Handwörterbuch des deutschen Aberglaubens: Band 10 Register [Reprint 2011 ed.] 9783110840148, 9783110065985

De Gruyter Book Archive (1933-1945) This title from the De Gruyter Book Archive has been digitized in order to make it

208 98 21MB

German Pages 417 [424] Year 1974

Report DMCA / Copyright

DOWNLOAD PDF FILE

Recommend Papers

Handwörterbuch des deutschen Aberglaubens: Band 10 Register [Reprint 2011 ed.]
 9783110840148, 9783110065985

  • 0 0 0
  • Like this paper and download? You can publish your own PDF file online for free in a few minutes! Sign Up
File loading please wait...
Citation preview

HANDWÖRTERBÜCHER ZUR D E U T S C H E N VOLKSKUNDE HERAUSGEGEBEN DEUTSCHER

VOM

VEREINE FÜR

VERBAND VOLKSKUNDE

ABTEILUNG I

ABERGLAUBE

W A L T E R D E G R U Y T E R & CO. VORMALS G. J . GÖSCHEN'SCHE VERLAGS HAND LUNG - J . GUTTENTAG, VERLAGSB U C H H A N D L U N G - G E O R G R E I M E R - KARL J . T R Ü B N E R - V E I T & C O M P .

HANDWÖRTERBUCH DES DEUTSCHEN ABERGLAUBENS HERAUSGEGEBEN UNTER B E S O N D E R E R M I T W I R K U N G

VON

E. H O F F M A N N - K R A Y E R f UND MITARBEIT ZAHLREICHER FACHGENOSSEN

VON

HANNS BÄCHTOLD-STÄUBLI f

BAND X REGISTER

BERLIN

1942

W A L T E R DE GRUYTER & C O . VORMALS G. J. GÖSCHEN'SCHE VERLAGSHANDLUNG - J. GUTTENTAG, VERLAGSB U C H H A N D L U N G - G E O R G REIMER - K A R L J. T R Ü B N E R - V E I T &

COMP.

Archiv-Nr. 46 oa 49 Druck von Walter de Gruyter & Co., Berlin W 35

VORWORT Der neunte Band des Handwörterbuches des deutschen Aberglaubens ist im Jahre 1941 erschienen. E r umfaßt den Schluß des laufenden Alphabets und die Nachträge, soweit sie damals vorlagen. Es war eine dringende Notwendigkeit, diesen Abschluß herbeizuführen und nicht länger damit zu warten. Der Herausgeber, Dr. Hanns Bächtold-Stäubli, hat die vorletzte Lieferung, die bis zum Ζ führte, noch betreuen können, und er war davon unterrichtet, daß die Nachträge in Kürze folgen würden. Ein frühzeitiger Tod entriß ihn im blühenden Mannesalter seinem vielfältigen Wirken. Der Plan zu dem Werke entsprang einer Unterredung, die ich mit ihm im Jahre 1908 in Straßburg hatte. E r wollte das bekannte Buch vonWuttke, Der deutsche Volksaberglaube, bearbeiten und zögerte anfänglich, sich auf eine neue umfangreiche Aufgabe einzulassen. Das Reallexikon der germanischen Altertumskunde, dessen Herausgabe Johannes Hoops in Heidelberg übernommen hatte, zeigte ihm aber den Weg, der einzuschlagen war, und di6 Teilnahme seines Lehrers, Professor Hoffmann-Krayer, an der Herausgeberschaft erleichterte ihm den Entschluß. Aber es gab doch eine Stockung durch den Weltkrieg 1914—18. Bächtold benutzte die Pause dazu, um aus der gesamten Fachliteratur Auszüge zu machen, die den Mitarbeitern später eine überaus wertvolle Unterstützung bei der Arbeit waren. Endlich, im Jahre 1924, konnte der Plan, an dem der Verband deutscher Vereine für Volkskunde Patenstelle übernahm, wieder Gestalt gewinneu. Der erste Band erschien im Jahre 1927, also vor fünfzehn Jahren. Das Werk wuchs über den ursprünglich in Aussicht genommenen Umfang hinaus, und der Aufbau wurde etwas unregelmäßig. Aber das mußte in Kauf genommen werden, wenn es nur voranging. Im Mai des Jahres 1930, als eine Stockung eingetreten war, weil Manuskripte fehlten, war ich bei Dr. Bächtold in Basel. Es wurde eine Aufnahme der vorhandenen Artikel gemacht und, um den Fortgang des Werkes zu erreichen, beschlossen, nur die gelieferten Beiträge zu setzen und diejenigen, die rechtzeitig eintrafen, wenn sie an der Reihe waren. Alle andern wurden auf die Nachträge verwiesen. Trotz manchen Aufenthaltes konnten so die Lieferungen in leidlich regelmäßiger Folge erscheinen. Das schwere Leiden, dem mein Freund Bächtold erlag, warf seine Schatten voraus, und es bedurfte seiner ganzen Freude am Werk und des Restes seiner Schaffenskraft, um es der Vollendung entgegenzuführen. Schon mit dem Jahre 1930 bestand zwischen Dr. Bächtold und mir die Abrede, daß ich das Register zu dem Handwörterbuch unter meine Obhut nehmen sollte. Es bestand die zwingende Notwendigkeit, sein Erscheinen gleich nach der Ausgabe des letzten Textbandes zu gewährleisten. Für dieses Register trage ich also die Verantwortung zusammen mit meiner langjährigen Mitarbeiterin, Frl. Margarete Kailuweit, die die Hauptarbeit daran geleistet und es in nimmermüder Pflichttreue zu Ende geführt hat. Ohne ein solches Register wäre das Werk ein Torso.

Zum Register selbst ist zu sagen, daß es für seine Grenzen der Notwendigkeit unterlag, es nicht zu umfangreich werden zu lassen. So mußte die eigentlich beabsichtigte größere Ausführlichkeit in der Erklärung der ausgewählten Stichworte unterbleiben, aber ich hoffe, daß seine Form doch ausreicht, um schnelle Orientierung zu gewährleisten. Stichworte des Registers ersetzen ja manches Stichwort, das im laufenden Alphabet fehlt und für das auf die Nachträge verwiesen wird. Der Verlag hat sich entschlossen, dem Werke einen Nachtragsband folgen zu lassen, der wenigstens die wichtigsten fehlenden Stich worte zusammenfaßt. Allerdings wird darüber einige Zeit vergehen. So möge nun dieses große Werk für Jahrzehnte der Wissenschaft dienen und von dem Herausgeber und den zahlreichen Mitarbeitern künden, die ihm in selbstloser Hingabe gedient haben. Eine Liste dieser Mitarbeiter und der auf sie entfallenden Artikel wird im Nachtragsband veröffentlicht werden. Berlin, im Juni 1942 Dr. G e r h a r d L ü d t k e

A A, Ka, Roi (Fieberamulett) VI 1246 Aal I Iff.; VI 949; VII 772, 1116, 1120; VIII 800 Entstehung des Α. I ι Galle V I 1181 Haut des Α. gegen Krampf V 373 Pferdehaar entwickelt sich zum Α. IX 843 s. a. Schlange Aalraupe I 5 Aalwurz s. Weißwurz Aas I 5f.; V I 799 Entstehung d. Bienen aus Α. I 1227 Wolf als A.-Fresser auf dem Schlachtfeld IX 743 Aasgaardreid IX N. 457 Ääzeb (Erbsenbär) I 895 Ab. Mab. Bab. V 249 Aba, Zauberwort I 6 Abaddon I 6f. abbacken I 7f.; 8, 345, 770, 1295; VI 110; VIII 728, 729» 1554 Mitesser VI 337 abbeißen I 9ff.; VIII 809 Ähre VII 767 Faden V 966 Fingernägel I 109; II 1503 Kirschbaumzweige I 117 Mäusekopf VI 55 Saat VII 769 f. 'Totennägel I 112 abbeten I 12 abbilden s. Bild, Photographie abbinden I 12f.; VI 976; VII 809; IX N. 491 Abboth, Zauberwort I 14 abbrechen: des Hauses III i557fAbc I 14 ff. -Kuchen II 1056 s. a. Alphabet Abdankung I 18f.; 877 d. beschworenen Geistes I 1125

Abdecker I 19ff., 1114; III 1207; VII 636; VIII410, 1401; I X H I , N . 832 Orenda VI 1303 s. a. Schinder Abdon VIII 1422 Abdontag I 21; VII 1076 Kleid IV 1476 Abek, Zauberwort I 21 f. Abel, Herzog I 22 f. — biblisch I 22 Abend I 23ff.; II 139; VII 1300; VIII 37, 641 anklopfen verboten I 1175 Brot anschneiden I 455 Feierabend II 1301 ff. Fenster verhängen IX 325 Hut IV 540 Kalb i. d. Stall führen V 773 Spinne VI 578f.; VIII 273 Stippabend IX 867 Wäsche abnehmen VI 1201 s. a. Dämmerung, Nacht, Sonnenuntergang, Zeit Abenddämmerung s. Dämmerung Abendessen s. Essen, Gemeinschaftsmahl, Mahlzeit, Speise Abendgebet s. Gebet Abendglocke s. Abendläuten, Glockenläuten Abendläuten I 24, 26, 36ff.; II 1301; VIII 1544 s. a. Glockenläuten Abendmahl I 42ff.; III 1409; VI 1535; VII 869, 962, 1312, 1343; VIII 452,943.956,1446, 1599; IX 458; IX N. 231, 857 futtern d. Kuh nach dem Α. V 770 Hände, verhüllte VIII 1606 Kreide weihen V 461 nüchtern VI 1158 f. d. Schwein VII 1508 für den Sterbenden VIII 453

Verhalten nach dem A. ι 969 Zauber gegen Zahnschmerzen I 1019 Abendmahlsbrot I 1650 Abendmahlshelfer I 54 Abendmahlsprobe III 1014, 1036 f. Abendmahlswein, katholischer V 175 Abendopfer s. Opfer Abendröte I 55ff., 667, 758; V 653, 1696; VII 603, 827; IX 474 Abendsegen II 837 s. a. Gebet Abendstern I 59ff.; VI 509 s. a. Morgenstern Abendtau s. Tau Abenteuer: Korb-Abenteuer VIII 1669 Abenteuermärchen V i6iof. Abentröt s. Riese Aberacula, Zauberwort I 64 Aberglaube I 64ff.; VII 652 fr. u. Mythus VI 748 fr. Aberraute s. Eberreis Aberrecht VII 562 Abessen d. Krankheit II 1059 Abfahrtskuchen V 646 Abführmittel: Tagewählere* IX 844 Abgaben VII 521 Bierpfennig I 1514 Geißbock VII 563 Hufeisen IV 441 Huhn IV 454; VII 1447 Käse IV 1055 Korn für den Türmer IX 524 Ostertauf VI 1357 Pelz VI 1477 f. Pferde VI 1623 f. Pflug VI 1723 f. d. Priester I 261 Salz VII gisf. Schuh VII 1348

2 Schüsselzins I X N. 400 Seltertum V I I 1635 f. am weißen Sonntag I X 459 zehntfrei I X N. 254 Ziegenbock I X 912 Zoll I X 944f. s. a. Almosen, Armer, Opfer Abgarbrief I X Ν. 1 Abgarsage I 87 ff. Abgeschnittenes I 100 ff. Abgewöhnen s. entwöhnen abgraben s. vergraben Abgrand: Hölle IV 221 ff. s. a. Nobiskrug abhauen (Krankheit) I 89 d. Hand III 1380 abholen: d. Hebamme III 1595 Abia, obia, sabia I 89f.; IX N. 366 abklopfen I 90 Ablaß I 90f.; VII 331, 786; V I I I 13 Ablaßpfennig I X N. 587 Ablaßkäsefest IV 1058 Ablaßpfennig I 136 Ablaßwoche: Pfaffenkellnerin V I 1545 ablecken s. lecken ablösen s. lösen abnehmen s. messen Abnehmekraut s. Ziest abnehmen der Mond s. Mond, Planeten Abnormität s. Monstrum Abort I 9 1 « . ; V I 1309; I X 541 Hakenmann IV 1371 Mana III 1665 offener Α. V I I I 326, 527 Raute V I I 547 Abortus s. Abtreibung Abra, fara, sacra V 1565 Abracadabra I 95 f., 1698; V I I 845 Abraham I 97 f. Jezirah IV 667 Tieropfer, zerschnittenes IV 1091 f. Abraham, Abt v. St. Cirgues I 98 Abraham Julita I 98 f. A b r a h a m ibn Ezra IX N. 731 Abrahamsbaum I 167; II 505f., 508 Abrahams Schoß I 97f. Abrasax I 99

Abgaben—Abu Ma'äar Abraute VII 989 s. a. Eberreis Abraxas I 96, 99 abreißen I 99 f. Abreißkalender s. Kalender abringein I 100 Abschabseil 100,1101; VIII 215, 575. 629, 658, 782, 963, II 10, I U I , 1412, 1413; IX 67, 116 vom Altar I 326 Armsünderschädel VI 335 v. Backofen I 787 vom Backtrog I 793 v. Dachziegel I 1381 v.Ehering VII 711 vom Folterrad VII 464 v. d. Glocke VI 336 vom Heiligenbild I 1284 von gebranntem Holz VI 1148 v. Klauen V 1446 v. Knie IV 1570 v. Knochen V 13 vom Ofen VI 1198 v. Pferdeknochen VII 527 vom Pferdekopf VI 1668 vom Regenbogenschüsselchen VII 594 v. Rinderhorn VII 700 Ruß VII 856 v. d. Salzscheibe VII 90g vond. Schwelle VII i52of., 1534 Silber VIII 2 v. Steinaxt I 1242 vom Teekessel V 777; VII 857 v. d. Tischecken I 1099; V 773, 86; VI 1064 v. Totennagel V 1099 v. Ziegelstein VI 334 v. d. Zunge I 1650 von Zypressenholz IX 994 s. a. Span Abschied: vom Begräbnis VIII 1132 vom Toten V H23f. weinen IX 327 Abschiedskuß V 849, 852 Abschiedstrunk: Johannisminne IV 746, 754 f. abschneiden I 100ff.; VII 1647 abwärts und aufwärts I 126 der Fingernägel II 1501, 1504^; VI 1212 des Horns IV 325

vom Kleid IV 1511 Knopf V 15 Nase VI 978; VII 34 Ohr VI 1210 Sauerdorn VII 958 abschnüren I 12 f. abschreiben I 118f. Abschwörung I 120; III 1067 Absinth VIII 485; IX 854, 856 absitzen s. sitzen Abstammung d. Dämonen I I 165 des Menschen VI 147,149 vom Reh VII 620 d. Robbe VII 743 Abstammungssagen VII 886f. abstillen III 1718 s. a. entwöhnen Abstinenz s. Enthaltsamkeit abstreichen s. streichen abstreifen I 121; VII 623 d. Krankheit VII 504 Trauring VII 714 Abton s. Widerton Abtreibung I 121 ff.; VI 1239; VII 1150, 1342; VIII 323, II 14; IX 42, 115 Arsenik I 601 Bier I 1280 Mondraute VI 542 Sadebaum VII 867 Sauerteig VII 963 Seeigel IX N. 410 schwarze Seife VII 1626 Wasser v. Schleifstein IX N. 257 abtrinken VIII 1163 abtrocknen I 123, 1675, 1681; III 863, i 3 9 i f . , 1412; V 779; VII 1542; VIII 526, 671; IX 77 mit Brauthandtuch IV 1498 mit d. Hemd III 1729, 1731 an d. Schürze VII 1370 am Tischtuch VIII 969 abtun I 123; II 1174^ Abtu-Tag s. Abdontag I 21 A b u AU ibn O m a r IX N. 639 Abu Ma'Sar VII 70, 281; VIII 1308; IX N. 608, 724» 728 Planet Jupiter VII n8ff. — Mars VII 142 ff.

Planet Merkur V I I 214fr. — Mond V I I 249 fr. — Saturn V I I 78 fr. — Sonne V I I 174 fr. — Venus V I I 186 ff. A b u n d i a I 124f. a b w ä g e n s. messen, wägen a b w ä r t s I 125ff.; V I 274; V I I 810, 857, 1624; V I I I 382 Rettich schaben V I I 688 a b w a s c h e n s. waschen A b w e h r z a u b e r I 129 f f . ; V I I I 84f., 512, 1300, 1588 f. Adlerstein I 192 Ahorn I 236 Ähre V I I 767 Alant I 238 f. Allermannsharnisch I 266 Almosen I 276f. Alp I 296 fr. Amen I 365 Amulett I 382 (s. d.) Anblickskörner I 397 Andorn I 398 Andreaskreuz I 406 Anis I 448 Antlaßei III 1190 f. Antlaßkranz V I 1 Arnika I 598 Aronstab I 600 Asche I 611 f., 615 Aschermittwoch I 619 Attich I 670 f. Aufgabe, unlösbare I 673 Augenamulett I 701 ff. Augenbrauen anfeuchten I X 598 Axt I 745 f. beim Backen I 762 Baldrian I 854 f. Band I 868 Bärenklaue I 902 barfuß gehen I 920 Bärlapp I 926 Beckenklang I 967 beim Begräbnis I 986 Beifuß I 1004 f. Beil I 1516 Beine kreuzen I 1013 Bernstein I 1091 des Beschreiens I 1099 f. Besen I 1131, 1134, 1136 Besenstrich V 1544 Betonie I 1180 f. Bibernelle Ϊ 1224 Bild I 1291

Abu Ma'äar—Abwehrzauber

3

Bilsenkraut I 1308 des Bilwis I i32of. Birke I 1334 Birnbaum I 1340 Blasiussegen I 1364 Blitz I 1409 f. (s. d.) Blumenstrauß V I I I 522 Blut I 1438 böser Blick s. d. Branntwein I 1504 Brennessel I 1553 Brigitte I 1577 f. Brombeere I 1582 Brosamen I 1588 f. Brot I 1623fr., 1627 Brotkorb I 1620 Buch I 1688 Buchenblatt I 1693 Buchsbaum I 1695 d. Butterhexe I 1738 f. Cholera II 57 Dach, Bilder am III 1571 Dachs II 133 Dämonen s. d. Donnerkeil IV i2iof. Egge II 561 Ei II 609 Eierschalen II 687 Eisen und Stahl II 717 f. Eselskopf II 1012 Euphemismus II 1079 fr. !ßxorzismus II 1099f. Farben II 1209 f. Feige II 1305 Fenchel II 132 7 f. Fett II i378f. Feuer I 1488 Feuerrad I 1489; V I I 478 f. Fichte II 1445 Fischer netz II 1554 Fledermaus II 1594 Flöhe I 1632 f. Fluch II 1636ff. Frühlingsfeste III 161 f. des Fuchses III i87f. Gebet III 348, 351 geißeln III 471 d. Geister III 770 gelb III 574^ Gesangbuch III 714 Glockenläuten I 654; V

Hagel III 1311 Hahn III 1361 f. Hammer III 1374 Handschuh III 141 of. Handtuch III 1412 Harz III 1502 Hasel III 1527 Haube III 1552 v. Haus III 1533 fr. Hechel III 1608 Hemd III 1730 d. Hexe I 1426; III 1906 d. Hexenwetters III i86if. Hinterer IV 62 f. Hirschkäfer IV i i 4 f . b. d. Hochzeit IV 171 Holunder IV 264^ Hornisse IV 342 Hufeisen IV 439 Hundsrose V 492 Immergrün IV 674 Johanneswein I X 307 Käfer IV 908 Kamm IV 942 f. kämmen IV 946 Käse IV i03if., 1054 Kathartik IV 1084 fr. Katzenmusik IV 1130 Katzenpfötchen IV 1133 Kauf IV 1174 kehren IV 1112 ff., 1223 f. Kellerassel I 628 Kette IV 1283 Kleideropfer IV 1487 Kleidgeschenk IV 1485 Klette IV 1528 klopfen IV 1539 f. Knoblauch V if. Knochen V 9 des Kobolds V 47 Kohle V 74; V I 4iof. Komet V 137fr. Kopf V 207 des Kopflosen V 2 20 f. Koralle V 239 fr. Koriander V 246 Kork V 246 f. Kot V 336f.

1547 Gras III u i 8 f . d. Greiß III 1133 grüne Farbe III 1184 Gundermann III 1203 f. Hafer III 1304 Hagebutte IV 493

Kräuter, neunerlei V I 1063 Krebs V 448 f. Kreide V 46of. Kreis V 468f. Kreuz V 535 fr. Kreuzdorn V 504 Kreuzschnabel V 514 kreuzweis V 529 fr. Krötenstein V 633 Kuchen V 686f.

4

Abwehrzauber Kümmel V 805 f. Kupfer V 836 f. lachen V 869, 881 Lärche V 9 1 3 Lärm V 9 1 4 ^ läuten V 938 f. Lavendel V 950 Leber V 982 Leichennadel V I 920 Leichenschändung V 1093 Leinsamen V 1198 Lerchensporn V 1222 Licht I 268; V 1242 Liebstöckel V 1298 f. Lied I X N. 449 Linde V 1307 des Lobes V 1 3 1 3 ^ Löwenmaul V 1437 Lunge V 1456 Majoran V 1539 Maitau V I 5 5 i f . Männerhoee I V 405; V I I I 646 Mannstreu V 1577 des Marders V 1633 Märzfaden V 1735 Mauerraute V I 3 Maus V I 48 f. Medaille V I 63 Meerrettich V I 74 Meerzwiebel V I 77 Meisterwurz V I 126 Messer V I 189, 197, 198 Metall V I 208 d. Meteors V I 226 d. Milchhexe V I 3 1 3 , 326 ff. Mistel V I 385 f. Mittelfinger bewegen I I

'493

Mohn V I 451 Musik V I 635 Mutterkraut V I 702 f. Nachgeburt V 779 des Nachtjägers V I 800 des Nachtvolks V I 807 des Nachzehrers V I 815 f. Nacktheit V I 841 f. Name V I 954, 955; 959 f., 961 Nieswurz V I 1084 Nußbaum I X 76 Ochsenkopf V I 1178 des Ohrwurms V I 1223 Ölzweige, „geweihte" V I 1241 Osterbrot V I 1323 Osterkerze V I 1337 Osterwasser V I 1356

Otterköpfchen V I 1364^ Palmkreuz V I 1370 ff. Pantaleon V I 1387 Papier, rotes und blaues I 1378 Pauke V I 1462 Peitschenknallen V I 1470^ d. Pest V I 1 5 1 2 fr. Petersilie V I 1529 f. Pfahl V I 1548 pfeifen V I 1586^ Pferdefuß V I 1656 Pferdehuf V I 1660 Pferdeschädel V 208; V I i664f. Pferdekot V I 1643 Pferdeschwanz V I 1676 Pfingstrose V I 1700 Pfirsich V I 1704 Pflanze I 737; V I 1706, 1712 Pflugschar V I 1724 Pflugziehen V I I 6 Puppe V I I 391 f., 397 Quecksilber V I I 414 Quendel V I I 418, 419 Rad V I I 465 Rainfarn V I I 494f. Rasen V I I 500 f. Rauch V I I 524 der Raupen V I I 539 Raute V I I 543 Regen V I I 584f. Reisig I X N. 1 1 3 Richildis-Erde V I I 690 Ring V I I 709 f. Rosenkranz V I I 786 f. rote Farbe I 735; I V 1466; V I I 800; 814 f. rotes Ei V I I 801 roter Faden V I I 816, 817 Rubin V I I 841 f. Ruß V I I 856 f. Sadebaum V I I 868 Salamander V I I 458 Salz I 1 5 1 6 ; V I 263; V I I 899, 900 f. Sarg I 989 Sargholz V I I 952 Sargnagel V I I 956 Sauerdorn V I I 958 Sauerteig V I I 962 d. Schaben V I I 966 f. Schabziegerklee V I I 967 f. Schafgarbe V I I 987 Schafskopf V I I 977, 978 Schaufel I X N. 143 Schellkraut V I I 1032

schelten V I I 1036 f. Schere I X N. 147 von d. Scheune V I I 1041 schießen V I I 1064 Schiffszauber I X N. 157 f. Schildkröte V I I 1073 Schlangenhaut V I I 1 1 5 1 Schlehdorn V I I 1202 Schmuck V I I 1255 ff. Schrift I X N. 345 Schuhe V I I 1310, 1 3 1 1 , 1313 Schwanz V I I 1430 schwarze Farbe V I I i443f. Schwein V I I 1487 f. Schwelle V I I 1536 f. Schwertlilie V I I 1547 Seidelbast V I I 1622 Seidenfaden I X N. 417 Seil spannen V I I I 123 Sellerie V I I 1634 Senf V I I 1649 Sense I X N. 421 September V I I 1650 f. Sichel I X N. 423 Sieb V I I 1671 Silber V I I I 1, 3 Skorpion V I I I 18 Sonnentau V I I I 75 Speichel V I I I 152 f. Speik V I I I 156 Sperlinge vertreiben V I I I 242 Spiegel I X N. 569 fr. Spinne V I I I 269, 275 f. spucken V I I I 326 f. Stachelbeere V I I I 350 im Stall I X N. 585 fr. Stechpalme V I I I 362 Stein V I I I 384 f. Steinklee V I I I 415 Steinöl V I I I 415 Stephanswasser V I I I 433 Strumpf V I I I 548 Strützel V I I I 561 Talisman V I I I 659 ff. Tanne V I I I 664 Taschentuch V I I I 6 7 0 , 674, 675 Taube V I I I 702 Tausendgüldenkraut V I I I 712 Teer V I I I 7 1 3 f. Teig V I I I 723 f. Teufelsabbiß V I I I 745 f. Teufelsdreck V I I I 748 Tierfigur V I I I 804 Tierkopf V I I I 848 f.

Abwehrzauber—Acker s. a. Amulett, Beschwörung, bei Todesfall VIII 981 f· Totenknochen VIII 1076 Gegenzauber, Hilfe, Totenkranz V 423 Schutzzauber, SpeiseTotenlicht VIII 1085 opfer, Zauberei u. d. Trankopfer VIII 1122 Einzelartikel Traubenkirsche VIII 1125 abwiegen (den Tag) I 150 Trudenstein VIII 1175 abwischen I 150; IX 114 Türkenbund VIII 1211 f. d. Mund VI 622 Uhr VIII 1284 f. mit Papier VIII 527 Uhu VIII 1289 mit d. Schürze VII 1376, Ulme VIII 1294 1377 Umkehrung VIII 1324 Schuhe VII 1344 f. umkreisen VIII 1333 ins Tischtuch wischen VIII umpflügen VIII 1338 969 Umritt VIII 1344 f. d. Vieh abwischen I 737 umspannen VIII 1350 ff. abzählen s. zählen Unschuld VIII 1444 Abzehrung VII 956, 1526; des Vampirs VI 819 IX 102, 105, 114, 249 verbrennen VIII 1552, Achati 150 f., 192, 702, 719; 1557 II 4; VI 284; VII 1170, verhexen VIII 1582 f. 1259, 1291, 1548, 1708 verhüllen 1969; VIII 1596, Achatius I 152 1597 Acheron VI 1443; VII 1568 nach Viehkauf IV 1147 ff. Achill VIII 176 Vorzeichen VIII 1753 Bärenmark und WildWacholder IX 5 f. schweinleber IX 610 Wasser IX 109 f. Achlis II 778 nachgießen V 1127 f. Achsel I 152 f.; VII 695, der Wassergeister IX 148, 1645, 1681; VIII 1560 181 ff. Brot unter d. Α. I 1645; Wasserhose IX 195 VI 122 Wasser nuß IX 197 Kuchen unter der Α. I 618 Weide IX 242 Moos unter d. A. binden Weihwasser (s. d.) IX 286 VI 975 weinen IX 326 rechte Α. I 1674 Weißdorn IX 446 Semmel unter d. A. tragen weiße Farbe IX 341 f. VI 1284f.; VII 1646 Wermut IX 498, 499 f. Wermut unter der Α. IX Widder IX 556 500 Widerton IX 561 f. acht I 643, 875; III 1614; des Wiedergängers IX 574fr. IV 595; V 1169, 1481, Wieselbestandteile als A. 1856; VI 265, 524, 1427, 1520, 1611, 1613; VII IX 587 f316, 495, 987, 988; VIII Wieselschaden IX 597 f. 539» 564> 584. 645, 1048, der Windsbraut IX 640 f. 1061, 1445, 1590; IX Wolf als Α. IX 774 f. 686; IX N. 178, 951 Wolfsteile als Α. IX 767 f. s. a. Zahl des Wolfs IX 732 Acht und Bann VIII 1142 Wolle IX 814 achterlei VI 327 Ysop IX 874 achtfüßig: Pferd IX N. 165 Zauberkleid IV 1489 achtzehn I 605 Ziege als Α. IX 901 achtzig VI 563; VII 695, 935 Ziegenbock als Hexenabs. a. Zahl wehr IX 923 Acker I 153ff.; II 895 ff. Ziest IX 937 Ahorn als Schutz I 236 Zigarrenrauchen I 874 Antlaßei III 1 igof. Zweifelstrick IX 956 Asche streuen I 613, 618 Zwiebel IX 968

5 Ausfahrt I 725 f. Axtzauber I 744 Besen I 1134, 1141 Besitznahme VII 499 Birke I 1336 Bittgang I 1348 f. Brandader I 1487 Brennessel I 1554 Brosamen I 1586 Brot zum Enthexen 11630 f. Brotopfer IV 361, 1319; IX 265, 272 f. Diebsschutz II 203 Ei II 611, 613 Eierschalen vergraben II 686 f. Erle I 922 Fackellauf I 1134 Flurumgang II 1677 ff. Frau Holle VI 1483 Friedhofserde III 96 fruchtbar III 145fr. Fruchtbarkeitszauber III 748 f. Glücksbrot III 883 Glücksbüschel III 884 f. Grenze III 1138 fr. Gründonnerstag III 1193 hl. Geist auf. d. Α. VI 1685 Jauche IV 634 f. Johanni IV 713 f. Judenzauber IV 831 f. Karfreitagszauber IV ggf f. Kind über d. A. laufen lassen VIII 1444 Knochen für d. Α. I 1541; V I4g6; VII 974 Kohle V 75 f. Kreuz vergraben I 1320 Kröte V 612 küssen d. Α. V 853 Lambertustag V 890 Leichenstroh I 1199 Libation IX 292, 293 Löffelzauber V 1321 Magnus V 1481 f. Mäuseabwehr VI 48 ff. Michaeli VI 236 f. Milchopfer VI 257 Mittwoch VI 447 Mond-Beachtung VI 492 f. Montag VI 562 Morgen VI 576 Nacktheit VI 845, 850, 851, 854» 948, 8gi f. Opfer beim ersten Ackern VI 103 Ostergebet VI 1345

6 Osterreiten V I 1353 Osterwasser für den Α. VI 1356 Palm V I 1374 f. Peter und Paul V I 1525 Pfähle V I 1550 Pfingstgebet V I 1691 Pfingstritt V I 1697 Pfingsttauf V I 1702 Pflug V I 1718 ff. pflügen V I I ι räuchern des Α. VII 540 Sargspäne VII 951 schießen über d. Α. V I 1025; VII 1064, 1065, 1066 Schlachtfeld als Α. I X N. 222 Schutzzauber I 133 f. Schwein VII i486 Schweinsrippen I 619 Segen V 897 f. Späne im Α. I X N. 492 Speisenzauber V I I i93f.; I X N. 499, 512, 535f. Sperlinge vertreiben V I I I 246 f. Störibrot vergrabenVIII51 Tannenzweige V I I I 664 Tieropfer VIII 908 umkreisen d. Α. V I I I 1337 umpflügen V I I I 1338 umreiten I 1150; V 1536; VIII 1345 umschreiten VIII 1373 f. umspannen V I I I 1352 Umwandlung V I I I 1301 unbesät II 547 Ungeziefer austreiben II 547; IV 1541 Vögel verscheuchen V I 625; VIII 1675 f. weinen bei der Bearbeitung I X 329 Wolf vergraben I X 785 Wurmacker I X 862 f. Würmer austreiben IX 853 zehntfrei I X N. 254 s. a. Ackerbau, Furche, Garten, Landwirtschaft, Vegetation Ackerbär V I 25 Ackerbau I 153 ff s. a. Acker, Landwirtschaft Ackerbrot I 725 Ackerfurche: um das Dorf ziehen VI 1514 erste Α. I 1611 Kind in d. Α. IV 1321

Acker—Advent Ackermännchen I 751 s. a. Korndämon Ackermonat s. März Ackersegen s. Landwirtschaftliche Segen Ackerwinde s. Winde Ada, Kinderschreck V I I I 1289 Adad, Gottesname I 168; VII 578 Adalbert, Bischof I 163 f. Zerstückelung II 1481 Adam (jüd. Urvater) I 164 f. Spiegelbild I X N. 566 Tränen des Α. I X 317 Adam (Zauber) I 166, 1455, VI 954; VII 895, 1601; VIII 1545 Adam v. Bremen I 166 f. Adamas s. Diamant Adamsapfel I 167 Adamsbaum 1167 f. Adamsbrücke II 1179 Adamsgabel IX 975 Adamshändchen IV 1561 Adatiel, Luftgeist I 168 Adder (Ringelnatter) VII 1116 Adebar s. Storch Adebarstein VII1427 Adel (Krankheit) I 168 Adel: blaues Blut I 1375 Adelgras IX 227 s. a. Wegerich Adelgunde, Äbtissin I 168 f. Adelheid, Äbtissin I 169f.; V I I 1105; V I I I 754 Adelinde, Äbtissin I 170 f. Adept I 246 Ader I 171 goldene I 171 f. Leichen-Ader V I I I 1455 über d. Nase I 705; V I 971 Pferd zur A. lassen V I 1650, 1681 Totenbäumchen VIII 1053 Aderatsbachmann III 202 Aderlaß I 172 f., 506, 851, 1438,1443,1460; V 1 5 1 3 ; VI 500 Hahn I 936 i. d. Hundstagen IV 497 Pferd I 1362; V I 1650, 1681 Tagewählerei III 901 Aderlaßmännchen I 172 f.; IV 930; IX N. 651 f. Aderwahrsagung VIII 1545 f ·

Adler I 174f.; V 747; V I I 1279, 1322; VIII 659, 779» 795» 824, 828, 832, 841, 844, 874, 918, 944, 1199, 1626, 1627; I X 741; I X N. 250 Äetit zur Erleichterung des Brutgeschäftes I 190, 191 f. Gänseadler III 295f. Hirn IV 80 Hraeswelg IX 630 f. Kampf mit dem Zaunkönig IX 881 des Medardus V I 64 Seelenreittier VI 1425 Adlerfarn VI 410; VIII 1460 s. a. Farn Adlerfisch I X 1 Adlermensch V I I I 1645 Adlernase V I 970 Adlerschneiden I 189 Adlerstein I 122, 189ff.; V I 288, 975; VII 1259 Adolfmonat s. August Adonai, jüd. Gottesname I 194; V I I 671; V I I I 1156 Adonis VIII 1535; I X 613, 614 Adonisröschen III 831 Adoption I 194ff.; III 1223; IV 1510; V I I 1346; V I I I 623, 1304, 1504, !655 Bart scheren I 929 durchziehen I 580 Einkleidung IV 1497 Haar III 1264 f. Hemd III 1721 Hose IV 408 Knie IV 1572 Mantel V 1589 Name V I 963 Rasengang I X N. 105 Ritus II 491 f. Taschentuch VIII 672 s. a. Verwandtschaft Adorationskuß V 845 f. Adrian, röm. Oberst, Pestpatron I 196f. Advent I 197ff.; VI 1021, 1269; V I I I 1454; I X 666 Abundia I 124 Befana I 974 Frautragen II 1777 f. Geistermesse III 536 f.

Advent—Alber Geistermusik VI 665 Krone V 406 Nebel VI 987 Speiseverbot III 222 Zweige mit Schrift IX N. 374 s. a. Weihnacht Adventsmonat s. Dezember Adventsmütterchen s. Weihnachtsumzüge Adventsau VII 1472 Advokat I 201 f.; VII 693, 1478, 1521; VIII 606, 1417 Aeakos VII 690 Aeiei, Zauberwort I 202 AelianVIII 1214 Aeromantie I 203ff. Aetit s. Adlerstein Aetti Ruedi VIII 1380 Afa, Zauberwort I 206 Afel, Wunde I 206, 306 Affe I 206f.; V 1819; VI 146; VII 1075; VIII 823, 834, 837» 843> 94°> 1513; I X N. 276 weißer Affe IX 351 Affolter s. Mistel Afra, Venuspriesterin I 207f. Aftermontag II 250 Agamemnon: Weinopfer IX 298 f. Agat s. Achat, Bernstein Agatharchides IX N. 707 Agathe, Märtyrerin I 208ff.; VII 12x2; IX 507, 240 Agathenbrot I 69, 209, 210, 298,725» 737» 1621,1627, 1628 f., 1639; 1 1 987» 1423, 1424; IV 1251; VII 313; VIII 189, 1369 Agathenmehl VI 90 Agathentag I 208, VI 102; VII 1171 Agathenwecken IX 208 Agathenzettel I 209, 211; II 1 4 2 7 1 , 1437; III 345, 1677; VIII 1199; I X N. 302, 322, 328 Agathodämon II 1083 Agave I 280 Agemundus VI 131 Agiasmata IV 970 Ägidius, Einsiedler I 212 Aegir IX 190 Agisterstein II 1109 Agla, jüd. Gebet I 213, 1622, 1739; II 1428; IX N. 361

Agnes (I.), Märtyrerin I 214f. Agnes (IL), Braut d. wilden Jägers I 215 jauchzen IV 637 Agnestag I 214; V I 1038 Agnus Dei I 215ff.; V I 943, 1137; V I I I 1559 Münze III 598, 599 Ägomantie (Ziegenweissagung) I 219 Agrlmonia s. Odermennig Agrippa v. Nettesheim I 219«.; V I I 670, 671; V I I I 1756 f. Farben II 1193 ff. Geomantie III 636 Vorahnung V I I I 1684 f. Agtstein I 360, 1091 f. s. a. Achat, Ambra, Bernstein Ägypten I 223 Wetterprophezeiung I X 541 Ägyptische Geheimnisse s. Geheimnisse, ägyptische Ägyptische Tage I 223ff.; IV 929, 1136; V 192; V I I 1 5 4 5 ^ 1 1 1 5 6 4 , 1437, 1650 s. a. Unglückstage, Zeit Ahasver I 646; III 79 s. a. Jude, ewiger Ahle VIII 1589 Ahlkirsches. Traubenkirsche Ahne V I I I 1659; I X N. 580 Eber als Α. I X 618 Speiseopfer I X N. 536 Verwandlung V I I I 1623 fr. Ahnenbilder I 1283 Ahnenglaube I 226ff. Ahnenhypothese V 1566 Ahnenkult V I I I 1080, 1122, 1299, 1510 Allerseelen I 267 ff. Herd III 1767 Hochzeit IV 153 Milch V I 356 Minnetrinken V I 375 Opfer I X N. 22f. Ahnenmahl V 1501 Ahnfrau I 232; V I I I 1733 s. a. weiße Frau Ähnlichkeit: des Kindes mit d. Vater I X N. 133 Ähnlichkeitszauber s. Analogiezauber u. Similia similibus

7 Ahnung s. Vorahnung Ahorn I 235f.; IV 716; V I 1685;VII818; VIII1448 Schicksalsbaum I X N. 202 Ähre I 1646, 1647; VII 763, 764, 767 f., 772, 1171, 1468, 1673 f., 1687, 1199, 1529, 1608, 1614; I X 85 Brautkranz V 416 doppelte Ähre I 1412; I X N. 568 erste Ähre V 859; I X 289 Gürtel III 1227 hinterm Spiegel I X N. 568 Kranz f. d. Obstbaum V I I 540 .. letzte Ähre IV 1299 an den Obstbaum binden V I 1027 Opfer für d. Appollinaris ι 550 Weizenähre V I 311 zweiÄ. auf einem Halm 1 1 ο s. a. Garbe, Getreide Ährenkönigiii s. Korndämo nen Ährenschnitt s. Bilwiß Ahriman VIII 801 Ahura Mazda I 468 Aimbock I 1272 Ainbetta V I 1123 Aissbesen V 971 Aissekäppele III 222 Alstulf I 730 Akelei I 237; V I 1063 Akrobat s. fahrendes Volk Akrostichon, Alphabet in Kirchenliedern I 16; I X N. 324, 325 Aktäonella II 1718 Al, Zauberwort I 237 Al-Zanati III 637 Alabaster I 238; V I 620; V I I 1708 Alahirzi VIII 977 Alan, Zauberwort I 238 Alant I 238f.; V 442, 444; I X 908, 927 Alanus I X 516 Alaun I 239f.; IV 533; V I 625, 284; I X 908 Alban I 240 Albane de Siva I X 36of. Alber, Bergriese I 1082; II 400; V 1714, 1725; V I 131 s. a. Berggeister, Riese, Zwerge

8 Alberer I X N. 9 8 4 Alberich V I 1 4 4 5 ; V I I 7 1 8 ; I X N. 1 0 1 6 , 1 0 2 3 s. a. Zwerge Albert V I I I 1 4 1 4 v. Bollstatt I 2 5 1 Albertus, Mönch I 241 Albertus Magnus, Scholastiker I 76, 241 ff.; VIII 1 4 3 0 ; VI 1 6 2 8 ; VIII 768, 770, 8 1 6 ; IX N. if. Carista I I 8 Charadrius II 2 0 Drachenstein II 4 0 8 Fater I I 1 2 6 8 Granat III 1 1 1 2 f. Komet V 1 2 5 f., 1 2 7 f. Kopfschmerz V 2 3 6 Krebsheilung V 4 5 6 Pelikan I X N. 6 5 Wetterkunde I X 5 3 3 Albertus-Magnus-Büchlein: Klette IV 1 5 2 8 f. Albinmonat V 1 7 2 7 Albinus, Bischof I 243f., 680 Albohacen I I 7 5 5 Alchemiel 244ff.; I I I 9 3 3 f.; V I 209, 1 2 2 9 ; V I I I 7 7 0 hermetische Alchemie III 1 7 8 7 f. Kindermord IV 1 3 6 2 Mondkraut V I 5 3 9 f. Salamander V I 4 5 8 Silber V I I I 2 Türkenbund V I I I 1210 s. a. Geldmachen, Kunst, Schwarzkunst, Zauberer Alchemilla s. Frauenmantel Alchemist II 1 1 3 2 ; V 8 1 9 Virgil V I I I 1 6 6 7 Aldebaran V I I I 4 6 5 Aldegunde s. Adelgunde Alektorius I I I 1 3 2 8 , 1344 f. s. a. Hahnenstein Alektryomantie I 255ff.; V 1211 Alenbrot I 1 7 0 Aleuromantie, Mehlweissagung I 258f., 3 1 0 Alex I 260 Alexander, Märtyrer I 261; VII 1 7 0 1 Augenstein I 719 Alexander d. G r . III 9 1 1 ff. Gog und Magog I I I 911 f. Zauberspiegel I X N. 555

Alberer—Alp Alexander VI., Papst VI 1393 Neckam V I I I 1 6 6 8 von Roes I X 4 0 4 Alexius, Patron d. Bettler I 261 f. Anrufung gegen Erdbeben II 8 9 2 Aello V I I 8 6 4 Alf IV 1 3 6 9 ; I X N. 1 0 3 4 v. Geirstad I 2 3 1 s. a. Alp, Elben, Elfen Alfar, Schmiede d. Blitzwaffe Thors I 1401 Alfadhol: Punktierkunst III 637 Alffrauen I X N. 5 2 5 Alflodder II 7 6 0 Alfmedi im Segen I 262 Alfranke (Mistel) I 2 9 8 , 1348; V 442 Alfrauen, Berggeister I 262 Alge: Blutalge I 1 4 4 6 Al-Klndi I X N. 6 2 9 'Ali: Bücher des I X N. 3 0 4 AU ibn-abi 'r-rigal: Planet Jupiter V I I 1 1 8 ff. Mars V I I 1 4 2 ff. Merkur V I I 2 1 4 ff. Mond V I I 2 5 0 ff. Saturn V I I 7 8 ff. Sonne V I I 1 7 4 fr. Venus V I I 1 8 6 ff. Aligell, Zauberwort I 262 Alivia, Zauberwort I 262 Alke, Spukgeist I 262f.; V I 799, 8 0 0 ; V I I 4 8 8 Hulkan IV 4 6 3 Alkindus I X 5 1 6 Allbeseelung s. Animatismus Allerheiligen I 263f.; V I 9 7 arme Seelen-Speisung V I 1556 Bieropfer I 1271 Kohlen auf d. Grab V 7 6 Milch essen V I 2 5 8 Seelenopfer I X 9 4 6 Strützel V I I I 5 6 0 Totenopfer I X 2 9 8 ; I X N. 538fAllerheiligenmonat s. November Allerheiligenstrützel V I I I 1379 Allerleirauh V I I I 9 4 7 Allermannsfasching V I I I 89

Allermannsharnisch I 264«., 2 9 8 , 3 1 7 , 9 0 8 , 1 7 0 7 ; VI 1692; VII 1 1 2 7 , 1 4 5 6 , 1 5 4 7 , 1 7 0 9 f.; V I I I 5 3 9 , 6 6 8 , 7 4 6 ; I X N. 1107 Allermannsherrenkraut I 267; VI 542 Allerseelen 1267 ff., 5 8 6 , 5 9 0 ; II 1 2 9 8 , 1 2 9 9 ; III 9 7 0 ; V 1686; VI 1 1 5 6 ; VII 1640; VIII 798, 1 0 2 2 , 1063, 1064, 1083, 1 0 8 4 , 1096 Bohne I 1 4 7 0 , 1 4 7 3 Brosamen I 1 5 8 6 Glockenläuten V 9 4 5 Heiratsorakel V 8 6 1 Kuchen V 6 6 1 f. Lebzelten V 9 9 2 Milchopfer V I 3 5 6 Ofengabel V I 1201 Opfer I 1 5 4 6 Rübe mit Inschrift I X N. 343 Strützel V I I I 5 6 1 Stuten V I I I 5 7 7 Totenbeinli V I I I 1 0 7 5 Allerseelenbrot I X 9 5 1 Allerücken V I I 3 9 2 Allgäuer Schnecke I X 2 6 7 Alliette V I I I 7 7 1 Allod, Sonnenlehen I 1 1 5 5 Almadel, Orakeltafel I 273; II 92 Almandin, Stein I 273 f. Almgeister I 308f.; 1 0 7 8 f . Almhütte: Wohnung d. Zwerge I X N. 1 0 4 3 Almosen 1274f.; 1 1 9 2 , 1 1 9 3 ; V 1708 weiße Almosen I X 3 4 0 , 3 4 2 ; I X N. 5 3 0 , 5 4 0 Almputz V I I 3 9 3 , 1 4 7 6 Almrausch s. Alpenrose Almtier I 3 0 8 ; V I I I 8 3 6 s. a. Alpgeister, Dämone AloS I 280; V I 9 7 4 ; IX 8 5 I Aloysius, Pferdepatron I 284 Aloysius-Ring V 3 7 5 Alp (Alptraum) I 2 6 , 281 ff., 878, 924, 956, 1 0 1 3 , 1 1 5 8 , 1 3 4 0 , 1 3 6 9 , ; II 7 5 8 f r . , 761, 911, 1 4 5 0 ; I I I 1916; IV 1 0 8 6 ; V 8 1 4 , 8 5 6 , 1572, 1794; V I 93, 198, 400, 4 1 4 , 422, 429, 774, 7 7 8 , 7 8 1 , 788, 8 5 0 . 8 6 1

Alp—alte Leute

9

959» 96°> Ϊ637, 1668, Alphabet 114fr., 17,1697fr.; Alsenstein VII 1708 IX N. 320, 323f., 324f., alt I 324; VI 1034; VII 548; 1671, 1698; VII 787, VIII 1251 372» 379 810, 843, 1136, 1231, Besen VII 869, 1087, 1106 gebackenes Α. IX N. 353 1232, 1247, 1310, 1311, Brautschuh VII 1331 verhacken in Karfreitags1433, 1488, 1537, 1576, Hase VII 1329 ei I 14 1626, 1680, 1681; VIII Hut VIII 1602 Zettel mit A. kochen I 15 71» 156» 356» 516, 679, Kleider VI 614; VIII 1136, s. a. ABC 836, 1173, 1175, 1291, 1602 1573» 1632; IX Ii, 109, Alphitomantie (GraupenMesser VIII 1422 weissagung) I 310f.; VIII 567,924; IX N. 291,835 Pflug VI 1720 234 Alprute f. Abwehr I 311 Rad VIII 368 Alpkraut I 926 altes Weib I 329 Schuh VI 51; VII 519, Aufgabe, unlösbare I 673 Alpmutter I 311 1157, 1301, 1302, 1313, Alpranken I 1347, 1348; III Augenbraue I 704 1316, i3!7» i32i, 1325» 762 Befruchter IX 658 1333» 1338, 1345; VIII s. a. Mistel Blümlisalp I 1434 445» 1589 Alprücken s. Viehrücken Brotopfer I 1635 Strumpf VIII 553 Alprute I 311 f.; II 922; IX Buch als Abwehr I 1688 Tischtuch VII 1141, 1157 243; IX N. 806 Daumen—Einziehen II Weg, alter IX 216 Alpsagen VII 886f. 174 Alpschoß I 1025, 1026; IX Altar I 325ff.; VI 1450 durchkriechen I 1581 goldener I 1050 N. 1060 Eckerken II 550 Hausaltar VII 556 Alpsegen I 312, 733; VI 650 einfangen d. Α. I 631 Hemdweihe III 1716 s. a. Betruf feuriger Alp II 1199 Hexenaltar I 1580 Alpstein I 1025 fliegender Alp II 1626 Katharinenaltar IV 1078 Alpstich VIII 1175 Heilung III 1386 Schlupfaltar II 486 Alpstrauch IX N. 1101 Heuschrecke III 1824 Stein-Α. VIII 396 Alptraum s. Alp Inkubus IV 695 Umgang um den Α. VIII Alpuntergang s. Untergang Insekt IV 698 38, 1097, 1335, 1366 Alraun I 312 ff., 600, 1224, Kleidung IV 1478, 1481 Zitrone auf dem Α. IX 942 1463, 1633fr., 1726; II Mahr V 1508 1376, 1475; 1773; ΠΙ 63, Altarkerze V 968 Marder V 1633 262, 625, 675, 894, 1456, Altartuch VIII 1178, 1180 Mistkäfer VI 394 f. i5i7;IV289, 1047, 1561; Alte, der I 328 ff. Nacktheit VI 844 Raupe VII 538 VI 257, 388, 880, 1706; Alte, die I 328 ff. Seelenmaus VI 42 VII 392, 1547; VIII 78, Jahresalte V 1728 Speiseopfer IX N. 530 539» 1413; IX 10, 226, alte Jungfer I 334f.; II Wolf IX 744, 746 884f.; IX N. 816 170, 565fr.; V 1526; VII Wolfsteile IX 774 494, 1561, 1665; VIII Atzelmännchen I 671 s. a. Alp, Elben, Elfen, 60, 521, 790, 1088, 1408; baden IX 686 Schrat Diebszauber II 235 IX 20, 23f., 236; IX N. Alpabfahrt s. Austrieb Drachen—Ähnlichkeit II 826 Alpauffahrt s. Austrieb 397 Brachvogel I 1486 Alpdrucksegen I 305 ff. Kauz IV 1193 Entstehung I 318, 319; II Bettzaierli I 1200 Kiebitz IV 1304 239 s. a. Drudensegen unlösbare Aufgabe I 674 als Frosch III 128 Alpenpfeifer VI 1590 Verspottung I 619 Glücksalraune I 265 Alpenrose I 307 f. s. a. Junggeselle, ledig graben IV 481 Alpenwegerich I 227 alte Leute I 328ff., 345f.; Heckpfennig III 1621 f. Alpenzwerge IX N. 1059 VI 1172; VIII 322, 1384, Milchbrei f. d. Α. I 1539 Alperer VI 124 IX 116, 147; IX N. 1000 Milchopfer VI 354 Alperkalb s. Alp besprechen I 1163 salben mit Wein und Öl Alpfuß VIII 1174, 1199 Frauenmilch trinken VI 279 IX 299 Alpgeister I 308 f. Kraft durch Kinder IV 1333 verbrennen II 337 Alpmutter I 311 Ofen VI 1199 s. a. Galgenmännlein, Mans. a. Alp todbringende a. L. V 2Ö6f. dragora, Wunderblume, Alpgeschrei I 310 töten I 730; VIII 442 Zaunrübe Alpha I 310 s. a. altes Weib Alsem s. Wermut

10

Altee—Amtsschimmel

Altee V 1067 Alter I 324f.; IV 838f. Abraham I 97 Junggesellen I 334 Kraft d. Jugend I 324, 329 Lebensalter V 958 fr. d. Wechselbalgs IX Ν. 859 alter Fritz: Luftfahrt V 1594 alter Mann I 345f.; VII 953; VIII 184; IX 18 _ Wind IX 637 Älterlein I 9, 345, 790, 791, 831, 832, 1554

altera I 324f. d. Schöpfung vor Weltende IV 869 f. Altersklassen s. Burschenschaft Altersstufen s.Jahr Altersvergleichsvers: d. Wechselbalgs IX N. 859 alterwicken s. wicken Altes Testament VI 584 Hurenkinder IV 510 altes Weib I 346 f., 409, 419, 727, 1020, 1097, 1384, 1490; III 1198; IV 579; v i 189, 313, 447, 578, 845= 850, 1034, 1038; 1481; VII 382, 930, 946, 970,986,1039,1376,1479,

!5 1 2 ' '527. 1671, l 6 8 l > 1684;VIII 145, 153, 335,

688, 803, 1074, 1384, 1425, 1444, 1525, 1582, 1650, 1733; I X 1 1 , 237, 680; I X N. 287, 591, 930, 1000

(s. a. alte Leute) Alpmutter I 311 Angang I 422 Bärenhaut I 890 „Besen" I 1146 Hochzeit V 240 Sommerfäden I 356 Wolfsmütter IX 800 Ältester I 349f.; VI 1445; IX 298; VIII 672 Althaea VI 1062 Althamer: Gambrinus III 283

Althe s. Eibisch Altjahrsabend s. Silvester, Neujahr Altmännchen I 324, 329, 345, 350; V 276 fr. Altmutter I 350 Alto I 350

AltreindlHI 128; VI 326,354 Altschaft VI 754 Altweibermühle VI 442, 1 6 9 1 ; I X N. 266 s. a. Verjüngung Altweibersommer I 263, 352ff.; III 279; V 1650; VI 1123, 1483; IX 495 Altweibertage V 1738 Altweibertanz I 333 Altvater I 333, 345, 346, 350f., 370, 10535 V 1437; VIII 1622 Alven (Vegetationsdämone) I

1047

Alwiss s. Zwerg Amacha borum I 357 Amadeva, Gott d. Feuers I X N. 534 Amalberge, Nonne I 358 Amanuel I X N. 319 Amara, Zauberwort I 358 f. Amaterasu, japan. Göttin I X N. 574 Amatorium I 522 Amazapta s. Ananisapta Amazeroth III 1792 Amazone I X N. 240 Amazonengürtel III 1213 Ambarvalien (Flurumgang) I 1349; VIII 1375 Amber (Ambra) I 360 Ambet IX 603 Amboß I 359f.; III 1375; I X 895; I X N. 929 d. Adrian I 197 Kind auf d. Amboß legen VI 904 schlagen auf d. Α. VII 925f., 1023; IX N. 260, 266

Ambra I 360; VI 1428 s. a. Agtstein, Ambrosia VIII 176, 1110, 1647

Ambrosius, Bischof I 360f., 1249; VII 548 Amburbium VIII 1373 Amecht (Erntefeuer) I 361, 1489; IV 58; VI 168 Ameise I 361 ff.; II 1454; V 625; VI 147; VII 508, 509, 1276,

1450,

1682;

VIII 342, 836, 840, 869, 870, 872, 876, 882, 919, 957, 996, 1682

Aiakiden, A. als Stammvater I 465

als Aphrodisiacum I 530 Eier III 1244; VI 1214 im Hirn V 231 Käse f. d. Α. VI 365 kochen d. Α. II 1006 gegen Kopfschmerz V 234 rote Α. VII 827 im Verkaufszauber IV 1165 vertreiben IX 342 Ameisenhaufen I 362, 1188, 1337; I I I 1 1 5 1 ; IV1507; V 8, 43, 632, 757, 760, 9345VII 453, 1382, 1439, 1441, 1488, VIII 77, 145, 539,725,783, !45δ, 1607; IX 234, 285, 290, 3 i i Pech VI 1467 Schlange im Α. VII 1129 Spielmann begraben IX N. 579 Ameisenkneifer VII 611 Ameisenkönig VIII 846; IX 285 Ameisenöl VI 1238; VII 812 Ameisensaft I 363 A m e n I 364f.; VI 226 s. a. Gebet Amerika IX N. 1104, 1137 Amethyst I 366f.; II 1214; VI 285, 473; VII 1257; VIII 551, 1138 Amiant s. Asbest Amigna VII 1020 Amitäbha VI i43if. A m m a l s. Muttermal A m m e V 1560; VII 1677 s. a. Hebamme Ammenetli VIII 14 Ammenfräulein VI 248 Ammenmilch VI 276 A m m e r I 367 f. A m m o n i t I 368f.; VI 375 Ammonshorn I 368 Amniomantie I 369 f. s. a. Glückshaube Amokläufer I 1093 A m o r I 370f.; III 1506 Ampfer I 371 Ampferstein I 653 Amphiaraos VII 402 Amphion VI 658 Amputation s. Glied AmritaVIII 1110, 1482 Amsel I 372f.; VII 835; VIII 891 A m t m a n n I 374 A m t s s c h i m m e l reiten IX N. 172

Amulett A m u l e t t I 147 f., 374ff., 386, 1166, 1298; II 1370; V 798; V I 840; V I I 634, 681, 682, 684, 6 8 5 , 1 3 8 6 , 1387, 1 4 1 3 ; V I I I 539, 660, 661 f.; I X N. 816 Aalraupe I 5 Abendmahlsbuch I 45 Abgarbrief I X 1 Abia I 89 f. Ablaßpfennig I 91 Abraxas I 96, 99 Adlerstein I 190 Agnus Dei I 2 1 5 fr. Alaun I 239 Amethyst I 366 Angehenke I 435 anhängen des A. I I I 1458 Anhängzettel I 438 Apollonia I 551 Armsünderknochen V I I I 1075 Arsenik I 601 Auerhahn, Zunge des I 672 Auge I 701 f.; I I I 967 Augenbraue I 703 Augenstein I 150 f. Bachstelze, Herz d. I 754 Band I 865 Barbara I 907 Bärenklaue I 902 beschriebene Zettel I 1697, 1706 Bibel I i 2 i 9 f . ; I I io86f. Biene I 1246 Bild V I I 19 Bleitafel I 1388 Blindschleiche I 1398 Blitzamulett I 1410, 1419 Blitzbaumholz I 1420 f. Blutstein I 1456 f. Bocksbart I X 925 Bohne mit Laus I 1472 Braunwurz I 1522 Brennessel I 1553 Breve I 1573 Brief I i574f. Brigittengebet I 1578 Brot V I I I 708 — u. Salz I 1625 u. Kohle I 1627 Bündelchen I 1705 fr. Calcedon I I 4 Christi Länge II 63 Chrysolith I I 86 Chrysopras I I 87 Colomanibüchlein I I 97f. Dachspfoten I I 133

Davidsschild I I 181 Dema-Stein V I I I 1253 Diamant I I 194^ Donnerkeil I I 327 Donnerstein I 1414 Drachenstein I I 379f., 408 Dreieck I I 429 Eberzahn I I 519 Edelstein I I 553 Eidechse I I 679 einnähen V I 942 f. Eisen V I I 1 Eselshoden I 525 Faden I I 1 1 1 6 gegen Fallsucht I I 1176f. Feige I I 1309 festmachen I I 1358 Fliege I I 1628 Folterrad V I I 490 gegen Frais I I 1727 f. Freibrief I I I 1 Froaszettel I 1 1 0 1 Galgenteile I I I 262 f. Gedächtnis-Stärkung I 605 Geheimschrift I I I 454 Geld I I I 592 Georgstaler I I I 657f. geschriebenes A. I I I 352 Getreidekorn V I I 771 Geweih I V 102 geweihtes Α. V I 188 Glocke V 938 Grafenamulett I I I 1 1 1 1 Granat I I I 1 1 1 3 Haar I 109; I I I 1265; V I I I J

445

Hacke I 744 Hammer I I I 1373 Harz I I I 1502 Hasenzähne I 1017 Haut vom Wolfsgesicht I X 767 Hechtkopf I I I 1609 Heiligenbild I I I 1676 Heiligenbrief I I I 1676^ Heliotrop I I I 1705 Herz I I I 1808 Hirschkäfer I V H4f. Hirtentäschchen IV 140 Hochzeitsbrot V I I 192 Holz, neunerlei V I 1059 Horner-Α. I X 975 Hostie IV 416 Huf IV 435 Hundefuß V I I I 809 Hyazinth IV 547 Icucuma IV 640 Iltis IV 673

11 Indikationsamulett I 382 Iria I V 775 Jagdamulett I 390; IV 577 Jaspis I V 6 3 4 ; , V I 975 Johannisevangelium IV 731 Kabbala IV 893 Käfer IV 908 Kampfer I V 958 Kastanie I V 791 Katzenaugen I V 1 1 1 6 Kegel IV 1209 f. d. Kind IV 1330 v. Kingstone V I 88 Klettenwurzel V I I 1030f. Knoten V 23 Komposit -Amulett I 381 Königskerze V 184 Koralle V 239f. Kork V 247 Krampf-A. V 373 Kräuter, neunerlei V I 1064 Krebsaugen V 459 Krebsschere V 448 Kreuz V 537 f. Kreuzweg-Erde V 525 f. d. Krieger I X N. 245 Kröte V 614 Krötenstein V 737 Kugel V 757 Kupfer V 838 Lärchenrinde V 914 Lasurstein V 918 Leder V 997 Leichenzahn V I I I 1423 Leiter V 1204^ Liebesamulett V 1288 Liebstöckel-Wurzel V 1299 gegen die Lilith V 1303 lösen I X N. 266 Löwe V 1433 Löwenzahn V 1439 Luchskralle V 1441 Maiwurm V 1556 Malachit V 1557 Malve V 1559 Mammon V 1560f. Manati V 1563 Mandel I X N. 331 Marderknochen V 1633 Marienbild V 1646 f. Marienglas V 1691 Marienkäfer V 1700 Maß V 1856 Mauerpfeffer V I 1 Mauerraute V I 3 Maulwurfsgrille, Kopf d. V I 27 Maulwurfsherz V I 13

12 Maulwurfspfote V I 13 Mäuseaugen V I 33 Mäusekopf I 10 Mausherz V I 57 Mauskopf V I 55, 57 Medaillen V I 63 Meerschattenstein V I 75 Meisterwurz V I 127 Mistel V I 386 Mohn V I 452 Mond V I 531 f. Münze I I I 598f.; V 539, 545 Muschel V I 632 Musikinstrument V I 637 Muskatnuß V I 691, 692, 1029 Nagel vom Kruzifix V 641 Name, geschriebener I X N. 320 gegen Nasenbluten V 974 Nephrit V I 1005 f. Nuß I X 74, 82 Ohrmünze V I 1 2 1 9 ölblatt V I 1246 Onyx V I 1252 f. Palm V I 1370 Pantaleonsband V I 1387 Passauer Zettel V I 1460 f. Perle V I 1497 Pestamulett V I i 5 i 2 f . ; V I I I 753 f. d. Pferd V I 1650 Pferdezähne V I 1645 Pfingstrose, Samen d. V I 1698 — Wurzel d. V I 1700 Pflanze V I 1 7 1 1 Phallus V I 843 Phallusbrot V I 1384 Phylakteria V I I 20 f. Pimpernuß V I I 34 Quecksilber V I I 414 Rabe V I I 455 Rabendukaten V I I 457 Rabenherz V I I 453 Rabenkopf V I I 453 Raute V I I 543 Regenbogen- Schüsselchen V I I 594 Rhabarber V I I 689 Ring V I I 708 Ringelblume V I I 724 rote Farbe V I I 815 f. Rötel V I I 834 Rubin V I I 842 Sadebaum V I I 869 Safran V I I 871

Amulett—Ananisapta Salamander V I 457 Salz V I I goo, 901, 914 — u. Brot V I I 902 Sanikel V I I 940 Saphir V I I 941 Sargnagel V I I 955 Sauerampfer, Same des I 371 Sauerdorn V I I 958 Schafgarben-Wurm V I I 987 Schafsauge V I I 978 Schellkraut V I I io2gf. Schierling V I I 1058 Schildkröte V I I 1073 Schlafapfel V I I 1088, 1090, 1091 Schlange V I I 1147 Schlangenhaut V I I 1 1 5 1 Schlangenkopf V I I 1 1 5 3 Schlangenstein V I I 1199 Schlangenzunge V I I 1 1 5 4 Schlehdorn V I I 1202, 1203 f. Schlüssel V I I 1227 Schmuck V I I 1255 fr. Schneckenzähne V I I 1268, 1269 Schnepfenkopf V I I 1282 Schreckstein V I I 1291 Schuh V I I 1314, 1343 Schuppenwurz V I I 1363 Schwalbenherz V I 268 Schwalbenstein V I I 1400 Schwanenlunge V I I 1404 schwarzes Α. V I I 1445 Schwarzkümmel V I I 1455 Schwefel V I I 1459 Schweige-A. V I I 1470 Schweinsgehör V I I 1487 Schweinsknochen V I I 1493 Schweine-Zahn V I I 1498 Sebastiansbild I X N. 402 Siegellack V I I ιηοηϊ. Siegstein V I I 1708 Skabiose V I I I 12 Skapulier V I I I 14 f. Siegwurz V I I 1 7 1 0 Silberkugel V 760 Smaragd V I I I 20 Sonnenblume V I I I 71 Sonnentau V I I I 75 Sonntagskinder-Medaille VIII 115 Span I X N. 492 Spanisches Kreuz I I 17 Spiegel I X N. 570 Spinne V I I I 285

Stechpalme V I I I 364 Stein V I 284, 285 Steinbeil V I I 402 Steinsame V I I I 418 Stierkopf V I 1 1 7 7 Sturmhut V I I I 571 Taler V I I I 658 f. Tannenzweig V I I I 666 Teufelschreck V I I I 748 Tier-Α. V I I I 804, 862 Tierkreisbilder I X N. 638 f., 658f. Topas V I I I 1 0 1 5 Totenschädel V I I I 1092 Totenzahn I 1 0 1 8 ; V I I I 1101 Traubenkirsche V I I I 1 1 2 5 Trudenstein V I I I 1 1 7 5 Türkenbund V I I I 1210, 1211 Türkis V I I I 1 2 1 2 , 1 2 1 3 Vaterunser V I I I 1 5 1 3 f. Verkaufserfolg IV n 6 o f · Vierklee mit Hummelwachs u. Maulwurfshaut I V 1448 Wacholderbeeren I X 10 f. Wegerich I X 220 Weg,warte I X 231 weißes Amulett I X 341 f. Weißwurz I X 461 Widerton I X 562 f. Wieselherz I X 587 für die Wöchnerin I X 704 Wolfsknochen I X 768 Wolle I X 814 Zaunrübe I X 887 Zettel I 1697; V I I 3 1 2 Γ , 1557; I X N. 325, 346, 347, 359f·, 3 6 6, 382 für die Ziege I X 9 1 1 s. a. Abwehrzauber, Kraft, Medaille, Schmuck, Talisman und d. betr. Einzelartikel A n a e l , Höllenfürst I 384f.; I I I 1465 A n a k l e t II., Antichrist I 487 A n a l o g i e z a u b e r I 385 if.; I I 224, 447; V I I 1026; I X N. 806f. b. d. Ernte I I 95of. Fischerstechen I I 1563 Fledermaus I I 1589 des Fuhrmanns I I I 200 A n a n i a s V I 704 A n a n i s a p t a (Pestabwehr) I 395f., 1698; V I I I 753

Ananke—Angang Ananke II 1266; VII 1050 Anaphrodisiaca I 536 fr. Anas ages, Zauberwort I 396 Anastasia, Märtyrerin I 396 Anastasiazettel IX Ν. 322, 348 Anastasiushaupt I 396 Anaxagoras VII 335 anbauen, gegen Fieber I 397 Anbeiß I 928 Anbeißtier I 1443 anbieten, Speise IX N. 522 anbinden I 397; II 1114; III 1152 Haustiere, neugekaufte IV "53 am Herd III 1774f. am Pflug VI 1720 anblasen s. blasen Anblick I 397 s. a. sehen Anblickskörner I 397 anbraweln VI 813 anbrennen VIII 232 Anchises VII 1463 „Andermannhansch" VI 1692 Andermannsharnisch 1267 Andingen VIII 611 Andorn I 397 f. VIII 707; IX 927 Andreas I 398f.; VIII 1303 Der stammelige Α. IX 361 Andreasabend IV 1542; VI 105; VII 1016, 1450, 1564; VIII 920,956,962, 1487 Alphabet an der Tür I 17 altes Weib I 329 Bettrütteln I 1187 Bettstaffeltreten VI 1260 Bräutigamschau VI 437 Brunnensehen I 1675 Drehorakel II 412 Eheorakel (s. a. Liebesorakel) VI 1283; IX 303, 668; IX N. 516 Fischblasen-Orakel VI 12 79 Geldzauber V 182 Greif-Orakel VI 1280 horchen I 631; IV 314, 316 Kamm IV 946 Liebeszauber am Kreuzweg v 523 Kuchenorakel V 674 f. Kugel gießen IX 606 Lebensorakel V 954

Lehmgraben V 1012 Liebesorakel (s. a. Eheorakel) I 514; III 1155; IV 1580, 1645; VI 451, 885, 887 Nacktheitszauber VI 913 Namenorakel VI 959 neunerlei Zweige VI 1061 Ofenorakel VI 1196 Ofentopf-Horchen VI 1202 Puppen-Orakel VII 391 Ring-Orakel VI 1289 Salz-Orakel VII 911; IX N. 121 Spiegel IX N. 559 Stäbchenorakel V 1365 Wasserorakel IX 119; IX N. 397 Wasserorakel IX 119 Weißdorn schneiden IX 447 Weizenkörner essen IX 465 Wildschwein auf d. Kreuzweg IX 617 Wünschelruten-Orakel IX 839 Wurforakel II 577 Zauberkünste lernen V 524 s. a. Andreastag u. d. entspr. Einzelartikel Andreaskreuz I 405f.; II 1346; V 1045, 1544 Andreasmonat s. Dezember Andreasschnee VII 1275 Andreastag I 398; VI 1156, 1269; VII 1646, 1348; VIII 123 Brei-Orakel I 1547 Hahnorakel I 256 Heiratsorakel VI 412 Heiratssegen III 1695 kehren IV 1234 Kirschzweige abbeißen I n Kußzauber V 861 Liebesorakel I 17 Mehlorakel I 260 Mühle VI 608 Osterwasser, besprengen mit VI 1356 Zweige VI 1278 s. a. Andreasabend Andritzopulos, Weissager i x 387 „andsoelis-Gehen" VI 914 Andvari s. Zwerg Anemone III 158; VI 129; IX 339, 660 erste Α. VII 808 s. a. Windröschen

13 Anfang I 406ff.; VIII 1739 Wochenanfang IX 683 Anfangsopfer VIII 1120 Anfangszauber II 1047; VIII 1266 Essig II 1062 stehlen VIII 376 anfassen II 1480; III 774 Bart I 930 Geschenk III 722 Knopf V 15 Leiche V 1036, 1037 f. Nase VI 978 Sargnagel VII 956 sich selbst VII 1423 Wünschelrute IX 836 f. s. a. berühren anfrören I 875 Angang I 409ff.; II 1550; III 676; VI 188, 578, 1257; VII 29,641 f.; VIII 656, 833, 1425, 1730, 1740; IX Ν. 157Γ Adler I 177 f. alte Jungfer I 345 alter Mann I 346 altes Weib I 329, 346f., 1097, 1139; IV 1134, 1167 Bachstelze I 753 Bär I 900 Bettler I 1193 Bieresel I 1282 Brautpaar I 1527 Briefträger I 1577 Buckliger I 1700 Entstehung des A.-Aberglaubens I 434 f. Frau II 1750 — ohne Schürze VII 1376 Freitag III 53 Fuchs III 190 Geistlicher IV 1169 Gerichtsperson VII 693 Hammel III 1369 Hase III 1514 Hebamme III 1596 Hinkender IV 59 Hund IV 471 Hure V 510 Igel IV 669 f. Jagd IV 579 Jude IV 831; VIII 494 Jugendlicher IV 838 Jungfrau IV 849 Kaminfeger IV 939f.; VII 856 Kaninchen IV 962

14 Kastrat IV 1071 Katze, schwarze V I I 1450 Kauz IV 1196 Kehricht IV 1217 Kind IV 1334 Kleid, blaues I I374f. Küster V 864 Leichenzug V 1161 Löwe V 1433 Mann und Frau IV 1383 Maus V I 59 Mönch IV 1166; V I 476 Montag V I 560 Neujahr IV 602; V I 1034 Nonne V I n i 5 f . Priester VII 322 f. Priester, reisender VII 317 Rabe VII 445, 447 Reh VII 618 Reiter VII 646 Schaf VII 978 Schlange VII 1144 Schmetterling V I I 1250 Schnepfe V I I 1281 f. Schwan V I I 1403 Schwangere V I 696; V I I I I 4 5 Schwein V 66; V I 449; VII 1482 f. Soldat I X N. 489 Spinne VIII 272, 277f. stolpern V I I I 492, 493 Tier V I I I 914, 917; I X N. 250 Verbrecher I X N. 821 Vogel IV 1512; VIII 1674 Wasserträger IX 121 Wiesel IX 594 Wild IX 604 Wildschwein IX 626 Wöchnerin VII 1096; VIII 531; IX 696 Wolf IX 764 Zaunkönig IX 882 Ziege IX 900 s. a. Ausgang Angebinde I 435; III 722, 801 s. a. Geschenk Angehenke I 397, 435f.; VII 1258 s. a. Amulett Angelburg I 913 Angeld IV 1138 Angelica s. Engelwurz angeln s. fischen Angelusläuten I 37, 1179; III 371; VI 262

Angang—ansehen s. a. Abendläuten, Betglocke, Glockenläuten Angesicht s. Gesicht Angesichtskörner I 397 Angewachsensein VIII 151 Angina I 1521; VII 8ogf. s. a. Halskrankheiten Angla, Zauberwort I 436 Anglöckeln V 945 Angriff III 1159 f. Angst I 436; VII 368 „Angst antun" II 285; IV 1491; VI 607; VII 850 Aufhocker I 675 ff. barhaupt I 923 vor dem eigenen Bild I 1296 Judica, Angstsonntag IV 834 vor d. Lob V 1311 f. vor dem Toten I 976 ff. Angstbrücke VII 1571 anhängen 1437 f.; III 1458 f. Anhängsel VII i258f. s. a. Amulett, Angehenke, Schmuck Anhängzettel I 438, 1575 anhauchen I 1124, "61 s. a. Atem, blasen, Hauch Animalismus VIII 851 f. Animatismus 1139 f., 438β.; II 142, 971; VI 1300f.; VII 681, 682; VIII 854, 889 f. Animismus: Eidechse II 675 Fledermaus II 1591 f. Gotteskuchen III 976 f. Wespe IX 505 s. a. Präanimismus Anis I 447 f., 531; VIII 701, 704; IX N. 1065 f. Tauben IV 1155 Anisbrot I 619; VI 1674; IX 275 Anisette VII 1493 Ankaios IX 622 Ankehrkraut VI 541 s. a. Mondraute Anken (Butter) I 1723, 1736; VI 1318 Ankenschnittprozession ι 1751, 176 1 Ankenstein I 1725 Anker VI 1087 ankleiden s. anziehen, Kleid Anklöckler VIII 1382, 1394 Anklopfe-Esel II 1013, i y 1545

anklopfen I 448, 1175 am Abend I 30 ans Fenster II 1333 s. a. klopfen ankünden (sich) s. künden anmelden V I I I 1731 anmessen s. messen Anna, Mutter der Maria I 448ff., 717; V I I I 614, 644; IX 3 Annaflor V I 279 Annales Marbacenses II 8i6f. Annatag: Petersilie säen VI 1527 Anne Marie v. Braunschweig, Prophetin I X N. 68

Annensegen (-Zettel) I X N. 322, 348 Annesenschnee VII 1275 Annius, Johannes III 282 Anniversarium s. Jahrtag Anoch VI 585 anpusten s. Atem, anhauchen, blasen, pusten Anrede III 1792f.; VII 573; VIII 1724 d. Geister III 505f.; VIII 971 die Katze VI 788 s. a. reden, schweigen Anrollnächte V 1814 anrüchig s. unehrlich anrufen I 302 anrühren: Irrlicht IV 781 s. a. anfassen, berühren Ansa, Zauberwort I 451 ansagen s. Tod ansagen anschauen s. ansehen, Auge Anschlußriten VIII 1218 anschneiden I 408, 452ff.; IV 1064; VIII 531; IX 213, 280, 282 Birnbrot I 1342 Brot I 606, 776, 1651, 1657; VI 108, 1279; VIII 955, 1490 Butter I 1730 Geisterkuchen I 755 Kuchen I 770 Weck IX 206 ansegnen s. besprechen ansehen I 1166; VI 902; VIII 1574 Augenkrankheiten infolge Ansehens I 708

ansehen—Apfelbaum neidisch ansehen VI 994 Pestübertragung VI 1503 f. Schielender VII 1056 schlafendes Kind VI 796 Toten V 1036 s. a. sehen A n s e l m von Marico IX 426 a n s i n g e n s. Neujahr und singen a n s p e i e n s. spucken a n s p r e c h e n : den Bilwis I 1320 d. Nachtwandler V I 811 s. a. anreden, besprechen, reden a n s p u c k e n I 1124 Geld I I I 606 s. a. spucken a n s t o ß e n V I I I 1151 s. a. stolpern A n t a p h r o d i s i a k u m : Seerose V I I 1581 A n t h e s t e r i e n I 586; I I I 168; IV 1212; V I I I 9 4 8 , 1 2 0 4 A n t h r o p o m a n t i e I 471 f. s. a. messen, wägen, zählen Anthropomorphismus I 472 ff. A n t h r o p o p h a g i e II 1033 A n t h r o p o g o n i e I 460ff. A n t e , Zauberwort I 460 A n t i c h r i s t I 479 ff., 539, 1066; II 28, 507, 784^, 852, 996; III 915; V 1020; VI 232, 475, 583; VII 1136; VIII 669, 774, 1483; IX 374, 375, 387, 390» 398> 4°4> 4 i 8 > 423> 43° > 434 Belial I 1027 Entstehung des Α. IV 816 Nero VI 1007 s. a. Weissagungen A n t i m o n I 502f. A n t i o c h o s : Planet Jupjter VII 115fr. — Mars VII 139 fr. — Merkur VII 21 iff. — Mond VII 247 fr. — Saturn VII 75 fr. — Sonne VII 171fr. — Venus VII 183 fr. A n t i p a t h e s VII 1445 A n t i p a t h i e s. Sympathie A n t l a ß III i2of. s. a. Gründonnerstag A n t l a ß e i I 161; II 606, 607, 609, 611, 614, 641; I I I

1189, ι igof.; V 532; VI 99) 1328 A n t l a ß k r a n z III 1194; VI 1 A n t l a ß k r e u z : begießen mit Johanniswein IV 752 A n t l a ß w i d d e r I X 554f., 912 A n t l i t z III 764 ff. A n t o i n e , Fr£re I X 361 A n t o n : Windpatron IX 646 s. a. Zwerg A n t o n i t e r k r e u z I 503, 1370 s. a. Thau A n t o n i u s , Einsiedlerl 503ff.; V 1706; VII 421, 854; VIII 788, 806 A n t o n i u s v . P a d u a I 506f. Schwein I 626 A n t o n i u s b r o t I 1613; VI 1047 A n t o n i u s b r ü d e r V I 202 A n t o n i u s f e u e r I 277, 503 f., 507f.; VI 391, 701 A n t o n i u s k r a u t VII 1481 A n t o n i u s k r e u z I 503 A n t o n i u s m e s s e II 225 f. A n t o n i u s s e g e n I 508 f. A n t o n i u s t a g : Brot vom A. V 1183 a n t u n VIII 1575*"·» ^ 9 7 s. a. verhexen A n t w o r t I 509 a n t w o r t e n I 509; VII 848; I X 123 A n u b i s I 388; VIII 1624 A n u l a , Zauberwort I 509 A n w a h t I 509 a n w ü n s c h e n s. verhexen A n z e i c h e n s. Vorzeichen a n z e i g e n (Tod a.) s. Tod ansagen a n z i e h e n I 92of.; IV 1473f.; VIII 488 Braut IV i497f.; VIII 556 Brauthemd I 1530 Butterfaß Frauenkleider a. IX 6 Neujahr VI 1032 niesen beim Anziehen VI 1078 Schuh VII 1296, 1298f., 1327 d. Toten anziehen IV 1501 f.; VI 957, 1206 verkehrt a. I 1100; VII 501; VIII 548f., 551, 1324 s. a. Kleid A n z i e h u n g s k r a f t : des Regenbogens VII 587

15 a n z ü n d e n : Pfeife VI 1576 s. a. Feuer Ä o l s h a r f e III 1466 A e o l u s III 955 A p e r , Bischof I 509f. A p f e l I 165, 510 ff.; VI 511, 1058, ΙΙΟΟ, 1158, 1692; VII 1641, 1672; VIII 213, 216, 217, 220, 221, 5!9> 520, 561, 614, 6i7> 803, 905, 1204, 1647, 1670; I X N. 505, 890, 905, 922, 925, 948, 959 Adamsbaum I 168 C. Μ. B.-Inschrift II 2 betteln um Α. IX 680 Eheorakel I X N. 374, 516, 940 ernten d. Α. VI 237 f. d. ersten Kommunikanten I X 458 essen II 1052; III 1188; VI 1346 gebratener Α. I 1548; II 1052f.; VI 1223; VII 562 Geld u. A. III 618 geweihter Α. VI 1373, 1383 f. Heilzauber V 1066 Kerne des A. für Orakel I ö^f·» 5*5 f. d. Kuh V 773 Lebensapfel V 963 Liebeszauber II 1055 Mitternacht, Apfel essen IV 1235 eiserne Nägel in d. A. stecken VI 790 Nikolaus-Α. VI 1087 Orakelspender VI 1278; I X N. 374, 516, 940 Safran und Α. VII 871 schneiden I X N. 892 singender Α. I X N. 571 an d. Totenkrone V 422 vergoldeter Α. I X N. 908 gegen Zahnschmerz I 1019 Zerteilen des Α. VIII 536 A p f e l b a u m I 510ff.; IV 12; V 1570; VI 1408; VIII 42; I X 198; I X N. 935 Brautschleier auf d. Α. VII 1212 einreiben mit Eidechsengalle II 685 Fieberübertragung III 1387 Konservierung durch Galle III 274

16

Apfelbaum—Arbeit

Mistel V I 387 Wildapfelzweig f. Weihnacht I X N . 904

Apfelkern VII 409; VIII 1488

Apfelkuchen VIII 226 Apfelschalen IV 317; VII 912 Namenorakel I 400; 959; IX N. 301 s. a. Apfel

VI

ÄpfelscheibensteineVII 990 A p f e l s c h u ß s. Meisterschuß, Teil

Apfelweihe VIII 189 Aphrodlslaca I 522ff.; III 743 f· Akelei I 237 Aronstab I 599 f. Baldrian I 856 Bärengalle I 903 Bibemelle I 1224 Bocksfett I X 925 Bohne I 1470 Brennessel I 1556 Eberwurz I I 529 Ei II 633 Elefantenlaus I I 765 Frauenmilch V I 276, 277 Hartheu I I I 1489 Hase I I I 1523 Haselnuß I I I 1535 Hasenfleisch I I I 1506 Hauswurz I I I 1580 Hippomanes IV 73 Hirschgeil IV 104 Honig IV 302 Kanthariden IV 964 f. Keuschlamm I 651 Knabenkräuter IV 1555 f. Mandragora I 319 Mauerraute V I 3 Milch V I 237 Mondraute V I 541 Muschelwasser V I 632 Muskatnuß V I 691 f. Natterzunge V I 981 Nelkenwurz V I 1004 N u ß I X 79 Osterei V I 1331 Petersilie V I 1529 Pfeffer V I 1570 Pflanze V I 17x3 Pilze V I I 32 Roßäpfelsaft V I 1643 Schnecke V I I 1268 Seidelbast V I I 1624 Sellerie V I I 1635

Smaragd V I I I 20 Sonnentau V I I I 75 Sperling V I I I 252 Stenzmarin V I I I 427f. Stutenmilch V I I I 575 Tollkirsche V I I I 1013 Totenknochen V I I I 1076

Aphrodite s.Venus Apis IV 693; VIII 855 A p o k a l y p s e I 538ff.; V I I I 977; I X 388, 389 Antichrist I 479 f. K a m p f u m die Seelen I 589 Wilhelm I I . I X 479 s. a. Weissagungen

Apollinaris I 550 Apollo I 550 Pestpfeile des Α. V I 1509 Smintheus V I 34, 38, 48

Apollonia, Märtyrerini 551;

I X N . 150 Zahnsegen I X 879 A p o l l o n i u s v. Tyana V I I I 1668 A p o m a s a r , Mysterien des I X 546 f.

Apoplexie II 1168 Bannung durch die Axt I 746 Heilung durch Eselsblut II 1006 s. a. Schlaganfall

Apostel I 552 f.

Austeilung V I I 839 Jakobus d. Ältere IV 620 ff. — d . J ü n g . IV 629 Philippus V I I 11 f.

Apostellos V 1384; IX N. 375» 380

Apostelrad V 1385 Apostelwecke VI 1317 Apotheke I 534f.; IV 1552; V 1743; V I I 3 1 1 ; V I I I 1048

Apothekerstink VIII 427 Apra, Zauberwort I 555 April I 555ff.; III 158; VI 4 7 1 ; V I I I 1433, ' 4 3 4 erster Α. V I I I 1433 Fisch I I 1542 in den A. schicken V I I 27 Judastag IV 802 Tiburtiustag V I I I 778

Aprilbrief IX N. 366 Aprilfisch I 557 f. Aprilscherz I 556 fr. Apuleius VI 1705

Pflanzengraben VI 1709

Aquamarin I 1108 f.; VI 473 s. a. Beryll Äquinoktiaistunden VIII 563 Ä r a , Zauberwort I 567 A r a b e r : Wetterkunde 531 f·

IX

Arac, Zauberwort I 567 Arachne VIII 268 Arachneolith II 1709 Arand VII 1455 Ararat VI 1114 Ararita, Zauberwort I 567 f. A r a t r o n (Planetenintelligenz) I 568; VII 16 Arbatel, magisches Buch I 568; V I I I 762

Arbeit I 568ff.; VIII 607f.,

655, 1144, 1452, 1565 auf d. Acker I 163 Bad nach d. Α. I 8oof. essen u . arbeiten I I 1024 Feierabend I I 1301fr. am Feiertag I I 1350f. Frauen fernhalten I I 1752 f. Geisterarbeit I I I 499 bei Gewitter I I I 826 d. gestorbenen alten J u n g fern I 342 f. gestorbene Junggesellen I 344 Handwerker I I I 1413fr. Hausgeist I I I 1568f. Kleidung IV 1469 Meidung in den Zwölften I X 784 im Mondschein VI 504 f. Nachbarhilfe V I I 563 f. Nacktheit V I 893 f. Ring tragen während d. A. V I I 708 f. Samstag, Ruhe v. d. A. V I I 920 schweigen bei d. Α. V I 1465 f. Verbot I 2 7 1 ; II 416f.; VI 1685 f.; I X N. 799fr. -• Andreastag I 405 — Aschermittwoch I 621 — Freitag I I I 53 — d. Gartenarbeit atn Backtag I 772 — an Himmelfahrt IV 18 f. — an J o h a n n i I V 706, 707 — f. Karfreitag IV 986 — am. i. Mai V 1546 — f. d. Margaretentag V 1636

17

Arbeit—Armer Verbot f. d. Matthiastag V 1868

— Michaeli VI 240 — während d. Mittagszeit VI 406 — am Mittag VI 416 — am Montag V I 556 — d. Nachtarbeit VI 785 f., 804

— an Peter und Paul VI 1523 — am Philippustag V I I 12 — am Rochustag VII 747 — während d. Schwangerschaft VI 696 — Sonnabend V I I 927 f. — nach Sonnenuntergang V I I I 39 f. d. Schmied I X N. 263 — Sonntag VIII 108f. — Todesfall V 1046 — f. d. Zimmermann I X N . 1002

vergebliche A. III 520 beim Wassermann IX 163 Weihnacht IX N. 877 f. im Weinberg IX 342 Wolf ais Arbeitstier IX 753 d. Zwerge IX N. 1083 f. arbeiten I 568 ff. Arbeitslied III 359f.; IX N. 42 7 f. Arbeitsverbote s. Arbeit Arbogast, fränk. Einsiedler I 577 Arcanum IX Ν. 590 Archangelika (Pflanze) IX N . 869

Arche Noah VI 1114; VII 1183; V I I I 694 Archinos: Stenographie I X N . 305

Arebrodas, Zauberwort 1577 Aremancia V I I I 1756 Arepo (Satorformel) I 598 Ares V I I 273 Ärger I X 851, 965 der Ziege IX 911 s. a. hänseln, schelten, spotten Argos VIII 948 Aria, Zauberwort I 577 Arianismus VII 671 Arie, Tante I 577 f. Ariel (Teufel) I 578f.; VI 179 Aristolochia VI 134t Aristoteles I 579

Buch mit göttl. Offenbarung I X N. 302 Chiromantie I I 39 Kometen V 124^, 152 Wetterkunde I X 525, 53of., 533 Wolkenbildung, Erklärung I X 810 Arithnomantie s. Onomatomanie Arlecchino V 1781 A r m I 579f. der Amalberga I 358 d. toten Kindes I V 1337 kreuzen d. Α. I 1327 Lappen V 906 nackter Α. V I I 928 d. Notburga VI 1138 rechter A. (s. a. „rechts") VI 14 Armagedon s. Harmagedon Armband VII 1262 s. a. Ring, Schmuck Armbeuge: sehen durch d. Α. V I I I 1454 arme Leute VIII 987 arme Seele I 26, 584ff., 1652; II 446, 925, 926,

1280, i2g6f.; I I I 49, 814, 1 7 7 1 ; IV 1117; V 765,

V 1010, i545;Vl97,423,

779f., 788, 790, 791, 922, 1003, 1500; VII 901,

9°3» 923»9 8 4. IO °4.1014, i3°3. H35. H58. 15 1573. 1640; V I I I 94, 173,

409, 470f., 473, 475f., 569, 604, 639, 643, 798, 825, 971, 1028, 1030, 1083, 1057, 1063, 1081, 1187, 1207, 1290, 1300, 1384, 1514; IX 46, 57, 288, 572; I X N. 513, 534. 537, 805, 996, 1037,

1117 .·. Almosen I 274 anrufen I 1197 Backopfer I 768 Beerenopfer I 974 im Besen I 1144; IV 1214 Bier I 1260 Brosamen-Opfer I 1585, 1596 Butter I 1753 Erlösung I 327; III 72,863; IV 598; VI 407f., 431, 1077, 1079, m o ,

Fenster II 1333

1554

als Fisch V I I 1564 geißfüßig I X 932 Geizhals I I I 569 Gesang I X N. 463 Gletscher I I I 865 f. Johannisfeuer IV 740 Irrlicht IV 782, 785 Kapelle IV 969 im Kehrbesen I 1132 Kerzenrauch VII 525 Kleid V 1781 Kröte III 142; V 612, 613, 627 f. Kuchen V 661 f. Milch VI 354 Montag VI 557, 561 Motte VI 594 im Pfahlloch VI 1550 Ofenwärme VI 1189 Rabe als Wächter V I I 441 Rüttelweiber V I I 862 Schmalz VI 1554 Seelenzopf I X N. 538 Semmel VII 1640 Speisung I 619; VI 1555, 1556; I X N. 526 in d. Türangel VI 1595 Wams VII 749 im Wasser I X 164 weinende a. S. I X 319,32of. Windsbraut I X 638 s. a. Armsünder, Hingerichteter Arme-Seelenbrot I 793 Armeseelenlicht VIII 1085 Ärmel I 580ff. Schmetterling fliegt durch den Ä. I 1246 sehen durch den Ä. I 1243; V 474; V I I 1017 Zauber einnähen V I I 651 Armeleutsplätzchen I 769 Armen-Speisung VIII1096, 1097

Armenischer Stein V 917, 918

Armer I 583f.; VII 1516, 1520; VIII 577; IX 260, 273, 278f.

Almosen I 2 74 f. Brot I 1612, 1614 Pfingstmilch VI 1692 Schuhgeschenk VII I336f. Speiseopfer IX N. 506, 537 Wecken f. d. Α. IX 2iof. Zopfgebäck IX 947 f. s. a. arme Leute, Bettler

18 Armetill I 1223, 1463 s. a. Blutwurz Armlllus (Antichrist) I 493 Armin, bergentrückt I 1059 Armoracia VI 74 Armring: sehen durch d. A. VII 1017 Armspange: Bretzel I 1561, 1562, 1565 Armsünder IV 37 ff. Blut V 1426 Fett II 1383 Knochen VIII 1075 Kopf V 208 Kropfheilung V 604 Schmalz II 221, 1376 Strick III 264; VIII 544; IX N. 262 Zauber V 1161 s. a. arme Seele, Gehängter, Hingerichteter Armut I 583f.; VII 626f. s. a. Armer, Bettler Armutsstreit IX 413 Arnaid von Villanova IX 404, 417f., 419, 42of., 429 Arnika I 597f.; IV 716; VII 1283; VIII 571 Arnold, Zithermacher I 598 — v. Villanova: III 273; I X N. 652 Arnstädter Kräutermann: Kanthariden IV 965 Aroba (Satorformel) I 598 Aronatotsch V 688 Aronstab I 598f.; VI 1063, VII 1456 Arragonit I 600 Arrha (Hand-, Ringgeld) VII 1024 Ars notoria I 602f. Arsch s. Hinterer Arsgang IX N. 943 Arsenik I 601 Artemidor VIII 1214 Artemis III 1218; IV 89 Bär I 882 Artemisia s. Beifuß Arterkrieg VIII 800 Artisten: Aberglauben II 1148 Artomantie (Brotweissagung) I 606f.; VIII 234 Artotyriten IV 1033 Artus I 607f.; VIII 843 Artussage: Ätna I 668 Arvalbrüder III 168

Armetill—Asche Arvallied I 1349 Aryweibl I X N. 1016 Arznei I 608f. s. a. Heilmittel, Heilzauber Arzt I 609f. Finger II 1494 Jude IV 810 Wurmoperation IX 857 Asa foetida s. Teufelsdreck Asant s. Teufelsdreck Asarum s. Haselwurz Asbest I 61 Of. Aschanes, Entstehung des I 463 Asche I 158f., 61 Iff., 1363; III 438; IV 306, 326, 404; V 806, 1130, 1814; V I 108, 866, 1158, 1266, 1278, 1343, 1361, 1514, VII 766, 858, 868, 905, 1040, 1529, 1671, 1685; V I I I 328, 334, 362, 370, 541,647, 798,1083,1098, 1392, 1423; I X N. 558, 933 Alphabet in Asche schreiben I 16, 18 Besenasche I 1146 d. blauen Leinenschürze I 1377 d. blauen Lakens I 1379 z. Blutstillen I 1458 von Bocksklauen I X 927 Brigittes Knüppel in d. A. I 1577 Buchenasche I 1693; I X 12 des Cäsar V I I I 1670 v. Christklotz I 735 als Dünger V 1457 von Erbsenstroh I X 12 essen d. Α. V I 1159 Flachsasche V 1195 d. Fledermaus V I 1387 Flockäsche V 1448 f. d. Garten III 306 Hasen-Α. V I I 1329 v.Hemd III 1731, 1735 Herdasche III i773f. hineintreten in Α. III 237 v. Johannisfeuer IV 741 v. Judasfeuer IV 805 d. Katze V I 49 d. Kehrichts IV 1228 des verbrannten Kleides IV i5o6f., 1512 v. Knochen V 13; V I I I 137, 1075

mit Kohlsamen vermischt V 64 Kopfkissen-Α. V I I I 1590 gegen Krätze V 434 Krebsasche V 450 Kreuz aus Asche I 16; V 479 Krötenasche V I 974; IX N. 417 des Kuckucks V 743 f. d. Leiche I 138 f. des Leichenstrohs V 1096, 1097 der Lichtmeßkerzen V 1263 Liebesorakel III 1130f. des Martinsfeuers V 1716 d. Maulesel-Hufs V I 1645 d. Maulwurfs V I 23 d. Meeräsche-Kopfes V I 69 Menschenasche V I 155; V I I I 348 d. Nachgeburt V I 762, 765 des Notfeuers V I 1148; VII 976 d. Osterfeuers V I 1335 des Palms V I 1371 v. Peterstag V 10 d. Pfauenfeder V I 1569 Pfingstasche fürs Vieh VI 1692 Raben-Α. V I I 455 Ratten-Α. VII 520 Rebholzasche V I I I 452 als Reinigungsmittel IV 1090 Robben-Α. V I I 742 rühren in d. Α. V I I 765 Rutenasche I 1197 Schädel-Α. V I I I 1093 Schlangen-Α. VII 1170 schreiben I X N. 372 Schwalben-A. V I I 1394 Schwalbennest-Α. VII1399 Schweineasche I 1493; VII 1487 Schweinekot-A. V I I 1495 des Seepferdchens I X N. 411 Skorpion-Α. V I I I 17 Spatzen-Α. V I I I 254 von d. Stalltür I X N. 587 Star-Α. V I I I 358 streuen d.A. I V i 2 i 3 ; V I l 7 — auf d. Acker V 532; V I I 540 — aufd. Kohl V 68f. Stroh-Α. V I I 1323 Taubenfeder-A. V I I I 699

Asche—Asyl Tephramantie V I I I 73f. Tier-Α. V I I I 910 vom „ T o d " V 919 v. d. Totenbahre V I I I 1052 Totenbrett-Α. V I I 1058 vom Weihnachtsholz I X N. goof. von Widderwolle I X 558 vom Wiedehopf I X 566, 567» 569 Wieselasche I X 588, 598 Wurmasche I X 856 Ziegenasche I X 902 von Ziegenhaar I X 903 von Ziegenleber I X 905 Zigarrenasche IV 1207 Zwölftenasche I X 984, 987 Aschen-Namen-Wahrsagung s. Spodonomantie Äsche I 617 Aschenbeutel IX N. 924 A s c h e n b r a u t I 618 A s c h e n k l a s V 1837; V I 1097 Aschenkreuz V 549 Aschenkuchen I 768, 771; I I I 323; V 646, 655, 660, 1046, 1052 Aschenlauge I 6 1 1 , 797 Aschenschrimpff I 713 Aschenschütz V 1787, 1788; VIII 1393 Aschentreter VIII 732 Aschenwahrsagung VIII 617 Äscherchen I 100; V I 935 „Ascherkochn" V I 946 Aschermittwoch I 613, 617ff.; V I 441, 775; V I I 651, 1480; V I I I 187, 589, 655, 1421, 1432 baden I 8o8f. Bienenfüttern I 1239 Biertrinken I 1269 Birkenrute, schlagen mit I 1336 Brunnenzauber I 1684 Esche begießen II gg8f. Fischessen II 361 „gelbe muß" I 1542 Hering III 1783 Hirschmaske IV 116 Isengrind V 1771 kämmen IV 950 Katze IV 1 1 1 4 Obstbaum schneiden V I 1174 pfeffern V I 1574

Salzhäufchen-Orakel I X N. 121 Schnecke essen V I I 1270 Seelenspeisung I X N. 540 Sonnenschein V I I I 48 Spinnverbot IV 457 trinken V I I I 1160 Verkauf IV 1183 Waldgeist begraben V I I I 1532 Wetter V 1416 Aschetopf-Werfen V I I I 259 Asdenti, Weissager I X 410 Asen V I 158, 15g, 2i4f., 731, 743; V I I 138g; V I I I 1 5 4 , 261, 1 1 1 8 ; I X N. ig7, 241 Blutsbrüderschaft I 1447 Gastmahl I 1258 Gürtel I I I 1 2 1 1 A s g a r d V I 731 A s h a r o (Astaroth) I 629 Askese II 750; III 739, 1663; V 801; V I 474; V I I 633f. Luftfahrt II 1661 Asket V I 866 Asklepiades: kritische Tage v 596 Asklepios IV 694; V I I I 240, 1413; I X N. 302, 354 Asmodeus I 621 f. A s m u n d : Blutsbruder-Totenpflege I 229 Asparagos VIII 1609 Aspe VII 972 Aspekte s. Horoskopie Asphalt I 622f.; VI 6i7f. Asphodeloswiese I 624f. Aspidomantie (Schildweissagung) I 626 Assa, Zauberwort I 626 Assel I 626f. Assurbanlpal III g28 A s t : Galgen III 258f. melken durch d. Α. V I 141, 142 s. a. Astloch, Zweig Astaroth (Astarte) I 629; V I 305; V I I 4 9 2 ; V I I I 855 A s t e r I 629 A s t h m a I 629; III 1168; IX 9°3 Astloch I 629ff.; I I I igo3; V I I 952, 1685; V I I I 357 s. a. Ast Astragalomantie V 7, 1355 s. a. Würfelorakel Astralmythologie I 632 ff.

19 Astrampsychos V 1389; IX 387 Astrenze s. Meisterwurz Astriot (Astarte) I 62g Astrolith II 170g Astrologenbibel IX N. 6g7 Astrologie V I 641, 642,1229, 1398; V I I 37fr., 1051, 1052f.; V I I I 461fr., 565, 1428; I X 8gof., 513 Arabische Listen V I I 49 f. Badetage-Bestimmung I 8o4f. Bauernpraktik I 941 ff., 949 d. Chaldäer II 19 Chiromantie u. Α. I I 41 f. Farben I I ng2f. Finsternisse, Deutung I I 1522 fr. hermetische A. I I I 1789 Horoskopie IV 342 fr. Komet V 9g ff. Körper V 3igf. Kriegsvoraussage I X 474 f. Mondstationen V I 542 f. Perioden V I i4g3f. Pest V I 1503 Regenbogen V I I 596f. Sintflut V I I I 11 Tierkreis I X N. 5g6ff. —, politische Α. I X N. 646f. s. a. Horoskopie, Planeten, Sternbilder, Sterndeutung, Sternglaube, Weissager, Wetterbüchlein, Woche Astromantik IV 354 f., 384, 38g ff. Astrometeorologie I X 540fr. Astronomie V I i3g8 Hochzeit IV i66f. jüngster Tag IV 861 s. a. Astrologie, Planeten, Sterndeutung. Sternbilder, Sterne, Weissager, Weissagung Aswald V I 1162 s. a. Oswald A s y l I 645ff.; IX N. 828, 833 f· Kesselkette IV 1273 Kirchentür V I I I 1186 Menhir V I 85 Pferd V I 1608 Pferdeschwanz V I 1676 Schwelle V I I 1511

20 Atem I 647; V 351, 352; VI 623 anhalten d. Α. IV 1 1 7 1 ; VII 1519, 1521 Orenda V I 1302 f. als Opfer I X 26 des Pferdes V I 1647 des Schweines V I I 1471 des Sterbenden V I I I 456f. als Symbol d. Seele II 144 des Vaters i. d. Mund d. Neugeborenen IV 1315 s. a. blasen, hauchen, Seele Atemnot s. Asthma Atharvanlieder II 142 Atheismus V I 550 Athene V I I I 176, 1627, 1633; IX N. 318 Athotis VIII 771 Ätiologie I 647 ff. Atlas III 955 atmen s. Atem, blasen, hauchen, Mund, Seele Ätna I 668 f. Atmosphäre I 666 f. Atriel (Zaubername) I 669 Atropa belladonna VI 901 Atrophie VI 1641; IX 248 Attich I 669ff.; IV 1000; VII 426 Attis IV 1068; VIII 1535 Attisfeier IV 161, 169; V 1732 Atzelmännchen I 671 ätzen mit Kupfer V 838 Atzmann I 671 f. Au (Jäger) I 672 Audoin II 785, 786 Auerhahn I 672f.; V 1779; VIII 318 Auerochs I 1227 Aufbahrung: der Leiche V 1048 fr. Auferstehimg III 169f.; IV 614, 889, 1081 Feuer IV 1088 Auffahrt s. Himmelfahrt Auffahrtstag III 1338 Umritt VIII 1345 Aufgabe: Erlösungs-A. IX N. 303 — unlösbare I 673ff.; IX 794» 860 Aufgebot VIII 532 des Brautpaares I 1529 Aufgehen des Brotteiges I 773f.; V I I I 726

Atem—Auge Auge I 679 ff., 1290; VII 709; aufhängen II 853 V I I I 1455, 1582, 1585 Bock I X 928, 930 des Aales I 1 Hund V I I I 929 des Adlers I 181 Kleidungsstücke auf Bäume des Alps I 289 IV 1488 des armen Sünders I V 1 1 6 1 Sargspäne VII 951 herausreißen d. Α. VII 627 an Sonnenstäubchen V auswischen d. Α. VII 780 1587; VIII 73f. Bärenauge I 903 f. aufhauen VII 1158 des Barsches I 929 aufheben VII 1393; I X 983; blaues Α. I 1380, 1519 I X N. 805 d. Blindschleiche I 1396 Neugeborenes IV 1314 braune Α. I 1519 Spiegel I X N. 579 Diebs-Α. VII 458 Aufhocker 1675 ff., 1260; III Fell II 1322 201 f., 478f., 1154, 1236; Feueraugen I X 794 IV 636; V 1446, 881; Finger davor halten II 1489 V I 105, 577, 820; VII d. Fledermaus IV 1207, 879. i354> !433» 1561; V I I I 378, 8oo, 823, 841; VIII 1459 I X 59, 60, iogf., i59f., Fledermausblut zur Ver164, 214, 744; I X N. schärfung II 1583 229, 1018 Frosch-A. III 137 f., IV Bieresel I 1282 586 Bock I X gi8f. des Geiers III 459 f. Breithut I 1550 Glasauge III 856 Buschweibchen I 1714 Gottesauge III 965 ff. Frau Else II 795 großes Α. I 692 f. Hummel IV 469 grüne Α. VIII 679 Nebel V I 991 Hasen-Α. III 1522; IV 584 Schimmel I X N. 168 d. Herings III 1778 Winddämon IX 635 d. Hexe III 1897; VIII aufknöpfen V 15, 17 1322 aufmachen: Schnalle und jucken IV 793, 797 Knoten VI 137 d. Katze IV 1116, IX 285 Aufnahmezeremonie: d. Korbinian V 246 Fuhrleute III 209 Kornblume V 248 s. a. Deposition, hänseln Krebsauge V 458 f. Aufschlägerin I 7 d. Kröte V 609, 614 aufschließen IX 448 d. Kuh-Bauches V 782 d. Maulwurfs V I 8 s. a. Schloß und Schlüssel Mausaugen V I 33 aufschneiden: d. Huhnes d. Luchses V 1440 IV 456 der Lucia V 1442 aufstehen I 677 f. des Pferdes VI 1605 aus d. Bett I 1187 mit Pilzen auswischen VII mit dem linken Fuß VIII 528 29 v. Tisch VI 1348 Rabenauge VII 453 verhindern des Α. VII 688 Regenwasser VII 608 auftun II 1365; VI 19t Ringe um die Augen IX aufwachen I 678ff.; VIII 844 567 fr., 1541 rote Α. VII 802 während d. Gewitters III Rubin als Stärkung VII 842 827 schielendes Α. VII 1056 f. Langschläfer V 902 f. am Schiff I X N. 157 Zauber mit d. großen Zehe Schlangenauge VII 1150, I 1188 1166; VIII 804 aufwärts I 125 ff.; VII 1624 Schüssel-Heilzauber IX N. s. a. abwärts 400

Auge—Austrieb auf der Stirn IX 635 Teufelsauge VIII 743 des Toten V 1031 f., 1032, 1035 Triefaugen IX N. 348 Uhu-Α. VIII 1293 verbinden IV 1149; V 416; VIII 1601 vieräugig VIII 1662; IX 797 Wachtel-Α. IX 21 der Wasserfrau IX 130 f. des Wassermanns IX 128 des Wiedehopf IV 1135; IX 566 Wieselauge IX 588 der wilden Weiber IX N. 984 Wolfsaugen IX 725, 729, 768, 773j 774) 776 Ziegenauge I 651 d. Zwerge IX N. 1026 s. a. Blick, sehen A u g e n a m u l e t t I 701 f. Augenamulett I 701 ff. Augenblicksgötter III 944 f. Augenblume I 708; IX 661 Augenbraue I 289, 687, 703£.; zusammengewachsene I 704; VII 1247, 1289 Augendiagnose s. Ophthalmoskopie Augenhöhle: Bohnen und Erbsen in den A. keimen lassen IX 605, 606 Augenkrankheiten I 707ff.; VI 57, 1704; VII 629, 700, 914, 1030, 1401; VIII 508, 746 f., 752; VIII 1541; IX II, 233 Aalraupe I 5 Baldrian I 855 blaue Blumen I 1379 — Schürze I 1380 Bocksgalle IX 928 Charadrius II 20 f. Fenchel II 1328 Fett des Aales I 3 Frauenmilch VI 278, 280 Galitzenstein III 269 Galle I 3; III 275 f. Garn III 301 Gundermann III 1206 Honig IV 306 f. Kamille IV 939 Kamm IV 943 Krebsaugen V 459

Lucia V 1442 Maiblume V 1528 Maria Magdalena V 1684 Ochsengalle V I 1181 Odilia VI 1184 f. Ofenbesensegen V I 120 Ohrenschmalz V I 1211 Ohrring V I 1218 ö l V I 1239 Onyx VI 1253 Pferd IX N. 181 Pferdeäpfel V I 1643 Pfingstwasser VI 1702 Raute VII 548 Rebenwasser IX 335 Rittersporn VII 725, 726 Schildkröte VII 1072 Spiegel IX N. 572 spucken VIII 341 Wachs d. Osterkerze V I 1338 fWeißwurz IX 464 Windröschen IX 661 Ziegenkäse IX 906 „Augennichts" VI 1070 Augenornament II 771 Augenpferdchen I 694 f. Augenpüppchen I 695 f. Augensegen I 716ff.; II 71; VI 202; VII 1600 Augenstecher V 1232 Augenstein I 150, 719; V 838, 1740; VII 1259 d. Apotheker III 269 Augentalisman I 701 ff. Augentrost I 719 f. Augenwimper I 703 ff. Augenwurm I 714; IX 849 Augenwurzel I 854; III 1297;IX 661 Augenzahn I 707 Augenzauber II 222 Augenzieger I 693 f. Äugst I 720 Augstall VIII 747 Augures IV 1442 Augurium s. Vorzeichen August (Monat) I 720ff.; VI 471; VIII 1433, 1434 Onyx VI 1253 Sardonyx VII 942 Augustinus I 723f.; II 1067 A u g u s t u s : Geheimschrift IX N. 305 Aulken IX N. 1020 Aurelia, Verehrung der I 724 f. Aurikel I 725; VII 940

21 Aurin s. Tausendguldenkraut ausdärmen VII 995 Ausfahrt I 725 f. Ausfahrtsegen I 726f.; II 838; VII 1585 ausfallen der Haare III 1240 f. Ausgang, ausgehen I 727f.; VII 1413 erster Α. VIII 708 nachts VI 787 nicht nüchtern VI 1160 während d. Trauer VIII 1132 f. umkehren VIII 1325 s. a. Angang ausläuten II 1246 Ausmerzung VIII 511 Auspicium s. Vorzeichen ausprügeln: der Fallsucht II 1174 ausreißen: d. Wurzel mit d. Zähnen VI 1710. Aussaat III 160; IX 893 am Abend I 35 Freitag III 61 Brötchen I 607 s. a. Ackeiysäen Aussatz Γ 728, 1437; VI 244, 1646; VII 734, 1165, 1168; IX 175 aussaugen s. lecken Ausschlag I 728f.; V 856, VI 499, 903; VII 538, 791, 809, 810 f., 1532, 1707; VIII 42, 271, 327, 366, 481, 542, 1027 Krätze V 433 ff. Aussegnung I 729f. ; IV 1096; VI 623, 697; VII 1321 Zwang zur Α. IX 696, 697 aussehen: „ungebacken" aussehen I 760 Aussetzung I 730f. Aussengbrot IX 698 ausspucken s. spucken ausstechen: d. Krötenaugen V 614, 617 Austbund V 286 Austern VI 471, 633 Austinnek-Kraut VI 1063 Austköst II 955; V 1497; VIII 194 Austrieb I 731 ff., 1683; VI 1200, 1208, 1693; VII 751,818, 852, 903 f.;

22 932 f., 938, 976 f., 1077, 1093, 1226, 1235, 1374, 1449, 1467, 1479, 1487 f., 1523; V I I I 97, 322, 549, 559,611,655, 702, 713 f., 782, 1193, 1301, 1543, 1608; I X 785, 786, 894; I X N. 589 Alpsegen I 312 barfuß gehen I 917 Bock mitnehmen I X 924 erster Α. I X 686 Osterbrot und Salz V I 1322 Stephanswasser für das Vieh V I I I 433 austrinken V I I I 1162 s. a. trinken Austrd V I 1313 Austvater V 278 Austwolf V 297 Auszehrung I 1185, 1281; II 1166; I I I 137; V 966, 1037; V I I 1342, 1466; V I I I 609; I X Ii6, 330, 583; I X N. 290, 999 Bienendieb I 1240 Pferdekopf V I 1668

Austrieb—Azoth ausziehen: Schuh VII 1330, 1345» I346» !349 Automobil I 739f. im Paradies V I 1457 Autosuggestion V I I I 592, 600 A u x e r r e , Konzil von I 79 A v e l ä u t e n l 36f.; 920,1319^ V 807, 942; V I 581 f. s. a. Glockenläuten Aventlnus, Humanist I 740f. Gambrinus III 282 f. A v e r r u n c u s IV 1219 A v e s t a I 1210 A v i c e n n a V I I I 1309 A v i g a z i r t o r I 741 A v i s I 741 Axinomantie I 741 f.; VII 1688, 1690 A x t I 476, 734, 743ff., 1117; I I 719; V 773; V I I 1518; 1520, 1521, 1522, 1523, 1540, 1690f.; V I I I 328, 982, 1192, 1193, 1422; I X 586 als Abwehr I X N. 157 Axinomantie I 741 f. als Beigabe V I I 947

Götteraxt I 475 Haustier über die A. treiben I 725 kreuzweis gelegte Äxte V 531 Leiche über A. wegtragen V 1127 auf den Sarg legen V I I 953 Schafe über die A. treiben I X 786 Schwelle mit d. A. schlagen V I I 1538 vor der Stalltür V I I I 435 in d. Türschwelle IV 1219 in d. Viehkrippe I 1382 s. a. Gerät, Metall, Schneidendes A x t h e l m : melken aus d. Α. V I 298, 299, 301 A x u n g i a Lunae V I I 1707 — Solis V I I 1707 A z a r i a s V I 704 Azazel (Teufel) I 749 Aziel (Teufel) I 749 Azod (Hagelbeschwörung) I 749 Azoth, Zaubername I 749ff

Β Baal I 1465; III 29; VI 43; VIII856 Baba (Berchte) 1751; V 282 f. 310, 371; VII 1043 s. a. Berchta Babautsch (Krankheitspuppe) VII 877 Babiabinka (Baba) I 1225 Babylon VIII 1548 Krebssegen V 457 Wetterwahrsagung IX 541 Bach II 1681 ff. Drache als Dämon II 382 f. als Schlange VII 1184 s. a. Fluß, Wasser Bach(l)abend I 1540, 1619 Bachini, Weissagung IX 362 Bachadis (Baumgans) I 95g Bachantenzähne II 188 Bachhagel IX 140 Bachkiesel IV 1306 Bachlkoch I 1540; VI 99, i03f.; IX N. 886, 890 Bachnelkenwurz VII 800 Bachschneider V 1236 Bachstelze I 751 ff., VIII 821, 872; IX N. 158 821, 872 Blendstein I 1395 erste Β. I 419 Bächtelistag VI 1484 Bachtier s. Dorftier Bachus begraben II 1262 Backbrett: Späne vom IX N. 491 Backe s. Wange backen I 754 ff., 791, 1513, I5i5f.; VI 1558, 1644, 1646, h i ; VII 1225, VIII 35, 113, 160, 168, 559» 730, 764. " 57» 1202, 1499; IX 57; IX N. 877 abbacken I 7 f. Alphabet verbacken I 14 nach Begräbnis IV 1214 Brot, geweihtes I 1346 Brotsegen V 899 Fastnacht II 1259

Geister, backende I 1633 Gesang aus d. Backofen IX N. 481 f. Gründonnerstag III 1187 Hefe s. d. Hostie IV 412 Karfreitag IV 987 Kinder, kranke II 1402 Kuchen V 645 fr.; VI 1668 Lämmleinbrot V892 Lebkuchen V 987 f. Männerhose IV 411 Mittwoch VI 449 Nägel, abgeschnittene VIII 214 Neujahr VI 1036, 1046 Osterwasser VI 1360 Petrus, backender IX 358, 808 Pfannkuchen VI 1553 f. Pflugbrot I 1611 Regenhexe VII 570 d. Riesen IX N. 1132 Rübenfeld, Meidung d. VII 840 Salige I 1613 Sauerteig VII 960 ff. Schürze umbinden VII 1377 Speiseopfer IX N. 519 Stollen VIII 489 StöribrotVIII 509 Todesorakel VI 1049 Totenbrot V 1088 im Trauerhaus V 1043 f. Wasserdämone, backende I1617; IX155 Weihnacht VI 1175; IX N. 873f., 887 Wetterdämone, backende I 1619 Zaunkönig in Teig b. IX 883 Zwerge, backende VI 856; IX N. 1050 f. s. a. Bäcker, Brot, Gebäck, Gebildbrot, Herd, kochen, Kuchen, Mehl,

Speise, Teig, Wecken, Weißbrot, Weihnachtsgebäck u. Einzelartikel backen (Krankheiten) I 7f.; IX N. 823 Backenstrelch s.Ohrfeige Backer I 779ff.; VI 230, VII 1273, 1647; VIII 789; IX N. 688 Blasius I 1363 Gebäck i. d. Berg tragen I 1066 s. a. backen, Gebäck, Teig u. Einzelartikel Backgerät I 1622; III 659 Backmulde s. Backtrog Backobst I 590, 1462, 1608 Backofen I 781 ff.; VI 272; VII 572 f., 833, 961; VIII 701, 718, 729, 766, 1387» 1552» 1554; i x 280; IX N. 144, 856 Brautkranz in d. B. werfen VIII 1409 Fieber, Entstehung des II 1449, 1452 Gesang im Β. IX N. 481 f. hauchen i. d. Β. I 1356 Kind in den B. schieben I 1101 Krätze — Heilung V 434 Kuchenopfer an Lichtmeß V658 Leiche im Backofen V 1050 Lichtmeßzauber V 1268 Liebesorakel VI 880 Mehl f. d. armen Seelen VI 97 Natur als Β. I 754 f. Schwein verbrennen VII 1487 Schwitzbad I 830 spucken auf d. Β. VIII 337 Stein herausbrechen V 1305 Strumpfband im Β. VIII 559 verbrennen eines kranken Haustieres I 1493

24 f. d. Zwerge IX N. 1052 s. a. Herd Backofenbesen 11142,1243, VII 539 Backofenschüssellauf I 791 f., 917; VII 1230f. Backofentrescherlein 1757; IX N. 1014 Backofen-Wischtuch VII 622 s. a. Backwisch Backofenzins I 583 Backschaufel I 778, 791 f.; VII 1538 Backstein I 792, 828 Backtrog I 761, 778, 792 ff., 1620; V 775, VII 1480; VIII 716, 717, 726, 730, 740, 1376 als Feuerbanner II 1424 in d. neue Wohnung schicken IX N. 989 spucken in den Β. VIII 332 f. Windzauber IX 643 d. Zwerge IX N. 1041 Backverbot I 771, 776/. Backwisch I 796 s. a. Backofenwischtuch Backzeit I 77of. Bacon, Roger I 76 Bad, baden I 796 ff., 1525; III 1685; IV 1470; VI 1524; VII 850, VIII 79, 367; IX 102, i n , 166, 287, 288; IX N. 810 während des Abendläutens I 40 Alraunwurzel b. IX 686 Andreastag I 404 Aschermittwoch I 620 im Backofen b. I 789 barhaupt I 923 Brautleute IV 172 f. Bräutlingsbaden I 1536 f. Ghristnacht, kaltes Bad V 434 Dampfbad I 797, 829 f. erstes Β. I 393, 802, 1692; III 1592;IV 1315, 1318, 1323, 1432; VI 274, 275, 1360; VII 780, 1519; VIII 481, 486; IX 115, 118, 287, 357 Fußbad VII 650 Geschlechtswechsel III 753 glühende Kohlen im Badewasser V 74

Backofen—Baldrian Gundermann I 1381 Heilbad des Virgil VIII 1667 Heiligenbilder b. I 1291 Hexe VI 894 mit Hund IV 479 — Hundeschädel IV 475 Hundstage IV 496 Johanni IV 719 Johanniskraut III 1487 kaltes Β. I 837 fr. mit Katze IV 479 — Kindesblut b. IX 39 in Milch und Wein IX 295 neunerlei Körner VI 1062 — Kräuter VI 1064 Kreuzblume f. Kinderbad V500 kultisches Β. VI 1009 mit Labkraut V 685 des Langschläfers V 904 Leichenmahl — Teilnehmer V 1086 Magdalenentag V 1686 Maibad V 1513 Mainacht-B. V 1551 Maitag-B. V 1549, 1550 Märzwasser V 1735 im Meer VI 67 f. Peter u. Paul, Verbot d. Β. VI 1523 in Menschenblut I 834 f. — Milch VI 274 — Molke VI 462 im Morgentau IV 846 Mühlrad-Wasser VI 610 nüchtern VI 1157 in Ochsenblut VI 1181 Ostern VI 1358 Pappelknospen f. d. Β. VI 1390 Pfennige ins Bad legen V 780 in Regenwasser VII 607 Regenzauber VII 581 in Rehblut VII 619 Salzwasser VII 902 im Sand VII 937, 938 schädliches Β. I 798 Schwarzkümmel VII 1455 Seelen-Bad I 269, VII 1566 singen im Β. IX N. 483 Stein v. Garnac VI 86 im Teigwasser b. VIII 728 Teufelsbad VII 1183 Wasser des 1. Bades ausgießen am Holunder IV 275

— u. Hufeisen IV 439 Zauberbad VII 1531 in Ziegenmilch IX 907 d. Zwerge IX N. 1054 Badekuren I 805 f. Bademutter III i588f. Bader I 851 f.; VIII 1402 s. a. Barbier Bader, Christina Regina (Prophetin) IX N. 68 Badeschwamm: Wasser a. d. B. trinken IX N. 478 Badestein I 848 Badestube I 782, 8i3f., 826f. Badetag VII918 Badewanne VI 108 Badewasser III 1184, IX 115, 118 erstes Β. I 1340f. (s. a. Bad, erstes) Karfreitagswasser IV 1003 Badkraut V 1297, 1298 (s. a. Bad) Bael I 1465f. Bähmühle II 464 Bahre I 985; V 1137; VII 944 s. a. Totenbahre Bahrkappe V 1073 Bahrprobe VII 562; IX N. 820 Bahrrecht I 1435, III 1046fr.; VI 569; VIII512 s. a. Gottesurteil Bahrtuch V n o i ; V I I 714; VIII 1179 rotes Β. VII 823 Bähschnitte I 1627^, VI 137; VIII 178 Baiele (Klasholz) V 1839 baise wrä IX N. 462 Baktromantie (Stabwahrsagung) I 852 Bai VII 273 Balbina, Kropfheilige V 605 Balder I 852ff.; III 725; IV 614; VI 186, 382f., 736, 1206; VII 14, 1389; VIII 177, II49> I5i7f· weinen um Β. IX 319, 330 Baldgreis V 509 Baldrian I 144, 854f., 1223, 1224, 1427» 1483» !58o; V439» 7775 VI 345» 1513» 1706; VII 813, 1623; VIII 285; IX 59, 567, 854; IX N. 586, 1059

Baidur—Bann B a i d u r s. Balder

Balfaribrauch IV 1268 Balken I 856ff.; VI 461, 1042 Bett unter dem Β. I 1185 Lügenbalken V 1453 mit Molke bespritzen V I 461

Balkenkomet V 15g, 160 B a l l V I 1383, V I I I 580 BaU d e r T i e r e V I I I 786

Ballhäuser I 85g Ballholen I 861 f.

Ballspiel I 859ff.; V 804, V I 1344 s. a. Ball, Spiel

balneum animale II 705 f.; VIII g u

balnium marie IX g28 Balsam I 863

Myrrhe V I 714 als Winderzeuger I X 64g B a l s a m p a p p e l V I i3go

Balthasar I 863; II 1; VI 1651; I X 835

Balth'i VII 273 Banadietrich, Winddämon Ii597 Banajas, jüd. Magier IV 812

Band I 863 ff., 1206, 1466:

I I I 1227; V I I 9, 652, 1108, 1260, 1261, 1523; V I I I g8, 366, 399, 645, g82, 1188, 1376 Beschreibändchen I iogg blaues Β. I 1376, 1377, I3783 !3 8 i > 1384; I X 220 Brautband I 1532 für d. Brautbesen I 1 1 3 5 Brautkronen-B. V I I 1157 Erbband I 121g f. d. Fastnachtsbären I 8g4 als Geschenk V I 103g Halsband V 604 Heiratsorakel I 400 Hosenband I X g6i mit Knoten II 1473 des Kräuterbüschels V 445 Leichenbänder f. Heilzauber V 1066 vom Mehlsack VI 111 neunerlei Β. IV 1241; I X 701 Nixen-B. I I g83 Palmschmuck VI 1365 Pantaleonsband VI 1387 rotes Β. I 123, 1328; VI

25

1378; V I I 8o7f., 820, 832, g48; I X 47, 182 Sackband I n g g ; V I m , 607 Sammetband V I I I 556, I X 686 Schuhband V I I 1353 Schürzenband V I I 136g, i378f.; I X 704 schwarzes Β. I 1432; V I I 143g; I X 686 Segensband V I I I 1305 seidenes Β. V I I 754; I X N. 417, 418 vom Spinnrad V I I 1468 Strohband I X N. 5g2f. des Strohsacks I u g g Trauerband V I I I 1134 Unterhosen-B. V I I 1233 des Wassermanns I I 1204 weißes Β. I g86 Wickelband V I 787 um d. Zaunpflock binden l399 _ s. a. binden u. Einzelartikel

Bändeletanz I 870, IV 603, V I I I 1355

Bandfeuerzeug VI 1145 B a n d w u r m I 1443; 807; I X 8 4 2 , go7

VIII

Bank I 873 ff.

„lange Bank" V 1267 Leichenbank V 1050 Leid-B. V I I I 1061 Lügenbank V 1453 Sargnagel in d. B. schlagen VII 956

Bann, bannen I 132, 874ff.; I I 4 9 of.; V ig8, 614, V I I 573, 577, 808, 146g, 1513, 1526, 1556, 1561, 1622; V I I I 77, 118, 54g, 626, 1662; I X 54; I X N . 394 Alp b. I 304 in Balken b. I 857 f. auf d. Baum b. V I I 1354 i. d. Baum I g55 mit Bibel I 1213 Buchstabe I X N. 323 durch d. Blick I 683 f. Diebsbann I 1 3 1 , 1106; I I I 1775; V I 1379; V I I 3 2 1 ; V I I I 158g; V I I 1234; I X N. 262 Drachen II 402 drehen I I 410

festmachen (s. a. dieses) I I 1352 Feuer bannen V I I 3 1 3 ; V I I I 1725 d. Fliegen I 108g; I I i622f.; V I 1582 durch Franziskaner I I 1731 Fuchs V I 1374 Fuhrmann I I I iggf. d. Geister auf d. Berge b. I 1045 Geistermahl V 1503 f. Gesang I X N. 426f. Gewehr I I I 80g Gewitter I I I 827 f. Haare als Saite V I I 88g Handschuh als Symbol I I I 1407 Handwerker I I I 1433 Haustiere, neue I X N. 5g 1 Hexe I I I i g i 4 f . ; V I I 3igf., 5 7 7 ; V I I I 1126, 158g — im Wind I X 63g — durch Wolfskehle I X 774 Hirsch V I 156g Insekten IV 6g7 Kaminfeger IV g4i Kapuziner I V 9 8I kehren mit neuem Besen IV 1223 Kopfloser V 221 Kreis V 465 Kreuzdorn V 504 Kupfer V 837 Landplagen V I I 320 f. Lawine V g5i Lösung des Banns I X N. 266 Macht des Papstes V I 13g! Maden V 147g f. Maikäfer V 1534 Mäuse VI 52, 54 ins Meer b. V I 67 Messer in d. Erde stecken V I i8gf. Mücken V I 600 in Nußbaum b. I X 74 Perchta V I 1482 Pest VI 1514, I 5 I 5 . »52i pfählen V I 1551 durch d. Pfarrer VI I566f. Pferd V 8g6 durch Priester V 174 f. R a d V I I 485 Räuber I X N. 107 Reisig I X N. 1 1 3 , 114 rote Farbe V I I 824

26

Bann—Bart

Sackband IX N. 118 Sadebaum VII 868, 869 Schatz I 747; IV 1480; V 1587; VII 1008 schießen in d. Wolken IX 805

schlagen VII i m Schlange VII 1155, 1182 schreiben IX N. 361 mit Schuh b. VII 1313, 1318 Schuß b. III 1511; IX 766

in den See b. IX 164!".

Sperling b. VIII 241 Sternschnuppe b. VIII 474 Taube VIII 7oof. Teufel I 1152; VII 3igf.; VIII 743; IX N. 26of., 262

umkreisen VIII 1328 ff. Umwandlung VIII 1368 Viehschelm IX 562 f. Wagen 1X41 Wanzen IX 90 mit Weißwurz IX 461, 462 Wespen b. IX 506 Wetterbeschwörung IX 508 fr. Wild I 390; IV 584f.; IX 605

Wilde IX N. 975f. tote Wöchnerin b. IX 712 f. Wolfsbanner IX 794t

Würmer b. IX 863 Zaunpfahl IX N. 999 mit Ziegenkraut IX 935 s. a. besprechen, Beschwörung u. Einzelartikel Bannbüchlein I 880f. Banndornen VI 191 Banner, rotes VII 645 Bannhüter V 264 Bannkreis I 875 s. a. Hegung, Kreis Bann-Männer I 878 Bannmesse II 225 bannock IX 283 Bannprozession s. Flurumgang Bannreis IX N. 812 Bannritt VIII 1343 Bannschaub IX N. 812 Bannsegen s. Segen, Verbannung Bannung s. Bann Bannwisch IX N. 812 Banselhahn V 310 Banselschabe V 3 1 2

Bansensau IX 623 Baptisten II 34 Bär (Sternbild) VIII 1001; IX N. 678, 679 fr. Bär (Tier) I 881 «f., 1021, 1518; II 885fr.; V 192, 1819; VI 174, 175, 605, 606, 1026, 1098, 1198;

VII 1004; VIII 588, 779,

795, 796, 8oOj 802, 821, 822f., 832, 833, 834, 837, 840, 843, 884, 885, 886, 900, 918, 952, 1386, 1523, 1630, 1645, 1730; IX 15, 160; IX N. 513

Aphrodisiacum I 525 Auge des B. als Amulett I 702

Bärenklauen I 902; VIII 804, 812

brummen des Β. I 899 mit Eselskopf VI 1392 essen II 1030 Fett II 1381 f. Fleisch VI 260 Hirn IV 77 Kindesräuber IV 179 Körperteile des Bären als Aphrodisiacum I 525 Schädel VIII 847 im Stall IX N. 594 toter Bär IX N. 976 Wassergeist als Bär IX 133 Barbara I 905ff.; VI 1053, VIII 424, 1638; IX 317; IX N. 923 BarbarakisselchenVII 1088 Barbaratag VI 1269 überkochender Brei f. Orakel IX N. 516 Barbarawurzel I 908 Barbarazweige IV 1427, VI 1275, 1 2 7 8 ; V I I 790; IX N. 908, 958

Barbarossa I 1059, 1065; VIII 1149, 1483 Barbas (Marbas), Teufel V 1596 f. Barbe I 910 Barbel, Teufel I 910 Barbier I 851 f.; III 1424, 1462 f. Patronin Katharina IV 1077

Spiegel IX N. 570 s. a. Bader, Bart Barchis (ches, chus) VI 1481; IX 208, 949, 950

Barchtelboschen V 971 Barditus VI 1263 Bärenbrot 1895 Bärenhaut I901 Bärenhäuter I giof., 1093; IV 948; VIII 830 Bärenhemd V 1846 Bärenklauen I 902; VIII 804, 812

Bärenlauch V 500 Bärenlöwe VIII829 Bärenmutz VIII 1012

Bärensohn I 886f., 911

Bärenspiele IX 625 Bärenspinner VII 539 Bärenstecher I 887, 893 barfuß I 912ff., 924, 969, 1430; VI 829, 831, 838, 841, 865, 867, 869, 875, 877» 890» 896, 900, 906, 911, 914, 1342, 1346; VII 29, 502, 507, 974, 985, 1230, 1308, 1333,

1345» '349, !35o; VIII

184, 443, 552, 688, 958,

1598, !599> 1607; IX

69, 238

einen Fuß bekleidet lassen I 922

barhaupt I 917, 922f., 968, 969, 984, 1113, 1164; I 1232, 14305 V 1036,1152, 1 1 8 1 ; VI 840, 865; VII

585; VIII 1136 Bärlapp I 925ff., VI 565, 1367; I X 5 6 0

Barmanoth IV 630 Barmonat I 901; IV 630 Bärmutter s. Gebärmutter Bärmutterkraut III 341 Barnabas I 927f. Barsch I 928f., 1722 Bart I 929ff., 1065f.; V 856, 859, 1461; VIII 730; IX965 des Altvater I 351 Bocksbart IX 924 f. falscher, f. Brautpaar IV 1515

Judas-B. IV 801 d. Kümmernis V 807, 808 roter Β. VII 801, 802 Schembart V 1764 f. schneiden III 1265^; IV 948; VI 766 Wachstumszauber VI 275; VII 494, !553 des Wassermanns IX 129

Bart—Baum des Windes I X 637 Ziegenbart V I I I 1200 Zwergenbart I X N. 1026 s. a. Haar, rasieren, Rasiermesser Bartflechte s. Flechte Barthel I 932; VI 1485, VIII 208 Bartholoms IX 662 Brombeere I 1572 Butter I 1751 Gebildbrot III 382 Hafer III 1301 Kohl V 69 f. Schäfertanz VII 986 Wettlaufl 916 Wermut schneiden IX 502 Bartholomäus I 931fr. Bartholomäus Guisculus IX 401 Bartkomet V 125, 156, 158 Basilien IX 854 Basilienkraut I 934f.; VI 246; VII 1036, 1171 Basilisk I 688, 935ff.; II 386, 600 f.; III 1182, 1337; VII 709; VIII 845; IX 581; IX N. 571 Basilius, Bischof I 937 Basilius Valentinus IX 824 Basiliuskuchen V 674 Basler Leckerli V 988 f. Basse (Korndämon) V 298 Bast VII 1536 Lindenbast V 1307, 1308 Ringe aus Β. VI 1507 Bastard IX 727 Bastianman I X N. 408 Bastlösereim VI 653; I X N. 453 Bathoniengraben I 1181 Batist VI 1446 Batzenlaible VIII 707 Bau s. bauen Baubau (Schreckgespenst) I 1466 Baubo, Gattin des Dysaules V869 Bauch: der Kuh V 782 Massage VIII 1333 schütteln VII 1383 s. a. Magen Bauchaufischlitzen I 937 f., 1541; V 1489; VI 1035, 1481; VIII 355 Bauchredner I 938; I I I 312fr.; VII 36 Bauchwassersucht VII1165

Bauchweh I 938f. Heilung I I 1507 s. a. Leibschmerzen bauen VIII 654, 1000 Bindezauber I 1331, 1332 d. Freimaurer I I I 37 d. Kirche IV 1397 ff. — durch d. Teufel IV i403f. Kröte V 626 Neubau VI ioi6f. Ofen VI 1190, 1191 Opfer für den Teufel I X 749 d. Riesen I X N. 1130 Sägenmühle I X N. 117, "9 Schimmel I X N. 178 d. Zwerge I X N. 1113 s. a. Bauopfer Bauer I C39ff. Verbot d. Wildschweinjagd IX 610 s. a. Acker, Ernte, Landwirtschaft u. d. betr. Einzelartikel Bauerhase III 402, IX 257 Bauernbrot I 1592 Bauerngarten I I I 305f. Bauernpraktik: I 55 f., 70, 941 ff.; IV 931; V I I 53; I X 539; I X N. 662 fr., 779 f· s. a. Wetterbüchlein Bauernregeln I 948ff.; IV 931, IX 66 7 f. s. a. Kalender, Wetterbüchlein Bauhahn (Korndämon) V 293 Bauhandwerker III 1415fr. Bauhütte III 1415^ B a u m I 954ff.; VIII 1562 Adamsbaum I 168 Ahorn I 235 anfassen IX 105 Apfelbaum I 5iof. arme Seele im Β. I 587 f. Axt im Β. I 748 bannen V I I 693 Barbara-Baum I X N. 905 Birke I I334f. Birnbaum I 1339 fr. Blitzbaum IX 528 Blitzbaumholz I 1409, 1419fr. blühender B. zu Weihnacht I X N. 926 f.

27 Brauchebaum I 1166 mit Bretzeln behängen I 1569 Buche I 1692 f. doppelter Baum V 492 „Durchgezogener" Geist IV 1438 dürrer Β. II 5 0 5 ^ VIII 1601 der Erkenntnis I 97, 164; VI 1434, 1443 erleuchteter Β. IX 444 fällen d. Β. VI 470, 489 Fieberübertragung auf den Β. I 13 im Fiebersegen II 1465 Frau auf d. Baum sehen I 708 Freiheitsbaum III 22f.; V I I I 1364 füttern IV 1580; VI 1176, 1169; I X N. 505, 5i2f. Galgen III 258f. Geburtsbaum III 419 geschmückter Β. I 1429; V 862, 918; VIII 1069, 1519» »533; I X N. 905 Gichtbaum I 919, III 838, 845 f. im Haus II 1527 heiliger Β. V 9tof. Hexenbaum III 1881 Hofbaum I X N. 513^ hohler Baum I 796 Holunder IV 265 fr. Jahresbaum IV 600 f. Judenbaum IV 833 Julbaum I X N. 907, 914 Kastanie IV 1067 Kiefer IV 1355 f. Kinderbaum IV 1345, 1347*"· Kirmesbaum IV 1422 Kirschbaum IV 1425 fr. Klausenbaum I X N. 909 Kleider i. d. B. hängen VII 642 Krankheitsübertragung I 1018 Kreuzbaum V 485 fr., 487 Kreuz-Zeichen V 548 küssen d. Β. I X N. 513 Lappenbäume V 908 ff.; VI 966 f. Lärche V gi2f. Läusebäume I X N. 200 f. Lebensbaum V 955, 960 fr. des Lebuinus V 995

28 Leichenwaschtuch -Zauber V 1064 Lichterbaum I X N. 914 Linde V 1306 ff. Lorbeer V 1349 fr. Maibaum V 388 f., 1515 ff. aus Marias Herz gewachsener Β. V 1 6 8 6 Märzbaum V 1732 Mensch, Entstehung 1461 f. Milchopfer V I 360 Mittwinterbaum I X N. 906 Monatbaum V I 468 Nachgeburt aufhängen V I 761, 763 — vergraben V I 760,/761, 762 Obstbaum V I 1166 f. ö l b a u m V I 1246 Opferbaum I X 27 OsterbaumVI 1343 Pappel V I i388f. Paradiesbaum V I 1431, 1437, 1446, 1457 Pferdekopf im Β. V I 1667 Raupenschutz V I I 540 Rinde s. d. Roßkastanie V I I 7gof. rot färben V I I 811 Sadebaum V I I 867fr. Sargnagel einschlagen V I I 957 Schatten I X N. 129 f. Schicksalsbaum I X Ν. 15of. schinden d. Β. V I I 1077 Schlachtenbaum I X N. 1 99 Abschlagen V I I 1095 Schuhwerfen nach d. B. V I I 1358 schütteln I 200; V I I i38of., 1382, 1383, 1384, 1407, 1416 Seelenbaum I 657 Sommerbaum V I I I 26 spalten d. Β. II 477, 478 Speiseopfer V 1491 Tanne V I I I 663 fr. Tierfell a. Β. II 1326 Tod ansagen V I I I 988 Traubenkirsche V I I I 1124 fr. Überfluß, Baum des I X 293 Udetaba I X 16 Ulme V I I I 1 2 9 3 f r . umarmen d. Β. V I I I 1303 umtanzenVIII i353f., 1363

Baum—Becher unfruchtbarer Β. V I I I 1408 Verwandlung in Β. V I I I 1641 Verwandtschaft d. Menschen mit d. Β. V I i48f. vierzinkig I X N. 919 Walnuß I X 71 ff. Weide I X 241 ff. weinender Β. I X 319 Weltenbaum V 490 „windiger Β." I 644 Wohnung d. Zwerge I X N. 1042 Zwiesel I X 971fr. — s. a. Zweig u. Einzelartikel B a u m a n n (kult. Person beim Pflugziehen) V I I 7 Baumbestattung 1461 s. a. Baumsarg B a u m b e t e n II 342; III 1196 B a u m b l ü t e I 1431 B a u m e i s t e r III 1563 Thomas V I I I , 763 f. B ä u m e s c h a t z e n V I 1169 B a u m f a r n I X 498 B a u m f ü t t e r n I V 1580; V I 1176, 1169; I X N. 505, 5I2f.

B a u m g a n s (Bernickelgans) I 958f.; V I I I 818 B a u m g e i s t e r V 34 Fängge II 1184 s. a. Waldgeister B a u m h ä c k e l (Bienenfresser) I 1253 B a u m h a c k e r s. Specht B a u m k a p e l l e IV 970 B a u m k u c h e n V 679, V I 1674, V I I 1273 B a u m k u l t III i 3 5 i f . s. a. Hain (heiliger) B a u m k ü s s e n V I 1169 f. B a u m ö l V 1556; V I 1239, 1243; V I I 1497, 1647, V I I I 724 B a u m o r a k e l IV 317 B a u m p e c h V I 1467 B a u m r i n d e V 741 Fluch einschneiden V I I 97of.

f.

Leichenbestattung V I I 943 B a u m s a r g V I I 943 B a u m s c h ä l e r V I I 554 B a u m s c h i n k e n (Birke) I 1342

B a u m s c h w a m m , Kleid aus Β. I V 1 4 6 5 B a u m s e e l e V I 1707, V I I I 1519 B a u m w a n z e IX gif. B a u m w o l l e I V 1465, V I I I 1377 B a u o p f e r I 146f., 962ff., 980,1616; II 7i2f., 1374; I I I 1561, 1575; I V 610; V 957f.; V I 166, 167, 173, 1016;VII814,1446, 1639; V I I I 907f.; I X 54 Bibel als Β. I 1214 Butter I 1753 Ei I I 6 i 7 f . Hahn I 700, III 1329 Igel IV 669 Katze I V 1114 Kind IV 1301, 1363; I V 1392; V I I I 1445 f. Kirche IV 1400 Milch V I 362 f. Puppensarg V I I 947 Rabe V I I 452 Säugling I X 180 Schädel V 207 Schatten I X N. i35f. Steinbeil V I I I 402 Tier u. Kind V 9 f. unter d. Tür V I I I 1188 B a u p l a t z III 1558f. B a u s - M ä r t e V 1844 B a u s t e r (Gespenst u. Maske) V 1793 f. B a u t a s t e i n e V I 79; I X N. 225 b a u t e n s. besprechen B a u t h a h n (Korndämon) II 953; V 280, 1498; V I I I 195 B a y l e , Pierre V 116 B a z a r a c h i e l , Stammgeist I 964 B e a l t i n e f e s t I X 272 B e a t r i x s. Abdontag B e a t r i x t a g I 21 B e a t u s , Einsiedler I 964 f. Β., Β., B. (Zauberwort) I 1640 B e b e l : Horoskop IV 358, 397 f· B e b e n , heiliges III 842 B e c h e r I 965 f. Huf d. K u h als Hexenbecher V 782 Rochus-B. V I I 745 Silberbecher I 1148

Becherpilze—Begräbnis Becherpilze VII 32 s. a. Filz Becherwahrsagung V 864 bechtelen (Heischegang) V 1826; I X N. 906 Becken I 966f. Beckenbrot essen I 1592 Beckenwahrsagung V 1205 ff. z. Feststellung des Diebes II 21 of. s. a. Hydromantie Becker, Ursula: Weissagerin I X 362 Beda Venerabiiis VIII 651, i43°> J 435 s. a. Kreuzwörter, sieben bedauern I 967f.; VIII 783, 807 das Schlachtvieh b. V I I 1085 bedecken I 968ff.; VI 134 des Grabes I 982 Milcheimer VI 139, 140, 263 f. s. a. entblößen, verhüllen Beelzebub VI 1097 s. a. Teufel Beer, Johannes I 973 Beere I 973 f. Brombeere I 1581fr. Heidelbeere III 1633 Preiselbeere VII 305 f. Wacholder-B. I X 10 Zoll I X 945 Beerenopfer, am Grenzstein III 1142 Beerensucher: beißen I 1021 Speiseopfer I X N. 513 Befana, Adventsdämonin I 974f.; V 1783, 1837 Befania I 974 f. Befleckung s. unrein Begelmann I X 140 begegnen s. Angang Begegnungssegen VII 1591, 1598 f. Beghinen VIII 1074; I X 680 begießen I 302, 736; IV 134; V404, 1512, 1535^,1516, 1522, 1549, 1713; VI 896, 897; VII 4 s. a. Wasserguß begleiten I 975 d. Wöchnerin I X 698, 701 Begleiter I 975

Begnadigung d. zum Tode Verurteilten I X N. 82 7 f. Begonie I 975f., 1484 Begräbnis 1976ff.; I I I 688f. VI 409; V I I I 96, 784, 1029, 1132, 1141, 1144, 1242 f., 1307, 1318, 1367, 1467, 1659, !7oi, 1727, 1739 Altarumwandlung I 327 Asche I 615 Axt I 745 Bank umwerfen I 873 f. Branntwein 1499 f. Brautleute, Teilnahme der 11529 durchkriechen IV 1093 Erbbier I 230 fallen II 1161 fasten II 1236 Feuer, reinigendes IV 1088 Flöte VI 1579 Frau II 1756f. Freimaurer I I I 42 Friedhof III 86 ff. gehen I I I 446f. Geldopfer I I I 614 Geräusch I I I 661 f. Gesang I X N. 426 Gewitter III 822 Glockengeläut V 947; VI 413 Grab I I I 1076fr. Grenze III 1149 Halleluja I I I 1356 Handschuh I I I 1409 f. Hausgrab II 127 Heimkehr vom Β. VIII "94 Hemd III 1726 Herz III 1799f. Holunder IV 266 f. Hornblasen IV 332 Hühneraugen vertreiben VIII 146 Hut IV 538 d. Jägers IV 593 d. Junggesellen I 335 Karfreitag IV 999 f. Kerzen löschen IV 1300 d. Kindes IV 1340 f. Kleid, neues IV 1471 kochen V 49 f. Kreisziehen, Verbot des V 466 Kuchen V 664fr. Lampe V 894 lebendig begraben V 957f.

29 des Ledigen V 1008, 1009 f. Leichenmahl V 108iff. Leichenwagen I X 34 f. Leichenzug V 1123, 1158f. Leitergebäck V 1202 Lorbeer V 1350 in Mehl VI 90 f. Mehlopfer VI 98 Meidung des Β. V 1146 d. Meineidigen VI 120 Minnetrinken VI 375 Montag VI 559 Müller VI 608 Musik VI 657 Myrte VI 716 Nachbarschaft, Teilnahme d. VI 756, 757 nachsehen VI 768 nachts VI 789 an Neujahr VI 1041 d. Notburga VI 1138 Ofentopf leeren VI 1203 Ochsen als Zugtiere VII 697 Pfeife VI 1574 Pferd VI i6o7f., 1621 Redeverbot VII 576 Regenwetter VII 651, 607, IX320 Reste VIII 171 Rinder als Zugtiere VII 696 Rosmarin V I I 789 — u. Zitrone V I I I 1441 rote Farbe VII823f. rütteln d. Gegenständen VII 860 Sarglegung V I I 953 fr. Sargschreiner VII 947 Schlagzauber V I I 1099 schließen VII 1222 Schreckläuten VII 1290 Schuh V I I 1300, I332f. Schürze VII 1371 f. Schwelle, begraben unter d. V I I 1515 Seele auskehren IV 1211 ff. des Selbstmörders VII 1630 f. Spiegel verhängen I X N. 567 fStuten VIII 577 Taschentuch VIII 674 Tierbegräbnis VIII 814 Todesomen V I I I 1003 Totenbraut I 1523 Totenlicht VIII 1085 Trauerblasen V 1095

30 Tür-Zauber V I I I ng2f. Umkehrung V I I I 1323 umsehen V I I I 1348 des Vampirs V I 819 Vollmond II 488 Vorschau VIII 1706f., 1722 f. Wacholder I X 10 Wasserzauber I X 110 Wecken I X 20g weinen I X 329 f. Wermut IX 501 der Wöchnerin I X 708, 709 Zitrone I X N. 94of. s. a. Sarg, sterben, Toter, unbegraben u. d. betr. Einzelartikel

Begräbsnlsläuten I 997 ff.

s. a. Glockenläuten Begräbnisplatz V I I I 1087 Behemoth (Urungeheuer) I 480, 1002 Behtenbrot (Schutz gegen Feuersgefahr) I 766 behexen: Brautleute I 1528 Kinder heilen, am Abend I36 Mühle V I 606 f. s. a. verhexen

Beichte I 1002 ff., VI 956,

VIII 453 d. Glocken VII 774 vor d. Kesselhaken IV 1272 vor d. Kreuzschnabel V 515 Ofenbeichte V I 1192f.; I X N. 108 Beichtbücher s. Poenitentiale Beichtspiegel I X N. 529 Beifuß I 127, 531, 934, 1004ff., 1242, 1491; II 1066; IV 712, 130, 738, 742, 1527; ν 75, 77, 78, 81, 772; V I 345, 410, 601, 1062, 1064; V I 1159; VII 725, 1031, 1492; IX 219, 226, 499, 501; I X N. 586 Beifußbier I 1280 Beigabe I 228, 444; III 1082ff.; VII ioi2f.; V I032f., 1083, 1088 Axt VII 947 Band I 871 Bärenklaue I 902 Bett I 1184 Biene I 1238

Begräbnis—Bein Bienenstock, Stück v. I 1239 Bier I 1272 f. Brannwein I 1499 Bratwurst I 1511 Brautkleid IV 1496, 1503 Brautkranz I 1523 Brautring V I I 707 Bretzel I 1562, 1565 Brot I 1635 Eigentum II 867 Erbse II 880 Feuerstein II 1438 Fingerhut II i496f. Fischernetz II 1554 Gebäck I X 2ogf. Geld (s. a. Charonspfennig) III 615; V 1122 Gesangbuch I X N. 465 Glocke V 938 Hedwigssohlen III 1625^ Haar I I I 1268 Hemd III 1737 — d. Fallsüchtigen IV 1507 Jadeit IV 575 Jude, Beigabe f. d. IV 830 Käse IV 1053 Körpermaß V 1856 Kümmel u. Salz V 806 Lebensmittel V 664f. Leinsamen I 1153; V 1198 Licht II 1091 Menschen- u. Tieropfer II 97of.

Messer V I 190 Meth V I 228 Mohn VI 451 Münze V I 815; VII 1569 Muschel V I 633 Muttermilch V I 287 Nadel u. Faden I 140; V 1077; VI 933 Nägel, abgeschnittene I 111 f. Nähnadel I 140 Namen-Meidung V I 959 Namentafel I X N. 320 Neugeborenes, Beigabe f. d. IV 1317, 1364 Ocker VII 823 Palmkätzchen VI 1372 Pferd VI 1672^ VIII 1091 Puppe VII 389, 392 Rasiermesser V 1117 Raute VII 547 Rind VII 699 Rosenkranz VII 786 Salz VII 903

Sargspäne VII 951 Sattel V I 1673 Sauerteig V I I 961; IX 444 Schaf VII 975 Schatz V I I 1013 Schere I X N. 146, 268 Schildkröte VII 1072 f. Schirm V I I 1079 Schrifttafel I X N. 343 Schuhe V io8of.; V I I 1333 ff· Schwein V I I 1470 Selbstmörder, Beigabe f. d. V I I 1629 Sieb V I I 1669 Silber V I I I 1 Speise I X N. 536 Speisegerät I 139 Spiegel I X N. 570 Steinbeil VIII 403 Strumpf V I 819; VIII 554 Taube V I I I 693 Testament VII 946 Totenkränze VII 950 Tränentuch VIII 1107 Uhu VIII 1287 Wagen IX 30 Wermut I X 501 Wöchnerin, B. für die tote I X 712 Zipfelmütze III 1551 Zitrone I X 941 s. a. Grabbeigabe

Beil VI 327, 429, 905, 1202;

VII 1184, 1522, 1523, 1691; VIII 347, 1333 Abwehr des Gewitters I 745 Stallschwelle I X N. 589 Steinbeil VIII 401 ff. für Windzauber I X 647; I X N. 586 s. a. Axt, Schneidendes

Beilager V851

s. a. Hochzeit, Ehe, Geschlechtsverkehr Beilhammer VIII 403 Bein I lOlOff.; VIII7 82, 1320 brechen I X N. 229 durchwerfen unter dem Bein I X 35 eingeschlafenes Β. II 1492 entblößtes III 331 goldenes Β. VI 155 krumme Β. VIII 78 nacktes B. d. Hausfrau IV "57

Bein—Berggeister sehen durch die Β. VI 843, 878, 888 Beine kreuzen 1300, 10121Ϊ. III 232; V 533; VII 691 Beinbretter V 1045 Beinbruch I 1011 f.; I X 70 Beinhaus: Zahlenorakel V 1427 Beinkleid s. Hose Beinverrenkung s. Verrenkung Beinwell VI 1064; VII1456, 1457; I X 7 0 Beinwurm I 1016, IX 84g Beischlaf s. Geschlechtsverkehr beißen (Biß) I 1016ff.; I X 766 abbeißen I giT. in Baumrinde b. V 72g, 730 Blindschleiche I 1397 Katze IV 1122 Kette IV 1286 Rockzipfel VII 750 Schlangenbiß VII 1121, 1125 Totenzehe V 855 Wermutstaude I X 502 Wiesel I X N. s86f. Wolfsbiß, heilkräftig I X 772 Zunge b. VII 1345 s. a. jucken Beißwurm I X 841 Bekassine VII 1281; VIII 868 Bekker, Balthasar I 1023 beklagen I 967 f. s. a. bedauern bekleiden s. anziehen, Kleid bekränzen s. Kranz bekreuzen s. Kreuz, Kreuzzeichen belauschen d. Geister III 497 d. Hexe III i88gf. das Nachtvolk b. VI 806 die Zwerge I X N. 1091 s. a. horchen belecken s. lecken Beleidigung des Wassermanns I X 169 f. Belemnit I 294, 1024ff., 1414, 1419; III 1374; VI 344» 375; VII 458, 1291 Belial (Teufelsname) I 1027 Beliar (Antichrist) I 480f., 1027 Belladonna VIII 1013

Bellantius I X N. 737 Belohnung d. Geister I X 58 d. Hebamme I X 144 f. d. Hüttenmännlein I X N. 259 durch d. Perhta VI 1482 s. a. Lohn, Geschenk, Zwerge Belomantie (Pfeilwahrsagung) I 1027f. Belsazar I X N. 302 Belsenöl VIII 1127 Beltane-cake III 385 Belusauge (Amulett) I 701 Beizebub I 1029ff., 1465; II 1626; VII 1610 Bemalung VI 86g, 874, 876, 909; VII 1444, 1447; I X N. 978f. s. a. Bild, tätowieren Benedikt (v. Nursia) 11031£F. Benedikt IX., Papst, VI 1392 Benediktenkraut V 1736; VI xoo4f.; VII 545; I X 92g s. a. Nelkenwurz Benediktiner: Zachariassegen IX876 Benetiktion s. segnen Benediktsminne I 1035 Benediktusgeld III 1624; I X N. 587 Benediktuskreuz VI 2g2; VIII 1588 Benetiktuspfennig I 136, 1740; III 598, 599; VII 1859» I391» !536; VIII 1126 Benetiktussegen I 1035ff. beneiden s. Neid Benevent 11041 Walnußbaum I X 71 Benno I 1042 f. Benrodt, Weissager I X 362 beor (Bier) I 1256 Beosetnacht VI 1688 Bensozia s. Herodias Beratides VII 1441 beräuchern s. räuchern Berberitze s. Sauerdorn Berches s. Barchus Berchta s. Perchta Berchthold VI i486 Berecinthia (Muttergottheit) I 1350; VI 1009 bereden s. besprechen Berenskränkt (Kinderkrämpfe) I 1089

31 Berg I 1043ff.; VIII 1546 Beinberg VI 152 Beschwörung auf d. B. I 1128 Blocksberg I 1423 fr. Brocken I i57gf. Entstehung I 1053 Glasberg VI 1409 heiliger Β. I 1047, 1054 hohler Berg I 1050 Hutberge IV 543 fr. Inneres des Β. I 104g Ketzerboden I X 979 Lärm im Berg VI 1596 offener Berg I 1051; I X N. 930 öffnen des Berges I 1051 Pestmann-Wohnung VI 1507 Regengott im Β. VII 578 Schatten als Zeitmesser I X N. I2Öf. Schutzberg VI 432; VII 1013 Schatzkammer VII 1002 Schuster im Β. I X N. 392 Totenberg VI 1415; VIII 1080, 1088 Trifels VIII ii4gf. Untersberg VIII 1483 f. Zwergenwohnung I X N. 1040 f. Bergahorn I 235 bergauf gehen I 1056 Bergbau: „alter Mann" I 333 Anna als Patronin I 449 pfeifen VI 1580 Rupert als Patron VII 854 bergentrückt I 1048, 1049, 1052, 1056 ff., 1382,1690; VII844,1002; VIII1483, 1484f.; I X 305, 450; I X N. 468, 487, 832 Schmied I X N. 260 Schuster I X N. 391 Spielmann I X N. 577f. Bergflachs I 610 Bergfräulein (Bergfee) I 1081; II 1048; I X N. 480 Berggeisterl 1071 ff., io84f., 1368f.; II 147; VII 861; VIII 269, 840, 1426; I X N. 845, 1017 Altvater I 351 Els II 795 als Insekt IV 697 als Jager IV 588

Berggeister—beschwören

32 Milch I X N. 524 Musikzauber VI 660 f. Berggrün V 1556 Berghopfen (Andorn) I 397 Bergkirchweih IV 627 Bergknappe I 1086 f. Bergkristall I 1422; V 578fr.; V I I 1259

B e r g m a n n VIII 828; I X N. 975 Barbara als Patronin I 907 Berggeist als Β. I 1073 Kleidopfer f. d. Wichtel IV 1487 Bergmännlein I 25, 1076, 1078; II 1703; III 145; VI 254, 255, 400, 652, 931, 1408; VII438,449, 1366; VIII 223,903,1170, 1484, 1485; I X 84, 441; IX N. 525 Gesang I X N. 461, 479 jauchzen d. Β. IV 637 s. a. Zwerge Bergmannslampe V 895 Bergmütter (Naturgeister) I 1081 Bergpolei V I I 1171 Bergschmied I X N. 259 Bergspiegel s. Spiegel Bergsturz (Erklärungssegen) I 1053, i o 5 5 Bergstutze VII 1118 Bergteufelchen (Bergmännchen) I 1076 Bergvolk s. Berggeister Bergwerk I 1084ff. Lärmverbot VII 1038 Zwergenarbeit I X N. 1087 Bergwurz V 928 Berlepiffchen (Bilswis) 11310 Berlich (Bärenbezwinger) I 898 Bernardino v. Siena I 1087 Bernardino, Bruno IX 417 Berndietrich s. Dietrich v. Bern Bernhard v. Clairvaux I 1087f.; VI 54 Bernhardsminne I 1089ff. Bernkes Jagd s. wilde Jagd Bernikelgans (Baumgans) ι 958 Bernstein I 360, 1091.; III 1502; IV 720; V 605; VII 1257, 1387» ΐ 4 4 ΐ ; IX 3 Ι 7 geweihter Β. II 454

Beringstein (Barsch-Stein) I 9^8 Berosus-Text III 282 Berserker 1888,911,1093 f.; II 749;V 1846; VII 888; VIII i476f., 1646 Berta VII 928 Berthold v. Regensburg I 1094f.; VI 1479, i486; VIII 1430 fahrendes Volk II 1140f. Geomantie III 636 Himmelsschrift I X N. 300 Bertholdstag VI 1484 Berufe I 1095f.; VIII i246f. erfahren d. B. durch Alphabetlosen I 17 Angang I 418, 422 f. Bäcker I 779 ff. Farben II 1201 Heiratsorakel I X N. 5i5f. Maurer VI 28 f. Totengräber VIII 1067 Trommelmacher VIII n66f. unehrlicher Β. VIII 1399 Wirt I X N. 986f. s. a. Handwerk, Metzger, Müller, Schmied, Schuster, Zimmermann usw. berufen I 1096ff.; III 906; V I I 1386; VIII 330 Glück III 882 Berufkraut I 1101, 1103f.; V 510; VI 1064; IX 601 Wundklee IX 823 Ziest IX 936 f. s. a. Beschreikraut Berufsorakel IV 1250 berühren I 1104 ff., 1124, 1165; III 774, 1387; V797; VI 1272; VII 557; VIII 525f., 632 der Leiche V 1040 i. Liebeszauber V I2gif. Schlangenhaut VII 1153 Schwelle b. VII i54if. Verbot des Β. I 1106 Wöchnerin-B. als unrein XI 695 berußen s. Maske, Ruß BeryUI 1108f.;V579;Vl47S beschämen: durch Nacktheit VI 841 Bescherchrist (Adventsmaske) V 1842 f. Bescherung: Weihnacht I X N. 922 f., 947

Beschimpfung: Vorstrecken d. Mittelfingers II 1493 des Urbanusbildes I 1291 „Beschiss" (d. Raupe) VII 539 Beschneidung I 664, 1448; IV 691, 1158; VII 734; VIII 1223, 1230, 1234; IX 66f. d. Bienen VI 1533 beschrelen I 686, 1096ff.; VII 325, 709; V I I I 330, 1195; I X N. 809 s. a. berufen Beschreikraut (Altvater) I 350, 832, i i o i ; VIII 1583; I X 2 2 Frauenflachs II 1776 s. a. Berufkraut Beschreiungsgeister I 686 beschwören I 1109 ff., 874, 1100, 1481; II 163, 1098ff.; III 350, 523fr.; V 798; VII 1008, 1445, 1584fr.; VIII 667, 787, 1461; I X 48, 67; I X N. 333 der Aale I 4 des Alpdrucks I 305 f. altes Weib I 348 f. Ältester I 349 Bannbüchlein I 880 f. Boppelgebet I 1479 f. Brennessel I 1559 f. flüstern I X N. 438 Gesang I X N. 426f., 448 Hagel III 1307 Hexe VI 861 Höllenzwang IV 258f. Jerusalem i. d. Β. IV 661 f. Jude IV 811 Kamm IV 943 Kreis (s a. Kreis, magischer) V468 Kreuzweg V 521 f. Kreuz-Zeichen V 544 lachen V 880, 883 Mammon V 1560 Mäuse VI 52 f. Mitternacht VI 427 Mühle VI 605 murmeln VI 629 Muschel VI 633 Nachtschatten VI 805 Nekromantie VI 997 fOch (Planetengeist d. Sonne) VI 1176 gegen d. Ohrwurm VI 1223

beschwören—besuchen Pflanzen-Β. VI i7iof. auf d. Schlachtfeld IX Ν. 239Γ Schlangenbeschwörung VII 1126, 1150, 1196 f. durchs Schlüsselloch VII 1233, 1234 Teufelsb. VIII 742 f. Totenb. IV 652 f. Totenbahr-Ziehen VIII 1052 f. Totenbefragung VIII 1053 f Totenerweckung VIII 1059 Wetterbeschwörung IX 508 fr. Wünschelrute IX 833, 837 Zypressenholz IX 995 s. a. Geister, Segen Besen I i6of., 298, 737, 745, 765, 1129 ff., 1194, 1203, 1426; IV 1150, 1330; V 61, 372, 671, 773, 1048; VI 18, 52, 282, 1202, 1273, 1531, 1690; VII 539» 540> 869» 1520, 1521, 1523, 1537, 1538, 1540, 1678; VIII 148, 328, 525, 590, 782, 963, 969, 1144, 1191, 1192, 1193, 1197, 1201, 1248, !249» 1373» i386f., 1392» 1540, 1589, 1636, 1730; IX N. 586, 591, 1100 f. d. Alp VI 429 alter Β. I 1144; VII 1087, 1106; IX N. 158, 159, 989 Backwisch I 796 Birkenbesen I 1334, 1335f., 1338 im Gebärzauber V 777 f. Heilzauber V 532 Hexenbesen III 1909; V 1731; VI 778 als Hexenhindernis III 1899, 1903 des Kaminfegers IV 940 f. Johannistau IV 760 kehren IV 121 iff. Kirchenbesen IV 1230 zum Krautfegen V 68 f. d. Kuh V 1544; VI 1693 Leichenbesen IV 1214; V 1129 nachwerfen I 1143 neuer Β. I 1153; VII 834; IX468 i. d. Ofen stecken I 1175

Ofenbesen VI 1200 als Opfer f. d. Rochus VII 746 d. Pestfrau VI 1508, 1510, 1511 f. Rauch-Orakel VII 523 schlagen mit d. Β. VII 1114 schreiten über d. Β. IX N. 805 Schuhe um d. B. stellen VII 1361 vor d. Stalltür I 1734 stehen auf d. Besen IV 1234 stumpfer Β. VII 1304 v. Tennekehren f. Hochzeit IV 1239 Überschreitendes Β. I 1138 verbrennen VI 1191; IX 646 fur Windzauber IX 646 Zwölftenbesen VI 430 s. a. kehren Besenfastnacht (Wettziehen u. Tanzen) I 1131; VIII 579 fBesenginster III 852 s. a. Ginster Besenreiser VI 1027 Besenritt I 1134, 1147ff.; VIII 1346 Besenschmalz II 1383 Besensprung VIII 256 Besenstehen I 1135 Besenstiel I 1150 Besentanz V 244 Besessenheit I 288, 1151; II i54f., 1106, 1107, n6gf.; III 484; IV 1329; V i 8 4 5 f . ; VII 374; VIII 601, 1578; IX 87; IX N. 348, 359 Hysterie IV 574 Besitz 11152 ff. -ergreifung VIII 1186 Erbe II 867^ Rasengang IX N. 104 umkreisen V 465 s. a. Eigentum, Landnahme besprechen I 1110, 1157 fr., I7I7> VII 575, 935, 1466, 1588; VIII 368, 381 f. Attich I 670 Brand I 1496 Brauchbüchlein I 1512 f. Braucher I 1160, 1162 braune Farbe I 1520 Fieber II 1462 f.

33 Flechte I 696 am Freitag III 64 gebrochenes Bein I 1358 b. Geburt III 1591 Geisterb. III 513 Gesichtsrose II 1483 Gicht III 844f. Gichter (Krämpfe) III 839 f. Herzgespann III i8i3f. Jebela (Haarwurmbespr.) IV 641 d. Kleider IV 1506 d. Krankheit V 379f. Kreuz Christi Milch goß V 484 f. am Kreuzweg V 526 murmeln VI 629 s. a. beschwören besprengen s. Wasserguß Bestattung III 1077 f. im Hause III 1553 des Kopflosen V 216 Schwelle als B.-Ort VII I5I2f.

Teilbestattung V 203 s. a. Begräbnis Besteck: unter d. Dachtraufe I 1419 Bestiarien s. Tierbücher besuchen I 1144, 1172ff.; III 78, 309; VI 246, 1196; VII 772, 850; VIII 644, 713, 1674, 1712; IX N. 145 anklopfen I 448 Brot f. d. Β. I 769 — u. Salz I 1625 Brotabschneiden I 114 beim Buttern I 1748 erster Β. I 1176 f. b. Essen II 1041 d. Geistermesse IV 1407 f. Gruß s. d. in Himmel u. Hölle IV 209 f., 234 Kaffee-Orakel IV 911 Katze, Ankündigung durch d. IV 1107 kehren IV I2i5f. Kirchenbesuch IV i4iof. Lätare V921 Lucientag I 745 f. Montag VI 560 in d. Ofen sehen VI 1194 während d. Schwangerschaft VI 696 beim Sterbenden VIII 45T bei der Wöchnerin I 616,

34 729; IV 1383; IX 346, 702, 705f. zu Weihnacht I X N. 968 Zwerge als Β. I X N. io76f. Betäubung: der Witwe vor d. Verbrennung IX 673 Betelblätter VII 812 beten s. a. abbeten, Amen, Gebet, Mund beteuern IX 48 Betglocke 11179 Beth, gute (Klosterfrau mit Wundmalen) II 790 Betfaanla IX 907 Betbenstein II, 790 Betholz III 363 Bethor (Planet Jupiter) I 1179f.; VII 16 · Betonie (Zehrkraut) 111801.; VII 1156, 1158 Betruf 11182f.; I X N. 450^ Alpsegen I 312, n83f. Betrug IV 1187; V I 114; VIII 1494; I X N. 814 b. Handel IV 1138 Betrunkener VII 628, 640; VIII 837 Kirchenstaub als Heilmittel IV I4i7f. Betschwester: als Hexe III 1899 B e t t l 1184fiF.; II 1282; VIII 1033; I X N. 811 aufstehen aus dem Β. I 678 Aufstellung d. B. 1185 Birkenbesen im Bett I 1338 Brot einnähen I 1638; V I I 970 Brunhildenbett I 1671 Eberborsten im Bett IX 626 Ehebett I 1582; II 584^ Floh II 1632 f. füllen d. Β. VI 490 Geisterbett I 1184, 1186; III 526 Gewicht aufs B. legen VIII 533 des Hausgeistes VIII 644 Kleidungsstücke f. Heimkehrzauber IV 1491 Hexe als Nadel V I 924 Hochzeitsbett I 1384 kämmen im Bett IV 949 kehren unterm Β. IV 122 7 f. klopfen IV 1540 Kohlen im Ehebett V 74 Krankenbett I 858

besuchen—Beubier Kräuterbüschel im B. V 445 Kreuz unterm B. als Schutz IV 1028 Kreuzschnabel unterm Brautbett V 515 legen, Gegenstände aufs Β. I 1186f.; IV 1162; VII 506 lüften des Β. V 1515 Majoran als Bettschutz V 1539 Rasen ins B. legen VII 506 Regenwasser unters B. stellen VII 607 rücken d. Β. VII 843 rütteln d. Β. VII 860 Schlange auf d. Β. VII 1147, n 4& Schuhe vors B. stellen VII i3iof., 311 f., 1359f. singen im Β. I X N. 459 des Sterbenden VIII 444 mit Strümpfen ins B. legen VIII 554 Totenbett VIII 1055 verstellen oder beziehen d. Β. IV1027 der verstorbenen Wöchnerin I X 7 1 1 Bettag s. Bußtag Bettdecke, blaue I 1378 betteln I 278, 400, 405, 1188ff.; V 374, 1790; VI 106, 1272; VIII 212, 1297 Apfel erbetteln IX 680 Birkenbesen I 1338 Brot I 1640 Fleisch II 1617 am Lätare V922 s. a. Heischegang Bett-Jeten IX N. 558 Bettlaken I 1488; VII 1183 Bettler I 725, 839, 1191 ff.; V 279f.; V I 578, 1034, 1052, 1726, 1727; VII 901, 1006, 1025; VIII 552, 5 β ι» 728, 1421; I X N. 536 Alexius als Schutzpatron I 262 Almosen I 2 76 f. — Verbot I 1193 alter Β. I 346 baden I 806 Besen nachwerfen I 1143 Brot I 769

Milchgeschenk VI 364» 1071 — und Weißbrot IX 443 als Opfer VI 1519 Pest als Β. V I 1506 Weihnachtsbrot I 1608 s. a. betteln, fahrende Leute, fahrende Schüler, fahrendes Volk, Zigeuner Bettlerbrot I 1627 Bettlerkönig IX 387 Bettlerstab I 1517; VI 137 Bettnässen I 1196 ff., 1200, 1338, 1359. 1682; V I 56, 58, 500, 1643; VII 414, 520, 841, 928, 1021, 1082, 1234, 1492, 1493, 1496, 1501; VIII 77, 147, 1076, 1093, 1541» I542> 1445; IX 202, 656, 909, 928; I X N. 411, 935 Fisch f. Heilung III 1611 Gebet IV 1413 Löwenzahn V 1438 Mäusebier I 1281 Bettseicherli s. Bettnässer Bettstaffel s. Bett Bettstaffeltreten IV 597, V I 1260, 1275, 1285; I X N. 144 Bettstroh I 1199 f. des Toten V 1095 am Martinstag V 1713, 1722 Maske V 1755, 1756 Mehl I 1645; V 675, 688; VI 108 Pfannkuchen-Zutaten VI 1559 Rindfleisch V I I 700 Ring, Material f. d. V I I 704 — Geld f. VII 711 Schnittlauch VII 1282 s ε Settler BettelumzügeI U90f.;VIII 1084, 1379 s. a. Heischegang Bettfedern s. Bett, Feder, Bettstroh, Kissen, Kopfkissen Bettuch s. Bettlaken Bettzalerli (Alpdrucksegen) I 1200 Bettzeug 11200 f. Betze (Drescher) I 894; V 310 Beubier (Erntebier) I 1274

Beulen—Bienenstock Beulen 11202 Beutelmann (Fieber) 11202; VIII 353, 677 Bewegungswahrsagung I 1203 ff. Bewegungszauber: b. Flachssaat V 1191 gegen Alpdruck I 302 bei Gewitter III 823 f. Orenda VI 1305 Seele I 441 f. beweinen I 967 f. s. a. beklagen bewundern s. loben Beydenrod, Johann, Pfarrer IX N. 68f. bezahlen I 1205 f. Butterbrot d. Zwerge IX N. 1053

Heilwasser, Verbot des Bezahlens I 845^ Hering III 1780 Schuhe VII 1321 bezaubern s. verhexen Bezoarstein I 1206f.; III 632; VI 3 7 5 Bezoartinktur I 1207 Bibel I 1208ff., 1688; II

1086f.; V I 586fr., 1566;

VII 1224, 1533, 1697, 1698; VIII 178,443,955, 964, 1589; IX N. 159, 853 Antichrist I 479 ff. für Geisterbann III 5i3f. Gott als Wettermacher IX 527 Höllenschilderung IV 247 fr.

Kindsbrei, Blatt aus d. B. fur den ersten I 1548 Losorakel V 1354, 1373 fr. im neugekauften Haus IV "59 Orakel II 209; VI 1040 Paradies VI 1417fr. Schlüssel u. B. f. Orakel II 209

s. a. Buch, Gesangbuch Bibelprobe IV 1518 Bibelamulett I 1219f. Biber I 1220ff., 1518 Bibergeil I 525, 1221; VI 1075

f. d. Bienen I 1239 Bibernelle I 854, 1223f.; V 950; VI 1 5 1 3 , 1 7 1 5 ; VII 1457; VIII 1677; IX 9,

59, 929; IX N. 973, 1059 Salbe V 761 Bibi (Amulett) I 1225 Bibiabinka I 1225 Bibliomantie V 1355, 1380 f. Biblische Worte imZauber I I225f.

biebrot 11590 Bielmann I 1324 Bida VIII 1427 Biene I 1226ff., 1445; II

648, 738, 846, 903, 1042, 1467; III 123, 675, 1242, 1 3 7 5 ; I V 64, 290f.,305f., 342, 1297; VI 14, 147, 193, 1044; VII 1038,

1275, >454,' 1576; VIII 185, 34a, 538, 788, 790, 821, 900, 1042; VIII 1050, 1 1 3 4 , 1499; IX

2 7 1 , 8 4 2 f . ; I X N . 243, 276, 476, 927

Ameisen, Schutz vor II 1537 Andorn als Reizmittel I 398 Aphrodisiacum I 530 April I 564 f. Ärmel-Zauber I 581 Armsünderfett IV 47 Bienenstock ausfegen IV 1230

bannen, in den B.-Stock IX567 Beifuß im B.-Stock I 1009 Bernhard als Patron I 1088 Bibergeil I 1222 Bienenkorb s. d. Bienenstock s. d. Bienenvater I 1229, 1244, 1246; V I I

638f.

Diebstahl, Zauber gegen II 972 f. Entstehung I 5, i227f., 1248, X254

essen d. Β. VIII 1410 Feilschverbot beim Kauf II 1315 Feind des Fluchens II 1643, 1648

Fortpflanzung I 1227 Gertrudstag III 704 geschenkte B. III 723 Gründonnerstagszauber II 341 Haarwuchszauber VI 905 Honig f. d. Ambrosius I 360

35 Hostie IV 419 kaufen IV 1138, 1175, 1179 Klee IV 1457 Krötenstein-Zauber V 633 Laurentius V 929 Lichtmeß V 1267 f. Mariensegen V 1669 Mittwoch VI 446 f. Nacktheit des Imkers beim Schwärmen d. Β. VI 842 mit Osterwasser besprengen VI 1360 pfeifen VI 1596 Rasen als Schutz VII 501 sammeln I 966 Schlangenpulver-Zauber VII 1 1 4 8 Schwärm einholen IX N. 422

stechen V 881 stehlen VIII 378 Tod des Hausherrn ansagen V 1571 tote Β. I 1227, 1243 Totengeister, Zauber gegen IV 1540 Verkauf d. Β. IV 1186 durch Wolfsgurgel fliegen IX772

s. a. Insekt, Wabe Bienenbuch des Thomas v. Ghantimpr6 VIII 769 Bienenfresser 11252f.;VIII 874 Bienenkasten VII 947 Bienenkönigin VIII 843, 846

Bienenkorb IX 297 blaue Lilienwurzel unter dem Β. I 1383 Krebs als Schutz V 448 Osterkerzen-WachsVI 1338 Totenhaare, hineingeflochtene V 1100 s. a. Biene, Bienenstock Bienenkraut IX 601 Bienenmutter I 1226, 1228; VIII 871 f. Bienenschwarm IV 1165; VI 616;VII 918, 994

1344;VIII

Bienensegen 11253£F., 1242; VII 1586; 1600 vier Evangelisten II 1086 Joseph IV 774 Bienenstich VIII 1446; IX 224

Bienenstock VII 1547

36 Bänder am Β. I 872 geschenkter I I I 445 klopfen an d. Β. V I I I 784; 1X495 Kranzzauber V 398 Mehlsegen V I i04f. Melissenzauber V I 128 Messerzauber V I 193 Palm V I 1374 reinigen V I 1533 rücken V I I 843, 860, 1 3 8 1 ; V I I I 982 segnen d. Β. V I I I 82 Span vom Β. I 402 Standortwechsel I X N. 933 stehlen V I I I 370 mit Teighänden anfassen V I I I 719 Tod ansagen V I I I 989 umdrehen V 1 1 5 7 umwandeln V I I I 1372 mit Zimt einreihen I X 939 s. a. Biene, Bienenkorb Bienenvater I 1229, 1244, 1246; V I I 638f. Bier I 981, 1255 ff., 1421, 1502, 1 5 0 3 ; I V 1 3 7 , 1 2 5 6 ; V 502, 1361, 1522; V I 58, 1 2 1 , 255, 267, 356, 362, 385, 434, 609, 950, io35f., 1 1 8 1 , 1283, 1348, 1452, 1480, 1532, 1556, 1569, 1608, 1692; V I I 956, 1068, 1082, 1494, 1566, 1639, 1644; V I I I 192, 5 2 1 , 840, 904, 1 1 1 2 , 1113, 1114, 1117, 1118, 1119, 1121, 1122, 1143, 1160, 1 1 6 1 , 1238, 1473; I X 155, 181 f., 208, 292, 293» 298, 302, 309, 3 1 1 , 312, 9 1 0 ; I X N. 507, 513» 5 H . 524, 525, 526, 535 Ausschank, erster V I 1 1 9 2 ; V I I 1102 bedecken I 970 brauen I 1513fr., 1555; I I 690, 621 f. Diebstahl d. Zwerge I X N. 1066 Eberbild I X 628 in Eierschalen II 690 Engelbier I X N. 507 Erbbier I 230; V I I I 1022 Gambrinus I I I 286 Geister-B. I 757 Guckuck V 746

Bienenstock—Bilwis Johannisbier I V 757, 759 Julbier I X N. 874, 884, 892, 928, 945, 952 Kessel zum Bierbrauen I X N. 930 Kranzbier V 407 Kreuzbaum -Hahn, ausgießen über d. V 486 f. d. K u h I X N. 947 Leichenbier V 1083 gegen Magenleiden I V 439 f. d. Pest V I 1 5 1 9 Pfingstbier I X N. 253 Schere als Schutz I X N. 147 Schlangenhaut-Zauber V I I 1151 Schmeckebier I X N. 253 singen beim Brauen I X N. 453 Toten mit B. besprengen V 1083 Warmbier V 1 7 1 0 f. d. Wichte V I 353 s. a. brauen, Getränk, Nahrungsmittel Bierbrauer I 1514 Bieresei I 1260, 1268, 1282 Bieressig I I 1063 Biereule s. Tirol Bierhahn I 1337 Bierhochzeit I 1277 Bierhefe I I I 1627; V I 274 schlagen V I I 1 1 0 1 Bierhorn I 1271 Bierkrug V 636 Biernickel I I I 698; V 42; V I I 383 f. d. Bergahorn v. Moseid I 235 Bierpfennig I 1514 Biertripper I 1281 Bierwecke I 1343; I X 282 Bierwetzel I 1260 Bierzapfen I 1277 Biestkuchen V 687; V I 365 Biestmilch I V 261, 264; V 779f.; V I 266 Biga Salutis V I I 1557 bigalan I X N. 439 Bihlweise (Butterhexe) I i727f.; V I 294 Biikenbrennen I I I 172; V I 1526 BUd I 1282f. des Antonius I 506 fallen I 1203; I I 1 1 6 1 Götterbild I 1349 f. Legenden v. d. Kraft d.

Bildes I i286f. Marienbild I 1457; V 1644 f. Photographie V I I igf. schenken V I 926 des Selbstmörders V I I 1 6 2 9 Teigbild V I I I 725 des Toten V I I I 1032 verhängen I 1296 weinendes Bild I X 321 s. a. Bildzauber, Heiligenbild Bildamulett I 380 f. Bilder, heilige V 193 Bilderhändler I 1298 Bilderschrift I 1298 f. Bildertragen V 1646 Bildflachs I 1299 f. s. a. Bildmädchen Bildmädchen I 1299f. Bildopfer I 1300 f. Bildstock I 1 3 0 1 , 1302f. Bildtragen V 1663 Bilduks, Poltergeist I X N. 291 Bildzauber I 385, 389f., 394, 1289, 1282f.; V 208; V I 926f.; V I I 1058; V I I I 1558; I X N. 818 Atzmann I 671 d. Freimaurer I I I 31 f., 41 d. Jägers I V 577 Rachepuppe V I I 459 ff. Spiegel I X N. 573 für Wildbann I X 605 s. a. Bild, Heiligenbild BUgei I I 641 Billeweis s. Bilwis, Sibylle Weis Bilmann V I I I 629 Bilmesschnitter s. Bilwis Bilsenkraut I 828f., 919, 1305ff.; I I 1659; V I 5 1 , 895, 1239, 1706; V I I 5 8 1 ; V I I I 1530; I X N. 586 Bilsenkrautöl V I 1238 Bilsenschneiden, d. Hasen III 1519 Bilstein I X 603 Bilwis I 32, 40, 133, 350, 1308 ff., 1490, 1492,1520, i539> 1749; I I 463. 526, 545> 547» 944> i6( >4; I I I 40, 654, 922, 1198, 1 4 1 1 , 1530; I V 265, 7 2 1 ; V 265, 774, 942, 1488; V I 130, 194, 255, 3 1 2 ,

37

Bilwis—Blank-Aal 316, 702, 856; V I I 418,

50^ 573» 708, 969» io67>

1658, 1526, 1434; V I I I ι, 83, 117, 240,841, 664, 971, ii26f., 1321, 1338, 1405, 1544, 1608; I X 7, 915, 442» 920, 932; I X N. 46, 290, 423, 572 Abwehr I I33f. Freinächte III 45 Hut IV 521 Kohle als Abwehr V 75 Kuchen f. d. Β. V 658f. Umgangszeit I 1319 B i l w i s b a u m I X N. 201, 202, 209

Binde VIII 1082

s. a. Band, binden, Bindezauber

Bindebrief I 1324f., 1332 binden I 1324, 1325 fr.; II ni4f., 1119, 1456, 1461 f.; III 514, i2ioff.; V I 1541, 1662; V I I 1233; VIII98,123, 1378; I X 17 abbinden I 12 f. Adoption I 196 Band (s. d.) einbinden V 311 Eule u. Pferd II 1074 Faden um d. Handgelenk V 1708 Fessel II 1344 fr. Fremder I X N. 423 b. d. Heuernte III 1820 Kapelle mit Ketten b. V 1218 Klette IV 1529 Kranzbinden I 402 Krebs auf krankes Glied binden V 452 Kröte auf kranke Stelle b. V617 Kuh V I 138 Leiche V 1053 f. Leiterbinden V 1203 am Namenstag V I 966 Nestelknüpfen (s. d.) Petri Stuhlfeier V I 1534 Seidenfaden I X N. 417 Taschentuch V I I I 670 an Tischbein b. V I I I 960 Toten I 139 Weinstöcke V 667 s. a. anbinden, Band, Faden, Fessel, Hegung, Knoten, Schnur, umbinden

binden u. lösen: Merseburger Zauberspruch V I 183 f.

Birkenschwamm VII 33 Birkenteer IX 856 Birkeilwäldchen IX N. 211,

957f.; IV 11535 V 400f.; V I 1473

Birkenzeisig V 1200 Birkwurz I 1463 Birnbaum I 520, 1339ff.;

Bindertanz V 753 Bindezauber II 174, 184, Bindfaden melken VI 320 s. a. Faden

Bindnagel 11333 Bingelkraut VII 1702 Binse I 1333 f. Binsenschnitter VII 883 Binsenwahrheiten IX 49 Binsfeld, Peter I 1334

Birchmaus VII 1430 Birewegge IX 206 Birke I 1334ff.; III 436; IV

716, 721 f.; V 970, 1516fr.; V I 327, 328, 1058, 1690; V I I 539, 801, 1108, 1480, 1538; V I I I II 19, II22, 1336, 1373» 1377, i486, 1521, 1608; I X 6, 84, 207; I X N. 204, 205, 207, 425, 5i3f., 524, 585, 1101 Alp I 294 Besen I 1129, 1130; V I I 53 I Bierhahn aus Β. IX 311 Erntemai II 952 Fistemeier II 1570 geschmückte Β. V I I I 1 5 1 9 ^ Gichtübertragen V 1735 heiliger Baum d. Ostara V I 1314 Kranz V 411 Rinde V I 868f.; V I I 1*46; I X N. 330 Rute I 737; IV 989; V 68, 1165, 1527, 1217, 1710; V I 1346 f., 1572, 1688 Saft V 685; IX 854 Schicksalsbaum I X N. 200 Schlange u. Β. V I I 1127 schmackostern V I I 1235 schütteln V I I 1383 umtanzen V I I I 1354 Wein aus d. Β. I X 301 s. a. Baum

Birkenbaumschlacht IX

N. 91, 211 weißer Fürst I X 455, 452 s. a. Schlachtenbaum, Endschlacht

Birkenbaumweissagung IX 481

212, 213

III 1351; V 1570; V I I 956, 1521; V I I I 1483, 1488; I X 853, 880; I X N. 204, 205, 207, 208, 222

Heilzauber I 36 s. a. Birne

Birnbaum-Mispel VI 391 Birnbrotl 1342, 1605, 1624; V 988; V I I 493; V I I I 226; I X N. 887, 889 s. a. Brot, Gebäck, Teig, Weihnachtsgebäck

Birne I 1339 fr.; VI 1058, 1167; V I I 300; V I I I 803; I X N. 886, 905 s. a. Birnbaum

Birnkraut IV 674

Bischof: Handschuh III 1406

Kinderbischof (s. d.) Stab IV 132 Wahl V i375f. Wassermann als Β. V I 73 Bischofsmais: Käsemirakel IV 1054

Bischofswurz I 1182 Bismänot I 721 Bissen I 1343 if.

erster Β. I i344f., 1358 — anblasen I 1358 gestohlener I X N. 278, 280 bitten s. betteln

Bitterbier I 1274 Bitterklee VI 1513 Bittersüß I 1347 f. Bittgang I 1348ff.; VIII 1375 Kreuzwoche V 534f.

Bittgebet, IX N. 833 s. a. Heischegang

Bittschriftenlinde III 101 Bittwoche I 1353 Bittzeremonie: gegen Hagel III

I3i3f.

Bitumen VI 617 Bitz V 299 bix, bux, bax V I 1589 B j a r k l (Bärheld) I 911

Blähhals VIII 665

Blank-Aal I 1

38 blank machen VI 194, 860,, 861 Blase: Regenblasen VII 606 Blasebalg I 1358 blasen I 128, 1124, 1354f., 1468 f.; VI 205, 623, 647f.; VII 1466, 1621; VIII 167, 231, 318, 350, 539» 593> 800, 911, 1263, 1573» 1646; IX xi6 Adventsblasen I 198 anblasen VIII 1573 in die Augen bl. I 1392 Blendung durch Anblasen I 1393 in d. ersten Brei bl. I 1348 gegen Halsleiden I 1360 f. Mehl vom Brot bl. I 1658 in d. Mund bl. VI 1159 Nachtwächter VI 809 f. in d. Ohren bl. VI 1207, 1209 Schalensteine VII 992 Schloß aufbl. VII 1216 ins Schlüsselloch bl. I 1197; VII 1234 in d. Schornstein IX N. 289 Schutzzauber IX 784 in d. Stiefel bl. VII 1322 in d. Tür bl. VII 946 ins Wasser bl. I 1391 in d. Wasserglas VI 788 Weihnacht IX N. 873 weiße Frau, Anhauch d. VI 990 mit d. Wetterhorn IX 524 Wieselatem als Gift IX 581 f., 583, 589f. Wolfsauslassen IX 788 s. a. Atem, hauchen, pfeifen Blasenleiden IX 627 Blasensteini 1360; III 1482, i 4 8 3 f.; VIII 418, 1540 Bläseorm VII 1133 Blaser I 1355, 1162 Bläseworm VIII 547; IX 843 Blasibrot I 1627 Blasilicht I 1361 Blasius (kathol. Nothelfer) I 1360ff., 1521; VI 1658, 1678; VIII 656, 806; IX N. 319, 346 Blasiuskerze V 532 Blasiussegen I 1364f. Blasiustag I 1360; VI 99 Krapfen V 430

blank machen—Blei Blasiuszettel IX 786 Bläßhuhn I 1365 Blatt: Ahornblätter I 236 Birkenblatt I 1336 Birnenblätter I 1342 Buchenbl. I 1693 Buchsbaumbl. I 1696 Eichenbl. VI 971; VII 808 d. Klette IV 1529 Lorbeerblatt V 1350 Löwenzahnbl. V 1440 d. Malve V 1558 d. Meerrettichs VI 75 Pappeibl. VI 1390 Phyllomantie VII 2iff. Rettich-Bl. VII 688 Rosenbl.-Orakel VII 24 f. Sargkissen VII 946 schreiben auf d. Bl. IX N. 330 Sevenblätter VII 868 zerbeißen I 1021 Blätterkohl V 62 Blätterkranz V 600 Blätterkuchen V 681 Blattern I 1365f.; VII 422, 548, 701, 982; VIII 729 Barbara I 908 Blatternstein s. Pockenstein Blattgold VII 1261 Blattläuse I 1366 Blattschwimmen VI 1285 blau I 13, 131, 420, 746, 780, 1366f., 1521; II 1192, IV 533 I 1 5 7 ; V 1045, 1148, 1 54, 1181, 1581, 15835 V 554, 1357, 1500, 1712; VII 527, 822, 1210, 1260, 1262, 1708; VIII 13, 366, 703, 1134, 1135, 1138, 1191, 1306, 1307, 1538, 1600; IX 131, 220; IX N. 852, 919 Auge I 694 Band 1868 Blume I 1051; VI 664; VII 1229 Brautkleid IV 1498 Fieber VI 903 Flamme VI 1505; VIII 1458 f. Hose IV 407 Kleid IV 1467, 1501; VII 749 — d. Alp IV 1478 Kreide VI 1212 Lilie VII 1547 Männer, blaue IX 385

Milch VI 319 Osterei VI 1329 Osterlamm VI 1354; VIII 59 Papier VII 1490 Pestflamme VI 1515 Rock IX870 Sand VII 937 Sarg VII 945 Schatzfeuer VII 1003 Schuh VII 1348 Schürze VII 1367, 1370, 1372, 1374, 1375, 1379, 1523; VIII 549; i x N. 586 Schürzenband VII 1216, 1232, 1369 Strumpf VIII 546, 547, 548, 551 Strumpfband VIII 556, 559 Tuch VI 1014 Wegwarte IX 234 Wollfaden IX 815 Zuckerhutpapier IX 954 Zwiebel IX 971 s. a. Farbe Blaubart V 1614; IX N. 139 Blaubeere s Heidelbeere Blauhusten VIII 366 Blauhütel I 1386f.; IV 518, 545; VI 800; VIII 1426 Blaumänner VII 1433 Blaumantel (Teufel) I 1372 Blaustein VIII 1672 Blaustrumpf I 1374; VIII 546 Blautopf IX 181 Blech I 1387 blechera 11387 Blechkranz I 1266 Blechschuh VII 1339 Brachsme I 1507 Blei (Fisch) s. Brachsme Blei (Metall I 1387f., 1504; VI 209, 1266; VII 1339; VIII 224, 804, 1488; IX 855 Bleigicßen s. d. mit Fledermaus kochen II 1588 f. Freikugeln III 3f. Kamm III 1252 Krampfring V 375 Kreuz V 545 Mantel des Aufhockers I 677 Ohrring VI 1219 Ring VII 709

Blei—Blitzfeuer schreiben auf Bl.-Platten I X N. 331 vergraben I X N. 998 bleichen I 1388f.; VIII 691 Bleichsucht I 1375, 1389; II 1 1 9 6 ; VI 595, 790; V I I 688, 833; VIII 366, 706, 1076; I X 1 1 3 , 969; I X N . 288

Bleigießen I 201, 399, 689, 1389ff.; II 754; IV 560, 1235, 1243, 1546; VI 462 f., 1040, 1278, 1285, 1287, 1294; VIII 1542; I X 40f., 989; I X N. 943 Bleikugel V 7 5 7 ^ 759f. Bleiweiß I 1381, 1388 Bleizucker V 1743 blenden 1 1392 ff. Strafe d. Zwerge I X N. 1091

verblenden VIII 1548f. s. a. täuschen Blendstein I 1395f.; VIII 1459, 1 6 2 1 ; IX 888 Blendung VIII 516 Blendzauber VII 1313 Blepharomantie IV 796 Bleeemjagen I 1363 Blick: des Aussätzigen I 728 Basiliskenblick I 935 böser Blick (s. d.) guter Bl. I 690 f. Macht des Menschenblicks VIII 483 scharfer Bl. VI 1567 Totenbl. I 970 Wetterleuchten als Β. IX 549 f· s. a. Auge blind I 708, 710, 711 f., 1356, 715; VIII 747; VI i i 7 , 504, 1 0 1 9 ; VII 539, 891, 1076; VIII 634, 646,688, 9 2 1 ; I X 1 2 3 ; I X N. 5 1 6 Wiedehopf, blinder IX 565 durch Bovist I 1485 Eidechse, bl. II 674 Fledermaus II 1583 Maulwurf VI 7, 8 f. Naihre, Kinderschreck I 27 Pestfrau VI 1509 s. a. Augenkrankheiten, blenden Blinder I 1700 Blindmoll VI 8 Blindschleiche I 1396ff.; III 896; V 1662; VI

39

1523;VII II 16;VIII254,

Nest VIII 1682 Palm VI 1375^ Pappel VI 1389 Rittersporn VII 726 Robbe VII 743 Rotkehlchen VII835 Rotschwänzchen V I I

658, 783, 868, 875

Binse z. Augenausstechen I

1333

Blindstein I 708; III 1322 f. Β liny VII 924 blinzeln I 697 Blitz I 73, 952, 1399ff., 1680; II 1442, 1390, 1393. 1417; III815fr., IV 1 2 0 2 ; VI 427, 938, 1538, 1712; VII 476, 894; V I I I 319, 664, 7 1 2 , 842, 861,

973» 975; I X 339) 530f·; I X N. 493 Abwehr durch Antlaß-Ei III 1190, 1191 Backtrog I 778 Belemnit I i024ff. Birkenreiser I 1336 Bocksgehörn I X 924 Brennessel I 1555 Buche I 1692 f. Buchsbaum I 1695 DachwurzIII i577f. 1579 Donner stein II 326 fr.

Dornstrauch VI 358 Dürrwurz II 513 Echenit II 535 Ei II 609 Esche II 999 Eselskopf II 1012 Farnkraut II 1227 Geier III 459 Glockenläuten IV 1531 Hasel IX 829 Herdfeuer III 1762 Hyazinth IV 547 Jerichorose IV 657, 658

Katze IV i m Kesselhaken IV1278 Klatschmohn IV 1445 — — Knochen, geweihte V 9 Kohle V 75 Königskerze V 183 Kreuz V 551 Kreuzdorn V 505 Linde V 1307 Maibaum V I5i6f. Maien VI 1690 Mistel VI 389 Nacktheit VI 844

837

Schlafapfel VII 1088 Speise I I I 249; V I I I 275f· Storchennest V I I I 499 Vierklee IV 1455 Wacholder I X 7 Wegwarte I X 235 Weide I X 242 Weißbuche I X 445 Weißdorn I X 446 Wucherblumen I X 820

Zaunrübe IX 887 Zwieselbaum IX 972 Adler als Träger d. Flammenbündels I 175 Alprute-Entstehung I 311 anziehen d. Bl. I X 882 durch Bärlapp I 926 Donatus als Patron gegen Bl. II 3 1 0 Farbe d. Bl. I 1367 ins Haus ziehen II 1578 Rauch als Blitzleiter VII 525 Rautenamulett VII 546 als Schlange VII 1136 Skabiose, BlitzblumeVIIIi2 Specht als Blitz-Symbol VIII 140 Speiseopfer I X N. 535 Strafe f. Fluchen II 1650 s. a. Donner, Gewitter, Wetter, Wolke Blitzableiter I 1406, 1419 Blitzamulett I 1419 Blitzbaum I 1018, 1019; II 524; VIII 122, 647, 664; I X 74, 230, 462; I X N. 1002

Blitzbaumholz I 1409, 1419«.; III 831; VI 221; VII 303; VI 1 7 2 5 ; I X 248; I X N. 119, 493 Blitzblümchen IX 661 Schaumkraut VII 1020 Blitzbücher IX 538 Blitzfeuer I 1421 f. löschen VI 289

Blitzkatze—Blut

40 Blitzkatze I 1413 Blitzkraut VII 495; VIII 604; IX 254 Blitzröhre (Belemnit) I 1024 Blitzroß VI 1631 f.; IX N. 169 Blitzschlag VII 418 Blitzsteine I 1422; III 959; V791 Blitztiere VIII 796 Blochfest (Faschingsfest) I 1428 Blockabend IX N. 899 Blockflöte VI 1578 Blocksberg I 1423 ff., 1579; III 1829; V 1546, 1550; VI 239, 778, 857; VIII 1208; IX449; IX N. 475 Blockziehen I 340, 1428f.; II 1255; VIII 1386, 1394 Blödsinn III 559 s. a. Geisteskrankheit blond III 1250, 1252; VI 279; IX 131 bloß I 1429ff.; VI 1272 s. a. barfuß, barhaupt, nackt, verhüllen bldtan VIII 633 Blücher, Marschall IX N. 189 blühen I 952, 1431; IX 76 Ähre VII 768 Apfelbaum I 518 außer d. Zeit bl. VIII 999 Barbarazweige I 909 Fingernägel II 1501 im Herbst III 1752 Hundsrose IV 494, 495 Kriechenpflaume V 564 f. Myrte VI 715, 716 Obstbäume VI 518, 1167, 1176 Omen VIII 765 Pflaume VI 1716 Roggen VII 764 Rose VII 779 Schatz I 1370 Schatzblume VII 1003 zu Weihnachten I 400; IX N. 904f. s. a. Blume, Blüte Blume I 14311ϊ.; VII 1257 Alpenrose I 307 Aster I 629 Augenblume I 708 Aurikel I 725 f. Begräbnis III 1090 f. d. Bienenstock I 1238, 1243

blaue Blume I 1051, 1375, Veitblume VIII 1541 1381; VIII 1568 Vergißmeinnicht VIII Blumenstock: Trauerzei1568 f. chen VII 860; VIII 1135 Weihnachtsblume IX N. Farbe II 1206 927 Fronleichnam III 121 f. Wunderblume VIII 1457, Frühlingsblumen s. d. 1460 gelbe Bl. III 572, 573, 574, s. a. Knospe, Pflanze u. d. 578 Einzelartikel geweihte Bl. V 390 f. Blumenmythus VI 726 Gewitterblume III 833 Blumenorakel VI 1278,1279 Glockenblume III 876 Blumenstock: TrauerzeiGoldlack III 933 chen für d. Bl. VII 860; Goldrute III 938 VIII 1135 Grabblume III no3f. Blumenstrauß VII 1419; Johannisfeuer als Weihe IV IX 146 741 Blümlisalp I 1434 Kette aus Blumen VIII Blusteier II 641 Blut I 1421, 1434ff., 1706; 1351 III 786; IV 1089f., 1489; Königskerze V 182 f. V639, 869, 986; VI 155, Kornblume V 247 f. 158, 159» i65» »66» 251 f., Kornrade V 3i5f. 966, 1513; VII 802, Kranzblumen V 425 8o5f.; VIII 36, i n , 187, Kreuzblume V 499 f. 213, 419, 420, 424, 425, Kuckucksblume V 742 623, 624, 907, 911, 1116 Kuhschelle V 7gof. 1129, 1423, 1474 f., 1556; Lebensblume V 955 IX 119, 157, 181, 249, Leberblümchen V 985 f. 772 Levkoie V 1227 Aalblut I 1, 2 Lichtnelke V 1273 des Abel I 22 Lilie V 1300 f. Aderlaß I 172 f. Maiglöckchen V 152 7 f. f. Alraun I 314 Margarete V 1637, 186iff. Armsünderblut I 762 Marienblumen V 1660 f. baden in Bl. I 834f. Märzglöckchen V 1741 Bärenblut I 902 Maßliebchen V 1637, des Birnbaums I 1340 1861 ff. blaues Bl. I 1375 im Melkeimer VI 134 Blutwunder I 1602 f. Orakespender VI 1266 d. Brautleute III 1267 Papierblumen IX N. 918, Brot, blutendes I 1602 f. 962 in Blut tauchen I 1639 für die Quelle VI 1362 Bocksblut VI 905; IX 914, Ringelblume VII 724 Rose VII 776 fr. 925, 927 rücken d. Bl. VIII 982 Ghristenblut VII 734 säen VI 493 — für Judenmatzen IV 815 Schatzblume VII 1003, Christi Blut VI 396 1007, 1217 Drachenblut II 389 in d. Scheune streuen VII einreihen mit Bl. VII 624 1044 des Ermordeten VI 572 f. Eselsblut II 1005f., 1018; Schlüsselblume VII 12 28 f.; V234 1X777 Fledermausblut II 1585, Schneeglöckchen VII1280 f. 1587, 1588, 1589, 1592 f.; Sieb mit Bl. VII 1673 VI 1628; VIII 804; IX Spinnblume VII 756 N. 329 Strauß VII 1419; IX 146 Flurnamen IX N. 2igf. Strohblume VIII 544 f. f. Freigewehr III 5 Totenblume VIII 1056

Blut—Blutsauger f. Freikugeln I I I 8 Froschblut I I I 134 Fuchsblut I I I 192 zum Garnfarben V I 1 5 1 5 Gemsenblut I I I 631 Gichtzauber V 1549 Gottesurteil I I I 1052 fr. Hahnenblut I X 829 f. Hasenblut I I I 150, 1 5 2 1 ; V I I 1533; V I I I 1409; I X N. 329 f. Hausbemalung V I I 1263 als Heilmittel V I 697 d. Heimwehkranken I I I 1689 Herzblut I I I 1796 Hexenblut I I I 1906, 1913 d. Hingerichteten IV 47, 1161 Hirschblut IV 105 Homunculus IV 287 aus d. Hostie I I I 7 d. Huhnes IV 456, 457; V I 354; V I I 1438; I X N. 329 Hühnerauge IV 460 Igelblut IV 670; V I I I 487; I X 766 Kalbsblut I V 919 Katzenblut IV 1 1 2 1 ; V I 971; V I I 1437 Kinderblut IV 1337; V I I I 725 des kleinen Fingers II i49of.

Knöterich V 26 f. Kraft des Bl. I I I 1664 Krähenblut I 703 Krankheitszauber V I 926 Krötenblut V 622 Kruzifix V 638 im Kult V 800 f. f. Lämmleinbrot V 892 Lammblut V I 1340; V I I I 724 aus d. Linde V 1306 Lustration V 1466 malen mit Bl. V I I I 752 Männerblut V I I 426 Marienkäferblut V 1701 Maulwurfsblut V I 12 f., 19 Menstruation I 5 1 3 ; IV 1095f.; V I 1650 statt Milch V I 3i6f. Nasenbluten V I 972 f. Ochsenblut V I 1180 f.; V I I I 484

Opfertier-Bl. V I I I 904 des Osiris I 42 des Osterlammes V I 1340 Pferdeblut V I 1646, 1671 f., 1681; V I I I 435 Rabenblut V I I 452, 455; I X N. 329 Rehblut V I I 619 Rindsblut V I I 700 Ritualmord V I I 727 fr. Robbenblut V I I 742 Salamanderblut V I 456 Schafsblut V I I 981 unter d. Mühlrad gießen V I 610 Schildkröten-Β. V I I 1073 Schimmel-Bl. I X N. 181 Schlachtfeld I X N. 219 f. Schlangenblut V I I 1150, 1166 Schneckenblut V I I 1267 schreiben mit Blut I 1575; I X Ν 329, 360, 363 Schwalbenbl. V I I 1394 Schweineblut V I 1574; V I I i49of.; V I I I 729, 1493 Sohle mit Bl. schmieren V I I 1300 Spatzenblut I 529; V I I I 2 5 4 Spiegelwahrsagerei IV 1104; I X N. 554 d. Stachelschweins V I I I 352 Steinblockblut I X 927 stillen d. Bl. (s. a. Blutstillen) V 530 Storchenblut I 148; V I I I 505 Sühnopfer IV 1337f. Taubenblut V I I I 6g8, 702; I X N. 330 des Teufels f. d. Ammer 1 368 f. d. Teufelspakt d. Freimaurer I I I 33 Tierblut V I I I 804, 810 Totem I X N. 21 des Toten f. Schadenzauber V 1099 im Treffzauber I I I 4, 808 trinken d. Bl. I I 1176; V 797, 800, 1156; I X N. 817 Tür mit Bl. bestreichen V I I I 1189, 1204 Uhu-Blut V I I I 1293 unschuldiges Bl. V I I I 1445, i449f-

41 des Vampirs V I 817 f. Wachtelblut I X 21 weinen (Blut w.) I X 318 Weissagung aus d. Bl. I 914; IV 1257 vor Weltende IV 871 weißes Blut I X 885 Wiedehopf-Blut V I I 1059, I X 566 Wieselblut I X 599 Wildblut I X 604 Wildschweinblut I X 627 Wolfsblut I X 773, 778 Ziegenblut I X 904^, 913 s. a. Einzelartikcl Blutaar-Ritzen II 1316 Blutachat I 1456 B l u t a r m u t V I 790 B l u t b ä u m e I I I 1061 B l u t b u c h e I 1692 B l u t d u n s t I 685 Blüte, des Farns I I 1224Γ d. Hauswurz I I I 1579 d. Heidekrauts I I I 1632 d. Holunder IV 272 Kastanienblüte V I I 791 d. Kirschbaumes IV 1430 d. Königskerze V 186 des Kürbis V 840 Lindenblüte V 1308 s. a. Baum, blühen, Blume Blutegel I 1442f.; I I I 849, 1242; V I I I 881; I X 91 b l u t e n : des Birnbaumes I 1340 Blutfink I I I 850 Blutfreitag I 1352 f. Blutjude V 264 Blutkerze V 1475 Blutkraut IV 139; V I I 832; V I I I 318, 508 s. a. Wiesenknopf Blutkuchen V I 1563 B l u t k u g e l I 1444 f.; I I I 6; IV 7 2 1 ; V 759f. Blutkutsche IX 39 Blutlaus VII 1373 Blutnelke VI 1002, 1003 Blutopfer IV 1089 f. Blutrache VI 573; VIII 510, 5 1 1 , 623, 1027 Blutregen I 1445ff.; IV 8f.; VIII 1738 Blutreinigung: bei Krätze V 434 Blutritt, Weingartner I 1352 B l u t r u h r V I I I 147 B l u t s a u g e r V I 814, 816,

42 8igf.: IX 162; IX N. 148, 241 Jude IV 825 Raupe als Β. VII 539 s. a. Nachzehr er Blutsbruderschaft I 22g, 1435, 1447«., 1451; VII 499f.; IX 292 s. a. Verwandtschaft Blutschande I 1449ff.; VI 1605; VII 1000; IX N. 818 Blutschau VI 1263 Blutschink (Wasserdämon) I 889, 1452; VII 1561; IX 133, 140, 162 Blutschlange VII 1127 Blutschwären VII 870 Blutsegen I 1452ff.; II 78; IV 767, 768; VIII 605, 1147, 1514 Eipipperjahn II 714 glückselige Stunden III 886 Lanno V 905 Veronika VIII 1614 Blutstein I 1456f., 1457; III 804, 1591; VI 284, 974; VII 831, 832, 1259 s. a. Hämatit Blutstillen I 12, 14, 1008, i378f., 1457ff., 1664; III 140, 1734; V 906, 1204; VI 145, 202, 567, 973, 1198; VII 619, 1466, 1492, 1588, 1589, 1590, 1591, 1592, 1649; VIII 79, 118, 284, 350, 508, 629,658, 710, 1076, 1094, 1184, 1196, 1264, 1554, 1672; IX 219, 339, 601, 955, 655» *249» 1315, 1364, 1490, 1727, IX 108, 686; I X N. 591 Ofen VI 1195 Ofenbank VI 1199 i. d. Ofentopf sehen VI 1203 Pfaffenkellnerin VI 1544 Pfannkuchen VI 1558 Pferdejunge VI 1663 rücken VII 843 Salz-Orakel VII 912 Sauerkraut VII 960 Scheidewecken IX 208 Schlumpwoche V 1844 Schornstein sehen IX N. 286 Schuh-Orakel VII 1357 Schürze VII 1369 Schwelle VII i52of. Speise f. Ostern VI 1321 Speisereste VIII 172 Stellenwechsel II 1615; IV 914, 632; VI 1484; VII 1067; VIII 95 Störibrot VIII 510 Tür schließen VIII 1205 Wechseltag V 1734; VI 1237; IX N. 948 Weihnachtsbrot IX N. 889 Weinkauf IX 296 Zwerge als D. IX N. 1076 s. a. Einzelartikel Dienstgroschen IV 1140 Dienstlohn II 255 s. a. Lohn Dienstag II 249ff., 265; III 902; V 566; VI 559; VII

61 932» 934, 1545; VIII 84, 562, 655, 656, 708, 1414, 1432; IX 96; IX N. 188 Anna I 450 Ausfahrt I 725 Gerichttag VI 755 Handel IV 1137 Hochzeit III 740; IV 166 Leinsaat I 1500 nüchtern baden VI 1157 unschuld. Kindertag V I I I 1452 „Wurmtag" VII 688 s. a. Tag, Tagewählerei, Woche Dienstweiser II 263, 267' 273 Dierlitze V 314 Dies aegyptici s. ägypt. Tage, Glücks-, Unglückstage Dieter Bernhards Weg I 1487 Dietrich, Conrad II 292f. Dietrich mit dem Eber IX 624 — von Bern I X 632,633; II 293f.; IX N. 101, 102 — Mutter des D. IX 147 DiU I 537, 1168, 1607; II 295ff.; III 1592; V 777; VI 1063, 1706; VII 1328, 1455; VIII 539; IX 263; IX N. 517, 586, 852, 1101 in d. Westentasche IV 1135 Dillabn VI 1370 Dillestein II 297 Ding II 297f.; VII 1036 „heiliges" D. IV 477, 478; VII 781 „Dinger, blinde" IX 45 Dingmahl II 257f., 259 Dingung d. Dienstboten II 256fr. des Hirten IV 136 Dinkel II 298f.; III 787; VII 763 Dinkelkuchen V 676 Dinkelmirs IX 807 Dinkelsbühl s. Nikolaus v. D. Diogenes IX N. 703 Dionysios vom Areopag II 828 Dionysos-Fest VIII 757; IX 292 Schiffsumzug IX N. 160 ff.

62

Dionysius—Donnerstag

Dionysius Π 299f.; VII 1703; V I I I 948, 949, 1516

Adlerstein I 191 Kult I I 1529 Dioskurides VI 1705 Wegerich I X 220 Diphtheritis VII 1394; VIII 837 Diptam (Pflanze) II 300, V I I I 319

„Dirndlbein" VII 8i6f. Dirne s. Hure D i s m a s et Gestas II 300; I X N. 832 Distel I 593, 1280; Π 301 f.; VI 330; VIII 1199 Mariendistel V 1690 Distelfink s. Stieglitz Dithmarschen: Schicksalsbaum I X N. 201, 203 — Schlacht I X N. 247 Divination s. Wahrsagung Djaus VI 1718, 1720 Docht: Binsenstengel als D. I 1333 d. Kerze IV 1246 f. Kropfheilung V 604 s. a.. Lampe, Licht Dockeli I 284 s. a. Doggeli dod'a, calpha, alpha VI 1628 Dodamann V I I I 677 Dodekaeteriden IX 546 Dodekahemeron IX 979 Dodngwand IV 1492 Dodola VI 895f.; V I I 582; VIII 1592 Doggeli I 294; II 303; IV 1 4 1 5 ; V 3 1 ; VI 955; IX 956; I X N. 451, 1020 Doggelibrunnen I 1680 Doggistein VI 141 Dogma VII 675, 676 Dohle II 303ff.; V 354 Doketismus II 84 dokke VII 388 Doktorbücher IV 810 Doktorkuß V 845 Doldedube VIII 1489 Dolmen VI 78, 79 f. Dom, Zauberwort II 306 Domantie VIII 234 Domherr: Götzenwerfen IV "99 Dominik II 306f.; VII 1155 Dominiktag II 307 D o m m e s VIII 764

Dompfaff I I I 850 Don Juan V I I I 1064 Donar I 154, 346, 351, 666, 667, i400f., i402f., 1406,

1410, 1477; II 307ff.;

3 1 1 ff., 326, 331 ff.; III 959; I V 149; V I 235, 956, 1103, 1536; VII

799» 835> 837, 1281, 1607, 1608, 1617; V I I I 654, 683; IX 687, 688,

900, 920, 924, 931, 932

Bart I 930 Birke I 1130 Bock des D. IX 917 — heiliges Tier IX 915 Eiche I I 647 Grenzgott III ii42f. Kegel IV 1200 Menschenopfer VI 161 als Müller VI 611, 613 Donar-Spruch II 1178f. Donatus (kathol. Heiliger) II 310f. Donatuszettel III 1676f. Donerdutigo V I I I 742 Donner II 307; II 31 Iff., 322 fr.; I I I 158, 533, 815fr., 963; V I I 1039; I X 691

936,

Elias II 782 f. s. a. Blitz, Gewitter, Wetter Donneraxt V I I I 401 Donnerbart I 1412; I I I 1576, 1577 Donnerbeschwörungen II 322 ff. Donnerbesen I 311, 1145, 1 4 1 2 ; VI 389; I X N. 806 s. a. Alprute, Hexenbesen Donnerblume I 1409; III 572; VII 1020; V I I I 1 2 ; IX 656; I X N. 806 Donnerbücher IX 538, 539, 541, 546 Donnerdistel II 531; V 1577 Donnerfest V 1682 Donnerfluch II 324 f. Donnerflug V 1221, 1222 Donnergroschen V 940 Donnerkäfer VII 966 Donnerkatze VIII 841 Donnerkeil I 743, 1026, 1367, 1414, 1421, 1742;

II 315, 325ff.; III 1373; IV 1200 f., 1209, 1308; V 631, 633, 1262; VI 375; VII 651, 622; VIII

406, 1462, 1559

mit Butter bestreichen ι 1752 Späne v. D. fur Kugelgießen V 760 s. a. Donnerstein, Echenit Donnerkerze V 183 Donnerknotte V 442 Donnerkraut I 720; V 400; VII 495 s. a. Hauswurz Donnerkugel V I I I 361 Donnernessel I 1555 Donnerpuppe V I I 393 Donnerrebe I 1367; III 1205; VI 345 Donnerrose I 307; V 1302 Donnersegen II 322 f. Donnerstag I 406f., 546; II 265, 307 f., 331 ff.; I I I 409, 549, 550, 900, 902; V 193, 729*

776,

1732f.; VI 195, 328, 793,

879» 1514; v i i 392, 504»

530, 932, 934> 1342,1428, 1472, 1531, 1545; VIII

" 5 . 247, 386, 532, 565, 655, 656, 728, 860, 1458;

I X 687f., 691, 692, 892; I X N. 263, 856, 1057 Abend I 32 Abendläuten I 37, 38 Adventszeit I 199 Arbeitsverbot I 572 f. Ausfahrt I 725 Backtag I 771 Badelauge bereiten I 802 baden I 810 Badeverbot I 802 f. Bockshaare opfern IX 922 Darrabbacken I 9 Diebsbann I I 225 Donnerkeil I 1752 Eizauber II 628 enthexen VI 902 entwöhnen II 861 Erbse II 877; IV 465 fetter D. II 1611; V 1495; VII 1503 Fieberzauber I 1346 Fleischtag II 1614 Frija III iosf. Fritschi III 112 Fronleichnam III 120 Getreidezauber III 1388 Handel IV 1137 Hemdzauber III 1735,1736 Himmelfahrt IV 17

Donnerstag—Drachen Hochzeit II 588; IV 166 Kalb IV 914 kämmen IV 949; V 934 Knoblauch V 1 Knöterich sammeln V 24 Lärmzauber VI 648 Maifeuer VII 1057 Milch f. Johanni IV 727 Milchzauber VI 427 Mutschein schießen VI 693 Pilze suchen VII 29 schmutziger D. III 1823; V 53, 668; IX 7 Speiseopfer f. d. Kobold V 41; IX N. 521 Teufel zitieren VI 878 toller D. VIII 186 unsinniger D. VII 1040; IX N. 978 Weiber-D. IX 235 Wein vergraben IX 290 „Wurmtag" VII 688 Zaubertag II 218; VI 691 Zimbertstag I 571; IX 938 s. a. Tag, Tagewählerei, Woche Donnerstagsbock IX 917 Donnerstagsgebet II 342 Donnerstagskind VIII 114; IX690 Donnerstagspferd IV 35 Donnerstein I 298, 1025, 1419; III 1374; VI 344; VII 1123; VIII 401 begießen mit Bier I 1271 Echenit II 534f. harnen durch den D. I 1197 s. a. Donnerkeil, Echenit Donnerstock I 1412 Donnervogel V 1630 f. Donnerwagen IX 33 f. Donnerwurz II 513; III 1184 Donnerziege IV 35 fr.; VII 1281 dopparedagen IX N. 887 Doppeladler I 189 Doppel-Ähre VII 767 Doppelaxt I 475, 1286 Doppelbestattung I 979 Doppelgänger I 682, 691; II 346f.;VI i40if.; VIII 345, 821; IX N. 568, 573 Schatten IX N. 141, 142 Spiegel IX N. 550, 551 Doppelgeschlechtlichkeit III 725 Hase III 1504

Doppelhochzeit VIII 532 Doppelnamen II 349f. Doppelsauger VII 1517 Doppelschnepfe I i486 Dorant I 397, 1260; H350f.; IV 1125, 1241; V 1437; VI 1713; VII 1412; VIII 571, 707,604, 746,1212; IX 181, 342, 701, 704, 935; IX N. 852, IIOI s. a. Kräuterbüschel, Orant Dorf: Furchenzauber III 217 umpflügen VIII 1339 versunkenes D. VIII 1156 Dorfbaum III 441 Dorfhirte IV 124 Dorflinde III 421; V 1306f.; VIII 1353 f. Dorfmaibaum V 1519 Dorftier II 352ff.; VII 974, 984; VIII 347, 800 Bieresel I 1282 Gräggi III 1112 Schwein VII 1472 Ziege IX 912 s. a. Bieresel, dreibeinig, einäugig, Gräggi, Welthund Dorn(Strauch), Dornen II 357f.; VII 962, 1088; VIII767; IX N. 207,586 abreißen I 99 am Fenster IX 704 blühender D. VII 493 auf d. Grab I 987; IV 608 Hexe am Zaun IX N. 995 am Kleid IX 681 Reisighaufen IX N. 113 Stachelbeere VIII 350 weißer D. VI 925 s. a. Weißdorn Dornenkrone V 600, 601, 1706; VII 959, 1201 Dornröschen II 358f., 591 Dornsame IX 222 Dorothea (Märtyrerin) II 360f. Dorotheos v. Sidon VII 41 ff.; IX 545; IX N. 607, 641, 703 Planet Jupiter VII 115 fr. — Mars VII 139 fr. — Merkur VII 211 ff. — Mond VII 247 ff. — Saturnus VII 75fr. — Sonne VII 171fr. — Venus VII 183 fr.

