XIV sjednica Centralnog komiteta Saveza komunista Bosne i Hercegovine

Citation preview

JN 9679 .B63S4 14th . 1967

UNIVERSITY OF VIRGINIA LIBRARY

X030602902

ALDERMAN LIBRARY UNIVERSITY OF VIRGINIA CHARLOTTESVILLE , VIRGINIA

POLITIČKA

XIV

BIBLIOTEKA

SJEDNICA

CENTRALNOG SAVEZA

KOMITETA

KOMUNISTA

BOSNE I HERCEGOVINE

IZDAJE NP

OSLOBODENJE

- SARAJEVO

: "

XIV

SJEDNICA

CENTRALNOG SAVEZA

KOMITETA

KOMUNISTA

BOSNE I HERCEGOVINE

JN 9679

36354

14th

1967

Izdaje Centar za informacije, analize i dokumentaciju CK SKBiH. - Štampa NP »Oslobođenje>predizbornom uzbuđenju«, itd. da bi kasnije u otvorenoj idejnoj borbi došli do pravih uzroka koji se nalaze u društveno - ekonomskoj i političkoj strukturi komune, u nedemokratskoj praksi, u ozbiljnim pojavama birokratizma u rukovodstvima Saveza komunista. U sredinama gdje se tako radilo mnoga pitanju su bolje razjašnjavana i komunisti su mnogo naučili za svoj budući rad. Bez spoznaje pravih uzroka nije bilo moguće pravilno se orijentisati kako u prevazilaženju negativnih pojava, tako i u izvlačenju potrebnih pouka ne samo za buduće izbore, nego za budući rad SK. Ove primjere sam naveo sa namjerom da više naglasim potrebu da u diskusiji o ideološkom obrazovanju, koju danas otvaramo, ukažem na značaj svakodnevnog idejnog i političkog angažovanja komunista za podizanje njihovog idejnog nivoa, što će opet, s druge strane, djelovati stimulativno na jačanje interesa za učenje. Niko ne može negirati da smo i do sada imali veliki broj kursova, seminara, večernjih političkih škola, itd. koje je pohađao veliki broj komunista. Međutim, od toga mnogi od njih nisu imali veće koristi, što nije bio jedini razlog u neadekvatnim programima. Isto tako, materijal za ovu sjednicu više odražava staru praksu nego što upućuje na nova rješenja. Prilika je da u diskusiji koju ćemo voditi, a polazeći od podataka reforme SK, dublje uđemo u suštinu problema ideološkog obrazovanja članova Saveza komunista. 76

Zora Solomun : Odavno se nije isticala veća potreba ideološkog rada u SK kao što je to slučaj danas. Ona se naročito ističe u diskusijama 0 reorganizaciji SK i veže za uspješnije i brže sprovođenje društvene reforme. Od uvodenja mjera privredne i društvene reforme i od IV plenuma CK SKJ, u našem društvu su jasno izbile na površinu idejne pojave, koje su posljedica protivurječnosti koje se ispoljavaju u našem društvenom razvitku. Zato se više nego ikada ističe potreba za idejno zrelim akcijama i idejno jakim snagama koje će te akcije nositi. Jasnije nego ikada izdiferencirale su se i u SK i u društvu mišljenja i raspoloženja, a to je osnovna podloga za sagledavanje stvarnih potreba organizovanog rada na ideološkom obrazovanju. Praksa pokazuje da smo u posljednje vrijeme ili bolje rečeno od VIII kongresa SKJ ovaj rad pokušali što više aktuelizirati i učiniti ga efikasnim. U tome su postignuti i odgovarajući rezultati, što ilustruju i konkretni podaci u materijalima koje smo dobili za ovu sjednicu. Međutim, ja želim da govorim o tome da rad na ideološkom obrazovanju do sada nije odgovarao stvarnim potrebama SK, kao i o tome da ga ubuduće moramo shvatiti sastavnim dijelom uloge SK u društvu, zapravo osnovnim uslovima daljeg razvoja organizacije, a u sadašnjem momentu temeljom reorganizacije. Godinama je ideološko obrazovanje u SK tretirano uzgred. U mnogim sredinama, a naročito nerazvijenim, ovaj rad je bio prepušten stihiji. Rukovodstva SK su ga s vremena na vrijeme površno razmatrala. 77

Činjenica da ga ni naš Centralni komitet nije stavljao godinama na dnevni red, ukazuje na to da mu se nije pridavao stvarni značaj . Malo je i rasprava u teoriji SK i studijskih radova uopšte koji potenciraju stvar. ne potrebe ove aktivnosti u SK. U posljednjih par godina SK je ovaj posao prepustio institucijama, zato su se i rukovodstva manje osjećala odgovornim za njegovo uspješno organizovanje. Od VIII kongresa učinjen je pokušaj da se centar rada na ideološkom obrazovanju prenese u osnovne organizacije. To je, u stvari, pokušaj da one postanu noci ove aktivnosti, što je vrlo pozitivno sa stanovišta demokratizacije odnosa u SK i sa stanovišta aktivnijeg odnosa članova prema ovom i drugim zadacima. Međutim, zbog nedovoljnog angažovanja rukovodstava, a i nedovoljne inicijative članova, ovaj rad je u mnogim sredinama, kako sam rekla, prepušten stihiji. Sve se svodilo na inicijativu pojedinaca i isticanje obaveza da se samostalno uzdižu . S obzirom na razvijen sistem informisanja kod nas, a zbog nedovoljno organizovanog rada na ideološkom obrazovanju, komunisti su, najčešće informativno, obaviješteni o mnogim pitanjima, procesima i kretanjima kod nas i u svijetu, ali zato nisu u stanju da dublje u njih po niru, da aktivnije učestvuju u produbljavanju borbe mišljenja i da demokratiju u SK shvate kao osnovni uslov uspješnog ostvarivanja njegove uloge u društvu. To je razlog da ima mišljenja koja se ispoljavaju u diskusiji o reorganizaciji, a ona se svode na to: da s ovom reorganizacijom i novom ulogom slabe pozicije SK u društvu, da on u društvu ne može vršiti nikakav uticaj bez vlasti, kritikuje se sve ono što smo postigli,

78

bez imalo pokušaja da ta kritika bude afirmativna, administrativni period socijalizma smatra se našim grijehom, a ne nužnom etapom u našem razvitku , ne gledaju se procesi u razvoju, pa ni transformacija SK koja proističe iz potreba našeg razvoja, na ulogu generacija gleda se odvojeno, zato su dosta izražena negativna mišljenja o omladini danas itd. Ova mišljenja nisu svakako brojna, ali ih ima i ona moraju biti u centru idejne borbe SK s ciljem da se brže prevazilaze. Ideološko obrazovanje, uostalom, kao i svi drugi oblici aktivnosti, ima svoj cilj. Cilj mu je da komuniste osposobljava za idejne akcije u svakodnevnom društveno -političkom životu. Međutim, mislim da taj cilj nismo uvijek i svugdje ostvarivali. Razlog je sigurno i u tome što su komunisti ideološko obrazovanje često shvatili i doživljavali kao sferu van svojih interesa i potreba. Uzrok ovome je što ni programi nisu bili dovoljno povezani s našom praksom. Prenebregavali smo često i činjenicu da marksizam ne popularišemo nego ga primjenjujemo u praksi, bogatimo, i zbog toga je u ovim oblicima rada nedostajalo nužnog analiziranja stvarnih potreba o prožimanju teorije i prakse, jer ideološko obrazovanje nije samo sebi cilj. U SK nedostajalo je analitičkog pristupa o efikasnosti ideološkog obrazovanja, jer i danas vrlo bojažljivo i oprezno prilazimo ovom pitanju. Međutim , činjenica je da su idejne akcije SK sastavni dio naših opštih kretanja, da je SK organizovana snaga koja prednjači u društvu, ali odnos ovih akcija i ideološkog obrazovanja, tj. njihova uzajamna povezanost i uslovljenost je oblast s kojom smo se mi u SK najmanje bavili, a koja je u stvari

79

temelj 1 osnovni uslov ostvarivanju uloge SK u društvu. Diskutujući o reorganizaciji SK često se čuju mišljenja, a ona su vrlo realna, da oni koji ne mogu i koji neće moći da se aktivno uključe u akcije SK moraju otpasti. Objektivni uslovi će ih sve više stavljati u takavj položaj. Zato je, mislim, vrlo pozitivno to, što se u diskusiji o reorganizaciji stavlja poenta na potrebu organizovanog rada na ideološkom obrazovanju u SK. Jer, nama nije cilj da kroz SK prodefiluju desetine i stotine onih koji se u njemu neće snaći, pa će zbog toga i otpasti, nego nam je cilj da ogromna većina onih koji su u SK i onih koji će u njega doći, svojom ulogom u organizaciji, a potom i svojim položajem u društvu, shvate osnovne ciljeve našeg društva, ulogu SK u njemu i značaj svog vlastitog doprinosa. Iz ovog će sigurno uvijek proisticati i lične potrebe za stalnim idejnim usavršavanjem svakog komuniste.

