Gasparis Taliacotii De curtorum chirurgia per institutionem libri duo [Reprint 2022 ed.] 9783112683309

Citation preview

GASP ARIS

TALIACOTII DE

CURTORUM PER

CHIRURGIA

lNSITIONIil

LIBRI

Jt K tura hoc ex abundanti inachinata e s t , ut in expurgando cerebro choanae caeterisque expurgation! destinati» ìnembris opem amicam nares afferant. Quod profecto si non constitutum esset, duin aut ad nervos humor decumberet, aut in cerebri penetralia regurgitaret, nos certe paralysis, epilepsia, cariis, apoplexia, letliargus et alia eymptomata perniciosissima^ conficerent. Qua in re natura benigna singulari in animantibus procreandis provi«lentia usa fuit, Haec enim f ) naturae e x maximis et praecipuis caria ea e s t , ut nutrimenti residua ex omnibus corporis partibus purget: idque potissimum, si, quomodo cerebrum, principe» fuerint. Nam succi, qui pais lib us affluit, pars quaedam utilis adeo est et benigna, ut corpori, quod nutriri debet, assimiletur, qui re vera alimenturn e s t ; quaedam vero ad membrum quidem pervenit, s»d ilio, quod benignius est, apposito, quamprimum segrega tur, quam ut deponat, meatus natura opportunos requirit. Hi eulem si non obtigerint, humor ille coa5)

Cai. 9. de uui part, c, i .

57 eervatus, instar oneris primum quldem grava t, m ox vins occupât, landemque prohibet, quo minus succi affluant, et m e m b r u m , ut prius factum, nutriant. His ta in en u t pote levioribus majora multo incommoda accedunt, dirissima morborum i n s t r u m e n t a , in quae incidere tandem corpora i m p u t a necesse est. l i t enim animalia famelica lutum, glaream aliudve hujusce generis arripiunt, si quidem mêlions non suppetat copia; sic partes accommodate alimento destitutae, ob ingenitos appetentiae stiinul o s , yel e x ipsis pravis succis aliquid attrahere coguntur. Gurrumpuntur prâeterea et computrescunt excre* menta ilia in cerebro collecta, atque hoc pacto acriora et calidiera herpetas, inflainmationes, erysipelata, febres, carbunculos, innumeramque morborum turbam exuscitant. Ne quid igitur ejusmodi accideret, et m a x i m e in primis partibus, insigni cura et exquisita diligentia natura p r o vida usa f u i t , atque in id sedulo incubuit, ut superflus excernerentur. Quae cum genere sint duplicia, alia quid e m vaporosa ac f u m o s a , alia velut aquosa et limosa, atque ilia quidem suo impetu in sublime f e r a n t u r , haec veto deorsum suople nutu ac pondéré delabantur; quare duplices etiam excretioni meatus secuit, et eos, qui le via vacuaturi erant excreinenta, in a h u m d u x i t , qui vera gravia et deorsum repentia, et declines et amplos adinoduiri fecit« Hi enim znultorum certe et crassorum hu'm o r u m rivi et canales futuri e r a n t , cum e contra f o r a m i n a quaedam eaque angusta, ex ratione tarnen ejus, quod excerni debet, efformata, id quod tefiue est e d u cant, Caeterum meatus ejus illi cerebri procliviores, cum p e r palatum in os, turn per narium corpus efferuntur, et insignibua atque conspicuis orificiis crassa ac seijsibilia excrementa éructant. Quare inter alia hoc nares praes t a n t , ut non secus atque ipse palatus redundautem pit u i t a m évoluant et educant. Quod etiaia alibi Gale-

iriS ñus 6 ) testatiir, diim ventriculoruin cerebri anterioruin et magnitudinem et positum et figurain diligeutisshnus auctor peipendit. Ili euim primo animalem spiritum cooíiciuDl, et inspiralionein expirationemque e cerebro moliuntur; iufernis autein parlibus, quae ad nares spectant, olfaciunt, et sirnul ductus quosdam et tubos ad superíluorum eflluxum accoininodatos efficiunt.

C a p i t u l u m septimum. In quo pro Galeno pugnatur de expurga!ione cerebri per n a r e j e t , p a l a t u m , et reliquae narium dignitates recensentur.

Sed ab re non erit alienum, si per quos meatus atque vias excrementa pituitosa cerebri eluantur, breviler ostendamus, cum quod nostro da naribus curtís negolio id fore utile censeamus, turn eliain quoniam inter Galenum et Vesaliuin de positu Iioruin ducluuín non levis controversia intercedat. Ego tamen tenuilalis meae et literarum angusliae inihi conscius, arbitrii parles subiré noliin inter viros hosce omnium fama clarissiinos et praestanlissimos , sed unusquisque sibi persuadeat, me veritatis indagandae gratia, non contradicendi f u r o r e , ut a mullís hac tempestate factitatur, compulsum banc operam suscipere. Nam et praeter liaec singulis liberuin de his judicium esto. Sed jam rem aggrediainur, et primo Galeni sententiam proponamus. Cerebrum igitur, ' ) ut Galenus liabet, repurgalur a pituitoso excremento canaiibus quibusdam ad opus ejusmodi a natuia destinalis,' quorum alii in palatum desinunt, alii yero in nares seceJunt. Dum enim e cerebri yaiitricuiis pituita propolütur, ea recto ductu per tabulos duos iu infundibuluin demanda*) Gal. S. de usa part. 50. r ) Gal. 9. de usu part. 1 et 3.

59 tur, q u a m rursus gianduia quaedam, quae i n t e r n a e cavitati ossis sphenoidis, quam sellai» vocant, inside:, stillatiteli! e x c i p i t , et sensim per earn delapsam et transcolat a m ad meatus, in osse jam die to insculplos transinittit, per quos pituita transfusa in p a l a t u m tandem decumbil. C u m . v e r o id genus colluviei adeo e x u n d a v e r i t , ut p a lati foramina huic exeretionis m u n e r i nequaquain suf.ficiant, quare natura singular! iDgenio molila est, u t e c p h y ses q u a e d a m et processus cerebri, quos inammillares carunculas appellant, subsidium afferant, et peccantein m a t e r i n m e cerebro simul educant. H a e in os capitis octay u m desinunt, quod r a r u m est et l a x u m , atque ob f o r a minurn copiain 8 ) spougiae aut rectius 9 ) cribro persimile, per quod f e x illa pituitae sensim stillando pellitur, et t a n d e m propulsa a d nares einungitur. A t q u e haec est sententia Galeni I ) , q u a m unicuique ex locis supra n o t a tis colligere et nobiscuin conferre licet. V e r u n t a m e n r e pudiata aliqua ex p a r t e doctrina h a c , d i v e r s u m senlit Vesalius, q u a m q u e r e c t e , q u a m juste id fiat, post haec videbiinus. P r i m u m a u t e m opitiionem ejus et dogma in m e d i u m a f l e r a m u s , quod verboteuus ab auctore excerp t u m line ascribemu^, ut unuscjuisque per sese men lem illius introspicere et perscrulari possit. Vesalius igitur, *) postquam de infundibulo ét gianduia, q u a e cerebro e x purgando praeposita s u n t , s e r m o n e m liabuisset, h u n c in m o d u m de caeteris d u c t i b u s , quibus e a d e m cura legata est, scriptum reliquit. Gianduia a u t e m quadam s u b s t a n t i a s familiaritate d«fluxus i m p e t u m sustinens, et q u a n t u m conjicere possum, os forsan ab injuria vimlicans, p i t u i t a m b a n c a d i n i t t i t , sensimque citra stillicidium a la-

' ) Gal. 8. de usu part. 2. 9 ) Gal. 8. de nsu part. 8. ») Gài. 9. de u s u part. 1. et 8. 10. et 10 et 7. 2

J Vejal. 3. de hum. corp. (abr. c. 11.

bO teribus sui« earn undiquaque delluere si nit per omnia foramina, hie in caluariae basi turn venis turn* arteriis turn venis ipsis exculpta. Non enini hie cum Galeno in nono de usu parliuin libro, in quo de cerebri excremen* lorum purgatione potissimuin et serio agit, la ter i queo, capitis basin cavernosam et pumicis in inodum extructain, nullaque continua squamma obductam esse, hacque ratione a frontis, verticis, occipitii et temporuui coinpositione multujn differre, ut per illam veluti per spongiam pituita longiori mora, et nescio quo tandem raro at peculiari naturae artificio transcolaretur, neque per pateniia, alioquin hie necessaria foramina, non amplius conservanda, recta difflueret, ut in primo libro, cum oséis cunei referentis fabricam persequerer, diffuse propter quosdain scripsi, qui me cavernosam illam et multis foratninibus spongiae in inodum obsitam ossis struem eliam nolle contueri iingunt, et propter alios quosdam, qui voce cribri aut coli cuuei in vocem unico in loco transposes aut immutata, Galenum non secus atque ego sentio, de pituitae per ossa ductu totaque adeo ossiuin compositione judicasse colligunt. Decumbit itaque pituita e t i n palatum per ea, quae palatum spectant foramina, et non minima profecto portions per foramen secundi paris nervorum ad oculorum sedis radicem, hincque per amplum foramen, cum aliis quainpluriinis forami ni bus , caeteris ignotum anatomicis in nariuin amplitudioem fertur. Verum non ainbigo, aliquem et liic adiniraturum, quamobrem nullos hactenus meatus pituitam ad olfactus organorum sinus deducentes cum Galeno in octavo potissimuin et nono de usu partium enarraveriiu: quod sane non ob aliud accidit, quam quod nullam prarsus pituitam per lios sinus octavumve os capitis expurgari autuinem : mirorque Galenum, per tenues illos ac nervis non absimiles cerebri processus, quos olfactus organo tnbuiiuus, ab anterioxibus cerebri ventricuiis p i -

61 tuitam qualitercunqne tandem excidentem ad nares. deduci scripsisse, cuin iiullus in ipsis omnino meatus sit, neque etiam in hominibus ea congtent crassitie, ut vel m e a t u m , quo piluita deduceretur, continere possint. Addo nullum prorsus pituitae ductum ad olfactus organorura sinus imaginari posse, nisi fortassis anteriorem corporis callosi regionem, quae pituitam sibi iniluentem in illam sinuum olfactus organtfrum ampliludinem demittere queat, uti fortassis accidit, si quando cerebrum nimia-omnino pituita v e x a t u r , unde et prorsus non naturalis per na'res pituitae fluxus tunc periicitur, et pruritus, calor, dolor et odorandi virtutis noxa ejusque generis symptomata suboriuntur quamplurima, quemadmodum indies deslillationibus, quae ad narium summa pertinent, ac grayedines n u n c u p a m u s , accidere experiiiiur, adeo s a n e , ut si ad amussim singula perpenderimus, necessario per olfactus organorum sinus foraminulave, aut cribri aut spongiae' modo forata, cum lege naturae homo dispensatur, nil pituitae defluere fatendum erit: et si quid forte casu d e fluat, longe magis praeter naturam iluxum ipsum esse donabimus, quain cum foramina, quae ad glandis cerebri pituitam excipientis sculpuntur latera, totaui pituitam non piane deducunt, haecque deorsuin versus foramen dorsali medullae transmittendae paratum decumbit, ac cum dorsali perlabens in dorsum, et dein secundum n e r vorum ductu.ni modo in bracbia, modo in crura, modo in lumborum musculos, modo alio quovis p e r m a n a t , u t nunc taceam,.quam graviter natura veniat incusanda, quae tam patentes nmplosque expurgandae pituitae in cerebro et ejusdem membranis, dum scilicet adhuc tenuis aqueaque e s t , ductus fecisset, adeo aut retortos angustosque et inflexos, in octavo capitis osse aut etiam in cuneiformi osse perduxisset. Sed quoniam Vesalius in primo libro liac de re propter quosdam se diffuse scripsisse ref e r t , ideoque et ejus verba inde translata haudquaquam

62 supprimenda esse duximus. Sunt aulem h a e c : de t o tius caluarlne foraminibus f.inubusque duodecimo again capite, hie autem ossis cuneiformis historiae (gratia levis haec quoruodam) necessario incidit inentio, ut constaret, id os inihi in sua ad cerebrum superficie non videri cavernulÌ9 obsitum, aut citra squamae levisque ossis obduclionem, puinicis aut spongiae tal e in referre speciem, qualein proponit effracta appendix aut verticis os inter suns squainas. Cum interim nonnulli auctorum potius placitis quaui veritali addicti, me ejusiriodi forami» nula non velie conspicere n u g e n t u r , existimantes piluitam debere per cavernulas et foraminula spongiae f a bricae respondentia, ut Galenus docuit, Iranscolari, c u m que insuper aliqui, dum meam de repurganda pituita sententiam e x p e n d u n t , Galenum ita non sensisse arbit r a n t u r , qui libro de Usu partium nono, vocem ydfis, quod est cribri vel coli, pro atfijvl, quod est cuneo, a librariis aut scriptoribus illis positam sibi persuadeant, ubi Galenus pituitae ad palatum egressum docens, inquit glaudem, cui cerebri pituita instillatur, ab osse cribrum referente excipi, perinde ac si Galenus per tortuosa et non recto ductu pervia foramina cavernulasque pituitam in cuneiformi osse transcolari, ne per soinnium quidein (ut ipsi ajunt) cogitasset, si Galenus legeretur, ab osse cuneum referente glandem earn excipi. Veruin hie in cuneiformis ossis desrriptione, uti neque unquam alias unius aut nlterius dictionis, quae forte depravata esset, occasione, a Galeno non dissentio. Utcunque enim n u per dicta vox iumiutetur, non tamen totius libri series, ita u t Galeni sententiam non aliquo adhuc modo assequainur, polerit vitiari. Galenus naoique cum in octavo de usu parliuin, olfactus organa, processus nervi similes, ab ante:ioribus sedibus priormn cerebri ventriculorum enasci, et meatuuin duorum instar, p i t u i t a m , cuin paulo amplius justo excedit, ad foraminula odoribus transmit-

G3 t e n u i s exculpla difTiindere, (at noti v e r e i n t e r i m ) d o c u i s sel , ac illain p e r ea transcolari dicens , s e d u l o t r a n s c o landi J i i o H i n

a trnusitus tempore

distiuxisset, quo per

cribrum

recta p e r t u s u t n

aliquid I r a n s f u n d i l u r : i n

inquam

de usu parlium libro, serinonem universum de

excreinentorura cerebri purgatione absoluturus,

nono

primain

c a u s a m p e r q u i r i t , c u r verlicis, f r o n t i s , occipitii et t e i n p o r u m ossa a d fuliginosoruxn a d e o q u e t e u u i u i n

excreinen-

t o r u m p u r g a t i o n e t n d e b u i s s e n t esse c a v e r n o s a et f o r a i n i nulenta;

dein

cum ejusmodi,

utpote asperam

c l i o n e m inibì fieri n o n p o t u i s s e deducit,

constru-

s u t u r a s ad earn

a u x i l i a r i e x p u r g a t i o n e i n r e p e r i i , et s e n s i i n r a t i o n e s t e x i t , q u n m o b r e i n in capitis basi ad p i t u i t a e e x p u r g a t i o n e i n ossa o p o r l u e r i t esse c a v e r n o s a et f o r a i n i n i b u s p l e n a , n o n v e r o continua

squama

iulerius

et e x t e r i u s i n c r u s t a t a , a t q u e

ita cum ejus c o m p o s i t i o n s necessitatem, ut ipse quidein e x i s t i i n a t , a d i n o d u i n callide i n v e n i t , m o x u t p i t u i t a m a d illain u s q u e c o m p o s i t i o n e i n deducat, s u b j u n g i l , s e in o c t a v o libro m e a t u s d u o s (ipsa n i m i r u m olfactus o r g a n a ) , q u i bus ad

n a r e s pituita

deducitur,

tractasse,

liicque alios

qui in c e r e b r i s u b s t a n t i a

duos insuper enarrandos,

culpti et suis f ì n i b u s m u t u o c o e u n t e s p i t u l l a m i n

excya-

t l i u m et ì n f u n d i b u l u m , a t e n u i m e m b r a n a cerebri p r o o a t u m d e f e r u n t , p e r quod d a m defluii.

ilia" d e i n c e p s in g l a n d e m q u a n -

Galenus itaque

liaec c o i n m e m o r a n s p i l u i -

t a m u s q u e ad o s s e a m illain deducit f a b r i c a m , q u a m p i t u i t a e occasione c a v e r n o s a m bere,

et f o r a m i n u l e n t a i n e s s e d e -

s u i s a r g u m e n t i s collegit.

D e l u d e rursus d c t r a n s -

colaudi m o d o i t a agii, u t s e r i n o n e m octayi liIJri c u m n o n o c o m m u n e m f a c i a t , n e q u e aliain d e s c e n s u s p i t u i t a e ad palatum,

quam

per foraminula odorum

nomine

velala

r a t i o n e m d e s c r i b a t . C u m i g i t u r c a v e r n u l a r u m , quain to to hoc

contextu Galenus

spongiae

iinagini

proponit,

substantia

putnicis

et

r e s p o n d e a t , cuin t a i n s t u d i o s e colandi

per s p o n g i o s u m c o r p u s m o d u m , q u e m in V e n e t o r u m v o -

64 catis cistevnis fieri videmug, ab e o , qui per cribrum fit, discernit, veteresque quasi illius usum ignorassent arguit, cuique conslare debebat, quae Galeni sit sententia, et qui per magna et recta seu utrinque pervia foramina, quae nobis in cuneiformi osse occurrunt, pituitam citra ridiculam et prorsus inartificiosam moram deduci non existimaverit, quovis tandem pacto ilia dictio, cujus prius m e m i n i , legeretur. Quod autem Galenus in libro de tfsu partium undecimo, ubi os cuneiforme, quod alias in illis libris palati o s , et si palatum vix contingat, undique yocayit, quodque ex ipsius sen ten line vulgus m e d i corum os colatorii n u n c u p a t , cuneo assimilans, dhrutn ac tensum esse tradidit, et nihilominus foraminulorum suorum pituitam expurgantium inibi non est oblitus,' ejusinodi censetur, ac permulta quae in Galeno occur-, runt. Quod enim taceam, quam pulcbre sibi consentiat ossis cuneiformis vacua inanisque sedes et antra totiusque adeo ossis hie fabrica, attestantur, quam suaveritati sint consona, qui propter robur sibi confictum, et in cerebri substantia et infundibulo, tenuique membrana et glande pituitam excipiente, et aliis partibus innumeris, potius quam in osse statuendum, hie quaedam rara et peculiaria imaginatur, non expendens occipitis o s , qua cuneiformi coalescit, nullibi quam illic rarius et minus densum durumque evasisse, et appendicum quodammodo substantia iccirco extrui, quae inibi crassum, non tamen ideo quoque d u r u m et densum esse debuit. Haec igitur Vesalii est opinio, quibus duclibus et meatibus et qua ratione pituita a cerebro excernatur. Videtur autem in quamplurimis a Galeno discedere, nec non nova quae-* dam effingere. Nam pituitam per nares expurgari omnin o negat, sed si quid per palatum non excidat, illud ad oculorum radicem, quo loci foramen est secundi nervor u m parisj detrudi et per aliud f o r a m e n , insigne illud quidem et minime Cognitum anatomicis in nares deferri

confirmât. Negat praeterea Galenufai aliter espurgandi rationes docuisse, quam quae fit per processus cerebri et ossa cribosa, transsumpta materia, a quibus pituitam tandem in palatum ,abire existiraaverit ; non secus etiam illud sugillat, quod os cuneiforme densum et durum simulque cavernosuin esse dixerit, quod experientiae non consonet et rationi repugnet. Nam quod cavernosum est, haudquaquam densum durumque esse poterit, neque dens u m atque durum cavernosuin. Nam certuni est densa esse, quorum partes admodum invicem conjunctae sint et compactae; at cavernosa rara sunt, et plurimum inter sese distant. Si ergo os cuneiforme caverriosum e s t , et quod tale est, raruin est, quare os cuneiforme rarum p o tius quam densum alque durum vocabitur. Sed non video, cur contra Galenum Vesalius negare possit, quominus pituita per processus cerebri atque ossa cribrosa, d e ducta in nares materia, expurgari queat. Quamvis enim processus illi sint perquam exigui et nervis haudquaquam absimiles, ismen si escrementi tenuitatem, si caloris actionem , si spiritus remeantis e cerebro impulsum, si etiam cerebri mollitiem et raritatem aspicies, quid impediet, quin excremenla liac recte et commode possint ejici. Nam pituita ex codione reddita est benignior et adeo atten u a t a , ut quocunque extendi, dìscindi et dissipari possit, quam digestam vis caloris, praecipuuin functionum orgauuin , excipit, et instar oneris a ineuibris abigit. Accedit, quod cerebri corpus non retineat, sed cum rarum sit et laxum, facile trans-ilum materiae concédât. Hanc h a e rentem protrudit ab ventriculis cerebri aer egrediens, et ob lentorein non penitus mobilem vi etiain propellit. Et cur n a t u r a , quae nihil unquam frustra facit, pienyngem utramque ad nares .perforavi!, nisi odoribus et excrementis aere multo densioribus, liac aditum atque egressum dari voluisset? S i praeterea situm respiciamus proces8 u u m , quomodo non dicamus, hue potius quam alio pi« ' Taliacotii curtor,

E

ttiilam posse decombere, si quidem ea nutu suo et m o meato deorsum feratur? Sed neque id Vesalius negare potest, quamvis dissimule!. Eteniin in suo olfactus organo sinus esse ait, et viain dari, quae a calloso corpora in sinuuin illoruui ampliludinem piluitam delerat, quin id re vera fieri, ut liac pituita excidat, siquidem plus j u sto in capite eluxuriaverit. Kec enim causa est, cur non uuicain, sed q u a m plures alias machina ta sit natura vias, quae pituitain e cerebro derivent. Fraevidit enim sapient i s s i m a , haud integra valetudine aniinalia semper frui p o s s e , sed multoties ob peccata victus alque aeris morbos subitura l'ore : quare sedulo curavit, ut omni ingenio e x c r e m e n t » , potissima invaletudinis o r g a n a , et praecipue a membris nobilioribus separenlur. Q u a ratio ne Hippocrates x ) septein vias cerebro expurgando legatas tradit: et a processibus inainrnillaribus per ossa cribrosa in nares pituitain transfundi Galenus a ) scribit, non equidem, quod haec praecipua, q u a m natura inslituerit, pituitae deiecandae via sit, sed il li, quae per palatum sternitur, a u xiliaris, atque tunc in usum v e n i a t , cum cerebrum affectum s i t , neque cibum perbelle concoquat. Q u a r e liaec expurgandi ratio non damnnnda est, neque quod oinnino praeter naturae leges fiat, inrusanda, quasi eodem loco, imo abjectiori ponenda s i t , ac si ad nervos pituita decumberet, et epileplicos, apoplecticos, leihargicos efficeret. Q u i s eniin e s t , qui non millies pati malit c o r y z a m , ac semel attonitus et convulsus decidere ? Q u i s unquaia obiit, quern c a l o r , dolor et odorandi noxa oblaesis g r a vedine naribus airecerit? E a d e m opera et excretionem par palatum rejiciemus, cum copiosissimam multoties pituitain aliosque lrumores déférât, qui gargareonem relaxent, inilamment, fauces exulcerent, coctionem ventriculi I ) Mippocr. da locis gland. 8. cl de locis in liomlue 18. * ) Gal. 8. da usu part. cap. 6.

67 everlant, in pectus decumbant, plithisin, astbmata suscit e n t , innuineramque

lurliam

secum

morboruin

trahant.

A t q u e licet meatus nariuin ossis tortuosi inflexi et i n a e quales sunt, non ob id neganduin e s t , eos recte pituitam del'erre p o s s e .

Ut eniin Datura noluit, quo recta e x pelui

in palatum pituita decideret, sed adenem interposuit, qui Lumorein

excidentem

sensim percolaret,

cavilate sua e x c i p e r e t ,

exceptum

percolatuin tandem dilTunderet, sic in

ossibus ' spongiosis molita e s t ,

ne recrementa primo i m -

pelu eruinperent, sed lente quasi e x spongiis, spirituum vi expressa, que

sine molesfia

excreare,

cogeiemur.

e x c i d e r e n t , quo continuo n e -

neque e m u n g e r e , quod abhorrenduin est,

Potior ' ) tainen ratio est, quam m i h i V e s a -

lius videtur ignorasse, tura sibi invicein factum e s t ,

meatus i m p o s u e r i t ,

ne alias

iu ventriculos

cur adeo obliquos et errantes n a -

cerebri

quod ea de causa

aër paulo frigidior sese insinuet,

aniinae sedein, illapsus graviter aliligat. ossa liaec rara et perlusa e s s e ,

integris viribus

et principium illud, E l e n i m decebat

ut spiritum celeriter et

vapores odoros- admitterent, alque ut excreinenta repente ac semel

evacuarent.

cerebri offensio,

Hanc

compositionem

atlrahebalur, quare natura caute e x c o g i l a v i t , sinuosa

sequebatur

quod aër iinpurus atque immoderantior ut per loca

et anl'ractuosa prius suam inalitiam aër

diens e x u e r e t , illaberetur.

atque limpidissiinus

Non ergo d u b i l e m u s ,

ingre-

simul et mitissimus quin recte functionem

excernendi pituitam e c e r e b r o , dimisso V e s a l i o ,

narium

ossibus una cum Galeno ascribamus , cum haec ratio a d modurn comtnoda sit, et excretioni per palatum subsidiaria, atque cum modus ille, quern Vesalius tradidit, haudquaquam

naturae

rei

conveniat.

P r i m u m enim id m i h i

ostendi veliin, qua \ia pituita ilia tarn c o p i o s a , ad f o r a m e n secundi nervorum paris perveniat, quomodo permeet, a

) Gal. 8, de usa part. 6.

E 2

quomodo iHillam n o x a m inferat. E t e n i m n u l l u m esse f x i s t i m o , '¡ni non a u t u m e t , maxirnopere m u s c u l o r u m o p e rnin in oculi r e m o r a r i , et in m o t u segniores effici, cum piluitae crassities et lentor partes illas oblineat et incrustef. A d d e quod id sine visionis detrimento fieri n e quesU, sed e x pallore et huinoris tenacitate splendor o m n i s oculoruin atque nitor p e r e a t . Egregiuin ergo n a turae artiiìcium, quae non tarn i n c o m m o d o , q u a m a n i m a li inn saluti p r o v i d i t , o praeclaram p r o v i d e n t i a m ' e t insig n e m p o t e n t i a m , quae vilioribus p a r t i b u s - d e d a m n o cav i t , ut nobiliores et excellentiores injuria et incominodis afficeret. Sed q u o m o d o pituita tanta t r a n s i e t , corpo-re adeo duro et forainine a n g u s t o , quod v i x e x i g u n m n e r v n m recipit? Si Y e s a l i u s in cerebro m o l l i et l a x o , i m pellente calore et s p i r i t u , excipientibus ossibus raris et perforati«, p i t u i t a m excerni posse non concessit, n e q u e pgo jam concessero, quod Iiac quarn d i x i t , e x c r e m e n t i s iter pateat. T a n t a adest viarum angustia, t a n t u s est corporuin, quae transiluin concedunt, i ; e n i x u s , ' n e q u e ulla vis praesto e s t , quae superflua ilia a tergo impulsa e x cerebro ejiciat. Q u i d ? quod n e q u e e x se ipsis, suo librata p o n d e r e , excrementa el'iluant, n e q u e ullibi aditus patent, qua ad oculorum radicem pervenire possint. Nisi id qua s e c u n d u m par n e r v o r u m sua vestigia d u c u n t , concesserim u s , qiiod ut impossibile, ita plane a b s u r d u m e s t , e t a naturae solertia a l i e n u m . Sed q u a m egregie e x c r e m e n t a in nares ferri scribit Vesalius ? scilicet per a m p l u m q u o d dam et alia m u l t a f o r a m i n a , quae liactenus n e q u e uniig quidam anatomicorum cognovit. E t e n i m id recto -dixit V e s a l i u s , quod m e a t u s i l l i , de quibus s o m n i a t , a n a t o m i cos l a l e a n t , n a m iieque ibi s u n t , n e q u e u n q u a m etiaiti post limita a n n o r u j n millia inveniri poterunt. Q u o n i a u i si ossiuin, quae oculos c i r c u m i l n u n t , compositionem e o r u m q u e c o n u e x i o n e m f o r m a m atque e x q u i s i t a m v i d e a m u s , absurdifsima inilii liaec vkletur opinio € t rationi

69 ex'perienlineque dissentanea jninimeque digna, cui quìa respondeat, ut et hoc pacto inalila Vesniiuin non ampleeli, quain Galenum non defeudere. Sic enim Iiujus dicta cum ventate videntur esse consona, illins vero alisoua, ut neininein diversum dicturum esse existiiaein. Hoc loco ponenduin est, quod Galenum aceusat Vesalius, quasi cam saiteia, quae ex cerebro per nares lit, espurgandi rationein, non aliam, cognoverit, eamque in palatum desinere tradiderit. Sed in ciaro sole vir ille uiitii caeculire videtur, aut ob contradicendi vesaniam insanire, quor u m hoc non affirma verini, illud Vere dixerim. Nam quoties et quam sedulo Galenus inculcat, quod duo sint m e a t u u m g e n e r a , quibus crassa et sensu conspicienda excrementa e cerebro dejiciantur, liorum alii et palatum, alii ad nares desinant, magnis et patentibus oriiiciis conspicui. Non tamen -intelligi velim eos canales et rivos, qui ex medio et terlio venlriculo explantantur, et in choaliain desinunt, sed alios diversos in osse cuneiformi e x culptos. Etenim utrorutnque meminit Galenus, et eol u m , ' ) qui eflundunt in peluiin pituilam, et qui 6 ) earn e pelui in adenem delapsam alque liinc transfusain in palatum eructant. Quod et ipse Vesalius affinnare videtiir, si ejus verba recte perpendamus. Etenim quasi a capile suae opinionis, pituilam ex processibùs, cerebri ad nares, ex Galeno deduci ait, et eo loci tandem qualilercumque excidere. Quod si verum est, alii sunt hi m e a tus a palato, liabebitque palalus sua foramina ab his diversa. Sed quod in errorein Vesalium iinpulerit, vocula quaedam est vel scriptorum vel librariorum incuria i m mutata. Vere enim, ut annotat quidam n) Vesal. 2. de lium. fab. 3. *) Fallop. nistit. anal, cap. de rouse, lac.