63 Dörrmonat V 1727 Dorsch II 361; VIII 205 fangen II 1556 Dost I 1260, 1427, 1580; II 361 f.; V 777; VIi 706; VII 1328, 1412; VIII i2i2;IXN. 586,852,1101 Dosten IX 181 Dostsegen II 362 Dotengeld I 1196 Dotterblume II 363f.; VII 624 Dottermann I 341 Dovrealte IX N. 929 Drabik, Nikolaus, Prophet IX N. 71 Drachen I 541, 546, 639f., 981, 1012, 1014, 1051, 1055, 1082, 1356, 1368, J 539, 1544, 1680, 1681; II 158, 364ff., 6oi,9 9 3 f.; III 1917; IV 97, 230, 721; V 35, i6i3f., 1634, 1725; VI 39, 170, 171, 174, 208, 222, 417, 739, 777» 799, 837, 844, 949, 1024, 1506, 1725; VII 493,802,815, 1012, 1013, 1042, 1076, 1117, 1179, 1192, 1318, 1354, 1457, 1458, 1464, 1560, 1561, VIII 142, 154, 225, 327, 379, 447, 469, 473, 482, 516, 542, 603, 642, 717, 778, 794, 795, 796, 797» 799, 800, 821, 826, 829, 840, 926, 1109, 1262, 1500; IX 15,51, 171,865, 932; IX N. 154, 157 Behemoth I 1002 Blut II 1137; III 1502 Butterschlepper I 1734 Drachentöter VI 153; VIII 483 Eier IX 659 Erdbeben, D. als Ursache II 890 feuriger D. II 1416f., 1675 Gaardbuk IX 918 Geldhüter III 1619 Gelddrache VI 1188; IX N. 530 Hinterer IV 64 Höhle IV 180 Jahresdrache IV 600 Kampf mit d. D. II 365f., 371 ff.; III 648; IX N. 832

64 Käsediebstahl IV 1046 Knödeldrache IV 154g Komet V 120 Kopf als Dämonen-Abwehrmittel I I 146f. Korndämon V 257 Mittagsmahl ausspeien V 1506 Python I 550 rufen IX 47 Schmalz II 473; III 572, 1116; VII 1458 Wasserdrachen IX 124 f. Winddrache IX 635 s. a. glühend, Wurm Drache, der wahrhaftige, feurige Π 404 ff. Drachenbaum II 403 Drachenblut II 1357; III 1502 Dracheneier IX 659 Drachenfest ΙΪ 375 f. Drachenfliege V 1239 Drachenhöhle IV 180 Drachenhure V 1238 Drachenkampf II 365f., 371fr. Georg als D.-Kämpfer III 648 Drachenkomet V 154^ 162 Drachenmilch VI 315 Drachenschmalz II 473; III 572, II 16; VII 1458 Drachenschuß I 509 Drachensteigen VIII 258 Drachenstein I 368, 683; Π 367» 3 7 9 4 0 8 f . ; VI 344; VII 1708 s. a. Schlangenstein „Drachenstich" II 376; VI 1498 Drachentöter VI 153; VIII 483 Drachenwurz I 531 Draht: aus Gold I 1389 silberner D. III 1631 Dräk II 392f.; VI 799; VII 464, 803, 1701 Draufgeld IV 1140 Draupnir (Odius Ring) IX N. 258 Draußensitzen I 1127 Dreckapotheke I 1101; II 409f., 471 f., 5 2of., 8i3f., 1458; III 578, 586, 804, 1369; IV 1571; V 234, 785; VII 621, 981 f., 1438,1492f., i494f.;VIII

Drachen—drei 575. 809» 810, i " 5 » 1409; IX 310, 339, 557f., 889, 904, 906, 909, 928, 9«9 Aphrodisiaca I 524 fr. Gänserich III 298 Harn III 1473, 1481 f.; IV I295f· Hase I I I 1523 Huhn IV 456 Katze IV 1121 gegen Kolik V 85f. Kropfheilung III 1610 Ohrleiden III 1781 Pferdemist VI 1642 Rappe I X N. 103 Waschwasser heiliger Röcke fur Heilzwecke IV 1464 Wildschweinkot IX 628 Wolfsteile IX 778, 779 s. a. Heilzauber, Einzelartikel Dreckzauber V 333ff., 684 Drehbank VI 1144 drehen. Π 410ff.; III 1889, 1899; IV 777; VI 854; VII 1362; VIII 1610; IV 1157, 1518fr. Bibelorakel I 1218 Brot I 606 Handbohrer fur Bienenzauber I 1243 Johanni IV 707 mangeln V 1565 Raddrehen VII 483 Ring VII 721 Schere I X N. 148 Schüssel I X N. 398 s. a. Pendel, Sieb Drehgalgen IV 1270 Drehkrankheit I 1443; II 419; VII 928, 977; VIII 368, 962, 1375 Drehorakel II 412; III 1041 Drehorgel II 419f. Drehschaukel VII 1018 Drehspiel II 417 f. Drehwurm V 231; IX 842, 848, 985 drei I 5, 9, 12, 13, 14, 18, 20, 25, 32, 35, 36, 37, 41» 45» 48, 52» 68, 90, 91. 95, 99, i4, " 3 , " 4 , 115, 117, 119, 127, 131, 133, "34, 136» !37, 151» 152, 153, 163, 165, 168, 180, 197, 198, 217, 233,

240, 278, 279, 288, 299, 300, 302, 303, 311, 314, 318, 320, 351, 365, 368, 393, 400, 418, 453, 499, 504, 507, 508, 514, 515, 527, 528, 577, 581, 582, 588, 593, 596, 605, 6 i 2 , 630, 654, 678, 696, 699, , 706, 718, 719, 733, 737, 738, 745, 753, 764, 766, 767, 768, 771, 777, 778, 781, 786, 787, 790, 791, 792, 793» 794, 803, 805, 807, 810, 815. 828, 829, 832, 839, 840, 841, 843, 845, 854, 867, 875, 876, 877, 890, 898, 919, 921, 930, 939, 947, 969, 974, 981, 984, 986, 989, 999, 1010, 1016, 1017, 1018, 1020, 1023, 1055, 1062, 1064, 1066, 1067, 1080, IIOO, IIOI, II 13, II 14, 1125, 1142, 1144, 1146, "50, "55, "75, "86, 1187, 1188, 1189, 1193, 1194, 1197, 1202, 1230, 1232, 1242, 1243, 1247, 1265, 1279, I 2 94, 1295, 1319, 1320, 1327, 1333, !336, 1337, !338, I341» 1342, 1344, 1345, 1346, 1357, 1358, 1359, 1373, 1376, 1377, 1378, 1381, 1382, 1391, 1999, 1407, 1410, 1413, 1417, 1419, 1420, 1430, 1437, 1453, !454, 1458, i459 f · 1473, 1488, 1489, 1495, 1501, 1536, 1553, !556, 1559, 1581, 1588, 1589, 1595, 1607, 1613, 1623, 1625, 1627, i 6 28, 1630, 1631, 1632, 1643, 1645, 1647, 1648, 1650, 1663, 1674, 1675, 1677, 1681, 1683, 1686, 1707, 1730, 1734, !735, 173?» 1740, 1742, 1744, 1747, 1749, 1754, 1755; II 545, 582, 585, 477, 478, 479, 489, 490, 500, 537, 539, 598, 605, 610, 612, 616, 617, 631* 632, 637, 813, 837, 907, 930, I205, 1209, 1212, 1233, 1269, 1283, 1284, 1285, I29I, I333, 1343, >38»» 1475, »483, 1495»

drei 1649; III 4, 5, 16, 34, 65. 93» 94» 95» 222, 251, 296, 438, 439, 502, 506, 57, 521, 527, 577» 578, 579» 59i» 603, 652, 671, 677, 696, 698, 717, 721, 763» 769» 810, 8 38, 861, 908, 927, 957, 968, 1080, 1107, 1119, 1124, 1142, "53» "55» I l 6 o > Il6 4» 1184, 1189, 1202, 1205, 1277, 1282, 1285, 1286, 1296, 1332, 1361, 1362, 1364, 1386, 1399, 1422, 1437» 1454» !5ΐ6, 1517, i53°» 1533. 1536» 1538, 1539» I54I> 1554» 1566, 1571, 1600, 1604, 1607, 1609, i6i8f., 1713, 1716, 1720, 1725, 1730, 1731, 1732» 1734» 1737» 1743» 1744» 1774» 1775» 1782, 1793, 1802, 1826, 1866, 1893, 1907, 1908, 1913; IV 5, 6, 12, 13, 33, 60, 66, 70, 74, 82, 119, 125, 132, 152, 179, 190, 198, 207, 232, 270, 271, 282, 303» 304» 317» 335» 341» 410, 438, 451, 453, 460, 461, 472, 477, 479, 493, 494» 519» 540, 554» 559» 579» 585» 591» 593» 597» 609, 618, 625, 629, 674, 687, 713» 714» 718, 726, 728, 734, 739, 765, 830, 832, 834, 850, 852, 855, 865, 943» 941, 967» 972» 992, 996, 999» ΙΟΙ I, 1019, 1024, 1043» 1053» 1064, II 13, 1114, II 16, " 2 5 , 1143» "44» 1148, 1149» 1151» " 5 3 . " 5 4 , "57» 1158, 1164, 1166, 1167, 1171, 1172, 1182, 1184, " 9 7 , 1212, 1213, 1215, 1219, 1224, 1225, 1227, 1228, 1235» 1245, 1266, 1274» 1275, 1276, 1277, 1283, 1284, 1298, 1299, 1300, I39I, 1392, 1306, 1319, 1330, 1334, 1335, 1337, 1382, 1384» 1391, 1392, 1399, 1404, 1405, 1410, 1413, i4!9, 1429» 1431, 1436, 1447, 1491» 1496» 1502, 1521, 1533, 1537» 1538, 1539,

1540, 1541, 1547, 1550, 1560, 1562, 1571, 1574, 1579; V 1, 5, 8, 15, 46, 52, 56, 62, 65, 67, 68, 6 9> 71» 72, 73» 74» 76» 77» 78» 86, 89, 94, 234, 235» 236, 244, 246, 294, 305» 334» 352, 372, 388, 391, 400, 424, 429, 430, 432, 434» 443» 444» 451» 452, 457» 460» 4ßi> 4 6 2, 463, 468, 471, 475, 488, 489, 492, 505» 507, 509» 510, 511, 512, 521, 524, 526, 527» 528, 530, 532, 539» 540, 541, 542, 544, 545, 546, 563» 573» 575, 580, 605, 606, 612, 613, 614, 617, 622, 624, 626, 627, 638, 641, 648, 665, 666, 667, 668, 671, 672, 674» 679> 681, 684, 685, 686, 688, 696, 716, 723, 729, 756, 764, 765» 767» 772, 773, 775, 776, 777» 778, 779, 780, 837, 842, 849, 852, 854, 856, 857, 859, 862, 871, 874, 879, 894, 906, 928, 934, 935, 936, 951, 973, 978, 985, 990,994» 995» 1028, 1029, 1036, 1041, 1043» 1053, 1055, 1057» 1059» 1069, 1077, 1087, 1091, 1095» " 2 5 , 1126, " 2 7 , " 2 9 , 1130, " 4 2 , " 4 5 , " 4 9 , " 5 6 , " 5 7 , 1164, " 6 7 , "69, " 7 3 , " 7 7 , "79» 1184, " 8 5 , " 8 9 , " 9 1 , 1192, 1198, 1202, 1209, 1217, 1218, 1223, 1242, 1262, 1263, 1264, 1266, 1268, 1287, 1292, 1295, 1298, 1300, 1301, 1308, 1314» 1318, 1319, 1320, 1321» 1349, 1360, 1361, 1362, 1365, 1367, 1368, 1374» 1375, 1417, 1419» 1450, 1455» 1480, 1482, 1483» 1489, 1490, 1493. 1498, 1500, 1507, 1512, 1514» i5!6, 1521, 1523. 1537» 1539» 1541, 1544, 1547, 1549» 1552, 1559, 1565» 1578, 1586, 1623, 1629, 1669, 1698, 1704, 1728, I73I» 1733, 1735, 1736, I74I, 1755, 1775,

65 1821, 1836, 1848, 1857, 1858, i866;VI 16, 28,29, 49,5i, 54» 61,63, 65, 72, 73» 74, 91, 93» 95» 96, 97, 98, 101, 102, 104, 106, 108, 109, 114, 117, 122, 127, 129, 135, 137, 138, 140, 141, !42» !43» 144, 152, 188, 192, 195, 197, 198, 200, 202, 203, 204f·, 209, 236, 238, 246, 253, 261, 262, 263, 265, 266, 268, 269, 270, 272, 273» 277, 285, 286, 287, 288, 304, 305, 311, 315, 316, 318, 327, 331, 333, 335» 336, 3S7, 339, 34, 342, 343, 346» 347, 349» 350, 351, 362, 363» 3 6 4, 380, 386, 391, 394, 397, 401, 414, 420, 423, 424, 427, 433» 434» 450» 458, 461, 468, 487, 493, 496, 499, 501, 507, 515, 523, 531, 556, 558, 563, 576, 578, 579» 607, 617, 623, 625, 626, 627, 629, 651, 661, 697, 701, 702, 715, 717, 759» 763, 765, 779» 788, 791 f., 793, 800, 813, 832, 833, 838, 849, 850, 851, 852, 853, 854, 861, 878, 879, 880, 882, 885, 886, 887, 893, 894, 896, 898, 901, 902, 903, 904, 905, 9 " , 914, 917» 923» 925» 929» 934» 935» 944» 947, 957, 960, 976, 1003, 1012, 1015, 1023, 1027, 1028, 1041, 1046, 1147, 1048, 1053, 1055, 1058, 1059, 1076, 1079, 1087, 1115, 1117, 1121, 1139, 1158, 1163, 1164, 1185, 1192, 1195, 1198, 1201, 1208, 121 i, 1213, 1223, 1258, 1267, 1269, 1273, 1274, 1275, 1280, 1281, 1285, 1323, 1329, 1337, 1345» 1353» r354> !36O, 1367, I37I» 1373. 1374» 1377» !3δ4» 1408, 1473» 1476, 1500, 1507, 1511, 1514, 1520, 1523, 1524, 1532» 1535» !536» 1542, 1553, 1555, '557» 1560, 1566, 1571, 1576, 1580, !589» '59°, 1595, I6O8,

drei 1641, 1644, 1645, 1646, 1657, 1680, 1681, 1686, 1700, 1710, 1713, 1718, 1724, 1727; VII ι, 3, 23, 28, 30, 3 1 1 , 313, 322, 323» 327» 331» 392, 420, 445, 446, 447, 464, 502, 503» 504. 505» 506» 518» 530, 532, 540, 545» 572, 592, 607, 608, 621, 639, 650, 651, 652, 670, 689, 698, 707, 710, 711, 726, 727, 746, 764, 765, 766, 767, 768, 771, 775, 777, 779, 780, 782, 788, 79», 808, 813, 815, 838, 848, 852, 853, 857, 863, 868, 869, 878, 881, 895, 900, 902, 903, 904, 905, 911, 912, 914, 917, 919, 922, 924, 925, 938, 953, 956, 958, 959, 96o> 961, 97», 972, 973, 976, 979, 981, 987,989,990,1004,1029, 1030, 1031, 1040, 1041, 1058, 1059, 1060, 1062, 1064, 1065, 1067, 1068, 1070, 1085, 1090, 1093, 1094, 1096, 1097, 1105, I U I , 1113, 1128, 1147, " 5 5 , " 7 9 , " 8 0 , 1181, "84, "93, "98, "99, 1203, 1204, 1214, 1217, 1220, 1221, 1222, 1225, 1226, 1227, 1229, 1232, 1233, 1234, 1235, 1251, 1260, 1266, 1267, 1269, 1274, 1282, 1290, 1308, 1312, I3I3, !32I, I34I, 1342, 1343, I35I, 1357, 1359, 1363, 1371, 1373, I37 6 , »377, '383, »39», 1394, 1400, 1411, 1417, 1425, 1429, 1437, 1440, 1441, 144a, 1446, 1447, »455, »457, 1461, H63, 1466, 1468, 1477, 1478, 1479, 1480, 1483, 1490, 1491, 1493, 1501, 1511, 1512, 1521, 1522, 1528, 1530, 1531, 1532, 1533, »536, 1538, 1551, 1559, 1561, 1563, 1564, 1590, i59if., 1617, 1621, 1624, 1628, 1640, 1642, 1643, 1645, 1646, 1647, 1664, 1671, 1674, 1678, 1680, 1681, 1683, 1684, 1685,

1693, 1694, 1697; VIII 17, a 1, 22, 33, 35, 38, 41, 42, 43, 48, 58, 59, 60, 64f., 81, 82, 85, 90, 91, 95, 97, 99, " i , " 7 , 118, 121, 124, 136, 144, 145, 146, 148, 149, 150, 151, 152, 153, 154, 155, 159, 166, 167, 177, 187, 189, 209, 212, 213, 215, 223, 224, 226, 232, 243, 244, 246, 248, 254, 272, 274, 3°5f·, 322, 324, 327, 328, 329, 330, 33», 332, 333, 334, 335, 336, 340, 341, 342, 343, 344, 351, 354, 355, 357, 365, 3^6, 367, 368, 370, 372, 376, 382, 385, 389, 39', 392, 397, 398, 409, 410, 420, 421, 422, 443, 444, 457, 470, 471, 479, 481, 490, 493, 508, 510, 526, 532, 534, 538, 539, 543, 55θ, 554, 556, 557, 559, 568, 569, 573, 580, 587, 609, 610, 616, 618, 633, 638, 642 f., 647, 665, 666, 669, 672, 674, 675, 676, 690, 698, 701, 703, 706, 7 " , 7»3, 7»4, 7i7f., 719, 720, 723, 725, 727, 728, 729, 739, 748, 755, 766, 781, 782, 810, 828, 830, 918, 927, 935, 941, 954, 962, 963, 964, 967, 979, 995, 1000, 1Q02, 1003, 1007, 1009, 1014, 1021, 1030, 1048, 1051, 1052, 1054, 1060, 1065, 1083, 1088, 1093, 1094, 1096, 1098, 1107, 1114, 1125, 1126, 1130, 1143, 1144, 1151, 1153, 1154, 1166, 1182, 1191, 1192, 1195, 1196, 1197, " 9 8 , " 9 9 , I 2 ° ° , »205, 1206, 1208, 1212, 1246, 1263, 1283, 1296, 1298, 1299, ^OO, I3OI> »32, 1303, !3θ6, 1307, ΐ3 ! 3> 1314, 1315, 1316, 1317, 1318, 1319, 1320, 1323, 1326, 133i, 1332, 1333, 1334, 1335, »336, 1337, 1338, 1340, 1341, 1342, 1344, 1350, 1352, 1353. i354> J 356, 1361, 1362,

1363, 364, 1365, 1366, 1367, 368, 1370, »37», 1372, 373, 1374, »377, »378, 380, 1412, 1414, 1421, 422, 1432, »433, 1434, 439, 1443, »444, 1455, 456, »457, 1458, 1460, 487, 1488, 1489, 1490, 501, 1513, 1514» 1529, 538, 1548, 1550, 1560, 561, 1562, 1564» 1569, 571, 1582, »583, 1585, 587, 1588, 1589, 1599, 606, 1613, 1614, 1650, 665, 1668, 1671, 1687, 690, »705, 1710, 1711, 718, 1724, »725, 1730, 733, 1752; IX 7, 10, II 12, 33, 37, 4», 45, 46 48, 49, 5», 54, 57, 67 81, 82, 84, 85, 87, 89, 97, 101, 102, no, 114, 115, 116, 117, 118, 119, 143, 156, 160, 165, 167, 170, 172, 176, 177, 178, 179, 180, 181, 182, 183, 196, 213, 215, 220, 221, 225, 229, 232, 242, 243, 246, 247, 249, 261, 262, 263, 264, 280, 281, 284, 285, 288, 290, 297, 302, 309, 315, 335, 339, 340, 341, 442, 447> 448, 471, 498, 499, 522, 557, 597, 637, 644, 645, 726, 793, 818, 830, 833, 852, 860, 896, 907, 909, 9 " , 921, 925, 932, 937, 946, 955, 969, 972, 973, 974, 982, 990; I X N. 102, 106, 112, 120, 125, 148, 150, »55, 173, 177, 178, 205, 212, 231, 26of., 262, 263, 266, 270, 286, 287, 289, 303, 316, 319, 345,· 358, 363, 3 6 4, 392, 393, 396, 397, 398, 400, 417, 423, 449, 451, 454, 457, 476, 481, 487, 490, 491, 492, 495, 5 " , 515, 5»6, 517, 529, 530, 532, 533, 540, 541, 552, 553, 554, 556, 557, 558, 568, 573» 583, 585, 586, 587, 589, 59°, 591, 593, 685, 793, 820, 824, 830, 832, 834, 848, 873, 877, 883, 884, 888, 890, 894, 895, 929,

drei—Dreimelken 933, 941, 946, 971, 974» 982, 997, 9 9 8 , 1 0 0 1 , 1 0 0 2 , 1004, 1038, 1056, 1065, 1070, 1072, 1073, 1080, 1103, 1107, 1 1 3 1

Ähren IX 289, 464 Eber IX612 Ewige Drei IX 603 Feuer dreimal umschreiten IX 707 Finger IX 777 Fräulein IX 822 „gebraten und gekocht" IX 721 Getreidekörner IX 465 Hagelkörner IX 642 Haselruten IX 853 Jahre IX 664, 894 Kerze dreimal ums Bett tragen IX 704 klopfen IX 701 Knaben IX 803 Kreuze IX 468, 605 Küsse IX 746 Männer IX 566 Priester IX 836 Rabenherzen IX 777 rufen IX 766 Sabbath IX 679 Sarg dreimal niedersetzen IX 7 1 2 schießen IX 781 Stunden IX 654 Tage IX 322, 331, 333, 635» 654» 6 57. 7°9» 765,

67

dreieckig 11099,1378,1401, »574; I V 5 1 9 ; V

659,

993» 1592; VI 436, 806, 1507» 1556, 1561; VII 387» 505» 1429» 1536; VIII 1105, 1177, 1458; IX 86, 264; IX N. 554 Hut IV 535 Kuchen V 670 Dreieinigkeit II 429, 430ff., I3igf.;

VI

699,

733;

VII i 5 5 5 f . Abentröt, Ecke u. Fasolt I 58 Dreiengelsegen Π 438f., 837; III 840; VII 1586, 1599

dreierlei IX N. 897, 932 s. a. drei Dreifaltigkeit VII 1022, 1480; VIII 118; IX 840, 852

Sichtbarwerden II 449 Dreifaltigkeitsblümlein II 433 f·» VIII 480 Dreifaltigkeitssalz II 454, 5455 V 760

1616, 1682;

dreifarbig VI 132 Dreifingerstein VIII 393 Dreifrauensegen I 718; I I 438f.; VII 782 Hille IV 2 jüdisches Land IV 835 f. D r e i f u ß I 159, 1157, 1753; II 444ff., 492, 1404; III 1 7 7 5 ; IV 483; V 5 5 ; VI 3 4 1 ; VII 923, 1521, 1682; IX N. 143, 144, 973 gegen Hagel III 1314 Dreihellerpfennig VIII 674 Dreiherrenstein III 1153 dreihundert VI 1408, 1447; VII 648; VIII 1683 Vaterunser beten V 523 dreijährig II 447 f. Dreijungfernsprung VII

Schimmel IX N. 168 Dreiblumensegen II 422f. Dreibrüdersegen II 425ff.; VII 1599 Dreieck I 588; II 428f., IX 469; I X N. 326, 943

dreikantig VII 974; IX 80 Dreikönige I I 448ff.; IV 927; v 896, 1844; VI 1021, 1270; VII 1 3 1 4 ; VIII 57, 640, 641, 1524, 1527; I X N. 922 Abend I 32 baden I 809 Balthasar I 863 Besen IV 1223

895

Teufelshaare IX 722 verneigen, dreimal IX 705 Weizenkörner IX 465, 470 Windröschen IX 660 Würmer IX 862 Ziegenbärte IX 924 8. a. Zahl dreibeinig I 1260, 1424; II 420f., 859; IV 1236; VI 3 2 1 , 1505, 1636; VII

1615, 328,

VIII 800, 823, 835, 977, 1344; IX 749, 917, 920; IX N. 101, 392 Hasel 1735; III 1517, 1518, 1519

1592,1596

Birkenrute-Weihe V 1710 Bohnenkönig I 1474 Brennesselzauber I 1554 Brot ums Haus tragen I 1644

— für d. Wind IX N. 531 — u. Wasser I 1606 G. Μ. Β. II 1 Gastulus II 17 fasten II 1239 Fischessen II i54if. Glück wünschen III 905 Gräuflete III 1125 Himmelsleiter V 1202 Himmelsöffnung IV 12 Holzorakel VI 1274 Kerzenrest I X N. 920 Kranz V407 Krone V 601 küssen V 862 Lärmzauber V 915 Lebkuchen anschneiden V 990 losen V 1386 Mahlzeitreste V 1491 Ofenopfer VI 1192 Perchta VI 1480 Perchtenmilch VI 363 pfeffern VI 1574 Salz I 735; IV 1146 (s. a. Dreikönigssalz) Spiegelzauber IX N. 557 Tisch iimwandeln VIII 1363 Tür beschreiben VIII 1200 Weizenbrei IX 465 Wepelrot IX 495 s. a. Fest Dreikönigsbrief VIII 582 Dreikönigsfeuer I 157 Dreikönigsgebäck VI 1045 ff. Dreikönigskreide II 782; IV 1580

Dreikönigskreuzerwecke IX 207 Dreikönigsnacht IV 1542 f. Dreikönigssalz IX N. 121 Dreikönigssegen II 459ff.; IX N. 322 Dreikönigsspiel VIII 588 Dreikreuzmesser I 159, 1202; VI 188, 194, 199, 202; VII 1069 Dreimahlnacht II 450; VIII 181

Dreimaster I 1368 Dreimelken VI 130

68

Dreirosensegen—durchkriechen

Dreirosensegen VII 782 dreischneidig VI 321 Dreisgenkräuter V 444 Dreispitz IV 535; VIII 1136, IX 646 f. des Fitler II 1571 Dreisprung II 537, 539 Dreißgenzeit IX 562 dreißig 1497, 696,990, 1062, 1549; III 591; IV 877, 1533; V 1091; VI 627, 1508; V i l 9, 333, 423, 1545. i67O; VIII 196, 647, 803, 1021, 1022, 1033, 1060, 1061, 1085, 1096; IX N. 134, 290 s. a. Zahl Dreißigsteier II 608 Dreißigstbeterin V 1114 Dreiteufelsnamen IX N. 554 Dreiwochenwind I 201; III 146; IX N. 936 dreizehn I 73gf-, 805; II 632; V 1073, 1087; VI 449, 605, 1060, 1077, 1159, 1700; VII 321, 994; VIII 642, 1000, 1012, 1433; 1X473» 474» 992; IX N. 144, 263, 565» 583 s. a. Zahl Dremp I 938 dreschen II 463ff,; VI 234, 759; VIII 5, III, 583, 664; I X 7, 49 Bindezauber I 1331 Flachs V 1192 Gebildbrot III 386 Gemeinschaftsmahl V 1499 Halme f. Waur u. Gloso II 546 zum Jahreswechsel VI 1021 Karfreitag VI 854 Maulwurfshaufen VI 17 Mehlspeise VIII 184 Puppe VII 396 Rauchnächte, Verbot des D. VII531 Reisigbündel I 1320 Schlagzauber VII 1107 Wolf in der Garbe IX 756 f. s. a. Ernte Drescher VII 1043 Drischellege IX 944 Brauch V 308 fr. Krapfen V 432 Kuchen V 669; VI 1558

Mahl II 1610; V 313, 1499f.; VII i486; VIII 906, 960; IX 912 Drescher, Martin, Prophet I X N. 71 Dreschermann VII 396 Dreschhahn V 310 Dreschmonat IV 630 Drillfeuerzeug VI 1143 Drillinge VII 327 Drillingsgefäß V 635 f. Drischelhenke IX 757 Drischellege IX 944 Droch II 467 Drohung (drohen) IV 682 d. Alp VI 429 Dämon I I 162 f. dem Gewitter VII 1036 s. a. schelten Drohne I 1226, 1228, 1231 Entstehung aus Aas I 5 Drossel Π 467f. Drosselrohrsänger VII 773 drücken I 1124; Π 468f.; VI 1273 Alpdrücken I 290f., 291, 292 f. Beule I 1202 s. a. kneifen, kneten Drückmahrt V 1509 Drude I 150, 284, 1638; I I I 1916; VI 95, 146, 260, 281, 856, 866, 1637, 1638; VII 325, 391, 573, 727, 1042, 1311, 1434, 1445» I53 6 ; VIII 98, 117; I X 109, 341, 342, 353» 357» 403» 803; IX N. 462 Almosen f. d. D. I 278 Täuschung II 167; III 1723 Drudenblüh VIII 1126 Drudenei II 609 Drudenfuß I 136, 297, 924 fr. VI 1370, 1373, 1375; VII 670, 815 Drudenkalender IV 929; VIII 1436 Drudenkreuz V 551 Drudenpfeife VIII 1127 Drudensegen s. Alpdrucksegen Drudenstein I 294; VI 413, 424 Drudenstück VII 1083 Drüsche I 5 Drüsen II 469; IX 844, 220 Dryaden VI 149, 415

Dschabir, arab. Alchimist I 251 Dschinnen IX 747 dudaim I 313 Dudelsack s. Sackpfeife Duell s. Zweikampf Duffert VII 797 Duffus: Krankheit u.Heilung des D. I 1293 Duft: im Paradies VI 1442, 1444 als Regenvorzeichen VII 605 Dühmk II 469 Dukaten VI 627; VII 710, 1204 Dukatensame II T221; III 1622 Dulachan V 223 d u m m II 470 Fisch als Symbol II 1543 Ochsenhirn VI n 8 i f . Dümmling VI 256 Dunderbam I 1022 Dundermaie VII 1020 Düne IX N. 222 Dfinengrab I 993 Dünger Π 470f., 908; VI 470, 494, 1375 Freitag III 6of. Fruchtbarkeitszauber II 548 Palm auf d. D. VI 1380 Düngerfahren II 474f. Düngerfuhr - Arbeitsschmaus VIII 230 Düngergabel II 477 Düngerhaufen V 776; VII 29; IX N. 944 Besenstehen I 1135 Birke auf d. D. V 1516 Tanne auf d. D. V 1517 Weihnachtsorakel IX N. 944 Düngerzauber II 470 fr. dunkel II 1192, 1203, 1204f. Dunst, blauer I 1372 1393, Pest als D. VI 1505 Dunstan III 1465 f. durchkriechen I 121, 958, 1010; II 477ff.; III 67, 416, 1044, 1080, 1227, 1423, 1463; IV 1032 f., 1091 f., 1157, 1429; V 243, 889, 1512; VI 84, 85» 138, 902, 937; VII 690, 710, 976, 1425, 1466, 1532; VIII 42,

durchkriechen—Dziwica 155, ι001, 1320, 1448; I X 45 f., 972, 973, 974 unterm Arm d. V I I 1533*"· Brombeerstrauch I 1581 Eiche II 651 f. durch d. Nachgeburt VI 765 Salamander V I 458 Wilfrids Nadel I X 629 s. a. durchstecken, durchziehen durchlaufen II 477 fr. durchsehen I 629f., 1010; III 55of., 698, 1903; IV 473; VI 270, 277; VII 1017; V I I I 1454; I X N. 943 durch Astloch I 399 durch Beinkleid V I 305 zwischen Brautleuten d. VIII 532 durch d. Kummet V 810 f. durch Kupfermünze V 837 durch d. Ring V I I I 1488

Durchspinnacht II 180, 504f.; VIII 764 durchstecken II 1005; VIII 701, 782; I X N. 999 durchziehen 168, i94f., 580, 958, U54f., 1659, 1667, 1693; II 477ff., 1002,; III 401, 1721; IV 823, 1063, 1157, 1431, 1438; V 243, 688, 810, 1204; V I 108, 204, 413, 614, 901 f.; VII 504, 768, 1085, 1517, 1684; V I I I 78, 80, 329, 962, 1295, 1320; I X 955; I X N. 106, 856 durch d. Abort I 94 — Garn III 3oof. — d. Mund VI 625 — d. Hemd III i732f. Neugeborenes III 1592 f. unter d. Pferd VI 1641 durch Pferdeschädel V I 1605, 1668 Verbrecher I X N. 821 Dürre II 505; IV 871

69 dürrer Baum I 957; II 505f., 815; V 491, VIII 778, 1562; I X N. 21 of. grün V 573 s. a. Schicksalsbaum Dürrwurz I 1103; II 513f. Dürst (Türst) VIII 799; I X 620; I X N. 1122 ewiger D. II 1094^ des Geiers III 460f. des Raben VII 428f. des Toten V I I I 1122 Dürst (Türst) V I I I 799; IX 620; IX N. 1122 Dürstengejeg IX 633 Durstschlange VII 1125, 1127 Duseltier VIII 836 Düsseldorfer Schnecke IX 268 Dutteln VI 1572 Dwark VIII 357 Dwärwind V 1488 Dynamismus V I 1296 Dyterbjernat VI 800 Dziwica VI 401

Ε Ε u. G. I X Ν. 33°j 345 6astro (Ostern) VI 1312 Ebbe: Sterbezeit VIII 449 — u. Flut II 513ff.; I X 890 Ebendorfer, Thomas, v. Haselbach II 516 E b e r n 517f.; V 1710, 1779; VIII 791, 794, 795, 796, 801, 813, 828, 832, 834, 841, 862, 900, 904, 918, 1114, 1635; I X 258, 261, 265, 272, 274, 608; I X N. 952 Eberhelm V 1849 emporheben der Erde durch Ε. I X 615 feuerspeiender I X 612 Gerstenhaksch V 298 heiliger E. III 114 Lieferung eines E. durch Kloster I 402 Schuh aus Eberfell VII 1347 Welteber I 656 s. a. Schwein Eberesche I 737, 1649; II 523 ff.; III 1619; IV 721 f.; VI 392, 1706; VII 827, 954, 1114» 1387; VIII 38, 78; I X 449» 829, 830; I X N. 159, 904, 905, 908, 931 b. Fischfang II 1561 f. Kälberquecken IV 127 Pflug aus E.-Holz I 1320 s. a. Baum, Vogelbeerbaum Eberfell-Schuh VII 1347 Eberkämpfe VIII 259 Eberkraut VII 1481 Eberraute I 1280; III 578; VI 901, 1062, 1064 Eberreis II 527«.; VI 1706 Eberwurz I 856; II 529ff.; V 5 ; VI 601, 1513, 1644, 1715; VII 813, 1481; VIII 1409; I X N. 973 Ecce usw. II 533 Echenels VII 1071

Echinet I 1414, 1419 E c h e n i t n 534f., i7iof.; V 633; VI 375; VII 622 Echo II 536, 918; I I I 553 Echternacher Springprozession II 536 ff. Echwaldus II 1090 Eckart II 541 ff.; VI 806; III 448f.; IV 401, 652, 1485; VII 646, 1463; VIII 1406 Eckartsberg I 1049 Ecke II 544ff.; VI 51, 48; VII 1 5 1 1 , 1512, 1526; VIII 186, 243, 331, 336, 337. 370, 446, 729» 782, 860, 955, 963, 982, 1202, 1583, 1681; I X 110, 280 anklopfen VI 853, i345f. Ei II 610 enthexen VI 1688 Hasenecke V 296 Hausecke VI 905; I X N. 491 — linke I X 943 vom Hochzeitskuchen V 677 kehren d. Ε. VI 1027; VII 1536 Kuchenecken V 669 Mäusezauber II 876 Milchopfer VI 364 Name d. Paradiesflüsse VI 1459 Pfingstzauber VI 1688 Raupenzauber VII 540 d. Rübenfeldes VII 839 Staub aus d. Stubenecken VII 558 Stroh aus d. Dachecken VI 1029 Tischecke I 40, 1099, 1101 Eckerken II 550 f. Eckermännlein II 551 Eckerpfennig II 1707 Eckewart II 543 Edelmarder V 1632 f. Edda: Weltende I X 738 Schriftzauber I X N. 343 Edelraute II 552, 557; VII 542

Edelstein I 1050; II 552ff.; III 1211; VI 1427, 1441, 1445, 1447; VII 718, 719, 720, 1185, 1257, 1260; VIII 275, 1536 Granat III 1113 Hyazinth IV 547 f. Jaspis IV 633 f. Karfunkel IV 1004 Karneol IV 1007 f. Saphir VII 94of. Schlange u. Ε. VII u 99 f. Türkis VIII 1213 d. Zwerge I 1369 s. a. Ring, Schmuck Edelweiß II 557f.; IX 182 Edigna, französ. Prinzessin II 558; VI 1011; I X 29 Edrik VIII 1470 Efdamanila (Fabelblume) II 1357 Efeu II 558f.; III 1103; V 385, 413, 1870; VI 139, 1366; VII 23, 949; VIII 1376; I X 668; I X N. 121 Heilmittel gegen Schlangenbiß I X 609 Holz I X N. 145 schreiben auf E.-Blatt I X N. 331 Egä Mäge (Zauberworte) II 561 Egel VIII 807 egeln I 1443 Egeln, Besessene von I X N. 68 Egerländer Zauberbuch II 705 Egge I 1426, 1427; II 561 ff.; IV 5; VI 341, 788; VII 1529, 1670; VIII 1387; I X Ν. 1100 als Asyl I 646 f. eiserne Ε. V 521 Erbegge I 1735; VI 351 auf d. Felde VII 923 für Hexenbann IV 1280 durchs Wasser ziehen I 620 s. a. Pflug

Egil—Ei Egil IX N. 367 s. a. ledig, Junggeselle Egglegeist II 551 Ehemann VIII 580 Egli I 928 geschiedener Ε. IX N. 999 Ehe Π 564ff.; 803; VII 562; Ehemanns-Schlegel IX N. VIII 811, 1650 255 Ehebruch s. d. Eheorakel I 1524; II 574f., Ehemann, geschiedener IX 619, 620; III 1202, N. 999 i534f.; IV 555, 596; VI Flitterwochen s. d. 439; VIII 765, 1299; IX gemischte Ε. V 179 N. 267, 94iff. Geschwister-E. III 759 Abend I 39 Glockenorakel V 948 Abort I 95 Gruppen-Ehe VII 1551 Agnestag I 214 Herrschaft in d. Ehe IV Birnbaum I 1341 I498f.; VIII 1198 Bleigießen I 1390 Inzest VI 7i2f. Blumenstrauß VIII 522 Leviratsehe IX 675 Brei I 1547 Mahrtenehe I 295, 305 Brunnen I 1675 Mond-Beachtung VI 487 mit Erdrauch II 919 Pantoffel VII 1347 Glockengeläut V 942 Schlegel-Speck IX N. 255 f. Grashalm III 1360f. Tauben-Ε. VIII 694 Haus III 1556 Tier u. Mensch VI 723 Henne, schwarze I 256 mit Toten V 1463 f. Hering III I777f. Treue u. Untreue VIII Holzscheit-Orakel IV 279 ff. 1487 ff. horchen IV 314 Verena-Zauber VIII 1564 Hose IV 406 Verwandtenehe VIII i657f· Huhn IV 450, 455 des Wassermanns mit MenHund IV 471 f. schen IX I45f. Hundsrose IV 495 Weißbrot-Abbeißen I 11 Hut IV 534f. Witwenehe IX 669 Johanni IV 709, 737 f. s. a. Eheleute, Eheorakel, Josefsbild IV 774 Geburt, Glück, Heirat, Karpfen IV 1009 Hochzeit, Streit, Vater, Katze IV 1111 Wöchnerin Kirschblüte IV 1426^ Ehebett I 1184 Kleid IV 1494 f. Amulett I 382 kochen V 57 drei Kohlen im Ε. V 74 Kochlöffel V 6 i f . Vorhänge II 809 Kohl V 72f. Ehebruch Π 592f.; VI 830, Korsett V 322 907; v i i 1025, 1293; Kranz V 214, 401 VIII 1448, 1670 Krapfen V 430 Abendmahlsprobe I 54 Kreis V 474 Kastration als Strafe IV Kuchen V 6 79 f. 1071 Leonhard V' 1216 Mauerpfeffer VI 1 Nacktheit VI 830 Mehl I 259 des Storches VIII 499 Ostern VI 1322 s. Treue, Untreue Pfingsten VI 1694 Ehegötter II 587 Pudding IX N. 948 Ehehalte II 254, 273 Schuhwerfen VII I357f. Eheleute: Brunnenbad Schürzensieben VII 1370 I 1684 Schwein VII 1484 E. schlagen VIII 1452 Spiegel IX N. 557 Stimme des Blutes I 1435 mit Spielkarten IV 1022 unversöhnte Ε. VII 1474f. Stein VIII 388 s. a. Ehe Strumpf VIII 550, 555 Ehelosigkeit VIII 823, 824

71 Tischtuch VIII 967 Weib, altes I 329 Weihnachten IX N. 967 Ehepfand: Halstuch III 1366 Taschentuch VIII 671 s. a. Verlobung Ehering VII 702 fr., 708,709. 710., 7I2ff. Ehescheidung III 742; IV 1497 Nacktheit VI 829 Ehetür VIII1187 Eheversprechen, gebrochenes VI ii3f. Ehrbarkeit, d. Zimmerleute III 1430 Ehrbier I 1273 Ehrenkranz V 384, 387,389 Ehrenpreis Π 594f.; IX 562, 563 Ehrenreutl II 594 Ehrenstrafen VIII 1402 Ehrenstrauß VIII 672 Ehrenwort VIII 344 Ehrfurcht VII 1016 ehrlich s. unehrlich ehrlos II 1133 Ehrung: heben III 1603 rote Farbe VII 796 Ei I 153, 278, 408, 605, 860, 959» 1488, 1492, 1548, 1612, 1613, 1658, 1659, 1753; Η 595ff.; III 149, 157» 583» 7r9> 800, 1128, 1186, 1193, 1332, 1480, 1541; IV 127, 457, 458, 463; V 659, 682, 1224, 1496, 1571, 1853; VI 50, 93» 96, 97» 98, 103, 129, 142, 274, 275, 278, 281, 408, 1051, 1163, 1321, 1326, 1351, 1472, 1658, 1689, 1691 f., 1694, 1726, 1727; VII 470, 502, 548, 572, 652, 751, 853 f., 1108, 1235, 1438, 1441, 1442, 1495, 1496, 1523, I529> *533» 1558, 1635, 1639, 1641, 1642, 1643, 1647, 1671, 1681; VIII 55» 85, 142, 144, 168, 170» 179» 205, 216, 218, 323. 354» 486, 532, 534» 561,646,982,1061, 1078. 1096, 1121, 1193, 1249, 1293, 1301, 1380, 1458, 1488, 1521, 1543, 1668; IX346, 629, 871, 872,

72 938; I X Ν . 5θ6, 523, 526, 540, 541 f. d. Acker I 161 f. Adler-Ei I i8of. Ameiseneier I 363 im Ameisenhaufen I I I 1 1 5 1 Antlaßei I 859, 1320; V 532, 1490; V I 144, 1 0 1 7 , 1 1 6 3 ; I X 466 als Aphrodisiacum I 529 Augusteier I 722 für d. Ausfahrt I 725 ausgeblasenes E i I 1378 austrinken V I 1 1 5 7 , 1 1 5 8 Basiliskenei I 935 als Bauopfer V I 362 Beichteier I 1003 als Beigabe I I I 1091 beißen auf Ε . I 1 0 1 6 bemalen I V 452 f. d. Besuch I 1 1 7 6 f. Bierfaß I 1266 Bruteier I I I 60; V I 409 Dingeier V I 1571 Drudenei I 295 Eiergießen V I 1278 Eierknödel I V 1547 Eierkuchen s. d. Eierschalen s. d. Eigelb I V 1 3 1 6 erstes E i V 5 1 ; V I I I 1608; I X N . 478 essen I I 1031 d. Eule I I 1074 f. d. Feuer I X N. 532 Fieberzauber I I 1454 f. d. Flachssäer V 1 1 8 2 f. Fraueneier V 1674, 1679 Gänseei I I I 296; V I 433, V I I 1 1 5 8 , 1 1 7 1 , 1466 f. Gebäck I I I 1627 gefundenes Ε . I I 1474 als Geschenk I 1 0 1 7 geweihtes E i V I 1383 Glas-Ei I X N. 919 aus Gold I 320, 1 4 1 3 ; I I I 923; V I I 1002; I X N. 918 Gründonnerstagsei I 1 4 1 3 ; I I I 1189; V I 351, 1354; V I I 800, 801, 1446, 1536; V I I I 79; I X 293; I X N. 593 Hahnenei I 497; I I I 1 3 3 7 ; VII 1119 hartes Ei I X 3 1 5 des Haushahnes V I 1591 2. Hexen erkennen I I I 1902

Ei—Eiche Hexenei I I I 1874, 1876 Himmelfahrt I V 17 f. d. Hirten I V 134, 138 Ibisei I 936 Karfreitagsei I 68; V I 3 5 1 , 1320; I V iooof.; V I I 1442, 1445, 1476 — mit Abc I i 4 f . Karsamstag I V 1 0 1 4 Karwochen-Ei I V 1029 kochen V 58; V I 1 3 5 8 ; N . 1067 f. Krankheitsorakel V I I 409 am Kreuz I I I 1 1 0 6 Kreuzwegzauber V 527 Krötenei V 625 des Kuckucks V 692f.; 694 der Leda V I I I 862 Leinsamenpreis V 1 1 9 8 Lerchen-Ei V I I I 99; I X N . 478 im Liebeszauber I I 1440; V 1294 Meidung I V 1059 Molitzlaufen V I 460 mit Mutterkraut V I 703 Nägel, abgeschnittene, im Ei I 1 1 3 f. d. neue Wohnung I X N . 989 Neujahrsorakel V I 1040 f. Ostara V I 1 3 1 4 Osterei I I 289; V I 1 3 2 7 f r . ; V I I 774, 800, 8 1 3 , 8 1 4 , 1022; V I I I 188, 374; I X 458 — suchen I I 6 1 2 ; V I I I 581 Osterhasenei V I I 570 Plauder-Ei I 1 1 7 7 Plauschei I 729 Raben-Ei V I I 429, 455 mit Katzenfett V I I 457 d. Rebhuhns V I I 550 rotes E i V I I 8 1 3 , 814, 820, 833; I X 102 Schildkröten-Ei V I I 107.1 Schlange, Entstehung V I I 1119 Schlangenei V I I 1 1 2 9 , H5of., 1166 Schloder-Ei I X N. 478 schreiben auf E i I X N. 3 1 5 , 33342 Schwalben-Ei V I I 1394 unter d. Schwelle I 738; I X N. 589 d. Seebarsches I X N . 409

d. Seeigels I X N. 4 1 0 des Spechtes V I I I 3 1 5 Ständereier V I I I 357f. Storchenei V I I I 503 f. Straußenei V I I I 522 sympathisches E i I 623 Taubenei V I I I 699 als Taufgeschenk I I I 7 1 8 Totenopfer I X N. 536 ungekochtes Ei I X N . f g 4 8 Unglücksei V I I I 1425 U r - E i V I I I 1500 vergraben V I I 1538 Wachtel-Ei I X 21 f. d. Weihnachtsbaum I X N . 962, 918 Weihrauchstein I X 285^ unter d. Wiege I 1 1 0 2 Windei V I I 1043; I X 6 5 8 f . Zeißig-Ei V I I I 1459; I X 888 zerschlagen I X 459 zertreten I X N . 589 f. d. Zwerge I X N. 1067 s. a. Einzelartikel E i b e I I 644f.; V I 1366, 1367; V I I 949; V I I I 1 5 0 1 ; I X N. 496, 905, 1100, 1 1 0 1 Schatten I X N. 130 E i b e n p e c h V I 1467 E i c h e I 1401, 1 5 1 7 ; I I 646f.; I I I 824; I V 1086; V 443; v i 327, 329» 346j 347, 9 7 1 , 1058, 1 1 4 4 ; V I I 546, 707,801,852,1042,1318, 1058, 1 1 4 4 ; V I I 546, 707, 8 0 1 , 852, 1042, 1 3 1 8 , 1538, 1542, 1685; V I I I 498, 6 1 2 , 737f., 764; EX 76, 449, 462; I X N. 156, 207, 208, 5 1 4 alte Ε. I X N. 1 1 6 Ast f. Zauber gegen Buckel I 1700 Baumsarg V I I 943 Blätter s. Eichenblätter Donareiche I 1477 Eheversprechen unter der Ε . I I 588 Frau Hollle als Ε. I X 622 Galgen I I I 259 Gallapfel I I I 26gf. als Grenzbaum I I I 1 1 4 3 im Heilzauber I I 477, 478 Holz I 1394; V I 1 5 3 3 — zum Schreiben I X N. 330 mit Hufei s en I V 441

Eiche—Eimer immergrüne Ε. VIII 1450 Johanni-Zauber IV 712 Kreuzbaum V 497, 551 Marieneiche V 1661 Pfahl VI 1549 f. Schatten I X N. 131 Speiseopfer IX N. 513 Splitter f. Schadenzauber IV 436 umtanzen d. Ε. VIII 1353, 1354. 1359 umwandeln VIII 1363 s. a. Baum Eichel II 653; V 86; VI 237, VIII Ii 13, 1114 Eichelhäher: Blendstein I 1395 Eichelschwamm I 531 Eichenblätter (Eichenlaub) I 1280; V i 5 i 3 ; V I 1366, 328, 1 3 6 7 , 1 6 9 4 ; VII 868; IX 4, 6 Elchendopp VI 142 Eichenmispel VI 273, 382, 384, 388, 390, 3 9 1

Eichenrinde: f. Bienenzauber I 1 2 4 3 Eichenspan VII 1533 Eichenwide VIII 1610 Eichhirsch IV 111 Eichhörnchen II 655ff.; III 1 1 9 5 ; VI 1 3 4 4 ; VII 29, 799» 1387; VIII 796, 824, 8 3 5 , 840, 866, 867, 8 7 3 ,

994> 1396, 1523 Hirn d. Ε. IV 79 f. Osterfeuer I 1491 Eichhornschwanz VII 946 Eichkäfer V 1530 Eid I 1107, 1108; II 659ff.; III 3 3 4 , 1003 fr., 1008, 1407, 1 4 2 2 ; I V 1 2 9 9 ; V I 8 2 9 ; VII 5 5 7 , 6 9 1 , 750,

35 I ϊ VIII 397, 423, 852, 857, 859 Aufhebung durch Unreinheit IV 1299 des Braumeisters I 1518 der Drei Brüder II 426f. auf Eberhaut, ablegen IX I

614

Eideshelfer II 662; VII 562 Eidfinger II i486 Eidring VII 718 falscher Ε. IV 1027 d. Freimaurer III 28 Glocke III 875 Kerze IV 1245

73

knien IV 1576 im Kreis d. Eid ablegen V477

Kreuzweg, Eidesleistung am V 529

Pferd VI 1608 Pflug VI 1723 pierres du serment VI 85 Rad VII 487 Rasen VII 499; IX N. 105 Schwelle VII 1526 Ulk I X 872 ungültiger Ε. V 182 Vieheid VII 1526 werfen VIII 258 s. a. Gelübde, Gericht, Meineid Eidechse II 672«.; IV 1022; V 1299, 1426, 1 7 0 6 ; VI 3 1 9 ; VII 1 1 8 4 , 1128, 1219, 1527, 1536; VIII 667, 789, 805, 820, 824, 838. 870, 8 7 5 , 896, 1042, 1458, 1 6 3 5

Blindschleiche I 1396 fr. im Geldzauber III 1620 im Harn gekocht I 537 Schwanz VII 1430 Stammvater d. Menschen I464

Stenzmarin VIII 427 Eidergans, -ente II 686 Eideshelfer II 662; VII 562 Eidfinger II i486 Eidring VII 718 Eidzauber-Ritus VII 558 Eierkäse IV 1056 Eierklöckle II 623 Eierknödel IV 1547 Eierkuchen I 1500, 1613, V 656, 669, 6 7 1 , 679, 1 7 2 0 ; VI 3 2 9 , 1320,

1325; VII 1639; VIII 189, 1 9 1 , 193, 6 1 4

mit Bovist I 1485 f. aus Schlangeneiern VII 1166

s. a. Ei Eierlaufen II 624 Eiermutzen V 682 Eieropfer III 996,

1034;

V 889

Eierorakel II 6i8f. Eierring III 325; IX N. 404 Eierritt II 624 Eierschalen I 161, 1175, I 5 4 8 ; I I 686ff.; III 1235;

IV 9 2 0 ; V 526,

1518,

1 5 2 0 ; VI 99, 1 3 9 , 283, 1063 f., 1324, i33if., J 345> ^ 6 2 ; VII 912, 1528, 1570; VIII 1519; IX N. 365, 589, 856 als Fieber-Erzeuger II 1450 auf d. Herd V 872, 873 melken in d. Ε. IV 1174 in d. Schornstein hängen IX N. 290 vergraben auf d. Flachsfeld V 1182 f. zerdrücken IX N. 310 s. a. Ei Eierstein I 600 Eiersticken (Spiel) II 623 Eierstock des Seeigels IX N. 410

Eierulk IX 872 Eierwecken IX 212 Eierwerfen VIII 258 Eierzauber II 6 2 7 f r . ; III 577 Eierzüpfen IX 953 Eifersucht: Wiesel eifersüchtig auf Braut IX 593 Eigenschaften: des Kobolds V39 Vererbung II 870 Eigentum: Erbe II 867ff. d. Frau VI 709 f. Geiz I I I 567f.

Handschuh als Symbol III 1405

Kuh V 770 Landnahme Ix 35 Ohrmarken VI 1219 Rasengang IX N. 104 Schuh als Symbol VII 1346 Tod ansagen VIII 989 d. Toten I 444; VIII 982, 1032 f. Übertragung IX N. 490 Verbot des Verleihens VI 918

Vorzeichen a. Ε. VIII 1739 weinen beim Anblick von E. des Toten IX 333 s. a. Besitz Eigentumsmarke III 1573; V I I I 205f.

Eigil VII 881 Eikthyrmir IV 90 Eileithyia VII 1050 Eimer II 694 Bügel des Eimers i. Schadenzauber V 774 des Mannes im Mond VI 5"» 5 ! 3

Eimer—Eisen

74 Melkeimer VI 333 Milcheimer VI 350 aus Wacholder-Holz IX 7 Einäugigkeit I 681, 687; II 694ff.; VI 1408; VII 147a; VIII 823; I X 134,

642

Hecht III 1612 Kasermanndl I 308 Einbede I 724 Einbeere I 1370; Π 697f.; VI 1012 einbeinig VIII 835 Einbet, kathol. Heilige Π 698f.; IX 92, 603 einbinden II 700; V 311 Einbläser I 1355 Einblattdrucke: Komet V

134, I42f.

Nordlicht VI 1120 f. einfädeln VI 944 Eingemauerter VI 423 Eingeweide II 701 ff.; VI 1181; VII 1171; VIII 1557

des Adlers I 185 f. Anthropomantie I 471 f. ausdärmen VII 554, 567 Bestattung der Ε. I 979 Brephomantie I 1561 des Fuchses III 193 Glückshaube III 89of. Heilzauber mit Ε. VIII 911 d. Hundes in d. Volksmedizin IV 481 f. d. Kuh als Heilmittel V 784 Leber V 976 fr. d. Maus VI 58 Milz s. d. pulverisierte Ε. VII 382 f. Robben-Ε. VII 742 f. Schwein-Ε. IX 608 Storchen-E. VIII 505 vergraben unter d. Obstbaum VI u 70 Wiesel-Ε. IX 587 Wolfs-Ε. IX 725f., 777 Würmer inxlen Ε. IX 844 s. a. Herz, Hirn u. Einzelartikel Eingeweideschau 1535; χχ

III 1494fr.; IV 639; VI 1263

Eingewickeltes finden II 1474 eingießen VIII 1155 eingraben: Kinder e. III

1141

Einhagenwurzel (Ebereinwickeln: d. Neugeborene wurz) II 532 IV 1316 Einhardsbrunnen Π 708 Einzelbestattung II 704, Einherlar (Einherjer), 1316 Kampfgenossen d. Asen Einzug VII 1520; VIII 655 im Weltkampf V 566; Brot u. Salzfaß aus MarziVI 1493; IX N. 231 f. pan V 1742 Einhorn I 1053; II 708ff., lachen in das Ofenloch V i72if.; III 252, 848; IV 871 1298; VIII 944 in Neubau III 1566 einhundertfacht VI 897 Regen VII 6oof. s. a. Zahl s. a. Haus, Wohnung einhundertelf IV 1297 Eipipperjahn II 714Γ s. a. Zahl Eiresione (Ölzweig beim einjährig VI 343 Oschophorienfest) VIII Einkauf, erster IV 1142 f. 1521 s. a. Kauf u. Verkauf Eis Π 715f.; VIII 146 Einkleidung IV 1509 f. Eisbär Π 716f. Einladung: Hammer III Eisbosseln IV 1534 I37I Eisen I 1054; II 717fif.; VI Einmänudr (März) VI 467; 209, 338, 339, 341, 860, IX 238 1266, 1710; VII i, 502, einmauern II 712ff. 1008, 1424, 1483, 1532, Nonne VI 1116 1536, 1544, 1685; VIII s. a. Bauopfer 1649, 1761; IX 309 f., Einnäherin VIII 1179 591; IX N. 586 Einöde VIII 1547 Axt VIII 403 eins VII 1008; VIII 558 als Beigabe III 1094 s. a. Zahl beißen I 1023 einschließen VI 29 gefundenes Ε. II 1469 einschuhig VII 1309, 1333; glühendes Ε. I 1739; III VIII 1000 908, 1016, 1017?.; VI Einsegnung: Kleid IV 1492 274 Kohle, glühende, i. d. Hand Hexeneisen VIII 1552 halten V 74 Hufeisen IV 436 ff. Nadelzauber VI 930 Kette VIII i35of. weinen IX 327 — u. Ring V 1216 Einsiedeln: Krampfring V Kleid aus Eisen IV 1481 375 Kornmutter V 267 fr. Einsiedler, Der, am RheinKreis, magischen, ziehen V strom IX366 464 einsperren: Hund, Katze Krone VI 1213 und Henne VIII 531 Kuh, eiserne V 781 Einspruch VII 1346 Maulwurfsabwehr VI 18 Einstandsspeisen II 272 f. Nase, eiserne VI 971 Einstehrötzel II 274 Nestelzauber lösen VI 1015 Elntöffeler VII 1309 f. d. Obstbaum VI 1170 Opfer f. d. Leonhard V 12 r8 s. a. einschuhig Opfertier aus Ε. VI 1345 Eiiiuhrsmutter V 271 Perchta, eiserne VI 1482 einundachtzig IV 1431 d. Pestfrau VI 1510 s. a. Zahl Pfaffeneisen VI 1543 f. einundsiebzig VIII 322 Pfand oder Abwehr VII 562 s. a. Zahl Ring IV 741; V 1216; VII einundzwanzig I 805; II 639 709, 718, 719 s. a. Zahl als Schutz IX 785 Einweihungsritus b. Auf— d. Speisen V 1043 nahme neuer Dienstbov. Spinnrad VI 352 ten II 268

Eisen—Elisabeth ν. Thüringen im Stall IV 1150 Tier auf Ε. VII 1 5 1 5 , 1529 Votivgabe V 634f., 1215, 1217 Weihe des E. in d. Kirche IV 1409 aus Wunden entfernen II 1495 Wünschelrute I X 828 s. a. Bergwerk, Metall

Eisenbahn II 731 f.; V 1257; VIII 1720 Eisenberta V 788, 999 Eisenfeilspäne I 986; IX N. 494

Eisengrind (Dämon) II 732; V i435f· Eisenhammer I X N. 259 Eisenhandschuh III 1404 Eisenhart III 1194 Eisenhut s. Sturmhut Eisenkopf I 1714 Eisenkraut I 531, 1007, 1483; II 733f.; III 1916;

IV 738; V 187, 867; VI 33» 387> 901, 1063, 1184, VII 725, 1217, 1702;

VIII 2; IX 64, 299 Eisenkrone V 600 Eisenmänndl (Kinderspiel) II 740; VII 745 Eisenmaske V 1771 Eisenmächte VIII 614 Eisenocker IX 855 Eisenschuh VII 1305, 1314, 1325, 1338

Eisenstein VII 831 Eisenwahrsagimg s. Sideromantie

Eisenwald VI 210 Eiserkuchen V 646; VI 1561, 1674

eisern II 740f. Eiserne Jungfrau VII 567

Eiserntefest V 405 Eisheilige II 741 f.

Bonifatius I 1475 f. Mamertus V 1560 Pankratius I X 58 Servatius V I I 1654 Sophie, kalte V I I I 120

Eismanndle, Eismännlein II 742; VII 1491 Eismännertage II 741 f. Eismonat IV 630 Eissalbe II 716 Eisse VIII 958

Eisvogel Π 742ff.; VIII 528, 869, 874

Eiswolf IX 740

Eiszapfen II 122; VIII 1099; I X 991

Eiternessel I 1552 Eiweiß I 399, 1549; VI 21, 274 Ekel: Heilmittel gegen Gelbsucht V 936

Ekerken VIII 840

Eklampsie II 1168 Ekstase II 744ff.; VII 355, 1 0 1 7 ; VIII II 10, I259f., 1476; I X 290 E l (Gottesname) I I 753

Elaiomantie II 753 f. Elaiosemantik II 755f. Elbbütz IX N. 1016, 1087 Elbegast IX N. 1064 Elben I 306; Ii 758ff., 826;

VI 294; VII 300, 388, 536f., 721, 803, 844, 991, 1433; VIII 838, 840f., 8 9 3 f . ; I X 55, 56, 58; I X 843, 932; I X N. 1015, 1016 Gesang I X N. 462 als Käfer IV go6f. Lichtelben V 1258 f. Musik VI 66q, 661 s. a. Elfen, Geister

Elbenkuchen V 887 Elbenreich VI i4o6f. Elbensagen VII 883 Elbenschuß IX 242 f. Elbensegen II 759

Elbentrötsch (Trottel) I294; II 758, 761, 762; I X N. 1060

Elbflecke VII 1423 Elbische Weissagung s. Weissagung, elbische

Elbst (Seegespenst) II 761 if.; I X 125, 141, 197

Elbstier VIII 482

Elch II 777 ff.

Huf als Amulett IV 435

Electrum magicum II 762f. 1494

75 s. a. Erde, Feuer, Luft, Wasser, Wind

Elementargedanke

(Über-

tragungstheorie) II 766f.

Märchen V i6oif.

Elementarwesen VI 1397 Elemente futtern III 248(f., 326; IX N. 894 Wahrsagung aus d. Ε. VIII 458 s. a. Element

Elementenlehre III 1789 f. Elend, Elentier, Elch II 777 ff. Klauen I I 779; V 373

elf I 1675; II 1674; IV 351, 878, 882; V 1087; VI 5 1 7 ; IX 47, 992 Elfen I 1746; II 145, 760, 1285 fr.; VI 35, 94, 193, 254; VII 389, 862, 866, 1649; VIII 716, Ii 12, 1628; IX N. 1047 Kornelfe V 305 Land der Elfen IV 840 Musik V I 668 s. a. Elben, Geister

Elfenbein II 781; VI 1446; IX Ν. 1101 Elfenfährmann VII 1569 Elfenhexen VI 319 f. Elfenknöpfe I 1485 Elfenkreuz V 481, 641 Elfenlöcher IX 974 Elfenmühle VII 392; VIII ii74f.

Elfenringe IX N. 1046 Elfensteine VII 991 Elgger-Mannli VI 1101

Eli, weibl. Dämon I I 781 Elias, Dämon I 297, 494f., 499; II 781 f.; VI 583, I X 33) 34; I X N. 319 Blutsegen I 1454

Eliasfest VIII 1649 Gehörnten VI 417

Mittag

sehen

Elidia, Schlangenjungfern II 785

(indische

Eligius, Missionar I 281; II 785«.; VI 1657f. Elion, Gottesname f. Zau-

Elefantiasis IX 599 Elektron II 1574; III 524,

Elisabeth v. Thüringen II 789f., VIII 229

Elefant II 764; VIII 34, 884

Elefantenlaus

Frucht) II 765; VII 816

849

Element II 765f.; VI 1375, 1396

berei II 789

die „beschissene Liese" VI "55 Rosenwunder V I I 778

76 Elkesaiten IV 24 Ellenbogen II 790; VIII 958 s. a. Arm Eller VI 346 Ellermutter I 350 Ellervolk IX N. 524 Ellhorn s. Holunder Elmsfeuer II 791 f.; 1408; IV 785, 1443; VI 773; VII 1035; VIII 1738 Elohim, jüd. Gottesname f. Zauberei I 474; II 792f. Eis,weiblicher Berggeistll 795 Elsder VIII 1303 Else (Naturdämon) II 793 ff. Elsenbaum s. Traubenkirsche Eisenbeerholz V 575; V I 1725; VIII 91; IX 243 Elster II 796ff., 1208; III 676; VII 1171, 1218; VIII 380, 527, 645, 795, 833, 875, 889, 891, 896, 918, 919, 922, 933, 995, 1050, 1199, 1314, 1315, 1424, 1425; IX 988; IX N. 209, 250 Besuch ankündigen I 1173 Ei II 627 Fischfang II 1550 Geschrei IV 1134 Kinderbringer IV 1358 schießen I 1639 s. a. Vogel Elsternstein II 1110 Elsternsuppe VIII 613 Eiterlein I 661 Eltern Π 802 ff. Namen VI 953 s. a. Familie, Kind, Mutter, Vater Elternmord II 804 Elucidarius s. Lucidarius Elxenbaum VIII 1461 Elymas II 1136 Elyslon VII 690 Emanation II 1342 Embryo: im Diebszauber II 230 fr. Weissagung I 369 f. s. a. Geburt, ungeboren E m m a u s gehen Π 804f. Emmausmarkt II 804 Emmeramsminne II 805f. Empfängnis II 806ff.; IX 903» 9° 8 durch Baldrian und Wiedehopfstein IX 567

Elkesaiten—Entenflott durch d. Ohr VI 1205 verhüten IV 1382 s. a. Geburt, Geschlechtsverkehr, Schwangerschaft Empuse VI 415 Ende der Arbeit I 576f. Enderle v. Ketsch, verfluchter Geist II 814f.; III 544 Endholz V I 1176 Endivie II 815 Endkaiser II 996; IX 430 s. a. Endschlacht, Weissagung Endogamle VIII 1655, 1657 Endokannibalismus II 771 Endschlacht I 481 f., 957, 1068; II 815ff., 994, 996; III 1471; IV 8735 V 1259; VI 7355 VII 1658;VIII 1483; IX 386, 373, 376; IX N. 260 Birke I 1339 Birnbaum I 1340 Schlachtenbaum IX N. 199 ff weißer Fürst IX 449 fr. Endzeit IX 404 Gog u. Magog III 910 Enge: Weise Frau in Ε. IX 385 Engel I 726, 1496; II 823ff.; V 123, 581, 583; VI 1094, 1596; VII 293, 744, 844, 866, 1184, 1244, 1273, 1638^; VIII 222, 392, 473, 684, 688, 705, 820, 956; I X 195, 392, 891; IX N. 79, 81 Anael I 385 Elben II 759 Erdleute II 909 Gabriel I 1599 Gesang IX N. 472 f. Kornengel V 253^, 265, 270, 304 Musik VI 673 f. Name IX N. 3:9 Pestengel V I 1508 f. Raphael VII 497 Schreiber-Ε. IX N. 309 schwarzer Ε. VIII 977 Speise IX 34 Stundenengel VIII 565 Tagesengel IX 688 Todesengel VIII 978; IX 215 Tus VIII 1213

Engel i. d. Segen Π 836ff.; VI 1012 Engelbier I 1272; VIII 1118 Engelbrecht, Hans, Prophet IX N. 72 f. Engelen koken IX 278 Engelgottesacker III 89 Engelhai VI 71 Engelland V 1532f., 1696; VI 1409; VII 1679; VIII 542, 1089 Engelmann (Strohpuppe) II 839 Engelpapst II 996; VI 1395 Engelshaar I 356 Engelsüß (Farnkraut) II 839, 1216 Engelwurz Π 840f., 1328 Engerling II 841 f.; VI 33; VIII 878f. Engidu I 640, 641 Erschaffung des I 469 England II 843 Engländer-„Wanze" IX 88 englische Krankheit Π 843f.; VI i645f·; VII 1466; IX 339; IX N. 821 Enkel II 845f.; III 1175fr· s. a. Großvater, Großeltern Enkelein VII 1346 Ennongersmoer VI 417 Enoch I 297; IX Ν. 319 Entbindung III 132; VII 970; VIII 658 Hebamme III 1587 fr. Rock VII 751 Schimmel füttern IX N. 181 Schürze VII 1368 s. a. Empfängnis, Geburt Entblößung 11243; 1 1 846 f.; III 330; IV 62, 1510Γ; V 567; VI 138, 139; VII 999f., 1533 d. Hauptes IV 528, 538 s. a. bedecken, nackt Entdeckungszauber II 212 f. Ente II 849ff.; IV 176; VII 1 L2o; VIII 205, 824, 874» 875, 942 f., 1644; IX954fAntenchrist I 496 Fleisch der Ε. I 528 goldene Ε. I io55;VII 1002 rote Ε. IX 133 s. a. Gans, Geflügel, Vogel Entenflott s. Wasserlinsen

Entenwigk—Erbe Entenwigk III 768 Entführung, Entrückung Π 851; VI i47f., 5iof., 1446 fr.; VII 1351; VIII 644, 645; IX 34 durch d. Zwerge IX N. 1108 s. a. bergentrückt, Entrückung Enthaarungsmittel: Fledermausblut II 1585, 1587 Enthaltsamkeit II 852 s. a. fasten, Keuschheit enthaupten, köpfen II 852ff.; V 2i5f.; VII 1630; VIII 1533; IX 575 s. a. Gericht, Hingerichteter enthexen 1872,1739; V 207; VI 104, 126, 844, 902, 904, 928, 1210; VI 1688, 1724; VII 306, 752, 771» 856f., 1085, 1113, i22of., 1236, 1323, 1342, 1376, 1490, i52gf.; VIII 1, 81, 97f., 141, 386, 615, 666, 669, 674f., 689, 743, 969, " 7 5 , 11 97» Ι 3°2, i3°4. 1370, 1552, 1557» ^ 8 2 Altarsand I 326 Blut I 1438 Braukessel I 1517 Brombeerstrauch I 1582 mit Brot I 1630f., 1640 Bündelchen I 1708 blauer Faden I 1382 Harn III 1478 Heckenrose IV 491 f. Hemd III 1729f. Holunder IV 27of. Hufspäne IV 435 Hufspur IV 436 Kohle V 76 Kuh III 1743; V 686; VI 138» 143 Maulwurfsblut VI 12 f. Meerrettich VI 74 Messer VI 191, 201, 205 Milch I 395,1335, 1348; VI 142, 144; VII 708 Mitternacht VI 433 Muskatnuß VI 691 mit d. Ofengabel VI 1201 Palm VI 1373 Papierblätter I 1378 peitschen VI 1473 d. Pferd VI 1650

Pfingsttau VI 1701 mit Pflaster, blauem I 1376 mit Salz u. Brot I 1625 Schuhwechsel VII i353f· Stall IX N. 592 Tisch VIII 965 Weinrebe IX 336 mit Wermut IX 499, 503 s. a. Erlösung Entmannung II 1316; III 1300; IV 1067 f. Entrückung II 851; VI 147 f., 5iof., 1446fr.; VII 1351; VIII 62, 644, 645; IX 34 durch schwarzes Pferd IX N. ioif. s. a. bergentrückt, Entführung, rücken entschuldigen: beim Schlachtvieh VII 1085 beim Todesfall VIII 971 entsehen II 860 entsühnen: d. Alpe IV 1297 Honig IV 295 Entwöhnung II 860ff.; V 1513; VI 904; VII 820, 931 f., 976, 1097, 1225, 1276; VIII 28, 97, 386, 640, 1371; IX 82, 357; IX N. 479, 806, 934 s. a. Wöchnerin entzwei reißen IV 1497 Enzian I 1505; II 862f.; VI 1184, 1513; VIII 1056 Enziloch (Höllenort) II 866 Eostar VI 466, i 3 i i f . , 1313 EphebenVIII 1231 Ephemeriden IV 349 Ephesus: Befehl der kathol. Kirche zur Verehrung d. Maria V 1639 Epheu I 1328; I X N. 941 Ephialtes V I 414 Ephraim (Zauberwort) II 866 Epikur: „Ganones" IV 24 f. Epilepsie II ioo5f., 1080, 1168; III 119, 253, 447, 591; IV 79f.; V 377; VI 3 8 9 3 9 2 i 434, 529, 563, 597» 929> 1181, 1643, 1647, 1699f., 1704; VII 520, 550, 810, 838, 935, 955, 967. 981, 990, ">58, io89f., uo5f., 1166, 1167, 1168, 1228, 1393, 1394, 1401, 1430, 1439,

77 1466, 1492, 1498, 1708; VIII. 1, 140, 202, 206, 237, 358, 505, 658, 698, 810, 911, 1117, 1540f.; IX 10, 21, 82, 249, 308, 558, 768, 777, 779, 903, 904, 913, 927; i x 32; IX N. 334, 348, 353, 417 Bläßhuhn-Herz als Heilmittel I 1365 Branntwein I 1505 Echternacher Springprozession II 536 fr. Eisvogelherz II 744 Electrum magicum, Ring II 1494 f. Elchklaue II 779 Elster II 799 Eselleber V 982 Freitag III 67 Galle III 276 — d. Frosches III 138 Hase III 1521; IV i336f. Hecht III 1610 Holunder IV 272 Igelpulver IV 670 Johanniskrankheit IV 742 f. Klatschmohn IV 1445 Meisterwurz VI 127 Muskatnuß VI 691 Pfauenkot VI 1569 Sargnagel als Ring II 1494 Schädel III 1679 Schädeltrunk III 1678 Tierblut I 1437 Tierhaut II 1324 d. Wachtel IX 19 Zettelessen II 1057 s. a. Frais, Krankheit, Volksmedizin Epiphaniasfest II 448, 449; VI 1679 Milch auf d. Mist gießen VI 333 Perchta VI 1485 Epiphanie VIII 820 Eppich VI 1214; IX 927 s. a. Sellerie Erasmus I 939; II 707, 791, 866 f. Erasmustag: Pfannkuchen VI 1557 Erasmuswickel II 707 Erbe II 867; VI 709f.; VIII 1022, 1061 antreten des Ε. I 1156 Besprechen — Kunst vererben I 1163

78 Jüngster als Ε. IV 857 f. Klöße-Opfer IV 1548 Verzicht auf das Ε. I 915 Witwe als Teil des Erbes IX 676 Erbbecher I 965 Erbbegräbnis I 985 Erbbeil I 747 Erbbett I 1186 Erbbibel I 1212, 1214, 1219; IX N. 373 s. a. Bibel Erbbier I 230; V 1083; VIII 1080 Erbbuch I 1688; II 1088; III 715 Erbdegen IX 150 Erbdieb II 200 erhängen II 239 Erbdinge I 1154, 1740; VI 1272; VII 1670, 1697; VIII 133 s. a. die Einzelartikel Erbegge III 1904, 1915 Erbgander IV 1249 Erbgarten III 307 Erbgedicht IX N. 343 Erbgrind III 1172 f. Erbhandschuh III 141 r Erbhaube III 1552 Erbkette III 1915; IV 1280 Erbkleid IV 1500 Erbknopf V 14 f. Erbkönig VII i7oof. Erbkrug VII i7oof. Erblaus III 1100 f.; VIII 870 Erblichkeit II 869fif.; VIII 631, 632 Erbmaske V 1811 Erbpantoffel VII 1343 Erbring VII 723 Erbsachen II 875 s. a. Erbdinge Erbschaden II 876 Erbschere V 323; IX N. 149 Erbschlüssel I 734, 1219, 1389; II 209, 210, 729, 1088, 1337; III 715, 1041, u 02;IV 540, 1523, 1580; V 374; VII 502, 1226; VIII 1317 Dieb feststellen II 2o8f. gegen Frais II 1727 Erbschmied IX N. 259, 261 Erbse I 201, 777, 1398, 1540; II 876ff., 1614; III 433, 807; IV 464, 465, 1544; V 1109, 1303, 1501; VI

Erbe—Erde 48, 1035, 1137, 1523, 1563,1711; V I I 4 7 0 , 6 2 1 ,

651, 933» "53» 1479» 1677, i70if.; VIII 182, 187, 189, 190, 226, 365, 387» 432» 559» 701, 778» 942, 1093, 1456, 1458, 1656; IX 47, 69, 606, 867, 989; IX N. 486, 5 1 1 , 884, 925, 1064, 1091 Aal-Nahrung I 1 Aschermittwoch I 619 in d. Backofen werfen I 767, 789 Brei I 1500, 1541, 1543, 1549 Erbsenstroh VIII 447, 1386 essen am Donnerstag II 335 and. Fenster werfen VI 1071 f. Freikugel III 4 Fuhrmannsglauben III 209 gezählte E. f. d. Hühner VI 1029 in d. Grab werfen I 1017 Johanniserbse V 1496 kochen IV 737; V 54 Lätarezauber V 922 Lichtmeß-Speise V 1266 Leichenmahl V 1087 Mäusezauber II 547 Neujahrsessen VI 1028 säen VI 408,447; VII 1152, 1468, 1670; VIII 86; IX 651 Schote VIII 532f. mit Speck VIII 145 Suppe VIII 612 unsichtbar machende Ε. IV 1116 f. Vieh u. Geflügel VI 1028 waschen mit E.-Brühe V 1743 zählen VI 1198 Erbseldorn s. Sauerdorn Erbsenbär I 893, 894, 1489; II 885ff.; V 311, 1799; VIII 863, 950, 952, 1386, 1524; IX 757, 870, 981 Erbsenbrei I 1500, 1541, 1543» 1549 Erbsenschlägel V 266 Erbsenschote VIII 532 f. Erbsenstroh VIII 447, 1386 s. a. Stroh Erbsensuppe VIII 612 Erbsieb II 210, 562, 1164; V 326; VII 1681, 1691, 1692, 1696

halten des Ε. II 1493 Erbsilber VIII 3; IX 789 Erbstahl II 718 Erbsünde III 738; IV 1374; IX693 Erbtuch III 1360; V 238; VIII 1180 Erbzaun IX N. 991 Erce (Zauberwort) II 889 Erchanstein VI 1253 Erdäpfel VIII 182; IX N. 924 Erdbeben I 656; Π 890f.; VI 399; VIII 1738 als Omen f. Weltende IV 865 f. vor d. Schlacht I X N. 247 Erdbeere II 892£f., 918; IV I 34 I »VI 695, 1414,1415; VII 833; VIII 208, 479, "37 Meidung IV 580f., 708, 709 Opfer I 592 Erdbeerblatt I 1419; VII 832 Erdbirne VIII 71 Erde I 1307; II 895ff.; VI 148» 915» 1266» 1396; VII 376f., 1308; VIII 1113, 1550, 1647 Berührungszauber d. Urkundenschreibers VII 557 Blut vermischen mit Ε. I 1448 blutende Ε. I X N. 220 Entstehung der Ε. VI 744 Erhard-E. II 920 Bienenfüttern I 1241 Bienenstich, Heilmittel gegen I 1247 fressen d. Ε. IV 1153 Friedhofserde I 832; III 95ff·; V 935; VI 437, 855; VII 501, 504; VIII 1296 f. (s. a. Graberde) füttern d. E. III 248 Geburt III 413 Geomantie III 635fr. geweihte Ε. I 984 Graberde I 1168; VI 433; VII 650; VIII 1413; IX 657 (s. a. Friedhofserde) Hexe III 1875 Hufspur ausschneiden VI 386 Kind mit der E. berühren IV 692f.; VIII 1227

Erde—Erlösung Kirchhofserde I X N. 486 auf die Kohlen im Backofen I 791 unter d. Kopfkissen V 723 gegen Kreuzschmerz V 511 f. vom Kreuzweg V 525 küssen d. Ε. V 854 sich legen auf die Ε. V I 797» 807» 866 Mittelpunkt der Ε. V I I I 393 vom Maulwurfshaufen VI Η Messer in d. E. stecken V I 189 f. nach d. Mond werfen VI 497 Neugeborenes auf d. E. legen IV 1314 vom Notburga-Grab V I "37 Opfer f. d. Ε. V 670 Richildes-E. V I I 690 rote Ε. V I I 818 f. Sargkissen V I I 946 Schaffutter mit Ε. VI 850 Schreibfeder auf d. Erde legen I X N. 388f. im Schuh VI 118, 122; V I I 1351 Sichel I X N. 423 Siegelerde V I I 1706f. Speise u. Ε. V I I I 169^ Speiseopfer I X N. 535 f. Sterbenden auf die E. legen V I I I 446 in die Stube streuen V I I 5 Tonerde V I I I 1015 Toten-Aufbahrung V1049f. Toter, Handvoll Erde f. d. I984 für d. Vieh beim Austrieb I 734 Wagengeleise Ε. I X 46 unfruchtbare Stellen I 658 s. a. Acker, Rasen, Sand, Schöpfung E r d e f e u II 558 e r d e n t r ü c k t VI 1673 E r d f l o h II 908 E r d f r ä u l e i n I X N. 1070 E r d g e i s t e r VI 775; IX 391 backen I 755 s. a. Zwerge E r d g e r s t e VII 1001 E r d h a m m e r l III 768 E r d h a r z III 1503

E r d h e n n e r l I I 39g; I I I 769; V I I I 996 E r d h u n d e l I X 936 Erdleute, -männchen, - w e i b l e i n I I 908ff.; I X N. 525 Käsebereitung IV 1038 Milchopfer V I 353 E r d m a n n (männchen) I 270, 758, 1050, 1633, 1634; I I 910; I I I 1182; VI 35, 954. 965» ">19» 1207, 1636; V I I 37, 749; V I I I 379» 392; I X 3 9 i ; I X N. 137, 845 Feuerzeug I 1442 gänsefußig I I I 297 Hut, roter V 521 kehren IV 1238 Kuchen V 653 Milch II 1647 als Pferd VI 1628 E r d m ä n n l i s b r u n n e n I 1680 E r d m i l b e Η 919 E r d m u t t e r I I 899 f. E r d ö l I I 1719 E r d p e c h I 622; VI 618 E r d p r o b e I I I 1043f. E r d r a u c h II 919; V I I I 1460; IX907 e r d r o s s e l n : durch d. Aal I4 E r d s c h m i e d II 919f.; V I I 1435; V I I I 996 E r d s p i e g e l I X N. 551, 552, 554» 55^f· E r d t r i t t VII 1495 E r d w e i b c h e n I X N. 1033, 1083 Erdwolf VI 25 E r d z a u b e r II 903 fr. E r g h o m , Johannes I X 421 E r g o t i s m u s VI 701 e r h ä n g e n I I I 1440fr.; VI 1617, 1618; V I I I 215; I X N. 474 Diebszauber II 230 Kleid des Ε. IV 1508 Nachtigall VI 803 Zigeunerzauber I I 234 s. a. Hingerichteter, Selbstmörder E r h a r d (Viehpatron) II 920 E r h a r d i s t e i n II 920 E r h a r d s b r o t VI 1047 E r i c a III 1631 f. E r i c h s m i n n e II 921 e r i n n e r n VII 1542

79 Erinnerungstrank V I I I II 12, II 14 Erinnerungszeichen I X 5of. Erkennungsmarke IX 69 Ast I X 75, 76 s. a. Wahrzeichen Erkinger: Kleidung IV 1482 Erle Π 921 ff., 1340; VI 18, 327, 1058, 1060; VII 802, VIII122, I I 2 4 ; I X N . 4 9 3 Alprute I 311 Wünschelrute IX 824 Zeisig 1X888 Erlenmistel VI 388 Erlkönig II 924; V I I 1016 Erlösung 146; II 916,925 ff.; I I I 169f.; IV 598, 1262, !299» 1335» !4o6, H79» 1484, 1485; V 687; VI 97» !32, 4°7f-» 790, 857, 860, i43if., 1687; VII 333» 648» 937» 1180f., 1461 f.; V I I I 77, 118, 227, 591, 642, 643, 675f., 82gfF., 1031, 1046^, 1284, 1304, 1349, r 368, i444f., 1648^, i65of.; I X 43, 48, 69, 154, 160, 290, 637; I X N. 139, 303, 993 der armen Seele I 593; III 49, 72, 428; IV 1300; V 628; VI 791 des Brotes I 7 Brücke I 1663 f. des (in d. Kreis gebannten) Diebes V 467 des Ertrunkenen II 988 d. Feuermanns II 1407 des Fuhrmanns III 532 d. Geister III 505^, 521 f., 1198 des Geistes (büßenden) I 1720 Gesang I X N. 464 f. d. Grenzfrevlers III 1157 d. Hexe I 1662; III 1894 d. Hirten IV 130 d. grünen Jungfer I 1690 d. Jungfrau IV 853 Kirchenlied I X N. 449 des Kopflosen V 221 lesen I X N. 312 d. Mörders VI 573 d. Nebelkönigin VI 990 d. Patriarchen IV 229 d. Pfaffenkellnerin VI 1547 desPfarrersVI I568;VII 328

80 des Pudels V I I 381 des Raben V I I 441 Ring mit Namen I X N. 314 d. Rüttelweiber V I I 863 d. Schatzgeistes V I I 1008 f. schreiben I X N. 311 f. Speise I X N. 538f. d. weißen Frau V I 990 d. Werwolfs I V 1337 des Wiedergängers V I I 561 durch Almosen I 274 — Arbeit I 576 — ausstäuben d. Backschüssel I 791 — Brief I 1576 — Brotkrumen, drei, in d. Flinte I 1589 — Dank I I 172 — Geißelung I I I 471 — Gleichzeitigkeit I I I 863 — heben I I I i6o6f. — Hirse-Essen I V 119 — Kapellenbau I V 969 — Kriechzauber V 563 — Kuß V 857 — lachen V 868, 870 — Laurentiuskohle V 928 — Messelesen V I 187 — Nacktheit V I 832 — niesen V I 1079, 1082 — Pfannkuchenbacken V I 1554 — Rasenzauber V I I 508 — Vaterunser V I I I 1514 Sternschnuppe V I I I 470 um Mitternacht V I 431 von Höllenqual IV 207 d. Zwerge I X Ν. 1 m f. s. a. enthexen E r m o r d e t e r V I 568f.; V I I I i474f., 1496 Begräbnis durch Rotkehlchen V I I 835 E r n t e I I 939ff.; I I I 149; V I 494; V I I 766; V I I I 98, 655, 1144; I X 893 Ährenzauber I I 492 Ältester I 349 Amecht I 361 Ampfer I 372 Apfelernte I 510 Bieropfer I 1274 Bindezauber I 1329f., 1331 Brachvogel I i486 Branntwein I 1500 Brot I 1613 Dankopfer I I 976f. Donnersegen I I 323

Erlösung—Erntefest Donnerstag, Einfluß des I I 341 f. Eberfleisch I I 521 Ei I I 611 Erbsenbär I I 887 Freitag I I I 61 Garn I I I 304 Gebildbrot I I I 380, 384 Georgstag I I I 650 Getränke I I I 784f. Getreidebüschel stehen lassen V I I I 860 Glockengeläut V 941 Hahnopfer I I I 1328, 1343 Hahnorakel V 285 Hahnsuppe V 54 Halm, erster I V 1334 Hammerschlag I I I 1372 Heidelbeer-Ernte I I I 1633 Heuernte I I I 1819 Huhnopfer I V 454 Jakobus I V 624 Kartoffel I V 1024 Käse I V 1052 f. Kesselspringen I V 1268 Kettenzauber I V 1280 kniend beten I V 1578 f. Korn für d. Sperling V I I I 249 Kranz I I 941, 956 fr.; V 403ff., 407; V I I I 1356 Krapfen V 431 f. Kräuterweihe V 441 Kreuz-Zauber V 532 Krithomantie V 595 Krone I I 1699 Kuchen V 669f.; V I 1558 Mäher V 1484 mähen V 1484 ff. Mahl I I 283, 955, 959f.; V 1497 fr. Margaretentag V 1636 Mäuseabwehr V 11; V I 48f., 61 Mittwoch V I 447 Montag V I 562 Nudeln V I 1162 Opfer I 923f.; V I 4 2 9 ^ I X 45 Opferpfahl, geschmückter V I 1548 Orakel I I 9 3 9 ^ I I I 788; I V 494; I X N. 936, 938f. .,Pelz" V I 1563 Peterbült V I 1536 Pfingstmaienzauber V I 1690 Quendel-Zauber V I I 420 Regen-Orakel V I I 5g8f.

rotes Band V I I 801, 816 Schäferlauf V I I 985 Schelte-Zauber V I I 1035 Schimmel V I 1629 Schlagzauber V I I 1107 Schlußbrauch V 276f. schnellen I X N. 2 72 f. Schuhe abwischen V I I 1 3 4 4 schweigen V I I 1468 Schweinefleisch V I I 1504 „in die Sense nehmen" I X N. 421 Sieb V I I 1671 f. Sonnabend V I I 933 f. Speisen V I I I 194 Stpllen V I I I 489 f. Strohhalm I I I 1361 Strützel V I I I 561 Taufe d. Binderin V I I 581 Tierorakel V I I I 923 Umkehrung bei d. Ε. V I I I 1323 der Unterirdischen I X 895 Wagen I 122f.; I I 946, 953f.; V I I I 673, 1177; IX34 Wasser in d. Scheune gießen I X 110 Weissagung I 950 Weißdorn-Orakel I X 449 Wolf I X 756 f. Zauber I I 286f., 545, 546 Zwerge bei d. Ernte I X N. 1064, 1086 f. s. a. dreschen, Getreide, Herbst, Heu, Korndämon u. Einzelart : kel E r n t e b o c k V I I I 807, 837; IX9I5 E r n t e b r a u t I 1534 Erntedankfest II 962 f.; I I I 1754, 1755; V I I 1651 Butter I 1753 Goldene Messe V I 188 Widderopfer I X 555 Erntefest I 722; V I I 194 f., 1 5 1 7 ; I X 687 Bartholomäus I 932 Brosamen fur d. Feld I 1586 Bräuche d. Dienstboten I I 280 Flöte V I 1579 Kirchweih I V 1421 ff. Kräuterweihe V 1679 Lied I X N. 427 Michaeli V I 236 Michaelsminne V I 241 f.

Erntefest—Esel Nackttanz VI 874 Oktober VI 1236 Petri Kettenfeier VI 1531 Vogelschießen VIII 1682 f. Ziegenfest I X 913 Erntegans V 1498 Erntehahn VIII 414; I X 16 E r n t e k r a n z : Versteigerung I X N. 826 E r n t e m a i II 952, 954; V I 5 2 4 ; I X N. 585 Erntemonat I 720 Erntepuppe II 961, 1699; III 1439; VII 388 Erntesegen VI 430 Erntespiele VIII 259 Erntestrauß II 1698^ erraten II 963 erröten VII 827, 998 Ersatzopfer II 167, 964«.; III 1096; IV 610 Bild I 1285, 1302 Menschenopfer VI 157 Puppe VII 391 erschrecken II 974; III 1384; I X N. 250 d. Schöpfung vor d. Weltende IV 872 erechüpfen des Brotes I 770 Erster (Erste, erstes) I 753, 1492f.; V 1571; VI 246, 952, 1023, 1028, 1035, 1038; VI 1167, 1210, 1218, 1257, 1267, 1351, 1357» 1370, 1380; V 1505; VI 1554, 1693; VII 2f., 28, 29, 771; VIII 486, 547, 692, 721, 764, 1251, 1444; I X 192; I X N. 806, 945, 947 Ähren IX 289 Austrieb I X N. 589 Bad VII 1519 Bierausschank VII 1102 Bissen I 1344f.; I X N. 506 Brei VIII 165 an d. Breischüssel I 1548 Ei VII 1442 Frosch I X 324 Früchte VIII 377 Garbe I X 293 Garn VI 609 Getreidebund VIII 1608 Henne I 1157; VII i447f. Mehl VIII 184 melken VIII 1588 Milch VI 265f., 363, 364; Bäclitultl-Si&uhli. ΑΙ>,·πΊ;ιιιΚ'

VII 707, 708, 1518; VIII 43 Mittagessen VII 638 Nagel VII 1541 im Neubau VI 1016 im neuen Haus VIII 908; I X N. 989, 990 Pfingststrauß VI 1690 Pfluggang I 1611 Rahm VII 493 rasieren VII 510 Rose VII 780 Schimmel I X N. 180 Schlange VII 1144, 1159 Schmetterling I 1246; VII 1250, 1251, 1449; VIII 919 Schneegans VII 1279 Schuh VII 1321, 1347 Schuß VII 1059 Schwalbe VI 351; VII 1393; i x 351 sehen, als Ε. I 691 Speise VIII 178 f. Storch VIII 500, 503 Suppe VIII 172 Veilchen VII 621; VIII 1537, i538f. Weißdornblüte I X 447 Wespe I X 505 Wort VII 577 s. a. Erstling Erstgeboren II 975^; VII 1678; VIII 251, 968; I X 642 Kalb V 778 ersticken VIII 442, 1676 Erstling II 976«.; VI 949; I X 299 Brot I i6i4f. kochen V 51 Opfer VIII 1120 s. a. Erster, Erstgeboren ertränken II 981; IX i6of. d. Kindsmörderin IV 1391 Mensch mit Hund IV 480 Pferd VI 1672 Puppe VII 392 Schimmel I X N. 170 ertrinken II 981«.; I X 165f., 172, 195 Ertrunkener I 977, 1371; II 981«., 1690; VI 633, 1635, 1724; VII 588; VIII 1074, ^ θ δ , 1401, i 4 4 6 ; I X N. 535

auffinden IV 1251; V 1261; I X N. 320, 3 7 3 Reci^tiT.

81 Gesang I X N. 465 Radzauber VII 466 suchen mit Brot I 1618 Erzählung (Segen) VII 1588, 1590 E r z e VI 207«. Erzengel II 824; I X N. 319 Erzengelkuchen V 672 Erzsünder VIII 608 f. Eschatologie II 989«. weißer Fürst I X 449 ff. s. a. Antichrist, Chiliasmus, jüngster Tag, Endschlacht, Schlacht mythischer Wesen, schlafender Kaiser, Weissagungen Esche II 998f.; IV 90; V 970 VI 268, 327, 974, 1058 VII 621, 1 1 7 1 ; VIII 612 I X N. 204, 207, 514 Alp I 294 Alprute I 3 1 1 Moos VI 567 Rinde als Heilmittel V I735f· Same der Ε. I 531 f. Schlange u. Ε. VII 1127, 1134, 1156 Weltesche I 187; V 962f.; I X N. 200 Eschenholz IV 1413 f. Deichsel III 209 schneiden an Maria Verkündigung V 1688 s. a. Holz Eschenrinde I X 854 Eschereia, Gottesname im Zauber II 1002 f. Esel II 1003«.; IV 597; VI 149, 614, 909, 1447; VIII 132, 155, 188, 823, 902, 911, 921, 922, 943, 944, 946 f·, 1383* 1641; I X 15, 65; I X N. 276, 892 Anklöpfelesel IV 1545 Bieresel I 1260 Blut V 234 Dreschesel V 313 Entstehung d. Wespen aus d. Aas des Esels I 5 im Ernteschlußbrauch V 300

Fell VIII 1412 Fleisch des Ε. IV 302 Heilzauber II 493 Huf IV 447 Kinderbringer IV 1358

Esel—essen

82 Körperteile des E. als Aphrodisiacum I 525 küssen V 859 Leber des Ε. V 982 d. Nikolaus V I I 1644 Ohren, gold. V I 424 Palmesel V I 1381fr. Papstesel V I 1393 Ring aus d. Huf IV 435 als Sackpfeifer V I I 865 Schatten der Ε. I X N. 129 Scheunesel V 310, 3 1 3 sprechen ins Ohr des Ε. V I 1208 Thomasesel V I I I 764 Verwandlung I I I 438

Eselbegräbnis

II

ioi6f.;

V I I 1 6 3 1 ; V I I I 1403

Eselbohren III 332 Eselsfresser II 1012; VI 1654

Eselsgrab VI 1500 Eselskopf II 1017ff.; VIII 848

Eselsmesse VI 188 Eselsmilch VI 258, 272, 274, 275, 462

Eselsmonat II 1017 Eselsritt II 593, 1016; VI 831

Eselsdreck II 1003

Eskimo: Amulett I 386

Espe I 872; II 1020; VI 18, 1060; I X 830 weinende Ε. I X 3 1 9 „ E ß " I X 953 f.

essen II 1022ff.; VIII 533, 625f., 631, 764 abends essen, Abwehr gegen d. Mahr I 299 auf d. Abort I 95 Alphabet I X N. 324 d. Ameisen I 363 Amulett aufessen I 383 Apfel I 400, 518, 5 1 9 ; V I 1383 Aronstab, Wurzel I 600 Asche V I I i 5 9 aufessen d. Speisen V 1506 aufstehen nach dem Essen I 677f. Augen essen I 681 der Aussatzigen bei d. Badekur I 815 Begräbnisläuten, Verbot d. Ε. I 1000 Beine kreuzen beim E. I 1012

Besuch I 1 1 7 5 Biene essen I 1247; V I I I 1410 Bienenkönigin I 1246 Birne I 1342; V I I 300 Bissen I 1343 ff. — hingefallener I 1358 Blindschleiche I 1399 Brennessel I 1558 Brot I i627f., 1638 — angebissenes I 1343 f. — mit Wein V I I 1 — warmes I 777 — Anschnitt V I I I 1509 drei Eber essen I X 612 Eberfleisch I X 626, 627 Erdbeere V I 1 4 1 5 ; V I I 833 Gemeinschaftsmahl s. d. Gemüse s. d. Geschlechtsteile des Esels I 525 in d. Fastenzeit I I 1244f. Fastnacht I I 1257 Festessen V I I I 1682 Fisch I 708, 716 auf d. Fußboden V I I I 961 Gemeinschaftsmahl I 1447 — b. Aufnahme eines neuen Dienstboten I I 272 Gewitter, während des G. essen I I I 826, 827 Gott-Essen V I I I 757f. Gras I I I 11 i8f. Haushahn V I I I 525 Hering I 400 Herz I 1435 Hexen auf d. Blocksberg I 1427 Holz V I I I 1501 katholisches Ε. V 171 Kellerassel I 628 Kind IV 1 3 1 9 Kohle V 78 Krebs V 447f., 453 Kreide V 462 Kreuzessen V I I I 1096 Läuse V 936; V I 1 7 1 8 Leber V 9 76 f. im Leichenzug V 1 1 5 9 Malvenfrüchte V 1559 Martini V 1 7 1 3 Maßliebchen V 1862 Maus V I 49, 55, 57 Menscheneingeweide V I 166, 169 Milch V I 258 — und Semmel I X 458 Möhre V I 454

Mutterkorn V I 701 Nabelschnur V I I I 1226; I X N. 478 Nachgeburt V I 765 neue Speise V I I 1102 Neujahr V I 1034^ Nußbaumblätter I X 81 Obst V I I 936 — mit Maden I X 856 Ohrenschmalz V I 1 2 1 1 Osterbrot V I 1322 Osterei V I 1327^ Osterlamm V I 1339 f. Palmkätzchen I 1410; V I 1376, 1377 aus d. Pfanne I 1547 Pfauenfeder V I 1569 Pferdefleisch V I 1652 f., 1671 Pflugbrot V I 1727 Rabenherz V I I 445 Regenwürmer V I I 613 Richtermahl V I I 691 f. Ring ablegen V I I 706 Rose V I I 780 auf d. Rübenfeld I I I 840 Salz V I I 912 — u. Brot V I I 915 Sand V I I 938 Sauerklee V I I 959 Sauerkraut V I I 960 Schaben V I I 967 Schaflause V I I 990 Schlangenfleisch V I I 1149, 1165, 1 1 7 0 ; V I I I 1683 Schlehdorn-Blüten V I I 1203 Schnecke V I I 1270 Schutzbrief V I I 1385 während d. Schwangerschaft I 7 1 5 ^ ; V I 695 Schweinefleisch V I I 1480, 1485 Schweineschnauze V I I 1502 Seidelbast V I I 1623 singen beim Essen I X N. 454, 459 Specht V I I I 141 Speck V I I I 145, 147 Speiseopfer I X N. 52of. Sperling V I I I 252 Spinne V I I I 280, 284 Spitzwecken V I 758 Stefanssalz V I I I 433 im Stehen essen I I 1612 Stellzauber I 875 während des Sterbeläutens V I I I 438

essen—Externsteine Suppe VIII 609f. Teufel essen VI 622 Tierkopf VIII 850 Totengräber I 980 Truthahn VIII 1176 unter d. Tür VIII 1204, 1205 Ungeziefer VIII 1420 Vaterunser VIII 1514 Veilchen I 1381; VIII 1538 vom gleichen Teller I X N. 79« Wacholderbeere I X 10 Weidenkätzchen I X 250 Weihnacht I X N. 883, 891, 947, 525 Weißdornspitzen IX 449 Welsfleisch IX 471 Wieselherz I X 587 Windröschen I X 339, 660 Wöchnerin VI 697 Wolfsfleisch I X 768, 769 — haar I X 779 — herz I X 745 Wurstessen I X 866 ff. Zettel I X N. 351, 353, 379, 383 Ziegenfleisch IX 930 in den Zwölften I X 989 s. a. fasten, Hunger, Mahlzeit,· Nahrung, Mund, Speise, Speiseopfer u. Einzelartikel Essig I 1519; II 1060ff.; VI 398, 901, 1159, 1214, 1467, 1513, 1570, 1643; VII 700, 832, 940, 963, " 7 i > >495. !497> i 6 4 7 ; V I I I 1 8 , 79,148, 284,534, 699. 729» 957» i5 8 9; I X 10, 296, 463, 628, 642, 854, 856, 902, 907, 909, 912, 928 ansetzen II 1061; IX 965 auflullen am Freitag III 48 f. Rosenessig 1X907, 908 rütteln I X N. 932 verkaufen IV 1180 Essigdorn s. Sauerdorn

Essigfaß rütteln VII 860 Eßgerät III 659 Eßlöffel V 1317 Eßtag VI 1558 Eßverbot II 1053f. Etesien VIII 459 Ethnographie, astrologische IX N. 605 Etteilla VIII 771, 772f. Etticho I 1059, 1062 Etymologie II 1064ff. Euandros, Schriftbringer IX N. 298 Eucharistie I 44; VIII 1083 Euhemerismus (menschl. Ursprung d. Götter) II 1069fif. Eule I 650, 1409; II 1073ff.; VI 50, 878; VII 429, 1041, 1388, 1578; VIII 237» 3 " , 378, 380, 385, 527, 692, 783, 789, 795, 798, 824, 833, 838, 840, 858, 877, 889, 891, 894, 895» 915. 917. 995, 1050, 1199, 1413, 1425, 1441, 1491, 1627, 1638, 1673 Herz d. Ε. VIII 804 Wigglen I X 602 s. a. Vogel Eulenmaus I I 1580 Eulenspiegel VII 873; VIII 1641 Eulogius VI 1657 Eumeniden VII 1573 Eunapius von Sardes IX 647 Eunuch IV 1069 f. Euphemia II 1077 Euphemismus II 1079ff.; VIII 802f., 812 Eurasier III 683f. Euridike VIII 1349 „Europäischer Staatswahrsager" IX 360 Eusebius : Abgarsage I 87 f. Euter I 1382 Kuheuter als Heilmittel V 784 Eva I 165, 1209; II 1084f.;

83 VI 954, 965; VII895, 1136, 1601 evangelisch V 171 ff. Evangelisten, vier II 1085f.; V 1669; VII 499, 1386 Evangelium I 1122, 1353; II 1086f.; V 1594; VII 782, 816, 827; X I 836 Johannis VI 334, 807; VIII 244; IX 786 Ewaldus II 1090 ewiger Fuhrmann II 1090f. ewiger Jäger VIII 36 ewiger Jude s. Jude, ewiger ewiges Licht II 1091 f.; VII 826 Verkauf IV n86f. Ewigkeit II 1092 ff.; IX 895 Kugel V 755 s. a. Zeit Ewigzins II 740 Exkommunikation II 1096f.;V 194; VIII 9 3 3 f . von Käfern IV 908 Exkremente II 1097f.; IV 1098; VI 950 im Diebszauber II 236, 239 des Hasen III I52if. stechen in d. Ε. VI 926 s. a. Dreckapotheke ExogamieVIII 1035^, 1657 Exorzismus I 143, 849f.; 1110, 1152; II 10981T.; III 563; IV 663; V 180; VI 549, 551 f-, 1566; VII 634, 655;VIII 625, 1167, i42of., 1547, 1586; IX 698; I X N. 447 Barnabas I 927 Basilius I 937 Jude IV 811 Kapuziner IV 981 Kreuz-Zeichen V 547 Kruzifix V 640 Nacktheit VI 907 f. Priester VII 3i8f. schelten VII 1034 Externsteine II 1108ff.; IV 61

F Fabel VII 873 Tierfabel VIII 812 Fabeltier: Einhorn II 708 fr. Fabian II 1109ff.; IX N. 404 Fabri, Felix, Theologe u. Philosoph IX 13 fr. fächeln I 1358 Fackel I 1133, 1580; II l l l l f f . , 1400; IV 803; V 195, 1008, 1153, 1241, 1716, 1717, 1730, 1767; VI 18, 103, 239, 789; VII 470, 863; VIII 1333, 1361, 1374» 1468, 1535» 1573; IX 29; IX N. 901 alter Besen I 1145 Herbst ausleuchten IIIi 755 Lampadomantie V 894 vom Osterfeuer VI 1334, 1335 Fackelkraut V 183 Fackellauf I 158, 1134; II m i ; V 1681, 1682f.; VIII589; IX N. 871,902 Fackelsonntag II i m Faden I 1385, 1395, 1741; II 1114ff.; IV 1032; VI 18f., 57, 840; VII 1059, 1169; VIII 342, 366, 368, 1305, 1307, 1331, 1352. I353> 1366f., 1377, «378 abbeißen I 11 abbinden I 12 f. Abwehrknoten I 300 Agathentag I 208 als Beigabe V 1077 Bindebrief I 1325 binden VI 890 blauer Faden I 1377, 1381, 1521 für d. feurigen Fischer IX 135 um d. Grab d. Wöchnerin I 986 f. um d. Handgelenk binden V 1708, 1735 Hegung III 1629

Honig-Faden VIII 82 in d. Johanninacht gesponnen V 1293 Knoten IV 1496; V 16ff. gegen Kopfschmerz V 235 „Krähenfuß" V 370 durch Krötenaugen gezogen V 614 Lebensfaden V 965 fr. im Losbuch V 1384 Märzfaden V 1735 Maßfaden V 1853, 1854 Mühlstein am F. VI 611 f. nähen des Totenhemdes V 1076 roter Faden I 373, 1328, 1521; II n i 6 f . ; V 372, 1401, 1443; V I 330, 880; VII 802, 807, 809, 812, 813, 816, 818, 8igf., 821, 832,936,954» " 6 5> 1210, 1501, 1590; IX 220, 779; IX N. 417 schwarzer Faden IV 1489; VI 716, 917; VII 708, 975, 1439, 1445, 1449 Seidenfaden VI 1218; VII 1670, 1625; VIII 1350; IX N. 4i6f. unrecht spinnen V I 975 Walpurga-F. IX 86 Wcihnachtsfaden IX N. 934 weißer F. VI 716; IX 220 wollener F. II u i 6 f . ; VI 237; VII 1157, 1532; VIII 1196; IX 814, 815 Zauberfaden I 132; VI 429 Zweifelstrick IX 956 f. s. a. Band, binden, Heilzauber, Hegung, nähen, Schnur u. Einzelartikel Fadenknäuel: Pest als F. VI 1505 Fadenkreuz IX N. 910 Fadenspiel VIII 258 Fadenwürmer IX 843 Fafoir VIII 826 Fähndelschlagen II 1121

Fahne II 1120«.; VII 1641 Auferstehungsfahne VI 1322, 1324, 1326 Kreuzfahne V 536 d. Planeten VII 277 Regenbogen als F. VII 590 rote F. VII 794, 795, 807 schwarze F. 1454 des Servatius VII 1654 Sieg-Talisman IX N. 186 weiße F. II 1121, 1123; IX 355 Wetterfahne I 986; IX 519 Fahnenschwingen II 1121, 1122, 1123; VI 23of. Fähre II ii5of.; IX N. 834 s. a. Fährmann fahren VIII 432 Blocksbergfahrt I 1424 f. Mantelfahrt V 1591fr. Schürzenfahrt VII 1365 ins Totenreich VI 69 umfahren VIII I3i3f. s. a. Wagen fahrende Leute II 1354; VII 1006 Almosen I 277 Feilenhauer II 1310 Puppenspiel VII 390 Spielmann IX N. 577 ffs. a. Bettler, Zigeuner fahrende Schüler II 1123f.; III 513; ν 825; IX N. 396 s. a. Bettler, Zigeuner fahrendes Volk II U24ff.; VI 605, 606; VIII 1384 Feilenhauer II 1310 unehrlich II ii33f. Fährgeld III 6i5f. Fährlisau VII 1475 Fährmann II 1149ff.; VI 121 f.; VII 849, 1568; IX 159 Totenfährmann II 1151, IV 647; VIII 1089; IX N. 153 d. Zwerge IX N. ii02f. s. a. Fischer

Fährlohn—Farn F ä h r l o h n II 1151fr. F a h r n ä c h t e I I 1155; V 1799 s. a. Klopfnacht F a h r s a m e n I I I 261 F a i e r , Berggeist II 1300 F a l (Teufel) VII 17 F a l a d a VI 1664; V I I I 848 F a l k e I I 1155ff.; V I I I 234, 806 räuchern mit Asphalt I 623 F a l k e n k l a u e V I I 1387 F a l b e V I 1600 fallen I 1203; II 1158ff.; I I I 1429; V I I I 1179 Abwehr IV 1174 Bild I 1296; V I I 19 Bissen I 1343 Brot I 1358 beim Essen II 1051 auf d. Gang zur Christmesse VI 436 eines Gegenstandes V I I I 1002 Kamm IV 944 Löffel V 1317; I X N. 516 Maibaum V 1523 Speise V I I I 167 Spiegel I X N. 572 Teller I X N. 792 Treppe hinauff. V I I I 1145 Uhr V I I I 1278 unter d. Tisch I X N. 507, 536, 537 Weihwasserkessel I X 289 fallen l a s s e n I I 1164 Brosamen I 1583 f. Brot I 1595 f. Pfropfreiser V I I 10 F a l l k r a u t I 597 F a l l r i n g e V I I 710 F a l l s u c h t I I 1168ff., 1725; I I I 851; VI 57, 573, 765; VI 905; V I I 504, 835, 981, 990, 1057f., 1267, i34if., 1394, 1438, 1496; V I I I 20, 215, 254, 366, 754» io93> I l 8 ° » ^ O ! . 1540, 1548; I X 599> 657» 888, 929; I X N. 127, 1060 Armsünderblut IV 48 f. d. Gauner III 320 Häher I I I 1323 Heilung (s. a. d.) II 1007; III 1386 Hemdzauber I I I 1737 Hippomanes IV 73 Hirnschädelmoos IV 75

s. a. Krankheit, Veitstanz, Volksmedizin F a l l s u c h t s e g e n II 1164, 1178f. Petrus VI 1541 F a l l t r a u m I I i658f. Falscheid VI 111 F a l s c h h e i t : d. Katze IV 1117 d. Pferdes I X 346 F a l s c h m ü n z e r e i I I I 937 F a l t b o o t : des Njgrdr VI 1010 f a l t e n : Hände falten I I I 1394 Rockfalten V I I 751 F a l t e r s. Schmetterling F a m i l i e II 1181 ff. Ahnenglaube I 226f. Abendmahlsbesuch I 44 f. Brot I 1592 f. Großmutter III. 1175 Großvater I I I ii76f. Haussegen I I I 1576 Osterei VI I328f. Schicksalsbaum I X N. 150 Streit I I I 85 Vater V I I I 1503 fr. d. Wassergeister IX 143 Wind-Familie I X 634f. s. a. Ehe, Heirat, Kind, u. die Einzelartikel F a m i l i e n f e t i s c h II 1369 F a m i l i e n f r i e d h o f I I I 91 F a m i l i e n k ä s e IV 1061, 1062 F a m i l i e n s i n n II 1183 F a m i l i e n z e i c h e n I 1154 f a n g e n : den Alp I 304f. Riesen V I I 1303 Schlange V I I 1149 Seil I X N. 419 Teufel VI 1553 Vögel V I I I 1675f. Wassergeister I X 183 f. Wolf I X 732 f. F a n g - W a s s e r V I I 1480 F ä n g g e (Naturgeister) I 25; I I 1184ff.; VI 153, 660; V I I 533, 862, 887, 1303; V I I I 717, 840; I X 56; I X N. 970, 1016, 1028, 1087, i m , 1120 Kleid IV 1476 Wölfe als Reittiere I X 747 s. a. Holzfräulein, Riese, Zwerg F ä n k e n m a n n l i I X N. 1012, 1020, 1091 F a r a h i l d V I I 10 F a r b e II 1189ff.; VI 212; V I I I 823, 826

85 d. Augen I 694 des Bandes I 864, 871 Bedeutung I I 1197 f. blau I 1366 f. braun I I5i8f. des Brautkleides IV 1497 des Drachens II 398 des Feuers II 1395 gelb s. d. Gesichtsfarbe I I I 764 d. Glückshaube I I I 890 f. grau s. d. grün I I I 1180 ff. Haar I I I 12490*. des Hähers I I I 1325 Hase I I I 1512 Hauskröte V 628 Haut I I I 1581 f. Hühner IV 454f. Katze IV 1111 Kerze IV i244f. Kleidung IV 1466 — des Kobolds V 36 f. d. kopflosen Gespenster V 221 Krähe V 353 Leichentuch V 1101 Meßgewand V I I 316 Opfertier V I I I 902f. Pferd VI 1602 Regenbogen VII 589, 592 f. rot VII 792 fr. Safran V I I 87of. Sarg V I I 945 Schmetterling V I I 125Ö Schuh V I I 1296 Schürze V I I 1365 schwarz V I I 1431fr. Sterbekleid V 1073 Strumpf V I I I 546 d. Tiere im Heilzauber V I I I 809 Totenkleid V 1073, 1074 TrauerfarbeV i i 5 i f . ; V I I I ii37f. Türkis V I I I 1212 violett V I I I i664f. weiß IX 337 fr. Würmer IX 845, 852, 863 der Zahnwürmer I X 849 d. Zwerge I X N. 1028 s. a. Einzelartikel f ä r b e n : Haar I I I 1250, 1252 F ä r b e r : Sebastian als Patron I X N. 404 F ä r b e r g i n s t e r III 851 f. F ä r b e r - W a u IX 200 F a r n I 1412, 1483; II 1215ff.;

86 IV 512; VI 410, 1706; VII 813, 1156, 1159, 1217, 1314, 1701; VIII 38, 91, 318, 942, 1199; IX 843, 907 Frauenhaar IX 560 Natterzunge VI 981 Rainfarn VII 494f. abbeißen I 1019 glühendes F. IV 1309 Gürtel III 1227 Johanni IV 721 schreiben auf F. IX N. 331 Widerton 1x559fr. s. a. Alraun, Beifuß, Engelsüß, Hartriegel, Irrwurz, Mondraute, Spring wurz, Widerton, Wunderblume F a r n s a m e II I224f.; III 294f., 937^·; IV 1000; V 183, 527, 880; VII 617, i o n ; VIII 780, 1085, 1182, 1459; I X 340, 925 fur Hecktaler-Gewinnung III 1622 holen des F. VI geo mit Kelchtuch auffangen IV 1240 f. Schießzauber III 15 F ä r s e VIII 951 F a s a n II 1229 f. Fascaleon (Fisch) II 1532 Fasching II 1247, I 2 5 r ; H I 1432; IX 667 ausackern VIII 1338f. Ruß VII 856 suchen VIII 589 s. a. Fastnacht Faschingsflecken VIII 1380 Fasolt, Sturmriese I 58; VI 182; VII 1609; I X 553, 631, 632 Fässelscheiben VII 909 Fasserrößl VIII 1387 F a ß II 1230f.; VII 709; VIII IX N . 792f. des Abtes Othmar VI 1363 f. Bierfaß I 1263 feuriges F. I X 135 F a ß r e i t e r I 1501; VII 1004 Faste, F r a u II 1232; III ii8f.; V 1783 Fastelabenddienstag IX 271

Farn—Fastnacht fasten I 665, 1114; II 750, 1234ff.; III 1 1 8 7 ^ 5 2 3 ; VII 633f., 935, 1646; VIII 647f., 486, 656, 1062, ii36f., 1160, 1499, 1543, 1661; IX 784 Adventsfasten I 197 als Buße I 1718 der Fischer II 1551 bei Finsternissen II 1519 Fronfasten III 115fr. Karfreitag IV 987 Meidung des Badens I 798 bei Sonnenfinsternis II 1515 d. Tiere IV 765 s. a. Buße, nüchtern u. Einzelartikel Fastenbohnen I 1475; V 922 Fastenbohnensonntag I 1570 Fastenmus I 1541 Fastensonntag VIII 89 „Holepfann" VI 1498 Fastentuch VIII 1178 Fastenzeit II 1244ff.; VIII 1397 Bohnensonntag I 1474 Bretzel I 1562 fr., 1568f. Burgbrennen I 1711 f. Fisch II 1528 Fleischverbot II 1608 Hering III 1778 Hunde, Tötung d. IV 499 s. a. Invocavit (Funkensonntag), Laetare, Judica Fastnacht II 1246ff., 1278; III 155, 170; VI 1270; VII 1533; VIII 89, 144, 1249, !39« f ·; !X 46» 47» 236, 666 alte F. III 215 Ährenzauber I 10 alte Leute I 330 Arbeitsverbot I 571 „Armer Kinder Lied" I 596 f· backen I 772 baden I 808 Badertanz I 851 Bär I 894 Besen I 113 t Bettelumzug I 1190 Biertrinken I 1269 Birke I 1336 blaue Schürze I 1383; V 1181 Blutwurst I 1462 Böckleinbraten IX 912

Bögg I 1466 Börse schütteln VII 1381 Branntwein I 1500 f. Bratwurst I 1511 bräutlen I 1536 Brei I 1541 „Bruder Alex" I 260 Brunnenwasser holen 11676 Butter I 1762 Chlungel II 55 Ghridiglade II 58 Dienstboten, Bräuche II 288 f. Eckenkehren II 548 Erbsenbär II 885, 8ß6f. essen II 1051 F. begraben IV 122 Fischer II 1564 Fleischessen II 1611 Frau II 1247fr., 1760 Frauen-Weltkampf II 565 Fritschi III 1 iaf.; I X N. 6 f. Funkensonntag III 211 f. Fußwaschung III 237 Garn waschen III 300 Gansreiten III 299 Gebäck f. d. Fuchs III 327 Gebildbrot III 390 Grasausläuten III 1119 f. Haare schneiden VII 1686 Hahnenreiten VIII 1343 Hahnenschlagen III 1343 Hasenohren III 1546 Haus umlaufen VIII 1333 Heiratszwang II 566 Heischegang IX 871 Herdzauber III 1775 Hering III 1783 Hinterer IV 67 Hirsebrei IV 121 Hochzeit IV 166 Hornaffen IV 338 Huhn IV 451, 453 Hühner schlagen VII 1106 Hühnerfutter IV 451 Hühnerstall reinigen IX N. 12 Hund töten IV 499 Huttierlaufen IV 546 Iltis IV 672 Jungferngericht IX 292 Junggesellen verspotten I 335 Junggesellenspiel I 338 Jude IV 832 Kalb IV 917 Kaminfeger IV 941

87

Fastnacht—Feder Käse IV 1057, 1059 kehren IV 1221 Kehricht V I 759 Klotz IV 1554 Knabenschaft V i8i8f. Knochen V 10, 11 Knödel IV 1549 kochen V 53 Kohl essen V 71 f. Kranz V 391 Krapfen I 1482; V 429 Kuchen V 654, 670; V I i 5 5 9 f . ; I X 788 Lammopfer V 890 lange Gret V 1638 Lärm II i252f.; IV 1130; V I 649, 656 Lebensrute V 970 Lebkuchen V 994 Lein-Orakel V 1179 Leinsaat V 1194 Mahlzeit V 1495 Mailehen V 1538 Maipaar V 1524 Maulwurf vertreiben I X 97of. Mäusebegräbnis V I 35 Metzger-Fest V I 229 Milch essen V I 258 Müller-Umzüge V I 6i6f. Münzenkuchen V I 1056 Nacktheit V 1185 Narr s. d. Narrengericht V I 969 Nudeln V I 1162 Obstbäume beschneiden V I 1174 in die Obstbäume schießen VI 1173 Ochse V I 1180 Opfer für d. Fuchs V I I I 860 Pfahle schneiden V I 1550 Pfeife V I 1575 Pferdejunge V I 1663 Pflugbrot I I I 883; V I I 6 Pflugziehen V I I 7 Rekruten-Umzug V I I 651 Richtersetzen V I I 693 Rockenstube V I I 755 rotes Band V I I 811 Sauerkraut II 908; V I I 960 schaukeln V I I 1017, 1044 Schauteufel V I I 1021 Schembartlaufen V 1766 f.; V I I 1040 Schiffsumzug I X N. 161 schlachten V I I 1080 Schlangenabwehr V I I 1158

Schlittenfahren I 340; I I I 865 Schmalz f. Leimzauber V 1183 schmalziger Samstag V I I 918 Schnaps nüchtern trinken V I 1157 schnellen I X N. 272 Schüler-F. I X N. 395 schwärzen V I I 856 Schweinefleisch V I I 1485 Schwerttanz V I I 1549 Sonnenschein V I I I 48 Speise V I I I i86f., 194; I X N. 5 o 4 f . — für die Engel I 592 Spiegelbild I X N. 567 spinnen II 1251; V I I 754 Spinnrad f. Flachszauber V 1189 — waschen V 1180 springen V I I I 321 — vom Tisch V I 892 Stachelbeere V I I I 350 Storch V I I I 507 Störibrot V I I I 509 Strichverbot V I I I 528 Strohbänder machen I X N. 592 f. Strohpuppe I 1489 Stube kehren V I 853 Suchspiel V I I I 581 Suppe essen V I I I 612 — meiden V I 978 Tanz I I I 1604; V 1189 Tauben füttern I 630 Tiertanz V I I I 863 Tod austragen V I I I 992 trinken V I I I 1160 trommeln V I I I 1169 Tierverkleidung V I I I 948fr. Umzüge V I I I 1 3 8 0 , 1 3 8 1 f r . ; I X N. 161, 264 Wachstumszauber V 1541; I X 16 Wagen I X 28 waschen I X 96, 102, 358 Wasserguß I X 193 Weinfaß I X 314 Weinflasche ausgraben I X 293 Wetter II 1261; V 1418 Windopfer IV 609 Wolfabwehr I X 785 Wurst I X 8681. Zauberkreis I X N. 511 f. s. a. Fasching, Weibermonat

Fastnacht begraben I 619, 894; II 1260ff.; VI 229, VIII 1532 Fastnachtsbutz II 856; III 1148; VII 395 Fastnachtspuppe II 1262f.

Fasuch VII 1314

F a ß s. Tonne Faszination II 1263ff.; V I I I 597 f·

Fata Morgana V 1447 Fatalismus II 1265ff.; VII 1049, 1052 Fater (Vogel) II 1268

Fatechkind V 1787 Faulbaum I 126; II 1268f.;

VI4U s. a. Traubenkirsche Faulheit: des Bussards I 1716 s. a. Langschläfer

Faulkranz V 388 Faun VI 414; VIII 947, 948;

I X 15, 60, 239, 736, 737, 933

Faust II 1269; VI 1067, 1115; VIII 1143

s. a. Hand Faustus (Zauberer) I 252; II 1269 ff.; VII 1659;

VIII 224; IX 301

Luftfahrt II 1673 Mantelfahrt V 1593 Goethes F. VI 1132 Höllenzwang VI 585 — Anael I 385

Fausthandschuh III 1409 Fazilettlein VIII 670

Febris (Zauberwort) II 1274

Februar II 1274ff.; III 167; VI 471; VIII 737; IX

235» 644 Amethyst I 367 Kuchen V 670 Theodul-Tag V I I I 756 Wetter I X 761 s. a. Frühling, Jahreszeiten, Monat, Weibermonat, Winter

Feder I 1589; II 1282f.; III

341 f.; V I 101; V I I 1261, 1438; V I I I 185, 1384, 1648 des Adlers I 181, 184, 185 d. Amsel I 372 f. Bettfeder I 1200 f. f. Diebszauber I 131 für d. Ehebett I 1582 erbettelte F. I 1189

88 d. Eule II 1074; IX 325 Federn reißen, helfen d. Besuchs I 1175 Gänsefeder III 291 if.; V 1719; IX 340 des Geiers III 458, 460 Habichtsfeder I 1243 des Hähers III 1325 Hahnenfeder I 1553; III 1327; V 1292, 1786; VII 1219; VIII 1490 Hühnerfeder IV 451, 456, 457 auf d. Hut IV 516, 521, 522 v. Karfreitagshahn IV 1000 Kissen V 214 Kotzauber V 335 Krähenfeder V 368; VIII 329; IX N. 330 im Kuchen V 144.3 Kuckucksfeder III 4, 5; V707, 740 d. Marktgeflügels IV 1171 Paradiesvogel- F. VIII 1646 Hauenfeder VI i568f.;VIII 532 Rabenfeder V 368; VII 452; VIII 329; I X N. 330 d. Rebhuhns VII 550 Reiherfeder VII 629 reißen d. F. II 1285; IX 987 rote F. VII 812 sammeln d. F. VII 1674 f. Sargkissen VII 946 Schreibfeder IX N. 388f. Schwanzfeder VII 1429 Spatzenfeder VIII 253 Taubenfeder I 737; IV 1153; VIII 705 Unruhfeder VIII 447 weiße Rabenfeder IX 358 des Wiedehopf IX 566 d. Zaunkönigs VIII 432 s. a. Bett, Flügel, Kissen, Vogel Federhemd III 1711 f. I I I Federkranz II 1285; 1877 Federmotte VI 594 Feder-Orakel VI 1279 Federstrauß VII 949 Feder weiß I 610 Fee I 1078, 1083; II 1285ff., 1773; IV 852, 1333; VI 82, 1721; VII 896, 992, 1303, 1463; VIII 117,

Feder—Fei 159, 222, 223, 392, 831, 833; I X N. 924 Amigna VII 1020 böse F. II 1292 f. kinderfressende F. IX N. 531 als Mücke VI 599 Schmetterling VII 1244^ Speiseopfer IX N. 531, 532 s. a. Elfen, Geister, weiße Frau Feengarten IX 39 Feenmilch VI 277 Fegefeuer I 585fr., 1070; II 1294ff., 1392; III 1671; IV228f., 1089; VI 1189; VII 1335; VIII 113, 345, 1018, 1030, 1245 Freizeit f. d. Seele VIII 1022 Türangel als F. VI 1595 fegen s. kehren Fegmännchen (Hausgeist) II 1299f.; IX N. 1097 Fehdistel V 1690 Fehlgeburt II 1300 s. a. Geburt Fehmöhme II 910 Feien (Masken) II 1300 Feierabend I 574; II 1301 ff.; VII 925, 927; VIII 1265, 1266; IX N. 973 Abendläuten I 36 fr.; V 942 Donnerstag I 573 schmieden auf d. leeren Amboß I 359 s. a. Arbeit, Glockenläuten, Samstag, Zeit Feiertag II 1348fr.; VIII 108 ansagen der F. bei d. Bienen I 1232 Bußtag I 1721 Geburt VIII 115 Schändung d. F. VIII 517 Feiertage suchen VIII 590 Wieselfeiertag IX 592 s. a. Arbeit, Feste, Sonntag, Weihnacht usw. feig Η 1304; VII 1361; VIII 603 678 Feigblattern IX 91 Feige (Gebärde) II 1305ff. Feige (Feigenbaum) I 532, 1483; II 1304f.; III 331; IV 1050; V 354; VI 28 3 f„ 845, 890; VII 1672; VIII 612 als Anhängsel VII 1259

mit Kathreinöl IV 1079 Schicksalsbaum IX N. 151 Sykomantie VIII 6i5f. Feigenblatt VI 1435; VII 21 Feigenkuchen IV 1033 Feigwarzenkraut VII 1001 Feilenhauer II i3iof. zauberkundig II 1124 feilschen I 1233; II 1313ff.; IV ii37f., 1174; VI 1272; VII 946, 1309; VIII 902, 1136; IX 836 Verbot des F. I 5; IV 1492; IX N. 400 s. a. Kauf, Verkauf Feind II 1018, 1316f.; VIII "55 s. a. Hgld, Kampf, Militär, Soldat Feindesscheuchen II 1317 Feindessegen II 1317, J3i8f. Felberbaum s. Weide Felberschüß VI 1366 Feld s. Acker Feldaltar I 326 „Feldgeschrei" I 198; VI 648 Feldgeist VIII 1364 Weberknecht IX 201 Feldgrille III 1169 Feldholder I 669 fr. Feldkreuz I 1303 Feldkümmel V 805 fr. Feldmann II 1322 Feldmaus VI 31 Feldmesser I 1045 Feldmohn IV 1444 f. Feldscheide s. Grenze Feldscheuche VIII 678 Feldsegen: durch Donar II 3i8f. Feldspiegel s. Spiegel Feldzeichen: Drachen II 367 Michael VI 232 Felicitas VII 1701 Felix VII 1701; VIII 788 Felkierzamb, Gregoire IX 362 f. Fell (Hornhauttrübung) II 1322 Fell (Tierfell) II 1322«.; V 1000,1002, 1502; VI 859, 1030, VII 1675; VIII 945fr , 947f., 1592, 1649, 1650 Bärenfell I 895, 901 f. braunes F. I i5i8f.

Fell—Feste Dachsfell VII 1262 d. Ernteziege V 1497 Hasenfell III 1522 Hermelin VI 321 des Igels IV 669 Iltisfell VI 1512 Katzenfell IV 1122; VII 1441 Kleid d. Waldgeister IV I476f.

kochen in Fell V 49 Löwenfell V 1433 f. Marderfell V 1634 Masken mit Fellkleid V 1793 Maulwurfsfell VI 13 Mausefell V 456; VI 57 des Rattenkönigs VI 1581 Schafsfell VI 1239; VII 981 Seehundsfell VII 1670; VIII 1601 Stierfell VIII 483 Trommel-F. VIII 1172 Widderfell VII 580 Wieselfell IX 588; 598 Wolfsfell VII 1670; IX 735, 742, 771, 773, 779, 765 des Zaunkönigs IX 882 Ziegenfell VI 417; IX 902, 903 s. a. Haut Fellgras VIII 508 Fellwurz III 316 Felriß V 1559 Fels umwandeln VIII 1365f. Felsenbett I 1671 Felsenjungfer IX N. 462 Felszeichnung I 643; VI 216; IX 25f.; IX N. 293, 294, 336 Schiffsdarstellung IX N. 162 Fenchel I 212,532; II 1327 f., VI 1181, 1530, 1706; VII 1126; IX 927; IX N. 165, 1106 bestreichen des Bienenstocks I 1242 Fenesleute V 649 Fenesmannel (Fenixmännel) I 289, 758; III 303; VI 400, 1325; VII 1680; VIII 224; IX N. 102, 461, 1020 Fengge s. Fängge Fenixmännel s. Fenesmannel Fenrir I 1002; II 1114; III 9555 VI 1363; VIII 842,

IX 738, 741, 744, 796 Fenskemännchen V 58 F e n s t e r n 1328ff.; III 1452; IX 86 angelaufenes F. I X N. 365 anklopfen IV 1540, 1542 Bett ins F. stellen VIII 501 blaue Hose vor d. F. I 1384 durchs F. ins Haus gehen VIII 1190 durchstecken d. neuen Hühner IV 1154 mit fettigem Gesicht aus dem F. sehen V 1183 horchen IV 316 Kopfende des Bettes gegen das F. I 1185 Kranz ins Zimmer legen V 401 Leiche hinaustragen V 1134 Mehl u. Salz f, d. Melusine VI 99 d. Nickelmann-Hauses VI 1409 öffnen des F. beim Sterben eines Menschen I 443; VIII 980 im Sargdeckel VII 945 Schere vor d. F. IX N. 147 schreiben auf F. VIII 526 Staub vom F. für Schadenzauber I 1589 steigen durchs F. II 495; VIII 1190 im Sterbehaus I 140; V 1048 Vogelmist auf d. F. VIII 1681 Wasser aus d. F. gießen IX "5 — vor d. F. stellen IX 112 Weihnachtsbrot vors F. legen IX 261 Fenstergang VII 932 Fensterglas II 1338; III 808, 853 f· Fensterkreuz VI 929, 935 fensterin I 1502; II 1336 Fensterschweiß II 1338f., 1495, 1579 „Feragosto" I 721 Feralien III 168 Ferkel VIII 904, 923 goldenes F. IX N. 934 s. a. Schwein Ferkel-Weissagung II 56f. Ferkespöttken VII 1083 Fernerkur I 842

89 Fernliebe V 1275 fernmelken VI 131 Fernmord III 21 Fernsehen II 1341 Venedigerspiegel I X N. 557 Fernzauber I 394; II 1340ff. III 1042; VI I553f. gegen Dieb II 216 Kruzifix V 641 Mantel schlagen II 1343; V 1587 melken VI 131 morden III 21 prügeln (schlagen) I 404; VII 1112; VIII 83f. Rachepuppe VII 459 Schlange VII 1150 Schlehdorn VII 1205 schließen VII 1220 Schuh VII 1322 Strumpf VIII 550 töten II 1343; VIII 971 Tuch VIII 1183 s. a. Schadenzauber de Ferriem, Weissager IX 366 Ferse II 1344 Biß d. Judas IV 801 f. Fessel I 1326; II 1115, 13144 ff. Kette IV 1281 f. Teufel IV 1404 Wind fesseln IX 647 s. a. binden, Hegung Feste II 1348ff.; V 804; VI 1494, 1495 Advent I 197 ff. Allerheiligen I 263 Allerseelen I 267 fr. Apfelschalen-Orakel I 513 Arbeitsverbot I 568 f. Backofenfest I 1633 Barbaratag I 906 Bärenfest I 883 Bartholomäus I 934 Bauernregeln I 950 f. Beichte I 1003 Benedikt I 1032 Bier brauen I 1514 Bierfest I 1274 Bittgang I 1348 fr. Blumenstrauß VIII 521 f. Bockfest IX 912 Bohnenfest I 1474 Branntwein I 1501 Braten I 1509 Bretzel I 1572 Brot anschneiden I 457f.

90 Brotmahlzeit I 1592 Einzug ins neue Haus III 1566 f. Eleusinien VIII 1523 Erntefest V 403 fr. Erntemahl V 295 Feiertag s. d. Flachsbrechfest VII 1044 Frau II 1757 f. Frühlingsfeste s. d. Gebäck III 326, 327 Geburt III 409 Geburtstag III 422 Geister-Teilnahme beim Mahl V 1503 Geld III 6i8f. Glockengeläut V 941 Glückstage III 902f. Gregoriusfest VII 860 Gründonnerstag III 1186 ff. Hagelfeiertage III 1314Γ Hammel III 1367 d. Handwerker III I43if. Hausbau III 1560 Herbstfeste III 1751; VII 1651 Heuernte III 1819^ Hexen erkennen III 1900 Hexenfest I 1427^ Hirtenfeste IV 133 fr. Hochzeit IV 148fr. Holzäpfeltanz IV 276 Jägerfest IV 591 Jahresfeste IV 614; IX 889, 892 Jahrmarkt IV6i6f. Jakobi IV 627, 629 Januar IV 631 Johanni IV 706 Juni IV 897 Kaiendenfeste, verbotene V 193 Käsefeste IV 1055 f. Kehrfeste IV 1229 Kesselhaken-Fest IV 1273 Kette aus Knochen V 11 kirchliche F. IV 924f. Kleidertausch IV 1516 Kranzschmuck V 391 Kreuzerhöhung V 507 f. Lebkuchen V 993 Leichenmahl V io8ifF. Leonhardstag V 1215 Licht V 1242 f. Lichtmeß V 1261 ff. Mädchenfeste V 1006 Mahlzeit V 1491 Mangenfest V 1481

Feste—festmachen Mariä Empfängnis V 1671 — Heimsuchung V 1673 fr. — Himmelfahrt V 1676 fr. — Lichtmeß V 168iff. — Verkündigung V 1687 f. Marienfeste V 1657 f. Martinsgans V 1718 Maske V 1820 f. Mäusefest V I 35 Menstruationsfest VI 844 f. Mottenfest VI 595 Müller-Fest VI 616 Nähverbot VI 937 f. Namenstag V i 966 Neujahr VI i020ff. Nidelnacht VI 1071 nüchtern VI 1157 Nudeln VI 1162 Oktoberfest V I 1236 Opferfest VIII 644 Ostern VI 1341fr. Palmsonntag V I 1383 fr. d. Perchta VI 1480 Pferdefest VIII 1522 Pfingsten VI 1684fr. Pflugfest VII 8 Portiunculafest VII 299 f. Primiz VII 331 f. Puppenfest VII 389f. räuchern VII 529 f. „Rauhnacht" VII 530 Rechtshandlungen, Fest nach VII 563 Reinigungsfeste IV 1099 Reste VIII 171 Richtersetzen VII 693 Rosenfest VII 785 Rosenkranzfest VII 786 rote Farbe VII 806 Rutenfest VII 859 f. Samstag VII g2of. Sarglegungsfest VII 953 Schäferfest VII 985f. Scheunenfest VII 1044 Schlachtfest VII io8if. Schlagzauber VII 1109 d. schmerzhaften Mutter Gottes VII 923 Schneider-F. I X N. 271 Schönbartlaufen VII 1040 Schulfest IX N. 395 Schusterfest IX N. 393 Schweinefleisch VII 1503 Schwerttanz VII 1549 Sechseläuten VII i557f. Seelenfest VI 1023 Semmel VII 1642 f. Siegesfest IX N. 25af.

Sippenfest s. d. Skapulierfest VIII 13 Speck VIII 144 Speise V 52 f. Sperrnacht VIII 256 d. Spinnstube VII 760 Stehlritus VIII 374 Taufe III 1601 Tier VIII 781 Todesomen VIII ioo7f. Totenfeier VIII 1059 fr. Tracht VIII 1102 Urbanstag VIII 1499 Vegetationsfeste VIII 1517 Verbot des Ausleihens V 1168 Viehtag VIII 1661 Vogelschießen VIII 1682 Wenzelstag IX 495 Wittekindsfest VII 687 Ziegenfest IX 913 Zunftfest I X N. 252 f. Zwerge als Teilnehmer I X N. 1066 s. a. Feiertag, Fronleichnam, Funkensonntag, Jahresfeste, Ostern, Pfingsten usw. Festessen: Fisch II i54if. Fladen II I57if. Geflügel III 433 Honig IV 300 f. Klöße IV 1548 Taufe III 1601 s. a. Gemeinschaftsmahl, Speise Festigungspfennig IV 1139 Festigkeitsproben II 1364 festmachen (bannen) II 1352f.; V 641; VII 617; I X N. 245, 353 d. Butter I 1737 des Drachens I 1012 f. festmachen (unverwundbar machen) I 265, 1639; II 1352ff.; III 632, 634, 1528;IV44;V208, 249, 563f·« 641, 686, 759f., 892; VI 107^,614, 1372; VII 718Γ, 1147, 1152, 1154, 13B5, 1547, »710; VIII2,122,219,317,383, 613, 724, 804,1048, 1158, i3o6f.; IX 41, 224, 231, 266; IX773 Hostie IV 415 Mittel zum F. II 1356f. Passauer Kunst VI 1460 f.

festmachen—Feuer Räuber I X N. 106 s. a. Freischütz, Jäger u. Einzelartikel feetum fatuorum V 1830 Festwecken I X 211 Fetischismus I' 1 1 1 0 ; I I 1368ff.; V 796; V I I 659; V I I I 851, 1167 I I 596, 612 einweihen mit Fett I I 1374 Leichenfetisch V 1063 fr. Pfahl V I 1547 f. Sargholz V I I 951 Sargnagel V I I 955 Schuh V I I 1294 Spindel V I I I 264 Stein V I I I 396 Totenbrett V I I I 1057 Totenfetisch V I I I 1064^, 1066 s. a. Heiligenbild Fett I 1177; I I 1373ff., 1611 f.; V 675; V I 18; V I I I 182, 186, 656 Aalfett I 3 Aalraupenfest I 5 f. d. Allerseelenlampe I 592 für d. armen Seelen V I I 9 2 3 Armsünderfett IV 46 f. der Äsche I 617 Bärenfett I 902 Bocksfett I X 925, 928 f. aus d. Bratpfanne I 1510 Butter I 1723 fr. Dreikönigsgebäck V I 1054 Eidechsenfett V I I I 1458 essen I I 1049 d. Eule I I io74f. Faktnachtsfett I 618, 725; V 1541; V I I 3, 540 f. Flinte III 807 f. Flugsalbe I I i676f. Fohlenfett II 1701 Gänsefett I I I 2g6f.; V 1719; IXgo6, 928 Gemsenschmalz I I I 631; I X 906 Glockenfett I 735; V I I I 371 Haarbutter V I 298 als Haarwuchsmittel I I I 1202 Hasenfett I I I 763, 1508, 1509, 1520, 1521; V I I I 246 des Hechtes III 16 u f. d. Hexe III 1907 Hexenfett V I I I 941

91

Hirschfett IV 105 f.; I X 928 Walfisch-Fett 1 X 6 6 Hundefett IV 481 Wildschweinschmalz I X Igelfett IV 670 627 Kalbsfett I V g i g f . Wolfsfett I X 750, 768, 771, Katzenfett IV 1 1 2 1 ; V I I 774, 778, 782 457, 1438 Ziegenfett I X 906 des Kauzes IV 1197 s. a. Butter, ö l , Schmalz, Krähenfett V 368, 369 Speck Krötenfett V 622 Fettdampf II 1373 Lachsfett V 884 F e t t h e n n e n 1385ff.; IV 709, Leichenfett I 14595 V 1067, »555, 1562; V I 1266; I X 1094 560 Löwenfett V 1434 s. a. Hauswurz, Mauerpfeffer Lungenfett des Fuchses I X Feuer I I 1389ff.; I I I 161; V 944 I94;VI 1054, 1266, 1408; Marderfett V 1634 V I I 885, 1158, 1 1 & , Mäusefett I 527 1441, 1520; V I I I 25, 160, Menschenfett I 834, 1239; 268, 374, 535, 616, 965, V I 155; V I I I 1 0 9 3 , 1455; 1006, 1317, 1535, 1544; I X N. 421 I X N. 811 Messer mit F. bestreichen aufd. Acker I i 5 7 f . ; V 1266 V I 202 Agathe als Patronin I 209 Mückenfett V I 671 Ahnenfeuer I 228 Murmeltierfett V I 499, 63 t Allerheiligen I 263 Nußschale mit F. I X 82 Amecht I 361 Ochsenfett V I 1181 f. d. armen Seelen I 269, 592 Ohrenschmalz V I 1 2 1 1 Ausleihe-Verbot V 1168, Opfer f. d. heiligen Berg I 1172 X047 beim Austrieb I 735 des Pelikans V I 1476 Bannung durch Kreuz vom Pfannkuchenbacken Zeichen V 544 V I 1560, 1563 auf d. Berg I 1046 Pfauenfett V I 1569 Beschwörung des F. I 1121 Pferdefett IV 461; V I 1644; f. Besitzergreifung I 1156 V I I I 573 Besuch ankündigen I 1173 Pflugschar einreihen mit ins F. blasen I 1356; III Fastnachtsfett V 1541 1425 Rabenfett V I I 455 Blätter-Orakel V I I 22 Reiherfett V I I 629 blauer Lappen I 1376 Rinderfett V 1460 Blitzfeuer I I42if.; V I Robbenfett V I I 742 289 Schafsfett V I I 981 bohren mit d. Bindenagel f. d. Schalensteine V I I 99if. I 1333 Schlangenfett I 832; III Brandopfer I 1487 fr. 758; V I I 1 1 5 1 , 1166; Brigitte I 1577 V I I I 1458 Brotopfer I 1615 Schmalz für den Hirt I X Burgbrennen I 1711 f. 289 Burkhardsfeuer I 1713 Schweinefett I 528; V 445; Drachenfeuer II 394f. V i 883; v i i 1 1 7 1 , 1 4 8 7 , am Dreikönigstag V 667 i496f.; I X 907 Ehe-Orakel II 579 f. d. Seelenlampe I 269 v. Eichenholz I 1394 Spiegel I X N. 559 Eierschalen II 689 Storchenfett V I I I 505 Erbsen ins F. werfen I 777 Thunfisch - F. V I I I 774 Erntefeuer I 924; II 948 Tierfett V I I I 809 ewiges F. I I 1094 Tür mit F. bestreichen V I II Fackel II i m 1192

Feuer

92 Farbe des F. I 1367 an Fastnacht I I 1253; VI 1257; V I I 408 Feuerbewahrung I I I 1762 f. Feuerreiter I I 1411 f. Flachsfeuer V I 1093 Floriansfeuer I I 1635f. Fruchtbarkeitszauber III 150 Frühlingsfeuer I I I 170 f. Funkensonntag I I I 21 iff. füttern des F. I I I 249f., 326, 373 — mit Mehl I 269 Gegenzauber V 1173 f. Geister-Schutz I I I soof., 511 gelbes F. I I I 571 geweihtes F. I I 1439 f. glühend I I I 907 fr. Hagelrad I I I 1314^ roter H a h n I I I 1330 H a r n I I I 1477 Hase I I I 1516 Hemdzauber I I I 1744 Herbstfeuer I I I 1755 Herdfeuer I I I 1758 fr.; V 1728; V I 852 f. Hirschkäfer IV 113 b. d. Hochzeit IV 152, 172 Holepfannen IV 1057 Hölle I 1144; IV 186, 200, 206ff., 251fr. Holzteller f. Bekämpfen des F. V I I 570 Hügelfeuer V I I 1014 am Hutzeltag IV 546 f. Island IV 787 Jahresfeuer I 1133f.; V I I 467f. Johanni IV 708, 718, 722, 733 fr.; V I I 408 Judasfeuer IV 804 f. Judenfeuer VI 1370 Judensehen IV 832 jüdische Zauberei IV 815 Julfeuer I 1411 beim jüngsten Gericht IV 891 Karsamstagsfeuer I X N. 492 Klotz IV 1554 Kohlenfeuer f. Beschwörung I 1115 Komet V 122 f. Kranwittfeuer V 1704 Kreisbannung V 465 f. Kultfeuer V I I I 190

Lärche V 913 Lauffeuer V 923 f. Laurentius V 925^; 932f. Leihverbot VII 640 löschen I I 1062; IV 1116; V I 461; V I I I 1669f.; I X 118, 147, 279 Lustration V 1466 Lychnomantie V 1471fr. machen d. F. I I I 1299f. Maifeuer V 668, i526f.; V I I 1057, 1294 „Marienjungfer verbrennen" V 1687 Martinsfeuer V 1712,17i6f. Märzenfeuer V 1729 f. Michaelisfeuer VI 239 Milch ins F. schütten V I 142, 261, 340; V I I 708 Milchhexenfeuer VI 339 aus d. Mund V I 624 gegen Nachtgeschrei VI 795 Namenstag V I 966 neues F. VI 842 Neujahrs-Feuer V I 1026 neunerlei F. I 1118 Notfeuer VI 855, ii38f., 1503 Nudeln ins F. werfen V I "63 ö l ins Feuer gießen V I 1240 Opferfeuer V I I 1672; I X N. 894 Orakel beim Hausbrand V I I I 1204 Osterfeuer I 1488; IV 1012; V 1570; VI 1333 fr., 1376; V I I 408; V I I I 1365 Osterkerze VI 1337 Osterreiten VI 1353 Pestabwehr VI 848 Petersfeuer VI 1522 f., 1526 Pfahlfeuer VI 1550 Pfahlschutz d. Hauses VI 1027 Pfeife anzünden VI 1576 Pferdekopf als Opfer VI 1667 Pilatusbrennen V I I 27 vor d. ersten Pfluggang VII 3, 8

prasselndes F. V I I I 533f. Pyromantie V I I 400 fr. reiben d. F. VII 626, 799 reinigendes F. IV 1088 f. Reste-Opfer VI 362 R u ß VII 855 fr.

Saatleuchten V I I 863 f. sägen d. F. I X N. 119 Salamander V I 456, 457 Salz ins F. werfen V I I 901, 902, 905 von Sargholz VII 952 Schadenfeuer V I I I 1335 schädigendes F. V I I I I555f. Schatzfeuer V I I 1003, 1014 Schornstein I X N. 292 Schriftzauber I X N. 36of. f. Seuchen-Abwehr VII 746 Simetfeuer I 1491 Sommer verbrennen V I I I 27 bei Sonnenfinsternis II 1520 Sonnwendfeuer V I 421,789; V I I I 87f. Speiseopfer für d. F. V 54f.; VI 948; I X N. 532, 894 Speisung d. Seligen VI 1445 springen durchs F. V I I I 322, 323, 324 Springwurzel-Gewinnung IX568 spucken ins F. V I I I 328, 336, 339> 340, 342 Stefansalz ins F. werfen V I I I 433 Tanz um das F. V I I I 1357 Teig ins F. werfen I 776f.; V I I I 730 Teller zum Löschen V I I I 1559; I X N. 380, 790f. Thomas-Feuer V I I I 767 Tiere durch F. fuhren V I I I 787 Totenfeuer V 1095 im Trauerhaus V 1044 umpflügen d. F. V I I I 1339 umreiten d. F. V I I I 1344 umwandeln d. F. VIII1365, 1369 Vesta-Feuer VII 1670 Vogel als F.-Träger V I I I 1676 Wacholder-F. 1 X 8 Walpurgis-F. VII 1057 Weihnachtsfeuer I X N. goof. Wein ins F. gießen I X 298 Wöchnerin, Schutz durch F. I X 7 0 4 Wolf als Herr des F. IX 736 Zahn verbrennen VI 55 f. Zaunkönig als Bringer des F. IX 883

Feuer—Fieber Zunder zum Anmachen IX 955 s. a. Asche, backen, Feuersbrunst, Flamme, heizen, Holz, Jahresfeuer, Licht, Notfeuer, Rauch, verbrennen, Vorgeschichte u. Einzelartikel Feueracht VIII 611 Feuerbann II i422f., 1429f.; IV 813, 1511 Feuerbaum II 1420; IX N. 1002

Feuerbesprecher IX N. 992fFeuerbestattung III 689 f. Feuerbock II 1402ff.; IX 602

Feuerbrief II 1405f., 1427 Feuerbringer II 1393 Rotkehlchen VII 836 Feuerdrache III 908 Feuerfarbe I 1366 Feuerfax VI 1621 Feuerfresser II 1129 Feuergeist V 35; VII 748f. Feuerglocke I 37 Feuerheilige II 1428 f. Feueriget I 1443 Feuerkönig IX 176 Feuerkraut VII 1481 Feuerkugel V 758, 765; VI 217

Feuerkult II 1390f. Feuerleiter V 1203 Feuerlilie IX N. 806 Feuermal VI 703; VII 1423 Aalblut I 2 d. Kuh VI 141 Feuermann I 404, 1213, 1368 1621, 1661; II 198, 1405ff., 1644; III 118, "57; V 259, 764; VI 457» !576, 1580; VII 844, 883, 1034, 1039, 1463; IX 981; IX N. 902, 1016, 1121 Feuermauer VIII 782 Feuermutter I 784; II 1094 Feuerofen IX N. 319 Feueropfer III 1761 f. Feuerprobe III ioi6f., 1025; VII 1003 s. a. Gottesurteil Feuerrad I 158; IV 547; VI 239» 1335; VII 408, 467, 488; IX N. 902 f. s. a. Sonnenrad

93

Feuerreiter II 1411 ff.; IX N. 173

Feuerregen II 1443; VI 224f. Feuerrute s. Wünschelrute Feuersbrunst II 1415ff.;VII 837, 1446; VIII Iii f.,

310, 401, 504, 507, 923,

955» 960, 1291, 1314, 1684, 1690, 1747; IX N. 451

Backofenzauber I 784 Backtrog als Abwehr I 795 Bettzeug I 1201 Brot I 1488, 1620, 1621 f.; VI i m s. a. brennen, Feuer, Flamme Wunder d. Remigius VII 686

s. a. Feuer Feuerschlagen IX 956 Feuersegen II 1427; 1434f.; V 1665; IX N. 292, 328 Feuersperling VIII 236 Feuerstahl II 721, 728; IV 1330; V 1194

Feuerstein I 1280, 1493, 1681; II 1437«.; IV 1308; VI 897; VII 799; IX 834 gelbe Farbe III 571 Kuhstein V 791 Feuerteller VIII 1559; IX N. 380, 790 f. Feuerweihe II 1439ff.; IX 74 Feuerweissagung II 1395 Feuerwurm VI 457 Feuerwurzel II 1430 Feuerzange VI 429; VIII 306

Feuerzeug I 746; II 1441 f. feurig I 26, 27, ioi2f., 1014, 1070; II 1442f.; III 531, 1212; IV 598; V 814; VI 174, 423, 780, 1354, 798, 799; VII 381, 488, 588, 1318, 1435, 1472,

1476, 1561; VIII

in,

345» 767» 797» 798, 800, 823, 826, 827, 828, 830, 1027, 1491, 1733; IX 28, 36f., 38, 39, 86, 124, 132, 135; IX 176, 916, 919, 951; IX N. 487 Alp I 308

Antichrist I 499

Eber IX 6i6f., 620, 621 Hase IX N. 531 Hund V 524 Kohlen auf d. Zunge des Diebes I 132 Kranz VI 1510 Männer, feurige II 1296f.; III 1147; V 1572f.; VI

97, 704; VIII 117; IX

N. 319

Mantel V 1586 Pflug VI 1719 Schlange VII 1144 Schwert IX N. 246 s. a. glühend Fez IV 516; VIII 1103 Fibel VII 1258 Fichte I 1489; II 1444f.; VI 1144, 1367; VII 985; VIII 663, 1204, 1387; IX N. 493 geschmückte F. VIII 1497 Lausefichte IX N. 200, 491 Fichtelgebirge Π 1446 Paradies VI 1454 Fichtennadeln essen VI 1158 Fichtenzapfen VIII 1460 Fidibus IV 196 Fieber I 872; II 1021, 1057, 1446 ff., 1539; III 842, 1185, 1187; IV 1582; VI 1, 58, 75, 273,

398, 462, 458, 613, 625,

903» "59» " 7 6 .

"98,

i2o8f., 1246, 1507, 1642, 1645, 1646, 1704, 1718,

VII 503» 542» 550» 594»

621, 768, 769, 791, 861,

895» 9 ! 4» 938» 959» 988'

1030, 1282, 1383, 1384, 1416, 1437, 1501, 1563,

1624, 1647, 1654; VIII

33» 78, 165, 188, 215, 216, 280, 284, 324, 366,

459» 505» 508, 568, 609, 641, 647, 699, 706, 727, 747» 755» 807, 809, 837, 838, 1076, 1093, I U I ,

i " 7 » "54» "55» I3°5»

1294, 1296, 1303, 1305,

1324» 1335» i 3 6 4» J366, I377» r 538, 1544» r554» 1560; IX 46, 67, 81, 82,

107, 175, 202, 220Γ, 246f., 250, 261, 308, 309, 339» 444» 815; I X N. 130, 131, 288, 289, 354, 388, 411, 492, 493, 517

Fieber—Finger

94 abtun I 123 „Alte, die" I 333 anbinden an einen Baum I >3 Apfel als Heilmittel I 520 Beutelmann I 1202 Branntwein I 1505 Brennessel I 1558 Bretzel gegen F. I 1570!". Brot u. Salz I 1625 Brotbissen I 1345 Brunnenzauber I 1683 Buchsbaum I 1696 Buchweizen I 1700 Eselsblut II 1005 Fingerkaut II 1500 Getreidezauber V I I 770 Hafer III 1304 Hahnenfuß III 1339 Hanf III 1437 Hemd I 581 f.; III 1736 Hering III 1779 Hering III 1779 Hnz, Hobax IV 140 Holunder IV 269 f. Karfreitagsbrot V I 1320 Kesselhaken IV 1277 Knospen d. Kirchbaums abbeißen I 10 Knoten V 18 Knöterich V 24 Krebs V 451 Kreuzweg V 526 Kreuzzeichen V 539 Lasurstein V 917 Leinsamen I 397 Maß des Hundes V 1854 Meerbrassen I 1508 Milchfieber IX 908 Mücke V I 599 Nägelschneiden I 112 Nervenfieber VI 1012 Nesselfieber V I 1012 neunerlei Kräuter VI 1064 Pappel VI 1390 Sauerteig III 1627 Schimmel-Milch I X N. 181 Schlehdornblüten - Tee VII 1203 Schmetterling VII 1248 Schrtftzauber I X N. 352 Übertragung I 3 ins Wasser werfen II 1682 Weintrinken I 1206 Windröschen I X 660 Zehrfieber V I 78 Zettel essen II 1056; I X N.

315

s. a. Fiebersegen, Krankheit, Heilmittel, Volksmedizin u. Einzelartikel F i e b e r b r i e f I 1345 F i e b e r b r ö t c h e n V I 1036 F i e b e r b r u n n e n I I 1452 F i e b e r e s s e n II 1458 F i e b e r g e b e t II 1449 F i e b e r k r ä u t c h e n V I 981; V I I I 712 F i e b e r p ä c k l e l n II 1458 F i e b e r s e g e n II 78, 1454, 1455, 1460ff.; V 1666, 1667; V I I I 607 Biene I 1247 Celar II 18 Febris II 1274 Jerusalem IV 661 Judas Ischariot IV 799 Knoblauch V 4 Petrus V I 1540 F i e b e r s t e i n V I I 413 F i e b e r w u r z e l VIII 405 Fieberzettel I 119, 123; II 1453 F i e d l e r V I I I 1099 s. a. Spiclmann F i e g l , Barbl, Prophetin I X N. 73 F i l e b r o t V I 1046 Appenzeller IX 953 Filzhut IV 540 F i l z l a u s II 1468; V 936 s. a. Laus, Ungeziefer F i l z m o o s w e i b I 199 F i l z s c h u h VII 1348f. F i m b u l - W i n t e r II 992, 994 F i m m e l f r a u (Korngeist) II 1468 finden I 1154; II 1469CF.; III 1873; VIII 212, 215, .. 331, 337, 669, 1425 Ähre VII 772 Antonius als Hilfe I 507 Band mit Knöpfen I 871 Besen I 1136 Bienenschwarm 11234,1240 Brot I 1626, 1656; VIII ι·66 Geld III 605f., 1618; V I 1160 Getreidekorn VII 771, 772 Hufeisen IV 43 7 f. Hufnagel VIII 532 Kamm IV 944 Karfreitag IV 987 Knochen V 12 Knopf V 15 Kohle V 75

Kupfermünze V 837 Lappen V 906, 907 Leinwand V 1200 Nadel V I 916 Osterei V I 1329 Rabenfeder V I I 452 Ring VII 721 Salz VII 913 Schere I X N. 146 Strick V I I I 544 Trauring wiederf. V I I 7i4f. Vierklee IV 1455 f. Vogelnest f. V I I I 1682 s. a suchen Findling (Kind) V I I 1678 Findlingsteine II 1476f.; III 864 F i n g e r II 1478ff.; III 331; V I I I 1305 Abdruck auf Brot I 764 Abwehr des bösen Blicks I 131 Adalbert -F. V I I I 234 anstoßen mit d. F.-Spitzen 11503 Armsünder-F. I 1264 beißen in d. F. I 1021 besprechen d. Herzgespanns III 1814 Daumen II 174f. Diebslicht V I 429; VII 1217, 1218 Diebszauber III 1456 elf F. I X N. 1061 d. Erhängten II 23of.; IV 44 als Ersatzopfer II 971 Feige VII 1259 gelbe Flecken VIII 534 d. Geräderten VII 490 f. Handelszauber IV 1161 Herzfinger III 1796 Kinder finger II 229 ff.; IV 1337 kleiner F. I 1326; VI 976; VII 581 knacken IV 1566; VIII 260 kreuzen I 1015 Mittelfinger VI 626 rotes Band VII 819 Schatz-F. V I I I 316 Schmiedefinger VI 940 schnellen I X N. 274 spucken auf d. F. VIII 344 an d. Stirn VII 734 Totenfinger I 871; V 1041; VIII 1075

Finger—Fisch Totenmal III 580 Umlauf VII 1070 v. Ungeborenen VIII 1455 Wände bemalen VII 1263 zeigen mit dem F. IV 4, VIII 524 s. a. Daumen, Dieb, Fingernagel, Gebärde, Geisterhand, Hand, zeigen, weisen, Ring u. Einzelartikel Fingerbrecher VI 27 Fingerhut (Pflanze) I 537 Fingerhut (z. Nähen) I 871; ΙΪ 1496f.; VI 1361; VII 809, 911; I X 280; I X N. 269, 856 Fingerkraut I I 1497 ff.; IX 562 s. a. Knabenkräuter Fingernagel II 1500ff.; III 774; VII 959; V I I I 1021, 1245, 1552, 1556; I X 248, 1738 abbeißen I 9 abgeschnittener F. I 3; II 1539; IV 478, 1431; V 677f.;VI 950, 960, 1390; VIII 1089 Abschabsei I 100; I I I 1151 abschneiden I 708, iooff.; V531 als Beigabe III 1100 Nornenspur VI 1122 rot färben VII 821 verbrennen II 1592 vergraben II 1002, 1021; III 1280 weiße Flecken auf d. F. I 67f.; XI 350, 351 „Fingersäger" VII 539 Fingerschneider VI 1221 Fingersegen: Itum IV 788 Fingerspitze: abbeißen II 1480 Fingerwurm I 168; VI 1181; VII 15, 1267; VIII 806; IX46,846,855,856 s. a. Ungenannt Fingerwurzel- Krankheit VII 505f. Fink II 1507«. Blendstein I 1395 s. a. Ammer, Grünfink, Hänfling, Vogel Finkauwispler VI 1590 Finken-Wettsingen II 1508 Finkenstein II 1508

Finsternis I 642; II 1509ff.; VI 208, 1493; V I I I 643, 1737; I X 544, 740; I X N. 602 Ägypten I 223 Brunnen bedecken I 1681 Mondfinsternis V I I 41 Sonnenfinsternis VII 42 Finzweibl I X N. 1016 Firdusi I I I 913 Firmicus Maternus, Julius I X 513; I X N. 607, 716 Planet Jupiter V I I 117fr. — Mars VII 141fr. — Merkur VII 213fr. — Mond VII 249 fr. — Saturnus VII 77 fr. — Sonne V I I 173 fr. — Venus VII 185 fr. Firminus (Firmin de Belleval) IX 517 Firmung: Fußtreten III 246 Ohrfeige VI 1218 Firobigklopfen II 1303 Firstsäule II 1526f. Wilenstein IX 602 s. a. Decke, Balken, Haus Fisch I 644, 1054, 1545, 1567511 1528ff.; IV 465; V1462,1501; VI 244,260, 697> 724, 732, 949> io35> 1457, 1480; VII 1020, 1645; VIII 34, 182, 183, 185, 205, 2i3f., 221, 534, 778, 793» 825, 840, 858, 884, 892f., 1005, 1295, 1632, 1740; I X N· 540, I ΙΟΙ Aal I 1 ff. Aalraupe I 5 Adlerfisch Χ Ν. 1 Antonius I 504 Aphrodisiacum I 529 arme Seele als F. I 586 Äsche I 617 Ätiologie I 650 Barbe I 910 Barsch I 928 Brassen I 1507 ff. Brühe I X N. 1101 Butte I 1722 Eingeweide f. d. Bienenstock I 1239 Erdbeben-Ursache II 890 essen II 1032; IV 1548 Gangfisch III 289 Gebildbrot III 404 Goldfisch III 931

95 Grundel I I I 1186 Hausen III 1567f. Hecht I I I 1608ff. Hering I I I 1776 fr. Ichthyomantie IV 638 f. Karausche IV 983 f. Karpfen IV ioo8f. Kaulbarsch IV 1187 Kill IV 1310 an d. Kirchentür IV 1418 Knurrhahn V 28 Kopf V 211 Küfer V 754 Lachs V 884 f. Leber V 981 f., 983 Maräne V 1595 f. Meeräsche VI 69 Meerbersig VI 70 Meerblauling VI 7of. Meerscheißer VI 75 Neunauge VI 1056 f. Petersfisch VI 1526 f. Peterssteine VI 1530 Pfauenfisch VI 1570 Plötze VII 295 Roche VII 743 f. Rogen I X N. 884 Schellfisch VII 1028 Schiffshalter VII 1071 Schleie VII i2o6f. Schmerle VII 1236' Scholle VII 1285 Schwarzfisch I X N. 505 als Schwein VI 1406, 1411 Schweinsfisch VII 1509 Schwertfisch VII 1546; IX N. 476 Seebarbe VII 1565 Seebarsch I X N. 409 Seelenfisch VIII 821; IX 164 Seepferdchen I X N. 41 of. Steinbutt VIII 405 Sternseher VIII 476f. Stichling VIII 477 Stör VIII 498 Thunfisch VIII 774 Torpedo VIII 1017 Tribian VIII ii46f. Tümmler VIII 1185 Uckelei VIII 1263^ Verkleidung als F. VIII 548 vertreiben d. F. VII 1093 Wassermann als F. IX 134 Wels IX 471 f. Wetterfisch IX 520 Zelebrant IX 897 Zuckergast IX 954

96 s. a. Einzelartikel Fisch (Tierzeichen) s. Sternbilder Fischart, Johann II 1546f. Losbücher V 1399 Fischblase-Orakel VI 1279 fischen II 1549 ff. mittags VI 406 Fischer I 497; II 1549ff.; VII 1034, 1037, 1039; V I I I 655, 1564; I X N. 673 Andreastag I 404 Bartholomäus I 934 durchkriechen I I 496 feuriger F. IX 135 Hummel-Orakel IV 470 Johanni IV 725 Kehricht IV 1227 Kreuzumtragen V 507 Kruzifix z. Anlocken d. Fische V 641 Nähverbot VI 939 Nonne VI 1116 Petrus VI 1538^ Priester im Angang V I I 323 Schädelzauber V 207 Schlarigenzauber V I I 1149 Trankopfer V I I I 1118 s. a. Fährmann, laichen, Netz, Priester Fischereirecht II i566f. Fischerfrauenfastnacht II 1565 f. Fischerklrbe II 1564 Fischerkönig II 1568 Fischerlade II 1567 Fischermarke III 1573f.. Fischermeier II 1566; V 393 Fischernetz II 1553^; VI 819 Fischersegen II 1555 Fischerstechen II 1563 f. Fischkobold I 1630 Fischkönig V I I I 845 Fischmahl V 1505 Fischmutter I X 92 Fischotter II 1569f.; VIII 873 Fisch-Schuppen II 1371 Fischtanz II 1529 Fistel V I I 422, 1491 Fistemeier (Laubenmaske) II 1570 f., 1700 Fitler (wilder Jäger) II 1571 Fitzbohnenkraut I 1164 fitzeln VII 1108

Fisch—Flecken F i t z n e r , Heinrich, Weissager I X 3 6 6 ; I X N. 72f. fixe I d e e V I I I 598 F i x s t e r n s. Stern F j a n d a f a e l a II 558 F l a c h s I 1 3 ^ , 1534, 1617; II 716; I I I 326; IV 162; V1650; VI 240,358,429, 1536; V I I 1023, 1037, 1468, 1563; V I I I 320, 321, 322, 337, 371,432^, 556, 1097, 1335, 1356, 1374, 1424, 1518; I X 58, 61, 231, 252, 985; I X N. 998, 1061 im alten J a h r verspinnen VI 1033 Antoniflachs I 507 Antoniusbrot V I 1047 f. d. Armen I 272 Aufforderung zum Wachsen Vn85f. im Brautkranz V 414 Feuerscheibenzauber V I I 471 Frau als Fruchtbarkeitssymbol II 1767 Garn I I I 299 fr. Gemeinschaftsmahl beim F.-Brechen V 1500 Harn I I I 1476 Frau Holle VI 1482, 1483 Holunder-Zauber IV 269 Honig IV 298 Johannisfeuer IV 736, 741 Kuchen f. d. Ernte V 669 lachen bei d. Ernte V 871 Laurentius V 929 Magdalenentag V 1685 „Maien" VI 1375 Nacktheit VI 850 f. Neujahr VI 1026 Petri Stuhlfeier VI 1533 Reiser aus d. Schmuck des Maikönigs V 1536 säen II 1767; V 1550; VIII 321; 1X686 Schaukelzauber V H 1017 Schlittenfahren I I I 865 schnellen I X N. 272 „schrecken" IV 848; V1192 Semmel in Milch essen an Lichtmeß, damit der F. gerät V 1267 singen b. F.-reinigen I X N. 453 wälzen im F. I 824 Werg verbrennen I 1492 f.

s. a. Lein, landwirtschafti. Segen, Rocken, spinnen Flachskind V 286 Flachslegen II 288 Flachsmutter V 1195 Flachsopfer I 208, 1299f.; II 980 Flachspuppe VII 392 Flachssegen V 897 Flachsziehen II 611 Flachszoal V 669; VIII 218 Flachszopf V 1188 Fladen Π 1571f.; VII 1678; VIII 720 Flammfladen I 768; V 655 f. d. Kuh V 777 s. a. Gebäck, Ostern, Weißbrot Fladenbrot I 1590 Flagellantismus V I I I 567 F l a m m e II 1389fr., 1406fr. blaue Fl. VI 1515 Grab-Fl. I X N. 556 Lychnomantie V 1471fr. Pest als blaue Fl. VI 1505 Schatzflamme V 1731 s. a. Feuer, Feuersbrunst, Kerze, Licht Flammenreich VI 693 F l a m m e n s c h r i f t I X N. 302 flammeum V I I 1210 Flammschkuchen I 769; V 655 Flasche II 1573; V I I I 581 TränenkrügleinVIII uo7f. mit Wein I X 293 s. a. Glas Flaschengeist (Flaschenteufel) I 320, i26of., 1359; II 1573«.; I I I 516, 1568, 1790; IV 404, u 8 2 f . ; V636; VI 1590, 599 auskehren IV 1223 Mönch VI 474 s. a. bannen, Geisterbann, Hausgeist Flaschenkürbis V 8 3 9 Flechten (d. Fichte u. Kiefer) I 728, i 4 i 2 ; I I 1577f. Flechten (Krankheit) II 1579; VI 1390, 904, 934, 935' 1158; VII 958; V I I I !24» 335» 365, 517» 541» 542, 810; I X 447 Flecken V I I I 1000, 1003, 1027

97

Flecken—Fliege blaue F. I 1375 Totenmal VIII 1086

Fleckenknabenkraut 1561

IV

Fledermaus I 30, 924, 1409; II 7°5» 1357. 1372; Π 1579ff.; III 4; V 331, 760; VI 32, 461, 787, 1332» '387; VII 382,

1041, 1239, 1388, 1401, 1530; VIII 647,668, 783, 798, 801, 804, 823, 836, 868, 869, 874, 876, 995, 1199, 1290, 1459, 1559, 1733 Asche d. Fl. V I 283 Auge als Amulett I 702 — f. Kegelzauber IV 1207 Blut I 526, 1437; V I 1628; V I I I 1 1 1 6 ; I X N. 329 Fluchtorakel I I 1657 Geldzauber I I I 1620 Haar 1241, 1252 Herz der Fl. V 1287; V I I 813 d. Kaufmanns IV 1160 Leber der Fl. V 982 schreiben auf d. Fl.-Flügel I X N. 331, 364 Teufel als Fl. I 1152 im Viehzauber V 688 Fledermausstein s. Schwalbenstein

Flederwisch II 1598; VI 913 Flegel s. dreschen Flegelhenke V 3 1 3 ; 432

VIII

Flegelhenkeschlagen II 463

Flegellöse II 465; V 1499 Flegelmahlzeit V 1499 Fleisch II 1598ff.; VI 260, 948, 1426, 1555, 1556; V I I 1645; V I I I 187, 188, 365,431, 638, 7 0 8 , 1 3 5 1 ; I X 150, 989; I X N. 506, 513, 541 d. Aales gegen Auszehrung l3 des Adlers I 184 Amselfleisch I 373 f. arme Seele I X N. 540 Badewasser mit Abkochung von Fl. I 833 Bärenfleisch I 884 Biberfleisch I 1220 Bocksfleisch V I I I 195 Braten s. d.

braten am Osterfeuer V I 1335 des Bussards I i7i6f. Diebstahl d. Zwerge I X N. 1066 Eberfleisch I X 626, 627 Ente I 528 erbetteltes Fl. I 1188 Eselsfleisch I I 1006 essen I I 1030; V 1713 f. Fastnacht II 1257 Fleischtage I X 689 Floh I I 1632 gefundenes Fl. I I 1474 geweihtes Fl. V I 1348 Hasenfleisch I 526; III 1505^, 1521 f. Heilzauber V 1066 Hirschfleisch I 526 mit Honig V 1087 Hundefleisch IV 481 gegen Hundswut V I 1345 Igelfleisch IV 670 Iltisfleisch IV 673 Jägerfleisch V I 223 Kalbfleisch IV 920 d. Katze IV i m , 1121 des Kauzes IV 1196 kochen V 49 fr. Krähenfleisch V 368, 370 des Krammetsvogels V 371 gegen Krebs V 456 d. Krokodils V 599 Luchsfleisch V 1441 Menschenfleisch als Geschenk des wilden Jägers IX634 Murmeltier V I 631 Ochsenfleisch V I 1 1 8 1 ; V I I 698; V I I I 485 Opfer I I 1615; V I 361; V I I I 164, 757, 904, 1097 im Osterkuchen V I 1325 des Papageis V I 1387 Pferdefleisch I 1477; V I 1638, 1645, 1652fr., 1671fr.; V I I I 162, 902; I X 629; I X N. 181 fur d. Priester V 193 Rabenfleisch V I I 453 Ratten-F. V I I 520 d. Rebhuhns V I I 550 Rehfleisch V 797; V I I 619 Rindfleisch I 735; V I I 700, 1532; V I I I 365, 366 Robben-Fl. V I I 742 rohes Fleisch essen I 446f.; II 1601; V 797

d. Schildkröte V I I 1073 Schlangenfleisch V I I 1149, 1165, 1166, 1170, 1184; V I I I 177 schneiden I X N. 973 Schwalben-F. I I I 1394 Schweinefleisch V I 1035; V I I 530, 1480, 1485, 1491, 1502f.; V I I I 1 1 6 1 ; I X 867; I X N. 5 i i , 525, 884, 885, 938, 1066, 1067 d. Seeigels I X N. 410 Singvogel-F. V I I I 5, 486 Spatzenfleisch V I I I 237f., 254 Speiseverbot I I 1237f.; III 116; V I I I 201 f. Sperber-Fleisch V I I I 234 Stachelschwein-Fleisch V I I I 352 Stenzmarin V I I I 428 Storchenfleisch V I I I 505 Tauben-Fl. V I I I 696, 698f. f. d. Tier-Stern V I 223 Wieselfleisch I X 599 Wolfsfleisch I X 768, 769, 774, 778 Ziegenfleisch I X 902, 903 s. a. essen, Festessen, Gans, Kuh, schlachten, Speck, Speise, Vieh u. d. Einzelartikel

Fleischbrühe V 502; IX

N. 886 f. Fleischer s. Metzger Fleischer, Anna, Prophetin I X N. 74

Fleischtage IX 689

s. a. Dienstag, Donnerstag, Wochentage

Fleischwurm IX 848 flicken VII 1377; IX 153 s. a. nähen

Flieder, türkischer I 1247, 1484; II 1620f.; IV 715; V I 258, 1058, 1 0 6 4 ; V I I 1108; V I I I 117, 1587 Fieberübertragung I 13 s. a. Holunder

Fliege II 1621 ff., 1636; VI

237, 1 2 3 7 ; V I I I 342, 613, 639, 737» 3oi, 832, 854, 878, 933> 1050, 1297, 1450, 1499, 1542, 1550 eherne Fl. V I I I i666f. Geisterfliege III 528 im Sensenbaum V 1487 Teufel als F. I 1152

Fliege—Fohlenmonat

98 Wetterfliege I X 523 s. a. Insekten, Ungeziefer

Fliegenbaal I 1030 fliegender Holländer III 544; I X N. 154

Fliegenfänger IX N. 111 Fliegenpilz VII 29f., 806 Fliegenteufel II 1626 Fließeier IX 659 fließend VI 246; VII 1223,

1323, 1490, 1538; V I I I 647, 706, 728, 747, 1 1 1 7 , 1410, 1458, 1583; I X 82, 90, 109, 113, 148, 166, 249, 336, 566 s. a. Brunnen, Fluß, Quelle, Wasser usw. Flinte: enthexen V I I I 1094 f. Freischuß I I I 5 Käsezauber IV 1061 ölen V I 1242 Schlangenzauber V I I 1149 Spinne in d. Fl. V I I I 276 verhexen V I I I 1324 Zigeuner-Fl. V I I 1070 s. a. Freischütz, Gewehr, Jäger, Soldat

Flintstein s. Feuerstein Flitterbraut VII 1261 Flittergold VI 83, 1365 Flitterpeil V 412 Flitterwochen IV 1057; V

852; V I I I 577, I X 203, 687 witteburetsweke I 1592 s. a. Hochzeit, Ehe

Flockenblume Π 1630f. Floh I 1576; II 548, 1631 ff.;

III 176, 1362; I V i 2 2 o f . ; V 934; V I 322, 1346; V I I 1439; V I I I 876, 877, 922; I X N. 493 vertreiben II 923; I I I 129; V 806; V I 8 5 3 f . ; V I I 1203

Flohknöterich V 24; VIII 749

Flohkraut I 537 Flohkrebs IX 124 Flohsuppe IX N. 11 Flor, am Hut IV 538 Floralia I 1349; VI 872 Florettband I 871

Florian, kathol. Feuerheili-

ger II 1635f.; VIII 965 Florianstag VII 528; IX N. 263 Feuer anmachen V I 1376

Flurumgang I I 1677 Robbenflosse V I I 743

Florilegien IX N. 598, 787 Flössel IX 206 Flöte IV 1241; VI 1577ff.; V I I 995 Entstehung V I 1597

flöten VI 1577 ff. Flötenspieler IX 796

Flöter (Regenpfeifer) I X N. 5f·

flottmachen IX 41 Fluch I 1121; II 1636ff.;

I I I 479, 513; IV 278, 599. 783; V 1192, 1464, 1504; V I 512, 5i3f.; V I I 543» 969> 97°f-> 1033, 1034, 1037, 1184; V I I I 414, 419, 517, 787, 935, 1048, 1406, 1512, 1582; I X 38, 182; I X N. 809 des fremden Besitzes I 1154 des Bettlers I 1195 Biene, Verbot des Fl. vor d. Β. I 1229 Donnerfluch I I 324f. des Fuhrmanns III 198 f. Geigenspiel I I I 470 Hammer I I I 1373 d. Hirten IV 126 b. Kartenspiel IV 1020 lahm V888 d. Mutter V I 698

Fluchrunen II 1641 Flucht U *653ff.

magische Fl. I I 1655

Fluchtafel V 796; IX N.

364^, 382 Flug (fliegen) II 1657 ff. des Adlers I 178 des Kranichs V 376 Mantelfahrt V 1591fr. des Marienkäfers V 1698, 1699 umfliegen V I I I 1314^ s. a. Hexe, Luftfahrt, Mantelfahrt

Flugasche VIII 732 Flugbrand IX 467

Flügel des Adlers I 184 d. Libelle V 1240 des Pferdes V I 1605 Rabenflügel V I 453 s. a. Feder, Vogel

Flögeldrachen II 391 Flügelhaube III 1549 Flugesche I 1740 Flugfeuer VI 110

Flughemd II 1672 Flugmantel V 1580 Flugring II 1672 Flugsalbe II 1659, 1666, 1669, 1676f.; III 1884 Flugschriften: Kometenflugschriften V 141 f.

Flugsommer I 353 Flugzeug IV 959 Flühblume I 725 Flühlerteufel I 889 Flunder s. Scholle Flunderdarm VII 1389

F l u r n a m e n I X N. 215fr.

Flurumgang II 1677ff.;

i766;III 147, 165^, 442,

1152; V 929; VIII 564,

»374*"·, 1397, 1444; I X N. 450 Markustag V 1704 s. a. Bittgang, Prozession, Umwandlung

flüstern I 1159; II 1696f.; IX N. 438 d. Freimaurer III 37 s. a. murmeln

Flüsterverse VI 629 Fluß (Krankheit) Η 1694f. Fluß Π 1681 ff.

Entstehung II 1693f. Flintenweihe III 7 Kuchenorakel V 675 Menschenopfer VI 166 Paradiesfluß VI i42of., 1435»1437, 1443. i45Öff·; IX N. 360 Totenstrom VII 1569

unterirdischer Fl. VI Ι4Γ2, 1413

vv Zwergen-Uberfahrt I X N. 1103 s. a. Brücke, fließend, Wasser

Flußbarsch I 928 Flußhund II 1569 Flut u. Ebbe II 513 fr. Flutsage s. Sintflut

Foast-Rauhnacht VII 530 Fochaz II 1572; III 323; IX 277

Focke (Erntebrauch) II 1698f. s.

a. Erntekrone, Garbe

letzte

Fohlen II 1700i VI 1599 Farbe II 1197 s. a. Pferd

Fohlenhemd VI 1647 Fohlenmonat V 1727

Föhn—Frau Gaude Föhn II 170iff. s. a. Wind Föhre s. Kiefer Folter VII 56gf.; IX N. 817 Dismas et Gestas II 300 Bienenkönigin essen I 1246 Haube III 1549 f. d. Hexe III 1857; V 901 in Kleidern, geweihten IV 1472 des Laurentius V 924, 925 Rad VII 464, 487 s. a. Gottesurteil, Strafe Forelle Η 1704f.; VII 604, 1118; IX N. 274 angekettete F. IV 1282 mit Schwert-Zeichnung IX N. 247 s. a. Fisch Forellenkitzeln II 1551 Forke VII 954 s. a. Mistgabel Formel s. Beschwörung, Segen Forneus (Dämon) II 1706 Forniotr (Urriese) IX 630· v . Forstner: Riesenseeschlange IX N. 412 f. Fortuna V 959 Kugel V 755 Fortunatusrad IV 144 Fossilien U 1706f. Fra Angelo IX 414 Fra Liberto IX 424, 425 fragen I 755; II 1723; IV 1148; V I 787; VIII 971, 1012, 1406, 1469^; IX 157; IX N. $09 Geister I 509 nach Kirchenbesuch IV 1411 Reisenden fr. VII 641 Schlafenden ausfr. VII 1377 Totenbefragung VIII 1053 f. Wilde IX N. 974 wilde Weiber IX N. 985 nach d. Zeit fr. IX 891 s 3 Rätsel Frtiis (Krankheit) II 1724ff.; III 578, 1197, 1735; VI 1641; VII 768, 854, 967, 1269, 1291, 1372, 1494; VIII 1501; IX 883; IX N. 359 Alabasterwasser , I 238 schlagen ! τ 142

Spielkarten IV 1022 Segen V 379; VII 1259 s. a. Epilepsie Fraisbrief II 1729 s. a. Segen Fraisenbänder II 1727 Fraisengarn III 301 Fraisensteine (Amulett f. Heilzauber) II 1726,1729 Fraiskräuter II 1727 Fraiskreuz V 481, 546 Fraisperlen V I 1698 Fraisschlüssel II 723 Fräle IX N. 462 Francesco da Meleto IX 417 — da Montepulciano IX 417 F r a n d s c u s Hespanus, Prophet I X N. 75 Franck, Sebastian Π 1729f.; V441 Frankfurter Häublein III 1549 Franz (Franziskus) v. Assisi VII 300; I X N. 378 Geschriebenes I X N. 314 Franzbranntwein I 1505 Franziskaner Π 1731; V I 474; VII 1006 Joachiten IX 400 s. a. Exkommunikation, Exorzismus, Kapuziner, Mönch, Priester Franzosen (als Vertreiber v. Geistern) II 1732; IX N. 197, 202 Franzosen (Krankheit) Π 1731 f.; VII 416 s. a. Geschlechtskrankheiten Franzosenkreuz I 1303, 1304 Franzosen-Öl VIII 386 Fratzen schneiden II 1052 Frau (Weib) II 1732ff.; III 1792f.; VIII 1504, 1505, 1520, 1521, 1522, 1523, 1525' Alfrauen I 262 Angang I 422; IV 579, 1166; V I 578 Bewertung d. F. bei Germanen u.Juden IV 1379, 1383 blaue F. I 1372 brauen I 1513^ Brockengespenst I 1581 fahrende F. VII 696

99 InkubusIV 695 Korndämon V 254f. Kronenbaum herbeischaffen V 486 Leichenfrau V 1068, 1114 Leinsaat V 1184 f. Losbefragung V 1361 losbitten IX N. 827 Lösungsrecht IX N. 827f. Märzenfräulein V 1728 Meidung der heiligen Berge I 1047 im Mond VI 5ioff., 532! VIII 62, 472 Name V I 963 Pate III 791 peitschen VI 1472 Pestfrau V I 1508, 1509 pfeifen V I 1580 f. Pfingstwettlauf V I 1703 Priester entweihen VII 310 Schere als Beigabe IX N. 146 Schlachtenjungfrau IX N. 240 ff. schlagen V I 871 f. Schmiede nicht betreten IX N. 266 in d. Sonne VIII 62 sterbende F. VIII 454 v. Teufel besessen IX N. 475 Tod als F. VIII 978 Überfall auf Frauen durch d. Wolf IX 725, 731 unfruchtbare Fr. VIII 1602 Vegetations-F. VIII 1527 Verhalten d. Fr. während des Krieges V 567 Vorrechte im Schaltjä&r VII 996 weissagende Fr. IX N. 531 wilde F. IV 179 Witwe IX 668 ff. zweite Ehefrau IX 681 f. Zwiebeln jäten IX 965 s. a. altes Weib, Braut, Ehe, Hebamme, Hexe, Hochzeit, Mutter, Pate, Wöchnerin, Einzelartikel usw. Frau Arche VI 608 — Berta VII 1667; IX N. 929 — Eckert II 544 — Ellhorn II 1773 — Faste II 1772 — Gant IX N. 1124 — Gaude IX 27

100

Frau Gaue—Freimaurer

Frau GaueVII 482 ;VIII 1202 — Gode I 25, 646; II 690; VII 781; VIII 1662; IX 985 s. a. Wodan — Harke II 1154; VI 1405 f. VII 781, 929, 1472; IX 985; IX N. 1133 — Hasel I 956; III 1527 — Hertje IX 385 — Holle I 354, 758, 1604; II 1302, 1 7 7 2 ; III 1 4 6 ; IV 1351, 1369; V 651, 1 1650, 179 ; VI 598, 699»

705»

780.

i

4°8>

1414, 1478fr., 1 5 7 2 ; VII 669. 754. 929» 974» !2i4» 1273, 1384, 1463, 1666, 1667; VIII 2 6 4 , 4 2 2 , 764, 1 4 7 5 ; IX 28, 187, 258, 339, 6 1 5 , 622, 638, 664, 816; IX 13, 47f.; IX N . 882, 932, 1133 Bier I 1260 mit bodenlosem Faß II 169

Diana II 196 Eckart II 542, 543 Gesang I X N. 462 Hollenabend VII 921 Kohle als Geschenk V 81 weinende Fr. Η. I X 321 — Hütt I 653, 1404, 1584, 1599; III 972f., 982; IV 545 f.; VII 1637; VIII 421, 1637; IX 442; I X N. 1123 s. a. Steinverwandlung — Luz VIII 182 — Rose VII 781; VIII 354 — Samstag VII 920 — Sorge II 1771 — Venus II 541 — weiße s. weiße Frau — Windin II 1 7 7 4 — Wode V 272 — Wolle VIII 1638, 1647 Frauenabend s. Weibermonat Frauenbildtaler III 1591 Frauendistel V 1690 Frauendorn s. Weinrose Frauendreißiger I 722; II 1775; III 847; V 507, 1677; VII 1650; VIII 28, 648

Kräuter sammeln I 35 Kräuterbüschel I 737

Fraueneis VI 538, 543, 544 Frauenflachs I 1101, 1103; II 1775f.;V 952; IX821 s. a. Beschreikraut, Kräuterbüschel Frauenhaar I I I 81; VI 565; VII 1702; IX 563 Frauenhäuser II 1757; IV 507 Nonnenzopf als Abgabe I X 953 Frauenhemd III 1731,1743; IV 1316, 1507 f. s. a. Hemd Frauenhut IV 532 f. Frauenkäfer V 1697 Frauenkleidung IV 1460, i507f. s. a. Kleidung, Kleidertausch Frauenkrankheiten V I I 700; VIII 271, 575; I X 357 Aalraupe als Heimittel I 5 Aphrodisiaca I 524 fr. baden I 850 Beifuß I 1008 Bibergeil I 1222 Dreckapotheke V 347 Honig IV 309 f. Hysterolites II 1715 Klette IV 1529 f. Mutterkraut VI 702 Schildkröte VII 1073 s. a. Gebärmutter, Geschlechtskrankheiten, Volksmedizin u. Einzelartikel Frauenkraut I I I 1490; VI 128; VIII 710 Quendel V I I 4igf. Raute VII 547 Frauenkrone V 415 Frauenmantel (Pflanze) II 1776f. Frauenmilch VI 276f.; IX 929 Schmalz aus F. III 1611 s. a. Milch Frauenmorde zur Erlangung des Embryo II 232 Frauennacht s. Nacht Frauenpantoffel VI 62 Frauenraub II 571 f.; IV 150; IX Ν. 1108f. Frauenraute VII 542 Frauenschuh (Pflanze) II 1777

Frauensommer s. Altweibersommer Frauentag V 1672 s. a. Frauendreißiger, Weibermonat Frauentaler VIII 658 Frauentanz IV 537 Fraufasten-Müeterli IX 881 Frauhuldenreihen IX N. 463 Frautafel II 1777 f. Frautragen (Heiligenbild tragen) II 1777f.; III 166 Fräulein: Maria I 1059 weißes Fr. VI 1511 Freen s. Frija, Frigg Freibänke I 646 Freibrief III 1; I X N. 816 Freid s. Freyja Freier V I I I 275, 283 Mädchen als Freier VII996 s. a. Brautwerbung,Freiwerber, Verlobung, werben Freigewehr III 2 ff. Freiheit: Verleihung d. Fr. I X N. 252 Freiheitsbaum III 22f.; VIII 1364 s. a. Maibaum Freiheitsberaubung: durch Fingernagel II 1504 Freikraut VI 1 Freikugel I 1504; II 88o, 1222, 1446; III 2fT.; IV 44, 764; V 740, 759f.;

VI 1027; VII 1060; VIII 1093, 1662; IX N. 494, 820

Blutkugel I 1445 s. a. Freischütz Freilassung VI 1218 Freimann s. Scharfrichter Freimaurer I 874; III 23ff., 1562; V I I 437, 1434; VIII 449, 502, 975, 1108 aufgekrempte Ärmel I 582 Bildzauber I 1294 Geheimschrift I X N. 306 Jahresopfer IV 597 Kapitän I X N. 160 Kerzenorakel IV 12 50 f. als Krähe V 358 Lebensbaum V 965 Loskaufen v. Tod IV 1177 Musik VI 672 Ritualmord VII 727 fr. schreiben mit Blut I X N. 316

Freimaurer—Freya Stellvertreter I X

N.

Tod des F. VIII 441

316

Freimaurer (jüd. Spitzname) III 44f.

Freinächte I 565; III 45

d. Bilwisschnitter V I

1523 Freisamkraut VIII 481 s. a. Stiefmütterchen

Freischein III 1 Freischlich VI 1699 Freischöffe VI 197 Freischuß III 2ff. Freischütz I 4g; II 1218; III 2ff., 806f.; IV 7, 1298; V 638, 640; VI 427, 879; VII 464, 1060, 1062; VIII 35, 84, 91; IX 606, 621; IX N. 364 Hut IV 524 f.

knien IV 1577 s. a. festmachen, Freikugel, schießen, Wildschütz Freisen s. Frais, Krankheitssegen

Freispruch: d. MetzgerLehrlinge V I 230

Freistätte: Fähre als F. II 1150 Sterbehaus V 1048 s. a. Asyl

Freitag I 1295; II 266; ΠΙ 45 ff., 106, 676, 902; VI 139, 142, 202, 257, 557, 882, 883, 1058, 1392; VII 808, 850, 871, 921, 935, 1029, 1030, 1031, 1070, 1234, '441 > 1480, 1532, 1627, 1670; VIII 2, 91, 98, 148, 527, 532, 560, 561, 641, 642, 644, 646, 653, 655, 656, 665, 701, 708, 748, 809, 1050, 1125, 1126, 1195, 1211, 1319, 1420, 1432, 1457, 1729; IX 95, 291, 621, 892, 972; IX N. 261, 454» 791» 8'o> 1054 Ackerzauber V I 855 Alraun graben I 318 Anael, Erscheinen des

I 384

backen I 771 Badeverbot I 798, 799, 800 Bergmönch I 1075 Bißd. Blindschleiche I 1398 Blutfreitag I 1352 f. bromiger F. VII 856

Bruthenne setzen I V 452 buttern I 1749 durchkriechen I 1581 Elsterzunge lösen I I 796 Erlösung V I 407 erster F. V I 625 Essigbereitung I I 1061 Feldzauber gegen Raupen I I I 1742 Fiebersegen (-zauber) I I

1464; IV 269f.

Fleischverbot I I 1608 Gebet I I I 351 Geburt V 1734 Gehzauber IV 1319 Getreide rühren V I I 766 goldener F. I I I 74 Haar- u. Nägelschneiden I 106; I I I 1255 Handel I V 1 1 3 7 Hans Heiling I 653 Haselwurz I I I 1544 Heilung I 35 Hemd I I I 1727^, 1737 Hexensabbat V I 778 Hirte IV 126 Hochzeit I 407; IV 166 Holunder IV 271, 272 Hühnerauge IV 460 Hydromantie IV 561 J a g d IV 580 Kalb IV 914 kämmen IV 949 kehren IV 1233 Kindsbad I 832 Kleid IV 1475 Kohl behacken V 69 Krankheitsbesprechung V

380

Kropfsegen V 605 lachen V 878 Lotterie V 1430

mähen V i486

Meisterwurz V I 127 melken V I 140, 142, 143 Milch verkaufen V I 263 Nacktheitszauber V I 853 Nägel schneiden I I 1501 Namenstag V I 966 Neumond V I 517 Palmkätzchen holen V 1736 Quellbad I 839 Regen V I I 598 reisen V I I 638, 639 säen V I I 764 Schafherde, versunkene V I 403 Schriftzauber I X N. 332

101 spinnen V I I 757 Verkauf IV 1183 Viehverkauf IV 1164 Wegwarte ausgraben I 919 Weihe I X N. 552 Wein füllen I X 3 1 1 Wetter V 1415 Wolfsmilch pflücken I X 798 s. a. Glückstage, Tag, Tagewählerei, Woche

Freitagsgebet III 73 fr. Freitagskuchen III 63 Freiteil III 1084 Freitisch I 646 Freiwerber: Hut IV 536 s. a. Freier, werben F r e k e s. Frija, Frigg

Fremder I 1320; III 75ff.; v i 1 3 4 ^ 3 1 3 ; V I 625, 975; V I I 606, 850, 1345, 1087, 1467; V I I I

390,

1574, 1599; I X Π,

105,

1145, 1153, 1207, 1307, 260, 675, 866; I X N. 332

Abwehr durch Besen I 1136 Bierbrauen I 1517 binden des F. bei d. Ernte I 1329 f. Gastfreundschaft I I I 307 fr. Hausierer I I I 1572 loskaufen I X 974 Menschenopfer I I 966 Salz als Schutz V I I 901 schelten V I I 1035 s. a. Besuch, Gast, Walen

Freßmontag s. Montag

Freßsucht VIII 128 Freßwurm IX 849 Frettchen VIII 885 Freudenleiche VIII 1007 Freudensonntag V 992; V I I I 89

Freundschaft III 78 f.

Gastfreundschaft I I I 307 fr. trennen I I 498; IV 1180; V I I I ^24f. s. a. Blutsbrüderschaft, Nachbar, Verwandtschaft

Freundschaftsring VI 1715 f. Frevel III 79 Brot u. Käse IV 1042 f. Milch V I 252 f. s. a. Sakrileg

Frey VII 1609; IX 27, 33 Freya (Freyja) I 659, 1403, 1493; Π 333; I I I 49f., 79ff., 82, 105, 146, 705;

102

Freya—Froschlaich V 566, 569, 1650, 1690;

V I I 921, 1610; V I I I 1118, 1 5 1 7 ; I X 3 3 ; I X Ν. 242, 886, 932 Eber I I 517, 518 Schmuck d. F. V I I 1256 Tränen um Odin I X 317 s. a. Frigg, Frija Freyr I 5 1 1 ; I I I 80, 82f.,

i i 3 f . , 146, 7 2 5 ; V I 1009,

1178; VII 698; VIII436,

904, 1 5 1 7 ; I X 6 1 4 ; I X N . 886

Schiff VI 743; I X N. 155 Freyung I 646 Prick (Frija, Frigg) I I I 107, 108, 109

Fridolin (kathol. Viehheiliger) III 83f.; I X N. 6, 7 Friedauf II i486 Friede III 84ff.; I X N. 355 ewiger Fr. II 1095 f. s. a. Asyl, friedlos Friedensbrecher III 86 Frledensfürst V 1020 Friedenskuß V 844, 849 f. Friedensschluß: Stab mit weißen Federn I X 355 Friedenstag I I I 1420 Friedhof III 86ff.; VI 1309, 1 7 1 1 ; V I I 6346, 1009

Calvinist III Eheorakel I 1011 Erde s. Friedhoferde Hegung III 1630 Heilzauber VI 433 f. Klagegeschrei u. Fleischessen V 50 Kröte auf dem Fr. V 628 Lotteriezauber VI 880 Mehlopfer VI 97, 1689 Mittagsgespenst VI 406 Mitternacht VI 427 Moos holen VI 1029 nachts am F. vorbeigehen V I 789

Namen, den eigenen, rufen VI 1027 Palmsonntag, Geschenk VI 1386

Pestanger VI 1500 pfeifen VI i586f. Pferdebegräbnis VI 1672 Rosengarten VII 778, 784f.; IX N. 113 Schellkraut vom F. VII 1030

Seelenvogel VII 1573

Spiegel vergraben IX N. 533 Spielmann IX N. 578 Tanz auf d. F. VIII 1099 Teufelsbeschwörung I 1127 Unschuldigen-Gottesacker VIII 1446 Zypresse IX 993 s. a. Begräbnis, Grab, Kirchhof, Nachzehrer, Toter, Wiedergänger Friedhoferde I 148; III 95 ff. f. d. Acker I 159; II 902, 903; III 4 2 7 ; VI 8 5 5 ; VII 938

Friedhofläuse IV 947 Friedhofpflanzen III 98 f. s. a. Grabblumen Friedhofswache III 92 friedlos III 85; V 1010; VIII 1547 Ended. Friedlosigkeit durch Eheschluß II 586 Wöchnerin, tote IX 710 s. a. Asyl, Friede, Recht friedlos legen VIII i i 4 i f . Friedrich d. Gr. III 99ff., 1698; IX 406f., 408 Freimaurerpakt IX N. 316 — Rotbart VI 508, 509, 511 Friesel II 1724 s. a. Frais Friesen: Endschlacht IX 451 ff.

Frigg I 667;

I I I 79, 80,

103fr., 1 3 0 5 ; V I V I I 753, 1 6 1 0

401;

s. a. Freya Frija III 103ff. s. a. Freya Frikke s. Frija, Frigg Fritschi (Fastnachtsmaske) III 112f.;V 1813; I X 6 f . Frö (Gott) I I 1391; I j l 113ff.; VI 1178; VII 832

„Froasenpfoadl" VII 817 Frodi III 929 F r ö h l i c h , Eva Margarete, Prophetin I X N. 75 F r o h s i n n : Schriftzauber I X N. 351 f r o m m II 1058; VII 10 61 F r o m m t a g II 434 Fronbote VIII 121 Fronfasten III U5ff. Frau Faste II 1233

Fronfastenweiber VI 1019 Fronleichnam III 12o ff. V I I 1066; VIII 1128 Erlenrute II 922 Kalmus IV 935 Kornblume V 247; VI 973 Kranz V 396 f. Mauerpfeffer VI 1 Rettich VII 680 Sadebaum VII 870 Schutz-Zweige I 1410 weiße Farbe IX 355 f. Frontanz V 672 Frosch (Geschwulst) III 142f. Frosch (Tier) I 164; I I I 124ff.; IV i34f., 1352; V

628, 630, 850, 882;

VI 9 3 2 ; VII 1669, 604,; 1 1 5 0 , 1 2 1 8 , 1 2 1 9 , 1382,

VIII 34, 316, 340, 805, 8 2 1 , 829, 830, 836, 840,

882, 9 1 1 ,

gigf.,

994,

1050, 1458, 1607, 1 6 3 3 ; I X 8 5 5 ; I X N. 596

im Ameisenhaufen I 362 arme Seele als F. I 587 erster F. I X 324 fangen I 1430 Fieberzettelzauber I 123 Geschwür-Heilung III 763 Gichtübertragung III 838 Laich zun} Händewaschen I I I 1390, 1391 nach Jerusalem treiben I 342 Leber d. F. Vg82f. im Leib einen F. haben III 340 Liebeszauber IV 1495; V 1292, 1454

Lunge u. Leber V 1458 im Milchgeiaß VI 134 aus d. Mund springender F. VI 624 Osterwasserzauber VI 1357 Pest-Mittel VI 1513 Verkaufszauber IV 1160 Wasser-F. IX 133 weinender F. I X 319 Zahnweh auf Frosch übertragen IX880 Zauberknochen V 8 s. a. Kröte, Tier Froschbiß IX 134 Froschkönig III 142; VIII 845, 1650

Froschlaich I

1458f.; III

139, 762, 1390; IV 996

Froschmaske—Frühlingsfeste Froschmaske III 12g Froschmeuseler VIII 779 Frosch-Schinder III 12g; VII 1077 Froschstein II 1718; V 760 Froschtanz VIII 94g Frost III 143 f. s. a. Winter Frostbeulen III 144; VII 833, 1276; IX 113, 357 Frouhas (Kinderschreck) III 144 Frouwa (Göttin) III 80, 81 fruchtbar III 145 ff. s. a. Fruchtbarkeitszauber Fruchtbarkeitsdämon III 145; I V i538f·; I X 635£ Fruchtbarkeitssymbol III i53f.; VI 450; IX 464^ Fruchtbarkeitszauber ι 392; II 456, 458f-, 954» 957; 1112f.; III 147ff., 165 Ghridiglade II 58 Dienstboten II 286 durchziehen II 498 Ecke II 548 f. Ei II 595 fr. Eiche II 648 f. Eierschalen II 686f. Erbse II 878 f. Ernte II 941, 947, 948 Fastnacht II 1255 Fisch II 1529, 1542 Fistemeier II i57of. beim Flachssäen V 1182 f. Flurumgang II 1679f. Frau, Einfluß II 1752, 1765 f. Fuchs-Eingeweide III 194 Funkensonntag III 212 Fuß III 230 Gebärmutter III 344 Gebildbrot III 377fr., 40if. Geschlechtsteile III 731 f. Grabkreuz III 1107 Grasausläuten III 1119f. Gräuflete I I I 1125 grün III 1184 Gundermann III 1205 Haare u. Fingernägel I ii3fHafer III 1302 f. Handwerker III 1426f. Hasel III 1535 Hemd III 1723; IV 1491 Herd III 1774f. Hinterer IV 67

Hirse I V 117 Hochzeit I V 169 Höhle I V 182 Honig I V 2g8f. Hose I V 402 Johanni I V 713Γ Johannisfeuer I V 733f., 741 Judasfeuer I V 806 Jungfrau I V 847 f. Kalberquecken I V 127 Kampf I V g54f. Karfreitag I V gg4f. Karsamstag I V 1012 Katzenmusik I V 1128 f. Kegel I V 1209 Kirschbaum I V 1429 Kleiderstauch I V 1516 klopfen I T 1543 fr. Kohle V 75 f. Kohl setzen V 64 Krapfen V 431 K u ß V 853 Lebensrute V 971 f. Lied I X N. 431, 437f., 450 beim Mähen V 1487 Menschenopfer V I 167 f. Obst pflücken I V 1299, 1334 Obstbaum V I 1168 f. Oster lamm V I 1340 Puppe V I I 394f. schnellen I X N. 272 Schrift I X N. 342f. Schwein V I I i486 springen V I I I 3 2 0 f r . Stein V I I I 386 f. steinigen V I I I 414 Tanz um d. Stein V I I I 398 f · T a u V I I I 686f. Teig V I I I 722f. Tierverkleidung V I I I 947 Tötung V I I I 1046 umreiten (s. a. Umwandlung) des Ackers V 10 waschen I X 102 Weihnachten I X N. 932 f. weiße Farbe I X 340 Zwiesel I X 9 74 f. s. a. Acker, nackt, Opfer, Wachstum u. Einzelartikel Früchte II 977f.; V I 1426, 1427; I X N. 498 s. a. Garten, Obst, Ernte u. Einzelartikel Fruchtkuchen V 669 Fruchtstein II 1707

103 Frühgeburt I X 448 Frühjahr III 153 Wetter V 1417 Frühling III 153ff.; I V 612 April I 556f. baden I 812 f. Ballspiel I 859 f. Benediktstag I 1032 Biene I 1249 f. blaue Blume I 1375 Braut I 1533 Gertrud III 703 Hirtenfest I V I34f. Lied I X N. 447 Mähnebrot V 1507 Maikäfer einholen V 1532 Pflugziehen V I I 6 s. a. Frühlingsfeste, Jahreszeit, Monat, Ostern, Zeit u. Einzelartikel Frühlingsanfang III 649; V I 1532 Marthentag V 1708 Frühling anbeten III 170 Frühlingsblumen III 157, 160 f. Knabenkräuter I V 1555 fr. Märzglöckchen V 1741 Schlehdorn V I I 1203 Veilchen V I I I i537f. s. a. Dotterblume, Enzian, Erdbeere, Gundelrebe, Knabenkraut, Küchenschelle, Lerchensporn, Maßliebchen, Nießwurz, Schlüsselblume, Schneeglöckchen, Seidelbast, Windröschen usw. Frühlingsboten III 156f. Frühlingsfeier: Gregorius III 1128 Frühlingsfeste III 161 ff.; V I I I 26 Honig I V 301 f. Katzenritter IV 1115 Kinderbischof IV 1342 Kleidertausch IV 1517 Kranz V 388 Kreuzblume V 500 Langschläfer-Verspottung V 903 f. Maibaum V 1515fr. Maibraut V 1524 f. Maigraf V I528f. Maitag V 1542 f. Nerthus V I 1010 Ostern V I 1311, 1313 f. Schiffsumzug I X N. 160 f.

Frühlingsfeste—Fuß

104 Schulfest IX N. 395f. Sechseläuten VII 1557 f. Sonnenrad VIII 72 s. a. Feste, Frühling, Frühlingsfeier, Jahreszeit, Monat Frühllngsfeuer II 1111; III 170 f. s. a. Acker, Brandopfer Frühlingskräuter III 169 Kuhschelle V 790 f. Kuchen aus F. V671 Lerchensporn V i22if. s. a. Kräuterbüschel Frühlingsmahl V 1495 f. Frühlingsspiele III 163 f. Fuchs III 144, 174 ff., 1514; VI 9575 VII 429, 8 3 6f., 1272, 1428; VIII 795, 796, 802, 8 1 2 , 8 1 3 , 8 1 4 , 8 2 1 , 8 3 3 , 837, 8 4 1 , 883, 888, 940, 1023, 1201,

1365» 1385» i4i3> 1632, 1 6 3 9 ; IX 15, 49, 98, 726, 984

Fell VIII 949 futtern I X N. 893 Gebäck für d. F. VIII 860 getrockneter F. VII 832 Hexe als F. I 784 Kopf des F. für Bienenzauber I 1243 Korndämon V 257 Körperteile des F. als Aphrodisiacum I 526 Leber des F. V 982, 983 Lunge des F. V 1457 Nebel als F. VI 991 Opfer IX N. 39 Osterei VI 1329 Speisen für d. F. VI 1348 als Wespentöter IX 506 Wursthaut als Abwehr IX 868 s. a. Tier Fuchsbad VIII 84t Fuchsfell VIII 949 Fuchskralle VIII 1331 Fuchsschäfer 1933 Fuchsschwanz VII 494, 1 4 3 0 ; V I I I 1171

Fuchssonntag II 1246 Fuchtelmann (Irrlicht) III 197, 202 fuen s. schlagen Fuga Daemonum s. Hartheu führen: umführen VIII 1 1 3 5 ff·

Fuhrleutjahrtag III 210 Fuhrmann (Sternbild) IX N . 670, 679

Fuhrmann III 197ff., 517; VII 639, 641 Brot anschneiden I 456 e w i g e r F . I I 1090f.; 1 3 6 9 ; VI 803

IV

d. Geisterkutsche III 530 fr. Katze IV 1113 rauchen VII 528 Wagen festmachen IX 41 d. Zwerge IX N. 1103 s. a. fahren, Wagen Fulk s. Frija, Frigg Fuhrmannslöser I 1603 Fulgentius I 1338 Fulla (Göttin) I 125; III 210f.; VII 17 Füllhorn IV 326 Fund s. finden Fündekugel V 756 fünf I 297, 300, 593, 843, 867, 887, 1548, 1550, 1647; II 1610, 1 6 2 1 ; III 5 7 6 ; IV 3 3 , 728, 7 3 ° . 1 '97> 1297, 1304, 1579, 1580; V 429, 526, 5 6 9 , 9 2 8 , 1 1 6 5 , 1369, 1386, 1428, 1 5 2 3 ; VI 10, 380, 4 9 1 , 1058, 1242, 1274, 1 3 3 7 , 1 4 5 1 ; VII 3, 9, 546, 650, 8 1 9 , 970, 1029, 1236, 1256, 1339, !545> i 6 2 4 , 1672, 1 7 0 2 ;

VIII 75, 215, 248, 347, 3 7 8 , 388, 389, 5 2 7 , 5 3 2 , 746, 982, 1 1 6 7 , 1362, 1 3 7 7 , 1406, 1434, 1 4 3 6 , IX 11, 2 2 1 , 3 4 1 , 4 4 9 ; 5 5 8 , 562, 8 5 3 ; IX N. 63, 209, 249, 4 2 5 , 520, 5 2 3

s. a. Zahlen Fünffingerkraut II i497f.; I I I H05f., 1491; I V 7 1 5 ;

VI 1063; VII 1537; VIII 1 5 8 2 f . ; I X 499

fünfhundert VI 1432 s. a. Zahlen Fünfklee IV 1450, 1456 Fünfort VIII 1199 fünfundvierzig VII 479 fünfundzwanzig III 603 fünfzehn I 1300; II 1417; IV 880; VII 1 1 2 8 ; IX 11, 9 2 9 ; IX N. 1 1 0 8 fünfzig V 489; VI 570; VIII 1 5 8 6 ; IX 894; IX N. 440, 93 1

F u n k e n I I 728, 1395, 1 4 3 7 ^ ;

VII 649, 858; VIII 1554; I X N. 1002 Funkenbaum IX N. 826 Funkenkranz III 1765 Funkenküchlein III 214 Funkenring I 1565, 1569; V 667; VII 480 Funkenseele III 1798 Funkensonntag I 1490; III 171,

172, 2 1 I f f . ,

191.1;

IV 805; V 1 7 3 0 ; VI 649; VIII 89, 1365 Feuerrad VII 469 Gebäck III 323 Gebildbrot III 390 Hutzeltag IV 546f. Scheibenschlagen VII 1022 Sternorakel IV 1430 Tanz I gi6f. s. a. Hutzeltag, Saatleuchten, Scheibenschlagen Fuppdöppen VII 851 Fürbitte III 1671 Bettnässen I 1197 beim jüngsten Gericht IV 891

Furche III 216f„ 1629 — erste F. VI 1724, 1726 s. a. Acker, Pflug, pflügen, Pflugbrot, Pflugziehen Furcht III 218«.; VI 739; VII 368 s. a. Angst, Schauder Furfur (Dämon) III 221 F u r i e I 1093; ^

I2

°3

Abaddon I 6 f. Fürst: Begnadigungsrecht IX N.

831

Schicksalsbaum IX N. 151 Schimmel IX N. 172 weißer s. Weißer Fürst Fürstensegen, Fürstin s. König Fürstenkrone V 600 Fürtuch VIII 717, 719 Furunkel III 221 ff.; VII 532, 9 1 4 ; IX 220 Fürwitzel III 325; IX 277 Furz III 223f. Fürziehen I 1135 Füstgemeier

II

1570f.;

V

393 Fuß I 1014; III 224ff.; VIII 1302, I32Öf.

des Adlers I 181 f. anklopfen mit dem F. I 448 mit Asche bestreuen II 270

Fuß— Fylgja barfuß I 912 ff. mit Besen abkehren IV 1238 Besen am F. I 1141 mit d. Besen berühren IV 1217 Bocksklauen IX 925 Entenfuß d. Ofenmännlein VI 1187 Ferse II 1344 Gänsefuß als Hausschutz V 1719 Geister-F. I 616; III 489 heben des Neugeborenen IV 1317 Hexenfuß IX N. 1114 Johannistau IV 760 jucken IV 794, 799 des Kauzes IV 1196 Kindsfuß IV 1393 f. knacken VIII 534 Krähenfüße V 369 Krampf-Schutz V 372 Krötenfuß V 623 küssen V 846f., 851 linker F. IX N. 806 nackt VI 838 Ochsenfuß VI 1181 d. Perchta VI 1482 d. Pestfrau VI 1510 Pferdefuß VI 1603f., 1615, 1655 f. d. Rebhuhns VII 550 Richter, Haltung d. F. VII 691 Sand auf d. F. streuen VII 938 Schaffüße f. Badewasser I 833 schaukeln VII 1019 Schwanenfuß VII 1403 Tierfuß VIII 827 Totenfuß V 1052; VIII 1065, 1067 treten auf d. F. VII 561 Verhalten bei Tisch II 1043 Ziegenfüße IX 931 f. zusammenbinden der Leichenfüße V 1054 Zwergenfuß IX N. 1026, 1090, 1116

s. a. Bein, Fußsohle, Fußspur, Schuh u. Einzelartikel Fußbad (Fußwaschung) III 236ff.; IV 303; VI 1317; VII 789,936,1158; VIII 1068; IX 103 Fußbodenspalt IX 87 Füßchennatter II 673 Fußkrankheit IX 223 Fußlappen VII 1342 Fußsohle III 2381Ϊ.; VII 1085, 1483; VIII 698, IOIO

Hering gegen Fieber III 1779 mit Liebstöckel einreihen V 1298 rot färben VII 821 Tier aufbinden VIII 809 s. a. Fuß Fußspur (Fußtapfen) I 394f., 918, 1011, 1104, 1156, 1696; II 1633, 1687; III 93, 240 ff., 550, 1743, IV 1582; V 1291, 1294; VI 841, 925, 1042, 1520, 956; VII 1310, 1342; VIII 154, 691 f., 732, 798, 1556, 1561; IX 937 d. Anna VIII 644 der Aurelia I 724 Blut in d. F. rinnen lassen I 1448 Christi F. I 654 f. des Diebes II 217; V 1857 der Geister I 616 d. Heugütel III 1822 d. Hexe III 1915 d. Magnus V 1481 d. Maria Magdalena V 1684 des Martin V 1709 des Meineidigen VI 120 Messerzauber VI 204 des Michael VI 233 Nadelzauber V 1077 d. Pfaffenkellnerin VI 1545 d. Herdes III 263

105 Rasenzauber VII 507 f. des Ratperonius VII 512 des Remaclus VII 685 des Rupert VII 855 spucken in d. F. VIII 342 im Stein VIII 391, 393; IX N. 188 des Teufels VI 1593 Totenspuren VIII 1097^ s. a. Fuß Fußtreten III 243ff., 552 Fußtritt VII 1416 Futterfräulein (Futtermännchen, -knecht, Kuhfütterer) III 247; VII 1304 füttern III 248«.; VII 1468, 1479 Baumfüttern IX N. 27 d. Elemente f. I 1586, IV 726f., VI 99f., 167; IX 279; IX N. 40, 50b, 526f., 531 f. Erde füttern V 670 Feuer f. I 1488; II 1398^ i423f.; III 1761 f.; V 430, 466, 1491 d. Glocken VII 774 d. Hausgeist IV 765 Haustiere VIII 780 Herdfeuer I 229 Hühner IV 451 Katze VIII 1490 im Kreis f. VIII 704 Obstbäume VI 1169 Pferd des Nikolaus VI I0 99 Raben VII 452 Tauben VIII 701 Vieh VII 708 f. Vögel VIII 1675 Wasser V 659f., VI 614 Wind I 277f., 1363, 1542, 1619; V 806, 908; VI göf., ggf., 511, 553, 631, 642 f. Futtermännchen III 247; VII 1304 s. a. Futterfräulein Fylgja II 717; VIII 821; IX 742, 7445 IX N. 141

G Gabe: Angebinde I 435 fur d. Leichensager VIII 988 milde G. I 584 sammeln IV 1129 s. a. Geschenk, Heischegang Gabell 1619, ι688;ΙΠ 251f.; V 483, 7795 VI 197, 198, 199, 203, 300; VIII 955, 1192; I X N. 591, 824 im Kuchen V 682 Pfluggabel VI 1725 bei Tisch II 1044 Wünschelrute I X 829, 830 Zwiesel I X 97iff. — u. Messer III 1313; IV 1054; V 649 s. a. Spitziges Gäbelinmachen III 332 Gabensammeln IV 1129 Gabriel (Erzengel) III 252 gackern: d. Huhnes IV 450 Gadebär I 896 Gadebasse I X 625; I X N. 871 gadeslot V 1363 Gaffredi s. Gaufridy Gagat I 191, 192, 741; III 253 Gagelstrauch VI 714 Gaglhenne VIII 192; I X 443 gähnen II 1489; III 253ff.; V 550f·; VI 599, 1498 s. a. Mund, niesen Gähwurm I X 849 Gaisblatt VI 345 Gaiadrot II 21, 22, 23 Galaktit II 1214; III 256f.; VI 538 Galander (Lerche) III 257f. Galaxia (Milchfest) VI 258 Galbes, galbat (Zauberworte) III 258 Galbrotel VI 1322 Galenos VI 1699 kritische Tage V 596

Galerie couverte VI 80 Galga (FeuerZauberwort) III 258 Galgantwurzel I 532 Galgen III 258ff., 671, 1440fr.; IV 37 fr.; VII 956, 1004, 1010; VIII 322, 512, 1401; I X N. 225 f. Goldmacher III 93Öf. Schatten I X N. 131 Späne vom G. I X N. 493 Spiegel vergraben I X N. 553 Wolfsgalgen I X 790 s. a. Armsünder, Hingerichteter, hängen, Unschuldszeichen Galgenamulett IV 1161 Galgenberg VII 501 Galgenmännlein I 318, 322; III 1472, 621; VI 1561; I X N. 10, 1018 s. a Alraun Galgenring VII 719 Galgenstrick II 217; III 808 s. a. Armsünderstrick, Strick Galinthias. Verwandlung in Wiesel I X 590, 592 Galitzenstein III 269 Gallapfel III 269ff., VI 237; VIII 270, 737, 999 s. a. Schlafapfel, Weide Galle III 271 ff., 280; IV 307, 308; VII 743, 744; VIII 793, 1412; I X 581 Aalgalle I 3 Adlergalle I 185 Bärengalle I 525, 903 Bibergalle I 1220 Bocksgalle I 525; I X 905, 925, 928 d. Fische II 1539 des Geiers III 460 Gelbsucht III 583 fr. d. Hasen III 1524 des Hechtes III 1609 f., 1611

d. Hirsches IV 87 Hundegalle VIII 1410 des Igels IV 670 Kalbsgalle IV 920 Katzengalle IV 1122 des Kauzes IV 1196 f. Krebsgalle V 452 d. Kuh V 784 Löwengalle V 1434 d. Meerblaulings VI 71 d. Meerraben I 1508 Ochsengalle V I 118151X855 des Pelikans V I 1476 Pfauengalle V I 1569 Pferdegalle VI 1646 d. Raben VII 455 d. Rebhuhns VII 549 Rehgalle I 527; VII 619 Rindsgalle VII 700 Schafsgalle V 456; VII 981 Schellfisch-G. VII 1028 Schildkröten-G. VII 1073 Schlangeng. VII 1167 d. Schlei VII 1206 d. Schwalbe VII 1394 Schweinsg. VII 1492 d. Seebarsches IX N. 409 Skorpion-G. VIII 19 des Sternsehers VII 477 Stiergalle VIII 485 Storchengalle VIII 505 Tauben-G. VIII 693f. Widdergalle IX 557 Wieselgalle IX 599 Wildschweingalle IX 627 Wolfsgalle IX 777 Ziegengalle IX 904 s. a. Eingeweide, Gelbsucht Gallenkraut I 1728 Gallenstein s. Blasenstein Gallfluß III 278 Galliläuten I 38 Gallus (Begleiter d. Columban) III 279ff.; VI 811; I X 799 Galluskorn VIII 1499 Gallustag II 1065; III 279f.; VI 1237;VII 1080, 1502

Gallwespe—Garn Gallwespe III 269 s. a. Gallapfel Galmeiflug VI 1069 galstern (singen, lärmen) III 281

Gamander-Ehrenpreis II 594 Gamasche: Knopf v. d. Gamasche V 15 Gambrinus 11516; III 282f., 285 f. Gamsbart III 631 GamshimmelVI 1405; VIII 927 Gamskugel I 1206, 1207 Gandermur VIII 1687 Gang III 439 ff. „unter das Erdband" IX N. 105 unterirdischer G. I 867 „Gang uz Nesso" VII 1586, 1611, 1616 Gangfisch III 289 Ganggrab VI 79 f. Gangolf (burgund. Ritter) I 852; III 289f. Gans III 290ff., 1367; VI 1266, 1521; VII 10, 986; VIII 787, 795, 8x3, 824, 833» 938; IX 15» 954 f· Aphrodisiaca von der G. I 528 austreiben zu Neujahr VI 1029 Backofen-Opfer I 785 Blasiuswasser I 1361 f. blaue Schürze über d. Nest I 1383 Braten I 1509; IX N. 885 Brot, gekautes, f. d. G. I.1344 Brustbein I 1518 f. —Orakel VIII 134 durchziehen durch Pferdeschädel VI 1605, 1668 Eier, gold. u. silberne II 589 fFeder I 1201 Fett II 1382; III 296f. Gänseblümchen V 1863 goldene G. I 1055 Gundermann III 1204 Haut VI 212 f. Keule II 1027; VIII 196 Kirmesgans IV 1422 Knochen-Orakel VI 1288 Kot V 341 f., 344, 345 Legehilfe VIII 1319

Liebstöckel im Brutnest V 1298 Martinsgans V I7i8f., i724f.; VIII 190 Michaelisgans VI 236 neunerlei Holz VI 1057 Orakel II 581; VIII 134 räuchern mit neunerlei Kräutern VI 1064 redende G. VIII 786 rupfen VII 1273 Schlangenpulver VII 1148 in d. Schornstein hängen IX N. 289 Schutzzauber II 493 Sprache d. G. verstehen VII "53f· Stoppelgans V 301 Streitfedern der G VIII 530 vergoldete G. IX N. 1056 Wahrsagung aus d. Brustbein VIII I27f. Wassergans IX 133 Wetterorakel V 1444 s. a. Ei, Feder, Gänseei, Gänserich, Nest, Haustier, Vogel u. Einzelartikel Gänseadler III 295f. Gänseblümchen V 186 iff.; VI 1279 s. a. Maßlieb Gänsedistel VII 1171 Gänseei III 296, 675 s. a. Ei Gänsefeder I 1201 Gänsefett II 1382; III 296f. s. a. Fett, Schmalz gänsefüßig III 297; VIII 392 Gänsegehen I 924 Gänsehaut VI 212 f. Gänsehimmel III 295; IV 14 Gänsekeule II 1027; VIII 196 Gänseorakel II 581 Gänsereißen II 1563 Gänserich III 298; VI 1114, 1463; VIII 840 Geldzauber III 1616 Tanz VIII 260 s. a. Gans Gänserupfen VII 1273 Gänsesprache verstehen III 294 Gansreiten III 298f.; VI 1696; VIII 259

107 Ganymed I 188 Ganzopfer I 1487 ff. Garbe II 941 f., 944; V I 52; VIII 739, 1376 Antlassei III 1191 binden II 940 Bindnagel I 1333 brennende G. VIII 347 Brot einbinden I 1613 f. d. Erdleute II 909 erste G. I 134, 785, 1274. 1321, 1490, 1492;II 945; III 785, 1191, U93; IV 752;Vi, i i , 1228;VI48, 6i,429f., 1331,1560; VII 801, 905; VIII 758, 860, 1121; IX 293 Glockengarbe V 940 Glücksgarbe III 884f. Hahngarbe V 294 Julgarbe IX N. 895 f. Krapfengarbe V 431 kreuzweis gelegte Garben V532 Kröte in d. G. V 613 Kuchen f. d. erste Garbe V 669 Küstergarbe V 863 letzte G. I 893, 1490, 1501, i534> 1594» 1613. 1614, 1637; II 950f., 1699; IV 60, 511; V 34, 271, 276f., 289f., 541, 853, 1229, 1452f., i486, 1499; VI 91, 237, ii5if-, 1666; VII 581, 811, 1042, 1107, i5o6f.; VIII 195, 322, 386, 561, 583, 721, 796, 1121, 1356, 1364; IX 16, 192, 272, 292, 623, 756, 898, 913; IX N. 44f., 55, 885, 891, 1064 als Mäuseopfer VI 61 Prangerkranz V 397 f. Salz u. Asche VII 905 „Scheune" VII 1042 f. d. Vögel IX N. 895 am Weihnachtsabend IV 1393 f· auf d. Zaun IX N. 997, 992 s. a. dreschen, Ernte, Getreide, Glücksbüschel u. Einzelartikel Garbenband II 492, 494 Garbenbraut V 284 Garbenopfer II 962 Gargantua VI 82 Garn III 299ff„ 1714, 1715;

108 IV 1116; V 368; VI 943, 946; VIII 1351, 1377 erstes G. VI 609 gesponnen von 6jähr. Mädchen IX N. 486 für Haus-Umspannung zur Pest-Abwehr VI 1515 im Heilzauber II 488 Krähentag V 371 lügen beim Garnsieden V 1452 ungewaschenes G. VI 902 zum Weber tragen VIII 1349 weißes G. IX 713 s. a. binden, Faden Garnknäuel VII 1464; IX57 unerschöpfliches G. VIII 1405, 1406 Garnschneller I 986 Garnstrahn VIII 329 „Gart der Gesundheit" V 435 Garten III 304ff. Abrahams Garten I 97; V 896 Gertrud III 703 Glockenläuten, Fruchtbarkeitszauber V 942 Gründonnerstag III 1193 Knochenzauber V 11 Kümmel V 805 Michaeli VI 2 36 f. Mond-Beachtung VI 492 f. Nußschalenzauber IX 79 Palm im G. VI 1375 Paradiesgarten VI 1427, i447f., 1449, 1453, 1456 Peter u. Paul VI 1525 Pferdeschädel VI 1646,1665 Restezauber VI 18 Schlagzauber VII 1107 Segen V 898 umgraben VIII 1452 s. a. Blume, Landwirtschaft, Pflanze u. Einzelartikel Garten Eden VI 1418 Gartenbär I 893 Gartenblume I 1434 s. a. Blume, Frühlingsblumen, Pflanze Gartenkresse I 716 Gartensefi s. Sadebaum Gartenzaun s. Zaun Gartheil II 528 Gärtner: Rochus als Patron VII 746 Gaspard VII 516

Garn—Gebäck Gassenkehrer VIII 1402 Gäste VIII 1249, 1250 Gast: „andern einen Gast niesen" VI 1079 Brot u. Salz I 1625 Fremder III 7Öf. kratzen V433 Kuchen mitnehmen V 677 Leiterbinden V 1204 schlagen VII 1102 s. a. Besuch, Fremder Gastfreundschaft III 307fif. bei d. Hochzeit IV 156 s. a. Asyl, Besuch, Fremder, Gast, Ungastlichkeit Gastmahl der Asen I 1258 Gastrecht III 3iof. Gastromantie I 937f.; III 312f.; IV 558; VIII468; IX N. 549 Gatte s. Ehe, Familie, Hochzeit Gauch V 691, 745f., 1805 Gauchheil I 1457; III 316f.; VI 973; VIII 1681 Gauchmonat I 555 Gaue, Frau s. Wodan Gaufridy, Louis III 317f. Gäuggel V 1792 gaukeln V 1799 f. Gaukler VII 1025; VIII 1402 s. a. fahrendes Volk, unehrlich „Gaul", der VI 1666 Gaumen III 318 bestreichen mit Pferdeschmalz VI 1644 Gauner III 318f. Sprache IX N. 814 Zinken IX N. 814 s. a. Bettler, Dieb, fahrende Leute, Räuber, Zigeuner Gausetrapp II 1499 Gäut VIII 749 gautschen I 1690 Gazarier V 818 GeaVI 1651 Gebäck III 321 ff., 800; VI 255; VII 1065; VIII 196, 1379, 1380; IX N. 507 Allerseelenwecken I 275 Alphabet IX N. 353, 394 Andreasorakel I 400 Apostelbrot I 554 f. d. armen Seelen I 270, 590 f-

Benediktzeltel I 1033 Birnbrot I 1342 f. Blasiusbrötchen I 1362 Borkelsweck I 1712 Bretzel I 1561fr. Brotvogel V 1220, 1726 Buchstabe IX N. 323 Buchweizen I 1699 Butterstriezel I 933 als Dämon II 166 Drescherspeise V313 f. Eheorakel an Weihnacht IX N. 942 Erntegebäck V 1498 Fässelscheiben VII 909 Fastenbohnen I 1475; V 922 Fastnachtsgebäck I 618 Feueropfer I 1488; IX N. 532 Fladen II 1571 f. d. Fuchs IX N. 39 Funkenring VII 480 Hahn-Form III 1332 Halbmond VI 524f., 529 Hasen III 1505 Hasenohren III 1546 „Hausvater" IX N. 526 Hedwigssohlen VII 1337 f. d. Holden I 143 Honigkuchen IV 300, 296 f. Horn IV 326 Hornaffen IV 337 ff. Howölfle IV 423 fr. Hubertusbrot IV 432 Hufeisen IV 441; VI 11435;

IX N. 35 Judasbretzel IV 808 Judenmatzen IV 815 Julkuse IV 917 Karfreitag IV 988 Keilform IX 204f. Kindsfuß IV 1393 Kipfel IV 1395 f. Knaufgebäck IV 1568 f. Kranzgebäck V 42 6 f. Krapfen V 428 Kringel I 1502; VII 1466 Kuchen V 645 ff. Lätarekalbskopf IV 918 Leichenwecken V 1082, II39 Leiter V 1202 Lichtmeß V 12 72 f. Margaretentag V 1636 Marteslaible V 1713 Martinsgebäck VIII 181 Martinshorn V 1720

Gebäck—Gebet Marzipan V 1741fr. Maultasche V 1495 f. Mehl VI 89 fr. Meinradsstrützel VI 124 Meppelscher Hahn VIII 1388 Messer im G. VI 205 Milzkuchen VII 699 Mohn VI 450 Mohrenkopf VI 452 Mutschein VI 693 f. Neujahr u. Dreikönige VI 1045 fr. Neujahrsbäumchen VIII 1098 d. Nikolaus VI 1101 Nudeln VI n 6 2 f . „Ochs" VII 699 Ölgötz VI 1247 f. Opfer I X N. 50 f. Osterbrot VI 1316fr. Osterfladen VI 1314 Osterhase VI 1330 Oster lamm VI 1340 Osterwolf VI 1363 mit Palmkätzchen VI 1380 Paulsbrötchen VI 1465 Pfefferkuchen VI 1571fr. Pfingstkränzchen VI 1692 Phallus VIII 1617 Radgebäck VII 480 Räuch-Wecken VII 531 Salzlaible V 1090 f. Schnecke VII 1270 Schuhlappen VII 1337 f. Schulentlassung I X N. 394f· Schwein V I I 1504 Schwester-Kuchen VII 1552 Sebastiansgebäck IX N. 404 Semmel VII 1636fr. Springerle VIII 314 Stollen VIII 488f. Störi V I I I 509f. Strützel VIII 559 f. Stuten VIII 576, 577 Thomasring VIII 764 Totenbeinli (-beincher) VIII 1075; I X N. 254 fürs Vieh IX 785 Wagen IX 39 der Waldgeister IX 57 Wecken I X 203 ff. Weihnachtsgebäck I X 256f.; I X N. 885 Wickelkinder I 1621

Zeltenbrot VII 530, 431 Zopfgebäck I X 945 fr.; I X N. 538, 539 s. a. backen, Brot, Gebildbrot, Fladen, Kletzenbrot, Kuchen, Semmel, Speisen, Spitzweck, Teig u. d. Einzelartikel Gebände I 863 Gebärde III 328 ff. Feige II 1305 fr., III 331 mit d. Fingern II 1483 fr. Gesichter schneiden III 765; VIII 1286 unzüchtige G. V I I I 1532 gebären s. Geburt Gebärgürtel III 337, 1218 Gebärmutter III 338f.; IV 1440; V 634f., 809; VI 37, 70; V I I 420; V I I I 351, 791. 793; I X 599 Aalraupe I 5 baden I 850 Klette als Heilmittel IV 1529 f. Kolik V 84, 87 f. Mutterkorn VI 701 Rauch v. Rebhuhnfußen als Heilmittel VII 550 räuchern mit Widderwolle IX 558 Raute als Heilmittel VII 548 Robbenspeck VII 742 Stephanswein VIII 430 Stiergalle VIII 485 Tier-G. I 526f. s. a. Frauenkrankheiten, Geburt Gebärsegen III 342f., 344f.; V 1664; VII 1597 s. a. Koliksegen Gebärstuhl III 418 Geber, arab. Alchimist I 251 Gebet I 12, 112, 593, 594, 1122,1162,1166,1177ff„ 1194, 1197; III 346ff., 435; IV 583; V 796; VI 101, 133, 138, 807, 576f.; VII 1480, 1693, 1694; VIII 397, 932, I057> 1082; 1X86, 221; I X N. 853 Abendgebet I 1184; VIII 567 Andreasgebet VII 1325 vor d. Ausfahrt I 725; V 1507

109 gegen Bann I 875 t. d. Bienen I 1238 Boppelgebet I 1479 f. Brigittengebet I 1578 f. — krone I 1578 Ghristophel-G. VII 1007 Cypriansgebet VI 1459 DreißigstbeterinVIII 1061 englisches Glücksgebet III 888 ewiges G. II 1094 Fieber-G. I 1430 gegen Finsternisse II I5i8f. b. Fischfang II 1555 f. flüstern II 1696f. Freitag III 73 fr. im Galopp V 1263 b. Geburt III 1592, 1593 f. geschriebenes Gebet I X N. 321, 385 Gesundbeten III 772 fr. Gregoriusgebet I X N. 7 f. Hände falten I I I 1394 Irrtum der Paten beim Taufgebet I 29 von (3) Kanzeln IV 967 käufliches G. III 778 Kettengebet IV 1286 f. knieend beten IV 1573, 1574 Kobold-Gebet V 45 f. gegen Kröpf I 596 auf Kuchen geschriebenes Gebet V 681 f. d. Langschläfer V 902 vor Laurentiuskohlen V 928 Liebesorakel I 514 Mariä Traum V 1686 f. Milchhexe-Abwehr VI 334 murmeln VI 628 f. d. Mutter I X N. 245 Nachtgebet VI 788 gegen Nachtgriff III H59f. f. d. Nikolaus VI 1093 vor d. Ofen IV 1577; VI 1190, 1192 ins Ohr beten VI 1207 Osterwasser holen I 923 Pfingstgebet VI 1691 Planetengebet VII 292 f. Regengebet VII 582, 583 Reisegebet VII 639 Rosenkranz VII 786 beim Säen I 1320 vor d. Schlacht IX N. 183 Schneeballgebet VII 1278 Schutzmantel V 1584 Sebastiansgebet VIII 753

110

Gebet—Geburt

Sieben Schloßgebet V I I I220 Sonnabends-G. V I I 924 Sonnen-G. V I I I 33 Spendgebet V I I I 1060 Sternschnuppengebet V I I I

474

Stundengebet V I I I 566 Tierhymne V I I I 789 totbeten V I I I 971 f. d. Toten V 1109 Unterlassen des G. V 673, 674 Urform III 358f. Vaterunser rückwärts I 399 Veronikagebet V I 1290 weinen u. beten I X 329 der zwölf goldenen Freitage I X N. 302 s. a. Amen, Segen, Vaterunser, Zauberspruch u. Einzelartikel

Gebetbuch III 369ff.; VI

1273; V I I 1008, 1519, 1521; V I I I 707, 1192 geistl. Schild III 566f. auf d. Ofen legen V I 1199 s. a. Bibel, Evangelium, Gebet, Gesangbuch, Zauber

Gebetläuten I 37; III 371 f.;

V I I I 1627 Heiratsorakel I 414 s. a. Abendläuten, Glokkenläuten, Vaterunser

Gebetslotterie III 372 f. s. a. Lotterie

Gebetsmühle III 362; I X N. 315 s. a. Gebet

Gebetsriemen III 364; IX N. 315

Gebetszettel I 1166; III 348, 774; V 1655 Gebhard v. Konstanz 289, 373

III

Gebhardsbrot III 373 Gebildbrot I 272, 618, 1284,

1605; I I 465, 969, 970, 1032, 1541, 1692; III 153, 373ff.; IV 338f., 808; V 646; V I 91, 1036, 1048, 1558; V I I i642f.; V I I I 176, i83f., 195,216, 1084; I X 35, 643f., 789; I X N. 918 f. d. Backofen I 785 Bär I 897 Bock IX 912

Bretzel I 1562 Brotmann I X 18 Bubenschenkel IV 1338 Eber I I 521 f.; V I I I 904 Hedwigssohlen III 1625; V I I 1337 Hirsch IV 101 Howölfle IV 423 f. Hufeisen V I I I 435 Hund IV 480 Kalb IV 917 Knaufgebäck IV ^568 f. Lamm V890 Mensch I X 944 Neujahr V I 1052 Nikolaustag V I 1101 Ostergebäck V I 1317, 1325^ Pfefferkuchen V I 1571 Pferd V I 1674 Ring V I I 7i8f. Russisches Brot I X N. 313 Schaf V I I 974 Schnecke V I I 1270 Schwein V I I 1504; I X N. 419 Springerle V I I I 314 Strützel V I I I 561 Stute V I I I 575 Wagen I X 39 Weihnacht I X N. 889 Widder I X 556 Wolfsgebäck I X 791 Ziegenbock I X 914 Zopfgebäck I X 945 f. s. a. backen, Brot, Gebäck, Opfer, Teig, Weihnachtsgebäck u. d. Einzelartikel Gebnächte V I I I 354 Gebote, zehn IV 23 Gebräuche s. Brauch Gebrechen s. Krankheit

Geburt I 716, 870; II 1539;

III 406ff., 442; 1 3 1 1 ; V I 696; V I I 636, 970; V I I I 573» 640, 648, 654, 719, i226f., 1257, J305> HßS, 1439. 1453» H54. !5°2, 1504, 1744; I X 893 Aalleber zur Erleichterung l3 Abschabsei I 100 Abtreibung I 12iff. Adler, Erscheinen des I 187 Allerheiligen I 264 Alp I 290 Alraun zur Erleichterung ι 319

Amniomantie I 369 f. des Antichrist I 493 f., 497 April, erster I 563 f. Astrologie V I I I 461fr., 465 ffAugust, erster I 721 Backofen I 788 Bank f. d. Neugeborene I 873 des Bären I 884 Baumblüte I 1431 „ins Bein beißen" I 1010 Beine kreuzen I 1015 Besenüberschreiten I 1139 Bibellesen I 1214 Bibergeil I 1222 Bierausschank I 1267 Blutstillen I 1458 Brotzauber V I I I 707 G . M . B . II 2 Dill II 296 Dorant II 351 Ebbe u. Flut II 515 Elfenbein II 781 Erde II 898 Erschwerung I 1342; III 4.17 Mai, erster V 1546 Fehlgeburt II 1300 Fell II 1324 Fiebersegen II 1462 Freitag III 55 Fronfasten III 117 aus d. Fuß I I I 23of. Gans III 292 Gänseei III 296 Gebärgürtel III 337 Gebärmutter III 338 f. Gebärsegen III 344f. Gebetbuch III 369 Gebetläuten III 371 Geburtsbaum III 419f. Geburtstag III 422 f. Geschenk I I I 717 Geschlechtsorakel V I I I 129 während d. Gewitters III 822 G lockenläuten V 948 Goldlack III 933 Gründonnerstag IV 43 Gürtel III I2i7ff. Haferorakel V I 1622 Handauflegen III 1400 Hände falten III 1394 Hebamme III 1587 fr. Himmelsbrief IV 26 f. Horoskopie IV 348 Hundstage IV 497

Geburt—Geburtshinderung Hut IV 53if. Icucuma IV 640 Inkarnation IV 692 Jerichorose IV 658 f. Johanni IV 724f. Judastag IV 802 Kalenderzeichen IV 934 Karneol IV 1008 während d. Kartoffelsetzens IV 1025 f. in der Karwoche IV 1028 Käse IV 1062 f. Katharina, Hilfe durch IV 1079 Kleidertausch IV 1513 Knoten V 19 Koriander V 246 Krähe V 363 Krebs V 450, 451 Kreuzdorn V 505 Kuchen V 681 Kümmel V 807 Labkraut V 685 Lärmzauber V I 651 Lebensbaum V 961 Lebenslicht V 968 leichte G. II 81, 480, 491, 1471, 1573 Leinwand V 1201 Leonhard als Patron V I2I5f. Licht V 1244 Lilienwurzel V 1301 Lösezauber V 1401 Malachit V 1557 Männerhemd I I I 1723; IV 1491 f. Männerhose IV 404, 405, 411 Männerkindbett V 1573 fr. Maria als Helferin V 1656 Mariä Geburt V 1672 f. Marienlieder V 1654 im März V 1733 f. Matthäusnacht V 1867 Matthiasnacht V 1869 Messer V I 280 Mittags-G. V I 406 Mondstellung V I 487 f. Montag V I 558 Nacht V I 785 Nacktheit V I 841 f. Neujahrsnacht V I 1030 Neumond V I 486 Nikiaus als Patron V I 1088 Notburga V I 1138 Obstbaum pflanzen V I 1167 Ofen V I 1194

durch d. Ohr V I 1205 Opfer f. d. Schicksalsfrauen IV 1053 Orakel III 728; V I 1365; V I 367 Osterluzei V I 1341 Pauli Bekehrung V I 1465 Petri Kettenfeier V I 1530 f. — Stuhlfeier I 45; V I 1534 Planetenstunden V I I 59 Quendel V I I 419, 420 räuchern mit Pferdefuß V I 1645 — Pferdeschmalz V I 1644 Rauhnacht V I I 531 Regenbogen V I I 593 Reinigung durch Herdumgang V I 849 Ringe ablegen V I I 706 — anziehen V I I 708 rotes Band I 868 rütteln an d. Füßen VII860 Schäfchenwolken V 8 9 1 Schalttag V I I 997 Scheingeburt I • 194, 580; 1X973 schießen V I I 1068 Schlagzauber V I I 1096 Schlüsselloch V I I 1232 f. Schwelle V I I 1519 an Schwendtagen V I I 1544 d. Seidenraupe I X N. 419 Siebenschläfer V I I 1704 Siebzauber V I I 1675 fr. des Spökenkiekers V I I I 308 Stein-G. V I I I 395 Sternorakel V I I 37 Stunde der G. V I I I 564 Täuschung d. Dämone II 166 f. Trommel V I I I / 1 1 6 7 f. Tür-Zauber V I I I 1191 Umbilicomantie V I I I 1308 f. Unreinheit d. Wöchnerin IV 1096 Verhinderungszauber I I3 2 7 Verkaufsverbot während d. G. I V 1 1 8 5 Vorschau V I I I 1705 Weide IX 245 vor Weltende IV 870 Wiesel I X 581 Wochentage, Bedeutung IX 690 Wolfsfleisch essen I X 768, 782

111 Wolkenorakel I X 813^ Wolle aufhängen I X 814 Wurstessen I X 873 zweites Gesicht V I I I looof. Zwiebel I 1020; I X 969 s. a. Gebärmutter, Geburtserleichterung, Geburtstag, Kind, Nachgeburt, Schwangerschaft, Wöchnerin u. d. Einzelartikel Geburtsbaum III 419f. s. a. Lebensbaum Geburtserleichterung III 413, 416, 461; V I 905; V I I 1148, 1150, 1167, 1225, 1320, 1368 f., I424f., 1684; V I I I 15, 75, 234» 352, 402, 556, 573, 658, 809, ioi5f., 1156, 1296, 1442, 1507, 1564; I X U4f., 239f. Allermannsharnisch I 2 66 f. Besen in d. Schornstein hängen I X N. 291 Buchenholz - Abkochung I 1693 Frauenmilch V I 280 Hirschpilz V I I 33 Lied I X N. 436 Lukaszettel V 1454 Nuß I X 82 f. Petersilie V I 1529 Pferdezauber V I 1640 f. Pirminsgürtel V I I 34 Raute V I I 548 Regenbogen-Schüsselchen V I I 594 Regenwurm V I I 614 Remigius V I I 686 Rittersporn V I I 727 Rochus V I I 746 Rosenkranz V I I 787 roter Faden V 1401; V I I 821 Schriftzauber I X N. 35of., 353 Span I X N. 492 Speiseopfer I X N. 533 Strohblume V I I I 544 Weißdorn I X 448 Weißwurz I X 460 Ziegenharn und Ziegenkäse I X 906 Ziegenleber I X 904 s. a. Geburt Geburtshelferkröte III 416 Geburtshinderung VIII 268

112 Geburtstag ΙΠ 422f.; VI 966 Bindebrief I 1324 roter Strick VII 820 schlagen VII 1097 s. a. Geburt, Glückstag, Namenstag Geburtstagskuchen V 675 Geck V 1800, 1805, 1806 Geckenbähnchen V 1798 Gedächtnis III 424f.; VII 1394 Kaninchen IV 960 f. Kometengedicht V 144 fr. Ohrfeige VI 1217 stärken d. G. III 425; VII 549; IX 566 s. a. Gedanke Gedächtniskunst s. Ars notoria Gedächtnismahl V 1089f., 1091 Abendmahl I 42 Speiseopfer IX N. 537f. Gedanke (Gedankenlesen, -übertragen) III 426 fr., 448, 863; VII 718; VIII "55 schädigende G. VIII 1572 s. a. Gedächtnis Gedenktag: Jahrtag IV 617 f. Geduldhahn III 1329 Gefahr bei Beschwörung 1126 Spiegel IX N. 565 fr. Tod ansagen VIII 98 987 f· Toter VIII 1027, 1066 aufd. Friedhof III 92f. Gefangener III 429ff.; V 568 Adlerschneiden I 189 Befreiung durch Brot I639 Gefängnis IX N. 126 Kastration IV 1070 f. Kehle durchschneiden IV 1257 Leonhard als Patron V 1215 Merseburger Zauberspruch VI 183 f. als Opfer II 966 s. a. Menschenopfer Gefäß III 431 f. Becher I 965 f. Holzgefaß scheuern VII925 Kessel IV 1255 fr. Krug V 635 kupferne G. VII 808 Milchgefäß VI 134, 262, 267, 314

Geburtstag—Gehirnwurro schiffsförmig IX N. 155 Schüssel IX N. 3 9 6 f r . Trinkgefäß VIII 1154 verdecken VIII 1609 zerbrechen IV 1174, 1212 s. a. Einzelartikel Gefjon VI 1719 Geflügel III 432 ff. Angang I 429 Besitzergreifung I 1154 Bettfedern I 1201 Fastnachtszauber II 1250 Frau, Aufzucht durch d. II 1769 Kesselzauber IV 1269 Krähenabwehr V 367 Martinsgans V 1718 f. Truthahn VIII 1176 Veilchenzauber VIII 1539 Wiederbringen des gestohlenen G. I 630 f. s. a. Ente, Huhn, Gans, Taube, Vogel usw. Gefolge: des bergentrückten Fürsten I 1061 Gefrais s. Frais gefrieren (bannen) I 875; III 434 Gegengeschenk III 720 s. a. Geschenk Gegengift VIII 505 Raute VII 543 Seebarbe VII 1565 s. a. Gift Gegenzauber I 130; II 1506; III 435£f.; VIII 84f. d. Diebes II 236f. Eberwurz II 531 Gewehr enthexen III 811 Gottes Name III 993 Grille III 1168 Hagelabwehr III 1311 f. Hase III 1508 Haselrute II 546 Hering III 1782 gegen Hexen III 1866 f.d. Jäger IV 581 f. Kuchen V 686 f. leihen V 1173 f. gegen Liebeszauber V 1286 f. Messer VI 191 ff. Milch VI 141 f., 271 Rahm VII 492 Schwelle VII 1528f. Semmel VII 1645 Sieb VII i68if. Span VIII 122; IX N. 491

Speise VIII 166, 2i6f. Suppe VIII 6i2f. Treppe VIII 1145 Tür VIII 1197 Wagen losmachen IX 41 f. Wein IX 306 f. Widerton 1x559 fr. Zaun IX N. iooif. s. a. Abwehr, enthexen, Leichenteile, Schutz zauber. Weihwasser, Zauber usw. Gehängtenheer III 1449 Gehängter III 490; VI 161, 165; VII 1099; VIII 824, »455 Glieder als Heil- u. Zaubermittel II 1176 Lappen vom Kleid des G. V907 unschuldig G. VIII 1449 s. a. Armsünder, hängen, Hingerichteter, unehrlich geheim VII 721, 740 Geheimkult III 450 Geheimkünste III 448f. Gehelmlehre III 450 Geheimnis (Geheimlehre, -künste, -kult) III 448ff. s. a. Mysterien „Geheimnisse, neunzig" III 452 d. Zwerge IX N. 1059 Geheimnisse, ägyptische III 453 Geheimnis-Jumpfere 11300 Geheimschrift III 453ff.; IX N. 305 s. a. Charaktere gehen (laufen, rennen, Schritt, Gang) III 439 ff. übers Meer V I 68 auf Rasen VII 502 Teigzauber VIII 728 um jemand herumgehen VIII 1375 zwischen d. Wagenspuren 1X47 Gehenna I 540; IV 248 Geheul: Wolfsgeheul IX 727, 761, 763 Gehirn s. Hirn Gehirnkrankheiten VII 7435 IX83 Gehirnschlag IV 82 Gehirnspinne VIII 27of. Gehirnwurm I 1442f.; IX 851

Gehör—Geist Gehör: des Maulwurfs VI 9 s. a. Ohr Gehörleiden: Galle d. Aales l3 Geler III 456ff.; VI 1408; VII 682; VIII 840, 842, 1199, 1646 Auge als Amulett I 702 Hirn IV 79 Stein aus d. Kopf des G. VI 285 s. a. Adler Geifer: des Pferdes VI 1643 d. Schlange VII 1151, 1167, "99 Geige, geigen ΠΙ 463 ff. Hexengeige IX N. 495 Roßhauptsgeige VI 1667 Saite VII 889 vor d. Kümmernis V 808 s. a. Musikinstrumente Geiggle VII 1076 geü VIII 485; IX 930 Jude IV 826 Wolf IX 727 s. a. Keuschheit Geiler von Kaisersberg: Kräuterweihe V 441 Geilwurz s Sellerie Geist, Geister III 472ff.; IV 53 ff ; V 959, 1803; VI 577, i4iof.; VII 709; VIII 347, 569, 590f., 638f., 765, 1006, 1052, !337> Ι 3 7 ι ; VIII 1019, 1491, 1623, 1629; IX N. 523 am Abend I 24 f. Abwehr III 511 f. Adventszeit I 199 als Affe I 207 Alpgeister I 308 f. Alter der G. I 325 Aufgabe, unlösbare, für die G. 1673fr. Aufhocker I 675 f. Augenkrankheiten, G. als Ursache I 710 Axt I 744 backen I 755 fr. im Backofen I 783 f. bannen VII 320 Bazarachiel I 964 Begegnung mit G. VII 1462 f. bergentrückte G. VII 883 Berggeister I 1044, 1071fr. Beschwörung I i u i

Borggabe I 1481 böser G. III 482 f. Braten I 1509 Brauerei der G. I 1261 Brei kochen I 1538 Brot I 1633 f. Buch der Geister ΠΙ 510f. Diale II 193 Familien-G. II 1182 f. Farbe der G. II 1203 d. Fastenzeit II 1245 Fastnacht II 1252 Feilenhauer II 13x1 Fenster II 1333 Feuermann II 1406 fr. feuriger G. I I I 493 in d. Flasche II 1573 fr. fliehen d. G. VII 689 flöten VI 1591 Friedhofsbesuch d. G. VI 1042 Fronfasten III n 8 f . als Fuchs III 178 gebannte G. IV 232 gefesselte G. II 1345 f. Geheimnis III 449 geigen III 463 f. gelb III 572f. Geld III 595 Gesang I X N. 460fr., 481 ff. Geschenk, unerschöpfliches VIII 1405 f. Gesicht III 765 Gespenst III 766 fr. Glasberg III 858 Gottesdienst III 536f. graue G. III 1123 f. groß u. klein werden I I I ii74f. grüne G. III u 8 i f . gute G. III 1230 f. Hand II 1481; III 528f., 1380; V i8i4f. Händeklatschen III I394f. Harfe III 1465 im Haus II n 6 f . Hebamme als Helferin III 1597 f. heiliger G. III 472, VI 1685, 1690 im Herd III 1770f. Heu III i8i4f. Hochzeit IV 173 f. Höhle III 518, 519; IV 178 f. im Holunder IV 262 f. Hufeisen IV 442 irrefuhren IV 776 f.

