Fontes iuris ecclesiastici antiqui et hodierni: Fasciculus 1 [Reprint 2021 ed.] 9783112608128


259 20 29MB

Latin Pages 112 [128] Year 2023

Report DMCA / Copyright

DOWNLOAD PDF FILE

Table of contents :
PKAEFATIO.
FONTES IURIS ECCLESIASTICI
PARS POSTERIOR. Fontes iuris ecclesiastici hodierni secundum materias dispositi.
B) Regimen ecclesiae
C) Res iudiciaria
D) Bona ecclesiastica
E) Cultus publicus
F) lus matrimoniale
Recommend Papers

Fontes iuris ecclesiastici antiqui et hodierni: Fasciculus 1 [Reprint 2021 ed.]
 9783112608128

  • 0 0 0
  • Like this paper and download? You can publish your own PDF file online for free in a few minutes! Sign Up
File loading please wait...
Citation preview

FONTES IURIS ECCLESIASTICI ANTIQUI ET HODIERNI.

EDIDIT

FERDINANDUS WALTER.

BONNAE APÜD ADOLPHUM MARCUM 1862.

PKAEFATIO.

In collectione liac fontium inris ecclesiastici instituenda duplex mihi propositum fuit, cui etiam duae eius partes respondent. In priore parte ea monumenta colligenda esse duxi, quae ad historiae iuris canonici studium accurate instituendum eiusque cognitionem promovendam aut necessaria aut saltern ütilissima sunt, quorum autem adeundorum iuris studiosis aliisque magna librorum supellectile haud instructis raro copia est. In tanta talium monumentorum ubertate et varietate difficilis sane delectus fuit, deque opportunitate eorum quae recepi quaeque omisi disputare licet. Ast inprimis curandum fuit, ne collectio instituti fines excederet nimiamque in molem excresceret. Altera pars uberior fontes iuris ecclesiastici hodierni et novissimi continet. Magnus eorum numerus imo postremis his temporibus prodiit, qui gravissimas de statu ecclesiae eiusque cum república

IV

PRAEFATIO.

nexu quaestiones concernunt, qui tamen misquam collecti sed non nisi multis libris dispersi inveniuntur. Hinc meum librnm non tantum iuris ecclesiastici studiosis sed etiam historiae ecclesiasticae investigatoribus utilem gratumque fore confido, eoque lector benevola mente utatur. Scribebam Bonnae Idib. Decembr. MDCCCLXL

FONTES IURIS ECCLESIASTICI.

P A R S PRIOR. Monumenta histórica ordine disposita.

chronologico

Pag.

I. Regula Formatarum e seculo quinto 1 II. Litterae commendatitiae a. 810 2 III. Ex formulis Marculfinis c. a. 660 . . 2 IV. Ex libro diurno Romanorum pontificum c. a. 714 . 7 V . Concilium Germanicum a. 742 18 VI. Regula Chrodogangi episcopi Metensis c. a. 760 . 20 VII. Karoli Magni capitulare ecclesiasticum a. 789 . . 46 V i l i . Concordatum Wormatiense a. 1122 . . . .75 IX. Friderici II. promissio a. 1213 76 X. Friderici II. confoederatio cum principibus ecclesiasticis a. 1220 78 XI. Friderici II. edictum contra statata ecclesiasticae libertati praeiudicantia a. 1220 81 XII. Friderici II. constitutio in basilica beati Petri a. 1220 82 XIII. Concordata Constantiensia a. 1418 . . . .86 XIV. Literae foederis principum Imperii de concordia Romae cum Pontífice ineunda a. 1446 die V. Oct. . . 97

VI

INDEX MONUMENTORUM. Pag.

X Y . Eugenii IV. literae de novo concilio convocando a. 1447 die Y. Febr 100 XVI. Eugenii IV. bulla de decretis concilii Basiliensis sub Alberto II. acceptatis porro utendis a. 1447 die Y. Febr 101 XVII. Eugenii IV. bulla de restitutione Iacobi Trevirensis et Theodorici Coloniensis Archiepiscopi a. 1447 die V. Febr 103 XVIII. Eugenii IV. bulla super diversis indultis, dispensationibus, concessionibus in gratiain Germanorum factis a. 1447 die VII. Febr 104 XIX. Concordata inter Pontificem Nicolaum V. et Imperatorem Fridericum III. anno 1448 inita . . 109 XX. Ordo inquisitionis in synodo e saeculo decimo quinto 114 XXI. Ordo celebrandi generalis concilii e saeculo decimo quinto 117 XXII. Declaratio cleri Gallicani a. 1682 . . . .127 XXIII. Déclaration du clergé de France sur les libertés et franchises de l'église Gallicane an 1682 . . 128 XXIV. Ordonnance du Roi du mois de mars 1682 . . 130 XXV. Alexandri VIII. literae ad Ludovicum XIV. regem Galliae a. 1691 132 XXVI. Episcoporum Galliae retractatio a. 1692 . . 133 XXVII. Ludovici XIV. regis Galliae declaratio a. 1693 . 134 XXVIII. Geistliches Reglement von Peter dem Grossen 1721 135 X X I X . Reichsdeputations-Hauptschluss vom 25. Februar 1803 138

vn

INDEX MONUMENTORUM.

PARS POSTERIOR. Fontes iuris ecclesiastici hodierni materias dispositi.

secundum

A) Concordata et constitutiones generales. Pag.

XXX. Convention entre le Pape et le gouvernement français du 15 Juillet 1801 X X X I . Articles organiques de la convention du 26 messidor an I X X X X I I . Articles organiques des cultes protestants . . XXXIU. Conventio inter Sanctissimum Dominum Pium VIL Summum Pontificem et Majestatem suam Maximilianum Iosephum Bavariae Regem die 5. Iunii 1817 X X X I V . Königlich Bayerische Erklärung vom 15. September 1821 die Vollziehung des Concordâtes betreffend

187 190 198

204

212

X X X V . Edikt vom 26. Mai 1818 über die äussern Rechtsverhältnisse des Königreichs Bayern, in Beziehung auf Religion und kirchliche Gesellschaften . . 213 X X X V I . Edikt vom 26. Mai 1818 über die inneren kirchlichen Angelegenheiten der Protestantischen GesammtGemeinde in dem Königreiche Bayern . . . 227 X X X V I I . Zusätzlicher Erlass zum Bayerischen Religionsedikt vom 8. April 1852 233 X X X V I I I . Pii VII. bulla circumscriptionis Dioecesium Regni Borussici d. 16. Iulii 1821 239 X X X I X . Pii VII. breve ad capitula regni Borussici directum d. 16. Iulii 1821 262 XL. Königlich Preussische Kabinetsordre vom 23. August 1821 264 XLI. Auszug aus der Preussischen Verfassungsurkunde vom 31. Januar 1850 264

Vili

INDEX MONUMENTORUM. Pag.

XLII. Leonis XII. bulla circumscriptionis Dioecesium Regni Hannoveriani d. 26. Martii 1824 . . . .265 XLIII. Hannov. Gesetz vom 20. Mai 1824 . . . 276 XLIY. Kaiserlich Oesterreichische Verordnung vom 12. April 1850 betreffend das Verhältniss der katholischen Kirche zur Staatsgewalt 276 XLY. Kaiserlich Oesterreichische Verordnung vom 23. April 1850 betreffend das Verhältniss der Kirche zum öffentlichen Unterricht 279 XLVI. Kaiserlich 0österreichisches Patent vom 31. December 1851 280 X L VII. Conventio inter Sanctitatem Suam Pium IX. Summum Pontifìcem et Majestatem Suam Caesareo-Regiam Apostolicam Franciscum Iosephum I. Imperatorem Au. . . . 280 striae die 18. Augusti 1855 inita X L V I I I . Litterae a Celsissimo et Reverendissimo Principe Archiepiscopo Viennensi qua Majestatis Suae Caesareae Plenipotentiario ad Eminentissimum et Reverendissimum Dominum Mich. S. R. E. Cardinalem Viale Prelà qua Sanctissimi Patris Plenipotentiarium die 18. Augusti 1855 datae 289 X L I X . Litterae quibus Eminentissimus Viale die 18. Augusti responsum reddidit 295 L. Litterae quas de communicatis Princeps Archiepiscopus Viennensis die 19. Augusti dedit . . . . 296 LI. Litterae Apostolicae a Sanctitate Sua Pio IX. Summo Pontífice ad Imperii Austriaci Cardinales, Archiepiscopos et Episcopos die 5. Novembris 1855 datae . 297 L H . Kaiserlich Oesterreichisches Patent vom 5. November 1855 wodurch das abgeschlossene Concordat publicirt wird . . . . . . . . . 301 L I I I . Kaiserlich Oesterreichisches Patent vom 1. September 1859 über die Verhältnisse der evangelischen Kirche in U n g a r n , Croatien und Slavonien , in der Woiwodschaft Serbien mit dem Temeser Banat und in der Militärgrenze . . . . . . . LIV. Kaiserlich Oesterreichisches Patent vom 8. April 1861 betreffend die Regelung der Angelegenheiten

303

INDEX MONUMENTORUM.

IX

l'apr. der evangelischen Kirche augsburgischen und helvetischen Bekenntnisses .315 LY. Pii VII. bulla circumscriptionis Dioecesium Provinciae Ecclesiasticae superioris Rheni d. 16. Augiisti 1821 322 LVI. Leonis XII. bulla erectionis Dioecesium Provinciae Ecclesiasticae superioris Rheni d. 11. April. 1827 . 335 LYII. Landesherrliche Gesetze von 1829 zur Reception der beiden Bullen in den Staaten der Oberrheinischen Kirchenprovinz 339 LVIII. Bekanntmachung mehrerer bei der Oberrheinischen Kirchenprovinz betheiligten Regierungen vom 30. Januar 1830 das landesherrliche Schutz- und Aufsichtsrecht über die katholische Kirche betreffend . 340 LIX. Pii VIII. literae Apostolicae ad Episcopos Provinciae Ecclesiasticae superioris Rheni d. 30. Iun. 1830 . 345 LX. Verordnung mehrerer bei der Oberrheinischen Kirchenprovinz betheiligten Regierungen vom 1. März 1853 348 LXI. Kurhessische Verordnung vom 30. August 1829 über die Besetzung der Kirchenämter . . . . 350 LXII. Kurhessische Verordnung vom 31. August 1829 über die bischöfliche Gewalt in Strafsachen und an Unterrichtsanstalten 351 LXIII. Kurhessische Verordnung vom 18. September 1829 über die Errichtung des Bisthums Fulda . . . 353 LXIV. Grossherzoglich Hessische Uebereinkunft mit dem Bischöfe von Mainz vom 23. August 1854 zur RegeJung der Verhältnisse des Staats zur katholischen Kirche 359 LXV. Concordata Wirtembergensia d. 8. April. 1857 . 363 LXVI. Pii IX. litterae Apostolicae d. 22. Iun. 1857 quibus conventio cum Serenissimo Wirtembergae rege inita confirmatur . . . . . . . .371 LXVII. Würtembergischo Verordnung vom 20. December 1857 betreffend die Bekanntmachung der angeführten päpstlichen Bulle . . . . . .

375

X

INDEX MOXUMEXTORUM.

Pag. LXYIII. Concordata Badensia d. 28. Iun. 1859 . . 376 LXIX. Pii IX. litterae Apostolicae d. 22. Sept. 1859, quit u s conventio cum Serenissimo Magno Duce Badensi inita confirmatur 400 LXX. Badische Verordnung vom 5. December 1859 betreffend die Bekanntmachung der angeführten päpstlichen Bulle 404 LXXI. Badische Gesetze vom 9. October 18G0 über die kirchlichen Verhältnisse . . . . . . 405 LXXII. Gesetz vom 5. September 1861 über die Verfassung der vereinigten evangelisch-protestantischen Kirche des Grossherzogthums Baden . . . . 411 LXXIII. Nassauische Verfügung- vom 25. Mai 1861 zur provisorischen Erledigung des Kirchenconflictes . 440 LXXIV. Königlich Sächsisches Mandat vom 19. Februar 1827 über die rechtliche Stellung der katholischen Kirche 444 c L X X V . Kaiserlich Russische Verordnung vom /l8 März 1817 über die katholische Kirche im Königreiche Polen . 458 LXXYI. Articles convenus entre les Plénipotentiaires de S. M. l'Empereur de Russie et celui de S . S . le Pape à Rome le 22 Juillet (3 Août) 1847 . . .463 L X X V n . Pii IX. bulla circumscriptionis Dioecesium Regni Moscovitici d. 3. Iulii 1848 469

B) Regimen ecclesiae. L X X V n i . Gregorii X Y I . constitutio nonis Augusti 1831 data de agendi ratione a Sede Apostolica in commutationibus regnorum et principum servanda . . 479 LXXIX. d e m e n t i s XIV. Regulae Ordinationes et Constitutioncs Cancellariae Apostolicae Datae d. 9. Iunii 1769 483 LXXX. Specimen formulae facultatum quinquennalium pro foro conscientiae 507

INDEX MOXUMENTORUM.

XI Pag.

LXXXI. Specimen formulae facultatum quinquennalium pro foro externo

511

C) Res iudiciaria. LXXXII. Benedict! XIY. constitutio die 26. Augusti 1741 data de electione iudicum synodalium . . . 514 LXXXIII. Benedicti XIV. constitutio tertio Kai. Aprilis 1742 data de appellationibus et inhibitionibus concedendis vel denegandis 517 LXXXIV. Erzbischöflich Cölnische Bekanntmachung vom 26. December 1848 die Constituirung geistlicher Gerichte betreffend 532

D) Bona ecclesiastica. LXXXY. Décret impérial du 30 décembre 1809 concernant les fabriques . . . . . . . 537 LXXXYI. Loi du 14 février 1810 relative aux revenues des fabriques des églises 555 LXXXVII. Décret impérial du 6 novembre 1813 sur la conservation et administration des biens que possède le clergé dans plusieurs parties de l'empire . . 556 L X X X V m . Königlich Preussisches Gesetz vom 14. März 1845 betreffend die Verpflichtung zur Aufbringung der Kosten für die kirchlichen Bedürfnisse der Pfarrgemeinden in den Landeskirchen des linken Rheinufers . . . . . . . . . . 567

E) Cultus publicus. LXXXIX. Pii IX. Encyclica die 3. maji 1858 emissa de applicatione sacrificii missae in diebus festis . . 569

XII

INDEX MONUMENTOROI. rag. F ) lus matrimoniale.

XC. Bcnedicti XIY. constitutio I I I non. novembris 1741 data de ordine iudiciorum in causis matrimonialibus . 576 XCI. ßenedicti X I Y . declarado die 4. novembris 1741 emissa cum instruetione super Dubiis respieientibus matrimonia in Ilollandia et Belgio contracta et contrahenda . . . . . . . . . 585 XCIJ. Pii VIII. breve die 25. Martii 1830 ad Archiepiscopum Coloniensem, et Episcopos Trevirensem, Monasteriensem et Paderbornensem quoad matrimonia mixta emissum . . . . . . . .

588

XCIII. Instructio Cardinalis Albani die 27. Martii 1830 quoad matrimonia mixta lata 592 XCIV. Gregorii X V I . litterae die 23. Maji 1846 ad Archiepiscopum Friburgensem quoad matrimonia mixta 597 datae

LXXVIII.

GREGORII XVI. CONSTITUTIO A. 1831.

481

tractati fuerint tafft per se , quam per nuntxos , aut ipsimet, se nominaverint, et ab aliis quibuslibet pro talibus nominati, recenti, vel tractati fuerint, ac si personaliter aut per eorum oratores in consistoriis, vel aliis quibuslibet actibus collocati, vel admissi etiarn coram, Pontifice extiterint, nullum, ipsis ex similibus actibus in regnis et dignitatibus hujusmodi jus quomodo libet de novo acquiraiur, vel aliis jus habentibus praejudicium aliquod inferatur *). Hinc ad praestitutam hisce Constitutionibus normam superiori saeculo Clemens XI. immortalis memoriae Pontifex nedum titulo catholici regis serenissimum Austriae archiducein Carolum nuncupavit, sed et jurium illi adnexorum usum, quod ditiones, quas tenebat, seu forsan ipsurn de cetero tenere contigisset, minime in poster urn se denegaturum monuit, diserte in consistono professus, se praenuntiatas praedecessorum constitut i o n s adprobare, et innovare, ut ita jura eorum praesertim, qui de Hispanici regni successione contendebant, aequaliter salva remanerent **). Yerum si hoc fuit semper in more positum, institutoque apostolicae Sedis, sub memoratis conditionibus rectae sacrarum rerum procuration! ubique instare, quin illa inde pro cognoscendis, decernendisve dominantium juribus sancita censeretur dispositio ; id certe multo magis in tanta rerum publicarum mobilitate, atque in crebris ipsarum conversionibus curandum nobis est, ne humanis ex rationibus deserere quodammodo Ecclesiae caussam videamur. Quare audita selecta venerabilium fratrum nostrorum S. R. E. cardinalium congregati one, de apostolicae potestatis plenitudine, motu proprio, ac de matura deliberatione, praedictam constitutionem felicis recordationis Clementis Y. praedecessoris nostri, quam occasione non absimilium super aliquo principatu contentionum ceteri praedecessores nostri Ioannes XXII., Pius II., Xistus IV. et Clemens XI. approbarunt et innovarunt, exemplis eorumdem inducti, iisque prorsus inhaerentes, similiter approbamus, ac denue sancimus, declarantes pro futuris quoque temporibus, quod si quis a nobis vel a successoribus nostris, ad spiritualis ecclesiarum fideliumque regiminis negotia componenda, titulo

*) Xistus IY. const., Hac in perpeluum Kal. Feb. 1475. **) Ita oratione consistoriali habita in consistorio, die 14. Oct. 1709. Waller Fonles iurit ecclesiastici.

31

482

LXXVIII.

GREGORII XVI. C O N 3 T I T U T I O A. 1831.

cujuslibet dignitatis etiam regalis ex certa scientia, verbo, constitutione, vel literis aut legatis quoque hinc inde oratoribus nominetur, honoretur, seu quovis alio modo, actuve, quo talis in eo dignitas facto agnoscatur, aut si eadem ob caussas cum iis, qui alio quocumque gubernationis genere rei publicae praesunt, tractari, aut sanciri aliquid contigerit, nullam ex actibus, ordinationibus et conventionibus id generis ius iisdem attributum, acquisitum, probatumque sit, ac nullum adversus ceterorum iura et privilegia ac patronatus discrimen, iacturaeque et immutationis argumentum illatum censeri possit ac debeat : quam quidem de iurium partium incolumitate conditionem pro adiecta actibus istius modi habendam semper esse edicimus, decernim u s , et mandamus, illud iterum nostro ac romanorum pontificum successorum nostrorum nomine denuntiantes, in huiusce modi temporum, locorum, personarumque circumstantiis ea tantum quaeri, quae Christi sunt, atque unice, veluti susceptorum consiliorum finem, ea ob oculos versari, quae ad spiritualem aeternamque populorum felicitatem facilius conducant. Decern entes, hasce literas semper firmas, validas et efficaces existere et fore, suosque plenarios et integros effectus sortiri et obtinere, atque ab eis ad quos spectat et pro tempore quandocumque spectabit inviolabiliter observari debere: in contrarium facientibus etiam expressa specifica et individua mentione dignis non obstantibus quibuscumque. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostrae approbations, sanctionis, declarationis, denunciationis, decreti, mandati ac voluntatis infringere vel ei ausu temerario contraire: si quis autem hoc attentare praesumpserit indignationem omnipotentis Dei ac beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus se noverit incursurum. Datum Romae apud Sanctam Mariam Majorem, anno Incarnationis Dominicae millesimo octingentesimo trigesimo primo nonis Augusti, pontificatus nostri anno primo. B. card. P a c c a , pro-dat. Th. card. B e r n e t t u s . Yisa de Curia. D. Testa. Loco f plumbi.

V. Cugnonius.

LXXIX.

REGULAE CANCELI.ARIAE.

483

LXXIX. R e g u l a e O r d i n a t i o n e s , e t C o n s t i t u t i o n e s C a n c e l l a r i a e A p o s t o l i c a e S a n c t i s s i m i D. N. D. d e m e n t i s D i v i n a p r o v i d e n t i a P a p a e XIV. D a t a e d i e 9. I u n i i 1769 *). Sanctissimus in Christo pater, et dominus noster dominus Clemens divina providentia Papa X I V suorum praedecessorum vestigiis inhaerendo, normara, et ordinem rebus gerendis dare volens, in crastinum suae assumptionis ad summi apostol a t o apicem, videlicet die 20 mensis Maji anno ab Incarnat a n e Domini millesimo septingentésimo sexagésimo n o n o , reservationes, constitutiones, et regulas infrascriptas fecit, quas etiam ex tune, licet nondum publicatas, et suo tempore duraturas observan voluit, ac quas Nos Henricus Benedictus Episcopus Tusculanus, sanctae romanae Ecclesiae Cardinalis vicecancellarius, die 9 mensis Junii in cancellarla apostolica publican fecimus. § . 1 . In primis fecit easdem reservationes , quae in constitutione fei. record. Benedicti P P . X I I . , quae incipit: A d regimen, continentur, et illas innovavit, ac locum habere voluit, etiamsi officiales in eadem constitutione expressi, apostolicae Sedis officiales ante obitum eorum esse desierint, quoad beneficia, quae tempore, quo officiales erant, obtinebant. Declarans nihilominus beneficia, quae dictae Sedis officiales, qui ratione officiorum suorum hujusmodi ejusdem Sedis notarii e r a n t , etiam dimissis ipsis officiis, et quandocumque assecuti fuerint sub hujusmodi reservationibus comprehendi; Ac reservavit beneficia, quae per constitutionem piae mem. Joannis Papae XXII., quae incipit, Execrabilis, vacant, vel vacare contigerint. Quam constitutionem, et reservationem S. S. tam ad beneficia obtenta, quam alia quaecumque, de quibus Ordinarli, et alii collatores^ contra Concilii Tridentini decreta disposuerunt, et disponent in futurum, extendit, et ampliavit, et ea etiam beneficia omnia disposition! suae reservavit, de quibus per dictos Ordinarios, aut alios collatores contra ejusdem Concilii decretorum formam dispositum fuerit. Deccrnens irritum etc. §. 2. Item reservavit generaliter omnes ecclesias patriar*) Haec est postrema harum Regularum publioatio quae in Bullario occurrit.

484

LXXIX. REGULAE CANCELLARIAE.

eh ales, primatiales, archiepiscopales, episcopales, nec non omnia monasterla virorum , valorem annuum ducentorum florenorum auri communi aestimatione excedentia, nunc quomodocumque vacantia, et in posterum vacatura: et voluit, quod excessus hujusmodi in Uteris exprimatur. Ac etiam reservavit dignitates, et beneficia omnia ad collationem, praesentationem, electionem, et quamcumque aliam dispositionem patriarcharum, primatum, archiepiscoporum, et episcoporum, necnon abbatum, ac aliorum quorumcumque collatorum, et collatricum saecularium, et regularium quomodolibet (non tarnen ad collationem cum alio , vel aliis, aut etiam ad alterius praesentationem, vel electionem pertinentia) quae post illorum obitum, aut ecclesiarum, seu monasteriorum, vel aliarum dignitatum suarum dimissionem, seu amissionem, vel privationem, seu translationem, vel .alias quomodocumque vacaverint, usque ad provisionem successorum ad easdem ecclesias, aut monasteria, vel dignitates apostolica auctoritate faciendam, et adeptam ab eisdem successoribus pacificam illorum possessionem, quomodocumque vacaverint, et vacabunt in futurum. Decernens irritum etc. §. 3. I t e m , si qui de beneficiis ecclesiasticis, praesertim curam animarum habentibus, seu alias personalem residentiam requirentibus , dum pro tempore vacant, apostolica auctoritate provisi, seu providendi, ante illorum assecutionem alia cum eisdem incompatibilia beneficia ecclesiastica per eos tunc obtenta in fraudem reservationis suae resignarent, seu dimitterent, voluit, decrevit, et declaravit, quod si in posterum quibusvis personis de aliquibus beneficiis ecclesiasticis tunc vacantibus, seu vacaturis per Sanctitatem S u a m , aut ejus auctoritate provideri, ipsosque providendos intra vacationis, et provisionis, seu assecutionis eorumdem beneficiorum tempora, quaecumque alia cum illis incompatibilia beneficia ecclesiastica saecularia, vel quorumvis ordinum, ac etiam hospitalium, regularia per eos tunc obtenta , nulla speciali, et expressa de eisdem in provisionibus praedictis facta mentione, simpliciter, vel causa permutationis, ac alias quomodolibet, sive in Sanctitatis Suae, vel alterius romani Pontificis pro tempore existentis, aut legatorum, vel nunciorum dictae S e d i s , sive Ordinariorum, vel aliorum collatorum quorumcumque manibus resignare, seu dimittere, aut juribus sibi in illis , vel ad illa competentibus cedere contigerit ; omnes, et singulae concessiones, collationes, provisiones, et quaevis aliae dispositiones de beneficiis, seu juribus sic resignandis,

LXXIX.

REGULAE CANCELLARIAE.

485

dimittendis, et cedendis pro tempore faciendae, cum inde sequutis quibuscumque, cassae, et irritae, nulliusque roboris, vel momenti existant, nec cuiquam suffragentur ; sed beneficia, et jura, ut praefertur, resignata, dimissa, et cessa eo ipso vacent, ac sub reservatione praedicta, quam Sanctitas Sua etiam quoad hoc extendit, et ampliavit, comprehensa censeantur : Ita quod de illis per alium, quam per 'eamdem Sanctitatem S u a m , vel pro tempore existentem romanum Pontificem nullatenus disponi possit, in omnibus , et per omnia perinde , ac si per pacificam assecutionem beneficiorum aliorum hujusmodi v e r e , ac realiter vacavissent. Ac ulterius voluit beneficium, de quo resignans fuerit auctoritate apostolica provisus, ac per cujus assequutionem beneficia vacare debebant, ut prius vacare, perinde, ac si collatio favore resignantis facta non fuisset, salvis tamen quibuscumque juribus competentibus alteri parti, ad cujus favorem facta esset resignatio, etiam ex causa permutationis, summarie, simpliciter, et appellatione remota exercendis. Decernens irritum etc. attentari. §. 4. Item reservavit generaliter dispositioni suae omnes dignitates majores post pontificales in cathedralibus, etiam metropolitans, et patriarchalibus, nec non valorem decern florenorum auri communi aestimatione excedentes principales in collegiatis ecclesiis. Reservavit etiam prioratus, praeposituras, praepositatus, ac alias dignitates conventuales, et praeceptorias generales ordinum quorumeumque (sed non militiarum), ac quaecumque beneficia, quae sui, etiam dum Cardinalatus fungebatur honore, existentes, ac S. R. E. viventium nunc, et qui erunt pro tempore Cardinalium familiares continui commensales obtinent, et in posterum obtinebunt eorum familiaritate durante, ac in quibus, seu ad quae jus eis competit, aut competierit, etiamsi ab ipsa familiaritate per obitum Cardinalium eorumdem, vel alias recesserint. Declarans dignitates, quae in cathedralibus etiam metropolitanis post pontificales non majores existunt, quae ex apostolicae Sedis indulgentia, vel ordinaria auctoritate, aut consuetudine praescripta, vel alias quovis modo in quibuscumque collegiatis ecclesiis principalem praeminentiam habere noscuntur, sub reservatione praedicta comprehendi debere. Decernens irritum etc. §. 5. Item reservavit generaliter omnia, et singula beneficia ecclesiastica quorumeumque collectorum, et unicorum in quacumqtie civitate, vel dioecesi, qui suo tempore officia exer-

486

LXXIX.

REGUí/AE

CANCELLARLE.

cuerint, subcollectorum fructuum, et proventuum Camerae Apostolicae debitorum, ilia videlicet beneficia dumtaxat, quae durante eorum officio obtinebant, et in quibus, seu ad quae jus eis competebat. Decernens irritum etc. §. 6. Item reservavit omnia, et singula beneficia ecclesiastica quorumcumque curialium, quos, dum curia romana de loco ad locum transfertur, earn sequendo decedere contigerit in quovis loco, quantumcumque etiam a dieta curia remoto. Decernens irritum etc. §. 7. Item reservavit generaliter idem D. N. P P . dispositioni suae omnia beneficia cubiculariorum, etiam honoris nuncupatorum, ac cursorum suorum, declarans in praedecessorum suorum romanorum Pontificum constitutionibus, et regulis reservatoriis beneficiorum cubiculariorum, etiam cubicularios honoris nuncupates, etiam a die earum editionis, et publicationis intelligi, et comprehendi, ac comprehensos fuisse, et esse. Irritumque etc. attentari decernens. §. 8. Item reservavit dispositioni suae generaliter quoscumquc canonicatus, et praebendas, ac dignitates, personatus, et officia in S. Joannis Lateranensis, et principis Apostolorum, ac Beatae Mariae Majoris de urbe ecclesiis, necnon ad collationem, provisionem, et praesentationem, seu quamvis aliam dispositionem S. R. E. Cardinalium a romana curia absentium ratione suorum episcopatuum, cardinalatus, ac ipsorum Cardinalium titulorum, et diaconiarum spectantia, quamdiu absentia hujusmodi duraverit, canonicatus, et praebendas dignitates, personatus, administrationes, et officia, caeteraque beneficia ecclesiastica cum cura, et sine cura vacantia, ac in antea vacatura, tam in eadem u r b e , quam in ecclesiis, civitatibus, ac dioecesibus dictorum episcopatuum consistentia, ac decrevit irritum etc. §. 9. Item cupiens SS. D. N. P P . pauperibus clericis, et aliis benemeritis personis providere, omnia beneficia ecclesiastica cum cura, et sine cura, saecularia, et quorumvis ordinum regularía qualitercumque qualificata, et ubicumque existentia in singulis Januarii, Februarii, Aprilis, Maji, Julii, Augusti, Octobris, et Novembris mensibus, usque ad suae voluntatis beneplacitum, extra romanara curiam, alias, quam per resignationem quocumque modo vacatura, ad collationem, provisionem, praesentationem, electionem, et quamvis aliam dispositionem quorumcumque collatorum, et collatricum saecularium, et quorumvis ordinum regularium (non tamen S. R. E. Cardinalium, aut aliorum sub

LXXIX.

REGULAE C A N C E L L A R L E .

487

concordatis inter Sedem apostolicam, et quoscumque alios initis, et per eos, qui ilia acceptare, et observare decuerant, acceptatis, et observatis, quae laedere non intendi t, comprehensorum) quomodolibet pertinentia dispositioni suae generaliter reservavit. Yolens in supplicationibus, seu concessionibus gratiarum, quae dictis beneficili tunc vacantibus, etiam motu proprio fient, de mense, in quo vacaverint, dispositive mentionem fieri, alioquin gratias nullas esse, ac consuetudines, etiam immemorabiles optandi majores, et pinguiores praebendas, necnon privilegia etiam in limine erectionis concessa, et indulta apostolica circa ea, ac etiam disponendi de hujusmodi beneficiis, aut quod ilia sub huiusmodi reservationibus nunquam compreliendantur, etiam cum quibtisvis derogatoriarum derogatoriis, et fortioribus, efficacioribus, et insolitis clausulis, necnon irritantibus, et aliis Decretis, quorum tenores pro expressis haberi, et latissime extendi voluit, quibusvis personis, et collegiis, cujuscumque dignitatis, status, gradus, ordinis, et conditionis existentibus quomodolibet concessa, adversus reservationem hujusmodi minime suffragari. Insuper Sanctitas Sua ad gratificandum patriarchis, archiepiscopis, et episcopis intenta, ipsis quamdiu apud ecclesias, aut Dioeceses suas vere, et personaliter resederint dumtaxat, de omnibus, et quibuscumque Beneficiis ecclesiasticis cum cura, et sine cura saecularibus, et regularibus (ad liberam ipsorum dumtaxat, non autem aliorum cum eis dispositionem, seu praesentationem, vel electionem, nec etiam cum Consilio, vel consensu, seu interventu capitulorum, vel aliorum, aut alias pertinenti bus), quae in antea in mensibus Februarii, Aprilis, Junii, Augusti, Octobris, et Decembris extra curiam ipsam vacare contigerit (dummodo alias dispositioni apostolicae reservata, vel affecta non fuerint) libere disponendi facultatem tempore sui pontificatus tantum duraturam concessit. Ac etiam voluit, ut si ipsi in collatione, aut alia dispositione beneficiorum in aliis sex mensibus, videlicet Januarii, Martii, Maii, Julii, Septembris, et Novembris vacaturorum (quae etiam dispositioni suae, ut praefertur, reservavit,) seu etiam aliorum dispositioni suae, et dictae Sedis alias quomodolibet reservatorum vel affectorum sese intromiserint, aut quominus provisiones, et gratiae Sanctitatis Suae de illis debitum effectum consequantur, impedimentum quoquomodo praestiterint, usu, et beneficio praedictae facultatis, eo ipso privati existant, ac collationes, et aliae dispositiones de Beneficiis illius praetextu deinceps faciendae nullius sint roboris, vel momenti. Illi vero qui

488

LXXIX.

REGULAE CANCELLARIAE.

gratiam alternativae praedictae acceptare voluerint, acceptationem hujusmodi per patentes literas manu propria subscriptas, suoque sigillo munitas, et in sua quisque civitate, vel dioecesi datas declarare, et literas ipsas hue ad datarium Sanctitatis Suae transmittere teneantur, quibus ab eo receptis, et recognitis, ac in libro ad id deputato registrars, tunc demum, et non antea uti incipiant gratia supradicta. Insuper declaravit, quod si idem episcopus pluribus ecclesiis quomodocumque unitis ex apostolica concessione, et dispensatione quomodocumque praesit, teneatur hujusmodi alternativae gratiam, quatenus ea potiri velit, utriusque ecclesiae nomine explicite acceptare, alias illi non suffragetur. Et post factam acceptationem, et admissionein in Dataria neutri parti liceat, nisi concordi consensu ab ea recedere. Declarans praeterea exceptionem positam in regula favore S. R. E. Cardinalium, et indultum conferendi beneficia reservata concessum Cardinali episcopo, non suflragari capitulo ratione communionis, et consortii juxta declarationem fel. r e . Urbani P P . V i l i , praedecessoris sui editam die decima Septembris anno millesimo sexcentesimo vicesimo s e x t o , quam Sanctitas Sua in omnibus, et per omnia approbat. Decernens sic in praemissis omnibus per quoscumque etc. judicari debere, ac irritum etc. §. 10. Item voluit idem D. N. P a p a , quod concessa per fel. ree. Clem. XIII. praedecessorem suum, et de ejus mandato expediantur in forma Ratio ni congruit etc. sub die coronationis s u a e , ut moris est, et idem quoad concessa per piae mem. Benedictum XIV. etiam praedecessorem suum ad sex menses dumtaxat, ab ipso die coronationis incipiendos, observari voluit. §. 11. Item declaravit omnium, et singularum ecclesiarum cathedralium, et monasteriorum provisiones, quas praedicti praedecessores sui ordinationi, et dispositioni eorum, necnon omnia, et singula beneficia ecclesiastica, quae dicti praedecessores etiam praedictae dispositioni cum interpositione decreti reservaverant (quae quidem ecclesiae, monasteria, necnon sic reservata beneficia tempore obitus eorumdem praedecessorum vacabant, aut ecclesiae ipsae, vel monasteria hujusmodi, si commendata , vel eis administratores deputati non fuissent, etiam tunc vacassent) remansisse, et remanere per hujusmodi reservationem, et decretum affecta, nullumque de illis praeter romanum Pontificem ea vice se intromittere, vel disponere potuisse, sive posse quoquomodo. Decernens irritum, et inane, si secus super

LXXIX.

REGULA.E CANCELLARIA.E.

