Corpus scriptorum historiae Byzantinae. Volumen III Ioannis Cantacuzeni eximperatoris historiarum libri IV: Graece et Latine [Reprint 2020 ed.] 9783112354360, 9783112354353

Citation preview

C O R P U S

SCRIPTORUM HISTORIAE BYZANTINAE. EDITIO EMENDATIOR

ET

COPIOSIOR,

CONSILIO

B. G. N I E B U H R I I C.F. I N S T I T U T A ,

OPERA

EIUSDEM NIEBUHRII, IMM. BEKKERI, L. SCHOPENI, G. DINDORFII ALIORUMQUE PI1IL0L0G0RUM PARATA.

PARS

XX.

CANTACUZENUS. V O L U M E N I.

BONNAE IMPENSIS

ED.

W E B E R I

M D C C C X X V I U

I OA N N I S

C A N T A C U Z E R I EXIMPERATORIS

HISTORIARUM L I B R I IVGRAECE

ET

LATINE»

CURA

LUDOVICI SCHOPENL

VOLUMEN

L

BONNAÈ IMPENSIS

ED.

WEBERI

MDCCCXXVIII.

P R A E M O N I T U M .

l i a n e novam Ioannis Cantacuzeni editiotiem, cuius nunc primum volumen prodit, reliqua duo sequentur proxime, descriptam exhibemus ad exemplum editionis Parisinae, quae anno I645. voli. 3. fol. typis regiis impressa est. Graeca primum ea editio vulgavit, eaque ex uno codice Parisino, uti haecverba, in titulo posita, testantur: Graeca nunc primum prodeunt ex codice MS. Bibliolhecae Viri Illustrissimi Petri Seguierii Franciae Cancellarli. E regione texlus graeci, sectis paginis, versionem latinam habet, quam Iacobus Pontanus, codice Bavarico usus, dudum ante edidit Ingolstadii anno i6o3., annotationibus cum suis tum I. Gretseri auctam. Quis editionem Parisinam curaverit, neque titulus neque praefatio tradit; at hominem eum fuisse eruditum graeceque doctissiinum, annotationes margini adscriptae probant, quibus tum locos non ita faciles intellectu ex interiore rerum cognitione explanat, tum codicis sui corruptelis felicissimam plerumque medici-

VI

PRAEM0N1TUM.

nam adhibet, ita ut maximam partem exnendationum earum in textu reponere non dubitarim. Quo magis dolendum est, uberiores eius annotationes, ad quas lectorem p, 177, C. remittit, nunquam in lucem prodisse, neque omnino ab eo tantam in posterioribus Cantacuzeni libris curam positam esse, quanta in castigandis prioribus elaborasse censendus est. Quamquam vel in bis ip$is plura inveni, quae cum manifesto depravata essent et corrigi poscerent, ille non animadvertit, aut animadversa ita tentavit, ut veritatem scriptorisque manum nondum assecutus videretur. Itaque ipse emendandi subinde periculum feci, et siquando meliora ac satis certa suppeterent, ea breviter indicavi. Codice usus sum nullo : eiusmodi prae» sidii loco versionem Pontani habui ; inspexi etiam interdum, nec id sine operae fructu, editionem Venetam a. 1729. fol., quam ex Parìsino exempio transcriptam esse constat. Ea enim aliquot menda iam correcta exhibet, aliorum tamen passim obsita est turba foediore. Denique nonnullis in locis emendationibus, quas Y i r Illustris, B. G. Niebuhrius, et, cuius nunc Bonna distracti iucundissimam memoriam hic recolere iuvat, Henr. Grauertus, margini editionis, qua utor, adscri» pserant, egregie adiutum me esse gratus profiteorRestat, ut iis, quae in praefatione Pontani de Cantacuzeno ipso eiusque in enarrandis rebus fide ac studio veri satis magnifìce praedicantur, iudicium addam Ed. Gibboni, in primis intelligent tis barum rerum existimatoris, quod adeo verum

PRAEM0N1TUM.

VII

reique consentaneum est, nihil ut praeclarius et ad usum huius scriptoris recte instituendum salubrius dici posse videatur. Verba autem eius, quae Ilist. of the D. and F. of the R. E. c. LXIII. leguntur, haec sunt: »The name and situation of the emperor John Cantacuzene might inspire the most lively curiosity. His memorials of forty years extend from the revolt of the younger Aadronicus to his own abdication of the empire, and it is observed, that, like Moses and Caesar, he was the principal actor in the scenes which he describes. But in this eloquent work, we should vainly seek the sincerity of an hero or a penitent. Retired in a cloyster from the vices and passions of the "world he presents not a confession, but an apology* of the life of an ambitious statesman. Instead of unfolding the true counsels and characters of men, he displays the smooth and specious surface of events, highly varnished with his own praises and those of his friends. Their motives are always pui-e; their ends always legitimate: they conspire and rebel without any views of interest} and the violence which they inflict or suffer is celebrated as ihe spontaneous effect of reason and virtue.« Ser. Bonuae mens. Sept. a. 1828.

EDITIONIS PARISINAE PRAEFATIO.

L E C T O R I CANDIDO.

Secundus et quadragesimus annus hie agitur, postquam Iacobus Pontanus Societatis Iesu Ioannem Cantacuzenum Orientis Imperatorem e palliato togatum fecit : de Graeco, inquam, in Latinum eleganter convertit : togaeque eius notas pereruditas veluti purpurara intexuit, ne scilicet terrae Graeciae princeps in publicum sine purpura prodiret. Itaque longe optimum historicum et veteribus rerum scriptoribus sine dubio comparandum, qua docti, qua indocti manibus versabant. Hi propter rerum gestarum memoriam auctorem laudabant, et probabant: illi rerum divinarum atque humanarum scientiam in principe suspiciebant : civilem animum, prudentiam domi militiaeque, fortitudinem in rebus hostilibus : animi magnitudinem in perferendis iniuriis , quas intulerant modestiae nescii et pudoris ignari homines, quosque ex paene servis liberos fecerat, et ex infimis hominum , summos. Denique in imperatore clementiam erga hostes, dignos profecto qui hostilia paterentur, funditusque tollerentur ; postremo abdicationem imperii, despectionemque siunmae rei demirabantur , cuius causa plerique iura divina humanaque violant, et secessum in monasterium, quo solitarius separatusque ex hominum frequentia puriorem et sanctiorcm vitam viverct. Hi, inquam, id est, Graecae linguae nescii, non aliter quam Latine loquentem vellent : illi, id est, callentes utriusque linguae diutius ferre non poterant, ut Graccus auctor aliter, quam Graece loquerelur. Quod cum intclligcrct Illustrissimus Vir

EDITIONIS PARIS lis A E I'RAEFATIO.

IX

D . de Noyers regi ab intimis consiliis et secretis, cuius curae aedificia regia, artes, ipsaque typographia regia permissa sunt, pro singulari humanitate s u a , proque innato non vulgari erga litteras affectu, quarum propagationem ad summara rempublicam pertinere probe scit, statini optimum factum videri sibi significavi, ut òiykwrrog ederetur auctor luce dignissimus, quo utrosque voti compotes faceret: utque ipse Cantacuzenus cum tineis et blattis pugnare desinerei, qui tot pugnas pugnasset, totque hominum strages , priusquam e vivorum numero eximeretur, edidisset: quo facto egregio nemo sane sapiens ibit inficias, illustrissimum virum optime de lit— teris esse promeritum, eoque nomine unicas ei gratias agendas. Quin i m o , si quid manes sentiunt, id ipsi Cantacuzeno acceptissimum fore credibile est, quod Latinae linguae et Graecae quodam consortio quasi quodammodo inter veterera novamque Romam bene convenire videatur, quod ille vivus percupierat. Hoc igitur fruere, Lector, et beneficium agnosce v i r i , quo nemo ad bonas artes promovendas , et eximios a b arte viros iuvandos propensior existit, si non ingratus atque ab omni humanitate alienus es. Quod si te hie aequum praeb u e r i s , primo quoque tempore omnes historiae Byzantinae scriptores tarn editos, quam manu exaratos typis regiis edendos eiusdem illustrissimi viri ductu et Regis Christianissimi auspiciis prolaturi sumus : de cuius rei utilitate plerique omnes consentiunt. Vos qui litteras amatis, favete, et Consilio iuvate. F a m a , v i r t u s , et recti amor eum deseruere, qui litteras non a m a t , aut eas incultas deserit : et penitus inglorius, vel iudicio suo nee memoria, nequc litteris dignum quidquam gessit, sed quod aeterno silentio magis obrucndum s i t , quam litterarum monumentis mandandum. Vale.

IACOBI

PONTANI

PRAEFATIO.

Q u i de Graecis in Latinum convertere aggrediuntur, et bonos scriptores veluti mortales peregrinos , atque ab cxteris regionibus ad se ventitantes , hospitio humaniter ac benigne accipiunt, eosque patriae suae linguam, mores , et instituta docere conantur, quo (contra quam olim civili Romanorum iure permittebatur , per quod duarum civitatum civis esse nemo poterat ) in posterum non minus inter Latinos, quam inter Graecos profiteri queant, nae illi munus sane pulcrum, utilitatis, iucunditatisque plenum : addo etiam, nisi in eo exercitationem iam ceperint, impeditum ac laboriosum aggrediuntur. Quid enim, amabo, cum universo genere litterarum, tum duabus hisce linguis, Graeca scilicet ac Latina, quibus divinae , humanaeque artes , et scientiae omnes continentur, praeclarius? quid elegantius? quarum in utraque versantur, qui de altera in alteram bona scripta transferre, et de doctrinarum candidatis, perque illos de hominum genere quam optime mereri (quod ipsum est inprimis laudabile) annitunlur. Et ctun etiamnum haud pauca in Graccis codieibus, per illustriores praepotentium ac prineipum virorum, et rerumpublicarum bibliothecas abdita et inclusa lateant, quibus in apertum proditis crescere, ac propagari passit in omnem partem nostra eruditio, eorum studia, qui id praestant, fruetum ferre permagnum quis inficiabitur ? Sed quanquam labor is adhuc tironibus, paueorumque stipendioruni militibus operosior accidit: propterea quod permulta vitia et peccata occurrunt., quae vitare difficile est (cuius rei non leve argumentum, quod cum interprete® paene iunuincrabilcs,

1. F O N T A N I

FÄAfcFATIU.

XI

excellentes tarnen atque perfectos admodum raros nominare possumus) nihilo minus in ista quantacunque interpretanti defatigatione ac molestia, suavitate quadam perfunditur, expletnrque animus, cum sibi in sinu quodammodo nasci thesaurum v i d e t , unde bonarum litterarum ditior evadat : quaeque hactenus tot hominum, etiam eruditorum, millia ignorar u n t , multoque diutius, ac perpetuo forsitan ignorassent, ea princeps cognoscit, et sollicitudines, operam atque conatus suos spe et fiducia gratae posteritatis consolatur. Ceterum cum in hoc quoque tarn praestanti munere elaborandi, et aliquod operae pretium faciendi voluntas non mediocris iam prìdem mihi haud defuerit, nihilominus eius diffìcultates cogitatione complectentem , non quidem pudor subrustìcus, sed metus quidam, ut arbitrar, ingenuus semper absterruit. E t nescio quomodo haeret in medullis, nec oblivisci q u e o , quod apud scriptorem persapientem legere memini : praestare timere, quam audere in litteris. Accessit ad me retardandum, quod qui primorum primi, signiferique, atque a d e o , qui interpretum familiam ducer« existiiqantur, vel in uno libro convertendo creberrime hallucinati, atque a lineis, quod dicitur, excidisse, diligentiorum animadversione deprehensi sunt. Quaenam ergo mihi semidocto fama speranda fuit? V e r u m enimvero, cunctantem ac trepidantem sapientium virorum auctoritas commovit, ipsaque ratio cpnfirmavit, ut aliquando in isthanc palaestram descenderem : siquidem, iuxta v u l g a t u m , nemo nascitur artifex : et ars nulla e s t , in qua non peccando discatur : quodque nobis pueris quondam praeceptores in ludo ingerebant, qui nunquam m a l e , nunquam bene. Factum igitur-, ut cum Serenissimus Boiorum princeps Maximilianus Societatis nostrae domesticis potestatem liberaliter atque ultro concessisset, e voluminibus Graeois calamo exaratis (quorum habet in bibliotheca sua nobilissima lectissimam copiain ) depromondi, et ad communcm usum emolumentumque, cuius incenso tenetur desiderio, interpretandi quae placuisset, ego in hunc non Christodulum utique, sed in ipsissimum Ioannem Cantacuzenum inciderim : quo ad gustum sentcntiamquc meam nihil accommodatius , nihil ad prima mililiac liuius tentanda peri-

XII

I. PONTÀNI

cula, propter facilitatem quandam eius in scribendo opportunius nancisci potuissem. Sic omnino est, ut dixi, in Ioannem Cantacuzenum incidi: qui quidem quo commodius huius libri sui occasionem, caussasque afferret, • et personam suam celaret (quod tamen baud satis caute fecit, ut mox docebo) fingit a quodam Nilo familiari se ad scriptionem per litteras sollicitari: ac sibi vocabulum Ghristoduli imponit. Idoneum profecto, nempe a statu et conditione yitae, quam haec scribens agebat: agebat autem monasticam: et Christo serviens, merito eius servum se appellavit. Occultare porro, et tegere personam suam ideo voluit, idque prudenter, quod de rebus cum alienis, turn suis historiam compositurus erat, et narraturus plurima, quibus audiendis aures quibusdam dolerent, ut antea videndis oculi doluerant. Est vero tam infrequens Graecis hoc nomen, Cbristodulus, ut vel hinc isto loco fictitium ac supposititium appareat. Cumque per id tempus in monasterio pro Ioanne etiam Ioasapbus mutato nomine dicerelur, sicut non antiquum et proprium, ita nec novum istuc et assumptitium, Ioasaphus inquam, ad libri auctorem indicandum usurpare decuit: ne monachus inanem aucupari gloriam , et qui Deo militatum venerat, iterum se negotiis implicare saecularibus videretur. Atque ita codex Graecus uvtni'yQarfoq est, sine titulo prorsus. Deinde ex ipsa Nili epistola Cantacuzenum buius historiae parentem , et conditorem esse perspicuum fit. Ilia enim verba, xai are ydq TU xoivd Siersieig ngaTTiov, aioTtjQi'a rolg nQayfiuaiv qo&a' xai vvv aavxov ytyovcog, dhjdeiaq xai Sixaioavvijg nagdieiyfia rov pi'ov xazear^aag TOP aavrov. Tu enim et quamdiu gessisti rempublicam, solus imperii fuisti: et hodie, postquam defunctus honore, tui ipsius esse instituisti, vitam moresque tuos veritatis f ac iustitiae exemplar effecisti. h a e , inquam, voces non ad Iudicem, Consulem, Praefectum aliquem, sed ad magnum domesticum Ioannem Cantacuzenum, cuius post Andronicum minorem, quamdiu is vixit, suprema fuit potestas, et imperatoriae proxima in omnibus, et apud omnes aucloritas: imo vero ad ipsum munus imperatorium, quod idem citra nomen diu, postmodum ct re ct nomine multis annis administravit,

PRAEFATIO.

XIII

pianissime pertinent : qui quo pacto AAJTIJÇT'a rtòv nguy^iàreav fuerit, legendo disces : et nihil verius dici potuisse constitues. Illa similiter in quem alium, quaeso, nisi in eumdem quadrant , quibus eum Nilus ab exemplis nostratium, exterorumque scriptorum incitât, uti acta sua memoriae ipsemet prodât ? tori âè xai siç naQÙSuyixa rrjv fjperéQav Ixerei'av àvettyxtïv. av re yàq TOVÇ è'Çœdïv, âv re TOVÇ rjfxeriçovç rfysfiôvaç evdv/iij&jjç, oiâafiâç àrifióaijg TTJV loToçi'av. xai ovjot », xàxstvoi ini TO Gvyyqatftiv xadijxav eavrovç, ov fuxçà TÒV àv&Qcimvov ßi'ov ix TOIOVTWV Svtjoeiv oìòfievoi. Nee vero caret exemplo, quod abs te petimus. Etenim sive ad externoa , sive ad nostrates belli duces respicias, non poteris hoc genus scriptionis contemnere. Quippe tum hi, tun tili hue pariter se demiserunt, non parum inde humano generi consultum iri arbitrantes. Quid quod de sua cum Andronico coniunctissima, fidelissimaque amicitia (de qua equidem cogitans, simul de Davidis, et Ionathae devinctissima familiaritate cogito : de quibus scriptum legimus , Anima Ionathae conglutinata est animae Davidis : ct dilexit eum quasi animant suamJ rursum: Doleo super te, frater mi Ionatha, decore nimis, et amabilis super amorem mulierum) non nisi ipsemet ita avfinaâwç et ivaçyàç scribere potuit? quod quidem saepenumero facit. Sic solemus, frequenter, inquam, magnoque cum sensu de iis loqui, ac scribere, quae aut absentia valde in desideriis, aut praesentia vehementer nobis in amoribus sunt. Nec alius tam diserte de recusato toties imperio , de liberiate apud Andronicum sua, deque amplitudine potestatis quam obtinuisset, praeter ipsummet narrare voluisset, etiamsi potuisset. Scripturae sanetae toties produetae, et monastica disciplina non semel tam eximie praedicata, atque etiam per totam historiam sparsae tot pietatis notae, non alium quam monachum olent, qualis ille tum erat, cum haec chartis mandaret. Dicendi genus, quod in libris contra Mahometanos, et Iudaeos in defensione fidei Christianae adhibuit, ideo dissimile est, quia illis disputatio quaedam perpetua et dialectica potius ; hic narratio diffusa et continuata suseipitur. Proinde ut alia ibi, alia hic sit facies, Decesse est. Illa demum lib. 4. cap. 24. et 25. adversus

JLIV

I. PONTANI

Nicephorum Gregoram multa cum acrimonia, et fusius posita (ne amplius verborum in re parum ambigua consumamus) manifeste nobis astipulantur. Ubi prae indignatione dissimulatae personae immemor, caussam suam accuratius agit, quam alius pro eo egisset: tametsi id postmodum animadvtìrtens, in viam redeat, rnrsumque qui sit, dissimulare studeat. Sequitur ut de oeconomia breviter te moneamus. His qnatilor libri« res sub utroque Andronico, avo, et nepote, et sub Cantacuzeno filiorum nepotis tutore, atque imperatore gestae explanantur : sic, ut primus discordiam et bella inter Andronicos: alter imperium minoris: tertiUs bellum Cantacuzeni cum obtrectatoribus et ittimicis : postremus eiusdem victoris ac triumphatoris tempora persequatur: in quo etiam subtexuntur, quae inter Ioannem Palaeologum legitimum heredem , et patris sui Andronici successorem, socerumque Cantacuzenum, et eiusdem filium Matthaeum (cum quibus ambobus dissidium ei intercessi ) contigerunt, Tametsi et in duobus prioribus tam multa de Cantacuzeno commemorata sunt, ut quod in epistola Nilus ait, eum avrovQyòv, hoc est, rebus ipsismet coram, ut actorem , a fluisse, aeque de illis, ut de posterioribus intelligendum videatur. Gesta sunt autem omnia ab anno post Christura natum millesimo trecentesimo vigesimo primo , ad annum plus minus quinquagesimum nonum, annis nimirum triginta novem, aut circiter. Sic enim rationem subducimus. Michael Palaeologus collega patris sui Andronici mortuus est millesimo trecentesimo vigesimo primo. Eodem ipso anno (si a Septembri ducas anni initium, ut Graeci ducunt) bellum inter avum , et nepotem exarsit, duravitque sexennium et mensem unum , ut in calce libri primi relatum est. Vieto avo , nepos solus praeiuit imperio annis viginti, si verum scribit Gregoras. Quo e vivis sublato, pupiliorum tutelam gessit Cantacuzenus, vix annum, ut colligere est : adversus quem deinde ut tyrarinum nomine viduae imperatricis, et liberum eius bellum administratum est annis quinque. Eo finito Cantacuzenus, data Ioanni Palaeologo in matrimonium filia, dccem annos ab eo paciscitur, quibus penes se imperii gubernatio cum nomine maneat : penes ilium nomen dumtaxat et dignitas imperatoria, donec aetai

PRAEFATIO.

XV

maturescat (agebat cnim Ioanncs annum non phis dccimum quintum) postea se collcgam patiatur. Huius spatii vix dimidium videtur explevisse, rerum liuius mundi et adversae sortis renovatae quodam taedio. Quae ipso iam monacho inter Palaeologum et Matthaeum secuta sunt, forsitan uniua, aut duorum annorum fuerunt : nam in his quod pro certo affirmem, non habeo. Hac ratione colliguntur anni historiae huius circiter triginta novem. E x his patet, tempora Andronici iunioris, Cantacuzeni, et Ioannis Palaeologi non satis probe digessisse Onuphrium , et alios. Errarunt item cum Gregora, dum Andronicum iuniorem anno aetatis quadragesimo quinto extinctum tradiderunt. Nam si natus erat annos viginti septem antequam sccundam uxorem duceret, ut noster libro primo nai-rat, et ea ducta adhuc aliquot annis cum avo bellum gessit: si eo vieto annis viginti solus imperavit, sequitur quinquagenarium , aut eo maiorem obiisse. Ostendcmus nunc, quo loco inter Byzantinas historias liaec nostra collocanda sit. Cantacuzenus Nicephoro Gregorac proxime succedit, eiusque narrationes continuât: quamquam non praecise ac simplicitcr. Nam cum Gregoras in obitu Andronici iunioris desinat, noster inde non orditur : quin imo secundum historiae suae librum ad eiusdem Andronici mortem perducit. Verum quia Gregoras iste avo , in cuius aulam desertis studiis libcralibus se contulit, amicior, nepoti autem iniquior fuit : illumque plurimum , et saepe commendavit : hunc aperte , nec modice y et non raro insimulavit ac vituperavit : ad haec, quae inter illos acciderunt, partem maximam minime comperta habuit : quae autem comperit, ea confuse, imperfectc, quaedam quoque aliter aliquarito, quid aliquanto? multo aliter, quam evenerunt, et cum mendaeiis exposuit: in ipsius quoque Cantacuzeni bello rebusque commemorandis (quae scripta vel interierunt ; vel adhuc in aliqua bibliotheca latent) parum bona fide, malevoleque versatus est. Cantacuzenus hacc vitia non ferens, longe sinccrius , longcque copiosius , distinetius, integrius, ccrtius omnia explieavit: quippe qui omnibus J>aene non interfuit solum , verum etiam praefuit : et quae ipse non vidit, aut egit (qui cnim potuit omnia?) ea a testibus gravissimis accepit : quemadmodum in fine libri quarti testatur.

XVI

I.

PONT AM

Sed iuvat ipsius Cantacuzeni verba proferre in meditìm, ex libri quarti capite vigesimo quarto , undc, quomodo se gesserit in historia scribenda Gregoras, liquido perspiciatur. Imperatorem vero Cantacuzenum, postquam ipsum per se deprimere atque evertere non poluit, Palaeologorum imperatorum bellum mutuum pro argumento sumens : et partim ignoranti'a rerum gestarum, partim gratia corrupta ventate, oc totis viribus velut in fabula comminiscenda mentienSj deinde ordine ad bellum, quod nostra memoria contra Cantacuzenum excilatum est, progressus tum alia complura crimini dat, Servitutes j caedes, trucidationes, populations , et quaecunque Romanis per id bellum luctuosa inciderunt, Uli adscribens : tum ob amorem dominandi imperialisque fas tigii cupidinem malorum illorum nullum duxisse rationem affirmat. lllud autem Cantacuzenum potissimum vellicai et cor eius urit, quod mentitur, eum, adhuc vivente Andronico , imperii Romani longe appetentissimum, cum id ossequi non posset, ad monachos in monte Atho, qui viri sancii et a Deo affiati, futurorum praesensionem habere iudicabantur, profectum esse, de futurisj et an ad se Romanum imperium perventurum esset, percunctaturum etc. Attamen fieri potest, ut Gregoras de moribus Andronici quaedam non prorsus falsa scribat, et ea noster aut tanti non aestimet eiusque iuventuti condonanda putet : aut dissimulet, et id amicitiae singulari fortasse tribuat, de quo in Notis suo loco videbimus. lam de excellentia, fhictu, elegantia et ornamentis historiae huius quid ego satis dignum commemorem? Inter recentiores quidem rerum Graecarum, seu Byzantinarum scriptores, ut sunt Zonaras, Nicetas , Cedrenus , et alii, meo quidem et quorumdam bene litteratorum iudicio hie primas tenet : videturque solus didicisse, quo pacto ad laudem accommodate contexenda sit historia. Mira, nova, inaudita, inusitata, occultorum Dei iudiciorum plena, grandia, illustria multa hie recensentur. E t , si liistoria debet esse prudens, atque ornata rerum explicatio, neutra virtus in hac desideratur : quae mihi semper a viro nobilissimo, et ingenio excellentissimo suavissimoque visa est profluxisse. Prudenti» militaris atque civilis tam eximia hic elucet, ut civitatum,

PRAEFATIO.

