Liturgische Texte: Band 2 Ordo missae Romanus et Gallicanus [4. Aufl. Reprint 2020] 9783111625317, 9783111247540

Citation preview

KLEINE TEXTE FÜR VORLESUNGEN UND ÜBUNGEN HERAUSGEGEBEN VON HANS LIETZMANN

I9

LITURGISCHE TEXTE II ORDO MISSAE ROMANUS ET GALLICANUS HERAUSGEGEBEN VON

HANS

LIETZMANN

VIERTE AUFLAGE

BERLIN V E R L A G V O N W A L T E R D E G R U Y T E R & CO.

1935

Archiv-Nr. 33 32 35

ORjDO MISSAE ROM ANUS A l s erstes Hilfsmittel zur Einführung in die Benutzung des Missale Romanuro drucke ich den Ordo Missae so ab, dass die Messe des Ostersonntages als Norm erscheint und die Abweichungen als Anmerkungen beigegeben werden. Durch den Druck sind die verschiedenartigen Stücke kenntlich gemacht, und zwar: abcdefg die Rubriken d. h. technischen Bemerkungen, abcdefg die leise gesprochenen Worte. a b c d e f g die in der Privatmesse laut (clara voce), beim Hochamt halblaut (submissa voce d. h. so, dass sie von den Nächststehenden vernommen werden können) gesprochenen Worte. Vgl. Rubr. gener. X V I , 3 und J. B. Müller S. 10. 72. Zwischen *Stemchen* stehen die vom Celebrans gesungenen Worte. a b t Ö E f g die (in der Missa solemnis) vom Chor gesungenen Worte. A l l e vom Chor gesungenen Stücke, mit Ausnahme der Responsorien (Ä.), werden ausserdem vom Celebrans gesprochen, a b c d e f g und a&cbefg durch Fettdruck sind die an den verschiedenen Tagen variiereuden »Auswechselstücke« bezeichnet, sowohl die laut (oder leise abcdefg S. 4 — 1 6 ) gesprochenen abcdefg als die eventuell gesungenen a b t ï r c f g . A m äusseren Rande ist die übliche Zählung abgefügt. F ü r die Einzelheiten des Zeremoniells vgl. J o h . B a p t . M ü l l e r Zeremonienbüchlein für Priester und Kandidaten des Priestertums. 6. A . Freiburg 1922. Ferner G. R i e t s c h e l Lehrbuch der Liturgik I Berlin 1900 S. 353 ff. V . X h a l h o f e r Handbuch der kath. Liturgie. 2. A . v. L . E i s e n h o f e r (1912) I I 8 ff. L . D u c h e s n e L e s origines du culte chrétien. 5. A . Besonders wertvoll der A r t . »Messe« von P . D r e w s in Haucks Realenzykl. 12, 697 ff. F . C a b r o l ' s A r t . Canon romain in seinem Dictionn. d'archéol. chrét. II 2, 1847 ff. E . B i s h o p Liturgica hislorica. Oxford 1918. H . L i e t z m a n n Messe u. Herrenmahl 1926.

Die vor dem Canon missae stehenden ständigen Gebete (§§ 1 — 3 . 10. 1 3 — 1 7 ) fehlen oft in den voriridentinischen Messbüchem: sie waren vielfach nach örtlichen Gewohnheiten verschieden oder in ihrer Auswahl vom Belieben des Celebranten abhängig. Doch bringen manche Handschriften seit dem X I Jh. Angaben darüber, wie sie z. B . A . E b n e r Quellen u. Forschungen I 29b ff. zusammengestellt hat. A l s eines von vielen Beispielen drucke ich (zu §§ 13 — 17) die Offertoriumsgebete aus dem »Missale secundum oidinationem sive rubricam ecclesiae Maguntinae« ab, das per Petrum Schoffer de Genßheym 1493 zu Mainz gedruckt ist. Dagegen ist der Canon missae schon in feste Form gegossen, sobald er uns entgegentritt, also wohl spätestens seit Gregor I (j- 604): I*

ORDO MISSAE ROMANUS

4

Wir haben kein römisches Sakramental-, das ihn nicht enthielte oder (wie das Leonianutn) voraussetzte. Im Apparat notiere ich die (geringfügigen) Varianten des Sacr. Gregorianum (Gr = Ausg. von H. Lietzmann in Liturgiegesch. Quellen Heft 3, 1921, S. 1—5) und Gelasianura (Ge = Ausg. von H . A . Wilson The Gelasian Sacramentary, Oxford 1894. S. 234—236, aber stets Lesart des Cod. V). Eine gründliche Untersuchung über den Text gibt E . Bishop Lit. Hist. S. 7 7 — 1 1 5 = Journal of Theol. Stud. I V 1903 S. 555 ff.