,88 quo labrum proclive, existente interim inferiori maxilla penitus immobili, deorsum attrahimus. Hie iIle muscu(us est, quem peculiari nomine ¡xvuiSeg nXàrvafia Galenus 3 ) vocavit, cujus particula quaedam, eaque caeteris paulo crassior, in maxilla inforna ad menturn ioseritur, ut caeteros musculos, qui huic parti imperant, in agenda promoveat. Secundum musculorum par aeque ac primum -inembranosum e s t , varioque fibrarum carnearum iinplexu intertextum, quod totani, quam inflamus, bue» carum regionem complectitur, oriturque a maxillae superioris longitudine, porrigiturque ad radicem gingivarum secundum maxillae infernae longitudinem. Hos musculos oblinit, quae oris amplitudinem investit tunica, tam valide partibùs connexa, quam quod nunquam illacera avelli possit. IVIoventur illis inalae nunc sursum, nunc deorsum, nunc antrorsum, nunc retrorsuin. Tertium vero par iqusculorum ab osse maxillae superioris oritur carneo principio, qui oblique descendit^ et in labii superior s latera inseritur, quas partes etiam sursum oblique contrahit, Quartum par ab inferiori maxilla prorumpitj dedueiturque post haec in earn labii p a r t e m , quod frenum appellant, quam deorsum trahendo movet. Quantum par, quod labii superioris partem una cum ala nasi sursum revellit, ab osseo ambitu oculi nec non ex cavitate circa nasi dorsum educitur, et recta progressum partim in alani descendit, parti in in labium superius, ubi genae sunt, implantatur, Ssd ab extremo narium osse sexti in ordine musculi exordium sumunt, qui membrana interna suffulciuntur, et in ultiinam alam desinunt, quam ad sua principia aursuin retrahunt; Ili musculi aliis nequaquam cogniti fuerunt. Diversum est ab illis, qui tertiae et quintae musculorum regioni interjecti sunt. SeptimuiQ par musculorum, quorum principiata est a ') Gal. de diss, muscul. 1.

89 cavitate illa quae malis subjicitur, unde ad labium superius deferuntur, et qua parte frenum èst tandem inseruntur. Octavum par carneum est, explantatum circa vadicem pinnarum nasi. Has, dum ascendit, amplectitur, et sublatum ad angulum narium immittitur. His inusculis cum sexto pari alas nasi expandimus. Monum tan¡Jem musculorum pa; atque ultimimi constat ex indigesta illa et carnea mole, ex qua utrumque labium conlormatur, circa cujus exainen, ut et de reliquis, diversa est et multiplex auctorum opinio, cum quae labiorum motus ob yarietatem non aeque pateant, tum etiam qUoniam tantus invicem fibraruin complexus e s t , tantaque cum ipsa cute musculorum, affusio et coalitus, ut et oculorum aciem et manuum promptitudinem effugiant. Vo-> luimus tamen musculorum hor^um' enarrationein ex Failopio petere, quod ea magis ad veritatem accedat. Labiorum vero temperies calida et húmida est, cum quodmusculis calidi$ et humidis, tum quod ex cute, partium omnium temperatissima, extructa constent. Sunt autenl cuti quadantenus molliora et musculis reliquis duriora, quorum extrema summa rubent, vel propter sanguini» copiam, r e i quoniam illa indefesso moveri contingit. Nam dum edimus, dum potamus, dum loquimur, dum excreamus, quam priinum partes^excaleseunt, quibus excalefactis et spirilus et sanguis, rubedínie sedes allicitar atque attrahitur. Accedit praeterea, quod tunica, qua» labia extrema investit, tenuissima simul et pellucida sit, ut musculorum splendor velut per vitrum aut lapidem specularem transpareat. Sunt autem gemina labia, cum propter oris incisionem, tum quod duplici dentium ordini velamina et propugnacula sint. Sic etiam magnitudine variantur, quae quandoque tenuis et exigua est, quandoque tumens et crassa, ut et eorum figura, quam ob multiplices et diversos motus d i v e r s a » etiam et multiplicem esse contingit. A t in quiete dentium eoa-

90 Mructionem et mulautur.

figuram,

quorum custodes s u n t , recle a e -

Connectuntur tandem labia ad m a l a s , ad n a -

res , ad mentum membranis et Iigamentis, viticulis certe lenacissiinis

et

robuslissiinis.

Atque

haec est

oariurn

Listeria quantum potuit brevibus explicata.

C a p i t u l a m decimum. De

dignitate

Festioat

jam

aurium

et earum

s e r m o noster

ad

construciione.

tractationis

illius

p e r o r a l i o n e i n , quae est de partiura praestanlia et s l r u ctura,

quas restaurandas nobis

proposuiinus, si tainen,

quae de auribus exponeuda r e s t a n t , Sed

quoniam

nobis

de

prius absol veriinus.

extiina parte liujus i n s l r u m e n t i

contemplatio constituta e s t , et quam philosoplius riculae quota

nomine i n s i g n i v i t , s i t , allameu

lectionem

ut

4)

au-

quod operis nostri pars a l i -

diu j a m trila via incedainus, et

hanc, solita multarum rerum varietate condia-

»nus, paucis quaedam de aurium dignitate alque in g e nera dicere decreviuius.

Aurium ergo dignitas est 6 x i -

inia certe et illustris, quod scientiarum dogmata

fideliter

per eas instillentur, parvoque negocio virtutum praeceptiones probe in^ulcentur. et Plato

6

)

Q u a r e auditum Aristoteles

disciplinarum

sensum

et ad

')

pliilosopbiae

cognitionem concessum esse ingeniosissimi h o m i n e s r e ferunt

Cerium equidem e s t , v i s u m

sensuum

omnium

esse actiooe acerrimum, cognilione perspicacissimum, e x perieritia v e r a c i s s i m u m ,

at non omnibus occultarum r e -

ruin invenlio data e s t , neque ad variatn adeo et i m p l i utam

cognitionem

aetas liominis suificit.

Arist. 1. de hist, animal. I t . ' ) Arist. l

praepntio prius est, queinadmodum id quisjiiam instaurel. At quae in naso vel labio vel aure curla s u n t , ea quid&m ut refecisse non liceat, ila decorein atiquem his adjiciat, si quis divisai» ulrinque cutem inox in unum cnnduclum queat agglutinare. Atque haec est Galeni sentenlia. Paulus Aeginela aurium detruncationes ac l a biorurn curavi scripsit hoc plane (nodo. Curta T ) circa aures aut labia liac ratione tractantur, ut primum qui pupillam convertantur. Hanc atramento notato, acutissima e aciei cultello incidito, subsistentem iotro adipem ferro levato, et omnem t u r g e s c e n t e tumorem subtrahito. V u l neris oras posthaec adducito, suturis constringito, et plagam Unamends injectis ad vulnerum rationem sanitati restituito. Sin vero m a m m a e , ut in provectae aetatis mulieribus, prae adipis exuperantia dependeant, in superiori itidem mammarum parte ad superioris typum l u nata incisio facienda est, cui altera ejusdem generis, sed xninoris ambitus subjicienda, quae ab illa comprehendatur, et in ejus extrema desinat: earum spatium mammarum magnitudo innuit. His peractis secundum hasce lineas cutis diducitur, et quidquid cutis interjacet acutissimo ferro rescinditur, pinguedinis quantum opus est eximitur, et adductis labris atque oonsutis, ad instar plagarum cruentarum reliquum operis peragitur. Yeruntamen m i ror ego antiquos, tam exiguae utilitatis gratia hoc i m mane operationis genus excogitasse : atque tanto*- magia miror, quod aliqui inventi fuerint, qui haud veriti doloris et incisionis vebementiam sese manibus eorum subjecerint. Etenim z ) L . Appronti consularis viri filius ob adipis redundantiam eo vastitatis devenerat, ut moveri loco haudquaquam posset : liane incisione detrahere, et corpus immobili onere levare curaverat. Non praeteribo etiam dracunculorum curationem ex Leonida, referente

• ) Albuc. 2. cap. 47. 9 ) Aegin. C. cap. 36. ' ) P l i n . 11. hist. u a t . cap. 17.

16Uim ah- ilia differentia, quod ex forcipis vi illic quaedam aderat sensos i g u a v i a , hie r e r o suam sentiendi

203 mediocritatem cutis obtineat. Lenit tamen administratiooem propaginis angustia, cum exiguum sif, quod rescindi opus est. Itaque et hoc in loco doloris parvitas CUBI celeritate operatioiiis conjuucta prae aliis hanc actionem plurimum exornat. Nariura quidem conformatio lenta est et diuturna, ut quandam caluinniam subire possit, non tamen adeo vehemens, tam molesta, tot cruciatuum noxis perculsa est, cum non earn adhuc, qua sensui opus est, adjuncta cutis teinperiem obtinuerit, sed nuper impiantata langueat sensuque torpeat, ut et hie non habuerit, quod redarguat, qui candidam mentem adhibeat. Sed propaginis jam rescissae alque adeo columnae tum conformatae insitio, haud absque dolore administrari potest. Partes enim, quae sensu acerrimo donantur, excoriandae sunt, incidendae, acubus trajiciendae, quae omnia neque usque adeo cito neque cum voluptate perficiuntur. Veruntamen utcumque celeritatis et indolentiae momenta requiramus, non tamen tam tarda est et cruciatibus plena haec operatio, quin iis, et praecipue quae in aliis contingunt, difficultatibus non modo conferatur, sed illis longo satis intervallo praeponenda sit. Scimus enim, si gravissimi dolores angant, repente homines concidere, atque cunctas corporis ftinctiones interpellari. Quod tamen io hac nostra chirurgia accidere, liucusque necdum observavimus. Atque si forte fortuna animo linqui quosdam contingat, id non tribuendum operis vehementiae, sed animi abjectioni, cum quandoque reperiri liceat, homines adeo molles et effoeminalos , qui vel sola dolorum t e cordatione percellantur, nec aliquid praeter aspectum in se ipsis virile habeant. Sed hae hominum ineptiae ab artis operibus maxhne secluduntur. Indicat vero chirurgiae hujus benignitatem, quod aegris omniao Jiberis nullaque vi vinculorutn compulsis adhibeatur. Non tamen fieri potest, quin quandoque sese commoveant, et quadantenus ferri aciem refugiant ; quis enim est adeo inter'

204 rihis aut quis ita stupidus, ut gladii vim non exborrescat, vel se sine sensu Iruncuin esse exlstìmet? Non tarnen omnes delicati adeo et languidi sunt, quin et aliquid, praecipue ob utilitatis speciem, perferre queant. Ilaque quae jam enarraviinus, vel nihil vel parum molestiae haue nostram actionem habere, et administrations celeritate pi uri mum excellere, satis oslendunt. Quibus et annectitur securitas operis, cum siinplicem sallem culim contrectemus, secemus, diducainus, transfigainus, cum vasa amplissima absint longius, cum partes praecipuae kaudquaquam substernantur, sed musculosa corpora, quae ferro nec leviter quidem contingantur. Quare neque m e tus e s t , ut nervi, venae, arteriae laedantur, neque saeva ilia symplomata, syncope, iDÜammatio, gangraena et caetera malorum turba subsequantur. Si tamen forte contiugat, ut ramulum quendam venae, qui cutim transcurrat, laedi necesse sit, haec certe haemorrhagia levissimâ e s t , cum vel rebus astringentibus vel ipso etiam rarnulo inciso, nullo' cum negotio sanguis supprimatur. Quos enim tumultus moveat venula vel violata vel excisa? Quibus oinDÌbus et illae, quae a Galeno recensentur, conditiones tanquam testes amplissimi äd securitatem accedunt, operis nempe consecutio, ejusdem constantia et nec ulla aut perexigua aegri laesio. S i enim recte omnia sese habuerint, sperare equidem licet, nec quicquam de operis progressu dubitare, cum fieri nequeat, ut qui recte operatus fuerit, fine suo frustretur. Quin earn in opere consequuto dignitatem assequimur, ut tanto et tarn insolito officio non ingratas naturae vices artem reddere confiteamur. D e perennitate v e r o , quis nisi puerili adxnodum et debili ingenio dubitet? Slultum enim existimare est, cutim illam conjunctam et narium forma dota~ tam futuram olim ut décidât. Tarn valide enim cum Teris partibus eoaluit, ita illis insuevit, ut et hinc nutriatur, sensuque impertiatur. Quare veliemeuter adiniramur

205 homines non ignotos nec in medicina fa cien da inexpert o s , qui imbecillo adeo -vinculo propaginem insitam colligari volunt cum caeteris inembris, ut quamplurimum vel einoriatur vel leniter etiam attracta manum sequatur : quorum opinioni et ratio et experientia resistit. A e gri vero quam ininimé in hac operations nostra offendantur, jam satis superque supra declaratum fuit. Igitur ex i i s , quae bactenus dicta sunt, colligamus, et certis exemplis rectaque ratione permoti assevereinns, caeteris omnibus, quotquot fuerint, hanc curtorum chirurgiam praestare m á x i m e , ac longo spatio lenitalis et salubritatis et dignitate anteire. Nam vel singulis vel potioribus notis operationes reliquae ab hac norma et regula curandi desciscunt, quam Galenus praecipuam esse aestimavit, et e contra haec curtorum reparatio et operatio celer, indolens, secura atque constans e s t , opusque suum consequitur, et exigua, quin imo nulla cum aegri offensa administrator. Itaque taceant aut ad mentern redeant, qui artem nostram execrantur et condemnant, qui exilio dignam a medica facúltate existimant, nisi ipsi et rationi repugnare, et experientiae stulti et insani suo cum dedecore turpiter reluctari maliní.

Capitulum vigesimum tertium. Q u a e sint differentiae c u r i a m m riarium , l a b i o r u m , auricularum, et quae e a r u m facilius, quae difficilius quaeque nullo pacto resarciri queant,

Sed nunc e a , quae inagis ad rem spectant, rursus accipiamus, quaeque tam ad curationem, quam quo de operis successu aliquid pronuntiare possimus, plurimuiri conferunt. Sunt autem ilia partium mutilatarum variae differentiae, quae ob naturae diversitatem vel facilius vel difficilius eas restitui posse innuunt, et de majori studio

206 -aut diligentia r«mìssiori nos commonefaciunt. Quod, antequam ad opus accedas, si noveris, miaimum in conficiendo opere errabis ; et nihil praeter opinionein tibi evenerit, ut tandem ineptum illud — non p u t a r a m — errori tuo praetendas. Veruntamen primo curtaruin narium differentias enarrare lubet, quae ex mutilationis modo depromuntur, et ad illam partium n o r m a m , quae e naribus vel natura vel nomine insunt, recte rediguntur. Dixiinus enim supra, cum narium physiologiam enarraremus, e x priscorum medicorum mente partes narium his vocabulis designari, globulo nimirum, columna, alis, dorso et quae ab ossibus extremis dependeat cartilagine, a quibus et nunc differentias narium resectarum, sed differentiae v o cabulo latius capto, non praeter rationem desumimus. Prima igitur curtarum narium differentia est, cum columna et alis nullatenus oblaesis, nasi duntaxat globulus et apicis suininum detractum fuerit. Huic vilio sane aliqua turpitudo inest, at longe inferior, ac si alae noxam quandam incurrerint, eamque insignein. Haud enim m a g n o pere portiuncula liaec, si abscindatur, narium usuin offend i t , quod viarum seu cavitatuin integra fere quantitas adhuc conservetur. Nec difficulter admodum particulam hanc restituemus, nec indecora propaginis futura est accretio, quod in carnea parte et musculosa haec operatio exerceatur, et quod aliquando, facto fuco, ut inferius docebimus, quasi praestigiis oculorum obtutum fallamus. Lenior etiain est hujus chirurgiae administratio, quod et pauciores acus transigere, et exiguum ab antiqua narium sede abradere opus sit. Si quid enim fuerit, quod actionem hanc molestam et asperain reddiderit, id omne in excoriandi rigore- et suturae saevitia consistit. His succedit alia curtarum narium differentia, quae in dextrae alarum vel sinistrae abscissions posila est, indecora minus mutilatio, etiam illi comparata, quae a glabulo resed a p e n d e t , atque ob earn fortassis causam, quod ab la-

207 t e r e , cum constiluta sit, oculorum aclem n o n n u n q u a m subterfugiet, cum apex alioquin detruncatus et in cenlro positus q u a m p r i m u m et necessario aspectui occurrat, et oculos alioruin, utcuinque se quis componat, fallere n e queat. Sed longe foediorem esse mutilatiouem Iianc, cum sese in conspectutn d e d e r i t , n e m o satis negaverit, quod cavilatee, quae subjectae s i n t , late hietat, et mucorexn prolabentetn ingrato sane spectaculo intueDtibus ostendant. Restituitur adhuc ea haud dilllcili negocio et m i u o r i cum cruciatu. Nain exiguum e s t , quod deficit, m i n u s q u e partes eas f e r i r e , et acubus pertundere necessuin est. Cum vero altius ascendens et cartilagines n a r i u m altigerit, torn dii'iicullatis p l u r i m u m et laboris non exiguuui in conforinando annectitur, inajusque est et a c e r b i u s , quod aegrotum decet perpeti. Sed narium differentia, quae terlium occupat, liaudquaquatn, ac fere s u p e r i o r s , simplex est, sed quandain compositionem babet, si eo usqjue nares dissectae f u e r i n t , u t in ipsis globus, columna a (que alarum partes eaeque non exiguae desiderentur. Haec turpis sane detruncatio e s t , u n i v e r s u m faciei nitorem et f o r m a e decorem destrueus, et reliquis, quod apte conformari n e q u e a t , curatu inulto difficilior. Non tamen earn, quae opus excludat, difficultatein intellig i m u s , sed quae in naribus effingendis diligentiam artificis excilet, et a a i m u m in agendo circumspectum magis reddat. Sic enim -moderandae sunt sectiones in hac n a r i u m eiFormatione, ita fislulis instruendae, sic integumento dirigendae, statuendae, conservandae s u n t , ut ad t y p u m , quern antea natura expresserat, q u a n t u m industria nostra et ars p a t i t u r , p r o x i m e accedant. Sed dictis kactenus et ilia differentia annuineratur, cum nasi portio m a x i m a e x cises eliam imis alarum iibris quandoque detruncata f u e rit. Haec n o x a o m n i u m foedissirna e t iniquissima est, et faciei f o r u i a m liominisque imaginem t a n t o p e r e d e slruit, ut nobis bene notos quandoque vix dignoscamus,

208 et quasi nunquam ante» visi sint, eos penitus negligamus. Itaque apud inferos hoo inhonestum Deiphobi vulnus esse, ait V i r g i l i u s , durn sibi lacerato labia, aures atque nares una cum Sybilla comite A e n e a s occurteret. Porro baec reparatu omnium difiicillima est. N a i n i m a e alarum partes, quae alioquia, ut propago inseratur, firmain sedem atque tutam exhibebant, j a m plane resectae i m plantationem aut vacillare faciunt, aut molestati} reddunt. S e d eniin illae narium detruucaliones laboriosae et intractabiliores in liac chirurgia s u n t , quae osseis earum partibus e vicino ponunlur, et nonnunquain ossa coniingunt. Q u o n i a m et insignein nasi porlionem resarcire haud ita facile e s t , et io ea p a r i e propagiuem inserere, non tain possibile, vel quod eo loci lubrica sutura sit, v e l quod m a x i i n a m peificiendi id difficultalem nègotium includati N o " eniin, ut ab hac exordiamur,. suturain rectis acubus administrare p o s s u i n u s , ob figurae liarium conditionem et oculorum impluvia adiacentia , sed eas incurvatas et inflexas adhibere convenit. Q u a e r e s , quantum et consuendi tempus p r o r o g e t , quas dolorimi torturas moveat, ii plane intellexerint, qui vel semel tantum acubus incurvis in quacuinque sutura usi f u e r i n t , vel alios utentes viderint. A t nos de suturae inconstantia natura cutis a d u i o n e t , quae minima quavis occasione, cum te-» nuis nec satis firma s i t , laxata funiculorum disruptioni • locum dabit, ideoque inanis erit et evanida. Q u o d peric u l u m , qui circumjacent oculi a d a u g e n t , qui et e x propria dignitate et ob humoris effluentia, dum viciriae p a r tes feriuntur, ex dolore intumescunt, et nullo negotio linum extrudunt. Accedunt et aliae angustae, eaeque m a x i m e , cum alte adeo nares excisae f u e r i n t , ut et labii superioris porlio et coluinnae inferius contermina detriinentum perpessae sint. Keq'ue enim v e l peritissimi m e dici ingeDium boc malo mederi potest. Vulnere enim consolidato et callo cicatrici obducto, trajectum acuum

209 pars ilia plurimum detrectat, et saevisgimos dolorum actileos promovet, cum in excoriando, turn ubi forcipe fldncta, ut acus transmitti possint, cutis ipsa sublevanda est. Postremo quibus sublimius nares dissectae resarciunlur, in delegations et insitionis curriculo quicquid est t e m poris moleste nimis et cum acerbitate transeunt. Nam utcumque prolixa et liberalius educta sit, plurimum t a men propago debet ascendere, itaque facies humero propius affìgitur, et aegrius eo adducitur, nee non alimentum ob loci angustiam incommodius suppeditatur. Adjiciendum etiam e s t , dissectiones curtorum obliquas et incurvas aegerrime omnium consui, et majorent artificis requirere industriam, ut juxta proporlionem spatii aptior s u tura fiat, quae inter curtas nares atque quae consni d e bet propaginem tam ob coalitum quam ob vulneris d e corem necessario expelitur. Quod profecto non intellex e r i n t , qui buie suturae administrandae bis ad minimum non interfuerint. His porro, quae liucusque diximus, et aliud curtaruin nariutn genus apponendum est, quod nasi medio quadantenus exiavato fit, et summo ejus dorso inciso. Contingit enim quandoque, ut ense adacto media tollatur ipsius nasi caro, ,et velut infixa forcipe pars ejus evellatur. Hinc insignia narium foramina patescunt, ac vekit per euripum spiritus ultroque citroque remeat, f o e daque ilia h u m o r u m uligo perpetuo destillat. Hoc porro curtbrum genus raro admodum occurrit, idque nos bis tantummodo vidimus, et divino auxilio feliciter satis curaviinus : quinimo dum linee meditaremur, obtulit se eques quidam Melitensis, cui in monotnachia, quod mirum est, hanc ipsius nares calamitatem exceperant.—• Sed hactenus de naribus : nunc labiorum et aurium differentias prosequamur. Labia certe e x brachio propagine educta restit u i m u s , non tainen e a s , quas in naribus videmus Usu venire, sortiuntur diiferentias. Eteniin a naribus conformatio eorum plurimum distat, quod causae est, cur in Taliacotii curtor.

O

210 illis serus nique hic major quandoque in restaurations difficultas emergat. Q u a r e e x labii duhlaxat quantitate sive facilis p e n d e i operalio «¡ve dii'ilcilis. Nulli au lem dubiiim e s t , exigu a m portiunculam cominodius q u a m majorem resarciri p o s s e , et. inajorem minori louge m o lestius r e s t i t u ì , praesertim ubi altius in labrum vel s u perius ascenderli, vel inferius laesio descenderit. A u gel tarnen aliquo pacto banc difficultatem eadetn q u a e fuit in ipsis naribus incisionis figura vel obliqua v e l curva vel angularis, quaeque non minimum in reparando n e gotium medico facessunt, longe tarnen clementiora sunt et curatu f a c i l i o r a , quain si tale quid naribus accident. S e d haçc pauca d e labiis admonuisse satis s i t ; - non enirn natura rei plura requirit. E s t quidem et alia labiorum differentia, qua cicalricosa vel leporina v o c a n t , q u a e t a rnen -arti® nostrae limites non ingrediuntur, cum insilion e m haudquaquam expostulent, sed levi prius facta excoriatione, commissa protinus et consula restaurentur, quare m a j o r e m verborum apparatuin minime requirunt. Auriuin porro curtarum differentiae e x quantitate rnutilationis pendent atque adeo e x f i g u r a , ut de caeteris dictum luit, quae si recte percepta s i n t , unuinqueuique in cognitionem laesionis harum partium non obscure di dwelt, et. quid de operis successi! sentiendum s i t , liquid« coimnonstrat. Supervacaneuin vero admonuisse chirui'gos otnnino arbitrainur, auriculas e x toto abscissas humana industria refici nequaquam p o s s e , cum id naturae partis et inaleriae promptitudini m a x i m e repugnet. Illnd vero eos novisse v o l u m u s , quod dimidiae partis altera a l q u e inferior facilius restitualur, si superioris dimidii opus r e s p i c i a m u s j difflcilius vero altera atque e a , quae superior est. Haec enim cum figura varia sit atque mult i p l e x , cumque longe incommodius nutrir! p o s s i t , quoniain eminent, non minimum in opere dif£Lcultalis portendit. Ilia, autein, quia situ decliviori consistons prola-

211 bentem nutu SHO humorem felicius recipit, simplicique quasi et uniformi constat substantia, nee eos Cgurae anfractus habet et ambages, benignioris multo atque felicioris evenlus nobis occasionem praebet. Haec itaque sunt, quae de curtorum difl'erentiis atque eorura in operando praesagjis dixisse non incommoda nobis visa sunt.

Capituluin vigesimum quartum. In quo restitulae nares ex cutanea propagine a naturalibus ante resectis différant.

Declarabimus modo, quibus notis atque indiciis bae novae nares a prioribus illis et unicuique nativis recedant. ratebit autem, quousque artis termini progrediant u r , et quanta sit naturae majestas, quam aditu difficilis, et quam longe artem superet. Non enim fieri potest, ut si omnes nervos intenderis, et quamcuinque diligentiam vel op era m adhibueris, recondituin ilium et imitatione inaccessibilem naturae cbaracterem assequaris. Ob quam causam, si quis operatioiiem banc calumniari velit, sat sibi ansae ex bis praeberi haud obscure videbit. Sed hoc loci illud accidit, quod in caeferis artibus usu venire videmus, quae proposilo sibi quodain aut hominis aut animalis exemplo, naturae pulcliriludinem et perfectionem atque in superficie solum exprimere conantur. Veruntamen qui piclor ita pollens iugenio, adeo diligenter instructus, tanta cura exercitntus ornatuin naturae penicillo satis assequatur, satis cominendet, salis imiletur, quin longius ab vivo illo et absolutissimo ejus typo- discedat? Non jam dicam de plastis, de seulptoribus, de slatuariis, quorum materia intraclabilior est et opera maj o r : illos decebat equidem, quod materiein et organa longe haberent sequacia , studiique minus desiderarent, haudquaquam in opere suo peccare. Quid ergo desideO 2

212 remtis in Ime nostra chirurgia, ubi non saltern quae in superficie sunt parles, sed internae etiam reficiendae sint ? •ubi maleriei neque tantus est apparatus neque adeo e x quisitus, et qualiscumque tandem fuerit, boni consulen xnisce. Hoc praesidium sensim abradit, et carnem putridain et universum ulcus absque ullo dolore deterget. Caeterum contingit quandoque jam exporrigente sese cute ét aream involvente, pustulas quasdam in tota area atque momento fere excitari, quae quod reliquum est curationis inhibent, et ofiicium recte operantis naturae i n terpella nt. Odiosum profecto hoc symptoma e s t , et cujus occasione longissime insitionein traducis diflerre n e cessariuin est. F i t plerumque aestivis ardoribus, corpore picrocholo et calentioribus cibis enutrito. Turn enim biliosa colluvies excresrit, quae cum turgeat et hue illuc agitetur, tandem in brachium, et quoniam tenerior est, in aream ipsam procuinbit. Hinc circa, tenuissimaui cutem, quaeque nondum confirmata e s t , in aream pustulae e x currunt, quae praeter opens morain et acerrime pruriunt, adeo ut circumsitae,partes aliquando lancinatae, dum ab aegrotis inollioribus scabuntur, non exiguum sanguinis ilumen effundant. Non solum autem, quod pars haec imbecillior s i t , phlyctenae erumpunt, sed quod non raro ad paries has suain natura sentinam, tainquam longius distantes a vitae principio, exoneret, qua de causa insignia vasa, quasi amplissimos quosdam rivos ad materiae derivationem hoc loco constituit. Hoc malum et phleginatica exercet corpora, cum salsus quidam ichor isqud

303 tenuior exudaverit, et partem eain occupaverit. Augetur id inali genus ex imbecillitale capitis, quod in proximo sit urn e s t , et liiiic ab alto quasi in vallem sua excre-menta praecipitat. Huic autem symptornati cum "victu commodo turn medicainentis oportet occurrere, quorum illud non enarrabimus (jam enim saepe haec praecepta evoluimus, et quia non imperitos ad hanc operationem accessuros esse 'confido), sed exundantem copia m levissimam phartnaco primum medici velim detrahant, quae si levior fuerit, uuica victus ratione edomabitur. Ilaque znedicamenta duntaxat praescribamus, et ea praesertim, quae longo usu cognovimus, atque super omnia hoc quod subsequitur. llecip.- olei ros. compos, its 5, olei ros. ornpliac. ^ iij, succorum fol. plantag., fol. solani hortensis, centaur, minor., lapat. an. ^ j s . Olea bulliant cum succis ad eorum consumptionem: adde ceram albam, quoad suffecerit ad efformationein unguenti mollis, asperge demum litharg. pulv. ^ ) s m pompholyg. praeparat. 3 ij, recrem. plum. pulv. 3 "j» pulv. hordei cremati 3 j s., boli Armen. veri pulv., camphor, an. 3 8 - > unguent, infrigidì Galeni, populeon. an. ^ j, misce et reformetur unguentum s. art. Est adhuc aliud neque id contemnenduin. Recip. litharg. ^ j , ceruss. ^ v , cerae alb. ^ iv, olei ros. ffi 1 , alborum ovorum recent, n. miij, liquefiat cera cum oleo in olla vitreata, addatur lithargyrum et cerussa, continuoque inisceantur : ubi autem refrixerint, ovorum albumina eaque probe agitata injiciantur, et unguentum conficiatur. Hoc praesidium humorum fervorem apprime restinguit, et benigna siccitate ad cicatricem ulcera perducit. Superest tamen adhuc et àliud areae malum, quod impuris eo confluentibus humoribus enascitur, qui cum paulo crassiores sint, ibi haerent ob corporis molem, et partem earn in profundiora ulcera excavant. Haec labes equidem ut dicam pessima est, apposito tamen vie tu, si quid in ilio erratum iuerit, et corpore phar-

304 macìs expurgato quod relìquum est extrinsecus applicati s non iiifeliciter expugnatur. S e d ab illis Iubenter supersedeo, cum chirurgus peritus observatis interim anni tempore, aetatis ac temperamenti ratione ea facile praestare poterit, haec tarnen nos operae preciutn est addere, quae licet multa sint eaque usu a nobis non iroprobata, bina tarnen tanquaiii omnium accommodatissima et saluberrima subjicere volui. Horum priinum est. Recip. resinae pini terebinth., cerae citrinae, olei coram, an. ^ j s. Dissolve ceram et resinam in oleo tandemque t e rebinthinam, omnia colentur et in cacabo ad lentuin ignein bulliant, aerique exposita demum refrigescant. Alterura •vero tale fuerit: Recip. terebinth., meli. ros. col. an. ^ j , thuris, aloes, sarcocoll., farinae liordei cribrat. subt. an. 3 5 . Dissoluta tere'iinlluna cum melle, addantur pulveres et agitentur indefesso, usque quo exacte commisceantur. — Atque haec fere symptomata sunt, quibus aream interdum vexari consuevisse non infrequenter experti sumus, pro anni tempore ac aetatis, sed praecipue ob unius temperie! ac corporis habitus conditionein. Horum singula e x humorum impuntate, quae subinde in languida membra desaeviat, originem ducunt. Itnque corporis e x piationi incubuisse, prima utique cura fuerit, ea tarnen lege servata, ut minimum valentissimis pharmacis aegrum concutiamus. Nam et -victus ratione, si rite constituatur '(si quidera minor colluviei copia affuerit), universum negotium reete perngemus. Lnedunt quoque phar-' iliaca, et ventriculo corporis nostri oeconomo non e x i guam noxain inferunl, ut medici fatentur : quare fugiepda sunt, et parcius aut nequnquam in usuin traducenda, si quidem artis dignitaleia sal vain esse veliinus, cujus eximium decus non leviler perstringemus, si repetito pharmacorum tormento ulterius se confliclnri debere cogno•verint homines. Multi enim sunt, qui praeter hunc solum curandi modum caetera laudant omnia. Hisce igi-

305 tur renuntiandum est, dummodo id integrum nobis fuer i t , et oppugnandum id mali genus apposita vici us r a tions eaque diligentius observata. Haec enim medicinae pars et suavissima «st et tutissìma. — Sed ad traducis curationein, quae potissima medici cura e s t , atque adeo ad ejusdem educationem aliquando descendamus. Illius callum m o l i l i , caput e s t , et medicamentis appositis quamprimum eundem arcessere. T u m enim inducta cicatrice insitioni locus est. Educationis ratio in eo cons i s t i , ut quod ex ubertate et alimenti benignitate contingit, propaginem bene nutriamus. Hinc solidior fit atque vegetior et ob roboris vigorem ac decoris speciem insitioni aptior. Velim namque chirurgi existiinent, et cum traduce artem nostrani periclitari, et operis ornatuin in ejus dignitate col lo cat um esse. Scrupulosius igitur educare il la in necesse est, nec minimum vel negligentias vel securitati concedere, quod exinde non levem propago noxam subeat, quam neque in progressii revocari, neque u'Ilo postmodum ingenio corrigere possumus. Quamobrem mihi saepius chirurgi admonendi fuerint et obnixius. Bona enim et quae salutaria sunt inculcasse frequentius non oberit. Noverint itaque jam de sua dignitate agi, et quicquid cutaneo traduci e x industria accesserit, id omne in operis decus eximio diligentiae testimonio m o x transfusum iri. Sed rem ipsam ineamus. Ut ergo propagini medeamur, id nobis consilium est, quod in areae curalione fuit, nimiruin ut in novo vulnere pus concitemus, et cicatlicem plagae inducamus. Sunt autem plane eadem praesidia quae supra habuimus, ideoque et unguento e x pompholyge et aliia ibidem descriptis uti licuerit. Sic linamenta arida eaque medicata, si adhibeantur, profuerint, vel ¿lamenta ex eo lin amenti genere praeparata, hoc piane modo. Eligantur lintea tenuia purissima, iinbuantur liquore, quem m o x describemuSj exiccentur in umbra, rursus perfundantur bis vel Taliacotii curtor.