113 Jäger IV 589 jodeln IV 701 kämmen IV 951 Kampf III 546f.; VI 423 Kaninchen IV 961 Kartenspiel IV 1020 Kegelspiel IV 1203, 1205 f. im Kirchturm IV 1420 klopfen IV 1535 fr. kopflos V 2i7f. Kreisbann V 465 Kreuzweg V 5i8f. künden V 8 u f . Kutsche II 1668; III 354^,

476, 530fr.; VI 424, 780,

1349; VII 1010, 1014, 1434; VIII 347^ 1208; IX 3 6f., 638 lachen verboten V 873 Leinwand V 1200 f. Martini V 1714^ Milch VI 253 fr. in d. Mühle VI 604, 605 Nacht VI 776f. Namensnennung VI 956 necken VI 992 Neugier VI ioi8f. Neujahr VI 1024 niesen VI io82f: Nonne VI 1117 Ofen als G.-Sitz VI 1187 Orgelspiel VI 1307 als Paten III 803 f. Pfannkuchen backen VI 1553 pfeifen VI 1579 als Pferd VI 1615, 1628 Pfingsten VI i686f. Pflanzengeist VI 1707 als Pudel VII 381 Ranzenmann VII 496 Ratssitzung VII 512 rauchen VII 526 Reh als Geistertier VII 617 als Reiter VII 645 fr. Ring als Geschenk VII 721 Schatten IX N. 137, 138 schießen auf G. VII 1069 Schimmel I X N. 168 schinden VII 1076 Schlacht IX N. 198 auf d. Schlachtfeld IX N. 229 f. Schneider IX N. 270 im Schornstein IX N. 291 f. Schuh f. d. G. VII 1330 Schuster I X N. 392 Schwanz VII 1427Γ

114 Schwelle als Sitz d. G. V I I i5Jof. Seegeister V I I 1561 Sense I X N. 422 sichtbar im Spiegel I X N. 561 Spielmann I X N. 577 f. Spökenkieker V I I I 307 fr. im Stall I X N. 580 Stein-G. V I I I 395 Stiefelpaar, geisterndes V I I 1304 strickende G. V I I I 547 als Taube V I I I 705 Tisch für d. G. V I I I 954 Todesgeister V I I I 455 f. Trommel-Muisk V I I I 1170 als Uhu V I I I 1289 f. unsichtbar V I I I 1453 fr. vertreiben I I I 501 f., 511 f.; IV 1483; V I I I 1514; I X N. 449, 452 als Vögel V I I I 1676, 1679 Vormittags-G. V I I I 1729 auf d. Wagen bannen I X 42 Waldgeister I X 55 fr. Walpurgis V 1545 f. waschende G. V I I I 676; I X 100 f. im Wasserfall I X 127 am Weg I X 214 Weinbergsmann I X 305 weinende G. I X 32of. Weinspende I X 312 f. weissagende G. I X 391 Weißbrot der G. I X 442 weiße G. I X 349 Wettergeister I X 521fr. Wind I 1354 Winter, Geister im I X 66 5 f. am Zaun I X N. 993 zitieren I X 242 Zwiebel I X 971 in den Zwölften IX 981 s. a. Aufhocker, Beschwörung, Dämon, Erlösung, Geisterbann, Geistererscheinung, Geistermesse, Gespenst, Mitternacht, Schatzhüter, Spiritismus, Spuk, Wassergeister, Zwerge usw. Geisterabwehr III 511 f. s. a. Geist, Gespenst Geisterbann II 1574f.; III 512ff., 1146f.; V I74f. Kreuz-Zeichen V 544

Geist—Geistertanz Mönch VI 474 s. a. Geist, Geisterzwang, Gespenst, Zauberworte Geisterbäume V 911 Geisterbeischlaf III 75of. Geisterbeschwörung IQ 523ff. Grimoise III 1169 fr. Glasrücken III 861 f. β. a. Geist, Geisterzwang, Gespenst, Zauberworte Geisterbett I 1184, 1186; ΠΙ 526 Geisterbraut I 1536 Geistererscheinung III 496fr., 526fr. an d. Grenze III 1143 s. a. Geister Geisterfliege ΙΠ 528 Geistergottesdienst III 536fGeisterhand II 1481; III 528f., 1380; V i8i4f. Geisterhaus ΠΙ 529f.; IX N. 784 s. a. Spuk, weiße Frau Geisterheer s. Geisterzug Geisterhochzeit IV 173 f. Geisterhöhle III 518, 519; IV 178 f. Geisterhora IV 332 f., 335f. Geisterhut IV 524 Geisterkampf III 546f.; VI 423 Hagel III 1310 Geisterkapelle III 479f. Geisterkirche I 199, 1373 Geisterkönig III 474f. Geisterkuchen V 648 f. Geisterkugel V 763 f. Geisterkuh VI 132 Geisterkuß V 856 Geisterkutsche II 1668; III 3 9 4 f . , 476, 530ff.; VI 424, 780,1349; VII 1010, 1014, 1434; VIII 347, 1208; IX 36f., 638 s. a. Geisterwagen, Gespensterfubrwerk, Wagen Geisterlehre III 509 Geister licht III 535 s. a. Feuermann Geistermahl III 535f.; V i5°3 f · s. a. Unterweltstrunk Geistermesse I 270, 585, 1070; III 536f.; IV 998, 1407^, 1485; VI 422;

V I I 328; V I I I 1067; I X N. 463f., 495f. Kopftuch V 238 Mesner V 864 s. a. Gottesdienst Geistermusik III 539 Geistername ΠΙ 540 s. a. Name Geisterohrfeige m 540f., 558 s. a. Geisterbann, Ohrfeige Geisterort ΙΠ 541 f. Brücke I 1660 f. Tirol V I I I 953 s. a. Friedhof, Grab, Herd, Kreuzweg, Spuk Geisterprozession I I I 558 Geisterpferd V I i72if. Geisterrevier s. Geisterort Geisterruf V I I 847 f. Geisterschiff III 527,543ff.; I X N. 153, 154f. s. a. Gespensterschiff, Schiff Geisterschlacht III 546ff.; I X N. 23of., 247 s. a~ Geisterheer Geisterschrift III 509; I X N. 31 of. Geisterschritt V 1781, 1799 Geistersenne V I 253 geistersichtig (Geisterseher) I 681 ff., 704, 1434; ΙΠ 549ff.; V 8 i 5 f . ; V I 427, 791,1209; V I I 997, 1016, 1454; V I I I 117, 307, 783, 924, 1443, 1454; I X 992» 357 Hund IV 473 f. Kalb IV 914 Pferd I I I 201; V I 1620 Schaf V I I 979 s. a. Sonntagskind, Spökenkieker, Spuk Geisterspeisen V I I I 226f. Geisterspiele V I I I 261 Geistersprache III 553 ff. s. a. Beschwörung, Name, Wort, Zauberwort Geisterstier V I I I 483 Geisterstimme V I I I 487 f. s. a. Geistersprache Geisterstunde III 555f., 1751, V I 419; V I I I 344fr., 637; I X 894f. s. a. Fronfasten, Mittag, Mitternacht, Nacht usw. Geistertanz III 556 f. s. a. Erlösung

Geistertier—Geld Geistertier III 768, 419; VIII 347 Geistertrompete IV 332 f. Geistertrunk (-trank) I I I 535f-5 VIII i m Geistervertragen VIII 1349 Geisterwagen IV 333 f. s. a. Geister kutsche Geisterwäsche IV 1479 Geisterweg III 554 Geisterwörter III 554 Geisterzeit s. Geisterstunde Geisterzimmer s. Geisterhaus Geisterzug ΙΠ 557f. s. a. Geister heer, Zwölften Geisterzwang II 407; III 516, 523 fr. Spanisches Kreuz II 7 s. a. Geisterbeschwörung Geisteskrankheit I 1151; III 559ff., 756; VIII 748, 836f.; IX 233 Insekt als Ursache von G. IV 698 Leonhard als Patron V 1216 Raupe als Ursache v. G. VII 538 s. a. Besessenheit, Hirn, Krampf, Tollwut Geistkunst V 823 geistliche Spielkarten IV 1016 Geistlicher II 1550; III 561 ff.; V i74f.; VI 52, 408, 800, 854; VII 1006; VIII 1425, 1662; IX N. 157, 332 Almosen fur d. G. I 275 Angang IV 1169 bannen d. toten Wöchnerin IX 712 beschwören I 1115 Flachszehnten f. d. G. V "99 Geisterbann III 512 Kugelzauber V 758 niesen VI 1078 Palmsonntagszauber VI 1438 Pestdämon VI 1507 Pfannkuchen VI 1561 spukt im Stall IX N. 581 Zaubersegen VII 1602 f. s. a. Christentum, Exorzismus, Gottesdienst, Kirche, Mönch, Pfarrer, Priester u. d. Einzelartikel

geistlicher Schild III 353, 566f.; IX N. 261 Zachariassegen IX 876 Geiß s. Ziege Geißbart s. Wiesen-Geißbart Geiß-Brassen I 1507 Geißel: Herbstgeißel III 1756 d. Hirten IV 132 Geißelschnalzen VIII 693 Geißelstein VIII 424 geißeln, Geißler III 471 f., VI 255, 867; VII IIOI s. a. peitschen, schlagen Geißenmilch VI 462 Geißenmolch VI 459 Geißenwerfen IX 898 Geißhebamm VI 304 Geißkohl VII 540 Geißler III 471; VI 255, 867 s. a. geißeln Geiz (geizig) III 567f.; VIII 727, 828; IX N. 1087, 1095 Geizhals IV 192; VIII 483, 798, 1635 Geizteufel VI 599 Kröte als Symbol V 609 f. Geizwurm (Heißhunger) III 570; IX847 Gelächter s. lachen Geläute s. Glockenläuten gelb I 1385, 1520; II 1192; III 570 ff. IV 457, 508, 801; VI 903, 910, 925; VII 815, 1209, 1305, 1348, 1548, 1711; VIII 534,827,919, 1138, 1305, 1307, 1594; IX N. 919 Kanarienvogel IV 959 Milch VI 319 Pest VI 1505 Sarg VII 945 Schmetterling VII 1250, 1251, 1252 Strumpf VIII 547, 548 Wolle IX 815 s. a. Farbe, Gelbsucht, Gold Gelbmännlein III 582 Gelbrübe s. Rübe Gelbsucht II i2i3f., 1539; III 576, 583 ff., 850, i479f.; IV 959; VI 1, 207, 454, 455, 785, 978, 1159,1183^11642,1704, 1718; VII 35, 457, 550, 619, 689, 710, 711, 725, 768, 871, 958, 990, 1029,

115 1030, 1204, 1230, 1459, 1548; VIII 79, 215, 254, 335» 342, 364» 366, 698, 699, 714,810, 1076, 1305, 1560; IX 10, 21, 48, 233, 248, 909; IX N. i n , 566 Aalraupe I 5 Blindschleiche I 1398 Bovist I 1485^ Branntwein I 1505 Gharadrius II 22 Elfenbein II 781 Fingerkraut II 1500 Nägel, abgeschnittene I 113 fortblasen I 1358 Galle d. Aales I 3 Hartheu III 1490 Hecht III 1611 Hirse IV 121 Knoblauch V 4 f. Läuse V 935 f. Linsen V 1310 Papageienfleisch VI 1387 Übertragungszauber V 526 s. a. Heilzauber, Krankheit, Volksmedizin Geld I 278, 279, 728, 878; III 590 ff., 1188; IV 1162, VI 1658; VII 506, 519, i 4 4 i ; V I I I 500, 503, 534, 672, 7 J 5) 748, 782, 1033, 1083, 1097, 1135, 1162, 11 77) "99> !25i> 1335, 1356, 1364, 1421; IX 86, 102; IX N. 526, 554, 894 Ablaßkäsefest IV 1058 Alraunzauber I 319 Ameise I 362 Andreasnacht, Eheorakel I 399 als Angebinde I 435 Angeld VII 564 Armengeld IX N. 506 aufbewahren im Schuh VII 1318 Bachstelze, Orakel mit d. I 753 Backtrog, Aufbewahren des G. I 778 im Ball I 862 Begräbniskosten I 997 beißen auf G. I 1022 Benediktenpfennig I 1034 im Berg I 1052 bezahlen I 1205f. Bohnengeld I 1474 Bonifatiuspfennig I 1479 Brautleute IV 162

116 Brosamenzauber I 1588 f. Brot u. Salz I i624f. f. d. Brunnen I 1681, 1682 durch d. Drachen II 397 f. Eidgeld II 671 erbetteltes G. I 1188, 1189 Erntegeld II 958, 960 Farn II 1221 Fenstergeld II 1340 Feuergeld V I I 521 finden V I 1160 Fingerkraut II 1498 Fisch-Schuppen II 1534 geborgtes G. IV 608 gefundenes G. II 1469f., 1473; III 605 f. gelochtes G. V I I 1525 gestohlenes G. V I I I 372 Glücksgeld III 888f. Glücks-Spinne V I I I 274 Gold III 9i8ff. Gottesheller III 975f. Haftgeld f. d. Schmied I X N. 257 Handgeld IV 1167 f. d. Hebamme III 1601, 1602; V 859 Hecktaler III 1613 fr. Hirse IV 118 Hummel IV 469 f. Johannishändchen IV 1559 f. Kauf IV 1138 Karfreitag IV 988 gegen Krankheit III 609 f. f. Krankheitsübertragung V 526 Kreuzer IX 885 Kröte V 627 küssen V 853 f. f. Leichensingen V 1094 f. d. Leichenträger V 1139 Linsenzauber V 1309 Lösegeld I X N. 36 Maizauber V 1549 Mariengeld V 1647 im Melkkübel V I 139 Mondschein, Vermehrung des G. V I 522 Montag V I 560 f. Muschel V I 632 f. Mutter Anna anrufen I 450 ins neue Kleid stecken IV 1471 f. d. neue Wohnung I 408 Neujahr V I 1031 in d. Nußbaum stecken IX 81 auf d. Ofen legen V I 1192

Geld—Gemüse Opfer II 973; III 609, 614; V 1217; I X 33, 58 Orakel III 601 Otterköpfchen V I 1364 PantofFelgeld V I I 1349 als Patengeschenk III 801; viii ι Petri Stuhlfeier V I 1532 rütteln V I I 860 schenken V 777 im Schuh V I I 1324, 1329, 1342; V I I I 551, 552 Schwanzgeld V I I 1430 spucken auf G. V I I I 337 Taler V I I I 657fr. in d. Tasche des neuen Kleides IV 1493 Tausendgüldenkraut V I I I 712 f. Totenfährmann II i i s i f . Totengeld III 1097 vergraben III 623 verteilen bei Begräbnis V 666 im Viehtrog I X 115 unterm Wacholder I X 3 der Wassergeister I X 172 Wechselgeld I X 203 Weihe v. Kinderkleid V I I 686 Weizen- und Roggenkörner als Talisman in der Börse IX465 werfen bei Begräbnis V "54 f. Windgeister I X N. 158 zählen des G., wenn der Kuckuck ruft V 712 d. Zwerge I X N . 1080, 1081 s. a. Hecketaler, Kauf, Münze, Taler, Wechselgeld, Wergeid u. d. Einzelartikel Geldbeutel III 605 aus Maulwurfsfell V I 13 Meerrettich-Zauber V I 74 Geldbogen II 1500 Geldbrüter V I 326, 354 Mistkäfer V I 395 Geldgeist III 1621 Geldhummel III 626 Geldmännlein III 625 f., I 6 I 9 ; I X 299; I X N. 1018, 1113 s. a. Hecketäler Geldstecken III 610 Gelehrter: Jude IV 810 Geleise s. Wagengeleise

Gello II 438, 1462; VII 1599 Gelöbnis: Haspel III 1548 Gelos V 876 Gelstern VIII 570 Gelübde III 626 ff. beim heiligen Baum V 164 Haar III 1261 f. Handschlag III 1401fr. Pest-G. VI 1498 f. vor d. Schlacht I X N. 186 f. s. a. Eid Gemarkung s. Grenze Gematrie I 17; I X N. 328 Gemeindesarg VII 943 f. Gemeindeschlägel I X N. 254 Gemeindeschwein I 505 Gemeindestier VIII485 f. Gemeinschaft: Rechtssitten VII 563 f. Gemeinschaftsmahl I 584, 1447; II io26f.; V 1492, 1496; VIII 610, 905f.; IX870 872 zur „Jahreszeit" V 1731 Primiz VII 334 Wecken u. Wein I X 212 Weihnacht/Neujahr I X N. 5 ioff., 883f. Weihnachtsgebäck I X 259 Weißbrot I X 443 s. a. Ernte, essen, Speisen usw. Gemeinschaftstrunk VIII ii5of., 1158 Gemeintheit VIII 1572 G e m m e VII 703, 1709 Gemmichtag III 634 Gemsbart VII 1261 Gemse I 1082; III 629ff.; VI 1405; VIII 898 Alp als G. VII 1059 Blut d. G. VIII 911 Haustierd. Fänggell 1185, 1186, 1187 weiße G. IV 582; VIII 994 Gemsgeißan I X N. 1035 Gemskäslein III 630; IV 1039, 1040 Gemsklaue VIII 804 Gemskugeln III 632, 634; V .234, 757, 760 1513 Gemsrose III 632 Gemswurz III 633f. Gemüse: grüne Farbe III 1187 Γ Kohlenzauber V 928 Kreuzblume V 500

Gemüse—Geronnenblutstein Lattich V 92 2 f. Mangold V 1565 f. Möhre VI 453 ff. Spinat V I I I 263 s. a. Bohne, Erbse, Gurke, Kohl, Rüben, Salat, Speise usw. Gemütskrankheiten I X 847; I X N. 354 Heimweh III i687f. (s. d.) Genacht (Dreikönige) ΠΙ 634f.; VI 1029 General, festgemachter II 1354*"· spukender VII 1304 Genesius II 1135 Genitalien s. Geschlechtsteile Genoveva I I 1085 Gens V I I I 1654 Genuesische Lotterie V 1425 Geographie: astrologische Tierkreis-G. I X N. 6o4f., 6 4 7fGeomantie III 635ff.; V I I I 732 Geometrie III 23, 24 Georg (kathol. frothelfer) I 389; ΠΙ 647ff.; VI 54; VII 646 grüner G. V 393; V I I I 1520 Georgshemd III 648, 1713; VIII 1444 Georgstag I 565, 736; III 649; VI 142, 329, 1658; VII 501, 518, 905, 1148,

1149, 1157, 1312, 1538;

VIII 724,821, 1661, 1412 i 5 2 7 f . ; IX598 Betten lüften I 1201 Brotopfer I 1622 Gemeinschaftsmahl V 1496 giftiges Wasser III 847 Gerste III 693 Hasel III 1528 Heilzauber VI 904 Hexe erkennen VI 843 Kopftuch V 238 Maiblume V 1528 Milch VI 263 Milchhexe VI 308 f. Nacktheitszauber VI 849 Opfer I 1617 Tau sammeln VI 858 trinken durch Stengel d. Liebstöckels V 1299 Truden sehen V 5

wiegen d. Kindes III 813 Georgstaler I I I 598, 657ff.;

IX N. 347

s. a. Geld, Münze, Taler gerade V I I I 1320, 1432,

1726

s. a. ungerade, ^ahl Geranium VI 329 Storchschnabel V I I I 507 fr. Gerard v. Laon V I I I 1690 Gerät ΙΠ 659 als Beigabe III 1087 f. bewegen des G. V I I I 1002 Bewegungswahrsagung

I 1203

glühende G. III 908 Holzgerät V I I I 168 Kelch IV 1240 f. Kelle IV 1241 magische Geräte d. Lenormand (I.) V 1212 Ölgötze VI 1248 Sieb V I I 1662 ff. Speisegerät des Toten I 139 Stein-G. V I I I 400f., 406 s. a. Kanne, Eimer, Löffel, Leiter, d. Einzelartikel usw. Gerätfetischismus: Hammer I I I 137 Geräusch V 583 am Abend I 27 des Alps I 292 f. als Dämonenabwehr II 163 des Feuers I I 1396 der Geister V 815 d. Geisterkleider IV 1479 v. Ketten IV 1282 f. klingeln IV 1530 ff. klirren IV 1534 knacken IV 1565 auf d. Schlachtfeld I X N.

228

der Seelen I 271 als Todesomen VIII 1002 als Vorzeichen V I I I 1740, I746f.

s. a. knacken, krachen, Lärm Geräuschwahrsagung ΙΠ 660ff.; IV 312 fr.; V I I I i274f. Gerbert, Zauberer III 668 Gere V I I 750 Gerhard v. Cremona IV 141 —, guter III 668f. Gericht III 669ff.; VIII 541, 1484

117 Frauen-G. I X 237 d. Freimaurer I I I 29 Giritzengericht I 339 Gottesgericht III 972 fr., 994 ff· Hemd (Zauber-Η.) III

1714

Hut IV 529 jüdisches G. IV 8341. Jungferngericht I X 292 jüngstes Gericht IV 884 fr. Käfer-Verurteilung IV 908 Keule IV 1290f. Krähen V 354 Mantel V 1590 f. Messer VI 195, 197 Narrengericht V 1819 f.; VI 968f.

nüchtern V I 1158 rote Farbe V I I 807 Scheibenschlagen VII 1022 Span vom Haus d. Übeltäters I X N. 490 spucken V I I I 328 Toteng. VIII 1065fr.. Türgericht gegen Wiedergänger I X 576 ungebotenes G. I X 896 Wegerich-Zauber I X 226 Weltgericht IV 770 fr. s. a. Eid, hängen, Hingerichteter, Prozeß, Recht, Strafe, Gottesurteil, Verurteilter u. d. Einzelartikel Gerichtsdiener V I I I 1401 Gerichtsmahl V 1500 Gerichtsegen I I 1497; III 674, 677f. s. a. Segen, Streit, ungerechter Mann Gerichtsstätte I I I 669 fr. Gerichtstag I I I 669f.; IV 6 1 7 ; V I 755 Gerichtszeit IX 896 Gerippe ΠΙ 678f.; VI 1283; V I I I 1024 Tod als G. V I I I 977 s. a. Geister, Totenknochen, Wiedergänger Gerlos-Manndel I 1727 Germania I X N. 243 Germanicus I X N. 365 Germanisch III 679 ff. Germer (Pflanze) III 693; VI 1084 Geroldenahnl I X 617 Geronnenblutstein I 1456

118

Gerste—Geschenk

Gerste III 693ff., 787, 1346, 1361; VII 814, 1017, 1677, 1681; VIII 303, 701, 1019, 1331, 1364, 1499; IX 908; IX N. 489, 512, 939 Ernte II 947 säen VI 447 s. a. Getreide

Gerstenbrei VI 1719, 1720 Gerstenbrot I 1346, 1641 Gerstenkorn I 7141*.; III 695, 698f.; V 335, 526;

VII 700, 711, 1373, 1466, 1502, 1647, 1671; VIII 329, 335, 674, 1324; IX 849 Krithomantie V 594 f. Orakel VII 454 vertreiben I 629f., 777 s. a. Augenkrankheiten

Gerstenkuchen IV 1550 Gerstenmehl VI 106 Gerstenmockel IX 16 Gerstenweib V 284 Gertrautenblümel (-kräuter) VI 62; VIII 746 Gertrud III 699ff.; V 750; VI 35, 39, 41, 45, 53, 60, 233; VII 639; VIII 263, 1088 Anruf gegen Ratten VII 518; IX N. 358

Gertrudenbüchlein III 706f.; VIII 1460

Gertrudenkraut s. Gertraudenblümlein, Mechtildenkranz

Gertrudenminne III 702,

707, 708 f f . ; IX N. 155 s. a. Minnetrinken

Gertrudentag I 1238; III 702Γ, 708; VI 51; VIII 500 Garten III 306 pflügen V I I 2

Geruch III 712; VII 695

des Asphalts f. Geistervertreiben I 622 f. Empfindlichkeit d. Bienen I 1229 Bocksgeruch IX 923 im Jagdzauber IV 578 Jagdhund untauglich machen VII 1377 Sadebaum VII 867 f. Schlechtriechendes VII 734; i x 785

schlechten G. vertreiben durch Backstein I 792 Schuh-G. VII 1294 Schwefel VII 1457 f. der Weinrose IX 337 des Wiedehopf IX 565 des Wiesels I 935 f. s. a. Nase, Wohlgeruch

Gervasius v. Tilbury (engl. Jurist, 1140) III 7i2f.

Gervasiustag I 1338 Geryonorakel V 1369 Gesang s. singen

Gesangbuch III 713ff.; VII 1447, 1533; VIII 1192 Orakel I 201, III 715^ als Schutz IX N. 853, 833 s. a. Gebetbuch

Gesäß III 330 Geschel VII 1701 Geschenk III 309, 716ff.;

VI 3 1 6 ; V I I 1065, 1302; VIII 432, 623, 628, 1069, i5°3, 1578, 1661; IX N. 804, 904 Adoption IV 1497 an Allerseelen I 272 d. Almgeister I 1078 f. Alraun I 320 Andreastag I 405 Angebinde I 435 annehmen ohne Dank II 171 Asche v. Peterstag V 10 Ball V 998 Band I 868f., 870 Barbaratag I 906 zum Begräbnis V 1088 d. Bergmännchen I 1076 f. Biene I 1233; VI 1179 für d. Blumenstöcke I 1431 Brautgeschenk VIII 551 d. Brautleute IV 1496; VIII 1242 Brautschuh VII 1325 fr. Bretzel I 1565, i568f. Brot I 1655 Buch I 1688, 1689;IV1179 Buko I 1700 Butter I 1750 Ei I 1017 — rotes VII 820 d. Frdleute VI 353 erstes G. I 408 Fenster II 1340; III 1564 durchs Fenster reichen II 1337 d. Fixsterne VIII 464

f. d. Futtermännchen III 247 Gabel III 251 Geburtstag III 423 d. Geister IV 1187 Geisterhemd III 1738 gelb III 580 Geld V 777 Glas III 855; VIII 531 Haar VIII 531 Hahn VIII 1739 Handschuh III 1407 ff. f. d. Hausgeister IX N. 1070 f. f. Hebamme III 855, iöoif. Hemd III 1721, 1726, 1732 Hemdknopf V 14 f. Heugütel III 1822 d. Hexe III 1873; V 648 Hochzeits-G. IV 156 —kQrb V 242 f. Holzweiblein IV 278 Honig I 1240; IV 305 f. Hose IV 405 Hufeisen IV 440 Januar IV 631 Kaiendengeschenk IX N. 921 f. Kamm IV 944 Kaffeetasse IV 911 Karfreitagsei IV 1000 Käse IV 1063 f. Kehricht IV 1237f. Kleid IV 1483 f., 1488, 1492 — getragenes IV 1505 f. — f. d. Gotter IV 1487 — neues IV 1471 in d. Klopfnächten IV 1543 Knöpfiisscheit V 1813 Kranz V 387, 408 Kranzgebäck V 427 Krapfen V 429 Kuchen V 648 fr bei Lärmumzug V 915 an Latäre V 918, 919, 92if. Lebkuchen V 988, 991 Leinstengel V 1196 Leinwand V 1200 f. Löffel III 800 für Maisingen V 1543 Mantel V 1588 durch d Marienkäfer V 1694 f. Martinshorn V 1721 zum 1. März V 1728 Messer VI 206; VIII 524 — in Gebäck VI 205

Geschenk—Geschwister des Michael VI 239 Milch VI 264, 266, 364 — u. Pfennig V 780 d. Nachbarn f. d. jungen Eheleute V 679 des Nachtjägers VI 800; IX N. 928 Nadel VI gi8f.; VIII 524 Namensgeschenk VI 952, 964 Namenstag VI 966 Neujahrsgebäck VI 1048 Neujahrsgeschenk V 194; VI 1038, 1045; VII 996 des Nikolaus VI logef., 1100 am Nikolaustag V 1839 Nuß IX 79 f. f. d. Obstbaum VI 1170 Opfer V 796 Osterei VI i328f.; VII 814 Palmsonntag 1383, 1386 d. Paten III 798, 799f.; IX N. 394 Pfannkuchen VI 1563 Pfefferkuchen VI 1571 Pumpernickel V 986; VII 383 Puppe VII 390 Ring VII 721 Rose VII 779 Rosenkranz VII 787 roter Rock VII 749 rotes Seidenband I 866 — Seidentuch VII 810 f. Scheibenschlagen VII 1022 Schere VIII 524; I X N. 148 Schlüssel VII 1227f. Schneidendes IX N. 268 Schuh VII 1295, 1303f., 1336 Schürze VII 1371 schwarze Henne VII 1447 für Schweigen VII 1464 Semmel VII 1640 f. d. Spinnherrn VII 757 Spiegel IX N. 565 f. d. Spielmann IX N. 577f. Spitziges II 724; V 1287^; VIII 531 Stecknadel VI 933 Stollen VIII 489 Strumpf VIII 551 Strumpfband VIII 556 Taschentuch VIII 760, 673, 674

Taube IV 1179; VIII 705 d. Teufels III i878f. f. d. Toten V 664 Totenkleider V 1069; VIII i033f. Tuch VIII 1177 Uhr VIII 1282 unerschöpfliches G. VIII 1405 f. des unmündigen Kindes VIII 1228 Verlobungsgeschenk I 1526 Wagen mit Hafer IX 35 d. Waldgeister IX 57 der Walen IX 65 Weihnacht IV 703; IX N. 871, 889, 907f., 920f., 923 fr., 959 Weißbrot IX 441, 443 weißer Gegenstand IX 351 der wilden Jagd IX 634 d. w'lden Jägers I X N. 973 des Windes IX 636 für die Wöchnerin IX 705 f. Wolfsfell IX 765 Wurst IX 865 Zopfgebäck IX 953 d. Zwerge IX N. 1051, 1079 f. f. d. Zwerge I 755 s. a. Angebinde, Gabe, Gebursttag Geschirr ΙΠ 724; VIII 1351 Heiratsorakel I X N. 944 werfen (zerbrechen) III 854 VI 1464, 1524 s. a. Gefäß, Glas, Tasse, Teller, Topf usw. Geschlecht III 725 ff. d. Götter I 476 des Kobolds V 38 Kunst d. Besprechens I "63 Verwechslung VIII 1325 s. a. Frau, Geschlechtsverkehr, Geschlechtsverwandlung, Kind, Mann Geschle%htertrennung: bei Festen II 1757 f. Geschlechtskrankheit II 705f.; III 746 Geschlechtslosigkeit: Karpfen IV 1009 Geschlechtsteile I 142; ΙΠ 730ff.; VIII 1455 des Bären I 903 an d. Erntepuppe V 302 Gebildbrot III 387 fr.

119 des Hasen VIII 1413 Kastration IV 1067 fr. in Milch gekocht VI 258 nackte G. VI 841 des Schweines I 1198 des Wildschweins IX 627 s. a. Dreckapotheke, Geschlechtsverkehr, Hoden, Keuschheit, Nacktheit, Phallus Geschlechtsverkehr ΙΠ 735ff.; VII 634, 636, 1554; VIII 656, 719, '445. 1527» !52δ; IX Ν. 8i7f. Aal als Aphrodisiakum I 2 Aphrodisiaca I 522 fr. Auge III 967 Blutschande I 1449 fr. Jungfräulichkeit IV 84 t f. Kuckuck V 745 Psychoanalyse VII 371fr. Stiefel anziehen VII 1319 Strumpf VIII 545 Strumpfband VIII 555 des Toten VIII 1028 unrein IV 1097 f. Wochentage IX 690 s. a. Aphrodisiakum, Ehe, Geschlechtsteile, Hochzeit, Hoden, keusch, Prostitution, ius primae noctis, unrein u. d. Einzelartikel Geschlechtsverwandlung (Wechsel) III 752ff. s. a. Geschlecht, Kleidertausch, Männerkindbett Geschlechtszeichen: Kleidung IV 1460 Geschoss III 755f.; V 235 s. a. Freikugel, Gewehr, Kugel, schießen, Treffzauber Geschoß-Segen III 757 Geschrei: d. Krähe V 361 f., 365. 369 Geschriebenes s. abschreiben, Brief, Schrift, Zettel Geschütz III 758 s. a. Geschoß, schießen Geschwister III 758f.; VI 709 Blutschande I 1450 Ehe II 568f., 572, VIII 1658 im Märchen V 1621 f. Namen VI 953

120

Geschwister—Gesundheit

Patfe I I I 792 pflügen gegen d. Pest VI 847

s. a. Bruder, Endogamie, Exogamie, Kind, Familie, Schwester, Verwandtschaft Geschwulst (Geschwür) III 760f., 1384, IV 464, V 837, 1804, VI 202, 934, I i 13, 1 1 5 7 , 1176, 1 1 8 1 , 1239, V I I 808, 1501,

VIII

280,

284,

1554, I X 45, 507

1331,

Bienenarznei I 1247 Heilung I 1280 Bärenfett I 902 f. Erbse II 880 Honig IV 307 Krebs V 455 f. Molch VI 459 Übertragungszauber V 526 s. a. Furunkel, Krebs, Segen, Speichel, Umlauf, Wunde u. Einzelartikel Geschwulstsegen III 761 Geschwür s. Geschwulst Geselle: Metzger VI 229, 230 Müllqr VI 616 Taufe I 1684, 1690 Gesellenmachen I I I i42of., V I I 1103 Gesellenschaft I I I i4i8f. Gesellenschuhe I I I 1423 Gesellenstab III 1430 Gesellenzug VI 1561 Gesicht ΙΠ 764 f. Leichentuch abwischen VII 651

schlagen VII 1097, ^ 9 8 schwärzen I I I 1444, 1454, V I I I 950, 1392 f. Spiegel V 1779 f. spucken ins G. VIII 330, 335 Totenfarbe VIII 1101 Totenscheibe V I I I 1095 verhüllen des Leichengesichts V 1053 verzerren VI 1027 s. a. Antlitz, Gebärde, Kinn, Kopf, Nase, Stirn usw. Gesicht, zweites s. zweites Gesicht Gesichterschneiden I I I 765, VIII 1286; I X N. 573, 810

Gesichtsrose I I 728, V I 1198, V I I 1070, 1466 „gesiebte Krume" V I I 558 Gesinde s. Dienstboten Gesine I I I 699 Geener: Fasan II 1230 Gespenst I 585f., III 766ff., 1076f., IV 53ff-> VI 155, VII 1034, VIII 313, 980, 1006, 1019, 1026, 1075, I32of., 1346, 1494, 1501, V I I 1537

Barbier I 851 barfüßig I 921 als Begleiter I 975 Bier I 1260 Bock I X gi8f. Brockengespenst I 1580 f. Bullemann I 1702 f. Butz I 1763 f. Ding II 298 Erlösung VI 407 f. Frau Selten I X 881 Freischütz III 11 Gerippe III 678f. Greiß III 1132 f. Halstuch III 1367 im Haus III 1558 Hebräerchen I I I 1608 johlen IV 635 f. Kette IV 1282 f. Kettenlärm IV 1288 Knochen V 8 kopflos V 203, 215fr. Kuh V 782 Leder V 999 nach Lehmann, Christian V ioi7f. Leichenzug V 1165 f. Lippi-Läppeli V 1311 LollaV 1324 fr. Mäher V 1487 f. Mittagsgespenst I 575, VI 399, 400, 414fr.

Mönch VI 476 Nachtrabe VI 803 Nachtwächter VI 810 Nacktheit VI 84a Pappel VI 1389 Pest als G. VI 1505 Pfannkuchen VI 1553 Pfarrer VI 1567 f. Pferd VI 1615^ mit Pferdefuß VI 1656 Pferdeknecht VI 1663 rasieren des G. VII 510 Rochelmoore VII 744 Rockertweible VII 763

Sand streuen VII 937 Schaf VII 983f. schießen auf G. V I I 1059 schreibende Gespenster I X N. 3iof. schwarze Gret V 1637 f. Schwein VII 1474 Spiegel I X N. 571 Stier V I I I 483 streitende G. VIII 538 tanzende VIII 1361 vertreiben I X N. 457 Widder I X 558f. Witwe als G. IX 678 Ziege IX 911 s. a. Dämon, Geister, Gerippe , kopflos, Spuk, Wettergespenst u. d. Einzelartikel Gespensterfuhrwerk I 27, VI 35, 4«4, 664 s. a. Geisterkutsche Gespensterhund VI 413 Gespensterprozeß ΙΠ 771, V I I I 937 s. a. Tierprozeß, Kirche Gespenstersagen VII 883 Gespensterschiff III 543fr., IV 788 s. a. Geisterschiff Gespenstertiere VIII 799f.; I X N. 993 Gessners Höllenzwang IV 260

Gestalt d. Geister III 488 Gestaltentausch s. Geschlechtswechsel, Kleidertausch, Verwandlung Gestank: d. Juden VII 734 s. a. Geruch Gestas s. Dismas Geste s. Gebärde gestiefelter Kater IV 1120; VIII 1647 Gestirn s. Sterne gestorben, vorzeitig s. Tod, vorzeitiger gestreift VI 910 gesund s. krank, Krankheit gesundbeten III 355,772ff.; V 1 7 1 ; I X N. 823 s. a. besprechen, beten, Gebet, totbeten, handauflegen Gesundbrief III 780 Gesundbrunnen I 1673 Gesundheit s. Krankheit

Gesundheitsstein—Gewitter Gesundheitsstein (Markasit) I i i 780 Getränke ΠΙ 780 ff. als Beigabe I I I iogi Bier I 1255 fr. Birkensaft I 1338 Kaffee IV 909 ff. Kykeon VI 96 mit d. Messer rühren VI 201 Meth VI 228 Milch VI 243 fr. prüfen II 1491 s. a. Branntwein, Libation, Trank, trinken, Wasser, Wein u. d. Einzelartikel Getreide III 787f.; VI 144; VII 1672; VIII 508, 1536; IX N. 525 Besen im Getreide I 1134 Diebszauber II 545 dreschen II 463 fr. f. Eheorakel I 399 Freitag I I I 61 Gerste III 693fr. Hafer III 1300 fr. Hirse IV 117fr. Hörnlkorn IX 524 Jacobus d. Ält. IV 624 Kaufund Verkauf IV 1163^ Kehrverbot IV 1231 in d. Kirche mitnehmen VI 1028 Kräuterbüschel V 442 Kreide als Diebabwehr V 46 t Leihgabe d. Wassermanns IX 174 zu Neujahr ausstreuen VI 1038

Opfer f. d. Hippolytus IV 72 Orakel VI 1272; VII 409, 1280

Ordal III 1031 Roggen VII 763fr. rütteln VII 860 Sarg mit G. füllen VII 945 durch Schlangenhau laufen lassen IX 604 f. im Schuh VII 1328 Sonnenbrand VII 798 im Sterbehaus V 1058 umrühren VII 771 f. d. Vieh IX N. 592 Weihnachtsorakel IX N. 939 Weizen IX 464 fr.

Wind als Wolf IX 755 Zoll IX 944 Zwölftenbesen I 1141 s. a. Acker, Mehl u. d. Einzelartikel Getreidebrand VI 857 f. Getreidebrunnen IX 176 Getreidekörner: f. Wahrsagerei V 594f. Getreidesegen III 788; VII ΙΟΟΙ Getreidewolf V 297 Gevatter III 789ff.; VIII 646

bitten VIII 557 Tod VIII 977 s. a. Hebamme, Pate, Taufe Gevatterbrief III 792, 801 f. Gevattergeld III 1602 Gevatterhaar I I I 324 Gewächs (Krankheit) III 804f. s. a. Geschwulst Gewand s. Kleid Gewässer s. Brunnen, Fluß, Wasser Gewebe s. weben Gewehr III 805ff.; VI 116, VIII 1199 Palmzauber VI 1379 Schadenzauber mit Wagenschmiere IX 48 s. a. Flinte, Freischütz, J ä ger, Kugel, Schuß, Treffzauber Geweihtes s. weihen Geweih: d. Hirsches IV 86f., 94, 97, ioif. Gewicht III 812ff. aufs Bett legen VIII 533 falsches G. I I I 8i4f. s. a. Analogiezauber, Aufhocker Gewissensprobe: heben III 1605 f. Gewissenswurm IV 284, IX 851

Gewitter I 332, 476, 758, 952»996> 1619,111815ff.; IV 5, VI 132, 247, 1538, 1 6 3 1 ; VII 799, 894, 938, 1450; VII 1652, 1 6 7 1 ; VIII 98, 165, 279, 313,

346, 362, 390, 756, 961, 965, 1170, 1201, 1297, 1444, 1502, 1 5 1 3 , 1527, 1528, 1690; IX 81

Alpenrose I 307

121 barhäuptig sein bei G. I923 Beil als Abwehr I 745; V I I I 404 Belemnit I 1024 Berufkraut I 1103 Bibel I 1214 Bier I 1265 Blitz I 1399 fr. Brennessel I 1555 Brosamen auf d. Fenster I 1586

Brutnest schützen I 1687 Cyriakustag VII 764 Dill II 297 Donnerpriester VII 329 Dornstrauch IV 493 Eiche II 647 f. erstes G. V I I I 1527, 1539 Esche II 999 essen während des G. II I039 fasten II 1236 Freitagshemd I I I 1727 Georgstag III 657 Glockenblume III 876 Glockengeläut V 940 Hammer I I I 1370, 1373, 1374 Hasel III 1532 Hebezauber III 1605 Herbst I I I 1753 Himmelfahrt IV f j , i8f. Horn IV 331 Hund IV 472 Johanniskraut III 1488 Kegelspiel IV 1200f., 1203 Kerze V 1262, 1243 Kornrade V 3i5f. Kraut, geweihtes V 444 kreuzweis gesteckte Zweige V 532 Maus VI 32, 34 Michaeli VI 238 Mistel VI 389 Mistkäfer VI 394 am Montag VI 557 Ofen heizen VI 1198 Ofenbesen VI 1200 Schaf VII 978Schaufel als Abwehr IX N. 142 f. schelten VII 1034 Schlehdorn als Schutz VII 1201

spanisches Kreuz als Schutz II 7/8 Speck-Zauber IX N. 256

122 Speiseopfer I X Ν. 535 Spiegel verhängen I X Ν. 5 6 8 , 571 Teufel I 1367 Verbote I X N. 806 verjagen d. G. VI 845 an Weihnachten I X 762 Wirkung auf Wein I X 310 s. a. Blitz, Donner, Regen, Wetterkunde, Wolke Gewitterblume II 594; III 833;VII 1020 s. a. Alpenrose, Ehrenpreis, Enzian, Glockenblume, Königskerze, Nelke, Nelkenwurz, Schaumkraut, Skabiose, Steinbrech, Tausendguldenkraut, Wegwarte, Windröschen Gewittermühle VI 611 Gawittersegen III 829, V 1668 s. a. Segen Gewitterstein s. Donnerkeil Gewittertiere VIII 796 Walfisch I X 66 Gewittervogel VIII 796 Gewöhnbrot III 1692f.; IV I26f., 1146 Getreide I 1650 f. d. Hund IV 476f. Segen V 896 Zauber VIII 196, 782, i49of.; I X N. 112 Backofen I 786 Kuh V 772 f. Schürze VII 1374 —, blaue I 1383 Schere I X N. 148 Schweiß I 153 Tisch VIII 962 Wasser I X 108 s. a. Brot Gewürz VIII 1014 Muskatnuß VI 690 f. Nelke I X 968 Safran VII 870 Schnittlauch VII 1282 s. a. Salz, Pfeffer, Essig, Petersilie, Zwiebel usw. Gezelin III 833, VII 656 Gezeiinquelle III 833 Gfrorne II 1363 Gfrörer II 1352 ff. Ghirardinus IX 401, 402 Gibel got Gabel (Zauberworte) III 833 ff.

Gewitter—Gift Gibich (Burgunderkönig) ΙΠ 835 Gicht I I 1539, 1578; ΙΠ 836ff.; VI 58, 462, 500, 627, 904, 1176, 1181, 1239, 1247; VII 629, 79 1 > 857, 1166, 1267, 1439; VIII 122; 350, 541> 554» 558» 665, 697, 8io, 1014, 1076, 1155, 1210, 1303, 1305, 1560, 1573» 1574» 1578; I X 175, 627, 777, 906 abtun I 123 Amenspruch I 365 Andreas als G.-Patron I403 Birke, übertragen auf d. V 1735 Dreiengelsegen II 436f. Eiche II 653 Eschenzweige II 1001 Feigenbaum II 1304f. Fichte II 1445 Gichtbaum I 919 Hagebutte IV 494 Johanni IV 712 Johannisbeere IV J2"jf. Seeigel als Heilmittel I X N. 410 Salbe II 1076 Übertragungszauber II 1617 versegnen II i6i4f. Zauberspruch am Abend I 36 Zettel I 388; II 1682; V 18 zitternde G. I X 944 s. a. Fluß, Frais, Gichter, Gichtsegen, Krämpfe, Rheumatismus Gichtbrief V 997 Gichter(krämpfe) III 839ff.; I X 81, 246 Haut d. Aales I 3 Alphabet auf den Kopf legen I 17 s. a. Frais, Gicht, Gichtsegen Gichterkapelle III 1459 Gichterkranz V 1862 Gichterkreuz V 546 Gichtkörner VI 1698 Gichtring I 1188, III 266, 723, 838; IV 996, 1027, V 545; VII 710C, 955 Gichtrose VI 1698

s. a. Pfingstrose Gichtrosenstengel VI 1699 Gichtrübe s. Zaunrübe Gichtsegen ΠΙ 841 ff.; VI 904; VII 1466 Heidmann I X 11 Hosti, Hostis IV 423 jüd. Gericht IV 834 s. a. Gicht, Gichter, Kolik, Segen Gichtwurm I X 848 Gichtzettel I 388; II 1682; V 18 Giebel III 1570 f. Altländer G.-Schmuck I X 268 Hahn V 293 Maien auf d. Hausgiebel V 1537 Ochsenkopf VI 1178 Pferdeschädel V 2o8f.; VI 996, 1665f.; VII 1263 Richtkrone V 424 Scheunengiebel VII 1042 s. a. Hausgiebel Gierhals VI 816 gießen: Blei I 1389 ff. Freikugeln III 3, 6, 9 Götzen III 1075 Kugel V 759 ff. — mit Herz u. Leber d. Zaunkönigs I X 883 — mit Weizenkorn I X 470 Milch auf Kohlen gießen VI 338 Palm VI 1369, 1384 Pauli Bekehrung VI 1466 mit Wasser (s. a. Wasser guß) VI 1360 Weinguß I X 297 Gießkanne: Branntwein aus d. G. I 1502 Gift II 746, 846ff.; V 1677; VII 1442, 1653; VIII 75, 217, 285, 350, 698, 699; I X 202 Aalblut I 1 Alraun I 313 Bezoarstein I 1206 f. Bleiweiß I 1388 Blindschleiche I 1396 Brunnenvergiftung I X N. 192 Eber I X 609, 612 Esche II 1000 Fingernägel II 1500 Frosch III 124 Herbstzeitlose III 1757

Gift—Glocke Hippomanes IV 73 kaltes G. VII 1168 Kanthariden IV 963 f. Katzenhirn IV 78 Kröte V 608, 612, 618 Krötenstein zum Erkennen von G. V 633 Maus VI 43 Mutterkorn V I 700 Ochsenblut VI n8of. aus d. Ostersonne VI 1356 Petroleum als Hilfe gegen G. VI 1535 Quecksilber VII 416 Ratte VII 514t Raupe VII 538 Regenwasser VII 607 f. Salamandrin VI 456 Schierling VII 1057 Schildkröte VII 1071 Schlangengift VII 1122 ff., 1151, 1167, 1184 Schlangenstein VII 119g Schlehdorn VII 1204 d. Seehasen IX N. 409 Seepferdchenmagen IX N. 411 Skorpion VIII 17 fr. Sonnengift VIII 59, 79 Speichel VIII 153 f. Spinne VIII 265, 266f., 280 Stechapfel VIII 359 Stenzmarin VIII 428 Stierblut VIII 484 f. Sturmhut VIII 570 Tau VIII 687 Tollkirsche VIII 1011 Topas als G.-Feststeller VIII 1015 Wein IX 310 Wiesel IX 583, 596, 58t Wolfsfleisch IX 770 Zaunrübe IX 884, 885 s. a. Gegengift, Gottesurteil, Johannissegen, Kröte, Schlange, Spinne Giftlattich V 923 Giftmädchen III 848 Giftprobe III 998, 1034; VIII 1107 mit d. Horn des Einhorns II 709 Giftring III 849 Gigade Gagedi (Zauberworte) III 850 Gigerl V 1800 Gilbertfeier VII 564

Gilde: Speiseopfer IX N. 523 Gildebier VII 564 Gilet IX 507 Gilgamesch I 640; VI 736; VII 643; VIII 1470 Giltine, Pestfrau VI 1509 Gimmatstein I 1395 Gimpel III 850f.; VIII 1680 Bemalung IX 736 s. a. Ammer, Dompfaff, Kreuzschnabel, Vpgel Gingolf III 289 Ginster ΠΙ 851 ff.; VI 347, 1690; VII 1099 Hut IX N. 827 Gips III 853; VII 1291 Girenwagen VIII 675; IX 32; IX N. 681 Glritzen-Moos I 338f., 674; VIII 521; IX 29f.; I X N. 826 s. a. alte Jungfern Gislen I 898 Gitter: f. d. Grab der Wöchnerin I 986 Gjallarbrücke III 1571 Gjallarhorn IV 329, 331 G l a m IV 644 Glänzendes VIII 981 Glärili V 1797 Glas I 1502; III 853 ff., IV i49i;VI 1549; VII 1304; IX 162, 163 anhauchen I 1359 blaues G. I 1377 fallen I 1203 Glücksglas III 889 kaufen IV 1174 f. Kristall V 579 f. Sarg aus Glas IX N. 1106 Scherben IX N. 986 Seele im Glastopf VI 1635 Spiegel IX N. 547 fr. umgekehrtes Gl. VIII 525 zerbrechen III 880, VIII 537) H55; IX 296, 309 s. a. Gefäß, Geschirr, Spiegel Glasaal I 1 Glasauge III 856 Glasberg III 856 ff.; VI 1409; VIII 804, 1088, II 10; IX N. 271 Glasflasche s. Flasche Glasgeist s. Flaschengeist Glashimmel III 857

123 Gläsiswellir I 625 Glaskugel III 861, VII 1060 Glasmeister III 856 Glasröhre VII 1536 Glasrücken III 861 f. s. a. Beschwörung Glasteufel II 1576 Glatze I 924 des Bilwis I 1320 Glaube III 862 Aberglaube I 64 fr. Volksglaube VII 652 ff. Glaubensbewegung, deutsche VII 678f. Glaubensenergie VII 657, 658 deutsche VII 677f. germanische VII 664 ff. Gläubiger VII 750 Glaukos VIII 177 Gleichkauf VIII 1159 gleichnamig VI 1147 Gleichzeitigkeit II 1491; III 863f.; VII 577 gleiten III 864f. s. a. kriechen Gleitstein III 864f.; VIII 399» 1412 Gletscher III 865f.; VIII 1088 Heilung durch Gl. I 842 s. a. Eis, Vergletscherung Glieder III 866f. s. a. Arm, Bein, Körper· teile Gliederreißen: abbinden I 13 Gliedersucht s. Rheuma Gliedkraut s. Ziest Gliedschwamm VII 1494 f.; VIII 810 Gliedsucht VII 982 Glöckchenkleid IX 130 Glocke I 1064, 1381; III 524, 817, 818, 825, 826, 828, 868ff.; V 1774; VI 647, 1509» 1532; VII 1040; VIII 614, 756, 1048, I 5 2 5 f., 1668; IX 237; IX N. 930, 1075 Abendläuten I 28, 37 Alphabetinschrift I 17 Barbara I 908 Benediktenschelle I 1034 Betglocke I 1179 Bienenkorb mit Fuchsschwanz I 1249 Donatus-Glocke II 311

124 Edigna I I 558 Erdleute I I g i 8 Gebetläuten I I I 371 gestohlene G. V I I I 373f. geweilte G. V I 208 des Goldbocks I 1406 Grenze I I I 1150 Gründonnerstag I I I 1196 Handglocke V 1154, 1842 Hausglocke V 1046 Heidenglocke I I I 1643 f. Hexe töten I I I 1867 Inschrift I X N. 343 Karsamstag IV 1011 Kirchenglocke im Milchzauber V I 298 fiir den Kornbock V 298 Kuhglocke I 753, V 784, V I 268 läuten V 938 f. Lorettoglocke V 1351 magische G. V 945 f. Margaretenglocke V 1637 Marienglocke V 1642 Milchzauber I 1741 Namen aufschreiben V I 121?; I X N. 359 Osterei V I 1329 Pfannkuchenglocke V I 1560 Pfarrerpuls V I 1568 Romfahrt I I I 1287 Sauglocke V I I 1507 i. d. Segen V I I 782 f. singende Gl. I X N. 482 Späne v. d. Gl. f. d. T e u felspakt I I I 1845 Sterbeglocke V I I I 452 Stierglocke V I I I 483 Taufe d. Gl. V 194 tönende, von selbst V I 1568 tragen d. G. IV 1298 als Trinkgefäß V I I I 1157 Unwetter vertreiben V 176 Verkaufsverbot IV 1186 versunkene G. IV 596, 597, 618, 719^, 1402, 1552; V 1658^1403,413,424, 4 3 ' 3 5 ° . 1687; V I I 1461; V I I I 10, 117, 675, 1182, 1321; I X N. 876 s. a. Glockenläuten, -guß, -sträng, Gottesdienst, läuten, Schelle u. Einzelartikel

Glockenblume III 876; IX N. 806, 852 spucken auf d. Gl. V I I I 344 s. a. Frühlingsblumen

Glocke—Glücksbringer

Glockenguß III 876f. Glockenhut IV 525 Glockenläuten I 12, 93, 132,

137» 6 54. 981, 985» " 2 2 , Ι Ι 3 9^·> !336> 1337, 1417, 1663; I I I 500, 511, 556f., 873» 1529.1908; IV 776, 1242, 1531; V 916, 1028, 1033 f., 1189, 1210, 1658, 1688, 1717, 1730, 1831; V I 54, 208f., 650, 651, 904, 1171, 1138, 1174; V I I 505, 764, 857, 927, 928, 1031, 1069, 1156, 1348, 1381, 1454, 1497; V I I 95, 98, 392, 531.687» 1008, 1266, 1275 fr., 1364, 1410, 1423, 1737, 1753; I X 44, 249; I X N. 144, 976 Allerseelen I 267 fr. Ameisen vertreiben I 362 beim Begräbnis I 997 f. als Diebsbann I I 226 Fruchtbarkeitszauber I 510 Füße baden V I I 650 als Hagelabwehr I I I 1311 f., 1313 Hase I I I 1505 horchen IV 314, 315 gegen Lawinen V 951 in d . Mainacht V 1545 a m Maitag V 1547 Mittagläuten V I 412f.; I X N. 253 u m Mitternacht V I 435 Morgenläuten V I 581 f. Nebelläuten V I 154, 990 Neujahr V I 1021, 1022 Palmsonntag V I 1383 gegen Ratten V I I 519 Reifläuten V I I 627 Schreckläuten V I I 1290; I X N. 876 Sechse-Läuten V I I 1557f. Sterbegeläute V I I I 436f. d. versunkenen Kirche I X N. 927 waschen mit Osterwasser V I 1357, 1358 Wöchnerin V I 405 f. Zwerge verabschieden I X N . 1048, 1099 s. a. Abendläuten, Glocke, Schreckläuten u. d. Einzelartikel

Glockenlehen III 832 Glockenmärte V 1844

Glockenmetall III 595 f. Glockenschlag: Kohle finden I 1009

Glockenschmalz I 172; III 871

Glockenstrang III 871, VI 303, 439. 486

Glockenwunder V 946 f. Glöckler VIII 1384, 1388; I X N. 871, 902

Glöcknerin III 541 Glogo IX N. 885 Glomuzi-Quelle IV 567 Glorialäuten s. Karsamstag

Gloso (Wegespuk) II 546, I X 619; I X N. 530, 883

Glossopetren III 877ff.; VII 1633t s. a. Fossilien

Glück IH 879ff.; V 1623, V I I I 628, 1440f. f. d. Ehe IV 162 durch Farnsamen I I 1222 Fingerkraut I I I4g8f. Fledermaus I I 1595f. fortgeben I X 891 durch Geschenk I I I 723 Glücksbringer s. d. b. Kartenspiel IV i o i 7 f . mitnehmen V I I I 1207 im neuen Haus I I I 1566 Schimmel I X N. 177 f. schwarze Farbe V I I 1450 Schwein V I I 1483 wegtragen V I 232 zerstören I I 497 s. a. Glücksbringer, Mantik, Talisman, Unglück, Vierklee, Vorzeichen u . d. Einzelartikel

Glucke setzen I 388, 971, 1686f., IV 451 f., 848; V I 492, 881, 912; V I I i486; V I I I 98, 120, 640, 1075, 1502, 1602 H u t IV 541 f. Mittwoch V I 446 s. a. H u h n

Glücksähre s. Glücksbüschel

Glücksalraune I 265, 317 G l ü c k s b l u m e : Tulpe V I I I "83

Glücksbringer II 1368 Galgenstrick I I I 264 Goldkäfer I I I 932 Hirschkäfer IV 114 Holunder IV 275 Hufeisen IV 437f.

Glücksbringer—glühend Kaninchenpfote IV 1160 Katze IV i m Kreuzschnabel V 513 Lediger V 1008 Marienkäfer V 1700 Seide IX N. 417 Spiegel IX N. 569 f. Storch VIII 498f. Vierklee IV 1448 S. a. Glück, Talisman u. d. Einzelartikel Glücksbrot I 1611 f.; III 882f.; IV 1146, V 502 s. a. Brot, Heimwehbrot, Pflugsbrot Glücksbüschel III 884f. s. a. Glücksgarbe, -halm, -hämpfeli glückselige Stunden III 886 f. s. a. Blutsegen, Segen Glücksfaden s. Spinne Glücksfarbe: Gelb III 58of. Glücksgarbe III 884 f. s. a. Garbe (letzte) Glücksgebet, englisches III 888 s. a. Schatzzauber Glücksgeld IU 888 f. s. a. Geld, Glückspfennig, Taler Glücksgewand III 889 s. a. Kleidung Glücksglas III 889 Glücksgreifen III 889f., VI 1048, 1274, 1281; IX 281; IX N. 121 s. a. greifen Glücksgroschen III 802 s. a. Glücksgeld Glückshafen s. Lotterie Glückshalm III 884 s. a. Garbe (letzte), Glücksbüschel Glückshämpfeli III 884f.; VIII 1444; IX 16 Glückshand III 605; IV 1018, 1559 s. a. Knabenkräuter Glückshaube I 370 1706; III 675, 890f. 1549, 1593; V 86; VI 760,817; VIII 539, 1226f. s. a. Amniomantie, Eingeweide Glücksheben s. Glücksgreifen Glücksheer s. wütendes Heer

Glückshemjd III 1704f., IV 1335 s. a. Hemd Glückshorn VIII 1199 Glückskäferchen III 894 s. a. Glückstier Glückskind III 894; IV 1334; VI 1342; VIII ii4f. s. a. Glückshaube, Sonntagskind Glückskleid s. Glückshaube Glücksknoten V 22 f. Glückskorn III 883; IV 1578 Glückskraut VIII 318 Glückskugel s. Freikugel Glücksmännchen III 894 s. a. Alraun Glücksnächte III 894 s. a. Glückstage Glücksnummer III 895; V 1427 ziehen durch Adler I 179 s. a. Hvdromantie, Lotterie, Zahl Glücksnuß IX 80 Glückspfennig IV 1162, u68, 1471 s. a. Glücksgeld, Geld Glückspflanze: Mistel VI 387 Tollkirsche VIII 1013 Glücksrad III 895ff.; IV 356, 930; V 959, 1397; VII 486; VIII 72 s. a. Johannisrad, Losbücher Glücksring III 881, 898; VII 528, 7i 9 f. aus Hufnagel IV 447 s. a. Glück, Ring, Talisman Glücksritter VII 649 Glücksrose II 1480 Glücksrute IV 721 s. a. Rute Glücksscheibe III 897 Glücksschiff IX N. 154 Glücksschweinchen II 1704 s. a. Forelle, Schwein Glücksspiel VI 1032 s. a. Glücksnummer, Glücksrad, -ring, Lotterie usw. Glücksspinne II 919; VIII 272 fr., 277 Glücksstein III 898f. s. a. Stein, Talisman

125 Glücksstern s. Horoskopie, Sterndeutung Glückssuppe VIII 611 Glückstage III 899ff.; IV 928f., ii36f.;VII 1055^; 1544; VIII 650f.; IX 687 Freitag III 49, 53f. Geburtstag III 423 im Mai V 1515 Mittwoch VI 448 Pfingsten VI 1686 Sonnabend VII 925 s. a. Glücksnächte, Kalender, Lostage, Tagewählerei, Unglückstage, Wochentage, Zeit Glückstee III 904 f. Glückstier: Grille III 1167 Hase III 1507, i576f. s. a. Glückskäferchen Glückstisch s. Weihnachten Glückstopf s. Lotterie Glücksträger: Krüppel V 636 Glücksvogel s. Vogel Glückswoche IX 687 Glückswurzel: Weißwurz IX 461 Glückszauber: FolterradVII 490 f. beim Jahreswechsel VI 1021 f. spucken VIII 337 f. stehlen VIII 369 f. s. a. d. Artikel „Glücks-" usw. Glückszeichen: Grübchen im Kinn IV 1394 Kalender IV 934 Glückwunsch III 905ff.; IV 1143, 1144; VI 1022, 1037f.; VIII 1388f., 1393; IX N. 947 Brief IX N. 344 Weihnacht IX N. 947 s. a. Fischer, Geburtstag, Jagd, Neujahr Glückwurzeln I 319f.; III 907;IV 1539 glühend I 1009, 1739; III 531, 907ff., 1157, 1866; IV 152, 190, 206, 207, 233, 484, 1048; V 530; VI 116, 138, 143, 144, 274» 3 4 3 5 2 , 855, 929, 939» " 9 6 , 1615, 1616, 1628, 1722, 1723, 1724;

126

glühend—goldenes Vließ

VII 381, 413, 533, 649, 858, 876, 929, 1021, 1226, 1340, 1476, 1661; VIII 262, 269, 386, 1338, 1369. 1557; IX " 8 , 176; IX N. 856 heilendes Eisenwasser V 434 Hufeisen IV 439, 511 Jäger V 219 Kegelspiel IV i20if. Kette IV 1283 Kohle V 7 4 f . ; VI 338, 835 Kornmutter V 269 Kugel V 764 Pflugmesser V 445 s. a. Drache, Feuer, feurig, Hölle, Kohle, Teufel, Schatzfeuer u. d. Einzelartikel Glühwein IX 310 Glühwürmchen IV 761fr.; VI 773;VII 876 s. a. Johanniswürmchen Gnadenbild I 1289; V 1645 s. a. Heiligenbild Gnadenbrunnen IV 970 Gnadenkraut V 951 Gnadenkuß V 850 Gnatzwurm IX 849 Gneitwurm IX 849, 862 Gnom s. Zwerg G6a VI 467; IX 239 Goätie VIII 761 Gober I 1640 Gode, Frau s. Frau Gode, Wodan Goden VIII 1208 Gog und Magog 1484, 1060, 1209; II 8i6f., 996; III 29, 910ff.; IV 817; VIII 774; IX 390, 436; IX N. 212 s. a. Apokalypse Gogartner IX N. 552 Goggolore IX N. 1034 Goi (Jäger) VIII 799 Opfer II 1280 Gola (Wieselgeist) IX 585 Gold I 755, 1049, 1050, 1051, 1054, 1085, 1368, 1406 f., 1509, 1633; ΠΙ 918«., 929» 930, 960, 1641 f., 1889; IV 176, 179, 597, 720, 1040, 1215, 1237, '355; V 476, 506, 627, 1836, 1695; VI 40, 63, 155, 207f., 209, 255, 328,

353, 1408, 1427, 1441, 1442, 1443, 1446, 1447, 1453» JÖS»» 1710, 1722; VII 482, 587, 592, 593f., 865, 968, 1019, 1229, 1284, 1312, 1318, 1326, 1367, 1464; VIII 20, 39» 275. 336; IX 444» 479 f·» 507» 668, 669, 679, 767, 800, 809, 903, 904, 906, 907, 1075, 1094, ii46f., 1176, 1208, 1282, 1283, 1339 f., 1384, 1460, i486, 1536, 1597, 1641; IX 19» 57» 65, 86, 132, 144, 171, 181, 230; IX N. 62, 495» 525» 9!8» 929, 930,972, 974»1067, 1072, 1075, 1080, 1581 Adler aus Gold I 188 Alchemie I 252 f. Ammonit I 368 f. Apfel I 511 Bart der Zwerge I 930 Biene I 1238 im Bienenkorb I 1249 Borsten, goldene IX 628 im Braukessel I 1261 Buch mit göttl. Offenbarung IX N. 302 Ei I 320; II 598f. Eselsohr VI 424 geblendetes G. VI 1633 d. Geister f. d. Hebamme III 1598 gegen Gelbsucht III 577, 585 'Geweih IV 91, 92, 97 Goldtinktur IX N. 61 Greif III 1129, 1130 Haar III 1252, 1259; VI 565 Halsband I 1389 Harfe III 1466 Henne IV 458 Hörner d. Kuh V 782 Kalb IV 919 Kamm IV 951 Kegelkugel IV 1206 Kegelspiel IV 1201 f. Kessel IV 1257 Kette IV 972, 1279fr. Knittergold I 986 Krone III 1612; V 601, 602 d. Schlangenkönigin IV 1241 Kuchen wird Geld V 649 Kugel V 763 f.

Mühle mahlt G. VI 603 Ochse, goldener III 697 Ohrring VI 1218 Pflug VI 1721, 1723 Ring VII 708, 711 Sarg VII 947; IX N. 1106 Schaf, goldenes VII 984 Schnur III 1631 schreiben auf Gold IX N. 331 Schrift aus G. IX N. 302, 303» 309 schwarzes G III 719 Schwein VII 1504 Späne V 1788 Stacheln des Barsches I 929 Stock des Hubertus IX N. 309 f. Überfahrt II 1154 Uhrkette VII 1044 Verwandlung in Gold V 7, 8of.; VI 1019, 1643; I X Ii, 60 — d. Pferdekeule VI 1655 — d. Späne in G. VI 1482 Wagen VI 1024 weinen IX 317 Widder, goldener IX 559 Wildschwein mit goldenen Borsten IX 612 in d. Wolken I 1258 Wünschelrute IX 823 d. Zwerge IX N. 1055, 1056 s. a. Metall, Schatz, Schmuck, Silber, Verwandlung u. d. Einzelartikel Goldammer I 367; III 577 s. a. Ammer, Vogel Goldamsel s. Pirol Goldapfel I 513 Goldberg III 923 Goldbock I 1406 Goldbrunnen III 925 Goldemar (Zwergenkönig) III 926f.; IX N. 137 s. a. Laurin, Vollmar, Zwerg golden III 918ff.; V 524 goldene Brunn, Der (Beschwörungsbuch) III 927 s. a. Charaktere, Schatzgraben goldener Sonntag s. Sonntag „goldener Wiederkomm" V 510 goldenes Vließ III 934

goldenes Zeitalter—Gottesdienst goldenes Zeitalter ΠΙ 927 ff. VI 1009 s. a. Kaisersage, Schlaraffenland Goldesel II 1016 Goldfasten VIII 166 Goldferch VIII 797 Goldfinger II 1494 Goldfink III 850 f. Goldfisch III 931 s. a. Fisch, Forelle goldgelb III 572, 573 Goldhähnchen VIII 844 Goldhaube III 1549 Goldhemd III 1712 Goldkäfer III 93 Iff.; VI 1213; VIII 882 s. a. Marienkäfer, Mistkäfer Goldkraut IX 822 Goldkuh III 932 Goldlack III 933; VIII 1537 Goldlaufkäfer III 932 Goldmachen I 247; III 933 ff. s. a. Alchemie Goldmädchen VI 859 f. Goldmünze III 595 s. a. Geld, Goldstück Goldpferdchen V 1231 Goldraute VII 542 Goldrute III 938 Goldsamen III 934 Goldschmied: Eligius II 7 8 7 f. versagen der Heilquelle I 847 Goldstück VI 627 s. a. Geld, Goldmünze, Münze Goldsucher III 925 Walen IX 63 Goldtiere VIII 858 Goldtinktur III 938 Goldtonne, feurige IV 598 Goldvogel III 922 Goldwurm III 938 f. s. a. Salamander Goldwurz VI 1159; IX 64 s. a. Schellkraut, Türkenbund Golem III 939 ff. „golisch Bock" IX N. 170 Gollenstein IX 14 GömnachtenVI 1054, 1163; IX N. 531 Gordischer Knoten V 19 f.

Gorgo I 142, 143; V I I I 1637 Got s. Gibel Goteisch I 768; V I I I 721 Goethe: Geburtsstunde VIII 565 „Gott" (Brot) VIII 721 Gott (Religion) III 941 ff.; VII 659ff., 1047; V I I I i258f., 1511 als Ackersmann IX 862 Anfrage des Wolfs bei G. I X 721 Anthropomorphismus I 472 f. essen d. G. II 1029 Gottes Auge I 701 Hauch I 1355 lohn's G. I 1658 Rabe als Beauftragter Gottes VII 444 Schlachtenhilfe I X N. i82f., 190 s. a. Christentum, Dämon, Evangelium, Glaube, Glaubensenergie, Kirche, Kreuz, Schöpfung usw. Götter II io7of., 942f.; V I 148, i 5 8f.;VII 882, 1389; V I I I 636, 1482, 1516f. als Adler I 175 Bärengott I 883 Fesselung II 1346f.; III 954f· gelb III 572 Gold III 922 f. Hirtengott IV 138 f. lachen V 876f. Menscherschaffung I 467 f. Milchopfer V I 355 Milch und Honig IV 290, 292 f.; VI 250 Monatsgötter V I 467 Nachtgottheiten V I 771 nackte G. V I 863 Neid d. G. V I 995 Planetengötter IX 688 Regengötter VII 577f. Schrift IX N. 308f. sehen d. G. VIII 1346 Statuen der G. I 478 Stiere als G. IX N. 772f. mit Stierschädel IX 471 Slundengottheiten VIII 565. 683 Tagesgötter IX 683 Tiergötter VIII 831 f. Verwandlung VIII i62Öf.

127 weinende G. IX 320 f. Wolfsgestalt I X 736 Wolkengötter IX 805 Zauberschule d. G. VII 1307 s. a. Aberglaube, Dämon, Gott, Gottesname, Kult Götteraustreiben III 959 „Götterbarm" VI 1554 Götterberg IV 649 Götterbild III 1070fr. b. Flurumgang II 1678f. Einfetten des G. I 1752 umwandeln V I I I 1366 s. a. Bild, Heiligenbild Götterdämmerung III 929 Götterhandschuh III 1454 Götterhut IV 517 Götterjahr IV 595; VI 1493 Götterlöcher IV 1350 Göttermantel V 1581 Götterminne VI 376 Göttername I X N. 3i8f. Götterrat III 954 Göttersagen VII 883 Götterschiff I X N. 155 Götterschlacht III 955 Götterschrift IX N. 2g6f. Götterspeise VIII 176 Göttersprache III 962 f. s. a. Gewitter Göttertrank I 1054 Götterwagen IX 33 f. Götterzwang III 992 Gottes Name III S84ff.; IX N. 305, 314 — Wehklage I X N. 484 Gottesacker s. Friedhof Gottesanbeterin III 1824; VIII 846 Gottesauge III 965 ff. s. a. Auge, böser Blick, Gotteslästerung Gottesbraut I 1535 Gottesdienst III 969ff.; IV 1410fr.; VIII 1458; IX 892 Christmette IX N. 934, 935) 944f· Eheorakel IX N. 942 Geburt während des G. VIII 115 Geister-G. III 535^ Heilzauber VI 903 in Höhlen IV 182 Kranz flechten VIII 111 Läusezauber V 935 Mantelorakel V 1587

128 Messe VI 187 f. murmeln VI 6a8f. niesen VI 1079 Rumpelmette VII 851 vor d. Schlacht IX N. 183 f. in d. Taschen kramen während des G. VI 1028 Teufel in d. Kirche IX N. 309 f. Toteng. VIII 1067 im Untersberg VIII 1484, 1485 Verhüllung VIII 1594^ weiße Kleidung IX 342 f. Widder unter d. Kanzel IX 555 d. Zwerge VI 420; IX N. 1111 s. a. Glockenläuten, Kirche, Messe, Sonntag, Weihe Gottesfurche VI 371 Gottesgericht III 972 ff., 979ff·> 998; VIII 5 i 6 f . s. a. Gottesurteil, Strafe, Tal Josaphat Gottesgnadenkraut V 951 Gotteshand s. Knabenkräuter Gottesheller I 277, 583; ΠΙ 975;IV1138, ii39, 1140, 1145; VII 564 Gotteskuchen I 769; III 976f.; V 655 Gottesleib s. Gotteskuchen Gotteslästerung II 1146; III 978ff.; VIII 823 Blitz als Strafe I 1404; II 316 s. a. Gottlosigkeit Gotteslohn III 975f. Gottesname III 984ff.; IV 899f., 902 f. Adonai I 194 Alpha I 310 Amara I 358 Saday VII 867 s. a. Christian science, Gott, Götter, Name, besprechen Gottespfennig III 975 f. Gottespferdlein V 1234; IX 92 Gottesspeise VIII 222 Käse und Brot IV 1042 Gottestag III 961 Gottesurteil I 1003; II 661; III 994 f f , ; IV 1519; V 178, 196; VI 1263;

Gottesdienst—Grab VII 557, 562; VIII 614, 1187, i447f., 1562; IX 51, 958, 960; IX N. 831, 832 Abendmahl I 53 f. Bissen Brot I 1346 f. Entdeckung d. Diebes II 246f. Kampf IV 957 Kesselprobe IV 1267 f. Kreis, magischer V 477 nackt VI 828 nüchtern VI 1158 Rasengang IX N. 105 Schwimmprobe IX N. 315 Träne VIII 1107 Wasser im Sieb tragen VII 1666 s. a. Gottesgericht, Strafe, Gericht, Kirche, Recht Gottfried v. Viterbo VI 984 Gottgeweiht III 1064f., 1093 f. Gotthelf (Helfgott) IX 154 Gottlosigkeit III 1066fif. des Papstes VI I39if. s. a. Gotteslästerung Gottsborich VII 1472 Gottvergeß I 397, 398 s. a. Andorn Gottwaltstag I 722 Götz VIII 678f. Götze III 1070ff.; IV 1 ig8f Pfahl VI 1547 f. s. a. Götter, Götterbild, Heidenwerfen, Heiligenbild Grab I 980f.; III 1076ff.; VIII 1467, i473f., 1608 „des Aberglaubens" II 908 besuchen d. G. VIII 1060, io6if. Blume mit Inschrift IX N. 301 Brosamen auf d. G. I 1586 Casars Grabmal VIII 1670 Dolmen VI 79 f. als Durchgang ins Jenseits IV 201 f. einsinken I 990 Erbse ins G. werfen I 1017 Erde ins G. werfen II 907 Frauenmilch ins G. gießen VI 271 Gehängten-G. III 1452 Graberde VII 504 Hand, herauswachsende III 1380

harnen in ein G. VI 433 Heidengrab III 1641 f. Herdgrab III 1760 Hexengrab III 1896 Höllenzugang IV 185 f. Inschrift IX N. 343 Junggesellen-G. I 336, 345 Kehricht als Beigabe IV 1211 Kinderpuppengrab VII 389 Kohle auf d. Grab V 76 am Kreuzweg V 525 Liebeszauber mit Nadeln VI 923 Lebkuchen vom Gr. V 992 Leichenmahl am Grab V 1084 Lilie V 1300 Maß des Grabes V 1856 Mehl für d. G. IX N. 541 Messer ins G. stecken VI 189, 190 des Nostradamus VI 1131 Öffnung vor Weltende IV 881 Petersilie VI 1528 Pfahl VI 1548 Photographie auf d. G. VII 20 Rasen auf d. G. VII 500 Raute VII 547 Reisighaufen IX N. 112 ff. Schatzkammer VII 1013 Schelmengrab IX N. 820 Schiffsbestattung IX N. 153 Schlachtfeld IX N. 222f. schließen des G. I 983 f. schmücken mit Palmen VI 1386 unter d. Schwelle begraben VIII 1145 sitzen auf d. G. IX N. 556 Soldatengrab IX N. 490 Speiseopfer IX N. 537 f. Spiegel im Gr. IX N. 533 springen über d. Gr. VIII 323 Steinhaufen VIII 406; IX N. 153 stolpern über d. G. VIII 493 Tiergrab VIII 861 f. Totenmahl am Gr. VI 1555 als Wallfahrtsort 1X68 mit Wein begießen IX 298 weiterleben im Gr. VIII 1020

Grab—Gregorian. Kalender Wöchnerin-G. IX 709, 713, 714 d. Zwerge IX Ν. ιιο6 s. a. Ahnenglaube, Begräbnis, Beigabe, Grabblumen, Toter, Friedhof, -erde

Grabaton,

ullon,

adonai

(Zauberformel) III io8if.

Grabbeigabe s. Beigabe

Grabbesuch s. Totenfest Grabbier V 1502 Grabblumen III 1103f. graben I X 803

Alraun I 314fr., 318, 321 am Berg VIII 971 Bibernelle I 1224 Brennesselwurzel I 1558 Klette IV i528f. Königskerze V 184 Lehm V ioi2f. Meisterwurz VI 126, 127 Nagelkraut VII 1033 Nieswurz VI 1084 Pfingstrose VI 1698, 1700 Regen ausgraben VII 584 Schafgarbe VII 987 Schellkraut VII 1031 Schierlingswurzel VII io57f. mit Silber VIII 2 Tollkirsche VIII 1012, 1013, 1014 Türkenbund VIII 1210

Wegerich IX 220 Wegwarte IX 229, 230 Weißwurz IX462, 463 Zauberpflanze VI 1709 Zaunrübe IX 886

Grabengeröll VI 1591 Gräberfeld I X N. 223 f. Gräberschlaf IV 694

s. a. Dorftiere, Spuk

Gral II 555 g r a m werden V I I I 1154 Gramkraut 1 9 2 7 Grammatomantie III 1112

s. a. Gematrie, Kabbala, Onomantie

Granat ΙΠ U12f.; V I I 1073

s. a. Amulett

Grandier m

U13f.

s. a. Gaufridy

Granen I 828

Grani (Siegfrieds Pferd) VI 1606; VIII 573

Granus s. a. Sternseher

Gras m 1114ff.; VI 1266

Aal, Entstehung I 1 Bad aus Abkochung v. Gras I832 bannen des Teufels in Gras I "52 essen IX N. 105 v. Friedhof III 99, 1105 auf d. Hexentisch I 1427 hungerstillendes G. IV 504 Karsamstagsgras VI 292 mähen V 1485 f. Maigras VI 292 f. d. Milchkammer VI 331 f. Milchzauber IV 726; VI 305 f. Milchzucker IV 726; VI 305 „Schwammuhr" VII 29 stehlen VIII 370 Zaubergras VI 305 s. a. Gräser, Alraun, Halm, Heu, Rasen

Grasausläuten III 164,

1119f., i8i9f.; IV 1057;

V917» 945. 1729. »79«; VI 650

129 Grätt-Ziehen I 338

s. a. alte Jungfer Gratzug VIII 1025 s. a. Geisterzug

grau I 694, 1369; III 488, 1123f., 1157; V 36, 174,

1507; VIII 919, 1138, 1701; IX N. 1103 aschgrau IX 634 Haar III 1252 Hut IV 522 Kleidung IV 1478; VII 749 — des Verstorbenen IV 1504 — d. weißen Frau IV 1479 Milch VI 319 Schaf VII 984 Schleier VII 1214 Schmetterling VII 1242, 1247 Schmied IX N. 262 s. a. Farbe

Grauen s. Schauder

Grauer-Frey I X N. 412 f.

Gräuflete (Lärmzauber) III 1125 Graugans V I I 1279 Grauhund I X 717

Graul (Kobold) ΙΠ 112. Graumännchen (Spuk) 1050, 1370, 1633, 1G61;

III 1124, 1125f.; IV 522,

1478; VI 420, 1513; VII 1004; VIII 40, 345, 643, 1406, 1631; IX 391, 441, 703; IX N. 303, 786,832, 1013, 1026, i m

Gräupack V 739 Graupe III 1201; VII 1644

Weissagung I 3iof.; IX N. 517

Graupenstoßen I 896

Grabkraut s. Wermut

Grasel I X N. 108 Gräser (Schmielen) III 1120f.

Grausamkeit s. Tierquälerei

s. a. Kreuz Grabschändung s. Leichenschändung

Grasewolf I X 759 Grashalm III i357f.

Greding III 63 Gredl VII 986

Grabkreuz ΠΙ 1106f.

Grabschrift IU 1108 Grabstein III 1108f.

s. a. Steinhaufen

Graburne III lUOf.

Gracender (Rabenart) ΙΠ

1111

Grafenamulett III VII I I , 1385

Hilf.;

s. a. Himmelsbrief, Segen

Gräggi III 1112, VIII 1290

s. a. Gras

Teufel im G. VI 622

Graskönig (Pfingstbutz) ΙΠ

1122f.; V 393, 671; VIII 1385. 1533 Graslos VIII 1450 Grasmücke VIII 872, 896 Grasteufel I X N. 1113 Grastuch IV 760 Graswebe I 353

Gräte II 1537, i539 f ·! VI

702

Grauwacke: Badesteine aus

G. I 848

Gredoria (Himmelsbrief) III 1126f.; IV 22

s. a. Holsteiner Typus Greevenbörn VIII 582

Gregor VII., Papst VI

1392f.; IX N. 396 — XI., Papst VI 1393

Gregorianische Messe III 1127 Gregorianischer Kalender

IV 923

130

Gregorius—„Großväterchen"

Gregorlus III 1128f, Gregoriusbretzel I i56gf. Gregoriustag III 1128; V 65, i737f·; V I I 860 Brotopfer f. d. Wind I 1619 Möwe V I 596 Greif ΠΙ 1129f.;VI 174, 72.4, 1280, 1630; VIII 81*9, 820, 1386 greifen I 39g; ΠΙ 1130f. Buchstabengreifen V I 1288 in d. Hut IV 528f. s. a. berühren, Glücksgreifen, Griff, Holzscheitorakel, Nachtgriff Greiner V I 417 Greinkraut II 1226; V I I I 527 Greis I 324^ 328fr., 345f-J V I I I 584 böser Blick V I 314 töten d. G. V I I I 402 f., 442 s. a. alte Leute, Alter Greiskraut I 350; V 508 Greiß (Viehdämon) ΙΠ1132 f. s. a. Griff, Kuhtod, Viehschelm Greitje V I I I 949 Grendel (Dämon) ΠΙ 1134f.; VIII 603 Grensingkraut II 1498 Grenzbaum IX N. 200 Grenzbegehung s. Flurumgang Grenze ΙΠ Π 37 ff., 1661; IV 304; V I 268, 1 7 1 1 ; V I I 621, 1178, 1300; VIII 921; I X 215 Begräbnis V I 1608 Bettstroh IV 990 Fahrt zur Taufe I 291 Feldsteine von d. G. V I I I 386 festlegen II 1241; I X N. 179 festlegen II 1241 Gewöhnzauber f. neues Vieh IV 1153 Hammerwurf III 1372 Hegung III 1628fr. Hufspur IV 436 kehren IV 1216, 1221 Pfeil V I 1598 pflügen VI 1723 Rad-Orakel VII 466 Riemen aus Ochsenhaut IV 1482 Rückfahrt des Leichenwagens V 1143

Schadenzauber zu Ostern V I 1346 schlagen V I I i094f. Schwein vergraben VII 1488 Schwelle V I I 1510, I5i8f. Seidenfaden I X N. 416 Streitschlichtung durch Zweikampf I X 960 Tür als Gr. V I I I 1191 Viehkauf IV 1148 Zaun I X N. 991 zurückholen des Vitalstoffes I 445 s. a. Brücke, Dachtraufe, Ecke, Furche, Grenzfrevler, Grenzstein, Hegung, Kreuzweg, Schwelle, Tür, Zaun Grenzeid IV 1576 Grenzfrevler I 585, 940, 990, 1719; III 1140, 1157f.; V I 113,423, 779, 1580; VII488,844; V I I I 488, 517, 824, 828, 903, 1494; I X N. 821 Erlösung II 926 Feuermann II 1407 Grenzgang II 1681 Grenzkuchenlaufen V 677 Grenzkult III 1142 Grenzlauf III 1139 Grenzopfer III 1142 Grenzstein 1940; III 1137 ff., 1631; V I 904; V I I 648; V I I I 610,. 678, 1217, 1317f., 1366 Heilung durch G. III 1152^ horchen IV 315 Hufeisen IV 446 Kreuz-Zeichen V 547 Ohrfeige b. Setzen V I 1217 Flucht u. Verfolgung II 1656 Übertritt III 1150 Umgang V I I I 1343 f. Grenzwirtshaus: Hölle IV 196 Grenzzauber III 1153 f. Grenzzaun VIII 368 Grenzzeichen IX 51 f. Wolf IX 793 Gresenhadern V 906 Gret, lange VIII 1385 Grete V 1637 Gretchentracht VIII 1104 Grettir I 228; IX N. 365

Greulich, Joachim, Prophet I X N. 75 Griechen: Wetterwahrsagung I X 541 Witterungskalender I X 545 Gries V I I I 183 Grießblümel VII 1021 Griff ΙΠ 1159 s. a. berühren, greifen Grille ΠΙ 1160fif.; V 447; V I 1600; V I I 1128; V I I I 807,837,838,876,877; V I I I 882, 924, 996, Ii34 Grillenkönigin VIII 846 grima V 1770 Grimhild V I I I 1 1 1 3 , 1114 Grimmelshausen, J . J . Ch. v. I X 8 ff. grimnir V 1770 Grimoire (Geisterbeschwörung) II 404f.; ΙΠ 1169ff.; V I 1393 Grimmen s. Bauchweh Grind (Ausschlag) ΠΙ1172 f.; VII 1492, 1490; VIII 147. 340 Grindkraut V I I I 12 Grindsegen s. Krankheitssegen Grinkenschmied I 1079 Grippe III 1173f.; VII 877 Gritlibenzen IX 275 Grodelkraut s. Quendel Groppe s. Kaulquappe Groppenfastnacht II 1564 Groschen: Teufels-Gr. V I I 1645 s. a. Geld, Münze Grosseibeere s. Stachelbeere Großeltern: Hemd III 1716 s. a. Großmutter, -vater Großfrauentag V 1677 Großjahre IV 595; VI 1493 Großkellnerin V I 1545 Großknecht VIII 580 Großmutter I 1608; III 1175f.; V I 152; VII 562; IX202, 265 Überrock d. Gr. VII 753 Teufels Gr. VII 578 s. a. Großeltern Großvater III 1176f.; V I 204, 709, 952 f.; VII 928f.; VIII 802, 1512, 1625 s. a. Großeltern „Großväterchen" (Hausgeist) VI 1188 f.

groß werden—Grütze g r o ß werden ΙΠ 1174f. Grübchen VIII 124 im Kinn IV 1394 G r u b e : Wolfsgruben IX 733 G r u b e n m ä n n c h e n s. Berggeister G r u m m e l s t e i n I 1414, 141g G r u m u s m e r d a e III 1178f.; I X N. 816 s. a. Kot g r ü n I 1366; II 1192, 11*99; III 1180ff., 1554, 1889; IV 536,577 ;V 270, 1193, 1767; VII 316,917,1010, 1209; VIII 679, 839,978, 1458» J 594; IX 59» !33> 145; IX N. 579 Auge III 967 Haar III 1253 Höllenwiese IV 194 f. Hose IV 403 Hut IV 521 Kleidung VII 749, 1477 Kranz III 1551 Malachit V i556f. Männchen, grünes VII1184 Maus VI 46 Netz d. Zwerge I X Ν. 1108 Sarg VII 945 Seife VII 1626 Speise VIII i87f. Strumpf VIII 547, 548, 552 s. a. Farbe G r a n d e l (Schmerle) III 1186; VII 1236 G r u n d g a r b e II 951 Gründling III 1186 grundlos VIII 603, 1404f. Gründonnerstag II 332, 335; III 1185, 1186ff.; VI 880, 1318Γ.; V I I 1643; VIII 656, 724, 1117, 1456, 1458, 1489 Angst I 436 Äpfel, geweihte, essen VI 1383 Apostelkuchen I 554 backen I 772 f. Bienenzauber I 1241; II 341 Blumen säen I 1434 Brennessel I 1555, 1558 Bretzel I i57of.; IV 988 Brombeerstrauch f. d. Taubenschlag I 1583 Brot VI 1317 Christussuchen VIII 589 Ei I 1492; II 608, 609, 611,

612, 633, 641, 642, 1206; III 1902,V 575 Erbsen säen V 52 Erbsenbrei I 1541 essen II 1052 fasten II 1239 Fußwaschung III 236f. Geburt III 409; IV 43 Glockenwanderung VII 773 f· Glucke setzen I 1686 Grünes essen V 434 Heilzauber VI 433 Heischegang IX 938 Honig IV 301 jagen IX 621 Judenwerfen III 1654 Kartoffelsetzen IV 1023 Korb mit Speise f. d. Armen V 241 siebenerlei Kräuter VII 1701 Kuchen V 671; VI 1562, 1564 Kulttanz VI 873 Kümmelplätzchen V 806 Leinsaat V 1177 Mahlzeit V i495f. Maulwürfe vertreiben I 920 Milchhexe I 1734 Misthaufen umwandeln VI 851 Myrte VI 717 Nägel schneiden II 1501 Obstbaum binden VI 1170 Osterei VI 1329 Petersilie VI 1529 Pfannkuchen VI 1552 säen VIII 85 Schlangensegen VII 1198 Schlüsselblume VII 1230 Schnittlauch VII 1283 Speise VIII 188 Spiegelzauber IX N. 556 Spinat VIII 263 Stachelbeere VIII 351 Stechpalme VIII 363 Steinwerfen VIII 414 Svitek VIII 720 Tierkastration IV 1072 Wäsche waschen IX 97 Wasser trinken III 1685 s. a. Feste, Ostern u. d. Einzelartikel Grundspiegel IX N. 551 Grundstein III 1560, 1562; VII 1095 Hammer III 1372

131 s. a. Hausbau Grundstück, verfluchtes II 1649 G r ü n d u n g : Kirche IV 1397 Gründungs-Pflügung VIII 1339 Gründungssagen VII 873 Schleier VII i2i4f. Taube VIII 704 s. a. Kirchenbau G r u n d w u r z e l VII 976 g r ü n e Wiese VI 272, 1408, 1414; VIII 1088; IX 620; I X N. 487 Jude IV 817 s. a. Asphodeloswiese g r ü n e Zeit IX 991 Grünfink ΠΙ 1196f. s. a ( Hänfling G r ü n h ü t e l IX 391 Grünkohl I 1545; V 69; VI 1029, 1663; VIII 431 s. a. Kohl Grünling III n g 6 f . G r ü n m ä n n e r VII 749 G r ü n p e c k , Josef, Prophet,

IX N. 75

Grünrock III 1182 G r ü n s p a n V 838 Grünspecht I 1252f.; VII 429, 1218 Grünwasengang II 342 G r u ß (grüßen) III 1197ff.; VI 1360; VII 1671 Abwehr der Pest VI 1508 Badende nicht grüßen VI 840 Bergmannsgruß I 1086 Kuß V 848 f. Mond VI 536 Ostergruß d. Sonne VI 1355 dem Sterbenden G. mitgeben VIII 454 an Tote VIII 1029 Tränengruß IX 326f., 333 Verbot des G. I 995; III " 9 7 ff· Wacholder gr. IX if. weiße Jungfrau grüßen IX 313 Wöchnerin begrüßen IX 706 s. a. Besuch G r u t b i e r I 1514 G r u t r e c h t I 1514 Grütze I 1539, 1543; III 1199«.; VI 288, 609, 1480; VIII 182, ii19;

132 I X N . 513, 515, 517, 524, 525, 530, 884 f. d. Bär I X N. 893 Julgrütze I X N. 886, 941 d. Kobolds I X N. 469 f. d. Niss I X N. 523 Weihnachtsgrütze V 502 f. Grützwurst IX 874 Gechirrblätz I 400 Gstampe I 25; V I i554f., 1591; VII 532, 1463; VIII 1334 s. a. Stampa Gsundtierle I 628 Gudmund I 231, 625 Gudrun VIII 1113 Freitod IX 671 weinende G. IX 325 Gueg V 1808 Guga Pir, indischer Heiliger IX N. 101 Gugel VIII 1136 Gugelmänner IV 538 Guegen V 1806 Gugenralnbabeli VI 987 guggern V 746 Guggusbrot VI 1325 Gulden VIII 669 s. a. Geld, Münze, Taler gullaldr VI 1496 Gullfaxi III 922 Gulllnborstl (Freys Eber) IX628 Güllkraut VI 1084 Gullwagen IX 271 Gummischuh VII 1079

Grütze—Gyromantie Gumpel VIII 313 Gundelrebe I 1381, 1382; II 558f.; III 1203ff.; VI 139, 329, 351, 1064, 1065, 1691, 1707; VIII 1586; IX 562, 760 Gundermann s. Gundelrebe Gundisheer VII 744, 1472 Gundisvolk s. wilde Jagd Gunreben VI 312 Günsel II 594; ΙΠ 1207 s. a. Frühlingsblumen Guotisheer s. wilde Jagd Gurfel (wunde Mundecke) ΙΠ 1207 gurgeln: mit Pferdeschaum VI 1643 Gurke ΠΙ 1208f. s. a. Gemüse Gürtel m 1210ff.; V 998; VI 458; VII 1579; VIII 790, 1377» !454> 1622 Brautgürtel IV 1515; VII "57f-> 1533 Eselshaar-G. VII 1430 ewiger G. II 1093 gläserner G. IX 129 aus Hirschleder IV 107 Hubertusgürtel IV 432 Keuschheitsgürtel V 567 Kraftgürtel I X N. 304 Laubgürtel V I 1507 Liebesgürtel V 1288 lösen d. G. VI 829 Mannergürtel IV 1513; VII 1096

Mariä G. VII 1413 aus Menschenhaut III 1456, 1584; VI 860 Orenda V I 1304 Pirminsgürtel VII 34 Quecksilber-G. VII 416 aus Robbenhaut VII 743 Verena-G. VIII 1564 Weidenrute IX 243, 244 des Werwolfs II 1475; ΙΠ 1212 s. a. Band, binden, Kleidung, Schleier, Schuh Gürtelflechte III 1227 Gürtelgewand III 1221 Gürtelkinder III 1223 Gürtelkraut III 1227 Gürtelrecken III 1222 Gürtelrose III 1227 gut ΙΠ 1230f. Gütchen (Dämonenname) IH 1233ff., 1289; V 31, 372; VI 1189 s. a. Heugütel, Jütel, Hausgeist, Erdleute gute Leutlein VIII 716 Gütel s. Gütchen, Jutel guter Heinrich HI 1236f.; VI 1062, 1707 s. a. Ampfer, Brennessel Gutnächte (Hofabende) III 635, 1238 Guz s. Gibel Gwerb, Rudolf ΙΠ 1238f. Gyges VII 718 Gyromantie (Kreiswahrsagung) IH 1239f.

Η H a a k s c h (Popanz) Π Ι 1239 H a a l g e i s t V I I I 1262 H a a r I 1307, 1650; I I I 1239«.; V 723; V I 191, 269, 840, 950, 960; V I I 584, 723, 825, 926, 1392, 1478; V I I I 333,470,626, 1478; V I I I 333, 470, 1021, 1136, 1145, 1285, 1293, 1445, 1507, 1552, 1556, I5 8o > i 6 6 5 ; I X 19. 247 abgeschnittenes Η . 1 9 5 ; I I I 1258fr., 1550; V 526; V I I I 254 abschneiden I 100ff.; V 4'5 s. a. H . schneiden Achselhöhle VI 882 vom Alraun I X N. 998 Altjungfern-H. I X N. 144 als Amulett TV 1300 anbrennen (ansengen) I 1144; V 1263; I X 789 als Aphrodisiacum I 525, 527 Augenbraue I 7030". Ausfall I 1247; V I I 742, 744 ausgekämmtes Η . V 232 Bärenfett I 902 Bienenhaare I 1228 f. d. Bienen I 1239 Blutegel I 1442 Bockshaar I 136; V I I 1447, 1536; I X 922, 927; I X N. 591 d. Buschweibchens I 1714 dickes Η . V I I 626 Eheorakel I X N. 942 im Ei II 628 einnähen VI 943; I X N. 269 Entfernung I I I 1244; VI 456 d. Erhängten III 1456 Eselshaar II 1006; V I I 819, 1430 falsche H . III 1244; V I I I 444

färben V I I 455, 1268 Fohlenhaar II 1701 gelbes H . I I I 581; I X 58 (s a. goldenes H.) gelöstesH.VI 881,883, 893, 896, 907» 909, 9 " » 914 Gelübde I I I 627 f. Glockenzauber V I I 774 goldenes Η . I 1407; I I I 922; VI 565 (s. a. gelbes H.)

vor d. Gottesurteil das H . scheren VI 828 graues H . I I I 1124; V 1 1 1 4 im Hagelkorn I I I 1668 Hasen-H. I I I 1522; I X 588 d. Haustiere f. Gewöhnzauber IV 1157 Hexen-H. I 758; I I I 1918 d. Hildegard V 503 Hollezopf V I 1483 Hopfenzauber IV 3 1 1 f. Hundehaar IV 476, 477, 481, 1227; V I I I 530, 554 d. Judas IV 801 am jüngsten Gericht H . sammeln IV 895 des Kalbes f. d. Kette d. K u h IV 1281 Kamm IV 942 ff. kämmen IV 945ff.; I X 152 f. Katzenhaar IV 1113, 1116; V 1461 Kissen V 214 Klette im Η . IV 1528 Klettenwurzel IV 1530 des Kobolds V 37 Kranz V 400 krause Η . IX 848 kräuseln mit Tropfbier I 1281 d. Kröte V 623 Krötenblut, f. Ausfall V 622 d. K u h V 774, 784; VI 339· 1179, 1473» 1475; I X N . 589 Leonhards-Zauber V 2161

Liebeszauber V 1290 Locke in den Mund stecken IX766 Mähnenhaar V I I 1342 Mairegen z. Förderung des Wachstums V 1540 d. Markttieres IV 1 1 7 1 , u64f. des Maulwurfs V 345 Mechthildenhaar VI 62 Menschenhaar im Vogelnest I 753 f. Münze im Η . I 1502 als Opfer I I 971; I I I 1243, 1263, 1266 ff. Pappelsalbe VI 1390 d. Pestfrau V I 1509, 1510 Pferdehaar V I 1605, 1638, i67of., i675f.;VII 1442; V I I I 1306; I X 971 — Entwicklung zum Aal IX843 Roßhaar s. Pferdehaar Reh-Η. V I I 619 d. Riesen X N. 1123 rotes Η . I 776, 784; IV 826; VI 172; V I I 802, 803; V I I I 1488; I X 252; I X N. 579» 984 als Saite V I I 889 für Schadenzauber II 185; V I 1379 f. Schamhaare VI 974 scheren VI 828 Schlange, Entstehung V I I 1120 Schlangenhaar VII 1151 Schlangenhaut-Pulver in d. H . streuen V I I 1152 schneiden I 100 ff; II 344; I I I 65f.; IV 948, 989, 1318; V 415, 1685; VI 495, 1209; V I I 642, 1419, 1686; V I I I 79, 1242, 1590; I X 106; I X N. 147,668,670, 671, 803, 804 s. a. abschneiden d. H .

134 in d. Schuh einnähen VII 1337 Viehaar im Brautschuh VII 1328 schwarzes H. VII 1443f., 1453 Schweine-Η. VII 1487, 1488, 1492 f. unter d. Schwelle legen VII 1528 Schwund IX 248f. der S i f V I 743 Teufelshaar auf den Wolfszähnen IX 721, 722 Tier-Η. VIII 782 Totenhaar V 1100, 1116; VIII 530 an die Tür hängen VIII 1188 verbranntes Η. I 1374; II 470, 1592; IV 946, n64f.; IX N. 1100 vergraben IV 1153; VII 1526, 1527, 1528 verkaufen IV 1185 verschleppen durch d. Kröte V613 verstecken III 1551 Viehhaar I 738 waschen IV 497; VII 968 der Wasserfrau IX 131 des Wassermanns IX 128 Weichselzopf I 305 weißes Η. I 924, 1431; IX 351, 358 „Wichtel" VII 1647 Wieselhaar IX 588 Wimper I 706 Wolfshaare IX 765, 789 Ziegenhaar IX 901, 903 d. Zwerge IX N. 1026 s. a. Bart, Dreckapotheke, rasieren, Rasiermesser u. d. Einzelartikel Haarbrot I 1636; V 684 Haardämon: Fledermaus II 1584^ Haaregreifen VI 1280 Haargütel III 1289 s. a. Gütel Haarhammel I 704 Haarschuhe III 1430 haarig: rauhe Leute VII 532 Haarnadel III 1289; VI 924, 932; VIII 1135, 1488 Haarraufe III 1430 Haarschmuck III 1289; VII 1260

Haar—hagazussa Haarstern VIII 424 Haartracht III 1257 f. s. ä. Haar Haarwirbel III 1248; VII 1628 Haarwuchsmitt2I III 1242; IV 1121 Haarwurm IH 1289f.; VII 1497; VIII 557, 836; IX 848, 862 Jebela IV 641 s. a. Grind Haber s. Hafer Haberbrot IX N. 1059 Habere dabere (Zauberworte) III 1290f.; VIII 349 Haberfeldmeister III 1291 Haberfeldtreiben (Rügegericht) III 671, 1291; V 1823; VIII 842, 1492 Habergeiß I 27; II 1075; III 1291 ff.; IV 37, 1266, 1329; V 299; 310; VI 595) !209; VII 1232; VIII 798, 893, 950; IX 16, 201, 345, 556, 566, 898, 911, 924, 934 s. a. Korndämon Häberle II 551 Habermann (Hauskobold) III 1294 Habermann (Beschwörungsbuch) III 1294; VI 585, 591; IX 202 Habersau VII 1506; IX 623 Haberstroh s, Hafer Habi massa denti (Zauberworte) III 1295 Habicht III 1295f.;VIII 202, 385, 704, 833, 884, 1633 Kuckuck als Habicht IX 890 s. a. Vogel, Weihe Habichtskraut III 1296 f., 1719; IV 1133 s. a. Hartheu Häbilherlisl IX N. 462 Habitmänner II 1245 Habsucht III 567f. s. a. Geiz Hacke I 744; VII 1521; IX N. 291 Schlögelhacke VI 1223 d. Stampa VIII 355 Stockhacke VI 1213 Hackelberg I 1060; IV 1480; VI 420; IX 618, 621

s. a. wilder Jäger Häckelfrau IX 14t Hackemai III 1470 Hackemann V 265 hacken: Rüben-Η. VII 840 Häckerling (Häcksel) ΙΠ 1299; VII 1000; VIII 1492 s. a. Spreuer Hackmesser V I 197 Häcksel IX N. 489 Hackwein IX 315 Hadad I 168 Haddingr VII 879 Haderkraut V 867 Haderwerfen VI 1286 Hades VII 690; IX 111, 664 Hading VI 1412, 1414 Hadrian, Horoskop IV 357, 370 ff. Hafen s. Topf Hafenschnellen IX N. 793 Hafer I 1265; III 787, 1300ff.; VI 98; VII 409, 763, 814, 1481, 1686; VIII 303, 432, 1499; IX N. 148, 150, 181, 517, 541, 888, 890, 939 Blatt des H. f Preisorakel IV 1163 Geburtsorakel VI 1622 Liebesorakel VI 886 Puppe aus Η. I 1577 Schaukelzauber VII 1018 schwarzer Η. IX N. 489 Weihe VIII 434 mit Zeichen IX N. 301 s. a. Getreide, Körner, säen, Roggen Haferalte I 893 Haferbock VIII 1517, 1528 Haferbraut V 284 Haferbräutigam V 1799 Haferbrei I 1537, 1540, 1545 Hafergais VIII 1517 Haferkönig V 280 Haferkranz I 893 Haferkuchen V 668 Hafermann V 279, 259 Hafermehl VI 109 Hafermonat I 565 Haferschlehe V 564 Haferschwimmen VI 1285 Haferweihe III i 3 0 i f ; VI 1680 Haftelrock VII 750 Haftgeld IV 626 hagazussa V 1763 f.

Hagebart—Hahnenbrot Hagebart V 1764 Hagebottel IX N. 380 Hagebuche s. Weißbuche Hagebutte IV 493; VI 138, 345» io35, 1473; VII 1088; VIII 183, 431; IX4 vergraben IX N. 589 s. a. Hundsrose Hagedorn I 114; IV 991, 1491; V 425; VI 1191; VII 727, 808; IX 496, 908; IX N. 585, 806 s. a. Hundsrose, Weißdorn Hagel III 1304ff., 1375, 1449; IV 54; VII 585, 1378, 1628; VIII 644, 664; 1X44,96,231,242, 523» 530 Abwehr I 1113, 1126; III 1311fr.; VI 845; VII 1270, 1312 — Beil VIII 404 — Beil u. Ofenschaufel VI 1202 — Brotschüssel I 1620 — Maulwurfsfell VI 13 — Messer u. Gabel IV 1054 — Ofengabel VI 1201 — Priester VII 314 — Robbenfell VII 743 — Schildkröte VII 1073 Brandopfer I 1489 Brotkorb ins Freie Stellen bei Η. I 778 Hexe III 1861 d. Hinteren weisen IV 63 Hirsch- u. Pferde-Gerippe VI 799 Johanniskraut III 1488 Kesselhaken IV 1278 rote Farbe VII 814 Schlüsselzauber VII 1227 Segen gegen Η. IX 552 Speiseopfer IX N. 535 Spiegel als Abwehr IX N. 571 Tischtuch-Zauber VIII 966 Weihwasserkessel IX 289 Wermut IX 500 Wöchnerin IX 707 s. a. Gewitter, Schnee, Wettergespenst, Wetterhexe, Wetterkunde Hagelcharaktere III 1320 f. Hagelfeier III 1314^; VIII 1683

Arbeitsverbot I 571 Hagelfeuer III 171 s. a. Hagel, Hagelzauber Hagelfirtig II 1350 Hagelkörner (Hagelsteine) I 1303; III 1283, 1309, 1312, 1321, 1668; V 444; VI 1198; IX642 Hagelopfer III 1311 Hagelrad III 13i 4 f.; IV 733; VIII 72 Hagelrind III 1316 Hagelsegen: Mermeut VI 182 Hageltag I 1354 Hagelwolkenführer III 1313 Hagen VIII 177Γ; IX 178 Hagestolz II 170; V 1003, 1526 unlösbare Aufgabe I 674 s. a. Junggeselle, alte Jungfer Hagg IV 60 Häggele IX 140 Häggelenacht III 1321 Häggemanne IX 135 Haggennasenacht III 1321; V 1792 Haggeri V 1792 Hägglätä III 502 Hagith (Planet Venus) III 1321 f.; VII 16 Hagmaier IV 628 Häher III 1322f.; IV 1240; VIII 1459 Blendstein I 1395 Hahn I 1403, 1413; III 434, 511, 1325ff., 1470; V 424, 1305; VI 50^ 850, ΙΙΟΙ, 1266, I4I2f., 1520; VII 482, 854, 1004, 1156, 1168; VIII i94f., 209, 527» 754, 786, 796, 798» 824, 903, 922, 938, 942, 962, 1062, 1339, 1343, i359> 1385. ! 5 0I > ΐ δ ^ . 1523. I673, 1739, !752; IX N. 250, 984 Alektryomantie I 255 fr. mit Balken IV 1453 Basilisk II 600ff. Basiliskenei I 935 an d. Bergmannslampe V 895 Blut VI 1515 Brauthahn VIII 587 aus Butter I 1756 d. Edigna II 558

135 Ei des Η. I 497; II 600f.; III i337f.; VI 1591; VII 1043; VIII 357; IX 617, 658 ' einmauern VI 30 Erntehahn V 292 ff. fur Erntemahl V 1498 Ernteorakel V 285 Feder II 953 Geschlechtsteile des H. als Aphrodisiaca I 528 Gichtübertragung III 838 Hahnenkamm III 1336; VII 812 Kapaun IV 968f. Kirmeshahn IV 1422, 1425 Knoblauch f. d. Hahn V 1 krähen I 1680; III 1326, !334» 1335» 1340ff·; VI 421, 4 3 6f., 777f.; VIII 1265; IX N. 936 auf d. Kreuzbaum V 486, 497 Leber des Η. V 982 an d. Leiter festbinden V 1203 auf d. Maibaum III 153 Muskatnuß einwachsen lassen VI 691 Osterei VI 1329 im Osterkuchen VI 1316 f. Pest als Η. VI 1505 f. d. Pest VI 1519 als Reittier VIII 828 roter Η. II 1417; VII 799, 801, 803, 814, 815; IX 133, 170, 639 schlachten VIII 446 schwarzer Η. I 1616; IV 60, 610, 725; V 1620; VI 1461, 1722; VII 1438; VIII 1540; IX N. 526 an Sichel binden IX N. 423 streitender Η. VIII 536 in d. Stube I 1173 als Vegetationsdämon II 952f., 960 Verkaufszwang IV 1181 Wassermann als Η. IX 133 f. Weinfaß II 1231 weißer Η. VIII 1300; IX 344. 345, 351 Wetterhahn IX 519 s. a. Hahnenkrähen, Hahnenschlagen, Huhn, krähen Hahnenbalken III 1336f. Hahnenbrot VI 700

136 Hahnenei I 497; II 6oof.; Ill 1337 f.; VI I 5 9 i ; VII 1043; VIII 357; IX 617, 658 Hahnenfeder II 953 Hahnenfuß (Blume) III 1338f.; VIII 749 Hahnenkäfer V 1530 Hahnenkamm III 1336; VII 812 Hahnenkampf III 1339f.; IX N. 408 Hahnenkönig VIII 1381 Hahnenkrähen III 1326. 1334, 1335, 1340ff.; VI 777 fr.; VIII 1265 im Brunnenschacht I 1680 erstes Η. VI 421 vor Mitternacht VI 436f· Hahnenmahl V 1495 Hahnenreiten VIII 1343; IX 269 Hahnensporn VI 700 Hahnenstechen III 298, 299 Hahnenstein III 1344f.; IV 78; VII 1708 Hahnentanz III 1345f. Hahnentritt III 521, 1346f. Hahnewackel III 1332 Hahngreifen VIII 561 Hahnhasch V 294 Hahnmaus II 1580 Hahnorakel I 18 Hahnrei V 745; IX 727 Hahnschlagen I 620; III 1343f.; IV 718, 1422, 1424; V 351, 1317; VI 1344; VIII 259, 907; IX 49; IX N. 795 Hut als Siegespreis IV 530 Hahnstern VIII 460 Haidnickel VII 383 Haifisch II 1536^; III 1347f. Zähne II 1716 fr. Haimonskinder: Reinoldus VII 637 Hain, heiliger I 477, 915; III 1348ff.; VI 1009, i m ; VIII 494, 858, 916; IX N. 132 s. a. Baumkult Hainbuche VI 1058 Haingang VIII 1231 Hakelmärz IX 140 Häckelmutter IX 149 Haken III 1354; VII 1441 Doppelhaken IX N. 266 Kesselhaken IV 1269 fr.

Hahnenei—Hammer d. Kinderschrecks IV 1367 Ösen u. H. ins Hühnerfutter III 1354; IV 1155 Hakenkreuz III 381, 592, 1078, 1354f.; V 545; VI 1306; VII 477; VIII 1185; IX 267, 269, 271, 2 7 5 f.; IX N. 889 s. a. Sonnenrad Hakenmann I 1677; II 984, 1690; III 1356; IV 1371; IX 156, 161, 199 s. a. Wassermann Hakon J a r l III io4f. Haksch V 298 Halbfasten: Burgbrennen I 1712 Halbgott III 953 Halbmaske V 1781 Halbmond VI 91, 204, 515; VII 1314 Gebäck I i6i4f. Halbroß IX 67 Halbtrauer VIII 1138, 1139 Haidan I 231 Haldechrut IX 135 Haldengeschrei IV 1441 Hälebock V 993 hälen III 1299f. s. a. Kastration Hälfeuer I 1489; III 1315 Halleluja (begraben) III 1356f. Hallgartnerin V 1645 Hallojäger VI 420 Halloren: Kuchen V 646 Pfingstbier IX N. 253 HaUrad VII470 Halluzination II 746; VI 399, 7745 VII 348f., 847, VIII 360 Halm III 1357ff;, 1388, 1443 letzter Η. II 947f., 949, 952 Roggenhalm VII 764 s. a. Getreide, Gras, Gräser, Heu, Rasen, Stroh Halmbock IX 898, 913 s. a. Korndämonen Halmorakel VI 1279 Halmstier V 300 Hals III 1362 ff. nackter Η. VI 840 Raupen um d. H. hängen VII 542 roter Streifen VII 807 s. a. Halskrankheiten, Kröpf Halsabstoßen II 853 Hals-u.Beinbruch VII1037

Halsband I 871; III 1363; VI 1700; VII 1439, 1261 f. aus Bernstein I 1092 blaues Η. I 1373 d. Haustiere I 872 f. rotes Η. I 866f.; VI 975 der Ziege IX 910 s. a. Band, Schmuck Halsblätterli VI 1699 Halsbräune VIII 747 hälsen s. würgen Halskrankheiten II 684; III 1364^;VI i n , 607; VII 768,810; VIII i46f., 533, 571; IX 249 abbinden I 12 Band I 871 Blasius I 1360, 1364 blaue Wickel I 1378 Sackband IX N. 118 s. a. Hals, Krankheit,Volksmedizin Halstuch III 1366f.; VI 458; VII 1157; VIII 551, 1065, 1136 d. Braut I 1532; IV 1297 Männerhalstuch IX 705 rotes Η. VII 821 des Toten V 1065 Wind einknoten VI 1588 s. a. Kopftuch, Schmuck, Tuch halten: des Leichenzuges V U56f. Haltergild IV 1147 Haltersegen VIII 1389 Haly IX516 Hamadryaden VI 149 Ηam an VII 852 Hämatit VII 1259; VIII 662 s. a. Blutstein Hamingja VI 760 f. Hamlet IX 676 Hammel (Schöps) III 1367f.; IV 137, 138; VII 642; VIII 137 Kirmeshammel IV 1422 als „Wolf des Feldes" IX 756 s. a. Lamm, Schaf, Widder Hammelfleisch VIII 206 s. a. Fleisch Hammelmaus III 1161 Hammeltanz V 1253f. Hammer I 476, 730, 1154, 1519; III 1370ff.; VI 1454, 1665, VII 554;

Hammer—Handtuch V I I I 403, 406, 711, 982, 1422 auf d. Amboß I 359 Blitz I 1401 gottgeweihter H. III 1064 hölzerner Η. V I I I 1196 Kreuzhammer V 545; V I 458 Teufelshammer V 1239 Thorhammer I X 976; I X N. 267 d. Zwerge I X N. 1057 s. a. Amboß, Keule, Schlegel, Schmier, Thor Hämmerlein (Hämmerling) III 1376f. Hämmerlestag V I 1 1 1 2 Hammerschlag I 986; V I I 1094, 1095, .1097, 1110, 1685; V I I I 1248 Hammerschmied I I I 768 s. a. Schmied Hammerwurf I 743, 744, 1155; III 1139, 1372; I X 35; I X N. 1130, 1132 Hämon V I I I 1289 Hämorrhoiden I 171 f.; V 25; V I 396, 500; V I I 791, IOOI, 1031, 1404; V I I I 1211, 1560; IX 82 s. a. Ader, goldene Hamster III 1377f.; V I I I 805, 873, 874 in der Hand sterben lassen IX 855 Hana (Zauberwort) III 1379 Hand III 331, 506; 1379«.; V I I I 1004, 1189 Aal f. Kraftzauber I 3 Abdruck d. H. auf Stein V I I I 392 abgeschlagene Η. I X 51 besehen d. Η. V I I I 525 Diebszauber II 23of. entblößte Η. I 1429 f. falten I 1327; III 1394 Faust II 1269 Feige II 1305fr. Floh II 1634 Form III 1382f. Geisterhand III 528f. glühende Η. VII 929 aus d. Grab wachsen V 1094; VII 1100 auf Haarnadel III 1289 Handgelenk III 1384f., 1437 harnen in d. Η. V I I 868; IX 104

heilkräftig III 73of.; V I I Ö20f. hineinsehen in d. Η. II 1489 in d. Hosentasche stecken V I I I 669 jucken IV 793f., 798 kalte Η. I 1496; V I I I 1006 Kinderhand I 1433 kitzeln IV 1435 klatschen III 1394 f. aufs Knie legen I 1014, 1015 des Kobolds V 36 über Kreuz die Hände reichen V I I I 525 Kröte i. d. H. sterben lassen V617 Leichenhand I 728; V 1038, 1040 f., 1053, 1054, 1100; V I 704; V I I I 1027, 1065, 1067 linke Hand I 1462, V I 123, 1710 Maulwurf f. Kraftzauber V 456; V I 12, 20 Maus in d. Hand sterben lassen V I 56 meineidige Η. V I n6f., 119 offene Η. V I I 584 rechte Η. I 1345; I X N. 149 mit Salz abreiben V I I 903 des Selbstmörders V I I 1633 siebförmige Η. V I I 1680 als Spiegel I X N. 549 spucken in d. Η. V I I I 335, 337 teigige Η. V I 1168, 1169; V I I I 719, 722f·, 764 Tier in der H. sterben lassen V 617; V I 56; V I I I 804f., 808 verhüllen V I I I 1605f. waschen I 708; III 1392; V I 140; I X 103, 109 des Wassermanns IX 129 weißer Fleck auf der Η. IX 351 Wurm in die Hand binden IX855 zittern V I I 1031 s. a. Chiromantie, Finger, Gebärde, Handschlag, Körperteile, rechts, links Handauflegen I 1124, 1165; II 872, 1452; III 1393, 1398 f. Adoption I 196

137 s. a. berühren, besprechen, Hand (heilkräftige) Händedruck, d. Freimaurer III 36 Handel IV 1134 fr. mit d. Agnus Dei I 216 Hausierer III 1572 Reliquienhandel V I I 682, 683 Scheinhandel V I I 1480 s. a. Kauf, Verkauf Händelheller III 1406 handeln s. feilschen Handgeld II 256f., 259; IV H38> ii39> " 4 0 , 1167, 1168f.; V I I 1024, 712 anspucken III 606 Handgelenk III 1384^ 1437 Handgriff IV 1167, 1168, 1169 Handglocke V I 652; V I I I 1444 Handhauer V 260 Handkauf IV 1167, u68f. Handkuß V 847, 849 Händleinspfennig III 596f. Handleser I X N. 823 Handlinie V I I I 1740 Handmühle IV 1382; VI 602 Handlungszauber I 385, 39 iff· widersinnige Handlung IX N. 856 Handrücken III 1384 Handschlag III 140 Iff.; IV 1138, 1139; V I I 557, 561, 564, 1095; V I I I 532, 1132; IX 296 Handschuh III 1388, 1404ff.; IV 328; V 711; V I 1452; VII 815, 1266, 1448; V I I I 719, 1203, 1606, 1752; I X 7 f. Alpfangen I 304 Bandhandschuh I 1148 des Berggeistes I 1073 f. d. Bräutigam V I I 561 eiserner Η. V I 1482 d. Freimaurer III 37 Kröte im Η. V 615 f. d. Leichenträger V 1139 f. d. Meerfrau I X 4of. der Thekla VIII 755 Toten-Η. I X N. 421 s. a. Hand, Kleidung Handspanne VIII 124 Handtuch I 1729; III 863; 1412f., 1425; V 243 >

138 1502; VI 367; VII 853, 947, 1235; VIII 526, 969; IX N. 398 abtrocknen I 123 ankleiden d. Braut IV 1498 aufhängen am Fenster VIII 453 mit Fransen V 894 beim Leichenmahl V 1089 d. Leichenträger V 11-39 f. Luftfahrt V 1593 melken IX N. 582 s. a. Tuch u. die Einzelartikel Handtuchmelken III 150, i860; VI 303, 316; IX 105 Handwahrsagung s. Chiromantie Handwerker III 1413ff. Feilenhauer II i3iof. hänseln III 1461 Maurer VI 28 f. Schmied IX N. 257 fr. Schneider IX N. 269 fr. Schreiner IX N. 389 fr. Schuhmacher IX N. 391 f. Steinhauer IX N. 595 Umzüge VIII 1394, 1396 Zwerge als Η. IX N. 1057f., 1084 s. a. Kaminfeger, Leineweber, Schmied usw. Handwurm IX 849 Hänekled V 1073 Hanf I 532; III 850, 1435ff.; V308; VI 258,493, 1707; VII 540, 1168; VIII 1178;IX 907 Fimmelfrau II 1468 säen V 1543 Schafläuse-Orakel VII 990 für Schwitzbad I 829 wälzen im H.-Feld VI 885 s. a. Flachs, Lein, Fruchtbarkeitszauber, spinnen Hanf-Ei II 613; III 1437 Hanfhechel VII 1101 Hänfling III 1438; VIII 252, 527 s. a. Grünfink, Leinfink, Stieglitz Hanföl VI 1238, 1239 Hanfstengel, weißer IX 341 Hanftanz III 1435, 1436 hängen III 1438 ff., 1512; IV 37 ff. Galgen III 258 fr.

Handtuch—Harn mit Hund IV 502 Kleid, neues IV 1472 — d. Neuvermählten IV 1499 in die Luft h. VII 1079; IX 101 in d. Schornstein IX N. 288f. Wolf h. IX 790 s. a. anhängen, Galgen, Hingerichteter hängen bleiben III 1460 Hängeschlinge II 488 Haniel I 384, 385 Hanisch, M., Prophet, IX N. 76 Hannotte-Schurn VIII 500 Hannsenwein IV 751 s. a. Johannisminne Hans V 1637; VIII 717,886 f. Heiling VIII 422 Heilingsfelsen I 653 v. Sagan IX N. 252, 253 Hansblume I 1411, IV 1445 Hänselmännchen V 279 hänseln III i428f.; 1461 ff., 1601; IV 1422; V 1549; VI 1662; VII 756, 1084, 1103; VIII 520, 538, 764, 1364, 1508, 1509; IX 236 alte Jungfern h. I 341 Braut IV 159 heben III 1603 Holunder IV 266 Hut IV 531 d. Jüngsten IV 858 Katzenmusik IV 1126 Kette beißen IV 1286 an Maria Verkündigung V 1689 Märzengans V 1732 Palmesel VI 1382 Sack IX N. 118 Schlegel IX N. 255 schnellen IX N. 273 s. a. Deposition, Näckerling, Handwerker, Jünglingsweihe, Spott Hansenwein s. Johannisminne „Hansl am Weg" V 24 Hansmuff VIII 1124 Hanswurst V 1798 Hanuel (Haniel) III 1465 Hapora Fapora Sapora (Zauberworte) III 1465 Häppe V 299

Här I 1493 Harald VII 881 Adoption I 195 Harfangbüschel V 1500 Harfe III 1465ff.; VI 679, 1457; VII 889 aus Blitzbaumholz I 1421 des David VI 531 s. a. Musik, -instrümente Harfe, Frau s. Frau Harfe, Perchta Harfenjungfrau: Erlösung III 1607 Haridrava II 22 Harkbüre, weissagende Bäuerin IX 367 Harke III 1468f.; VI 139 Harke, Frau s. Frau Harke, Perchta Harkelmai III 1470; V 303 Harkenbohrer VIII 1191 Harleianus (Cod.) IX N. 597, 600, 637, 704 Harlekin V 1772f., 1804, 1823, 1840, 1851 Harlungenberg I 1049 Harlungensage: Eckart II 541, 543 Haoma VIII 1482 Harmageddon (Megiddo, Karmel) III 1470f. Harn (harnen) I 303, 536, 537» Γ2475 II 1454» 1585; III 1472ff.; 1610, 1611, 1456, 1458, 1459; V 6 1 5 ; VI 276, 349, 433, 905, 1513, 1688; VII 700, 1029, 1157, 1171, 1342, 1438, 1491, 1492, 1493; VIII 418, 727, 810, 1115, 1495» 15 60 , i5 6l > ^ 8 3 Bocksharn ins Ohr träufeln IX 929 Gelbsucht heilen III 576, 577 f·» 586 gegen Halsgeschwulst II 469 f. Hexenprobe VII 970 d. Kastraten IV 1071, 1072, 1073 d. Kinder IV 1295 kochen VI 1159 — mit Mutterkraut VI 702 Kreisziehen V 466 f. Kuchenbacken V 687 Kuhharn V 837; VI 340, 346 Linsenprobe V 1310 des Maultiers VIII 1409

Harn—Haselhuhn d. Maus VI 33, 43 Milch mit H . mischen V I 280, 288 Nesseln in H . tauchen V I I 1109 Pferdeharn VI 1643, 1644, 1646; I X N. 290 räuchern I 1188; VI 454 des Schweines I 1198 f. Sterbe-Orakel VI 367; V I I I 451, 1010 des Stieres als Aphrodisiacum I 527 trinken VI 1158 vergraben I 520 verhexen V I I I 1590 waschen mit Η . V 434; I X 105 Wildschweinharn I X 627 Ziegenharn I X 909 s. a. Dreckapotheke h a r n e n (Harn) III 1472«., 1720; VI 77, 507, 860; V I I 504; V I I I 1263; I X 233; I X N. 806 durch den Ärmel I 580 f. vor d. Backofen I 768 auf d. Besen I 1143 auf Birkenblätter I 1337 auf Birkenkranz I 1338 auf Brennesseln I 1559» 1560; VI 904 durch d. Ehering VI 1015; VII 708 auf Flachs V 1685 während d. Gottesdienstes IV 1413 i n d . Hand V I I 868; I X 104 an d. Kirchentür IV 1419 auf d. Kreuzweg I 715, V 526 auf eine Kröte V 433 in leeres Grab I 1197 auf Leber V 983 a u f d . Lindenstamm V 1308 Mitternachtszauber VI 433 auf Nesseln VI 1013 in Pfahlloch VI 1549 in Pferdeschädel V 234 f. beim Pflanzen d. Petersilie VI 1528 auf Rasen I 1389 auf Salz u. Erde VII 914 auf Taubnessel V I I I 706 auf die Weinreben I X 336 in Zaunrübenstand I X 887 H a r n p r o b e : mit Malven V '559

H a r n r u h r III 746 H a r n s a m e n VII 1021 H a r n s t e i n (Blasenstein) V I I I 404 f. H a r n v e r h a l t u n g V I I 727 H a j m w i n d e VI 195 H a r p a VI 467; I X 238 Harpersdorfer Bauernprediger IX367 H a r p o k r a t e s V I I 1470 H a r p y e n V I I 1573; V I I I 842 H a r r a P f a r a (Zauberwprte) III 1484 h ä r t e n : Menschen h. I X N. 262 f. H a r t b a u m V I I 498 H a r t e n a u III 1194 1484; I V 938; V I 329, 1064 s. a. Hartheu Hartherzigkeit III 567; V I I I 421, 517, 1637, 1647, 1725 s. a. Geiz H a r t h e u (Hartenau, s. d.) I I I 1298f., 1484ff.; V 442; V I I I 744, 1125; I X 76 H a r t h g r e p a I I I 1174 H a r t h ö r i g k e i t VI 1158 H a r t l i e b , J o h . III 1491 f. Pyromantie V I I 405 f. Spiegelwahrsagung IV1102 H a r t m o n a t II 1275; IV 630; VI 1155 H a r t r i e g e l III 1493f.; VI 437 H a r u s p i c i u m (Eingeweideschau) III 1494f. H a r z III 1502ff.; V I 1064, 1467; VII 1536; V I I I 1445; I X 928 vom Kirschbaum IV 1432 Myrrhe VI 714 räuchern I 1202; VII 1490 H a s c h i s c h II 750 H a s e I 1734; II i o n f . ; III i 5 o,1504ff.; IV 583f.;V 648;'VI 532,578,724,744, 1101; V I I 429, 994; V I I I 133, 205, 208, 327, 385, 456, 638, 795, 798, 802, 812, 826, 829f., 833, 838, 841, 901, gi8f., 994, 1365» H I 3 . r425> 1632; I X 15, 604; I X N. 250 Auge als Amulett I 702 als Bäcker I 758 Butterhase VI 32ι

139 dreibeiniger Η . V I I 328, 1682; V I I I 823 eierlegender Η . VI 1380 einbeiniger Η. V I I I 835 entzauberter Η . VI 860 im Ernteschlußbrauch V 296 f. ewiger Η . II 1095 feuriger Η . I X N. 531 Fleisch des H. als Aphrodisiacum I 526 b. d. Geburt III 414 Hasenscharte s. d. Hexe als Η. I 784; VII 1059; I X 503 Jagdzauber IV 577, 578 Korndämon V 257, 291 Märzenhase V 1728 Leber des Η. V 982 Nebel brauen VI 985 Tier d. Ostara V I 1314 Ostergebäck VI 1325 Osterhase VI 1329 f. Osterei VI 1329^ Petersilie, Lockzauber VI 1530 Pfote I I I 1507, 1517, 1522; I X N. 486 rote Blume I X 133 rotes Halsband I 867 schlachten im Stall I X N. 594 Teufel als H. I I I 1448, 1451 Zähne ausbeißen I 1017 s. a. die Einzelartikel H a s e l III 83of., 1527ff.; V 443, 1661, VI 327, 328, 331, 337» 338, 346, 388, 807, 1059, 1266; VII 545» 554» 707» n ° 5 , ' » 3 . Ii 14, 1119, 1150, 1156, 1179, 1181, 1536; VIII 78, 166, 701, 719, 848, 1422, 1630 f.; 1 X 3 , 4 , 13, 198, 3 11 » 34°; I X N. 207, 493 Alraun I 319 Grenzziehung I I I 1630 Hirtenstab IV 131 Peitsche VI 1475 Rinde I 533 Schlange u. Η. VII 1127 Wünschelrute I X 824, 828, 829 s. a. Alraun, Haselnuß, Haselrute, Haselwurm, Mistel, Wünschelrute H a s e l h u h n VII 1117

140 Haselmaus III 1542f.; VII 514; V I I I 869 Brühe von Η . I X 778 Haselmistel VI 388 Haselnuß I I I 850; IV 716; V 443; VI 1047, 1366, 1367, 1512, 1569; V I I 540, 881, 1521; V I I I 1129; I X 71; I X N. 397, 959» 985 s. a. Hasel Haselrute I 404, 1402, 1410, 1729, 1740, 1755; I I 1340, 1343; I I I 937; IV 540, 1365, 1491; V 570, 648, 886, 1482, 1542, 1546, 1674; VI 310, 337, 429. 1373, 1377» 1384; V I I 29, 1441 bunte Η . II 1191 dreijährige Η . II 448 z. Feenfangen II 1293 geweihte Kute II 1311 f. im Heilzauber II 491 schneiden in d. Karwoche IV 1028 Werkzeug d. Hexe II 546 s. a. Hasel, Haselnuß Haselschlange IV 1028; VI 1362 H a s e l w u r m I 1396; II 387; VI 388; V I I 1117, 1147, 1148; V I I I 845, 1460; I X N. 62 Haselwurz I I I i54if., 1543f.;V 985, 1559; V I I I 1423; I X 562 Haselwurzbier I 1280 H a s e n a m m e IX 586 Hasenbrot III 1545; IV 1393, VII 959 Hasenfrau III i5o8f.; V 75 Hasenfuß VII 651 Hasengebäck III 1505 Hasenhirte IV 129 Hasenklee V I I 959 Hasenkohl VII 1171 Hasenmund VI 703 Hasenohren III 1546 s. a. Gebäck Hasenpappel V 1558, 1559 Hasenscharte III 1512, 1546; V I I 1419, 1422, 1543; V I I I 1157 Haspel III 1547f.; VII 758 Haspeldrehen II 221 hassen I I I 337, 1548

Haselmaus—Haus Katholik u. Protestant V 178 f. häßlich VI 897 Haßjäger s. wilder Jäger Hasta, Haver, Schaver V 1565 Hattkönig V I I I 184 Haube IH 1548 ff.; IV 514fr.; v 237, 414, 415; V I I 1372; V I I I 1103, 1599, 1602 f. alte Jungfern IV 1077 Anastasiahäubchen I 396 des Bergvolkes V I I I 1485 aus Fell V 1786 Glöcklerhaube V I I I 1384 Helmhaube V 1847 f. d. Tote V 1071 weiße Η . I 969, 1430; I X 348 s. a. Glückshaube, Haubung, Hut häubeln I I I 1549 Haubenbands- Gerechtigkeit I I I 1549 Haubenküchel V 1272; VI 1562; V I I I 196 Haubenlerche: Pestvogel VI 1505 Haubung II 1654f.; V I I I 586 s. a. Haube hauchen 11020,1165,1354!".; VI 623, 765; V I I I 1514, 1599 „Anhauch" I 710 — d. Zwerge I X N. 1060 in d. Mund h. VI 625 Muttermal VI 704 Orenda VI 1302 f. d. Pestfrau VI 1509 durchs Schlüsselloch V 688 s. a. Atem, blasen Hauchseele V I I 522 h ä u f e l n : d. Hirten IV 135 Haufenwolken I X 810, 812 Häufungszauber II 705; I X N. 333 Haulemutter IV 1441 Haulenmännchen V I I I 479; I X N. 1016 Haupt s. Kopf Häuptling V I I I 630 Mana VI 1297 suchen V I I I 589 H a u s III 1552ff.; VI 1268 abbrennen VI 1032 Abort I giff.

altes Weib als Erste im neuen Haus I 348 Asyl I 646 Balken I 856 fr. bauen s. d. Bauopfer I 962 ff. Besen, alter, für neues Haus I 1136 Bett I 1184 f. Dach II 115fr. Einzug V I 487, 560, 852 f. Eintritt V 530; V I I 1469 Einzugsmahl V 1501 Feuersbrunst II 1415fr. Firstsäule II 1526 f. Fremder I I I 76 gegenüber d. Friedhof VI 436 Garn ums H . spannen VII 1445 Geisterhaus I I I 497f., 529f. gemeines Η . IV 507f. Hechtkopf I I I 1609 heiliger Ort VI 1309 Herd I I I 1764f. d. Hexe I I I 1895 Hufeisen IV 438 Johannisfeuer IV 740, 741 Katze IV 1113, 1114 Kopf am Η . I X 50 Kreuzhaus V 481, 551 Küche V 644 f. Milchopfer f. d. Hausgeister VI 363 neues H . I I I 1765; IV 1159; VI 1203; V I I 767, 1512; V I I I 337, 908, 1248, 1249, 1270; I X 686, 690 (s. a. Wohnungswechsel) Nobishaus IV 196 Ofen VI 1186 ff. Palm einbauen VI 1371 im Paradies VI 14.44 Pferdeschädel am Haus V I I I 435 Reste d. Judasfeuers IV 806 Richtfest I X N. 1003 f. Salz als Schutz VII 903 Schornstein I X N. 285 fr. Schriftzauber I X N. 345 f. Schürze heraushängen V I I 1370 Schutzzauber VII 1390 f. Seelenhaus VI 1415 silbernes Η . I X N. 930 Spukhaus V I I I 346 f. Stube I X N. 782 f.

Haus—Hausschlange aus Teig als Geschenk IX N. 959 Trauerhaus V 1043; VIII "34 Treppe VIII ii45f. umkreisen VIII 1336 f. umlaufen (-wandeln) VIII 1301» i333f-> !363> J372fverfluchtes Η. II 1649 f. Wacholder einbauen IX 7 Wasser im Η. IX 108 Wasserschlange IX 198 Weihnachtsreinigung IX N. 874 Wermut ans H. hängen IX 500

Zimmermann IX N. 1002 f. s. a. Bau, Dach, Herd, Hausbau, neu, Schwelle, Stall, Tür u. d. Einzelartikel Hausaltar I 326 Hausbalken s. Balken Hausbau III 71, 1558ff.; VII 935 s. a. Bauopfer, Haus, Umzug Hausbier I 1514 Hausbrief III i575f. Hausbrot I 764, 1592, 1605, 1624 Hausbutz VI 1199 Hausdach s. Dach Hausdrache Glühschwanz IX N. 462 f. I&usecke s. Ecke Hausen (Fisch) ΙΠ 1567 f. Hausevangelium II 1088 Hausfrau II 1765 ff. fuhren d. Kuh um d. Dunghaufen V 776 Käseprobe IV 1061 Vieh u. Geflügelverkauf IV I i8of. s. a. Arbeit, Ehe, Familie, Frau u. alle einschlägigen Artikel Hausfrosch III 712 Hausierer: Jude IV 830 s. a. fahrende Leute Hausgeist I 229f., 593, 1080; II ii5ff., 146,939» 1575; III 475, 541, 1552, 1557, 1558, 1568 ff., 1765 f.; V 1795; VI 147, 775, 777, 1188; VII 803, 883, 1303» !33 6 ; VIII 492, 612, 638, 644, 679, 682,

741, 840, 1048, 1053, 1080, 1083, 1106, 1145, 1299, 1303, 1315, 1333, 1353» 1362» !453 f ·; i x 981; IX N. 875, 1015, 1018 am Abend I 25 Alraun I 3igf. backen I 757 im Backofen I 783 im Balken I 856, 857 Basilisk II 603 f. Bocksgestalt IX 917 Branntwein I 1499 Brot I 768, 1633 Buko I 1700 Buttergrütze I 1726 buttern I 1732 Dach II 115 Däumling II i77f. Drachen II 391 f.; IX N. 462 f. Eckerken II 550 Eichhörnchen II 659 Erdleute II 910, 914^ Fängge II 1187 Fegmännchen II 1299f. Feuerbock II 1404 futtern IV 765 Gebildbrot III 392 Gesang IX N. 463 Goldemer III 927 Gütel III 1234 Habermann III 1294 Hase III 1517^ Heimchen III 1162, 1167 Hemd des Η. I 867 Heugütel III 1822 Hirsebrei IV 118 Honigopfer IV 297 Hut IV 521 Jüdel IV 833 Kesselhaken IV 1271 f. Kleideropfer IV 1487 f. Klopferle IV 1542 Kobold V 29 fr. als Krähe V 358 Krapfen f. d. Η. V 428 Kröte V 628 Kuchen f. d. Η. V 654^ lachen V 871 f., 882 Marienkäfer V 1696 Mehl-Opfer VI 95 Meister Hämmerlein III 1377 Milch VI 255, 353 Mistkäfer VI 394 Mönch VI 477

141 Nachtfrau VI 794

Opfer für d. Η. I 1539Γ;

II 5475 IV 609; V 1491; IX N. 498, 521, |522f., 527f., 894f., 1070 pfeifen VI 1580 Salamander VI 457 Schlange VI 323; VII 1140 speisespendender Η. VIII 225 vertreiben III 501 weiße Maus VI 47 Wiesel IX 594 Wolf IX 746 Wurm IX858 Wurst IX 865 f. Zaunrübe IX 885 Ziege IX 912 s. a. Dämon, Kobold, Flaschenteufel, Zwerge u. d. Einzelartikel Hausgemeinschaft VIII i653f., 1654 Hausgerät s. Gerät Hausgiebel III 1570f. s. a. Dach, Giebel, Haus, Hausbau Hausgötze I 352, II 741 Hausgrille s. Grille Haushalt: Mond-Beachtung VI 489 f. Verkaufsverbot f. H.-Gegenstände IV 1180 Hausherr s. Man Hausierer III 1572; VIII 1402 s. a. Bettler, Dieb, fahrendes Volk, Zigeuner Hauskröte s. Kröte Hausmarke I 1299; III 1573f.; IX N. 325, 596 Kranz V 424 s. a. Eigentumsmarke Hausmittel s. Volksmedizin Hausnudeln VI 1162 Hausotter VIII 919 Hausopfer III 1574f. s. a. Teufelsbrücke Hausotter III 1557 Hausrauch VII 521 Hausrichte VI 1017 Hausschatz (Zauberbuch) III 1575 Hausschlange III 712; VI 358; VII 1118, 1124» 1139, 1140, 1143, 1144, 1145, 1157, 1164, 1176; VIII 791, 821, 855, 859

142 Gesang der Η. IX N. 482 Hausschmiedlein VIII996; I X N. 528 Hausschmuck VII 1262 f. Haussegen II 77, 203; III 1555,1575f.; VIII 1199; IX N. 346 Brotanschnitt I 458 Gottes Auge I 701 Haustier VI 146; VIII13151". Angang I 424 anmelden des Sterbens des Hausvaters V 1571 Blasius I 1361 böser Blick I 6g8f. Brigitte I 1577 Brot I 1649 als Erstes in d. neuen Wohnung IX N. 959 füttern an Weihnacht I X N. 889 f. Gewöhnzauber VIII 1320, 1490?. Haarzauber III 1285 Katze IV 1107 fr. Kesselhakenzauber IV 1275 Kettenzauber IV 1281 Kind u . H . IV 1319t Knoblauch V i f . Krippe s. d. Kuh V 768 fr. Lamm V 890 f. Martin als Patron V 1710 Nikolaus als Patron VI 1089 Ochse VI 1177 fr. Ohrmarken VI 1219 als Opfer I 785; II 967; VIII 901 f. Pferd VI 1598 fr. Prozeß gegen Η. VIII 930 Schaf VII 974f. Schere als Schutz I X N. 148 Schießpulver als Heilmittel VII 383 Schutzzauber VIII 1318 schwarzes Η. VII 1446 Schwein VII 1470 f. Speise f. d. Η. IX N. 506, 5" Spiegel IX N. 573 Tod ansagen I 1153; VIII 989 Trauer d. Η. VIII H34f. Verbote IX N. 806 Verhüllung VIII i6o8f. wecken VIII 982 Weihnacht IX N. 947f. Ziege IX 898 f.

Hausschlange—heben Zwerge als Pfleger I X N. 580 s. a. Austrieb, Kuh, Landwirtschaft, Pferd, Schwein, Vieh usw. Haustür s. Tür Hausurne III 1533; VI 88 Hausvater V 1571; VIII 1503 f. Hausvätertag IX 238 Hauswalter V 29 Hauswarnung V 1501 Hausweihe III 1565f. Hauswiesel II 1206 Hauswolf s. Howölfli Hauswurz I 532, 1412; ΙΠ 1576ff.;IV46o;VI 1017, 1214, 1266; VII 800,833, 981, 1437, 1702, 999, 1410; I X N. 586 Hauszeichen III 1555; IX N. 317 Haut IH 1581 ff.; VIII 790, 1639, 1643, i644> i649> 1650 des Aales I 3 abziehen IV 1459; VIII 1245, 1639 Büffelhaut IX 344 Ausschlag III 1583 einnähen in Tierhaut IX 127 Ei-Η. VII 1389 Eselshaut VII 629 Fohlenhemd VI 1647 d. Gehängten IV 46 geschundene Η. VII 1076 Hirschhaut IX 779 Kopfhaut VIII 1455 Krötenhaut V 624 Kuhhaut V 786f.; VII 1630; IX 982; IX N. 309 Menschenhaut I 447; IV 46; V 1099, 604; VI 860; VII 1340 Milchhaut IX N. 533 Ochsenhaut VI 90, 1180, 1181 f. Rattenhaut VII 520 Reh-Η. VII 1249 d. Salamanders VI 457 f. Schlangenhaut I 1264, i426f.;VII 1143, 1151 f., 1152, 1167; VIII 539, 557, 646f., 804 Schuhe VII 1339 f. Tierhaut IV 1092; VIII 811, 1352 f.

vergraben VII 1529 Wolfshaut IX 767, 779 s. a. Fell, Glückshaube, Leder Hautkrankheit I 806; IV 698; VI IOI2f., 1218; VII 1249; VIII1572; IX 247 f. Hautwurm IX 849 Havamal VIII 1109 Havlata Pavlata, Prophet I X N. 76 Hax pax m a x (Zauberworte) ΙΠ 1586f. Hebamme I 729; II 900; I I I 791, 792, 1587ff.; IV 1314, 1350, 1355» 1357» i 3 5 8 f . ; IV 1387f.; VI 620, 622, 697, 765, 777, 905, 1408,1409; VII326, 572, 860, 936,1096, 1543, 1677; VIII 443, 557, 663, 961, u 75, 1308, »309f·. 1366. 1383^» 1508, 1599, i655f., 1744, 1751; I X 144, 149, 442; I X N. 1053 Amnion I 370 besprechen I 1162 Blutstein I 1456 b. d. Erdleuten II 917 Glückshaube III 892 Käse IV 1063 Katechismus des Albertus Magnus I X 3 Kinder kaufen IV 1177 Kind „verkaufen" IV 1181 Kleidwechsel IV 1492 Kreuzdorn V 505 Laterne V 1244 Muttermal vertreiben VI 704 Nadelzauber VI 931 pfeifen VI 1589 Windsegen IX 645 f. d. Zwerge IX N. 1074 s. a. Geburt, Wöchnerin, Pate, Taufe heben III 1463, 1603ff.; V 1512; VI 1347 Hände zum Himmel heben VII 584 Kalb über die Kuhh.VI 138 Klotz IV 1554 Leonhardsklotz V 1219 Neugeborenes IV 1317 Pfennig, gefundenen, aufheben III 1618

heben—Heiligabend s. a. tragen, Krankheit, Leichenzug, Sarg, u m tragen H e b e s c h m a u s VI 1017 Hebräerchen (Jüdel) ΠΙ 1608; I X Ν. 581 s. a. Gütel Hechel III 1608 H e c h e l - G a u g g l e V 1800 Hecht II i 5 3 i f . ; I I I 1608ff.; VI 1158; V I I 604, 803; V I I I 225, 840; I X 134; I X N. 274 Enthexung' I I I 1808 Leber IV 639; V 978, 981 Leidenswerkzeuge Christi im Kopf d. Η . I I 79; V 1706 Hechtblase: Imoi IV 676 H e c h t s c h m a l z III 1242 Hecke s. Zaun H e c k e m ä n n c h e n III 625f.; V I I 392; I X N. 1099 s. a. Hecketaler Heckenrose IV 491fr.; VII 621; IX 445 s. a. Hundsrose Heckgeiß II 673 Heckpfennig III 1613fr.; V 1032; V I I I 2; I X N. 935 Hecktaler III 199, 604, 1613ff.; IV 404, 1182; VI 627, 1027; VII 902, 1233; VIII 668, 1367 Aalraupe I 5 Besen d. Kaminfegers IV 94°fgewinnen I I I 1584^ s. a. Geld Heckemännchen, Heckpfennig, Taler H e d e m ö p e l V I I I 949 H e d w i g v. Schlesien u. Polen III 1624f.; V I I I 787 H e d w i g s b r u n n e n I I I i624f. Hedwigssohlen I I I 1624^, 1625f. s. a. Gebäck, Gebildbrot H e e r : I X N. 485fr. d. Hedwig I I 1095 Lustration V 1468 Entsühnung oder Reinigung IV 1091 schlafendes Η . I 1062, 1064, 1066 des Todes I X N. 488f. s. a. Krieg, Militär, Soldat, wildes Heer

H e e r b r a n d V I I I 469, 474, 1737; I X N. 292 H e e r f ü h r e r : Standort I X N . 237f. H e e r h o r n IV 329 Heering, Christian, Weissager I X 367 f. H e e r m ä n n c h e n V I I I 865 Heerschnepfe I 1413; IV 3 5 / 3 7 ; V I I 1281 Heerstraße, unterirdische I X 217 H e e r w a g e n (Sternbild) I X N. 680 H e e r w u r m III 1626; VI 601 s. a. Mücke Heete-Koeken I X 207 „ H e e t w e g g e n " I I I 1625; I X 207 Hefe I 1258, 1265; III 1626f.; VII498 s. a. backen, Brot, Mehl Hefebranntwein V I I 857 H e g e l n V 1800 H e g u n g I 1155; HI 1628ff.; IV 126; V 476; V I I 558 Blitzeinschlagsstelle I 1405 mit Faden I I i i i s f . Grab I 986, 989 d. heil. Bezirks I I I 1661 Kreis V 4 6 3 f . Pfingsthege V I 1662 mit rotem Faden V I I 817 s. a. Faden, Furche, Grenze Hegungsfragen I I I 1628 H e h m a n n V 262 Heidekraut (Erika) III 1631 f . ; V I 1366; V I I 896; I X N. 1059 Heidelbe I I 760 Heidelbeere III 1632f.; V I 1525; I X N. 973 s. a. Schwarzbeere H e i d e l b e e r m a n n I 1630 H e i d e n I I I 1634fr.; I X Ν 976 Frau II 1733 fr. Heidenwerfen s. d. letzter H . I I I 1446 Riesen I X N. 1135 Schlacht I I I 1645f. Zwerge I X N. i m s. a. Christentum, Heidenwerfen, Quelle, Religion, Zigeuner H e i d e n b r u n n e n I I I i64of. Heidenelke V I 1002 Heidenfeuer V I I 1023

143 Heidenglocke III 1643^ Heidenhaus III 1643, 1652 H e i d e n j u n g f r a u I X N. 202 Rippe d. Η . I 656 Heidenkanzel III 1641 Heidenkirche III 1639^ Heidenlöcher III 1644 Heidenpotte I X N. 1042 Heidenschlacht III 1645f. H e i d e n s c h m i e d e III 1651 > I X N. 267 H e i d e n s t e i n e I X N. i m Heidentochter als Elster II 801 Heidentritt I X N. 1135 Heidenwecke IX 207 Heidenweibchen V 651; IX 932 Heidenwerfen III 1075, 1653ff.; IV 1553^; VIII 411, 414 Heiden-Wölfe IX 781 H e i d e w e t t e r , Margaretha, Prophetin I X N. 76 H e i d m a n n I I 1334; I X 11 Heidrek V I 1671 H e i d r u n I X 898 Heil V I I I 1441 Heil allen Schaden s. Sanikel Heil aller Welt s. Nelkenwurz Heilbringer II 1072 Heilbrot V 502; I X N. 404 heilen s. hälen, Volksmedizin Heilgötter III 946 Heilgürtel III 1226 f. H e i l h e m d III 1715, i728f., i73if. heilig III 1655; VI 1299f.; VIII 629f., 632fr. Heiligabend VIII 1744 Atem anhalten I 647 Bindenagel schneiden I 1333 Butter anschneiden I 460 Eheorakel V 674 Futter f. d. Vieh V I 1572 Getreide-Orakel V I I 765 Hemd I I I 1741 f. kehren IV i233f. küssen V 861 Lampe V 894 Liebesorakel VI 1285 Mahlzeit V 1493 f. Messer V I 203, 205 Mütter-Nacht VI 705

144 räuchern V I I 418 Ring-Orakel V I I 723 Rockenzauber V I I 754 Salz verschütten V I I 910 Sauerkraut V I I 960 schießen V I I 1065 Schuhwerfen V I I 1359 Tisch verlassen V I I I 963 Tischtuch-Orakel V I I I 968 Wäscheleine I X 101 Wünschelrute V I 900 s. a. Weihnachten u. d. Einzelartikel Heilige III 1668ff.; VIII806, 1449, 1496; I X 217 Augensegen I 718 Bär als Diener I 899 Epilepsie II 1172 f. d. fahrenden Volkes I I H34f. Fußspur I I I 240 gestohlenes Gut wiedergeben II 228 Halsweh I I I 1367 Hostie IV 42 if. Kalenderheilige IV 933 Kamm IV 943 kopflos V 216 Mäuseheilige V I 53 auf Münzen I I I 597 f. nächtl. Erscheinen V I 781 Nothelfer V I 1153^ Oswald I X 55 Pest-Η. V I 1512 Prozession IV 1406 Regenheilige V I I 579, 583 als Reiter V I I 646 Reliquien V I I 681, 683 schelten auf d. Η. V I I 1034 Schlachtenheilige I X N. 183 Spatzenheiliger V I I I 249f. Votive f. d. Η. V I I I 1760 Wallfahrt V I i3iof. Wolf u. Η. I X 752 Wurmsegen I X 86 χ s. a. Aberglaube, Christentum, Heiligenbild, katholisch, Monotheismus, Prozession, Reliquie — In d. Segen III 1673 ff. s. a. Segen Heiligenbild I 377, 1284f., 1289, 1303; III 1676; V I 781, 1524, 1538, 1720; V I I 686, 853; V I I I 588, 1199, 1388; I X 193; I X N. 853

Heiligabend—Heimgarten Blut I 1440 auf d. Brücke I 1660 Liebeszauber VI 923 Michael VI 232 f. Ölgötz VI 1247 Reliquie VII 684 Span vom Η. IX N. 492 Taufe des Η. VIII 1498 aus Teig VIII 757 trinken d. Η. VIII 1157 weinendes Η. IX 319 s. a. Aberglaube, Bild, Bildstock, Fetisch, Götze Heiligenblut s. Reliquie Heiligenbrief m 1676f. s. a. Amulett, Bibelamulett, Reliquie Heiligenbrot VIII 189 Heiligen-Geist-Fangen VI 1685 Heiligengrab im Heilzauber II 485^ s. a. Reliquie Heiligenkult VI 549, 552 s. a. Götze, Heilige, Reliquie Heiligenlose V 1376 Heiligenmedaillen s. Heiligenbrief Heiligenminne VI 377f. Heiligennamen II 1065; III 1677; IX N. 319, 321, 332 s. a. Name Heiligen-öl VI 1242 Heiligenschädel ΠΙ 1677 ff. s. a. Heiliger, Kopf, Reliquie Heiligenschein VII476 Heiligenstritzel laufen IX 947 heiliger Geist VI 624 aus Karpfenknochen IV 1009 Heiliger Rock II 79f. Heiliggeistloch IV 18 Heiliggeistwurzel II 841 Adler I 175 f. Biene I 1231 f. Birke I 1334 Feuer II 1394f., 1399 Fluß II 1690, 1693 Frau II 1734^ 1736, 1737, i739f-> i754fOrt VI 1309

Rabe V I I 433f. Storch V I I I 499 Taube V I I I 696 Wacholder I X 1 Zypresse IX 993 s. a. Abendmahl, Altar, Bild, Heiligenbild, Hostie, Reliquie, Kultus, Kruzifix, Religion, Christentum, Heiden usw. Heiligkreuz-Ergndung I 1353 Heiligtum: Fesselung II i347f· umspannen des Η. V I I I 1350 Heilkraft s. Volksmedizin Hellkräuter ΙΠ 1681 ff., 1752 abschneiden I 126 ausgraben III 921 sammeln I 35 s. a. Kräuterweihe, Pflanze, Tagewählerei, Volksmedizin Heilkuchen V I 108 Heilmittel s. Volksmedizin Heilquelle V I 1632f.; V I I I 593f., 921 s. a. Brunnen Heilring V 374 Heils-Eschatologie II 989 Heilsegen I 1357 Heilung s. Volksmedizin Heilwag III 1684f.; I X N. 931 s. a. Brunnen, Fluß, Osterwasser, Wasser Heilzauber s. Volksmedizin Heilziest V I 1214 Heimatsbrief V I I I 275 Heimaterde II 905 f. s. a. Heimweh, Erde Heimbrot I 1592 Heimchen I 229, 1049; III n6off., 1771; V I 171, 1721; V I I 859,984,1638; V I I I 821, 1050; I X N. 1021, 1034 Ghimken II 36 Perchta als Königin d. H. V I 1480 Schabe V I I 966 s. a. Grille Heimchenbann III 1169 Heimdali I 1054 Heimgarten V I I 754; I X N. 787

145

Heimkraut—Heißhunger

Helmkraut III 1237 Heimläuten V 939 heimlich III 1686f. s. a. schweigen

Heimskringla V 1755 Heimweh III 1687ff.; VII 9 1 6 ; V I I I 6 1 0 , 1205, i 3 4 7 f . , 1 7 2 7 ; I X N. 989 A b w e h r d. Η . I 8 7 3 ; I I 1 3 2 5 ; I I I 1 7 3 3 ; V I I 752 1374 — durch Asche I 6 1 5 — in d. Backofen kriechen I 786 — Brot u. Salz V I 943 — b. d. Dienstboten I I 269 f. — Kehricht I V 1228 — ind.Ofensehen V I 1195 — Salz I V 1490 — Schornstein I X N . 287 — b. neugekauftem Vieh I V 1 1 4 3 fr. Balkenzählen als Mittel ge gen Heimweh I 858 Besen I 1 1 3 6

Heimwehbrot I 1649; III 1692ff.; I V ia6f. s. a. Brot, Gebäck, Weihnachtsgebäck

Hein, Freund III 1694f. s. a. T o d

Heimchen III 1162 Heine Narro V 1797 Heini von Uri V I I I 1453 Heinz Hütlein IV 522 Heinzelmännchen I 757, 1 3 8 1 ; I I I 1 1 8 ; V I 273; V I I 749, 803; V I I I 328, 7 1 6 , 1 1 7 3 ; I X 956; I X N . 580, 926 s. a. Hausgeist, Kobold, Wichtel, Zwerge

Heirat III 1695ff.; IV 596:

V I I I 853, 1505, 1506; I X N. 831 Andreas als Patron I 402 f. Bären-Η. I 885, 886 zwischen Christen u. Heiden I I I 1649 Dreikönigstag I I 458f. E i I I 639f. Eidzauber V I I 558 Fastnacht I I 1256fr. in ein fremdes Dorf heiraten V 486 Haube I I I 1550f. Herbst und vVinter I X 667

Herdumgang I I I 1768Γ Hundstage I V 497 kehren I V I 2 i 6 f . Namensänderung d. Frau V I 963 Pfarrers-Tochter V I 1568 Sommerheirat V I I I 27 Tagewählerei I 407 des zum T o d Verurteilten I X N. 829 Wiederverheiratung d. Witwe I X 6 7 7 d. Wilden I X N. 974 in den Zwölften I X 992 s. a. Ehe, Hochzeit, Polterabend

Heiratsblume IV 1560 Heiratslos V 1382 f. Heiratsorakel I 414;

II

260 fr.; V I 1 2 5 9 ; V I I I 186; I X 668 Andreas nacht I 398 Apfel I X 6 8 0 Asche V I I I 3 0 5 ^ , 732 Augenbraue I 705 Besenrauch V I I 523 Besuch I 1 1 7 5 Birke I 1338 f. Bohne I 1474 Brosamen im Tischtuch I [608 Brot I 1645 — anschneiden I 459 Buchsbaum I 1695, 1696 Buchstabe I X N. 329 Efeu V I I 23 Gelreidekom V I I 771 f. Henkeltopf I X N. 482 Kuckuck V 7 1 5 Γ Mitternacht V I 437f. Nadel V I 932 Nuß I X 7 7 Ofenlopf V I 1202 f. Pauli Bekehrung V I 1463^ Rasen V I I 508 R i n g V I I 723 R ü b e V I I 841 Salzfaß I X N. 120 Schaf V I I 979f. Schimmel I X N. 178 Schuh V I I 1 3 2 4 f . Sichel I X N. 423 Speise I X N. 5 1 5 fr. Treppe V I I I i i 4 5 f . Wassermessen I X 120 Weinsuppe I X 295 Wucherblumenkranz I X 819, 820

Wünschelrute I X 839 Wurzel des Ampfers I 372 Zaunlatte I X N . iooof. Zettel I X N. 337, 373 Zwiebel I X 967 Zypresse I X 994 s. Eheorakel, Liebesorakel, Orakel

Heiratssegen III 1695ff. Heiratsverbot, d. Paten I I I 794 ffHeiratsvermittler I 582 rote Weste I X 507f.

Heiratszwangrecht II 566 Heischegang I 405, 6x8, 906, 1 1 8 9 , 1 3 6 3 ! . ; I I 289f.; I I l 4 4 2 ; V 1267; V I 1 3 5 3 , 1559» 1562, 1573, 1694, 1 7 0 3 ; V I I 1083, 1642; V I I I 144, 1 9 2 , 4 3 2 , 1 3 9 3 ; I X 869, 8 7 1 ; I X N . 499 in d. Adventszeit I 200 an Allerseelen I 272 Bäcker-H. 780 binden I 1 3 3 1 Gründonnerstag V I 1 3 1 8 d. Hirten I V i36f. Lätare V 921 f. d. Lehrer I X N. 395 Lied V I I I 6 1 3 ; I X N. 427,

893

d. Masken V 1 8 2 5 ^ , 1833 d. Metzger V I 230 Michaeli V I 239 Nachtwächter V I 810 Ostern V I 1 3 3 2 Petri Stuhlfeier V I 1534 Petrus Martyr V I 1540 Pflugziehen V I I 6 f. Rummeltopf V I I 851 der Schmiede I X N. 264 Seelenweck I X 947 Semperlaufen V I I 1040 Tierverkleidung V I I I 951 Weihnacht I X N. 871,* 872 Wolfsabiassen I X 788 Zaunkönig I X 884 ZimbertsLag I X 938 s. a. Beltelum/.üge Heischelied V I I I 6 1 3 ; I X N. 427, 893 heischen s. betteln

Heiserkeit III 1697 Heißenackermänndel V. 1590

Heißhunger III 570; IV 502; IX847

146 Heißwecken IX 207 Heißweckenschlagen IX 207 Heltmännchen III 1707 f. heizen IV 1236 der Badestube I 802 f. d. Riege VIII 754 s. a. Backofen, Feuer, Herd, Ofen Hekate VI 400, 958; VIII 862; IX 614; IX N. 318 Hei, Totengöttin II 1203; III 943; 1697f.; IV 206; V 1772; VI 160, 699, 1122, 1505; VII 1432; VIII 976, 1088, 1089 „ums Hei leiten" VIII 962 Hel-hestr IX N. 101 Helden III 1698f.; VII 874' 882; VIII 177; IX 16 Bart I 930 heiliger Η. IX 450, 456, 457 weinender Η. IX 326 Kult III 1668f. Sage VII 8 8 3 ^ 887f. — Schimmel IX N. 167 Sänger II 1131, 1145 s. a. Heroen Helena III 1702f.; V 582; IX N. 319 im Diebssegen II 245 Zaubertrank der Η. IX 302 Helena von Adiabne: Geheimschrift IX N. 305 Helenabrunnen III 1702 Helenenfeuer II 791 Helf Gott III 1704f.; IX 148 s. a. niesen, Erlösung Helgafell I 233, 1047, 1048, 1069; VIII 1473; IX 103 HelgiV 1209;VII io54;VIII 1108 Hjörwardsson IX 676 Hundingstöter IX 674 Heihaken s. Kesselhaken Heiige: Wochentage IX 689 Helios VII 275 Heliotrop III 1705 f.; VII 1259; VIII 662; IX 772, 773 Heijäger I 1490; V 304; IX N. 580, 875 s. a. wilder Jäger Helküchlein IX 277 hell II τ 192, 1203 Helladus, Thalia IX 384

Heißwecken—Hemd Hellbrunnen IX 194 Hellehund VIII 834 Helleite IV 1274 Hellewagen IX 31 Hellgrün III 1180 hellsehen III 773; VI 774; VII 343» 718, " 5 3 , I4 J 6; VIII n 6 f . , 307, 662; I X N. 820, 823, 938 am Abend I 34 durch Kreis V 474 Nachtwächter VI 810 durch Vierklee IV 1453 f. s. a. Spiritismus, Vorgeschichte, Weissager Helltag III 46 Hellweg VIII 577f., 1089, 1471 Helm: Eberhelm V 1847; IX 628 Helmhaube V 1847 Hörnerhelm V 1846 Seidenfaden um d. H. binden VIII 1307 unsichtbar machender H. VIII 1454 Heipferd III 848 Heischuh V 1054 „Heise" II 700 Helsenbeerrute VI 1366 Heiswecken VI 1053; IX 207 Helzbeerenöl I 737 Hemann (Spukgeist) III 1706f.; VII 848; VIII 1289 Hemd I 580fr., 1438, 1488; III 719, 1512, 1709ff.; IV 947, 1491, 1505 f·; V 1181 f., 1288; VI 561, 607, 905, 1168; VII 713, 751, 1446, 1466, 1536; VIII 647, 675, 732, 1301, 1378, 1589; IX 114, 238, 987; IX N. 932 Armsünder-H. VII 807 aufhängen d. H. am Wegweiser V 526 Bärenhemd V 1846 aus Birkenrinde VI 869 Brauthemd I 1529f.; VIII 1413; IX N. 269f. d. Bräutigams VI 942 Brosamen einnähen I 1639 Ghriasel-H. VII 651 Ghrisamhemd I 1101 übers Dach werfen I 1678 Eheorakel IV 1083

eingraben V 839 eintauchen in die Heilquelle I 839, 849 erstes H. III 1716, 1731 des Eticho VI 1185 am Feiertag genähtes H. VI 938 beim Flachssäen V 1185 Frauenhemd III 1731, 1743; IV 1316, 1507f.; VI 850, 905, 906 frisches Η. IX 691 Garten dreschen im Η. VII 1107 Glückshemd IV 1335; VI 946 des Hausgeistes I 867 im Hexenzauber III 1905 Hochzeitshemd V 242 ;VIII 1489 Hühner durch d. H. füttern VI 1013 Jagdzauber IV 577 Kampfhemd VII 1149 Kinderhemd I 838, 839; IV 1493 Knopf V 14 f. Krähenhemd V 358 Krankenhemd III i735f-> 1737 Kropfheilung V 654 Leichenhemd VIII 1621 Lein säen VI 1533 Liebesorakel VI 438, 885, 887, 1061 Loretto-Hemd VII 817 Männerhemd I 463, IV 1507f.; VII 833, 1369; VIII 1592 — nähen VIII 536 — plätten VII 295 d. Maria VIII 1178 Menstruationshemd V 434, 523; IX961 nähen II 1480; VIII 536; IX N. 269 f. Namenszug verbrennen VIII 1551 nasses Η. IX 98 neues Η. VI 1032; VIII 1412 Neujahr III 762 Nothemd VIII 1444; IX N. 933 f. d. Paten III 7970 f. d. Pest VI 1519 d. Pferdeknechts VI 1650 des Pfingstkindes VI 1686

Hemd—Herd Rabenhemd VII 436 reines Η. VII 935f.; IX Ν. 8ιο mit rotem Faden bindenV 15 Salz einbinden VII gi4 schütteln VII 1383 Schwanenhemd IX N. 243 Sterbehemd VII 825 f. d. Taufe I 1196 Totenhemd IV 1504; V 1066, 1073; VI 945; VIII 112, 1052, 1066, 1455; I X N. 584 — nasses VIII 1108 Totenmaß im Hemdsärmel V1855 umgekehrtes Η. VI 842,894 des Vaters f. d. Neugeborene IV 1316 vergrabenes Η. TV 27of.; VI 205 wechseln d. H. III 66 Wolfshemd VIII 1650 auf den Zaun legen IX 342 zerreißen VI 1079 Zwergenhemd IX N. 1054 s. a. Kleidung, Knopf, Nacktheit, Wäsche u. d. Einzelartikel Hemdsärmel I 145 Hemmkette III 432 Hemmschuh VI 1190; VII 967; VIII 372 Hengist III 1746; VIII 900 Hengst III 1745f.;VI 1598, 1599, 1641, 1646; VIII 921 schwarzer Η. VI 303 tränken aus Melkkübel VI 314» 315 — aus d. Milcheimer VI 337 s. a. Pferd Hengstfutterer VI 1662 Henkelbrot III 389 Henkeldei III 395 Henkelkreuz I 503, 549 Henkeltopf IX N. 482 Henkengehen III 1459 Henker I 1518; III 1441; IV 40; VII 1025; VIII 1399, 1400 s. a. Scharfrichter Henkersmahl III 1746f.; IV 38; IX N. 832 Henkerschwert VIII 642 Henkerswind III 1449 henno V 1773

Henne s.Huhn Hennekled V 1073 Hennengeier V 696 Hennenteufel I 294; V 765 Hennentod VIII 746 Henno IV 506 Henoch II 783, 784 Henricus de Hassia (Heinrich von Langenstein) IX 421 Hephaistion v. Theben IX N. 715, 719 Hephaistos VII 1256; IX 895 Hephata (Zauberwort) III 1748 Heptagramm s. Trudenfuß Heptameron (des Petrus v. Abano) III 1748f. Hera VI 252 Frau (Hurke, Harke) IX 604 Herakles VI 289; VIII 36, 948; IX 590, 592 Heraklius III 913 „Herbarius" VI 1705 Herberge, d. Handwerker III 1421 f. Herbrate I 716 Herbst III 1750«.; IV 605, 612 f. Altweibersommer I 352 fr. Bartholomäus I 931 Herbstmonat VI 1155, 1235; VII 1650 Herbstausleuchten III 1755 Herbstding III 1754 Herbsteinschnalzen IX 662 Herbstfeste III 1751, 1752, 1754f.; IV 616 Hirtenfest IV 135 Kirmes IV 1421 Herbstaussaat, Opfermahl V 1496 f. s. a. Ernte, Jahreszeit, Lostage, Martini, November, Oktober, September Herbstgarn I 353 Herbstgeißel III 471 Herbsthahn V 293 Herbstmai III 1756 Herbstnarr III 1756 Herbstzeitlose III 1757f.; IV 512; V 1547; VI 391, ^ S 0 ) 1706; VII 621, 756; IX 449 Herd III 1758ff.; V 644^, 1662, 1268; VI 1309;

147 VII 521; VIII 782, 962; IX 108 Asyl I 646 auskehren IV 1218 Backofen I 781 Besen verbrennen I 1144 Bräutigamszuflucht vor d. Hochzeit I 1528 Brautumgang IV 303 Dienstboten-Einführung II 268f. einnehmen d. Mahles am Η. II 272 Feuerbock II 1402 fr. Geisterort III 541; VIII 286 Gewöhnzauber IV ii54f. Hausgeist V 30; IX N. 1076 Herdfeuer II 1391 f., 1394, I398f., 1401, 1439 f., 1766; III 1761 f.; IV 149, 740; V 1728; VI 263; VIII 1553, 789 — Ahnensitz I 2 29 f. — anzünden IV 806; VI 1148 Hexenvertreiben mit Knochen V 10 Kalbsherz einmauern VI "79 Kessel IV 1255fr., i268f. Kind u. H. III 1772 f. Kindergrab I 992 knien IV 1577 Köchin V 48 Kräuterbeschwörung IX N. 143 Kuchen backen V 670 küssen V 852 löschen VI 1147 mit Milch spritzen VI 258 Ofen I 782f.; VI 1186 Opfer I 1585; III 1765; IV i27if.; IX N. 5i9f., 533 Reibezauber VII 624 Ruß VII 857 Sarg herumtragen V 1125 schwarzer Mann auf d. H. I 30 springen auf d. Η. VIII 186 spucken auf d. Η, VIII 340 Stein II 1402 Steinbeil neben d. Η. VIII 402 Sterbender am Η. VIII 454 Strohmann am Η. VI 1248 Toten aufbahren V 1051 Umgang I 233; III i768f.;

148

Herd—Herz

IV 152, 1091,1241,1274; V 1059; VI 849; VIII 1313» '315. 1316, 1340; VIII 1353, 1362 Wechselbalgzauber V 872 Wilenstein IX 602 s. a. Backofen, Feuer, Haus, Herdgeist, kochen, Notfeuex, Kesselhaken, Ofen, Schornstein Herda III 1794 Herdbegräbnis III 1760,

1767; V9 Herde s.Austrieb, Hirte,Vieh Herdeneber II 517 Herdfeuer s. Herd, Feuer Herdgeist III 1770f.; V 35;

VIII 1334 Herdmandli VI 94 Hergt VI 1320 Hering I 1541, 1545, 1722; III 1200, 1201, 1776 ff.;

IV 15485 V 922; VI 1035, 1285;VIII 182, 183,185, 845; I X 49; I X N. 528, 883, 890 Aphrodisiacum I 529 gegen Gelbsucht II 1315 Kopf III 1778, 1780f.,

1782 f. d. Pferd II I6I6;VI 1639 für die Ziegen IX 910 s. a. Fisch Heringskönig III 1782; VI 1526 f. Heringskopf III 1778, 1780 f., 1782 s. a. Fisch Herke I 932; VII 781 Herkules: Schriftbringer I X

N. 298 Herkulesknoten III 1216; Vi9f. H e r m a n n : Ebenblech als Opfer I X 41 Herrnannla II 1153 f. Hermännlisstein I X N.

1074 Hermelin I 1733; III1783f.; VIII 3 i 7 f . , 838, 865; IX 586 s. a. Wiesel Hermen I 477; VI 1547 Hermes VII 1676; VIII 828; IX 632, 823 s. a. Merkur Hermes Trismegistos III

1784 fr.

H e r m e t i s c h e B ü c h e r IV 23; VIII 770 s. a. Tierkreisbilder Hermetischer Verein I 252 f. H e r m e t i s m u s VI 1067 Hermigisel VIII 920 H e r m l e r k r a u t IX 583 H e r m o d VIII 1470 H e r o v. A l e x a n d r i a VIII

1669 Herodes VII 26 Jagd IV 1028 H e r o d i a s III 1790f.; VI 1483; VII 10; IX 638 H e r o d i s VII 776 H e r o d o t : Fischotter II 1569 Heroen I 465ff., III 947f.; VII 681, 683; VIII 960 s. a. Helden Heroen-Vogel VII 1574 Herolt, Johannes III 1791 H e r p e n t i l III 1791t H e r r III 1792f. Teufel IV 541 H e r r a d v. L a n d s p e r g tV 924 H e r r e c h n e n VII 1588 H e r r e n f a s t e n II 1247; III

116 H e r r e n l e b k u c h e n V993 H e r r e n m a h l I 43 H e r r e n p i l z s. Steinpilz H e r r g o t t s. Gott H e r r g o t t s b ä r t l e i n V 500 H e r r g o t t s k ä f e r VIII 899, 1050; I X N. 453 H e r r g o t t s o h r f e i g e VII m o H e r r g o t t s p f o s t e n III 1564 H e r r g o t t s R ü c k e n k r a u t VII

988 H e r r g o t t s s t e i n II 535; III 1793f.; VIII 391, 412 s. a. Belemnit, Donnerstein H e r r g o t t s t r ä n c h e n IV 1563 H e r r g o t t s t r i t t III 240 H e r r g o t t s w i n k e l VI 1370; VII 1263 Herrpolei IX 62 H e r r s c h a f t im Hause VIII

1198 H e r s b r u c k e r Schnecke IX

267 H e r t h a (Herda) III 1794 H e r t j e , Weissagerin IX 369 H e r z I 1279; II 702; III 1794«.; V 685, 977, 978, 1460; VII 1259; IV N.

816, 817

Aalherz I 4 des Auerhahns I 672 d. Bachstelze I 754 Bärenherz I 902 des Bläßhuhns I 1365 Bocksherz als Abwehr IX 925 Diebszauber II 234 doppeltes Η. VIII 441 des Esels II 1007 essen I 1435; II 1602 ff. Feindesherz-Orakel VI

1263 d. Fledermaus I 513; IV 1017; V 1426; VIII 1459; I X N. 417 des Frosches III 138 des Geifers III 458; VIII 539 des Hammels III 1368; VI

926 des Hasen III 1523 des Hechtes III 1609 Herzwurm III 1811 f.; IV

83; IX 846f., 860 d. Hirsches IV 105; VII 452 d. Huhnes IV 457 d. Hundes IV 475, 501 Jungfrauen-Herz I X N. 982 Kalbsherz IV 920; VI 1179 des Kaninchens IV 961 d. Katze IV 477, 1116, 1119; VIII 1457 des Kauzes IV 1196 Kinderherz VI 171 f.; VIII 1455 der Klara v. Montefalco V

1707 Kuhherz I 1755 der Lerche V 1220 aus Malachit V 1557 des Maulwurfs VI 13, 14, VII 1033 Mausherz VI 57 d. Opfertiers VIII 911 Pfefferkuchen-Η. VI 1571 Pferdeherz VI 1604, 1646 Rabenherz VII 445, 453, 455; I X 773, 777; I X

N. 852 d. Rehes VII 619 Schimmel-Herz I X N. 181 Schlangen-Η. VII 1153 in d. Schornstein hängen I X N. 290 Schwalbenherz VI 268; VII 1394

Herz—Hexe d. schwarzen Henne IX N. 541 d. Schweines IV 813; VII i486, 1487, 1493; IX 608 silbernes Η. VII 1259 Star-Η. VIII 358 aus Sternkoralle II 1710 Storchenherz VIII 505 Taubenherz IX 772 Tier-Herz VIII 804 des tot geborenen. Kindes VIII 1018 Treffzauber III 4 d. Turteltaube VIII 701 Uhu-Herz VIII 1293 von Ungeborenen IX N. 107 versteinertes H. III 981 des Wiedehopf III 133; IX 5 6 6 ; 567 Wieselherz IX 585, 587, 599 Wolfsherz VIII 20a, 804; IX 772, 777, 789 s., a. Eingeweide Herzblatt V 985 Herzbüchlein III 1813 Herzfett II 1375 Herzfinger II 1171, 1494; III 1796 Herzgebäck III 403 Herzgespann III 181 of., 1813f.; VI io8f., 1176, 1647, 1718; VIII 125, 962, 1155, II95 Herzgespannkraut I 1281 Herzkraut VI 128 Herzstein II i7iof. Herzstichzauber III 1801 Herzwurm III 1811 f.; IV 83; IX 846f., 860 Hesocke V 1073 Hesse, blinder VIII 646 Hetzmann VIII 1531 Heu III 1814f.; VI 434; VIII 534 Christ-Tau IX N. 897 Ernte III 1468^; i8igf.; VI 499 gestohlenes Η. VIII 368, 369 unter d. Kirschbaum IV 1429 mähen V 1485 f. Opfer IX N. 522, 535 Orakel IX N. 942 für d. Palmesel VI 1363

f. d. Pferd des Christkindes I X N. 992 unter d. Tisch legen IX N. 883, 890, 951 unters Tischtuch legen VIII '967 s. a. Gras, Halm, Heugütel, Heuernte, Rasen Heuberg (Hexenversammlung) III 1818 Heuchelgarbe V 1453 Heuerling I 928 Heuernte III i468f., 1819f.; VI 494 s. a. Heu Heugabel VIII 432 Heugütel III 1822; V 46; VII 1434 s. a. Gütel Heuler VIII 1074 Heulgrütze I 1543; III 1202; V 1502 HeulleherVII 1279 Heulmänner V 1148 Heulweiber IX 328 Heumonat IV 836 Heumütterli (Waldfrau) III 1822f. Heuopfer III 1820 Heupferd VI 1601 Heupudel V 274; VIII 841 Heuraxdax (Zauberwort) III 1823 Heusamen IX N. 591 Heuschrecke I 343f., 1173; III 1823ff.;V i28f.;VIII 619, 790, 846, 871, 877, 878, 887, 937, 1638, 1740 Flügelzeichnung IX N. 300 f. Vereinigung mit Erdwurm IX843 s. a. Grille, Heimchen, Insekt Heuwagen VII 29 Hevelius: Komet V 132, 154 ff. Hewlge IX207 Hexagramm I 297, 1698 s. a. Trudenfuß Hexe I 26, 133, 291, 1024, io4if., 1097, 1211, 1317, 1319, i385> Hfyf·, 1700; II 182, i342f-> i35>> i737f-> '747. !749f-> 1763; III 1827 ff.; IV i326f., 1328fr.; V i94f., 305, 818, 1508, 1610,

149 1764» 1793; VI 94, 105, >53. 192, 582, 624, 711 f., 763, 788, 818, 837, 856f., 943, 1018, 1024, 1196, i39 7 f.; VII 848, 870, 887, 913, 928, 929, 937» 1059, 1085, 1229, >232, 1233, 1245, 1263, 1264, 1281, 1296, 1307, 1312, 1322, 1367, 1403, 1442, 1519, 1526, 1527, 1528, 1530. 1536, 1537. 1557. 1560, 1576, 1603, 1621, 1667, 1668, 1680, 1682, 1700; VII 395, 464, 488, 502f., 514, 574; VIII 76, 83, 113, 142, 153, 166, 167, 187, 217, 2i8f., 225, 262, 264, 268, 326f., 327, 330. 332, 334. 350. 364. 370, 372, 79,3 391, 392, 417. 44 1 . 502, 512· 546, 548, 564. 572, 603, 613, 624, 625, 626, 627, 628, 646, 664, 685, 693, 697, 705, 7°7. 724. 725f·. 743. 74 6 . 755. 767. 771. 801, 803, 918, 822, 833, 841, 859. 883, 919, 955, 971, 980, 1048, 1169, 1183, 1201, 1208, 1261, 1267, i284f., 1288, 1302, 1322, J323. 1327. 1339, 1345, 1350, 1368, 1374, 1421, 1460, 1491,1548^ 1577, 1558, 1584fr., 1587, 1588, 1589, 1601, 1632, 1641, 3647, IX 6, 48, 72, 96, 100, 105, 117, 187, 195, 242, 282,471, 700, 981 f.; IX N. 332, 566, 570, 57if., 813, 817, 1061; 3I12, I I 14 „abkaufen" IV 1175 Abschwörung I 120 Abwehr I 135 ff. altes Weib I 329, 347 f. Andreasnacht I 404 Anhauch I 1356 anlernen d. Hexenkünste VIII 1571 Apfelbaum I 518 Asche der verbrannten H . j 616 Asthma I 629 aufheben v. d. Erde I 913 Augenbraue I 704 Augenkrankheit I 710

150 Augenpferdchen I 695 auskehren IV I223f. ausruhen auf Dornen I X 449 Ausschlag I 728 Axt I 744 backen I 758, 778 Backgerät als Fahrzeug der Η. I 778 Backofenkrücke als Reitgerät I 791 baden I 824; V I 894 Baldrian I 854 bannen IV 1278f.; V I I I 1126, 1344 Bär I 882, 889, 890 Bartholomäus I 933 f. im Baum I 955 bedecken I 970 Beeren lesen V I 1582 Beichte I 1003 Berg I 1044 f. Berührung I I I 1380 1144 beschlagen d. H. durch d. Schmied I X N. 264 , Besen I 1 1 3 1 , 1135, 1138^, Besenritt I H47f. Biene, Seele der H. als I 1248 Bienenkönigin als Schutz I 1246 Bier I 1262f., 1267, I5i6f. Biestmilch V I 364 binden I 1328 Birke I 1334 Blocksberg I 1423 fr. Blut abnehmen I 1438 Bocksfuß als Teufelssiegel i x 931 Bockhexe I X 917 Branntwein I 1504 mit Brennesseln schlagen I 1553 Brocken I 1579 ff. Brosamen I 1588 Brot I 162 7 f. — backen I 773 — u. Wein I 1624 auf d. Brücke I 1662 Buhlschaft mit dem Teufel IX843 Butterhexe I 1727ff.; V I 429; V I I 814 buttern I 1726 Dank II 171 f. Diana II 196 Dienstag II 251

Hexe Dill als Mittel gegen Η. I I «95 Dinkel als Schutz I I 299 Donnerstag I I 336 Dorant I I 351 Dorfhexe I 1581 Dornstrauch I I 357 Dost I I 362 Dotterblume V I 363 Drehorgel I I 4igf. Drehung I I 410 Düngerhaufen I I 473 Eberesche I I 524f. Ehrenpreis I I 594 Ei I I 605 f. Eiche I I 649 Eidechse I I 677 f. Eierschalen II 687 f. Eingeweide I I 707 Eisen u. Stahl II 7i8f. Elben I I 759 Elster II 800 v. Endor I I I 312, 3 1 3 Engelwurz I I 840 Erd-Verbundenheit I I 904^ erhängen I I I 1443 erkennen 140,68, 153, 289, 404, 630, 854, 926, 1373, 1426 f., 1580, 1582, 1631, 1693» 1733» 1735; Π 494, 528, 562, 597, 609, 610, 848,881,1472 1 1 9 1 ; I I I 1204, 1530, 1862, 1896 f., 1900f.; I V 265, 675, 761, 1001, 1413, 1427, 1452, 1550; V 57, 62, 71, 316, 484» 585» 615, 788, 1321; V I 12, 14, 144, 194, 326, 428f., 553, 843, 889, 900, 908, 928, 1059, 1178, 1371, 1638, 1688, 1712, 1724; V I I 33, 492, 501, 952, 1312, 1314, 1393» 1442, 1476. 1513. 1529, 1670, 1680, 1681; V I I I 117, 691, 712, 723, 1075, 1106, II25, 1129, 1443, 1462, 1610; I X 8 7 , 120, 243, 639, 972; I X N. 143, 144, 495, 5i7f., 561, 934, 945 Erle II 922 Erlernung d. Zauberei IV 1224 erschießen I 1589, 1630, 1639 Esche II 999 Eule II 1074

Externsteine I I nogf. Fallsucht I I 1172 fangen I 1628; I I I 1735 Farben I I 1208 Faß I I 1231 Fastnacht I I 1252 Faulbaumsaft I I 1268 Federkranz V I I 812 Feierabend I I 1302 Fett I I 1377 Fingerkraut II 1499 Fingernägel verschlucken I 10 bei J . Fischart I I 1548 als Fledermaus I I 1592 Fleisch essen I I 1604 Fliege I I 1623 f. fliegen I I 1659, 1661, 1662, 1663, 1664, 1669 als Fohlen I I 1701 Folter V 901 Frauenmilch V I 281 Freitag I I I 50 Fronfasten I I I 118 als Fuchs I 784; I I I i78f. Fußtapfen I I I 241 Gabel I I I 251 gebannte Η. V I 861 gefangene Η. V 1504 Gegenzauber I I I 435, 437 Geliehenes V 1172 f. Georgstag I I I 654 Gesang I X N. 475 Geschwür III 762 gestorbene Η. V I I 1336 Glockengeläut V 939 f. Gras I I I n i 4 f . an d. Grenze I I I 1144 Gründonnerstag III 1196 grüßen I I I 1198 Gundermann I I I 1204 Haar I I I 1262, i275f. als Hagebuttenstrauch IV 495 Hahn I I I 1330 Handtuch III 1412 Harn I I I 1476 Hartheu III i486 als Hase I 784, 1734; II 420; I I I 1508 Hasel III 1528, I537f. als Henne, schwarze IV 454f· Herbstzeitlose I I I 1757 als Herzwurm I X 847 Heuberg I I I 1818 Hexenknödle V 4 8 1 hinkende Η. IV 59

Hexe Hinterer IV 61 Hirse IV 119 Holunderhexe V I 87 Holz, neunerlei V I 1039 Honig IV 304f. Horn IV 327, 332 Hörselberg IV-joof. Hostie IV 4i6f. Hufeisen IV 442 Seele d. H. als Hummel IV 468 f. Hure IV 511 Inkubus IV 695 Insekt als Kind der Hexe IV 697 als Käfer IV 907 Kalb als H.-Reittier IV 9i8f. Kälaräti V I 970 Kampf d. H. mit d. Sonne V I 878 Kampfhexe I X N. 241 Kapuziner IV 981 Karfreitag IV 998f. Käsediebstahl IV 1046 Katze V I 49, 321, 605 Kauf u. Verkauf IV 1185 Keller IV 1241 Kleid IV 1472, 1478, 1489f. — blaues IV 1467 Knödel IV 1549 kochen V 58 Kohle V 74 Korndämon V 255, 271 f. Koriander V 246 als Krähe V 358 Kranz V401 Krapfen V 429 Kräuter, geweihte V 4 4 5 — neunerlei V I 1062 Kreidezauber V 4 6 1 Kreuzdorn V 504 Kreuzknoten V 508 Kreuzweg V 520, 521 kreuzweis gelegte Gegenstände V 530 Kreuz-Zeichen V 547f. Kriemhild V 574 Kröte V 609, 613, 614 als Kuh V 782 Kuhmist stehlen V 785 lachen V 882 lahm V 887 Laus V 934 Lawine V 951 lernen d. Kunst des Hexens V I I I 1367 letzte H. III 1888

Lichtmeßkerze V 1262 Liebestrank V 1284f. Linde als Hexenbaum V 1306 Lindenzweige V 1307 als LöweV 1435 Luftfahrt II 1659, 1661, 1662, 1663, 1664, 1669; III 1853, i87 4 f., i88 3 f., 1889, 1894; V I 1483 Lukastag V 1454 Maikäfer V 1533 Maitag V 1546 f. Mantelfahrt V 1592 Maulwurf V I 12 Maulwurfsgrille V I 26 f. Maus V I 32, 36 Messer V I 190 Menschenfresserin II i6oif. Michaeli V I 239 f. Milch durch Zuträger V 8 Milchhexe I 1262f.; V I 256, 262 f., 263, 270, 293fr., 1549; V I I 8i2f. Milchverwandlung V I 252 Mistgabel II 477 Mitternacht V I 421 f. Mittwoch V I 443 Molke V I 460 f. Montag V I 557 Moroin-Hexe V I 422 Motte V I 595 als Mücke V I 598 f. Müllerin V I 617 Nachtfahren V I 793 Nachtfrau V I 794 f. nackt V I 829, 842, 9i4f. Nadel V I 924^ Namensnennung V I 956, 960 Nebel III Ι 5 Ϊ 3 Γ ; V I 986 niederläuten d. H . V I 6 5 7 f . Nußbaum I X N. 131 Ofen V I 1190 Osterwasser V I 1356 Palm V I 1371 peitschen V I 1473 Peitschenknallen V I i47of. Pest V I 1503 pfeifen V I 1593 als Pferd V I 1637f. Pferdefleisch V I 1653 Pferdefuß V I 1660; VII 33 Pferdekopf V I 1667Γ Pferdestall V I 1679 f. Pfingsten V I 1687 Pupille I 694 als Rabe V I I 437

151 als Ratte V I I 515, 517 — vertreiben V I I 519 Raupenmaden V I I 537 Raute V I I 545 f. Regenhexe V I I 578 als Reh V I I 617 Reibezauber V I I 625 Ring V I I 722 Rittersporn V I I 727 rote Augen I 693 — Farbe V I I 802 Sadebaum V I I 868 Salbung V I 1243 Salz V I I 900, 901 Sauerteig V I I g6of. Schadenzauber I 776; V I I 969 ff. Schere I X N. 146 Scheunenhexe V I I 1043 f. Schierling V I I 1057 Schiff I X N. 155 Schimmel I X N. 171 schlagen V I I n i 2 f . als Schlange V I I 1136, 1157 Schlehdorn V I I 1202 Schleifstein I X N. 257 als Schmetterling I 1763; V I I 1245 f. Schneidendes I X N. 268 Schornstein-Fahrt I X N. 291 Schwein V I I 1476 Sieb V I I i678f. Sonntag I 569 „sperren" V I 386 als Spinne V I I 268, 281 Spinnerin I 1149 Stab u. Stock I 1149 im Stall I X N. 582 steinigen V I I I 414 Strohhexe I 1490 Tau sammeln V I 246 Taustreifen V I 1252 TeighexeVIII 715, 716,718 Teufelspakt III 1842!.; I X N. 316 Tiergestalt III 19 töten V I 1646 Totenschädel V 207 verbrennen V 928; VI 1503 vertreiben I 1426; III 401; V io, 337; V I 929, 1159, 1350, 1323» !557f-> 1586; V I I 527, 530, 695, 901, 904, 967; V I I I 1125; I X 563; IX N. 998 Verwandlung im Pferd I X N. 102

152

Hexe—Hexenstein

Vierklee IV 1452 Weihnachten IX N. 928 Wein IX 300 nicht weinen können 1X326 mit Weinfose verwunden 1X337

— Meidung IX 337 Weißdorn IX 446 als weiße Ziege IX 341 — weißer Wolf I X 794 Wetterhexe III 1305!".; IV 1259; VII 315, 1069; IX 520 als Wildgans VII i27gf. Wirid (böser) durch die Hexe IX 645 Windei IX 659 im Wirbelwind IX 639, 641 wolfsgestaltig IX 749 Zaunreiterin IX N. 994 Zibelegret IX 971 zitieren II 1605 s. a. enthexen, Hexenflug, Hexenprozeß, Hexensabbat, Teufel,verhexen, Zauber u. d. Einzelartikel Hexenauspatschen VII 993 Hexenbad III 1029f.; VII 562

Hexenbann III 2i6f.; VII 1301

Hexenbart V 791 Hexenbaum I 1340; III 1895; I X 71 Hexenbesen VI 386, 389 Hexenblüh VIII 1126, 1127 Hexenblume: Windröschen IX 662 Hexenbrennen I X N. 586 Hexenbrot I 1627, 1632; V 648

Hexenbuch III 1877 Hexenbuche I 1692 Hexenbutter III 1868 Hexendorn V 504 ff. Hexeneier I 1485; III 1907; VIII 1500, 1501 Hexeneisen VIII 1532 Hexenfahrt s. Hexenflug Hexenfest s. Hexensabbath Hexenflug (-fahrt) I 1424f., 1426; III 1853, 1874f., 1883f., 1889, 1894; VI 1483; IX N. 102 Ofengabel VI 1200 s. a. Hexenritt, Luftfahrt, Mantelfahrt

Hexengerät III 659 Hexenglaube III 691 Hexengürtel III 1229 Hexenhammer I 77, 81; III 1020, 1838

Bleigießen I 1392 Freischütz III 13 f. Hexenkäfer VII 965 Hexenkahn IX 679 Hexenkampf III 54$ Hexenkessel IV1262,1263^; VII 627 Hexenkranz II 1208 Hexenkraut III 1920; IV 20; VII 1032 Bärlapp I 926 Hartheu III 1487 s. a. Baldrian, Bilsenkraut, Christophskraut u. d. Einzelartikel Hexenkreise III 574 Hexenküche III 1895 Hexenkuchen III 1278 Hexenkugel V 758 Hexenkuß V 856 Hexenmahl V 1504; VIII 225f.

Meidung v. Brot u. Salz I 1624

Pferdekot VI 1643 Hexenmal III 1509 Hexenmännle III 1919 Hexenmehl I 925, 926; III 1620

Hexenmeister III 1893f., 1918; VI 36, 37, 52, 1233; VII 517, 1076, 1245, 1682; VIII 763, 1588, 1631, 1637; IX 749, 795; I X N. 588 Kleid IV 1481 Raupenzauber VII 537f. Hexenmilch III 1874 Hexenmolch VIII 896 Hexenmusik VI 671 Hexennest VII 1480 melken durch d. Η. VI 345 Hexenpantöffelein VII 1343 Hexenpappel VI 1389 Hexenpeitschen I 1045 Hexenprozesse III 1832, 1834, 1840 f., 1853 fr.; IV663f.; VII 570, 1691 Agnus Dei I 218 Milchhexe VI 296 s. a. Gottesurteil, Hexe, Hexenverbrennung, katholisch, Teufel

Hexenpulver III 1168 Nelkenwurz VI 1004 Hexenrauch III 1908; V 982;VI ι Hexenringe VII 31, 724 Hexenritt I 1424, i579f., 1734» 1737; H I i849f·» 1638; VII 1463; I X N. 994 s. a. Hexenflug Hexenrübe IX 885 f. Hexenrütteln V 914 Hexensabbat I 199; I I I 671, 1645, 1839 f., 1845 f., 1879, 1886f.; IV 721, 722; V 1 7 3 1 ; VI 778; VII 926, 1638; VIII 1 1 7 1 ; I X 341, 750; I X Ν 994 Geige III 465 Hinterer IV 67 in d. Höhle IV 179 Horn IV 336 Priester, Teilnahme d. katholischen P. VII 3igf. Sackpfeife VII 866 Schalmei VII 993 f. Wein IX 301 s. a. Hexentanz Hexensalbe I 1424f., 1426, 1728; II 1375, 1659, 1661, 1676; III 239, 1846, 1851, 1884f.; IV 764> >337, 17«2f·; VII 10, 625, 1702; VIII 360, 1 0 1 1 , 1445, 1647; IX 691, 774; IX N. 817 Bilsenkraut I 1306 Haselwurz III 1545 Krötenfett V 622, 625 Hexenschießen VI 1025 Hexenschlinge IV 587; IX 972

Hexenschmalz I X N. 971, 984

Hexenschnitt III 1873 s. a. Bilwis Hexenschuß I 509, 744, 1025; III 578, 755; VI 194, 925, 1700;VII 461, 1477, I576f., VIII 1573; IX 46, 243; IX N. 150, 243 s. a. Schuß, verhexen,Volksmedizin Hexensekte III 1844f., 1879 Hexenspiel VIII 258 Hexenstein II 1110; VIII392

Hexenstich—Himmelfahrt Hexenstich VII 461 Hexenstiege III 150g „Hexenstühlchen" VI 1060 Hexentage I 1424; III 1879; VII 926; IX 692 Hexentanz III 574; VII 865, 1550; VIII 423, 1361; IX N. 578 Ammonit I 369 Asche des Bocks I 617 Klarinette IV 1444 s. a. Hexensabbath Hexentanzplatz III 261, 1115, i88of., 1889, 1917; VII724;IX931 Bovist I 1485 Hexentier II 1343; III i869f., 1871; VIII 89 5 f.; IX 917 Bock IX 917 Fledermaus II 1585 Fuchs III 178 Fuß III 226 Hase III 1508 Igel IV 669 Katze II 1205; IV 1 ϊ 17f. Kröte V 625 Libelle V 1238 Truthahn VIII 1176 Wiesel IX 585 f. Ziege IX 900 Hexentreppe III 1916 Hexentritt III 1873; VIII 1576 Hexentrunk III 1916Γ Hexentusch VI 1471 Hexenverbrennung I 1133; IV 733. 739; VIII 1551 s. a. Hexenprozeß Hexenvogel: Libelle V 1238 Hexenzelchen III 1898 Hexenzelten I 1627 Hexenziehen VI 421 Hexenzwang IV 265 hieb- u. stichfest s. festmachen Hieling VI 1575 Hieroglyphen IX N. 304, 386, 599 Hiesel IX N. 108 „Schrift, unbekannte" IX N. 304 Hifthorn IV 330 Hilaribrot IV 1; VI 1047 Hilarius v. Poitiers IV 1; VI 1021 Totenbrot IX N. 540 — u.Patricius II 136

Hilde, Wasserdämonin IV 1 Hildegard, Gemahlin Karls d. Gr. IV If. — v. Bingen V 320, 331, 344; VIII 508, 744; IX N. 77, 304 Basilisk II 600 Farn II I2i6f. Leber V 984 Weissagung der Η. IX 370, 480 Hildesheimer Rosenstock VII 777 Hilfe: durch d. Adler I 187 gegen Geister III soof. durch Jesus V 1668 — Maria V 1669 — Nachbarschaft VI 754 Notnachbar VI 756 durch Tiere im Märchen V i528f. — die Toten VIII 1028 — Wassergeister IX 174 für die Witwe IX 680 d. Zwerge I X N. 1078 Hille (Dreifrauensegen) IV 2 s. a. Hilde, Sibylle Hillebille (Signalgerät) III 1564; IV 2f. Hillebilleschlagen VII iog3 Hilten I X N. 89 Hiltpritschenfangen I 559 f. Himbeere IV 3; VI 1061 s. a. Brombeere Himingjörg IV 660 Himmel IV 3ff.; VI 1396, i443f., 1686; VII 643; VIII 1244, 1445 f. blühender Η. IX 809 Botschaft f. d. Η. VIII 1029 Gesang IX N. 472 gestirnter Η. I X N. 300 Jenseits IV 642 fr. Kinderherkunft IV 1356 Kirchenbau IV 1399 f. mehrere Η. IV 13f., 34 Milchstraße VI 367 ff. Messerschneide gegen d. H. richten VI 199 f. am Morgen VI 579 Müller, wie dieser in d. H. kommt VI 615 Oberland VI 1165 öffnen des Himmels I 1416 Petrus VI 1539 f. Pfauenrad VI 1568 roter Η. VII 826 schießen in d. Η. VII 1063

153 Schlachtvorzeichen IX N. 246

Schlüssel IV 35; VIII 1568 Schneider im Η. IX N. 270 Schuster im Η. N. 392 sieben Η. VI 1445 Soldatenhimmel IX N. 488 Tierhimmel VI 1404f. Tierkreisbilder IX N. 596 fr. Vorhimmel VI 1453 Zaunkönig als Stütze des H. IX883 zeigen auf den Η. VIII 516; I X N. 807 s. a. Christentum, Finsternisse, Gott, Hölle, Horoskopie, Schöpfung, Sterne, Sternbilder, Totenreich u. d. Einzelartikel Hiimmelbett VIII 1599 , ,Hmmelbrand ·' I 1495; V 182, 185 s. a. Königskerze Himmelfahrt II 1658, 1661, 1662; IV 16 ff., 651; VI 650; VIII 691, 689 Abwehrzauber VI 789 Ankenschnittprozession 11751 Arbeitsverbot I 570 Aronstab pflücken I 599 Baldrian sammeln I 854 Bittgang I 1350, 1353 Blitz-Kranz VII 801 Brotopfer I 1622 Butterbrot I 1761 Flurumgang II 1678 Gewitter III 822, 826 Kleid IV 1476 Kranz V 409 Kräuter, neunerlei VI 1064 — suchen VI 1158 Leinsaat V 1177 Leitergebäck V 1202 Liebstöckel als Krankheitsabwehr V 1298 Mariae Η. I 7225 V 1676 ff. Mauerpfeffer VI 1 Menschenopfer VI 166 Mutter und Kind IX 655 Natterzunge VI 981 Nelkenwurz VI 1004 Nieswurz VI 1085 Opfer f. d. Wasserdäir.onen I 1616 Pimpinelle graben I 1224 Regen VII 598

154

Himmelfahrt—Hirn

Bestattung III 1 0 7 7 Bestimmung der Lage der Hölle IV 2 2 3 Himmelsriegel, die heil, sie464 ben IV34f. waschen mit Buttermilch s. a. Schloßgebete VI 3 6 7 Himmelsring VII 5 8 8 , 5 9 2 Zitrone IX 9 4 3 s. a. Kreuzwoche, Wetter Himmelsschlüssel IV 35; u. d. Einzelartikel VIII 1568 Himmelfahrtsblümchen Himmelsschlüssel (Blume) s. Schlüsselblume IV 1 x 3 3 ; V 5 0 0 ; VIII Himmelssoldat IV 5 9 7 1460 Himmelsstraße VI 3 6 8 s. a. Katzenpfötchen Himmelsstütze II 1 5 2 7 Himmelfahrtsglaube II Himmelswagen II 7 8 3 1658, 1661, 1 6 6 2 Himmelszeichen V I I I 1 7 3 7 Himmelsberg I 1 0 5 4 b. d. Geburt III 4 0 7 f . Himmelsbesen I 1 1 4 5 f. Weltende IV 866 Himmelsblume I X 8 0 9 s. a. Himmelserscheinung Himmelsbrief I 1 4 1 6 , 1 6 9 7 ; II 1 3 5 8 ; I I I 3 5 a , 6 7 4 , Himmelsziege (Heerschnepfe) IV 35ff.; V 8 2 9 ; IV 21 ff.; V 1 9 5 ; VI 1 6 9 1 ; VII 1 2 8 1 9 7 6 ; VIII 106, 608, 6 6 1 ; I X N. 3 0 1 f., 3 2 2 , 3 4 8 , himmlische Heerschaar II 829 380 abschreiben I 1 1 8 Hindin VIII 9 2 1 Gredoria III 1 1 2 6 Hindläufte IX 2 2 7 Holsteiner Typus IV 2 6 1 s. a. Wegwarte Karlsegen IV 1 0 0 6 f. hindurchgehen 1416 Michaelsbrief VI 2 4 0 hinfallen II 1159 Sonntag VIII 9 9 Hingerichteter I 993; II s. a. Schutzbrief, Sonntags8 5 4 f . ; III 4 9 0 , 1 0 6 5 , brief 1 6 6 4 ; IV 37ff.; VII 4 9 0 , 8 0 7 , 1100; VIII 7 0 5 , 9 7 5 , Himmelsbrot IV 8 1 0 2 4 , 1 4 0 2 f . ; IX N. 8 3 i f . Himmelsbrücke I 1 6 6 4 blenden d. Scharfrichters Himmelsdurchlöcherung V 126 ι 1392 Himmelserscheinung II Blut I i437f. 1 4 4 2 ; IV gf.; I X 4 7 4 Galgen III 2 5 8 f r . Abendröte I 5 5 Gebet f. d. Η . VI 1 1 9 0 d. Finger zeigen II 1 4 8 4 Ohrfeige VI 1217 Nordlicht VI i u 8 f . Orenda VI 1 3 0 3 Himmelsfeuer VIII 1 5 4 4 Rasen VII 5 0 0 Himmelsfluß VI 3 7 4 unschuldig IV 608 Himmelshaken VI 9 8 8 s. a. Armsünder, Blut, Himmelsjahr IV 5 9 5 ; VI Dieb, Galgen, Gericht, 1493 hängen, Henker, Hinrichtung, Richtschwert, Himmelskindchen V 1 6 9 2 Scharfrichter, Strafe u. Himmelskörper s. die Sond. Einzelartikel derartikel (Komet usw.) Himmelsleiter IV 15; V hinken IV 58f.; VI 1 6 1 5 , 1 6 3 6 ; VIII 8 2 8 ; I X 2 3 3 1 2 0 2 f. s. a. Krüppel, lahm Himmelsmantel V 1581, Hinkmar V I I I 5 4 3 1588 Himmelsmühle VI 611, 613 Hinrichtung IV 37ff.; VII 1100; I X N. 8 3 1 f. Himmels Öffnung IV 9 f. Augen verbinden I 6 9 9 Himmelsreise VI 1 4 2 4 f. Himmel, weinender IX 3 2 0 Himmelsrichtungen IV d. Schattens VII 1 0 2 5 27 ff. Sanikel suchen VII 9 4 0 Semmelmilch VII 1 6 4 3 singende Gespenster I X N.

Schein-Η. V I I 1 0 2 6 auf d. Schwelle VII 1517 Tier-Η. VIII 929f. s. a. hängen, Hingerichteter, Recht, Strafe Hinschkraut I 1347 H i n t a m o V o d a m o IX 4 2 H i n t e r e r I 7 1 5 , 1 2 4 3 ; III 3 3 0 ; IV 61 ff.;, V 53» 1 1 8 5 ; VI 7 0 3 , 8 4 4 , 8 4 5 , 8 5 5 , 880, 900, 1 2 1 5 ; VII 1057, 1378; V I I I 1 5 8 8 ; IX 6 4 2 Balthasar I 8 6 3 Bienen d. H . zeigen VI 8 4 2 entblößen I I 8 4 7 f . des Jesuskindes V 1199 jucken IV 7 9 4 , 1 4 3 6 kratzen VI 8 4 3 f. Kuchenbacken auf d. H. V683

küssen des Η. V 8 5 0 schlagen auf d. Η. VII 1 0 9 3 , Γ096, 1 5 3 1

s. a. Körperteile, nackt Hintzelmann VI 2 5 5 ; I X 441

Hiob IV 68 — in d. Segen IV 68ff.; V

148351X864

Hiobstag IV 6 8 ; VI 4 4 2 Hippokampen I X N. 4 1 1 Hippolytus (kathol. Pferdeheiliger) IV 72; VIII 7 0 5 Hippomanes (Pferdemilz) IV 73f.; VIII 5 7 5 Hirmon (kath. Heiligenbild) IV 74 H i r n IV 74ff. Adlerhirn I 1 8 5 Alto, Hirnschale I 3 5 0 Bärenhirn I 9 0 2 des Erhängten III 1 4 5 5 ; IV 4 3 f. Fluß aus dem Η. II 1 6 9 5 des Geiers III 4 6 0 Geisteskrankheit III 5 5 9 ff. d. Gemse III 6 3 2 des Hammels III 1 3 6 9 Hasenhirn I 1 1 9 8 ; III 1 5 2 3 ; IX 9 4 4 d. Hirsches IV 1 0 4 f. Hühnerhirn I 7 1 3 Kalbshirn IV 9 1 8 d. Katze I 1 5 2 1 ; IV i u 6 , 1121 f. Krankheiten des Η. IV 8 2 f. des Löwen V 1 4 3 4

Hirn—Hirte Maushirn V I 58 des Nantwein V I 967 Ochsenhirn V I 1181 f. Pfauenhirn V I 1569 Rabenhim V I I 453, 455 d. Rebhuhns V I I 549, 550 Reh-Η. V I I 619 Schafshirn V I I 981 Schildkröten-Η. V I I 1073 Schweine-Η. V I I 1502 Taubenhirn V I I I 699 Tierchen im Η. VII 1248 f.; V I I I 836 f. Wespe im Η. I X 505 Widderhirn I X 558 Wieselhirn IX 588, 599 Wildschweinhirn I X 627 Wurm im Η. I X 848, 928 Ziegenhirn I X 904, 905 s. a. Fallsucht, Gedächtnis, Geschoß, Kopf, Kopfschmerz, Volksmedizin Hlrafresser V I 1221 Hirngrille III 1165 Hirnkäfer IV 907 Hirnkrankheiten IV 82 f. Hirnschale: des Alto I 350 d. Gehängten IV 43 f. Hirntierchen V I I 1248f.; V I I I 836f. Hirnwurm I X 848, 857, 928 Hirsch II 777; IV 86f.; V I 1 1 0 1 ; V I I 616, 1 1 2 8 , 1157, 1165; V I I I 131, 133» 6 7 5 , 7 8 i > 795» 8 3 1 , 841, 918, 9 2 1 , 9 5 1 , 952, 994» i o 47> ">50, i 5 4 8 , i6i8f., 1645, 1647, 1 7 2 2 ; I X 15, 177, 275, 621

Aphrodisiacum I 526 Auge als Amulett I 702 bannen V I 1569 Brunst IV 87, 103 Frö III 1 1 4 Gebäck als Η. I X 950 Geweih I X 230, 257f. Herzenkreuz III 1809 Hirschmaske IV 1 i6f. Knorpel im Herzen des H. V I 1604 Kreuzhirsch V 508 Leder V 997 Mark I X 906 pfeifen V I 1596 roter Η. V I I 803 Schatz-Η. V I I I 116 schwarzer Η. I X 32 Wassermann als Η. I X 133

155

weißer Η. V I 1138; V I I I '

800

Wetterorakel I 213 s. a. Hinde, Hubertus, Jagd, weisendes Tier Hirschbär V I I I 829 Hirschbrei V 414 Hirschfänger IV 591 Hirschfellriemen II 1174, 1180

Hirschgranln V I I 1259 Hirschhaut III 1226 Hirschhorn IV 106f.; V I 192; V I I 1 1 5 7 , 1 1 7 0 ; I X N . 493

Hirschhorngeist V I 1390 Hirschhörnli V 1721 Hirschhornpulver V I 274 Hirschkäfer I 1409; IV 110f.;VII 393; VIII870, 877, 878, 894, 898, 899

als Feuer träger II 1416 f. Kuhorakel V 783 Hirschkönig IV 122 Hirschkrönlein IV 105 Hirschkuh: d. Ägidius I 212 Hirschleder V 997 Hirschmaske IV 116f. s. a. Hirsch, Maske Hirschschwamm I 532 Hirschstein IV 107 Hirschtrüffel V I I 32 Hirschwurz V I I I 1460 Hirschzähne IV 586 Hirse I 714; I I I 787, 1823; IV 117ff.; V I 447, 562, 8 1 9 , 1 7 2 4 ; V I I 638, 1 6 7 2 ;

V I I I 86, 182, 187, 237, 698, 704, 7 1 7 ; I X N. 5 3 8 f. d. Brunnen I 1682 Milchhirse I X N. 530 schwarze Η. I 1624 Symbol f. Geld III 601 s. a. Brei, Getreide, Hirsebrei, Seelenspeise Hirsebrei I 272; 1462, 1511, i539> 1540» 1 5 4 1 .

1542.

1543» !547» !549; IV 834;V 53, 1500; VI 412, 1268; I X N. 5 1 6 , 524, 525, 528, 1065

s. a. Brei, Speise usw. Hirsekuchen V 665 Hirsespeicher V I I I 1228 Hirsmontag IV 122, 1025; V I 554 s. a. Aschermittwoch, Maske

Hirsmontagschwung IV 122f. s. a. Scheinkampf Hirsnarr IV 122 Hirte IV 124ff., 631; V I 1701, 1703; V I I I 824, 923, 1 3 7 2 , 1388, 1 3 9 7 ; I X N. 257

1389,

Advent I 198 Aper als Patron I 509 Austrieb I 735, 738 beschwören I 1114 Brunnenzauber beim Austrieb I 1683 Dingen am weißen Sonntag I X 4 5 9

Gründonnerstagskuchen V I I I 720 Horn IV 337 Hut IV 529 f. Kleidertausch IV 1517 Kohle V 76 Kranz V 392 Leonhard als Patron des Viehs V I2i6f. Lohn am Maitag I X 289 Maitau V 1553 Margarete V 1634, 1635 Martini V 1710 Martinsgerte V 1843f.; I X 4f. Mond als Η. V I 516 Ochsenhirt V I 1180 Osterwasser V I 1360 Pfannkuchen V I 1561 pfeifen V I 1592 Pferdehirt V I I 561 Pferdejunge VI 1662 Pfingsten V I 1693 f. Rohrdommel als Η. V I I 772 Sackpfeifer V I I 865, 867 Schäferlauf VII 985 Schalmei V I I 993 Schlagzauber V I I 1094 schmackostern V I I 1235 Schutzzauber für die Herde I X 784 f. Schweigetabu I X 783, 786 Schweinehirt VII 1254 Sprung des Η. VI 850; VIII 322

Stab IV 126, 131 f. Stange mit Wurst IX 872 Tanz IV 628 umspringen d. Herde VI 850

Wachskreuz i. Hosensaum I 208

156 Weihnachtsblasen IX Ν. 873 Wiedehopf als Η. IX 569 Wilder IX Ν. 983 Wolfshirt IX 795 s. a. Haustier, Schaf, Schäfer Hirtenkirchweih IV 135 Hirtenkuchen IX 271 Hirtenmahl IV 137 Hirtenmonat I 555 Hirtenschüttung IV 136 Hirtensegen IV 136 f. Hirtenstab IV 126, 131 f. s. a. Stab, Stock Hirtensteine IV 130 Hirtentanz IV 628 Hirtentasche VIII 669 Hirtentäschchen IV 139f. s. a. Frühlingsblumen, Windröschen Hispalensis, Joh. VII 50; IX N. 730 Hitternessel I 1552 Hitziges II 1448 Hjalmar I 1448 Hlödyn, Mutter Thors VI 1187 Hnz (Zauberzeichen) IV 140 Hoalrad III 1315 Hobax (Fieberzauber) IV 140 Hobel VII 944 Hobrat VII 989 Hochessen V 1493; IX N. 510 Hochgericht: Galgen III 258 ff. Hochgott III 952, 1071; VIII 1046 Hochmut s. Stolz Hochraute lXgo8 Hochschulen d. Zauberei IV 140 ff. Hochsitz I 230 Hochsitzsäule II i526f.; III 1558 Hochzauber V 1185 fr. Hochzeit I 408, 1406; II ioiff.; IV 148 ff.; V 1680; VII 560f., 932; VIII 503, 656, 1005, 1031, 1236^, 1428Γ, 1438, 1456, 1746;IX 17, 40, 689, 893; IX N. 810 Abgabe IV 1177 Abwehrzauber VIII 1300 Adventszeit, Verbot f. d. H. I 198

Hirte—Hochzeit Ahnen-Verehrung I 227 Amulett I 382 Apfel I 512 April I 564 durchs Astloch sehen I 630 August I 721, 722 d. Bäcker I 780 Backtrog I 793, 794 — umreiten I 1150 Badertanz I 851 beißen d. Hunde I 1023 Besen IV 1223 — geschmückter I 1135 — brennen I 1144 — überschreiten I 1139 Bettelumzug I 1190 Bettler I 1193 Bibel I 1212 Biene I 1233 Bier I 12 76 f. Bindezauber I 1332 Bittwoche, Meidung I 1354 blaue Farbe I 1384 Branntwein I 1502 Brautheben III i6o4f. Braut u. Bräutigam I 1522 fr. — Zusammenstehen II 498 Brautsuche VIII 585 f. Brei I 1539, 1543 Brot anschneiden I 606 Bissen Brot I 1345 Butter I 1756 — u. Käse IV 1062 Diebstahl VIII 377 Dienstag I 450; II 252; III 740; IV 166 Donnerstag II 339 Dolmenzauber VI 83 Donar als Schutzpatron II 317 . durchziehen II 489 Ehe-Orakel IV 1383 Ei II 638 Erbsenbär II 888 Erbsen essen II 878 Fackel V 1244 Farben II 1200 Februar II 1281 Feueropfer II 1094 Fingerkraut II 1497 Fischernetz II 1554 Fisch essen II 1541 Fladen II 1572; VIII 720 Fleischessen verboten II 1237 f. Fleischstücke II 1599 Frauenfang IX N. 4igf.