Saeerdos paratus,

cum ingreditur ad altare^, facta illi de-

bit a reverentia, signal se signo Cruris a fronte

ad pectus f et

In nomine Patris et Filii et Spiritus sanctl. Amen. Deinde junctis manibus ante pectus incipit clara voce dirit An tip honam,

postea alternatim cum ministris dicit sequentem s

psalmum. S(acerdos): Introibo ad altare Dei, R. A d Deum qui laetificat juventutem meam. (Ps. 42)2 Judica me, Deus, et discerne causam meam de gente non sancta; ab homine iniquo e t » doloso erue me. R. Quia tu es, Deus, fortitudo mea: quare me repulisti? et quare tristis incedo, dum affligit me inimicus? Emitte lucem tuam, et veritatem tuam, ipsa »s me deduxerunt, et adduxerunt in montem sanctum tuum, et in tabernacula tua. R. Et introibo ad altare Dei: ad Deum qui laetificat juventutem meam. Confitebor tibi in cithara, Deus, Deus meus: 80 quare tristis es, anima mea, et quare conturbas me ? R. Spera in Deo, quoniam adhuc confitebor illi: salutare vultus mei et Deus meus. 1 Interim Chorus incipit cantare Introitum (v. p. 6), quem seguitar Kyrie. 2 In Missis Defunctorum et in Missis de tempore a Dominica Passionis usque ad Sabbatum sanctum exclusive omittitur Ps. »Judica me. Deus« cum »Gloria Patri« et repetitione Ant/phonal, sed dicto »In nomine Patris«, »Introibo« et »Adiutorium«fitConfessio.

OXDO MISSAE ROMANUS

5

S. Gloria Patri, et Filio, et Spiritui sancto. R. Sicut erat in principio, et nunc, et semper, et in saecula saeculorum. Amen. 5. repetit Antiphonam: Introibo ad altare Dei, 5 R. A d Deum qui laetificat juventutem meam. S. signal se f dicens Adjutorium nostrum in nomine Domini. R. Qui fecit coelum et terram. Deinde junctis manibusprofunde

inclinatus facit

Confessio-

nem: S. Confiteor Deo omnipotent^ beatae Mariae * semper Virgini, beato Michaeli Archangelo, beato Joanni Baptistae, sanctis Apostolis Petro et Paulo, omnibus Sanctis, et vobis fratres, quia peccavi nimis cogitatione, verbo, et opere, Percutit sibi pectus ter, dicens: >5 mea culpa, mea culpa, mea maxima culpa. Ideo precor beatam Mariam semper Virginem, beatum Michaelem Archangelum, beatum Joannem Baptistam, sanctos Apostolos Petrum et Paulum, omnes Sanctos, et vos fratres, orare pro me ad Dominum Deum nostrum. R. Misereatur tui omnipotens Deus, et dimissis peccatis tuis, perducat te ad vitam aeternam. S. dicit Amen et erigit se. Deinde Ministri repetunt Confessionem, et ubia Sacerdote dicebatur »vobis fratres« et »VOS fratres«, a ministris dicitur »tibi pater« et »te pater«.

,o

js

Postea Sacerdos junctis

manibus facit

absolutionem

dicens:

Misereatur vestri omnipotens Deus, et dimissis peccatis vestris, perducat vos ad vitam aeternam. R. Amen. Signat se signo Crucis f dicens: Indulgentiam, absolutionem, et remissionem peccatorum nostrorum 30 tribuat nobis omnipotens et misericors Dominus. R. Amen. Et inclinatus prosequitur S. Deus tu conversus vivificabis nos. R. Et plebs tua laetabitur in te. & Ostende nobis, Domine, misericordiam tuam, as R. Et salutare tuum da nobis. S. Domine, exaudi orationem meam,