XVII

provinciarumque rectoribns ac belli ducibus maiorem in modum commodaturam putem. Cum autem virum politicum ad bene regendum aliis quoque virtutibus nihilo minus instructum esse oporteat, ne earum quidem exempla documentaque hie frustra requiras. In quibus qualis fucrit Cantacuzenus, infra ostende • mus : in praesens aliquid de Andronico dicemus, quem , qui a Clemente V . pontifice maximo in ertravag. communibus, ut haereticorum et schismatis antiqui fautorem excommunicatione percussum existimat, is tempora male componit, et dviOTOQijoi'a manifeste laborat. Qui enim tunc imperabat, et ultra adhuc annis quindecim post Clementis e vita discessum imperavit Andronicus senior, sacro ilio fulmine tactus est. Ergo in Andronico iuniore Christian! imperatoria espressimi, ac vivum quodammodo simulacrum hie proponitur. Est enim, ut paucis et summatim agamus, excelsi, nec minus modesti animi, beneficus, fortis et generosus, adversus bene merentes gratus, humanus, iniuriarum, laborumque tolerans, in ignoscendo mitis, misericors, pacis cupidus , in consultando cum amicis diligens ( quod contra mentitur Gregoras, dum Consilia nulla admisisse, et imperium neglexisse autumat ) ab odio in quemquam suscipiendo alienus, pecuniae liberalis, aedificandi studiosus , erga Deum , caelites , sacerdotes , avum mire pius. Insunt in his libris insuper alia in aliis praeclarorum facinorum, et (quod dissimulandum non est) etiam insignium vitiorum exempla : quorum ut ilia imitanda, sic ista evitanda nobis sunt. Notum est namque illud Romanae historiae principis. Hoc illud est praecipue in cognitione rerum salubre ac frugiftrum, omnis te exempli documenta in illustri posila monumento intueri, unde tibi, tuaeque reipublicae quod imitere capias: unde foedum inceptUj foedum exitu quod vi• tes. Habet hie dux, habet miles, habet privatus civis, habet magistrates, habent sacri, habent profani, habent summi, hakent infimi, habent viri, habent mulieres, quod vel fugian 1 vel sequantur. Insunt orationes creberrimae : quas cum hie auctor directas valde amet ( sunt enim speciosiores et graviores ) nos interdum brevitatis gratia , et ad vitandam ex similitudine satietatem , ad obliquas , more Caesariano redegimus. Nec possum de istis orationibus quidquam melius ac verius Cantacuzenus, b

XVIII

I. F O N T A N I

dicere, quam si eas prudentes, copiosas, nervorumque ac sanguinis plenas , et omnino QTJTOQIXÌOT¿Qug dixero. Praeterea hic invenire est locos communes tractatos egregie, scite dieta, paroemias non vulgares, celebrium scriptornm (ut de sacrò taceam ).sententias, fabellas aliquot lepidas et ad rem demonstrandam appositas : q u a s , ut scis, Philosophorum illi antistites, Plato et Aristoteles, neutiquaui contemnendas censuerunt. Capient te item, quas strictim attingit, Romanae historiae: capient varii ritus : capient quos miscet animorum motus, tum lenes ac sedati, quos ìjdt] Graeci, tum graves illi et concitati, quos iidem ntxfrtj vocant: capient descriptiones aliquot insignes : capient alia demum plurima. Quodsi rerum varietas delectat, de quo nemo dubitat, ea sane hic mirifica cernitur, ut singulorum librorum periochae, seu epitomae indicabunt. Episcopi» debitus honos, et reverentia hic tribuitur. Gatholica instituta, Ceremoniaeque ita sunt per hosce libros luculenta, ut non optes magis. In primis vero Dei Mater summa in veneratione est : cui etiam urbs tota Constantinopolis a Constantino Magno commissa, ac dedicata legitur. Vita monastica est illi nQÜy/ia xàkbv xai fcotpitäg, djtQaynutv xai fiearòg yaXyvqg ßi'og, äxQoiuxog ßi'og, xai xekturtärr} noXnti'a, &eìóv ri XQrjfia xai ÌSQÒv , q>iXoooq>ia, xai TZÌQÌ ovgavi'wv nQuyfiàrmv yvtoaig, egyov iìprjXòv xai Ttjv àv&QoanivrjV inc^ßatvov Svvufxiv, iegà rjav/ja. Id est, res honesta , et Deo amabilis, vita negotiis vacua, et tranquillitatis piena} supremum ac perfcctissimum vitae institutum res sancta et divina, philosophia, et cognitio rertim coelestium, opus sublime, et humanis viribus maius, quies sancta. Montem porro A t h o , ad quem complura aediiìcata monasteria, in quibus ingens monachorum multit u d o , nòXiv OVQÙVIOV , coelestem civitatem nominat. Fucos illos scholasticos, xai rag hqxvfrovg, et pigmenta Isocratea non habet haec historia : sed ornatum quemdam matronalcm, virilemque ac robustam elegantiam. Schemata quaedam oratoria , et Atticismi non pcnitus absunt. Lingua purior est, quam pro ¡Ila aetate, non cum lacte nutricis liausta ; sed ex libris percepta videlicet, Nam ilio saeculo (sub Andronicis nimirum et antea) non mediocriter infoscatali] , et mutaliones

PRAEFATIO. haud leves perpessam, eruditi non nesciunt. Addamus hoc pro corollario. Genucnses et Veneti malta hie ab aliis historicis suis praetermissa, aut nunquam cognita de maioribos suis, eorumque virtute et factis legere, et quaedam falso de iisdem bactenus scripta deprehendere poterunt. R e s t a t , ut quae nos vel praestitimus, vel praestaro contend imiis , indicemus. In interpretando earn speciem pro captu nostro consectati s u m u s , quam ex eorum lectione, qui de optimo genere intefpretandi praeeeperunt, boöorumque i n terpretum observatione mente conceptam atque informatam tenebamus : quae cuiusmodi s i t , ii potissimum intelligunt, quorum industria in eodem curriculo se aliqüando explicavit« Codicem perquam mendosum, maleque iüterpunetum aeeepimus : ut divinare et coniicere frequenter oportuerit. Nomina locorum, quae nec diligentissimus Ortelius omnia collegit, et personarum, quae vel Graecia iam occideris et ßeß(tQßuQtofiiy^ t vel librariorum oscitantia depravarat, alieubi de coniectura emendavimus, ( nam qui omnium veram et germanam scriptum ram coniectando possit assequi, ego quidem futurum opinor neminem,) omissa quaedam supplevimus : in singulos libros pe-> riochas seu epitomas conscripsimus, quas et lecturo ad TIQO-> naQaaxevrjV, et ei qui iam legit, ad dvaxttpaXai'caaiv utiles fore confidimus: relictis sectionibus (quas in plerisque codicibuS sive scribas sive lectores; non ipsos auetores exeogitasse et adhibuisse reor) quod modo nimis c r e b r a e , modo nimis rarae, saepius argumentum vix ex triente comprehenderent, in capita* more Latinorum, totum corpus divisimus, ut quantum maxime possemus, lectori lumen praepanderemus. Locos aliqtlot parum sanos, praetextis in ipso contextu animadversionibus, perstrinximus ; quas quidem rogatu nostro Iacobus Gretserus , Socie-tatis nostrae Theologus, et in Academia Ingolstadiaila profess sor Ordinarius, conscripsit. E t haec fecimus , magis ut candorem nostrum bonis viris probarcmus, quam quod ilia, qualiacunque s u n t , hoc quidem saccalo , ct in his terris ad quem- • quam inficiendum depravandumque valitura formidaremus« Quis enim nescit, etiam qui litteras non didicit, non tum prim u n , propendente scilicet iam ad occasum imperio , sed multis ante annorum centuriis , pacne post octingcntcsimum statini

XX

I. PONTAN I

ab ortu Christi, Orientalen» ecclesiam a Romana secessisse? Feruntur item historici non pauci, hoc nostro partim antiquiores , partim recentiores, quos cum ad unum vel in haereticis, vel in schismaticis iure numeremus, nullo tarnen eorum sine aliquo, omnibus simul sine maximo detrimento ecclesia Romana carere non potest. Vin* tu audire qui sint? Sozomenus et Socrates Novati perfidiam sectati sunt. Quorum hie non oblata solum, sed interdum etiam quaesita occasione Novatianos libenter laudat, ipsis miracula tribuit, Romanorum pontificum potentiam exagitat : quae omnia Iacobus Billius eruditus Theologns observationum sacrarum libro primo capite vigesimo sexto luculenter demonstrat. De Nicephoro Callisto liquet ex Gennadi} apologia pro Concilio Florentino, ubi eius non tam scripta, quam cornicia contra Latinos refelluntur: ut de iis, quae sparsim in historiam suam sinistra inseruit, nihil dicam. Zonaram fuisse schismaticum , testari possunt eius poemata aculeatissima de processione saneti Spiritus, et alia adversus Latinos composita, quae Genebrardus dum converteret, se criminationes illas omisisse narrat. De Pachymerio idem constare potest ex adiunctis ad Gregoram Latinum. Ea sunt capita, seu loci rerum memoria dignarum, e codice Augustano, carie confecto, et mutilo, per singulos libros excerpta ; cuius animus in Romanam ecclesiam qualis fiicrit, ex quinto, sexto, et octavo potissimum libris deprehenditur. Nicephoi-um Gregoram quoque , et Nicetam Choniatam eorum monumenta produnt. Adde hue Cedrenum , Glycam , Constantinum Manassem, Ioaunem et Georgium Curopalatas et alios, si quaeramus. Nam per illa tempora tam non facile monaclium, aut scriptorem a Romana ecclesia non alienissimum erat in venire in Graecia, quam hodie difficile est praeconem verbi D e i , aut professorem Catholicum invenire in Saxonia. Et qui tandem fieri potest, ut qui Patriarchas Constantinopolitanos schismaticos appellant sanctisgimoa, oecumenicos, et principes ecclesiae, ipsi eiusdem farinae non fuerint ? Si ego quempiam Superintendentem sanctissimi vocabulo afficerem, credo, aliqui, imo plurimi, nec ioiuria, me Lutheranum aut Calvinianum esse colligerent. Atque at ab historicis abeamus , et ad alios scriptores

PRAEFATlO.

XXI

veniamus, Origenes et Tertullianus ' quales tandem fuerunt? Nonne eorum haereses extant? Feruntur demonstrations evangelicae Eusebii Pamphili, in quibos aperte, et saepius uQiavtC,tt, quod doctissimus Billius observationum lib. i . cap. 27. plane ac diserte ostendit. Quid demonstrationes evangelicae 7 Statim in ipso principio ecclesiasticae eius historiae (quo monumento nihil habemus in republica Christiana illustrius) Ariamsmos aliquot observat tomo tertio Annalium Zonaras. Sunt in manibus monumenta Photii, sunt Theodori Balsamonis , qui Latinos, ut pestilentissimus schismaticus, conviciis passim lacerat. Eosdem ob processionem sancti Spiritus exagitat etiam nobilis inter theologos patres Theophylactus Bulgariae episcopus, e t , cuius similiter magnum inter sacros scriptores nomen est, Eutliymius. Possum adhuc nominare homilias, et alia scripta huiuscemodi hominum, quae in Latinum translata leguntur, et ab eruditis proferuntur. Si ergo nec superiorum historiae, nec istorum commentarli hactenus ecclesiae incommodarunt : quin potius (quod res clamat ) minim in mod um vehementerque commodarunt, ne a Cantacuzeno quidem raagis damnum ullum metuendum , quam fructus, isque non mediocris, ut ex antecedcntibus patuit, exspectandus est. Rerum gestarum ac vetustioriun temporum utilem, necessariamque cognitionem persequimur et inquirimus : si quid interdum in iis minus commendabile aspergitur , id tota mente aversamur atque reiicimus : et calamo etiam, cum est occasio, notamus atque confodimus. Nec vero ab hoc auctore nostro ecclesiae Romanae , aut Romano pontifici contumeliae dicuntur, quem patrem, sanctissimum dominum, tua sanctitas, tua beatitudo vocat : et ut apud eum opinione mala ne sit, elaborat ( propter barbaros , Turcas videlicet, in auxilium accersitos, vastatamque bello civili provinciam,) cum co arma adversus infideles pro gloria crucis Christi coniungerc cupit : eius laudationem sibi amplissimo lionori ducit : legatos ipsius benigne excipit : cum eodern, Clemente nimirum V I . , de synodo habenda , redintegrandaque ecclcsiarmn coiuordia sollicitc ac rcverenfer agit. Non, inquain , hie probra el maledicta iaciuntur : scd dissensio ac dissidiiuu llhul a nubis Latinis , iam lippis ct tousoribus

XXII

I. PONTANI PRAEFATIO.

etiam notum, aliquot!es se exerit atqne a maioram exemplo defensionem, quamquam iniustam, petit. Nam si maiores magnopcre

a vero

longeque

errasse

videntur,

at ait Lucretius, non ideo minoribus pedes in iilorum vestigiis ponendi sunt: nisi ipsi quoque cum iisdem in idem se barathrum praecipitare studeant*

IACOBI

VITA IOANNIS EX

EIUSDEM

P O N T A N I

CANTACUZENI, HIS T O R I A i

loatinis , Manuelis et aliorum Cantacuzenorum, ut virorum illustrium et bellicosomm, meminit Nicetas. Quos hie noster Cantacuzenus in maioribus suis habet. Idem, Ioannem Manuelis imperatoris neptem, alium Ioannem Cantacuzenum Isaaci Angeli sororem in matrimonii) habuisse. Natus est Byzantii. Patrem a natalibus modeste praedicat lib. 3. cum dicit, ov yctQ tiov noXkmv eig, non erat unus e multis, seu vulgaris: et alicubi matrem suam Syrgiannis appellat &etav, materteram} seu amitam, seu demum cognatam suam (liberius enim hac voce utitur, ut docebimus) ;,quam quidem feminam ex libro primo, haud longe ab initio, scire licet ad imperatores genus retulisse. Puer adhuc patrem amisit: qui anno aetatis primo supra vicesimum, praefecturae suae Peloponnesiacae octavo, in eadem peninsula decessit.. Mater dicta est Theodora: cuius avunculus magnus, id est, aviae maternae frater , Michael primus Palaeologus imperator. Itaque eadem Michaelis soror, et Cantacuzeni proavia. Firit Tlicodora mulier prudentiac maioris, quam pro captu sexus, ct tractationi rerum gravium atque magnarum idonea, quam Gregoras recte his verbis celebravit lib. i1. Quam assestricem coniugi imperator reliquerat, senatoria matrona, et gravitate morum conspicua, et singulari prudentia ornata, ac in rebus cliibiis praesenti consilio instructa. Eius indignissima vexalio propter (ilium , ct mors lacrymabilis lib. 5. cap. 7.1. 9.6. jf>. rxponitur. Niccphori Cantacuzeni, et Manuelis Tarclianiotae, illius pnlruclis , liuius consobrini, aut ex sorore ncpolis lib. cap. 8. mcinimt. Ioannem Angelum ¿'£a$eXq>ov, et avtrpiov siimlilcr appcllal, ct ex eadem radice prodiisse scribit. Mcnlio autcm sororis est lib. 3. cap. 26.

XXIV

I. FONTANI

Coniugem kabuit Irenen , Andronici Asanis viri illustrìssimi , magni ducis, et cum Andronico seniore cognatione coniuncti filiam. Fuit enim Asanes e sorore Andronici natus. Ex ea sustulit liberos sex, mares tres, feminas totidem. Illis nomina fuerunt, Matthaeus, Manuel, Andronicus. Atque hic postremus vix duodecimum attingens annum, cum a via paterna in custodi am datus, postmodum pestifera lue per id tempus grassante interiit : reliquorum opera domi bellique multum usus est pater. Uterque ornatur laudibus lib. 3. cap. 28. Matthaeus Demetrii despotae, filli Andronici maioris natam Irenen uxorem duxit : quae filios ei peperìt duos, Ioannem et Demetrium: fili as ternas, quarum primogenitae indi tum nomen Theodorae. Matthaeum pater imperatorem renunciavit, deditque id precibus praesertim exercitus : quem tarnen Ioannes Palaeologus heres legitimus imperio abire coegit. Manueli filiam Syrgis ( fuit hie Cypriorum rege procreatus ) despondit. Sed id connubium Syrges ante nuptias rescidit. Post Liberus, Triballorum dynastarum potentissimus, filiam suam eidem Manueli desponderi cupit, et despondetur, ut est libro 3. cap. 48. Hactenus de marìbus. Puellarum trium nomina sunt Maria , Theodora, Helena. Primam Nicephoro Ducae, Ioannis Despotae filio, Acarnaniae principi, nondum septennium egresso pactus est. Alteram Orchani Persae, seu Turcae potius, Bithyniae domino tradidit : cuius opibus rem suam saepenumero sustentavit atque constabilivit. Postremam cum Ioanne Palaeologo imperatore, annorum quindecim adolescente, coniunx i t , quem laudat lib. 4- ca P* 1 * Ex eo matrimonio Andronicus , Manuel, Ioannes , Demetrius filii, et Irene filia propagati 6unt. Suam cuique trium filiarum peculiarem laudationem impertit, Theodorae lib. 3. cap. g5., Helenae eodem libro cap. 3 4 . , Mariae, quae adversis casibus propter nequam maritum iactata, tandem eo occiso cum matre monacham Byzantii egit, lib. 4> cap. 4^> Principio Andronici avi cubiculi sacri praepositus fuit: deinde Andronici nepotis (cuius videtur coaevus) magnus domesticus. Thraciam praefectus seu praetor gubemavit. Fuit item princeps militiae imperatoriae, sive copiarum dux summus. Auctoritas eius, potestas et existimatio incredibilis : ita,

VITA

CANTACUZENI.

XXV

ut eo inconsulto aut refragante nihil gereretur, ipseque administraret o m n i a : et esset non quidem vocabulo (nam id una cum habitu , licet non semel ab Andronico invitatus et enixe rogatus, constanter fugit) sed opere ipso imperator. Lege cap. g. lib. 2. Quo defuncto, procerum ac militum votis Didymotichi obsecutus, itemque aliis de caussis (quas p r o f e r t , dum affectatae tyrannidis suspicionem a se depellit : depellit autem saepissime ac disertissime , et tam verisimiliter, u t nihil desideres) purpuram et tiaram induit. Adrianopoli a Lazaro Hierosolymorum , rursum Byzantii ab Isidoro patriarchis coronam imperialem solenni ritu accepit. Quam beate vixerit, in quantis cuiusque modi opibus , in quanta hominum admiratione et gloria, ipse clarissimis verbis lib. 3. cap. 53. et 78. edocuit. In militari disciplina , socio Syrgianne , magistro Angelo usum se narrat : in qua deinde per exercitationem lectionemque longe admodum processit, talisque prorsus extitit imperator , qualem M. Tullius in Pompeiana depinxit : siquidem in eo quoque ilia quatuor, quae in summo imperatore inesse debent, enituerunt, seien Lia, virtus, felicitas, auctoritas. Talis item, qualem in Strategico gravissimus praeceptor militaris Onosander describit cap. 1., castus, temperans, sobrius, frugi, laboriosus , intclligens, minime avarus, nec iunior, nec senior, fìliorum p a t e r , dicendi peritus, gloria illustris. Qualem praeterea de bellico apparatu cap. 2. Leo imperator. Linguam Latinam calluisse inde coniecturam capio. Etenim res Romanorum imperatorum ( ut nos Romanos imperatores apellam u s , hoc est eorum , qui - in Italia et Romae vixerunt ) aliquot ics in medium adducit, quas forsitan apud historiae Augustae scriptores leg it. E t Arego monacho Sabaudo quaedam Graece scripta non intelligenti , interpretatur lib. 3. cap. 84. Si quis auditione tantum Romanorum facta accepisse, et Graeca illa Italice monacho interpretatum esse credere malit, cum eo non contendam: et ita nomine Latinae linguae, cuius se scientem quodam loco affirmat, quaque praesidiarios Italos alloquitur Constantinopoli lib. i\. cap. 54., Italica intelligenda erit: sicut per Latinos Itali et alii non Graeci. Persice quoque, sive Turcice nosse se lib. 4« c a P- IO> affirmat. Artem didicisse oi-atoriain , eloquenza ipsius omni praedicatione digna , et in

XXVI

I. PONTÀNI

torn praeclaris oratìonibus totaque scriptionc se exerens, demoustrat. Sane quod M. Tulli us de Pompeio , idem ego verissime de hoc viro, paucis immutatis , usurpavero. Quantum Consilioj quantum dicendi grafitate, et copia valeat, in quo ipso inest quaedam dignitàs imperatoria, vos ex hisce libris saepe cognoscelis. Oppida complura, quae armis resistebant, oris sui facundia subegit : ut quod Cyneas legatus Pyrrho Epirotarum regi, hoc idem paene Andronico imperatori Cantacuzenus fiierit. E t cum oratoris sit historian» scribere, si qua alia, haec sine controversia oratorie , hoc est prudenter, disposite, diserte, nec invenuste scripta est. Poetas diligenter legisse, Homerum praecipue et Euripidem , crebrius ex iis prolati versus docent. Sacrarum litterarum scientia non parum imbutum, tot loci apposite inducti argumento Sunt. Sed id ex libris aliis sole clarius est, quos nempe contra Mahometanos et Iudaeos edidit. Fertur insuper in quinqué priores elhicorum Aristotelis Paraphrasin conscripsisse. Haec de studiis et Utteris eius. Quod ad mores et virtutes attinet, vcritatem amavit , ut qui maxime, idque toties testatur ac profitetur. Eius prudenza e dictis, maximeque e consiliis egregia semper et memoranda perspicitur : digna profecto , cui vel maius committeretur imperium. Fortitudinis, magnanimitatis, ac patientiae est, quod nusquam ferme abest ab exercitu, manuque sua in hostem pugnat viriliter : nec yoluptatibus indulget, et adversis casibus non frangitur : iniuriis (potissimum ab Apocaucho, cui tantopere benefecerat, illatis) non succumbit : et invidiam aequa mente sustinet. In bene de se merentes unus omnium gratissimus : quam virtutem in aliis etiam amat, et ideo nulla propemodum pagina gratiarum actionibus vacat. Ad moderationem, continentiamque pertinet, quod imperii communionem sibi ab Andronico etiam quaitum delatam , recusat. In amicitia colenda constantissimus, Andronicum minorem praecipue, et A murium Persam Ioniae Satrapam si ve principem dilexit, fuitquc vicissim ambobus supra quam dici potest chains et ÌUCUIKIUS. Dilexit eum etiam veliementcr C proccribus Triballorum opulentissimus quidam Liberas, ut est lib. 5. cap. t\i. Jlciicücuitiam ac liberalitatcm coluit mirabilitcr, et in excrci-

VITA CANTACüZENI.