Freitag III 56f. Freyr III 83 Frühling III 159 Fuhrmann III 210 Fußspur III 242 Fußwaschung III 237 Gebildbrot III 385 f. gelbe Farbe III 575 Geld III 613 Geldopfer f. d. Ofen VI i>92 Gemeinschaftstrinken VIII "58f. Gesang IX N. 437 Geschenk III 719Γ Geschirr III 724 Getränke III 785 Getreidekörner VII 767 Gewitter III 822 Glas III 854 Glockenläuten V 948 Glücksbrot III 882 Glückstage III go2 Hahn III 1329; VII 1739 Hahnenschlagen III 1343 Handschuh III 1409 Handtuch III 1412 Haselnuß III 1535 Haube III i55of. heilige H.V 802; VIII 1528 Herbst III 1751 f. Herdtanz VIII 1353 Herd umwandeln VIII1362 himmlische Η. V 1009 Hirse IV 117 Hirt VIII 923 Hochzeitsnacht IV 164 Honig IV 302 f. Hose IV 406 Hosenträger IV 411 Huhn IV 454; VIII 1411 Hund, Katze, Henne I 393 Hundegeheul IV 475 Hut IV 529 Initiation IV 68gf. Johannisminne IV 749 f., 757 Josefstag IV 775 Juden-Η. VI 530 Kalbskopf IV 917 kämmen' IV 946 Kampf IV 955 f. Katharinentag IV 1080 Katzenmusik IV ii26f., 1128 kehren IV 1239 Kerzenorakel IV 1245f.; V 1251 f.; VIII 1759

Hochzei Kesselhaken IV 1272 Kinder im H.-Zug IV 1299, 1334 Kirche umgehen V I I I 1367 Kissentanz I V 1433, 1435 Kleid IV 1496 f. Kleidertausch I V 1 5 1 4 Γ ; V I I I 1622 knien IV 1580 Kobold, Verhinderung d. Hochzeit durch d. V 38 kochen V 51 Köchin V 48, 56 Kochlöffel V 61 Kohl V 73 Korb V 242 Körbeljungfrau V 242 Krähe V 363 Krähenlied V 367 Kranz V 408, 41 i f f . Krebs V 449 f. Kreuzerhöhung V 507 Kreuzwoche V 535 Kreuz-Zeichen auf d. K i r chenschwelle V 540 Kuchen V 675, 676^ Kuckuck V740, 741 Kuß V 851 Kutscher If.393 Lärmzauber V I 651 laufen III444 Lebenslicht V 968 Lebensrute V 971 Lebkuchen V 9 9 1 Leichenzug begegnen 1161 Leiterbinden V 1203 Lienert V 1300 Löffel V i 3 i 8 f . Lösezauber V 1401 Lucienhochzeit V 1444 f. im Mai V I 5 i 2 f . Maibaum V 1521 f. März V 1734 Marzipan V 1741, 1742 Masken V 1821, 1823 f. Maurer V I 29 Mehl V I 93 Messerzauber V I 206 Mistel V I 387 Mistkäfer V I 394 Mittwoch V I 445 Mond-Beachtung V I 487, 530 Montag V I 559 Myrte V I 714 Nachbarschaft V I 754, 758 nachsehen V I 768

Nacktheit V I 890 Nadel V I 930, 932, Namenänderung I I I 502 Narr V I 968 Nebel V I 992 Nestelknüpfen V I 1014, 1015 Nixe auf der Η. I X 157 November V I 1 1 5 6 nüchtern V I 1158 Nudeln V I 1162 Nuß I X 78f. Ochsenschlachten V I 1695 Ofenschüssel-Laufen V I 1202 offenes Grab I 983 Orgelspiel V I 1307 Pelz V I 1477 Perlen V I 1497; I X 324 Pfefferkuchen V I 1571 Pfefferlied V I 1574 Pfeife V I 1574, 1575 Pferd V I 1621 Pfingsten V I 1686 des Priesters V I I 331 ff. Puppe V I I 394 R a d verbrennen V I I 479 — zerbrechen V I I 466 Radtanz V I I 480 Rahm V I I 493 Rappe I X N. 103 Rauch-Orakel V I I 524 Raute V I I 544f. Redeverbot V I I 576 Regen I 1547; V I I 600, 601; V I I I 1738; I X 324, 536 Reis-Zauber V I I 638 Rittborgsche Η. V I I I 181 Rosmarin V I I 787 f. rote Farbe I 869, 1384; V I I 82of. Rotkehlchen V I I 836 Rundgang V I I 852 Salz verschütten V I I 909 — u. Brot V I I 902 Schadenzauber V I I 952; V I I I 531 Schaltjahr V I I 996 Scheinhandlungen V I I I026f. Scheinhochzeit V I I 1024, 1026 schießen V I I 1068 Schildkröte V I I 1072 Schimmel I X 350; I X N. 177 Schimmelreiter u. Bär 1896

157 Schimpfzauber V I I 1037 Schlagzauber V I I 1099 Schnee V I I 1275 Schneider I X N. 270 Schreckläuten V I I 1290 f. Schuh V I I 1325fr., 1327C — ausziehen V I I 1330 — nachwerfen V I I 1 3 1 7 Schuhband lösen V I I 1353 Schüsselorakel I X N. 398 Schutz vor Hexenzauber I I 118 — durch Stahl I I 719, 720 Schwein V I I 1482f., i486 Schweineschwanz V I I 1428 Schweinskopf V I I 1504 Schwelle V I I 1516, 1520, i533f· Schwerter kreuzen V 530 Schwerthieb in d. Balken I858 Sellerie V I I 1634 Semmel V I I 1641 Siebzauber V I I 1672 f. Singen, lautes I 1380 Sommer V I I I 28f. Sonne V I I I 46 — u. Mond a b Brautpaar π 1513 Sonntag V I I I 95 Speise V I I I 190 Spiegel I X N. 569 springen V I I I 323 stehlen V I I I 374 Stein V I I I 388 — Verwandlung V I I I 422 stolpern V I I I 493 Streitvorzeichen V I I I 536 Stroh I 1199 Strumpfband V I I I 556 Strumpfwerfen V I I I 55of. Suppe V I I I 610 TagewählereiVIII 532,654 Tanz um d. Baum V I I I 1353,1354 Taschentuch V I I I 671 f. Teufels-Η. V I I 578 Tierorakel V I I I 923 auf d. Tisch setzen V I I I 958 f· Totenhaar f. d. Braut V 1100 Totenhochzeit V I I I io68ff. Trauformel I X N. 991 Trinkglas zerbrechen V I 1292 Tuch für d. Η. V I I I 1177 Tür-Zauber V I I I 1192

158 Uhr-Orakel V I I I 1269 umkehren V I I I 1325 umsehen V I I I 1347 Unschuld, verlorene V I I I 1446 Unterirdischen-H. V I 661 Verbote I X N. 803 Verhüllung V I I I 1597 verlieren V I I I 1613?. Vogelhochzeit V I 1465; V I I I 1679 f. — Orakel V I I I 1673 Vorschau V I I I 1704f. Wachtelruf I X 21 Wasserguß I X 116 Wassertauche I X 193 Wecken I X 2 i 2 f . Weg IV 1411 weinen I X 327 Weinsuppe IV 751 Weintrinken I X 295 weiße Farbe I X 346 f. Weizenkörner als Symbol d. Segens I X 464f. Wermut als Talisman I X 499 Wettlauf nach d. Stollen V I I I 490 Wind I X 653 der Witwe I X 678 Witwer, Wiederverheiratung I X 681 Wolfsopfer I X 782 Wolle I X 8i4f. Wurst für die Braut I X 873 Zitrone I X 942 f. durch d. Zaun kriechen I X N. 991 Zwergenhochzeit I 934; I X N. 1066, 1038 s. a. Braut, Bräutigam, Ehe, Eheschließung, Frau, Heimat, Polterabend, Trauung Hochzeitsbitter I 1384; IV 156; V 414; V I I 545, 822; VIII 672, 1082; I X 347; I X N. 417 Zitrone IX 942 Hochzeitsbrot I 1646; I X 443 Hochzeitshemd III 1720fr., 1723ff.; IV 154 Hochzeitskuchen V I I 1678 Hockauf s. Aufhocker Hockergrab III 688; V I I I 1471 f.; IX 575

Hochzeit—Hölle HÖdecke (Kobold) I X N. 247 Hoden: des Bussards I 1716 Eberhoden I X 617, 626 d. Widders I X 556, 557 f. d. Wiesels I X 588 d. Wildschweins I X 627 Wolfshoden I X 773, 774 s. a. Geschlechtsteile, -verkehr, Phallus Hof: Paradieshöfe V I 1427 Hofabende III 1238 Hofmarken III 1573f. Hoggemann I 95 Höhenfeuer: am Fridolinstag III 84 Höhenkult IV 174 s. a. Berg, Kult Hohentwiel I X 603 Hohenzollern: Vernichtung der Η. I X 3 7 9 s. a. Weltkriegs-Weissagung hohl IV 174f. Kindlibaum IV 1348 Höhle IV 175 ff. Backofen d. Riesen und Zwerge I 784 Bärenhöhle I 898 Baumhöhle I X 972 Beatushöhle I 964 Blumenstrauß f. Ostern V I 1314 Eingang zur Unterwelt IV 188 f. d. Falschmünzer I 1369 Kinderherkunft IV 1354 Kristallhöhle V 578 mit Lebenslichtern IV 710 Schatzhöhle V I I 1002 Teufelsbeschwörung I 1128 s. a. Berg, Hölle Höhlenbilder I 1283 Höhleneingang IV 177 Höhlenfest IV 183 Höhlenkult IV 181 f. Höhlenprozession IV 182 Höhlenschlaf IV 180 Höhlenzeichung I 389 Hohlesteintag V I 1558 Hohlkrähe V 352 Hohlkuchen V 678 Hohlwurz V 1221 H ö h m a n n I X N. 463 Hohn II 1487, 1488; V I I I 538 Katzenmusik IV 1126 s. a. Spott Hoikefrauen V I I I 1074

Hoimann s. Hemann Hojemännl I I I 1707; V I 194; V I I 848; V I I I 313; IX 321, 665 Hokuspokus IV 183f. s a. Hax, pax Holda I 1493; II 1084; III 81; IV 614; V 1784; V I 807; V I I 579, 781, 844, 921 f., 1570; V I I I 975, 354, 1321, 1518. 1534; I X 664; I X N. 985 Goldkäfer III 931 Hase III 1509 s. a. Frau Holle, Holla, Perchta Holden V I 1484; I X N. 871, 1016 Holderbaum III 840; V I 433 s. a. Holunder Holderküchlein V I 1563, 1564 Holepfannen IV 1057; V I 1498 Sonntag V I I I 89 Holger Danske I 1039 Holla I 1677 s. a. Holda Holländerkäse IV 1066 Holle, Frau s. Frau Holle Hölle I 584, 1049; IV 184ff., 649f., 891, 1021; V I 123, 225, 1412, 1431, 1468, 1686;VII 643,910,1335, 1478, 1571; V I I I 240, 269, 392, 603, 742, 779, 1091, 1123, 1259, 1546, 1547; I X N. 393, 988 Advokat I 201 f. Anael I 384 f. anrufen I 1121 Ariel I 578 Azazel I 749 Barbiel I 910 Enziloch II 866 Gesang I X N. 474 . Jenseits IV 642 fr. Kessel IV 1259 f. Mammon V 1560 Marbas V 1596 Marbuel V 1597 Schlüssel zur Η. VIII 1052 Uhr in d. Η. VIII 1282 Wasserhölle V I 620; I X i94f· Wurzeln der Winde in der Η. IX656

Hölle—Holzfrauchen s. a. grüne Wiese, Himmel, Höhle, Höllenzwang, Nobiskrug, Teufel, Totenreich u. Einzelartikel Hollegaul I X N. 171 Hollen, Gottschalk IV 257 Höllenarten IV 225 ff. Höllenblume V I I 802 Höllenbock 1X917 Höllenbube IV 225, 232 Höllendrache TV 230 Hölleneingang IV 222 Höllenfahrt I 1440; IV 233 ff. Höllenfeuer IV206ff.; V I I 802 Höllenhorn IV 336 Höllenhund IV 231 Höllenmann V I 32, 1194 Höllenritt V I 1636 Höllenschiff III 545f. Höllentor IV ig6f., 225 Höllenwiese IV iggf. Hollenzopf I X 25g, 638, 953 Höllenzwang IV 258f.; V I I 437; V I I I 763 Licht V 1243 Manati V 1562 Mephisto V I i74f. s. a. Faustsage, Geßners H. Hollepeter I 938; V 33 Hollerad V I 1484 Hollerbaum IV 272; V I I I 688, 1327, 1356 gebackene H.-Blüte V I 1563 Hollerküchel V I I I 189 s. a. Holunder Höllhafen V I 1202 f. horchen V I 1282 Hollinnen I X N. 524 Höllkröst I 896 Holmgang I X 960 Holsteiner Typus IV 22, 261

s. a. Himmelsbrief Holtding V I 190 Holunder I 99, 110, 114, 126, 160, 3g2, 923, 1271, 1320, 1376, 1381; II 1269; III 99, 1559; IV 261 ff., 713, 737, 802, 1086;V 615, 1142, 1154, 1268, 1853, 1856; VI 18, 205, 270, 274, 293, 294, 327» 392, 544. 616, 807,

896, 1017, 1058, 1064, " 5 9 . 1373. 1706, 1707;

V I I 502, 688, 810, 1442; V I I I 122, 189, 190, 262, 322, 324, 516, 999, 1119, 1324, 1561, 1614; I X 1, 2,452,815, 908, 657; I X N. 204, 207, 208, 493, 514, 806, 572, 1061 gegen Auszehrung IV 1065 Kreuz aus Η. V 541 Leichenmaß V 1091 Milchopfer f. d. Η. V I 360 Pfannkuchen mit H. -Blüten V 1496 Schatten I X N. 130, 131 schütteln V I I 1383 türk. Flieder II 1620 s. a. Flieder, Holderbaum, Hollerbaum Holz V I 108; V I I 1533; V I I I 1583 abgebranntes Η. V I 854 achterlei Η. V I 327 Agathenholz I 210; V I I 1204 Ahorn I 236 Alp I 294 Backtrog I 792 f. Balken I 856f. Becher I 965 Betholz V I 1093 Bindnagel I 1333 f. Birkenholz I 1338 blutendes Η. I 1603 Braugeräte I 1516 Brautbett I 1184 brennendes Η. V I I I 1337; i x 319 Buchenholz I 1692, 1693 Buchsbaumholz I 1696 Dornholz V I 819 Drachenholz IX4gg dreierlei Η. V I 34g Eberesche V I I g54 Efeuholz I X N. 145 f. Eheorakel V I 412 Elzbirn-Holz V I I 61g erbetteltes H. 118g Espe II 1021 Ewigkeitsholz II iog4 Galgenholz III 262f.; V I I 1526 gestohlenes Η. V I I I 372, 373, 375; I X N. 1000 Hausbau III 1562 Hausgötze aus Holz V 30, 46 holen, nackt V I 887 Holunder IV 263

159 Holzfräulein s. d. Holzweiblein s. d. „Judas" V I 1172 Kalender IV 925 f. Kienholz V I 594 Kirschbaumholz V I I 321 Kreuzbaum V 485 f. Kreuzholz V 487, 1707 — zum Schutz des Ackers V54i für die Küche I 595 in d. Kuchen backen V I 1056 Lärchen-Η. V I I i52gf. f. Martinsfeuer V 1716 Messer in Holz stoßen V I 197 Mühlrad-Η. V I 609 neunerlei Η. I 109g, 1320; V I 351» 332, 412, 501, io57f., " 4 7 , 1275; V I I 27; V I I I 1 1 1 6 ; I X N. »43, 144 vom Osterfeuer I X N. 818 Palmholz V I 1371 Pfahl V I 1547 fr. Pflug V I 1725 Querspindel V I 1143 f. d. Reisewagen V I I 642 Sargholz V 68; V I I 951; V I I I 308, 701; I X 714 f. Schiffsbau IV 1438; I X Ν i56 Schwellen-Η. V I I 1534 siebenerlei Η. V I 339 Span I X N. 490fr. Tanne V I I I 663 Totenbahre-Η. V I I I 1052 Totenbett-Η V I I I 1058 verkohltes Η. V I I I 526 Wacholder IX 3 fr., 13 Wasserpferd, Maul des V I 1635 Weißtanne V I I 947 Wünschelrute IX 828 Wurstholz 1X868 Zirbelholz V I I I 351 Zwetschgenholz V I 336 Zypresse IX 993, 995 s. a. Kohle, Span, d. einzelnen Baumarten u. Einzelartikel Holzapfel V I 974, 1167 Holzäpfeltanz IV 276 Holzbock (Insekt) IV 276f.; V I I 990 Holzfrauchen V I I I 167; I X N. 519

160 Holzfräulein I 199, 6 1 7 ; I I 1186, 1776; IV 277ff.; V I 1160, 1174, 1513, !554; V I I 28, 1034; V I I I 379; I X N. 525 Aschenkuchen I I I 323 Flachsopfer V 1199 Kuchen V 655 Lob f. Pfannkuchen VI 1553 Quendel f. d. Η . V I I 420 s. a. arme Seele, Buschweibchen, Holzweiblein, Moosleute Holzgerste V I 566 s. a. Widerton Holzreifen V I 1287 Holzhauser, Bartholomaeus, Weissager I X 370 Holzhetzer s. wilde J a g d Holzhund IV 279 Holzjungfern I 1715 Holzkatze I 1702; V 275 Holzleute V I I 896; I X 56 Holzmännlein I I I 1558, V I I I 1405 Kleidung IV 1477 H o l z m a s k e V 1765, 1766f., 1811 H o l z m o n a t II 1277 H o l z m ü t t e r c h e n I X N. 1074 Holzscheitorakel II 577f.; IV 279ff., 3 1 7 ; V I 1287 Holzschuh V I I 1294, 1295, 1305, 1316, 1339, 1351 Holzsohle V I I 1350 Holzverderber V I 693 Holzweiblein I 25, 646, 758, 7 6 4 1 6 3 3 ; II 827, 562, 939; I I I 1820, 1836f.; V 1024; V I 95, 147, 566, 798, 1721; V I I I 547, 840, 1405; I X 11, 51, 665; I X N. 580, 969, 1070, 1109 Aschenkuchen I 768 Fluch II 1643 Kalmus IV 936 Knödel IV 1548 kochen V 58 Warnung vor Backen am Freitag I 771 H o l z w u r m II 920; IV 284f., 908; V I 1533; V I I I 924, 983, 996 Holz-Zweck V I I 801 H o m a n n I I I 1708; V I I 848

Holzfräulein—Horn H o m u n c u l u s I 252; IV 2 8 6 « . ; I X N. 62 s. a. Alchemie Honig I 532, 1230 f. 1239, 1240, 1242, 1244, I a 4 7 , 1254, 1356, |i435» 1539» 1607, 1722; I I I 1168, 1188, 1242; IV 289ff., 692, 808, 5255, 1352, V 1109, 1 5 1 3 ; V I 21, 69, 96» i o 3 , io 4> i o 7 , 108, 250Γ, 257, 278, 279, 354, 355, 356, 362, 363, 456, 844, 883, 905, 1162, 1170, 1181, 1198, 1239, 1318, 1319, 1427, 1443, 1451, 1569, 1571, 1716, 1723, 1726; V I I 4, 498, 700, 981, 1031, 1495, 1520, 1554, 1565, 1643; V I I I 82, 146, 177, 178, 179, 188, 212, 214, 216, 233, 284, 371, 373, 428, 485, 628, 629, 687, 701, 707, 725, 1120, 1156, 1192, 1412, 1586; I X 5 2 , 5 3 ; 263, 298, 903,905, 906, 907, 910, 928, 929; I X N. 477, 498, 517, 523, 528, 886, 892, 894, 933, 1067, 1070 auf d. Abc-Tafel I 15 f. d. Brunnen I 1682 Fladen V I 106 auf Fleisch V 1087 Geschlechtsteile d. Hyäne mit H. als Aphrodisiacum I 527 gestohlener Η . I 1152, 1249 Honigkuchen s. d. Hornisse IV 342 Hummel IV 470 mit Käse IV 1062 im Krebssegen V 457 vom Kreuzbaum V 493 Lebkuchen V 986 f. vom Paradiesbaum V 496 schreiben mit Η . I X N. 330 Späne V 1688 verschenken des Η. I 1243 s. a. Milch H o n i g b e r g I I I 930 Honigessig V I 4 Honigfladen VI 106 Honigkuchen I 780; IV 294, 296, 300; V 681, 986f.; V I I 1678, 1719; V I I I 859; I X N. 512, 889

des hl. Christ I 758 s. a. Gebäck, Weihnachtsgebäck Honigöl IV 307 H o n o r i u s III., Pabst III 1 1 7 1 , V I 1393 Hoperli V I I I 409 Hopfen I 1256; IV 310f.; V I 93; V I I 946, 1556, 1701; V I I I 427 anbinden des Η . I i333f. Bier I 1514 als Salat I 532 schmücken des Kruzifixes mit Η . V 641 Hopfenvögelein I I I 574 H o r a n t I X N. 454 H o r b e r Mahlzeiten V 1500 h o r c h e n I 399f., 403, 631, 1742; IV 312ff., 1523; V 1403, 1404, 1548; V I 88, 625, 1281 f., 1285, 1463, 1622, 1 7 1 7 ; V I I I 186, 920, 1009, 1 1 7 1 , 1739; I X N. 481, 932, 935, 1000 Backofen-Η. I 787; V 987; V I 676 Fensterhorchen II 1337 Kochtopf-H. I X 319, 323; I X N. 795 am Kreuzweg V 522 i. d. Mohnmörser I 1547 Neujahr V I 1040 Ofentopf VI 1202 Schafstall-H. V I I 980 Schweinestall V I I 1484 Zwölften I 858 s. a. losen, Orakel H ö r k e l m a i I I I 1470 H o r m i n I 523 H o r n (Tier-Η.) IV 325ff.; V 1445; VI 1178, 1180; V I I 1021, 1261; V I I I 832, 835 Abschabsei v. Rinderhorn V I I 700 Bockshorn IX 915, 924 Einhorn II 709 Goldhorn v. Gallehus I 643 Kugel aus Η. V 756 Kuhhorn V 784; V I 334, 345 Martinshorn V 1720 des Moses VI 583 auf d. Ohrring VI 1219 rotes Η . V I I 816 Schlachthorn V I I 873

Horn—Hübner Schlangen-Η. V I I 1153 a u f d . Stirn V 1001 TrinkhornVi225 ;VIII 1157 von Uri V I I I 483 vergoldetes Η. V I I 985 weisen I I I 332 Widderhorn I X 556 des Ziegenbocks I 144; V I I 1171; I X 901, 902 Horn (Musikinstrument) IV 327f.; I X N. 184 s. a. Trompete Hornaffen I I I 392;IV337ff., 326 s. a. Gebäck, Gebildbrot, Howölfe, Kipf Hornbaum s. Weißbuche Hornblasen VI 652 Hörnchen („panes lunati") I I I 399£ Kipfel IV i 3 9 5 f . s. a. Hornaffen, Gebäck usw. Hörnerfigur V I I I 1203 Hörnergericht IV 1127; V 1823 Hörnerhelm V 1846 Hörnermachen II 1487f. Hörnermaske V 1771, 1772; V I I I 1383 Hörnermusik, d. wilden Heeres I I I 539 Hörnerstutzen: d. Viehs IV 138 Horngebäck IV 326 Hornhautflecke I 713; V I I 981 Hornisse I 1239; IV 339ff.; V I I I 826, 866, 869, 878; i x 503, 504 Entstehung aus Aas I 6 s. a. Insekt Hornißkrug V I I 851 Hornkäfer IV 110 f. Hornmesse V 1454 f. Hornschlange V I I 1125 Hörnstöter VI 1036, 1050; IX 264 Horntage II 1275 Hornung s. Februar Horoskopie IV 342ff.; VII 66f.; V I I I 461 f. Komet V ggff. Nativität VI 979 Nostradamus VI 1125 f. s. a. Bauernpraktik, Laienastrologie, Planeten, Sterne, Sternbilder, Sterndeutung

„Horoscopus", Ü'bersetzg. d. Dandalus I X 422 Hörselberg I 1049; IV 400f., 545; VI 1614; V I I 994 schmorende Weinhändler i x 315 Hort s. Schatz Hortensie IV 401 Horus I 96 Auge III 966 Hose I I I 1723; IV 401 ff., 1460; V I I I 646, 675, 1105, 1507 alte Η . VI 1589 blaue Η . I 1384 Geburtserleichterung IV I5I4 grüne Η . V I I 1004 Hosenträger s. d. Hosenband I V 407 Hubertusplätzchen IV 432 des Junggesellen VI 138 Männerhose VI 137, 139, 1213 aus Menschenhaut III i 5 8 4 f . ; V 1099 d. Milchhexe VI 305 des Pilatus V I I 25 rote Η. VI 172 Schellkraut einnähen VII 1030 Wasser ziehende Η. V I I I 549 Weizen durch d. H . säen I X 466 zerrissene Η. V 1181 f. s. a. Kleidung, Rock, Schürze, waschen Hosenband IV 407 Hosenbandorden VIII 559 Hosenkrieg der Weiber IX 473 Hosenträger 1878; IV 411 f., VI 458 als Geschenk IV 1471 Hosti, Hostis (Gichtzauber) IV 423 Hostie I 47f., 66, 1597, 1602, 1622; II 1357, 1358; III 322, 675, 1657; I V 97, 412ff.; V 195, 639, 640, 761, 787, 987; VI 106, 169; V I I 617, 1008, 1061, 1062, 1561; V I I I 372, 395, 441. 779. 1048, 1181; 1489; I X 14, 464; 621, 786; I X N. 918 f. d. Bienenkorb VI 475

161 Bierzauber I 1264 blutende Η . I 1440; VII 325 essen IV 412 in d. Hand wachsen lassen I I I 1380 im Hirtenstab IV 126 in d. Kapelle, aus Wachs I 1248 f. Meineid I 1630 Schändung durch Juden IV8i9f. schießen auf d. Η. VIII 1182 — mit d. Η . IV 585 schreiben auf d. Η. I X N. 352 unter d. Schwelle V I I 1528 stehlen d. H . III 7 vergraben I 1619 f. d. Wasserdämonen I 1616 Weihe der Kreide V461 Zauberei II 1133 für die kranke Ziege V 175 hot-crossbun I I I 385 Hother I 852, 853 Höwberg VI 1397 Howölfle I 785; IV 423ff.; VI 1363; I X 206, 791, 206, 275; I X N. 888 s. a. Gebildbrot, Hornaffen, Kipfl Hoymann I I I 1707 Hrabanus Maurus VI 521 ; VII52 Geheimschrift III 453f. Hrapp V 1568 Hraesvelgr I 184; I X 630 Hreda II 1276; V 1727; VI 466 Hrosvitha von Gandersh e i m I X 370 Hrungnir I 641 Hubert-Hubertus (kathol. Heiliger) IV 425fr., 591 f.; VI 54, 1156; V I I 421 Stock mit Gebet I X N. 309 Hubertusbrot IV 432 — gürtel IV 432 — J a g d I 586 — m e s s e IV 591 — Schlüssel I I I 909; IV 429 — Segen IV 433 Hübich III 835 Hübner, Israel, Prophet I X N. 77

162 Huckstein II 534 Huckup s. Aufhocker Hudelmann I X 140 Hudler V 667 Hudlerlaufen V I I 163g Hudregutte I X N. 472 Huf (-spur) III 1746; IV 434 fr.; V I I 1521 als Trinkgefaß V 635 Schweins-Huf V I I 1487, 1493 s. a. Spur Hufblatt V I 1064 Hufeisen I 1281, 1744; II 718, 719, 720, 1469; IV 437ff.; V 445, 4 3 6f., 1217; V I 433, 879, 1630, 1633» 1639, 1641; V I I 639» 7'9» 936» !293' 1310, 1340, 1525, 1536; V I I I 85, 392, 394, 435, 1199, 1341, 1558, 1589, 1761; I X 35, 983; I X N. 157, 227, 260, 586, 929 Eligius II 787 Eseleisen I I 1017 glühendes Η. IV 5 1 1 ; V I 1615 d. Kirchentür IV 1418 f. liederliche Dirnen V I 421 Strützel in H.-Form V I I I 561 f.d. Tür IV 1014 f. erfolgreichen Verkauf IV 1161 Votivkette IV 971 f. d. Zwerge I X N. 1075 s. a. finden, Huf, -nagel, Talisman Hufeisensegen IV 436 f. Hufenstechen V 395 Huflattich IV 447f.; V 774 Hufnagel II 722, 1469, 1472; III 838; IV 446ff., 1048, 1581; V I 139, 339, 1641; V I I 956, 1536; V I I I 532 alter Η. I X N. 260 geweihter Η. V I 1649f., 1692 s. a. Hax, pax; Nagel; Ring; vernageln Hufspäne I X N. 493 hug VIII 1572f. Hügel s. Berg Hügelbewohner I X N. 524 Hügelfeuer I 228f. Hügelvolk VII 866 Musik V I 666

Huckstein—Huhn Huginn V I 1207; V I I 435 Hugo v. Langenstein V I 985 Huhn I 393; III 432, -433; IV 448ff.; V I 1101, 1266; V I I 854, 1120, 1 1 7 1 , i533> i576> 1641; V I I I 192, 782, 794, 809, 824, 826, 896, 903, 906, 1023, 1083, 1411, 1540; I X 15, 275 abschneiden v. Federn I 620 Alp I 294 Antonstag I 505 als Bäcker I 758 Bauopfer I 147 Besenzauber I 1143 Besitzzauber I 1154 f. Blasiuswasser I 1361 f. für die Braut I 1510; I X 873 Brennesselsame I 1556 zum Brüten ansetzen I 1686 durchziehen II 490, 491, 492 Ei II 595 fr. — gold. u. silberne II 598f· essen II 1031 futtern aus d. Schuh V I I 1343» !3445 I X N. 112 — durch Besen I X 987 — im Kreis I 875; V 463, 469, 477; I X 446; I X N. 5" — mit Hirse IV 117 Gewöhnzauber IV 1154; V 896; I X N. 287 Gibel got Gabel III 833f. Glucke s. d. Haken III 1354 Herz II 1616 Hühnermist V 344 Karfreitagszauber IV 993 krähendes Η. V I I 1530; V I I I 527, 922f., 996 Kuchenfutter am Agnestag I 215 laufen über blaue Schürze I 1383 Lavendelzauber V 950 Leber des Η. V 983 für d. Leonhard V 1218 Lichtmeßzauber V 1266 Lunge als H.-Futter V 1456 Maikäferfutter V 1534 Maitagszauber V 1545

Marder, Verzauberung durch d. V 1632 Martins-Opfer V 1709 Mausern des Η. I 723 Mohn V I 450 Nest aus Bettstroh I 1199 f. in neues Haus jagen I 1157 Neuj ahrsfutterung V I 1029 Ofentopf-Zauber V I 1203 — Opfer I X N. 534 Orakel IV 318 Peter u. Paul V I 1524 Petri Stuhlfeier V I 1533 rotes Η. V I I 833 Samenweizen als Futter I X 465 Sauerkraut f. d. Η. V I I 960 schlagen V I I 1106 Schlüsselblume V I I 1229 Schriftzauber I X N. 342 schwarzes Η. II 1615; III 249, 550. 626, 923, 1566, 1616, i6i8f., 1893, 1912, 1914; IV 297,454,458«., 598, 816, 948, 1001, 1174, 1507; V I 351, 354, 4°3> 792» 929, 1190, 1259; V I I 1435, 1438, 1441, 1442, 1445, 1446, !447> 1448, 1453; V I I I 613, 646, 1014, 1097, 1367; I X 196, 706; I X N. 477» 541, 554, 589» 1064^ Schwefel-Zauber V I I 1460 siebenjähr. Η. I X N. 482 Siebzauber V I I 1685 in d. Spiegel sehen I X N. 573 Spinne als Heilmittel V I I I 281 Stroh vom Fastnachtsbären I 894 tanzendes Η. V I I I 840 „Tod"-Zauber V 919 Todesorakel V I I I 996 Totenhuhn V 1045 totes Η. V I I I 996 Unruhfeder V I I I 447 vergraben I X N. 589 Verwandlung in Schildkröte V I I 1074 Wassermann als Η. IX 133 weißes Η. I 13a 1; III 250; IX713 Zwingzauber II 219 s. a. Ei, Feder, Geflügel, Glucke, Hahn, Haustier, krähen, Wetterzauber

Hühnerauge—Hund Hühnerauge I 123, 1472; II i445;IV460ff.,49 9 ;VII 608, 951, 688, 1266, 1438, 1497, 1532; V I I I 75» i46> 365> 405» 1364» 1552; IX 12, 463 Aalblut I 2 Segen IV 462 s. a. Warzen Hühnerbrühe als Gegengift I X 581 Hühnerdarm s. Vogelmiere Hühnerei s. Ei Hühnerleiter V 1203 f. Hühnermeister V 310 Hühnernest II 641 Hühnerrecht V I I 558, 559 Hühnerstall: Axt im I 747 reinigen I X 12 Schürze vor d. Η. V I I 1375 Hühnerweih s. Weih Huimann I 199 Hukelpott V I I 851 Hulastreible VI 1563 Hulda s. Perchta Hulden s. Hexe, Unholden Huldenstraße VI 372 Huldigungskuß V 850 Huldrehut III 721 Huldren VII 1428; V I I I 1318, 1600; I X N. 524, 527» 845 s. a. Hexe, Unholden Hulifest I 556, 557 Hulkan (Strohmann) IV 463; VI 1038f.; I X N. 923 Hullepöpel I 938 Η uliwagen IX 268 Hüllwecken IX 211 Hülse s. Stechpalme Hülsenfrüchte IV 463ff.; V 1309f.; VIII 206; I X N. 811 Speiseverbot II 1237 Totenopfer I X N. 536 s. a. Bohne, Erbse, Linse Hülsenfruchtlöwe VI 850 Humanismus VII 670, 671 Humbert von Romans IX 401 H u m m e l IV 467ff.; VII 1576; VIII 821,833,836, 1042 s. a. Biene, Honig, Hornisse, Insekt Hummelbauernzöpfe I X 948 Hummelfrau VI 573

Hummeljungfrau III 1395 Hummel-Orchidee IV 1563 Hummelsbacher VIII 909 Hummelwachs V 1262 H u m m e r II 1555; V I I I 1204 Hund I 393, 1173; IV 470ff.; V 959, 1846f.; VI 146, 569, 1246, 1266, 1404, 1724; VII 744, 763, 808, 1004, 1013, 1318, 1632, 1646, 1647; V I I I 141, 167, 289, 308, 3 1 1 , 346, 525, 527, 534, 782, 794, 795, 798, 823, 826, 827, 829, 833, 837, 862, 901, 915, 924, 928, 929, 947, ΙΟΟΙ, 1006, 1010, 1023, " 2 1 , 1339, 1454, 1513, 1624, 1635, 1638, 1639, 1649, 1736, 1740, 1752, 1753, 1759; i x 15, 27°, 716, 723; I X N. 526,984 abhacken I 7, 767 des Abel I 22 Abwehr VII 901 des Agrippa v. Nettesheim I 223, 867 Alraunwurzel herausziehen I 3i4f., 318, 319 anhänglich machen V 1286 von der Axt fressen I 747 Bäckermarke als Futter I 132 in d. Backofen sehen I 7, 786 Badewasser I 832 begraben unter d. Schwelle VII 1515 beißen I 1023 bekreuztes Butterbrot f. d. Η. VI 1320 bellen IV 472, 473, 475 im Berg I 1070 blaue Wolle I 1383 Brot, angebissenes I 1344 Brotopfer I 1615 Brückenhund I 1661 Dieb, Schutz gegen II 202 als Dorftier II 352f. eingewöhnen VII 624 ewiger Η. II 1095 feuriger H. III 908; V 564 Fieberübertragung II 1454; V I 273 iuttern mit Wolfsfleisch IX 770 der Frau Gode II 690

163 Froschzauber III 131 Fuß als Amulett VIII 809 geistersichtig III 549; VIII 3o8f. d. Geisterkutsche III 531 Geistertier III 492 Gespensterhund VII i m Gewöhnzauber VIII i4gof. grasfressender Η. IX 854 Hackelbergs Η. VII 1384 heulender Η. VIII 920 Höllenhund IV 231 Holzhund IV 279; IX 746 Hubertus IV 426f. Jagdhund IV 584 Klaue des Η. IV 1446 Korndämon V 257 Kot V 341, 344, 345, 346, 347 Kreuzamulett f. d. Η. V 538 im Kuchenorakel V 675 lebendig begraben I X 38 Medizinmann als Η. VIII 947 messen V 1854 d. Nachtjägers VI 798, 799 Name f. d. jungen Hund I 1193 Nebel als Η. VI 991 „Neujahrshündlein" VI 1037 Nuirat-Würstler VI 1590 Pest als Η. VI 271, 1505, 1506 — wittern VI isiof. Pudel VII 381 f.; I X 822 — schwarzer IX 639 Reinigung d. Milchgefäße VI 267 roter Η. VII 803 Schädel V 210 Schatzhund I 867 schaukeln VII 1017 mit Schelle VI 1507; I X N. 1075 schwarzer Η. I 322, 1009, 1051; III 1451; V 81, 1506; VI 115, 174, 205, 299, 1024; VII 1434, 1437, ! 44°, 1449; VIII 801; I X N. 154 „Spiegel" I X N. 562, 570 in d. Spiegel sehen I X N. 533 ins Maul spucken VIII 340 Stimme verlieren IX 584 Tempelhund VIII 808

Hund—Hut

164 Teufel als H. III 545; VI 90, 1391; VIII 1662 auf d. Tisch füttern IX N. 890

als Todesomen VIII 994 toller Η. II 1057 töten I 392 vergraben VIII 1198, 1201; IX N. 589 vieräugiger Η. VIII 1662 Wasserhund IX 133 Wasserzauber IX 115 Weihnachtsbrot IX 264, 989 weißer Η. IX 338 Welthund IX 2i4f., 741 der wilden Jagd I 617; VI 102; VII 801; IX N. 291 f., 893 Windhund IX 635, 643 Wodes Η. VIII 715, 1202 Wolf als Jagdhund Gottes IX742, 743

— als Kettenhund IX 733 Wolfshund IX 727, 728, 797 mit Wolfsklaue IX 797 zerschnittener Η. IV 1091 s. a. Haustier, Tollwut u. die Einzelartikel Hundebiß VII 768 Hundegebell VII 1312, 1449; IX588

Hundemaske V 1771, 1772 Hundemilch VI 373, 274, 275 Hundemonat IV 836 Hundeopfer IV 499 hundert I 1052, 1067, 1528, 1714; II 1615; III 547, 993, IV 598; VI 890, 947, 987, 1427, 1456; VII 457, 458, 1003, 1075, 1411; VIII 488, 649, 1263, 1484, 1726; IX 341» 3 5 1 , ^ 4 ; IX N. 178, 213, 1105

s. a. Zahlen hundertjähriger Kalender IV 927, 931 Hundesegen IV 490f.; V 1710; VII 1586 s. a. Wolfssegen Hundetag IV 499 Hundkäs IV 1055 Hundsfliege VIII 361 Hundsfud IX 50 Hundskamille IV 938, 939

Hundsring IV 477 HundsroseJIV 491 ff,; IX 445 „Schlaf" VI 796 Schlafapfel an d. Η. VII 1088

s. a. Heckenrose Hundsrübe s. Zaunrübe Hundsstern VII 798; VIII 459, 460 s. a. Stern Hundsternperiode VI 1493 Hundstage I 723; IV 495ff., 610, 836, 837, 929; VI 417; VIII 28, 459, 460, 532, 1437;

N. 810

baden I 823, 825 f. s. a. Unglückstage Hundsveilchen I 1367 Hundswut s. Tollwut Hundszahn I 707 Hundszunge (Pflanze) IV 501 f. Hundtragen IV 502 Hüne s.Riese Hünen, Hans IV 506 Hünenbett (Hünengrab) IV 506; VI 82; IX N. 237 Hünenkeller VI 81 Hunger IV 502ff.; VI 43f.; VII 517; IX 847 Rettung vor Η. IX 770 Wolfshunger IX 726, 729 s. a. Hungersnot Hungerblümchen IV 505; V 248; VII 1020 Hungerbrunnen I 1675; IX i75f· Huöger-Ei II 601; VIII 357 Hungergras IV 502 Hungerrose IV 502 s. a. Teuerung Hungersnot IV 502 fr.; VIII 1674

s. a. Hunger Hungertuch IV 503; VIII 1178

Hunna, kathol. Heilige I 1674;IV 506

Hunne, Hans Hünen IV 506 Hünnelche I 1538 hüpfen: d. Hausväter IV1474 d. Sonne I 69 Hüpftanz III 441 Huppet Huhot VII 1339 Hure I 1229; IV 506f., 1473; V 284f., 883; VI 831, 840, 843, 872, 902, 924; VII 869, 870, 1208, 1209,

1342, 1345, 1348; VIII 495, 607, I594, !752, 1399, 1446, 1564; IX 727

böser Blick Ι.1376Γ Jüdin 1497 Kirschzweig IV 1429 Pfaffenköchin IX N. 260 Hurengasse VIII 252 Hurenkind V 288 Hurenübel VII 1422 Hurenweibel IV 507 Huri IV 1369; V 1807 Hus, Johann IX 370 —, Karl IV 5i2f. Hussiten IX N. 197 Hussitenkreuz I 1303 husten III 542; IV 513; VII 531, 1463; VIII 341 ausprügeln VII 1105 blauer Η. I 1377 Lukaszelten V 1454 Matthias, Heilung durch V 1868

Meisterwurz VI 127 Hut I 872, 1547; IV 513ff.,

1461, 1 5 1 1 ; VII i26of.,

1295; VIII 1102, 1105, 1301, 1598; IX 31 abnehmen VIII 33 aufsetzen b. d. Hochzeit IV 537 des Bergeistes I 1073 blauer Η. I 1386 f. aus Blech I 1387 Breithut I 1550 f. breitkrämpiger Η. VI 1093; VII 496, 839; IX 338 dreieckiger H. (Dreispitz) VI 1507; IX 522, 634 eckiger VI 1507 Filzhut, weißer IX 347 Geisterhut V 1586 Gold sammeln aus d. Regenbogen VII 594 des Hafermannes V 259 des Harlekins V 1781 bei d. Hochzeit IV 1515 d. Jesuiten IV 665 des Kobolds V 37 Kopftuch V 237 fr. Löffel am Η. V 1319^ Napoleons-Η. VII 1305 des Pestmannes VI 1507 Pumphut VII 387 roter Η. VII 803, 827 Schlapphut V 1585 auf d. Sense I 1330

Hut—Hysterolites Spitzhut, roter IX 620 Spitzmütze V 1787; IX N. 971 Strohhut VIII 1602 des Teufels IV 1478 auf d. Tisch legen V 69; VIII 957 f. d. Toten V 1071 Umwandlung mit d. H. I 1327 Versteigerung IX N. 827 Wacholder an d. H. stecken IX 13 werfen IV 777 für Windzauber IX 647 zertreten VII 1034 d. Zwerge IX N. 1030 f., I059 s. a. bedecken, Haube, Kleidung, Kopfbedekkung, Mütze, verhüllen Hutband I 867 Hutberge I 1052; IV 517, 543 ff. s. a. Berg Hutbrummler, lutherische VI 628

Hütchen (Geist) VIII 1405 s. a. Gütel Hutheben IV 535; I X N. 398 Hutreiten IV 530 Hutstein IV 525 Huttanz IV 530 Hütt, Frau s. Frau Hütt Huttefutte VII 851 Hüttenbaum VI 168 Hüttenmännchen I 711; IX N. 259, ioi3f. Hüttenrauch I 601; VI 1069 Hüttensonntag VIII 89 Hüttenweiblein VIII 547 Huttier V 1792, 1798, 1825; VIII 1382, 1391, 1525 Huttierlaufen IV 546; IX N. 419 Hutz-Güri-Gi II 152 Hutzel I X 525 Hutzelbrot V 987; VIII 716 Hutzeltag IV 546f.; VIII 89 Hutzelzelten V 988 Huve ί 1226 Hyäne IV 547; VIII 834, 1204

165 Auge der H. als Aphrodisiacum I 527 Hyänenmenschen VIII 1651 Hyazinth (Stein) I 1706; II i 7 i 5 ; I V 547f.; VI 473, 1427; VIII 424 Hyazinth, kathol. Heiliger IV 548 Hydra IX N. 412 Hydromantie (Wasserweissagung) III 315, 895; IV 548f.; VI 884f.; IX N. 519 Siebzauber V 328 Hyla (Zauberwort) IV 574 Hymir I 1258; VI 153 Hyperästhesie II i34if. Hypnose I 683f.; VI 785 Kristallomantie V 588 s. a. Suggestion Hypochondrie: Fliege im Hirn II 1625 Hysterie II III 339; IV 574; VI 503, 684 s. a. Besessenheit Hysterolites II 1715

I Iatrochemie I 252 I a t r o m a t h e m a t l k e I X N. 606 f., 650 f. Ibis V I I 1128 Ei I 936 Ibiscus s. Eibisch Ibn a l - B e i t a r : Adlerstein I igof. Ichneumon V I I 1128; I X 592 Ichor V I I I 176 Ichthyol II 1719; V I I I 1018 Ichthyomantle (Fischwahrsagung) IV 638f. Icucuma (Zauberwort) IV 640 Idafeld IV 202 Ideenschriften I X Ν. 294 Iden VI 468 Idiot V I I I 353, 679, 681 f., 1640 s. a. Geisteskrankheiten Idisi (Kampfjungfrauen) IV 640f.; V I 183, 184; I X N. 242 Idol I 477; I I Χ370Γ aus Holz V I 1547 Pfahl V I 1548 Idun I 511 Ifa-Orakel I I I 638, 644 Igel I V 668ff.; V I I 1388, 1530; V I I I 487, 800, 838, 868, 869, 881, 897 Echenit II 534 Fett II 1382; V I I 640 s. a. Stachelschwein Igelkalb V I I I 351 Ignatius (kathol. Heiliger) IV 671 Ignatiuswasser V I I I 1117 Ilion: Menschenopfer II 967 Ilios V I I 273 Illumination: bei Begräbnis V 1153,1245 Illusion VII 348f. Ilmetritsche V I I I 894 Ilse II 795Γ; V I J 886 s. a. Else Ilsengrimm II 733

Ilsenstein I I 795; V I I I 10 Iltis IV 671 «f.; V I I 1259; VIII 144,865^873,885, 893» »385 Imagination V I I 349 I m a m Mahdi I I I 929 Immakulat-Zettel (Krankheitszauber) IV 673 I m m e I 1226 Immenvogel I V 1240 Immenwolf I 1252 I m m e r g r ü n I 1707; IV 673ff.; V 439, 463; V I 1366, 1367; V I I 22, 409, 789, 949, 1450; V I I I 527, 1010; I X 4, 560 für Eheorakel I X 668 Gewinnung von Immergrün V 476 als Teufelsabwehr V 436 s. a. Singrün Immerwährender Kalender IV 926 Imoi (Zauberwort) IV 676 Impotenz IV 676f.; V I 904, 925; V I I 455, 7 1 1 , 808, 868, 914, 920, 973, 1256, 1438, 1490, 1492, 1526, 1581; V I I I 1409, 1590; I X 233, 774, 778 Freitagszauber I I I 63f. Kanthariden I V 965 f. Koralle V 239 Muskatnuß VI 692 Nestelknüpfen V I ioi4f. Quecksilber V I I 414 s. a. Liebeszauber, Nestelknüpfen Ina, Na, Α (Zauberworte) IV 677 Incantatio (Zauberspruch) IV 677ff.; I X N. 432f., 435 s. a. Zauberei Indianer: Stammvater d. V I I 433 Indiculus superstitionum I 79; IV 684«.; V I I 669 Indien: Opferkult I X 21 f.

Indigopflanze I 1379 Indikations-Amulett V I I I 662 Indogermanen I I I 679 fF. Indra V I 245, 1718; I X 806 f. als Widder I X 556 Indruck I X 200 Ingerfirtig I I 1350 Ingerkerze V 1482 Ingvaeonen I I I 82 Ingvio I I I 947 Ingwer I 532, 1643; IV 687; V 1685; V I I I 342, 729; I X 902 Initialkurzwörter I X N. 305 Initiation II 1087; IV 687 ff.; V I I I I229f. s. a. Hochzeit, Jünglingsweihe, Schwertleite Inkarnation IV 692 f. Inklus I I I 1615 ff. Inkubation IV 693ff.; VII 349. 826 Inkubus IV 695 f.; 1086, 1328 Inquisition I 77; I I I 1854fr. I . N . R. I. I 1739; IV 696; V 758; V I I I 724f.; I X N. 347 Inschott I 1380 Inschriften: am Haus III 1555 Insekt IV 696ff.; V I I 1090; V I I I 876f.; I X 842f. Angang I 432 Entstehung aus Aas I 5 f. Hexentiere V I I I 8g6f. Holzbock IV 2 76 f. Johanniswürmchen IV 761 ff. Käfer IV 906fr. als Kinderseele IV 1357 Libelle V I229f. Maikäfer V 1529 fr. Maiwurm V I554f. Marienkäfer V 169iff. Maulwurfsgrille V I 23 fr. Motte VI 593 ff.

Insekt—Ivo Mücke V I 597 fr. Ohrwurm V I 1219 f. Pest als I. V I 1505 Puppe VII 388 Schabe V I I 963 fr. Schaflaus VII 990 Schmetterling VII 1237 fr. Stechfliege VIII 361 Stechmücke VIII 361 Wespe I X 503 fr. s. a. Ameise, Biene, Fliege, Hornisse, Hummel usw. Insel IV 699; IX 66 Toteninsel VIII 1087, 1089 d. Seligen VI 1496; VIII502 Inselidol I 1283, 1302 Inspiration VII 349 Bibel I i2iof. schreiben I X N. 304 Instinkt VII 374 interdictio portae V I I I 1 1 8 6 Internächte VIII 1483 s. a. Unternacht Investitur IV 1509f.; VIII 11 77 Invocavit: Kässonntag IV 1056 Inzest V I 7i2f. Iötun Hräsvelgr VIII 795 Iria (Zauberwort) IV 775f. Iriswurzel I 1016 Irländer I X 88 Irmenfried v. Thüringen VI 373 Irminsül II 992, 1527; III 1349; V 962; VI 1548

irreführen IV 776f., 778f. Mahrt I 300 Schneegänse VII 1279 irregehen 127; VI 842,1343; VIII 643 am Abend I 27 Hemdzauber I 581 Irresein VIII 1157 Irrfleck IV 776; VI 403 Irrkraut I 27; II 1223; IV 776, 778f.; VII 1353, 1376 Attich I 671 Irrlicht I 26, 75, 585 586 987, 1368, 1668; II 1407, 1408; III 89, 96, 765, 1147; IV 521, 763, 779«., 1049; V 1097, 1255 f.; VI 193, 421, 788, 860, 1576, 1580, 1722; VII 848, 1014, 1034, 1039, 1458, 1473, 1576, 1632; V I I I 378, 473, 558, 598, 603 f., 643, 675, 939, 975, 1006, 1018, 1494; I X 128, 135, 573, 919; I X N. 229, 821 Beobachten des Irrlichts V 460 Fitler II 1571 Fuchtelmann III 197 Jude IV 817 Kleid IV 1477 f. Kuchen V 654 Speiseopfer I X N. 53G verscheuchen I 277

167 vertreiben durch Fluchen II 1644 verspotten I 971 s. a. irreführen, irregehen Irrsinn III 559 Irrstein I 27; IV 786 Irrwisch I 26; V I 353; VII 844, 883; VIII 1092, 1628; I X 46 Amtmann I 374 Irrwurzel s. Irrkraut Isaak IV 786 Isegrimm IX 716 Isengrind V 1771 Isidor (kathol. Heiliger) IV 786 Isidoras VII 548 Isis III 286, 287; IV 786f.; V I i86f., 992f., 1009, 1010; VII 1676; IX 6 7 4 f. Tränen IX 317 Islam VI 548 f.; VII 675,684, 1052 Paradies VI 1426 f. Island IV 787 f. Isländisch Moos s. Flechten Ismaeliten III 915 IStar I 632; VII 183; I X 17 Italiener IX 63, 65 Ito (Zauberwort) IV 788 Itum (Zauberwort) IV 788 Itys VIII 1633 f. Ivar VIII 1496 Grab I 2 j i Ivo VII 692 f.

J Ja IV 700 — Sabaoth II 1555 Jaarfke: weißer Fürst I X 453*"· Jacke, rote V I I 825 s. a. Kleid Jacobus V I I 548 de Voragine II 67 di Vitriaco I X 567 Jade V I 1006 Jadeit IV 575 Jagd IV 575f. alter Mann im Angang 1346 Bildzauber I 389, 390 ewige Jagd II 1649 Frauenjagd IV 853 Gewehr III 805 fr. Verbote I X N. 810 Wildschweinjagd IX 6iof., 612 s. a. festmachen, Flinte, Gewehr, Jäger, schießen, Treffzauber, wilde Jagd Jagdhorn: d. Nachtjagd V I 797 Jagdhund IV 584 Jagdorakel IV 584 Jagdtasche V I I I 669 Jagdtier: als Opfer V I I I 904 jagen: d. Judas IV 804 Perchtenjagen V 1794, 1795 Jagenberg I X 611 Jäger IV 575f.; V I I 29, i o i 5 f . ; V I I I 655 Amethyst I 366 Angang I 409, 419 ansehen V I I 952 Arsenik I 601 Au (Jäger) I 672 Berthold VI 1479, i486 Besen meiden I 1150 Bilsenkraut I 1307 Blut trinken I 1435 Brosamenzauber I 1589 durchkriechen II 496 ewiger J . I X N. 928 fahrender J . IV 587f. festmachen V 892

Glückwünschen verboten I I I 906 grüner J . III 1182; I X 30, 931; I X N. 982 Hasenfrau verfolgen III i5iof. Hubertus IV426f. Hundorakel IV 471 Jägersabbat III 53; IV 59of.; V I I I 91 Jungfrau als Glücksbringerin IV 849 Karfreitag IV 986 Käseäauber IV 1061 kopflos V 217 Leitstern V I I I 460 Lied I X N. 426 Mistel V I 386 Murmeltier als verwandelter Jäger V I 631 Nimrod V I 1 1 1 2 f. Opfer f. d. Waldgeist V I 1555 Orakel I 409 Priester meiden V I I 323 rotes Tuch V I I 813 schießen V I I 1058 fr. Schneller I X N. 271 Schornstein sehen I X N. 287 Schwein im Angang V I I 1482 Speiseopfer I X N. 524 Steinverwandlung V I I I 420 Teufel als J . IX 563 Tod als J . V I I I 977 Weidenzauber I X 253 Wilderer I X N. g8of. Zauberabwehr V 337 s. a. festmachen, Flinte, Gewehr, Jagd, schießen, Treffzauber u. d. Einzelartikel — wilder s. wilder Jäger Jägersabbat III 53 Sonntag V I I I 91 Weihe IV 590 f. Jageteufel III 1484 Jaguar VI 1407; VIII 834

Jahr IV 593 ff. ein Jahr V I 1019 Kalender IV 921fr. kritische Jahre V 597 Kultjahr der Griechen u. Inder IX 665 Periode V I 1493 fr. Schaltjahr V I I ggöf. Stufenjahr VIII 562f. s. a. Jahresanfang, Jahreszeit, Lostage, Monat, Sonnenjahr, Woche, Zeit u. d. Einzelartikel Jahreisen IV 597 Jahresel V 300 Jahresalte IV 600 Jahresanfang IV 604ff. Kalender IV 92iff. März V 1728 s. a. Frühling, Jahr, Neujahr, Jahreszeiten u. d. Einzelartikel Jahresfeste: Kleidertausch IV 1516 s. a. Feste, Frühlingsfeste Jahresfrist IV 607f. Jahresgang IV 602 Jahresfeuer II i m , 1394, 1401; IV 1564; V I I I einsammeln des Holzes I 1190 Wagenrad VII 467 f. s. a. Feuer Jahreskalender IV 926 s. a. Kalender Jahreslicht III 424 Jahresopfer IV 608f.; VIII 1433 s. a. Jahresfeste, Jahreszeiten, Opfer Jahresprognosen VII 335 Jahresregenten VII 61 f. Jahrestag s. Jahrtag Jahresversammlung IV 620 Jahreswechsel s. Neujahr u. Silvester Jahreszeiten IV 593f., 600,

Jahreszeiten—Johannes 604fr., 61 Iff.; VI 1494; VIII 1225 baden I 807 fr. Frühling III 153 fr. der Geister I X 895 Herbst III 1750 fr. Sommer VIII 26f. Weingenuß zu d. verschied. J . IX 294 Winter IX 662 fr. s. a. Jahr, Jahresanfang, Zeit u. d. Einzelartikel Jahreszeitendämon II 153 Jahrgang IV 602 Jahrkleidchen IV 1470 Jahrkuchen VI 1052 Jahrmarkt IV 616f. fahrendes Volk II 1125 f. s. a. Jahresfeste, Kirchweih Jahrsganggehen VIII 432 Jahrtag IV 608, 617ff.; I X N. 230 Jahrtag IV 608, 617ff. s. a. Jahresfrist, -opfer Jahrwoche VI 1493 „Jahrzeit" V 1731; VIII 1061, 1062 Jahwe (jüd. Gottesname) I 474; VI 547, 629, 956 Jakob VII 646; VIII 887; 1X457 Hut IV 525 Jakobe v. Baden I 866 Jakobi (Jakobustag) II 286f.; IV 623f., 836, 837; VI 440; VIII 1433, 1460, 1728 Kette f. d. Teufel I X N. 261 Kohl V 70 Müller u. Bäcker I 780 f. Schmied I X N. 257 Wegwarte VI 411 Wetter IV 498; VII 841 Jakobskreuzkraut V 5 1 0 Jakobsleiter IV 620 Jakobsstraße IV 620; VI 373 Jakobus d. Ältere IV 620ff., 703; V 1542; VII 12; IX 450 — d. Jüngere IV 629 jammern V 1314 Jammerknast III 1692 Jammerkost VIII 196 Janbernd IX 371 Jan Schütt I X N. 1023 Jans-tak IX 75

Januar II 1275; IV 629ff.; VI 470; V I I 1701; I X N. 408 Granat III 1113 Hausväter - Hüpfen am i . J a n u a r IV 1474 Hyazinth IV 548 Wolfsmonat IX 799 s. a. Jahr, Monat, Winter Januarius: Blut d e s J . I 1441 Januarkalender VIII 1188 Jarfke, Weissager IX 371 f. Jarilo III i65f.; VII 396 Jarmanot IV 630 Jasper, Der alte IX 373 Jaspis I 122, 535, 1456; II 5555 ΙΠ 1705; IV 633f., 13025 V 579; VI 473,974, 9 7 5 ; V I I 1259, 1 2 9 1 ; V I 1 0 0 5 ; V I I I 1212 Jauche I 1421; IV 634f.; V 1788; VI 290 s. a. Dünger jauchzen IV 635f.; VI 652 s. a. johlen Jaudesjagen VII 851 Jauer, Nikolaus VIII 1430 Jazariel (Dämon) IV 637f. Jean de St. Victor de Paris IX 424 Jebela (Haarwurm-Besprechung) IV 641 Jelängerjelieber VII 726 Jenaische Conjuration I 1115 Jenseits I 636; III 688; IV 184ff., 205f., 642IT., 840; VI 151, 725; VII 1253; VIII 973, 1020, 1026, 1472 f., 1478 f. Marienkäfer als Bote aus d. J . V 1694, 1702 Paradies VI 1400 fr. Reise ins J . VII 643 s. a. Himmel, Hölle, Totenreich Jeremias V 1327, 1330 Kommentar IX 406 Jerichorose (Weihnachtsrose) IV 655 ff. Jerusalem I 1453; IV 659f., 770, 877f.; V 606; VI i44if., 1443; VIII 1148, 1619; I X 509, 860, 862; I X N. 212 Frösche nach J . treiben I 342

169 jüngstes Gericht IV 890 — in d. Segen IV 661 f. Jesajas VI 60; I X N. 358 Jesuiten IV 662ff.; VI 172, 474; VII 315, 318, 321, 1006 Geisterbann III 512 Höllenzwang IV 239 Sebastianpfeile VI 1597 s. a. Exorzismus, Franziskaner, Kapuziner, Priester Jesus s. Christus Jesus-Blümlein VIII 405 Jesuskind I X N. 924 Jesusknüpps VII 1102 Jesuskraut VI 566; IX 565 Jesusnagel IX 83 Jesuspfennig III 598 Jesusringe VII 710 Jet III 253 s. a. Gagat Jettatura V I I 1228 Jezael V 1212 Jezirah (kabbalistische Schrift) IV 666f. Joachim v. Fiore II 29; IX 393f., 420, 421 — de Floris I X 423 Joachimstaler VIII 657f. Joachiten IX 399 fr. Joachitische Weissagtingen s. Weissagungen, joachitische Job IV 71 f.; VI 626 s. a. Hiob — auf dem Miste IV 69 Jobiana s. Zobiana jocularis II 1130 joculator II 1130, 1139 Jod IV 699f.; V 608 jodeln IV 701; VI 132, 136; IV 701 d. Zwerge I X N. 1049 s. a. jauchzen Joder s. Theodul Jodocus (kathol. Heiliger) I 1521; IV 701«. „Joggesen" IV 627 Johann, guter I X N. 137 Johann XIX., Papst VI 1397 — XXI., Papst VI 1393 — von Parma 1 X 4 0 1 , 4 1 0 Johanne, wilde VII 592 Johannes d. Evangelist I 420; IV 703f.; V 1523; VII 330, 764, 1525, 1703; IX 3 7 3 f . , 860

170 im Fiebersegen II 1461 gehörnter J. I 827 s. a. Johannessegen, -evangelium Enthauptung IV 730f. Johannes d. Täufer IV 704fF. Minnetrinken IV 757 f. s. a. Johanneshaupt, -krankheit, Minnetrinken Johannes v. Nepomuk IV 704 — von Paris IX 423 — v. Salisbury: Spiegelwahrsagung IV n o i f . Johannes, Dr.: Prophezeiungen über alle Länder u. Regierungen Europas IX380 Hispalensis VI 979 Johanni I 32; II 1350; IV 705; V 905; VI 439f., 650, 1270; VII 1323, 1441, 1468, 1538; VIII 38f., 87, 616, 641 f., 675, 691» 693, 712, 713, 745, i433> 1459» 1681; IX 76, 81; IX N. 158, 935 Abendläuten I 3gf. Acker-Umgang V 65; VIII 1374 Ackerzauber VI 855 Ahorn I 236 Alraun I 318 Ameise, rote I 362 Andorn pflücken I 398 Arbeitsverbot I 570 baden I 817, eigff., 825 Bajart VIII 858 barfuß gehen I 917 Beifuß I 1006 Besen I 1133, 1134 Bieropfer I 1274 Bilsenkraut I 1308 den Bilwis sehen I 1320 Blitzamulett I 1419 Blumenstrauß VIII 522 Braut I 1534 Brennessel I 1553, 1555 Bucheckern I 1694 Butter I 1751 Butterhexe I 1734 Drude I 150 Eheorakel I i o n ; V 58 Eiche II 650 Endivie II 815 Engelmann II 839

Johannes —-Johanni Erbsen kochen V 54 Erdbeere IV 1341 Erlösung VI 407 Farnsamen II 1218 Fenchel II 1328 Fichtennadeln essen VI 1158 Fingerkraut graben II 1498 Fischerfest II 1566 Flachszauber V 1184, 1188' 1198 Frauenmilch VI 271 Freimaurer III 24 Gegenzauber VI 908 Geißelschnalzen V 1553 Geistermacht IV 1429 Geisterwäsche IX 154 Geldzauber VI 408 Giftkräuter III 847 Glocke, versunkene VI 403, 413 Glockenläuten V 942 Goldwurz grabenVIII1210 Hahn kastrieren VI 69 t Hartheu III 1485 Hartriegel III 1493f.; VI 437 Heilzauber II 478 Holunder IV 272 — küchlein VI 1563, 1564 Kalmus IV 935 Kamille IV 938 Klette als Abwehr IV 1528 Knabenkräuter IV 1559 Knäuel IV i566f. Knoblauch V 5 Kobold fangen V 43 Kohl V 69, 70 Kohle IV 1165, 1527; V 75» 77 Königskerze V 183 Kopflose V 219 Koriander V 246 Kornblume, weiße VI 973 Kranz .1 39; IV 1447; V 398f·, 867; VII 778 Kräuter sammeln VI 410 Kräuterbad I 807 Krebs V 455 Kronenbaum V 486 Kuchen VI 1563 Kuckuck V 733; VIII 736 Lebkuchen V 991 Leichenwurm V 1167 Liebesorakel I 1433; III ii2of.; VI 885; VIII 1488 Liebstöckel-Zauber V 1298

Lilie V 1301 Lindenbast V 1307 Maden V 1479 „Marien" VI 1375 Marienkäfer V 1701 Maßliebchen V 1863 Mäuse vertreiben VI 51 Meergeister VI 72 Mehlorakel I 258 f. Meisterwurz VI 126 Messer f. Enthexen VI 191 Meth V 511, VI 228 Milch mit Flieder trinken VI 258 Milchhexe VI 308, 329 Milchopfer VI 356 Milchtanz VI 258 Mittagsregen VI 412 Nacktheitszauber VI 854 Nackttanz VI 874 Nesselküchel I 1558 neunerlei Holz VI 1057 Nußbäume schlagen IX 80 Nußbaumblätter VI 594; 1X75 Opfer für d. See IX 165 — Wasserdämonen I 1616 Pech VI 1468 Pestwurz f. d. Kuh VI 1522 Pestzauber VI 363 Quendel VII 418 Rasen VII 501 f., 508 Regen VII 599 Rekruten-Umzug VII 652 Rettich VII 688 Rittersporn VII 725f. Saatschutz-Zauber VII 7 6 5 f. Sauerdorn VII 959 Schatz heben VII 1006 schaukeln VII 1017 Scheibenschlagen VII 471 Schierling VII 1057 Schlangenkrone VII 1171 Schlehdorn VII 1203 Schüsselorakel IX N. 398 Speise III 1185; VIII 189 — Opfer IX N. 533 Spiegelorakel IX N. 557 f. Stiefmütterchen VIII 481 Stollenreiten VIII 490 Suchspiel VIII 579, 580 Tanz der Nixen IX 157 Tau VI 899 — sammeln VI 310 Teufel bei d. Freimaurern III 33 — sehen IX N. 455

Johanni—-jucken trinken V I I I n 6 i f . Tür st-Wagen I X 37 Verbote I X N. 810 Viehheilzauber V I 906 Vierklee IV 1455 Wasser holen V I 411 Wasserguß I X 193 Wasserzauber V I 948 Wegerich IX 226' Weinstöcke schütteln I X 3°4f-> 344 Wucherblume I X 819 Wundklee I X 823 Wurforakel II 577 Zwiebelorakel I X 967 s. a. Johannisfeuer u. d. Einzelartikel Johannisangst IV 705 Johannisbaum IV 718; V 389 Johannisbeere III 837 f.; IV 727f.; V I 901, 1058; V I I 1 1 7 1 , 1439 Johannisbett I 597f.; IV 718; V I 980 Johannisblume I 597f.; IV 1445; V I I 1683; I X 819 s. a. Wucherblume Johannisblut II 1220; III 1298, 1485; IV 729, 1566f.; V I I I 64; I X N. 1059 Johannisbrot I 1617; IV 730; V 989f.; I X 181 Johannisevangelium: Zauberei I 1225; II 1088;IV 731 f.; V 195; V I 52; V I I 518; I X 9 0 s. a. Colomansegen, Himmelsbrief Johannisfarn II 1225 Johannisfeuer I 158, 1549; II 499, 1401; III 1904; IV 733 ff., 1088; V I I 408, 468, 570, 674; VIII 374» 396» i3 6 5. »4"» 1529, 1533, 1544» 1553 Beifuß I 1006 Blumen verbrennen III 122 Erbsen IV 465 Fro III 113 Hagelabwehr III 1312 Katze verbrennen IV 1 1 1 4 Kornblume V 248 am Kreuzweg V 524 Pferdekopf I 1490 f.; V 10 f. springen durch das Feuer V 1188, 1194; V I I I 322

s. a. Feuer, Johanniskohle, Scheibenschlagen Johannisgroschen III 598, 600; VI 627 Johannisgürtel I 925; II 1227; VII 495 s. a. Beifuß Johannishandll 1222,1227, 1498; III 4; IV 715, i558f., 1562; VI 410, 942 f. s. a. Knabenkräuter Johannishaupt III 1680; IV 740f.; V 203; VII 32 Johannishirsch IV 111 Johanniskäfer VI 322; VII 726; VIII 900, 996 Johanniskerzen VI 980 Johanniskinder III 38 Johannisknechte IX 872 Johanniskohle IV 741 s. a. Kohle Johanniskrankheit IV 742f. s. a. Epilepsie Johanniskranz IX 820 Johanniskraut I 137, 1004, ioo7f., 1484511182,1340, 1498, 1566; III 575, 604 f., 1484; IV 729, 743«.; 938, 1049, 1315; V 867; VI 345,4io, 429, 601, 1062, 1063, 1497, 1713; VII 624, 1059, 1370, 139°, I39 1 . 153 6 ; VIII 38, 78, 1488; IX 62, 76, 500; IX Ν. 852 s. a. Beifuß, Frauenmantel, Frühlingsblumen, Pfingstrose, Zittergras usw. Johanniskrone III 1485 Johanniskuh IV 111 Johanniskümmel V 807 Johannisminne I 1090; III 708; IV 745ff.; VIII 430, 1121; I X 2 9 2 ; IX N. 884 s. a. Minnetrinken Johannlsöl VI 1238 Johannisrad III 896 Johannisschäppel I 1006 Johannisschnitter I 1311 Johannisschüssel VIII 1366 Johannissegen I 157, 1013; III 846, 849; IX 296, 307 Johannisstein V 516 Johannisstraße VI 368 Johannisstreu IX 819 Johannistau IV 760 f. s. a. Tau

171 Johanniswedel s. WiesenGeißbart Johanniswein IV 751 f.; V I I I 431, 1 1 2 1 ; I X 307, 308, 311 s. a. Minnetrinken Johanniswürmchen I 530; IV 761 ff.; V I I I 1410 s. a. Glühwürmchen, Johanniskäfer Johanniswurzel II 1227; IV 1559; V I 410, 431 johlen IV635f. Jolasveinar I X 36; I X N. 947 Jolstengel I X N. 869 Jonas IV 765 Jonassegen V 1341 Jordan I 1454; V 485, 488; V I 336; V I I 1588, 1590, 1601; V I I I 1547; I X 5 Jordansegen I 387; IV 765 ff. Jordan (Dr. Gregorius Jordanus Venetus) I X 374Γ Jorge, armer, Prophet I X N. 68 Jörgentag, Dost aufhängen II 363 Jöring-Astl V I I I 1127 Josaphat, Tal IV 770f., 890, V I I I 454 s. a. jüngstes Gericht Josef IV 774f.; V 1843; V I I I 1373; I X N. 319, 923 Hose IV 404 Josefi-Kranz IV 774 Josefitag V 1738 Joseferinge V I I 710 Josefstag V I I I 1393 Lärmzauber V 915 Josefstraße VI 374 Joseftragen II 1778 Jost IV 71 f. Josua-Wunder IV 766 ff. Joviel V I 181 Juchten V 997 juchzen IV 635 f. s. a. jauchzen, johlen jucken IV 788ff., 1436f.; V I 767; VIII 271, 495, 534, 1572, 1727 des Auges I 697; IV 793; V878 d. Hand III 1383; IV 794 am Knie IV 1571 d. Lippen V 1310 Nase I 1524; IV 793; V

172 689, 861; VI 972, 1018; I X 312 Juckpulver I I I 134 „Jud auf der Wanne" V 10 Judas Ischariot IV 799ff.; V I 1450; V I I 395, 802, 997; V I I I 4f., 609, 1433; I X 241, 245 — Inden Segen: II 243 f.; IV 7 9 9 f. erhängt am Holunder IV 268 Hundsrose IV 495 Judasbrezel VI 1321 Judasfeuer II 1441; III 1530; IV 8o4f. Judasjagen VII 851; VIII 992 Judaskuchen VI 1318 Judaskuß V 849, 852, 862 Judasohren VI 1318 Judassamstag VII 919 Judassehen I 158 Judasstürzen IV 804 Judassuchen VIII 589 Judasverbrennen I 158; IV 1012; VIII 992; I X 74 Jude I 857, 1602; III 254, 658, 677, 842, 843, 1235, 1393, 1412, 1649, 1654; IV 800f., 808ff.; V 1335, 1338; VI 204, 269, 275, 578, 1392f.; VII695, 706, 926, 930, 1052, 1334, 1346, 1350, 1372, 1414, 1444, 1475, 1491, 1527, 1711; V I I I 25, 154, 277, 4!4» 493> 494» 54> 506, 581, 689, 758, 793, 957, 1021, 1048, 1085, 1133, 1136, 1152, 1285, 1429, 1594, !598, 1693; I X 891; I X N. 148, 331, 332, 383, 591 alte Jüdin VII 1136 Amen I 364 Angang I 422 Antichrist I 480fr., 493f., 497, 498 Apokalypse I 538 fr. Ars notoria I 605 Auferstehung IV 889 aufhängen mit Hund IV 502 Bad I 826f. Begräbnis I 978 Beigabe III 1094

jucken—Jude Bekehrung IV 874 Beschneidung VI 1158 Blut I 835, 1437, 1439; IV 1089f.; V I I 734 Blutegel I 1443 Blutjude V 264 Blutschande I 1451 Brandopfer I 1487 brunnenvergiftender J . I X 619 Christenblut -Verbrauch VII 734 als Dämon II 160 Eid VI 112 als Erntepuppe V 309 ewiger J . II 117, 562; IV 772, 807, 1478; VII 25, 923, 1338f.; V I I I 362, 644, 927; I X 215; I X N. 391 — Hecktaler III 1620 — Hut IV 518, 521 — Limes V 1305 — Mantel V 1586 s. a. Ahasver Fernschadenzauber VII460 Feuerbeschwörer I 1621 Feuerbanner II 1430 Geburt III 1220 Gelbsucht VI 455 Gewitter zerteilen I 1620 Golem III 939fr. Gottes Name III 989; I X N. 3i8f. Gottesnamen-Liste III 991 Gras III 1119 Gürtel III 1213, 1215 Harz I I I 1502 Hemd III 1717 Hirschhaut IV 107 Honig IV 300, 305 Hostie IV 4i7f. Huhn als Geschenk für d. J . IV 455 Hund IV 488 Hurenkinder IV 510 Incantatio IV 678 f. Jerusalem IV 659f., 661 f. b. Judengericht IV 834 f. jüngstes Gericht IV 884 f. Kabbala IV 897f. Kastration IV 1071 kehren d. Leichenhauses IV I2I3f. Keromantie IV 1243 Kerze f. Jahrtag IV 619 Kesselzauber IV 1269 Kinderblut I 835

Kinderlosigkeit IV 1379 Kindermord I 1435, 1439; VI 1624 Kinderschreck IV 1369 Kindersegen IV 1375 Kinderverkauf IV 1375 Kleideropfer IV 1500 Kleidertausch d. Brautleute IV 1515 Koliksegen V 88 Kopf im Misthaufen I X N. V 487 Kornjude V 263^ koscher VII 1086 Krähe V 370 Krankheitsbesprechung V 380 Kreuzschnabel V 515 Menschenblut I 1439 Mephisto VI 176 fr. Michael, Erzengel VI 232 Mithridat VI 398 Moloch IV 1363 Monatssteine VI 472 im Mond VI 511 f., 530 Montag VI 555 Moses VI 583 f. — 6. u. 7. Buch VI 586 fr. Möwe VI 596 Nacktheit VI 834 Namensänderung VI 964 Noah VI 1114Γ; VII 590 Obstsegnen V 195 Om VI 1250 Onyx VI 1253 Paradies VI 1418, 1419 fr. Pestbringer VI 1503 Polytheismus VI 547 f. Purimfest VII 852 Ratte als Heilmittel VII 520 Raute VII 543 Regenbogen VII 589 Ritualmord VII 727 fr. Sabbat VII 931 Saday VII 867 Salz VII 897 Sargkissen des J . VII 946 Sargnagel VII 954 Schächten VII 1084 Schlagzauber bei Begräbnis VII 1099 Schleier VI I 1208, 1211 Schöfarblasen IV 328 Sophnat Panaach VIII 120 f. Speiseverbote VIII 203 f. Strumpf VIII 552 Sünden verkaufen IV 1176

Jude —Jungfrau Sündenbock VII 826 Syphilis VIII 254 Teufelsbeschwörer II 1136 Thau VIII 749 fr. Türöffnen des nachts IV 1537 Wetterzauber VI 1199; IX 509 Wöchnerin als unrein IX 694 Zauberei I 105 Zaubergeld III i6i5f., 1617 Zopfgebäck IX 949 f. s, a. Alchemie, altes Testament, Astrologie, Judas, Talmud, unrein u. d. Einzelartikel Jüdel I 1548; II 692; III 1233ff.; IV 833; V 877 VI 1198; VIII 145,1191; IX N. 581, 1107 Irrlicht IV 782 s. a. Gütel Judenbart VIII 405 Judenbaum IV 833 Judenfeuer VI 1370 s. a. Judasfeuer Judengrab VII 943 Judenhut IV 529 Judenkirsche IV 1560 Judenknochen VII i486, 1494 Judenkuchen V 646 Judenmatzen I 1621 Judenpech I 622 Judenschule IV 812; VI 1628 Judensehen IV 832 Judenstein I 1435; II 1711; IX N. 410 Judenstrafe: hängen III 1441, 1442 Judentartscher IX 950 Judenzopf IX 206, 949 Judica (Sonntag) IV 834; VIII 1095 Jüdin IV 808 ff. s. a. Jude jüdisches Gericht IV 834f. jüdisches Land IV 835 f. Jugend I 324,329; IV 838 ff.; V 958 f. Angang I 420, 727 ewige J . VI 148 s. a. Alter, jung, Kind Jul hereinbringen IX N. 968 Julabend: Eintracht-Zauber VII 1352

Julagalt I 771; VI 1728; IX N. 507, 887, 889 Julbaum VIII 1355 Julberg IX N. 889 Julbier I 1272, 1274; V 28 Julblock I 857, 1411; III 17635 V 739; VIII 1524; IX266, 913, 914, 920 Julbock IX N. 871, 883, 923, 926 Julbrot I 1605, 1606, 1607, i6iof.; III 381; V 502; VIII 721; I X 259, 262, 263, 270 Julbursche IX N. 871, 875, 925 Juleber IX 914 Julekager IX 259 Julenisse IX N. 926 Juleskrei VIII 714 Julesvenner I X N. 871 Julfest II 1280; VIII 960, 951; I X 616, 666; IX N. 866 f. Branntwein I 1499 Feuerbock II 1404 Grütze III 1200 Haus umgehen VIII 1363 Opfer f. d. Berg I 1047 Schwein IX 624 s. a. Weihnacht Julgalt III 380; IX 265, 268, 271,280 Julgastmahl IX N. 507 Julgebäck III 400; V 502; IX 258 s. a. Gebäck, Gebildbrot Julgris IX 266, 268 Julhengst IX 275 Julhenne IX 269 Julheu IX 269 Juli IV 836; VI 471 Licht auf d. Brocken I 1580 Margaretenwoche V 1635 Rubin VII 842 s. a. Hundstage, Lostage, Monat, Sommer Julian v. LaodikeialXN. 720 Julianischer Kalender IV 923 Julianos IX N. 607 Planet Jupiter VII n6fF. — Mars VII 140 ff. — Merkur VII 212 ff. — Mond VII 247 ff. — Saturnus VII 75 ff. — Sonne VII 171 ff. — Venus VII 183 ff.

173 Julkeks IX258 Julklapp I X N. 908, 921, 925 Julklotz IX 272 Julkreuzbrot III 218; V 502 Julkuse IX 35; IX Ν 507 Julkuß IV 917; IX 266, 267, 276 Juloxar IX 273 Julpuppe IX 271 f., 275 Julstroh II 641 Jultrank VIII 1117, 1119 Jultutta III 394; IX 271 Junctinus, Franciscus V 108; IX N. 648f., 652f., 655fr. jung IV 838ff.; VI 1034 s. a. Alter, alte Weiber, Angang, Kind Jungbrunnen s. Verjüngung Jungfer, alte s. alte Jungfer Jungfernbrei I 1547 Jungfernbrot VI 1317 Jungferngarbe V 284 Jungferngift III 746 Jungfernhonig IV 306 f. Jungfernkranz II 1339f.; IV 846f.; V 409fr., 601 Jungfernkraut VI 701 Jungfernpergament IV 73i> 851; V 758; VIII 724; IX N. 331, 382 Jungfernprobe IV 846; VII 1675 Jungfernpfeife VI 1575 Jungfernschmarren V 1500; VIII 194 Jungfernstechen V 395 Jungfernwachs I 1016; IV 851, 1245 Jungfernwasser I 1277 Jungfrau I 1212; IV 841 ff.; VI 82, 170, 171, 434, 817, 847, 848, 850, 897, 903, 921, 967, j 446; VII 633. 797» 815, 949, 1006, 1008, 1059, 1179, 1180, 1462, 1635, 1666f.; VIII 177, 251, 554, 823, 824, 825, 826, 828, 829, 960, 1052, 1078, I U I , I 151, 141i, 1444, 1455, 1530, 1537, '594, i 6 32, 1733; IX 180, 345, 653, 708; IX N. 554, 565, 8i7f., 929 f· Alpenrosen-Kranz I 307 f. Band I869 Bart I 930

174 Begnadigung durch J . I X N. 828f. Brennessel I 1560 Geisterjungfrau IX N. 464 grüne J . I 1690 Gürtel III 1216 Hemd I 1488 Hexenfahrt I 1425 mit Hund I 857 Kesseljungfrau IV 1261 f. Keuschheit IV 1291 ff. Körbeljungfrau V 242 als Opfer V I 1519 Schatzhüterin I 1051; VI 1349; I X 321; I X N. 449 Schauerjungfrau V 305 Schlangenjungfrau IX 620 Schleier VII 1208 Schlüsseljungfrau IX 314 Schwanen-J. V l I 1404 Schweinskopf mit Zitrone herumtragen IX 943 seilspannende I X N. 419 iiid. Sonne V I 1355 suchen VIII 590 verwunschene J . IX 585, 590f., 638, 745f. mit Vergessenstrunk V 1225 Vierklee IV 1452 weben d. Nothemdes III i7i3f. weiße J . VIII 676, 1304, 1319; IX 313, 338, 339, 865 beim Wöchnerin-Grab I 986 s. a. Braut, Frau, Junggeselle, Keuschheit usw. Jungfrauen, badende I 1678

Jungfrau—Jütel drei J . I 1679; II 6g8f. Jungfrauenmantel III 1339 Jungfräuliche Empfängnis II 807f. Jungfräulichkeit IV 841 ff. s. a. Jungfrau, Keuschheit Junggeselle I 334^; 11565 fr. Junggeselle I 334f.; II 565 fr.; III 223, 591; VII 822, 1282, 1392, 1448, 1665; VIII 60, 521, 587, 1232f.; I X N. 565, 829 Affenwald I 207 heiratslustiger Junggeselle VIII 671 Hose IV 410; V I 138 Kennzeichnung durch Lappen V 907 Seele I 442 Stallreinigen IX 293 Wolkenschieber I X Ν. 117 s. a. Jungfrau, ledig Junggesellenkuchen V 680 Jüngling VI 1147, 1520; VII 1291; VIII 1733 Ring aus Eisen VII 718 Schleier für d. J . VII 1211 s. a. Knabe, ledig Jünglingsweihe IV 688f., 854f.; V 1747; VIII IO46, II40, 1222f., I229f. Flöte VI 1579 Gürtel III 1222 Haar III 1265^ Name VI 963 Scheintötung VII 1026 schlagen VII 1102 f. Schwerttanz VII 1550 weiße Farbe IX 346

Jüngster I 349f.; IV 839f., 855ff.; I X N. 891 s. a. ältester Erbe, Kind jüngster Tag I 1064; IV 859«.; VI 692, 948; VII 594, 1004; IX 895 s. a. Antichrist, Endschlacht, Eschatologie, Schlachtenbaum,Toledobrief, Weltende jüngstes Gericht I 540, 1066; II 996; IV 77off., 884ff.; V 139; VII 589; VIII 64, 518, 1065; IX 390; I X N. 284 Apokalypse I 538 fr. s. a. Antichrist, Endschlacht, Hölle, jüngster Tag, Tal Josaphat Juno III 1218 heilige Schlange IV 846 Juni IV 896f.; VI 471; VIII 27» 1433 Achat I 152 Butter I 1758 s. a. Lostage, Monat, Sommer, Sonnwend, Pfingsten Jupiter s. Zeus Jupiter (Planet) VII 115ff. — Deutsche Sammelkapitel des Mittelalters VII 135 ffJupiterbart I 1412 Jürgennacht III 45 ius primae noctis III 746f.; VII 567 Justizmaske V i75if. Jütel III 1233f.

κ K a i 4435 V I 1246; V I I I 1038 Kabbala (jüd. mittelalterl. Weltanschauung) IV 812, 897f.; V I 1067; V I I 671, 728; I X 477 Alphabet I 17 Jezirah IV 666f. Kabel V 1359, 1366 Kabeljau: Petersstein V I 1530 Kaddig s. Wacholder Kadmos, Schriftbringer I X N. 298 Kafe I X N. 505 Käfer IV 698, 906ff.; V I I 1449; V I I I 833, 876,891, 894, 896, 899 Donnergueg V 1807 Goldkäfer I I I 931fr. Kanthariden IV 962 fr. mit Kerze I 587 mit Kreuz auf d. Flügeln V481 Maikäfer V 1529 fr. Maiwurm V I554f. Marienkäfer V 169iff. Mistkäfer V I 393 fr. Pelzkäfer V I 1477 Prozeß gegen Κ . IV 908; V I I I 936 Spiritus familiaris I 1499 Totenkäfer V I I I 1071 s. a. Animismus, Holzwurm, Insekt u. d. Einzelartikel Käferhochzeit V I I I 1679 f. Käferprozesse IV 908; V I I I 93& Käferspeichel VIII 149 Kaffee I 1173; IV 909ff.; VII 1626, 1642; V I I I 182, 192, 195, 232, 1489; I X N. 887 kalter Κ . II 1043; IV 938 Milch u. Zucker VI 367 Kaffeesatz V I I 1282 Käfig IV 912f. verhängen V I I I 1675 Kahlkopf III i24if., 1257; V I 58, 787, 905; VIII432

Kahn, weißer V I 1687 Kain IV 913; V I I 763, 807 Kaiser: bergentrückt I 1058, 1059 Handschuh III 1406 Rotbart V I I I 36 Kaiserminne s. Karlsminne Kaisersberg I 662 f. Kaiserschnitt IV 1336 Kaisersemmel V I I 1643 Kakerlak VII964 s. a. Schabe Kafcnkakilla (Rattenzauber) IV 913f.; V I 61 Kakwkylla V I 54 Kalabreser IV 527 Kaiais (Schönweher) V I I 864; I X 655 Kalander s. Galander Kalanderlerche III 257f. Kalb IV 914ff.; V 776; V I I 1515; V I I I 835, 951 anbinden I 349; IV 1411, 1469 erstes Κ . IV 1180 Fährkalb I 1242 Geschlechtsteile des K . für d. letzten Drescher V 1500 goldenes Κ . IV 1028; V I 586, 1494 kopflos V 219 lebendig begraben I X 37, 38 Leber V 978, 985 Mittwochs-K. V I 446 Mönchskalb V I 477 Name V I 960 f. Neumonds-K. V I 491 Ofenzauber VI 1195 Ohren anschneiden VI 1210 Ölanstrich VI 1239 als Opfer I 1493 im Rauchfang V 776 schwarzes Κ. IX 132 verkaufen IV 1170f. Wachstumszauber I X 653 Wasserkalb I X 132 für d. Wassermann IX 180

wegführen V I 231 f. weißes Κ . V I 403; I X 132, 345 s. a. Haustier, Kalbskopf, Kuh, Lätare kalben V 776I'.; V I 138, 140, 332, 850, 906, 955; V I I i374f., 1459, 1455, 1467, 1534; V I I I 97, 368, 640, 1302, 1324, 1502; I X 82, 264 Schere als Hilfe I X N. 148 Späne ins Futter I X N. 491 Stallverbot I X N. 591 tränken I X N. 420 Wundklee zur Erleichterung IX 823 Zwiebel für die Kuh IX 969 f. Kälberfußbad I 833 Kälberquieken I 737; II 526; IV 127; V I 328 Kälberwoche IV 914 Kalbfell: horchen auf d. K. IV 316, 322 Kalbfleisch I 1188; IV 917^ s. a. Fleisch Kalbskopf IV 917, 918, 920; V I I I 848 Kalbsmark V I 1214 Kaidaunen II 701 Kalendae Januariae V I 1020, 1021 Kaienden V I I I 951 f. Kalendenblock I X N. 899 Kaiendenbrot V 549 Kalender IV 921 ff., 940; I X N. 778f. Abdontag I 21 Abrahamstag I 97 Adelheidstag I 170 Adrianstag I 197 Agathentag I 208 ff. Ägidiustag I 212 f. Agnestag I 2i4f. Ägyptische Tage I 223 fr. Allerheiligen I 263 f. Allerseelen I 267 fr. Andreastag I 398

176 Annentag I 451 Antoniustag I 504, 506 April I 555 fr. August I 72off. Badetage I 804 f. Balthasar I 863 Barnabas I 927 Bartholomäus I 931 Basilius I 937 Benedikt I 1032 Bohnen säen I 1471 Brosientag I 361 Burkhardstag I 1712 Gefahrzeiten f. Ertrinken I X 165 f. . Glückstage I I I goof. Haar- u. Nägelschneiden I 105 fr. Hexentage VI 308 fr. Hexenversammlungen I 1424 ioojähriger Κ. I 953; IX 548f. Hundstage IV 495 f. Jahr IV 593 fr. Jahresanfang IV 604 fr. Jahreseinteilung IV 611 f. Januar IV 629 f. Katharinentag IV 1080 Lostage V 1405 fr. Magdalenentag V 1685 Marientage V 1658 f. Markustag V 1703 f. Marthentag V 1707 Märtyrer, vierzig V i725f. — Zehntausend V 1726 März V 1726 fr. Maskenzeiten V 1754 Medardustag VI 64 Monat VI 465 fr. Mond VI 481 Nacht VI 773 Nativitätskalender d. L. Reynman I X 513 Neujahr VI 1020 ff. Nikasius VI 1085 Nikolaus VI 1087 — v. d. Flüh VI 1108 Noah VI 1114 Notburga VI 1137 Nothelfer VI 1153 November VI 1155 f. Obstbaum VI 1174 Odilia VI 1185 Oktober VI 1235 f. Onufrius VI 1252 Pauli Bekehrung VI 1463 f. Perchtentage V 1786

Kalender—Kamm Periode VI 1492 fr. Peter u. Paul VI 1522 Petersilie säen VI 1527 Petri Stuhlfeier VI i53if. Pirmin VII 34 Radegundis VII 489 Raphael VII 497; V I I I 497 Reinoldus VII 637 Remaclus V I I 685 Richildis VII 690 Rochus VII 744 rote Zahlen VII 817 Runenkalender V 28 Rupert V I I 854 Schaltjahr VII 996f. Schalttag VII 997 Schatzhebe-Zeiten V I I 1006 Schicksalstage V I I 1055^ schießen VII 1070 Schwendtage VII I544f. September VII 1650^ Siebenschläfer V I I 1704 Simon u. Judas V I I I 5 Sixtus V I I I 11 Sodom u. Gomorrha VIII 24 Sommer VIII 27 Sophientag VIII 120 Stephanstag VIII 431fr. Susanna VIII 614 Tagewählerei VIII 652f. Todaustragen VIII 991 f. Ulrich VIII 1295 Unglückstage VIII I428f., 1432 fr. Unschuldige - Kinder - Tag VIII 1451 f. Urban VIII 1497fr. Valentin V I I I 1502 Veitstag VIII 1542f. Verenentag VIII 1565 Veronika VIII 1614 Verworfene Tage VIII 1659 f. Walpurga IX 84 Weibermonat IX 235 ff. Weltende IV 880 Wetterkalender IX 990 Wetterkunde IX 536 f. Wochentage IX 687 fr. Zwiebelkalender IX 966, 971 Zwölften IX979 s. a. Astrologie, Jahr, Jahreseinteilung, Monat, Tierkreis,Tierkreisbilder, Woche, die einzelnen

Monate u. d. Einzelartikel Kalevala VII 643, 1668 Kallkantzaren VII 1444, 1671 Kalk IV 934f.; VII 1496; VIII 366; IX 125 als Heilmittel II 1459 Krebsstein V458f. Kalkofen VI 1547 Kalksandstein VII 1291 Kallitrichon (Adianton) I X 568 Kalmücken: Kalender IV 929 Kalmus I 532, 832, 842; IV 7x6; 935f.; I X N. 1059 — Bad I 842 kalt IV 936f. Speise, k. VIII 232 Kaltbad I 822 f. kalter Brand I X 83 Kaltmacher VIII 977 Kaltschale I X N. 914 Kaltwasserprobe III 1027 Kaltwehbrunnen I 841 Kamateros I X N. 606, 635 Kamel VI 909, 1631; VIII 133, 882 Entstehung IX 609 Übertragung d. Pest auf das Κ. VI 1519 — Milch VI 272, 274 Kamelpardel VIII 829 Kamille IV 715, 938f.; V 400; VI 1064; VII 543 f. Handelszauber IV 1160 — Säckchen I 1378 Kamillianer, Orden der II 6 Kamin VII 859; I X N. 285^ s. a. Schornstein Kaminfeger IV 939ff., 1369; VI 578; VII 856, 1450; VIII 672, 1393; I X N. 178 Besenreis I 1146 Kaminpech VI 1467 Kamisarde II 749 K a m m I 1729, 1734; III 1241, 1252; IV 942fif.; V777; VIII 229, 352, 1563; I X N. 147, 541 unters Butterfaß legen VI 342, 844 kaufen IV 1142 Läusekamm V 936 im Sterbehaus V 1058 f. Spiegel u. Κ. I X N. 570

Kamm—Karfreitag Totenkamm V 1117 vergraben VIII 1434 s. a. Beigabe, Haar kämmen IV 945ff., 1330; VIII 607, 1420; IX 152f.; IX N. 804 am Donnerstag V 934 Verbot des K. für d. Wöchnerin VI 697 s. a. Haar, Kamm Kammer s. Stube Kammerwagen VII882 Kampen VII 696; VIII 1402 Kampf (oder Praelium) Prophet IX N. 77 f. Kampf (-spiel) IV 952£F. an Fastnacht II 1254 Geisterkampf IX 450 ff. Grashalm als Symbol III 1358 Hirsmontagsschwung IV 122 f. d. Jahreszeiten IV 953 an Martini V 1712 Rabe im Κ. VII 435 Schein-K. VII 1026; IX 959

Schlachtfeld IX N. 215fr. Sommer u. Winter VIII 2gf. zwischen Tag u. Nacht VIII 637, 794f. Totenkampf VIII 767 unbeschuht VII 1308 Zweikampf IX 958 f. s. a. Schlacht Kampfer I 532, 538, 1239; IV 958; VI 1238, 1428, V I I 8 9 7 ; 1455; VIII 729; 1X357 sammeln IV 944f. Kampfgeschrei IX N. 185 Kamtschatka: Reise insJenseits VII 643 Kanal VIII 1721 Kanarienvogel IV 959 Kandis VII 1490 Kandlgeld IX 20g Kaninchen IV 959ff.; VI 532? 724; VIII 208, 828, 833. 873, 1449 Aphrodisiacum I 526 Fuß IX N. 816 im Mond VI 511 Pfote IV 1160 s. a. Hase Kanjes V 1843 Kannibalismus II 1033, 1316· V797

Kanone III 758 Kanthariden I 530; IV 962ff.; VI 567 s. a. Käfer Kanfor VII 922 Kanzel IV 967f. Käse u. Brot IV 1032 Tuch an d. K. hängen VIII 1 1 79 s. a. Altar, Gottesdienst, Kirche Kapaun IV 968f. Aphrodisiacum I 528f. Kapaunenstein III 1344 f. Kapelle IV 969ff.; V 1585; IX216 d. Adelgunde I 169 bauen VI 1722 Bauplatz V481 im Berg VI 1415 f. Bettnässer I 1197 Errichtung der K. als Dank IX 611 Furunkel-Zauber III 222 Glocke V 945 in Ketten IV 1282; V 1218; VIII 1350 Klage der Κ. V 180 arme Seele in Gestalt einer Kröte V 628 Pferd als Platzweiser f. Bau d. Κ. VI 1623 d. 14 Nothelfer VI ii53f. Schlangen-K. VII 1155 stiften VIII 1449 umreiten der Κ. V 1544 weinende Κ. IX 319 Willibaldskapelle IX 629 s. a. Hegung, Quelle kapitulieren IV 972 f. Kapnomantie (Rauchwahrsagung) IV 974f. Kappe V 584 d. schönen Perchten V 1786 Kappelmann, Hermann IX 376 Kapuze IX N. 828 Kapuzenmantel V 1580, 1585, 1778 Kapuziner IV 980 ff., 1020; VI 474, 861; VII 315, 318, 1354, 1477, 1517, 1536; VIII 236; IX 91, 749; IX N. 583 Beschwörer I 1115 besprechen I 1162 Geisterbann III 512 Käsefest IV 1056

177 s. a. Franziskaner, Jesuit, Priester Kar d. Alte I 228f. Karausche IV 983f. s. a. Fisch, Karpfen Karbe VI 345 Karchsalb I 1674 Karde (Pflanze) IV 984f. Karfreitag III 46, 1193; IV 985ff.; VI 441, 1270; VII 958, 1033, 1452, 1466, 1468, 1647; VIII 532,568,689,730,1127, 1129, 1423, 1424, 1434, 1456,1458, 14 6 0 ; IX 89, 198; IX N. 263, 554,811, 1061 Abort riechen I 95 Abwehrzauber VII 976; VIII 82 Aphrodisiaca I 529 Arbeitsverbot I 570; IX N. 1002 Attich vom Friedhof I 670 backen I 772 baden I 81 of.; VI 433 barfuß gehen I 915, 920 beten IV 1410 Bienen I 1239, 1243 Brot VI 1320 brüten d. Hühner IV 450 Diebszauber I 131; V 614, 620 Eheorakel I 1011 Eier II 607, 608, 626, 631, 638, 641, 1206; III 1189, 1902; IV lOOOf., 1017 — mit Abc I 14 Eichenholz II 650 Engel auf d. Berg I 1049 Erbse II 880 Erle II 923 Erlösung II 935; VI 407 Essig II 1061 fasten II 1239 f. Fensterwaschen II 1337 Fisch essen II 1542 Flohzauber IV i22of. Flurzauber VI 854 Freischütz V 638 Garten III 307 Geflügel III 432 Geisteckuh melken VI 132 Geistermesse III 536f. Geister zitieren IV 1116 Geschenk III 1873 Getreide-Zauber VII 769 Gewitter III 821

178

Karfreitag —Karsamstag

Gicht IV 270 Gold säen I X N. 1055 Grab I I I 1080 Grenze I I I Haarschneiden I I I I255f. Hagedorn schneiden I X 446 Hammer I I I 1375 Hände waschen I I I 1390 Haus umkreisen I I I 1554; V I I I 1336 Heilzauber V I I I 146 Kreuz V 539 Hexe erkennen I V 265 — erschießen V I I 1059 Holunder I V 265 — gegen Zahnweh IV 270 Honig IV 301 Hostie stehlen I I I 7 Huhn IV 453, 457, 1412 Kamin fegen V I I 859 kämmen IV 945f., 949f. Kartenspiel IV 1017 Kaufverbot f. Milch I V

"79

kehren I V 1 2 2 1 ; V I I 966; V I I I 1421 Klee säen V I I I 1729 Kleid IV i475f. — lüften V I 594 Klopfzauber IV 1541 Knochenzauber V 11 Krampfring V 374 — schmieden V I I 955 Krätzezauber V 434 Kreuz mit Fett beschmieren I I 1374 Kreuzbrot V 502 Kreuzdorn V 504 Kruzifix V 641 Kuchen V 67of. Kuh mit Palm streichen V I I37I Lärmzauber V I I I 264 Leiche V 1047 Levkoie säen V 1227 Linsenbrei I 1546 Lustration V 1467 Märzzauber im Obstgarten V 1740 Maulwurfsabwehr V I 18 Meerrettich essen V I 74 Meisterwurz V I 127 Mittagsgespenst V I 417 Myrte V I 717 Nägelschneiden I 106 Nelken setzen V I 1004 neunerlei Holz V I 1057

nüchtern Schnaps trinken V I 1158 Obstbaum schütteln V I 1x71, 1172, 1 1 7 4 Passionsspiel V I 163 f. Pferdezauber V I 1651 Pflug schneiden I 1320 Pflügeverbot V I I 1 Pflugholz V I 1725 Pflugschar dengeln I 1583 Pilatus V I I 25 Raben schießen IV 584; V I I 453 Rasenzauber V I I 504 Rasierverbot V I I 51 of. räuchern mit türk. Flieder I I 1621 Raupenzauber V I I 540 reden in d. Kirche IV 1412 Regen-Orakel V I I 598 Reif V I I 627 reisen V I I 638 Ring schmieden V I I 704 Salbei V I I 896 Sargnägel holen V I 433 Schadenzauber V I 1 1 1 Schatz heben V I I 1006 schießen in d. Kirche V I I 1058 Schlehdorn V I I 1203 Schneewasser V I I 1276 Schornstein kehren I X N. 292 Schuhe putzen V I I 1301 Semmel V I I 1643 Siebzauber V I I 1686 Sonnenschein V I I I 58 Speck V I I I 145 spinnen d. Nothemdes I I I I7I3 Spitziges I X N. 579 Stube kehren V I I 519 töten V I I I 1050 Treichlenkuh I V 1045 Tür-Zauber V I I I 1195 unsichtbar machen V I I I

1457

Verkauf IV 1183 Viehtreibezweig schneiden I V 1165 Wacholder I X 7 Wanzen vertreiben V I 853 waschen I I I 1685 Wasser I I 514; V I 759; V I I I 79 Wechseltaler V I 431 Weide I X 253 Weißbrotspende I X 443

Weißdorn schneiden IX447 Weißwurz f. d. Kuh V I 333 Wetter V I 791 Wildbann I X 605 Wind I X 6 5 4 Wolfabwehr I X 784 Zahnwehzauber IV 494 Zaunrübe graben I X 886 Zweige schneiden I 1458 s. a. Karwoche, Ostern u. d. Einzelartikel

Karfreitagshaut VI 1320 Karfreitagswasser IV 1002f. s. a. Karfreitag, waschen

Karfunkel II 708; 712; IV 1004f.; VII 842, 1119 s. a. Schlangenstein

Karl Boromäus IX N. 490 K a r l d . G r . V I I I 393, 1484; I X 13 bergentrückt I 1058 f. Schimmel I X N. 172 Schlangenstein V I I 1185, 1200 Todvorhersage I I 1523 K a r l V . : Geistermesse I X N. 464 K a r l - S e g e n I V ioo6f.

Karlsminne IV 1006 s. a. Minnetrinken

Karlswagen IX N. 679 f. Karmeliter I 1689 f. Karn£ades IX N. 705 Karneol IV 1007f.; VI 473;

V I I 710, 831, 942; V I I I 661, 1212

Karneval II 1247; VII 517; V I I I 952 s. a. Fastnacht

Karpfen I 1427; IV 1008f.;

V I I I 183; I X N. 885 Schuppen des K . I I I 605 Wassermann als Κ . V I 406 s. a. Fisch, Karausche

Karpfenstein IV 1009, 1010

K a r r e n s. Wagen

Karrenmann IX 140 Karrenrennen IX 29 Karrideln IX 870 Karsamstag IV 101 Iff.; VII

918 Judas IV 801 klingeln mit d. Schlüsseln I V 1531 „Maien" V I 1374 Osterwasscr V I 1357 3. a. Karfreitag, Karwoche, Ostern

179

Kartenlegen—Katholizimus Kartenlegen: (I.) V

Lenormand

1213

Kartenleger V 195; I X N. 823

Kartenorakel VI 1283 Kartenspiel I 690; III 1428; IV 189, 190, 191, 1014f.; VII 759, 1082; VIII 109, 260, 261, 643, 1 0 1 3 ; I X 931; I X N. 805 Anhauch I 1359 blaue Karten I 1375 Farben I I 1201 in d. Hölle IV 232 Lenormandsche Wahrsagekarten V 1213 Nadelzauber VI 921 b. d. Totenwache V 1110 der Windriesen I X 648 s. a. Orakel, Spiel Kartenstein V I I I 392 Kartfaäuser I X 91 Karthäuser-Nelke III 436; VI 1002, 1003 Kartoffel I 932; IV 1023ff.; VI 1 3 9 1 ; V I I 1021;VIII 365; I X N. 525 blaue Κ. I 1377 erbettelte Κ. I 1188 Kuchen I X N. 1051 als Leuchtkugel IV 734 neue Κ. VIII 230 mit Quecke V I I 414 setzen d. Κ. VI 493, 790 verkaufen IV 1172f.; VIII II43 s. a. Acker, Nahrung, Speise Kartoffelernte: Pfannkuchen VI 1558 Kartoffel-Wolf IX 756 Kartomantie V I I I 772 Karwendelkraut V 950,1660 s. a. Quendel Karwoche IV 1026f.; IX 686 Arbeitsverbot I 570 Begräbnis I 998 Glocke V 942 Judas IV 803 Lärmzauber VI 650 s. a. Karfreitag, -samstag, Ostern Karz VII 754 Käse I 939, 1346, 1625, 1627, 1633, 1641, 1645, 1658, 1725» 1753; I V 17, 1029 ff.; VI 94, 202, 1036, 1049, 1284, 1480, 1692; VII 1563, 1673;

VIII 168, 216, 217, 707,

822, 961, 1096, 1299; I X N . 498, 507, 523, 1061, 1070

anschneiden V 4 2 Besen I 1141 erbettelter Κ. I 1188 Heilzauber V 1066 Korb mit Weihnachtsstroh I X N. 897 Leichenmahl V 1087 Ordal I X N. 319, 377 als Quellopfer I 839 Schadenzauber IV 1047f.; VII 971 Schafskäse VI 228, 355 Speiseprobe III 1035, 1036 Süßkäse I X N. 1053 Treppe aus Κ. V I I I 1146 verkaufen IV 1184 Wahrsagung mit Κ. V I I I I2I4f. Ziegenkäse IX 906 d. Zwerge I X N. 1053 s. a. Brot, Butter, Milch, Nahrungsmittel, Opfer, Speise Käsebaum IV 1043 Käsebrunnen I 1682 Käse-Götze III 1073 Käsekessel IV 1261 Käsekobold IV io38f., io4if. Käsekönig IV 1056 Käsekuchen IV 136, 1050, 1057, 1562

Käsen V I I I 1038 Käsepappel s. Malve Kasermanndl 1308; V 1714; VI 647; VII 393; VIII 224, 1662; I X N. 1014, 1053, 1060, 1099

Kasertörggelen I 711 Käsesonntag VI 1559; VIII 89

niesen VI 1081 Käsewoche IX 687 Kaspar (Sternsinger) IV 1066; VI 1 6 5 1 ; I X 835 Balthasar, Melchior u. K. I 1154

Kasparl V I I 389, 584 Käsperle v. Gomaringen V I I 1.305 Kasse: Zauber bei Geschäftseröffnung IV 1162 Kastanie IV 1067; V 215; VI 1047; I X N. 202

gegen Gicht III 838 — Krampf V 373 s. a. Roßkastanie Kaste: im Jenseits IV 649 f. Kästenigel VIII 351 Kästrägerfest IV 1055 f. Kastration 1665; IV1067 ff.; VI 50; VIII 649, 720; I X 66f. Wiesel IX 598 s. a. Ehebruch, Entmannung, Kapaun, Ochse usw. Kasuar VIII 1646 Katamenien VI 788 Kater I 1428, 1701fr.; VI 137; VIII 833, 903, 908 gestiefelter Κ. VII 1308 Kateressen V 1495 s. a. Katze „Kater" I 1705 letzte Garbe V 301 Kateressen V 1495 Katharina (kathol. Heilige) IV 1074ff.; VI 252, 1053; VII 466, 476; IX 806 — v . Siena, Prophetin IX N . 78

Katharinen-Batzen IV 1081 Katharinenbild VII 697 Katharinentag II 94; IV 1077, 1080; VI 1156; VII 1059, 1109; I X 8x6 Hirtenhut IV 530 Kälte IX 663 Kohlzauber V 70 Mühle VI 608, 615 Mühlrad VI 610 Radzauber VII 484 Kathartik (Reinigung) IV 1084 ff. s. a. Abwehrzauber, fasten, rein, Reinheit, schlagen, waschen Katholizismus V 171 ff.; VII 671fr., 675

Abgarsage I 89 f. Ablaß I 90 f. Ackerprozession I 156 Agnus Dei I 215 fr. Allerheiligen I 263 f. Allerseelen I 267 fr. Amulett I 377f. Antichrist I 479 fr. Aschermittwoch I 618 ff. Bischofswahl durch Los V i375f· Bittgang I 1350 fr.

180 Folter VII 569^ geweihte Kohle I 159 Korporale V 3i7f. Kranzzauber V397 Kräuterweihe V 438, 440 fr. Kreuzerhöhung V 507 Lebensrute V 970 letzte Ölung VI 1249 f. Marienkult V 1638fr. Mönch VI 473 fr. Nothelfer VI ii53f. Palm VI 1365 fr. Papst VI I390f. Pferdeheilige VI 1656fr. Pferdeweihe VI 1683 Priester VII 307 fr. Quirinuswasser V 1549 Rattenprozeß VII 519 Raupen-Beschwörung VII 539 — exkommunizieren VII 541 Regenzauber VII 5 79 f., 58af., 585 Reliquie V 351; VII 681 ff. Roggenkatze I 1732 Rom VII 773 fr. Salz-Weihe V I I go8f. Skapulier V I I I 12 ff. Totenfeier VIII io6of. Ungeziefer bannen VIII I420f. Wallfahrt I X 68 Wandlung I X 87 Weihe als Abwehrzauber I i33f· — der Kreide V 460 f. Weihwasser IX 286 f. s. a. Franziskaner, Heilige, Jesuit, Kirche, Konfession, die Einzelartikelusw. K a t o p t r o m a n t i e (Spiegelwahrsagung) IV 1099 ff. K a t r a n o s I X N. 606,738,739 Kätterle v. W e r t h e i m VII 1309 Katze I 393, 1413, 1428; II 1148; III 80f., 202f., 1312; IV 1107ff.; V 815, 1739; VI 49f., 168, 1012, VII 799, 1516, 1527; VIII 9, 289, 327, 356, 385» 534» 536, 559, 716, 737» 782, 794» 796, 798, 800, 801, 809, 820, 821, 823, 828, 834, 837, 839, 840, 842, 858, 859, 873, 911» 913» 924» 1043Γ,

Katholizismus—Katzenpfötchen 1047, 1050, 1188, 1202, 1248, 1339, 1359, 1367, 1426, 1457, 1491, 1523; 1X15,242,341,580,745; I X N. 250, 526, 527, 878, 984, 989, 1034 Anaphrodisiacum I 537 anreden VI 788 Auge als Amulett I 702 austreiben IV 1384 Besuch ankündigen I 1172 f. Blut der Κ. VI 1515 Braukatze I 1516 Brei für d. Κ. I 1548 Brückenkatze I 1661 dreifarbig I 1488 Entstehung d. Κ. VI 50 erstes Lebewesen i. d. neuen Wohnung I 408 Farbe der Κ. II 1205 zum Fenster hereinlassen I 31 d. Frau Holle VI 1483 futtern I 1530 Geistertier III 492 gekaufte Κ. IV 1151 Geschrei der Κ. VIII 527 gestohlene Κ. VIII 372 Gewöhnzauber I X N. a86f. Haar III 1285 Hexe als Κ. I 348, 762, 1263; I I I 1871 f., 1886; VIII 142, 833 Hexensabbat I 1580; IV 336 Hirn der Κ. I 527, 902; IV 78 auf d. Judenaltar IV 817 beim jüngsten Gericht IV 884, 896 Katzenknödel IV 1549 kaufen IV 1175 Kind u. Κ. IV 1319, 1320 Kobold V 37 Mist V 344 Kot V 347 Milch d. Κ. VI 269 — für d. Κ. VI 259 Mittwochskatze VI 443 nachwerfen VII 651 Nebelkater VI 991 neue Κ. I 1206 Nix als Κ. VI 604 Opfer I 1615; I X 50 Pest als Κ. VI 1505 Pfoten einschmieren I 1759 rote Κ. VII 800, 802

Rückenknochen VI 1027 im Sack VII 1233 Schädel V 213 schießen d. K. I I I 811 schlagen VII 1112 schwarze Κ. I 1473; III " 3 3 , 1308, 1618, 1620; V 8, 1212, 1547; VI 4, 49» 321» 893, 1680; VII 8, 1085, 1425, 1434,1440, 1442, 1445, 1449; I X 38; I X N. 554, 582 Speiseopfer I X N. 521 in d. Spiegel sehen I X N. 533 aus Stroh I 1712 Strudel f. d. Κ. VI 365 Teufel als K. III 1448 im Todesorakel VIII 994 töten der K. III 1128 verbrennen I 361, 1488f., 1489 vergraben VII 1542 verkaufen IV 1163 Verwandlung in Hexe IV 597 f· weiße Κ. VI 153 mit weißer Schwanzspitze VI 971 Wetterkatze IX 524 Wolke III 820 als Zugtier d. Holda VI 807 zusammengebundene Katzen VIII 531 s. a. Kater Katzendarm VIII 1377 Katzenfett II 1382 f. Katzenhexe VI 617 s. a. Hexe Katzenjammer I 1705 Katzenkopf VIII 1456 Katzenkraut I 856 Katzenküsser V 851 Katzenminze IV 1125; IX 854 s. a. Dorant Katzenmittwoch I X 50 Katzenmonat II 1277 Katzenmusik IV 1125ff.; V 1822; VI 651, 671; VIII 521, 538, 842 f., 1393; IX 678 b. d. Hochzeit IV 169, 1128 s. a. Lärmzauber, Spott Katzenpech V i 1467 Katzenpfötchen I 1411; III 63;IV1132f.;VIII 1460; 1X338

Katzenschlacht—Kennzeichen Katzenschlacht VII 68g Katzensporen VII 538; VIII 564 Katzenveit I 202; V 738; VIII 1544; IX 850 Katzenwagen IX 33 Katzenwolken IX 808 Katzenwurzel I 854 Kauf I 408; III 1616; IV 1134ff.; VIII 655 Bienen I 1233 feilschen II 1313 fr. Gemeinschaftstrunk VIII "59 Grenze III 1147 Haus-K. III 1557 von d. Hexe k. III 1873 f. Johannistrunk IV 757 d. Kinder IV 1357 des Kobolds V 43, 44 Kuh VI 267 f. Loskauf V 1401^ Maulwurfspfote I 10 Nadel VI 936 Pferd VII 952 Verbot des Κ. IV ii78f; IX N. 810 Weinen abkaufen IX 322 Zwiebel IX 968 s. a. Geld, Handel, Hecktaler, Talisman Käufer, erster IV 1167 Kaufhold, Prophet IX N. 78 Kaufladen: im Berg I 1052 Kaufmann VIII 606 Kehrichtzauber IV 1226 Kaufzwang IV 1174 Kaugummi VI 1467 Kauks VII 1043 Kaulbarsch IV U87f. Kaulchendrehen II 579; IV 710 Kaulkopf IV 1188 Kaulquappe VIII 876 Kautenweible I X N. 1016 Kauz IV 1188ff.; VI 803; VII 835, 1472; VIII 737, 783, 824, 1287, 1288, 1685, 1746 Kava II 749 Keancroithi VI 161 Kegel I 1260, 1662; IV 190; 1197ff.; VIII 669 aus Butter u. Käse IV 1044 aus Galgenholz III 263 goldene Κ. I 1050 Kegelspiel IV 1553f.; VI

1457; VII 328, 693; VIII 109, 261, 517, 1485 mit Blindschleiche u. Erbsen I 1398 mit Brot IX 442 goldenes Κ. I i7igf.; VII 1002 Kranzauskegeln V 394 Schädelzauber V 207 s. a. Kegel, Spiel Kegeltod IV 1207 Kegelwies IV 1204 Kegelzauber IV 1207f.; VI 1523 Kehle:.Adamsapfel I 167 Kehlsucht VII 769 Kehrbein VII 1493 kehren IV 993f., 1012, 1013, 1136, 1162,1166,1211 f.; VI 44, 406, 437, 438, 1269, 1283, 1346, 1515, I53I, i6g3f.; VII 966; VIII 526, 5 82f„ 1143, 1145, 1334, 1349, 1421; IX 54, 144, 987f.; IX N. 877f., 933 am Abend I 31 d. Backstube I 762 f. unterm Bett I ' u 8 6 mit Birkenbesen I 1336 während das Brot backt I 770 Fastnacht VI 853 am Feiertag I 570 mit d. Hemd I I I 1720 durch Kaminfeger IV 941 am Karfreitag VII 519 mit Kirchenbesen IV 1409 Kohl k. I 1141 Haus k. am Marthentag V 1708 im März V 1739, 1740 nackt VI 886 mit neuem Besen V 935 in d. Neujahrsnacht VI 1027 d. Obstbäume k. VI 1174 Pfingstreinigung VI 1690 Reisetag, Meidung des K. VII 640 Scheune k. VII 1044 über d. Schwelle k. VII 1518, 1519 Sterbehaus V 1129 f. Sterbestube VII 903 über d. Stiefel kehren VII 1319 Stube kehren I 399, 596

181 Taufeger V 1553 Tenne V 8735 IX Ν 943, 1065 d. Totenstube V 1048 unter d. Wiege IV 1318 s. a. Besen, Kehricht Kehrfeste IV 1220, 1229 Kehricht I 1263, 1658; IV 121 Iff.; V 886; VI 335, 788; VIII 1143, 1144, 1160, 1242, 1346, 1489; VII 631,903, 1536, 1538; VIII 336,527,1583; IX 144, 499, 983; IX N. 590, 786 in d. Bauch füllen, I 938 aus d. vier' Hausecken VII 558 in die Milch schütten I 706 räuchern mit Κ. I 1099 gegen Schlaflosigkeit V 530 schlagen VII 1113 aus d. Stall VII 1537 s. a. Besen, kehren Kehrverbot IV 123iff. Keich (Vogel) IV 1239f. Keibgeist von Bolsterlang IX 521 Keil: f. Zauber zum Blutstillen I 1458 s. a. verkeilen, verpflöcken Keil, Hans, Prophet I X N. 78 Keinfisch IV 1240 Kekrops VI 724 Kelch IV 1240f.; VII 332 Abendmahlskelch I 50 f. Kelchtuch VIII 1180, 1181, 1182 f. Farnsamen II 1220 rotes Κ. VII 813 Kelle IV 1241 s. a. Löffel Keller IV 1241 f.; VIII 1008 Kindergrab I 992 Klopferle IV 1542 Teufelsbeschwörung I 1128 verpflöcken d. Pest VI 1515 Wohnung d. Zwerge IX N. 1042 Kellerassel I 626, 1198; V 1462; VIII 877 s. a. Assel Kellerhals s. Seidelbast Kellerlaus I 626 Kelterbaum VIII 1387 Kentaur III 1821; VIII 820 Kennzeichen s. Wahrzeichen

182

Kephalomantie—Kette

Kephalomantie s. Kopf Kepler I X Ν. 649, 65!, 653, 743» 745 Astrologie IV 383 f. Kerbel I X 927 Kermespuppe V I I 392 Kerner, Justinus: transzendente Schrift I X N. 304 Kernmehl V I 97 Keromantie (Wachs-Wahrsagung) IV 1242 f. Kerstbrot I X 261 Kerwageld II 283 Kerwebegraben V 671 f. Kerze I 735, 906, 1070, 1075, 1 1 1 5 , 1116, 1238, 1272, 1281, 1300, 1629; II 1400f.; III 883, 1774, 1811, 1907;IV647,1055, 1243ff., 1300; V 601, 674. 1053; V I 101, 929, 1025, 1273, 1556, 1558; V I I 3, 947, 953, 954, 1158, 1362, 1429, 1639, 1640, 1671, 1674, 1677, 1680; V I I I 173, 248,262, 323» 366, 372» 569» 707, 1003, 1006, 1055, 1064, 1082, 1093, 1096, 1122, 1351» 1372, 1373» 1382» 1387, 1441, 1759, 1761, I X 54, 644, 988; X N. 375» 567, 583, 59°» 766f-> 824, 851, 882, 905 Abendkerze V I I I 528 Agathenkerze I 208, 211 Altarkerze I 327 anblasen IV 1251 Apostellos I 553; V 1384 der armen Seele I 587 im Backtrog I 779 am Baum V 659 als Beigabe III 1088; V 1856 f. Bildzauber I 1295 Blasiuskerze I 1360f.; V 532

Brautkerze V I I 545 brennende Κ. IV 1423 Dreifaltigkeitskerze II 433 durchbohren V I I I 1490 durchstechen III 1801 Finger als Κ. V I I I 1455 auf d. Friedhof V 195 auf dem frischen Grab I 986 in d. Geisterkirche I 1373 geweihte K. III 1589; V 777; I X 645, 704

f.d. Grab1268;IV618,619 grüne K . I I I 1184 gegen Hagel III 1315 für d. Haustiere V I I I 780 Heiligabendlicht I X N. 916 f. Heilzauber V 1066 auf d. Herd V 852 Hexe als Κ . I 1427 Hochzeitskerze I 1675; IV 163 aus Hummelwachs IV 469 Hydromantie IV 559 Jakobi-K. IV 629 Johanni IV 727 aus Jungfernwachs I 1016 im kissing bush V 863 vor d. Kleidern des Toten IV 1502 Kreuz auf der Κ . V 479 Kristallwahrsagung V 580f. auf d. Kuchen V 666, 679, 682 f. Lampadomantie V 894 f. Lätarezauber V 922 Lebenslicht V 967 f. bei d. Leichenfeier V 1062 im Leichenzug V 1153 Lichtmeßkerze V 1682f.; V I 1562 Liebeszauber I 1294 Loretto-K. V I I 1448 aufd. Losküchel V 1499 f. Lychnomantie V 1471 ff. Magnuskerze V 1482 Margaretenkerze V 1635 Maximilian I. I X N. 407 Namenorakel V I 952 Orakel I X N. 919 Ordal III i022f. Osterkerze V I 334, 336, 1337ff·, '356 Pfluglicht V I I 8 Primizkerze V I I 331 Rauch-Orakel V I I 523 Römerkerze V I I 525 rote Κ. VII 824 im Schuh I 1524 f. schwarze Κ . I 1414 schwenken V I I I 1300 stechen in d. K.-Flamme VI 925 f. Sterbekerze V i055f.;VIII 457 Totenkerze V I I I 1071, 1084 f. Teufelstaufe V I 964 f. d. Tisch mit d. Leichenmahl V 1089

unsichtbar machende K . V I I I 1456 Verkauf auf d. Jahrmarkt IV 616 f. d. Vieh I X N. 890 Volksdeutsches Weihnachtslicht I X N. 918 Wachslicht I 1254; V I I 545 aufd. Wasser II 1687, 1693 Weihnachtsbaum I X N. 9i5ff· Wetterkerze I 1353; V I 1198; I X 511 zerbrochene Κ . IV 1245 s. a. Lampe, Licht, Wachs Kerzengeist I 1011 Kerzenprozession II i m , V i68if. Kerzenorakel V I 1283 Kerzenrodel V 1262 Kerzenwachs f. d. Acker I 159 Kessel IV 1255ff.; I X 26; N. 1072, 1073 anfassen durch d. Braut IV 1382 Braukessel I 1258, 1261, 1516 neben dem Brutnest I 1687 goldgefüllter Κ. V I I I 39 pfeifen V I 1595 Schatzkessel I X 921 Weihwasserkessel I X 289 s. a. Gerät, Geschirr, Kesselhaken Kesselburg I 171 Kesselfang III i02if., 1025, 1027; IV 1267 Kesselflicker V I I I 1400 s. a. fahrendes Volk Kesselhaken IV 1269ff.; V I 848, 885, 1514; V I I 548, 811, 1 5 1 1 ; V I I I 1306, 1315» 1337; i x 496; I X N. 417 Hemd aufhängen I X N. 398 Kesselhakenfest II 284 Kesselprobe IV 1268, 1519 Kesselscheuern VI 438 Kesselsprung VIII 322 Kesselwagen I X 26 Ketebmeriri V I I I 642 Kette IV 1279ff.; V 463, 1266; VI 18, 115, 1404; V I I 1425; VIII 960 f., 1301, 1336, 1422, 1583; IX243

Kette—Kind Armsünderkette IX 605 beißen I 1021 um d. Berg I 1054 aus Bernstein I 1091 Besen an d. Raufenkette I 1137 Bibel an d. Kette VI 588 Blatternkette I 1366 eiserne Κ. V 1216, 1218 Fraisenkette VI 1641; VII 1168; IX925 Galgenkette III 265; VI 879; VIII 312 glühende Κ. VI 339 schleifen um d. Haus VI 849; VII u 55 Hegung III 1629 Kesselkette IV 1269 f. Kirche mit K. umspannen VIII 1350 aus Knochen V 11 Krampfkette V 375 küssen V 850 f. Laus an der Κ. V 934 Malachit V 1557 des Nantwein VI 967 schlagen mit Κ. VII 1537 Votivkette IV 971 Wagenkette VI 1258 des Wiedergängers IX 574 s. a. Band, Kreis Kettenbeißen I 1021 Kettenblume V 1437 Kettenbrief 11 i8;IV 1286f.; IX N. 309, 314, 317 Kettengebet 1118; IV 1286f. VII 1278 Kettenlärm IV 1288 klirren V 219; VI 209; VII 519 Ketzer VIII 512; IX N. 813 Ketzersabbat III 750 Ketzerverfolgung I 77; III 1854 ff. Keuchhusten I 1377; II 1497; VI 273, 274, 462, 1159; VII 413, 1267, 1490, 1501 Band I871 Kornblume V 248 Nikasius VI 1085 Keudel IX 283 Keule I 730; III 1370; IV 1200, 1288 if. d. Hirten IV 131 s. a. Schlegel Keulenbärlapp I 926 Keuschheit I 1114; II 567,

1549; III 735 ff.; IV 842ff., 1291 ff.; VI 1147, 1243, 171°; VII 634,642« 941, 1059; VIII 160, 485, 624, 1162, 1594 beim Backen I 761 Basilienkraut f. Probe I 934f· Biene als Symbol I 1229, 1251 Bierbrauen I 1517 der Kriegers V s66f.; IX N. 186 d. Maria V 1665 Nonne VI n i 5 f . Priester VII 319 Witwe IX 678, 679 s. a. Ehe, Jungfrau, Kathartik, rein, Reinheit, unschuldig Keuschheitegürtel III 1215, 1217 Keuschheitsprobe III 1474; IX 629 Keuschlamm I 538, 651 f.; IV 13015 V 685; VII453; IX245 Khodojita VI 322 Kichererbsen VI 1384 Kiebitz I 337,343,344, i486; IV 1303ff.; VII 1578; VIII 785, 790, 824 Kiebitzgang III 441; VIII 548 Kiefer IV 1305f.; VI 1058; IX N. 237 Kielkropf IX 144, 147, 148; IX N. 837 s. a. Wechselbalg Kieloch I i486 „Kielholts (Hans) Silter Antiquitäten" IX 361 Kienöl VI 1238 Kienruß VII 857 Kienspan I 136, 1266; VI 511; VII 1057 Kies VI 1266 Kieselstein I 1740; IV1306f.; VII 1171; IX 12 roter Κ. VII 806 Kilbehammel IX 912 Kilbeknaben VII 1327 Kilbemahl II 282 Kilian (kathol. Heiliger) IV 1308f.; VII 1694 Kilianstag Rettich stecken VII 688 Kill (Fisch) IV 1310

183 Kiltblume s. Herbstzeitlose Kimmung V 1447 Kimsel VI 1325 Kind IV 1310ff.; VII 1672; VIII 535» 7^7, 720, 1504, 1507 nach d. Abendläuten im Haus bleiben I 29 f. Abort I 95 abreiben mit Asche I 612 Adoption I 194 ff. Alp I 290, 294f.; VIII 1175 Älterlein I 345 Angang V I 1257 Apfel essen I 520 Augeneiterung I 714 Aussetzung I 730 in d. Backofen stecken I 789f., 791, 831 baden I 798, 831 ff. — kalt I 837 f. — mit Wein und Milch IX 295 Barbaratag I 906 Bauopfer I 147, 963; VIII 1188; IX 180 vor bösem Blick schützen IV 1122 Begräbnis I 995; V 1137 Beigabe III 1088 bemalen des Κ. VII 1444; '447 Bestrafung VIII 5igf. Bett I 1184 Bibel als Schutz I I2i3f. Blume I 143 2 f. Branntwein I 1505 braten IX N. 1089 Brautkind VI 1514 Briefzauber I 1576 Brot anschneiden I 452 Brunnen I 1677; II 1012; III 1596 f.; IV 1343, 1345, I35If-> 1388; V 816; VI 248, 1482, 1703 Buchzauber I 1688 mit Butter einschmieren I 1756 Büttling I 1139 Diebstahl, bewahren vor II 200f. Donnerstagskind II 315, 338 durchkriechen I 1010 Eckenzauber II 549 Ei II 637 Eingeweideschau I 471 Eltern II 802 ff.

184

Kind

Engel II 83of. Englische Krankheit II 844; V I 904 Enkel II 845 Entwöhnung II 860; V I 488; V I I 1 auf die Erde legen II 898f.; V I 866 bei d. Ernte V 290 geraubtes Κ . I X N. 456 Gesang I X N. 482 Heilzauber I X N. 261 f., 288 f. Erntekind V 286, 289 Erstlingsopfer II 977 Ertrinken, Zauber gegen II

973

Faden-Amulett V I 840; V I I 816 fallen des Κ . II u 6 5 f . Fängge II 1185, 1186 Fenster II 1335 Fingernagel II 1503 — abbeißen I 9f. in Fleisch einwickeln I I 1619 Floh II 1634 Flurumgang II 1680, 1681 Freitag III 5 5 f . Fremder III 75 Friedhof III 88 Fronfastenkind I X 154 Fronleichnam III 121 Furcht vertreiben V 1068 gähnen III 254 Garn III 301 Gebetbuch III 370 Geburt aus d. Baum I 956 Geburtsorakel III 729 Geiahrdung um Mitternacht V I 426 Gegenzauber III 438 Gehenlernen III 443; I V 1412; V I I I 728 Geiz gegen Eltern III 568 Geizwurm III 570 Geld III 61 iff. geistersichtig III 549 Gesangbuch III 714 Geschenk auf d. Friedhof V I 1386 gestohlenes Κ . IV 178f. Getreide-Zauber V I I 771 Gewicht III 813 Gewitter III 827 Glücksgeld III 889 Glückshaube III 8gof. Glückskind III 894; I X 992

Haare u. Nägel abschneiden I 109; III i2Ö3f. Hand des toten Kindes V 1041 Handgeld I V 1169 Hausschlange u. Κ . V I 358, 359; V I I 1176 heben III 1604 Heilzauber II 477 fr.; V I I I 729 Hemd I 582; I I I 1716fr. ohne Hemd begrabene K . I V 1485 Herkunft I V 182, 187, 1342 fr. Herzzauber III i8o6f. Hirse I V 119 Honig I V 293f., 308 Hund I V 479 Hurenkind I V 59f. Immakulat-Zettel I V 673 Immergrün IV 676 Johannes d. Evangelist I V 703 fJohanni I V 708 jüdischer Ritualmord V I I 728ff. in Käfig einsperren I V 913 K a m m IV 943 kämmen I V 946, 949 Karfreitag I V 989 Karfreitagsei IV 1001 Katze u. Κ . I V n i 2 f . Kegel I V 1209 Keller IV 1242 Kesselhaken I V 1274 Keuschheit I V 1299 fr. Kinderbischof s. d. Kinderfresser V I 990; V I I I

34

Kinderraüb s. d. Kinderschreck s. d. Klapperbart I X 944 Kleidertausch V I I I 1622 Kleidkauf I V 1142 Kleidung I V 1470, 1474 — blaue I 1371 — erstes II 1314, 1315 Knoten lösen V 20 Kopfbedeckung I V 533 f. Kreuzkinder V 481, 551 Kreuzschnabel V 515 Kreuzweg V 525 Kreuzzeichen V 540 kriechen d. Mutter gegen Schlaflosigkeit V 563 Kröte V 623 in d. Kufe V I 1087

küssen V 858, 859 f. lachen V 877 Lärmzauber V 916 Laus V 935 Lebkuchen V 992 lecken V 995 f. Leichenteile V 1099 lernen V 1223 Lilith, Bedrohung durch d. V 1303 Majoran V 1539 Mantelkinder V 1589 Maria als Beschützerin V 1651 Marienkäfer als K.-Bringer V1695 Martinshorn V 1720 messen V 1855 Milch trinken V I 273f., 287 Mitesser V I 397 Mittwochskind V I 445 Mondsucht V I 544 Montag V I 558 Mund V I 622 in den Mund hauchen I 1355; V I 623 Mundfäule V I 625 Kleinkinderbaum I 1341; V I I I 663 mit „Mütze" geboren V I 815 nachts nicht aus d. Fenster sehen V I 787 Nachtweinen V 785 f. Nadelzauber V I 931 Name V I 950 ff.; V I I 1579; I X 690 — „ W o l f " als Abwehr I X 768 namenlos V I 961 f. Neujahrsgeschenk V I I038f. Neuntöter V I 8i3f. niesen V I 1072, 1074, 1075 Nikolaus V I 1091, 1093 noch nicht 1 Jahr alt IV 603 f. in d. Ofen legen V I 1197 auf d. Ofen legen V I 1199 ins Ohr beten V I 1207 ölzauber V I 1241, 1242 als Opfer f. d. Meer V I 68 Osterwasser V I 1356 f. Pantaleon V I 1386 Paradies V I 1453

Pate III 789fr.

d. Pest V I 1515 Peter-Mailands-Kinder V I 1540

Kind—Kindermärchen pfeifen V I 1581 Pfingstkind V I i686f. Pflege dürch die verstorbene Wöchnerin I X 711 Planetenkind V I I 71, 263 fr. Plauder-Ei I 1177 Priester f. Heilzauber V I I 312 Quatember-K. V I I 532 räuchern 1 X 8 — mit neunerlei Kräutern V I 1064 der rauhen Leute V I I 532 f. reden lernen V I I 572 Regenbogen V I I 591 f. Reinigung IV 1091 mit d. Richtschwert zeichnen V I I 694 Riechverbot V I I 695 Rosenkranz V I I 787 rotes Band I 868; I X N. 417 rotseidene Schnur I 1328 schaukeln V I I 1018 Scheinverkauf V I I 1026 Schere I X N. 147 Schimpfname V I I 1036 schlagen V I I 1096 ff. Schmuck V I I 1255 fr. schnarchen I X N. 267 Schnupfen V I 978 Schriftzauber I X N. 332 Schuh V I I 1321 Schultag, erster u. letzter I X N. 394 schütteln V I I 1381 Siebzauber V I I 1675 f. singendes Κ . V I I I 1526 Sonnenkinder V I I I 1519 Sonnabends-K. V I I 931 Sonntagskind I 1263; V I I 721, 1005, 1144; V I I I 90, 94, ii4f.; IX 357, 458» 834 Speise durch Wolfsgurgel geben I X 772 in den Spiegel sehen V I I I 498; I X N. 566 Stäbchenorakel vor der Geburt V 1365 Sterbekerze löschen VIII 457 sterbendes Κ . V I I I 443, 450, 961 Stiefeltern V I I I 478f. Stimme I X N. 477f. Storch als Bringer VIII 500f., 506

Strumpf als Schutz V I I I 548 Teuerungsorakel V I I I 789 d. Teufel vorschreiben I X N. 316 auf d. Tisch legen V I I I 961 Totenbäumchen V I I I 1033 Totenhochzeit V I I I 1068, 1070 Totenkleid V 1074 Totenkranz V 4 1 9 Totenkrone V I I I 1078 Totenscheibe V I I I 1095 Totenschnur spinnen V 1072 totgeborenes Κ . I 1663; V I I I 1018 Treppenzauber V I I I 1146 Uhu nennen V I I I 1293 umdrehen II 413 ungeborenes Κ . I X N. 303 ungetauftes K . als Wieder gänger I X 573 ungewaschenes Κ . I X 104 ungleiche Kinder Evas I X Ν. 1037 Unglückskind V I 406, 426 unschuldiges Κ . IV 1098 des Vampirs V I 818 Vaterunser-Zauber V I I I 1514 Verbote I 1142; I X N . 802f., 806 Verhalten d. K . am Morgen V I 577 verhexen V I I I i58of., 1585 Verhüllung I 969; V I I I i598f. „verkaufen" IV 1177, 1181 vertauschen V I I 848 verzogenes Κ . V I I I 517 Vogelfutter fürs Κ . V I I I 1676 Wachstums-Verhinderung II 495 Waise IX 53 fr. Wasserzauber IX 113 f. Weidenrute IX 245 zu Weihnacht geboren I X N. 938 weinendes Κ . V I I I 1107, i495f.; IX 321, 322, 325 weissagendes Κ. IX 391 wickeln in Tischtuch (geräuchertes) I 1588 Wöchnerin, verstorbene, als Pflegerin I X 711

185 „ W o l f " als Name IX 781 Wolf und Κ . I X 781 Wolfskind I X 737 „Würmchen" I X 844 über d. Zaun heben I X N. 998 Zaunrübe als Κ . I X 885 Zaunwinde pflücken I X 656 Zukunftsorakel V 675 s. a. Eltern, Familie, Geburt, Neugeborenes, Schwangerschaft, Taufe, Verwandtschaft, Wöchnerin, Zwillinge u. Einzelartikel Kindbetterin s. Wöchnerin Kindbettschenke I X 706 Kindches-Kafe I 1502 Kindelbier I 1277 kindein V I 871, 872 Kindelwiegen IX N. 878 f. Kinderbaum: Buche I 1692 Kinderbischof I 361; III ii28f.; IV 1341 f.; V 1833; V I 1102f. Kinderbrlngerin: Hebamme III 1596 f. Schwan V I I 1404f. Kinderbrunnen I 1673, 1677511 i o i 2 ; I I I 1596^.; I V 1343, 1345, 1351 f.; 1388; V 816; V I 248, 1482, 1703 Kinderfelsen IV 1354 f. Kinderfest: Fronleichnam III 121 Kinderfresser: Nebelmännlein V I 990 Sonne als Κ . VIII 34 Kindergicht s. Fraisen Kindergrab V I I 943 Kinderhemd III 1716 fr. Kinderherkunft IV 1342«. Kinderkleid s. Kleid Kinderkrämpfe III 838fr., 855 Kinderkrankheiten IX N. 417 Kinderkreuzzug IV 1338 Kinderlähmung II 705 Kinderlied IV 1360f.; IX N. 452 s. a. Lied Kinderlöffel V 1317 f. Kinderlosigkeit IV 1374 ff.; I X N. 118 Kindermelcher V I I I 896 Kindermärchen V 1600

186 Kindermord IX N. 817 Kinderopfer I 147, 1195; IV 136 Iff. Kinderraub III 476, 1847; IV 179, 1363» 1364f.; VII 1 5 6 1 ; I X N. n o f . durch Juden IV 824 — d. Perchta VI 1482 Täuschung d. Drud II 167 d. Zwerge I X Ν. 1 io8f. Kinderreim VIII 787; IX 255f.; I X N. 171 Schnecke VII I27if. Sonne VIII 7of. Kinderschreck I 27f., 332, 1083; IV i32gf., 1366f.; V 258f.; VI 780; VII 1454; VIII 546; I X 60; I X N. 924 Bölimann I 1475 Bullemann I 1702 Bumann I 1705 Butzemann I 1764 Ghlungeri II 54f. Erdleute II 909 Frau Holle VI 148! Gryla IX 981 Hans Trapp VIII 1123 Harlekin V 1775 Hebräerchen I X N. 581 Kornesel V 300 f. Lolla V 1324 Nachtfrau VI 794 Nachtjäger VI 800 Nachtkauz VI 803 Nachtrabe VI 803 Pfarrer VI 1568 Riese I X N. 1133 Roggenwolf IX 759 Sandmann VII 939 Schemeler V 1766, 1768 Seelenmaske V 1752 Spillaholle VIII 261 Stampe VIII 356 Tattermann VIII 679 Wassermann IX 161 Wildschwein I X 623 Kinderschuhe s. Schuhe Kindersegen IV 1374ff. Kinderspiel IV 1385ff. s. a. Spiel Kindersteine IV 1387 f.; VIII 399f. Kindertausch VII 862; IX i 4 7 f . ; I X N. 845f., 974 — Höhle IV 178Γ Kinderteich IV 1350 Kinderumzüge VIII 1396

Kindermord—Kirche Kinderwahrsagung I 1561 Kinderwäsche, am Abend I 31 Kinderwasser IV 1349 f. Kindesaussetzung IV 1376; VIII 143 Kindesentführung I X 39 Kindesmörderin IV1388 ff.; VI 856; VII 569, 1474; V I I I 407, 512, 1446; I X 790; I X N. 1 1 3 , 8 1 4 , 8 2 9 , 831

Kindleintag VI 99; VII 1640 s. a. unschuldige Kindertag Kindlibaum I 956 Kindlimord-Rätsel IV 1392 Kindüsteine III 152; VI 1589 Kindsbrei I 1548 Kindsfuß IV 1393f.; I X 276 Kindsnetz s. Glückshaube Kindssäftlein IV 1316 Kinjes I X 274 Kinjesbrötchen VI 1674 Kinn IV 1394f. kratzen V 4 3 3 spitzes Κ. I 348; VI 969 zitterndes IX 944 s. a. Gebärde, Gesicht, Nase Kinnergespuppen IX 274 Kipfel IV 1395f.; V i72of.; VI 1052 s. a. Gebäck, Gebildbrot Kirbesau IV 1425 Kirche II 1550; IV 1396«.; VI 91; VII 1442; VIII 831

Aberglauben I 75 ff. Abgarsage I 89 f. Ablaß I 90 f. Agnus Dei I 215 fr. Albanstag I 240 Alphabet I 16 Altar I 325 fr. Antichrist I 479 ff. Apokalypse I 538 fr. Asyl I 645, 647 Aufbahrung i. d. Κ. V 1061 Aufgebot VIII 532 aussehen der Hexe in d. K. I 1246

baden I 798 f. Balken I 859 Ballspiel i. d. Κ. I 862 Baustelle VII 697; I X N. 473 auf d. Berg I 1054

im Berg VI 1415 Besen i. d. Kirche I 1140 Bienenkorb I 1251 Blutregen I 1446 Brot I i594f. Brunnenheilige I 1679 Brunnen-Orakel I 1674^ Einweihung I X N. 324 Entheiligung der Mutterschaft durch die Κ. IX 698 f. d. Erdleute II 918 Einweihung I 16 fahrendes Volk II 1133, "35ff· Fenster III 1562 Fisch an d. Tür II 1542 Folter VII 569f. Frau II 1755 f. Friedhof III 87 fr. (s. d.) Gebot gegen Bettnässen I 1197

Geisterkirche I 1373 Geisterschlacht I X N. 231 Heidenkirche VII 775 Hexe III 183^., 1899^ — bannen VIII 1126 — erkennen VI 351 Hexen- u. Teufelsspuck IV 1326 f. Hufeisen IV 442 Huhnopfer IV453f. Kartenspiel IV 1017, 1021 Kegel, eingemauerter IV 1208

Kette IV 1282 1284, 1285 kettenumspannte Κ. VIII 1341, 1350

Keule f. d. Totschlag des Vaters IV 1289 Kindelwiegen I X N. 878f. Kirchhof s. d. Kirchweih s. d. knien auf neunerlei Holz I 1320

Konzil V 191fr. Koskinomantie V 324 Kranken-Heilung I 1113 Kranzschmuck V 396 Kreuz V 478fr. Küster V 863f. lachen V 883 Leichenfeier V 106iff. Marienkirche V 1640 Maskerei V 1830^ Mauer VI 567 d. Meergeister VI 72f. Michaeliskirche VI 235

Kirche—Kirchhofblümlein Mörtel als Hühnerfutter IV 451 Mutterschaft, Entheiligung durch die Κ . I X 698f. niesen V I 1078 Opfergaben I X 36 f. Orakelspender V I 1268 Osterei V I 1327 Palm V I 1365fr. Papst V I i39of. Pferde um d. Kirche führen V 1217 d. Riesen I X N. M35f. rote Farbe VII 795f., 806 Rumpelmette VII 85 if. Rupert-K. VII 855 des Remaclus VII 685 Salamander V I 457 Sakrileg VII 890 Salz VII 8g7f. Schatten in d. Bank I X N. 141 schießen in d. Κ. V I I 1058 Schimmel I X N. 179 Schließung am Mittag V I 406, 415 Schlüssel VII 1227 Schlüsselloch VII 1233, 1234 Schriftzauber I X N. 379, 381 schwarze Farbe VII 1453 Segen VII 1584, i6oof. Selbstmord VII 1627, 1631 Sonntagsbrief VIII 99fr. Sonntags-Heiligung VIII 104fr. Speisenspende, zu Ostern VI 1322 spucken in d. Κ. VIII 339 Staborakel I X N. 371 f. Steine in d. K. tragen VIII 389 Teufel I X N. 310 Thau VIII 749fr. Tierbilder VIII 814 Tierprozeß VIII 93^. „Todesangst" VIII 442 Todesorakel VIII 1008 Totenkult VIII 1079fr. Tür d. K. s. d. auf d. Türdrücker schlagen VI 1027 Turm s. d. Uhu in d. Κ. VIII 1288 Umgang um d. Κ. VII 652; VIII 1319 — mit Licht I X N. 486

umreiten VIII 1341 umspannen d. Κ. V I I I I34I» 1350 umtanzen VIII 1360 Urne in d. K.-Wand VIII 1017 Verhinderung d. Wiederverheiratung I X 67 7f. Verkauf von Friedhofserde gegen Mäuse V I I I 1297 versunkene Κ. IV 1402 violett V I I I 1664 Vogel in d. Κ . VIII 1676 Vorschriften für die Wochentage I X 688 Waffensegen IX 22 Wahl des Bauplatzes VII 627f. Wasser für Seelenbad IX 111 Wasserkirche VII 1564 Weichselzopf vertreiben I X N. 1061 Weihe als Abwehrzauber I I33fWeihnacht I X N. 865 fr. Weihnachtsbaum I X N. 920 weiße Farbe IX 355 Wöchnerin in Furcht halten IX 704 Woldenberg III 103 Wolfskehle vergraben IX 774 Zoologie VIII 8i8f. von Zwergen erbaut I X N. u 13 s. a. Christentum, evangelisch, Gottesdienst, Kapelle, katholisch, Konfessionen, Heilige, Priester, Weissagungen und alle sonstigen einschlag. Artikel Kirchenbann: gegen Mäuse VI 52 Kirchenbesen IV 1230 Kirchenbesuch IV 1410f. Kirchendiebe II 205; VIII 372 Kirchenfenster: Splitter f. Hausbau III 1562 Kirchenfest II 1348fr. Kirchenhuhn IV 1188 Kirchenkrone V 399 Kirchenlied IV 1414f.; IX N. 447f., 449f. schreiben I X N. 322

187 s. a. Gesangbuch Kirchenmichel V 42 Kirchenmusik VI 653 Kirchennisser IV 1420 Kirchenraub IV 1415£F. Kirchenrose VI 1085 Kirchenstaub IV 1417f. Kirchentür IV 1418f.; VIII n86f., 1209 harnen gegen die Κ. I 1197 Lachs an d. Κ . V 884f. schlagen auf d. Drücker VI 1027 Zahlenorakel V 1428 s. a. Kirche Kirchenturm IV 1419f.;VII 1358, 1361 Bock vom K. werfen VIII 907 Hahn III 1330 Judas stürzen IV 804 Kuh am Κ. VIII 906 Kirchenuhr IV 1420 schlagen V 947 Kirchgang VII 931, 1321, 1447; VIII io7f., 551, 1191, 1513^, i532f·; I X N. 974 d. Braut IV 1498 im Mondschein V I 517 neues Kleid IV 1471 Regen VII 597 Sand VII 938 Schlüssel VII 1225 Strümpfe für d. Κ. VIII 548 d. Wöchnerin I 1409; V 947f.; VI 697; IX 694, 701; I X N. 147 s. a. Aussegnung, Begräbnis, Hochzeit, Kirchenbesuch, Taufe, Wöchnerin Kirchgaiigsschauerin IV 1411 Kirchhof I 991; VII 1361, 1462 anlegen VIII 1352 Gemeinschaftsmahl auf d. Κ . V 1496 mähen VII 606 Meidung des Κ. II I247f. Umwandlung um d. K. VIII 1319, 1367 Weihnachtsbaum I X N. 920 s. a. Friedhof Kirchhofblümlein I 1375

188 Kirchhofeerde V I I 1031 Kirchhofemauer: Moos V I 567 Kirchhoferosen V I I I 1000 Kirchsperling V I I I 255 Kirchtag: Abend I 32 Kirchturm s. Kirchenturm Kirchweg IV 602 Kirchweih II 282, 283, 1755; IV 1421ff.; VI 1156, 1236; V I I 1327, 1504, 1651; V I I I 1064, 1683 Baum des Überflusses I X 293 Kissentanz IV I433f. Kuchen V 671 Mailehen I X N. 825 Montag VI 559 neue Kleider IV 1470 Pferderennen VI 1682 „Schneeballen" V I 1564 Stremmes V I I I 542 Tanz IV 1407 s. a. Kirmes Kirinsbuße I 1717 Klrke V I I I 822, 1113 Kirmes IV 1421fr.; VI 168; VIII 1532; I X 193 Erbsenbär II 888 Gansreiten III 299 Hahn I I I 1329 Kilian IV 1309 Kissentanz IV i433f. Kranz V 406 Kuchen V 672 Narr VI 968 Raupen vertreiben V 68 Schaukel V I I 1018 Weißbrot I X 443 s. a. Kirchweih Kirmesbaum I I I 23; V I I I 1355 Kirmesbegraben 1895,1501 Kirschbaum I 1200; IV 1425ff.; V I I 1108; V I I I 8 5, 1317, 1583, 1589; I X N. 207, 262, 493, 896, 905 Blüte I 67, 1417 Harz VI 1467 Klopfnächte IV 1546 Kornelkirsche V 3i4f. f. Liebesorakel V 1444 spalten II 502f. umschreiten V I I I 1375 umspannen V I I I 125 Zahnweh-Zauber I 106 Zweige abbeißen I 11

Kirchhofserde—Klee s. a. Baum, Obstbaum Kirsche I 1615; IV 1425ff.; V I 1058, 1167; V I I 1439, 1450; V I I I 226, 1005, "37 Ernteorakel IV 1082 Eßverbot IV 1429 gekochte Κ. I X N. 976 f. d. Kuckuck V 696 Maden V 1479 Kirschenfest, Naumburger V I I 859 Kirschenmichel V 658 Kirschwasser I 1505 Kismet V I I 1052 Kisseel V I I I 1656 Kissen V I I I 1613 Knochen unterm Kissen V9 mit roten Bändern VII 822 Sargkissen V I I 946 Skapulier-K. VIII 14 s. a. Kopfkissen Kissentanz IV 1433!?. s. a. Tanz Kißfatt I 1375 Kisslegg Entstehung VI 1633 Kistenmännlein I X N. 1014 Kitab al-fa'l V 1392 Kittel V I I 75 if. Getreide ind. K. mähenVII 771 kitzeln IV 1435ff.; V 1067; VIII 153, 354 Kitzgericht V 407 Kitzjungfer V 862 Klabautermann 1857,1368; II 479, 1204, 1732; IV 1437£f.; VI 606, 856, 153^.; V I I 515, 887; V I I I 117, 516, II 19, 1733; I X N. 822, 1019 Speiseopfer I X N. 527 Klag: Gesang I X N. 463 Klage IV 1439«. Alpgeschrei I 31 ο d. Birke I 1334 Klagemutter s. d. Klageweib s. d. Totenklage V I I I 97gf. Verbot der Kl. V I I I 448 s. a. Trauer Klageglocke V g45f. Klagemutter III 768, 769, 1603; IV 1439ff.; VI 422, 792; VII 537, 984, 1432; VIII 283, 1006' 1180, 1733

s. a. Klage, Klageweib Klagevogel IV 1442f. Klageweib I 25, 1384^; V 1148; VIII 1072, 1074, 1107 s. a. Klagemutter Klagstuhl V 1062; VIII 1133 Klan VIII 1035fr. % Klang: d. Metalls VI 208 Klapper I 868; IV 1443; VIII 1367, 1397 Klapperbock II 885; V 1799; VI 1106; VIII 1383; I X 913 Klappergeiß VIII 1383 Klapperjunge II 624 Klapperstein I 190 Klappertopf V 354 Klara (kathol. Heilige) IV 1443f. v. Montdfalco V 1707 Klarinette IV 1444 Klasalte I X N. 929 Klasholz V 1839 Klassenlotterie V 1425^ Klatsch I X N. 310 Klatschlaibel I 768; VIII 721 Klatschmarächen I X N. 462 Klatschmohn IV 1444f.;VII 800, 801 f. Fallblume I X 657 f. Liebesorakel VII 22; VIII 617 Klatschrose I 1411; IV i444f.; VI 1064 Klaubauf IV 1445f.; VI 1098; VIII 1124; I X N. 17 Bär I 889 s. a. Kinderschreck Klaue IV 1446 d. Kuh als Heilmittel V 784 Klauenseuche VI 1149 Klaufi V 221 Klaus s. Nikolaus „Klausen" V 1821 Klausenbaum VI 1100 Klausenbein V 1839 Klausesel VIII 1380, 1383 Klaushornen VI 648 Klausjagen VI 648, iog4f. Klauswecken VI 1101 Klebkraut IV 1446f. Klee I 1230; IV 1447ff.; VI 493, 1461; VII 605, 651, 1171, 1314

Klee—Kleid Bienen meiden d. Κ. I 1248 fünfblättriger Κ . V I I I 527 f. Handelszauber IV 1160 säen V I I I 1729 Sauerklee V I I 959 Schabziegerklee V I I 967^ viereckig V I I 1069 Kleeblatt I 1419, 1430; II 1469; V I I I 1199 vierblättrig I 1394511 1371; III 266, 655, 880, 881, 1194, 1456, igo2f.; IV 49f.; V 1294 Kleemeister V I 197 K l e i d IV 1458ff.; V I gi4f.; V I I 998, 999; V I I I 626, 716, 1639, 1644 Abendmahlskleid I 51 ablegen V I 907f. Adventskleid I 198 Ährenkleid der Maria I 667 alte Kl. IV 146 if.; V I 614, 88i, 912, 1382; V I I 29, 1008; I X 166; I X N. 951» i ° 7 ! Angang I420 Ärmel I 580fr. d. Armsünders IV 50 astrales Kl. V I I I 2gof. aufhängen III i459f. Behexung V I 428 des Berggeistes I 1073 des Beschwörers I 1113 blaue Kl. I 1371, 1372, 1377 Brautkleid I 1530, 1532; VIII 445, 531» 1663 des Breithut I 1551 Dämonenkleid V I 895^ erstes Kl. I 408; III 799^; IV 1318, 1493; V I I I 95 des Exkommunizierten I 50 d. Erhängten III I456f. der Fankerln II 1186 Farbe II 1200 Fellkleid V 1793 festmachende Kl. II 1359 Frauenkleid VIII 1520, 1521 d. Freimaurer III 37 des Fuhrmanns III 209 geborgte Kl. III 797 gelb III 58 if. gestohlene Kl. V I I I 374 f. Gewöhnzauber IV 1157 Glücksgewand III 889 Gottgewand V 1107 des Harlekins V 1780

Haube I i i 1548fr. f. d. Hausgeist V 41, 42; I X N. 1070 Hemd III 1709fr. d. Hexe I 1373; III 1898 Hirsekörner einnähen IV "9 Hochzeitskleid f. d. Toten V 1071 Hose IV 40iff. d. Huren IV 508 Jahreskleid IV 604 d. Jakobus d. Ält. IV 621 d. 3 Jungfrauen V I I 815 kaufen IV 1137 v. ^Kindern angefertigte K . IV 1300 Kinderkleid IV 1142 des Klabautermanns IV i437fKleidertausch s. d. Kleiderwechsel III 1423; V I I 1425 Kleidungswahrsagung V I I I 488 Knopf V I4f. des Kobolds V 36f. Korsett V 322 Krankenkleidung auf d. Baum hängen I 1683 Kreuz-Zeichen V 550 Lappenkleid V 1798 Laus auf dem Kl. V 936 Leder V 999 d. Leichensagers V I I I 987 des Leinsäers V n 8 i f . f. Liebeszauber V 1288, 1294 f. d. Lucientag V I443f. männliche Kl. V I 134, 314; V I I I 1507; I X 232, 705 d. Maria Magdalena V 1684 an Maria Verkündigung heraushängen V 1688 im März — V 1731 Maske V 1812, 1827 des Michael V I 238 Mönchskleidung f. d. Toten V io7if. Montag V I 561 Motte V I 594 f. d. Nachgeburt V I 761 der Nachtfräulein V I 795 des Nachtjägers V I 798 nachts liegen lassen V I 788 Narrenkleidung V I I 9 neue Kl. IV 1424, 1460; V I

189 448, 470, 1032, 1342, 1382, 1384, 1690; V I I 1102, 1104, 1444; I X N. 874, 1097 Nikolaus V I 1093^ Nixe I X 131 Orenda V I i30if., 1303^ d. Pestfrau V I 1508, 1509, 1510 des Priesters V I 8 6 5 ; VII326 Reisekleid I X N. 9 3 4 Reliquie IV 1 4 6 3 Rock V I I 748fr. d. Rockertweibles V I I 7 6 3 rote Kl. IV 1 4 6 6 ; V I I 7 9 5 , 797, 800, 823, 825 d. Rüttelweiber V I I 863 aus Salamanderhaut V I 456, 457f· d. Sargträger V H38f. schenken III 7 1 9 schlechtes Kl. V I I I 1602 Schleier V I I 1207fr. Schmuck V I I 1 2 5 8 schwarze Kl. I 1177; V I I 1447. i452f·; V I I I 1 7 2 9 Seide I X N. 4 1 7 f . Skapulier VIII 12fr. am Sonntag gearbeitetes K . V I I I 441 Sonntagskleid V 1071; V I I I 99 Skapulier V I I I 12 ff. d. Spielmännleins I X N. 579 spucken auf d. Κ . V I I I 338 Spuk-Kl. V I I I 347 Tasche V I I I 669 Taufkleid I 392f.; VIII 1138 des Teufels Kl. III 1888; V I I 801 des Todes V I I I 977 des Toten V 372, io68ff, 1071, io75f.; V I 814, 945; V I I I 1033, io66f. Tracht V I I I uo2f. Trauerkleidung V 1151 f.; V I 758; V I I I 709, 1131, "35f· umgewendete KI. V I 843 umschlagen des Saumes V I I I 1324 Vater-Kl. V I I I 1507; I X N. 853 Verbot des Mitgebens d. Kleider von Lebenden an Tote V 1078

Kleid—Klöße

190 verbrennen II 1 1 7 5 ; VIII 1556 verkehrt anziehen VI 902 des Verstorbenen IV 15oaf. d. Waldzwerge IX 59 des Wassermanns I X 129 weiße Kl. IX 338f., 340, 341, 342f.; I X N. 930 Werktagskleider f. Begräbnis V 1152 Weste IX 507^ d. wilden Mannes IV 5i7f. in den Wirbelwind werfen IX 639f. der Witwe IX 678f. d. Wöchnerin I 1409; IX 695 — Männerkleidung IX 705 d. Zauberers I 1373 zerrissene Kl. VII 1304; I X 129 zuschneiden VI 406 zweifarbiges Kl. VIII 546 für die Zwerge I 756, 1369; I X N. io28f. s. a. Gürtel, Hemd, Hose, Hut, Kappe, Mütze, Rock, Schmuck, Schuh, Schürze, Schweiß, Tuch usw. Kleideropfer I 1291; IV i486f. Kleiderschrank: auf d. Kl. steigen VIII 587 Kleidertausch I 146; II 167; III 502, 7 5 4 f . ; IV 1512fr. V 1572, 1574; VI 897; VII 750, 1416; VIII 1592, 1622 b. d. Geburt III 415 Hochzeitshemd III 1722 Hose IV 404 Hut IV 526, 532, 537 am Maitag V 1543 Strumpfbandwechsel VIII 556 s. a. Kleid, Maskerade, Männerkindbett Kleiderwechsel III 1423; V I I 1425 Kleidomantie (Schlüsselwahrsagung) IV 317, 1518fr.

Kleidungswahrsagung VIII 488 Kleie V 777; V I 109; V I I I 533, 1202; I X N. 890 klein w e r d e n III ii74f.

„kleine Leute" VI 1058 Segen gegen die V 235f. s. a. Zwerg kleiner F i n g e r II i49of. s. a. Finger

Kleinkinderbaum I 1341; VIII 663

Kleinkindersteine s. Kindersteine

Klemmkuchen I 618; V 670 Klepfstein I 1021 Klepper VI 1600 Kleromantie V 1355 Klesch I 1507 Klette I 737; IV I527ff.; V 1530; VII 498, 548; IX N. 586 gefundene Kl. IV 1167 s. a. Spitzklette

Klettenwurzel III 62f.,

1242; IV i528f.;V 1547;

VI 410, 411; VII 1030 Klettermahrt V 1509 Kletzenbrot I 114, 116, 766,

i342f., 1606; V 988; VI 1 ioo;VIII 184; I X N. 525 s. a. Brot, Gebäck K l i m a s. Wetterkunde Klinge: mit Schlangenhaut VII 1152 klingeln IV 1530f. im Berg I 1050 d. Zwerge I X N. 1049 k l i n g e n IV 1530f.; V 219 s. a. läuten, Ohrenklingen Klingenprobe IV 591 Klingerstock IV 132 K l i n g g e s t I X N. 923 Klingsor IV 693, 1533f. klirren IV 1534; V 219, 611; I X N. 149 Klockentaler VIII 659 Klöckler VIII 1382 Klöcklerabende IV 1542 klopfen I 1 1 9 1 ; IV 1534ff.; V 1127, 1145; VI 52, 54, 305, 1282; VIII 186, 256, 287, 587, 784) 923- 981, 988, 993, 1002, 1021, 1192, 1200, 1394, 1422, 1582 abklopfen I 90 anklopfen I 448 an d. Berg I X N- 1073 ans Bett kl. V I I I 568 an d. Bienenstock klopfen I 1232; V 1268; VI 1533; IX 495

ans Bierfaß I 1265 an d. Birnbaum I 1341 Brautbett VIII 531 im Grab VI 1003 mit d. Hammer III i374f. an d. Hausecke VI 853, 1 345^· an die Haustür VI 1507 an d. Hühnerstall I 257 an die Kirchentür IX 700 Klopfnächte IV 1542fr. des Küfers V 753 an d. Obstbaum VI 1172, 1345 d. Mechthild VI 63 auf d. Ranzen VII 496 des Rockertweibles VII 763 an d. Sarg VI 397 an d. Schafstall VII 979 Schulbank I X N. 395 an d. Stall VI 880; VII 1484; I X N. 594 an die Tischplatte I 1100; VIII 957, 964, 965 Tod, Klopfen des VIII 976 an die Tür kl. VI 787^; VIII 1200, i205f. an die Weinfasser kl. IX 297, 305^ Klopfer V 32 Klopferle (Hausgeist) IV 1542; VIII 682; I X N. 925 Klopfgeister VI 775 starker Kopfart I 1480 Klöpflehäusle I X N. 959 Klöpflesnächte s. Klopfnächte Klöpflisscheit I X N. 959 Klopfmilch VI 286 Klopfnächte I 200; IV i 5 3 5 f . , 1542«.; V 1799; VII 530; VIII 1394 Andreasnacht I 405 Backorakel I 773 Lebensrute VII 1109 Wurst I X 8 6 7 s. a. Fahrnächte Klopforakel II sSof. Klöppel d. Glocke III 871 klöppeln VII 758, 929 Klosahölzle VI 1093 Klosbescherung VI 1099 Klosenjagen VI 1094 Klosenmannen V 1837 Klöße I 1540, 1541; IV 1546f.; VI 1199, 1480, 1554; V I I I 161, 167, 182,

Klöße—Knochen 183, 196, 206, 218, 225, 717, 1216; IX Ν. 883 blutende Kl. IV 1549 Hefeklöße b. Weizensäen IX466 Mohnklöße VI 450 steinerne Kl. VIII 1473 aus Stroh VI 1029 s. a. Knödel, Speise Kloster IV 1551AF.; VII 676 Alchemie I 252 Badewasser, gesegnetes I 799 bergentrücktes Kl. I 1062 brauen I 1514 Gebäck III 323, 3g8f. Geistergesang f. Ortsbestimmung des Kl.-Baues IX N. 481 Gründung IX N. 178 Heilkräuter III 1681 Klosterfräulein I 751 Klostergarten IV 1552 Klosterpfeffer I 538 Klosterschatten IX N. 131 Klotho V 966 Klothwurst IV 1073 Klotz IV 1553ff. f. Alpwehr I 300 Birkenklotz V 28 Christklotz V 75 glühender Κ. V 1793 Heidenwerfen III 1653 Leonhardsklotz V 1219 Liebeszauber V 1296 Weihnachtsklotz I 1343 s. a. Span Klotz-Tanz VIII 1354 Klötzenbach V 991 Klötzenbrot I 458 Klowesprüche IX 870 Klugheit, des Jüngsten IV 856 d. Raben VII 429, 443 durch Wolfsleber IX 774 Klumpfuß III 234 Knabe, geflügelter VIII 1468 Wechselbalg IX N. 839 s. a. Jüngling Knabenbischof V 1834 Knabenkräuter I 313, 534; II 1388; IV 1555ff.; VI 410, 1706, 1713; VIII 38, 1126; IX 461 s. a. Alraun, Frühlingsblumen, Knöterich, Orchidee

Knabenschaft IV 1177, 1564f.; V ioo4f.; VII 564 Lärmumzug u. Katzenmusik IV 1126fr. Maske V i8i8f. s. a. hänseln, Jünglingsweihe knacken IV 1565; VIII 1002, 1495 der Finger II 1482 Tisch-k. VIII 964 s. a. Geräusch, knarren, knistern knallen IV 1565; V 521, 531, 1402; VII 1000, 1110 b. Aus- u. Eintreten von Dienstboten II 279 d. Feuers II 1396 d. Ofenfeuers VI 1196 mit d. Peitsche I 46; V 1526;VI 1350, 1470^ s. a. Lärm Knappen VI 1663 Knappenvater III 1422 Knarrband VII 1531; VIII 1196, 1620 knarren IV 1565; VIII 598, 1205, 1207 Stiefel VII i30if. Tür-k. VIII 1187 s. a. Geräusch, knacken, Lärm Knäuel (Pflanze) iV 1566f.; VIII 1006 Wunderknäuel IX 144 Knaufgebäck IV 1568f.; VIII 1380 s. a. Gebäck, Gebildbrot Knauzessen I 1657 Knebelbier II 955 Knecht VII 756, 929; VIII 1187, 1205, 1249, 1354 neuer Κ. IX 35 des Nikolaus V 1839 Pferdeknecht VII 561 rauhe Leute als Κ. VII 533 Knecht Ruprecht III 153; VII 855, 1232 s. a. Nikolaus Knechtebier II 289, 955 Knechtskrone V 419 kneifen VIII 1369 ins Ohr kn. VI 1210 Schwanzk . VII 1429 s. a. drücken Kneifkäfer VI 1221

191 kneten I 1124; 1165 Teig k. VIII 717 s. a. drücken Knicks IV 1572; VII 1483 nach d. Mond VI 507, 531 s. a. knien Knie I 1014, 1015; IV 1570«. Adoption durch Kniesetzung I igsf. Kniescheibe d. Bibers gegen Zahnschmerz I 1220 s. a. Bein, Knien, Körperteile Kniebrecher IX N. 452 knien I 1719; IV 1572ff.; VII r 543 der Brautleute IV 1498 auf der Hausschwelle VIII 443 auf d. Mantel V 1590 religiöse K.-beuge IV 1576 s. a. Knicks, Knie Knieriemen VII 1479, 1532 Kniescheibe: des Bibers gegen Zahnschmerz I 1220 Knirk s. Wacholder Knirrband III 1131 ;VI 1718 knistern IV 1565 d. Feuers II 173, 1396 s. a. Geräusch, knacken Knobelbrot V 777 Knoblauch I 532, 1033, 1346, 1366, 1505, 1629, 1643, 1650, 1741; III 575» 605, 635, 1322; IV 460, 477, 1073; V Iff., 372, 1313, 1314, 1549; VI 50, 126, 266, 332, 345, 1057. 1063, 1181, 1185, 1192, 1349, 1530, 1687, 1692; VII 962, 1171, 1267, 1270, 1343, 1538; VIII 188, 539» 748, 1582, 1656, 1675; IX 264, 704, 785, 854, 856; IX N. 505,852, 877 zum Schreiben IX N. 330 s. a. Gemüse, Gewürz, Pflanze Knochen II 1599; V 6f.; VI 51, 1170;VII 1639;VIII 187, 189, 1331, 1606 f. d. Acker I 161; VI 1348 Armsünder-K. VIII 1423 blutender Κ. VIII 1075 Brustbein d. Martinsgans I 1518f.

192 der Eule II 1075 Frosch-K. I I I 139; V I I 1382 Gänseknochen V 1719 Gansbein-Orakel V I 1288 des Gehängten IV 43fr. des Geiers V I I 682 Hahn-K. V I 1030 des Hänflings I I I 1438 Harfe aus Κ . I X N. 579 für Heilzauber V 531 Hirschherz-Knochen VI 1604 Hühnerk. V I I I 626 Johannisfeuer IV 739 d. Karpfens IV 1009 Katerknochen V I 1027 Katzenk. V I I I 1457 Kegel IV 1198 Kinderk. V I I I 724 Knochenmark I X 929 gegen Kolik V 86 für Kotzauber V 335 Krötenknochen V 624 Leichenk. I X 90 des Luchses V 1442 Marderknochen V 1633 Mausknochen I 1197 f. Mäusezauber V 53 d. Meerschweinchens V I 76 Menschenknochen I 1459; V I 152, 155 im Obstbaum I 6 aus d. Osterkuchen V I 1325 des Osterlamms V I 1340 peitschen V I I 1 1 1 2 Pfeife V I 1581 — aus Katzenknochen V 521 im Pferdeherzen V I 1604 Pferdestirnbein V I 1646 Ratteri-K. als Pfeife V I I 519 d. Riesen I X N. 1128 Rindsknochen V I I 700 Robben-K. V I I 743 als Ruder V I I 1680 Schafsknochen I 1546; V 1496; V I I 974, 982, 1440 Schinderknochen V I I 866 Schinken-K. V I I 1077 Schlangen-K. V I I 1153, n67f. Schweineknochen I 1545; V429, 1183, 1190, 1266; V I I i486, 1487, 1493 Schweinerippchen I 1541 des Severinus V I I 1655 singender K. III 1054; V I I I 512; I X 608

Knochen—„Kobelwagen" Spatulimantie V I I I i26ff. Sperlings-K. V I I I 247, 254 Stutenknochen V I I I 575 Tanne mit K . behängen V I 1667 Tierk. V I I I 810 Totenknochen I 68, 979' 1389, 1434; V I 155, 433; V I I 621; V I I I 1075 Totenknochenmoos V I 567 Totenschädel V I I I 1092fr. Totenzahn V I I I 1101 verbrennen I 14915 V 927 vergraben V I I 1528, 1529 Viehknochen I X 786 des Virgil V I I I 1667 vorzeitliche Κ. II 1719^ der Walpurga I X 85 Wirbel-Wahrsagung V I I I a 5 6f. Wolfsknochen I X 768, 778 Wolfspfeil I X 736, 800 s. a. Gerippe Knochenfraß V I 117 Knochengebildbrot IV i568f. Knochenmark I X 929 Knochenwurm I X 849 Knödel IV 1546f.; V 1495; V I 1035, 1554; V I I I 183, 187, 218; I X N. 525 kochen V 57 Leberknödel I X 868 f. Lotterieorakel V 1427 Namenorakel V I 959 vom schwarzen Hund V 1506 Zettel-Orakel V I I I 765 s. a. Klöße, Speise Knollenknöterich V I I 1364; V I I I 73 Knopf I 871; IV 940; V 14ff.; V I I I 668, 1423; I X 990; I X N. 491 abdrehen bei Meineid V I 123 annähen V I 944 gegen Blasenleiden I I I 1484 Erbknopf I 890 halten V I χ 116 des Heidelberger Schloß tores I 1022 Kreuzknopf V I I 1060 am Nothemd I I I 1714 Remsele V I I I 410 schreiben auf Κ. I X N. 331 Taschentuch im Κ. V I I I 672, 674

Knopfleintag V I I I 723 Knöpflesnächte IV 1543 Knopfnadel V I 929, 935 Knopfstein II 1710; V 633 Knopp, Johann Peter (Jannes-Pitter Körper von Ehrl.) I X 3 7 5 f . Knospe V I 1343 am Andreastag I 400 essen V I I I 580 s. a. Blume, Pflanze Knoten I 300,864,871,1325, 1326; II 1118, H74f., 1343; I I I 743, 1226, 1361, 1362; V 14, 16ff., 530; V I 935, 1162; V I I 558,816,946, 1233, 1377, 1439, 1528; V I I I 78, 342, 543, 1136, u82f., 1196, 1306, i3o8f., 1364, 1490, 1590; I X 82, 247; I X N. 118, 807 Glücksknoten V I I I 559 gordischer Κ . I X 957 im Haar I I I 1275 im Halm V I I 764, 770 Heilzauber I 12 im Hemd I I I 1734 d. Hexe I I I 1874 Kreuzknoten V 481, 5o8f. lösen IV 1492 Meidung des K . beim Nähen des Totenhemdes V 1076 im Nähfaden IV 1496 Nestelknüpfen V I ioi4f. im Strohseil I 596 im Totenkleid IV 1503 Webknoten V I 304 Wind einfangen und zuknoten I X 647 Zweifelstrick I X 956 s. a. binden, Faden, messen, nähen, Netz, Schlinge, verknüpft Knotenamulett II 1116 Knöterich V 23ff.; I X 564 Knud V 27f. Knüppel: d. Brigitte I 1577 Knüppelhund V I I I 1337 Knüppelkuchen V I I I 587 Knüppen Grelle V I I 637 K n u r r h a h n V 28 Knut V I I I 955 Knutstag I X 266 Kobalt V 28f. Kobel V I I 944 „Kobelwagen" V I I 382

Koberchen —Kohl

Koberchen I 1727; VI 130 Koberei V I I I 179

Koblickskind IX N. 837 Kobold I 199, 230, 1050, 1368; II 146, 336; V 29ff., 1795; VI 131, 777, 856; V I I 385, 885, 1034, 1476, i637f.; V I I I 223, 598, 678, 681, 840, 894, 1048, 1106, n 19, 1285, 1628; I X 174, 604; I X N. 190, 845 Alraun I 312fr. Alter des Κ. I 325 im Backofen V 658 im Balken I 856, 857 Band I 866f. Braukatze I 1516 Butz I 1763^ Chimken II 36 Drak I I 392^ Eckerle II 551 Eierschalen II 6gof. Entstehung I X 617 Flöter I X 5 f. Fluch II 1643^ Futtermännchen I I I 247 Graumännchen I I I ii25f. Grütze I I I 1200 Gütel I I I 1233fr. Hase III 1517 Hausgeist III 1568fr. Hut IV 52 if. Käfer IV 907 Kalb IV 918 Käse IV 1038, 1052, 1054 Kaspar IV 1066 Katze IV 1120 kaufen des Κ. IV 1176 Kauks V I I 1043 Keller IV 1241 Klabautermann IV I437f. Kleidung IV 1477 lachen V 882 Mehl VI 93f. Messer V 649^ Milchopfer VI 353Γ Mönch VI 477 Pfannkuchen VI 1553 pfeifen VI 1591 Pumphut V I I 387 als Ratte V I I 515 roter Rock V I I 748f. mit Schellen IV 1532 Schlachtvorzeichen I X N. 247 Schrat VII 1285fr. als Spinne V I I I 269

unlösbare Aufgabe I 673 vertreiben V 44; I X 342 weissagender Κ. I X 391 Wilenstein I X 602 s. a. Alraun, Butz, Drache, Gütel, Hausgeist, Klopfer, Wichtel, Zwerg u. alle weiteren einschlag. Artikel

Koboldmännchen I 1634 Kobolz I 1580 Koch V 47f., 56 s. a. Köchin

kochen V 49ff.; VIII 190, 1446, 1555 Bestrafung des Diebes II 223 Bienen I 1247 Butter I 1761 f.; V I 490 in Eierschalen V 872der Exkremente V 335, 338 Fußstapfen VI 925 Garn kochen I X 358 Hammelherz V I 926 HarriVI 433,1 i59;VII 1491 Hexe erkennen V I I 1529 gegen Hexerei I I I 1912 als Hexenstrafe I I I 1914 Kater VI 137 Katze V 8; V I 1027; V I I 1440; V I I I 372, 1457 Kleid IV 1495 Kochlöffel V 51, 6if., 71, 1317; VI 137; V I I I 186; I X N. 948 auf d. Kopf V 235 Kröte V 609, 620 Maus I 1197 Milch VI 261, 292, 366 — u. Kot VI 348f. — verhexte V I 929 Mistkäfer VI 396 Nadel VI 930, 936 Nebel VI 985 Notkochen V I 143, 338 ö l VI 1239 Osterkerze mit Milch u. Safran VI 1338^ mit Osterwasser VI 1360 Rabenei V I I 458 Regenwürmer V I I 613 Sadebaum V I I 868 Schlange V I I 1158 Schnecke I 1519 Schuhe V I I 1322 Schulterblatt V I I I 133 Schwalbennest I 1521; VI 626

193 Seelen I X 163 Seidelbast V I I 1624 singen beim Κ . I X N. 477 Speiseopfer I X N. 519, 531, 533 Strohhalm V I I I 367 Strümpfe V I I I 550, 765 Wasser I X n 8 f . Weide u. Palmkätzchen VI i378f. Wolf in Öl kochen I X 776 Wurst k. V I I 1087, 1470; 1X866 Zwerge I X N. 1050f. s. a. backen, braten, Speise usw. Köcher: Siegfrieds Κ. V I I I 817 s. a. Pfeil Köchin, geizige V I I I 824 Kochlöffel I 30; V 57, 6if., s. a. Koch

Kochlöffel V 61f., 57, 71, 1317; VI 137; V I I I , 86; I X N. 948 s. a. Löffel

Kochmonat I 721 Kochstein V 59 Kochtopf: f. d. Zwerge I X N. 258 s. a. Topf Köder II i s s i f . ; V I I 611 Reiherschmalz V I I 629 Wieselfuß I X 587

Kohl V 62ff.; VI 237, 447; V I I 934, 1701; V I I I 182, 183, 190, 216, 1543; I X 816; I X N. 517, 935, 938 begießen mit Bier IV 1173 Besen als Schutz I 1134, 1150 Birkenzauber I 1336 Braunkohl I 1519; VI 236; IX867 gestohlener Κ. V I I I 368 Grünkohl I X 867, 989 Hemdzauber I I I 1742 Jakobus IV Ö24f. Kochzauber V 53 Mittagszauber VI 411 neunerlei Κ. IX 658 Orakel I X N. 495 pflanzen I 1554; VI 64, 494» I531» 1533; I X !05 Sauerkohl VII 959f. schrecken V I I 1107 schütteln V I I 1381

194

Kohl—Konrad

K o h l k r i p p e V 575 spucken beim K . setzen K o h l m e i s e V I I 836; V I I I V I I I 331 874, 887 Wachszauber V I 1557 Parix V I 1460 weißes Blatt I X 351 s. a. Vogel vom Zaunpfahl I X N. 998f., K o h l r a b i V I I 841; V I I I 182 1000 Kohlrüben VII839; VIII182 s. a. Gemüse, Raupen, Kohlsuppe V I I I 612, 613 Sauerkraut, säen Kohldieb: im Mond V I 513, K o h l w e i ß l i n g I I I 769; V 83; V I I 542, 1239, 1240, 532 1243, 1254 Kohle I 132, 158, 593, 986, s. a. Schmetterling 1588, 1497, 1627, 1630; V 7 4 f f , ; V I 18, 138, 332, K ö h m V I I 1455 1523, 1196, 1576, 1722; Kokosnuß, gegen Gift I I I 850 V I I I 368, 1010, 1163, kolatzen IV 1059; V 676 1200; V I I 546, 869, K o l e d a (Gebäck) I X 953 Kolik I 939, 1358, 1443; I I I 1387» 1393, 153 8 . i 6 8 3 , 339; V 83ff.; V I 23, 1684; V I I I 336; I X 118, 204, 207^ 274, 1645, 226, 281, 282 1678; V I I 768,857,1383, unter Beifuß I 1009 1466, 1493; I X 67, 83, gegen Frais I I 1727 1 9 » 778, 779» 852 geweihte Κ . I 159 Aal als Heilmittel I 3 glühende Κ . I 1 5 5 1 ; I I I Blasius I 1361 908, 909; IV 1 1 5 5 ; V I Branntwein I 1505 338, 855, 1 2 1 0 ; V 1164; s. a. Krankheit, VolksV I I I 445 medizin aus Haselruten I 822 Koliksegen V 87f. heilkräftige Κ . I I 1459; V I s. a. besprechen, Segen 41 of. K o l l s - G a r b e I 1273; V I 1028 Johanniskohle IV 741 Kollsbrötchen I 737 Judaskohlen IV 805?., 832; K o l m ä n l I I 96 V 1445; V I I 5 3 0 5 1 X 4 6 8 K o l m a sw ü r z e n I I 97 unter d. Klettenbusch IV K o l o m a n V I 1658; V I I I 1527 1300 Kohleschwimmen V I 1285 Kolomankopf V 203, 2 1 3 Kohlenstaub I 986; V I I I K o l o n a t IV 1308 1392 K o m e t II 1442; V 89ff., 320, Kristallomantie V 579 959; V I 227, 399, 524, Laurentiuskohle V 927^; 1501, 1502; V I I 595, V I I 1219 8a6f.; V I I I 735, 1737; Milch auf K . gießen V I 340 I X 340; I X N. 602 vom Neujahrsblock V I 1026 Dietrich, Conrad I I 293 des Notfeuers V I 1 i47f. als Drachen I I 381 Nußbaumk. I X 74, 75 Entstehung V I23f. Osterkohle V I I 1059 Farbe I I 1193 Schaufel I I I 908; V I 143 Pfauenschwanz V I 1569 Viehzauber IV 1165 Typen V 151fr. unter der Weißbuche I X s. a. Astrologie, Finster444 nisse, Stern .a. glühend, Holz, Ruß K o m m u n i o n s. Abendmahl, Kohlenschaufel, glühende Hostie I I I 908 K o m m u n i s m u s III 309 melken auf Κ . V I 143 K o m ö d i l e u t e I I ii26f. K o h l e s c h w i m m e n V I 1285 Konfession V 170ff. Kohlenstaub I 986; V I I I s. a. evangelisch, katholisch, 1392 Kirche, Priester, Religion Kolik I X N. 348 K o n f i r m a n d V I I 1642 s. a. Krankheiten

Verlesung IV 967 K o n f i r m a t i o n V I I I 1233, 1347 Kranz V 387, 409 Semmel I I I 1687 K o n f u z i a n i s m u s V I I I 1477, 1478 König V I I 874; V I I I 584, 63of., 1385, 151 if. Adler als Symbol I 176 bergentrückt I 1058, 1059 Bohnenkönig I 1474 Friedenskönig I X 495 Grab I 992 Haar I I I i26of. Heringskönig I I I 1777,1782 König Vollmar I X N. 137 Kranz u. Krone V 383 Krötenkönig V 630 Lattichkönig V 923 Maikäferkönig V 1531 Maikönig V 392f. Name V I 963 als Opfer V I 161, 162 Priesterkönig V I I 32gf. Rattenkönig V I I 520 d. Riesen I X N. 1 1 2 6 Schimmel I X N. 171 f. schlagen V I I 1103 Tier-K. V I I I 779 843fr. Zwergenkönig I X N. 1038, 1 i2of. s. a. Fürst, Schlangenkönig Königin: d. Bienen I 1244 K ö n i g r a u c h e n I I 457 Königsbalzan V I 1603, 1604 Königsei I I 625 Königshandschuh I I I 1397 Königskerze I 1495; I I I 578; V 182f.; V I 848 s. a. Blume Königskrone V 600, 601 Königskuchen V I 1055 Königslos V 1394 K ö n i g s m a n t e l V i588f. Königsopferung IV504,1361 K o n i o m a n t i e V I I I 305, 731 können V 187f. s. a. brauchen K o n n e r s r e u t h V I I I 601 K o n r a d (kath. Heiliger) V 1 8 9 — v . M e g e n b e r g V 189ff., 3 3 1 ; V I I I 816 Amethyst I 366 Garista I I 8 Elch II 779 Electrum magicumll 762 f. Falke II 1156

195

Konrad—Kopfkissen Fisch II i53if. Fuß I I I 224f. Komet V 127Γ Löwe V i432f. Wolken I X 8iof. Würmer-Arten I X 842f. Konservierung: Honig IV 304 Konstellation s. Horoskopie Konzeption s. Empfängnis Konzil V 191 ff. Befehl zur Verehrung der Marie V 1639 Huren IV 507 s. a. Christentum, katholisch, Kirche, Papst usw. Kopf V 201 f f . ; V I I I 1426 Aalkopf als Heilmittel I 3 Aalraupe-K. abbeißen I 5 abpflügen II 853 abschlagen I 139, 229; V 268; VI 1 5 1 9 abschneiden VI 814, 816, 817, 819; V I I I 348 des Adlers als Heilmittel I

185

Amselkopf I 373 d. Anastasia I 396 des Anastasius I 396 d. Anna I 448 d. Armsünders IV 44; V I 269, 335 barhaupt I 922f. Bestattung des Κ. I 979 d. Blindschleiche I 1398 blutender Sch. V I I I 1092 Blutstropfen, drei I 1460 Bockskopf, gespenstischer I X 919 d. Brassen I 1509 Eberkopf I X 989 Erde auf d. K. legenVII 501 Esels-K. I I 1 0 1 2 , 1 0 1 7 f r .

d. Eule II 1075, 1076 Fliege im Κ. II 1624^ des Geiers I I I 46of. d. Geister I I I 490 Geschoß I I I 757 des Hammels als Heilmittel I I I 1369

des Hasen I I I 1508; V I I I 77 Haus mit Κ. I X 50 Hechtkopf I I I 1609, 1610 Heiligenschädel I I I 1678 Heringskopf f. d. Kuh V 922 Hirn I V 72 fr. des Hundes I I 1019; IV 4 7 5 ; VI 1 6 4 5 ; I X N. 5 9 4

jucken IV 793 Kalbskopf I 1663; VI 1179; V I I I 355; I X 149 Katzen-K. V I I 1437, 1441 Kraniomantie V 377 kratzen V 4 3 3

d. Kröte V 614 d. K u h V 7 8 3 ; V I I 1 3 8 8 ; I X N. 5 8 7 des Maikäfers als Heilmittel V 1534 d. Makarius V 1556 Maske V 1747 f. des Maulwurfs VI 13 Mauskopf I 10, 383; V I 55; V I I I 809 d. Meerberzig VI 70 d. Meerblaulings VI 70 Menschenkopf VI 169 messen V I 1208 Moos vom Sch. V I 566 Ochsenkopf VI 1177f. als Opfer I X 38f. Pferdekopf I i4gof.; II 1 0 1 9 ; VI 1 6 3 2 , 1638, 1664fr., 1 6 4 5 ^ ; V I I 607, 16855 I X N . 578, 995

— am Haus I X 39; V I I I 435 Rabenkopf V I I 453 Rasen auf d. K. legen V I I 505

Raupe im Κ. V I I 538 Schafskopf V I I 977, 981; V I I I 1189 Schlangenkopf V I I 1126, 1153,

1156,

1168,

1183;

V I I I 1458 Schnepfenk. V I I 1282 schreiben auf Totenschädel I X N. 3 4 3 Schüssel über d. Κ. I X N. 397 Schweinskopf V I I I 905; IX 624, 938, 989; IX N . 589, 885

— Schweinskopf mit Zitrone IX 943 Sebastians-Hirnschale VI i597f.; I X N. 401, 402 Spatzenkopf V I I I 238, 253 sprechender Κ. V I I I 1669 Stierkopf I X 471 aus Teig V I I I 722 Tierkopf V I I I 2 0 6 , 8 4 7 f r . a u f d . Tisch legen V I I I 968 Tischtuch über d. K. werfen V I I I 968

Totenschädel V I I I 7 0 0 f . , 1 0 9 2 fr.; I X N. 8 2 0 als Trinkgefäß I I I 787; V I I I 1158 Türkenschädel auf d. Leipziger Messe V 12 umdrehen V I 1018 Verhüllung V I I I i593f. waschen IV 1320 des Wechselbalgs I X 147 Weg ZUT Hölle IV 230 weissagender Κ. I X 440 Widderkopf I X 557 des Wiedehopf I X 566 Wieselkopf IV 1135; IX 587, 599 Wildschweinskopf I X 610 Wolfskopf IX 778 Ziegenkopf I X 315, 902 s. a. Auge, Gesicht, Haar, Hirn, Körperteile Kopfangst V I I I 809 Kopfbedeckung IV 513fr. d. F r a u V 1579 s. a. Hut, Kappe, Mütze, Kopftuch, Tuch Kopfbinde V I I I 1599 köpfen I X N. 817 s. a. Hingerichteter, enthaupten Kopfgrind I X 902 s. a. Grind Kopfhaut: des Maulwurfs VI 20

Kopfjäger V I I 682 Kopfkissen V 214f. Abschabsei unterm Κ. V I I I 963 f· Alprute unter d. Κ. I 311 Apfel I X 680 Axt I 746 Baldrian I 855 Beifuß I 1008 Bibel I 1213, 1214, 1215 Birkenreiser I 1339 Brautkuchen I 1524 Buch I 1689;V 1223 Erde unter dem Κ. V 723 Federkissen nicht für Sterbende V I I I 447 Galläpfel unterm Κ. V I I 1704 „Geweihtes" unters K. legen VI 1 0 4 0 Hose unterm Κ. V I I I 646 Johanniskranz VI 1279 Kopftuch V 238 Kranz V 401

196 neunerlei Kräuter VI 1065 für die neue Kuh V 772 Leinsamen V 1197 Liebesorakel I 512. 514 Lorbeerblatt V 1350 Lorettohemd VII 817 Magnet V i48of. Mahrt fangen I 304 Messer unterm Κ. VI 198; VII 1445 Mohn VI 452 Palmkätzchen VI 1376 Pferdekopf VI 1665; VIII 445» 849 Rainfarn VII 494 Rasen als Κ. VII 500 Reste unterm Κ. VIII 187 Rock unters K. legen VII 75 if· Saat unter d. K. in der Andreasnacht I 399 Salzbrot unterm Κ. VII 9t>3 Sargkissen VII 946 Schlafapfel unterm Κ. VII 1088 schreiben auf Κ. I X N. 373 Schuhe unterm Κ. VII1320 Semmel unterm Κ. VII 1646 Spiegel unterm Κ. VIII 555 Staub unters K. legen VII 499 Stein unterm Κ. VIII 389 Totenknochen unterm K. VIII i075f. „Totenkranz" VII 950 Vierklee unter d. Κ. VI 141 verhextes Κ. VIII 1590 Weißwurz unterm Κ. IX 463 Wermut unterm Κ. IX 501 Wucherblumenkranz IX 819 Zettel mit Alphabet I 17 Zettel-Orakel VI 1281 s. a. Bett, Feder, Kissen Kopfkohl V 62 kopflos I 1069; III 101, 545, 1143; IV 21, 53; V 203; 215ff., 764!"., 814, 887f., 1573; V I 4°°» 402, 422, 434» 476» 797» 798, 806, 854, 856, 1042, 1117, 1454, 1503, 1506, 1567; VII 328, 617, 645f., 647, 648, 649, 689, 693, 844, 877, 1010, 1434, 1632;

Kopfkissen—Kornblume VIII 378, 639, 800, 823, Korakomantie (RabenWahrsagung) V 239 1710; IX 36, 37, 61, 522, 745, 916, 919, 920; I X Koralle I 162, χ 099, 1264, 1706; II i7ogf.; V239ff.; N. 102, 167, 229, 487, 488, 559, 821 VI 128; VII 801, 808, Fohlen II 1701 8i6f., 820, 1257, '259. Heilige III 1680 1260, 1291; VIII 662; Korndämon V 262 IX 161 Schatten I X N. 134 Koran I 1210; IV 25: VI Schimmel IX N. 168 548; VII 675; IX N. 297 Schimmelreiter VI 990 Korb V 241«.; VI 1273; I X s. a. Dämon, Gespenst 702 Kopfrose I 1124, 1520 ohne Boden V 243t. Kopfschmerz III 1680; IV durchziehen II 489^ 82f., 85; V 23Iff.; VI des Fanggmannli II 1187 63, 84, 448, 607, 978, hängen im Kg VIII 1669 1058; VII 422, 425, 455, d. Hausierers III I572f. 491» 505» 622, 743, 752, Krippe V 574 774» 787, 838, 914, 1017, d. Pestfrau VI 1510 1211, 1427, 1439; VIII sitzen iiü Κ. IX N. 398 360, 382f., 508, 554, 591, stummer K. III I574f. 689, 836, 1065, 1093, verbrennen 11489; V 1716f. " 9 7 , ^38,1565; IX " 3 . Korbdonnerstag V 241 220, 444, 883, 928; IX körben II 490 N. 572 Körbetreiben V 241 Anastasius I 396 Korbinian (kathol. Heiliger) Anwaht I 509 V 246 Bachstelzen-Nest I 753Γ Korbpranger V 244 Entstehung IV 947 Korbschütteltag V'241 Johannishaupt IV 740 Korb-Teller IX N. 789 Koralle V 239 Kordax IX 18 Krippe-Zauber V 575f. Körfchenwurzel s. Zaunrübe Lehmumschlag V 1012 Koriander I 532; V 246; Liliensaft I 1381 VII 802; VIII 206; IX Messung V 1853^ 89, 854; I X N. 586 Pantaleon VI 1386 s. a. Dill, Fenchel, KümQiiirins-Wasser VII 422 mel, Liebstöckel Schädeltrunk V 202 Korinthenkuchen IX 259 Tuch V 238 Kork V 246f.; VIII 1305 Übertragung auf Lappen V Kormoran VII 1000 Korn s. Roggen 908 Kornähre: als Gebäck VI Zwiebel gegen Κ. IX 969 1050 s. a. Geschoß, Hirnkrankheiten, Krankheit, Volksdurch d. Mund ziehen VI medizin 981 Kopfschmuck VII i26of. s. a. Getreide Kopfstehen V 1185 Kornalte: Baba I 751 Kopftuch I 872; V 237£f.; Kornaufwecken III 1119; VI 198, 1500, 1557; VII IV io56f. 1210; VIII 1138, 1596; Kornbär I 893 IX 341, 342 Kornbeißer V 1231 Bruthenne setzen IV 451 Kornblume I 1376, 1378, schlagen mit d. Κ. VII 1096 1379» !38o, 1381, 1 4 " ; Vieh streichen mit Κ. IX II 433f·; Ι " 123; V 247ff.; VI410,973,1064; N. 591 VII 1494; VIII 618 s. a. Haube, Kopfbedeks. a. Frühlingsblumen, Gekung, Schleier, Tuch treide, Kornrade Kopfwasen V 1057

Kornbock—Kraft Kornbock 11330,1331,1332; VIII 857; I X 16, 920 Korndämon TV 1370; V 34, 249 ff., 1488; VI 400; VII 396, 1043, 1035; VIII 7g6f., 84of., 1046, i3!3> »356. 1523 Bilwis I I3i8f. Bölimann I 1475 Bullkater I i70if. Eber I I 522 f. Habergeiß III 1293 Hase I I I 1520 Hund IV 480 Katze IV 1114f. Kralle V 371 Kröte V 628 Rind V I I 699 Schwein V I I 1507 s. a. Öilmesschnitter, Dämone, Kinderschreck u. d. Einzelartikel Korndrachen I I 398C, Korneakraut I X 886f. Kornelbenbaum I X N. 130 Kornetkirsche V 314f. Kornengel I I I 145; IV 1365; V I 417; I X 321 Körner V I I I 508 bestreuen d. Braut IV i68f. Mahl V 1501 Orakel I 400; V 186; V I I I 922 Probe I I I 1034 s. a. Getreide, Roggen Körner-Steinbrech V I I I 405 Kornfeld VIII 1364 s. a. Roggen Kornfuchs I I I 185 Korngeist s. Körndämone Korngeiß V 636 Kornjungfer' V 1237 Kornkatze VIII950 Kornkönig V 280 Koramann V 252; V I I 1434 Kornmaus III 1378 Kornmessen V I I I 738 Kornmuhme VI 417 Kornmutter I 1330, 1726; III 1175; V 254f., 266, 283, 853; VI 700, 701, 1151, 1629, 1638; V I I I 714, 797» 499, 1517; I X 48 Kornopfer: Hippolytus IV72 Kornorakel I 400; V 186; VIII 922

Kornrade V 247, 249, 315f.; V I I 800 s. a. Kornblume Korareuther V 316f. Kornrieb V 264^ Kornroß V I I I 950 Kornsau I X N. 885 Kornstier V I I I 4 8 2 Korntalk I I 955; V 1498 s. a. Ernte Korntier V I I 1428 Kornwindmacher V i 1588 Kornwolf I I I 1378; V I 417; V I I I 796; I X 756, 760, 781 Kornwurm I I I 1378; V 447 Kornzoll I X 944 Körper(-teile) V 318ff. Animismus I 446f. als Aphrodisiaca I 524f. Arm I 57gf. Bein I ioiof. in Brot backen I 1636 des Gehängten III i455f. Herrschaftsbereiche des J u piter V I I 135fr. — des Mars V I I 163fr. — des Merkur V I I 243fr. — des Mondes VII 259fr. — des Saturnus V I I 108 ff. — der Sonne VII 179 fr. — d. Venus VII 207fr. in Kuchen eingebackene Κ. V 683f. Mund V I 621fr. Nachbildung der K. als Schmuck V I I 1258 Nase VI 969fr. Ohr VI 1204fr. Opferung I I 971 Verhüllung V I I I 1591 zeigen V I I 999 s. a. Ader, Auge, -braue, Finger, Knie, Kopf, Kraft usw. u. d. Einzelartikel Körperbewegung, kultische V802 Korporale V 317^ Korrelation, magische V I I I 1734 Korsett V 322f. s. a. Kleidung Koekinomantie (Siebwahrsagung) I 310; V 323ff.; VII i687f., 1689 Kosmetik: Bier I 1279 rote Farbe V I I 7g6f.

197 Koemogonie V 328f. Kostkuh V 782 Kostrubonko V I I I 591 Kot I 1427, 1505, 1742; I I 409; V 330ff., 368, 1788; VI 1159, i 5 i 3 ; V I I 1456, i494f.; V I I I 254, 810, »556» 1582 Abwehrzauber I 144 des Adlers als Heilmittel I 185 Amselkot I 373 auf d. Brust des Mannes I 300 Entzauberung VI 348f. Grumus merdae III 1178^ Hasenkot I 537 Hundekot I X 339 d. Krähe V 369 gegen Krebs V 456 d. Kuh I 1144 des Löwen V 1434 des Marders V 1633, 1634 des Maultiers V I 3, 4 Mäusekot VI 58 d. Pfauen VI 1569 Pferdekot VI 1643 Reh-K. V I I 619 Schafskot V I I 98if. Schnepfenkot V I I 1282 Schwalbenkot I 708; V I I »394fSchweinekot V 1456; V I 974 Storchenkot V I I I 505 Taubenmist I 537; V I I I 694, 698 Wolfskot IX 779 Ziegenkot I X 909 s. a. Dreckapotheke, Mist Koteisch IV 808 Köteldümke I I 178 Kotmonat VI 1155 Kotter, Christoph, Prophet V I 350, 3 5 5 f . ; I X N . 7 8 f . Kottinen, Helena, finn. Prophetin I X N. 78 Köybaydar VI 365 Köybraster VI 365 Krabat (Zauberer) V 350; I X N. 561 Krabbe V447 Krabbenmann IX 161 krachen IV 1565 s. a. Geräusch, knacken, knistern, Lärm Krachöhrle V I I 849 Kraft I 7of.; V 350ff., 742,

198 793. 794ff·; VI 148, 149; VII 63if.; VIII 630, 781 durch d. Aal I 3 — Abendmahl I 46f. Abendmahlskleidung I 51 des Adlers I i83f. Altar I 326 durch Ameisenhaufen I362 d. Amsel I 372f. Amulett I 375fr., 384 des Bären I 887 Bart I 929 durch Beifuß I 1007 d. alten Bibel I 1212 des Bildes I 1283^, i288f., 1297 Bildamulett I 389 Blitzbaumholz I i42of. Blut I I435f. Butter I 1757 Eschenholz V 1688 essen II 1024 F^rnsamen V 527 Gestohlenes VIII 364!". d. Glocke I 1179 im Haar III 1258Γ heilig III 1655, 1658^, i663f. Heiligenlied III 1676 Heilkraft V 605 durch Käse IV 1030t. — Keuschheit IV 1293 des Königsmantels 1589 V d. blühenden Kornähre VII 768 durch die Kröte V 612 Lebensbaum V 961 f. Lebenswasser V 973f. Leber V 976f. der Leiche V 1035 Maibutter I 1751 Mairegen V i539f. Maitau V 1550 fr. Maiwasser V 1554 Märzwasser V i734f., 1740 durch Maulwurf V 456 Meteor VI 221 Minderung durch Feilschen II I3i3f· nehmen (Kraft nehmen) Ii 530 Nerthus VI 1010 des neuen Mehls VI 91 Orenda VI 1297fr. Orendismus VI 1294fr. Ort VI i3o8f. Osterbrei Vi 1317

Kraft—Krankenbesuch des Ostergebäcks VI 1323, 1325 Ostertau VI 1362 Osterwasser VI 1356fr.

d. Pfarrers VI 1565^ d. Pferdes VI 1644 des Priesters VII 31 if. rote Farbe VII 8o7f. schweigen VII i46of. Selbstmörder VII 1633 Semmelmilch VII 1644 Speichel VIII 149 Speise VIII 176 — f. d. Totenwache V 1109 Speisereste VIII 172 Stein VIII 380 Talisman VIII 659 trinken d. Κ. VIII 1155. 1156, 1157, 1161 übernatürliche Κ. II i2o8f.; VIII 1251fr. Übertragung I 1104; II 1316, 1028fr., 1373, 1375,

i377f., 1601, i6oüf. Unschuld VIII 1443 Wasser I i672f. Weihnachtsbrot I 1607, 1611 Wein IX 29of. der Welle IX 471 Wildschwein IX 609 d. Witwe vor der Verbrennung IX 673 der Wöchnerin IX 707 Wünschelrute IX 823fr. Wiedehopf-Kopf IX 566 s. a. Amulett, Orenda, Tabu Kraftwurz VI 1522 Krähe 11294, 1537; V 352ff.t 1543» 1725;VI 148;VII 427,458, 1085; VIII 238, 385, 527» 795» 820, 824, 833. 875, 891, 918, 919, 921, 995f-> 1380, 1385, 1459. 1632, 1677, 1734, 1740; IX 20; IX N. 158 Blut der Κ. I 703 Geist als K. III 517, 522 Hirn IV 77 Kinderbringerin IV 1358 Kot V 346f. Märzenkrähe V 1728 d. Menschen Stammvater I 464 s. a. Rabe krähen VIII 786, 996 bei der Ernte V 294

des Hahnes III 1334, 1335 des Huhnes I 936; IV 449 in d. Wald hinein VII 29 Krähenbeere IX 560 Krähenfuß I 935 Krähenhütte VIII 1288 Krähenspecht V 352 Krähentag V 371 Krakenzahn III 879 Kralle V 371 Adlerkralle I 184 des Luchses V i44if. s. a. Klaue, Fingernagel, Korndämonen Krallenstein I 190 s. a. Adlerstein Kramherr VIII 1508 Krammetsvogel V 371; VIII 865

Krampfadern VII81 ο; VIII 385 Krämpfe I 1377; II 1725; III 839fr.; V 372ff.; VI 1654; VII 594, 768, 791,

1269, 1372, 1379, 1437, 1438, 1439, 1447, 1498, 1548, 1582, 1624, 1708;

VIII 140, 558, 645, 697,

698, 1076, 1180, 1507, 1602; IX 11, 46, 969; IX N. 354, 1060

Aalblut I 2 abbinden I 12 Donnerkeil I 1367 Kammzauber IV 493 Krebsaugen V 459 Krebskreuz V460

s. a. Frais, Krampfring, Segen, Volksmedizin Krampfkäfer IV 115 Krampfkraut I 927 Krampfring III 265, 1090; VI 879; VII 710, 955; IX N. 146, 263 Krampus (Dämon) II 159; IV 1283; VIII 1124; IX N . 925

Kranewit I 1223, 1504, 1724; V 965; VI 1366 s. a. Wacholder Kranewitholz III 207 Kranich V 376; VII 812, 1354; VIII 814, 827; IX N . 209

Kraniomantie (Schädelwahrsagung) V 377 Krankenbesuch VI 1160

Krankenhemd—Krankheit Krankenhemd III 1735^, »737 Krankheit I 445; V 377, 1803fr.; VII 6 3 6 ; VIII

648, 1 0 2 7 , 1 4 3 9 , 1 5 5 4 , 1732

abbeten I 12 abbinden I 12 Abendmahl I 52Γ abessen II 1059 abhauen I 89 abkaufen IV 1176 abschreiben IX N. 326 abtun I 123 Abwehr I 278 abwischen I 150 Adel I 168 Afel I 206 Alp I 29of., 294 Altvater I 35of. anblasen I I357f. Andreaskrankheit I 403 Antoniusfeuer I 507f. April I 564 Augenkrankheit I 693, 707fr.

Aussatz I 728. Ausschlag I 728 Bannung I 878 Bauchweh I 93Öf. Begegnung mit Kopflosen V 220

Behandlung nach d. Kalender IV 9 3 3 als Beigabe III 1099^ Beinbruch I 101 if. Beinwurm I 1016 beschwören I 1121, 1124 besprechen I 1 i68f., χ 171, VI 434 Bettnässen I 1196fr.

Beulen I 1202 binden I 1326 Blasenstein I 1360 Blattern I 1365^ Bleichsucht I 1389 Blumenstrauß VIII 522 Blutung IX N. 145 Brand I1494

Bräune I 1521 Brennessel-Orakel I 1557 Bruch I 1659 d. Brüste I 1685^ Buße I I7i7f. Galcedon II 4 Calemeris II 5 Camillus, Staub der Zellenmauern II 6

Charadrius II 2of. Dämon als Laus V 934 Darmgicht II 173 durchkriechen IX 973 einknüpfen V i7f. Englische Krankheit VI 904 Erblichkeit II 873f. Erdleute II 909 beim Essen gehen K.-Dämone in d. Körper VIII i65f. Euphemismus II io8of. Fallsucht II n68ff. Feuer, laufendes VI 1148 Feuerstein II 1438 Fingerwurm IX 846 Fliege als Überträger II i623f. Flucht II 1653 fortwerfen in fließ. Wasser II 1682 Frais II 1724fr. Franzosenkr. II i73if. Freitag III 62f. Frühling III 158 d. Füße III 233f. Geisteskrankheit III 559f. Gelbsucht III 583fr. Geldopfer III 609 Gelübde III 627f. Geschwulst III 76of. Geschwür III 762 fr. Gestinie V 320 Gewächs III 8o4f. Gicht III 836fr. Gimpel III 850 Grenzzauber III i t f j o f . Griff III iisgf. Grille III n64f. Grind III 1172f.

Grippe III ii73f. Gurfel III 1207 mit Haar anzaubern III i275f. Haarwurm III I28gf. Habere dabere sachere III i2gof.

Herzkrankheiten III i8iof. Hiob in d. Segen IV 68ff. Hornisse IV 342 Hühnerauge IV 460fr. in d. Hundstagen IV- 498 Insekt IV 697^ Jodokus als Patron IV702f. Johanniskrankheit IV 742t kalt IV 937 d. Kindes IV 1321

199 Kolik V 83fr.

Kopforakel V 206

Kopfschmerz V 231fr.

Kornkrankheit VII 1481 Kotzauber V 333f. Krampf V 3 7 2 f r . Krampfadern VII 810; VIII 385 Krankheitsdämon s. d. f Krankheitsnamen V 377 Krätze V 433fr. Krebs V 4 5 5

Kreuzsehmerz V 51 if. Kriebel-K. VI 701 kritische Tage V 596f. Kröpf V 603fr.

lahm V 887f. Laus als Zeichend. Gesundheit V 935 Leberkrankheiten V 984 Liebe V i275f. Luftzug V I447f. Lungenkrankheit V 1457fr.

Maus als Trägerin d. K. VI43

Mundfaule,VI 625f. Namensnennung II 298 Neid-Krankheit VI" 994 Nervenfieber VI 1012 Ohrenkrankheiten VI 1212f., 1221 Opfer IX 35f. Orakel zum Erkennen d. K. IX I2lf. Pest VI 1497fr. Pferdefuß VI 1656 Pferdekrankheiten u. Heilung VI 1649fr. Priesterbesuch VII 327 „Rappe" IX N. 103 Ratte als K.- Dämon VII 5«6f. Ratzensucht VII 517 Rauch-Orakel VII 522, 523fRehe VII 620 Richela VII 690 in Rock einwickeln VII 751 rote Farbe VII 803 Russenkrankheit VI 1012 schaukeln VII 1019 Schatten IX N. 133 Schlangenbesuch VII 1145 Schriftzauber IX N. 348, 359 Schwendtage VII 1544 Schwindsucht VII 1555

200

Krankheit—Kranz

Segen V 378f.; VIII 540 Sonnabend VII 935 Sonntag VIII 96 Spiegel meiden IX N. 568 Spiegelorakel IV ioggf.; IX N. 559 Steinleiden VII 690 Stein-Orakel VIII 388f. als Strafe Gottes VIII 517 Tier-K. VIII 805fr. Tierkreisbüder IX N. 6o7f. „umbacken" I 788 unheilbare Κ. VII 734 vergraben VII 914 verhexen VIII 1570fr. „verkaufen" IV 1182 verknüpfen VIII 1613 verlieren VIII 1614 vertreiben VI 842; VIII 1205

weinen IX 322f. Wiesel IX 582 Würmer VII 613 Zwerge als K.-Erreger IX N. 1060

Zwiebelorakel IX 968 s. a. Fallsucht, Fieber, Gicht, K.-übertragung, Segen, Volksmedizin, Wunde, d. betr. Krankheiten u. d. Einzelartikel Krankheitsdämon II i53f., 121 if.; IV go7f.; VII 1513; VIII 835 Milchopfer VI 363 Raupe VII 538f. Schabe VII g6 5 f. Speiseopfer IX N. 541 Wiesel IX 583 s. a. Krankheit Krankheitsnamen V 377f. Krankheitssegen V 378f. Aal I 3 anhängen III 1458 G. Μ. Β. II 1 s. a. Segen Krankheitsübertragung V 526; VI 935, 1 1 7 6 ; VII 623, 809, 8iof.,

1466;

VIII 78, 665, 674, 6 97 f.,

714, 754, 807, 810, 1047;

VIII II80, 1303, I305f., Ι3^4> '3775 IX 8l > 98, 216, 246, 880, 901; IX 27; IX N. 493 auf d. Aal I 3 auf Ameisen I 363

anzaubern VI 926 auf d. Apfelbaum I 5igf. Band I864 auf d. Baum I 957f., 1018, 1166 auf d. Birke I 1337 — Birnbaum I i34if. durch Fingernägel, abgeschnittene II 1505^ auf d. Frosch III i36f. auf d. Hund IV 472, 478f. auf Lappen V 905fr. auf die Linde V 1308 — Maus VI 57 Meerschweinchen VI 76 Pflaumenbaum VI 1718 Rasen VII 503fr. Schloß VII 1220 Stein VIII 38of. Sterbende VIII 455 Ulme VIII i294f. Wacholder IX n Wagenachse IX 45 Wolle I X 8 i 5 f .

Zitrone IX 943 s. a. Fieber, Krankheit usw. Krankheitszettel I 119

Kranz 11328,1390; III 1205,

1431, 1551; V 381ff., 659» " 4 9 ; VI 129, 139,

142, 1270, 1713; 828,

1162, 1169, 1266, 1692, 1694, 1695, VII 3 3 1 , 332, 334, 948, 1542, 1558,

1673; VIII

530, 692,

693, 712, 1004, 1078, 1125, 1127, 1316, 1359,

„ 1372,1376,1739;ix 281 Ährenkranz VII 540; VIII 1188

aus Alpenrosen I 307f. Antlaßkranz I 1321, 1490; VII 418 aus Baldrian I 854 — Beifuß I 1008 f. d. Bienenstock I 1243 binden des Kr. während des Glockenläutens V 942 aus Birkenreisern I 1338; VII 1019 aus Blech I 1266 Brautklippe bekränzen I 1580

Brautkranz I 1523, i53of., 1532; IV 846^; V 372, 1009; VI 717, 1278; VIII 283; IX N. 826 Brombeerkranz I 1582

Brotkranz I 1614; VI 1036 f. d. Brunnen I 1684; VI 1702 f. d. Butterfaß I 1736, 1741 Epheukranz VI 333 Erbsenranke VIII 1458 Erlenlaub II 923 Erntekranz II 948f., 956fr.; V 303, 403fr.; VII 1042; IX 47» 79 aus Federn II 1285; VII 812 am Fenster II 1339 feuriger Κ. VI 1510 fur das Flachsfeld V 1188, "93 Fronleichnam III i2if. Funkenring V 667 Georgskranz VI 246 Glücksbüschel III 884^ Gundermann I 1373, 1382 aus Haar III 524, 11285 Hahnenfuß III 1338 f. d. letzten Halmbock V 669

aus Hanfblättern VI 885 Hefekranz IX 95of. Heidekraut III 1631 Hexen erkennen III 1902 Hexenkranz III 1877 Himmelfahrt IV 17, 20 aus Hundsrosen f. Weizensäen IV 492 Jahreskranz IV 604 Johanniskräuter IV 743f. f. Johanni I 39; IV 707, 715t, 760; VI 3*9, 1284; VII 1701; VIII 1207 Josefi-Kranz IV 774 Karfreitagsk. VIII 246 Katzenpfötchen IV 1133 f. d. tote Kind V 1074 Kirmesbaum IV 1422 unterm Kissen V 214 aus Klebkraut IV 1447 Kornblume I 1379 aus Kornraden V 316 Kreuzblume V 500 f. d. Kuh I 737; V 1679; VI 328, 329 Kuß V851 aus Labkraut V 867 Lätare -Κ. VII 1700 Liebeskränzchen VI 1278 des Maibaums V 1520fr. f. d. Maigrafen V 1529 aus Margaretenblumen V 1637

Kranz—Kräuterbüschel Mauerpfeffer VI ι Mausöhr lein VII 801 Mechthildenkranz VI 62 ins Meer werfen I 843; VI 67f. aus Melisse VI 128 d. Müllergesellen VI 6i6f. aus neunerlei Blumen I 1433; VI 1063, 1065 — Zweigen VI 106 χ Nieswurz VI 1085 d. Ochsen bekränzen VII 699 f. Oktoberroß V668 Olivenkranz VI 1240 Olkranz VI 1240 f. d. Opfertier VIII 903t Orakel II 559^ VI 1351 f. Ostara VI 1314 Ostergebäck VI 1316 f. d. Osterochsen VI 1352 Oster-Orakel VI 1351 Palmkranz VI 1372 im Paradies VI 1446 Prangerkranzl VII 707^; IX 563 d. Priesterbraut VII 332, 333 Quendel-K. VII 420 Rosenkranz VII 786f. Rosmarin VII 788 Rautenkranz VII 545, 547 Rittersporn VII 726 aus SchabziegerkleeVII 968 Schafgarben-Kr. VII 988 Schmelkenkranz VI 1284 aus Schmielen III ii2of. Silberkranz VIII 1407 Spaßkranz V 298 ^Stechpalme I 141 ο Steinklee VIII415 Strohkranz VI 1022 Tausendguldenkraut I 1426 aus Teig VI 108; VIII 729 Totenkranz V 1009; VII 948ίΓ. an d. Tür hängen VIII1200 furs Vieh VI 1693, 1696 werfen IV 709; VI 412 Wermutkranz IX 502 Windenkranz IX 657 aus Wolle VIII 1188 aus Wucherblumen IX 819 aus Zwiebeln I 1366 s. a. Band, Kreis, Krone u. d. Einzelartikel Kranzbier II 956, 959

Kranzeinweichen V 398 Kränzeljungfer V 410,413Γ; VII 1327 Kranzelkraut s. Quendel Kranzgebäck III 322; VI 1053; IX269 Kranzorakel II 559 Kranzreiten VIII 259 Kranzstechen V 1535 Kranzwerfen VI 1278, 1286 Krapfen I 272, 590, 725, 1363» i54i;V313,428ff., 1498, 1499, 1500, 1825; VI 356,887,1054,1 i6gf., 1318; VIII 182, 186, 193, 195» 213» 224, 263, 354, 1380; IX 5, 644; IX N. 529, 1114 verbrennen I 1492; IX N. 533 s. a. Gebäck, Nudeln, Weihnachtsgebäck Krapfengarbe V 4 3 1 Krappenmann IX 140 Krätzbraten V 1267 Krätze V 433ff., 858; VI 242, 567, 1239; VII 33, 538, 770, 1459, 1582; VIII 807, 879; IX 469, 989 s. a. Ausschlag kratzen V433; VIII 1607 Kopf k. VII 572 am Mast kratzen IX 646 Krätzer I 928 Krätzkraut s. Skabiose Krätzmilbe VIII 806 Kräuselbeere s. Stachelbeere Krauseminze III 1252; VI 381 Kraut s. Kohl Kraut der Hekate VIII 570 Kräuter III n87f., 1194; VIII 1204 Afelkraut I 206 Apotheke I 554 Bocksfutter IX 927 Frauendreißiger II 1775 geweihte Κ. VII 801 graben VIII 1607 Hexenkraut VII 695 fur Hexensalbe IX 691 hungerstillende Κ. IV 504 Johanni IV 707, 709, 710, 714, 715 Johannisfeuer IV 738 f. Johanniskräuter IV 743fr.; VIII 1200

201 Kräuterweihe s. d. Kuchenopfer V 661 f. Kugelgießen V 760 Lebenskraut V 963 f. Liebeszauber V 1288 Milchhexenkraut VI 298, 312 Minze VI 381 Mundfäule-K. VI 625 neunerlei K. III 301; VII 1469; VIII 545 ölbergkraut VI 1247 Pestkräuter VI 1513 sammeln I 35, 69, 722; IV 856; V 195; VI 413, 410, 432; VIII 78 — nackt VI 900, 901 Schäfer-Heilmethode IX N. 124 f. Schlangenkräuter VII 117of. im Schuh VII 1314 siebenerlei Κ. VII I70if. verbrennen I 1491 Verhexung d. Milch VI 345 Ziegenkraut IX 935 s. a. Kräuterbüschel, Pflanze u. d. Einzelartikel Kräuterbad I 807, 822, 823, 831, 838 Kräuterbier I 1279 Kräuterbrot VI 332 Kräuterbücher V 4351 Kräuterbüschel I 737,1411; V 1678; VIII 713; IX N. 586 Baldrian I 854 Band des Κ. I 865 Bittersüß I 1348 Dorant II 352 Dost VI 362 Königskerze V 183 Kräuterweihe s. d. Kreuzkraut V 509 Kümmel V 806; VII 1456 Labkraut V 866 auf d. Pfahl-Idol VI 1548 Schafgarbe VII 987 Seidelbast VII 1623 Steinsame VIII 418 Teufelsabbiß VIII 746 Türkenbund VIII 1211 Weidenröschen IX 254 Wermut IX soof. Wiesenkopf IX 602 Zwiebel IX 970 s. a. Dorant, Kräuterweihe, neunerlei u. Einzelartikel

Kräutermännlein—Kreuz

202 Kräutermännlein 1014

IX

N.

Kräutersegen V 437f. Kräuter-Skapuller VIII 14 Kräutersammler: Heimkehr III 441 Kräutersonntag II 434 Kräuterweihe V 175, 440ff.; VI 1531; V 1672 Korb V 241 Möhre VI 454 Rainfarn VII 495 Raute VII 547 Schafgarbe VII 987 s. a. Frauendreißiger, Kräuter, Kräuterbüschel, Palm Kräuterweissagung s. Botanomanie Kräuterwein .IX 308 Kräuterzelten V 987 Kräuterzettel I X N. 380 Krautkolben V 1706 Krautkuchen VI 1318 Krautscheißer V 83 Krautwasser VII857 Krautwelbele I 338 Krebs (Tier) I 391; IV 744f.; V 446f., 1041; VI 50; VII 629, 783; VIII 806, 808, 837, 91 if., 921, 1548; IX 133 Aphrodisiacum I 529 essen VI 471 fangen VI 406 fliegender Κ. II 1675; IV 721

Johanni IV 725 mit Kerze VIII 1064 Leinsaat V 1178 Musikzauber VI 682 Krebs (Krankheit) V 455ff.; VI 762; VII 520, 700, 981, 1170; VIII 145, 285, 734, 1076; IX 96, 910; IX N. 354, 639 Adelgunde als Helfer I 169 Brennesselzauber I 1559 kalter Brand I 1487 Krebs (Tierkreisbild) s. Sternbilder Krebsauge V 458f. Krebskraut IV 1567 Krebskreuz V 460, 481, 551 Krebsstein IV 81; V 458f. Kregel, Joh., Prophet IX N. 80

Kreide I 278, 297, 1631; V

460f., 777; VIII 486, 1200; I X N. 330, 337, 875 blaue Κ. I 1381,VI 1212 Dreikönigskreide VI 792 geweihte Κ. II 454, 460, 905; III 1452; IV 316; V 540; VI 1288, 1692; I X 924; IX N. 943 Kreis V 464, 521 Kreuz i. d. Mütze V 520 schwarze Κ. VI 327 Krelenkorn VI 700 Kreis I 132, 148, 575, 626, 646, 701, 728, 1125, 1156, 1165, 1214, 1740; III 2i6f., 432, 521, 524,

697. 1554» 1628fr.; IV

126, 316, 577, 1276; V

11, 462ff., 521, 522, 523,

528, 565, 595, 668, 682, 1294, VI '89, 501» 627* 792, 847, 848, 855, 1039, 1243, 1273, 1514, 1544, 1569; VII 6, 508, 707f., 852f., 941, 1008, 1156, 1159, 1359, 1444,

1465, 1479, 1670; VIII

154,

788,

969,

1300,

i3oif., I303f., 1306,1313, 1314, 1461, 1514; IX 2 7 1 ; I X N. 327, 333, 361, 337. 372, 373» 5 " f · . 877. 933 abringein I 100 Bannkreis I 875 Beschwörung I 1116 Dieb entdecken IX N. 149 drehen I 917, 924 Friedkreis VII 558 frisches Saatgrün VI 1348 futtern d. Geflügels im Kr. V 670; VI 1533; VIII 704

Hufeisen IV 438f., 440 Hühner im Faßreifen am Maitag V 1545 Irreführung des Toten 1138 Kette IV i279f. — um d. Tisch IX N. 883 Königslos V 1394 Krankheitsbannung I 878 Kranz V 381 Kreidekreis V 460, 461 Los V I395f., 1397 Reifen um d. Brutnest I 1686; IX N. u i f . Teufelsbeschwörung I 1121

Umgang VIII 42, 1328fr., i378f. umpflügen VIII 1338; IX 7Ö5fumspannen VIII i35of. umtanzen VIII 1353fr. umwandeln VIII i362f. umwinden VIII i375f. aus Weißdornranken IX 446

s. a. Hegung, Kranz, Ring, rund, um, herum Kreisel VII464 Kreistanz VIII 1391 Kreiswahrsagung III 1239^ Krempe, des Hutes IV 5i7f. Kren s. Meerrettich Kresse I 532; VIII 427 Kreteuer Witwen des Κ. IX 670

Kreuz I 134, 705, 1372, 1516, 1675; II 799, 800, 1440, 1455» 1471, 1483, 1489» 1492, 1493, 1495, 1615, 1617; III 383, 385, 436,

5 " . 579» 596> 6o9> 804, 830, 849, 884, 1078, 1124, 1201, 1468, 1609, I 7 2 5> '908, 1916; IV 235, 831, 1150; V478II.,

642, 1045, 1053, 1101, 1149, 1154, 1262, 1362, 1667, VI 807* 931, 1275,

1057, 1157, 1668; 1353,

1373. 1354. i374f·, 1386, 1461, 1540, 1623, 1639,

1666, 1685; VII319,477,

498, 499, 502, 506, 765, 948, 1259, 1448, i529f.;

VIII 394, 577, 663, 724, 955. 1192, 1590, 1729;

" 2 7 . " 2 9 , 1191, 1332, 1359, 1487, 1614, 1649, 1722, IX 243, 261, 266, 594, 597. 802; IX N. 159, 237, 247, 580, 876, 1099

auf d. Acker I 155, 160 aus Agathenwachs I 208 Andreaskreuz I 398; IX 405f·. 975 Antlaßkreuz I 13205 V 1228 Antoniterkreuz I 503; VI 1512

aus Asche I 16, 618; I X N. 379 beißen ins Κ. I 1018 Benediktenkreuz I 1034 Benediktussegen I 1035fr.

203

Kreuz—Kreuzweg Bildstock I 1302f. Caravaca-Kreuz II 7 Gato II 18 Christi Kreuz I 165; III i702f.; V 964; V I I 1622; V 900, 901 — Milch goß V 484f. Doppelkreuz V I 1513 Eierkreuz V I 1332 am Fensterbalken II 1333 Galgenkreuz I X 976 Gichterkreuz aus Weißdorn IX447 gottgeweihtes K . III 1065 Grabkreuz I 985; III n o 6 f ; V I I 650; I X N. 224 — f. Orakel I X N. 481 — mit Zitrone I X 941 grünes Κ . I X 348 Hagelkieuz III 1317 Hakenkreuz III i354f. Hechtkopf III 1612 gegen Hexen III 1882 am Himmel V 571; I X 813 aus Holunder IV 267 Holz V 1707 in der Nuß V 485 im Judaskuchen V I 1318 Judenhaß gegen das Κ . IV 818 vom Kirchturm V 179 f. b. Knopfannähen V 15 Krebskreuz V 4 6 0 Kreidekreuz V 460, 461 d. Kümmernis V 807 Lucienkreuz V 1444 d. Ludwig d. Frommen V I I 777 Malteser-K. V I I I 1208 in d. Mütze IV 540 auf d. Nothemd V 569 im Osterkuchen V I 1316 Palmkreuz I 157; V I 1370 Pestkreuz V I 1513 Runensteinkreuz I X 975 Schädelknochen des Wildschweins I X 608 auf d. Sohle d. Freimaurer III 32f. Span ν. Κ . I X N. 492 an d. Stalltür V 74 Steinkreuz V I I I 1082, I X 576 Sterbekreuz V I I I 452 Trudenkreuz V I I I 1200 über Kreuz V 529ff.; V I 1038, 1163;VIII 350,525

Uhr am Κ . V I I I i286f. Ulrichs-K. V I I I 1296 unterm Bett IV 1028 vergraben I 1320 Vierklee I V 1448 Wacholderholz f. Κ . I X 3 aus Wachs I 859 aus Weichselzweigen I V 1427 im Weinglas I X 303 weißes Κ . V 639 Zaunholzkreuz I X N. 998 aus Zweigen f. d. Kuchen V I 1056 Zypressenholz I X 995 s. a. Kreuzzeichen, kreuzweis, Kruzifix, über Kreuz

Kreuzholz II 505f., 508, 1020; V 487 Kreuzigung IV 822f.; V

487,; V I I I 1317, 1608 bedecken beim Holen des Κ . I971 setzen V I I I 1317 wendischer Κ . V I I 696

V I I 809, 1116, 1147, 1149, 1156, 1165, 1181; V I I I 875, 1189 s. a. Schlange

551; V I 164; V I I 728, 729, 73°> 73 1 « V I I I 928

Kreuzkäse IV 1035, 1055 Kreuzkirche VIII 1725

Kreuzknoten V 17, 508f. Kreuzkraut I 1103, 1742; V 442, 509f.; VIII 254

Kreuzkümmel V 805; VI 1064; V I I V I I I 359

1455, 1537;

Kreuzlichter V 551 Kreuzmann V 510f.

Kreuzmesser VIII 1302

Kreuzmoos IX 565 Kreuznagel VI 331; IX 83 Kreuzbaum V 389, 485 ff., Kreuzotter I 1521; VI 62;

Kreuzblitzer I 1367 Kreuzblume V 499f. Kreuzbrot I 764, 1567,1643; V 500f., 544; VI 1320 s. a. Brot, Gebäck, Gebildbrot

Kreuzdorn I 1744; III 884; IV 20, 992, 1307; V 481,

504ff., 544; VI 327, 332, 346,

432, 1473; V I I iftoi, 1523; V I I I 435; N. 586, 1100, 1101

Kreuzeisen IX Ν. 1100 kreuzen III 336; IX 131 Beine kreuzen I ioi2f. s. a. kreuzweis

Kreuz-Enzian II 863, 864, V439 s. a. Enzian

Kreuzer III 597; V 545; VI 627 s. a. Geld, Münze

Kreuzerfindung s. Kreuzerhöhung

KreuzerhöhungV 507f , 929 Kreuzermännchen V 508 Kreuzersemmei VII 1643 Kreuzerwecken VI 1052 Kreuzessen VIII 1096

Kreuzpfennig VI 815 Kreuzprobe III 1012, 1045; V 548 f. Kreuzraute VI 715 Kreuzschlösser VII 1215 Kreuzschlüssel V 481; VII 1226, 1697

Kreuzschmerz II 1471; V 511 f.; V I I 988

Verhinderung durch Ährengürtel V 1485 s. a. Rheumatismus

Kreuzschnabel II 1726; III 851; V 512 ff., 1154, 1707; V I 1159; V I I I 870, 899 Spiegelbild I X N. 571

Kreuzspinne III 1388f.; V

1427, 1662; V I I 650; V I I I 265, 266, 272, 275, 276, 277, 278f., 285, 1050; I X N. 486 s. a. Spinne

Kreuzstehen IV 602 Kreuzstein I 1303; II 1710; V 516 Kreuzstich I 1419 Kreuztrachten V 549 Kreuztragen I 17195V 1832

Kreuzfettmännchen V 508 kreuzförmig IX N. 327,

Kreuzvogel V 512 Kreuzwasser II 1455 Kreuzweg I 140, 399f., 646,

Kreuzhirsch IV 97, 99; V 508

7»5> 991» " 2 7 . I l 8 8 , 1370, 1427, 1444, 1523, 1740; II 1219, 1343,

1002

204 1539; III 467, 525, 542, 610, 763, 768, 1191, 1195, 1616, 1618, 1620, i888of., 1904, 19x3; IV 12, 776, 998, 1009, 1018, 1022, 1116, 1 1 1 9 ^ 4 6 0 , 481, 516£F., 774, 788, 861, 880, 934, 1010, 1294, 1295, 1314, 1549; VI 108, 141, 306, 348, 347» 421» 427, 431, 434, 499» 531» 627, 676, 778, 792» 853. 905» 908» 1024, 1040, 1041, 1042, 1065, 1180, 1268, 1269, 1273, 1282, 1309, 1349,. 1350, 1687, 1711; VII 501,504, 55» 519» 606, 641, 770, 914, 952, 1290, 1301, 1394, 1424, 1438, 1441, 1466,1497,1631 ;VIII 78, 145, 186, 215, 216, 346, 355» 357» 386, 390, 443» 483» 547» 554» 669, 686, 712, 728, 729, 967, 1069, 1082, 1099, 1323, 1346, 1369, 1403, 1421, 1446, 1460, 1461, 1603; IX 46, 90, 216, 617, 635, 657, 726, 796, 805, 917, 976; I X N. 144» 223, 528,814, 856» 943» " o o Andreasnacht I 404 Besen IV 1224 Bettstroh verbrennen 11199 Brennessel I 1554 Freikugeln gießen III 9 Geistertanz III 556, 557 Heilzauber V 687, 688 Hemd III 1719, 1735 Hexenprobe VI 1060 horchen IV 3i4f.; I X N. 481 Johannisfeuer IV 733 Katze kochen VIII 1457 Kegelspiel d. Teufels IV 1198 Kehricht TV 1219, 1220 Kugel V 759, 764; IX N. 933 Lappen vergraben V 909 Leichenstroh V 1097 Leichenzug V 1121, 1157 Maisklopfen V 1542 Matthiasnacht V 1869 pfeifen VI 1592 f. sitzen auf einer Tierhaut I 412

Kreuzweg—Krieg Speise-Orakel IX N.. 517 Spiegel vergraben V 1548 Tanz der toten Braut I 336 Totenkreuz V 541 Weihnacht I X N. 934 Zither spieler IX 939 f. s. a. beschwören, Geisterort, Mitternacht u. Einzelartikel Kreuzwein IX 308 kreuzwels' I 7, 119, 140, 145» 298, 734» 735» 745» 778, 791» 795» 878, 985, 1134, 1142, 1143, 1150, "94» "97» 1202, 1219, 1377, 1416, 1619, 1663, 1740, 1750; III 1313, 1314, 1516, 1723, 1732, 1866, 1903, 1912, 1915; IV 126,1054;V334, 338, 373f·» 482f., 526, 529ff., 777» 995» 1057» 1 "9» "95» 1295, 1485, 1544, 1552; VI 108, 136, 139, 142, 143, 191, 194, 198, 199, 201, 202, 205, 332, 335» 340, 341. 347» 364. 501, 626, 860, 897, 924, 935» 976, 1058, 1200, 1201, 1273, 1339; VII 502, 750, 901, 903, 905, 1042, 1064, 1069, IIOI, 1226, 131i, 1373, 1379, 1491, 1501, 1523, 1528, 1530, 1537» 1538; VIII 81, 146, 148, 324, 336, 385, 404, 524, 550, 555, 558, 666, 718, 729, 810, 849» 969» i o o 3 j " 9 3 , 1196, 1199, 1378, 1388, 1589; IX 48, 102, 206; IX N. 143, 147, 154, 266, 270, 289, 400, 421, 423» 424» 535» 586, 591, 807, 976, 1099f. s. a. Kreuz (über K.), kreuzen, Kreuzzeichen Kreuzwoche V 534f. s. a. Bittgang Kreuzzeichen I 32,137, 288, 299» 318,

408,

452 ff.,

646, 725, 732, 734f., 745, 764, 765f., 767, 770, 777, 793» 803, 1099, 1145, 1154, 1165, 1201, 1243, 1361, 1415^, 1426, 1456, 1474» 1594» 1624, 1630, 1644, 1686, 1730, 1747,

1750; II i428f.; III 208, 254» 335» 1867; IV 728, 1019,1143,1148 f., 1 i66f., 1207, i43if.; V 78, 372. 456, 480, 505, 535ff., 582; V 671, 681, 775, 854» 922, 971, 992, 1129, 1174, 1298, 1318, 1503 f., 1506, 1546, 1565, 1853, VI 29, 51, 100, ιοί, 102, 134, 140, 142, 189, 192, 194» Ϊ95» 198, 200, 202, 204, 262, 263, 327, 334, 335» 428, 458, 531» 599» 622, 627, 629, 800, 922, 934f., 976, 1025, 1055, 1074, 1175, 1192Γ f 241 f·, 1273, 1320, 1323, 1345, 1650, 1665, 1724; VII p, 485» 505» 639» 646» 7 " , 788, 818, 863, 904, 935, 947» 9 ß l » 976* i o 8 5» 1155, 1232, 1266, 1313, '339» I342» i3 6 8 , 1373» 1 391» *457» 1480, 1518, 1520, 1521, 1523, 1694; VIII 38, 118, 124, 144, 149, 150, 152, 162, i65f., 169, 216, 224, 331, 357, 379» 674, 713, 716* 717» 749fr., 766, 782, 786f., 1054, 1057, 1130, 1154, "99» I37°> 1514» 1589; IX 2, 5, 48, 57, 182, 499, 642, 645; IX N. 262, 325 345» 397» 4oo, 488, 532, 558, 587» 592, 853, 857 s. a. Kreuz, kreuzen Kribskrabs (Zauberwort) V 562 Kriebelkrankheit VI 701 Kriebtasche VII 1540 kriechen IV 1575; V 562f. unter d. Tisch k. VIII 961 durch d. Zaun I X N. 997 s. a. durchkriechen, gleiten Kriechenpflaume V 564f.; VI 1167 Krieg V 565ff.; VI 219, 1495; VIII 504, 735, 738, 741 Bannung d. Soldaten I877 Gesang IX N. 426 Heerpfeil VI 1598 Hilfe durch Bienen I 1249 rote Farbe VII 794 Schlachtfeld IX N. 215fr. Vorschau VIII I7i8f.

Krieg—Krötenstein Weltkriegs-Weissagung IX 472 ff. s. a. Heer, Kampf, Schlacht, Soldat, Weissager Krieger VIII1142 ewiger K. 11.1095 Haar III 1261 nackter Κ. VI 867 Reinigung IV 1091, 1093 stolpern VIII 494 s. ä. Soldat Kriegslist V 567 Kriegsmasken V 1845 f. Kriegsruf IX N. 185 Kriegstalismann III 881, 898 Kriemhild V 574; VII 1213; 1X332 Kriemhildenstuhl IX 14 krimineller Aberglaube s. Recht, Verbrecher Krimskrams V 562 Krinas IX N. 607 Kringel I 1502, 1561, 1562, 1650, 1683; V 679; VI 142; ν ι ϊ 719,1466; v i i i 729; IX 259, 441 s. a. Gebäck Kriniz V 512 Krippe V 574f.; IX N. 878f. Axt i. d. Κ. I 747 Kind in d. K. legen VI 904 Pferdekopf in d. Κ. VI 1665 krigna: Flötenspiel des K. VI 659 Kristall V 576f.; VI 1441, 1450; VII 1016, 1291; VIII 61 Kristallomantie II 211; IV 556, 1468; V 577, 578ff.; VI 1243; VIII 1443; IX N. 549. 554*· Krithomantie (Gerstenkörner-Wahrsagung) V 594f. kritische Tage V 596f.; VIII 655f·» !432 s. a. Unglückstage Kritodemos IX N. 701 Kröger VIII 1418 Krokodil V 598 f.; VIII 1640, 1646 f. Krommyomantie (Zwiebelwahrsagung) V 599 Kronabetbaum s.Wacholder Krone V 381, 382f., 389, 599ff.; VI 1696; VIII 580; IX 86, 176; IX N. 914

205

Brautfaß VII 1641 Kröppeln VI 1561 Brautkrone I 1531; VII 332 Krösenbad VI 955 Kröte I 592, 713, 1951, 1054, d. Brunhilde V 1545 1281, 1599, 1729, 1732, Dornenkrone V 506, 1706; 1733; III 124, 846; V VII 959; IX 337, 445 608ff.; IV 1122; V 1677; eiserhe Κ. VI 1213 elfenbeinerne Κ. VII 1118 VI 9, 213, 304, 532, 975; VII 464, 721, 894, 1013, goldene Κ. I 1427; IX N. 1128, 1155, 1158, 1171, 914 1184, 1185, iao6, 1388, Johanniskrone IV 7i6f. 1490, 1527, 1528, 1529, Jungfrauenkrone IX 348 1536» »54»; VIII 153, des Krötenkönigs V 630 224, 267, 316, 339, 340, des Kuckucks IX 569 480» 539» 658, 783» 790, Lichterkrone V 1445 791, 798, 801, 805, 810, des Maikönigs V 1535 812, 821, 824, 826, 827, Pfingstkrone VIII 704 828, 829, 836, 838, 839, Richtkrone IX N. 1004 840, 867, 676, 882, 884, Schlangenkrone I 1634; 889, 890, 896, 938, 941, III 100; IV 1241; VI 994» 1023, 1047, 1050, 323» 358» 403f-> '1523; 1115, 1203, 1283, 1460, VII 1117, 1118, 1144, 1501, 1512, 1560, 1753; 1154, U76f.; VIII 639, IX 15, 69, 128, 133, 144, 675, 1181, 1^07; IX 173, 224; IX N. 250, 30 524, 583, 1033, I075 Totenkrone V 1075; VII 948f., VIII 1070, 1078f. alte Jungfer als Κ. I 344 d. Uhkenkönigin VII 815 arme Seele als Κ. I 587 s. a. Kranz Diebsabwehr II 202 Kronenbaum V 399 ; 485 ff. eiserne Κ. V 1215Γ; VII s. a. Kreuzbaum 746; VIII 1540 Krönieinnatter VIII 845 festnageln I 939 Kronos III 928, 947, 948; fliegende Κ. IX 935 VII 273 Gebärmutter als Κ. I 850; Träne IX 317 IX 42 Kronschlange VII 1144, als Geldmännlein IX 299 1117, m8f., 1176, f. Heilzwecke I 1497; V 1178f., n 8 i f . 456 s. a. Schlange, Krone Hexe als Κ. I 133 Krönungsmantel V I588f auf d. Judenaltar IV 817 Kröpel V 1498 Krötenpulver I 172 Kröpf II 188, 874; III 138; im Kuhstall IV 722; V 774 V 603ff., 914; VI 28, im Leib III 340 213, 499» 763, 1242, Lerche u. Κ. V 1219 1589, 1644; VII 33, 688, Milchkröte VI 32 5 f. 809, 981, 990, 1031, aus. d. Mund kriechen VI 1266, 1422, 1439; VIII 624 149» 382, 689, 1052, Pest-Mittel VI 1513 1065, 1085, 1634;IX 94, Seele als Κ. I 270 248, 599» 902, 988; IX Symbol d. Geizes III 568 N. 417, 806 ungiftig II 1775 Entstehung V 883 im Wagengeleise IX 46 Gebetzauber I 596 Zusammentreffen mit WieSauerteig III 1627 sel IX 582 Kropfschwamm s. SchlafZwerg als Κ. I 1260 äpfel s. a. Frosch Kropfstein V 607f. Krötenstein I 1239; II 534, Kropftuch VIII 1181 1710, 1718; III 849^, Kropfwoche II 867 879; IV 81; V 14; VI

206 288, 344; VII 815; VIII 1174,1181 s. a. Schlangenstein Krott V631 Krücke VII 1538 Krug V 635 f. f. Essig II 1060 unerschöpflicher Κ. VII 1464 s. a. Gefäß, Geschirr, Topf Krugtag: d. Fischer II 1568 krümmen des Fingers II 1487 Krummfersige IX N. 984 Krummschnabel V 512; VIII453 Krummstab I 1148 Krungeli s. Ghlungeri Krüppel I 659, 1700; II 1646; V 636f.; VI 452 Angang I420 s. a. Buckliger Kruthenne V 442 Kruzifix I 1752f.; III 8, 16, 501, 1566, IV 1235; V 481 f., 637ff.; VII 498, 1062, 1063; VIII 724, 965, 1096, 1559; IX 132, 61 χ, 646 s. a. Kreuz Ku'lkraut VI 1063 Kübelweibl VI 1547 Kübelrennen II 290 Küche IV 1241; V 644f., 656 d. Hexe III 1895 s. a. Feuer, Herd, Kesselhaken, Koch, Köchin usw. Kuchen III 321fr.; V 645ff.; VI 91, 355, 1452, 1480, 1540, 1721; VII 961, 1022, 1235; VIII 5, 181, i83f., 185, 217, 248, 625; IX N. 498, 526, 531, 541, 884, 892, 9x8 Abc-Kuchen I 15 Allerheiligenkuchen VI 1556 Aschenkuchen I 617 Biestkuchen V 780; VI 365 für d. Bilwis I 1321 Bohnenkönig I 1474 Brautkuchen I 1524; VII 723; VIII 192 Brennesselkuchen I 1558 bunt II 1209 des Buschweibchens I 1715 d. Erdgeister I 755

Krötenstein—Kuckucksblume der Elben V 887 aus erbetteltem Mehl 11188 Erntekuchen II 960; VIII 194 f. Fastnacht II 1259f.; IX 788 mit Fliegen II 1622 mit Frauenmilch backen VI 270, 277,„287, 289 Freitag III 63 Funkensonntag III 214 Geburtstagskuchen III 424 Gedächtniszauber I 605 Gotteskuchen III 976f. f. d. Hirten IV 136 Hochzeitskuchen IX 296 Honigkuchen IV 296f.; IX 458 Hornaffen IV 338 Johanni IV 713 Julkuchen IX N. 898 Karfreitagskuchen VI 1320 f. Käsegötze IV 1056 Käsekuchen IV 1050, io57f. Knaufgebäck IV 1568^ Knüppelk. VIII 587 Krapfen V428 Kuchensingen I X 283 Kümmelplätzchen V 806 mit Lebenslicht V 968 Lebkuchen V 986 f. Lichtmeßgebäck V 1272 f. Liebeskuchen V 1291 LiebeSzauber VlII 213, 214f. Luciemag V 1445 Luziflecke V 1542 Mahdküchel V 1488 f. d. Michael VI 234 Mohnkuchen VI 450 mit Nagelabschabsel II 1506 Namen-Orakel VI 952 Neujahrskuchen VI 1045 ff. Opferkuchen I 1492; IX 34 Osterkuchei? VI 1324^, I3i6ff.

Pauli Bekehrung VI 1465 mit Petersilie VI 1529 des Petrus VII 30 Pfannkuchen VI 1552 fr. Pfefferkuchen VI 157iff. Prophetenkuchen VII 366 Pumpernickel VII 383 Radkuchen VII 480 Rainfarn-K. VII 495 Rosenkuchen VI 280 Scheunbaba VII 1043

Schildkröten-K. VII 1073 Speltkuchen V 1492 Teig VIII 7igf. f. d. Toten IX N. 538, 539 d. Wassergeister IX 155 Weihnachts-K. IX N. 517 Zauberkuchen VIII 724 Zwergen-K. IX, N. 1051, 1069 f. s. a. backen, Gebäck, Gebildbrot, Gotteskuchen, Krapfen, Nahrungsmittel, Teig, Weihnachtsgebäck u. d. Einzelartikel Kuchendeckel: stehen d. Braut auf dem Κ. IV 1497 Kuchenknallen V 1720 Kuchenmarsch V 679 Kuchenopfer II 1279 f. Kuchenritt I 1617 Küchenschaben VI 1190; VII 963 fr. Küchenschelle III 158, 160; V 79of. s. a. Kuhschelle Kuchensingen IX 283 Kuchensonntag VI 1558 Kuchenstruß VI 1558 Kuchentage VI 1052 Küchlidieb I 133 Kuckuck I 770; III 1199; V 689 ff., 1543; VI 616,803, 1160,1190; VII838,860, 1272, 1516, 1578, 1647; VIII 145, 692, 695, 716, 736f.J 778,789» 796,821, 832, 836, 838, 872,889, 898, 915» 923» 957» 995» 1050, 1303, 1528, 1634, 1680; IX 569, 890; IX N. 688 barfußgehen beim Ruf des Κ. I918, 921 erster Κ. I 419 Johanni IV 708 lachen des Κ. V 878 Lebensorakel V 953 f. Osterei VI 1329 Verwandlung in Κ. I 779, 780 weinender Κ. IX 318 d. Treffzauber III 4f. Kuckucksblume III 1207; IV 1562 s. a. Blume, Günsel, Knabenkräuter

Kuckucksbrot—Kuh Kuckucksbrot V I I 959 s. a. Sauerklee. Kuckuckskorn I X 564 Kuckuckskraut I X N. 852 Kuckucks-Küster I X 565 Kuckucksmundvoll I 1345 Kuckucksprophetie IX 376 Kuckucksspeichel V751f. Kuckucksspiel III 157 Kudlkraut s. Quendel Kufenstechen I X N. 792 Küfer V 753f. Tracht V I I I 1106 Kugel V 754ff.; V I 1457; V I I 1441; I X N. 583 aus d. Ameisenhaufen IV 1165 Bleikugel I 1387; IX 604 Blutkugel I 1444f.; V I I 1061 Brotkugel I 1596, 1630, 1645 feurige Κ . V I 174, 799, 1354 Freikugel III 2if.; V I 427 Freischütz-K. V I 408 Gemskugel III 632, 634 geweihte Κ . I 134; V I I 315, 1069; V I I I 1048 gießend. Κ. I 21; V I I 1150, 1152, 1153; I X N. 933 Glaskugel III 861 ;VII 1060 goldene u. silberne Κ. V I 987 Hexen-Hasen III 1513 Kegelspiel IV 1197 fr. gegen Kopfschmerz V 235 auf d. Schlachtfeld I X N. 227 schwarze Κ. V I I I 783 aus Silber II 1365; V I I I i> 3 Stachelk. V I I I 351 Teigk. V I I I 725, 727 Totenkugel V I I I 1006 Treicheln V 1812 vernageln I 1520 Weltkugel putzen I X 637 Wolfskugel IX 797 f. Zauberkugel V I I I 1589 Kugelauflösen VI 1285 f. Kugelblitz IV 1202 kugelfest I 109; II 1222; IV 1116 durch Himmelsbrief IV 26 Taufhemd III 1718 s. a. festmachen, Freikugel, Kugel, Kugelsegen,

Treffzauber Kugelsegen V 761, 766f. Kugelspiel V I 1344 Kuh I 478; V 768 ίϊ.; VII823; V I I I 781, 795, 823, 839, 1097, 1641; I X N. 570, 990 Aal verschlucken I 2 Alp I 293f., 306 Angang I 418 Bachstelze als Seele der K . I 752 Bemalung mit geweihter Kreide V 4 6 1 aus d. Berge I 1055 Beschwörung beim Kalben 1859 Besenzauber I 1142, 1143 Branntwein I 1506 bunte Κ. II 1210 Butterbrot u. Salz f. d. K . I *759 decken d. Κ. II 183 durchkriechen II 494f. Edelweiß II 557 enthexen III 698; IV 1125; V 686; I X N. 290 Entwöhnungszauber IV 1 i7of. Eutersegen I 388 Fernzauber II 1343 Frosch III 126 Fruchtbarkeitszauber II 498 Haarzauber III 1283 heilige K . V 781; VIII 859, 861 Heimweh der Κ . V I I I 544 Hemdzauber III 1743 mit Heringskopf füttern V 922 Himmelskuh V I I I 482 hinrichten V I I I 931 Iltis als Heilmittel IV 673 Käfer gegen Verstopfung IV 909 Kammzauber IV 942 Kehricht IV 1228 Kinnlade abschneiden IV 1395 Kleiderzauber IV 1490; V Knöterich V 26 Kopftuch V 238 „Kreuz Christi Milch goß" V484 Kreuzkraut als Futter V 5 1 0 Kröte V 609, 627

207 künden V 815 Kupferzauber V 837 Leichenmahl V 1088 Löwenzahn V 1439 Maitau V I55if. Marienkäfer V 1700 f. Meidung der K. am Abend I 27 melken V I 129 ff. Milch V I 243 fr. Mist V 343, 345 f. Nachtvolk V I 807 Nerthus-K. V I 1009 neue Κ . I 647; I X N. 589 Neujahrsfutter V I 1029 neunerlei Kräuter füttern V I 1063 Nußzauber IX 82 ins Ohr sprechen VI 1208 Ostergras VI 1343 Osterkerze V I 1339 Pestwurz VI 1522 Petersilie V I 1530 Pfingsttau als Schutz V I 1701 Pfingsttauf V I 1702 Quendelzauber V I I 418 Quitte als Heilmittel V I I 426 Rasenzauber V I I 506 räuchern I X 13 rote Κ. II 822; V I I 827 rotes Band für die Κ. V I I 811 f. Schellkraut als Heilmittel V I I 1031 schlagen mit Kochlöffel IV !54! Schlangenzauber V I I 1148 Schneckenpulver-Zauber V I I 1268 schwarze Κ. V I 353; V I I 1434, 1437, 1444; V I I I 836, 1339; i x 32 Tauzauber VIII 686 Totenkopf f. Heilung V 207 „Unterflug" V I I I 896 Wasserkuh IX 132 Weihnachts-Fütterung I X N. 890 weiße Κ. VI 353; VIII 1339 mit weißem Fuß III 226 Weißwurz als Futter IX463 Wiederkommenkraut VII 1363 f. Wieselgift IX583 Wiesen-Geißbart als Futter IX 601

208 Wolke als Κ . I X 806 über d. Zaun springen I X N. 999 Zaunrübenzauber I X 886 Zwergenkuh I X N. 1051 s. a. Haustier, Kalb, kalben, melken, Milchhexe, Rind Kuhblume s. Löwenzahn Küher V I 255 Kuhhaut V 999; V I I I 1603 sitzen auf d. Κ . I X N. 943 Teufel schreibt auf Κ . I X N. 309, 310 Kuhkopf V I I I 856, 849 Kuhkutteltee V 785 Kühleborn V I I 1580; I X 140 Kühlkraut I X N. 590 Kuhpeter V I 365 Kuhreihen IV 701; I X N. 479 Kuhsauger VI 24 Kuhschelle V 790f.; VII 1229 s. a, Schlüsselblume Kuhschwanz V I I 1428 f.; VIII 1395 Kuhstein III 959; V 791 f.; V I 141, 344 Kuhtaler III 596 Kuhtod V I I I 482, 909; IX 6 7 9 f. s. a. Viehschelm Kukurutz s. Mais Kulemann I X N. 1023 Kult V 792«.; V I I 662, 681 f.; V I I I 742 Ahnenkult I 226 fr. Ätiologie I 664 fr. Band I865 barfuß I 912 Berg I 1045 f. Bild I 1288 f. Händewaschen III 1389 küssen V843f., 845 f. Lied I X N. 436 f. Marienkult V 1639 fr. maurischer Κ. IV 143 Megalithbauten V I 78 f. Nacktheit V I 862 f., 873f., 914 d. Nerthus V I 1009 Opfer s. d. Ring V I I 706 Ritus V I I 739 f. rote Farbe V I I 795, 798 f. Salz V I I 897 f. Schlange V I I ii3gf. schweigen V I I 1465

Kuh—Küster Selbstentmannung IV 1068 f. Sonnenkult V I I I 49 fr. Stein V I I I 396 fr. Stube als Kult-Raum I X N. 783 Tanz V I I 853; V I I I 1360 Tierkult V I I I 850^ Totenkult V I I I 10790". um, herum V I I I 1299 Verhüllung I 968 Wagen IX 25 fr. weiße Farbe I X 355 Wollkleidung IX 814 Zweikampf I X 959 s. a. Gebet, Gottesdienst, Kirche, Messe, Religion usw. Kultbad I 800, 8i8f., 822f. Kultbrot I 1607 Kulthöhle IV 642 Kulttanz II 751 Kultursagen V I I 884 Kultusgemeinschaft: Familie II 1182 Kümmel I 144, 1242, 1280; V 805ff.; V I 93, 410, 1064, 1571, 1706; V I I 1440, 1537» !70i; V I I I 379, 746, 1583; I X 8; I X N. 852, 1065, 1101 säen V I I 1036. Kümmelbrot IV 278; V 1024; IX 58 Kümmelöl V I 1239 Kümmelplätzchen V I 1318, 1322 Kümmelsteine II 1707 Kummer-Ei V I I I 357 Kummermosen I 1375 Kümmernis (kathol. Heilige) II 309; V 807ff.; IX 86 Kummet III 2o8f.; V 810f.; V I I I 1053 Dachsfell am Κ. V I I 1262 durchziehen durch d.K. V I 1641 Messing V I 207 sehen durch das Κ. VI 1638 Seidelbast als Schutz V I I 818 Stecknadel ins K. stecken V I I 1368 Kumst V 62 Kundelkraut s. Quendel künden V 811 ff.; V I I I 1730 s. a. Todesvorzeichen Kundt Alten IX 361

Kunibertspütz (Kinderbrunnen) V 8i6f. Kunigunde, Kaiserin III 155; V 8x7; V I I I 615; I X 5 1 ; Mantel V 1585 Künin, Margret, Prophetin I X N. 8of. Kunkel s. spinnen. Kunkelevangelium s. Rokkenphilosophie Kunkelmagen V I I I 1654 Kunkelstuben V I I 674 Kunst (Magie) V 817ff. unsichere Κ . I X 824 s. a. Zauberei Künstler: blenden I 1393 Kunstmürbs I X 950 Kunz, Herr I I I 203 Kupfer I 1504; V 836ff.; V I 209, 1070; V I I I 368 berühren V I 1 1 1 6 Hagith I I I 1321 Krampfring V 375 Kupfergeld III 602 s. a. Metall Kupfermontag V I 555 Kupfermünze V I 627 Kupferschmied V I I I 1541 Kuppelei II 588; V I I 1327 Kuppelgrab V I 80 Kuppelpelz V I 1477 Kur'a V 1393 Kürbis V 838f., 1688, 1717; V I 493; V I I 700; V I I I 1387; I X 271 pflanzen d. Κ. 1 4 1 ; V 1452; V I I 28; V I I I 186f. zeigen II 1484^ s. a. Garten, Gemüse, säen, Tagewälilerei Kürbiskerne I X 854; I X N. 954 Kurbissen III 1035 Kurband I 827 Kurche, litauischer Gott V I 355 Kurkumawurzel III 576! V I I 819 Kurpfuscher I X N. 823 Kürschner: Bärenumzug I 896 kürzester Tag V 840 f. Küster V 289, 863f.; V I 408; V I I 954, 1233; V I I I 672 fünf Garben f. d. Κ. I X 44

Kuß—Kylikomantie K u ß I 1289; III 1430; V 627, 841 ff., 1202; VII 4, 573, 1180; v i i i 337,7">7i3> 830, 1304, 1411, 1444 Ähre küssen V 511; VII 771 Amulett I 383 Andreasstatue I 402 Brot I 1595, 1596 Dolmen VI 83 Friedenskuß IX N . 183 Fußstapfen VI 1520 Hexenkuß VI 1243 Hinterer IV 67 Kesselhaken IV 1277 Kesselkette IV 1284 Knieküssen IV 1571 Kreuz küssen V 539 am Kreuzweg V 523 Leiche V 1036 Mann k. I 931 Neger-K. I 1377; VI 453 Obstbaum k. VI 1054 Ofenrohr VI 1198

Pantoffel k. VII 1349 Schwelle k. VII 1520 Stein k. VIII 397 bei der Tanzleiche V 1110 Teufelskuß VIII 269 f. Wolfk. IX 746 s. a. Liebeszauber, Mund, Verlobung Kußhand V 847 f., 855; VI 487» 507 Kußmonat V 852 Kußorakel IV 1495 t Kußrecht V 862f.; VII 564, 567 Kußwettkampf V 863 Kutsche, feurige I I I 908 Geisterlcutsche I 1125 s. a. Wagen Kutscher: des Leichenwagens V 1160 Kuttelflsch s. Tintenfisch Kuttelflecke 1833 Kutteln II 701

209 Kutterappel V 882 Kvernknurren IX N. 895 Kwäsir VI 731, 752; VIII 154 Ky u. Ma u. Neabu u. Mgyela u. Gea VI 1651 Kyamomantie (Becherwahrsagung) IV 558; V 864, 1355 Kybele III 80; VI 1009; IX 664 Stein der Κ. VI 221 Kybomantle s. Würfelorakel Kyffhäuser I 1052; IV 545; VI 408; VII 749; VIII 1483 Frau Holle im Κ. VI 1483 Weinkeller IX 333 Kykeon VI 96 Kyklomantie s. Zirkelwahrsagung Kylikomantie (Becherwahrsagung) IV 558; V 864

L Labkraut IV 1446f.; V 442, 865ff.; VII 726^111527 s. a. Berufkraut, Pflanze lächeln: des Toten V 1030 lachen I 1247; V 868ff.; VI 9!9> H55; VII 1010, 1028, 1464; VIII 524, 534» " 0 7 , 1651; IX 37; IX N. 454, 557, 558, 579 in d. Kirche V 787 des Kobolds V 40 Lamm, lachendes VIII 828 beim Milchtrinken VI 259 in d. Ofenloch lachen VI 1195 beim Säen v. Petersilie VI 1527 schadenfroh V 88if. Wechselbalg IX N. 856 s. a. Gebärde, Mund Lachknust I 1657 Lachs (Salm) I 650; V 884f. s. a. Fisch Lachsner II 1495; V 885f. Lachsnerinnen VI 294 Lachtaube V 886f. s. a. Turteltaube Lack-Schildlaus IV 729 Ladentag III 1420 Ladestab V 47 Ladsuppe VIII 611 lagapis I 152 lahm I 1700; V 887f. Anrufung des Lambertus V 889

s. a. hinken, Krüppel Lähmung VI 117; VII 629, 1105, 1647; VIII 471, 505, 658, 1076, 1575

durch Zwerge IX N. 1060 Lähmungssegen II 1005 Laib I 1590 laichen: des Aals I 1 d. Fische II 1531 f. Frosch III 139f. Krötenlaich V 624 Laienbeichte I 1003 Laken I 1201; VI 911, 986; VIII 583, 685

z. Bannen der toten Wöchnerin IX 713 Todesorakel an Weihnacht IX N. 940 f. Lakritzensaft VIII 615 Lällenkönig IX 50 Lamblbrot VI 107 f. Lamberti VII 764 Lambertus (kathol. Heiliger) V 8 8 9 f . Lamia s. Hexe Lamm V 890ff.; VI 230, 1321; VIII483, 724,786, 809, 834, 908, 995; IX 266

Blut des L. V 686 — u. Knochen des L. vergraben VI 1027 Kuchen in L.-Form VI 1326

lachendes L. VIII 828 Opfer IX N. 515 auf d. Osterkuchen VI 1324 Osterlamm VI 441, i33gf., i354f.; IX N. 560 Osterspeise VI 1322 Schulterblatt des L. V 1496 in d. Sonne VI 1354 Symbol Christi II 79 vergraben VIII 1188 Lammsbraten (Greifswalder) I 1510 s. a. Hammel, Opfer, Schaf u. d. Einzelartikel Lämmleinbrot V 686 Lämmleinsdukaten III 597 Lämmerwolke V 891; VII 603; IX 761, 808 s. a. Wolke Lampadomantie (Fackel Wahrsagung) V 894, 1211,

1474 Lampe II 1450; V 665, 894f.; VI 18; VIII 18, 526, 750, 1062, 1455, 1599, 1724

Butteropfer f. d. Kirchenlampen V 1708 ewige L. II 1091; V 1245; VIII 1670

flackern der L. I 1576 goldene L. VIII 61 f. d. Grab I 268 Totenlampe, Fett aus d. IX N. 536 s. a. Laterne, Licht LamplbrotV 890; VIII 724; IX266

Lamprete VI 1056 Land s. Acker, Erde, Wiese Landestrauer VIII 1133 Landesverwiesener: Rückkehr IX 35 Landmesser III ii57f. s. a. Grenze Landnahme I 968 Mantel als Symbol V 1590 s. a. Besitzergreifung Landplagen bannen VII 320f.