6

ORDO MISSAE ROMANUS

R. Et clamor meus aa te veniat. Dominus vobiscum. R. Et cum spiritu tuo. 3

Et extendens ac jungens manus clara voce dicit Oremus et ascendens ad altare dicit secreto Aufer a nobis, quaesumus, 5 Domine, iniquitates nostras : ut ad sancta sanctorum puris mereamur mentibus introire. Per Christum Dominum nostrum. Amen. Deinde manibus junctis super altare inclinatus dicit Oramus te, Domine, per mérita Sanctorum tuorum osculatur altare in medio, quorum reliquiae hie sunt, et omnium Sancto- IO rum : ut indulgere digneris omnia peccata mea. Amen. In Missa sollemni Celebrans antequam legat Introitum benedicit incensum dicens Ab illo benefdicaris, in cuius honore cremaberis. Amen. Et accepto thuribulo a Diacono incensat altare nihil dicens. Postea Diaconus recepto thuribulo 15 a Celebrante incenset ilium tantum. Deinde Celebranssignans se signo Crucisf incipitIntroitum: 4 Ps. 138. aefurrext et abljuc tecum Jum, alleluia: tmJitW fuper me rnanum tuant, alleluia: mirabilis facia ejt Jrientia fua, alleluia, alleluia. Ps. domine probalti « me et rngnotoijïi me: tu rognotoilît Mltonem meant et reritrrrctitmrm meant. V. ©loria $>atri et ï t l i u , et Spiiïtni Jancto. Strut erai in priitripia, et nunc, et Temper, et in faentla raerulorum. Hmen. Deinde repetitur Kefurrrxi usque ad Ulleluta i n c l u s i v e 2 J 5 Quo finito junctis manibus alternatim cum minislris dicit S. lâtjrte ileîfon. R. BijriE eltiTon. S. Ktjrtî elriïun. R. CŒtjriRe ïltïlon. 5. fflljrtlie elEïfon. R. Œlirilïe îleïïon. 5. ïttjrie ElEïfoit. R. ItjriE Elrijon. Brçrie ele'i'ton. Postea in medio altaris extendens et jungens manus caputque 30 6 aliquantulum inclinans dicit (si. dicendum est2) *Gloria in excelsis Deo* 3 et prosequitur junctis manibus. Cum dicit »Adoramus te, Gratias agimus tibi, Jesu Christen, et »Suscipe deprecationem« inclinât caput: et in fine dicens »cum sancto Spiritu« signât f se a fronte ad pectus. 35 [®Iorta in exrelli« ©éd.] (Et in ferra pax Ifoitrimbus bonat Doluntalig. laubamua le, BenEbitimuo it, Jtboramus te, ®Ioriftcaimt« te. ©ratiaa agimua tibi propter magnam gloriam tuant. ®omtnB ®eub Sex tDElipia, 3?eua J&aiEr omnipotEna. ©ominE ïili unigEmiE Hefu €^ri(ie. ®omtne 3tm, JRgnus 40 I de hac repetitione vide mt'ssam in Dominica I adventus et Rit. cel. Miss. IV 2 2 vide Rubricas generates VIII3 3 Postquam Sacerdos •»Gloria* etc. intonavit pergit Chorus cantando: *Et in terrât etc.

ORDO U1SSAE ROMAN US

y

5 e t , J i l i u a P a t r i a . JEui follia p i t t a l a multili, m i f e m e nobis. folli« pettata ntutibi, fufcipe bEpmatioiiEm noftram. JBui febea a b bexteram ©atri», t n t f s m e nobia. JBuoniam iu fu Ina fantina, ttu folua jBominus. t u follia -Rltiffimua, J t f u Cljripe. s turn fanrto £ p i r i t u , in gloria B e i p a t r i » . JSmen.

JBui

altare in medio et versus ad populum dicit1 *Dominus vobiscum* R. (Et rum fpiritu tuo. Postea dicit *0remus* et Orationes (unam aut plures, ut ordo Officii postulai 2J : *Deus, qui hodierna die per UniDeinde

osculatur

io genitum tuum aeternitatis nobis aditum devicta morte reserasti : vota nostra, quae praeveniendo aspiras, etiam adjuvando prosequere. Per eumdemDominum nostrum Jesum Christum filium tuum, qui tecum vivit et regnat in unitate Spiritus 15 sancti Deus per omnia saecula saeculorum.* R. J&men. Sequitur

Ep is tola3

:

•Lectio Epistola« beati Pauli Apostoli ad Co- » rinthios 1 5 : Fratres expurgate vetus fermentum, 20 ut sitis nova conspersio, sicut estis azymi. Etenim Pascha nostrum immolatus est Christus. Itaque epulemur, non in fermento veteri, neque in fermento malitiae et nequitiae, sed in azymis sinceritatis et veritatis.* R. Deo gratias. ,5 Graduale^: Ps. ny 3§aEt ìms, gitani t'Erti tornimi»: 9 ixultemua ti laEfEtttur in SA- V. (ttunfìtemtni Contimi, gmmlatit bwnue: quoniant in farrulum ntiferit0vbia ejus, muelnia, aUEluia. V. pafdja nnftrum immolatile efi tiliripu». 30

ss

40

Sequentia: ©irtimae pafiijali X a i t ì t e a i m n t o l e n t (ÉljriJìtani. ® 0 n n » r Eb emit o t a r a : (Eljrilfue innocEns p a t r i reamciliatoit p e t t a t a « * . M o r e et irita b u c a » (ttonpixEre m i r a n b u : ^ u x bitas mortuus K E g n a t irftma. 39it n o b i s I D a r i a , &uiì» toibilti i n toia? » è c p u l d j i u n t CCfjriJti frftrentis C£t g l o r i a m toibi r E f u r g E u t i o . BnpEliro» IECEB. © n b a r u t m Et b e j l e a .

I v. Rit. cet. Miss. Vi 2 vide Ruhr, gener. IX 3 v. Rit. cel. Miss. VI 1 4 hic sequitur Graduale, Tractus vel Alletuia cum Vrrsu aut Sequentia ut tempus postulat. vide Rubr. gen. X 2 sqq.

8

OKDO MISSAE ROMAMÜS

i u m x t t C l j r i f f u s ftres «tea, ^ r a e r e i r c t b o a in ©alUaeant«. S t t n t u a (gfiriffum rurrrxtfle a m o r t a l s ®u n o b i s frlrfot fiex rniFerm. Ä m c n . SQeluia.

to:

His finitis, si est missa sollemnis \ Diaconus deponit librum Evangeliorum super medium altaris, et Celebrans benedicit incensum ut supra (p. 6). Deinde Diaconus genuflexus ante altare manibus junctis dicit >o Munda cor meum ac labia mea, omnipotens Deus, qui labia Isaiae Prophetae calculo mundasti ignito: ita me tua grata miseratione dignare mundare, ut sanctum Evangelium tuum digne valeam nuntiare. Per Christum Dominum nostrum. Amen. Postea accipit librum de altari, et rursus genuflexus petit benedictionem a Saeerdote dicens Jube, domne, benedicere. Sacerdos respondet Dominus sit in corde tuo, et in labiis tuis, ut digne et competenter annuities Evangelium suum: In nomine Patris et Filii t et Spiritus sancti. Amen. Et accepta benedictione osculatur manum Celebrantis, et cum aliis ministris, incenso et luminaribus, accedens ad locum Evangelii, stans junctis manibus, dicit *Dominus vobiscum* R- (Ei tum Tpiritu fuo *Sequentia sancti E v a n g e l i i secunEt pronuntians dnm Marcum* C. 16 (sive »Initium« etc.) pollice dextrae magnus signal f librum in principio Evangelii, quod est lecturus; deinde se ipsum in fronte f ore f et pectore f.- et dum Ministri respondent ®loria ftbt, 3&omtrt£ incensat ter librum, postea prosequitur Evangelium junctis manibus: * I n illo tempore: Maria Magdalene et Maria Jacobi e t Salome emernnt aromata, a t venientes a n g e r e n t Jesam. E t valde mane nna sabbatorum, v e n i u n t ad monomentum, orto jam sole. E t dicebanl ad inv i c e m : Quis r e v o l v e t nobis lapidem ab ostio monuI St vero Sacerdos sine Diacono et Subdiacono célébrât, delato libro ad aliud cornu altaris, inclinatus in medio, junctis manibus dicit Munda cor meum ut supra et Jube Domine benedicere. Dominus sit in corde meo et in labiis meis : ut digne et competenter annuntiem Evangelium suum. Amen. Deinde convenus ad librum junctis manibus dicit Dominus vobiscum R. E t cum spiritu tuo et pronuntians I n l t l n m sive S e q u r n t i a sancti E v a n g e l i i etc. signât librum t et se in fronte f ore ")" et pectore "f*, et legit Evangelium, quo finito respondet Minister Laus tibi Christe et Sacerdos osculatur Evangelium dicens Per evangelica dicta ut supra. Jn Missis Defunctorum dicitur Munda cor meum, sed non petitur benedictio, non deferuntur luminaria nee Celebrans osculatur librum.