Partija je oduvijek osposobljavala svoje članstvo za borbene akcije, koje su proisticale iz potrebe njene uloge u društvu. Toj ulozi su bile adekvatne i forme idejnog osposobljavanja. Savezu komunista je to danas takođe neophodno, s obzirom na složena kretanja, na protivrječnosti koje su nužne, a od akcije subjektivnih snaga zavisi njihovo brže ili sporije prevazilaženje. Zato je pozitivno to što je u SK sve dominantnije mišljenje da se bez poznavanja osnovnih zakonitosti kretanja našeg društva ne može ni u konkretnoj sredini aktivno djelovati ni afirmativno odnositi prema problemima koji se rađaju u svakodnevnoj društveno-političkoj praksi, Tamo gdje se ovo nije shva80

tilo, komunisti zapadaju u uski prakticizam, ne vide perspektivu, ne vide svoju ulogu, demorališu se, a ovo je naročito karakteristično za nerazvijene sredine. Shvatajući samoupravno društvo kao naš osnovni cilj, mislim da moramo shvatiti i to, da od idejne zrelosti komunista zavisi hoće li se brže ili sporije stvarati uslovi u kojima će se svi društveni problemi rješavati u sferi samoupravnih odnosa. Međutim, bilo bi pogrešno stvari idealizirati, pa ne polaziti od realne strukture SK (idejne, obrazovne i dr. koje mi često s opravdanjem ističemo), ali bi isto tako bilo pogrešno uzimati samo ovo u obzir i ne boriti se u SK u svim sredinama za minimum onoga što spada u njegovu istoriju i tekovinu, kao i istoriju i tekovine našeg društva i društva uopšte, i onog što je osnovno za perspektivu. Vrlo je pozitivno to što smo u SK uvidjeli da nema recepata po kojima bi za sve sredine i za sve uslove propisali jednoobrazne forme ideološkog obrazovanja, a s tim smo u stvari pokušali da ovo obrazovanje vežemo za konkretne uslove, za praksu. Sasvim je drugo pitanje gdje i koliko smo uspjeli u tome. Činjenica je da to ostaje kao zadatak i ubuduće i da iz ovoga moraju proisticati stvarne potrebe komunista za vlastitim idejnim uzdizanjem, jer samo tako te stvarne potrebe i mogu postati sastavni dio ličnosti komunista. Tako je jedino moguće eliminisati osjećaj i mišljenje da je ideološko obrazovanje van sfere i potreba komunista, nešto što im je nametnuto spolja, ili posebna sfera u SK koja je apstraktna. Samo idejno uzdizanje koje proističe iz stvarnih potreba osnov-

ni je uslov da u SK postižemo stvarno jedinstvo u mišljenju i akcijama. A1

Rezime ove moje diskusije bio bi u tome: da koristimo pozitivna iskustva iz dosadašnjeg rada na ideološkom obrazovanju u SK, da shvatimo, da bilo kad bilo gdje, stihija u ovom radu čini komuniste inertnim prema društvenim problemima, ne zato što oni to hoće, nego i zato što često i ne znaju kako bi se aktivno odnosili prema njima. Zatim, kod rukovodstava i članova SK nužno je da ovlada shvatanje da je ovaj rad uslov za uspješno društveno-političko djelovanje i da ga, prema tome, ne smijemo prepustiti samo institucijama, nego, povezujući ga s praksom, da stalno analiziramo njegovu efikasnost, a prije svega da ga smatramo osnovnom komponentom od koje zavisi ostvarivanje uloge SK u našem društvu. S obzirom da je ovo u posljednje vrijeme prvi ozbiljan pokušaj da ovom pitanju priđemo svestranije, slažem se i s predlogom koji je dat u materijalu, da se ● njemu razvije diskusija u SK, pa da se poslije toga donesu zaključci, a da se istovremeno angažuju naučne institucije koje mogu dati kvalitetan doprinoş ovoj diskusiji i zaključcima.

Danica Erak : Smatram da je veoma značajno što smo stavili na dnevni red Plenuma ovo pitanje, pogotovo danas kad se radi o reorganizaciji Saveza komunistá i osposob→ ljavanju sve većeg broja članova Saveza komunista da budu nosioci razvoja našeg samoupravljačkog društva. Mislim da rad na izradi ovog materijala i neki zahvati opštinskih komiteta već ohrabruju, pa mi se

pr

2

čini da ulazimo u period kad možemo daleko serioznije pristupiti analizi idejnih kretanja ne samo u Centralnom komitetu, nego i u opštinskim komitetima . Mi smo unazad izvjesnog vremena dobili određene materijale koji govore na nov način o idejnim problemima kao, na primjer, materijal Opštinskog komiteta Mostar o idejnim shvatanjima i sprovođenju reforme, zatim Opštinskog komiteta Brčko o idejnim kretanjima na selu. Ocjene u tim materijalima daju vrlo široku platformu za akciju komunista . Zatim, osvrt na idejnu izgradnju u Bijeljini isto tako daje široku lepezu problema koji govore šta dalje treba učiniti da Savez komunista bude idejno spreman i sposoban da bude nosilac aktivnosti u sadašnjem periodu . Mislim da smo školovanjem većeg broja kadrova na političkim fakultetima stvorili kad rovsku bazu koja može danas znalački i drukčije da se postavi u izučavanju idejnih problema. Zato predlažem da se u tački 5. zaključaka, pored predloga da Fakultet političkih nauka prati i temeljitije izuči probleme efikasnosti ideološkog obrazovanja , pozitivno ocijene zahvati jednog broja opštinskih komiteta koji su ovoj problematici posvetili pažnju , kao i da se postavi zahtjev da se i u opštinama paralelno radi na izučavanju ovih problema, da se angažuju postojeći kadrovi , što će doprinijeti da se serioznije, šire i konkretnije izuči ova problematika kako bi zaključci bili što realniji. I, drugo, pošto je Komisija za obrazovanje, nauku i kulturu programirala zadatak da izuči idejnu usmjerenost nastave , dobro bi bilo zajedno sa Komisijom za reorganizaciju razmotriti problem kako obezbijediti da društvene nauke dobiju odgovarajuće mjesto u redovnoj školskoj nastavi. Meni je nenormalno, 83

recimo, da redovne učenike srednjih škola uključujemo u posebne omladinske škole da steknu određeno društveno obrazovanje. Nastava sociologije i drugih humanitarnih nauka morala bi da više utiče na formiranje markističkog pogleda na svijet. Mislim da tu postoji defekt i da bi redovna nastava morala u tom pravcu više da dâ. Isto tako i na fakultetima sveden je na najminimalniju mjeru obim nastave društvenih nauka, zato mimo redovnog školskog sistema, putem kursova i slično, kao da smo u ilegalnom periodu, moramo posebno da skupljamo omladinu i ideološki obrazujemo. Smatram da bismo morali tu napraviti prekretnicu, pogotovo što smo danas spremniji nego što smo to bili juče i da kroz redovan školski sistem osiguramo sadašnjim i budućim komunistima, a i drugim građanima koji stiču srednje ili visoko školsko obrazovanje, marksistički pogled na svijet. Zato predlažem da ovo pitanje razmotre nadležne komisije i da utičemo da se mijenja postojeće stanje u školama i na fakultetima.

Avdo Humo : Dao bih nekoliko predloga u vezi s ovim materijalom. Očito se vidi da je ovaj materijal rađen malo prije nego što je naše društvo zahvatila i privredna i društvena reforma i reforma Saveza komunista. Polazeći od ovoga materijala, vidimo da se u njemu zadržalo staro gledanje, zastarjele ocjene i konzervativno ideološko shvatanje, kako u pogledu ocjene i značaja ideološkog rada, tako i u pogledu načina i

84

ostvarivanja ideološke akcije kao teoretskog rada i kao ishodišta za jednu praktičnu idejno - političku akciju Saveza komunista u mijenjanju i transformiranju našeg društva. Pošto ovaj materijal neće kao takav ići na javnu diskusiju nego će poslužiti, zajedno sa današnjom diskusijom i na bazi vjerovatno nekih daljih, širih konsultacija, za stvaranje određene platforme, odnosno odredenih teza na kojima bi se razvila diskusija u Savezu još šire i van njegovih redova, ja bih, s komunista jedne strane, htio da iznesem neke kritičke primjedbe na sam materijal, a, s druge, da dam neke sugestije o kojima bi, čini mi se, trebalo voditi računa, kada se budu radile same teze. Prvo, mislim da bi ukupan i ideološki front i rad trebalo postaviti u jedan kontekst našeg samoupravljačkog društva i integracije društvenog rada na bazi društveno- ekonomskih odnosa koji se danas razvijaju u samoupravljačkom društvu. Prema tome, i sam ideološki rad ne bi mogao više da ima izvorište nekoga monopola u vidu opštinskih komiteta ili onih organizacija koje samo opštinski komitet stvara. Jer, čim

pređemo, a to je očigledno iz ovoga materijala, na traženje uzroka slabosti, na određene kritičke primjedbe u ideološkom radu, na uzroke pasivnosti kod određenog broja komunista, kod nekih članova Saveza komunista na nezainteresovanost za program u ideološkom radu, u ovome materijalu izlaz se traži ili u nedovoljnoj aktivnosti samih komunista ili u nedovoljnoj angažovanosti partijskih foruma. Ja se slažem da komiteti moraju više da budu organizovani i više zainteresovani za ideološki rad kao bazu idejno -političke

85

prakse i akcije. Međutim, jednome društvu koje ide ka integrisanju, ka razvoju samoupravljanja cjelokupne naše aktivnosti, organizacija i karakter ideološkog rada mora isto tako da proističe iz samoupravnog mehanizma i njegovih potreba i da razvija određene procese ka jednoj integraciji koja će okupiti na toj osnovi sve ono što može dati jedan teoretski osnov i teoretsko obrazloženje idejno- političkog rada. Prema tome, ako bi teorijski pošli da izvorište bude samo opštinski komitet ili neki drugi komitet, u tome slučaju htjeli ili ne stvaramo određene punktove monopola, koji u krajnjoj liniji znače iskakanje iz današnjih samoupravljačkih odnosa i sužavanje mogućnosti da na ideološkom frontu okupimo sve centre kreativne teoretske misli.

