M. T. Ciceronis Opera Rhetorica: Volumen 3, Pars 2 Notae in Brutum, oratorem, topica, partitiones oratorias, et libellum de optimum genere oratorum [Reprint 2022 ed.] 9783112680827

Citation preview

M.

T.

C I C E R O N I S

OPERA

RHETORICA

R E C E N S U I T

CHRISTIANUS

E T

ILLÜSTRAVIT

GODOFR.

VOL. I I I .

SCHÜTZ

P A R S II.

N O T A E IN

BRUTUM,

O R A T O R E M,

PARTITIONES ET

LIBELLUM

DE

TOPICA,

ORATORIAS, OPTIMO

GENERE

ORATORUM.

LIPSIAE

APXJD

G.

J.

GOESCHEN

C I D I 3 C C C V I I I .

N O T A E I N

CICERONIS

BRUTUM

S E U

DE CLARIS ORATORIBUS.

Not. In Cic. Rhetor.

Vol. I I I .

1

I

N

C 1 C E R 0 N I S

B R U T D M .

Cap. P a g . 8-

i- E

Cilicia —

r.

quam provinciam pro con-

sule rexerat A . V . C. 702. 703. Pag. 8. v . 1. decedens — C . Marcello, L . Paullo Coss. h. e. A. V . C. 703. decessit provincia. Pag. 8- v. 2. Q. Hortensii — Gu. 1.

Q.

Hortensi.

Pag. 8- v. 5. me privatum — Gu. 1. omittitur me. Pag. 8- v. 7. diminutam — Lallem. deminutam. Pag. 8. v . 11. augebat —

Gu. 1. 2. augebam;

Schneidero augebant latere visum.

in quo

Sed etiam ed. Victor,

liabet augebam. Pag. 8- v. 12. sapientium — Gu. 1. Sapientum. Pag. 8- v. 15. tempore — male omissum Gu. 1. Alienissimum reip. tempus significat initium belli civilis inter Caesarem et Pompeium A. V. C. 704. Cf. Epp. var. X V I . 11. et 12. ad Attic. V I I . 5. 6. sqq.

IN

4

C I C E R O N I S

Pag. 8- v. 16. et auctoritatis et prudentiae suae — Nempe auctoritas Hortensii apud Caesarem et Pompeium plulimum valuisset, ut in concordiam redirent,

prudentia

autem quibus consiliis id perficiendum esset, ei suggerere poterat. Pag. 9. v. 1. non — adversarium — Huic testimonio non répugnât, quod in exilio queritur se ab sceleratissime insidiosissimeque tractatum,

Hortensio

ad Q. Fratrem

I. 5 turn enim forsan iniquins prae dolore de Hortensio iudicaverat, et, si iurc offensus esset, post reditum cum 00 in gratiam redierat. Pag. 9. v. 4. nobiles — Gu. 1. 2. nobilis.

Sic Victor.

Pag. 9. v . 23. frui nobis non licet — Gu. 1. nobis frui non licet. Pag. 9. v. 27. non satis grato animo — Gu. 1. non satis animo

grato.

Pag. 10. v. 1. hunc autem praeter ceteros — Vulg. hunc autem et praeter ceteros. E t sic Gu. 1. 2. Ernesti delevit et. Heusingero placebat: hune aut praeter ceteros, aut cum paucis etc. Cap.

II.

Pag. )0. v. 16. aut errore — Etiam Mss. Guelf. occupavit falsa lectio aut terrore,

ab Aldo et Rivio iam ex-

pulsa. Pag. 10. v. 19. rebus amplissimis — Gu. 1. amplissimis honoribus. Pag. 10. v. 21. desidiae — Gu. 1. discidie.

BRUTUM.

C A P . 2. 3.

Pag. 10. v. 26. itaque ii — Gu. 1. itaque cini. itaque ei. Cap.

Gu. 2.

III.

Pag. 11. v. 5. inambularem — Gu. I. ambularem. Pag. 11. v. 6. IVI. ad me Brutus — Omittitur praenominis nota Gu. 2. Pag. 11. v. 17. afjlceremus — Gu. 1. affecerimus. Pag. 11. v. 19. et praesentem me — Gu. 1. et preseli' te me. Pag. 11. v. 25. et monere te prudenter — Gu. 2. emonere et prudenter. Pag. 11. V. 28- valetudinis — Gu. 1. 2. valitudinis. Pag. 12. v. 2. 3. populus se Romanus — Gu. 1. se populus Romanus, Pag. 12. v. 4- 5- rerum nostrarum et communium gravissimo.s casus — communium de proelio Pharsalico, nostrarum de dolore et periculo ob res a Pompeio male gestas, de divortio cum Terentia uxore facto, de Dolabellae generi moliminibus sibi valde molestia intelligendum. Pag. 12. v. 9. volui id quidam e f f ì c e r e certe — Gulielmus maluerat: volui quidem certe, quasi id e f f ì c e r e a glossatore addita essent. At liic nihil mutandum ; non cnim praecedit verbum, quod in volui quidem certe intelligi possit. Pag. 12. v. 12. delectaverint — Gu. 1. delectaverunt. Pag. 12. v. 21. eum dicis — Gu. 2. enim dices. Pilg. 12. v. 24. mihi saluti fuisse — Abest mihi Gu. 1.

IN

6

CI

C E R O N I S

Cap.

IV.

Pag. 13. v. 1. mihi guident multa attulit — V u l g o abest attulit,

quod additar Gu. 1. Idque Schneiderus sine

damno concinnitatis et per régulas grammaticas abesse non posse putabat. piacere.

Heusingerus

autem negat id

Sane enim ex antecedentibus habuit

licet: Ille vero et nova, earn utilitatem.

mihi quidem,

sibi

repetere

multa habuit, et

—

Pag. ig. v . 7. teque remunerandum —

D i f f i c i l e est ex-

plicare, quomodo Cicero dicere potuerit ut a te ipso[ Sumerern aliquid

a te remunerandum,

Itaque suspicor eum

scripsisse : ut ad te ipse scriberem aliquid ad me reficiendum teque remunerandum. —

Sic in epist. ad Varronem

Academicis quaestionibus praemissa: Exspectabam no iam diu, scriberem,

neque sustinebam,

ne ad te prius ipse

quam aliquid accepissem,

omniquid

ut possem te remune-

rari quam simillimo munère. Pag, 13. v. 12. remetiar — H o c a R i v i o et Lambino recte substitutum pro vulg. emetiar,

quod habent edam

Gu. 1. 2. Pag. 13. v. 14. novi fructus — intçlliguntur novae orationes, quas Cicero v e l corani populo, vel in iudiciis, ve! in senatu potuisset habere, nisi converso reip. statu eloquenza conticuisset. quidem

habitae,

Conditi fructus sunt OTationes olim

sed nondum elaboratae atque editae.

Has dicit in tenebris iacere,

i. e. neglectas in scriniis ;

aditumque sibi ad eas, qui paene solis patuerit,

obstructum,

h. e. i n u m a temporum se absterreri, ut eas iterum in

B R U T U M. manus s u m a t ,

C A P. 4. 5 .

edendasque c u r e t ,

omnino

7 vix

ab

alio

quodam adhuc lectas. E r n e s t i h u n c aditum p r o p r i o significati! accepit ; quasi C i c e r o i l i o tempore ab istis l i b r i s a'fuerit,

ut ipse eos legere

aut aliis dare n o n

posset.

Sed hac interpretatione turbatur m e t a p h o r a e c o n t i n u a n o ; nec i n t e l l i g i p o t e s t , bros e Tusculano licuisset.

cur C i c e r o n i ,

si R o m a e f u i s s e t , l i -

aliave v i l l a asportandos

Quod denique dicit,

solo serere,

quam in inculco et in derelicto

curare

haud

se iam velie a l i q u i d tani d de scriptis

r h e t o r i c i s et p h i l o s o p l i i c i s a c c i p i e n d u m . C f . de N a t . D e o r . I. c. 4. P a g . 13. v . 15. exustusque

siti flos

veteris ubertatis

ex-

aruit — H u n c v e r b o r u m ordinem praeoptavit L a m b i n u s ; q u u m v u l g o i n aliis legatur : exustusque ubertatis Nempe

exaruit. sitis

flos

siti

veteris

Utraque ratio eundem sensum praebet.

veteris

ubertatis

est desiderium a n t i q u i sta-

tus reip. in quo largus erat o r a t o r u m p r o v e n t u s , et a m ' p l i s s i m a eloquentiae materia. P a g . 13. v . 13. omnis nobis— Pag. 13. v . 19. in inculto

G u . 2. omnis vobis itiepte.

— abest p r a e p o s i t i o G u . 2.

Pag. 13. v . 23. qui quum multos — G u . 1. 2. qui saepe multos. P a g . 13. v . 24- efferre fruges Cap. Pag. 13. v . 28- exspectanda ctanda sunt.

— G u . 2. afferre

fruges.

V. V u l g o : et

exspe-

Recte v e r o E r n e s t i c o p u l a m deleri

iussit.

In G u . 2. est et

sunt —

expetenda.

Pag. 13. v . 29. sunt ea — G u . 1. o m i t t i t u r ea.

IN

o

C I C E P i O N I S

Pag. 14. v . 2. incommodo tuo — L a m b i n u s addidit tuo, idque h. 1.

concinnius quam quod v u l g o scribitur

in-

commodo simpliciter ; etsi id E i n e s t i pro adverbio capiendum censuit. ante

Gu. 1 . ut edit. Venet. Victor, oinittit ss

incommodo,

Pag. 1 4 . v. 7. ausim — Sic G u . 1 . rccte.

E t sic L a i -

lem. e Ms. Reg. V u l g . ausus sim. Pag. 1 4 . v . 16. sqq. inquit,

aliquid:

Quidnam id?

iampridem

Nam ut illos de república

edidisti,

accepimus ; eisque nosmetipsi ri am comprehendendam

inquam.

enim conticuerunt

si es animo vacuoexpone

annalium

postea memo-

atque incensi sumus.

illa quum poteris ; atque ut possis rogo. quit,

literae.

nihil a te sane

ad veterum

impulsi

Ut scribas, tuae

Sed

Nunc vero,

in-

nobis quod quaerimus. —

Totus hic l o c u s , etsi in eo verba Ciceronis agnosco, tarnen est eiusmodi, ut eum hue casu quodam translatum putem.

N a m ab ipso Cicerone hic inculcatum

m i h i persuaserit.

nemo

P r i m u m enim q u a e r o , quomodo

in

mentem venire potuerit Attico, a Cicerone petere, ut aliquid scriberet, quum paulo ante Cicero iam ei pollicitus esset, se aliquid s c r i p t u r u m , idque ille se exspectat u r u m , nec nisi eius commodo exacturum dixisset?

De-

inde Atticus, avidissimus librorum a Cicerone scriptorum lector, dicere non poterat, se post libros de República nihil ab eo postea accepisse.