OSSO MISSAE ROMANI} S

G

menti? Et respicientes vidernnt revolutum lapidem. Erat quippe magnus valde. Et introeuntes in monumentum, viderunt jnvenem sedentem in dextris, coopertum stola candida, et obstupuerunt. Qui dixit illis: Nolite expavescere: Jesum quaeritis Nazarenum crucifixum : surrexit, non est hic, ecce locns ubi posuerunt eum. Sed ite, dicite discipulis eius, et ' Petro, quia praecedit vos in Galilaeam: ibi eum videbitis sicut dixit vobis.* R. Laus tibi Christe. Quo finito Subdiaconus defert librum Sacerdoti, qui osculatur Evangelium dicens Per evangelica dieta deleantur nostra delieta. Deinde Sacerdos incensatur a Diacono, Deinde ad medium altaris extendens, elevans et jungens

manus dicit (si dicendum est) *Credo in unum deum*1 "

et prosequitur junctis manibus. Cum dicit » Deum « caput Cruci inclinai : quod similiter facit cum dicit »Jesum Christum « et »simul adoratur«. Ad ilia autem verba »Et incarnatus est« genuflectit usque dum dicatur »Et homo factus est«. In fine ad »Et vitam venturi saeculi« signat se signo Crucis a fronte ad pectus.

[ffirtbD ht unum ®eum,] patrem omnipofentBm, fartortm meli it ferrae, m|ìbilium omnium, Et tmnfilnlium. (Et in unum ®ominum Uefum €!jri|ìum, liltum 3Bei unpenitent. CEt ex pair e natum ante omnia faEtuIa. 3&eum be 39to, lumen be Iumine. 3&eum oerum be 39eo nero. (Senitum non fartum, ronfuliPantialein patri: per quem omnia fatta funi. Bui propter noa ijomines, et propter nojtram Talutem befrenbit be roelia. Hic genuflectitur3. (Et inrarnatua eff be £piritu fanrlo EX Biada Birgini. (Et IjomD fatfua e|ì. fflrurittxus Etiam pro nobis : Tub Pontic Pilato paffua, et lepultue eft. (St refurrexit tertia bie, ferunbum £rripiuraa. CSf al'tenbit in toelum: ftbet ab bexteram patria. (Et iterum oenturua EB turn gloria iubirare oiooa et mortuoa: fflujua repni non erit finia. £t in ¿ipirilum Tanrtum, 1?ominum ET moiftrantem : Bui EX Pairs s jfiiioque prorebit. Bui rum patre et Jilio fimul aboratur, et ronglorifuatur: Bui Iotutua ejt per Propfjefae. (Et unam tamtam ratljolitam et apolìolitam CEtrleliam. CHonftteor unum baptifma in remifltonem pEtratorum. (Et ixperto rEfurmtionEm mortuorum. CEt nifam t OEnturi faetuit. Amen. Deinde

osculatur

altare

el versus ad populum

dicit V.

*Dominus vobiscum* R. CEt rum fpiritu tuo. Postea dicit « *0remus* et Offertorium. I Postquam intonavit Sacerdos prosequitur Chorus caniando. 2 XJsque ad »et homo foetus est« inclusive Ritus celebr. miss. VI 3-