Prema tome, u uslovima samoupravljačkog društva i samoupravljačkih odnosa, po mom mišljenju, ne samo da dobija ideološki rad i ideološka akcija jedno vrlo značajno i vrlo esencijalno mjesto u daljoj aktivnosti Saveza komunista da bi on mogao osmisliti postupke u akciji i transformaciji društva, i da bi kao politička avangarda društva mogao sagledati zakone kretanja u našem društvu, nego SK treba na jednoj vrlo širokoj bazi da okupi sve ljude i institucije koji mogu uticati na osmišljavanje i objašnjavanje naše političke akcije i praktičnog rada, ali opet kroz jednu određenu integraciju i integralno povezivanje cijelog ideološkog fronta. Čini mi se da je dosadašnji rad u tom pogledu trpio što nije bio dovoljno povezan, što su određene institucije koje rade na ideološkom planu svoj rad i akcije zasnivale na stihijnim potrebama. Taj rad ne sa-

86-

mo što je bio različit po nivou i kvalitetu, nego on je imao i različite pristupe programima vaspitanja usljed određenih i suprotnih interesa koje su komunisti kao komunisti u društvenim odnosima nosili. Prilikom izrade teza o ideološkom radu i vaspitanju trebalo bi voditi računa i o određenim realnim odnosima i nivoima idejnih manifestacija u Bosni i Hercegovini. • Prvo, mi u Bosni i Hercegovini imamo dosta razvijenu svijest i kod samih komunista na regionalnoj osnovi. Regionalno opredjeljenje, razmišljanje i, na toj osnovi, stvaranje neformalnih grupa i političkog monopola posljedica je ne samo istorijskog razvoja i razvoja iz narodnooslobodilačkog rata, nego je posljedica i sasvim stihijnog razmještaja proizvodnih snaga u Bosni i Hercegovini na jedan uzak teritorijalni dio. Samim tim su određeni regioni ostali po svojoj socijalnoj strukturi pretežno seljački, bez industrije i razvijene privrede, sa nerazvijenom nadgradnjom itd. Takav jedan disparitet u razvoju proizvodnih snaga kočio je razvoj samoupravljačkog društva, gurao na jače zadržavanje etatizma i takvo stanje zadržavalo je stare regionalizme i vuklo na raubovanje jedne, tako da kažem, integralne svijesti u samoj Republici ka jedinstvenoj svijesti u pogledu položaja i odnosa prema Republici, kao i odnosa prema njenim najkrupnijim problemima. Prema tome, ni ona svijest koja se rađala u samom okviru privredno i društveno razvijenog rejona, nije mogla da bude tako dinamična snaga da jače djeluje na svijest partikularističkih shvatanja u pojedinim zaostalim regionima. A posljedica toga je, po mom mišljenju, vrlo dalekosežna, vrlo jaka u smi-

87

slu nedovoljne samosvijesti, nedovoljnog sluha ne samo za integralne društveno -ekonomske procese nego i nedovoljnog sluha za idejnu reakciju, a i progresivno idejno-političku akciju o mnogim pitanjima koja su se javljala kao problem ove Republike. Druga stvar, koja je isto tako važna a koja ima svoju težinu i uticaj na tempo razvoja samoupravljačkog društva, jeste velika raznorodnost u interesima u samome procesu društvenog rada, s obzirom na strukturu radničke klase i strukturu proizvodnje, jer je pretežan dio industrijske strukture ekstraktivna industrija, koja u prvoj svojoj fazi mogla je da zadovolji sa svojom polukvalifikovanom i nekvalifikovanom radnom snagom određeni tempo razvoja. Međutim, u sadašnje vrijeme interesi pojedinih dijelova radničke klase jako su se zaoštrili usljed dugogodišnje ustaljene prakse uravnilovke u nagrađivanju i jednog »uprosvjećenja«, tako da kažem, socijalističke svijesti kod radnog čovjeka, dok, s druge strane, suprotnost između kvalifikovanog i intelektualnog rada i ogromnog broja nekvalifikovanih i polukvalifikovanih djelovao je u pravcu jačanja birokratizma, otuđenja rukovodstva od samoupravljačkog mehanizma i autonomizacije privrednih organizacija i djelovanja u antiintegracionom pravcu. Prema tome, i problemi koji proizilaze iz takvog jednog odnosa pred procesima razvoja integracije i radnog čovjeka koji danas u cjelokupnom procesu društvenog rada teži ka integraciji, komplikuje odnose i traži jednu dublju analizu sadašnje i konzervativne i progresivne svijesti. S druge strane, baš takav karakter 1 struktura bosanske privrede, po mom mišljenju, stvo-

88

rila je i jednu situaciju da integracija kao društveno-privredni proces, a prema tome i kao idejno-politička akcija, nije dovoljno uhvatila korjena u našoj društvenoj sredini. Stvorena je jaka autarhičnost, autonomiziranje privrednih organizacija, a na toj osnovi i slabiji proces borbe protiv birokratskog etatizma i slabiji proces razvoja samoupravljanja unutar pojedinih privrednih organizacija, a, s druge strane, i javljanje u ime društvenog vlasništva određenih grupnih interesa koji su deformisali svijest, otuđili je od demokratskog samoupravljačkog mehanizma, koja se postavlja nasuprot jednom normalnom ekonomskom pa prema tome i društvenom integrisanju u socijalizmu koji se razvija na ovoj teritoriji. Dakle, svi ti problemi moraju da nađu svoga mjesta u jednom bosansko-hercegovačkom sklopu društveno-političkog dinamizma i razvoja samoupravljačkog društva. Ako toga ne bi bilo, onda bismo čini mi se, teško mogli da realno sagledamo i naše polazne pozicije i u ovoj sadašnjoj situaciji da postavimo realan pristup, dinamiku i samu organizaciju ideološkog rada. Meni izgleda, da ipak, s obzirom na mogućnosti, kadar itd., povezivanje i to svjesno povezivanje, odavde iz centra sa određenim regionalnim centrima na terenu i sa jednom čvršćom radnom integracijom na programskom, kadrovskom i teoretskom planu sa svim centrima ideološkog rada bio bi izlaz iz sadašnje zaostale i nedovoljno razvijene situacije. Ne bi imalo smiIsla, kao što se predlaže ovdje, da se oslonimo isključivo na političku školu. Politička škola ima svoj određeni zadatak i svoju određenu teoretsko-idejnu fizionomiju i ne može ona da iscrpi sve ideološke probleme pred kojima danas stojimo i da u idejnoj i idejno-političkoj 89

sferi bude osnovni nosilac za dublju razradu političke akcije. Ideološki rad mora da postane, čini mi se, jedna živa praksa u ovom dinamičnom društvu, koje se transformiše u samoupravljačko, stotinama i stotinama ljudi i van političke škole bi mogli da daju svoj prilog organizaciji i akciji podizanja na viši nivo ideološke svijesti Saveza komunista. Eto, to bi bila moja sugestija da bi teze, koje će se sačiniti, sadržavale određene analize o problemima o kojima sam govorio, kako bi se razvila široka diskusija i o tim pitanjima i na osnovu jedne demokratske diskusije donijeli zaključci. Za nas je vrlo važno u ovom momentu, da diskusija bude otvorena, slobodna, demokratska, da se najšire može ispoljiti jedna konfrontacija mišljenja i da kroz tu konfrontaciju dođemo do konkretnih rezultata, jer bez toga vjerovatno ne bismo niti kao polaznu poziciju, niti kao krajnji cilj mogli da ostvarimo ni realni program ideološkog rada, određene specifičnosti i organizacije na progresivnom i idejnom obrazovanju. Mislim da je u ovoj Republici to vrlo značajno, a značajno je i zbog jednog krupnog razloga. Taj problem, iako ovo nije mjesto da se o njemu diskutuje, sigurno opterećuje svijest i onemogućava jedan brži razvoj samoupravljačkog društva i integracionog procesa kod nas, a to je da se mi već dugo nalazimo u fazi ekstraktivne privredne strukture koja vuče ka jednoj niskoj akumulativnosti, koja ne stvara mogućnosti da se izvrši brža rekonstrukcija privrede, brža promjena tehnologije, a to znači u jednom sklopu opštejugoslovenske privrede dalje zaostajanje. U takvoj situaciji oštrije se postavlja pitanje zaposlenosti, pitanje niskih

90 90

budžeta i zaostalosti pojedinih regiona. Sve se to mora odraziti i na idejnu sferu i idejno shvatanje kod ljudi, te može pobrkati objektivne i subjektivne prilaze pojavama koje će izrasti na takvoj privrednoj strukturi. Prema tome, i to je jedan od elemenata koji sigurno ima svoje djejstvo na idejnu sferu i taj bi problem trebalo malo analizirati, odnosno bar ga postaviti kao jednu od tačaka u tezama da bi se mogla da povede diskusija na terenu i o tome problemu.

Cvijetin Mijatović : Mislim da bismo mogli da završimo ovu tačku dnevnog reda usvajanjem predloga koji je dat u uvodnom izlaganju. Naime, Komisija za razvoj i reorganizaciju SKBiH, Izvršni komitet i Predsjedništvo predlažu Centralnom komitetu da se ne donose zaključci nego da poslije ove sjednice organizujemo široku, opštu i javnu diskusiju o problemima ideološkog obrazovanja, koji su ovdje pokrenuti, i o drugim problemima - idejnom stanju i idejnim i političkim problemima uopšte u Savezu komunista. Za tu diskusiju trebalo bi predvidjeti dovoljno vremena. Drugo, u organizovanju ove diskusije neophodno je primijeniti ideje o novom metodu rada u Savezu komunista koje su inicirane Tezama i dosadašnjom diskusijom o preobražaju Saveza komunista. Potrebno je prevazići uobičajeni način rada preko opštinskih

91

komiteta, a oni preko sekretara osnovnih organizacija itd. To je ostatak hijerarhijskog načina rada. Nužno je izvršiti solidniju pripremu koja će omogućiti direktnije povezivanje Centralnog komiteta, pa i šireg republičkog aktiva sa opštinskim organizacijama i tako ostvariti zajedničko, puno angažovanje na ovom zadatku. Ova pitanja treba temeljito raspravljati u opštinama, pa možda negdje preći granice jedne opštine i pretresati ih u širim aktivima, na savjetovanjima, ili na još širim skupovima, težeći da se uključi najveći broj članstva SK, a posebno onih kadrova koji su za to kvalifikovaniji i upućeniji, kako bi i na taj način doprinijeli što uspješnijem političkom radu.