489

illis attentatum forsan erat t u n c , vel in posterum contingeret attentari. §. 12. Item praedictus D. N. omnes, et singulas a Clemente X I I I romano Pontifice praedecessore suo infra annum ante diem ejus obitus concessas gratiae , vel justitiae literas temporibus debitis earum executoribus, seu judicibus non praesentatas omnino revalidavit, et in statum pristinum, in quo videlicet antea fuerant, vel pro quibus erant obtentae, quoad hoc plenarie restituit, ac decrevit per executores, seu judices praedictos, vel ab eis subdelegandos ad expeditionem negotiorum in eis contentorum procedi posse, et debere juxta illarum formam. §. 13. Item rationabilibus suadentibus causis, ipse D. N. omnes uniones, annexiones, incorporationes, suppressiones, extinctiones, applicationes, et dismembrationes, etiam perpetuas de quibusvis cathedralibus, necnon aliis ecclesiis, monasteriis, dignitatibus, personatibus, officiis, et beneficiis ecclesiasticis, eorumve domibus, praediis , et locis per cessum, vel decessum, aut aliam quamvis dimissionem, vel amissionem qualiacumque fuerint, invicem, vel aliis ecclesiis, monasteriis, et mensis etiam capitularibus, dignitatibus, personatibus, officiis, beneficiis, ac piis, et aliis locis, universitatibus etiam studiorum generalium, et collegiis, etiam in favorem Sane. Romanae Ecclesiae Cardinalium, seu ecclesiis, monasteriis, et beneficiis per eos obtentis quomodolibet apostolica, vel alia quavis (non tamen Cone. Trid. auctoritate, nec non pro fundatione, seu dotatione, augmento , vel conservatione collegiorum, et aliorum piorum, et religiosorum locorum ad fidei catholicae defensionem , et propagationem, bonarumque artium cultum institutorum), factas, quae suum non sunt sortitae eiFectum: Ac quascumque concessiones, et mandata super unionibus, annexionibus, incorporationibus, et aliis praemissis taliter faciendis revocavit, cassavit, et irritavit, nulliusque decrevit existere firmitatis. Nec alicui quascumque clausulas, vel adjectiones, aut decreta, quae Sanctitas Sua pro expressis haberi voluit, in quibusvis Apostolicis, etiam quae motu proprio, aut ex certa scientia, et consistorialiter processerunt, et emanarunt literis, etiamsi in eis decretum esset, illas ex tunc effectum soi'titas esse, aut jus quaesitum fore, quomodolibet contenta adversus revocationem, et irritationem hujusmodi voluit aliquatenus suffragari. Decernens irritum etc. §. 14. Item revocavit quascumque facultates concessas quibusvis patriarcbis, archiepiscopis, episcopis, et aliis personis, ac

490

LXXIX. REGULAE CANCELLARIAE.

praelatis, etiam utriusque Signaturae referendariis, nec non apostolicae Sedis Nunciis, ac fructuum, et proventuum Camerae Apostolicae debitorum collectoribus, de dispensando cum quibusvis personis super matrimonio contracto, vel contrahendo in gradu prohibito, ac natalium, et aetatis defectibus , et de incompatibilibus beneficiis ecclesiasticis insimul retinendis necnon de notariis publicis creandis, ac de disponendo quomodolibet de quibusvis beneficiis ecclesiasticis, et alias a praemissis officia ipsorum Nunciorum, et collectorum directe non concernentes, etiamsi in Uteris desuper confectis sint clausulae restitutoriae, et derogatoriarum derogatoriae, et aliae efficaciores, quas pro expressis haberi voluit quoad omnia, in quibus facultates ipsae non sunt sortitae effectum, etiamsi Nunciis eisdem, dictae Sedis legatis de latere competens sit concessa potestas. Decernens irritum etc. §. 15. Item revocavit quascumque facilitates, et literas desuper confectas, per quas quicumque sui praedecessores Romani Pontifices quibusvis personis ordinariam collationem, seu aliam dispositionem beneficioruin ecclesiasticorum de jure, vel consuetudine habentibus, et quavis etiam patriarchali, Archiepiscopali, episcopali, vel alia dignitate, vel alio, non tamen Cardinalatus honore fulgentibus, quavis consideratione, vel intuitu, etiam motu proprio, et ex certa scientia, ac de apostolicae potestatis plenitudine, cum quibusvis clausulis etiam derogatoriarum derogatoriis ac irritantibus, et aliis decretis, quorum tenores haberi voluit pro expressis, concesserant, ut quamdiu viverent vel suis ecclesiis, seu monasteriis praeessent, aut ad aliud tempus de beneficiis ecclesiasticis generaliter reservatis, seu affectis ad eorum collationem, provisionem, praesentationem, electionem, et quamvis aliam dispositionem communiter, vel divisim spectantibus disponere libere, et licite valerent, aut etiam ad id per eosdem praedecessores vicarii perpetui, vel ad tempus constituti forent. Decernens irritum, et inane etc. §. 16. Item, ut in apostolicis Uteris committendi crimen falsi peramplius tollatur occasio, voluit, et ordinavit, quod dictiones numerales, quae in dictis Uteris ante nonas, idus, et kalendas immediate poni consueverunt, per literas, et syllabas extense describantur, et illae ex praedictis Uteris, in quibus hujusmodi dictiones aliter scriptae fuerint, ad bullariam nullatenus mittantur. §. 17. Item voluit, quod de concurrentibus in data ejusdem

LXX1X.

KEGULAE CANCELLARLE.

491

diei super vacantibus, seu certo modo vacaturis beneficiis, illi, quibus gratiae motu proprio conceduntur, caeteris simili modo gratias non habentibus, alias graduati non graduatis, aut inter graduatos magis graduati, ac inter aequaliter graduatos prius graduati, necnon colorato titulo possessores non possessoribus, ac inter personas alias in curia praesentes absentibus ab ilC inter praesentes non beneficiati beneficiatis, et similiter inter absentes, caeteris paribus oriundus non oriundo, et dioecesanus non dioecesano ; in reliquis vero singuli, qui prius apostolicas desuper literas eorum executoribus praesentaverint; alias in ipsorum, de quibus agi contigerit, beneficiorum assecutione praeferantur. §. 18. I t e m , ne per varias, quae pro commissionibus, seu mandatis, et declarationibus habendis in causis plerumque fiunt suggestiones, justitia postponatur, Idem D. N. decrevit, et declaravit suae intentionis fore, quod deinceps per quameumque signaturam, seu concessionem, aut gratiam, vel literas apostolicas pro commissionibus, seu mandatis, aut declarationibus hujusmodi, etiamsi motu proprio, et ex certa scientia, ac etiam ante motam litem a Sanctitate Sua emanaverint, vel de ejus mandato faciendas, nulli jus sibi quaesitum quomodolibet tollatur. §. 19. Item voluit, quod si quis in infirmitate constitutus resignaverit, sive in romana curia, sive extra illam, aliquod beneficium, sive simpliciter, sive ex causa permutationis, vel alias dimiserit, aut illius commendae cesserit, seu ipsius beneficii unionis dissolutioni consenserit etiam vigore supplicationis, dum esset sanus signatae, et postea infra viginti dies a die per ipsum resignantem praestandi consensus computandos, de ipsa infirmitate decesserit, et ipsum beneficium quavis auctoritate conferatur per resignationem sic factam, collatio huiusmodi sit nulla, ipsumque beneficium nihilominus per obitum censeatur vacare. §. 20. Item voluit, quod si contingat tam in curia, quam extra, alicui personae de parochiali ecclesia, vel quovis alio beneficio exercitium curae animarum parochianorum quomodolibet habente, provideri, nisi ipsa persona intelligat, et intelligibiliter loqui sciat idioma loci, ubi ecclesia, vel beneficium hujusmodi consistit, provisio, seu mandatum, et gratia desuper quoad parochialem ecclesiam, vel beneficium huiusmodi nullius sint roboris, vel momenti. Decernens irritum etc. §. 21. Item si quis supplicaverit sibi de beneficio quocumque tamquam per obitum alicujus, licet tunc viventis, vacante provideri, et postea per obitum ejus vacet, provisio, et quaevis

492

LXXIX.

REGULAE CANCELLARIAE.

dispositio, etiam vigore alterius novae supplicationis, vel gratiae dicto supplicanti per obitum hujusmodi denuo faciendae nullius sint roboris, vel momenti. §. 22. Item voluit, quod petentes beneficia ecclesiastica aliis uniri teneantur exprimere verum annuum valorem secundum communem aestimationem, tarn beneficii uniendi, quam illius, cui uniri peti t u r , alioquin unio non valeat, et semper in unionibus commissio fiat ad partes, vocatis quorum interest: E t idem voluit observari in quibusvis suppressionibus perpetuis, concessionibus , dismembrationibus, et applicationibus, etiam de quibuscumque fructibus, et bonis ecclesiasticis, ac etiam in confirmationibus unionum, singularumque dispositionum hujusmodi. §. 23. Item de mendicantibus transferendis, qui ad alios ordines transierint pro tempore, voluit constitutionem fel. record. Martini papae Y. praedecessoris sui desuper factam, et in libro Cancellariae apostolicae descriptam, quae incipit : Yiam ambitiosae cupiditatis etc. firmiter observari. §. 24. Item de cleri eis extra tempora a jure statata, sive ante aetatem legitimam, aut absque dimissoriis literis ad sacros ordines se promoveri facientibus pro tempore, etiam voluit constitutionem piae mem. Pii secundi similiter praedecessoris sui desuper editam, et in dictae Cancellariae Apostolicae libro descriptam, quae incipit: Cum ex Sacrorum Ordinum etc. pari modo observari. §. 25. Item declaravit idem Dominus noster, quod libra Turonensium parvorum, et florenus auri de camera pro aequali valore in concernentibus literas, et Cameram Apostolicam computari, et aestimari debeant. §. 26. Item praedictus D. N. Papa voluit, decrevit, et ordinavi^ quod quaecumque concessiones, gratiae, et mandata etiam motu proprio, et cum derogatione hujus constitutionis, quae ab eo pro quibusvis personis emanaverint de providendo eis de quibusvis benefieiis vacaturis per promotionem quorumeumque, ad ecclesiarum, et monasteriorum regimina, si hujusmodi concessiones, et mandata diem promotionis promovendorum ipsorum praecesserint ; nec non quaecumque collationes, provisiones, et dispositiones pro tempore faciendae de praemissis, et quibusvis aliis benefieiis ecclesiasticis saecularibus, et regularibus, quae per promovendos, vel assumendos ad quascumque praelaturas, inter illarum vacationis, et hujusmodi promotionis, vel assumptionis tempora simpliciter, vel ex causa permutationis ubicumque resi-

LXXIX.

REGULAE CANCELLARIAE.

493

g n a r ì , vel alias dimitti contigerit, cum inde sequutis pro tempore sint cassae, et irrita e, nulliusqne roboris, vel momenti. §. 27. Item cum ante confectionem literarum gratia apostolica sit informis, voluit, statuii, et ordinavit idem Dominus Noster, quod judices in romana curia, et extra earn pro tempore existentes, etiamsi sint S. R. E. Cardinales, causarum palatii apostolici auditores, vel quicumque alii non juxta supplicationum signaturam, super quibusvis impetrationibus (nisi in dicta curia dumtaxat sint commissiones justitiam concernentes per placet, vel per S. R. E. vicecancellarium juxta facultatem super hoc sibi concessam signatae) sed juxta literarum super eisdem impetrationibus, et concessionibus confectarum tenores, et formas judicare debeant. Decernens irritum etc. Et si literae ipsae per praeoccupationem, vel alias minus bene expeditae reperiantur, ad illorum, quorum interest, instantiam ad apostolicam Cancellariam remitti poterunt, per ejus officiales, quibus hujusmodi tenores, et formas restringere convenit, ad formas debitas reducendae. §. 28. Item attendens D. N. P a p a , quod super habendis de Cancellaria apostolica regulis, et constitutionibus inibi descrip tis faciliter per eos, qui in romana curia indiguerint, ad ipsam Cancellariam recursus dirigi potest, nec consultum foret, quod super earumdem regularum, et constitutionum (quae juxta varietatem concurrentium causarum, et negociorum aliquoties immutari convenit) probando tenore, vel effectu testium plerumque tenacem desuper memoriam non habentium depositionibus stari deberet, voluit, statuii, et ordinavit, quod deinceps quilibet ex auditoribus causarum palatii apostolici, et aliis (etiamsi S. R. E. sint Cardinales) in ipsa! curia pro tempore deputatis auctoritate apostolica judicibus, etiam in causis actu pendentibus super hujusmodi tenore, vel effectu probando dumtaxat stet, fidemque adhibeat cedulae, seu scripturae desuper a duobus majoris praesidentiae, quod danda sit, a tergo signatae, et etiam a duobus aliis literarum apostolicarum abbreviatoribus in ipsa Cancellaria auscultatae, et vicecancellarii, seu dictam Cancellariam regentis manu subscriptae, ut moris est, quidquid autem secus fieri contigerit nullius sit roboris, vel momenti. §. 29. Item D. N. cupiens litium succidere anfractus , et ne novi collitigantibus adversarii dentur, providere, voluit, statuii, et ordinavit, quod quoties deinceps aliquem super quovis beneficio ecclesiastico collitigantem in j u r e , vel ad j u s , siquod

494

LXXIX.

REQULAE CANCEL L A R U E .

forsan ejus adversario in dicto beneficio competierit, subrogari contigerit (dumraodo praedictus collitigans in dicto beneficio intrusus non f u e r i t , nec super eo contra dictum adversarium, postquam illud per triennium pacifice possederit, lis tunc mota fuerit) aliorum quorumlibet de praemisso j u r e , sive tunc vacet, vel cum vacaverit impetrationes, vel concessiones, etiam motu proprio infra mensem ante concessionem hujusmodi factae nullius sint roboris, vel momenti. Et nihilominus cupiens eorum fraudibus obviare, qui viventium beneficia illorum praesertim, quibus aut propter senium, aut propter infirmitatem immineret vitae periculum impétrant, ut illis decedentibus, tamquam collitigantes in eorum juribus facilius subrogentur ; voluit, ut deinceps nullus in j u r e , vel ad jus in beneficio defuncti, quod ilio vivente in casibus praemissis, vel similibus impetraverit, aliquo modo subrogetur, et subrogatio, vel gratia si neutri, si nulli, seu novae provisionis, aut perinde valere, taliter impetranti nullatenus suffragetur, quod etiam strictissime observari mandavit in impetrationibus beneficiorum per privationem, et amotionem ex quibusvis criminibus, et excessibus forsan perpetratis, etiamsi usque ad definitivam séntentiam, quae tamen in rem non transiverit judicatam, processum foret. §. 30. Item voluit, et ordinavit, quod omnes gratiae, quas de quibusvis beneficiis ecclesiasticis cum cura, vel sine cura, saecularibus, vel regularibus per obitum quarumcumque personarum vacantibus, in antea fecerit, nullius roboris, vel momenti sint, nisi post obitum, et ante datam gratiarum hujusmodi tantum tempus effluxerit, quod interim vacationes ipsae de locis} in quibus personae praedictae decesserint, ad notitiam ejusdem SS. D. N. verisimiliter potuerint pervenire. §. 31. Item quod omnes, et singulae commissiones causar u m , quas in antea fieri contigerit, obtentu, vel occasione concessio num dumtaxat apostolicarum do beneficiis ecclesiasticis gratiarum, super quibus literae apostolicae confectae non fuerint, ac processus desuper habendi nullius sint roboris, vel momenti. §. 32. Item voluit, quod impetrans beneficium vacans per obitum familiaris alicujus cardinalis, teneatur exprimere nomen, et titulum ipsius Cardinalis, et si ille in curia fuerit, ipsius ad id accedat assensus, alias desuper gratia sit nulla, et idem servari voluit, si cardinales quomodolibet ab ipsa curia absentes, et ubilibet etiam in locis infra duas dietas vicinis degentes, familiamque, et lares in eadem curia retinentes ab ipsa curia recesserint, ad eamdem illico

LXXIX. REGULAE CANCELLA.RUE.

495

reversuri, et infra decern, vel ad summum quindecim dies vere, et personaliter reversi fuerint. Ita quod cardinalibus alias, quam, ut praefertur, ex quacumque causa quantumlibet necessaria et hic necessario exprimenda absentibus facultas praestandi consensum hujusmodi non competat, sed beneficia hujusmodi ad liberam Sanctitatis Suae, et Sedis apostolicae provisionem, et dispositionem pertineant. Declarans régulas, et constitutiones suorum praedecessorum, etiam a die earum editionis, et publicationis super assensu hujusmodi praestando sic intellectas, et intelligendas fuisse. Irritumque etc. attentari decernens. Quodque si praedicti familiares eorumdem cardinalium familiares esse desierint, seu ad aliorum cardinalium familiaritatem similem transierint quoad beneficia, quae familiaritate priori durante obtinuerint, et in quibus, vel ad quae priori ipsa familiaritate durante jus eis competierit, Cardinales, quorum prius familiares fuerint suum habeant adhibere consensum. Declarans praesentem constitutionem locum non habere in illis beneficiis, quae familiares ipsi, tempore obitus eorum in dieta curia, vel extra eam obtinerent, aut antea obtinuissent, et ratione officiorum per eos obtentorum dictae dispositioni generaliter reservata, vel affecta fuisse apparerent. Nec non illos quoad effectum dictae constitutionis familiares eorumdem cardinalium censeri, qui ipsorum cardinalium familiares continui commensales ad minus per quatuor menses, computato etiam tempore ante promotionem ad cardinalatum, fuisse probarentur. Decernens irritum etc. §.33. Item D. N. ad evitandas lites, et contentiones, quae ex praecedenti sua constitutione exoriri possent, vestigiis praedecessorum suorum inhaerendo, voluit, statuii, et ordinavit, quod si beneficia, quae per obitum familiarium continuorum commensalium eorumdem cardinalium, in futurum vacabunt, cessantibus Apostolicis reservationibus ad alterius cardinalis collationem, vel aliam dispositionem pertinere deberent, in dieta praecedenti constitutione non comprehendantur, quoad hoc, ut in provisionibus talium beneficiorum super expeditione literarum illius cardinalis, cujus familiaris defunctus ille extitit, consensus requiri debeat: sed beneficia hujusmodi ad collationem, seu quamvis dispositionem cardinalis ordinarii collatoris, ut praefertur, libere spectare censeantur; et si apud sedem apostolicam beneficia hujusmodi per obitum dictorum familiarium vacaverint; tunc in provisione talium beneficiorum, super expeditione literarum, illius cardinalis exigatur consensus, si in romana curia praesens fuerit, ad quem

496

LXXIX.

REGULAE C A N C E L L A R L E .

eorumdem collatio, et dispositio, ut praefertur, pertinere deberet. Ita ut cardinalis ordinarius collator, in concursu cum cardinali patrono semper praeferri debeat, salvis tamen semper indultis concessis, et concedendis eisdem S. R. E. cardinalibusDecernens irritum etc. §. 34. Item voluit idem D. N., quod concurrentibus eadem die super quocumque beneficio per Fiat, et Concessum signaturis, ex eis per Fiat etiam ut petitur habens, alteri per Concessum etiam motu proprio habenti praeferatur, etiamsi in ilia per Concessum praegnantiores, et quantumlibet privilegiativae essent clausulae. §. 35. Item SS. D. N., ut improbae lites exquirentium motus reprimantur, voluit, statuii, et ordinavit, quod quicumque beneficium ecclesiasticum tunc per annum immediate praecedentem pacifice possessum, et quod certo modo vacare praetenditur, deinceps impetraverit, nomen, gradum, et nobilitatem possessoris ejusdem, et quot annis ipse illud possederit, ac specificarci, et determinatam, ex qua clare poterit constare, quod nullam ipsi possessori in dicto beneficio jus competat, causam in hujusmodi impetratione exprimere, et infra sex menses ipsum possessorem ad judicium evocari facere, causamque et tunc desuper infra annum usque ad sententiam diffinitivam inclusive prosequi debeat, et teneatur; alioquin impetratio praedicta, et quaecumque inde sequuta nullius existant firmitatis. Et idem impetrans de damnis, et interesse possessorem praedictum propterea contingentibus, ei satisfacere, et si possessorem ipsum injuste, frivole, et indebite molestare repertus extiterit, quinquaginta florenos auri persolvere Camerae Apostolicae sit adstrictus, nec alius quam praemissae vacationis modus etiam per literas si neutri, aut subrogationis, aut alias sibi quoad h o c , ut beneficium hujusmodi ea vice consequi, aut obtinere valeat quomodolibet suffragetur, illudque nullatenus in antea litigiosum propterea censeatur. Quod etiam extendi voluit ad impetrantes beneficia ecclesiastica cujuscumque qualitatis per privationem, et amotionem, vel alias propter commissa excessus, et crimina vacantia, vel vacatura, et similiter ad impetrantes beneficia tamquam vacantia per devolutionem. §. 36. Item statuii, et ordinavit idem D. N . , quod si quis quaecumque beneficia ecclesiastica, qualiacumque s i n t , absque simoniaco ingressu, ex quovis titulo, apostolica vel ordinaria collatione, aut electione, et electionis hujusmodi confirmatione,

LXXIX.

R E G U L A E CA.NCELLA.RIAE.

497

seu praesentatione, et institutione illorum, ad quos beneficiorum hujusmodi collatio, provisio, electio, et praesentatio, seu quaevis alia dispositio pertinet, per triennium pacifice possederit, (dummodo in beneficiis hujusmodi, si dispositioni apostolicae ex reservatione generali in corpore juris clausa reservata fuer i n t , se non intruserit) super eisdem beneficiis taliter possessis molestari nequeat, nec non impetrationes quaslibet de beneficiis ipsis sic possessis factas, irritas, et inanes censeri debere decrevit, antiquas lites super illis motas penitus extinguendo. §. 37. Item idem D. N . , ut finis litibus celerius imponatur, et litigantium parcatur sumptibus, et cxpensis, suorum praedecessorum constitutionibus, et statutis inhaerendo, statuii, et ordinavit, quod in causis pendentibus, et quas in posterum contigerit agitari, nulli ante diffinitivam sententiam liceat appellare, nec appellatio, si fuerit emissa, debeat admitti, nisi ab interlocutoria, quae vim habeat diffinitivae, vel a gravamine minime concernente negocium principale, quod non possit per appellationem a diflinitiva sententia reparari. Nullaeque causae appellationum committantur, nisi in commissione exprimatur, quod interlocutoria vim diffinitivae habeat, vel gravamen sit tale, quod in appellatione a diffinitiva nonvaleat reparari. Alioquin appellationes, et commissiones in posterum, et quidquid inde sequutum fuerit, nullius sint roboris, vel momenti : commissionibus appellationum jam judicibus praesentatis , et exhibit s in suo robore permansuris, in quibus latis super eisdem sententiis, secundo, vel ulterius ab eis non liceat appellare. Appellantes vero, et appellationes etiam ab interlocutoriis, et gravaminibus hujusmodi, suo, vel alterius nomine prosequentes, si succubuerint, ultra expensas, et damna, ad quae reficienda de jure condemnatus compellitur, vigiliti florenorum auri poena mulctentur. §. 38. Item statuii, et ordinavit ; quod in commissionibus de justitia, seu mandatis etiam consistorialibus, per e u m , seu de ejus mandato, vel auctoritate in causis, in quibus conclusum existat, in posterum concedendis, etiamsi in eis de conclusione hujusmodi implicite, vel explicite mentio facta fuerit, nihil censeatur esse concessum, nisi per concessionem hujusmodi commissionis, eidem conclusioni, ac praesenti regulae derogetur expresse. §. 39. Item voluit, et ordinavit, quod si aliqui religiosi petunt aliquod beneficium ad nutum amovibile, cum clausula, Walter

Fontes

iurls ecclesiastici.

32

498

LXXIX.

REGULAE CANCELLARIAE.

quod exinde pro solo nutu abbatis, vel superioris amoveri non possint, literae quoad ipsam clausulam nullatenus expediantur, nisi idem D. N. ponat in signatura, quod non possit amoveri, vel ad partem clausulam ipsam concedat. §. 40. Item si committatur alicui beneficii resignationis receptio ponatur clausula : Attente quoque provideas etc. ; Et si ex causa permutationis resignationes fiant, ponatur clausula : Quod neuter permutantium jus acquirat, nisi quilibet ipsorum jus habuerit in beneficio per ipsum resignato. §. 41. Voluit, quod si petatur suppleri defectus in genere, nullatenus literae desuper concedantur, nisi in petitione desuper hujusmodi defectus exprimantur, vel per Fiat, ut petitur, supplicatio signata fuerit. §. 42. Item voluit, quod super quovis beneficio ecclesiastico de jurepatronatus laicorum non expediantur literae, nisi ponatur expresse , quod tale beneficium tanto tempore vacavit, quod ejus collatio ad Sedem apostolicam legitime est devoluta, vel quia tempus patronis laicis ad praesentandum a jure praefixum lapsum existat, aut ad id patronoruni ipsorum accedat assensus. Et si per ipsum juripatronatus hujusmodi derogari contigerit, jurispatronatus hujusmodi mentio, dispositive, ac specifice, et determinate, non autem conditionaliter fiat, si illud ad aliquem regem, ducem, marchionem, vel alium principerà pertineat. Et si de hoc in literis provisionis, vel mandato de providendo de dicto beneficio similis mentio facta non fuerit, non censeatur quomodolibet derogatum. §. 43. Item voluit, quod nulli saeculari de regulari, nec religioso de saeculari beneficiis commenda detur, nisi in signatura, vel per clausulam ad partem super petitione commendae hujusmodi, de commenda ipsa mentio fiat. §. 44. Item voluit, statuii, et ordinavit, quod super quibuscumque reformationibus signatis super impetrationibus quorumcumque beneficiorum vacantium, vel certo modo vacaturorum, in quibus petitur, quod literae super prima data expediri possint, si ex hujusmodi expeditione sub tali data cuiquam videatur posse fieri praejudicium, literae hujusmodi sub ipsa prima data nullatenus expediantur, nisi reformationes hujusmodi per Fiat sub prima data signatae fuerint. §. 45. Item voluit, et ordinavit, quod super resignatione cujuscumque beneficii ecclesiastici, seu cessione juris in eo, quam in manibus suis, vel in cancellaria apostolica fieri contigerit, apo-

LXXIX. REGULAE CANCELLARIAE.

499

stolicae literae nullatenus expediantur, nisi resignans, vel cedens, si praesens in romana curia fuerit, personaliter, alioquin per procuratorem suum ad hoc ab eo specialiter constitutum, expeditioni hujusmodi in eadem cancellaria expresse consenserit, et juraverit, ut moris est. Et si ipsum rcsignantem, seu cedentem pluries super uno, et eodem beneficio in favorem diversarum personarum successive consentire contigerit, voluit Sanctitas Sua, quod primus consensus tenere debeat, et alii posteriores consensus, ac literae eorum praetextu, etiam sub priori data expeditae pro tempore nullius sint roboris, vel momenti, nec literae reservationis, vel assignations, etiam Motu proprio, cujusvis pensionis annuae super alicujus beneficii fructibus expediri possint, nisi de consensu illius, qui pensionem persolvere tunc debebit. §. 46. Item non dentur literae super beneficiis vacaturis per ingressum religionis, nisi professio praecesserit. Datam desuper petitionis. §. 47. Item voluit, quod si petatur alirjuod beneficium vacans per modum in cancellaria apostolica exprimendum, talis impetratio non valeat, nec literae desuper expediantur. §. 48. Item voluit, statuit, et ordinavit, quod quotiescumque per signaturam suam, vel de ejus mandato factam', super exequendis aliquibus, cum adjectione proprii nominis, vel dignitatis cujusvis, judex d a t u r , literae desuper expediantur cum expressione, quod idem judex executionem faciant per seipsum. §. 49. Yoluit, quod in literis dispensationum super ali quo gradu consanguinitatis, vel affinitatis, aut alias prohibito, ponatur clausula : Si mulier rapta non fuerit. Et si scienter, ponatur clausula: addita in quaterno. §. 50. Yoluit, quod in dispensationibus super defectu natalium, quod possint succedere in bonis temporalibus, ponatur clausula : Quod non praejudicetur illis, ad quos successio bonorum ab intestato pertinere debeat. §. 51. I t e m , quod per quamcumque signaturam in quavis gratia nullatenus dispensatio veniat, nisi specialiter exprimatur, vel dicta gratia totaliter effectum hujusmodi dispensationis concernât, vel alias nihil conférât, aut operetur. §. 52. Item cum concessiones super gratiis dispensationum quarumcumque quibusvis per ipsum D. N. concessarum, vel concedendarum per régulas cancellariae apostolicae sint provide limitatae, licet ali quando in petitionibus super hujusmodi con-

500

LX.XIX.

REGULAE

CANCELLARIAE.

cessionibus oblatis multa sint petita, ne quis talium concessionum praetextu, id dispensative tenere, aut facere praesumat, ad quod concessiones hujusmodi se non extendant, voluit idem D. N., quod nulla talis dispensatio cuiquam in judicio, vel extra suffragetur, antequam super ea literae apostolicae sit confectae. §. 53. Item voluit, quod in literis indulgentiarum ponatur, quod si ecclesiae, vel cappellae, aut alias aliqua indulgentia fuerit concessa, de qua inibi specialis mentio facta non sit, hujusmodi literae sint nullae. §. 54. Item voluit idem D. N . , quod literae super indulgentiis non expediantur ad instar, nisi specificentur. §. 55. Item voluit, quod in gratiis, quas quibusvis personis, de beneficiis, vacantibus, seu certo modo vacaturis fieri contigerit, illorum, et aliorum quorumcumque beneficiorum, quae dictae personae tunc obtinuerint, seu de quibus eis fuerit provisum, vel concessum, aut mandatum provideri, verus annus valor per marchas argenti, aut Sterligorum, vel libras Turonen. parvorum, seu florenos auri, aut ducatos , vel uncias a u r i , seu aliam monetam secundum communem aestimationem exprimatur, nisi personae praedictae beneficia , quae tunc obtinuerint, aut in quibus, vel ad quae jus eis competit, juxta ipsarum oblationes, aut alias dimittere teneantur, alioquin gratiae praedictae sint nullae : Et idem servetur in gratiis, quas a Sanctitate Sua.motu proprio emanare contigerit, quoad beneficia tarnen, de quibus per Sanctitatem Suam pro tempore providetur, seu provideri mandatur, aut alias disponitur, ac literis, per quas pro tempore ad ecclesiarum patriarchalium, et cathedralium, ac monasteriorum regimina promotis conceditur, ut monasteria, et alia beneficia ecclesiastica saecularia, et regularia per eos obtenta, et in quibus, et ad quae jus eis competit, retinere possint. §. 56. Yoluit, et oi'dinavit, quod quando providet, seu mandat provideri alicui de beneficio ecclesiastico vacante, tunc dari poterunt clausulae si petantur, etiamsi illud quovis modo etc. seu per constitutionem Execrabilis vacet, et specialiter reservatum, inter aliquos litigiosum sit, et ejus collatio devoluta fuerit, et si pro collitigante, vel subrogationem, aut si neutri, vel si nulli etc. petente, si tunc lis specifice exprimatur ; nec detur aliqua generalis reservatio dispositive, nisi desuper in concessione specialis, et expressa, ac p u r e , et non sub conditione mentio fiat, et tunc reliquae reservationes ibi contentae

LXXIX.

REGULAE CANCELLARIAE.

501

veniant. Si vero tempore expeditionis inde literarum generalis reservatio hujusmodi probari non possit, aut in novis provisionibus, seu pro collitigantibus, si neutri, vel si nulli etc. sit expressum, quod ab aliquibus asseritur ilium, cujus beneficium conceditur collectorem, vel unicum subcollectorem, abbreviatorem, vel familiarem, notarium, aut dictae Sedis officialem fuisse, clausula ponatur etiamsi dictum beneficium ex eo , quod talis collector, vel unicus subcollector, abbreviator, vel familiaris, notarius aut dictae Sedis officiali« f u i t , dispositioni apostolicae generaliter reservatum existat, dummodo non sit in eo alicui specialiter jus quaesitum. In reliquis vero nulla clausula detur, unde reservatio generalis elici possit, nisi desuper signatura per duplex Fiat, signata sit, aut reservatio, vel alias specialiter habeatur. §. 57. Item voluit, quod super beneficiis ecclesiasticis de qualitatibus illorum, videlicet, an dignitates, personatus, vel officia sint, eisque immineat cura animarum , et ad ilia consueverint qui per electionem assumi, mentio fiat, alias gratiae desuper factae sint nullae. E t si qualitates hujsmodi affirmative, vel conditionaliter non exprimantur, negativa expresse desuper fiat in beneficiis, quae tales qualitates, vel ex eis aliquas consueverint habere. §. 58. Item si reservetur beneficium per contractum matrimonii, non dentur alii modi vacationum de futuro, nec censeatur beneficium reservatum specialiter, vel affectum, nisi sequatur matrimonium, sed in beneficiis per promotionem, aut ingressum religionis, vel assecutionem vacaturis ponatur clausula, etiamsi non p e t a t u r , cum beneficia hujusmodi praemisso, vel alias quovis modo etc. praeterquam per obitum obtinentis vacare contigerit, etiamsi vacent. Decernens irritum etc. §. 59. Item voluit, quod si petatur aliquem in religionem recipi, et sibi de quovis beneficio ecclesiastico provideri per simplicem signaturam Fiat, receptio hujusmodi dumtaxat detur, adjecto, si petens idoneus sit, aut aliud canonicum non obsistat impedimentum et exprima tur si certus numerus regularium sit ibidem, cui etiam non derogetur, nisi expresse concedatur, et si numerus iste non existat, ponatur; dummodo receptionis locus hujusmodi nimium propterea non gravetur. Possintque executores provisionis hujusmodi ad receptionem emissionis professions, non expectato probationis anno, procedere. §. 60.

Item, si regularis petat sibi de beneficio ab aliquo

502

LXXIX.

REGUIJAE C A N C E L L A R L E .

monasterio, vel alio regulari loco dependente, provideri, et appareat ex petitione hujusmodi ; quod alterius monasterii, vel loci religiosus sit, licet ibi translatio non petatur, nihilominus ilia veniat. §. 61. Item, quod in Uteris super beneficiis per constitutionem Execrabilis, vacantibus ponatur clausula, Si est ita, similiter de quibuscumque narratis informationem facti requirentibus. §. 62. Item petenti sibi provideri de vacaturo, dentur literae de vacanti, prout expedierint impetranti. §. 63. Item revocavit quascumque decimarum, necnon subsidiorum, vigesimae, et aliorum onerum impositiones ex quavis causa emanatas (non tamen decimarum, subsidiorum, et onerum impositorum ex quavis causa, et occasione expeditionis contra turchas, et orthodoxae fidei hostes) et quascumque facultates super decimarum, vigesimae, et onerum hujusmodi exactione, quibusvis fructuum, et proventuum Camerae apostolicae debitorum collectoribus, et Apostolicae Sedis nunciis ab eisdem praedecessoribus concessas. Suspendit quoque, ad Suae Sanctitatis, et Sedis apostolicae beneplacitum, quascumque plenarias indulgentias ab eisdem praedecessoribus ex quavis causa etiam expeditionis hujusmodi, si quae per nuncios, vel quaestores deferebantur concessas, necnon deputandi, et eligendi confessores, qui plenarie absolvant, et alia faciant ad earumdem indulgentiarum suspensarum effectum, reliquasque facultates, ipsas indulgentias quomodolibet concernentes, praeterquam quoad ea, in quibus indulgentiae, et facultates in aliqua sui parte sint sortitae effectum. Ita ut illis, qui implentes injuncta eis in literis Indulgentiarum hujusmodi jam consequuti sunt facultatem eligendi confessores, qui absolvant eos plenarie in mortis articulo, per hujusmodi suspensionem non praejudicetur, quin facultate ipsa uti possint in futurum: Decrevit quoque irritum, et inane quicquid facultatum revocatarum earundem praetextu, inposterum contigerit attentari. §. 64. Item revocavit, cassavit, et annullavit, ac irritas declaravit quascumque facultates percipiendi pretium officiorum romanae curiae pro tempore vacantium in toto, vel in parte, et quasvis concessiones, et collationes, aliasque dispositiones per fel. recor. Clementem X I I I aliosque praedecessores de dictis officiis etiam ex die collationum, concessionum, et dispositionum earundem in antea vacaturis, in favorem quarumcumque personarum, ecclesiar. monasteriorum, piorum locorum collegiorum,

LXXIX.

REGULA.E CA.NCELLA.RIAE.