IO

ORDO MISSAE ROMANUS

Offertorium: Pi. 75 ® e r r a fremuit, et quietati,ìumt rejurflerei in tubici» 3&eu». alleluia. Quo dicto, si est Missa sollemnis, Diaconus porrigit Celebranti patenam cum Hostia (si privata, Sacerdos ipse accipit 13 patenam cum Hostia), quam offerens dicit Suscipe, sancte Pater, 5 omnipotens aeterne Deus, hanc immaculatam hostiam, quam ego indignus famulus tuus offero tibi Deo meo vivo et vero, prò innumerabilibus peccatis, et offensionibus et negligentiis meis, et prò omnibus circumstantibus, sed et prò omnibus fidelibus Christianis vivis atque defunctis : ut mihi et illis 10 proficiat ad salutem in vitam aeternam. Amen. Deinde faciens Crucem f cum eadem patena deponit Hostiam super corporale. Diaconus ministrai vinum, Subdiaconus aquam in calice (vel si privata est Missa, utrumque infundit Sacerdos) et aquam miscendam in calice benediciti f dicens Deus, qui hu- 15 manae substantiae dignitatem mirabiliter condidisti et mirabilius reformasti : da nobis per hujus aquae et vini mysterium, ejus Divinitatis esse consortes, qui humanitatis nostrae fieri dignatus est particeps, Jesus Christus Filius tuus Dominus noster : Qui tecum vivit et regnat in unitate Spiritus sancti Deus : 20 Per omnia saecula saeculorum. Amen. Postea accipit Calicem et offert dicens Offerimus tibi, Domine, calicem salutaris, tuam deprecantes clementiam, ut in conspectu divinae Majestatis tuae, prò nostra et totius mundi salute cum odore suavitatis ascendat. Amen. 25

14

Deinde facit signum Crucis f cum Calice et illum ponit super corporale et palla cooperit: tum junctis manibus super aitare aliqttantulum inclinatus dicit In spiritu humilitatis, et in animo contrito suscipiamur a te, Domine: et sic fiat sacrificium I In Missis pro Defunctis dicitur praedicta Oratio, sed aqua noti benedicitur. MISS A L E M A G U N T I A C U M : Ledo offertorio sacerdos procedens ad actionem faciet crucem supra hostiam et calicem dicens In nomine paftris et filii et spiritus sancti. Acceptabile sit omnipotenti deo sacrificium istud. Hic levet calicem cum. patena et hostia ac dicat. In spiritu humilitatis et in animo contrito suscipiamur, domine, a te : ut sic fiat sacrificium nostrum, ut a te suscipiatur hodie et placeat tibi, domine deus. Deinde accipiat patenam cum oblato et faciat cum illis signum crucis dicens Sanctifica quaesumus domine hanc • oblationem et prae-fsta, ut nobis unigeniti filii tui domini nostri Jesu Christi verum corpus fiat. Deinde reposita hostia super corporali ad calicem elevando faciat signum crucis et dicat Oblatum tibi hunc calicem quaesumus domine sanfctifica et praesta, ut nobis unigeniti filii tui domini nostri Jesu Christi verus sanguis fiat. Post haec elevatis manibus faciat crucem super utrumque

ORDO MISSAE ROMANUS

nostrum in conspectu tuo hodie, ut placeat tibi, Domine Deus. Erectus expandit manus, easque in altum porrectas jungens, elevatis ad coelum oculis et statim demissis dicit Veni sanctificator omnipotens aeterne Deus benedicit oblata proseguendo et benefdic hoc sacrificium tuo sancto nomini praeparatum. Postea, si sollemniter celebrat, benedicit incensum, dicens Per intercessionem beati Michaelis Archangeli stantis a dextris altaris incensi, et omnium electorum suorum, incensum istud dignetur Dominus benefdicere et in odorem suavitatis accipere. Per Christum Dominum nostrum. Amen. Et aceepto thuribulo a Diacono incensai oblata modo in Rubricis generalibus (Rit. cel. Missam VII io) praescripto dicens Incensum istud a te benedictum, ascendat ad te, Domine, et descendat super nos misericordia tua. Deinde incensai altare dicens Ps. 140: Dirigatur, Domine, oratio mea sicut incensum in conspectu tuo: elevatio manuum mearum sacrificium vespertinum. Pone, Domine, custodiam ori meo, et ostium circumstantiae labiis meis: ut non declinet cor meum in verba malitiae, ad excusandas excusationes in peccatis. Dum reddit thuribulum Diacono, dicit Accendat in nobis Dominus ignem sui amoris et flammam aeternae charitatis. Amen. Postea incensatur Sacerdos a Diacono, deinde alii per ordinem. Interim Sacerdos lavat manus dicens Ps. 25. Lavabo inter innocentes manus meas : et circumdabo altare tuum, Domine. Ut audiam vocem laudis : et enarrem universa mirabilia tua. Domine, dilexi decorem domus tuae, et locum habitationis gloriae tuae. Ne perdas cum impiis, Deus, animam meam, et cum viris sanguinum vitam meam. In quorum manibus iniquitates sunt : dextera eorum repleta est muneribus. Ego autem in innocentia mea ingressus sum : redime me, et miserere mei. Pes meus stetit in directo; in ecclesiis benedicam te, Domine. dicens: Veni sanctificator omnipotens aeteme deus, benefdic et santifica hoc sacrificium tuo nomini praeparatum. Deinde cooperiat calicem et inclinatus ante altare dicat Suscipe, sancta Trinitas, hanc oblationem, quam tibi offerimus in memoriam passionis, resurrectionis et ascensionis domini nostri Jesu Christi, et in honore sanctae Mariae virginis et omnium sanctorum tuorum, qui tibi placuerunt ab initio mundi, et eonim, quorum festa hodie celebrantur et quorum nomina vel reliquiae hic

