Corpus scriptorum historiae Byzantinae: Volumen III [Reprint 2022 ed.] 9783112685167

Citation preview

CO K P ü S

SCRIPTORUM HISTORIA E BYZANTINAE.

PROCOPIUS. VOLUMEN III.

CORPUS

SCRIPTORUM fflSTORIAE BYZANTINAE. EDITIO

EMENDATIOR

E T

COPIOSIOR,

CONSILIO

B. G. N I E B U H R I I

C. F.

I N S T I T U T A ,

A Ü C T O R I T A T E

AGADEMIAE LITTERARUM REGIAE BORUS SICAE CONTINUATA.

PARS II. P

R

O

C

O

P

I

U

S

.

V O L U M E N III.

BONNAE I M P E N S I S

ED.

W E B E R I

MDCCCXXXVIII.

P R O C O P I U S EX

RECENSIONE

GUILIELMI

DINDORFII.

VOL.

ni.

BONNAE I M P E N S I S

ED.

W E B E R I

MDCCCXXXVIII.

MALTRETUSv

CLAUDIUS E

SOCIETATE

LECTORI

ANEKJOTA

OPTIMO

iam semel anno 1 6 2 3 .

adiungo cncteris P n o c o r n

IESU

S. D.

Lugduni separato

Caesaricnsis Operibus.

edita,

Quao

quidem

ita reccnsct Nicephorus Callisti F . ut locum Arcanac liuic Historiac postremum tribuat.

E g o v e r o dedissem p r i m u m , 6Ì mutare ob Inter-

pretis meritum licuisset.

Novi quantus vir fuerit NICOLAUS ALE-

MANNUS: amplector nitorem styli: N o t a s , quas historicas appellavit, singulari plcnas

erudilione

deoscnlor.

Graeci textus recognitionem,

Addiderat

censorias,

in lectionum diversitate r

sivo

et corum,

q u a e T y p o g r a p h u s p e c c a v e r a t , correctione maxime positam.

Eius-

modi notas o m i s i , utpoto iam inutiles: cum et lcctioncs varias in m a r g i n o disposuerim,

et m e n d a s

editionis

Lugdunensis

vitarim.

Nonnulla tarnen collegi s c o r s u m , rctuliquc in emendationes ubi ctiam interpretationem ipsam correxi.

meas:

N a m h o c in libro t e r aut

quater Procopius, nisi f a l l o r , aliud G r a e c e , aliud Latine dicit. quod valdo humanum est.

Yix cnim potest

fieri,

quispiam cvasit diylmGGog

a c lingua duplici loquitur,

p e r constet,

interdirai

nee diverrà

proferat.

utraque sem-

Quamobrem

cum iis a g o r e s o l c o , qui, ut ita dicam, o r e sunt gemino diligenterquo attendo, num uno verum pronuntient, LECTOR,

cautius praediti»

altero falsum.

S i c attendas vclim ad e a , quae* ipse in Latinum "verti. sine,

Id

ut cum Author

paucis commcmorem beneficium R .

Iam P.

vero

Possmi.

E r a m admodum adolcscens, et a Consilio suscipiendae interpretation^ Procopii lordissime a b e r a m ;

quando inter ipsius manus

Codicem

vidi liuiu^ Historiao M S . quem h a b e t amplissima Bibliotbeca ILLUSTRISSIMI

CANCELLAHII PETIII SEGUIERII.

EX

CO i l i o i n

cxcm-

VI

&{ALTRETI PRAEFATIO.

plar Lngduncnso transtulit quidquid dlversi l e g e r a t , ae multis post annis mihi, Procopii intcrprotationcm a g g r e s s o , rellquit, Romam proficiscens. Sed hiaLat adhuc exordium cum magna parte scquenlis narrationis. Neque enim ex M S . utpote mutilo, supplcri potucrant quae desiderabantur. At cruditissimus Possinus in Italiam consilium afferens iuvandi Procopii, fcliciter incidit in MS. Bibliothecae AmLrosianao. Undo cum Icctiones varias, atquo in primis e a , quao exordio dcerant, cxcerpsisset, ad mo pro sua humanitatc misit. E a ilunc, a me Latino reddita tet huic libro inserta, sic l e g e , ut magistro meo gratiam habeas. Yale.

ILLUSTRISSIMO E T REVERENDISSIMO D.

D.

L U D O V I C O CARDINALI S . R.

E.

Nicolaus

Qui

LUDOVISIO, CAMERARIO.

Alemannus

F.

publicum favorem, sivo Principum gratiam sibi conciliare no-

varum rerum narrationibus

consucverunt,

nihil opportunius,

nihil

magis e x usu esse suo hac historia fortasse credent, quam e x Vaticana Bibliotheca deprómptam, ad t e ,

CARDINALIS AMPLISSIME,

defero: usque adeo rerum novitate, variisque casibus ca referta est. Verum neque haec ita nova sunt, ut acroamata quia esse putet, iucundum scilicet, sed inutile animi dclinimentum: nequo e g o tuam ita qùaerere gratiam necesse h a b e o , qui eam singulari tuo longo ante tenere visus sim mihi, quiis promcrucrim:

beneficio

quam 1 ullis vel factis, vcl obse-

neque tuus ilio sublimis animus, quem in gra-

vissimis rebus nunquam non occupalissimum videmus omnes, novis ciusmodi rebus capitur, quibus ut alii capiantur otii suavitas potius conccdit, quam negotii se Veritas. Ecclcsiasticis curis non

aliena.

E s t tarnen haeo historia a tuis Nam Imperatoria Iustiniani

(qui

liuiuscc libri est argumentum) in sacerdotalem ordinem, in summos sacrorum Antistites,

in rem Ecclesiao

publicam,

ad hanc fermo

diem mirati sumus ciTusam licentiam : et Cardinalis Baronius aequalis doctrinae vir ac pietatis, cum huius Imperatoris res in annales referret, vehementer etiam atquo ctiam hunc Procopii librum expetivit, quod inde compertum fore putaret, Imperatoris Iustiniani mores qui fuerint, quod ingenium, quae prudentia,

quae deniquo pie-

tas ; cum non bonam de ilio opinionem mòvero viderctur Illa cius in

m i

ALEMANNI E P I S T O L A

DEDICATORIA.

Ecclesiasticos licentia, quam in pium probumquo Principem cadere minimo posso et summus ilio vir affirmabat, et boni omnes intellignnt.

Haec porro in posterum Christiana Rcspubliea mirari desinet,

et quao Iustinianum suspicero adhuc visa e s t , licet despectura dehinc non sit, est tamen eius viccm, casumve infclicissimum deploratura; cum hie lubricos videbif calles, Iustinianus ingressus, Christum offendit,

viamquo vitao periculosam,

quam

a vera regiaquo deflexit, ac demum ad petram sibiquo praecipitium paravit.

Tantum ac tam

illustro Iustiniani exemplum sub eius auspiciis in publicum prodiro par e s t ,

qui in Ecclesiasticas ita curas incumbit, ita sacerdotalem

tuetur dignitatem, ita denique propagandao Religioni studet, ut fac e r e te omnes videmus,

et publico gratulamur.

N c c dubito quin

liaronius ad tui quempiam similem delatum hunc librum voluisset, tum a se inveniri coiitigisset, bat.

si

cum Apostolicum Bibliothecarium

Nunc vero dum pro muncre meo Vaticanam Bibliothccam per-

lustro, et optimos quosque libros, qui ad publicam utilitatem edantur iussus perquiro, hie so mihi primus obtulit,

quasi non temere ac

fortuito delitesceret, sed te patronum pracstolarctur.

Hunc tibi tot

nominibus debitum e g o pro mea in te observantia defero, do, et si qua pars hic mea e s t , dedico.

NICOLAI D

E

P ET

R

ARCANA

ALEMANNI O

C

EIÜS

O

P

v 275 I

O

,

IIISTORIA

IUDICIUM.

D o Iustiniano Imperatore, deque rebus ab ¡Ho gestis ca vulgo est hominum opinio, ut quidquid sccus affirmes, quam de co fama percrebuit, suspicione id carerò minimo videatur.