Landstreicher VII 1025; VIII 1384 Landverkauf VIII 1143 Landwirtschaft: Bedeutung des Dienstags II 253 Glockengeläut V 941 Heidekraut III 1632 Himmelfahrt IV 19 Honigopfer IV 298 Johannis Enthauptung TV 730 Johannisfeuer IV 733 f. Kehrzauber IV I2i8f. Margarete V 1636 März V 1738 f. Mittwoch VI 446 f. Mond-Beachtung VI 486, 530 fMontag VI 561 f. nabatäische L. VI 471 Rötel VII 811 Sankt Georgstag III 650 f. schießen VII 1064 Schlagzauber VII 1107 schweigen VII 1467 f. Tagewählerei VIII 655 unfruchtbares Land VIII 1408

Landwirtschaft—Lärm Zwerge als Helfer IX N. io86f. s. a. Acker, Garten, Haustier, Obst, Pflug, säen landwirtschaftliche Segen V 895ff. lang: Haar III 1248, 1260 leben V 954 Peitsche VI 1475 Lang-Gletscher III 866 Länge Christi II 64; V 899 f. — M a r i ä V 1655; 1656 lange Nacht VI 786 s. a. Durchspinnacht Langer, Johann, Weissager IX 376 Langfinger II 147g Langhut I 1550, 1551 Langobarden I 659 langsam s. gehen Langschläfer I 678; V 902f.; VI 1693; VII 1704; IX 458 Bartholomäus I 931 als Maikönig V 1535 Osterkalb VI 1336^ Osterwasser VI 1360 pfeffern VI 1574 s. a. schlafen längster Tag V 904f. Langtüttin VI 282 Lanno (Zauberwort) V 905 Lanolin VII 982 Lanze, heilige V 1336 Lanzenkomet V 153 Lanzenweihe: Michael VI 232 Laokoon IX N. 411 Lapathum s. Ampfer, Klette Lapislazuli s. Lasurstein Lapidarien s. Steinbücher Lapis Malacensis I 1207 Lappen V 905 ff., 1456, 1520; VI 930; VIII 1560 Armsünderblut f. Brotbacken I 762 •— f. Bierzauber I 1264 Armsünderlappen I 1747 Backofen-L. VIII 1368 blauer L. I 1375, 1376,1381 gestohlener L. IV 1164 Gewehrputzlappen IX 449 am Harlekinkleid V 1780 in d. Kuchen backen VI 1056 Leinen I 1519 als Reliquie VII 684

roter L. I 1382, 1729, 1741; VII 808, 814 in d. Schornstein hängen IX N. 288 Totenlappen I 1503 fiir Totenwaschung IX103 f. verbrennen VI 966 auf d. Zaun IX N. 997 s. a. Band, Tuch Lappenbäume I 865, 957; IV 1488, 1507; V 659, 908 flf., 964; VII 1338; VIII 1180 s. a. Hemd, Kleid, Krankheitsübertragung, Leinwand, Tuch Lappenkleid IV 1465; V 1798 Lar VI 95 Larad: Schatten IX N. 130 Lärche I 1542; V 912f.; VI 327, 346, 1366; I X N. 207 Nadeln d. L. IX N. 257 Lärchenpech VI 1467 Laren I 1585; VII 391 Larenfest VI 771 Lärm I 136, 137, 145, 155, 576f., 868, 1191; II 456, 943» 945» 954; H I 1 6 1 > 416,471,511,1196,1564, 1823, 1911; IV 328, 804, i 5 3 2f., 1564; V 914ff., 1547; VI 428, 434, 635, 647, 1283; VII 3, 6, 7; VIII 264, 764, 981 f., 1336» I375> ^ S f · . J526; IX 646 abends I 27 Advent I 198 beim Austrieb I 733; VII 1479 Bartholomäus I 932 Becken I 967 Bienenschwarm I 1242 Brüten, Verbot des L. während d. I 1687 Dämonen-Abwehr II 163, 191 nach d. Dreschen II 463f. b. Flurumgang II 1679 Geisterlärm am Kreuzweg V 521 der Gestorbenen V 815 bei Gewitter I 1417 Grasausläuten III m g f . Haberfeldtreiben III 1291

211 Katzenmusik IV 1125 f. im Keller IV 1242 Kettenlärm IV 1288 in d. Kirche VI 1567 am Kirschbaum IV 1429 Klapper IV 1443 d. kopflosen Gespenster V 219 „ins Kraut blasen" V 73f. im Kult V801 läuten V 938f. Martini V 1714^ beim Märzfeuer V 1730 d. Masken V 1749, i8i2f., 1822 Mäuse vertreiben VI 54 b. Mondfinsternis II 1517 f. d. Nachtigall VI 797 Nachtlärm VI 780 des Nachtvolks VI 806 an Neujahr VI 1021 f., 1025 d. Nikolaus V 1838 d. Nikolaus-Umzuges VI 1094 Pauke VI 1462 Peitschenknallen VI 1470 der Perchten V 1787 f. d. Pfaffenkellnerin VI 1545 Pumpermittwoch VI 441 f. gegen Ratten VII 519 Rauhnächte VII 531 im Richildisgrab VII 690 Rohrdommel VII 773 Rummeltopf VII 850 f. Rumpelmette VII 851 f. Schalmei VII 993 schelten VII 1033 schießen VII 1064, 1065 Schlüsselklirren VII 1225 schnalzen VII 1264^ b. Schreiner IX N. 390 See, lärmender VII 1560 Sense IX N. 421 Spuk VIII 346f. im Totenhaus V 1105 TrommelVIII n67f., 1169 Ungeziefer vertreiben VIII 1422 f. Weihnacht IX N. 876, 904 wilde Jagd IX 633 bei Witwenverbrennung IX 673 Wolfsaustreiben IX 788 Zwerge, lärmempfindlich IX N. 1099 s. a. Katzenmusik, knallen, schießen, Schelle

212 Lärmorakel II 580 f. Lärmstange III 173 Larva s. Hexe Larven VI 786 Lasmant IV 630 Lasterstein VIII 1402 Lasurstein I 1706; V 917f.; VII 941 Lätare V 918f.; VIII 29, 30, 1095 Bär I 895 Bretzelsonntag I 1569, 1570 Götzen werfen IV 1199 Heidenwerfen I i i 1075, i653f· Sommertag VIII 30 Stabaus VIII 348 f. steinigen VIII 414 Tod austragen VIII 991 s. a. Frühlingsanfang u. d. Einzelartikel Lätarebrot I 1594 Lätarekalbskopf IV 918 Laterne IV 781; V 774, 1153' 1244, 1713,1717; VI 1694 blaue L. I 1373 d. Hebamme III 1595 s. a. Lampe, Licht Laternenfest III 161 Umzug II 1113; IX N. 871, 873, 902 Lattich I 538; IV 1302; V 922f. s. a. Gemüse Lattichkönig V 923; VIII 1533 Lau, die schöne V 870 Laub, v. Fronleichnam III 121 f. Verwandlung in Gold I 1714; VIII 668; IX 11 Laubflecken s. Sommersprossen Laubfrosch VIII 702, 949 s. a. Frosch Laubhans V 1529 Laubjüngling V 667 Laubkleid VI 896, 916 Laubmann IV 718; IX 17 Laubmonat VI 1155 Laubprost VI 1235 Laubpuppe VIII 1520 Laubtanz V 1317 Lauch I 1571; V 1; IX N. I ΙΟΙ am Hut II 180 schreiben auf L. IX N. 331, 352

Lärmorake\—Lebenslicht s. a. Knoblauch Laute VI 641; VII 1195 Laudanum VIII 1672 läuten V 839, 938ff. Laufbier II 290, 961; V 1498 s. a. Glocke, Glockenläulaufen III 439 fr. ten, Lärm, Schelle ewiges L. III 448 Lautere Brüder IX N. 724 Schembartlaufen V 1766 f. Lauterfresser I 890; II 604; um erlöst zu werden II 929 VIII803, 1550; IX 42 umlaufen VIII 1333ff. Lavater V 949f. Wettlauf b. Erntefest II 961 Lavendel V 950; VII 976; s. a. gehen VIII 427 Lauffeuer V 923 f. Lavendelbier I 1280 Laugenseife III 1252 Lavendelöl VI 1239 Laupreise VI 1235 Laveztopf VIII 216 Laura, Nebelfräulein VI 987, Lawine V 950 f. 1414 s. a. Gletscher Laurentius, kathol. Heiliger Laxierkraut V 951 f. V 924 ff. Lazarussamstag VII 1017 Holzkreuz II 884 Lebamoor IV 699 Laurentiusnacht VI 855 Leben V 952ff. Laurentiussegen V 932 f. ewiges L. II 1093 Laurentiustag: baden I 825 im Jenseits IV 648 Laurentiustränen V 931; lebender Leichnam II 854 f., 858; III 688, VIII 469; IX 3 i 7 f . i 4 5 i f . ; IV 56f., 644; V Laurin VII 719 io25f., Ii08; VI 150, L's. Rosengarten I 624f.; 1304; VIII 1024, 1025, VII 784, 785 1069, 1086, 1467^, 1496 s. a. Tausendguldenkraut Laus I 1472, 1658; III 66; IV lebendig V 956f. 946, 947. 949 f·» !300, lebendig begraben I 147, 730, 980; II 13175 V 890, 1330; V 933ff., 979; VI 9 5 7 V I 1519, 1179, 43> !454> 1642,1718;VII 1672; VIII 907fr.; IX 414,841,901,1488, 1685, 37, 208, 670 VIII 144. !47? 350, 386, s. a. Bauopfer, scheintot 534, 806, 838, 870, 876, 877, 878,879, 1050, 1094, Lebenkuchen V 987 f. 1152, 1420, 1423, 1561, Lebensalter V 958 ff. 1573; IX 84, 90, 105, s. a. Alter 116, 118; IX 11 f.; I X Lebensbaum I 11 o, 521,956, N. 562 III 420; IV 601, 1345ff.; Bettlerlaus I 1194 V 496, 960ff„ 975; VI Birkensaft trinken I 1338 717, 1367; VIII 622; VII essen III 586 498, 641; VIII 1478; IX Kastanien essen IV 1067 71; IX N. 585 ^ Kamm IV 942, 944 abschneiden d. Zweige I 117 nach d. Kopfwaschen I 924 Apfelbaum I 517 Kreuzwegzauber V 528 Holunder IV 262 aufd. Leiche V 1108 Obstbaum VI 1167 rote L. VII 827 Wepelrot IX 496 s. a. Filzlaus, Ungeziefer s. a. Lebensrute Lausbeere VIII 35of. Lebenselixier V 954 lauschen VII 698, 1025; VIII Lebensfaden I 1328; V 965ff. 643; IX 795 Lebensfisch V 952 d. Hexensabbath VII 437 Lebenshöhle IV 710 s. a. horchen, sehen Lebenskraut I 1054; VII Läusebürgermeister IX 11 1164 Läusekamm IV 942, 944 Lebenslicht III 424, 1798; Läusepfennig IV 946 V 967ff., 1250f., 1252, Lausweh I 1673 1475

Lebenslicht—Lehmann ausblasen I 1356 im Ei II 597 Namenstag VI 966 Lebensmaß V 1857 Lebensorakel: Kuckuck V 713fr.

Lebensquell IV 1349 f. Lebensrute I 620, 737, 909, 1130, 1191, 1334, 1335, 1569; II 163, 526, 625, 1255; III i49f., 1129, 1428, 1529, 1535; IV i36f., 1090; V 28, 303f., 904, 970 f., 989, 1512, 1549, 1619, 1788; VI 871 f., 1172, 1346, 1368, i376f., 1384, 1472, 1690, 1691; VII 789, 870,896, 1108, 1202, 1623; VIII 363, 615, 663, 782, 951, 1387, 1392, 1452, 1524, 1530, 1608; IX 4, 244, 757; IX N. 904 Komelkirsche V 315 Lorbeer V 1349 Martinigerte IX 788 schmackostern VII i234f. Lebensstern III 407; IX N. 770 Lebensvorzeichen II 940 Lebenswasser I 1054; V 972ff.; IX 107, 290 Lebenswille, positiver VIII 1480 f. Lebenswurm IX 846, 847 Lebenszeichen s. Wahrzeichen Leber V 976ff., 1456; VIII 1413; IX N. 998 Aalleber I 3 Aalraupe I 5 des Bibers I 12220 Bocksleber IX 928 des Esels II 1007 des Frosches III 140 Fuchsleber III 193; V 1457; VII 1284 Galle III 271 Gegenzauber III 436f. des Geiers III 461 Hasenleber III 1524 d. Hechtes III 1610, 1611; IV 639 f. Heilzauber II 1538; VI 1012 des Igels IV 670 f. Kalbsleber IV 92of. d. Karausche IV 984

Katzenleber IV 1121, 1122 d. Kröte V 624f. des Lammes V 892 des Löwen V 1434 des Maulwurfs V 1513; VI 13, 21 d. Maus VI 33 Menschenleber VIII 1455 d. Rebhuhns VII 54gf. Rehleber VII 619 Rindsleber VII 701 Schafsleber VII 981 Schellfisch-L. VII 1028 Schildkröten-L. VII 1073 Schlangenleber VII 1168; IX 198 Schöpsenleberdämpfe IX 558 d. schwarzen Henne IX N. 541 Schweine-Leber VII 1492, 1495; VIII 1113, 1114 d. Seeigels IX N. 410 Stierleber VIII 485 Storchenleber VIII 505 Taubenleber VIII 699 der Wasserratte I|X 882 weiße L. VI 813; IX 341 Widderleber IX 558 Wieselleber IX 599 Wildschweinsleber IX 627 Wolfsleber VII 976; IX. 725» 77 1 ' 774, 777fZiegenleber IX 901, 904 s. a. Eingeweide Leberblümchen V 984f. Leberegel I 1442 Leberflecken II 755; V 743, 985f.; VIII 149 s. a. Muttermal Leberklette VI 1183 Leberknödel IV 1549; V 1180; VIII 187, 218 Leberkraut I i28o;VII 1712 Lebermoos VI 565 Leberschau III 1494; V 981 s. a. Eingeweideschau Leberstein IX 627 Lebertran VI 1238; IX 855 Leberwurst VI 1452; IX 865 Lebkuchen V 986 f.; VI 1035, 1053, 1055» 1326; VIII I9J> 10 95; IX 269, 276, 279) 946; IX N. 905, 924 Pumpernickel VII 383 s. a. Honigkuchen, Pfefferkuchen, Weihnachtsgebäck

213 Lebkuchenpuppe VII 390 Lebkuchenstreichen V 989 Lebkuchentafel mit Abc I 15 Lebuinus (kathol. Heiliger V 995 Lebzelten I 907, 1644; IX N. 499 s. a. Lebkuchen, Pfefferkuchen lecken V 995f.; VIII 331,808 d. Augenbrauen I 703 Messer VI 202 Stirn I 1099, 1101, 1102; VII 917 Toter, L. des an seiner Kleidung VI 814 Leckfräulein II 1647; IX N. 291 Leder V 996ff. Becher I 965 gefundenes L. VII 967 Kleidung IV 1465 aus Menschenhaut III 1584 rotes L. VII 816, 822 Schuhleder VII 1296 s. a. Fell, Haut Lederriemen, f. reinigendes Schlagen IV 1090 Lederschürze VII 1366 ledig I 1523, 1533; II 565; III 791; IV 847f.; V 1003ff.; VII 949, 953f., 1381; VIII 437, 552,613, 823, 827, 955, 963, 999, 1068, 1069, 1078, 1088, 1138, 1208, 1387; IX 29, 458 Fangespiel IX N . 420 Scheinhochzeit VII. 1026 Totenkleid V 1074 f. s. a. alte Jungfer, Junggeselle Leepfennig III 596 Legende: Marienlegende V 1653 fWacholder IX 3 Legitimation VII 1346 Legorinus V 1328 Lehen VI 1723 Lehensabgabe: Handschuh III 1406 Lehm I 1266; V 723, 1012f.; VI 1266; VII 701 Verwandlung in Gold I 1727 Lehmann, Christian V 1013ff.

214

Lehninsche Weissagung—Leichenzug

Lehninsche Weissagung I 492; V I019ff.; IX 435 Lehre (Rat) V 1023f. Lehrer VIII 597, 1510; IX N. 331» 395 Lehrling VIII 962 Leib s. Körper Leibmaus VIII 807 Leibpferd VIII 907 Leibschmerz VI 1183; VIII " 5 7 . 1332 Milchopfer f. d. Dämon VI 363 s. a. Bauchweh Leichbalken V 1049 Leichdorn IV 460 fr.; VII 780; IX94 s. a. Hühnerauge Leiche V 32of., 1024ff.; VII 636; VIII 1005 abbeißen d. Fingernägel 11 ο ankleiden VI 957 im Backofen I 783 Branntwein im Mund d. L. 11503 einnähen VIII 1179 Fenster II 1334^ Fesselung II 1346 Flachsrühren bei Todesfall V 1197 fortschaffen durchs Fenster II 1331 Gegenzauber III 437 gelb III 575 Geldzauber III 1619 Hand I 1496 Haut abziehen VIII 1245 hinaustragen III 231; V i i 2 2 f . ; V I I I 1189,1 ig2f. des Juden IV 832 d. Kindes IV 1362 Kopf abschlagen VI 1519 Orakel V 321 f. pfählen der L. VI 1550, I55I Schweißtuch des Toten I518 Seife v. L.-Waschen VII 1625 Stellung zur Tür VIII1205 Uhr auf d. L. legen VIII 1286 unrein IV 1097 Zitrone unterm Kinn IV 1394 s. a. Begräbnis, Beigabe, lebender Leichnam, Tod, Toter usw.

Leichensager VIII 987 Leicheims V 1502 Leichenbier V 1502 Leichenschändung V1093f., Leichenbitter II 1485; VII 1099; IX N. 8i6f. 1522; VIII 986, 987 Leichenseher VIII 307 s. a. Tod ansagen Leichensingen V 1094f., 11 53 Leichenbretter I 588; VII 1522 Leichenspiele IV 956; VIII s. a. Totenbrett 260 Leichendämon II 730 Leichenstein s. Grabstein Leichenfeier V 1061 ff. Leichenstroh I 163; 1199; s. a. Begräbnis V 1095ff.; VIII 446f., Leichenfetisch V 1063 ff., 732 n o i f . , n i 7 f . ; V I I I 1071 Rauch-Orakel VII 523 s.a. Leichenkleidung, -Waverbrennen des L. V 1106 schung, -wasser, Sarg Leichenteile IV 39f., 43 fr.; Leichenfett V 1067 V 1099; IX N.8i6f.,82o s. a. Leichenteile, MenLeichenträger VIII 673 f. schenfett Zitrone IX 940, 941 Leichenfrau V1068; VII953 Leichentrunk V 1502 Pfeffer als Schutz VI 1571 Leichentuch V 1101 f.; VIII Tod ansagen VIII 987f. 549 Leichengeleite s. LeichenTischtuch als L. VIII 968 f. zug Leichentür VIII η 89 f. Leichenhand s. Hand Leichenverbrennung Leichenhemd VII 930; IX I i 3 8f.; IV 9775 V 714 1102ff.; VIII 1551; IX Leichenhilfe: Augen zu5, 575 f·; IX N. 153 drücken V io3if. Leichenvogel s. Totenvogel Leichenhuhn IV 1188; VIII Leichenwache V 1008, 995 1105ff.; VI 771; VII 576; Leichenkamm s. Kamm VIII 538, 583; IX N. Leichenkehren IV 1211 ff. 805 Leichenkleidung I 583; IV Kampfspiel IV 956 1503; V 1068ff. Tanz VIII 1099 f. Leichenknochen s. Knochen Leichenwagen VII 485, Leichenleder VII 1448 1448; VIII 1006, 1701 Leichenmahl IV 1212; V Pferd für d. L. VIII 574 50, 1081 ff., i50if.; VI Radspuren I 762; VIII 719 1425; VIII 612, 960, 986, Schimmel IX N. 178 1061, 1084, 1244 s. a. Leichenzug, TotenBier I 1273 wagen Reste VIII 172 Leichenwaschung V 1113 f.; Totenopfer IX N. 536 VIII 1029 f. d. Träger V 1139 s. a. Leichenfetisch Wiederholung des L. Leichenwasser V 1118 f., V 1091 1130 Weißbrot IX 444 Leichenweg IV 1411; V Witwer IX 681 1121 ff. s. a. Leichenzug, Speise, Meidung des Ackers I 162 Totenspeisung Leichenweiber VIII 1074 Leichenmaß V 1091 f. Leichenwurm IV 725; V Leichennadel VI 932, 933, 1167 946 f. Leichenzahn s. Totenzahn Öhr VI 937 Leichenzehe s. Zehe Leichennudeln V 1058; VI Leichenzug I 421,433, 1384, 1163 1385, 1418; V 1123ff.; Leichenpfosten III 1107 VIII 308, 310, 536 Leichenraub V 1093 gespenstischer L. III 558

Leichenzug—Leviathan Grenze I I I 1150 Kohlraupen-Zauber I 1141 Ordnung im L. V 1160 f. Pferd V I 1607f., 1621, 1673 s. a. Begräbnis, Leiche usw.

Leichtwecken IX 20g Leichwurm V 1167 Leid s. Trauer Leiden Christi: Salamander V I 458

Leidenswerkzeuge Christi:

III 1608f.; V I I 1028 Leidenswoche s. Karwoche Leidklagen V I I I 1x32 Leidschenki V 1502 Leidwerchen VII 970 Leiermann II 114g leihen I 1742; III 4 1 1 ; V 1167ff.; V I 316, 1032f.; V I I I 40, 646, 708, 1558; I X 212, 341; I X N. 804 Brot I i655f.; V I 105 Fischernetz II 1554 Geld f. Brautkleid IV 1498 Geldverleih d. Zwerge I X N. 1056, io72f. Gerät III 659 am Lukastag V 1454 am Maitag V 1547 Mehl V I 105 Milch V I 262, 263 d. Milchhexe V I 298 Mittwoch V I 445 Montag V I 560 Neujahr V I 1031 Salz V I I 910 Sauerteig V I 758 Schneidendes I X N. 268 Strumpfband V I I I 556 Verbot des L. I 3 1 ; V 778, 1167fr.; I X 702 Weihnacht I X N. 937 Zwerge I X N. 1072^ Leihkauf VIII 1159 Leim IX N. 390 Backofenleim mit Anis als Taubenfutter IV 1156 Lein V I176ff., 1440; VI 562, 1707; V I I I 983 mit Pfeffer u. Honig I 532 säen I 1383; IV 1467; V 669, 1128; V I 408, 447, 1284; V I I I 640, 1728 Samen I 1153; V 1266; V I 51, 904, 1062; V I I 1497, 1533» 1444» 162 167552, I X 498; I X N. 512 s. a. Flachs, Leinwand

Leineweber III 299f.; VIII 1400

Leinfiiik V 1200 Leinkauf IV 1145, 1158 Leinmann: Hiob IV 68 Leinöl V 1556; VI 396, 1239 Leinwand I 1113, 1417; IV 1465; V 1200f.; VI 83

blaue L. I 1377, 1378, 1381 bleichen I i388f. gehen unter dem Leinentuch VIII I5g6f. Lappen V 906 Zunderherstellung IX 955 s. a. Lein, Tuch

Leipziger Lerche V 1220 Leistendrüsen: Heilung durch Einbeere II 697

Leiter I 791; V 1202ff.; IX

644 durchgehen unter d. L. II 493 durchziehen II 489 Jakobsleiter IV 620 Paradies V I 1455 rückwärts klettern V I 1042, 1049 Seelenleiter VI 1424 Teigleiter VIII 727

Leitermann VII 606 Leithammel VIII 843 Leitkauf s. Kauf Leitkauftrinken IV 1138 Leitstern VIII 460 Lekanomantie (Becken-

wahrsagung) I 1295 f.; IV 558, 562, 563, 570;

V 1205ff.; VI 1243; VII 13

Lemurien I 586; III 5 1 1 ; VI 771 Lendenstein VI ioo5f. Lenkhahl VII 1532 Lenkhaken VI 1514 Lenose V 1209ff.; VIII 1069

s. a. Totenritt Lenormand I (Wahrsagerin) V121Iff. Lenormand II. (Wahrsagerin) V i2i4f. Lenz s. Frühling Lenzbraut III 167; VI 229 Lenzmonat III 154; V 1727 Lenzpaar V 1730 Lenzwecken III 164; VI 1532 Leoblmann VIII 123 Leodogar IX N. 372

215 Leonhard (kathol. Heiliger) III 430, 652, 653; V 1215».; V I i6 5 8f.; V I I 718, 1389; V I I I 788, 1341, 1414; I X 29

Leonhard!-Feier VI 1684 Leonhardskapelle V I I I 1 3 5 0 Leonhardsklotz III ii3f., 1605; IV 1209, 1554 Leonhardstag V I I I 1661 Leopard VIII 1629, 1647 Lepra VI 260 Lerche V 1219f., 1726; V I I I 358, 1632 Ei V I 1689 Lerchenfegen IV 1230; V 1221, 1266 Lerchenspora V 1221f. Lerchenwecken V 1221, 1266 lernen V 1222f., 1318 des Alphabets I 14/. Lesch I 1507 lesen IX N. 312 Lethe V i224f.; V I I I 11x2 Letzemal III 1756 Letzenbrot IX 280 Letzter I 1427; V 1505; VI 168, 1023, 1035, 1162, 1218, 1380, 1382, 1693; V I I 950, 1035, 1060, 1092, 1093; V I I I 195, 432, 499, 521, 692, 1528, I X igif. Drescher V I I 1506 am Friedhofstor V 1161 Heubündel I I I 1821 s. a. zuletzt, Zahlen Letzttrunk VIII431 leuchten: unter den Tisch V I I I 526, 961 Leuchtenprobe VI 1284 Leuchtermann s. Feuermann Leuchterpfennig V 1870 Leuchtkäfer V I I 536; VIII 879 s. a. Johanniskäfer Leuchtkraut IX 822 Leuktra, Opfer vor der Schlacht II 968 Leupoldus IX 518 Leute, alte s. alte Leute Leutfresser V 1226 Leviathan (Drache) I 480; II 369; V 1226; I X N. 411 s. a. Behemot

Leviratsehe—Liebesgürtel

216 Leviratsehe VIII478 Leviratstotenopfer IX 31 Levkoie V 1227; VIII 1537 Lex Salica I 7g Libanomantie (Weihrauch Wahrsagung) V

1211,

1227f. Libanon: Kreuzholz V 489 Libation (Trankspende) V 1228f.; V I I I n i 7 f . ; I X sg2f. s. a. Trankopfer Libelle IV 51a; V 1229ff.; V I 948, 1600; V I I I 143,

846, 868, 870, 872, 877, 895, 896, 897, 898; I X 134. 659

Liber Achaz I X 424 — de Flore IX 422, 424f. — de suminis pontificibus IX 425 Liborius, kathol. Heiliger V 1240 Lichghirmi V 1157 Licht I 1173; II 1400; V 1240ff.; VI 1445, 1520; VIII 646; I X 212, 259; I X N. 539, 540» 558

Allerseelen I 268, 269, 270 Auffindung Ertrunkener I I 9 86f. auslöschen im Trauerhaus V 1127

Bock mit Licht I X 921 brennendes L. IV 1490 auf d. Brocken I 1580 ewiges L. II iogif. am Fenster II 1336 b. d. Geburt III 415 f. d. Geburtstag III 424 Geisterlicht III 535 gelb III 571 Irrlicht IV 779 fr. Johanniswürmchen IV 76iff.

Jordanslicht I X 789 Karfunkel IV ioo4f. Kerze IV 1243 fr. in d. Kirche IV 1407 Kreuzlichter V 481 Lebenslicht V 967 fr. bei d. Leichenfeier V 1062 Lichterkrone V 1445 löschen V I I I 766 Lychnomantie V 1471 ff. Martini V 1717 als Opfer V I 174 f. d. Pest V I 1519

des Pestdämons VI 1507 Petersfeuer VI 1526 im Pferdekopf VI 1667 Rabe als L.-Gott VII 434 rotes L. VII 826, 827 im Sterbehaus V 1055 Totenlicht V 1112 beim ungetauften Kind I 32 Wachslicht V 486 über d. Wasser II 982 weiß I X 3 3 8 in d. Wochenstube VI 787 s. a. Kerze, Lampe, Laterne, Lebenslicht, Lichterschwemmen, Schatten, Wachs Lichtabend VII 754 Lichtbraten VI 236 Lichtbratlmontag VI 555 Lichtelben V 1258f. Lichtenberger, Johannes V 1259 f . ; IX 421, 428, 516, 517 Lichtenbergers Weissagung II 816, 818 Lichtenstein I 662 Lichterkrone V407 Lichterkuchen V 682 f. Lichtermännchen s. Feuermann Lichterordal III io22f. Lichterschwemmen I 399; 1 1 1 8 4 , 1195; IV 555, 775» I247f.; V 861 1260f., 1717; VI 1277, i283f., 1285 Lichterstechen V 1287 Lichtertränken V 1254 Lichthalter: Ölgötze VI 1248 Lichtherr VII 757 Lichtjungfrauen VI 770 Lichtkarz VII 754 Lichtkleid IV 654 Lichtmännlein VIII 598 Lichtmeß II 1279 f.; IV 1244; V 1261 ff., 1681 ff.; VIII 95, 134, 196, 612, 640, 641, 1000, 1372; IX 235f., 240, 271 Abschied d. Dienstboten II 275

alte Jungfer I 336 Anisbrot I 448 Ankündigung d. L. bei d. Bienen I 1232 Asche vom Scheiterhaufen I 612

Backofen, Feier beim I 785 Bienenstöcke umschreiten I 1238 Brandopfer I 1492 Bratwurst I 1511 Brot f. d. Hausgeister I 1633 Dachs II 131 essen II 1050 Gewitterkerze I 1414 Haus umspannen V I I I 1 3 5 1 Kerzenorakel IV 1247 Kerzenweihe V 1241 Kuchen V 670; V I 1562 Orakel V 674 Opfer V 658 Lerchenfegen IV 1230; V 1221 Lostag des Bären I 900 f. Nidel V I I 493 pflügen V I I 2 reisen V I I 638 Rocken auf d. Mist stellen V I I 754 schlagen V I I 1092 Schlangenzauber V I I 1155 Sonnenschein V I I I 47f. Speiseopfer I X N. 539 Wachskreuz am Balken I 859 Weihe des Vierklees IV 1451 Weihnachtsbrot V I 1728; I X N. 888 Wetter I X 762 Wurstessen 1X868 s. a. Maria Lichtmeß Lichtmeßball II 274, 284 Lichtmeßfeuer I 158 Lichtmeßgebäck V 1272f. s. a. Gebäck, Kuchen, Heilbrote Lichtnelke V 1273 Lichtstuben V I I 674 Lichttag V I I I 635, 636 Lichtuhr I X N. 824 Lieb- Seelen-Mutscheli I 769; V I 693; V I I I 721, 1096 Liebbestätt-Sonntag V I I I 89 Liebe V 1273 ff. Herz als Symbol III i8oif. Leber V 978 f. im Paradies V I 1426 s. a. Liebesleute, Liebeszauber Liebesapfel I5i2f. Liebesgürtel III 1214f.

Liebesknoten III 1281 Liebeskraut I 3 1 3 Liebeskreiskuchen V I 106 Liebeskuchen V 683^ Liebeskuß V 842^ Liebesleute: Abendstern I 59fanschneiden des Lebkuchens V 990 f. s. a. Liebe

Liebesorakel II 348, 451, 549» 574f-> 595» 619, i 3 i 4 ; I V 5 6 8 f . ; V I 1694; V I I 1661; V I I I 260, 1487fr., 1503, 1754. 1 758; I X 236, 280; I X N. 373 Alphabet I 17 Apfel I 5 1 3 ^ Barbarazweig I 909 Bartholomäus I 934 Baum, I 957 Besenritt I 1150 Birnbaum I 1341 Blume I 1433 Brot anschneiden I 458 —, drei Bissen I 1346 Eierschalen I I 694 b. d. Ernte I I 941 Fastnacht I I 1261 Fetthenne I I 1387 fließ. Wasser I I 1689 Flockenblume II 1630 f. Friedhofserde I I I g6f. Funkensonntag I I l 2 i 3 f . Gans I I I 293 Gebäck I I I 327 Gebetbuch I I I 37of. Gesangbuch I I I 716 Getreide V I I 409 Gräser I I I 1 1 1 8 , i i 2 o f . greifen I I I H3of. Hafer I I I i302f. Handschlag I I I 1402 f. Hartheu I I I 1489 Haselnuß I I I i534f. Hemd I I I I7igf. Hirtentäschchen I V 139 Holunder IV 266 horchen IV 318fr. Johanni IV 7ogf. Johannisblut I I I 1298 Käfer V I I I 923 Kaffee IV gogf. Karfreitag IV gg7 Käse IV 1060 Katharinentag I V 1083 Katze IV 1107 f. kehren IV 1284 f.; V I II 1349

Liebesknoten—Liebeszauber

217

Kesselhaken I V 1272 Klatschmohn I V 1444^ klopfen I V 1541 Knabenkraut IV 1560 f. Kornblume V 24g Kranz V 401; V I I 1702 Kriechenpflaume V 564 Kuchen V 674 f. Kugel V 756 laufen I I I 447 Leinsamen V 1 ig6f. Lichterschwimmen I V 1248; V 1261 Lichtmeß V 1268f. Löwenzahn V 1438 Lucientag V 1444 Maitag V 1548 Marguerite 1 X 8 1 7 Marienkäfer V i6gg Matthiasnacht V 1870 Michaeli V I 237 Mohn V I 451 Mond V I 487, 530 Nadel V I 921 — u. Stein V I g23 nähen I V i4gsf. Nasenbluten V I I g8g Neujahr V I 104g neunerlei Holz V I 1061 — Kräuter V I 1065 Nußschale I X 77 Obstbaum V I 1 1 7 5 f. Ofen V I 1 ig6 Ostern V I 1351 Pfannkuchen V I 1557 Pflaumenbaum V I 1 7 1 7 Raindelhorchen I I I 1 1 5 5 Rauch IV g75 Reste I X N. 505 Rübe V I I 84of. Schlüsselblume V I I 1230 Schürze V I I 1370 schütteln V I I 1382 f. Sedum Teluphium I 1484 See V I I 1564 Semmel V I I μ 646 Semmelbeißen I 1023 Spiegel I X N. 558, 5 5 9 f . Stäbchen V 1365 Stefanswasser V I I I 436 Stein V I I I 388 Tanne V I I I 666 Tausendgüldenkraut V I I I 712 Vergißmeinnicht V I I I 156g Vierklee V I 141 Vorbereitung IV 1 4 1 3 Wecken I X 2 1 3

Weihnachtsumgang V I I 1 4 3 Zwiebel V 599 s. a. Liebe, Liebeszauber, Orakel u. Einzelartikel Liebespfand: Anschnitt d. Kletzenbrotes I 1342

Liebessegen III 1695 fr.; V

1276 ff., 1667 Abendstern I 62 nachsehen V I 768 Liebestrank I 5245 V 1284^, i2g8; V I 26g, 270; V I I I 1112, n i 5 f .

Liebesvogel V 1699 Liebeswurm IX 851 Liebeszauber II 49g, 629; I I I 786; V 195, 1279ff.; V I I I 765, 1561, 1665 Abendmahl I 46 Abwasch-Wasser V I I I 964 Achsel V I I 6g5 AI I 237 Angla I 436 Apfel I 512 fr. Ameisenhaufen I 362 Ärmel I 580 f. Arsenik I 601 backen I 775 Basilius I g37 Beifuß I 1007 Beifußkohle I 100g Beschwörung I 1 1 1 3 Betonie I 1 1 8 1 Bibernelle I 1224 Bildzauber I I2g4f. Blut V I I I 626 — trinken I 1436 Bock I X g 2 5 Branntwein I 1504 Brennessel I 1556 Brot I i635f., 1645 — kneten I I 84g Eberreis II 527f. Ei u. Feuer I I 1440 Engelwurz II 841 Enzian I I 863 Eselskopf I I ioi7f. essen II 1054^ Faden II 11 i4f. — bunter II 120g Farnsamen I I 1222 Fett II 1380f. Fingernagel I I 1506f. Fisch II 1537 Fledermaus II 158g Fleisch II 1616 Frauenmilch V I 277 Freitagssegen I I I 6g

218 Frosch I I I 132f. Fuß III 228 Gebildbrot III 401 f. Georgstag III 655 Gesang I X N. 425 Gestohlenes V I I I 372f. Glas III 855 Haar I I I 1279fr.; VIII1556 Hahnenstein III 1345; V I I 1441 Hammel III 1368 Hand, verhüllte V I I I 1607 Hartheu III 1489 Hase III 1506 Hemd I I I i72of. Herz III 1801 Hinterer IV 67 Hirschkäfer IV 114 Honig IV 302 Huhn IV 456 kämmen IV 946 Kanthariden IV 966 Karfreitagsei IV 1001 Katzenhirn IV 1 1 1 6 Kehricht IV 1225 Klebkraut IV 1446^ Knabenkräuter IV 1539f., i556f· Knoten V 22 Krapfen V 432 Kreuzweg V 5 2 3 Kreuzzeichen V 540 Kröte V 614 Kuchen V 683f.; V I I I 212 Kuckucksfeder V 740 Kümmel V I I 1456 Kuß V 857 Lappen V 907 Leber V 982 Lebkuchen V 993 f. Liebstöckel V i 298 Maibaum V 1517 Mannstreu V 1577 Marzipan V 1742 f. Mauerraute V I 3 Maultrommel V I 4 Mausherz V I 57 Mausleber V I 33 Mehl V I 106f. — sieben V I I 1678 Mitternacht VI 439 Mond V I 508 Muskatnuß V I 692 Nacktheit V I 882 Nadel V I 925f., 932 Ohrenschmalz V I 1211 Osterei V I 1329 Osterwasser V I 1360

Liebeszauber—Lilie Pfahl V I 1549 Pfefferkuchen V I 1573 Pflanze V I I7i3f. Priesterbinde I 865 Rabenherz V I I 453 Raute V I I 547 Ring V I I 718 Ringelblume V I I 724 Rosmarin V I I 788 rote Farbe V I I 813 rufen V I I 849 Salbei V I I 895 Schachtelhalm V I I 969 Schlangenherz V I I 1153 Schlangenzunge V I I ii54f. Schlehdorn V I I 1204 schließen V I I 1221 Schlüsselbein d. Schafes V I I 974f. Schornstein I X N. 288 schreiben I X N. 314, 362 f. — mit Blut I X N. 329 Schuh V I I I322f. schütteln V I I 1382 Schwan V I I 1404 Schwein V I I i486f. Schwelle V I I 1528 Schweiß I 153 Seife V I I 1626 Semmel V I I 1644 Sieb V I I 1682 Sonnenblume V I I I 71 Sonnenröschen V I I I 73 Speise V I I I 2i3f.; I X N. 541 f. Sperling V I I I 252 f. Spinne V I I I 269 Stein V I I I 383 Strumpf V I I I 550 Suppe V I I I 613 Taschentuch V I I I 671 Tau V I I I 691 Taube V I I I 701 f. Teig V I I I 725 Tollkirsche V I I I 1012 Totenknochen V I I I 107.5 Totenzahn V I I I i i o i Uhr V I I I 1285 Vergißmeinnicht V I I I 1569 Vierklee IV 1449 f. Wachspuppe V I I 392 mit Wasser II i686f. Wegerich I X 2 24 f. Wegwarte I X 231 f. Wespennest I X 505 Wiesel I X 584 f. Wolfsteile IX 773f. Zaunrübe IX886f.

Zweig v. Bienenschwärmen I 1246 S. a. Sympathie, Zauber u. Einzelartikel Liebeszwang V 1293; V I 438; V I I 1597 Liebfrauen s. Maria Liebfrauenbettstroh 11199, III 1484,. 1489 Liebfrauenmilch I X N. 131 Liebfrauenfäden I 354 Liebhaber: Korb V 242, 243 f. Liebstöckel I 532f.; V 1293, 1297ff.; V I 1706 Lied: Ansingelied V I 1038 „Armer Kinder Lied" I 596fBachofenlieder I X 870 geistliches L. I X N. 482 Heischelied IX869f. Käferlied I X N. 453 Kinderlied IV i36of.; I X N. 452, 458 Kirchenlied IV 1414Γ Martinslied V 1722 Regenlied V I I 585 f. Rockenstubenlied V I I 759 Schmetterlings-L. V I I 1249, 1252 f. Schneckenlied I X N. 453 Sieb-L. V I I 1678 Spottlied auf Junggesellen I 344 Totenlied V I I I 1086 Trachtenlied V I I I 1102 Vertreibung d. Pest V I 1515 Volkslied I X N. 454 Wallfahrts-L. I X 69 der Wassergeister I X 156 Weihnachtslied I X N. 451 Wiegenlied d. Zwerge I X N. 462 s. a. singen Liechtenberg IX 548 Liechtenberger, J . s. Lichtenberger liegen: auf d. Gesicht III 765 — lassen: Brot I 1652 Lienert, St. V 1300 Liew e Keuken I 1614 Liftinae: Synode von L. V 1 9 1 Ligurius V 1440 Ligvarsel V I I I 1706 Lilie V 1300f.; V I 620, 1445; V I I 779, 1 1 7 1 ; V I I I 65, 1041, 1450, 1753, 1740

Lilie—Löffel blaue L. I 1383 Feuerlilie I 1409 mit Inschrift IX N. 301 Wasserlilie IX 134, 146 Wurzel der L. f. d. Bienenstock I 1242 s. a. Blume, Pflanze Liüenöl VI 1239; VII 833 Lilienwurzel IX 908 Lflin V 1303 Lilith (Dämonin) V 1302f.; VI 426, 780 Stein der L. IV 1210 Lilithsegen II 1462 Limes V 1304ff.; VII 775 Limus terrae VI 1396 Limentinus VII 1511 Linnen VIII 1054 s. a. Flachs, Leinwand Linde V 1306ff.; VI 1058, 1413; VII 1108; VIII 612; 1X452; IX N. 204, 205, 207, 208, 209, 237, 255, 514 d. Edigna II 558 Schatten IX N. 130 als Schicksalbaum IX 486; IX N. isof., 202 Schlachtenbaum IX N. 211 umtanzen VIII 1353 s. a. Baum Linden, Elsa, Weissagerin IX 3 7 6f.; IX N. 376 Lindenbast V 1193; IX 357 Lindenblüte VI 1569 Lindenholz IV 1413 Lindenschmied VIII 1123 Lindner, Michael, Prophet IX N. 368 Lindwurm I 497, 1055, 1678; II 155, 158, 387, 601, 602, 603; IV 1260; V 5 9 8f., 1632; VI 1506; VII 1004, 1429; VIII 797, 7995 IX 124; IX N. 571, 97 1 s. a. Drache links I 13, 145, 152, 33> 4*6> 581, 678, 697, 764, 878, 1014, 1021, 1175, 1243, 1326, 1394, 1439, 1462; III 1364, 1380, 1616, 1718, 1733;IV 235, 428, 475, 513, 793*"·, "63, 1473, 1489, 1501, 1531; V362, 548,614, 625,716, 878, 906, 1076; VI 123, 137, H3, 5o6f., 560, 57 8 ,

219

603, 692, 767, 817, 818, 972,973,1080, 1084,1211 1214, 1215, 1273, 1710; VII 519, 558, 641, 750, 791, 810, 953, 979, 981, 1031, 1085, i m , 1153, 1204, 1279, 1298, 1299, 1310, 1312, 1318, 1323, 1324, 1328, 1329, 1342, 1344, 1345, 1353, j 358, 1360, 1362, 1373, 1377, 1379,

I392>

1393,

1401»

1438, 1439, 1441, 1456, 1459, 1482, 1516, 1526, 1540, 1541, 1548, 1684, VIII 124, 135, 150, 193, 308, 309, 324, 33°, 340, 341, 365, 445, 488, 492, 523, 528, 548, 549, 553, 554, 559, 646, 668, 914, 917, 1013, 1048, 1293, 1305, 1322, 1324, 1327, 1377, 1606, 1607, 1610, 1611; IX 14, 35, 113, 182, 351, 448, 500, 591, 834, 943; IX N. 287,486, 549, 556, 806 Fuß III 22 7f. Hand III 1385^5 IX 660 Ohrenklingen VIII 1727 Schuh IX639 Wolfsfuß IX 774 s. a. rechts Linksmäher V 1489^ Linsen I 201, 1540, 1541, 1545; III 1437; IV 464, 4655 V 1309f.; VIII 183, 208; IX N. 398, 516, 925 versteinerte L. II 1707f. s. a. Bohne, Erbse, Hülsenfrüchte Linsengallen III 269 Linsensteine II 1707 Linzer Haube III 1549 Lippe V i3iof. blaue L. I 1369 s. a. Kuß, Mund Lippehner Recht VIII 1152 Lippenschnalzen VII 1264 Lippi-Läppeli (Gespenst) V 1311 Lisibach, Verena I 1479 Lisse, fingerabschneidende II 1481 Lissjungfer IX 187 Litania I 1350 Literamantie (Buchstabenwahrsagung) V 13 u

Literarische Weissagung s. Weissagung, literarische Lityerses I 1330 Liwbrot I 1606; VI 1036, 1050; IX 264 Ljeschi, Waldgeist VI 320; IX 639 loben I 130, 686, 1097, 1102, 1748511 16425 V 1311«.; VI 49, 313, 319, 622, 1386; VIII 330, 1514, I57I, 1575, 1588; IX N. 59809 ablecken (das Lob) V 996 den Toten 1. V 1061 Verbot des L. beim Backen I763 Lobensteiner Bittgesang I 1352 Lobtanz V 1316f.; IX N. 872 Loch VIII 669 im Brot I 7f., 459 Eingang f. d. Alp I 292 im Kuchen V 656 Sicherung gegen d. Alp I 298 im Trudenstein VIII 1174 in die Tür ein L. schneiden VIII 1195 Windlöcher IX 648 Wurmlöcher IX 844 s. a. Mauer Loch Ness IX N. 412, 414 Lockzauber IV 1164 fr. Musik VI 653, 654, 66of., 681 f. Lodder VIII 1283 Löffel I 297; II 1166; V 1317ff.; VI 137, 257, 1481 jVII 10085 VIII 526, 1481; VII 1008; VIII 526, 610 für die Apollonia I 552 mit geweihtem Dreikönigswachs V 1504 fallen lassen II 1044 gestohlener L. VIII 367 Hochzeits-L. VIII igof. aus Holunderholz IV 265; VI 294 Kamm u. L. IV 945 zum Knödelrühren IV 1550 Kochlöffel V 6if. als Patengeschenk III 718, 800 Schöpflöffel VI 122 silberner L. V 628 bei Tisch II 1044

220 Totenlöffel f. Fruchtbarkeitszauber I 163 v. Weihnachtskohl I X N. 518 s. a. Einzelartikel Löffelholen V 131g Löffelorakel V I 366 L o g a r i t h m o m a n t i e V 1323 Loge d. Freimaurer III 29f. Lohdats IX 8g Lohengrin V I 961 Lohjungfern V I I 862; IX 58; I X N. 970 Lohn VIII 1136 f. Almosen I 275 f. Besprechen I 1163 f. Braukesselleihen I 1259 Brot I 1617 f. Gesundbeten III 773 f. Hebamme III 1602 d. Hirten IV 136 f. Irrlicht IV 783 Kehricht IV 1237 f. Leichensingen V iog4 f. d. Leichenträger V 1139 f. Töten d. Maulwurfsgrille V I 27f. f. nähen des 1. Kleides TV 1318 Scheinlohn V I I 1024 schmutziger L. I X 155, 157 f. d. Wilden I X N. 973, g76 f. Zwerge I X N. iog6f. — Fuhrmann I X N. 1103 s. a. Belohnung Loki I 1055, 1447; II 1391; III 146, 725, 942t, 955, 1259; IV 179 f·; V 869, 1323f., 1471; V I 382, 565, 743, 1606;VII 799, 970, 1307; VIII 176, 270, 283, 572, 801, 832; IX 631; I X N. 242 Adler I 187 Erdbeben I 656 als Fliege II 1626 Lachs I 650; V 884 Milchopfer V I 355 Wolfsgezücht des L. IX 742 Wolke als Schuh IX 804 Lokrer: Menschenopfer II g66f. Lolch V I 1169; V I I I 1376 Löli V 1799 Lolla V 1324f. Longinus V 457, 485, 638, 1326f.

Löffel—Lostage Longinussegen I 717; II 83, 85, 427; V 1327ff. Looskuechel I i5oof. Lorbeer IV 1091; V 423, 1349ff.; V I 1254; V I I 790, 1496; V I I I 1188, 1633; IX 231 brennender L. als Orakel II 172 f. Lorbeerblatt I 1265, 1516; V I I 455, 497, 946; IX 500, 773; I X N. 331.363 Lorbeerkranz IV 1093; V 600 L o r b e e r - ö l V I 1238; V I I I 485 Lorelei V I I 873 Lorenz I1497 s. a. Laurentius Lorenztag: Kohlen graben V75 Loreto V 1351 Lorettobild V I 1722 — g l ö c k c h e n V 939; V I I I 452 — h ä u b c h e n VIII443, 1602 — k e r z e V 1245, 1351 — s c h ä l c h e n II 1726 Lorgg s. Kröte Lork III 128; V 631 Lorschet" B i e n e n s e g e n I 1253 Los III 1040; V 1351 fif. Losbücher III 641, 646, 896f.; V 1371, 1377, 1384, 1386fif. löschen: Blitzbrand I 1421 f. Lampe V 894 f. Lösegeld V 1402 Lösegroschen VI 964 losen IV 280, 281, 318, 554; V i35iff., i387f.; VI 1263, 1282, 1694; V I I I 967 f-> 1503, 1759 Alphabet I 17 f. Apostel los I 553 Augen verbinden I 700 Besen I 1135 Besenritt I 1150 Bibel I 1216 f. Bierbrauerin I 1517 blaue Lappen I 1375 Bohne I1474 d. Mädchen an Kirchweih IV 1424 Kreis V 469 Mailehen V 1537 Pfeil I 1027f.

Reihenschank I 1266 Ritualmord VII 734 Schlüssel I X N. 396 fr. Vorschau V I I I 1729 s. a. Losnächte, Lostage, Orakel l ö s e n I 20, 1324,1325, 1329Γ; III 357. 43°J i2ioff.; I V 1165; V 1401; V I I 1309, i344f., 1368 f., 1454; V I I I 557, 581,587. 1307, 1368; I X 17, 35, 41, 106; I X N. 992 den Gebannten I 877 Petri Stuhlfeier V I 1534 vom Schlegel I X N. 255 Schnalle u. Knoten V I 137 Schürzenband V I I 1379 s. a. Knoten Losengehen II 1323 Losenpflnztag IV 1546 Loskauf 1401 f. loskaufen: vom Bindebrief I 1324 f. Losküchel V 149g Loskuchen V I 1558 Löskuchlein VII 1504 Loskugel V 756 Losnächte V 1402 fr.; V I 769; V I I 531 Andreasnacht I 398 Fenster II 1337 Luciennacht V 1443 Mütternacht V I 705 Schuhwerfen VII 1355 L o s o r a k e l g e d i c h t e I X N. 328 Loesselnächte II 451 L o s s t ä b c h e n IX N. 330, 371 Losstunde VIII 568 Lostäfelchen V i37of. Lostage I 950; II 1281 f.; III 900; IV 597; V 1389, 1405fr.; V I 1270; V I I 1056, I652;VIII 568; I X 304, 761 f., 892, 980, 990 Adalbertstag I 164 Annentag I 451 Aposteltag I 553 im August I 723 Barbaratag I 906 i. Herbst III 1753 Jakobi IV 623 Januar IV 633 Juni IV 898 Katharinentag IV 1082 Laurentius V 930 Lichtmeß V I268f.

Lostage—Lunge Mariä Himmelfahrt V 1679 — Verkündigung V 1689 Markustag V 1703 Martini V 1712 Michaeli VI 237 November VI 1156 Oktober VI 1237 Oswaldtag IX 55 Silvester VI 1030 Sonnenschein VIII 47 Wettervoraussage IX 539 s. a. losen, Losnächte, Orakel, Unglückstage Lösezauber III 357, 430 Kauf u. Verkauf IV 1165 Lotos: Schatten IX N. 131 Lots Weib VIII 22, 24 Lotter, Sophia, Prophetin IX N. 81 Lotterie V 1352, 1425fr.; VIII u 6, 675, 765, 1031, 1052, 1053, 1092, 1285, 1443

Bahrziehen VI 880 Barbarazweig IX N. 958 Bohnen vergraben I 1472 Friedhofserde III 96 Knödelkochen IV 1550 Pantaleon VI 1386 Pilz-Orakel VII 32 Spinne VIII 274 Stein-Zauber VIII 389 spielen mit Witwen und Waisen IX 680 Traum IX N. 703 Wöchnerin um den Friedhof tragen IX 714 Zwiebelorakel IX 967 s. a. Glücksnummer, Spiel Lourdes V 143if.; VII 571 Lousküchel IX 50 Löwe V 1432ff.; VIII 795, 814, 831, 834, 843, 928, 944» 945. 1386, i635f. 1639 f. — u. Einhorn II 708 Löwenbär VIII 1646 Löwenmaul V 1436^; VI 1706 Löwenpferd VIII 829 Löwenzahn I >196; V 1437fr.; VI 1063, 1064; VII 621, VIII 188, 749; IX228 Kette aus L. VIII 1351 s. a. Sonnenwirbel

Lübbe, der gute I 1491 Lubieniecki, Stanislaus V "5 Luchs V i44of.; VII 1387; VIII 834, 842, 873, 883, 1365 Luchsstein I 1026, 1092, V 1440 Lucia I 866; V i442f.; VI 1185; IX 13; IX N. 923 Luciatag s. Lucientag Luciabissen VIII 144 Lucia-Maiskuchen VIII184 Lucienhochzeit VIII 180 Luciennacht VI 705 Lucienschein I 710; V 1442, 1444; IX 944 Lucientag V 841, 1443; VI 74, 1269; VII 530; VIII 85, 640; IX N. 145, 507, 929 Besuch, fortgehender I 745f· Bier I 1273 Maiskuchen V 1542 Lucidarius VIII 818 Ludak IX 89 Ludanus II 731 Ludki IX N. 1049 Ludus draconis II 375 Ludwig v. Thüringen: Höllenqualen des IV 217Γ Luft: Atmosphäre I 666f. blasen I 1354f. hauchen I i354f. Mauern aus L. VIII 1670f. Reiterkampf i. d. L. VII 689 s. a. Atmosphäre, Luftfahrt, Wind Luftadern II 702 Lüftelberg, Wallfahrtskloster IX 13 lüften: der Betten I 1201 Luftentrückung VII 878 s. a. Luftfahrt, Mantelfahrt Lufterscheinungen s. Abendrot, Blutregen, Meteor, Nordlicht, Sternschnuppen usw. Luftfahrt II 1657fr.; I V 8 n ; V 788, 939, 1002, 1612; VI igsf., 1627; VII 588, 878f.; VII 878, 1306f.; VIII 1088, 1663; IX 39, 65; IX N. 929, 994 Flugsalbe II 1676^ d. Hexe VII 625; IX N. 475

221 masca V 1760 des Priesters VII 3igf. in d. Schüssel IX N. 400 mit d. Schürze VII 1379 d. Zwerge IX N. 1047, 1103 s. a. Mantelfahrt Lüfthildis V 1448 f.; VI 1213; IX i3f. Luftnadel V 1230 Luftspiegelungen V 1446^ Luftwahrsagung s. Aeromantie Luftweg IX 217 Luftzug V i447f. lügen III 3 0 0 ^ 8 3 9 , 1450fr.; VI 206; VII28; VIII471, 1325f· beim Garnkochen IX 358 Blasen im Wäschewasser als Folge der L. IV 1512 beim Bohnenstecken I 1471 beim Säen v. Petersilie VI 1527 Lügenblatt IX 225 Lügengarbe V i452f. Lügenstein I 661 Luitpertus V 1454 Lukas, Evangelist V I454f. Lukaszettel II 1056; V 761; IX N. 322, 348 Lullius, Goldmacher III 935 Lumpen VI 1699; VIII 365^ 366, VIII 368, 370, 372, 992 beim Flachssäen V 1182 Kleid IV i47gf. an d. Obstbaum hängen Vi 1170; IX N. 895 verpflöcken d. Pest VI 1515 s. a. Lappen Lumpenglöcklein I 37 Lumpenheben I I I 88gf. Lumpenkleid V i78of. Lumpenpuppe I 137 Lunare VII 55f.; IX N. 596 fr. Lunaria I 1051; VI 1713 s. a. Mondraute Lüneburger Heide: abbeißen der Fingernägel I 10 Gliederreißen abbinden I 13 Lunge V 1455fr., VI 1182 des Esels II 1007 des Fuchses III i93f.; VII 832 d. Hasen III 1523^ Kalbslunge IV 921; VII 1438

222 des Lammes V 892 des Löwen V 1434 Schafslunge VII 981 Schweinelunge VII 1495 Taubenlunge VIII 701 Widderlunge IX 558 Wildschweinlunge IX 627 Wolfslunge IX 777 Ziegenlunge IX 904 s. a. Eingeweide Lungenkrankheit VI 108; VIII 714 Goldfisch III 931 Honig IV 306 Krebs als Heilmittel V 453 Kuhstall als heilender Ort V785 s. a. Krankheit, Lungenschwindsucht, Volksmedizin Lungensucht VIII 146, 1305 Lungenschwindsucht II 702 Rasenzauber VII 5o6f.

Lunge—Lyra s. a. Krankheit, Lungenkrankheit, Volksmedizin Lungenkraut IV 921, V 1463 Lungenwurst IX 867, 989 Lungin V 1459 lunula VII 1348 Luperealien II 1279, 1325; III 161; IV 1090; V 869; VI 871; VIII i250f., 1372, 1525, 1592; I X 239 Lupine V 420; VI 562, 1239; Lupus VIII 806 Lure IV 330; VI 636, 657 Lüsternheit: Wiesel IX 581 Lustnau V 1463 fr. Lustration V 1465fr. Asche I 61 if., 6x2 Tieropfer VIII 907 Luther, Martin IX N. 82, 743f· als Antichrist I 488 Paradies VI 1448 Regenbogen VII 5g6f. s. a. Konfession

Lutherische Hutbrummler VI 628 lutins VI 1638, 1663, 1671 Luttchen VI 254; IX N. 1021 Lüttgefastnacht VIII 579 Lutzenfastabend II 331 LutzlfrauV 1446 1797, 1813 Luxkraller II 1372 Luxmonat VI 1236 Luzerner Thurmbuch I. 1480 Luziennacht VII 530 Luzientag s. Lucientag Luzifer V i47of. Luziflecke V 1542 Lychnit I 192 LychnomantJe V 894,1471fr. Lycosthenes: Komet V 156fr. Lydos, Johannes Laurentius VIII 1435 Lydus VIII 651 Lykanthropie VIII 1646 s. a. Werwolf Lyra III 1466; VI 642

Μ Μ : auf Haselruten Μ. schreiben Ι Χ 8 5 3 Machandelbaum s. Wacholder Macht VI 1298 der Frau V I I I 1235^ d. Maria V 1670 Namensnennung VI 958 des Vaters V I I I i5iof. s. a. Kraft, Orenda Machtwurz I 1007 Madaun (Pflanze) V 1477f.; IX227 Mädchen: Herkunft VI 1716 Pflugziehen V I I 7 Regenmädchen V I I 581 f. Rotkehlchen als Μ. VII 836 Salz nachwerfen V I I 902 Spiegel meiden I X N. 567 uneheliches Μ. V I I I 1399 Teufel als Μ. VI 1656 Teufelsüberfall I X 931 Versteigerung I X N. 825 verzaubertes Μ. V I I I 666 Verwandlung in Pferd V I 1639 s. a. ledig Mädchenhemd III 1716 Schadenzauber I I I 1738 Mädchenmarkt IV 617 Mädchenweihe V 1005; V I gogf.; V I I iog8, 1099; V I I I 1223, 1233^ Milch VI 353 Made V 1478; VIII 737 s. a. Wurm Madelger II 863 s. a. Kreuzenzian Madenkraut VII 495 „Maderboanl" VII 1259 Madonna s. Maria Magd, Die briegische I X 364 Magdalenentag I 570; V 1187 Flachszauber V 1193 Mägdepalm VII 306 Magen II 702; III 1795; V 1460 des Auerhahns I 672

Fieber I I 1449 des Hasen I I I 1524 d. Huhnes IV 456; V I I 1536 Kalbsmagen IV 921 Kopfschmerz V 232, 234 Kröte im Μ. V 609 d. Kuh V 782 Pferdemagen VI 1605 Robben-M. V I I 743 Scharben-M. V I I iooof. Schweine-M. V I I 1495 Storchenmagen V I I I 505 d. Taube V I I I 699 Wolfsmagen I X 778 s. a. Bauch, Eingeweide Magenkrampf V I I I 342 Magenkrebs VI 274, 279 Magenschmerz V I I 517; I X 954 Magenwurm I X 847Γ Magie I 6gf.; V 817fr.; V I 1298, i 3 9 8f.; V I I I 623, i258f., i26of. Albertus Magnus I X if. Blutschande I i45if. Feuer II i38gff. flüstern II i6g7 Gesang I X N. 424 f. Musik VI 635fr. natürliche Μ. V 824^ Ritus V I I 73gf. rote Farbe V I I 8i2f. Schrift I X N. 313 fr. Theurgie VIII 75gf. Thot V I I I 76gf. s. a. Kunst, Zauberei Magierschule V I I I 12g Magnetstein V 1480f.; VI 288; V I I I 1448 Magnus (kathol. Heiliger) V 1481 ff.; V I I I 787, 1422, i 5 6 7 f . ; I X N. 319, 358 Stab VI 54 Magog II 8i6f. Magonia, Land V 1483; I X 807 Magschaft V I I I 1654 magulus (Zauberwort) V 1483f.

Mäha (Erntegottheit) V 1484, i486 mähen V 1484 ff. des Erntehahns V 2g5 nach SonnenuntergangVIII 41 verhindern des Μ. V 1488 s. a. Ernte, Getreide, Garbe Mäher V 1484 ff. Mahl V 1490 ff. s. a. essen, Gemüse, Mahlzeit, Nahrung, Speise usw. mahlen V 1507f.; VIII 1610 an Martini V 1713 Mahlzeit V 1490ff.; VIII 1005 Begräbnismahl I 977 auf d. Brücke I 1660 heiliges Μ. V 1494 Henkersmahl III 1746f. b. Hexensabbat I I I 1887 Löffel V 1320 f. d. Perhtentag VI 1480 d. Seelen V I 1425, 1426 d. Seligen VI 1447, 1453 s. a. essen, Nahrung Mähnebrot I 725; V 1507 Mahr I 26, 283, 289, 307, 703; III 1514, 1717; V 1508f.; VI 287, 320, 422, 778, 1409, 1637;VII 937, 1106, 1214, 1231, 1310, I3 11 » r433> i4 8 8, 1679, 1680, 1681; VIII 118, 800, 803, 820,827, 1191; I X 917; I X N. 2 4 2, 348, 846 Erlösung VI 408 fangen VIII 1182 Gesang I X N. Luftfahrt II 1667 Pferdemahr VI 1670t. weißes Almosen IX. N. 530 Wiesel I X 5 8 5 Mähre VI 1600 Mahrennest I 294 Mahrt s. Mahr

224

Mahrtenehe—Malediktion

Maibräutigam V 1524f. Mahrtenehe I 305 Maikranz V 388, 389 Maibusch I 1190 Mai V 1512ff.; VI 471 Mailehen I 339; III 213, Maibutter I 1751, 1753, 649, 1432; IV 1564; V baden I 813 1757. 1758; V I 1471 1521, 1526, 1537f.; V I I erster Μ. V I 899; V I I 12, s. a. Butter 564; V I I I 1503; I X 236; 904; V I I I 375; I X 221 Maiden V I 1599 I X N. 825 — Milchhexe-Abwehr Maien V I i960; V I I 332, s. a. Maikönig, -königin V I 327, 328 652; I X N. 585 Maimännchen V 1535 — Milchhexentag V I 309 d. Felder „maien" V I Mainauer Naturlehre V I — erster Rahm V I I 493 — Wasserguß I X 193 1374*"· 985 — Wind I X 654 geküchelte Κ . V I 1563 Malochs V 1549 Eselsmonat II 1017 Schlehdorn V I I 1202 Maipaar II 565; I X 186 Flurumgang I I 1677 f. Weihnachtsmaien I X N. s. a. Maibraut, Maikönig Höhlenfest IV 183 9" Mairegen V 1539f., i548f.; Regen-Orakel V I I 599 V I I 607 s. a. Mai, Maibaum Scheit-Butter V I I 1034 s. a. Regen Maiengehen V 920; I X 458 Wallfahrt I X 68 Mais V 1540f.; V I 92, 98, Maienstier V I I I 482 zwölfter Μ. V I I 1056 1028; V I I 433, 8i4f., Maientau I 823, 1640, 1726, s. a. Frühling, Maibaum, 1686 1733 Maifeier: Pfannkuchen V I Maifest, Maitag usw. Ofenzauber V I 1198 Maibad I 8i3f., 818 roter Μ. V I I 827 1558 s. a. Bad, baden als Tptenmahl IV 1053 Maifeld III 673; IV 606; V Maibaum I I I 164,649,1470; Maisingen V 1543; V I I I 26 1732 IV 600, 718, 739, 953, Maifest V I 1010 Maistange V I I I 1355 1422, 1564; V388f., 399, Maitag V 1542ff. Harlekin V i777f. 496, 962, 971, 1515«., alter Μ. V 1550 Kleidertausch IV 1517 1536, 1537; V I 649; V I I Hexen auf dem Blocksberg s. a. Mai, Maitag 12, 1000; V I I I 373f., Maifeuer V 1526f., 1538 I X 449 375» 663, 672f., 1 1 2 1 , Weinrebe I X 336 Pferdekopf V I 1667 1177, 1340, 1355, 1519, Maifisch V I I I 872 Weißdorn I X 446 1520; I X 29, 161, 193; Maigericht III 67of.; V I I s. a. Mai, Maibraut, -könig I X N. 396, 827, 921, usw. 693 Maiglöckchen V 1527f.;VII Maitanz IV 848 99° Maitau V 1550f.; V I I 622; 1283 Band I870 Tau von Μ. I X 357 V I I I 28, 78 Bieropfer I 1274 Maigraf III 148; V 1528f.; s. a. Tau Blockziehen I 1429 V I I I 1385 Maiwasser V 1553 Fahne am Μ. II 1121 Gewicht I I I 8 i 3 Brunnenritt I 1684 M a i w u r m IV 963; V 1554f. Kipfel IV 1396 s. a. Maikönig Maiwurz V I I 1364 Lammbaumlaufen V 890 Maigrafenfest III 1432 Maja I 557 Lärche I 1542 Maigrewe V 1529 Majoran I 137; V 1539; V I I Marterwerkzeuge Christi V Maihengst IV 112 700, 818, 1072, 1328, 1707 Maihochzeit III 167; IV 1390; I X N. 852 auf d. Mist VI 328 165 f. Majowanniten V I I I 6oof. auf d. neuen Haus I X N. Maikäfer I 1746; III 157; V Makarius V 1556 1003 f. 447, 1529ff., 1555; V I Makrele V 1556 schmücken IV 1297 322; V I I 965; V I I I 846, Makk rakk fenakk I 1642 umtanzen V I I I 1353 857» 865, 877, 896, 899; Mal s. Muttermal Weinflasche am Μ. IX 293 Malachias V I 1394 I X N. 453 s. a. Weihnachtsbaum Malachit I 702; V 1556f.; V I Milchopfer V I 354 Maibesen I 1131 1006, 1569; V I I 1291 Osterkalb V I 1337 Maiblume s. Maiglöckchen s. a. Schreckstein Maikerl V 1535 — große s. Weißwurz Maikönig V 3 9 2 ^ 1535f.; Malaga V 1557 Maibraut I 620, 1190, 1533; Malaiischer Kuß V 842 V I I 1026; V I I I 579 III 166, 167; V 1524ff.; Maikönigin III 166; V 393, Malaria II 1448, 1449 VI 229; I X 17 1535f„ 1537; V I I 853; Malchus V I I 1703 Band I870 Maldit, Maldix V 1558 I X 654; I X N. 825 suchen VIII 579 Malediktion V I I I 933fr. Rund tanz der Μ. II 418

Malediktion—Maräne s. a. verfluchen, verwünschen Malefizkreuz I 1303 Malefizwachs VII 1537 malen s. Bild Malleus maleficarum II 1548, 1838fr. Maltitz V 1558 Malve V 1558f.; VIII 508 krause Μ. I X 560 Malz V I 93 M a m a s V I I I 788 Mamertus I 1350; I I 741; V 1560; V I I 518 Mämilch V I 538 Mamlette V I I I 14 M a m m o n V 1560f. MamurlusVeturiusV 1728, 1729 M a m m u t II i72of. Man, Anna, Prophetin I X N. 82 Mana III 1655, 1660; VI 1295, 1297, 1299; VII 30if.; VIII 629, 630, 631 ff., 1036, 1469; I X N. 319 Heiligenschädel III 1678ε d. Tiere VI 725 Manati (Zauberwort) V 1562f. Manay (kabbalist. Wort) V 1564 Mandatbrot VI 1317 Mandel V 1564f.;VII 1672; i x 295 Marzipan V 1742 schreiben auf Μ. I X N. 331. 352 süße Μ. I 533 Mandelholz I X 711 Mandelkäse IV 1064 Mandelkuchen V 670 Manderlkalender IV 933 Mandilfari VIII 51 Mandragora I 3i2f., 1348; II 234, 602; III 1472; V I 461; V I I I 1011, 1012, 1013, 1014 s. a. Alraun Mangelholz I X 712 mangeln V 1565 Mangold V 1565f. Mangolt: Fischbuch II 1552 Manichäer I X 399 Manilius I X N. 597, 603, 607, 609, 693, 703, 707, 712

Manismus V 1566f.; V I 1295 Mann V 1569 ff. alter Μ. I 345 f. — Wind als a. Μ. I X 634 als Amme V I 254 Angang I 422; IV 1166 aus Brotteig I 1613 Ehemann als Wolf I X 792 eherner Μ. V I I I 1668 eierlegender Μ. I I 605 gesäugt von einer Frau V I 271 grauer Μ. V I 1507 halber M. I I I 1421 kleiner Μ. I 932 Korndämon V 2 52 f. Kreuz unter der Jacke V 480 im Mond I 799; I I 198, 1277; I I I 1187; I V 19, 786; V 73, 1573; V I 5ioff., 532, 1350; V I I 617; V I I I 110; I X N. 878 Pestmann V I i5o6f. schreibender Μ. I 1064 schwarzer Μ. IV 1368; V 583; V I 806, 1507; I X 617; I X N. 983, 993 singender Μ. I X N. 458 Vorrechte des Mannes d. Wöchnerin I X 707 wandernde Gebärmutter des Μ. I 850 weißer Μ. V I 807, 1507 Witwer I X 6 8 i f . s. a. Familie, Kraft usw Manna IV 8, 503; V 1573; V I 1421, 1451; I X N. 354 Mannbarkeit: Feststellen d. Μ. V 1857 Gürtel I I I 1222 Männegen V I I I 1413 Mannenkuchen V 689 Männer, glühende I I I 908 Männerbund I 1670; V 1751; V I I 1026 Männerhaus V 1005 Schmiede als Μ. I X N. 265 Männerhemd I I I 1716, 1723» I 73 I » !733> '743, 1905; I V 1316, 1491t, i507f., 1513 säen I I I 1741 s. a. Hemd Männerhose IV 404

225 Männerhut IV 532, 534f. s. a. Hut Männerkindbett II 803; III 7555 V 1573ff.; VIII 1325, 1508 Männerkleidung IV 1460, i5Q7f., 1512fr.; I X 705 Männerparadies V 1011 Männertreu I 1409; II 595 s. a. Ehrenpreis Mannheimer Zöpfe I X 950 Männlein, grünes V I I I 1262; I X N. 392, 10 Ii f. männlich V 1569ff. Mannskraft VI 1004 Mannstreu I 533; V 15 76 f. s. a. Ehrenpreis Mannus I I I 285, 725, 947, 948; V 1578; V I 148; I X N. 796 Mannweiblichkeit s. Zweigeschlechterwesen Mansfeldertaler I I I 598; I X N. 347 Mantel V 1578f.; V I I 1213; V I I I 1181 blauer Μ. I 1369 bleierner Μ. V I I 1339 Braut-M. V I I I 1598 brennender Μ. I X N. 311 Flugmantel V I I 879 des Harlekins V 1778 Jesu Μ. I 1372 f. Luftfahrt V I I 437 d. Maria I 1372; V 1645; V I I 1365 des Martin V 1708 roter Μ. V I I 645, 807, 823 schwarzer Μ. V I I 1442 des Teufels I 1372 Trauermantel V 1045; V I 11 1135, 1136 s. a. Kleid Mantelburg V 1589 Mantelfahrt I 168; II 1671; V 1591 ff. s. a. Luftfahrt Mantelflucht I X N. 828 Mantelkinder I I I 1223 Mantelrecht V 1590 Mantik s. Wahrsagung Manu V I 148 M a r s. Mahr M a r a V I 401 Marabu V I I 581 Marabutbäume V 909 Maräne V 1595f.

226 Marathon: Geisterschlacht III 547; VI 527; IX N. 230f. Marbas (Höllengeist) V 1596f. Marbuel (Dämon) V 1596, 1597 Märchen II 773fr.; V 1597ff., i6o 5 f.;VII 375; VIII 220 ff·, 811 f., 822 f., 1256 Mythus u. Μ. VI 746 Spiegel IX N. 561 f. Stern-M. IX N. 774f. Verhältnis zur Sage VII 86 iff. Marchtaler Fischrecht II 1567 Marcellus v. Bordeaux VII 1596, 1604, 1612 Empiricus VI 1705 Marcellussprüche II 438^ Marder V 1632f.; VII 514, 799. 1259; VIII 144, 885, 1385, 1523, 1740 Gurgel des M. f. d. Bienenstock I 1243 MardukVII 115fr., 1051Γ Mare VI 765, 861, 902; VII i473f· Mareieli VII 1558 Marentaken s. Mistel Margarete V 1634f.; VI 1053 Fliegen II 1622 schwarze Μ. VII 1434; IX 339 Margarethenkraut s. Schafgarbe Margaretentag VII 985; IX 81, 233 Kleid IV 1476 Margaritomantie (Perlenwahrsagung) IX 13 Marguerite IX 817 s. a. Wucherblume Marhphar VI 1677 Maria I 666f.; V 816, 1638ff.; VI 249, 251, 424, 770, 1480; VII 775, 778, 782, 895, 919, 923, 924, 935, 1156, 11975 1199, 1221, 1241, 1273, 1275, 1392, 1555, 1564, 1589, I59 1 , 1602, 1604, 1606; VIII 54, 58, 61, 186, 268, 392, 482, 541, 552, 608, 648, 741 f., 749, 758, 1184, 1446, 1584,

Marathon—Marktrecht 1586, 1618; IX 16, 806, 859, 860ff.; IX N. 506, 516 Bär als Tier d. Μ. I 899 Bekleidung I 1383 Bettstroh V 865; VI 1065; VII 419; VIII 545 Biene I 1254 unterm Birnbaum I 1340 Blutstropfen d. Μ. V 1440 — Empfängnis V 1671 f.; VI 1205 Frigga III 110 — Geburt V 1672f. — Heimsuchung V 1673 ff. — Himmelfahrt I 1046, V 1676 ff., IX 10 — Kräuterweihe V 440 ff. — Pfannkuchen VI 1559 — in d. Segen V 236, 1663 ff. Jerichorose IV 658 f. auf d. Kirschbaum IV 1425 f· Kartoffel IV 1025 im Kugelsegen V 767 — Lichtmeß V 1681 ff. Mantel V 1582 ff. Quendel VII 4igf. Reinigung II 1279 Schleier der Μ. VII 1212, 1214 Schnee-Fest V 1640 Tränen d. Μ. IX 317 — Traum V 1686f. trinken aus der Windenblüte IX 656 — Verkündigung V 1687f. weiße Kleider IX 356 Wetterbeschwörung IX 509 Maria Magdalena V 1684f. Mariazeller Rauch VIII 418 Marienbiß s. Weißwurz Marienblatt VIII 749 Marienblümchen V 186 χ ff. Mariendistel V 1690 Marien-Eiche II 647 Marienfäden I 354, 356; VI 1483 Mariengarn V 1650 Marienglas V 1690f.; VI 543 Mariengras III 81 Mariengürtel III 1225 Marienkäfer I 1762; III 931; IV 1083, 1356, 1358; V 783, 1662,

1691 ff.; VI 318, 599, 1314, 1409, 1483; VIII 54, 739. 857f·, 877, 878, 879. 890, 923, 1050 Buko I 1700 Milchopfer VI 354 Osterkalb VI 1336^ s. a. Goldkäfer, Sonnenkäfer Marienkult IV 842 Mariä Empfängnis V 1671 f. s. a. Maria Marienlänge V 1655, 1656 Marienmilch VI 249 Marienminne V 1702 Mariennessel I. 397; VIII 707 Marienröschen V 1273 s, a. Weinrose Mariensegen II 440 f. Mariensommer VIII 28 Marientag: Puppe VII 395 Samstag VII 921 Marientaler VIII 552, 658 Marientränen IV 1563 Marienweg VI 368, 372 Marienzwanziger VII1060; VIII 552 Mark (Land) III 1138 Mark (Knochen-M.) Entstehung d. Schlange VII 1120 Esels-Μ. II 1008 Kälbermark IV 921 Pferdemark VI 1645 Rehmark VII 619 Schafsmark VII 982 Schweine-M. VII 1495, 1498 Markasit III 780 s. a. Gesundheitsstein Markstein s. Grenzstein Marksvith I 1351 Markt I i7i2f.; IV 1136^ Brautmarkt I 1527 Dürkheimer Wurstmarkt IX 874 Käsmarkt IV 1056 Kehrverbot IV 1227 Kinderherkunft IV 1357 Kuchenmarkt V 672 Kußmarkt V 863 Spitze]markt IX 947 s. a. Kauf u. Verkauf Marktbrot I 1632 Marktfrau: Stundengebet VIII 566f. Marktrecht: Handschuh als Symbol III 1405

Marktschreier—Maske Marktschreier VIII 1402 Markungsumgang III 1150, 1152; V 170^ Markus V 1703 ff. Markustag VII 1059 Bittgang I 1353, 1354 pflügen VII 1 Schatten IX N. 141 Μarrant V 1502 Marrschloß VII 1216 Mars (Schlachtengott) III i 6 8 ; I V 3 6 3 f . , I X N . 182 Mars (Planet) VII 139ff., 271, 287, 290, 291; VIII 121 o, 1685 Deutsche Sammelkapitel des Mittelalters VII 167fr.

s. a. Planeten MarschäUe V 1706 Martagon VIII 1210 Märte V 1844; VI 861 marteaux b£nits VIII 402 Märtelswein V 1723 Märtensmännchen V 1711 Martensmant VI 1155 Marter: Haube III 1549 Marterbrot IV 992 Martergans V301 Marterl I 1303, 1304 Marterwerkzeuge Christi V 1706f. b. Dorsch II 361 im Karpfenkopf IV 1009 Märtesschifflich V 1721 Martha (kathol. Heilige) V 1707f. Märthöll IX 317 Martialis VII 1701 Martigen IX 64 Martin V 1708ff.; VII 646; VIII 397, 806, 887, 1325, 1386; IX 861; IXN.923, 1136 Mantel des Μ. V 1585 als Schimmelreiter IX 663 s. a. Vintler, H. Martin v. Arnberg IX N. 529; VIII 1664 Martin v. Bracara V 1715f. Martini V 1710, 171 if., 1843; VI 1156, 1270, 1080, 1504; VII 1645; VIII 1388 Eberkämpfe VIII 259 Hirtendingung IV 136 Gans III 290 Heischgang VI 1559

Körbetreiben V 241 Kuchenstehlen VI 1563 Lärmzauber V915 Martinshorn V 1720 Martinslied V 1722 Mühle VI 608, 615 Musikzauber VI 647 Schlehdorn holen VII 1203 Speise VIII 181 Verkauf IV 1183 Wein, neuer IX 294 wilder Ochsner IX N. 983 Martinianus VII 1703 Martinibretstellen V 1720 Martinlobtrinken V 1723 Martinsabendfeuer VIII 374 Martinsfeuer II 1112; III 512; V 1716f.; VII 469 Martinsgans V 1718f. Martinsgerte III 207^971, 1755; IX 4 s. a. Wacholder Martinsgestämpe IX N. 984 Martinshorn V 1720f.; VI 1674 Martinskorn VI 700 Martinslaible V 1720 Martinslied V 1722 Martinslöcher I 150 Martinsminne V 1722f. Martinsöl VI 1241 Martinstag s. Martini Martinsvogel V 1714, 1724f. Martinus s. Martin Martisstunde IX N. 553 Martius V 1727 Märtyrer VI i445f.; VII 674 im Paradies VI 1442 vierzig Μ. V 1725f., 1737 zehntausend Μ. V 1726 Marxbrötlein V 1741 Marxmonat I 555 März III 154, 158; IV 631; V 1726«.; VI 471 baden I 803, 810 Jaspis IV 634 Mehl VI 90 Nebel V I I I 1263 Rabe schießen VII 455 Schneewasser VII 1276 Wein trinken am ersten M. IX 294 Wetter IX 799 s. a. Frühling, Jahr, Monat

227 Märzenregen V 1739f. Märzenschnee V 1739f. Märzenwasser V 1739^ Märzfaden V 1735 Märzfeld IV 606; V 1732 Märzfeuer s. Feuer, März, Frühlingsfeuer Märzflecken s. Sommersprossen Märzglöcken V 1741 Märzhase III 1505, iso6f., 1520 s. a. Hase Marzipan V 1728, 1741ff.; VI 1053; IX N. 905 Märzkalb IV 918, 920 s. a. Kalb Marzopane V 1742 Märzkrähe s. Krähe Märzkraut V 1736 Märzkuh VIII 837f. Mäsä'lläh IX N. 727 Maske I 338, 896, 1191, 1429; II 1248, 1300; III 1427, 1819, 1836, 1911; IV 153, 953, 1545; V 1744ff.; VI 1026, 1484; VII 662, 856,1083, 1260, 1549; VIII 321, 590, 1063, 1100, 1379f., 1382, 1386, 1394, 1524» 1593» 1600, 1602, 1644^; IX N. 923, 978 mit Besen IV 1222Γ Bögg I 1466 bräutlen I 1536 Butz I 1763 Ghlungeri II 55 Erbsenbär II 885^ Fastnacht I 895; II 1252 Fischmaske II 1537 Fistemeier II 1570 Fritschi I X 6f. Heumütterli III i822f. Hirschmaske IV n6f. Hulkan IV 463 Huttierlaufen IV 546 Joh. d. Täufer IV 705 Johanni IV 718 Kinderschreck IV 1371 Klaubauf IV i445f. Kleidertausch IV 1516 komische Μ. V 1752 Kuhhaut V 788 b. Lärmumzügen IV 1 i3of. Mädchen als Kuh I 339 Nikolaus VI i093f Pudelmutter VII 382

228 „Rauhnacht" VII 530 Sack I X N. 118 Schauteufel VII 1021 Schemenlavifen VII 1040 Schimmelreiter VI 1629 schöne Μ. V 1792 Schreckmaske V 1791, 1792 Schwanz VII 1427^ Stampe VIII 356 Storch VIII 500, 507 Tierfell II 1325; VIII 813, 945fr. Tiertanz V I I I 862f. Uhu VIII 1289 Verbot V 198 Weihnacht I X N. 870, 892 masca V i758f., 1770 Mascotte I 143, 740; VII639 Masern V 1743f.; V I 627 Maserun VII 1537 Masigel II 1578 Massage s. drücken, streichen Massen-Suggestion VIII 596 massieren I 128 Mastbaum IX N. 158 Mastellen V 666 MastixVl293;VII 1497,1647 Mastixdistel V I 1239 Maß V 1852«. Achsel I 152 falsches Μ. V I 119 Knie IV 1570 Länge Christi V 899 f. Leichenmaß V 1091 f. Schuh VII 1346 Maßholder I 236 Maßliebchen V 186Iff. s. a. Gänseblümchen, Wucherblume Mate VI 703 Matemantie V 1864 Mater dolorosa (i. Dusenbach/Elsaß) II 1135 Matergabia V 654 Materialisation VIII 300fr. Maternus V 1864f.; IX N. 319 matreguna VIII 1012 Matriarchat s. Mutterrecht Matronalia V 1728 Matronen V 1865ff.; VI 1123; VII 670, 775 -Denkmal VII 1660 Prozession der Μ. I 920 Matrose: Patron Antonius I 506

Maske—Maus s. a. Schiff, Schiffer Matthäus V 1867 Matthias III 155; V 1867ff.; VII 1691; VIII 1745 Matthiasnacht II 1282; VII 1564; V I I I 308; I X N. 398 Geburt V I 785 Geisterseher V I 427 Heiratsorakel VII 979 Immergrün IV 675 Kranzorakel II 559 Orakel VII 23 Todesorakel V I 435 Matthiassommer I 354 Matthiastag VII 760, 997, 1158, 1686 Matz V 300 Matzen, d. Juden IV 815 Matzfotz V 302 Mauer III 1630, 1631; V I 1421, 1449, 1455 Alexanders d. Gr. Mauer gegen Gog u. Magog III 9" f ·» 9'7 Heidenmauer III 1642Γ um die Hölle IV igöf. v. Jericho IV 331 Limes V I304f. aus Luft VIII i67of. Menschenopfer V 957 um das Paradies VI 1444 Pest einmauern VI 1515 Mauerassel I 626, 628; VIII 8 7 6f„ 893 s. a. Assel Mauerpfeffer I 1484; IV 716; VI 1; IX 560 Mauerraute II 1216; VI 3; VIII 1125; IX 560, 561 Maulesel I 537; V I 3, 1645; VIII 865, 1023 Maulschelle VII 561 s. a. Ohrfeige „Maulsperre machen" VI 625 Maultasche V 1495; V I Maultier VI 3f.; VIII 921 Maultrommel VI 4, 653 Maultüchl VIII 1181 Maulwurf III 1242, 1253, 1379; V 456; VI 4ff., 617,1028; VII 519, 1454, 1525; VIII 40, 798, 805, 810, 865, 873, 874, 88t, 915, 957, 967, 823, 1051 Entstehung des Μ. V I 9

in der Hand sterben lassen IX855 Haut des Maulwurfs IV 1448 im Keller IV 1242 Pfote des Μ. IV 1135, 1160 sehen I 708 im Stall I X N. 594 Todes-Vorzeichen V I I I 994f· vertreiben VI 17 Maulwurfsgrille VI 23ff.; V I I I 805, 1051; IX 760, 850 Maulwurfshügel I 1320; VI 12, 14, 15t, 17, 19; VII 938; VIII 77 Knochen v. d. Ostermahlzeit VI 1325 Rasen ν. Μ. VII 501 Spielmann im Μ. I X N. 579 Wolf frißt Μ. I X 727 Maulwurfspfote : abbeißen I 10 Maurer VI 28f. Maurerbütte III 27 Mauritius VI 30f.; VII 646 Mauritiustag VI 30 Maus III 700, 1566; IV 1500; VI 31ff., 957, 1194, 1332; VII 1038; VIII 9, 263, 509, 534» 535, 571, 607, 643, 737, 790, 793, 794» 798, 802, 807, 809, 820, 827, 833, 835, 836, 837, 840, 842, 867, 882, 884,885,919, 1042, 1286, 1635; I X 15, 242, 580, 593» 594» 88°, 9 8 4ί I X N. 878 Auge als Amulett I 702 ausräuchern I X 915, 924 Entstehung VI 32, 37f. erste Garbe I X 48 Erntemaus V 301 Faden durch d. Augen der Maus ziehen I 13 Feindschaft mit d. alten Jungfer I 345 Fell als Heilmittel gegen Krebs V456 Fett der Μ. I 527 gebackene Μ. VI 49 gebratene Μ. I 1281 glückbringende Μ. VIII 116

Maus—Mehl Kakukakilla I V 913 Kopf V I I 816 — abbeißen I 10, 1197 — d. M. als Amulett I383 Kot als Heilmittel V 346 Krankheitsübertragung V I I 832 gegen Masern V 1743 Opfer f. d . Μ . I 591 Pest als Μ. V I 1505 im Pferdeschädel V I 1668 rote Μ. V I I I 977 Seelentier V 1568; V I 623; V I I I 1023 Skarbnik V I 400 Todesomen V I I I 995 töten V I I I 1050 vertreiben I I 547, 548, 876, i872f.; I I I 1744; IV 1231; V 184, 448; 528, V I 48fr., 490, 1581; V I I 465, 8 9 6 / 9 5 6 ; V I I I 41, 612, 1200, 1201, 1296f.; I X 6, 498, 714; I X N . 358 in d. T e n n e V 11 weiße Μ. V I I I 1446, 1759; IX 345 Zwerge als Μ. I X N. 1033 s. a. Fledermaus, Ratte, Spitzmaus

Medardus VI 54, 60, 63f.; V I I 518; V I I I 1200; I X N . 319, 358

Medardusnacht II 988 v . M e d e m , Anna, Weissagerin I X 377

Meditrinalia: Mostprobe I X

294 Medium: Kristallomantie V 581 des Beschwörers I 1115 s. a. Spiritismus

Mediumismus,

physikali-

scher V I I I 301

Medizin s. Volksmedizin Medizinmann V I I I 833^, 1255, 1602, 1629, 1645 Ekstase I I 750 Hundverkleidung V I I I

947 M a n a V I 1297 s. a. Zauberer

Meduse I 143, 688 M e e r VI 65ff.; V I I I 1546 rotes Μ. V I I 808 Wunder vor Weltende IV 881 s. a. Ebbe u. Flut, Meergeister, See, Wasser

Meeralant s. Meeräsche

Meeräsche VI 69 s. a. Fisch

Mäusebier I 1281 Mäusebussard I 1715fr. Mäusedreck IX 855 Mäusemachen VI 37Γ Mäusesegen VI 60f. Mäuseturm VI 46 Mausfleck VI 58 Mausholz I 1347 Mauskönig VIII 844 „Mausöhrlein III 1297

Meerauge VI 70 Meerbad I 842f. Meerbarbe s. Seebarbe Meerbersig VI 70 Meerblauling VI 70f. Meerbricke VI 1056 Meerdrache s. Wasserdrache Meerengel VI 71 Meeresleuchten III 1776^ Meeressabbath der Witwen

s. a. Habichtskraut Max s. Hax, pax, max

Meerfrau VI 67, 71; IX

Maxglaner Hexenzug VIII 1394

Maximinianus VII 1703 Maya VII 1045 Mayer, Asmus II 1081 M e c h t h i l d (kathol. Heilige) V I 62f.

Mechthildenkranz VI i3H

Medaille III 594; VI 63; V I I 1259; V I I I 13; I X 6 9 Kometenmedaille V 139 s. a. Amulett

I X 679 140

Meerfräulein VI 777 Meergeister VI 67. 7Iff. s. a. Secgcister

Meergrundel VIII 1149 Meerhirse s. Steinsame

Meerjunker VI 1570 Meerkalb s. Robbe

Meerkatze VI 1661 Meerkraut VI 327; VIII 418

Meerkuh (Zauberei) VI 73

Meerlinsen VI 312 s. a. Wasserlinsen

229

Meermann VI 67 Gesang I X N. 461

Meerminne IX 177 Meermutter IX 748 Meernabeln VI 974 Meerpfaff V I I I 477 Meerrabe I 1508 Meerrettich VI 73ff., 1349; i x 339

Meerschatten I 1508; VI 75 Meerscheißer VI 75 Meerschlange s. Seeschlange Meerschmied VI 1526 •Vieerschwamm V 607 Meerschweinchen VI 76; V I I 1509; V I I I 1185

Meersohle s. Seezunge Meerstein s. Koralle Meerwasser: Schaum VII 1020 f. Waschung IV 1087

Meerweib I 1371; VII 866; V I I I 827; I X N. 418

Meerwolf s. Seebarsch

Meerzwiebel VI 76f.; 345; V I I I 694; I X 9 6 8

Megalithbauten

VI

78f.;

V I I 651

Megenberg, K . s. Konrad v. Megenberg

Meginrad s. Meinrad

Mehl I 277, 278, 279, 1363, 1381; IV 306; VI 89ff., 1689, 1719, 1727; V I I 573>962,98i, 1495; V I I I 143, 182, 216, 219, 366, 373, 534, 626, 734, 1 0 6 1 > 1084, 1096, 1214, 1278; I X 262; I X N. 525, 529, 540 betteln um Μ. I 400 f. d. Feuer I X N. 534 Gerstenmehl VI 1239: IX 909 grünes Μ. V I I 537 Hafermehl V I 1159 Kehrmehl V I I 1466 Kernmehl I X N. 889 Liebcsorakel I I I ii3of. f. d. Luft I X N. 894 Maismehl V I 228 f. d. Milchhexe V I 337 an d. Nase I 7Üif. neues Μ. I 1614 f . d . Ofen VI 1191 als Opfer I X N. 538, 541; i x 43

230 Orakel I403 rütteln VII 860 Schrotmehl I 1239, 1242 als Seelenopfer I 269 sieben (durchsieben) VII 1678 als Totenopfer VI 608; IX 946; I X N. 538 Weissagung mit Mehl I 2 5 8f. f. d. Windsbraut VI 1716; IX N. 531 f. Zauberkuchen V 526 s. a. backen, Brei, Brot, Gebäck, Gebildbrot, Getreide, Mühle, Weißbrot, Weihnachtsbrot, Semmel, Wecken, Nahrungsmittel, Speise, Teig Mehlbeutel VIII 142 Mehlhund VI 625 Mehlmontag VI 559 Mehlmusbohnen VI 98 Mehlsack VI 110f.; I X N. ii7f. ausstäuben IX 646 versteinerter Μ. VIII 424 s. a. Sack Mehlschneiden VI 1293 Mehltau VI 851; VII 599; IX 760 Mehlweib VII 1549 Meidung: altes Weib I 326; IV 579 Amen I 365 Apfel I 518 Bohne IV 463, 464 Erdbeere VIII 1137 Fleisch II i6o6f. fluchen VII 1038 f. Fuchs III 188 Gelb III 580 Gottes Name III 986ff. Hebamme III 1595 Hirse IV 121 kämmen IV 949f. Kirsche VIII 1137 Kleid d. Wöchnerin IV '492 Kreuzweg V 525 Messer VI 195Γ Namen III 476; VIII 1030; IX N. 878 Rad VII 483^ Rasiermesser VII 51 of. schreiben IX N. 317 während d. Schwangerschaft VII 1417Γ

Mehl—Mensch Spiegel I X N. s66f. Stell IX N. 591 waschen u. kämmen IV 948 s. a. Tabu, Verbote Meineid I 50; II i486; III 1003t; IV 526; VI 11 Iff.; VII 562; VIII 393, 397; 483» 517, 1075, 1497, 1670; I X Ν. 8ι6 Brot I 1630 Geld III 621 hohler Stock IV 809 d. Juden IV 825 Löffel u. Kamm IV 945 d. Nonne VI 1117 Rockertweible VII 763 Sicherung vor Strafe VI 122 Wiesel als Rächer IX 585 Zauberknochen V 9 s. a. Eid, Gericht, Strafe Meinhart I 1060 Meinrad VI 123f. Melnradsstrützel VIII 561 Melnweken VI 234 Meinwerk V 1093 Meise III 585; VI 124f.; VIII 897, 1740 Meisenkönig VIII 845 Meißner Hungerrosen IX 251 Meister Hämmerlein III 1374» i37 6 f · — Ise II 1568 Meisterbienen I 1232 Meisterbrot V 1721 Meisterdieb II 198 Meisterwurz I 1629; VI 126f., 345, 1706; VII 809, 869, 1496, 1536 Mekka: Stein ν. Μ. VI 221 Mekkabrief IV 25 Melancholie II 752; VI i27f.; IX 848 Alraun I 316 blaues Blut I 1375 Lasurstein V 917 Pfauenfeder u. Quecksilber VI 1569 Melanchthon IX N. 743 f. Melampus II 755 Melanlppe VIII 572; IX N. ΙΟΙ Melchior (G. Μ. Β.) II 1; VI 128, 1651; IX 835 melden (sich) s. künden Meldine, Weissagerin IX 377 Melia I 462 Mellsch, Stephan, Prophet

I X N. 82 Melisse VI 128f. Melissenbier 11280 Melkeimer: d. Hexe VI 1059 Schürze im Μ. VII 1375 melken I 1382; III i863f.; IV 64, 1174; VI 129ff., 246; VII903, 1468; VIII 572, 1587^; IX 105 durchs Astloch I 630; VI 318» 347 aus d. Axt I 744 durch d. Besen VI 345, 347 in Eierschale VII 1533; IX N. 589 durch Epheukranz VI 333 Gerät melken VI 301 f. Kesselhaken — IV 1279 durch d. Kuhstein V 791, VI 344 Milchhexen VI 299f. niesen beim Μ. VI 1079 in d. Rasen m. VII 506 durch d. Ring VII 707 Salz als Schutz VII 905 Schadenzauber VII 973 aus d. Schürzenzipfel VI 1549 auf d. Stein m. VIII 385 durch d. Trauring VI 333, 350; VII 1256 Tuch VIII 1183 Unterrock-Zauber VII 752 s. a. Kuh, Milch Melker VI i3if., 134 Melkermus I 1542 Melkkübel VI 143f. Melklieder VIII 782 Melkschemel VI 351 d. Milchhexe VI 304 aus neunerlei Holz Vi 1062 Melksegen VI 135 Meltau VI 1509 Melusine I 1619; II 1287; VI 99, 100, 1191; VII 1658; VIII 1627, 1733; IX 147, 188, 638; IX N. 463. 52o, 525 Mendeltag VI 1317 Mene mene tekel I 1576 Menebrot I i 6 n f . ; III 883; V 1507 Mengelbrot VI 1317 Menhir IV 897; VI 78; VII 918 Mennig VI 144f. Mensch VI 145ff., 1396^ als Affe I 206

Mensch—Messer Alp als Μ. I 285, 288f. Alern I 324^ Angang I 420, 422 bergentrtrückt I 1058t Dekanmenschen IX N. 627 fr. Entstehung I 9555 Π 99^; VII 807 erster Μ. 1462 Körper V 318fr. Leben V 952fr. Lebensalter V 958f. Orakelspender V I 1267 als Reittier d. Dämonen VI 1637 Schatten IX N. 127 Schlange im Μ. VII 1127T., 1184 Tierkreisbilder IX N. 596fr., 61 iff. Urmensch I 465^ Ursprung I 460 fr. versteinerter Μ. I 652f. Wesensänderung VIII 1000 s. a. Altersklassen, Frau, Geburt, Kraft, Mann, Kind, Schöpfung usw. Menschenblut s. Blut, Menstruation Menschenfett II 1374fr., 1383^; V 1067 Kreuzermännchen V 508 s. a. Fett Menschenflelsch II 1601; VIII 226 s. a. Fleisch, Christenfleisch riechen, Menschenfresser Menschenfresser II 730, 1185, 1186; III 1134, 1872; V 1613; VI 151f.; VIII 1475; IX 162; IX N. 974, 1089, 1127 Menschengestalt VI 154f. Menschenhaut s. Haut Menschenherz s. Herz Menschenhirn s. Hirn Menschenknochen s. Knochen Menschenkopf s. Kopf Menschenkot s. Kot Menschenopfer I 228, 914, 1574, 1616; II 965, 966, 967, g68f., 977; III ^θ*"·. 1754; IV 38Γ, 598, 610; V 182, 568; VI 148, 156ff., 1009, 1016, 1519; I X 37, 180 f. d. Brunnen I 1682

f. d. Fluß II 1691 d. Freimaurer IV 1177 in Hungersnot IV 504 Kind IV 1361fr. f. Kirchenbau IV 1400 fr Regenzauber VII 580 s.a. Hinrichtung, Omophagie, Opfer Menschenraub I X N. 111 s. a. Wechselbalg Menschenschöpfung 3. Ahthropogonie Menstruation I 685, 1438; V I 134, 188, 259, 267, 270, 470, 845, 866; VII 539» 543. 632, 636, 780, 832, 833, 870, 914, 989, 1293, 1446, 1536, 1644; VIII 169, 204, 626, 719, 725, 748f., 1153, i " 5 » 1191, 1201, 1601, 1234, 1410, 1424, 1561, 1569; I X 310, 890, 902, 961; IX N. 393 Band I 872 Beifuß I 1008 Biene I 1229 Blutstein I 1456 Blutstillen I 1458 Brauverbot I 1516 Hemd III 1720, 1732, 1738, 1741, 1742; III 1743, 1744 Kelch IV 1240 Liebeszauber I 1436 Schmiedewasser IX N. 267 Spiegel meiden IX N. 570 unrein iogsf. Meotod VII 1055 Mephistopheles II 1271; IV 812; VI 174ff. s.a. Hölle, Teufel Meppelscher Hahn VIII 1388 Merkur (Planet) VI 1396; VII 21 iff., 270, 271, 273» 275, 277, 28gf., 291; IX N. 297 Deutsche Sammelkapitel des Μ . Α. V I I 2 4 3 f r .

s. a. Planeten Merlin IV 6 9 5 ; IX 4 2 8 , 4 5 0 Mermerolt VI 182 Mermeut (Wetterdämon) VI 1S2; IX528 Meroveus VIII 482 Merseburger Zaubersprüche I 387; VI 182f.;

231 VII 1583, 1586, 1587, 1609, 1611, 1612fr.; VIII 1147, 1148, 1617 Merten, dürrer IX 378 Mertesköpfe V 1840 Meßbuch: fächeln mit d. M. 11358 M e s s e n 1357; VI 187f.;VII 782f., 1217 erste Μ. VII 331 ff. Geister-M. III 535f.; VI 779 gregorianische M. III 1127 Jägermesse IV 591 Karfreitag IV 999 lesen d. Μ. VI 234 Longinusmesse V 1337 Marienmesse V 1658 Mordmesse IX N. 818 Narrenmesse V 183 if. Pfannkuchen backen während der Μ. VI 1563 über d. Rasenstück VII 498 über Rattengebet VII 518 Schauermesse I 1353 schwarze Μ. IV 1362; VI 188 — Hummel als Hostie IV 469 Totenmesse VII 324/. über Vierklee M. lesen IV i45of.

Votiv-M. VIII 1761 Wandlung IX 87 s. a. Gottesdienst, katholisch, Kirche m e s s e n I 1165; V 1852ff.; VIII 342, 557, 1590 Faden V 18 Getreide messen VI 1280 Gürtel III 1227 Kind IV 1493 Kopf V I 1208 Korn VIII 738 Kuhhaut als Landmaß V 786 Leichenmaß VIII 372 Neugeborenes IV 1318 Obstbaum IX 815 Wasser VI 1286; VIII 738f.;IX 119, i7of., 176, 323 Zaun IX N. 1001 s. a. Maß Messer I 40, 145, 159, 269, 1619, 1645, 1688, 1739, 1740;III 675,809, 1713; IV 4, 436, 942; V 52,

232 65, 483, 1493; V I 189ff., 300, 301, 302, 438; V I I 1008, 1251, 1440, 1445, VIII 803, 903, 954, 1004, io78f., 1192, 1207, 1333; I X 113, 195, 280f.; I X N. 150, 398, 586, 807, 941, 1072 Alp-Abwehr I 2g8f. altes Μ. IX 468 im Backtrog I 778, 795 im Baum IX 52 Beulen-Heilung I 1202 Bilwis-Abwehr I 1320 — Messer am Fuß des I 1321 Blutstillen I 1459; V I 960 Bräutigamsmesser I X N. 806 ins Brot stecken I 1102, 1644, 1652, 1654, 1627, 1642; V I 1049; V I I 1645, 1646 Brotmesser I 452, 1242, 1658 Dreikreuzmesser V I 341, 861; VII 1520 in d. Erde stecken VII 1354 im Flachsfeld V 1193 Gabel u. M. III 1313; V I 1054; I X N. 535 d. Geister V 649Γ Häckselmesser V I 1033 auf den Herd legen VIII 445 Hexenmesser I X N. 933 Hirschhorn IV 107 f. Kastration IV 1072 ins Knie stoßen V I 1019 kreuzweis legen V 530, 533; 1X975 Lawinen-Abwehr V 951 im Lebkuchen V 990, 991 Liebeszauber V i295f. im Melkeimer V I 137, 139 Messerrücken VIII 335 Metzgermesser VI 232 d. Milch stechen VI 341 nachts auf d. Tisch V I 788 des Nachtvolks IV 1571 Nägel abschneiden I I04f. neues Μ. IV 1159; VIII 1613; IX 834 d. Pfaffenkellnerin VI 1547 Rasiermesser VII 509fr. Regenbogen - Μ. VII 593 rostiges Μ. VI 1279 ins Salz stecken VII 914

Messer—Metzger schärfen VIII 328, 524 Schindmesser I 20; VI 626 silbernes Μ. VIII 1729 schleifen VIII 1422 in d. Schwelle stecken VII 1529 in Stallecke werfen I X N. 583 f. Stallorakel V I 1323 in Stallschwelle I X N. 590 aus Teig VIII 723 Themse-M. I X N. 363 auf d. Tisch I 595; II 1044; I X N. 507 Trudenmesser VII 1259 ind. Tür I 1177; VIII 1191 „über d. offene M. umziehen" VIII 404 wetzen VII 1414, 1528 in die Windsbraut werfen IX641 d. Zwerge I X N. 1057 s. a. Gabel, Schneidendes, Spitziges Messerspitze V I 20if. Messerwurf I 1155 Meßfaden II 1117 M e ß g e w a n d V I 188 grünes Μ. IV 1475 aus Leder V 997 M e s s i n g IV 207; VII 1262 Horn aus Μ. I 1757 Kamm IV 942f. auf d. Kummet V 810 Ohrring V I 1219 Totenkrone V 420 M e ß n e r s. Küster M e ß t u c h VIII 1180 M e t s. Meth M e t a l l e V I 2 0 7 f f . , 472, 787; VII 1426; I X 829, 836; I X N- 851 Abwehr I 159, 1099 Alchemie I 244fr. Antimon I 502f. beim Austrieb I 734 Beil VIII 403 Blei I 1387^ Electrum magicum Il762f. Geld III 59off. Hexen erkennen III 1903, 1909Γ. Kelch IV 1240 gegen Krampf V 374 Kugel V 75gf. Kupfer V 836fr. Messing VI 207 Milchgefaß VI 135

Nickel V I 1070 Pflug V I 1724 in d. Regenbogen werfen V I I 592 Ring VII 710 Sarg V I I 947 Schlüssel V I I 1224fr. Schmuck V I I 1255fr. schreiben auf Μ. I X N. 331 im Schuh VII 1314, 1329 Spiegel I X N. 548 fr. Sporn VIII 311 f. d. Toten V I057f. s. a. Erz u. d. Einzelartikel M e t a m o r p h o s e s. Verwandlung M e t a n V I 702 M e t a p h e r VI 21 Iff., 737 Metaphysik V I 730 Metatron (Zauberwort) VI 216f. M e t e m p s y c h o s e V I I I 820 Meteor II 1442; III 3; VI 217ff., 1496; V I I I 396, 416 s. a. Steinregen, Sternschnuppe Meteorologie: Hellmanns Ubersicht über Reynmans Wetterbüchlein IX 5i3 f · s. a. Wetter, Wetterglaube Meterkraut V I 702 M e t h II 750; V 921; VI 228, 267, 1453; V I I I 904, i m , 1155; I X N. 507, 884, 928 Methansel IV 759; VI 228 M e t h o d i u s s. Pseudo-Methodius Metonische Periode V I 1493 Metoposkopie VI 228 s. a. Physiognomie Metsik (Waldgeist) VIII1354 Metteier VIII 1201 Metten I 354Γ Mettenbrot I 1605, 1607. 1608; IX262 M e t t e n e r Codex I 1036Γ M e t t e n h e u VI 1650 M e t w u r s t IX 865, 866, 867, 869, 871, 872 M e t t r a m VI 701 Metzelsuppe VIII 613 M e t z g e r VI 229ff.; VII io8af., 1085; VIII 793, 1667 Bartholomäus I 934

Metzger—Milch Fastnachtsfeier I V 917 K o t z a u b e r V 334 Messer V I 197 P a t r o n Lukas V 1454 Schönbartlaufen V I I 1040 vom Wassermann e r w ü r g t

I 866 Metzgerstechen VII 699 Metzgete s. Schlachtfest Mevennus V 4 3 4 Mgyela VI 1651 Michael, Erzengel VI 232ff., 903, 1448; V I I 646, 9 1 9 ;

VIII

745,

1066,

1566,

1088

Scotus V I I 270

Michel VIII 1450 Michaeli III 1755; VI 235^;

V I 1270; V I I 687, 764, 1652; V I I I 737 Arbeitsverbot I 570 bannok V 672 Gebäck I I I 326; V I 234 Metzgertanz V I 231 schnellen I X N . 272 Speiseopfer I X N . 540 Tieropfer V I I I 910 versunkene Glocke V I 403 Viehkauf I V 1 1 3 7

Michaelsbrief VI 240 Michaelsminne VI 241f. s. a. Minnetrinken

Michaelspferd VI 1616 Michaelsweck IX 208 Michelsmonat VII 1650 Mickadrulle VIII 261 Midgard I 495; IV 1260; VI 1165; V Ü 281

1 1 8 5 ; I X N.

Mieder V 322

schließen V I 188 schwarzes Μ . V 1512

Miederfegen VI 1286 Miesmuschel VI 633 Mieter III 1557 s. a. H a u s

„Mierteskorf" VII 473 Miezeltanz V 780; VI 365 Milan IX 255 Milbe VI 242f. Milch I 27 if., 278, 279, 590, 1242, 1606, 1 6 3 3 ; I I 1258, 1647; I I I 652, i 2 0 4 f , 1277, »472, 154«; I V 295fr., 692; V 430, 773Γ, 1498; V I 58, 99, 103, 201, 202, 427, 758f., 786, 1054, 1338, 1427,

1443, 1 7 2 3 ; V I I 498, 701, 774, 1073, 1 1 2 8 , 1 1 3 9 , 1140, 1184, 1267, 1638, 1639, 1640, 1642, 1643, 1647, 1686; V I I I

40, 177, 182, 190, 193, 195, 216, 2 1 7 , 366, 379, 624, 644, 7 1 7 , 743, 780, 788, 840, 896, 1112, 1 1 4 3 , 1 1 9 3 , 1202, I2Iof., 1 4 1 3 , 1457, 1 5 5 7 , 1586, 1587, 1588; I X 52, 5 3 , 96, 247, 260, 298, 309; I X N. 143,514,516,524, 5 2 7> 528, 529, 530, 540, 887, 892

Aalschwanz z. Förderung I3 A b w e h r z a u b e r I 144 Allerseelen I 269 angerauchte Μ . I 299 April I 564 Augen-Behandlung I 694 ausgießen gegen Diebstahl I I 220 ausleihen V 1174 f. Bad I 834; I V 1 3 1 5 Bärenmilch I 887, 903; V I I I 1413 bedecken I 969 Behandlung d e r Μ . V I 292 behexte Μ . V 58 Biestmilch I 1239; V I 364^ blaue Μ . I 1373; V I 319, 337, 338f·; V I I 812 blutige Μ . I 1321, 1440 Brennesselzauber I 1553Γ Briestermilch V 779Γ Brot als Schutz I 1631 — hineinschneiden I 1638 Butter 1723fr. Buttermilch I 1726 dicke Μ . V I 275 Diebstahl d. Zwerge I X N. 1065

Dreckzauber V 338 enthexen I 395; I I 546, 875, 1 2 1 0 ; I V 439, 1125; 1307; V I I 8 5 6f.

entziehen V I 246 erste Μ . I 1382; I X N. 524 Eselsmilch I 834; II looOf.; V I 1 1 5 9 ; I X 558, 903 ins Feuer gießen I I 1424 Feuer löschen V I 28gf. aus d. Finger II 1489 Flachszauber V 1194 Frauenmilch IV 1156; V I

233 269^,363; V I I 700; V I I I 7 0 1 ; I X 557 F r e m d e r I I I 75f. Gegenzauber I I I 437 Geißmilch V I 1223 Gemsenmilch I I I 631 gerinnen d . Μ . V I 3i4f. ins Gesicht spritzen V I 356 gestohlene Μ . I 1734 Glockenläuten V 942 Glücksmilch V I 365 Gras als Schutz I I I 1115 guggern V 746 guter Heinrich I I I 1237 Haselwurz I I I 1 5 2 9 ^ 1544 aus d . H a u s geben I 404; I I I 50 f. d . Hausgeist I 230; IV765 f ü r die Hauskröte V 628 Hexerei I I I 1278 H i m m e l s - M . V I I I 683f. H o l u n d e r I V 262, 265 J o h a n n i I V 727, 726 J u n g f e r n m i l c h V 1500 f. K a l b I V 9 1 5 ; I X 785 Kaminfeger I V 941 K a r f r e i t a g I V 986Γ, 992 Käse I V 1029 fr. K a t h a r i n a I V 1077 K a u f v e r b o t I V 1179 Kehricht u. W i m p e r h a a r I 706

mit K n o b l a u c h V

1; I X

174, 856

vom Kobold gebracht V 43 kochen V 55 K o h l z a u b e r V 72 Krankheitsüberlragung auf d . H u n d I V 479 K r a n z z a u b e r V 398 Kreidezauber V 461 „ K r e u z Christi Milch g o ß " V 484Γ

Kreuzwegzauber V 526f. K u h m i l c h als Heilmittel V 784f. Leberblümchenzauber V 985 Leichenfingcr V 1041 als Leichenmahl V 1087 Libation V 1229 Muttermilch f. Liebcskuchen V 685 mit Liebstöckel V 1299 Lilienpulver V 1301 M a j o r a n V 1539 M a r i a auf d. Distel V 1690

234 f. d. Marienkäfer V 1696 Marienmilch V 1664 Mauerpfeffer VI 1 Muttermilch I 1098, 1177; IV 1365; VI 356; VII 594; V 682 (s. a. Frauenmilch Nimm mir nichts und Wiederkomm IX 564 f. d. Niß IX N. 523 f. d. Obstbaum VI 1170 aus des Pantaleon Haupt VI 1386 peitschen VI 1473 PerchtenmilchVI 363,1481 Pest-Opfer VI 427, 1518 Pferde-M. IX 15 PfingstmilchVI 1692; VIII 1162 Rahm VII 491fr. Rehmilch VII 619 Roggenmuhme V 267Γ rote Μ. V 773, 774; VI 334, 339» 340; VII 812, 835, 837» 838. 1030, 1530; IX 955; IX N. 1001 Rutenzauber I 1142 Salz IV 1146; VII 905 saure Μ. I 1421; VIII 183, 215 Schadenzauber V 563; VI 858 Schafmilch I 1241 Schlange, milchtrinkende VII 1176f. Schmetterling als Milchdieb VII 1246 von d. schwarzen Kuh VII 1438, 1441 Schweine-.M VlI 1496 in die Schwelle gießen VII 1528 seihen durch Sonnentau VIII 75 Semmelmilch IX 357 Spinne in d. Μ. VIII 278 Stahl II 721 Stehl-Zauber VIII 369^ Stutenmilch VI 1644, 1654; VIII 572, 575; IX 357; IX N. 181 Tischzauber VIII 956 verdecken VIII 1609 verhexte Μ. I 1335, 1348; VI 315; VII 1526 verkaufen IV 1172, 1184 Wasser in d. M. gießen IX 109

Milch—Minnetrinken Weißbrot u. Μ. IX 441 f. vom weißen Pferd I 527 für Wiesel IX 597 Wolfsmilch IX 773, 779 Wolkenbruch von Μ. V 3^9 Zauberschutz III 909 Ziegenmilch I 1241; VI 340, 355; VII 808; IX go6f. f. d. Zwerge IX N. 1070 s. a. Kuh, melken, Molke, Nahrungsmittel Milchbruder I 1451 Milchdrachen II 399; VI 303» 305» 320 Milchfrevel VI 252f. Milchhase III 1517; VI 321 Milchhexe III i863f., 1866; IV 1185; VI.253, 293«., 351, 461, 858, 900, 908; VII 491, 625, 973, 1442, 1530, 1607; VIII 543, 1076; IX N. 291, 491, 582 Rasenzauber VII 508 vertreiben III 1867; IX N. 589 „'s Milchkärle stürzen«« VI 1099 Milchkraut V 14775 V ! 130, 140 Milchmänner VI 134 Milchopfer II 979; VI 352ff. Milchpastillen VI 284 Milchpfennig III 975; IV M44f.; V 773; VI 267, 268 Milchprobe VI 279 Milchraub IX N. 111 Milchreis IX N. 506 Milchsauger VIII 838 Zaunkönig IX 881 Milchschelm I 720 Milchschorf I 728 Milchsee III 930; VI 275 Milchsegen IX 196 Milchsieb III 1282; VI 351 Milchstein III 256^, 1591 Milchstern VII 1704 Milchstraße I 1664; IV 1049; VI 94, 238, 252, 367ff., 1444; VII 10, 603, 774, i57if. Milchsuppen-Jägerli IX N. 1070 Milchtopf umstürzen VI 257 Milchzahn VI 55

ausreißen II 658 Mildenstein, Paulus IX N. 9« Militär: Befreiung v. M.Dienst VI 921, 943; IX N. 485 fr. Schlüssel VII 1225 Spinne-Zauber VIII 275 Steinzauber VIII 398 s. a. Heer, Krieg* Soldat militärfrei VII 1290; IX N. 485 ffMillefolium s. Schafgarbe Miller, G. VI 617; IX 378 Milz II 1618; VII 1582; IX 904, 905 des Esels II 1009 Ferkelmilz VI 1650 des Fohlens Ii 1701 Galle III 271 Hasen-M. III 1524 Pferdemilz VI 1647 Schweine-M. VII 1483 Verhärtung IX 912 weiße Μ. IX 341 s. a. Eingeweide Milzbrand VI 1084, 1149; IX N. 289 Milzlaster IX 906 Mime VI 210; IX N. 258 Miming VII 719 Mimir I 638; VI 743 Mimirsbrunenn I 1678 Mineralien VI 374f. Ministrant V 863; VII 326, 328 Rock VII 749 Minium VII 826 Minne VI 375ff. Minneburg V 1512 Minnetrinken II 805, 921; VII 639; VIII 1151, n6if. Johannisminne IV 745f. Benediktsminne I 1035 Bernhardsminne I 1089fr. Karlsminne IV 1006 Marienminne V 1702 Martini V 1713 Martinsminne V i722f. Michaelsminne VI 241 f. Sebastians-M. VII 1557; IX N. 402 Stephansminne VIII 428 fr. Ulrichs-M. VIII 1295, 1298 Urbansminne VIII 1498, 1500 s. a. Einzelartikel

Minomantie —Mitternacht Minomantie (Monatswahrsagung) VI 380 MInoriten IX 401 Minos VII 690 Minte IX854 Minute VI 380f. Minze VI 381; IX N. 852 grüne Μ. VI 51 Katzenminze IX 567 Mirakel: Caesarius v. Heisterbach II 12 s. a. Wunder Mirfral VI 72 Misael VI 704 Mischehe II 60 Mischtrank VIII 1113 Mischwesen VI 724t Mispel IX N. 493 Mißgeburt I 295; V 321; VII 1409, 1422; IX 392,

448, 693, 750

Mißgunst s. Neid Mißhandlung: d. Mahrt I 304f. Mispel s. Mistel Mist V 330fr.; VI 1181, 1182, 1514; VII 933, 1120, 1170, 1171; VIII 109, 536, 541, 715» 740, 778, 810, 1316, 1369, 1458, Ι 507. I534» i 6 4»; IX N. 593 f. d. Bienenstock I 1242 Bockmist IX 929 des Esels II 1009 fahren in d. Karwoche IV 1027 gestohlener Μ. VIII 370 als Heilmittel V 785; VII 607, 701; IX 906 Pferdemist VI 1641 f. Rabenmist VII 455 Rocken auf d. M. stellen VII 754 Salbei in d. M. legen VII 8 9 3 f. Sauerdorn in d. M. stecken VII 959 Schafmist IX 928 Schlachtmesser in d. M. stecken VII 1085 Schlehdorn auf d. Μ. VII

1202

im Schuh VII 1323 Schweinemist IX 91 für den Sterbenden VIII 447 Taubenmist VI 1645; IX

904 Vogelmist VIII i68if. s. a. Dünger, Kot Mistbaal I 1029 Mistel I 294, 298; IV 182; VI 381ff., 1366, 1706; VII 1117, 1521, 1537; VIII 1129, 1376, 1535; IX 335» 445, 823, 829, 830. 975; IX N. 852 f. d. Kuh VI 333 Kußzwang V 862f. Mistgabel I 1579; II 477; III 25if., 1468; IV 1283; VI 5 " . 532; VII 1521; VIII 1193; IX N. 583,

586

d. Eva II 1085 in d. Milch stecken VI 849 Misthaufen VII 929; VIII

664, 1122, 1315, 1352, 1353; IX 282

Bohne auf d. M. werfen I 1473 Flachs VI 1533 futtern d. Katze auf d. M. V 1545 Kehricht III 1220, 1225; IV 1229 Liebesorakel I 458 Lindenzweige im Μ. V

1307

Milch f. d. Pest VI 1518 spinnen auf d. Μ. VI 880 Spinnrocken auf d. V 1267 Strohhalm vom Μ. VI 626 als Symbol d. Hauswesens ' Π 471 Umgang um d. Μ. VI 850,

851

Mistkäfer VI 243, 393ff.; VIII 878 Misure 1865t Mitesser: I 789; II 758, 1445; VI 397; VIII 879, 895, IX 842, 850 Mitgift: Pelz VI 1477 s. a. Braut, Hochzeit Atithras I 492; IV 515 Mithridat (Gegengift) III 848; VI 397f. Mittag II 1047t; VI 398ff., 1271; VIII 34, 88, 115,

528, 564, 638, 641, 1265, 1460; IX 130, 163, 166; IX N. 158, 229, 230, 553, 849

gehörnter Μ. VI 416f.;

235 VIII 1182 Geisterwäsche IX 154 Heilzauber VI 903 Kornblume pflücken VI 973 „melken" VI 409 Pilatus VII 25 Spinne VIII 273 „treiben" VI 409 Zwergenbad I X N. 1054 Mittagdämon: Hund IV 499 Mittagessen II 1047t Mittagläuten VI 412f. gegen Kometeneinfluß V 137 Mittagsfrau II 1723, 1773; VI 416; VIII 1265; IX

N. 846, 1017

Mittagsgeist V 27of. Mittagsgespenst VI 405, 406,413,414ff.; IX 321; IX N. 137 Gesang IX N. 462 Mittagsmännchen VI 415t Mittagsmelken VI 129 Mittagsmutter VI 417 Mittagspause I 575 Mittagsteine IX N. 127 Mittelfinger II 1492t s. a. Finger Mitternacht I 1128; VI 418ff., 505; VI 771, 842,

847,848,849, 878, 1164, 1271; VII 537, 1267, 1425, 1468, 1537; VIII

308, 564,569,1052, 1726, IX 306, 313, 447, 637, 891, 892; IX N. 144, 486, 516, 553, 554, 557, 558, 559» 849, 997, 1076 Arbeit d. Zwerge IX N.

1083

Bannung VI 1196 Beschwörung VII 1233 blühender Rosmarin VII 790 Erlösung VI 408 Jahreswechsel VI 102 if. Liebeszauber VI 925t Liebesorakel VI 1061 Nasenzauber VI 971 Nebelfräulein VI 987 Rasier-Orakel VII 511 Raupen vertreiben VII 539 Schüsselorakel IX N. 327f. Spielmann auf d. Friedhof

236

Mitternacht—Mond

I X Ν. 578 Spuk auf d. Schlachtfeld I X N. 228f. s. a. Kreuzweg, Mond, Nacht, Orakel, Weihnacht usw. Mitternachtsgeist I 828 Mittfasten V 1203; VIII 89 s. a. Lätare Mittsommer IV 605; VI 439f., 656 Johannes d. Täufer IV704f. Mitsommerbraut V 399 Mittwinter VI 440; I X N. 866 Brot I 1605; IX 259 Mittwoch I 69; III 900, 902; VI 440ff.; VII 926, 927, 933, 1479, 1548; VIII 6 54, 655,860, 1432,1452; IX N. 1054 Arbeitsverbot I 573 buttern I 1749 Handel IV 1137 Hexensabbat VI 778 Hochzeit IV 166 kehren IV 1233 Kleid IV 1475 Knoblauch V 3 Kopfwäsche V 236 krummer Μ. VI 441 f.; IX 322, 334 Rüben säen VII 839 Verkauf IV 1183 Verrat des Judas IV 802 Viehverkauf IV 1164 Weizen säen IX 466 s. a. Tag, Tagewählerei, Woche Möbel rücken VIII 983 Mockel (Korndämon) V 299f.; VIII 1317 Mode VIII 1103 Model: Baba I 751 Schlange VII 1195 Modelger II 862fr. Möhm s. Korndämonen Mohn IV 169, 598; VI 278, 328, 329, 45Of., 607, 796, 819, 1329; IX Ν. 88 4 als Beigabe III 1094 gegen Geister III 500 f. Kapnomantie IV 978 auf d. Leichenweg streuen V 1.54

Milchhexen-Abwehr VI 31 ο f. d. Perhta IX 35 säen I 35

Mohnkuchen I 1545; VII 1645; VIII 183 Mohnmilch VII 1644 Mohnnudeln VI 1164 Mohnsemmel VII 1643 MohnstampeVII 1463; VIII 355 Mohnstritzel VI 1048; VIII 561, 562 Mohr VI 452f.; VIII 977, 1384 Möhre I 1033; V 777; VI 453ff.; VII 839; V I I I 182; I X N . 478 mit Korn gefüllt IV 1082 rohe Μ. I X 854 säen IV 831 Mohrenkönig VI 452 „ m o h s " (Speiseopfer) I X N. 541 Moira VII iosof. Molch VI 455 ff., IX 133 Biermolch I 1264 Kopf abbeißen I 1019 gegen Würmer IX 855 Molitzlaufen (Wettlauf) V j 460 möljebröd I X N. 887 Molke VI 272, 460ff.; VII 963, 1438; VIII 1413 Molkentöverschen VI 256, 294, 461 Mollenschart VI 1678 Molybdomantie (Blei-Wahrsagung) VI 462 Monat IV 594fr.; VI 465 ff. Albin I 243 April I 555fr. Januar IV 629 ff. Juli IV 836 Juni IV 8g6f. Kalender IV 92iff. M a i V 1512fr.

März V 1726fr. November VI 1155 fr. Oktober VI I235f. Schaltmonat VII 997 Schlachtmonat VII 1080 September VII 1650^ Unglückstage VIII I432f. Weibermonat IX 235fr. Wetterregel I 950 Wintermonat IX 663 Wolfsmonat IX 799 s. a. August, Dezember, Februar, Jahr, Jahreszeiten, Kalender Monatsgedichte VI 468

Monatssteine II 554; VI 472f. Achat I 152 Amethyst I 367 Beryll I 1108 Galcedon II 4 Diamant II 195 Granat III n i 2 f . Jaspis IV 634 Rubin VII 842 Saphir VII 942 Sardonyx VII 942 Smaragd VIII 20 Topas VIII 1016 Türkis VIII 1213 s. a. Edelstein Mönch VI 473ff.; VII 322; VIII 498, 1106, 1187, 1 357^-5 1425, 1426, i486; I X N. 332 Alchemie I 252 Angang IV1166 Badeschau I 798 Bergmönch I 1075 Franziskaner II 1731 grauer Μ. VI 174 Liebesverhältnis mit der Nonne VI 1116 Liebeszauber V 622 Name VI 963 Nonne u. M. als Eltern des Antichrist I 497 Speck I X N. 256 Steinmönch VIII 423 Verbreiter d. Höllenlegende IV 21 iff., 220 versteinerter Μ. I 653 f. Zwerge als Μ. I X N. i m s. a. Christentum, Exorzismus, Jesuit, Kapuziner, katholisch, Nonne, Priester usw. Mönchspfeifer I 538, 651 Mönchsrhabarber I 371 Mönchssamen I 538 Mond I 638, 639, 642; IV 363f.; V 596f., 3 4 6f., 645; VI 469,477 fr., 6 9 8f. 767,

795,

"θ2,

1424,

VII 6 2 f.,247ff., 271,277, 290, 476, 603, 608, 798, 819, 1261, 1556; VIII 32, 64, 147, 465, 541, 565» 794, 1 1 5 3 , 1199, 1328, 1388, 1647; IX 602, 889, 892, 894, 896, 924, 964 abnehmender Μ. I 596;

Mond—Montag IV 634; V I 202, 278, 347, 486f.; 495ff·» "84» 1700; v i i 33, 414, 914» 940, 1030, 1081, 1090, 1204, 1456, 1492, 1502, 1544; V I I I 124, 148, 382, 449f·» 665, 728, 746, 748, 1013, 1014, Ii 17, 1332,1364» 1431; I X 91, 234, 335, 447, 79 8 Adam u. Eva II 1085 Altschein IV 1305 anzünden V I I 884f. Beschwörung I 1128 besprechen I 1167 Betten mit Federn füllen I 1201 Binsen schneiden I 1333 Blumen säen I 1434 Deutsche Sammelkapitel V I I 259 ff. als Diebessonne II 235 Eber und Mond I X 616 Einfluß auf Farben II 1196 — Geburt III 1789 — d. Körper V 320 — Tiernachkommenschaft II 182 f. Elias II 783 Empfängnis II 809 Erbsen säen II 883 Erschaffung des Μ. VIII 6of. Fallsucht II 1171 Floh II 1633 Frau im Μ. I 1726, 1749 Gebet an d. Μ. V I 437 Geld III 603 Glückstage III 902 Haarschneiden I 105; III 1255 Hafer säen III 1301 Heilzauber III 64 Herr M. III 1792 Hühneraugen - Zauber IV 460 kämmen bei Mondschein IV 946 Karpfenhirn IV 1009 Kartoffelsetzen IV 1023 als Käse IV 1049 Kopftuch V 238 Kropfheilung V 605 Mann im Mond V 1573; V I 1350 Matthäus V 1867 Maus aus d. Μ. V I 32f. Meidung des M. während

d. Schwangerschaft V I 695f· Mondfinsternis s. d. Mondleute I 79gf. Mondwolf I X 739, 744 Morgenstern als Braut des Μ. I X i8f. Neugeborenes im M.Schein I 1196 Neumond V I 1700 offenes Grab im M.Schein I 982 säen u. pflanzen nach d. M. V I I I 1728 als Schäfer I X N. 768 Schriftzauber I X N. 372 i n d. S e g e n VI 534f. Seelenschiff V I I 1570 Selenomantie V I I 1633f. im Spiegel fangen I X N. 573 Spinnerin im Μ. I 657 f. Topas V I I I 1015 Tränen der Maria Magdalena V 1684 — des Mondes IX 318 Verbot des Messens bei abnehmendem Mond V 1855 Vollmond I X N. 988 Weizensaat IX 467 zunehmender Μ. I 1471; V I 209, 238,486f.,495fr.; V I I 505, 628, 688, 770, 1151, 1419, 1491, 1503; V I I I 146, 382, 385, 666, 688; IX 81, 220, 247, 465; I X N. 988 Zwerge als M.-Bewohner I X N. 1037 s. a. Mondschein, Mitternacht, Nacht, Tierkreisbilder u. Einzelartikel M o n d b r u c h V I 493 Mondelfar I 638 Mondfängerei V I 525f. Mondfinsternis II 1509ff.; V I I 570; V I I I 475 Weltende IV 866 s. a. Finsternisse Mondfrau VII 929 Mondgebäck IV 388f., 1395 M o n d g ö t t i n V I 699, 771 Mondhof V I 518, 519 Mondjahr IV 594f., 922, 923; V I 465f.; V I I I 645 Mondkalb IV 693; V 1696; V I 503, 537f.

237 M o n d k r a u t VI 539; IX 64 M o n d m a n n s. Mann im Mond M o n d m i l c h III 256; VI 538f. M o n d r a u t e II 1215; VI 539ff., 1713; VII 1702; VIII 316; IX 560 Mondschäfchen VI 542 M o n d s c h e i n VI 1044; VIII 134 barhäuptig schlafen im M. I924 Verbot des Trinkens im M. VI 788 Zauber d. Milchhexe VI 301 m o n d s c h e i n i g VIII 353 Mondscheinkraut VI 805 M o n d s c h w e s t e r VI 532 Mondstationen VI 542 f. M o n d s t e i n VI 543f.; VIII 662 s. a. Edelstein M o n d s u c h t I 715; II 809, 1005; III 560; VI 503, 504; VI 544f., 788; VII 325; IX 98, 116 Mondtabellen (Lunare) VII 39 ff· Mondtiere VIII 1386 M o n d - V e r e h r u n g VI 520 fr. M o n d w a h r s a g e b u c h IV 1104 Mondwolf VI 544 Mondzirkel VI 1493 M o n g o l e n III 684 Monikagürtel III 1219 Mönöloke VII 392 M o n o m o i r i a i I X N. 635f., 656 f. M o n o t h e i s m u s VI 545ff.; VII 675, 684 s. a. Gott, Religion Monstranz III 1904; VI 553; VII 313, 315, 319, 333 M o n t a g I 224; II 265; III 902; IV 632; VI 461, 554f.; VII 910, 926, 934, 935, 1017; VIII 98, 369, 528,549,656,1429, 1432, J 433, H34, I45 2 Amboß, 3 Schläge auf d. I X N. 261 Arbeit I 572, 573 Backtag I 771 baden I 799, 802, 839 Besuch I 1174

238 blauer Μ. VI 554 Fiebersegen II 1464 Geburt IV 726 geschworener Μ. IX 872 guter M. III 1231 Handel IV 1137 Hemdwechsel III 1728 Hirsmontag IV 122 Hochzeit IV 166 Kartoffelsetzen IV 1023 Käsemontag IV 1057 Kleid IV 1475 lachen V 878 Milch verkaufen VI 263 Neumond VI 517 reisen VII 639 Verkauf IV 1183 verlorener Μ. VI 555 Wasser holen IX 117 Wegwarte ausgraben I 919 Weiber-M. IX 235 s. a. Tag, Tagewählerei, Woche Montjoie IX N. 185 MoOr: Giritzenmoos I 343 Grendel III 1136 Hölleneingang IV 187 Kiebitzbruch I 337 Kinderherkunft IV 1350 Moorbirke I 1334 Moorgarbe V 283 Moorgespenst VI 417 Moorjungfern VI 565 Moos III 266; VI 565ff.; VII 949, 1204; IX 56, 57 f. d. alten Jungfern I 341 Friedhofsmoos III 1109; VI 904, 1029 f. Orakel IX N. 943 rotes Μ. VII 817 Schädelmoos VI 974, 975, 1711; VIII 1094 Totenknochen-Moos VIII 1076 Veilchenstein VIII I53gf· Widerton IX 559 ff. auf d. Zaun IX N. 1001 Moosäpfel VII 527 Moosbock VIII 1287 Moosfahrt I 338, 339 Moosfraale V 305 Moosfräulein I 1715; VI 354; VIII 379; IX N. 1038 s. a. Moosweibchen, Waldgeister Mooskleid IX N. 979 Moosleute VI 798; VII 861,

Montag—Müller 887; IX 56 s. a. Waldgeister Moosweibchen II 145; IX N. 1017 Kleid IV 1477 morbus comitialis II 1169 Morcheln suchen VII 28 Mord VI 567«. Arme-Sünder-Pfahl VI 1548 Kindesmord I 730; IV 1336, 1388 ff· Muttermord VI 698 Ritual-M. VII 727fr. Selbstmörder VII 1627fr. Sohnes-M. VIII 1509 Vatermord VIII 1513 Mörder I 1394; VI 57of.; VII 636; VIII 160, 517, 824, 1054; IX N. 814, 816, 821 f. erkennen d. Μ. II 654 Nachkommen d. Μ. II 979 Pflugordal VI 1723 Reibezauber VII 625 Vatermörder VII 1350 Versteinerung VIII 423 Mordkreuz VI 574 Mordnacht VI 574f. Mordsegen VI 575f. Mordstelle VI 571 f., 574 Mordsuppe IV 1337; VIII 613 Mordwolf VI 25 Morgane II 1287, 1288 Morgen VI 576f.; VIII 37, 640, 641 Regen VII 600 singen IX N. 454, 458 Spinne VIII 277 Weihnachtsmorgen IX N. 946 s. a. Dämmerung, Tag, Sonnenaufgang Morgenbrunnen I 1675 Morgendämmerung II 139 Morgengruß III 1198 Morgenland IX N. 1104 Morgenläuten VI 581 f. s. a. Glockenläuten Morgenrot I 758; VI 1044; VIII 795; IX 13 fr., 474 Morgenstern VI 223; IX 17fr.

Moritatenlieder VI 582f. Mormonen IV 25, 34 Mörser VI 611 Mohnmörser I 1547; VI

1282 Morsus Diaboll s. Teufelsabbiß mortbeten VIII 971 Morth VI 583 s. a. Mahr Mortzauber VI 188 Mosaismus VIII 1478 Moschus-Schafgarbe VII 989 Moses VI 583f. letzter Brief des Μ. VI 593 Sechstes u. siebentes Buch VI 584ff. Mosestag VI 583 Möskefest IX 62 Moskowitter IV 1369 Mostwurm IX 841 Motte VI 256, 461, 593 ff., 1477; VIII 807, 879, 890, 892, 897, 1083; IX 75 Mottenkönig VIII 846 Moult, Thomas VI 595 f. Möwe VI 596f.; VII 1573; VIII 824 Muare VI 262 Muchel V 299 f. Mücke VI 597ff.; VII 1576; VIII 807, 837, 838, 943 s. a. Insekt Mückenfeuer IV 704 Müdigkeit II 737; VI 601 f. Mühle VI 602 ff. Gebetsmühle IX N. 315 Mühlenwichtel IX N. 525 Rückkehrzauber IV 1491 Teufelsmühle IX N. 119 Wassergeister IX 160 Wunschmühle VI 65 Zwerge IX N. 1065, 1084 Mühlengötz VI 606; IX N. 895 Mühlenwichtel VIII 1119; IX N. 525

Mühlrad I 1240; VI 609 ff. Wasser vom Μ. VII 464 Mühlstein VI 61 If.; VII 939f-> i ° 1 0 ; VIII 1563, Muhme s. Korndämonen Müller I 780; VI 230, 605, 613ff.; VII 1253, 1273, 1589; VIII 605, 606, 1401, 1417, 1418, 1564; IX 39, 49, 196 Begräbnis VI 608

Müller—Muskelschwund blaue Farbe I 1384 Filzlaus II 1468 Müller, Joh. Adam IX N. 82 f. Müllerin VI 613ff., 1520 Müllermicke V 933 Multschärenwecklein IX

1258, 1259, 1260, 1640, 1642, 1647, 1674, 1678;

VIII 168, 169, 398, 435, 1 0 1 3 , 1589, 1600

Kleidertausch ,IV I5i6f. Schauteufel VII 1021 s. a. Maske, Maskereien Mumps V 1804 Münchener Ausfahrtssegen I 726 Mund VI 621 ff. aufgesperrter Μ. VIII 86'

Ablaßpfennig I 91; VI 336 als Amulett I 1099; V 545 ins Bad werfen II 975 Benediktusmedaille VI 335, 336 für den Branntweingeist IX 299 f. Enthexen I 1739 f. gefundene Μ. V 173 Georgstaler III 648, 657fr. Geschenk III 722 vom Grab I 272 Guckezergroschen V 747 im Haar I 1502 Hut IV 527 Kometenmedaille V 139 in d. Kuchen backen I 1644; VI 1055 Kupfer I 1457; V 836f. Medaillen VI 63 f. d. Obstbaum VI 1168,1170 Otterköpfchen VI 1364 als Patengeschenk III 802 Rappe IX N. 103 auf d. Schwelle legen VII

jucken IV 797 f. Lippe V i3iof. Meidung des Totenmundes beim Ankleiden desselben VI 814 während des Nähens etwas in d. M. nehmen VI 942 Seele entschlüpft durch d. Μ. VIII 790f. spucken in d. Μ. VIII 335 des Toten V 1033 verhüllen VIII 1602 s. a. Gesicht, Hasenscharte, Lippe Mundfäule III 1207, 1594; IV 71; VI 625f.; VII 527, 8 95> 1373; VIII 1534, 1672; IX 254 Mundilfari VI 521 Mundsemmel VII 1643 Mundsperre VI 626; VII 1220; IX 802 Mundwahrsagung I 1687 f. Mungo IX589 Muninn VI 1207; VII 435 Munt VIII 1504 Münze III 763, 809; VI 626f., 1286, 1293; VII 594,

Taler VIII 657 fr. f. Wasserschau I X N. 397 weglugen IX 227 unter die Zunge legen VIII 455 s. a. Geld, Medaille, Pfennig, Taler Münzenstein II 1707 Münzgeld III 590fr. Münzwurf III 602f. Münztag I 556 Muotesheer VI 37of.; VIII 1443 Muothiseel VIII 1262 Muräne V 1595 Mürbe VII 1117 Muriceps (Bussard) VI 628 Murier Segen I 726 Murmel: im Kessel V 55 murmeln VI 628 f. s. a. flüstern Murmeltier VI 630f.; VII 514; VIII 865, 866, 873, 1297; IX N. 927 Murrkater I 1701 Mus VIII 614 Muschel VI 632f.; VII 1257, 1259, 1387, 1683

2 1 1 , 283

Multwurm VI 617 Mumie VI 617 ff. Asphalt I 622 Fesselung II 1346 f. Heilzwecke I 623 Mummatze IX N. 1021 Mummel VII 1580 Mummelsee VI 619 ff. Mummerei s. Maske Mummenschanz I 894 ff.; IV 172, 1422, 1545; V 1814, i826f·, 1829; VIII 813

242

1520, 1521, 1525

239 rote Μ. VII 816 als Talisman IV 1160 Vogel aus d. Μ. I 960 Muschelblasen V 1322 Muschel-Mysterium VI 725 Musculus, Andreas Μ. IX 378 Musik III 1444; VI 633ff., 910, 1425; VIII 535, 1006, 1393 f., 1526 bei Begräbnis V 1153 f. aus d. Berg I 1050 Beschwörung I 1119 Gäcilie als Schutzpatronin II 3 Geistermusik III 537, 539 Hexenmusik I 1428; III 1887

himmlische Μ. VI 673 fr. Katzenmusik I 1580 Kriegsmusik I X N. 184 im Kult V801 d. Nachtvolks VI 806 Orgelspiel VI 1306 f. d. Wassergeister IX 156 Windgeräusche IX 655 Zitherspiel IX 940 d. Zwerge IX N. 1048f. s. a. Becken, Drehorgel, Geige, Harfe, Horn, jodeln, Klarinette, klingen, Maultrommel, Musikinstrumente, Orgel, Pauke, Pfeife, Sackpfeife, Saite, Schalmei, schnalzen, singen, Stimme, Trommel, Zither Musikinstrument VI 635fr. Becken I g66f. Harfe III 1465fr. b. Hexensabbat III 1887 Horn IV 327 fr. Klarinette IV 1444 Maultrommel VI 4 Pferdeschädel VI 1667 Sackpfeife VII 865 fr. Schalmei VII 992 fr. d. Spielmanns IX N. 578 s. a. Musik Musikant VIII 493 Müsk I 535 Muskatnuß I 533; III 762; IV 1571; VI 690f., 1029 einsetzen in Hahn III 1327 Muskeln VI 1 ο 11 f. Maus VI 36f. Muskelschwund II 1540; VI 391

240

Muskelschwund—Mythus

s. a. schwinden Musmehl V I 98 Muspcl VI 692f. Muspelheim IV 646 Muspellschlacht II 817 Muspilli: Antichrist I 494; VI 6g2f.

Muswiese I 1 7 1 2 Mut III 1803f.; VII 383 Zauber mit Wolfsteilen IX 773 Mutschein (Gebäck) VI 693f. Mutschellaiblein I 1608 Mutter IV 1 3 7 4 f r . ; VI 694ff., 931; VIII 628 Anna I 448f. böse Wünsche für das Kind I 1481 Christina als Schutz II 65 eingemauerte Μ. V I 2 8 3 Erde I I 8 9 5 f r .

fahrende Μ. II 1149 Gauerken I 1630 Heldenmutter VI 724 K i n d u. Μ . I V

1310fr.

am Sterbebett VIII 444 tote Μ. V I 697 s. a. Eltern, Geburt, Kind, Schwangerschaft, Vater, Wöchnerin Mutter Pump IX N. 1 0 3 9 Muttere s. Madaun Muttergarbe V 283 Muttergottes s. Maria Muttergottesbild siedelt um VII 1264 s. a. Heiligenbild Muttergottesblut III 1490 Muttergottesgläschen IX 656 Muttergotteskuh V 1693

Muttergottesrose s. Weinrose Muttergottesschiff I X 807 Muttergottesschoß VII 1365 Muttergottesschühleln VII 1305 Muttergottestierchen VIII 272 Muttergottesvierundzwanziger VI 973 Muttergottesvogel VII837 Mutterkorn VI 700f.; I X 93> 760 Mutterkraut I 1588; VI 701 ff.; VII 725, 988; I X N. 512 Mutterkuß V 859 Muttermal I 728; II 755; III 1594, I73if.; V 321, 986, 995; VI 703f.; VII 833, 1266, 1417, 1447; VIII 149; I X 335; I X N. 359 Schweinskopf I X 626 Muttermilch VI 697 Mütternacht VI 705f.; IX 980 Mutterrecht VI 706ff. Bevorzugung des Jüngsten IV 857fGeschlechtsleben I 1451 s. a. Frau, Patriarchat Mutterstein II 1715 Mutterwitz VIII 1621 Mutunus VII 1210 —Tunus VIII 1596 Mutz I 897; VIII 1121 M ü t z e IV 5 1 4 f r .

Judenmütze I 1686 des Kindes I 1359 des Neugeborenen IV 1318 als Pfand VII 562

rote Μ. VII 803, 819 Stallschwelle schlagen I X N. 591 des Tattermanns VIII 679 des Wassermanns I X 129 aus Wolfsfell I X 768, 790 Zipfelmütze d. Zwerge I X N. 1075, 1031 s. a. Hut, Zipfelmütze Mutzen VI 694; I X 276 Mützenmühle IV 526 Mutzenstrützel VIII 561 Mützlüften IV 536 Myriogenesis I X N. 636 Myrrhe I 535, 1346; VI 714; VII 1497; I X 283, 854 Myrrhenreutl VI 714 Myrte III 419, 420, 1556; IV 604, 1091; V 384, 397, 412f.; VI 714f., 1278; VIII 399, 522, 647, 1448 Myrtenkranz V 1149 Mysonius V 192 Mysterium magnum VI i395f· Mysterien I 665; III 451; VII 1349; VIII 1596 Kleidung IV 1468 Nacktheit VI 866 Mystiker II 748; VI 717ff., io66f.; VIII 76of., i26of. Ghiliasmus II 30 Mysto IX378 Mythologie: Eber I X 6i3f. Mythus u. Μ. VI 720f. Wolf in der Μ. I X 736f., 74if.

Mythus V 1598

Aberglaube u. Μ . V I 7 4 8 f r .

Mythologie u. Μ. VI 72of.

Ν Ν.: Mal des Antichrist I 49g Nabe: Samen durch d.Radnabe schütten I X 47 Nabel: Geizwurm I I I 570 Krötennabel V 625 Schweine-N. VII 1496 Umbilicomantie V I I I 1307^ „versiegeln "des Toten mit Wachs V 1057 s. a. Körperteile Nabelaushöhlung V 85 Nabelbruch VI 77 Zauber mit Sargnagel 1919 Nabelkraut I 533; VI 1083 Nabelopfer V 1635 Nabelschnur I 326, 1101; V 1224; VII 780,833,VIII 248, 1226, 1 3 0 8 ; I X N. 394 einnähen VI 943; I X N. 486

essen I X N. 478 Orakel I X N. 486 Nabelwurm I X 855 Nfiber-El V I I I 357 Nabug VII 273 nacharbeiten I 576 Nachbar VI 753ff.; V I I 946*"·, 953; V I I I 986, 987, 1054, 1548

1061,

1133,

zur Hölle gehender Ν. VII 502

schlachten VII 1082 Nachbarhilfe: Sterbegeläute VIII 437 Nachbarzeichen VI 754f. Nachgeburt I 929, 1340; II 1372-, I I I 1907; I V 1383, 1 5 7 1 ; VI 43, 70, 202,

704, 760ff.; VII 833; VIII i47f., 1226, 1552; I X N. 593 Aalhaut I 3 Aalraupe I 5 im Ameisenhaufen I 362 unter d. Badestube vergraben I 827

gegen Kröpf V 604 d. Kuh I 1 2 4 2 ; V 779; VI 266

im Ofen verbrennen VI "94 d. Pferdes VI 1646, 1651 Seeigel zur Beförderung d. Ν. I X N. 410 vergraben I 512; VII 1514 s. a. Geburt, Glückshaube Nachkommenschaft: Geschlechtsbestimmung beim Haustier II 183 des Toten und seiner Witwe I X 674f. s. a. Kind Nachlauf I 1307; II 1030, 1 5 0 6 ; IV 1560 Nachmittag VI 767f.; VII 983; V I I I 1727, 1728 s. a. Sonnenuntergang, Tag, Vormittag Nachrede, üble V I I 575, 1037

Nachrichter V I I I 1399, 1400, 1401

s. a. Scharfrichter nachsehen VI 768; VII 640; I X N. 990 d. Leichenzug V 1159 s. a. umsehen Nachsommer V 1712 Nachspuk V I I I 346, 1699, 1708

nachsterben s. Nachezhrer Nacht VI 768fif., 948, 1273;

V I I 952, 955» 1057, 1060, i 4 3 i f . , 1479, 1480,

1529» 1564» 1665» 1666» V I I I 76ff., 248, 308,

3 1 0 , 364, 368, 3 7 1 , 394, 395. 6 1 6 , 635f., 638fr.,

645*"·, 719. 727. 738» 745. 755. 7 6 7. 956. 962, 969, 1052, 1054, 1075, 1093, τ 129, i i 8 2 , i284f., 1299,

1055, 1099, 1195, 1300,

1059, IIOI, 1265, 1335,

1354. 1369. 1 4 " . 1444»

1455. HS 6 . Ϊ457» '4 6 0 »

1 4 6 1 , 1485, 1490, 1507, 1611, 1 7 5 8 ; I X 11, 47, HO, 120, 1 2 1 , I22f., 198, 605, 891 892,

Allerseelen I 271 anklopfen I 448 Arbeitsverbot I 574f. ausgehen in d. Ν. VII 1376

besprechen I 1167 Brot im Haus I 1652 büßen I 1719 Dreikönigs-N. VII 530 Frauennacht VI 791 Geisterfahrt I X 28, 3if., 33ff· Geisterzeit I I I 555f. Glücksnächte I I I 894 Heilzauber VI 902; y i l l 1319 kehren IV 1232 Kommnächte VII 932 Kräuter sammeln VIII 481 lange Ν. VIII 562, 764 LilithV i302f. Losnächte V i402f.; VII 531 Mordnacht VI 574ff. Mütternacht VI 705f.; I X N. 868 Nidelnächte VI 1071; VII 493 Orakel VI 1270 Ottiliennacht VI 1185 pfeifen VI 1580 Pflug VI 1724, 1725 Polsternacht V i793f. Rauchnächte V I I 529fr. Ring schmieden VII 704 Ritternacht I X 818 Schatz heben VI 900; VII 1006

Sonnabend-N. VII 926 Sonntag-N. V I I I 1 1 5 Sperrnacht V I I I 256 Spiegel meiden I X N. 566 sprechende Tiere V I I I 943 Spuk V I I I 344fr.

242 sterben vor Mitternacht VIII449 Strafen d. Milchhexe VI 340 Thomas-N. VIII 764 Tisch bleibt gedeckt in d. Neujahrsnacht VI 1034^ trinken VIII 1133 Trommel-Musik VIII 1170 Unglücksnächte VIII 1427 Unruh-N. VIII 1442 Unternächte VIII 1483 Wallfahrt IX 69 wälzen im Tau VI 899 Wäsche draußen lassen IX 97 Wöchnerin besuchen IX 702 Wolf als Nachtwandler IX 726 „wüste Nächte" V 1107 s. a. Geisterzeit, Geisterstunde, Mitternacht, Sonnenaufgang, Zeit Nachtage VIII 1429 Nachtblindheit V 5 1 0 Nachtbuben IX N. 793 Nachteule II 1662; V 1807 s. a. Eule, Nachtkauz, Wiggle Nachtfahren VI 793f. Nachtfrau VI 794f.; VIII 803 s. a Nachtfahren Nachtfräulein VI 794f., 1117; VIII I i i , 410; IX N. 525 Nachtfräuleinsloch VI 795 Nachtfuhrmann IX 31 Nachtgeist VII i3iof. Nachtgesang I 38 Nachtgeschrei VI 795f. Nachtgriff III 1159f. Nachthirt VI 1662 Nachthosser VI 1662 Nachtigall I 1396; VI 682, 802f.; VIII 239, 890, 1634, 1680; IX N. 453 Fleisch d. Ν. IV 586 Herz II 1603 s. a. Vogel Nachtigallenkönig VIII 845 Nachtjagd VI 7S6ff. Nachtjäger I 25; II 198, 718, 1732; IV 1369; VI 154, 4>3» 420, 570, 770, 777, 796ff.; VII 749, 862, 900, 1038, 1265, 1457; VIII

Nacht—Nadel Wiedergänger 643» 669» 971. 1426; IX Näck: Geigenspiel III 468 746, 916; IX N. 928 „nackete Hündlein" VI 92 Breithut I 1550 nackt: I 162, 305, 318, 399, Pferd des Ν. VI 1617 738, 786, 787, 823, 824, vertreiben IV 1415 1113, 1306, 1319, 1645, s. a. vfilder Jäger 1681, 1729, 1733, 1736; Nachtkauz VI 803 II 1766; III 1229, i74of., Nachtklingeln IV 1533 1742; IV 120, 125, 176, Nachtmahr I 283; VI 778, 707, 714, 728, 738, 848, i67of., 1700; VIII 1197 946, 1220, 1234, I235» s. a. Alp, Mahr 1236, 1276, 1432, 1511; Nachtnebel I 713; VII 981, V 19, 68, 467, 564, 929, 1671 ng8f., 1295, 1428, 1544; Nachtraben III 206; TV VI 93, 107, 110, 133, 1329» ^69; VI 799, 138, 188, 194, 301, 309, 803f.; VII 457; VII 1740 310, 329, 330, 433, 429, Nachtsbrand VIII 153 Nachtschaden VI 795, 804; 434. 437» 438» 454» 759» 778, 823 ff., 936, 948, 1X934 1012, 1023, 1029, 1157, Nachtschar VIII 1733 1164, 1202, 1258, 1259, Nachtschatten IV 1505; VI 1274, 1283, 1285, 1346, 784, 788, 804f. 1510, 1514, 1650, 1710; Nachtschmied IX N. 263 VII 8,321, 350, 539, 558, Nachtschwalbe VIII 894, 581, 704, 765, 770, 937f., 895. 955» ">31, 1069, 1158, s. a. Ziegenmelker I3«6» '359. 1378, 1479» Nachtsegen VIII 1587^ 1484, 1511, 1668, 1671; Nachttier I 27; VIII 798 VIII 83, 86, 186, 187, Nachtvogel VIII 836 212, 213, 247, 248, 321, Nachtvolk I 569; VI 4, 423» 490, 535» 687. 709» 805ff.; VII 574; VIII 710, 960, 1052, 1145, 456; IX N. 1016 Flöte blasen IV 1241 "95» 1333» 1334» I349» Musik VI 662 1364, 1368, 1369, 1371, pfeifen VI 1593 1372, 1374» 1411» 1423» vertreiben IX 499 1611, 1644, 1669, i758f.; s. a. wilde Jagd, TotenIX89, 120, 213, 280, 302, heer 469, 470, 621, 642, 833, Nachtwächter VI 809£T.; 965. 973; IX N. 143» VIII 566, 1388, 1397; 263, 287, 398, 558, 830, IX N. 257, 873 941» 967 Totengesang V 1045 Adamstanz I 165^ Nachtwandeln III 281; VI barfuß 1912 fr. 778, 811 Entblößung II 846f. Nachtweiblein VII 887 b. Flurumgang II 1677 fr. Nachtweinen VIII 1196 Fuß III 229 Nachtwieselein V 301 Hemd III 1710 Nachtwolf VI 811 Hexe III 1864, 1865, 1866 Nachzehrer I 867; II 144, kultische N. III 217 145; III 891; IV 644, Leinsaat V 1184!". 15031"·; VI 197, 422, 429, Musikzauber VI 665f. 812ff., 959, VII 826; Schatz heben I 921 VIII 645, 971, 1025, Wilde IX N. 971 1027, i o 4 8 'Οθ1» 1179» Zwerge IX N. 1021 i439> H96; IX 164 574; s. a. bloß, entblößen, IX N. 817 Scham, verhüllen Schleier VII 1215 Nadel I 1220; III 291, 437, s. a. Neuntöter, Vampir, 438; IV 461; VI 342,

Nabel—Nahrungsmittel 916ff., 1383, 1549; V I I 946, 1537; V I I I 524, 53 1 » 583, 1577» 1648» 1665; I X N . 290 als Beigabe V 1077 in Branntwein I 1503 in d. Brautrock stecken V I I 751 brechen der N . beim Nähen I 67 als Brunnenopfer I 1683 Busennadel V I 287 entliehene Ν . V 1171 gelbe N. I I I 579 Haarnadel III 1289 Hexenzauber I I I 1913 aus Holz V I 1539 Jagdzauber I V 577 Kuhhorn mit N. im Stall festnageln I V 1153 im Liebeszauber I V 1495 neues K l e i d I X N. 269 „ohne Faden" V I 936 Stecknadel I V 1712 im Taufkleid I V 1492 Totenhemd nähen I 140 f. Treffzauber I I I 807 Unschuldsprobe V I I I 1448 zerbrechen I 67, 1524; V I 931, 944f.; V I I I 536 s. a. Leichennadel, Nadelöhr, nähen, Nähnadel u. d. Einzelartikel Nadelhölzer V I 1060 Nadelöhr II 485; V I 929, 937 Nadelprobe V I 928f. Nagel I 1293, 1294, 1388, 1755; I V 83; V I 433, 1649; V I I 972, 1329, 1650; V I I I 544; I X 4 1 ; I X N. 262, 990 abgeschnittener Ν. V 451, 526 Abschabsei v. N. III 855 in d. Baum schlagen I 957 f. Bindenagel V I 49 in die Birke schlagen I 1337 in den Birnbaum schlagen I 1342 Bündnagel I X N. 492 Diebsnagel V I 879 Egge-N. V I I I 366 eichener Ν. V I 1718 eiserner Ν. V I 1337; V I I 946 finden II 1469, 1470 Fingernagel II 1500ff.; III

855; V 451, 526, 1099f., 1116 im Futtertrog I V 1541 Galgennagel III 266 geschmückter Ν. I X N . 1003 glühender Ν. I 1739 Hufnagel I V 437f-, 446f., 1581; V I I 1530 b. Hausbau I I I 1564, 1565 Jahresnagel I V 603 Jesu Nägel V I I I 1166 — Kreuznägel I X 553 kochen in Weinessig I X 306 in d. K o p f schlagen V I 1019 Kreuznagel V 547; V I 1002 vom Kruzifix V 641 Leiche festnageln V I 819 Leonhardsnagel V 1219; V I I I 1303 im Liebeszauber V 1290 Osternagel V I 1339; V I I 1537 Sargnagel I 919, 1240, 1740; V I 433, 1212; V I I 946» 954» 955f·» 1226, 1526; I X N. 593 Schuhnagel V I I 1342; I X 925 Schwelle-N. V I I 1511 in d. Stalltür schlagen V I I I 1200 d. Toten festnageln V I 815 durch Totenschädel treiben V208 in d. T ü r schlagen V I I I 119651X325 ins Wagengeleise schlagen IX46 zauberkräftig V I 12 s. a. Fingernagel, Spitziges „Nagel" (Augenkrankheit) I 710 Nägel schneiden: I I I 65, 882, 1266f.; I V 989; V I 449, 562f., 935; V I I 1543; V I I I 79, 96, 354; I X 247; I X N· 804 Nagelberg: gold. Kette IV 1279 Nagelkraut III 1295 fr.; V I I 1033 Nagelmesser V I 204 Nagelroath I X N. 264 Nägelschnitze s.Fingernagel, abschneiden Nageitritt I 619 Naglfar V I I I 1089

243 Nagualismus V I I I 1037^ nähen V I 625, 937ff.; V I I 930; V I I I 626 Brauthemd I 1529 f. Brautkleid I V 1497 Faden abbeißen I I I an Himmelfahrt I 1202; I V i8f. Karfreitag I V 986 Kleid I V i495f., 1503 Knopf V 15 auf d. Körper I V 1493; V I 9 4 i f . ; V I I I 1621 Kußorakel V 861 Mantel V 1587 Maria Empfängnis V 1 6 7 1 f. im Mondschein V I 504 Nadel zerbrechen I 67, 1524; V I 931, 944f.; V I I I 536 an Neujahr V I 1032 Peter u. Paul V I 1523 Schneider I X N . 269 ff. Sebastianstag I X N. 407 am Sonntag I V 1474^; VIII ii2 Toten einnähen V 1070 Totenhemd V 1076 Totenkleid I V 1503 Trauerkleid V I I I 1136 am Weihnachtsabend I X 323 Wöchnerin I 1409 d. Zwerge I X N . 1058 s. a. Nadel Nähnadel V I 931, 1062; I X N. 588 f. d. Bienenstock I 1242 finden V I 917 f. Glück b. Kartenspiel I V 1018 in d. Kuhschwanz stecken VI.316 v. Totenhemd I X N. 330 s a. Nadel, nähen Nahrungsmittel V I 948f. Brei I 1537^ Dämone II 150 ff. erste Ν. I V 1315^ Hirse I V n 8 f . Käse I V 1029fr. Kreuz-Zeichen V 543 des Kuckucks V 692 des Nachtjägers V I 799 Orakelspender V I 1267 des Reisenden V I I 642 der Riesen I X N. 1124 Sauerkraut V I I 959f.

244 während d. Schwangerschaft V I 695 für den Wind IX 643 d. Wöchnerin VI 697 des Wolfs IX 721 s. a. Brot, essen, Fleisch, Hülsenfrüchte, Mehl, Speise usw. Nahzauber VI 949f. s. a. Fernzauber Najade IX 188 N a m e I 302; VI 950ff., 1710; VII 1579; VIII 780, 1229, 1504, 1651; IX N. 313, 385 Adam I 165 Ägyptische Tage I 226 Alban I 240 Aloe I 280 Alp I 283f. Alraun I 312 des Ältesten I 349 Altweibersommer I 352f. Amulett I 374f. Änderung II 167 Angang I 4i2f. Ätiologie von Ν. I 659 fr. Bachstelze I 75 if. Beschwörung I 1118 f. Besprechen I 1165 des Bilwis I I32if. d. bösen Weiber II 1061 des braunen Bären I 881 des Diebes II 2o8f. Ding II 297 Doppelname II 349; VI 962 des Drachens II 391 f. eigenen Namen rufen VI 1027 Ekelname V I 955 erraten II 963 des Erstgeborenen II 975 Euphemismus II io79ff. Flurnamen IX N. 215fr. Flußnamen als Schutz II 1688 Frageverbot II 1723 des Fuchses III 188 d. Geisterhunde IV 484 Geistername III 540 Gottes Name III 984 ff. Geheimname V I 956 heilige Ν. I 1122f.; II 1065; III 1677; VI 951 Heiratsorakel VI 1257 d. Hölle IV 226f. d. Hornisse IV 339f.

Nahrungsmittel—Näppelgreifen d. Hundes I 1193; II 202; IV 483 Irrlicht IV 779t Jakobus IV 623 Johannes IV 706 Johanniswürmchen IV 762k Junggeselle I 334t Kaninchen IV 959f. Katharina IV 1083^ Kauz IV 1 i88f. des Kindes II 803; V 1314 d. Kinderschrecks IV 1367^ des Kobolds V 31 f. Krankheitsnamen V 377f.; VII 8o6f. des Kuckucks V 691 der Kuh V 77of. im Leichentuch V 1101 der Libelle V 1230fr. d. Made V 1478 d. Mahr V iso8f. des Maikäfers V 1529 fr. des Marienkäfers V 1691 f., 1696 f., 1699 d. Masken V 1748f., 1797 fr. Maulwurf VI 4fr. Maulwurfsgrille V I 23 fr. Maus VI 31 f. Meidung IX N. 809, 8 7 8 Mephistopheles V I 175fr. Milchstraße VI 367 fr. Mistkäfer V I 3 9 3 Monatsnamen VI 466 f. Mond V I 483^ Moos V I 565 f. Namenänderung s. d. nennen VIII 3 1 0 Nikolaus VI 1091 f. Notfeuer VI U4if. Ohrwurm VI i2igf. Herd V I 1598fr. Ratte VII 513^ Raupe VII 534f. 'Regenwurm VII 609 ff. Riese IX N. ii2if. rufen IX N. 5 5 8 Schabe VII 963 f. Schiffsnamen VII 1 0 7 1 Schimmel IX N. 1 6 4 Schimpfname VII 1036 Schlachtwahrzeichen IX N. 251 Schmetterling VII 1237 fr. Schrat VII 1285^ schreiben VI 1212; IX N. 359 Sperling VIII 235f. Spinne VIII 2 6 5

Spitz-N. VIII 304 Taufname VI 959; VIII I227f. Tiername IV 13195 V 1846; VIII 864 fr. des Toten VIII 1030 auf d. Totenkleidung V 1078 f. Uhu VIII 1287 Wanze IX88f. Wassermann IX 139 f. Weberknecht IX 201 Wechselbalg IX N. 835 fr. Wichtigkeit des Ν. II 164f. Wiesel IX 578f., 596 Wildschwein IX 610 Wolf IX 7i6f., 782f., 79 if· Wünschelrute IX 826 f. Wunschname VI 952f., 965 Ziegenmelker IX 933 fr. Zwerg IX N. ioogf., 1092, 1108 s. a. Verwandtschaft und Einzelartikel Namen-Aschen-Wahrsagung s. Spodonomantie Namenänderung III 501 f.; IV 1250, 1513; VI 956, 963f., 965; VIII 1131 Namengebung VIII .646 namenlos V I 955, 961fr. Namenorakel VI 964f. Namenssage VI 965f. Namenstag: Freitag III 54, 422; VI 966f.; VII 1082 Kranz V 409 Namenstausch I 1355; VI 967; VIII 1622 Namenwahl IV 1249f.; VI 95 if· Namenwechsel III 1423^ Namenzauber I 394; III 1424 d. Freimaurer III 3if. Nanna I 853; IX 670 Nantwein VI 967 Napellus s. Sturmhut Näpfchenstein s. Schalenstein Napfhans I 1080 Napoleon VIII 1149, 1687; IX N. 189, 190, 246, 249, 455 als Antichrist I 491 Nappelfang VI 1284 Näppelgreifen VIII 962, 1363

Narbe—Nectromantia Narbe 1144g Narr III 559; V 1754, 1759, 1761, 1762, 1763 f., i775f-> Ϊ779> 1787. 1799» 1800, 1801, 1805, 1806, 1826; VI 697f.; VII 9, 1549; VIII 1383* 1384, 1453 . Bohnenkönig I 1474 Fastnachtsnarr I 1684 Narrenaufträge V 312 Narrenbischof V 1830,1831, 1832 Narrenfastnacht VIII 187; 1X868 Narrenfest V i83of. Narrengericht II 252; III 670; VI 968f., 1516 Isengrind V 1771 Narrengesellschaften VII 564 Narrenhaus VI 967f. Narrenmesse V 1831 f.; V I 188 Narrenmontag VI 555 Narrenpflug VII 8 Narrensamen V 1813 Narrentag I 557f.; V 63 erster April I 556 Narrenwagen IX 31 Narrheit heilen IX 776 Narwalzähne II 712 Narzissus II 1624; I X N. 574 haschen s. stehlen Nase VI 969ff. abschneiden VII 34 große Ν. V I 970 jucken IV 793; VIII 534 d.Juden IV 827 lange Ν. I 348; V I 970 laufende Ν. VIII 1621 magischer Kreis auf d. N. V470 Mehl an d. Ν. VI 110 d. Perhta VI 1482 platte Ν. V I 970 d. Stampa VIII 354 mit Teig beschmieren VIII 720 des Toten V 1034, 1038 triefende Ν. VIII 612 Wurm aus der N. ziehen 1X848,857 s. a. Gesicht, Körperteile Nasenbluten I 521; II 1491, 1493; III 908; V 838; VI 972 f., 1003; VII 505,

245

832» 939*·, θ 6 «. 989» Neabu (Zauberwort) VI 1651 1283; VIII 2, 1015, Neapel: Gründung VIII1668 1264^, 1305,1325, 1377; Nebel I 758, 1258, 1714; III 1300; IV 1551; V I 154, IX ix 3 ) 902, 969; IX N. 985ff., 1464; VII 537, 417 603, 1214, 1652; VIII Aalhaut I 3 644^, 649, 766, 841, abbinden I 12 1263, 1518; IX 57, 300, Kornblume als Heilmittel 991; I X N. 117 V247 Brockengespenst I i58of. Petersilie VI 1529 Januar IV 633 s. a. Blutstillen kastrieren III 1300 Nasenfang II 1564 im März V 1737 Nasenkuß V 842 Pest als Ν. V I 1505 Nasenlöcher VI 971; VIII Seelen als Ν. I 271 348 Toter als Ν. VIII 1022 nasenlos VI 971 vertreiben VI 987 Nasenlumpen, VIII 671 s.a. Wetter, Wolke Nasentanz V 388 Nebelfrau V I I 1 2 1 4 naß s. Fluß, Wasser Nebelfräulein I X 932 Nationaltracht, deutsche „Nebelheilen" VI 987 f. VIII 1104 Nebelhelm I 1052 Nativität VI 979f. Nebelhexe III 1513^ Natter s. Schlange Nebelkappe IV 515, 517; „Natterbeten" VII 1154 Natterfliege V 1233 VIII 638, 1461; I X 956; Natterhaut VII976 I X N. 1031, 1062 Natternkopf I 1099; VI Nebelmännchen V I 153f., 980f. 987. 989; i x 521» 526; s. a. Otterköpfchen I X N. 1016, 1031, 1059, Natternkröhlein VI 1523 1087, 1117 Natteranesselwurz I 1553 im Bodensee I 1464 Natterwurz V 24, 26; VII Nebelmantel I X N. 1097 1120, 1148, 1156 Nebelri?se I X N. 198, 1133 Natterzunge 1533; III 877^, Nebeltiere VIII 795, 841 VI 981; IX 565 Nebenpaten Illj 791 Natur VI 981 ff. Nebensonnen VIII 48, 52, Ätiologie I 649fr. 65» !737 s. a. übernatürlich u. Eins. a. Sonne zelartikel Nebo, babylon. GeschichtsNaturdämone II 320 schreiber VII 2 1 1 ; IX grün III 1181 N. 296, 308 Naturereignisse VI 738 f. Nebukadnezar VIII 1638 Naturerscheinungen VI Nechopso-Petosiris VII 982, 984; VIII I22 5 f. 44; I X N. 607, 697 Ätiologie I 656fr. Neck VI 609, 1634^ Naturgefühl VIII i684f. Gesang des Ν. I X N. 467 Naturgeister III 475 Harfe III 1467 Naturgeschichte VIII 816 s. a. Wassergeister Naturjahr IV 594 necken VI 992, 1534 Naturkatastrophe: GottesDreschzoll IX 944 gericht III 972f. Wassergeister, neckende IX Naturlehre VI 985 159 Naturmystik VIII 76of. Zwerge I X N. 1077^ Natursagen VII 876f., 884 s. a. hänseln, spotten, schelNaturspuk VIII 345 ten Naubacht, persischer Astro- Necker IX 393 log I X N. 723 Nectou IX378 nauffus VII 943 Nectromantia VI 1398

Nedeljica—neu

246 Nedeljica VIII 92 Neger küssen I 1377 s. a. Mohr Nehalennia, Fruchtbarkeitsgöttin III 1506; V I 35, 992f.« 1009, 1010; I X N. 155, 160 Kapuzinermantel IV 517 Neid I 685f., 1102; V I 203, 994ff.; V I I 709; V I I I

168, 179, 1027

des Wolfs I X 729 s. a. Segen wider Verhexung Neiddisteln I I 301 Neidfleckerl I 873; V 906 Neiding I X N. 813fr. Neidingswerk V I 995 Neidkopf I X N. 157 Neidkraut V I 3, 997, 1004^ 1712; V I I 968 s. a. Farn, Haselwurz, Mauerraute, Nelkenwurz, Neunerlei Kräuter, Schabziegerklee, Weißwurz Neidnagel I I 1500 Neidraute V I 995 Neidstange I 144, 230; V 207; V I 996, 1178; V I I I

847

Neidstein VIII 418, 1582 Neidwurm IX 851 Nekromantenschule VI 1000 f. Nekromantie IV 565; VI 997«.; VII 1557, 1561; VIII 16 Nektar VI 250; VIII m o ,

1647

Ambrosia Ν. VIII 1482 Nelken V 1740; VI 1002f. Nelken (Gewürz) I 533 beißen auf Ν. I 1017 Nelkenwurz V 1736; VI 1004f. s. a. Benediktenkraut Neminianer VI 1072 nennen s. Name Nennir, Wassergott VI 1634 Nequambuch v. Soest II

662

Nephrit VI 1005f. Nephta, Kraut IX 567 Nepomuk IV 1019 Nepomukzungen IV 704 Neraiden VI 415 Nereide IX 188 Nergal VII 139 fr.

Nero I 480, 483, 1060; VI Stecknadel ins N. stecken 1006f. V I 930 Gebärmutter III 340 Storchennest V I I I 499, 504 Kröte im Leib V 609 d. Turteltaube V I I 1547 Nerthus (Njgrdr) I 155, unsichtbarmachendes N. 477?· > 644» 1349; II 896; V I I I 1459; I X N. 560 III 80, 725; VI 1008f., Weihnachtsstroh I X N. 881 1479, 1719; V I I 698, Wespennest V I I 1171 1564; V I I I 1517; I X 26; des Wiedehopf I X 565 I X N. 155, 160, 161 des Zeisigs I 1395; I X 888 Nerthusfest IV 149; V 1273 aus Zwiebelstroh I X 970 Nerven V1101 If. s. a. brüten, Glucke, VogelNervenfieber V I I I 1050 nest Nervengeist V I 1012 Nestelknüpfen I 864; III Nervenkrankheit V I 677, 743; V I 1014f.; V I I I 1535 530, IIOI, 1590; IX 588 „Nervenschweine" V I Akelei als Heilmittel I, 237 ΙΟΙ if. Avigazirtor I 741 Eberreis II 527 nervös V I 1012 Holunder IV 272 Nessel I 533; III 1194; V I I schließen V I I 1222 506, 1106, 1108, 1109, s. a. binden, Knoten, Phi1685; V I I I 699, 1525, mose 1560, 1586 s. a. Brennessel Nestelwurm I X 842 Nesselausschlag s. Nessel- Nettelkönig V I I I 844 sucht Netz V 23; V I I 1213 Nesselfalter V I I 537 als Beigabe III 1095 Nesselküchel I 1558 f. Fischfang II 1553 fr.; V I I Nesselsucht I 728, 1559; V I 1211 neugeborener Knabe auf d. 110, 902, 1012f. Nessia (Ischias) VI 1013 Ν. IV 1317 Nesso-Wurm V I 1013; V I I I Papiernetz I X N. 919 1546 Schleier V I I 1208 stehlen V I I I 370 Nest (Vogelnest) V I I I 1682; f. d. Toten V 1760 I X 264 Netzmaske V 1760Γ d. Bachstelze I 753 Netzstricken V I I I 268 aus Bettstroh I 1199 f. Blendstein aus d. Vogelnest neu V I 470, 607, 1382, 1384, 1690; V I I I 1251; I X N. V I I I 1459 806 Brennessel u. Stahl Arbeit, neue V I I 928 I 1555 Besen V I 282 des Geiers III 461 Dienstbote V I I I 1205 des Grünspechts V I I I 140 Feder I X N. 791 hauchen in Vogelnest 1 1 3 56 Haus V I I I 908 Hexennest III 1909 Hemd V I 1032; V I I I 1412 Hühner-N. V I I I 371 Kleidung V I 448, 1032, gegen Kopfschmerz V 235 1342; V I I 750, 935, 1102, Mahrennest I 294 Quendel ins N. legen V I I 1104, 1444; V I I I 716; 418 I X 9 1 1 ; I X N. 874, 1097 Kohlentopf V I 1188 des Raben V I I 446 d. Rebhuhns V I I 549 Linnen V I I I 574 Rotkehlchennest V I 318 Löffel V I 1100; V I I 572; d. Rotschwänzchens V I I I X N. 892 838 Messer V I 203; VIII 1613; Schwalbennest I 1413, IX834 1521; V I 318; V I I 891, Nagel V I I I 1195 Pflugschar VI 1720 i399f., 1404

neu—Neujahr 512; I X 65; I X N. 1090 Schloß VII 1220 bestrafte Ν. V I 832; VIII Schuh VII 1302, 1320, 516, 1406 f. 1323» 1324» 1333» 1335; einmauern I X N. 1 1 1 3 I X N. 1098 Blindwerden I 711 f., 1393 Schwein VII 1478 Neujahr I 408; II 1278; V Strumpf VIII 551 1729» i73of·; VI 1020ffM Tisch VIII 903 1236; VIII 116, 1249, Topf VI 762, 936; VII 1251, 1745; I X 666; 1090, 1158, 1322, 1435, I X N. 922 1438, 1495; VIII 1189, Abc-Orakel I 18 1202, 1607, 1672; I X N. Acker umschreiten I 155; 398, 516, 534 Totenkleidung VIII 1179 VIII 1374 Tür VIII 1201 altes Weib als UnglücksNeubau VI 1016f. omen I 347 Angang I 420; IV 602; VI Tanne, geschmückte VIII 664 578; VII 693 s. a. Bauopfer, Haus, Hausanreden d. Obstbäume V I bau, Hausrichte "73 „Neueröffnete Schatzkamanschneiden des Lebkumer" II 908 chens V 990 Neugeborenes II 1082; IV Axt in d. Krippe I 1382 1 3 1 1 ; VI 1452, 1650f.; Bäcker I 780 VII 499, 562, 852, 902, in d. Backofen hineinhor954, 1036, 1321, 1369, chen I 787 1649, i675f.; VIII 353, Basiliuskuchen V 674 6 356, 3 7» 646, 707f., 724, Bettelumzug I 1190 961, 1065, 1146, 1191, Bibelorakel I 1217 1315. 1365, 1504» I5i4» Biertrinken I 1269 Bleigießen VI 462f. 1580, 1592, 1599, i655f.; Bräutigamschau VI 437 I X 149, 346; I X N. 462 Brennesselkuchen I 1558 beten ins Ohr VI 1207 Bretzel I 1568 auf blaues Tuch legen Briefträger I 1577 I 1376 Brot anschneiden I 458 Heilzauber VI 906 — fürs Vieh I 1606 f. jüdisches Ν. VII 734 Brotteig VIII 723 Muttermilch VI 287 Brunnenwasser holen 11676 Name VII 1579 Buchweizengebäck I 1699 hinter d. Ofen legen VI Eheorakel I 1339, 1472 "94 Erbse f. d. Schweine VII Ohrring VI 1219 räuchern mit Wacholder 1479 erster August I 721 f. 1X8 essen II 1050 rote Farbe als Schutz VII Feuer aus neunerlei Holz 819 VI 1061 Salbung VI 1240 Fußbad III 237 schlagen VII 1096 Gänserich III 298 schütteln VII 1383 Gebäckopfer III 326 in d. Stall tragen IX N. gehen III 444 593 f· Geld III 619 Stutenmilch für d. Ν. VIII — zählen III 1618 575 Geschenk VII 996 des Wassermanns IX 144 Getreide f. d. Vögel IX 48 Ziegenmelker als NachtGetreide-Wahrsagung V schaden IX 934 594 f· s. a. Geburt, Kind, WöchGlück wünschen III 905f.; nerin VIII 1388 Neugierde VI 1018f„ VII

247 Gold III 922 Grünkohl stehlen VI 1663 Halmorakel III 1361 Handgift IV 1168 Heiratsorakel VI 1267 t ; VII 1324 Heiratssegen III 1696 Heischelied IX 34, 871 Hemdwechsel III 1728 Herdorakel III 1775 Hering III 1777, χ 783 Hirse IV 117 Howölfle IV 423 Hure IV 510 Immergrün IV 675 Isengrind V 1771 Kaminfeger IV 940 Kästrägerfest IV 1055 f. kaufen IV 1178 kehren IV I229f. kirchl. Zaubereiverbot V 196 Kirschbaumorakel IV 1428 Kleid f. d. Hausgeist V 4 1 Klopfumzug IV 1545 f. Knoblauch V 1 Kohl-Sand-Wasser-Orakel V73 Kranzgebäck V 426, 427 Lebenswasser V 975 Lebkuchen V 989 Mahlzeit V 1492 f. Maisspeise V 1541 Maria Magdalena V 1684 Marzipan V 1741 Maske V I755f. Mitternachtsmesse VI 436 Mohrenkopf VI 452 Morgenröte I X 15 Müllergeselle VI 617 Muskatnuß als Amulett VI 691 Nachtwächter VI 810 nähen VI 939 neue Kleider IV 1470 Nidel VII 493 niesen VI 1078 nüchtern VI 1157 Nußorakel IX 78 Obstbäume mit Stroh umbinden VI 1168 Ofenbank VI 1199 Ofenfeuer VI 1191 Ofenorakel VI 1196 offenes Grab I 982 Olivenzweige verbrennen VI 1240 f. Opfer IV 609

248 Orakel V 58, 675 „Pelz" VI 1563 Pfannkuchenbacken VI 1563 Pferdeorakel VI 1621 Pflaumen essen VI 1717 Pilatus VII 25 Priester, Platz des VII 312 — treffen VII 323 redendes Vieh IX N. 594 Reis VII 638 Ring-Orakel VII 723 Salz-Orakel VII 911 — u. Brot VII 916 Schatz heben VI 431 schießen VII 1065 schlagen VI 1573; VII 1102 Schutzzauber f. Vieh VI 428 Schwanzkneifen VII 1429 Soldat im Angang IX N. 489 Sonnenschein VIII 47 Speisen V 53; VIII 176 Speiseopfer IX N. 505 f. Spiele VIII 260 Sterbe-Orakel I 772; IV 1408 suchen VIII 582 Taschentuch VIII 673 Tod der Wöchnerin IX 714 Totengräber VIII 1067 Totenopfer IX 209 trinken VIII u6of., 1161 Tür-Zauber VIII 1202, I203f. Vorzeichen VIII 1739 Wäsche draußen lassen IX 96 Wechseltaler VI 431 Weck IX 951 Weckenorakel IX 213 Wein aussprengen im Stall IX 293 Weißkraut essen V 1493 Wermut ans Haus hängen IX 500 Wetter IV 633 Wind IX 653 Wirtshaus IX N. 987 Wurst IX 866 f. Zank VIII 538 zimpern IX 938 Züpfen IX953 s. a. Jahresanfang, Silvester, Weihnacht ,Neujährchen" VI 1050; IX 264

Neujahr—neun Neujahrsbrot IX 264 Neujahrsfeuer I 157 Neujahrsgebäcke VI 1045ff. s. a. Gebäck, Gebildbrot, Kuchen, Speise Neujahrshündlein VI 1053; IX206 Neujahrskind IV 1335; IX N. 924 Neujahrskönigin VI 1022 Neujahrslaiberchen I 583 Neujahrsmahl VIII i79f., 181 Neumond I 605, 1167, 1708; II 1509fr.; III 603; IV 922; VI 33,106, 127, 203, 258. 39 1 , 434) 468, 481, 486, 487, 491, 517, 562, 847, 852, 853, 855, 882, 883, 901, 905, 1716;VII 1031, 1081, 1152, 1204, 1381, 1527, 1553; VIII 2, 84, 116, 794, 1218, 1647, 1728; IX 11, 13, 253, 498; IX N. 188, 59988 Beleuchtungsverbot V 196 Heiratssagen III 1696 Hemdwechsel III 1727 Holunder IV 275 knien IV 1576 f. Liebeszauber V 684 Melkzauber IV 1174 Mistel schneiden VI 384 — schießen VI 390 Ostern VI 1355 rasieren VII 511 Wind IX654 s. a. Mond neun I 13, 16, 118, 289, 497, 576, 612, 630, 644, 764, 775, 787> 807, 822, 833, 836, 843, 872, 924, 935, IOIO, 1066, 1099, II 14, II 16, II 18, 1146, 1150, 1186, 1280, 1320, 1337, 1381, 1397» r433, 1456» 1505» 1547, 1549, 1582, 1617, 1630, 1643, l6 75, 1683, 1708, 1739;II 985, 1021, 1220, 1257, 1339, I471* i 6 35, 1646f., 1674, 1700; III 65, 188, 209, 296, 301, 302, 438, 527, 551) 576, 603, 610, 698, 769, 804, 1107, 1121 f., 1152, 1154, 1160, 1187, 1192, 1337, 1458, 1614,

1874, 1887, 1900, 1903, 1904, 1907; IV 282, 429, 430» 492, 535, 597 f·, 709. 715, 722, 730, 734, 735, 738, 942, 948, 958, 1001, 1003, 1025, 1197, 1228, 1234, !24 Ι , 1284, 1287, 1330, 1413, 1431, 1451, J 475, 1491, 1502, 1547, 1548,1551; V 44, 76,107, 282,284,333,400,401,431, 5 " , 539» 615, 684, G86» 687, 688, 772, 773, 777, 778,858,962, 1035, 1185, 1291, 1295, 1394, 1493, 1496, 1686, 1693, 1730, 1865; VI 1, 27, 28, 104, 108, 143, 163, 189, 204, 238, 268, 292, 304, 342, 351» 433, 468, 501, 517, 740, 779, 792, 814, 832f., 860, 887, 903, 935, 936, 939» 975, 1048, 1057, 1164, 1171, 1178, 1269, 1274, !275, 1278, 1281, 1359, 1367, 1497, 1520,

1522, 1558, 1563, 1570, 1643, ^90, 1694, 1723; VII 27, 33, 316, 428,495, 498, 547, 621, 651, 685, 686, 769, 809, 846, 895, 912, 965, 988, 1029, 1030, 1031, 1122, 1124, 1154, 1178, 1181, 1203, 1229, 1235, 1266, 1267, 1269, 1278, 1308, 1314, J 394, 1438, 1439, I441» 1442, 1491, 1531, 1534, !536, 1556, 1578; VIII 73, 85, 182, 184, 186, 188, 189, 209, 212, 216, 316, 350, 363, 377, 397, 398, 401, 479, 522, 532, 550, 568, 569, 645f., 667, 694, 722, 725, 728, 738, 748, 754, 775, 827, 830, 859, 903, 968, 1009, 1021, 1051, 1060, 1116, " 3 3 , " 6 3 , 1182, 1195, 1199, 1206, 1306, 1331, 1333, 1334, 1361, 1373, 1377, 1414» 1432, 1433, 1439, 1444, 1457, 1470, '5!4, 1577, !58I, 1583, 1590, 1607, 1637, 1650, 1656, 1671, 1688, 1728; IX 11, 41, 69, 72, 86, 90, 98, 105, 113, 118,

neun—Nikolaus 119, 181, 242, 243, 248, 249» 254» 306, 308, 47'» 498, 582, 679, 697, 700, 708, 726, 772, 815, 853, 862, 864, 867, 886, 895, 896» 937. 967; IX Ν. 6 3 , ΐ7θ, 176, 253, 333» 4^6, 492, 528, 538, 553, 5 8i, 804, 943» 966, 976» 99 ^ 999, 1122, 1131 s. a. Zahlen

Neunauge VI 1056f.; VII 1122; VIII 783, 868 neunerlei IV 1580; VI 332;

IX658, 701; IX N. 505, 890, 940, 945, 995

— Holz VI 1057ff., 1147, 13^7; IX 6; IX N. 143, 144

Neustettiner Zauberbuch: Farben II ng6f. neuverheiratet s. Hochzeit Nibelungen VI 743; VII 888 Nicäa: Konzil V 191 Nicasius s. Nikasius Nicht (Augenheilkunde) VI 1069f. Nichtmäusfressen V 301 Nichtsosemich I 131; IX N. 345

Nick VI 170 Nickel VI 1070 Nickel (Nikolaus) VI 1097 Nickelkater IX 133 Nickelmann I 1616; V 33, 265; VI i408f.; VII 803;

VIII 827; IX 140, 179; IX N. 526

— Körner (Samen) VI 1062 Nickelmannshaare IX 134 Nickert VIII 548 — Kräuter V 463; VI Nickhuhn VIII 261 1062f. s. a. Kräuterweihe, Neun- Nicodemussegen V 1341 Nicolaus von Straßburg IX kräutersegen Neunersprung VII1705 423 Neunhemd VIII 668 Nidel I 1342; VI 1100; VII Neunhemderwurz I 264, 491 f., 493 265 Nidelgret VI 305 s. a. Allermannsharnisch Nidelnächte I 392; VI 1071; Neunhollen IX N. 1016 VIII 183 neunhundert s. Zahlen s. a. Klopfnächte Neunhäuptling VI 1558 NidhQggr VII 1185 Neunkraft VI 1522, 1647 Nidung VII 881 Neunkräutersegen I 1005; „Niederfall" IV 1579; V VII 1614; IX 219 1498; VIII 194 s. a. neunerlei Kräuter Niederkunft s. Geburt Neunkreuzmesser VI 189, Niedermayer, Michael, 194

Neunlinge VI 1138 Neuntagbutter I 1757 Neuntel s. Zahlen Neuntöter II 858; IV 597, 610; VI 27, 813f.; VIII 869, 891; IX 792 s. a. Nachzehrer

neununddreißig VIII 1436 neunundneunzig I 885; III 837, 1619; VI 162; VII 1233; IX 220, 246; IX N. 176, 178

neunzehn II 759; VIII 316 neunzig IV 1250; V 1427 Neuplatonismus VI 1066f.

Neuschel, Hans, Weissager IX 378 f·

Neuschlag VII 1102 Neusonntag VIII 91 Neusonntagskind VIII 116

Weissager IX 379; IX N. 83

Niedfyor I 1477 Niemand VI 1071f. Niere III 730

Bärenniere als Aphrodisiacum I 525 des Geiers III 461 Kraftträger II 1602 Ochsenniere VI 1181 f. d. Pfarrer VII 1082 Schildkröten-N. VII 1071 Schweins-N. VII 1496 s. a. Eingeweide

Nierenfett II 1373 Nierenschmerz VIII 699, 1210

249 55of., 232f.; VI

1018,

1072f.,

141,

ii59f.,

1498; VII 577, 642, 925, 936, 1040, 1283, 1284, 1299; VIII 495, 536, 1425; IX48, 148; IX N. 853. 938 d. armen Seele VI 423 Mittwoch VI 449 Montag VI 560 morgens VI 579 des Pferdes I 1517 des Priesters V 1062 beim Teigkneten I 773 an d. verschiedenen Wochentagen IX691

Niespulver VI 1075 Nieswurz I 126; II 1468; VI 1083f., 1706; VII 1229

Nietnagel VI 995 Niewiasta, Pestfrau VI 1509 Niff, Nebelkater VI 991; VIII 841

Niflheim IV 223, 646 Nigidius IX 541 Nigl VII 383; VIII 960 Nigromantie V 579, 819fr.; VI 998, 1398

Nigromantisches Kunstbuch VII 1658 Nijördh IX N. 160 Nikasius v. Reims I 131; VI 53, 60, 1085; VII 1041; VIII 1200; IX N. 319, 358 Augensegen 1717 Rattenabwehr VII 518

Nikasiustag VIII 1422; IX 924

Niklaibrot IX 276 Niklaszöpfe VI 1101 Nikolaus I 1704; III 114;

V 1445, 1446, 1835fr.; VI 1658; VII 855, 1109 1296, 1304; VIII 1124, 1200, 1386, 1671; IX 180, 666; IX N. 160, 291, 319» 358, 818, 832, 908, 909, 922, 923, 925f. Pfennig IX N. 892 Vorspuk VIII 1729^ s. a. Knecht Ruprecht Maske, Weichtacht

Nierenstein VI loosf.; VIII

Nikolaus v. Dinkelsbühl VI

niesen I 1661; III 254^, 506, 534, 864; IV 84, 1508; V

— v. d. Flüh VI 1008 — v. Jauer VI 1108 f.

140

1108

250 — v. Myra VI 1086ff. — v. Tolentino VI 1110 Nikolaustag V 1711; VI 648, 1060, 1087; IX N. 532 Esel II 1013 Mühle VI 616 Nebel VI 986 Obstbaum-Schütteln VI 1171 Opfer f. d. Wassermann VI 614 Wagen IX 29 Nikolauswecken V 945 Nikur VI 1634 als Schimmel IX N. 167 Nimidas (Waldheiligtum) VI 1111 „Nimm mir nichts" VI 1063; IX564 Nimmerlestag VI Hilf. Nimmermehrstag VI 1112 „Nimmerweh" I 1381 Nimrod VI 1112f. s. a. wilder Jäger Niniveh I 1598 Ninurta VII 75 Niobe I 653; IX 319 Nirgendgraben VI 1113 Nirvana VI 1431; VIII 1479 Nisebok I 1633; VIII 577, 1119; IX N. 523 „Nistein" IX 236 Nistertag VIII 358 Niss I 1369, 1539, 1544; III 1200; VI 255, 844; VII i3°3> 1307; VIII 766, 1118, 1119 Speiseopfer IX N. 523 s. a. Wassergeister Nisspuck V 43; IX 6 Nivashi VII 1297 Nix I 1371; VI 604, 1635; VII 1563; VIII 482, 839, 1627; IX 132, 139, 144, 922 in der Grube IX 185 s. a. Wassergeister Nixblume IX 134 Nixe I i6i6f., 1678; II 719, 794) 795, 983, 1690; IV 1329; VI 153, 232, 620, 837, 1117, 1568; VII 803, 900, 1464, 1580; VIII 224, 827, 1405; IX 100, 130, 135, 141, 155, 161, 162, 163, 186 Fleisch II 1604

Nikolaus—Nothelfer Freitag III 50 Nordwind VII 983; IX 651, Gesang IX N. 460 652 Händeklatschen III 1395 Norgg VI 255; VIII 840 Kette IV 1282 Nörgl IX 56, 521; IX N. weinende Ν. IX 321 1021, 970 Nixenkampf IX 150 Nome I 636; III 1218; IV Nixenwäsche I 1393 1375; V 975; VI 699, Nixfrau VIII 1622 1118, 1121ff., 1483; VII Nixhaar IX 134 1050, 1054, 1403, 1617; Nixkind IX N. 837 IX 48; IX N. 419 NJgrdr I 644, 1527; VI 1008, Nornengrütze IV 1333; IX 1009, 1010; VII 1609; N. 531 VIII 1517 Nornenspuren IX 350 Noah VI 1114f.; VIII 9 Nösch VI 1013 Reifen-Opfer des Ν. VII Nostradamus, Arzt u. Astro590 log VI 1124 ff. Nobiskrug III 1144; IV 196, Notaricon, Geheimschrift IX 203f.; VIII 457, 1088, N. 305 1472f.; IX N. 988 Notbrüderschaft I 1669 Nock I 1331 Notburga VI 1137f.; VII Nocke s. Wassergeister 928; IX N. 422 Nocken VI 1054 Notdurft verrichten: des DieNogatdanne: Bauopfer II bes II 234 713 Verhinderung d. Verrichtung der N. durch ÄhnNökneff VII 1104 lichkeitszauber II 224 nomos wostycos lamia IX s. a. Kot 14 Noten IX N. 326 Noneläuten VI 4i2f. Notfeuer I 1667; II 648, Nonne VI 1115ff.; VII 322; 1394» 1401; IV 735, 848, VIII 74, 184, 217, 824, 1266, 1299, 1335; V 194, 828 1527; VI 1057, 1138t, eingemauerte Ν. VII 877 1550, 1663; VII 477fr., Investitur IV 1510 976, 1481, 1650; VIII Keuschlamm I 652 80, 1200, 1551, 1553; Kindelwiegen IX N. 878 IX 44f.; IX N. 119 lachen V 881 f. Asche vom Ν. I 613 Lebkuchen backen V 989 Nacktheit VI 855 Libelle V 1236 gegen Pest VI 1514 Mönch u. N. als Eltern des s. a. Feuer Antichrist I 497 Nothaken III 1354; VII Möwe VI 596 1465, 1633; IX N. 264 Namensänderung VI 963 Nothalm VI 1151 f., 1162 Schleier VII 1212 s. a. Garbe, letzte s. a. Mönch Nonnenklöster: Prostitution Nothaus IX 164 Nothelfer IV 852, 1219; VI IV 508 1153f.; IX 11 Nonnenkrapfen V429 Achatius I 152 Nonnenzopf IX 953 Ägidius I 212 Norden IV 27 fr.; VII 503, Anna I 449 1681, 1683; VIII 1244 Barbara I 905 s. a. Himmelsrichtungen Blasius I 1360 fr. nordische Rasse III 679fr. Christopherus II 65fr. Nordlicht VI 1118f.; VIII Gyriacus II H2f. 1738 Georg III 647 fr. s. a. HimmelserscheinunGertrud III 701 gen Katharina IV 1075, 1078 Nordostwind IX 653 Kümmernis V 809 s. a. Polarstern, Stern

Nothelfer—Nysia Leonhard V 1215 Margarete V 1634 f. Nornen VI 1122 Oswald I X 55 Pantaleon VI 1386 gegen d. Pest VI 1512 Veit VIII 1540 s. a. Heilige, Patron usw. Nothemd III 648, 675, i7i2f.; IV 1098; V 569; VII 930, 1465; VIII ii2, 1444; IX N. 245, 933f. Kreuznähte V480 s. a. Hemd Notknopf V 14 Notlaken V 1070; VIII 1138 Notnachbar VI 756 Notnagel VII 512 Notschwert s. Schwert Nottaufe s. Taufe Notzeit: Apokalypse I 547 November VI 471, 1155ff.; VIII 1433 Allerheiligen I 263 Topas VIII 1016 Wolfsmonat IX 799 s. a. Kalender, Monat, Winter Noviziat VIII 1247 nüchtern II 1024f., '240; V 729; VI 74, 1157ff.; VII

1444; IX N. 245, 933f. 691, 914, 1040, 1067, 1649; VIII 150, 152, 178, 216, 335, 1611 Brot essen I 162 7 f. hören des Kuckucksrufes V717 niesen VI 1076 Schnaps trinken VIII 1160 Nudeln VI 98, 1051, 1054, 1162 f., 1558; VIII 195, 354; IX 946; IX N. 529 zum Erntemahl V 313 geweihte N. f. Vieh V 532 Mohn-N. VI 451 s. a. Weihnachtsgebäck Nuirat-Würstler VI 1590 Nummuliten II 1706f.; V 1310; VIII 412 Nürnberger Honig IV 292 Nuß III 1530, i532f., 1534; VI 128, 1036, 1100, n o i , 1364, 1365, 1480; VII 599» 1672» 1678; VIII 562, 583, 587, 1387, 1460, 1661; I X 672; IX N. 5i6f., 525, 890, 95» 923. 925 als Aphrodisiacum I 533 im Badewasser I 832 f. gegen Fell II 1322

251 Kreuz in der Nuß V 485 schwarze Ν. VII 1450; IX N. 892 s. Haselnuß, Walnuß Nußbaum VI 149, 1645; VII 1178, 1323; IX N. 493 Hexentanzplatz I i04if. Schatten IX N. i3of. s. a. Walnuß Nußblätter VII 700, 1496; IX854 Nußhäher s. Häher Nußkera s. Walnuß, Haselnuß Nußkönig V 1500 Nußmärte VI 1092 Nußöl V 893; VI 1239 Nuß-Orakel I 264; IV 510; VI 1284 Nußschale I 1345; VI 437; VII 1540; VIII 215; IX N. i2i, 856, 891, 924, 954 im Haferkuchen V 688 f. Wetterorakel I 403 Nutzkreuzer IV 1144 f. Nymphen I I 1082, 1773; VI 1397; VII 1580; IX 188 s. a. Wassergeister Nysia I 683

ο oben I 408, 520 Oberland (Himmel) VI 1165 Oberraut VII 1537 Oblate s. Hostie Oblation VI 1165f. Obst I 723; II 715; VI 1451; VII 934, 1641; VIII 1536 abpflücken II 980f. Apfel I 510 ff. Fruchtbarkeitszauber II 1537 Jakobstag IV 703 Johannisfeuer IV 739 Kerzenzauber V 922 Klaubauf IV 1446 Kriechenpflaume V 564 f. Pfirsich VI 1704 Pflaume VI I7i6f. Preiselbeere VII 305 f. Quitte VII 426 Teuerungsorakel IX 990 s. a. Einzelartikel O b s t b a u m VI 1166f.; VII 1469; VIII 982; IX987, 988 Aas vergraben I 6 begießen mit Osterwasser VI 1356 binden VIII 1306, 1307 Brosamen zauber I 1588 erste Früchte VI 1167 Fastnachtszauber II 1250 Fruchtbarkeitszauber VIII 1299 Gebäck, Backobst u. Geld I 1608 Geldzauber III 620 Heringszauber III 1778 klopfen IV 1541 Knochenzauber V 10 Kohle-Zauber V 76 küssen V 853 Neujahrsbrot VI 1052 Neujahrszauber VI 1027 Osterzauber VI 1345 Pfingstzauber VI 1691 Rabe im Ο. VII 446 räuchern VII 418 Restezauber VI 104; VIII

185; IX N. 515, 886 rotes Band f. d. Ο. VII 811 schießen in d. Ο. VI 1025 schlagen VII 1107 Schuhwerfen VII 1358f. schütteln VII 854; IX N. 932 Silbermünzen-Zauber VIII 1 Speiseopfer IX N. 512 Stachelbeere VIII 349fr. Stein-Zauber VIII 387 Stroh IX N. 880, 881 Strohseil I 404; VII 1290; VIII 1376F.; IX 915 Teig vom Brotbacken für die Ο. I 1607; V 988; VIII 562, 722, 764; IX 281; IX N. 888 umarmen VIII 1303 umtanzen VIII 1354 umwandeln VIII 1364 Ungeziefer vertreiben VIII 1424 Weihe VIII 11 Wurststroh für den Ο. VII 1087; IX867 Zweige abbrechen am Barbaratag I go8f. — an Martini V 1712 s. a. Baum Obstdiebstahl: nicht strafbar II 198 Obstgarten umkreisen VIII 1337 Sense IX N. 421 Obstreis: schneiden am Barbaratag I 908 f. — an Martini V 1712 Obstsegen V 898 Obstweihe VIII 11 Och (Sonnengeist) VI 1176f.; VII 16 Ochse VI 233, 797, 1177ff., 1608, 1638; VII II, 695f., 697f., 747; VIII 821, 828, 834, 913, 921, 928, 939, 952,, 969, 1513 1631; IX 34, 37

Bezoarstein I 1206 durchschneiden VII 1095 Haut VI 90 Julochse VII 698 kaufen IV 1179 Klosterochse IV 1552 Kuchen aufs Horn spießen V667; VI 1054 f. d. Leichenwagen V 1142 Lukas V 1454, 1455 Lunge des Ο. V 1456 melken VI 302 Odermennig VI 1184 Osterochse VI 1352 f. Pfingstochse VI 1695 fr. Pflugochse VII 3, 4 Piepochse VII 699 rote Quaste als Schutz VII 818 roter Ο. VII 801 schlachten VI 231 schwarzer Ο. VI 847 See austrinken VI 1180 waschen mit Osterwasser VI 1358 Zwillingsochsen VII 1 s. a. Haustier, Kuh, Rind, Stier u. Einzelartikel „Ochsenaugen" VI 1563 Ochsenblut I 1435; VIII 484 Ochsengalle IX 90 Ochsenhaut I 1155; V 787, 1002 mit Namen d. Plauderer in d. Kirche IV 1412 Ochsenkopf VIII 847 feuerspeiend VI 1179 Gewitterbann III 829 Ochsenstachel VII 540 Ochsenzunge VI 1063 Ochsenzunge (Kraut) VI 328 öchslibrot VI 1727 Ocker VII 814, 819, 823 öde VIII 1450 Odenskopp V442 Oder, König IV 180 Odermennig VI 1062, 1063, 1183f.; VII 1170 Odilia VI 1184f.

Odin—Ohrfeige Odin I 476, 638, 643, 644, 1046, 1054; III 146, 949, 952, 966, 1072, 1386, 1440, 1442, 1447, V 566, 568, 642, 9Ö2f., 1002, 1488; V I 69, 241, 1206, 1207, 1479, i6iof.; V I I 435» 476, 699, 879, 970, 1055, 1609, 1610, 1708; V I I I 153, 264, 391, 778, 832, 918, I I I I , II 18, 1626; I X 33, 107, 440, 741; I X N. 199, 242,258, 260, 297, 507, 522, 867, 929. 971 Königsopfer IV 504 Mantel V 1581 Menschenopfer V I 160, 162 Met I X 290 Pferd V I 1630 Runen-Schöpfer I X N. 297 Schlachtenlenker I X N. 189 Speer V I 743 s. a. Wodan Odinsstein V I 85 Oedipus V I I I 1513 Oedipuskomplex V I I 371, 375; V I I I 1044f. Odlasei III 1189 O'Donoghue: Schimmel I X N. 165 Oedreirsdrek VIII 1482 Odyssee VII 888 Odysseus VII 643 Ofen VI 1186 ff., 1268; VII 967; VIII 1005, 1205, 1387 anbeten VI 1294 arme Seele im Ο. V I 1595 Beichte i. d. Ο. I 1003 Besenverbrennen I 1144 Blutzauber I 1439 Eheorakel I loiof. einschmieren des Ofenloches I 1497 Feuer II 1394 füttern IX981 Gewöhnzauber IV 1154 f. Heiratssegen III 1696f. Heilung durch abbacken I 8 f. heizen durch die Braut I 698 heizen zum erstenmal III . ·5. 66 hineinsehen des Hundes in d.O. I 7; II 269; V i 164

knien IV 1577 Kuchenopfer V 670 lachen in d. Ofenloch V 871 f. Liebesorakel V 1269; V I 1041 nackt ia.d. O. sehen V I 880 f. neue Wohnung I X N. 989 f· Orakel II 1396 Ruß V I I 857 Schlange hinter d. Ο. V I I 1148 Speiseopfer f. d. Schrat I X N. 530 Toter hinter d. Ο. V I I I 1022 weinendes Feuer I X 319 Zahn auf d. O. werfen V I I I 333f· s. a. Backofen, Herd, Ofengabel u. weitere Einzelartikel Ofen (Steinhöhle) V I 1199 Ofenanbeten V I 1294 Ofenbank VI 1199f.; VIII 196, 1083 Ofenbesen VI 1200 s. a. Besen, Ofengabel Ofenbesteigen I 1267 „Ofenbrechen" V I 1191 Ofengabel I 1579; VI 1200 Gewitterzauber IV 1278 Verbot des Verkehrt-Hinstellens an Allerseelen I 269 s. a. Ofenkrücke Ofenheimchen V I 1189 Ofenkrücke VI 1200f.; VIII 1344 Ofenmann (-männlein) V I 32, 1187; I X N. 1013 Ofenschaufel VI 1201 f. Ofenschüssel V I i20if. s. a. Backschaufel Ofenschüsselrennen V I I 1231 Ofentopf VI 1202 f. s. a. Kessel Ofentopfhorchen V I 1282 Offenbarung II 748; III 1666f.; V I I 660 Himmelsbrief IV 21 f. durch Schrift I X N. 301 öffnen: d. Kleider V 15 durch Krötenstein V 633 s. a. Springwurzel Og V I ii76f.

253 Oghamschrift IX N. 298 Ogir V I I I 1118 O g m a Mac Elathan IX N. 298 Ohelftmann IX 159 Ohr VI 1204 ff. anfassen V I I I 1030 beißen ins Ο. I 1020 Branntwein ins Ohr gießen I 150 1 des Esels II 1010 Form des Ο. V I 1204 des Hasen III 1522, 1546 des Judas IV 808 O.-Läppchen durchbohren V I 1 2 1 1 , 1219 des Pferdes V I 1604 Schnitt ins Kuh-Ohr V 775 Schweinsohr V I I 1504 verstopfen V I 1209 weißes Ohr I X 350 zupfen V I 1079 zwicken IV 1471 s. a. Gesicht, Kopf, Körperteile Ohrenfegt IX N. 253 Ohrenklingen I 1021, 1460; II 790; IV i5 3 of.; V 1450; V I 767, 1214; V I I 750, 1377; V I I I 1727; I X N. 482 Hemdzauber III 1744 Ohrenkrankheiten III 276; IX 340 Ohrensausen V I i2i4f., 1221; V I I 1028 Stimme des getr. Eckart II 543 Ohrenschießer V 1232 Ohrenschmalz I 536, 1247; III 810; V I 1211 Ohrenschmerz IX 223 Ohrfeige III 1429f., 1451 f.; IV 1206; V 1210, 1708; V I 788, 1217, 1580,1586; V I I 561, 1010, 1094, 1097, 1099, 1 io3> H04» 1629; V I I I 230, 643, 828, 1028, 1066, 1318, 1324, 1454; I X 40, 123, 182; I X N. 1051 d. Adelheid v. Villich I X N. 479 Geisterohrfeige III 54of. Jägerweihe IV 591 vom verhexten Backofen I 758

254 s. a. Geisterohrfeige, , schlagen Ohrring III gi8f.; VI 1218f.; VIII 3 s. a. Ring Ohrwurm VI 1213, 1219ff.; VIII 836, 870, 876; IX 849 f· im Hirn V 231 f. Ohrwutzel VI 1213 oipulk I 1458 Oipulu s. uhiupuli Okkultismus IV 655; VI 1224ff.; VII 1711; IX N. 67 s. a. Geister, Spiritismus, Spuk Oktober III 1754; VI 471, 1235ff.; VII 786; VIII H34 Beryll I 1108 erster Ο. VIII 543 Minnetrinken VI 376 Opal VI 1254 Pilze VII 31 Remigiustag VII 687 Theklatag VIII 754 s. a. Herbst, Herbstfeste, Kirchweih, Monat Oktoberfest III 1754; VII 571 Oktoberroß III 1755; V 668; VI 1666f., 1671; IX N. 169 Okuli: Austrieb I 731 Okypete VII 864 ö l I 1308; II 1374; VI 279, 283, 903, 1238f., 1443, 1467, 1644; VII 319, 498, 542, 613, 744, 857, 962, 1404, 1492; VIII 1004, 1085, 1127, 1423, 1536; IX 90, 249, 299, 500, 925 Ameisenöl VII 812 Anis-Öl VI 1074 Äsche-Öl I 617 auf d. Backstein tropfen lassen I 792 Baumöl I 1381, 1758; VII 1204; VIII 724; IX 908, 929 Bernsteinöl I 1092 Braunol IX 907 mit Brcnnesseln gekocht 1 1559 Glockcnschmier-Öl I 1659 Grundel-Öl VII 1236

Ohrfeige—Omen Holzbeerenöl I 737; VI 312; VIII 702 Jul-Öl IX N. 898 d. Katharina IV 1078f. Klettenwurzel IV 1530 Lampenöl V 895; VI 1241 f. Leinöl IX 928 Lilicnöl IX 906 f. d. Mahrt I 300 aus Maikäfern V 1535 des Maiwurms V 1554 Mandel-Öl VI 1214, 1223 Martinus-Öl VIII 787 f. d. Neugeborene IV 1315 Oleum philosophorum VIII 809 Olivenöl V 582; VI 1242; IX 816 Philosophenöl IX 912 Quirins-Öl VII 425 aus Regenwürmern I 1459; VII 610; VIII 729 Rosenöl VI 1214; VII 700 Rüböl I 1381 aus Schnecken V 1513, i 5 5 i ; V I I 1266, 1267 Schwelle mit ö l schmieren VII 1520 Sesamöl VIII 724 Skorpion-Öl VI I2I4;VIII i 7 f. f. d. Stall IX N. 585 Steinöl VI 618, 619; VIII 415*"· Tieröl VIII 809 trinken VIII 1116 Türschblut VIII 1017 Verkaufszauber IV 1162 Vitriol VIII 1672 Walpurgis-Öl VIII 14, 1263; IX 85 Wermutöl IX 856 s. a. Fett Olafsminne VI 1245f. s. a. Minnetrinken Olaustag IX N. 515 ö l b a u m VI 1238, 1246, 1366 ölbergspruch VI 1246f.; VII 1385; IX N. 366 ö l b l a t t : schreiben auf IX N. 330 Old Bessy VII 9 Old Moores Almanach IX 378 Ölgötze V 42; VI 1247 f.; VII 482 s. a. Strohmann Olive VI 244, 1246

Olivenöl V 582; VI 1242; IX 816 Oliver (Dämon) VI 1249 Olivi, P. J . IX 412 öltrank VIII 1116 Ölung, letzte I 53; VI 1249f.i VIII 452, 453, 965 s. a. Abendmahl Ölzweig VI 1242 f. Om (Gottesname) VI 1250 Omanswurzel VI 1513 'Omar ibn al-Farruhän abu Hafe at-TabarTlX N. 727 Omen I 443; VI 1251; VII 335; VIII 645 am Abend I 34 Alpgeschrei I 310 Angang I 409 fr. Antichrist I 496 f. Apokalypse I 548 Augenbraue I 705 Aussehen der Leiche V 1029 f. Begräbnis I 989 f. Besuch I 1172 f. blasen d. Nachtwächters VI 8o9f. blau I 1374 blutendes Brot I 1602 f. borgen V i i 7 i f . Brachvogel I i486 braun I I5i8f. Brautkleid IV 1500 Brautkranz I 1532 Bussard I 1716 Butter I 1762 Doppelgänger II 346f. drei Blutstropfen I 1461 Ecke II 549 Feuersbrunst II I4i8f. Fisch IV 639 f. Gesang, übernatürlicher IX N. 481fr. — d. Wassergeister IX N. 460 Hamster III 1379 Handel IV 1134 Handschuh III 1411 Haus III 1536 Hausbau III 1562f. Hausgiebel III 1571 Hauswurz III 1579 Hirsch IV 102 Holzwurm IV 284, 285 Hummel IV 470 Hungersnot IV 502 f. Husten IV 513

Omen—Opfer Irrlicht IV 784 Geisterbegegnung auf d* Weg I X 215 Geisterkutsche III 533 gelb I I I 580 Glockengeläut V 946 f. Grille III 1166 Gründonnerstagskuchen V I 1319 Kauz IV 1188 ff. Kette IV 1284 Kirchsperling V I I I 255 Kitzelreiz IV 1436 klingen IV i53if. klirren IV 534 klopfen IV 1537 f.; V I I I I205f. knacken IV 1565 Knarrstiefel V I I 1302 kochen V 56 Kohl V 72 Komet V 90 Kopfloser V 220 Kranich V 375 Kreuz-Zeichen V 540 Kriegsomen V 570 ff. Kröte V 613 künden V 81 if. Lärm s. d. Lehmann, Christian V 1017 Leichenzug V 1161 f. Libelle V 1239^ Licht V 1256 Löwe am Himmel V 1435 Maikäfer mit rotem Halsschild V 1534 Mangoldblatt V 1566 Marienkäfer V 1701 Martinsvogel V 1725 Maulwurf V I 15 f. Maus V I 44f., 46f. Meerrettich VI 75 Meteor V I 2i8f. Morgenröte I X 15 Motte V I 595 Mücke VI 601 Nachtkauz V I 804 Nachtvolk V I 806 Nadel finden V I gi6f. nähen V I 944f. Nasenbluten V I 972 f. b. Neugeborenen IV 1311 f. Neujahr V I 1031 f. niesen V I 1076f. Nordlicht VI 1118 Obstbaum V I 1167 Ofen einfallen VI 1197

öffnen d. Tür V I I I 1206 Ostern V I 1351 Panne I 739 Pelzkäfer V I 1477 f. d. Pest V I 1501 Pfauenschrei V I 1569 Pfeffergeranium V I I I 509 pfeifen V I 1596 Pferd V I 1616 Pflug V I I 5 Rabe V I I 445 Rebhuhnflug V I I 550 Regen V I I 6oof. Regenbogen V I I 593, 5g6f. Regenvogel V I I 579 Reiher V I I 628f. Richtefest III 1364f. Richtschwert V I I 694 Rose V I I 777 Rosmarin V I I 789 Ruf V I I 848 Ruß V I I 858 Sackpfeifer V I I 865 Sägeklirren I X N. n 8 f . Saite V I I 889 Salat V 923 Schatten I X N. 141 schießen V I I 1071 schlagen d. Turmuhr V I 413 Schlange V I I 1144 Schmetterling V I I i25of. schnalzen V I I 1264 schreien des Dorftiers III 353f. Schwalbe V I I 1392 f. Schwalbennest V I I 1399 schwarze Farbe V I I 1449 f. Schwelle V I I 1540 f. Seeschlange I X N. 415 Seidenschwanz V I I 1625 Span I X N. 495 Sperling V I I I 250 Spinne V I I I 270, 276f. springen des Faßreifens I 1524 stehenbleiben d. Uhr V I I I 1268, 1270f. Stiefelknecht V I I 1333 stolpern VIII 492 fr. Storch V I I I 503 Streit V I I I 533f. Strützel V I I I 562 Teuerungs-O. VIII 734f. Tierstimme VIII 786 Tischecke IV 596 f. d. Tod des Pfarrers V I i5 6 7

255 Tod durch Erhängen III I446f. — auf d. Schlachtfeld I X N. 244f. Todesomen V 1569; V I I I 993 ff· trommeln V I I I 1171 Tür V I I I i204f. Uhrschlag V I I I I274f. Uhu V I I I 1291 fUmkehrung V I I I 1324 Ungeziefer V I I I 1420 Unglücks-O. V I I I 1425 Wagen IX4of. Weihnacht I X N. 891 f., 935ff·, 948 weiße Farbe I X 349 f. weißer Rabe V I I 456f. Weltende IV 865^ 88of. Weltkrieg I X 474 Wespe I X 505 Wind IX650 Wolf I X 763 Ziegenmelker-Ruf I X 934 zittern d. Richtschwertes IX944 Zweikampf IX 959 s. a. Vorahnung, Vorbedeutung, Vorzeichen Omophagie V I I I 757 Omphalomantie V I I I 1307 Omphalopsychiten II 750 On (Gottesname) 1250,1251 f. Onager V I I I 1150 Onanie V I 407 Onironatie V I I I 31 Onkel V I 709 s. a. Familie, Verwandtschaft ö n o m a n t i e IV 553, 554; VIII 305 Onomatomantie V 1356, 1395 Onufrius VI 1252 Onychomantie VI 1243; IX N. 549 Onyx VI 1252f.; VIII 661 Opal V I 1253 f. Opfer III 1662; V 794, 796, 1813, 1495; VIII 642, 859f., 1047, 1607; IX i 9 ff., 891; IX N. 333 f. d. Ahnen I 228 Ähren VII 767 f. d. Alraun I 321 „Aufsatz" VI 98 f. d. Backofen I 7G1. 785

256 barhaupt das O. darbringen I 922 f. f. d. Baumgeist I 955 Bauopfer 1962 ff.; III 1561; IV i4C>of.;VII 1514t Beerenopfer 1974; III 1633; V I I I 1354 fur den Berg I 1047 Besen I 1143 Bettelkind I 1195 Beuteopfer I X N. 187 Bier I 1260, 1271fr. fur ein Bild I 1291, i3c>of. für d. Bilwis I 1321 Birkenbesen I 1338 Blut I 1436; I V 1089; V I I I 1167 Bock aIs Schatzopfer IX921 Bohne IV 463 Brandopfer I 1487 fr.; V I I 857fBranntwein I 1499 f. Brei I 1538 Brosamen I 1585f., 1596 Brotopfer I 458^ 768f., 1635; V I 1053f.; V I I 1337; V I I I 184 f. d. Brunnen I 1682; V I 1319 Butter I 1752f.; V 1708; IX 784 f. d. Christblock I X N. 898 für Dachschutz II 119 für Dämone II 166 drei Julopfer I X N. 867 Eber I 1349 in d. 4 Ecken II 546 Ei II 6i5f., 638 einreihen mit Blut V I I 624 eiserne Tiere V I 1345 Elfensteine V I I 991 für Elias II 784 f. Engel II 835 Erdbeere II 893 Ernteopfer I 923f.; II 944 Ersatzopfer II 964 fr. d. Erstgeburt II 975 essen II 1023, 1025 Farbe II i205f. Fisch II 1559 f. Flachs I 1299f.; V 1199 Fleisch II 1598f., 1615; V 49; VII 1082 f. d. Fluß II 1691; V I 1686 Flut-O. V I I 718 Gans III 290 Garbenopfer V 304 Gebäck III 326f.

Opfer Gebildbrot III 373fr., 391fr. Geld III 609 Getränk III 782 f. Getreide V I I I 249 Grütze III 1199f. f. d. Gütel III i235f. Haar I 930; III 1263; V I I 509f.; I X 945, 948 Hagelopfer III 1311,1313 f. f. d. Hausgeister II 547; V 41 f. Hausopfer III i574f. f. d. Herd III 1765; IV 1271 f. Heu III 1820 hinrichten III 1439^ Hirsch I X 26 Hirschkäfer IV 113 d. Hirten IV 138 Höhlenkult IV 181 f. am Holunder IV 262 f. Honig IV 290, 295f. Hufeisen IV 441 Huhn IV 453f., 459; V I I I 1540, 1543 f. d. Hund IV 476 Hund als Opfer IV 479f.,

499

Hungersnot IV 504 Hut IV 540 Igel IV 669 Jahresopfer IV 596, 608f., 619 Jakobi-Bock IV 626 Johanni IV 725, 726f. Kalb V 778 Kapnomantie IV 976 Käse IV 1049 f., 1052; V I 285 kastriertes Tier IV io7if. f. d. Katharina IV 1078 Katze IV 1114, 1120 Kessel IV 1256 f. Kind IV 1338 Kinderopfer IV 1361fr., i 3 9 2 ; V 9 f . ; V I 68, 166; V I I I 1445 Kleidopfer IV 1473, 1487 Knaufgebäck IV i568f. Knochen V 6f. Knödel IV 1547 Korb V 241 Kranzopfer V 402 Kreuz V 551 Krone V 602 Kuchen I 1617; V 6 5 3 f r . , 656fr., 670, 673, 676 Lamm V 890

Lappen V 910 Lebkuchen V 992 für d. Leonhard V 1218 Leonhard in der Zwiesel IX974 Libation V i228f. f. d. Linde V 1306 Löffel V 1318, 1321 f. f. d. Martin V 1709 Maus V I 34, 48 für das Meer I 843 Mehl V I 95, 96f., 99f. Melkopfer V I 140 Menschenopfer V 568f.; V I 148, 156fr., 1519; V I I I 1433; I X 18 Meßopfer V I 187 Milch V I 246f., 257, 352 fr., 323f· Münze, geküßte V 854 Nacktheit V I 865 Nadel V i 921 Neujahrsgebäck V I 1051 Nudel V I 1163 Oblation V I 1165^ f. d. Ofen V I 1191 f. Ostara V I 1314 Osterbrot V I 1326 f. Pankratius I X 58 f. d. Perhta V I i48of. Pestopfer V I I5i8f. Pfannkuchen V I I554f. Pferdeopfer IV 618; V I 1671fr.; V I I 25; V I I I 1522; I X 470f. Pferdefuß V I 1656 Pflugbrot V I 1726 Pflugopfer V I 1719, 1720 für die Quelle I 839 Rabe als Ο. V I I 452 Rahm VII 493 f. Rauchopfer V I 1576 Regen-O. V I 865 Reh V I I 616 Reise-O. V I I 639 Reisig I X ,N. 114 Reste-Opfer f. d. Feuer V I 362 Rind VII 698f. Rochus-O. V I I 745f. Sauerteig VII 961 f. Schädelopfer V 207 Schaf V I I 974 Schalmei V I I 993 f. d. Schatzgeist V 182; VII ioo7f., 1012, 1014 Schein-O. V I I 1026; VIII 1583

Opfer—Orakel Schimmel VII 580 f. d. Schlange V I I 1140 Schrift I X N. 315 Schuh V I I 1303, 1336, 1338 Schwein V I I 1470, 1503; IX614 Schweinefleisch I 505 Schwellen-O. VII 1514 See-O. V I I 1562f.; I X 165 Seelenopfer IV 609; VI 1163 Semmel V I I 1638 f., 1639 f. Sonnabend V I I 935 Speck V I I I 143; I X N. 256 Speiseopfer I 592; V I I I 172f.; I X N. 466fr. für d. Stampa V I I I 354 Steinbeil VIII401 Steinopfer I 1046; V I I I 406 f. Steinwerfen V I I I 410 Störibrot V I I I 510 Strützel V I I I 562 Stuten V I I I 577 Suppe V I I I 612 Taube VI 697; V I I I 696 Teig V I I I 722 Thunfisch V I I I 774 Tierfell II 1326 Tierkopf V I I I 847 Tieropfer VI 789; V I I I 792f., goiff., u88f. Totenopfer V I I I 1080 Trankopfer I 980; V I I I 1117 f. Tür-O. V I I I 1188. Umkehrung V I I I 1323 Verbot des Ο. V 196 verbrennen des Ο. VII 402 f. Versöhnungs-O. V I I 642 Votive V I I I 1760f. Wacholder als O.-Stätte IX 1 Wachtel I X 20 f. d. Waldfrau IV 583 für d. Waldgeister I X 56 für d. Wassergeister I X 179 f. d. Wassermann I 1663 für d. Wasserstier IX 132 gegen Wechselbalg I X N. 857 Weg-O. I X 215 Weihnachtsbrot I X 278f. Weihnachtsopfer VII 960; I X N. 892 fr.

Weihrauch I X 283 Wein 1 x 2 9 8 fr. weiße Farbe I X 340, 342 f. d. Wetterdämonen I 666 Widder I X 554^ Wild I X 606 f. d. Wilden I X N. 979 Windopfer I X 643 Witwenverbrennung I X 670 fr. Witwenopfer I X 671 Wolfsopfer I X 755, 782, 785 Wolle I X 816 fur die ausgegrabene Zaunrübe IX885 Ziege I X 898, 899 f. Ziegenbock I X g i 2 f . f. d. Zwerge I X N. 1069 fr. s. a. Einzelartikel Opferaskese V 801 Opferfest II 1348f.; I I I 162; I X 665 s. a. Opfer Opfergang I X 33 Opfergürtel III 1224 Opferkessel IV 1268 Opferkuh: aus Eisen V 773 Opferlamm VI 1339 Opferlied I I I 348 f. Opfermahl V 1491; I X N. 499f· Opfermonat V I I 1650 Opferspeise I I i54if.; V 543 f· Opferteich I X 30 Opfertier IV 1178; V 796; V I I I 851 Blut I 1437 eisernes Ο. II 740 Gemse III 629 Hahn I I I 13 28 f. Hammel III 1367 Hirsch IV 101 Huhn I X N. 534 Kalb IV 917 Kuh V 780 f. Pferd V I I I 574 Schimmel I X N. 169 weiß I X 343 f. s. a. Opfer Opfertisch V I I I 953f-> 955 Opferwagen IV 1257 Opferzauber II 962 f. Ophiel VI 178; VII 16 Ophites VII 1199 Ophthalmius VI 1254 f. Opium V 1701; VI 450, 796

257 Opkaldelse VII 1579 v. Oppen, David, Prophet I X N. 84 Oppius V 1327 Orakel I 387, 409; VI 1255«.; V I I I 85, i755f.; I X io 5 f., 279; I X N. 663 Abendmahl 1 4 7 Abort I 95 Advent I 201 Agathenbrot I 209 Allerheiligen I 263 f. Allerseelen I 270 Alphabet I 17f.; V 1377 Alraun I 319 f. Altar I 326 Altarkerze I 327 Ameise I 362 Amsel I 373 Andreasnacht I 398 f. Apfel I 517 Apfelschalen I 512; I X N. 301 Apostellosen I 553 Aronstab I 599

Arten d. Ο. VI 1277fr.