12

ORDO M1SSAE ROMANUS

Gloria 1 Patri et Filio et Spiritili sancto. Sicut erat in principio et nunc et semper et in saecula saeculorum. Amen. Deinde aliquantulum inclinatus in medio altaris, junctis 17 manibus super eo, dicit Suscipe, sancta Trinitas, hanc oblationem, quam tibi offerimus ob memoriam Passionis, Re- s surrectionis, et Ascensionis Jesu Christi Domini nostri, et in honorem beatae Mariae semper virginis, et beati Joannis Baptistae, et sanctorum Apostolorum Petri et Pauli, et istorum, et omnium Sanctorum, ut illis proficiat ad honorem, nobis autem ad salutem : et illi pro nobis intercedere dignentur imo coelis, quorum memoriam agimus in terris. Per eumdem Christum Dominum nostrum. Amen. Postea osculatur altare, et versus ad populum, extendens et jungens manus voce paululum elevata dicit Orate fratres, ut meum ac vestrum sacrificium acceptabile fiat apud Deum »s Patrem omnipotentem. Minister seu circumstantes (alioquin ipsemet Sacerdos) R. Suscipiat Dominus sacrificium de manibus tuis (vel meis) ad laudem et gloriam nominis sui, ad utilitatem quoque nostram, totiusque Ecclesiae suae sanctae. Sacerdos submissa voce dicit Amen. ao Deinde manibus extensis absolute sine » Oremus « subjungit Orationes secretas. Quibus finitis, cum pervenerit ad conclusionem clara voce dicit »Per omnia saecula saeculorum« cum Praefatione ut in sequentibus. Praefatio incipitur ambabus manibus positis hinc inde super altare : quas aliquantulum elevai 25 cum dicit » Sunum corda«.. Jungit eas ante pectus et caput inclinai, cum dicit '¡> Gratìas agamus Domino Deo nostro «. Deinde disjungit manus et disjunctas tenet usque ad finem Prae/ationis. Qua finita iterum jungit eas et inclinatus dicit » Sanctus«. Et cum dicit » Benedictus qui venit« signum Crucis sibi producit a 30 fronte ad pectus. Secreta: Suscipe. quaesumns, Domine, preces popoli tui cum oblatiouibus hosliarumi I In Missis tempore) omittitur

ut paschalibus initiata mjsleriis,

pro Defuncth et » Gloria Patri*.

tempore

Passionis

(in

Missis

de

habentur, ut illis omnibus proficiat ad honorem, nobis autem ad salutem, ut illi omnes pro nobis intercedere dignentur in caelis, quorum memoriam agimus in terris. j" Hic osculatur altare facta croce. Quod ipse praestare digneris qui vivis et regnas deus per omnia saecula saeculorum. Amen. Hic vertat se ad populum et dicat alta voce Orate pro me peccatore, fratres et sorores, ut meum et yestrum sacrificium acceptabile sit omnipotent deo. Deinde dicit Dominus vobiscum. Oremus. Sequitur statim secreta et post conclusionem secrete dicitur praefatio.

ORDO MISSAE ROMANUS

IS

ad aeternitatis nobis medeiam, te operante, proficiant Per Dominum nostrum Jesum Christum (ilium tuum, qui tecum vivit et regnat in unitale Spiritus sancii Deus:

*Per omnia saecula saeculorum* R. Jlmtn. *Dominus vobiscum*. R. spiritum sanctum, divisis personarum nominibus, indivisa divinitate confessi, fratres carissimi, totis mentibus deprecemur, ut in omni loco vel tempore cuncti fidem rectam et vitam habeant innocentem : auctorem conditionis suae ac redemptionis agnoscant: resurrecturos se ac secundum sua 15 opera iudicandos intellegant. Et quia ex vitiatae naturae contactu nostrae voluntatis habet fragilitas ut laedatur, suae benignitatis praestet pietas ut placetur : per D. etc. PRAEFATÌO MISSAE.