U

300 t e r , et toties exiccentur. Liquor talis est. Recip. gallar. immat., suinach., myrtill., balaust., cort.'granai, an. in. j, acac., hyposyst. an. ^ j, aluminis ^ ij, bulliant omnia in vino mgro eoque austero, quousque tertia saltern pars supersit, macerentur in eo linteamina, et in umbra exiccentur. — Cuin vero, omnia haec non modico teinporis decursu peragenda sint, quae scilicet ad traducis curationem spectaut, non ineptum esse mihi videtur, ut hoc quicquid est universi teinporis , quas aetates cutanei traducis merito appellare possuinus, cerlis quasi notis distinguamus. Ut eniin in animantibus certis quibusdnm intervallis, quibus non obscure corpora nostra immutar! contingit, vivendi tempus circumscribimus : eodein pacto et in traduce quainvis aestiinatione impari sua» inutationis vices descripsisse , et propriis nomiuibus designasse licitum esto. Sunt autein haec pueritia, ejus' adolescenza, aetas consistens et seneclus ipsa: quae singula si recte penitus expleat. Qua de causa, si quid nobis definire datum es}, ad ulnas quinque eum produxisse, non vehementer oberit. Sella vulgaris sit absque iis, quae ad brachia sunt, sustentaculis : parte tarnen posteriore reclinium fulciinentum dorsi exurgat, recta quidem ad infi-

323 bias cervicis usque vertebras: retro posthaec sensim i n clinet, et supra verticem emineat. Hue aegri caput reclinare oportet, et immotum contineri, ut si fieri poterit, plane nullas aut "exiguas interea temporis in sedendo xnolestias percipiat. Praestat vero in sedili polius collocato aegro quam in lectulo operationem faanc exercere ; nam et ci aio luràine òpus e s t , et ita aegrüm constitutum esse decét, ut quoquo versus inedicus éxcurrere, et sinistrorsum vel dextrorsum, Utcunque libuerit et res po^ stulaverit, absque difficultate sese possit conjicere, quam öccasionem, in lectum a egro composito, non licet a m pere. Non seciis et linteum requiritur, quod, antequam opus aggrediainur, ad pectus aegri esplicare 'oportet, et ad cervicem religare. Excipit hoc sanguinem, et quo minus inquinetur aeger, prohibet. Adsint et linteolorum irüsta eaque quam plura, adsit gossypium. Horum usus fest, ab exeoriatis partibus sanguinem detergere. Solet ènirn qüandoque, si largior prorumpat, aciem oculi perstringere, et exeoriandi ratiooem fallere. Coniingit namque, ut vel äegro sese intorquente, vel ferro minus penetrante, inaequalìter decerpatur cutis, et exiguum de ea quandoque remaneat, quod si subsistat, nulla spes est, eas partes posse coalescerè. Sàepius igitur vulnus exiccet Inedicus, et plagae aequalitatem, ne quid de cute residuum s i t , sedulo prospiciat, in quem usum linteorum frusta eaque non pauca adesse necesse est, quae semel inquinata abjicere convenit, et nova asciscere. — E t haec fere sunt, quae in opere praestando necessaria sunt : jam äd caetera, qtiorum usus opere perfecto requiritur, nosmet conferamus. Sunt aiitem genere duplicia, et vel äd partium tutelam iisque'jam cohsutis conservationem vèl ad eärundem curam accominodantur. Häec medicamentis, illa fasciarum censu aestimantur. Est tarnen, ut de ea, quia brevior est, primo sermonein faciamus, duplex rursus curatio. Nani et geminae partes sunt, quibus consu • X 2

324 lere -convenit, brachium scilicet, in quo area est, et itisi— taruin .partium sutura. In curanda area nil prorsus iiinovandum e s t , sed iis utendum, quibus antehac. Itaque linomenta et -iisdem medicaminibus imbuta sparare -oportet, vulneri applicare et i'asciis connectere. Q-uod vero recenti plagae et suturis convenit, id etiam insitis partibus curandi genus expedit. Itaque ut humorum eflluxuin comprimamus, elaborandum e s t , et ne partes -inflaininentur. Praestiterit hic liquamen ovi, si rosacea diliiatur, ea portione quam supra assignaviinus. Adsint stuppei orbiculi numero bini , aller latus pollicem, Jongus vero quam nares latae sunt, ut suturata universam probe contegat: alter eandem quidem .longitudinem obtineat, sit tarnen paulo latior, ut circumsitas partes et quas inflammari periculum e s t , pulchre inuniat. Cum autem et ad interna usque narium sutura penetret, itaque et penicillos injicere non erit iuconsullum. Duos ergo parare decet « stuppa uarium spaciis aequales eaque longitudine, quae et curationem fuvent, nec sternutamentis-, quae -eccitare solent, infesti sint Universam enim insitionis slruem hoc unum malum demolireiur. T u m et orbiculi aquato ovi imbuendi sunt et penicilli, atque ubi res expostulaverit, usurpandi. — His ilaque, quae suturae convenit, curationem defiuivitnus. Nam fasciaruin rationem inire convenit et «arum rerum , quae ad operis tutelam jam adiuinistrati ejusque conservationem referuntur. Sed priusquam de -fasciis sermonem nostrum instituamus, non inique nos facturos existimo, si brachii positum, qualisuam futurus sit in insitione hac, ante omnia -declaremus, ut fasciaruin ratio et quae ad eas reducuntur, longe notior sit et illustrior. Cum enim in eum finem, ut brachii positum tueantur, a nobis fasciae excogitatae sint, nemini dubium e s t , siquidem us mil earundem recte percipere velimus, quin prius id, a quo omnis illorum ratio deflirxit, non leviler cognoscamus. — Positus igilur brachii

325 talis est.

O p o r t e t humerum

quaiìtuui licet îittoll&ïf) y e t

« a regione bracliii, qua l'ere imisculus ille triqueter desinit, faciei aut naribus in propinquo admovere. bit uui , qui intro

paruin refleclitur,

Mox

eu-

ad superiora e û e r r e

decet, et qua carpo cummiuitur, ad confìnia irontis s a p r a apponere.

Manus capiti universa inslernilur,

tal is decurrit, . e a ralione

qua s a g i t -

ut brachiale coronariae suturae

fere assideat, metacarpium yeto supremum verticem contiiigat.

H o c pacto l i t , ut médius digitus ad lauibdoidis

angulum

decurrat.

bramentuin e s t ,

l a h o c positu id faciei et brachii l i -

ut hoc ad interiora paulo d e c l i n e t : illa

v e r o oblique parum versus brachium spectet.

Troxiinus

h u m ero narium est a p e x , qui inleriorem cubiti cum l w inero coitum est

transversa linea respicit.

articulus, longe a

figura

Q u i ad scapulas

media discedit,

alque ideo

quanto magis recedit, tanto vehemeulius excruciat. doloris expers figura inedia est.

Sola

Cubili articulus et cae-

tera membrorum conjugia non usque adeo a mediocrità le déclinant.

Hinc leniores cruciatus experiuntur, ncque tam

diuturnos, sed qui confeslim cédant. — situs e s t ,

haec c o l l a t i o ,

sutura connexis

Hic ergo bracliii

quain parlibus jam applicatis et

observât.

Cum eniin ipsae n a r e s ,

qua-

rtini refectionem i n o l i m u r , superiorem humeri regionem, qua propago est, proxiine respiciant, itac|ue sub'ata ea et oblique quadanlenus attracta, opportuno admodum curl is naribus c o n j u n g i ,

et suturis

connect» potest.

Quoniam

v e r o hujus suturae linis coitio sit earuin p a r t i u m , unio quaeque

non

atque

breve temporis intervallum desideret,

slabiliri certe partes

necesse e s t , easque piane immotas

reddere,

earuin c o n n e x i o n e m , nec minimum

ut partium

quidem interpellata natura, rite queat perlicere. Gaeterum postquam

posilum

hunc

non

dieruin

duntaxat,

sed ne

liorarum aliquot spacio inconcussum servare possibile sit, necessario aliquid oxeogitanduin e r a t , cujus beneficio firjuurn continere brachili LO ,

ejusquè situm iicinotum con-

326 serrare adusque insitionis tempora nobis concederete. Hoc autem quicquid tandem sit, ab eodem prorsus braehio Indicali videbatur. Cum enim id multis partibus moveri posset, quotquot illa e sunt, iis singulis consqlendum erat, ne vel appetita suadente vel volúntate jubente, quantumvis anniteretur patiens, aliquo pacto coinmoveri possent. Ita enim firmato brachio successurum erat, ut partes insitae absque difficultate et noxa co.alescerent. Licet vero unius bracbii quies illius praestantiae sit, ut in illa, velut in cardine insitarum partium unio vertatur, nihilominus tamen et alterius partis, nimirum capi-* l i s , vicariam operam exposcit. Cum enim boc vel antrorsum vel retrorsum inflectatur vel dextrorsum vel sinistrórsum , supra, infra, itaque si liberum esset, proculdubio. Lac inepta motione non leve partibus insitis incommodum pareret. Quamobrem hisce malis ut occur-» reremus, talem quandam macliinam invenire coacti sumu9, quae motus hujusce libertatem si quidem penitus non auferret, ex parte tamen atque non minimum moderaretur. Sed prius ratiouem brachii ineamus. Hujus quieti pro.Videndutq, est, ut partium copulation! consulturn sit. Partes igitur ejus stabiliendae sunt, atque propemodum omnes, quas loco suo dimovere posset. Inter has humeri est articulus ad omoplatas, conjunctio ad uln a m , ulnae praeterea ac radii connexus ad carpi ossa. Tot enim nodi sunt, tot brachii confìnia, quorum agitationem his fasciis nostris non praeter rationem excogitatis jam facile compescimus. Non secus et capitis motum tam supra quam infra ad cervicem, si non compescere penitus, moderari tamen quadantenus conati sufras. Requiruntur vero et alia, quae necessitate quidem caetera illa consequuntur, ut pote quod sine his nil perfectum moliri possumus, alque digoitate longe minora sunt. Non enim fascias. illas, quae brachium et caput devincient, recte firmare posshnus, nisi thorax et fantina-

327 Ila, et sic post bac accederent, quibus caetera innixa velut lora ad palum religaientur. Sed quicquid sit, quod jam leviter quasi aduqibravimus, universum eo spectat, ut commode et sine noxa partes j a m insitas connectere, et qupusque coaluerint, immotas penitus et constantes conservemus. — Veruntamen rem ipsam aggrediamur. fiomen illi machinae fuerit vestitus insititius, bac de causa, quod factus peculiari lege insitioni periiciendae non iniimam certe, qùinimo maximam praestet operaia. Nihil enim aeque in primis ac partium iirmitas in hoc opere desideratur. Hujus partes praecipuae sunt, quae bradui positum et capitis custodiunt; quae vero, in horum gratjam. excogitatae sunt, illisque inserviunt, minus ad priorein dignitatem accedunt. Sunt quidem et ipsae non secus atque illae necessarie, quod oinnis opera absque liarum beneficio luderetur; non tamen earn praestautiam obtinent, quod aliorum famulatui addictae sint, nec eo Vtilitatis loco ponuntur. * Illae praeterea, qua» primo loco nuncupavimus, tum in magia turn in minus praecipuas adhuc dispertiuntur. Quae enim illi regioni, ascriptae sgDt, in cu jus constantiae totius rei summa vertitur, in celsiore fastigio collocantur : quae vero capiti subserviunt, quod partem earn custodiant non adeo dignam tantaeque necessitatis, secunda ab illis sede constituuntur. A t que ut e a , quae hactenus diximus, paucis dum colligamus vestitus insitilii partes, aliae praecipuae sunt, aliae non praecipuae, quas et alio nomine vel proprias ve! communes liceret dicere: quae vero propriae sunt, in magis et minus proprias adliuc separantur. Illae sunt, quae bracliii positum custodiunt, quas fasciarum nomine dignamur, quod longitudine, latitudine, tenuitate fasciarum naturam recte repraesentent : hae vero capiti dicantur, et cum vittam quandam aut cucullum rei'erant, hac eadem appellatone insigniuntur. Reliquae partes communes sunt, quae et figura yestitum referuut, et quod

328 magis est,' nec a vestium usu recedunt. Quare arrepla ex media plebe, et mutuato a communi consuetudine v o cabulo, thoracem partes eas et feminalia appellavimus. D u m vero singulorum utilitatem edocere nos oportet, non immerito ab iis, quae in fasciarum gratiam extructae s u n t , ab communibus niinirum exordiemur. Haec tauien vitta ipsa sive cucullus praecedat, quod continuato ductu posterior ejus pars cum thorace connectatur. Ejus figura talis est. Parte infima exoritur non procul a cervice, qua calvaria desinit, sensimque explica tur, et in l a titudinem eousque e x p a n d i t u r , ut paulo sub aurium r a dicibus in genas e x c u r r a t , nec sane longius quam digiti unius aut sesquidigiti spacio. Hinc sursum a finibus illis ascendit, capitis tarnen servata ad amussim amplitudine , et per verticem elatus in anteriorem partem decurrit, quousque superna frontis confìnia ad digiti quasi latitudinem complectatur. Sensim exinde sese demitlit per faciei latera, aures perreptans ad digiti abhinc latit u d i n e m , et cum ad exteriorem aurium regionem applicuerit, recta adhuc descendit, atque tandem io suprematn thoracis ante partem inseritur, ut universum colli spacium arcte comprehendat. Atque haec fere totius cuculli amplitudo est. Sed ne a u r i b u s , qua parte illis insternit u r , n o x a m quandam et cruciatus a f f e r a t , sedem illam n o t a r e , ferroque inscindere opus e s t , cum ut inolestias hasce effugiamus, t u m etiam quod alia nec conteinnenda utilitas incisa vitta et auri hinc exporrecta sese nobis offerat. Hic enim cucullus figitur, et quasi ad basin quandam fctabilitur, ne caput, quanturalibet aeger aduitatur, ullo pacto inclinare vel concutere valeat. Hujus utilitas est excipere fascias, quae cum bracliii ut infra declarabit u r , t u m cubili articulum custodiant. Id etiam coufert, ut caput una cum cervice iminolum con tinea t,, ne quando a n n u e r e , abnuere, hinc inde partes eas adclinare valeat, vel pisi penitus nequeat, ea tarnen moderaatia hosce uro-

329 lus efficìat, ut ne vel minimum qui J e m illns concutiat, nec coalilum earum interrumpat. Intercepla enim cervice, et cuculio brevissimo ductu ad thoracem connexo, eodemque latius in frontem et in genas exporrecto, nec non ad auriuin radices iirmato, nil minus fit, quam ut immoderatius et incommodius partes eas aeger commoveat, adeo strenue et exacte caput viltà hac comprehensum atque devinctum est. T h o r a x vero praeter jam receptum ab omnibus indumenti usum nil peculiare habet. Itaque non est, ut liac de re vosmet admoneamus. Illud saltem indicasse sufiiciat, ab ilio otnnes pectoris, dorsi ìaterumque partes comprehendi deberé arctissiine, et qua parte antrorsum disrissus e s t , fibulis munirì, quas invicem ad di et as constringere validius necessarium est. Sic enim iìet, n e , si qua fibulae l a x e n t u r , fasciarum connex i o n e s , quae ad pectus percurrunt, soluliores reddontur. Hie vittam pro capite sustentat, et fascias quasdam, quod infra videbitur, ad partem anteriorem excipit, qui tainen absque feminalibus nullam penitus praestaret operam. Nulla enim mora est, nisi hisce annectatur et quam validissime, quin fallaci et lubrica compreliensione ad superiora e vestigio resiliat. Hoc igitur thoracis stabilimentum est, hic p a l u s , ad quern velut funibus alligatur, ne ullo modo queat elabi, et elusa opera ad superna r e currere. Sed fibulas feminalibus oporlet indere, et ulriusque t a m feminalium quam thoracis oras inneclere, — Nunc nutem fasciarum historiam declarare opus est, quae quidem numero plures sunt, qtiod plures bracini partes contineant. Inter caeteras tainen ea praecipua est, quae universam brachii retro regionem complectitur, et a qua r e liquae omnes tanquam a stipite fere exoriuntur. Kauc dignitatis ergo fasciam regiam nuncupabimus. Illius ortus est ab ea thoracis regione, quae ad arliculi humeri supernain partam retro desinit, et continuato ductu infra paulisper ad axillas descendit. Lata est a principio fere

330 ad sex dígitos. Hinc rursus producta versus cubitum iuflectitur, et humero incumbens recta tandem cubitum extra ad ancooem amplectitur. Exinde gracilescit paulo, et per ulnae amplitudinein fertur eadern penitus, qua coepit, magnitudine: hinc carpi dorsum superat, rectoque tramite in extremos digitos desinit. Hujus officium est, ut brachium universum fasciarum opera, quae ad latera ejus sunt, annexum capiti valentissime contineat, iisque omnibus, quas jam dicetnus,- fasciis ortum suum suppe-ditet. Porro fasciae hae licet singulis articulis praeíU ciantur, nec numerum humeri, cubiti atque carpi excedere debeant, necessarium tamen e s t , ut UQUS illorum duplici vinculo connectatur, atque sic quatuor in universum praeter regiam illam fasciis opus sit. Harum prima est, quae supra ab humeri articulo, qua parte scapulae sunt, ad posteriora exoritur lato principio, indeque sub axillae cavitatem deducitqr, unde pectora versus antrorsum progrediens ad oppositam alterius lateris axillae regionem defertur. Huic humeri articulum munire et comprimere datum est : curnque et ab axillis oriatur, et in axillas iterqrn desinai, ideo axillarem earn vocare libuit. Tanta auteiii latitudine s i t , ut ad summum tres digitos e x a e quet. Secunda fascia ilia e s t , quae ad cubiti articulum posita e s t , et quam hac de causa cubitalem diciinus. Haec latitudine superiori proxime aequalis a lateribus regiae fasciae, qua parte liunc articulum munit, pari principio erumpit, indeque tam ad dextram quam ad lae\am oblique ad caput fertur, ac temporibus cuculli superstrata secundum capitis latera in posticam ejus partem ad lambdoidis usque lineas prolixius excurrit. Hanc capiti admovere', brachiumque arctius coonectere convenit, ne quo dilabatur, vel in alterutram partem hinc inde non sine detrimento deflectat. JHoc enim maxime caveudum est ; pam quanto cubitus vicinior est propagini, tanto illius commotio periiiciosioi existit, et praeci-

331 pue traduci, quem immotmn plane suo-loco subsistere, nec quovis et quam minime contorquere, non incominodum est. Haec igitur sedulo et non sine curiositate medicus circumspiciat, ut apta connexione summaque custodia hunc eundem articulum recte tuealur. Hic eniin locus, haec fascia supremum in actione hac graduili obtinet. Indicia autem est, -quanti regionem liane inunitam esse referat, quod aliam adhuc fasciain eidem subsidio collocaviinus, quae ab interna regione cubiti, qua olecranon est, espiantata ac ex superiori loco proxime ab hac cubitali fascia antrorsum et oblique delata ad hypocliondrii spacium ex opposito seu ad extremas fere pectoris infra oras desinat. Praeslat enim id quod et altera, multo tamen valentius, nec quandoque articulum illum commoveri palilur. Quod autem ex tubilo deducta in earn pectoris sedem transferatur, ex loci occasione pectoralis non absurde dici potest. Postrema tandem fascia est, quae manum capiti seu verticis ossibus superposition ad carpi siinul atque ulnae ac radii articulum circumdat. Haec ad regiae fasciae exitum, quam paulo supra carpum aboleri diximus, juxta interiora illius conspicitur; inde porro exorta ad fasciae regiae latera prope squammeas illas utrinque suturas fere evanescit, ac singulis partibus per funiculuin satis arcte conjungitur. Munus illius est, superstratam capiti manus partem compreliendere, comprehensam constringere, constrictam continere, quominus ad opposita latera feratur, Hanc ergo brachialem vocamus, quam geminis loris non secus alque alias iisque distinctis ex utroque latere cucinilo adjunxisse necessarium penitus fuerit. Haec itaque sunt, quae ad apparatum insitionis nostra e non p r e t e r m i n i posse duximus.

332

Capitulum duodecimum. De insitionis administralionc. Aggredimur

jam

operis

nostri

partem

praeclaram

sane et, sive insolentiam ejus spectemus sive rei inagni-' ludinein , certe praestantissimam

atque caeteris omnibus,

quae nobis peragenda s u n t , inerito praeferendatn. enim

abrepta

cute novas

Nunc

nares et novo prorsus conatu

reficere cotiainur, et faciem suo decore spoliatam et quasi iaedissiine conspurcatain denuo eluere, et hoc novo m a u gonii genere illustrare tentamus.

Cujus dignitatem

ut

assequamur, non levis opera nobis proposita est, quae i n eo penitus consistit, ut ob tenuitatem suam cicatrix, qua partes i n f i c e r à spicua

coaluerìnt, v e l obliterata v e l minus c o n -

admirandis

oculos deludat. nam

artis

artis

nostrae

praestigiis

tfostrae

parti primas adscribere o p o r t e a t ,

parliuin unioni, an earundem conforinationi. praecipua s u n t ,

quibus ars

artis vero

an

Haec e n i m

nostra ditata e s t , et reliquis

operationibus plane a n t e p o n e n d a : rae o p u s ,

intuentiuin

"Quamobrem non facile quis dixerit, cui-

alteram.

alterum quidem natu-

Nares enim rudes adhuc

et impolitas eiTonnare artifici datum e s t : at propaginem cum curtis partibus agglutinare, naturae concessimi. detur quidem

ars liac

in

parte

naturam

excellere,

Viut

quae id efficiat, quod vires illius superat, nec quod ipsa per sese sponte moliri queat ( p a r t e m enim eamque dissimilein ilia nunquain restituii) ; loco ponendum e s t , cto, quantum naribus

id tamen non postremo

quod e x coalitu rite et decenler f a -

vix e x

conforinatione

decoris et faciei splendoris

magnum • e s s e ,

apte

potest, accedat.

t a n t u m et Non nego

et concinne cutim illam excindere,

sed neque contemnendum

esse p u t o , et adeo egregie et

decenter unionem efflcere, ut difiiculter oculis p a t e a t , et nunquid ea pars unquam discreta f u e r i t , v i x in animum

3-j3 indiicas: imo id credo caeterls esse m a x i m u m . Quainvis enim naturae opus sit parLes dissitas copulare, noil tamen earn penitus meretur laudein, vit non suinma in artern ipsam interim redundet. Fateor naturam cum n a ribus traducem conjungere : at coitio ilia ut concinna sit, ut lionesta, soli artiiici tribuenduin est. Hie eniin n a t u rae conatus m o d e r a t u r , et quod infra mediocritatem fit, -adjungit, quod e x t r a , rescindit. Si enim naturae tantum negociuin committainus, quam iuhonestas, quam male constantes cicatrices ducat, persaepe comperluin est. A t que hac r a t i o n e , ut congrue et decore partes uniautur, id ad operationis dignitatem inihi facere videtur, quod ea difficilis admodum sit et a r d u a , nec quicquam quo.d intueatur, quoininus ab aequitate deflectat, babeat. A t qui si res difiiciles superasse magis quam leves laudi datur et honori, procul dubio id nobis concedenduui est, longe plures diificultates, dum insitiouem lacimus, propositas e s s e , pluribusque incommodis conllictandum i'ore, ac si nares jam unitas efforinaremus. Principio enim liic nihil e s t , quod visum impediat, quo minus recle, quid velis, agas, quod manum evertat, quod operationem acceleret. Libere enim et absque impedimento ìbidem nares effingimus, in opere versamiir: non sanguis effluens oculorum aciem perslringit : non jactantur aegri : non convelluntur doloribus, nulla vel plane axigua h a e morrhagia conilictantur, nec eas nos angustias incurrimus; qnin operationem in plures dies extrahere, rudes primo nares delineare, sensim astruere, denuoque in angustiorein formain, quod nostro et aegri simul absque liat, incommodo educere liceat. Secus vero d u m insitioneui molimur nobiscuin agitur. Hie enim pluritnum emanans sanguis obtulum percellit, ut saepius et morain in o p e r a t o n e traliere, et nisi advertas 1'allere cogaris. Hie inultoties evictus doloribus aeger manina e v e r t i t , ut neque nares recte a p p a r a r e , rite conjungere, congrue cum pro-

334 p a g i n e consuere poluerìs. Mie ntillam m o r a m nectefè oportet ob doloris m a g n i t u d i n e m , sed p r o p e r a r e , quaìidoque vero praecipitanter a g e r e , et quod m i n i m e velis , vel non quòinodo velis'perflcere.' T a n t i interest, an p a r tes ìllae soluminodo c o n j u n g a n t u r , ah vero rite et c o n cinne id perfecisse. A d d e qüod si c o n t i n g à t , érroreitt ut corrigas, t u m mininte sibi integrum est. A s t ibi longd lateque expatiari p o t e s t , quod desit r e f i c e r é j quod m a l e egeris rursus e m e n d a r e , quod redündet denuö auferre» Sic qüod intuearis hoc in loco, ipsius naturae exempluiri h a b e ä , quod qua ràtione lineamenta b a r i u m et quoùsque ducenda siht, tibi osténdet. A t n a f e s oonjubgere in unica artifìcis solertia ejusqué dextéritate posituui est^ qui q u a n t u m [opus est '6t quo p a c t o , proprio instihctu acriqué judicio i n t e l l i g i f , et proinptam et solertem m a n u m a d h i b e t n e d quod aspiciat, quod imitando referat -, praeter ideain m e n t e sua conceptam et q u a m occasio suppeditat, plane nihil obtineat. Non m i n o r i solertia studioque opus e s t , dum jam insitione"facta et consutis partibus natura cicatricem d u c i t , q u a m perite moderari dècet, n e quid •vel niinis depressa s i t , vel luxuriänte Carne intumescat, Sed ut observata mediocritatè aeqùalis et plana cum caèteris partibüs superficie enascatur. Sed qitaitì arduurn èst hoc, n e quid n i m i s , cognovisse, tanto difficilius p e r fecisse. His itaque de causis unioni pluriüiüm cedit conforniatio. Haec enim prolnptior est> ilia m i n u s e x p e dite : et si difficultas r e i , si aìrtiiicis industria dignitatem afferi, ad iliam facilis via est plana j ad hanc v e r 0 difficilis et impedita. A d i n o n e m u s itaqué cliirurgos, si quae bonos viros d e c e t , honoris et gloriae palmatn COnsequi cupiunt, si artis dignitateìn Commendare v o l u ù t , iit in iusilione facienda, quo decus s u ü m atque nitorem cónlequatur, o m n e m operain, o m ù e m itidustriam, o m n e s u u m Studium collocent. Voluimus autern a n t e dixisse haec, tit quae sit rei summa intelligant, quid illorum intersit,

335 tognoscant. Administraturus ergo insitionem thirurgus, nisi tempoïis difficultate vel aegri cupiditate traösversus agalur, in primis diei oppottunitatem captet, quae et p u rissimi caeli nitore, atnico vultu arridens animum a e groti quasi excitet, et operi bon minimum emolumenti a f ferai. Non enim oculorum aciem obscilrus aër atque n u bilus offuscare Bon potest. Hanc equidem insitionem curiose tractari oportet, in qua totius operis dignitas vertitur. Sic diei opportunae sunt hoïae m a t u t i n a e , quod id tetnporià àlacritate quadam mentes nostras perfUndat, et redeunte iole Vigor animis redeat, alvoque fecibuâ r e purgata nüllave impuri Spiritus exhalations membris perculsis, corpora leviora multo t e d d a n t u r . T u m enim cibo per somnum concocto et rite digesto, meinbrisque fecreatis, omnis excrementorum eluvies sponte pïodit, quam tarnen leviori clysmo lacessere conVenietj nisi n a tura sua munia priuS expleverit." Ubi vero codioni in* cominodum aliquid accesserit, tunc insitionem moliri b a u d quaquam expedit. Quicquid enim fere malorum conting i t , illud quasi manu facta in perniciem tandem insitarum partium erumpit. Quatìiobrem profuerit bisce inalis occurrissé abstinentia, vel proxima ante coena m i n i m u m cibi assuinpsissé, Nam quod paucuih est, imbecillo v e n tre facilius i m m u t a t u r , aut non tantum de cruditate inetum ihjicit, qua subsistente, insitionem aggressuin eise, penitUs alienum est. — His igitur rite perspectis, iüsititio vestitu oportet aegrum induere. Pertinebit vero àd rem, Sutorem adesse> qui, si quid i m m u t a n d u m sit, ipse adjiciat vel auferat. Nunquain enim vel in tanta àegrotortim multitudine .comperimus, ut scientissiinuS hujusce rei et expertissimus sutor ita diligentiatn suam probayerit, quin aliquid semper in ea parte desideratum sit. Volurnus itaque, ne bac de re, qualescumque tandem sint, impalati ad opus accédant, sed in aegroto vestiendo sutoris opera studioque utantur. Non eniirl illos hujusce diligentiae

336 pnenituerit.