Quid e n i m ?

ille libros de legibus ignorabat? Deinde illa v e r b a : illa quum poteris, offenderunt. vacuo,

atque ut possis rogo,

Num Sed

recte Ernestium

Postremo ineptum erat addi : si es animo

ab eodem scilicet h o m i n e ,

qui paulo post dictu-

13 R U T U M .

C A P . 5.

9

rus erat, quum te sciremus esse vacuum. Quare omissis Iiis legat mihi aliquis haec verba continua: Itaque quoniam hie quod mihi deberetur se exacturum professus est, quod buie deb es, ego a te peto. Quidnam est id? inquam. Quod mihi nuper in Tusculano inchoasti de oratoribus, quando esse coepisscnt, qui edam et quales fuissent; et quae sequuntur, iudicetque, annon omnia sic suavius procédant, aptiusque cohaereant. Pag. 14. v. 19. nihil a te sane postea — Gu. 1. nihil sane a te postea. Pag. 14. v. 20. ad veterum annalium — Gu. 1. 2, ad rerum naturalium» Pag. 14. v. 22. Sed illa quum poteris ; atque ut possis rogo. — Ernestius ad h. 1. „ Lepidum seil, est, inquit, aliquem rogare ut possit. Scriba stultus sic fecit. Corrige : potès. Nempe facetum est rogare, ut faciat, quemadmodum poçsit, indicatque nil melius exspectari posse, quam lacere possit. " At in hoc genere rogandi equidem non video quid facetum sit. Praeterea ut potei h. 1. abhorret a reliqua structura verborum. Deberet saltem esse ; ut poteris. Itaque, si ilia verba omnino a Cicerone scripta s u n t , iocose ea sic elata esse arbitror; p. d. rogo te ut possis, i. e. ne te posse dissimules. Pag. 14. V. 26. quod mihi nuper — Gu. 1. quod nuper mihi. Pag. 14. V. 27. de oratoribus, quando esse coepissent — Gu. 1. de oratoribus esse ceperunt. Pag. 15. v. 5. si poterà — Ita scribendum esse opportune monuit Ernesti. Vulg. si potuero.

IN

xo

C I C E R O N I S

Pag. 15. v. 7. aut -piane — Bene sic cmendavit Wetzelius.

Vulg. aut sane. Cap.

VI.

Pag. 15. V. 1 1 . et copiosissime — audisse — Gu. 1. atque copiosissime — audivisse. Pag. 15. v. 12. tractum — Gu. 1. 2. tractatum. Pag. 15. v. 29. studioso. studiosum.

Et dicere enim.

Etenim dicere — Gu. 1. 2. Victor, studioso.

Et dicera

enim. Pag. 16. v . 1. nisi qui — Abest qui Gu. 2. Pag. 16. v. 4- quisquam — abest Gu. 1. Cap.

VII.

Pag. 16. v. 14. Hic ego, Laudare laudari.

— Gu. 1 . 2. Sic ego

Victor. Hic ego laudari.

Pag. 16. v. 15. expromere — Gu. 2.

exprimere.

Pag. 16. V. 16. qui sint — Gu. 1. qui sunt. Pag. 16. v. 17. hoc loco — Abest loco Gu. 1. Pag. 16. v. 18. Hoc vero — Gu. 1. Hoc ego.

Gu. 2.

Hoc vere. Pag. 16. v. 24. habeat — Gu. 1. 2. Victor, habeant. Pag 17. v. 5- Tamen ante Periclem — Gu. 1. tum ante Pcriclem.

Hunc locum laudat

Quintilian. Inst. Orat.

III. 1, 12. Pag. 17. v. 5. sed iam adultis — Abest iam Gu. 1. Pag. 17. v. 23. ex Thucydidi

scriptis — Vulg

didis. ,, Romanum vero volumen : Ex

Thucydidi

quae milii vera esse geruianaque lectio videtur.

Thucyscriptis, Vitale

B R Ü T U M.

CAP.

7.

v o l u i t , o p i n o r , asperum i l i u m C i c e r o et insuavem concui sum literarum et geminatum sibillini. t r a x i t de ilio Thucydidis;

Propterea S de-

ut et alias interdum ; v e l u t

post de M. Cethego loquens : ut quam deam in Perieli iris scripsit Eupolis

sessitavisse,

et quae sequuntur.

la-

Nam

pTaéterquam quod sic vetus habet exemplar, citat eodem m o d o semel atque iterum Politianus.

Idem secundo de

Oratore : omnes etiam turn retinebant ilium Perieli

succum.

Sic est enim in antiquioribus,

Periclis.

u b i Hervagius

E t liic C i c e r o iucundioris sonitus causa S detraxit.

Per-

sius quoque Satira quarta : Quo Jretus die hoc magni pupille Perieli ? Sic Verrina quarta C i c e r o , quod Priscianus o b s e r v a v i t : In Timarchidi

potestate,

pro Timarchidis ; qui

tamen locus nunc corrupte legitur, non tam opinor incuria l i b r a r i o r u m , quam temeritate sciolorum. ptima Verrina pTO Dioclis. improboTum

Sic Diocli

Idem üd Ate. XX.

rursus i n n o s ,

sé-

¡ s E t odia

quae iam exstincta erant,

incendamus e t L u c e i i Consilia ac Theophani

persequamur."

E t iterum : „ A r i a r a t h e s Ariobarzani f i l i u s R o m a m v e n i t , p r o Ariobarzanis."

Itidem V i r g i l i u s A c r i s Oranti,

m o A e n e i d o s , pro Orontis. chonidis:

Terentius Archonidi

ut ante eum Plautus Agathocli

Agathodis,

Calliclis.

pri-

pro Ar-

et Callidi,

pro

Sic et Sallustius : A d bellum

Persi

M a c e d o n i c u m , pro Persis,

id quod

COTSUS

a d n o t a v i t , et

Cicero ( ut idem ) Filium inquam Verri pro Verris.

Con-

suesse veteres 5 literam huiusmodi genitivis detrahere, testatur

(ut

alios o m i t t a m ) Priscianus."

Hactenus Io.

R i v i u s , cuius disputado doctior est Ernestii arbitrio, qui sine causa negat sibi hup.c A r c h a i s m u m piacere.

IN

C I C E R O N I S

Pag. 17. v. 25- crebri sententiis — Gu. 1. 2. crebris sententiis. Pag. 17. v. 26. comprehensione rerum breves. Sic Gu. i t Vulgo compressione rerum breves. Iam Gesnerus in Thesauro L. L. v. Compressio, coniecerat legendum esse comprehensione. Eodem modo Cic. de Fin. II. 20. dicuntur breviter comprehensae sententiae. Cap.

Vili.

Pag. 18. v. 1. Nani Leontinus—Victor. Tum Leontinus. Pag. 18. v. 5. Prodicus Ceus — Gu. 1. Prodigus Cecius. Gu. 2. Prodicus Ceius. Pag. 18. v. 4- temporibus eisdem. Hi docere — Victor. temporibus eisdem docere, Pag. 18. V. 5- causa inferior — Gu. 1. omissum causa. Pag' 18- v. 8- repellere eorum instituta solebat— Victor. Cannerai, addit verbis. Pag. 18. v. 16. a quibus degressi sumus — Gu. 1. a quibus digressi sumus. Sed illud rectius. Pag. 18- v. 17. 18. Extitit igitur iam senibus illis, quos paulo ante diximus, Isocrates, cuius domus — Gu. 1. Extitit — diximus laus egregia Isocratis oratoris summi Socrates, cuius domus, ridiculo librarii errore, qui glossai« marginalem in textum recepii. Pag. 18. V. 22. quam nemo, meo quidem iudicio — Sic Gu. 2. At Gu. 1. quam nemo quidem meo iudicio. Pag. ìg. v. 22. est postea consequutus — Sic Gu. 1. 2. Lipsius olira Var. lect. III. 14. e Rufino grammatico male correxerat: est poeta consequutus, idque Gruterus in

B R U T U M. textum intulit.

C A P. 8 - 9 -

Sed bene Ruhnkenius liist. crit. orat.

gT. p . L X I I . monuit nullum hie poetae locum esse, quum Cicero dicat Isociatem ea floruisse g l o r i a , quam nemo quidem dicendi TO agister suo iudicio sit postea quutus.

conse-

N i h i l o secius falsam lectionem po'eta Ernestius

ne admonito quidem lectore propagavit; iure propterea notatus a doctissimo censore, eodem tamen aequissimo, in B i b l . critica V o l . I. pag. 25. Pag. 19. v . 1 . dedita Schneidero

opera — N o n est quod hoc cum

abesse malis.

Nam eo sublato et sententia

debilior fieret, et numerus languesceret. Pag. 19. v . 5.

quam aut ratione

omittitur quam.

aliqua

— Gu. 1. 2.

Priscianus h. 1. ita excitat:

natura magis tunc, casuque nonnunquam,

Verumtamen

hand ratione

ali-

qua aut ulla observatione

fiebat.

veruntamen

tunc casu nonnunquam quam aut

ratione

natura magis,

aliqua

In Victor, sic l e g i t u r :

aut ulla observatione

Pag. 19. v. 5.

constructions

fiebat.

— Victor. Camerar.

cir-

cumscriptione. Pag. 19. v . 6. comprehendit cludit

concluditque

— G u . 1. con-

comprehenditque.

Pag, 19. v . 7. circumscripta— Camerar.

Gu. 2. conscripta.

Cap.

IX.

Pag. 19. v. 16. et in quo nihil admodum go et cui nihil

admodum

nihil

desit.

admodum

dum desit,

Victor.

constricta.

desit. Gu. 2.

Gu. 1. et

desit — V u l et cui in

in quo

nihil

quod Heusingero auctore praetulimus.

quo

admoEt

IN

C I C E R O N I S

sic iam ed. Omnib. Cf. de Orat. HI. 4- extr. ubi dicitur: ut neque in Antonio cleesset hie ornatus. Pag. i f ) , v. 22. nihil ornatum vel verborum gravitate vel sententiarum — Gothofredi coniectura vel verborum granditate , vel sententiarum gravitate admitti non potest, quia iam praecesserat, nihil contra grande. Pag. 19. v. 26. aliique plures — Lambin, aliique complures. Pag. 19. v. £7. ut opinio mea fert — Gu. 2. ut opinio nostra f e r t . Pag. 20. v. 4- non tam armis institutus, quam palaestra — Lambinus dedit palaestrae. Sic Cicero rem ad quam institutus esset Demetrius designasset ; nempe eum se exercuisse institutumque fuisse ad genus dicendi epidictic u m , non ad forense ; quemadmodum de Orat. I. c. 18. nitidum quoddam genus est verborum et laetum, sed palaePraestrae magis et olei, quam huius ch'ilis turbae ac fori. stat tamen altera lectio palaestra Nam etiam paulo post Cicero de ipsa institutionc Demetrii seu de eius ratione discendi ac studio l o q u i t u r , quum dicit: Processerai — non ut e militari tabernaculo, sed ut e Theophrasti— umbraculis. Itaque significat Demetrium non tam eloquentiam forensem, quam epidicticam didicisse. Pag. 20. T. l i . perstringeret — Hanc Gu. 1. lectionem vulgatae perfringeret una cum Schneidero praeferendam iudicavi. Apte is comparavit locum cap. XCII. consulatusque meus, qui illum primo leviter perstrinxerat, i. e. pupugerat, recteque monuit, aculeos, qui paulo post h. 1. memorantur, verbo perstringere potius convenire.