Artomantie I 606 Asche I 616 Asyl I 645 Attich I 671 Augenbraue I 705 Augentrost I 720 Axt I 748 backen I X 2 79 f. Backofen I 786f.; V 987f. Backwisch I 796 Balken I 858 Ballspiel I 862 Bär I 899 f. Baum I 957 Bauplatz f. d. Haus III !558 Becherwahrsagung IX 303 Begonie I 975 f. Begräbnisläuten I tooof. Begräbnisort I 991 durch die Beine sehen I ioiof. Berufsorakel I X N. 375 Beschwörung I 1127 Bewegung I 1203 f. Bibel I I2i5f. Biene I i22gf., 1231, 1241 f. Bier trinken I 1269 Bildorakel I X 387 Birke I 1338 f. Birnbaum I 1340

258 Bleigießen I 1389f. Blitz I 1405^ blühen I 1431 Blut I 1441 Bohne I 1472 Bräutigamsschau I 1524 f. mit Brautring IV 163 Brauttanz V I I I 1358 Brei-Orakel I 1547 Brennessel I 1557 Brosamen I 1586 Brot I 1643 — abschneiden I 1 1 5 — backen I 773 f. — u. Käse I 1641 — u. Messer V I 205 Buch-Orakel I 1689 Buche I 1694 Buchfink I I 1508 Buchsbaum I 1695 f. Buchweizen I 1699 Bürstenorakel I 1713 Butter I 1762 Butterbrot I 1755 Blindschleiche I 1399 Dienstbotenorakel mit Besen I 1139 Dohle II 304f. drehen I I 412 Dreikönigstag II 451 Drossel I I 468 Eber I X 625 Echo I I 536 Ecke II 549 Eheorakel II 574!". Ei I I 6i8f.; V I I 1442 Eis II 716 Eisen u. Stahl I I 729 Eisenkraut II 738 Eisvogel II 743 Elster I I 796 Ente II 850 Erbse I I 879 Ernte V 289; V I I I 665f. fallen II 1162 f. fasten II 1239 Fenst r I I 1339 Fetthenne II 1385f. Feuer II 1396^ bei I insternissen I I 1521 Fisch II 1533fr. Flede rmaus I I 1590f. Fliege II 1629 riiepcnpilz V I I 29 fließ Wasser II 1689 Flockenblume II i63of. Forelle II 1705 Frauenmilch V I 288

Orakel d. Freimaurer I I I 4of. Freitag I I I 70, 72 Frosch I I I 129 Gallapfel I I I 270 Gans I I I 293f. Gänseknochen V 1719 Garbe V 289 Gebäck I I I 327 Geier III 458 Gerstenkorn I I I 696f.; V I I 404 Gesangbuch I I I 715 Getreide-O. V I I 409, 765 Gewitter I I I 821 Ginster I I I 852 Glockengeläut V 947 Gottesurteil I I I 994fr. beim Grab I 982 Grab d. Junggesellen I 336 Grashalm I I I 1360 Haar I i i 1284 Hafer I I I 1303f. Hahn I I I 1 3 4 ^ . Harn I I I i473f. Haruspicium III 1501 Hasel I I I 1536 Hausorakel I I I 1556 Heiratsorakel s. d. Heiratssegen III 1695 fr. Hemd III 1719^ Hemdärmel I 582 Hengst I I I 1746 Herbstzeitlose I I I 1757 Herd III 1775 Heuschrecke I I I 1825 hinfallen I I 1159 Hirschkäfer IV 1 1 5 f. b. d. Hochzeit IV 154 Hochzeits-TrunkVIII 1159 Holunder IV 266, 267, 268 f. Holzscheit IV 279 fr. Hopfen IV 3 1 1 horchen IV 312fr.; I X N. 481 Horn IV 337 Hose IV 405 f. Huhn IV 449 Hummel u. Hund IV 470, 471 Hydromantie IV 548 fr. Igel IV 669 Immergrün IV 675 f. Insekt IV 6g8f. d. Jägers IV 584 Jerichorose IV 657 f. Johanni IV 709 f. Johannisblut IV 1567

Johanniswein IV 752 f. Johanniswürmchen IV 764 jucken u. zucken IV 789 fr. Käfer IV 908 Karfreitag IV 997 Karfreitagsei IV 1001 Karpfen IV 1010 Kartoffel IV I024f. Käse u. Brot IV 1034^ Käseorakel IV 1060 Katharinentag IV 1082 f. Katoptromantie IV 1099 fr. Katze IV 1107 fr. kehren IV 1234 Keromantie IV 1242 f. Kerze V 1242, 1246 fr., 1251fr. Kessel IV 1267 f. Kinderspiel IV 1386 Kinderherz V I I I 1018 Kirchenbau IV 1397 fr. Kirschbaum IV 1432 f. Klagemutter IV 1440 Klagevogel I V 1 4 4 2 Kleid IV 1494 f. kleiner Finger II 1491 kochen V 57 Kohl V 72 f. Kohle V 77, 78f. Königskerze V 186 Kopf V I 169 Körperorakel V 321 f. Kranzfischen I I 559 Krankenkommunion I 53 Kranz V 4 0 1 mit Krapfennudeln V I 1164 Krebsaugen V 459 Kreuzprobe V 548 f. Kreuz-Zeichen V 540 f. Kreuzweg V 522 f. kreuzweis V 532 Kuchenorakel V 673 fr., 679fKuckuck V 711 ff. Kuckucksruf V 732 f. Kuh V 768 f. Kuhhaut V 788 Kümmel V 807 Lachs V 884f. Lamm V 892 Lampe V 894 Lebensfaden V 966 Leiche V 1047 Leichenwagen V 1143 f. Leichenzug V n 6 i f . Leinsaat V 1179 f. Leinsamen V 1196 f. Leo-Orakel I X 388 f.

Orakel Lichterschwemmen V 1261 Loch in d. Schürze V I I 1377 — im Brot I ηΐ. Löffel V 1320, 1321 Los V i353ff. Lostage V i402f. Lucienschein 1 X 9 4 4 Maikäfer V 1534 Mais V I54if. Mantel V 1587 Margaretenblume V 1637 Marienkäfer V 1698 Maßliebchen V 1863 Matthäustag V 1867 Matthiasnacht V 1869 f. Mauerpfeffer I 1484; V I 1 Maus V I 46f. Mehl V I 105 Messe V I 188 Messer V I 196, 206 Michaeli V I 237 Milbe V I 243 Milch V I 292, 366f. — und Weißbrot I X 443 Misthaufen I I 470 Mistkäfer V I 395 Mittags-O. V I 412 Mitternacht V I 435f. Morgenbrunnen V I 576 Mücke V I 600 Musik V I 676 Muttermal V I 704 Myrte V I 715 Nachgeburt IV 1383; V I 765 Nachmittag V I 767 Nacht V I 79of. Nacktheit V I 884^ 911 Nähnadel V I 931 f. Namenorakel V I 959, 964^ Näppelgreifen V I I I 1363 f. Neugeborenes IV i o n f . Neujahr IV 602; V I 1039fr. Neujahrsläuten V I χ 022 Nieswurz V I 1085 Nuß I X 7 7 f., 79 Ochsenhaut V I 1180 Odermennig V I 1184 Ofen V I 1 igöf. Ofentopf V I 1202 Ohrenklingen V I 1215 ö l II 75 3 f.; V I 1243 Osterkranz V I 1351 Os'erwasser V I 1360^ Palm V I 1380 Palmsonntag V I 1386 Patenschaft III 793f.

Pauli Bekehrung V I 1463 Perchtenspeise V I 1481; I X N. 5 2 9 f . Petersilie V I 1528 Pfannkuchen V I 1557 Pferd V I 1620fr. Pferdegewieher V I I I 574 Pferdeopfer V I 1672 Pfingsten V I 1694 Pflanze V I 1714 Pflug V I 1723 Pflugbrot V I i726f. Phyllomantie V I I 2iff. Pilze V I 3if. Pirol V I I 35 Puppe V I I 3 9 1 Pustblume V 1438 Quell- oder Badorakel I 822; IV 553 Rabe V I I 444! Rasen V I I 5o8f. Rasenprobe V I I 499 rasieren V I I 5 1 1 Ratie V I I 520 Rauch IV 974f.; V I I 522f. Raupe V I I 541 Rautensaft V I I 548 Regenorakel V I I 597 ff. Regenwurm V I I 613 Reise-O. V I I 641 Reste vergraben I X N. 506 Ring V I I 722f. Rock V I I 752 Rocken V I I 754 Roggenkörner V I 1012 Rohrdommel V I I 772 Rose V I I 779 Rosmarin V I I 788 Rotkehlchen V I I 836 Rotschwänzchen V I I 838 Sadebaum V I I 870 Säe-Orakel V I I 764 Saite V I I 889 Salz V I I 9ogf., 91 iff. Salzhäufchen-Orakel I X N. 121 f. Sarg V I I 947 Sauerklee V I I 959 Schaf V I I 978f. Schafläuse V I I 990 Schattenorakel I X N. 134 Scheibenschlagen V I I I022f. S hellfisch I X 48 Schemel aus neunerlei Holz I X N. 143 Schere I X N. 145 Schlafapfel V I I 1091

259 Schlange V I I 1144^ Schlehdorn-Blüte VII1203 Schlüssel V I I 1227 Schlüsselblume V I I 1230 Schlüsselloch V I I 1234 Schmetterling V I I 1250f. Schnee V I I 1275ft Schneider I X N. 26gf. schnellen I X N. 274 Schnittlauch V I I 1283 Schornstein I X N. 287 Schreibfeder I X N. 389 Schrift I X N. 3oof., 332 Schuh V I I 1319, i324f. i328f. Schuhband V I I 1 3 5 3 Schuhwerfen V I I 1354 f. Schürzenband V I I I378f. Schüssel I X N. 397 f. Schwammuhr V I I 29 Schwan V I I 1403^ Schwangerschafts-O. V I I 1426Γ schwarze Farbe V I I I449f. Schwein V I I 1482^ Schwelle V I I 1540 Seife V I I 1626 Sellerie V I I 1635 Semmel V I I 1645^, 1647 Sieb V I I 714t, 1683 Siebdrehen V I I 1693^ Siebensprung V I I 1704^ Smaragd V I I I 20 Sonne V I I I 45fr. Sonnenrad V I I I 72 Span I X N. 495 Specht V I I I 140 Speck V I I I 144, 145, 147 Speichel V I I I 155 Speise-O. V I I I 185^ Sperling V I I I 250 Spiegel I X N. 547 fr. Spielkarten IV 1017 Spinne V I I I 271 f. Spinngewebe V I I I 282 f. Spitzklette V I I I 303 Stab-Orakel I X N. 370, 373 Stall I X N. 594 Stechapfel V I I I 360 Stein V I I I 388f. Sterbekerze V 1055 f. Sterbeorakel V I I I 451, 457 im Sterbezimmer V 1130 Stern V I I 37 Sternschnuppe V I I I 470, 474 f St'chling V I I I 477

260 Strumpfband VIII 555 Strützel VIII 562 Tau VIII 691 Taube VI 1685; VIII 702 f. Tee VIII 713 Teig VIII 725f., 727 Thomasnacht VIII 765f. Tier-O. VIII 912 fr. Tisch VIII 960, 963, 964 — decken VIII 955f. Tischtuch VIII 967 Tischumgang VIII 1316 Todorakel I 403; VIII 1009 Totenspuren VIII 1098 Treppe VIII 1 i45f. trinken VIII 1155, 1163 Trommel VIII 1168 Tür im Ο. VIII 1204 Türkenbund VIII 1212 Uhr VIII 1286 Ulme VIII 1295 Umkehrung VIII 1324 Umlauf VIII 1334 Unschuld VIII 1443 Verhüllung VIII 1602 f. Vogel VIII 1673 f. Vogelflug VIII 1314^ Wacholder IX 13 Wachtelruf IX 2of. Wagengeleise IX 46 f. Wandlung IX 87 Wäsche IX ggf. Wasser VIII 1356; IX ngf. Wasserdampf II 16g Wasserfall IX 127 Wassergeister IX 176 fr. Weberknecht IX 201 f. Wegerich IX 225 weglügen IX 227 Wegwarte IX 231 Weide IX 251 f. Weidenkätzchen IX 250 Weihnacht I 414; IX N. 935ff·> 938 f·, 943. 948 — blühende Zweige I X N. 904 f. Weihnachtsmahl IX N. 515 Weihrauch IX 285 Wein IX 302 f. — verschütten IX 312 Weinjahrorakel IX 303 f. Weinrebe IX 336 Weißbrot vors Haus legen IX442 Wei ßkehlchen- Flug IX 460 Weizenhören IX 46g Wepelrot IX 496f.

Orakel—Osteranger werfen VIII 1611 f. d. Cäcilie II 3 Werkzeug des Totengräbers versunkene Ο. VI 431 ö r g g e l e r I X N. 970 I985 Wimper I 706 Origanum s. Dost mit Wucherblume IX 817, Orion I 639, 643; V 1490; 818 VI 1719; VIII 462, 794; Zaun I X N. 1000 I X N. 678, 684f. Zaunbinden VIII 1307 s. a. Sternbilder Zaunkönig IX 882 örkentier VI 1615 Zettel I X N. 371fr. Orlagau-Sage: Heimchen Zugvögel IX g54 III 1163 Zweige, blühende, an Ornelkirschbaum VI 1056 Weihnacht I X N. 904f. Orpheus VI 654, 658, 736; Zwiebel IX 867f. VIII 1470; IX N. 454» Zwölften 1x989 fr. 701 s. a. Gottesurteil, losen, Orphiker VIII 792 Omen, Wahrsagung, Oervarodd I 1448 Weissagung u. Einzel- Ort VI 1308 ff. artikel Aufenthalt d. (gestorbenen) Orakelspender VI 1265 f. alten Jungfern I 336f., Orakelstätte: Grenze III 34 if· 1146 öder Ο. VIII 1546, 1547 Orakeltier: Adler I 177 f. Orakelstätte VI 1268 Bachstelze I 753 Schlachtfeld I X N. 187 Eichhörnchen II 656 f. Standort d. SchicksalsEsel II 1014 bäume IX N. 203f. Eule II 1073 Strafort d. Junggesellen Falke II ii56f. I 344 Hahn III 1325^ unendlicher Ort IX N. 814 Hammel III 1368 unheimlicher Ο. VIII 1514 Hecht III 1613 Unstätte VIII 1465 Krähe V 361 f. s. a. Berg, Friedhof, Herd, Kreuzschnabel V 512 Kreuzweg, Quelle Orangenblätter VII 946 Ortsname: Etymologie II Orant V 1437; IX 200 1068 f. blauer Ο. IX 182 Ortssagen VII 883, 885 f. s. a. Dorant Osa VIII 1474 Orchidee I 534; III 605; IV Osantrix VII 1326 1555 fr.; VI 884 OschophorienfestVIII 1521 s. a. Knabenkräuter Oeschtreiten VIII 1345 Orchis I 1484; VI 257 Oseberg-Schiff I X N. 153, Oreo VII 1458 157 Ordal s. Gottesurteil Osiris III 287; V 224; VII Oreithya IX 637, 655 798; VIII 1530f., 1534f. Orendel 1X66 Erinnerungstrank f. Isis 142 orendisieren VI 1305f.; I X Oskoreien IX N. 928 N. 497 Ostara II 1391; VI 131 Iff. s. a. Osterei, Osterfeuer, Orendismus II 561 f., 870; -gebäck, -fladen, -kalb, v 797; VI 546, 547, -kerze, -kohle, -wasser, 1294ff.; VII 661, 681, Osterhase, Ostern 682; VIII 630, 1109 Osten VI 143, 1263, 1359; Ort VI 1308 f. Reliquie VII 681 ff. VII 1204, 1456, 1681; Speiseopfer I X N. 820 VIII 64, 85, 135, 247; Verbrecher IX N. 820 VIII 492, 577; IX 449 Wein IX 292, 294 Sitz d. Richters VII 691 s. a. Kraft Osteranger: Gansreiten III Orgel VI 1306 f. 299

Osterball—Osterwasser Osterball I 86of.; V I 1382 Osterbaum V I 1343 Osterblume II 363; V 790 Osterbraut V I 1343 Osterbrot I 1627, 1639; V I 1314, 1315ff., i32if. Form V I 1324 s. a. Gebäck, Gebildbrot, Ostern Osterei I 161, 529, 1570; III 1506; V 51, 739, 790; V I 617, 1327 ff., 1347, 1348, 1349, i35°> !355> 1369, 1380, 1382, 1562; I X 1 1 5 ; I X N. 154, 532 s. a. Ei Osterfeuer I 158, 1491; II i439f.; III 148, 173, 512, 1317; IV 1012; V 1570 VI 1333ff., 1342; V I I I 374; I X 74 anzünden durch Ost er kerze V I 1338 Eichhörnchen verbrennen II 656 Katze — I 1488 Kohle V 75 s. a. Feuer, Feuerweihe Ostergelächter V 868; V I 134a Osterhase V I 1325^ Osterjunge V 289 Osterkalb IV 1470; VI 1336 f., 1314 Osterkerze I 215; IV 1245; VI 1337«. s. a. Ostertauf Osterknopf V 15 Osterkreis V I 1493 Osterkuß V 844, 862 Osterlamm V 891; VI 1339f., 1345; V I I I 189 Osterlammspringen V I I I 58 f. Osterluzei VI 1340 f. Ostermaanluchten V I 1333 Ostermann IV 805; V I 1326 Ostermärlein V I 1342 Ostermonat I 555 Ostermontag: Emmaus gehen II 804f. Ostern III 155; V I 650,1270, 1312 f·, 1341 ff.; V I I I 92; I X N. 284 Bergprozession I 1046 Austrieb V I I 1479 Bäcker I 780 baden I 811 f.; V 904

Ball V 997 f. Ballspiel V I I I 258 barfuß gehen I917, 919 Baum umreiten V I I I 1340 Beichte I 1002 f. Betten ausschütten V I 853 Bilwis sehen I 1320 Eheorakel mit Kopftuch V 238 Ei II 289, 6o6f., 608f., 613, 616, 634 Eierwerfen II 622 fasten II 1239 Fisch II 1542 Fladen II i57if. Fleischverbot II 1609 Fleischweihe II 1612f. Flohzauber IV 304 Flurumgang II 1677ff.; I X N. 450 Freudensprünge d. Sonne I X N. 417 Gans III 292 gelbe Suppe III 582 Hausumgang V I 1340 Honig IV 295 Hosenorakel IV 406 Jahresanfang IV 606 Judas IV 800 ff. Karwoche IV I026f. kehren V I I I 1421 Knochen, geweihte V 9 in die Knospen treiben I 862 Kobold erwerben V 44 kochen V 53 f. Körner-Weihe V I I 771 Kröten vertreiben V 61 if. Lamm in der Sonne V 893 Lämmleinbrot V 892 Lebensrute IV 1090; V 970 Lustration V 1467 Milch essen V I 258 Morgenläuten V I 582 neues Kleid IV 1470 Ostara s. d. Palm V I 1369 Peitschenknallen V I 1471 Pfannkuchen V I 1558, 1562 Pfefferkuchen VI 1571 Pflugziehen VII 6 Pilatus V I I 26 Plumpsack V I I 295 Ratten vertreiben V I I 519 Regen-Orakel VII 598, 559 jüd. Ritualmord VII 728 Ruhe V I I 850 Rumpelmette VII 851 f.

261 Saatzauber V I I 769f. Sauerteig I 772 schaukeln V I I 1017, 1018 Scheibenschlagen V I I 1022 schießen V I I 1065 Schinken V I I 1077 schmackostern V I I i234f. Schuhe schmieren V I I 1301 Schweinefleisch V I I 1504 Schwelle-Zauber V I 1538 Semmel V I I 1643 Siebensprung V I I 1704 Speck V I I I 143 Speise V I I I i88f., 209 Stechpalme V I I I 362 „Steckerl"-Weihe V I 1062 Sterbe-Orakel V I 436 Strützel V I I I 561 Suchspiele V I I I 580 Tanne V I I I 664 Tanz V I I 853 Taufe V I 1356 Tisch scheuern V I 885 Umritt V I I I 1342 Veilchen essen I 1381; V I 1158 Viehheilzauber mit rotem Lappen V 906 Vogelschießen VIII 1682 wälzen im Tau V I 899 Wanzen vertreiben I X 89 f. waschen I X 102 Wasserguß I X 193 Weihe d. Heilringe V 374f. Wetterbrot I 1621 Wind IX654 Wurst I X 872 f. Ziegenbraten I X 898 s. a. Einzelartikel Osterochse IV 1029; VI 1352f.; V I I I 906 Osterpackl V I I I 670, 1490 Osterpalme III 831 Osterreuten VI 1353 f. s. a. Flurumgang Osterrute I 1336 Ostersonne VI 1354 f. Ostersonntag: Emmaus gehen II 804f. Osterspaziergang III 147 Ostertauf III 1147; V I 1322, 1337, 1356 f.; V I I 1538 Osterwasser I 157, 1238; II 344, 1455; III 306, 1195, 1197) 1554» 1684; IV 85, ιοί 1; V 235; V I 872, 1314, 1357ff.; VIII 78f., 1117

262 holen I 126; V I 1358 f. f. d. Pferde V I 1651 Osterwolf VI 1326, 1363; IX206, 791 Ostwind IX 651, 652, 653 Oswald VII 535; IX N. 45, 54f·

Osterwasser—Ozean Oesypus VII 982 Othmar VI 1363f. Othmärlen IX 294 Ofhmarssand IV 1409 Otilla VII 726 Otter s. Schlange

Otterköpfchen V 1233; VI 1364f. Ottilie s.Odilia Ottilienkraut VII 726 Otum TV 788 Ozean s. Meer

Ρ Paar V I I I 1527, 1528f. s. a. unpaar, Zahlen Pachoismus: Geheimschrift I X N. 306 Pacht IV 598 Pädomantie I 4 7 1 Paemschnaidtmonat V 1727 Pagel V I I 1691 Paggeleitzenbier I 1277 Pagomantie IV 553 Pagstein V I I I 4 1 9 Pakt schließen I X N. 315, 316 Palast I X 145 d. Zwerge I X N. 1041 Palestrina, Gründer des „Vereins der Hl. Cacilia" II 3 Palilien IV 1219; V I I I 1536 Palilienkalb IV 918 Palindrom I X N. 327, 338 Pallejäger I X N. 929 P a l m (-busch) I 1321, V 668; V I 335, 1202, 1246, 1365ff.; VII 1523, 1538, 1622, 1623, 1685; V I I I 362,580,634,1126,1128, 1200, 1301, 1373, 1423; I X 244, 250, 289; I X . N. 585 Äpfel u. Brezeln f. Ostern V I 1317 Äpfelpalm I X N. 992 Buchsbaum im P. I 1695 essen II 1039, 1040 geweihte P. V 782; V I 50 Holz I X N. 590 Mistel V I 387 im Osterbrot V I 1321 in d. Peitsche V I i475f. Pimpernuß V I I 34 Preiselbeere V I I 306 Sadebaum V I I 869 Semmel V I I 1645 unter d. Viehkrippe V 770 Wicken im P. I X 554 Palmäpfel V I 1383 Palmesel I 437; IV 1406,

1470; V I 1315, 138lff. f 1384; V I I I 862, 1300, 1397 verbrennen III 79 Palmkätzchen I 1410; I I I 1104, 1521; V 1736; V I 1266, 1351, 1365fr.; V I I 1530; I X N. 590 Palmkreuz I 157, 160, 297; V I I 801 Palmpaasch VIII1388,1396 Palmsonntag VI 1383f.; VIII89, 577, 664, I2 9 9 f. 1727 Bretzel I 1570 Ei II 613, 1206 Gebäck V I I3i6f. Hemdwechsel III 1728 Kränzchentag V 390 Kuchenorakel V 675 neues Kleid IV 1470 nüchtern V I 1157 f. Palm V I 1365 fr. Palmesel V I 1381fr. Peitsche schneiden V I 1475 Schatz heben V I I 1006 Schatzberge öffnen I X N. 452 Schatzhöhle I X N. 1055 Schnee V I I 1275 Tallsack V I I 1642 f. Palmstange I 737; III 1317; V971 Palmzweig I 1321; V 668 Palomantie V 1355 Paltenstück V I 1678 P a m m e n e s I 249 Pan V I 400, 407, 414; VII 849; V I I I 855 Ziegenopfer I X 914 toter Pan s. Zwerg Panaitios v. Rhodos I X N. 705 Panaritium V I I I 885 panes lunati III 399f. Panikel V I I 385 Pankratius I 732, 1475, 1476; II 742; I X 5 7 f f . Pannemann V 264

Pannenweide V I 1064 Pannhase I X 867 Pansophie 29; V I I I 719, 1067 Pantaleon I 866; V I 252, 1386f. Pantheismus V I 546 Pantoffel V I I 1294, 1295, i3°3> 1304. 1305» 1307» 1309, 1312, 1313, 1320, 1339. 1346, 1347, 1348, 1354 unterm Bett I 1184 — Erntekranz II 961 gelbe P. V I I I 827 Hexenpantoffel I I I 1909 Kürbiszauber V 839 d. Mannes als Mittel f. Geburtserleichterung IV 1513 Stellung der P. vor d. Bett I 3°° s a. Schuh Pantoffelheld: Ei II 640 Tag des P. V I 1237 Pantoffelwerfen V I 1286 Panzer IV 1481; V I I 649 Päonia s. Pfingstrose Päonienkörner I 397 Papagei VI 1387 f.; VIII 922 Papier abwischen mit P. I 15° bedrucktes P. I X N. 314 beschriebenes P. I X N. 314 blaues P. I 1381 als Hexenabwehr I 1378 d. Pestfrau V I 1511 vom Zuckerhut 11357,1377, 1378, 1380, 1521 Papierdrachen II 390f. Papiergeld III 590fr. Papier-Handschuh III 1410 Papierkrone V 601 Papiermütze IV 529 Papierschnitzel: zum Aufhalten d. Dämonen I 146 Papistenbuch VI 1388 Pappel I 1421; VI 1058,

Pappel— Paulus

264 1060,1144, 1366,1388f.; I X N. 207 Fehmarner P. IX 495 Maikrone V 393 Rinde der P. I 538 als Schutz d. Hauses III 1555 s. a. Baum Pappelmistel VI 388 Paprika VIII 524 Papst IV 878, 882; VI 1390ff.; VII 675; V I I I 705; IX 379 Agnus Dei I 2i6f. als Antichrist I 487 f. Ende IV 874 gestorbener P. VIII 979 f. Gürtel III 1222 Rattenkönig VII 521 verbrennen VIII 992 Verderbtheit und Erneuerung I X 4 0 9 s. a. katholisch, Kirche, Priester, Weissagungen (joachitische) usw. Papstaustreiben VI 1393 Papstesel VI 1393 Papyrus V 1853 Paracelsus VI 1067, 1395ff.; VII 671; VIII 1757; IX 380; IX 59; IX N. 6,5 Electrum magicum II 763 Haar III 1246 Homunculus IV 287 Komet V 130 f. Kristallomantie V 586 f. Meteor VI 224 Tod des P. IX N. 63 f. Zauberspiegel IV 1103 Paradies I 540, 1054; IV 653; V 875; VI 550, 725, 1400ff., 1496; VIII 684, 1481; IX 23 Biene I 1254 grüne Wiese IV 202, 203 Laus V 933 f. Pfau VI 1570 Tier-P. VIII 926f. s. a. Himmel Paradiesbaum V 494 fr. Paradiesflüsse VI 1458 ff. IX N. 320 Paradies- Schlange VII 1196

Paradiesvogel VII 1260 Paralyse II 1168; IV 82 Paranatellonta VIII 466; IX N. 598, 656f.

Parapsychologie VI 1222 Parfüm: als Aphrodisiacum I 535

Pariser Prophet IX 380 Weissagung IX 374 Parix (Kohlmeise) VI 1460 Pariafex V 1545 Parmesankäse IV 1045 Parsismus VI 550; VIII 854 Partikularkonzil V 191 Parychta VI 1485 Parzen II 1291; VI 699; VII 1050; I X N. 882 Passauer Kirnst I 1575; II 1124; VI 1460f. Passion V 1667 Passionsblume V 1706 Passionsspiel VI 163f., 1498 Paßjungfrau VII 979 Pastinak VIII 1656 Pastor VII 922; VIII 672 s. a. Geistlicher, Pfaffe, Pfarrer, Priester Pate I 575, 729; II 637; III 789 fr., 1639; IV 774; VI 697, 758, 951, 1099, 1452; VII 572, 809, 953, 1068, 1097, 1227, 1300, 1321, 1369, 1413, 1447, i486, 1531, 1554, 1640;

VIII 118, 179, 207, 251, 432, 443» 489» 486, 526, 583, 673, 888, 1180, 1182, 1198, 1508, 1509; IX 210, 322

Abort meiden I 95 Angebinde I 435 Brautpaar I 1527 Bretzel I 1568, 1571 Buch f. d. Kind I 1688 Eingebinde II 700 essen b. Taufmahl II 1052 Gebildbrot VII 719 gehen III 443 Geschenk I 272; III 618 718; VI 952 Glücksgeld III 888 Haar III 1265 harnen I 1196; III 1476 Hemd III 1717 Käse IV 1063 f. Kleidung I 393 Kränzbrot V 427 bei d. Kröte V 626f. ledig V 1008 leihen V 1175 Leinsamen als Geschenk V 1196

Löffel als Taufgeschenk V I3i7f. Lösegroschen V 1402 Nähnadel VI 931 Namensgeschenk VI 964 Osterei VI 1329 Osterbrot VI 1322 richten des Brautbettes I

"85

rotes Tuch VII 820 Schriftzauber IX N. 344, 364 Schürze d. P. VII 1368, 1372

Seelenwecken IX 210 Semmel VII 1641 Taufkleid IV 1492 Wecken IX 212 Weinen „abkaufen" IV 1176

Wolf als Pate IX 781 Zopfgebäck IX 948, 953, 954

b. d. Zwergen IX N. 1075 s. a. Gevatter, Taufe, Verwandtschaft Patenbrezel V 1721 Patenbrief VII 572; VIII 708

Patengeld II 182 f. Schweinekauf IV 1138 Patenkuß V 859 Patenrebe V 8 6 2 Patensemmel III 800; VII 1643; IX 276 Patentaler III 802 Paternoster s. Unservater Patriarchen: Erlösung IV 229

Patricius VI 1461, 1658 Patron: d. Hirten IV 138f. d. Jäger IV 591 f. Jahrespatron IV 604 Jakobus d. Ältere IV 621 Patrone s. Pulver Patroziniumsfest IV 1421 Pauke, pauken VI 1462f.; VII 866 Paul VII 1695 Pauli Bekehrung VI 440, 1463f.; VIII 1145; IX 213

Gebäckopfer III 326 Wetter V 1417 Wintermitte IX 663 Paulus VI 54, 252, 1466; VII 16, 1693, 1699; IX N . 3 1 9 Brötchen I 1612; VIII 510

265

Pausanias— Perchtentag

Pausanias: Elch II 778 Pauternickel VII 383 Pax, max s. hax Pech IV 208, 209, 219; VI 1466f.; VIII 1191, 1204; IX 902 Schusterpech IX Ν. 393 „verborgenes" P. VI 1467 s. a. Pflaster

Pecheier II 623 Pechhaube I 1369 Pechkranz V 402 Pechkugel I 362; IX 285 Pechmännlein I 710; VI 1468; VII 939

Pechnelke VII 800 Pechtra-Baba IX N. 985 Pedicularis VII 800 Pedomantie (Fußwahrsagung) VI 1469

Pegasus VI 1606,1630,1650 Pegomantie (Quellwahrsagung) VI 1469f. s. a. Hydromantie

Pehtrababa I938 Peilenstein IX 603 Peiterbült V 305 Peitsche, peitschen I 725,

733; III 471, 927; IV 1090, 1165; V 505, 668, 1729; VI 1192, 1470ff., 1342, 1346, 1532, 1639; VII 4, 1096, 1110, 1467; VIII 830, 1392, 1393; IX 41 Abwehrzauber II 163 auspeitschen V 971 Birkenreis als P. I 1335 Butter VI 203 Erntehahn V 295 Feuer p. VI 1058 Fische vertreiben II 1559 Frischgrün-Peitschen VII 813 Fuhrmanns-P. III 207 Gemüse p. V 1165 geweihte P. VI 1384 mit grünem Band III 1184 Hexe VI 428 Holunderholz V 1856 Jacke p. VII 1528 Katharinentag IV 1081 Knoten in d. P. IX 182 kreuzweis knallen V 531 des Leichenkutschers V 1142, 1143 Milch p. VI 138, 338, 339; VII 1202; VIII 743

Palm VI 1372 f. Regenbogen als P. VII 589 Schaubgeisle V 1812 schmackostern VII 1235 mit Schlangenzunge VII

"55

schnalzen mit d. P. VII 1264^ Seelenpeitsche I 445 aus Tierhaut II 1325 Wacholder-Holz IX 6f. die Wände p. VI 853 des wilden Jägers I 710 s. a. schlagen

Peitschenknallen I 137,

1191; II 1632; V 1260, i547> 1553, 1717; VI 1025, 1350, 1470, 1663, 1688; VIII 531, 693, 1393,1410, 1603; i x 29, 305. 981, 983

Peitschenschnur, gefundene II 1471 Peleiomantie (Tauben-

Wahrsagung) V I 1476

Pelikan II 79; VI 1476f.;

VIII 814, 944, 945; IX N. 64 f. Peltzer, Andreas, Weissager IX 380; IX N. 85

Pelz V 1755, 1756, 1757; VI 1477, 1563; VII 863; VIII 262, 447 Bärenpelz V 1846 Krähenpelz V 358 d. Perchten V 1786 Rattenpelz VI 620 s. a. Fell

„Pelz" VI 1052 Pelzebub VI 1097 Pelzhaube IV 542 Pelzkäfer VI 1477 Pelzlaufen II 1760f. Pelzmärte II 1155; IV 1545;

V 1711; VI 647, 1092, 1097; VII 1109

Pelznickel VI 1092; VII 1109; VIII 1123, 1124

Pelzweibel IX 617

1698; III 524; VI 1025; VII 670; VIII 1589; IX 261

Peratomantie VI 1478

Perchimantie (Stabwahrsagung) VI 1478

Perchta (Perhta) I 200, 591,

710, 711, 766, 783, 974, 1493) 1541» 1604; II 455f-> 730, 1026, 1049, 1239, 1252, 1772; III 147» 395J IV 1238, 1369, 1548; V 520, 1446, 1650, 1782 f., 1821; VI 780,807, 1018, 1035, 1051, 1053,

1478ff.; VII 27, 530,

754, 781, 844; VIII 261, 263, 264, 354, 356, 954, 1108, 1123, 1202, 1382, 1384, 1391, 1453, 1518, 1573; IX 28, 57, 339» 665, 932; IX N. 495> 510, 580, 871, 906, 924, 952, 985 Abwehr der P. V 1544 Anhauch I 1356 Baba I 751 Bauchaufschlitzen I 937f. Brei I 1542 Fuß III 225 Gesicht III 765 Häcksel III 1299 Hahn III 1333 Käseopfer IV 1053 Kette IV 1280 Krapfen V 4 2 8 Mehlopfer VI 103 f. Milch u. Brot I 1606 Nudeln VI 1163 Opfer IX N. 892 f. Pfannkuchen VI i554f. Pflug VI 1721 Pflugsegnung VI 1720 Pudelmutter VII 382 Rüttelweiber VII 862 Schiff IX N. 155 Sichel IX N. 423 Speiseopfer I 1540; IX N. 498, 528 Überfahrt ihres Kinderheeres II 1153

Pendel VII 1683; VIII 2561". siderisches P. V 755f.; IX 476, 825 s. a. Uhr

Perchtenheer IX N. 531 Perchtenlauf III 442; IV

Penis s. Phallus, Geschlechtsteile

Perchtenmilch IX N. 882 Perchtentag VIII 182, 183,

Pendelorakel IV 555f., 564 Penelope IX 332 Pentagramm I 297, 732,

531; VI 649, 655; VIII 15 1461; IX N. 928

266 Peregrinikipfel IV 1396 Pereken VI 1048 Perepiczke VI 1321 Perforate s. Hartheu Pergament V I I I 1199 Jungfern-P. V I I I 724 Kalender IV 925 als Schutz d. Milchkammer VI 332 Pergubrius VI 1719 Perhta s. Perchta Periode VI 1492ff. s. a. Jahr, Tierkreis, Zeit Peripek s. Sternbilder Perkunes VI 1719; V I I I 143; I X 52 Perle VI 633, 1426, 1427, 1496 f.; VII 1257; VIII 1283; I X 317, 324 blaue P. I 1376 grüne P. III 1184 Rosenkranz VII 786 v. Seidenraupe durchbohrt I X N. 418 Perlebitz I 1310 Perlenwahrsagung I X 13 Perndietrich VI 800 Pernikel VII 384 Pero VI 279 Perpetua II 745 Persephone I 468; VIII 581 Persius: Thunfisch I I i53of. Persönlichkeit VI 149 f. Persönlichkeitsspaltung VIII 298 f. Perücke VIII 1105 f. Perun VII 1547 Pervinca I 1483 s. a. Immergrün Perwinkelschwimmen VI 1293 Peserek VII 1082 Pessulanten I 375; VI 1460 Pest I 348, 1370; II 1081; V 377; IV 698, 726; V 907; VI 43, 121,237,271, 415, 814, 1497ff.; VII 453» 625, 689, 812, 924, 982, 1031, 1267, 1433, 1445, 1457. 1458, 1511; VIII 250, 269f., 554, 639, 648, 711, 714, 736, 737, 739, 750, 753, 891, Π22, 1672, 1753; IX 9*"·, 55, 59, 60, 215, 342, 349, 747, 849, 857, 941, 968; I X N. 169, 348, 407 Abwehrzauber VI 434,

Peregrinikipfel— Petroglyphen 1512fr.; I X N. 973 — Kesselhaken IV 1276 — Pferdekopf VI 1665 — Wacholder I X 9 f. Alant I 239 Amulett V I I 817 Ankündigung durch Komet V 90, 93 Anna als Beschützerin gegen die P. 1450 Bibernelle I 1223 f. Blutregen I 1446 f. Blutwurz I 1463 Branntwein I 1504 Fliege I I 1624 Heilung durch Antonius I 504 — Baldrian I 855 — Eberwurz II 532 — Einbeere II 697 Hemdzauber I I I 1737 Judenzauber IV 826 Kleidung IV 1505 Kräuterpfeil VI 1597 mahlen VI 605 Meidung d. Namens VI I5I5 Milchzauber VI 363 Nebel verursacht P. VI 988 niesen VI 1072 Nikasius VI 1085 Notfeuer VI 1149 Pfeil I X N. 401 als Rauch VII 522 Rochus, P.-Heiliger V I I 744f· Schmetterling V I I 1248 Sebastian I X N. 401 f. vertreiben VI 847, 848 Zachariassegen IX 875f. zaubern VI 427 s. a. Krankheit Pestbeere s. Einbeere Pestfrau II 1267; IV 1232; VII 803; I X 933 Kleid IV 1478 Pestheiliger: Christopherus II 69 Pestilenzschild VI 1512 Pestilenzwurzel VI 1647 Pestjungfrau II 834 Pestkreuz I 1303 Pestmännlein IX N. 1018 Pesträuchlein VII 877 Pestsage VII 886 Pestspruch: Meisterwurz VI 127 Pesttaler III 598

Pestvogel VIII838 Pestwurz VI 1522 Peter VI 1536; VII 1691, 1695 Peter-Mailands-kränkt VI 1540 Peter, schwarzer VI 112 — u. Paul VI 440, 1522f.; VII 1699; V I I I 1433 — Nähverbot VI 938 Vinkelsfeuer I 721; VI 1526 Peterbült s. Korndämonen Peterlispringen VI 1533 Petermännchen VIII 1733; I X N. 1023 Peters, Hinrich, Weissager IX380 Petersbart I 1033 Peterschreck I X N. 793 Petersfeuer VI 1526 Petersfieber I I i46of. Petersfisch VI 1526f. Petersilie I 533, 1484; VI 1525, 1527ff.; VII 1037; V I I I 999, 1656; I X 854, 927; I X N. 877, Iioi lachen während des P.Pflanzens V 871 Petersiliengassen VI 1529 Peterskreuz II 1568 Petersöl VI 1238 Petersschlüssel VI 541 Peterschreck IV 1230 f. Petersstab VI 1536 Petersstein V 516; VI 1530 Petersstuhl VI 1536 Peterstag VI 1522; V I I 28 Flachszauber V 1189 Prozession d. Fischer II 1565 Rocken auf d. Mist stellen VII 754 Salamander vertreiben VI 458 Schmetterling VII 1254 petit h o m m e rouge VIII 1427 Petri Kettenfeier VI 1526, 1530f. Petri Stuhlfeier III 169; VI 1531 ff.; VII 1479; VIII 499, 1060 Feuer VI 1526 Lärmzauber V 915 Papst verbrennen VI 1393 f. Reinigung d. Bienenstöcke I 1239 Petroglyphen I 1283

Petroleum— Pfeife Petroleum VI 618, 1535 Petronilla VI 1535f. Petrus I 667, 946; VI 515, 1453, 1536«.; VII 27, 30, 589, 846, 1028, 1197, 1198, 1217, 1229, 1455» 1690, 1693; VIII 236, Ι 745» 3^9> »566, ι6ι8; I X 808, 812, 837, 852, 859, 877, 878 f.; I X N. 171, 319 Brot backen I 758 Fisch I 650 Fischer-Patron I I 1568 gestohlener Bissen I X N. 280 Pfeife VI 1597 Schatten des P. I X N. 127 als Wolf IX 754 — i n den Segen VII 540ff.; I X 802 s. a. Heilige, Apostel Petrus Lombardus I 76 Petrus Martyr 1540 VI — v. Abano I I I 1748 t ; VIII 1308 Petrusgarbe V 305 Pettimantie (SpielsteinchenWahrsagung) V 1355; VI 1543 Pete I 881 Pfaffe VII 643, 869 s. a. Geistlicher Pastor, Pfarrer, Priester Pfaffendirne VIII 1594 s. a. PfafFenkellnerin Pfaffeneisen IV 442; VI 1543f.; I X 828 Pfaffengällere VI 1545 Pfaffenkappe V 503; VI 1367 Pfaffenkellnerin VI 204, 1543, 1544«., 1639; VII 1474; I X N. 260 pfeifen VI 1591 s. a. Hure, Pfaffendirne Pfaffenköchin V 1237; VIII 1635, 1564; I X N. 260 s. a. Pfarrköchin Pfafifenkreuz I 1303 Pfaffenlaus IV 1187 f. Pfaffenpint I 599; VII 969 Pfaffenringe VII 719 Pfaffenröhrlein V 1437 Pfaffensprung VII 329 Pfaffenweib VIII 606f., 742 Pfage VI 1598 Pfahl VI 1547 ff.

z. Bannen der toten Wöchnerin I X 713 Gerichtspfahl VII 556 neunerlei Holz VI 1057 Schutz des Hauses gegen Feuer VI 1027 pfählen I I I 1800; IV 644; VI 573, 1550f.; V I I 569, 1630; VIII 347f., 512, 1450; I X N. 813, 817 d. Abel I 22 d. Toten VI 817, 820; I X 575 tote Wöchnerin I X 572, 710 Vampyr VI 818, 819 Pfahlgraben VII 775 Pfand IV ii38f. Ehepfand VII 1257 Handschuh I I I 1407 verpfänden V I I 561 f. s. a. Recht Pfandschaub VII 558 Pfanne: aus d. Pf. essen I 1547 klopfen IV 1540 leere Pf. auf d. Feuer I 596, 269 Rauchpfanne I X 871 Pfannenflicker IX 869 „Pfannenstlelchen" VI 955 Pfannknecht I 1509; V 55 Pfannkuchen III 1437; IV 737; VI 1052, 1324,1345, 1552ff.; VII 578, 876; VIII 144, 168, 226; I X N. 1035 grüne Pf. VI 1562, 1564 Hase backt Pf. VI 985 d. Hexe I 758 mitHolunderblütenV 1496 Pumpernickel VII 383 d. Zwerge I X N. 1051 s. a. backen, Brot, Gebäck, Kuchen, Weihnachtsgebäck Pfannkuchensonntag VI 1326 Pfannzelten V 992 Pfarrer II 1550; III 561fr.; VI 196, 333f., 1565ff.; VII 836, 1017, 1082, 1447; VIII 309, 1106, 1560, 1727, 1744 Gartensalbei des Pf. VI 288 Nonne u. Pf. VI 1117 als Opfer VI 173 Pfefferkuchen VI 1571 Umritt VIII 1345

267 als Wettermacher IX 520 s. a. Geistlicher, Pastor, Pfaffe, Pfaffendirne, Pfaffenkellnerin, Priester Pfarrhaus: Versteck d. Pest VI 1515 Pfarrköchin VIII 1564,1635 erlöste Pf. III 863, 864 s. a. Hure, Pfaffenkellnerin Pfau V 1240; VI 1568f.; VII 429 weißer Pf. II 1196 Pfauenfeder I I 1285; VII 1260; VIII 169, 1384 Pfauenfisch VI 1570 Pfeffer I 532, 533, 1239; VI 1570f.; VII 506; VIII 427, 1014, 1249; IX 221, 704, 902, 907 Apfel mit Pf. gegen Fieber I 520 Kröte mit Pf. V 612 roter Pf. VII 816 Salz u. Pf. VIII 1589 verschütten II 1045; VIII 523; IX324 Pfefferhütlein IX 135 Pfefferkuchen V 665, 685; VI 1571 IT., 1674; VII 1643, 1644; VIII 489, 1508f.; I X N. 889, 1051 mit Hörnern V 1443 s. a. Kuchen, Lebkuchen, Weihnachtsgebäck Pfefferleinstag VI 1573 f. Pfefferlied VI 1574 Pfefferminze I 533; VI 381 s. a. Minze pfeffern VI 1573f.; VII 306; I X 4; I X N. 946 s. a. Lebensrute, schlagen Pfeffernüsse I 1606; VIII 184; I X 264; IX N. 511 f. d. Leinsaat V 1183 Pfefferscheibe VI 1572 Pfeffertag VI 1572, 1573 f. Pfeifalter II 1582 Pfeife (Musikinstrument) VI 1577 ff. aus Katzenknochen IV 1116 aus Rattenknochen I 920; VII 519, 521 Sackpfeife VII 866 s. a. Flöte Pfeife III 1430; VI 806, 1574f.; VII 640; VIII I I 70, 11 71

268 brennende Pf. VI 798; V I I I 1374 Feldumwandlung mit Pf. V I I 497 Käuzel IV 1197 rauchen V I I 766 Sadebaum in d. Pf. VII 868 s. a. rauchen pfeifen I 30, 920, 1739; V 883, 1485; VI 41, 51, 654, 682, 1577 ff., 1724; VII 936, 1038; VIII 535, 1366; I X 983; I X N. 452, 809 am Kreuzweg V 526 d. Mädchen IV 510 Ratten auspf. VII 519 Schlangen-Pfiff VII 1127, 1150, 1178 auf d. Schlüssel VII 1227 durchs Schlüsselloch VI 878; V I I 1233 Verbot während d. Wasserfahrt II 1150 Wind herbeilocken I X 645 „Pfeifer" (Käferlarven) VII 497 f· Pfeifer, fahrender II 1135 Hoisele VI 1590; IX 521 Pfeiferzunft II 1134 Pfeil VI 1017, 1597f.; VII 803, 1059; VIII 1577; IX 227; I X N. 402 Beliomantie I 1027 f. Bogen u. Pf. VII 1336 Pestpfeil VI 1509; I X N. 1060 Sebastianspfeile VII 1259; IX N. 401 Pfeilspitze VII 1387 Pfennig I 1606, 1633; III 59°ff-> V 780; VI 13,607, 1284; VIII 954, 1005, 1251; I X 2 1 1 ; IX N. 507, 521, 523, 587, 1053 Benediktuspfennig VI 336 gefundener Pf. II 1469, 1473. 1475 Königspfennig VII 816 Läuse auf d. Pf. V 934 Milchpfennig VI 364 f. d. Myrtenstock VI 716 f. d. Toten I X N. 537 s. a. Geld, Münze Pfennigkraut IX 560 Pfennigschwimmen VI 1285

Pfeife—Pferd Pferd V 10, 194, 959; VI noi,1266,1598ff., 1721, V I I 14, 507, 696, 1013, 1561; V I I I 132, 311,607, 783» 795, 799, 800, 801, 831, 832, 835, 839, 840, 847, 855, 858, 900, 902, 908, 914, 916, 921, 926, 1091, 1340 ff., 1386, 1523, 1631, 1632, 1635, 1639, 1640f., 1649, 1651; IX 12, i5f-, 25, 34, 275; I X N. 276 Aal als Heilmittel I 2 Alp I 291 Aphrodisiaca vom Pf. I 527 Arsenik I 601 Augenpferdchen I 694 f. Backofenzauber zur Wiedererlangung des gestohlenen Pf. I 787 behextes Pf. IV 1032 beschlagen I X N. 264 Blasiustag I 1362 Braunkohl I 1519 aus Bronze VIII i667f. des Christkindes I X N. 883 Dachsfell als Schutz II 133 als Beigabe III 1085 Eligius als Patron II 788 Erschaffung VIII 574 Farbe II 1190 Flammenroß VII 649 Fleisch des Pf. I 1477 Fohlen II 1700 füttern mit Kohl V 7 1 — ausd. Schürze VII 1374 — an Weihnacht I X N. 935 Gebildbrot I I I 393 Geifer VI 1443 geistersichtig III 549; VIII 924 Geistertier III 491 Georg I I I 652 goldenes Rössl I X N. 924 Grab IX N. 224 Harn-Segen VIII 1728 Heilzauber VI 906; VIII 1300, 1301, 1313, 1341 Hengst III 1745f. Hexenpferd I 1424; III 1884 Himbeere IV 3 hinkendes Pf. I X 5 Hippolytus IV 72 Hippomanes IV 73

Huf IV 434 ff. Hufeisen IV 437 fr., 441 Huflattich IV 447 f. Hufspur III 241 Johannistau IV 760 Kieselstein im Ohr IV 1307 in die Kirche sehen VI 1353 Kirche umreiten VIII 1318 Knoten im Schwanz des Pf. V 2 3 Kopf des erbeuteten Pf. VI 996 Kummet VI 207 lebendig begraben I X N. 37, 38 Leiche festbinden V 1141 am Leichenwagen V 1142 f. im Leichenzug V 1161 Leonhard als Patron V 1217 Martini-Umritt V 1710 Merseburger Zauberspruch VI 186 f. messen V 1855 Mist V 343, 345; VI 605 Mondraute VI 542 Mordsegen VI 575 f. Nachgeburt VI 763, 1170 d. Nachtjägers VI 798 Nachtjäger als Pf. VI 799 Nachtzeche IX N. 421 Neujahrs-Orakel VI 1040 niesen VI 1075, 1080 des Nikolaus VI 1099 Odermennig VI 1184 ins Ohr sprechen VI 1208 Oktoberroß I 1614; VI 1236; VII 1428 Opfer IV 618; VIII 9068 Osterschwemme I 812; VI 1358 aus d. Paradies VI 1428 Pfaffenkellnerin als Pf. VI I545f· pfeifen VI 1595 Planeten mit Pf. VII 277 Priesterpferd VII 327 Rappe VI 614, 1508; I X N. 99 ff· Rasen VII 505 Reiherfett als Heilmittel VII 629 rotes Pf. VII 645, 799; IX 453 Sargnagel-Zauber VII 957 Schädel V 207, 2o8f., 214, 235; VIII 1424 Schatten des neapolitan.

Pferd— Pfingsten Pferdebegräbnis V I i6i6f. Pferdes I X N. 131 Schimmel V I 1507; I X N. Pferdebiene IV 339 Pferdefett IV 461 164 fr. Pferdefleisch VI 1652ff.; Schinken V I I 1077 schlachten V I 356 V I I I 208 209, 226 Schlafapfel als Heilmittel Pferdefresser, V I 1654 Pferdefuß VI 1655f.; V I I V I I 1089 646, 648; V I I 1004; V I I I schnarchen I X N. 267 827, 1199 schwarzes Pf. V I 797; V I I d. Teufels IV 1404 928, 1434, 1440; V I I I Pferdegeschirr V I 1624 1337 Pferdehaare: Entstehung d. Segen V 896 Aales I 1 — wider Tritt V I I I 1165 f. Pferdeheilige II 97; VI silbernes Pf. V I I 1259 1656ff. Speise f. d. Pf. I X N. 511 an d. Stalltür binden I X Pferdehuf V I 1631, 1632, 1639, i644f., 1650, 1654, N. 587 1660 f. Stefanstag I I I I30if. Entstehung d. Quelle durch Stefanszauber V I I I 434f. Schlag des Pf. V I 1632 stolpern V I I I 495 als Trinkgefäß d. Hexen Tauzauber V I I I 689 V I 1638 Teufelspferd V I I 936 s. a. Fuß, Pferdefuß Todes-Omen V I I I 995 Pferdejunge VI 1661 ff. Vaterunser-Zauber V I I I Pferdekäfer V I 393 1514 Pferdekopf I 161 f.; VI Veit, Pferd des V I I 28 1664ff., 1688; V I I I 821, vergraben I X N. 588 827, 847, 849, 855, 856; verhextes Pf. V I I I 1587; I X 171 I X N. 29 Abwehrzauber I 143 f. Verkauf IV 1167 bemalter Pf. V I 1665 Verrenkungssegen V I I I am Giebel V I I 1263 1617fr. Hemdzauber III 1736 Wacholder als Heilmittel f. d. Osterfeuer V I 1333 I X 10 pferdeköpfig V I I I 502 Wallach IX66f. Pferdekuckuck IV 36 wälzendes Pf. V I I I 328 Pferdemahr VI 1670f. Warmbier als Heilmittel Pferdemarkt I X N. 253 I 1281 Wassermann als Pf. I X Pferde-Opfer VI 1671 ff. Pferde-Orakel V I 1263 131, 182 Wegwarte-Zauber I X 234 Pferderotz V I I I 571 Pferderennen V I 1682 weinendes Pf. I X 3i8f. s. a. Pferdeumritte u. Umweißes Pf. V 1209; V I 25 f. ritt 1507, 1644, 1671; V I I I Pferdeschutz II 17 1330; I X N. 229, 923 Pferdeschwanz V I 1673f., Welle als Pf. I X 470 1675 f. Wind als Pf. V I 991 Pferdesegen II 837; III 245; Wodans Pf. V I 447 IV 437; VI 1676ff.; V I I I Wurzel-Zauber V I I 532 ii47f. Zauber zur Erlangung v. Petrus V I 1542 f. Kraft II 530 Zauberpferd I 1149; V I Pferdespeichel V I I I 149 PferdestaU VI 1679ff. 1627 fr.; I X N. 62 ausmisten I X N. 593 Zwei auf einem Pf. I X 94 Hemdzauber III 1738 s. a. Haustier, Rappe, reiten Schimmel, Stute, Wagen Pferdetag V I 1657f., 1680f. Pferdeumritte VI 1681 ff. u. Einzelartikel Pferdeweihe VI 1683 f. Pferdeäpfel VI 605

269 Pferdstecher V 1235 Pfiffer I X 6 0 Pfingstbaum V I I I 1358 Pfingstbettel: Gänseadler III 295f. Pfingstbier I 1274; IX N. 793 Pfingstblume V I I I 1358 Pfingstbötel V 904 Pfingstbraut I 1190, 1531, 1533; V 1525; V I I I 579 Pfingstbutzen I 1190; V I 452, 1690; V I I I 1340; IX193 Pfingstdreck I 1684 Pfingsten VI 1684ff.; V I I I 666 Bär I 895 Bilwis sehen I 1320 Birke V I5i6f. „blin' Hingst" V I I 1018 Brombeer-Kranz I 1582 Eierkäse IV 1056 Erbsenbär II 888 Eule II 1076 Fischermaier II 1566 Fistemeier II 1570 Frosch-Schinden V I I 1077 Gebäckopfer III 326 Graskönig III ii22f. Hahnenschlagen III 1343 Hexe erkennen III 1904 Hirtenfest IV 134 Hirtenritt durch d. Tau V 1553 Hutreiten IV 530 Katze IV 1 1 1 5 kegeln IV 1197 kehren IV 1230 Kranz V 388 Krapfen V 430 Kuchen V 6 7 1 Kuchenopfer V 659 f. lachen V 868 Lachverbot f. d. Pferdejungen V 873 Maikönig V 1535 Milch VI 362 „Mittag melken" VI 409 Molitzlaufen V I 460 Pfannkuchen V I 1559, 1563 Regenbogen VII 588 Regenbogen-Messer VII 593 Regen-Orakel V I I 599 Regenzauber I 700 schießen V I I 1066 sterben VI 1342

270

Pfingsten— Pflanze

Suchspiele V I I I 579, 580 Taube V I I I 704 Taufe V I 1356 Umgang „wegen des Wolfes" IX788 Umritt V I I I 1340f., 1344 Vogelschießen V I I I 1683 Wallfahrt I X 69 Weide-Abgabe V I I 563 zimpern I X 938 s. a. Feste, Jahresfeste u. Einzelartikel

Pfingstesel VI 1010

Pfingstfeuer V i526f.

Pfrngstfliteri VII 1270 Pfingstfuchs III 186 Pfingstgeißel III 471

Pfingsthagen VI 1696; VIII 863

Pfingsthammel III 1367 Pfingsthütte IV 953; VI 1690; VIII 1355

Pfingstkönig V 1535; VI 1703; V I I I 1359

Pfingstkränzel V 427; VI 1692

Pfingstkrone VIII 1355

Pfingstl VII 1026; IX 30, 193 ertränken I X N. 170

Pftngstlümmel I 392; II

856; IV 855; V I 1662, 1694, 1697; V I I 7, 8, 395> 580; V I I I 1521 ertränken II 981

Pflngstmaien I 1339

Pfingstmocke VIII 692

Pfingstochse II 973; V 391; VI 231, 1693, 1695ff.; VIII 905f. s. a. Osterochse

Pflngstpuppe VII 395 Pfingstquack III 852; IV 330; V I 168; I X 193; IX N. 827

Pfingstregen VI 1697 f. s. a. Mairegen

Pfingstritt II 180; IV 134; VI 1697f.; VII 1639; VIII 863

Pfingstrose VI 137; 1698f. Pfingstschimmel IX N. 171 Pfingstschlafer IX 17 Pfingsttau VI 1700f. Pfingsttauf VI 1701 f. Pfingstumritt: Mahlzeit nach'd. Pf. V 1496

Pfingstumzüge VIII 1397

Pflngstvogel VIII 874

Pfingstwasser VI 1690, 1702f. Pfingstweide VIII 692

Pfingstwettlauf II 1121; VI 1701, 1703 f.

Pfinstag II 331 Pfinzdaweibl II 333 Pfinztag, unsinniger I 1428 Pfirsich VI 1704; IX 907 Pfister VIII 509

Ρfitzwurm VII 1235 „Pfixen" VII 940 Pflanze VI 1704ff.

abbeißen I iof., ioi8f. Akelei I 237 Alant I 238f. Allermannsharnisch I 264f. Aloe I 280 Alprute I 311 Alraun I 312Γ Altvater I 350 Ampfer I 371 Andorn I 397 f. Angang I433 Anis I 447 f. Aphrodisiaca 1531fr. Apollonienkraut I 552 Arnika I 597f. Aronstab I 598 f. Attich I 669 fr. Augentrost I 7igf. Baldrian I 854 f. Bärlapp I 925 ff. Basilienkraut I 934 f. als Bauopfer V I 1017 Begonie I 975f. Beifuß I 1004 fr. Benediktenkraut I 1033^ Berufkraut I 1103 f. Betonie I 1180 f. Bibernelle I 1223 f. Bilsenkraut I 1305 fr. Binse I 1333 f. Bittersüß I 1347 f. Blitzpflanze I 1408 f. Blutwurz I 1463 Bohne I 1470 f. Botanomantie I 1482 f. Bovist I 1485 f. Braunwurz I i52if. Brennessel I 1552 fr. Buchsbaum I 1694 f. Buchweizen I 1699 f. Eheorakel II 579f. Farben II I2i4f. Fischfang-Zauber II 1551 f. Frauenflachs IX 821

Hagel abwehrend III 1313 Heilkräuter III 1681 ff.; I X N. 639 Heilmittel gegen Fieber II i 4 5 8f. Hexen-Schutz III 1909 gegen Hühneraugen IV 46of. Johannisblut V I I I 64 Katzenminze IV 1125 Katzenpfötchen IV 1132 f. Keuschlamm IV i30if. Kindertausch verhütend I X N. 852 Klatschmohn IV 1444^ Klebkraut IV 1446 f. Knabenkräuter IV 1555fr. Knäuel IV is66f. Knoblauch V iff. Knöterich V 23 fr. Kohl V 62 fr. gegen Kolik V 85 Königskerze V 182 f. Koriander V 246 Kräuterbücher V 435 fr. Kreuzdorn V 504 fr. Kreuzkraut V 509 f. Kuckuckspflanzen V 742 Kuhschelle V 790 Kümmel V 805 fr. Kürbis V 838 f. Labkraut V 865 f. Lattich Vg22f. Lavendel V 950 Laxierkraut V 951 f. Lebenskraut I 1054; V 954-f· Leberblümchen V 985 f. Lerchensporn V i22if. Liebstöckel V 1297 fr. Löwenmaul V 1436 f. Löwenzahn V 143£ff. Lungenkraut V 1463 Madaun V 147 7 f. im Mai V 1514 Mais V 1540f. Majoran V 1539 Malve V 1558 f. Mangold V 1565 f. Mannstreu V 1576 f. Mariendistel V 1690 Mauerpfeffer V I 1 Mauerraute VI 3 Meerrettich V I 73 fr. Meerzwiebel V I 76 f. Meisterwurz V I 126 f. Melisse VI I28f. Mistel V I 381fr.

271

Pflanze— Pflaumenbaum Mohn V I 45of. Mondraute V I 539 ff. Moos V I 565 fr. Mutterkraut V I 701 Myrte V I η ι ^ ί Nachtschatten V I 804 Natterkopf V I 980 f. Natterzunge V I 981 Neidkraut V I 997 Nelke V I 1002 f. Nelkenwurz V I ioo4f. Kräuter, neunerlei V I 1062 Nieswurz V I lof. Odermennig V I 1183 f. Orakel I I I 1752 Orakelspender V I 1266 Osterluzei V I 1340 f. Ottilienkraut V I 1185 Pestwurz V I 1522 Petersilie V I 1527fr. Pfingstrose V I 1698 f. Pimpernuß V I I 33 f. Polei V I I 296f. Porst V I I 299 Quecke V I I 414 Quendel V I I 417fr. Rainfarn V I I 494f. Raps V I I 497 f. Raute V I I 542 f. Regenpflanze V I I 605 Reibezauber V I I 621 Rettich V I I 688f. Rhabarber V I I 689, Rittersporn V I I 725 fr. Rosmarin V I I 787 fr. rote Pfl. V I I 800, 817 f. Rübe V I I 839 fr. Safran V I I 870f. Salbei V I I 893 fr. Sanikel V I I 940 Sauerdorn V I I 958 f. Sauerklee V I I 959 Schabziegerklee V I I 967 f. Schachtelhalm V I I 968 f. Schafgarbe V I I 987fr. Schaltjahr V I I 996 Scharbockskraut V I I 1001 Schaukelzauber V I I 1017 Schaumkraut V I I i020f. Schellkraut V I I 1028fr. Schierling V I I 1057 Schilf V I I io75f. Schlehe V I I i20if. schlössersprengende Pfl. V I I I2i7f. Schnittlauch V I I 1282 Schuppenwurz V I I 1363 f. Schutz-Zauber V I I 1389f.

Schwarzkümmel V I I I455f. Schwarzwurzel V I I 1456 Schwertlilie V I I 1546f. Seerose V I I i58of. Seidelbast V I I 162iff. Sellerie V I I 1634^ Siegwurz V I I 1709 f. Skabiose V I I I 11 f. Skorpion-Kraut V I I I 19 Skorpionschwanz V I I I 19 Sonnenblume V I I I 71 f. Sonnenröschen V I I I 73 Sonnentau V I I I 74f. Speik V I I I i55f. Spitzklette V I I I 303 f. Springwurzel V I I I 3i4f. Stechapfel V I I I 3 5 9 I Stechpalme V I I I 3 6 1 f r . Steinbrech V I I I 454f. Steinklee V I I I 415 Steinsame V I I I 418 Sternhyazinthe V I I I 467 Stiefmütterchen V I I I 48of. Storchschnabel V I I I 507ff. Streiterreger V I I I 527 Sturmhut V I I I 570 Sumpfgarbe V I I I 604 Süßholz V I I I 615 Taubnessel V I I I 705 fr. Tausendgüldenkraut V I I I 7iof. Teufelsabbiß V I I I 7 4 4 f r . Teufelskralle V I I I 748f. Tierkreispflanzen I X N.609 TodeSorakel V I I I 999 Tollkirsche V I I I 1011 Tulpe V I I I 1183 Türkenbund V I I I 1209^ Unschuldszeichen V I I I 1450 unsichtbar machende Pf. V I I I 1459 f. Verbote I X N. 806 Vogclmiere V I I I 1681 Wacholder I X 1 Wachtelweizen I X 22 Waldmeister I X 62 Wasserlinse I X 196 Wassernuß I X ig6f. Wau I X 200 Wegerich I X 2 i 8 f . Wegwarte I X 2 2 7 f r . Weidenröschen I X 254f. weiße Blätter I X 350 Weißwurz I X 460 ffr Wermut 1 x 4 9 7 fr. Wicke I X 554 Widerton 1 x 5 5 9 f r .

Wiesen-Geißbart I X 6 0 0 Wiesenknopf I X 601 f. Winde I X 6 5 6 f r . Windröschen I X 660 f. Wintergrün I X 668 Wirbelwindskraut I X 6 4 1 Wirkung des bösen Blicks

1688

Wolfsmilch I X 798 f. Wucherblume I X 8 1 7 f r . Wunderblume I X 820 f. Wundklee I X 823 Ysop I X 873 f. Zaunrübe I X 8 8 4 f r . Ziegenkraut I X 905, 935 Ziest I X 9 3 6 f. Zimt I X 9 3 9 Zwiebel I X 9 6 4 f r . s. a. Blume, Gemüse, Knospe, Kräuter, pflükken, Vegetation, Wurzel u. d. Einzelartikel pflanzen V I I 1 0 3 9 ; V I I I 3 5 6 , 655» 656, 1543 Kürbis V 839 f. Lorbeer V 1350 Mais V 1541 Männerarbeit V 1570 Mondstellung V I 4 8 9 Nelke V I 1003 f. Obstbaum V I 1175 während d. Schwangerschaft V I 6 9 6 s. a. Pflanze Pflanzennamen: Etymologie II io66f. Pflaster V I 1181; V I I I 280, 734» 1552. 1556 Bärenfett I 902 blaues Pf. I 1376 Harz III 1503 Kuhmilch, Brot u. Ei V I 274 Magnetpflaster V 1480 Mennig V I 145 Pech V I 1467 aus Schierlingswurzel V I I 1057 Seife V I I 1 6 2 6 Teer V I I I 714 P f l a s t e r u n g : des Wassermann-Hauses I X 145 P f l a u m e I 1377; V I 1058, 1716f.> V I I I 183, 6 1 2 blaue Pfl. I 1374 in der Grützwurst I X 874 s a. Obst, Zwetsche P f l a u m e n b a u m IV 1 2 7 7 ;

272

Pflaumenbaum— Pilger

V I I I 137, 156 s. a. Acker, Landwirtschaft, P f l a u m e n k e r l I X N. 925 Pflug Pflaumenkern V I 1716 Pflugfrieden V I 1723 Pflaumensuppe V I I 1644 Pfluggang, erster VII 2 f. Pflaumenwolf I X 760 s. a. pflügen Pflegeeltern III 789 Pflugkell V I 1590; I X N. Pflock s. Pfahl 491 pflücken: Kirschen IV 1433 Pflugmarlen V I I 2 Klee IV 1450 Pflugmontag V I 555 Maßliebchen V 1862 Pflugrad V I I I 1199 Safran V I I 871 Pflugschar I 1265, 1583, Salbei V I I 896 1739; V I 18; I X N. 343 Schlafapfel V I I 1088, 1091 einfetten V 1541; V I I 3 Schlehdorn V I I 1203 unter d. Weihnachtstisch Seerose V I I 1580 f. I 1611 Tausendgüldenkraut V I I I s. a. Pflug 712 Pflugscharbecken I I I 1025 Pflugscharengang I I I 1021 Vierklee IV 1451 Pflugumzug I X N. 163 Wacholderbeeren I X 11 Pflug I 646; VI 1718ff.; V I I I Pflugziehen VII 6 f., 1549 durch Frauen II 1767 1127, 1338 f., 1387, 1507; s. a. Pflug, pflügen IX265 mit Backschmalz schmieren Pfosten: Ölgötze V I 1248 s. a. Balken V 1180 Pfote: des Hasen I I I 1507, baden V I I 581 1517, 1522 begießen V I I I 1122 des Maulwurfs I 10; V I Blitzbaumholz I 1420 13. !4> 2i Ebereschenholz I 1320 Frau als Vorspann V I 844, pfropfen: d. Obstbaum V I 1174f.; VII 9f. 898 Pfulbentreten V 215 Furche III 2i6f. Pfultag V I I 14 goldener Pf. V I I 1002 Pfutschekönig V I I I 844 Hexe erkennen III 1903 Sargnagel als Schutz V I I Pfütze V I I 607 Phaley V I I 16 956 Phallus I 437, 643; II 1316; schmieren V I I I 143 III 330, 387, 389, 730fr., s. a. Acker, Landwirtschaft, 736, 843, 872; V I 890, pflügen, Pflugschar 1317, 1384, 1539; V I I Pflugbrot I 1611, 1612; III 624, 824; V I I I 634, 883; VI 1726f.; I X 52 1412, 1522, 1523, 1596, pflügen VII 1, 695f., 1544; 1615; I X 53, 204; I X V I I I 87, 1394, 1 4 1 1 , N. 512» 536 1527 Belemnit I 1026 Brot, Ei u. Geld IV 1135 f. Eidesleistung V I 829 Brot essen I 1611 Feige I I 1306f. Brotzauber V I I I 721 Frö III 113fr. Dorf umpflügen V I 434; Hammer III 1375 V I I I 1444 Kegel IV i2o8f., i2iof. erster Pfluggang V I I 2f.; Kipfel IV 1396 I X 871 Schlange V I I 1137 Grenze I I I 1628 f. Stollen V I I I 488 Kehricht IV 1221 Verhüllung V I I I I59if. Kuchenopfer V 667 am Widderkopf I X 556 Opfer I X 52 f. s. a. Körperteile Pestabwehr V I 847 Pharaildis (Dämonin) VII umpflügen V I I I 1338 f. lOf. mit d. Wassergeist als Pferd Pharao V I I 743 V I 1634^

Phialomantie s. Philomantie Philipp v. Flandern V I I 1 1 , 1385 s. a. Grafenamulett philippine s. Vielliebchen Philippisamen V 1222 Philipponen: Eidesleistung I I 666 Philippstag IV 629 Philippus V 1542; V I I 1 1 f., 1701 Philomantie (Liebeswahrsagung) VII 12 f. Philosophenöl V I 1238, 1239 f. Philosophie: Rocken-Ph. V I I 761fr. Philomantie s. Pithomantie philtron I 522 Phol (Pol) I 550; V I 186; VII13ff. Phönix VII 18; V I I I 815, 944; I X 939 Photographie VII 19f. s. a. Bild P h r a t r i e V I I I 1654 Phul V I I 16 Phuvusch-Weib V I 281 Phylakteria VII 20f. Phyllomantie (Blätterwahrsagung) I 1483; VII21 ff.; V I I I 617, 731 Phyllorodomantie (Rosenblatt-Wahrsagung) VII 24 Physiognomik I X N. 703 Physiologus VII 24; V I I I 8i6f. Gharadrius I I 20 Einhorn II 711 f. Plbaktoromantie (Hydromantie) VII 24 f. Pickelhering V 1798 Picus V I I I 914 Pielweysen V I 294 Piermade V I I 610 Pierres perc6es V I 84f. Pietismus: Ghiliasmus II 31 Pikatrix V I I 293 Pilatus VII 25 ff., 1561; V I I 1591; V I I I 609, I4i7f., 1419; I X 164, 171, 172, 603; I X N. 171 Diebssegen II 243f. als Pferd V I 1635 Pilger: barfuß I 915 Jakobus d. Ältere IV 621 f. Jodokus IV 701

Pilger—Poseidonios s. a. Wallfahrt Pilgerstab I 1298 Pilich III 1543; V I 1591 Pillen, ewige I 502 f. Pillmadsmohda V 1488 Pilmasmäher V 1488 Pilze VII 28ff., 1644; V I I I 224 Bovist I 1485 Entstehung V I I 30 giftiger P. V I I 605 suchen I X N. 453 Pimpeck V 287 Pimpernell V I I 1328 Pimpernuß VII 33f., 1 1 1 3 ; IX183 Pimpimperlestag V I 1 1 1 2 Pimpinelle s. Bibernelle Pinda V 663 Pindar: Gesang I X N. 480 Pingsvoß I 1011 pipen: des Brotes I 764f. Pips V I I 1497 Pirmin VII 34f., 52, 403 Piroggen V I I 1283 Pirol III 585; VII 35f.; V I I I 889, 892 Pißdämonen V I I I 836 Pistazie I 533 f. Pithoigien: Weintrinken I X 294 Pithomantie VII 36 Pius IX., Papst V I 1393 Piwittläuten I 38 Plagheiliger: Rupert VII854 Planchette: schreiben I X N. 304 Planeten V I 209; VII 36ff.; I X 890f.; I X N. 532 bildliche Darstellung V I I 263 fr. Edelstein II 555 Horoskopie IV 342 fr. Jahresregenten V I I 46 fr. Stundenregenten V I I 44f. s. a. Abenstern, Astrologie, Horoskopie, Mond, Morgenstern, Sonne, Sterndeutung, Sterne, Tierkreis, Wetterkunde usw. Planetenbuch III 900; V I I 44ff.; V I I I 1659 s. a. Stern Planetenkinder: Bildl. Darstellung V I I 278f. Planetenwoche V I I I 93f.; I X 682 f. Plantago s. Wegerich

Plappergeld III 612, 702 Plapperwasser V I 1359f. Piaton V I 963 Plättbolzen I 1762 plätten VII 294f. Platzmacher V 1828 Platzmittwoch V I 441 Plauen: Ätiologie I 66of. Plaustrarius, Johannes, Prophet I X N. 85 Plejaden I 6 3 5 f . , 639; I X N. 678, 686f. Pleppersemmel VII 1641 Pliant I 610 Plinius VI 1705 achlis II 778 Farn II 1216 Kotrezepte V 343 Mond VI 528 Naturgeschichte I X 531 Plistolochia VI 1341 Plöhligeiß I X 911 Plön V 1498 Plooch- Marten- Dach V 1688 Plötze I 928; VII 295 s. a. Barsch PlumsackVI 1334; VII 295f. Plutarch VI 1705 Pluton VI 958 Pneuma I 1354 fr. Pockenstein VII 296; VIII 327 Podagra VI 30, 279, 677; VII 455» 742, 744. 1596, 1597; VIII 1498; I X 776, 778, 969 Podarge VII 864 Podiebrad VIII 1690 Poganeia I 710 Pogge VII i 5 f . ; VIII 969 Pokal I 965 f. Pokoh, Weltschöpfer VII 587 Polarstern VIII 460 Poldsche VI 416 Polednicek VI 416 Polei VII 296f. Polenta I 1542 Polier III 1564 Pöllerstöpsel II 974 Pollweck VI 1326, 1363; I X 206 Poise I 1541; VIII 183 Polster VI 1426 Polsterli V 1793 f. Polsterlijagd I X N. 928 Polterabend IV159, i7of., 172; VI 651; VII 1673;

273 I X N. 794 s. a. Braut, Bräutigam, Hochzeit Poltergeist II 1082; V I I I 329, 960, 1018 Bieresel I 1282 Butz I 1764 Fessel I I 1345 Hundstage IV 500 s. a. Geist, Spuk Pölterken V I I 1517, 1518 poltern V I I I 1002 Polygamie V I 710 Polykrates V I I 722 Polyphem I 1393 Polytheismus V I 546, 547 Reliquien V I I 684 Pomeranze V I 279; I X 854 Pompieren V I I 385 Pomponazzi I X N. 742 Poniatowska, Christina, Prophetin I X N. 85 fr. Poenitentialia I 79f.; VII 297ff.;VIIl793f., Haruspicium III 1497 s. a. Bußbücher Ponterbaum I X 872 Popanz I 1480; IV 1366ff.; V 919, 1799; VII 299; V I I I 1371 Bögg I 1466 s. a. Popelmann Pope V I 843 Popel I 1466; V 261, 280, 309. 1793» 1798, 1806, 1808 Pöpeleinauge I 710 Popelhöle V I I I 261 Popelmann IV 1368; VI 1482; VII 299; V I I I 1123 I X 140 s. a. Popanz Poppele I X N. 527 Poppenmichel I X N. 465 Porphyrios I X N. 719 Porree I 534 Porst (Pflanze) VII 299 porta triumphalis II 504 Portiunculafest VII 299f. Porzellanblümchen VIII 4^5 Porzellanschnecke V I 1364 f. Posaune VII 589; IV N. 184 Poseidon: in Pferdegestalt V I 1609 Poseidonios: Witterungs-

274 kalender I X 545; I X Ν. 7°5 Possenreißer I I I 1836 Posterli II ioi2f.; V 1793, 1794 Postilion IV 333f.; I X 259, 270; I X N. 973 Postkutsche IV 940 Potrimpos, Gott d. alten Preußen VI 357 Pottasche I 797; VI 904; V I I I 542 Potter (Joh. Alphons Deglin) IX380 Pottfisch: Ambra I 360 Präanimismus I I 164; VI 725, 1296; VII 300ff.; I X 20 s. a. Animismus Prachergarbe V307 Prädestination I I 1266; VI 1447t; V I I I 974; I X N. 309 P r a g : Syb. Weissagung V I I 1658 Prahlhans I X 67 Pranger VI 968; V I H 512, 538, 1402; I X N. 378 Korbpranger V 242f., 244 Prangerkranz V 397f.; VI 139; IX 74 Prätorius, Johann VII303ff. Preiselbeere VI 1366; VII 305f. s. a. Palm Preisklettern II 962 Preisorakel I 1647 f. prellen, schnellen VII 306f. prellen (betrügen) VI 230; VII 533, 876 d. Krankheitsdämon p. V I I I 947 den Teufel p. V 1504 d. Toten p. VIII 980 s. a. Betrug, täuschen Prenten VI 1674 P r e ß (goldene Stunde) VIII 569 Preuße I X N. 488 Priap VI 864, 890 Priester II 1550; III 561fr.; V 794f.; VI 1565; VII 307ff., 635, 675f., 705, 740, 1335; VIII 606f., 855,1060; I X 8 7 barhaupt I g22f. Dsurchaitschi VIII 656 Entkleidung IV 1510

Poseidonios— Prozeß Exorzismus II 1102 Geisterbann I I I 512 Geistermesse I I I 537 Gesundbeten III 773 Hausweihe III 1565 Hebamme, Aufsicht über d. I I I 1590 als Hexenmeister V I I 689 Hostie IV 420 Investitur IV 1509 f. kastrierter P. IV io68f. katholischer P. V187,192 f., 198 Kleid des P. IV 1489; VII 795, 79** f-> 1452 — Farbe IV 1467 — rotes VII 825 — weißes IX 343 Leichenfeier V 1062 Leinwand V 1200 Mana VI 1297 Nacktheit VI 865 Nerthus-P. VI 1009 Ölgötz VI 1247 Opfergabe der Wöchnerin an den P. I X 698 Pate I I I 789 f. Primiz VII 331 ff. Raupen-Beschwörung VII 539 reisender P. VII 643 Salzfaß I X N. 120 Schimmel I X N. 172 f. als schwarzer Schüler I X N. 393 f. unsittlicher P. V I I I 742 Verbreiter d. Höllenlegende IV2Ilf. Verhüllung V I I I 1594 Verwandlung in Wolf IX 75 if· Weihe nehmen VII 310 im Wirtshaus I X N. 457 Zeitmessung VIII 1266f. s. a. Franziskaner, Geisterprozeß, Geistlicher, Hexenprozeß, Jesuit, Kirche, Mönch, Pfaffe, Pastor, Pfarrer, Tierprozeß usw. Priesterbinde I 865 Priestergürtel I I I 1224 Priesterhut IV 519 Priesterkönig VII 329f. s a. Priester Priesterschlacht V I I 327 Priesterschuh VII 1349 Priesterweihe VIII 1247

s. a. Priester Priestkuchen V 646 Primel s. Schlüsselblume Primiz VII 331 ff. Einlader VII 334 Prinz VIII 823, 831 — Friedr. Karl I 1059; III 1698 f. weißer P. IX N. 91 Pfipoldnica VI 416 P r i t h i v i V I 1718, 1720 Pritsche I 1363 Pritschen VII 561, 1103 Probebrot I 7 Procreationes VI 139 5 f. Prodigia s.Vorzeichen Prognostikum V 1376; VII 335 f. s. a. Omen, Wahrsagung, Weissagung Prokne VIII 1634 Prokorimos, Honiggott d. Litauer IV 290 Prometheus I 188,466,656; I I 1345; III 955; V 976; VII 402 Promiskuität V I I I 1234 Prophet v n 338f.; VIII 1692 Schäfer I X N. 124 deutsche Pr. I X N. 66 ff. s. a. Prognostikum, Volkspropheten, Weissager Prophetenkuchen VI 1325; VII366 Prophetenlos V 1393 Prophetia de futuris pontificibus Romanis VI i394f. Prophetie VII 338 f. du Chateau de l'Obla IX 379 Hurenkinder IV 510 d'Orval I X 379 des L. Reynman I X 513 s. a. Theomantie, Tiburtina, Weissagung Propstsemmel VII 1643 Proserpina VI 699 Prostitution VIII 552 Hure IV 506 ff. Witwe IX675 Proteus VIII 1627 Provenceröl VI 1240 Prozeß III 669ff. Geisterprozeß III 771 Hexenprozeß VII 569 f. gegen Insekten IV 697

275

Prozeß—Punktierkunst d. Maikäfer V 1534 Mäuseprozeß V I 53 gegen Mücken V I 600 Ratten-P. V I I 519 Scheinprozeß V I I 1024 gegen Tiere V I I 558; V I I I 928 fr. s. a. Gericht Prozession V 1642; V I I I 1263, 1379, 1397, 1497; I X 36, 181 um d. Acker I 156 Ankenschnitten-P. V I I I 1346 Bergprozession I 1046 Bildmädchen I 1299 f. Fronleichnam I I I i2of. Himmelfahrt IV i6f. Hostie IV 413 Huren IV 508 Kilian IV i3o8f. um d. Kirche IV 1406 Laubkleid V I 896 am Markustag V 1704 gegen Mäuse V I I I 1297 Nachtvolk-P. V I 806 Nacktheit V I 847, 868f., 873 Ochse i. d. P. V I 1696 Primiz-P. V I I 333 Quirins-P. V I I 423 um Regen V I I 582f.; I X N. 450 Samson V I I 917 Schlangen-P. V I I 1155 zum vergrabenen Schatz V I I 1006 Wermutkranz I X 502 Widderopfer I X 555 gegen Würmer I X 853 s. a. Bittgang, Wetterbeschwörung Prozessions-Wagen I X 26 Prüfstein V I I I 390 Prüfungszwecken I X 212 prügeln II 216, 222; III 1429, 1462, V I 14; V I I 1528; V I I I 1401 Abia I 89 bei Grenzstein-Setzung III 1141 Schiffsjungen p. IX 646 Witwe p. VIII 980 s. a. schlagen Prügelstock I X N. 366 Prunk: d.Kleidung IV 1465 f. Przybylska, Weissagerin IX 381

Psalm: Wolf als Ps.-Sänger I X 730; I X N. 321 Zauberei I 1225 fur Totbeten V I I I 971 s. a. singen Psalterprobe IV 1518, I5i9f·; V 324 Pscherer, Lorenz, Prophet I X N. 88 Psephomantie V I I I 257 Pschiponza V I 416 Pseudo-Demokrit I 249 Pseudo-Geber I 251 Pseudo-Kallisthenes I I I 9!2> 9 r 3 Pseudo-Methodius I 484; I I I 912, 914; V I I I 776, 778; I X 38g f., 423 Psyche V 870 Gleichartigkeit II 768 Psychoanalyse VII 366f. Fehlleistungen V I I 379f. Ptolemaeus I X 516, 517f.; I X N. 693, 704, 705f., 707, 712 Planet Jupiter V I I 115fr. — Mars V I I 139 ff. — MerkurVII 21 iff. — Mond V I I 247 ff. — Saturnus V I I 75 ff. — Sonne V I I 171 ff. — Tetrabiblos I X N. 606 — Venus V I I 183fr. Wetterkunde I X 538 Puck V I I I 894; I X N. 996 Pudding V I 99; V I I I 720 Pudel V I I 381 f.; V I I I 823, 828, 1450; I X N. 190 schwarzer P. V I 112 Pudelfrau I X N. 923 Pudelmutter (Maske) V I 1484; VII 382 Puk I 1726; V I 1046 Pulhaud (Wirbelwind) V I I 15 Pulletag V I I 14 Pulver III 812; VII 382f. aus Aalhaut I 3 vom Belemnit I 1025 aus Bienen I 1247 ausd. Bienenkönigin I 1244 Fölzow-P. V I I I 748 aus Forelleneingeweide II 1704 geweihtes P. V I I I 1200 Hirschtrüffel V I I 32f. Hispanisches Pulver VIII 254

Katzenpulver V I I I 214 Knochenpulver V I 1348; V I I I 1076 aus Kohle V 77, 78 Kräuterpulver I 1549 Krebspulver V I 270 Kröten-P. V 6i5f.; V I I 1490; I X N. 999 Kupferpulver V 838 Leberpulver V 1457 Lehm V 1012 aus d. Maienwurm V 1556 aus Maikäfern V 1534 Malefizpulver I X N. 583 Maulwurfs-P. V I 14, 21 d. Maulwurfsgrille V I 28 Maus-P. I 1281; V I 56 aus Menschenherz I 1279 Mistkäfer-P. V I 396 Milch-P. V I 458 Moos V I 567 aus d. Nachgeburt V I 765 ausPerlen u. Johanniskraut V I 1497 Pestpulver V I 1503 aus Pfauenfleisch V I 1569 aus Pferdezähnen V I 1645 Quittenkerne V I I 426 aus Ratten V I I 520 Regenwurm-P. V I I 613 aus Rindfleisch V I I 700 rotes P. V I I 808 Salbei V I I 895 Schlangenhaut-P. VII 1152 Schlangen-P. VII 1148, 1 1 5 1 , 1158, n65f. Schlangenkopf-P. V I I 1168 schlössersprengendes P. V I I 1218 f. Schnecken-P. V I I 1267 aus Storchenschnabel V I I I 508 sympathetisches P. VIII 1672 Taufelsabbiß V I I I 746 aus Verbrecherknochen V 12, 13 Pumpermette VII 851 Pumpermittwoch VI 441 f. Pumpernickel V 986; VII 383 ff. s. a. Brot, Kuchen, Speise Pumpfuß VII 387 Pumphut IV 523; VII 386f. Punkte: auf d. Kleid d. Alp IV 1478 Punktierkunst III 636fr., 645

276 Punsch VI 1695; IX N. 914 Pupille I 687, 694 Puppe V 918, 919; VI 771; V n 388f., 854, 1076; VIII 678, 989, 991, 1078, 1244, 1344, i 5 I 9 > 1525, I531» !532. 1534» i5 8 3; IX 16; IX N. 925 Alex I 260 beleben VII 393 Bögg I 1466 „Braut" I 1533 aus Brotteig I 1613 Erbsenstroh-P. I 1489 auf d. Erntekuchen V 669 Erntepuppe IV 1579 im Ernteschlußbrauch V 276fF. Garbenpuppe V 289, 302 getaufte P. I 309 Holz-P. VII 815 Judas IV 805, 807 Jungfrauenstechen IV 851 Kirmespuppe IV 1424 f. beim Kissentanz IV 1434

Punsch—Python Kobold V 29 f. aus Lumpen I 137; IX 712 Marienjungfer V 1687 Mascotte I 740 Matz V 300 im Myrthenkranz V 384 Nothalm VI H5if. „Paulus" VI 1466 Rachepuppe VI 879; VII 459®·» 812; IX N. 365 in d. Richtkrone V 424 Samson VII 917 f. Schadenzauber VI 926 Sommerdocke VIII 26 Teigp. VIII 722 unterm Tisch VIII 960 Puppensarg VII 947 Puppenspiel VII 389, 390 Purpur II 1209; VII 792, 793, 795, 797, 825 Mantel V 1586 Purzelbaum s. wälzen Puschkaltis (Erdgott unter d. Holunder) I 1271; VI 262;VIII i n 9;IXjN.5i4

Pustblume V 1437 pusten s. blasen Puter s. Truthahn Putz (Geist) VI 1580 putzen: Schuhe p. VII 1301 Pyanepsien III 384 Pygmäen VIII 814 Pygmalion IX 614 Pyramide V 890; IX N. 879 Weihnachtsp. IX N. 909, 960 Pyramiden-Pappel VI 1388, 1389 Pyromantie (LeuchtfeuerWahrsagung) II i394f.; IV 975f.; V n 400ff., 1661; VIII 126 s. a. Lychnomantie, Sideromantie Pyrperuna IX 54 Pyrrha VI 149 Pythagoras: Katoptromantie IV 1100, 1104 Python I 550; III 313

Q Q : X : Z : Y : C : W IX 14 Quacksalber V 885 quade I 1011 Quadragese II 1244 Quadrat IX N. 326 Quadros VI 285 Quaken: d. Frösche III i2gff. Quälgeister III 478 Eckerken II 550 Qualm: in d. Hölle IV 211 ff., 225, 243f., 249f. Quandllch VI 1065 Quarantäne VIII 648 Quarges I 1516; IX N. 1078 Quarglablätter VI 1065 Quarkdrache VIII 225 Quarkkäse IV 102g, 1030 Quartanileber VII808 Quarz VII 413f. Quaste: d. Milchhexen VI 3 o8f. Quatember VIII 308, 730, 738 fasten III 115fr. Kind VIII 117 Ofengabel VI 1201 ßeelenspeisung I 592 Quatllchter V 1256 Quecke VII 414 Quecksilber I 737, 750, 847, 1233, 1240; VI 51, 207, 209, 224, 1512, 1569; VII 414f., 956, 1445; VIII 147, 1129 Queckborn VIII 1414 Quelle VI 284f., VIII 141, 397» 398, i4'3> HI4» 1448; IX107

der Amalberga I 358 baden I 809 Bartholomäus I 933 blutige Quelle IX N. 219 eintauchen d. Osterkerze in die Q,. VI 1338 empfangnisfördernd II 811 Entstehung VI 1632 f. Fliege als Schutzgeist II 1629 Fruchtbarkeitszauber VI 891 Gangolf III 289 Götterbilder an Q,. V 1645 Heidenbrunnen III 1640f. Heiratsorakel V 1712 Hufeisen IV 441 Johanni IV 719 kalte Q . I 837 fr. Kapelle an d. Q . IV 970 Kirche über d. Q,. IV 1400 Kohlenzauber V 77 Kuchenopfer V 659 Maiwasser V 1554 Martinsquelle V 1709 Nadelzauber VI 921 f. Orakel VI 436 Paradies VI 1449, 1450 Pegomantie VI 1469 f. Petri Stuhlfeier VI 1532 des Pirmin VII 34 Quirins-Q,. VII 423 Redequelle VII 573 Regenzauber VII 580 des Remaclus VII 685 Salzquelle VII 898 Schlange als Wächter VII 1127 Speiseopfer IX N. 526

Theobald-Q.VIII 755 Veitsquelle VIII 1541 Verena-Q,. VIII 1564 als Wallfahrtsort 1X68 Weinquelle IX 313 s. a. Brunnen, Wassergeister Quellgeister IX N. 168 Quellopfer I 1616; IV 1051; VI 1027 Quellweissagung TV 553 Quempassingen IX N. 902 Quendel I 1242, 1687; VI 1063, 1278, 1706; VII 417ff., 814; VIII 812; IX 599; IX N. 1059 s. a. Thymian Querbaum I 1516 Quergeln VIII 167 Querpfeife VI 1578 Querxe I 1260; VIII 379; IX N. 1047, 1095 Quese IX 842 Quicke IX N. 585 Quickreis II 526 Quietschaal s. Wetterfisch Quinidius IX N. 473 Quint, Karl IX 450 Quinto-Monarchisten II 31 Quiriacus s. Gyriacus Quirinalia I 556, 557 Quirinsplage VII 422 Quirinstag VIII 1661 Quirinus V 1706; VII 421 f., 854 Wasser V 1549 Quirl IX N. 516 Quitte I 5 1 1 ; V n 426; VIII 206

R Ra, ägypt. Gott VI 186 Rabanus IX 425 Rabe V 1569; VI 724; VÜ 427ff., 719, 813, 1041, 1465, 1516, 1574; VIII 316, 380, 455, 527, 534, 539. 633, 795, 798, 820, 824, 832, 833, 891, 913, 918,919,995,1041,1425, 1441, 1457, 1459, 1624, 1647, 1677, 1740; IX 217, 890; IX N. 159, 250, 832, 1034 im Angang IV 1166 Galle als Aphrodisiacum I 529 Geist als R. III 517 Korakomantie V 239 machen d. R. IX 14 des Noah VI 1114 d. Odin VI 1207 des Oswald IX 54 schwarzer R. I 649 an d. Tür des Kuhstalles V 772 Walvogel IX N. 241 weißer R. IX 349, 358 für Wildbannen IX 605 s. a. Krähe, Vogel Rabe, prophetischer Bauer IX 381 Rabendukaten VII 457 Rabenei II 627 Rabenkralle IV 583, 584 Rabenkreuz I 1303 Rabenreiser VII 457 Rabenstein II 234; III 262, 430; V 1264; VI 429, 880; VII 1708, 457 f. Rabi Habi Gabi VII 459 Rabi Nabi Habi V 1565 Räbis VII 512 Rache VIII 512, 623 des Kobolds V 40 des Nachtjägers VI 799 f. f. Untreue VIII 1490 Wiedergänger als Rächer IX 573 fdes Wiesels IX 582, 585

d. Zwerge IX N. io88f. s. a. Strafe Rachen: Wolfsrachen IX 725, 767 Rachepuppe VII 393, 459ff. s. a. Puppe Rachitis I 837f.; V I 902; IX N. 862 f. R a d i 13635111 439. 38i;VI 1178, 1386; VII 463ff., 1004; VIII 5, 347, 965, " 9 7 . "99. ^02, 1387; IX 27i, 272; IX Ν. 375 des Alps I 294 Apostelrad V 1385 drehen IX N. 491 Feuerrad I 392, 1489; II 1254; V 1716; VI 799; VIII 1297; IX 304 Glücksrad III 895 fr.; IV 930; V 959 Jahresrad IV 600 Johanni IV 733 d. Katharina IV 1077, 1081, 1082, 1083 Lebensrad VII 486 Mühlrad V I 609 ff. Pflugrad VI 1724; VIII 368 Richtrad IX N. 493 schmieren V I 1560; VIII 187 Schweine- Schadenzauber VII 1488 Sonnenrad I 476; VIII 72 f. Strohrad I 158 Tanz um des R. VIII 1360 Wagenrad III 208; VII 622 Wepelrot IX 496 s. a. Kreis, rund Radbod VI 1024 Radbrennen VII 563 Raddrehen II 210, 218, 221 Radegundis VII 489 Radelweib V 315 Räderkuchen IV 338 rädern VII 487, 489 fr. Räderstein II 1713

Radfeuerzeug VI 1143 Radium VII491 Radkuchen III 1559 Radnabe VII 1670 Radschleudern VII 468 Radsporn VIII 311 Radzeichen VII 465, 991 Rafanum VI 1214 Ragnarök IX 741; IXN. 197 R a h m V 1263; VII 491 ff. s. a. Milch, Nidel Rahmkraut IX 463 Rahmkuchen V 679 Rain s. Grenze Raindelhorchen III 1155 Rainfarn II 1216; VI 1065; VII 494f., 640; IX 854 Rainfarnkuchen V 671; VI 1318, 1324 Raingeist III 1143 Rainhaldenjoggeli IX 635 Rakshase IX 746 Rameifest VII 687 Ramsel V 499 f. Ran, Meeresgöttin VIII 1088;IX190 Rangordnung: b. Tisch II 1040 f. Ränvogel VII 864 Ranzen VII 496 Ranzenmann II 1311; III 5i6f.; VII 320, 496 Ranzenpuffer VII 496 f. Raphael I 942; VII 497; IX N. 343 Rappe VI 1600, 1602, 1603, 1615, 1616, 1617, 1633, 1634, 1635, 1637, 1641, 1643, 1673, 1722; VII 1434; VIII 534; IX 36, 37, 38, 132; IX N. 99ff., 178 s. a. Haustier, Pferd Raps VII 497f. Rapundinka VII 689 Rapunzel: Tränen der R. IX 325 Rasch, Joh.: „New Losstag" V I4i4f·

Rasen—räuchern Rasen I 1389, 1559; IV 585; VI 351 f., 815, 976; v n 498ff., 1157, 1171, 1523; VIII 691 f., 1462, 1561; I X 644; I X N. 589 austechen I 791, 918 Eidesleistung II 667 f. Gang unter d. Rasenstreifen I 1669 Grab I 985, 986 Halm III 1357 fr. Heilzauber II 484 auf d. Kopf legen I 1320; V I 829, 843, 889, 902 Lavendelrasen V950 Leichenorakel V 1057 in d. Schornstein hängen I X N. 288, 289 auf d. Schwelle legen VII 1537, 1538 Rasengang III 1043f.; I X N. 104 f. rasieren III 1462^, 1464; V 1116; VII 509ff., 928 1136 s. a. Bart, Haar Rasiermesser: SchlangenDarstellung VII 1194 Rasimustag II 867 Rasmontag V I 555 Raspail H., F.V., V 114 Rasse, Reinhaltung VIII 511 Religion u. R. VII 678f. Verseuchung durch Juden IV 826 Rassel V I 636 Rast: Totenrast V 1156f. Rat (Lehre) V 1023 f. Raetel, Heinrich, Weissager IX381 Ratperonius VII 512 Rätschvogel V 301 Rätsel I 704; V 395; VIII 802; I X N. 832 Kindlimord-R. IV 1392 Schnee VII 1277 Ratsherr(-sitzung) VII 512f. Ratte II 561; VI 31, 33, 321; VII 513ff.f 1680; VIII 820, 833, 835, 836, 837, 867, 881 f., 884, 1501; I X 598; IX N. 158, 160, 878 Knochen des Hinterbeins als Pfeife I 920 vertreiben I 1336; VI 64, 853, 980, 1581; VII 5i8f. 1301

s. a. Maus Rattenfänger II 420; V I 1581; VII 519, 803 Rattenkönig VII 520f. Rattenpulver I 601 Ratz VII 514, 535 Ratzein VII 515 Ratzensucht V I I 517 Raub: durch Adler I 188 Kinderraub IV 1329, 1363 1364f. Kirchenraub IV 1415 ff. Leichenraub V 1093 Mädchenraub an Kirchweih IV 1424 des Schädels V 204 Raubbiene I 1243 f. Raubehe IV 150; VIII 1655 Räuber VII 1038; I X N. io6f., 814, 1112, 1137 Raubnächte VII 530 Raubritter IX N. io8f. Raubtier V I I I 793, 1337 Bennung des R. VIII 883f. Raubvogel: Nachtjäger als R. V I 799 Rauch V I 1266; VII 521 ff., 605; VIII 355, 639 f. Geisterabwehr III 828 d. Jagdfeuers IV 578 d. Johannisfeuers IV 737 Kapnomantie IV 974f. Kerzenrauch VIII 534 Komet V 125 f. Libanomantie V I227f. Pest als R. V I 1505, 1511 Pfauenfedern-R. V I 1569 Pyromantie VII 402 f. v. Rebhuhnbeinen VII 550 Sterbeorakel VIII 457 s. a. Feuer, Kohle, Orakel, Schornstein Rauchapfelkraut VIII 359 Rauchbeobachter IV 976 rauchen III 1430; VII 526f., 766; VIII 630 Meisterwurz VI 127 Pfeife VI i574f. Schlangenstock VII 1170 räuchern (Räucheropfer) iio I 136» io99> 3» 1115, 1116, 1125, 1144, 1160, 1164, 1741; IV 1089, 1227, 1228; V 402, 798, 806, 988, 990, 1466; V I 1243, 1679, 1685, 1 7 1 1 ; VII 529f., 619, 695, 1080, 1441,

279 1534, 1649, 1685; VIII 186, 665, 698, 699, 747, 767, 964, 1101, 1126, " 3 3 . 1234» 1507» 1569, 1583; I X 983; I X N. 876 den Acker räuchern V 1456 mit Asphalt I 622 f. mit Bilsenkraut I 1308 Blindschleiche I 1398 mit Bocksbart I X 924 mit Bockshaar I X 927 mit Bockshorn I X 915, 924 des Bohnenfelds VT 1375 des Bräutigams V 1203 Brot V I I I 724 Federvieh I X 788 Fußstapfen VIII 691 f. zur Geburtserleichterung IX906 Harn I 1202; V I 454; VII 1490, 1492, 1493 mit Harz III 1502 d. Hauses III 1553 mit Kleie VI 109 geweihte Kräuter V 445 d. Kuh VI 341 Kuheuter VI 330 Kuhstall VI 327 mit Kümmel VII 1456 Lärchenholz V I 346 Leder VII 967 Lerchensporn V 1222 Lorbeer, geweihter V 1349 Maifeuer V 1526 Mauerpfeffer VI 1 Maus V I 57 Mehl I X 262 Meisterwurz VI 126 Milch V I 271, 328, 332, 340, 349 Mist V 507; VIII 1369 Mistkäfer VI 394 f. Müll v. gestohlenen Bienenstock I 1240 Myrrhe VI 714 Neidraute VI 995 Neujahr V I i024f. neunerlei Blüten VI 1064 — Holz VI 1057 — Kräuter VI 1063 d. Obstbäume VI 1174 Opfer I X 25 Osterkerze V I 1338 Palm VI 1379 Papier I 1378 „Pfe'fer" VII 497f. mit Pferdefuß VI 1645

280 mit Pferdeschmalz VI 1644; VIII 573 mit Pilzen VII 33 mit Porst V I I 299 Quecksilber VII 416 Quendel VII 418 Rainfarn VII 494 Rasen VIII 692 Raupen VII 540 gegen Rheumatismus I X N. 954 Rindfleisch VII 700 mit Rosenblättern VII 780 Ruß VII 855fr. Sadebaum VII 869 Sarg VII 946 Sargspäne VII 951 Samen des Sauerampfers I 371 Schlange VII 1148 Schlehdorn VII 1202 Schlehdorn VII 1202 Schuhe, alte VII 1321 Schuhsohle VII 1342 Schwalbennest VII 1399 Schwarzkümmel VII 1455 Schwefel VII 1459, 1460 Schweinekot VI 974 Seidelbast VII 1623 mit Span IX N. 491, 492 Speik VIII 156 Stall I 735; IX N. 582, 592 Sterbehaus V 1127, 1130 Stoppeln u. Halme I 1321 Strohblume VIII 545 Tausendgüldenkraut VII 800; VIII 712 Teig VIII 729 Teufelsabbiß VIII 746 Teufelsdreck VIII 748 Tisch I X N. 506 Tischtuch I 1588 Urin I 1188 Vieh I 737; V 1266 Wacholder VI 510; IX 7f., 9f., 10, 13; IX N. 403 Weide, angefaulte IX 789 Weihrauch IX 283f. Wermut IX 499 Wespennest IX 507 Windeln VI 609 Wolfshaar IX 775 Wolfskot IX786 Wolfsmilch IX 799 Wundklee IX 823 Würmer ausräuchern IX 854 mit Zaunholz IX N. 999

räuchern—Recht Zeltenbrot VII 530 Ziegenbart VIII 1200 Ziest IX 937 Zwiebeln IX 969 s. ä. Feuer, Rauch Rauchfang s. Schornstein Rauchfieß VI 1662 Rauchhuhn VII 521 Rauchloch II 1329 Rauchmahl V 1494 Rauchnächte I 946; V 1403; VII 529ff., 1356, 1383; v i i i 181,354,767» 1507; IX 980 Brosamen sammeln I 1586 Brot I 1644 f. — anschneiden I 455 Eßverbot II 1054 feiste R. II 450 Geister im Backofen I 757 f. Milchopfer VI 363 Neujahr VI 1020 ff. Opfer I 1604fr.; I X N. 529, 539 Orakel III 1155 Quendel VII 418 Speiseopfer I 1540 Tisch VIII 958, 964 s. a. räuchern, Zwölften Rauchofen I 782 Rauchpfennig VII 521 Rauchschwalbe VIII 896 Rauchstube I 782 Rauchwecken V 1720; VII 531; IX 207, 259, 277, 278, 282 Räudewurm IX 601 Raugupatis I 1516 Rauguzemapas VIII 1118 rauhe Leute VII 532 f., IX 129 s. a. Buschweibchen, Else, Fängge, wilde Leute, Waldleute Rauhegel I 928 Rauh-Else VII 533, 534 Rauhnächte s. Rauchnächte Rauhreif s. Reif Raun-Nächte VII 530 Raupe VII 514, 534f., 1450; IX N. 289 Entstehung VII 536 Heerwurm III 1626 Seidenraupe IX N. 4i8f. vertreiben I 796; II 547f., V 67; VI 850, 851 f., 854, 1057; VII 321, 1070, 1469; VIII 647, 879; IX

46, 508, 987 — Freitag III 61 s. a. Wurm Raupenvogel V 83 Rausch: Bilsenkraut I 1306, 1307 an Martini V 1713 Raute I 534, 537, 569, 1707, V 442; VI 137, 1062, 1064, 1513; VII 542 ff., 869, 894, 949, 981, 1036, 1156, 1 1 7 1 ; IX 282,499, 562, 589, 600;IX N. 590 Rautenkleid V 1780 Rautensaft V I 279, 1569 Rautenwein V 89 Rautenzweig III 573 Rayacker VII 1644 Razel IV 1050; VI 856 Razen, Hausgeist I X N. 527 Re, Gottesname III 986 Rebe s. Traube, Wein Rebeln V 1366 Rebhansel V 266; I X 336 Rebhuhn VII 548f.; VIII918 Eier des R. I 529 Rechbrett (Leichenbrett) V 1050; VII 550 Rechen III 1468f. rechnen VII 550 f. s. a. Zahl Recht VII 551 ff. Adlerschneiden I 189 Advokat l 2 0 i f . Besitzübertragung durch Bewerfen mit Kehricht IV 1239 Biene I 1251 Bier trinken I 1270 Buße I I7i7f. Einkleidung IV 1509 f. Fell II 1322f. friedlos VIII 1141 f. Geschworener Montag VI 555 Grashalm III 1358 Haingericht IX N. 991 Hammer als Symbol III 137 ifHand III 1380 Handschlag III 1401fr. Handschuh III 1405 Hemd III 1721 Hose IV 407 f. Jahresfrist IV 607 f. Jüngstenrecht IV 855 fr. Kapitularien IV 972f. Katzenrecht IV 1120

Recht—Regenbogen Kesselhaken als Symbol IV 1272 Landnahme I 968 Landumfahren IX 35 Mantel V 1589 Meise VI 124 f. Messer in d. Erde stecken V I 190 Mutterrecht V I 706fr. Nacktheit VI 828 f. Pfeil V I 1598 Pflug VI 1722 f. Rasen VII 499 Reisenden-Recht VII 642 Rock VII 750 Schatten IX N. 132 Schaufel IX N. 143 Scheinhandlung VII 1024 ff. Scheinrecht VII 1025 Schlegel IX N. 254 schnellen IX N. 273 Schrift IX N. 378 Schuh VII 1346f. Schuldner VIII 1378 Schwangerschaft VII 141 ο Seidenfaden IX N. 416 Span VIII 121; IX N. 490f. Sporn VIII 312 symbolische Handlung VII 1025 Tier im R. VIII 784 — unberührtes VIII 903 Totenrecht V 1027; VIII 1086 Tuch VIII 1177 Tür VIII 1186f. umpflügen VIII 1339 f. Umritt VIII 1340 umspannen VIII 1352 f. Umwandlung VIII 1368 Vater VIII 1504 vogelfrei VIII 1679 Waise IX 55 Wolf IX 790 Zweikampf 1x958fr. s. a. Gericht, Richter, Strafe rechteckig VII 1314; I X N. 326f. rechtlos VII 1025 fahrendes Volk II 1131, "45 s. a. unehrlich rechts I 145, 152, 297, 372, 416, 580, 581, 697, 878, 1014, 1175, 1243, 1306, 1345» 1394» 1456, 1615,

1645, 1674; III 227Γ, 675, 1385f., 1718; IV 793f·» i i 6 3 . 1498» 1501, i53i; V 362, 575, 625, 716,772,878, 1041,1158, 1194, 1856; VI 14, 137, 191» 305» 603» 807, 879, 885, 973, 1040, 1080, 1211, 1214, 1215, 1273, 1284, i7 2 4; VII 540, 581, 629, 651, 708, 709, 791, 947,953.987»I059>1086, i m , 1144, 1166, 1268, 1298, 1299, 1310, 1312, 1313» i3'6> i 3 i 8, 1323, 1328, 1342, 1355, 1357, 1358, 1363, 1373, 1376, 1423, 1434, 1482, 1483, 1519, 1521, 1540, 1623, VIII 124, 151, 230, 309, 328, 341, 385, 488, 492, 551, 553» 554, 558, 658, 698, 701, 728, 739, 782, 809, 914, 9'7» 9«4, "07» 1192, 1303, 1322, 1456, 1458, 1611, 1673, 1726, 1727; IX 44, 46, 464, 588, 605, 653, 768, 774, 902, 961; IX N. 486, 591 Rechtsaltertümer VII 553 Rechtsweisheit VII 567 Reckholder s. Wacholder Reckoltervogel V 371 reden VI 942; VII57211, 608 Herdfeuer IX N. 533 v. d. Hexe III 1907 Regenbogen VII 592 Regenzauber VII 588 Tischgespräch VIII 957 Vieh IX N. 594 s. a. Mund, sprechen Redmonat VI 466 Redinger, Jakob IX N. 82 Reefstroh V 1095 Reefkämm: schlagen mit d. R. VII 1101 Reflecken VIII 1000 Reformation V 170 f. Propheten IX N. 89 Reformierter s. Calvinist Regen I 950, 951; II 988; IV 5; VI 188, 245, 246; VI 519, 1453, 1569, 1630f.; VII 577f., 613, 685, 1270, 1701; VIII 120, 279, 549, 649, 842, 1008, 1031, 1050, 1205, 1530, 1542 f., 1565, 1662,

281 674, 1690; IX 81, 320 Abwehr V I 192 beim Begräbnis I 996; V 1162 Blutregen I 1445 fr.; IX 542 „Bock im Turm" IX 915 auf d. Brautkranz V 414 Brechomantie I 1537 Buchfink II 1508 am Dreifaltigkeitstag II 435 Einfluß auf d. Fisch II 1532 Elias II 783 Freitagsregen V 58; VIII 613 Froschregen III i25f.;VIII 134 Hasel III 1537 Hochzeit I 1530; IV 167, Johanni IV 711 Juli IV 837 Kartoffelregen VII 1001 Kinderlied IX N. 452 Krebs als Regenmacher V 449 Kreuzregen V 550; IX N. 247 Krötenregen V 630 laufen im R. III 445 Magdalenentag V 1685 Mairegen I 924; V 1539^ am Margaretentag V 1636 Märzenregen V 1739 f. Maus VI 32 Mittagsregen VI 412 Morgenregen V I 580 durch Musik II 1149 Ostern VI 1352 Peter u. Paul VI 1525 Pfingstregen VI 169 7 f. Schlangenregen IV 1426 Schmerle-R. VII 1236 schwarzer R. IX 171 Schwefel-R. 1458 Sonnenregen VII 1247; VIII 37 Sonntag VIII 98 Steinregen VIII 416 f. vor Weltende IV 866 Wurmregen IX 857 s. a. Donner, Gewitter, Hagel, Regenbogen, -Orakel, -Vorzeichen, Regenwasser, -zauber, Wettergespenst, Wolke Regenblume: Winde IX 656 Regenbogen I 952, 1537, 1664; II 1206; III 937, 1 213f.; IV 15; V 1219,

282 1663; V I 579, 1004; V I I 476, 586f., 1572; V I I I 559; I X 543, 761; I X N. 137 durchlaufen I I 4g6 Geld u. Brot I 1635 Geschlechtsverwandlung H I 753 sehen d. R . I 708 Wasserzelle I X 127 werfen d. Mütze nach d. R. IV542 s. a. Gewitter, Himmelserscheinung, Wetterkunde Regenbogenschüsselchen II 1727; I I I 593f.; V I I 593 Regengalle s. Wassergalle Regenhexe I I I 1861 R e g e n m ä d c h e n I 1306; IV 848 R e g e n m o l c h V 511 Regenorakel VII 597 ff. s. a. Bauernregel Regenpfeiffer I I 20; I X Ν . III R e g e n s c h i r m I I 1148; V I I 1078f.; V I I I 525 s. a. Schirm Regensteine V I I I 400 Regentuch I I I 1186; V I I 1448; V I I I 968 Regenvogel I i486; V 365 s. a. Vogel Regenvorzeichen VII 602 f. R e g e n w a s s e r I I I 830, 831; VII 607ff., i o i g f . j I X N. 478 gegen Auszehrung I I I 1736 Heilzauber II 344 s. a. Wasser Regenwolken I X 808, 809 R e g e n w u r m I I I 1393; V 760; V I I 606, 609ff.; V I I I 1050, 1065; I X 8 4 3 , 856, 929 Entstehung des R. V I I 612 R e g e n w u r m ö l VI 1238 Regenzauber I 391 f.; II 945, 947, 948, 958, 1 2 1 1 ; V 449; VI 897; V I I 4, 8, 814, 1 1 1 0 , 1440, 1668, 1672; V I I I 805, 1120; I X 17, 30, 191 f. Augen verbinden I 700 barfuß gehen I 920 Bild I i 291

Regenbogen—Reinigung Bilsenkraut I 1306 drehen I I 413 Egge I I 563 Gras I I I 1821 f. H a h n V I 30 Harke I I I 1468 Hinterer V I 836 d. Hirten IV 130 Kaninchen IV 962 Kesselwagen IV 1257 ff. Kochlöffel für R. V 62 Lappen V 912 Lied I X N. 427 Maibaum V 1523 Nerthus V I 1011 Pferd reiben V I I 625 des Priesters V I I 316 R a b e V I I 451, 452 f. Schlange V I I 1149 sprengen mit Flüssigkeit I X 292 spucken V I I I 335, 344 Waise I X 54 s. a. Regen usw. R e g l n V I 210 R e g i n o v. P r ü m VII 615f. R e g i n s m ä l : Angang I 410 R e g i s w i n d i s V I I I 643 R e h VII 616ff., 1428; V I I I 824, 1127; I X 15 Auge als Amulett I 702 Erlösung des verzauberten R . I 1589 weißes R . I 1356; V I I I 800 Rehbretter I 588 R e h e (Pferdekrankheit) V I I 620 R e h m , K., Prophet I X N. 89 R e h w i n s e l I X 254 Reibeisen V I I 625; V I I I 329 reiben VII 620ff. Feuer I 1493; VI 1144 R e i c h a r d , Georg, Prophet I X N. 89f., 100 R e i c h e n a u , Kloster V I I 34 R e i c h s a p f e l V 754 R e i c h s t a l e r V I I I 658 R e i c h t u m VII 626 f. durch Farnsamen II 1222 s. a. Schatzheben Reif (Frost) VII 627f. R e i f e n V I I 986; V I I I 1388; I X Ν. 111 f. Faßreifen I I 1231 s. a. Ring R e i f s c h l a n g e V I I 1119 R e i f t a n z V 753

Reigentanz V I I I 1352fr., 1358 Reihenschank I 1266 R e i h e r V H 628f.; V I I I 1643 R e i m : Heischereim d. Masken V 1821, i827f. Leberreim V 978 Maienwurm V 1555 Maikäfer im Kinderreim V 1532 fMarienkäfer V 1692 f., 1695 1697 März V 1737 Rügereim V 182 7 f. Planeten im R . V I I 285 fr. Relneke Fuchs V I I I 815 Reinhart v. D a l w i g I I 1324*"· Reinheit (rein) I I I 1663^; V 5 66f., 798; V I 1299; Υ Π 630 f., 1057, 1177, 1374, 1666; V I I I 632, 1183 i55of., 1607 Asche I 61 i f . Bad I 798f., 800f. Geburt, Unreinheit als kirchliche Erfindung I X 694 des Hauses als Abwehr d. Pest V I 1515 Keuschheit IV 129iff. Linnen V I I I 1054 Lustration V 1465 fr. des Sämanns I X 467 Schildkröte V I I 1072 Wöchnerin, Unreinheit I X 694 Wolle I X 8 1 4 s. a. fasten, Keuschheit, Reinigung, Sühne, unrein, unschuldig Reinheldis VII 637 Reinigung I 136; II 1249; V I I 642; V I I I 631, 1131, 1139; I X 239 durch Abendmahl I 54 — Altarumwandlung I 327 Bockopfer I X 913 Brosamen I 1589 Brot I 1598 des Brunnens I 1681 nach Geschlechtsverkehr IV 293 f· des Hauses im März V 1731 Herdumgang V I 849 Kathartik IV 1084 fr. kehren IV 121 iff. d. Kirmes-Angers u. Ver-

Reinigung—Rennei brennen d. Kirmesbaumes IV 1424 des Maibaums V 1522 Maria Lichtmeß V 1681 Meerwasser VI 68 d. Nerthuspriester VI 1009 Pfingsten VI 1690 Salz VII 897 f. springen VIII 323 f. des Toten VIII 1245 waschen I X 102 f. d. Wöchnerin VI 697 — kirchliche Zwangseinrichtung I X 694 ff. — toten I X 713 s. a. rein, Reinheit, waschen Reinoldus VII 637f. Reis I 1624; III 1200; V 665; VI 92, 355> 1035; VII 638, 1672; VIII 183, 218, 1161; I X 341 als Bauopfer VI 362 von d. Braut gekocht V 51 Klöße I X N. 514 roter R. VII 819 Reisbrei I 1543; I X N. 886, Reise IV 1216; VII 638f. 639f·; v i i i 655, 1143, 1438, 1439; I X N. 810 Antritt VI 406 Bettmachen verboten 11186 Bienenvater I i24if. Kamm IV 942 Kreuz V 553 Leonhard als Patron V 1217 Mehlbrei I 1547 Mütze IV 543 zwischen Nicolai u. Lichtmeß I X 760 Petronilla als Schutz VI I535f· Priester VII 317, 323 Reisesegen s. d. Reisigopfer I X N. 116 Salz, geweihtes VII 909 Schrift I X N. 348, 351 Schwein im Angang VII 1482 Sporn VIII 311 Strumpfband VIII 559 Tod als Begleiter VIII 976f. Totenreise VIII 1088 Ulrichsegen VIII 1297 Vierklee IV 1448^ Wacholderzauber IX 13 Weinrebenorakel IX 336

Wolfsritt I X 800 Wolfszeit I X 799 Reiserköllig VIII 844 Reisesegen VII 1611, 1616 Gertrudenminne III 702, 709 nachsehen VI 768 s. a. Ausfahrtssegen, Segen, Reise Reisig I 1409; IX N. 112ff. reiten II 1456; V i8isf.; VIII 346, 828 Acker umreiten I 155 Adventsreiter I 199 Alp I 293 Besenritt I 1134, 11 47ff·5 VI 888, 1273 Bocksritt VI 879; I X 920 Bretzelreiter I 1568 um das Dorf VI 1514 Gansreiten VIII 259 auf d. Heugabel V 903 Hexenritt I 1579 f. Hirsch IV 91, 93 Johannisritt V 248 in die junge Saat VI 1358 auf dem Kesselhaken I X 496 Kranzreiten V 394; VIII 259 Kuchenritt I 1617; V 671; VII 1044 Maitauritt V 1552 d. Müllergesellen VI 617 nackt VI 831 f. Nikolaus VI 1094 auf d. Ofengabel VI 1201 Osterreiten VI 1353 f. Pestreiter VI 1508 Pfingstritt VI 1697f.; VII 564 Ringreiten VII 723; I X 872 Schafbockreiten I X 555 Schwein VII 1476 Sporn VIII 311 f. auf d. Stock VI 849 Stollenreiten VIII 492 Totenritt VIII 1088, 1091 umreiten VIII 1340 fr. Urbansritt VIII 1497 verkehrt VI 831 auf dem Widder I X 556 auf dem Wolf IX 742, 750 Zauberritt I 1148 s. a. Pferd Reiter VII 644ff.; VIII 347, 1668f.; I X 275 grüner R. VII 1010; VIII

283 «39 Lüneburger R. I X 270 mit Pferdefuß VI 799 Tausendgüldenkraut pflükken VIII 71 of. Tod als R. VIII 977 weißer R. I X N. 91, 229 Reitkröte VI 25 Reitwurm I X 850 Rekin, Peter, Prophet I X N. 92 Rekrutierung VII 650f„ 711 Religion I 66f.; VII 652 ff. Bild I I284f. germanische R. VII 662f., 669f., 672f. Kult V 792 fr. Recht in Beziehung auf R. i VII 554 Ritus VII 740 fr. semitische R. VII 675 völkisch - religiöse Bewegung VII 678 f. s. a. Christentum, Gebet, Gott, Heiden, Monotheismus, Volksglaube usw. Religionswissenschaft VII 652 fr. Reliquie I 377, 1104; III 1657, 1664, 1673; V 172, VI 1301; V 351; VII 681 ff.; I X N. 820 Apollinaris I 550 Bonifatius I 1478 Briefe Jesu u. Abgars v. Edessa I 88 Dornen Christi V 506 Hirnschale des Alto I 350 Kleid IV 1463 f. Kreuzholz V487 küssen V 845 f. Mantel des Martin V 1708 Matthias V 1867 f. Richela VII 690 Sebastians Hirnschale I X N. 401 f. Span VIII 122; I X N. 492 Tier-R. VIII 862 Valentin VIII 1501 mit d. Wünschelrute finden I X 825 s. a. Amulett, Heilige, katholisch, Talisman, Totenfetisch Remaclus I 1679; VII 685 Rennei II 614

284 Remigius VII 685ff.; VIII 542, 1368 Remsele VIII 410 rennen III 43g ff. nach d. Semper II 1761 s. a. gehen, laufen, Wettlauf Renntier II 778; VIII 133, 1644 Wolfspfeil des R. IX 800 Renntiermoos VI 130, 254 Reppekind V 288 Reseda II io66f. Restezauber VI 18, 48, 104, 110, 1166; VII 1638f.; VIII 166, i7of., 181, i84f., 192, 562, 954f., 967, 1161; IX 255, 867; IX N. 505 Brosamen für die armen Seelen I 1585 Brot I 1594; VI 1028 in d. Garten streuen VI 702 des Herbstopfermahles V 1497 d. Hexensabbats III 1890 von Käse IV 1039 f. des Leichenmahles V 1090 d. Mahlzeit II 1036^, 1049; V 1491, 1494, 1505 f. neunerlei R. VI 1275 f. d. Obstbäume VI 1169, 1176 Obsternte-Rest f. d. Baum VI 1173 f. d. Ofen VI 1192 des Osterlammes VI 1340, 1345 beim Schlachten VII 1087 d. Silvesteressens VI 1036 Speiseopfer IX N. 521 für die Stampa VII 532 Teigreste VIII 721 Utschrapels IX 264 Weihnacht IX N. 891, 917 Retschenpfuhl VII 1440, 1455 Rettich I 534, 1360; IV 295, 307; VII 688f.; IX 357, 854 Weihe des R. VI 1533 Reuessen V 1502 Reuetränen IX 325, 329 Reusenschneider V 1231 „Revenants" I 697 Revolution, französ. ^ Ι 689 Reynmann, L., Wetterbüchlein IX 512fr.

Remigius—Riese Rhabarber V 373; VII 68gf. Rhabdomantie V 1355,1367

Rhadamanthys VII 690 Rhapsodomantie V 1355 Rhein VIII 1089 Rheingold III 924 Rhetorios: Planet Jupiter V I I 117fr.

— Mars VII 141 ff. — Merkur VII 213 fr. — Mond VII 249fr. — Saturn VII 77 ff. — Sonne VII 173 fr. — Venus VII 185 fr. Rheumatismus I 9, 1247, 1338; II 1539; III 278; VI 198, 1239, 1645; VII 775, 791, 918, 955, 982, 1267, 1342,

1490,

1708; VIII 397, 554,

665, 697, 1305, 1377, 1560; IX 82, 284; IX N. 288, 954

Rhodopis IX N. 559 Rhynochonella II 1716 Rhyzanos, Johannes IX 390 Richard Löwenherz VIII 1149 f. Richardis I 898 Richela VII 690 Richildls VII 690f.; IX N. 562

Richtemai III 1564; V 1524 Richter III 669fr.; VII 69! ff.; VIII 605, 606, 1418, 1419

Beine kreuzen I 1015 Gottesgericht III 972 fr. Hades-R. VII 690 s. a. Gericht, Rectjt, Strafe Richterbrücke VII 1571 Richtfest I 1135; III 1562, 1564; VII 935; VIII 95, 582, 654, 673, 1 1 7 7 ; IX 193; IX N. 1003

Hemdjals Geschenk III 1721 Regenwetter IX 324 s. a. Hausrichte richtig VII 694 s. a. geheuer Richtkrone V 424; IX N. 1004

Richtplatz IV 32 Richtschwert VII 694f. Richtung s. Himmelsrichtungen riechen V 842, VII 695; VIII 340

Frühlingsblumen IX 661 Märzglöckchen V 1741 Menschenfleisch VI 152 von Schafen beriechen lassen VI 903 Schuh VII 981, 1341 am Schwanz riechen VII 1430 Seidelbast VII i623f. am Strumpf r. VIII 554 — Sturmhut r. VIII 571, 573 Teer VIII 714 TerpentinVIII 734 Totenkranz V422 Veilchen VIII 1538 Wagenschmiere IX 48 Weißwurz IX 464 Zwiebel IX 969 Riedroß VI 1635 Riegel VII 1502 Himmelsriegel VII 1220 Schweinestall-R. VII 1501, 1502 s. a. Schloß u. Schlüssel Riemen V 997 Riemenblume VI 382 Riemenschuhe VII 1335 Riese I 332, 1082, i4o6f.; II 715, !5!2; III 816, 818,972,981,1373,1374; VI 81 f., 86, 147, 148, 152, 170, 210, 255, 693, 986, 1397; VII 578, 625, 670, 876f., 992, 1366, 1559, !705; VIII 10, 36, 61, 176, 39 1 , 4 0 1 , 4 ! 9, 507,638,826, 1184,1297, 1385, 1485, 1636, 1637, 1733; IX 3, 60; IX N. 108, 241, 524, 97of., 973, 974, 979, 1008f., 1107, 1120f. Backofen der R. I 755 vom Berg I 1053 Brockengespenst I 1581 dummer R. II 470; IX N. 1135 Eber IX617 Fängge II 1184f. Findlingstein II 1476 Frauenraub IX N. m Golem III 939fr. Größe IX N. 1122 Haar kämmen VIII 472 Heide als R. III 1645^ 1649 f. kratzen V 433

Riese—Ritter Kreuzmann V 5iof. im Mond VI 513 Og VI 1177 Pferdefleisch VI 1653 Reif VII 628 Samson VII 917 Schatten IX N. 133 Schlacht IX N. 198 Schmied IX N. 258 schnarchender R. IX N. 267 Schuh VII 1302 f. Strumpfband als Schleuder VIII 558 Sturmriese IX 634 f. verschwindenIX N. 1136 f. versteinerter R. VIII 425 Wasserriese IX 197 Windriese IX 647 Windsbraut IX 636 als Wolf IX 746 Zelebrant IX 897 s. a. Zwerg Riesenheim IV 31 Riesenkeller VI 81 „Riesenknopf" II 534 Riesenkrebs V 454 Riesenschiff IX N. 155 Rietwurm I 1019 Riffelmahl V 1500; VIII 194 Rigr V 656 f. Rigsthula III 948f. Rind VII 695ff.; VIII 928, 943» 944;IX 1 5 als Opfertier VIII 903 f. als Zugtier IX 25, 34 s. a. Bulle, Kalb, Kuh, Ochse, Rindfleisch Rinde: abschälen d. R. des Maibaums V 1519 d. Holunders IV 273 der Linde V 1308 Ulmen-R. VIII 1294 Rindfleisch VIII 204 Rindsaugblume VII 699 Ring II 1494f.; III 1281, 1284; IV 1140, 1285; V 470, 474. 476; VI 208, 879, 894, 907; VII 558, 702 ff., 1017, 1256, 1258, 1259, 1260, 1668; 1674, 1678, 1698; VIII 253, 368, 541, 1316, 1332, 1454. 1457» 1458, 1488, 1632; IX 144, 255; IX 554» 1080 abringein I 100 abziehen VIII 555

Alphabetorakel I 18 Amethyst I 366 anstecken während d. Leinsaat V 1182 Armsünderring IX 606 Aussaat III 574 aus Bast VI 1507 im Bauch des Fisches II 1543 Brautring IV 160, 163; VII 651, 708 Brillantring IX 324 Brot in R.-Form VI 1036; IX 953 Daktyliomantie II 136f. Ehering II 584f.; VI 1015; IX N. 486 Eidesleistung II 667 Eisen II 722; V 1854; IX N. 822 aus Eselshuf II 1007; IV 435 gegen Fallsucht II 1171, 1177 Galgenring III 266 Gebäck, ringförmig IX 953 gegen Geister III 517 aus Gemsklaue III 631 als Geschenk III 722, 723 Gibel got Gabel III 834 Gicht-R. II 344; III 838; VI 433 Glücksring III 898 goldener Ring III 918Γ.; IX466, 591 aus Hahnherz III 1328 Hämorrhoidenring I 172 aus Haselzweig VI 328 im Hecht III i6i2f. Hexenabwehr II 499 Hexenring III 1881, 1917 aus Hufnagel IV 446 f. Inschrift IX N. 333 Jesusring IX N. 348 Josefi-Ring IV 774; IX N. ' 348 Karneol IV 1008 d. Karpfens IV i o n Käsering IV 1063 d. Kirchentür IV 1419 Krampfring V 374 gegen Krankheit III 591 aus Kreuzern VI 627 mit Krötenstein V 632 aus Leder I 1663 magischer R. III n 15f.; VII 721; XI 802 Malachit V 1557

285 an Märzfaden V 1735 melken durch d. Ehering VI 139, 142 d. Milchmädchens VI 139 aus Münzen, erbettelten I 1188 Nabelschnur - R. VI 940 Ohrring VI 1211, I2i8f. Opal VI 1254 Quecksilber-R. VII 415f. mit Rabenstein VII 458 aus Sargnagel VII 955 silberner R. VIII 1, .3 aus Stahl III io8gf. Symbol f. Gefangenschaft ι 1327 d. Vereinigung I 1329 Totenring VIII 1614 Trauring VI 139, 333 unsichtbar machender R. IV 1116 Verkaufszauber IV 1161 Weidenring VI 436 mit Wolfshaar IX 729 Zauberring VI 860 Ziegenhirn durch Ring ziehen IX 904 s. a. Kreis Ringelblume III 1103; VII 724f.; VIII 1056, 1665 Ringelgans 1958 Ringelnatter VII 1116, 1129; VIII 890 s. a. Schlange Ringelspielleute II 1126 Ringfinger II 1494 Ringflechte IX 842 Ringgebäck IX N. 889 Ring-Orakel IV 163; VI 1286, 1289 Ringpendel I 255f.; IV 535f·» VIII 257; IX N. 372 Ringwurm IX 850 Rinnenfeuerzeug VI 1144 Rippe: d. Hexe V 8 Schweinsrippen I 619 d. Urzeittiere I 656 s. a. Knochen Rippenfell-Entzündung VI 1643 Rischmann, George Hans, Weissager IX 381; IX N. 92 f. — Prophetie IX 437; 438 Rispail-Rispail VI 130, 254 Rispengras s. Gräser Ritter Till I 1060

286 — ν. Bodman VI 989 Ritterschlag VIII 1248; I X N. 404 Ohrfeige VI 1218 Rittersporn I 1378, 1379, 1382, 1411, 1491; V 248, 436; VI 1065; VII 725ff.; IX 854 Ritterweihe: Michael VI 232 Rittmeije I 283 Ritualmord IV 819ff.; VII 727ff. Ritus III 27f.; VI 729^; VII 739ff.; VIII i26of. Kathartik IV 1084fr. sträuben VIII 584^ Totemismus VIII 1039 f. Trennunngsriten V I I I 1140 fr. Übergangsriten VIII 1217fr waschen IX 103 Wasser IX 111 Witwenverbrennung IX 671 f. s. a. Kult, Religion Ritusanzeige VII 1588, 1589 Ritz IX 227 Robbe VII 742 f. Robert VII 854f. — der Teufel IX 745 Robigalia I 1349 Roche VII 743f. Rochelmoore VII 744, 1472 Rochus I 1338; VI 1658; VII 744ff.; IX N. 404 Rock VII 748 ff., 1685 aufgestülpter R. VIII 534 „heiliger" R. IV 1463, 1464; VII 749 roter R. VII 797, 803, 821, 823 Salz u. Brot einnähen VII 902 Saum IV I494f. f. d. Tomte IX N. 524 umgelegter Saum IX 681 s. a. Kleid Rockeler IX 334 Rocken (Spindel) VII 753ff., 822, 852, 1158;VIII 263. 264 Rockenbier VII 760 Rockenbriefe VII 758 Rockenfrau V 1791 f. Rockenmusik VI 673 Rockenphilosophie I 81; VII 76Iff. Rockenstube VII 754 f.

Ritter—Rose Rockertweible VII 763 Rodensteiner III 146; V I I 873, I X 633 Rogen: d. Meeräsche VI 69 Roggen III 787; VI 237, 258, 906; VII 763 ff. Baba I 751 geisterabwehrend III 511 Hexenbad I 824 an Johanni barfüßig R. pflücken I 921 Kauf u. Verkauf IV 1163 Keim IV 913 Neujahrsbrötchen VI 1045^ Opfer VI 1540 roter R. V I I 807 schreiben auf R. I X N. 331 Waulroggen V i486 s. a Ähre, Ernte, Garbe, Getreide, Kornähre, Mehl u. Zusammensetzungen mit Korn Roggenähre, blühende VI 625 Roggenbär I 893 Roggenbiene V 273 Roggenblume V 247 Roggenbock s. Korndämonen Roggenhahn III 1328 Roggenhund VIII 796 Roggenkatze I 1732; VIII 225 Roggenkleie VI 1064 Roggenkörner VI 1012, IX 465 Roggenmehl VI 104, 108 s. a. Mehl Roggenmöhr VII 1434 Roggenmuhme II 1773; IV 1370;V 259,266; VI 417 Kleid IV 1480 s. a. Korndämonen Roggennarr V 1806 Roggensau VII 1506, 1507; IX623 Roggenschäube VIII 1641 Roggentau V 1551 Roggenwolf I 1613; VIII 841, 1528; IX 16, 635, 755) 759 Rohr VI 640 Ofenrohr VI 1197, 1198 s. a. Schilf Rohrdommel I 650; VII 26, 772f.; VIII 865, 874; IX 569 Rohrflöte VI 1590

Rohrsperling VII 773; VIII 236 Roi VI 1246 Roland IV 152; VIII 1313 s. a. Pfahl, Steinhaufen Rolandbild III 1577; VI 1548; I X 51 Rollegaul I X N . 171 rollen VIII 431 Rollibock VIII 797 R o m (Römisches) VII 773 ff. Geheimname d. Stadt R. VI 956 Romanusbüchlein I I I 1295 Romeie IX 227 Römerfemgericht V I I 775 Römergraben VII 775 Römerkerze V 1245; VIII 457 Romfahrt d. Glocken III 874 Römfessel-Mann VII 606 Romove III 1351 Romreise d. Petersilie VI 1525» 1527 Romulus und Remus I X 737 R o m w e g VI 372 Roods VII 776 Ropenkerl VII 848 Roratemesse I 198 rosa VI 83 Rosbach, Paradeißgärtlein I X 561 Rose I 652; V 420; VI 411, 714, 1445, 1684; VII 806f., 833, 846, 1367; VIII 1448, 1540, 1740, 1753, 1685, 776ff.; I X 587; I X N. 207, 562, 926f. Blätter VII 946 Duftverstärkung IX 965 lachen V 870 f. Kranz s. Rosenkranz Magdalenenrosen V 1684 Papierrose VII 949, IX N. 9°5 rote R. VII 827 im Streit mit der Weide VIII 541 Weinrose IX 337 weiße R. VI 249, 476; VIII 999; IX350 s. a. Blume, Garten Rose (Krankheit) VII 27, 914, 1490, 1592; VIII 1554 s. a Rotlauf

Rosenäpfel—rot Rosenäpfel VII 527 Rosenblätter V I I 946 Rosengall-Äpfel VII 1704 Rosengallwespe VII 990 Rosengarten VII 784f. Linde V 1306 d. Zwerge I X N. 1041 Rosenhonig IV 307 Rosenkäfer s. Goldkäfer Rosenkönig VII 779 Rosenkranz II 1471; I I I 1657; V I I 327, 786f., 1008, 1154, 1177, 1521; VIII 15, 831, 1065; IX 197

mit Pestpfeil I X Ν 402 schlagen mit d. R. VII 1096 Rosenkranzjungfern I 1300 Rosenkranzmadonna V 1582 Rosenkreuzer I 252; IX 399 Rosenkreuzersozietät III 23 Rosenkrone V 3 9 4 Rosenmonat IV 896 Rosenmontag VI 554 Rosenöl I 1366; V 1434 Rosenschwamm s. Schlafapfel Rosensemmel VII 1643 Rosenstock: Mittagszauber VI 411 Rosentöpfe IV 716 Rosenwasser VI 274, 278; I X 301, 889, 908 Rosenzweig VI 343 Rosinen VII493, 1083,1643; VIII 182, 612, 1508; IX 9" Rosmarin I 534; IV 917, 425, 1139, 1154; V 1350; VI 715, 1278; VII 787ff., 811, 949, 1005, 1057, 1108, 1109, 1192, 14x0, 1441, 1489; IX 610, 941 Rosmarinbier I 1280 Rosporden: Bauopfer II 713 Rost VI 1279; VII 765, 858 als Heilmittel II 723 des Laurentius V 924 Messer VI 205, 206 Sargnagel VII 955 s. a. Eisen, Pferd Roßbube: Kampf IV 958 Roßhuf IV 447 Roßkäfer: Thors Widder IX 555 s. a. Mistkäfer

Roßkastanie VII 790f. Roßminze VI 381 Roßmucken s. Sommersprossen Roßmuckenveigerl II 865 Roßnatter V 1233 Roßpappel V 15558 Roßschwemme III 209 Roßtrappe VI 1628, 1661 Roßwut IV 73 f. rot I 12, 72, 123, 161, 162, 735» 746, 1233, 1290, 1328, 1366, 1368, 1371, 1378, 1383^ 1385, H I 4 , 1574, 1634, 1729, 1741; I I 607, 614, 615, 625, 629, 631, 643, 658, 822, 850, 894, 913, 921, 930, 1114, m 6 f . , 1119, 1192, 1199, 1202, 1204, 1209, 1210, 1250, 1283, 1379; I I I 302, 819, 1103, 1210, 1211, 1223, 1224, 1511, 1629, 1728, 1888; IV 60, 235; IV 533» 537» 801, 804, 846, 940, 1017, 1024, 1041, 1065, 1197, 1432; V 15, 64, 315, 760, 9°6, 955» I045> 1053, 1054, 1057, 1072, 1078, 1079, 1088, 1149, 1154, 1210, 1262, 1443, 1708, 1735» 1743; VI 33, 57, 416, 903, 1351, 1508, 1510, 1569, 1665, 1712; VII 1, 25, 457, 579, 790, 792 ff., 948, 958, 1021, 1079, 1261, 1262, 1401, 1549; VIII 13, 315, 671, 672, 703» 903, 9'9» 981, 1070, 1078, 1096, 1106, 1113, II2I, 1138, I181, 1182, 1191, 1200, 1230, 1307» 1352, 1376» 1377» 1384, 1458, 1467, 1582, 1596, 1597» 1681, 1721; I X 125, 131, 156, 182, 185, 249, 343, 347; I X N. 333» 4J7» 852, 919» 1097, 1114 Abendröte I 55 fr. Alraun I 314 Ameise I 362 Auge I 693, 714, 1072; VI 313, 909 Band I 866ff., 871fr.; IX 47 Barsch I 928

287 Bart I 930 Beifuß I 1008 Bemalung VI 910 Brot VI 1321 f. Ei I 1492; VI 1383; VII 1671; IX 102, 293 Faden I 373, 1521 V 372; VI 330, 880; VII 936, 954» "65» H69, 1501; VIII 368, 1590; IX 220, 779; I X N. 417 Haar I 758; III 1251; VI 172; I X N. 984 Hahn III 1330; VI 1505; VII 1156 Handschuh III 1408, 1409 Hölle IV 190 Hose IV 403; VI 172 Hut IV 519, 521, 529, 533 Jaspis IV 634 Kappe des Wassermanns IX 186 Kittel VII 751 Klabautermann IV 1437 Kleid IV i466f., 1487, 1489; I X N. 1071 — d. Kobolde IV 1477 Knäuel IV 1566 f. Kopftuch V 238; VII 1210 Korsett V 32 2 f. Krebs V 450 Kuh VI 132 Lappen VI 305 Magie V 836 Mais V 1542 Mantel V 1586, 1594 Maus VI 41, 623 Messer VI 202 Milch VI 253, 3i6ff., 334, 335J VII 1392 Mütze IV 1420; VI 1635 Ochse VII 697 Osterei VI 1326, 1328, 1329» !332 Papier VIII 1203 Pferd VII 645; VIII 574; 1X453 Rock VII 748 Roggen VII 763 f. Rose VII 779 Samt VII 1548 Sarg VII 945 Schleier I 969; VII 1210; IX 672 Schmetterling VII 1249.1250 Schnecke I 1519 Schuh VII 1296, 1297,

288

rot—ruhelos

s. a. Fichte 1303. 1329» !348 Rotwein VI 1 1 8 1 ; V I I 833, Schwein V I I 1476 1204, 1494; I X 299, 302, Seidenband VI 1378; V I I I 303. 309, 312. 313» 335 1306 Rotwelsch IV 808 Seidenbeutel V I 974 Tiernamen V I I I 865 ff Seidenfaden VI 976; V I I I 1305- 1307; I X N. 417 Rübe I 534; V 65f.; VI 237; V I I 605, 839ff.; V I I I Siegellack VII 1707 1387» 1453 Strumpf VII 1374, 1523; f. Badewasser I 833 V I I I 546, 547, 548, 549, mit Inschrift I X N. .343 551; IX N. 586 pflanzen VI 408 Teufelskleid VII 1004 rote R. VII 833 Tinte I X N. 330 Weißrüben stecken I X 550 Weste IX 507 s. a. Kohlrabi, Möhre Wurm VII 987 Rübchen schaben II 1488 Ziege VI 273; I X 906 Rübezahl I 889, 1087; II s. a. Farbe J 47> 33 6 ; Π Ι 1212; VI Rota I 1386 405, 415, 800; V I I 305, Rotbarsch VI 286 885; V I I I 638, 1106, Rotbart VII 873 1631; I X 746; I X N. s. a. Meerbarbe 461, 1132 Rotbart, Kaiser I X 315 Kleidung IV 1477 Rotbuche s. Buche Rübensaft VII 822 Rötel V n 834f. Rubin VI 1450; VII 831, Rötelweib VII 864 841 f,; 1257 Rotes Meer I X N. 411 s. a. Karfunkel rothaarig I 4i8f., 420; I I I i25of.; VI 618, 1409; Rubit (Zauberwort) V I I 842 Rüböl VI 1240 VII 1422; V I I I 167 Rucellai, Camilla IX 381 s. a. Haar Rücken V I I I 1327 Rothirsch' IV 88 f. hohler R. VI 1482 Tränenstein I 1206 tragen des gestohlenen GuRothkelchen VI 318, 322; tes auf d. R. II 226 VII 800, 801, 855ff.; Wolfsrücken I X 722, 725 VIII 861; I X 943f. r ü c k e n VII 842f.; V I I I 232 Rotlauf I 1366, 1381; III 981; I X 297 850; v 837; VI 74, 243, Bienenkorb V I I I 444 278, 1198; VII 1, 700, Blumentöpfe I 1431 7 1 1 , 725, 768, 770, 791, Milchgefäße VI 267 832, 834, 854, 857, 869, Sauerteig V I I 962 1030, 1269, 1481, 1490, Steine V I I I 389 1493; V I I I 12, 80, 368, Tisch V I I I g64f. 697. 710, 7 1 1 , 807, 1195, Uhr V I I I 1270 1363, 1614; IX 954; s. a. rütteln, schütteln I X N. 492 Rückenmark V I I I 1023 Segen wider R. V I I 832, Rückkehr vom Begräbnis 837 Rotmannel (Rotmäntel) V 1163 f. I 1079; V I I I 1733; I X rücklings I 1391; VII 1323 Ν. 1121 rückwärts I 63, 68, 99, 119, Rotprecht V I I 854 123, 132, 153, 295, 399, Rotröckel I X 919 513, 698, 728, 777, 789, Rotschwänzchen V 1662; 875,880,970, 1010, 1139, VII 799, 800, 837 ff.; 1176, 1187, 1321, 1341, J VIII 869, 892; I X N. 459, t473. 1488, 1502 584, 807 1615, 1620, 1674, 1675; Rotstein I 1505 IV 436, 438, 755, 916, Rottanne VI 1367 946, 1143, 1145, 1 1 5 1 ,

1170, 1213, 1234, 1235; V 467, 563, 674, 678, 687» 772,837, 1137, 1164, VI 107,110,142,143, 194, 205, 438, 627, 842, 843, 844, 845, 854, 855, 886, 900, 902, 905, 906, 917, 1005, 1042, 1049, 1058, 1198, 1258, 1273, 1278, 1292, 1331, 1463, 1639, VII 413, 558, 582, 640, 845f., 897, 914, 917, 966, 970, 1091, 1266, 1323, 1355, 1358, 1362, 1363» 1445, 1463, 1478, 1526, 1672, 1681; VIII, 83, 147, 243, 324, 341, 360, 550, 557, 727, 850, 968, 1144, 1145, 1195, 1205, 1304, 1368, 1500, 1501, 1514, 1601, 1610, 1 6 1 1 , I X 12, 42, 51, 115, 144, 221, 242, 280, 296, 470, 756, 788, 819, 833, 834, 921, 969; IX N . 4 1 7 , 533, 535) 59«, 934, 94» 94 ^ 1000 s. a. Umkehrung, umsahen Rudolf v. Ems: guter Gerhard I I I 668f. v. Schwaben I X N. 190 Rudolfstag I I 1542 Rudolfus: Traktat des VII 846f. Rudra, indischer Gewittergott I X 3 2 0 rufen VII 847 f. Käuzchen IV 1191 f. Kuckuck V 705 f. Masken V 1815 Namen VI 960 in den Ofen rufen I X 766 durch die Radnarbe I X 47 durchs Schlüsselloch V I I 1233, 1234 Strauch anrufen I X 833 Toten V 815; V I I I 1030 Wassergeister IX 172 Wiedehopf I X 570 s. a. Schrei Rügegericht II 252 Rüger, Susanna, Prophetin I X N. 94 f. Rügerecht: d. Masken V 1822 f. Ruhe V n 850 fortnehmen d. R . V I I I 1207 ruhelos V I I I 639

Ruhewisch—Ruwa Ruhewisch VIII 367 RuhklaseVI 1094; VII 1109 Ruholtz, Michael, Weissager IX 381 f. Ruhrkolik III 1543; VI 1149; VII 619, 701, 833; IX 778 rühren: Bestrafung d. Diebes II 223f. mit Haar VII 926 Sauerkraut VII 960 Rührling I 928 Ruine VIII 346 Rummeltopf VI 647, 649, 650, 655, 1676; VII 773, 850f.; VIII 1394 s. a. Brummtopf Rumpel VI 1676 Rümpelkäse IV 1063 Rumpelmette III 1196; VII 851 f. Rumpelstilzchen I 1480; VI 961; IX 186; IX N. 1023, 1092, 1109, 1113 Rumpelsuppe IV 1063 Rumpsack VI 1097 rund VII 852f.; IX N. 333, 554 s. a. Kreis, Rad, Ring, umkreisen, -laufen, -tanzen, -tragen Rundbrot V 501 Rundgebäck III 401 f. Rundkuchen I 775; V 681, 683, 684, 685, 688; VI 106; VIII 1360 Runen I 1575, 1698; III 674,

1078; IV 1135, 1281, 1282; V 1361; VI 67, i2o6f., 1306, i39of.;VII 1596, i6o6f., 1609; VIII 858, i m , 1113, 1114, 1157; IX N. 295, 297, 299» 323» 324, 333. 337, 354. 359. 365, 366f-, 384 auf Belemnit I 1025 Denkrunen auf Wolfsklauen IX774 Gebärrunen III 414 schneiden d. R. I 1124 s. a. Segen Runenbuch II 566 Runenkalender IV 926;V28 Runkelrübe s.Rübe Rüpel VII 855 Rupert VII 854f. Rupescissa IX 414, 421, 425. 429 Ruppiner Bilderbogen IV 22 Ruprecht VI 1092, 1097, 1102; VII 854f.; VIII 1124; IX N. 925 Ruprechtskraut V 952; VIII 507 Rusalky VI 1687; VII 1019 Russen VII 859, 963; IX N. 197 Rustekäste VII 944 Rüster s. Ulme Ruß VII 855ff.; VIII 1113, 1114 des Kaminfegers IV 941 d. Lichtschere VI 280

289 Ofenruß VI 339, 1198 s. a. Kohle Rußbüttenmann VII 606 Rußgampellen VII 856 Rußschatz VII 856 Rute I 1703, 1704; III 1528; VI 1690; VII 382, 581, 1097, n i 3 f . ; VIII 519, 520; IX N. 593, 924 „Gwein" übertragen IX 325 im Jordan IV 769 Lebensrute V 97of. d. Nikolaus VI 1094, 1099, 1104 f. Osterspaziergang IX N. 992 schmackostern VII 1234^ vertrocknete R. VI 847 d. Weide III 1443, 1445 s. a. schlagen, Zweig Rutenfest VII 859f. Rutengänger s. Wünschelrute Rutschifengge II 1188; IX N. 1054 rütteln VII 860f.; IX 297 die Bettstatt I 1187 Bierfässer I 1271 Gartenzaun IV 1236; IX N. 997 s. a. schütteln Rüttelweiber (Dämone) VI 798; VII 861 ff.; IX N. 969 Ruwa: Opfer IX 31

s Sackpfeife (Dudelsack) VII Saalhund II 1560 865 ff., 994 Saalnixe II 1557 Sackur, Ernst V I I I 774f. Saat abbeißen I 1018 Beginn d. S. IX N. 804 Saday (Gottesname) VII 867 Sadebaum V I 1060; VII Eisheilige II 741 f. 867ff.; V I I I 1607; I X Fruchtbarkeitszauber N. 590 V 668f. junge S. VI 1651 s ä e n V I 524, 5 3 o f · ; V I I 540, auf d. Kopf setzen V I I I 1468, 1625; V I I I 85k, 1607 243, 246, 6i4f., 640, 655, schütteln V I I I 982 860,956,999,1121,1394, Spitzen d'. Kornsaat f. 1432, 1452, i49 8f -> I 5435 I X 105, 893; I X N . 128 Bettstroh VI 1343 am Abend I 35 s. a. säen Allerheiligen I 263 Saathahn III 1328 durch d. Ärmel I 581 Saathorchen TV 314^ am Aschermittwoch I 620 Saatkrähe V 352 durch Astloch V I I 952 Saatkuchen VI 1728 barhaupt I 923 Saatleuchten II 1112; VII Bartholomäus I 932 863f. Benediktstag I 1033 Saatorakel II 126g Gemeinschaftsmahl Saatreiten s. Osterreiten Saatschutz-Zauber VII V 1496 f. 765 f. in d. Bittwoche I 1354 Saatweiden III 11 i8f. in blauem Kleid IV 1467 S a a t w u r m VIII 510 Bohne I 1471, 1473, 1479 Sahaoth I 7 Brosamen V I I 725 Sabbat VIII 93, 94, 108 Brotzauber I i6iof. Fisch II 1528 Buchweizen I 1699 Gesang d. Judpn IX N. 455 Butterbrot essen beim S. jüdischer S. VII 918, 920 I 1761 s. a. Hexe Egge II 563 Sabbatarier VII 921 Eisheilige I 1476 Säbel VIII 1x99 Erbsen I 52; VI 193; V I I Sachenverstellen VI 1350 464 Sack VIII1392; I X N . 1 1 5 f f . Flachs I 329, 392, 1532; V Bettelsack I 1194 1177, n 8 i f . ; V I 191 f., Katze im S. VII 1233 894» !335; V I I I 1 d. Kinderschrecks IV 1367 fluchen II 1642; V I I 1036 Mehlsack VI 11 of., 902, Fronfasten I I I 116 1012 Fruchtbarkeitszauber V d. Pestfrau VI 1510 I5f. Teufel im S. I X N. 262 Gartenblumen I 1434 Wassermann mit S. fangen beten I 1320 IX 182 Gerste I I I 693f. Wind einfangen I X 647 f. Geschenk I I I 721 Sackband V I I I 366 Gurke I I I 1208 Säckle- (Häfele- )Strecken Hafer I I I I30if.; V I 1590 869 Hände schwärzen V I I 857

Hanf I I I 1435 mit Haselrute I I I 1528^ Himmelsrichtung IV 33 Hiobstag IV 68 Hirse IV 120, 541 Hose IV 408 Hülsenfrüchte IV 465 Karde-Orakel IV 985 Karsamstag IV i o i ß f . Karwoche IV 1027 Kieselstein IV 1308 Klee IV 1456^ Knoten meiden V 21 Kohle V 63; V I 1531; V I I I 778 Krähenabwehr V 367 Kreuzerhöhung V 507 kreuzweis V 541 Kuckucksruf V 741 Kümmel V I I 1036 Kürbis V 839 Lattich V 923 Laurentius V 929 Leinsamen I 397, 1383, 1500; V 1201; V I 408; V I I 1639; V I I I 48, 193, 1183 Levkoie V 1227 Magnustag V 1482 im Mai V 1514 am Maitag V 1543, 1550 Mamertus V 1560 Mann V 1570 Mariä Verkündigung V 1688 Marientag V 1659 Michaeli VI 237 mittags VI 406 Mitternacht VI 429 Mittwoch V I 447 Mohn VI 452 Möhre V I 453 Mondstellung VI 489, 493 Montag VI 562 Nachmittag VI 767 nachts VI 790 Nacktheitszauber VI 892, 893 Nadeln säen VI 936

säen—Salbe Nelken VII 592 f. nüchtern V I 1158 Palmkätzchen-Zauber V I I371 Palmsonntag V I 1385 Peter u.Paul V I 1525 Petersilie V I 1527 Petri Stuhlfeier V I 1533 Petronillatag V I 1536 Pfannkuchen f. d. Sämann VI 1557 pfeifen V I 1590 Raps VII 497 rauchen verboten VII 528 Raute VII 542 f. Reibezauber VII 624 reines Hemd anziehen III 174of. Ring anlegen VII 708 Roggen V I I 764 Rüben VII 839^, 1345; IX 350 Saat abmessen VII 751 Salz säen VII 900 — ins Säe-Tuch binden VII 905 Samen mit Milch mischen V I 361 durch Schlangenhaut säen VII 1151, 1152 aus der Schürze säen VII 1375 Schutzzauber II 500 Schwangerschaft V I 696 Schwein VII i486 Segen V 897 f. Sieb VII 1669 f. Sonnabend VII 933 Tagewählerei IX 691 Traubenkirschenorakel VIII 1130 Uhrzauber VIII 1285 Verbot am Backtag I 772 — d. Waschens d. Kleider IV 1512 Vormittag VIII 1728 Weihnacht IX N. 934 weiße Kleidung IV 1469 Weizen IV 950; IX 466, 467 Wicken IX 554 durch Wolfsgurgel IX 773 Zwiebel VII 1036^; IX 964 s. a. Acker, Aussaat, Saat Säetuch I 1611; IV 120,848, VIII 967; 1444 Safran I 532; V 777; V I 1322, 1338, 1643; VII

870f., 1497; IX 854, 906 Krebssaft als Heilmittel V 452 Rettich-S. VII 688 d. Roßäpfel V I 1643 Silberpappel V I 1389 Zypressensaft IX 994 Sagael III 1465 Sage I 70; II 773fr.; V 1598, 1601; VI 731, 746; VII 871 ff.; VIII 1105 Aal I 4 Albertus Magnus I 242 f. Brotwandersage IX 2i3f. Einteilung VII 883 Gräberfeld IX N. 224 Lenore VIII 1091 Nußbaum IX 73 f. Räuber IX N. 107 fr. Rechtssage VII 566 f. Schwein VII 1507 f. Sintflut VIII 6ff. Span IX N. 495 Star VIII 359 Sternsage IX N. 774f. Tiersage VIII 8i2f. Walensage IX 64 Wanderung d. S. VII 88of. s. a. Ätiologie, Märchen Säge IX N . 118f. die Alte zersägen I 330 mit Bier begießen V 1522 fallen, aus d. Hand IX N. 390 Feuersägen V I 1144 f. axis Holz 1838 f. s. a. Schneidendes Sägefeiler II 1310 Sägemühle V I 604; IX N . 119 Sägespäne VII 7; VIII 1387 Verwandlung in Gold VI 1553 Sahl ibn B i s r IX N. 727 Sahne VI 246, 278, 462, 1071; VIII 179, 941 in die Erde gießen V I 1549 von gestohlener Milch I 1189 s. a. Nidel Sahnkraut VI 1005 Saite VII 889 Saitenwürmer I X 843 Sakrament VIII 1740 als Feuerbann II i426f. Käse IV 1033 Wein beim Dionysosfest IX 292

291 Sakrileg VII 8gof. s. a. Frevel, Strafe Säkuchen III 381; IX 272 Sal V I 1396 Salamander V 1235; VIII 266, 667, 677, 679, 681, 836, 838, 840, 869, 872, 876, 894, 896 Goldwurm III 939 s. a. Molch Salamanderhaar I 610 Salat, erster VIII 229 Lattich V 92 2 f. Sellerie VII 1634^ Weidenröschen IX 254 s. a. Gemüse Salbader VII 1567 f. Salbe V I 134; VII1707; VIII 809, 1672 ägyptische S. V 838 Alabastersalbe I 238 Bärenfett I 902 Bettlersalbe I 1194 Bienensalbe I 1247 Bockssalbe IX 925 Butter I 1723, 1755, 1757^ aus Frauenmilch VI 280 f . d . Fußsohle III 239 Galle VII 700 mit Glas gemischt II 1338 Glockensalbe V I 1214 Hexensalbe V I 857; VII 1488 aus Kohle V 77 Krebsaugensalbe V 459 Krebssalbe V 451, 452, 457 Läusesalbe V 935 letzte Ölung VI 1249 f. Meerengel-S. VI 71 Mennig V I 145 Mistelsalbe VI 386 ö l V I 1239 aus Osterasche u. Milch VI 1335 Pappelknospen VI 1390 Peterssalbe VI 1539 Petroleum V I 1535 aus Pferdehuf VI 1644 Pferdeschmalz VI 1644 Rabensalbe VII 455 Rindfleisch-Salbe VII 700 mit Ruß VII 857 Schnecke VII 1268 — mit Petersilie VI 1529 Salbung VI 1240 Speck VIII 146 Spinnen-S. VIII 280 Teufelssalbe I 1041, 1042

292 Wachs VI 278 Waffensalbe II 1379; VI 5 66f.; IX626 aus Wolfsaugen IX 773 Zaubersalbe I 1147; VI 878 s. a. Fett, Hexensalbe, Ol, Speck Salbei I 534, 1483; IV 921; V 442; VI 274,288,1064; VII 893ff., 1158; VIII 189, 616; IX N. 1059 Bier aus S. I 1280 schreiben auf S.-Blatt IX N. 331 Salbenberg I 1047 Salbinenblatt VIII 1665 Salicylsäure IX 246, 248 Salige I 25, 165; VI 130, 147» «55, 1408; VII 887; VIII 353, 638,840, 1443; IX 56, 58, 604, 881; IX N. 462, 970, 973 backen I 1613 Barbara I 905 Bohne I 1470 buttern I 1726, 1727 als Dienstboten II 291 weissagende S. IX 391 Salimantie s. SalzhäufchenOrakel Salimbene I 488; IX 400, 402, 406, 428 Salm I 1173; V 884f. s. a. Lachs Salmeschiniakä IX N. 697 Salmiak VI 278; IX 598 Salomo: Ars notoria I 604 Salomonische Sibylle IX 435 Salomonsknoten VIII 1545 Salomonssiegel IV 460 Salonium VIII 1148 Salpeter VII 897 Salvang IX 60; IX N. 970 Salvenstock s. Salbei Salweide VI 1366, 1367 Salz I 277, 456, 513, 734, 735» " 4 2 . " 4 3 , " 7 3 , 1176, 1194, 1214, 1264, 1307, 1346, 1363, 1381, 1421, 1504, 1516, 1558, 1588, 1606, 1607, 1622, 1623«"^ l ß 27, i6 3!» i6 3 6 > 1642, 1644, 1655, 1681, 1738, 1747, 1759; H I 251 257, 830, 1203, 1517, 1857, !9 1 2 , ΐ9 χ 5; IV

Salbe—Samen 13°, 3°6, 477, 727; v 48, 674, 777, 806, 1069, 1094, 1174, 1322, 1853, 1870; VI 65, 95, 96, 97, 99, 101, 102, 104, 105, 106, 108, 109, 126, 134, 139, 202, 224, 261, 263, 264, 266, 288, 312, 329, 332, 336, 339, 345, 386, 434, 437, 800, 950, 1032, 1035, 1049, 1064, 1266, 1278, 1319, 1348, 1452, 1555, 1571, 1595, 1608, 1633, 1653, 1683, 1687, 1692; VII 4, 504, 545, 546, 752, 801, 808, 856, 857, 897«., 916f., 953, 962, 976, 1171, 1245, 1265, 1266, 1268, 1300, 1328, 1329, 1343, 1391, 1455, 1521, 1523, 1536, 1537, 1538, 1540, 1626, 1677, 1678; VIII 33, 40, 182, 226, 284, 285, 354, 369, 535, 6 l » , 647, 664, 668, 707, 708, 718, 720, 767, 780, 803, 955, 1009, 1012, 1013, 1014, 1096, 1098, 1121, 1122, 1126, 1144, 1198, 1249, I351» 1369, 1372, 1560, 1676; IX 10, 62, 213, 263, 282, 444, 465, 499, 634> 9 66 » 971; IX N. 511, 535, 540, 590, 591, 853, 877, 890, 893, 894, 1065, 1106 f. d. Acker I 159 ausfegen d. Stube mit S. IV 1097 in d. Backofen werfen I 777 als Beigabe III 1094 bestreuen des Besens mit S. I1136 Brot u. S. für ausscheidende Dienstboten II 276 auf d. Brotteig streuen I 7 für d. Brunnen I 1681, 1682 Dreifaltigkeitssalz II 435f.; V 760; VIII 225 Dreikönigssalz I 1238; II 453 f'» IX 6 44 Eisbahn aus S. I 1598 erstes Bad IV 1315 Eßlöffel im Salz V 1320 ins Feuer werfen I 596; VIII 454; IX N. 534 im Fiebersegen II 1466; IV 271

Fleisch salzen II 1619^ gestohlenes S. VIII 372 geweihtes S. I 725, 735, 1492, 1649, 1650; IV 909; V 688; VI 334, 1373; VII 900, 908 f. aus d. Haus geben III 50 Hecktaler III 1624 gegen Heimweh IV 1490 Hilariustag IV 1 für d. Katze IV 1114 f. d. Kuh V 773, 778; VI 333; IX N. 947 Messer in d. S. stecken VI 195 Milch mit S. schützen V 528; VI 348 für neues Heim IV 162; IX N. 989 für d. Ofen VI 1191, 1192 Opfer VI I5i8f.; IX 58 Orakel I 403 Pfeffer u. S. VIII 1589 Schutzzauber V 543 Stefanssalz VIII 433 im Sterbehaus IV 1213; V I057 verkaufte Milch IV n 72 versalzen VII 912; VIII 232 verschüttetes S. I 152; II 1045; III 1196; VIII 523, 1488; IX 323f.; IX N. 120 f. Vieh als Abwehr IV 1146 vor dem Viehstall V 1544 Wacholder-S. IX 6 Weihnachtssalz VI 309 in d. Westentasche IV 1135 Wetterorakel IX N. 940 Zwerge als Hüter III 1650 f. Salzfaß V 679; IX N . 120 f. des Rupert VII 854 Salzflössel IX 950 Salzhäufchenorakel IX N. 121f. Salzkessel IV 1264^ Salzkoch VII 1324 Salzscheibe VII 909 Salzstein VII 909 geweihter S. VII 640 Salzwasser IV 1116; V 814; VII 1343 SamaS VII 171 Sambrynn I 704 Sambucus s. Holunder Samen: ausstreuen vor d. Trauerhaus V 1128

Samen—Satorformel des Bilsenkrautes I 1307 Brennesselsame I 1556, 1559 Farn I I X2i7f., 1219fr., 1223 fr.; V I 429» 43 VII 8i3f. Fichtenzapfen V 563 f. Hanf I I I 1436 Kohlsamen V 65 Königskerze V 184 Lindensamen V 1308 Nesselsamen V 1460 neunerlei S. V I 1062 Pfingstrose V I 1700 Rautensamen V I I 546 Sauerampfer I 371 schütteln d . S. V I I 1380 Sonnenblume V I I I 71 Steinsame V I I I 418 Strumpfzauber V I I I 549 Wegerich-S. I X 222f. Weiden-S. I X 244 Weihe a m Stefanstag V I I I 434 Wurmsamen I X 857 s. a. Saat, säen S a m e n z ü n d e n V I I 864 S a m i c h l a u s I 758; V 1752, 1837 - H ö l z l i V I 1093 S a m m e l g a n g I I I 1195; V I I I 1379 s. a. Bettelumzüge, Heischegang S ä m o n a t V I 1236; V I I 1650 S a m s o n (Riese) VII 917f.; V I I I 1385 S a m s t a g I 407; I I 266; I I I 902; V 776; V I 905, 1722; V I I 9 1 8 f „ 1533, 1545; V I I I 58, 84, 94, 369, 607, 608, 654, 655, 728, 1022, 1187, 1195, 1458, 1580; I X 163,892; I X N. 1057 Abend I 32 Abendläuten I 38 Ausfahrt I 725 Backtag I 771 Badetag I 800 dreschen I I 463 dunkler S. V I I 922f. Feierabend I 572 Frauchen-S. I X 237 goldener S. V I I I 91, 919 Handel I V 1137 Hemdwechsel I I I 1728 Judensonntag IV 831

Karsamstag V I I 1538 Kartenspiel I V 1017 Kehricht I V i 2 i 4 f . Kleider IV 1475 Lazarus-S. V I I 1017 Marientag V 1659 Milchopfer V I 360 f. Nixensamstag I X 500 Richtfest I I I 1564 Rocken abnehmen I X 358 Speiseopfer I X N . 541 spinnen V I I I 62 Tisch abkehren I 595 — decken V I I I 955 Trankopfer V I I I 1119 Weizen säen I X 466 s. a. Tag, Woche S a m t b a n d I 869, 8 7 1 ; V I I 1439; V I I I 645 S a m t m i l b e V I I I 870 S a n d V I 1266; V I I 936ff.; V I I I 1392; I X N . 517, 880 baden der Hexe im S. I 824 blauer S. I 1373 Orakel mit S. V I I I 1759 aus d. Riesenstiefel I X N. 1131 Seil aus Sand I X N. 420 streuen V I I 7 s. a. Erde S a n d a l e V I I 1349 S a n d e l h o l z V I I 832 S a n d m ä n n c h e n I 710; I I I " 3 5 ; IV 1372; V I I 936f., 939 s. a. Kinderschreck S a n d s t e i n VII 939f. S a n d u h r V I I I 1267 S a n d v i p e r V I I I 875^ S a n g a V I I I 354 S ä n g e r V I I I 1157 S ä n g n e s s e l k ü c h l i V I 1564 S a n g u i n a r i a s. Hirtentäschchen S a n i k e l (Bruchkraut) VII 940; I X 9 2 9 s a p a n a I I I 316 S a p h i r V I 473; V I I 940f., 1257; V I I I 662 S a r a c i e l V I 179 S a r a m a V I I I 1662 S a r a n y ü V I 1637 S a r d e r IV 1007; V I 473 Sardonisches Lachen V 875fS a r d o n y x I 702; V I 473; VII 942

293 s. a. Monatsstein S a r g I 403, 1283, 1427; VII 942 ff.; V I I I 340, 1001, 1006; I X N. 593 Alexander-S. I 261 ansehen d . S. V 1159 unter d . Balken I 858 blauer S. I 1384 auf d. Dachfirst I X N. 940 dreimal niedersetzen I X 7 1 2 erster Auftrag f. d. Schreiner I X N. 389 Freimaurer im S. I I I 27, 29» 37 gläserner S. I I I 855; V I 1454 goldener S. V I 1042 hinaustragen I 140 Krankheit vergraben V I I I 145 klopfen IV 1541 Kreuzschnabel am S. V 515 küssen V 855 des Ledigen V 1008 liegen im S. I X N. 807 Mäusezauber V I 52 Ring aus Sargbeschlag V I I 710 sitzen auf dem S. V 1148f. Späne I X N. 492 Splitter v. S. V I I 540 d. Wöchnerin V 1428; I X 348 zunageln V I I 953 ft s. a. Begräbnis, Toter usw. S a r g b r e t t V 1032 S a r g f i s c h II 982; V I I I 1006 S a r g h o l z VII 951 f. S a r g k r o n e V 420 S a r g l e g u n g V I I 953ff. S a r g n a g e l I I 722; I I I 241; IV 436; V I I 955 f., 1477, 1480; V I I I 1561, 1606 f. Jagdzauber IV 577 Krampfring aus S. V 374 als Ring II 1494^ für Wildbann I X 605 S a r g s c h m u c k : Totenkrone V I I I 1079 S a r o s V I 1493 S a t a m e s V 1502 S a t a n s. Teufel S a t e r V I I 918 S a t e r t a g s. Samstag S a t o r V I I I 42 S a t o r f o r m e l II 205, 1428; V 326; V I 947; V I I 570; V I I I 748, 1197; I X N.

294 326, 330» 791 Sattel: d. Blitzpferdes VI 1632 Sattelgurt aufschnallen VI 1641 Sättelstädt I 661 S a t u r n V 110; VII75 ff., 274, 282,287, 290; V I I I 1 6 8 5 ; IX683, 684 Boel I 1465 Deutsche Sammelkapitel des Mittelalters VII 111 ff. s. a. Planeten Saturnallen I I i g i , 281 f.; I I I 929; IV 631; VI 1020; I X 666 Saturntag V I I 9 1 8 Satyr VI 400; V I I I 1624; I X 15 Satyrion s. Knabenkräuter Sau V I I I 834 glühende S. V I I I 828 als Korndämon V 298, 3x0 Sauglück V I I I 1161 s. a. Schwein S a u (Stein) V I I I 411 sauber s. rein Saubohne I 1470, 1472; IX 499 Saudistel III 1504 „Saudreck" V 337 sauer: Meidung des Sauern ι 1517 Sauerampfer I 371; VIII 625 Samen I X 854 s. a. Ampfer Sauerbrennen IV 804 Sauerbrunnen I 849 Sauerdorn VII 958f. Sauerkirsche IV 1425 fr. Sauerklee V 742; VI 1064; VII 959 Sauerkraut I 1504, 1541; IV 1549; V 53, 62f., 64, 429; VII 959f., 1639; V I I I 186, 187, 192, 193, 194 f. d. Hühner I X N. 112 Reste I X N. 511 f. Sauermilch VI 244, 461 s. a. Molke Sauerteig III 1626,1627; VI 758; VII 960ff., 1538; I X 2 1 2 ; I X N. 535 entliehener S. V 1175 f. Hochzeitskuchen V 678

Satorformel—Schadenzauber s. a. backen, Brot, Teig Sauerteigpflaster II 1452 Säufer: Entwöhnung I 1503 S a u f u d V I I 1428,1504,1506; I X 49 saugen: Alp I 293, 306 Doppelsauger VI 814 aus d . Fingern I I 1489 Nachtfrau VI 794 säugen: d. Kindes durch d. Vater VI 251 s. a. Wöchnerin Sauglück V I I I 1161 Sauigel V I I I 352 Säule, architektonische I I I 1425 Meineidsäule VI' 120 weiße S. I 199 Weltsäule I 1054 Wettersäule I X 551 Saulgauritt II 624 Saulus — Paulus VI 963 S a u m d. Taschentuchs V I I I 674 S a u m anrühren IV 1509 S ä u m e r e i V I 1591 Säumerglöcklein v. Prachatitz I 38 Saumockel V 249 ff. S a u m o n a t V I I 1650 Saupannerzug V 1819 S a u p e t e r s t a m m V I I I 745 Saurach s. Sauerdorn Sauranke V I I 1481 Saurübe s. Zaunrübe Säuwurz V I I 1481 Sauzehl V I I 1471, 1472 Savonarola V I I 363; I X 415*"· Scarabäus IV 908; VI 396; VIII 857 S c e m a V 1765 Schabe (Motte, Kakerlak) V I I 859, 963ff., 966f. Schabernack, an Fastnacht II 1254 d. Masken V 1814^, 1821 f. s. a. hänseln, Spott Schabestag I X 95 Schabkuchen V I I I 721 Schabmaus V 301 Schabziegerklee VII 967f.; V I I I 712 s. a. Ziegerkraut Schachenweibeln II 1048 Schachtelhalm VII g68f. Schächten V I I 1084

Schachtmännchen s. Berggeister Schädel s. Kopf Schädelbecher II 1172; III 1678; V 201 f.; V I I 682 Schädelhaus I X N. 343 Schadenfeuer V I I I 783, 1369, 1700, 1701, 1713 s. a. Feuer Schadenzauber I 1527; VI 653. 7595 v n 969«·; V I I I 84 Abendmahl I 46 Abgeschnittenes I 103 ff. Ahorn I 236 anhauchen I 1356 backen I 775f. Backofen I 787 Bärlapp I 926f. Beigabe I I I 1102 Beine kreuzen I ioi3ff. berühren I 1105 Besen I 1140; IV 1224 Bier I 1263^, 1278 Bild I 1293 f. Birke I 1337 Blut I 1438 f. Blutstropfen I 1460 Bohne I 1473 Branntwein I 1504 Brautschürze VII 1371 Brei I 1550 Brosame I 1589 Brot I 1632, 1637^ Butter I 1736f., 1755 f. Defixion II i84f. Dünger II 473 Ecke II 549 Ei II 629 f. Eidechse II 677 Eierschalen II 686 beim Essen II 1028, 1034^ Faust ballen V I I I 1143 Feder d. Amsel I 373 Fetthenne I I 1387 Fischfang II 1553 Frais II 1726 Frauenmilch VI 269 Friedhofserde III 97 Geliehenes V 1172 f. Getränk III 781 f. Gras III n i 4 f . Grenze I I I 1153f. Haar vergraben I X N. 589 — u. Palm VI i379f. Hahnenbalken I I I I336f. Hasel I I I 1540 f. hauchen I 1355

Schadenzaubdr—Schafläuse Hemd III 1738 Honig IV 304 Hufepur IV 436 Hühnerauge IV 461 Hund IV 48of. Immergrün IV 674^ Impotenz VIII 1409 Jude IV8i2f. Käse IV i046f., 1061 Kehricht IV 1225 Knoten V 16 Kot V 333 fr. Krebsschale VIII 213 Kreuz V 551 Kröte V615 Kuchen V 685 t. Kuh V 773f. Lappen V 907 Lebkuchen V 993 f. Leichenteile IV 45f.; V 1099 Leichentuch V 1065 Lilie V 1301 Lob V I3i2f. Lorbeerblatt V 1350 mähen V i486 mahlen V 1507 Maiblume V 1528 Maß V 1857 Maulwurfshaufen VI 14 Maus VI 44 f. Mehl VI 105, 107 Mehlsack VI 111 Messer VI 200f. Milchhexe VI 293 fr. Mistel VI 388 Mitternacht VI 427 Nacktheit VI 853, 854 Nadel V 1078; VI 920, 924, 926, 933 peitschen VI 1473Peitschenknallen VI 1025 Pfannkuchen VI 1564 pfeifen VI 1589 Pferdekopf VI 1668 Pferdestaub VII 1315 Rachepuppe VII 459 fr. Rasen VII 507 f. Ratte VII 517 Raupe VII 537 f. reiben VII 625 Reste VIII 170 Ring VII 707 f. Sargnagel VII 956f. Schädel V 211 Schlange VII 1150 Schlehdorn VII 1205 schließen VII 1222

Schornstein IX N. 288 Schrift IX N. 364 Schuh VII 1300, 1329 schwarze Farbe VII I44if. Schwein VII 1477, 1488 Schwelle VII i526f. Seidelbast VII 1624 Span VIII 121 f. Speck VIII 144 Speise VIII 166, 217 Sperling VIII 24ßf. stehlen VIII 376f. Stein VIII 387 Suppe VIII 613 Tasche umkehren VIII 686 Tau VIII 685, 686, 69 if. Teig VIII 7i7f. Totenerweckung VIII1059 Totenknochen VIII 1076 Totenschädel VIII 1093 Trank VIII m 4 f . Tür VIII U95f. Umwandlung VIII 1368, »375 Ungeziefer VIII 1421 verbrennen VIII 1556 Vaterunser VIII 1514 Wachspuppe VII 392 f. Wagenschmiere IX 48 Weide IX 253 Weizen und Honig IX 47° Wieseleingeweide IX 587 Wolfeteile IX 771, 772 Wünschelrute IX 839 Zaun IX N. 997, 998 Zaunrübe 1X886 Zwölften I 365 s. a. Dämon, Fluch, Gegenzauber, Hexe, Milchhexe, Verwandlung, Zauber Schadenzauber VII 971 f. s. a. Abschwörung, Segen, Teufelsbeschwörung, Teufelspakt Schadschwein s. Wildschwein Schaf VI 1266; VII 974f.; VIII 132, 691, 808, 826, 828, 833, 839, 902, 903, 911, 1006; IX 15 in d. Apfelbaum hängen I 510 blaues Leinen I 1383 geistersichtig III 549 goldenes Sch. VI 171 Herde des Wolfs IX 721

295 Knochenf. Saatzauber V 10 Kopf d. Schafes als Opfer VIII 1189 Korndämon V 257 lebendig begraben V 958 Lunge V 1458 Märzschaf V 1727 melken VI 142 Mühlrad-Zauber VI 610 Nußbaumblätter IX 75 scheren IX N. 149 schwarzes Sch. I 1462; V 1496; VII 1454 Taufe d. Sch. VIII 803 Widder IX 5 5 4 f . s. a. Hammel, Haustier, Lamm, Widder, Wolf Schafbock (Gebäck) III 32iff.

Schäfchenwolken IX 808, 809, 811 Schafegreifen VI 1281 Schäfer VI 711; VIII 1400, 1402, 1405, 1406, 1637, 1638; IX N. 123ff., 332 Bartholomäus I 934 besprechen I 1162 Höhlenopfer IV 182 in d. Hölle IV 190 Johannisfeuer VI 1057 Korndämon V 253 Silvester-Mahlzeit VI 1032 Umzug d. Sch. mit Widderteilen IX 556 Wetterorakel I 1363 s. a. Hirte, Schaf usw. Schäfer, Thomas, Weissager IX 382 Schäferhund IX 808 Wolf als Sch. 1X721 Schäferlauf I 916; VII 985 Schäfertanz VII 985f. Schäffler VI 1521 Schäfflerpech VI 1467 Schäfflertanz V 753; VII 986f.; VIII 1384 Schafgarbe III 831; VI 140, 1063, 1064, 1065; VII 987ff.; VIII 198; IX 854, 935 gegen Furcht III 219 Orakel III 637 s. a. Sumpfgarbe Schafherde I i 175 Schafkohl VII 540 Schafkopf VIII 856 Schafläuse IV 276; VII 990; VIII 810

296 Schafmilch VI 244 Schafmülle IX 789 Schafsdärme VII 88g Schafskäse: als Totenspinne IV 1053 Schafslorbeeren VII982 Schafweck IX 257 Schafwolke s. Schäfchenwolke, Wolke Schahollen IX N. 1016, 1097, 1109 Schäinispringen IX 47 Schakal I 649; IX 728 Schal, schwarzer IV 1496 Schale: Regenbogen als Sch. VII 589 Schalensteine VII 990f.; VIII 399; IX 193 „Liese" VIII 1412 Schalke! VIII 357 SchaU V 939 fr.; VI 634^ Schalmei VII 992ff. Schaltier VI 232 Schaltjahr VII 996f. s. a. Frühlingsfeste, Kalender, Weibermonat, Zwölften Schalttage VIII 1437 s. a. Unglückstage Schamgefühl I 873; VII 998f.; VIII 1142, 1627, 1651 Orgel VI 1308 s. a. Geschlechtsteile, Kleidung Schamane VIII 1089, 1168 Ekstase II 745, 746 Stab I 1147 Schämeier V 1766 Schamhülle VIII 1591 schamrot VII 793, 807 Schande VII1000 barfuß I 915 Bart schneiden I 929 f. Nacktheit VI 834^ s. a. Dirne, unehrlich Schandenkloß VII 1000 Schandbaum VIII 1492 Schandkorb V 242f., 244 Schandmaien IV 134; VI 1389; VII 1000, VIII 1399; IX 79 Schandstange IX N. 365, 366 Schanhölleken IX N. 1084 Schanker VIII 806 Schäpel V 411 f. Schäppelhirsche V 414

Schafmilch—Schatzblume Schäppelitag V 390 Schäppeln V I 379 Scharbe (Vogelart) V l I iooof. Scharbockskraut VII 1001, 1701; V I I I 608, 1211 Scharewares IV 1128 Scharfrichter I 1392; II 854; I I I 1441; IV 40, 42 f., 50, V I I 694, 1530; V I I I 9 3 1 , 1104, 1399, 1400; I X N. 831, 877 besprechen I 1162 Karl Huß IV 5 i 2 f . Schlüssel V I I 1226 schwarzes Huhn als Opfer IV 455 Scharholz III 1763 Scharlach V I n o ; V I I 832 Scharlach (Stoff) V I I 794, 1684 Scharlachmilben V I 243 Scharnikel-Wurz V I I 621 Schärzlaib I X N. 499 Schattdorfer V I I I 1289 Schatten I 697; V 954; V I I I 927; 1008; I X N. I26f., 169 des Bären I 901 fehlender Sch. I X N. 134^, i38f. d. Freimaurer III 39 Geister-Sch. V I I I 1453^ Krähe als Sch. des Toten V 359 messen V 1857 Orakel IV 1249; V I !283; V I I 407 Orenda V I 1305 Paradiesbaum V I 1427 Schatz zeigen I X N. 131 Seele als Sch. I 443; V I I 522 Todesomen I X N. 916 Walnußbaum I X 72 s. a. Spiegel Schattenbuße V I I 1025; I X N. 128 Schattenhuttier V 1786 Schattenkünste II 1145, 1146 Schattenmännchen I X N. 137 Schattenmeier I X N. 130 Schattenorakel I X N. 134 Schattenschwanz II 659 Schattenwahrsagung V I I I i6f.

Schattierung: d. Farben II 1191 Schatz V I I 587, 997, 1002f., 1201, 1404, 1441, 1457, V I I I 38, 241, 255, 275, 391» 395> 446» 469 f·» 493» 6 42> 675, 1052, 1129, 1150, 1283; IX 38 bannen V 1587; V I I 1367; VIII 549 im Berg I 1051 blaue Flamme als Kennzeichen I 1369^ Bock als Finder, Hüter u. Opfer I X 92,1 im Braukessel I 1261 brennender Sch. V I I 1318 Drache II 384f. Eigenschaften V I I 1003 Eisvogel II 744 gefundener Sch, I X N. 102, 903 Gewitter III 8i7f. Gold III 923fr. goldener Brunn III 927 — Pflug V I 1722 Holunder IV 275 Irrlicht als Symbol IV 781 f. Johannistag IV· 720 Johanniswürmchen als Symbol IV 764 im Judentempel IV 816 Jungfrau IV 849 auf d. Meeresgrund I X N. 154 Kriegskasse V 573f.; I X N. 238 rücken V I I 844 Schafskot V I I 984 Schatten zeigt Sch. an I X N. 131 Schimmel-Verwandlung I X N. 169 Schnee als Sch. V I I 1277 sehen d. Sch. I 1473; V I !3δ5 Spiegel I X N. 556 im Stall I X N. 593 verborgener Sch. (des Sigewall) I X N. 95 f. vergraben V I I 852 Zugang IV 619 s. a. Schatzgräber, -hüter Schatzblume I 1433; V I 1687; V I I 1229; V I I I 91 Weißwurz IX 460

Schatzfeuer I 136g, 1713; II 718; III 908, 923; V 1731; V I 1576; I X 3 Schatzgräber I 45^, 201, 404, 576, 722, 906; II 930; III 32of., 573, 1253; IV 66, m 6 f . , 1298, 1480; V826, 1326; VI 87,172,188,190,388, 395» 4°3> 408, 43of., 790, 879, 1027, 1350, 1535; VII 502, 562, 719, 749, 849, loosf., 1007fr.,1056, 1148, 1181, 1225, 1445, 1461; VIII 1x6, 283, 317, 538, 613, 766, 903, 1047, 1075, 1093 f., 1348, 1427, 1439, i444f·, 1495. 1610; IX 36f., 891; IX N. 814, 817, 823, 1055 barfuß gehen I 920 Bibel I 1212, 1213 Brosamen I 1589 Brot als Schutz I 1631 f. Christophorus II 74 englisches Glücksgebet III 888 Fluch II 1648 Gertrudenbüchlein III 706 f. Glückstage III 903 f. Gottes Name III 993 Gregoriusgebet IX 7 f. Habermann III 1294 Haselwurz III i54if. Hausschatz III 1575 Heidenschatz III 1641 f. Himmelfahrt IV 21 kopflos V 223 Kräuterkreis V 463 Kreide V 461 Kreis V 469 Kreuz V 544, 548 f. Kreuzdorn V 506 lausen IX 11 Licht V 1243 Mammon V 1560 Meßkleid VII 326 nackt VI 900 Priester VII 321 Schellkraut-Wurzel VII 1033 Schmied IX N. 264 Seidenfaden IX N. 417 Springwurzel VIII 3i4f. Witwe IX 680 Wünschelrute IX 827, 834, 837> 838, 840

Schatzfeuer—Scheinbegräbnis

297

Ziegenkraut IX 935 Schatzhöhle IV 176, 643 Schatzhüter I 274Γ, 867, 889, 1079, 1 3 6 9 ^ 1677, i689f.;IIl479, 506, 527; V I 431, 1687, VII ioo4f., 1180, 1476, i637f.;VIII H5, 797> 799» 826, 1176; I X N . 1055f., i m , 1113 Ameise I 363 arme Seele I 588 Bär I 889 Bock IX 921 Brei fur d. Sch. I 1540 Eber IX 617 eiserner Sch. II 729f. grüne Farbe III 1182 Grütze III 1202 f. Hasel III 1538^ Heidelbeere III 1634 Jude IV 816 Kalb IV 919 Kröte V 627 Maus V I 39 f. Nonne VI 1117 Ochse VII 697 Pudel VII 381 Rabe VII 441 Regenbogen als Sch. VII

Schauerfreitag III 46 Schauerkerze II 1679; m 1315 Schauerkrug I 1303 Schauerwoche I 1353 Schaufel I 1136, 1416; VIII 1193, 1607; IX N. 142f. Brotschaufel I 1620 des Pestmannes VI 1508 schaukeln IV 712; VI 1524; VII 1017ff., 1044; VIII 258,259, 1004 Schaukel, d. Hunde IV 499 Schaum V 861; VII 1519f. Entdeckung des Diebes II 213 Kuckucksspeichel V 751 f. vom Mund des Toten V 1100; IX N. 593 vom Pferdemaul VI 1643 Schneckenschaum VII1267 treten auf Kochschaum V 434 Schaumesse IV 1504 Schaumkraut VII 1020 f. Schaupbrennen II 457 Schauteufel (Maske) VII 1021 Schecke VI 1600, 1602, 1603; VIII 902 Scheechzeit I 290 Scheefkerl V 280 Scheibe VII 464 geflügelte Sch. VIII 857 aus Holz I 860 Scheibengebäck IX N. 889 Scheibenschlagen III 172f., 211; IV 733; VII 470f., 652, 1021 ff.; IX459 s. a. Rad Scheibenschleudern VII 478 Scheibensonntag V 1730; VIII 89 Tanz I 923 Scheibenspiel VI 1344 Scheibenstraße VII 909 Scheibentreiben VI 1334 Scheidbaum VIII 1560 Scheide s. Grenze Scheidegänger s. Grenze Scheidelkanne IV 756 Scheidenroper VII 848 Scheidewecken V 1272; IX 208 Scheidung s. Ehe Scheinbegräbnis I 977; VIII 1398

592

Reh VII 617 Stier VIII 483 unter der Weißbuche IX Wiesel IX 585 Wildschwein IX 620 Ziege IX 900 s. a. Schatz Schatzhüterin V I 423 Schatzjungfrau V I 1687; VII 922 Schatzkessel IV 1262; VI 1722 Schatzkraut VI 1 Schatzopfer IX 54 Schatzsagen VII 883 Schatztiere IV 96; VIII 825 f. „Schraube, glühende" VI

"99

Schauder VII 1015f. schauen VII1016 f. s. a. sehen, zusehen Schauer VII 1015f. Schauerbenediktion III 1313 Schauerfeier s. Hagel, Hagelzauber

298 Scheingeburt I 194; IV 408 Scheingehen III 1051 Scheinhandlung VII 1024ff. Scheinhochzeit V 1009; VIII 1068 f. Scheinholz II 1408 Scheinkampf VIII 1142 Hirsmontagsschwung IV 122 f. s. a. Kampf scheintot I 981; VII 1027, 1416 Scheinverkauf IV 1181 Scheitergreifen I 399 s. a. Holzscheitorakel Scheiterhaufen II 1112; III 1017 Burg I 1712 Kuchenopfer V 661 Kugelzauber V 758 Umwandlung durch d. Witwe IX 672, 673 Scheiterziehen IV 280; VI 1287 Scheitorakel s. Holzscheitor&kcl Schelle VI 647^; VIII 1382; VIII 1391, 1393, 1422 Maskenschellen V 1774f., 1778, 1787, 1844 s. a. Glocke Schellenkleid IV 1465; V 37; VI 31; VII 1549 Schellenmännlein IX N. 1014 Schellenmoritz VI 31 Schellenpeter I 1050 Schellenrock IV 1485 Schellentag VII 1155 Schellenwalt IX 60 Schellfisch I 650; II 1555; VI 1 5 3 9 ; VII 1028, i454f.; IX 48 Schellkraut (Goldwurz) I 1247; III 589, 850; IV 461; VI 13, 5 ' ; VII 1028 IT., 1402; VIII1209, 1212; IX 498 s. a. Goldwurz Schellmännlein IV 1532 Schelmenkraut II 864 Schelmenschinder I 19 Schelmenwasen II 1221 „Schelmer stechen" VI 1084 Schelmfisch II 1568; VII 1028 Schelmkraut VI 1063

Scheingeburt—schielen Schelmwurz s. Nieswurz Schelmstier VI 424 schelten VII 1033 ff. s. a. Fluch, schimpfen Scheltgedicht II 1146 Schembart V 1764, 1811, 1827 Schembartlaufen s. Schemenlaufen Schemel IX N. 143 f. Anfertigung IX N. 144 aus neunerlei Holz I 289 SchemenV 1766, 1803, 1811 Schemenlaufen VI 229; VII 856, 1040; VIII 1387; IX 31, 768, 938 s. a. Maske, Semper, Zimbertstag Schemenschlagen VIII 1382, 1389 Schemhamphoras (Zauberbuch) VII 1636 Schemming (Dietrichs Pferd) I X N. 167 Schenkel: des Frosches III 141 Öl-Sch. VII 425 schenken s. Geschenk Schenkgeselle III 1421 Scherben VI 1342; I X N. 794. 795> 986, 989, 1004 zu Neujahr VI 1033 s. a. zerbrechen Scherbock, I X N. 148 Schere V 777; VI 950; VII 502, 1688, 1691, 1692, 1693. 1694, 1695, 1696, 1698; VIII 524, 956, 1198, 1387 f., 1589; I X 975; I X Ν. 1451Ϊ., 851 Koskinomantie V 325 Lichtschere VII 857 melken durch d. Sch. VI «39 d. PestfrauVI 1511 Schafschere VII 976; VIII 159° s. a. Schneidendes, Spitziges Scherenschleifer II 1126; V 1231;IX 869 Schergrebeln VII 1259 Scherhorn I 368 Scherlieder VIII 782 Schermaus VI 6, 11 Scherremänndl IX N. 1017 Scherrlaib I 768; VIII 721 Scherzin VIII 431 Scherztage II 284

Scheuchbilder II 125 Scheueresel III 386 Scheunbetze VII 1043 scheuern: Backtrog I 793 s. a. kehren Scheune I 1128; VII 1040ff. ausräuchern mit Krebs V 449 Maus VI 50 Mäusezettel VI 53 als Tanzplatz VII 1043 Weihe an d. Sch. I X 255 s. a. Ernte, Garbe, Stall usw. Scheunentor: Vögel ans Sch· nageln VIII 907 Scheunesel V 300 Scheunkater VII 1043 Scheyersches Kreuz V 546 Schichter VIII 307; I X N. 233» 247 s. a. Vorgeschichte Schichtkieker VIII 307, 1691 Schicksal VII 1045 ff. s. a. Fatalismus, Orendismus Schicksalsbaum III 421; V 955, 96iff.; IX Ν. 150f., 200 Schicksalsdeutung: aus Körpereigentümlichkeiten V 32 x Schicksalsfrage VI 1289 f. Schicksalsfrauen II 1291; v 975; VI 1053; VIII954 Altmütter I 350 Opfer IV 1053 Schicksalsfräulein III 407; VI 424; VIII 707 Schicksalsmärchen V 1610 Schicksalsschwestern VI i i 2 i f . ; I X 932 Ostara VI 1314 s. a. Schicksalsfrauen, -fräulein Schicksalsstern III 406 Schicksalstage VII 1055 f. s. a. Glückstage, Lostage, Tagewählerei, Unglückstage Schicksalszeiten VII 1056 Schidel (Schüttler) VII 1383 schief VIII 1326 Schiefblatt I 975 f. Schieldinge I X N. 1089 schielen I 687, 714, 681, 1747; VI 313; VII 1056f.

schielen—Schimmel s. a. Auge, Neid Schielkraut VII 1031 Schienbein IX 278 Schierling I 538; VI 1412; VII 1057 Schierlingstrank IV6gi schießen III 1511; IV 1511; VII 1023, 1058f.; VIII 668, 673, 1394, 1410; IX 496 über d. Acker I 1320 Alpschuß I 294 Bier I 12 78 f. Bilwis I 1321 Blutkugel I 1444 f. Brosamenzauber I 1589 mit Brot I 1630, 1639 in den Brunnen I 1681 mit Erbsilber VIII 3; IX 789 Fledermaus II 1588 mit Getreide VII 771 Gewehr III 805fr. auf Gott sch. III 980; V I I I 421

am Grab I 989 Hagelabwehr VII 315 in d. Herdfeuer VI 852^ auf Hexen III igi2f.; VII 984; I X N. 585 d. Himmel IV 5 Hirn IV 78 Hochzeits-Schießen V 1823 d . Hostie V 524 Kranzschießen V 395 Kröte V 614 Kruzifix V 638 Kugelsegen V 767 Läuse VIII 1423 Liebstöckelstengel V 1299 in die Luft sch. VI 842 Maulwurf VI 14 in d. Milch sch. VI 342 in den Mond VI 510 Neueinstellung v. Dienstboten I I 278f. zu Neujahr VI 1025; VIII 1389

Nix sch. IX 172 Oblate III 1618 durch d. Obstbaum

i i 7 2 f . ; I X N. 932

VI

Ostern VI 1350 Papageischießen VI 1386 Pulver VII 382^ Rabe VII 452 Reiher VII 629 Schlangenzauber VII

Ii48f. Schnepfendreck V 338; V I I 1282

Schürze V I I 1376f. gegen Seuchen VI 1514 d. Sonne sch. VIII 35f., 1182

bei Sonnenaufgang VI 1355 am Stefanstag V I I I 436 Stopfnadel VI 928 Tauben V I I I 704 Uhu V I I I 1292 Vogelschießen VIII i682f. in den Wald IX 781 wegschießen IX 227 Weihnacht I X N. 876 f. Weißdorn IX 449 Wetterschießen IX 606 Wiesel schießen IX 587 Wind herbeischießen IX 64.5

in die Windsbraut I X 642 in d'. Wolken VI 861 s. a. festmachen, Flinte, Freischütz, Jäger, Kugel usw. Schießnatter II 673; VII 1 1 1 9 , 1183

Schießpulver VII 382f., 897 Schießwurm VIII 836 Schietchen IX 276 Schiff VIII 10; IX N . 152ff. Abfahrtszeit I X N. 158 Abwehrzauber mit Kot V 33^f· Bau d. Sch. I X Ν. 156 Besen am Mast I 1135 Drachenkopf II 146 Geisterschiff III 543ff.; Ι λ 788

Geld III 620 Getreide f. d. Schiff in d. Kirche VI I3f20 Klabautermann IV 1437 fr. Leiche an Bord V 1035 d. Nehalennia VI 993 neues Kleid IV 1474 Regenschiff IX 811 schwarzes Sch. VII 1450 Sonnenschiff VIII 51 Taufe I X N- 157 Totenschiff VIII 1089 Untergang I X N. i54f· versunkenes Sch. VI 143 Wolkenschiff VII 1570; IX 807

Schiffer VIII 655; IX N . 152 ff.

299 Bieropfer I 1271 Clemens als Patron II 93 Geld I X N. 158 im Mond VI 513 Laus V 936 Nikolaus als Patron VI 1087, 1088 Petri Stuhlfeier VI 1532 Priester, Meidung VII 323 Seeigel als Sturmzeichen I X N. 409 f. Seele des Sch. VIII 1023 Schifferkirche V 1655 Schifferpatrone I X N. 160 Schiffersprache I X N. 156, 160 Schifferstechen I X N. 160, 163 Schiffschlitten IX 28 Schiffshalter (Fisch) VII 1071;VIII 1147 Schiffsjungen prügeln IX 646 Schiffsnamen VII1071 Schiffsumztig IX N. i6of. Schiffswagen II 1564 Tanz um d. Sch. VIII 1360 Schild: Aspidomantie I 626 aufhängen am dürren Baum II 508 fr. geistlicher Sch. III 566f. Marienschild V 1647 Schildbürger VII 873, 900 Schildfisch VII 1071 Schildkröte I 181, 649, S56; V 1662; VI 744; VII 1071 ff., 1217, 1480; I X 569 Entstehung d. Sch. VII io74f. Gebildbrot III 403 Schildkrötenkräutlein VII 1217 Schildlaus III 1298 rote Sch. IV 836 Schildmädchen I X N. 240 Schildnixe IX 134 Schildwächter Benedikt I 1032 Schilf VII 1075 f. Zähneabdruck Christi V 1707 Schilf beißer V 1231 Schillerglocke I 1417 Schimmel I 419, 896, 1519; III 531, 1755; IV 940, '399? V 39; VI 614, 1094, 1098, 1104, 1507,

300

Schimmel—Schlaf, schlafen

1598 fr., 1600,1602,1603, 1610, 1617, 1627, 1628, 1631, 1641, 1671, V I I 7, 9. 578, 580, 645, 646, 647, 649, 1368, 1450, 1481; V I I I 575, 643, 823, 858, 1005, 1208, 1226, 1383, 1384, 1386, 1701, 1702 f., 1705, 1706, 1730; I X 30, 37, 65, 132, 338, 34 1 » 345 f·» 349» 35«, 351, 450, 452, 4 5 5 f f · ; I X N . 164if. erster Sch. I X N. 180 Fastnachtsschimmel I 895 des Martin V 1 7 1 1 , 1721 „Schimmel halten" I X N. 178 Welle als Sch. I X 470 zählen V I 1287 f. s. a. Pferd S c h i m m e l (Brot) I 1646, 1656; V I I I 562, 691 S c h i m m e l b l u m e V 248 S c h i m m e l r e i t e r I 199, 200, 895» 896, 1 5 5 1 , 1661; II 885,888; III 3 9 5 ; I V 2 1 ; V 1 8 2 1 ; V I 1503, 1 1 5 , 400,798,990, 1 0 2 6 , 1 1 5 6 , 1617, 1629, 1674; V I I 496, 645, 649, 877f., 1079, 1309; V I I I 949f., 977. 1342, 1405» 1523; I X 28,215,275,633,870, 981; I X N. 165, 167, 168, 178, 489, 923, 929, 992 Abdecker I 20 Brot I 1596, 1626 Kapuziner IV 982 Koch d. Sch. V 47f. Martin I X 663 als Pudel V I I 381 Wolfshirt I X 795 S c h i m m e l r e i t e r i n V I I I 828 s c h i m p f e n V 1314; V I I 1033«. s. a. schelten S c h i m p f k r i e g V 1512 S c h i m p f n a m e : Abdecker I i9f. für Raubtiere V I I I 885^ S c h i m p f w ö r t e r V I I I 901; IX640 S c h i n d a n g e r I 993; IV 54; I X N. 814 Schindel V I I I 1598 schinden VII 1076f., 1544; V I I I 939, 1535

Bockschinden I X 930 Hexe sch. I X 923 Schlange V I I 1149 Wolf I X 776 Zaunkönig I X 882 S c h i n d e r I 19; V I 626; V I I 1481; V I I I 1383, 1400, 1401; I X N. 123 s. a. Abdecker S c h i n d e r h a n n e s I X N. 108 S c h i n d e r m e s s e r I 20; V I 203f. S c h i n d w i e s e V I I 1076 S c h i n k e n V I 1347, 1349; VII 1077, 1503; V I I I 187 f. d. Flachssäer V 1183 Pest verpflöcken V I 1 5 1 5 Pferdeschinken V I 799, 1631 f., 1653, 1654^; V I I 1034 s. a. Fleisch, Schweinefleisch, Speck S c h i p p e n b a c h V I I 1077 S c h i r m I n 6 o f . ; VII 1078f. S c h i r m k r e u z e V 480 S c h l a c h t V I I I 1744; I X N . 181 ff. am dürren Baum I I 507^ Geisterschlacht I I I 54Öf. Heerführer I X N. 237f. Totenschlacht V I I I 1021 Vorschau V I I I i 7 i 6 f . ; I X N . 246f. Zweikampf vor der Schi. I X 959 s. a. Kampf u. Einzelartikel S c h l a c h t m y t h i s c h e r Wesen IX N. 197«. S c h l a c h t a n g a n g s. Angang u. Schlachtvorzeichen s c h l a c h t e n V I 197, 203, 2 3 1 ; VII 1080 ff., 1502 Menschen-Schi. V I I 728 auf d. Schwelle V I I 1 5 1 6 Schlachtfest s. d. Vieh V I 491 f. Weihnachts-Schlachtung I X N. 873 Ziegenbock I X 913 s. a. Metzger, Vieh S c h l a c h t e n b a u m I I 507fr., 8 1 5 ; I I I 1353; V I I I 1718; I X 451, 452f., 486; I X N. 199fr. Dürrer Baum I I 505 s. a. Endschlacht, Schlacht S c h l a c h t e n j u n g f r a u I X N.

183, 240f., 241 f . S c h l a c h t e n l ä r m I X N. 228 S c h l ä c h t e r s. Metzger S c h l a c h t f e l d I X N . 215ff., 247 Schicksalsbaum I X N. 201, 203 S c h l a c h t f e l d t i e r : Wolf I X 743» 744 S c h l a c h t f e s t I I I 1754; V 1844; I X 666 Masken V 1820 f. s. a. schlachten Schlachtgeschrei VIII1755 S c h l a c h t m a h l V 1491 s. a. schlachten, Schlachtfest Schlachtmonat VI 1155, 1236 Schlachtsteine VI 81 S c h l a c h t t o d I X N . 244 f. Schlachtverwundung IX N . 244 S c h l a c h t v i s i o n e n I X N. 232f. Schlachtwahrzeichen IX N . 251 f. S c h l a f , s c h l a f e n I I 202, 232, 233fr·, 1586; V 1 1 0 5 ; V I 274; V I I I 599f., 665, 1000 bei der Arbeit I 576 ausfragen I I 1490 während des Begräbnisläutens I 1000 erzählen im Schlaf I X 773 d. Kindes IV i32of. in d. Kirche V 787 lachen im Schi. V 878 Langschläfer V 902f.; I X 358 magischer Schi. I 1064 Mittagsschlaf V I 407 im Mondschein V I 503; I X 358 nackt V I 842 Neujahr V I 1031 Ostern V I 1350 auf d. Schaffell V I I 981 in Schuhen schl. V I I 1334 Schutz f. d. Sch. I 1184 im Stall I X N. 593 Strümpfe unter den Kopf legen V I I I 552 auf Weihnachtsstroh I X N. 879, 880 s. a. aufwachen, Schlaflosigkeit

Schlafapfel—Schlange Schlafapfel IV 491; VII 1088 ff. s. a. Dornstrauch, Hundsrose, Wacholder Schläfe reiben VII 62 t schlafende Helden s. bergentrückt schlafendes Heer VII 1002; IX N. 231 Schlafkränzchen V 425 Schlafkraut VI 1028 s. a. Tollkirsche Schlafkunz s. Schlafapfel Schlaflichter IX N. 816 Schlaflosigkeit II 1586; VI 274; VII 629; VIII 697; IX 501, 902 Axtzauber I 746 Galle d. Aales I 3 Odermennig VI 1184 Widderhirn IX 558 Wiedehopfteile IX 566 f. s. a. Schlaf Schlafmohn VI 450 ff. Schlafrose s. Schlafapfel Schlaganfall 11460; V 1528; VI 1215; VII 791, m o niesen VI 1075 Schlägel V 244 schlagen 11124; II 1404; III 148, i49f„ 519» i427f·; IV 1090; V 864, 989, 1487, 1512, 1729, 1767; VI 338, 871 f., i 5 7Sf.; VII 4, 1091 ff.; VIII 353, 354» 363» 432, 614» 690, 782, 1128, 1231, 1248, 1251, 1392, 1452, 1524, 1525» !53°; HC 41,207, 236, 239, 243, 245; IX N. 932 f. Altar schl. VI 903 mit Barbarazweig I 909 mit d. Besen I 1141, ii42f. Besenstiel I 1150 Birkenrute III 436 blutig schl. VII 1621 Brennessel I 1553 Butterfaß I 1740f.; VI 1373 im Dampfbad I 830 bei Entbindung III 132 am Fastnacht II 1254 Fernzauber I 404 Feuerschlagen VI H45f. Frau schlägt d. Mann VIII 1187 Frauen an Fastnacht schl. IX 871

am Geburtstag III 423 mit d. Haselrute III 1531 f., 1538. I54I Hausecke schl. VIII 982 Hemd III 1736 Hexe III 1913; VI 142 auf d. Hintern VI 1215 mit Holunderzweig IV 268 Hürdenpfahl mit Hammer schl. IX N. 125 an Johanni IV 719 Judas IV 804 Karfreitag IV 989, 990 Kessel VI 849 Kind IV 1320; VIII 1229 Kirchentür schl. VIII 1052 an Kirchweih IV 1424 Kleider 1506, 1490 f. — neues IV 147 t Kuh VI 137; 138, 330 mit Kuhschwanz u. Lumpen V 1788 Langschläfer V 904 an Lätare V 922 mit d. Lebensrute I 620, 1 191» I335» 1569; V971; VI 1029 Mantel V 1587 Mehlkasten VI m , 616 Melkkübel VI 350 Milch VI 342, 345, 346; VII 1530 Milchhexe I 1335; III 1866 mit Mistelzweig VI 386 Mutter schlagen VIII 519 Nußbäume schl. IX 80 Obstbaum VI 1172 Ohrfeige VI 1217 mit d. Palm VI 1377 Palmsonntag VI 1384 mit d. Peitsche VI 1342 am PfefFertag VI 1572 f. mit Pimpernuß VII 34 mit Rosmarin VII 790 Scheibenschlagen VII 1021 ff. auf d. Schild V 1755 schmackostern VII 1234^ mit d. Schuheinlage VII 1323 die Schwelle schl. VII 1519, 1521, 1538 See schl. VII 1562 an die Sensenklinge VI 362 nach d. Sonne schl. VIII 34 Speise schl. VIII 166 Stirn VI 203 mit Strumpf IX 789

301 Tauschlagen V 1552 an d, Tür schl. VIII 1201, 1336 der Turmuhr bei Begräbnis V 1162 mit d. Unterrock VI 137; VII 752 Vieh schl. beim Austrieb I 734» 7375 IV 127 mit Wacholder schl. IX 13 Wände schl. IX 90 Wäsche I X 9 8 Wasser VI 1409 Wechselbalg IX 148; IX N. 856 mit Wermut IX 499 Zaun, schl. IX N. 991, 995» 997 1000, 1002 an d. Zimmerdecke VIII 720 s. a. klopfen, Lebensrute, Ohrfeige, peitschen Schiagenteufel IV 1196 Schlagring: aus Pfaffeneisen VI 1544 Schlamm: Entstehung d. Aales I 1 Schlammbad I 833 Schlammbeißer s. Wetterfisch Schlange I 716, 1399; II 1081;III 764, 807, 846^, 1363; IV 1425^; V 501, 888, 889,963, 1632,1673, 1671; VI 208, 270, 879, 957; VII 382, 594, 651, 721,889,894,1012, 1013, 1114fr., 1198; VIII 9,34, i59f., 224, 534, 639, 658, 659. 741» 752, 753» 79°. 791, 798f., 800, 804, 805, 808, 821, 824, 826, 827, 828, 829, 830, 832, 838, 839, 842, 853, 854, 857, 859, 875, 876, 882, 883, 884, 890, 900, 918, 941 f., 944» 994» IO°5» io47» 1050, 1115, 1262, 1458, 1513, 1619, 1635, 1646, 1667, 1682; IX 6, 15, 74, 125, 134, 252, 606, 745, 1116; IX N. 581 Adalbertszauber I 164 anfasset VI 1465 Auge als Amulett I 702 bannender Blick d. Schlange I 684 Basilisk I 935

302 im Bauch V 480; VI 1159; I X 904, 908 beschwören V I I I 787^ Blindschleiche I 1396 fr. Dämon II 157 Darstellung VII 1136, "93f· doppelköpfige Schi. V I I 1196 eherne Schi. V I I 1164 Eidechse u. Schi. II 677, 678, 681, 682 Entstehung V I I 1119 f., 1183 Esche u. Schi. I I gggf. essen V I I I 1683 Farn II 1216 in d. Flinte I I I 811 f. Geldzauber I I I i 6 i g f . Georg I I I 656 Gesang I X N. 476 Glockenguß I I I 877 Glossopetren I I I 877 f. Grendel I I I 1135 Hasel I I I i53if. Haselschlange VI 1362 Hausschlange I 22gf.; VI 1189; V I I 1388, 1513 Haut abstreifen I 121 Heilmittel gegen Krebs V456 am Himmel V 120 Hirsch u. Schi. IV 87 in d. Hölle IV 209, 231, 243, 244 Honigopfer IV 296 Juno-Kult IV 846 Karfunkel IV 1005 Kind u. Schi. IV 1334 Kopf abschneiden V I I I 2 Krebs u. Schi. V 448 Kreuzerhöhung V 507 Mantel f. d. Schi. V 1587 mit Menschenkopf VII1196 Milch trinken V I I 1126 Milchopfer VI 356, 357 fr. milchraubende Schi. VI 322fr., 324f. Osterluzei als Abwehr VI I34I Paarung mit Aal I 1 Pappel VI 1389 Pest als Schi. VI 1505 pfeifen VI 1596 Pirmin als Patron d. Schi. VII 34 Regenbogen als Schi. V I I 587

Schlange—Schleier Regenzauber mit Schi. V I I 580 Ring in Schi.-Form VII709 rote Schi. V I I 802 Rückenmark als Schi. V I I I 1023 Sand v. d. Schl.-Spur I 1242 f. Schießzauber V 761 Schuß, erster III 5 schwarze Schi. V I I 1442 Seele als Schi. VI 623 Seeschlange I X N. 411 f. mit Seidenfaden erdrosseln I X N. 417 Verbot des Tötens V 1635 vertreiben V 542 f., 565; V I I 815, 1155, 1157, !346, 1377; I X 8> 901, 926 Verwechslung mit Aal I 1 Wasserschlange I X 197 f. weinende Sehl, I X 318 weiße Schi. I I I 294; V I I I 780; I X 340, 828 Wiesel als Rächer I X 582 — und Schlange I X 589 f. d. wilden Weiber I X N. 985 Windzauber I X 647 im Wolfsleib I X 727 s. a. Drache, Haselwurm, Otter, Stollenwurm, Verwandlung, Wurm usw. Schlangenbeschwörer II 1129; V I 1582 Schlangenbiß V I I 768, 1031 Liebstöckel V 1298 Raute VII 543 Schlangenfett II 1378 Schlangen-Geburt V I I I I20f. Schlangengeifer VIII 177 Schlangenhaut V 463 Mantel aus Schi. V 1586 Staub von der Schi. V I I I 539 Schlangenjungfrau I 889 Schlangenkönig IV 720; VII II 19; V I I I 675, 799, 845, 1181; I X 198 Krone V 601 f. . — f. Friedr. d. Gr. III 100 Schlangenkönigin VII1129, 1176 Schlangenkopf V I I I 549 mit Erbsen vergraben III 4 Schlangenkranz VIII 1407; Schlangenkrone III 1619f.

VII 11 i8f.; VIII 1407, 1445 Schlangenmensch VII 1166 Schlangenmoos I 925; VI 565 Schlangenschwanz VII 1387 Schlangensegen VII 1196ff.; IX 816 Schlangenspeichel s. Schlangengeifer Schlangenstecher V 1233 f. Schlangenstein VII 1199f., 1653, 1708, 1709 s. a. Drachenstein, Krötenstein, Serpentin, Karfunkelstein Schlangenwasser II 1553 f. Schlangenzunge s. Zunge, Glossopetren, Fossilien Schlangenzungensteine II i7i6f. SchlänkelbrotV 1267,1272; IX N. 499 Schlänkel-Woche II 283 Schlapphut V 1585, 1780; VI 807; IX N. 1031 s. a. Breithut Schlaraffenland III 930; IV 1044, 1045, 1547; VII 1638; IX 865 Schlegel IX N . 254f. Schlehe (Schlehdorn) VI 328, 341; VII 1057, 1201 fif.; VIII 122, 1047; IX 575, 35of.; IX N. 493 s. a. Dornsträucher, Frühlingsblumen, Kreuzdorn, Schwarzdorn Weißdorn Schleiche s. Blindschleiche Schleicher VIII 1382, 1394 Schleichertanz VIII 1391 Schleie (Fisch) VII 1206f. Schleier I 698; V 1589; VII 1207fif.; VIII 676, 1103, i 5 9 3 f . , 1663, 1688; IX N. 828 der Agathe I 208 Brautschleier I 1524; IV 163 f. d. Frau Holle VI 1483 graue Farbe VII 1214 der Maria VII 922 d. Pestfrau VI 1509, 1510 roter Schi. I 969; VII 821, 1210; IX 672 schwarzer Schi. VII 1214

Schleier—Schmalz Tauschleier V I 310 der Thekla V I I I 754 Trauerschi. V I I I 1 1 3 5 ^ d. Veronika V I I I 1614 weißer Schi. V I I 1 2 1 1 ; I X 348 s. a. böser Blick, Mantel, Nebel, Tuch, verhüllen Schleifstein VI 1196; IX N. 256f. Feuerschleifen VI 1145 Schleifwasser IX 1 1 5 Schleim IV 84 SchlemihlVI 179; IX N. 142 Schlenkerbraten II 1760 Schleppe VIII 356 schleppen: Tauschlepper V 1553 Schleuderstein I I 1476 Schlicklianer V I I I 658 schließen s. Schloß schlikenfänger V I I 610 Schlinge I 1326; VII 1215 s. a. Knoten Schlingordal III 1034f., VIII 1215 Schlippenbach I 1060 Schlitten VIII 1507; IX 28 Leichenschlitten V 1141 Schlittschuhe VII 1307 Schlorgghans III 497 Schlosser: Bartbeißen III 1426 Schloß III 1534; IV 813; VII 1215fif.; VIII 1410 aufblasen I 1359 Brot-Zauber I 1640 Liebstöckel V 1299 Lilie V 1300f. öffnen III 132 Empfängnis II 813 verpflöcken v. Kuhharn VI 349 verschlossenes Schi. V I I I 530 aus Wachs I 1249 zuschließen I X 786 v. Zwergen geschmiedet I X N. 258 s. Nestelknüpfen, Schlüssel Schloß (Burg) VIII 507 versunkenes Sehl: I 1051; I X 125 Schloßfrau VII 1305; VIII 824 Schleier der Schi. V I I 1214 Schloßfräulein V I 663 Schloßjungfrau V I I 1309

Schlucksen (Schluckauf) I 703, 1.641; I I 187; V I i94f.; V I I 914, 1223f.; V I I I 42, 150, 342, 366, 377Γ, 1156, 1163, 1286; I X 954, 1 1 3 ; I X N. 180 Schlumpwoche V 1840 Schlupfaltar I 326 Schlurkgeist I X 305 Schlüssel VII 1224fiF., 1297, 1698; V I I I 783, 1 3 1 7 , 1586; I X N. 150, 852 Abdruck im Brot I 1606 beißen in d. Schi. I 1022 Birnbrot, Schi.-Bart eindrücken in I 1342 f. Benno v. Meißen I 1043 Bibelorakel I 1218; I I 209 Blitz als Schi. I 1407 Erbschlüssel V I 908 Erlösung I I 930 goldener Schi. V I I I 1052 des Graumännchens I 1370 Hausschlüssel IV 1158 Himmelsschlüssel IV 35 Höllen-Schi. IV 233^ aus Holz V I 759 des Hubertus IV 429, 431 Johannisschüssel V I I I 1366 von d. Kanzel IV 967 Karsamstag IV 1012 klappern IV 1531 klingeln mit d. Schi. V I 650 Kreuzschlüssel I 1389 Mäusezauber IV 1242 des Petrus I 928; V I 1538, I539> I54 1 5 V I I 1654 pfeifen V I 1580, 1581, 1596 Salbei als Schi. V I I 896 aus Sargnagel V I I 956 zur Schatztruhe V I I 1009 Stallschlüssel I X N. 591 auf dem Tisch V I I I 533 Ulrichs-Schi. V I I I 1296 mit Wolfssegen I X 801 f. zeichnen des Brotes I 766 s. a. Schloß Schlüsselbein d. Schafes V I I 974f· Schlüsseiber gerin V I II 1544 Schlüsselblume I 1180; III 578; V 790; V I I 1007, 1013, 1 1 8 1 , 1203, 1217, 1228f.; V I I I 315, 745; I X 460, 839; I X N. 768 s. a. Frühlingsblume, Springwurz, Wunderblume

303

Schlüsselbund: d. weißen Frau VI 401 Schlüsseljungfrau VI 423, 1349; VII 441 lachen V 879 weiße Schi. VI 971 Schlüsselkathrine I 1060 Schlüsselkreuzer III 597; VII 1225 Schlüssellauf VII 1230f. Schlüsselloch I 1197; VII 1231 ff.; VIII 1034, 1366 Alp I 1369 Bibel vor d. Schi. I 1213 blasen durchs Schi. I 1359; II 489 mit Brot verkleben I 1628 Messer im Schi. VI 198 sehen durchs Schi. VI 886, 1040; VIII 1334 s. a. Schloß Schlüsselorakel VII 1690 Schlüsselrecht: d. Witwe V 1590 Schlüsseltuch I 777 Schlüsselwahrsagung IV 1518fr. Schlußsteinlegung III 1560 schmackostern I 1105; II 625; III 1389; V 970; VI 1346; VII II08, 1234f.; VIII 1524, 615; IX244 Osterbrot VI 1324 s. a. schlagen schmähen s. schelten, schimpfen Schmalkaldischer KrfieHg Geistergesang IX N. 48 Schmalweidige VIII 665 Schmalz I 3 1 1 , 736, 1642, 1726, 1728; II 1258, 1260, 1382; III 341; IV 306; V 48; VI 133, 1159; VII 3, 4, 1031, 1437, I4g6f.; VIII 809, 1096. 1616, 1619; IX 282 f. d. arme Seele VI 1554 Bärenschmalz I 902 Drachenschmalz I 1734, 1.735

Dreimonatsschmalz I 1758; I X 3fv.Fasan II 1230 Fastnachtsschmalz I 1167^; VIII 187 für d. Feuer IX N. 532 d. Fledermaus II 1586

304 des Geiers I I I 461 Hechtschmalz I I I i 6 u als Heilmittel V I I 701 vom Holunderblütenbacken IV 272 vom Krapfenbacken V 430, 431 f. Leinsaatzauber V 1183 am Maitag V 1544, 1552 Menschenschmalz I 1686 Pferdeschmalz VI 1644 Pflug schmieren V 1180 Präntleschmalz I X 558 Reiherschmalz VII 629 Schnecken-Sch. V I I 1267 Taubensch. VIII 699 gegen Verhexung V 430 Wachtel-Sch. I X 21 Wieselschmalz IX 599 s. a. Butter, Fett, ö l Schmalzblume V I I I 1211 s. a. Dotterblume, Hahnenfuß Schmalzbrot I 1741 Schmalzmus VIII 182 Schmalzvogel VI 765 schmatzen: des Toten VI 814 Schmeichelname VIII 885, 940 Schmeißfliege VIII 994 Schmellengras s. Gräser Schmelzschuppenfisch II 1718 Schmerbauch VII 387 Schmerbaum V I 1060 Schmerhaut VIII 1332 Schmerle III 1186; VII 1236f. Schmermonat VI 1155 Schmerz: Geschoß I I I 756 Linderung durch Blasen I 1357 s. a. Krankheit, Volksmedizin Schmetterling I 1430, 1445, 1763; III 580, 769; VII 536, 1237 ff., 1449, 1576; VIII 26, 737, 838, 840, 865, 866, 876, 877, 894, 896, 897, 912, 919, 996, 1577; IX N. 1034 Alp als Sch. I 286, 288 erster Sch. I 1246 Farbe II 1202 Klagemutter IV 1440 Kohlweißling V 83 milchrauchender Sch. VI

Schmalz—Schnaps 256, 322 Molkendieb VI 461 f. Nummerorakel V 1427 Weidenbohrer IX 254 weißer Sch. IX 350 s. a. Sommervogel Schmidt, Magister Philipp IX38a Schmied I 577, 1079; I I I 591, 1371, 1375; IV 627; V I 711, 879, 904, 1539; V I I 554» 704» 876, 925, 955; VIII 1383; IX N . 257ff., 929 Adrian als Patron I 197 Bartholomäus I 932 bergentrückt I 1066 besprechen I 1162 Eligius II 787 Feierabend-Schlag V I I 1093 Geisterschmied I X N. 311 Geselle I I I 1425 Jakobi IV 629 Orenda VI 1303 rauhe Leute als Sch. VII 533 v. Rumpelbach I X N. 263 unsichtbarer Sch. I X N. 310 Wassergeist als Sch. IX i55fWurst sammeln IX 872 Zwerge als Sch. I X N. io 5 7f. s. a. Amboß, Hammer, Schmiede usw. Schmiede VIII 766; IX N. 265 ff. versunkene Sch. I X N. 266f. der Zwerge I 1050 Schmiede-Finger II 1480 Schmiedeknecht VI 1526 Schmiedekunst VI 209 f. Gichtring VI 433 Schmiedkäfer IV 112 Schmielengras I 1152; III χ 120 f.; VI 1278 s. a. Gräser Schmierbrand IX 467 schmieren: Schuh sch. VII 1300 Schmierkuchen V 672 Schminke VIII 485 Antimon I 502 Schmookfeuer VI 1147 Schmuck VI 286; VII

1255ff., 1677; VIII " 3 6 als Amulett I 376f. als Beigabe I I I 1090 Brunnen-Sch. I 1684 Kopfschmuck VIII 1384 Kreuz V 479, 545 am Kummet V 810 des Ledigensarges V 1008 Muschel VI 633 Ohrring VI 1218 Opal VI 1254 des Opfertieres V I I I 903^ Palm VI 1365 Perle VI 1497 Pferdeschmuck I X N. 174 Pfingstschmuck VI 1685 Ring VII 702 d. Sarges VII 948 Schlange VII 11 ggf. Schleier V I I 1207 f. Silber V I I I 1 ff. Tierornamentik V I I I g25f. des Toten V 1072 Weihnacht I X N. 874 s. a. Amulett, Band, Edelstein, Gold, Kette, Kranz, Kleid, Ohrring, Ring, Silber usw. Schmutz VII 630^, 636; VIII 503, 676, 1134 d. Neujahrs-Umgänger VI 1026 s. a. Kehricht, rein Schmutzli VI 1113 Schnabel: des Adlers I 17g Kreuzschnabel V 512 Reiherschnabel VII 62g s. a. Vogel Schnabelgeiß V I I I g52,1383 Schnabelschuh V I I 1305, 1314 Schnabelweide VI 1697 „Schnackel" VI 1377 Schnadahüpfl IX N. 461 Schnake VII 1116; VIII 1525 s. a. Mücke Schnallenschuhe VII 1305; V I I I 1105, 1106 schnalzen VI 652; VII 1264f. Schnappesel II 885, 1013; VIII 730 Schnaps VI 701; V I I 951, 1478, 1493, 1625; VIII 430, 431, 665, 1452, 1473; I X N. 892, 946, 1065, IIOI

Schnaps—Schnittmonat f. d . abziehenden Dienstboten II 280 in d. Garbe V 303 s. a. Branntwein Schnapsbrüder I 1503 schnarchen VI 959; I X N. 267 Schnatgang II 1681 Schnatter-Ei II 637 Schnattergeld III 612 Schnecke 11519; III 579; VI 905» 934. 958, 1529; VII 1204,1265 ff., 1438; VIII 810, 1047, 1116, 1331; IX 855; IX N. 289 Aphrodisiacum I 529 aufspießen VIII 808 Augenstein I 719 gegen Gelbsucht III 585 Halsweh III 1364f. Maischnecke V 1513 Otterköpfchen VI 1364f. rote Sch. III 1250; VII 810; IX 447 Schneckenhaus auf d. Maskenkleid V 1812 schwarze Sch. IV 461 Seehase IX N. 409 vertreiben IV 33; VII 765f. gegen Warzen III 1376 weiße Sch. IX 341, 357 Schneckengebäck III 405; VI 1053 s. a. Gebäck, Gebildbrot Schneckenkehrer IX 652 Schneckenöl V 1551 Schneckenschalenmehl I 1559 Schneckentrompete IV 331, 332 Schnee I 331, 780, 1196; VI 611, 1454, 1538, 1717; VII 1273 ff., 1279, 1280; VIII 1251; IX 237, 300, 521 barfuß laufen im Schnee I 921 Blüte des Sch. I 1375 blutiger Sch. VII 1275 Farbe VII 1277 Federn d. Frau Holle VI 1483 Heilebartschnee VIII 500 Lichtmeß V 1271 Mariä-Schnee-Fest V 1640 Marienschnee V 1650, 1663 an Martini V 1711, 1712 Märzschnee I 7635 V 1737,

i 7 3 9 f . ; VII 961; VIII 719 in d. Neujahrsnacht VI 1044 auf d. Obstbaum VI 1174 Wolfsschnee I X 761 Schneeaugen VI 1116 Schneeball I 620; V I 1564 Schneeballgebet I I I 361 f.; VII 1278; I X N. 315 s. a. Kettengebet, Schutzbrief Schneeblümlein VII 871 Schneebutzen V 1806 Schneefräulein VII 1274 Schneegans VU 1279f.;VIII 892, 1677 Schneeglöckchen V I I 1277, 1280f. s. a. Schlüsselblume Schneehuhn VI 50 Schneekönig V I I I 844 S c h n e e m a n n V I I 1154, 1274; VIII 678 Schneemilch IV 834 Schneeschuhe VII 1307 schneeweiß s. weiß Schneewittchen IX N. 561 f. Schneggenball VII 1270 schneiden IV 1320; VIII 112 f. Adlerschneiden I 189 Apfel I 514 Apfelkerne I 515, 517 aufwärts I 1458 Bart I 929^ Brot V 532, 543; V I 204, 260 erstes Sehn. I X N. 803 Fingernägel I 708 mit Frauentaler V I I I 658 Fuß u. Fingernägel V 531 Haare I 69, 70; I I I 12540"., 1262; V 1115; I X 983 Käse IV 1064 Kirschbaumzweige IV I426f. kreuzweiß I 293 Kuchen V 689 Lebkuchen V 990 f. Milch VI 201 — kochende VI 340 Nasenspitze V I 978 Probebrot I 7 Tanne V I I I 666 Weichselzopf abschneiden I X N . 1061 Wind V I 192

305 gegen d. Wolken VI 201 Wünschelrute IX 829, 831 Wurzel VI 1710 s. a. abschneiden, anschneiden, Messer, Schneidendes Schneidendes I 595, VIII 803; IX N . 267ff., 807 Axt I 745 s. a. Messer, Schere, Sense, Spitziges, Sichel Schneider V I I 5 7 7 ; V I I I 4 5 ; IX N . 269 ff. baden I 808 Feierabend II 1303 Johannes d. Täufer als Patron IV 705 roter Sch. VII 321 tapferer Sehn. IX N. 270 Wiedehopf als Sch. IX 569 Schneiderschmalz V 1240 schneien s. Schnee schnellen IX N . 271 f. s. a. prellen SchneUert IX N. 271 Schnepfe VII 429, 1281 f.; VIII 796, 868, 874; IX N. i n s. a. Hexentier, Himmelsziege, Orakel, Vogel echneuzen: durch d>. Türring V I I 710 Schnippchen schlagen II 1488 f. Schnitter V I I I 1528, 1541 Kreuzschmerz, Schutz gegen V 511 Kreuzweiß-Zauber V 530 letzter Sch. II 960; V I I I 521 Libelle als „Sch." V 1237 Tod als Sch. V I I I 977 Verspottung des letzten Sch. 16 s. a. Ernte, Landwirtschaft Schnitterbrot I 1613 Schnitterkuchen VI 1558 Schnittermahl V I I I 966 Schnitternarr V 280 Schnitterhahn V 293, 1498; VI 1558; V I I I 195 Schnittlauch VI 335, VII 1282 erbettelter Sch. I 1189 Pfannenkuchen VI 1318, 1562 s. a. Gemüse, Petersilie Schnittmonat I 721

306 Schnitzbank V 46 Schnöckell, Garsten, Prophet I X N. 95 Schnüffelkuß V 842 Schnupfen II 500; VI 977f.; V I I 710, 1166, 1341; VIII 554,674,804, 1196; I X 1 1 3 ; I X N. 521 Schnupfpulver II i6g5 Schnupftabak VII 1283f. aus Nasenblut V I 974 Schnupftuch s. Taschentuch Schnur III 1224; 1228; IV 1065; V 786; VII 1284f. blaue Sch. I 1378 goldene Sch. III 1631 Maßschnur des Grabes Ghristi V 901 vom Mehlsack gegen Halsweh I 13 Peitschenschnur V I I372f., 1377 rote Sch. V I I 834 schwarze Sch. V I I 1453 seidene Sch. V I I 711 vom Spinnrad V I 138 als Totengürtel V 1072 s. a. binden, Faden, Knoten, Schlinge, Zwirn Schnürbübel I 676 schnüren I 1 3 3 1 ; V I I 1345; V I I I 123 Feuerschnürer V I 1145 s. a. binden Schnurrbart V I 905 f. s. a. Bart Schnurrgrütze VIII 1299 Schodüwelslopen III 442 s. a. Schauteufel Schofar VI 656 Schöffe III 670 Schoidbrocka VII 1642 Scholle (Fisch) I 650; IV 1187; VI 1692; VII 1285; VIII 188, 1263 Schöllkraut s. Schellkraut Schönaunken IX N. 1020 Schönbartlaufen s. Schemenlaufen schöne Frauen VIII 721 Schöneck: Ätiologie I 660 Schönetrinken s. Minnetrinken Schönheit: f. PestabwehrZauber V I 1515 trinken V I I I 1161 Gürtel V I I I 1648

Schnitzbank—schreiben Schonholdenschmeißen VIII 411 Schönroggenbrot VI 1047 Schöpfereid III 1139 Schöpfkelle VII 1351 Schöpfung VI 732f.; IX N . 274f. lachen V 870 Schöpfungssage VIII 159 f. Schoppwoche I 1542; IX 686 Schöps III 1367 f. Schorf: d. Schafe VII 977 Schornstein VIII 503, 803, 1650; IX 149, 248; IX N . 285ff. Brot für d. Sch. I 1630 — für d. Teufel IX N. 541 Getreide in d. Sch. hängen VII 765 Kalb im Sch. V 776 Kalbskopf i. d. Sch. hängen VI 1179 Kesselkette durch d. Sch. ziehen IV 1281 Kreuz im Sch. V 539 Kuchendeckel auf d. Sch. V687 Reben in den Sch. hängen I X 336 Ruß VII 857 in d. Sch. sehen VI 888, i039f., 1042; VIII 727 Sterne sehen durch d. Sch. IX 294 Toter im Schornstein I 992 Schornsteinfeger s. Kaminfeger Schörzelanschneiden I 458 Schoßmeier IV 953; VIII 579 Schloßsteine I 1025 Schoßwurz s. Eberreis Schotenmops V 300 Schperechta I 938 Schradellaub VIII 361, 363 s. a. Stechpalme schräg VI 143 Schrankbett I 1187 Schranke III 1630 Schrappkügelchen I 793 Schrat (Schrättele) I 283, 284, 294, 1080, 1444; II 1644; V 32, 1794, 1804, 1807; VI 1188, 1199, 1 3 7 1 ; VII 807, 1232, 1245, 1518, 1285 ff.; VIII 746, 894; IX 199, 294,

956; IX N. 530, 581, 1021, 1 1 1 3 s. a. Alp, Kobold, Schrättlig, Waldgeist Schrätelhexe III 1288 Schratelkäfer VI 394 schräteln V 1805 Schrättel s. Schrat Schrattenstein I 294; VIII 1174 Schrattlgatterl I 297 Schrättlifuß VIII 1199 Schrättlig V 1794^, 1806; v i i 1879; i x 288 s. a. Schrat Schrattweisgehn I 290 Schratz I 928; IX N. 461 Schrätzel, Schraz s. Schrat Schreck II 1456; VIII 343, 353». 354» 1048 s. a. Kinderschreck Schreckele IX N. 345 Schrecken s. Angst Schreckkörner VI 1698 Schreckkrankheit: Heilung b. d. Juden IV 1243 Schreckläuten VII 1290f. s. a. Glockenläuten Schreckmännlein VI 795f.; VIII 682 Schreckmaske V 1770 Schreckstein V 576; VII 1291 f., 1259, ^ o 8 s. a. Achat, Fraisenstein, Jaspis, Malachit Schreckwasser V 1539 Schrei: des Alrauns I 318 des Raben VII 445f., 451 s. a. Ruf, schreien schreiben VIII 626; IX N . 293«., 558 auf angelaufenes Fenster schreiben VIII 527 in d. Asche VIII 305 automatisch IX N. 304 auf Blätter, pflanzl. V I I 2 2 Botanomantie I 1483 f. auf Butterbrot I 1758 f. Fluch II 1641 auf Käse I 1641 Kontraktion IX N. 327 auf Lorbeerblatt V 1350 Medardus VI 64 Milchsegen VI 335 Namen VI 955 mit Nasenblut VI 975, 976 Nikasius VI 1085 Nikolaus VI 1089

schreiben—Schuhmacher auf Nußbaumblätter IX 81 ölbergspruch VI 1246 auf d. Pflugschar VII 3 mit Rabenblut VII 452 Rattenzettel VII 518 Salbeiblatt VII 895 im Schnee VII 1278 in d. Schornstein IX N. 289 a u f d . Stirn VIII 1264 auf Tierfell II 1327 auf d. Tischtuch VIII 969 an die Tür VIII 1195, iig6f., 1199 in Wagenrad VII 465 Zahnschmerz-Zettel VIII 1196 s. a. abschreiben, Brief, Schrift, Zettel Schreiber IX N. 297 Schreibfeder IX N. 388f. im Taufkleid IV 1492 schreien VII 606; VIII 355 Kind IV 1319 Neugeborenes IV 1311, 1315 Pfau VI 1569 s. a. Ruf, Schrei Schreiklee IX 823 Schreiner (Tischler) VII 947, 953; IX N. 389ff. Schretel s. Schrat Schrettelfüße I 1025 Schrift I 385, 387f., 1283; IX N. 302, 348, 358f. Bilderschrift I 1298 f. Brief-Amulett I 1575 bei Fieber II 1453 Sternschrift IX N. 768 s. a. abschreiben, Brief, schreiben, Zettel Schriftprophet VII 359 fr. Schritt III 439fr. s. a. gehen Schröpfbad I797 Schrötermuttergottes V 1645 Schrotmehl VI 104 Schüblinge IX868f. Schuh I 1014; III 1209,1215, 1436; IV 317, 1461; VI 51, 1413; VII 713, 1292ff.; VIII 526, 1057, 1327, 1413^, 1489, 1589, .. '737 Ähren in d. Sch. legen VII 767 über d. Apfelbaum werfen 1515

anziehen IV 1473 austreten VII 1319 ausziehen I 878, 916; II 1221, 1223 behexter Sch. VII 1312 Beifuß im Sch. I 1007 als Beigabe II 1094 Besenreis im Sch. I 1146 Bettstroh im Sch. I 1200 Borsten im Sch. VII 1488 des Bräutigams als Symbol VII 561 Brautschuh I 1532f.; IV 1496, 1498; IX N. 826 aus Brot VII 891 Brot im Schuh I 1597 einschuhig VIII 1000 eiserner Sch. II 730; VI 1547 des Ermordeten I 1394 erster Sch. VII 1321; IX 779 Farnsamen im Sch. II 1221, 1222 Haut d. Gänsefußes im Schuh V 1719 Geister-Sch. IV I477f. Geld im Sch. VIII 1251 geschmierte Sch. V 1152; VIII 113; IX N. 593 als Grabbeigabe IX 712 f. d. Hausgeist V 44 Hausschuh IX 162 Heischuh IV 202 Hexenabwehr III 1907 HolzschuhV 777; VI 1099f. Jungfrauen-Schuh IX N. 816 Kleeblatt im Schuh I 1430 knarrender Sch. IV I47if., 1565^ Knöterich im Schuh V 27 Kreuzer im Sch. VII 1225 Kupfermünze im Sch. V 838 leerer Sch. VII 1304 Leinsamen im Sch. V 1196, 1198 Liebesorakel an Matthiasnacht V 1870 aus Menschenhaut III 1584; V 1099 neuer Sch. IX 698; IX N. 1098 d. Ostara VI 1315 putzen VII 1158 Quecksilber im Sch. VII 415

307 Rasen in d. Sch. legen VII 504 Raute im Sch. VII 544 rechter u. linker Sch. III 227f. in d. Regenbogen werfen VII 592 riechen am Sch. VII 981 Rittersporn im Sch. VII727 roter Sch. VII 827 Sadebaum im Sch. VII 868 Salz im Sch. VII 901, 903, 9*4 Schellkraut im Sch. VII 1029, 1030, 1031 Schlangenhaut-Pulver im Sch. VII 1152 schmieren VIII 113 Schnecke im Sch. VII 1266 Sellerie im Sch. VII 1634 Sohle mit Kreidekreuz V 460 stehlen VIII 587 Teufels-Sch. V 551 Thymian im Sch. VII 418 Tier-Sch. VIII 809 Toten-Sch. IV 647; V 814, io8of.; VIII 1088; IX N. 538 f. Tränken des Kalbes I 51 trinken aus d. Sch. VIII445 ungleichartige Schuhe VII 1309, 1312, 1354 unterm Bett V 374 Viehheilzauber VI 906 Vierklee im Schuh IV 1448, 1449 wechseln d. Sch. III 1423 Wegwarte im Sch. IX 232 mit Wermut binden IX 501 aus Wolfsfell IX 773, 779 zerrissener Sch. VII 1345 Zukunfts-Orakel IX N. 943 zweierlei Sch. VI 337 s. a. Fuß, links, Opfer, Pantoffel, rechts, Schuhsohle, Strumpf, Schuhwechsel, Schuh werfen usw. Schuhband VII 1353 s. a. binden, Strumpfband Schuhbrief VII 1314 Schuhkauf VII 1346 Schuhknecht VII 1347 Schuhlappen VII 1337, 1341 Schuhmacher VII 886; IX N. 391 f. Crispinus II 110 ewiger Sch. VIII 1262

308 Wassergeister als Sch. I X 153 Zwerge als Sch. I X N. 1057 Schuh-Orakel VI 1286; V I I 1294fr., I354f. Schuhplatteln VIII 1391 Schuhprobe VII 1351 Schuhsohle VII 1342 englische Sch. VII 1320 kochen I X N. 856 Schuhspur VII 1306 Schuhsteigen I 195; VII 1346 Schuhu V I I I 1290 Schuhwechsel VII 1353f., 1425 s. a. Schuh, verkehrt Schuhwerfen I 400, 403; V n 1354f. Schul, Hermine, Sektiererin I X 382 f. Schuld: Kinderlosigkeit IV 1378,1381 Übertragung auf Tiere VI 950 Schulden machen IV 1162 Schuldner V I I 750; V I I I 1378 Hinterer IV 66 Hose IV407f. über d. Zaun springen I X N. 991 Schule I X N. 393 f. Schüler I X N. 393ff. fahrender Sch. II 1123 schwarzer Sch. I X N. 393 f. Schulfest I I I ii28f. Schulgang, erster V I I 1097 Schultafel: aus Lebkuchen I 15 Schulterblattschau III 1369 s. a. Spatulimantie Schuppen (Fisch-) II 1534, 1540 d. Karausche IV 983 d. Karpfens IV 1009 Schuppenpanzer VI 1654 Schuppenwurz VII 1363f., VIII 73 Schürhaken VI 1202 Schürtag III 150 Schurtendieb V 1793 Schürzbrot V 1272 Schürze I 746, 969, 1685, 1741; I I I 809, 1464; IV 409. 579f·» io 27> V 772f., 1296; VI 1286f.:

Schuhmacher—Schutzengel VII 815, 1177, 1364ff., 1413, 1419, 1448, 1479, 1521, 1523, 1533; V I I I 186, 671, 1136; I X N. 1003 abtrocknen I 123, 1681; I I I 1392 beißen in d. Sch. I 1021 blaue Sch. I 1377, 1378, 1380, 1381, 1382, 1383, 1384, 1385; V 1148, 1181; V I I I 549; I X N. 586 Brautschürze I 1532; IV 1297, 1500; I X N. 417 füttern aus d. Sch. VI 1640, 1641; V I I 1425; V I I I 574, 809; I X N. 181 heben VI 912 Katze mit Sch. V I I I 716 Kuh mit d. Sch. bedecken VI 139 melken d. Sch. VI 303 Milcheimer mit d. Sch. bedecken VI 140 Pest als blaue Sch. VI 1505 rote Sch. VII 819 Säeschürze V I 1549 Schimmel aus d. Sch. füttern I X N. 181 z. Schutz d. Wöchnerin III 1723 schwarze Sch. VIII 1600 für d. Täufling I I I 1717 Toten-Sch.V 1074 verkehrt anziehen IV 1473; V I I 29 verlieren V I I I 537 Wein i. d. Sch. gießen I 339 weiße Sch. IX 347 zählen in d. Sch. VII 1419 s. a. Gürtel, Kleid, Mantel, Schleier, Schuh Schürzenband VII 1369, 1378f.; VIII 1191, 1488 s. a. Band, binden, Schuhband, Schürze Schürzenjäger VII 1365 Schürzenfieber VII 1370Γ Schurzfell, d. Freimauer I I I 28 Schuß VII 1058 f. erster Sch. IV 583 s. a. schießen Schüssel V I I 1478, 1642; I X N. 148, 150, 396ff. f. Bleigießen I 1389, 1392

Erbschüssel VI 861 Mildischüssel V I I I 903 Mohnklöße bereiten VI 450 Regenbogenschüsselchen V I I 593f. vom Schweineschlachten VII1087 s. a. Gerät, Teller Schüsselheben VI 1293 schußfest s. festmachen Schuster s. Schuhmacher Schusterloch I X N. 392 Schusterpech VI 1467 Schustersonntag VIII 91 Schustervogel VI 555 Schüttelfrost II 1447; VI 500 Schüttet-Hoffmann II 1474 Schüttelmann VIII 677 schütteln VI 1273, 1282; VII 1380«.; V I I I 1424 in d. Andreasnacht I 399 Baum I 510, 956, 957, 1000, i 3 4 i ; V I 649,1171,1717; V I I I 1364 beim Branntweintrinken ι 1503 Grenz-Zaun VI 1029 Kesselkette TV 1271, 1275 Kirschbaum IV 1427, 1428 Kriechenpflaume V 564 Mehl VI 109 des Salatsamens V 923 Schürze VI i286f. Weinreben I X 334 s. a. rütteln Schuttkarde s. Karde Schüttler V I I I 353 Schutzbrief II 24, 1358; I I I 352; VI 583, 593; VII 1384f., 1413, 1536; I X N. 245, 246 Abgarbrief I X 1 Colomanibüchlein II 97 f. Himmelsbrief IV 21 ff. gegen Kometen V 139 Schneeballgebet V I I 1278 gegen Schuß III 809f. Thau V I I I 752 s. a. Segen Schütze (Sternbild) s. Sternbilder Schützenfest: Bohnenfest I 1474 Schützenverein I X N. 405 Schutzengel II 829, 833; IV i333f· Johanniswürmchen IV 764 s. a. Engel

Schutzfarbe—Schwangerschaft Schutzfarbe: gelb III 573ff. Schutzformel VII1386 s. a. berufen, unberufen Schutzgelst I 232, 443; IV 1375; VI 965; VIII 1038 Eidechse II 68ofF. Schutzheilige s. Heilige Schutzhemd III 1712 Schutzmantel V 1579, 1582 f., 1589 Schutzrecht VII 562 Schutzsegen V 1666 s. a. Segen Schutzzauber I 131; II 979, 980; VII 1386f. Almosen I 277ft Ammonit I 369 Amulett I 382 Christusname II 76 Friedhoferde III g6f. Gamskugel I 1207 Haus II n g f . ; III 1556 Hexe III 1908f. Horn IV 325 f. Keuschheit IV 1298 Kind IV 1330 s. a. Abwehrzauber, Antlassei, Dreikönige, Fetisch, Gegen^auber, Himmelsbrief, Totemismus, Segen, Wettersegen Schwaben-Schaben VI 351; VII 859, 963fr., 1435; VIII 284, 37s, 866, 878, 901 Schwaben, Die sieben IX N. 409 Schwabenbrot VI 1055; IX 257 Schwachsinn III 559 Schwalbe I 1413; III 880; V 1662, 1688; VI 141; VII 1391 ff.; VIII 237, 250» 315» 527^·» 542, 861, 899, 918, 933. 995» 1380, 1631, 1633 f., 1678, 1683; IX 954f.; IX N. 1001 Auge als Amulett I 702 über d. Brauthaus I 1524 erste Sch. I 419; VI 351 gegen Halsweh IV 682 Herz der Sch. V 760 unter d. Kuh durchfliegen VI 318 Leber der Sch. V 982 im Stall IX N. 594 töten VIII 1050

weiße Sch. VI 1501; IX 349» 351 Zunge der Sch. V 857, 1292 s. a. Vogel Schwalbenkraut VII 1029, 1030 Schwalbennest III 763; VII 1399f.; VIII 1682 kochen VI 626 Schwalbenstein IV 102; VII 1400 f. s. a. Blendstein, Krebsstein, Rabenstein Schwämme V 604; VIII 737 s. a. Pilze Schwammelwitzer Fenixmännchen II 1153 Schwammkappenmänner IV 539 Schwammstein V 607 ft Schwammuhr VII 29 Schwammzwerge VII 28 Schwan VI 1122; VII 1402f.; VIII 795, 820, 824, 832, 1006; IX 15 Gesang IX N. 476 Kinderbringer IV 1358 Schwandhexe VI 294 Schwanenhaut VI 859 Schwanenhemd III 1711 f.; VII 1307; IX N. 243 Schwanenjungfrau VI 1409; VII 1403; VIII 1644; IX N. 243 Schwanewert (Schreckgespenst) I 27 Schwangerschaft IV 1336; VI 695, 1030; VII 619, 889» 953» 1406 f., 1454, 1502, 1579, 1625, 1641, 1664; VIII 152, 220f., 23!» 439» 793» io53» 1117, 1205, 1513, 1561, 1598» J744> IX 45» 81, u 7 , 118, 146, 149, 584; IX N. 554 Abtreibung I 122f. Adlerstein I 190 Altarumwandlung I 327 Anhängezettel I 438 Anna als Patronin I 448 f. Äpfel essen I 520, 521 Augenkrankheit I 715 Backofen I 784, 788; VII 833 Backverbot I 7 76 f. Bär sehen I 900

309 Begräbnis I I 1196 Birnen essen I 1342; IX 44I Bitte nicht abschlagen V8 971 böser Blick I 714 Branntwein I 1505 Brot anschneiden I 45g Diebstahl erlaubt II 198f.; VIII 377 durchkriechen II 495f.; VI 902 Eidleistung II 662 Eier essen I 692 Eierschalen II 689 während der Ernte V 289 f. erschrecken VII 771 essen II 1052 ft Fisch II 1529, 1540 Fischernetz II 1554 Fleisch essen II 1606 Geschlecht feststellen des kommenden Kindes 1413 Gesichtsfarbe III 764 Grenze III 1149 hinfallen II 1159ft Kette VI 433 Kirche mit d. Sarg umwandeln I 989 kritische Zeit V 597 Kuchen backen II 1259ft Lorbeer V 1350 Maulwurf VI 12 Maus VI 58 Mehl an d. Händen VI 110 Milch VI 257 Mispeln essen IX 448 Mistel VI 391 Mond II 809; VI 503 Muttermal VI 703 nähen VI 941, 944 niesen VI 1079 Obst, erstes VI 1167 Obstbaum schütteln VI 1171 Ochsenfleisch meiden VIII 485 Ofenschaufel nicht überschreiten VI 1202 ö l einnehmen VI 1241 Pferdezauber VI 1641;VIIj 573 f· Quitten VII 426 Rabenfeder finden VII 453 Rosenkranz VII 786 ft Rosmarin VII 789 rote Farbe als Schutz VII 8i8f. Sauerteig VIII 720

310

Schwangerschaft—schwarz

schlagen mit d. Spindel V I I 1114 Schlangenbegegnung V I I 1147 Schlange sehen V I I 1150 Schloß V I I 1221 Schlüssel V I I 1225 Schürze V I I 1367 f. Schwelle V I I 1543 Seehase I X N. 409 Seidenfaden I X N. 417 Speiseverbote II 1030, 1031; V I I I ao6f. spucken V I I I 331 Verhütung d. Schw. IX 589 Wäsche I X 97, 357 Wäscheleine I X 101 weinen IX 322 Wild essen IX 606 Ziegenfleisch essen IX 930 s. a. Empfängnis, entwöhnen, Frau, Geburt, Geschlechtsverkehr, Hebamme, Jungfrauenprobe, Kind, rein, Wöchnerin, Zeugung

Schwanring VII 719 Schwanritter VII 1404 Schwanstein VII 1427 Schwanz VII 1427 ff.