Qu aro non ambigo,

multos, qui hanc Historiam lecturi sunt, statim dubitaturos, num vera ilia

sit,

aut saltern

ab odio sincera,

et a malevolenza penitus

integra. Quamquam cnim in confesso sit apud omnes, ncque ulla dofendi cxcusatione queat Iustiniani de Christo scntcntia piane perversa, et ad religionis dogmata definienda, leges effusa liccntia, Vigilium,

Ecclesiasticasque sancicndas

et in Romanos Ponlifìccs, Agapetum

atquo

aliosque Praesules saevitia: duo tamen illa huius Hislo-

riae summa capila nullus temere crcdat; ita moribus incompositum cum Principcm,

qui terrarum orbem sanctissimis legibus tempcravit;

itaque Reipublicao pcrniciosum, qui tot urbes, regna,

provincias,

atque regiones Imperio Romano restituii ; exteras ac barbarns gentes aut omnino delevit, aut repressit, puli Romani adiunxit.

f>ut denique in socictatem po-

Sane post Constantini tempora Imperium Ro-

manum pene corruens ita suslinuit Iustinianus, ut cum. antiquis Imperatoribus merito comparari possit. Enimvero harum rerum duarum splendor in Iustiniano sic cnituit, a 2 ut quidquid culpae, vel criminis in ilio fuit, ca sit occultatum claritate.

De partis quidem victoriis, Impcrioque Romano propagato p j j

nihil hie attinet dicere, cum sola modo rcliqua illorum memoria sit.

X

ALEMANNI

DISSERTALO.

Constilutiones a ut cm ab co sapientissime conditae ; vel vctcrum Imperatorum leges uno in Codice ordino-distributae; vel antiquorum Sapientum responsa ex immensa congerie summa studiorum facilitate ne brevitato digesta; vel haeo eadem ad Institutions modum enucleata, cam Iustiniano gloriam pepererunt, ut undecim iam et amplius hominum aetates candcm quasi per manus acccperint, fovcrint, et magis ac magis ampi ilicaverint. Ncc sano facilius Iustiniano quicquam fuit, quam vel hanc solum ob rem gloriao ac nominis laude rcliquos omnes Romanos Principes infra so ponerc; cum m II ì pro suorum quisque facinorum praestantia, in Romana Republica, vclut in th'eatro, alius alio vel humiliore, vel editiore loco titulos, nomenquo «ibi statuisse vidnantur; ipso vero qui Romanis legibus suura praefixit, eminentissimum locum, atquo aeternumTnvenerit. Quamobrem in tanto publici favoris applau^u, sinistri do eo ru* mores peno siluerunt, ac tanta gloriao ac temporis diuturnitate omnis do ilio ingrata memoria exolevit. Exolevit autem tum apud alios, tum apud cos praescrtim, qui cum dies noctesque assidui cum Iustiniano s i n t , cam do illius iustitia, temperantia, piotate, innocentia conccpcrunt animo opinionem, quae non rebus ab co gestis, ad quas parum fortassis attcndunt animum, respondeat; sed quae latis ab co legibus convcniat; in quibus nihil fere e s t , quod non ad absolutam virtutis nonnam scriptum inveniant, et quasi in imagino suis coloribus expressum contemplentur. Ncque ipsis quidem aliter do Iustiniano sentire pracstat, cuius commendationem non minimum suorum esse studiorum ornamentum putant. Scilicot Iurisconsultos Procopii h a c c offendei historia; nec tamen omnes passim, ut arbitror, sed cos duntaxat, qui minus antiqua litterarum monumenta pcrtractarint. N a m ctsi modo in magna prisca e, hist oriae penuria, tenebrisque versemur, multiquo rerum a Iustiniano gestarum scriptores desidercntur, nempe illi Procopii aequales, Ilesychius Milesius, Joannes Lydius, Thcophanes Ityzantius, Menander Protector, Paulus F l o r a s , Ioannes Antiocheni«, Plutarchus Iustiniano a sccretis, et alii plerique ; P III supersunt tamen G r a c c i , Latiniquo eiusdem aetatis graves Historici, qui Procopio dant praeclarissimum in iis, q u a e n a r r a t , testimonium; quamquam Principum obtrectationibus sui quisquo Ipcriculi formidinc abstinere solcat. Euagrius Epiphanius Scholasticus d e t e s t a t a Iustiniani profundam avaritiam, rerum alienarum rapinas, subiectorum cuiusvis ordinis vexationes} quas et longe diyersis artibus ille com-

ALEMANNI

DISSERTALO.

XI

miniscebatür, et -impudentissimis nonnunquam merctricibns administris in ditissimos qiiosque parabat. A d d i t , Magistrates, Praefectur a s , OIHciaque ab códcm pretio divendita : Ecclesias, Nosocomio, A 3 Monasteria, et alia id genus aedifieia ex privatorum cxnviis ab ilio excitafa. Venetorum ita fovisse factioncm affirmat, ut Prasinos impune contrucidandos iis permitteret, eorumque licentia caedibus, rapinis, incendiis omnia compleret; Magistratus vero qui in Venctos egissent e x l e g e , capite damnarct. Nenipe hacc summa est corum, quae Procopius in hao historia prosequitur: quamobrem Euagrii Scholastic! verba hie ideo praetcrimus, ut in ipso huiusce libri limine argumenti loco opportunius extent. Maiestatem Romanao Reipublicae peno labefactatam initio quidcra suae dominationis non minima cum laudo Iustinianus, ut dixi, sostentavi!. Verum ubi coneenuit, adeo illi v i r e s , animusquo dcfccit, u t , quemadmodum scribit Menandcr, non Persis m o d o , «ed IInnnis, Abaribus, Saracenis, Cortiguris, aliisquo Barbarorum populis tributarium fecerit Imperium Romanum. Hcsychius Milesius Iusliniani levitatem derisit, qui adulami Tribonìano fore c r e d e r e t , ut in coclum vivus surriperetur. Do illius fraudibus atquo fallaciis uberitu quam Procopius scripsit A g a thias Myrrhinaeus ; nam et a r t e s , et epistolarum exempla proferì, quibus Ilunnorum Ducibus ad invidiam et odia excitatis, et ad civilia bella crudelissimo dissidio inilammatis, Cam gcntem pcnitus abolevit. Nec siluit patrimoniorum et haereditatum rapinas acque in superstites liberos, ae in demortuos parente«, crudeles^ iniustas, impias. Quare Iustinus successor apud Corippum,

Viuut patri-qui substitit haeres, Thesauros fiàìs privato» ferre minittris Imperat. Nam Corippus Africanus tam improvidus est Iustiniani atque Listini P I V adulator, quam levis P o e t a ; in altcrius enim Iaudibus exultans, alt e r n a in vituperationem labitur incautus, vel potius adductus veritate. Gren-orius Turonensis Iustiniani avaritiam a lectissima matrona O Iuliana Anicia dclusam luculenta narratione commemorat.

Yitalianum

V. C. Romanae militiao Magistrum, Iustiniani factionc intcrcmptum narrat Victor Tunncnsis. Is ipse, et Liberates Africanus memoriae prodiderunt ciusdem in universum Ecclesiasticiim ordinem,

in Episcopos Orientis,

Africae, in Romanos Pontifices 6aevitiam et immanitatem.

et

Contra, V 267

XII

ALEMANNI

DISSERTATIO.