Feminalia ergo primum aeger induat,

tlioracem et cuculluin,

haec feminalibus applicet, et

mox fir-

mis funiculis arctius constringat : sub haec thoracem ante connectât.

Cucullum deinde in caluam d u c a t ,

raminibus suis e x i m a t , adaptet.

et tandem

universo

Hinc bracbiuni cbirurgus a t t o l l a t ,

aures f o capiti

rite

nulla tamen

re penes traducem innovata, et ila componat, ut eundern positum, Hunc

quern proxime d i x i m u s ,

collocatimi

custodire ad ministros spectat,

diendis innectendiscjue chirurgus intentus est. explicata

prius

fascia

regia

et

observet.

dum fasciis e x p e -

brachio

Inter quas

retro imposita,

quae cubito stabiliendo p r a e e s t , et e x utroque illius f e r tur latere, illam iDquam in faciem oblique déférât, et ad tempora

proxime ad

loris connectât. nexione,

lambdoidis

suturae

latera

cuculio

Opus est liic duplici loro atque ea con-

ut inter utrumque funiculum très vel ad s u m -

m u m quatuor intercédant digiti.

Haec loca sutor attente

o b s e r v e t , lit oras forarninis internas -filo circuinnectat, et recte o b i i r m e t ,

ne qua

funiculi

cedente lino

résiliant.

I d e m et e x altera parie faciendum est. Secundam e x i n d e fasciam, quam brachialem diximus, et quae articulo illi m u - , oiendo addita est, medicus expediet, et latera ejus utrinque cuculio

alligabit.

Mox

tertiamj

axillarem

scilicet

ad anteriora ducat, et ad m a m m a e regionein, quae e x opposito e s t , suis vinculis constringat.

Pectoralem tandem,

quae a cubito defertur, ad liypochondrium adversum e x porrigat,

et funiculis tlioraci

conjungat.

Turn

singula,

quae ad deligationein spectant, ipse cbirurgus circumspiciat, percurrat, observet, e x a m i n e t ,

ne quid vel hiet v e l

l a x q m sit, ut tuto et firmiter connectantur, omniaque ad iositionem

perapta

et accoinmodata

sint.

Hoc ubi con-

stiterit, et feminalia, thorax, cucullus probe respondeant, et fasciae earuinque nexus firmi salis et opportuni f u e r i u t , j a m eas Jaxare opus est, cucullum detrahere, atque in humeros rejicere, ne quid capiti adbaerens, dum un res

337 excoriamus vel consuimus, cfffendat. Mox et ministros a d m o n e a t , ut sellam parent et linteum. Ipse rhirurgus, quicquid vel impedimenlo sibi esse possit, rejiciat, etiani ipsis manicis detraclis, et ut agilior sit et expeditior, e x tremas ulnas ad tres et amplius digitos denudet. Aeger ex adverso fenestrae s e d e a t , ut lumini expositus sit. Huic linteum minister ante injiciat, ac per h u m e r u m subductum ad cervicem religet. Prohibet i d , n e qui dimanaverit sanguis, inquinet thoracem. Ipse chirurgus ad aegrum ex adverso stet, et ministris sua loca designet. H o r u m alter a tergo collocatus aegroti caput reclinabit, manibus continebit, et n e qua nutare possit cavebit: a l ter vero qui e dextra s t a t u a l u r , cultros subinde chirurgo subministrabit. Hos enim multóties permutare oportet, cum profúndente sese sanguine acles ilia sublilissima et tenuissima vel ob liumorem adbaerenlem vel e x calore einolliente promptissiine retundatur. E j u s d e m ministri industriae fuerit et cullros aegrorum oculis subtraxisse, cum ex eorum intuitu qui paulo abjectiores s u n t , facile expavescant: et linleolorum frusta vel gossypium q u a n doque tradidisse, ut vulnus extergat. Usque adeo e n i m sanguis sese effundit, ut nonnunquam artificem iinpediat, et ab excoriatione desistere jubeat. Turn demum ab n a rium excoriatione chirurgus negocium auspicetur. Sunt autem hinc operationis ducenda in i l i a , quod ad earn n o r m a m , quousque videlicet et qua ratione nares reíici d e b e a n t , insitilium apicem efformari conveniat. Sectionis enim moderanlia ab excoriatis naribus petenda est. Ubi ergo curtarum narium naturam curióse contemplatus f u e r i t , et quousque sectionem diducat, secum ipse chirurgus decreverit, age jam cultrum adinoveat, et ab altero l a t e r e , utcunque libuerit, vulnus promoveat. Hie autem et latitudinem ejus et profunditatem spectet, e t quae utraque dimetitur, aequalitatem vel inaequalitateui. Illud enim insitioni faciendae fa v e t : hoc vero coalitus Taliacotii curtor. Y

338 decori. Atque hac de causa sectìonem hanc diligenter tractare oportet. l a hoc enim omnis artis hujus splendor totaque ejus commendatio reposita est. Latitudinem definire anceps est ; nam pro corporum varietale varie quoque et diverso modo a nobis haec eadein constituilur. Illud tarnen aeternum vobis et sanctum praeceptum sit, ut in latitudinis tenuitate, cuoi suspicio adsit de peccato in liberalilale, nunquam deficiamus. A m plitudo e n i m ' e t largitas vulneris, quod de insitione spem certain faciat, ejusdem angustia longe tulior est et accoinmodatior. Profunditas vero ex rei substantia deproinilur. Cuin enim conjunctae partes communione sanguinis quasi glutine quodam inter sese uniantur, ideo alte adeo vulnus infligenduui e s t , u t sanguis unde quaque et hilarius sese effundat. Quam vulneris altitudinem et partis, quae iaciditur , essentia descripserit. Sicubi enim tenuis fuerit illa p a r s , non usque adeo prof u n d e rescindi debet, ut in ampliorein et spaciosain superficiem abeat. T a n t u m namque abest, ut insitionis securitati consulamus, ut potius hac violenlia obessemus. Non enim adeo impune has partes tractare licet, quin m a x i m e negruin excruciemus, n e operationem toleret, et ut vase quodam inciso non quam large sanguis e r u m pat. Terminus igitur altitudini» hujusce vulneris fuerit, usque dum sanguinis profusio per to.tum vulneris ambitum consequatur. Est tarnen cum latitudinis tum profunditatis observanda vel aequalitas vel inaequalitas : in qua omnis decentissimae symphysis ratio atque ipsius arlis dignitas collocata est. Sed ut h a e c , quicquid est, facilius inlelligant chirurgi, noscere illos oportet, in vulnero duo consideranda esse, nempe spacium ejus et oram superiorem, in quibus utrisque aequalitas vel inaequalitas conspicitur, oram vulneris aequalem esse decet, ut nullibi vel punctis vel angulis interscissa sit, sed a summo usque ad ima sectione ad lineam facta uniformiter

339 sibi respondeat. Spacium vero vulneri» obliquum esto. Hanc enim intelligiinus altitudinis inaequalitalem, quod in vitibus rite inserendis Cato docuit necessarium esse et riinius ipse relulil. Sed repelamus paucis ipsa verba, ut exemplo proposito universam rem facilius quisque cognoscat. Calo * ) vitem tribus loodis inserit. Praesectaui findi jubet per medullam, in earn surculos exacutos adigi, et medullas jungi. Altero modo sese vites i n viceli] conliuguot. Utriusque in obliquum latus contrari u in adradit, et jdnctis medullis colligat. Haec igitur iiisitio ad rem nostrani spectat, in qua licet animadvert e r e , sectionem earn obliquain dici Plinio a ) , quae cum juxta altitudinein inaequalis sit, a suprema superfìcie incipiens semsimque et quasi decussatim descendens in huiniles infra paries ad angulum acutum desini!. I m a gi nari eniin oporlet triangulum aequilaterum, cujus primum latus a suintnis naribus, qua parte incisae sunt, infra ad basin earum protendilur: secundum vero ibidem supra incipit, et deorsum ad acutum angulum ducitur: quibus tandem ab narium basi usque ad extremum alterius lateris tertium latus subtenditur, quod spatium deinde novae nares complebunt. S i enim aequali s e ctione et ad perpendiculum cum traduce curtae nares conjungerentur, iis exporrectis et anlrorsum protuberant i b u s , ingrata mole [pars ilia defoedaretur. Adde quod ea parte, qua coaluerint, bine inde assurgente carne, v e lut tumulis quibusdam sulcum quendam efficerent. O b l i que igitur sectionem deducere oportet, quandoque vero ad iìguram trianguli aequilateram, nonnunquam ad earn, quae vel duo latera aequalia habeat, vel ut nullum e o ruin cum altero conveniat (non enim eodem modo s e m per nares detruncari accidit, ut cum naribus novis triangulum aequilaterum constituant), omnino autem figuram * ) Calo de re rust. 45. s ) Plin. 7 . nat. hi»t. 17.

Y 2

340 earn, quae recium ad nares oblineat angulum, vitare convenit. Nec atramente sectionis terminum designasse opus fu eri t, eum sanguine profluente noia Iiaec aboleatur, aut oculi aciem inaequalitate dijudicanda perstrìngat. Id vero opprime necessarium est, ut, ubi opus sit, indicis apicem in nares intromittat medicus , u t quasi obice objeclo naribusque firmatis nec retrocedenlibus felieius operationem perficiat. Solent eniin nares ob mollitiem cedere, et ferri aciem eludere. Interim saepius cultros permute!, (acies enìin eorum retunditur) vulnus exiccet, et quant u m sectioae profecerit, probe perspiciat. Qua in re «x•tromam oram cum primis linea quadam designet,' mox al ti us cultrum adigat, et quod reliquum est omni conatu ••quam fieri potest, sedulo peragat: et si quid extremis naribus, quod minus distingui ferro póterit, intro adhaer e a t , id forcipe detrahet, et vulnus in interna superficie ad aequalitatem reducet. Haec ubi peregerit, ad traducís sectionem devenire oporlet, quam neque temere licet aggredi, sed ex curtis naribus rationem depromere. Protinus ergo •deterso vulnere, infimis naribus chartam imponat cbirurgus, quam pro vulneris amplitudine confirmet, -ut ad typum illi penitus respondeat, nec quo rette hanc describat, ulli vel operae vel dilìgentiae parcat. His enim universum unionis decus atque ipsa insitionis ratio -innititur. Ghartam vero jam confirmatam ministro praebeat, Interea aeger apposito linteolo sangninem corapescat, et quo minus aerem plaga sentiat, ipse caveat. Turn fasciam devolvet medicus, propaginem explicabit, et bracliium aegri ministrorum alteri concredet. Hic cubilo dextram subjiciat, altera vero ulnarn et carpurn erectum sustineat. Ipse chartam applicet chirurgus traduci, .probeque contempletur, quidnain ibi demendum s i t , quanta et quousque haec sectio fieri debeat. Quod superest resciudat, intra callum abradat, et quemadme-

341 dum supra de naribus diximus, sic eodem pacto ad eandein obliquitatis normam propaglnein excindat- Hoc utique facta non erit difficile-, cum id aegri vix persentiant.' •Curet autein summa diligentia, ut cuneta ad amussiin peragantur. Quicquid enim huic studio adjicitur, vel ob eam rem plurimi faciendum e s t , quod nullo modo, si quae errata comrnissa sint, aliquando revocare possumus; qui vel praecipuus stimulus est isque acerrimus, ne quid oscitanter, ne quid temere agamus. — T u m ad nares traducem adducat, applicet, periculum faciat, nunquid- recte cum naribus cobaereat? an extrema illorum conveniant? quid superet ? quid depressuin sit ? nunquid intro hient, °vel non rite coeant ? Haec omnia inquam cousideret et accurato, quorum illud ad unionis decorem spectat, hoc vero insitioni couvenit. Perbelle ilaque vulnera conveniant cum traducis tum curtarum navium. Atque hoc assequetur medicus, si adrasis partibus et aliquo, moderate tamen excisis, earum orae coeant, ne quid vel e x tra emineat, vel intra ad utriusque vulneris superCciein vacuum intercedat, sed ut undiquaquam aequales ad normam congrediantur. — Tosthaec ad suturas efiiciendas animum convertere oportet. Quae sane chirurgiae pars aliquanto difiicilior est, ideoque latius explican debet, ne dum breves esse volumus, rem ipsam obscuremus, et ad plurimos errores ansam suppeditemus. Interest vero haec nostra non obiter perlegere, sed accurato et quam saepissime, ne quis alias in consuendis vulneribus e x e r eilatus hac vana persuasus opinione nil interesse ducat, quomodo partes hae velint consui, atque ideo, cum ìmparatus accedat, in enavigando hoc pelago errorum multitudine quasi vastis fluctibus obruatur. Utcunque enim consuendi ralionem quis hie promoveat, nisi vel peculiari studio vel sollicila admonilione id didicerit, nunquam non vehementer labitur. Haec enim suturae ratio ab iis, quae passim et quotidiano fiunt, plurimum

342 e t quam longe differì. Id unusquisque intelliget, simul atque baec nostra recte perceperit. Pluriwae aulem causae sunt eaeque non vulgares, cur ea, quam jam m o l i m u r , a caeteris reliquamm partiuin consuendi ratione distet , et difiicultate omnes anteeat. Fritmim enim non minimum interest, nunquid, quae partes consueudae sunt, aliquo in loco adhuc connectantur, an sede penilus et regione dissideant. A n i m o concipite quaeso faciei vul-» nus latissimum aeque ac gravissimum, adeo ut maxilla ferri vi fere tota abscissa ad humeros usque propendeat. Hic quis non videt saltem aliqua ex parte, partem hanc cum reliquis adhuc cohaerere, nec laboramus, quia ea composita et suturis copulata integritati reslituamus. A t traducem conjungere cum curtis naribus quomodo id non laboriosnm e s t ? quomodo non difficile? quanto i n tervallo distant? quanto divortio separantur ? — Neque id satis e s t , nisi et partis moles ejusque substantia ad r e liqua momenta accederei. Ea enim est in caeteris quantilas, quae, nisi violentius vi gladii aliquid abreptum sit, composita prius totam earn regioDem compleat, nec ut quid deiiciat, quid e m i n e a t , sed aequali penitus superficie et corpore respondeat. E a etiam est partis natura, u t temperie a vicina haudquaquain différât, sed substantia, utpote a cujus consortio paulo ante divulsa fuit, cum ea conveniat, u t , si liceat dicere, cum ilia sit uuivoca. Q u a n t u m vero absit ab his legibus ipse tradux cum curtis partibus, tam notum est, quam quod notissimum. Quis e n i m nescit, quam cutis temperata sit, quain nares ob frigidorum corporum compagein frigeant. Licet id experiri, quod frigore nares perculsae, non item cutis, quam primum liveant. Diversa itaque est temperamentorum ratio et adinodum dissentanea, et si quid comm u n e habeant, id genere potius et analogia existere credendum est. Quam etiam mole partes hae inter sese différant, e x eo patet, quod illae tenues s i n t , graciles et

343 e x p l a n a t a e , hie vero c r a s s u s , t u i n i d u s et r u g o s u s , adeoque invicem a b s u n t , ut nec superficie nee p r o f u u d i t a t e quovis pacto conveniant. Sed poterunt n e ea, q u a e j a m d i x i t n n s , id efCcere, u t liinc p a r t i u m coalilus caeteris, quos fieri v i d e m u s , incominodior sit atque difiicilior ? Certe si ulriusque partia e t traduci» et narium essentiain considereinus, non possumus dicere, quin insignis in iis conjungendis et non p o s t r e m a adsit molestia. N o n e n i m calore a b u n d a n t n a r e s , u t p o t e ob t e n u i t a t e m et cartilagines subjectas frigidissiinae, nec ea traducis constantia e s t , cutn pluriinas n o x a s , duras contrectationes, dira ulcera perpessus s i t , ut sibi ipsi opem ferre queat. Q u i b u s cuxn ergo sic a g i t u r , iis interitus p r o x i m u s est, nec m i n i m u m laboris superest, ut ea restituas, conserves. Sic q u a s e s i g u o intervallo conjungi partes necesse est, ut conjungas , p l u r i m u m insudare e t multoties periclilari couvenit. Exiguuin e n i m et laxuin vinculum e s t , quo aliis a n n e c t i t u r , modicurnque est spaciutn per quod d e ducto sanguine et spiritu vita ipsa conservetur. Ubi vero arctius et f r e q u e n t i u s p a r t e m q u a n d a m innectere possumus, quo patentior a l i m e n t o accessus est, eo m i n u s l a b o r i s , m i n u s reslat p e r i c u l i , et praecipue cum partes n o n adeo d i s t e n t , n e q u e eain i n applicando violentiam experiantur. Q u o d t a n t u m abest in actione hac, u t n i h i l fieri possit majori v i , m a j o r i i m p e t u , m a j o r i i n c o r a m o d o , nullaeque p a r t e s a d s i n t , quae e x naturae p r a e scripto magis inter se diremptae sint. E t quis non d i c a t , o p e r a t i o n e m loDge diiiiciliorem f o r e , qui uni soluta hoc negotii c o m m i n i v i d e t , haec u t c o n j u n g a t , nullalen u s v e l a d j u v a n t e vel v i a m consternente natura ? N o n e n i m liic tibi natura i n o u s t r a t , quid o b s e r v e s , in quid respicias, quid i m i t e r i s , sed eruenda o m n i a àrtiiicis i n genio, m e t a definienda est, soli currenduin. A t ubi natura ipsa p r a e e s t , ubi callem m o n s t r a t , ubi ipsa praecedit, facile est, quid opus sii, coguosceie, obtemperare et

344 subsequi. Nullum autem hie ex n a t u r a , dura suturas molimur, subsidium accedit, sed una unius artificis ingenio et solertia perficiunda est. Nec id parum refert, quod, dum partes illas excoriamus,- non earn aequalitatem, quam par e s t , observare possumus. Quae enim antea conjuncta erant, simul atque semel divisa sint, composita non usque adeo quadrant, ut nihil desideres. At nullatenus hie efficere poteris, ut sic traducem et curias n a r e s appares, a b r a d a s , ut aliquid non superet, non subsid e a t , ne quandoque h i e n t , sed ad regulain invicem r e spondeant. Sic et illud non négligendutn est, quod hinc per nares recedat aer et accedat (Iiis euiin primo respir a m u s ) , quod hinc cerebrum sua excrementa propellat, quorum u t r u i n q u e , quantumvis advigiles, et- partes eas laedit, et unionem impedit. — Plurima igitur sunt eaque non vulgaria, quae partium harum unioni adversantur, et operi nostro inultis partibus plus, quam dum alias partes conjungeremus, officiunt. Yeruntamen conandum est n e locus vacet negligentiae, sed omnes vires, omnein industriam, omnes conatus, omnein diligentiam explices, u t rite tuis muniis fungaris, nec quid vel ars vel ipsemet dainni facias. Quicquid enim semel hie praeterinftt i t u r , nec revocari ullatenus, nec quovis pacto coinpensari poterit. — T e m p u s autem e s t , ut quomodo suturae administrandae sint, aliquando edoceamus, curnque tot obstruamur impedimentis, quanto poterit perspicacius rem expediemus. Omnis consuendi partes eas in. ilio consiStit opera, ut suturas r e d e librare, et quae earum invicera distantia sit, ad ainussiin observare valeamus. Q u a m r a t i o n e m , si quis assecutus sit, facillime posthaec omne negotium tractabit. P r i m u m autem suturas singulas, cum duas partes, traducem nimirum et curtas nares comp r e h e n d a n t , duas etiam perforationes t a m in naribus quam in propagine recipere intelligendum e s t , atque has easdem invicem nunc comparari, easque esse, quibus tota

345 operis summa innititur. Âccipîinus autem, et quasi concess um petimus, perfomtiones eas, quae in curtís naribus factae sunt, aequalibus omnino, quotquot sint, spaciis invicem distare, ut et infra declarabiinus, nec unain ab altera distantia decedere. Id vero pronunciamus, non idem esse intervallum, quae in traduce sunt, foraminu.tn (quamvis numero cum illis et ipsa inter sese aequalia., siut), cum iis,' quae supra in naribus conspiciuntur, sed latitudine plurimum desciscere, ut longe arctiora sint intervalla in traduce atque angustiora, illa vero laxiora penitus et spaciosa. Atque hoc ob partium naturain accidit. Cum enim, qua globuli apex est, nares augustas et velut ad centrum contractae sint, quo vero magis re*, cedunt et sese expandunt, ampliores etiam fiant: ideo si tradux cum curtis partibus conjungi debeat, et apex ipsa pertundendus sit, nec non et nares ipsae perforandae, ex necessitate utique quae supra suturarum spacia sunt inferioribus atque in apice longe majora erunt, haec vero illis multo angustiora. Atque liceat hoc nobis aliunde accersitis subsidiis ex mathemalicis sic demonstrare. Sint duo circuii concentrici, alter quidein major, alter minor, a quorum communi centro educantur rectae lineae, qui exteriorem arcum in aequas portiones disseceut, quare et interior circulus in aequas partes scindetur, quae quidem inter sese aequalilate non different, illius tamen et quae supra sunt, longe minores erunt. Sint ergo 1 ) duo concentrici circuii acop et mn qr descripti circa centrum b, in quibus ducatur communis semidiaineter cb, 6upra quam erigatur ad centrum commune b perpendiculares ab, quae abscindet ab ipsis circulis duos quadrantes, abc quidem majoris circuii et mbn minoris. Nam cum quatuor anguli aequivalentes quatuor rectis consistant s u p e r b centrum (ex corollario 1 elemeutorum Vide tab. IV fig. 1.

346 Euclid. 15), et angulus abc sit rectus, quare quarta pars erit quatuor r e c t o r u m , qui q u i d e m consistei super circumferentiam mn minoris et a c majoris circuii, q u a r u m u n a q u a e q u e (ex ultima sexli) quarta pars est circuinf e r e n t i a e sui circuii. Q u a e e n i m proportio est anguli m bn minoris circuii ad quatuor r e c t o s , eadein etiam est circumferentiae mn ad i n t e g r a m circuii sui circuinferentiain. E o d e m pacto et sese h a b e t circumferentia a c m a joris circuii ad suurn totuin, u t angulus abc ad eosdein q u a t u o r rectos. D i v i d a t u r p o s t m o d u m in paries a e q u a les circumferentia haec a c , n e m p e in quinque, quae sint ad, de, e f , f g , gc, e t ad puDcta divisionis reclae d u cantur a centro b, quae sunt bd, be, b f , bg. Ipsae igitur lineae et a r c u m minoris circuii m n divident in t o tidem portiones aequales, sed attainen minores ipsis p o r tionibus circuii. Q u o d vero inter sese aequales sint, sic palet. N a m anguli abd, dbe, e b f , f b g , gbc inter sese aequales sunt (ex 2 7 tertii elementorum), quia aequalibus circumferentiis ad de, e f , f g , gc, u t ab initio petiviinus, iosistunt. Q u a r e et circumferentiae seu arcus m It, hi, ik, kl, In (ex 26 e j u s d e m ) i n t e r sese aequales erunt, quod aequalibus angulis s u b t e n d a n t u r . Quod vero m a jores sunt arcus exterioris circuii q u a m interioris, sic probatur. N a m e a d e m est proportio anguli abd ad quatuor r e c t o s , quae arcus a d ad integram circuii circumferentiain exterioris circuii (ex ultima sexli e l e m e n t o r u m ) : atque etiaxn e a d e m . est proportio aoguli mbh ad eosdein quatuor rectos , quae arcus mh ad integrum arcum interioris circuii. Erit igitur (ex undecima quinti) e a d e m proportio arcus a ci ad suurn i n t e g r u m circulum, quae arcus m h ad s u u m , et p e r m u t a n d o ita est arcus ad ad arcum m h ut circulug exterior ad interiorem. Sed ille m a j o r est i n t e r i o r e , igitur et arcus ctd m a j o r erit arcu m h . E a d e m et caeterorum arcuuin ratio est, s i conieranlur inter se. Q u a r e exteriores arcus majores

34/ e r u n t , ìnteriores vero m i n o r e s , et sic quod probandum e r a t , interioris circuii portiones exterioribus minores erunt, illae -vero his majores. — Aggressurus igitur chirurgus sutura», et quae prima hujus operis pars est, n a res et propaginern perforaluxus, in sedile aegrum collocabit sub splendidissimo aere, vittain capiti injiciet, inox taeniam, cujus supra mentionem fecimus, fronti applicabit, et retro àd cervicem connectet. Haec ordine acus excipit, n e quis error aut confusio accidat, duin parli!>us jam perforatis, funiculis eas constringere convenii. F a cilis enim bic.lapsus e s t , n e linum quoddajn prd altero arripias, et quae secus conveniant, invicem conjungas : aul, si quidein ea explicare volueris, quod non sine (eraporis jactura fiet, ingenti taedio aegrum et dolore affi— cies. Sic igitur et tuto rem expedies, et celeritati commodabis. Quod ubi peractum s i t , agite jam partes acu trajiciet, et primurn, quod coininodius fiet, traducem, m o x et curtas nares. Ante tamen quam acum iinmerseris, suturis loca sua designasse convenerit, et iioam recle in m e d i o , in summo traducis apice constituisse, hinc inda succedentibus aequaliter caeteris. E a m vero prudentiam adhibeat v e l i m , ut quantum potest suturae ei'ficieodae intervalla diligenter observet, ne quid ab distantiae aequitate, quae quidem alia est in naribus, alia in traduce, deflectat, sed omnia ad trutinain e'xacte revocet. Hac enim parte quicquid ad coalitus certituclinein et celeritatem s p e c t a t , quicquid ad cicatricis decus pertinet, omne velut in pugno comprehenditur. Quare non est, ut quis haec negligenter aut obiler , administret. Auspicabilur vero, utcunque libuerit, vel in dextro vel in sinistro l a tere medicus, et perforata prius propagine, inox et curtis naribus, acum supra et recta versus frontem ex opposito e d u c e t , atque taeniis affiget. Si tamen decorum et hoc in loco observare velit, ab media illa atque inter caeteras surnma exordium sumpsisse non obfuerit, et inox

348 alternatim reliquas administrasse. Haec toties faciet, quoties aequum yidebitur, et ipse prius aâsignaverit. His rite sic peractis, jam altera pars instat hujus open s , quam constrictionem dicimus. Ante tamen in leclum collocare, aegruin oportebit, ut operationem banc summa quies quamprimum excipiat, n e yel convéllantur yel disrumpanlur suturae, vel quidvis aliud accidat, quod exinde nobis facessat negotium. Q u a m enim id facile sit, unusquisque videt, si iuniculis jam constrictis ad lectum deducçre aegruin, ibique eum yelimus recte componere. I s autem ordo in constrictione servandua est, ut earn s u t u r a m , quae caeteris mediam sedem obtinet, atque ad extremum apicem propaginis est, primutn constriugamus. Haec enim» cum supremam regionem occup e t , id praestabit, ut ex ea yelut ex perpendiculo totus tradux aequa lanèe d e p e n d e a t , atque ut latera tandem exacte conjungamus. Haud secus apud sutores usu v e nire videiuus, qui tunica« partes in media priinum connectunt, et bine ad alterum extremorum progredientes non inconcinne eas consarcinant. A t si ex altero latere, et praecipue infra opus promoveas, inaequalem pendere traducem, et deorsum prolabi videbis, quod quantum abest a reliqua operis perfectione, unusquisque per se v i det. Non enim posthac et nisi summa c u m difficultate aut non levi patientis cum cruciatu partem earn attrahes. . A d d e quod funiculuin ilium prompte laxari contingit, dum in opposilum convellitur, et quadantenus ad inferiora propelli. Ulain igitur suturam, quae media est, et qua constricta in aequali examine propago libratur, p r i m a m constringere opus est yalideque connectere, ab hinc vero alias ex ordine, hinc vel inde, ut aequum unicuique yidebitur, quousque omnes funiculos collegeris, et circumplexis arete propaginem cum naribus innodaveris. Modus vero constrictionis hie esto. Chirurgus in eum situm convertat bracbium, quem supra descripsimus, cum

349 traducem ad narium aequalitatem resecar! veliraus, jiibeatque ex ministris alterum, eum scilicet qui caput , a e gri s e r v a t , m a n u m illius supra verlicem iinpositain a r r i pere, et ad carpum comprimere, quo minus vel deorsum vel ad alterutrum latus incliuet. Alter vero cubitum inanibus statuet, qua parte radio conterminus est, tallente interim traducem- et curtis D ari bus applicante alio, quem tertium ministris illis succedaneum secernere convenit. Ipse sinistra manu l i l u m , quod e traduce prominet, et dextra acum illius arripiat : funiculum bine inde leviter ducat, nunquid is ipse sit, quem connecti velit, videat, m o x duplicatura iinplicet, aretius conslringat, atque n e résiliât, alio effacto nodo, sed eo simplici, denuo connectât, linumque fere ad nodum usque rescindât. I d e m etiam cum aliis faciendum est, atque ex ordine, ut paulo ante d i x i m u s . Sic enim omnia recte et ad justitiam a d ministraveris, nec aberit, quin necessaria quadam sequela etiam sub manu tua ad nutum tuum quaeque obediant. Sed u t rationem suturae unusquisque perspectain habeat, t a m causam quam operandi m o d u m his duabus tabellis ob oculos subjicere voluimus. *) Caeterum his sic perfectis, curationem aggredì oportet, e t in primis penicillos ovi l i q u a t o , ut diximtrs, i m b u e r e , mox naribus indere, ac orbiculos extra ad s u t u ras circumcirca injicere. Posthaec aegrum deligare conv e n i t , et fasciis, quae vesti a d h a e r e n t , ne qua moveri p o s s i t , constringere. Inter caeteras earn, quae vertici supjersternitur, et carpi articulum vincit, primuui ulrinque locis suis consiringere opus est : ab hac cubitalem, m o x a x i l l a r e m , tandem vero pectoralem. Ipse autem prae') H i c in edit. veter. praeter fig. 1 tab. IV jam supra n o l a tam nasi Huobus illis circulis distincti ico texini apposita est, quam, cum parum in rei explicationem conducerct, o m mittendam curavi. T.