503

seu eorum mensarum, etiam perpetuo, etiam in vim contractus, et ex titulo oneroso, et sub quavis alia verborum forma, quam et praemissorum tenore pro expressa haberi voluit, concessas, et factas, quoad officia, quae post dictorum praedecessorum funus vacarunt, et in posterum quomodolibet vacabunt. Item revocavit quoque, cassavit, et annullavit, ac irritas declaravit quascumque infeudationes, investituras, gratias, concessiones quoquomodo etiam in emphyteusim, ad tempus, seu in perpetuum etiam motu proprio, et de plenitudine potestatis, ac cum quibusvis derogatoriarum derogatoriis (extra tamen consistorium, et sine S. R. E. cardinalium Consilio, et consensu) a die constitutionis fel. cord. Pii PP. V. praedecessoris sui super prohibitione alienandi, et infeudandi civitates, et loca S. R. E. sub datum Romae apud Sanctum Petrum anno Incarnationis Dominicae millesimo quingentesimo sexagesimo sexto, quarto kalend. aprilis pontificatus sui anno secundo, usque in praesentem diem, per quoscumque Romanos Pontifices suos praedecessores, aut mandato, vel auctoritate eorum, quomodocumque, et qualitercumque, et quovis colore factas, et concessas de civitatibus, et locis S. R. E., et sanctae Sedi apostolicae, et tam mediate, quam immediate subjectis, tunc videlicet de tempore dictarum infeudationum, investiturarum, gratiarum, et concessionum nondum devolutis, necnon quascumque prorogationes, et extensiones quarumcumque infeudationum, investiturarum, gratiarum, et concessionum de dictis civitatibus, terris, oppidis, castris, arcibus, et locis, tunc videlicet de tempore dictarum prorogationum, et extensionum nondum finitarum, quibusvis personis, cujuscumque gradus, status, conditionis, et praeminentiae, etiamsi imperiali, regali, ducali, aut alia quavis praefulgeant dignitate, etiam in vim contractus, et ex quocumque titulo etiam oneroso, et per quascumque tam sub plumbo, quam in forma Brevis sub annulo piscatoris, aut etiam alias quomodocumque, et qualitercumque expeditas literas, ac sub quavis verborum forma, quam et praemissorum omnium tenore, Sanctitas Sua pro expressis haberi voluit latissime extendendos. §. 65. Item, cum nonnulli in impetrationibus beneficiorum ecclesiasticorum pro tempore vacantium, et certo modo vacaturorum, asserendo illorum fructus etc. certum per eos expressum annuum valorem non excedere, nonnunquam obtineant a Sanctitate Sua, ut hujusmodi valorem annuum augere possint, ut verius possit in confectione literarum, super hujusmodi im-

504

LXXIX.

REGULAE

CANCELLARIAE.

petrationibus summa, ant valor annuus cxprimi, aliter desruper non specificato, ne de ventate hujusmodi concessionis in postertim haesitari contingat, declaravit praetextu concessionis hujusmodi, valorem ipsum usque ad tertiam partem valori« expressi, et in prima, quae desuper fiet literarum expeditione dumtaxat augeri posse, et eas quas literis jam expeditis cum expressione valoris specificati, aut non integro augumento praedicto, denuo desuper cxpediri contigerit literas, cum aliquo augumento valoris hujusmodi, nullius esse roboris, vel momenti, etiamsi motu proprio beneficíales gratiae, et dispositiones quaecumque a Sanctitate Sua emanaverint. §. 66. I t e m , ne personis, pro quibus literae Suae Sanctitatis emanabunt, ob generalem absolutionem a censuris ecclesiasticis quibus ligati forent, ad eorum effectum indifferenter concedi, et in literis apostoli eis apponi solita, praestetur occasio censuras ipsas vilipendendi, et insordescendi in illis : statuit, et ordinavit hujusmodi absolutionem, et clausulara in literis, quas in futurum cum illa concedi continget, non suffragari non parentibus rei judicatae, incendiariis, violatoribus ecclesiarum, falsificatoribus, et falsifican procurantibus litteras, et supplicationes apostólicas, et illis utentibus, receptatoribus, et fautoribus eorum, ac res vetitas ad infideles deferentibus, violatoribus ecclesiasticae libertatis , via facti ausu temerario apostolicis mandatis non obtemperan ti bus, et nuncios, vel exequutores apostolicae Sedis, et ejus officialium, ejus commissa exequentes, impedientibus, qui propter praemissa, vel aliquod eorum excommunicati a jure, vel ab homine per quatuor menses scienter excommunicationis sententiam hujusmodi sustinuerint. Et generaliter quibuscumque aliis, qui censuris aliquibus etiam alias, quam, ut praefertur, quomodolibet ligati in illis per annum continuum insorduerint. §. 67. Item idem D. N. exactionibus , quas Sanctitas Sua non sine displicentia plerumque fieri intellexit per officiales romanae curiae, qui constitutis sibi emolumentis pro exercitio officiorum, quae obtinent, non contenti, ultra a prosequentibus negociorum quorumdam expeditionem in eadem curia exigere non verentur, obviare volens ; districte praecipiendo inhibuit omnibus, et singulis quaevis officia in eadem curia obtinentibus, ne de caetero quidquam praetextu officiorum, quae obtinent, quovis colore, etiam celerioris expeditionis, ultra emolumenta hujusmodi exigere, seu ad hunc effectum expeditionem eorum,

LXXIX.

REGULAE

CANCELLA.RIAE.

505

quae eis incumbunt, malitiose differre, sub excommunicationis, et praeter illam suspensionis a perceptione emolumentorum hujusmodi pro prima ad semestre, et pro secunda ad annum, et pro tertia vicibus, quibus sic excederent, privationis officiorum per eos obtentorum, in quibus sic excesserint, poenis. A c voluit, quod Sanctae Romanae Ecclesiae Vicecancellarius, et Camerarius, excedentes ipsos respective, prout eis subsunt, per subtractionem emolumentorum eorumdem, ac alias, ut praefertur, compellant ab hujusmodi illicitis exactionibus abstinere, ac contra eos per praedictas poenas, et alias, prout melius expedire viderint, procedant. §. 68. Item Sanctissimus D. N. provide considerans consuevisse quandoque Romanos Pontífices praedecessores suos beneficia, quae vacante Sede apostólica vacare contigerant, disposition! suae reservare, intendens de beneficiis hujusmodi, tam conclavistis, quam pauperibus clericis, et aliis benemeritis personis providere, omnia, et singula beneficia per regulas Cancellariae apostolicae, aut quaslibet alias apostólicas constitutiones temporales, Romani Pontificis pro tempore existentis dispositioni quomodolibet, et ex quavis causa reservari sólita, quae a die obitus fel. record. Clementis X I I I . praedecessoris sui, usque ad diem decimam nonam Maji proxime praeteriti vacaver u n t , et de quibus per quoscumque Ordinarios collatores, tune dispositum non fuerat, seu minus valide dispositum fuerat, suae provisioni, ac dispositioni reservavit. Decernens irritum etc. §. 69. I t e m , quia ad importunam nonnullorum suggestionem, quandoque contigit praedecessores suos Romanos Pontífices pro tempore existentes, sub contractorum debitorum, vel diversis aliis praetextibus concessisse, et indulsisse beneficiatis, ut fructus suorum beneficiorum, aut partem eorum anticipatis solutionibus ad tempus elocare, vel erga creditores, aut quascumque alias personas obligare, vel hypothecare, in solutum dare, aut alias quomodolibet de eis disponere liceret, ad tempus minime restrictum ad vitara supplicantium cum gravi successorum praejudicio, et ecclesiarum detrimento: ideo indemnitati ecclesiarum, et successorum in beneficiis hujusmodi salubriter consulere volens ; revocavit, cassavit, et annullavit omnia, et singula indulta, et facultates in ea parte, qua nondum vere, et realiter suum sortita sunt effectual, per quoscumque Romanos Pontífices praedecessores suos hactenus ad favorem quarumcumque personarum concessas, quibus eis, vel eorum sin-

506

LXXIX.

REGULAE CANCELLARIAE.

gulis ullo modo, et ex quavis causa, vel praetextu permittitur fructus certos, vel incertos, jura, obventiones, et emolumenta quaecumque quorumlibet beneficiorum per eos obtentorum anticipatis solutionibus, ultra unicum annum elocare, arrendere, ad firmam, vel responsíonem concedere, vel eos ad favorem quarumcumque personarum quomodolibet obligare , vel liypothecare, in solutum dare, aut de eis quomodolibet, et ex quavis causa disponere pro tempore, ad vitam beneficiatorum, et tempus quo beneficia hujusmodi obtinuerint, minime restricto, et coarctato illorum tenore etc. Decernens irritum etc. §. 70. Item, cum S. R. E. cardinales SS. D. N. assistant, ac propterea debeant specialibus praerogativis, et privilegiis gaudere, idem D. N. statuii, ordinavit, decrevit, et declara vit, quod in quibuscumque constitutionibus, et regulis per Sanctitatem Suam edendis non comprehendantur, neque comprehensi censeantur ipsi cardinales, nisi illae eorumdem cardinalium favorem concernant, vel constitutiones edendae de eorumdem cardinalium, vel majoris partis eorum Consilio editae fuerint, seu in eisdem regulis, et constitutionibus facta fuerit ipsorum cardinalium expressa mentio. §. 71. Item Sanctitas Sua statuit, et declaravit, quod praemissis, et quibusvis aliis regulis Cancellariae suo tempore edendis , et publicandis, numquam censeatur derogatum in quibuscumque constitutionibus, literis, brevibus, indultis, et aliis ordinationibus apostolicis, etiam motu proprio, et ex certa scientia emanatis, per quaecumque verba, et decreta derogatoria, irritantia, universalia, et amplissima, et clausulas quantumvis efficacissimas, etiam derogatoriarum derogatorias, atque specialis, et individuae expressionis vim habentes, et habentia, nisi facta fuerit de illis expressa mentio, et non aliter, nec alio modo. §. 72. De potestate Rev. D. Vicecancellarii et Cancellariam Regentis. Primo, quod possit committere absolutionem illorum, qui ignoranter in supplicationibus, vel in literis apostolicis aliquid scriberent, corrigèrent, vel delerent. Item, quod possit corrigere nomina, et cognomina personarum, non tamen eorum, quibus gratiae, et concessiones fiunt, ac beneficiorum, dum tamen de corpore constet. Item, quod possit omnes causas beneficíales, etiam non devolutas, committere in curia, cum potestate citandi ad partes. Item, quod processus apostolica auctoritate decretos aggravare possit cum invocatione brachii saecularis, et sententias exe-

LXXX.

FACULTATES PRO FORO CONSCIENTIAE.

507

cutioni d e m a n d a n facere contra i n t r u s o s , et intrudendos per literas apostólicas desuper conficiendas, et non alias. I t e m , quod possit signare supplicationes manibus duorum referendariorum signatas, de beneficiis ecclesiasticis saecularibus, et regularibus dispositioni apostolicae generaliter non reservatis, quorum cujuslibet valor centum florenorum auri de Camera, vel totidem librarum Turonen. parvorum, seu totidem in alia moneta secundum communem aestimationem valorem annuum non excedet. Item, quod possit signare supplicationes, etiam duorum referendariorum manibus signatas, de novis provisionibus, si neutri , et subrogationibus pro collitigantibus , in quibus non detur clausula generalem reservationem importans. I t e m , quod possit ad ordines suscipiendos arctatis prorogare términos , de dictis suscipiendis ordinibus, usque ad próxima tune a j u r e statuta t e m p o r a , in quibus sic arctati successive ad ipsos ordines promoveantur. Placet,

publicentur,

et describantur

L.

§. 73. L e c t a e , et publicatae fuerunt supradictae regulae, ordinationes , et constitutiones in Cancellaria apostolica ab uno ex RR. P P . D D . Majoris praesidentiae abbreviatoribus anno Incarnationis Dominicae millesimo septingentésimo sexagésimo nono, die vero I X . mensis Junii Pontificatus praelibati Sanctissimi Domini Nostri Clementis X I V . Anno Primo. Thomas Antognettus

Procustos.

LXXX. S p e c i m e n f o r m u l a e f a c u l t a t u m q u i n q u e n n a l i u m p r o f o r o c o n s ci e n t i a e . N. N. (PI. Tit.) S S . D. P a p a e et Sedis Apostolicae Major Poenitentiarius. Yobis Ven. in Chris to P a t r i N. N. Moderno Episcopo Ecclesiae N. infrascriptas communicamus facultates, quibus pro Foro Conscientiae per Vos, sive per Vestrum Vicarium in Spiritualibus Generalem, dummodo in Sacro Presbyteratus Ordine sit constitutus, etiam extra Sacramentalem Confessionem pro G r e g e Vobis commisso, et infra fines Vestrae Dioecesis tantum, atque de speciali, in unoquoque casu exprimenda, Sedis Apostolicae auctoritate Vobis delegata, uti valeatis : easque Canonico Poenitentiario, nec non Vicariis Foraneis pro Foro pariter Conscientiae, sed in actu Sacramentalis Confessionis dumtaxat, etiam

508

LXXX.

FACULTATES PRO FORO CONSCIENTIAE.

habitualiter, si Yobis placuerit : aliis vero Confessariis, cum ad Vos sive ad praedictum Vicarium Generalem in casibus particularibus Poenitentium recursum habuerint, pro exposito casu impartiri possitis, nisi ob peculiares causas aliquibus Confessariis a Yobis specialiter subdelegandis, per tempus arbitrio Vestro statuendum, illas communicari judicabitis. I. Absolvendi ab Excommunicatione ob manus violentas injectas in Clericos, aut Presbyteros, vel in Regulares, dummodo non fuerit sequuta mors, vel mutilati o, sen lethale vulnus, aut ossium fractio ; et dummodo Casus ad Forum externum deducti non fuerint; injunctis injungendis, et praesertim, ut parti laesae competenter satisfiat. II. Absolvendi quoscunque Poenitentes sive Viros, sive Mulieres (exceptis Haereticis publicis ; sive publice Dogmaticantibus) a quibusvis Sententiis, Censuris, et Poenis Ecclesiasticis incursis ob Haereses tam nemine audiente, vel advertente, quam coram aliis externatas, ob Infidelitatem, et Catholicae Fidei abjurationem private admissas, Sortilegia, ac Maleficia etiam cum sociis patrata, nec non ob Daemonis invocationem cum pacto donandi Animam, eique praestitam Idololati'iam, ac Superstitiones exercitas, ac demum ob quaecunque insinuata falsa Dogmata ; postquam tamen Poenitens Complices, si quos habeat, prout de j u r e , denunciaverit; et quatenus ob justas causas nequeat ante absolutionem denunciare, facta a Poenitente seria promissione denunciationem peragendi cum primum, et meliori modo, quo fieri poterit ; et postquam in singulis Casibus coram Absolvente haereses secrete abjuraverit; et pactum cum maledicto Daemone initum expresse revocaverit, tradita eidem Absolventi singrapha forsan exarata, aliisque mediis superstitiosis, ad omnia comburenda seu destruenda : Injuncta pro modo excessuum gravi Poenitentia salutari cum frequentia Sacramentorum, et obligatione se retractandi apud personas, coram quibus haereses manifestavit, et reparandi ilia scandala. III. Absolvendi a Censuris ob retentionem, et lectionem Librorum prohibitorum incursis, postquam tamen Poenitens Libros prohibitos, quos in sua potestate retineat, prout de jure consignaverit, seu consignare fecerit, cum congrua salutari Poenitentia. IV. Absolvendi a Censuris incursis ob violationem Clausurae Regularium utriusque sexus, dummodo non fuerit cum intentione ad malum finem, etiam effectu non sequuto, et dummodo casus non fuerint ad Forum externum deducti, cum congrua

LXXX.

FACULTATES PRO FORO CONSCIENTIAE.

509

Poenitentia salutari. Et insuper absolvendi Mulieres tantum a Censuris et poenis Ecclesiasticis, ob violationem ad malum finem Clausurae Virorum Religiosorum incursis, dummodo tarnen Casus occulti remaneant; injuncta gravi Poenitentia salutari cum proh i b i t i o n accedendi ad Ecclesiam et Conventum, seu Coenobium dictorum Religiosorum, durante occasione peccandi. Y. Absolvendi a Censuris contra Duellantes inflictis, in Casibus dumtaxat ad Forum externum non deductis: injuncta gravi Poenitentia salutari, et aliis injunctis, quae fuerint de jure injungenda. VI. Absolvendi a casu Sedi Apostolicae reservato ob accepta munera a Regularibus utriusque sexus ; injuncta Poenitenti, quando agitar de muneribus infra valorem decern scutor u m , ali qua elemosyna Absolventis judicio taxanda, et caute eroganda, cum primum poterit, in beneficium Religioni.?, cui facienda esset restitutio ; dummodo tarnen non constet, quod illa fuerint de Bonis propriis Religionis ; quatenus vero accepta munera vel fuerint ultra valorem scutorum decern, vel constet fuisse de Bonis propriis Religionis, facta prius restitutione, quam si de praesenti adimplere nequeat, praestita in manibus Absolventis obligatione restituendi intra terminum ejus arbitrio praefiniendum, alias sub reincidentia. VII. Absolvendi Religiosos cujuscunque ordinis (etiam Moniales, per Confessarios tarnen pro ipsis a Vobis approbatos, vel specialiter deputandos) non solum a praeniissis, sed etiam a Casibus et Censuris in sua Religione reservatis. VIII. Dispensandi ad petendum Debitum Conjugale cum Transgressore Voti Castitatis, qui Matrimonium cum dicto Voto contraxerit, hujusmodi poenitentem monendo, ipsum ad idem Votum servandum teneri, tam extra licitum Matrimonii usum, quam si Marito seu Uxori respective supervixerit. IX. Dispensandi cum Incestuoso, sive Incestuosa, ad petendum debitum conjugale, cujus jus amisit ex superveniente occulta affini tate per copulam carnalem habitam cum Consanguinea, vel Consanguineo, sive in primo, sive in primo et secundo, sive et secundo gradu suae Uxoris, seu respective Mariti ; remota occasione peccandi et injuncta gravi poenitentia salutari, et Confessione Sacramentali quolibet mense, per tempus arbitrio Dispensantis statuendum. X. Dispensandi super occulto Impedimento Primi, nec non Primi et Secundi, ac Secundi tantum gradus affini tatis ex illi-

510

LXXX.

FACULTATES PRO FORO CONSCIENTIAE.

cita carnali copula provenientis, quando agatur de Matrimonio cum dicto Impedimento jam contracto: Et quatenus agatur de copula cum suae putatae Uxoris Matre, dummodo ilia secuta fuerit post ejusdem putatae Uxoris nativitatem, et non aliter: monito Poenitente de necessaria secreta renovatione Consensus cum sua putata U x o r e , aut suo putato Marito, certiorato, seu certiorata de nullitate prioris consensus, sed ita caute, ut ipsius Poenitentis delictum nusquam detegatur ; remota occasione peccandi, ac injuncta gravi poenitentia salutari, et Confessione Sacramentali semel in mense per tenrpus Dispensantis arbitrio statuendum. . Item. Dispensandi super dicto occulto Impedimento, seu Impedimentis affinitatis ex Copula illicita etiam in Matrimoniis contrahendis, quando tamen omnia parata sint ad nuptias, nec Matrimonium absque periculo gravis Scandali differx'i possit, usque dum ab Apostolica Sede obtineri possit Dispensatio ; Remota semper occasione peccandi, et firma manente conditione, quod copula habita cum Matre Mulieris liujus nativitatem non antecedat ; Injuncta in quolibet casu poenitentia salutari. XI. Dispensandi super occulto Criminis Impedimento, dummodo sit absque ulla machinatione, et agatur de Matrimonio jam contracto : monitis putatis Conjugibus de necessaria Consensus secreta renovatione, ac injuncta gravi poenitentia salutari, et Confessione Sacramentali semel quolibet mense per tempus Dispensantis pariter arbitrio statuendum. XII. Dispensandi super Impedimento Tertii, seu Tertii et Quarti, vel Quarti simplicis Gradus, sive Graduum Consanguinitatis, vel affinitatis, super quo seu quibus obtenta fuerit Dispensatio a Dataria Apostolica, et in Litteris hujusmodi Dispensationis reticita fuerit incestuosa copula, quae tamen occulta remaneat. Ac etiam Dispensandi, seu revalidandi Litteras Apostolicas ejusmodi irritas, ac nullas redditas ex Incestu, sive post petitam Dispensationem, sive post illius expeditionem, et ante respectivam executionem patrato, ac iterato usque ad eandem executionem, in casibus semper occultis, sive agatur de Matrimonio contrahendo, sive jam contracto : monitis in Matrimonio contracto putatis Conjugibus de necessaria mutui Consensus secreta renovatione ; Injuncta in singulis casibus congrua Poenitentia salutari. XIII. Absolvendi tandem a Censuris incursis eos, qui Sectae Moslonicae, Carbonariae aliisque similibus nomen dederunt,

LXXXI.

511

FACULTATES PRO FORO EXTERNO.

vel favorem praestiterunt, postquam tamen a respectiva Secta omnino se separaverint, eamque in manibus Absolventis abjuraverint, libres, manuscripta, ac signa Sectam respicientia, si quae retineant, Absolventi tradiderint ad Ordinarium caute transmittenda, ac verae poenitentiae signa exhibuerint, et postquam Sectae Socios ac Magistros prout de jure denunciaverint, et quoad Carbonarios denunciaverint eos, de quibus in §. Praecipimus Bullae Ecclesiam a Jesu Christo a fei. re. P i i P P . V I I . editae, et a Leone P P . XII. confirmatae : injuncta singulis pro modo culparum gravi poenitentia salutari cum frequentia Sacramentalis Confessionis, aliisque injunctis de jure injungendis. Yolumus ut supradictis facultatibus uti valeatis ad Quinquennium. Datum Romae in Aedibus Nostris die . . . (L. S.) N. Card. N . . . . M. P. Gratis ubique. LXXXI.

Specimen formulae facultatum quennalium pro foro externo.

quin-

Facultates concessae a SS. D. N. R. D. N. N. Electo Episcopo N. 1. Absolvendi ab Haeresi et apostasia a fide et a schismate quoscunque etiam Ecclesiasticos, tarn saeculares, quam reguläres, non tamen eos, qui ex locis fuerint, ubi Sanctum Officium exercetur, nisi in locis Missionum, in quibus impune grassantur haereses, deliquerunt : nec illos ; qui judicialiter abjuraverint, nisi isti nati sint ubi impune grassantur haereses, et post judicialem abjurationem illuc reversi in haeresin fuerint relapsi, et hos in foro conscientiae tantum. 2. Tenendi et legendi libros prohibitos Haereticorum, ad effectum eos impugnando et alios quomodolibet prohibitos, praeter Opera Caroli Molinei, Nicolai Macchiavelli, Historiam Civilem Regni Neapolis Petri Giannone, Poema inscriptum la Puçelle d'Orleans, et librum cui titulus De l'Esprit, Istruzioni Intorno la Santa Sede tradotta de Francese 1765., Oeuvres Philosophiques de Monsieur de la Mettrie, Les Colimaçons, Abregé de l'Histoire Ecclésiastique sub mentito nomine de Fleury, Riflessioni di un Italiano sopra la Chiesa in generale, Sistême de la nature, il vero Dispotismo Londra 1770, la raison par Alphabet, Joannis Laurentii Isembiel novum Tentamen in Pro-

512

LXXXr.

FACULTATES PEO FORO EXTERNO.

phetiam de Emmanuele, et libros de Astrologia Judiciaria principaliter, aut incidenter, vel alias- quovis modo de ea tractantes, ita tamen, ut libri ex illis Provinciis non efferantar. 3. Dispensandi in 3. et 4. simplici, et mixto tantum nedum cum pauperibus, sed etiam cuín nobilibus, et divitibus in contrahendis ; in contractis vero cum Iiaereticis conversis, etiam in 2. simplici, et mixto, dummodo nullo modo attingat primum gradum, et in his casibus prolem susceptam declarandi legitimam. 4. Dispensandi super impedimento publicae honestatis justitiae [justis] ex sponsalibus proveniente. 5. Dispensandi super impedimento criminis, neutro tamen conjugum machinante, ac restituendi jus petendi debitum amissum. 6. Dispensandi in impedimento cognationis spiritualis, praeterquam inter levantem et levatam. 7. Hae vero matrimoniales dispensationes, videlicet 3.4.5. et 6. non concedantur, nisi cum clausula „dummodo mulier rapta non f u e r i t , et si rapta f u e r i t , in potestate raptoris non r e p e r i a t u r e t in dispensationibus liujusmodi declaretur, illas expresse concedi tanquam a Sedis Apostolicae Delegato, ad quem effectum etiam tenor hujusmodi facultatum inseratur, cum expressione temporis, ad quod fuerint concessae ; alias nullae sint. 8. Dispensandi et commutandi vota Simplicia in alia pia opera, exceptis votis castitatis et Religionis. 9. Dispensandi in irregularitatibus ex delieto occulto tantum provenientibus, excepta e a , quae ex homicidio voluntario contrahitur. 10. Absolvendi ab omnibus casibus reservatis, etiam in Bulla Coenae Domini, in locis tamen, ubi impune grassantur haereses. 11. Delegandi simplicibus sacerdotibus potestatem benedicendi paramenta et alia utensilia ad Sacrificium Missae necessaria, ubi non intervenit sacra unctio ; et reconciliandi ecclesias pollutas aqua ab Episcopo benedicta, et in casu necessitatis etiam aqua ab Episcopo non benedicta. 12. Conferendi Ordines extra tempora, et non servatis interstitiis usque ad Sacerdotium inclusive. 13. Dispensandi super defectu aetatis unius anni ob operariorum penuriam, ut promoveri possint ad Sacerdotium, si alias idonei fuerint. 14. Conficiendi Olea cum quinqué saltem Sacerdotibus, non tamen extra diem Coenae Domini, nisi nécessitas aliud urgeat.

LXXXI-

FACULTATES PRO FORO EXTERNO.

513

15. Celebrarteli bis in die, si nécessitas urgeat, ita tamen, ut in prima Missa non sumpserit ablution em, per unam li oram ante Auroram, et aliam post Meridiem, sine Ministro, sub dio et sub terra, in loco tamen decenti, etiamsi Altare sit fractum, vel sine Reliquiis Sanctorum, et praesentibus Haereticis, Schisma ti ci s , Infidelibus, et excommunicatis, et aliter celebrari non possit. Caveat vero, ne praedicta facultate, seu dispensatione celebrandi bis in die aliter, quam ex gravissimis causis, et rarissime utatur, in quo graviter ipsius conscientia oneratur. Quod si hanc eamdem facultatem alteri Sacerdoti juxta potestatem inferius apponendam communicare, aut causas ea utendi alicui, qui a Sancta Sede hanc facultatem obtinuerit, approbare visum fu er it ; serio ipsius conscientiae injungitur, ut paucis dumtaxat, iisque maturioris prudentiae, ac zeli, et qui absolute necessarii sint, nec pro quolibet loco, sed ubi gravis nécessitas tulerit, et ad breve tempus eamdem communicet, aut respective causas approbet. 16. Deferendi Sanctissimum Sacramentum occulte ad Infirmos, sine lumine, illudque sine eodem retinendi pro iisdem Infirmis, in loco tamen decenti, si ab Haereticis, aut infidelibus sit periculum sacrilegii. 17. Induendi vestibus saecularibus, si aliter vel transire ad loca eorum curae commissa, vel in iis permanere non poterunt. 18. Recitandi Rosarium, vel alias preces, si Breviarium secum deferre non poterunt, vel Divinum Officium ob aliquod legitimum impedimentum recitare non valeant. 19. Dispensandi, quando expedire videbitur, super esu carnium, ovorum, et lacticiniorum tempore Jejuniorum, et praesertim Quadragesimae. 20. Communicandi has facultates in totum, vel in parte, prout opus esse secundum ejus conscientiam judicaverit, Sacerdotibus idoneis in conversione Animarum laborantibus, et praesertim tempore sui obitus ; ut Sede vacante sint, qui possint supplere, donee Sedes Apostolica certior facta, quod quam primum fieri debebit per Delegatos, aut per unum ex iis, alio modo provideat. 21. Et praedictae facultates gratis, et sine ulla mercede exerceantur, et pro tempore ad beneplacitum S. Congregationis de Propaganda Fide tantum concessae intelligantur. 22. Utendi iisdem facultatibus in locis tantum Dioecesis N. Ex Audientia Sanctissimi habita die . . mensis . . . a n n i . . . Waller

Fontes

iuris

ecclesiastici.

33

514

LXXXII.

CONSTITUTIO DE lUDICIBUS SYNODALIBUS A. 1741.

Sanctissimus Dominus Noster N. Div. Prov. PP. . . referente me infrascripto Sac. Congregationis de Propaganda Fide Secretano R. P. D. N. N. Electo Episcopo N. supradictas facilitates ad beneplacitum Sacrae Congregationis benigne concessit pro locis tantum dictae Dioecesis Dominio Austriaco subjectis, et dummodo tarnen iis nullo modo utatur extra fines memoratae Dioecesis. Datum Romae ex Aedibus dictae Sacr. Congregationis die et anno quibus supra. Gratis sine ulla omnino solutione quocunque titulo. (L. S.) N. N. Secretarius.

C) Res iudiciaria.

L X X X n . B e n e d i c t i XIV. c o n s t i t u t i o d i e 26. A u g u s t i 1741 d a t a d e e l e c t i o n e i u d i c u m s y n o d a l i u m . Venerabilibus Fratribus, Patriarchis, Primatibus, Archiepiscopis et Episcopis Benedictus Papa XIY. Yenerabiles Fratres, salutem et apostolicam benedictionem. Quamvis Paternae vigilantiae, qua de justitia unicuique integre, sapienterque administranda solliciti esse debemus, jamdiu innotuerit, quod Causae extra nostram Romanam Curiam, pro Litigantium commodo, ad partes (ut ajunt) committi solitae, iis quandoque decidendae , ac sine debito terminandae delegentur ? qui tum congrua Juris peritia, tum quoque probitatis, spectataeque Fidei praesidio destituuntur : Acerbiori nihilominus doloris sensu perculsi fuimus, postquam hujusmodi abusum, rumore publico evulgatum, multo rum querelis ad Apostolicam Sedem delatis, eorumque literis ad Nos crebro datis apertius sensimus confirmari. Rationes praeterea, et peculiares Causae dicti abusus cum Nobis plures in eisdem literis obtenderentur, eas potissimum referri perspeximus eximio Protonotariorum non Participantium numero, quibus, utpote in Dignitate Ecclesiastica constitutis, in more positum est dictas Causas delegari, licet tempore quo ad hujusmodi Dignitatis, et Officii gradum provehuntur, nulla meritorum, et qualitatum fiat diligens inquisitio,

LXXXII.

CONSTITUTIO DE IUDICIBUS SYNODALIBUS A. 1741.

515

nec sedulo examinetur, an polleant requisitis ad J u s dicendum, et Justitíae habenas moderandas necessariis. §. 1. Quam graves curas id animo nostro ingesserit, quamve intimo moerore affecti simus, ubi aliorum r e s , et negotia, ob Judicum ignorantiam, et malitiam, periclitan, et in discrimen adduci rescivimus; intelliget plane cui perspectus erit ille, quo semper incensi sumus, Justitiae administrandae zelus. Sed cum silere diutius, pro commissa Nobis Populorum salute , Paterna Charitas non pater etur, et ad propulsandam hanc corruptelam, restituendamque judiciorum integritatem, congruis remediis manus admoveremus ; novimus non recentes, sed obsoletas esse hujusmodi querelas, atque rem esse non de morbo nunc ingrue n t e , sed jamdudum iuvecto : Remedia ad illum avertendum non esse modo excogitanda, sed antiquitus praestituta : Originerai vero non Curiae nostrae Romanae , sed iis adscribí oportere, qui de praxi ejusdem Curiae injuste nimis conqueruntur. §. 2. Si enim longe praeteriti temporis ratio habeatur, facile quisque conjiciet fel. record. Bonifacio Papae V i l i , has querimonias fuisse suggestas, eundemque Pontificem ad implendas Apostolici regiminis p a r t e s , sua Decretali Statutum de Rescriptis in 6. consulto praescripsisse, ne a Sede Apostolica, ejusque Legatis Causae imposterum aliis delegarentur, quam Personis in Ecclesiastica Dignitate constitutis, et quibus sive Personatus , sive Canonicatus in aliqua Cathedrali Ecclesia obtigisset: Judicia praeterea non in obscuro, sed in insigni, et populoso Oppido, ac in Urbibus instruí oportere, in quibus Peritorum Judicum copia commode haberi posset. Sacro etiam Concilio Tridentino hanc ipsam imperitorum Judicum querelam propositam fuisse, fas est credere : Postquam etenim sess. 25. de Reformat, cap. 10. praemissum fuit, a Sede Apostolica Judicibus non undequaque idoneis Causas in partibus delegari, et id fieri tum ob malitiosam petentium suggestionem, tum quoque ob locorum longinquitatem, a quibus notitia Personarum, quibus Causae mandentur, haberi non potest: Statuii eadem Sancta Synodus, in singulis Conailiis Provincialibus, aut Dioecesanis aliquot personas, quae qualitates liabeant juxta Constitutionem Bonifacii VIIL, et alioquin ad id aptas designavi, quibus imposterum Causae committerentur ; Et si aliquem interim ex designatis mori contingeret, substitueret Ordinarius Loci cum Consilio Capituli alium in ejus locum, usque ad futuram Provincialem, aut Dioecesanam, Synodum : Ita ut haberet quaevìs

It was discovered during the scan process that this page was missing in the original print source. We are working on sourcing another print copy including this page.

Während des Scanvorgangs wurde leider festgestellt, dass diese Seite in der originalen Print-Vorlage fehlte. Wir bemühen uns diese Seite nachträglich verfügbar zu machen.

It was discovered during the scan process that this page was missing in the original print source. We are working on sourcing another print copy including this page.

Während des Scanvorgangs wurde leider festgestellt, dass diese Seite in der originalen Print-Vorlage fehlte. Wir bemühen uns diese Seite nachträglich verfügbar zu machen.

518

LXXXIII.

CONSTITUTIO DE APPELLATIONIBUS A. 1742.

inter graves curas, quas assidue pro Nostro muñere sustinemus, postrema illa non est, in quam totis viribus Nobis incumbendum esse ducimus, ut graves nimium, diuturnae, nulloque unquam tempore intermissae Episcoporum, aliorumque ordinariam Jurisdictionem habentium querelae adversus Majora Tribunalia, atque illa etiam Nostrae Romanae C u r i a e , propositae, tandem compescantur. §. 1. Intimo siquidem animi Nostri moerore, cum in minoribus adhuc essemus, jamdiu intelleximus, plerosque Locorum Ordinarios conqueri, sensim abusum irrepsisse, quod ad malitiosam petentium suggestionem, a Patriarchis, Metropolitans, Sanctae Sedis a latere Legatis, et diversis dictae Romanae Curiae Judicibus, Inhibitiones sine delectu Causae, et rei, de qua agitur, examine, passim concedantur; E t quamvis in more positura. sit, dictas Inhibitiones indebite expeditas pro causae mentis revocari, et aboleri ; remedium tamen inflicto vulneri non satis esse di cunt, cum interea oporteat Episcopos, aliosque inferiores Judices, in ipso causarum, et Judiciorum cursu, otiosos immorari, jus suum judicialiter asserere, et vindicare, et ad continendos in officio Populos gravia saepe incommoda, et dispendia subire. §. 2. E contrario Nobis quoque, dum etiam in minoribus essemus, Superiorum Judicum responsiones audire contigit, asserentium, memoratas querelas inanes esse, nec ulli innixas fundamento, utpote ex hac unica re causam, et originem habentes, quod inferioribus grave est obedientiae, ac subjectionis jugum erga majora Tribunalia, ipsisque nimis displicet, sibi subditis appellationis beneficio succurri. §. 3. Porro cum facile haec dissidia componi, et succrescentia litium semina avelli possint ; s i , quae a Sacra Tridentina S y n o d o , ab Apostolicis Constitutionibus, et Congregationum Decretis provide sancita sunt, debitae executioni mandentur : Nos idcirco ad conservandam Ecclesiae disciplinam, restituendamque Tribunalibus formam eisdem canonicis legibus consentaneam, pro credito Nobis Apostolicae servitutis Officio, opportune duximus consulendum. §. 4. Inhaerentes itaque Decretis ejusdem Sacri Concilii, necnon Congregationis Episcoporum, et Regularium, jussu, et approbatione ree. mem. Clementis P P . VIII. Praedecessoris Nostri alias editis die XVI. Octobris MDC. ; Itemque aliis Congregationis particularis, jussu pariter, et approbatione fel. ree.

LXXXIII.

CONSTITUTIO D E APPELLA.TIONIBUS A. 1742.