Ukoliko se usvajaju ovi predlozi, mislim da nije potrebno da sada sumiramo današnju diskusiju. Kritičke primjedbe treba uzeti u obzir pri izradi analize koju ćemo raditi na bazi dosadašnjeg materijala i diskusija koje će se voditi. Na ovom zadatku treba da se angažuju Komisija za razvoj i reorganizaciju SK i drugi organi Centralnog komiteta. Smatram da treba prihvatiti sugestije u pogledu organizovanja diskusija i van Saveza komunista, uključujući i stručne institucije koje se bave problematikom ideološko-političkog rada, pa i druge društveno -političke organizacije. Tom poslu treba prići sa stanovišta da je to jedno od suštinskih pitanja reorganizacije Saveza komunista i da je upravo vrijeme da ovu problematiku pokreće i razmatra i Centralni komitet. Ideološko obrazovanje u Savezu komunista, inače, moramo posmatrati u ovom svjetlu, jer je nužno temeljitije sagledati njegovo mjesto i značaj u daljem cjelokupnom preobražaju Saveza komunista. 92

Na to nas upućuju i nezadovoljavajuće ocjene o dosadašnjem radu i o nedovoljnom idejnom nivou znatnog dijela članstva. Takvu ocjenu potvrđuju sva naša ispitivanja, podaci izneseni u ovom materijalu, kao i diskusija na ovoj sjednici. Naravno, da će to, sa svoje strane, vršiti i u buduće određen negativan uticaj na tempo transformisanja Saveza komunista. Moramo biti toga svjesni i uporedo sa reorganizacijom, u opštoj diskusiji, koja nam predstoji, široko i temeljito raspravljati i o budućem sistemu ideološko-političkog obrazovanja i o njegovom sadržaju. Potrebno je pažljivo razmotriti koji oblici su do sada pokazali najbolje rezultate i njih šire primjenjivati i razvijati. Sa-da se u tom pogledu, kako vidimo iz ove diskusije, stanje mijenja. Isprepliće se dosta starog načina rada sa novim pokušajima, pa bi neposredni zadatak diskusije bio u tome da sagledamo gdje smo došli, kakve promjene i kakvo reformisanje treba vršiti i u pristupu i u konkretnoj organizaciji ideološkog obrazovanja. Očito je da društvena i privredna reforma, reorganizacija Saveza komunista i preobražaj cijelog društva zahtijevaju mijenjanje mnogih kriterijuma i shvatanja. Jer, ukoliko Savez komunista u ovakvim složenim uslovima u društvu djeluje kao vodeća idejno-politička snaga, utoliko on mora da mijenja svoju ideološku fizionomiju, da se daleko više nego dosad idejno izoštrava, da postaje daleko više idejno - politički sposobniji, borbeniji, homogeniji da bi to njegovo osnovno oružje moglo doći do punog izražaja. A to je vrlo složen i delikatan idejno-politički zadatak. Kad pođemo od značaja i složenosti ovog zadatka, onda moramo biti svjesni da je sve ovo, što smo danas dili na ovoj sjednici, samo jedan pokušaj sagleda93

vanja nekih aspekata toga stanja. Sa tog stanovišta treba cijeniti i materijal za ovu sjednicu. On ima nedostataka, ali sa nekim postavkama u njemu možemo koristiti, tim prije, što smo zaključili da današnjom sjednicom CK samo otvaramo diskusiju o ovoj problematici. Svakako da bi jedan od osnovnih zadataka, i najvažniji rezultat te diskusije, trebalo da bude iznalaženje takve orijentacije za izgradnju sistema ideološkog obrazovanja koji bi omogućavao da većina članstva u praktičnoj akciji bude osposobljena da se samostalno snalazi, da bude u stanju da shvata dublje probleme našeg razvoja i da ih zajedno sa drugim snagama društva uspješno rješava. I ne samo to, nego da prednjači u razrješavanju tih problema. I, naravno, ukoliko tako postavimo sistem ideološkog obrazovanja i idejnog rada, onda će to doprinijeti bržoj idejnoj i političkoj diferencijaciji u Savezu komunista. Sigurno da će, gledano sa tog stanovišta, idejna opredijeljenost i sposobnost za idejnu borbu biti jedan od osnovnih uslova za prijem u članstvo Saveza komunista. Upravo će ideološki nivo i određena sposobnost shvatanja dubljih zakonitosti našeg društva, snalaženja u njegovom razvoju postajati jedan od najvažnijih kriterijuma za prijem u SK. Zato je i diskusija, koja se ovdje vodi, protkana nastojanjima da se što bolje objasni uloga ideološkog obrazovanja u reformisanju Saveza komunista sa gledišta da Savez komunista sve više postaje faktor svijesti i svjesne idejno-političke društvene akcije. 94

Mislim da bi trebalo da se svi članovi Centralnog komiteta, više nego do sada, angažuju na obavljanju ovog zadatka. To je neophodno iz više razloga. Prije svega, da se sami članovi Centralnog komiteta što više približe tim problemima, da ih upoznaju i da se praktično više uključe i pomognu organizacijama i rukovodstvima SK u izvođenju programa ideološkog obrazovanja. Tako bi bolje upoznali i idejno stanje u Savezu komunista i u tom pogledu pomogli donošenju što boljih zaključaka o ideološkom obrazovanju i ideološkom radu, čije bi sprovođenje podsticalo komuniste u idejno - političkoj borbi za razvoj socijalističkih odnosa. Komisija CK za razvoj i reorganizaciju, zajedno sa Izvršnim komitetom i Predsjedništvom, treba da izradi teze za ovakvu opštepartijsku diskusiju u Savezu komunista, da se u tom pogledu organizuju širi skupovi na kojima bi se razmatrala ova problematika. Na bazi diskusije, koja bi se vodila sa cjelokupnim članstvom u periodu od tri do četiri mjeseca, napravio bi se projekt zaključaka koje bi Centralni komitet razmotrio i usvojio na jednoj od narednih sjednica.

95

INFORMACIJE O RADU KOMISIJA CENTRALNOG KOMITETA SKBIH Komisija za razvoj i reorganizaciju Saveza komunista Od formiranja Komisije na Devetoj sjednici Centralnog komiteta Saveza komunista Bosne i Hercegovine do 30. juna 1967. godine, Komisija je svoju aktivnost usmjerila na sprovođenje programa Centralnog komiteta SKBiH i zadataka u vezi sa reorganizacijom Saveza komunista. U ovom periodu održala je šest sjednica. Na nekim od njih učestvovali su i pojedini sekretari opštinskih komiteta , članovi Centralnog komiteta, jedan broj političkih radnika koji rade u Centralnom komitetu , a neposredno su bili angažovani na određenim poslovima u izradi materijala koji su pripremani za Centralni komitet. Najveći dio svoje aktivnosti u ovom periodu Ko misija je posvetila izradi analize o ideološkom obrazovanju i njegovoj efikasnosti u idejno-političkom djelovanju komunista, predviđenoj programom Centralnog komiteta SKBiH. U prilazu ovom zadatku Komisija je na svoje dvije sjednice vodila diskusiju o načinu izu97

čavanja ovog pitanja, a zatim usvojila teze i metodologiju za izradu analize. Cilj analize je da se izuči kako ideološko obrazova◄ nje u Savezu komunista doprinosi osposobljavanju članova, organizacija i rukovodstava za ostvarivanje vo◄ deće uloge Saveza komunista, naročito u razvijanju socijalističkih odnosa kroz samoupravljanje, raspodjelu prema radu i neposrednu demokratiju. U izradi analize Komisija je angažovala širi broj kadrova i institucija koje se bave ideološkim obrazovanjem komunista, Formirano je šest grupa, a angažovani su Radnički univerzitet »Đuro Đaković« i Centar za marksističko obrazovanje kadrova u Tuzli. Njihov zadatak je bio da se u 11 opštinskih organizacija izuči kako se rukovodstva i organizacije Saveza komunista angažuju u idejnom osposobljavanju i kakav je njihov doprinos u ideološkom obrazovanju članova Saveza komunista. Sprovodeći ove zadatke, grupe i pomenute institucije održale su niz sastanaka osnovnih organizacija Saveza komunista koje djeluju u raznim oblastima društvenog života i sa njima vodile razgovore o ideološkom obrazovanju. Sastanci su održani i sa opštinskim političkim aktivima kojima su prisustvovali i sekretari opštinskih komiteta sa pojedinih regiona. Na traženje Komisije, nekoliko opštinskih komiteta dostavilo je svoje materijale o ideološkom obrazovanju, zatim su korišteni materijali sa godišnjih opštinskih konferencija Saveza komunista na kojima je razmatrano i pitanje ideološkog obrazovanja. Na osnovu neposrednog uvida u rad osnovnih organizacija i rukovodstava Saveza komunista na ideološkom obrazovanju i nekih materijala, Komisija je izra98

dila analizu koju je razmatrala na svojim sastancima. Nakon toga, analiza je usvojena i dostavljena Centralnom komitetu. Komisija je takođe pratila aktivnost organizacija i rukovodstava Saveza komunista na reorganizaciji i razvoju Saveza komunista. Organizovane su diskusije oko priprema za izradu Nacrta teza, zatim aktivnost na proučavanju Nacrta teza i primjedbi na Nacrt zaključaka o promjenama u načinu i oblicima organizovanja komunista. Na svojoj proširenoj sjednici, početkom marta ove godine, Komisija je razmatrala predloge i mišljenja iz organizacija i rukovodstava Saveza komunista u vezi sa pripremom za izradu Nacrta teza o daljnjem razvoju i reorganizaciji Saveza komunista. Poslije objave Nacrta teza i Predloga zaključaka, organizacije i rukovodstva razvila su intenzivnu aktivnost u vezi s ovim dokumentima. Komisija je u zajednici s Izvršnim komitetom pratila ovu aktivnost i pružala neposrednu pomoć rukovodstvima i organizacija. ma putem savjetovanja, razgovora, predavanja itd. Na osnovu svestrane diskusije u rukovodstvima i organizacijama SK, Komisija je, u maju ove godine, održala proširenu sjednicu na kojoj su razmatrane primjedbe i predlozi u vezi sa Nacrtom teza i Prediogom zaključaka, te na osnovu toga sačinila materijal za Trinaestu sjednicu Centralnog komiteta, na kojoj je dato uvodno izlaganje o aktivnosti Saveza komunista u vezi sa reorganizacijom. Dato je nekoliko konkretnih predloga za daljnju aktivnost Centralnog komiteta i̇ njegovih organa na sprovođenju reorganizacije Save-