350 stet opus h o c chirurgus v e l i n i , nec m i n i s t r l s , q u a n t u n j vis periti s i n t , h o c inuneris c o m m i t t a t . Quicquid eniin tanta dieruin m ò r a , tot p e r p e s s i s i n c o m m o d i s , tot s u p e ralis difficultatibus h a c t e n u s a c q u i s i v i m u s , id o m n e in liac una actione t a n q u a m lacinio q u o d a m continetur. Nulli igitur vel labori vel industriae vel solertiae parcat medicus, sed vel m a x i m e n u n c v i d e a t , n e quid, quod a r tein ipsain aut diguitatem s u a m d e d e c e a t , c o m m i t t a t (haec e n i m e x operis successu p e n d e n t ) , et o l e u m s i m u l c u m opera prol'undat. S i eniin in levibus m a x i m a p l e l u t n q u e r e r u m m o m e n t a continentur, e t saepe v i s u m sit, exiguis principiis ingentia mala t a n d e m suborta esse, quid s u s p i c a n d u m , quid n o n p e r t i m e s c e n d u m , ubi t a n t i i n t e r e s t , levius n e quid facias an e x animo, et cui n e g o tio totius operis s u m m a innititur. Non igitur negligenda est deligatio aliisque c o m m i t t e n d a , sed si quid recte c u ratuin velis , id ipse eflicias. Ut enim servus in d o m o ipse h e r u s e s t , sic n e q u e in aliis vilae muneribus- quid salvuin esse p o t e s t , nisi q u o r u m auspicio et nutu id r e gitur, ipsi v i d e a n t , ipsi praesto s i n t , ipsi m a n urn a d m o v e a n t . V e r u n t a i n e n cum non t a n t u m s e m e t i p s u m recta f a c e r e et, quae o p p o r t u n a s u n t , praestare d e c e a t , sed et a e g r u m et qui illi a s s i d e n t i i t a q u e a e g r o t u m chirurgus moneat jubeo, ut quantum potest quiescat, brachium n o n d i s l e n d a t , n o n v e l l i c e t , non quovis m o d o concutiat, e t u t ab v e h e m e n t i r e s p i r a t i o n e desideat. Non e n i m difficile e s t , ut p a r t e s illae t a n t a m f e r r a m e n t o r u m et constringendo p e r p e s s a e iojuriain i n f l a m i n a t a e i n t u m e s c a n t , quin id u l t r o accidit, nec o p u s est sibimetipsi d a m n u m arcessere. Q u a de causa n o n i n i q u u m fuerit, u n j u s vel sesquihorae spacio li..+'_*ola insternere, et ad i n silionis locum circumjicere. F o r r o h a e c ovi aquato et rosacea, quae p o r t i o u i b u s aequis m i s c e a n t u r , rigare convenit, et n e qua incalescant, s u b i n d e r e n o v a r e . Nil eniin aeque p r a e s l i l e r i t , quod v e l citius vel felicius queinvis

Sòl h u m o r u m a f f l u x u m et non Ievein q u i d e m c o m p e s c a t que inliibeal.

at-

H a e c igilur in insitioue s i c p e r a g e n d a s u n t .

Gapitulum decimum tertium. De curatione insilionis, et quae victus ratio interim observanda sit. Jam

vero tempestivum

est,

ut

insitarum

partium

curationein ad coalilus u s q u e tempora prosequainur, q u a e tain

medirainentoruin

compleclitur.

Oinnes

naturain eniin

quam

victus

rationem

inedicinae p a r t e s ita c o n n e -

x a e sunt, q u e m a d i n o d u m r e f e r e b a J . C e l s u s , ut e x t o t o s e p a r a r i non possint. cainentis

Nain et i l i a ,

p u g n a i , et victus

inanis

est

oinnis

paulo

vehementioribus,

quae praecipue m e d i -

rationem

inedetidi

labor,

quamvis,

sola diaeta quandoque sui'liciat,

adbiberi

praecipue si

nisi

jubet,

et

in

rnorbis

clementius

aj»atur,

cum v i c t u s p r a a s i -

diis et p h a r i n a c o r u m copias c o n j u n g a s .

Proxiine autem

s y m p l o m a t a enarrabiinus, quae in h o c i n s i t i o n i s decursu non i n f r e q u e n t e r inala s u n t ,

A t q u e ut aB petuntur sito,

suboriuntur :

n e c licet

aliquid

medicamentis

cruento

soluin

itaque p o l l e a n t ,

inter sarcotica et

adeo

exordiainur,

nec illis

i d e o q u e nil p r a e t e r

Siccitate

usque

vicina

ea e x v u l n e r a

symptoinatibus

siinplicem u n i o n e m secundo gradui

epulotica,

bonis

nisi cutn periculo a g g r e d i . laces-

expelente.

vicina, media

quae neque detergent vali-

dius, n e q u e c o n s l r i n g u o t o b n i x i u s , sed n e inter v u l o é r i s labia

aliquid

huinoris

intercurrat,

moderata

aslrictione

c a v e n t , q u a e t a n d e m c a r n e i s fibris i n t e r t e x t i s quasi culis quibusdam unit natura et agglutinat.

vin-

Quam

natu-

r a e c o p u l a m non a e q u e satis admirari' c o g i m u r et

exloi-

l e r e , a t q u e p r a e c i p u e , quod quidam non i m p e r i t i

rerum

inedicaruin nexu partes

nec . vulgares

homines

adeo

h a s c e colligatas e s s e d i x e r i n t ,

laxo

inter

se

ut s i , paulo

352 duriuscule contrectentur, ilicet décidant. Nec tanti quidem faceremus liane opinionem quam a l i a s , nec enarratione dignam censeremus, nisi et ad caetera, quae ad insitionis operam r e f e r û n t u r , hoc salubre documentimi aggregassent. A j u n t e n i m : quae cum scripserit vir in r e liquis medicinae operibus sane peritissiinus, excusabiliorein reddit viri clarissimi cujusdam opinionem, tale nescio quid suspicantis. Fuit enim, cum nobili adolescenti cuidam nares restaiiralurus e s s e m , ut is ad unum ex purpurat i s R o m . ecclesiae proceribus negotii causa accederet, qui aspiciens ejus nares tectas d i x i t : nunquid sunt nares r e slitutae et e x carne factitatae ? Asseverai nobilis adolesce o s. T u n c rogavit si liceret eas detegere: libentissjm e fore, u t detegeret. Nunquam enim antea conspexerat. Illico secedens a conspectu adolescens, quo detegeret, et a sordibus nares expurgaret : ei clamavit p u r p u r a tus : cave ne sequantur. Sed haec non sugillando a n o bis recensentur, nisi ut ab injuria artem nostram vindicemus, et quas notas haec hominum inscilia inussit, abstergamus. Manant enim facilliine in mentes h o m i n u m fabulae, et saepe falsum pro vero valgus arripit. Nam sic comparatum est apud h o m i n e m i m p e r i t u r a , ut nisi quod ipse facit, nil rectum putet, nec singulis quicquam arridet, nisi quod ipsi praestent, vel ab aliis multoties praestari viderint. Solet enim iinperitia non quidvis et operis novitas nobis p e r s u a d e r e , et multoties abhorreinus quid ob id saltern, quod novum fit et inauditum, nihilque placet, nisi quod Trojanam originem referat. Sed vana sane hominis cogitatio est. Q u i fieri conting a t , u t , quae naturae beneficio invicem coalescunt, i n fringi possintp an hoc in cicatricibus, quae juste coiverint, unquam usu v e n i t ? nunquid ratio id suadet? Quinimo si attendus rem consideremus, tantum abest, ut, quae conglutinala semel f u e r i n t , denu» divellantur, ut pertinaciu8 invicem cohaereant, aut si qua disrumpi eas

353 contingat, non qua antiqua vestigia sunt', sed proximo, ubi molliores sunt et minus pertinaces, divulsae cedant. Q u o d etiarn in plantis compertum est, quibus semel impianta tis, quantumvis tenellis et quam gravissimo vehemen (issimi flatus impetu perculsis, nil secius accidere videmus : sed obsequuntur, cum flexibiles sunt, et velu* cannae violentiam ventorunt eludunt. Concedo quidem: sed quaeso periculuin faciant, num adacta manu et violentius attracta — non dicam a mutua connexione sur'culum illuin divellant, sed ut saltem Liet leviuscule, usquequaque dimoveant. Yidebunt certe alio eum discindi prius, quam in insitionis articulo concuti, adeo callus, quern induerunt, velut glutine quodam contumacissimo partes ens conjunxit, ut nulla v i s , nullus impetus hoc consortium rescindere valeat. Neque id si in arboribus contingit, minus propterea in corporibus nostris acciderit, quorum operationes caeteris longe antecellunt, et materia multo quam in illis aptior est et benignior. Atque ne vacet locus haesitationi, certissimum e s t , novas nares longe 'conlumacius adhaerere, ac ca'eterae partes corporis nostri faciunt, ubi per cicatricem coaluerint. Gum enim robur omne et iìrinitas unionis ipsi callo, qui cutein longe superat duritie, innitatur, et partes novae eo geminato muniantur tam intra quam extra, proculdubio et pertinacissime eas conjungi contingit, et quasi gemino modo arctissime invicem connecti. Id cum supine imperiti homines cònsideraverint, in re clarissima nugantur pueriliter. Veruntamen cum aeque stullum sit, stultas et inanes refutare opiniones, nec plus laboris vel verborum quam opus est in unaquaque re deceat impendere, ideo haec inissa facimus, et ad susceptam curandae insitionis provinciam nosmet convertimus. — Diximus ea medicamenta esse operi buie dicata, quae inter ea, quae ad cicatricem ducunt vel carnem regenerant, mediam quandam naturam sorliuntur, quod siccent nimirum et mpdeTnliocotii ciirtor.

Z

354 rate asiringant. Ita eniin f i t , ne humore alio labia piagne intuineant, e t natura, ut solet, strenue operetur. Dicuntur autem medicis glutinantia, quorum farrago varia est et immensa. H u j u s generis sunt ebulus, sainbucus, sideritis, palmae, p i n i , tedae cortices, draconii folia recentia, quae fraga gignit h e r b a , anagallis, s a l i x , andros a e m u m , astragalus, philomunculus, telephium, symphy» tum pelraeum, araneae tela, sed ea praecìpue, cui « pistriDO pollen insederit (liaec enim valentius exiccat), equìs e l u i n , cliainaepytis, arnoglossum vero unum mire celebra tur, ut quadam temperaturae symmetria jungendis VBteribus ulceribus nec non vulneribus nuper fa et is nulli remedioruin cedat. Isatidi sativae easdem laudes tribuunt. Centaureum minus fiori bus et foliis vulnera etiain magna conjungit. Sic pentaphylli folia, m u m i a , folia haederae recentia, quibus vino coctis prius praegandia vulnera conglulinari scripsit vir quidam inter neotericos non incelebris. Sed et ulino pecuìiares natura dotes attribuit. Testatur Plinius, *) qui f o l i a , corticem, folliculuin non ignobili in vulneribus agglutinnndis pollere facullate seribit: quinimo usque adeo felici successu Ut, ut admirandum s i t , quam exigua et honesta posthac supersint vulneris vestigia. Itaque plurimum valet, si papularum Stigmata delere contendamus. Hiiic ad lichenuin curam in m e n t o praecipue ex crispo ulmi aquam optimam esse Crito rei'ert, ut scribit tìalenus a ) . Hujus verba sunt: ulini lacrymam aqua dissolutam imponito. Est autein lacryma illa guinmi quoddam ceu lentus ac glutinosus humor folliculi» inclusus, ex quo culices, proprie cnipes dicti generantur: quam a vermiculis hisce repurgatam certissimo emolumento experiri licet. E x hisce igilur omnibus, quae jam diximus, quainplurima praesidia 1) Plin. 23. hist. nat. 8. ) Gal. 5. de comp, med. sec. loca c. 7.

2

335 parar! p o t e r u n t , quibus unionem il la rum partlum nec inhonesle quidem arcessere possumus. Nobis vero v u l garia s u n t , et in myropoliis (¡uolidie praestant ceratum e x cerussa et emplastruin barbarum. Idem enim quod volumus et pro dignitate praestant. H u j u s v e r o usus est rigente caelo atque adeo corporibus paulo humidioribus : illius aulem pei; aestiva tempora, et si qui corporis status fusto calidior sit. At quemadinodum v u l n e r i , quod ad externam superilciem e s t , hisce praesidiis medeamur licet, ita quod intra opponitur aliarti curandi normam e x poscit. Hic enim tribus ad minimum diebus res agitur suppuranlibus atque iisdem plane, q u a e supra suis loci» exposuimus. Sed cut tandem unum idemque vulnus Iocis opposilis opposito modo curamus? Id equidem m i nime iit praeter ralionem. Plurimum enim e x t e r n u m vulnus ab interno differì, quamvis prima fronte id h a u d quaquam appareat, et praecipue unionis n o t a , positu a t que partis natura. Cum enim vulneris.labia usque adeo nd numerum extra cohaereaut, ut uequaquam h i e n t , nec inter ea diversutn quicquam intercedat, secus certe accìdit in intima superficie, qua semper aliquid, quod derasutn est, eininet, non equidem in naribus, sed in propagine, ut hinc eorum orae minus aeque, ut extra fit, e t ad amussiin coeant. Neque id artificis negligentiae tribuendum est, sed operis difficultati. Quis enim est ila acris ingenii, ita manu proinptus, ut utrinque tantopere partes eas adradat, ne vel minimum ab aequitate invicem recéd a n t , sed ad regulam tain intra quain extra conveniant. Id quamvis circini ope liceret assequi, quo primum area vulneris in naribus dimetienda esset, et hinc traduci a m pliiudo ejus applicanda, usque adeo tainen pars isthaec a b h o r r e t , ut nullum hinc consequamur commodum. Est enim, resecto callo, substantia interior traducis laxa, m o l lis admoduinque inconstans, ut simulatque quantitatem ad n o r m a m , quae est in naribus, designaveris, protinus Z 2

356 diffluat, nec Kmites assignatos obtitveat. Quod si intra inodum earn excideris, neque sic voto potieris. Raro 'enim aut fere nunquain licet, quousque jam detracto callo cutis ipsa cessura sit, et periculuin est, ne intra modum adhuc subsistat, nec earn quam req trinimi 9 ainplitudinem exeoriatio naackcatur. Adde quod, sivelis, ad numeruin negocium evoces, curiosior paulo fueris, temporisque j a ctaram facies, nec leviler aégrum torquebis. Itaque ne quid knprudenter labamur, et plusquam p a r est et nobis et nliis taedio simus, liberalius -pauio traducem -excindi visum e s t , atque eo diducere, ut earn, quae in naribus e s t , excoriationis Iatitudinem excedat. Hoc enim tu ti us multo et coinmodius quod jam diximus, perpetuum est. Fersaepe eniin in declivi, et qua partes illae tenuiores s u n t , ocyus eas coaluisse vidimus, secus vero supra, et ubi crassae fuerint. Geriatri illud est, ad quarti diei fmein vel ad s u m m u m circa quinti indicia apparerò coalitus, et jatn iirinius alicubi liaesisse cuti traducem, ubi, queinadinodum diximus, laxandam esse suturam consulimus. I d autem forcipe peragendum est (non enim aliis hoc aggredì licet) acutissima simul et tenuissima, ut facile subter praetereat, et prompte linum rescindât, quod quandoque cruore ixnbibituin ctassumque cum sit, sectioni resistit. Fraestabit vero ex una parte funiculum praecidisse, et proxime ab foramine nodo(|ue apprehenso universum exemisse. Nam male cum naribus turn cicatrici futurae consuleremus, si quousque universa cicatrix obduruerit, suo loco funiculos relicjueremus. Foeda enim erumperent ulcuscula eaque sat ampia, nec conniverent foramina, impediente scilicet lino, et ingrata denuo, simulatqué p e nitus pars illa obduruerit, connexionis stigmata reuianerent. Haec autem mala ut effugiainus, et dum unionein partium inoliuiur, una opera et naevi illi et iorauiiua oblilerenlur ( turn enim labia illorum inollia sunt nec

360 callo obducta), fila ilia procidere oportet, et suluram dlssolvere, aed in ea duntaxat parte, in qua unionem ildelius coeptam esse conspeximus. Ut vero commodius natura suo fungatur munere, qua parte sutura laxata fuit, sarcotica et agglutinantia medicamenta injicere oportet. —• Et hie prior unionis gradus est in cutanei traducis et curtarum narium insitione, qui circa tertii diei vel quarti Tel ad summmn prope quinti iinem sese ostendit, et in quo aliquos funiculos licet eximere. Ultra vero, et cum certius atque validius partes illae connexae sint, ad septimi diei principiuui lubet aspieere aut ad ejus diei finem, calido praesertim caelo et corporibus hotninum non iniquis: si secus, paulo post diebus caeteris. Tunc enim cicatricia leve equidem vestigium superest. Quare turn reliquas suturas licet ejicere, nisi eas antea, quod sic visum fuerit, et circa sextam chirurgus abstulerit. Nec abest ab hac positione nostra ipse Celsus, z ) qui septiwo die in s u a , quam ipse habet, curtarum restauratione suturas eximi jubet, et ulcus ad sanitatein perducere. Ad hunc enim diem, quin etiam ante adsolidescere vulnus consuevit. Quam sententiam et nos ipsi sic edocti ab experientia usquequaque comprobamus. Quotquot enim id generis chirurgias nobis tractasse obtigit (fuerunt autem plurimae et corporibus non usque adeo probis), turn equidem ad septimae initium, pleruifique ad sextam mediam, perraro autem ad septimi diei finem prorogatam fuisse unionem vidimus. Atque id Yere testari possum u s , nos omnes suturas ante finem septimae semper exemisse. Internum vero ulcus longius durare solet, ejusque cicatrix aegrids et ad quadragesimum usque diem quandoque obducitur, non alias ob causas, quam quae a nobis, cum suppurandi necessitatem in bis partibus profiteremur, supra relatae sunt. — Suturis sic exemptis, fila') Cels. libr. 7 cap. 9.

361 menta sicca impomto et ceratum ex pompholyge in d e citnam quartani usque diem, quo tempore jam probe solidatis partibus universam cicatricem certissimo siccitatis testimonio confirmatatn esse satis clare apparet. — A t q u e liinc tertius gradus est hujusce curationis, cum praeter cicatricis solidilatem et suturarum foramina jam obduruere. Licebit tunc experiri r e i n , et traducem jam infix u m non leviteli concutere, qui cum validiori nexu cum naribus conjunctus s i t , oinnem motus tunc violentiam egregie sustinet. Quare turn de perennitate operis h a u d quaquam dubitandum e s t , convenietque quampriinum ili u m a bracbio excindere, et adoptantibus naribus jam fortiorem concredere, quod tandem suo loco docebimus. — Interim, quod superest, persequamur, nempe quo pacto a e gri nutriendi sint, usque duin naribus perfecte tradux i n seratur et valide coalescat. Dicta sunt quidem antea a nobis, cum delineandae propaginis curationem tradereinus; quae hue pertinent fere o m n i a , sed cum timidi et paulo imperiti etiam in tuto vacillent, brevibus sallem atque summatim negotium transigemus. Omnis ratio victus in duas secntur partes, in tenuem nempe et pleniusculam : quemadmodum et duo in universum tempora s u n t , quae totum insilionis spatium circumscribunt. Alteruin primo septenario definitur, secundo allerum. Nec absonum est, quod interim diversimode victum instituamus. Cum eniin primis diebus uniouem inoliatnur, quae valido calore et membri quadam siccitate g a u d e t , cuinque nos symptomatum metus percellat, tenui utique victu quoad licet prae virijjus aeger sustentandus est, ne vel ab opere suo calor avocetur, vel affluente liberalius sanguine plus justo pars Illa m a d e a t , et periculum i i t , ne- vel inflammari, vel aliquo graviori malo conflictari occipiat. Nec refragantur vires, quas liberalior victus, qui praecessit, satis adauxit. Q u a r e ubi jam labascere occeperint, omnisque symptomatum aestus resederit, tunc ad pleniorem

362 ascendere licebìt, et lìberalius aegrum n u t r i r e , per aiterum uiinirum septenarium, quousque j a m , ut rescindatur tradux a brachio, tempus fuerit. J a m enim transacta septima, nisi gravissirnum erratum accesserit, nunquain quicquain, quod molestiam afferai, supervenire solet. Alimenta oinnino eucbyma sint, et pro tempore anni accommodalay non solida, sed sorbilia. Non eniin, quae paulo solidiora sunt, recte conveniant, cum in inalidendo m a xillae convellantur, et partes jain insitae distrahendo de sese sua dimoveantur, atque per primos septem dies, quibus tenella adhuc iinplantatio e s t , et levi momenta quoquo versum, impellitur. Estque hoc in primis unice observandutn. Fiaut illa ex sern. melonuin emulsione, ex jiane trito et creto, vel seorsum vel utrisque coininixtis nec non saccharo aspersis. Quarta vero die in viriuin graliain juscula eliain ex pullo jam dictis affundere licebit, aut si quid tale sit, quod dilutum est, nec, ut dentjbus m a n d a l u r , exposcit. Vinum penitus alienimi est, nain et calorem adauget, et irritatis huinoribus maximas turbas ino vet. Huic licet substituere decoctum Iiurdei cum saccharo, oxysaccharuin simplex oxalidis aqua dil u t u m , quod aestatibus mediis mire silirn lenit, caloris intro aestuantis iinpetuin f r a n g i t , et viscerum sanguinisque fervorem appriine compescit. Transacta vero h e b d o m a d a , cum vires largius reliciendae s i n t , vitella ovormn exhibeantur cum pulii jusculo non adinoduin diluto, cui ut grntiam conciliemus, omphacii succum vel punicoruin uialoruin, aut si arriserit, saccharum affundere poterimus Atque liac in parte palaLum aegri oportet consulere. Non erunt praeter rationem, quae ex cucurbitis fiunt fercula, amygdalaruin emulsio cuin jusculo, quae primis diebus suspecta est, et tandem succus vel creinor ptisanae. Pro potu vel pulii jusculum vel punicorum succus, si cum rumici» aqua vel intybi diluatur, ex usu erit. Triiiia septimana omni inotu parcant aegri velini,

363 a t q u e sí illos postliac e lecto e g r e d i c o n t i n g a t , obambulent.

moderate

I t a q u e quieti s e s e tolos d a r e convenit,

quae

u n a h a n c o p e r a t i o n e m f o v e t e g r e g i e , a d e o q u e p l a n e nihil moliri,

ut et s e r m o n i s

prae'cidamus.

usum

Q u a m enim

u s q u e ad q u a r t a m o m o i u o ex

e o incalescat

p o s t h a e c facile s u a m c o l l u v i e m p r a e c i p i t e t , lune i n d e d i s t e n d a t , sic ñ e q u e ,

si

caput,

e x s e unicuique noturri est.

fieri

poterit,

ut

quam partes

valide respirent,

Atque

sed quam

blande, ut n e q u e h i n c aliquid oboriatur incominodi, q u o d factu b a u d

diffìcile e s t ,

ímpetu' illabens fendit.

dum

per n a r e s

exiliens et c u m

a er partes n u p e r ínsitas non inodice o f -

P l a n e igitur c o n q u i e s c e r e oportet, et q u e i n v i s m o -

t u m , q u a n t u l u s c u n q u e t a n d e m sit, d u m i n o d o poterit, e v i tare.

Dabit e t i a m o p e r a m a e g e r , ut alternis ad m i n i m u m

diebus

alvus

respondeat.

Nec

id acrioribus

tentandum

e s t , s e d c l e m e n t i o r i b u s , et q u i b u s aliqua v i s a d s i t refrigerando

praecipue

vero

aestivo

coelo.

Tale

est

deco-

ctum e x beta, mercuriali et violis, addito s a c c h a r o ac oí. ros. #

In

opulentis

bram i n t e l a i l i

olei v i o l a c e i

cum

salís

injecisse

3 iij»

praestiterit

Sic ptisana

li-

ex inulsa

proí'uérit : vel lac asininuin aut vaccinuin, aüdilis o v o r u m vitellís, nec non sacchari vel mellis s e s q u i u n c i a cum mento salís. oportet)

Aer eliam

pro teinporis

occasione

inoderandus

est:

b r u m a q u i d e m , si calefiat, non t a m e n u s q u e a d e o , put s u a

vis

efferat:

aestate

mo-

( n a m et h u j u s ralionein h a b e r e sub ut'ea-

concutiat, a t q u e hinc a p r a j c o r d i i s v a p o r e s vero

excitalis

salien lis

aquae

rivulis,

a s p e r s i o n e Veruni f r i g i d a r u m , et si quid aliud e s t , a u t o r e s m e d i c i n a e non i n f r e q u e n l e r jubent h a c in

p a r t e licet

appellere.

fieri,

quod

ad q u o s

Q u a in re non l e v i s m o -

m e n t i est, ad o r ì e n t e m per h y e n i e m cubicultiin p o s u i s s e : a e s t a t e v e r o ad s e p t e n t r i o n e m v e r o pluriinuin r e f e r a t , tur,

itaque ministrorum

v e l a d occídeütein.

Cuín

q u o paclo s i n g u l a h a e c p e r a g a n alteruin

adjungere oportet,

qui

cibuin p r a e b e a t , q u i q u i e l e w i u j u n g a t , m o t u m a r c e a t , et

364 singula, quae dicta sunt, suo loco et tempore fieri jubeat. Sic enitn neque pendebimus animo, sed quicquid operis erit, -ex voto nobis succedet. Sunt et aniini passiones vitandae, et quaecunque mentem perturbant. Nihil enim est, quo corpus magis afüciatur, ac si quid, quod noxium sit, ab animo proíiciscilur. Sic nunquam pejus corporeae vites collabunlur, quam si animae operam dare oportet, et ingenium excolere. Studeat ergo aeger tranquillitati animae. Mens exkilarata calorem natiyum suscitat, et nrnnes corporis actiones foecundat. I a soinno et vigiliis adliibeat moderationem. Extreinum omne noxium est> praecipue coctionibus, et magnopere illi, quae in capitis ambitu celebratur. Hinc excrementa ad nares procuinbunt, quae si non operis summam in dubium revocarent, si non partes ínsitas convellerent, id sallem efñciunt, ut aegre minis et tarde partes insitae coalescant. Huncigitur in moduin jam insitain cum naribus propaginem, usque dum inviceuv firmo cohaeserint, non postrema cum sedulilate et vigilantia curare et conservare opus est.

Capitulum decimmn quartum. De symptoraitis parlium jam insitarum cum propriis turn comRiunibu», et quo pacto corrigenda sint.

Cum vero nunquam quicquam ita commode agere liceat, quin semper aliquid, quod obstáculo sit, agentibus sese offerat, et multoties uno cum bono tria mala fortuna aiTundat: ita ñeque hie omnia ex animi tui sententia conficias, quo minus de sorte tua conquerare. Est enim, ut ceterae res assolent, non immunis ab iucommodis suis haec operatio, et si quid aliud, etipsa non levia symptomata habet conjuncta, quae nunc explicare, et quantum licúerit, corrigere nostrum est. Pertinent autem quaedain ad ipsas partes jam con juncias, quaedaiu vero

3G5

ad reiïquas extra has, suntque haec communia, ilia .propria. Horum duo sunt: mollis caro nempe et excrescentia ad interiorem coalitus sedem, atque hiatus suturae: caeterorum plura «aque gravia, quae suo loco videbimus. Nec eadem symptomatuin illoruin ratio est. Alterum enim, carneain nimirum protuberantiam conditio corporis secum aftert: alterum -vero artificis parit negligentia. Describamus singula seorsim, et inox remedia subnectamus. Fit caro ilia mollis atque fungosa, cum qui exundaverit h u m o r , in eam molem a calore nostro excoquitur. Commune est hoc vitium corporibus pravis et frigiditate hiunklitateque ìntemperatis, atque si ad haec incommoda et cerebri labes ad eandem intemperiem aggregata sit. Absumenda est caro illa, qua salva, non licet cicatricem inducere. Tollitur aulem, si penicillis vel Isidis unguentum vel Apostolorum vel Damascenum illinamus et iiaribus indamus. Hiant vero parles illae, quotiescunque eo loci, ubi suturae invicetti dissident, rite et perfect« non coaluerint. Certe non leve est hoc symptoma, quod mirum sit, quantum de operis dignitate ejusque pulchritudine detrabat, quae artis hujus pars sane maxima et praeclarissima est, et quant artifice ipso indignum sit. Huic enim imputes, si quid erratum sit, quod vel imperitior fuerit, vel negligentius rem gesserit. Adde quod denuo partes excoriari, ferro pertundi, et propriam curandi rationem adhiberi deceat, novaque fiat et molestiarum et tormenti accessio. Dabunt igitur operam chirurgi, quantum poterunt, sedulo, ut' suturas recte interstinguant, priusquam insitionem moliantur, et quae scaturigo est hujus mali, arcte et aequaliter connectant. Si quid tamen peccatura s i t , reiteranda fuerit ea operatio, quam supra pro insitione faciunda descripsimus. Non enim refert, utrurn integram traducem, an ejus partem velis inserere: unus èst m o d u s , una administrandi ratio. Quod vero ad caetera spectat sytnptomata, quae reliquia

366 partibus extra nares convenire dixìmus, proxiinum est atque priinurn dolor ipse ad oinoplatas, quem positus brachii a inediocritate ejusque violenta deligalio excitavit, Itaque vel medicaments agere vel partes vinctas remittere, haudquaquain locus est. Npn enitn id prae vestitus angustia et insitionis aequilate licet fieri. Quare toleranda est omnis iniquilas, et ferendum, quod mutare non poles. Quis quaeso_ animi ita pusilli est et abjectì, qui coinmunem reci>set fortunatn, et sibi omnis incommodi exorti, quicquid agat, bene et volupe esse velit : aut si nolit, ingruente inalo, nequicquam sufferre possit. Cogitet unusquisque quid p e t a l , quid e x o p t e t , quid e x pectet. Non hoc levi coernitur. Difficilia sunt quae pulchra sutìt. Magnis Deus bona magna vendit laboribus. A n ' h o c exile est et p a r v u m , quod tantam l a b e m , tam inlionestam, tam lurpein ainoveri contingat, quod pristinum, faciei decus et suus ìiitor redeat: q u o d , qui instar monstri et spectaculi f u e r i s , liberalmr inox et venustior appareas? Terpendat, quam spes in propinquo sit, quain statila voto potitus, quain brevis sit hie dolor et evanidus: — quemeunque dolorein Finit longa dies. 1 ) Quid? nec triduuin aberit, et Iiberaberis molestia, Mollitur enim vehementia haec accessu lempóris, et sensuin doloris consuetiido eblandilur. Atque si velis nec id mutare potes. Revoca aniinum et obsiste. Volenti nihil difficile. Non est molestimi, quod lubenter et cuin Consilio fit. Duplex labor e s t , duplex taedium, si oblucteris, si coactus facias. Adeone mentem t u a m ignavia occupavit, ut plus tribuas sensibus quain animae, his titilles, hanc sinas inarcescere? Perfer et obdura. I m p e tret ratio, quod necessitai, magna Dea vel dies ipsa mox impetraverit. Praestate viruin, qui et fortunae et tempori óbsecundare scit, quid dicain, qui illis et tibi ipsi ») Virg.