519

Urbani P P . VIII. similiter Praedecessoris Nostri, promulgatis die Y. Septembris MDCXXYI. eorumque declarationibus nuper superadditis a piae mem. Benedicto XIII. etiam Praedecessore Nostro in Appendice Concilii Romani; aliisque Apostolicis Constitutionibus, hac de re alias editis, et innovatis, et praesertim Constitutioni piae mem. Gregori X Y . , quae incipit : Inscrutabili, sub Datum Romac apud Sanctum Petrum Anno Incarnationis Dominicae MDCXXII. nonis Februarii. §. 5. Districte praecipimus, et mandamus, ne deinceps ab exequutione Decretorum dicti Sac. Concilii Tridentini, in omnibus illis causis, et negotiis, in quibus exequutio hujusmodi Episcopis, et Locorum Ordinariis, etiam uti Sedis Apostolicae Delegatis, ab eodem Sacro Concilio, vel dictis Apostolicis Constitutionibus, appellatione, vel inhibitione quacumque postposita, commissa est, appellatio aliqua in Tribunalibus praedictis recipiatur, vel Inhibitiones, Citationes generales, vel speciales, cum Commissione inserta, Monitoria, et alia hujusmodi, per quae dictorum Decretorum exequutio retardetur, aut Processus ad ulteriora in eadem exequutione suspendatur, aut impediatur, quoquo modo concedantur. §. 6. Itaque a quibuscumque Mandatis, prohibitionibus, provisionibus, et statutis tam in Visitatione, quam extra, pro Divino Cultu conservando, et augendo, et praesertim circa ea, quae observanda, et evitanda sunt in celebratione Missae, aut alio quovis modo respiciunt exequutionem Decreti Sac. Concilii Sess. 21. de Reform, cap. 8., et sess. 22. in Decret. de observ. et evit. in celebrai. Miss. §. 7. Item a Decretis cogentibus Clericos tam Saeculares, quam Regulares, etiam Monachos, et exemptos, ad publicas Processiones, servata tamen forma Constitutionis san. mem. Pii V., quae incipit: Et si Mendicantium: Prout etiam a Decretis, et provisionibus super praecedentia inter Personas Ecclesiasticas, tam Saeculares, quam Regulares in eisdem Processionibus, vel associatione Defunctorum, delatione Umbellae, et hujusmodi: Necnon super observatione Censurarum, etiam Episcopalium, et Festorum Dioecesis, juxta dispositionem ejusdem Sacri Concilii sess. 25. de Regular, cap. 12. et cap. 13. §. 8. Item in omnibus iis, quae ad curam Animarum, et Sacramentorum administrationem quoquo modo pertinent, et praesertim adversus Monitiones, Censuras, aut alias provisiones, per quas Parochi, aut alii Curam Animarum exercentes,

520

LXXXIII.

CONSTITUTIO DE APPELLATIONIBUS A. 1742.

diebus saltem Dominicis, et Festis solemnibus Plebes sibi commissas salutaribus verbis pascere compellantur, docendo ea, quae ad salutem necessaria sunt, juxta Decretum Sacri Concilii sess. 5. de Reform. cap. 2. §. 9. Item adversus deputationem Vicariorum etiam perpetuorum, cum assignatione Congruae, per quos Cura Animarum exerceatur, quoties plura Beneficia Curata ex Dispensatione Apostolica ab aliquo obtineantur ; vel quoties eadem Beneficia Curata Cathedralibus, Collegiatis, seu aliis Ecclesiis, vel Monasteriis, Beneficiis, seu Collegiis, aut piis Locis quibuscumque perpetuo unita, et annexa reperiuntur; juxta praescriptum dicti Sacri Concilii sess. 7. de Reform. cap. 5. et c. l. f et juxta Constitutionem san. mem. P i i V . quae incipit: A d exequendum. §. 10. Item adversus Yisitationem Beneficiorum Curator u m , ut supra, perpetuo u n i t o r u m , necnon quarumcumque Ecclesiarum quomodolibet exemptarum, prout etiam adversus Decreta, et provisiones ab Ordinario capiendas, ut quae in eis reparatione indigeni, reparentur, et Cura Animarum, si qua illis imminet, aliisque debitis obsequiis minime defraudentur, juxta dispositionem Sacri Concilii eadem sess. 7. de Reform. cap. 8., et sess. 21. cap. 7. §. 11. Item a D e c r e t i s , seu Mandatis, per quae Episcopi etiam uti Apostolicae Sedis Delegati, in Ecclesiis Parochialibus, aut Baptismalibus, in quibus Populus ita numerosus est, ut unus Rector non possit sufficere Ecclesiasticis Sacramentis ministrandis, et Cultui Divino peragendo, cogant Rectores, vel alios, ad quos pertinet, sibi tot Sacerdotes ad hoc munus adjungere, quot sufficiant ad Sacramenta exhibenda, et Cultum Divinum celebrandum : Aut etiam invitis Rectoribus, procedant ad constitutionem novarum Parochiarum, cum assignatione competentis portionis, ubi ob locorum distantiam, sive difficultatem, Parochiani, sine magno incommodo, ad percipienda Sacramenta, et Divina Officia audienda accedere non possunt ; vel denique propter paupertatem, et in caeteris casibus a jure permissis, deveniat ad uniones perpetuas aliorum Beneficiorum simplicium, non tamen Regularium, juxta dispositionem Sacri Concilii sess. 21. de Reform. cap. 4. et cap. 5. et sess. 24. similiter de Reform. cap. 13. §. 12. Item a deputatione Coadjutorum, aut Vicariorum pro tempore, vel aliis provisionibus ab Episcopo capiendis, etiam

LXXXIII.

CONSTITUTIO DE APPELLATIONIBUS A. 1742.

521

tanquam Apostolicae Sedis Delegato, quando illiterati, et imperiti Parochialium Ecclesiarum Rectores sacris minus apti sunt officiis ; cum assignatione partis fructuum prò sufficienti illorum victu : Necnon a suspensione, atque etiam a privatione illorum, qui turpiter, et scandalose vivunt, et postquam praemoniti sunt, jn sua nequitia incorrigibiles perseverant, juxta praescriptum ejusdem Concilii d. sess. 21. de Reform. cap. 6. §. 13. Item a translatione Beneficiorum simplicium, etiam Jurispatronatus, ex Ecclesiis, quae vetustate, vel alias collapsae sint, et ob eorum inopiam nequeant instaurari, vocatis iis, quorum interest, in Matrices, aut alias Ecclesias, cum omnibus emolumentis, et oneribus : prout etiam a Decretis cogentibus Patronos, Rectores, Benefìciatos, aut Parochianos, sive Populum, ad refectionem, et instaurationem Ecclesiarum Parochialium, servata forma Sacri Concilii d. sess. 21. cap. 7. §. 14. Item a censuris, sequestratione, et subtractione fructuum, aut aliis quibuscumque provisionibus, prò cogendis ad residentiamParochis, caeterisque omnibus, quibus Cura Animarum incumbit, juxta Decretum ejusdem Sacri Concilii sess. 23. de Reform. cap. 1. §. 15. Item a denegatione, revocatione, suspensione, vel restrictione, et limitatione facultatis audiendi Confessiones, respectu eorum, qui Parochiale Beneficium non obtinent, etiam si fuerint Regulares, prò excipiendis Confessionibus Saecularium, juxta ordinationem Sacri Concilii sess. 23. cap. 15., et Praedecessorum Nostrorum Constitutiones, ac praecipue illam fel. ree. Clementis X., quae incipit ; Superna. §. 16. Item in illis Civitatibus, aut Locis, ubi vel Parochiales Ecclesiae certos non habent fines, nec earum Rectores proprium Populum, quem regant, sed promiscue petentibus Sacramenta administrant, vel etiam nullae sunt Parochiales, a divisione, seu distinctione Parocbiarum, earumque ordinatione, sive institutione in titulum perpetuum, juxta Decretum Sacri Concilii sess. 24. de Reform. cap. 13. §. 17. Item a deputatione Vicarii, vel Oeconomi, cum assignatione Congruae, prò tempore, quo vacat Ecclesia Parochialis: Prout etiam ab indictione Concursus, relatione examinatorum, necnon praelectione, et provisione Episcopi in eodem Concursu, juxta definitionem Sacri Concilii eadem sess. 24. de Reform. cap. 18. §. 18. Item a Mandatis, seu Decretis inhibentibus prae-

522 LXXXin.

CONSTITUTIO DE APPELLATIONIBUS A. 1742.

dicationem, vel publicas lectiones, aut coercentibus, vel punientibus quoscumque, etiam exemptos, tam Seculares, quam Regulares , qui in alienis E c c l e s i i s , quae suorum Ordinum non sunt, absque Episcopi licentia, et in Ecclesiis suis, aut suorum Ordinum, non petita illius benedictione, aut ipso contraddente, praedicare praesumpserint ; juxta decretum Sacri Concilii sess. 5. de Reform, cap. 2., et sess. 24. similiter de Reform, cap. 4. et Constitutionem piae mem. Gregorii X V . , quae incipit : Inscrutabili §. fin. una cum declarationibus contentis in Constit. Clementis P P . X . , quae incipit : Superna. §. 19. E t generaliter in omnibus i i s , quae pertinent ad Curam Animarum, et rectam Sacramentorum administrationem, adversus visitationem, correctionem, coercitionem, et quascumque alias provisiones Episcopi Dioecesani, etiam quoad exemptos, sive Saeculares, sive Regulares, juxta laudatam Constitutionem Gregorii X V . , quae incipit: Inscrutabili. §. 20. Item adversus quascumque Provisiones, et Decreta pro conservanda, aut restituenda clausura Sancti- Monialium, aut pro correctione, seu punitione eorum, qui circa Personas intra Monasteria degentes, aut circa Clausuram, vel circa Bonorum administrationem deliquerint. Prout etiam ab examine pro approbatione, vel reprobatione Confessariorum sive Regularium, Sive S a e c u l a r i u m , quomodocumque exemptorum, et tam ordinariorum, quam extraordinariorum, pro excipiendis Confessionibus Monialium, etiam Regularibus subjectarum : Itidemque a D e c r e t i s , vel aliis quibuscumque provisionibus co gentibus Administratores, sive Saeculares, sive Regulares quomodolibet exemptos, ad reddendam singulis annis rationem Bonorum ad Monasteria Sancti - Monialium hujusmodi pertinentium : A c demum a quibuscumque Decretis super amotione Capellanorum, Sacristarum, et aliorum quorumcumque Officialium, et Ministrorum, tam Saecularium, quam Regularium, ipsius Monialibus, vel eorum Ecclesiis inservientium, juxta dispositionem Sacri Concilii sess. 25. de Regular, et Monial. cap. 5. cap. 9. et cap. 10. servata tamen, quoad Regulares, et exemptos, forma praedictae Constitutionisrec. m. GregoriiXV., quae incipit : Inscrutabili. §. 21. Item adversus pastoralem Visitationem Dioecesis, et praesertim Monasteriorum Commendatorum, Abbatiarum, Prioratuum, et Praepositurarum, in quibus non viget Regularis Observantia, necnon Beneficiorum, tam Curatorum, quam non Curatorum Saecularium, et Regularium qualitercumque com-

LXXXm.

CONSTITUTIO DE APPELLATIONIBUS A. 1742.

523

mendatorum, etiam exemptorum: Prout etiam ab exequutione eorum, quae in ipsa Yisitatione mandata, decreta, aut judicata fuerint. Necnon similiter a quibuscumque Decretis, et Provisionibus, etiam extra Visitationem, pro conservatione, vel reparatione Ecclesiasticae Disciplinae, quoad vitam, mores, et honestatem quorumcumque Clericorum, l u x u m , comessationes, choreas, lusus, crimina, et saecularia negotia fugienda, atque evitanda; juxta plura Decreta dicti Sacri Concilii, et praesertim sess. 6. de Reform, cap. 4. sess. 13. cap. 1. sess. 14. cap. 4. sess. 21. cap. 8. sess. 22. cap. 1., et cap. 8., et sess. 24. cap. 10. ad formam tamen Decretorum Sac. Congr. Episcoporum de mandato san. mem. d e m e n t i s VII. editorum Ann. MDC. §. 22. Item a Decretis cogentibus Praesentatos, electos, vel nominatos a quibusvis Ecclesiasticis Personis, etiam No stris et Sedis Apostolicae Nunciis, ad quaevis Ecclesiastica Beneficia, ad se subjiciendum examini Ordinarii, antequam instituantur, confirmentur, vel admittantur, qufcmadmodum cavetur sess. 7. de Reformat, cap. 13. §. 23. Item a denegatione Sacrorum O r d i n u m , vel adscensus ad alios Majores; prout etiam adversus suspensionem ab Ordinibus jam susceptis, ob crimen occultum, sive ex informata conscientia, juxta dispositionem Sacri Concilii sess. 14. de Reform, c. 1. et cap. 3. et sess. 21. cap. 1. et sess. 23. cap. 16. §. 24. Item a praefixione termini, intra quem Regularis Episcopo non subditus, qui intra Claustra Monasterii d e g a t , et extra ea ita notorie deliquerit, ut Populo scandalo sit, a suo Superiore puniri debeat, ac de punitione ipse Episcopus certior fieri, juxta Decretum Sacri Concilii sess. 25. de Regular, cap. 14., et Const, fel. recor. Clementis P P . V I I I . , quae incipit : Suscepti muneris: Necnon adversus punitionem, et correctionem eorumdem Regularium, qui circa Personas intra septa degentes , aut circa Clausuram ipsam deliquerint ; juxta praedictam Constitutionem Gregorii XV., quae incipit : Inscrutabili. §. 25. Item a Censuris, aut aliis provisionibus contra Concubinarios, et praesertim Clericos etiam retinentes domi, aut extra, Mulieres suspectas; juxta praescriptum Sacri Concilii sess. 24. de Refor. Matrim. cap. 8. et sess. 25. de Refor. cap. 14. §. 26. Item adversus privationem Privilegii F o r i , et alias provisiones contra Clericos non incedentes in habitu, et tonsura, et in aliis casibus a Sacro Concilio praescriptis sess. 14. de Reform. cap. 6. et sess. 23. similiter cap. 6.

524

LXXXIII.

CONSTITUTIO DE APPBLLATIONIBUS A. 1742.

§. 27. Prout etiam ab examine, approbatione, vel reprobatione Patrimonii Sacri, Pensionis Ecclesiasticae, aut beneficii, quoad Clericos promovendos ad Sacros Ordines ; juxta dispositionem ejusdem Concilii sess. 21. de Reform, cap. 2. §. 28. Item adversus convocationem Capituli, quam faciat Episcopus ad aliquid deliberandum, et juxta vota ipsorum Capitularium concludendum, quoties de re ad suum, vel suorum commodum spectante non agatur ; juxta Decretum Sacri Concilii sess. 25. de Reform, cap. 6. §. 29. Item a Mandatis, seu Decretis super conversione tertiae partis fructuum, et quorumcumque provcntimm, et obventionuro, tam Dignitatum, quam Canonicatuum, Personatuum, portionum, et officiorum, in distributiones quotidianas, earumque divisione inter Dignitates obtinentes, et caeteros Divinis interessentes, in Ecclesiis tam Cathedralibus, quam Collegiatis, in quibus nullae sunt distributiones hujusmodi quotidianae, vel ita tenues, ut verisimiliter 'negligantur; juxta Constitutionem ejusdem Concilii sess. 21. de Reformat, cap. 3. et sess. 22. similiter de Refor. cap. 3. §. 30. Item adversus exercitium facultatum Episcopis comjetentium super executione omnium piarum dispositionum, tam in ultima voluntate, quam inter vivos, in casibus a J u r e concessis, juxta dispositionem Sacri Concilii sess. 22. de Reform, cap. 8. §. 31. Item a Visitatione Hospitalium, Collegiorum quorumcumque , et Confraternitatum Laicorum, Eleemosynarum, Montium Pietatis, sive Charitatis, et omnium Piorum Locorum quomodocumque nuncupatoi-um, etiamsi eorum Cura ad Laicos pertineat, aut exemptionis Privilegio sint munita: Ac denique a cognitione , et exequutione eorum omnium , quae ad Dei Cult u m , aut Animarum salutem, seu Pauperes sustentandos instituta sunt juxta dictum Decretum Sacri Concilii sess. 22. de Reform. cap. 8. §. 32. Item a Decretis, seu Mandatis cogentibus Administratores tam Ecclesiasticos, quam Laicos, etiam exemptos, Fabricae cujusvis Ecclesiae, etiam Cathedralis, Hospitalis, Confraternitatis, Eleemosynae, Montis Pietatis, et quorumcumque Piorum Locorum, ad reddendam singulis annis ipsi Ordinario rationem suae administrationis, nisi aliud in institutione, et ordinatione talis Ecclesiae, seu Fabricae expresse cautum f u e r i t ; juxta Decreta Sacri Concilii sess. 7. de Reform, cap. 15. et sess. 22. cap. 9. et sess. 25. cap. 8.

LXXXIII.

CONSTITUTIO DE APPELLATIONIBUS A. 1742.

525

§. 33. Item a Decretis compellentibus Notarios, etiam Apostolica, Imperiali, aut Regia auctoritate creatos, et scribentes in Causis Ecclesiasticis, vel Spiritualibus, ad se subjiciendum examini : Eorumque remotione, vel suspensione in casu delicti, vel imperitiae; juxta praescriptum Sacri Concilii dicta sess. 22. cap. 10. §. 34. Item ab erectione Seminarii, et taxatione quarumcumque Dignitatum, Personatuum, Officiorum, Praebendarum, Portionum, Abbatiarum, et Prioratuum cujuscumque Ordinis, etiam Regularis, Hospitalium, quae dantur in titulum, vel administrationem, et Beneficiorum quorumcumque, etiam Regularium, etiam Jurispatronatus, etiam exemptorum, etiam nullius Dioecesis, vel aliis Ecclesiis, Monasteriis, Hospitalibus, et aliis quibusvis Locis piis, etiam exemptis , annexorum, ac quorumcumque aliorum Ecclesiasticorum reddituum, seu proventuum ad Fabricas Ecclesiarum, Confraternitates, et Monasteria omnia, non tamen Mendicantium, pertinentium, necnon Decimarum quacumque ratione ad Laicos, atque etiam Milites cujuscumque Militiae, aut Ordinis, Hierosolymitano excepto, spectantium, pro ejusdem Seminarii manutentione : Prout etiam ab unione, et applicatione aliquot Beneficiorum simplicium; necnon a Decretis cogentibus eos, qui Scholasterias obtinent, vel quibus lectionis, vel Doctrinae munus est annexum, ad docendum per se ipsos, vel idoneos Substitutes; et generaliter a Mandatis, et provisionibus, quae quoquo modo respiciunt Curam, directionem, et administrationem Seminarii, plenamque exequutionem Decreti editi a Sacro Concilio super Collegio Puerorum in singulis Cathedralibus instituendo, sess. 13. de Reform, cap. 18. §. 35. Item a Mandatis , seu Decretis cogentibus Oeconomos, Vicarios Capitulares, ad reddendam rationem Administrationis per eos gestae Sede Episcopali vacante, juxta praescriptum Sacri Concilii sess. 24. de Reform, cap. 16. §. 36. Item a comminatione excommunicationis a J u r e latae, et a Sententia excommunicationis latae ab homine, suspensions, et interdicti, nisi appellatio fuerit interposita ex capite nullitatis : Et e converso a Sententia absolutionis ab eisdem Censuris Ecclesiasticis. §. 37. Et generaliter ab exequutione aliorum quorumcumque Decretorum dicti Sacri Concilii Tridentini, Episcopis, atque Ordinariis locorum demandata ab ipso Concilio, et in Constitutione fel. ree. Pii P a p a e l V . quae incipit: Benedictus Deus. §. 38. Yolumus, praecipimus, et mandamus, quod ab Ar-

526

LXXXm.

CONSTITUTIO DE APPELLATIONIBUS A. 1742.

chiepiscopis, Patriarchis, seu Primatibus, aliisque Judicibus Ecclesiasticis, etiam Nos tris et Sedis Apostolicae Nunciis, vel de latere Legatis, etiam Sanctae Komanae Ecclesiae Cardinalibus, atque etiam Camerae nostrae generali Auditore, Signaturae Justitiae Praefecto, caeterisque Judicibus Romanae Curiae, eorumque Vicariis, et Officialibus, Citationes generales, vel speciales cum Commissione inserta, Monitoria, et alia hujusmodi cum Inhibitione, per quam exequutio Decretorum, Mandato™ m, et Provisionum hujusmodi retardetur, suspendatur, aut impediatur, minime concedantur, et quatenus nunc, aut imposterum concessa fuer in t, nullatenus inhibeant, atque ab Episcopis, aliisque Locorum Ordinariis impune sperni possint ; quacumque Consuetudine etiam immemorabili, vel quovis Privilegio, aut stylo concedendi Inhibitiones in Causis praedictis, tametsi temporarias, penitus exclusis. Nos enim Citationes, et Monitoria, aliter quam ut praefertur, concessa, vel imposterum concedenda, nulla, atque irrita declaramus, et pro nullis, atque irritis haberi volumus, et mandamus : Decernentes, quod adversus Decreta, Mandata, et Provisiones ejusmodi, quas, vel quae ab Episcopis, aliisque Locorum Ordinariis fieri, vel capi contigerit in Causis, et negotiis praedictis, vel simplex dumtaxat, et extrajudicialis Recursus per viam supplicis libelli, ad N o s , et Successores nostros Romanos Pontífices, vel respective, et juxta Causarum naturam, et qualitatem, Appellatio ad quos de J u r e , in solo devolutivo, et sine retardatione, vel praejudicio legitimae exequutionis, recipi, et admitti possit. §. 39. Quoniam vero in hisce ipsis negotiis, et Causis, in quibus Inhibitiones Canonicam exequutionem impedientes, aut suspendentes, concedi non debent, dari possunt casus, qui per ipsum Sacrum Concilium Tridentinum, vel juxta ejus Mentem, per Apostólicas Constitutiones, et Sacrarum Congregationum declarationes, aut communem Doctorum Sententiam, a praefata generali regula de non concedendis Inhibitionibus, eisque posthabendis, excipiuntur, quique ut plurimum non aliter, quam prudenti Judicis arbitrio secundum particulares Facti circumstantias aestimari possunt : Hinc Nos, ne sub ejusmodi praetextu, Inhibitiones, ut supra prohibitae, vulgo, et sine ullo delectu etiam in Casibus non exceptis concedantur : Statuimus, et mandamus, quod in dictis Causis, et negotiis superius expressis, Metropolitani, Patriarchae, Primates, aliique Judices praedicti, et praesertim Camerae nostrae generalis Auditor, ejusque Locum-

LXXXin.

CONSTITUTIO DE APPELLATIONIBUS A. 1742.

527

tenentes, et Signaturae Justitiae Praefectus, ejusque Auditor, ad quos in contingenti casu pro obtinenda Inhibitione recursum haberi contigerit, etiamsi afferatur, casum ilium a Sacro Concilio, vel Apostolicis Constitutionibus, quacumque de Causa exceptum esse : Nihilominus literas Citatorias, vel Monitorias cum Inhibitione hujusmodi non concedant, nisi prius et facti circumstantiis, in supplici libello a P a r t e recurrente d a r e ac dilucide exponendis, et cum aliquo documento semipiene saltern verifìcàndis, eisdem summarie apparuerit, casum ilium esse de exceptis, et propterea Episcopo, vel Ordinario Loci inhibendum esse, ne ad ulteriora procedat ; Tunc enim, et non alias, et postquam ipsi Judices, quorum conscientiam hac in parte oneramus, super dicto supplici libello manu sua rescripserint, quod Inhibitio concedi potest, libellusque cum rescripto ejusmodi in Actis productus f u e r i t , diligenter ibidem custodiendus, et asservandus, liceat eorum Notariis, sive Actuariis literas Citatorias cum dicta Inhibitione e x p e d i r e , et P a r t i recurrenti trad ere , ita tamen, ut in earum calce expresse adjiciatur sequens clausula : Nos enim, attentis Juribus, et supplici libello Nobis praesentatis, atque in Actis exhibitis, sia, ut praefertur, inhibendum esse, speciali Rescripto mandavimus: Alias literae ejusmodi sine tali clausula nullam vim inhibendi habeant in casibus praedictis. §. 40. E t nihilominus si Notarii, sine dicto speciali Rescripto super supplici libello, aut sine productione illius in Actis, aut sine praedicta clausula, Citationes ullas, aut Monitoria cum inhibitione, sub quocumque praetextu, seu colore, expedire, ac tradere praesumpserint, etiamsi illae, aut ilia a Judice subscripta fuerint, poenam infamiae, et perpetuae inhabilitatis, ad Officium Notarii in Causis Ecclesiasticis exercendum, et quoad illos Camerae Nostrae generalis Auditoris, aut aliorum Romanae Curiae J u d i c u m superius expressorum, etiam quinquaginta ducatorum auri de Camera, pro una medietate Camerae Nostrae Apostolicae, et pro alia ipsi Parti recurrenti, et in causa interesse habenti, sin minus alicui ex Locis P i i s , arbitrio N o s t r o , Nostrorumque Successorum destinando, applicandam, ipso facto incurrant. §. 41. A d haec, similiter inhaerentes dispositioni ejusdem Sacri Concilii sess. 7. de Reform, cap. 14., et sess. 14. cap. 5., necnon etiam decreto Piae mem. Benedicti X I I I . hac in re promulgato inter ejus additiones ad decreta Urbani Papae V I I I . in appendice ad Concilium Romanum, volumus, et mandamus, quod Clerici Saeculares, aut Regulares extra Monasterium degentes,

528

LXXXIII.

CONSTITUTIO DE APPELL ATIONIBU S A. 1742.

quomodolibet exempti, in Civilibus Causis Mercedum, et miserabilium Personarum, etiamsi certum Judicem a Sede Apostolica deputatum in partibus habeant : I n aliis vero, si ipsum Judicem non habuerint, coram Locorum Ordinariis, tanquam ab ipsa Sede delegatis, conveniri in prima instantia, et J u r e medio ad solvendum debitum cogi possint. §. 42. Quo vero ad Personas non exemptas, inhaerendo similiter dispositioni ejusdem Sacri Concilii sess. 13. de Reform, cap. 1., et sess. 22. cap. 7., et sess. 24. cap. 20. necnon supradictis Decretis generalibus Congregationis Episcoporum editis anno MDC. cum novissimis additionibus, seu declarationibus Piae mem. Benedicti X I I I . in Appendice Concilii Romani ; Volumus, statuimus, et mandamus, quod Causae omnes, tam Civiles, quam Criminales, ad Forum Ecclesiasticum pertinentes, exceptis Privilegiatis, quae ex eodem Concilio, vel alias juxta Canonicas Sanctiones apud Nos, et Sedem Apostolicam tractari possunt, aut debent, coram Ordinariis Locorum dumtaxat, in prima Instantia cognoscantur, neque a Metropolitanis, Patriarchis, aut Primatibus, aliisque Judicibus Ecclesiasticis, etiam Nostris et Sedis Apostolicae Nuntiis, vel de latere Legatis, aut Camerae Nostrae generali Auditore, et caeteris quibuslibet Curiae nostrae Judicibus ad se avocari, vel aliis committi possint; nisi per viam legitimae appellationis, et in casibus ut supra non prohibitis, ad ipsornm Tribunalia deferantur. §. 43. Appellationes autem non recipiantur, neque inhibitiones vigore illarum concedantur, nisi prius constiterit, quod nedum per legitiinam Personam, et intra légitima tempora vere appellatum fuerit; Sed etiam, quod appellatum fuerit a Sententia definitiva, vel habente vim definitivae, aut a gravamine, quod per definitivam Sententiam reparari non possit : Idque per publica Documenta, quae realiter in Actis exhibeantur; Tunc enim et non antea, J u d i c i , ad quem appellatum f u e r i t , in Causa se intromittere, citationes, et inhibitiones concedere liceat; dummodo tamen concedantur cum inscriptione tenoris Sententiae, aut Decreti definitivi, seu vim definitivae habentis, vel damnum per definitivam irreparabile inferentes ; Alias citationes, Processus, et inde sequuta quaecumque, sint ipso J u r e nulla, atque impune sperni possint. §. 44. Quod si appellans asserat, Sententiae, aut Decreti Exemplum authenticum, culpa Judicis a quo, vel Notarii, sive Actuarii, habere non posse, tunc saltern copiam simplicem Sen-

LXXXIII.

CONSTITUTIO D E APPELLA.TIONIBUS A. 1742.

529

tentiae, seu Decreti, in Actis producere teneatur, ejusque tenori, in literis Inhibitorialibus inserto adjicienda erit, prout adjici volumns, et mandamus, in earum corpore expressa conditio: Quatenus tamen tenor insertus vere, et in substantialibus cum Originali oonoordet, eodemque Originali praesentes literae sint in tempore posteriores, alioquin nullae, et irritae censeantur : Et si secus factum f u e r i t , inliibitiones aliter conc.essae nullatenus afficiant, et Notarli, sive Actuarii, qui illas expediverint, incidant in poenas superius expressas. §. 45. (Jum vero a gravamine, quod per definitivam reparari nequit, appellatum fuerit, si qui dem res sit de carceratione jam sequuta cum Mandato verbali, non aliter expediri poterunt Inhibitiones vigore Appellationis, quam consti to prius de ipsa carceratione per depositionem saltern duorum Testium. Interim tamen Appellans in eodem , quo reperitur, carcere permanebit, donee aliter ser. ser. judicatum fuerit. Ubi vero agatur de c.ensuris jam prolatis, vel de comminatione Carcerationis, Torturae, aut Censurarum, observetur omnino dispositio dictorum Decretorum Congregationis Episcoporum sub ree. mem. Clemente VIII., juxta additiones, et declarationes piae me. Benedicti X I I I . §. 46. Ulterius in praedictis Causis in prima Instantia pendentibus, vel aliis superius expressis, in quibus non admittitur appellatio in suspensivo, Citationes, quae expediri solent coram Cardinali Signaturae Justitiae Praefecto, vel effectum comparendi, vel pro adeundo eamdem Signaturam, tametsi ab ejus Auditore subscriptas, vim inhibendi nullatenus sortir! posse volumus, easque ad praedictos alios dumtaxat effectus, comparendi scilicet, vel adeundi Signaturam, expeditas censori, non autem ad retardandam exequutionem, vel suspendendum processum ad ulteriora. §. 47. Denique quoad Causas privilegiatas, quae, ut praefertur, in prima etiam Instantia apud Nos, et Sedem Apostolicam tractari possunt, nihil ex antiquo mutandum esse volumus, sed Monitoria in Ulis coram Camerae nostrae generali Auditore, vel ejus Locumtenentibus, prout hactenus laudabiliter observatum est, expedienda esse, juxta praescriptum Apostolicarum Constitutionum, et praesertim fel. ree. Pauli V. Praedecessoris Nostri in Constitutione, quae incipit : Universi, necnon praedictarum additionum, et declarationum Benedicti X I I I . , exceptis tamen Monitoriis intimandis ultra Montes, in quibus ad evitanda scandala, et litigantium incommoda, volumus omnino renovari, Walter

Fontes

iuris

ecclesiastici.

34

530

LXXXIII.

CONSTITUTIO

DE

APPEÌJLATIONIBTJS

A.

1742.

et observari stylum, qui olim in eo Tribunali vigebat, idest, quod ad ejusmodi Monitoriorum expeditionem non aliter procedatur, quam oblato prius ipsi Auditori, vel aliter, alteri ex ejus Locumtenentibus, coram quo Monitorium expediendum erit, supplici Libello universam Facti speciem clare, et dilucide continente , et praevio etiam ejusdem Judicis rescripto, quod Monitorium expediri possit, penes Causae Notarium, vel Actuarium, diligenter custodiendo. Et si aliter, quam praefertur, et absque dicto supplici libello, ac speciali Judicis rescripto, dieta Monitoria ultra Montes intimanda expedita fuerint, Notarius, sive Actuarius, et Substitutus, qui illa expediverit, ipso facto incidat in poenas superius expressas. §. 48. Omnia, et singula liactenus a Nobis disposita ad rectam Judiciorum methodum restituendam, eo impensius ab omnibus exacte custodiri, et observari mandamus, quo clarius constat, hac nostra Constitutione non novas f e r r i , sed antiquas instaurari leges, provide , sapienterque institutas, et temporum injuria, ac liominum fraude obsoletas, et novo Pontificiae auctoritatis praesidio communiri ordinem procedendi in Causis, jamdiu praescriptum Suj>erioribus, et Inferioribus Tribunalibus a Sacra Tridentina Synodo, Oongregationum Decretis, et Praedecessorum Nostrorum Romanorum Pontificum Constitutionibus, aliisque Ordinationibus Apostolicis. Ideoque si ipsiJudices, omni semoto, ut par est, humanae cupiditatis affectu, prae oculis solum habuerint, quae tam maturo, tamque saluberrimo sunt constituta et ordinata Consilio, facile eorum quilibet agnoscet, quae sui, et quae alieni Ministerii partes esse debeant in admittendis, ac respective rejiciendis Causarum Appellationibus, et Inhibitionibus : Atque ita fiet, ut non solum unicuique in suo ordine debita Jurisdictionis, et auctoritatis, praerogativa servetur; Sed etiam ut, extinctis prorsus, ac radicitus avulsis omnium contentionum, et discordiarum seminibus, mutuo charitatis vinculo Tribunalia socientur, et inter illa recte agendi disciplina Christiane Populo utilis, et necessaria restituatur. §. 49. Demum ut, exemplo Nostro, omnes praemissorum execution! caute, et pro viribus incumbant, et ut praesertim Notariis, Tabellionibus, et eorum Actuariis, et Substitutis omnis contraveniendi ansa praecidatur, volumus, et expresse mandamus, Processus, et Acta Causarum in Nostra Romana Curia coram quovis Judice pendentium, ac Inhibitiones, Appellationes, Monitoria, aliasque Citatoriales, et Inhibitoriales literas, quas ab

LXXXIII.

CONSTITUTtO DE APPELLA.TIONIBUS A. 1742.

531

iisdem Nofcariis, eorumque Substitutis, scientibus, yel insciis Judicibus, vel alias quomodolibet in posterum expediri contigerit, sedulo cognosci, et examinari per fide dignas Personas a Nobis opportune deputandas, quae si deprehenderint, easdem Inhibitiones contra hujus Constitutionis f o r m a m , et ad subterfugienda Ordinariorum, et Episcoporum judicia, quaesito gravaminis colore, fuisse perperam concessas, et expeditas, in eosdem Notarios, et Substitutos Canonicis poenis, aliisque a Nobis supra expressis, severe prò modo culpae animadvertant. §. 50. Decernentes has praesentes literas semper firmas, validas, et efficaees existere, et fore, suosque plenarios, et integros effectus sortiri, et obtinere, ac ab illis, ad quos spectat, et prò tempore quandocumque spectabit, inviolabiliter, et inconcusse observari; Sicque, et non aliter in praemissis per quoscumque Judices Ordinarios, et Delegatos, etiam Causarum Palatii Apostolici Auditores, et Sanctae Romanae Ecclesiae praefatae Cardinales, etiam de latere Legatos, et ejusdem Sedis Nuncios, aliosve quoslibet quacumque praeminentia, et potestate fungentes , et functuros, sublata eis, et eorum cuilibet quavis aliter judicandi, et interpretandi facultate, et auc tori tate, judicari, et definiri debere, ac irritum, et inane, si secus super his a quoquam quavis auctoritate scienter, vel ignoranter contigerit attentari. §. 51. Non obstantibus praemissis, ac quatenus opus sit, nostra, et Cancellariae Apostolicae regula de jure quaesito non tollendo, aliisque Constitutionibus, et Ordinationibus Apostolicis, necnon quibusvis, etiam juramento, confirmatione Apostolica, vel quavis firmitate alia roboratis, statutis, et consuetudinibus, ac usibus, et stylis, etiam immemorabilibus, privilegiis quoque, indultis, et literis Apostolicis, praefatis, aliisque quibuslibet Judicibus, Curiis, Tribunalibus, et Personis, etiam quantumvis sublimibus, et specialissima mentione dignis, sub quibuscumque tenoribus, et formis, ac cum quibusvis etiam derogatoriarum derogatoriis , aliisque efficacioribus, efficacissimis, et insolitis clausulis, irritantibusque decretis, etiam motu, scientia, et potestatis plenitudine paribus, ac consistorialiter, et alias quomodolibet in contrarium praemissorum concessis, editis , factis, ac pluries iteratis, et quantiscumque vici bus approbatis, confirmatis, et innovatis : Quibus omnibus, et singulis, etiam si prò iliorum sufficienti derogatione de illis, eorumque totis tenoribus specialis, specifica, expressa, et individua, ac de verbo ad ver-

532

LXXXIV.

ERZBISCHÖFL. CÖLN. VERORDNUNG VOK 1848.

bum, non autem per clausulas generales idem importantes, ment i o , seu quaevis alia expressio hahenda, aut aliqua alia exquisita forma ad hoc servanda foret, tenores hujusmodi, ac si de verbo ad verbum, nihil penitus omisso, et forma in illis tradita observata exprimerentur, et insererentur, praesentibus pro piene, et sufficienter e x p r e s s i s , et insertis habentes, illis alias in suo robore permansuris, ad praemissorum effectum hac vice dumtaxat specialiter, et expresse derogamus, ac derogatum esse volumus, caeterisque contrariis quibuscumque. §. 52. U t autem eaedem praesentes literae ad omnium notitiam facilius deveniant, volumus illas, seu earum exempla ad valvas Ecclesiae Lateranensis, et Basilicae Principis Apostolor u m , necnon Cancellarne Apostolicae, Curiaeque Generalis in Monte Citatorio, ac in Acie Campi Florae de U r b e , ut moris est, affigi, et publicari, sicque publicatas, et affixas o m n e s , et singulos, quos illae concernunt, perinde arctare, ac afficere, ac si unicuique eorum nominatim, et personaliter intimatae fuissent: ipsarum autem literarum transumptis, seu exemplis etiam impressis, manu tamcn alicujus Notarii publici subscriptis, et sigillo personae in Ecclesiastica dignitate constitutae mnnitis, eamdem prorsus fidem tarn in judicio, quam extra illud ubique locorum haberi, quae haberetur ipsis praesentibus, si forent exhibitae, vel ostensae. §. 53. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam Nostri decreti, constitutionis, declarationis, annullationis, admonitionis, et voluntatis infringere, vel ei ausu temerario contraire ; si quis autem hoc attentare praesumpserit, indignationem Omnipotentis D e i , ac Beatorum P é t r i , et Pauli Apostolorum ejus se noverit incursurum. Datum Romae aqud Sanctam Mariam Majorem anno Incarnationis Dominicae millesimo septingentésimo quadragesimo secundo , tertio Kai. Aprilis, Pontificatus Nostri Anno II. LXXXIV. E r z b i s c h ö f l i c h C ö l n i s c h e Bekanntm a c h u n g v o m 26. D e c e m b e r 1848. d i e C o n s t i tuirung geistlicher Gerichte betreffend*). Nachdem ich im Laufe der Diöcesanverwaltung die Wahrnehmung gemacht hatte, dass die beiden Abtheilungen des Erz*) Recepì hoc edictum tanquam specimen, qua ratione gravis haec quaestio in praesenti rerum statu tractanda sit.