B R Ü T U M. Pag. 20. v. 1 1 .

C A P . 9. 10. 1 1 .

15

tantum ut — Gu. 1 . 2. et tantum ut.

Illa scriptura, quam Guilielmius Ernestiusque praeiver u n t , melior. Cap.

X.

Pa g. 20. v. 16. vel in ea ipsa urbe — Optimc sic emend a v a Heusingerus. uterque.

V u l g . ut in ea ipsa urbe;

et sic G u .

Ernesti delevit ut.

Pag. 20. v. 27.

Ulyssi — Gu. 2. Ulixi,

ut ed. Omnib.

In Gu. 1 . deest locus. Pag. 2x. v . 6. astricta — Gu. 1 . astructa. Cap.

XI.

Pag. 2 1 . v. 25. ementiri in historiis — Camerar. mentori et in historiis. Pag. 22. v. 6.

ad ornatum — E d . Omnib. ad ortum.

Al. ad ornandum. Pag. 22. v. 6. Quare, quoniam tibi ita quadrat — E d . Omnib. quare quoniam ita tibi quadrant. Victor. Camerar. quare quoniam tibi quadrat. Pag. 22. v. 7. et Coriolano — L a m b i n , et in Coriolano. Verius fortasse. Pag. 22. v. 19.

Huius suavitate maxime hilaratae sunt

Atlienae — Gu. 1 . 2. hilaratae Atlienae sunt.

Quam h i c

suavitatem appellet, plane intelligitur e cap. 6. Partit, oratoriar. ubi suave genus dicendi fusius exponitur.

Non

répugnât i g i t u r , quod Cicero O f f i c . I. 30. ait summam auctoritatem Periclem esse consequutum sine ulla hilaritate.

Hilaritas enim in iocis et facetiis spectatur, a qui-

IN

i6

C I C E R O N I S

bus abhorrebat Periclis iiigenium. eias v i t a ,

TÒv Xófov

Supòv

iijìyXàv

Quare Plutarclius i n

eljctv,

3iuì itavo'bpyov

i n q u i t , naì

¡Swfio'Xojcías, eis yèKoora.

Kat

ìrposcóaov

sisrasis

suavitatem

dixit C i c e r o , eam a l i b i de Orat. I I I . 3 4 .

porem

aSpvirros

na-

iWà

Quarti h. 1. le-

appellai. Cap.

Pag. 22. v . 28- Itaque

XII.

ait Aristóteles

— Lectionem a

Corrado memoratam : ita ait Aristóteles,

quasi verba prae-

cedentia essent ex Aristotelis libro v e r s a ,

iure reiecit

Ernesti. Pag. 23. v . 1 . iudieiis tur

repeterentur

— Gu. 2.

repeteren-

iudieiis. Pag. 23. v . 2. et controversiis

q u e , ut Victor, et controversia et controversa

natura,

nata — Ed. Omnib. aliaenatura.

V u l g . ut Camerar.

quod E r n e s t i , si sanum esset, si-

gnificare posse putabat, Siculam natura proclivem ad controversias fuisse. Atqui hic sensus, etsi verus et necess a r i a , nullo modo per Latinitatem verbis natura e x p r i m i potest.

controversa

Itaque nihil melius est lacobsii

emendatione, per literas mecuni communicata, quam in ordinem recipere nullus dubitavi.

Gens controversiis

recte dicitur ad controversias proclivis.

nata

Ceterum Schnei-

derus difficultatem vulgatae lectionis transpositione sublevabat, hoc m o d o : res privatae terentur,

longo

turn primum,

artem et praecepta

quum,

intervallo

sublatis

in Sicilia

controversiis

quod esset acuta illa gens

Siculos —

tyrannis,

et iudieiis

repenatura,

conscripsisse. Pag.

B R ü T Ü M. Pag. 23. v . 8- appellentur

CAP.

—

12.

i7

Camerar.

Pag. 23. v . 1 3 . Imbuisse conscripta

appellabantur.

— Hactenus e x A r i -

stotele retulit C i c e r o ; sequentia, quo neminem, didem auctorem referuntur.

Locus

ad T h u c y -

est de bello P e l o p .

V I H . 6g. Quae deinde sequuntur : nam Lysiarn tulisse,

—

trans-

rursus ex Aristotelis l i b r o de artibus Rhetorum

de«

prompta. P a g . 23. v . 22.

scribere

autem aliis

— Omissum

aliis

G u . 1 . 2. P a g . 23. v . 23. sed, cium vocaretur ipse in invidiam

vocaretur.

pliciter scripsisset : in additur saepe ipse, circumveniretur.

quum ex eo — saepe ipse in

— N o n placet E r n e s t i i coniectura :

iudisaepe

S i lioc C i c e r o v o l u i s s e t , sim-

invidiam

Quia

autem

respiciuntur v e r b a : quo quis

vocaretur.

iudicio

Ceterum nec Isocratis de ea re silentiura,

nec P l u t a r c h i t e s t i m o n i u m ,

q u i bis tantum Isocratem i n

i u d i c i u m v o c a t u m esse s c r i b i t ,

eo v a l e t , ut a v u l g a t a

h. 1. lectione discedendum sit. Pag. 2 3 . v . 24. quo quis iudicio

circumveniretur

tliofr. citat lectionem : quo quis in iudicio I d h o c loco aptius videtur.

Iudicio

— Go-

circumveniretur.

circumvenire

aliquem

est accusationem s. crimen c o n f i a r e , quo i l l e condemnetur.

Ita C i c . or. pro, Cluent. c. 68- init.

tem aliquis

circumvenitur,

quum

In iudicio

ei adversarius

au-

insidias

n e c t i t , calumnia q u a d a m , v e l artibus illicitis. P a g . 23. v . 26. ad artes componendas

— A Ms. C o r r a d i

u n o itemque L a m b i n i altero aberat componendas.

I d au-

tem recte defendit E r n e s t i u s , u t e Graeco e x p r e s s u m ; Not. in Cic. Rhetoric.

Vol. ITI.

2

IN

i8 sîquidem

C I C E R O N I S

etiam Plutarchus in Isocrate narrat auctores

quosdam dicere eum réjcvas Cap. Pag. 25. r . 28artisque fontes

Et

Svyyefpafévai. XIII.

Graeciae

vides

quidem oratorum partus,

V u l g o legebatur :

Et

Graeciae

quidem oratorum partus fontesque vides, in quo acute quidern Ernestius sensit non bene convenire partus et

fontes;

minus feliciter autem postremum vocabulum in

foetus

mutandum censuit, qua tautologia n i h i l esset frigidius. Itaque potius correxi artisque fontes. mum docuerat

c. 10. x i .

Nam Cicero pri-

qui primi fuissent Graeciae

oratores ; deinde c. 12. artis rhetoricae fontes inde a Corace et Tisia repetierat. Pag. 24. v . 9.

suspicari libet

—

Gu. 1. 2.

suspicari

lubet. Pag. 24. v . 19. at se externis oblineret moribus —

Ed.

Omnib. ut se externis obtinere moribus. Pag. 24. V. 20. omnemque illam subtilitatem Atticae ctionis — Sic e coniectura Ernestii rescripsi.

enim omnemque illam salubritatem Atticae dictionis non potest, quia sequitur:

et quasi sanitatem.

di-

Vulgatum ferri

VictOT.

autem et Camerar. omissa copula edidit quasi sanitatem. Fieri tamen etiam potest, ut Cicero scripserit : omnemque illam sinceritatem.

Sic enim c. 55. de Cotta : Nihil erat

in eius oratione nisi sincerum,

nisi siccum atque sanum.

Lambinus vitio vulgatae sic medebatur, ut deleto salubritatem scriberet ; omnemque illam Atticae dictionis quasi sanitatem.

B R U T U M.

CAP.

13. 14.

Pag. 24. v. Zi. ac liti guani paene dedisceret — ac loqui -paene dedisceret.

Vulgo

A t qiium h i c agatur de Asia-

tico genere dicendi, quod minia verborum copia reduudabat, dici non poterat, eo devenisse i l l o r u m oratorum eloquentiam , ut loqui paene dedisceret. dediscit, is obinutescit.

Nam qui l o q u i

A t illi ab Attico dicendi genere

ad Asiaticum desciscebant;

li. e. alia quadam quasi lin-

gua loquentes, pristinam linguam dediscebant. p i o loqui fidenter substitui linguam.

Itaque

Ceterum in E d .

Omnib. ac loqui paene descisceret. Pag. 24. v. 26. fuerunt

non necessaria —

Ed. Omnib.

fuerunt necessaria. Cap.

XIV.

Pag. 25. V. 17. quum plebes — Gu. 1. quum plebs. Pag. 25. v . 18. Anienis

— Gu. 2. Arceonis. Ed. Omnib.

Aneienonis. Pag. 25-

26. incitatam — Gu. 1.

incitandam.

Pag. 25. v. 27. mitigaverit — L a m b i n .

mitigarit.

Pag. 25. v. 29. revocaverit — Gu. 1. Lambin. revocarit. Pag. 26. v . 1. ad Vyrrhum —

Gu. 1. ad Pyrrhum re-

geni. Pag. 26. v. 6. de plebe consulem — Sic etiam Gu. 1. 2. Vulgatum olim consules iam Lambinus cum i l i o perni utavit.

Et iam Aid. Iunt. Omnib.

habebant

consulem.

Unus enim de plebe consul creatus erat, quem Appius Caecus non recipiebat. Pag. 26. v. 7.

quod Juit permagnum — Gu. 1. 2. Ed.

Onuiib. Camerar. quod fuerit

permagnum.

IN

20 P a g . 26. v . 12.

concitatione —

P a g . 26. v . 20. dividendo

C I C E R O N I S Camerar.

dividendo tulit —

condone.

Victor.

Camerar.

tulerit.

Pag. 26. v . 21. est interfectus —

V i c t o r . C a m e r a r . sit

interjectus. P a g . 26. v . 22. Q. etiam Maximus Q. etiam Fabius Maximus

Cap. P a g . 26. v . 26.

Verrucosus — L a m b .

Verrucosus.

XV.

Quern vero exstet — Camerar. qrui nero

extet. P a g . 26. v . 29. et idoneus quidem, mea sententia —

Ed.

O m n i b . et idoneus, mea quidem sententia, v e r i u s fortasse. Pag. 27. v . 6.