Aalschwanz f. Milchzauber

I3

beißen in d. Sch. I 1020 Eidechse II 677 Fisch II 1535, i536f., 1540 Fuchs I 1249; m d. Hasen III 1522 f. Hundeschwanz IV 475 Kalbschwanz V I I I 218 des Korntieres V 302 d. Kuh V 782 f. Mäuseschwanz I 10; V I

33» 43

Rattenschwanz V I I 515 Schlangen-Sch. V I I 1168 Schweine-Sch. V I I 1230, i486; V I I I 192, 194; I X N. 398 d. Vampyr V I 147 Widderschwanz IX 556 Wieselschwanz IX 588 des Wolfs IX 725 f. d. Ziege I 650 f.

Schwanzgeld III 596 Schwären I 1381

s c h w ä r m e n : der I 1230, i24of.

Bienen

Schwarte VII 1483, 1497

schwarz I 198, 415, 1366, 1378, 1432, 146a» 152°»

1624; II 937»

IIJ

4>

1199; III 249,488, 1618, 1620; IV 60, 891, 1021, 1041, 1174; V 668, 1045, 1138, 1149, 1151 f., 1362, »363» 1365» 1778; V I 113, 114, 115, 175, 195, 1506, 1507, 1508, 1665, 1680, 1722, V I I 326, 825,826,975,1371, 1372, 1391, 1423,1427,1431ff.; V I I I 13, 546, 645, 823, 824, 835, 903, 977, 987, 1014, 1043, 1047, 1133, 1134fr., 1180,1306,1339, 1397, 1410, 1442, 1599 f., 1601, 1602; I X 32, 341; I X N. 572 Ameise I 363 Auge I 694 Band I 869, 871; I X N. 417 Bär V I I I 800 Bock I X 917, 919, 920, 921, 923 Brautkleid IV 1496, 1498 Faden V I I 708 Fisch IV 176 Frau, schwarze V I 770; V I I 1666; V I I I 154 Geisterkleid IV 1479 Gesicht V I I I 950 Gespenst V 221; V I 423^ Hahn I 936; III 1330; IV 725; V I 6gi, 778; V I I 1168, 1516 Handschuh III 1410 Haustiere V I I I 923 Hengst III 1746 Hund I 1009; IV 471, 472, 475» 481, 484» 1549; V I 174, 2 0 5 ; V 8 1 ; V I 1024; VII 1004, 1013; V I I I 112, 225, 809, 1457, 1488; I X 3 8 Huhn IV 454 fr., 458 fr., 1507; V I 98, 351, 354, 403, 1027, 1101, 1190, 1259; VII 1536; V I I I 33, 42, 2i6f., 908, 938, 1367» 1457 Kalb IV 919; V I I 981 Kaminkehrer IV 939 fr. Kater I 1701 Katze I 1473; IV 1109, i m , 1115, 1116, 1118; V 8; V I 893, 1087; V I I

8,1085,1233,1430, 1516, 1681; V I I I 536, 716,

919» 994» >367» I456»

.1457 Kinderschreck IV 1368 Kleidung I 1177; IV 1467, 1478; V I I I 1729 Krähe V 353 Kreuz V I 1639 Kugel V 763 Kuh IV 1116; V 788f.;VI 268, 290, 353 Kutsche I X 32 Lamm IV 992; V 890; VIII

995

Männer V I 1042 Margret IX 339 Meineidiger V I 114, n 6 f . Messer V I 204 Milch V I 253, 319 Mönch V I 476 Ochse V I 847; V I I I 1513 Opfertiere IX 179, 180,

196, 344

Pestfrau V I 1510 Pferd V I I 625, 928; VIII

574

Pudel V I I 381; IX 822 Rabe VII 427^ Rappe I X N. ggf. Raupe V I I 541 Reiter V I I 647, 649 Rind V I I 699 Rockertweible V I I 763 Ruß V I I 855 fr. Salz V I I 905 f. Schaf V I I 979, 981, 983; V I I I 187 Schatzopfer V I I 1007 Schlange V I I 1144, 1149, 1165 Schleier V I I 1214 Schuh V I I 1348 Schwan VII 1404 Schwein V I I 1494; V I I I 17 Seife V I I 1626 ' Sonntag V I I I 89, 90 Spinne V I I I 269, 270, 277f. Stier V I I 697 Strumpf V I I I 548 Teufelsmantel V 1586 Tier I 1682 Trauerkleid IV 1501 Tuch VII 645; I X Ν 417 Vieh V I I 1086 Wagen IX 36, 37, 39 Wolf IX 748

schwarz—Schwein Wurm I 1009 f. Zähne VIII 171 Zauberbuch V 821 f. Ziege VI 273; I X 898, 910 Ziegenbock IX 924 s. a. Farbe, weiß Schwarzbeere VII 1447 s. a. Heidelbeere Schwarzblatterkraut II 698 Schwarzbrot I 1592, 1649 s. a. Brot Schwarzbuch des Teufels VI 614 Schwarzdorn VII 1105, 1454; IX 44 s. a. Schlehe schwärzen s. bemalen, Ruß, schwarz schwarzer Mann I 199; V 259; VI 779, 798; VII 803; VIII 558, II23, 1733; I X N. 291 — Sonntag IX 459 — Tod VI 1498, 1503 SchwarzkehlchenVIII 1459 Schwarzkümmel IV 1032; V 805; VI 1063, 1064; VII 1455f.; VIII 361; IX 499 s. a. Kräuterweihe, Kreuzkümmel, Kümmel, Stechapfel, Sumpfgarbe Schwarzkunst I 875; V 819fr., 825 Schüler IX N. 393f. s. a. Alchemie, Kunst, Zauberer Schwarzmeister-Wurzel VII 527 Schwarzpappel VI 1388 Schwarzspecht V 1724; VII 799. 864 Schwarzwurzel VI 1064; VII 1456f.; VIII 711 s. a. Bibernelle, Tausendgüldenkraut Schwätze! II 643 schwatzen VII 577; XI 95 s. a. reden, schweigen schweben s. Geist Schwede VIII 441; IX N. 197, 223, 229, 230, 247, 488, 489 „Schweden-Bien" I 1249 Schwedenkreuz I 1303, 1304

Schwedenkrieg IX N. "37 Schwedenschanze IX N. 1131 Schwedenstein III 1649f. Schwefel I 1366; IV 207, 209, 219; VI 207, 224; VII 710,816,897, 1457f., 1496; VIII 148, 248, 1589; IX 902, 908; IX N. 1151 s. a. Rauch, räuchern Schwefelbad I 848, 849 Schwefelkies VII 1387 Schwefelwasser IX 856 Schwegel VI 1577, 1578 Schwegelpfeife VI 1593 Schweif: des Kometen V 154, 159,161 f. Schweifstern s. Komet schweigen I 5, 13, 117, 127, 733» 789» 790» 871, 919« 1142, 1164^, 1206, 1642' 1683, i686f.; II 1042, I I 3 3> I 55 I ;IIl3 OI »448ff·» "97» !575> 1894; IV 120, 197» 438, 466, 493» 1040, ii50f., 1168, 1537, 1538; v 471» 505» 523» 524» 648, 673, 759, 779, 889, 907, 1143, 1544, 1545, *547» 1594; VI 64, 135, 138, 139» 236» 263, 267, 285, 313» 3'4» 328, 340, 430» 433» 434» 452» 544» 582, 607, 616, 759, 790, 847, 848, 854, VI 901, 904, 906, 1035, 1058, 1147, 1168, 1196, 1272, ^ δ , i359f·» ΐ5'4» J 593>1692;VII 504, 505, 572, 765» 77°» 852, 911, 9 Η» 938, ιοο9, 1087, 1227, 1234, i30i, i3H» 1341, 1376, 1457, 1460ff., 1491, 1497, 1533, 1553, 1647, 1671; VIII 83, 85, 148, 213, 243f., 248, 342» 355» 366, 367, 370, 372» 376, 386, 554. 689, 860, 1013, 1178, 1197, 1285, 1294, 1319, 1320, J 374> 1377» i4°5f-> 1460, 1608, 1611; IX 7, 120, 313, 314, 468, 679, 815, 833, 836, 838, 866, 964, 973, 982f.; IX N. 118, 157, 262, 289, 417, 553,

311 809, 997» 998, 1080 s. a. Mund, reden, schwätzen Schweignächte IX 982 f. Schwein III 516; V 448, i3 0 5; VI 844, 1101, 1266; VII 642, 1128, 1467, 1468, 1470f., 1521; VIII 17, 133, 172, 195, 327, 606, 720, 793, 788, 798, 801,813, 823, 873 f., 884, 891, 902, 905, 919, 92of., 921, 928, 994, 1023, 1369, 1641, 1650; IX 15, 265, 266, 273, 340 Adventsschwein I 199; IX N. 934 Alant als Schutz I 238 Angang VI 449 Antonius als Patron I 504^ Antoniusferkel I 277 Aper als Patron I 509 f. Aphrodisiaca I 527 f. Austrieb VI 849 f., 894, 1532; VIII 559 bedecken I 970 aus dem Berg I 1056 bergentrückt I 1052 Blase I 1360; VI 142, 349; VII 856, 1490; VIII 165, 1392 Blasius I 1361 als Dämon II 157f. Dema-Schwein VIII 1624 Eber II 517fr. Eingeweideschau III 1501 enthexen IV 1022 Fleisch f. Fastnacht I 1541 futtern VIII 191, 726 Gebildbrot III 393, 395 Gehörknöchelchen V 511 Gewöhnzauber IV 1158 goldenes Sch. VIII 1443 Gurkenblüte III 1209 Haar u. Fett im Liebeszauber VI 883 Harn- u. Geschlechtsteile als Heilmittel I 1198 jagen um die Kirche V 920 „Jud auf der Wanne" V 10 b. d.Juden IV 827 beim Judenbegräbnis IV 830 Jul-Eber IX N. 885, 875 kaufen IV 1175 Kellerassel I 626 f. ohne Kopf V 814

312 Korndämon V 255f., 275 Kot V 344, 346, 347 Kuchen in Schw.-Form

Schwein—Schwelle

Schweinefleisch I 1188, 1545; II 1607, 1611 f.; IV 465;V 429,669,1183, 1266, 1495; V I I 1639; ix 35 VIII 182, 187, 194, 196, „laufendes Feuer" VI 1148 204, 205, 218, 225, 1380 von Läusen befreien V 528 Mahlzeit f. Aschermittwoch Schweinemilch V I 272, 274 Schweinestall: Kümmel V I619 806 Marzipanschwein V 1741 s. a. Stall Mitternachtszauber VI 434 Schweinesuppe VIII 609 neues Sch. V I I I 611 neunerlei Körner füttern V I Schweinetrog: beißen i. d. Sch. I 1019 1062 Nieswurz als Heilmittel VI Schweinewürger V I 24 Schweinsblase VIi 42, 349; 1084 VII 856, 1490; VIII 165, Nudel in Sch.-Gestalt V I 1163 1392 Ohr einschneiden VI 1219 Schweinsborsten VIII 1197 Ohren u. Schwanz be- Schweinsfisch VII 1909 schneiden V I 1210 s. a. Delphin, Tümmler als Opfer V I I I 1189 Schweinsgehör VII 1493f.; zu Ostern herauslassen V I VIII 810 1350 Schweinskopf I 1428; VI Prozeß gegen Sch. V I I I 9 3 1 1695f.; VII 1083; VIII Quecksilber-Zauber V I I 827 416 Schweinsnase V I 1720 riechen am Milcheimer V I Schweinsohren IX 867 Schweiß I 153; III 1720, 314 1731; IV 1460, 1560; Rasenzauber VII 506 VII 1268, 1644; VIII Rochelmoore V I I 744 213» 553» i " 5 » 1491 Rückenwirbel gegen Hagel Apfel f. Liebeszauber I 513 IV 831 Brot mit Achselschweiß Saatzauber I I I 694 I 1636, 1650 Schildkröten-Zauber V I I Gewöhnzauber IV 1156 1073 d . H a n d III 1398 schlachten V5 2,362* 1491, in d. Kleidern IV 1504, 1710,VI 231 1513*"· schlagen verboten I 1142 Schulterknochen V I I I 1425 des Kranken IV 472 Schüsselzauber I X N. 400 f. Liebeszauber I 68; V 684 Schwanz VI 1210; V I I Pferdeschweiß V I 1644, 1428 1646 schwarzes Sch. V I I 1434 salziger Sch. V I I 916 Schweinemilch VI 269 Stein-Sch. V I I I 390 Spuck-Zauber V I I I 336 d. Stirn V 206 Teufel als Sch. VI 1336 Teufels-Sch. VIII 604 verbrennen I 1493 Todesschweiß VIII 451 Verkaufszauber IV 1165 f. s. a. Schwitzbad Wasserschwein I X 133 Schweißtuch V 1065 Wirbelknochen „Jude" IV Christi Sch. V I I I 1178 833 Schweißwurzel VI 1647 s. a. Eber, Fett, Schmalz, Schweizerpfeife VI 1578 Spanferkel, Wildschwein Schwelle III 514; V 44; VII u. Einzelartikel 1478,1509ff., 1630; VIII Schweine s. schwinden, 215» 323.328,492 f.; 1126, Schwund 1145, 1187, 1217, 1353, Schweineborsten V I I I 803 1457' !589> IX 8> 287, S c h w e i n e b r a t e n II 1600 288; IX N. 805

ausheben beim Hinaustragen des Toten VI 815 Axt in d. Sch. I 747 Axthieb in die Sch. I 745 Brosamen vergraben I 1589 mit Butter bestreichen I 1756 Ei unter der Sch. I 738; V I I I 357 mit Frauenmilch bespritzen VI 287 Haselwurzel unter d. Stallschwelle I 68 Hausschlange V I I 1140; V I I I 791 heben über die Sch. I I I 1604^; VI 152 Henne vergraben V I I 1446 Hufeisen IV438f. Hühnerkopf unter d. Sch. V I I 1515 Kehricht I 1263; VI 1232, 1228 Kind auf d. Sch. legen VII 1097 Kindergrab unter der Sch. I992 Kirchenschwelle meiden IV 1418 Kleidung vergraben IV 1508 knien auf der Sch. IV 1580; V I I I 443 Kranz aus neunerlei Kräutern über d. Sch. werfen VI 1065 Kräuterbüschel auf d. S. I. 737 Kreuzdorn auf d. Sch. V 5°5 Kreuz-Zeichen V 541, 542 Kröte auf d. Schw. V 613 — vergraben V 6i4f. küssen V 845f., 852 Lilienwurzel zerhacken V 1301 Löffel auf der Sch. V 1318 Maulwurf unter d. Sch. V I I I 994f. Messer in d. Sch. stecken VI 193 — wetzen VI 191 Mühlstein VI 613 niesen VI 1079 Ölung VI 1240 mit Osterwasser besprengen VI 1356 Osterei vergraben VI 1331

Schwelle—Sebastianpestfeil Otter unter d. Schw. VIII 1047 Palm auf der Sch. VI 1369, 1373 Pferdestall VI 1679^ Pflanze als Abwehr I 737 Quendel unter d. Sch. VII 418 Rautenzauber VII 545 reiten über die Sch. I 1157 Roggenkorn auf der Sch. I 1646 Salz u. Knoblauch VI 1687 — f.d.Pest VI I5i8f. Sarg niedersetzen auf d. Sch. V 1123 f. Sargnagel unter d. Sch. VII 956 Schlüssel auf d. Sch. VII 1225 Schürze auf der Schw. VIII 549. Schweinskopf unter d. Sch. VII 1487 Splitter von d. Sch. VI 313; IX N. 491 Stallschwelle IV 1150; IX N. 587 stolpern VIII 492 Tieropfer auf d. Sch. VI 813 Totenknochen vergraben VIII 1076 überspringen d. Sch. III 1422 vergraben unter der Sch. IX 340 Widerton verpflöcken IX 563 mit Wolfsfett bestreichen IX 768, 782 Wolfskeule vergraben IX 774 mit Wolfsleber bestreichen IX 771 Ziest vergraben IX 937 s. a. Grenze, Haus, Tür Schwellenvogel VII 1513, 1538, 1200 Schwenckfeld, Bauernprediger IX N. 95 Schwendikaltbad I 841, 842 Schwendtage VI 235; VII 1543f., VIII 1431, 1437, 1439, 1659 Haarschneiden III 1256 s. a. kritische Tage, Un-

glückstage, verworfene Tage schwenken der Fahne II 1122 Schwenter: Steganologie IX N. 306 Schwerenmännchen IV 68 Schwerhörigkeit I 3; VI 1214; VII 549 Schwermut I 1439; III 559; VII842; VIII508 f., 838; IX857 Schwert I 11175 V 566, 568; VII 558, 1184; VIII 538; I X 23; IX N. 257 bei Begräbnis V 1154 im Brautbett VII 373 feuriges Sch. IX N. 246 kreuzweis gehaltene Schwerter V 530 Richtschwert VII 694^ — zitterndes IX 944 Sieg-Talisman I X N. 186 Schwertel s. Siegwurz Schwertfisch VII 1546 Schwertkomet V 159 f. Schwertleite IV 690 Schwertlilie VII 1546 f. Schwertmagen VIII 263, 1654 Schwertmann VII 1303 Schwertpfahl VI 1548 Schwerttanz II 1130, 1 1 3 1 , 1254; V 1828; VII I548ff.; VIII 949, 1391; IX N. 871 f. Blumenkrone V 393 Schwester VI 271; VII 1551 f.; VIII 552 Sippenschwester VIII 1142 s. a. Familie usw. Schwesterbalken VII 1552 Schwiegereltern VII 1552 ff. s. a. Ehe, Patriarchat, Schwiegermutter, -vater Schwiegerkuchen V 676 Schwiegermutter VII 708, 1672, 1673; VIII 625, 963; IX 108 böse Sch. VII 1555; VIII "55 s. a. Schwiegereltern Schwiegertochter III 1176 Schwiegervater III 1176; VII 1553 ff. schwimmen IX 169^

313 gegen den Strom sch. IX 358 Schwimm- Laichkraut IX 196 Schwimm-Orakel IX i2of.; IX N. 374 Schwindbeutel VI 458; VIII 658 Schwindel III 632, 634; VII 791 Schwindelhafer VII 1419 Schwindelkraut I 725 Schwindelsee VII 1561 Schwindelstein V 576, 585 Schwinden (Segen) VII 1555f. Schwindeschema IX N. 326 Schwindezauber VI 188; IX N. 364 f. Schwindholz II 1001; VII 1031 Schwindsucht: I 671, 833; II 1538; III 850; V 984, 1458, i46of.;VI 127, 223 272, 278, 462, 500, 538; VII 810, 952, 981, 1169, 1267; VIII 147,474,697; IX 81, 117, 249, 309,714, 777» 887, 906, 928; IX N. 257, 493 s. a. Schwinden Schwindtag IV 802 Schwindwurz VII 1031 schwingen VI 239 Schwirrholz III 963 Schwitzbad I 789, 797, 829 s. a. Dampfbad, Schweiß Schwördukaten II 671 schwören s. Schwur, Eid Schwur I 1107, 1108; II 664f.; IV 945; III 334; IX N. 809 barhaupt I 924 Bart I 930 Haar III 1261 f. Schwurfinger II 663, i486 Scopolia I 321 Scotus, Michael VII '274, 293; IX 429; IX N. 643» 733 ff · Paranatellonta IX N. 598 Scyomantie V 1211 Sebastian, hl. II 1109; IV 591; VI i597f·. 1658; VIII 1661; IX N. 400fr. Sebastianpestpfeil VI 1597

314 Sebastiansabend: Erbsenbär II 888 Sebastiansbretzel I 1568 Sebastiansminne VII1557 s. a. Benediktsminne, Emmeram-, Erichs-, Olafs-, Ulrichs-, Urbans-, Gertruden-, Johannis-, Karls-, Martins-, Michaelsminne, Minnetrinken Sebastianstag: fasten II 1240 Lebkuchen V 990 Sebenbaum VI 1060 sechs I 612, 757, 783, 1683; III 296, 1535, 1893; IV 233» 607, 850, 1242; V i3> 325» 401,' 402, 889' 991, 1087, 1140, 1169, 1394» 149 8 ; v i 174» 384» 847,848,904,1392,1446, 1697; VII 1105, 1235, 1269, 1440, 1449, 1455; VIII 15, 424, 665, 963, 1051, 1052, 1085, 1133, " 3 4 . " 3 9 . H34» 1435» 1487, 1658; IX 39, 163, 762; IX N. 102, 147, 178, 333» 486 s. a. Zahlen Sechseläuten I 1466; VII 1557f. sechshundert VI 1414 s. a. Zahlen Sechsklee IV 1456 Sechslingsschale I 1505; V 777 sechsunddreißig V 1394 s. a. Zahlen Sechswochentragen VIII 646 Sechswochenweck IX 204 Sechswöchnerin VI 51 s. a. Wöchnerin sechzehn s. Zahlen sechzig I 1297; VII 428; VIII 649 s. a. Zahlen Secreta secretorum I 579 Sed-Fete VIII 1482 Sedechias IV 811 Sedum Telephum VIII 1560 See VII 1558f.; IX 164^ Entstehung des S.VII 1539 Kälterer S. IX 317 Kirfche über d. S. IV 1400

Sebastiansabend—Seele Meerauge VI 70 Mummelsee VI 619fr. Pilatus im S. VII 25 f. unergründlicher See VIII 1404^ s. a. Brunnen, Fluß, Meergeister, unergründlich, Wasser Seebarbe VII 1565 s. a. Fisch Seebarsch IX N. 409 Seeblumen IX 929 Seefahrer: kämmen IV 950 Seefräulein VI 620; IX 175 Seegeister VII 1561 s. a. Meergeister Seegesicht V 1447 Seegrundmann III 1135 Seehase IX N. 409 Seehund VIII 133, 830, 885 s. a. Robbe Seeigel IX N. 409f. Seejungfer I 26; V 1237; VI 71, 401, 660; VII 992, 1532; IX 131, 140 Gesang IX N. 460 f. Seekalb IX 144 Seekrankheit VII 504 Seele I 140; III 1797f.; IV 75» I 343 f ·; V 32of., 812, 953» 9 66 » 969» 976» 1026, 1034^, 1090, i625f.; VI 147, 150, 155, 623, 624, 978, 1189, 1207 f., 1397, i4iof., 1668; VII 843, 1567» i 6 39; VIII 456f., 961, 979 fr., 1057, 1081, 1468 f., 1471, 1475, 1476, 1477, 1496, 1694; IX 341; IX N. 850 abbacken I 7 Allerseelen I 267 ff. Alp I 286, 288, 309 Animatismus I 438 f. Animismus I 439 fr. arme Seelen I 585 fr. Atem I 647 Aufstieg zum Himmel II 825 ausblasen I 1356 Ausfahrt durch d. Ohr VI 1204 d. ausgesetzten Kinder I 731 Bachstelze I 752 im Baum I 955; VIII 15x9 Begleitseele VIII 1038 als Blume I 1431

Blut I 1435f., 1448 Ei II 597 des Ertrunkenen VI 1635; IX 162 f. in Fliegengestalt II 1627 f. Freizeit VI 1350 des Gehängten VII 1632 Geist 111472 fr. Gewicht III 814 Glasberg III 857 Hauch I 1355; IX N. 288 Hausgeist V 35 herauszaubern I 877 d. Herings III 1778, 1781 Inkarnation IV 692 f. Johanni IV 727 kehren aus d. Haus IV 1211, 1212 Kinderseele IV 1357 — beim Wassermann VII 923 als Lamm V 891 Leuchtkraft der S. II 230 Maus VI 40 f. Möwe VI 596 Müller-Seele VI 615 des Odin VI 1207 Pfahl VI 1548 durch d. Priester zitieren VII 325 Prüfung durch d. Michael VI 234 Psychoanalyse VII 366 f. als Rabe VII 441 in Rasen verwandeln VII 498 Rauch VII 521 f. als Raupe VII 536f. aus d. Regenbogen trinken VII 588 f. Regenwurm als S.-Träger VII 612 schamrote S. VIII 1024 Schatten IX N. i32f., 139 in Schildkröte verwandeln VII 1075 als Schlange VII 1136, 1140 als Schmetterling VII I24lf. Schwan VII 1403 schweifende S. VIII 82of. Seerose VII 1580 Speiseopfer IX N. 521 Spiegel IX N. 573 f· als Spinne VIII 268 Stern IX N. 770 f. Tier (Seelen-) VIII 914 Tierseele VIII 789

Seele—Segen Totemismus V I I I 1034fr. des Toten I X N. 291 Trommel-S. V I I I 1167 verlieren der S. an d. Hausväterchen I X 8 8 5 als Vogel V I I 1572 ff.; V I I I 980, 1676 weiße S. I X 356 s. a. arme Seele, blasen, Jenseits, Spiritismus, sterben, Stern, -schnuppe, Tod, Toter

Seelenbad VII 1566f.; IX III,

112

Seelenbaum III 1061 Seelenbirne I 272 Seelenbretzel I 1565; VIII 1096; I X 9 4 6

Seelenbrot I 584; VII 1566; VIII 1379, 1380; IX 210, 444 s. a. Brot, Gebäck, Seelenspeise

Seelenbrücke I 1664; III 558; VII i 5 7if. Seelenfest VIII 5, 951 Silvester VI 1023

Seelenflugloch II 1329fr. Seelenführer IV 652 Seelengeister IX N. 1117 Mehlopfer VI 97

Seelenhäuser IV 619 Seelenheer III 531, 1449 dl Perchta V 1784

Seelenlicht VI 1556 Seelenloch VI 80, 88 f. Seelenmahl IV 1212;

VI

234; I X 34; I X N. 882 s'. a. Seelenspeise

Seelenmaske V 1750, 1752 Walapauz V i757f.

Seelenmesse: Einladung d. Bienen I 1232 Mehlopfer VI 98

Seelenmonat II 1279f.; VII 1650

Seelennapf VI 97, 98; VIII 1061; IX 210; IX N. 538, 540

Seelenopfer IV 609

am Barbaratag I 906 f.

Seelenorte IV 642 Seelenpflanze II 301 Seelenprügel IX 210 Seelenpuls VIII 436 Seelensagen VII 883 Seelenspeise II 1333; VI 791

315

Brei I 1539 Butter I 1753 f. Erbse I I 877 Hirse IV 1 1 8 am Sonnabend V I I 923 s. a. Speiseopfer

Seelenstadt VIII 1322 Seelenstoff I 440, 444 f. im Eigentum I 1 1 5 3

Seelenstücke IX 209^ Seelensturm IV 41 Seelentage V 1730

Hilaritag IV 1 S e e l e n t i e r I 586f.; I I I I I 1 7 7 1 ; V 1568; 974; V I I I 790, 793, 798, 820, 833, 854^, Bär I 888 f. Biene I 1247 Dachs I I 134 Eber I I 5 1 9 ; I X 619 Fuchs I I I 179 Hexe V I 321 Hirsch IV 95 f. Insekt IV 697 Salamander V I 457 Schlange V I 3 2 3 ^ Schwein V I I 1473 Wiesel I X 585 Wild I X 6 0 4

831; VII 794, 1635

Seelentisch I 1192

Seelentopf: in d. Hölle IV 207 S e e l e n t r ä g e r I 444fr.; I I 971

Seelenüberfahrt III 517; VII 1568«.; VIII 1089 Seelenverkäufer V 264 Seelenvogel I 586; IV 1356;

VII 1572ff.; V I I I 790, 1314 Adler I 176 Kiebitz IV 1304 Lerche V I 1689 Rabe V I I 441 Sperling V I I I 241 Taube V I I I 6g6f. Ziegenmelker I X 934

Seelenvolk VIII 1733 Seelenwagen VII 1572; IX 32

Seelenwanderung VII 1577ff.; VIII 789^, 821 Madenesssen V 1479

Seelenwasser V 974 Seelenwecken I 590; IV

609; V I I I 1379; I X 210, 946

Seelenweg: in die Unterwelt VI I4i2f. Seelenwiese I 624^ Seelenwind III 1450 Seelenwoche IX 686 Seelenzopf V 662; VI 98; IX 946, 9 5 1 ; IX N. 538 Seelgerät III 1084 Seelilie, versteinerte II 1713^ Seelnapf s. Seelennapf Seelnonne V 1114, 1127 Seelweib VIII 1096 S e e m a n n (Seemännlein) I X 139, 174; IX N. 1017 s. a. Meergeister

Seemenschen VI 71 Seepferdchen IX N. 410f. Seeräuber IX N. io7f.

S e e r o s e (Mummel) I 538;

VII 1580f. Seeschlange IX N. 411 f. Seeschwalbe I 1252 Seeweibchen VI 777; VII 1518

Seewurm IX 841 Seezunge VII1582 Sefenbaum s. Sadebaum Segelbaum VII 527 Segeltuch I 1331 Segen I 1110; IV 681; VII 1391, 1582 ff.

Aalsegen I 3 Abbindesegen I 12 f. Abraham I 97 — Abt I 98 Adam I 165 Adler I 185 ägyptische S. I 223 Alfmedi I 262 Aloysius I 281 Alpdrucksegen I 305 fr., 312 Andreassegen I 404 Antoniussegen I 508 f. Augensegen I 716fr. Ausfahrtsegen I 726f. Aussegnung I 72gf. Austriebsegen I 732 f. Baldriansegen I 855 Bannsegen mit Weißwurz I X 462 f. Bärensegen I 900 Beinbruch I 1011 Benediktussegen I 1035 fr. Bettzaierli I 1200 Bienensegen I 1253 fr. Blasiussegen I 1364 f. Blutsegen I 145 2 ff.; V I 615, 976

316 Blutstropfen I 1460 Brandsegen I I494f. gegen Bräune I 151g Brennesselsegen f. Buttern I 1534 Breve I 1574 Brotsegen I 767 Christus und die Evangelien II 82 ff. Diebssegen I 132, 876; II 203; V I I 27 Drudensegen I 300 epischer Segen V 379 Fastnacht II 124g Feuersegen V I I 1 4 1 3 Fiebersegen I 333 Fingerwurm V I I 15 Fluch II 1642 Funkensegen I X N. 956 gegen Gelbsucht III 588f. heilkräftige S. I X N. 302 kommt durch d. Hintertür V I 1022 Hiobsegen V I 626 Hirsch IV 103 Hühneraugensegen I 999 Inri IV 696 Johannisminne I V 748 f. Johannessegen I 1013 Jordansegen IV 765 fr. Judas Ischariot IV 7ggf. jüngstes Gericht IV 895 Karlsegen IV 1006f. Katharina IV 1079 Kettensegen IV 1287 Kind IV 1375 fr. Koliksegen V 87 f. gegen Kopfschmerz V 2 35 f. Krankheitssegen V 3 78 f. Kräutersegen V 437f., 440 Krebssegen V 457 Kropfsegen V 605 Krötensegen V 630 Kugelsegen V 761, 766 f. landwirtschaftl. Segen V 895 ff· Laurentiussegen V 925, 932 fi Liebessegen V 1 2 7 6 f r . Longinussegen V 1327 fr. Lungensegen V 1462; V I 272 Mariensegen V 1663 fr. Markussegen V 1704 Mäusesegen V I 60 f. Mehlsegen f. d. Bienenstock V I 104 f. Melksegen VI 135

Segen—sehen Milchsegen V I 333, 335, 336 Mond in d. S. V I 534f. Mordsegen V I 575f. gegen Nasenbluten V 2 4 7 Nessia V I 1013 f. Niedersegnen der Arbeit 1576 Obstbaumsegen V I 1175 Ofenbesen V I 1200 ins Ohr sprechen V I 1208 ölbergspruch V I 1246 On V I 1251 f. Paradiesbaum V 497 Petrus in d. Segen V I 1540 fr. Pfaffenkellnerin V I 1546 Pferde-Harn-Segen V I I I 1728

Pferdesegen V I 1676ff.; V I I I 435 Pilzsegen V I I 30 Pirmin V I I 34 Primiz-SegenVII 333,334^ für Prozeß III 674 Regenbogen V I I 592 Reitersegen VII 646, 649f. Rose (Blume) V I I 780 w i d e r die R o s e V I I 781 ff. rote Farbe in d. Segen V I I 832

Rotlauf-Segen V I I 832, 837 rückwärts V I I 845 f. Saatsegen I 923 Salzgebrauch V I I 914 Schadenzauber-Sprüche V I I 971fr.

Schlangensegen V I I 1140, 1196ff.; IX 816 Schlucksen-Segen V I I 1223 Schweinesegen V I I 1481 Schwinde-Segen V I I I555f. -Seife V I I 1626 Simon V I I I 4 Sodom u. Gomorrha V I I I 24 Sonne V I I I 33 Sonntag V I I I 92 Springwurzel-Segen V I I I 317 Streit in den S. VIII 540fr. Stundensegen V I I I 568 Sünder in d. S. V I I I 604fr. Teufel in d. S. V I I I 741 f. Tier-Segen VIII 786f. Trierer Segen V I I I 1 1 4 7 fr. wider Tritt VIII 1165 f. Tumbo VIII 1183 f.

Türkenbund-Segen V I I I 1210 Ungerechter Mann V I I I 14168*. verfangen V I I I 1566 f. Verhexung V I I I 1584fr. Verrenkungssegen V I i85f.; VIII 1617fr. Viehsegen V I I 988f. Waffen-Segen I X 2 2 f . ; I X N . 246 Warzensegen IX 93 f. Wettersegen IX 528, 5 5 1 f r . Widerton-Segen I X 562 Wildsegen V I I 1061 Windsegen I X 645 Wolfssegen I X 7 8 3 , 7 8 6 , 793, 8ooff.

Wünschelrutensegen IX 833 f. Wurmsegen I 68; IX 463, 851 ff., 8 5 8 Zachariassegen I 1 6 9 7 ; V I 1513; IX 875fr. Zahnsegen IX 8 7 7 fr. Zettel I X N. 3 2 2 s. a. Beschwörung, b e sprechen, Schutzzauber, Zauberspruch und Einzel-Artikel S e g e n b a u m s. Sadebaum S e g e n s t a l e r III 6 5 8 S e e g e s p e n s t : Elbst II 761 f. s e h e n VII 162Df. durch Ärmel, Wagenrad usw. IX 639 durch Astloch V I I 952 Austrieb V I I 1671 zwischen d. Beinen durchsehen IX 975 durch Ei sehen VIII 85 den eigenen Leichenzug sehen V 1166 durchs Fenster II 1334 Freudensprünge d. Sonne VI 1354 Geisterwagen sehen I X 36, 40

Gespensterschwein

VII

1474

Hexenmahlzeit V I 861 hindurchsehen II 500 in die Kanne s. V I I I Meergeister V I 72 ins Milchgefäß sehen V I I I 1676

nachsehen V I 768

sehen—Serif Nacktes sehen VI 836 f., 839, 908 f. durchs Nadelöhr VI 937 nüchtern VI 1160 zwischen d. Ohren durchsehen VI iiogf. durch d. Pfeife s. VI 1597 Pilze VII 29 durch Rabenkrallen VII 453 durch Reibeisen VIII 329 durch d. Ring VII 705 Schatz sehen VII 1007 Schlange VII 1150, 1159 in d. Schornstein IX N. 286 sehend machen I 1663 durch d. Sieb VII981, 1664 1671 in d. Sonne sehen VII 1664, 1671; VIII 42f., 59, 61, 1182 durch d. Totenkopf VIII 308 umsehen VIII i346f. Verborgenes sehen I 681 Wettergeister IX 522 Wolf IX 763 Zukunft im Wasser sehen IX 170 d. Zukünftige(n) sehen II 581 f. s. a. Auge, Blick, schauen, umsehen, versehen, zusehen Seher VII 340, 342f., 402; IX N. 440 Seherblicke IX 476^ Eschweiler IX 483 f. Sehkraft, zauberische III 244 Sehne VI i o n f . Storchensehne VIII 505 Sehnenentzündung IV 943 Seichdämon VI 457 Seide VI 1427, 1428, 1446; VII 724, 749, 754, 810, 816; VIII 672, 1177, 1179> !377> Ϊ378; IX N. 416fr. blaue S. I 1384 Kleidung IV 1465 Strumpf VIII 552 Verbot f. Totenkleid V 1072 s. a. Seidenband, Seidenfaden Seidelbast I 538; V 810; VII 818, 833, 162Iff., 1685 Seidenband VIII 1065

s. a. Band Seidenfaden I 12; II 1114, 1116; III 1629; VII1625; VIII 1353 roter S. VI 57 s. a. Faden Seidenraupe IX N. 418f. Seidenschnur VIII 1350, 1352 Seidenschwanz VII 1625; VIII 891; IX 474; IX N. 250 Seidenwurm VIII 267 Seidweiher II 1664 Seife I 1739; VI 1181; VII 505, 1497, 1625ff.; VIII 554 gestohlene S. VIII 368 grüne S. I 304 von d. Leichenwaschung V 1118 venedische S. IX 906 Seifensieden V 55f., 58; VIII 1581 Seifenspiritus VII 1626 Seigtuch VI 924 SeU IX 45; IX N. 4igf. Heuseil V 290 spannen VIII123 Strohseil V 303, 306 s. a. Strick Seilspringen II 1563 Seiltänzer VII 1422 s. a. fahrendes Volk Seitenstechen IX N. 579 Sekte VIII 596 Selamena IV 15 f. Selbstentmannung IV 1068 Selbstfaszination I 691 f. Selbsthypnose II 750 Selbstmörder I 993, 1405; III 264, 1439, I442f., 1664f.; IV 39; VII 1474, 1517, 1627ff.; VIII 372, 409, 512, 514, 639, 823, 973.974» 975» "92.1201, 1246, 1401, I402f., 1506; IX 215, 919; IX N. 113, 533» 814 Allerseelen I 268 Jude IV 831 pfählen VI 1551 Seele des S. I 442 Weide IX 241 Wöchnerin IX 713 s. a. Nachzehrer, Wiedergänger Selbstopfer VI 173

317 Selbstverfluchung II 660; VI II2f. Selbtan IX N. 1094 Selene VI 483, 504 Selenites VI 543 f. Selenomantie VII 1633 f.; VIII 25 s. a. Mondwahrsagung selig VIII 1030 Selige I 758 Feierabend II 1302 Pfannkuchen für d. S. VI 1555 selige Fräulein VII 862 ; IX N. 970 Seligental I 661 Seile II 1276 Sellerie I 534; VII 1634f. Hochzauber V 1188 Selten, Frau IX 881 Seltertum (Abgabe für d. Priester) VII 1635 f. Semikfest VIII 1377 Semiphoras (Zauberbuch) VII1636 Semiramis: Kastration v. Knaben IV 1070 Semitohamiten III 684 Semler, Chr. G. V 116 Semmel I 1259, ^ 7 2 ; V 1267, 1498, 1720; VI 354» 1571» ·573! VII 1636ff.; VIII 179, 182, 190, 193, 195, 213, 561, 577; IX 260,946; IX N. 505, 946 f. Liebeszauber V 1291 „Ochs" VII 699 Orakel VI 1284; VII 1645fr. gegen Zahnschmerz III 1687 s. a. Brezel, Brot, Gebäck, Gebildbrot, Kipf, Knaufgebäck, Osterbrot, Speiseopfer, Stollen, Stuten, Weißbrot Semmelbeißen I 1023 Semmelgeräusch VII 1636 Semmelmilch I 590; VI 255» 258; VII 1640; VIII 189; IX N. 539 Semmelteig VIII 725 Semper (-laufen) V 1766; VII 1040; VIII 730 Seneca: Komet V 130 Senf I 534; VI 1214^11430, 808,1649; i x 587 ausstreuen auf d. Leichen-

318 weg V 1128 sengen: Haar ansengen I 1144 Sengesselküchli VI 1318 Sengwarder Licht I 1368 Senkelknüpfen s. Nestelknüpfen Senne VI 131 f., 253; I X N. 463 Betruf I 1182 Branntwein I 1501 goldene Samstage VII 919 Käse IV 1038f., 1052 im Mond VI 511 Nastuch VIII 670 Wilder Ochsner I X N. 983 Sennhütte: Betreten d> S. VII 1518, 1523 Senozam I 1640 SenseI 1330, i4i8f.;V 1487; VI 236; VII 966; VIII 318, 702, 977; IX N. 421 f. klirren lassen I 1124 klopfen IV 1540 d. Pestfrau VI 1509 Salz-Zauber VII 905 schärfen VIII 1076 in d. Schornstein hängen I X N. 291 s. a. Ernte, Schneidendes, Schnitter Sensenhahn V 293 Sensenmann VI 1508 Sepa (Zauberwort) VII 1649f. s. a. Sepia Sepher Raziel VIII 762 September VI 471; VII 1650^; VIII 91, 1214, 1434 Saphir VII 942 Theklatag VIII 754 s. a. Frauendreißiger, Herbst, Jahr, Kalender, Kirchweih, Lostage, Monat, Unglückstage Seraphim II 825 Serapion VII 45, 1703; IX N. 701 Sereda VI 442 Serpentaria s. Knöterich Serpentin VI 1006; VII 1123, 1259, J291» 1653f. gegen Frais II 1727 s. a. Schlangenstein, Schreckstein Servatius I 732, 1475, 1476; II 742; VII 1654

Senf—sieben s. a. Eisheilige Sesam II 866; IV 978 Sesamöl VIII 724 Sessel: des Pilatus VII 25 Seth VIII 1530f. setzen: auf d. Hand setzen VIII 1410 auf Johannisbeerstrauch VI 901 auf die Kleider IV 1489 auf d. Totenbett VIII 1057 f. s. a. sitzen Seuche VIII 799, 1444, Ι7Ϊ5?·> 1733 s. a. Krankheit, Pest Seuenbaum s. Sadebaum Sevelbaum VI 1367 Sevenbaum VI 1366, 1375, 1384 s. a. Sadebaum Severinus, Bischof v. Köln VII 1654f. Sgönaunken I X N. 1057, 1091 Shaker II 34 Siarkan (böser Wind) I 1482 Sibylle I 484; VII 1655ff.; VIII 777, 827, 1179; I X 392 — v. Kemel II 816 Sibyllenbaum I X N. 201, 202 Sibyllenbuch IX 428 Sibyllenhöhle IV 143, 180 Sichel V 295, 298, 300; VI 236» 327> 856; VII 540, 1532; VIII 1057, " 9 2 ; I X N. 422f., 586 glühende S. III 909 Milch mit d. S. schlagen VI 341 f. der Notburga VI 1137; VII 1259 Schmalz-Zauber mit d. S. V531 s. a. Sense, Schneidendes Sichelfrau V 269; I X N. 422 f. Sichelhahn V 293 Sichelhenke V 313, 1497, 1499; VIII 432 Sichellöse I 1613; V 1498 Sichtspiegel I X N. 551, 555f-j 561 Sickingen, Franz von VII ^ 5 9 f. Side (Fee) II 2189

Siderisches Pendel II 137; IV 555*"· Sideromantie (Eisenwahrsagung) VII 1661f. s. a. Orakel, Wahrsagung Sieb I 714; II 2 1 0 ; V 1296; VI 92Γ, 106; VII 714, 981, 1662ff.; VIII 720, 1214; I X 54, 984; I X N. 475 der Amalberga I 358 Braut mit Sieb, Brot u. Käse empfangen V 678 drehen s. Siebdrehen Hexe im S. I X N. 475 Koskinomantie V 323 Kuchensieb V 672, 681 f. Liebeszauber V 648 Mehlsieb I X N. 397 Milchsieb VI 294, 300 Wasser im Sieb tragen VII 1665f.; VIII 1448 Siebdrehen II 1164; IV 1519; VII 1686f., 1688f.; I X 334; I X N. 149 s. a. Koskinomantie sieben I 36, 54, 96, 153, 290, 456» 459> 460, 479, 497» 498, 525» 605, 653, 805, 807, 828, 875, 911, 924, 935» io 5 6 > 1062, 1066, 1067, 1114, 1118, 1175, 1230, 1231, 1320, 1321, 1473> I5°5> ΐ5!9» l ß 29, !653> 1675, 1697;II 736, 737) 926, 930, 1123, 1159, 1160, 1187, 1200, 1219, 1257, 1420, 1646^, 1677; III 16, 65, 217, 506, 521, 547, 993, 1187, 1222, 1337, 1362, 1399, 1607, 1618, 1730, 1894, 1900; IV 34, 82, 126, 130, 234, 271, 341, 503, IV 510, 595> 601, 734, 948, 971, 1050, 1184, 1228, 1282, 1292, 1300, 1318, 1362, 1381, 1384, 1489, i493f., 1496, 1548, 15525 V 20, 49, 107, 279, 329, 400, 501, 529, 564, 596, 597, 689, 852, 870, 874*879,954, 1091, 1187, 1302, 1305, 1362, 1392, J393> 1417» :523> I 5 2 9, i535> 1593, 1620. 1622, 1685, 1691, 1714, 1731, 1854; VI 20, 26, 28, 36,

sieben—Silber 40, 87, 104, 106, 127, 193> 239» 246, 268, 292, 339. 341» 346, 35i) 367, 406, 408, 421, 431, 434, 437» 47°» 472» 599» 6 o 6 » 848, 906, 944, 946, 989, 1057, 1060, 1064, 1075, 1077, 1175» " 8 5 , 1274, 1275, 1343» I39°> »392, 1424, 1427, 1445, 1450, 1456, 1494, 1507, 1520, 1581, 1591, 1615, 1643, 1697, 1700, 1718, 1723, V I I 8, 69, 326, 428, 460, 533» 58°» 597» 606» 734» 768, 787, 809, 846, 877, 895, 900, 954, 968, 986, 1003, 1008, 1029, 1031, 1065, 1088, 1120, 1128, 1 1 8 1 , 1183, 1212, 1220, 1362, 1400, 1430, 1439, 1441, 1442, 1462, 1465, 1472, 1532, 1561, 1562, 1625, i6 77> i 6 7 8 > ϊ 7 " ; V I I I 116, 182, 188, 189, 216, 231, 262, 275, 280, 285, 357» 377» 391» 395» 442, 443, 483, 547, 563, 564, 584, 642, 644f., 666, 675» 739» 747» 831» 927» 955* 963» 1021, 1060, 1085, 1 1 1 7 , 1145, 1155, 1 1 8 1 , 1300, 1336, 1360, 1377, 1406, 1432, 1433, 1444, 1449, 1485, 1509, 1513» 1527» 1543» i6 47» 1650, 1656, 1 6 7 1 ; I X 11, 32, 47, 48, 54, 82, 98, 99, 106, 119, 126, 130, 146, 165, 213, 220, 231, 232, 291, 307^, 319, 340, 345, 347» 504» 554» 612, 617, 635, 639, 657, 673, 679, 682f., 700, 752, 766, 798, 806, 830, 843, 885, 910, 921; I X N. 63, 101, 144, 230, 261, 272, 292, 333, 354» 464» 482, 565» 572, 928, 930, 933, 944, 970, 982,990, 998, 1038, 1089, 1122, 1123 s. a. Zahlen Siebenbrüdertag VII 1701 Wetter IV 837; VII 1701 siebenerlei Kräuter VII 1701 f. s. a. Johanniskräuter, neunerlei Kräuter

Siebengebirge IX N. 1 1 3 1 Siebengestirn I 635^, 1597; IV 458; V 707; IX N. 687 f. s. a. Sternbilder Siebengezeit VII 967 siebenhundert VI 274 s. a. Zahlen Siebenjähriger Krieg IX N. 1137 Siebenklee IV 1456 Siebenläuten I 38; VI 236 Siebenmeilenstiefel VII 1307; IX N. 1128 Siebenschink IX 201 Siebenschläfer II 1455, 1463; VII 515, 1088, 1702 f. Siebensprung VII 1704f.; VIII 324, I359 f · siebentausend IX N. 184 Siebenstern V 467 Siebenuhrläuten s. Siebenläuten siebenundsiebzig I 1558; II 1617; III 589, 837, 1206; IV 271; V 379; VI 1357, 1390, 1699; VII 1219; VIII 33, 641, 699, 1294, 1303, 1514, 1560; IX 15, 81, 221, 246 siebenundzwanzig IV 1431; VII 1519; IX 504 Siebeteag VII 1678 Siebfrau VII 1678 Sieblaufen VII 1686 f., 1690 Siebreiter II 885; V 244 Siebtreiben VII 1686f. siebzehn VI 627; VIII 644, 1433 s. a. Zahlen siebzig VI 903, 1451; VI 778; V I I I 508 s. a. Zahlen Siechenhaus V I I 744 Diebszauber II 225 Umzüge V I I I 1396^ Siechtum: Zauber mit Weizen I X 470 s. a. Krankheit Siedelstein V I I 1709 sieden s. kochen Siedlung: Vorschau V I I I 1721 f. Sieg s. Kampf, Schlacht Siegel VII 1709 Siegelerde (terra sigillata) VII 1706 f.

319 Siegellack VII 1707 f. siegeln: d. Toten V 1057 Siegelöl VI 1238 Siegelring V I I 703, 712 Siegelstempel V I I I 1461 Siegeskranz V 384, 387 Siegespreis: Hut IV 530 Siegesschleife V I I I 558 Siegfried I 1059; V I I I 176, 817 s. a. Sigurd S i e g m a r s w u r z V 1558, 1559 Siegstein II 1710; VII 1708f. Hahnenstein I I I 1345 Siegwurz 1264,317,908; III 675; V I I 1547, 1709f. s. a. Allermannsharnisch Sif, Regengöttin (Gemahlin Thors) I I I 145, 922, 1259; VI 565, 743 Sigelint V I I 1622 S i g e m i n n e V I I 534 Sigewall, Prophet I X N. 95 S i g i s m u n d I 1338 Signatur II 1214; VII 1710f. Sigristin v. Bremgarten I 778 Sigrsdrifa V I I I i m S i g r u n V 1209 Sigurd V I 961; V I I I 1113, 1114 s. a. Siegfried Sigurdrifa-Lled V I I 1391 Sigyn I 656 Silanus V I I 1701 Silber I 1049, 1148; II 1365; I I I 1210, 1 2 1 1 , 1642; IV 720, 1 1 1 6 ; V 476, 649, VI 208, 209, 1427, 1446; V I I 1019, 1059 f., 1291, 1304, 1326, 1351; VIII Iff., 232, 1283, 1536; I X 230; I X Ν. 266, 1073, ιο8ι Draht I I I 1631 Ei II 598f. Erbknopf V I I I 668 Erbsilber V I I 709 Gefäße d. Zwerge I X N. 1066 f. d. Hund IV 483 Kegel IV 1202 Knopf V 14 Krampfring V 374 Kreuz I 705 Messer V I I I 1729 Pflug VI 1720

320 Ring VI 142, 894; VI 708, 713, 718 Sarg VII 947 Schlangenkrone III 1619 schreiben auf S.-Plättchen I X N. 331 Spindel VI 1213 Steinbeil in S.-Fassung VIII 402 Zither IX 940 s. a. Metall, Taler Silberblatt I 1483 Silberfischchen s. Zuckergast Silbergroschen VIII 658 Silberkugel V 760 Silbermünze VI 627 s. a. Silbergroschen, Silberpfennig Silberpappel VI 1388, 1389; VII 1171 Silberpfennig III 598 Silen I 1331; VI 1676 Silfrinntoppr (Baldrs Schimmel) IX N. 165 Silphion VI 388 Silvester I 32; II 1336f.; V 1797; VI 789,1021,1060, 1270; VIII 1098, 1461; IX N. 922 backen I 771 Balkenorakel I 858 Bärentanz I 896 Bergschwein I 1056 Bienenzauber I 1243 Birnbaum schütteln I 1341 Birnbrot I 1342 Bleigießen I 1392 Brautorakel IV 1236 Brunnenopfer I 1617 Brunnensehen I 1675 Ghlungeri V 1792 Dachorakel VI 1258 Eheorakel I ioiof., 1339 (s. a. Liebesorakel) Geld III 6i8f. Glücksgreifen III 881 f. Glücksnummer III 895 Haarschneiden III 1256 Haus umlaufen VIII 1334 Heilzauber VI 904 Heiratsorakel VIII 1603; IX 302 Hering u. Knödel IV 1548 horchen IX N. 481 Hosenorakel IV 406 Hulkan IV 463 Kaminfeger VII 856

Silber—Sinnlichkeit Karausche IV 983 Karpfen IV 1009 Katzenmusik IV 1130 Knödel IV 1550 Kuchen II 1209 — mit Flachs auf d. Brunnenrand V 659 Langschläfer V 903 Lärmzauber VI 648 f. leihen verboten V 1168 Liebesorakel (s. a. Eheorakel) I 5i4f.; VI 885; VII 1661; VIII 1487^ Messe VI 436 Myrten-Orakel VI 715 Ofentopf-Horchen VI 1202 Orakel I 858, 1010, 1339, 1392; IV 406, 1236; VI 1258, 1268f., 1275; VII 912; VIII 1603; IX 119, 302, 496 f. Pfahle f. Abwehrzauber VI 1549 Pferde füttern mit Kohl V 71 Roggenkorn finden VII 765 Salz-Orakel VII 912; IX N. 121 — verschütten VII 909 f. Schadenzauber III 1154 Schaf VII 979 Schatten IX N. 141 Schatz heben VII 1006 schießen VII 1065 schlagen VII 1114 Schlehdorn VII 1203 Seelenspeisung IX N. 540 Spiegel I X N. 537, 573 Teufel in d. Mühle VI 605 vom Tisch springen VI 892 Tischzauber VIII 956 Totenwiederkehr zum Ofen VI 1189 trinken VIII 1161 Verkauf IV 1183 waschen IX 103 Wasser-Orakel IX 119 Weinjahrorakel IX 305 Wepelrot IX 495 „d. Wurm ersäufen" I 1501 Zwerge IX N. 507 Zwiebelkalender IX 971 s. a. Jahresanfang, Neujahr Simannlbrüderschaft VIII 4 Simeon VIII 1617 Simetfeuer I 1491 Similia similibus I 386

s. a. Signatur, Volksmedizin Simon, Der blinde IX 383 — Magus II 1136 — Homunculus IV 288 f. — Peters Schwiegermutter II 1460 — u.Judas VII 1562; VIII 4t., 239 Simplizissimus IX gif. Sin VII 247; 273 Sinfiötli VI 69 „Singat geben" IX N. 987 Singatholen I 1342 singen I 1548; VI 653, 1343; VII 759; VIII 1526; IX 323; IX N . 424ff. Backofen, singender I 787 Beschwörung I 1119 Betruf I 1182 Biene I 1228 beim Brauen I 1517 bei d. Hochzeit I 1380 Hutsingen IV 530 f. Kind, singendes IV 13x9 des Kobolds V 45 f. Kranzsingen V 395, 4iof. Kronschlange VII 1119 Kuchensingen V 672 Leichensingen V 1094^ lernen IX N. 47 7 f. Lichtmeßsänger V 1267 Maisingen V 1543 beim Maitaureiten V 1552 Martinslied V 1722 der Masken V 1821 beim Melken VI 136 Nachtigall VI 802 f. Nixe VI 660 Ostersingen VI 1343 Schlachtgesang IX N. 184 d. Schlange VII 1127 Schwanengesang VII 1402 f. im Soldatengrab IX N. 490 Weihnacht IX N. 872 ums Würstli IX 869 d. Zwerge IX N. 461 f., 1046, 1048 s. a. Lärm, Mund, Musik, pfeifen Singrün V 420, 1009, 1678; VI 1286 s. a. Immergrün Singvogel VIII 5 f. s. a. Vogel u. Einzelartikel Sinnlichkeit: Heilung durch Alraun I 316

Sint Pietersbal—Soma Sint Pietersbal schlagen VI 1534 Sinterklaas VI 1091 Sintflut I 951; III 972; VI 1237; VIII 6f., 1261, 1294; IX 376 Flensburger S. IX 616 s. a. Überschwemmung Sippe VIII i227f., 1654, 1655» 1656 ausstoßen aus d. S. VIII 1141 Backofen I 782 Opferbrot I 1712 Sympathie VIII 622 f. Teilung der S. VIII U42f. TrennungsritenVIII H4of. s. a. Familie, Verwandtschaft Sippenfest: Kirmes IV 1422 Karpfen IV 1011 Kuchen V 676 s. a. Fest Sippenmahl: Brot I 1593 Sippenstrafe VIII 512 Sirene VI 400, 414^, 654, 1 3 9 7 ; v i i 1 5 7 3 ; VIII 814, 849, 827; IX 188; IX N. 467 Sirius IV 498; VIII 459 Siriusjahr IV 495 Sirup VI 1048; VIII 33 Sisyphos I 1720 Sitte I 1511 f. Recht u. Sitte VII 559fr. Sittlichkeitsverbrechen IX N. 8i7f. sitzen VII 850; I X N. 143f. auf d. Backmulde I 770, 793; VIII 718 Besuch I 1175 vor d. Bett sitzen VIII 1133 auf Brot I 1595 auf d. Dach VI 878 Draußensitzen I 1127 im dunklen Zimmer VIII "33 am Eßtisch II 1046 vor d. Haus VII 640 beim Kartoffelsetzen IV 1024 auf Kleidern VI 911; VIII 1622 auf d. Kuhhaut IX N. 943 Orakelsitzen VI 1283 auf d. Pflug VII 1 Richter VII 691 auf d. Salzmeste VII 912

auf d. Schwelle VII 1513, 1532 zwischen Schwestern VII I55I unterm Spiegel IX N. 559 auf d. Taschentuch VIII 675; IX 32 auf d'. Tisch VIII 958 an d. Tischecke VIII 963 auf d. Wasserkanne IX 108 s. a. setzen Sixtus, Papst VIII 11 Skabiose VIII 11 f. s. a. Teufelsabbiß S k a d i l 1527; V869; VI 1010 skalpieren III 1262 s.a. schinden Skalsa, Getreidegöttin I 1615; VI 103 Skalz VI 256 Skapulier I 377; VIII 12ff. Skapulimantie VIII 125 fr. Skarabäus VII 709, 1258 Skarbnik VI 1628, 1656 S k e m m i n g III 1745f. Skidbladnir (Freyrs Schiff) VI 1010; IX N. 155 Skinfaxi IX N. 165 Skink VIII 427 Skiomantie (Schattenwahrsagung) VIII 16f. s. a. Nekromantie Skirnir I 1124; VII 1347; IX N- 366 Sklave: Tracht VIII 1102 Skoffin IX N. 571 Skogräs VIII 1454 Skopzen II 751 Kastration IV 1069 f. Skorbut VI 273; IX N. 262 Skorpion II 603, 682f.; III 1824; IV 726; V 448; VI 1209; VII 1171; VIII 17ff., 667, 886 ö l VI 1238 Stich des Sk. IX 506 Skorpion (Tierkreis): Oktober VI 1236 s. a. Sternbilder Skorpionkraut VIII 19 Skorpionschwanz (Unkraut) VIII 19 Skrofeln VIII 806; IX 847 Skrzytek VI 220, 223 Skuld VI 1121, 1122 Skyld VI 69 Slaczona (Milchhexe) 11482; VI 294; VIII 1426

321 Sleipnir II 42of.; III 1745; VI 1606, 1611, 1613; VIII 572, 799; IX N. 165, 343 Smaragd I 534; III 54; IV 1302; VI 473, 1427; VIII 20, 942 mit Adlerschild I 184 s. a. Edelstein, Monatssteine Smeji, bulgar. Blitzgöttin IX N. 101 SmertnizaVI 415 S m r t (Tod) VIII 1336; IX N. 568 Snaer VII 1274 Snellaart IX N. 271 Sobotnina VII 924 Soda IX854 Sodbrennen VI 1035, 1641; VII 768, 1203, 1427; VIII 341 f., 544, 714 Sodom u. Gomorrha VII 1652; VIII 21 if., 1433, 1434 Sodomie IX 750 Sodomiterei VIII 25 Sohle I 1439 Kreuz auf d. Schuhsohle V 540 schreiben auf d. Schuhsohle VIII 64! s.a. Fuß, Schuh Sohn VI 695 des Schreiners IX N. 390 s. a. Eltern, Kind, Mutter, Vater usw. Sol VII 275, 276 Monat V 657 Solam IX N. 552 Solanum VI 804 Soldat VI II 1634,1718,1719; IX N. 4 8 5 f r .

Amulett IX N. 245 Barbara I 907 himmlischer S. IX N. 487 Medaille VI 63 s. a. Heer, Militär Solinus I 946 Carista II 8 Söllerteufel IX N. 1113 Söllvogel-Austreiben VI 810 Solmantie (Sonnen-Wahrsagung) VIII 25 f. Solmonat (Februar) IX N. 539 Solsequium s. Löwenzahn, Ringelblume, Wegwarte S o m a VIII 1482, 1647

322

Sommer—Sonnenfinsternis

S o m m e r IV 611 f.; V f f l 26f. „abkaufen" IV ii76f. verbrennen V 1717 Wetter V 141 ηΐ. Wetterkatze IX 524 Winter u. S. VIII 29f. s. a. August, Hundstage, Jahr, Jahreszeiten, Juni, Juli, Sonnenwende S o m m e r b a u m VIII 1519, 153a Sommerbraut III 703; VIII 27 Sommereinbringen 11190; V 918, 920; VIII 26, 992, 1387. 1395; i x 664 Sommerfäden VIII 28, 155 S o m m e r h a h n V 293 Sommerheirat III 174, 213 Sommerkäfer V 169 iff. Sommerkatze VIII 27, 842 Sommerlatte IX 830 S o m m e r - M a n n VIII 27 S o m m e r m o n a t IV 896 Sommerputz VIII 26 Sommerseide I 353 Sommersonnenwende s. Sonnenwende u. Johanni Sommersprossen I 293; III 292; IV 448, 635, 803; V 743, 933, 985f., 1221, 1463, 1528, 1551, 1736, 1740, VI 275, 533, 1085, 1358, 1378, 1644, 1701; VII 608, 770, 833, 1020, 1203, 1266, 1276, 1393» 1394» !438; VIII 28, 78, 75, 45i, 467, 689, 1538; IX ii8, 287, 335, 357» 469; IX N. 1000, 1034, 1060 S o m m e r t a g (Laetare) III 153,-j6 4 ; VIII 27, 30, 349» I 35 2 Sommertagsstecken III 164; VIII 349 Sommertagszug III 148 Sommervogel I 149, 857; VII 1254; VIII 27 s. a. Schmetterling Somnimantie (TraumWahrsagung) VIII 31 s. a. Oniromantie Sondergötter III 944f. Sonnabend s. Samstag Sonne I 638, 639; IX 346 f., 363!".; VI 74of., 1424;

V n 171 ff., 288,586, 798, 922, 1214, 1405, 1556; VIII 31 f., 636, 641, 794, 795, 810, 1314, 1317, 1328, 1329!"., 1332, 1358, i367» χ37°> j378, 1388, i6 3 6f., 1647; IX853; IX N. 171 „die Alte" I 332 Deutsche Sammelkapitel des ΜΑ. VII 183 fr. Eber und Sonne IX 616 Erschaffung d. S. VIII 6of. Fiebersegen II 1464 Flügelsonne VIII 857 Frau S. III 1792 d. Gerechtigkeit VIII 56 f. Gesicht Evas II 1085 Heirat der S. I 641 f. hervorrufen IX N. 457 hüpfen V I 1354; VIII 45, 58, 59f., 64f. Johanni IV 719 Juli IV 837 Kugel als Symbol d. S. V 754 Lamm in d. S. V 893 Liebe der S. zum Mond IX 17 . Märzsonne V 1736 Meer als Sitz der S. V I 68 Morgensonne V I 581 Nebensonnen IX 542, 543 Opfer für die Sonne IX 344, 345 Ostersonne V I i354f. Schaukelzauber VII 1017 schießen in d. S. III 12; VIII 1182 Schiff als Symbol IX Ν. 155 Schimmel als Symbol IX N. 165 sehen in die S. I 708; VII 1664 Sonnen-Stäubchen V 1587 Sonnenwölfe IX 738 Stellung zum Tierkreis VII 58 Stillstehen d. S. VI 412; VIII 46 Tanz der S. siehe springen Tränen der S. IX 318 Weihnacht IX N. 868 Wolfissonnen IX 761 Zeitrechnung IX 889 f. s. a. Abend, Abendröte, Finsternisse, Mond, Morgen, -röte, Ostersonne,

Planeten, Regen, Wetter Sonnenaufgang III 1195; V I 17, 26, 52, 54, 142, 282, 286, 350; V I 190, 262, 268, 276, 421, 447, 461, 562, 576, 581 f., 702, 759» 843, 850, 853, 883, 899» 9°3» 906,1084, io57> 1147, 1170, 1174, 1270, 1273» 1354» 1725» 1700, 1701; VII 955, 492, 498, 501, 503, 5°5» 769» 770» 895» 896, 914, 933, 956, 971» 974» 976, 989, 1029, 1031, 1033, 1041, 1065, 1070, 1091, 1118, 1202, 1229, 1234, 1266, 1301, 1312, 1314, 1343, i44°» J454> 1456, i4 6 9 f · 1501, 1533» 1536, 1538, 1548. VIII 38,45, 76ff., 91, 125, 187, 188, 242, 247» 316, 351, 376, 386, 394f., 398, 419, 425, 492, 568, 577» 585» 639, 641, 685, 689f., 701, 713, 719, 729, 808, 912, 960, 1126, 1127, 1143, 1197, 1333, 1336» 1363» 1364» 1368» 1412, 1421, 1423, 1424, 1549» 1583» 1611, 1627; IX 7, 14, 42, 81, 82, 89, 107, 220, 221, 229, 231, 248, 309» 336, 462» 502, 562, 798, 832, 833, 853, 868, 886, 887, 891, 972; IX N. 261, 492, 531, 534» 928, 935, 1073 baden I 811; V I 1358 Besenzauber I 1141 in Büsum VIII 61 Gesicht III 765 Heilwag III 1684 Maitag V i544f. Osterwasser holen V I I358f. Tausammeln vor S. V I 306 s. a. Sonne, Sonnenschein, -Untergang usw. Sonnenblume VIII 71 f. Sonnenbogen VII 588 Sonnenbrand VII 798; VIII 148 Sonnenbraut IX 228 Sonnenei II 596 Sonnenfinsternis II 1509ff., IV 8, 3 5 3 f., 398; V I i 5 o i f . ; VII 570; VIII 687, 1154

Brosamen verbrennen I

1620

fasten II 1235 Gift III 847 Ofen anbeten VI 1192 Weltende IV 866 s. a. Finsternisse Sonnenfrau I 634 Bär als Wächter I 882 Sonnengott: Entstehung aus d. Ei II 597 f. Sonnenhirsch IV 90 Sonnenhof VIII 48f. Sonnenjahr IV 594, 595f., 9 2 2 , 9 2 3 ; VII 466 s. a. Jahr, Sonne, Zeit Sonnenkäfer V 1697, 1725; VIII 882, 923 s. a. Marienkäfer sonnenläufig VII1705; VIII 1329, 1337 s. a. Sonne Sonnenlehen 1 1 1 5 5 Sonnenmythus I 634^ Sonnenochse VIII 56 Sonnenrad III 381; VII 4 7 5 f . , 1391; V f f l 72f. s. a. Fastnacht, Frühlingsfeier, Funkensonntag, Johannisfeuer, Osterfeuer Sonnenregen I 758; VII 578, 595» 599 s. a. Regen Sonnenröschen VIII 73 Sonnenschein VIII 534 nach Regen VII 603 Weihnacht IX N. 948 Sonnenschirm VII 1079 Sonnenstäubchen VIII 266 Sonnenstein I 368; VI 81 s. a. Ammonit Sonnenstich VIII 907 Sonnenstier VIII 482 Sonnenstillstand VIII 57, 72

s. a. Sonne Sonnenstrahlen VIII 73 f. Sonnentau (Widerton) III 850; VIII 74f.; IX 560 Sonnentempel VI 79 Sonnentiere VIII1386 s. a. Hirsch, Marienkäfer, Pferd Sonnenuntergang VI 19, I I I , 239f., 257, 262, 263, 294» 333» 447» 576, 6 1 6 , 762, 904, 1 0 2 7 , 1035, 1058, 1 2 7 0 , 1 7 2 4 ; VII

Sonnenfinsternis—Sonntagsbrief

323

392» 497» 5°3» 539» 6°3> 799» 927» 928, 933» " 2 i , 1469, 1671, 1683; V I I I 39f·» 45f·» 57» 7 6 f f ·» »48,

Joharinisfeuer, Mittsommer, Sommer, Sonne, Weihnacht Sonnenwendel V I I I 1460 Sonnwendstein s. Heliotrop „Sonnenwirbel" V 1349; I X

1 8 3 , 2 4 2 , 4 4 1 , 568, 6 4 1 , 728, 1 0 1 3 , 1 0 1 4 , 1 1 4 3 , 1 1 7 0 , 1364, 1 4 5 7 , 1 6 2 7 ; I X 4 5 , 1 1 6 , 1 5 4 , 657, 8 1 5 , 8 1 6 ; I X N. 103, 895, 940, 1 1 0 9

227, 2 3 0 , 2 3 1

162

s. a. Löwenzahn, Wegwarte Sonnenzirkel VI 1493 Sonntag I 569, 664; III 902; IV 2 2 ; VI 2 0 9 ; V I I 926, "79» Ϊ294» i3 00 » *536» 1610, 1635; VIII 88ff., 189, 308, 1659, 1 7 2 7 ; I X 10, 683, 8 9 2 ; I X N. 8 1 0 Backverbot I 771 baden I 799; V I I 607 Bohnensonntag I 1474 f. im Fiebersegen I I 1464 Fischfang I I 1557 Flachs jäten VI 767 Gehzauber I V 1 3 1 9 goldener S. VI 206; V I I I

248

Hemd nähen I I I 1714 Hochzeit IV 166 Judica IV 834 Kartenspiel IV 1017 Kässonntag IV 1056 f. Kleid anziehen IV 1474 Knäblesonntag IX 459 Krankheitsbesprechung V 379 Lätare V 9i8f. Leiche im Haus V 1047 Liebeszauber I 1504 Mühle VI 616 Nacktheitszauber VI 854 niesen V I 1077^ Palmsonntag VI 1383 fr. Pfannkuchensonntag VI

Brot—Salz—Kohle I

1627

in Büsum V I I I 61 kehren IV 1232 Kehricht IV 1238 am Maitag V i544f. Ostern V I 1355 Verkaufeverbot nach S. IV 1184

s. a. Abend, Sonne, Sonnenaufgang, Nacht usw. Sonnenwagen I 476; I X N. Pferd VI 1613 v. Trundholm I X 25 f. Sonnenwahrsagung V I I I 2 5 Sonnenwende 1927; IV 707; V 9 0 5 ; VI 247, 1 1 6 3 ; V I I I 28, 35, 39, 55, 57, 87 f., 189, 1 1 8 2 , 1 5 4 2 ; I X 96; I X N. 526, 593 Arnika I 597 Brei I 1542 Brunnen bedecken I 1681 Eheorakel V 879 Farnkraut II 1226 Feuer I 1189; IV 704 fr., 1088; V 1 5 2 3 ; VI 246, 789; V I I I 1333 füttern d. Elemente I I I Geldopfer f. d. Brunnen I

1682

Gift III 847 Kegelzauber I 1662 Königskerze V 182 f. Kränze für d . Flachsfeld V "93 Kuchen backen V 671 Liebessegen III 1695fr. Mehlopfer VI 99 Milchhexe VI 294 Neunhäuptling VI 1558 Schimmel-Opfer I X Ν. 170 Speiseopfer I X N. 526, 532 Ulrich V I I I 1297 s. a. Jahreszeiten, Johanni,

89, 9 °

1562

Ring schmieden V I I 719 schwarzer S. IX 459 spinnen V I I 1059 Strafe f. Verächter d. S. IV 195; VI 5 1 3 Totensonntag VIII 1095 Unfruchtbarkeit VI 434f. weißer S. VI 1562, 1563; V I I 1 6 4 3 ; IX 356, 443, 458 f. S. a. Fastnachtsonntag, Funkensonntag, Hutzelsonntag, Scheibensonntag, Tag, Woche usw. Sonntagsbrief VIII 99ff. s. a. Himmelsbrief

324

Sonntags-Entheiligung—Speichel

Sonntags-Entheiligung V I I I 420

Sonntagsevangelium 1089

d.

II

Sonntagshals V I I I 164 Sonntags-Heiligung VIII 104 ff. Sonntagshemd III 1725, 1727

Sonntagskind I 1363, 593, 1 5 4 2 ; Τ ι 338, 1409; i v

275» '335; VI 47, 101, 403; VIII 114f.t 1346, 1454; IX 690; I X N. 554» i o 32

Fronsonntagskind V I 436 Gabe des Bannens I 874f. geistersichtig I I I 549f. Losziehen V 1426 sterbendes S. V I I I 455

Sonnwend s. Sonnenwende Sonnwendblume I X 819 Sonnwendbüschel IV 743 f. Sonnwenddistel II 531 Sonnwendfedern IX 601 Sonnwendfest V I 1164 Sonnwendgürtel I 1004 Sonnwendstein III 1705 f. Sophie, kalte I I 742; V I I I 120 v. Klingnau I I 748f. Weissagerin aus Athen I X 383

Sophientag VIII 120 s. a. Sophie, kalte

Sophnat Panaach (jüd. magische Schrift) VIII 120 f.

Soranus (Wolfsgestaltig) I X 736

Sortes sanctorum V 197 (Los-Wahrsa-

Sortimantie

gung) V 1356; V I I I i 2 i

Sotek V I I I 646 Sothis V I I I 459

Sothisperiode VI 1493 Sottfunken VII 858 Spaltgebäck I 1605 Span VI 1266; VII 464, 482, 810, 1276; VIII 121 f., 755» 963f·» II95» " 9 7 . 1276, 1367, 1460, 1674; I X 42, 58; I X N. 490f., 541 vom Blitzbaum I 1018, 1019, 1419fr.; V I I 303 vom Dunderbam I 1022 einnähen eines Spans in d. Hemdärmel I 582

Fronleichnamsbirke I 1337 Galgenholz I I I 262f.; V I 332; I X N. 589 Gewöhnzauber I V 1 1 5 4 goldene Sp. V 1788; V I 1482, 1721 vom Heiligenbild I 1289 f. Honigzauber V 1688 vom Huf I V 435; V I 1644 des Kobolds V 43 vom Kruzifix I 1290 Leuchtspäne I X N. 9 1 7 Nußbaumspäne I X 81 Sägespäne I X N. 493 vom Sarg V 335; V I I 9 5 1 ; I X N. 288 f. Sargkissen V I I 946 von d. Tür V I I I 1208 s. a. Abschabsei, Ast, Holz, Holzscheit, Klotz, Scheit, Splitter, Zahnstocher, Zweig

Späneschwimmen V I 1287 Spanferkel s. Schwein Spange VII 1258 Mantelspange V 1580

Spangenstein II 1713 Spanier VII 1006 Spanische Fliege I 530; IV 963; VI 258; VII 1204 Spanisches Kreuz II 7 spannen VIII 123 ff. Spannerpeter VIII 124 Sparapfel VI 1173 Sparbirne VI 1173 Sparbüchse: Schabziegerklee VII 968

Spar-Brassen I 1507 Sparei II 604 Spargel I 534; IX 854 Sparrenei VIII 357 Spaßmacher V 1759 Spaßmacherin V 869 Spat VI 543 Spaten VII 954

Feldschutz-Zauber V 532

Spatulimantie (Schulterblatt-Wahrsagung) VIII

125 f. Spatz s. Sperling Spätzle IV 1547 Spauks-Ei V I I I 357 Spaziergang: Osterspaziergang VI 1362

Spazierstock V 779 Specht I 1413; V 1732; VIII 140f., 314, 3 1 5 , 381, 319,

796, 807, 874, 891, 892,

893» 9°°» 9H> " 8 1 , 1634

Schwarzspecht V 1724 s. a. Vogel

Speck VI 95, 104, 351, 1166; VII 3, 1080, 1300, 1476, 1497; VIII 142f., 189,

225, 365, 366, 1010, 1380; I X N. 529, 893 in den After stecken I X 855 alter Sp. I X 902 erbettelter Sp. I 1188 f. d. Feuer I X N. 532 als Gesangbuch I I 610 f. d. Hühner I X N. 933 gegen Hühneraugen I V 461 Robben-Speck V I I 742 mit Safran V I I 871 Schlegel I X N. 255 s. a. Fett, Fleisch, Schinken, Schmalz

Speckbeißer V I I I 868, 882 Speckfledermaus V I I I 783 Speckgriebe auf d. Schwelle legen V I I 1540

Speckjagen V I 1032; V I I I 144

Speckkuchen IV 120; V I I I 144

Speckmärte V 1710 Speckmaus II 1581 Speckmonat V 1491 Speckpfannkuchen: f. Schäfer V I 1032

d.

Speckschwarte I 999; V I I I

541

für Leinzauber V 1182

Speckstein V I 1006 Speckwolf V I I I 143 Speculum naturale: Adlerstein I 191 Speer, haarkleiner V I I I 1577 des Odin I 476

Speerkomet V 160 Speiche I X 41

zerschlagen V I I 485

Speichel I 999, 1165, 1247;

I I 1492f., 1579; I I I 804; V 9 8 6 , 1 0 4 1 ; V I 581,966, 1 2 1 5 ; V I I 808, 1060, 1 1 5 7 , 1 1 7 1 , 1300, 1342;

VIII 149ff., 266, 267,

1141; IX54 als Abwehr I I I 1593 Flucht-Mittel I I 1656 giftiger Sp. I I I 762 d. Götter V I 731, 752

325

Speichel—Sphärenharmonie als Heilmittel V 605 Hexenspeichel I I I 1 9 1 8 Kuckucksspeichel V 742, 75 i f · lecken V 995f. Pferdespeichel V I 1646 s. a. Dreckapotheke, lecken, spucken Speik (Baldriangewächs)

VIII 155ft Speikmandl VII 391 Speilzahn V 273 Speise VIII 156ff.,625, 1504

f . d. ackerbestellenden Bauer V 669 Alfrauen I 262 Allerseelen I 271 Gräber an Allerseelen I 268 Alp I 303 arme Seelen I 590; I I I 498f. Aschermittwoch I 6 1 9 austragen beim Begräbnis V 1090 als Beigabe I I I 1091 Bohne I V 463, 464 Braten I 1509 f. Brei I 1537 fr. Brennessel I 1558 Brot u. Bier I 1254 Diebstahl d. Zwerge I X N. 1064 fr. beim Eingang ins neue Haus I I I 1566Γ für d. Elemente I I I 248fr. f . Fastnacht I I 1 2 5 7 f . ; 1059 ins Feuer werfen V I I I 1541 für d. Geister V I I I 954 gelbe Sp. I I I 582f. gestohlene Sp. V I I I 366 giftige Sp. V I I I 267 Gründonnerstag I I I 1 1 8 5 , n87f. Grütze I I I η 9 9 f f . f . Hagelgötter I I I 1 3 1 4 Hahn V 295 Herz I I I 1798 d. Hexe I I I 1891 Hochzeitsspeisen I 1530 Honig I V 300 fr. Huhn I V 454, 456 Initiation I V 691 Johanni I V 7 1 2 Γ Johannisbeere I V 729 Käse I V 1029 fr: Karfreitag I V 987 Karsamstag I V i o i 2 f .

katholische Sp. V 1 7 1 mit Kehricht I V 1228 f u r d. K i n d V I I I i 2 2 8 f . Klöße I V i 5 4 6 f . kochen V 49 ff. K o h l V 62 fr. Krebs V 447f. Kreuzzeichen V 502 Leichenmahl V 108 i f f . an Lichtmeß V 12Ö6f. Linse V 1309 Mais V 1541 Neujahr V I 1 0 3 4 ^ neunerlei S p . V I I I 968 Nornengrütze V I 1 1 2 2 Ostern V I 1347 f. Pfingstspeisen V I 1692 rücken V I I I 983 Schaugerichte I X N. 507 Seeigel I X N. 409 f. im September V I I 1647 Suppe V I I I 609fr. bei Todesfall V 1043 für d. Toten V I I I 1063, I34I Verbote I X N . 804, 8 1 1 Wassermann I X 173 Weibermahl V I I 1674 f. d. Wilden I X N . 973 Wurst I X 8 6 5 d. Zwerge I X N . 1053 f. d. Zwerge I X N. 1064 fr., 1073 s. a. abschneiden, anschneiden, backen, Bissen, Blutwurst, Brei, Brezel, Brosamen, Brot, Butter, E i , essen, Fett, Fleisch, Fladen, Gebäck, Gebildbrot, Gemüse, Glücksbrot, Grütze, Hauswolf, Hefe, Howölfle, Honig, Käse, Kindsfuß, K n a u f gebäck, Knödel, K r a p fen, Kuchen, Lebkuchen, Lichtmeßgebäck, Mahlzeit, Mehl, Milch, Neujahrsgebäck, Ostergebäck Obst, Pfannkuchen, Pfefferkuchen, Pumpernickel, sauer, Semmel, Speck, Suppe, Stollengebäck, Teig, Urei, Wecken, Weißbrot, Windeier, Wurst, Zopfgebäcke, ferner: Trank, Nahrung, Speiseopfer, Weihnachtsgebäck usw.

Speiseblut I 1603 Speisefrevler 172

VIII

161 f.,

Speisekorb V 241, 242 Speisopfer I I 1 0 2 5 f . ;

V i493f.; V I I I 1080, 1084; I X N . 496fr. d. Bergleute f. d. Wichte I V 1487 f. d. Brunnen I 1682 Fleisch I I 1598 f. f. d. Kobold V 41 f. Überlieferung des Weihnachts- u. Neujahrs-Sp. I X N. 500f. Umdeutung durch d. Christentum I X N. 504f. s. a. Opfer, Weihnachtsgebäck, Weißbrot Speiseprobe I I I 1 0 0 7 , 1 0 3 4 ^ Speiseverbot I I 1 0 3 0 ^ , 1606f.; V I I I 2 0 i f f . s. a. Speise

Spekulatius VI 1101; 1674 Spelt I 1545, 1549; VII 1689

Speltschrot IX N. 498 Speltkuchen V 1492 „Spend" IX 209

Spende: an Arme V I I I 1061, 1062 f. d. Seelen I 272 Wedekind-Sp. V I I 687 s. a. Almosen

Spendebrot I 583 Spendesack IX N. 118 Spengeltuch V 1101 Sperander V I I I 660

Sperber VI 884; VIII 234, 8 2 1 , 874

Sperenstich II 863

Sperling VI 803; VIII 186,

235ff., 787, 874, 887,

933» 939) 995 als Aphrodisiacum I 529 essen d. Sp. I X N. 506 gefesselter Sp. V I I I 249 Hirn I V 77 Ursprung V I I I 23gf. weißer S p . V I I I 255; I X 61

Sperlingsgasse VIII 252

Sperrnacht VIII 256

s. a. Durchspinnacht, Spinnstube

Sperte I 938 Spervogel IX N. 866 Sphärenharmonie VI 642, 646; V I I 70

326

Sphinx—Spillaholle

VIII 444, 981, 1601 Sphinx I 475; VI 414; V I I I des Virgil VIII 1669 820 Wetterzauber III 1862 Sphondylomantie (WirbelZauberspiegel I 1373; VI Wahrsagung) V f f l 256f. 1393; IX N. 343 Spiegel I 714; III 1080f., zerbrechen VIII 525 1312; IV 265; V 1779, 1811; VI 1687; VII 949, Spiegelbild: des Adam I 164 1359» 1432; VIII 141, Spieköl VI 1238, 1240 354' 49δ> iooo, 1055, Spiel, spielen VHI 257 ff., 1738 1134; VI 1284, 1286, Adventsspiel I 200 «457, Η59» Η θ 0 . »497; IX 86,672; EX N. 547 fit., Ballspiel I 859 fr. Begräbnisspiel V I I I 1005 572 Blocksbergreiten I 1426 am Abend hineinsehen I 31 Blockziehen I 1428 f. Ähre hinter d. Sp. I 1412; Eierspiel II 622f.; VI 1332 VII 767 erhängen III 1443 Augenkrankheit durch HinErntespiel II 961 einsehen i. d. Sp. I 708, Fastnachtsspiel V 1827, 709 1828 Autofaszination I 691 mit d. Feuer I 1196 Basilisk töten I 935 Frau II 17 57 f. Bergspiegel I X Ν. 548, 551, mit Geld IV 1321 552» 556f. Georgsspiel III 648 beschädigen durch HineinGiritzenspiel I 339 starren I 685 Hahnenschlagen V 295 Bilwis sehen I 1320 haschen IX N. 834 Bilwis-Sp. I 1320 Heidenwerfen I I I 1653^ Bräutigamschau VI 437 Hingerichteter IV 57 f. Diebsspiegel I X N. 820 sich doppelt sehen I 682 Hinrichtungsspiel III 670 doppelte Ähre hinter d. Sp. Hirsmontagschwung IV I 1412 122 f. Hochzeit IV 157 Erdspiegel VI 879,890; VII Hornussen IV 342 1007 Jahreszeitenspiele IV 614 fallen I 1203 Gewöhnzauber IV 1153 Jude im Spiel IV 832 Heiratsorakel I 399 Kampf IV 952 fr. Hexe erkennen III 1904 Kartenspiel IV ioi4f. Hinterer IV 61 mit d. Katze VI 1012 Huhn, hineinsehen IV 451 Kegelspiel IV 1197 ff. Hydromantie IV 572 Kilianspiel IV 1309 Katoptromantie IV 1099 fr. Kinderspiel IV 1385 fr. kaufen IV 1175 Kitzelspiel IV 1436 unters Kopfkissen legen Kröte V 614 Kugelspiel V 755, 765 VIII 555 lachen V 874 lachen in d . Sp. V879 Leichenwache V 1110 Liebesorakel I I I 1720; VI Lotterie V 1425 886; I X 3 0 3 Mädchenauslosung V 1366 Meidung V I 428, 1452 mit d. Maienwurm V 1555 nachts in d. Sp. sehen VI Orakelspiel VI 1293 785 Papstspiel VI 1394 im Pferdestall I 299 Perchtenspiel V 1789; VI Quellenorakel IV 553 1484 Salomonis Sp. II 1495 zur Pestabwehr VI 1516 f. d . Stall IX N. 587 Plumpsack VII 295 im Sterbehaus V 1052 Räuber IX N. i n vergraben V 1548 Rebeln V 1366 verhängen I 970, 1296;

Rechtssitten im Sp. VII 563 f· Ringreiten VII 723 Ringstechen VII 723 Schattenjagis IX N. 129, 135 Scholabasterschießen IX N. 274 Schuh-Sp. VII 1297 Schwerttanzspiel V 1828 Stein VIII 389 Stubenspiele IX N. 786f. suchen VIII 579, 591 sündhaftes Sp. VIII 261 Teuerungsorakel VIII 739 Tierkonzert VIII 786 Totemismus VIII 1039 Wahrheit beweisen IX 49 Wassergeister-Sp. IX i85f. Wellenfeuerzeug VI 1144 Wildemannspiel IX N. 977 Wildschweinkampf IX 625 Zeitmessung VIII 1266 „Zug ins Besenreis" I 1133 Zweikampf IX 959 s. a. Ball-, Karten-, Kegel-, Kinder-, Lotteriespiel, schaukeln, Spielzeug, Tanz, Wettrennen, Würfelspiel Spielbähn (Joh. Bernh. Rembold) IX 383 f., 436f. Spielkarten: f. Losen V 1396 s. a. Kartenspiel Spielmann III 465; VII 1025; VIII 493, 494; IX N . 577ff. beim Hexensabbat III 1887 Schattenbuße IX N. 128 Tod als Sp. VIII 977 Spielmännchen IV 1018; I X N. 578 f. Spielstube VIII 260 Spielweib II 1132 Spielzauber: Kümmel VII 1456 Spielzeug: Puppe VII 389f. Stieglitz VIII 482 s. a. Spiel Spieß VIII 351 beim Begräbnis V 1148 des Pestengels VI 1509 Spießrecken VI 1554; IX 869, 870, 871 Spießwecken IX 212 Spillaholle (Spindelholle) v 1791,356; VIII 261 ff.

327

Spillaholle—Spiritismus s. a. Buschmutter, Perchta, Stampa

Spillestube VII 759f. Spilling V 564 Spillmarthe VIII 261 Spillsteine VIII 263 f. Spinat VII 1701; Vni 263 Spinatkrapfen VI 1318; VIII 263 Spindel I 986, 1642; V 324, 327; VII 1158, 1563, 1685, 1686, 1698; VIII 262, 263 f., 1335; IX 86, 144» J 55 d. Lüfthildis V 1449; IX 13 d. Pudelmutter VII 382 silberne Sp. V I 1213 s. a. Rocken, -Stube, spinnen

Spindelholle s. Spillaholle Spindelmagen VIII 263 Spinell VII 831

Spinne III 846,880,1458; IV

1231; V I 237, 578^,767; VII 651, 809, 1450; VIII

237, 265ff., 527, 528,

737» 797» 8°7> 821, 825, 837, 870, 876, 879, 898,

994» 996»

I0

5°> I633»

1727; I X 224; I X N. 372 am Abend I 33 Entstehung VIII 266 essen d. Sp. III 586 im Fingerhut I 871 giftsaugende Sp. I X N. 62, 63 auf d. Kleid IV 1512 des Konrad V 189 Kornjude V 263 in d. Milch V I 367 am Mittag V I 412 am Morgen I 1173 in Nuß setzen IX 82 Pest als Sp. VI 1505 Regenbogen als Sp.-Netz VII 589 Seele d. Hexe als Sp. V I 624 im Stall I X N. 594 Tarantel VIII 667 Walzenspinne IX 994 Weberknecht VIII 894; IX 200 ff. s. a. Spinngewebe usw.

Spinnemann III 765 spinnen VI 786, 975; VII 532,650,928,1054,1418,

1480; VIII 5, 43, 62,

261 f., 396, 608, 655, 656, 764> *333» 1406, 1610; I X 155, 78 4 f., 987; I X N. 877 aufhören an Aschermittwoch I 621 Blasiustag I 1363 Brot im Korb I 1658 i. d. Christnacht V 935 Donnerstag, Verbot II 333 Drehkrankheit als Strafe f. Sp. II 419 Durchspinnacht II 504 Echenit als Wirtel II 535 Erdleute II 916 Frau Faste II 1232, 1233 Fastnacht II 585,1251; VII 516 Feierabend II 1302 Freitag III 61 Fronfasten III 11g Frosch III 126 Gertrud III 700, 704 Haaksch III 1239 an Johanni IV 718 Karfreitag IV 990 Kind IV 1335 Lebensfaden V 966 Lichtmeß V 1264^ Lucientag V 1443 Michaeli V I 240 Mittwoch V I 442 f. im Mond I 332 im Mondschein V I 504f. in der Nacht I 574 nackt V I 880 Nebel sp. V I 986 Perhta V I 1481, 1482 Säetuch VIII 1444 Rocken VII 753 fr. nach Sonnenuntergang III 5 28f. am Sonntag VII 1059; VIII i n , 112 Thomasnacht V I 673 Verbot II 416, 417; III

1447

f. d. Waldfrau I X 51 Weihnacht I X N. 933f. wilde Weiber IX N. 985 Zauberhemd III I7i2f. in d. Zwölften III 1650; I X 12 d. Zwerge IX N. 1058, 1076, 1083 s. a. Rocken, Spindel, Spinnrad, Spinnstube

Spinnenhimmel VIII 282

Spinnensteine II 1709 Spinnerin VI 402; VII 1050 Frau Zälti I X 881 himmlische Sp. I 636 Hinterer IV 61 im Mond I 354, 657^; II 1514; I X 985 Wiesel als Sp. IX 591

Spinnerschreck: Frau Chunkle II 87

Spinngewebe I 1338; IV 1229, 1231; V 1482; V I

1212; VIII 275, 282f.,

347, 738; I X N. 1058 s. a. Spinne

Spinnhaus VII 754, 757 Spinnhäute VIII 1094 Spinnmädchen VII 758 Spinnrad VI 1572; VII 822,

1002, 1158, 1674; VIII 1033 pfeifen des Sp. V I 1595 über dem Tor V 1127 waschen V 1184 s. a. Spinnrocken, Spindel, spinnen, Spinnstube

Spinnrocken VIII 1613; IX 985 neugeborenes Mädchen auf dem Sp. IV 1317 im Stall IX 591

Spinnstube VII 754f., 1083;

VIII 507; I X N. 786 Abschiedsfeier eines Dienstboten II 276 Aschetopf-Werfen VIII 259 Geleit eines Dienstboten II 264 Jungfernschaft IV 846 kehren IV I226f. küssen V 863 Nachtfräulein V I 1117 Nixe in d. Sp· IX 157 „Ofenbrechen" V I 1191 Sperrnacht VIII 256 s. a. spinnen, Spinnerin

Spinnstubenfrau III 103

Frick III 107, 109 Spinnstubensckreck II 54f. Spinnwirtel VIII 256, 257 an d. Wiege I 299 Spinnwubbela I 353 Spint I 1252 Spiritismus VIII 285ff., 1465 Weltkriegsvoraussage IX

f· _ Spökenkieker, s. 475 a. Geister,

328

Spiritismiis—springen

Spuk, Telepathie, Wiedergänger Spirito: „ L i b r o di Ventura"

V i395f. Spirituale IX 411 f. Spiritus VIII 729

— familiaris I 1499; V I 1392; V I I 1442; V I I I

668

ausbrüten I X N. 455 Hummel I V 469f. Käfer I V 907 kaufen I V 1176 Maus V I 40 Mephisto V I 175 Mistkäfer V I 394 Schlange V I I 1136 Spinne V I I I 270 verkaufen I V 1182 f. Verkaufszauber I V 1160

Spisehölzli VIII 364

Spissenhölzli IX N. 493 Spitalbrot VII 1640

spitz: Nase V I 969 s. a. Spitziges

Spitzeltag I 590; IX 210, 947

spitzen: d. Finger II 1488

Spitziges III 501, 511, 579, 719» 720, 968; I V 4; V I 338, 916fr.; V I I 1537; V I I I 231, 524f., 531; I X N. 579, 807, 851 gegen d . A l p I 298 fallen II 1160 fallen lassen I 1173 Gabel I I I 251 f. gegen Hagel I I I 1312 Harke I I I i 4 68f. in d. Hölle I V 208 Holz V I 987 lachen beim Reichen v. Sp. V 8 8 1 Schere I X N. 145 fr. Schenkverbot V 1288 Sporn V I I I 311 verkaufen IV 1180 auf d. Weg zur Hölle I V 230 s. a. Gabel, Nadel, Schere, Schneidendes, Sense, Sichel

Spitzklette VIII 303 f. Spitznamen VIII 304, 312 f. s. a. Namen

Spitzmaus I 1733

als Blutsauger d. K ü h e V I 321

als Milchdieb V I 321

Spitzwecken V 683; VI 758; V I I I 1096; I X 204f., 212 mit Kerzen V 679 s. a . Gebäck, Kuchen, Semmel usw.

Spitzwegerich VII 1438 s. a. Wegerich

Spitzweide I 1729 Spleen VII 965 Splitter I 1022; IX 447, 799 v . Stubenboden I 1173 s. a. Span

Splitterkopf V 273 Spodonomantie (AschenNamen-Wahrsagung)

VIII 304 f., 731 Spökenkieker VIII 307ff.,

1684, 1694, 1695; I X N. 233, 247 f. s. a. Spuk, Vorgeschichten, Vorlät, Vorspuk, zweites Gesicht

Spor-Eier IX 659 Sporenschlacht VII 1305; I X N. 227

Spörkel II 1275; IX 239 Sporn VIII 311 f. s. a. Eisen, Spitziges

Spott, spotten VII 1035, 1037; VIII 312 f., 420, 521, 1048 alte Jungfern verspotten

I 341 anhängen I 437 April I 556 dürrer Baum als Zeichen d. Verachtung V 1518 Gebärde III 337 Häckerling I I I 1299 hänseln I I I 1461fr. Heilquelle verspotten I 846 f. Juden I V 827 Junggeselle I 334 Katzenmusik I V 1126 Kind I V 1319 Nachtjäger V I 799 f. Narrengericht V I 969 zu Neujahr V I J023 Strafe für Spott V I I I 5 1 5 f . ; I X 639 Tanne setzen V I I I 663 d. Zwerge I X N. 1093 s. a. fluchen, Hohn, necken, Verspottung

Spottbrief IX N. 366 Spottkranz V 413

Spottlied II 1146 Spottmaien VIII 1492 Spottpuppe VII 390 f.

S p r a c h e : d. Alchemisten

I 246 Bibel I 1209 d. Dohle I I 304 d. Geister I I I 553fr. Hexensprache I I I 1895 d. Kobolde I I 690, 691 d. Mühlrades V I 610 d. Pferde V I 1622f. Rabensprache verstehen V I I 453 Schwalben-Sprache V I I

1395

Tiersprache verstehen V I I U 4 9 f . , 11535 V I I I 118, 177. 779» 9 3 9 f f · ; I X 340 Vogelsprache verstehen V I I 458; V I I I 1683 Wolfssprache I X 803 d. Zwerge I X N. 1049 s. a. reden, sprechen, schweigen

Sprachhaus I 93 Spräggelen II

180;

V

i794f.; V I I I 952

sprechen IX N. 891

Alphabet I 15 f. beim Brotessen I 1638 mit Geistern I I I 484 gleichzeitig spr. II 926 Meidung des Wortes „sterb e n " V I I I 439 Name des Sterbenden V I I I 454 ins Ohr spr. V I 1205 durch d. Radnabe V I I 465 Rinder, sprechende V I I 698 Wechselbalg zum Spr. bringen I X N . 856, 858 f. Zwei auf einmal spr. I X N. 270 s. a. reden, Sprache, schweigen, Spruch

Sprengepyl VII 1216 Sprengkraut s. Springwurzel

Spreuer s. Häcksel Sprichwort: Rechts-Spr. V I I 567

Springauf VII 1007 springen I 894; III 441,

1435» J 545; V i i e g f . , 1500; v i 1343; V I I I 83, 186, 195, 218, 256, IIOO, 1249, 1382, 139 1 ; I X

springen—Stab i8f., 236, 87a beim Backen I 767 über d. Backtrog I 779, 794. Brautsprung I 1277 durchs Feuer springen IV 7 3 5 f . ; V 668; V I 1333. 1335» 1526; V I I 1294; V I I I 1529, 1533. '536 übers Gewehr V I I 1059 Glückssprung V I 1022 Harlekin V 1781 über d. Kind V I 912 über Korb, brennenden V 1717 d. Metzger-Lehrlinge V I 230 durch di Regenbogen V I I 591 f. über Salbei V I 288 über die „Scheune" V I I 1042 f. Siebensprung V I I 1704^; I X N . 998 Sonne-Hüpfen V I 1354; V I I I 45, 58, 5 9 f . , 6 4 f . vom Tisch spr. V I 892; V I I I 959 s. a. Springprozession, Sprung Springer, Johannes I 973 Springerle (Weihnachtsgebäck) III 373f,; V I 1674; V I I I 314; I X 275; I X N. 905 Springflut V I 482 Springgras: in d. Hand wachsen lassen III 1380 Springkraut V I I 1217 Springkunst IV 790 Springprozession II 536fr., 7 5 » ; V 1513 Echternacher Sp. III 441 Springrute s. Wünschelrute Springwolfsmilch IV 273 Springwurzel I 1051; II 235» 743» 802; 1 1 1 430. 1622; IV 7 2 1 ; V I 1523; V I I 4 2 9 , 799. i o 57» I2i7f.; V I I I 141, 314f., 1181, 1210; I X 195, 231, 460, 463, 567 f., 590, 821 f., 799 s. a. Alraun, Farn, Hasel, Irrwurz, Mistel, Mondraute, Schlüsselblume, Türkenbund, Wegwarte, Weißwurz, Wolfsmilch, Wünschelrute.

spritzen: mit Milch V I 358 s. a. WasserguO Spruch: Bauernregeln I 948 ff. beim Rübensäen V I I 839^ Schnürspruch I 1331 des Wechselbalgs I X N . 858 f. d. Zimmermanns I X N . 1003 1. a. Segen Spruchorakel V 1388 f. Sprung VIII320 ff. s. a. springen Sprungbein: d. Hasen III 1523 des Schafes V I I 975 spucken I 5, 95, 130, 152, 347, 418, 708, 714, 738, 79 1 » 794) i i ° o , "oi, 1202, 1389, 1650, 1663, 1682; II 974; I V n 5 i f . , 1164, 1168, 1224, 1225, 1495, 1508; V 51, 234, 513, 521, 1158, 1192, 1314, 1450; V I 143, 203, 1639, 1688; V I I 323, 413, 447, 1037, 1114, 1299, 1313, 1376, 1480, 1483, 1519; V I I I 243» 3 2 5ff·» 385» 4 1 0 » 481, 526, 613, 714, 860, 1192, 1490, 1582; I X 114, 117, 118, 640, 763 in d. Backofen I 767 dreimal sp. II 1475 ins Feuer sp. V I I I 534 Hasen-Abwehr I I I 1516 gegen Heiserkeit I I I 1697 aufs Kleid I V 1512; V I I 752; I X N. 269 ins Kreuzschnabel - Näpfchen V I 1159 auf d. Kröte V 612 in d. Milch V I 333 auf d . Ofen V I 1191 in d. Ofen V I 1192 in Pferdeaugen I 1629 auf d. Rock sp. V I I 752 Vieh ansp. I X N . 591 in den Wurstkessel I X 866 s. a. anspeien, Speichel Spuk II i44f., 1296f.; III 565, 660ff.; V 1166; V I I 775, 921; V I I I 344«., 517, 638f., 1491; I X N. 191, 904, 1018 Alke I 262 f.

Dengelmännle II 186 Eber I X 619 Ei V I I I 357 Friedhof I I I g i f . Fuchs III 179f. glühend III 907 Graul III 1125 Graumännlein I I I H25f. Hirsch IV 96 an J o h a n n i I V 720 K a l b I V 918 Kindesmörderin I V 1391 Kopflose V 2i8f. um Mittag II 1047 f. Pfarrer V I 1567 f. Reh V I I 617 auf d. Schlachtfeld I X N . 228fF., 249 Schmied I X N . 263 Schwein V I I 1474 Schwelben-Sp. V I I 1513 Spökenkieker V I I I 307fr. des Toten V 1073 vertreiben V I 187; I X N . 449 Wassergeister als Sp. I X 160 Wolf I X 744 s. a. Dorftier, Geister, K o bold, Spiritismus, Spökenkieker, umgehen, wilde Jagd, wildes Heer, weiße Frau usw. Spukhaus III 1557 Spuksagen V I I 883 Spulwürmer V I 449; V I I 700; I X 844, 854, 855, 9°7 Spur, böse I 1140 Hufspur IV 435 s . a . Fußspur Spurealien II 1276 Spurke II 1276 Ssabier: Planetenkult V I I 273» 293 Stab I 1147; V I I 691; V I I I 1127, 1129, 1380; I X 672, 802 Bettelstab I 1194, 1517 Bischofsstab I X 608 bunter St. II 1191 Eidesleistung I 1107 Hirtenstab I 1361; IV 126, 131 ffLeichenmaß V I 1174 des Magnus V 1482 Mäusestab V I 54 Mosesstab V I 583, 584

330 Perchimantie V I 1478 des Pestdämons V I 1507 Pestknaben V I 1508 Pestmann V I 1508 Pilgerstab IV 62! des Primizladers V I I 334 mit Schlangenhaut V I I 1151 Schulzenstab V I I 1194 Stabaus V I I I 349 Wacholder-St. I X 6, 13, 14 Wanderstab I 1194 Zauberstab V I I I 1647 f. s. a. Pfahl, Stange, Stock Stabaus (Liedanfang b. Winteraustragen) VIII 348f. Stabbrechen V I I 561 Stäbchengreifen V I 1280 Stäbchen schütteln V I I 1383 Stäbchenorakel V 1360, 1365; IX N. 383 Stabenführen VII 859 Stabi fabi fati (Zauberworte) VIII 349 Stabreim IX N. 446f. Stabritt III 1849^; IX N . 994 Stabwahrsagung s. Baktromantie Stabwunder III 1060 Stabwurz II 528 s. a. Eberreis Stachelbeere VI 1058; VII 1102, 1536; VIII 349ff.; IX N. 586 räuchern V 402 s. a. Dornsträucher Stachelbeerfrau VII 537 Stachelkugel (Stachelvotiv) III 341; VIII 351 f. s. a. Gebärmutter, Votiv Stacheln, eiserne V 1586 d. Igels IV 669 Stachelroche V I 1595; V I I 995 Stachelschwein VIII 352, 818, 881 Stachelsporn V I I I 311 Stadelhenne V 296, 310, 313 Stadt: im Berg I 1050 versunkene St. V I 403, 1687; VIII 7x5 Wahrzeichen IX 50 Stadtgrenze III 1629 Stadtmauer III 216 Stahesches Pulver V 459 Stahl I 136, 145, 298, 300,

Stab—Stall 734» 1155» 1202, 1242, 1281, 1681, 1740; I I 717fr., 1345; I I I 1511; V 759. 773» 7775 V I 263, 338, 339» 787» 860, 897; V I I 613, 640, 707, 1536; V I I I 549, 834, 969, 1554, 1589; I X 113; I X N. 586, 875f. als Beigabe V 1057 für das Brutnest I 1555 gegen Diebe II 202 Gewinnung v. St. I I 842 glühender St. I X 907 Kinder-Schutz IV 1364 melken über St. V I 139 Nadel VI 935 in d. Pferdekrippe V I 1650 Stahlzauber V 1544 d. Zwerge I X N. 1057 s. a. Eisen, Messer, Metall S t a k e n k l o p p e r I X N . 996 S t a l a k t i t s. Wallstein S t a l l I I I 85; I X N . 579ff. Aas unter d. Stallschwelle 16 Abwehrzauber mit Bohrer I 134 Abwehrkräuter I 137 Adventsmännchen I 199 Alant I 239 ausschmücken des St. V 1516 ausmisten I X N. 593 Axt über der St.-Tür I 746 Baldrian im St. I 854 Beifuß I 1005, 1006 Beschreikraut im St. I 1103 Besen vor d. Stu I 1135 Besenritt zum St. I 1150 Birkenreiser als Schutz I I334f· Brennesssel als Schutz I 1553 Brombeerzweig I 1582 Brot u. Salz als Schutz I 1625 drei Sicheln im St. I X N. 423 Fohlenhemd V I 1647 geweihtes Blei I 1388 Haselrute als Schutz V I 1384 Heu f. d. Palmesel V I 1383 Hexenabwehr I 136, 1378 Hufeisen als Schutz V I 1639 Hundsrose IV 492 kehren IV 1219

Kerzen im Stall I 208 Krähe V 368, 369^ Kranz als Abwehr V I I 801 Kreuz V480, 531; V I 428 Kreuzdorn an der T ü r V 505 Kröte als Schutz V 619 Kuhglocke vergrabenVI 268 Kuhstall, Abwehr d. Schadenzaubers V I 3i3f. Kupfer V 836^ Laub verbrennen VI 141 Maien V I I 1-468 Marrschloss V I I 1216 Maulwurf VI 12, 14, 23 Meisterwurz VI 126 Messer in d. Stallschwelle V I 191 Milchhexe V I 327 Mistel V I 385 Mohn VI 451 Neugeborenes, in den Stall hineinsehen I 691 neugekauftes Vieh IV "49f· Neujahrszauber I X 293 Nikasius-Zauber VI 1085 Palm als Schutz V I 1371 Perhta als Räuberin VI 1482 Kahl V I 1550 Pferdefuß als Schutz V I 1656, 1661 Pferdestall V I 1679f.; I X 447 Pfingstbesen VI 1693 f. Pflugrad VI 1724 Rabe im St. V I I 453, 455 Rainfarn V I I 494 Rasenzauber VII 502 räuchern VII 530; IX 499 Raute im St. aufhängen V I I 543 Rittersporn VII 727 rote Pflanzen als Schutz VII 8i7f. rotes Tuch VII 812 Rotschwänzchen V I I 837 Sadebaum als Schutz VII 868 Salamander VI 458 Salz als Hexenabwehr V I I 901, 904 Sargnagel als Schutz V I I 956 — Schadenzauber V I I 957 Schafgarbe als Schutz V I I 987

Stall—Stechkörner Schlangenzunge VII 1155 Schuhnägel, verrostete V I I 1342 Schwalheim StallVII 1392 schwarze Farbe VII 1446 Schwertlilie im St*. VII1547 Sellerie als Schutz VII 1634 Sonne in d. St. sperren VIII 37 Spielkarten einbauen IV 1022 Stachelbeere als Schutz VIII 350 Steinbeil im St. vergraben VIII 402 Steinöl im St. VIII 415^ Strohhut IV 522 Teig durch d. St. tragen VIII 720 Teufelsabbiß im St. VIII 746 Tierschädel im St. IX 38 Traubenkirsche VIII 1126 Tür-Zauber VIII 1199 Viehkäufer im St. IV 1172 Wacholder im St. IX 7 Wagenrad VII 465 Wassertrog IX 109 Weihnacht IX N. 875 Weißdorn IX 446 Weißwurz einmauern IX 463 Wolfspfote über d. St. IX 768 Wider ton IX 561fr. Windröschen im St. IX 662 Ziege IX 901, 922 f. Zwerge im St. IX N. 1042, 1084 Zwiebel IX 968 s. a. Haustiere, Kuh, Pferd, Ziege Stallgeist (Stallkoberchen) II 912; IX N. 580 Stallschwelle: Kuhhaar vergraben V I 1179 s t a m m (Volks-): Blutschande I 1449 Stammel: Weihnachtskrippe V 576 s t a m m e l n VIII353 f. s. a. stottern S t a m m e s b a u m V 962 Stammesgemeinschaft VIII 1654 Stammessagen VII883,885 Stammgarbe II 951

Stammgeist: Bazarachiel I 964 S t a m m u t t e r VI 698 Stampa, Frau (Stampe, Gstampa) I 938; V I 1163, 1485; VII 532, 781, 844; VIII 261, 354f., 1123; IX N. 529 s. a. Holda, Perchta, Frau Rose, Spillaholle Stampervesper VIII 355 Stampfohr V I 637^ Ständelwurz s. Knabenkräuter Ständereier (KikelhahnEier) VIII 357 f. s. a. Hahnenei Standeszeichen: Hut IV 515 Schuh VII 1347 Stange, gestohlene VIII 372 „Heiliger Geist" auf der St. IX626 mit Knoblauch I 160 Neidstange I 144 Ofenstange V I 1201 ?alm V I 1365 Pferdekopf auf d. St. VI 1665 rote St. VII 821 Sargstange VII 954 Sommerstange V 920 „Spießrecka" VI 1554 Weinberggeiß IX 315 s. a. Stab, Stock Stangengebäck V I 1051 Stangenkandel IX 309 Stapfenstechen VIII 1561 Stapfsaken V 197 Star (Vogel) I 713; VII 1218; VIII 237, 315, 358f. s. a. Lerche, Vogel Star (Augenkrankheit) I 713; VIII 508 weißer St. I 710 Stara Babka (Dämonin) VIII 949 Staricius V 546 Electrum magicum II 763 f. Starkad VII 1055 Stärke antrinken VIII 43of. s. a. Kraft, Johannis-, Martins-, Stephans- usw. Minnetrinken Stärkegeld IV 627 Starkenbuch I 1215 starker Mann V 1572 Stärkkraut s. Wau Stärkungstrank VIII 1162

331 Starnberger See VII 1560 starren I 1459 Stäte V 497 Staub VII 869 Grabstaub III 1109; VII 684 in das Haus kehren VIII 1205 Kirchenstaub IV 1417 f. aus der Messerscheide V I I I

527 Pferdestaub VII 1284, 1315 Schadenzauber mit St.VIII 527 f. Schießzauber VII 1060 von d. Schwelle VII 1532 Sonnenstäubchen V 1587 für Windzauber IX 646 s. a. Kehricht Staubaus s. Stabaus Staubpilz s. Bovist Staubfegen I 1445 Stauche V I I I 1136 Staudenbrot V I I I 577 „Stäudlein von Österr e i c h " IX N. 151, 200 Staurotides V 516 Stechapfel IV 1200; VI 1706; V I I 1297, 1455; V I I I 359 f.

Samen des St. V I 1024 s. a. Schwarzkümmel Stechbücher V 1371, 1375, 1428 f. Stechehörndli I 1025 stechen I I I I 8 O I ; - V I 1 5 5 3 ; V I I I 524

Bienenstich I I228f., 1247 ins Brot I 1604; VI 204f. in den Finger II 1480 in die Kerzenflamme I 1294 Kranzstechen V 395 Leberstich V 977f. Liebessegen V 1278 in d. Milch st. VI 259, 338, 339»340 beim Nähen II 1494; IV 1495F.; V I 945

Papier stechen VI 930 Ringstechen VII 723f. Schlangenstich VII 11*3 Schnecke VI 934 in Strohbund stechen VI 317 s. a. Stich Stechfliege I I 1624; V I I I 361 Stechkörner V 1690

332 Stechkrallen IX 197 Stechkraut V 1690 Stechmücke VIII 361 s. a. Mücke Stechpalme VI 1107, 1366, 1367, 1694; VII 1108; VIII 361ff., 1615; IX 496; IX N, 905 s. a. Palm Steckbrief IX N. 366 Steckenpferd I 1148; V 671; v i 1353 Stecknadel IV 1180, 1491; V 1294; VI gi7f., 1383; VII 651, 1368; VIII 803, 727, 1079, 1491; IX N. 269 f. Leichentuch V 1101 „sieben" VI 936 in d. Schlange stecken V I I "49 f. d. Totenhemd V 1073 s. a. Nadel Steckrübe s.Rübe Steenbock, General III 532; IX N. 189 Stefan s. Stephan Steffchen V 651; VI 649 Steffeln VIII 432 Steffen VIII 432 Steffeslaib III 1692 Steganographie III 453 ff· stehen: am Fußende d. Sterbebettes VIII 444 auf d. Schwelle V I I 1541, 1543 auf d. Tisch VIII 958 in d. Tür VIII I204f. des Wassers IV 766 ff. s. a. sitzen Stehenbleiben d. Uhr VIII i268f., 1270 stehlen II i97ff.; VI 1272; V I I 652, 1418; V I I I 212, 215; 364ff., 764; I X 988; I X N. 933 Altartuch stehlen VI II 1180 Band, blaues I 1377 — v. Mehlsack VI 111 Biene I 1233, I234> I 2 4 ° Bier I 12ff.; I X 706 Braunkohl I 1519 Brautstehlen VII 334 Brautschuh VIII 587 Dohle II 303f. erste Früchte VI 1175 Fleisch II 1617 Grünkohl VI 1663

Stechkrallen—Stein Handwerkszeug des Zimmermanns I X N. 1004 Hemmschuh V I I 967 Herdfeuer V I I I 789 Holz VI 1062 — f. Osterfeuer VI 1333 Kohl V 71 Krauseminze VI 381 Kuchenstehlen V 672, 674; VI 1563 Lappen V 906 magisches St. II 1342 des Maibaums V 1519, 1520 am Maitag V 1547 an Martini V 1713 Mehl VI 106, 107, 108 — f. Liebeskuchen V 684, 1291 Milch VI 274 Mist VI 427, 759 Mistel VI 387 in d. Neujahrsnacht VI 1032 Pfingstmaien VI 1690 Pflug VI 898, 1720 Raute V I I 543 Sackband VI 607 Sauwadelstehlen VII 1083 beim Schlachtfest V I I 1083 d. Schlangenkrone III 1620 Schuhe V I I 1330 Schürzenband V I I 1379 Speck V I I I 145 Stroh I 1589, 1650 Strumpfband V I I I 556 Tannenbaum V I I I 666 Tau V I I I 685 Waschstange f. Flachszauber V 1194 Webknoten VI 304 Weinessig IX 306 Wurst IX 870 Ziegenbart IX 924 s. a. Dieb, Diebstahl Stehlgebot VIII 365 steigen I 408 über d. Deichsel IX 45 Stein VI 207, 375, 1266; V I I 1259; VIII 380 ff., 593, i 3 3 i j 1454, 1459; IX «4 Achat I 150 f. Adlerstein I 189 f. Alabaster I 238 Allerseelenzauber I 264 Almandin I 273 aus d. Ameisenhaufen V I I 453

Amethyst I 366 f. Ammonit I 368 f. Anael I 385 Antipathes V I I 1445 Arragonit I 600 Augenstein I 708, 719 Bachstelzenstein I 754 Backstein I 792 Badestein I 848 im Barsch-Kopf I 928 Bautasteine I X N. 225 Beichte vor d. St. I 1385 Belemnit I 1024 ff. Beryll I n o 8 f . Bewegung des St. V I I I 394*"· Blasenstein I 1360 blauer St. I 1379; I X N. 9 73 Blendstein I 1395f.; IX 888 Blindstein I 708 Blitzsteine I 1422 blutender StL V I I I 390,420, 424 Blutstein I 1456 f. Bonifatiuspfennig I 1479 Brassenstein I 1507 Brauchstein I 1168 Brunhildenstein I 1671 ins Butterfaß legen VI 342 aus d. Dachtraufe I 1459 Dema-St. VIII 1253 Denkstein I 1304^ Diamant II I94f. Donnerkeil II 325ff. Donnerstein VI 344 Drachenstein VI 379, 1513 drehen VI 437; IX 746 Druidenstein VI 413, 424 zum Durchkriechen II 485 Echenit II 534f. Edelstein II 552 fr. Eidsteine II 671 aus d. Elsternest II 801 f. Entstehung d. Menschen I 463 Erntestein VIII 634 erweichender St. VIII 391 im Esels-Kopf II 1010 Eulenmutter V I I I 424 aus d. Eulennest II 1075 Externsteine II n o 8 f f . mit Fett einreihen I 1047 Findlingstein II 1476Γ im Fischkopf I i 1531 Fledermaus -St. VIII 804 Fossilien II 1709fr. auf d. Friedhof werfen VI 789

Stein Fürstenstein I 1105 in d. Futterkrippe IV 1171 Gagat III 453 Galaktit III 256f. Galitzenstein III 269 von Geistern geworfen III 479 Geistersteine III 492 f. Gemsenstein III 631 Gerichtsstein I 1385 f. Geschoß des Alps I 294 Gesundheitsstein III 780 Glossopetren III 877^ Glücksstein III 8g8f. glühender St. V I 144 Gott als St. III 9 5 8 f . Grabstein III u o 8 f . Granat III n i 2 f . Hahnenstein III 1328, i344f.; IV 78; VII 1441, 1445»1458 Hammer III 1370 Handabdruck des Suitbert VIII 591 heben III 1606 im Hecht-Kopf III 1609 heiliger St. I 474; V I I I 1412 f. Heilzauber I 1686 Heliotrop III 1705 Herrgottstein III 1793f. Hexenstein III 1918 hinsetzen mit entblößtem Hinteren IV 66 Hirtensteine I 1598; IV 130 am Hölleneingang IV 222 f. Irrstein IV 786 Johannishaupt IV 741 Judenstein I X N. 410 Kapaun IV 968 f. Karfunkelstein IV 1004 f. Karneol IV 1007 f. im Karpfenkopf IV 1009 Käsestein V 779 im Kaulbarsch-Kopf IV 1187 Kaulkopf IV 1188 Kegel IV 1200 Kieselstein I 1265, 1516; IV 1306f.; V 961; VI 135°; VII 622 Kinderstein IV 1354 f., 1387 f. Kobalt V 28 f. Kochstein V 59 f. d. Kohlfeld VI 1557 gegen Kopfschmerz V 236

Krallenhand auf d. St. V I I I 639 Krebsstein V 447, 458 f. Kreuzstein V 516 Kristall V 576 f. Kropfstein V 604,605, 607^ Krötenstein V 631 f. Kuhstein V 791 Lasurstein V g 17 f. Liebeszauber VI 923 Luchsstein V 1440 Magnetstein V i48of. Malachit V I556f. der Maria Magdalena V 1684 Marienglas V 1691 Mäusezauber V 11 im Meerbersig-Kopf VI 70 aus d. Meerraben-Kopf I 1508 f. Meerschattenstein I 1508; VI 75 Megalithbauten VI 78 fr. Meineidzauber VI 123 Meinradstein VI 124 Meteor VI 217fr. Milchschadenzauber VI 270, 271 Milchsteine VI 284, 288 Monatssteine VI 472; I X N. 659 f. Mondstein VI 543 f. Mühlstein VI 611 f. Mund d. Wahrheit VIII 1670 f. d. Nachtfräulein VI 795 gegen Nasenbluten VI 974f. Nephrit VI 1005 f. auf d. Obstbaum legen VI 1170, 1174 Ofen VI 1199 Onyx V I 12 52 f. Opal VI 1253Γ Opfer I 1046f.; I X 29f. Opferstein I X 27f. Ophthalmius VI 1255 Peterstein VI 1530 Pferdumgang I 1362 pier res de mariage VII 624 Pockenstein VII 296 Quarz VII 413 Rabenstein VII 453, 457f., 1218; VIII 1461; I X N. 560 Reibezauber VI 890^; VII 622 roter St. VII 806, 807, 831

333 Rubin VII 841 f. sägen I X N. 117, 119, 120 Samson-St. VII 918 Sandstein VII 93gf. Saphir VII 94of. Schalensteine VII 990 f. Schlangenstein VII 1122, 1154, n g g f . Schleie-Stein V I I 1206 Schleifstein I X N. 256 f. Schneckenstein V I I 1265f. Schreckstein VII i2gif. schreiben auf St. I X N. 331 in d. Schürze tragen VII 1366 SchwalbensteinV982,1672; VII 1393» 1400 f. Schwanstein VII 1427 schwarzer St. VII 1441; I X 285 in d. See werfen VI 620 seufzender St. VI 424 Serpentin VII 1147, 1169, 1653*"· Siegeszeichen I X N. 188 Siegstein VII 1708 f. Smaragd VIII 20 Speiseopfer auf St. I X N. 5i4 f · Spillsteine VIII 2 63 f. Spinnenstein VIII 280, 285 sprechender St. VIII 395 Springstein VII 453 spucken auf d. St. VIII 343 Stahl u. St. II 728 „vom Stein singen" V 1095 Steinopfer IV 1209 Stephans-St. VIII 430; IX 308 Tau vom St. VIII 688 Teufelsstein IV 1403; VI 402 f., 1593 Thorstein VI 157 Topas VIII ioi5f. Topfsteine VIII 1016 tragen VI 830 Treueprobe mit St. VIII 1448 Trudenstein VIII 1174 Türkis VIII 1212 f. Ukkostein I X N. 515 umdrehen d. St. zu Neujahr VI 1023 umtanzen V I I I 1361 Umwandlung VIII 1317, 1365^ Veilchenstein VIII 1539^ Verwandlung in Stein

334 I 65af., 1598; III 980, 981, 982; IV 1043; VI 149, 874, 1117, 1686 Wallstein IX 70 Wasser aus d. St. herausbeten VII 583 ins Wasser werfen IX 171 f., 179 Weichwerden des Steines I 655 Weihrauch-St. IX 285f. weinender St. VIII 395; IX 319 d. Weisen I 247, 1640; III 933; VII 897, 942 weißer St. VII 1441; IX 340 werfen VI 1342 Wetzstein IX 554 aus dem Wiedehopf-Nest IX565» 566» 567, 57° Wilenstein IX 602 f. für Windzauber IX 648, 649 Wunderstein V 197 aus d. Zaunkönigs-Nest IX 883 Zeisigstein IX N. 560 Ziegelstein IX 912 s. a. Steinhaufen, steinigen, Steintragen, Steinverwandlung Stein II (Auffallende Steine) VIII 390 f. Stein d. Weisen s. Stein Steinacker VII 775 Steinbeil VIII 401 f., 406, 442 s. a. Axt Steinbetten I 1184 Steinbock (Sternbild) VIII 859 s. a. Sternbilder Steinbrech II 1066; V 510; VIII 318, 404t, IX 560 s. a. Gewitterblume, Steinsame Steinbutt VIII 405 Steineck, Burg IX N. 930 Steinei VIII 357 Steinerweichung IX 318 s. a. Stein Steinflachs I 610 Steingeräte VIII 406 s. a. Axt, Donnerkeil Steinhauer IX N. 595 f. Steinhaufen III 1142; V 1157; VII 1338; VIII

Stein—Sterbehemd 406f.; IX 28, 576 Speiseopfer IX N. 515 s. a. Reisighaufen steinigen III 1653f.; VIII 413 f., 511, 928 Steinkauz IV 1188 Steinkiste VI 78, 80 Steinklee VIII 415 Steinkrankheit V 1240; IX 883 Steinkranz VIII 423 Steinkreis (Cromlech) VI 78, 79; IX N. 237 Steinkreuz I 1461; VIII 394, 412, 1082; IX 576 Steinkugel V 763 Steinkult III 152; VIII 396fSteinmetz s. Steinhauer Steinmetzzeichen IX N. 595 f· Steinnelke VI 1003 Steinöl II 1539, 1719; VI 18; VIII 415f. s. a. ö l Steinopfer IV 1209 Steinpicker IX 520 Steinpilz VII 31 Steinraute VII 542 Steinregen VI 217; VIII 416f. Steinreihen VI 78 Steinrutenkraut IV 1277 Steinsame VIII 405, 418 Steinsarg VII 944 Steinschmätzer s. Weißkehlchten Steinschuh VII 1339 Steinschwingen VIII 1300 Steinsetzung IX N. 153, 254 Steinstoßwettspiel IV 1199 Steintisch VIII 953 ν Bingenheim I 654 Steintragen VIII411 f., 419, !299 Steinverwandlung VIII u o f . , 394, 419ff., 538, 1491, 1641; IX 637 Steinwerfen VIII 258f.; IX N. 1130 Steinzunge II 1716 stellen I 874fr. Stelzen VI 856 d. Pestfrau VI 1510 Stempe s. Stampa Stempeneien machen VIII 356

Stendelwurz I 534f. stenkloten VIII 1412 Stenographie IX N. 305 Stenzmarin I 529; VIII 427f. Stephan VI 1674,1677; VIII i3I3> 1566. i5 6 8 Stephaniwasser, -wein s. Stephansminne Stephansbrot IX 261 Stephansgebet VIII 1148 Stephansjagen VI 1682; VIII 258 Stephanskohl V 71 Stephanskörner VIII 434 Stephanskuchen VI 1052 Stephansminne IV 757, 1006; VIII 428 ff. s. a. Minnetrinken Stephansreiten VI 1157, 1657 Stephanssteine II 4 Stephanstag II 192; IV 630, 702; VI 1639, 1650, 1656f., 1661, 1681; VII 479; VIII 431 ff., 689; IX N. 946 Acker mit Wein besprengen IX 293 Brot VI 1046 Fischgebäck II 1541 Flurumgang II 1678 Haferweihe III 1301 Klötzenbrot I 458 Langschläfer V 903 Lebkuchen anschneiden V 990 reiten V 1815^ Sichelhenke V 1497 „Sup-Steffensdach" VIII 1161 Wirtshaus IX N. 987 Zaunkönigjagd IX 884 Stephaton V 1335 Steppengesicht V 1447 Sterbegeläute VIII 436f., 452 s. a. Glocke, Glockenläuten Sterbehaus: Arbeitsverbot I 575 Backtrog I 795 Backverbot I 772 Licht V 1245 Speisebereitung VIII 160, 165 Tischzauber VIII 965 Sterbehemd V 1073^

Sterbehemd—Stickwurz Knoten IV 883 Sterbekerze VIII 457 s t e r b e n IV 596; V 1025; VIII 438 ff., 1183 Bett des Sterbenden I 1185 der Bienen I 1244 Blindschleiche I 1.398 f. erleichtern d. St. VIII 444, 448f. auf d. Federbett II 1282 feig II 1304 am Freitag III 58 aufs Gesicht legen V I I I 442 des Gfrornen II 1367 d. Hexe III 1896 Mittwoch V I 445 nachsterben V I 812 f. schwer sterben V I I I 441 am Sonntag V I I I gsf. stehenbleiben d. Uhr V I I I 1268 f. Suggestion, daß man stirbt V I I I 594 Tal Josaphat IV 770fr. Tier in d. Hand st. lassen V I I I 8o4f., 808 in den Zwölften IX 991 f. s. a. Begräbnis Seele, Tod, Toter S t e r b e n d e r VI 1452; VIII 450f., I X 33, m f . Apfel aus der Hand des St. I 521 Barbara I go6f. betropfen mit Kerze V I I I 457 erscheinen vor d. Tod V I I227f. Gefährlichkeit des St. V I I I 454 Hausgerät III 659 Johannisminne IV 75Öf. Kissen V 214 lachen V 875 Lorettokerze V 1245 Nachtigall V I 802 ins Ohr sprechen V I 1206 Pferdeschwanz berühren V I 1673 Steinbeil-Zauber V I I I 402 Weissagung des St. IX 44of. Zauberkraft d. Erde II go6f. s. a. Krankheit, sterben, Tod, Toter Sterbeorakel III 239; VIII 765f-> 1067; IX N. 375 Milch u. Harn VI 367

Salz VII 911 Sternschnuppe VIII 471 f. s. a. Todesorakel S t e r b e h a u s VIII 1009 S t e r b e t u c h VIII 1179 Sterbevogel IV 1188 Sterbezeit VIII 449 S t e r b e z i m m e r : Backstein im St. I 792 Sterbglöckel I X 661 S t e r b m a n t e l IV 1503 S t e r e o m a n t i e (Elemente, Wahrsagung) VIH 458, 487 s. a. Stichomantie Sterilitätstrank II 8i2f. S t e r n (Sternglaube) I 1390; V 32gf.; VI 174; V I I 819, 1660; VIII 60, 458ff.; IX N . 596ff., 671 ff., 762f. Abendstern I 59 fr. v. Bethlehem V 107 f. Einfluß auf den Körper V 3igf. Geburt III 408 als goldene Biene I 1251 grüßen III 1198 im Herzen III 1798, 1813 als Himmelsschrift I X N. 300 Horoskopie IV 344 fr. des Kindes IV 1356 Komet V 89 fr. Milchstraße VI 367 fr. in Mondes-Nähe VI 518 durch d. Schornstein sehen IX294 schreiender St. IV 872 weinender St. IX 318 zählen III 1402 zeigen II 1484 s. a. Morgenstern, Planeten, Sternbilder, -deutung, Tierkreis Sternbilder IX N . 596ff., 677ff. Aderlaß I 173 Astralmythologie I 632 fr. Fisch I X N. 667 Fuhrmann III 206 Haarschneiden III 1255 Stier IX N . 619ff. Widder I X N. 61 iff. S t e r n b l u m e I 1373 S t e r n d e u t u n g (s. a. Sternglaube) VIII 1428, 1429; I X N . 689ff.

335 Abendstern I 60 f. Anteil d. griechischen Wissenschaft I X N. 700 ff. Byzantin. Astrologie I X N. 757 f· Chaldäer II 19 Fortbildung d. antiken Astrologie im Imperium Romanum u. im Orient I X N. 7i4f. Systembildung im Hellenismus I X N. 69 7 f. Sterneidechse II 1157 Sternenkranz V 383 S t e r n e n m a n t e l V 1579, 1580/., 1582, 1583, 1588 S t e r n e n s t u n d e III 994 S t e r n e n t a n z V I I I 469 S t e r n g e b ä c k V I 1053 S t e r n h y a z i n t h e VIII 467 S t e r n m y s t i k I X N. 746f. S t e r n o m a n t i e (Brustwahrsagung) VIII 467 Stern-Orakel V I 1281 S t e r n s c h l a n g e V I I 1171 S t e r n s c h n u p p e I 658; IV 1204; V 9 3 1 , 1451, 1546; V I 217, 218, 1042; V I I 1176; VIII 469ff., 735, 1001, 1737; I X 3i7f.; I X N. 769 s. a. Astrologie, Meteor S t e r n s e h e r VIII 476f. S t e r n s i n g e r I 405; V I I I 1381, 1384, 1388, 1391; I X N. 902, 947 Melchior V I 128 s. a. Dreikönigsingen S t e r n s t e i n e II 1709^; V I I 1708 Sterntaler V I I I 470, 475 „ s t g r t w o r m " VII 857 S t e r z I 1539 S t e r z w u r m IX 850 S t i c h I 1639; VI 925 s. a. stechen s t i c h f e s t I 1438, 1473 Ohrenschmalz f. Lösezauber V I 1211 s. a. festmachen Stichkraut I 597 Stichling VIII 477 S t i c h o m a n t i e (Vers-Wahrsagung) V 1355; V I I I 458, 477f·» 4 8 7 S t i c h w u r z s. Zaunrübe S t i c k h u s t e n V I 964 S t i c k w u r z V I I 1128

336 s. a. Zaunrübe Stiebermann I X 140 Stiefel V I I 1 3 1 1 , 1314, 1327, 1348 d. Güggeli Schaltibrand V I I 579 Röhrenstiefel V I I 1304 Siebenmeilenstiefel V I I 1307 mit Totenbeinen VII 1305 trinken aus d. St. VII 1295 s. a. Schuhe Stiefel v. Kalenberg VII 1309 Stiefeleisen IV 440 gefundenes St. IV 444 Stiefelknecht VII 1302, 1333 Stiefelreiter VI i ^ f . Stiefeltern VIII 478 s. a. Verwandtschaft, Waise Stiefkind IV 1334 Stiefmutter V I I 376, 534, 1314, 1667; V I I I 1658 s. a. Stiefeltern Stiefmütterchen VIII 480f. Stiefschwester V I I I 479 f. Stiefvater s. Stiefeltern, Stiefmutter, Waise Stieglitz VIII 481 f. Stier V 959, 1779; V I I 696; VIII 482ff., 795, 823, 832, 839, 840, 855, 857, 902, 1339, 1516, 1530 Apis V I I I 913 f. d. Armen V I 1498f. bändigen V I I 1467f. aus d. Berg I 1050 erlösender St. V I I I 483 Hagelkind III 1316 Himmelsstier I 641, 656 Kornstier V 300 Milchfütterung IV 597 Pest als St. V I 1505 f. Pfingststier V I 1696 roter St. V I I 808 Schädel I 1291; V 210; V I I I 859 schwarzer St. V I I 1440; I X N. 971 versunkener St. I X 665 Wasserstier I X 132 weißer St. V I 384, 1138; I X 344 s. a. Ochse Stier (Sternbild) s. Sternbilder Stierkraut III 1489

Stickwurz —Storax Stiermonat I 555 Stiernatter V 1233 Stieropfer I I I 1630 Stifelirelter v. Muri I I 669f. Stiftung I 1195 f. d. Kirche I 275 Seelenbad V I I is66f. S t i f t u n g s t a g IV 619 Stiglgeister I X N. 993 Stigmatisation V I I I 601 still s. schweigen stillen V I 282, 1452; V I I I 1154, 1157 s. a. Wöchnerin Stillfreitag III 46 Stillgebet V I 628 Stillieger V I 1663 S t i m m e VIII 486f. des Dämons V 1207 d. Lerche V 1220 d. Riesen I X N. 1123 Tier-St. V I I I 785^ verlieren d. St. V I I I 487, 5^3 f· s. a. Ruf Stimulantien des Propheten V I I 350f. Stinkheinrich I X 91 Stinkwacholder V I I 867 Stinkwurm I X 89 Stippabend V I 1035 Stirn: des Bilwis I 1320 blaue Ader auf d. St. I !375 jucken IV 793 des Kindes V 859 lecken d. St. I 1099, 1 1 0 1 , 1102; V 996 Metoposkopie V I 228 roter Fleck auf d. St. V I I 826 salzige St. V I I 916 säuerliche St. V I I 962 mit Speichel reiben V I I I 15» mit Teig beschmieren V I I I 720 des Toten V 1031 s. a. Kopf Stoatritt V I I I 706 stochern: im Zahn I 958 Stock V I I 561; V I I I 1387, 1392, 1495 Bettelstab V I 137, 337 Bildstock I 1302 f. eiserner St. I 1387 Geisterstock V I I I 1195 gestohlener St. V I I I 368

hinfallen des Reisestocks V I I 641 Männerstock für d. Wöchnerin IV 1514 d. Riesen I X N. 971 Schlang;nstock V I I I 539 des Srhlangentöters V I I "4Π Schlehdorn-St. V I I 1202, 1203 weißer St. V I 350; I X 340 d. Wilderers I X N. 981 s. a. Pfahl, Stab, Stange Stockfisch: Marterwerkzeuge Christi V 1706 s. a. Dorsch Stockgarbe II 951 dreschen V 1402 Stockmeister V I I I 1401 Stockwerke d. Hölle IV 225, 254f· Stod (Pferdekoppel) V I I I 572 Stoff: d. Kleidung IV 1465 Stoicheiomantie (Buchstabenwahrsagung) V 1355; VIII 477, 458. 489 f. Stoiker VII 1051 Stolisomantie (Kleidungswahrsagung) VIII 488 Stollen (Gebäck) VIII 182, 195, 488f., 577; IX 258 s. a. Gebäck, Weihnachtsgebäck Stollenmännchen s. Berggeister Stollenwurm II 387; VI 417; VII 1117f·ϊ VIII 800, 838; IX 841 stolpern I 418, 1175; III 232; V 1450; VII 1540 f.; V I I I 454, 492fL, 526 Stolz VIII 497 f. stolzer Heinrich V I 134 Stopfer IV 955; V 1792 s. a. stampfen Stopfgans VIII 261 Stopfnadel VI 924,928; VIII ΙΟΙΟ Stoppelfeld: Wettlauf über St. V I I 974, 985 Stoppelhahn II 953; V 292 f. Stoppelhuhn (-henne) V 295f· Stoppelsieb VII 1680 Stör III 1567f.; VIII 498 der Amalberga I 358 Storax VII 1497

Storch—Strafe S t o r c h I ιοιο, 1403, i4i2f·; I I I 1386; V 301, 1735; V I 1026; V I I 1427, 800, 15755 V I I I 385, 498f., 737» 796» 824» 845» 861, 891, 899, 918, 920, 1050, i3i4> 1315» Ϊ491» I X i s , 954f., 981 abziehender St. V I I I 504 erster St. V I I I 503 d. Frau Holle VI 1483 Kinderbringer IV 1358 klappernder St. I I 1480 Meidung des Judenhauses IV818 Nest auf d. Schornstein I X N. 292 Oster-Ei VI 1329 schwarzer St. V i 426 Stein fur das Nest I 192 Tränen des St. I X 318 Wagenrad als Nest V I I 465 S t o r c h s c h n a b e l (Pflanze) V I 1065; VIII 507 ff. S t o r c h s t e c h e n I I I 332 S t ö r i b r o t I 606, 1608; V I 1054; VIII 509f.; I X 259, 279; I X N. 506, 536 S t ö r t e b e k e r I X N. 108 s t o ß e n V I I I 577, 1371 der Braut V 677 an einen Stein VI 1384; V I I I 388 s t o t t e r n V 1318; VI 1641; V I I I 677 s. a. stammeln S t r a f e VIII 510ff. ausdärmen V I I 995 Begräbnis ohne Priester I 978 bergentrückt I 1067 Besentragen I 1132 f. Betrug V I I 876 blenden I 1392 f. Blitz I 1403 f. Brosamen wegwerfen 11584 für Brotfrevel I 1597 fr.; IV 1042f.; VI 1559; V I I 1637; I X 214, 442 f. Brotzauber I 779 f. f. d. Dieb I I i97f., 215Γ f. Ehebruch II 593 einmauern I 1540; II 7x4 enthaupten, köpfen II 852 ff. Erdbeben I I 891 f. fluchen II 1648f. f. Frevler I I I 79

f. Frevelschuß V I I 1063 f. geißeln I I I 471 f. Gelübde brechen I I I 628 Gürtel abnehmen I I I 1221 Hagel I I I 1310 Hand abhauen I I I 1380 hängen I I I 1439 — im Korb V I I I 1669 Hexe bestrafen I X 120 Hinrichtung IV 37 ff. Hölle IV i8gf., 207ff. Hundtragen IV 502 f. Huren IV 507 Hut IV 529 Kastration IV 1071 Kegelspiel IV 125 Kettentragen IV 1286 f. Kindesmord IV 1390 f. f. Kirchenraub IV 1416 Kleider kürzen IV 1511 Kleiderstrafe IV 1511 Komet V i38f Kröpf V 603 Krüppel I 1451 Leichenverbrennung V 1104 Mantelfahrt V 1594 Mäuseplage V I 45 f. f ü r Meineid VI 112, 113 ff. Mühlstein VI 612 Nachtvolk belauschen VI 806 Nacktheit VI 83of. nähen VI 946 Nase abschneiden VI 978 Nonne bestrafen V I 11 ιέ, iii7 Ohren abschneiden VI 121 ο d . Perchta V I 1481 Pfählung VI 573, 1551 prellen V I I 307 rädern V I I 487, 489 ff. Ratten als Str. V I I 516 f. Räuber I X N. 109 f. Rotkehlchen-Frevel V I I 835, 837 f. f. Sakrileg V I I 891 Schandkorb V 242 f. Schein-St. V I I 1025 schinden V I I 1076 f. Schindmesser I 20 Schlange einnähen V I I 1136 schnellen I X N. 273 Schuhe, genagelte V I I 1351 für Schweigen brechen V I I 1464 schwer sterben V I I I 441

337 Seele im See I X 164 Sodom u. Gomorrha V I I I 21 f. f. Sonntags-Entweihung V I I I 105, 110 f. d. Spötter V I I I 313 spucken V I I I 339f. Spuk V I I I 347 steinigen V I I I 413 fr. Steinregen V I I I 417 Steintragen V I 830f.; V I I 554; V I I I 419 in d. Sumpf stecken V I I I 603 Tiergestalt V I I I 8igf., 824 Tierjagen V I I I 842 f. f. Tierquälerei V I I I 939 Tier-Strafe V I I I 928 fr. Tierverwandlung V I I 1578 Tod V I I I 972 — i n d . Schlacht I X N. 190 Totenlicht V I I I 1085 Überschwemmung V I I I I26iff.

unehrliche Strafe V I I I 1402 f. f. d. ungerechten Richter V I I 693 Ungeziefer V I I I 1420 unlösbare Aufgabe I 674 Untergang V I I I 1416 f . Untreue V I I I I49if. Vaterkränkung V I I I 1512 f. Verbrecher I X N. 813 f. Verkaufsverbot IV 1185 fiir Verspottung d. Heilquelle I 846 f. Verwandlung V I I I 1635 f. — in Nachtjäger VI 800 Wagen auf d . Dach I X 35 Wagenumfahrt I X 38 f. Wäsche waschen I X 101 für Weinfalscher I X 333 Weinreben IX 336 Wiedergänger I X 571 ff.; I X N. 986 fur Wiederverheiratung d. Witwe I X 678 für Wirbelwind-Verspottung I X 639 Wöchnerin, Tod der IX 709 durch Wünschelrute IX 839 zermahlen V 1508 d. Zwerge I X N. 1046, 1073, io88f., 1091 s. a. Blutrache, Recht, Verurteilter

338 Straforte d. Hölle IV 244^ Strafwunder VIII 515fr. Strafzauber II 215fr. Sträggele II 1610; V 1794^; VIII 356; IX 621 äträggelenjagen V 1794 Strahlstein I 1025, 1422 s. a. Belemnit, Blitzstern Stralauer Fischzug II 1564, 1565 Stramonia VIII 360 Strandweide IX 245 Straßburg: Geistermusik IX N. 481 Straßburger Blutsegen VIII n83f. Propheten IX 384 Straße: Regenbogen VII 595 Römerstraße VII 775 Totenstraße VIII 1471 Straßenhund IX 2i4f. Strätteli V 1794 s. a. Schrat sträuben VII 714; VIII 579, 584 f· Straubpfennig III 592 Strauch: Tau-Str. VIII 692 Strauhannes I 1461 Strauß (Blumenstrauß) VII 651; VIII 521 f., 673 Erntestrauß V 303 gebackener St. VI 1558 aus Johanniskräutern IV 743f· d. Leichenträger V 1139 f. d. Toten V 1057 s. a. Johanniskräuter, neunerlei Blumen Strauß (Vogel) V f f l 522 Straußklang II 1255 Strazel VI 856; IX N. 1060 Streber VIII 845 Streckfuß VIII 977 Streckschere V 1787, 1788, 1815; VIII 1387^; IX N. 902 streicheln VIII 1576 streichen I 1124,1134» 1141» 1161, 1165 mit Besen I i i 4 i f . übers Brautbett I 1185 Streichkraut s. Wau streifen s. abstreifen Streifenwolken IX 812 Streit VII 1213; VIII 522f., 614, 1205; IX N. 1095 durch d. Begonie I 976 blauer St. V 886

Straforte—Stroh vor d. Fischzug II 1556 schlichten II 585 f. i n den Segen VIII 540ff. Verbot des St. I 1504 Streitsegen VIII 54of.; IX 247 Streitwagen IX 30 Streitwurm IX 850, 862 S t r e m m e s (Kirchweih) VIII 542f. s. a. Kirchweih Strenze s. Meisterwurz Strick 11328; III 1444,1447, 1457; VII 1418; ν π ι 543f., 1552; IX 182, 183 abschneiden IX N. 827 f. Armsünder-St. IV 49; VII 1538, 1633; VIII 9t, 701, 719 Diebsstrick I 762 Galgenstrick III 264; VII 1059 gefundener St. II I474f. des Gehenkten I 1326 Haarseil VI 303 f. Heilzauber V 1041 des Judas IV 802, 808 f. Kalb IV 915 Leichenstrick V 1066; V I 138 Melkzäuber V I 302 f. Milchhexe, Abwehr V I 329 d. neuen Kuh IV 1144,1149 Sargstrick I 990 Schadenzauber IV 461 Verbrecher-St. IX N. 827 vom verkauften Vieh IV 1171 Ziegenstrick IX 910 Zweifelstrick IX 956 s. a. Knoten, Seil Strikelbeer V 1498 stricken VIII 547, 1489 Sand st. VII 937 Stricknadel VI 935, 939 striegeln: d. Pferde VI 1651 Striezel s. Strüzel Striga III i8 3 5 f., 1847; V 1758, 1760 Stritzelwerfen VIII 189 Strizel s. Strützel Strobelstein V 98 Stroh I 163, 1242, 1589; III 1463; V 311; VI 1278, 1690, 1691; VIII 1204, 1376. 1392: IX 216, 981; IX N. 585, 852

aufbahren des Toten V 1050 Band aus Stroh I 298, 1330 Bannschaub IX N. 812 Bettstroh I 1 iggf.; V 777; VIII 1551 brennendes St. V 1142; VI 906; VIII 1337 vom Brotbacken I 763 Buchweizenstroh I 1699; V I 1029 Dachstroh VI 434 Erbsenstroh I 1363, 1489; V I 1028, 1094, 1098, 1273; VII 1670, 1685 aus d. Frauenbett I 1687 f. Fruchtbarkeitszauber III 147 geknotetes St. VII 558 Geschenk mit St. umwickeln IX N. 959 Julstroh V 1633; IX N. 872, 879f., 883 Klöße aus Str. fur die Kälber V I 1029 Knoten V 20, 23 Kranz V 388 Kreuzknoten V 509 Kuchenstroh IX 868 Leichenstroh I 140; V 1095fr.; VII 943; VIII 1035, 1098, 1144 auf d. Leichenweg V 1154 aus d. Männerbett I 1687 f. Molitzlaufen V I 460 Obstbäume mit St. umwickeln I 404 Pferdeschwanz aus St. V I 1676 fur d. Sarg am Kreuzweg V519 Saubohnenstroh VII 1537 im Schuh VII 1329; IX 701 Seil aus Stroh fiir Krankheitsübertragung I 13 — f. d. Obstbaum VI 1168 Sterbestroh VIII 446f. (s. a. Leichenstroh) Strohpuppe Alex I 260 Teigstroh VIII 723 Todeszeichen V 1045 vom Todaustragen VIII 992 verbrennen IX N. 938 Verkleidung IX N. 871 Weihnachts-St. VIII 967; IX N. 879 f. mit Weihnachtstau IX N. 897

Stroh—Stuhl Wiegenstroh V 28gf. Wurst-Stroh IV 1268: V I I 1087: V I I I 243f.: I X 867; I X N. 881 s. a. Strohhalm u. Einzelartikel Strohband VI 49; IX N. 592 f. Strohbär I 893 Strohbartel V 1799 Strohblume III 578; V 685; VIII 544f. Strohfigur s. Strohmann, Strohpuppe Strohhahn V 293 Strohhalm I 1459, 1553, 1746; I i i 1357ff·; i v 450; V 1853; VI 139, 311, 334f., 531, 626, 935» 976>977» >216,1276, 1531» 1532, »537» 154'» 1661, 1700; VIII 324, 367» 37°» 787» IO°3> «004» 1191, 1557, 1725f.; IX 183; I X N. 976, 1093 Alp ab St. I 304 unterm Butterfaß V 531 Hühneraugenzauber IV 461 Kreuz aus Str. V 544 kreuzweis legen V 530 i n d . Stube 11173; IV 1234, V532 an der Tür IX 704 Verwandlung in Gold V 627 verzauberter St. VI 861 fiir Weinprobe IX 334 s. a. Stroh Strohhexe VII 408 Strohhut I 971; IV 522 Strohkatze I 1712 Strohkerl V 1543 Strohkirchtag IX 705 Strohkranzrede V 388 Strohmann I 340, 341, 894, 1489; V 243, 312, 658, 918, 9x9; VI 168; VII 482, 1076, 1428, 1558; VIII991, 1520, 1532; IX 17, 79; IX N. 274 mit Butter beschmiert V 30 Fastnacht II 1262 Ölgötz VI 1247 f. s. a. Strohpuppe Strohpuppe I 299, 330, 1292, 1684; III 1312; V 1687,1688; VI 148,102a, 1334, 1667, 1691, VII

3o6f., 3gof., 580f., 1035, 1558; VIII 322,538, 678, 681, 1371, 1395; IX N . 882, 883 Fritschi IX 7 Pilatus VII 27 verbrennen VI 1526, 1532 s. a. Strohmann Strohsack I1199 f. d. Maibaum IX N. 271 Strohseil V I I I 1305, 1307, 1317; 1352 Alp fangen I 304 Knoten I 596 Strohweg VI 369 Strom II 168 iff. Totenstrom VIII 1089 Tränenstrom VIII 1108 s. a. Fluß Strömkarl IX 156 Strudel VI 1056 Strudel! (Waldfrau) V 1794^ Strumpf I 145; VI 788; VII 1293, 1299, '523; VIII 545 ff., 765, 1377, 1602 anziehen IV 1473 als Beigabe VI 819 blauer St. I 1378 Geschenk d. Pestfrau VI >509 als Grabbeigabe IX 712 gegen Halsweh III 1364 hinaushängen des St. in d. Andreasnacht I 405 Kinderstrumpf IV 1299, 1335 Klettenblatt im Strumpf IV »529 linker St. IX N. 806 roter St. VII 804, 810, 821, 825; IX 185; IX N. 586 rutschender St. VII 606 schwarzer St. VII 1439 tanzen im St. I 917 auf d. Tisch liegen lassen VIII 956 verschiedenfarbig VIII546; IX 698 vertauschen VI 976; VIII 1621 vierzehn Tage lang d. St. anbehalten VII 608 weiße St. VII 1305 Wolf mit St. schlagen IX 789 zweierlei Strümpfe VIII 548 s. a. Fuß, Kleid, Schuh,

339 Strumpfband, verkehrt Strumpfband I 869, 870, 1570; VI 137, 458; VII 1479; VIII 555f., 1307, 1488 am Aalhaut I 3 gefundenes St. VIII 558 Gewöhnzauber IV 1157, 1158 Heiratsorakel I 400 an d, Kirchentür IV 1419 Knoten V 22 lüften VI 807 verteilen VIII 556 s. a. Schuhband, Schürzenband Strumpfgeld VIII 552 Strumpfeohlen III i625f. Strumpfwerfen VII 1360 Strutzel III 325^, 327^, VIII §59f.; IX 947, 948 anschneiden IX N. 506 Seelenstr. IX 210 s. a. Brot, Gebäck, Gebildbrot, Semmel, Weihnachtsgeb., Zopfgebäck StrStzel-Sammler VIII 1379 Strychnin I 531 Stubbenkammer: Untergang von St. IX 442 Stube IX N . 782f. ausfegen III 1146, 1148, 1194; IV 1211 ff. Besen i. d. Stube I 1136 Totenstube V 1047 f. verbotene I X N. 775, 785 s. a. Besen, Ecke, Haus Stubendecke: Halme an die D. werfen VI 1028 Mannstreu als Schutz V 1577 Stubenfliege II 1629 „Stubenmensch" VI 1343 Stubenwiäken I 1592 Student VII 1006 Wettermachen III 1309; IX 520 Stufenjahre VI 1494; VIII 562f. Stuhl IX N . 788f. als Beigabe I 229 neben dem Bett I 1184 Leder f. Schuhe aus d. Stuhl schneiden IX N. 391 Lucienstuhl V 1442, 1444 rücken VII 843

340 seidhjall I X 393 Stuhlbein schienen I 1012 f. d. Toten V I I I 1021 umgekippter St. V I I 504, 152a Verkaufszauber IV 1162 Stuhlbein V I I 1481 f. Schienung VII 977 „Stuhlfege" I 1239; VI *533 stumm werden I X 765^, 770 Stumpfnase V I 970 Stunde VIII 563£f. d. Geburt I I I 410 gefährliche St. V I I I 564 Geisterstunde I I I 555 f. glückselige St. V I I I 568 goldene St. V I I I 569 heilige St. V I I I 568 Planetenstunden V I I 58 f. schöne St. V I I I 1082 schwarze St. V I I I 569 süße St. V I I I 569 Viertelstunde V I I I i662f. s. a. Mittag, Nacht, Sonnenaufgang, -Untergang, Tag, Zeit Stundengebet V I I I 566, 567 Stundenglas V I I 954 Stundengötter V I I I 725 Stundenpatronin IV 1079 Stundenwählerei IV 1136 Stundisten V I I I 567 Stupas V I I 684 Stüpfnase-Nacht V I I I 952 Sturm I 657; I I I 1449; V I I i47if., 1628; V I I I 279, 549; I X N. 228 Rüttelweiber V I I 862 Wodan im St. I 474 s. a. Wind Sturmdämon: Schimmel I X N. 168 Sturmflut V I I I 1715 Sturmhut (Eisenhut) VIII 570f. s. a. Seidelbast Sturmsau V I I 1429 Sturmtiere V I I I 7 9 5 ^ , 84t f. Sturmvogel V I I I 893 Sturz V I I I 1136 des Maibaums V 1522 Stute VI 1598, 1599; VIII 571 ff. s. a. Pferd Stuten (Gebäck) VIII 575, 576f., I X 208, 210; I X N. 523

Stuhl—superstitio s. a. Brot, Gebäck, Weißbrot Stutenfrau V I I I 1730 Stutenmilch I 1723; V I 243, 258, 273, 274, 275, 1644, 1654 Stutwerk V I I I 575 Stutzwecken V I I I 561 Stymphaliden V I I 1573 Succubus IV 695, 1086, 1328; V 1463^ suchen VIII 578f. Fasching suchen I 618 Osterei V I 1329 Strick suchen V 774 Veilchen V I I I I537 s. a. finden Sucht, böse V I I 455 Suchtenbrechen V I 1058 Suchtvogel V I I I 8 3 8 Sudzauber V 1288, 1295 Süden IV 27 fr.; V I I 1683 s. a. Himmelsrichtungen Südwind I X 653 Suggestion VIII 591 ff., 619, 1571 Erfolg des Besprechens I 1171 Suhlei V I I I 357 Sühne V I I 634 durchkriechen IV 1093 Sühnekreuz I 1303f.; III "47 Sühnekuß V 854 Sühnopfer V I i62f.; V I I I 904, 928 Sühntag V I 755 Suitbert I I 985; VIII 591 Suitudas I 701 Sülle! V I I I 357 Süllvogel V I 1533 Sulphur V I 1396 summanalia IX 272 summen: d. Hummel IV 468 Sumpf V I I I 34, 46, 603 f. Eingang zur Hölle IV 187 Grendel III 1136 s. a. Irrlicht, Moor, Wasser Sumpfdotterblume I 1748; I I I 575; V I 129; V I I 502 Sumpfgarbe I 1103; V I I 1455; VIII 604, 746 Sumpfmyrte V I 714 Sumpfpferd IV 36 Sumpfporst III 1631 Sünde I 15125 V 1274, 1275;

V I I I 1478, 1496; I X N. 3°9f· Brosamen wegwerfen I 1583*"· verkaufen IV 1176 s. a. Christentum, Kirche, Strafe, Sünder Sündenbock I 619; II 1099, 1245; IV 1050; V 1466; V I 1179; V I I 826; V I I I 89, 807, 1547 Ziege IX906 Sündenesser V 1058 Sündenfall II 1738f.; V I I 1136; V I I I 741 Sündenkraut I X 225 Sündenregister V 786 f. Sündenvogel V I I 1242 Sünder in d. Segen VIII 604 ff. s. a. Segen Sunderklaus V 1837 Sündflut s. Sintflut Sunnfisch I 1507 Sünte Rendel V I I 637 Süntelstein II 1476 Süntevogel V I 1533 Suppe V I I I 196, 609ff. Apostelsuppe I 554 Biersuppe I 1273 aus Blut I X N. 514 I X 346; I X N. 165 Brotsuppe V I I I 191, 1489 Erbsensuppe V I 1035 essen V 954 aus Freitagsregen V 58 Gründonnerstagssuppe V I I 988 Hahnensuppe V 295 Kindbettsuppe I X 706 kochende S. V I I I 526 Kohlsuppe V I 600 f. d. Kuh V 774 Mäusesuppe V I 57, 58 Metzel-Suppe V I I 1083 Milchsuppe mit Semmel V I I I 562 f. d. Osterhasen V I 1330 Roßknödelsuppe V I 1643 Rüben-Suppe V I I 1157 Salbeisuppe V I I 894 Tauben-Suppe V I I I 699 Wachtelsuppe I X 21 Wassersuppe V I I 1519 Weinsuppe I X 295 Wurstsuppe I X 871 s. a. essen, Nahrung, Speise superstitio I 64

Surberger—Syrup S u r b e r g e r VIII 1450 S u r r e g b a n k V 1062 S u r t a r b r a n d u r VIII 347 S u r t r I 495 Susanne VIII 614f. Segen I 717 Susano, japanischer Regengott IX 320 Süßholz I ι ι ο ι ; VII 1235; VIII 615 Süßigkeiten: zu Neujahr VI 1035 s. a. Gebäck, Weihnachtsgebäck, Zucker Süßkäse IV 1038 Süßkirsche IV 14:25 fr. Sutzwecken IX 207 Svadilfaxi VI 1606, 1627 Svanhild I 58; VIII 1601 Svastika III 1354^ svitek VIII 720 Swantewit III 1074; VI 228; IX 346; IX N . 165

Hahn III 1331 S w i n e t o m m e s VII 1080 Sybille VI 947 f. Sykomantie (Feigenwahrsagung) ι 1483; v n i 615f., 731 Sylphe V 1212 Sylt IV 699 Sylvester II., Papst III 668; VI i39if. S y m b o l VI 729; VIII 8x6, 817; IX 52 Apfel I 5 n Diebsabwehr II 202 Edelstein II 554 Efeu II 559 Ei II 595 Elster II 802 Erbse II 878f. Farben II 1197 f. Feuer II 1397 Glückssymbol III 881 f. Hose IV 402

341 Hut IV 527f. Kugel V 754 Rechtssymbole VII 553f. Taube VIII 693 Treppe V I I I 1146 Trommel-Fell VIII 1173 Uhu VIII 1293 Wacholder IX 13 s. a. Mythologie u. Mythus S y m b o l o m a n t i e (ZeichenWahrsagung) v m 618f. S y m p a t h i e II 628; VIII 619ff. s. a. Seele, Suggestion, Totemismus, Zauber Synode s. Konzil S y n t a g m a LaurentJanum IX N. 641 Syphilis VI 462, 1642 Brei als Heilmittel I 1549 Franzosenkrankheit II 1731 f. S y r u p IV 1316

Τ „ T " auf d. Buchenblatt I 1693 Tabak I I 74gf.; VI 1452, 1513» 1574*"·; V I I 526, 528, 1 1 7 1 ; V I I I 254, 627 ff., 638 f. d. Niss I X N . 523 Schnupftabak V I I 1283 f. s. a. Pfeife, rauchen Tabakrauch V I I 1129 Tabernaemontanus Artzneybuch I I 1175 tabu III 1655, 1660, 1673; VI 1296, 1297, 1299 f.; VIII 629 ff., 864, 1508 Altar I 326 Bachstelze I 752 Besitz I 1153, 1154 Bettfedern füllen I 1201 Brot backen I 761 Fisch I I 1550 Gottsname I I I 984fr. Herd I I I 1773^ Herdfeuer I I I 1763 Kathartik IV 1084 fr. Keuschheit IV 1291fr. Nahrung VI 949 Name VI 954 ff. Nieswurz VI 1085 O r t V I 1309fr.

Schlange VII 1137 Schwangerschaft VI 695 Schwieger VII 1553 Speisen V I I I 201 ff. Speisebereitung V I I I 160 Tier-Name V I I I 882f. Wiesel IX 579 Wolf IX 782 f. s. a. Glückstage, Kraft, Mana, Orenda, Unglückstage, Tagewählerei T a b u l a s m a r a g d i n a VIII 20

T a g VI 769; VIII 635 ff. ägyptische Tage VII 1545 Fleischtage I X 689 Frauentage IX 235 Geburtstag III 408f., 422f. Glückstage III 899fr.

jüngster Tag IV 859 fr. kritische Tage V 596 kürzester Τ. V 84of. längster Τ. V 904 f. Lostage V 1405 fr. Maitag V 1542 fr. Margaretentag V 1635 Marientag V 1657 f. Schalttag V I I 997 Schicksalstage V I I 1055f. Schwendtage V I I 1543 f. Sterbetag V I I I 450 Tagesgötter I X 683 Unglückstage V I I I 1427 ff.; I X 689 verworfene Tage V I I 1545; V I I I 532, 1655f. Viehtag V I I I i66of. Weihnachtstag I X N. 946 Wochentage I X 683 fr., 687 fr.

s. a. Abend, Ägyptische Tage, G1 ückstage, Hundstage, kritische Tage, Lostage, Mittag, Morgen, Nacht, Perioden, Schalttage, Schicksalstage, Schwendtage, Sonnenaufgang, Sonnenuntergang, Stunde, Tagewählerei, Unglückstage, verworfene Tage, Woche, Zeit Tag- u. Nachtgleiche II 1004; III i55f. Tagblindheit VI 399 Tageszeit s. Stunde, Tag, Zeit Tagewählerei I 406 f., II 308, 338f.; IV 928f.; V I I 563, i o 5 5 f . ; V I I I 640, 650ff.; IX 686, 690, 891, 892; I X N. 668f., 810

für Abführmittel I X 844 Aderlaß I 173 d. Artisten I I 1148 f. Aussegnung I 729 Austrieb I 731

baden I 799 f. Beschwörung I 1128 besprechen I 1167 buttern I 1748 f. Dienstantritt eines Dienstboten II 265 fiir Durchkriechen durch Zwiesel I X 973 Entwöhnung I I 860 f. Erbsensaat I I 882f. Ernte II 942 Farnsamen gewinnen II 1 2 1 9 Fischfang II I556f. Gerste säen III 693f. Gesundbeten III 775 Glückstage 111899 fr. Handel IV ii36f. Hausbau III 1562 Heilzauber II 478 f. Heumahd V 1485 f. Hochzeit IV 165f.; VIII 532 Holzscheit-Orakel IV 283 Jäger IV 580; IX 604 Kalb entwöhnen IV 915 kämmen IV 950 Kohl säen V 63 Kräuter sammeln III 1682 mit Kreuzzeichen bemalen V 539f· Kröte töten V 618 Kugelgießen V 759 Leinsaat V 1177 Losen V 1389 Mist fahren II 474f. Pfluggang, erster VII 2 f. photographieren VII 20 Reben bearbeiten IX 334 f. f. d. Reise VII 638^ Roggensaat V I I 764 säen d. Hülsenfrüchte IV 465 f. Schattenorakel IX N. 134 Schlacht I X N. 188 schlachten V 52; VII 1080 Schriftzauber I X N. 332 Spiegelweihe I X N. 552 Stallarbeit I X N. 593

Tagewählerei—Tanz Totenfeier VIII 1060 Fledermaus II 1596 Ungeziefer vertreiben VIII Glücksring III 898 1422 Glücksstein III 898f. d. Lenormand (I.) V 1212 Verkauf IV 1183 & f. Lotteriespiel V 1426 Viehkauf IV 1147 Prozeß III 674 Wäsche waschen IX 95 Ring VII 719, 720, 721 Wechselbalg vortreiben I X Rosenkranz VII 786 N. 856 Saphir VII 941 Weizen säen IX 466 Schädel VIII 1092 Wohnungswechsel IX N. Schildkröte VII 1071 988 Schwalbenherz VI 268 Wünschelrute schneiden IX Schweinsgehör VII 1485^ 831 f. Sieg-T. I X N. 186 Zwiebeln stecken IX 964f. Skorpion V I I I 18 s. a. Ägyptische Tage, Steinbeil VIII 401 Glückstage, Hundstage, Tierkreisbilder I X N. 638^ kritische Tage, Lostage, Weißwurz IX 460 Schalttage, SchicksalsWiesel I X 587, 588 tage, Schwendtage, UnZungenbein d. Schafes VII glückstage, verworfene 975 Tage u. d. einzelnen s. a. Amulett, Glück, Tage d. Woche u. des Glücksring, HimmelsJahres brief, Ring, Steine Taglichtnelke VII 833 Talken IV 808 Tagwildnis IX 633 „Talkllngen" IX N. 1049 Tal Josaphat I 1209; III 671, 97 4 f.; VIII 518, 538, Tallsack VII 385, 1642 f. Talmund IV 23f.; VIII 642 1065, 1092 Talmud IV 23f.; VIII 642 talamasca V 1762 Asmodeus I 622 Talar VII 323 Ritualmord VII 728 talemache V 1763 rote Farbe VII 809, 811, Taler VIII 657ff.; IX N. 347 812, 816 Ehetaler I 1739; II 584 s. a. Jude Georgstaler III 6570". Tamariske I 1483 Hecktaler III 1613fr. Tampeltei III 395 Kreuztaler V 545 Tamuz VIII 1535 Kuhtaler IX N. 486 Tanfana III 1754; VI 1009 Mansfeldischer Taler VII Tangelmannli VIII 996 647 Tanngniostr I 1402 Marientaler V 1647 Tannawaschl VIII 682 in die Tränke legen VI 1028 Tannenbaum I 1411; IV Wechseltaler IX 203 1056; V 1519; VI 1058; s. a. Geld, Münze VII 1641, 1667; VIII Talg II 1383 663ff., 755, 1121, 1189, 1352; IX N. 905 207 als Heilmittel VII 701 Besen aus Tannenzweigen Hirsch-Talg IV 105 f. I "29 Kreuzermännchen V 508 s. a. Fett, ö l , Schmalz auf d. Erntewagen I 1613 Talgilgen V 1527 geschmückter Tannenbaum Talisman I 375; II 1370; IV 707, 954; V 1548; VI III 881; VII 634; VIII 1334; VII 332, 652, VIII 593, 659ff.; IX N. 245, 26, 27, 55, 88, 664 816, 1080 als Maibaum V 389 Augentalisman I 701 ff. Nadeln IX N. 880 Breve I 1573 Rottanne VII 938 Edelstein II 553 f. an die Tür nageln VIII Fahne II 1120 "95

343 Weinlesetanne I 189 s. a. Fichte, Tannenzapfen, -zweig, Weihnachtsbaum Tannenhäher VIII874f. Tannenzapfen VIII 665 Tannenzweig, brennender VII 1675 geschmückter V 920 f. Heilzauber I 13 f. Tannhäuser II 541 Tantalos I 1720; II 514 Tante Arie II 1293; 1792; VII 1273 Tanz II 751; V 799^-; VI 1273; VII999; VIII 109, i n , 1005, 1042, 1133, 1167, 1327, 1382, 1391, 1476, 1529; IX i8f.; IX N. 868, 870, 871 Adamstanz I 165^; VIII 423 . Analogiezauber I 391 Badertanz I 851 Bäcker-Tanz an Pfingsten I 780 Bärentanz I 896 um Bäume VI 1343, VIII 1364 Begräbnis-Tanz VIII 1070 Besenbrennen I 1144 Besentanz I 1131 f.; V 244 Bockstanz IX 921 Brautkranz-Austanzen I 1524; V415 um d. brennenden Flachswerg I 1493 Bretzeltanz I 1568, 1570 auf Brot I 1598; IX 442 Bundtanz V671 Buttertanz I 1756 Engeltanz IX N. 451 d. Erdleute II 913 Erntetanz II 961 Fastnacht I 338f.; III 1604 um d. Feigenbaum VI 890 Flachstanz V 1179, 1181; VIII 82 f. Flöte VI 1579 bei Flurumgang II 1678 auf d. Friedhof IV i4o6f. Frontanz V 672 Gänserich-Tanz VIII 260 Geistertanz III 556f.; VI 779 bei Gewitter III 826 Hahnentanz III i345f. Hammeltanz IX 555

Tanz—Tattermann

344 Haubungstanz I I I 1551 mit d. Henker tanzen V I I I 1400

Hexentanz I 1427t., 1580; I I I i886f.; V I 8 5 7 ; I X

N. 578 Hexen-Hasen-Tanz V I I 994 hinken IV 60 Hirten-Tanz IV 135, 628 b. d. Hochzeit IV 156; V J253f· Holzäpfeltanz IV 276 um Johannisfeuer IV 735, 7 4 2 ; V I 891 Jungfern-Tanz I X 236 Katharinentanz IV 1080f.; V I I 789 f. zur Kirchweih IV 1423 Kissentanz IV 1433 fr.; V 862

Kiwittdans IV 1405 mit Knochenkette V 11 d. Kobolds I X N. 469 Köchinnentanz V 56 Korbtanz V 244 Kranztanz V 408 Kreistanz V 473 Kreuztanz V 540 Kuckuckstanz V 740 Küfertanz V 753 Kuhreigen V 784 um die Lambertuspyramide V890

beim Leichenmahl V 1089 bei d . Leichenwache V mof. um d. Lichterbaum I X N . gi4f. Lied I X N. 448 Lichtmeßtanz V 1268 Lobtanz V J3i6f. Mädchentanz I 1533; IV 851;V

1006

um d. Maibaum V 1522 Masken-Tanz V I I I 946 Metzgertanz VI 231 d. Milchmädchen VI 328 Milchtanz VI 258; V I I I 189

tun d. Mittwintermai

IX

N . 961

im Mondschein VI 505 Nacktheit beim Tanzen VI 848, 863, 8 7 3 , 877

Nadel VI 932 Nasentanz V 388 Neujahrstanz I X N. 912

Nixentanz IX 156f. um d. Obstbaum I X N. 895 Orgelspiel VI 1307 Pesttanz VI 1514 beim Pfannkuchenbacken V I 1563 d. Pfingstbraut V 1525 Pfingst-Tanz V I I I 1351 Radtanz V I I 480 d. Regenmädchens V I I 582 Regentanz V I I 1668 Rundtanz V I I 853 Sauerteig-Tanz V I I I 720 Schäfertanz V I I 1985 f. Schäfflertanz V I I $86f. am Scheibensonntag I 923 Schlachte-Tanz V I I 1083 „Schlegeln" I X N. 255 Schwerttanz V I I 1548fr. Schwesterntanz zur Hochzeit V I I I 552 Siebensprung V I I 1705 des Siegers kn Brautlauf V 678f. d . Sonne VI 1354; V I I I 46, 59*· Spiegeltanz I X N. 558 Sprung V I I I 318fr. um d. Stein V I I I 398 d. Steinkreise VI 88 mit d . Tannenbaum I X N . 958

Teufelstanz V I I 573 f. Tier-Tanz V I I I 862f., 947 fr. Tierverkleidung V I I I 947. Totentanz V I I I iog8f. Trauertanz VI 877 umtanzen V I I I 1353 fr. der Unterirdischen I 25 Verbot des Tanzens V 197 versteinerte Tänzer V I I I 423 Waffentanz VI 873 mit d. Wassermann I X 146 um d. Weihnachtsbaum I X N. 920 weiße Kleidung IX 340 Wildemanntanz IX N. 977 Wolfstanz IX 735, 784 d. Zwerge I X N. 1045^, 1078

s. a. Spiel, springen Tanzbär I 895 Tänzer V I I I 1541 unserer lieben Frau II 540 Tanzgeiger III 467

Tanzkuchen VI 1325 Tanzleiche V 11 iof. Tanzmaske I I 154 Tanz-Zwang I I 1593 Tarant V 443 Tarantel I i 1081; V I I I 282, 667f. Tarantel I I 1214 Tarantella VI 687; V I I I 6 6 7 Tarantismus V I 686 Tarascus I X 125 Tarnkappe I 1079;TV 517; V 1580; VI 9 9 ' ; V I I I 1454, 1648; I X 65; I X N. 1031, 1064 Wolke als Τ . I X 804 s. a. unsichtbar, Zwerg Tarok V I I I 774 Tartaren I X N. 197 Tartarenkreuz I 1303 Tasche VII 750; VIII 668f. grünseidene Τ. V I 1510 Hosentasche V I I I 669 Ledertasche V 997 des Nachtjägers VIII 643 Westenstache V I I I 810 Zwiebel in der Τ . I X g68f. s. a. Kleid, Rock, Schürze Täschelkraut s. Hirtentäschchen taschenhalb V I I I 914, 917 Taschenkraut VI 973 Taschenmesser s. Messer Taschenspieler: Hokuspokus IV 183 s. a. fahrendes Volk Taschentuch IV 1480; V 664; v i i 561, 949; v r a 670f., 831, 1606; I X 32» 342 fur d. Leichentrager V 1139 Luftfahrt V 1594 d. Pfingstochsen VI 1695 springen über Τ. VIII 322 verlieren V I I I 537 s. a. abtrocknen, Halstuch, Kopftuch, Tuch Tasse: Bronze-Tasse V I I I 216

klirren IV 1534 Neujahrsorakel VI 1040 Tätowierung I I I 685; VII 1258; V I I I 629, 1234, 1245, 1 5 9 2 ; I X N. 347 Farben II 1192 Kreuz-Zeichen V 547 292

T a t t e r m a n n VI 455, 457.

Tattermann—Taufe 1188; VII 395. VIII353, 676 ff., 894. s. a. Butzemann, Kobold, Puppe, Salamander Tattler IX N. 552 Tatzelwurm IV 588; VII 1118; IX 841 Tau 11726,1733,1734,1762; III 1080; IV 8, 1088; V I 105, 245, 250, 500, 1335; VII 770, 780, 1468; VIII 76, 78, 616, 683ff., 718, 781, 1518, 1583; IX 317, 357; IX N. 822 Austrieb in l44ß> 1 1 1 " 8 , 1839, 1642 f., 1846,1878; IV 598; V 638; V I 171, 1 1 0 1 ; VII 452, 802, 928, 969, 1014, 1060, 1061, 1584; V I I I 447, 624, 743, 758, 763> 766, 1445, 1460; I X 301; I X N. 310, 3i5f., 329, 935 Abschwörung I 120 in d. Achselhöhle I 153 durch Fingernagel II 1504 d. Freimaurer III 33, 3gf. d. Freischütz III 8 d. Jägers IV s86f. Judenblatt für Τ. IV 815 lösen d. Τ. IV 947f.; IX 106 des Papstes V I i39if. rasieren VII 511 Schmied I X N. 263 Wilderei IX N. 981 Wolfsbanner IX 794f. Teufelspeitsche I 1706; III 1225; V 900 Teufelspfennig IX 203 Teufelspferd V 1239 Teufelsprobe III 1030 f. Teufelspuppe VII 392 Teufelssagen VII 883 Teufelssalbe II 1676 Teufelsschmiede I X N. 267 Teufelsschulen IV 140 fr.; V 826 Schatten als Honorar I X N. 139 Teufelssteine I 654; II 1477; VI 1403; VI 413f.; V I I I 312, 397, 423 Teufelstiere VIII 858^,897^ ETSter II 800 Geier III 461

Teufelskinder—Thor Hahn III 1330 Mistkäfer VI 394 Teufelstränen IX 317 Teufelswagen IX 31 Teufelswind III 1450 Teufelswirtin VI 257 Teufelswurz I 552; V 1546 Teufelszehe I 1025 Teufelszeit IX 895 Teukros v. Babylon IX N. 721 Thamsen VIII 767 Thau (Kreuzzeichen) V 550; v n l 749 ff. s. a. Antoniuskreuz de Th&bes, Weissagerin IX 384 Thekla I 718; VIII 754f. Themison IX 219 Theobald VIII 755 Theodor I 772; VII 961 Theodul VI 1658; Vin 755f. Theogonie VI 733 Theolosphorus IX 421, 422, 424, 428, 430f. Theomantie VIII 756 Theophagie (Gott-Essen) VIII 757 f. Theophilos v. Edessa I X N. 722 Theophilus VIII 758 f. Orakel des Th. IX 39of. Theophrast VI 1705 Theriak VII 1165; VIII 667 Theriomantie (Tier-Wahrsagung) VIII 759 Theriomorphismus I 4 7 2f., 475 Thesmophorienfest III 380 Theosophia pneumation VIII 762 Theurgie (weiße Magie) VIII 759f. Thing VI 521 am Donnerstag II 343 d. Ostara VI 1314 Thingstätte VIII 396 Tholetanus VIII 1011 Thomas (Apostel) VIII 763ff.; IX 29 Heiratssegen III iögsf. s. a. Thomasnacht, -tag Cantimpratensis: Carista II 8 Thomas von Aquino I 76; IX Ν. 736f. Geomantie III 636

v. Chantimprfe VIII 7«8 f., 816 Thomasakten IV 24 Thomasfest: Kuchenteig VIII 724 Thomasius, Chr. I 77 Thomasnacht IV 1542; VII 952; V I I I 181,536, 1075, 1488 Birnbaum-Orakel I 1341 Bleigießen I 1389 Bräutigamschau V I 437, 1202 essen II 1048 horchen IV 314 kehren IV 1235 Kirschbaum schütteln IV 1428 Liebesorakel I 514, 515; V 523 Mahlzeit V 1493; I X N. 510 Nidel V I 1071 Ofentopf-Horchen V I 1202 Orakel I 1135, 1742 Rockenmusik V I 673 Sarg-Orakel V I 1283 Treue-Orakel I 1391 Weingießen V I 1286; IX 303 Zwerg in d. Schmiede I X N. 266 Thomastag II 191; V 841; V I 1270; I X N. 922 anschreiben d. Jahreszahl II 1 Bier I 1264 Brauverbot I 1516 Hutheben IV 535 Zelten-Orakel I 773 Ziegenbock IV 915 Thor I 641, 643, 1046, 1258, 1400, 1402 f., 1410, 1 4 1 1 ; III 145, 154, 725, 1072, 1370; IV 149; V 566; VI 393, 1727; VII 1609, 1610; VIII 176, 1118, 117Ö, 1248, 1596, 1637; I X 33, 664, 741; I X N. 241, 522 Bär des Τ. I 892 f. Eberesche II 523 Hammer I 476, 1401, 1407, 1419; III 922, 1064, 1078, 1372f.; VI 743 Kampf mit Geirröör III 816 Kessel IV 1260 f.

Thor—Tier Lachs I 650 Schiff I X Ν. 155 T h o r a I X Ν . 314 T h o r e l l e n s t e i n e V 78 T h o r g i l V I 251 T h o r k i l l V I I I 220 Thorner Katharinchen I X 277 T h o r o l f I 1047, i o 4Ö — Mosterbart: Heiligenberg I 232

T h ö r r V I 153 T h o r r i V I 467; I X 238 T h o r s b j ö r g I I 524 T h o r s ä u l e I 1619 T h o r s t e i n I 1140, 1148 T h o r s t e m p e l I 233 T h o r w a l d T r o d d e l : Brief als Kraftgürtel I X N. 303 fT h o t h I I I 1784; V n i 769ff., 1213

Schrift I X N. 296 T h r y m r I 1407; V I I I 1596 T h u b e , Chr. J . , Prophet I X N . 96

T h u j a V I 1367 T h ü l e V I I I 53 T h u m a r V I 245 T h u n f i s c h I I 1530f.; V I I I 744 T h u r s e n V I 159 T h y m i a n I 144; V I 345, 1058, 1064; V I I 4 1 8 , 4 1 9 ; I X 500 Bienenstock bestreichen I 1242

s. a. Quendel T i a m a t V I I 1052; I X N. 411

T i b u r t i n a (Weissagungsschrift über d. letzten Kaiser) V I I 1656; V I I I 774 f. T i b u r t i u s t a g V I I I 778 T i e f e des Brunnens I 1679 T i e f s i n n I I I 559 T i e r V I I I 7 7 8 ff. Affe I 2 06 f. Almtier I 308 Alp als Tier I 285 — Ablenkung auf ein Tier I305 „alter M a n n " I 333 Amulett f. d. Haustier I 382 Anaphrodisiaca vom T . I 537 Angang I 4 2 4 ^ ; I X N. 250

apokalyptische Tiere V I I I 944 Augen als Amulett I 702 Band als Schutz I 872 f. Bär 1 8 8 i f f . Blut I 1437 bunte Tiere II*i205f. als Dämon I I i53f., 157*"· dankbares Tier V I I I 812 eiserne Tiere V I I I 905 Erscheinungsform des Gestorbenen V I I I 1023 Feuersbrunst ankündigen I I 1420 feurige Tiere I I I 907 fliegendes Tier I I 1675 geistersichtig I I I 542,549f.; V I I I 924 Gesang I X N. 476 Geschlechtsverkehr I I I 747 f· getauftes Tier V I I I 800 giftig I I I 846f. Gottes Tiere V I 1442 Hartriegel I I I 1493 heiliges Tier V I I I 857 f., 914

Heilzauber V I I I 8o8f. — gegen Frais I I I726f. als Hexenschutz I I I 1909 hilfreiches Tier V I I I 812 Höllentiere IV 2 3 1 , 236f.; V I I I 779 Kastration IV 1071 f. Klage als Tier IV 1440 knien IV 1583 f. Kobold als Tier V 37 im Kopf V 231 f. Kopf des Tieres V 205 f. Korndämon V 255 f., 274, 291 f. Kraftübertragung auf d. Menschen I I 1030f. Kranken in ein getötetes Tier hineinstecken 1835^ als Krankheitserreger V I I I 8o6f. Krebs V 4460". f. Liebeszauber V 1288 Lostier I 413, 415^, 417 425 Lunge V 1457, 1458 magischer Kreis V 466 im Märchen V 1625 fr. Maulwurf als Heilmittel V I 22 f. in d. Medizin I I 1371

351 u m Mitternacht füttern V I 434 Musikzauber V I 681 f., 1595*"·; V I I 995 musizierendes Tier V I I I 813

Namen d. T . meiden V I 957 f· neues Tier V I I I 782 unter d. Obstbaum V I 1170 Opfertier I 865; V I I 825^, 1445 — für d . Wassergeister I X 179*"· Orakelspender V I 1266 Pest als Tier V I 1505 R a b e als Hexentier V I I 437 redendes Tier V I 419; V I I I 643, 669, 780, 828

Regenvorzeichen V I I 604 Rind als weisendes Tier V I I 697 Robbe V I I 742f. saturnisches Tier V I I I 1685 Schädel V 209 f. — als Heilmittel V 2 1 3 Schaf V I I 974f. als Schatzhüter V I I 1013 an d. Scheune nageln V I I 1041

Schlangenfeinde V I I 1128 schwarzes I X 5 6 7 Tier V I I 1449; Seelentier I 443; V 1568; V I I I 1042 f. sprechende Tiere V I I I 354 Stachelschwein V I I I 352 Stadttier V I 1018 Stellzauber I 878 Stenzmarin V I I I 427f. Sterne in Tiere verwandelt V I 222f. als Streiterreger V I I I 527 suchendes Tier V I I I 591 Sympathie-Tier V I I 1388 Teufelstiere V I I i434f. Theriomantie V I I I 759 als Todes-Vorzeichen V I I I 994 Totentier V I I I 163 Totemismus V I I I 1034fr. Tötungsverbot V I I I 1050 bei Umzügen V I I I 1385f. ungesegnetes Tier V I I I 800 Unterweltstier IV 879 Urvater der Menschheit I 464

352 als Vegetationsdämon VIII 1522 verbrennen VIII 1557 Verwandlung in Tiere V 1846 weinendes Tier VIII 828; IX 3i8f. weisende Tiere VIII 9206 weißes Tier IX 351 Welle als Τ. IX 470 s. a. Einzelartikel (Aal, Huhn, Pferd usw.). Tierfell III 150 heiliges Tierfell II 971 f. s. a. Tierhaut Tierfett II 1377 f. Tierfleisch essen II 1602 f. s. a. essen, Fleisch Tiergebäck VI 1036, 1048; IX257 s. a. Gebildbrot Tiergeister III 491 f. Tiergespenst V I 423f.; VII i473f· Dorftier II 352 Tiergestalt VIII 8!9ff., 855 s. a. Tierverwandlung Tiergötter VIII 831 f. d. Ägypter II 1071 Tierhaut I 968, 969; IV 1092; VI 1094 s. a. Tierfell Tierherz III 1807 Tierjagen VIII 842 f. s. a. Haberfeldtreiben, Katzenmusik, Spott Tierkönige VIII 843ff. Tierköpfe VIII 847 ff., 909 s» 6 i 55 V I 467, 472; IX N . 596 ff. Geburt VIII 5646 Krebs IX N. 638, 665 Leinsaat V 1178 Mondstellung VII 40 f. Perioden VI 1493 f. Rettich stecken VII 688 Wetterkunde IX 546 s. a. Sternbilder Tierkreismann IX N. 6o8f., 641 Tierkult VDI 850f. s. a. Animalismus, Seelentier, Tier, Totemismus Tiermaske VI 1106 Tiernamen VIII 864f. Tieropfer II 751, 967f., 97*6

Tier—Tisch II 751, 967 f., 972 f., 977» 9795 HI 147» 150» 1754; VI 163, 173, 1017; VIII 901 ff.; IX N. 497 f· Fell II 1323 fr. Gebildbröt III 393 f. d. Schatzgeist VII I007f. wilder Jäger IV 609 zerschnittenes T.-O. IV 1091 s. a. Blut, Tierkult, Wetterzauber Tierorakel V I 1284; VIII 9I2ff. Tierornamentik VIII 925f. Tierparadies V I 1404f., 1414; VIII 926f. Tierpatron VIII 788f. Tierprozeß VI 724; VIII 928ff. s. a. Exkommunikation Tierquälerei VIII938f. Tiersäugung VIII 863 f. Tierseele VIII 792 Tiersprache I 621; II 1603; VIII 20, 939ff. Tiersymbolik VIII 943 f. s. a. Tierornamentik TierverkleidungVIII 945ff.; IX N. 871 s. a. Maske, Mummenschanz Tierverwandlung VII 970, 1578; VIII 790, 1623ff. Tiger VIII 834 Fleisch des Tigers V 797 Verwandlung in Τ. V I 860 tigillus sororium II 504 Tikenu-Mysterium VIII 1471, 1482 Tilberi V 8 Timmerlestag V I i n 2 Timpenbrot III 387 T i m p e n s e m m e l IV 1569; VII 1640, 1644 Tinte V 1740 gestohlene Tinte VIII 378 rote Τ. IX N. 330 mit Ziegenmilch IX 908 Tintenfisch VI 283 Tirol VIII 953 s. a. Bannung, Geisterbann, -worte Tisch VIII 526, 953ff., 1315, 1316; IX.N. 811 abräumen I 1176; IV 855, 1136; VIII 954f., 1144

abwischen VIII 957; IX N. 386 arme Seelen auf dem Tisch I 595 berühren den Τ. VIII 1154 Brot auf d, Τ. I 770, 1634, 1645, 1651 f.; VI 788; IX N. 989 Brotbacken I 76 7 f. decken IV 12346; VII 380; VIII 955, 966 eiserner Τ. IX N. 1052 Eßtisch II 1046 festbinden am Τ. VIII 557 als Feüerbanner II 14256 gedeckter Tisch V I 10346; IX 265, 278 Glasrücken III 861 f. Haare v. Haustier unter d. T.-Fuß IV 1153 Holz v. T. fur Haustiergewöhnzauber IV 1154 Hut auf dem Tisch IV 541 im Kehr-Orakel IV 1234 knarren, IV 1566 Liebesorakel VI 886 Mehl auf d. Tisch VI 95 Mehlsack — VI 111 im neugekauften Haus IV 1159 Orakel IV 1234; IX N. 941 Reste IX N. 521 Salz vergessen IX N. 120 Schneidendes IX N. 268 Schuh auf d. T. stellen VII 1302 sitzen auf dem Τ. VII531 f., IX986 Speiseopfer IX N. 502, 503 f· Strumpfbänder auf dem T. VIII 558 Strümpfe auf dem Tisch VIII 554 Toten-AufTbahrung V 1050 f. Trapezomantie VIII 1123 treten auf den Τ. I 918 unter den Tisch leuchten VIII 526 unterm T. sitzen IX N. 398, 882 f. überspringen III 14226 Umgang um d. Τ. VIII 658 umkehren VII 465 umspannen mit Kette VIII I35I umwandeln VIII 13626

Tisch—Todesvorschau Toblassegen II 203; I I I 279; IV 1135; I X 23, 55 Tobsucht V 1845; V I I 959, 981; V I I I 1296; I X 904 Tochter V I 695 s. a. Familie, Frau, Hochzeit, Kind, Verlobung Tod V I 401, 422, 779; V I I 636,803,1433; V I I I 639, 679, 970ff., 981, 1091, 1098 f., 1454, 1468, 1534, 1733; i x 31. 893, 1153, Ϊ203, 1230, 1232; V I I 789, 783, 985ff., 992f.; I X N. 566 ansagen I 1153; I X Tischgespräch VIII 957 N. 594, 1101, no6f. Tischlein-deck-dich VIII — dem Brunnen I 1682 966 — dem Flachs V 1197 f. Tischler: Sarg-T. VIII 1707, — d. Pferd V I 1607 1711 — rücken VII 843; IX 297 s. a. Schreiner — rütteln VII 860 Tischordnung VIII 963 — dem Schnittlauch VII Tischrücken III 509; V I I 1282 844; VIII 964; I X N. — Schwalbe V I I 1392 824, 990 — d. Weinfaß II 1231 Tischtuch II 1044, 1046; V — Winselmutter IX 322 649, 1179; V I I I 186, 246, des Antichrist I 499 782, 966f., 1183, 1413, an der Tür d. T. ansagen 1513,1602 V I I I 1189 altes Tischtuch V I I 1141 Art des Sterbens V I I I 972 f. ausschütteln V I 1041; V I I „Basel, Tod zu" V I I I 1099 begraben den Tod VIII 1383 1352 beißen ins Tischtuch I 1023 am Bett des Sterbenden Brosamen auf dem Τ V I I I 455 I 1585 bürgerlicher Tod I X Ν. 128 — räuchern I 1588 Christopherus als Schutz gegen Hagel III 1313f. II 69 Hände abtrockenen III ertränken den Τ. VII 1034 1392 Freimaurer III 40 fr. als Kopftuch IV 1242 Freund Hein II 79 — d. Wöchnerin I X 701 Hans Hünen IV 506 f. Krankenheilung I 1142 Heilige III 1667 f. im Leichenhaus V 1065 Hochzeit u. Tod IV 153 Messer unterm Τ. V I 198 jagen den Τ. I X 458 Neugeborenes einwickeln Juden IV 829 f. IV 1316 Kanarienvogel IV 959 Restezauber V I 702 Kapnomantie IV 974 umbinden V I I I 968 Karfreitag IV 999 f. s. a. Tuch Kirchenlied singen I X N. Titisteln IV 1387 f. 451 Tiu s. Ziu als Mäher V 1490 Tiur, armenischer Schriftim März V 1734 gott IX N. 296 nachfegen IV I2i5f. Tiusto VI 148 Personifikation VIII 976f. Tiuz VII 1550 Pferd des Todes V I 1617; TjurungaVI 739; VIII 1037 I X N. 101 Toblasnacht II 586; III 739

umwerfen I 7g2f., 1621 unter dem Tisch V I I I gsgf. wackelnder Tisch V I I I 965 Weihnachtstisch I 1604, 1611, 1632; I X 32; I X N. 881 f. Zwiebel auf dem Τ. I X 970 Tischbein s. Tisch Tischdecke VII 1370 Tischecke I 1524; IV 596 Abschabsei V I 1064; V I I I 963 Tischgebet II 1034 Vaterunser V I I I 1515 Tischgerät: d. Geister III 535 f.

353 plötzlicher u. vorzeitiger Tod V I I I 407f., 449 Schimmelreiter I X N. 168 in d. Schlacht I X N. 190, 244 des Schmiedes I X N. 264 auf See V I I I 1715 sehen den Τ . V I I I 117 Sonnenfinsternis III 1523^ Steinverwandlung VIII 4i 9 f. beim Vieh den Todesfall anzeigen V 769 vorzeitiger Tod V I I I 407f., 449» 584. 973f·» 1245f.; IX572 d. Weinfaß melden II 1231 Winter und Tod IX 664^ Zusammenhang mit Wolf IX782 s. a. sterben, Totenreich, Toter u. Einzelartikel Todaus V I I I 1095 Todaustragen III 163 f., 447;VI 1532, 1 6 9 1 ; V I I 3o6f., 395,396,854; VIII 26, 90, 971, 977, 978, 991 ff., 1095, 1371, 1395, 1532; 1X666 Hemd III 1726 Lätare V 918 Samson VII 917 Strohpuppe d. Huren IV 508 Todaustreiben I 1545; V 196, 1729; V I 1384; VIII 414, 952, 991 ff. Tödin V I I I 977, 978 Todesahnung VIII i686f. Todesangstzeit I 920 Todesorakel 1403; V I 1041 f. Hemd III 1725 Kerze V I25if.; I X N. 916 Salzhäufchen I X N. 121 Schuhwerfen V I I 1361 Schüsseldrehen I X N. 398 Schwein VII 1483 Sichel I X N. 423 Spiegel I X N. 559 Weihnacht i X N. 934, 916, 936f., 940fr. Todespferd V 1239 Todesschlaf VIII 783 Todesstrafe VIII 511 s. a. Verurteilter Todestraum VIII 598f. Todesvorschau VIII 1703, 1705 f.

354 Todesvorzeichen V 156g; VIII 644, 645, 73a, 823, 824, 993ff., 1058, 1660, 1690, 1693, 1746, 1752; I X N. 891 f. Finger-Flecken VIII 1086 Grille III 1166 Holzwurm IV 284 Hund IV 472, 473 klappern VIII 1067 klirren IV 1534 klopfen 1537 f. Musik IX N. 481 Sägeklirren IX N. n 8 f . Schatten IX N. i4of. Schreiner I X N. 389f. „Totenbäumchen" VIII 1033 Totenkäfer VIII 1071 Tür VIII i205f. Vogel VIII 1673 Weihnachtsbaum IX N. 919 Wiesel IX 595 Wigglen-Schrei IX 602 Windei IX 659 für Wöchnerinnen IX 713^ Todpuppe VII 392, 395 Todsonntag VIII 1095 Todsünden VIII 945 Todvogel: Kauz IV 1 i88f. T o g a praetexte VII 820 Toggell I X N. 1087 Tokan V 1502; VI 228 Toledo: Zauberschule V 826 Toledobrief VIII 1010f.; IX 548 jüngster Tag IV 861 s. a. Antichrist Tollbeere s. Tollkirsche Tollkirsche I 314,322, 1504, 1622; VI 432, 1706; VII 1481; VIII 1011 ff; IX N. 816 Tollkörner VIII 359 Tollwurm VII 593; IX 849 Tollwut 1901,1020; II 1172; III 276, 559; IV 498, 948; V 743, 983, 1219; VI 1149; VII 1020, 1228, 1439; VIII 2, 152, 711, 216; IX 224; IX N. 327, 411 Arebrodas I 577 Aronstab I 600 Brot u. Käse IV 1032f. Butter I 1758 f.

Todesvorzeichen—töten Butterbrot mit Eibenholz II 646 Frauenmilch VI 279 Hubertus JV 426, 429 f. Hundesegen IV 490 f. Hundswut IV 482 f. Iria IV 775 Kanthariden IV 966 Kuckucksdreck V 347 Luziflecke V 1542 Marienkäfer V 1701 Osterfleisch als Heilmittel VI 1345 Schlangenstein VII 1200 Schriftzauber I X N.> 352 verhindern VII 1017 des Wolfis IX 789 s. a. Hundswut Tölpel VI 1022 Tolstoi IX 477 T o m t e VIII 1118; I X N. 266, 523 Tomtegubbe VI 255; VIII 1221 Toms-Esel II 1013 Ton VI 1266 roter Ton VII 819 Schüssel I X N. 396 Tonerde VIII1015 Tonne s. Faß Tonnentanz VIII 1360 Tonpuppe VII 389 Topas VI 473, VIII 662, 1015f. Abwehrzauber II 202 s. Edelsteine Topf VIII 1371; IX N. 793 f. eiserner Topf VIII 1317 „gewachsener "Topf VIII 1016 Krug V 635 f. Magdalenen a V 1686 neuer Topf VIII 1672; IX Ν 398, 534 Ofentopf VI 560 Pfingst-Topf VIII 1355, 1359 Seele im Τ. IX 162 spucken auf d. T.-Henkel VIII 338 umdrehen I 140 Wochensuppentopf IX 700 zerschlagen VIII 144 s. a. Gefäße, Tas e usw., ferner Toplschlagen, -werfen Topfenstrützel VIII 561

T ö p f e r : Zwerge als Τ. I X N. 1057 Topfschlagen VIII 1359; I X N. 794 Topfschmeißabend I X N. 793 Topfsteine VIII 1016f. Topfwerfen I 619 Tophiel VI 178 T o r : Friedhofstor bei Begräbnis V xi6i Höllentor IV ig6f., 225 aus Kristall VI 1441 Leichentor V U34f. im Paradies VI 1444 schließen des T. hinter d. Leiche V 1129, 1155 s. a. Tür Torarolle VIII 1594 Torgauer Kreuzbrot V 503 Tormentill I 1280, 1463; VII 8 3 2f.; IX929 s. a. Blutwurz Torpedo (Fisch) VIII 1017 T o r s u s (böser Geist) V f f l 1017f. tot geboren VI 1179; VIII 850, 1018 s. a. Kind, ungetauft, unschuldig tot gesagt VIII 1018f. totbeten I 1473; III 356; V 196; VIII 1054; IX N . 814 „starker Bopfart" I 1480 Tote, der s. Toter Totem I 1110 Totembaum: Eibe II 645 Eiche II 647 Totemismus II 150; III 945f·; VII 1387 f.; VIII 622, 757, 819, 852 f., 86of., 888, 1034ff., i254f., 1466, I5i5f., 1520, 1623^, i628f., 1645; I X 2of. Elch II 779 entsagender Τ. VIII 205 Hase III 1505 Spinne VIII 268 Tiersprache VIII 93gf. Wolf IX 735 töten VIII 1046f.; IX Ν 805 durch Fragen VI 815 die Hexe III 1896 durch Knoten in d. Weidenrute V 16

töten—Totenopfer Kröte V 6i2f., 615, 6i7f. Marienkäfer V 1700 Maulwurfsgrille VI 28; VIII 1051 den Totengeist VIII 1025 Zaunkönig 1X882 Totenamt IV 1407 f. Totenbahre VI 234; VIII 1051 f. Holz d. T. f. Taubenschlag VI 1156 schlafen auf der T. IV850 umtanzen VIII 1361 Totenbahrziehen I 271; IV

Totenführer: Pferd VI 1611, 1616, 1618, 1673 f. Pferdekopf VI 1664 Totenfuhrmann IX 33 Totengeister III 475, 488f., V 1746, 1749; VIII 1019,

355

Totenkopf s. Totenschädel Totenkopf (Schmetterling) VII 1242, 1251; VIII 994» 996 Totenkopfspinne VIII 269 Totenkranz V 384, 387, 1025 417fr., 1009 grün III 1182 Totenkraut s.Raute milchraubende Τ. VI 320 Totenkreuz V 541, 546 Totengeld III 1097 Totenkrone V 1075; VII Totengericht IV 884fr.; VIII 948f., 949, 1261; VIII 1065 ff. 1078 f. s. a. jüngstes Gericht, Tal s. a. Totenkranz Josaphat Totenkult VIII 1079ff. Bohne I 1470 1405; vii 1461; vm Totengestell I 985 f. Tanz VIII 1099f. 1052 f., 1300, 1456, 1461 Totengewand VIII 1066f. Sonntags gewebt IV 1475 Umritt VIII 1341 schlafen auf der Τ. IV 850 Totenglocke I 1663 Wagen IX 3 of. Totenbäumchen I 171, 705, weiße Farbe IX 347 f. s. a. Begräbnis, Glocke 1375; VI 1507; VII 944; s. a. Totenopfer, TotenVIII VIII 1053, 1545; I X 73 Totengottesdienst speise 1067 Totenbefragung VIII 1053f. Totengräber I 980; V 1147; „Totenkuß" VIII 1027 Nekromantie VI 997 f. VII 948; VIII 987, Totenküsser VI 814 s. a. Totenbeschwörung 1067 f., 1401 Totenland VI 141 of. Totenbeinli IV 1569 Geräuschwahrsagung III Totenlaterne IV 763 Totenberge I 1048f., 1069 662 Totenleinwand IV 1508 „blauer Felsen" I 1370 Pestverbreiter VI 1503 Totenlicht V 1112, 1245; Totenbeschwörung II 224; VIII 1084f., 1096 VII i233f; V m 1054f. Totengriff III 1160 s. a. Totenkerze s. a. Nekromantie, Toten- Totenhammer VIII 996 Totenhand III 763, 1393; Totenlied VIII io86 befragung VII 621 Totenmahl V 1491, i50if.; Totenbett VIII1055 s. a. Totenfetisch, -finger IX N. 507 s. a. Leichenstroh, Toter Totenheer 1933; VIII 1025; Brei I 1543 Totenblume ,III no3f.; IX N. 488 Bretzel I 1566 VIII 1056; IX 350, 661 s. a. Nachtvolk s. a. Begräbnis, TotenTotenbrett VI 1310; VIII Totenhemd III 1723fr.; IV opfer usw. 1029, 1056ff. 494; V 335; VIII 1099 Totenmal VIII1086 fallendes Τ. II 1167 Faden abschneiden I 11 Totenmann VIII 677, 724 s. a. Rechbre t s. a. nähen Totenmesse I 1070 Totenbrot I 583 Totenbuch: d Ägypter IV Totenhochzeit V 1009f., für Lebende V 196, 198 1149; VII 707; VIII Totenmünze s. Grabbeigabe 23; IX N. 301 Totenerweckung VIII 1059 1068ff.,1078, 1091 Totennagel s. Sargnagel Totenfährmann II 1151; Totenhöhle IV 643 Totenopfer 1274f.; III 1077; Totenhund IV 488 vi 356, 771; VIII 1082f.; VII 1568 fr. IX 3 of., 32f. Totenfeier I 590; II 1279^; Totenhut IV 541 Bier I 1272 III 168, 169; V 730; VI Totenkäfer VIII 1071 Bohne IV 463 f. 234, 1156, 1689 VIII Totenkerze VIII1071, io84f. s. a. Leiche, Leichenwache, Branntwein I 1499 f. 1059f., ,1082; IX 665, -zdg, Totenfetisch, Brei I 1543 687, IX N. 537 -licht Butter I 1753 f. Jahrmarkt IV 616 Ei II 615 Petri Stuhlfeier VI 1535 Totenklage IV 596; V 1048, Totenfest s. Totenfeier 1148; VIII 1030,1071 ff., Fleisch II 1615 Totenfetisch VIII 1064f. 1107 f.; IX 330, 332; Gebildbrot IX 945 f. Honig IV 296 Knochen VIII 075 IX N. 426 Huhn IV 454 Totenfinger III 881 Totenknochen I 981, 1016, Käse IV 1053 s. a. Diebskerze 1018; VIII 1075 Kuchen V 661 Totenfolge III 1084^ Mäusezauber VI 51 f. Osterbrot VI 1326 Totenfräulein V 1147 s. a. Totenschädel

Totenopfer—Toter

356

Pfannkuchen VI 1555 f. Trank VIII 1122 Vieh VIII 906f. Wein IX 298 f. s. a. Totepkult Totenorakel VI 1263 Totenort: der Ledigen V ioiof. Totenrast V i 156 f. Totenrecht VIII1086 Totenreich VII is68f.; VIII 973, 1020, 1086f. Hölle IV 184fr., 193f.

Totenritt Vin 1091 f. Totenrute V 68 Totenschädel I 1307; III 262; V 935; VI 1650; VII 954; VIII 371, 1092ff., 1442, 1456; IX N. 157, 593 Bleigießen V 760 Freikugel gießen III 3 Händewaschen III 1391 als Kegel IV 1198 unterm Kopfkissen V 1427 f. Milchzauber I 1734 aus Silber VII 1259 imSf rohsack I 1197 Trinkgefäß f. Tauben IV "55, " 5 6 Weintrinken aus Τ. IX 301 s. a. Totenknochen Totenscheibe VUI1095 Totenschiff III 544f.; IX N. 153

Totenschuh IV 647; VII 1296, 1333 fr., 1338

Totenschürze VII 1372 Totensee "VII 1561 Totensonntag V 921; VII 571; VIII 90, 1095 Totenspelsüng V 1089 Bohne I 1473, 1474 Grütze III 1202 s. Speiseopfer, Totenkult Totenspende V 1090; VIII 1084, 1095f. Totenspuren VIII 1097f. Totenstroh s. Leichenstroh Totenstrumpf VIII 552 Totenstuten VIII 577 Totentanz III 679; VI 1498; VIII 1098f. Totentuch V i6f. Totenuhr III 768; IV 284, 1537; VII 1435; VIII 1282 s. a. Todes Vorzeichen

Totenvogel III 769 Kiebitz IV 1303 Leinfink V 1200 Rabe VII 441 Taube VIII 695 Uhu VIII 1291 s. a. Todesvorzeichen Totenvolk IX 215 Musik VI 662 f. Totenvorschau VIII 1694 Totenwache VI 758 fasten II 1237 Totenwagen IX 30f., 34f. Totenweck IX 209 f. Totenweg IX 216 s. a. Weg, Leichenweg, Totenreich Totenweib V 1062, io68f. 1114; VIII 1006 Totenzahn I 1018; VHI1101 Toter III 688; V 197, 1801; VI 155; VII 1433; VIII 647, 648, 649, 767, 780,

!453, H55, i4 6 7; v n i 1005, 1019«.; IX 287 Abwehr I 137 fr. Asphodeloswiese I 624^ Augen des Toten I 699 auspeitschen VII 1099 bedecken I 970 Begräbnis I 976 fr. Beigabe III 1082 ff. Bettzeug I 1201 Blume I I43if. durchziehen II 491 Diebszauber II 211, 246 Ertrunkenen auffinden II 985 ff· Fesselung I 1326; VIII 1144

Feuermann II 1407 Geld III 615, 1623 Gerippe III 678f. Gesang IX N. 463 Geschlecht III 727 Gottesdienst III 970 Grab III 1076fr. Grenze III 1148, 1149

H a a r I i n f . ; III i 2 68f.

Haarnadel III 1289 Hammer III 1375 f. im Haus II ii7f. Heilzauber VIII 342 Hölle IV 181 f. Hühneraugenzauber IV 461 f. Jahr tag IV6i7f. Kirchweih IV 1423

Kleid III 674f.; IV i478f.; V912

Knoten als Hemmung V 20 Kopf abschneiden V 203 kopfloser Τ. IX 575 auf d. Kreuzweg aufbahren V529 künden V8i2f. küssen V 854 f. lachen V 874^ Liebeszauber V 1294 magischer Kreis V 466 „Mann, toter" VIII 407, 1088

Mantel V 1586 messen V 1855 Michael als Schutz VI 233^ um Mitternacht erscheinen V I 422f.

Nadel VI 920 Name VI 956 f. Ofenplatz VI 1189 ins Ohr sprechen VI 1206 Pflanze aus d. Mund des T. VI 624 rächender Τ. VIII 516 Rasen f. Bindezauber VII 500

rasieren VII 509 im Rauchfang I 992 Regenzauber VII 585 reitender Τ. VIII iogi Ring VII 711, 706 Rückkehr ins Haus VI 792 Ruhe VII 850 Schadenzauber mit Τ. VII i526f. als Schatzhüter VII 1013 scheintot VII 1027 Schneider als Ankleider des Τ. IX N. 270 Schürze f. d. Τ. VII 1367 Schwelle VII 1522 Sensenzauber IX N. 421 Speiseopfer I X N. 536f.

Strumpfband VIII 557, 558 Taschentuch VIII 673 f. Tierverwandlung VIII1640 Tisch VIII 959, 961 Totenehe V 1463 f. umdrehen II 415 unverwester Τ. VIII i4g6f Vampir VI 818 Vaterunser als T.-Gebet VIII 1514 Verhüllung VIII I599f. Verstümmelung des Τ. IX 575

Toter—Traum Vorschau VIII i7iof. Wäsche des Τ. IX 97 f. Waschung IV 1087; IX io3f., i n Weihnacht, Tote sehen IX N. 934 — Zimmer für d. Τ. IX N. 880 durch weinen beunruhigen IX 330 als Weissager IX 391, 440 f. Wiederkehr verhindern II 969 f. zerstückelter Τ. VIII 1474 zudecken IV 1500 zukünftiger T. III 94f. Zwerge I X N. 1116 s. a. Leiche, sterber., Trauer, Unsterblichkeit, unverwest, Wiedergänger usw. Toter Mann (Platz) I X N. 112 totlachen V 876 Totnan IV 1308 Toversche VI 294 Toxaris VI 1671 Tracht II 942; VIII 1102f. Trauertracht VIII 1135f. s. a. Kleid, Rock, Tuch, usw. t r a g e n III 1603 ff. Angang I 420 Besentragen I 1132 Bienenstock I 1234, 1 2 39 Klotztragen IV 1554 Kreuztragen V 479 f. Leiche hinaustragen V 1134 fr. Lichttragen VI 1248 Maibaum V 1519 Milchgefäß VI 314 Sarg V 1137, H38f. Schaufel IX N. 142 Speise VIII 167 f. Stein VIII 390 umtragen V l l l 1315 ffs. a. heben Trägermahl V 1086 Tränen II 1298; V 1036, 1079; VIII 1030, 1106f., 1262 d. Frau Holle VI i486 d. Helena V 1861 des Hirsches IV 106 Krokodilstränen V 598 Laurentiustränen V 931 d. Maria VI 1003

Mensch, Entstehung I 468 Perle VI 1497 Tau als Träne VIII 684 Teufelsträne VII 536 s. a. weinen Tränenbrot I 1593; V 1083 TränenkrügleinVin 1107 f., IX 329, 330 Tränenopfer I 275, 583 Tränenquelle IX 317 Tränenstein I 1206; VI 85; VIII 390 Tränentüchlein I 987 Tränenwiese IX 320 Tränk VIII 1109 ff. s. a. Bier, Getränk, Milch, Nahrung, Speise, Tee, trinken tränken: Viehtränke an Neujahr VI 1028 Trankopfer I 980; II 1083; III 782f.; VIII 1117ff. Branntwein I 1499 . Flasche II 1573 Transsubstantiation I 43 transzendent V 792 f. Trapezomantie (Tischwahrsagung) VIII1123 Trapp, Hans (Kinderschreck) VIII 1123 f. Trappdrein VIII 1124 Traube s. Weinrebe, Wein Traubenkirsche (Elsenbaum, Ahlkirsche) II 1268; III 649; V 497, 774; VI 1366, 1373; 1706; VII 1536, 1537; VIII 1124«.; IX 854; I X 59of., 1101 Trauer I 1 3 8 4 ^ 1140; VIII 90, 1030, 1091, no7f., 1130 ff. barfuß gehen I 916; VII 1350 barhaupt I 924 Dauer der Trauer VIII 1139 Entblößung VI 849 essen II I038f. Farbe II 1199 f. Halstuch III 1366 Karfreitag IV 985 f. Kerze V 12 45 f. Kleidertausch IV 1515^ Kleidung, schwarze IV 1467 — der Witwe IX 678f. — zerreißen IV 1500

357 Nacktheit VI 876f. des Pferdes VI 1606 f. schlagen VII 1100 Schürze VII 1372 schwarze Farbe VII 1444 f., 1448 der Taube VIII 705 Totenklage VIII 1 0 ^ ff. Verhüllung VIII i6oöf. weinen IX 32gf. weiße Farbe IX 347 f. Zypresse IX 993 s. a. Begräbnis, Leiche, Toter und d. betr. Einzelartikel Trauerflor VIII 1065 Trauerhaus I 1418; V 1043 Getreide-Zauber VII 771 Trauerkleid IV 1475, 1501; VIII 112, 709 Angang I 420 s. a. Trauerschleier Trauerleiche VIII 1007 Trauermahl IV 1053 Bohne I 1470 s. a. Totenmahl Trauermantel V 1151,1580; VII 1251, 1449 Trauermücke VI 601 Trauerritter III 1084; VI 1673 Trauerschleier VII 1207 fr.; VIII 1600 Trauerweck IX 209 Trauerweide IX 242 Trauerzeit VIII 1244 der Witwe IX 678 des Witwers IX 681 Traum (träumen) II 751; V i6i3f.; VI 141, 579, 738, 774» 79'» 1257, 1263, 1279, 1284; VII 1463, 1646; VIII 85, 98, 117, 137» 185» i86> 598f·» 790· 1055; IX 566 f. Adler I i78f., 184 Advent I 201 Alp I 281 ff. Andreasnacht I 398; IV 1495 Apfel I 517 Balken zählen I 858 Bär I 899 bergaufgehen I 1056 Bettrütteln I 1187 Bibelorakel I 1217 Biene I 1230 Bier I 1270

358

Traum—Treffzauber

Birne I 1342 blaue Pflaume I 1374 Blume I 1433 Blut I 1441 Blutegel I 1444 Bohne I 1472 Brot I 1657 f. Butterbrot I 1761 deuten I 18, V 198 Dieb I 1643 — erkennen II 212; V 5 Dietrich, Conrad II 293 Doppelgänger II 347 Eber IX 625 Eheorakel I 1525 Eier II 643^; VIII 1488 erzählen d. Τ. VI 1160 essen im Τ. II 1059; IX N. 506

fallen II 1160 Feuer II 1397 — im Backofen I 777 f. Fisch II 1535, 1534, 1559 Flachs V 1196 Fledermaus II 1590 Fleisch II 1620

fliegen II 1657^; V I I 1307

Geld III 601 f.; XI 324 Grünes VI 46 Harfe III 1465 Haus III 1556 Heidelbeere III 1633 Heiratsorakel VI 885 Hemd III 1725 Hirse I 1550; IV 118 Hochzeit IV 153 Honig IV 308 f. Hornblasen IV 337 Hund IV 471 Inkubation IV 693 ff. Johanni I 39; IV 709 Johannisbeere IV 728 Jude IV 831 Kamm IV944

Käseorakel IV 1063 Kirche IV 1409 Kirschbaum IV 1432 Kirsche VII 1450 Kleider IV 1512 kleiner Finger II 1492 Kot V 332 Krähe V 362 fr Kranz V 422 Krebs V 450 Kuchen V 689 Kuh V 789 Kürbis V 840 Laus V 936

Leiche V 1060 Leinwand V 1201 f. Linse V 1310 Lotteriespiel-Orakel V 1429 Mariä Traum V i686f. Mehl VI 105 Milch VI 291 f. Mist fahren IX 350 Mitternacht VI 437 Mond VIII 49 Montag VI 560 Musik VI 676f. Nacktheit VI 908 f. Name des Kindes VI 965 neue Wohnung IX N. 990 neues Bett I 1185 unterm Nußbaum IX 78 Pfeife 1597 Pferd I 1576; VI 1622 Pfirsich VI 1704 Pflaume VI 1717 pflügen VII 2 Priester VII 327 Psychoanalyse VII 377f. Rabe VII 447 Rappe VII 1450 Ratte VII 520 Räuber IX N. 111 Rose VII 779 rote Farbe VII 824^ Sand VII 938 Schädel oder Knochen unterm Kissen V 214 Schaf VII 979 Schatz VII 1007 schenken III 724 Schimmel VI 1620, 1622; IX N. 177 Schlange VII 1135, 1144, "45 schlechte Träume VI 842 f. Schrift IX N. 303 Schuh VII 1333 Schwan IX N. 476 Schwein VII 1483 f. — goldenes VII 1504 singen IX N. 482 f. Somnimantie VIII 31 Sonnab nd VII936 Sonne VIII 49 Speck VIII 145 Speise VIII 232 f. Sperl ng VIII 250 Spieg lbrd IX N. 559 Spinne III 276 Star VIiI 359 Streitvorzeichen VIII 534 Teig VIII 727

Todesvorzeichen VIII 1005 Toter VII 1333, 1416; VIII 1031

Traube IX 336 trinken im Tr. VIII 1162 f. trommeln VIII 1172 Trompeten VIII 539 Überschwemmung VIII 1263

Uhu VIII 1292 Verstorbener I 593; VII ,1579 Vierklee IV 1449 Vogel VII 1575 Vogelsteller VI 1597 Wasser IX 121, 324 Weihnacht IX N. 937 Wein IX 311 f., 324 weinen IX 323 Weintrauben IX 324 weiße Farbe IX 350 Wespe I X 5 0 5

Wolf IX 764 Zahnausfall II 1162 Zaun IX N. 996 Zimmer kehren IV 1234 Zither IX 940 Zwiebel IX 968 in den Zwölften IX 990 Zypresse IX 993

Traumbuch V 1429

des Astrampsychos IX 387

Traumdeuter IX N. 823

Traumorakel VIII 1596 T r a u r i n g III 918, VII

533

d. Kaiserin Kun gunde IX 51 melken durch d. Τ. VI 350 verlorener Τ. VII 1696f.; VIII 1740 s. a Ring Trauschke· schlesischer Hexenmeister IX 384

Trauung IV 1 5 1 ; VII 325

blaue Brauts hürze I 1384 fallen II 1160 Fuß-Zauber III 232; VII 1328

Kuß V 852 η esen VI 1078 Ringwechsel VII 714 s. a. Hochzeit Trauung: durch S hmied IX N. 262 s. a Ho- hzeit

Trebius niger VIII 1147 Treiberstock IV 584 Treffzauber I 877; III 2 ff.,

Treffzauber-r-trinken 4f., 14, 15, 18, 134, 138, 264, 301, 8o6f., 8o7f., 1327; V 614, 740; V I 510, 574, 901, 920, 1027; V I I 453, 613, 624, 1533, 1626f.; V I I I 679, 702, 804; I X 606, 883 beim Abendmahl I 46 Blindschleiche I 1398 Blitzbaumholz I 1421 Brot I 1639 Galle I I I 274 Krötenzauber V 620 Kugelsegen V 768 Monstranz VI 553 mit Oblate I 49 Pilze V I I 33 Quecksilber V I I 415 Salamander V I 457 Schädel I I I 1679 f. Schlangenfett V I I 1151 Schlangenzunge V I I 1154 Schnepfendreck V 338 Schwalbennest V I I 1399 Sonnentau V I I I 75 Weizen I X 470 Wiedehopf I X 566 Wiesel I X 587 s. a. schießen T r e m p e V I I I 354 T r e m s e V 247; 389 t r e n n e n II 497, 498, 589 Trennungsriten VIII 1140CF., 1218 schlagen V I I 1092 f. suchen V I I I 589 T r e p p e V I I I 583, 1145f. Grab unter der Τ . I 992 kehren IV 1229 scheuern I X N. 877 stolpern*VIII 493, 494 Suppe essen auf d. Τ . V I I I 610 Tod an d. Treppe V I I I 976 zur Wohnung des Wassermanns I X 145 T r e p p e n g e l ä n d e r V I I I 1021 T r e s t e r e r V I I I 1384, 1391 t r e t e n V I 1273 auf Brot I 1595 — Milch VI 261 — d. Rücken treten V 511 — d Schatten I X N. 127f. — in d. Stei I X N. 188 Tautreten V 1552 T r e u e I 1523; V I I I 640, 1487if. blaue Blume I 1375

eheliche Treue I I 589 f. Salz als Sinnbild d. Τ. V I I 915 ScWangenhaut-Zauber V I I 1152 Tireueprobe V I I I 1 4 4 8 mit Magnet V 1480 f. Wünschelrute I X 825 T r e u r i n g e V I I 7x3^ T r i b i a n (Meergrundel) V I I I ii46f T r i e f a u g e n I X N. 348 T r i e r e r S e g e n V I I 1583, 1586; VIII 1147 ff., 1617, 1619 T r i f e l s VIII 1149 f. T r i g l a v V I I I 832 T r i k o t : des Harlekins V 1780 T r i l i t h e n VI 78 T i r l p e t r i t s c h II 761 T r i n i t a t i s II 434; V I I I 1433 Arbeitsverbot I 570 Prozession I I 1122 s. a Dreieinigkeit t r i n k e n I 618; V I I ii77f.; vmii50f. Becher I 965 f. Bier I 1269f. Birkensaft I 1338 Blut I 1435f., 1447. 1448, 1458; II 1176; VI 158, 165, 166; V I I I 911, 1475; I X N. 817 Blutstein I 1456 Bocksblut IX925, 927 Branntwein I 1503 Brüderschaft I 1669 aus d. Brunnett abends trinken I 31 — d. Damenschuh V I I i294f. Familientrunk VI 1022 an Fastnacht II 1258 über d Feuer I I I 1761; IV 737 Gesundheit tr. I X N. 809 Gift VI 398 Glas I I I 853fr. us einer Glocke I X 646 Graf Gunthers von Schwartzkopf Mundtranck I X 929 Harn I 536, 53 · VI 1158, V I I 1342, 1493; I X 627 d. Hexen I I I 1887 in d. Hundstagen IV 497, 498f· Johannisminne IV 745 ff

359 J u l tr. I X N. 867, 883, 884 Karfreitagswasser IV 1003 aus Kelch, geweihtem I V 1240 Leichenschale V 1083 Lethetrank V 1224^ Libation V 1228 f. Liebestrank V 1284^; I X 774 durch Liebstöckelstengel V 1299 Maiwasser V 1554 Marienminne V 1702 Martini V 1713 Martinsminne V 1722 f. Maulwurfsblut VI 13 Meerwasser VI 67 Michaelsminne VI 24t f. Milch VI 258, 259; I X 357 Minnetrinken V I I 375 f. Neujahr V I 1035 Olafsminne VI 1245 f. Petroleum V I 1535 aus d. Pferdehuf V I 1660 — Pferdekrippe V I 1641 Pfingsttau VI 1701 Pfingsttauf VI 1702 Pfingstwasser VI 1702 Regenbogen, trinkender V I I 586 f. Regenwasser V I I 608, 609 Roßäpfel-Saft VI 1643 nach Sauerkohl V I I 960 Scheidetrunk V I I I 453 Schlachttrunk V I I 1082 Schmetterlingsschuppen V I I 1252 Schöne und Stärke VI 1692; I X 458 aus d. Schuh VII 1294f., 1320, 1323, 1330, 1333; V I I I 445 Segenstrunk V 1821, 1822 „Stärk u. Schöne" VI 1692; I X 458 Stephanskanne V I I I 1161 Stephanstag V I I I 428 fr., 431 Strumpfwasser V I I I 550 aus Totenschädel I I I 1678; V I I I 1092, 1093, 1110 bei d, Totenwache V 1109 Umtrunk V I I 564, 1295 Verbote I X N. 811 Vergessenheitstrank VII 857 Wasser I 1375 — mit Kaminruß I X 496

360 — nachts VI 788 Weihe IX255 Weihwasser I 2x0 Wein IX 289 fr. mit Schießpulver VII 383 Wermutsaft IX 502 Wieselblut IX 599 Wöchnerin VI 283 durch Wolfsdärme IX 778 gegen Würmer IX 856 Zaubertexte IX N. 354 Zaubertrank IX N. 354 Ziegenharn IX 909 zwei zusammen trinken VIII ii54f. s. a. Getränk, Trank, Trankopfer u. Einzelartikel Trinker VII 516 entwöhnen III 62of. Trinkgelage: in .d Hölle IV igof., 196, 197, 203 Trinkgeld I 729; VI 29, 1695; VIII 1307; IX N. 1035 f. d. Flachssäer V 1194 — Schmied VI 1650; IX N. 264 Trinkhorn III 787; IV 326; VI 1245; VIII i m besprechen des Τ. V 198 des Swantewit VI 228 Trinkstube IX N. 787 tripudiare II 539; VIII 922 Trischernblut VIII 1018 Trithemlus VI 1067; VII 1659 Tritt, Segen wider VIII 1165 f. Trittstechen VIII 1561 Triumphbogen IV 1093 Triumphzug VII 796 Trochites II 1713 Trockenheit: auf dem Acker IX756 Toter als Ursache IX 576 trocknen: am Samstag VII 922 Trog VII 944 ö l VI 1248 Schweine-Trog VII i s o i f . Troll II 159, 826; VI 1407; VIII 894, 1170, 1765;IX 638; IX N. 845, 928, 929 Angst vor d. Donner II 314 Trollbutter I 1726; VI io 5 7f. Trollhase VIII 3

trinken—Tuch Trollhauch VIII 1573 Trollhügel IX N. 929 Trollklöße VIII 196 Trollsuppe VIII 612 Trollweib VI 612f.; VIII 1573 T r o m m e l VI 636, 649, 655, 664, 1462; VII 866; VIII 1166f.; IX N. 184, 186 aus Wolfsfell IX 771 Trompete IV 327fr. Trompeter VIII 1400 Trönn'l VIII 580 Tropfstein IX 70 Tröstelbier I 1273; V 1083, 1502 Trostknechte VIII 451 Tröstung III 85 Trottel VIII 1173 Trottengeist IX 556 Trübelhund IX 336 Trübsinn VII 965 Trud I 710; II 1688; V 5, 631; VI 294, 583, 778; VIII638, 955, 1173f.; 1X799 Trudelbock VIII 960 Trudenbaum s. Traubenkirsche Trudenei I 1485 Trudenfuß V 623, 1262; VII 29; VIII 1199; IX N. 587 Trudengelger III 466 Trudenmännekes VIII1173 Trudenmilch VI 297 Trudenstein III 1591; VIII 1174f., 1199 Trüffel I 535; VI 1712 Truhentisch VIII 953 trunken machen d. Geiiter I 146 — sein VIII 1163 Trunksucht VI 58; VII 1491; VIII 1076, 1093 Amethyst I 366 Heilung I 521, VII 955; VIII 254 — durch Aal I 2 f. — — Becher aus Antimon I 502 Trüsche s. Aalraupe Trustelstein II 1716 Trutbert VIII 1298 Truthahn I 1579; VI 555; VIII 874, 1176 Trutina Hermetis s. Hermes Trismegistos

Trutzlied IX N. 461 Tryomantle I 310 Tschämeler V 1766 Tschischko VIII 863 Techinsky, russ. Okkultist IX384 Tuba VI 637 Tuch I 738, 755; VII 1479; VIII 1176ff. Altartuch I 327 Bahrtuch VII 948 bedecken I 968 ff. blaues Tuch I 1376, 1377; V i 1014 Erbtuch VIII 1602 als Feuerabwehr II 1425^ Fürtuch VII 310 gefundenes Tuch II 1473 gestohlenes Tuch VIII 368 grünseidenes Tuch IX 605 Leichentuch IX 248 Kelchtuch IV 1240 Kopftuch V 237 fr. f. Kropfheilung V 604 Leichentuch I 518; V 1053, 1070, n o i f . Leichienwaschtuch V 1064 Mantelfahrt V 1591fr.

melken aus d. TuchVl303f. Pest als schwarzes Tuch V I 1505 d. Pestfrau VI 1510 rotes Tuch V 372; VII 799, 808, 810, 812, 815, 816, 821, 827, 832; VIII 315, 1191; IX 568 Sargtuch I 1384 Schlangentuch VII 1177 schreiben auf Τ. IX N. 331 Schüssel-T. IX N. 400 schwarzes Tuch VII 1439; 1441 seidenes Tuch VII 1447 f. Stäbchenorakel V 1360, 1361 Stäbchenspiel V 1366 für den Sterbenden VIII 444, 445 Taschentuch VIII 67of. Tischtuch VIII 966 tränennasses Tuch IX 329 Trauertuch V 1151 Trautuch VII 1696 weißes Tuch I 919, 1430; V 649; VI 323f., 354, 1065; VII 1674; VIII 1607; IX 171, 213, 340, 341, 342, 347, 351, 834

Tuch—Tyromantie Wundertuch VI 102 s. a. verhüllen Tugendprobe I 1229 Tuisto II 896; III 725; IX N . 796f. tul, tul V 1755, 1756 Tulpe (Ostergebäck) VI 1319 Tulpe (Blume) VIII 1183 Tumbo (Segen) V f f l 1183f. Tümmler II 1536; VII1509; VIII 1185; 1X66 Tunispralinen IV 964 Tünschär IX 496 Tunschere IX N. 908f., 959 Tür III 1554, 1557; VIII 1185 ff., 1583 Allerseelen I 269 arme Seele hinter der Tür I 596; VII 923 Besen vor d. Τ. I 1135, 1136 mit Blut bestreichen I 1438 C.(aspar), M(elchiör), B(althasar) V 461 Gemeindetür VI 333 hängen bleiben an d. T. III 1460; VII 641 Haustür IV 1159 Kirchentür IV I4i8f.; VIII 558, 1052, 1054 Kirchturmtür IX N. 373 Kleid an d. Tür IV 1489 f. Kreuz V 480 Kreuzdorn als Hexenschutz V 504 des magischen Kreises V 471 Messer in d. Tür stoßen VI 197 Nadel in d. T. stecken VI 930

offene Tür VIII 1208 offenlassen d. Tür am Abend I 30 öffnen VIII 980, 1002, 1193, 1208 f. Orakelspender VI 1268 Rabe auf d. Tür VII 452 rütteln an d. Tür VII 860 salben VI 1240 Schlegel an d. T. malen IX N. 256 Sense IX N. 421 schließen V 1129; VI 1022; VIII 963, 1198, 1201; IX N. 875 Span v. Türpfosten IX N. 490, 491 Stalltür IX N. 585 fr. tragen VIII 1208, 1209 Uhu an d. Tür nageln VIII "93 Wasserguß IX 109 zuschlagen VIII 1193,1205, 1207 s. u. Tor Türangel VIII 1163 Türken III 916; VII 620, 1006; VIII 1384; I X N. 197, 224, 247, 1104 Türkenbund III 578; VII 1029; VIII 1209f. s. a. Goldwurz Türkis VII 1260; VIII 1212f. Türklinke V 1634; VIII1583 Turm, babylonischer V 359 Kirchturm IV 1419^; VI 1212 Türmer IV 330 Turmuhr V 947; VIII 1275

361 Türring VII 710 Türschblut II 1719; VIII ioi7f. Türschwelle s. Schwelle „Türspanne" VI 901 f. Türst IV 333; IX 37 Türstenjagd VI 1545 Turteltaube II 1467; V 857,886f.; VIII 694, 695, 696. 7°5> 861, 1489, 1491 S. a. Taube Tus (Engel) VIII 1213^ Tutlipfeiferl VI 1590; IX N. 1016 Tuturna, Brunnennymphe IX824 Tutursel IV 1441 Tuxer (Springer) VIII 1391, 1392 Ty VII 1609 Tycho Brahe V 114 Tympanomantie (Trommelwahrsagung) VIII 1214 Typhon I1407 Auge des Τ. VI 77 Welle als T's Wutschaum IX 4 7 I Typhus VI 1012; VIII 698; 1X249 Heilung durch Kaninchen IV 962 Tyr VI 153, 2i4f.; IX 741, 796 Helm des Τ. VIII 570 Tyre III 21 Tyromantie (Käsewahrsagung) VIII I2i4f.