99

za komunista. Centralni komitet je razmatrao i usvojio predlog mjera koje je dala Komisija. Komisija je prikupila konkretne predloge organizacija i rukovodstava Saveza komunista, koji idu za tim da se poboljša tekst Teza i dopune rješenja u ZakIjučcima Centralnog komiteta SKJ. U vezi s tim organizovan je sastanak sa članovima Izvršnog komiteta i političkim radnicima u Centralnom komitetu. Nakon diskusije, izrađen je konačni tekst primjedaba i predloga i upućen Centralnom komitetu SKJ. U cilju što boljeg organizovanja daljnje aktivnosti na razvoju i reorganizaciji Saveza komunista, odnosno na sprovođenju Teza i Zaključaka Centralnog komiteta SKJ, Komisija je izradila poseban program svog rada Za period juni 1967. - juni 1968. godine.

Komisija za rad Saveza komunista na razvijanju samoupravnog sistema i socijalističke raspodjele Od mjeseca januara ove godine, kada je formirana, Komisija je održala tri sastanka. Na prvom sastanku je načelno diskutovano o programu rada za 1967. godinu, kao i o metodu rada Komisije. Zaključeno je da se u vezi sa izradom programa rada konsultuje 15 opštinskih komiteta SK i jedan broj članova Centralnog komiteta i rukovodstava društveno-političkih or ganizacija. Na osnovu izvršene konsultacije, grupa od 6 članova Komisije izradila je nacrt programa rada za 100

ovu godinu. Na drugoj sjednici definitivno je usvojen program rada i izvršena pojedinačna zaduženja po tematskim oblastima. Naime, Komisija je stala na stanovište da se članovi Komisije rasporede u četiri grupe i zaduže za obradu pojedinih problema iz programa rada. Na trećoj sjednici Komisije razmatrane su i usvojene teze o nekim idejnim i političkim problemima koji se ispoljavaju u sprovođenju privredne i društvene reforme u našoj Republici. Ova tema treba da se, po programu rada CK SKBiH, razmatra na jednoj od sjednica Centralnog komiteta. Teze za ovu temu izradila je grupa članova Komisije, proširena s jednim brojem drugova iz Republičke privredne komore, Republičkog zavoda za plan i Ekonomskog fakulteta. Na sastanku Je odlučeno da se teze upute svim opštinskim komitetima SK, da oni organizuju diskusiju u političkim aktivima i većim radnim organizacijama i daju svoje primjedbe i sugestije. Da bi se stekao neposredniji uyid u probleme pokrenete tezama, formirano je 12 grupa u koje je ušlo 30 drugova i drugarica, članova Komisije, i drugih društveno-političkih i javnih radnika koji su #aduženi da vode razgovore u 8 opštinskih komiteta, 22 radne organizacije i 8 republičkih institucija. Ovaj posao je priveden kraju. Opredjeljujući se za ovakva široka konsultovanja članstva o pokrenutim pitanjima u tezama, Komisija se rukovodila sljedećim: da se članstvo SK aktivira i mobiliše, i na ovaj način, na rješenje problema i zadataka pokrenutih reformom, kao i da se pruži mogućnost članovima Saveza komunista da izravno cijene šta Je postignuto u realizaciji zadataka reforme, a šta je 101

propušteno da se uradi. Na ovaj način pruža se mogućnost članovima Saveza komunista da ne budu samo realizatori nego i kreatori politike SK, a što je u saglasnosti sa odlukama VIII kongresa SKJ i IV plenuma CK SKJ. Ovakav način rada Komisije, iako postoje parcijalne ocjene, naišao je na podršku i odobravanje rukovodstava i članstva SK. Istina, događaji na Bliskom istoku poremetili su da se ovaj posao u komitetima i organizacijama obavi u planiranom roku. Komisija je na svojoj trećoj sjednici razmatrala i materijal u kome se tretiraju problemi koji nastaju u vezi sa radnom snagom, mogućnostima zapošljavanja i raznim oblicima migracije u Republici. Ovaj materijal izrađen je na osnovu podataka stručnih službi republičkih organa i neposrednog uvida grupe članova CK i političkih radnika u ovu problematiku na terenu. Predloženo je da se o ovom materijalu raspravlja na sjednici CK SKBiH kada se budu razmatrali aktuelni problemi privredne i društvene reforme. Pošto su Predsjedništvo i IK CK SKBiH ranije kod ove Komisije pokretali pitanje problema zapošljavanja, to je zaključeno da se preporuči ovim tijelima da prije sjednice CK razmotre materijal o problemima radne snage u BiH. Radeći na realizaciji programa rada, Komisija je pokrenula i pitanje dovršenja materijala o problemima Integracije u BiH. Materijal je izrađen prije nekoliko mjeseci, ali s obzirom da su uopštavanja vršena na Osnovu podataka iz pretprošle i prošle godine, to je odlučeno da jedna grupa članova Komisije aktuelizira dopuni ovaj materijal,

102

Komisija se u dosadašnjem radu uglavnom orijentisala na realizaciju programa rada zá 1967. godinu, a prije svega na obradu teme koja će biti razmatrana na plenarnoj sjednici CK. U ostvarenju programa rada uzeli su učešće svi članovi Komisije. Međutim, Komisija je za obradu pojedinih pitanja angažovala i druge članove CK, društveno-političke i javne radnike. Komisija je za sagledavanje problematike koju prati koristila stručnu pomoć i materijale republičkih organa uprave, Republičke privredne komore i drugih društveno-političkih organizacija. U ovom periodu ostvareni su kontakti sa istovjetnim komisijama CK SKJ i CK SK Slovenije. Pored obilaska osnovnih organizacija SK od strane članova Komisije u vezi konkretnih pitanja koja proizilaze iz programa rada, Komisija ima namjeru da u narednom periodu ostvaruje češću razmjenu mišljenja i kontakte putem raznih sastanaka, savjetovanja i drugih dogovora. Komisija za unapređenje međurepubličke saradnje i razvoja međunacionalnih odnosa U izvještajnom periodu Komisija je radila na sljedećim pitanjima: - izradi'i donošenju programa i načina rada Komisije ; razradi pitanja iz programa rada; -- organizovanju priprema za analiziranje problema iz oblasti međunacionalnih odnosa i međurepubličke saradnje u okviru programom predvidene teme za plenum Centralnog komiteta; 103

Razmatrala materijale u pripremi za predstojeći plenum Centralnog komiteta Saveza komunista Jugoslavije o pitanjima iz oblasti međunacionalnih i međurepubličkih odnosa; - Pripremila poslovnik o svom radu.

U ove svrhe Komisija je organizovala četiri sjednice, tri dogovora prije njenog konstituisanja i više radnih sastanaka. Postavljajući sebi kao prevashodan zadatak analiziranje aktivnosti Saveza komunista Bosne i Hercegovine u rješavanju problema međunacionalnih odnosa, Komisija je izradila i usvojila odgovarajući materijal sa kojim su takođe upoznati članovi Centralnog komiteta. U materijalu su date ocjene o karakteru aktivnosti SK i načinu rješavanja aktuelnih problema međunacionalnih odnosa, o sredstvima i metodu Idejne borbe u Savezu komunista u vezi s tim i e slabostima i propustima koji se već duže u ovoj sferi nočavaju u radu Saveza komunista. Materijal je objavljen i u Biltenu CK SKJ, tako da su sa kretanjima o aktivnosti SK Bosne i Hercegovine u rješavanju ovih pitanja upoznati članovi CK SKJ i centralni komiteti republika. To je imalo uticaja na veću razmjenu, istina, samo materijala iz rada odgovarajućih organa centralnih komiteta drugih republika, što je svakako pozitivno, ali što još nije ni izdaleka dovoljno, pogotovo što su oblici saradnje i organizovanje zajedničkih akcija uski i nedostatni. Konstatujući to, Komisija je prilikom razrade programa svoga rada vodila računa da se njena aktivnost usmjeri jače u cilju podsticanja med partijske saradnje, tako da se već sada u razradi