367 i m p e r a r e possìs.

Etenim

quatrìdui

spa ciò

levissìinam

saltern offensiunculain non p e r f e r r e posse, h o c s e r v i l e e s t et indignimi.

L e g i i n u s * ) dissimili in

causa i n u l t o

ma-

j o r a perpessuin e s s e T h e o d o r u m quendatn Graecum,. v ì ìrum gtavissimtiin, t a n t a a n i m i c o n s t a n t i a , ut, qui se t o r quebat tyrannus, frustra tortorum inanus fatigaverit. pit eniin v e r b e r a ,

fidiculas

Ru-

l a x a v i t , solvit equuleuin, la-

ininas e x t i n x i t p'rius, quain efiìcere potuit, ut tyrannicidii conscios v i r ille i n d i c a r e t .

Quin etiam (ut quantum

in-

t e r i i n m a n i s s i m o s crucialus constiterit a n i m u s , indiceinus) Satellilein, p e n e s q u e m d o m i n i arbitriuin e r a t , minatione detulit,

et iidum l a t e r i

b e n e i l c i o q u e patieutiae non s o l u m , texit,

sed e t i a m

tormenta

q u a e occulta fuerant,

sua ultus est.

Quid d e

A n a x a r c h o dicamus, h o m i n e o m n i u m h o m ì n u m tissimo et i n v i c t i s s i m o

falsa c r i -

e j u s custodem erìpuit, 3

)

constan-

( t a c e o n o s t r a s , ilia catholicae

ec-

clesiae l u m i n a , t e s t e s lidei C h r i s t i a n a e a m p l i s s i m o s ) ,

qui

cum a b N i c o c r e o n t e Cypriorum

nec

tyranno t o r q u e r e t u r ,

ulta vi i n h i b e r i poterai, ut t a n d e m , q u e m a m a r e proscind e b a t , ab maledictis d r c e d e r e t , j a i n q u e se linguain

exci-

surum esse tyrannus m i n i t a r e t u r , e a m protinus m o r d i c u s a b s c i s s a m , et dentihus c o m m a n s à m in os e j u s totain puit,

c u m h a e c verba prius d i x i s s e t :

non e r i t ,

ex-

effoemi-

nate a d o l e s c e n s , h a e c quoque pars corporis mei. t u a e d i tionis. Impar causa

O i n s i g u e m constantiain et i n v i c t u m a n i m i robur. est

equidem

dissimiles

apud

nostros

ratio

crucialus : f a t e o r ,

et

in

sed t a n t o

dissimili magis

id

h o c loco c o n v e n i t , quod illi m u l t o graviora e t ìndigniora perpessi

sint,

quain

h i c perpeti

quem nos s p e r a m u s ,

necesse e s t ,

nec eum,

fructum p e r c e p e r i n t , n o n .¡ngratum

e q u i d e m m a l o r u i n c o n d i m e n t u m , sed p o t i u s ad e x t r e m u i n malorum

omnium-,

Sunt enim m u l t i ,

a

ad qui

mortem

nimirum

immauitate

haec

correpti

siut.

q u a e agiinus et

Livius 24. — Val. Max. libr. 3. cap. 3. ex. 5. J Cicero 2. Tuscul. — Val. Max. 7. cap. 3. ex. 6 .

368 saevìtìe torménta caetera superare plurîmum existiment, atque hinc non solum ipsi liane operationem aspernant u r , sed aliis eliam dissuadent. Quasi vero non multo ampliora s u n t , quae inultoties in gangraenis, in herniis et alicubi, ut superiori libro diximus, suffer re necesse sit, atque minori cum e m o l u m e n t o , et ut posthac longe m i serabiliorem vitaru agas, satiusque fuerit semel obiisse, qua m perpetuo cum malis coniliclari. T e n e igitur tata levia tatn magna mercede commutatura non superare posse, quid obest ? Indos ' ) accepimus tam obstinatos e s s e , tam sui négligentes, ut sint, qui omne vitae t e m pus hujusmodi exigant, modo ut corpora sua glaciali frigore Caucasi inontis d u r e n t , modo ut flammis sese sine gemitu objiciant. Quain patientiae meditationem quia non admirelur?! quis non suspiciat? et tanto p l u s , quod h i in re futili captent nomen constantiae ? Non id animi magnitudini tribuendum est, si patiaris, ubi non opus e s t , nec tute vel alii ex ipsa cominodum percipiant. Aequo igitur animo feras, quod corrigere nequeas, et praecipue cum ' brevi dies ipsa dolorem leniet. Praestiterit autem interea cum amicis conversari, blande confabular?, et festivis sermonis illecebris sensus tristitiam d e linire. Carpitur enim animus solitudine, et magis in dam n a advertit sua. A t carissimorum aspectu, jucunda conversatione, lepida confabulatione pelluntur c u r a e , absunt maerores, et ab intuitu molestiae aliunde distrabitur animus. Sed quaenam causa sit tanti doloris hac in parte, referre opus est. Tribuendum omne est, quod i n solito more et praeter naturae leges, qui supra est h u meri articulus, et cum scapulis e x cervice connectitur, attractus duriuscule a media figura plurimum dissideat. Duin enim, qui secundum naturam est, observât positum, juxta thoracis superiiciem, ad latera aequaliter dependet *) Philos, ¿poi. de Brachmannis. — Ciccr. Tuscul. 5.

369 brachiuiii. A t baec loci attollìtur nimirum, sedesque scapulae superior elongatur, et basis inferioris angulus versus costas antrorsum propellitur. Hinc dolor atque tanta sensus molestia, et praesertim ad infimuin angulum scapularum, qua cartilagineus est, et tenuis et quo musculorum, qui illic insternuntur carnes, et subtili membrana investiuntur,'- tandem concedunt. Qua de causa, quod alteram est doloris ansa, convulsis partibus et violentia lacessitis, tam a capite quarn ab ipso humero excrementa defluunt, et regionem eam distendendo lacerant. Sed quae ratio est, quod tantopere ad eum locum afiligamur, non item ad humeri articulum? Multis enim partibus plus hic ab aequitate situs quam ille recedere videtur. Concedendum id est deligationi atque ipsis fasciis, quae brachium longe a limitibus suis diremtum stabiliunt quasi et custodiunt. Ea propter in caeteris, si a media figura absint, dolor angit, quod summa contentions musculorum carnes distendantur, nec illis aliquid subsidio s i t , atque quod his totius bracbii moles innitatur. Magis enim laborant partes eae, a quibus agendi est principium, et quae reliquis stabilimento sunt: atque quo magis ab origine recesserint, eo minus afflciuntur. Sic qui fune alligato molem ingentem trahunt, ii plus laborant, qui proxime manum admovent, quam qui longe. Aut si qui duo onus humeris sustentant, ille quidem magis preinitur, in quem moles ilia procubuerit. Addit vero dolori animum, quod aeger in earn partem bracbii quae laborat, decumbat, atque hinc prematur et incalescat. Quandoque tamen in obnoxiam partem decubitus dolorein videtur imminuere, quae sane res varietati et ejusdem commutation! ascribitur. Usu enim id compertum est, et videtur hoc prae omnibus maxime praesentaneum esse remedium. Ergo nunc in aegram partem decumbat aeger, nuuc in oj»positam sese transferat, circumspecte tamen,, ne quid ex partibus jain applica lis Taliacotii .ciirtor. ^ a

370 ineptius

agitatus

violet.

Solet enlra

m'ulloties et carpi

dolor aegros affligere, haud initios altero, èa tarnen parte levius, quod ut occurramus ei non desit inge'niuin. loris hujusce non ea sane causa v i d e t u r ,

Do-

quae alterius,

quod suo loco pars .haec qui^scat, nec ab aequitate figurae

ut

ilia alio

iransducta sit.

rerum incerti investigaremus, riam contemplationem

Hanc a principio

dum

post diutinam eainque v a -

deinum conjectura defleximus, ut

cum ob ossis calvariae d u r i t i e m ,

cui articulus Tiicce in-

sternitur, tum propter cuculi asperitalem id fieri arbitrar e m u r . . Quam postremo verara esse et legitimam, praesidioruin u s u s ,

quae hanc

in rem

sunt, luculenter comprobavit. est.

Cum

nerveae,

eniin

a nobis excogitata

Nec quin accidat absonum

carpi partes graciles adinodum sint et

utpote v e n a e ,

arteriae,

musculorum tendines,

nervi demum ipsi liic collocentur,

atque haec ipsa cutis

multo tenuior quam in caeteris partibus nullave infarda carne circumvestila,

non

potest fieri,

quin

iis collisis

cum corpori-hus duris atque nsperis, non vehementer affligantur.

Etenim

et acerrime seutiunt et tanto magis,

quanto objecta fuerint solidiora renitentioraque, nec circumjecta

musculis

caro,

quae

hujus non

ignobilis est

utilitas, instar pulvilli cujusdain viin illam cedendo elidat.

Occurrit

vero

brachio cucullus, tela rigida et in

media sutura iuaequali (non enim abeät, quin semper ea pars elalior sit et inaequalior), durum simul et renitens.

atque 'cranium

subtsr

Haec igitur ralio est, cur in-

tense adeo pars illa atque fere non secus ac humeri articulus doleat.

Concurrentibus

enirn simul

còrporibus

duris et asperis, nec altero sua mollitie impetum alterius recingente,

major fit atlrilus,

atque si vis adsil cognoscendi,

vehementior

concussio,

insuavior sensatio.

tamen multis partibus plus evenit,

Hoc

si pnulo negligentior

fuerit sulor, dum veslem illam construxit, aut dum naturali

quadam

temperie

lotige

acrius aegroli

senlinnt.

Sil Quapropter, si quando id accidat (non eniui semper fieri consuevit), studebit chirurgus, ut illam suturaa partem, quae carpo subjacet, excindat, circumducta forcipe ab al» terutro t e r m i n o , quos bene prius comprehendere opus est, in ubliquum, ut illud, quod exscinditur ova tum sit : atque ut exinde su turns, quae hinc inde sunt, ne laxen» tur deinceps, valido nodo irretiat. Interim custodiaot ministri brachium velirn, ne Tel in alteram partem incline!, vel quod pejus est, deorsum feratur. F r o x i m u m est, u t quo loco opus f u e r i t , gossypium vel mollissimam lan a m tomeotutnve caqio subjiciat, et brachium eo reclin e t , hoc enim corporum illorum occursum tam moles l u i n , tam v i o l e n t u m , tam iniquuin perbelle frangimus. Atque haec de dolore dicta s u n t , gravissimo certe s y m ptoinate et cujus rationem plus quam caeterorum u n u s quisque habet, illudque ipsum e s t , cujus gratia operation e m banc quampluriini reforinidant. Sed non est tantus, quominus, ut viderit, tolerari nequeat, quem animus fords atque constans non superet. Supersunt tarnen et alia, inter quae prima est sitis eaque inclementior, quo inagis aer aestuat, et viscera hominis, u t pulmo, ventriculuS, hepar, incaleant. Potissiinum autem torquere sol e t , quod obturatis naribus inspirandi et exspirandi cursus interclusus sit, et ore adaperto auiinam haurire oport e a t , unde fauces arescunt plurimum. Experiuntur id, qui opplelis catarrho naribus aut noctu reseralo ore inspirane Poterit autem leniri silis aqua frigida, si ore conlineatur, et praecipue liordeacea vel oxalidis seu lactucae foliis i n . a q u a m prius iminersisj sic et tenuia e> cucurbita resegmina proderunt, si frigidaiti hordeacean prius absorpserint. Colluatur os syrupo de succo ci(> vel de succo lijnonum cum aqua oxal. vel lactucae d l u t o , cujus guttulas deglutiisse quasdam, quod secus i caeteris fiat, non erit religio. Profuerit etiam eclegiii ex mucagine psyllii et sem. cydonior., si cum zuccar. carni Aa 2

372 •viol, excipiaritnr. Ejusdem ratìonìs èst zucca rum in oxalidis aqua dilutuin. Pervigilium aliud malum est, dnplici nomine certe infestissimum, cutn et vires carpat, et quae in capite fiunt coctioDes vitiet, quorum utrumque summopere cavendum est. Cum enim exiguo victu tum temporis vires suslenteutur, atque haec exinde pernicies accedat, quìs duplici hoc in commodo non labsifactari eas admodum censebit ? Sic ubi corrumpetur coctio, quae in capite fit (haec enim quiete fit et in somno), in proximo sunt consutae partes atque ob plagae mOlestiam non admodum constanles, quae si quid viliosum fuerit in capite, oinne hue delatum èxcipiunt, et tardius aegriusque agglulinantur. Viget vero malum hoc circa initia cum ob taedium,, quod in deligando perpetiuntur aeg r i , tum quod dolor eos non leviter affiigat. Remedio fuerit protiuus sub noctem, quae soranifm concilia ut, ali-menta exhibuisse, qua Ha sunt ' lac ex seminibus melon u m , addita aqua lactucae et seminuin papaveris emulsione. Sic tempora inunxisse profuerit unguento ex gemmis populeis, quod passim apud pharmacopolas prostat. Nec obest serapium ex papavere, quod hora uaa vel altera ab assumpta coena ad ^ j s. cum lactucae quartario propinari poterit. Ubi tarnen somnus drfficilror •fuerit, nec quicquam praesidia haec contulerint, non absurdum fuerit, si globulum ex pilulis cynoglossi ad iiij vel v j grana atque una liora a cibo vesperi offeramus, quod medicamentum, ubi somnus coiiciliandus e s t , noti instrenue suam confert crperam. Est tandem inter symptomata ilia, quae aegris tum molesta esse consueverunt, et re-num dolor, aestate praesertim et corpore aestuante, atque si super regionem haue aegri decumbant. Trofuerit sane mutare decubitum, et ad latera devolvi, nec non iis, quae refrigerant, subsidium aiferre. Miliora sunt lac bubulum seu muliebre, quo lintea imbuniitur, et renibus applicentur. Addimus quandoqtve ro-

3 /a saeeum. Non inutile est Galeni unguent, refrigerant vel simplex vel cum. rosaceo aequis porlionibus. Trodest et çandalinum (juandoque admiscuisse. Haec enirn omnia et loca ilia refrigerando aestuin abunde frangunt, et h a moruin fluxum subinde compescunt. Etenim. frigore constipant, et durn dolorein iinminuunt, neiluxio magisconcitetur, gnaviter obsistunt. Hoc pacto igitur, quicquid de ciirtoium insitione opus f u i t , jam satis dictum esU

Capitulum decimum quintum. De rescindei!da penilus a brachio propagine, atque ut illam demum curare deceat. Protinus autem, ubi jam partes curiae cum propagane coaluerint, opus est, ut eaudein a brachio avellauius, atque totuiu novae matri mancipemus. Id coiumodo ut fiat, definire prius expedit, quouaui tempore rescindi, mox quomodo oporteat et quo pacto curari: tandem vero, quae ratio sit, ut si quae supervenerint syinptoinata, ea prolribeamus. Ac primum'quidem haud subtili discussione negocium hoc indigere ceusèmus, quod, quemadmodum usu venit, apud agricolas facile sit cognosce™, id turn demum commodo fieri, ubi parles invicem arete connexae sint. Hoc solum nainque expetitur, quo consecuto mo rain aliquam haud decet uectere. Proli» us ergo, atque cum curlis partibus cutaueus tradux juxta plagam amico foedere per fibras carneas simul coiverit, et jam exlrinsecus cicatrix sese ostentaverit, jam denique ut rescindatur, oppoitunum fore credendum est. Yeruntamen cum septimo plerumque die ex Gelsi sentenza, nec ipsa experientia reluctetur, haec unio coniirmata esse appareat, nonnullis fortasse propter deligationis taedium et ob operis compendium haud iniquum videbitur, si turn temporis resectionem hanc inolianlur.

374 Sed quam praepostere, quain alienum ab ratione fiat, vel ea de causa afiirmare licet, quod non unitas saltern partes esse deceat, sed etiaui coufirmatas penitus, et cicatricis soliditate non mediocriter corroboratas. Atqqe ut hoc fiat, tempore opus e s t , quod omnia secum affert, estque ilio consultor haudquaquam melior, Sensim enim e t per longa intervalla convalescit haec unio, et prorogato termino longe ampliu.s robur nanciscitur. Cum et iam propago, simul alque rescissa sit, tota narium curae demandando e s t , haud iininerito videtur, ut aliquot dies superioribus adjiciamus, quibus interim aliinentum transmittere coudiscaut nares , eodemque ut tradux ipse paulatim insuescat, et vigorem simul acquirat. Turn enim copiosior multo sanguis affluit, tnm superne delapsus ab naribus, quam inferne ab antiqua' matre habens, quibus non mediocre aliinentum accedere traduci, nullus certe negaverit, Kec opportunum videtur, ut statim ab adoptionis primordio tain durum, tam rigidum in propaginem exerceamus i m p e r i u m , cum unicuique cerium sit, quam g r a v i t e r , si statim a brachio evellatur, id ipsum latura sit, yel sedis iusolentia vel plngae molestia, et praesertim, quod iutra ad narium recessus haud ita v a lide ut extra connexa sit. Tarde enim eo loci cicatrix obduci consuevit cum ob partis inollitiein, turn quod medicamentis diificulter aditus pa teat, caeterisque de causis, quas supra receusuimus. Callo autem in bisce partibus sic desiderato, veri quidein simile fit, et unionem ad ea loca minus validam esse et constantem, et sic non usque securum, ut protinus rescindatur propago. Sed cum f e r e trigesima die aut frequenter ad quadragesimam cicatrix accedat, ut supra d i x i m u s , fortassis in causa for e t , ut si quis nimis experientiae addictus atque in naturae operibus inconsulto suspicax f u e r i t , quadragenarii illam ob legem deligationem saevissimain. suis aegrotis imperaret. r e t i c u l u m enim fore, ut xninus tute traducem

375 rescinderei, atrjue ut ipse aliquando de narìbus decederci. Sed .amentia 111 liane omnino usus improbavit: estque haec quadragenarii lex ipsa deligatione extrahenda cuin arli indigna turn saevitiae nolis non postremis conjuucta. Non enim consiliis hie locus esset, et lanienain, non inedicinaui pfoiitereinur. Veruuiamen condonanduin est aliquid empjricis et naturae mysteriorum imperiti», cuin non usque adeo temere id faciant. Hujus eniin illoruin suspicionis ipsa patientis salus terminus est. Nos autem, qui arti hanc inustnm notaio extergere voluiinus, i n i l a , favente D e o , accuraliori naturae partium contemp l a t o n e , hanc regulum piane sustulimus, et deligationem breviori inulto spazio conclusimus. Cuin enim cutanei traducis universum corpus, et deinu/n qua ratione tam inlro quam extra coalesceret, attente atque singulis diebus conteinplaremur, jamque a primi seplenarii fine tuni, ubi paries coaluerant, solidescere magis culem, et a d u s que alterius hebdomadae termiuuin augeri quotidie perspicereinus, caeteris vero diebus et ad vigesimum usque nil ultro vel perquam exiguum ad soliditatem et robur accedere, turn deinum baud ultra commorandura esse d u x i m u s , sed die vigesima traducem a brachio salutari eventu resecaviinus. Sed cum ejusmodi aegrorum m a jor copia nobis lleret, et jam observatione comperissemus, quam exiguuin esset auginenti vestigium sub terlia hebdoinada, ausi quoque suinus deligationem angustiori meta descripsisse. — Quare lerminum eurn nunquam supergredi voluiinus, sed potius intra liiniles ejus consistendo post alteruin septenariuin opus transegimus, consulta audacia nec successu improspero. Liquet igitur quam necessarium sit, ut apparente extrinsecus unione, in dies aliquot propaginis rescissionein adhuc conjìciaiiius, quamque band expediat, eum ad priinum septenarii lìuem excindere, quud tu in neque robur utquisiver i t , nec unio ejusdein cuin »¿uibus probe continuata sit.

376 Haec rero corporibus integris et plernmque vel anni tempore sicciore et aestivo vel temperamento bilioso ad A t per minimum ad undecimae exitum protrnbitur. hyemis rigores et autumni vicissitudines temporaque incerta, corpore praecipue humido frigidoque commodissimum fuerit, resectionem ad vigesimuin usque diein produxisse. Tardius enim obdurescit callus, nec brevi adeo vires suas tradux recuperai. Fuerit autem estrema resectionis meta dies vigesiinus, atque ut plurinium per byberna tempora, intra cujus spacium vel decima septima vel decima quarta, ut nos saepissime experti sumus, non infelici eveniu hoc opus administrare licet. Tum enim corporibus paulo integris atque etiam rigente coelo et unio illarum partium et robur probe confirmatuin est. — His igitur sic constitutis jam actionem ipsam definire opportunuui est, in cujus gratiain praeparasse prius oportuit aquatum ovi rosacea dilutum cum pulv. boli Armen, vel draconis sanguine. Sic stuppeos orbiculos et fascias cum ut brachium, «tum ut traducem deligemus. Harum ilia quae brachio destinatur, et longitudine et latitudine cum superioribns conveniet. Nam praeter ulcus novum, quod ' rescisso traduce excilatur, universam aream circumplecti faseiis oportet. Hoc enim areae spacium ad multos dies custodire convenit, et quae tenuior paulo »it cicatrix propter lmmorem redundantem, quodque non raro ulcusculis et phlyctenibus tentetur, ideo injecta plumbi lamina siccisque linamentis ad integritatem ea reducitur. Haec vero, quae traduci ad nares dicata est fascia, tarn longa sit, ut naribus injecta retro ad occiput extremis suis coeat, lata vero quaternos digitos vel paulo minus. Hanc, quamprimum a naribus divertitur, utrinque findi necesse est, ut geminalo tam bine quam inde fine desinat. Horum duo superati» auribus ad lambdoidis apicem religabuntur: duo vero pone aurium radicem transeuntes ad cervicis principium innectentur, eo tarnen

377 modo, ut lora, quae ex altera parte sunt invicelo imposi ta , ad yiaafiòv sese intersecent, quodque inferius est, supra, superius vero infra retro aures transducalur. Hoc eliam observandum est, ut qua parte fascia integra est, et-traduci insterni debet, paulo minus uno digito ab infima ora transversim earn incidamus, et huic aliain perpendicularem, quae sub superna fasciae ora desinat, injiciamus. Fit enim, ut haec transeunte traduce haudquaquam resupinetur, sed bine inde compressus antrorsum cedat, et narium formam sensim suscipiat. Decet etiam linteola quadrata eaque quainplura ad ignem parata esse in gratiain tra du eis, ut paulo infra docebiinus. Adsit postremo culter acutissimus vel novacula , qua traducem rescindi opus est. — His omnibus rite paratis et ad inanus collocatis, en administrationi semet accingere oportet. Curabit primo medicus, ut suis locis uterque ministrorum assideat : alterum quidem, ut et semper alias, ad dextram artiilcis, juxta aegri faciem ac supernam lectuli partem: ad sinistrami vero alterum et ad lectuli latus externum. Hie cubitum, ille carpum obseryabit. Ante omnia fasciae omnes solvendae sunt, rejiciendusque cucullus a capite in humeros, atque dum sectionem parat medicus, ipsi ministri, ut dictum est, suas in custodiendo brachio tueantur partes. Ipse cultrum dextra accipiat, sinistram traduci applicet, extra quidem pollice, intra vero indice ad radicein comprehendet, et adacto ferro radice tenus recta ad brachium rescindat. — Haec ubi peregerit, jam tria relinquuntur, quorum primum est, quod medici officii est atque omnino praestantissimum , cutaneum trsducem curare : duo vero, niinirum ut bracbium itpte reclinemus, et novo vulneri subsidium aiTerainus, ad ministrorum spectabunt diligentiam. Sed actioues has non temere dividi opus est. Singula enim illieo suam exposcunt medelam, nec tot operibus simul uno impetu chiiurgus vacare potest. Ilaque pluribus uno eodemque

378 t e m p o r e haec m u ñ e r a licet c o m m i t t e r e . Sed ul u n u s riuisque officii sui r a l i o n e m queat c o g n o s c e r e , in p r i m i s ad traducís c u r a m , quae r e l i q u a r u m o m n i u m p r i m a s t e n e t , a n i m u m et s e r m o n e i n c o n v e r t a m u s . Sed hie d u o nobis facessunt negocium, u n u m est v u l n u s r e c e n s , a l t e rnili vero, quod rescissionein sequitur, refrigeralio t r a d u cís. N a m u t ab hoc m a l o s e r m o n e m a u s p i c e m u r , non m i n i m u m angit i n e x e r c i t a t o s , et m e t u t e n e t sollicitos, quod siinulatque resciudatur , diclo citius ac in ipso a r ticulo resectionis prtìpagiuem albescere couspiciant, aut p r o diversitate t e i n p e r a m e n t o r u m pallore suiTundi, e t quasi calor ab ea e x p i r a v e r i t , t o t u m i'rigere et rigere. E x i s t i m a v e r i t eniin q u i s , j a m evolasse calorem p e n i t u s , atque i n o x t r a d u c e m i n l e r t n o r i l u r u m e s s e , c u m t a m e n suscepta rite illius cura nihil m i n u s t i m e n d u m sit. A c ridit a u t e m turn frigescere et decolorari p r o p a g i n e m t a m operis insolenlia quaiu ipsa plaga. C u m e n i m cutis n a tura sua f r i g e a t , et jam callus i n t e r n a m ejus p a r t e m o c rupaverit, p l u r i m u m q u e ejus t e m p e r i e m prostraverit, n o n potest non fieri, ut avulsa ab m a t e r n o ubere p r o p a g i n e , sublatoque sitnul p e r e n n i sanguinis a f f i u x u , pallidescat ipsa et f n g o r e c o n s t e i n a t u r . Sic cum subito a d e o et t a n t o Ímpetu concutiatur, non q u i d e m sublato calore p e n l l u s , sed m a g n a spirituutn jactura i i n t n i n u t o , a u t ob actionis perculsionem iutro r e v o c a t o , quod consternalis, et q u i b u s aliquis inetus subito injicitur, usu venit, totani i i n i n u t a r i , e t ad alienimi statuin transduci p r o p a g i n e m contingit. Multis a u t e m partibus plus hoc ref'rigerationis s y i n p l o m a , ut sic d i c a m u s , t a m in frigidis corporibus quain h y b e r n o coelo inolestuin e s t , cuín quod a i n b i e n s aer n o n leviter nares percellat, turn etiain quod eo t e m p o r e interna plus caleant, e x t e r n a v e r o calore o r b a t a r i geant. Sed n u n q u a m propago inagis e r i g i l u r , calorque sui» e latebris e v o c a t u r , quatn amico e x t e r n i et cognati caloris Tutu. Hic coliabentem suslentat, et o b t u t u m f e r e

379 rursus a t t o l l i t , proritato sensiin s a n g u i n e , q u i spiritu a f iluens et c a l o r e , individuis naturae f a i n u l i s , u m n e s p e r inde n o x a s reinovet.

Cael2rum

hoc ipsuin in quaestio-

liem lion iininerito vocari p o s s i t ,

nunquid v i r e s traducis

usque adeo conslerni contingat, ut de internecione adsit suspicio, isque denuo einoriatur.

S e d una eaque perlevi

distinctione oinnpin r e m o v e m u s scrupulum.

Q u o n i a m si

rescissionem duntaxat specteinus, haud ita durain et v e heinentein e s s e credeuduin est, ut parlis hujus calorein, utcunque tenella sit et i i n b e c i l l a , sundare valeat.

abolere plane

Innati e n i i a calidi substantia

spiritu et huinido priinigenio consurgens (jue inconstans et lubrica e s t ,

non

et p e s -

e x iunato usquequa-

ut causae tain m o m e n l a -

neae, tam non vehetnenti succumbere debeat, et eo m a gis,

quo adoptantis nutritii

fovetur,

influentibus spiritibus amice

et illapso sanguine

parce quidem priino,

v e r o liberalius totus irrigatur.

mox

Q u a e coinmunio nec p o -

test intercipi, nec abest, qui« insitus tradnci calor, q u a m v i s p e r e x i g u u s s i t , strenue tainen f o v e a t u r .

Negaiiduin

v e r o non est, si v i m e x t e r n i frigoris a c c i p i m u s , quin ut enecetur, non prae foribus adsit periculutn.

S i enini r e -

liquae corporis p a r t e s , quod de iis p a t e t , qui per n i v e s iler f e c e r i n t , nec e n a t i v o solo in alienain sedetn transductae s i n t , v e h e m e n t i a frigoris concutiuntur, quis dubitet, eas algore consumi, quas genitalis aura haudquaquatn fovet,

sed aliena in regione et i n s u e l a non hisce f r i g o -

ris s o l u m , sed quainpluriuiis aliis incommodis e x p o m i n tur..

Tanta

est

calor ab e x t i m i s

externi

frigoris v i o l e n l i a ,

nitiores corporis r e g i o n e s , liquum

ut aui'ugiens

el frigidis natura sua partibus

e s t , obruatur

ad p e -

si quod e x i g u u i n in aditu r e -

statiin

alque

disjiciatur.

Digitos

e n i m p e d u m , pedes i p s o s , aures refrigeratas intercidisse, multoties coinpertum est.