Tuditano collega — E d . O m n i b . c o r r u -

pte studio collegam. Veturio collega

Male quoque Victor.

Ore Cetegus

Philoni.

P a g . 27. v . 9.

— Verissime sic

quae nunc quidem nulla est in plerisque ;

emendavit Heusingerus.

Vulg. quae

nunc quidem non tarn est in plerisque. P a g . 27. v . 13.

aevum agitabant —

E d . O m n i b . aevum

agebant. P a g . 27. v . 1 4 .

jlos

delibatus

—

i . e.

exquisitus,

ut

mirum sit hoc verbum coniecturis sollicitatum fuisse, quarum alia alia futilior est.

Merula illibatus, alius, ne-

scio quis, delibutus. Verburgius (quod v i x homini sano in mentem venire potuisse putes) delibratus ; nuper Purgoldu9

delicatus proposuit,

iambum

sic pro spondeo

liexametro obtrudi nescius. P a g . 27. v . 19.

Suadaeque medulla —

Ita scripsit E n -

B R U T U M. n i a s , n o n et suada

medulla,

CAP.

1 5 . 16.

ut v u l g o l e g i t u r a p u d G e l l i u m

N o c t . Att. 1. X I I . c. 2. u b i Senecae i u d i c i u m de h i s versibus carpit.

in Perielis

P a g . 27. v . 25.

labris,

labris

— V i c t o r in

Perieli

rectius.

P a g . 27. v . 25. scripsit

Eupolis

— in v e r s i c u l i s e x e i u s

c o m o e d i a ¿ìtjfioi ab A i i s t o p h a n i s Acliarnensium

KpànSTos

S c h o l i a s t e a d v . 529.

servatis.

ovros

¿fiver'

àvSpdùizwv

%tyeiv

ònÓTé jzapt'A.Soi,

cos-jtep oi 'yaSoi

èpofitïs

'EiinaiòtKa

Xèyaov

ptjropas.

TajAjs

itosi

Xéytiv

fiév,

vxeprjpei

xpòs

Tlei$ii> Tis ¿xendSr/To

òé y>' atirov

roìsi

«1j7A.fi , « a i fióvos

OVTWS

Tò névrpov

¿ynaTsXi7te

r&

rdjcEi

jcti'XeSiv. TOÓV

TOÏS

prjTÓpasv ànpowfiévois.

H o s v e r s u s r e s p e x i t C i c e r o de O r a t . I I I . 34. cuius in la-

bris veteres

comici,

etiam

Athenis

fieri

tamque

in eo vim fuisse,

sent,

quasi

licebat~) aculeos

quum illi maledicerent

Leporem

tatus Xàpiv

tanaudis-

relinqueret.

Q u o i n l o c o ta-

Leporem

F o n a s s e alius C o m i c u s E u p o l i d e m i m i -

i n P e r i e l i l a b r i s sedisse d i x e r a t ,

C i c e r o n e m i b i m e m o r i a fefellit. 1, S2-

turn

ut in eorum ment ih us qui

m e n v i x c r e d i b i l e est C i c e r o n e m Ì7ei9ò> latine reddere voluisse.

(quod

dixerunt,

quosdam

habitasse

nisi forte

C e t e r u m cf. Q u i n t i l . X .

P l i n . E p p . I. 2 0 , 7. ed. G e s n . Cap.

XVI.

P a g . 28- v . 1 3 . annis I X . — G u . 1. annis quinque. 2. annis sex.

S e d v e r u m est annis

novem.

Gu.

IN

CI

CBPiONIS

Pag. 28- v. 24. ad illustrandam Pag. 29. V. 15. delectet— Gu. 1.2. delectat, quod non spreverim, modo palilo ante etiam reponas consectantur. Pag. 29. v. 16. sunt saepe etiam — Gu. 1. sunt etiam saepe. Cap.

XVII.

Pag. 29. v. 23. oratorem enim — Abest enim Gu. 1. Pag. 30. v. 6. concisis sententiis, interdum etiam non satis apertis — Quae vulgo liic adduntur: cum brevitate tum nimio acumino, ea iam Rivius delenda censuit. Nec dubium est ea hic e grammatici notatione irrepsisse. Lanibinus insuper ea duobus codd. Mss. afuisse testatur. Itaque eiecimus.

B

R U T U M.

P a g . 30. v . 7 . tum requiritur,

offecit —

CAP.

Vulg.

17.

23

officii.

Sed praetcri-

quum paulo post sequatur

abstraxit.

P a g . 30. v . 7'. g . offecit Theopompus elatione atque altitudine orationis suae — omnibus Edd.

ista :

quibus manifesto

P o s t liaec

milii visus

dam vestigia deprehendere. concisae quibus,

sententiae ut

verba

quocl idem Lysiae

neque

sum

interpolators

in in

cuius-

P r i m u m enim in L y s i a nec non

satis a p e i t a e

Theopompus Thucydidi,

t u e r i t ofFicere.

adduntur

Demosthenes,

occurrunt,

Demosthenes

D e i n d e p a u l o ante d i c t u m e r a t ,

suos laudatores h a b e r e , hie autem C a t o n i , T h u c y d i d i , a m a t o r e s deesse d i c i t u r . p o s t C i c e r o eos r e p r e h e n d a t ,

po-

Lysiam

ut Philisto

et

Accedit quod paulo

q u i I . y s i a m et H y p e r i d e m

anient, C a t o n e m f a s t i d i a n t ; u n d e p e r s p i c i t u r i l l a m p a r e n thesin, Consilio

quod idem Lysiae abhorrere.

Demosthenes, p l a n e a C i c e r o n i s

Itaque religio piihi

fuit ei diutius

in textu l o c u m iniuria occupatum concedere. P a g . 30. v . 9. posteriorum — Sed v u l g a t u m

recte

Ed.

aliis l o c o r u m

O m n i b . posterorum. exemplis

e Cicerone

excerptis defendit Rivius. P a g . 30. v . 10. Sed et in nostris inscitia est — ter i n t e l l e x i t esse;

idquc

Heusingerus, vel

simpliciter

sed id in nostris inscitia est.

Pruden-

particulam

et h . 1. o t i o s a m

delendum,

vel reponendum

I n ed. O m n i b . l e g i t u r : sed

et in nostris inscitia est, et quod ipsi. — P a g . 30. v . 13. ne noverunt quidem — edidit.

Vulg.

non noverunt quidem.

c i t : hanc in Catone non noverunt. lunt esse et Lysiae,

laudo.

Sic L a m b i n u s

Heusingerus Quod

conie-

Hyperidae l'O-

IN

-4

P a g . 50. v . 15. Lambinus.

C I C E R O N I S

Sed cur nolunt

V u l g o m a l e : Sed

liabet etiam Gu. uterque.

Catones — O p t i m e sic

cur nolunt

Ed. omnib.

Catonis,

Sed

quod

cur non

Ca-

tonis. Pag. 30. v . 17. 18. Atque solum,

utinam

sed etiam sanguinem

verbum

aliquod

sanguini cabat:

—

nec quod

utinam

Ernestio videbatur

Atticum

sed etiam quod

hie

ossiUus et

HeusingeTus ita

imitarentur

ad ossa solum,

nec ossa

quia imitarentur

non bene conveniret. Atque

attinet.

excidisse,

imitarentur,

dicendi ad

expligenus,

sanguinem

Schneiderus non male ad pictoris similitudinem

retulit, formam corporis,

i n eoque non ossa solum sed

etiam sanguinem imitantis. Pag 30. v . 23. et adde numeros; Rescribendum:

et adde

et ajitior sit oratio

numeros,

ut aptior

sit

quod Ernesti affert e Ms. R e g . et sine causa

—

oratio; damnat;

n i m i r u m ex numeris praesertim in conclusione sententiarum aptae exoritur genus orationis. sqq.

Cf. O i a t . c. 50.

H o c ibidem ait apud antiquos , ut apud Catoncm,

non fuisse.

Nam et verba eligebant et sententias ograves o sed eas aut vinciebant aut exple-

et suaves reperiebant, bant

parum.

Pag. 30. v . 24- if sa verba compone, quod ne Graeci

et quasi

quidem veteres Jactitaverunt

—

coagmenta, Significat

Catonem nondum satis diligentem fuisse in c o m p o n e n dis et struendis v e r b i s , ut neve asper eorum concursus, neve hiulcus esset, sed quodammodo vis;

coagmentatus

et lae-

quae sunt Ciceronis verba lib. III. de Orat. c. 43-

q u o c u m comparandum estOratoris a d M . B r u t u m C . 44- 45-

B R Ü T Ü M ,

C A E . 17. 18.

Pag. 30. v. 29. quam sit utroque

genere

ctus Cato — Víctor, quam sit in utroque et distinctus

distin-

et

creber

Pag. 5 1 . v , 7. quam

XVIII.

in hac una dicendi

— Gu. 1 . 2.

E d . Omnib. quam in

quam in hac una arte dicendi.

una

dicendi.

Pag. 3 1 . v. 1 3 . pulchriora

etiam Polycleti

— Gu. 1. 2.

policliti

perfecta

crebro

genere

Cato. Cap.

hac arte

25

pulcriora

et iam -plañe

etiam plañe

per-

fecta. Pag. 3 1 . v . 18. at in Echione—

Vulg. Aitione.

Lambinus ex R i v i i coniectura edidit Echione. net. Omnib. Eetione. 1. Mentione.

At iam E d . Ve-

Cod. Palat. et Cuiac. Etione.

D e Echione

Gu.

pictore loca veterum collegit

Iunius in Catalogo artificum. Pag. 3 1 . v. 26. quos olim Fauni — Sunt versus E n n i i , quorum partem etiam laudat Orat. c. 5 1 . Verba Fauni tesque canebant

Quintilianus affert Inst. or. I X . 4-

Pag. 3 1 . v . 27. quisquam

superarat

va-

11

5-

— Haec absunt ed.

Omnib. Pag. 3 1 . v . 2g. studiosus quisquam

erat — E d . Omnib.

studiosus

erat.

Pag. 32. v. 1 . nomen Ennii,

ait

ipse de se — V u l g o abest

Ennius

Sed quum antea nominatus non esset, Ci-

cero non poterat nomine

suppresso simpliciter dicere:

ait ipse de se. Pag. 32. v. 2. 3. tanquam

opus aliquod

j\iam et Odyssea Daedali

Latina

— V u l g o nam et

est

Livii Odyssea

IN

26 Latina est:

C I C E R O N I S

est sic tanquam o. a. D.

In Gu. 1. et edit. Venet.

nam et Odyssea latina est sic in tanquam opus ali-

quod Daedali.

Certum est in sic in latere liomen L i v i i .

C : cero Ennii dictum hac ratione comprobat, quod quae Livius Andronicus ante eum scripsisset, satis rudia et impolita

fuerint.