XXVII

tum de suo sumptum, imperatore vivo mortuoque, saepius fecit : castella et oppida sua pecunia refecit et instauravi, eidemque imperatori funus amplissimum sua impensa curavit. Aurum quod habere gratis poterat contempsit. Pacis et concordi ae quis ilio cupidior? Quis barbaris et idololatris inimicior ? Non potest pro dignitate collaudari huius prestantissimi principis' admiranda lenitas, et ad deponendam offensionem veniamque tribuendam suspicieoda facilitas, beneficiorum altissima recordatio, et in gratiis agendis commemoranda sedulitas. Omnia his libris gratiarum actionibus referta sunt. Summa praeterea in negotiis procurandis diligentia, et vigilantia, animique religio. Monachisnuim quantis praeconiis, Deus bone, et quidem toties, cohonestat ? ac tandem ipse in Manganense monasterium prope Constantinopolixn se ultro ac libens includit, cum imperium retinere potuisset, ut videbis IIb. 4. Tantum abest, ut eo ipsum Ioannes Palaeologus victor compuler i t , quod quidam huius nostrae historiae funditus ignari nugantur. Coniux porro Irene in monasterio, a Martha Michaelis primi Palaeologi sorore constructo , monacham induit. c Pa>fiaitov tu quidem, ¿Al' ov cPli(ini duxit. Vegetius libro tertio capite decimo sexto: Scirc debet dux hostium, contra quos drungos (male scriptum di unos) hoc

EXPLAN ATI O

DIGNITATUM.

XXXV

est, globos hostium quos équités oporteat ponere. Hinc Drungarius biglae, Drungarius classis, qui praesunt globis vigilum et classiariorum. De hac voce Leunclavius in Pandecte ad annales Turcicos: DÍCQ , Turéis Agelarios esse sua lingua, qui Graecis erant vel Drungarii, vel Druncarii potius. Eos Lea »Sapiens Augustus in Libro suo de apparatibus bellicis capite 5 . num. 4 2 . 4 3 . 4 5 . olim dictos fuisse tradit Chiliarchos, quod militibus mille praeessent: et druneum chiliarchiam. Latini Chiliarchos vocabant tribunos, qui nunc colonelli sunt. Druneum (sie enim pronuntiabat Zygomalaa, et Druncarium, non Drunguin, vel Drungarium, quod vulgo fieri solet) sic appellatum arbitrer a trunco sive báculo sive seeptro: quemadmodum hodieque regimen tum vocamus tarn ipsius tribuni baculum (vitem dixere, puto, Romani) quem ceu magistratus insigne gestat, quam illum signorum militumque numerum, qui aq constituendum regimentum requiritur. Ideoque truneus est regimentum milit u m , cuius caput est Druncarius, d i m Tribunus, nunc Colonellus aut regimenti praefectus. Méyaç tTaioiaQ/^ç, Magnus sodalitatis princeps. Antequam e cella sua imperator exeat, protovestiarites adest in triclinio cum magno hetaeriarcha et primicerio aulae. Postquam vero egressus est et constitit imperator, egrediens protovestiarites accersit honoratissimos principes ad circumstationem. Lege cetera. E t infra : Hic vero excipit etiam perfugas advenientes ex omni parte, ac propterea etiam hetaeriarches nominatur, velut ixuÎQOvç sive amicos excipiens. Bâgayyoi, ßarangi. In festo occursus (purificationis) discedit imperator in Blachernarum templum, Barangis quoque sequentibus. Atque hi quidem ubique imperatorem equitantem prosequuntur, ferentes humeris secures suas. Erant ergo custodes , satellites aut stipatores imperatoris bipenniferi : eoruni praefectus ante illos imperatorem sequebatur et ideo âxôkov&oç dicebatur. Ihyxéçvijç, Pincerna, a poculis. Quod si imperatorem oportet bibere, pincerna ministrat illud: ac non diebus festis solum, verum etiam semper imperatore cibum súmente miscet, si praesens est. Ac vetere quidem more hic extra civitatem imperatorem sequens ferebat poculum castrense, catena vinctum : ut si cum opus esset bibere, ex fonte aut fluvio daret ac biberet. Hoc autem in praesentia non fit. 'O ¿ni rijç zçané^ç, Mensae praefectus. Serviebat ctinni imperatori ad mensam. Praebcbat missum magnus domesticus primus proxinic imperatorem : post cum domesticus mensae ; tunc praefectus mensae , et quae «pud Curopalatam seqnuntur. Jo^ioxixoç itti-i-ùiiov hîneQi'wv, Domesticus Ihematum occïdentalium. Quae llórenle adhuc imperio Romano túy^iuiu

XXXVI

I. FONTANI EXPLANÀTIO DIGNITATUM.

sive legiones dictae, postmodum imminuta Heraclii temporibus Romana potentia et truncate imperio, dtfiäroav nomen acceperunt, carentes iam veteri amplitudine sua. Vide libellum Constantini Porphyrogennetae de thematibus sive de agminibus militaribus per imperium orientale distributis. Hic praefectus huiuscemodi agminum per occidentis urbes distributorum intelligendus est. Msyag Jtmxrjrtjg, Magnus administrator sive procurator. Nihil de hoc Curopalata. Méyagdo i)|, Magnus Dux. Quemadmodum magnus domesticus princeps et caput est ad universum fossatum, (quid sityòisalum, suo loco explicabitur,) sic etiam hic ad universum mare. Ac ceteri quidem principes aliis rebus instituti ut capita, praeferunt consuetum imperatoris flammeum, aut exercitus flammeum cum ignitis telis. Magnus dux contum praefert imperatoris insidentis equo. Habet autem subiectos sìbi magnum Drungariiim classis, Ameralium etc» Vide Curopalatam et scholiastcn. IlQuytooißaoTOs, Primaugustus. Nullum ministerium habet, quia non functio est palatio militans, sed dignitas honoraria, quam non ministerii autordinis necessitas facit, sed imperatoris ivdoxi'a. Méyaq Xagtovlàgiog, Magnus chartularius. Equum imperatoris a protostratore susceptum, etc. Vide quae supra in protostratore dicta sunt. Stallmaister Germanis dici putat scholiasta. Zonaras in Leone Isauro , tomo tertio Annalium, posterioribus temporibus TOV TWV ßaaiXixwv tnnoxófuov èmoTcnovV' Ta appellatum traditi IlQifiixrjQiog adkì}g, Aulae primicerius. Habet quidem in circumstatione administrationem, qualem ante diximus, ordine vero collocat etiam omnes, qui in aula sunt. Ut enim princeps quisque suum et constitutum locum ad circumstandum habet: sic etiam ordines, qui in aula sunt, singuli proprium suum locum obtinent. TlQcoTOxvvtjyòg, Venato rum princeps, Jägermaister. Imperatore conscendente equum, nemo alius praeter hunc stapiam tenet, cum praesens est. Praeest vero iis venatoribus, qui curatores canum appellantur. Quod si quando imperatoris, cum in venatione est, vestem aliquam sanguine aspergi contigerit, earn hie venator accipit ex beneficio. n.QatT(OQ äijfiov, Praetor populi. Nullam administrationem habet in aula palatina, sed in urbe, et urbanam solum.

I&ANNOT

TOT

IS5TOPIS2N

Canlacuzenus

KANTAKOTZHNOT B I B AI A â.

I

täJNNOT

TOT

KANTAKOTZHNOT

I 2 T 0 P I Q N B I B . 4 I 0 N

IOANNIS

A.

CANTACUZENI

HISTORIARÜM LIBER I.

PERIOCHA. Michael seniotis Andronici filius, iunioris pater, filiabus in Matrimonio collocatis et filiis parenti ad educandum cominissis, ex oriente Byzantium rediens , ddrianopolin , deinde Thessalonicam ab eodem transmiltitur : ubi de morte filii Manuelis certior factus, prae luctu acerbissimo in morbum labitur, quo etiam hac vita decedit. Senex pater Andronicum adolescentem nepotem > Constantino despota filio suo , Michaelis germano f r a t r e , in imperio surrogato, idque non tam ipsius Constantini t quam Michaelis pueri eidem Constantino ex pellice suscepti, causa abdicare constituit {Cap. i). Post obitum Michaelis imperatoris provinciarum praesides et magistratus sacramenlum novum postulantur et iuvenis Andronici nomea in conceptione iuramenti praeteritur : solus Cantacuzenus, cubiculi sacri praejectus, ne se scelere contaminet, iurare detrectat : veleri formula iurare sinitur, Tacitus fert iniuriam nepos, (juem Syrgiannes vir nobilissimus serio monet, ut sibi consulat ; et in earn rem operam fidelem spondei, llle rem cum Cantacuzeno, qui tum in Thracia praetor versabatur ut cum amico omnium sincerissimo, prius communicandam censet (a). Dolet is ea necessitate, quam Syrgianni internuntio diserte explanat, calamitatemque in posterum praesentit, et iuvenem in luto collocandum; aliud nihil, fugae, ne.pote nisi cogantur, incipiendum suadet (3). Christopolis approbante j deligitur. Cantacuzenus e Thracia Constantino polin veniens , quid sibi cum Syrgianne coniìenerit, renuntiat : Apocauchum hominem obscUri generis, sed prudentem inprimis, a quo postmodum diu vehementerque divexatus est3 ut patebit lib. 3., Sergia nni gratificans, Andronico commendai ( 4 ) . Causae dissidii inter avum et nepotem aliae antiquiores afferuntur, prolatisque exemplis 3 avus nimiae austeritàtis et importunitatis insimulatur (5), quam Uli per patriarcham losephum nepos exprobrat. Avus se excusat. Placatur nepos. Verum haec Michaele adhuc vivente. Quo fatis absumto , cum quoddam dictum redigerei ei in memoria m, quo honestius eum hereditaria successione multaret ( 6 ) , osttndit nepos qua mente dixerit : veniam delictis suis petit ; cui Cantacuzenus, ut iusiam causam habenti, sentii et omnia sua offerì. Ilerum perjugio

4

PERIOCHA

Christopolit destinatur (•}). Callinicut ad Cralem Triballorum principem de loeietate legalur. Spondei. Denuo de loco, ad t/utm saluti* luendae confuciani, deliberatur , et Adrianopolis praefertur. Iniuriae avi in nepotem memorantur. Sjrrgiannes e Thracia revocatur. Adhuc de loco fugae. Adrianopolis iteruin eligitur. Quaerunt, quomodo Constantinopoli impune exeant (8)- Protostrator senem in custudiam tradendum, Syrgianne s omnino iugulandum dec ernie : utrique repugnant Cantacuzenus, in prima senlentia, de simplici discessu , permanendum pronuntiat, Syrgianni contra nitenti sapienter occurrit, simulque protostrator em refeUit (9). Nepos ab omni crudelitate in avum abhorrent, Cantacuzeno tubtcribit. Idem Syrgiannes et protostrator faciunt (to), imperatricem Cantacuzenus, qui et magnus domesticus , iunioris imperatorit coniugem Constantinopoli relinquendam sentit. Magnut contostaului et magnus logotheta Metochites cautam nepotis apud avum agunt (11). Ad iu~ dictum arcessitur : protostrator eum comitatur: domesticus supervenit postea : in palatio de servando iuvene sermocinantur. Ternae triremes a Genuensibut amicis instruuntur (12). Nepos magnum domesticum offendens , se desertum conqueritur: quae maxime vtilt, audit. Citatur de integro ab avo ad ludicium : amicos ad fidelitatem sibi in periculo praestandam hortatur. Cantacuzenus et protostrator omnia pollicentur : ad palatium deducimi(¡3). Ibi coram tpiscopis ut superbus et rebellis a sene accusatur. Negat se talem ; si facinorum istorum compertus fuerit, vel capitalem poenam libenter excepturumj et avum ut cuntumeliosum redarguii (14). Ornici duo forit clamorem audientes , succurrere parant. Senex quiescit , et nepoti conditiones fert quatuor: ad singulas re spondei (t 5), pedem eius pronus osculatur. Fingit ille se reconciliatum: inani gaudio exultatur. Iubetur in Peloponnesum praefeclus abil e magnus domesticus; quae iussio quoniam fraudem olebat, quid agat cnm sociis consultât. Coniicitur mens senis haec, ut ipsis specie praeJecturarum distractis, nocere liberius ac facilius possit : non esse salutem negligendam (16). A iuniore ad senem pro impunitate sociorum legatio decernitur, quam Metochites certit de causis obire detrectatSequitur frivola domestici excusatio, cur a Peloponneso abhorreat. Obiurgatus ab imperatore , in Thessaliam iubetur proJìcisci ; quam conditionem similiter subterfugere studens dissimulât, et extra urbem milites pecuniamque exspectat. Protostratori Prillapi pracjectura mandatur (17)- Scriptura ad lectulum inventa , nepot Byzantio decimo tertio Kalendas Maias, comitatus protostratore paucisque famulis, cum canibus et avibus venatoriis , ad fugam tegendam scilicet, egreditur. Adrianopoli comiter accipitur. Hoc intellecto, imperator Tagarim magistrum militiae ad fugitivum reducendum mitlere vult: a quo docetur, laborem inanem fore ( 18). Jnttrdicitur omnibus, ne nepotem nomine imperatoris officiant, declaraturque hostis, et cum factione sua a piorum communi one seclud'tur. Ab eo deinde pacem senex petit. Legati in discrimen veniunt: et ibi alterius praesens atque inconcussus animus. Benigno cum responso dimitluntur (ig). Postridie in concilio pax recusatur , ni senior imperio cedat: datur tamen opera, ut is imminent pcriculum declinare possit. Exercitus mire avet Byzantium petere, nec ei persuaderi potest, ut libens in occidentem tendat (20). A Sphentisthlabo Moesorum rege insidiae. Lente Constantinopolin pergit iunior, morbum praetexent ; senem praemonet, ut sibi caveat. Magnus domesticus ab oppugnatione urbis dehortatur (21). Palato-

LIBRI I.

5

/o*a monacha super induciti rogatum accedit (aa). Nepos retpondcns, te in avum ofjìciosissimum demonstrat. Avus iusiurandum dot, et anathematismum rescinditi iratcilur, hominem de in/ima plebe ad se iuramenti eligendi missiim. Factum excusatur (l'i). Adrianopolin se recipit nepos, eo uxorem evocai. Syrgiannes ad senem deficit : obiectum perfidine crimen negat (24). hur infestis signis Byzantium : optimales et duces exercitus ad avum de pace scribunt ( j 5 ) . Xena mater Andronici minoris Thessalonicae a tempio avulsa, pro captiva adducitur Constantinopolin (26). Pax petitur. Morbus iunioris, a quo stratopedarcha desciscit (37). Beneficentine magni domestici, eiusque matris Theodorae magnanimitas (28). Oppida Apri (39), Garello , Rhae deslum , Sergentzium occupantur. Sacci exuruntur. Stratopedarchae perfdia, Syrmpani et Caritas in inimicum admirabilis pasloris fidelità! in dominum (3o). Nepotis in hostem lenitas. Constantinus despota captivus in vinculo. coniicitur. Qui Xenae imperatrici manus violentas attulerant, puniuntur. Lemniorum ad nepotem defectio : quem formidantes Persae, deserto avo, cui auxilio veniebant, in orientem turpiter refugiunt (3i). Poscitur pacem, quam dare cogitai , ita ut ipse, exercitus , urbes, tota imperii administratio penes seniorem sint de celerò. Condones imperatoris, et Cantacuzeni ad principes et duces exercitus (3a). Responsum nepotis ad avum de pacis condilionibus (33). Actum grattas et pacem confirmatum Xena ad filium mitlitur. Conditiones senex accipit, ad quem salutandum nepos Byzantium concedit: ille obviam se feri. Ibi consuetudo quaedam imperatoria declaratur. Una in urbem ingrediuntur. Die sequenti Deiparae de confecta pace nepos gratias agit. In palatio cum avo degit aliti uamdiu : ad eum spectandum fréquentés ¡indique concursus fiunt, Jìidymotichum redit (34)- Sphentislhlabus morbo interit, Tenere filio successore, a quo Philippopolis capi tur. Nepos Moesiam incursans, praedas mgentes agit, et Byzantii Syrgiannem in senem coniurationis reum in carcere iuvenil: in quem, facta licet potestate , sententiam ferre abnuit (35). Moritur Terteres. Complura Moesiae oppida Andronico minori se dedunt: reliqua Boesilas , defuncti regis patruus, sibi asserit. Avi commissu nepos Philippopolin , sed frustra, oppugnai. Machina , cuiusdam Germani opus, depingitur. De Boesilae socii et amici morie falsus rumor (36). Philippopolis fortuito recuperatur (3?). Bellum in barbaros decernitur , incassarli dissentientibus senioris consiliariis , a quo magnus domesticai commendatur (38). Pax et foedus inter imperutores, et Moesum, quicum iunioris nupta erat soror. Mos Romanorum imperatorum , quo sibi per matrimonia Scylharum satrapas devinciebant. De Scylharum binis in Tliraciam irruptionibus, quorum partem Romani trucidant. Cum Scytharum quodam duce nepotis ex altera ripa colloquium (3g). Irene coniux diem obit, Anna Sabaudiae comitis filia iuniori ad connubium petitur (40) ; ipse a patriarcha Isaia solenni ceremonia, quam auclor accurate eiplicat, Byzancoranatur (4). Annae e Sabaudia illustris adventus, quae, tii splendide peractis nuptiis, ipsa quoque corona induitur. No biles Sabaudi complures quasi per successionem manent Constantinopoli, et imperatorem luvenem ludicris artibus instituunt. Persae praedones caeduntur. Imperator pedem sagilla vulneratur. Magni domestici in pugna virtus. Michael Moesorum rex Zernae cum nepnle dies aliquot hilares agit. Dtdymolichum reversus, de avo ab te *ine causa alienato nuntium accipit (42). FanliypeiScbaHus re-

6

PERIOCHA

gnum affectai, cui magni logothetae Jìlii student: quorum litterae intercipiuntur, et eorum pater officii sui admonetur. Frotovestarius logothetae extrema minitans , a nepote compescitur, et apud avuni excusatur. Ambo ingratissimi inveniuntur, eorumijue instigatione helium recrudescit (43)- Nititur senex memoriam lunioris e sacrit tollere, cuius patrocinium patriarcha suscipit ( 4 4 ) - Avum placare Andronicus conatur, et a bello dehortans , se ad causam dicendam offert. Orat idem per litteras magnus domesticus et in extremis terrei, si monita contempserit (45). Responso avi moestus iuvenis , patriarchae, et episcoporum fidem appellata qui eum in avi gratiam conantur restituere. Mittuntur Rhegium ex tribus delecti ordinibus, qui crimina exponant, eius defensionem audiant, et iudicent (46). Jlle avum in odium rapit, sibi benevolentiam iudicum colligit, et sigillatim obiectis respondet. Sequitur oratiuncula, qua suam innocentiam advenus criminationem de periurio in foedere violando tuetur (47). Avi et Cocalae litteras contra se proferì, quibus ab Cocalae impudenipsis foedus violatum convincere contenait (48). tia. Episcopi damnare accusatum verentur. Respondent avo , de se, ut in eum officioso, praedicat, illum, ut sycophantis credulum, perstringit, pacem pro re publica orat, se subiicit, et ni bene manenti obsecundet, minatur (4g)Cocalas acta Rhegii renuntiat seni omnia : reliqui non audiuntur. Eum patriarcha castigans, a iuniore se staturum projìteiur. Cum episcopis idcirco habetur sub custodiis. Magnus domesticus et protostrator ad procedendum Constantinopolin nepotem incitant: cui spem reliquam pacis domesticus eripit (5o). Rhegio Byzantium iter intendunt. Imperai ei avus , uti se ab urbe amoliatur. Marci Caballarii convitium. Memorat, quo officia in avum fuerit, cuius pertinaciam accusai. Selybriae rem publicam ordinai. Rursum nepos Didymotichum rediit. Andronicus Tornices , et Manuel Lascaris pactionis cum satrapis Scytharum suspecti et Thracia exacti ( 5 i ) ; quae protostratori cum parte copiarum commitiitur. In Macedoniam iunior contra hostes ab it, Pheris eos provocai. lis se excusantibus, quo minus postulata praestent, remo•vetur inde exercitus (5a). Thessalonicam vocatur: urbe dedita, o r i oppugnatur, cui Pherenses eventu infelici subsidium mittunt. Miraculum sancii Demetrii martyris in imperatore. Arx traditur (53). Deliberatur, quo eundum, Probatur consilium magni domestici. Edessa et Berrhoea se dedunt. Ingens occidenti! defectio. Duces senioris ad Triballum fugientes , a Pheraeis militibus capti ad nepotem adducuntur. Cum uxoribus eorum benigne agitur (54). Deditio Castoriae et Achridis. Protovestiarius cum sociis TribalUxoris eiusdem lum ad arma in imperatorem iuniorem sollicitât. protovestiarii mendacium. Domestici in contemptu auri argentique apud protovestiarium reperti excelsus animus. Imperatoris benefcentia. Voluntaria a^restium Albanorum deditio . Triballorum procerum in dissuadendo bello aequitas. Viae ad fugitivos iuvandos complures (55). Casus eorumdem. Strombitza et Melenicus nolunt se dedere. Protostrator ad jluvium Nigrum seniorem vincit : nec laetatur victoriae nuntio iunior. Foedus cum Moeso senex facit ; ad urbem iunior accedit, pacem iterum iterumque petit. Duo plebeii Constantinopnlin produnt (56). Pulcrum exemplum Christianae mansuetudinis Andronicus minor. Proditoribus praemium condignum promìttitur. Moesus ad confinia copias adducit. Nepos abire Logos decernit. Quaeritur ctlr tria millia eijuitum a Moesis Byzantium initsa. Avus monitionem di periculo vili pendii Inteirogatur

7

LIBRI I.

Moesus. quid »ibi vtlit cum exeicitu. Poti conierritus minti, iurat se foedus non rumpere , nec contra imperatorem venire : fidei pignus sacrarti crucem miltit. Jbanem, seu Ioannem , ducem cum equitibus ex urbe revocat. Scalae et alia ad earn capiendam paruntur. Die pentecostes Lo gis progrediunlur : a domestico et imperatore agmen oppugnationi disponilur (58). Extremo capite, quomodo urbs capta sit, et humanitas nepotis erga avum, et patriarchae e monasterio liberatio describuntur (5g). In hoc libro praecipua animadversione digna et tamquam potissima capila haec observando : varii naturae motus in avo et nepote, ac memorabile exemplum illius in hunc odii, huius in ilium observantiae ; delibera• tiones et legationes multae, in quibus multa prudenter dicta ; pads mentio et desiderium frequens et incredibile ; assentatorum et sycophanlamm studium ; ritus coronationis imperatorum ; singularis eventus in capienda Constantinopoli ; mira commutatio imperatoris senioris in privatum, contra iuniori», privati propemodum et exulis , in monarcham. flfilus et Chris todulus ficta nomina sunt; qualia apud veteres in dialogis et epistolisplurima. Christodulus mini Cantacuzenus est, utpnte qui curis illustribus defunctus, decursisque vitaé palatinae malejìdis honoribus, Christo sibìque in posterum vacare statuens, nobilem itlam servitutem amplexus est, quae mera viri sapientis libertas haberi debet. Nilus, a quo se ad scribendum impelli fingiti monachi nomen t ut cuivis obvium est.