Quare si externi frigoris s a e -

•vitiein, si quod t r a d u x iinbecillus et in ignota sede collocatus s i t ,

perpendamus,

h a u d ilu diiiicile

est,

quia

380 quamprimom elangneat, et evanescente calore ìntercidat. Veruntainen si plagae non usquequaque violentiain, sì quod retrahatur calor, non expiret, si vicinae partis et adoptanlis commercium ob oculos nobis ponamus, ut Iradux post tot labores evictus aliquando emoriatur, h a u d quaquam yerebimur, et maxima si protiDUS atque resectus sit, liateolis tepidis eundem strenue foveamus. Haec espirante caliditate permutare convenit, eaqueininistroruin alter subinde suppeditabit. I d eousque faciendum est, donee aliquantisper jam recreatam esse p r o pa gin eia medicus conspexerit. Metam negocio buie non licet constituere ob singulares corporum et inoumeras diversitates. Gognoscemus tamen redasse vires, cum calore jam et prorumpente ab internis sanguine rubescera Iradux occipit. Tunc linteolis repentibus atque aduiotis infra, qui ovi aquato imbuantur, Unamends stuppejs e a n dem fasciam circuinplecti convenit, quam eo'modo, ut paulo supra dicium, retro in occìpite innectemus. — Hoc itaque primum et praecipuum magis, et quod soli c h i rurgo legari debet, officium est. Nunc de iis quae ad ministros spectant. Horum cura fuerit, ut vulneri quod in brachio est tarn nuper facto quam antiquo medeanlur, et brachium a capite reclinatum in suum locum et figuram reducant. Minister ergo, qui a sinistris e s t , sluppam liquato ovi insuccatam recenti vulneri impoQ.it, inox, si quid est vulneris iu antiqua area, suis praesidiis contegat, instratoque' linteolo quodam, universum demum areae spatium fasciis involvat, et ad finein consuat. Non enim fascia nodum licet constringere. Ab ipsa curatione detractum a capile transducere brachium ad mediam figurarti, consilium est. Hoc sensim ac per momenta agendum est. Non enim sine ingenti patienlis molestia repente atque uno irnpetu referri potest, nec subitas et violentas natura imitationes sustinet. Arreptum igitur a capite brachium ?eusiin ac veiuli per gradus reclinare,

381 et in sxinm statum oportet reducere,* quod mtìneris ille, qui partis illius vulnera cura vil minister, commodissime praestabit. Ut autem opportuno fìat, inanu destra cubituin apprehendat aegri et sinistra carpum seu carpi ad manus articulum, et deductuin brachium in sedein suam reponat. Alter- vero subjiciát pul vi o aria, brachium sustineat, sensimque componat, ut brachium universum recta mediam frguram obtineat, quam, si recte meminimus, superiori capite diximus. — Atque haec est traducís rescindendi ratio. Reliquum tamen est, ut, quae ad rescissionem, ad deligation«m, ad victus rationem, ad accidentia deniq-ue, quae non raro advenire solent, spedare possunt, paucula -quaedam in medium afferamus. Praeceptum furt, ut radice tenus propaginem rescindainus. Hujus nulla tum fuit reddita ratio, ideoque earn traders jam non omnìno importunum ftievit. "Videbitur enim cuidam «ecus agendum esse, et inito curtarum nariutn examine eousque saltem propaginem excindi debere, ut cum curtis prolixitate respondeat^ minime vero ea longitudine excedat. Quorsum enim, si usus non conceditur, liaec liberalis rescissio? Forsitan eam, t]uae residua esset, portionem conjtingi liceret brachio, et vulneris indecentiam imminuere P Certe si cutem cum naribus diversa piane parte conjungimus, an non licebit et traducis quandam portiunculam rursus brachio connecters? Haec enim antea invicem conjungebantur, estque inter ea nulla naturae diversitas. Sed tría nos dehortantur potissimum, ut ad aequalitatem narium propaginem resecemus. Quam enim difficulter posthaec, quod superest, cum brachio coalescat, ostendit caro ea, quae ad internain traducís partem et circum oras ejus increvit, quam detrahere ilerum, suppurari et tandem agglutinare convenit. Sed quam molestum est hoc, quam factu non facile, quam taediosum et diuturnum? Diu enim facienda est suppuratio, sed diulius multo conglutinatili

382 e x t r a l i i t u r . Necjue id adeo i n i q n u m e s s e t , nisi e t s i n gulare dedecus e t partis d e f o r m i t a s accederet. N o n eniin ad ainussim adeo et ad prislinam a e q u a l i t a t e m coalescit cutis, (juin collecta ea in globum q u e n d a m , et ob n o v u m h u m o r i s a f l l u x u m in molein e x c r e s c e n t e , p l u r i m u m b r a chiuui deturpet. Q u o d haud ita e v e n i t , si excisa f u n d i t u s c u t e , aequalein vulneri et convenientern i n d u c a m u s superficiem. His igitur de causis b a u d o p u s est ea l o n g i t u d i n e , q u a m nares d e i i n i u n t , sed prolixius m u l t o et radicitus a brachio rescindere t r a d u c e m . T a c e o quod h i n c n o o levis nobis e m e r g a t utilitas. C u m e n i m m u l tolÌ9S contingat, ut sive parcius a n t e a enutrita s i t , sive p o s l h a c , sive earn i n g e n s q u a e d a m aëris iniquitas p e r culserit, decrescere p r o p a g i n e m , et in sese c o n t r a h i : j a m prolixior si fuerit, ad a e q u a l i t a t e m per sese cum naribus c e d i t : sin a u t e m e x aequo .prius conveniat, i m m i n u t a ab p r a e s c r i p t a n a r i u m inole deficit. Sed cum q u a n d o q u e accidat, ut n i i n i u m sit, quod excedat, quare circumspiciat c h i r u r g u s v e l i m , n u n q u i d t u m teinporis aliquid d e i n e n d u m , et q u o u s q u e id opus sit p r o recta n a r i u m c o n f o r mations. C e r t e s e r v a r e i d , quod s u p e r e s t , u s q u e ad c o n f o r m a t i o n ? ™ , ociosuin v i d e t u r et i n c o m m o d u m . Si e n i m ejus nulla est u t i l i t a s , quid o p u s est earn p o r t i o n e m conservare integram ? cur non rescindimus protinus ? N e c pars ea c o m m o d e deligari potest ob p r o m i n e n t i a « ! , i m p e d i t q u e s i m u l et cibationem et l o q u u t i o n e m , a t q u e necessario vel hinc ad d e x t r a m vel i n d e ad sinistrata inclinât, aut sursutn compulsa nares angit. Accedit q u a n d o q u e t a b e s orae i l l i u s , quae ob virulentiam s e r p e n d o tot u m m e i n b r u m instar f e r a e i m m a n i s s i m a e a b s u m i t . Non e n i m calor ille exiguus t a n t a e inolis conservationi potest suifiicere. P r o t i n u s ergo vel eodern d i e vel p o s t r i d i e , quod p r o m i n e t , rescindere oportet. A t t e n t e t a rnen observet v e l i m m e d i c u s , et exacte d e s i g n e t , q u a n t u m sibi d e m e n d u i n s i t , ut apta n a r i u m e t a e q u a fiat

383 configuratio. Hîc enim e t vulgati ìllins v i m , n e q u i d n i m i s , e t oraculi v e r i l a i e m , q u a e p r a e t e r m i t t u n t u r revocari n e q u e u n t , non i n f r e q u e n l e r e x p e r i m u r . N a m si justo tnagis ab cutaneo t r a d u c e d e m p s e r i m u s , ineptas certe, indecoras et mutilas c o n f o r m a b i i n u s n a r e s , iiihilque vel m a x i m e a n x i i s et diligentibus d a b i t u r , quod d a m n u m hocce resarciat. Q u a d e causa et praecipue, si c o n j e ctura a s s e q u a r i s , quod m a x i m e velit cutis decrescere, n o n solum i d , quod snperfluit, rescindere o p u s e s t , sed in operis adininistratione p r o p a g i n e m , ut in secunda o p e ratitene edocuiinus, oblique excindere, u t l a n d e i n aliquid sit, qua i o c o m m o d u i n illud, quod e x decrescentibus e m e r git n a r i b u s , non i n e p t e , si n o n ( o l l a i n u s , quoquo pacto t a i n e n corrigamus. V i d e a t igitur inedicus, et o m n e s i n genii sui et solertiae n e r v o s e x p l i c e t , u t suo liac in p a r t e f u n g a t u r m u n e r e , nec q u i d , quod se e t a r t e m d e d e c e a t , i t n p r u d e n s comraittat. C a e t e r u m in deligatione illud haud a s p e r n a n d u i n e s t , n e p r a e l e r m o d u m p r o p a g i n e m c o n s t r i n g a m u s , et s a n g u i n e repulso caloreque v e l u t expresso torpescat ipsa, et inox i n t e r e s t . Facile e n i m e x i g u a m ilarnmam e x t i n x e r i s . — H i s v e r o o m n i b u s a d denda e9t cotnpar victus r a t i o , paulo e q u i d e m iiberalior, q u a m quae in superioribus f u e r a t . A d hanc sensirn a s c e n d e n d u m est. N o n e n i m c o n v e n i t , ut m e d i a i n satietas excipiat. O p u s q u i d e m e s t , u t vires e x t e n u i o r i cibo per insitionis t e m p o r a dejectas r e c r e e m u s : non t a m e n u s q u e c o m m o d u i n est, c i b u m a f f u n d e r e largius. Povere, non o b r u e r e v o l u m u s . Ut e n i m e x i g u a m i l a m m a m n o n l i g n o r u m m u l t i t u d i n e , quae potius o p p r i m i t , sed leni Hatu, a p p o s i t o q u e mediocri f o m e n t o e x c i t a i n u s , sic c a l o r e m n o s t r u m n o n ingens e d u l i o r u m q u n n l i t a s , sed pauca e t lenis agitatio reficit. Sint v e r o cibi boni et e u c h y m i , n e quid e x c r e m e n t i succrescat, vel m i n u s , q u a m si pravis et nirnis i n t e m p e r a t i s u l e r e m u r . V i n u m e x h i b e a l u r pro t e m g e r a m e n t o r u m i.Uione. Curent aegri n e retineant f e -

384 ces, seel alvum liibricam et bene obedientem habeant. S i quid enim impuri regurgitaverit, id areae et narlbus conformandis apprime noxium est. Sic aerem cavebunt intemperantiorem, ac praesertim per hyemis rigores et autumni incertitudines, quorum impetu nares perculsae liyere prolinus, et represso- ad interiora sanguine delìcere consueverunt. Haec igitur ratio est, quam in traduce rescindendo ejusque curatione sequimur.

Capitulum decimum sextum. D e c o n f i g u r a t j o n e t r a d u c i s , ut n a r e s r e p r a e s e n t e t . Agricolationis universa r a t i o , quae in edomandis arborum fructibus, novaque prole ex tam diverso et insolito plantarum consortio suscilanda consistit, quod peregregium sane et non inelegans rusticitatis opus est, in exemplar nobis, dum curta restauramus, proposita et hucusque feliciler transducla in hoc uno adoptati traducis et jam coniìrmati opera acquiescit. A t hisce limitibus haec nostra reficiendoruin curlorum ars haudquaquam clauditur, sed postquam ea omnia, quae in hoc insitionis genere necessaria videbantur, cunctis numeris, ut ego existimo, expressit, adeo pertinaci studio promovendi gradum exarsit animus, ut denuo vires suas exerere, et ad celsissimum laudis fastigium ascendere non vereatur. Q u a de causa factum est, ut inconcussis in hoc usque aevi naturae foribus, ad cujus penetralia accedere impossibile fuerat, haec una aditus primum perrumpere, eandem in arenatn provocare, et de gloria decertare cum ilia non erubuerit. Non enim facile dixeris, cuinam horum palmam concedas. Ipsa quidem natura adoptandi traducis ejusque alendi provinciam suscepit et normani, quam sequereinur in eiFormandis naribus tradidit. Ars vero peculiari industria describendae, im-

385 plantandae, efformandae propaginis, atque id ferramenti;«, medicamenti» et in operis tulelam ad consummationeiu usque excogitatis machinis, non miaori ausu et successu negocium sibi desumpsit. Pari animo certe, paribus consiliis, acquali plane studio utraque illarum rem administravit, visaque est naturae non ingratas vices ars rependere, et nutricationis praemium rite persolvere, cum quae legitiinam filiam decent, maternos mores perbelle aemuletur,. atque ut, quae eandem primo peperit, nunc commutata vice et inverso ordine illam rursus producat, aut foetum edat ciajoribus suis quam similem. Longe enitn verius, quam quod Rutilius Aemilianus de agriculturae laudibus eifert, de liac nostra arte pronunciare possumus : Ipse poli Rector, quo lucis sidera currunt, Naturam fieri sanxit ab arte novam. Quid enim admirnbilius, q u a m partem earn t a m va-^ r i a m , tain insignem mole sua inflexione, lineamentis, atque ut pristinis operibus apta sit, excisaitì semel denuo reparare? Quid ad venustatem, ad gratiam convenienti us ? Ut enim partium utilitatem natura praemeditata prius apta posthac organa e x t r u i t , sic ars nostra eadem deperdita restituii, u t idem quod antea operanti animi commodum e m e r g a t , et quemadmodum ilia depromptam e x thesauris suis pulchritudinem membris addit quibuslibet, sic neque haec quam reficit p a r t e m , ut potest, l e pore suo et venuslate indotatam relinquit. Verum quidem e s t , neque hie ad majestatem naturae ipsam artem accedere, sufficit tarnen , atque non levi pendatur, quod haec eadem, exhausta tandem naturae potestate, si non idem, quam simile tarnen, et quod eundem u s u m , cujus gralia omnia fiant, opus efficiat. Non igitur asperuanda l'uerit, sed obviis ulnis amplectenda, uec v e r e n d u m , si quid mali sustineatur, si dolores, si cruciatus, si difficilia quaeque superanda sint. Isthuc enim molestiate magna mercede et sanitatis compensantur et decoris in corpore, Taliacotii curtor, Bb

;i86 Sed accedamus tandem e e , quo nos ipsa operis ratio revocai, et videainus, quo p,aclo tandem, quod ultimum est hujus artificiosae nariuin p r o p a g a t i o n s mas.

Quo

fessos nosmet devenisse configurandi

officium, e x p l e a -

peracto j a m superasse omnia, et ad metam videbimur.

Universa

traducís

ratio tribus praecipue parlibus contineri v i -

d e t u r : m y x i s nempe et columna efformandis,

insítione

ejusdem, et tandem aequali totius traducis alque consentienti ad naturae typum confurmatione. JNihiL lamen t e n tandum est ante decimum quartum ab resectione diem, quo elapso adaptatus t r a d u x e t obliterata hospitii curtis naribus

sat roboris j a m acquisivit,

novitate in familiam

coaluit v

T u m «niin

eandem cum

e x diutina consuetu-

d i n e , partibusque* intro paulo laxiorihus liberalius affunditur sanguis, et adaucto j a m in propagine calore, continuo novus sanguis

idemque copiosus

Accedit et illud non postremum, cimum quartum d i e m ,

Non igilur ante d e -

sed vel in «odem vel paulo post

operatìonem hanc aggredì necesse est. diligentia

suppeditatur.

quod recens in traduce

vulnus aliunde j a m suppuratum est.

- omni

feli-

His -accedit larga victus r a t i o , qua

cius multo conficitur.

Interea temporis

custodire traducem o p o r t e t , et medica-

tione et deligationibus.

H a e c enim

tissime a c q u i r a t , atque ut diocriter conferunt.

ut virium robur c i -

maturo suppuretur, non m e -

Medicatio tribus continetur , et pri—

m u m ad interioris vulneris j a m inveterati

curam turun-

das, veluti diximus, unguento e x succis vel e x p'ompholyge v e l separatim vel invicem coirmi i xtis i l l i n i r e , et in hares indere convenit.

Suppurationem vero extrema pro-

p a g á i s ora, recens scilicet e x disseclione vulnus requirit. Id curabimus linamentis alterutro suppuratitium illitis, et traduci àpplicatis, atque per primum sequentibus septem

septenarium.

diebus unguentimi e x succis

pompholyge non erit inutile.

At

vel e x

Sequitur tandem cura, quae

e x partibus externis d e b e t u r , . e t

cum.cicatricis tum u n i -

387 versam cutaneae superficiei venustatem respicit. Dabit enirn medicus operarti, ut probe solidescant cicatricis loca et quam honestissime, atque ut calorem genuinum fovendo vires suas partes illae recuperent, Hoc sane pluribus praesidiis licet assequi, ex quibus nobiliora et longo usu nobis confirmata atque pro anni partium ratioae describimus. Sunt autem cerata, quae extra applic a n t s , et fotus humidi, quibus, antequam cerata applicemus, perfundimuS traducem.— Aestivo igitur tempore ceratura diaphoenicinutn , et quod ex cerussa paratur conVeniet. Commodìus vero fuerit tarn ad cicatricis decorem quam ad partis robur,' si olei de bela quod satis est adjungamus. Sed et hoc ceratum non vulgare est: Recip. styracis liquidae ^ i v , cerae flavae ^ ij> tburis, myrrhae, olibani, l.igni aloes an. ^ s. Redigantur singula in tenuissimurn pollinem, et oleo amygd. dulc. recenti et cera cum resinae q. s. ex arte paretur ceratum. Ante tarnen, quam ceratum applicemus, singulari eventu generoso vino aut Crelico eoque tepente io veri partem earn muHoties experti sumus, ac multo magis, si in libr. ejus dimidia quinque grana optimi moschi macere^itur. Fovetur vero tradux spongia vel linteolis hoc vino insuccatis et applicitis, quae fatiscente exiguo ilio calore permutasse oportet. Sic eniin aperiuntur pori, et sanguis uberrime prolectatur. Quo facto ceratum adhibeat m e dicus, liberalius quidem , ut universum cutis ambitum et nares simul ad digiti unius latitudinem involvat. Sed hyberno tempore ac per autumni vices fovere oportet propaginem linteolis vini spiritu madentibus et iostratis, atque id quam saepìssime. Vtìmur etiam non raro hoc vino medicato: Recip. vini Cretici ife ij, olibani, styracis liquidae an. 3 j> adipis asini 3 ')• Infundantur omnia per noctein in vino Cretico supra dicto, deinde bis ebulliant, m o x colentur, et colata serventur. Barbarum vero Bb 2

388 ceratura in temiioTÌs fortunae hominibus non erit incommodum. cip.

A t ubi licebit, hoc praeacribere opus e s t : R e -

galbani,

mastici-s,

opoponacis^

myrrhae

thuris,

an. ^ j ,

aristolochiae

longae,

ammoniaci ^ j s . ,

Iìtharg.

aurei, d e i communis an, ^ xviij, bdellii 3 ' j > lapidi» c a lamin., haemat. an. § 1 > olei absinth. ^ i v , ft

v,

olei rosaTum

^ j.

Redigantur in

terebinth,

tenuissìmum

pollinem, -quae redigenda sunt, et gummi aceto dissolurtis com cera sec. artera reiìciatur ceratum. fi.ce proderit":

Recip. arist. r o t u n d . ,

Sed et hoc mlribeen albi et rubri

ati. ^ v , « rad. lHioruin ^ y , •cicerum rubeor., lapinorum combust. an. p. s., nucis muscat., cinnam. an. 3 s., amygd. amar, contusar. ^ ij, olei tartari ^ iij, aqu. pluvialis contrita distillentur.

ftij,

M o x liquoris hujus recipe ^ ij, olei

carsophyll.j de Spica an. ^ j,

styrac. liquid. ^ v, ambrae

3 j>-mastici® 5 'ì > terebinth. ^ v , bulliant o l e a ' cum liquore,

deinde additis reliquis cum cerae q. s. reiiciatur

ceiatum e x arte. — Alterum vero, quod ad tradacis custodiam requiritur, ipsa deligatio est oiosa.

Cum enim ad narium f o r m a m ,

eaque non ÌDartifiquam poterit r e -

ctius, propago debeat accedere, nunc sensiin eam assuefacere, incurvare modice, apicem jam et columnam effingere opus est. f-uerit.

Sic enim ad efforinationem

Praestiterit

multo aptiov

itaque immissis turundis

extremam

ejas partem inflexisse parum, et m o x adjectis puivisculis ut redeat, sedalo cavisse. — Sed accedainus aliquando ad institutmn nostrum, et quo pacto nares efformandae sint, tandem edoceamus. tura dependet,

Quoniam

vero operis ratio ab na-

quam aemulari omni

sedulitate

semper

ars conatur, ideoque rios operae precium facturos existim a m u s , si ante , quam ad artis ministeriiun accedamus, de nativo narium typo nonnulla praefati siinus. Ars enim naturae sedula imitatrix e s t ,

suisque

operibus plus gra-

tiae et dignitatis affert, quo propius cum naturalibus con•venerint.

Sed cum a seipsis plurimum nares dissideant,

389 et quamvis e rts ad certuni numerimi ve lis reducere, in— numerae tainen earuin species hinc einergant, atque adeo quoniam non eadem semper sit curtorum ratio, quare, ut inuliitudinem eiFugiamus, quae confusionis et erroris m a ter est, earn primo narium formarn, quae naturae leges non excedat, depingere decrevimus, ut "hinc facile cognoscant chirurgi, quo ad naluram iinitari, et quam ilia nieinbris praescripsit, figurae normam éervare deceat. Hinc etiam discere licebit, quae ejus, quod a mediocritate decedi t m e n s u r a , sit regula. Rectum eniin sui et obliqui index est. Narium igitur, quae naturalis et sibi consona figura est, pluribus continetur, longitudine nimirum, globulo, columua, aliis et, quae R u f u s inyxas dixit, foraininibus. Narium longitudo terlia parte faciei aestimatur, sic statis naturae legibus, ut quicquid est ab apice globuli et ad frontis confinici in mediam inlercilii regionem desinit, quae narium longiludo est, acquali prorsus quantitate respondeat cum frontis amplitudini, turn spacio il li, quod ab extrema nasi coJumna i n f r a , quae basis dicitur, ad summurn usque inentuin exporrigitur. Quapropter ut aequam narium longitudinem subducant chirurgi et efforìuent, utrain velint istarum partium, circini fide prius e x plorent, et quam hinc deprompserint n o r m a m , ad nares applicent. Globulus porro, quae Rufo nasi extremitas e s t , in extremam longitudinis lineain infra desinit. A b hoc nasi s e p t u m , quod in labia trausversim inseritur, et columnam efficit, superioris labri longitudinem conslituit. N a m quantum est superioris labii ab ore hinc ad nares i m a s , tantundem erit protuberantium narium, quo coluinnae longitudinem complectimur, a labro usque ad globuli apicem. Alarum ratio ea esse debet, ut superior pars ab globuli apice sursuin ducta oblique, et postquam ad medium, quod est inter globulum et maxillas, deller Ìr i t , sensim rursus, instar arcus descendens in regiorem ex latere fini columuae oppositam desinai. Foramina

390 ovatain referant figurarti, acutìori qui ad globulum est angulo, infra vero ad labra obtusion, qualia solent esse iis, qui medium inter aquilinos Vel aduncos atque inter simos sive depressos, globulosum parum atque, qualis leonibus est nasum obtinent. Hi enim rotundas aeque, ill! vero in acutum nimis utrinque atque instar lilerae S inflexas myxas sortiuntur. Ad hoc itaque naturae e x e m plar cutaneum traducem efiingere oportet } quotiescunquo altius adeo nares resectae f u e r i n t , ut et columna radicitus et alarum extrema funditus eversae sint. Non enim h a e c , quod callo penitus occulantur, animadvertere possumus. Veruntamen si qua columnae et alarum supersint vestigia, pro earum lege efiingere traducem, atque hujus longitudinem ab iisdem depromere opus est. P r o tinus igitur ubi nares conformare inedicus voluerit, Iongitudinis ratione inita prius, earn regionem, quae globulum habitura sit, constituere debet, atque vel rubrica vel atramento earn notare. Mox alarum confinia a basi u s que ad globuli suintnum, et hinc columnam ab eodem globulo designet. Haec ubi peregerit, n u m ad libellam ea dnxerit, curiosissime conteinpletur: ac turn arrepto cultro eoque acutissimo, quoad traducem designaverit, totuin excindat. Earn tamen sectionis legem observet v e l i m , ut quicquid est ad columnam, recta linea, extra vero ad alas in a r c u m , ut dictum est, profunde satis e t oblique incidat, cujus rei causas, simulatque curationem absolverimus, quam prim urn edocebimus. Illam enim jam efformato traduce ac dissecto statim instituere convenit. Penicillos igitur aquato ovi imbuto» injiciat narib u s , sed tenuiores, et mox ad eorum interstitium colum n a m adducat inedicus. Caveat v e r o , u t earn penicillis intercipiat, ne forsan compressa arctius stranguletur, et m o x intereat. A b hinc orbicularem stuppam infra ad nasum subjiciat. Hoc fit, ne vel columna promineat, vel penicilli elabantur. Supra vero ceratum insternere, lin-

391 teolis m u n i r e , et tandem apte deligare convenit. Nec prius albumina, quam seguenti die removeat medicus v e lini. — Illud etiain in efformanda columna praeceptum esto, ut earn tain latitudine quam longitudine paulo educat liberalius. *PIura enim eaque non negligenda liinc ernergunt commoda. Principio quidem, si paulo prolixior f u e rit c o l u m n a , n e nimium contrahatur, probe consulimus. C'um etiirn ab initio sive ob caloris jacturam, sive quod parcius sanguis aflluat, sive quód novis stiinulis ejfagilel u r , fere 1 semper cutim decrescere contingat, sive quod tenuis sit atque laxa, ideoque non potest non a sua inédiocritate columna desciscere, et intra mensurae modum consistere, et eo m a g i s , quanto p l u s , cum earn inserere oportet, de callo demi necessariuin est. Quare si proli^ xior s i t , quantumvis decrescat, licet quid de ea aveliatur, non tamen usque deiiciet, sed quod antea excedebat, ad moderantiam quondam et temperiem conlractum transducetur. Quod et de amplitudine columnae sentieilduin e s t , quae et ipsa exilior redditur, et dum occallescit, multo angustior, quo facta tandem et ipsa ad mediocritatem redit. Kec conteinuendum est, quod globulum s u stentare ipsam oporteat, et hinc robustiorem esse et arnpliorem, atque adeo, quod si latam basim habuerit, m i nus nobis in inserendo facessat negocium, et ioserta jam validius cum caeteris partibus cMiuectatur. Acceditquod bine uberrime sanguis affluii, quein alias parcius accedere, et praecipue qui paulo crassior sit, et inajus robur afferat, admisso non nisi temùori et aquosiori atque ad nutritionem ineptiori, ipsa transilus angustia xoucederel. Religiose igitur legem banc custodiant medici jubeo , vel ob eam quoque causam, quod iacillimum sit, quae supersint rescindere, quoch vero deiiciat, ut addatur posthac impossìbile, ne vel eos tarde tandem et sine l'ruclu poeniteat facti, atque una et artis et suam ipsorum dignitatem in periculum conjiciaut. Oinnino enim inter duo

392 errata haec amplitudinem potius quam angustias amplecti t u t i u s e s t . — Sed quae ratio est, quod ab cólumnam recta linea, ad alas vero oblique introrsum incidendo cultrum circuinducamus ? Hoc non aliam ob causam fieri velim, quam quod Barium foraminibus, t u m columnae hoc pacto Quicquid enim de alarum non modice consultum sit. crassitie d e t r a h i t u r , illud o m n e in rolhonum amplitudin e m concedit. Atque id tanto audacius faciundum est, q u a m quod nova caro eaque mollis subinde eo loci r e pullulet. Accedit quod sanescente ulcere ad interna c u tis invertitur, alque Iiinc alarum ambitus, non callo, sed cuti obductus speciosior multo et honestior appareat. Q u o d vero recto ductu per altitudinem juxta columnam cutim incidimus, id ejus rei gratia lit, ne Yel oblique e x cavata ipsa extenuataque misere deinum contabescat. Hinc supra crassiorein paulo effingi eam voluiinus. Negligim u s a u t e m , qui e x cutis inversione e m a n a t , columnae o r n a t u m , quod hinc operis securitas et partis utilitas plur ì m u m decorem euin praeponderet. Potiora enim sunt quae uecessaria, poslhaec quae utilia, tandem vero decora et splendida. V e r u m quoniam jam rothonas semel eiForm a t o s nova d e a u o caro eaque praemollis occupat, quae i n t e r n a m e o r u m partem ad s u m m a s angustias, atque u t difüculter muniis suis f u n g a n t u r , a d i g i t , curanduin est, a t e x e m p t a carne q u a m m a x i m e p a t e a n t , et t a n d e m ad amplitudinein .efformati j a m callo obdurescant. Uber vero est parte hac carnis ejusmodi p r o v e n t u s , praecipue ob loci u l i g i n e m , ut unicuique patet, et quam calor jam tot incommoda tot molestias perpessus absumere nequeat. — E s t ergo configurandarum narium non exigua pars carnis hujuscemodi e x e m p t i o , ac ne in f u t u r u m eluxuriet, cura p r a e c i p u a , q u o r u m illud f e r r a m e n t i s , hoc vero m e d i c a m e n t e periicitur. A t q u e huic rei tota animi contentione diligenter medicus studeat. Alioquin odiosam naribus ac iniquam piane carnis m o l e m a d j u n g e t , quae

393 et spiritimi intercluí]et, et ob ineptam configurationein merito damnabitür. Nunquam enirn cutaneum traducen?, nisi sedulo excavalum iu egregiam et decentem nasi for-, inam secabimus. Quiniino ipsa carnis mole aggravata pars illa foede adinodum prolabitur. Quamobrem etiam, ubi traducís inoles paulo ainplior, et quod absorptis prae raritate et mollitia humoribus intumuerit, crassiuscula sit, hanc illius turgescentiain non absiinili modo detrabere convenit. Ut autera vel mollem carnem intra vel illud, quod de mole superest, absutnamus, sub clarissima luce opus administrare decet. — Sedeat itaque aeger adverso lumine, et capite in cervicein reclinato in alterum ministrorum sese rejiciat, ipse vero dhirurgus resupinatis quadanteuus naribus, internam traducís partem recte et diiigentèr consideret, et si quid supervacaneuin increvisse jam sibi videatur, id omne ferris aculissiinis simul et tenuissimis sensim atque quanta poterit mod'íratione detrahat. Hoc saepius repetere oportet. Nam velut dixiinus, ad sectionis vestigium caro haec indesinenter succrescit, cujus proventum vel isidis unguento vel ex poinpholyge illitis penicillis, atque inox postquam carnem dempserimus, naribus utrinque inditis non inepte coercerans, Haec eniin cicatricis partem earn quam primum obliniunt. Singulis autem diebus turundas receoler illit a s , prioribus tarnen detractis, bis oportet injicere. Non eiiim remisso agere oportet, quod affluente liinc a cerebro ét parlibus circumstantibus omni exerementorum genere, uligine nimia hocce vulnus scateat. Illud tatneo, priusquam penicillos admoveamus, gossypio vel molli lana extergi cupit. Interim cavitatis amplitudinem animadvertat medicus, et si quid deesse ad magnitudinein ejus viderit, exculpere nullatenus vereatur, quousque ad certam moderationein, et quam natura instituit, conformando propaginem transdjicat. Caeteruin actionis hujus nullus darl potest certus atque definitus terminus. Quis enim tan-

394 tain rerum v a r i e t a t e m m e n t i , ob a e t a t u m , ceptis c o n c l u d e r e i ?

ob habitus c o r p o r i s ,

ob t e m p e r a -

ob anni partium diversitatem praeI d scienti

et experto chirurgo c o m -

m i t l i m u s , qui occasione aucupala, quandocunque vel opus e s t , et j a m pars aliquantum et mensura dum

id

intro ferrum

laedat.

sese recreaverit,

admioistrabit negocii.

Exilis

circuinducit,

enim

illius

suo modo

C a v e a t tameri, ne

quovis pacto

coluinnarn

substantia est et laboris i m -

p a t i e n t , atque ut transversim tota incidatur, adinoduin in proclivi.

Q u a r e tutissiinuin foret, n u n q u a m eo l'erri acieni

c o n v e r t e r e , sed cum pritnuin ab apice globuli -sectionein ucceperis, perducta ea ad arcus d i m i d i u m ,

«rltruin

exi-

m e r e , et h i n c ab e x t r e m a columna ad labium rursus i n i pingere,

sensimque

ut in m e d i o

ad

oppositam partem

quasi ilexu

circumducere,

u l r a q u e Sectio i n v i c e m concur-

S e c u s e n i m si iìeret, atque si continuo ductu ferrum

rat.

a capite

ad pedes p r o d u c i s , b a u d ita prompte

quin, v a c c i n a n t e

ferro

et

ob loci lubricitatem

cavebis, esiliente,

m a g n o iinpetu in columnain feratur, atque hanc non i n e diocriter afficiat.