Iusfinianus sic Constantinopolitanorum Patriarcharam fastui ac supercil io blanditus est, ut Ioannes Scholasticus Cappadox, Iustiniano, a quo plurimuni diligebatur, Rempublicam administrante, primuiii Oecumcnici nomcn «ibi arrogarit, idemque r a t u m , gratumquo primus omnium Orientis Imperatomm habuerit, atquo suis Constitutionibus Iustinianus inseripscrit. Quamobrcm Epiphanius, qui Ioanni succcssit, quidquid in Romanos Pontiliccs ausus et ipse foret, ita sibi facilem luslinianum futurum, ab coque sibi adeo nihil foro timendum intellig e b a t , ut Ioanni Ecclosiae Romanac Pontifici Byzantium appellenti loco cederò nolucrit, vixquo tandem (ut Marcollinus Iustiniani CanA 4 ccllarius r e f e r t , ac Theophancs explicat) dextrum Ecclesiao solium Pontifici Romano aegro concessori!. Demum quod Constantinopolitani, et Chalcedonensis Concilii duobus illis ab Ecclesiac Romanac adversariis dccantalis Canonibus Byzantiorum Praesulum loci p r e r o gativa semper litubaverit, sua fulciro 6anctione, stabilireque nixus est Iustinianus. Mitto quae iidem isti Auctorcs, ac nominatim Euagrius, Victor ac Liberatus babent de Iustiniani coniugo Theodora* ncquo cnim hic óperaopretium est quaerero Procopio testes, cum nullum tam inaudit u m , tam execrandum piaculum fingi animo possit, quin graviora molila sit perdilissima focmina, et r e ipsa' perpétrant in Rcmpublic a m , in Scnatum, in M a g i s t r a t e , in plcbcm, in Dcum; quippo Dei filium absolute passum fuisse Edicto pronunciavi, et banc exegit vi Gatholicis fidem, scriptamque manu approbâtionem. ChalceP V donensc Concilium do medio tollendum, quoad vixit, summo studio curavit. Ecclesiis praefecit, quibus favebat, Hacreticos; minis cxagitavit Agapetum Romanum Pontificcm, Vigilium per urbcm Byzantium fune raptavit; exilio, morto Sylverium aflecit. Tam infaustum Ecclesiao Catholicao monstrum Cardinalis Baronius non ex Procopio, quem plano vidisse so negat, sed ex vetcrum scriptorum hiBtoriis ita repraesentavit. Tanta haec mala ordita est pessima foemina ( T h e o d o r a ) quae altera Eva serpenti obaudiens facta est viro malorum omnium causa, novaque Dalila Sampsoni eius vires dolosa arte enervare laborans, Htrodias altera sanctissimorum virorum sitiens sanguinem, petulansque summi Sacerdotis ¿indila ^ Petri negationem sollicitant: sed parum sit ipsam huiuscemodi sugillasse nominibus, qua reliquas ìmpietate foeminas antecelluit: accipiat potius nomea ab inferii , quod furiis fabulae indiderunt, foemina furent Alecto potius, vel

ALEMANNI

D1SSERTATI0.

xiu

Megaera, aul Tisiphtme nuncupanda, civis inferni, amica Daemonum, satanico agitata spiritu, cestro percita diabolico, initaeque summo labore inimica concordiae, pacitque redemptae sanguine mariyrum, et sudoribus confessorum partae fugatrix. Idem Baronius hacc do Iustiniano Imperatore. Opera ipsa, qnae kinc abeuntem secuta sunt Iustinianum, adversus eum hactenus clamant in chartis, nempe iuge bellum Ecclesiasticum, quod (exule facta, quam repent, pace) iugiter enutrivit, decedensque reliquit accensum; sacrilegiorum immensitas, cum saepe in Christos Domini sanctos Episcopo.s violentas manus iniecit, ut inter alios, in Vigilium Romanum Fontificem, et Eutychium sanctissimum Constantinopolitanum Aniiditem; crudelitas insuper in cives innoxios ab Evagrio superius deplorata, et avaritia ab eodem pressius sugillata, ut omittamus reliqua. Quam autem mortuus ante horrendum maiestatis divinae tribunal sentenliam acceperit, etsi non sit hominis iudicare; opinari tarnen si eui licet, facilius est invenire, qui Euagrii de eius condemnatione velit sequi sententiam, quem iure sciat praerogativa temporis, cum quae scripsit, inspexerit, Historicis reliquis esse praeferendum, qui longe post Iustiniani tempora, rei ab eo gestas scripsere: cum praesertim in eamdem proculdubio abiisse sententiam Procopius eiusdem temporis lucu- V 268 lentus Historicus visus sit, dum quem ante saepe laudarat, postea seri- A 5 pto volumine, tarn ipsum quam Theodoram coniugem, recantans palinodiam, magnopere vituperavit, ut apud Suidam notatum habetur. P VI Hacc modo do Iustiniano et Theodora summatim; complura vero alia fusius in Notis ad singula quacquo Procopii loca conlìrmanda in medium adducemus. Hie testes duntaxat certissimos, id est, oculatos, qui cadcm ilia Iustiniani aetato vixerunt, satis sit produxisse, ex quorum apprimc comporta, tcstataquo fido iudieium Baronius pronunciavi. Quamquam et posteriorem Historicorum testimonium non minoris momenti in hac Procopii causa censeri debeat; cum uti synclironi, sic etiam isti Iustiniani, ac Theodorao flagitiorum, et improbitatum non hauserint ex Procopio notitiam. Nam acqualibus quidem tam exploratum est, ignotum hunc librum fuisso, quam nulla re alia, nisi eodem suppresso, salvam sibi Procopius vitam fore putabat. Sano cum Euagrius illustrium Iustiniani factorum exposilioncm instituit, singulis quibusque capitibus editam iam tum Procopii historiam laudai, et longas ex ea narrationcs excerpit, Autoris nomino summa

XIV

ALE1IANNI DISSERTATI*).

cum laudo memorato ; non item ubi refert Iustiniani, Theodoraequo facinora; imo plcraque hoc libro a Procopio praetermissa narrat, et coram quae ab co hic nonnunquam incurioso scribuntur, ipse loca, tempora, viroruin nomina, occasionesquo rerum gestarum insupcr cxplicat. Ut piane hinc intclligamus non ex Procopii hoc fonte ilia derivata fuisse. Sane in paucorum manus hoc volumcn olim pervenisse probavit diligentia doctorum virorum, qui, dum hanc nos editionem parabamus, ccytatim Viro amplissimo Scipioni Cardinali Sanctae Susannae E . R. Bibliothecario in insignioribus Bibliothecis hunc librum frustra perquisiverunt. Posteriores autem Historici, si quidem ipsis huius cop fa libelli fuissct, ea minime commisissent, quae ex hac historia in ilìorura monumentis nunc emendanda occurrunt. Horum sane video neminem, qui operis huiusce meminerit, praeter unum Nicephorum Callisti ; is vero ncque argumentum, ncque titulum recto, certeque nobis explicat, tantum abest ut commentarium ipsum aliquando Icgcrit. Unus Suidas ante aliquot secula bonam eius partem, ac fere luculcntiorcm decerpsit, quam ex eius. Collectaneis hinc inde P VII rccollectam unum in locum ad nostras Notas coniecimus, ut argumcnto sit candem 'Avtr.Sóxcov Procopii editionem esse, quam et Suidas habuit, et nos hac demum aetate vulgamus, Hunc quidem posteriores Historici librum non viderunt; quotus tamen quisque iliorum est, qui traditam quasi per manus de Iustiniani ilagitiis historiam non repetat, atquc confirmet? Quaedam narrarunt Thcophanes Isaurus, vir Sanctus, Autor Chrònici Alcxandrini, Ioannes Antiochcnus, Suidas; nonnulla Anastasius Bibliothccarius, Paulus Diaconus, Aimoinus; pleraque Ioannes Zonaras, Gcorgius Cedrenus, Nicephorus Callisti, Ephracmius, aliique Chronicorum autores. Quorum omnium A 6 narrat ion es eorum maximo testimonio innituntur, qui Procopio aequales fuerc, ac. eadem quae ille de Iustiniano scripserunt, scilicet Ilesychius Milesius, Paulus Floras, Agathias Myrrhinacus, Menandcr Protector, Etiagrius Scholasticus, Ioannes Epìphanicnsis, Cyrillus Scythopolitanus, Theophilus Iustiniani Praeceptor, Innocentius Maronianus, Eu'stathius Byzantius, et .ex Latinis Victor Tunnensis, Flavius Cresconius Corippus, Gregorius Turonensis, Liberatus Afer, Facundus Hermianensis, aliique complures, 'quorum testimonia in Notis Historicis, prout res ipsa postulabit, in medium afferemus., S c d non est cur tantopere Historicorum testimonium licet aequaV 269 lium hic urgeamus; cum domi bestes, iique locupletissimi non desini,

ALEMANNI DISSERTATIO.