LXXXIV.

ERZBISCHÖFL. CÖLN. VERORDNUNG VON 1848.

533

bischöflichen General-Vikariats, insbesondere die II. Abtheilung zur Behandlung der Disciplinar- und Ehesachen, wie ich dieselben bei meinem Antritte der Administration des Erzbisthums vorgefunden habe, eine Umgestaltung wiinschenswerth machen; so habe ich, in der Absicht, diesen wichtigen Zweig meines Oberhirtenamtes angemessen zu ordnen, bereits unter dem 12. Januar 1847 bei dem Königlichen Ministerium der Geistlichen Angelegenheiten einen erschöpfenden Antrag darüber vorgelegt, in welcher W e i s e dem Bedürfnisse abzuhelfen und namentlich die für die II. Abtheilung des General-Vicariates erforderlichen Stellen zu bestimmen, sowie welche Personen zu deren Besetzung zu berufen seien. Es ist mir jedoch damals nicht gel u n g e n , das erwünschte Ziel zu erreichen. Da aber nunmehr die mehrfachen, früher entgegenstehenden Hindernisse beseitigt sind, so habe ich mich bewogen gefunden die II. Abtheilung des Erzbischöflichen General-Vikariates in zweckmässiger Weise umzugestalten. Ich verordne daher hierüber, wie f o l g t : §. 1. In allen Verwaltungssachen wird mein General-Vikariat — der General-Vikar mit dem Kanzler des Erzbisthums und den beigeordneten Rathen und Assessoren — fortfahren, die vorkommenden administrativen Geschäfte nach den bestehenden Gesetzen und Bestimmungen in dem bisher beobachteten Geschäftsgange vorzunehmen. §. 2. Die Ausübung der dem Diözesanbischof zustehenden freiwilligen Gerichtsbarkeit, sowie alle nach den Kirchensatzungen und der bestehenden Diözesanverfassung (vergl. §. 16) zu treffende aussergerichtliche Massnahmen behalte ich mir und meinem G eneral-Vikar ausschliesslich vor. §.3. Zur Ausübung der dem Ordinarius zustehenden contentiösen Gerichtsbarkeit aber, welche die gerichtliche Behandlung und Entscheidung der in der Erzdiöcese bezüglich der Disziplinar* und Ehesachen vorkommenden Streitigkeiten zum Gegenstande hat, setze ich eine besondere Gerichtsstelle ein, welcher ich die Benennung „Erzbischöfliches Officialat" ertheile. Das Erzbischöfliche Officialat soll fortan in diesen contentiösen Disziplinar- und Ehesachen als Disziplinargericht und Consistorium I. Instanz gerichtlich zu verhandeln und zu entscheiden haben. §. 4. Da mir überdies als Erzbischof und Metropolit, ausser der Jurisdiction eines Ordinarius, auch die Metropolitangerichtsbarkeit II. Instanz sowohl für die aus den übrigen Bisthümern

534

LXXXIV.

ERZBISCHÖFL. CÖLN. VERORDNUNG VON 1 8 4 8 .

der Kirchenprovinz, wie für die aus der Erzdiöcese selbst eingelegten Appellationen zusteht, so setze ich zugleich mein Officialat auch für alle aus den übrigen Bisthiimern in Disziplinarund Ehesachen eingebrachten Berufungen ein. Dasselbe soll in solchen Fällen die Benennung „Erzbischöfliches Metropoliticum I. Abtheilung als Disziplinar- und Ehegericht II. Instanz" führen, und in allen vorgenannten Fällen in II. Instanz gerichtlich zu verhandeln und zu erkennen haben. §. 5. Für die aus der Erzdiöcese selbst eingelegten Appellationen aber errichte ich eine zweite besondere geistliche Gerichtsstelle. Dieselbe wird die Benennung „Metropoliticum II. Abtheilung als Disciplinar- und Ehegericht II. Instanz" führen, und über alle aus der Erzdiözese eingebrachten Berufungen in Ehe- und Disziplinarsachen — in sofern über Letztere eine Appellation zulässig ist (unten §.15) — in zweiter Instanz verhandeln und erkennen. §. 6. Das Erzbischöfliche Officialat wird sowohl als Disziplinargericht und Consistorium I. Instanz (§. 3), wie auch in seinem weitern Wirkungskreise als Metropoliticum I. Abtheilung (§. 4) äus folgenden Gliedern bestehen: a) einem Präses mit der Eigenschaft und Benennung „Erzbischöflicher Offizial," b) dem Kanzler des Erzbisthums, als Justiziar, c) einem Promotor in Disziplinar- und anderen geistlichen Rechtssachen, d) einem Defensor matrimonii in Ehesachen, e) zwei Offizialatsräthen, f ) zwei Offizialatsassessoren, und g ) einem Actuar. §. 7. Das Metropoliticum II. Abtheilung für die Appellationen aus der Erzdiöcese (§. 5) wird aus folgenden Gliedern bestehen: a) einem Director als Vorsitzenden, b) dem Erzbischöflichen Kanzler, als Justiziar, c) dem Promotor in Disziplinar - und andern geistlichen Rechtssachen, d) dem Defensor matrimonii in Ehesachen, e) zwei Rathen, f ) zwei Assessoren, und g ) einem Actuar. §. 8. Den Rathen und Assessoren des Offizialates steht

LXXXIV.

ERZBISCHÖFL. CÖLN. VERORDNUNG VON 1848.

535

sowohl bei allen Verhandlungen in I. Instanz (§. 3), als auch bei allen, bei demselben in II. Instanz vorkommenden Appeln lationen (§. 4) eine entscheidende Stimme zu. Der Vorsitzende und leitende Offizial spricht das Urtheil nach Mehrheit der Stimmen aus. Der Erzbischöfliche Kanzler wird jedesmal sein Gutachten über den Stand der obschwebenden Sache im Sinne der Anwendung und Aufrechthaltung der Gesetze und andrer einschlägigen Bestimmungen abgeben; bei der Findung des Urtheils stimmt jedoch derselbe nicht mit. §. 9. Die nämlichen Vorschriften des vorhergehenden Paragraphs finden auch bei dem Metropoliticum II. Abtheilung (§. 5) ihre vollständige Anwendung. §. 10. Zur Gültigkeit der Urtheile müssen mit dem Offizial, oder dem Vorsitzenden der betreffenden Abtheilung des Metropoliticums mindestens zwei Votanten an der Verhandlung und dem Urtheilspruche Theil nehmen. §. 11. F ü r alle Appellationen, welche aus den übrigen Diözesen der Kirchenprovinz an das Offizialat als I. Abtheilung des Metropoliticums eingebracht werden, behalte ich mir selbst das Präsidium bevor, so oft ich solches für angemessen erachte. In einem solchen Falle nimmt der Offizial als erster Rath des Metropoliticums an den Verhandlungen Theil, wogegen Einer der Räthe oder Assessoren für dieses Mal ausscheidet. Den noch theilnehmenden Eäthen und Assessoren steht alsdann nur eine berathende Stimme zu. §. 12. In allen gerichtlichen Ehestreitigbeiten hat das Erzbischöfliche Offizialat, sowohl als solches in I. Instanz, wie auch als Metropoliticum I. Abtheilung in II. Instanz, allzeit nach dem gemeinen canonischen Rechte und im gewöhnlichen canonischen Processgange, in soweit dieses zulässig und ausführbar ist, zu verhandeln und zu erkennen. §. 13. Das Metropoliticum II. Abtheilung wird ebenfalls in Ehesachen nach dem nämlichen canonischen Rechte und in demselben canonischen Processgange, in soweit dieses zulässig und ausführbar ist, verhandeln und erkennen. §. 14. In ganz gleicher Weise ist auch in allen Disciplinarsachen, welche solche Geistliche betreffen, die ein kirchliches Benefizium besitzen, sowie in Benefizialsachen, bei dem Offizialate, sowohl als solchem in I. Instanz, wie als Metropoliticum I. Abtheilung in II. Instanz, und eben so bei dem Metropoliticum II. Abtheilung das gemeine canonische Recht

536

LXXXIV.

KRZBISCHÖFL. CÖLN. VERORDNUNG VON 1848.

und der gewöhnliche canonische Processgang, soweit Beides zulässig und ausführbar ist, einzuhalten. §. 15. Bezüglich der Behandlung und Aburtheilung jener Disciplinarsachen aber, welche solche Geistliche der Erzdiöcese betreffen, die nicht im Besitze eines kirchlichen Benefiziums sind, werde ich sowohl für das Offizialat, als I. Disziplinar-Instanz, eine eigene Verfassung und Instruktion erlassen, in welcher das Prozess- und Strafverfahren, sowie die Fälle, in welchen eine Appellation zulässig sein wird, nach den Grundzügen des canonischen Rechtes und Prozesses, in wieweit dieselben nach der in der Erzdiöcese Köln bestehenden Kirchenverfassung zulässig und ausführbar sind, werden vorgezeichnet und näher bestimmt werden. §. 16. Indessen soll aber bereits von jetzt an und noch vor dem Erlasse dieser Verfassung und Instruktion das Offizialat die in v dem vorhergehenden Artikel bemerkten Disciplinarsachen, welche ich, oder mein General-Vikar, demselben zuweisen werden, als vorläufig einzige Instanz, in summarischem Verfahren zu behandeln haben. Dasselbe hat bei deren Untersuchung, Verfolgung und schliesslicher Aburtheilung nach den in der Erzdiözese geltenden Normen, wie solche bisher in dem Geschäftsgange bei meinem General-Vikariate sind eingehalten worden, zu verhandeln. §. 17. Da vorstehende Einrichtung, meiner Absicht nach, dazu dienen w i r d , dass die Ausübung der mir als Ordinarius und Metropolit zustehenden contentiösen Gerichtsbarkeit sowohl im Interesse der Erzdiöcese und deren Verwaltung in Handhabung der Kirclienzucht, als auch zum W o h l e der Betheiligten, angemessen geregelt, erleichtert und gefördert w e r d e , so soll dieselbe vorläufig zur Ausführung kommen; ich behalte mir aber v o r , in allen vorstehenden Bestimmungen jederzeit solche Ergänzungen und Aenderungen vorzunehmen, welche sich durch die E r f a h r u n g , oder in anderer Weise als nothwendig oder angemessen ergeben werden. Köln, am 2ö. Dezember 1848. D e r Erbischof von Köln, (gez.) f J o h a n n e s .

LXXXY.

DÉCRET CONCERNANT L E S FABRIQUES DE 1809.

537

D ) Bona ecclesiastica.

LXXXV.

D é c r e t i m p é r i a l d u 30. d é c e m b r e 1809 concernant les fabriques.

Yu l'article 76 de la loi du 18 germinal an X ; Sur le rapport de nos ministres de l'intérieur et des cultes ; Notre conseil d'État entendu, Nous avons décrété et décrétons ce qui suit: Chapitre Premier. De l'administration des fabriques. Art. 1. Les fabriques dont l'article 76 de la loi du 18 germinal an X a ordonné l'établissement, sont chargées de veiller à l'entretien et à la conservation des temples; d'administrer les aumônes et les biens, rentes et perceptions autorisées par les lois et réglemens, les sommes supplémentaires fournies par les communes , et généralement tous les fonds qui sont affectés à l'exercice du culte ; enfin, d'assurer cet exercice, et le maintien de sa dignité, dans les églises auxquelles elles sont attachées, soit en réglant les dépenses qui y sont nécessaires, soit en assurant les moyens d'y pourvoir. 2. Chaque fabrique sera composée d'un conseil, et d'un bureau de marguilliers. Section Première. Du conseil. §. I. De la composition du conseil. Art. 3. Dans les paroisses où la population sera de cinq mille ames ou au-dessus, le conseil sera composé de neuf conseillers de fabrique; dans toutes les autres paroisses, il devra l'être de cinq: ils seront pris parmi les notables ; il devront être catholiques et domiciliés dans la paroisse. 4. De plus, seront de droit membres du conseil, 1) Le curé ou desservant, qui y aura la première place et pourra s'y faire remplacer par un de ses vicaires ; 2) Le maire de la commune du chef-lieu de la cure ou succursale; il pourra s'y faire remplacer par l'un de ses adjoints:

538

LXXXV.

DÉCRET CONCERNANT L E S FABRIQUES D E 1809.

si le maire n'est pas catholique, il devra se substituer un adjoint qui le soit, ou, à défaut, un membre du conseil municipal, catholique. Le maire sera placé à la gauche, et le curé ou desservant à la droite du président. 5. Dans les villes où il y aura plusieurs paroisses ou succursales, le maire sera de droit membre du conseil de chaque fabrique ; il pourra s'y faire remplacer comme il est dit dans l'article précédent. 6. Dans les paroisses ou succursales dans lesquelles le conseil de fabrique sera composé de neuf membres, non compris les membres de droit, cinq des conseillers seront, pour la première fois, à la nomination de l'évèque, et quatre à celle du préfet: dans celles où il ne sera composé que de cinq membres, l'évèque en nommera trois, et le préfet deux. Ils entreront en fonctions le premier dimanche du mois d'avril prochain. 7. Le conseil de fabrique se renouvelera partiellement tous les trois a n s , savoir, à l'expiration des trois premières années dans les paroisses où il est composé de neuf membres, sans y comprendre les membres de droit, par la sortie de cinq membres qui, pour la première fois, seront désignés par le sort, et des quatre plus anciens après les six ans révolus ; pour les fabriques dont le conseil est composé de cinq membres, non compris les membres de d r o i t , par la sortie de trois membres désignés par la voie du sort, après les trois premières années, et des deux autres après les six ans révolus. Dans la suite, ce seront toujours les plus anciens en exercice qui devront sortir. Les conseillers qui devront remplacer les membres sortans, seront élus par les membres restans. 8. Lorsque le remplacement ne sera pas fait à l'époque fixée, l'évèque ordonnera qu'il y soit procédé dans le délai d'un mois ; passé lequel délai, il y nommera lui-même, et pour cette fois seulement. Les membres sortans pourront être réélus. 9. Le conseil nommera au scrutin son secrétaire et son président; ils seront renouvelés le premier dimanche d'avril de chaque année, et pourront être réélus. Le président a u r a , en cas de partage, voix prépondérante. Le conseil ne pourra délibérer que lorsqu'il y aura plus de la moitié des membres présens à l'assemblée; et tous les membres présens signeront la délibération; qui sera arrêtée à la pluralité des voix.

LXX.XY.

DÉCRET CONCERNA.NT LES FABRIQUES DE 1809.

539

§. H. Des séances du conseil. Art. 10. Le conseil s'assemblera le premier dimanche du mois d'avril, de juillet, d'octobre et de janvier, à l'issue de la grand' messe ou des v ê p r e s , dans l'église, dans un lieu attenant à l'église ou dans le presbytère. L'avertissement de chacune de ses séances sera publié, le dimanche précédent, au prône de la grand' messe. Le conseil pourra de plus s'assembler extraordinairement, sur l'autorisation de l'évêque ou du p r é f e t , lorsque l'urgence des affaires ou de quelques dépenses imprévues l'exigera. §. H I . Des fonctions du conseil. Art. 11. Aussitôt que le conseil aura été f o r m é , il choisira au scrutin, parmi ses membres, ceux qui, comme marguilliers, entreront dans la composition du bureau; et, à l'avenir, dans celle de ses sessions qui répondra à l'expiration du temps fixé par le présent règlement pour l'exercice des fonctions de marguilliers, il fera également, au scrutin, élection de celui de ses membres qui remplacera le marguillier sortant. 12. Seront soumis à la délibération du conseil, 1) Le budget de la fabrique; 2) Le compte annuel de son trésorier ; 3) L'emploi des fonds excédant les dépenses, du montant des legs et donations, et le remploi des capitaux remboursés; 4) Toutes les dépenses extraordinaires au-delà de cinquante francs dans les paroisses au-dessous de mille ames, et de cent francs dans les paroisses d'une plus grande population ; 5) Les procès à entreprendre ou à soutenir, les baux emphytéotiques ou à longues années, les aliénations ou échanges, et généralement tous les objets excédant les bornes de l'administration ordinaire des biens des mineurs. Section II. Du bureau des marguilliers. §. I. De la composition du bureau des marguilliers. Art. 13. Le bureau de marguilliers se composera, 1) D u curé ou desservant de la paroisse ou succursale, qui en sera membre perpétuel et de droit ; 2) De trois membres du conseil de fabrique. Le curé ou desservant aura la première place, et pourra se faire remplacer par un de ses vicaires.

540

LXXXV.

DÉCRET CONCERNANT LES FABRIQUES DE 1809.

14. Ne pourront être en même temps membres du bureau les parens ou alliés, jusques et compris le dégré d'oncle et de neveu. 15. Au premier dimanche d'avril de chaque année, l'un des marguilliers cessera d'être membre du bureau, et sera remplacé. 16. Des trois marguilliers qui seront pour la première fois nommés par le conseil, deux sortiront successivement par la voie du sort, à la fin de la première et de la seconde année, et le troisième sortira de droit la troisième année revolue. 17. Dans la suite, ce seront toujours les marguilliers les plus anciens en exercice qui devront sortir. 18. Lorsque l'élection ne sera pas faite à l'époque fixée, il y sera pourvu par l'évêque. 19. Ils nommeront entre eux un président, un secrétaire et un trésorier. 20. Les membres du bureau ne pourront délibérer s'ils ne sont au moins au nombre de trois. En cas de partage, le président aura voix prépondérante. Toutes les délibérations seront signées par les membres présens. 21. Dans les paroisses où il y avait ordinairement des marguilliers d'honneur , il pourra en être choisi deux par le conseil parmi les principaux fonctionnaires publics domiciliés dans la paroisse. Ces marguilliers, et tous les membres du conseil, auront une place distinguée dans l'église; ce sera le banc de l'oeuvre : il sera placé devant la chaire autant que faire se pourra. Le curé ou desservant aura, dans ce banc, la première place, toutes les fois qu'il s'y trouvera pendant la prédication. §. II. Des séances du bureau des marguilliers. Art. 22. Le bureau s'assemblera tous les mois, à l'issue de la messe paroissiale, au lieu indiqué pour la tenue des séances du conseil. 23. Dans les cas extraordinaires, le bureau sera convoqué, soit d'office par le président, soit sur la demande du curé ou desservant. §. III. Fonctions du bureau. Art. 24. Le bureau des marguilliers dressera le budget de la fabrique, et préparera les affaires qui doivent être portées au conseil; il sera chargé de l'exécution des délibérations du conseil, et de l'administration journalière du temporel de la paroisse.

LXXXV.

DÉCRET CONCERNANT LES FABRIQUES DE 1809.

541

25i Le trésorier est chargé de procurer la rentrée de toutes les sommes dues à la fabrique, soit comme faisant partie de son revenu annuel, soit à tout autre titre. 26. Les marguilliers sont chargés de veiller à ce que toutes fondations soient fidèlement acquittées et exécutées suivant l'intention des fondateurs, sans que les sommes puissent être employées à d'autres charges. Un extrait du sommier des titres contenant les fondations qui doivent être desservies pendant le cours d'un trimestre, sera affiché dans la sacristie, au commencement de chaque trimestre, avec les noms du fondateur et de l'ecclésiastique qui acquittera chaque fondation. Il sera aussi rendu compte à la fin de chaque trimestre, par le curé ou desservant, ou bureau des marguilliers, des fondations acquittées pendant le cours du trimestre. 27. Les marguilliers fourniront l'huile, le pain, le vin, l'encens, la cire, et généralement toutes les objets de consommation nécessaires à l'exercice du culte ; ils pourvoiront également aux réparations et achats des ornemens, meubles et ustensiles de l'église et de la sacristie. 28. Tous les marchés seront arrêtés par le bureau des marguilliers, et signés par le président, ainsi que les mandats. 29. Le curé ou desservant se conformera aux réglemens de l'évêque pour tout ce qui concerne le service divin, les prières et les instructions, et l'acquittement des charges pieuses imposées par ses bienfaiteurs, sauf les réductions qui seraient faites par l'évêque, conformément aux règles canoniques, lorsque le défaut de proportion des libéralités et des charges qui en sont la condition l'exigera. 30. Le curé ou desservant agréera les prêtres habitués, et leur assignera leurs fonctions. Dans les paroisses où il en sera établi, il désignera le sacristainprêtre, le chantre-prêtre et les enfans de choeur. Le placement des bancs ou chaises dans l'église ne pourra être fait que du consentement du curé ou desservant, sauf le recours à l'évêque. 31. Les annuels auxquels les fondateurs ont attaché des honoraires, et généralement tous les annuels emportant une rétribution quelconque, seront donnés de préférence aux vicaires, et ne pourront être acquittés qu'à leur défaut par les prêtres

542

LXXXV.

DÉCRET CONCERNANT L E S FABRIQUES DE 1809.

habitués ou autres ecclesiastiques, à moins qu'il n'en ait été autrement ordonné par les fondateurs. 32. Les prédicateurs seront nommés par les marguilliers, à la pluralité des suffrages, sur la présentation faite par le curé ou desservant, et à la charge par lesdits prédicateurs d'obtenir l'autorisation de l'ordinaire. 33. La nomination et la révocation de l'organiste, des sonneurs, des bedeaux, suisses ou autres serviteurs de l'église, appartiennent aux marguilliers, sur la proposition du curé ou desservant. 34. Sera tenu le trésorier de présenter, tous les trois mois, au bureau des marguilliers, un bordereau signé de lui, et certifié véritable, de la situation active et passive de la fabrique pendant les trois mois précédens ; ces bordereaux seront signés de ceux qui auront assisté à l'assemblée, et déposés dans la caisse ou armoire de la fabrique, pour être représentés lors de la reddition du compte annuel. Le bureau déterminera, dans la même séance, la somme nécessaire pour les dépenses du trimestre suivant. 35. Toute la dépense de l'église et les frais de sacristie seront faits par le trésorier ; et en conséquence il ne sera rien fourni par aucun marchand ou artisan sans un mandat du trésorier, au pied duquel le sacristain, ou toute autre personne apte à recevoir la livraison, certifiera que le contenu au dit mandat a été rempli. Chapitre II. Des revenus, des charges, du budget de la fabrique. Section première. Des revenus de la fabrique. Art. 36. Les revenus de chaque fabrique se forment, 1) Du produit des biens et rentes restitués aux fabriques, des biens des confréries, et généralement de ceux qui auraient été affectés aux fabriques par nos divers décrets ; 2) Du produit des biens, rentes et fondations qu'elles ont été ou pourront être par nous autorisées à accepter; 3) Du produit des biens et rentes celés au domaine, dont nous les avons autorisées ou dont nous les autoriserions à se mettre en possession ; 4) Du produit spontané des terrains servant de cimetières; 5) Du prix de la location des chaises ;

LXXXY.

DÉCRET CONCERNANT LES FABRIQUES DE 1809.

543

6) De la concession des bancs placés dans l'église ; 7) Des quêtes faites pour les frais du culte; 8) De ce qui sera trouvé dans les troncs placés pour le même objet; 9) Des oblations faites à la fabrique; 10) Des droits que, suivant les réglemens épiscopaux approuvés par nous, les fabriques perçoivent, et de celui qui leur revient sur le produit des frais d'inhumation; 11) Du supplément donné par la commune, le cas échéant. Section II. Des charges de la fabrique. §. I. Des charges en général. Art. 37. Les charges de la fabrique sont, 1) De fournir aux frais nécessaires du culte; savoir, les ornemens, les vases sacrés, le linge, le luminaire, le pain, le vin, l'encens, le paiement des vicaires, des sacristains, chantres, organistes, sonneurs, suisses, bedeaux et autres employés au service de l'église, selon la convenance et les besoins des lieux; 2) De payer l'honoraire des prédicateurs de l'avent, du carême et autres solennités ; 4) De pourvoir à la décoration et aux dépenses relatives à l'embellissement intérieur de l'église ; 4) De veiller à l'entretien des églises, presbytères et cimetières ; et, en cas d'insuffisance des revenus de la fabrique, de faire toutes diligences nécessaires pour qu'il soit pourvu aux réparations et reconstructions, ainsi que le tout est réglé au paragraphe III. §. II. De l'établissement et du paiement des vicaires. Art. 38. Le nombre de piètres et de vicaires habitués à chaque église sera fixé par l'évêque, après que les marguilliers en auront délibéré, et que le conseil municipal de la commune aura donné son avis. 39. S i , dans le cas de la nécessité d'un vicaire, reconnue par l'évêque, la fabrique n'est pas en état de payer le traitement, la décision épiscopale devra être adressée au préfet; et il sera procédé ainsi qu'il est expliqué à l'article 49, concernant les autres dépenses de la célébration du culte, pour lesquelles les communes suppléent à l'insuffisance des revenus des fabriques. 40. Le traitement des vicaires sera de cinq cents francs au plus, et de trois cents francs au moins.

544

LX.X.XV.

DÉCRET CONCERNANT LES FABRIQUES DE 1809.

§. III. Des réparations. Art. 41. Les inarguilliers et spécialement le trésorier seront tenus de veiller à ce que toutes les réparations soient bien et promptement faites. Ils auront soin de visiter les bâtimens avec des gens de l'art, au commencement du printemps et de l'automne. Ils pourvoiront sur-le-champ, et par économie, aux réparations locatives ou autres qui n'excéderont pas la proportion indiquée en l'article 12, et sans préjudice toutefois des dépenses réglées pour le culte. 42. Lorsque les réparations excéderont la somme ci-dessus indiquée; le bureau sera tenu d'en faire rapport au conseil, qui pourra ordonner toutes les réparations qui ne s'élèveraient pas à plus de cent francs dans les communes au-dessous de mille ames, et de deux cents francs dans celles d'une plus grande population. Néanmoins ledit conseil ne pourra, même sur le revenu libre de la fabrique, ordonner les réparations qui excéderaient la quotité ci-dessus énoncée, qu'en chargeant le bureau de faire dresser un devis estimatif, et de procéder a l'adjudication au rabais ou par soumission, après trois affiches renouvellées de huitaine en huitaine. 43. Si la dépense ordinaire, arrêtée par le budget, ne laisse pas de fonds disponibles ou n'en laisse pas de suffisans pour les réparations, le bureau en fera son rapport au conseil, et celui-ci prendra une délibération tendant à ce qu'il y soit pourvu dans les formes prescrites au chapitre I Y du présent règlement: cette délibération sera envoyée par le président au préfet. 44. Lors de la prise de possession de chaque curé ou desservant, il sera dressé, aux frais de la commune, et à la diligence du maire, un état de situation du presbytère et de ses dépendances. Le curé ou desservant ne sera tenu que des simples réparations locatives, et des dégradations survenues par sa faute. Le curé ou desservant sortant, ou ses héritiers ou ayant cause, seront tenus des dites réparations locatives et dégradations. Section III. Du budget de la fabrique. Art. 45. Il sera présenté chaque année au bureau, par le curé ou desservant, un état par aperçu des dépenses nécessaires à l'exercice du culte, soit pour les objets de consommation, soit

LXXXV.

DÉCRET CONCERNANT LES FABRIQUES DE 1809.

545

pour réparations et entretien d'ornemens, meubles et ustensiles d'église. Cet état, après avoir été, article par article, approuvé par le bureau, sera porté en bloc, sous la désignation de dépenses intérieures, dans le projet du budget général : le détail de ces dépenses sera annexé audit projet. 46. Ce budget établira la recette et la dépense de l'église. Les articles de dépense seront classés dans l'ordre suivant: 1) Les frais ordinaires de la célébration du culte ; 2) Les frais de réparation des ornemens, meubles et ustensiles d'église; 3) Les gages des officiers et serviteurs de l'église; 4) Les frais de réparations locatives. La portion de revenus qui restera après cette dépense acquittée, servira au traitement des vicaires légitimement établis; et l'excédant, s'il y en a, sera affecté aux grosses réparations des édifices affectés au service du culte. 47. Le budget sera soumis au conseil de la fabrique, dans la séance du mois d'avril de chaque année ; il sera envoyé, avec l'état des dépenses de la célébration du culte, à l'évêque diocésain, pour avoir sur le tout son approbation. 48. Dans le cas où les revenus de la fabrique couvriraient les dépenses portées au budget, le budget pourra, sans autres formalités, recevoir sa pleine et entière exécution. 49. Si les revenus sont insuffisans pour acquitter, soit les frais indispensables du culte, soit les dépenses nécessaires pour le maintien de sa dignité, soit les gages des officiers et des serviteurs de l'église, soit les réparations des bâtimens, ou pour fournir à la subsistance de ceux des ministres que l'État ne salaire pas, le budget contiendra l'aperçu des fonds qui devront être demandés aux paroissiens pour y pourvoir, ainsi qu'il est réglé dans le chapitre IY. Chapitre III. Section première. De la régie des biens de la fabrique. Art. 50. Chaque fabrique aura une caisse ou armoire fermant â trois clefs, dont une restera dans les mains du trésorier, l'autre dans celles du curé ou desservant, et la troisième dans celles du président du bureau. Walter

Fontes

iuris ecclesiastici•

35

546

LXXXV.

DÉCRET CONCERNANT LES FABRIQUES DE 1809.

51. Seront déposés dans cette caisse tous les deniers appartenant à la fabrique, ainsi que les clefs des troncs des églises. 52. Nulle somme ne pourra être extraite de la caisse sans autorisation du bureau, et sans un récépissé qui y restera déposé. 53. Si le trésorier n'a pas dans les mains la somme fixée à chaque trimestre, par le b u r e a u , pour la dépense courante, ce qui manquera sera extrait de la caisse ; comme aussi ce qu'il se trouverait avoir d'excédant sera versé dans cette caisse. 54. Seront aussi déposés dans une caisse ou armoire les papiers, titres et documens concernant les revenus et affaires de la fabrique, et notamment les comptes avec les pièces justificatives, les registres de délibérations, autres que le registre courant, le sommier des titres et les inventaires ou récolemens dont il est mention aux deux articles qui suivent. 55. Il sera fait incessamment, et sans frais , deux inventaires, l'un, des ornemens, linges, vases sacrés, argenterie, ustensiles, et en général de tout le mobilier de l'église; l'autre, des titres, papiers et renseignemens, avec mention des biens contenus dans chaque titre, du revenu qu'ils produisent, de la fondation à la charge de laquelle les biens ont été donnés à la fabrique. U n double inventaire du mobilier sera remis au curé ou desservant. Il sera fait, tous les ans, un récolement des dits inventaires, afin d'y porter les additions, réformes ou autres changemens : ces inventaires et récolemens seront signés par le curé ou desservant, et par le président du bureau. 56. Le secrétaire du bureau transcrira, par suite de numéros et par ordre de dates, sur un registre sommier, 1) Les actes de fondation, et généralement tous les titres de propriété ; 2) Les baux à ferme ou loyer. La transcription sera entre deux marges, qui serviront pour y porter, dans l'une, les revenus, et dans l'autre, les charges. Chaque pièce sera signée et certifiée conforme à l'original par le curé ou desservant, et par le président du bureau. 57. Nul titre ni pièce ne pourra être extrait de la caisse sans un récépissé qui fera mention de la pièce r e t i r é e , de la délibération du bureau par laquelle cette extraction aura été autorisée, de la qualité de celui qui s'en chargera et signera le récépissé, de la raison pour laquelle elle aura été tirée de la

LXXXV.

DÉCRET CONCERNANT LES FABRIQUES DE 1809-

547

dite caisse ou armoire ; et, si c'est pour un procès, le tribunal et le nom de l'avoué seront désignés. Ce récépissé, ainsi que la décharge au temps de la remise, seront inscrits sur le sommier ou registre des titres. 58. Tout notaire devant lequel il aura été passé un acte contenant donation entre vifs ou disposition testamentaire au profit d'une fabrique , sera tenu d'en donner avis au curé ou desservant. 59. Tout acte contenant des dons ou legs à une fabrique, sera remis au trésorier qui en fera son rapport â la prochaine séance du bureau. Cet acte sera ensuite adressé par le trésorier , avec les observations du bureau, a l'archevêque ou évêque diocésain, pour que celui-ci donne sa délibération s'il convient ou non d'accepter. Le tout sera envoyé au ministre des cultes, sur le rapport duquel la fabrique sera, s'il y a lieu autorisée à accepter : l'acte d'acceptation, dans lequel il sera fait mention de l'autorisation, sera signé par le trésorier au nom de la fabrique. 60. Les maisons et biens ruraux appartenant à la fabrique seront affermés, régis et administrés par le bureau des marguilliers, dans la forme déterminée pour les biens communaux. 61. Aucun des membres du bureau des marguilliers ne peut se porter , soit pour adjudicataire, soit même pour associé de l'adjudicataire, des ventes, marchés de réparations, constructions, reconstructions, ou baux des biens de la fabrique. 62. Ne pourront les biens immeubles de l'église être vendus, aliénés, échangés, ni même loués pour un terme plus long que neuf ans, sans une délibération du conseil, l'avis de l'évêque diocésain, et notre autorisation. 63. Les deniers provenant de donations ou legs, dont l'emploi ne serait pas déterminé par la fondation, les remboursemens de rentes, le prix de ventes ou soultes d'échanges, les revenus excédant l'acquit des charges ordinaires, seront employés dans les formes déterminées par l'avis du conseil d'Etat, approuvé par nous le 21 décembre 1808. Dans le cas où la somme serait insuffisante, elle restera en caisse, si on prévoit que dans les six mois suivans il rentrera des fonds disponibles, afin de compléter la somme nécessaire pour cette espèce d'emploi: sinon, le conseil délibéra sur l'emploi à faire, et le préfet ordonnera celui qui paraîtra le plus avantageux.

548

LXXXV.

DÉCRET CONCERNANT L E S FABRIQUES D E 1809.

64. Le prix des chaises sera r é g l é , pour les différens offices, par délibération du bureau, approuvée par le conseil: cette délibération sera affichée dans l'église. 65. Il est expressément défendu de rien percevoir pour l'entrée de l'église, ni de percevoir, dans l'église, plus que le prix des chaises, sous quelque prétexte que ce soit. Il sera même réservé dans toutes les églises une place où les fidèles qui ne louent pas de chaises ni de bancs, puissent, commodément assisterai! service divin, et entendre les instructions. 66. Le bureau des marguilliers pourra être autorisé par le conseil, soit à régir la location des bancs et chaises, soit à la mettre en ferme. 67. Quand la location des chaises sera mise en ferme^ l'adjudication aura lieu après trois affiches de huitaine en huitaine : les enchères seront reçues au bureau de la fabrique par soumission, et l'adjudication sera faite au plus offerant, en présence des marguilliers ; de tout quoi il sera fait mention dans le bail, auquel sera annexée la délibération qui aura fixé le prix des chaises. 68. Aucune concession de banc ou de places dans l'église ne pourra être faite, soit par bail pour une prestation annuelle, soit au prix d'un capital ou d'un immeuble, soit pour un temps plus long que la vie de ceux qui l'auront obtenue , sauf l'exception ci-après. 69. La demande de concession sera présentée au bureau, qui préalablement la fera publier^ par trois dimanches, et afficher à la porte de l'église pendant un mois , afin que chacun puisse obtenir la préférence par une offre plus avantageuse. S'il s'agit d'une concession pour un immeuble, le bureau le fera évaluer en capital et en revenu, pour être, cette évaluation, comprise dans les affiches et publications. 70. Après ces formalités remplies, le bureau fera son rapport au conseil. S'il s'agit d'une concession par bail pour une prestation annuelle, et que le conseil soit d'avis de faire cette concession, sa délibération sera un titre suffisant. 71. S'il s'agit d'une concession pour un immeuble, il faudra , sur la délibération du conseil, obtenir notre autorisation dans la même forme que pour les dons et legs. Dans le cas où il s'agirait d'une valeur mobilière, notre autorisation sera

LXXX.V.