P o r r o non est, ut i n t e r e a t e m p o r i s a s -

sidua torinentorum tabescere

vel

injuria lacessitum

labefactari

ut quid tale e v e n i a t ,

traducein v e l COD-

quis e x i s t i m e t .

T a n t u m abest,

ut potius inilicto saepius

vulnere,

eoque valentius s i c c a t o , et cicatrice inducta pars ea c o n valescat, ac rigentior multo ac solidior facta

quamcunque

f o r t u n a m ferat m e l i u s .

A c c i d i t vero h a u d ita statis t e m -

poribus

obvolvi,

coelo

cicatrice partes

atque

sicco

sed vel citius aestivo

corporibusque calidioribus et

sicciori-

b u s : v e l tardius m u l t o per hyernis rigores, austrino coelo, teinperamentis frigidis atque siccis, et praesertim s i , iuipuriores sint.

aut r h e u m a t i s m i s

ob

qui

capitis lahein

obuoxii

S i quid tamen certo defluire nobis l i c e a t ,

quadra-

ginta illis dies, aut ubi citius, duo de triginta, v e l ut nobis

quaudotjue

debent.

contigit,

I n hia \ero si

tres

septimanae

citissimuui

integrae dicali

s i t , ad quinquagesi-

395 mum,

multoties tarnen

ad sexagesìmum

perfectae cicatricis spacium extrahitur.

et ultra diem

E t haec una con-

iigurandae cavitatis ratio tantam agendi m o r a t a ,

qualem

v i x aliud, sì quid recte velis curatum, necessario requirit. Hoc

tarnen

prae caeteris exoptandum

fere molesliis hoc totura

e s t , quod nullis

curandi tempus expositum sit.

J a n j eniiu et domo e x i r e l i c e t , et Iiberius victitare,

nec

1am arctip uiedicinae praeceptis religiose admoduin constringi.

Hoc

tamen observanduin

est,

ut aeris injurias

e v i t e n t , et victitandi liberiate non abutantur,

ne vitiatis

coclionibus et sanguine impuriori excrementisque procreatis,

quasi

manu

facta

omnis pravi humoris illuvies ad

traducem erumpat, et nondum confirmatum penilus obruat. Quapropter hisce incommodis occurraot, ratione, vero,

tarn aeger quam inedicus

ille quidem servata'recta et temperata viclus

potiusque copia quantum licet circuincisa :

hie

ut pro temporis alque subinde pro coeli evariantis

statu v e l fasciis vel linteolis, vel quovis modo

poterit,

traducem inuniat, et incolumem aß inj urns externis c o n servet.

IHud tatnen noverint v e l i m ,

quantopere frigoris

impetum exhorreat, adeo ut eo perculsus statini e m a r c e 8cat, atque si quid extremis concedendum est, foveri p o tius e x t r e m o j a e r e , si calidior fuerit atque s i c c i o r , oblaedi traducem non

quam

praeter rationem credimus.

Qua

propter ab aere ilium custodire oportet, eoque inagis per hyemis rigores

et autuinni ingratas vicissiludines,

quam

aestuoso coelo atque sicco.

Capitulum decimum septimum. De i n s i t i o n e Gaeteruin cavitatibus, dum erat

columnae.

efforinatis h o c pacto columna et

narium

calloque j a i n j a m prodeunte, en quod secun-

e x supra propositis,

columnain inserere tern-

396 pestivum e s t . — Quod autem hucusque iosilionem diflerre opus sit, Dec siinulatque columuain effinximus, earn iti dein implanlemus, quain phires causae s u u t , eaeque non ignobiles. Iinpedit enim coluinna impiantata j a m , quo minus nares resupinare, introspicere, ferrum allius ndigere et tuto circuinducere liceat : quod perbelle fit, diun ad supernuin labrum propago insita nonduin adhaeseril. Q u i d ? quod ipsa hoc operationis genus respuit, nondum persanatis, quae ad latera s u n t , vulneribus. A d haec enim incominoda si nova tormenta, si novas injuries aggregaremus, facile de salute illius actum esset. Accedit quod si inseratur, priusquam callo liìnc inde obducto confirinetur, columna ut necessario decrescat, decrescens contrahatur, contracta globulum secum abripiat, et hinc non sine dedecore inancam et imperfectam narium faciem ostendat. Itaque vel hac de causa, donee quod abesse possit deferbuerit, et jam vires columnae quodamtnodo recreatae s i n t , illius insitionem diiferre convenit, atque •vel in trigesimum octavum diem aestivo coelo, vel in sexagesiinum sub hyberno frigore. Licet tame a quandoque tempestivius, ut supra dictum, in unoquoque t e m pore opus aggredì. — Sed ut aliquando ad ipsarn insitionem accedainus, apparatum in primis earum rerum, quae usui futura sunt, instituere opus est, ab caeterarum operaiionum snpellectile paulo diversum. Eo spectant acus incurva et forceps, qui a parte quae inseritur columnaris nomen sibi invenit. Atque haec operationi huic propria sunt : caetera vero communio, et praesertim cum insitione traducis, neinpe cultri acutissimi, linum ovi aquatum, quod rosacea diluatur, stuppei orbiculi, turundae etiam ovi aquato imbutae, quorum omnium usus et hoc loco requiritur. — Sed quoniam de his satis superque jam dictum est, ideo peculiaria ilia et huic negocio solum dicata prosequamur, et primum de forcipe, quae acum ipsain usu praecedit. Utimur autenj «a ad columnam ingerendola

397 non quidem s e m p e r , sed cum ejus basis in curlis perierit funditus. Turn enim partem e a r n , quae coluinuain recipit, escoriare decet, opus certe perdiiïicillimum, quiniino impossibile, nisi eo generis organo utereinur. Pars namque ilia depressior multo e s t , quam quod ferro a d moto vel diligentissime denudari queat, atque eo inagis, quod huic excoriationi non solum duritie , sed altitudine etiam sua et in aequnlitate, qui earn partem obduxit, callus adversetur. Usque adeo enim plerumque in prof u n d u m descendit, et quasi vinculis arctissimis robustissimisque subjectam carnem colligat, ut quidvis agas pot i u s , quam eum sic expedias. Ubi igitur radicitus col u m n s excisa s i t , nec locum ilium ob calli proftìndilatem inaequalitatemque, usque dum carnem attingainus, denudari liceat, conati surnus liisce difiicultatibus contraire, et forcipem hanc, quae partes eas suspenderet, non praeter rationein excogitavimus. Habet ergo forceps m a nubria duo oblonga recia, alleriim serratura, cum annulo a l t e r a m q u i terrae, dum occluseris, injicitur. Ubi vero invicem uniuntur colliganlurque, statim ab connexu a n nulus assurgit rotundus ea magnitudine, ut omnes oris partes circuinplectatur. Ab hoc supra aequaliter diviso utrimque laminae satis t e n u e s , quae ex aequo acieque obtusa occurrant, rectilineae e x u r g u n t , extra planae, i n t r a , qua maxillae injiciuntur, connexae, supra acuininatae, ut naribus indantur, infra parum ab circulo rellexae, ut paulo distent ab ore, et magis in profundum possint adigi. Hanc igitur adigere, culhn apprehendere, ut supra emineat, et tandem praecidere convenit. Sed cur incurvis potius quam rectis acubus in hac sutura u t i m u r ? E q u i dem cum loci conditio turn operis securitas id nobis v i detur persuadere. Cura ehim duae sint suturaruin species, altera quidem per faciei longitudiuem, transversa altera , et omnino unara illarutn hie adhiberi necessuin e s t , non potest non esse, quiu illam ineptam esse ad

398 opus hoc, liane vero perdifficilem ndmodiim et lubricam fateainur oporteat. Quis eniin est, qui non videt, quam impossibile sit, recta acu euin ea parte, quae hanc receptura e s t , coluinnam trajicere? Quomodo bine quaeso eum ejicies ? Non enim id licet ob nasi protuberantiam. ' Sed neque ab internis partibus extrorsum acum transmiseris. Quomodo enim id fiat, per me videre nequeo, et maxime cuin nulla prioris columnae adsint vestigia. Sed quemadinodum hoc suturae genus, quod in longitudinem nullo fit pacto, administrare licet, ita neque illud per latitudinem, quamvis superiori possibilitate praestet, sed quoniam et difiìcilliraum est et ancipiti eventu conjunctuxn. Maximas enim, dum basim columnae trajicimus, experimur difficultates ob alas circuinstantes, quibus nisi summa cum violeutia retropulsis, haec loca perforare non possumus. Sed toleranda esset meo judicionegocii hu~ jus iniquitas, dummodo votis potìamur liceret, quod tantum abest ut fiat, ut nihil minus. Dum enim inferna loca, quae columnam exceptura sunt, ob suturae robur ad latera exeoriationis i'actae pertundimus, non e o , sed ad alas extremas usque impulsa ferlur acus, hiantque inedia, quae vel arctius constringi partes prohibent, vel conglobatis ex constrictione labris iminensum et vix tolerandum dolorem incutiunt. Taceo quod infida admodum et inanis sutura fìat, cum latera columnae trajici oporteat, tenuiori callo obducta , quae lacerata facillime linum transmissum jam remitterent. Unde liquet, quam fieri nequeat, ut rectis acubus, quomodocunque tandem velis, hoc operis genus perficias, sed incurvis opus esse cum ob operandi commoditatem, tum quia in longitudinem columnam assuere conveniat, ob ejus, quae trans-' versim fit, ut paulo ante diximus, suturae incertitudinein.— Fraestiterit autem binas vel ternas acus ad.manus hab e r e , licet ima tantum opus sit, ut si unius vanam experiamur operam, alteram statim in hitjus locum substi-

3iijj radicis rutae 3 j> medullae paois albissimi une. j, .-.lbum. ovorurn une. i v . Macerentur per diem et noclem siinul, et e x trahatur liquor, quem usui s e r v a r e oportet, et leviter alternis saltem diebus cicatricein illinire. Honeslissimas reddit cicatrices s e v u m asini. Huic * ) prisci fei vituli cum m y r r h a , melle et croco a d d e b a n t , et pyxide aenea recondebant. A l i i florein aeris adiniscebant. Nos tali pacto liquorem parainus non inei'ficacem : ß e c i p . sevi a s i n i , ' rnellis a l b i , aquae ardentis, lupinoruin an. ^ j , aqu. Horum fabarum § i i j , macerato biduum, et m o x liquorem per alembicuin extrahilo. Veruntamen si hanc eandem aquam cerato e x cerussa a d j i c i a m u s , illud el'licacissimum certe et m a x i m a laude dignum experiemur, et praesertim si olei de been guttulas quasdam alFundainus. A q u a e x vilibus destillans mirifice prodest, alqua e a , quae ex geniculis arundinum efiluit. E x hac eadem cum asini sevo ac oleo de been liquorem p a r a i n u s , qui si addatur cerato i l i o , sane eflicacissimuin reddit. Fotet u n t ergo interdiu inungere cicatricola medici, et lioctu ceratura apponere. Veruntamen si paulo depressior f u e rit cicatrix, atque bine inde quasi ad vallem colliculi quidam assurgant, tum si videbitur, plumbeam laminata insternere oportet, vel tectoriuin multo durius et crassius, * ) PI in. libr. 28. cap. 15.

412 ut sic compressae partes ad aequalitatem redeant. Sin id ininus licebit assequi, quod vel, nimium extrema insitionis intumuerint, Tel cedere nesciant ob duritiem , jam iiticjue cicatricein leviter, tamen usque quo sanguis eruperit, adrademus, et quantum satis est ad implendam cavita tein, cameni denuo procreabiinus. Sin ueque tum nobiis salisfiat, certe extremas partium oras, quaeque procul ,hinc eminent, denuo ferro exculpere, applicare et suturisi connectere oportet, alque tum novam et decentem cicai:ricem, quaeque antiquam illam obducta carne velet, inducere. Sic eniin iìet, ut obliterata illa, haec nova succrescat, et nocuum omne penitus deleat. Videat tamen unusquisque, ne idem quod prius usu veniat, atque frustra operam elocaveris, si vel minus vel plusquam satis; est assurgere carnem paliaris. In eundem eniui errorem incides, nec quidquam aegrurn juveris, sed plus laeseris. Quare adnitatur sedulo inedicus, ne vel citius astringenlia nimis adhibeat vel tardius, quorum illud cavara, hoc vero tumidam et inaequalem cicatricem reddit, utroque ¿omine infestissima'« simul et abjectissimam. Haec itaque sunt, quae de nariurn refectione pro posse nostro jam dicta sufficiant.

Capitulum decimum nonum. De labiorum restauratione.

Aurium nunc et labiorum resarciendorum, si curia fuerint, chirurgia indicanda nobis superest : in cujus v e stíbulo illud jpraefari oportet, hoc quicquid est operis arctiori longe sermone stiloque breviore comprehensum iri. J a m enim ante, dum de naribus agsremus, hujus actionis praecipua capita transacta sunt. Nam maximus his chirurgiae generibus invicem consensus e s t , maxima affinitas, atque adeo ambae ex agricolatione vel ut ex uno

413 parentis utero orlus sui primordi» traxerunt. Non ilnque miruin est, si iisdem fere praeceplis id generis cJiirurgiae unanimi ter innixae ad proprium scopum sin°;ulae colliinent. Quare ne repetitis fuliliter verbis on eri simus legentibus, indicabimus saltern, ubi id opus f u a r i l , quidnam singulae peculiare h a b e a n t , ne vel ainbigendi cuiquam locus sit, et -nos promissis nostris haudquaquaui stetisse dicamur. Interim chirurgos admonitos voluinus, nequaquam has postremas operaliones rite tractari posse, nisi, quae prius dicta s u n t , curiosissime quis excus.'.erit, atque adeo in naribus ipsis reficiendis suam operaia aliqua ex parie probaverit. E x hac siquidem ceu ex :fonte rivuli promanaruut reliquae, suntque hae prioris iillius germina, atque quod in epere praestando multum fa dignitate superioris discedant, illius veluti aemulae. N a t a usque adeo ilia in opere suo provehitur, u t non a e m u lari naturain, sed iere superare videatur, alque ut oculos ipsos, acutissiiaos sane et certissiinos rerum aestima tores, multoties eludat. Sed crassioribus fi!is rudiorequu M i nerva haec labiorum et auriuin tela contexitur, nec l e nocinlo tarn subtili et nobilissimo naturain i m i t a t u r , r«tardantibus id et omnjno decorem invertenti b u s , quae restituì debent, partibus. Est nihilominus, quo e t illae progrediantur, nec improbandus, quem ex illis nanciscimur fructum. Si quidein ubi priinas retulisse non llicuit, nec secundas vel tertias inhonestum est. Verunlainen hoc quicquid est r e i , a'libi certiori calculo aestimaibitur. Tradituri porro chirurgias aurium atque labiorum b a n c illi inerito praetulimus, non dignitatem partium es:pendentes vel operis decus, sed quod non minima his cum naribus intercedat necessitas. Multo enim propior est operationi n a r i u m , quam quae in auribus l i t , labiorum chirurgia^ quae eandem materiam eademque de seda d e prwnptam cum naribus exposcif. Sed labiorum, quae curta suntj velut dictum a nobis fuit, non simplex genus

414 est, quae pro varietale sua variarri quoque curationem desiderant. Horum species repetere hic non gravabimur.— Sunt ergo curta primo labia, quae a stata quantitate d e iiciunt, vel ab ipso statini ortu, vel post casu quodam i n gruente et calamitate. Prioris generis leporina quae v o cant labia sunt. Haec vero adhuc duplicein soriiuntur Iiaturam. Nam alia decurtantur ob cicatrices, si quae in proximo consliterint, nulla siibstantiae parte deperdita: alia nautilationem quandam subierunt. Atque haec labia vere curta dieüntur, ilia si licet curta cicatricosa. E s t tandem quarta labiorum curtorum differentia, cum quae eerie curta sunt, et curta cicatri-cosa simul complicantur. Sed hoc quid compositum est. Cum itaque tria curtorum labiorutn genera sint, leporina scilicet, curta cicatricosa, et quae vere curta dicuntur, ilia duntaxat cutaneum traducein recipiunt, ejusque sarciuntur o p e , quae vere curta s u n t , caetera non i t e m , sed absque eo integritati restituuntur. Diceinus autein de labiis leporinis primum, eo quod caeteris simplicius sit malum hoc et curatu facilius. Hoc in utroque labro si consistât, eandem plane curationem recipit. Qualis vero futura sit, ab alTectus natura, quae separatio est earum partium, quae legitime alias cohaerebant, non obscure indicatur. Videtur quidem aliquid et de ipsa substantia partis decedere, atque hioc opus e s s e , ut tale quid io locum illius, quod deficit, substituainus: nil tarnen obest, quin nulla re super addita, restitulis in integrum labiis, fine nostro et oplatis potiainur. Non eiiim hie faciendum censeo, quod apud Germanos agyrtas quosdam et circumforaneos, generis nostri opprobria, factitare audio, qui nescio quoinodo ex animalium carnibus probe citis, inaceratis et alembico p a ratis has se reficere partes s i m u l a n t , atque hinc inuhis optimoruin pullorutn et caponum copiis, quas scilicet caeteris praestare ajunt carnibus, aegrotos suos einungunt, non illoruin labra, sed suam ut curent ingluviem. I t a -

415 que partes

eas,

quas

unitas

decet e s s e ,

disjunctas j a m

coDjuDgi rursus d e b e r e , ipsa m o r b i s e d e s insinuai. v e r o conjungendi

m u n u s in p r i m i s

v

Hoc

naturae r e f e r l u r a c -

c e p t u i n , p o s t h a e c et a r t i , quae, q u o d i m p e d i t o p u s h o c , tollit, et earn, q u a n t u m opus est, operantein praesidiis s u i s a d j u v a t . — P o r r o artis inunia f u e r i u t p a r t e s p r i m u m e x coriare,

ut s a n g u i n i s

communione

coalescant

invicem,

e x c o r i a t a s applicare, applicatas consuere, consutas conservare,

et t e i n p e r i e m s u a m

et salutein penitus

F r i m u i n igitur illam labii p a r t e m , sinistra

et m o x t e n u i s s i m o et

manu sustineat medicus,

acutissimo

ferro

reducere.

q u a e excoriari debet,

cutim illam aequaliter s u b m o v e a t , u s -

q u e d u m s a n g u i s s e s e e f f u d e r i t , in a n g u l u m u s q u e i p s i u s h i a t u s , et p l a g a m e x i n d e l e v e t . si

licuerit,

adininistrabitur

I d e m e t i a m e x altera

et

Hoc o p u s e t i a m forcipe, citissime

p a r t e a g e n d u m est.

et

tutissime.

Hinc eas at-

tractas m a n u conjungere o p u s , et s u t u r a invicem c o n n e ctere.

T u n c illud observabiinus, ne l e v i t e r et per s u p e r -

ficiein saltern acus a d i g a m u s , s e d totum p e r f o r e m u s . I l a q u e a b e x t r a interiora v e r s u s recta per l a b i u m i m p i n g a t ncam chirurgus, et per internala l a b i i p a r t e m

elabentem

e x i m a t : m o x intra ad a l t e r a m p l a g a e p a r t e m injiciat, a d e x t e r i o r a t r a n s m i t t a t , funiculus bis implicet, constringat, d e u u o s e m e l i m p l i c e t , n o d o i n n e c t a t , atque t a n d e m r e scindat. oram,

O b s e r v a r e tarnen o p o r t e t , n e ad i p s a m p l a g a e sed

F a c i l e eniin

paulo fit,

longius ab ipsis t r a j i c i a m u s funiculos. ut laceratae p a r t e s ob m o l l i t i e m

tant fila, et s p e m nostrani f a l l a n t , indubiatn non est ut e x i s t i n i e t , ainussim

extreina

connecti viderit.

remit-

q u a m certain e s s e et

qui tarn eleganter et a d

vulneris coire , et valide a d e o suturis Harum

numeium

ex

plagae amplitu-

d i n e licet decerpere, q u a e uti inconstans est a t q u e varia, ita neque hic p e r p e t u u m aliquid possuinus.

Al) peracta

ovi m u n i r e oportet.

sutura

et i m m u t a b i l e s t a l u e r e cruentum

v u l n u s aqualo

Quaprupter stuppae

eodein insuc-

416 ' catae adhibeantur vulneri tam extra quam intra, et fascia, quae posca madeat, applicetur tenuis, mollis atque sibi tota aequalis, lata ternos digitos. Hanc oblique ad superiora aurium et per ossa petrosa in lambdoidis apicern deferre oportet, et nodo ibi ardissimo constringi. Porro cum fasciarn internae labii partes non admittant, jam linteolum quoddam tenuissimum atque posca benigniori imbibi tuia immittere, et loca ea ab fluxione munire conv e n i r Ubi jam stuppae remotae sint, quod vel sequenti die vel tertio post fieri poterit, curationi raliquae, quae conglutinantibus eillcilur, insistendum est. Gum autem labiorum natura non minimum a seipsa differat, quae exterius cuti investitur, intra vero peculiari dotata carne tenuique obducta membrana perenni liumore madeat, pro partis diversitate diversa etiam praesidia afferra opus est, non quidern substantia , sed consistendi modo, intra quidem bumida et fluentia, extra vero sicciora et concreta. Curabunt igitur exteriorem partem medici conglutinantibus, quorum copiam supra descripsimus, ut unguento ex cerussa linamentis excepto, per universam piagarci injecto inox cerato ex eadem cerussa superstrato, et fascia deligato. Intra autem remedio sunt syrupus ros. ex ros. siccis, syr. myrteus, vel ubi sordida eluvies affilerit, juleb violatum aut mei rosaceuin. Haec enim vel seorsim vel permixtim adhibita et detersione et exiccatione coalitum non mediocriter accelerabunt. His thuris admiscuisse pollinem non pauco emolumento fuerit. Verbi gratia : Recip. syr. ros. siccar. ^ j, mellis ros. ^ v, pollinis thuris ^ j , misce. Hoc medicamento quae imbuantur linteola saepius injicere labiis expedit. Sub quartae initium vel sub ejus exitum jam suturas aliquas laxare commodum est, ac ad earn partem, ubi unitis probe partibus natura nos edocuerit. Sic vulneris honestati consulitur. Verunt'amen Cum ille labiorum coalitus tam propter substantiae mollitiem, quam quod indefesso mo-

417 yeantur, non tissue firmus atque robustus esse possit per tam breve dierum curriculum, et perriculuin sit, n e -vel laxatis suturis dehiscat, itaque ut occuriant incoinmcdis hisce chirurgi, jam gluten apponere convenit. Hoc addito blande admodum semel coinplectentur partes, usque dum fideliter coiverint. Licebit autem statila removere funi— culos, simulatque jam glulen firmiter adhaeserit. Hoc enim ad decorein plagae conciliandum non incommodum. est. Eflicacissimum -vero gluten flos calcis, si ovi aquato admiscealur, praestat. Kos tainen tragacanthi, mastich., g u m m i arab. ac thuris subtilissimum pollinein, ovique albumine addito, certissimo even.tu in bunc usum parainus. Ne" autem quid desìderent medici, qui« glutinis apparandi modus sit, brevibus dicaraus. Recip. Tragac., maetich., gum mi arab., thuris an. 3 "V> albumina ovi num. ij, agitentur albumina diligentissiine, usque dum spuinam ejiciant, hanc blande detrahere convenit, et quod subter limpidum et aequale est retiuere, m o x reliquorum pollinem inspergere, atque totum ad quandam inter extrema mollia e t dura studiose permiscendo consistentiam perducere. Ejus apponendi Lie modus esto. Tarentur linteola bina, duplicata, longa tres digitos, alta ad labii quantitatem, distinguanturque funiculis parvo intervallo diremptis, tot e x una parte quain ex altera : haec glutine illiniantur, atque ex parte, quae non recipit funiculos, et madida jam utrinque labio admoveanlur. Hac tamen lege id facien-* d u m e s t , ut ipsi funiculi per spacium quatuor digitorum ab extrema linieorum ora m u t u o concurrant, atque ut ad pollicis latitudinem ab plagae finibus ipsa collocentur lintea. Statiin enim atquè liumiditas quaedam sese insinuav e r i t , omuis glutinis vis fatiscit. Applicato glutine jam post sex horas, quibus interim labia compreliendit, funiculos licet constringere appositos i n v i c e m , moderate ta~ m e n , ne vel eonstrictis iis dolorem s u m m u m arcessamus, vel humores eo ruiluros concitemus. Cognoverint autein Taliacotii curtor,

Dd

418 medici constrictioDi's m e t a s , si vulDeris ora aequalìter sese comprehendant, et nullus Tel exiguus a d m o d u m a d sit doloris sensus. — I n t e r i m vulneri linamentis siccis m e debimur vel medicamentis, qualia in areae curatione s u pra tradidimus. D u m ea itnponere c o m m o d u m e s t , f u niculos laxent chirurgi velim, extergant vulnus, linamenla ìnsternant, d e u u o funiculos i r r e l i a n t , liuteoluin t e n u e injiciant, et t a n d e m fasciala imponant. A t q u e id bis per d i e m faciendum est. Hoc curalionis genus ad decimuin quart UHI usque extrahitur, scilicet cum, absumptis huuiQrurn reliquiis, valido invicela nexu jam vulneris orae concreverint. S u a d e i n u s a u t e m s e r i o , ut doriniturus a e ger ceratum e x cerussa iinponat, et l'ascia i n u n i a t , quod quantam venustatem, q u a m gratiaui cicatrici conciliet, nolo dicere. H a e c m u l t o m a j o r erit, si quid eoruin, quod pro traducis mangonio a nobis descriptuin est, non iulideliter ipse e x e q u a t u r . Atque n u n c ad a l t e r u m labii vitiati g e n u s , quae curla cicatricosa v o c a n t , progredimur. I n Iiis ainplior m u l t o cura est et Studium obnixius pro vilii m a g n i t u dine, atque eo magis, si quae ob callum decurtaiitur, rnutilatiouem q u a n d a m p e r p e s s a fuerint. Sed hoc aliud et n o n simplex curlorum genus est. Solent hoc m a l i vim experiri superna potìssimum l a b i a , cum f e r r u m per n a r e s adactum allius adusque labii sedem descenderit. Fere eijim, quibus nares digladianiibus excisae s u n t , ad illanj mali labem et haec uova accessit, et quotquot nobis h u cusque sese o b t u l e r u n t , propeinodum o m n e s hoc incomm o d o polissiinum angebaritur. Q u a m e n i m deforme sit m a l u m h o c , n e m o est qui non v i d e t ; q u a m v e r o i n coinujoduin s i t , ex eo coustat, quod o m n e m loquuliouis gratiaui, qua nil h o m o h a b e t praestantius magisque p r o p r i u m , qua interprete h u m a n a consisti! societas, pessime quidein evertat et corrumpat. Accedunt et aliae clades h u j u s mali non mediocres, d u m gingivas non solum, par-

419 tes laxas atque molles, Yitiari contingit, sed et dentes fi igidissimos et durissimos, quae corpora hybernis gelicidiis rigeant, aestivis caloribus torreant, atque variis et saevissimis externi aëris procellis jactentur. Atque haec ]abes successu tetnporis in abditiores etiam partes sese insiDuat. Itaque non aspernanda fuerit cura h a e c , sed s e duto admiuistranda. Sic eniin quaiiiplurimum partîum salutem et taon postremam decoris consequhnur gratiam. Indirat aulein -haec res inaximain superioris chirurgi negligentiain, quando, si is industriam suara in vulnere persanando coinprobasset, neutiquain haec laesio vel non tanta obtigisset. Dura enim impense cicatrici student medici, minus aniinadvertunt ejusdem commoderanliain et venustateuo, qui finis est peritioribus et ineta,. ad quam in actionibus suis conlendunt. JVain si quid ipsa natura in conjuiigendis parlibus molitur, omnis tamen unionis si ve rati» sive decentia arti solum rei'eitur accepta. I}oc E itili rum artis est, naturae si recte agat obsecjui, sin a tramite suo deilectat, coercere eain et corrigere. Itaque chirurgi optimi e s t , duin vulnera agglutinai, cicatrices quidein respicere, sed quam rectas et lionestas. Quod si ii observassent, e quorum manibus aegri mutilati potius quam sanati elapsi s u n t , utique jam scribendo haec nobis hoc negotii non dedissent. Sed quando et nos h o mines surnus, humaniter etiam haec vitia a nobis ferenda sunt. — Curabuntur autein cicatricosa curta, si, quae morbi causa e s t , et vel suspendit supernum labium, vel infermim detrahit, callum ipsum eximamus. Protinus ergo, pro agendi norma quantilatem ejus contempletur medicus, et quae illius natura sit atque substantia. Non enim minimum ad curationem interest nosse, si quid alte ad penitiores partes descendat, si in superficie haereat, habeatne insignem vel longitudinem vel latiludinem. lllud enim dii'ficiliorem multo operationem ostendit, haec vero faciliorem. S i c durusne sit an tener, circumspicere oporDd 2

420 t e t , -quorum illud rebellem eum reddit et contumacem, hrtc vero bemgnum et facile obsequentem. Hujus vero diversitatis ratio est et corporis sicca atque frigida i n temperies nec non inedicamentorum, quae vehementer astri n xeru ut, usus iinmoderalior. Ubi igitur Tel suspen-sum fuerit labium vel detractum, jam callum -exitnere oportet, atque si altior sit, altius eliam ferrum adigere: sia sublimis fuerit atque in superficie, l e v i u s : omnino autem radicilus tolum excindere. Facienda est primuin seclio, ut -et aliquantisper sanas partes attingati ab uno extremo calli ad allerum, fortiusque adigendum ferrum, nec ab opere desistendum, donec undiquaque ab eo jam •exciso sanguis profluxerit, atque jam ad sanain carnei« sese descendisse chirurgus conjeclabitur. Videndum tarnen, ne aliunde quam ab ipso callo promanet sanguis, atque nos ab opere desistamus immaturo quidem, nec •morbo fundilus deleto. Seduto enim manibusque pedibusqiie in id eniti oportet, ne quid de callo resideat, sed -ut penilus, nullis etiam vel apparenlibus vestigiis, e medio tolJatur, atque id, ut dixi, tum factum esse exisiimaadurn est, cum aeque ab omnibns, quae callo «ubjacent, ^jartibus et liberalius sanguis eruperit. Illa ipsa d i e s i «ìulatque opus perfecerit medicus, cruenta medicamioa, -qualia jam saepe a nobis tradita s u n t , adhibère oportet, et mox sequenti /die suppurantia. E a tamen nobis cauti o s l t , ut labia in naturalem locum quamprimuin transducamus, a quo vi calli in s' digitos, sesquicubitum vero longa. Haec ab vertice ad aurem demittitur, unde abducta subter gulam ad apposita in aurein, atque hinc supra verticem effertur, et t u m altero extremorum nodo connectitur. Hujus fasciae pàrtes duae sunt, basis nimirum et illius ductus. Basim

427 e?im ifrtelligimus partem integram, totani, quae ab radice filterius auris ìnfima per gulain ad alteram aurem intra rircumducitur, Hoc spacium totutn continuum e s t , nee