N E I J 0 2 XPI2T0J0TASÌI. r , , 7i€tòfj at ßovXtadai oiSa ¡xr¡Sev TWV T¡/.IÍTÍQWV uyvoetv, xuì

fxrjòév ri yswutov

d-e/mg.

oio&a

noiovf.ifd'a,

¿V oig noXkà,

5 xovTU Xèytzai. 7lóXffxov, Tov,

o nag

xuì ri

Tióregog

eyoiiitv

sv

TU fisv

rovroig

rivmv

anovójj,

/.terà

xuì

r¡ xuì

ijxfxuaev

àyvoijaai

Par 1 EdL Ven. i TI

a icona v ov TWV v

TU ¿è naió'ta

TOP xtZv ßaaiXecov

Tovg ytvvut'ovg

f*áyr¡g ìj^uro,

ci ys eveari,

ov$ txàaxore

TB rr¡v u Qxf¡v avviar

TO netaav

uvxcàv

Xéyttv,

TOvg ntomàrovg

EJ

nQoarj-

SIS%IÒVTCOV B eìg

rìjv cpvaiv,

ri'g ngòg SiuXkuyùg

roaovxuì ¿¿vre-

NILUS CHRISTODULO S. ^ ^ u o u i a m probe scio te res nostras omnes velie cognoscere, etsi egregi» nihil s i t , quod dicaraus: ca quae h a b e m u s , nefas est tacere. Scis quotidic una cum familiaribus ambulationcs a nobis instituí : iu quibus multi nobis sermones, partim scrii, partim hilares ac iocosi incidete soleut. Ibi cum uonnulli de bello imperatorum disserereDt, qiiouain modo primitus conílatum ac tantis postea incrementis a u r t u m , et quid tandem generosas illas animas ad naturam exuendam üiipuliisct , ab utro practcrca belli iuicrcndi iuUium, et b i c , au ille

8

CAJNTACUZENI

FOE OI ftev TOP nannov, ol Se TO* vtt&UQW mht'aig eviytadut ajj/ow. eya Se axovcov inXrfftjv roig Xoyoig, fadvftiav xuxeC yvtoxtog T£V ¿VSQWV, ¿Q/fji,

ov xarsXinov

ol nuQtjxoXovdiptintg

TOig ngay/xaaiv

TO) PI'TO TT,V Ttav nejiQaypcvwv

t;

Sirjyrjaiv.

aXX eari xai neQi exet'vmv SinXa Xoyt%ee&at, xa&untQ xai nt(iiS P. 3 rwv EixXtt'Sov nqayfiari novov. sari Sh xui C tig naQaSeiyfiu rrjv fjfteriQav ixtrei'av avtveyxtiv. av re yap Tovg 6%u>dev, av Te rovg rjfiexiqovg i)yt(i6vag evd'vfiijd'^g, ovSafiug uTi/xaotig Trjv iorogtav. xai OSTOL yog xuxeivot, eni TO ovyypaqttiv xu9~tjxuv eavxovg, ov /.uxga TOV UV&QOOTIIVOV §iov exio TOiavTcav ovrtativ oiofievou xai anXag Se eintlv, ol fiev rftixoi Ttav Xoycov, oooi rj d^erijv inyveauv rj xaxi'av SiefiaXov, xaXoi 6. Interprea corrigit dnaliiluttv, ted nil mutandum. ED. P. Immo mutandum e r a t , q u o d aatea I c g e b a t u r , dnaXluttmv. a d reconciliationem concordiae propensior f u i s s e t , avum h i , n e p o t e m illi in reprehenaionem vocarunt. Q u a ego diaputatione commot u a , eos desidiae c o n d e m n a v i , qui i n d e a primordio singula percepta cum h a b e r e n t , nullam eorum memoriam poateritati reliquissent. Sed possunt etiam ea m utramque partem d i a p u t a r i , q u o d idem de p l a citia Euclidia aiunt. T u vero idoneus aane e a , qui noa h a c m o l c i t i a expediaa , quaeque s u b imperatoribua illia , quaecjue noatro aevo c o n t i g e r u n t , e x p o n e n a , et quidem aumma uaua brevitatc acribendi, q u a aola verum inveatigari potest. T u enim et q u a m d i u publico functus es m u n e r e , salua imperii f u i a t i : et h o d i e p o a t e a q u a m d e c u r sia honoribus tui ipaius ease c o e p i a t i , yitam et mores tuoa vcritalis ac iuatitiae exemplar effeciati. Q u a n d o igitur rerum geatarum actor e t iudicaria fuisse et vero f u i a t i , q u a e tibi a c c i d e r u u t , ea profccto nescire non potea. D e i n , quia in omni v i t a nihil duxisti veritate a n t i q u i u s , nihil a b ea alienum memorabis. A d e x t r e m u m , q u i a o n . n e m de m e n t e socordiam fugaati, q u i d laboria ait iata litteria amp l e c t i , n o n reputabis. N e c vero p r i m u s , n u l l o q u e e x e m p l o facturus e s , q u o d aba te contendimua. E t e n i m l i v e extraneoa aive nostrates b e l l i duces respicia, genus h o c scriptionia roiuime contemncs. N a m et h i , et illi non parum inde h u m a n a e aocictati conaultum iri arbitrante«, hue paritcr se demiaerunt. A t q u e u t l i m p l i c i t c r dicaui

PRAEFATIO.

9

TI ¿hi xai &av/uûÇfa9ai iixuioi- ti xai Svvaibv xarù roi- D •nvç TOVÇ dvâptônovç ßiwvai, evruvdu 6tj noXvç o Xôyoç, xivàv fî$iovvTi%e NfHc, Trtv orjv èm- b molrjv dvayvovç. to yùn fjudeïv tSèktiv u xotç ßaaiXtvai 'Pa>fiui'wv ovvißrjoav èv f i ye fiìj xàxefroi, rutg nQoqjìtj&tioaig èvayt3ivrtg ahi'aig, xò fiiv ¿Xy&ì} Xéysiv e'iaaav yui'^tiv t avrai òè oncog noTs ervypv Slaxti'ftevot nsQÌ ¿v SuXéyovro, ovvio àrj xuì t ì j v ¿iqyijoiv ànèSmxav TWV n^ay/xàjcav, ¿QXSÌV avvolgio ìfrov/tivoi nffòg àvriftioitiav TCÓV itóvmv, ij TOV (piXovfievov ìuatvtaai, ìj TOV fuoavftevov xa&vßpibai, xrjg à' aXtjdti'ag fitjóèv

D

B (pQOVriaamg. orov d' o ßaaiXevg MiyaijX, ràv JlaXatoluytav b ó'svTtQOg ÒTjXaSrj, TOV nuoòvrog ujiéoTt} ßt'ov, jj ovóeìg avysyqmj/ATO TU TOZV fiaoikéoiv e£etQyaliuarum peritiam u l l a m , neque militari] scientiae excrcitationem v e l m c d i o c r e m , neque (lemum quantameunque indolem ad ullum adolcscentiae decus e t ornamentum prae se tulit. N i b i l o tajneu sccius yebemeng l i b i d o Andronicum imperatorem i n vasit, ut omnimodis ab Omni laude inopem splendidissimo et altae cuiusdam mentis indigo principatui Romano praeficiendum ex ¡stimare t. Ergo ubi consilium e x p e d i v i t , nihil morandum ratus, Micliaelem consuetudine, convictuque matris segregatum, domesticum suum et contubernalcm fecit ; a latere suo nunquam discederc passus est, e t quaecmnque legitime generatis honorilica tribuerentur, in his e u m d e m primas ferre voluit. Insuper euixe operam d é d i t , ut in re> sponsis ad legationes undeunde missas, et in congressibus cum e p i scopis aut cum viris sapieutibus, aliisve in c o l l o q u i i s , quae auscultatorcm semetipso prudentiorcm effectura viderentur, coram M i c h a e l adesset atque attenderet. S i n , imperatore disceptante cum quopiam, f o r t e fortuna abesset, pluribus continuo missis, ut magnum operae pretium faciena , cum advocabat. A t scopus quidem eius in speciem c r a t , u t , his rationibus ¡Ili honorem auctoritatemque compararet R o manisque velut nepotem impcraloris colendum observandumque p e r -

l 6

CANTACUZENI

A.C. i3qo xovpyev oxéipteag sXeyt TU xarà TOV MtyatjX ytycvrjo&ai, àiU.' C ùntQisQymg OVTCO xai ànXéig ex TOV avvrvyivrog. xaiqv uv Toig rotovioig Xóyoig ioyvffà 7Itar 11; ré t c TOV ¡¡uaikicog dty'topta xai TO Sià (ìiov navròg avròv rfj uXtftttu nQoaèytiv, ti fit] rà Tmv itQayftmcov TBXTJ TAG À(iyàg ànèSti%uv tuvztàv ovy tog etvytvf) ovò' ¿x TOV ovfx(ie(ìt]icóTog, dXX' ex ntQivot'ug xai axeipstog ov ¿ixai'ag ytyevr/fiivag • axtnreov SS ix TWV ngayfiuzmv. D (?. Edovg yàf è7iiXQUT0vvt0g naoù 'Poìftai'otg, èntiiùv dnoXint] TOV (ìi'ov o fìaoiXtvg, rovg (lèv èniTQÒnwg ràv ènaqyiav unuvrag naQaXvto&ui Trjg dp/yg, fig 2v Òè avviòvtug,to fiqxoig (¡ejìaiovv TTJV nt'ariv rw inoXtinofxévio ftaoiXtì, et ye eìg èariv ft xai òvo, eh' av&ig, otg av avrai ó'ó^tie, rag àpyùg iyytiQt%eiv top taro xai Tore naqù TOV (iaoùétaq, (ÀSTU rrjv P. 13 tov vìov xai fiaoiXiiog TtXtvTqv MtyurjX, Tovg TE èv réXtt. xai rovg èv à%i(ó/.iaai nuvrag, (.UXXovrag xad-torao9at npòg ÙQyàg,i5 0QX0ig èfineòovv Ttjv nt'ariv Toìg fìaoiXevoiv. èreXovvro TOI'VVV V . 11 o t '¿QXOL ov XUTÙ rùv TtQÒztfjov ovvrftt] Tvnov. ert YÙP xai MiyarjX èv tmaiv ovrog TOV fiaaiXéag, tinti) èòérjaé Tiva opxro Sovvai m'anv Totg (ìaoiXevai, nqoanuQid'ixtjaùixtvog TU uyiu èv olg wftvvev, tha oriyyuv eXtye xui fiuoiXéug, nqmrov fxtvio JÌVSQOVIXOV TOV xai jiQta{IVTT(>ov Tip ygovm xui nuzsQU TCÒI> (ìuoiXéwv, xai Ttjv UVTOV ya/itTqv, tira far' èxtìvov TOV viòv 90. fiaOtiias. V u l g o ¡ìaatMa. suaderet; re autcra vera, ut enm ad destina tu m imperii fastigium praepararet et ad imperialium functionum expericutiam evcherct. Quamquam ipsummet post pacificationem cum iuniore Andronico, quo a se culpam removeret, a (firmare solitum f e r u n t , quae Michaeli facta esscnt, non aliqua yafritic aut. dolo m a l o , 8ed incuriose, nullo fuco e t casu facta esse. Ac propter altitudinem quidem gradus, quem t e nebat, amoremque veritatis, cui in omni anteacta vita studaerat, lirmam fidem eius reperisset oratio, nisi rerum exitus postea declarass e t , earum exordia non fortuito et inconsulto, sed ex callido commento potius et insidiosi^ cogitationibui exstitisse : id quod res ipsa demonstrabit. 3. Cum increbuisset apud Romanos coniuetudo, ut mortuo imperatore provinciarum praesides omnes decederent, e t in unum coeuntes, imperatori superstiti, si unus esset, a u t e t i a m duobus,fidelitatis sacramentum dicerent ; deinde , quos ille delegisset, iis praefecturas traderet : edix i t etiam turn imperator, u t , extinctoMichaele filio collega, quicumque m a g i s t r a t e gerercnt et dignitates obtinerent, si eas sibi confirmari optarent, novo Sacramento imperatoribus sese obstringerent. Iusiiirandum dabatur illud quidem, neque tamen veteri ac solenni more. Nam vivo adhuc Michaele, perccnsitis antea sanctis, quae testabant u r , turn se agnoscere et amplecti profitebantur imperatore», primum quidem Andronicum, utpote annis grandiorem impcratorumquc pa-

niSTORIARUM

I.

2.

17

Mt)rui¡k oftov Tjj avt,vyrn, xaì tqi'tov tov véov ^AvÒQavi-k.C. i 3 a o mv, vlòv (lèv ovra tov Mi/arjl., vlcovòv ás 'AvSqovixov' tovb xoiovrov e&ovg ano tmv yj>óva>v ¿Q'^a/xévov tov nQwrov fitfìaaüsvxórog TlakaioXóyov tov Mi/aqX ' nqÓTtQOV yòp ovx 5¡jv TfS naiSì tov paoiXécog opxovg ànoSiSóvai, ¿XX' ovóè nagaoqfioig xexoo(irja&ai (jaaiXixotg, et (tíj, tov b«tQog avrà fittaOTÚvrog tov (ìiov, tÒ XQÚTog Trfi fiaaiXeíug r¡Sr¡ xa&ctQwg nQog avTÒv (i£Tapou't¡. SgneQ ejafruì xaì nàaiv c log xaXmg s'yovai avfiqxavtìv, nXrjv oXt'yov Tivòg èvòttv srl roìg kó}'oig iX&eìv ngòg nègag- deìv yù(> è%tvQtìv, omo; norè xaì rjng sarai ìj rov (ìaoiXètog ¿oif dltiu. xoivij ¿è ovvSiuaxtipa.fi.svoig "lont^ì TOVTOV , ì'óo^ev ¿fiqioregoig al'oiaiv jioothìvui rm vèa> fio01X1Ì rmv (Ti'IO TOVTOOVÌ STSQOV , ?] nyòg R^V ^ASQIAVOV ¡.UXU(Ì?Tvai nòXiv, are /ueyaXtjv ovaav xaì noXvàv&Qwnov xaì OTQUTlàv ovx evxarutpQÒv/JTOV s/ovauv iÓQv/utvrjv èv savrjj, aXXaig FF '¿ri xaì rov §uaiXéag Mi/urjX TOV narqbg avrw /QÒVOV èxtÌD a5iiuTQÌipuvrot; (uxXu avyvòv, noXXoì nqooeyèvovro avrw oìxeioi 18. ( T t r y N . j t T f i v u l g .

24. a ù r w . I t a s a e p i u s p r o a J r o È , u t i u f r a .

ED.?.

D e u s n o s t r a R o m a n o r u m q u e o m n i u m aclmissa d c s p i c l e u s , f o r m i J a t u r a h o c raalorum i i i c e n d i u m c a e l i t u s c o m p r c s s c r i t , a n i m u m q u e s c u i s e r g a u c p o t e m rectum et sedatum praestiterit : crebras ei gratias pro calan i t a t u m amolitione debebimus. Sin contra, quod idem Deus averT i i n c e t , a d R o m a n o s m u l t i s raalis a t t e r e n d o s a u i m u s r e g i s o b d u r u e r i t , e t i m m a n i u s i n n e p o t e m c o n s u l u e r i t , turn i a m e o i n p a r a t a l o c i s e c u r i t a l e c o l l o c a t o , d i v i n u m n u m e n i n i u r i a e tost c u i l ' a c t o i u u i q u e i u d i c c m nobis proponentes, operi accingemur. 4. P o s t q u a m m a g n u s d o m e s t i c a s Ita d i s s e r u i t , S y r g i a u n e s o m n i a i l e s u a i p s i u s s e n t e n t i a d i e t a esse s i g n i f ì c a v j t s e q u e o m n i b u s , u t p r o b e dictis , astipulari. S e d a d l i u c p a u l u m a d d e l i b e r a t i o n s fin e m d e s i d e r a r i ; exeogitaudum esse, q u o m o d o et u b i A u d i o n i c u s iunior tuto se teneat. Super quo cominuniter auquirentibus, visum ainbobus, a l l e r i n s h o r u m regi i u n i o r i f a c e r e o p t i o u e m , s i v e u t A d r i a n o p o l i , a m p l a e urbi et frequenti, praeterea militare a g m c u h a u d modicum h a b c u l i , se c r e d e r e t , p r a c s c r t i m c u m c i p a r e n s e i u s M i c h a e l i m p e r a l o r , illic diu degras, pluninuruni awicilùim f a m i l u r U a l e n i q u e adeptus csscl,

a 4

CANTÀCUZENI

xai ßovXtjaöftevot fiâXa nço&vptoç vnèg TOV naiâôç avrov ¿laxtvSvvtvttv ij, ti firj TOVTO ßovXono, âtâimç àç, ei (iij nçôç avfißäatig o ßuotievg xai nûjinoç avTW, àXXà nçbç noktfiov fiukkov VJIÎQ t O âéov ytoçtjoti naçoÇovdtiç, çaât'coç ayjjomv arçanaç avyvàç sxniftnstv nçoç fiâytjv, ola ôq nXrj-5 ai'ov ovoijç XTJÇ KWVOTUVTI'VOV , nçbç TO rîjç XÇICRTOV noXstaç tpçovçiov àtpixéo&ai, ufia fièv wç ov xaçreçbv ex T£ TÎJÇ ipvasœç TÎjç xaTaaxevrjç, TOVTO nov xai T£V Tttymv t a/ua à? ort xai wantçtî RI xXtld-oov xtïxai TCSV xXifiàxmv sxaTÎQtov ftiaov, P. 1 8 TTJV ÂVTIXRJV OTQUTIÙV noXXrjv riva ovoav xai itçbç fiâyaç 1 OXTIFIÉVRJV Ttjç ex Ttjç êco xai Trjç Gçâxrjç Sitïçyov xai TÇI'TOV, on naçâXiov ov xai xijv ex ¿taXarr/jç ô&tvârjjrod-ev svxaiçtoç uv naçaayoïTO ovfA/uuyi'av. TOVTO nèçaç ênid^ficvot, r f j ßovXrj, àXXrjXoiç TS avvra%â(tsvoi, S ftèv s'fieivsv èv Qçâxy, ravrrjç ènu V. irjTQOTievmv, KavraxovÇqvôç d* o (¿éyaç âofiéoTixoç T?jç nçoç t j j v i Kcovaruvrivov qxçovorjç eïyero, rrjv avvevvov avrw xaraXi7iwv sv Tfj KaXXt'ov noXet' sv ravTrj yàç SdrQiße TO nXtZoTov TOV yçôvov, TOVTO fisv taç snixat'çtoç syovroç TOV ytoçiov nçoç xùç èrpôâovç ùvd-îarao&ui rcöv ßa^ßtlpmv, TOVTO à' o r t xai TOV vavTixov navroç èv TUVTJ] xaTWXtafiévov, noXXmv ovrmv rçitj-i B Qttav nXijçwfiàrmv, TOVÇ èyycooi'ovç avvißuivtv àonuyùç vno/tié%'tiv xui ftt'AÇ, TOV (poßovvzog ovx OVTOÇ xai TUÇ OQ/LIÙÇ ènèyovTOÇ* VAVTIXTJYÙQ âvaçyta xçn'aamv, TÎÇ eQtvì tog ti xmv a/QijaTcov dneßaXöftqv. dXX' ex Xt'uv ¿vcoJvvov xuì l E T a Q u y f t è v T j g x f j v ^ g Tovg xoiovxovg Xóyovg n g o y e i v , Xoyd,ó10ftevog ori zò Xt'uv èvùSvvov xaì oiov nixQtag yèuov TOV n a i Òòg vó/.ttva ovòs

,

tjSt]

txcòv

xaì

ngòg atav-

xov xaxd

Xi'avi

5

xoivmvsìv. xaxd ndvv

èniSi-

[lóvov sui,

ftaaiXtwg xaì ¡IIXQÒV

xaxd nó(t-

avxbg

avxòv

èfioXoytjaavxog, xuì

ftéXXcov mg 6(JG>.

l'ad~i, xat'xot

ov /(¡¿¡[¿ara

E n i xovxoig

yjìòvog

0

avd-aSsia

eiXófiTjv

òtaXvaei, aov

rpdjyyoti-,0

anoaxeqeVv,

OQ

avxd

tig

xotg

J

xoiavd''

avto&sv

rfXi-

rjfiag xaì

xaì

fisv

nnd^ewg

xivSvvoig

ócùfiL

wg

/QWfxevov (ìovXia&ui,

uhiag

&eòg

Ixavòg,

Seqoòfitvog

xwv dfiLyrj

dnoSetS,ug

oixsiovfiévovg'

èxeìvov

axónov

navxòg

àXXtjXovg

niaxoxaxwv

ÙQ/rjg

nsQinoiica&aL àv

(Jft) TtQoaSoxiag

Droj,

qitXmv

ngòg

avxijg „XQaxiaxeS

àig èaxi

SòXov

(isfiuiwaaa&ai

Ssiv

exaxégovg

f

avxódsv, xaì

avvav%av0ftévtjv

Xoymv

sxegov Sei^et,

/póvog

q/uìv

ovv t(ÓQ03v as xaxotjd'sia

fiaaikèa xrò

SiònsQ

skciTTOv

C t i ftìv

ftìv

xar'

a v r j j xa&dna'S;

ni'axiv

Qod-

xov VSOV,

xaxoQyov/utvmv

cog xal

xaxdó'tjXov

as fiov

acó/uaaiv

g>vastog

àXóvxag

(xev xaxòv Ss ngòg

xotg

eavTM

Sè ovx

xovg

ex

(iaoiXéiùg

xaxafisfixpdfitvog

0 nuQiX&àv

xaì

fiat,

„rò

xtjv

¿ojuforixog

nagù

dvd-ntam'vrjg

ààixiav

én\i%ovoav

fiiyag

xaìzo wore do/je-

nQoadévvnofj-

tis ex i u o i o r e imperatore q u a e contigerant, i m p e n d i o m i r a t u s , h u m a u a m n a t u r a m tot taiitisque subiectam miseriia , et de i n v i d i a conqiicstus, q u a e semel a se occupatos ipsi n a t u r a e bell 11 ni i n f e r r e cogit, Optinie i m p e r a t o r , inquit, malum esse atrocissiraum hinc satis liquet. F i d c m aulom erga te nieam, et amorem sincerissinmm etiam antegressa tempora satis firmarunt et amicitiam, q u a e inter nos a e q u a l c s erat, ipsis c o r p o i i b u s q u o d a m m o d o auctam esse a b u n d e docueriint. Itaque v e r b i s i n t e r nos o p u s esse n o n a r b i t r o r , q u i b u s nostrum u t e r q u e allerum sibi c o n c i l i e t . V e n t u r a a u t e m tempora, fidelissimorum a m i c o r u m opem i m p l o r a t u r a , u t a a g u r o r , non minus qui sim erga te d e c l a r a b u n t . Si q u i d e m igitnr v i d e r e m , t e , malignitate et arrogantia c o r r u p t u m , avo i m p e r i u m e r i p e r e velie et ad te solum t r a n s f e r r e , p e r s u a d e a s t i b i v e l i m , q u a m q u a m t u i sum cupidissimus , n o l l e m tamen in tam i n f a n d o negotio ad tuas rationes ine a d i u n g e r e . A t q u i a te i m m e r e n t e prorsus h u i u s m o d i a d v e r sum te mala emergere cerno, ut, n i s i D e u s i l i a d e s u p e r d i s c u s s e r i t , nietiiendum s i t , ne in a l t i t u d i n e m q u o q u e immensam e x c r e s c a n t , l'ii ego ultro ac libens pro s a l u t e tua n o n p e c u n i a s t a n t u m , f o r t u n a s , s e r vos, amicos , sed me ipsum p r a e t r r e a olTero , nt q u a c u m q u e in re et q u o m o d o c i i n q u e me uti possis. C u i gratias d i s e r t e cuni egisset i m p c r a t o r , atque h o c iusuper a d d i d i s s c l : Cum ipsa d i e v e l e i a s c a u t paulatini-

RISTORI ARUM

I.

7.