COLLECTIO

ANTE

NOMINA.

Deus,

cuius

tam

immensa

est bonitas quam potestas, praesta quod iustis polliceris •to accipere, quod reis minaris evadere, veraciter te credere, rationabiliter confiteri, salubriter conversari, si quies adridat te colere, si temptatio ingruat non negare, temporariae vitae necessariis abundare, aeternis gaudiis non carere : per D. etc. DIPTYCHA recitantur, cum pallium sublatum est. ordium . . . Procedente ad altarium corpore Christi . . spiritalibus vocibus praeclara Christi magnalia dulci melodia psallit ecclesia. Corpus vero D o m i n i ideo defertur in turribus . . Sanguis vero Christi ideo specialiter offertur in calice . . A q u a autem ideo miscetur . . P a t e n a autem vocatur, ubi copsecratur oblatio . . P a l l a vero linostima in illius indumenti tenet figuram . . . tunica scilicet Christi. Corporalis vero palla ideo pura linea est, super q u a m oblatio ponitur . . C o o p e r t u m vero sacramentorum ideo exornatur . . Siricum autem ornatur aut auro vel g e m m i s . . L a u d e s autem, hoc est A l l e l u i a , Johannes in apocalypsi post resurrectionem audivit psallere. I d e o hora illa ( q u a corpus) D o m i n i pallio quasi Christus tegitur caelo, ecclesia solet angelicum canticum ( c a n t a r e ) : quod autem h a b e t ipsa A l l e l u i a primam et secundam et tertiam, signat tria tempora, ante legem, sub lege, sub gratia. | T e x t des ' S o n u s ' nach dem 'Sacrificium' des M o z . 623 b : die ' L a u d e s ' scheinen nur in dreifachem A l l e l u i a bestanden zu haben, w ä h r e n d die L a u d a des M o z . durch einen V e r s erweitert ist u n d andererseits das 'Sacrif.' von A l l e l u i a durchbrochen wird. I m röm. R i t u s entspricht dem Sonus das O f f e i t o r i u m . 1 8 — 1 9 M o n e 22. § 19 entspricht dem orientalischen Schleiergebet, a o GEBM. N o m i n a defunctorum ideo hora illa recitantur, qua pallium tollitur . . | F o r m e l des M o z . p. 541 {f., des S t o w e Miss. f. 2 9 v p. 2 1 5 ff.

26 21

22 Z 3

OBLDO MISSAE GALLICANUS

COLLECTIO POST NOMINA. Sanctifica tua, omnipotens Deus, ea quae a te ordinata sunt. Placabilitate dignetur libens suscipere quod offerimus, et clemens indulgeat quod laetamus. Sanctorum tuorum nos gloriosa merita, ne in poenam veniamus, excusent : defunctorum fidelium animae, 5 quae beatitudine gaudent, nobis opitulentur : quae consolatone indigent, ecclesiae precibus absolvantur : eorumque oblatio, quorum ante altare tuum nomina recitantur, ita sit in tuis oculis placita, ut illis sit in beneficiis copiosa : per D. etc. PAX datur. COLLECTIO

»

Dona nobis, Domine Deus noster, in custodienda pace tuum donum tuumque depositum custodire, et sic in omnibus sequi quam ipse iubes et tribuis caritatem, ut in aliquibus culpas noverimus odisse, non animas, finem optare crimini, non saluti : sic cunctis con- 15 cordia sit amori, ut discordiam nec inferre ulli liceat nec referre : per D. etc. 24 SAC. Sursum corda. (R. Habemus ad Dominum. 20 SAC. Gratias agamus Domino Deo nostro. R. Dignum et iustum est.) coNTESTATio. Dignum et iustum est, nos tibi semper gratias agere, Trinitas Deus, cuius nos potestas verbo creavit, pro merito nostro offensa damnavit, per filium pietas liberavit, per baptismum et poenitentiam ad caelos vocavit : cui 25 merito omnes angeli atque archangeli sine cessatione proclamant dicentes: 25 Sanrfua, [antfu®, faritiu»