xv

qui ab hac historia falsitatem procul abesse fidora faciant, Iustinianus ipso, Iustinns avunculus, iuniorquo alter sororis lusliniani iilius Iustinus. Nam hic quidem, extincto Iustiniano, dirisquo Venolorum, Prasinorumquc «editionibus adhuc fluctuanto Imperio Romano, populorum in Circo, atquo T h e a t r o , slrictis mucronibus, gladiatorum, vcl potius Iioslium m'oro in teso funestissimo spcctaculo irruentium tumultus , qua voce compescero aliquando voluit, eadem Iustinianum malorum omnium prodidit autorem., Heut, inquit, civet, Reipublicae calamitatum sit dènique modus. Vobis obiiise, Veneti, Iustinianum; Fratini vobis superesse sciatis. Sic illos, Iustiniani desperato favore, cocrcuit, Fiosauìcm, ciusdcm crudelitatem interminatus, deterruit. Hac fustini voce altera huius historiae pars, quae de Prasinis agit ac p v i l i Venetis, satis comprobatur. Do altera v e r o , quae infamissimam Theodorao educationem, vitam, moresque continet (quam ufi nos vertero sino ruboro, sino stomacho non potuimus, ita ncque lecturos alios putamus) si quis dubitet, extat liodieque fustini Senioris Cons t i t u t e , qua mulierum abicctarum Principibus viris pormittuntur connubia. Illud hac lego Iustinus e g i t , ne Iustinianus sororis filius, qui Theodoram vilissimum gcorlum deperibat, ciusquo coniugio ut fruì posset flagitabat, Imperio, et quacumque alia dignitate hoc ipso prohiberetur. Illud etiam eadem illa lego apertissimo testatum posteritati reliquit, e scena Theodoram fuisse: ex omnibus cnim abicctis mulicrculis, quae a Principum virorum matrimonio lego Constantiniana excludebantur, scenicas tantummodo ca Constitutione Iustinu3 complectitur. E scena igitur Theodora cum fuerit, quidquid llagitii, quidquid obscoenitatis do illa commémorés, nihil crodet nimium, qui credct. Tertiam huius Ristorno p a r t e m , quae est de Iustiniani criminibus, ipsemet 'comprobat Iustinianus; licet autem haec ilio nec singillatim, nec aperte fateatur, tamen rerum a so fero omnium malo factarum originem non solum non cclat, 6cd etiam serio profitetur. Haec, inqujt, omnia apud nos cogitantes ET HIC QUOQUE participem consilii sumpsimus earn, quae a Deo data est nobis, piissimam coniugem.. Felicem plano Iustinianum, ciusquo principatum Scripto- A 7 res omnes fortunatissimum futurum fuisse affirmant, nisi Theodoram consiliorum, reruinquo gerendarum participem habuisset. Deindo sua Iustinianus facinora prioribus octo illis historiae Procopii libris omnino visus çst confirmasse, quos iam tum ab Autore vulgatos Im-

ALEMANNI D I S S E R T A T I O .

XVI

peratoris conscnsa unìvcrsao per Impcrium Romanum gentcs (ut est libro ultimo) Icctitabant. storiam

'AVÌKSOXOV

Quare nomini mirimi videbitur, si ad lii-

asserendam, hic et in Notis probationes ex reli-

quia Procopii libris petamus , cum nullam tam veram, tamque iìdelem de Iustiniano historiam invenire liccat, quam Cui calculum ilio album adiecerit, quamquo subiectorum manibus totos septem ac dccem fero annos pervolutari tam ambitiosc viderit, ut aneto honoribus ac digni1* I X tatibus (uti statim dicemus) Autore,

cidem novorum de suis Aedificiis

cudendorum librorum curnm demandarit.

In ca igitur tam prolixa

liistoria adeo sobrio, no dicam ieiune, Iustiniani laudes Procopius delibavit; contra vero tam copiosa sparsit ciusdem semina- vituperationum,

ut ncque ibi per adulationem,

ncquo hic per calumniam

egisso posteritati vidcri possit; imo fidem universa© historiae ca dicendi liberiate conciliasse, quam suo Iustinianus suffragio et autoritato probaverit. L e c t o r , s i v a c a s , hunc postremum cum reliquis committo Procopii libris, pluraquo et graviora quam hic habeantur Iustiniani crimina in illis invenios, plcraquo etiam fnsius et maioro apparatu explicata; crudelitatem, avaritiam,

infidum animum in amicos,

datam

hostibus iìdem, ac violatam, in probos odium, amorem in improbos, ius humanum atque divinum, deniquo omnia ad Theodorac imperium, atque libidiucm temperata : hacc in illis libris raptim indicare non piget.

Ioannem Cappadocem Praefoctum Praetorio,

a

Theodora

privatas iniurias persequente falso pcrducllionis accusatum liberare Iustinianus non audet, submissis vero clam nunciis de Augustae insidììs certiorem facit:

tandem urgente foemina hominem crimine,

cuius quidem insimulabatur, vaciìum, sibi vero unico gratum atque amicissimum exilio,

et honorum proscriptiono damnat;

nisi oxtincta T h e o d o r a ,

insontem revocare non ausus.

ab

exilio,

Inita paco

cum Chosroe, Alamundarum, et Hunnos ad bellum Persis inferendum spo et pretio solicitât, idque in gravem Imperii Romani

perniciem.

Militem per urbes pracsidiarium negatis 3iu stipendiis ad defectionem impellit.

Praeter urbano s ac domcsticos,

in castris duos habuit in-

signes suae avaritiae ministros, Ioannem Quaestorem exercitus, qui ut sumptibus parccrct Impcratòris, pane sordido ingentem militum multitudinem impune necavit; et Alexandrum Forficulam, cuius odio milites rem do industria male gerere in Italia pergebant. avaritiam Logothetas ibidem instituit ;

Propter

et Romao omnes honorum

ALEMANNI D I S S E R T A T I O . gradua abolevit.

Scclcratissimos

xnr

quosquo semper ad dignilates ac

magistratus evexit, inter hos Acacium, cui post cacsum Amazaspem, Anncniao imperium concessit ; et Ioannem Zibum, qui ut Colchi ad P X Chosrocm dcfìccrent autor fuit. quam

Iustiniano

legendam

Haec, aliaque complura in historia, A 8 Procopius

tradidit,

codcmque

vivo

publicavit. Ncque posteaquam ii commentarli cmissi, afquo multorum caIumnlis et oblreclntioniljus,

ut ferme accidit, expositi sunt, oflen-

6Ìoni nliquando Iustiniano fuerunt,

voi

crearunt

autori pcriculum:

imo non diu post octavum Procopius librum edidit,

in quo ab

sectandis nofandisque Iustiniani criminibus nihilo magis quam abstinuit.

Nam iterum stipendia militibus negata inculcat;

neglectos belli apparatus commemorai;

in-

antea itcrum

itcrum Iustiniani prodigen-

tiam in cxcipicndo fastosissimo Barbaro Isdiguna Pcrsarum Regis legato vitupcrat; addit hìc vero eas domum rctulisse ab Iustiniano divitias,

quibus

6upcrarit.

opulentissimos

quosque

Pcrsarum

facile

deindo

Praeter haec rem Romanorum sub Iustiniano co loci ve»

nisse dicit, ut Pcrsis tributimi quotannis pcnderctur; Ilunnis vero in fines Romanorum perpetuo excurrcntibus magnificentissima munera per singulos annos darentur.

Deniquo intempestiva

gcntia, praesertim ducum exercitus, Reipublicae. jroAAa zoìg Sicazav,

Etm&si aq'/ovSiv

'ìovouviavòg

¿¡xaqzavovGi,

« a l rijv nolntiav

iji.iay.ovto.