104

programa rada predviđaju ili su u toku neke akcije takvog karaktera. U prvom redu to se odnosi na organizovanje dogovora komunista na graničnim područjima o karakteru i dosadašnjem radu na unapređenju međuopštinske saradnje i mjestu Saveza komunista u njenom podsticanju i jačanju. U čitavom ovom periodu Komisija je težište svega rada usmjerila na pripreme za plenum CK SKBiH o pitanjima aktivnosti Saveza komunista na unapređenje međurepubličkih i međunacionalnih odnosa u procesu društvene reforme. U tu svrhu Komisija je organizovala dva sastanka koji su poslužili za utvrđivanje osnovne platforme rada na ovom pitanju. Komisija je, u vezi s tim, izradila opsežniji nacrt teza koje se odnose na ovo pitanje, predvidjela održavanje sastanaka u tri punkta u Republici i razradila dalje metodologiju na izradi nužnih i potrebnih materijala i dokumenata za rad plenuma CK SKBiH, kako je i njegovim programom to predviđeno. Nacrt teza predvida analiziranje aktivnosti Saveza komunista BiH u rješavanju problema međunacionalnih odnosa. Težište teza je u tome da se daju ocjene o problemima medurepubličke saradnje i njihovom odrazu na međunacionalne odnose, o problemima skladnog razvoja republikâ i mjestu Saveza komunista u tome, posebno o reperkusijama privrednog razvoja Bill na medunacionalne odnose. Teze posebno obrađuju probleme medu. opštinske saradnje na graničnim područjima i probleme u primjeni proporcionalne nacionalne zastupljenosti u sprovođenju kadrovske politike pri izboru predstavničkih tijela i rukovodstava društveno - poli-

105

tičkih i drugih organizacija. U rad Komisije uključeni su, pored članova Komisije, i pojedini politički i društveni i javni radnici iz Republike. Na sastancima koji će se održavati u opštinama učestvovaće oko 300 aktivista Saveza komunista. Sastanci s aktivistima iz opštinskih organizacija treba da doprinesu daljem utvrđivanju orijentacije u radu Komisije na analiziranju pitanja koja se odnose na programom predviđenu temu iz međunacionalnih i međurepubličkih odnosa, da aktiviraju članstvo na rješavanju aktuelnih problema sredine i da posluže za dopunu teza za pripremu plenuma CK. Pored članova Komisije, u njenom radu učestvovao je i jedan broj aktivista, članova Saveza komunista iz opštinskih organizacija, što se pokazalo opravdanim i nužnim.

Pored pitanja koja su predviđena programom rada Komisije, ona je u izvještajnom periodu razmatrala i neka tekuća idejno-politička pitanja koja imaju neposrednog odraza na međunacionalne odnose. Pojava Deklaracije o nazivu i položaju hrvatskog književnog jezika i Predloga za razmišljanje grupe književnika Srbije ukazala je, i pored jasne i nedvosmislene političke osude tih dokumenata od strane svih organizacija i foruma SK u Republici, na potrebu dubljih i temeljitijih proučavanja pitanja koja se na našem terenu specifično ispoljavaju i koja imaju posebne istorijske i društvene korijene. U tom smislu Komisija je stala na stanovište da se u tekućim pripremama za predstojeći plenum CK SKBiH o međunacionalnim odnosima, posebno analizira aspekt ovih problema, kako bi se pru106

žila neposredna osnova za zauzimanje adekvatnih i političkih nužnih stavova i zaključaka. Komisija je, rukovođenja Odlukom o reorganizaciji Centralnog komiteta, pripremila i usvojila poslovnik o svom radu i zaključila da se, u saradnji sa drugim organima Centralnog komiteta, zajednički prodiskutuje i, ukoliko se pokaže opravdanim, napravi jedinstven poslovnik za rad svih organa Centralnog komiteta. To bi pretpostavljalo donošenje stava Centralnog komiteta koji bi opovrgavao postojeće odredbe iz Odluke o reorganizaciji Centralnog komiteta.

U dosadašnjem radu Komisija je konstatovala da se jedan broj njenih članova ne odaziva na pozive za sjednice Komisije, što otežava rad i održavanje sjednica na kojima se razmatraju pitanja iz programa rada. S druge strane, Komisija je konstatovala da u njenom sastavu nema dovoljno aktivista iz opštinskih organizacija i većih radnih kolektiva, pa se ukazuje potreba njenog proširenja kadrovima iz tih sredina. Komisija za idejno-politička pitanja na selu

Prema odluci o reorganizaciji i orijentacionom programu rada CK SKBiH, predlozima i mišljenjima nekih opštinskih komiteta SK i republičkih organa, odmah poslije formiranja rada.

Komisija je usvojila program

Program rada sastoji se od tri dijela. Tema »Sadašnja idejno-politička pitanja na selu i aktivnost Saveza komunista« iz orijentacionog programa rada CK

107

SKBİH razrađena je u prvom dijelu na osnovna pltanja : - razvoj i djelovanje Saveza komunista na selu u

·

uslovima društveno - ekonomskih kretanja ; www idejno-politički problemi razvoja samoupravnih odnosa na selu ; aktuelna idejna pitanja u Savezu komunista u vezi sa shvatanjem uloge individualnih poljoprivrednih proizvođača u socijalističkom preobražaju sela ; kadrovsko jačanje poljoprivrednih organizacija i drugih službi potrebnih poljoprivredi i selu ; -- politički problemi u rješavanju imovinsko- pravnih odnosa na selu. Komisija će pratiti i izučavati navedena pitanja, a o najaktuelnijim idejno - političkim pojavama pripremiće materijal za jednu od narednih sjednica CK. Drugi dio programa sadrži dvije teme koje će se izučavati u dužem vremenskom periodu : a) Aktuelna idejno -politička pitanja koja su od značaja za omladinu sela, b) Idejno-politička pitanja u životu zadruge i njene realne uloge u razvitku novih društvenih odnosa na selu. Ove teme, pored Komisije, izučavaće odgovarajuće stručne institucije. U trećem dijelu programa govori se o načinu rada Komisije. Predviđeno je da se rad Komisije na izradi materijala za sjednicu CK organizuje putem radnih grupa, u koje bi se uključili i drugi društveno-politički radnici. Dogovoreno je da se rad grupa usmjeri na izučavanje idejno-političkih pojava na selu i aktivnost komunista, zatim, da se u izučavanju idejnih pojava 108

dâ isti tretman pozitivnim iskustvima, radi afirmacije današnjih procesa, kao i problemima i slabostima, da u razgovorima učestvuje što više neposrednih proizvođača članova SK i da se pojave ne posmatraju statički. Zaključeno je da grupe, u dogovoru sa OK SK, organizuju i obave razgovore u 10 opštinskih komiteta, karakterističnijim seoskim organizacijama SK i 13 osnovnih organizacija SK poljoprivrednih radnih organizacija. Ta opštinska područja, sela i radne organizacije predvidjela je Komisija, uz prethodno konsultovanje OK SK. Nastojalo se da predviđena opštinska područja i radne organizacije približno odražavaju prosječne uslove rada SK na selu u Republici. Pored toga, dogovoreno je da se za rad Komisije koriste materijali o poljoprivredi i selu sa opštinskih konferenciją SK, republičkih organa, institucija i drugih.

Rad Komisije se uglavnom odvijao prema predviđenom programu. U proteklom vremenu Komisija je održala tri sjednice. Na prvoj i drugoj sjednici raspravljano je o pitanjima koja bi trebalo svestranije pratiti i izučavati u toku godine i o načinu rada Komisije. Na trećoj sjednici usvojen je program rada i formirano 5 radnih grupa sa zadatkom da sa opštinskim komitetima organizuju sastanke u organizacijama Saveza komunista o pitanjima predviđenim u programu. U rad grupa je uključeno , pored članova Komisije, 23 društveno-politička radnika iz republičkih ustanova, opštinskih komiteta i osnovnih organizacija SK. 109

Dvije grupe su održale svoje sjednice, na kojima je dogovoreno o načinu rada i odlasku na sastanke. Prema zaključcima Komisije izrađen je plan organizovanja sastanaka u opštinskim komitetima i organizacijama SK. Taj plan i program rada Komisije dostavljen je opštinskim komitetima SK. Do sada je obavljen 31 razgovor na područjima opštinskih komiteta : Bijeljina, Brčko, Orašje, Prijedor, Sanski Most, Bosanska Gradiška, Bosanska Dubica, Bihać, Rogatica, Čapljina, Čitluk, Grude, Zvornik, Trebinje, Goražde i Modriča. Ovim razgovorima prisustvovalo je oko 550 članova SK, a u diskusiji je učestvovalo oko 230 prisutnih.*) Na osnovu do sada obavljenih razgovora može se uočiti da opštinski komiteti i osnovne organizacije SK poljoprivrednih radnih organizacija i sela sa različitim intenzitetom prilaze realizaciji donesenih zaključaka CK SKJ i SKBiH o poljoprivredi i selu. Pored toga, zapaža se da ima i nejasnih načelnih idejno-političkih, a posebno praktičnih pitanja i dilema u vezi s ostvarivanjem društvene i privredne reforme na selu. Najviše se ističu idejno-politički problemi koji nastaju iz sadašnje ekonomske organizovanosti sela i različitih shvatanja o ulozi individualnih poljoprivrednih proizvođača u socijalističkora preobražaju sela (promjene u položaju zadruga i, u vezi s tim, dalji razvoj ko*) Razgovori su obavljeni u 11 OK SK i komisija OK za selo, 2 mjesna komiteta SK, jednom zadružnom komitetu, 9 osnovnih organizacija SK poljoprivrednih radnih organizacija i 8 seoskih organizacija SK.