Nam

et Odysseam

Latinam L i v i i

eiusmodi esse, ut cum rudibus illis Daedali statuis com' parari possit, et Livianas fabulas non satis dignas esse, quae iterum legantur. Pag. 32. v . 5. -primus fabulam

— Victor, qui primus

fabulam, Pag. 32. v. 16. ludis Iuventatis — Veram hanc lectio11cm primus e Ms. eruit Victorius. Antea enim corrupte edebatur ludis Lnctatiis.

Res narratur apud L i v i u m lib.

X X X V I . c. 36. his verbis. ca maximo

Item Iuventatis aedem in Cir-

C. Licinius Lucullus duumvir dedicavit.

verat earn sexdecim annis ante TVI. Livius

Vo-

consul, quo die

Hasdrubalem exercitumque eius cecidit; idem censor earn faciendam locavit M.

Cornelio,

ius quoque dedicandae 561.)

P.

Sempronio Coss.

causa ludi facti.

Hu-

(nempe A. V .

Sed si verum est quod Attius narravit, hi ludi

Iuventatis iam anno 556. quo anno C. Cornelius et Q. Minucius Coss. erant, habiti fuerint necesse est. Pag. 32. v. 16. quos Salinator

Senensi proelio

vove-

rat — proelio apud Senam, quo M. Livius Salinator (ita dictus tribus annis post consulatum, quod vectigal salis commentus erat. L i v . X X I X . 37.) et C. Claudius Nero Hasdrubalem vicerunt. c. 46- sqq.

A. V . C. 546. L i v . lib. X X V I I .

Nam Victorii error,

qui Senonensi proelio

B R U T U M ,

C A P . ig. îg.

legendum putabat, dudum a viris doctis, imprimis Camerario , correctus est. Pag. 52. v. 18- cui quum aequalis fuerit Livius Omnib. quod aequalis fuerit Livius.

— Ed.

Malim cum Schnei-

dero : cui si aequalis fuerit Livius ; nam Cicero negat L i vium Ennio aequalem fuisse.

Omnino totus hie locus

non satis coliaeret ; aptius inter se necterentur sententiae, si legeretur : In quo tantus error Attii fuit, consulibus X j L annos natus Ennius fuerit, fuit Livius, dedit,

minor fuerit aliquanto

quam ii,

Plautus et

ut quum his ei si

aequalis

is, qui primus

fabulant

qui multas docuerant

ante hos

consules,

Naevius.

Pag. 32. v. 20. docuerant — Ed. Omnib. Pag. 32. v. 21.

et Plautus

et Naevius

docuerunt.

— Primum et

melius abfuerit. Cap.

XIX.

Pag. 32. v. £2. huic sermoni — Gu. 1. omissum huic. Pag. 32. v. 23. inflammavit

— Gu. 1.

Pag. 32. v. 27. esse accommodatam

inflavit.

puto — Gu. 1. ac-

commodât am esse puto. Pag. 33. v. 4. annumerai — Sic Gu. 1. 2. Vulg. enumerai. Pag. 33. v. 5- illius — helium Punicum — quod Naevius versibus Saturniis descripserat. tur : bello Punico eum quasi statu iste

Mironis,

In Gu. 1. 2. legi-

if e x mirabilis

fu i t

notabili librariorum stultitia barbarum

glossema in textum recipiendum. Pig- 35- v. 9. reliquisset — Schneiderus ante hoc ver-

IN

C I C E R O N I S

bum putabat excidisse intactum, quia relinquere non dicatur pro omittere. Attamen Cicero Verr. III. c. 44. d i x i t : quae nunc ego omnia praetereo atque relinquo, i . e. omitto. Et sic infra c. 45. init. Cap.

XX.

Pag. 33. v. 17. C. Flaminius — is qui a. u. c. 535. cum Cn. Servilio Gemino Cos. fuit. Supra memoratur c. 14. Pag. 33. v. 17. C. farro — „ C. Terentius V a n o , qui, u t a i t L i v i u s lib. 22. c. 25. loco non humili solum, sed etiam sordido natus est. Patrem lanium fuisse ferunt, ipsumque institorem mercis, filioque hoc ipso in servilia eius artis minis ter ia usum. Is iuvenis, ubi ex eo genere quaestus pecunia a patre relicta animum ad spem liberalioris fortunae adiecit, Cos. cum L . Aemilio Paulo factus apud Cannas culpa sua vires populi R o m a n i , ut ait Valer. Max. exhausit." Corradus. Pag. 33. v. 17. Q.Maximus — „ I d e m qui supra c. 14. addito cognomine Verrucosus nominabatur, alias Ovicula, item, quod notissimum, Cunctator, dictus.'' Corrad. Pag. 33. v. 17. Q. Metellus — „ Q. Caecilius Metellus, aedilis cum C. S e r v i l i o , legatus cum L. Yeturio M. L i v i i et C. Claudii consulum, magister equitum eiusdem M. L i v i i dictatoris, consul cum eodem L. Veturio, dictator comitiorum causa ac tandem decemvir." Corrad. 33- v. 18- P. Lentulus — , , P . Cornelius Lentulus Caudinus, qui cum Licinio Varrone a. u. c. 517. consul fuit. Nullus enim praeter eum fuit his temporibus, qui consul, minor natu Catone fuerit, et P. Lentulus sit

B R U T U M. C A P . 20.

29

dictus. Duos quidem P. Lentulos apud L i v i u m , sed praetores agnoscimus. An vero Cicero hie inter tot consulares praetorium nominarit, dubitari ut potest, ita verisimile non videtur." Corrad. Pag 33. v. iß. P• Crassus — „ P . Licinius Crassus, Div e s , Pontifex Maximus, qui quum ante nec praetor, nec consul esset, magister tarnen e q u i t u m , et censor est {actus. Ex aedilitate enim gradum ad censuram fecit; sed quum L . Veturius collega decessisset, censura se abdicavit, cui postea praetori facto provincia peregrina evenit ( L i v . 27, 22.) Hunc Cicero in Cat. mai. pontificii et civilis iuris fuisse peritissimum ostendit. Quin vero Dives llic etiam sit appellatus, quid veterum monimenta viderit, dubitare non poterit." Corrad. Pag. 33. v. 19. qui cum superiore Africano consul fuit — a. u. c. 547. L i v . 28 , 38Pag. 33. v. 20. Ipsum Scipionem — eundem quem modo superiorem Africanum appellaverat. Pag. 153. v. 22. Filius quidem eins — P. Cornelius Scip i o , quem Velleius Patere. I , 10. ait nihil ex paterna maiestate praeter speciem nominis vigoremque eloquentiae retinuisse. Cf. Cic. Cat. mai. c. 11. Pag. 33. v. 23. quum oratiunculae — Gu. 1. 2. turn cratiunculae. Pag. 33. v. 24. dulcissime — G. 1. dilucidissime. Pag. 33. v. 24. Numeroque eodem — Ed. Omnib. numeroque eorum. Pag. 33. v. 25. Sex.Aelius — Gn. 1. Sextus Attilius, male. Est Sex. Aelius Catus, de quo agit Orat. I. 45- 56. III. 33-

3o

IN

C I C E R O N I S

Pag. 53- v - 27. De minoribus autem C. Sulpicius Gallus, qui maxime omnium — Ernestio videbatui" delendum qui; quia alias i n de minoribus autem C. S. Gallus intelligendum foret fuit e superioribus : Cum hoc Catone grandiores natu fuerunt ; quod ei durissimum videbatur, quum tam multa interposita sint, et sit novi generis initium. At enim illud fuit e proxime antecedentibus. Numeroque eodem fuit Sex. Melius, repeti potest. Etiam Gu. 1. 2. habent : qui maxime. Pag. 34. v. 4- unctior — Gu. 1. 2. mitior. Sed ut coena unctior est i. q. lautior, sic unctior consuetudo loquendi est exquisitior atque ornatior. Pag. 34- v- 8 " 1 1 " Ti. Gracchus — quem civem quum gravem, tum etiam eloquentem constat fuisse — Repugnare videtur quod Scaevola dicit de Orat 1, 9. omnium m i h i videor — eloquentissimos audisse Ti. et C. Sempronios quor u m pater homo prudens et g r a v i s , haudquaquam eloquens, et saepe alias et maxime censor saluti reip. fuit." Sed ibi Scaevola loquitur, cupiens nimiis eloquentiae laudibus detrahere. Itaque quum deberet dicere mediocriter eloquens, exaggerando eum dicit haudquaquam eloquentem fuisse, ac fortasse ibi haudquaquam eloquens est ab interpolatore. Certe quia sequitur: Atque is non accurata quadam orationis copia, melius abfuisset haudquaquam eloquens; cui enim iam esset abiudicata omnis eloquentia, "eum accurata quadam orationis copia uti haud potuisse superfluum erat adiicere. Pag. 34. v. 11. quum gravem — Gu. 1. tum gravem. Pag. 34. v. 14. Publii illius, qui sacra accepit, f ilium—

B R U T ü M. V u l g o : il/, alium illius,

20.

~,i

qui Sacra acceperit,

i n quo dicunt Ernesti d e l e v i t , rat.

CAP.

filium

In Gu. 1. est eloquentem, inde autrit illius,

( Sic exscripsit Heusingerus. de aurorum illius. ) g e b a t : Pubiii quentem

illius,

dicunt.

dicunt;

ut iam G u l i e l m i u s suasecorrupte.

A t Schneiderus citat : in-

„ Pighius v e r o ad Annal. 579.

corri-

qui sacra accepit, filium habitum

elo-

E m e s t i a n a clavis M . Scipionem P. Na-

sicae e i u s , q u i sacra acceperat, f i l i u m ex solo hoc l o c o retulit ; eadem P. Scipionem Cn. F. L . N .

qui optimus

de toto p o p u l o iudicatus est et sacra Matris D e ù m man u sua

accepit, patrem

qui Corculum

facit P u b l i i Scipionis Nasicae,

est appellatus.

rore vacare non videtur. q u i sacra accepit,

Quae m i h i doctrina

Quid enim ? S i P. S c i p i o ,

f u i t pater P. Scipionis C o r c u l i

eris

atque

i t e m M . S c i p i o n i s , de quo vulgaris lectio i n B r u t o meminit,

cur C i c e r o M . hunc Scipionem non fratrem po-

tius Scipionis

Corculi vocavit?

Contra patrem M . Sci-

pionis C i c e r o aperte distinguere y i d e t u r a patre Scipionis C o r c u l i his verbis : M. pit,

filium,

xisset.

qui sacra acce-

Q u i d d i c a m , inepte alium Wlarcum

rectius debebat C i c e r o illius

alium illius,

q u u m statim de Scipione C o r c u l o antea di-

qui — filium.

Pighiana. " —

s i c : jVlarcum item

dici,

Quare m i h i perplacet

emendatio

Hactenus Schneiderus i n ep. ad

r u m , qui Ernestii errorem recte c a s t i g a v i t , lectionis i n c o n v n o d a dilucide explicuit. li. 1. de P i g h i i sententia mutavi. opera Ciceronis

manum

quem

(Scipionem) Lange-

vulgataeque

Itaque t e x t u m

N o n d u m tamen eius

piane restitutam esse opinor.