Consueverat

plurimum

crimina

que haec

causa

rem,

yàq

è» rov enim,

ignoscere erat,

reorum indul-

magnopcre Iustinianum obfuissc ßaadtvg r.al Ini

inquit,

ducibus

¿71 i%a>QtIv t «

¿71 avzov 'eg TE TIJV

nXtlaxov

nagavojiovvzsg

Iustinianus

exercitus

Imperator

delinquentibus :

quamobrem illi cum in disciplinam

tum in Eempublicam

gravissime peccare deprehenderentur.

rum no singula numerando modum cxcedcrc .videamur, 'AvéxSozov,

ut al-

militaVe-

historiam

et priores illos libros, quos Iustiniano Procopius ob-

tulerat, ita concinnasse videtur, ut nihil fero in hac sit, quod e x illis Iustiniani ipsius confessione probare non possis. Ita s a n e ,

inquies, at nemo e s t ,

qui non vidcat huius liisto-

riae accrbitatcm, quae ut malevolcntiam subolct, ita veritati detra* here iure potest. teriorem

in partem

Nam primo quidem nonnulla Iustiniani facta deacccpta animum minime sanum,

volum scriptoris ostcndunt.

nedum bene-

Deindo documenta studioso conquisila,

quibus persuasum sit scmihomines furias Iustinianum ac Thcodoram Procopius HI.

b

XVIII

ALEMANNI

DISSERTATICI

P XI fuisse, praeter odium, habent etiam nescio quid leviiatis. Tertio, V 271 cum décrétas a Iustiniano in- Haereticos capitis poenas Procopius damnat, in scirpo quaerero nodum videtur, ni forto cum Haereticis et ipse sentiebat. Do odio quidem atquo malovolentia vetus suspicio est, qua omnes fere laborant Historici, qui veritatem liberius prolitentur. E t in tantis vitiis hominum plura culpanda sunt quam lnudanda; tum ei laudaveris, parens; si culpaveris, nimius fuisse dicaris: quamvis illud pienissime , hoc stridissimo feceris. Sed Autoris notitiam habeamus anto necesso est, quam liic do ilio quidpiam statunmus. Procopius Caesarea Palaestinae, quao illi patria fuit, sub Anastasio A 9 Imperatore Byzantium venit; ubi vir omnis generis litteraturao, suminacquo prudentiao facilo in se Principum oculos convertit. Nam Iustinus Senior diificillimo Reipublicae tempore, Pcrsis bello prsevalentibus, Belisario Procopium a consiliis dedit. Iustinianus vero in Africana et Italica expeth'iiono nunquam a Belisarii latere divelli Procopium passus est ; cuius fido atque Consilio non minus quam arinis ac virtute Belisarii Romanos fines prolatari atquo stabiliri sentiebat: dumquo Belisarius ex Africa reccns, snbiugata in Oricntem evocatur, Procopius Cartbagino apud Solomonem designatum ducem cxercitus subsistere iussus e s t , ad formandum in ea Provincia ienerum adhuc imperium, et rebcllionibus opportunum. In.Perside, in Italia, Romao, Ncapoli, Syracusis quae gesserit, ipse quidem memoravit; at ea per occasionem , temperateque dicta licet minus insignia et pauca videantur, parta tamen gloria in Rcmpublicam Procopii merita declarat; nam Illustrium dignitatem adoptus, et in Senatum cooptatus est. Post editam vero integram historiam (earn, quae tot Iustiniani crimina continet) ad summum Romani Senatus locum, id est, Urbanam Praefecturam, anno Iustiniani quinto et trigesimo pervenit: quo ferme etiam tempore absolvit opus 'Avêxdorov. E r g o in hominc cordato, tantis honoribus et dignitatibus aucto, quis facile reperßrit adversus Principes benefìecntissimos lustinum et lustinianum malevolentiam ? E g o certe nisi dicendi, scribendique liP XII centiam non video, qua ut insigni Procopius fuit, ita non ab Iustiniano solum, sed etiam ab amicis, quorum in historia m e d i o incidisset, •cam piene sibi dari atque concedi statini in exordió postulavit. IlQtnHV rfyiìro ÇIJTOQixrj (icv SsLvóxrjra, noirjuxy Sì fiv&onou'av,

Cvyygatpy uhfòetuv. tavxû TOI ovâè râv oi i$ uyctv imzrjSeiav

ALEMANNI t¿

fio^Oijoà àmy.Qviparo,

DISSERTATICI

c¡ÍAa t k itSat

¿XQi§oíoyov(isvog

£vvey(>caro tire

¿Hgyaarcti.

decere

fabulas,

Ratus

et Historíeos

dem peccata dignitate, scripsit.

Oratores

veritatem.

occultavit,

tv,

XIX

%vvtvt%ùévTU d're

aklr¡

exctoru

ny

quidem eloquentiam,

avzoìg

Poetas

vero

Quamobrem ne amicissimorum

qui-

sed quae

cuìque

sive secus ab iis patrata

accidissent,

fuerint,

rive

ilia

pro

summa diligentia

con-,

Earn Iiccntiara voi Procopii autoritari in Scnatu clarissimac,

vcl ingenio eius plano Censorio conccssam, fuisso cura ex editis ab eo libris, publicoque tune rcceptis applau.su liquet;' turn quia Iustiniani rerum Scriptores Agathias M¿rrhinaeus, c t Ioanncs Epiphaniensis suos Commcntarios ad Mauritium usque Impcratorem, . ut Evagrius est autor, occuluerunt.

Quamquam illi si quid in Instinia-

xium scripserunt, id quam modestissimo

cautissimcquc fcccrunt, a c

in rcliquos Imperii Romani proceres, quam pro illorum improbitato morum levius ogerunt.

At Procopius libérrimo Ioannis Pracfecti

Praetorio impictatcm obiurgat; Triboniani Quaestoris avaritiam arguii; Arctbae ducis ingenium subdolum et infidum vituperat; militum legiones, oppida, ct urbes numerai,

quae vcl omnino abolitac, vcl

hostibus praedae fucrunt, ob focdissimam R c s s a e , Acacii, Ioannis A 10 Z i b i , ct alterius Quaestoris cxcrcitus,

atque Forficulao

pecuniae

cupiditatom; Veri tcmulentiam accusat ; Sergii fastiim ac mollitiem ; V 272 Maximini ignaviam, nullamque rei militaris peritiam.

Artabanoig

coniurationis, Arsacem proditionis crimine, etsi Iustinianus ob generis claritatem absolvcrit; Procopius tamen neutri etiamnum superstiti aeternao poenam infamiae condonavit.

Quid do Belisario di-

cam , ad cuius unius laudes tota rcspcxisse historia vidctur?

semel

in Italia ignaviter ilio rem gessit, hacc una Procopio libere de ilio scribcndi ampia fuit occasio. BtXicaaQiog

¡xèv njv irci xò

ovSsvì xÓGfiM r¡Ei, yy¡s ¡xìv xrjg 'IzciXcSv mvzatztg o vSé nr¡ ¿dà

lèv ai

ivzav&a

¿%ó¡iívog Ttúvra rovtov fivòg

Ig aXXo inl

stai cín7 cívzov

leyvSag,

àklà

oyvQa^a

àSiiazipov zovg noXtploig y.cà rà

tj 7CQcáti¡ ¿v TovGxoig

zara

izoXiogxovjiévtjv Belisarius

xarehriev, nullo decoro

IniOaXaaclov

tog ilnüv

ixnavza.

rjiteQ avzov

óSü

Byzantium

discessit,

av-

Tozs

ovGa lzvy%uv¡,

qué totos amos nunquam in Italia pedem figtre potuerit,

P XIII

vavziXXófitvog,

iízv'jri%Z pwjxíjv t í

)icà ütQvaíav PQag ía'Aw.

akXa

Sir¡vexig

zt¡v ¿vÓQUTiodÍGai, nóXw,

imfiàg,

tpvyrj KSXQV¡iji.ívr¡

zòv %qqvov è'x ziòyvQcófiazog

zrjg nctqaXíag

Bv&vziov

ovSaprj

lávzog

f¡qr¡vt£

uXXwv. ¡.lay.Qvg

àV ótotTO %vyyQaq>i¡g.

rem bellicam, et contentiones e o r u m , qui voluntati ipsius adversabant u r , insumendo. Ita. factum, ut cum pecunia semper egeret, earn rationibus parum honestis compararet, ac gratiam haberet iis, qui colligendi argenti vías ostenderent. Neque vero ille sic aifectus e r a t ; Imperatrix vero illi sive licentia, sive quovis modo faciendae. pecuniae solertia cedebat. Sed et maritum longo intervallo potentia superabat, et novos, eosque varios quaestus ingeniosissime reperiebat. Hinc subditi gemino onere premebantur. Nam et annua tributa exàggerebantur, et nova excogitabantur. Alii, ut perperam de religione sentientes mulctabantur : alii ut immodeste et petulanter viventes opibus privabantur : alii ob contentiones inter sese: alii denique aliis de causis; quae omnes breviter recenseri nequeunt.