35

(litiv noi my, rrtg ¿¡/ufTigag rtrctjtai nqòg akkqkovg qtiktag, A.C. 1320 (jat/LitvecrTsgag tie/ xai dxfiuiortQug TiQoivvrog tpaivofisvtjg" xai SsvSgm nqoaeixàaavxog usi ßpifrovri rocg xaanotg xai xòv nanihijlv&MA tw èveartÒTt. vixmvri /.Qovot, erQunovTO ngòg 5TO ßovXtvsa&at negi RCÖV nuQÒvtutv. xai TIQWTOV eSòxu nàvlav, exkoyqv noirpaaSui zov fiékkovtog avrovg vno&e%to9ai q>evyonag tpQOVQi'ov , ènixaÌQtog xtiaofiévov xaì nyòg rò iv

TO fiùXXov

jìjg

nftoa-

toriptivui

èxnXrjQovv,

xu/iag

uh tu»

ifiiv

xuftèòfiav

re xatenfjät

xai(tóv. xivog

Kwvaxavxivov

7i(ioxexuiverai. Siò avfxqisQiiv fjyovfiut TOVTWV dnoaravrag ànavriov, rmv nQorégtov eyeod-ui ftovXev/iurcov, xaì axmtetv ov% onrng (ìaaiXet xaxéSv avqxèarav alitoi yuvwfxev, dXX' ontag •fjfiùg avrov g dna&eZg Siarygyotoftsv xaxmv. eìg rovro yù(t xaì avvsXrjXvd'sifiev, oncag tm (lèv rmv (iaoiXécav ¿Sixov/tivta, lod'eov avwiQOfiévov, xaì %r\v %wìjv Siarf]Qtjocofiiv xaì rtjv rifitjv, rto Se, (ifjSef.iibig axoXov&ovatjg uvayxrjq, (iqà' fig TRJV TIFTRJVB nugevoyXijoai, (irpoiye ztjv fyorjv." Tovtmv ovrcog dXXtjXoig èvavTt'u /iovXevofxévtov, ò /.dv (ìuoikevg xu&ijozo aiyfj, TÌOV Xeyo/uévav ènaxQotófievog, o 2v(>yiavvijg Se ròv Xòyov ùvuXu- V. e s t , pracstat brevi dìscriminis momento senem occidcre, a t q u e ita c e r tuni i m p e r i u m adipisci: q u a n d o q u i d e m ncc ipse 9C ulciscetur, e t qui p r o mortilo aliquid periculosi i n c e p t e t , n u l l u s e x i s t e t T a l e consilium Syrgiannes contra avum ex se quidem d a b a t ; sed in primis Apocaucho s o l l i c i t a n t e , q u i ob causai quasdam n o n legitimas a b i m p e r a t o r e s e n i o r e a l i e n i o r , quia ore suo sententiam dicere n o n p o t e r a t , q u o d in innloris familiaritatem needum adeo penetraverat, ut ctiam in consilium a d h i b e r e t u r , et Syrgianncm d i l i g e b a t , eidem istud, u t Uberrime c o n sulturo, suggesserat. Contra hacc sic ingressus est magnus d o m e s t i c u s : E t prima s e n t e n t i a m i h i inhumana, et altera saevitiae a t q u e immanitatis m o d u m o m n e m exsuperare videtur. Quamobrem spoetata n t i l i t a t e , a b hisce consiliis r e c e d e n d u m , ac prioribus adhaerescendum c o n s t i t u o : p r o v i d e n d u m q u e , n o n quonam pacto imperatorem atrocissime m u l t e m u s , sed qua ratione a nostris ipsorum ccrvicibus exitium p r o h i b e a miis ; luiius enim ergo convcnimus, u t alterius q u i d e m i n j u r i a laesi vitam h o n o r e m q u e , D e o nos bene adiuvante, t u e a m u r : alterius a u t e m , nulla i m p e l l e n t e nneessitudine , no honori q n i d e m , q u i d dicam vitne? inconimodemus. Illis isto modo disceptantibus, imperator sedens, tacitili quae diccbantiir ansciiltabat. Timi Syrgiannes magno domestico sic occurrit : Cum ingeuii liumaui imbecillita^ perfectam rerum c o g u i -

44

CANTACUZENl

A.C.i3so (ìtòv, ¿xrmr ìvavxt'mv dvxtXtytov npòg xòv fièyav ¿oftìaxtxov ttptj' „ xtjg ùv&Qtom'vris tpvatwg rò srJeèg ¡¿ovoqg xuì iìjg Mag xmv ovxwv yvmotmg dnoXtmO[tévtjg, ordiva òetv OI/MU xoìg ùn ¿f>X*is itSoyftévoig ¿/.ifiivuv, àr ftsxù xuvxu (ìtXxi'ut xàvam'a qtaivqraf ì) si TOVTO xyccxijoj], ovx uv (pthivoi nott'5 ¿¿vij

i3ai

xuc axsTtrtiad-ai, xai neqiaxdacai nQOOOfiikelv zotig toyüzuigTov ó' UTOv yùtìiv t ¿vreQOfiévov, „0 ßaaikevg" i'rprj ,,nuqÙ / J a - d 5aiXécag TOV nannov xlrj&tìg ¿ni äixrjv, aoi fiìv avvivativ nokkà tyzrjoag, ovx tjàvvijdq • TOV XUIQOV Se ovx ¿jnzQsnovzog diafiélXttv, avròg 'fisv tioijXd* nqòg ßaaikea, i/ioì óè yao/usvogt Ttjv èaxàrtjv äovvai Sixijv ànod-avóvza' av ä' èlevdsijog ex ndvtwv tovtwv dnoSti/3'w, otisq oi/uat xai as ßovXeod'ai xai di' sv/ìjg noista&ai, tot' sfiorai nùXiv tiutqi ys ovti aoi xai xv-io Qiq) tiqÙttsiv tu xarà yvtófnjv." Tovtoiq TOig Xóyoig (lg opyrjv è^aip&sig ¿tiitiXsov o nysaßvTEQog ßaaiXtvg, tqu/vtsqu, tov V. 38 óéovrog /orjact/iisvog T/j gxovfj, /ut} oì'so&ai aiiiòv ¿'Xtys twv xuXov/Litvcav ano Xqiotov. O vtog ÖS ^vòyóvixog sv3~vg 7iqòg tov tolovtov ànavzwv Xòyov, „xqÙtlots ßaaiXsv" erpt] „twv è/uoi vvvtS D ènsvsy&évroav ¿yy.Xqudzcov noXXmv ovttov xai yaXenwv, sti xai nieia> xai yuXemoztQa aov nQOTa^uvrog ¡jvsyxa av aiyfj. o dè vvv sq>?jg, firj oìta&ui /ne X(Jtorturòv, tooovtov ànèym tov ciyfj (psQtiv rj TiQog e/uè tiQija&ui vofiiZstv, wot' ¿(.int'äog rj r ivog tcov (fuvXoTEQWv TrjV (ptüvtjv Tuvrtjv vo(.u%a>. dXX' si xa.iio avTÖg, (pijfii, ov% yyjj /ns Xqkjtiuvüv , dXX' oys to asßdo/uiov avTOv ulfia vnto èfiov qnXavSQumag èx/éag Xyiarog, vtisq ov xai uvTog 'èioifiog sivai to iäiov anoäovvai, xaiqov xaXovvTog, d-uQpovvzcog ßuoiXewv ngòg uXXqXovg 7ieQinvmv dò/jXwv Òiultyoutvcov, òéov vfiug anoarùvtag rmv mòs, npòg rrjv ev ßuaiXsi'oig uvXfjv yoiQetv." rmv ó' avroìg SniftvztQov èviòóvxiav, xuì %ò 3v/.iovofrai xuì Sip&uXfioìg xuì Xóyoig ¿vdeixvvftévcov, tty'araG&ai re xaì fiy nuQevoyXtìv xtXsvadvrmv, ol óvo /uèv « i g n e c f l u d i t , p r o q u o y i c i s s i m m e u m , c a u s a p o s t u l a n t e , effusurura f i d c u t c r a i o , p r o suo h a b e t s u u m q u e n o m i n a t . Verum quid ista v e r b o r u m v c l i t a t i o n e opus e s t ? S i i u d i c a s , s e c u n d u m l e g e s i u d i c a : si a u t e m a u t e c o n d e m i i a s , q u a i n i u d i c a s , r e s t a t , u t i s u p p l i c i u m q u o Gratias autem q u e de ine s u m a s . P r o i n d e f a c d c l i c i a s a n i m o t u o . t i b i m u x i m a s a g o , q u o d his p r a c s e n t i b u s i s l a e t d i c i s e t f a c i s . N a m si q u i p p i a m e t i a m i m p r o v i s u m ex. h o c d i e m e i n c u r s a v e r i t , n o n v e h e m e n t e r c o n t r i s t a b i t , quando plures iniustitiae tuae testes h a b e o . Intus haec ab imperatoribus dicebantur. Magnus porro domestii'us et protostrator foris e x p c c t a u t c s , ut d o c u i m u s , e t s e n e m tuimiltuosius clamantem audientes, e a m q u e r e m malo esse n e p o t i o p i u a n t e s , l o c o se r e p e n t e m o v e n t , et a d f c r e n d u m a u x i l i u m c o n c i tati aliquantuni procedunt. S e d strepitìi ilio c o n q u i e s c c n t e , e t i a m ì p s i q u i e s c u n t . A d e r a n t ìHis t r e s , avo i m p e r a t o r i f a m i l i a r i s s i m i , l o a n n e s M e l i t e n c n s i s , A n d i o n i c u s lìvotiiicliiis et Bardas , qui liuiusc c n i o d i i m p e t u r a pro A n d r o n i c o i t i n i o r e s u s c e p t u i n c o n i e c t a n t e s , s i c c o s aggrcssi s u n t , ut d i c c r c n t , imperatoribus s e r m o n e m arcanuin c o n f e r c u t i b u s , d e c e r e c o s i u i l e se r c n i o v e n t e s i n a t r i u m p a l a t i i s c cederc. Q u i b u s torvo l u m i n o inLuentibus, c o n c e p t a m q u c in p r a e c o r d i i s i r a m non vultu m o d o , sed \ o c c i p i o q u c p r o d e n t i b u s , c o s q u o

i3ai

7 2

CANTACUZENI

A. C. i3ai7iui.iv jov/uoav xufcadévteq, ò MeliTijvtcÓT/jg di evSov nyòg TOV 7iQea(ìvts(iov TWV fiuoiXécov tldwv „axeméov aoi" nqòg ovg D Binev „o, n fiéXXsig Sqùv, co ftuaiXev. ngòg yùq d-vQau; ratq aatg èftazrjxuai TUJV zrtg avyx\rtzo v % tvsg, narra ÒQUV VTIÌQ TOV vèov (iuaiXtmg ezoifioi xai nuaytiv ovztg." TOVTWV uxovaug ¿5 fiaaiXtvg dvéazfj TS avzi'xa TOV d-^óvov, xai ntiòg TOV èvòòTEQOV oìxiaxov ¿/CÓQSI , TOV véov (iuailtu zoìg dxyoafiivoig AFIA Tiuyù TOV e£to xazuXincóv. TOV ¡xiyuv ¿è fiezaxaXeoufitvog V. 3G)IO}'o3-£z/]V TOP Mtroyj'ztjV, xai boa ìjv uvzài (¡ovXofiévn) àiuXeX&tìg, eira Si' avzov /utjvitt zio tyyóvto xai ftaoilcì- ,,av /¿tvio oJantQ tìnov xai nktioaiv ¿véxj) xuxoìg • èym

joso&at fitjSa/j.v rà roìg

doxtìg

xaì bXio noSì y^ìjao/uat

xùg 9*vQug laxdfievog

Ce'rprj „(pev^rj

ovós

jtdvxoav è/tiov t dXXà xaì

ènéxa^ag

Xoyiì^ofié-5

¿XTioXtfiiofrtt't], ¡.irj

noxe avrai

uvxoTg

(piXovg, waxs xrjg tig ¿fiè (piXt'ag i o

dvxtfiioih'uv

xaì fiixQOtg

• ofj.vvfxi

yào

TOIOVXOI,

TiQOTjOOfiai oioxìjQi'av,

vovg ¿fekqaoi rovxoig

ovài

¿mfiovlsvauv

firjòèv

ovSèv tìxòg

mg ovx av ovxatg rj QA ^laQo/XEVOV, dq>eìg TOV iofiov, ¿Xdftero TWV zQi/càv Qtiuv TCOV X^zr^àzav Vkiyyidaag o [iaoI).evg depilerai TOV néfiittiv ixftas, rj, ró ys StvTtqov, nollov Ttnòg xrpi naoaoxevtjv TQiflofiévov XQOVOV , e^tazuL xaì fìaoiktZ avvzv/ttv TM viw , xaì TIBQÌ TOV ri yfiij nQÙzztiv ovi'òiaaxtipao&ai, ovzcog tig crrivòv xo/uiójj TCOV nQayfidroov avvto&ovvrcov. TOV ngeof}v-iS C r ^ o u d è fiaailéwq a ftovloizo ahtVv xeXevaavroc, xaì TOV /if.•yùXov dof.iev Tctfitat, (tvQtùàug òvru /QVGI'OV névrf a xai naQaXaßovrtg ol rov ¡xtyùXov äofieari'xov ru/ufai, nùXiv tìaaav TiQÒg nò ßaoiXixcÖ tu/.te im tpQovQtìo&ac, olirco np oareray/iivov avrotg naqu rov deonorov, nqoad'èvreg aìrt'av rijg xaraXtt'ìpcwg, cog '¿v rwv %varQartvtiv ray/uu rw fieyaXa nqoa-5 rtrayfiévmv Sofieorixw, sx axQarei'ag èrépag enavijxov apri xai Stòfttvov /.UXQÙ raig oixiaig 7iQoaiiuTQnpai, ènti noXXà *«ravayy.àaag o OTQurtjyòg ovx qdvvij&q rtliv oiximv e&Xdaai D uXXov aXXoae diuSiSQuoxovrag, avvsycÒQrjas xai axcov rrjv rov nàaya COQrìjV oì'xoi ò'taxQÌrpavrug, /xer' avrfjv evfhùg eyiad-ANO rijg odor- ovg àti xai rà y^/uara /ueS* euvrmv eyovrag npog ròv orgaTtjyòv àcpixèofrau rò ó' jjv nqócpaaig ntnXaOfiévi]xareXéXtmro de rà /QTjfiura, ufia fièv 071 cog uij ngógiacrig ivnQtTirjg rov ntgi rò Bv'Qùvuov SiarQt'ßeiv, (diétQtxpe yàg fiera rtjv ft^oóov TjfiÌQag ntvrt tisql avrò, rijv rov viov ßa-iS GiXémg uui fioi SoxeT." idr. Tovroig rotg Xóyoig xai rtSv nagovraiv ovveinòvrmv C ovyxXr¡rixmv, o @aaiXevg ríjg fùv rcpòf rijv ót'w^iv {ìovXtjg ¿7iéorr¡, bfivvvat ó' èxéXevae návrag rovg vii avròv, iòg ovdeig uv eXotro ra IlaXaioXóyov rov '¿ÍVSQOVI'XOV , (ovrio yaQ 10nQoaeréraxro (ir¡xixi fiaotXéa xazovofiá^eiv,) àXXà noXi/mov r¡yeTo$ai tòg rov {¡aaiXètog à Séti,

ntQtfeijg

ÌGTaro

5 OiiaSeXfptt'ug

xpoffoìv

xtvcov

axovcov

,

elnev

ti ovv

unoùavtloSai.

TIOV, ori xal nQÓyuaig noia

I5&v(xoi~>VTai.

¿voijrovg

Tiuvrmg

noòq

eS,rj%ttto

ovàlv

rovg lO&oòv,

TU ó'eivd.

ó'iù

av

lSia

xaraninTtiv

xai

cp&tyyea&ai,

nqòg

quvXwv

Stivoìg

eiQtjvtjg

(OVTOI yuQ }>ei

ye

TIQÌSof.it-

FIEV

avTOV

e%eaxiv

xuTaorsXXeiv,

SQWVTWV a TIQO*Stat."

tvexa, floy

rig

¿ni

xai

xap-

dvQvftcQdqg

XUTTATULJXÈVRJG, 6 fiaaiXtvgP.

nuQaXaftùv,

¿v roìg

rivog

ovv fìè\-

TOV fiéyav

xai O-fjaosug

ovv

jigòg

vvv , ¿XX'

TIZV uftovXqTcov

• tira

ngòg

fJiij. TOVTOV D' o v - V

rtjg /.ttyaXoipvyiag

UVTT/XRJVVAI ST' avrcòv

„TO

eiij

TIVWV

dnoredvtjxoTU

rj v'jitQ

aXX' ovroi

(¿¿y,Qi /uh

TOV nXijdovg

jiQtOjìcig

ìjv

àvdyxtj,

XoX/iiijdjj,^

tovxovnl

si S' ovv,

t o m o i g ò ùvrjQ e&uv/uu^tTO •teqiag

fntj

xai IIQMTKOTQUTOQU ,

ontog FIQ TI nSQi avròv

eqtyj „TOvg

TJ ore

evloycoTipu, ¿moTQacptig

SvQyiawijv

nQÙTTExe a nQoaqxer

ei

TOVTO nàiaa

xépó'ovg,

reXtvTÌjocueh'

OTIXOV xai vu.iv"

Tivog

nqotpaaig

vo/ni'-X C. 1 3 a i

Auxt'vmv (n¡$upwg stva* rear ttQ^fiivmv A.C. fit¡r' ùXrfttoxeQu fiqx' dvayxaióxSQa einóvxog, xai tcòv uXXcov f^ìjg ànùvxav xoìg sÍQi¡pévoig STiixpr¡(pioUfi£V(oy, xai rr¡v tig Bv~ távriov afi^iv ènionsvSóvxav, tog upa i¿¡ jvui avzovg siaSt^ovzui Bv'Quvtioi öuÜQavzeg rag nvkag, lifia ixsv ¿y.7i£7iXrjyLievoL zov veov ßaaü.ea'} cog ev oki'yto y.ui ztjg uvco Qqtxxtjg xai z/jg naguliov ¡.it/qu xai avzov Bv%uvzt'ov xvqiov yeyevij/isvov, xai nokktjv emuydfisvov azqazidv ufta d'e xai svvoixwg iiaxst'/nsvoi nqog uvzrnv. ösdoixozsg Je /17 D 200 nosaßvzeqog ßaaiXsvg tig xivdvvov xazaazzfj alovaqg zijg Kcovazavzivov, inXixzzovzo zrjv nqog tansqav e>xazqazstuv hvoizeXeazsqav ol'so&ai. (pavsqwg yuq sinslv ZIJV attziav, Si' ¡¡v ov ßovaoiito aqzi emazquzevsiv uvzo), ovy. aaifuiXsg eivui ¿doxa diu b e l l o p o t c n t i b u s , non a u d c b u n t , aut nobis op)itiilabuiitur. Sic c n i m b a r b a r o r u m est i u g e n i u i n , q u o a d v e r s a r i u r a adl se u l c i s c c n d u m p r a e v a l e n t i o r c m v i c l c n t , c o m a g i s sc i 1 Li a n i i c o s tcsse s t u d e n t . Subacto a u t c m o c c i d e n t e , q u i n o b i s p r o Oriente e r i t , e x c r c i t u q u e ( l u p l i c a t o , tum secure Byzantium m o v e b i m u s . E t s i q u i d < c m se d e d i d e r i t , b e n e : sin s c c u s , circumsessum ipsa d i u t u r n i t a t e e x p i u g n a b i m u s , cum, q u o d nos d e p e l l a t , nihil eriL H i s d e causis i m p i e r a t o r i s s e n t e n t i a m ut ntilissimam p r o b o eiquc subscriljo: ct cum plura h a b e a m d i c e r e , libens omitto. N a m si c o n s i l i u m m i i t a r e p o t e ; s t i s , e t i a m i s t a s u f G c i e n t : si n o n p o t e s t i s , i n v e n t u i n e t i l i a l o q u e i r e m u r . H u n c in m o ob q u a m p e r i d t e m p u s C o m t a n t i n o p o l i u a d o r i i i n o l l e n t , p.-arum f o i c t u t i u m c r e d c b a n t : q u a i i d o

l o 6

CANTA.CUZENI

Ttjv arçanav en nçoç ßuaüJu zòv vlov dßißuiov tïvat, xui âiaXv&tjoofiiivjv, si' TI nv&oivro zotovzov. nçôç zavzot uï rt Xoyuäeg xui avy.nu.aa arçaiiù „tv /uèv tiçîjo&ut nûvxa xui OTQurqyixïjç èftnsiçt'aç u&'ioç, ovâ' avzoi âçvrjdii'/jfiev ûv" finov „cJ ßaailev • jj re yùo ianéçu nolXtj xui nôksiç ¿'/ovuu j noklàç xui neçiéqeiv avToi oió/nt&u. ènti â' ùnàauiç TUÏÇ rpfjfpoiç TO JIQOÇ TTJV TANTQUV ¿XOZOUZtVClV 71UQU OOL, ßuOlXiV, XtXQUTÎJXOÇ oçw/.iev, avazçuztvaovai /tièv xui ijpâv, èm'xuyfiu aòj'i5 txjiXfjoovvzeg, oooi Òrj xui ßovXrjaovzui • nXrjv ov fiezù z/jç B ïatjg nço9vfu'uç, -rjvuyxuafiévag ôé. ùv S' wantp u'$iov/itev uvxoi, Ttjv èg Bv'Çdvziov ïw/xtv, nùvztç zt llfiu èif/ôfu&u xui nyod-vfitu avv noXXîj. âiù Sq aov ôtû/ue&u, nobg TTJV uÇt'woiv rjutöv vntt'Çut, âixui'av TE OVOUV xui ig TU UUQÒÌTU XvaiziXtazdzrtv." Toiuvzuzo fièv xui ol xrjg crrçaziâç qyt/uôveç tlnov. ôçwv òh ò ßuaiXevg zijv ¿ni TO BvÇmnov uvzoig o^fiijv ovx ufißXvvofiivr\v, ßiüCea&ui TS ovx ¿'/(ÛV, Trjç evvot'uç itua xui xijç evn£td~£i'aç ènuivèaug uvTOVÇY'ozi xui a /t/J ßovi.oivzo dtù ztjv iiç uvTOV evnetd'iiav avvé-

A.C. i 3 a i t o

fidcs e x c r c î t u s e r g a ¡ m p e r a t o r e m i i i n i o r c m a d h u c n u t a r c t , e t si q n i i l tale amlirct, dilaberctur. Ad h a e c uobilcä univcrsiisquc exercitus responderunt, n o n se n e g a r e , c o n v e n i e n t e r e t e x usu a r t i s i n i p e r a t o r i a e dicta esse o m n i a : l a t e enim patere o c c i d c n t e m o r b c m , militas e t inclitas s u s t i n e r e u r b e s , copias h a b e r e h a u d a s p e r n a b i l e s , cum duetoribus fortissimis, levique m o m e n t o , u t ambo affirmassent, sc dedittiriim. Mirari tarnen, quomodo magnus domesticiis occidentein sub ditionem subiici facile admodum posse, Constantinopolin autem i n t r a r e cum exercitu esse difficile asseveraverit. Cum enim illud p r i u s , ex eins quoque s e n t e n t i a , difficile non s i t , h o c suo iudicio m u l t i s partibus tamen esse facilius. Et quoniam occidentalem exped i t i o n e m apud a u i m u m imperatoria velut o m n i b u s suffragiis obtiuuigsc cernerent, ituros secundum mandata q u o t q u o t v e l i u t ; n o n tairten a e q u e alacriter, sed ingratis. S i , quod cuperent, Byzantium peterel u r , mira voluptate neminem non secuturum. Q u a r e se illum o r a r e m a i o r c m in m o d u m , iustae ipsorum praesentique statui opportunissimae postulationi obsequerctur. I d e m iXov ¿ozi deiZ, roiavr' o ixovofxfjd-ijvai ni pi rjfiàç. ti fièv ovv nçôr eçoç avzàç ânoarm rov Çîjv, ¿ni aoi rijv aQyrjV xeïa&ai ndaav, mofr' a aoi âoxii ovfKpéçeiv noitîv ti 3' açu av ye nçoç ràç aimvi'ovçiS (¿EraxXTjd-ijoji fiovùç, ¿(toi nukiv ztjV qye/xoviuv 'Pw/nai'iov xaP. 7$za"f.ei(pSrjVUL. ravra fièv ovv onoi roi Sei¡1 cptXov dyéo&w vvvi \ 710ò? xr/v nuQuXi/xpiv Ttòv OQXOÌV , noXXtov TS xuì dya&wv xuì Ttav xu&' ul/uu nqoat/xòvtwv UVTM ovvóvrcov, TOVTCOV FIÌV ànèoTaXxev ovòéva, TOV SS ''Anòxuvyov, aaijfiov /utv ovra ìSxaì «§ dar/jxwv, xuì ovna yßhg xuì nQW/jv roìg xmv ótjfioatmv xat fiai ròr (ioi

t a m e s t s o l l i c i t u s , m u l t a c i vicissim b o n a n o n i n b a c t a n t u m , v e r u m e t i a m in ilia i m m o r t a l i vita a D c o c o m p r c c o r . A d h a c c m o d e r a t u m e i n s i n g c n i u m p r o b o s q u e m o r o s a t q u e in o m n i h o n e s t a t e p r o g r e s s i ^ a d m i r o r ; quod iuvenis et impcrator multoque adversariis superior, mule probabile iìebat, arrogautia clalum t u m i d i i m q u e , aut ingrat u n i i u u o s f u t u r u m , a u t c e r t e q u a e nos p e t e b a m u s e v u l g a t i s , d e lude q u a e ipsi collibuisseut lar^iturum, u t sibi p l a u d e r e t u r ab o m n i b u s : n i h i l h o r u m p e r p e t r a v i t ; sed p e t i t i o n e m m e a m u n i m a g n o d o m e s t i c o a p c r i e u s , p r u d e n t e r q u e ac m o d e s t e a d m o d u m r e s p o i i d e n s , d u p l i c e m n o b i s gratiara persolvit ; non solum q u o d R o m a n o imperio iam t o t o i n e u m i n c l i n a n t e , p a r t e m r c t i n e t , r e l i q u n m o m n e n o b i s cedit; verum etiam, quod rebus nostris tam v e h e m e n t e r laborantibus, n u l l o f a s t u i n s o l e s c i t . E.\ q u o p c u i t u s ita s c n t i o , n u n q u a m e i v e n i s s e i n m e n t e m , vel p a r t i c u l a m d e s p i c i c n t i a c n o s t r i p r a e s o f e r r e : s e d r e v c r e u t i a m ac p i e t a t e m a n t i i | u a i n erga nos c u s t o d i r e . IUud tarnen m a x i m e c r u c i a t a n i m u i n , quoil c u m a p u d so p l u r e s e t p r o b o s et s a n guinis necessitudiuc couiiinolos h a b e r e t , p e r quos iuramentuni a n o b i s r e c i p e r e t , h o r u m m i l i u m , sed A p o c a i i c h u m , o b s c u r u m ex o b icuris u a t u m tuisit, qui n u p c m i u c c\actiunuin coactoribus scriptum

I l 8

CANTACUZENI t

A . C . i 3 a i ffÓQtov TiQaxzaig

dqietkov,

vitoyftupfiaTtvovTa.

tój òrj zi Suvftaozòv

Xaig vnoayéosoiv ¿TctSei'x&rj. P. 75é[iov òiù

è^anazijaag,

tlza

Ss jiàoav

zmv fièv Tqv ex

xaìzoi

zmv

Srjfiooimv

vnoayéatmv

XQijaufisvog,

SUVOZCQOV

aXàv

etpOQog

èxntnX^Qtùxev

ovSév

zmv àXmv nfióaoòov

ex noXXmv oXiya Ì^Tjrovvrog èfiov

TOVZ'

RÒ

Xtymv. 6 yÙQ avròg è/iè 710X-

xuzufaymv,

ngòg zòv ¿/nòv eyyovov uyezo

xaìS

tm

XafitZv, ànoSgug.