N a m eum infinite scripsisse qui sacra accepit,

m i h i qui-

I N

C I C E R O N I S

dem nemo persuadebit.

Itaque P i g h i i emendationi ali-

quid addendum v i d e t u r , totusque locus sic restituendus : P. etiam Scipionem Nasicam,

qui est Corculum appellatus,

qui item bis consul et censor fuit, tris qui sacra accepit, filium, IDAEAE MATRIS

P. illius,

Idaeae ma-

habitum eloquentem.

latere videtur in corrupta

Gu. l . I N D E A U T R . I T .

Illud

scriptura

Certe non magia liic CJicero

simpliciter scribere p o t u i t , qui sacra accepit, quam Cat. Mai. c. X I I I . pro Catonis verbis : sodalitates autem me quaestore constitutae sunt, sacris Idaeis magnae. matris acceptis, infinite scribere potuisset sacris acceptis.

Ceterum

de sacris Idaeae matris Pesinunte Romain delatis et a P. Scipione, quem i n tota civitate seuatus v i r u m o m n i u m optimum iudicaverat,

solenni ritu acceptis,

longa est

narratio L i v i i X X I X . i4> Pag. 34. v . 25.

et vero etiam — Bene hoc Ernestius

pro v u l g . at vero etiam substituit. Pag. 54. v . 25. contra Ser.

Galbam — E i u s orationis

fragmentum servavit Gellius Noct. Attic. X I I I . 24* Cap. Pag. 35. v . 4-

XXI.

Fabius Pictor — „ I n Palat. est Ser-

vi s, in Cuiac. Serius. Gulielm. malebat Sextus. In Gu. est Seunis.

Corradum Servilianus corrigentem refellit V o s -

sius de hist.

L a t . I. 3.

Nicol. Cisnerus in Praef. ad

alteram Partem opp. F r . Duareni corrigebat Quinctus, quia S e r v i i nomen in gente Fabia sit insolens, quod etiam Corradus admonuit.

Sed longe abire literas monet Vos-

sius I . 7. qui nihil mutandum censet, quum nimis pauci ex

B R U T U M.

C A P.

cx Victorum familia noti sint. "

2i.

22.

33

Schneider Epist. ad

Langerum p. XXII. Pag. 35. v. i l . exposita — Ed. Omnib. exposita

est.

Pag. 35. v. 14. de ingeniis eorum — Recte sic emendavit Ernestius vulg. de ingeniis

oratorum.

Pag. 35. v- 19. ut egrederetur — Lamb, ut Pag. 35,

v. 20.

aut permoveret, male.

ut permoveret, ut augeret.

degrederetur.

ut augeret — Victor.

Ed. Omnib. aut p. aut a.

Eadem stn.tim aut communibus locis pro ut c. I.

Pag- 35- v. 26. itaque evanuerunt — E Purgoldi correctione pro vulg. exaruerunt

li. I. non satis apto.

verbum similiter ponitur c. 27. reliquit,

quae iarn

XXII.

Pag- 35- v. 28- quamquam ea iam est,

Pag. 35. T. 29.

ea iam est opinio — Victor.

omisso

opinio.

dicendi tamen — Gu. 1. dicendo

Pag. 36. v. 1. oratio Laelii Gothofr. oratio Laelii a

Idem

orationes

evanuerunt. Cap.

quamquam

extr. isque et

tamen.

de collegiis — Ed. Victor.

de collegis.

Lamb, oratio

Laelii

collegis. Pag. 36. v. 3. aut quo de religione — Hanc scripturam

elicuit Heusingerus e Gu. 1. 2. ubi legitur: aut quo e religione.

Vulg. aut quod de

religione.

Pag. 36. v. 8- Sed est iste mos — Gu. 1. sed iste mos. Victor. Camerar. sed est mos. Pag- 36. v. 9. pluribus verbis inepte.

rebus — Ed. Omnib.

tecedente versu obversabatur. Not.

pluribus

Librario, ut saepe factum, verbis ex an-

in Cic. Rhetor.

Vol. I I I .

I N

C I C E R O N I S

P a g . 36. v . 10. ut bellica laude —

S i c G u . 2. ut ex bel-

lica laude v u l g o , i d q u e etiain G u . 1. tenet. Pag. 36. v .

11.

egregium

V viatico

bello reperimus —

C o r r u p t e G u . 1. egregium viri adhibet to reperimus. egregium viri alet to reperimus. sumsit Ernestius

ex

edit.

Viriatico

Gu.2.

p r ò Viri a ti r e -

M e d i o l . et Y e n e t . i 4 8 5 .

Vi-

nati t a m e n d e f e n d i t H e u s i n g e r u s ad C i c . de O f f i c . I I . 1 1 . P a g . 36. V. 14. priores tamen libenter deferunt Laelio Ed.

Omnib.

fonasse

ex

o m i t t i t libenter. antecedente

Sane

periodo

commode

liic

—

abfuerit,

a quodam librario

repeti tum. P a g . 36. V. 15. Nec mihi ceterorum —

G u . i . neque mihi

ceterarum. P a g . 36. v . 20. Smyrnae me ex P. Rutilio Rufo audisse —

Is e n i m ab e q u i t i b u s r e p e t u n d a r u m i n i u s t e d a m n a t u s

Smyrnam

e x u l secesserat

itinere per

Asiam

a. u . 648- u b i e u m C i c e r o i n

a. u . 674. c o n v e n i t .

D e eo cf. i n f r a

c . 30. et de O r a t . I. 5 3 . P a g . 36. V. 2 i . audisse P a g . 36. v . 23. Nasica

Serapio

—

G u . 1. 2.

consules —

et D .

Iunius

audivisse.

G u . 1. consul. Brutus

P.

Scipio

c o n s u l a t u m gesse-

r u n t a. u . 6 1 5 . P a g . 36. v . 2?}. Nani quum in silva G u . 1. nam cum istinas ita. aestivis Veram eruit

ita.

Victor.

lectionem Turnebus

Sila

—

Corrupte

E d . Y e n e t . O m n i b . nam cum

Camerar.

nam cum in Sylva sua.

in silva Sila p r i m u s i n g e n i i s a g a c i t a t e a d v e r s a r . X I . 1.

C o r r a d u s de pecuariis

in Silva Stantia c o g i t a v e r a t . P a g . 36. v . 26. picarias — H a n c l e c t i o n e m p r a e b e t G u .

B R U T U M. uterque.

35

Gothofr. picearias. Frustra corrigebat Corradus

pecuarias. tia tum

C A P. 22.

( In Camerar. est pecuaria. )

N a m p i x Brut-

erat in pretio ; Plin. hist. nat. X V I . 1 1 . et i n

silya Sila, quae erat i n Bruttiis, picariae exercebantur. Pag. 36. v . 26. de P. Cornelio, nelius

L.

Mummio

Scipio Africanus m i n o r et L .

— P. C o r -

M u m m i u s censu-

rarli inierunt a . u . 611. Pag. 37. v . 4. interpositis positis

diehus — E d . O m n i b . inter»

clientibus.

Pag. 37. v . 12. causam illam a Ser. Galba,

quod is in

dicendo Jortior acriorque esset, gravius et vehementius

posse

defendi — V u l g o editur : quod is in dicendo gravior

acri-

orque

quia

esset.

A t enim gravior gravius.

haud est f e r e n d u m ,

statim

sequitur

Jortior

est e coniectuTa V i c t o r i i .

Quod in

eins l o c u m

recepì

Haud scio tarnen an

praeferendum fuerit cum R e i t z i o Misc. Obss. V o l . X . p . 189. ardentior.

Ita enim ardentior acriorque

o p t i m e re-

spondent i i s , quae paulo post de Galba d i c u n t u r , non i n agendo

solum sed etiam i n meditando

tem atque incensum fuisse. actio

ardentior.

Infra q u o q u e c.

ilium

vehemenoccunit

Trillerus obss. p. 229, et Buttmannus

teste Spaldingio ad Quintil. 1. 1. p. 22. inciderunt in v o cabulum atrocior.

Id tamen accusatori potius quam de-

fensori convenit.

Vestigia scripturae in Gu. 1. u b i est

adhortator,

in G u . 2. qui habet adhortor (ut ed. O m n i b . )

Reitzii coniecturae f a v e n t , nisi forte putes i n iis latere adornatior, tur.

ut iam in lunt. Aid. ornatior saltern legeba-

H o c tamen de diligentia meditandi capiendum esset,

in qua Laelius Galbae 11011 cedebat,

ut q u i ipse pro pu-

IN blicanis

C I C E R O N I S

studiose accurateque dixisset.

ctorii aut Reitzii ratio amplectenda. c o m m e n t u m , cui placcbat

altior,

Itaque aut ViN a m I. G r o n o v i i

neminem a l i u m , cui

placeat, inveniet. Pag. 57. v .

17.

Unum quasi contperendinatus

diem fuisse — Sic interpungendum Purgoldus.

medium diem fuisse,

comparationis particula quasi liic nulla esse potest. Pag. 37.

recte

V u l g a r i s enim interstinctio,

contperendinatus,

quum

esse

medium monuit

unum,

quasi

suspicionem movet

significatae,

quae tarnen

Quasi enim. h. 1. est i. q. fere.

v . 22. ut eum admoneret

— E d . Omnib.

Pag. 37. v . 2 5 . quorum

aliis

aliud — Omissum

G u . 1 . 2. E d . Omnib. Victor, quorum aliud dictare a tempore.

Camerar. quibus aliud

L a m b i n . quorum aliud alii d. e. t. sum his verbis restituit. aliud,

ut

admoneret.

dictare eodem

aliis eodem

tempore.

Is igitur primus sen-

Ernestii r a t i o ,

quorum

aliis

idem praestat.

Pag. 37. v . 27. tempus esse — Abest esse Gu. 1 . Pag. 37. v . 29. idque ad rem — L a m b , id quod ad rem. Pag. 3g. v . 1 . male mulcatos 1 . 2. Camerar. recte. mentandi Galbam

exisse — Sic Victor. Gu.

N a m s i g n i f i c a t u r , in ardore com-

scriptores

istos

ictibus

et colaphis

praetereuntem et manus iactantem percussisse.

Ernesti

autem in Clav. Cic. irae id Galbae tribuit, quod i l l i serv i dictantem nimis celeriter assequi non potuerint. impedio, quo minus utrumque coniungatur. male exisse

Nec

E d . Omnib.

mulctatos.

Pag. 3 3 . v . 10. ilia die quaestione liberatos

esse — Gu. 1 .

B U U T U M. ille

est diis

brarius

questione.

disquisitione

nisse videa tur.

C A P. 22. 23.

Gu. 2. illa

37

dis questione,

ut li-

in codice, quem descripserit, inve-

Et

sic iam Grutero v i s u m .

In

edit.