15

nPOKOniOT

ANERAOTA

PRO COPII ANECDOTA. ARGUMENTUM. EX EDITTO NE MALTRETI. A-ntoninae genus et educatio. Belisario mipta dedit se adulteriis. Caede Silverii Papae Theodoram Aug. sibi conciliât. Eius flagitia cum Theodosio adolescente. Veprehenditur a Belisario: in delatores saevit: l'hotium filium suurn insidili petit. Theodosius fit Ephesi monachus. ( C a p . 1 . ) Belisarius adversus Chosroem mittitur. Photium privignum suum hortatur ad necem Theodosii, ad Antoninam reversi. Res Orientis, et in his culpa Belisarii. Ex epistola Theodorae Aug. ansam Chosroes carpendi Romanos arripit. (2.) Antoninam Belisarius in custodiam dat. Theodosius Antoninae amasius in templum eonfugit. Belisarius Byzantium revocatur. Photius Theodosium in vincla eoniicit. Theodora in amicos Belisarii saevit : Theodosium Senatorem ad praesepium damnat : Antoninae Theodosium amasium reddit: Photium habet in carcere : asylum violât. Elabitur Photius monitu Zachariae prophetae in somnis visi. Fit monachus. (3.) Ob prolatam temere vocem, aegrotante Iustiniano, Buses in carcerem subterraneum coniicitur. Exauctoratur Belisarius. Indigna passum, tandem Theodora Antoninae condonai, loannina Belisarii filia Anastasio spondetur. Altera Belisarii in Italiam expeditio, infelix. Fortuna nihil aliud nisi divina Providentia. (4,) Avaritia Belisarii in Italia: ab eo Ioannes se abalienat. Italiam Belisarius afflictam relinquit. Nuptiarum eonciliatrix turpissima. Belisarius uxorius. Sergii perfidia ac crudelitas in Legatos. Solomon Pegasium, a quo pie monebatur, occidit: ab Imperatore absolutus, a Deo plectitur. (5.) Iustini seniores genus et patria. Cum esset Praetorianus, mortem evasit, Ioanne in somnis monito, ne illum occidcret. Praetorianis ab Anastasio praeficitur. Fit Imperator, quamvis analphabetus. Nova subscribendi ars. Lupicina Iustini uxor, lustiniani ingenium. Auctor caedis Amantii ac Vitaliani. (6.) Factionum Circi licentia egregie describitur. Novitas in cultu corporis. Latrocinio ac caedes. Exarmatae Leges. Libido vaga. Uxoris mira in maritum fides. lustiniani reprehensio. (7.) Iustinianus asino similis. Aerarium exhaurit : insanas moles in mari substruit : pecuniae quaerendae via m init iniustam : forma corporis Domitianum refert. De statua Domitiani narratio parum hactenus nota. lustiniani mores, sane pessimi. (8.) Theodorae genus obscurissimum : turpissima educatio: infamis corporis quaestus. Amasia lustiniani. Theodotus Cueurbilinut

pi

8

ARGUMENTUM.

iniqiiissime habitus. Uxor lust ini non sinit Iustiniano n ubere Theodoram. Listini lege Senatoribus connnbia cum scenicis ac meretricibus permissa. Quo die ad Imperium accitus lustinianus. (9.) Auctoris iudicium de Iusliniani matrimonio cum Theodora. Quae forma corporis Theodorae. Eius consensio cum Iustiniano. (10.) lustinianus nihil non mutat, ut nomen suum propagct, illud rebus multis indendo. Pecuniam profundit: sua prodigentia Barbaros allicit. Avaritiae causa Ilaereticos exagitat. Montanistarum horrenda desperatio. Samaritani ad Christum conversi, maximam partem ad Manichacos et Polytheos deficiunt. Rustici Samaritani cum suo Rege cacsi. Persequitur lustinianus Gentiles, turpes puerorum amatares, et Astrólogos. (11.) Insignisfraus in Zenonem, in aliosSenatores, et in Ioanncm Edessenum. lustinianus ac Theodora Daemoncs habiti. lustinianus a Daemone fertur genitus: visus sine capite ambulare. Mira Monachi visio. lustinianuf non cibo, nonsomno, sed Veneri deditus. Rem cum Lemuribus habet Theodora. Eius ¿omnium. (12.) Iustiniani lenitas affectata: ira in supplices: favor impensus sacerdotibus: qualis pietas: consensio cum Theodora: levitas. Triboniani assentatio. Iustiniani amor et odium: avaritia: pretio fixae et refixae leges. Quinam tili carissimi. Eius perfidia. Ieiunia. (13.)_ Iustiniani barbaries Iniqua indicia. Nihil Senatui nisi nomen relictum. Pondera librae ThemiSis, aurum. Referendarii munus. Praetoriani extorquent iudicia. Leo Cilix auctor vendendi iuris. (14.) Theodorae crudelitas: cura corporis: fastus: pedum oscula : calumniae : saevitia : ignominiosa iniuria in Patricium: secessus in Ileraeum. (15.) Theodora Amalasunthae parat exitium. Ad id Petrum inducit. Prisco insidiatur. Areobindum famulum pessime habet. Basianum crudelissime necat. Exagitat Diogenem. 'Theodorum torquet. (16.) Theodora in cruçern agit Praefectum, quod Venetum damnarit. Meretrices ad meliorem frugem. adigit. Nobiles feminas vexat. Ioannem filium suum nothum occidit. Mnlieribus adulteris patrocinatur. Episcopos et Magistratus creat. Matrimonia nobilium curat. Saturnino meretricem despondet, et querentem ilium, ecu puerum, flagro excipit. Acta in Ioannem Cappadocem. (17.) Clades a Iustiniano Orbi illatae. Africana calamitas. Ùelisarius male ex Africa revocatus. Italiae clades. Fines Imperii Gotthici. Incursiones Barbarorum in Europam. Saracenorum ac Persarum irruptiones. lustinianus bellorum auctor. Praepostere Theologus. Strages civiles. Inundationesfluminum. Terrae motus. Pestilcntia. (18.) Somnium de Iustiniani avaritia. Relictas ab Imp. Anastasio opes profundit. Subditos expilat: in Barbaros prodigus. (19.) Praefectus Vaenalitii?. Instituía monopolia. Praetor plebis et Quaesitor nove creati. Deformata Quaestura. Triboniano succedit Iunilush'uic Constantinus. Utriusque mores. (20.) Aërium tributum. Rapacitas Praefectorum Praet. Phocae et Bessi integritas. Praefecturae locatae pretio. Lex de Praefecturis gratis dandis. Magistratus conductitii. Seelerati Reip. praefecti. Barbaris dala grassandi copia. (2i.) Ioánni Cappadoci Praefecto Praetorio subrogatur Theodotus : huic Petrus Barsames. Eius scelera. Collector. Frumenti putridi distributio. Petrus Theodorae carissimus ob Magiae peritiam. Iustiniani levitas. Petrus aerario praeficitnr. Nummus aureus diminutus. (22.) Sublata vectigalium condonatio. De Annona, Impositione, ac Descriplione. Barbarorum Byzantii agentium multitude. (23.) Vexati milites. Triplex eorum ordo. Quam inique a Logothetis habiti. Milites limitanei. Scholarii. Supernumerarii. Domestici et Protectores. Quinquennale donativum sublatum. (24-.) Vexati institores. Nummular ti. Sericarii. Serici prctium. (25.) lacent Causidici: Medici et liberalium disciplinarum magistri. Sublata spectacula: sublati Cónsules. Pauperum vexatio. Romae Praetorianis relictum a Theodorico Stipendium, itemque frumentum pauperibus D. Petri. Ilaet

ARGUMENTUM.