XCUQM

zig

ovv

TOVTOV ÌÓcÒv OVTO) Zt/UlÓ/UiVOV 71 Uq' ttVZW , oorjxovoiv

e^entTTjdsg vofu'oai avvtaxtvùad-ui iiértQaxTcu

; « yàg xaì

yvmj.ir\,

xcòg nugà

aviìjg,

(iaoiXémg ztjg tlg ae,

Jixózogrùg

zm ovzi

zov

fiaveiTjv"

¡.trt uaq'

véov zòv aiSovg

àfixo/xévcov

(ìefiaimzqg,

naq' iuoì

^Anòxavyog (zuvza

JAno-

'ylnóxavyov

dneozuX&ui*

re xaì

fiuoiXtvg ufianzeìv

xnizjj, Sè ovy

io

zoiuvzrj

xazaftfovrjzi-

uvzòv,

Xóyovg mg ènvdezo

tÒ yÙQ oXmg nQÒg avzòv zÌ](XU jj.

ixet'vov

tvXafteìug

SeSm-i5

BUQ-

ujxu ovv avzjj ngòg zòv eyyovov

Se ngòg

o véog ei'oqxe

uv

So/.ùv

avze

ngòg [lèv

zovg

zov fìuoiXémg, „mg

Xvnrj ìj xazuYJV

noXéfiov vófiro,

aXXij rivi

OVT'

TÌJ

ßi'av

ovdè Ttjv

ßi'cT nqòg

%Ò

èfioi

òovXtxieiv vnyjyuyòfirjv, « À i ' exovtì 7iQoae%(ó()?ioag avtòg,

¿Xó-V. 6a

fievog ¿fioì avvetvat xaì

VNEQ

èfiov xaì vfpi'aiaad'UL xaì 1(0y.aXùg notmv ,

avyxtvSvvsveiv, ngàntiv

dXrj&èg dnéiptjvag ¿ni ràiv

avTÒg u/ÙQLaTOg ovS' dftvqfttov itiov

TT) ntot

xaì jiiiv

i:5¿né.

TIÓVWV

xaì ävvafitv 7iaQaayofxé-

tffietxfjdfirjv xaì

Tifxatg re xai ócoge-

Ttjg

nQodvfitug

¿nei ovv èxovzì nQoaijXdeg, ovx dyadvv

yOìQÙv, «A/I' tlg

Trjg

tig p. 77

Xa&yuicog dva-

(faviQÒv ovvra'£afievov dntévat.

¿fiòv

xaì ovò'

¿tfdvrjv xmv dya&mv, àXXà

Tovg qiiXovg nyo&vfua

txai rj arguzia quéguig òxxcò nagtaxtvaaxo mv èSeVzo, apa; itxeìdev, r)K&ev uyjii T^ovgovXóqg. orQaroneòevodftfvog S' èxt£ 24. Zouarae, N i c e t a e , ut al. T£OVQOVÌÒÌ dicitur. ED,

P.

Iltaque uobis omnibus pro t e , si (ieri possit, etiam saepiuj mori non 1 recusatims, ne cunctcmur diutius, ucu terapus teraraus, sed Deo n i z i , i r c m aggrediamur. Imperator de tain benevoli] auimis et incitati* i s t u d i i s , ut decebat, gratias egit concionemque dimisit: ac seorsum 1 curri magno domestico et protostratore collata sententia, cum et ipsis toraLio militimi placuisset nihilque desiderari v i d e r e t u r , eam con(firmarunt. Die sequenti protostrator Adrianopolin p e t i i t , Annam f i J l i a m cum Manuele Asanc, fruire uxoria magni domestici, nuptiis c o u i iuncturus, 25. Imperator, iussis milrtibus ad expeditionem se parare, semet (quoque ad cani comparabat, tum reliquia recte compositi«, tum in fdv

o KuXo/cughrjs

I.

unoaxxog

i33

27.

u/itjX&sv

6 Si ye fixoiXevg o reog ugag ex T^ovgovXorjg dtpt'xsxo Hfiu

rijV rrfi

xto ex

Sxdxei&ev

Qouxqg,

avd'ig

unuvaaxug,

vaxegai'av

TTJV

xai yevouevto

¿'

xara

loaixov

nsgi ¿Juvtiov, TO

eg

BV^UVXIOV,

evexv/ev

dnayC

Ss avxov

xai nunnov

eSo'S,s Seov

duotrxeiXai

¿tj xov ¡xtyav xovoaxavXov

Xoyov, xov ngtoxoaxgdxogog CTPUQTJV,

ygdipag

avvovxtav

ovyxXtjxixtav

15xu/.iov

¡.tia.

TJITEGA

enuvrjxei.

^TouzoTiedivouuiVM nsfinei

xaxaxXet'aag

etp'

o KuXoyaiqexrjg

A.C. i3ai

'HQUXXSIUV,

exit

ejioXiogxtjaev

xijg tpegova/jg ngog

TO lfqyiov

ngog xov (iaoiXea

eigqvtjg.

2vgyiavvrjv

eaxgaTOjieStvae

el/txo

yi)\,Xmv tog anauxiog y.'C.

xai

ox gar to,

BVLUVTI'OV

ex Bv^avriov. eig

dSeXtpov, xai

xto ndnnto

ovveidoxog,

xai

ngog

eivai

nQtofleiav

'ItouwijV

negi

TlaXaio-

^Itodvvtjv xov

xai fiatsikeZ xoiavxcr tigrtvrjg

*Anki\-

,,xwv

xtov uXXtov ¿¡yt/novtov xrjg ae negi

xai

ifioi

oxgaxiagD

Sianqta^evaa^ievav

xai (tfj xv/ovrtov,

vvvi xai uvxog avv uvxoig uvd'ig neqi xtov

av-

%tov ngiafisvoutv,

to

fit]

fiaoiliv,

xai deo/ni9~d aov ndvxtg

cog xi xtSv dxif-itav dnoqqitpfjvai, xov aov 2oXovg

xqdxovg

xai

xv/eiv,

ovoLiu'ea&ai,

uXXtov ev

eveqyeai'ag

uTitaretXev

tog jiaoiXea,

aXX' eviievei'ag

ecptefieiovg aixovftevovg ev fjueguig

tlgxtiv

ngog TO (iuaiXea {¡ovXevauodui

axritua

vofu'aag

5 . A I . Jctoviov;

xov yqovov ita

ndvv

xai xrjv tig?jvt]v

Nicetas.

aov uvxi

/.teqei."

xai

ovyyvto/urjg

xui

tivai

noXXtov xovxovg

oxxtb xeXevaag

avxbg d' Thraciae

xoivfj

/.isv ovv enaveX&etv,

negi iijg eigi^vtjg xo eueivev urbs

est

ev

ovovfisvM ô's aÀAcoç Siû rt xr¡v okiyózijta xai ànsiçt'ccv •tvâv ivoixovvrwv, (âyQÔrai yào ijaav nâvztç yqnóvoi,) xai rr¡v (favlôzfjia zàv zítytov. oi à' ¿V uvzw T(7i (poovru'o) iyy.tv.~Ktiofiévoi, ¿àantç aypoijoavTfç tavzovç xai zwv neQixetftsvœv oiç ovSsvmv y.uzaifQOvovvzsç, v^çtQôv tb ano iov retyovç xai nok-10 ).ùç xuré/sov koiâoQi'aç xai ftamXtœç xai züv ovvóvtcov. yekûaaç âs s;yayov»

•¡¡nyteaf.tévov o/îjtiu-

.

UVTOV

uaXovtxéœv

xui

TTJÇ ovyxXijrov

¿X^sïv ôiéei

xaì

TÎJÇ

nnótónog

BÎÇ

/JI-

ôs

av-

7teçtu^ciXsT0

TOV (irj

ovvijXfrov âè UVTOÏÇ 710ÙÇ TOV véov ^afaiXéa

0 T/jç xux' ttvxrjv sxxXrjOtaç

UVTOV

uvÇxovç

naQaywço^aovai

- n. '

rò xat no tv UVTOVÇ eiç QeaauXovtxfjv duvtiv.

TOT)ç;

OOXOLÇ naoztoov

1«

unoxTtivai.

ó'vjuóist/ov

15

31.

unijX&t.

A«. 9wv

I.

noXXùg TM fiuoiXet TWV (iuaiXevùvrwv &eo> }) ) OTI rijP.96 avTOV yor/aTOTijn /(i^adutvoç xaì ntnì s/bg> ovx' avxôv xi aoxarà TOV ¿/.IOV xvoi'ov xaì [îaatXtiaç îj fiovXtvoaaiïui avveyiâçfjaev ì] no a ¿ai, ovie TOVÇ ovxocpùvxag ùve.XeyxTovç iïygc T Î Xovg âiaxsXslv, à XX' av TOV fluaiXéa fidf)xvQ>a eyeiv naçsayev, WÇ OVT' avTog àâixtS, ov&' ol AVXOQIAVTOVVTSÇ uâixi'ag èvèXi7iov ovôi/a'av vjieqftoXrjV. sì Ô' ò (iaatXev ç avròg vnò âtein i n n o c e n t i a , q u e m a d m o d u m o p o r t e b a t , persevicrasscnt, nulla fuiss e n t , quae postea p l u r i m a in v i t a homimiin p e r p e r a m c o m m i s s a sunt, (^uia vero p r o p t e r p r i m a m transgressionem n a t u r a liumana in d e t e ruis labilis e v a s i t , e x c o u s q u e a d h o c m o m e n t u m t e m p o r i s , ilio, qui fuit ab orbis p r i m o r d i o n o s t e r adversarius ( a d n i t e u t e , o m n i a sursum ac deorsum f e r u n t u r p c r m i s c e n t u r q u e : cjualc q u i d d a m iuiuc et in nobis e x p e r i m u r . C u m c n i m debuissem t u u m iu m e p r o p e n suin aniinum q u a e q u e fìlium d c c e t erga patrem r e v e r e u t i a m a c v e u e r a t i o u e m ex ipsis factis tuis didicisse , c a l u m u i a t o r e s apud m e tuos, quasi adversum m e dolos m a c h i n a r e r c , ut inimicos r e p e l l e r e ; ego l iri'umscriptus, q u e m a d m o d u m rebus ipsis te miliì p r o b a r e c o n a r e r e , n o n a t t e n d i : sed lìctis c o r u r a serinouibus p r a e o c c u p a t u s , in pace helium e x c i t a v i . I a m r e r u m e x p e r i e n t i a t e m e r i t a t e m et d e m e n t i a m incanì c o g n o s c e n s , m e m e t i u r e ¡ricuso. T i b i ut b e n e m o r a t o , m e i q u e ut antea cupido et o b s e r v a n t ! , quiuam ab armis ad otium redeanius, c u r a e e r i t . H a c t e n u s senior. At nepos in hunc m o d t i m : Gratias i n t e n t e s ago regnili regi D e o , quod bonitate su;» etiain iu m e usus, n c q u e si v i t , u t ipse qiiippiain c o n t r a dominimi m e u m et i m p e r a t o r e m vel c o g i t a t i o n e vcl a c t i o u e n i o l i r c r ; ncque o b t i c c t a t o r c s m e o s n o n tandem r e d a r g u i i : quando ijisuni inipcratorcin nijhi testera a p p o s u i t ,

1 5 4

CANTACUZENI

A.C. 13aa (p&u(>n¿v(ov dvÙQcòntov unuTtjdtìg, ìj/titìg ys yoviug re B àvé/to&ai} ntqì

ciSòzeg

oaov uv nanúayoi

rwv itQoxeifièvwv. "

&còg,

unrjl&IP

nyiizzeiv

vmv, onmg r¡ eior¡vr¡ yévovzo zoiavzrj TOvg {iuoilèug xiveiv.

iovg

avxotpúvzug

C xaì nóXeig náaag xaì

7¡ytfi6vug

avvayuytòv, xaì fiúXioxu turi

èv yào

u-izovg

neo Ì

it^ayfiuxatv ar()uziàv ji^ayfiúxtav

uyeo&AI,

ixnX?¡Q0vvxug'

ovótfiiav

uv oytZv,

fiuoiXécog

xaì OVTCÙ

I5

ftúvrwv

óioixovfiévtov.

èv zékei

azQaziag

„ r e i ex rov noltuov

[.lùXiaza

So-

co; fit]àe/*t'uv

xotvóóv

vn' èxslvov

Xoyáóag z¡jg

zov ¿fiyvlt'ov,

fig

návxag

èxxXrjotuv

ut'vto&M xaì &Qaotig-

dXX' sxstvov uvayxaia

Ovzco TOV ¡3aai?Ja>g etcjfjxózog, 0 fttyag óo/Ltdazixog

¿(fs'ìijg „ovósv Stòvzmv rjtuàg,

svsXmev 0 ftaoikevg" o&' ezeoòv

zivu

¿'(FTJ S/ILV

TO, zs yù(> sv zaig evzvytuig

„TOV

¡XRJ ÒIÒu^UL

zoìg etQ^fiévoig

/.IRJ (pvaùodai,

vcov xui UVSQSI'mv ànèSsiS,£v ov ai'óocov, xai TO xovg 18.

si-

tìorjVT), ov'zco nukiv xui [jov'/.evea&ai xai \pt]u>ftévovg TjHv uï TS ¿ôicorixai xaì ai ôrj/uôaïoi âia(p9-eiQtad-ai nçôaoôoi. xaì TO f.irt ßeßaiav av&iç, uXX' vip' OTOVOVV diaXvïhiofodui Tiçoodoy.œ/itivrjv ytvèa&at Trjv uQ7JV1JV, (làXiOTU AAVFUPOQOV ¿¡/¿Tv. ÒIO Set axcipafiévovç avroìi g,io P . 9 9 Ttùaav TIQÓTÌQOV NOXÈFMOV nçôcpaaiv NTÇUXEÏV noXtfiov J è TIQO(pacrig nòtaiv ÀV&(/MIIOIG RJ oìòfievov uSiy.TZAD~ui afxvvtad-at e&ÉXeiv, rj noXéftov ìxqytiv aìoovfxevov ¿Sixtiv iàv òt TIÇ aya-

A. C . i 3 a a o T ( i o T t c ï ç

se obstringant? Haec ubi principes ac milites auribus hauserunt, t a lia eum moliri prorsus non senserunt. Cumque opinarentiir, verb o r n r a quodam involucro indicare v o l u i s s e , plane non aliter paeem p e r p e t u a l i ) c o u s t a r o p o s s e , q u a m si i u n i o r , r e t e n t a q u a m o b t i n e b a t p a r t e imperii, illis, quae h o c b e l l o acquisierat, adiunctis, possession e m amplificarci atque ita p o t e n t i a summa p o l i e r e t , senior contra, i m p e r i o suo m a g n o p e r e d i m i n u t o , e n c r v a t u s , res n o v a s m i n u s ä n d e r e t ; cum i t a , inqtiam , c o g i t a r e n t , iustam et utilem domestici o r a t i o u c m fuisse omnes autumaruut et istiusmodi pacem ineundam succlamarunt. Imperator familiari orationc iam praeoccupatos omnium a n i m o s i n t e l l i g e n s , E t m i h i cadem s e n t e n t i a est, i n q u i t , q u a e magno domestico. N a m b e l l i g e r a r e m e c u m a v o , ipsis n o b i s p o p u l i s q u e n o s t r i s i n c o m m o d â t ; et parabola, q u a ille b e l l u m nostrum e x p r e s s i t , rem maxime ante oculos ponit. N e c e s s e e s t s i q u i d e m e t vos , a l t e r u t r i m i l i t a n t e s , i n p u g n a i n t e r f i c i , e t agros a c p r a e d i a , u n d c p u b l i c a privataque vectigalia, devastari. Pacem rursus nec coustantem e t v a l i d a m , sed q u a l i b e t o c c a s i o n e f r a n g e n d a m i n i r e , n o b i s prorsus inutile. Idcirco r e m nos discutere ac prius o m n e m belli inateriam a m p u t a r e fas e s t . Materiam porro et causas belli hasce omnes m o r t a l e s h a b e n t , vel cum s c laesos p u t a u t , u t iniurias ulciscantur,

Vel, ut quibus iniuriaa inferre constituerunt,

eosdem armia priores

HISTORIARLM

I. 3 2 .

l 5 9

yàv tttvtòv sy/iiQi'AFJ XM noXtjiovvxi, naaav nQÓcpuatv noXs- A. C.i3aa fiov neQiitktv. sìxe yùo wfro uSixeta&ai, ròv ddty.ovira eymv {¡avydaa, sirs TCQOV&V^IÌTO nXtovsxxeZv, nXéov t'/jov ov 7iQoatSòxrjOS, xaì OVTO) nav'aerai xov noXtfiiìv. citò òtZ xuì rifluì; 5/?fput'ag tigijvijs ¿ni&vuovvxug, xe da^rjaavxag xuì x f j aytxéQU avxcov nqu^ti wg uyu&fj, nùauv ri)v ¿QX>ÌV ¿¡fj-ùv r e avxwv xaì nòXtcav xuì nooaóócov syysiQiaai xw potatiti' Olirà» óè TCQu^avxsg, nùauv noórpuaiv rtòv avxoqiavtmv óia^oXtjg B nsqtsXovixsv' sxsi'vmv v, èfiavxòv è'^uiQW xov Xóyov cSg firj rà lira óvvd/utvov na&sZv, (xai'xoi ys ovxcog è'/o) nUQuoxsvijg xaì yvoiftrjg, wg ovS' lacessant- Quod si quia bellum moventi se ultro t r a d i d c r i t , iam bcllum omne sustulerit. Sivc enim ille se laedi arbitratili 1 , laedentem habens i n potestate, quiescit ; sivc rei augendae studebat, plus a d e ptus qiiam s p c r a b a t , etiam sic arma depouet. Quare et nos opus est, qui pacem incoDCussain expetimus, Deo et aequitati causae innitentes, omne impcrium et in nos ipsos et in urbes et in vecligalia avo transcribere. Si ita fcccrimus, criminatoribus os obturabitur ; quibus malitia supersedentibus, nihil impediet, quin omnes firmissima pace perfruamur. Sin riirsus ad pnrtiendiim impcrium aggrediemur, priuium istuc ipsum, totis duobus et sexaginta annis cum imp e s t a s s e o m n i b u s , et nunc imperii liuius imminutionem p a t i , ad turaultum sufficit et avum, ut obtrectatoribus nos sibi insidiai strucre mcntientibus credat, i m p e l i n e potest. Deinde his ipsis hominibus ad consuendas sycopliantias ansain multam praebebimus : qui si n e quitiac exercendae facultatem nacti f u e r i n t , non multum intercedct temporis, cum arma rcpctere cogomur : nullam quippe partem quictis capient, donec pluribus et variis ciiminationibus imperatori bellum persuaserint. Ne autom miremini, si cum ab istis rerum novarum cupidis ac pestiferis liominibus avum in fraudem inductura iri di c a m , me hinc eximo, quasi non idem niihi queat contingere,

(tameui ita paratus et animatili sum, ut si quid eveniat, ne vere

l6o

CANTACUZENI

A. C.i3aa uv ei n ysvoiro, firjxo^ ye ex iiußoXrjg, ¿XX' ovS1 si aXrjQrj t u Xtyöfttva tit], JIQOG noXe/uov ngÖTtoog AVROG ¿Zopftqacov, NQIV uv avxoig tgyoig avayxaad-ä to; emovxa unmaöfttvog xov noXtfiov, TA unXu uvaXufißuvtiv,) uXX' to; ivt/VQu txavu TIQOC; exetvov xijg SiußoX^g ¿xovarjg. o yuQ UQ/UJV FITJ xrjv aQ/rjv5 D arpatQt&iirj dtSoixcög, xuv tnißovXevtaSaL ntiadeirf o SovXtvwv Se ovx uv nei'&niro gad/tog. xovxtov drj evtxu wv tinov, fiy jiaXiv nQog [xSQUJfiovg xijg up%ijg eninoXv axfipafxivm i'do^s fitiv ytaQtiv, aXX' qftug rt avxovg xut nuvra /jj^/naza uyayövxag, iy/tiQi'aai ßaaiXti' ovxco yuQ ijv no&ov/utv eiQrjvrjvio ßsßaia ntQiearui." TOIUVTU TISQI irfi tioyvtjg ¿itiXty/utvov rov ßaoiXetog, ¿mnoXv fisv t o ßovXevTr^iov atony y.UTta/s ßaQ-tla, navnov Jtgog zovg Xoyovg ¿xnenXyy/uivcov. ov yuQ uv sni xoiovrotg (tirjdTjauv noxt ytveadui xr\v UQrjvrjv. anoxgiva/nevwv de oväev, ¿niazQucptig o ßuaiXtvg noog rov fiiyaviS P. 100 dofteoxixov „ov aimnüv" etpy „yotutv, ¿XX' avrov TS ta; t/ttg ntQi TWV eiQ7]/xsvcov xcxi rovg uXXovg Xtyeiv. eni xovxoig o fisyag äo/usarixog tint loiude' fitv ngog ßa(tßdoovg, to ßu)}tl aiXtv, rovg qtvasi noXtfiiovg o nöXtfiog rt[iVv yv, oväev innov iSu oxomtv, rj (incog, ¿¡v /.itv neyiyevco/iii&u toi noliij.it), ¿ni%t-2o evai xal SiiMf&eiQtiv, UX{)LQ av V ¿xTQi'xpuvreg nonjatoiitv exjtotfcov, t o yt ¿tvztQOv , dovXwodfAtvoi Tcoi^acofitv vno(p6fiovg' ti ¿e loofjuojia fj/.itv ia noity/nmu tjv, nQog x¿¡v avxwv yj>eiav quidem relata, nedum calumniosc, ad bellum ante incipicndiim mc permoveant, quam re ipsa cogar arma capessere bellumqne mihi illatum defenilere,) ideo hoc a me dicitur, quod obtrectatio multa yelut pignora apud eum habet. Qui enim imperat, cum imperii amittendi mctum conceperit, huic etiam, sibi insidias teudi , fides fieri poterit: qui vero paret, ci istuc persuaderi noil facile poterit. Ob baec ipsa igitur quae commcmoravi, mihi diu multumque cogitanti, non iterum ad divisionem imperii •eniendum, sect nobis ipsis cum rebus omnibus in imperatoris auctoritatem imperiumque concedendum visum est: sic enim duraturam, quam expetivimus, pacem prorsus adipisci licebit His a iuuiore imperatore super pacc disputatis , diu altum fuit in concilio silentium, cunctis ea oratione attonitis: nunquam enim in mentem illis venisset, tali modo pacem compositum iri. Cum nihil rcspondcretur, conversus ad magnum domesticum, Non ¡am silendi tempui, inquit; tibi ipsi et aliis ad verba mea respondendum est. Tum ille sic infit: S ¡quidem, impcrator, contra barbaros natura hostes bellum nobis susceptum esset, nihil erat considerandum aliud, nisi quomodo victores loca omnia populabundi percursaremu«, usque dum omnes caedibus e medio tolleremus aut saltern in servltutem redactos tributarios nostros faceremus; sin aequo Marte paria rerum momenta essent, quomido

HISTORIARUM

I.