υ Übeltäter VIII 1496 ü b e r Kreuz V 849; VII1226; VIII 1048, 1163; IX 102 f. Überbein I 1020, 1527; II 1470f.; H I 1523» 1539; VI 499, 1644, 1718;VII 464,505,646,1416,1600, V I I I 366, 1332, 1606; IX 87» 94 Heilung durch Knödellöffel IV 1550 — tote Bienen I 1247 Ü b e r f a h r t d. Zwerge IX N. 1102f·, II 17 Übergangsriten VIII 1140, 1217 ff. Ü b e r h a n d t u c h I I I 1412 überholen: bei d. Heim· fahrt von d. Kirche VI 1032 überlaufen VII 1039 Überlebende VJ 1520 ü b e r n a t ü r l i c h VIII 1251«., 1643 f. Überpflanze: Holunder IV 271 f. Ü b e r r o c k VII 753 überschreiten s. schreiten über Ü b e r s c h w e m m u n g II 993; VI 361; VIII 839, 1075, 1261 ff.; IX 69, 171, 180 f. s. a. See, Sintflut, Wasser U b e r t h a n VII 948 U b e r t o de Casale IX 412 f. Übertragungstheorie II 766 fr. überzählig s. Zahlen ü b r i g lassen I 408; V 649, 663 s. a. Restezauber Uckelei VIII 1263 f. Udalrlcus VII 1272 Udensberg VIII 1483 Udetaba, Baum d. Sonne IX 16 Udl (Dämon) IX N. 797

U h a m l (Totehgespenst) I X N. 541, 797 Uhi upuli (Zauberworte) V i n 1264f. U h r VIII 1000, 1265ff., 1741, IX88gf. anhalten V 1127; VIII 981 fallen I 1203 Geräusch-Wahrsagung VIII i274f. Kirchenuhr IV 1420 Lebensuhr V 1252 f. rücken VII 843 stehenbleiben I 1204; VIII 1003 Totenuhr VIII 996 Turmuhr V 947; VIII 438 verstellte Uhr VIII 1284 vorbedeutende Uhren VIII i278f. s. a. Stunde, Tag, Zeit U h u VII 429; VIII 832, 889, 897, 1287«., 1633; IX 5 Bögg I 1466 ab Ziegenmutter VI 320 Ukko VI 91 Ukkostein VIII 612 Ulebspiegel V 1780 Ulken IX N. 1020 Ulier IV 591 Ullr VII 1307 U l m e VI 1159; VIII 1293ff. s. a. Baum Ulrich VI 53f.; VIII 1295f. als Rattenfänger VII 518 U l r i c h s m i n n e VIII 1295, 1298 Ulrichstag VI 440; VII 896 u m , h e r u m VIII 1298f u m a r m e n VIII 1302f. „ u m b a c k e n " I 788, 790, 791, 831 U m b e r s . Meerschatten Umbilicomantie (Nabelwahrsagung) VIII 1307f. u m b i n d e n III 514, 1304ff. u m d r e h e n II 413f., 1312; III 1571, 1733. 1899; r v 7 7 6 f , :• 148; VI 4 .3; VII

295, 1009; VIII 668, 1144, 1204 f. Ärmel I 581 Hemd III 1730 Kind nach d Taufe I 873 Strumpf VIII 545 Tisch VIII 965 s. a. drehen u m f a h r e n VIII i 3 i 3 f ; IX 24ff.; IX N. 173 s. a. umkreisen, umreiten, Umzug umfliegen VIII 1314f. umfuhren, umtragen v m 1315ff. U m g a n g I 737, 738; VI 1273; VIII 8o7f., 1362^, 1378f., 1529 um d. Altar I 326f. altes Weib I 1384 Besuch I 1176 um d. Brunnen I 1683; VI 1702 um d. Darrhaus VIII 43 als Diebssegen II 204 des Dorfschulzen um d. Vieh V 480 um d. Feld II 1766; VII539 Feuerumgang IV 1511 Flurumgang II 1677ff., V 667 um das Haus I 419, 1621; I I I 5545 VI 1055, 1374, i258f., 1557 des (neuen) Haustiers IV "53f· Herdumgang IV 1274; VIII 782 d. Hirten IV 126 d. Katze IV- n i 3 f — im Sack um d. Kirche IV m 6 f . um die Kirche VI 434, 435 VIII 1052 in d. Klopfnächten IV 1542 fr. Kreis V 464 Κ h um d Dunghaufen V 776

Umgang—Ungeborenes Lärmumzug IV 1 5 3 2 um die Leiche V 1 0 5 9 d. Marktviehs IV 1165 f. um Mitternacht VI 4 2 8 Nacktheit VI 8 4 9 mit Osterei VI 1331 Pfannkuchen f. Frühlingsumzüge VI 1 5 5 9 mit Pflugschar VI 1 7 2 0 zur Reinigung IV 1 0 9 1 mit Salzmeste V I I 9 7 1 d. Schäfers um d. Hürde I X N. 1 2 5 um d. See V I I 1 5 6 3 Silvester IV 1 2 1 5 sonnenläufig V I I I 3 8 um d. Viehstall IV 1 2 8 3 zur Wolfsabwehr I X 7 8 8 s. a. Kreis, um, herum, umfahren, umtragen, Umwandlung, Umzug U m g ä n g e r I I 9 2 2 f . ; IV 1408, 1410 umgehen (Geister) II 9 5 4 ; I I I 1 4 3 9 , 1 4 5 0 ; VIII 1320f., 1362 f. Frevler III 7 9 s. a. arme Seele, Geist, Gespenst, Spuk, Wiedergänger Umkehrung (umkehren) I 4 1 8 , 7 2 7 ; II 1 4 2 3 , 1 6 5 6 ; III 6 7 5 , 8 0 9 ; VII 3 8 1 , 6 4 0 ; VIII 1321 f. Glas I I I 8 5 5 Schlachtschüssel VII 1 0 8 7 s. a. verkehrt Umkehrung d. sozialen U n terschieds II 2 8 1 f. umkreisen I 8 7 5 , 8 7 6 , 1144; v n i 1328 ff. Lüftelberg I X 1 3 s. a. Kreis, rund, Umgang, Umwandlung umkriechen V 5 6 2 Umlauf (Krankheit) I X 8 4 6 umlaufen VIII 1333 ff. um d. Flachsfeld VI 9 0 4 um d. Haus VI 9 1 1 — d. Κ rche V I I 1 2 3 3 s. a. rund, Umgang Umwand ung umpflügen VIII1338f., 1 3 4 4 umreiten I 1 5 5 ; I I 17; V xo; VI 1 6 5 7 , 1 6 5 8 , 1 6 5 9 , 1 6 6 2 , 1 6 8 1 ; VIII 1340ff., 1 3 6 5 ; I X N. 1 7 3 am Albanstag I 2 4 0

d. Feuers II 1 4 2 9 Schimmel I X N. 1 7 3 am Stefanstag V I I I 4 3 5 s. a. Flurumgang, Umzug, Umwandlung usw. umrühren I I 1 0 4 5 ; I X N. 268 umschreiten VIII 1362f. der Bienenstöcke I 1 2 3 8 s. a. umkreisen, Umgang, Umwandlung usw. u m s e h e n I 6 9 2 , 7 1 1 ; II 9 3 0 ; III 7 6 9 ; VI 3 4 7 , 1 2 7 2 , 1 3 6 0 ; VIII 1 3 2 5 , 1346f.; IX 4 5 ; I X N. 8 0 5 , 9 3 5 , 993 im Leichenzug V 1159 f. s. a. sehen umspannen VIII 1350f. umtanzen VIII 1353ff., 1 3 6 4 > s. a rund Umwandlung (Umgang) I 8 7 5 ; VIII 1362f., 1 4 4 4 , 1474, 1589 des Ackers I 1 5 5 ; VIII 2 4 3 , 247 Begräbnis I 9 8 9 Birnbaum IX 8 5 3 des Dorfes durch Bär I 8 9 0 des Feuers I 2 3 3 ; I I 1 4 2 9 des Hauses VI 1524 d. Kirche IV 1 4 0 5 f. Stein-U. VIII 3 9 7 Tisch VIII 9 6 2 s. a. Umgang, umlaufen, umtanzen usw. umwerfen I X 3 5 Milchgefäß VI 2 5 7 umwickeln (umwinden) VIII 1375 f. U m z u g VIII 5 8 8 , 1378f. Andreastag I 4 0 5 mit Esel I I 1 0 1 3 Fahne II 1121 d. Fischer II 1 5 6 4 Freitag III 71 der Götter III 9 5 8 Kruzifix y 6 4 1 Lärmumzug V 9 1 5 Mai-Umzug VIII 6 7 2 d. Müller VI 6i6f. d. Nerthus VI 1 0 0 9 , 1 0 ο Neujahrs-Umzug VI 1 0 2 6 Ochsen VII 6 9 9 Pflugumzug I 3 4 0 rasieren VII 5 1 0 Regen VII 6 0 1 Weihnachtsumzug V I I I

363 5 0 7 ; I X N. 9 2 4 f . der Winzer I X 3 1 5 s. a. umfahren, Umgang, umkreisen, umlaufen, umreiten, umtanzen, Umwandlung unbarmherzig IX 9 3 unbegraben II 9 8 5 ; VIII 1398 s. a. Nachzehrer, Selbstmörder, Wiedergänger unberufen I 9 0 ; IV 1 5 4 0 ; VI 6 2 2 ; VII958, 1 3 8 5 ; V I I I 1426, 1575, 1582 unberührt VIII 9 0 3 ; I X N. 400 unbeschrien VI 1 0 1 2 ; VII 860, 958, 1326, 1480; VIII 6 6 5 , 1 x 9 7 , 1 2 2 6 , 1423, 1588 unbeschuht VII 1 3 0 8 unbesehen VII 7 0 7 unehelich I I I 1721; IV 1 3 3 8 , 1 3 5 8 ; v 9 4 2 ; VI iigf., 4 0 9 , 6 0 3 , 7 0 9 , 1 7 0 2 ; VII 39°. 797» I0!*5> 1 0 6 8 ; I X 7 9 ; I X N. 4 5 8 , 8 i 3 f . Margarete V 1 6 3 5 Maria Magdalena V 1 6 8 4 s. a. unehrlich unehrlich VII 6 3 6 ; V I I I 5 1 1 , 5 1 2 , 605,800,1398f., 1 4 9 4 ; I X N. 8 2 1 Abdecker I 1 9 ff. Bader I 8 5 1 Musikant VIII 388f. Schäfer I X N. 1 2 3 Weinfälscher I X 3 3 3 f. Weinhändler IX 314^ Wiedergänger I X 5 7 1 , 5 7 3 unergründlich VI 6 2 0 ; VIII 6 0 3 , 6 0 4 , 1404f. Brunnen I 1 6 7 9 f. See VII I558f unerlöst VIII 2 9 3 unerschöpflich VI 3 5 8 ; VIII 5 6 0 , 7i6f., 1405ff.; I X N. 1080 Mehl VI 9 4 ; I X N. 1 1 8 Unfreie VIII 139^, 1 4 0 0 ; I X N. I28f. unfruchtbar VI 3 , 1 1 6 0 , 1 2 1 1 , VIII 5 3 9 , 1 0 7 6 , 1408 ff.; IX 2 4 4 ; I X N. 222, 822 Ungastlichkeit III 3 0 8 ; VIII 1415f. Ungeborenes IV 1 3 3 6 ,

364 1381 f.; V I 620; V I I 1564, 1579; V I I I 613, 1445» Γ 455; i x 585; IX N. 303, 816, 817 u n g e k ä m m t IV 947; IX 106, 107 Ungenannt VIII 269 s. a. Fingerwurm „Ungenanntes Tier" VIII 836 ungerade I 739 f., 805, 1675, 1686, 1697; V I ri 15, 1 5 6 0 , 1 7 1 1 ; VII495,539, 791,1031,1661; VIII85, 398, 564, 568, 1012, 1021, 1326, 1432 f., 1433, 1726; I X 1 1 , 171, 221; I X N. 540, 553, 816, 919 ungerecht VII 651, 693 ungerechter Mann (Segen) VIII 1416ff. ungesalzen I 1427; VIII 224 ungesehen VI 259 ungetauft I 987, 992; IV 1415; V 859; V I 799, 1189, 1483, 1590; V I I 498, 501, 607, 916, 1289, 1512, 1519; V I I I 707, 823, 975, 1018, 1065, 1179, 1204, 1246, 1445, 1446, 1454, 1455, 1507, 1580; I X 148, 321, 573, 745, 772, 881, 885; I X N. 127, 147, 451, 463, 521, 803, 805, 848, 853, 974. I037. i " 7 Bärlapp I 926 Bibel I 1213 Friedhof I I I 88 f. s. a. namenlos Ungetüm-Maske V 1811 ungewaschen V I I 29, 1312; I X i04f.; I X N. 591 Urigewitter s. Gewitter, Hagel, Sturm, Wetter, Wind Ungewöhnliches als Vorzeichen V I I I 1736 fr. Ungeziefer V 3 3 1 ; V I I I 739, 1101, 1419ff. auskehren IV 1220 f. als Beigabe III 1100f. Knochenzauber V 11 Russen V I I 859 vertreiben d. U. IV 989f.; V 1547; V I 409, 430, 49°. 853, 1533, 1581 f.; V I I 811,857, 1270; V I I I

Ungeborenes- —unrein 83, 1076, ii27f., 1183, 13 0 1 » !336, 137»; I X 8 Abwehr durch d. Palm V I I37I Wanze IX88ff. s. a. Floh, Laus, Maus, Ratte, Raupe, Wanze Unglück V 1623; V I I I 628, 1425 ff., 1441; I X 121 Ankündigung durch Fische I I 1543 Efeu als Ursache II 559 Ei II 601 Engel II 834 durch Gefundenes II 1473 beim Kartenspiel IV loigf. Schaltjahr V I I 996 Spiegel I X N. 565 wergwerfen des U. V 677 Wöchnerin als Trägerin v. U. I X 695 f. wünschen IV 581 f. Unglücksblume I X 657, 661 Unglücksbringer: Kamm IV 944 Spielkarten IV τοι6 Unglücksei V I I I 357; IX 1425 Unglückskind V I 445, 448 Unglückskünder: Kuckuck 717 Unglücksnächte VIII 1427 Unglücksring V I I 721 Unglücksträger: Katze V I nogf. Krebs V 449 f. Unglückstage I 224; I I I 900; IV 609 f., 928f., n 3 6 f . ; V I 517; V I I 1055^; V I I I 564, 650^, 655, 1427ff., 1659; I X 687; I X N. 810 Aschermittwoch I 621 Dienstag II 253 Donnerstag II 337 erster April I 563, 564 f. — August I 721 Freitag I I I 52 f., 71 Georgstag III 655 Jakobi IV 628 Johanni IV 724f. Judica IV 834 Leonhardstag V 1219 Magdalenentag V 1685 f. im Mai V 1515 — März V 1731 Mittwoch V I 443, 444 Montag II 265; V I 556, 558

Oktober V I 1237 Peter u. Paul V r 1523 Petri Kettenfeier V I 1530 f. Schwendtage V I I 1543 f. Sonnabend V I I 926 Thomastag V I I I 766 Unschuldige Kindertag VII1452 Valentinstag V I I I 1502 Zehntausend Märtyrer V 1726 s. a. Ägyptische Tage, Glückstage, Hundstage, kritische Tage, Lostage, Schalttage, Schicksalstage, Schwendtage, Tagewählerei, Unheil, verworfene Tage Ünglückswoche IX 86, 687 Unglückszahl s. Zahl Unheil VIII 1440f. s. a. Unglück unheimlich: alte Leute I 328 f. Unholde III 1836, 1837; V I 294 Unholdenkerze V 182 Unholdenkraut IX 254 Uni, nu-ni, nex-ri V I I I 1 3 7 0 Uniform VIII 1441 f. Universität: Verbot für J u den IV 810 Unkatl IX N. 587 Unkeuschheit: d. Mönchs V I 475; IX N. 411 der Witwe IX 678 s. a. keusch, rein, unschuldig Unke V I I 1 1 1 6 Unkraut jäten V I I I 569 unpaar s. ungerade, Zahlen Unpfennigkraut V I I I 711 Unrecht V I I 567 unrein I 985, III 1663ff.; IV 1327; V I 1299; V I I 636, 953» i4IO> ' 4 " ; V I I I 485, 632, 634, 719, 793> " 3 9 . ! 5 ΐ 3 Brunnen I 1681 Frau II 1751fr. Geburt IV 1315 Geschlechtsverkehr IV 1291 ff. Kathartik IV 1084 fr. Kleidung IV 1459^, i472f., 1501 Leiche V 1035, 1042 f. Sauerteig V I I 962

unrein—Utoplice Schwein VII 1471 Speise VIII 167 Wöchnerin VI 696 f. s. a. rein „Unruh" VII 1263, 1700 Unruhe V 1577 s. a. Bärlapp, Mannstreu Unruh-Feder II 1283 Unruhnacht VI 1688; VIII 1442 Unruhezauber II 225 Unschlitt VII 981 Unschuld, unschuldig I 979» IXI 5» x 34o; 1 1 1 1059f.; V 581; VI 252, 395» 9°5» 9r3» 922, 1117» 1243, 1722; VII 633, 779, 797» 949» 953» 1005 f., 1465 ; VIII 160, 624^, 820, 1078, 1495, 1666, 1443ff.; IX 165, 180, 834; I X N. 554, 933 Agnes I 214 blaue Farbe I 1384 Blume als Symbol I 1431 Blut I 1438, 1439^ dürrer Baum grünt als Zeichen d. U. VI 1389 Händewaschen als Symbol III 1389 Lilie V 1300 Lindenzweig als Symbol V 1306 Sauerampfer pflücken I 371 verlorene Unschuld VIII 1446 weiße Farbe I X 347f., 355 Zitrone IX 941 s. a. Keuschheit, rein Unschuldige Kindertag VIII 1451 f. Unschuldsprobe VIII 1446, 1447 f. Unsegen heransingen IX N. 457 unsichtbar I 40, 362, 682, 1169, 1395, 1399, 1438, 1473; I I 230, 231, 233, 234» 235, 628, 678, 801, 1033, 1221, 1224, 1225, 1226, 1377, 1505, 1508, i583f., 1687; III i322f., 1705;IV 517, 991, 1116, 1309» 1452 f., i458f·; V 8f., 368, 524, 982; 1067, 1099, 1580; VI 268, 429, 574,880,991,1254, 1691, VII 453, 457, 458, 501,

508, 719, 773, 813, 1060, 1147, 1149, 1151, 1154, 1176, 1314, 1441; V I I I 668, 804, 1052, 1066, 1093,1453ff., 1550,1682; I X 65, 74, 357, 587, 605, 746, 888; I X N. 436, 491» 554» 560, 982, 1031, 1062 Unsittlichkeit: vor Weltende IV 873 f. Unstätte I 1121; VIII 1465 Unsterblichkeit II 1092; VI 249, 289, 736; V I I 1176; VIII 176, 1465«. Käse u. Brot IV 1033 Pfau als Symbol VI 1568 Unstethkraut VI 1063 unten I 520 Untergang II 996f.; V I I I 1416 Unterhose IV 410 dreimal lachen in die U. V 871 Medaille einnähen VI 63 umgekehrte U. VI 889 unterirdisch: Geisterschlacht I X N. 231 Totenmeer VI 69 Unterirdische I 1519; VI 255; VII 617, 1513; V I I I 379» " 4 2 , 1202, 1227, 1626; I X 3, 895; I X N. 928, 1015, 1017 Speiseopfer I X N. 524 Überfahrt II 1154 Unterkleider s. a. Kleid unterlassen s. tabu Unterluft V 1689 Unternächte VIII 1483 Unterrock IV 432; VII 752, 755; V I I I 150 melken in d. U. VI 137 Zwiebel im U. IX 969 Untersberg VIII 1483f. Männlein I X N. 464 Unterschrift IX N. 314, 315 untertauchen s. Wasserguß Unterwachs IX 221 Unterwelt IV iggf., 643; VI 736, 1402f., 1408; V I I 1568f.; V I I I 1470 Brunnen als Eingang zur U . I 1677 Hirsch IVg3f. Hölle IV 184fr. Untreue I 1523; VII 705;

365

VIII 368, 517, 555, 1487 ff. s. a. Ehebruch, Treue unverbrennlich VIII 1559 unverheiratet I 1523; VII 1669; VIII 1068 s. a. Junggeselle, ledig unverwest VIII i496f. unverwundbar I 265; II 1352» 1446» ! 5 8 8 ; 1 1 1 i o » 100, 1455, 1585, 1712, 1733; V 563 f. s. a. festmachen Unwetter s. Blitz, Gewitter, Hagel, Wetterbeschwörung, Wind Unzucht: d. Hexen I 1427 widernatürliche U. VIII 603 Uraeusschlange I 936; VII 1196 Uranus IV 388 Urban I 1352; V 1229; VIII 521, 1388, 1497ff. Urbansminne VIII 1498, 1500 s. a. Minnetrinken Urbanstag V 753; VIII 1335; ! X 304 backen I 772 beschimpfen des U.-Bildes I 1291 Schimmelritt IX N. 171 UrdVI 1121, 1122; VII 1054 Urdsbrunnen V 975 Urei VIII 1500f. Urfahr II 1150 Urgott VIII 1511 Uriasbrief I 1576 Urin s. Harn Urispiegel V 1819 Urlegerln II 603 Urmeer — Tauchmotiv IX N. 278f. Urmensch 1465 f. Urne: Graburne III n i o f . Urne: Topfstein VIII ioi6f. Urnengrab III 689 Uroskopie III 1475 Urschel V 1803, 1843; VIII 410; IX 392 Opfer IV 182 Ursula I 724; V 1584 Schiffszug d. U. VI 994 Urwesen III 946f. Urzeit — Endzeit II 991 Ushas, Morgengöttin VI 1009 UtopUce VIII 1627

ν Vadl IX 147 Vadomori-Gedicht VIII 1098 Vae m u n d o i n centum ann i s . . . IX 433 Väledi, Dämon VIII 1502 Valens VII 44; IX N. 607 Hahnorakel I 255 Planet Jupiter VII 1 i6ff. — Merkur VII 2i2ff. — Mond VII 247 ff. — Saturnus VII 75 ff. — Sonne VII 172 fr. — Venus VII 184fr. Valentin VII 854; VIII 1501 ff.; IX559 Frais II 1726 Valentinstag IX 236 Valeriana s» Baldrian Valesianer: Selbstentmannung IV 1069 Vampyr I 291, 987, 1436; II 1097, 1593; III 1094, 1800; V 179, 203, 1108, 1454, 1613; VI 82, 147, 152, 189, 281, 451, 738, 779> 7 8i > 812, 813, 815, 8i6f., 1519; VII 887, 924, 1247 f., 1311, 1433, 1522, 1574; VIII 268; IX 243, 747, 750, 752; IX N. 128, 241 Abwehr II 1021; IX N. 102 Augenbraue I 704 Speiseopfer IX N. 531 Wiesel IX 587 s. a. Nachzehrer, Vampyr Vanen VI 1010; VIII 154; IX N. 197 Vanille I 535 Varahamihlra IX N. 721 Varro: Hydromantie IV 549f. Vater VI 931; VIII 1503 ff. Beschützer d. Kindes in d. Rauhnächten VII 531 essen d. Nachgeburt VI 765 Hemd des V. III 1716, 1717, 1731 Löffel des V. V 1320

Meidung d. Arbeit VI 696 Namengebung VI 955 Nachbarschaftsvater V I 753 Neugeborenes IV 1314^ verprügeln VII 1096 s. a. Familie, Geburt, Kind, Männerkindbett, Mutter, Taufe usw. Vaterkuß V 859 Vatermord VIII 1044^ Vaterunser VI 1215, 1242, 1595; VII 3,28,505,542, 545» 574> 7 1 1 ; 726, 786, 845» 895» 9*4> 958, 1030, 1301, 1442, 1497, 1537, 1543; VIII 41, 146, 248, 308, 407, 443, 550, 647, 675. 727» 728, 1196, 1366, 1368, 1369, 1371, 1456, 1461, 1513fr.; IX 645» 9 6 9; ! X N. 321 s. a. beten, Gebet Vaticinia circa apostolicos viros et ecclesiam romanam IX 425 — ex eventu IX 435 Vattenmann VI 609 Vediovis, Pestgott VI 1509 Vegetation VIII 1515ff. s. a. Acker, Baum, Blume, Feld, Garten, Pflanze Vegetationsdämon II 148, 551,616,885fr., 918,952, VIII 950 s. a. Dämon, Korngeist usw. Veigel, gelber VIII 999 Veilchen I 1380, 1383, VII 621; VIII 1537 ff. essen I 1381; VI 1158 Kranz V 424 Märzveilchen V 1736 Wurzel I 360; VII 1546 s. a. Frühlingsblumen, Schlüsselblume Veilchenstein VIII 1539f. Veilchenwurzel s. Schwertlilie Veit I 1197; III 1331; V I

1658; VII 30; VIII 567, 1501, 1586, 1540 ff.; IX N. 473» 935 Veitstag V 905; VI 439; II VII 28; VIII 1542 f. Farnsame II 1225 Kröte als Votivgabe V 635 Veitstanz II 538, 751; V I 685; VII 955; VIII 254» 601, 964, 1367, 1501 s. a. Fallsucht Veitswurm IX 847, 850, 853 Veil (Zauberwort) VIII 1544f. VenamantJe (Aderwahrsagung) VIII 1545 f. Venediger I 1077, 1085; II 718; IV 597; V 826; VI 1582; VII 886; VIII 420, 1550; IX 63, 641; IX N. 107, 393, 573, 1020, 1055 fahrender Schüler II 1124 Händewaschen III 1391 Heckpfennig III 1621 Hut IV 517 Kleid IV 1480 Luftfahrt II 1667 Mantelfahrt V 1592 Spiegel IX N. 548, 552, 554,

556f.

Treffschuß III 10 Venedigerland VIII 6 4 5 Venetische Kunst V 8 2 6 Venus (Stern) I 6 1 , 6 3 2 ; III 1 0 3 ; IV 3 4 6 f . , 3 6 4 ; VI 159. 509; V I I 183fr.; 269, 270, 2 7 1 , 273, 275,

2 8 2 , 2 8 9 , 2 9 1 , 2 9 3 ; VIII 1607

Deutsche Sammelkapitel des ΜΑ. VII 21 iff. April I 557 Geburt d. Kometen V 133 Hagith III i32if. s. a. Abend-, Morgenstern, Planeten Venus (Aphrodite) VIII 240; IX 592

Venus—Vergiftung Apfel I 511 Gürtel III 1213, 1214 Venusberg I 1049; IV 143, 144, 643} VII 1179 Frau Holle VI 1483 Kessel IV 1263 Venusmännlein I 778; VI 255, 351; VIII 716; I X N. 1054 verachtet s. unehrlich Verachtung: fortblasen I 1357 Verband VIII 1561 Verbannter VIII 1402 Verbannung I 874; VII 845; VIII 1546 f., 1600 Verbena VI 1713 Saft VI 1181 s. a. Eisenkraut verbeugen VII 1483 vor d. Mond VI 507 f. verbinden: d. Augen I 698 Verblendung I 700f.; VI i453f.; VIII 1548f. s. a. täuschen verbohren s. vernageln, verpflocken Verborgenes sehen I 681 Verbot IX N. 799 ff. Arbeitsverbot IX N. 877 f Kirchenlied singen IX N. 455 Zaun IX N- 996f. s. a. Meidung Verbotszeichen IX N. 812f. Verbrecher: Blick VI 282; IX N. 813ff. heimlicher Verbr. I X N. 821 kopflos V 215 im Märchen V 1624 als Opfer VI 164 f. pfählen VI 1551 Räuber IX Ν io6f. als Wiederganger IX 573 s a. Dieb, Gericht Mörder Strafe, Veru te'lter (zum Tod ) verbrennen II 1401; VIII 55of ; IX Ν. 1100 Abgeschnittenes I 101 104 fr. Ähre VII 768 Alpenro e I 307 alten Lappen mit Blut u. Speichel VI 966 Ameise VIII 1458 Besen I 1144; VII 1087

— alten VI 1191 Bettstroh I 1199 Brandstifter II 1417 Brot I 1596 Brotkrumen I 1585, 1620 Butter I 1746 Dachstroh VI 434 Eichhörnchen I 1491 Federn u. Füße d. Rebhuhns VII 550 Fledermaus VI 1387 Frau Holle VI 1484 Garbe, erste I 1321 Hahn I 936 Hemd III i734f., 1745 Henne VII 1446 Hexe I 136; III 1911 Hobelspäne VII 946 Hochzeitskranz VIII 537 Holunder V 263, 275 Holz f. Heiratsorakel VI 412 Hund IV 479 die Jahresalte V 1728 Judas IV 803 f. Katze I 361, 1488, 1489; IV 1114 Kleider IV 1506f., 1512 Knochen V 10, 927 Korb I 1489; V I7i6f. Kot V 333, 334 Kranz V 402 Krapfen I 1492 Kräuter I 1491 f. Lämmer-, Ohren- u. Schwänze VI 1210 Laub VI 141 Läuse V 934f. Leiche I ißÖf.; V 1102 ff. Leichenstroh V 1095 f. Lindenholz V 1307 Luchs V 1441 Maibaum V 1523 Maßfaden V 1853 Mehl I 259, 269; VI 107 Nachgebμrt VI 762 Öl VI 1241 Palm VI 1376, 1386 Papst VI 1393 f. Pupp VII 391, 393, 854 Rad VII 478 f. Ratte VII 517, 518 Raupen VII 540 Rittersporn VII 725 Robben-Knochen VII 743 Salz VII 909; VIII 523 Sargholz VII 540 Schlange VII 1148, 1157, 1184

367 Schuh VII 1157, 1345 Schwein VII 1487 Selbstmörder VII 1630 sieben Häuser VI 434 Sommer verbrennen V1717 Speisereste VIII 170, 171 Spinngewebe VIII 283 Stechpalme VIII 363 Strohgarbe an Martini V 1713 Tanne VIII 666, 755 Tannenzweige, geweihte VIII 664 Taube VIII 703 Tiere VI 168 Tischtuch VII 1141, 1157 Toten V 197 Weichselzopf I 293 Winter VI 1526; VII 1558 Witwe IX 669, 670 f. Wolle VII 409 Zwerge I X N. 1095 Zwiebel IX 969 Verdammter I 584; IV 207ff.; VI 1450; VII 950 verdorren VIII 1560ff. verdrehen: die Augen I 697 Verena (alemannische kathol. Heilige) VIII 1563f. Kamm IV 945 kämmen IV 946 Verenabrunnen V 889 Verenamonat VII 1650 Verenentag: Mühle VI 613, 616;VIII 1565 Vererbung II 869 fr. Folgen des Fluches II 1646^ d. Hexenkunst III 1893 verfangen (Segen) VIII 1566 f. verfluchen II 1636 fr.; VII 533 d. gestohlenen Rock II 226 die Kirchenuhr IV 1420 f. s. a. Fluch Verfluchter II 1649f. verfolgen s. Flucht Verführer V 1279 f. Vergeltung IV 653; VIII 511 im Märchen V 1611 nach d. Tode IV 205 f. vergessen VI 925; VII 1363 Lethetrank V i224f. Vergeßlichkeit IX N. 181 Vergessenheitstrank VII 857; VIII II 12, II 13, 1157; IX 302, 626 Vergiftimg: Milch als Ge-

368 genmittel VI 273 s. a. Gift Vergißmeinnicht VIII 1568f. Vergleich VI 21 iff. Vergodendeel V 305f.; I X 47 vergraben: Abgeschnittene« I nof. Abschabsei v. Knie IV i57f. Bienen I 1243 Bier I 1274 Blei I 1391 Blindschleiche I 1398 Blitzbaumholz I 1420 Blut VII 505 — u. Knochen des Lammes VI 1027 Brötchen VI 1054 Butter I 1757 Buttermilch u. Nesseln I 1553 unter d. Dachtraufe VIII 728 Ei VII 8oof. Eierschalen VI 1324f., »345 — u. Weihwasser VI 1562 Fingernägel VII 959 Fischgräten VI 702 Geld I I I 623 Getreide VII 770 Harn VII 504, 505 Hemd I I I 1736^; VIII 647 Hostie I 1619 Huhn VIII 1446 jüngstes Gericht IV 891, 895 Kamm VIII 1424 Katze VIII 1456, 1457 Kleider IV 1507 Krankheit V I I 914 Krebs V 452 Kreuz I 1320 Kuhglocke VI 268 Lenkhaken VI 1514 Lichtervergraben V 1254 Löffel V 1318 Milch VI 269 Nabelschnur VII 780 Nachgeburt I 512; VI 760, 761; VII 15x4 Nuß IX 84 Opfer f. d. Weg IX 015 Osterei VI 1329, 1331 Palm I 737

Vergiftung—verkehrt Pferdezähne VI 1645 verirren: Hilfe durch Den Pflaster I 1376 ken an Osterei VI 1328 Rabe VII 455 s. a. irrefuhren, Irrlicht, Rabennest VII 452 Irrsteine Reste VIII 170 Verjüngung I 1054; IV 840; Ring VII 709 VII 1149, 1165, 1168; unterm Rosenstock VII 833 IX N. 62, 266 Salz VI 333 Adler I 180 Schaf VII 977 durch Kämmen IV 945 Schildkröte VII 1073 Virgil VIII 1671 f. Schlangenkopf VII 1153 Verkauf I 408; IV 1134ff., Schorf d. Schafe VII 977 n8of.; VII 1095; VIII Schuh VII 1345 655, 782 f., 1143; I X N. Schwein VII 1487 351 unter d. Schwelle VII am Abend verboten I 31 i5i5f·» 1525» usaö, 1536» Alraun I 3i6f. 1538 Ameisenhaufen I 362 f. Speck VIII i45f. Bild I 1298 Speichel VIII 342 f. Butter I 1750 Spiegel V 1548 erster Verkauf IV 1167 im Stall IX N. 588f. Frosch III 132 Störibrot VIII 5x0 Kalb IV 916 Strick I 738 Kehricht IV 1227 Teufelsdreck VIII 748 Kinder verkaufen IV 1375, Tiere unter d. Obstbäu1392 men vergraben VI 1170 Leinsamen V 1198 unter d. Tür VIII 1188 Milch VI 137, 262, 263, Vieh u. Weide IX 252 264, 266, 268, 311 Wagen IX 37 f. Schein-Verkauf VII 1026 Wolfsteile als Abwehr IX Schwein VII 1481 768 Schwellen-Zauber VII Zahnschmerz-Palm VI 1378 1525 s. a. Speiseopfer Staub durch d. Tür kehren verhängen: Spiegel IX N. VIII 1205 567 Strick VIII 543 verhexen I 703; VI 950; Vieh-Verkauf VII 1522 f. VIII 1570 ff., 1584«.; IX Wind verkaufen IX 647 104, 105, 117 d. Wöchnerin verboten IX Abend f. Heilung I 36 702 Auge I 7x2 Zauberspiegel IX N. 555 Bibelorakel I 1219 s. a. Kauf Bier I 1263^ Verkaufszwang IV 1180 f. Brotkrumen I 1588 verkehrt I 595, 701, 704, erkennen des Verhextseins 714, iioo, 1394; H I 1717, 1718, 1730, 1733, VIII1581 i74of., 1743; IV 1473, Milch I 1335 1489, 1495; V 563, 777, s. a. besprechen, blasen, 779» " 5 5 . " 9 4 ; VI 123, Hexe, verwünschen 195» 508, 626, 902, 1201, Verhinderungszauber VIII 1273, 1477, 1549» l6o 7> 1588 ff. 1634; VII 29, 320, 464, verhöhnen IX N. 1093 501, 839, 750, 751, 752, verhüllen VI 876; VIII 862,996,1310,1354,1359, 1591 ff.; IX N. 567 i37of., 1375, 1376, 1630, d. Hand III 1387, 1404fr. 1678; VIII 118, 196,473, der Wöchnerin bei Ausgang IX 701 548» 551» 553» 723» 765» s. a. bedecken, bloß, nackt, 969, 1051, 1136, 1145, Schleier 1191,1201,1461,1609ff.,

verkehrt—Verstümmelung I X 43, 2 1 3 ; I X Ν. 158, 398, 516, 535, 997 Hufeisen IV 442 Hut u. Schuhe IV 542 Natur vor Weltende IV 871 reiten I X 620 schreiben I X N. 333, 388 s. a. Umkehrung v e r k e i l e n s. verbohren verkleiden s. Maske v e r k n ü p f e n V 782; VIII1613 Gicht I 1337 s. a. Knoten „ v e r k ü n d e n " V I I I 1731 V e r l e t z u n g d. Wassergeister I X 172 V e r l e u m d u n g V I I I 344 v e r l i e r e n VIII 1613f., 1740 Maß verlieren V 1854 durch d. Ofen zurückrufen V I 1195 Ring V I I 721 f. Schuh V I I 1294, 1321 Strumpfband V I I I 555, 1488 Trauring V I I 7 1 3 ; V I I I 1488 wiederfinden V I 197 s. a. suchen V e r l o b u n g 1 1 5 2 5 ^ ; II 1267; V I I 560, 561, 562; V I I I 1177, 1238 ausleihen verboten V 1168 Band I 8 6 9 Befestigungsbier I 1270 Gemeinschaftsmahl V 1492 Gemeinschaftstrinken V I I I 1158 Gürtel I I I 1223 Handschlag I I I 1402 Handschuh I I I 1407f. Handtuch I I I 1412 Hemdknopf V 14 Knie IV 1572 Kuchen essen V 1272 Kuchengeschenk V 660 Kuß V 851 Lobtanz V I3i6f. Ring I I 1 3 1 5 ; V I I 712, 713 Scheinpreis V I I 1024 d. Scheintoten V I I 1028 Schuhanziehen V I I 1327 Sieb V I I 1674 Taschentuch V I I I 671 f. Verhüllung V I I I 1596 f. Weinguß I X 297 Weinkauf IV 1140 s. a. Braut, Bräutigam,

Brautwerbung, Hochzeit „ v e r l o c h e n " , den Alten ι 330 v e r m ä l e n (verhexen) I I 4 V e r m a n t e n I 1663 V e r m e h r u n g : d. Blindschleiche I 1397 des Geiers I I I 456f. v e r m e i n e n (verhexen) I I 1 V e r m e i n t e V I I I 1572 v e r m e s s e n : d. Anwaht 1 509 s. a. Maß, messen V e r m u m m u n g s. Maske v e r n a g e l n I 1388; II 221, 722; IV 436 Kugel I 1520 Zahnschmerz I 1420 s. a. Nagel, verpflöcken v e r n e i d e n I I χ, V I 995; V I I I 1572 V e r n u n f t V I I I 1621 V e r o n i k a 1 1 4 5 4 ; VIII 1614f., 1564 Brot I I I 389 Tuch V I I I 1178 Wurzel I 605 v e r p f l a n z e n s. verbohren v e r p f l ö c k e n I 1 1 3 , 1 1 4 , 119, 122, 631, 957, 1742; I I I 521, 810, 1276, 1287; V I 498,531, χ64ΐ> 1 7 1 8 ; V I I 623, 955, 1205, 1 5 2 1 , »529, 153°, I 5 3 I , i53Ö f ·; V I I I 80, 1 4 1 , 270, 357, 645, 701, 1126, 1130, 1187, 1294; I X 8 1 , 246, 247, 447, 786, 973; I X N. 103, 145, 1001 Bilsenkraut I 1308 Birnbaum I 1341 Blut I 1458 Brosamen I 1589 Haar V I 1390 Hühnerauge IV 462 Lähmung V I I 1105 Maulwurfsherz V I 14 Milch V I 142, 349; V I I I "93 Namen V I 960 Nasenbluten V I 976 Pest V I 1 5 1 5 Pferdehaar u. Mistel V I 386 Stallschwelle I X N. sgof. Urin V I 276 Windei I X 659 s. a. verbohren V e r r a t I X N. 191

369 V e r r ä t e r : d. Freimaurer I I I 3of. Judas IV 8oof. Verrenkung VIII 366,1196 Haut d. Aales I 3 V e r r e n k u n g s s e g e n II 85/86, 173; V I I I 1148, 1615«. Jerusalem IV 661 s. a. Segen v e r r o s t e t V I I 1342 v e r r ü c k e n s. rücken V e r r ü c k t h e i t I I I 559; V I I 844; V I I I 1391 s. a. Hundswut, Wahnsinn v e r r u f e n s. verhexen v e r s a l z e n V I I 9 1 2 ; V I I I 232 V e r s a m m l u n g : im kreisförmigen Raum V 476 Schmiede I I I 1371 v e r s c h l i n g e n s. Schlinge v e r s c h l u c k e n : abgeschnittene Fingernägel I 10 Blütenstaub V I I 768 Heiligenbilder I 1289 sich verschlucken II 1035, 1036 v e r s c h r ä n k e n I 1327; V 533 Finger II 1487 V e r s c h r e i b l u m e III 436 v e r s c h r e i e n s. verhexen V e r s c h r e i h e r z e n II 1710 v e r s c h ü t t e n : Salz V I I 909 v e r s c h w e i g e n : Namen V I 954f* v e r s e h e n V I I 1422; V I I I 1574 V e r s e h e n V I I 1406fr. v e r s i n k e n V I I I 111 V e r s ö h n a b e n d V I 755 V e r s p ä t u n g : d. Hexe III 1888 V e r s p o t t u n g , d. Geister III 502 des Langschläfers V 903 f. V e r s p r e c h e n IV 1319 d. Sterbenden V I I I 454 V e r s t a n d VIII 1621 v e r s t e c k e n s. suchen v e r s t e i g e r n V I I 651; I X N. 824 fr. „bei d. Kerze verkaufen" V 1253 Opferwidder I X 555 V e r s t e i n e r u n g I 1413 f.; IV 5 s. a. Steinverwandlung verstellen (Sachen) V I 1688 V e r s t o r b e n e r s. Toter V e r s t ü m m e l u n g V I I 1025

370 Versunkener VI 116 Verswahrsagung s. Stichomantie vertauschen (verwechseln) VIII1621 ff. Vertrag I X N. 314, 315 Bretzel I 1572 Weintrinken IX 295f. „vertragen" II i 3 i i f . vertrocknen VIII 1560 fr. Rasen VII 506, 507 f. s. a. verdorren Verurteilter, z u m Tode IX N. 827 fr. Verwandlung IV 1237,1481, V i6i8f., 1620, 1627; VI 146, 859f.; VII i m , 1159, ii79f·, 1183, 1184, 1207, 1272, 1277, 1280, 1282, I3i8f., 1367, 1404, 1442, 1464, 1508; VIII n o , 141, 336, 668, 715, 1256, 1283Γ, 1290 f., 1370, i486,1491,1623ff.; IX 57, 144, 232 des Alps I 286 d. Ameise I 362 Aschenkuchen in Weißbrot I 771 Baum I X N. 190 Bär I 885 Blindschleiche in Gold I 1399 Blume in Münze IX 822 Blut in Milch I 1440 in der Christnacht IX 442 Eisen in Gold IX 822 in Esel I 619, 1544; VI 1692 in Gold I 1399, 1551; VI 620, 1482, 1721; VII 592; I X 464, 822; I X N. 260 in Heupferd IX N. 987 d. Hexe I 1425; III 1851 f., 1869; VI 778 in Kranich VII 812 Kröte verwandelt sich in Geld V 627 Kuchen V 648, 649 Kuckuck V 696, 737 in Maulwurf VI 11 f. in Maus VI 35 des Meineidigen VI 115 d. Milch VI 255 Nadelzauber VI 925 in Pfahl VI 1548 in Pferd VI 1638 d. Pilze VII 30

Versunkener—Vieh in Raben VII 437 durch d. Ring VII 719 in Rotkehlchen VII 836 der Seele I 443 Speise-V. VIII 225, 226, 2 28 f. in Stein I 652 fr.; VI 86, 87» 95» '49> 475; VIII 419fr.

d. Sterne VI 222f. Storch VIII 501 f. Stroh in Gold VI 620 in Tiere V 1846; VII 970 Tiergestalt VIII 819fr. Vogelgestalt IV 180; VIII 1677

Wasser in Wein V 1713, 1721; VI 419, 1361; IX 122 des Wassergeistes IX 159 des Wassermanns IX 130 Weihnacht I X N. 964 Weizen in Gold IX 464 Wiesel IX 590 Wild IX604 d. Wilderers I X N. 981 Wildschwein IX 6i8f. in Wolf IX 750, 751 f. in Wolfskönig IX 797 in Zaunkönig IX 883 Zwetschen in Taler verwandeln I 1370 s. a. Seelenwanderung, verwünschen V e r w a n d t s c h a f t VIII 456, 628, 1652ff. Adoption I 194 Ahnenglaube I 22Öf. Blutschande I 1450 Großmutter III 1175 Großvater III 1176^ Hochzeit IV 156 Milchverwandtschaft VI 288, 289 Pate III 789fr. Schwester VII i55if· Schwiegeltern VII 1552 fr. Stiefeltern VIII 478f. Taschentuch VIII 674 Tod ansagen VIII 986 s. a. Bruder, Familie, Kind, Mutter usw. Verwaschkräuter VI 1712; IX 601 v e r w e i g e r n : Brot I 1599 Verweisung: Wolfsverweisung IX 786 v e r w o r f e n e T a g e I 225;

VII 1545; VIII 1659f. s. a. ägyptische Tage, Unglückstage verwünschen I π ο ο ; II 668, 1649f.; VII 1671; VIII 191, 241, 822f.; IX N. 809 unschädlich machen I i3of. Verzauberte: Gesang IX N. 475 fverzeigen VIII 1660 Vesper I 23, 24 Kuchen V 671 läuten I 36, 38f., 574 Vesta IV 8907; VII 1511 Vestalin III 1216 Knoten V 20 Vesuv VIII 1668 Vetter, Anna, Prophetin IX N. 97 Vetternschaft VIII 1656 Vexierchrut II 1223 Viamey, Μ. IX 362 Viator (Bilger), Johannes: Endschlacht IX 455 f. Vicelin, Wendenapostel VIII 1660

Vichaus s. Pirol Victoriaiis s. Allermannsharnisch, Siegwurz Victorianische Periode VI 1493 Vigridr III 1471 Vieh: Abwehrzauber VIII 1047 Allermannsharnisch als Abwehr I 266 Alprute f. Heilzauber I 311 Armsünderkleid IV 50 Arnika als Heilmittel I 598 Attich I 670 f. austreiben V 1544, 1550 über die Axt treiben I 746 Bannzauber II 410 Beil- u. Messerzauber VIII 404 Besen überschreiten I 1140 Besenzauber I 1143 besprechen I 1169 Bettlerbrot I 1627 Birkenzauber I 1335 Blasius I 1362 Blutwurst fürs Vieh IX 868 Bocksbrot IX 914 böser Blick I 688 Branntwein I 1501, 1504 Braunkohl I 1519 Brennessel I 1559

Vieh Brot I 1606 — mit Sauerkraut V I I 960 — Salz, Kreide u. Β. I 1631 — „Stopfen" I 766 — u. Pfefferkuchen V I 1572 — beim Verkauf I 1649 Castulus als Beschützer I I C(aspar) M(elchior) B a l thasar) I I 1 Coloman I I 96 Dill I I 296 Distel I I 302 Donar I I 3 1 7 ^ Donnerstag I I 341 Dreieinigkeit beschwören I I 432 Eckenzauber I I 550 Eizauber I I 6 1 1 f., 634^ Eidechse als Schutzengel I I 681 eintreiben V I 236 Eisen u. Stahl I I 72of. Elben I I 759f. enthexen V I 1 9 1 , 202f., 844 Enzian I I 864f. erlosen des kranken Haustiers V 475 Fastnachtszauber I I i25of. Feuerzauber I 1493 Fleisch als Futter I I i 6 i 6 f . — mit Branntwein II i6ogf. — u. Brot f . d . Vieh V 1 7 1 0 von Karfreitag V I 1320 Flurumgang I I 1680 Freitag I I I 59f. Fremder I I I 75 Fridolin I I I 84 Frühlingsfeuer I I I 13 füttern aus d. Schürze V I I 1374 Gebildbrot I I I 383 Gegenzauber I I I 436 „ G e l b " f. Heilung I I I 579 Geldzauber I I I 619; V I I I 658 Georgstag I I I 651 f. Geschenk I I I 721 Geschlechtsteile I I I 732f. Getreide-Zauber V I I 769 Gewöhnzauber V I I I 1 3 1 8 Glockenstrang I I I 871 Glücksbrot I I I 884 Glücksgeld I I I 888f. Greiß I I I i i 3 2 f .

Grenze I I I 1147 über Groschen gehen lassen I X N. 587 Gründonnerstag I I I 1195 Gundermann I I I 1204fr. harnen I I I 1477 Hartriegel I I I 1493 Hasel I I I 1529 Haselwurz I I I 1543f. Hausvaters Tod anmelden V 1571 Hauswurz I I I 1581 Hechtkopf im Gegenzauber I I I 1609 Heidekraut als Hüter I I I 1632 Heilige V I 1658 Heilzauber V I 906; V I I I 638, 698, 1 3 1 7 Hemdzauber I I I 1 7 3 0 , 1 7 4 3 Heringszauber I I I 1780; V I I I 185 Heu I I I i 8 i 6 f . Hirte I V 124fr. auf d. Höllenwiese I V 195 Honig I V 300, 308 Hose als Schutzmittel IV 4°9 Hostienzauber I V 4 1 5 f. Hufeisen I V 439 Huflattich IV 448 Hufspäne IV 435 Hutzauber IV 540 f. Immergrün IV 674 Johannisfeuer IV 736 Johannisminne IV 759 Johannistau I V 760 Johanniszauber I V 722 K a l b I V 914fr. Kalender IV 933 f. Kamm I V 942 Kampfer I V 958 Kaninchen als Schutz IV 962 Karfreitagszauber IV 992 Karsamstag IV 1013 Kauf I I 1 3 1 5 ^ ; I V 1134fr., 11 79 Kerzenzauber V 1262 Kette I V 1281, 1284 Kinderstrumpf f. Gewöhnzauber I V 1335 Klee IV 1457 Kleider f. Heilzauber IV 1508 Klette IV 1528 Knoblauch V 1 Kohle I 1009

371 — im Trog V 76 Kotzauber V 334 Kranz V 391 Kräuterbüschel als Hexer abwehr V 4 4 5 Kreuz-Zauber V 531 f., 542 Kreuzdorn V 505 Kreuzweg-Zauber V 527 Krippe V 575 Kröte V 6 1 2 Kuchenzauber V 688f. Läuse I X 12 Leichenstroh meiden V 1096 leihen verboten V 1169 Leonhard V I 2 i 6 f . Liebstöckel als Schutzmittel V 1298 Maitag V 1544 an Mariä Verkündigung austreiben V 1688 Maulwurf V I 13 f. Messerzauber V I 200 Mistel V I 385 f. Milchhase I I I 1 5 1 7 f. Mittwoch V I 446 Mond-Beachtung V I 491 Mondraute V I 540 f. Montag V I 561 f. Münze in d. Trog legen VIII 2 Neujahrsgebäck V I 1050, 1051, 1054 Nacktheitszauber V I 849 Nadel V I 930 Neidkranz V I 3 neugekauftes Vieh V I I I 5 5 9 ; I X N. 591 Neujahrsbrot V I 1036 — Fütterung V I 1028 durch Notfeuer treiben V I 1 1 3 9 , 1147, U48f. ins Ohr sprechen V I 1208 Ölbergspruch V I 1247 Opferung V I I I 80; I X 37 Osterfeuer f. Heilzauber V I I335f· mit Osterkuchen füttern V I 1325 Osterwasser V I 1360 Palmzauber V I 1 3 7 1 , 1373, i376f., 1378 peitschen V I 1473 an Peter u. Paul austreiben V I 1525 Petersschlüssel V I 1541 Pfingstzauber V I 1692 Pflaumenblätter V I 1718

372

Vieh—vierzig

Pflugbrot V I 1728 d. Priesters V I I 324 putzen I X N. 933 Quirins-Wasser V I I 423 Rasenzauber V I I 502, 506 Regenorakel V I I 604 Rind V I I 695 fr. Rochus als V.-Patron V I I 746 rote Farbe als Schutz V I I 818 Ruß als Heilmittel V I I

857

Salz V I I 903 f. — u. Brot I 1625 Sanikel als Heilmittel V I I 940 Sauerteig-Zauber V I I 962 Schädelzauber V 211 Schadenzauber V I I 971 — mit Faden vom Leichenhemd V 1079 schinden V I I 1076 schlagen V 971; V I I 1100, 1106 Schornstein, Heilzauber I X N. 289 Schuhe V I I 1342, 1343 aus d. Schürze fressen lassen V I I 1416 Schwefel als Heilmittel V I I 1459 unter d. Schwelle begraben V I I 1515 Schwellen-Zauber V I I 1521 Sebastian als Patron I X N. 403 Seidelbast V I I 1623 siebenerlei Kräuter V I I 1702 Siebzauber V I I 1684f. Sonnabend V I I 932 f. Speiseopfer I X N. 506 Springprozession I I 538 Spuck-Zauber V I I I 332, 336 sprechendes Vieh V I 1042; V I I 532 Stall-Wechsel V I I I 710 Stehl-Zauber V I I I 369 Stein-Zauber V I I I 385 f. Stier V I I I 482 f. Störibrot V I I I 510 Strick V I I I 543 Suppe aus Viehfutter V I I I 610 Tauzauber V I I I 686f.

Taubnessel umbinden V I I I 706 Tier als Heilmittel V I I I 714 zeichnen des V . mit Teer IX293 Teigzauber V I I I 722f. Umwandlung I 1327 Unterrock-Zauber V I I 752 f· Veit als Patron V I I I 1541 verhexen V I I I 1581 Verkauf IV 1 1 6 3 f r . ; V I I I

"43

Wasserzauber I X 1 1 5 , 1 9 2 f. Weide-Zauber I X 249 Weihnachtsbrot I X 263 f. Weihnachtsfutter V I I I 184 weißes Vieh I X 344 Wermut I X 500 Wi^erton als Schutzmittel I X 561 f. Wiesel I X 594 Wolfsmilchzauber I X 799 Wurst I X 867 Zaunkönigbr ->t I X 883 Zaunrübenzauber I X 887 Ziegenbock als Schutz I X 922 f. Zwerge als Krankheitserreger I X N. io6of. Zwölften I X 983f., 989 s. a. Austrieb, Kauf, Kalb, Kuh, Schwein, Stall u. Einzelartikel

IV 2gf., 625, 1056, 1212,

1455; V 44, 676, 952, 1097, ^ β , 1497» !498, 1706; VI 143, 151» 189, 209, 246, 302, 334, 517» 853» 88ö, 910, 1027, 1029, 1274, 1372, 1375, 1442, 1443, »432» I559> 455» 7°8» '4"» J704; 1574, 1646; II 544fr.; VIII 648, 649, 920, 1021,

vierzig—Vogel 1022, Ιθ6θ, I061, IOÖ5, 1297,1313,143551X110, 762 Märtyrer V 1725^, 1737 Vilen V I I 803, 1516; I X 3»5» 392, 747» 748; I X Ν. 462, 4^9» 54 ϊ Vilenpfeile IV 1489 vincula I 1325 Vineta I 15975 V ! 403,13505 V I I 885, 1637 Vintler, Hans V m 1663ft. Vinzenz y . N u ß d o r f , Prophet I X N. 98 violett II1199; VII 724, 795, 825; V I I I 13, 1138, 1664f. s. a. Farbe Violine s. Geige Viper s. Schlange V l r g a t u m g e h e n V I I 859 Virgil VIII1665ff.; I X 6495 I X N. 306 Ars notoria I 602 Virginal I 1083 Vischnu I X 3465 I X N. 165 Viscysat VI 390 Visionen VII 356f. von d. Hölle IV 238 fr. Vitalis V I I 1701 Vitalstoff I 440, 444 fr. Vitriol VI 1212 5 V m 1672f. Vitus s. Veit Vitzliputzli V I I I 757 Vizebohnen 11699 Vleugelen V I I I 1362 Vliess, goldenes I X 556 Vogel V I I I 778, 789, 894, 982, 943Γ, 1055, i3i4f., 1542, 1673f.; IX 15 Adler I 174^ Aloe I 280 Ammer I 367 f. Amsel I 372 f. Angang I 428 Auerhahn I 672 f. Bachstelze I 751 ff. Baumgans I 9588*. Bedeutung des Vogels auf d. Dach I I 122 Benennung nach Säugetieren V I I I 874 Biene I 1228 Bienenfresser I 1252 Bläßhuhn I 1365 Blitzabwehr I 1412 f. Brachvogel I 343, i486 f.

Bussard I 1715^ Carista I I 8/9 Charadrius II 2of. Eheorakel I I 575 fangen V I I 912 freilassen V I I I 1676 gelb I I I 577 Gertrud I I I 705 Gesang I X N. 476 Gracender I I I i m Habergeiß I I I 1291fr. Habicht I I I 1295 Häher I I I 1322 f. Hänfling I I I 1438 Hans V I I I 887 Haruspicium I I I 1496,1499 Haubenlerche VI 1505 festnageln am Haus V I I 1263 Hemdzauber I I I 1744 f. Hexenvogel V I I I 895 f. Himmelsziege IV 35 fr. Kanarienvogel IV 959 Kauz IV 1188 Keich IV 1239 Kiebitz I 337; IV 1303 f. Klagevogel IV 1442 f. Königswahl I X 883 Krähe V 352 fr. Krammetsvogel V 371 Kranich V 376 Kreuzschnabel V 512fr., 1707 Kuckuck V 689 fr. Lachtaube V 886f. Leichenvögel V I I I 924 Leimfink V 1200 Lerche V I2igf. Marienvogel V 1662 Martinsgans V 1718 Martinsvogel V 1724^ Meise VI i24f. ins Milchgefaß sehert VI 312 Möwe VI 596 f. Muriceps VI 628 Nachtigall VI 802 f. Nachtjäger als Vogel VI 799 Orakel V I I I 912fr. Ostervogel VI 1332 Papagei VI 1387 f. Parix V I 1460 Pelikan VI i476f.; I X N. 64f. Pestvogel VI 1502, 1505, 1508 Pfau VI 1568 f.

373 Phönix VII 18 Pirol V I I 35f. Rabe V I I 427fr. Rebhuhn V I I 548f. Regenvogel VII 579, 6045 I X N. i n Reiher V I I 628 f. Rohrdommel VII 772 f. Rohrsperling V I I 773 roter Vogel V I I 799 Rotkehlchen VII 835fr. Rotschwänzchen V I I 837 fr. Scharbe V I I 1000 Schneegans V I I 12 79 f. Schnepfe VII 1281 Schwalbe V I I 1391fr. Schwan V I I 1402 f. Seelenvogel I 270,443; VII 1572fr.; VIII 820, 824, ?8o Seidenschwanz VI 1505; V I I 1625 Singvogel V I I I sf. Specht V 17325 V I I I 140fr. Sperber V I I I 234 Sperling V I I I 235 fr. Star V I I I 358f. Stieglitz V I I I 481 Storch VIII 498 Strauß V I I I 522 Taube V I I I 6932". Taucher V I I I 707 Teufel als Vogel VIII 835 Todes-Omen V I I I 9 9 5 Ϊ . Todesvogel V I I I 455 f. töten VI 1350 Totenvogel V I I I 995f. Uhu V I I I 1287 fr. Unglücks-Vogel V I I I 1425 1441; I X N. 158 vertreiben durch Krebswasser V 449 Verwandtschahsnamen V I I I 889 Wachtel IX igf. Wasserhuhn IX 195 Weihe IX 255f. Weißkehlchen IX 460 Welle als Vogel IX 471 Wiedehopf IX 565 fr. mit Wiedehopfasche bannen IX 567 Zaunkönig IX 881 ff. Zeisig 1X888 Ziegenmelker I X 933 f. Zugvögel IX 954f· Zwerge als Vögel I X N. 1034

374 s. a. Einzelartikel (Adler, Rabe usw.), Zugvögel Vogelbaum: Holz fiir die Braugeräte I 1516 Vogelbeere II 524, 527 Vogelbeerbaum I 1736, 1741; I I 611; VI 129, 328; V I I 8 1 8 ; V I I I 1197, 1460; I X 829; I X N. 203, 205, 207 Quicke f. Kalb IV 914 s. a. Eberesche Vogelbissen I 1345 Vogelfänger V 1725 Vogelflug VIII1757 Orakel V I I I 1673, 1674 vogelfrei VIII 1679; I X N. 52 a Vogelgebäck III 402 f. vogelgestaltlg VIII1679 Vogelhannes V 882; VI 856; VII 31; V I I I 35, 313, 547» 1677 Vogelhochzelt V I I I 1677, 1679f. Vogelkäfig IV gi2f. Vogelkampf I X N. 247 Vogelkönig V I I I 843 Vogelkuchen V I I I 581 Vogellos V 1394 Vogelmiere VIII1681 Vogelmist V f f l 1681 f. Vogelnest VIII1682 s. a. Nest Vogelscheuche VIII 1675 Vogelschießen VIII 1682f.; IX 49 Vogelschluck I 1504 Vogelschreck VIII 678 Vogelsprache verstehen I 4; VII 502; VIII 780,1683f. „Vogeltritt" VII 457 Vogelverwandlung VIII 1641 f. Vogelwagen IX 26 Voglermann III 201 Vol VII 17 Volenbrunn VII 14 Völkergedanke s. Elementargedanke Völkergeruch VII 695 Volkgang VIII 1025 Volksbuch VIII 1671 f. Volksfeind: Jude IV 824f. Volksfest: Jahrmarkt IV 6i6f. s. a. Feste Volksgericht d. Nachtrau-

Vogel—Volksmedizin pen VIII 1492 Volksglaube I 65; VII 652 f. Verschiedenheit V I I 667 f. Volksjustiz VIII 519 Volkskalender IV 924, 927 Volkslied: Spielmann I X N. 579 Volksmärchen V 1600 Volksmedizin II i6i7f.;VII 575»1633;VIII 644, 647, 1727 f. Aal I 2 f. Aalraupe I 5 abbacken I 8 f. abbeten I 12 abbinden I 12 f. durch d. Abdecker I 20 Abend I 35 f. — u. Nacht V I I I 7 7 t , 8of. Abendmahl I 45 Abgeschnittenes I 112 ft. abschneiden d. Heilpflanzen I 126 f. abschreiben I 119 abtun I 123 Achat I 151 Adler I 185!". Adlerstein I 192 f. Agathe I 210 Ahorn I 236 Akelei I 237 Alabaster I 238 Alant I 239 Alaun I 2 3 9 Alban I 240 Albertus Magnus I X 3 Albinus I 244 Aloe I 280 Alphabet I 16 Alprute I 311 Alraun I 315 Amacha borum I 357 Ameisen I 363 Ammonit I 369 Ampfer I 371 Amsel I 373 Anastasiazettel I 396 anbinden I 397 Andreas I 404 anfassen (d. Toten) V 1040 Angehenke I 435 f. Anna I 450 Antimon I 502 f. Antonius I 503 f. Apollinaris I 550 Apollonia I 551 April I 564 Armsünderblut IV 47 f.

Arnika I 598 Arsenik I 601 Arznei I 608 f. Arzt I 609 f. Asbest I-611 Asche I 6i4f. Asphalt VI 618, 623 Assel I 628 Attich I 670 Auerhahn I 672 Augentrost I 720 Aurikel I 725 Backofen I 788 fr. Backstein I 792 Backtrog I 795 Bad I 814fr. Bader I 851 Baldrian I 855 Balsam I 863 Band I 865, 871 f., 1206 Bär I goiff. barfuß gehen I gigf. Bärlapp I 927 Barsch I 928 Baum I 957 f. Begräbnisläuten I 998 f. Beifuß I 1008 Beigabe III 1099 f. Bein, gebrochenes I 393 beißen I 1020 Belemnit I 1025 Benediktenkraut I 1033 f. Bernstein I 1091 f. berühren I 1105 Beryll I 1108 Beschwörung I 1122, 1124 Besen I 1142, 1146f. besprechen I 1158 Beter I 1177 f. Bettelstab I 1194 Bettnässen I 1197 Bezoarstein I 1206 Bibel II 1087, I 2 I 4 Biber I 1220 Bibergeil I 1221, 1222 Bienenfresser I 1252 Bienenstich I 1247 Bier I 12 79 f. Bildzauber I 1295 f. Bilsenkraut I 1306, 1307 f. Birke I 133 7 f. Birnbaum I I34if. blasen I 1360 f. Blasiussegen I 1364 Bläßhuhn I 1365 Blattern I 1365 f. Blattlaus I 1366 blaue Blume I 1381

Volksmedizin — Farbe I 1379, 1389 — Pflanzen I I379f. Blei I 1387 f. Bleigießen I 1392; V I 463 f. Blindschleiche I 1398 Blitzbaumholz I 1420 Blut I 1436f.; V I 697 Blutegel I 1443 f. Blutstein I 1456 Blutstillen I 1457fr. Blutstropfen, drei I 1461 f. Blutwurz I 1463 Bocksblut V I I I 907 Bocksteile I X 927 fr. Bohne I 1472 Bovist I 1485 f. Brandsegen I i494f. Brandwunde I 1497 Branntwein I I497f., 1504f. Brassen I 1507 f. Bratpfannenfett I 1 5 1 0 braune Farbe I 1 5 1 9 Bräune I 1521 Braunwurz I 1522 Brautkleid I 1532 Brautschleier V I I 1 2 1 1 Brei I 1549 f. Brennessel I 1558 f. Brot V I I I 721 — des Nik. v. Tolentino V I niof. u. Salz I 1625 Brunnen I 1683 — Opfer I 1683 Brustdrüsenerkrankung I 1685 f. Buch I 1688 Buche I 1693 Buchsbaum I 1696 Buchstabe I 1697 Buchweizen I 1700 Butte I 1722 Butter I 1757 f. Calcedon I I 4 Cato I I 18 Christopherus I I 69 Ghristusnamen I I 76 Dach I I 1 2 3 Dachtraufe I I 128 Dampf I I 169 Dampfbad I 829 fr. Darmgicht I I 173 Daumen einziehen I I 175 Deichsel I X 45 Delphin I I 186 Diamant I I 195 Dill I I 297 Distelsamen V 1690

Dohle I I 305 f. Dolmen V I 83f. Donner I I 3 1 5 ^ Donnerkeil I 1367; I I 328 Donnerstag I I 343 f. Dotterblume V I 364 Dreckapotheke I I 409; V 339 ff· Dreibrüdersegen I I 425 fr. Dreieinigkeitssegen I I 432 Dreifrauensegen I I 442 f. Dreikönige I I 455 Dreikönigssegen I I 460 Dreimonatsschmalz I X j f . drücken I I 468f. Dünger I I 471 durchkriechen, -laufen, -ziehen I I 477 f. Eber-Teile I I 520; I X 627 Eberwurz I I 532 Echenit I I 335 Eckenzauber I I 549 Edelsteine I I 555 Egge I I 563 Ei I I 631 f. Eiche I I 651 Eichhörnchen I I 657 Eidechse I I 683 f. Eierschalen I I 693 Eingeweide II. 705f.. Eisen u. Stahl I I 723 Eisenkraut I I 734, 739f. Einhorn I I 7ogf. Ekstase I I 747 Elch I I 779 Elefantenlaus I I 765 Elias I I 782 Engel in d. Segen I I 836^'. Engerling I I 842 Entblößung V I 849 Ente I I 850 Erasmus I I 866f. Erbetteltes I 1188 Erbschlüssel V I I 1226 Erbsilber V I I 1060 Erdbeere I I 894 Erde I I 901 Erle I I 924 Erstgeborene I I 975 Eschenrinde V 1735 f. Essig I I 1063f. Eule I I 1075f. Faden I I i n 8 f . Falkenkot I I 1 1 5 7 Farben I I 121 i f f . Faulbaum I I 1269 Fenster II 1338 Fensterschweiß I I i338f.

375 Fett I I 1381 f. Fetthenne I I 1387 f. Feuer I 1493; V I I I 1553f. Fieber I I 1452 fr. Fingernagel I I 1507 Fisch I I 1538f. Fledermaus I I 1587 Fleisch, rohes I I 1617 Fliege I I 1630 Forelle I I 1705 fortblasen d. Krankheit I 1357*"· Frais I I 1725 f. Frauen I I 1762 f. Frauenmilch V I 277f., 280 Freitag I I I 63, 64f. Friedhofserde I I I 95; V I I 504 — Moos V I 1029 Frosch I I I i36f. Frühling I I I 159 Fuchslungensaft V 1457 Furunkel I I I 222 Gagat I I I 253 Galgenstrick I I I 264 Galle des Sternsehers V I I I 477 Gans I I I 292; V I 7 i 8 f . Gänseei I I I 296 Gänsefett I I I 2g6f. Garn I I I 300f. Gauchheil I I I 3 1 6 Gebet I 1 1 2 2 ; I I I 355; I V 9.67 Geier I I I 459f. gelb I I I 576 Gelbsucht I I I 575 fr., 585 f. Georg I I I 653 Gesang I X N. 427 Geschlechtskrankheiten I I I 747r. Geschlechtsteile I I I 734f. Geschwulst I I I 760 Geschwür I I I 762 f. Gicht I I I 837f. Gimpel I I I 850 Ginster I I I 853 Gips I I I 853 Gletscher I 842 Glocke I I I 870 Glockengeläut V 941 Glockenschmiere I 172 Gold I I I g i 8 f . Goldkäfer I I I 933 Goldrute I I I 938 Goldwurz V I I I 1 2 1 0 Gottes Name I I I 992f. Grab I I I 1080

376 Grabkreuz I I I 1107 Grenze I I I ii5of. Grenzstein I I I i i 5 2 f . Grille I I I 1168 Grind I I I 1172 f. Grütze I I I 1203 Gundermann I I I 1206 Günsel I I I 1207 Gurke I I I 1210 guter Heinrich I I I 1237 f. Haar I I I 1286f. Habicht I I I 1296 Habichtskraut I I I 1297 f. Hafer I I I 1304 Hagelkorn I I I 1321 Häher I I I 1324 Hahn I I I i 3 2 6 f . Hahnenfuß I i i 1339 Haifisch I I I 1347 Halm I I I 1362 Halstuch I I I 1366 Hammel I I I 1369 Hand I I I 1386, 1393, 1398f.; V I 2of. — verhüllte V I I I i6o6f. Handtuch I I I 1412 Hanf I I I 1437 Harn I I I 1479^; V I I I 1495 Hartheu I I I 1490 Harz I I I 1503 Hase I I I 152 fr. Hasel I I I 1539^ Haselwurz I I I 1544 Haube I I I 1552 Hauswurz I I I i58of. Hecht I I I i6iof. Hefe I I I 1627^ Heidelbeeren I I I 1634 Heiligenbild I 1289 heimlich I I I i686f. Heliotrop I I I 1705 f. Hemd I I I 1731 Herbstzeitlose I I I 1758 Hering I I I I779f. Herz I I I i8o8f. Heu I I I 1816 Heuschrecke I I I i82Öf. Hinterer IV 68 Hippomanes IV 73 Hirn IV 7gf. Hirsch IV 104 f. Hirschkäfer IV 1 1 5 Hirse IV 121 Hirte IV 125 Hochzeitsbissen I 1345; V I I 1641 Holunder IV 269 f. Holzbock gegen Mund-

Volksmedizin geschwür IV 277 Holzwurm IV 286 Honig I V 3 o 6 f . Hornmusik IV 329 Hose rV4ogf. Hostie IV 415; V 175 Hubertus IV429f. Hufspur IV 435 f. Huhn IV 456 Hühnerauge IV 460 fr. Hund IV 472, 475, 481 Hundszunge (Pflanze) IV 501 Hut IV 539f. Igelpulver IV 670 Ingwer IV 687 Jadeit IV 575 Jauche IV 635 Johanni I V 7 i 2 f . Johannisbeere IV 72 7 f. Johannisevangelium IV 731 Johannishaupt I V 740 Johanniskräuter IV 743 fr. Johannistau IV 760 Johaiiniswein IV 752 Judenstein I I 1712 Jungfrau IV 850 Käfer IV 908 Kaffee IV 911 Kalb IV 919fr. Kalbskopf IV 918 Kalender IV 933 Kalk IV 934f. kaltes Bad I 837 fr. Kamm IV 943 Kampfer IV 958 Kaninchen IV 962 Kantharidin IV 963 f. Karde IV 984 Karfreitag IV 995 f. Karfreitagsei IV iooof. Karfreitagswasser IV 1003 Karneol IV 1008 Karpfen IV 1010 Kartoffel IV 1025 Käse IV 1065, 1066 Kastanie V I I 791 Katze IV ϊ 121 f. Katzenpfötchen-Tee IV 1133 Kauz IV 1196 f. Kehricht IV I227f. Kellerassel I 62 7 f. Kesselhaken IV 1276 Kettenzauber IV 1284 Kieselstein IV 1306, 1308 Kilian IV 1309 Kind IV 1335

Kirche IV 1406, 1409, 1412; V I I I 1366 Kirchenstaub IV 1417^ Kirchentür IV 1419 Kirschbaum IV 1430 f. Klette IV I528f. Knabenkraut IV 1562 Knoblauch V 4f. Knochen V 12 f. — aus d. Pferdeherzen V I 1604 Knödelwasser IV 1551 Knoten V 17, 18 Knöterich V 24f. Kohle V 76, 77 f. Kohlmeise V I 1460 Kolik V 85 Königskerze V 184 f. können V 187 f. Kopfschmerz V 233f. Kopftuch V 238 Koralle V 239 Kornblume V 247 f. Körperteile des Fuchses I I I 191fr. Kraft, Weitergabe V 1569 Krähe V 368 f. Kot V 369 Krammetsvogel V 371 Krämpfe V 372 ff. Kranich V 376 Kranken in ein getötetes Tier hineinstecken I 835f· Kräutergeheimnisse d. Zwerge I X N. 1059 Krebs (Tier) V 450 Krebskrankheit V 455 f. Krebsstein V 458 f. Kreuzschmerz V 5 1 1 Kreuzschnabel V 5 1 3 kreuzweis, über Kreuz V

53°f·

Kreuzzeichen V 502, 538f. kriechen V 564 Kristall V 576 Kropfstein V 607 f. Kröte V 615, 617fr.; V I I I 658 Krötenstein V 632 f. Kuchen V 68yf.; V I 1564 Kuckucksasche V 744 Kuckucksspeichel V 752 Kugel V 757 f. Kuh V 784f. Kümmel V 807 Kupfer V 837 f. Kürbiskern V 840

Volksmedizin Kuß V 8 5 8 f . Labkraut V 867 Lachs V 884 Lachtaube V 887 Lahmheit V 889 Lamm V 892 f. Lampenöl V 895 Lappen V 905 f. Lappenbäume V 908 Lärche V 914 Lasurstein V g i 7 f . Laurentius V 925^ Läuse V 935f. Laxierkraut V 951 f. Leber V 983; V I I 70 t Leberblümchen V 985 Lebkuchen V 994f. lecken V 995 Leder V gg6f. Lehm V 1012 Leichenhand V ic>4of. Leichenmaß V 1092 Leichenteile IV.43 f. — jüdische IV 832 — d. Kindes IV 1337 Leichenwaschtuch V 1064 Leichenwasser V 1120 Leichenzug V 1163 Leinsamen V 1199 Leinwand V 1201 Leonhard V 1216 Lerchenherz V 1220 Liborius V 1240 Liebstöckel V 1299 Lilie V 1301; V I I 1548 Linde, Brei aus d. Rinde V 1516 Linse V 1310 Longinussegen V i337f. Löwenfell V i433f· Löwenzahn V 1438 f. Luchs V 1441 f. Lüfthildis V 1449 Luftzug V 1448 lügen V 1452 Lunge als Heilmittel V 1 4 5 7 Lungenkrankheiten V 1462 Lungenkraut V 1463 magischer Kreis V 466 Magnet V 1480 Maibaum, Fahne des V 1520 Maiblume V 1528 Maienwurm V 1556 Maikäfer V i534f. Maitau V 1551 Maiwasser V 1540, 1554 Makrele V 1556

Malachit V 1557 Malve V 1558 Marder V 1633 f. Maria V 1655 f. Marienbild V 1647 Marienfadeh I 357 Marienglas V 1691 Marienkäfer V 1701 Märzschnee V 1740 Maßliebchen V 1862 Maßnehmen V 1853 Maternus V 1865 Mauerpfeffer V I 1 Maulesel-Schaum V I 4 Maulwurf V I igf. Maus V I 55 fr. Meeräsche V I 69 Meerbersig V I 70 Meerblauling V I 71 Meerengel V I 71 Meerrettich V I 74, 75 Meerschatten V I 75 Meerscheißer V I 75 Meerschweinchen V I 76 Meerwasser V I 67 Mehl V I 108, 109 Mehlsack V I 11 of. Meisterwurz V I 127 Meßgewand V I 188 Messingspäne V I 207 Metall V I 209 Meteorstein V I 222 Milbe V I 243 Milch V I 141, 272fr. Mistel V I 385, 389 ff. Mistkäfer V I 396 Mithridat V I 3g7f. Mittag V I 4 1 1 , 413 Mitternacht V I 432, 433 Mittwoch V I 448 Molke V I 462 Monatswahl V I 471 Mend V I 495fr., 523, 531 Mondmilch V I 538 Montag V I 562 f. Moos V I 566 morgens V I 581 Motte V I sgs Möwenhirn V I 597 Mühlenwasser V I 607 Mühlrad-Wasser V I 6ogf. Mühlstein V I 613 Münze V I 627 Murmeltier-Fett V I 631 Musik V I 683fr., 687 Muskatnuß V I 691 Mutterkraut V I 702 Myrte V I 717

377 Nachgeburt V I 764^ nachts V I 7go Nacktheit I 1 1 1 3 ; V I goi Nadel V I g24, g34 Namensänderung V I g64 Namensnennung V I g6of. Namenstausch V I 967 Namenzettel I X N. 320 Natterzunge V I g8i Nelke V I 1003 Nelkenwurz V I 1005 Nephrit V I 1005 neunerlei Holz V I 1058 — Kräuter V I 1064 niesen V I 1074^ Nieswurz V I 1084 Nostradamus V I 1124 Notfeuer V I ii38f., 1148^ nüchtern V I 1157, 1158f. Nuß I X 81 f. Nuß schalemit Fett I X N.8g 1 Ochse V I n8of. Odermennig V I 1183 f. Ofen V I 1197 f. ins Ohr beten V I 1208 Ohrenschmalz V I 1 2 1 1 Ohrenschmerzen V I 1223 Ohrring V I 1219 ö l V I 1238f., 1241 Opal V I 1254 Osterkerze V I 1338 f. Osterluzei V I 1341 Ostertau V I 1362 Osterwasser V I 1360 Palm V I 1377fr. Pappel V I 1390 Paradiesflüsse V I 1458 f. Patinschürze V I I 1372 f. Pech V I 1466 f. Pelikan V I 1476 f. Perle V I 1497 Pest V I 1513 Petersilie V I 1529 Peterspflanzen V I 1539 Petersstein V I 1530 Petroleum V I 1535 Petrus V I 153g Pfahl V I 154g Pfarrer V I 1567 Pfauenfeder V I 156g Pfauenfisch V I 1570 Pfeffer V I 1570 f. Pfeife V I 1575 Pferd V I 1640 fr. Pferdekopf V I 1668 Pfingsten V I 1691 Pfingstrose V I 1698f., 1699 f.

378 Pfingststrauß V I 1690 Pfirsichkern V I 1704 Pflanze V I 1709f., 1 7 1 4 ^ abbeißen I 10 f. Pflug V I 1724 Pilze V I I 32 f. Pimpernuß V I I 34 Pirminsquelle V I I 34 Pockenstein V I I 296 Polei V I I 2g6f. Porst V I I 299 Preiselbeere V I I 306 Priester V I I 3 1 1 f. Puppe V I I 391 f. Quarz V I I 4 1 3 Quecksilber V I I 4 1 4 ^ Quelle V I 921 f. Quellwasser I 1673 Quendelkranz V I I 418 Quirinus V I I 421 f. Quitte V I I 426 Rabe V I I 455 Radium V I I 491 Rahm V I I 494 Rainfarn V I I 495 Raphael V I I 497 Rappe I X N. 102 f. Rasen V I I 503ff.; I X N. 106 Ratte V I I 520 Raupe V I I 542 Raute V I I 542f., 548 Rebhuhn V I I 549 f. Regenbogen-Schüsselchen V I I 594 Regenwurm V I I 6 1 3 f . Reh V I I 619 reiben V I I 620Γ Reiher V I I 629 Rettich V I I 688 Rhabarber V I I 689 Rind V I I 700 f. Rindfleisch V I I 700 Rittersporn V I I 727 Robbe V I I 742 f. Roche V I I 74 3 f. Rochus V I I 745f. Rock, heiliger V I I 749 Roggen V I I 769 fr. Rohrdommel, Fleisch u. Blut V I I 772 Rose V I I 780 Rosenkranz V I I 787 Roßschaum V I 1643 rote Farbe V I I 808, 831 f. Rötel V I I 834Γ Ruß V I I 857 f. Safran V I I 871

Volksmedizin Salamander V I 458 Salbei V I I 893, 894f. Salpeter V I I 897 Salz V I I 9 1 3 fr. Sand V I I 938 Sanikel V I I 940 Saphir V I I 941 Sardonyx V I I 942. Sargholz V I I 951 Sargspäne V I I 951 Sauerdorn V I I 958 f. Sauerkraut V I I 960 Sauerteig V I I 963; V I I I 720 Schabe V I I 967 Schädel I I I 1678f.; V 2 i 2 f . Schädeltrunk V 202 Schaf V I I g8of. Schäfer I X N. I24f. Schafgarbe V I I 988 f. Schafläuse V I I 990 Schalmeien-Musik V I I 994fScharbockskraut V I I 1001 Schatten I X N. 127, i3of. schaukeln V I I 1017 Schaum V I I 1020 Schaumkraut V I I 1021 Schellfisch V I I 1028 Schellkraut V I I 1029, I 0 3 ° schelten V I I 1034 schießen V I I 1070 Schießpulver V I I 383 Schildkröte V I I 1072, 1073 Schilf V I I 1075 Schimmelkopf I X N. 181 Schlafapfel V I I 1089 schlagen V I I 1 1 0 5 Schlange V I I 1 1 3 7 , 1 1 6 4 ^ Schlangenhaut V I I 1167 Schlangenkopf V I I 1168 Schlangenleber I X 198 Schlangenpulver VII 1165^ Schlehdorn V I I 1203, 1204 Schleie V I I 1206 Schlüssel V I I 1224, 1228 Schlüsselblume V I I 1229 schmackostern V I I 1235 Schmerle V I I 1236 Schmetterling V I I 1252 Schmied I X N. 257, 261 Schmiede-Löschwasser I X N. 2 6 1 f. schnalzen V I I 1264 Schnecke V I I

I266f.

Schnee V I I 1276 Schnupftabak V I I 1283

Schornstein I X N. 288f. Schrecksteine V I I 1291 Schreinerleim I X N. 390 Schuh V I I 1341fr. Schulterblatt des Lamms V 1496 Schürzenband V I I 1379 Schuster I X N. 393 schütteln V I I 1383 Schwalbe V I I 1394 Schwalbennest V I I 1399 Schwalbenstein V I I 1401 Schwan V I I 1404 Schwanz V I I 1430 schwarze Farbe V I I 1437fr. Schwarzwurzel V I I 1456 Schwefel V I I 1459 schweigen V I I 1466 Schwein V I I i49of. — Brühwasser V I I 1501 — Kot V I I i494f. Schwelle V I I i 5 3 i f . Seebarbe V I I 1565 Seebarsch I X N. 409 Seeigel I X N. 410 Seepferdchen I X N. 4iof. Seerose V I I 1581 See-Umgang V I I 1563 Seezunge V I I 1582 Segen V I I 1582 fr.; V I I I

5 4 of.

— v. ungerechten Mann V I I I 1417 Seidenfaden I X N. 417 Seife V I I 1625^ Semmel V I I 1643, 1647, 1653 Sieb V I I 1683f., 1687 Siegelerde V I I i7o6f. Siegellack V I I 1707 f. Silber V I I I 2, 3f. Skorpion-Öl V I I I 18f. — Schwanz V I I I 19 Smaragd V I I I 20 Sonnabend V I I 935 f. Sonne V I I I g6f. Sonnenröschen V I I I 73 Sonnentau V I I I 75 Sonntag V I I I 96 Span V I I I 122; I X N. 493 f· spannen V I I I 124 Specht V I I I 140 Speck V I I I 145fr. Speichel V I I I 149, i5of. Speise V I I I 2 i 5 f . Sperber V I I I 234 Sperling V I I I 254

Spiegel I X N. 572 Spinne V I I I 271467»'645; VII 744, 895, 1029 1057, 1158, 1205, 1232, 1233, i343> I391» !446, 1497. 1536, 1537; VIII 725, 803, 1085, 1097, 1536, 1665; IX357; IX N. 590, 1061 Agnus Dei I 215 Altarkerze I 327 ausräuchern des Gewehrs III 807f. Bildzauber I 1295 Dreifaltigkeitstag II 436 gelbes Wachs VII 834 geweihtes Wachs VI 1638; VII946 grünes Wachs IV 462 Gürtel aus W. IV 972; VIII 1350 Hummelwachs IV 1448

Jungfrauenwachs I 1379; V 436; VI 1185; VII 726 Kapelle aus Wachs I 1248 Keromantie IV 1242 f. Kerze IV 1243 fr. Kreuz aus geweihtem W. V 480, 546; VII 3 Läuse u. Wachs als Heilmittel IV 1300 Leichenmaß V 1092 Leonhardskette u. -gürtel V 1216 Lichtmeß-Wachs VII815 Malefix-Wachs VII 1477 Maß V 1857 Mechthilden-Wachs VI 62 Osterkerze VI 347, 1338 Puppe aus W. f. Schadenzauber VI 926f. Rachepuppe VII 459 ff. rotes Wachs VII 813, 8x9; IX704 Terebinthenwachs IX 928 Teufelspuppe VII 392 Totenkerzenwachs 1X^40 s. a. Kerze Wachsbildzauber IV 811 Wachsgießen VI 1278 Wachshemd III 1017, 1025 Wachsmännchen I 671 Wachstuch: Hut IV 522 Wachstum IX 15ff. des Kindes IV 1320 d. Kirchen-Kette IV 1282 Zauberwachstum VIII 568 s. a. Fruchtbarkeitszauber, Vegetation Wachtel V 264^, 301; VIII 208, 703, 894, 915, 943, 1747; IX 19f.; IX N. 937 Auge als Amulett I 702 Ernteorakel II 940 Wachtelkönig VIII 845; IX 20 Wachtelruf IX 2of. Wachtelweizen IX 22 s. a. Beschreikraut Wächter VII 953

Wachtjäger VI 254 Wade: als Fischköder VII 629 Wadenkrampf I 1338; VII 810; VIII 149 Wadel (Wädel) VI 468 wafeln VIII i32of. Waffel I 1547, 1617; V 1720 Waffen II 1379 f. als Beigabe III 1086 Fetisch II 1371 gegen Geister III 503 Gewehr III 805fr. Keule IV 1288 fr. Lärm d. W. IX N. 184 auf d. Schlachtfeld IX N. 227 Schriftzauber IX N. 302, 363» 366 „Stempel" VI 1180 s. a. Dolch, Gewehr, Schwert Waffenbrief IX N. 245 Waffeneid II 667 Waffenleite VIII 1232 Waffensalbe: Bärenfett I 902 Waffenschmuck VII 1262 Waffensegen III 2i7f.; VI 1246; IX22f.; IX N. 363 Grafenamulett III 1111 f. Katharina IV 1079 Wage (Sternbild) IX N. 631 ff., 666 Wagen (Sternbild) s. Sternbilder Wagen (Gefährt) VIII 347; IX 24ff. ausbessern IX 35 f. auseinandergenommener W. V1127 Ausfahrt I 755 Braut-Wagen IX 45 Ernte-Wagen IX 42 gläserner Wagen IX 31 goldener Wagen VI 1024; I X 30, 34, 36, 38 mit Hirschgespann IV 90 f. Hochzeitswagen d. Bäcker I 780

382 Katze auf d. Wagen IV 1113 Kesselwagen IV 1257 aus Kristall IX 38 leerer Wagen I 1175 Leichenwagen V 1137, 1141 f.; VI i500f. Magd einholen II 263 Nerthus-W. I 478, 1105; VI 100g ohne Pferde VIII 1720; IX 43 f > 48 Opferwagen IX N. 953 Pudelmutter VII 382 schmieren VI 1560; IX 44 schwerer Wagen IX 36 Seelen-Wagen VII 1572 Sonnenwagen I 476; V I I I 51 stehenbleibender Wagen IX 44 stellen" VI 191 Stellzauber I 878 Totenwagen VI 403 versunkener Wagen IX 38 des Wotan III 958 Wagengeleise IX 46, 47, 182 Wagenkraut VI 1063 Wagenrunge VIII 377 Wagenschmiere III ao8; V 431; VIII 544; IX 47 als Schutz f. d. Kuhstall VI 326 Wahlbrüderschaft I 1669 Besiegelung II 487 Gürtel III 1223 s. a. Verwandtschaft Wahlkappe V 1043 Wahlkind I 196 Wahlschwesternschaft IV 1224; VII 1552 Wahlverwandtschaft: Kuß V851 Wahlwurz V 13 Wahnsinn I 1632; II 1169^; III 559, 1278; IV 1265; VI 58, 1380, 1573; VII 538^111270^613,838, 1260, 1295; IX 843f., 848 auspeitschen VII 1105 Bussardfleisch I 1717 Fliege im Kopf II 1624f. Heilung III 1455 Hemdzauber III 1729 Hornisse IV 342 Wahrheit IX 48 f. Mund der W. VIII 1670

Wagen—Waldfrauen Wahrsagung II 704f., 1389fr.; V 198, 798, 204fr., 332; VI 781, I255f·; VII 342, 344, 1265; VIII 974; IX N. 823 Alphabet I 17 Buccomantie I 1687 f. d. Gauner III 320, 321 Gebetbuch III 370 Geld III 602 Geräusch-W. III 660 ff.; VIII i274f. Geschlechter v. Wahrsagern II 871 Horoskopie IV 342 fr. aus Kaffeesatz IV 91 of. Kapnomantie IV 974f. Katoptromantie IV 1099 fr. Kind IV 1336 Korakomantie V 239 Koskinomantie V 323 fr. Kraniomantie V 377 Krithomantie V 594f. Krommyomantie V 599 Kyathomantie V 864 Kylikomantie V 864 Lampadomantie V 894 Lekanomantie V 1205 fr. Libanomantie V 1227f. Literamantie V 1311 Logarithmomantie V 1323 Losen V 1353 ff· Lychnomantie V 1471fr. Molybdomantie VI 462 Philomantie VII 12f. Phyllodoromantie VII 24 Phyllomantie VII 2iff. Pibaktoromantie VII 24f. Pithomantie VII 36 Pyromantie VII 400 fr. Rauch-W. VII 522 Regenwasser VII 607 Ring VII723 Schemel IX N. 143 Schiffer IX N. 159 f. Selenomantie VII 1633 f. Sideromantie VII 1661 f. Skiomantie VIII i6f. Somnimantie VIII 31 Sonnen-Wahrsagung VIII 25 Sortimantie VIII 121 Spatulimantie VIII I25f. Sphondylomantie VIII 256 Spodonomantie VIII 304f. Stereomantie VIII 458 Sternomantie VIII 467

Stichomantie VIII 477f. Stoicheiomantie VIII 487f. Stolisomantie VIII 488 Sykomantie VIII 615 f. Symbolomantie VIII 618 Tephramantie VIII 73of. Theriomantie VIII 759 Trapezomantie VIII 1123 Tympanomantie VIII 1214 Tyromantie VIII I2i4f. Umbilicomantie VIII I3°7 f Venamantie VIII I545f. s. a. Orakel, Weissagung Wahrzeichen III 3 6f.; IX 49ff. Waid I 1379 Waidmannssprache VI 958 Waihle-Roches VII 746 Waise VI 963; VIII 1443, 1505; IX 53£f.; IX N. 476 ausfegen d. Totenstube IV 1097, 1213 s. a. Stiefeltern Walapauz V i757f. Walbetta VI 1123 Walberntau VIII 690 Wald I 955; VIII 1546, 1547 Buschgroßmutter I 1714^ Hexentanzplatz III 1881 Krankheitsdämonen im Wald IX845 Nimidas VI i m Wohnung des Pestmännleins VI 1507 Walddämon III 478 Waldemar VII 1389 Waldenser II i264f. Waldesel VIII 1150 Waldfängge II 1185 f. als Magd II 291 s. a. Fängge Waldfee IX 58 Waldfrauen I 7 6 5 ^ III 1Γ14,1212,1837; r v 583; VIII 262; XI 57f., 59; IX 51; IX N. 243, 845 Brandopfer für die W. I 1493 Flachsopfer V 1199 Harke III 1468 Heumütterli III i822f. Speise f. d. W. auf der Axt I 747 Umfahrt der W. im Wirbelwind IX638

Waldfräulein—Walserfeld Waldfräulein VI 795; VII 621, 862 W a l d g e i s t I 885; II 3 1 4 ; V 34; VI 147, 777; V I I 848,861, 1033; V I I I 379, 1529* J 532; I X 5 5 « . ; I X N. 1015, ioi6f. Eckermännlein II 551 Eule II 1073 Fängge I I 1184 fehlen d. Augenbrauen I 703 Kleidung IV 1476 f. Schrat VII 1285fr. wiehern des W. VI 1630 wolfgestaltig IX 747 Wolfshirt IX 795 s. a. Zwerge W a l d h o r n s. Horn W a l d h u n d VI 799 Waldjäger IX 6of. Waldkauz VIII 893 Wälderlkalender IV 932 Waldleute VIII 840; IX 49 s. a. rauhe Leute W a l d m a n n V 279; VI 255; I X 60, 6 1 ; I X N. 975 Branntwein I 1499 Speise für d. W. I 1539 W a l d m ä n n l e i n VI 660 W a l d m e i s t e r V 985; IX 62 f. W a l d m e n s c h VIII 1385 Waldratte VII 5 1 5 Waldschnauberin IX N . 524 Waldschnepfe VII 1281 Waldschrat VII 885; IX 60 Waldteufel V 260; IX N . 1013, I I I 3 Ei II 628 W a l d w e i b l e i n IV 277f.; VI 856, 1192; VII 482, 1201, 1273; I X N. 525, 1109 Waldwichtel VI 798 Walen IX 63 f. Walfisch IV 865f.; V 1226; VIII 835; IX 66; I X N. 281 Erdbeben durch W. I 656 Rippe des W. VI 1661 Walhall I 1046, 1048; VI 1416, 1616; VII 1013, 1610; VIII 1087, 1088, 1089; IX N. 232, 239 Wali, Sohn des Loki IX 742 Walkerkeule IV 629 Walküchlein V 682 Walküre IV 640, 641, 845;

V 566; V I 809, 859, 1630, 1 6 3 7 ; V I I 436,445» 1384, 1403; V I I I 391, 1 1 7 3 , 1645; I X N. 141, 166, 220, 240, 241 ff., 354 als Wölfin IX 742 Wallach VI 1599; IX 66 f. W a l b u r g III 923 Wallenstein I X N. 189, 190 Wallfahrt I 940, i 7 i 8 f . ; III 627f.; VII 919, 1 6 5 1 ; V I I I 609, 824, 1414; IX 42, 68f. barfuß I 915 zum Beatus-Grab I 964 f. Brei kochen I 1549 Brot I 1658; I X 276 Echternach I X N . 407 knien IV 1575 f. Peterstag V I I 28 d . Protestanten zu katholischen Heiligen V 175 zur Quelle I 1683 u m Regen V I I 582 f. Remigius-W. V I I 686 Rochus-W. V I I 745 Steintragen V I I I 4 1 1 f. weglugen I X 227 weiße Kleidung IV 1469 d. Wilderers I X N. 983 Wallfahrtsort V I i 3 i o f . W a l l i s , Ekstatiker I X N. 67, 98 Wallstein (Tropfstein) IX 70f. W a l l w u r z V I I 1456 W a l n u ß IV 276, 739, 744; I X 71 ff. Blätter IX 13 s. a. Haselnuß, N u ß W a l p u r g a V I I 12; IX 84f.; I X N. 166 Walpurgisnacht I 32, 136, 137, 1424, 1426; V 1542, 1545; V I 54, 104, 144, 1060, 1270; V I I 770, 1538; V I I I 369, 370, 664, 712, 1169, 1173, 1200, 1336, 1537; I X 86 backen I 772 Backgerät als Hexenfahrzeug I 778 baden I 8i6f. Besen I 1134 Bettstroh I 1199 Birke als Schutz I 1334 blaues Feuer I 1373

383 Bock I X 917 Brennesselzauber I 1553 Butterhexe I 1734 Flachszauber V 1193 Geiselschnur V 445 Geistererscheinung I I I 497 Geistermesse I I I 536f. Hexe erkennen I 1 6 3 1 ; V I 351 — peitschen VI 428 — vertreiben I I I 1911 Hexenfahrt I 1579^; I X N. 291 Hexensabbat V I 778 Hexenziehen V I 421 Kettengeklirr V I 209 Krätze heilen I X 469 Kreuzdorn als Abwehr V 5o4f. Kreuztanz V 540 Kröte V 625 Kürbiszauber V 839 Lärmzauber V I 652 Menschenopfer V I 166 Milchhexe VI 308, 327 Mutterkraut V I 702 neunerlei Kräuter VI 1063 Palm V I 1371 Percht I X N. 580 Ratten vertreiben VI 4 1 1 Regen V I I 599 Saathorchen IV 314 Salz-Orakel V I I 9 1 1 , 912 Sauerdorn V I I 959 Schalmei V I I 993 Schlehdorn V I I 1202 Schlüsselblume V I I 1229 Spiegel I X N. 552 Stachelbeere V I I I 350 Stallschutz V I I 502 Umkehrung V I I I 1323 Viehsegen II 1006 Wasser vor d. T ü r gießen V I 348 Wetter V I 791 s. a. Maitag, Philippus Walpurgiskörner V 1222 Walpurgiskraut s. Mondraute Walpurgisöl VI 1242 Wallraff, Helene, Weissagerin IX 376 Walriderske I 26, 283, 1582; VI 294, I637, 1638; V I I 1231, 1310, 1679; I X N. 242, 462 W a l s e r b a u m II 510, 512 Walserfeld V I I I 1413

Walstein—waschen

384 Walstein t 1012 Walter, Balthasar I 1468 Walvogel IX N. 241 wälzen I 753, 1733; III 749, 830, 1602, 1820; V 86, 713, 1184, 1185, 1191, 1551; VI 454, 894, 1345, 1691; VII 770, 774; VIII 78, 212, 214, 141 χ, 1423, 1527, 1528; IX 569 auf d. Acker I 162 unterm Apfelbaum I 511 im Backofen I 786 während des Donners II 315. 3*6 in Getreide VI 107 des Hundes I 1173 mit Osterei VI 1331 imOstertauVI 1362 Pferd VI 1622 im Tau I 824; V 434; VI 899 im Weizenfeld IX 469 auf den Zwiebeln IX 965 Wampeler-Reiten IX N. 992 Wana VIII 1043f. Wanderer: Pilatus VII 25 Wahrzeichen IX 49 f. Wanderjude VI 1725 Wanderkirche IV 1399 wandern: d. Goldes VI 208 Toten-W. ins Jenseits VII 643 Wanderratte VI 43; VII 513*"· Wanderspuk VIII 345 Wanderungshypothese II 766 fr. Wandersagen VII888 Wanderschaft VIII 1727 Wanderstab I 1194 Wandlaus 1X88 Wandlung (Transsubstantiation) VIII 1515; IX 87 „lange" Wandlung VII 319» 333 Wandlungskieppen VIII 96 Wanen VI 743 Wangen, rote VII 833 Wanne: aus Buchenholz I 1692 Wanne Thekla VIII 755 Wannenmond II 1278 Wannenweher VII 234 Wanze VIII 878; IX 88ff.; I X N. 933

Anton als Patron gegen W. I 506 vertreiben I 746; V 528; VI 853» i37i; VII 1154; VIII 1499; IX 8gf. Wanzendill V 246 Wappen IX N. 251 f. d. Familie II 1182 Keule IV 1290; IX N. 254 Schuh VII 1348 Seerose VII 1581 Wappentier VIII 859 Adler I 189 Bär I 898 Einhorn II 709 Eisengrind II 733 Greif III 1130 Hund IV 485 Wölf IX 793 Wapper II 1301 der lange W. VIII 638 Warbede I 724 Warbet IX 92, 603 Warmbier I 1273, »277f·; VII 1082; VIII 1160 Wärmemond IV 836 Warg IX 792 Warner, Johann, Prophet IX N. 99 Warsch, Hans IX 92f. Warschinger I 928 Wartburgfeuer VIII 1552 f. Warzen VI 1647; IX 107, 118, 287 Aalblut I 2 Aalkopf I 3 abbinden I 12; IX N. 417 Erbsen II 881 Fleisch II 1617 im Gesicht IX 681 Schnecke III 1376 übertragen VI 1159 vertreiben I 3, 94, 520, 777, 789, 902, 999, 1142, 1144, 1171, 1188, 1337, 1381, 1437, 1472, 1519, 1663; II 171, 706, 799, in8f., 1445, 1471, 1570; III 579, 853, 1080, 1199, 1210, 1391, 1539, 1581, 1610, 1827; IV 1025, 1227, 1301, 1413, 1581, V 12, 17, 369, 462, 905 f., 1040, 1439; VI 57, 71, 202, 497, 531, 537, 934, 935» !378> I643» 1644, 1718; VII 577, 607, 621, 646, 700, 751, 770, 809,

810, 935, 938, 955, 1020, 1030, 1204, 1206, 1284, 1342, 1438, 1459, 1466, 1491, 1497, 1501, 1589; VIII 75, 145, 146, 148, »49» 153» 329» 335» 364» 365» 366, 382, 437» 544» 728,807,810,1047,1085, 1196, 1306, J332, 1364, »377» 1547» »554» 1560. 1564; IX 12, 82, 114, 248, 340, 447, 798, 928, 943» 969; IX N. 128, 180, 261, 400, 807 Warzenkäfer IX 93 Warzenkraut VIII 19 Warzensegen IX 93 f. Wäsche VI 1350; VIII 534; EX 95 ff. aufhängen III 1460 bleichen I 1388 f. bleichende Geister VI 402 blutige Wäsche IX 154 der Braut I 1529; V 414 fortschwimmende Wäsche VIII 1005 im Freien lassen VI 1033 Geister-Wäsche VIII 378 auf d. Glocke legen VI 403 Kinder-Wäsche VI 796; VIII 3gf. mangeln VI 1032 nachts nicht im Freien lassen I 31,'VI 787 schmutzige W. IX N. 942 f. des Toten VIII 1033^ trocknen VI 504; VIII 1488; IX N. 977 d. Wassergeister IX 154 wechseln VIII 656; IX 97 Weihnacht IX N. 937 der Wettergeister IX 522 auf d. Zaun hängen IX N. 996 s. a. waschen Wäscheleine IX 101 waschen II 1684; III 1685; IV 1087; V 798, 802, 1663; VII 1324; VIII84, 160, 328f., 526, 646, 321, 676,1583» 1674; IX 95f., 101 ff., 118, 170, 358; IX N. 877 abtrocknen I 123 d. Alraun III 1622 aufstehen am Waschtag I 678 Brautleute I uoo

waschen—Wasser Brautwäsche I 1530 unter d. Brücke I 1663 mit Buttermilch V I 367 Freitag I I I 71 f. Gesicht I I I 1582f.; I X N. 148 H a a r e I I I 1257 H ä n d e I 708; I I I 1389^; V 1086, 1139^; V I 140; V I I I 1194 mit H a r n I I I 1477Γ; V 785 Himmelfahrt IV 20 Hose I V 410 in d . Hundstagen IV 496 f. Karfreitagswasser IV 1002 f. Karsamstag IV i o n f . ; V I 1171 in d . Karwoche I V 1027 Katze I 1576 Kleider I V 1468, 1512 über Kreuz waschen V 530 mit K u h h a r n V 785 Leichenwaschung IV 1097; V 11 i3f. Lustration V 1467 mit Maitau V 1550 f. im März V 1734, i739 f · mit Meerkraut V I I I 418 Meidung d. Nacht V I 784 mit Meth V I 228 Milch V I 275 Molke V I 462 Montag V I 561 mit Mühlenwasser VI 607 in d. Neujahrsnacht V I 1041 beim Osterläuten V I 1357 a m Ostermittwoch V I 442 Ostern V I 582, 1319, 1332 mit Ostertau V I 1362 Osterwasser V I 1357 ff. Palmsonntag V I 1383 mit Petersilie V I 1529 Pfingsttau V I 1701 Pfingsttauf V I 1702 rituelle Waschung I I I 739 Sack I X N. 115 Salzwasser V I I 914 Schabziegerklee V I I 968 Schachtelhalm V I I 968 d. Schatzjungfrauen V I i349 f · im Schaum V I I 1020 mit Schlangenhaut-Wasser V I I 1152 Schmiedewasser I X N. 261 Schnee V I I 1276, 1280

Sonnenröschen V I I I 73 Spiegel I X N. 553 Taschentuch V I I I 675 mit T a u V I 306; V I I I 688, 689 T a u b e n f ü ß e IV 1155 Tauwascher V 1553 T o t e r IV 1501Γ gegen Unfruchtbarkeit V I 434 Verbot des W. V I I 622 Vieh V 1544 Wassergeister, waschende I X i54fWegwarte-Wasser I X 233 mit Ziestwasser I X 937 Zwerge I X N. 1054 s. a. baden, Brunnen, Fluß, Heilwag, Meer, Osterwasser, Regenwasser, See, Wäsche, Wasser, Weihwasser u. Einzelartikel W ä s c h e r i n , heilige IV 506 nächtliche II 418 W ä s c h e s t a n g e VI 1269 W a s c h k e s s e l IV 1266 W a s c h k o r b auf d. Wasser I X 154 knisternder I X 100 W a s c h l a p p e n : zum Pferdeputzen V I 1029 W a s c h s c h ü s s e l : v. d. Leichenwaschung V 1117 f., 1119 W a s c h s e i l s. Wäscheleine W a s c h v e r b o t I X 106 f. W a s c h w e i b c h e n V I I 1304 „ W a s d a u m " V I 1176 W a s e n r e i ß e n IV 435 W a s s e r I 1244, 1606; V I 286, 1283, 1396, 1683; V I I 808, 961, 1290; V I I I 78, 182, 535, 956, 1005, 1089, 1090, m 6 f . , 1316, '439> ^ ' ö » ! 5 8 2 ; I X 107ff., 302, 303; I X N. 517, 540 a m Abend ins Haus holen I31 mit Achat I 151 f. Ackerzauber I 156 f. Agnus Dei I 217 Albertus-W. I 241 Angang I V 1 1 3 4 Annenwasser I 450 Aschermittwoch I 620 ausgießen IV 1213; V 182,

385 1043, 1127; V I I 1513; V I I I 983 Austriebzauber I 736 Axt hineinwerfen I 742 Badewasser I 520, 521, i34of.; V 1224; V I I 572, 833; I X N. 477 begießen mit W. I I 286; IV 134; V 1184 im Berg I 1055 Beryll im W. I 1108 bespritzen I V 1054 f. Bierbrauen I 1271/ Blasius-Wasser I 1361 f., 1364 f. Blitzfeuer I 1421 Blutschink I 1452 Bocksbartwasser I X 930 Brot glätten I 776, 777 Brunnen I 1672 ff. buntes W. I I 12x1 aus d. Dachtraufe I X Ν I059 Dämone hineintreiben II 163 Dreifaltigkeitswasser 11238; VI 90 Dreikönigswasser I 1320, 1321;VII1533;VIII767 Durst I I 514 Ebbe u. Flut II 513fr. Eheorakel I I 578f., 582; V I I 410 Ei u. Wasser II 619; I X N. 807 Eichwasser I I 671 f. Eiopfer I I 6 i 6 f . Empfängnis II 810 Ernteorakel I I 941 ins Feuer gießen V I 336 Feuerlöschen II 1423 auf d. Flachsfeld vergraben V 1194 fließendes Wasser II 1681 ff.; I I I 1611, 1685, 1686; IV 1306; V 687; VI 609, 762, 904; V I I 1171 fortgießen 1X115, 117 vom Friedhof I I I 1080 Froschlaich-Wasser I X 357 Fruchtbarkeitszauber II 1768 Fußbad I 8 3 9 aus d. Fußspuren Christi I 654 füttern des Wassers I I I 249, 326

386 Gelbsucht heilen I I I 577 Georgstag I I I 654, 655 Georgswasser V I 246 gesalzenes Wasser I I I 319 im Gewöhnzauber IV 1151 Glocke I I I 874^ goldenes W. I 1674 göttliches W. I 246 Grab im W. I 992 f. aufs Grab stellen V I I I 1068 vom Grabstein I I I 1109 Grenze des Totenlandes I V 646 Hagelwasser V I 246 harnen ins W. I I I 1477 heilkräftig V 1066; V I I I 593 Heilwag I I I i68 4 f.; I X N. 931 Heilzauber bei Begräbnis I 999f· Heiratsorakel am Andreastag I 399 heißes Wasser I X 114 vom Hemd-Waschen V I I 832 Herdwasser III 1774 Himmelfahrt IV 19 Hirn IV 84f. holen II i683;\IXN. 286 Honigopfer IV 298 f. in d. Hundstagen IV 4g6f., 498f. Ignatiuswasser IV 671; V I 334 Johanni IV 708, 719; V I 4 " ; V I I I 79 Karfreitagswasser I 1662; IV 1002f.; V I 333 vom Kartoffelkochen IV 1025 Kathartik IV 1087 f. Kegelspiel IV 1204 Kessel IV i266f. f. d. Kind I X N. 989 von d. Kinderwäsche V I I I 1192 kochendes Wasser I 1524; V 5 6 , 57, 58; V I I I 1015; I X 121 — auf d. Kopf V 235 Kohlen löschen I 1101; V I I I 1197 Krähe V 353 f. im Krankheitssegen V 380 Kreuzwasser V 549 „ L a n d d. Jugend" I 324 Langschläfer V 904

Wasser Läusezauber V 934 Lebenswasser IV 1349^; V 972ff.; V I I 443 Leiche im W. V 1035 für d. Leiche V 1058; I X N. 992 der Leiche Wasser nachgießen V 5 3 1 von d. Leichenwaschung I 140; V 1115, m 8 f . , 1130 Libelle V 1233 Liebesorakel V 756 Liebeszauber V 1286 von Lourdes V 1431 Lustration V 1466, 1467 Magnuswasser V 1481 Maiwasser V 1540, 1553 Märzwasser V 1734f., 1739*"· Mäusetod V I 33, 51 Mäusewasser V I 57 Meidung des Wassers an Johanni IV 725 Milch u. Wasser V I 263, 287 Militärdienstorakel I X N. 486 Mühlenwasser V I 607, 609 Musikzauber V I 660 nachts W. trinken V I 788 für d. Obstbaum V I 1170 Orakelspender I I 1521; V I 1266,1285 Ostereierwasser V 51; V I V I 1332; I X N. 593 Osterwasser I 812,1662; V I 436, 1314, 1356, 1357ff.; V I I 1470; V I I I 781, 1160 — holen I 923 Palm-Orakel VI 1380 Paradies V I 1445 Pegomantie V I 1469 f. für d. Pest V I 1515 Pferd, Entstehung V I 1605 Pferdetränke VI 1641, 1643 f. Pfingstwasser VI 1690, 1702 f. Prüfung des W. mit Brosamen I 1586 Quirins-Wasser V I I 422 aus d. Radspuren I 762; V I I I 719 Rebenwasser I X 335 Regenwasser V I I 607 fr. f. Reinigung IV 1094

auf d. Rosenstrauch gießen V I I 780 mit rostigen Nägeln I 122 rotes Wasser V I I 827 im Sack tragen I X Ν. 117 Salzwasser I X N. 1101 schädliches Wasser I 708, 1676 f. Schaum V I I i o i g f . v. Schleifstein I X N. 257 Schmiedlöschwasser VI 1644; I X N. 261 f. schmutziges Wasser I X 117 Schneewasser I 842; V I I 1276 schöpfen I i 2 5 f . ; V I I 1469^ Schreckwasser V 1539 Schriftorakel I X N. 373, 333 Schüssel-Orakel I X N . 396ff. Schutz d. Nahrungsmittel V I 948 fur d. Schweine V I I 1479 von d. Seejungfer V I I 1532 fur d. Seele IV 647; V I 1686 Seifen-Wasser V I I 1625 f. im Sieb tragen V I I 1665, 1681 Sieb- u. Wasser-Orakel V I I 1698 Silvester-Wasser VI 1027 singendes W. I X N. 482 Speiseopfer I X N. 526 spucken ins Wasser V I I I 332» 334» 339 Steinbeil-Heilzauber V I I I 402 Steinopfer V I I I 4iof. Stephani-Wasser I 1631 fur den Sterbenden V I I I 4 5 3 stilles Wasser V I 1360 Streich-Wasser V I I I 366 Taufwasser I 1197; V 580; V I 1699; V I I 780, 833, 1168; V I I I 539, 1413; I X N. 590 Tausendgüldenkraut V I I I 711 Teuerungsorakel V I I I 740 unter d. Tisch gießen V I I I 960 Totenreich, von Wasser umgeben IV 196 tragen V I I I 1061, 1448 trinken I 1018; V I I I 1142, 1152

Wasser—Wassermensch Trinkwasser des Kreuzschnabels V 513 — des Viehes V I 1148 trübes Wasser V I I 983 Übergang über W. V I I I 542 in d. Unterwelt IV 229 Valentins-WasserVIII 1501 Verkaufszauber IV 1167 verschütten V I I 641 Verwandlung in Gift I X 96 — Wein V 1545^, i7*3> 1721, 1869; V I 1361; I X 3 ' 3 > 3Γ45 I X N. 926, 930 Waschung d. toten Wöchnerin I X 714 Waschwasser abends auf die Straße gießen V I I I 527 Weihnachtswasser V I 338, 1056; IX N. 897 Weihwasser VII 530 Wein u. Wasser IX 122f. Weissagung IX N. 396 Wettermachen III 1307 fr. in d. Wochenstube bringen I31 wunderkräftiges Wasser I 326 Zauber-Trank V I I I 1 1 1 2 Zeisig-Badewasser I X 888 s. a. Brunnen, Heilwag, Lebenswasser, Meer, Quelle, Regenwasser, See, Tau, Taufwasser, Teig, waschen, Wasserguß, Weihwasser, Welle usw. Wasserassel (Insekt) IX 124 Wasserbär II 717 im Backofen I 783 Wasserblut V 24 Wasserbubeta V I 1663 Wasserbutte I 1722^ Wasserdockelein IX 135 Wasserdoktor s. Harn Wasserdrachen IX 124 f. Wasserelben s. Wassergeister Wasserfall IX 126 f., 200 Wasserfenchel I X 90 Wasserfrau I 1677; V I 420, 565; VIII638,829,1627; I X 140, 173, 775 weinende Wasserfrau I X 321 3. a. Wassergeister Wasserfräulein I 1617; IX N. 1018

s. a. Wassergeister Wassergalle V I I 590, 592; IX 127 Wassergeister V I 147, 609; V I I 627, 887; V I I I 638, 799» 839, 1335, 1340, i 3 5 6 f . , 1365; IX 127ff.; I X N. ioi7f. Brotopfer I 1616 Fessel II 1345 Gesang I X N. 460 grün I I I 1182 Händeklatschen I I I 1394^ Handschuh III 1404 Musikzauber V I 660 Pferd V I 1634^ Seppferd I X N. 411 Strafe für Spott V I I I 516 Tätigkeit d. W. I X 152 f. Wasserzwerge I X 199 f. s. a. Wasserfrau, Wasserjungfrau, Wassermann, Wasserzwerge Wasserguß I 1194,1239; I I I i426f., 1462; V I 93, 246, 1029, 1346; V I I 4, 581, 1083, 1235, 1518, 1540, 1668; V I I I 193, 375, 1144, 1193, 1227, 1242, 1392, 1413, 1490, 1530, 1592; I X 109,115,191 ff., 292, 304, 8o4f. s. a. Fluß, Heilwag, Wasser, Weihwasser Wasserhexe V 1238 Wasserhölle I X 194f. Wasserhosen I X 195 Wasserhuhn I I 981 f.; V I I I 875, 898; I X 195 f. Wasserhund II 1569 Wasserhure V 1237 Wasserjungfer I 26; V 1237; V I 71, 401, 420, 777; V I I 751, 1366; I X 134, 140 Wasserkäfer V I I I 894 Wasserkopf V I I 1420; V I I I 124 Wasserkultus s. Brunnen, Fluß, Heiliwag, Meer, Quelle, See, Wasser Wasserläufer V I I I 879 Wasserlinsen (Entenflotte) I X 196 Wasserlisse s. Wasserfrau Wassermann (Tierkreis) IV 631; V I I 688, 1563 Wassermann I 25f., i6i6f.,

387 1677; II 139, 719, 756, 827,983»9 8 4 5 io 44> io 53> 1204, 1557, 1560, 1690; III 904,1174,1253,1362; IV 608, 609, 610, 1329; V 265; V I 72f., 400f., 406, 420, 606, 614, 856, 1190, 1371, 1635, 1721; V I I 34, 803, 807, 923, 1076, 1645; V I I I 178, 564, 638, 741, 839, 1118, 1262, 1283, 1433, 1639; I X 101, 128, i2gf., 132, τ l 33> 35> i39f-> *44> l6o 152, i59> > 162f., 166, 170, 171, 175, i7gf., 183 f., 197, 198, 700, 748 Abwehr I X 182 — durch Brot I 1628 ackernder Wassermann IX 155 Bänder des W. I 866 Freitag III 50 Getreide kaufender Wassermann I X 176 Gürtel III 1211 Hakenmann III 1356 Hecktaler III 1620 Hose IV 403 Hut IV 521 als Karpfen IV 1011 Kinderbringer I X 149 Kleidung I 1371; IV 1479, 1480; V I I 749 mit Krähenpelz V 358 lachen V 882 Lätare V 921 Opfer I X N. 526, 527, 895 Peter u. Paul V I 1523 als Pferd V I 777; I X 131 f.; I X N. 102 Sackpfeifer V I I 867 als Schimmel I X N. 167 Schuhe des W. 1304 Strumpf des W. V I I I 546 Tasche V I I I 668 Töchter des Wassermanns V I 666; IX 156 f. vertreiben V 9 Wohnung des W. IX 144 f. als Wolf IX 746 s. a. Wassergeister Wassermännlein I X 157f., 171. T99 graues W. VIII 224 Wassermannsperiode V I 1494 Wassermensch V I I I 1191

388 Wassermessen VI 1266; VIII 738f. Wassermolch VIII 667, 876 Wassermühle VI 602 Wassemuß I X 196f. Wasseropfer s. Brunnen, Fluß, Quelle, See, Wasser Wasserorakel s. Hydromantie Wasserpferd I X 132 Wasserprobe III io26f. Wasserputz I X 932 Wasserralle I X 195 Wasserriecher s. Wasserschmecker Wasserriesen I X 197 Wasserrose I 538; I X 155 s. a. Seerose Wasserschierling VII 1057 Wasserschlange IX 197 f. Wasserschmecker I X 198 f. Wasserschöpfen, vergebliches II 170 Wassersegen IV 769 Wasserspiegel I X N. 548 f. Wasserstelze I 751 Wasserstiefel VII 1308 Wasserstier VIII 482 Wasserstrafe III 1028 Wassersucht I 847, 848; VI 1003, 1181, 1239; VII 1490; VIII 2, 734; IX 887, 904, 906, 908, 909 Wassertreter IX 158; I X N. 1054 Wassertrunk VIII 1647 Wasservogel VI 1694; VII 1042; VIII 414 Wasservogelfest IV 1550 Wasserwage V 1231 Wasserwanze I X 92 Wasserweihe III 1685; IV 1315; IX 284, 287 Wasserweissagung s. Hydromantie Wasserwirbel IX 199 Wasserzauber II 210, 947 s. a. Brunnen, Fluß, Heilwag, See, Wasser, Wasserguß, Weihwasser usw. Wasserzwerge IX 199f. Wastel I X N. 408 waterkelpje VI 1635 Watermöme IX 161 Wau (Pflanze) IX 200 Waudlgaul VIII 1121 Waudlhunde 1 1613; VI

Wassermessen—Wegerich 362; I X N. 45, 46 Waul, der I 784; I X 28 Waulruf V i486 Waur V I I I 715; I X N. 928 Wauwau (Schreckgespenst) I 27 weben VI 561; VIII 1207 d. Nomen u. Walküren IV 641 Rock für d. Priester IV 1464 Zwerge I X N. 1058 Weber: Fest „Maria" Verkündigung" V 1687 f. Onufrius als Patron VI 1252 Weberkarde IV 985 Weberknecht IX 200fif. s. a. Spinne „Wechsel" I X 148 Sterbenden auf d. W. legen V I I I 444, 446 Wechselbalg I 136, 145, 289, 295) 3° 8 , 325» 3 5 7 8 8 » 790, 827f., 831, 873, 1142, 1324, 1515, 1539, 1661, 1722^; II 691, 1188; III 218, 438, 573, 1528, 1844; IV 1228, 1267,1328, 1331, 1364^; V 460, 540, 749f., 872; VI 104, 400, 405, 406, 633» 761,785» " 9 4 ; VII 391, 438, 453, 787, 862, 866, 1039, 1106, 1233, 1464, 1518; VIII 128, 648, 682, 960, 1580, 1622; I X 57, 60, 144, i47f., 148, 186, 187, 190, 617, 701, 973; I X N. i n , 291, 421, 449, 817, 839f., 855ff., 86off., 1060,1073, 1108, 1113 s. a. Butte, Kielkropf Wechselbutten I 30; I X N. 846 Wechselbuttenweib IX 141, 148 Wechselfieber II 1059,1448, 1635; IV 937; VII 312f., 542, 743. 955, 989; VIII 284. 1196; I X 246; I X N. 359 Petronilla VI 1535 Wechselfrau I X N. 846 Wechselgeld I X 203 Wechselgroschen III 1614 Wechseljahre VIII i2igf. wechseln: Geldwechseln IV 1162

Kleiderwechsel IV 1473, T 499 Schuhe V I I 1313f., 1320, 1353 s. a. Kleidertausch, Wohnungswechsel Wechseltaler IV 721, 991, 1136; VI 431; V I I I 1613 Wechsler, Stephanus, Weissager I X 384 f. Wecken (Brot) V I I I 191; I X 203 ff. s. a. Weihnachtsgebäck, Weißbrot wecken V I I I 982 bei Todesfall VIII 454 Wecker: Zehe I 678 Weddelbier I 1270 Weddigen: bergentrückt I 1070 Wedertam s. Wider ton Weg I X 214f. abschneiden I X 217 Geisterweg I I I 557 Hase I I I 1514 Heerstraße, unterirdische I X 217 zum Himmel IV 15 zur Hölle IV 194, 204, 230 ins Jenseits IV 202 Katze über den Weg VIII 531 kehren des W. IV 1222 f. Kreuzweg V 5166". Leichenweg V 1121 ff. der Liebespaare V 1543 d. Pest VI 1503 Reisigsperre I X N. 113 schwarzer Weg I X 199 Seil über d. W. spannen VIII 123 ins Totenreich IV7 646 Totenweg V I I I 1089 versperren VII 822 Wiesel über den Weg I X 594 Wolf als Wegespuk I X 794 wunderbarer Weg I X 217 d. Zigeuner VI 369 wegdrehen III 765 Wegebreit VI 601; I X 929 Wegeleuchte VIII 457; I X 227 blaue III 1465; V I I I 1017 s. a. Wegwarte Wegerich VI 974, 1063; VIII 508; IX 218f., 228, 232, 854, 907

Wegerich—Weihe s. a. Alraun, Wegwarte Wegessen II 1452 f. Wegetritt VI 1063; IX 219 Weggesagt VII 1423 weglugen IX 227 Wegnarr V 1807; VI 456 wegnehmen: Geister-Kleider IV 1481 wegrücken s. rücken wegschießen IX 227 wegschwemmen: Fieber VII 914 Wegspuk VIII 345 Wegwarte I 919, 1380, 1381; III 62; IV 102, 625; VI 14, 408, 411, 1523, 1713; VII 896, 1214, 1702; VIII 2, 1460; IX 219, 224, 227ff., 339, 351 s. a. Wegeleuchte, Wegerich, Wunderblume Wegweiser VIII 78; IX 217 Rabe VII 443 wegwerfen I 94f. Wehenkreuz V 545, 546 Weheruf IX N. 481 Wehklage IV 1439«.; VIII 1006, 1733 Alpgeschrei I 310 Gottes Wehklage III 964f. s. a. Klage Wehlop I i486 Wehmutter: Zwergin I 25 Wehmutterhäublein III 1549 Wehrbuben VI 1663 Weib II 1732fr. altes Weib I 346f. böses Weib VI 1678 s. a. Frau Weiberbraten I 1510 Weiberfastelabend II 331 Weiberfastnacht II 1758; VIII 186 Krapfen V 429 Weiberfeste II 1757 fr. Wahl d. Hebamme III 1603 Weiberkilbe IX 705 Weiberkitz II 1759 Weiberleonhard V 809 Weibermonat II 1274fr.; III 167; IX 235 ff. s. a. Lichtmeß Weiberpritscher V 262 Weichselkirsche IV 1425 fr. Weichselzopf I 291, 305; II 302; IV 1530; VI 1653, 1671; VII 1286, 1647;

VIII 801, 803, 1175; IX N. 581, 1061, 1078 Weichselzweig IV 1427 Weide I 537; V 400, 970; VI 327, 1058, 1144, 1266; VII 810, 1108, 1513; VIII 122, 322, 342, 541, 647, 909, 1301, 1376; IX 37, 241 ff., 880; IX N. 207, 493 angefaulte Weide IX 789 beißen in Weidenruten I 1018 freie Weide I 722 Knoten V 16 Kranz V 425 Palm VI 1365 f. schmackostern VII 1235 Selbstmörderbaum III 1445 „verstahlen" der W. I 734; VI 930 Wünschelrute IX 824 s. a. Weidenrute, -stab Weidenblätter VI 1160 Weidenbohrer IX 254 Weidenkätzchen III 1364 Weidenmistel VI 388 Weidenröschen IX 251, 254 f. Weidenrute V 1706; VI 1540 Knoten in d. W. V 17 schlagen an Kirchweih IV 1424 Weidenstab VII 625 Weiderecht: Abgabe f. W. VII 563 Hirtenhut IV 52gf. Weiderich IX 254 Weideschluß: Opfer auf d. Alm I 1613 Weidmannschlagen IV 591 Weidmannsetzen IV 582 Weidmonat IV 896 Weih V 692, 695 Weihbuschen II 1339; V 440 fr. Weihe (Vogel) II 1612fr.; IX 255 Weihe (kirchl.) III i66of.; VI 1306; VII 429 als Abwehrzauber I 133 f. d. Agnus Dei I 2i5f. Ähren VII 771 Asche aus Palmzweigen I 618 Band I 865 Heiligenbilder I 1290 neuen Besen I 1145

389 Birkenrute V 1710 Blumenkränze V 396 f. Brombeerzweige I 1582 Brot I 1617, 1628 — u. Salz I 1625; VI 1054^ Frühlingsbutter I 1753 Gelasianische Weiheformel VII 898 Gerste VI 1346 Hemde III 1732 als Hexenabwehr I 135 f. Hufnägel VI 1649 f., 1692 Hut IV 515 Johanniswein IV 751 f. Karfreitagsbrot VI 1320 Käse IV 1037 Kerzen IV 1244; V 1261 Kinderkleider VII 686 Kleider IV 1472 Klette f. d. Kuh IV 1528 Kräuterweihe V 437 f., 440, 1672, 1678 f. Kreide-Weihe V 46of. des Schutz-Kreises V 471 d. Kugel V 761 des Laxierkrautes V 952 Lebkuchen V 988 Lichtmeßkerze V 1241, 1683 Liebeszauber-Mittel V1293 Lilienöl V 1301 Losnummer V 1428 Manay V 1564 Maternuszettel V 1865 Meerrettich VI 74 Mehl I 1346 — u. Korn am Agathentag I 210 Milchkanne I 1153 f. Nahrung VI 1347 f. neunerlei Zweige VI 1062 Öl VI 1241 Orakelkristall V 580 Osterlamm VI 1339 Osterspeise VI 1322 Palm VI 1367 Pantaleonsband VI 1387 Peitsche VI 1384 Petersilie VI 1530 Pfahl VI 1550 Pferdeweihe VI 1683 Phallusbrote VI 1317, 1384 Pimpernuß VII 33 Pirminswasser VII 34 Priesterweihe VII 307^, 310 Rettich VI 1533 Rosenkranz VII 786

390 Sadebaum V I I 869 f. Salz V 1704; V I I 908 f. Schinken-W. V I I 1077 Schmuck V I I 1258 Schuh V I I I 1320 Schweinefleisch I 505 Seidelbast V 810 Speise V I I I 189 Spiegel I X N . 552 Stall I X N . 592 Strützelweihe V I I I 56of. Taufwasser V I 1356, 1702 Viehfutter V I I 324 Vierklee i V 1451 Wasser I I I 1685 — und Salz V I I I 433 Weihekuß V 844 f. Weiheriten V I I I 1218 Wein I X 307 Widderbraten-W. V I I I 906 Wünschelrute I X 836 Zauberspiegel I V 1106 in d. Zwölften I 365 s. a. katholisch, Kirche, Priester, Weihwasser u. d. betr. Einzelartikel Weihekrone V 600 f. Weihelbrot V I 132» Weihenmünze I I I 598 Weihenpfinztagssegen I I I ii94f. Weiher s. See Weihholz II 1439f. Weihnacht I 32; I I I 635; I V 605; V I 440, 789, 1270; V I I I 87, 740, 1461, 1527; I X iof., 666, 892 Ackerzauber I 160 Advent I 197 fr. Ährenzauber V I I 767 Antonius-Schweinschlachten I 505 Apfelkerne pflanzen I 511 Arbeitsverbot 1 570 f. Asche in d. Schuhe tun V I I 1350 Aschehäufchen V I I I 732 backen I 771; V I I 525; V I I I 720 baden I 808, 809 Bär, Reste f. d. I 894 — Umzug I 896 Barbarazweige I 909 Bescnfackel I 1145 Bienen-Gesang I 1228 Bier-Opf 15575 VII 546,815, 825, 841, 948, 1371, 1375» H54; V I I I 13, 114, 546, 666, 672, 673, 674» 6 75, 676, 696, 697, 703, 746, 823, 826, 903, 9 ! 9) 987> io 9 6 > i i q 2 , 1105, 1138, 1352, 1384, 1458, 1600, 1603, 1607, 1681; IX 131, 337 f., 587, 713; I X N. 919 Aal I 4 Ähre VII 772 Almosen VI 408; IX N. 540 Alpenrose I 308 Amsel I 372 Aster I 629 Band I 872, 986 Blatt VIII 999 Blume I 1433 Bock IX 922, 923, 924

393 Brautkleid IV 1496 Flachszauber V 1182 Friedenskönig IX 495 Gemse III 629; IV 582 Gesicht III 1582 f. Gespenst V 221 Haar III 1253 Hahn III 1330; VI 50; VII ii56f. Handschuh III 1407, 1408, 1409 f. Hase I 867; III 1512 Haselwurz III I54if., 1544 Haube I 969; III 1551; V I I I 1599 Heidekraut III 1631 f. Hirsch V I I I 800 Hund IV 484 Hut IV 522 Kahn VI 1687 Kaninchen IV 961 Katze VI 153 Klee IV 1457 Kleid IV 1467, 1468,1478^ 1501 — des Todes VIII 977 Komet V 107 Kornblume V 249; VI 973 Kreuz VII 1448 Kuh VI 353 Kuhdecke VI 306 Leber V 979 Mantel V 1592 — des Nikolaus VI 1093 Maus VI 40, 42, 43, 44, 46, 47, 623; VIII 1023 Mehl VI 90 Messer VI 204 Messerheft I 939 Opfer-Tier VII 582 Osterlamm VI 1355 Pestfrau VI 1508, 1510, 1511 Pferd VI 1603, i6i4f., 1616, 1623, i 6 4 4 ; VII 28, 578 Pudel VII 382 Rabe VII 4 5 6f. Reh VII 616 Rose VI 476; VII 777 Sack IX N. 117 Sand VII 938 Sarg VII 945 Schachtcln unter d. Stallschwelle IX N. 589 Schaf VII 983 Schimmel IX N. 164fr. Schlange VI 357; VII ii4of., 1149, 1166, 1182,

394

weiß—weiße Frau

1192; VIII 177, 780,941, 942 Schleier VII 1211 Schmetterling V I I 1242, 1243, 1250, 1251, 1252 Spatz VIII 255 Specht V I I I 141 Speise VIII 168 Spinne VIII 278 Stock VI 339, 350 Storch VIII 503 Strumpf VIII 552, 554 Stute VI 273 Taube IV 1452 Trauer I X 669 Tuch I 755, 971 ; V 649; VI 354» 358» i o 6 5 ; VII 1674; V I I I 968, 980, 1 1 8 1 ; IX 834 — f. d. Schlangenkrone VI 323f· Wegwarte IX 229, 231 weißer Fürst IX 450 ff. — Sonntag IX 458 Widder IX 556 Wiesel VIII 1457 Wild IX604 Wolf IX 754 Zwiebel IX 967, 968, 969 s. a. Farbe Weiss (Sibylle) s. Sibylle Weissager VII 1149; VIII 1092, 1756*"·; I X 34°. 358f., 673 s. a. Antichrist, jüngsterTag, Lichtenberger, Nostradomus, Sibylle, Volkspropheten Weissagung: Aal I 4 Aeromantie I 203 ff. Ägomantie I 219 Alektryomantie I 255 fr. Aleuromantie I 2 58 f. Alphitomantie I 3iof. Alt-Oettinger IX 485 f. Amniomantie I 369 f. Anthropomantie I 471 f. Artomantie I 606 f. Aspidomantie I 626 Axinomantie I 741 f. Baktromantie I 852 Beliomantie I 102 7 f. biblische Weissagung IX ,477

Biene I 1231 Birkenbaum-W. IX IX N. 2 u ff. Blut VIII 904

481;

Blutregen I 1446 Brechomantie I 1537 Brephomantie I 1561 Brot I 1644 f. Brunnen I 1674 f. byzantinische Weissagungen 1 x 3 8 7 fr. Eichbaum-W. IX 473 elbische Weissagung I X 391 ff· Fiensberg-W. IX488f. Frieden IX 492 f. Gastromantie III 312 fr. Geisterstimme VIII 487f. Gewitter VIII 821fr. Himmelsrichtung IV 33 Hydromantie IV 548 fr. Ichthyomantie IV 638f. joachitische Weissagung IX 359» 393ff. jucken u. zucken IV 789fr. judenloses Deutschland IV 817 Karfreitag IV 997 aus Käse IV 1059 f. Kirschblüten-W. IX 494 Krieg V 572 f. Kristallomantie V 5 78 f. Kuh V 768 f. Lehninsche Weissagung V ioigff. literarische Weissagung I X 434fr., 477

Mehl VI 105 Metoposkopie VI 228 Minomantie VI 380 Mond VI 5i8f Nostradamus VI 1125 fr. des Ochsen VII 697 f. Pedomantie VI 1469 PegomantieVI 1469 f. Peleiomantie VI 1476 Peratomantie VI 1478 Perchimantie VI 1478 Pettimantie VI 1543 Pferd VI i6igf. Ruß VII 858 Schafsknochen VII 975 f. Schimmel I X N. 176 f. Schlacht I X N. 187f., 209 See VII 1564^ Sonne VIII 45 fr. Sterbender IX 440f., 455 Tiburtina VIII 774f. Toledobrief VIII ioiof. Wasser IX u 9 f . ; I X N. 396, 549 weißer Fürst IX 450 fr.

Weltkriegs-W. IX 472 fr. Wettervoraussage IX 535f., 540 fr. Zahlenmystik IX486f. s. a. Orakel, Prophet, Prophetie, Wahrsagung Weißbärenfett II 717 Weißbier I 1279 Weißbirke I 1334 Weißbrot 11592,1605,1633; VII 1644; VIII 192; I X 441 ff. Stute VIII 577 s. a. backen, Brot, Fladen, Gebäck, Gebildbrot, Mehl, Semmel, Strützel, Teig, Wecken, Weihnachtsbrot Weißbuche VI 268; IX 444 f. Weißdorn I 1425, 1579; IV 1491; V 463, 1706; VI 189, 3 >5» 327» 345» 346; VII 810, 1201, 1266, 1438, 1454; IX 4 4 5 « . ; I X N. 156, 493 „Sprisenhölzli" I 403 f. s. a. Dornsträucher, Schlehe Weißdorn-Mistel VI 388 weiße Frau I 25, 199, 230, 1261; II 9 28f., III 965, 1211; V 765, 1527; VI 401 f., 423, 698, 699, 770, 780, 990, 1479, 1513, 1567; VII 617, 849, 997, 1002, 1005, 1180, 1181, 1214, 1305, 1340; VIII 41, 222, 345, 560, 644, 826, 827, 828, 978, I006, 1443, I453, 1662f., 1733, 1752; I X 74, 86, 100, 150, 186, 349, 491, 522, 620, 664, 707, 932; I X N. 124, 244, 449 Barbara I 905 blaue Blume der weißen Frau I 1375 Brei I 1542 Gesang I X N. 464 Handschuh III 1404 Haube III 1550 Kleid IV 1479 im Meer I 843 — Fräulein VI 1555; I X N. 525 — Kunst, d. Franziskaner II I73I — Leute VII 1670 — Weiber VIII 716

395

weißer—werfen

weißer Fürst IX 372, 373, 385, 449ff. s. a. dürrer Baum, .Endschlacht

— Sonntag IX 458 f. Weißes Heer IX 450, 451

Weißfisch II 1533 s. a. Uckelei

Weißhaselzwicke VIII 363

Weißkäse IV 1029 Weißkehlchen IX 460 Weißklee VII 621 Weißkohl (Weißkraut) V 53; VI 1035; VIII 218 s. a. Kohl, Sauerkraut

Weißkunst V 823 Weißrebe s. Zaunrübe Weißsucht III 584, 585; IX 357 s. a. Bleichsucht

Weißtanne VI 149, 1366 s. a. Tanne

Weißwein VIII 418 Weißwurm IX 843 Weißwurz (Salomonssiegel) I 267; IV 460; V 1527, 1528; VI 333,1706; VIII 319; IX 460ff. weizen (umgehen) VIII 1321 Weizen I 969, 1265, 1266, 1550; III 787; VI 237, 1 4 5 1 , 1675; VII 409, 763* 1059, 1677; VIII 1010; IX 263, 464ff.; IX N. 5 1 1 , 517» 54° Brand des W. I X 466 f. Kringel I 1683 Rauchweizen VII 531 f. d. Tauben VI 1 3 1 8 s. a. Brot, Getreide, Hafer, Hirse, Roggen, Weißbrot, Weizenkörner

Weizenalte V 282 Weizenbier I 1274 Weizenbraut I 1534; V 404 Weizenbrei I 1541, 1549 Weizenbrot I 1621; III 1654 Weizenfahrerinnen VIII 1321

Weizenhören II 905 WeizenkörnerV 1507, 1508; IX 46 4 f. Christi Gesicht I X 464 f. Brautleute IV 162

Weizensau IX 14 Weizentau VI 1701

Wejopatis (Windgott)

IX

655

Wekingsspende VII 1640 Weifenschatz: Katharinenöl IV 1079

Welle (Woge) I X 470 f. s. a. Wasser

Wellenfeuerzeug VI 1143 Wels IX 471 f. Welschkorn s. Mais Weltberg I 1054 f.; VI 1419 Weltbrand II 993, 995 Weltbuch, des Seb. Frank II 1729 f.

Weltei II 596, 598 Weltenbaum V 490; VI 740 Honig IV 295

Weltenbrand VI 371 Weltende I 1055; II 507,

821, 991, 992, 993f. 1 5 1 2 , 1516, 1 5 4 4 ; I V 9 7 1 , 1282, 1426; V 90, 96, 573, 1 2 1 8 ; V I 735f·; V I I 594, 595, 827, 1403; V I I I 5 1 ,

52, 389. 396, 774» 1103,

1483; I X 664, 738; I X N. 278, 307, 309 jüngster Tag IV 859 ff. s. a. Endschlacht, Weissagung

Weltenmantel V 1579

Welterneuerung I I 997f.

Welterschaffung III 952 Weltesche I 643, 644; III 1442; V 975; V I V I I 1185 mit Adler I 187 Honig IV 290

1122;

Weltfeuer V I 693

Weltgericht: Tal Josaphat I V 770 f.

Welthund II 1095; V I I 1 4 3 4 ; V I I I 1337; I X 2 i 4 f ·

Weltjahre VI 1493, 1496 Weltkriegs-Weissagung IX 472 ff.

Lenormand (II.) V I 2 i 4 f .

Weltmutter VI 698 Weltperioden V I 1493 Weltschiff II 1093 Weltspiegel I X N. 551, 555 f·

Weltuntergang s. Weltende Weltzeitalter: jüngster Tag IV 860 f.

Wendehals V I I I 874, 892

Wendelin VI 1658 Kreuz V 481

Wendelinsttag: pflügen VII ι

wenden V I I I 124; I X 11

Wendesäule IV 1270 Wengkof IX 296 Wenzel (Wenzeslaus) V I I 646; I X 450, 495 Wepelrot V 668; VI 1039; V I I 484; I X 495 ff.

Werbung:

v.

Freimaurern

I I I 27 Schürze bei d. W. V I I I37I Wurst I X 8 7 3

Werdandi V I 1121 Werdau I 661 Werden, Abtei I 662 Were V I I I 1505 Wereber 1X619 werfen I 400

Besen I 1 1 4 3 Brosamen I 1589 Brot I 1596 über das Dach II 120; V I I 1091; V I I I 1500 Ei IV 1000 Eierschalen nachwerfen I 1176 Erbsen II 877, 879 Hammer I I I 1372 übers Haus I I I 1554^ Hemd I I I 1719 Holzscheibe V I I 1023 Hühnerstall IV 453 K a m m IV 945 Klotz I V 1553 fKranz V I 412, 1065 Lappen V 907 der Leiche etwas nachwerfen V 1128 Messer V I 194 f. Mütze IV 529 „Narrensamen" V 1813 über d. Neubau werfen V I

1017 Palm V I 1369 Pfannkuchen V I 1557 rückwärts V I I I i 6 n Salz V I I 901 Schuhwerfen V I 1277; V I I 1312, 1316, 1 3 5 4 Γ ; I X 989 mit Steinen V I 1342; V I I I 406 f. Strumpfwerfen V I I I 550 Strützelwerfen V I I I 560 Stühle im Storbczimmer umwerfen V 1126

396 Topfwerfen f. Flachszauber V 1189 an die Tür werfen V I I I 1205 Wucherblumenkranz IX 819 Werfrute IX 496 Werg VII 759; VIII 1097 Wergbraue I 704 Wergeld I 1717; III 1084; VII 558 Handschuh III 1406 Schein.W. VII 1025 Werkstatt: kehren IV 1222 Werkzeug: f. Kirchenbau IV 1399 d. Riesen I X N. 1130 f. Selbstentmannung IV 1068 Wermut I 569, 1099, 1164; VI 51, 1062, 1063, 1064, 1159,1182; VII 700,869, 1099, 1537; VIII 485; IX 497ff., 854, 856,907, 908, 928 s. a. Kräuterweihe Wermutbier I 1280 Wermutblätter VII 621 Wermutöl VI 1239 Werner, Johann (Warner), Bauernprophet IX N. 99 Wernlckel VII 1373 Werpeja I 636 Werpelrot IX N. 908f., 921 Werre I 1541; V 1791, 1803, 1805, 1807; V I 26f.; VII 781; VIII 354, 879 Wertla, Hausgeist VIII 173; IX N. 527 de Werve, Hermannus, ostfries. Astronom IX 385 Werwatz IX 619 Werwolf I 26, 911, 1093, 1193, 1263, 1630; II 718, 1475, 1601, III 254, 281, 409, 411, 1212, 14765 IV 725, 1384; V 273» 998, 1166, 1488, 1848; V I i46f., 190, 194, 422, 470, 765, 779, 818, 860, 878, 902, 960; VII 670, 7J9>926, 952, 1680; VIII 3, 646, 790, 834, 1048, 1630, 1633, 1646, 1649; IX 574, 755, 783, 795 f·» 981, 982, 992; IX N. 870, 928, 929, 938 Augenbraue I 704

werfen—Wetter entlarven d. W. V 475 erlösen IV 1337 Feigheit des W. II 1031 Gürtel III 1585; IV 597 töten I 631 Wolfsbanner IX 795 WerwolfSnest IX 759 Werzwisch V I 1710 Wespe I 1248; III 1358; IV 339; VII 1576; VIII 833, 884, 913; IX 503ff.; IX N. 276 Entstehung I 5, IX 504 bannen III 1122; VII 869 Nest IV 1165; V 1293 vertreiben IX 506 s. a. Hornisse Weste IX 507f. Westen IV 27 fr. Westerhemd III 891, 1717; IV 1319 Westwind IX 651 f. Wette VII 1095 Wetter VII 1628; VIII 34, 609, 640; IX 176 Abendröte I 55 f. Advent I 201 Ägidiustag I 2i2f. Alexiustag I 262 Annentag I 451 Antonstag I 506 April I 566 Aschermittwoch I 621 aufessen VIII 171 August I 723 Bär I 900f. Barbara I 908 Barnabas I 927 Bartholomä I 931 Bauernpraktik I 941fr., 948fr.; IX 5 3 5 f . Begräbnis I 996 Benediktstag I 1032 f. Bernhardstag I 1089 Biene I 1230, 1231 Birke I 1339 Bittgang I 1352 Blasiustag I 1363 blauer Himmel I 1375 Blindschleiche I 1398 Blutegel I 1444 Brachvogel I i486 brauen I 1258 Brombeere I 1583 Buchecker I 1694 Buchfink als Prophet II 1508 Dohle II 305

Dreikönigstag, Orakel II 451 f. Eber II 517^ Efeu II 560 Eggenzauber II 561 Eiche f. Vorhersage II 653 Elmsfeuer II 791 Elster II 797 Ente als Orakeltier II 850 Eule II 1073 Fabian II 1109 Fastenzeit II 1246 Fastnacht II 1260f. Februar II 1281 Feierabendarbeit II 1302 f. Finsternisse II 1522 Fischorakel II 1534^. Fisch-Schnellen IX N. 274 Fledermausorakel II 1597 Fliege als W.-Prophet II 1628 f. Floh II 1634 Föhn II 1701fr. Forelle als Orakeltier II 1704 Freitag III 69 Fridolin III 84 Fronfasten III 117 Fronleichnam III 123 Frosch III 129 Fuchs III 180f. Funkensonntag III 212, 2i4f. Gänseknochenorakel V I7I9 Gebet u. Zauberspruch III 353 Georgstag III 656f. Gertrudstag III 704 Gespensterjohlen IV 637 Gregorius III 1128 Hagel III 1304fr. Hecht als Wetterprophet III 1613 Heiden-Geister III 1648 Herbst III 1752 f. Himmelsziege IV 37 Hochzeit I 1530; IV 167 Hosenzauber IV 410 in d. Hundstagen IV 497f. Igel als W.-Prophet IV 669 Jakobi I 780f.; IV 626, 62 3 f. Jahreszeiten IV6i5f. Januar IV 632 f. Johanni IV 7 1 1 ; V 905 Johannisevangelium IV 73 if·

Wetter—Wetterkerze Johanniswürmchen IV 764f. Jude IV 831 Juli IV 837 Kaffee-Orakel IV 909 Kalender IV 931 f. Karfreitag IV 997 Karwoche IV 1028 Katharinentag I V 1082 Katze IV 1120 K a u z IV 1196 Krähe V 365 f. Krammetsvogel V 371 Kranich V 376 Krebs V 449 Kreuzweg-Zauber V 529 kritische Tage V 596 f. Krone V 602 Kuckuck V 732 f. Lärmzauber V I 652 Laurentius V 930 f. Lichtmeß V 1269 fr. Lostage V 1406 ff. Lukastag V 1455 Magdalenentag V 1685 Mai V 1514!". am Maitag V 1548f., 1550 Margaretentag V 1636 Maria Heimsuchung V 1674t". — Himmelfahrt V 1679 — Verkündigung V 1689 Marienkäfer V 1698 Markustag V 1703 Martini V 1712 an (40) Märtyrer V 1726 März V 1731, 1736fr. Matthäustag V 1867 Matthiastag V 1869 Maulwurf V I 17 Maus V I 47 Medardus V I 64 Michaeli V I 237 f. Milchstraße V I 374 Mistkäfer I 395 Mitternacht-Zauber V I 437 Mittwoch V I 449 Molke V I 462 Mond V I 5i8f., 523 Morgenhimmel V I 579 Morgenröte I X 13 f. Möwe V I 596 f. Mücke V I 600 Nacktheitszauber V I 851 Nebel V I 986 f. Nebensonne V I I I 65 Neujahr V I 1043 f. November V I 1156

Ofen V I Ii98f. Ofentopf-Orakel V I 1203 Oktober V I 1237 Orakel in d. Nacht V I 791 Ostern V I i 3 5 i f . Palm V I 1380 Palmsonntag V I 1385 Pauli Bekehrung V I 1463, 1464 Peter u. Paul V I 1525 Petri Ketteneifer V I 1530 f. — Stuhlfeier V I 1532 t. Petrus V I 1537 t. „der Pfaff rührt sich" I X N. 120 pfeifen V I 1589 Pfingsten V I 1694 Pflaume V I I7i6f. Pilatus V I I 2 6 Rauch-Orakel V I I 524 Raupen-Orakel V I I 541 Regen V I I 578 fr. Reif V I I 627 f. Reiher V I I 628f. Salamander V I 458 f. Samstag V I I 922 schießen IV 5 f. vor d. Schlacht I X N. 192 schlechtes Wetter V I I I 1398 Schnee V I I 1274^ Schwalbe V I I 1392 September V I I 1652 Siebenschläfer V I I 1704 Sonne V I I I 45f., 6 7 f r . Sonntag V I I I 98 Specht V I I I 140 Star V I I I 358 Stechfliege V I I I 361 Streit verdirbt das W. V I I I 538 T a u V I I I 692 Tierorakel I I5i8f.; V I I I 913 Unschuld. Kindertag V I I I 1453 Urbanstag V I I I 1498 t. Verenentag V I I I 1565 Wind I X 651 f. bei Wohnungswechsel I X N. 988 Wolf und W. I X 760 f. Wolfsmonat II 192 Zwiebelkalender I X 971 in d. Zwölften IV 1163; V 1409 fr. s. a. Bauernregel, Gewitter, Hagel, Lostage, Regen, Schnee, Sonne, Tage-

397 wählerei, Unwetter, Wind, Wolke u. Einzelartikel Wetteramt s. Wetterbeschwörung W e t t e r b ä u m e I X 809, 811 W e t t e r b e r g I 1052 f. W e t t e r b e s e n I X 512 W e t t e r b l u m e I I I 317; V I I 1020 s. a. Gewitterblumen W e t t e r b r o t I 1621 W e t t e r b ü c h l e i n I 56, 948; I V 931; I X 512ff., 539, 631 Blitz I 1417 W e t t e r d ä m o n e n s. Wettergespenst W e t t e r f a h n e I X 519 W e t t e r f i s c h I X 520 W e t t e r g a l l e n V I I 590 s. a. Regenbogen W e t t e r g a r b e I I I 828; V 940 W e t t e r g e i g e r I X 595 W e t t e r g e i s t e r I I I 475f. W e t t e r g e s p e n s t I I 151, 157; I X 520ff. W e t t e r g l o c k e I 1179; V 939; V I 652 W e t t e r g o t t (Windgott) I X 631 f. Strafe f. Fluchen I I 1650 W e t t e r g ü r t e l I I I 1212 W e t t e r h a h n V I I 1263 W e t t e r h e i l i g e s. Columban, Donatus, Elias, Georg, Johannes d. E., Katharina, Mauritius, Oswald, Pauli Bekehrung, Wettergespenst W e t t e r h e x e I 778; III i86of.; V I 194, 246, 857; V I I 315, 578, 1060, 1110; V I I I 347, 483,841; I X 187, 341 blauer Dunst I 1373 mit Brotkrumen erschießen 11589 pfeifen V I 1589 Sieb V I I 1679 vertreiben durch Widerton I X 562 Wolfsschwanz I X 773 W e t t e r h o r n I X 524 W e t t e r h u t I V 517^, 518Γ W e t t e r k ä l b e r I X 808 W e t t e r k a t z e I X 524 W e t t e r k e r z e I I I 828; V 182

Wetterkreuz—Wetterzauber

398 Wetterkreuz III 1317; VIII "99 Wetterkunde XI 525 ff. Wissenschaftl. Erklärungsversuche IX 529 fr. s. a. Kometen, Sternbilder, Wetter Wetterläuten V 863 Wetterleuchten IX549f. Wettermachen II 847; I I I 1305fr., 1538; I V

192;

IX 237 f., 239 Hinterer IV 66 Hure IV 511 s. a. Hagel, Hagelzauber, Regen Wettermuschel s. Wetterhorn Wetterorakel III 151, 1118; VII 1450; VIII 644, 765 Abend I 34 Ameise I 362 Ammer I 367 Amsel I 373 Andraestag I 403 Bläßhuhn I 1365 Bock IX 930 Brennessel I 1557 Eberesche VII 827 Fisch VIII 892 f. Gallapfel III 270 Gans III 293 Gänsebein VIII 128 Gerste I I I 697 Ginster III 852 Hahn III 1330 Kieselstein IV 1308 Knochen VIII 134 Königskerze V 186 Kuh V 768 f. Nieswurz VI 1085 Nuß IX 78 Pappel VI 1389 Petersilie VI 1530 Pilze VII 31 Rabe VII 451 Rettich VII 688 Rotschwänzchen VII 838 Ruß VII 858 Salz VII 912; IX N. 121 Sauerdorn VII 959 Sauerklee VII 959 Schaf VII 979 Schaumkraut VII 1020 Schimmel IX N. 178 Schlafapfel VII 1091 Schlange VII 1145 Schlehdorn VII 1205

Schmetterling VII 1251 f. Schnecke VII 1270f. Schneegans VII 1279 Schnepfe VII 1281 Schwan VII 1403 Schwein VII 1483 Sommer VIII 29 Sommerfaden I 357 Sperling VIII 251 Spinne VIII 278f. Sternschnuppe VIII 474f. Storch VIII 504 Tanne VIII 665 Taube VIII 703 Taucher VIII 707 Uhu VIII 1293 Ulrichstag VIII 1297 Veilchen VIII 1539 Veitstag VIII 1542 f. Vogel VIII 892, 1674 Vormittag VIII 1728 Weide IX 25*2 Weihnachtstag DC 691; IX Ν. 935 f·, 940 weinen IX 322 f. Weißdorn IX 449 Wermut IX 503 Wespe IX 506 Wiedehopf-Ruf IX 566 Wiesel IX 595 Winde IX 657 Winter IX 667 Wolfsgeheul IX 761 Wolfsmonat IX 799 Wolke IX 811 f. Zaunkönig IX 882 Ziege IX900 Zwiebel IX 120, 966 s. a. Blitz, Lostage, Regenorakel, Wetterkunde, Wettervoraussage Wetterpatron: Columban I 99 Wetterpfähle IX 510 Wetterpredigt IX 550f. Wetterprophet: Frosch III 125, 129 Häher III 1324 Hahn III 1336, 1341 Hirte IV 130 Huhn IV 448 Hummel IV 470 Hund IV 470 Hutberge IV 543 Γ Katze IV 1108 Schäfer IX N. 124 Taube V 887 Zwerge I X N. 1059

Wetterprozession s. Flurumgang, Hagel, Hagelzauber, Wetterbeschwörung Wetterregel II 321 f.; VI 471; VII 597f.; IX N. 781 s. a. Bauernregel, Gewitter, Hagel, Hagelzauber, Regen, Regenorakel, Wetterbüchlein, Wind Wetterregenten s. Wettergespenst, Wetterheilige Wettersäulen IX 551 Wetterschießen V 638, 640 Lukaszettel V 1454 Wettersee I 1464 Wettersegen II 77,114, 335, i o 8 7 f . ; I I I i 3 3 8 ; V I 192; VII1602, i6og;IX551ff. Bernhard I 1089 Carado II 6 Remigius VII 686 Spanisches Kreuz II 7 s. a. Segen, Wetterbeschwörung Wettertier: Hirsch TV 103 Wettervogel s. Regenvorzeichen Wettervoraussage IX 535fr.; IX N. 600 f., 645f.; 682f. Wettervorzeichen s. Abendröte, Morgenröte, Regen, Regenzauber, Regenorakel, Regenvorzeichen, Wettervoraussage Wetterwolke s. Wolke Wetterzauber IV 5i8f.; V 198; VII 1543, 1562; VIII 1200f.; IX 98, 105 Avt VIII 403^ barhaupt I 923 Dachtaufe II 129 Haar III 1282 f. Hasel III 1533 Hof kehren IV 1321 Kehricht IV 1225 Kessel IV 1263 f. Kesselhaken IV 1278 Kesselkette IV 1278 Kesselwagen IV 1257 fr. Keuschheit IV 1292 Kind IV i335f· Kirchenlied IX N. 450,456 Krug V 635 Mesner V 863 f. Nacktheit VI 913

Wetterzauber—Wiege Ofengabel VI 1201 Pilatussee VII 25 Priester VII 314^ Richildis-Erde VII 690 Riesen als Wettermacher I X N. 1133 Rosenkranz VII 786 Sack I X N. U5f. sägen I X N. 119 schütteln VII 1384 schwarze Farbe VII 1440 Schwelle VII 1538 Sichel I X N. 423f. Span IX N. 492 Speiseopfer I X N. 535 Stefanswasser VIII 433 Streckschere VIII 1388 Strumpf VIII 549 Teigpuppe VIII 722 Tieropfer VIII go8f. Tuch VIII 1182 f. Weihwasser IX 287 Weißbrot vor das Haus legen IX442 s. a. Wetter, Wetter beschwörung usw. Wettfahrt VIII 432 Wettkampf V I 230 Rätselwettkampf V 1814 Schul-Wettkampf IX N. 396 Stier VIII 486 Wettlauf I gi6f.; III 442; V 804, 1535; VI 168, 460, 874f» 1343» »3445 v n 974; VIII 489, 490, 692, 1033, 1522; IX N. 832 Backofenschüssellaufl 791 f., 794 b. Erntefest II 961 um Em egebäck V 1499 b. Hochzeit IV 157 d. Juden IV 832 Kranzwettlauf V 394 am Leonhardstag V 1218 um die letzte Garbe V < 90 d. Mädchen V 1499 Ofenschüssel-L. VI 1202 Pfingstwettlauf VI 1703 Schäferlauf VII 985 Schlüssellauf VII 1230 Tierfell II 1326 Wagenrennen IX 29 s. a. Spiel Wettmähen V 1484f., 5489 Wettreimen IV 1543 Wettschießen V 1535 Wettstreit d. Monate VI 468

wetzen: Messer VI 191, 206 Wetzstein VII 502; IX 554 Wibbelsucht VI 110 „Wibel" VI 1375 Wiblingerkreuz V 481, 546 Wiborada: Kamm IV 943 Wichelstein II 1402, 1404 s. a. Wilenstein Wichor (Wirbelwind) IX 641 Wicht, Wichtel s. Zwerge Wichtbaum IX N. 514 Wichtelberg IX N. 836 Wichtelbrot II 1258 Wichtelbrunnen I 1680 Wichtelsteinchen II 1714 Wichtershäuschen VII 775 Wichtfeuer V 1526 Wichtstein II 1576; IX 603 Wicke IX 554 Wickelkind VIII 1394 Wickengans V 301 Wickenthies (Schuster Thies) IX386 Wickenweiber VIII 1576 Wicker VIII 307, 1000 Wickram: „Das weltlich Losbuch" V i397f., 1399 Wickvogel s. Kauz Widder I 483, 537; VI 1515; VII 979, 980, 985; VIII 906, 1530; IX 266, 554f. Feuerbock II 1403 als Osterspeise VI 1348 schwarzer Widder VIII 807 Widder (Sternbild) s. Sternbilder widerbora V 1465 Widerstoß s. Widerton Widertat VI 1063 Widerton VI 1, 3; VIII 74f.; IX 559 ff. Moos V I 565 Widridad s. Widerton Widukind VII 1644 Schimmel IX N. 172 Wiebelsucht s. Nesselsucht Wiedehopf I 650; III 605; V 695» 737» 760» 1724; VI i 3 ; V I I 1059, 1218,1394, 1 5 7 8 , ^ 1 1 1 3 1 4 , 3 1 5 , 539, 804, 845, 872, 875, 887, 891, 894, 1181, 14.59' 1634, 1680; IX 565 ff. Auge des W. I 68, 702 Kopf d. W. IV 1135, 1160 Leber des W. V 982 s. a. Vogel Wiedehopfstein IX 567, 570

399 Wiederbelebung V 6 Hoffnung d. Christentums VIII 1480 Wiedergänger I 26, 585; II 14445111446, 477, 1116; IV 1014; V 203, 215, 2i7f., 8i3f., 1477; VI 113, 114, 120, 187, 568, 5 6 9 I 3 4 9 » 1617, 1722; VII 320, 561, 1474; VIII 286, 345, 346, 347f., 512, 517, 790, 820, 823, 973, 980, 1019, 1020, 1098, 1246, 1265, 1284, 1398, I 473f·» I551» 1644; IX 215,216,440,570ff., 621, 748; IX N. 109, 146, 362. 814, 821 Abel I 22 alte Jungfer I 343 Eggele II 551 Grendel III 1136 Handschlag III 1402 Hirte IV i2gf. masca V 1759 f. Mönch VI 476 Müller VI 6i4f. Nachzehrer V I 8i2ff. Priester VII 327^; IX N. 311 Schneider I X N. 270 Schuster I X N. 391 Selbstmörder VII 1630, 1631 f. Stakenklopper IX N. 996 Stier VIII 483 Weinfalscher IX 314^, 333 Wirt IX N. g86f. Wöchnerin I g86f.; V I 1206; IX 709 f. Wiedergeburt I 121, 233^; V 781; V I 736; VII i577f.;VIII 1019, 1222; I X N. 105 Wiedertäufer II 29 Wiederthon VI 1711 Wiege IV 169, i33of.; VII ioi8f., 1641, 1676; IX 253 Besen als Schutz I 1136 Bittersüß in d. Wiege 11348 blaues Band als Schutz 1868 Buch I 1688 Gesangbuch in d. Wiege I X N. 456 goldene Wiege VII 1002; VIII 1176; IX 620

400 heilige W. I X N. 857, 858, 859 Hufeisen VI 1641 Korbzauber V 244 leere Wiege VII 850 Messerzauber VI 197, 198 Messer, kreuzweiß gelegte, in d. W. V 530 des Priesters V I I 321 rechter Hemdärmel in d. Wiege I 582 Schiffsholz in d. W. I X N. 157 Schlüssel V I I 1225 Schutz gegen d. Alp I 299 Späne in d. Wiege legen I X N. 491 umtanzen V I I I 1361 Verkauf IV 1186 Wasser u. Ei unter der W. I 1102 Zwieselstrich IX 976 w i e g e n VI 1346 abwiegen I 150 w i e g e n (schaukeln) V I I 1018 Wiegenkraut I X 499 Wiehenne V 442 w i e h e r n VII 1624 d. Pferde VI i6igf., 1622 Wieland d. Schmied VI 210; V I I 1058; I X N. 257f. Wielandshandel I X N. 258 Wiener Hundesegen IV 490 Wiese I 1049; V I I I 823; I X N. 832 grüne Wiese V I I I 1484 Hexentanzwiese I 1580 Himmelswiese VI 1445 vor d. Hölle IV i94f., 199f., 202 Paradies IV 202; VI 1445, H47 verhexte Wiese I 1373 Zwergentanzplatz I X N. 1046 Wiesel I 537, 1518; II 1775; V 301, 1848; VI 50, 321, 322, 957; VII 543, 1061, 1128, 1156, 1387; VIII 79°. 7 9 7 9 3 . 794» 802, 805, 807, 810, 818, 820, 824, 829, 836, 838, 869, 873, 883, 885, 888, 889, 911, 918, 1457, 1523;IX 578ff., 604; I X N. 584 Auge I 702; VII 709 als Braut IX 592 f. Farbe IV 1135

Wiege—wilder Jäger Geruch des W. I 935 f. Herz des W. I 373 martern I 1202 sehen I 708 weißes Wiesel I X 351, 357 Wieselblume V I I I 1569 Wieselfesttag V 1867 Wiesen- Geißbart (Johanniswedel, Mädesüß, Wiesenkönigin) IX 600f. Wiesenknopf IX 601 f. W i e s e n k ü m m e l V 805 Wiesenraute IX 560 Wiesenschaumkraut s. Schaumkraut Wiesenschnarrer s. Wachtel wiffa I X N. 812 Wiggelfladen VI 1322 W i g g i s - U h r I X N. 126 Wigglen (Eule) IX 602 Wikinger V 1003 Schiff I X N. 157 Wil-, Wilenstein IX 602f. Wilbede I 724 Wilbet, Mondfrau VI 1123; IX 92, 603, 604 Wild IX 604 ff. Korndämon V 257 f. Salzlecke V I I 912 Schaukelzauber V I I 1017 Stefansalz für das Wild V I I I 434 s. a. Gemse, Hase, Hirsch, Reh usw. wilde Frauen I 1081; V I I I 1485; I X 104; I X N. 462, 1054 — Fräulein: Steinopfer I 1046; I X 28 — Großmutter I I I 1175 wilde J a g d I 588f., 657, 1013, 1368, 1423, 1490; II 518, 903, 1301, 1351 f., 1610, i667f., i67of.; IV 4 1 . 43. 589. 597. »593; VI 37°. 4 3 ' . " 8 0 , 1371, 1479. i6 3!> 1686, 1724; VII 438, 465, 669, 921 f., 1044, 1077, 1264, 1463; V I I I 346, 546, 644, 675, 7I5> 7 l 6 f · . 730. 7 6 6 . 1181, 1202, 1204, 1208; I X 28, 31, 32, 46, 172, 215, 621, 632f., 665, 746, 805, 981; I X N. 137, 229, 232, 260, 578, 539, 870, 877. 928, 929

alter Mann I 346 Bier I 1260 Brachvogel I i486 Dachs II 134 Gans V 1720 Gräggi I I I 1112 Heckhaber I I I 1620 Hörselberg IV 401 Hund I 617; IV 484^ Kreuzweg V 5 1 9 Pfahl als Abwehr VI 1550 Pfarrer u. Nonne VI 1117 pfeifen VI 1591 Rockertweible VII 763 Schutz vor der w. J . I 646 s. a. Nachtvolk, wilder Jäger w i l d e Weiber VI 1179; I X 392; I X N. 984 — Leute I I 1184; V I I 862; I X 56; IX N . 968ff. s. a. rauhe Leute wilder Jäger I 6, 25, 710, 933. I35Ö> 1630511 i45f·. 294, 420, 562; I I I 79. 101, i7o6f.; V 1488, 1714; VI 130, 154, 255, 400, 420, 770, 777, 1018, 135°. !534. 1 6 1 i 6 j 8 . 1630, 1631, 1661; V I I 513, 617, 645, 776, 801, 849, 862, 863, 879, 913, 1034, 1077, 1304, 1318, 1429, i433f-, 1472; V I I I 110, 347. 392. 4 " . 5*6» 546, 799, 852, 889, 1290, 1346, 1426, 1443, 1454; I X 36, 57, 61, 105, 186, 214, 604, 606, 632^, 805, 920, 955; I X N. 167, 291, 1017 Aas als Strafe f. Störung 16 Abel I 22 Alke I 263 Amtmann I 374 Blauhütel I 1386 f. blecherner Jäger I 1387 Bonifatius I 1479 Fitler II 1571 Fleisch II 1604 Fronfasten III χ 18 Herzog Abel I 22 Hut IV 518 Jäger Au I 672 Kreidekreis als Bannung V 465 Kreis V 469

wilder Jäger—Windel Kreuzhirsch V 508 Luchs V 1441 Maid it V 1558 Nimrod VI 1112 Opfer IV 609 Pfaffenkellnerin treiben VI 1544 pfeifen VI 1580, 1591 Pferd VI 1603 Pferdefleisch VI 1653 Pferdeschinken als Gabe VI 1654 f. Speiseopfer I X N. 530 vom Teufel geholt I X 617 Wasser II 1688 Zweispitz IV 521 s. a. Nachtjagd, Nachtvolk, wilde Jagd wilder Mann I 25, 1499; II i053f.; V 1572; VI 152, 1405; V I I 1270, 1537; VIII 579, 1201, 1262; 1385; I X 747; I X N. 974 wilder Ochsner IX N . 983f. Wilderer IX N . 980ff. wildes Heer I 1630; II 909, i333 f ·; 1 1 1 ι Φ 531* 1917; IV io28; V 569, 1305» i773f-> Γ 822; VI 371, 444, 1018, 1019, 1105, 1502; VII 689, 878, 961, 1304, 1434, 1472, 1559; VIII 346, 355> 558, 797» 799. " 7 0 , 1201, 1202, 1290, 1483^; I X 321, 342; I X N. 463 Donnerstag II 336 Eber II 517^ Eckart II 543 Eule II 1076 Fleisch II 1604 Fronfasten III 118 Gürtel III 1212 Hase III I5i8f. johlen IV 636 Kopflose V 224 Maldit V 1558 Pharaildis VII 10 Rochelmoore VII 744 Seelen I 442 Seelenmasken V 1781 Trompete IV 333 Überfahrt II 1153 s. a. wilde Jagd w i l d e s Weib IX N . 984f. Wildfrauen IV 128; VI 652; VII 1264; I X N. 481, 968fr., 971, 984

Kleid IV 1476 Wildfrauborn I X N. 977 Wildfrauenkirche VII 775 Wildfräulein III 1542 Wildgans VII 1279 Wildgfahr VIII 132 t Wildmänner IV 128; V 1786 Käse IV 1038; IX N. 968 Wildmännlikraut IX 935 Wildmännlitanz I X N. 979 Wildschütz III 2 ff.; V 1714; I X 14 s. a. Freischütz Wildschwein VI 515; VIII 133; IX 607 ff. Wildweibchen VII 896 Wilfrids Nadel IX 629 Wilgefortis V 808 Wilhelm v. Jülich: Höllenqualen IV 2i6f. v. Paris (Bischof) I 124; VIII 1430 Wilkropp I X N. 859 Willibald VI 1658, 1672; IX 629 Willestein IX 603 Willibrord II 93, 537, 540 Willkommenskuß V 848 f. Wilweisen I 1324 Wimper I 706; II 1163 Wind I 945, 951, 1354; III 1449; VI 1083; VII 1471; VIII 574, 736, 1024, 1182 f., 1529, 1573, 1577, 1578, 1662,1667; IX474, 629«., 898, 916, 920, 99of.; I X N. is8f., 463 durch Aiolos gefesselt II 1345 „der Alte" I 332 anlocken IX 645 Antonius I 506 Backgerät-Zauber I 778 Backschaufel 1 791 Backtrog- — I 795 als Befruchter IX 658 Besenzauber I 1144 f. Blasius I 1363 Bock als W. IX 915 böse Winde I 939 Brei-Opfer I 1542 Brosamen-Opfer I 1586 Drudenwind I 294 als Eber II 517, 519 Entstehung durch Adler I 183 f. Fenster II 1329 Föhre II 1701fr.

401 futtern des W. I 2ηηΐ., 1619; III 2 4 8f., 1619; VI 99 Hase III 1514 Herr Wind III 1793 heulen IX 655 Himmelsrichtung IV 27fr. klagender Wind IX 320 Korndämon V 25of., 256, 258 Meeressturm VI 66 f. Mehlopfer V 55; VI 96 mit Mehl füttern VI 99 Menschenopfer VI 166 Mermeut VI 182 Messer als Abwehr VI 192; 193» 194 Michaeli VI 238 Mittagswind VI 412 Morgen-W. VI 580 d. Nachtjagd VI 797 Opfer I X 40, 43; IX N. 158, 53 tf·, 534 f· Pestwind VI 1502 pfeifen VI 1587 als Pferd VI 991, 1612, 1613, 1630 — Entstehung VI 1605 Prügelzauber VII 1110 Schürzenzauber VII 1366 Seele I 442, 558 Siarkan I 1482 Weihnachts-W. in d. Obstbäumen VI 1173 „Wenzel hackt Holz" IX 495 Wintersturm IX 664 Wirbelwind IX 931 Wöchnerin im Wirbelsturm IX 710 als Wolf IX 755, 758f., 761 Wolf lebt vom W. IX 726 s. a. Sturm, Wetter, Wettergespenst, Wirbelwind, Wolke Windbeutel VI 1326 Winddämon II 1333 Winde (Pflanze) IX 656 ff. Windei II 601, 603; VIII 1581; IX 658f. Entstehung IX 659 Windel I 987; IV i3i6f., 1321, 1335; VI 625; VIII 691 abwischen mit der W. I 1101 bannen der toten Wöchnerin IX 713

402 Brot u. Salz in d. W. 11624, 1625 Christi Windeln IX 337 erste Windel III 1194 aufs Grab legen VIII 409 rote Windel VII 820 schlagen mit d. W. VII1097 waschen II 140; IX N. 930 Wünschelrute in Windeln IX835 Windbläsfrau VII 816 Windfrau IX 640 Windfutter V 806 Windgeister IX 635; IX N. 1015 Windgott IX 631 f. Windhose VII 1440; IX 653 Windhund IX 721, 743 blauer W. II 1196f. Windhut IV 519 Windkatze I 1702 Windmonat V I 1155 Windmühle V I 608, 616 Windmüller: Blasius I 1363 Windopfer II 883; IV 1178 Windriese I 184 Windröschen IV 28; IX 660 ff. Windsbraut I 1536; III 103, 249; r v 5 " ; ν 1303; v i 1716; VII 10, 1034; i x 636f., 640, 981 Windschlange VI 1591 Windschlucker IX 934 Windseele VII 522 Windstille IX 653 Windtier VIII 841 f. Windwochen V 1419 Winfried s. Bonifacius Winiler I 659 Winselmutter IV 1440; VII 984; VIII 1006; IX 3*1, 9" Winter I 330, 658; II 1345; IV 611 f.; VIII 2gf.; IX 662 ff., 889 austragen VIII 348 f. austreiben I 1393; IV nggf.; VI 1393; IX 665 baden I 808 Maskereien V I754f. Personifizierung IX 664 verbrennen III 164; VI 1526 Wetter V 1418 s. a. Advent, Frost, Jahreszeiten, Schnee, Tod austragen, Weihnacht, Wet-

Windel—Wöchnerin ter, Zwölften usw. Winteranfang V I 1237; IX 662 f. Martini V 1711 Wintereinläuten IX 662 Wintergrün IX 668; IX N. 394» 9°3f· Wintermonat V I 1155 Winterschlaf VIII 783 Wintersonnenwende II 191; VIII 1397; IX 666 s. a. Mittwinter, Weihnacht Winterstöffel V I 1657 Winzer: Bittgang I 1352 Winzertrunk VIII 1162 Wippsterz I 751 Wirbel: Schlangen-W. VII 1154, n67f. s. a. Wasserwirbel Wirbelsteine II 1718 Wirbelsturm VII 147 Wirbelsucht s. Nesselsucht Wirbelwahrsagung s. Sphondylomantie Wirbelwind III 1212; VII 1679; VIII 240, 326f., 340 s. a. Wind Wirsberg, Janko IX 415 „Wirt" (letztes Brot) I 768; VIII 721 Wirt (Gastwirt) IX N . 986f. Wirtshaus IX N . 987 f. Einkehren des Leichenzugs V 1082 Geistermusik VI 664 vor d. Hölle IV 196, 203 Hut IV 528 Kranz V 424 f. d. Seele des Verstorbenen IV 647 wischen s. abwischen, kehren Wispel VIII 882 Wissenschaft: Katharina als Patronin der Wissenschaft IV io7Öf. Witfrau I 1657 Witmann I 1657 Witolf IX 60 witteburetsweke I 1592 Wittekind I 1059; VII 1653 Witterung s. Bauernregeln, Lostage, Wetter, Unwetter usw. Witterungsjahr IV 594 Wittukind VII 687

Witwe II 970; V 1146, 1148; V I 106, 108, 113, 847, 897, 1204; VII 1208, J334> 1526; VIII 671, Ϊ°73» " 3 3 . 1139; 1X54» h i , 212, 306, 332, 336, 668 ff.

Ersatzopfer f. d. W. II 970 Gürtel III 1215, 1222 Hose IV 407 lebendig begraben V 957 prügeln VIII 980 Sohn einer W. IX 452 Spindel d. W. fur Liebeszauber V 685 vererben der W. V 1590 Wiederverheiratung IX 341 Witwenblume s. Skabiose Witwenopfer II 590 Witwensommer s. Altweibersommer Witwenstuhl verrücken IX 677, 678 Witwentracht VIII 1105 Witwenverbrennung IX N. 569 Zitrone IX 942 Witwer VII 752, 954, 1321, 1337; VIII963; IX 683f. Hochzeitstag VI 445 Wiederverheiratung IX 711 Woche VIII 93f., 644, 645; IX 682 ff. Kreuzwoche IX 466 Mittwoch VI 440 ff. sechs Wochen IX 711 Thomas-Woche VIII 767 s. a. Tag, Wochentage usw. Wochenbett s. Wöchnerin Wochenhans IX 686 Wochensonntag VIII 90 Wochenstube s. Wöchnerin Wochentage VIII 641; IX 687 ff. Abend I 32 Bedeutung f. d. Geburt III 408f.; IX 690 Mond VI 5i6f. Montag VI 554f. Neujahr V I 1044 niesen VI 1077 f. Samstag VII gi8f. s. a. Tag, Tagewählerei, Woche u. d. einzelnen Wochentage (Sonntag, Montag usw.) Wochernkränkt I 1089 Wöchnerin II 1748^; III

403

Wöchnerin 1592fr.; VI 281 f., 283f., 656f., 880; VII 844, 906, 1275, 1320, 1321, 1445, 1447, !532> i 6 45J VIII 40, 168, 172, 268, 379, 536, 604, 646, 647, 72gf., 963, 968, 975, 1008, 1138, 1175, 1191, 1325, 1411, 1420, 1453, 1496, 1508, 1580, 1592; IX 8, 87» 93, 97, 148, ^ i f - , 287, 441, 692ff.; IX N. 974 am Abend I 29 Acker meiden I 162 altes Weib I 348 Amulett I 382 Angang IV 1383; VIII 531 Arbeitsverbot I 575 Asyl I 646 Aufbahrung in d. Kirche V 1061 aufessen d. Mahlzeit II 1037 aufstehen V 531 ausleihen verboten V 1169 Aussegnung I 729 f. Axtzauber I 746 Bahrtuch VII 948 barfußgehen I 819; VI 841 Begräbnis I 995; III go; V 1137 Beigabe VI 934 Besen überschreiten I 1139 Besuch I 1175; 1x77; VII 850 Bett I 1185 Bettstroh I 1200 Bettuch zum Feuerlöschen I 1488 Bibel I 1214 Bibernelle I 1224 Bier I 1277^ Blumen als Geschenk I 1433 Blumen gießen I 1431 Brot VIII 707 Brotopfer I 1621 Brotschrank meiden I 1658 Brücke I 1663 Bündelchen als Schutz I 1707 Butterfaß in d. Wochenstube I 1756 Chlungeri II 55 Dachtraufe d. Kirche, Grab d. W. unter d. IV 1409^ Dreckapotheke V 342

Dunkles meiden II 1204 Einkauf IV 1174 entblößen I 969 Entführung durch d. Zwerge IX N. 1108, 1109 Fenster II 1335 Feuerstein II 1437 f. Freitag III 56 Fußtapfen V 856 Garn III 302 Gebildbrot III 403 Gefahrdung IX 70οί. — um Mittag VI 405, 416 Mitternacht VI 426 Geschenk III 717 gestorbene Wöchnerin VII 1335, 1336; VIII 544, 1052 Glockenschmalz III 871 Glückstage III 902 Grab der W. I g86f.; VIII 409; IX N. 553 Grabbeigabe III 108g Grenze III 114g Haar III 1266 heben III 1604 Henkersmahl III 1747 Hemd III 1716, 1723 Herzwurm IX 847 Hut IV 532 Jäger meiden IV 587 Kammzauber IV g42, 949 kehren IV 1227 Kehricht IV 1228 Keller IV I24if. Kerzenorakel IV 1248 f. Kerzenzauber V 1262 Kirche umwandeln IV 1091 Kirchgang III 441 f., 6i2f.; VII 931 Kleid I 1409; IV 1492 Kleidertausch IV 1513^; VII 750 klopfen IV 1537 knien IV 1580 Kopftuch V 238 Krapfenspende V 430 Krebsaugen als Amulett V 459 Kreidestrich V 460 Kreuzweg meiden V 525 Kreuzwoche V481 Kropfwoche V 606 Kuchen V 681 f. Lärmzauber VI 651 Leichentuch V 1101 Licht als Schutz V 1244 Löffel V 1320

Löwenzahn V 1439 Lustration V 1468 Mahrt I 300 Mann als Schutz V 1571 Männerbart mit Seifenschaum essen I 929 Männerkindbett V 1573 ff. Margarete als Patronin V 1635 Messer VI 195, 198, 200 Milchzauber VI 277 Mittwoch VI 445 Murmeltierfleisch VI 631 nachsehen VI 768 nächtl. Ausgehen verboten VI 787 Nadelzauber VI 931 Nähverbot VI g3g Netz über d. W. legen VII 1213 Nudeln VI 1162 Ofen VI ng4 ö l VI 1240 Opfergeld III 615 Orakel am Aschermittwoch I621 Orenda VI 1303 Petersilie VI 1530 Petrus Martyr VI 1540 Pfannkuchen VI 1556 Quecksilber-Amulett VII 414 räuchern mit Rehfell VII 619 — Wermut IX 499 Redeverbot VII 574 Reinigung mit Asche I 612 Ring III 1384; VII 707 — an Märzfaden V 1735 Romreise VII 774 rote Farbe als Schutz VII 819 Salz, geweihtes VII 903 Sargfarbe VII 945 Sargholz VII 951 Schädel f. Treffzauber III 1679 f. Schäfchenwolken V 891 scheintot VII 1027 Schere als Beigabe IX N. 146, 268 — in d. Sterbestube IX N . 147

schlagen der W. VII 1096 Schloß VII 1221 Schlüssel VII 1225 Schneckenhäuschen u. Knoblauch VIT 1269 fr.

404

Wöchnerin—Wolfsbeere

Schriftzauber IX N. 348 Schuhe für die tote W. I916 Schutzkreis V 469 Schwelle VII 1519 Sechswöchnerin IX 686, 775 Seele der toten W. I 442 Span IX N. 491 Speise V 55 Spiegel IX N. 567 Spinne VIII 276 Stahl als Schutz II 719Γ Sterbetrost VI 1206 Strümpfe VIII 548 Suppe VIII 613 Tod d. W. VIII 973; IX 708

— im Januar IV 632 tote Wöchnerin VIII 1246 Totenkleidung V 1075 Totenschuhe V 1080 umtanzen VIII 1361 ungesegnete W. IX N. 985 Unglückstage VIII 1432 unrein IV 1096 f. Verbot des Hineinbringens von irgend etwas in d. Wochenstube I 31 Verbote, weitere IX N. 803 f. Verhüllung VIII 1598 f. Votivhemd III 1396 Waschverbot IX 106 f. Wasser holen IX 124, 843 Wasserzauber IX 114 Wecken IX 212 Weinsuppe IX 295 Wetterregel I 950 als Wiedergänger IX 572 Zahlenorakel mit d. toten W. V 1428 Zwerge IX N. 1074 in Zwiebel beißen I 1020 s. a. Frau, Geburt, Geschlechtsverkehr, Kind, Schwangerschaft Wockenbriefe VII 758 Wodan I 154,474, 666, 1386, »49°> I55 1 ; H 696; ΠΙ 955» 95**) 1182, 1398; IV

13; V 519, 566, 1709, 1849; VI 186, 187, 235, 420, 777, 1024, 1 I 0 3> 1168, 1536; VII 14, 387, 578, 643f., 801,878, 995, 1569, 1607, 1609, 1617,

1660; VIII 561,832,860,

951» 976» 1088, io8gf., 1202; IX 40, 44, 45, 46, 105, 216, 338, 632, 633, 651, 805, 899, 920, 982; IX N. 291, 297, 1100

Beil des W. I 743 Breithut I 1550; IV 517 Hutberge IV 544f. Kuchenopfer IX 35 Mantel V 1581 Menschenopfer VI 160 f. Milchstraße VI 370 Minnetrinken VI 376 Odin II 1413 Pferd VI 1610, 1616, 1618; IX 346; IX N. 165 —, Halme IX 635 Schlacht IX N. 198 Raben des W. VII 435, 441 Seelenhunde des W. I 1635 als Spielmann IX N. 578 s. a. Odin Wodansberg VIII 1483 Wodanbock V 1721 Wodansminne VI 242 Wodanrspanne VIII 124; IX 97;. Wodanstag VI 440, 443; VIII 1043 Wodelbier II 955 Wohlgeruch: als Aphrodisiacum I 535 Wohlverlei I 597 Wohnung: Brot u. Salz I 1625; IX N. 120 d. Frau Holle VI 1483 neue Wohnung I 408; VIII 964 d. Seligen VI 1437 d. Zwerge IX N. 1040^, iogif. s. a. Haus Wohnungswechsel VII 1357; IX 116; IX N. 988 ff. Brot III 1693 Ofenopfer VI 1192 Wöld I 1500 „Wolf" IX82 Wolf IV 491; V 311, 1846, 1847, 1848f.; VI 14, 77,

957» VII 429, 685, 1467; VIII 202,313,441, "31;

487, 812, 830, 883,

794, 813, 832, 884,

795, 814, 833, 885,

802, 821, 837, 886,

806, 829, 842, 888,

893» 897» 9°°» 9*5» 9!8,

945, 1 1 2 1 , 1199, 1370, 1386, 1629 f., 1645, 1650;

IX 15, 604, 716ff., 984; IX N. 250, 878 Aphrodisiaca vom Wolf I 528 Auge als Amulett I 702 Aussehen des W. IX 721 f. bannen VII i m Basilius-Bild als Abwehr I 937 Begräbnis d. Jägers IV 593 Bild des W. als Totenbann IX 748 Eigenschaften IX 729 f. Entstehung des W. IX 720f. Feinde des W. IX 723 Getreidewolf V i486 gezähmter Wolf IX 791 grüner Wolf IX 757 hängen IX 79of. Hirn des W. V 320 Kopf des W. II 1019 Korndämon V 256f., 273, 274» 297 Kot V 346 Leber V 976 Nebel als W. VI 990 Osterwolf VI 1363 Passauer Wolf IX 773 Recht und W. IX 790 als Schöpfer IX 735 f. sehen d. W. VI 1237 Vorkommen des W. IX 7 I 9 f ·» 735 weißer Wolf IX 794 Weltuntergang II 1512 f. als Werkzeug Gottes IX 754 Zahn VI 601, 700; IX 231, 803

schärfen VII 1093 s. a. Fuchs, Werwolf, Wolfsführer, Wolfshirt, Wolfsritt Wolf Garm I 644 Wolfauswurf IX 770 Wolfdietrich IX 737 Wolfgang I 852; VII 1389 Wolfgangmonat VI 1236 Wolfgangshaken I 744; VII 1259

Wolfmonat IV 629; VI 1155 Wolfmundsperre IX 772 Wolfram VI 954 Wolfsbanner IX 794 f. Wolfsbast s. Seidelbast Wolfsbeere s. Tollkirsche

Wolfsdärme—Wunder

Wolfsdärme VII 889 Wolfsfell V 1002; VII 1321;

VIII 1412 Wolfsführer (Wolfshirt) I X 795 s. a. Wolfskönig Wolfisglied I X 796 Wolfisgurgel I 1239 Wolfsgürtel I I I 1212, 1456; IV 46; V I I I 834 Wolfchirt IV 129; I X 795 Wolfshund I X 797 Wolfsklaue I X 797 Wolfskönig I X 797 f. Wolfskopf V I I I 848 Wolfskraut V I I I 570 Wolfskugel I X 797 f. Wolfsleder V 998 Wolfsmilch VI 130; V I I I 317, 812; I X 798f. Wolfsmonat I X 799f. Wolfsmütter IX 800 Wolfispfeil I X 800 Wolfsrachen V I I 1417 Wolfsritt IX 800 Wolfsschwanz V I I 1430 Wolfesegen I X 800 ff. Wolfsseuche I 803 Wolfesprache IX 803 Wolke I 59; II 1202; I I I 8igf.; V 788; V I 132, 245, 380, 611, 1179, i 5 37f.; V I I 974, 1471, 1214, 1403, 1431, 1668; V I I I 57, 839, 980, 1454, 1587; I X 100, 803ff.; I X N. 117 Adamsbaum I 167 f. Altmütter I 350 blaue Wolke I 1375 blutige W. I X N. 220 Bocksgespann als Wetterwolke I X 9x5 Bullkater I 1701; IV 1120 Gewitterböcke I X 915 Kuh als W. V 781 Lämmer-Wölkchen VII 587 Leder V 1000 Milch V 329 Mondschäfchen VI 542 810, 897» 9I4> 955» 958f-, 1334» io 7°» 1090, 1165, ii6gf., 1203, i364» ^ S 1 , J548» l 6 a 4» 1626,1642, 1708; V I I I 3, 185, 339» 342, 3 66 » 382, 508, 545, 554, 575, 629, 642, 697, 698, 711, 957, 1094, 1101, H95f., 1365, 1377» 1673; IX io, 75, 87, 246, 247, 254, 339» 778 Heilung I 957f.; II 1540; III 230; V 526, 914; I X 458 — mit Anasages I 396 — Barfußgehen im Keller I 9*9 — Besen überschreiten I 1140 — besprechen II 1483 — Bettlerläuse V 936 — durch Blasiuskerze I 13 61 — Blattläuse u. Rosenöl I 1366 — Bleikugel IX 604 — Bohne mit Laus I 1472 — Blitzbaumholz I 1420 — Branntwein I 1505 — an Johanni IV 744 — Judenbaum IV 833 — Leichenfinger V 1041 — Märzveilchen V 1736 — Mäusekopf abbeißen I 10 — Palm VI 1378 Hufnagel IV 446 Ingwer IV 687 Kaninchenopfer IV 962 Karde IV 984 Pferdeherz-Knochen VI 1604 Schere IX N. 148 Segen gegen Ζ. I 520 stochern im Zahn mit Span d. Fronleichnamsbirke I 1337 Tuch VIII j 180f. Verhütung durch Farnkraut II I228f.

— Lindensprossen essen V 1308 vernageln I 1388 verpflöcken I I 1231; I X 447 Zwetschen V 507 s. a. Zahn Zahnsegen IV 71; IX 877ff. Zahnstocher 11337; VI 717; VIII 122; IX N. 492, 493 Zahnwurm 1X849 ZahnwurzVII 940, 1363f. Zahnzieher VIII 1402 Zakeo s. Zacheo Zalmoxis I 1069, 1574; IX N. 311 Zälti, Frau IX 880f. Zambres IV 811 Zange: d. Apollonia I 551 Zängel I 928 Zangeblume VII 987 Zank VII 1037; VIII 278, 328, 957, 958, 961; I X 118 vor d. Leinsaat V 1192 s. a. Streit Zankenkäse IV 1063 Zankkraut V 867 Zantichlois VI 1100 Zäpfchen s. Hals Zasmanagoz, Pestverkünder VI 1508 Zauberblume IV 720; IX N. 465 Zauberbücher I 381, 1115, 1116; III 525; V 82if., I2I2;VI 1000, i566;VII 1008 Abrahams Zauberbücher I 98 des Albertus Magnus I 243 Arbatel I 568 Friedrich d. Gr. I I I 100 Geheimnisse III 452 — ägyptische III 453 Mammori V 1560 „Schwarzer Rabe" VII437, 452 Sechstes u. siebentes Buch Mosis VI 586 fr. des Virgil VIII 1667 Zauberbuche I 1692 Zauberei V 187f., 793f., 817fr.; VIII 37, 1258 am Abend I 39 Abort I 94 Abwehrzauber I 129fr. Adam I 166

409 Agla I 213 Alphabet hersagen I 16 Alraun I 315^ alte Kleider IV 1505 f. Ameise I 362 Amen I 364^ Analogiezauber I 385 fr. Andreasnacht I 404 Anfangszauber I 406 Augen verblenden I 700 f. in d. Badestube I 827 Bann I 874^ Bärenhaare I X N. 589 barfuß gehen I 919 besprechen I 1157 fr. Beter I 1178 Bezahlung I 1205 Bibel I i2i2f.; II iog6f. biblische Worte I 1225 f. Bier I i278f. Bildzauber I 1293 Bilsenkraut I 1307 Bleitafel I 1388 blenden I 1394 Blut I 1438 Bohne I 1473 Branntwein I 1504f. Brot I 1608, 1635 fr. Buchstabe I 1697 fr. Butter I 1755 fr. Dach II 115fr. Ehering IV 163 Eibe als Abwehr II 645 Eiche II 650f., 654^ Eingeweide II 705 Eisenkraut II 735, 739 Erbdinge I 1154 Erblichkeit II 871 gegen Ertränken II 982 Eule II 1074 Falke II 1157 Farnkraut II 1227 Faszination II 1263fr. Feige II 1305f. feilschen II 1314 Finger, kleiner II 1490f. Fingerkraut II 1497f. Fingernagel II 1505 fr. Fisch II 1536f. beim Fischfang II 1551fr. Flasche II 1573 flüstern II 1697 Frauenmilch VI 269 Freikugel III 2 ff. Freimaurer III 26fr., 39fr. Friedhof III 93f. Friedhofserde III 98 Frühling III 159

410 Fuchs III 191 Fußtapfen III 241 Galle III 273 f. Gans III 2g4f. Gebildbrot III 401 f. Gegenzauber III 435 fr. Gehängter III 1454^ Geier III 458f. Geisterbeschwörung III 523 ff· gelb III 574 Geliehenes V 1172 f. Gerste III 697 f. Glocke V 945 f. Grenze, Grenzstein III ii45f. Grille III 1168 grün III 1183 f. Haar III 1275fr. Hahn III 1327^ Hand, verhüllte VIII i6o6f. Händefalten um d. Knie IV1571 Harke III 1468 Harn III 1476 f. Hechtkopf III 1609 Heckpfennig III i6i4f. Heiden III 1648 Hemd III 1711fr. Herd III 1773^ Herz III i8o6f. Heu III 1816 Hexe III 1827 fr. Hirn IV 77 f. Hirsch IV i04f. Hirtenstab IV 132 Hochschulen d. Zauberei IV 140 fr. Hokuspokus IV 183 f. Höllenzwang IV 258 f. Honig IV 303 f. horchen IV 312fr.

Hostie IV 413f· Hufnagel IV 446f. Hufspäne IV 435 Hühner-Schutz IV 453 Hundsrose IV 491 f. H u t IV 5i8f.

Immakulat-Zettel IV 673 Incantatio IV 677 fr. Jesuit IV664f. Johanni IV 712 f. Johannisblut IV 729 Johannisbrot IV 730 Judas IV 803 Karfreitag IV 998 f. Käse IV 1060 f. Katze IV 1115fr.

Zauberei—Zauberer kaufen IV 1174 Kerze IV 1251 f. Kette IV 1281 Kind IV 1336^ Knabenkraut IV 1562 Knochen V 6ff. Knoten V 17 Knöterich V 26 Kochlöffel f. Zauberei V 62 Kot V 332 f. Krähe V 367 f. Kranz V 4obf. — geweihter V 390, 391 Kreuzschmerz V 511 am Kreuzweg V 529 Kröte V 61 iff. Kugel V 757 Läuse machen V 934 Leber V 980fr. nach Lehmann, Christian V 1018 Leichenstroh V 1097 Leichenteile V 1099 Leichenwasser V 1120 Leichenzug V 1163 Lenormand (I.) V i a n f . Lied IX N. 425 f., 430f., 435 f. Mantelfahrt V 1591fr. Mehl VI 106 Menschenhaut III 1584f. Milch VI 141fr., 268ff. Mist u. Salbei VII 894 Mitternacht VI 427 f. Mord VI 574 Mörderblut VI 573 Musik VI 647 fr. Nachgeburt VI 766 nachts VI 789 Nacktheit VI 858, 877 f. Nadel VI 924t — v. Nähen des Totenhemdes V 1077 f. Nekromantie VI 997 ff. nüchtern VI 1158 Öl VI 1243 Osterbrot VI 1324 Palm VI i37 l f > τ319{Papst VI 1391 f. Paracelsus VI 1399 Passauer Kunst VI 1460 f. Pfahl VI 1549 f. pfeifen VI 1581 Pflugrad VI 1724Γ Priester, katholischer V i7 4 f. Prophet VII 362 f. Puppe VII 391

in (alten) Rechtssitten VII 557f· Redeverbot VII 5 7 7 Regenbogen VII 589 Regen machen VII 57gf. Regenwasser VII 607 Ringfinger II 1494^ Schädel des Zauberers VIII 1092 Schlachtenzauber IX N. 189 f. Schlange VII 1 1 4 7 fr. Schutzzauber VII 1 3 8 6 f. Schweiß I 1 5 3 Soldaten IX N. 489 Spatz VIII 2 5 4 Speck VIII 144 Speise VIII 2 1 2 Suppe VIII 6 i 2 f . Sympathie-Zauber VIII 62 7 f. Teig VIII 724f. Tierverwandlung VIII 1 6 3 5 fr. Totenhemd V 1079 Übertragung der Kunst d. Ζ . I 1462 Uhu VIII 1 2 9 3 Umkehrung VIII 1 3 2 4 unfruchtbar machen VIII 1409 verblenden VIII 1548f. Verbot des Zusehens IX 956 Vererbung der Ζ. VI 7 1 0 verhexen VIII 1570fr. Verhinderungs - Zauber 1 5 8 8 ff. Vierklee IV 1 4 5 5 Wallfahrts-Mitbringsel IX 69 Wasser II i686f. Wettermachen III 1305 fr. Widerton in d. Ζ. IX 560fr. Wiedehopf IX 566 Wiedehopfstein IX 570 Wolf und -Teile IX 77of. Würmer anzaubern IX 857 Zaun IX N. 997 f. Zaunkönig IX 882 f. Zwerge IX N. 1062 s. a. Kunst, Zweifelbücher u. die betr. Einzelartikel

Zauberer II 1135 fr.; VII 635, 1006; VIII 833f., 1255, 1261; IX 105 Besenritt I 1147 Bienenvater I 1246

Zauberer—Zaun Chaldäer I I ig Faustus II 1269 fr. Feilenhauer II 1311 galstern III 281 Jude I V 8 1 iff. Kapuziner IV 981 f. Klingsor IV 1533 f. Luftfahrt II 1669 Meister Hämmerlein III 1377 Müller V I 6i4f. Nero V I 1006 Oliver V I 1249 Pumphut VII 386f. schattenlos I X N. 139 Schmied I X N. 262 Trommel VIII 1168 weißes Kleid IV 1468 als Wettermacher I X 520 Zauberfeuer I 157 f. Zauberflöte V I 1594 Zauberformel I 1117, 1119; I I I 774 Zaubergeld III 1614 s. Hecketaler, Wechselgeld Zaubergerät: d. Hexe III 1876 f. Zaubergesang VI 653 Zaubergetränke III 785 f. Zaubergrenze: Wasser II 1687 Zaubergürtel III 1211 f., 1228 f. Zauberhemd III 1711 f. Zauberhorn IV336f. Zauberhose IV403f. Zauberin II 1132 f. lahm V 887 Zauberkleid IV 1489 Zauberkraut: Christophskraut II 75 Zauberkreis I 646; II 612; III 524 s. a. Kreis Zauberlehrling V 827 Zaubermantel V 1579 Zaubermelodie VI 654 Zauberort: Sägemühle IX N. 119 s. a. Kreuzweg usw. Zauberpapyri: Charaktere II 24 Zauberpfeife III 482, 506 Zauberpferd II 1671 f.; VI 1627 ff. Zauberpflanze VI 1707, 1709 f. Zauberring VII 719ff., 721 f.

Atriel I 669 Zaubersalbe II 1378 s. a. Hexensalbe Zauberschuh VII 1306f. Zauberschütze VII1058 Zauberspiegel II 753, 754; IV 1099ff.; I X N . 551 ff., 560 f. Beryll I 1108 Dieb feststellen II 211 kaufen IV 1175 Verkaufsverbot IV 1186 Zauberspruch I 387^; III 349f·; ! X N. 425, 438f., 816 Merseburger Sprüche VI 182 f. Neustettiner Ζ. V I 246 Paradiesflüsse V I 1457 Schadenzaubersprüche VII 97 iff. trinken VIII 1156 Urform III 3 5 8f. s. a. Segen, Zauberwort Zauberstab I 1124 Blindschleiche I 1398 Zauberstiefel VII 1322 Zaubertasche VIII 669 Zaubertrank VIII 1109f.; IX302 mit Abschabsei I 100 Zaubertuch V I I I 1179, 1182 f. Zauberwirt IV 682fr. Zauberwort I 380; V 581, 582; VII 845; I X N. 305, 325 Aba I 6 Abboth I 14 Abek I 21 f. Aberacula I 64 Abia I 89 f. Abracadabra I 95 f. Abraham Julita I g8f. Aeiei I 202 Afa I 206 Al I 237 Alan I238 Aligell I 262 Alivia I 262 Amacha borum I 357 Amara I 358f. Anasages I 396 Angla I 436 Ansa I 451 Ante I 460 Anula I 509 Apra I 555

411 Ära I 567 Arac I 567 Arebrodas I 577 Aria I 577 Assa I 626 Avis I 741 Colomdita II 99 Habere dabere sachere III 1290 Hax pax max III 1586^ Hephata III 1748 Heuraxdax III 1823 Hnz IV 140 Hyla IV 574 Icucuma IV 640 Imoi IV 676 Ina, Na, Α. IV 677 Iria IV 775 Ito, itum IV 788 Lanno V 905 Malaga V 1557 Manati V 1562^ Manna V 1573 Rabi Habi Gabi VII 459 Rubit VII 842 Schwindeschema I X N..326 Sepa VII 1649^ Stabi fabi fati VIII 341 Uli upuli V I I I 1264^ Veil V I I I I544f. s. a. Wort, Zauberei, Zauberer, Zauberspruch u. Einzelartikel Zauberwurzel III 1324 Zauberzeiten IX 891, 892 Zauberzettel VII 1536 essen II 1056Γ d. Viehverkäufers IV 1160 s. a. Zettel Zaum VII 1442 f. d. Drachen I X 125 d. Hexe III 1884 aus Menschenhaut III 1585 Stecknadel VI 933 Zaun V I I I 146, 510, 1209, i750f·; I X 983; I X N. 991 ff· anbrennen der Spitze des Zaunpfahls I 596 ausbessern I X N. 993 Holz vom Erbzaun VI 412 Ostertau VI 1362 rütteln I 399; IV 313, 3 igf.; VI 1029; VII 861,i38if.; IX N. 1000 Sadebaum VII 868 sehen durch d. Ζ. VIII 59 Waschlappen auf d. Z.

412 hängen V I 1029 „Zaunverreißen" I X N. 995 Zaungeist V I I I 1307 Zaunkönig I 650; V I I 836; V I I I 432, 779, 785, 838, 844, 845, 1386, 1523, 1677; I X 8 8 1 « . ; I X N. 1023 Feder I I 1283 Par ix V I 146 Viehzauber V 688 Zaunlilie I X 560 Zaunpfahl V I 1549^ Rasenzauber V I I 506 Zaunreiterin I I I 1838, 1849 Zaunrübe I I I 307; V I 461; I X 560, 884ff. ausreißen I X 885 Zaunschere I X N. 992 Zaunschlüpfer V 1725 Zecke IV 276f.; VII 990 Zederblüte V 775 Zehe VIII 1371 anstoßen mit d. großen Z. I u88 Jude IV 832 Kalbszehe V 777 des Kindes als Amulett I 536 kleiner Zeh V I I 581 Leichenzehe I 436, 1 0 2 0 ; V 855, 1040, 1059 rütteln V I I 861 Weck-Zauber I 678 Wieselzehe I X 588 s. a. Fuß Zehenter: Herbstmahl V 1497 Zehentküchleins tag V I 1558 zehn I 1062, 1067, 1595; I I I 507; IV 595» 601, 1404; V 663; VI 3 1 3 , 343, 380, 1060, 1547; V I I Ii 18, 1128, 1 2 1 7 ; V I I I 154, 647, 1018, 1537, i 6 5 6 , 1697; I X 4 7 1 ; I X N. 393» 78r> 831 Zehntausend V 1726; V I I 1578 Zehrgeld I I I 1097 Zehrkraut I 1180 f. Zehrungsnudeln V I 1163 Zehrwurm I X 850 Zehrwurzel I 598, 599, 600 Zehrwurzelkraut I X 886 Zeichen I 1289, 1299 f. Besitztümer I 1154

Zaun—Zettel als Diebsabwehr I I 202, 220, 227 Haus-Zeichen V I I 139of. heidnisches Zeichen I I I 1643 z. Schutz des Kindes I X N. 852 Verbots-Z. I X N. 8 1 2 Walenzeichen I X 64 s. a. Abwehr Zeichendeutung s. Symbolomantie Zeichenstein V I I I 393f. Zeigefinger I I 1496, 1579; V I I 708 s. a. Finger zeigen I I 1483 f. auf d. Blitz I 1415 nach Gewitter I I I 826 d. Himmel IV ßf.; V I I I 1048; I X N. 807 d. Mond V I 507, 508 auf d. Regenbogen V I I 592 d. Sonne V I I I 34 nach einem Stern I 1021, 1393 Zeigkraut I 599 Zeiland s. Seidelbast ZeilaunderstrauchVII 1622 Zeisig I X 888, 936 Blendstein I 1395; V I I I 1459 Zeisigkraut I X 937 Zeit V I I 1053; V I I I i 2 i 7 f . ; I X 889ff. Beachtung der Zeit bei Anziehen der Kleider IV 1474 Begräbniszeit I 994f. Dreizeiten-Lehre I X 394f. Geisterzeit I I I 555f. Jahr IV 593 ff. Jahreszeiten IV 61 iff. Kalender IV 921 ff. kritische Zeit V 597 Minute V I 380 f. Orakelzeiten V I 1269 fr. Schatten als Z.-Messer I X N. 126 f. d. Schlacht I X N. 249 Spuk auf d. Schlachtfeld I X N. 229f. Sterbezeit V I I I 449 Stunde V I I I 563 fr. Weltzeit I X N. 127 Wolfszeit I X 7 3 8 s. a. Abend, ägyptische Tage, Dämmerung, Feier-

abend, Frühling, Glückstage, Herbst, Hundstage, Jahr, Kalender, kritische Tage, Mittag, Mitternacht, Monat, Mond, Morgen, Nachmittag, Nacht, Periode, Schaltjahr, Schicksalstage, Schwendtage, Sommer, Sonnenaufgang, -untergang, Stunde, Tag, Tagewählerei, Unglückstage, verworfene Tage, Vormittag, Winter, Woche, Wochentage, ferner die Namen d. Wochentage u. Monate. Zeitalter V I 1495; V I I I 775 goldenes Z. I I I 927fr.; V I 1495» 1496 Zeitvertreib: Käse-Essen IV 1064 Zelebrant (Fisch) I X 897 Zellerrauch I 1298 Zelt: im Paradies V I 1446 Zeltenbrot V 986; V I I 530 s. a. Brot, Gebäck, Teig Zeltenziehen V 991; V I I I 431 Zelter VI 1599 Zember s. Temper Zembera II 1049; V 1766 Zemmede VIII 183; I X N. 528 Zempa V 1 8 1 3 ; VIII 730 zempern I X 870 Zentaur VIII 1624 Zentifolie VII 777 Zepter: des Agamemnon I 473 f. zerbrechen VI II 1002, 1008, 1734; I X N. 989 Eierschalen II 688 Glocke V 947 Glas III 853 fr. Hirtenstab IV 132 Nadel VI 931, 944^ Peitsche VI 1476 Spiegel I X N. 572 zerreißen: Brautkleid IV 1498 Hemd I I I 1734, 1736 Kleider IV 1500 f. Menschenopfer V I 168 Schleier V I I 1211 f. Zetes (Sohn des Boreas) V I I 864; I X 655 Zettel VII 1531, 1536, 1557,

Zettel—Zimmermann 1690, 1703; VIII 14, 144, 215, 216, 661 mit Abc für den Kinderbrei I 15 Agla I 1622 Anastasiaszettel I 396 Anhängezettel I 438 Annezettel I 448 f. beschriebener Ζ. I 1697f., 1706 Breve I 1573 Brigittengebet I 1578 im Brot I 1640; VII 1 2 1 6 Diebszauber VIII 1197 Eßzettel I 383; I X N. 321 f. Fieber-Zettel VI I 1342 f.; I X N. 3 1 5 Gebetszettel VII 686 Heiratsorakel I 400 Immakulat-Zettel IX N. 344 Konzeptions-Z. VIII 1156 Krebszauber V 452 Lukaszettel V 1454 ,,Magen David" I 1621 Maternuszettel V 1865 Milchsegen VI 335 Muttermalsegen VI 704 ins Ohr stecken VI 1208 Orakel IV 1254, 1375 Passauer Kunst VI 1460; I X N. 347 Rattenzettel VII 518, 519 Reisezauber I X N. 351 Schießzauber VII 1059 in d. Schuh legen VII 1314 Schutzbrief VII 1384f., 1425 Treffzauber IX 606 an d. Tür nageln VIII 1196 verpflöcken I X N. 590 gegen Wechselfieber VII 3I2f. Wurstzette! I X 870 s. a. schreiben Zettelgreifen VI 1277,1280Γ. Zettelquirlen VI 1288 Zeuge: Weinkaufzeugen IV >139 Z e u g u n g , wunderbare II 806 ff. s. a. Empfängnis Z e u s I 1477; VII 53, 270, 271, 275, 276, 290, 291, 580, 1676; VIII 828, 83c, 1626; IX N. 308 Bethor I Ii79f.

Erschaffung d. Menschen I468 Wolkensammler I X 805 Z i b a r t l i b a u m V 565 Z i b e l e g r e t IX 971 Z i b e r l i s t u r m I X N. 525 Z i c h o r i e VI 1 1 5 8 ; IX 227 f. Z i c k e l s k r ä u t c h e n IX 928 Zickzack VII 1178 Z i e g e I 650f.; VI 173; VII 382, 616, 975; VIII qo6, 795, 821, 823, 826, 828, 842, 858, 874, 1383, 1386, 1524; I X 15, 898f.; I X N. 1033 Ägomantie I 219 Angang IV 1135 Erntemahl V 1497 Ernteschlußbrauch V 299 mit Goldzähnen IX 822 Halsband d. Z. für Heilung I 871 Horn IV 325 Huf VII 1157: VIII 840; IX 129 Käse IV 1058 Kitzhaare f. Wetterzauber III 1309 Kot V 343 f. Loki u. die Ζ. V 869f. Mandel f. Milchzauber V '565 Milch VI 243, 244, 257, 268, 269, 270, 272, 273, 274, 290 Molke VI 462 im Pferdestall VI 1639 rote Ziege VII 808 rotes Tuch anbinden VII 813 Schneider u. Ζ. IX N. 271 vom Turm stoßen V 404 verhexte Ziege VIII 1322 weiße Ziege VI 807; IX 341 s. a. Bocksfüße, Ziegenbock, Ziegenfüße Ziegelacker VII 775 Ziegelsteine IX 912 als Heilmittel VII 992 herunterfallen II 1162 Z i e g e n b e i n V 247 Z i e g e n b o c k I 144, 933; III 5 0 1 , 5 1 4 ; V 998; VI 1 1 5 ; VII 1010, 1632; VIII 767, 828, 903 f., 931, 1047, 1589; I X 65, 912ff.; IX N. 270 Kessel IV 1262

413 Stall I X N. 594 Teufel als Ζ. VI 421 s. a. Ziege Z i e g e n b o c k s p e t e r II 1648 Z i e g e n f ü ß e IX 931 f. Z i e g e n k r a u t IX 935 Z i e g e n m e l k e r VI 256; VIII 783, 798, 838, 895; I X 933 ff. Z i e g e n p e t e r VIII 665; IX 910 Z i e g e n t ä u s c h e r IX 933 Z i e g e r k r a u t IX 935 Ziegler, Phil., Prophet I X N. 100 Z i e h e l t e r n III 789 z i e h e n : Blockziehen I 1428 f. Klotzziehen IV 1554 Totenbahr-Z. VIII 1052 f. Ziehen, Weissager IX 386 f. Z i e h o r n I 368 Zielkeskoeken VI 1556 Z i e s e l m a u s IX 935 f. im Geldzauber III 1620 Z i e ß g e n k r a u t s. Ziest Ziest I 1103. 1776; IV 738; IX 936 f. Z i g a r r e I 874 brennende Ζ. V 1165 Z i g e u n e r III 1651 f.; IV 1329; V 264; VI 855, 9 1 1 , 1024, 1027, 1030, 1059; VII 593, 1006, 1297, 1 3 1 7 , 1352, 1359, 1683; v n i 360,379.787. 952, 1107, II 16, 1384, 1421, 1559; I X 2 3 1 ; IX N. 109. 823, 973, 1120 Almosen I 277 Angang I 422 Chiromantie II 52f. Feuerbanner II 1430 Handciszauber IV 1160 Heilzauber VI 1691 Kinderschreck IV 1369 Krähe V 370 Milchdieb VI 298 Nacktheitszauber VI 894, 896 f. Osterei VI 1327 rotes Tuch VII 812 Totenfest VI 1689 Z i g e u n e r s t e i n I 1303 Z i l a n d e r s. Seidelbast Z i m b e r t e VIII 1381 Z i m b e r t s t a g I 5 7 1 ; II 3 3 1 ; IX 938 f. Z i m m e r m a n n (Zimmerleu-

414

Zimmermann—Zunge

te) V I I 1327; I X N. 1002f. Mittwoch VI 448 Richtrede V 424; VI 273 Zimpelbrot I I I 387 Zimperjagd 1X938 Zimpfeltag 1X938 Zimt I 1239; VIII 5755 I X 939 „Zinken" I 1299; I I I 319 Zinn I 1392; V 1058; VI 209, 1266 Kanne V I I I 1096 Zinnkraut V I I 968f. Zinnober VI 145; V I I 793, 817,819 Zins: Fisch II 1542 Hufeisen IV 441 Huhn IV 454 Hurenzins an d. Städte IV 508 Kleid IV 1511 s. a. Abgabe Zihsei I I 621 Zinstage VI 1021; V I I 479 Zinterklos VI 1092 Zinzendorf: Bibellosen V 1382 f. Zionisten II 33 Zipfel V I I I 676 Schürzenzipfel VII 1373, 1375. 1376 Zipfelmütze I I I 1551; IV 522, 527, 531, 539; VI 1575

Zipper V 564 Zipperlein V I I 1268 Zirkel VII 1015 Zirkus: Bär I 897 Ziska V I I I 1172 Ziszibor I 1059; VII 1638 Zither VI 660; I X 939f. Arnold I 598 spielen V I I 1290 Zitrone I I I 1129; IV 276, 917, i 3 9 4 ; V 1033, " 3 9 . 1147, 1154; VI 279, 815, 1696; VII 545, 789; VIII 443» 905. I44 1 ; I X 9°7» 940 ff. als Beigabe I I I 1092, 1094 gegen Kopfschmerz V 233 für d. Toten V 1057 Zitterer I X 944 Zitterfisch II 1544 Zittergras s. Gräser Zittermann V I I I 677 zittern I X 943 f.

der Espe II 1020 d. Hände I I I 1384 Zitterpappel s. Espe Zitterstraße, schwankende I 1664 Zitzenweib V 267 Ziu I i4oof.; I I I 1380; V 566; V I 161, 169, 235; V I I 1622; V I I I 654; I X N. 182 Zodiakalzeichen V I I I 859 Zögerlkraut VI 1063 Zoll (Abgabe) I X 944f. Zöllner V I I I 1400 Zompeldroll V I I I 261 Zonaras-Orakel VI i259f. Zoologie V I I I 815 fr. Zopf V I I I 1332 Ährenzopf V 305 Zopfgebäck V I 1101; V I I I 561, 562, 1380; I X 205f., 208, 210, 258, 945ff.; I X N. 539, 889 s. a. Gebäck, Gebildbrot, Weihnacht sgebäck Zorianos, Michael I X 387 Zorn I I I 271; VI 110 s. a. Tollwut, Wut Zoroaster I X 737 Zosimus, Alchemist aus Panopolis I 250 Homunculus IV 288 Zote V I I I 1143 Zottenkleid V 1792 Zottler V I I I 1391 Zubraut V I I 1327 Zucker I 1505, 1737; V 893; VI 278; VII 1438, 1642; V I I I 179,284,285, 1117, 1249, 1508; I X 954 f. d. Brunnen I 1683 Schnecken-Z. V I I 1267 Schwein aus Ζ. V I I 1504 Zuckergast (Fisch) V I I I 8 7 8 ; 1X954 Zuckerhutpapier V I 1357; VII 1490 Zuckerseelen I X 210 Zuckersyrup VI 1240 Zuckerwasser V I I I 1227 Zuckungsbuch II 955; IV 789» 7 9 7 9 5 des Melampus II 40 zudecken s. verhüllen zuerst s. Erster, Zahl ZufaU V I I 1048; V I I I 578 Zuflucht: Höhle IV i77f. Kessel IV 1265 f.

Zügenglocke V I I I 436 Zugloch II 1329 Zugluft s. Luft Zugtier: Rind VII 695f. Zugvögel I X 954f. s. a. Vogel zuknöpfen V i8f. Zukunft erforschen II 121 f. d. Dienstboten I I 259fr. s. a. Orakel zuletzt s. Letzter, Zahl Zundel I X 955 Zunder I I I 1744; VI 1146; V I I 33; I X 955f. Kleid aus Zunder IV 1465 Zunderhauben IV 539 Zunft III 1416, 1417 Jäger IV sgof. Maurer I I I 23 Metzger VI 229 Schiffer I X N. 160 Schmied I X N. 264 Schneider I X N. 27of. Schusterfest I X N. 393 Seelenbad V I I 1567 Wappen I X N. 252 s. a. Handwerk Zunftkirche I I I 1417 Zunftlade I I I 1420 Zunftpatrone I I I 143a f. Zunftstube I I I 1417 Zunftweckerl I X 212 Zunge V I I 572; VIII 1585 Adlerzunge als Heilmittel I 186 des Auerhahns I 672 d. Bachstelze I 754 ausgestreckte Zunge V I I 815 beißen auf die Z'y I 1021 Blase auf der Ζ. V I I 1377; V I I I 342 Froschgcschwulst V I I I 911 Fucha-Z. V I I 832 des Geiers I I I 458; I X N. 476 d. Gemse I I I 631 haarige Ζ. I X N. 985 Hahnen-Z. V I I 1441 der Lerche V 1220; I X N. 478 Menschen-Z. VIII 1456 NepomukIV704;VH 1259 Opfer für Katharina IV 1078 Pferdeiunge VI 1646 Rindt-Z. V I I 1080, 1087 Schlangenzunge VI 268f.,

Zunge—Zwerg 1475; VII 1123, 1125, ii26f.f 1153, ii54f., 1169, 1 2 1 7

schnalzen VII 1264 Schwalbenzunge V 1292; VII 1395 Taubenzunge V 857; VIII 701 f. des Wiedehopf IX 566 Wieselzunge IX 582 Wolfszunge IX 772, 776f. zungenlos IX N. 487 Zungenblase VII i466f. Zungenkrebs IX 850 Zungenreden II 752; III 554; VI 1685 Zungenschlag VII 700 Zungenwurm IX 850 Züpfen IX 207 Züpfli IX 212 Zürgelbaum III 207 Züri-Hüppll IX 277 zurück s. rückwärts zurückschauen 3. umsehen zusehen IX 956 beim Kuchenbacken V 655 f· s. a. sehen, umsehen Zuträger V 8, 887 zutrinken VIII 1118, 1151, "54. " 5 5 s. a. trinken Zwangshandlung V 797 f. zwanzig 1935,1267; VI 406;

VII 1417; IX 907 zwei III 968; IV 941; VI 271, 272, 281, 1 1 1 5 , 1508; V I I 446,447,1551,1678,

1691; VIII 179, 303f.,

324, 526, 527, 705, 719,

791» 9°3> 9 88 » 996» i°97> 1192, 1423, 1457, 1585;

IX 330; IX N. 528 Zweifarbig: Kleidung IV 1500

Zweifelbücher IX 956f. Zweig: abschneiden am Andreastag I 404 f. Blutstillen I 1458 Eiche I 1517 grüne Zweige VIII 1386 f. Hegung u. Bann III 1630 f. Sühnekreuz I 1304 zum Viehtreiben I 1246 Wepelrot IX 496 Zypressenzweig IX 995 s. a. Ast, Baum, Span, Zwiesel

zweihundert I 1528; VI 1414; IX 895 Zweikampf III 1012, 1045; IV 95 7 f.; VI 1263; IX 958f., 963 Kreuz-Zeichen V 549 Schein-Z. VII 1024 Zweiklee VI 1449, 1456 Zweispitz IV 521 Zweites Gehör VIII 1708 — Gesicht I 682; III 429, I733» *75i; VII 1056; VIII 307, iooof., 1691, 1695 fr. s. a. Spuk, Vorgeschichte zweiunddreißig VII 1545; VIII 1437; IX N. 1002 s. a. Zahl zweiundsiebzig I 1696; III 837; VI 75; VII 750; VIII 1335; IX 10, 221 s. a. Zahl zweiundvierzig V 1726; VII 1545; VIII 532, 1431, 1434*"· zweiundzwanzig VIII1659; IX N. 873 Zwerchpfeife VI 1578 Zwerg I 680, 1049, 1050, 1076^, 1079, 1369, 1480, 1617; II 61, 145, 159, 314, 336, 826, 1203; III

981, 1650f.; V 262, 304,

1488; VI 35, 82, 9 3 f., 148, 210, 255, 400, 420, 565» 652, 775, 777, 856, 1019, 1397, 1408, 1454, 1513, 1680, 1715, 1 7 2 1 ; VII 320, 388, 561 f., 670, 700, 718, 785, 803, 876, 885, 886, 887, 900, 975, 994, 1005, 1214, 1256, 1433, 1464, 1504^,1569,

1609, i637f., 1649; VIII

10, 57, 60, 1 1 7 , 223, 224, 283, 378, 379, 425, 480, 516, 547, 598, 638, 716, 718, 795, 826, 828, 840, 894, 1017, 1090, 1106, I I 12, I I 19, 1126, 1170, 1174, 1405, 1453, 1454, 1484, 1485, 1544, 1549; IX 2, 32, 34, 44f., 59f., 61, 101, 128, 186, 620,

855f., 900, 932; IX N.

845, 971, 979, 1008ff. Alter des Ζ. I 325 Altweibersommer I 354

415 Alwiss II 148 Andvari IX 200 aussehen IX N. 1025 f. Auszug d. Ζ. IX N. 1102 f. backen I 755 — u. brauen I 1259 im Backofen I 783 Bartholomäus I 934 Benennung IX N. ioi3f. Beschwörung I 1124 Bilsenkraut I 1308 Branntwein I 1499 braten I 1509 Brei I 1539 Brot IX N. 535 Buschmännchen I 1713 Däumling II ιηηϊ. Diale II 193 Dorant II 352 Dühmk II 469^ Echo als Sprache der Z. II 536 Eckerken V 550 f. Eibe als Abwehr II 645 Eckele II 551 Erbse II 876 Erdleute II 9 .8 ff. essen II 1053 Ewaldus II 1090 Fängge II 1184fr.

Fenster II 1334 beim Festmahl V 1503 Fluch II 1643 fruchtbar machen d. Erde III 145 Fuß III 225 gänsefußig III 297 Gemse III 630 Gesang IX N. 461 f. Goldemar III 926f. goldener Bart I 930 grau III 1123 Größe IX N. i024f. Gürtel III 1211 Heide III 1646 Heimchen III 1162 Herkunft IX N. 1036 f. Hofwichtel IX N. 514, 515» 524 Honig IV 297 Hut IV 517, 524 Hutband I 867 Kindertausch I 30 Kittel VII 751 Kleid IV 1477 Klugheit II 470 kochen V 58 kratzen V 433

416 Kristall V 578 Kuchen I 456, 647f., 649 Lichterbaum IX N. 930 Luftfahrt II 1667 als Made V 1478 Messer VI 190 Milchopfer VI 353 Musik VI 660, 661 Opfer VI 354 Patenbrief IX N. 310 Perchta VI 1480 Prozession I 1070 Rat geben V 1024 Riesen u. Ζ. IX Ν. 1008A. Ring II 553 — als Geschenk d. Ζ. VII 721 Salamander-Laken VI 458 Schelle IV 1532 als Schiffsbauer IX N. 155 Schlacht IX N. 198 als Schmied IX N. 258, 260, 266 Schuhe VII 1303, 1304 Schuster IX N. 392 Speise d. Ζ. IX N. 1067 Speiseopfer IX N. 507, 520, 524, 528 Spielmännchen IX N. 578fals Spinne VIII 269 im Stall IX N. 580 Tiergestalt IX N. 1033 fr. Überfahrt II 1153 f. Uhr VIII 1282 Unterdrücker d. Ureinwohner eines Landes IX Ν. 1119 f. vertreiben V 532; VII 749; IX N. 1090f., 1093 f., 1097 fr. durch Friedr. d. Gr. III 101 Wasserzwerg IX 199 Wechselbalg V 872 weinender Zwerg IX 321 Weinkeller der Ζ. IX 312 weissagender Zwerg IX 391 Zacheo IX 877 Zwiebel IX 971 Zwergbirke III 436 Zwergenbrot I 1633 Zwergkehricht VII 297 Zwergkönig: Leichenzug des Ζ. V 1165 Zwetsche V 507; VI 890; VIII i.>a, 196, 1387; IX N. 493, 525, 8oö

Zwerg—Zwölften betaute Ζ. I 1370 s. a. Pflaume Zwickau I 662 Zwicken: Schneider IV 1470 f. Zwieback IX Ν. 914 Zwiebel I 535, 1020, 1033, 1607; IV 1050, 1091; V 777; VI 281, 345, 493, 790, 1044, 1181, 1192, 1266, 1514; VII 1171; VIII 148, 182, 206, 365, 1656; IX 340, 566, 906, 964ff.; IX N. 525 blaue Ζ. IX N. 1059 gegen Cholera II 57 als Fluchabwehr II 1652 gegen Gift III 850 d. Herbstzeitlose III 1758 Hexe III 1874 f.d. Hund IV 477 Johanni IV 710, 713 Krommyomantie V 599 der Lilie V 1301 Meerzwiebel IX 728, 785 Orakel VI 1288; IX N. 940, 942 säen VII 1036^ Schale I 403; VII 912; IX 469; IX N. i2i Schneeglöckchen-Z. VII 1281 f. Wachsamkeit d. Gänse III 291 Wetterorakel mit Ζ. IX 120 Zwiebelfisch VI 1452 Zwiebelkalender IX 971 Zwiebelkuchen IX N. 1051 Zwiebelwurst IX 867 Zwielicht VI i27of.; VIII 794 s. a. Dämmerung Zwiesel I 1328; IX 971 f. Ersatz für Ζ. IX 973f. s. a. Ast, Baum, Zweig Zwieselstrick IX 956 Zwillinge II 1030; VI 696, 845, 1147, 1717; VII I, 397, 767, 801, 1147, 1321, 1393, 1532; VIII 206f., 1488; IX 815 zwingen: Zweifelbücher IX 957 Zwingli, Ulrich IX 978 f. Zwingzauber IX N. 336f.; Ordal III 997 f. Sackpfeife VII 867 Saite VII 889

Scheibenschlagen VII 1023 Zwirn VIII 1423 als Beigabe IV 1053 s. a. Faden Zwirnwasser IX 117 zwischen s. durchkriechen Zwischenreich II 26 Zwischenzeit VIII 1218 f. Zwitter III 726f., 753 Aal I 1 Adam I 164 Golem III 939 zwölf I 157, 497, 956, 1062, 1247, 1683; II 1420; III 957, 1187; IV 351, 625, 1382» 1399; V 489, 544, 602, 667, 1384, 1513, 1588, 1627; VI 434, 437» 847, 848, 897, 903, 910, 1041, 1054, 1085, 1274, 1275, 1441, 1442, 1446, 1520, 1723; VII 303,488, 693, 912, 1119, 1358, 1655; VIII 134, 182, 247, 504, 558, 569, 572, 574, 647, 765, 1161, 1319, 1485; IX 36, 78, 213, 272, 966, 991, 992; IX N. 121, 602, 940 Ferkel IX 612 Wölfe IX783 Zwölfboten I 552 f. Zwölften IV 594; V 1799; VII 530, 997, 1300; VIII 88, 647, 697, 736, 798, 1201 f., 1283, 1431, 1527, 1609, 1745; IX 263, 691, 979ff. Ackerzauber V 532 Arbeitsverbot I 571 Axt vor der Stalltür I 746 f. Besen aufstellen I 1134, 1141, 1143; IV 1220, 1230, VII 539 Bleigießen I 1389 Bohne IV 464 — u. Erbsen essen V 1478 essen IX N. 5 n fasten II 1238 Geister im Backofen I 783 Gewitter-Vorhersage III 822 Haarschneiden III 1256 Hafer III 1301 Hemdwechsel III 1728 Hülsenfrüchte meiden I 1202; V 433 f. kehren IV 1233

Ζ wölften—Zypresse Kehricht verbrennen IV 1228 klirren IV 1534 Kochverbot V 54 Kranzorakel V 406 f. Lärmzauber VI 648 Leinorakel V 1180 Lostage V 1409 f. mangeln verboten V 1565 Maus VI 35, 41 Mühle VI 615 Obstbäume schütteln VI 171 Ofenfeuer VI 1191 Pflug VI 1725 Rasenzauber VII 502 Sonnenschein VIII 47, 534 Speiseopfer I 1540

Spillaholle VIII 261 spinnen I X 12 sterben VIII 450 Sterbe-Orakel VI 436 Sternschnuppen-Orakel VIII 470 Tiernamen VIII 884f. Todesorakel VIII 1008 Tür zuschlagen VIII 1207 Vorschriften IX 983 fr. Wäsche waschen IX 96, 107 Wetter I 945, 950; V 1444; VI 471 Wettervoraussage in d. Z. I X 539

wilde Weiber I X N. 985 Wind IX653

417 Wolf IX 783 würfeln um Backwerk I 780 Wurst IX867 Zwirn für Heilzauber V13 s. a. Dreikönige, Johannes d. Evang., Jul, Neujahr, Rauchnächte, Stephanstag, Unschuldige Kindertag, Weihnacht Zwülinn VI 1366 Zylander s. Seidelbast Zylinder: Hut IV 539 Lampenzylinder V 895 Zypresse V 1044; VIII 1189; IX 992 ff. Saft VIII 706