DÉCRET CONCERNANT LES FABRIQUES DE 1809.

549

nécessaire, lorsqu'elle s'élevera à la même quotité pour laquelle les communes et les hospices sont obligés de l'obtenir. 72. Celui qui aurait entièrement bâti une église , pourra retenir la propriété d'un banc ou d'une chapelle pour lui et sa famille, tant qu'elle existera. Tout donateur ou bienfaiteur d'une église pourra obtenir la même concession , sur l'avis du conseil de fabrique , approuvé par l'évêque et par le ministre des cultes. 73. Nul cénotaphe, nulles inscriptions, nuls monumens funèbres ou autres, de quelque genre que ce soit, ne pourront être placés dans les églises que sur la proposition de l'évêque diocésain et la permission de notre ministre des cultes. 74. Le montant des fonds perçus pour le compte de la fabrique, à quelques titre que ce soit, sera, â fur et mesure de la r e n t r é e , inscrit avec la date du jour et du mois, sur un registre coté et paraphé, qui demeurera entre les mains du trésorier. 75. Tout ce qui concerne les quêtes dans les églises sera réglé par l'évêque, sur le rapport des marguilliers, sans préjudice des quêtes pour les pauvres , lesquelles devront toujours avoir lieu dans les églises, toutes les fois que les bureaux de bienfaisance le jugeront convenable. 76. Le trésorier portera parmi les recettes en nature, les cierges offerts sur les pains bénits, ou délivrés pour les annuels, et ceux qui, dans les enterremens et services funèbres, appartiennent à la fabrique. 77. Ne pourront les marguilliers entreprendre aucun procès, ni y défendre, sans une autorisation du conseil de préfecture, auquel sera adressée la délibération qui devra être prise à ce sujet par le conseil et le bureau réunis. 78. Toutefois le trésorier sera tenu de faire tous actes conservatoires pour le maintien des droits de la fabrique, et toutes diligences nécessaires pour le recouvrement de ses revenus. 79. Les procès seront soutenus au nom de la fabrique, et les diligences faites à la requête du trésorier, qui donnera connaissance de ces procédures au bureau. 80. Toutes contestations relatives à la propriété des biens, et toutes poursuites à fin de recouvrement des revenus, seront portées devant les juges ordinaires. 81. Les registres de fabriques seront sur papier non timbré. Les dons et legs qui leur seraient faits, ne supporteront que le droit fixe d'un franc.

550

LXXXV.

DÉCRET CONCERNANT L E S FABRIQUES DE 1809.

Section I L Des comptes. Art. 82. Le compte à rendre chaque année, par le trésorier, sera divisé en deux chapitres ; l'un de recette , et l'autre de dépense. L e chapitre de recette sera divisé en trois sections : la première, pour la recette ordinaire; la deuxième, pour la recette extraordinaire; et la troisième, pour la partie des recouvremens ordinaires ou extraordinaires qui n'auraient pas encore été faits. Le reliquat d'un compte formera toujours le premier article du compte suivant. Le chapitre de dépense sera aussi divisé en dépenses ordinaires, dépenses extraordinaires, et dépenses tant ordinaires qu'extraordinaires non encore acquittées. 83. A chacun des articles de recette, soit de rentes, soit de loyers ou autres revenus, il sera fait mention des débiteurs, fermiers ou locataires, des noms et situation de la maison et héritages, de la qualité de la rente foncière ou constituée, de la date du dernier titre nouvel ou du dernier bail, et des notaires qui les auront reçus; ensemble de la fondation à laquelle la rente est affectée, si elle est connue. 84. Lorsque, soit par le décès du débiteur , soit par le partage de la maison ou de l'héritage qui est grevé d'une rente, cette rente se trouve due par plusieurs débiteurs, il ne sera néanmoins porté qu'un seul article de recette, dans lequel il sera fait mention de tous les débiteurs, et sauf l'exercice de l'action solidaire, s'il y a lieu. 85. L e trésorier sera tenu de présenter son compte annuel au bureau des marguilliers, dans la séance dvi premier dimanche du mois de mars. Le compte, avec les pièces justificatives, leur sera communiqué, sur le récépissé de l'un d'eux. Ils feront au conseil, dans la séance du premier dimanche du mois d'avril, le rapport du compte: il sera examiné, clos et arrêté dans cette séance, qui s e r a , pour cet effet, prorogée au dimanche suivant, si besoin est. 86. S'il arrive quelques débats sur un ou plusieurs articles du compte, le compte n'en sera pas moins clos, sous la réserve des articles contestés. 87. L'évêque pourra nommer un commissaire pour assister, en son nom, au compte annuel ; mais si ce commissaire est un

LXXXV.

DÉCRET CONCERNANT LES FABRIQUES DE 1809.

551

autre qu'un grand-vicaire, il ne pourra rien ordonner sur le compte, mais seulement dresser procès-verbal sur l'état de la fabrique et sur les fournitures et réparations à faire a l'église. Dans tous les cas, les archevêques et évêques en cours de visite, ou leurs vicaires-généraux pourront se faire représenter tous comptes, registres et inventaires, et vérifier l'état de la caisse. 88. Lorsque le compte sera arrêté, le reliquat sera remis au trésorier en exercice, qui sera tenu de s'en charger en recette. Il lui sera en même temps remis un état de ce que la fabrique a à recevoir par baux à ferme, une copie du tarif des droits casuels, un tableau par approximation des dépenses, celui des reprises à faire, celui des charges et fournitures non acquittées. Il sera, dans la même séance, dressé sur le registre des délibérations, acte de ces remises; et copie en sera délivrée, en bonne forme, au trésorier sortant, pour lui servir de décharge. 89. Le compte annuel sera en double copie, dont l'une sera déposée dans la caisse ou armoire à trois clefs ; l'autre à la mairie. 90. Faute par le trésorier de présenter son compte à l'époque fixée, et d'en payer le reliquat, celui qui lui succédera sera tenu de faire dans le mois au plus tard, les diligences nécessaires pour l'y contraindre; et, à son défaut, le procureur impérial, soit d'office, soit sur l'avis qui lui en sera donné par l'un des membres du bureau ou du conseil, soit sur l'ordonnance rendue par l'évêque en cours de visite, sera tenu de poursuivre le comptable devant le tribunal de première instance, et le fera condamner à payer le reliquat, à faire régler les articles débattus, ou à rendre son compte, s'il ne l'a été, le tout dans un délai qui sera fixé ; sinon, et ledit temps passé, à payer provisoirement, au profit de la fabrique, la somme égale à la moitié de la recette ordinaire de l'année précédente, sauf les poursuites ultérieures. 91. Il sera pourvu, dans chaque paroisse, à ce que les comptes qui n'ont pas été rendus le soient dans la forme prescrite par le présent règlement, et six mois au plus tard après la publication. Chapitre IV. Des charges des communes relativement au culte. Art. 92. Les charges des communes relativement au culte, sont,

552

LXXXV.

DÉCRET CONCERNANT LES FABRIQUES DE 1809.

1) De suppléer à l'insuffisance des revenus de la fabrique, pour les charges portées en l'article 37. 2) De fournir au curé ou desservant un presbytère, ou, à défaut de presbytère, un logement, ou, à défaut de presbytère et de logement, une indemnité pécuniaire. 3) De fournir aux grosses réparations des édifices consacrés au culte. 93. Dans les cas où les communes sont obligées de suppléer à l'insuffisance des revenus des fabriques pour ces deux premiers chefs, le budget de la fabrique sera porté au conseil municipal dûment convoqué à cet effet, pour y être délibéré ce qu'il appartiendra. La délibération du conseil municipal devra être adressée au préfet, qui la communiquera à l'évêque diocésain, pour avoir son avis. Dans le cas oû l'évêque et le préfet seraient d'avis différens, il pourra en être référé, soit par l'un, soit par l'autre, à notre ministre des cultes. 94. S'il s'agit de réparations des bâtimens, de quelque nature qu'elles soient, et que la dépense ordinaire arrêtée par le budget ne laisse pas de fonds disponibles, ou n'en laisse pas de suffisans pour ces réparations, le bureau en fera son rapport au conseil, et celui-ci prendra une délibération tendant à ce qu'il y soit pourvu par la commune : cette délibération sera envoyée par le tresorier au préfet. 95. Le préfet nommera les gens de l'art par lesquels, en présence de l'un des membres du conseil municipal et de l'un des marguilliers, il sera dressé le plus promptement qu'il sera possible, un devis estimatif des réparations. Le préfet soumettra ce devis au conseil municipal, e t , sur son avis, ordonnera, s'il y a lieu, que ces réparations soient faites aux frais de la commune, et en conséquence qu'il soit procédé par le conseil municipal, en la forme accoutumée, à l'adjudication au rabais. 96. Si le conseil municipal est d'avis de demander une réduction sur quelques articles de dépense de la célébration du culte, et dans le cas où il ne reconnaîtrait pas la nécessité de l'établissement d'un vicaire, sa délibération en portera les motifs. Toutes les pièces seront adressées à l'évêque, qui prononcera. 97. Das le cas où l'évêque prononcerait contre l'avis du conseil municipal, ce conseil pourra s'adresser au préfet ; et celuici enverra, s'il y a lieu, toutes les pièces au ministre des cultes, pour être par nous, sur son rapport, statué en notre conseil d'Etat ce qu'il appartiendra.

LXXXV.

DÉCRET CONCERNANT LES FABRIQUES D E 1809.

553

98. S'il s'agit de dépenses pour réparations ou reconstructions qui auront été constatées, conformément â l'article 95, le préfet ordonnera que ces réparations soient payées sur les revenus communaux, e t , en conséquence, qu'il soit procédé par le conseil municipal, en la forme accoutumée, à l'adjudication au rabais. 99. Si les revenus communaux sont insuffisans, le conseil délibérera sur les moyens de subvenir à cette dépense, selon les règles prescrites par la loi. 100. Néanmoins, dans le cas où il serait reconnu que les habitans d'une paroisse sont dans l'impuissance de fournir aux réparations, même par levée extraordinaire, on se pourvoira devant nos ministres de l'intérieur et des cultes, sur le rapport desquels il sera fourni à cette paroisse tel secours qui sera par eux déterminé, et qui sera pris sur le fonds commun établi par la loi du 15 septembre 1807, relative au budget de l'Etat. 101. Dans tous les cas où il y aura lieu au recours d'une fabrique sur une commune, le préfet fera un nouvel examen du budget de la commune, et décidera si la dépense demandée pour le culte peut être prise sur les revenus de la commune, ou jusqu'à concurrence de quelle somme, sauf notre approbation pour les communes dont les revenus excèdent vingt mille francs. 102. Dans le cas où il y a lieu à la convocation du conseil municipal, si le territoire de la paroisse comprend plusieurs communes, le conseil de chaque commune sera convoqué, et délibérera séparément. 103. Aucune imposition extraordinaire sur les communes ne pourra être levée pour les frais du culte, qu'après l'accomplissement préalable des formalités prescrites par la loi. Chapitre Y. Des églises cathédrales, des maisons épiscopales et des séminaires. Art. 104. Les fabriques des églises métropolitaines et cathédrales continueront à être composées et administrées conformément aux réglemens épiscopaux qui ont été réglés par nous. 105. Toutes les dispositions concernant les fabriques paroissiales sont applicables, en tant qu'elles concernent leur administration intérieure, aux fabriques des cathédrales. 106. Les départemens compris dans un diocèse sont tenus envers la fabrique de la cathédrale, aux mêmes obligations que les communes envers leurs fabriques paroissiales.

554

LXXXV.

DÉCRET CONCERNANT LES FABRIQUES D E 1809.

107. Lorsqu'il surviendra de grosses réparations ou des reconstructions à faire aux églises cathédrales, aux palais épiscopaux et aux séminaires diocésains, l'évoque en donnera l'avis officiel au préfet du département dans lequel est le cheflieu de l'évêché ; il donnera en même temps un état sommaire des revenus et des dépenses de la fabrique, en faisant sa déclaration des revenus qui restent libres après les dépenses ordinaires de la célébration du culte. 108. Le préfet ordonnera que, suivant les formes établies pour les travaux publics, en présence d'une personne à ce commise par l'évêque, il soit dressé un devis estimatif des ouvrages à faire. 109. Ce rapport sera communiqué à l'évêque, qui l'enverra au préfet avec ses observations. Ces pièces seront ensuite transmises par le préfet, avec son avis à notre ministre de l'intérieur; il en donnera connaissance à notre ministre des cultes. 110. Si les réparations sont à-la-fois nécessaires et urgentes, notre ministre de l'intérieur ordonnera qu'elles soient provisoirement faites sur les premiers deniers dont les préfets pourront disposer, sauf le remboursement avec les fonds qui seront faits pour cet objet par le conseil général du département, auquel il sera donné communication du budget de la fabrique de la cathédrale, et qui pourra user de la faculté accordée aux conseils municipaux par l'article 96. 111. S'il y a dans le même évêché plusieurs départemens, la répartition entre eux se fera dans les proportions ordinaires, si ce n'est que le département où sera le chef-lieu du diocèse paiera un dixième de plus. 112. Dans les départemens où les cathédrales ont des fabriques ayant des revenus dont une partie est assignée à les réparer, cette assignation continuera d'avoir lieu ; et seront, au surplus, les réparations faites conformément à ce qui est prescrit ci-dessus. 113. Les fondations, donations ou legs faits aux églises cathédrales, seront acceptés, ainsi que ceux faits aux séminair e s , par l'évêque diocésain, sauf notre autorisation donnée en conseil d'Etat, sur le rapport de notre ministre des cultes. 114. Nos ministres de l'intérieur et des cultes sont charg é s , chacun en ce qui le concerne, de l'exécution du présent décret.

LXXXVI.

LXXXVI.

LOI RELATIVE AUX FABRIQUES DE 1810.

555

L o i d u 14. f e v r i e r 1810 r e l a t i v e a u x r e v e nus des f a b r i q u e s des églises.

Art. J. Lorsque, dans une paroisse, les revenus de la fab r i q u e , e t , à leur défaut, les revenus communaux, ne seront pas suffisants pour les dépenses annuelles de la célébration du culte, la répartition entre les habitants, au marc le franc de la contribution personnelle et mobilière, pourra être faite et rendue exécutoire provisoirement par le p r é f e t , si elle n'excède pas cent francs, dans les paroisses de six cents âmes et audessous ; cent cinquante fr. dans les paroisses de six cents à douze cents âmes, et trois cents fr. au-dessus de douze cents âmes. — La répartition ne pourra être ordonnée provisoirement que par un décret délibéré en conseil d'État, si elles sont audessus, et jusqu'à concurrence du double des sommes ci-dessus énoncées. —• S'il s'agit de sommes plus fortes , l'autorisation par une loi sera nécessaire, et nulle imposition ne pourra avoir lieu avant qu'elle ait été rendue. Art. 2. Lorsque , pour les réparations ou reconstructions des édifices du culte, il sera nécessaire, à défaut des revenus de la fabrique ou communaux , de faire sur la paroisse une levée extraordinaire, il y sera pourvu par voie d'emprunt, à la charge du remboursement dans un temps déterminé, ou par répartition, au marc le franc, sur les contributions foncière et personelle. Art. 3. L'emprunt et la répartition pourront être autorisés provisoirement par le préfet, si les sommes n'excèdent pas celles énoncées en l'art. 1. — La répartition en sera ordonnée provisoirement par un décret délibéré en conseil d'État, lorsqu'il s'agira de sommes de 100 à 300 fr. dans les paroisses de six cents habitants et au-dessous; de 150 à 450 fr. dans celles de six cents à douze cents habitants ; et de 300 à 900 fr. dans les paroisses au-dessus de douze cents habitants ; au-delà de ces sommes, l'autorisation devra être ordonnée par une loi. Art. 4. Lorsqu'une paroisse sera composée de plusieurs communes, la répartition entre elles sera faite au marc le franc de leurs contributions respectives, savoir, de la contribution mobilière et personelle, s'il s'agit de la dépense pour la célébration du culte, ou de réparations d'entretien; et au marc le franc des contributions foncières et mobilières, s'il s'agit de grosses réparations ou reconstructions.

556

LXXXYII.

DÉCRET IMPÉRIAL D U 6. NOV.

1813.

Art. 5. Les impositions provisoires ou emprunts autorisés par la présente loi seront soumis à l'approbation du Corps législatif, â l'ouverture de chaque session. L X X X Y I I . D é c r e t i m p é r i a l d u 6. n o v e m b r e 1813 s u r la c o n s e r v a t i o n et a d m i n i s t r a t i o n d e s b i e n s q u e p o s s è d e le c l e r g é d a n s p l u s i e u r s p a r t i e s de l ' e m p i r e. Sur le rapport de notre ministre des cultes; Voulant pourvoir à la conservation et à l'administration des biensfonds que possède le clergé dans plusieurs parties de notre empire ; Notre conseil d'État entendu, Nous avons décrété et décrétons ce qui suit : Titre premier. Des biens des cures. Section première. De l'administration des titulaires. Art. 1. Dans toutes les paroisses dont les curés ou desservans possèdent à ce titre des bien-fonds ou des rentes, la fabrique établie près chaque paroisse, est chargée de veiller à la conservation desdits biens. 2. Seront déposés dans une caisse ou armoire à trois clefs de la fabrique, tous papiers, titres et documens concernant ces biens. Ce dépôt sera effectué dans les six mois, à compter de la publication du présent décret. Toutefois les titres déposés près-des chancelleries des évêchés, ou archevêchés, seront transférés aux archives des préfectures respectives, sous récépissé, et moyennant une copie authentique, qui en sera délivrée par les préfectures à l'évêché. 3. Seront aussi déposés dans cette caisse ou armoire les comptes, les registres, les sommiers et les inventaires, le tout ainsi qu'il est statué par l'article 54 du règlement des fabriques. 4. Nulle pièce ne pourra être retirée de ce dépôt que sur un avis motivé, signé par le titulaire. 5. Il sera procédé aux inventaires des titres, registres et papiers, à leurs récolemens à la formation d'un registre-sommier, conformément aux art. 55. et 56 du même règlement. 6. Les titulaires exercent les droits d'usufruit; ils en sup-

LXXXVII.

DÉCRET IMPÉRIAL D U 6. NOV. 1813.

557

portent les charges, le tout ainsi qu'il est établi par le Code Napoléon, et conformément aux explications et modifications ci-après. 7. Le procès-verbal de leur prise de possession, dressé par le juge de paix, portera la promesse, par eux souscrite, de jouir des biens en bons pères de famille, de les entretenir avec soin, et de s'opposer à toute usurpation ou détérioration. 8. Sont défendus aux titulaires, et déclarés nuls, toutes aliénations, échanges, stipulations d'hypothèques, concessions de servitudes, et en général toutes dispositions opérant un changement dans la nature desdits biens, ou une diminution dans leurs produits, â moins que ces actes ne soient par nous autorisés en la forme accoutumée. 9. Les titulaires ne pourront faire des baux excédant neuf a n s , que par forme d'adjudication aux enchères, et après que l'utilité en aura été declarée par deux experts, qui visiteront les lieux et feront leur rapport:- ces experts seront nommés par le sous-préfet, s'il s'agit de biens de cures, et par le préfet, s'il s'agit de biens d'évêchés, chapitres et de séminaires. Ces baux ne continueront, à l'égard des successeurs des titulaires, que de la manière prescrite par l'article 1429 du Code Napoléon. 10. Il est défendu de stipuler des pots-de-vin pour les baux des biens ecclésiastiques. Le successeur du titulaire qui aura pris un pot-de-vin, aura la faculté de demander l'annullation du bail, à compter de son entrée en jouissance, ou d'exercer son recours en indemnité, soit contre les héritiers ou représentans du titulaire, soit contre le fermier. 11. Les remboursemcns des capitaux faisant partie des dotations du clergé, seront faits conformément à notre décret du 16 juillet 1810, et à l'avis du conseil d'État du 21 décembre 1808. Si les capitaux dépendent d'une cure, ils seront versés dans la caisse de la fabrique par le débiteur, qui ne sera libéré qu'au moyen de la décharge signée par les trois dépositaires de clefs. 12. Les titulaires ayant des bois dans leur dotation, en jouiront, conformément à l'article 590 du Code Napoléon, si ce sont des bois taillis. Quant aux arbres futaies réunis en bois ou épars, ils devront se conformer à ce qui est ordonné pour les bois des communes. 13. Les titulaires seront tenus de toutes les réparations

558

LXXXVII.

DÉCRET IMPÉRIAL D U 6. NOV. 1813.

des biens dont ils jouissent, sauf, à l'égard des presbytères, la disposition ci-après, art. 21. S'il s'agit de grosses réparations, et qu'il y ait dan» la caisse à trois clefs des fonds provenant de la cure, ils y seront employés. S'il n'y a point de fonds dans cette caisse, le titulaire sera tenu de les fournir jusqu'à concurrence du tiers du revenu foncier de la c u r e , indépendamment des autres réparations dont il est chargé. Quant à l'excédant du tiers du revenu, le titulaire pourra être par nous autorisé, en la forme accoutumée, soit à un emprunt avec hypothèque, soit même à l'aliénation d'une partie des biens. Le décret d'autorisation d'emprunt fixera les époques de remboursement à faire sur les revenus, de manière qu'il en reste toujours les deux tiers aux curés. E n tout cas, il sera suppléé par le trésor impérial à ce qui manquerait, pour que le revenu restant au curé égale le taux ordinaire des congrues. 14. Les poursuites à fin de recouvrement des revenus seront faites par les titulaires, à leur frais et risques. Ils ne pourront néanmoins, soit plaider en demandant ou en défendant, soit même se désister, lorsqu'il s'agira des droits fonciers de la cure, sans l'autorisation du conseil de préfecture, auquel sera envoyé l'avis du conseil de la fabrique. 15. Les frais des procès seront à la charge des curés, de la même manière que les dépenses pour réparations. Section II. De l'administration des biens des cures pendant la vacance. Art. 16. En cas de décès du titulaire d'une cure, le juge de paix sera tenu d'apposer le scellé d'office, sans rétribution pour lui et son greffier, ni autres frais, si ce n'est le seul remboursement du papier timbré. 17. Les scellés seront levés, soit à la requête des héritiers, en présence du trésorier de la fabrique, soit à la requête du trésorier de la fabrique, en y appelant les héritiers. 18. Il sera procédé, par le juge de paix, en présence des héritiers et du trésorier, au récolement du précédent inventaire, contenant l'état de la partie du mobilier et des ustensiles dépendante de la cure, ainsi que des titres et papiers la concernant. 19. Expédition de l'acte de récolement sera délivrée au

LXXXVII.

DÉCRET IMPÉRIAL D U 6. NOV. 1813.

559

trésorier par le juge de paix, avec la remise des titres et papiers dépendans de la cure. 20. Il sera aussi fait, à chaque mutation de titulaire, par le trésorier de la fabrique, un récolement de l'inventaire des titres et de tous les instrumens aratoires, de tous les ustensiles ou meubles d'attache, soit pour l'habitation, soit pour l'exploitation des biens. 21. Le trésorier de la fabrique poursuivra les héritiers, pour qu'ils mettent les biens de la cure dans l'état de réparations où ils doivent les rendre. Les curés ne sont tenus, à l'égard du presbytère, qu'aux réparations locatives, les autres étant à la charge de la commune. 22. Dans le cas où le trésorier aurait négligé d'exercer ses poursuites à l'époque où le nouveau titulaire entrera en possession , celui-ci sera tenu d'agir lui-même contre les héritiers, ou de faire une sommation au trésorier de la fabrique de remplir à cet égard ses obligations. Cette sommation devra être dénoncée par le titulaire au procureur impérial, afin que celui-ci contraigne le trésorier de la fabrique d'agir, ou que lui-même il fasse d'office les poursuites, aux risques et périls du trésorier, et subsidiairement aux risques des paroissiens. 23. Les archevêques et évêques s'informeront, dans le cours de leurs visites, non seulement de l'état de l'église et du presbytère, mais encore de celui des biens de la cure, afin de rendre, au besoin, des ordonnances à l'effet de poursuivre, soit le précédent titulaire, soit le nouveau. Une expédition de l'ordonnance restera aux mains du trésorier pour l'exécuter ; et une autre expédition sera adressée au procureur impérial, à l'effet de contraindre, en cas de besoin, le trésorier par les moyens ci-dessus. 24. Dans tous les cas de vacance d'une cure, les revenus de l'année courante appartiendront à l'ancien titulaire ou à ses héritiers, jusqu'au jour de l'ouverture de la vacance, et au nouveau titulaire, depuis le jour de sa nomination. Les revenus qui auront eu cours du jour de l'ouverture de la vacance, jusqu'au jour de la nomination, seront mis en réserve dans la caisse à trois clefs, pour subvenir aux grosses réparations qui surviendront dans les bâtimens appartenant à la dotation, conformément à l'article 13. 25. Le produit des revenus pendant l'année de la vacance

560

LXXXVII.

DÉCRET IMPÉRIAL DU 6. NOV. 1813.

sera constaté par les comptes que rendront, le trésorier pour le temps de la vacance, et le nouveau titulaire pour le reste de l'année: ces comptes porteront ce qui aurait été reçu par le précédent titulaire pour la même année sauf reprise contre sa succession s'il y a lieu. 26. Les contestations sur les comptes ou réparations de revenus dans les cas indiqués aux articles précédens, seront décidées par le conseil de préfecture. 27. Dans le cas où il y aurait lieu à remplacer provisoirement un curé ou desservant qui se trouverait éloigné du service, ou par suspension, par peine canonique, ou par maladie, ou par voie de police, il sera pourvu à l'indemnité du remplaçant provisoire, conformément au décret du 17 novembre 1811. Cette disposition s'appliquera aux cures ou succursales dont le traitement est en tout ou en partie payé par le trésor impérial. 28. Pendant le temps que, pour les causes ci-dessus, le curé ou desservant sera éloigné de la paroisse, le trésorier de la fabrique remplira, â l'égard des biens, les fonctions qui sont attribuées au titulaire par les articles 6 et 13 ci-dessus. Titre II. Des biens des menses cpiscopales. Art. 29. Les archevêques et évêques auront l'administation des biens de leur mense, ainsi qu'il est expliqué aux articles 6 et suivans de notre présent décret. 30. Les papiers, titres, documens concernant les biens de ces menses, les comptes, les registres, les sommiers, seront déposés aux archives du secrétariat de l'archevêché ou évêché. 31. Il sera dressé, si fait n'a été, un inventaire des titres et papiers; et il sera formé un registre-sommier, conformément à l'article 56 du règlement des fabriques. 32. Les archives de la mense seront renfermées dans des caisses ou armoires, dont aucune pièce ne pourra être retirée qu'en vertu d'un ordre souscrit par l'archevêque ou évêque sur le registre-sommier, et au pied duquel sera le récépissé du secrétaire. Lorsque la pièce sera rétablie dans le dépôt, l'archevêque ou l'évêque mettra la décharge en marge du récépissé. 33. L e droit de régale continuera d'être exercé dans l'empire , ainsi qu'il l'a été de tout temps par les souverains nos prédécesseurs.

LXXXVII.

D É C R E T I M P É R I A L D U G. N O Y . 1 8 1 3 .

561

34. Au décès de chaque archevêque ou évêque, il sera nommé, par notre ministre des cultes, un commissaire pour l'administration des biens de la mense épiscopale pendant la vacance. 35. Ce commissaire prêtera, devant le tribunal de première instance, le serment de remplir cette commission avec zèle et fidélité. 36. Il tiendra deux registres, dont l'un sera le livrejournal de sa recette et de sa dépense: dans l'autre, il inscrira de suite, et à leur date, une copie des actes de sa gestion, passés par lui ou à sa requête. Ces registres seront cotés et paraphés par le président du même tribunal. 37. Le juge de paix du lieu de la résidence d'un archevêque ou évêque fera d'office, aussitôt qu'il aura connaissance de son décès, l'apposition des scellés dans le palais ou autres maisons qu'il occupait. 38. Dans ce cas, et dans celui où le scellé aurait été apposé à la requête des héritiers, des exécuteurs testamentaires ou des créanciers, le commissaire à la vacance y mettra son opposition, à fin de conservation des droits de la mense, et notamment pour sûreté des réparations à la charge de la succession. 39. Les scellés seront levés et les inventaires faits à la requête du commissaire, les héritiers présens ou appelés, ou à la requête des héritiers en présence du commissaire. 40. Incontinent après sa nomination, le commissaire sera tenu de la dénoncer aux receveurs, fermiers ou débiteurs, qui seront tenus de verser dans ses mains tous deniers, denrées ou autres choses provenant des biens de la mense, à la charge d'en tenir compte à qui il appartiendra. 41. Le commissaire sera tenu, pendant sa gestion, d'acquitter toutes les charges ordinaires de la mense : il ne pourra renouveler les baux, ni couper aucun arbre futaie en masse de bois ou épars, ni entreprendre au-delà des coupes ordinaires des bois taillis et de ce qui en est la suite. Il ne pourra déplacer les titres, papiers et documens que sous son récépissé. 42. Il fera, incontinent après la levée des scellés, visiter, en présence des héritiers ou eux appelés, les palais, maisons, fermes et bâtimens dépendans de la mense, par deux experts, que nommera d'office le président du tribunal. Ces experts feront mention, dans leur rapport, du temps auquel ils estimeront que doivent se rapporter les reconstrucWalter

Fontes

iuris ecclesiaslicl-

36

562

LXXXVII.

DÉCRET IMPÉRIAL D U 6. NOV. 1813.

tions à faire ou les dégradations qui y auront donné lieu; ils feront les devis et estimations des réparations ou reconstructions. 43. Les héritiers seront tenus de remettre, dans les six mois après la visite, les lieux en bonne et suffisante réparation ; sinon ; les réparations seront adjugées au rabais, au compte des héritiers, à la diligence du commissaire. 44. Lés réparations dont l'urgence se ferait sentir pendant sa gestion, seront faites par lui, sur les revenus de la mense, par voie d'adjudication au rabais, si elles excèdent trois cents francs. 45. Le commissaire régira depuis le jour du décès jusqu'au temps où le successeur nommé par sa majesté se sera mis en possession. Les revenus de la mense sont au profit du successeur, à compter du jour de sa nomination. 46. Il sera dressé procès verbal de la prise de possession par le juge de paix : ce procès-verbal constatera la remise de tous les effets mobiliers, ainsi que de tous titres, papiers et documens concernant la mense, et que les registres du commissaire ont été arrêtés par ledit juge de paix; ces registres seront déposés avec les titres de la mense. 47. Les poursuites contre les comptables, soit pour rendre les comptes, soit pour faire statuer sur les objets de contestation, seront faites devant les tribunaux compétens, par la personne que le ministre aura commise pour recevoir les comptes. 48. La rétribution du commissaire sera réglé par le ministre des cultes ; elle ne pourra excéder cinq centimes pour franc des revenus, et trois centimes pour franc du prix du mobilier dépendant de la succession en cas de vente, sans pouvoir rien exiger pour les vacations ou voyages auxquels il sera tenu tant que cette gestion le comportera. Titre III. Des biens des chapitres cathédraux et collégiaux. Art. 49. Le corps de chaque chapitre cathédral ou collégial aura, quant à l'administration de ses biens , les mêmes droits et les mêmes obligations qu'un titulaire des biens de cure, sauf les explications et modifications ci-après. 50. Le chapitre pourra prendre aucune délibération relative à la gestion des biens ou répartition des revenus , si les membres présens ne forment au moins les quatre cinquièmes du nombre total des chanoines existans.

LXXXYII.

DÉCRET IMPÉRIAL DU 6. NOV. 1813.

563

51. Il sera choisi par le chapitre, dans son sein, au scrutin et à la pluralité des voix, deux candidats, parmi lesquels l'évêque nommera le trésorier. Le trésorier aura le pouvoir de recevoir de tous fermiers et débiteurs, d'arrêter les comptes, de donner quittance et décharge, de poursuivre les débiteurs devant les tribunaux, de recevoir les assignations au nom du chapitre, et de plaider quand il y aura été dûment autorisé. 52. Le trésorier pourra toujours être changé par le chapitre. Lorsque le trésorier aura exercé cinq ans de suite, il y aura une nouvelle élection; et le même trésorier pourra être présenté comme un des deux candidats. 53. Le trésorier ne pourra plaider en demandant ni en défendant, ni consentir à un désistement, sans qu'il y ait eu délibération du chapitre et autorisation du conseil de préfecture. Il fera tous actes conservatoires, et toutes diligences pour les recouvremens. 54. Tous les titres, papiers et renseignemens concernant la propriété, seront mis dans une caisse au armoire à trois clefs. Dans les chapitres cathédraux, l'une de ces clefs sera entre les mains du premier dignitaire, la seconde entre les mains du premier officier, et la troisième entre les mains du trésorier. Dans les chapitres collégiaux, l'une de ces clefs sera entre les mains du doyen, la seconde entre les mains du premier officier, et la troisième entre les mains du trésorier. 55. Seront déposés dans cette caisse les papiers, titres et documens, les comptes, les registres, les sommiers et les inventaires, le tout ainsi qu'il est statué par l'article 54 du règlement des fabriques ; et ils ne pourront en être retirés que sur un avis motivé, signé par les trois dépositaires des clefs, et au surplus conformément à l'article 57 du même règlement. 56. Il sera procédé aux inventaires des titres et papiers, à leurs récolemens et à la formation d'un registre-sommier conformément aux articles 55 et 56 du même règlement. 57. Les maisons et biens ruraux, appartenant aux chapitres, ne pourront être loués ou affermés que par adjudication aux enchères sur un cahier des charges , approuvé par délibération du chapitre, à moins que le chapitre n'ait, à la pluralité des quatre cinquièmes des chanoines existans, autorisé le trésorier à traiter de gré a gré, aux conditions exprimées dans sa délibération. Une semblable autorisation sera nécessaire pour les

564

LXXXVII.

DÉCRET IMPÉRIAL D U 6. NOV. 1813.

baux excédant neuf ans, qui devront toujours être adjugés avec les formalités prescrites par l'article 9 ci-dessus. 58. Les dépenses des réparations seront toujours faites sur les revenus de la mense capitulaire; et s'il arrivait de cas extraordinaires qui exigeassent à-la fois plus de la moitié d'une année du revenu commun, les chapitres pourront être par nous autorisés, en la forme accoutumée, à faire un emprunt remboursable sur les revenus aux termes indiqués, sinon à vendre la quantité nécessaire de biens, à la charge de former avec des réserves sur les revenus des années suivantes un capital suffisant pour remplacer, soit en fonds de terre, soit autrement, le revenu aliéné. 59. Il sera rendu par le trésorier, chaque année au mois de janvier, devant des commissaires nommés à cet effet par le chapitre, un compte de recette et dépense. Ce compte sera dressé conformément aux article 82, 83 et 84 du règlement des fabriques. Il en sera adressé une copie au ministre des cultes. 60. Les chapitres pourront fixer le nombre et les époques des répartitions de la mense, et suppléer par leurs délibérations aux cas non prévus par le présent décret, pourvu qu'ils n'excèdent pas les droits dépendans de la qualité du titulaire. 61. Dans tous les cas énoncés au présent titre, les délibérations du chapitre devront être approuvées par l'évêque; et l'évêque ne jugeant pas à propos de les approuver, si le chapitre insiste, il en sera référé à notre ministre des cultes, qui prononcera. Titre IY. Des biens des séminaires. Art. 62. Il sera formé, pour l'administration des biens du séminaire de chaque diocèse, un bureau composé de l'un des vicaires-généraux, qui présidera en l'absence de l'évêque, du directeur et de l'économe du séminaire, et d'un quatrième membre remplissant les fonctions de trésorier, qui sera nommé par le ministre des cultes, sur l'avis de l'évêque et du préfet. Il n'y aura aucune rétribution attachée aux fonctions du trésorier. 63. Le sécretaire de l'archevêché ou évêché sera en même temps secrétaire de ce bureau. 64. Le bureau d'administration du séminaire principal aura

LXXXVII.

DÉCRET IMPÉRIAL DU 6. NOV. 1813.