32.

l 6 l

fi£9aQfió£iJ.iaioi LOQTTJV i}yov Ttjv yaQiearuTtjv naawv. Xd'. Eig rd/og TS sxsXeve ZQirjQeig duo NXQCFOVV sneiio Ss sn£7iXtjQ(i0VT0, avv xuyti xai NQO&VFIIU noXXij T!JV (iuaiXiSa EIIVRJV TT]V 3'AVSQOVIXOV FIIJTSQA rov vsov nsfinsi TiQog rov vlov a f i a (isv Ttjg eig avzov xaXoxaya&i'ag xai r i j g r i f i i j g xai svD 7ieid~eiag nqtnoiaug anoSwoovaav svyuqLOTi'ag, ufiu Ss xai xt]V xvQwd?taav einrjvrjv syyQarpoig ^sfiauoaovaav OQxoig. eXffovaavi5 Ss eig TO TISQI 2IJXv^QIUV ^EmfiaTug nQoaayoosvofisvov ywQi'ov STi TOTS arei'yiOTOv ov, fiaaiXevg o viog uvvijg eX&cov iiQoaexvvrjas TS 6fiov Trjv /HTJTSQW xai s&Qtjvrjoav scp' ixavov, rj fisv TTJV yjjoti'av, o t)t TTJV ooqavi'av od'vQOftevag TOV naiQog' ovnco yuQ ayoi TOTS ¡USTU rrjv (iuaiXswg TeXevryv eig ev fiaoiXsvg oio viog T f j f i i j i q i xai ftaoiXi'di. avvrjXdsv snsiza i] ¡HaaiXig TW (¡aaiXet xai VIM Tag TS TOV (iaaiXswg xai nannov anayysilaaa tvyaQiariag, xai STCQ' « I T « ofiik^aaaa baa ijv a v r j j (¡ovXofisvfl F TU 6fiwfj.oaiA.sva nun a (iaaiXewg TOV vlov s y y p c t I. S c r .

aviog

ex Intpr.

o b r e L m a g n i t u d i n c m 11011 p o t u i t . N o n enim n e p o t e m t o t u m i m p e r i u m sibi cessurum o p i n a b a t u r ; sed si v e l a B e r r h o e a aut ultra u s q u e S e l y b r i a r a ipse retirierct o m n i a , cctera s i b i r e l i n q u e r e t , c o u t c n tus erat. E t sane hoc ipsum , q u o d de pace l e g a t i o n e m m i s i t , n o n i d f e c i t , q u o d b o n i t a t i suae c a u s a e , sed q u o d p r o b i t a t i n e p o t i s c o n f i d e r e t : satis l i a b i t u r u s , si q u o q u o m o d o , lit b e l l o p a r c c r e t , c u m commovisset. D e i n d e ipse cum p r o c e r i b u s et aliis R o m a n i s e x s u l t a r e l a e t i t i a d i e m q u e festum agere o m n i u m i u c u n d i s s i m u m . 34- Porro senior i m p e r a t o r q u a q i p r i m u m triremes b i n a s ornari p r a e c i p i e n s , magna cum l i b e n t i a i m p c r a t r i c e m X e n a m , iunioris A n d r o n i c i m a t r e m , ad filium m i t t e r e p r o p e r a t ; p r i m u m ut ei de i s t a i n t e g r i t a t e d e q u e lionore e t proinpta o b e d i e n t i a sibi e x h i b i t i s d e t i t a s gratias a g a t ; d e i n d e , ut pacem iam ratam scripto iuramento c o n s t a b i l i e n d a m c u r e t . Progressam ad o p p i d u m , cui E p i b a t a e v o c a b u l u m e s t , n o n longe a S e l y b r i a d i s s i t u m , q u o d q u e turn m i n i s a d h u c c a r e b a t , filius occurrens, p r o c l i n a t o corpore v e n e r a t u s e s t : f l u x e r u n t q u e a m b o b u s dill l a c r i n i a c , ilia v i d u i t a t e m , h o c o r b i t a t e m suam d e flentibus : n a m ab o b i t u M i c h a e l i s imperatoris n o n d u m c o n v e n e r a n t . P o s t q u a m v e r b i s avi filio gratias e g i t , et alia q u a e l i b u i t c u m eo c o l -

IIISTORIARUM

I.

3'k

167

(pioj nuQaXufiovau, snavr¡xev av9ig wg ftuoiléa ròv xtjSiar^v.K.C. i3aa o/tco/toxórog ós xaì avrov ríjv eiv. e^íji^e Sh xaì 0 fiaotXevg eìg vnùvrtjaiv TOV èyyòvov xaì fìuaikétag. TIXTJOIOV óè uXkrjltav ysvo/Lisvav, [ìaaiXevg o véog ánenr¡d r¡oe TOV l'unoV, wg ano yf¡g ola ÒovXog ròv fiaaüJa n^oaayoQevocov. ò óé ye 7tQea(ìvTeQog rag fjviag uvaaTQtxpag, ìjXuvvev òm'aar £¡3ovXeroV.84 2o«3fi avrro rò roiovro, F.IR¡ net-fi TOV fiaaiXiu , uXX' erug ijtipi'nnovg, ròv [lèv vtmreQOv xvxpavru TOV JIGEOFIVRSQOV ftuoil o c u t a e s t , sacramentumqiie scripto compvehcnsum a c c e p i t , ad s o c e rum rcdiit. Q u i ut vicissim i u r a v i t , se pacom insoliibilcm c o n s t a n t c r srrvaturum iu lias conclitiones f a c t a i n , liti orane i m p c r i u m e t guLeruaLio universa ad se p c r t i n c r c t , n e p o t i stipendiorum d u m t a x a t solulio daictur, prout in pactis scriptum csset : e t uti iisdem m e r c c n a riis miütilnis propter agros distributos a magistratibus n i h i l m o l c s t i a ì n m e x l i i b e r c t u r , sed intacti i Iti s s c r v a r r n t u r : item uti pro familia eius e t coniuge trigiuta sex aureorum m i l l i a e x aerarlo i m p e r a t o r i s praebercDtur. Cum iurassct I i a c c , inquani , scripto mandata ad n e potem m i s i t . Is motis castris lìyzantium viam t e n u i t , u t avum salut a r c t ; qui se q u o q u e obviara ei tulit. Cum mutuo appropinquassent, nepos ab e q u o d e s i l u i t , ut liumi s t a n s , t a m q u a m servus iinperatorem salularet. Ille convcrsis b a b e n i s retrocedere. Q u a ambage i n s i n u a ba!, (lecere i m p e r a t o r e m , uti nepos erat, non liumi s t a n t e m , sed i n (•epici sulilimein s a l u t a t i o n e fungi. V e t u s enim consuetudo apud R o niaiins imperatores v i g e b a t , ut cum alter alteri obviani fierct, qui ulrumque s e q u e r e u t u r , a iumentis descendentes, p c d i b i u a m b u l a r e n t , ipsi iu equis m a n e n t e s c o n g r e d e r e n t u r ; e t i u n i o r aperto prius capite

l 6 8 A.C,

Oi-iXimg

CANTACUZENI

JRJV /EIQU, TOV inì RTJS xeipaXijg ITQUREntkov dvaxvipavra Ss èxtìdtv, tig TO TIQOGWJiov avtòv ròv naisQU dvrupikttv. TOTS Sè ovx iyvomv TO e9x)g o vtog {¡aaiktvg xazi[irj TOV IJITIOV , « A i ' cog av ftdXiara xui nXéca TOV Sixat'ov xai ovvtj&ovg aiStS xui tvnti'd$iuv r w 5 ndnnu) ànodrò. tno/uèvov is avTOv ns^jj xai (¿ìj èvSlSóvTog, dvayxaa&tig ntQiéfitivtv o ftaoihevg' nktjoiov Ss yevofitvog v vtog, nsQUTiTv^ato TOV nò da TOV fiaaikscog ndvzcov oooivTIOV. TOVZOV Ss ysvofisvov, 9-QÌjvog sU\ÓTUVOV

skm'Sa ¡xiyiozuig tvzvyi'atg yi'vtofrai qiikti' rj xai TO arv(pov xai [xiiQiov TOV véov fìuoikéatg òpcòtreg, ¿jitxafinrovro ngòg oifitoydg. éntizu stpinnov xai TOV reoV fìuoi\éo>g ytvofièyov •tjX&ov a/QL nvXtov. dvaoTQetpeiv Ss tig TO argaróneSov rov TIQÌO^VTSQOV fiaatXtiog snnqsnovTog TW vèto, ovxei$tv, «Mài5 roìg ulloig s£co ttiyiov neQifiévtiv oy/uijvag t f j yeiQÌ, uvTÒg u/ua noi TWV svnaTQiSwv svTÒg ytvófisvog TC5V Tti/àv, xai avvoStvaag tw ndnnio xai fiaatXet /uè/(it /usatjg oSov, avvTa^dfisvog ènotv^'k&tv tig TO arparóneSov. tig zrjv VOTSQai'av Sì tiaeX&wv, TIQWZU fisv tig TO T?jg d^TO/XTJTOQOG zé-no fitvog Tfjg 'OdqyrjzQlag eX9iòv, tvyuoiazi'ug dntSiSov noXlùg t w ^ o p ^ j ' w zijg ' HQTjVTjg &eqj xai zjj uvzov nuvdyv«) P. 105 ftfjTQi. sxsi&tv St ¿7iavtji&£i> tig zà (Jaaikeia, xui ovvSiijye TW ndnnto xai fiaoiktZ. ix (lèvroi TWV 7iéf>i% /wowp T£ xai ti óXtcov xai av TOV Hv^avziov tig TU (iaaiktia èipoizmv nav-^5 e o q u e inclinato, senioris dexteram cum osculo a r r i p c r c t , indequc suspicientcm pater vicissim oscularetur. Turn itaque non iuscitia nioris Iiuius, sed u t avo m a x i m u m et plus quam d e b i t u m c o n s u c tumque obsequium ac revercntiam t r i b u e r e t , uepos imperator ab equo dcscendit. Cumque pedibus obfirmatus s e q u c r e t u r , senior coactus s u b s t i t i t , et p r o p e a c c c d c n s i u n i o r , pedein illius in omnium conspectu complexus osculo c o n t i n g i t Q u o facto gaudium, et ex gaudio l a c r y m a e , ut in s u m m a et inexspectata f e l i c i t a t e , a e q u a l i t e r per e x e r c i t u m c i e b a n t u r ; a u t e t i a m tam ab o m n i faslu a l i e n i m i moiles t u m q u e iuvenem imperatorcin a s p i c i e n t e s , ad h u n c jletum inoTebantur. Igitur equo denuo c o n s c e n s o , ad urbis portas pervenerimt. I b i p e r m i t t e n t e s e n i o r e , uti ad castra r e d i r e t , i u n i o r recusavit, et « e q i i c n t i b u s su is m a n t i i n n u e n s , u t e x t r a rnuros m a u c r e n t , ipse c u m a l i q u o t n o b i l i b u s c i v i t a t e m i n j i r e s s u s , e t u s q u e ad m e d i u m viae i n p a l a t i u i n a v u m c o m i tatua , v a l e d i x i t : d e i n d e ad e x e r c i t u m se n ' c e p i t . Altero die ptiinum iugressus Deiparae Hodogetriae t c m p l u m , amplissinias D c o pacis a u c t o r i et castissiinac eius inatri gratias egit. liinc p a l a t i u i n p e t e u s , c u m avo v e r s a b a t u r . E i loci» a u l e t a et oppidis ù r -

HISTORIARUM

S i j f x s t , afxa Ss

fiev

òipó/ucvoi

ev T01 TiaoovTi evnti&eiuv

fiaaiXsa

u[.ia

ndjinto Xicog,

tig

xaì

Tag

naQad'f

tlQrjVrjv,

nqòg in'

óè avtov

inuvìj'kd'ev,

tv9~a

rrjV

TS xaì

Ss

TM

reXovaag

avròg,

¡.iijvòg

déxa

xat

o

Bvì^avrùo

snaQ/Jug

Tto B

èniTQéxpavTog

larufiévov

A.C,i3aa

rtjg

(ISTQLOV

{¡aaiksvg

TuZg

avTW

a/tu

¿Jo*«

enuvr^auv.

dwxcòg,

jlvyovarov

rqv

TO TOV (pQOvrjfiaTOg

nèvrs

¿foóv/.i()T£iyov rtv,

avToì

og ahiWTaxog

yut/iovrsg

rjiiÉQug, ftuaiktZ

1 6 9

9'aviud^ovTsg

xaì

TM nqeoftvTSQtp

xaì

1 ofjaaO.tg

elvai.

ftaoiì.tu ol'xads

evdiUTQixpag

xaì

TOV vlov,

evrvy/ag

nQOg

SxaTeoTttXfiévov, vsog

avvsoQrdaovTsg

xaì

I. 35.

(ìaoi-

rj avvevvog

r f j g avrijg

uvxto 7iej.in.Trjg

ivd'iXTiàvog. lé.

Baaikevg

Pu>[iat' ÌUVTM ,

èniTQÒnovg

avuti

nQOaòSmv

ywqi'tav

0

nottjadftsvog

c

Tovg ino fiaaiXtvg,

ère^vr/xei avrov

TCOV /?aaiXécov

'¿ivÓQÓvixog

rewQ-j) ovv-

TCOV XUTU

autem ¿gtnrt^uv d i c u n t . ED. P.

fortean

cumiacentibus atque ex ipsa Constantinopoli ingenti frequentia p o p u l i in a u l a m , c o m m u n e m d e p a c e l a c t i t i a r a tlemonstraturi i u v e n e m q u e i r a peratorem visuri vcntitabant , q u e m istam pracscntem felicitatem s i b i u n u m p e p e r i s s e i n d i c a b a n t : et p r o m p t a m a d avi inssa v o l u n t a t c m m o d c r a t u m i j u c et f r c n i s p a r c n t e m e i u s ani in uni a d m i r a n t e s , d o m o s laeti reveitebantur. Dies quindenos apud avum commoratus , traditis , qiias o b t i n e b a t , provinciis, e i u s b o n a v e n i a D i d y m o t i c h u m r e d i i t , u b i e t c o n i u x e r a t , mense Augusto ineunte, ipsa Indictione quinta videlicet. 35. I m p e r a t o r senior concessit i u n i o r i s t o t i u s R o m a n i i m p e r i i d o m i n u s , iu omnes provincias, ut maxime opportunum censebat, praetores mittere, quaestores diligentes constituere, et notarios legare, q u i in i n d i c e s r e f e r r e n t , q u a n t u m m i l i t i m i i n d i g e n a r u m a d r e d i t u » c a p i u n d o s d e s t i n a t u m e s s e t : i n s u p e r et c o n s i l i a r i o s i n d a g a r e , q u o rum opera in principati! administrando uteretur. Sub idem tempus Sphentisthlabus Moesortim rcx, quicuin nupta erat Andronici minoris s o i o r , niorbo i n t e r i i t ; q u e m iilius e i u s G e o r g i u s T e r t e r e s e x c e p i t . l i t i a i n n u m b e l l o i n t e r i m p e r a l o r e s d u r a n t e , cuin A n d r o n i c u s P a l a e o -

1 7 0

CASTACUZUn

A. C. 1 3 i a zr¡v 'Poâômjv

roîç

OTfjOS rov raïç

'Paofiai'ou;

véov

nóXeoiv

7içôç

¿x£ivaiç

(DiXinnovnoXiv

èi

¿niaioatevaag,

eîhe,

xaì neloi xaì ì/inixw çio fiûXiora Xtfiov xaì

yiopt'ov eipr¡vr¡v

vnìjxócav

ùpytov biap/tmv,

TQV notopvTtqov

ràç

fteyáXijv re xaì

orpanvfiuri X£ifiévip,

Tfí

wç avzàpxtj

aXXcav èyywaûov P. 106èneXd-iàv èx rov xarà

nipì

tlvui

uitpviôt'ov

fiévtov naneorijOUTO çaSi'oaç. tiç ¿íidvfiózeiyov

rov

crrpaztàv,

rà neçi

éXr¡í'aaxo•

¿7iiSim'Çaç

rijç Mvot'aç, avrmv,

rovç

ôè eîXe

avvayaymv

ftaaiXéioç,

0 (¡aaiXevç

Hlvaovç,

éfi^vv&i],

Çcôvraç, xaì

rò

ó [iaaiXevç

rcoy

ufivvo-

dè fiera

rr¡v

dpr¡vr¡v

xaréXajitv

èv

rovç fùv avràv fiera

fir¡ a/uvvea&ui avzoïç

reto

ôltyavâQOvatjç.

nXr¡v SXi'ycov, 0001

OZQUXIÙV, fiera

rwv

ânopi'a

arparòneSov

aXXu xaì avròv

aS,iòfiuyov

tag rmv

àayoXovfiévoav,

0 TepTtprjç

ifineawv,

âè

ZW¡> énvrr¡-

dnoareiXaç

x a r é â ç u f i e noXîyviu

xaì Rr¡v Xtíuv énaVT¡yayov.

eyrco Setv

vovç rovç

¿ntX&tòv,

sidtjiavovjioXtv âè

vvxrôç'

B o t arparicòzai,

uvroi

71Ó-

eiXe

avazpazevOfiéicav,

aquxo/xévov

xaì dnçoaâox^rcoç

¿íciytvofiévt¡Q fiúyr¡v

veov

rr¡v

¿jtíxai-5

npoç

jjneiçiûrt'âiov.

nàov âv xouzrjaeitv

vftjyrjoiv

ovauv,

¿v

xaì

rt¡v rov ai'zov ovyxofiidr¡v

â/j rr¡v roiavrrjv

¿árjiocre,

xaì

rœv tv BVÇUVTI'Ù) nvhç véro fìuoiXet

Tepreprjç

fj.lv àUa;

Seîmv êy&ei rw npòg fiaoiXtu ròv véov xçvqia &iXui7iov7ioXir(5v

ânê-

ô

noXvâv&pconov

énpcouévrjv,

rw>v aXXiov fiúXiaru

TQÓTÍM TOIÔIÂE. 7iaoà

puoiXéa,

TOÎÇ

ogi'oiç

óiétp&tipev áiea

oi efjtsM.ov zfjv (irjyavrjv

xuì

TI

xaTsaxsvuOfisvt] cuvi'ai

axtyu-

5. Inde tzangratores, qui arcubalistarii fuerunt. quorum usus ia bellis tunc temporis pluriinus. ED. P, fabricatus e s t , domum ligneam, suppositis rotis sedecim , capacem hominum centum , qui intus earn propellerent. Supra domum turrim ligucam addidit hubeutcm tabulata quinque: in quòrum singulis octo starent, qui e Latiuis arcubus (tzangra vocant) sagittis iaciendis propugnatores a muro f u g a r c n t Qua absoluta , et sagittariis quique ad earn protrudendam delecti erant, ingrcssis ; sublatis sign is et clangente tuba , totiis exercitus moenia oppugnabat : turris scnsim et instar anùnalis cuitisdam procedebat ; nemo enim intus delitentium ulla ex parte apparebat : ita nec tangi de loco superiore poterant. Ut intra teli iactum v e n i t , qui in turri erant, oppklanos sagittis appetere. Ii nescientes quid contra inciperent, ac tot tela propter summam vim atque impetum arma quaevis penetrantia, in mediumque corpus subcuntia excipientes , partim moribunde concid e r e , partim vulnerati restare. Nec diu restantes stationibus decedere ac moenia deserere; quibus cum turris iamiam admovenda esset, res miranda conligit. Ante urbem antiquitus cisterna aquae recipiendac condita et lignis tabulisque cooperta paulatim , co terra accumulata , ap'parcre desierat ; et iam pridem incolarum nemo eius nllam notitiam habebat. Asserea illi currus et quidquid onerum

IIISTORIARUM o&eùra,

èrtiXEd'si'ayjg

ovôeiç

ovóè

y.QV/.i[iévt]V. soTsyov

a/LIÀ'Çaç /.lèv

TU |t>Xa.

5&Qavo9évTcov i'vdov

ol yaQ rovç

rîjç

Biâvvrjç

xaì

naqsSoaav away

ol

TOV nay'

sx

M.VGWV

nQoaxaXsaâ/^ievoi ,

TIQVOÎJOV

sv

0)

ay (à v xaì

OvyxQoflXayœv

2XIifrix^v ovx

Fia/iui'oiç

c

xaì

xaì

xarà

âè

x£i/.isvwv

uatpaXeiav

—y.vdaiq

xaì

{hj(.I£VO;

sâijov

rotç TFJV

yîjv

xaì

âvvaroi,

rov T]V

eiç

yv

ovrut

deonòrtjV ¿nei

arçaztàv

naçaoxtvuoâfitvov, o nôXiafia

Mvoiòv

ßovXevoajuetM

xazuXinilv,

ywQtiv.

dneX&óvra,

avròv

réXei

OiXmnovnôXemç

fiuyeao/iiivovç

o ßuoiXevc;

TtjV

TWV èv

fiera

noXioqxi'av

cóg avvio

èxeXevev xaì

up

fttv

¿ni ovroç

rrjv

oifsiv.

uvxXt'vqç ou

re èòó-25

poultvodfityoç.

nuntìarentur, adhibitis in consilium optimatibns, obsidionèm solventi am et Michaeli occurrcntlum constituit. Deinde Bocsilae Moesorum dcspotae cum manu, quam ducebat, domum abire (liaud enim procul distabat) compavatisque ad pugnam necessariis , tertio die ad Potucam adesse mandavit, (id erat oppidulum bello, ut apparebat, eversum, et a caslris Michaelis unius diei itinere distabat;) se enim illic eum exspectaturum. Boësilas ita facturus domum, Copsin videlicet, discessit. Imperator Gcorgio Bryennio Stenimachi et Zepaenes urbium duce instituto, et quod satis esset militum ad praesidium relicto, ne a Philippopolitanis furtim excurrentibus regio infesta haberetur, ipse cum toto exercitu Potucam Boësilam ibi ex condicto exspectaturus, proBciicitur. Castris ibidem locatis, Boësilam repentino raortuum intelligit. Visus mentiri nuntius ac nihil pro sano dicere. Paulo post alter advolat. Sed neque hic fide dignus existimatus. Accessit tert i u s , qui et revera mortuum et se e praerupto loco corpus exanime Copsin ad exequiarum honores reportari conspexisse affirmavit. Hic, quia Romanus et suo* ipse oculos testes adhibebat, (idem mciuit.