Venet. Omnib. est illa diis quaestione : in quo Ernestius librarium de illa pillasi: diis hominibusque cogitasse opinatur. intellecta factum.

Disquisitio

p i o quaestione

Cic. pro Sulla c. 28- ubi dicit: in magnis repentinisque

periculis

Pag. 38- V. 1 1 . Ex Ex

hac Rutilia

posset, ut Rutilia Claudia,

via

diana

res.

in L a e l i o ;

hac Rutiliana

narratio

narratione

— Gu. 1.

„ quod fortasse probari aqua

dicatur, ut lex Tullia,

et reliqua id genus.

recte dicitur, ut Papiriana

Rutiliana

domus et

L i b . I. ad Att. ep. 5. ut verbum

Ta-

Terentianum

ut duobus modis haec nomina deducantur a

f a m i l i i s , ut ab eadem familia Pompeia porticus,

disquisitionibus

XXIII.

narratione,

Flaminia

tamen narratio

occurrit ap.

vitam uniuscuiusque esse testem. Cap.

2.

approbantibus,

Sed potius diis ex syllaba dis male

Pompeianus

Pag. 3g. v . 17.

miles,

Pompeiana

domus, castra."

Pompeia Corrad.

Quae quidem vis tum — E d . Omnib.

quae quidem ut istum. Pag- 58- v . 18. cognita gnita

Pag. 38- v . 26. nihil 1 . 2.

est — Gu. 1 . E d . Omnib.

co-

sit. recusans — Omissum nihil

E d . Omnib. Victor. Camerar.

Gu.

Recte autem Cor-

radus nihil recusans h. e. de poena sibi infligenda. Cic. p i o Plancio c. 1 . nihil de poena recusabo. terus apte laudavit Valer. M a x . lib. V I I I . Reus

Ut

E t GruGalba

30

IN

pro

se iam nihil

sanguine

C I C E R O N I S

recusans, -parvulos liberos suos, et

coniunctum sibi filium flens commendare

Galli

coepit.

Pag. 33. v. 26. -pro sese — Gu. 2. pro se, Pag. 39. v. 2. eripuit fiamme pro

fiamma

Pag. 39. v. 6. interquievissem Pag. 39. v. 9. appareat ctor.

— Ed. Omnib.

eripuit

fiammae. — Gu. 1.

quievissem.

— Gu. 1. 2. E d . Omnib. V i -

apparet.

Cap. xxiy. Pag. 39. v. 19. ad dicendum eendum

proficit

— Gli. 1. ad di-

valet.

Pag. 39. v. 24.

melius

patent

— Ed. Omnib. putent

melius. Pag. 39. v. 26. contingit

— Victor. Camerar.

contigit.

Recte autem praesens e Ms. Reg. ascivit Ernestius. Pag. 39. v- 2g. naturalis debat —

quidam dolor dicentem

incen-

„ In hoc loco dolorem equidem censeo exqui-

site dictum de ea animi indole naturali, iraStjTinovs,

qua

sensus

ipsosque affectus facillime concipit.

Ma-

xime autem nunc sensus et affectus eos intelligi, qui cum quodam dolore coniuncti sunt, totus locus antecedens,

in quo de Galba disseritur,

multis querelis

multaque

stione liberasse,

miseratione

declarat.

et populi Romani (idem implorans

suos pueros flens commenda se misericordiamque commovisse dicitur. rali

cuidam dolori

Nam et

adliibita socios quaeet

populi

Haec igitur ut posset Galba,

natu-

tribuendum Cicero

putabat, • cuius

scntentia nunc obscura esse non potest.

Itaque mirabar,

B R ü T U M.

C A P. 24.

39

Wezelium, recentissimum B r u t i interpreter!), ita i u d i c i u m praecipitasse, dam calor,

ut Sclineideri coniecturam, naturalis

in textum reciperet.

cturam re et contextu confirmari dicit, poti us dissuadet et dolorem enim

querelis,

utrumqne earn

commendat ut docuimus. E t -

lacrymis,

fletibus,

miserationi,

quae

Galbae orationi Cicero nunc sola tribuit, non calor, dolor

ille,

quem explicavimus , aptus est.

Orat. I. 53.

D e dolore

qui-

Nam quod illam conie-

sed

D e Galba cf.

autem sententiam nostram plane

confirmabit insignis locus Orat. 37. u b i luculentissime Cicero se ipse explicat. ribus miserationibus

N a m quum se in dicendo plu-

usum esse dixisset, quod alii ora-

tores perorationem sibi plerumque reliquissent, dit :

in quo ut viderer

assequebar.

non ingenio

hoc ad-

sed

dolore

Hanc autem ipsam sententiam cap. seq. his

verbis repetit: magna

excellere,

Sed ut supra dixi,

vis animi

inflammat,

nulla me ingenii,

ut me

ipse

non

sed

teneam,"

Hactenus I. C. T h . Ernesti in lex. technol. latinor. ihet. p. 34®-

c

" i prorsus assentior.

A c c e d i t , quod Quinti-

lianus quidem saepenumero vocabulo caloris pro animi utitur.

Cicero non

Pag. 40. v . l , dein quum — Gu. 1 . deinde Pag. 40. v . 3. est a v e l i s ,

ardore

item.

fiaccescebat

cum.

oratio

— Metaphora ducta

quae flaccida f i u n t ,

q u u m ea ventus non

amplius implet. Pag. 40. v . 1 1 . Galbae

Galbae

autem vis occidisse — GÜ. 1 .

vis cecidisse. Gu. 2. Galbae

autem occidisse.

h. 1. metaphora a vento petita sit in v e r b i s , Laelii

Quum mens

IN

C I C E R O N I S

videtur spirare, lectionem cecitlisse praetulerim ; nam i'enti cadere dicuntur, et vires, Cap.

et atiimi. XXV.

Pag. 40. v. 14. simplex quidem L. — Ed. O m n i b . simplex quidem Lucius

fuit.

Pag. 40. v . 16. doctus ex disciplina sciplina. Gu. 2. Ed. Omnib. doctus, Pag. 40. v. 25. Ti. Omnib.

Ti.

Gu. 1. doctus di-

et disciplina.

Gracchum patientia,

civis —

Ed.

Gracchus patiar cuius.

Pag. 40. V. 2g. orator est habitus —

Gu. 1.

habitus

orator est. Pag. 41. v . 1. et fuit — Male omissum Gu. 1. Pag. 4 1 . v . 1. ex orationibus — Ed. Omnib. ex oratoribus. Pag. 41- v . 12. Turn L. tione est: Turn L. Pag. 41. v. 13. coniecit: hilaritate.

Cassius — In Ernestiana edi-

Crassus ex errore non liberalitate

typographico.

— Frustra Ernestius

Nam pravae liberalitati, qua plebs

corvumpitur, recte opponitur severitas. Pag. 4 1 . v . 14. trisitia et severitate — bis videtur dicere ¿tar' iice.S.tiyi)Siv. rus saepe convertuntur,

„Idem

paene

Nam tristis et seve-

ut ostendit etiam Servius illud

V i r g i l i i interpretatus : Amnemque severum. Et S o n a t u s ad Terentium ita scribit:

Tristis ad laudem interdum su-

mitur,

non ad amaritudinem.

integer.

L . igitur Cassius ita tristis et severus f u i t ,

C i c e r o : iudex tristis et

quod Val. Max. L i b . III. c. 7. scribit,

ut,

olim quum prae-

tor esset, eius tribunal propter nimiam severitatem sco-

B R Ü T U M. palus reorum diceretur. scribit:

C A P. 25.

Hinc Cicero Verrina I V . ita

Non quaero indices Cassianos;

tem iudiciorum non requiro.

veterem severita-

Nec ita multo ante ibidem

Potamonem iudicem Cassianum et hominem severum elpbifiKws' appellat." tus e s t ,

quae

Hactenus Corradus, qui tamen obli-

sit inter tristitiam et severitatem iudicis

differentia, nobis exponere. morosus

Tristis igitur index est, ita

natura, ut hand sit ad ignoscendum pronus ;

severus est, qui officii iudicis memor

facinora punire,

quam condonare mavult. Pag ipse

41. v. 19. Tum duo Caepiones — „ Cn. et Q. ut

Cicero

orat. pro Fonteio (cap. V I I . ) et Valerius

M a x . V I I I . 5- vocant.

Illud addit Valerius , iisdem pa-

rentibus illos natos fuisse, et per omnes honorum gradus ad summam amplitudinem pervenisse " Pag. 41. v. 19. multum clientes Consilio 1. multum dicentes, de Consilio tum dicentes Consilio

et lingua.

ut lingua.

entes Consilio et lingua.

Corrad.

et

lingua—Gu.

Ed. Omnib. mul-

Ed. Gothofr. multum cli-

L a m b i n i lectio

clientes

unice

vera. Pag. 41. v . 20. auctoritate Pag. 41. v . 21.

tamen — Abest tamen Gu. 1.

Sed Pompeii

sunt scripta —

Pompeii

nomen li. 1. falso a librariis illatum esse nullus dubito. Nam si de Q. Pompeio hie loquutus esset C i c e r o , cuius paulo ante mentionem fecerat, cur

non potius i b i sta-

tini esse quasdam ab eo scriptas orationes Si de alio quodam,

non

simpliciter

memorasset.

dixisset

Ergo certum est antea legendum esse : Tum nes Cn. et Q. aut si m a v i s : Tum Cn. et (?.

Pompeii.

duo

Caepio-

Caepiones;

I N

42 h i c autcm :

Sed

C I C E R O N I S Quinti

Quinti induxit l i b r a r i u m , inde,

sunt scripta.

Hoc praenomen

ut Pompeii

addcret, quod de-

ut saepe f a c t u m , v e r u m nomen extrusit.

E t sic

iam Corrado visum ; qui simul memorat noimullos h. 1. legere: Sed Pubiii sunt scripta;

cui tarnen Publio non ma-

gis liic locus est quam Pompeio. Cap.

XXVI.

Pag. 4 i . v . 24* P- Crassum — „ P . L i c i n i u m Crassum Mucianum D i v i t e m .

N a m quum P. M u c i i Scaevolae f i -

lins fuisset a P. L i c i n i o Crasso adoptatus, ita de more fuit appellatus.

A . u. 623. Cos. f u i t , quo tempore Clau-

dius Cos. des. de C . Carbonis seditione retulit et senatus id decrevit, quod Cicero lib. I I I . de legg. scribit." Corrad. Pag. 4 1 , v . 25. sq. qui et ingenio „Tantum valuit, Crassus,

valuit,

et studio —

ut Valer. M a x . V i l i . 7. scribat:

quum in jisiam

regem

debellan-

cura Graecae

linguae

notitiam

dum consul venisset,

tanta

animo comprehendit,

ut earn in quinque divisant genera

omnes partes

ac numéros

penitus

cognosceret.

maximum ei sociorum amorem conciliavit, lingua

apud

reddenti."

tribunal

illius

P.

ad Aristonicum

postulaverat,

Quae

per res

qua quis eorum eadem

decreta

Corrad.