565

en. même temps l'administration des autres écoles ecclésiastiques du diocèse. 65. Il y aura aussi, pour le dépôt des titres, papiers et renseignemens, des comptes, des registres, des sommiers, des inventaires, conformément à l'article 54 du règlement des fabriques, une caisse ou armoire à trois clefs, qui seront entre les mains de trois membres du bureau. 66. Ce qui aura été ainsi déposé, ne pourra être retiré que sur l'avis motivé des trois dépositaires des clefs, et approuvé par l'archevêque ou évêque: l'avis ainsi approuvé restera dans le même dépôt. 67. Tout notaire devant lequel il aura été passé un acte contenant donation entre vifs ou disposition testamentaire au profit d'un séminaire ou d'une école secondaire ecclésiastique, sera tenu d'en instruire l'évêque, qui devra envoyer les pièces, avec son avis, à notre ministre des cultes , afin que, s'il y a lieu , l'autorisation pour l'acceptation soit donnée en la forme accoutumée. Les dons et legs ne seront assujettis qu'au droit fixe d'un franc. 68. Les remboursemens et les placemens des deniers provenant des dons ou legs aux séminaires ou aux écoles secondaires, seront faits conformément aux décrets et décisions cidessus cités. 69. Les maisons et biens ruraux des séminaires et des écoles secondaires ecclésiastiques ne pourront être loués ou affermés que par adjudication aux enchères , à moins que l'archevêque ou évêque et les membres du bureau ne soient d'avis de traiter de gré à gré, aux conditions dont le projet signé d'eux sera remis au trésorier et ensuite déposé dans la caisse a trois clefs. Il en sera fait mention dans l'acte. Pour les baux excédant neuf ans, les formalités prescrites par l'article 9 ci-dessus devront être remplies. 70. Nul procès ne pourra être intenté, soit en demandant, soit en défendant, sans l'autorisation du conseil de préfecture, sur la proposition de l'archevêque ou évêque, après avoir pris l'avis du bureau d'administration. 71. L'économe sera chargé de toutes les dépenses: celles qui seraient extraordinaires ou imprévues devront être autorisées par l'archevêque ou évêque, après avoir pris l'avis du bureau : cette autorisation sera annexée au compte. 72. Il sera toujours pourvu aux besoins du séminaire prin-

566

LXXXVII.

DÉCRET IMPÉRIAL D U 6. NOY. 1813.

cipal, de préférence aux autres écoles ecclésiastiques, à moins qu'il n'y ait, soit par l'institution de ces écoles secondaires, soit par des dons ou legs postérieurs, des revenus qui leur auraient été spécialement affectés. 73. Tous deniers destinés aux dépenses des séminaires, et provenant soit des revenus des bien-fonds ou de rentes, soit de remboursemens , soit des secours du Gouvernement, soit des libéralités des fidèles, et en général quelle que' soit leur origine, seront, à raison de leur destination pour un service public, versés dans une caisse à trois clefs, établie dans un lieu sûr au séminaire : une de ces clefs sera entre les mains de l'évêque ou de son vicaire-général, l'autre entre celles du directeur du séminaire, et la troisième dans celle du trésorier. 74. Ce versement sera fait le premier jour de chaque mois par le trésorier, suivant un état ou borderau qui comprendra la recette du mois précédent, avec indication d'où provient chaque somme; sans néanmoins qu'à l'égard de celles qui auront été données, il soit besoin d'y mettre les noms des donateurs. 75. Le trésorier ne pourra faire , même sous prétexte de dépense u r g e n t e , aucun versement que dans ladite caisse à trois clefs. 76. Quiconque aurait reçu pour le séminaire une somme qu'il n'aurait pas versée dans les trois mois entre les mains du trésorier, et le trésorier lui même qui n'aurait p a s , dans le mois, fait les versemens à la caisse à trois clefs, seront poursuivis conformément aux lois concernant le recouvrement des deniers publics. 77. La caisse acquittera, le premier jour de chaque mois, les mandats de la dépense à faire dans le courant du mois, lesdits mandats signés par l'économe et visés par l'évêque: en tête de ces mandats, seront les bordereaux indiquant sommairement les objets de la dépense. 78. La commission administrative du séminaire transmettra au p r é f e t , au commencement de chaque semestre, les bordereaux de versement par les économes, et les mandats des sommes payées. Le préfet en donnera décharge, et en adressera les duplicata au ministre des cultes avec ses observations. 79. Le trésorier et l'économe de chaque séminaire rendront, au mois de janvier, leurs comptes en recette et en dépense, sans être tenus de nommer les élèves qui auraient eu part aux deniers affectés aux aumônes : l'approbation donnée

LX XXVIII.

PREUSS. GESETZ VOM 14. MA.ERZ 1845.

567

par l'évêque à ces sortes de dépenses, leur tiendra lieu de pièces justificatives. 80. Les comptes seront visés par l'évêque, qui les transmettra au ministre des cultes ; et si aucun motif ne s'oppose à l'approbation, le ministre les renverra à l'évêque, qui les arrêtera définitivement et en donnera décharge. Dispositions transitoires. Art. 81. Les titres, les registres ou sommiers concernant plusieurs cures d'un diocèse, seront déposés au sécretariat de l'archevêché ou évêché de ce diocèse, pour y avoir recours et en être délivré les extraits ou expéditions dont les titulaires auraient besoin. 82. Les registres, titres et documens concernant l'administration générale des économats , seront déposés à nos archives impériales, sauf à en délivrer des expéditions aux établissemens qui s'y trouveraient intéressés. 83. Notre grand-juge ministre de la justice, et nos ministres des cultes, de l'intérieur, des finances et du trésor impérial, sont chargés, chacun en ce qui le concerne, de l'exécution du présent décret, qui sera inséré au bulletin des lois. L X X X Y I I I . G e s e t z v o m 14. M ä r z 1845, b e t r e f f e n d die V e r p f l i c h t u n g zur A u f b r i n g u n g der K o s t e n für die kirchlichen Bedürfnisse der Pfarrgem e i n d e n in den L a n d e s t h e i l e n des l i n k e n Rheinufers. W i r Friedrich Wilhelm, von Gottes G n a d e n , König von Preussen etc. etc. verordnen über die Verpflichtung zur Aufbringung der Kosten für die kirchlichen Bedürfnisse der Pfarrgemeinden in den Landestheilen des linken Rheinufers auf den Antrag Unseres Staatsministeriums , nach Anhörung Unserer getreuen Stände der Rheinprovinz und nach vernommenem Gutachten Unseres Staatsraths, was folgt : §. 1. Zuschüsse zu den Kosten für ordentliche (jährlich wiederkehrende) , so wie für ausserordentliche kirchliche Bedürfnisse einer Pfarrgemeinde, welche bei Verkündigung dieses Gesetzes bereits auf dem Haushaltsetat der Civilgemeinde stehen, sind von dieser, nach Maassgabe des Beschlusses, auf dem sie beruhen, auch künftig zu gewähren, sofern sie nicht durch veränderte Umstände entbehrlich werden. Ist ein Zu-

568

LXXXVIII.

PREUSS. GESETZ VOM 14. HA.ERZ 1845.

schuss auf mehrere J a h r e vertheilt, so müssen auch die Beiträge für die auf die Verkündigung dieser Verordnung folgenden Jahre gewährt werden. §. 2. Kosten für ordentliche kirchliche Bedürfnisse einer Pfarrgemeinde, welche weder aus dem Kirchenvermögen noch aus den nach §. 4. von der Civilgemeinde zu leistenden Zuschüssen bestritten werden können , sind von denjenigen Einwohnern und Grundbesitzern des Pfarrbezirks aufzubringen, welche zur Konfession der betreffenden Pfarrgemeinde gehören. §. 3. Kosten für ausserordentliche kirchliche Bedürfnisse einer Pfarrgemeinde s i n d , sofern sie weder aus dem Kirchenvermögen, noch aus den nach §. 1. von der Civilgemeinde zu leistenden Zuschüssen bestritten werden können , von den Civilgemeinden in dem Maasse herzugeben, als dieselbe, nach Abrechnung ihrer Kapitalschulden, noch Gemeindevermögen besitzt. Die zu öffentlichen Gemeindezwecken bestimmten Grundstücke sind hierbei nicht zur Berechnung zu ziehen. Diese Verpflichtung der Civilgemeinden tritt auch dann ein, wenn eine solche Verwendung des Gemeindevermögens erhöhte oder neue Umlagen in der Civilgemeinde nöthig machen sollte. §. 4. In welcher Art die Mittel zur Erfüllung der im §. 3. vorgeschriebenen Verpflichtung der Civilgemeinde zu beschaffen sind, hat, auf den Vorschlag der Gemeinde, die Regierung festzusetzen. Die Beschaffung dieser Mittel ist in der Regel durch Verwendung entbehrlicher Geldbestände oder ausstehender Kapitalien, oder durch ausserordentliche Nutzungen des Gemeindevermögens, oder durch Aufnahme eines aus demselben zu verzinsenden und zu amortisirenden Darlehns zu bewirken. Die Veräusserung von Gemeindegrundstücken kann ausnahmsweise gestattet werden, wenn sie von der Gemeinde beantragt wird und aus besonderen Gründen für angemessen zu erachten ist. §. 5. Gehören zu einer Civilgemeinde Eingepfarrte verschiedener Konfession, so soll, wenn die Civilgemeinde nach Vorschrift des §. 3. Beiträge zu einem ausserordentlichen kirchlichen Bedürfniss der einen Konfession zu leisten h a t , gleichzeitig für die Eingepfarrten der andern Konfession ein nach dem Verhältniss der Seelenzahl zu berechnender Betrag festgestellt und wenn in der Folge für sie gleichfalls ein ausserordentliches kirchliches Bedürfniss (§. 3) eintritt, zu dessen Be-

LXXXIX.

ENCYCLICA DE DIEBUS FESTIS A. 1858.

569

friedigung verwendet werden. Bis dies geschieht, bildet dieser Betrag eine auf dem Gemeindevermögen haftende unverzinsliche Schuld. §. 6. Kann die Befriedigung eines ausserordentlichen kirchlichen Bedürfnisses weder ganz noch theilweise auf die in den §§. 3. bis 5. vorgeschriebene A r t erfolgen, so sind die erforderlichen Mittel nach der Bestimmung des §. 2. aufzubringen. §. 7. Alle allgemeinen und besonderen Vorschriften über die Verpflichtung, die Kosten für die kirchlichen Bedürfnisse der Pfarrgemeinden in Ermangelung eines dazu ausreichenden Kirchenvermögens aufzubringen, werden, in soweit sie den vorstehenden Bestimmungen zuwiderlaufen, ausser K r a f t gesetzt. Urkundlich unter Unserer Höchsteigenhändigen Unterschrift und beigedrucktem Königlichen Insiegel. Gegeben B e r l i n , den 14. März 1845. (L. S.) Friedrich Wilhelm.

E) Cultus publicus. L X X X I X . P i i I X . e n c y c l i c a d i e 3. m a j i 1858 e m i s s a de a p p l i c a t i o n e s a c r i f i c i i missae in d i e b u s f es tis. Venerabilibus fratribus patriarchis, primatibus, archiepiscopis, episcopis, ali is que locorum ordinariis gratiam et communionem cum apostolica sede habentibus. Pius Papa I X . Venerabiles F r a t r e s Salutem et apostolicam henedictionem. Amantissimi Redemptoris Nostri Christi J e s u Unigeniti Filii Dei tanta fuit erga homines benignitas et caritas, ut, veluti optime nostis, Venerabiles F r a t r e s , humana indutus natura non solum saevissimos pro nostra salute cruciatus atrocissimamque crucis mortem perpeti, verum etiam in augustissimo sui corporis sanguinisque sacramento nobiscum semper morari, ac nos p e r a manter pascere et nutrire voluerit, quo ipse in coelum rediens ad dexteram Patris nos et sui numinis praesentia, et tutissimo spiritualis vitae praesidio communiret. Neque contentus nos tam insigni ac piane divina dilexisse caritate, beneficia beneficiis

570

LXXXIX.

ENCYCLIC A. DE DIEBUS FESTIS A. 1858.

cumulans, suique in 110s amoris divitias profundeiis effecit, ut probe intelligeremus, quod cum dilexisset suos, in finem dilexit eos. Namque se aeternum Sacerdotem esse declarans secundum ordinem Melchisedech, suum in Catholica Ecclesia Sacerdotium perpetuo insti tuit, et illud idem Sacrificium, quod ipse ad universum humanum genus a peccati jugo ac daemonis captivitate vindicandum et redimendum in ara crucis, pretiosissimo suo sanguine effuso, semel peregit, pacificans sive quae in coelis sunt, sive quae in terra, usque ad consummationem saeculi permanere decrevit, et quotidie fieri, ac renovari jussit per Sacerdotum ministerium, sola offerendi ratione diversa, ut salutares uberrimique suae passionis fructus in homines semper redundarent. Si quidem incruento Missae sacrificio, quod conspicuo Sacerdotum ministerio peragitur, ilia ipsa vivifica litatur victima, quae Deo Patri nos reconciliavit, quaeque omnem merendi, placandi, impetrandi ac satisfaciendi vim habens illam nobis mortem Unigeniti per mysterium reparat, qui licet resurgens a mortuis jam non moritur, et mors ei ultra non dominabitur, tamen in semetipso immortaliter atque incorruptibiliter vivens pro nobis iterum in hoc niysterio sacrae oblationis immolatur '). „Atque haec est munda ilia oblatio, quam nulla offerendum indignitas ac malitia inquinare unquam potest, et quam Dominus per Malachiam nomine suo, quod magnum futurum esset in gentibus, a solis ortu usque ad occasum in omni loco mundam offerendam esse praedixit 2 ). Quae quidem oblatio ineffabili prorsus fructuum ubertate redundans praesentem aeque ac futuram vitam complectitur. Ea enim oblatione placatus Deus gratiam donumque poenitentiae concedens, crimina et peccata etiam ingentia dimittit, ac licet peccatis nostris graviter offensus ab ira ad misericordiam, a iustae animadversionis severitate ad clementiam traducitur; ea temporalium poenarum reatus et obligatio dissolvitur ; ea defunctorum in Christo animae nondum ad plenum purgatae sublevantur ; ea obtinentur quoque temporalia bona, si tamen potioribus non officiant; ea Sanctis, et in primis Immaculatae Sanctissimaeque Dei Genitrici Virgini Mariae eximius quidam honor, cultusque conciliatur. Quocirca ex Apostolorum traditione divinum Missae sacrificium offerimus" pro communi Ecclesiarum pace, pro recta

1) S. Gregor. M. Dialog, lib. 4. cap. 58. 2) Malach. cap. 1.

LXXXIX.

ENCÌCLICA DE DIEBUS PESTIS A. 1845.

571

mundi composition^ pro imperatoribus, militibus, sociis, pro iis, qui infirmitatibus laborant, qui afflictionibus premuntur, et universim pro omnibus qui opis indiget, et pro defunctis in purgatorio degentibus, maximum hoc credentes adjumentum illis animabus f o r e , pro quibus oratio defertur, dum sancta et perquam tremenda coram jacet victima 3 ). Cum igitur nihil sit majus, nihil salutarius, nihil sanctius, nihil divinius incruento Missae sacrificio, quo idem corpus, idem sanguis, idem Deus et Dominus Noster Jesus - Christus Deo pro omnium salute in altari per Sacerdotes offertur et immolatur, iccirco Sancta mater Ecclesia tanto divini sui Sponsi ditata thesauro nunquam destitit omnem curam, operam, diligentiamque in id conferre, ut tam tremendum mysterium a Sacerdotibus, quanta maxima fieri posset, interiore cordis munditia ac puritate perageretur, debitoque sacrarum caeremoniarum, ac rituum apparatu, cultuque celebraretur, ut ipsius mysterii magnitudo et majestas vel externa quoque specie magis eluceat, et fideles ad rerum divinarum, quae in tam admirabili ac venerando Sacrificio occultae continentur, contemplationem excitentur. Ac pari sollicitudine studioque ipsa pientissima Mater nunquam cessavit suos fideles filios commonere, hortari, et infiammare , ut e a , qua oportet, pietate, veneratione ac devotione ad hoc divinum Sacrificium frequentissime convenirent, praecipiens, ut eidem omnibus de praecepto festis diebus ipsi interesse omnino deberent, animis ad illud oculisque religiosissime intenti, quo divinam exinde misericordiam, omniumque bonorum copiam sibi felicissime comparare possent. J a m vero cum omnis Pontifex ex hominibus assumptus, pro hominibus constituatur in iis, quae sunt ad D e u m , ut offerat dona et sacrificia pro peccatis, tum pro egregia vestra sapientia apprime cognoscitis, Yenerabiles Fratres, sacrosanctum Missae sacrificium ab animarum pastoribus esse applicandum pro populo eorum curae commisso, et hujusmodi obligationem ex Divino praecepto descendere juxta Concilii Tridentini doctrinam, cum idem Concilium disertissimis gravissimisque verbis edoceat ,praecepto divino mandatum esse omnibus, quibus animarum cura commissa est, oves suas agnoscere, et pro his sacrificium offerre" 4 ). Notissimae quoque Yobis sunt felicis recordationis Be3) S. Cyril. Hierosol. Cateches. 23 Mystag. 5 de sacra Liturg. 4) Conc. Trid. Sesa. 23. cap. 1. De Reformat.

572

LXXXIX.

ENCYCLICA DE DIEBUS FESTIS A. 1858.

nedicti X I V Decessoris Nostri Litterae die 19. Augusti anni 1744 datae, quibus de hac obligatione copiose, sapienterque loquens, ac Tridentinorum Patrum mentem uberius explicans et confirmans, ad omnes controversias, quaestiones dubitationesque amovendas, clare aperteque declara vit et constituit, parochos, aliosque omnes animarum curam actu habentes debere Missae sacrificium pro populo sibi concredito peragere omnibus Dominicis aliisque de praecepto festis diebus, et illis etiam, quibus ipse in nonnullis Dioecesibus dierum de praecepto festorum numerum imminuens permiserat populis in servilia opera incumbere, sed caverai tamen, ut ipsi populi obligationi de Sacro audiendo satisfacere deberent 5 ). Non mediocri certe jucunditate perfundiinur, Yenerabiles Fratres, cum ex relationibus, quas de vestrarum Dioecesium statu cum summa vestri nominis laude, ac pari animi Nostri gaudio ad Nos, et hanc Apostolicam Sedem, veluti officii vestri ratio postulat, mittendas curatis, agnoscamus, animarum curatores hujusmodi sui muneris obligationem diligenter implere Dominicis et aliis, qui adliuc ex praecepto servantur, diebus, Missae sacrificium pro populo sibi tradito celebrare haud omittunt. Sed minime ignoramus, pluribus in locis id a parochis jamdiu praetermitti solere aliis diebus, qui antea veluti festi de praecepto erant colendi juxta Constitutionem felicis memoriae Urbani V i l i Deeessoris pariter Nostri ( i ) et quibus haec Apostolica Sedes annuens variis Sacrorum Antistitum postulationibus, ac prae oculis habens causas, rationesque ab ipsis expósitas, dum imminuit festos de praecepto dies, non solum permisit, ut populi servilibus operibus vacare possent, verum etiam induisit, ut ipsi ab obligatione audiendi Sacrum essent exempti. Ubi enim haec benigna Sanctae Sedis Indulta in lucem prodierunt, statim plurium regionum par o eh i existimantes, se hisce diebus ita reductis solutos esse ab obligatione peragendi Sacrum pro populo, obligationem ipsam implere plane neglexerunt. Hinc porro invaluit consuetudo, ut earundem regionum Paro chi commemoratis diebus sacrosanctum Missae sacrificium pro populo applicare cessaverint, nec defuere, qui ejusmodi consuetudinem tueri ac defendere non dubitarunt. Nos igitur de spirituali universi Domini gregis Nobis divinitus commissi bono vel maxime solliciti, ac non parum dolen5) Bened. XIV. Litt. Enoycl. „Cum Semper oblatus." Die 19. Aug. 1744. 6) Urban. VIII. Constit. „Universa per orbem" Ibid. Septbr. 1642.

LXXXIX.

ENCYCLICA DE DIEBUS FESTIS A. 1858.

573

tes, ex hujusmodi praetermissione fideles illorum locorum populos maximis spiritualibus fructibus privari, tanti momenti negotio occurrere statuimus, cum praesertim noscamus, hanc Apostolicam Sedem docuisse, parochos diebus festis etiam reductis debere Sacrum pro populo celebrare. Et sane quamvis Romani Pontifìces Decessores Nostri enixis Sacrorum Antistitum petitionibus ac variis pluribusque fidelium populorum ac locorum rationibus permoti festos de praecepto dies imminuendos censuerint, ac simul benigne concesserint, ut populi hisce diebus servilia opera libere exercerent, quin Sacrum audire deberent, tamen iidem Praecessores Nostri in hisce Indultis tribuendis integram inviolatamque legem esse voluerunt, ut scilicet praedictis diebus nihil in Ecclesiis unquam innovaretur, quoad consuetum divinorum officiorum ordinem et ritum, utque omnia eo prorsus modo peragerentur quo antea peragi solebant, cum enunciata Urbani V i l i Constitutio piene vigerci, qua festi de praecepto dies servandi fuerant praescripti. E x quo parochi facile intelligere poterant, se illis diebus minime expedites esse ab obligatione applicandi pro populo Missam, quae potissima ritus pars est, animo praesertim reputantes Pontificia Rescripta eo plane, quem prae se ferunt, sensu esse omnino accipienda, et ilia strictissimae esse interpretationis. Accedit etiam ut haec Sancta Sedes in plurimis peculiaribus casibus de huiusmodi parochorum onere consulta haud omiserit per suas praesertim Congregationes sive Concilii, sive Fidei propagandae, sive sacrorum Rituum, sive etiam per Sacram Poenitentiariam saepissime respondere et edicere, parochos eidem oneri esse obnoxios applicandi pro populo Missam illis etiam diebus, qui de festorum ex praecepto dierum numero fuerant sublati. Itaque rebus omnibus maturo examine perpensis, atque in consilium adhibitis nonnullis Yenerabilibus Fratribus Nostris. S. R. E. Cardinalibus Nostrae Congregationis Tridentinis Decretis tuendis, interpretandisque praepositae, hanc Vobis, Venerabiles F r a t r e s , Encyclicam Epistolam scribendam esse censuim u s , ut certam et constantem normam legemque constituamus ab omnibus parochis sedulo, diligenterque observandain. Quamobrem hisce Litteris declaramus, statuimus atque decernimus, parochos, aliosque omnes animarum curam actu gerentes sacrosanctum Missae sacrificium pro populo sibi commisso celebrare, et applicare debere tum omnibus dominicis, aliisque diebus, qui ex praecepto adhuc servantur, tum illis etiam, qui ex hujus Apostolicae

574

LXXXIX.

ENCYCLICA DE DIEBUS FESTIS A. 1858.

Sedis indulgentia ex dierum de praecepto festorum numero sublati ac translati sunt, quemadmodum ipsi animarum curatores debeant, dum memorata Urbani Y I I I Constitutio in pieno suo robore vigebat, antequam festivi de praecepto dies imminuerent u r , et transferrentur. Quod vero attinet ad festos translatos dies id unum excipimus, ut scilicet quando una cum solemnitate divinum officium translatum fuerit in Dominicum diem, una tantum Missa pro populo sit a parochis applicanda, quandoquidem Missa, quae praecipua divini officii pars est, una simul cum ipso officio translata existimari debet. Nunc vero paterni animi Nostri caritate illorum parochorum tranquillitati prospicere volentes, qui ob assertam consuetudinem memoratis diebus Missam pro populo applicare omiserunt, eosdem parochos ob omnibus quibusque praeteritis omissionibus Auctoritate Nostra Apostolica pienissime absolvimus. Et quoniam non desunt animarum curatores, qui peculiare aliquod reductionis, uti dicunt, Indultum ab hac Apostolica Sede obtinuere, concedimus, ut ipsi hujusce Indulti beneficio perfrui pergant juxta tamen conditiones in Indulto expressas, et donec parochorum officium exercuerint in paroeciis, quas in praesentiarurn regunt et administrant. Dum autem haec statuimus, et indulgemus, in eam profecto spem erigimur fore, Yenerabiles Fi-atres, ut parochi majore usque animarum studio et amore incensi buie obligationi applicandi Missam pro populo diligentissime ac religiossime satisfacere glorientur, serio considérantes uberrimam coelestium praesertim munerum, ac bonorum copiam, quae ex hac incruenti, divinique Sacrificii applicatione in christianam plebem eorum curae commissam abunde redundat. Cum vero Nos minime lateat, peculiarcs casus contingere posse, in quibus pro re ac tempore aliqua hujus obligationis remissio parochis sit tribuenda, sciatis velimus, ab omnibus Nostrani Concilii Congregationem unice adeundam ad hujusmodi obtinenda indulta, illis dumtaxat exceptis, qui a Nostra Congregatione fidei propagandae praeposita pendent, cum opportunas utrique Congregationi contulerimus facultates. Nihil plane dubitamus, Yenerabiles Fratres, quin pro eximia vestra episcopali sollicitudine omnibus et singulis vestrarum Dioecesium parochis, nulla interposita mora, sedulo manifestare velitis, quae in hisce Nostris Litteris de eorum obligatione applicandi pro populo sibi commisso sacrosanctum Missae sacrifi-

LXXXIX

ENCYCLICA. DE DIEBUS FESTTS A. 1858.

575

cium suprema Nostra auctoritate confirmamus, ac denuo constituimus, volumus, praecipimus et mandamus. Ac persuasissimum quoque Nobis est, Yos maximam adhibituros esse vigilantiam, ut animarum curatores hanc etiam sui muneris partem diligenter impleant, ac studiose observent , quae a Nobis in hisce Litteris statuta atque sancita sunt. Optamus autem ut harum Litterarum exemplar in Tabulario episcopalis cujusque vestrum Curiae perpetuo asservetur. Cum autem, Venerabiles Fratres, probe noscatis, sacrosancto Missae sacrificio magnam fidelis populi contineri eruditionem, ne intermittatis unquam parochos praesertim, aliosque divini verbi praecones, et eos quibus demandatum est munus erudiendi christianum populum, monere, hortari, ut fidelibus populis tam sancti tamque admirabilis Sacrificii necessitatem, praestantiam, magnitudinem, finem, fructus studiosissime et accuratissime exponant, explicent, ac simul fideles ipsos excitent, inflamment, quo eidem Sacrificio ea, qua par est, fide, religione ac pietate frequentissime intersint, ut divinam misericordiam, et omne, quo indigent, beneficiorum genus sibi comparare queant. Neque desinatis omnem operam et industriam impendere, ut vestrarum Dioecesium Sacerdotes ea morum integritate, gravitate, eaque totius vitae innocentia, sanctitate emineant, quae illos omnino decet, quibus unis datum est divinam consecrare Hostiam, ac tam sanctum, tamque tremendum perficere Sacrificium. Quocirca omnes sanctissimo Sacerdotio initiates etiam atque etiam monete, urgete, ut serio meditantes ministerium, quod acceperunt in Domino, illud impleant, et continenter memores dignitatis, ac coelestis potestatis, qua praediti sunt, virtutum omnium splendore, ac salutaris doctrinae laude refulgeant, summaque animi contentione in divinum cultum divinasque res et animarum salutem incumbant, ac seipos hostiam vivam et sanctam Domino exhibentes, ut mortificationem Jesu in suo corpore semper cicumferentes puris manibus, et mundo corde placationis Hostiam rite offerant Deo pro sua ac totius mundi salute. Denique nihil Nobis gratius, Yenerabiles Fratres, quam hac etiam uti occasione, ut iterum testemur, et confirmemus praecipuam, qua Yos omnes in Domino prosequimur, benevolentiam, ac simul Vobis addamus ánimos, ut majore usque alacritate pergatis omnes gravissimi pastoralis vestri muneris partes strenue ac sedulo obire, et intentissimo studio dilectarum ovium saluti incolumitatique consulere.

576

XC.

CONST. DE IUDICIIS MATRIMON. A. 1741.

Pro certo habete, Nos paratissimos esse ad ea omnia libentissime agenda, quae ad majorem Yestram ac Dioecesium vestrarum utilitatem procurandam conducere posse noverimus. Interim vero coelestium munerum auspicem, ac studiosissimae Nostrae in Yos voluntatis testem accipite Apostolicam Benedictionem, quam intimo cordis affectu Yobis ipsis Venerabiles Fratres, cunctisque Clericis, Laicisque fidelibus cujusque vestrum vigilantiae commissis amantissime impertimur. Datum Romae apud Sanctum Petrum die III. Maii Anno MDCCCLYIII. Pontificata Nostri Anno Duodecimo.

F ) Ius matrimoniale. XC. B e n e d i c t i XIV. c o n s t i t u t i o I I I n o n . n o v e m b r i s 1741 d a t a d e o r d i n e i u d i c i o r u m i n c a u s i s m a t r i m o ni a l i bu s. Benedictus Episcopus, Servus Servorum Dei. Ad Perpetuam Rei Memoriam. Dei miseratione, cujus judicia incomprehensibilia sunt, et viae investigabiles, in suprema Ecclesiae specula immerentes constituti, ut super universum Dominicum gregem excubias sedulo agamus, ad commissum Pastoralis officii munus pertinere dignoscimus , subnascentes ex infernalis liostis astutia, et kominum malitia, abusus , quibus et animarum saluti pernicies , et Sacramentis Ecclesiae injuria infertur, radicitus evellere, et potestatis Nobis desuper traditae operam interponere, ut et humana cohibeatur temeritas, et veneranda Divinae Legis servetur auctoritas. §. 1. Siquidem Matrimonii foedus a Deo institutum, quod, et quatenus naturae officium est, pro educandae prolis studio, aliisque Matrimonii bonis servandis, perpetuum, et indissolubile esse convenit ; et quatenus est Catholicae Ecclesiae Sacramentum, humana praesumptione dissolvi non posse , Salvator ipse ore suo pronunciavit, dicens: Quod Deus conjunxit, homo non separet : ad aures Apostolatus nostri pervenit, in quibusdam Ecclesiasticis Curiis inconsulta nimis Judicum facilitate infringi, et temere, atque inconsiderate de eorumdem Matrimo-

XC.

CONST. DE IUDICIIS MA.TRIMON. A. 1741.

577

niorum nullitate latis sententiis, potestatem Conjugibus fieri transeundi ad alia vota. Quos sane improvidos Judices humanae naturae conditione, et voce ipsa quodammodo admoneri oportebat, ne tam praecipiti audacia Sanctum Matrimonii nexum frangerent, quern perpetuum, atque indissolubilem primus Immani generis Parens praemonuit, inquiens: Hoc nunc os ex ossibus meis, et caro de carne mea : Et illud additum est : Quamobrem relinquet homo Patrem suum , et Matrem, et adhaerebit uxori suae, et erunt duo in carne una. §. 2. Hujusmodi autem abolendae pravitatis notitia diversis ex partibus Nobis delata e s t , atque etiam indicata sunt exempla nonnullorum Virorum, qui post primam, et secundam, ac tertiana, quam duxerant, uxorem, ob nimiam Judicum praecipitantiam in nullitate Matrimoniorum declaranda, adhuc illis primis uxoribus superstitibus, ad quartas contrahendas nuptias devenerant; et similiter foeminarum, quae post primum, secundum, et tertium mari tum, quarto etiam, illis quoque viventibus, se junxerant, non sine pusillorum scandalo, et bonorum omnium detestatione, qui sacra Matrimonii vincula ita contemni, et temere perfringi dolebant. Nos autem, his intellects, gravi affecti dolore, intimo animo ingemuimus, et non praetermisimus Apostolicae nostrae solicitudinis partes in Domino adimplere. Siquidem primo Pontificatus Nostri Anno ad Episcopos illarum Partium, in quibus praedicta acciderant, plenissimis datis literis, graviter conquesti sumus de hujusmodi pravitate, quae in Ecclesia Dei tolerabatur, et ad eam abolendam eorum animos erigere, et pastoralem zelum accendere curavimus, quod etiam egimus cum aliis aliarum Regionum Episcopis, ubi hujusmodi pravum dirimendorum Matrimoniorum usum irrepsisse cognovimus. §. 3. Yerum Nobis responsum est, id saepe contingere partim ex culpa illorum Judicum, quibus, vel in prima instantia, cum Causa coram Judice Ordinario ex aliqua legitima causa cognosci nequit, vel in secunda, cum in partibus nullus adest J u d e x , ad cujus Tribunal Causa in gradu appellationis devolvatur, vel si adest, justa de causa coram eo disceptari nequit, Causae Matrimoniales hujusmodi a Sede Apostolica committunt u r ; qui vel ob inscitiam, vel ob malam voluntatem, proclives sunt ad Matrimonia dissolvenda, atque eadem Matrimonia, levi, vel etiam nullo liabito examine, irrita, ac invalida declarant : partim etiam ex facto Conjugum super nullitate suorum Matrimoniorum litigantium; cum frequenter unus tantum eorum, qui Walter

Fontes

iuris

ecclesiastici.

37

578

XC.

CONST. DE IUDICIIS MATRIMON. A. 1741.

dissolutionem Matrimonii postulat, in judicio compareat, et Sentenza, nullo contradicente, secundum sua vota obtenta, ad alias nuptias convolât; yel ambobus Conjugibus in Judicium venientibus, altero, qui pro Matrimonio, altero vero, qui contra agit, Sententia de nullitate Matrimonii prolata, nullus est, qui ad superiorem Judicem appellationem interponat; vel quia litigantes in specie quidem discordes, re vera inter se concordes sunt et invicem colludentes, contractum matrimonium dissolvi cupiunt ; vel quia P a r s , quae pro validi tate Matrimonii stabat, ejusque nullitatem acriter contra adversarium impugnabat, lata a Judice Sententia contra Matrimonium, mutat voluntatem, vel pecunia sibi ad sumptus litis non suppetente, vel aliis deficientibus auxiliis ad litigandum necessariis, et incoeptum opus, ac Causam post primam Sententiam deserit : Quo fit, ut deinde ambo Conjuges, vel unus eorum, ad aliud contrahendum Matrimonium se conférât. §. 4. Quod autem ad Judices pertinet, quibus extra Romanam Curiam pro Litigantium commodo causae Matrimoniales committuntur, paterna ilia vigilantia, qua de justitia unicuique integre sapienterque administranda soliciti esse debemus, encyclicis Literis ad Venerabiles Fratres Patriarchas, Primates, Archiepiscopos, et Episcopos scriptis vicesima sexta Augusti anno secundo Pontificatus Nostri, providere curavimus, in quibus ea praescripsimus, quae Sacris Canonibus, et Concilii Tridentini decretis consona, si diligenter, ut speramus, serventur, in posterum Causae non nisi personis congrua juris peritia, et necessario probitatis, spectataeque fidei munitis praesidio committentur. Insuper ad ea, quae in iisdem encyclicis literis constituta sunt, id etiam in praesenti adjungimus : Quod, quamvis Concilii Tridentini Decretum, quo causae Matrimoniales subtractae fuerunt Decani, Archidiaconi, et aliorum inferiorum judicio, et Episcoporum tantum examini, et jurisdictioni reservatae, duntaxat procedat de Archidiaconis, Decanis aliisque inferioribus, qui in eadem Dioecesi constituti, vel privilegio aliquo, vel praescriptione, saltern in visitatione, Causarum Matrimonialium cognitionem sibi adrogabant ; ac idcirco minime obstet commissionibus, quae, pro iisdem causis matrimonialibus definiendis, a Sede Apostolica aliqui eorum in secunda instantia fierent: nihilominus praecipimus, ac mandamus iis, ad quos, hujusmodi Commissionum, seu Delegationum expediendarum cura pertinet, ut in futurum causarum matrimonialium cognitionem non committant

xc.

579

CONST. DE IUDICIIS MATRIMON. A. 1741.

nisi Episcopis, praesertim vicinioribus, v e l si nullus sit Episcopus, cui e x légitima causa commode committi possit, turn commission et delegatio dirigatur uni e x iis, qui, secundum ordinerà, et modum a Nobis in praefatis encyclicis L i t e r i s pro Judice

idoneo

ab Episcopo

cum

praescriptum,

Consilio sui Capituli 110-

minatus fuerit. §. 5.

Quod v e r o ad ordinem, et seriem judiciorum in causis

matrimonialibus pro debita, et congrua earum terminatione, servandum spectat;

motu p r o p r i o , certa scientia, ac matura deli-

beratione Nostris

deque Apostolicae

Nostra

potestatis plenitudine hac

in perpetuum valitura sanctione constituimus,

decerni-

mus, ac jubemus, ut ab omnibus, et singulis L o c o r u m Ordinariis in

suis respective Dioecesibus persona

aliqua idonea

eligatur,

et si fieri potest, e x Ecclesiastico coetu, juris scientia, pariter et

vitae probitate praedita,

quae Matrimoniorum Defensor no-

minabitur, cum facultate tamen eam suspendendi, v e l removendi, si justa causa adfuerit, et substituendi aliam aeque idoneam, et iisdem qualitatibus ornatam;

quod etiam fieri p o t e r i t , quoties-

cumque persona ad Matrimoniorum defensionem destinata, cum se occasio agendi obtulerit, erit l e g i t i m e impedita. §. 6.

A d officium autem Defensoris Matrimoniorum hujus-

modi, ut supra electi, spectabit, in judicium venire, quotiescumque contigerit, matrimoniales causas super validitate, v e l nullitate coram legitimo Judice disceptari, eumque'oportebit in quolibet actu judiciali citari, adesse examini testium, v o c e et scriptis Matrimonii validitatem tu e r i ,

eaque omnia d e d u c e r e ,

quae

ad Matrimonium sustinendum necessaria censebit. §. 7.