110

operacije, problemi tržišta poljoprivrednih proizvoda, nedovoljna uključenost seljaka u samoupravljanje u cjelini, a posebno na selu, različiti pogledi o ličnom radu i privatnoj inicijativi na selu i sl.). Uporedo s ovim, u organizacijama SK na selu dolazi do niza nejasnoća o načinu rada na prevazilaženju nastalih idejno-političkih problema, što se odražava i na djelovanje SK na selu u cjelinř (sadržaj i način rada, politika prijema zemljoradnika u SK odnos prema ekonomski jačim zemljoradnicima i nejasnoće u vezi sa religijom -- idejni nivo članstva SK i kvalitetniji razvoj organizacije SK u cjelini itd.). Više nego ranije upućuju se zahtjevi Centralnom komitetu da bi trebalo organizovanije i svestranije raditi na razjašnjavanju nedovoljno jasnih idejno-političkih pitanja, pored ostalog zbog dinamičnijeg razvoja sela i nepostojanja sreskih komiteta SK. Poslije obavljenih razgovora, a prema zapažanjima, predlozima i mišljenjima OK i osnovnih organizacija SK i materijala sa opštinskih konferencija SK i drugih, izrađena je kraća informacija o idejno-političkim pojavama i tendencijama na selu. Informaciju će proučiti grupa (sastavljena od članova Komisije), te na bazi svih materijala izraditi teze za temu koja će se razmatrati na sjednici CK. O nacrtu teza raspravljaće Komisija u mjesecu julu. Nakon toga predlog teza Komisija će dostaviti svim opštinskim komitetima i osnovnim organizacijama SK u kojima su obavljeni razgovori, odgovarajućim republičkim organima i institucijama www da ih izuče i daju primjedbe i predloge. Na osnovu toga Komisija će izraditi materijal za sjednicu CK SKBiH.

111

U radu Komisije na organizovanju sastanaka opštinski komiteti i osnovne organizacije SK dali su odgovarajuću pomoć. Komisija za idejno-politička pitanja u oblasti obrazovanja, nauke i kulture S obzirom na širinu područja koga ova Komisija obuhvata (obrazovanje, nauka i kultura) i brojne i veoma izražene idejne i političke probleme u ovoj oblasti, Komisija je, neposredno poslije formiranja, posebnu pažnju posvetila sagledavanju ovih problema sa ciljem da svojim programom rada zahvati najaktuelnija pitanja. U tom pravcu dvije sjednice Komisije bile su posvećene razmatranju programskih zadataka. Pored toga što su članovi Komisije bili podijeljeni u tri grupe, čiji je zadatak bio da izdiskutuju aktuelne probleme posebno iz svake oblasti, konsultovan je i širi krug naučnih i kulturnih radnika. Zaključeno je da se po jedna tema obrađuje iz oblasti obrazovanja, kulture i nauke. Kako su ovo i osnovna pitanja iz programa rada, u okviru Komisije formirane su podgrupe sa zadatkom da izvrše obradu ovih tema i pripreme ih za sjednicu Komisije. U periodu od njenog formiranja Komisija je održala četiri sjednice. Programom rada Centralnog komiteta SKBiH predviđeno je da se na jednoj od plenarnih sjednicą razmatraju

aktuelni idejno-politički

problemi u oblasti obrazovanja. Zbog toga je i Komisija najviše pažnje u svom radu posvetila obradi ove teme. Poslije više sastanaka i razgovora utvrđeni su,

112

po mišljenju Komisije, osnovni idejno- politički problemi obrazovanja koje treba pokrenuti na sjednici Centralnog komiteta. Na osnovu toga razrađene su i usvojene teze u kojima je osnovna pažnja posvećena idejnoj usmjerenosti vaspitno-obrazovnog procesa, razvijenosti samoupravljanja i idejnim problemima u primjeni principa raspodjele prema radu, kao i sagledavanju mjesta i uloge organizacija i članova Saveza komunista na ostvarivanju aktuelnih zadataka u obIsti obrazovanja.

Komisija je razradila i metodologiju izrade materijala. Zaključeno je : - da se tekst teza dostavi jednom broju nastavničkih vijeća u školama i na fakultetima, organima upravljanja, predstavničkim tijelima, društveno-političkim organizacijama i vaspitno- obrazovnim ustanovama, stručnim institucijama itd.; da se prikupe raspoloživi materijali koji bi se mogli koristiti u izradi materijala ; da se u većem broju školskih centara organizuju diskusije o pitanjima koja su u tezama pokrenuta. Posebno se željelo da se obezbijedi razmjena mišljenja sa što većim brojem ljudi koji neposredno djeluju u oblasti obrazovanja. Sprovođenje ovih zadataka je u toku. Polovinom juna teze su dostavljene na teren i upravo se radi na prikupljanju datih predloga i mišljenja. Takođe, organizovan je jedan broj sastanaka i razgovora u opštinama. Započete pripreme za sjednicu Centralnog komiteta naišle su na široko interesovanje i zadovoljstvo kod prosvjetnih radnika. S obzirom na nedovoljnu aktivnost Saveza komunista u ovoj oblasti

113

I prisutne probleme, bilo bi potrebno da Centralni komitet raspravlja o ovim pitanjima i zauzme određene stavove. Na izradi materijala, pored članova Komisije, angažovani su i neki drugi politički i javni radnici kao i pojedine stručne službe. S obzirom na nastale odmo◄ re realizacija sačinjenog programa je nešto usporena, dok će biti intenzivnije nastavljena koncem avgusta mjeseca. Zajedno sa Izvršnim komitetom CK SKBiH Komisija je organizovala sastanak naučnih i kulturnih radnika povodom objavljenih članaka Muhameda Filipo< vića u »Pregledu« i »Životu«. U cilju usaglašavanja programskih zadataka republičkih rukovodstava društveno-političkih organiza< cija na teme iz oblasti obrazovanja, kulture i nauke, Komisija je organizovala sastanak, na kome su dogovoreni osnovni nosioci za pojedine teme uz zajedničku saradnju na njihovom ostvarenju. Time će se obezbijediti koordinacija u radu ovih organizacija,

114

U cilju sprovođenja Zaključaka Sedme sjednice Centralnog komiteta Saveza komunista Jugoslavije, Centralni komitet Saveza komunista Bosne i Hercegovine, na Četrnaestoj sjednici koja je održana 12. jula 1967. godine, usvojio je sljedeću ODLUKU ♦ promjenama u načinu i oblicima organizovanja komunista 1. Organizacione promjene Saveza komunista u Bosni i Hercegovini treba sprovesti do 1. decembra 1967. godine u skladu sa Zaključcima Centralnog komiteta Saveza komunista Jugoslavije. 2. Najveće rukovodeće tijelo opštinske organizacije Saveza komunista je opštinska konferencija. U većim opštinskim organizacijama biraju se delegati za konferenciju. Konferencija može brojati do 160 članova. Ključ i način biranja delegata za opštinsku konferenciju utvrđuje opštinski komitet, a ubuduće to ée utvrđivati opštinska konferencija Saveza komunista. 115

U opštinskoj organizaciji, koja broji do 250 članova, konferenciju mogu da čine svi članovi Saveza komunista. Konferencija bira opštinski komitet, kao izvršni organ, koji može da broji najviše do 23 člana. Konferencija se bira na dvije godine i sastaje so prema potrebi, a najmanje dva puta u toku jedne godine. Radom konferencije rukovodi predsjedništvo koje bira konferencija, a mandat predsjedništva traje do naredne sjednice. Konferencija, po pravilu, odlučuje koja će se pitanja razmatrati na narednoj sjednici i utvrđuje orijentacioni rok održavanja sjednice. Opštinska konferencija donosi svoj plan rada. Pripreme za sjednicu opštinske konferencije obavlja opštinski komitet, a saziva je predsjedništvo kon◄ ferencije. Konferencija bira kontrolnu i revizionu komisiju. Pored opštinske konferencije, u slučaju kada to potreba nalaže, može se za više opština formirati res gionalna, odnosno gradska konferencija Saveza komunista. Konferencija se konstituiše na delegatskom principu. Izvršni organ regionalne, odnosno gradske konfe rencije može da bude predsjedništvo koje bira konferencija. Predsjedništvo može imati najviše do 27 članova ✪ formiranju regionalne, odnosno gradske konfe rencije, odluku donose opštinske konferencije uz SƏP

glasnost sa Centralnim komitetom Saveza komunista Bosne i Hercegovine. 3. U cilju sistematskog praćenja i proučavanja određenih društvenih i idejno -političkih problema, opštinska konferencija može da formira i potreban broj komisija. Komisije su odgovorne za svoj rad opštinskoj konferenciji. Opštinska konferencija može da formira aktive komunista, u cilju dogovaranja i usmjeravanja idejno-političke aktivnosti i akcije. Aktivi se formiraju u ustanovama gdje ne postoje organizacije Saveza komunista, zatim u omladinskim , kulturnim, sportskim i drugim društvenim organizacijama i u udruženjima. U skladu s usvojenom politikom, aktivi imaju pravo da utvrđuju stavove koji su obavezni za sve komunisté koji njima pripadaju, Radi potpunijeg sagledavanja društveno - političkih kretanja, razmjene iskustava i pokretanja određenih inicijativa, opštinska konferencija, njena pomoćna tijela i opštinski komitet mogu organizovati savjetovanja i druge oblike dogovaranja komunista. Savjetovanja se organizuju po potrebi, određenim problemima i po djelatnostima. U cilju izučavanja i sagledavanja pojedinih konkretnih pitanja, opštinska konferencija može da formira povremene komisije, radne grupe i sekcije, a po potrebi i druge oblike aktivnosti. 4. Organizacija Saveza komunista konstituiše se u samoupravnoj organizaciji i mjesnoj zajednici. Za potrebe pripremanja konferencije i sprovođenja zaključaka, organizacija bira sekretarijat do 11 članova. 117

U većim organizacijama Saveza komunista mogu se formirati ogranci. Način rada ogranaka utvrđuje konferencija organizacije Saveza komunista. Organizacija Saveza komunista u samopravnoj radnoj organizaciji i mjesnoj zajednici može na ogranke da prenosi i određena statutarna prava i obaveze, kao: plaćanje članarine, prijem novih članova, poduzimanje disciplinskih mjera i sl. 5. Opštinska konferencija jom odlukom može da razradi ove odluke i precizira podjelu ljučcima Centralnog komiteta goslavije i svojim potrebama.