Pag. 4 1 . v . 26.

habuit quasdam edam

Omnib. habuit etiam Pag. 4 1 . v . 27.

— Gu. 1 . E d .

quasdam. cum summo ilio oratore — Omissum

ilio Gu. 1 . Pag. 41. v . 29. et, esset P.

Mutii.

quum esset P. Mucii

— Gu. 1 . et

B R U T U M .

C A P . 25.

Pag. 42. v . 1 . P. Scaevolam

43

— P. M u c i u m Scaevolam

Pont. Max. Pag. 41. v . 2. In eo industriam

constat summam —. E d .

Omnib. in eo constat summam. Pag. 42. v . 5. duo C. Fannii, G11. 1 . duo C. Fannii

C. et TVl. filii,

C. m f . fuerunt

nii C. m. filii fuerunt.

fuerunt

Gn. 2. duo C.

—

Fan-

,, Prioris C. Fannii pater erat C ,

Fannius Strabo, qui cum M. Valerio Messala cos. a. u. 693. f u i t , et legem sumtuariam tulit, ut auctor est Plin. X . 50.

quicquid

Macrobius de ea re dicat.

Alterum

C . F a n n i u m , L a e l i i g e n e r u m , semper, Cicero hie et i n L a e l i o et in E p p . ad Attic. Wlarci filium v o c a t . " Corrad. Pag. 42. v. 12. C. Persio — quern significat cturn esse Lucilius—

valde

do-

„ N e m p e illo dicto : Persium non euro

legere,

Laelium

bitur,

non autem ut in prologo H . N . repetit P l i n i u s :

Decimum volo,

uti Cic. de Orat. I. scri-

Haec doctissimum Persium legere nolo. Laelium

Decimum vo-

lo. Nam si L u c i l i u s doctissimum dixisset, Cicero h. 1. non dixisset significat.

Significavit v e r o ,

quum sua scripta

eum legere noluit, illius indicium reformidans, ut lib. I . de F i n . cap. 3. scribit C i c e r o . " Pag. 42. v . 16. nunquam quam

Corrad.

sum adductus — Gu. 1 . nun-

adductus.

Pag. 42. v . 22. ut a pluribus

confusa videatur

— Aliud

agebat Ernes tius, quum corrigendum pdtabat, ut e -pluribus, seil, orationibus,

confusa videatur.

Cicero enim pau-

lo ante nihil aliud dixerat, quam multos n o b i l e s , quod quisque potuisset, in illam orationem contulisse. Pag. 42. v . 23. et idem filum — V u l g . et idem

stilus.

IN

C I C E R O N I S

Tlecte autem Ernestius legendum vidit et idem filum, quod iam est apud Victorium. Vulgatam frustra defendit I. Theoph. Ernesti in lex. technol. lat. v. stilus. P a g . 42. v. 23. nec de Persio obiecisset — Male haec verba a nonnullis editoribus ad parentbesin traliuntur, quae potius post idem, filum claudenda erat. Pag. 42. v. 24. quum ei Fannius — Recte sic praeeunte Grutero Heusingerus. Gu. 1. 2. cum et Fanius. Pag. 42. v. 25. praesertim quum Fannius nunquam habitus sit elinguis — Haec verba coniungenda sunt cum istis nec de Persio reticuisset Gracchus; hoc nimirum sensu: Si verum esset quod quidam dicebant, Fannii orationcm a Persio scriptam fuisse, certe id Gracchus non reticuisset, quum ei simile quid Fannius obiecisset, praesertim quum Fannius nunquam sit habitus elinguis, ideoque ad convellendam de eius eloquentia quamvis mediocri opinionem Gracchus eo Iibentius, eum Persii stilo, non suo, usum fuisse, exprobraturus fuisset. Ernesti haesit in hac verborum structura, nec se commode satis expedivit. Pag. 43. v. 1. genere dicendi durior. Is soceri — Gu. 1. 2. Ed. Omnib. genere dicendi durioris soceri. Ernesti sic putabat construendum : durior, soceri instituto. Non placet. Pag. 43- v. 2. augurum — Gu. 2. augurium. Fag. 43. v. 4. minorem natu —- Gu. 1. minorem nato. Pag. 43- v. 5- praetulisset; — Gu. l . si pertulisset. Idem pro cui tarnen Laelius habet cui tuniLaelius, bene, utopinor. Pag- 43- v. 8storia.

ex

historia

— Gu. 1. 2. Ed. Omnib. hi-

B R U T

U M.

C A P . 26. 27.

4:3

Pag. 43. v. 11. v yéftovras,

—

( Aóyovf)

TOÌS

aÀ-

Kaì itók%&>v ¡lèv

tv-

&' àvriSéseaiv,

nai

ióewv

TSÌV iv r a i s

pij-

6ia%afiirovS(bv.

Pag. 154. v. 22. diose consectatum.

studio

se consectatum —

V u l g o : stu-

Rescripsi studio se, ne abesset prono-

men personale, et ut exprimeretur i d quod antea dicebatur

IN

C I C E R O N I S

de industria. Ceterum Ernestius consequutum revocavit ex edd. Ven. Med. Gu. 2. habet consectatum, sentiunt ed. plurimae ;

in eoque con-

quae Cicero in hac re saepius

utitur, estque li. 1. aptius et planius. Pag. 1 5 4 . v . 26. Theodorum alios,

quos XoyoòaibàXovs

inde Byzantium, appellai

multosque

in Phaedro

Socrates

— A d verbum si exigas Plato T h e o d o r u m tantum baibuXov

Xoyo-

appellat Phaedr. c. 1 1 2 . p. 3 1 6 . ed. Heindorf.

(Stepli. p. 266. b. ) his v e r b i s : as ai xisraosiv ¿irixisraosiv

Xéyeiv

BvSavTiov

róvye

oìjxai,

fiiXrisrov

nai

XoyobaibaXov

avbpa ; ubi recte negat Heindorfius ex hoc

Ciceronis l o c o , qui pluralem p o n i t , de lectione baibaXov

in

XoyobaibiiXxiav

mutanda

Xoyo-

decenti

posse.

Attamen non iniuria ceteros quoque XoyobaibàXovs

illic

appelLatos Cicero d i c i t , quia, quum Theodorus fSéXTiGTos XoyobaibaXos

nominaretur, ceteros Plato hoc ordine 'et

nomine haud excludebat. Pag. 154. v. 29. -versiculorum similia quaedam binus m a l u i t : versicolorum lor

similia

quaedam.

versico-

de eloquutione n i m i s ornata, non de nimia nume-

r o r u m , àvriSÌTbùv

, dfioioreXevraiV

affectatione ponitur.

Ita Quintilian. lib. V i l i , proem. 20. „ Similiter lucida et versicolor nai,

— L.am-

At

quae

quorundam

ilio verborum

eloquutio

habitu

vestiuntur."

idem X . 1 . 3 3 . n e g a t , versicolorem

ille

res ipsas

Scite igitur qua

Demetrius

Phalereus

dicebatur uti, vestem bene ad forensem

pulverem

facere."

Itaque versiculorum

vincti,

similia

et versuum quam solutae

Ulani,

transeffemi-

sunt numeri orationis

nimis

similiores.

Versus autem in oratione fugiendos esse Cicero plnribus

O R A T O R E M.

CAP.

12.

loo

locis monet. Ita de Orat. III. c. 47- v e t a t , oratorem plane in versum , aut s im i l i tud in em ver su um incidere. Pag. 155. v 1. nimiumque depicta — M a l i m : nimiumque pietà, ut Brut. c. 85- L y s i a n i h i l esse pictius dicitur. Sed hand scio an aliud verbum requirendum s i t , quod n i m i a m i l l a m rä>v XoyoSaióáXwv curam et diligentiam circa illas i n numero oratorio, quas deinde vocat, deliIn quo cias vel potius ineptias pressius significet. nisi me coniectura f a l l i t , aptius n i h i l est quam nimiumque astricta. Hoc enim vocabulo Cicero saepius utitur, ubi números in oratione n i m i s ad versiculorum similitudinem accedentes designare vult. Sic de Orat. III. 48assentitur Theophrasto, qui putabat, orationem lion astricta sed remissius numerosam esse oportere. Aptum etiam esset nimiumque devincta. Si tarnen pietà v e r u m est, Cicero abusum pigmentorum i l l o r u m notare voluit, quae etiam si abessent a v e r s u , tamen si n i m i s crebro adliiberentur, redolerent pueriles quasdam ineptias. Hoc sensu i l l a pigmenta cum fuco puerili componit de Orat. II. 45Pag. 155. v. 12. leniter et erudite — Sic Gu. 1. 2. tsr et erudite Ed. Omnib. Victor. CameTar.

levi-

Fag. 155. v. 13. Sed cedas mihi — Cedas bene Ernestius substituit vulgato credos, quod servant etiam Gu. i . 2. i l l u d enim m e l i u s respondet praecedenti verbo repugnante te. Pag. 155. v . 14. Nam quum concisus ei Thrasymachus minutis numeris videretur — N i m i r u m concisum genus dicendi (eine zerhackte, zerschnittne Schreibart) ponitur i n

IN

i54 vitio.

C I C E R O N I S

Itnque c. 69. prohibetur, ne orator minutos nu-

nieros sequens concidat

delumbetquc sententias.

Pag. 155. v. 16. vinxisse — Ed. Omnib. Victor. Camerar.

iunxisse.

Pag 155. v. 17.

Theodorus

autem

liic erat in edd. Thucydides. habet Theodectes.

— Ante Emestinm

Nonius in v.

rotundum

Neutri autem hie locus erat.

Theo-

dorus v e r o , quod Ernestius acute sensit, est tertius ex tribus antea nominatis. Pag- 155•

1

praefractior

7-

— i. e. oratione utens

eonfragosa , parum concinna , salcbrosa. Pag. 155. v 22. vel reprehendi

— li. e. non solum non

laudari, sed etiam reprehendi. Pag. 155. v. 23.

quum a nostro

Catope

laudabar

—

Cuius laudes quanti fecerit, ipsi Catoni in epistola ad eum scripta fatetuT; Variar. X V . ep. 6. Pag. 155. v. 26.

quasi

in extrema

pagina

Phaedri

C. 146. ed. Heindorf. ( p . £79. ed. Steph. ) Néos a.ì&p£, ^ISonpaTìjs

• o fiivToi

'Xéyetv ¿SéXia — Tò noìov 1/ iiarà ws.

rovs

ircpì Avsiav

fiavTtvonai

5i/ ; — alanti il fat

eri òè ì'/9ei yevvinoùTÌpoo

ìlv yivono avrovs

Savfiasròv

roiis

'A.óyovs,

òmv òievéynoi iiyoi

rSav ndaitore

òpp-ij Seiorépa.

filosofia

'A.óyovs rà

ir\éov Aóyoov

èxì fiei2a>