E t demum Defensoris hujusmodi persona,

tanquam

Pars necessaria, ad judicii validitatem, et integritatem censeatur, semperque adsit in Judicio sive unus e x Conjugibus, qui pro nullitate Matrimonii, agit, sive ambo, quorum alter pro nullitate,

alter v e r o pro validitate in judicium veniant.

Defensor

autcm, cum ei munus hujusmodi committetur, juramentumpraestabit

fideliter

officium suum obeundi,

et quotiescumque conti-

g e r i t , ut in judicio adesse debeat pro alicujus Matrimonii validitate tuenda, rursus idem juramentum praebebit : vero,

eo non

legitime citato aut intimato,

quaecumque

in judicio peracta

fuerint, nulla, irrita, cassa declaramus, ac pro nullis, cassis, ac irritis haberi volumus, perinde, ac si citata, et intimata non esset ea P a r s ,

cujus citari

intererat, et quam, juxta l e g u m ,

et

580

XC.

CONST. DE rUDICIIS MA.TRIMON. A. 1741-

canonum praescripta, ad legitimam judicii validitatem, citari, aut intimari omnino necessarium erat. §. 8. Cum igitur coram Ordinario, ad quern causas hujusmodi cognoscere pertinet, controversia aliqua proponetur , in qua de Matrimonii validitate dubitabitur, et existentibus in judicio, vel uno ex Conjugibus, qui pro nullitate Matrimonii, vel ambobus, quorum alter pro validitate, alter vero pro nullitate actionem intendat, Defensor Matrimonii partes omnes officii sui diligenter adimpleat. Itaque si a Judice pro Matrimonii validitate judicabitur, et nullus sit, qui appellet, ipse etiam ab appellatione se abstineat ; idque etiam servetur, si a Judice secundae instantiae pro validitate Matrimonii fuerit judicatum, postquam J u d e x primae instantiae de illius nullitate Sententiam pronunciaverat ; sin autem contra Matrimonii validitatem Sententia f e r a t u r , Defensor inter légitima tempora appellabit adhaerens P a r t i , quae pro validitate agebat ; cum autem in judidicio nemo unus s i t , qui pro Matrimonii validitate negotium insistât, vel si adsit, lata contra eum Sententia, judicium deseruerit, ipse ex officio ad superiorem Judicem provocabit. §. 9. Appellatione a prima Sententia pendente, vel etiam nulla, ob malitiam, vel oscitantiam, vel collusionem Defensoris, et P a r t i u m , interposita, si ambo, vel unus ex Conjugibus novas nuptias celebrare ausus fuerit, volumus, ac decernimus, ut non solum serventur, quae adversus eos, qui Matrimonium contra interdictum Ecclesiae contrahunt, statuta s u n t , praesertim, ut invicem a cohabitatione separentur, quoadusque altera Sententia super nullitate emanaverit, a qua intra decern dies non sit appellatum, vel appellatio interposita deserta deinde fuerit ; Sed ulterius ut contrahens, vel contrahentes Matrimonium hujusmodi, omnibus poenis contra Poligamos a Sacris Canonibus, et Constitutionibus Apostolicis constituas, omnino subjaceant, quas in eos, quatenus opus sit, motu, scientia, ac potestate simili rursus statuimus, decernimus, ac renovamus. §. 10. Posteaquam vero, appellationis beneficio, ad alterum Judicem causa in secunda instantia delata fuerit, omnia, et singula quaecumque coram Judice in prima instantia servanda praefinita f u e r u n t , etiam coram altero in secunda exacte, ac diligenter custodientur, citato in quolibet Judicii actu Defensore matrimonii, qui voce, et scripto matrimonii validitatem strenue, ac pro viribus tuebitur. Et si J u d e x in secunda instantia fuit Metropolitanus, aut Sedis Apostolicae Nuncius, aut Episcopus

XC.

CONST. D E IUDICIIS MA.TRIMON. A. 1741.

581

vicinior ; Matrimonii Defensor sit, qui at ipsis fuerit deputatus, quemadmodum ipsis deputare mandamus , ut quae a Nobis superbis constituta sunt, peragere possit ; si autem Judex in secunda instantia erit Judex Commissarius, cui a Sede Apostolica causae cognitio demandata sit, et qui Tribunal, et jurisdictionem ordinariam non habeat, et propterea careat Defensore Matrimonii, volumus, ut ilio Defensore Matrimonii utatur, qui constitutus fuerit ab Ordinario, in cujus Dioecesi causam cognoscet, etiam si idem Ordinarius sit, qui primam Sententiam in eadem causa pronunciaverit. §. 11. Instructo autem in hunc modum judicio, si secunda Sententia alteri conformis fuerit, hoc est, si in secunda, aeque ac in prima, nullum, ac irritum matrimonium judicatum fuerit, et ab ea Pars, vel Defensor pro sua conscientia non crediderit appellandum, vel appellationem interpositam prosequendam mimime censuerit: in potestate, et arbitrio Conjugum sit novas nuptias contrabere; dummodo alicui eorum, ob aliquod impedimentum, vel legitimam causam id vetitum non sit. Potestas tamen post alteram Sententiam conformem, ut supra, Conjugibus facta intelligatur, et locum habeat, salvo semper, et firmo remanente jure, seu privilegio causarum matrimonialium, quae ob cujuscumque temporis lapsum nunquam transeunt in rem judicatam ; sed si nova res, quae non deducta, vel ignorata fuerit, detegatur, resumi possunt, et rursus in judicialem controversiam revocari. Quod si a secunda Sententia super nullitate, vel altera Pars appellaverit, vel hujusmodi sit, ut ei, salva conscientia, Defensor Matrimonii acquiescendum non putet, vel quia sibi videtur manifeste injusta, vel invalida, vel quia fuerit lata in tertia instantia, et sit revocatoria alterius praecedentis super validitate in secunda instantia emanatae, volumus, ut, firma remanente utrique Conjugi prohibitione ad alias transeundi nuptias, quas si contrahere ausi fuerint, poenis, ut praefertur, a Nobis constitutis subesse decernimus, causa in tertia, vel quarta instantia cognoscatur, servatis diligenter omnibus, quae a Nobis in prima, et secunda instantia demandata fuerunt, nempe, in quolibet judiciali actu, citato, et audito Defensore matrimonii, qui a Judice tertiae instantiae deputatus fuerit. §. 12. Defensor autem Matrimonii, quem ad munus suum gratis obeundum pro amore Dei, et proximi utilitate, et Ecclesiae reverentia, in Domino exhortamur, si operam suam sine mercede, aut salario, aliqua ex causa exhibere recusaverit, ab

582

XC.

CONST. DE IUDICIIS MATR1MON. A. 1741.

ipsius Causae Judice ei constituatur, et ab ea P a r t e , quae pro validitate Matrimonii agit, si ipsi facultas sit, solvatur ; sin minus, a Judice primae, vel secundae, vel tertiae instantiae respective subministrabitur, qui pecunias ex mulctis suorum Tribunalium redactas, vel redigendas, et in opera pia erogandas, in hujusmodi sumptus insumere poterunt. Cum vero Judices causae"erunt Judices Commissarii, qui neque forum liabent, et consequenter neque pecuniam ex mulctis collectam, volumus, ac mandamus, ut Defensori Matrimonii satisfiat ex pecunia mulctarum illius Episcopi, in cujus Dioecesi J u d e x Commissarius, juxta Sedis Apostolicae mandatum, judicium exercebit. §. 13. Hactenus quidem quoad Causas Matrimoniales, quae extra Romanam Curiam pertractantur : Quoad Causas vero, quae Romae disceptandae sunt, cum earum cognitio in prima instantia ad S. R. E . Cardinalem in praefata U r b e , ejusque Suburbiis, et Districtu Yicarium nostrum in Spiritualibus pro tempore spectet; mandamus, acjubemus, ut omnia, et singula, quae in aliis causis extra Romanam Curiam pertractandis praescripta fuerunt, nempe ut judicium peragatur, citato, et audito Defensore Matrimonii ab eodem Cardinali Vicario deputato, aliaque, ut supra, omnino serventur: Tum etiam in aliis causis, quae in prima instantia, ex consensu Partium, vel in secunda, per appellationem ad Sedem Apostolicam, omisso medio, interpositam, vel in tertia, Romam deferuntur ; quas omnes judicari volumus, vel in Congregatione S. R. E. Cardinalium super interterpretatione, et executione Concilii Tridentini, vel in causarum Palatii nostri Auditorio, dummodo Nobis, et Romano Pontifici pro tempore justis ex causis non videatur particulars Cong r e g a l o S. R. E. Cardinalium, vel Romanae Curiae Praelatorum deputanda. Cum autem causa super matrimonii nullitate agitabitur in dicta Congregatione S. R. E. Cardinalium Concilii Tridenti Interpretum, Defensor Matrimonii a Cardinali Praefecto ejusdem Congregationis , si vero in Palatii nostri Auditorio , ab Auditore Decano praefati Tribunalis, si demum in Congregatione particulari, a Persona ejusdem Congregationis digniore deputetur. §. 14. Unica quidem resolutio pro nullitate Matrimonii emanata, si causa in Congregatione Cardinalium Concilii Tridentini Interpretum, vel in Congregatione particulari deputata cognoscatur, et similiter in Palatii nostri Auditorio, unica Sententia super eadem nullitate pronunciata minime sufficiat ad tri-

XC.

CONST. DE IUDICIIS MATRIMON. A. 1741.

583

buendam liberarti Conjugibus facultatem novas nuptias contrahendi. Sed, si causa in praefata Congregatione Cardinalium Tridentini Concilii Interpretum introducta fuerit, rursus in ead e m , ad Defensoris Matrimonii instantiam , reproponatur ; Si vero Congregationi particulari commissa fuerit, ad petitionem ejusdem Defensoris, altera etiam particularis Congregatio deputabitur ; Si vero in Palatii nostri Auditorio judicata sit, a praefato Defensore appellatione interposta, ab aliis Auditoribus juxta ordinem in gyrum, seu turnum definiatur ; Si autem causa universo Tribunali commissa f u e r i t , ab omnibus Auditoribus rursus examinabitur : nolentes omnino, ut ullo in casu Matrimonii vinculum dissolutum censeatur, nisi duo judicata, vel resolutions, aut Sententiae penitus similes, et conformes, a quibus neque Pars , neque Defensor Matrimonii crediderit appellandum, emanaverint. Quod si secus factum fuerit, et novum initum Matrimonium , nostrae voluntatis hujusmodi transgressores poenis a Nobis, ut supra, statutis submittantur. §. 15. Et quoniam saepe apud Sedem Apostolicam preces porrigi soient pro dispensatione Matrimonii rati, et non consummati, quae ut plurimum pro voto consultivo ad Congregationem S. R. E. Cardinalium Concilii Interpretum, vel nonnunquam ad aliquam Congregationem particnlarem deputatam, a Romanis Pontificibus pro tempore remitti soient ; ut hujusmodi instantiae ordine, ac rite procédant, volumus, ac mandamus, ut supplex libellus Nobis, vel Romano Pontifici pro tempore exhibeatur, in quo plena, et accurata totius facti species contineatur, causaeque omnes in eo exprimantur, quae ad obtinendam petitam dispensationem conducere posse a supplicante censent u r , ut Romanus Pontifex, eo lecto, et mature considerato, secum deliberare possit, an petitionem rejiciat, vel ejus examen alicui ex dictis Congregationibus committat; a qua posteaquam suum votum consultivum editum f u e r i t , a Secretano ejusdem Congregationis totius negotii series exacte Romano Pontifici pro tempore referatur, qui pro sua prudentia judicabit, an Congregationis Resolutio sit approbanda, vel potius totius causae examen alteri Congregationi, vel Tribunali, prout eidem Pontifici videbitur, rursus committendum. §. 16. Demum volumus, ac decernimus, easdem praesentes literas semper firmas, validas, et efficaces existere, et fore suosque plenarios, et integros eifectus sortiri, et obtinere, ac ab illis, ad quos spectat, et pro tempore quandocumque spectabit,

584

XC.

CONST. DE IUDICirS MATRIMON. A. 1741.

in omnibus, et per omnia pienissime, et inviolabiter observari. Sicque, et non aliter per quoscumque Judices Ordinarios, et Delegatos, etiam Causarum Palatii Apostolici Auditores, ac ejusdem S. R. E. Cardinales, etiam de latere L e g a t o s , et S. Sedis Nuntios aliosve quoslibet quacumque praeeminentia, et potestate fungentes, et functuros, sublata eis , et eoram cuilibet quavis aliter judicandi, et interpretandi facultate, et auctoritate, ubique judicari, et definiri debere, ac irritum, et inane, si secus super his a quoquam quavis auctoritate scienter, vel ignoranter contigerit attentari. Non obstantibus praemissis, ac Constitutionibus, et ordinationibus Apostolicis, necnon quibusvis etiam juramento, confìrmatione Apostolica, vel quavis firmitate alia roboratis, Statutis, et consuetudinibus, privilegiis quoque, indultis, et literis Apostolicis sub quibuscumque tenoribus verborum, et formis, ac cum quibusvis etiam derogatoriarum derogatoriis, aliisque efficacioribus, et insolitis clausulis, irritanti busque, et aliis decretis, etiam motu, scientia, et potestatis plenitudine paribus in genere, vel in specie, seu alias quomodolibet concessis, confirmatis, et innovatis. Quibus omnibus, et singulis etiam si pro illorum sufficienti derogatione de illis eorumque totis tenoribus specialis, specifica, expressa, et individua, ac de verbo ad verbum, non autem per clausulas generales idem importantes mentio, seu, quaevis alia expressio habenda, aut aliqua alia exquisita forma in aliis tradita observata eisdem praesentibus pro expressis, et insertis liabentes, illis alias in suo robore permansuris, ad praemissorum effectum, hac vice dumtaxat expresse derogamus, caeterisque contrariis quibuscumque. §. 17. Volumus autem, ut praesentes Literae in valvis Ecclesiae Lateranensis, et Principis Apostolorum, necnon Cancellariae Apostolicae, ac in Acie Campi Florae de U r b e , ut moria est, publicentur, et affigantur, sicque publicatae, et afóxae, omnes, et singulos, quos illae concernunt, perinde arctent, et afficiant, ac si unicuique eorum nominatim, et personaliter intimatae fuissent ; quodque earumdem praesentium transumptis, seu exemplis, etiam impressis, manu alicujus Notarii publici subscripts, et sigillo alicujus Personae in Dignitate Ecclesiastica constitutae munitis, eadem prorsus fides tam in judicio, quam extra illud ubique adhibeatur, quae ipsis praesentibus adhiberetur, si forent exhibitae, vel ostensae. §. 18. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam

XCI.

DECLA.RA.TIO SUPER MATRIMONIIS MIXTIS A. 1741.

585

Nostri decreti, statuti, constitutionis, prohibitionis, revocationis, annullationis , declarationis , mandati, ac voluntatis infringere, vel ei ausu temerario contraire ; Si quis autem hoc attentare praesumpserit, indignationem Omnipotentis D e i , ac Beatorum Petri, et Pauli Apostolorum ejus se noverit incursurum. Datum Romae apud Sanctam Mariam Majorem Anno Incarnationis Dominicae millesimo septingentésimo, quadragesimo primo, tertio nonas Novembris, Pontificatus Nostri Anno II. X C I . B e n e d i c t i X I Y . D e c l a r a t i o d i e 4. n o v e m b r i s 1741 emissa cum i n s t r u c t i o n e , super D u b i i s r e s p i c i e n t i b u s M a t r i m o n i a in H o l l a n d i a , et B e l g i o cont r a c t a , et c o n t r a h e n d a . Matrimonia, quae in locis Foederatorum Ordinum dominio in Belgio subjectis iniri solent, sive inter Haereticos ex utraque parte, sive inter Haereticum ex una parte Yirum, et Catholicam Foeminam ex alia, aut viceversa, non servata forma a Sacro Tridentino Concilio praescripta, utrum valida habenda sint, nec n e , diu multumque disceptatum est, animis hominum, ac sententiis in diversa distractis : Id quod satis uberem anxietatis, ac periculorum sementerà per multos annos subministravit, quum praesertim Episcopi, Paro chi, atque illarum Regionum Missionarii, nihil certi hac super re haberent, nihil vero inconsulta Sancta Sede auderent statuere, ac declarare. Cum autem, proxime evolutis annis, in tam ancipiti, gravique causa Apostolicae Sedis judicium vehementius exposceretur, urgeretque id imprimis vigilantissimus Iprensis Episcopus, dum pro debito Officii sui, et sua erga Beati Petri Cathedram observantia, de Ecclesiae sibi concreditae statu ad Romanum Pontificem referebat, ponendumque omnino esse tam prolixae dubitationi finem, gravissimis verbis, ac rationibus persuaderei : Clemens XII. id temporis Romanus Pontifex, qui rei gravitatem, quantum oportebat, aestimaret, Sacrae Congregationi Eminentiss. Cardinalium Concilii Tridentini Interpretum in mandatis dedit, ut de tota controversia diligenter more suo cognosceret. In re itaque tanti momenti volens eadem Sacra Congregatio quam accuratissime procedere, commissae sibi cognitionis initium ab exquisitis aliorum quoque Belgii Episcoporum Relationibus, atque sententiis, quas desuper explorari sategit, petendum duxit, eodemque tempore audire voluit praestantes aliquot hujus Almae Urbis Theo-

586

XCI.

DECLA.RA.TIO S U P E R MA.TRTMONIIS MIXTIS A. 1741.

logos, quibus injunxit, ut rem totam ea qua decet, maturitate discutèrent, suamque opinionem proferrent. §. 1. A t dum haec maxime agerentur, supersedendum per aliquot Menses fuit ab istiusmodi Causae expeditione, propter viduitatem, quae intercedit Romanae Ecclesiae, donee ad Summum Pontificatum feliciter evectus Sanctissimus D. N. Benedictas X I V . inter primas Regiminis sui curas, Causae hujus cognitionem repeti jussit a memorata Sacra Congregatione Concilii, quam voluit coram se haberi, ut, auditis Eminentissimorum Patrum Sententiis, ipse demum, quid hac de re tenendum foret, supremo suo pronunciaret oraculo. Cum igitur Congregatio praefata sub die 13. Maji currentis anni 1741. coram Sanctitate Sua fuerit habita, idem Sanctissimus D. N. spatio aliquo temporis ad rem secum expendendam accepto, hanc nuper Declarationem, et Instructionem exarari praecepit, qua, veluti certa régula, ac norma, omnes Belgii Antistites, Parochi, earumque Regionum Missionarii, et Yicarii Apostolici deinceps in hujusmodi negotiis uti debeant. §. 2. Primo scilicet, quod attinet ad Matrimonia ab Ilaereticis inter se in locis Foederatorum Ordinum dominio subject s celebrata, non servata forma per Tridentinum praescripta, licet Sanctitas Sua non ignoret, alias in casibus quibusdam particularibus, et attentis tunc expositis circumstantiis, Sacram Congregationem Concilii pro eorum invalidiate respondisse ; aeque tarnen compertum liabens nihil adhuc generatim, et universe super ejusmodi Matrimoniis fuisse ab Apostolica Sede definitum, et alioquin oportere omnino ad consulendum universis Fidelibus in iis locis degentibus, et plura avertenda gravissima incommoda, quid generaliter de hisce Matrimoniis sentiendum sit, declarare; negotio mature perpenso, omnibusque rationum momentis hinc inde sedulo libratis, declaravit, statuitque, Matrimonia in dictis Foederatis Belgii Provinciis inter Haereticos usque modo contracta, quaeque imposterum contrahentur, etiamsi forma a Tridentino praescripta non fuerit in iis celebrandis servata, dummodo aliud non obstiterit canonicum impedimentum, pro validis habenda esse ; Adeoque si contingat, utrumque Conjugem ad Catholicae Ecclesiae sinum se recipere, eodem, quo antea, conjugali vinculo ipsos omnino teneri, etiamsi mutuus consensus coram Parocho Catholico ab eis non renovetur ; Sin autem unus tantum ex Conjugibus, sive Masculus, sive Foemina, convertatur, neutrum posse, quamdiu alter superstes erit, ad alias nuptias transire.

XCI.

DECLARATIO SUPER MATRIMONIIS MIXTIS A. 3741.

587

§. 3. Quod vero spectat ad ea Conjugia, quae pariter in iisdem Foederatis Belgii Provinciis, absque forma a Tridentino statata, contrahuntur a Catholicis cum Haereticis, sive Catholicus Vir Haereticam Foeminam in Matrimonium ducat, sive Catholica Foemina Haeretico Yiro nub at, dolens imprimis quam maxime Sanctitas S u a , eos esse inter Catholicos, qui insano amore turpiter dementati, ab hisce detestabilibus Connubiis, quae S. Mater Ecclesia perpetuo damnavit, atque interdixit, ex animo non abhorrent, et prorsus sibi abstinendum non ducunt, laudansque magnopere zelum illorum Antistitum, qui, severioribus propositis spiritualibus poenis, Catholicos coercere student, ne sacrilego hoc vinculo sese Haereticis conjungant ; Episcopos omnes, Vicarios Apostolicos , Parochos , Missionaries, et alios quoscumque Dei, et Ecclcsiae fideles Ministros in iis Partibus degentes serio, graviterque hortatur, et monet, ut Catholicos utriusque sexus ab hujusmodi nuptiis in propriarum Animarum perniciem ineundis, quantum possint, absterreant, easdemque Nuptias omni meliori modo intervertere, atque efficaciter impedire satagant. A t , si forte aliquod hujus generis Matrimonium, Tridentini forma non servata, ibidem contractum jam sit, aut imposterum (quod Deus avertat) contrahi contingat : declarat Sanctitas Sua, Matrimonium hujusmodi, alio non concurrente canonico impedimento, validum habendum esse, et neutrum ex Conjugibus, donec alter eorum supervixerit , ullatenus posse, sub obtentu dictae formae non servatae, novum Matrimonium inire. Id vero debere sibi potissime in animum inducere Conjugem Catholicum, sive Virum, sive Foeminam^ ut pro gravissimo scelere, quod admisit, poenitentiam a g a t , ac veniam a Deo p r e c e t u r , coneturque pro viribus alterum Conjugem a vera Fide deerrantem ad gremium Catholicae Ecclesiae p e r t r a h e r e , ejusque Animam lucrari, quod porro ad veniam de patrato crimine impetrandam opportanissimum foret, sciens de cetero, ut mox dictum est, se istius Matrimonii vinculo perpetuo ligatum iri. §. 4. Ad haec declarat Sanctitas S u a , ut quidquid hactenus sancitum, dictumque est de Matrimoniis sive ab Haereticis inter se, sive inter Catholicos, et Haereticos initis in locis Foederatorum Ordinum dominio in Belgio subjectis, sancitum, dictumque intelligatur etiam de similibus Matrimoniis extra fines Dominii eorumdem Foederatorum Ordinum contractis ab iis, qui addicti sunt Legionibus, seu Militaribus Copiis, quae ab iisdem

588

XCII.

B R E V E Q U O A D MATRIMONIA M I X T A A. 1830.

Foederatis Ordinibus transmitti solent ad custodiendas, muniendasque Arces conterminas , vulgo dictas di Barriera; Ita quidem, ut Matrimonia ibi praeter Tridentini formarti, sive inter Haereticos utrinque, sive inter Catholicos, et Haereticos inita, valorem suum obtineant, dummodo uterque Conjux ad easdem Copias, sive Legiones pertineat; Et liane declarationem vult Sanctitas Sua complecti etiam Civitatem Mosae Trajectensis, a Republica Foederatorum Ordinum, quamvis non jure dominii, sed tantum oppignorationis, ut ajunt, nomine possessam. §. 5. Tandem circa Conjugia, quae contrahuntur, vel in Regionibus Principum Catholicorum ab iis, qui in Provinciis Foederatis domicilium habent, vel in Foederatis Provinciis ab habentibus domicilium in Regionibus Catholicorum Principum, nihil Sanctitas Sua de novo decernendum, aut declarandum esse duxit; volens, ut de iis, juxta canonica Juris communis principia , probatasque in similibus casibus alias editas a Sacra Congregatione Concilii resolutiones, ubi disputatio contingat, decidatur. Et ita declaravit, statuitque, ac ab omnibus imposterum servari praecepit. Die 4. Novembris 1741. XCH. P i i V I H . b r e v e d i e 25. M a r t i i 1830 ad A r c h i , e p i s c o p u m C o l o n i e n s e m , et E p i s c o p o s T r e v i r e n s e m , M o n a s t e r i e n s em e t P a d e r b o r n e n s e m q u o a d matrimonia mixta emissum. Venerabiles Fratres, salutem et Apostolicam Benedictionem. Literis altero abhinc anno ad Leonem XII. gloriosae memoriae Praedecessorem nostrum datis diligenter, Venerabiles Fratres, exposuistis arduum, in quo versamini, discrimen, propterea, quod civili lege isthic ante paucos annos lata praescriptum est, ut in matrimoniis mixtis liberi utriusque sexus in religione patris, aut certe ad eius arbitrium educentur, simulque Sacerdotibus interdictum , ne a personis matrimonia huiusmodi contracturis ullam exigant super religiosa nasciturae prolis institutione sponsionem. Et ipsi quidem vel ex eo tempore participes fuimus summi moeroris, quo idem optimus Pontifex affectus est ob angustias has vestras, quas eae literae plenius explicabant. Sed graviori adhuc molestia nunc angimur, quum humilitati Nostrae inscrutabili Dei iudicio reservatum est ea Yobis responsa reddere, quae Praedecessor noster, morte praeventus, non potuit. Siquidem Sanctae huic Sedi prorsus non licet ilia omnia permittere, quae in istis regionibus ad eius le-

XCII.

BREVE QUOAD MATRIMONIA MIXTA A. 1830.

589

gìs executionem postulari significastis. Yerum duo sunt, quae haud parum Nos r e c r e a n t , videlicet Yestrum pariter et Sacerdotum, qui sub Yobis sunt, pro doctrina Ecclesiae tuenda servandisque illius regulis studium, quod praedictis quoque ad Leonem XII. Uteris demonstrastis ; ac Serenissimi Borussiae Regis indulgenza, qui, ut pariter innuistis, ipse auctor quodammodo Vobis fuit , ut Apostolicae huic Sedi integrum rerum statum ingenue explicantes, illam super anxietatibus Vestris consuleretis. Hinc enim merito confidimus, non modo Vos rescriptis hisce Nostris plane obsequuturos, sed ipsam quoque Serenissimi Regis Maiestatem Yobis non succensuram, si eidem in rebus civilibus ex animo obsecundantes, in iis tamcn, quae non civiles matrimonii effectus, sed ipsam attingunt matrimonii eiusdem sanctitatem, et religiosa coniuguni officia respiciunt, sacras religionis catholicae regulas custodiatis. Itaque ad rem propius venientes, haud Nobis opus est, ut Fraternitates Vestras sacra omni doctrina peritissimas edoceamus, quaenam adversus mixtas, de quibus agitur, nuptias ecclesiae ratio sit. Ergo ignotum Vobis non e s t , Ecclesiam ipsam a connubiis huiusmodi, quae non parum deformitatis et spiritualis periculi prae se ferunt, abhorrere, atque idcirco Apostolicam hanc Sedem summo semper constantique studio curasse, ut canonicae leges matrimonia eadem prohibentes religiose custodirentur. Quodsi Romani Pontifices a sanctissimo ilio Canonum interdicto nonnumquam dispensasse inveniuntur, id profecto graves ob causas, et aegre admodum fecerunt, suisque dispensationibus adiicere consueuerunt conditionem expressam de praemittendis matrimonio opportunis cautionibus, non modo ut coniux catholicus ab acattolico perverti non posset , quin potius ille teneri se sciret ad hunc pro viribus ab errore retrahendum, sed etiam ut proles utriusque sexus ex eodem matrimonio procreanda in catholicae religionis sanctitate omnino educaretur. Nostis autem, Venerabiles Fratres, ipsas omnes cautiones eo spectare, ut hac in re naturales divinaeque leges sartae tectae habeantur ; quandoquidem exploratum est, catholicas personas , seu viros, seu mulieres, quae nuptias cum acatholicis ita contrahunt, ut se aut futuram sobolem periculo perversionis temere committant, non modo canonicas violare sanctiones, sed directe etiam gravissimeque in naturalem ac divinam legem peccare. Atque exinde iam intelligitis, Nos quoque gravissimi coram Deo et Ecclesia criminis reos fore, si circa nuptias huiusmodi istis in regionibus contra-

590

XCII.

B R E V E Q U O A D MATRIMONIA M I X T A A. 1830.

hendas ilia a Vobis, aut a parochis Yestrarum dioecesium fieri assentiremur ; per quae si non verbis, factis tamen ipsis indiscriminatim approbarentur. Quare Nos summopere commendantes zelum ilium V e s t r u m , quo catholicos Yestrae curae commissos a connubiis mixtis avertere hactenus allaborastis, enixe Vos in Domino exhortamur, ut postliac pariter in id ipsum sedulo incumbatis in omni patientia et doctrina : horum deinde laborum copiosam in coelis mercedem accepturi. Juxta haec i g i t u r , quoties praesertim catholica aliqua mulier viro acatholico nubere velit, diligenter ab episcopo seu a parodio edocenda erit ; quaenam circa huiusmodi nuptias Canonum sententia sit, serioque admonenda de gravi scelere, quo apud Deum rea fiet, si eos violare praesumat; et maxime opportunum erit eandem adhortari, ut meminerit fìrmissimum illud religionis nostrae dogma , quod extra veram catholicam fidem nemo salvus esse potest: proindeque agnoscat se in filios, quos a Deo exspectat, iam nunc crudelissime acturam, si tales contraxerit nuptias, in quibus sciat illorum educationem in viri acattolici arbitrio futuram. Quae quidem salubria monita erunt etiam prout prudentia suggesserit iteranda eo praesertim tempore, quo nuptiarum dies instare videatur, dumque consuetis proclamationibus disquiritur, utrum alia sint, quae illis obstent, impedimenta canonica. Quodsi nonnullis in casibus paterna huiusmodi sacrorum pastorum studia in irritum cadere contingat, tum sane abstinendum erit a catholica eadem persona censuris in illam nominatim expressis corripienda, ne tumultus aliquis excitetur, et graviora rei catholicae mala obveniant; sed alia ex parte abstinere etiam Catholicus Pastor debebit non solum a nuptiis , quae deinde fiant, sacro quocumque ritu honestandis, sed etiam a quovis a c t u , quo approbare illas videatur. Quam circa rem illud solummodo in nonnullis locis toleratum e s t , ut parochi, qui ad graviora rei catholicae incommoda avertenda praesentiam suam contrahendis his nuptiis praestare cogebantur, paterentur quidem eas ipsis praesentibus confici (si scilicet nullum aliud obstaret canonicum impedimentum) ut audito utriusque partis consensu, deinceps pro suo officio actum valide gestum in matrimoniorum librum r e f e r r e n t , sed caverent semper ab illicitis huiusmodi matrimoniis ullo suo actu approbandis , multoque magis a sacris precibus et ab ecclesiastico quovis ritu eisdem admiscendo. Sequitur iam, ut de illorum causa respondeamus, qui matrimonia mixta inire ausi fuerint, catho-

XCII.

BREVE QUOAD MATRIMONIA MIXTA A. 1830.

591

lieo pastore non praesente. E t hac quidem super re ita Nobis censuimus statuendum, ut avertantur , quoad fieri poterit, scandala, quae ex huiusmodi nuptlis oriri denunciastis, itemque ut Catholici illi, qui in coniunctione vivant eo modo inita, facilius induci possint ad peccatum suum salutaribus poenitentiae lacrymis expiandum, denique ut in posterum certa omnibus regula sit, qua de vi matrimoniorum ea ratione contrahendorum diiudicent. J a m vero ad coniunctiones quod attinet, quae isthic usque ad praesens tempus sine parochi praesentia initae sunt, Nos brevi delegabimus Fraternitatibus Yestris necessarias facilitates, quarum vi malis exinde ortis magna saltern ex parte mederi valeatis. Nunc autem per Nostras has literas volumus et mandamus, ut matrimonia mixta, quae posthac (a die videlicet 25. Martii 1830) in Yestris dioecesibus contrahi contingat non servata forma a Tridentino Concilio praescripta, si eisdem nullum aliud obstet canonicum dirimens impedimentum, pro ratis ac veris connubiis habeantur ; prout Nos auctoritate Nostra apostolica matrimonia ea vera ac rata fore declaramus atque decernimus contrariis non obstantibus quibuscumque. Quocirca catholicae personae , quae in posterum matrimonia hoc modo contraxerint, dum nullum aliud iis obstaret dirimens canonicum impedimentum, a sacris pastoribus edocendae erunt, ipsas verum et ratum coniugium inivisse. Insuper pastorum officium e r i t , catholicos quoslibet, praesertim vero catholicas mulieres , quae cum acatholicis validas quidem, sed tamen illicitas nuptias contraxerint, opportuno tempore admonere in can t a t e Dei et patientia Christi, ut de gravi patrato scelere poenitentiam agant, suisque satisfaciant obligationibus, ei praesert i m , qua erga suos filios ipsae semper tenebuntur, ad catholicam videlicet illorum omnium educationem pro viribus seduloque curandam. Posthaec supervacaneum ducimus, Yenerabiles Fratres, Yos excitare, ut attendatis, quanta prudentia hisce in casibus agendum sit, ne Catholicae Religioni creetur invidia, quandoquidem Fraternitates Yestras id probe nosse compertum Nobis exploratumque est. Sic agite igitur, sicque a Vobis admoniti agant parochi, ut omnes videant, Catholicos Sacerdotes non alio, quam officii sui adimplendi spirita animari, ut in iis, quae religionis sunt, Ecclesiae regulas servent, ipsosque eodem spiritu d u c i , ut in iis, quae civilis sunt ordinis, regias leges non propter servilem quemdam m e t u m , sed propter conscientiam custodiant. Nobis quidem vehementer dolet, quod Yos ab

592

XCIII.

INSTRUCTIO QUOAD MATRIMONIA MIXTA A. 1830.

his, in quìbus estis, angustiis penitus eximere non potuerimus. Sed nolite deficere animo. Ipse Serenissimus Rex, qui pro'pensam in catholicos sibi subditos voluntatem solemniter patefecit, factoque ipso aliis occasionibus comprobavit, non patietur (ut plane confidimus) in hoc negotio, quod religiosa vestra officia directe afficit, Yos diutius exagitari, sed anxietatibus Yestris pro sua dementia commotus, et Nostris pariter votis obsecundans, Vobis remittet, ut Religionis Catholicae regulas hac etiam in re servare ac exequi libere valeatis. Quod ut feliciter eveniat, a Deo , in cuius manibus corda sunt regum, suppliciter implorandum est : quemadmodum assiduis precibus Nos facimus, et Yos pariter enixe facturos non dubitamus. Interea praecipuae, qua Yos amplectimur, caritatis testem esse volumus apostolicam benedictionem , quam Fraternitatibus Yestris, nec non omni Clero ac fideli populo Yestris curis concredito peramanter impertimur. Datum Romae apud S. Petrum die 25. Martii 1830. XCIII.

I n s t i ' u c t i o C a r d i n a l i s A l b a n i d. 27. M a r t i i 1830 q u o a d m a t r i m o n i a m i x t a l a t a . Sanctissimus Dominus Noster Pius Divina Providentia PP. V i l i , ad Archiepiscopum Coloniensem, atque ad Episcopos Trevirensem, Paderbornensem et Monasteriensem rescribens per literas datas die 25. Martii 1830 eis iam significavit, quam magno moerore ipse affectus sit ob graves angustias, in quibus illos versari cognoverat, propterea quod civilis lex in eorum regionibus anno 1825 lata statuerit, ut proles utriusque sexus ex matrimoniis mixtis orta in religione patris, aut certe ad eius arbitrium educetur, et sacerdotibus interdixerit, ne a personis connubia huiusmodi contracturis ullam exigant super religiosa futurae prolis educatione sponsionem. Non enim potuit Sanctitas Sua ullo modo declinare a constanti ilio studio, quo Sedes Apostolica semper advigilavit, ut Sacri Canones, qui mixtas huiusmodi nuptias deformitatis et spiritualis periculi plenas severe prohibent, religiose custo direntur. Multo autem minus declinare potuit a sanctissimo ilio Sedis eiusdem instituto, per quod Romani Pontifices, quum interdum (aegre scilicet et graves tantum ob causas) matrimonia huiusmodi permitterent, suis dispensationibus adiicere consueuerunt conditionem expressam de praemittendis matrimonio opportunis cautionibus, non modo ut conjux catholicus ab acatholico perverti non posset,