9

Alexander Forficula reseeat. Avertit Hephaestus assignatam a Diocletìano paiiperibus Alexandrinis annonam. (26.) Ithodo Alexandriae Praefectus Pauli eiusdem urbis Antistitis impulsu et Iustiniani iussu Psoem Diaconum necat. Sententia Vigilii Papae Paulus deiicilur solio. Iustinianus Rhodoncm, Theodora Arsenium capite plectunt. Vigilii constantia. Faustinus Samarita reus ab Imp. absolvitur. (27.) Priscus Emesenus falsarius. Praescriptio centenaria Ecclesiis data. Longinus Prisci fraudem dcprehendit. Ilebraeos vexat Iustinianus. (28.) Iustiniani dissimulatio rixam gravissimam parit. Eudaemonis et Euphratac hacreditales occupât. Lex de haeredibus Scnatorum. Iniqua Iustiniani sententia. Praesentc illectua pecunia nee Venetis favet. (29.) Quae olim ratio cursus publici. Sublati a Iustiniano Veredarii plurimis in locis, et Exploratores. Eius ridìculum. -Salutandi Imperatoria et Augustae mos. Itegiae frequentia. (30.)

r n o c o r n

10

279

O

A

'Populcov

%V

A

rpiiyjh]

0

ywla&ai,

xwv ngagitüv

xtp ytvit tv

xfjäi

xàg öi]kwaiig

TTjäilwv aq(toaa(iivta

'

Qt](iivu) '¿.vyy.tlatTat )

imi

xtxvytjxe ort

ótj

yivta&at ovy

P 2 Sit àvayQUfto&at

unaoug evrav&a

7101V otóv T£ rjv olire

ytyqaiptxat

nuvxa,

vwv

àlXù

xal

UTioy.Qvipaa&ut xàg

(tot xov Xoyov xàg uhlug

uhlag

ijrayy.ó.a&^v.

xal xwv ìfinQood-iv ar^trjvat

òti'oit.

TÈ

Xóyotg xóxt

òtòrjkw(iivwv alla

orca

xaxaoxó-

ùavaxw

xà

TIòìj 5

uì'xiov óè,

ovxt yàq Stcuha&tTv nlrjö?]

noì.Xo)V xwv iv xoTg ì(MQoa&iv

int-

xw

bnóaa

àqy^g.

qwQU&lvxa (irt unoloAtvut

xtwg uQQTjxa (tdvavxa

ìytyòvtt

ixt xwv avxà iÌQyaopivwv

OTip ' ovòè yàq ini xwv avyytvwv xoìg ye otxttoxdxotg ilyov.

SÌVQO

U%QI

òvvaxòv

ovx tri (.tot xqonw

xìjg 'Pw(talwv

TJV NIQTÓVTÙIV

% gonio,

yniQ

Int xatgwv TE xal ywQtwv

TU òè iv&ivät

navxayó&t

otóv xe

7ioXl(.toig

TI

(tot StSirjytjxui,

(tot dg

oìxrlO-UQQÌTV

ilgrifUcT

ovv

ìvxavdà àywnatv

4 . iv&évSs Alem. Vulgo ¿ » # ¿ 3 « . 7. ozi ¿>}] Srj om. P . 8. 3 f i ] 3i} A ( i . e. edilio Lugdunensis Alemanni). ibid. nkq&i] xataGxuTicov — itgoyfysvrjfitviov ( p . 1 1 , 1 8 . ) ] „Exordium parte maxima muti'um in cditione Lugdunensi hie damus integrum ex MS. cod. Mediolanensi. " MALT, ni * olóvts jjv, oìizt tpcogaQivxcùv [irj dnoXtolévai ftccvàrtp olxzieztp. ò * avyyiviòv rais ys olxttoTttTOts TO &a$Qttv sixov. * ¿Ala «ai noXicòv zeòv iv * ilQtjfièvtov ¿TtoxQVtpaa&iti rag alxiag iìvayxào&?]V. róre ä ' ovv * xal TCSV i'fi7tgoa&iv SiSrjì.m(isvatv ivt * àUd (tot ig ùymviaiv iziQCLV lóvxi * QÌOSCÓQot ßtßuopìvmv, ßa * £vfißctivit, ort fioi TU * q>avj]cóftiva roìg Ó7ti * nuXatoziQav tip àxor) * * tvnogos •ino àfia&ias tj ig tàv o yiytvijfiivtav A. 12. yvayxoiodriv] TjvayxctGfirjv apogr. Holst. 13. ÜQQtjza apogr. Holst. ùnó§QTjZa P . R o m a n a e genti quae ad hanc ferme diem in bellicis expeditionìbus accidere, ita piane narravi, ut rerum gestarum eventus suis quique temporibus ac locis, quoad eius fieri potuit, disponerentur. Nunc reliqua haud übet simili ratione distinguere, cum in hunc locum coniicere sit animus quae sparsim in ditione Romana contigere. Huiusce vero consilii eam habco causam, quod ilia scribere qua maxime ratione oportuisset, nequaquam expedire tum mihi videbatur, cum etiamnum superstite« forent, qui ea perpetrassent. Certe latere ipse diutius non potuissem exploratores passim dispositos; neque supplicio crudelissimo'non interire, sì deprehensus fuissem : quando nec sanguine propinquis fidere tuto poteram. Quin et multorum, quae in superioribus libris memoriae prodidi, silere causas coactus sum. Quare meum erit officium in hac parte hi-

10

HISTORIA ARCANA.

11 /

iztçav ìovzi yaltnyv xtva xaì Siivtûç af.ia/ov xwv '.Iovaxivtavw xt xaì Qtoôwça fitfiiwfiiviov f}a/.ifialvtiv xtxui àvanoôlÇtiv ini nktïaxov ixtîvo ôiaçid-/.iov[.iiv(p Çv/jjSalvfi, oxi Srj fiot xuvxa îvxw B naçôvxi yiyçiiiptxai xà f*yxe niaxà /.trjzt tìxóta qiavijaófitm xoîç A 2 5 oma&tv ytvijaoftivoiç, iïV.coç re oniplxa ini /xiyu çtvauç o XQovoç naXatoxiçav Ti)v ày.ortv àniçyûatxat, StSotxa (iij xaì fiv&o- V 280 Xoyiaç ânoioofiut ôô'Çav xàv xoîç xçaywôoôiôaoxdloiç xtxu£o(xat. ixdvw fiivioi xà &UÇÇIÎV ì'%o)v ovx ànoduXtdoio xov oyxov xov i'çyov, wç ¡.ioi ovx ¿/uaçxvçijxoç 5 Xoyoç ìaxlv. oi yàç vvv 10 Uvd-QWTIOI ÔCU](.IOV£OXUXOI ¡.lUQXVQiÇ XWV 7IQu£(ù)V ovxtç u^io/çtw 71UQU710/.17101 iç xòv tntixa %çôvov xîjç vntQ avxwv nlaxiwç t'oovxat. xahot fis xaì ilXXo xt iç Xóyov xóvòt oQywvxa noXXâxiç ini C nXiîazov àviyalxiot xçôvov. iSoÇaaa yàç xoîç iç xà tntixa yivtjaofttvoiç ¿'Çvfitpoçov tata&ai xovxó yt, intt xwv t'çywv xà noli VTjQÓxaxa (.tûXioza 'Çvvoloti uyvwoia /çûvco xqj iaxiçw tivat, ij xoîç XVQUVVOIÇ iç ùxof/v Tjxovxa tffi.wxà yivto&ai. xwv yàç xçaxovvxwv uti xoîç nXdaxotç ivnoqoç ino ùfia&t'aç fj iç xwv nQoyiytvr[j.itva)v xà xuxà ftiftrjatç, xal nçoç xà »¡¡.LUOTR^lia xoîç nu%a toxlçotç QÛOV xt xaì ànovwxtQOv iç à ti xçtnovxai. àXXd /ut ZOvaxiçov iç xwvôt xwv l'çycov xîjv îaxoçiav xovxo rjnyxtv, ozi âi) xoîç iç xà t'neixa xvqavvrtoovaiv tvSrf.ov taxai wç (làXioxa fiiv 6. ¿ittQyûecrat] ùntçy¿ferait apogr. Ilolst. 7 . rgaycoSoSidaexâlotsj Legebatur TçaytpSiSciaxàXoiç. ibid. Ttzùfcofiai] rttâ^copca apugr. Holst. 13. ¿ScÇaea] ¿S6£agov apogr. Holst. 14. à'gvficpoQov apogr. Holst. Vulgo , il iirj ] àv&çtâiicov * (tij A .