Saveza komunista svoi konkretizuje sadržinu rada u skladu sa ZakSaveza komunista Ju-

6. Proces preobražaja Saveza komunista zahtijeva da svaki član Saveza komunista Bosne i Hercegovine, prema svojim mogućnostima, organizovano i aktivno uzima učešće u diskusiji o Tezama za razvoj i reorganizaciju Saveza komunista Jugoslavije, da usredsređuje svoju pažnju na suštinska pitanja rada i razvoja Saveza komunista i u procesu realizacije novih oblika organizovanja i idejno -političkog djelovanja. 7. Stavlja se u dužnost Izvršnom komitetu i Komisiji za razvoj i reorganizaciju Saveza komunista da prate, analiziraju i usmjeravaju rad na reorganizaciji, da o tome obavještavaju Centralni komitet i da predlažu donošenje i drugih potrebnih odluka i uputstava o sprovođenju reorganizacije. Sarajevo, 12. jula 1967.

CENTRALNI KOMITET SAVEZA KOMUNISTA BOSNE I HERCEGOVINE

118

Hajrudin Dulbić : OBRAZLOŽENJE ODLUKE o nekim promjenama u načinu i oblicima organizovanja komunista Prema zaključku Centralnog komiteta SKJ, centralni komiteti SK republika ovlašćeni su da prema sopstvenim uslovima i potrebama donesu potrebne odluke i uputstva u cilju razrade i konkretizacije Zaključaka CK SKJ o promjenama u načinu i oblicima organizovanja komunista. U tom smislu Komisija za razvoj i reorganizaciju SK i Izvršni komitet izlaze s predlogom ove odluke, kako bi se preciznije i konkretnije utvrdili izvjesni principi i način organizovanja Saveza komunista u BiH, Cjelokupna društvena i politička aktivnost, naročito poslije IV plenuma CK SKJ, i nova iskustva i rezultati u praktičnoj aktivnosti Saveza komunista, ukazuju na stvorene uslove i nužnost preduzimanja konkretnih mjera i u pogledu organizovanja komunista. Polazeći od toga i od stava u Tezama da iz karaktera i uloge Saveza komunista proističe potreba za određenim čvršćim formama stalnog organizacionog

149

povezivanja komunista, smatramo da bi bilo korisno da se utvrde jedinstveni okviri za izvjesne oblike organizovanja i povezivanja komunista. Ovo svakako ne bi trebalo shvatiti kao tendenciju ka određivanju organizacione šeme, jer bi to suzilo onaj neophodni prostor u razvijanju novih oblika djelovanja komunista. Shvatiti tako, značilo bi u stvari još dalje sputavanje ionako jednostrane i uske strukture Saveza komunista. Predlozi koji su sadržani u Odluci imaju za cilj samo to da se osnovni oblici povezivanja komunista konkretnije utvrde i njihova cjelishodnost provjeri u praksi, a što još uvijek ne znači uskraćivanje mogućnosti u traženju efikasnijih političkih rješenja.

U procesu sprovodenja reorganizacije vjerovatno će se postaviti zahtjev pred Centralni komitet da donese i druge slične odluke statutarnog karaktera. To će, takođe, biti dužne da urade i opštinske konferencije, kao i konferencije Saveza komunista u samoupravnim organizacijama i mjesnim zajednicama. Iz jedne tako bogate prakse neće biti teško dati definitivne predloge i rješenja za izradu Statuta SKJ. U Odluci se predlaže da se reorganizacija SK u Republici sprovede do 1. decembra 1967. godine. Dakle, predložen je relativno dug vremenski period za sprovođenje ovog zadatka. Opštinske organizacije Saveza komunista koje imaju manji broj članova i čija struktura nije složenija, reorganizaciju bi trebalo i mogu znatno ranije da sprovedu. To će, međutim, biti znatno teže sprovesti u razvijenijim centrima sa složenijoin i društveno- ekonomskom strukturom i strukturom Saveza komunista. Zato, da bi se izbjegle moguće improvizacije u takvim sredinama, data je vremenska mo-

120

gućnost za temeljitije pripreme i razrade najadekvatnijih rješenja. Naročito u većim radnim organizacijama, čiji se pogoni protežu na više opština ili republika, ne bi trebalo površno i na brzinu utvrđivati oblike organizovanja koji bi se poslije kraćeg vremena pokazali neracionalni. U traženju adekvatnijih rješenja u takvim organizacijama SK treba prethodno koristiti iskustva sličnih organizacija i iz drugih republika. U Predlogu odluke date su dvije mogućnosti konstituisanja opštinske konferencije. U manjim opštinskim organizacijama (do 250 članova) cjelokupno članstvo čini opštinsku konferenciju, dok u većim opštinskim organizacijama konferencija se konstituiše na delegatskom principu i broji najviše do 160 članova. To se predlaže, prije svega, zbog tehničke nemogućnosti da se cjelokupno članstvo sastane na jednom mjestu, kao i zbog drugih teškoća koje bi se mogle pojaviti bilo materijalne, ili druge prirode. Mandat konferencije traje dvije godine i njen je sastav za to vrijeme stalan. Ovako ograničeni mandat se odnosi samo na one konferencije koje su sastavljene od cjelokupnog članstva. Konferencije se sastaju najmanje dva puta godišnje. To se predlaže iz dva razloga: s jedne strane, zbog veoma dinamičnog kretanja i potrebe da članstvo bude u stalnom kursu idejno -političkih zbivanja, i, s druge, zbog potrebe učešća što većeg broja članstva u donošenju stavova o osnovnim pitanjima iz rada organizacije. Predlaže se da radom konferencije rukovodi predsjedništvo koje bira konferencija i čiji mandat traje do naredne sjednice. S obzirom na ulogu

121

1 karakter opštinske konferencije predloženo je da se u opštinske komitete bira najviše do 23 člana. Što se tiče rada kroz razne aktive i komisije ostavlja se mogućnost da, u cilju izučavanja i sagledavanja određenih konkretnih pitanja, opštinska konferencija formira povremene komisije, radne grupe i sekcije, kao i da koristi, prema potrebi, i druge oblike aktivnosti. U Predlogu odluke nije se konkretnije govorilo o organizovanju komunista u samoupravnoj organizaciji i mjesnoj zajednici, kao i o radu ogranaka, jer se smatra da će biti cjelishodnije da to konkretnije kažu u svojim odlukama opštinske konferencije. U izboru opštinske konferencije Saveza komunista 1 opštinskog komiteta, a i inače u sprovođenju reorganizacije, veoma značajno pitanje je socijalna struktura Saveza komunista. S obzirom da uloga neposrednih proizvođača kako po broju, tako i po njihovom uticaju u forumima do sada nije bila dovoljno izražena, promjeni stanja u tom pravcu treba posvetiti posebnu pažnju. Preobražaj cjelokupnog društva i bića klase neminovno zahtijeva i određene promjene u socijalnoj strukturi Saveza komunista kao avangardnog dijela radničke klase. Prema tome, u forumima, kao i u Savezu komunista u cjelini odlučujući uticaj treba da imaju neposredni proizvođači. Neophodno je strukturu Saveza komunista poboljšavati i većim prilivom omladine, što je jedna od bitnih pretpostavki daljeg razvoja i reorganizacije Saveza komunista, U redovima Saveza komunista nalazi se veliki broj starih revolucionara i boraca koji poslije penzionisanja nisu dovoljno angažovani. To je veoma značajna idej-

122

na snaga u Savezu komunista i bogato revolucionarno iskustvo takvih kadrova treba organizovanije i znatno više koristiti u svakodnevnoj aktivnosti. U Predlogu odluke data je mogućnost formiranja regionalne, odnosno gradske konferencije Saveza komunista. To se odnosi na veće gradske centre i na šire regione u kojima će se, prema konkretnim uslovima i potrebama, konstituisati i konferencija i odgovarajuća koordinaciona tijela, o čemu treba samostalno da odlučuju opštinske konferencije Saveza komunista. Treba imati u vidu da ostaje još niz neriješenih pitanja u načinu organizovanja komunista, koja u Predlogu odluke nisu pomenuta, ali koja ne treba odla gati, s obzirom da je pred nama dosta kratak period do Devetog kongresa. Ovo vrijeme treba koristiti za pronalaženje novih formi i oblika koji će omogućiti organizaciji Saveza komunista da efikasnije djeluje. I, na kraju, posebno ističemo da se cjelokupna aktivnost na reorganizaciji ne bi trebalo i ne može odvajati od svih tekućih zadataka i aktivnosti na rješavanju problema koji, svakodnevno i u svakoj sredini, proizlaze iz procesa sprovođenja privredne i društvene reforme. Ovo je Predlog odluke i svaka sugestija, predlog i mišljenje koje, je u okvirima Teza i zaključaka CK SKJ, može dobro doći.

123

SADRŽAJ Uvod IDEOLOŠKO OBRAZOVANJE I NJEGOV UTICAJ U DRUŠTVENO-POLITIČKOJ AKCIJI KOMUNISTA (pripremni materijal) UVODNO IZLAGANJE Džavić Gunić

5

35

DISKUSIJA

45 52 63 65 • 73 77 82 • 84 • 91

Dragiša Vašić Stojan Tomić Ismet Dizdarević Sergije Elaković Ahmed Ćatić Zora Solomun Danica Erak • Avdo Humo Cvijetin Mijatović

INFORMACIJE O RADU KOMISIJA CK SKBiH 97 ODLUKA O PROMJENAMA U NAČINU I OBLICIMA ORGANIZOVANJA KOMUNISTA

Hajrudin Dulbić -

Obrazloženje Odluke

•

•

115 € 119