ti

BvfiijTçàç

ròv 2t/i. A. ZàgôuvanâXov. 7. u n i

r o t s — j r t i e o f i i v o i s ] xotl * (ihois A. ibid, ravt' ] ravta apogr. Holst. 9 . navrânaaiv — Xôyoïç içQ^&r] ( p . 13, 1 5 . ) 1 tça noj;ibjt>à il'çyaotat, iycà * 8fj êv tots £(i7CQoa&ev Xôyoïg, ¿/ivijo&tiv nànnov * Xovlxtj t ò îçyov t o v t o lvdu$ct(tiva>v. * r7] rà nço'rtga (tàXXov tivà Çicôaaaa * voiç noXXà côiitXijxvïu xal * caglçp yvvq yéyovi. fiijrjjg jjStj * * tïvat. £vyxaXvnziiv * * Xéyos t^Qij&rj A . 1 2 . ¿gaiv a p o g r . H o l s t . ¿çùv P. d u x i t , q u o d q u i t y r a n n i d e m in p o s t e r u m e x e r c e b u n t , f a c i l e sibï horuin hominum e x e m p l o p e r s u a d e r e p o t e r u n t , q u a e ipsos etiam m a l e f a c t o r u m rnaneat a n ì m a d v e r s i o . D e i n d e f o r t a s s e v e r i t i n e v i t a m o r e s q u e sui a e t e r nae p o s t e r o r n m m e m o r i a e t r a d a n t u r , haud ita a d peccandum p r a e c i p i t e s crunt. Q u o t u s enim q u i s q u e h o m i n u m , q u i d e i n d e v i x e r u n t , p e r d i t a m S e m i r a m i d i s v i t a tu, v e l S a r d a n a p a l i a u t N e r o n i s d e m e n t i a m n o s s e t , nisi liaec historiìs c o m m e n d a t a f u i s s e n t ? I n p r i m i s , si q u i f o r t e i i s , q u a e t h i c narrantur, similia a ' t y r a n n i s olito p a t i e n t u r , illis n o n omnino inutile e r i t ista audire. S o i e n t enim mìseri e o s e c o n s o l a r i , q u o d non soli sint, quibus acciderint c a l a m i t a t e « . Q u a m o b r e m primo quidem quae Belisario flagitiose c o o i m i s s a , d e i n d e q u a e Iustinianus ac T h e o d o r a s c e l e r a t e g e s s e r u n t , e g o narrabo. 1. B e l i s a r i i c o n i u x , d e q u a f e c i in superioribus I i b r i s mentionem, avum q u i d e m e t p a t r e m a u r i g a s h a b u i t , hanc a r t e m B y z a n t i i ac T h e s salonicae p r o f e s s o s , m a t r e m v e r o e x earum n u m e r o , q u a e in t h y m e l e

15

fflSTORIA dì

jujv

Xov

nvog

Tivù

ri

5 irtq

NOIIJAAFIHTJ, r'iStj naiStov

•tQiu

rò

•ànovòf)

iiiui,

Wüßt u)-Xù

ig avzi)v Totg

15 naòómrp,

iùaniQ

QTTFIVOTÙ),

j(ov,

y.aì àn

'§v¡.inatjnv,

ovaa

710TÉ ò BtltauQiog

háaaaa

In* ngòg

tv ó Maialilo OVTÍ

Qeoy.alov-

tkovat

¡.itv

iv&Me

ol-

j¡ntq tìanoutxhv

5

Oioóó-

ligio lóym , r¡yúntt Tf wg t o tìy.òg xàv TOÌg tlQ-1

tftr/vvxo

de uhm

TW

n¿Ch¡>

avrov

VGXIQOV

y.aì xaTaxogrjg

TOVTM

àt y.aì oly.uwv

y.uTnyog yùg r¡Sr¡

ìificpa

naìSa,

r¡ lAvxmvlva

UVTOV

v

ìxlXivat

oc z f j v

[IQ HOT e UVT?}V ZFI

f a v i a fia&còv

(ftvyii.

TOV

ìv

tjv.

%vv-

tßovXtTo

ìxquTrtat

7iuqaayo/.itvìj,

QioSóoiov

uvu'^vqtSag

o t ¡.itv

dovXi]

Stxtì.lag

ixXtXvfti-

ukq&t'Cfiad-ai.

ucpuTOv

ü / o v ,

tintv,

Qioöoalo) tàg

ijy.tOTu

xaxòv

nuvxa

¡.IUQTVQIUV

ulSoia

xaxaXaßovaa,

xaTa7tQortaio&ai} nqbg

rio

WG \.IR\

axt]7tT0fiivrj

uvayxao&tìg

tùg

tg

Iv aianfj

TOV dianoTijv

inrjqtTtiv vwv

&tav

à f i nQOiovaijg

voi

TU

RJX&ov ,

zuvra

xalniQ

àvd-Qianov

lrp&ulj.iiov

/.layjhoovvtjs

f.iiv7]

Ttjg

xgvtpovaur ovv

àf ì j x t ,

OQWV TOV ¿fitpl

I'QCOTI yÙQ

TÙJV oly.tltov

TM vtavlu tj fttv

¿¿'gag

TOV Ificivra

5 SÌOVTU.

avv

yivr\xai.

15

TI.

ìvòtt^zai

rò

lìg

14. SiaxQrjaa22.

Hyxoict]

latebris pretiosìssima quaeque spoliorum cum adolescentulo reconditura veni, ne qua istorum fama ad L'aesarem pervenirti. Isthaec Illa quidem simulavlt; hic autem rem et facile dìssimulavit, et sibi persuaderi passus est; licet Theodosio ligulam, qune circa pudenda subnectit femoral i a , solutara observasset. Nam mulieris victus benevolentia, maluit vera non esse credere, quae sibi oculorum etiam fide probarentur. Ita in dies gliscente in incredibile malum lascivia, caeteri quidem silentio flagitium inspectarunt, famula vero Macedonia nomine $ post debeIJatam a Belisario Siciliani, Syracusis hero sanctissimi iurisiurandi fide primum obstricto, ne unquam Antoninae p r o d e r e t u r , totam ei fabulam detexit, datis praeterea testìbus duobus a cubiculo famulis. Re comperta, Belisarius quibusdam ex stipatoribus suis necem imperat Tlieodosii; ille detectis insidiis. Ephesum aufugit. Nam assectatores ingenii Belisarii mobilitate inducti malebant uxori gratum facere quam videri benevolentiam mariti aucupari. Quamobrem iussa contra Theodosium eidem p r o didere. Constantinus hoc rerum casu vehementer Belisarii moerentis vicem condoluit, atque illud dictitavit : Ego mulieri citius interitum quam adolescenti parassem. Hoc audito Antonina, animo penitus abdito illi succensuit, u t eo gravius in eum acerbitatem evomeret. Nam erat ad

C

4

16

PROCOPII

aixòv i/,doi. tjv yù(i oxoçTT/cuôrjç xt xaì èçyrjv axoxuvrj. ov TioXhö âè voxtçov ì] ftayyurfvaana ij d-amivoaoa ntld'ti xov iïvâça wç oiy vyiiç to xaxt]yôçi]ftu to xavxqç ytvoixo' xaì oç QeoSôatov ¡.ùv f.it7Jkrjau ovôifiiil ¡.lixtn^ixjjmo, DrluxiSovtav ôi xaì D T« TiutSiu xfi yvvaixi txôovvai intaxtj. ovç ârj anavxuç nçtTtxu 5 t « î ykûxxaç, âancQ Myovmv, ¿noxt/iovoa, tlxa y.axà ßQuyv xQtovQyrj&uau xaì &vXaxloiç f/ißeßlr^itvt] tç xrjv i}â).axxav àxvi']au ovôiftiir. ïçQtipe , xiov xivoç oìxtxwv Evyeviov ovovia vnovçytflavxôç oï t; unav to iïyoç, w êrj xaì to iç 2tkßtqiov ti'çyaaxat iilu(ì(.ia, xaì Ktovaxarxîvov ôi où nolhîi vaxtçov Behau- 10 çioç xf] yvvaixi àvaniio&ttç xxtlvti. xà yàç â(.iq y.uì 'Ptofiai'otg vnavTiaouoiv ig XiTqag ìh&óvzug nuqà noXv avzwv rjoatj20 frtvzag zfi ¡.lu/rj in TOV ini nliTozav ànoXwkivui. UTIIQ OI aat àxovaavTig xul xaxonad-tla ¡.tìv zfj iv uiatpig xtxaxcofitvoi, SiSiózig di fir} uve iv Tfj ànonoqtla ivzvyóvzig nollfilwv GZQUTM KoX%i$aJ Ko^ltSa A. 5. loifiov Alem. Itftov AP. IO. Siibid. Blija^aftijr] filt]0%