HISTORIARUM X£I St] ovv

TUVTU r w

Sia

yui'jl.

ov yuQ

fm'mv

OTQUTIÙ ,

SSVSLV avzovg 5syovTug

¿¿fiu

xai

noXXr¡v

¡névyv

tifia

S'

/.isyiara on

oST£()Oiç AR^aztjyotç fisrsxaXsiro aç ufieiipo/xevog rwv nôrnov i vexa xai zrjç àvâçt'aç, ijv èv TW noXwQxeïa&ai èneâei"%uvro. o âè rijç jiefiçp&ei'aijç OTçaTiaç orçur^yog snsiâij èyyvç ChXinnovnôXetoç rjv, néfixpaç itQOç 'Ifiúvqv, ir¡v TS atpi'Çiv av- ' o DTÜV xai ècp' o}TI fjxotsv èâqXov. *I(iàvi]ç âè ci fia T O Î Ç vn avTÒV U(FXOVAI xtjç AXQATIÂÇ, xai TOVÇ (pçovçovç 0001 R¡aav naçaXufiàv, slç VNÀVTTJOLV è'ÇtjX&e xwv SQ/O/HSVWV, xai âiewxtéçsvasv sÇto /uer' UVTWV IOÇ èç ir¡v vareçaiav avioïç rrjv NÔXiv naçaâwotov. vnb âè Tr¡v avxr¡v vvxra xai 0 BQVSVVIOÇ tiç I 5 fDiXinnovnoXiv svqôçsvoEV sX&civ, tôç iïfia sto rù rïjç nôXcwç fiooxqfiaTa âiaQnàamv. nv&ôfitvoç âè, a>ç ó 'Ifiâvijç xai >¡ giQOviiovou armaria afta TOÎÇ ofpsréçoiç axQarr¡yotg siç vnùvrr¡aiv s£r¡sQr¡aav ¿TI' ol'xov.

TO vT o WLiyarfk o rwv Mvawv

Ó

179

o âh 'ißavrjg äfia eoi rrjv älcooiv

Xtmç nvd-Ô/tsvoç y.ai oí uXkoi,

xui neçuizéfica

I. 3 7 .

noXXijç à là nôXeaiv

TUÎÇ

/HÂVFXOTSÎYJP GTQUTMV

f¡f¿é-

SIUTQI-

rfd-çoia/.tévtjv

uS,i¿¡xayov eytiv. Xvny âs ovvet'ytzo yuXenfj âiù TO /.ir¡ ôvvao&ai G zoà/j.vvaod'ui

TOVÇ

noXc/.n'ovç.

arpuôuÇtov ôè xui ¿y.xutô/.isvoç TI7>

&v/u.(7), ¿nuvióvTL ¡xr¡vvii rr¿í TYLiyur¡X, wç „av ¡xsv ex ijç

TTJV

vnó as à&QOiaug ozyuziàv,

xai èxâxcoaaç èx nuçazaÇemç i$aaa&uí

nçùç

ooov e§ijv.

eiatßuXeg

elç rijv

¿¡.toi ôè TO vvv eyov uâvvûrcaç

âiuycavioao&aL, ìjòiaz' av /novrn yivoizo ¡xóvov."

nuQuaxevr¡iUSTSQUV

UVTÔÇ âs ànexçivuTO

/¿yre

eyovrt ô'iuyœvt-

èyxêifulov

av

suis domum repedavit. Postea Michael B o ë s i l a r a , Copsin et alia quatuor oppidula possiilcutcra, vehementer ursit missoque milite ol>sedit, qui plus annum , imperatore et pecunia et equitibus ac peditibus ferente suppetias, viriliter restitit. Tandem cum suos propter assiduos impetus et undique praeclusa vitae subsidia in Michacicm a n i mis propendere c c r n e r e t , iis relictis, ad imperatorem perfugit: tum oppidula illa se slatini Michaeli dediderunt- Qua rcgiiincula a ir et us, toto cum exercitu in provinciam Romanam i n c u b u i t , superioremqtic Tliraciam ad Beram usque universain diebus duodenis depopulatus est : tametsi praedas ita opimas non c g i t , quod agricolae id praesentientes , in urbes et castella se rcccperant. Imperator Didymotichi se teuens, propter copias non sufiicicntcs cxirc contra Mocsos non audebat : dolensque vehemèntius, quod hosLibtis paria reponere non posset , et pede terram feriens atquc ira succcnsus_, Michaeli revertenti significai, ipstim quidem, dedita opera coactis copiis, in Romanorum provincial« irriipisse, eique incommodasse quantum p o t u e r i t : sibi vero periucundum f o r e , quando aequo campo adversa acie nequcat, singulari certamine cum eo depugnare. Rcspoudit Mocsus, cerebro

i32a

l8o

CANTACUZENI

A.C. rt-moyeiv yaXxéa, si ivòv TOV nenvouxrcoftèvov rjj nvriuyfin unreo&ai aidfyov, o Ò' UVTÌ TUVTIJ; rfj y:IßuXXovTi nÌQti axonovvxeg. ènrjxQOcàvro Sè xaì oì puoiXtìg svdofrtv xwv Xtyofisvmv, ovreg ov ftuxQilv. (hxoiXfùg fisv ovv 6 véog ¿'p&éy£aro ovàév b Sé ys5 CTiQtoflvTsgog r(àv fxsv avxw avvóvxwv àvavÒQi'uv re noXXtjv xutsyivmaxs xaì àftovXi'av, xovg Sè xtò syyóvrp avvóvrag èd~uvfiaì^s rìjg evftovXìag, xuì xrjg vnsQ rov xoivij ovfirpepoprog onovSrjg ènfjvtc fiuXiaxu Ss xòv fisyuv Sofisorixov ovvermg ayav xaì xuiqiwg (¡eftovXevftevov, xaì uxQijieig sXeysv avrai 10 rov nyòg firjxQog nùnnov /ajìaxTtjQag SVOQUV , 05 ovrmg ìjv xu re Ssovxa avvstvai ò'$vg xaì e^fitjvsvaai ravxa ixavòg xaì xaxanQuì-ao&ai SgaaxTjQt(óxurog • „mg nag' è/not xQirjj, c'i'ye irsXsvxmv oarpvog ovx t'/mv SiuSo/ov rìjg fiuOiXsi'ag xuxaXinsiv, èxetvov uv avvtftovXtvau 'Poopaìoig nQoaztjaaai^ui 15 I) tavrcàv." ovTco fiìv o puatlivg xmv fisv xmtyvm f xovg tré(jovg Ss gl'eoa e v enaivav. avxòg S' 0, r i yotj TIQUTTSIV u/xa loi vèto guatiti nsqì rov nQOxstfisvov èfiovXtvovxo noXé/^tov. s^sxùì^ovrsg Ss ròv Xóyov, ov nqòg (iuaiXta ròv vèov 6 fictaiXeìig TUvamv /ue/.iqvvxe MiyarjX, (wg Siam oki'yov /QOVOV Stàio t q v èa0(.isvrjv avroìg (piXi'uv avaxQaxsvó^tsvoi nyòg xovg exé(>m&ì nov /.la/ovvzuL noktfiiovg,) xuì fttjSèv sxsgov axo/u^eo9ui Svvù/.isvoi, fj ori Mi/ayX rfjv fiaaiksag aSsXtprjv, ìj TfjJ it(jo{ieftuoiXsvxózi 31 vo(òp avvtóxei, (ÌOVXEXUL yvvaìxu ayuyso&cu, èni\prj(pi%ovxo xòv (.isv fiaatXéu xòv véov èitX&ovTu £v-i5 quod, communi posthabito , sua ipsoruni compendia seclarentur. Nou procul inde ex occulto imperatore^ hos sermoncs auscuitabaut, t a c c n tccpie i u n i o r e , senior suo» valde elTemiuatos atque inconsulto» indi cabal : nepotis contra ut Consilio bonos publicorumque commodorum cupido» suspiciebat atque commendabaL Inprimis vero magnum domesticum prudeuter atlmodum et ad tempus accommodate con9uluisse pronuntiabat : et se in ilio avi materni expressam intueri imagiuem, qui tam celcriter arripuisset, et tam idonee explicasset, et promptissiine confecisset, quae res postulasset: ut decreverit, si absque successore ex se nato de vita e x i r e t , Romania suadere, ilium potissimum sibi impcratorem praeficereut. Hunc in modum senior illos damnal > a t , hos laiulibus e x t o l l e b a t , et cum nepote de bello suscipicudo cogitationes suas communicabat. Cura autem verba pcrpcndercut, quae Michael Mocsorum rex imperatori iuniori renuntiari iusscrat, (propter l'uturam iuter eos amicitiam sociatis armis alienili cum liostibus belligera!inos,) quoiiiam aliud divinare nihil pii!i'raut, quam eundcin Alichaclcin Auilronici miuoris geriuaiiam sororein Theodoram, Splientisthlabo reyi dcfuncto autea nuptam, statuisse uxoremdu-

HISTORIARUM I. 39I^UVTÍOv, ra.

el

acov

avva&Qoíteiv

OTQUTIUV

fitv

ovv

ev

nQtajieiav

TW Tt¡v SnoXeig

yr^iai

StaXvfrrjvai'

ei

¿ni

Sv^avrt'ov X&.

itQoq

lOllávT^og,

ovv

avvrj&Qoit^t

Tr¡v

eivai

avxov

(it(iuaiXevxóxi

qiiXog,

¿xeXéa&r¡aav

éni

(¡üg

xui

iSuvxovg

Se waneQ

uvxovg

xai

layfvrjo&ai

xr¡Seaxtjv

xai

a5xiuv

*Iwúvvr¡v

uvxotg

oi 'Pwfiuioi

xai uvxog

éxéXtvaev

en'

oi'xov

rag

fxiv

dcógoig

óiatfoytvéa&ar

¿ti

/QOVOV

a.XXr¡Xovg áSixtiv,

reXttv.

áapévwg

yvw¡xr¡v

AVSQOVLXOV

TOV *AjiXt¡ot¡vr¡v.

01 Mvaoi

fié/Qt

noXXov.

exuorov

SiaXvd-tjvai,

xai

ys-

fiuoiXéa

TOV fxeyuv

,

fiuai-

avxw

TOV Mvawv

C Se

d/ueixpá/iievog

xará

nQog

R¡ rio TIQO

TOV eg

núvruq

ó

vevofiiaftéva

exnoówv

firjSev

xai

'Pcopaicov

ra

ovv

noXéfiov xai

fiefíaiwoovxag xai

TOV

(¡aaiXsmgB

uótX(pr¡v, xai

eniya¡.iíav

xui

Mvai'av

e£rjXd*

(iaaiktvai

anovSug,

TOV JlaXuioXóyov

z(medúo/f¡v (jjiovStti

tira

xuiu

o TqiSog

nQoar¡xeiv TOV

o (iaaiXtvg

iSaa

P. 1 1 6

sni

nuXiv

ex Mvawv

npeofleig, ey¡"jfiev

r¡ye¡j.ovi'uv

xr¡v ytyevr¡fievr¡v

anovSug

tig x^v

avxwv

dtfiévovg

fa'av

elnwv,

e%éns(.i\jjtv

yáfioig.

A.C.

Mv-

axQaxiáv.

Pco/tiui'ovg Mvaoig

vno

ngbq

(iaaiXtvg

avvióxei,

ngoipúoeig

o rtov

axQaxiav

o viog

TOV véov

Mvawv

xotg

óe^áuevog

Xixmg, xui

£

xr¡v

xr¡v fiaaiXéwg

eiQrjvixug

áva/xíyvvad-ai

yu>Qoír¡

wg o (iuoiXevg

édéXwv

lofiaXovv-

nayuaxtvijg

Si avva9^0LC,0(j.év0v, (iuaiXéa

Xtyovttg

ánáaag

puoiXeiig uSeX iœriàxo nûaa axQUxiù, avroi ôe d&èaxoi rjoav, NXRJV òXty(o èXucaòvwv TÙJV nQoxdxxtav txaxòv, èv oïç xai avrò g RJV ßuailtvg.

vi'xijç, àvitôfitvP1

B a r b a r i superstites ad r x c r c i t u m r e v e r s i , infortunium suutn d u c i b u s uarraruut. li fortissiinorum (lelectam inaniim in c u n d e m locum, u b i p r o c l i u m e r a t f a c t u m , m i s c r u n t : u t si R o m a n o s repcrircnt, pugnam instaurarent vicloresquc r i n c è r e n t : sin m i n u s , c e r t e c o r p o r a s u o r u m e x a n i m a t a t u m u l i s m a m l a r c i i t ; e t si q u o s i n t e r eoa adirne s p i r a n t c s o l T e n d c i e n t , r e l e v â t e s c u r a d i l i g e n t i t r a c t a r e n t . Illi, s o c i i s s c p u l t u r a d o n a t i s , (vivum c n i m n u l l u m i u v e n e r u n t , ) a d e s e r c ì t u m n o n r e d i e r u n t , doiuuin s u a m q u i s q u e a b e u n t e s . Imperator, ut Scytharum copias iuxta M o n l i a m consistere d i d i c i t , D i d y m o t i c h o q u a m p o t u i t f e s t i n a t o in eos duxit. Q u i cum H c b r u m prope u r b e m T z e r n o mianum transiecissent, et imperatorsuos codem loco transiiceret, r e l i e t i a b e o A d r i a n o p o l i u n a c u m d u c i b u s suis h i c se c u m i l i o c o n i u n x e r u n t , r e p o r t a t a m de b a r b a r i s v i c t o r i a m g r a t u l a n t e s : v c r u m l a i n c n d o l e n t e s , n o n se i n t e m p o r e | u i ^ n a e h u i c afTuisse, c u m c o m n i i l i l o i i i b u s f u g i e n t e s p c r s e c u t i s u n t . U b i a d T u n t z a m iluvium p e r v c n e r u u t , S c y tbas m o d o transiisse significatum est. Ibi o b situm loci idem quod ante contigit. Q u i p p e cimi i p s i t o t u m a g m e n S c y t h i c u m i n t u e r e n t u r , ab illis t a r n e n , exceptis paulo minus centum prinianis, in quibus ipse imperato!', non couspicicbantur. Visis R o m a n i s , c t i a m

I3A3

TCC

192

CANTACUZENI

A.C. i3a3 ovg iSivrtg ol 2xv$au, tijg nopet'ag fiiy tcmjaav xai avTOi, ov [ìévTOL xai i/WQijaav noòg fJ.ùyrjv, rovxo (lèv, ori A . C . i 3 a 4 X I T I 0 noTttfiòg 7IXI}FJTFIVQCÖV jjv RJÓRJ ¡¡agog ÀO/O/nivov • TOVTO P. 119 Ó', ort xai rmv TioXefiu'mv äcpavwv ovrtov iótdot'xioav rtjv av/iinXoxtjv, firj ovx dnai-ku^ovai xu'Hjjg nXeióvwv t\ xaru atpäg ov-5 rtov. roig 'Pcajxttioig re o/noicog dXvaireXèg TO XUTÙ rmv 2xv9wv epai'vero ymgeìv, ov ¿exùxig ulXà neouizeQa vjiBQsyovrag avTWV T(JI ¿QID'FIRO. (¡/¿tag óè ßaoiXevg Sfia toìg fiui'cov xui Taanovyä].

è'yovaa

xofiiauvceg

NÇOG

TCQOOSXUTO vnò

D

ènaÇai'Pco-

èyeyóveu

IxxaiSexdrr]

ovSèva uvzìjg

ori

dneX&etv,

èredyìjxei

(prjfiij

t e ßaaiXsvg

äioniQeoßsvod/xtvog

• neoi

Se

rfjcPcofiuicov avroì.

2xvfrag

ovre

véog

yevufièvt]

ìvSixTiàvog, v

o

nóXiv

eri xai

SiaôiuXtyôfievog

WÇ TÎQÔT£QÔV

àXXà eiysv.

Sè

ô

GZQUZIÙÇ

QgàxTjv,

èipóSov

ÖitTQißs

dnonvl^avraç zoiuvzu

ßuaü.evg

%òv eyyovov

aiTiog

EI'çijxev êxei'vovç

fièv

èJiavèÇev'Çav

uxqazov

ßuailsvg

sig

zijg

ovòiv,

ipevóog

oVTÎOÇ,

ucpeiôœç. tïij

vvv nsçi-

ozouzLiózag

rovg

TJTTOV , XQvcpa

2xv9-ixijg

dvréyeiv,

ißäofitjg o

TM nçog

avzov

xai

uXXù

dvaaztjoai

Si

TOVÇ

/ttjJr'A.C. i î a 4

woneq

ereçoig

Òl(/.(f &A(jìjvui.

fièvzob

noXv

elvai, /¿tjv,

ovvsßq,

NDVTCOV o/.ia%mg,

ovòiv

TT]V *Aô()iavov

5

SE

ey&ti

/.lai'oig,

/-M'-/*]

y/ué(jag,

FI OSTO SIA

7iQsaßvr£(Jog

nora/iog,

'Pw/xatwv

to

avroì ys

xaraxorriauvrag

oxi

RJYVORJXWG.

fiyr'

tvdé/sadai

eioydadai, àe

èvd'iuTQiìpuvTsg

Sè

ò

aSixi'av

TOvg

dnijXdsv,

ioIxuvàg

2

•

(psiootfiévovg

TM

ley&tiç

o

rjV

TOVÇ y.OUTlfîiVTUq

ßdoßayog,

SE

TOVTCOV

si /ni] xcóXvfia

TV/OVTUÇ 5o

o ßaaiXtvg neçi

l3

B

194

CANTACUZENl

A.C. i3a4 Ai fib g t'&aìf/av ftovrj fieyaXongenùig de o Tavrrji; avzòg

xazà

èfieiviv

ùvrtQ

rag avzùg

zrjg oÒov,

xrjg, avfj.(ìùv èjiév&Tjaev

òià

ztjv vòaov.

xaì

avvSirtyev

fiuoilei

eóoxei

(iTizà

yùo

ozi

xaì

eìvui

xaì

f.ièv z^v ¿ni aìzi'ag

ailtvg D wg

eiog ànoffÈqtxai, (ovxto yù(t t&og-) ó /Sa- c i! oaiXtvg S' ¿ni xt)V uvafia&Quv uvcQXÓfitvog, ¿ni xov &q6vov xù&irui nclliv, rov ovftftóXov x/jg m'axtmg xìjg re nQOatv/jjg TOV náxtt) r¡¡iav Xtyofisvmv, xaì xjjg vipcóattog yivo/xtvrjg xov Strmoxtxov xaì ayi'ov au\uaxog, dviaxàfitvog. xr¡g vxpmatu>g Ss xekead^tiarjg , ti ¡uev ¿vtniTijStimg n(jòg xr¡v xmv uyiaafiàxcov i S/.oivwvíuv o ¡¡aoiXtvg ¿'/ti, f^s/^t, avfinXrjotóatmg xìjg &ttag fivaxuymyi'ag xud-qxat ¿ni xov &QÓVOV ti Ss naQtaxtvaaxai n(iòg XOVTO f ìiukiv avxòv ol Siaxovoi eg/óficvoi nQOaxaXovvTai. xaì /.UT' (tvxàv tv&vg tl'iTSiaiv tig TU aSvxa, xaì &vfiiaxov avzw Sidofiévov, xr¡v ÌÌQÙV xguntì^UV nQwra ¡¿tv xaxu 2'oàvaxoXàg d-v/Lfiù, tlxa nyòg UQXIOV xaì /xtzù TOV TO noòg eanéQUV xaì xéxuQtov nqòg f.itar¡fi^oiuv (iXsncov náXtv Ss nqogd dvaxoXùg dv¡.iidaag, &v/nià xaì xov nax^tÙQ/^v nQOaayoQtvaag Ss uvxòv o nctroiùoyqg xaì xìjg ytlqòg avxov Xaftàv xov i . iHjioy oQiov c o n i . I n t p r . , sed E D . P. r e c t e n i h i l m u t a n d u m d i c i t . "Vid. D i i c a n g . a d A l e x i a d c m p . 3 2 9 . 3. X i y t i s c r i p s i

pro

íéytiy.

r i b u l u m , sinistra humerale patriarchae quod d i c i t u r , accedens i m p e r a t o r c m tluire vaporai. Quo caput inclinante, diaconus sublata voce i n q u i t , M e m o r sit d o m i u u s D e u s p o t e n t i a e i m p e r i i vestri i n r e g n o s u o u b i q u e , n u n c e t s e m p e r et in s a e c u l a s a e c u l o r u m ; a d d e n s : A m e n . D e i n c e p s et reliqui diaconi ac sacerdotes a d e u u t e s , idem comprecantnr. H o c p e r f e c t o , i i n p e r a t o r rursus s a l u t a t o p a t r i a r c h a , p c n u l a m deponit, quam pro consuetudine ecclesiae referendarius a n f e r t ; den u o q u e a n a b a t h r a m a s c e n d e n s , i n t h r o n o c o n s i d i t , sub s y m b o l o fid e i , o r a t i o n e d o m i n i c a et e l e v a t i o n e d o m i n i c i e t sacri c o r p o r i s e x surgens. F a c t a e l e v a t i o n e , i m p e r a t o r si ad s a c r a m c o m m u n i o n e m p a t a t ú s n o n e s t , u s q u e ad finem sacrae m y s t a g o g i a e in t h r o n o s e d e t ; s i p a r a t u s , v e n i e n t e s d i a c o n i e u m rursus a c c e r s u n t : quibuscum stat i m in a d y t a i n g r e d i t u r , t r a d i t o q u e s i b i t h u r i b u l o , s a c r a e ì u e n s a e s u f f i t u m f a c i t , p r i m u m q u i d e m ad o r i e n t e m , tum a d s e p t c n i t r i o n e m , post ad occidcntein , et tandem ad meridiem respiciens. Dumque i t e r u m ad o r i e n t e m t h u r i s f u m u m s p a r g i t , in i p s u m q u o q u e p a t r i a r cham id f a c i t ; qui imperalorem salutans deque eius manu t h u r i b u l u m c a p i c ú a , i l i u m v i c i s s i m sufíitu h o n o r a t . Post h a e c coronam de

302

CANTACUZENI

A. C. 13a5

dvfttaròv, dvTi&vftltx xaì avzòv uvrôç. fifrà ôè TOVTO t o G T Ì / A fiu rtjç xscpakijç TteçuXôfxsvoç o (iaaû.tvg, iyysiçiÇsi TOIÇ ôiaxôvoiç. o ôs narQLÛQyrjç elç rùg yiïoug avzw TOV ôeanOTixov ccôftaroç èmâtâtaai /¿sçiôw fiSTaayàv ôs avTÎjç, xaì TOV Çcoo7toiov aî'fiaroç y.oivwvtZ, ov laftîôi, xa&ânsç oi nolloi, dlX'5 AVTM x(>ariani, TOV TWV tsçcofiêvcov rçonov. TO, TS aré/n/iia jtsçi&é/xevoç av&ig, s'ÇSIGI zwv àôvTtov. TsXso&tiat]g ôs rîjg ¡uvczuymyt'ug, TOV ôiaôiôo/xévov zoig nlrfttaiv uyiàafiaTOç av/IITTUA/ŒV, xaì naç/à TOV TIUTQuxQypv xaì TCOV TCUOOVP. 125reov uoyieçémv svloytjd'siç , xaì n£QUiTv'%à[.ievog avrcòv TÙÇIO yecQaç, avsiaiv eiç r à leyó/.uva xarrjyovj.ievu, wg uv t'î anônrov naqà nâvrmv ôçûfievoç svtfijfitjQsitj. TSISO&SVTOÇ ôs xaì iOVTOV, xarel&mv èxEÏfrsv avxòg xaì rj floe/tiliç (ioVot, TWV alitar unàvrmv ènopévcov ntÇîj, eyninoi ycoçovai nçôç TU ftuaiXtia' TQanéÇtjç ôs rjTOifiaafiévi^g sxsï aTStprjtpoQovvTsç xafrijfis-15 voi tvwyovvTur Ô I U X O V S Z T U I ôs uvzotg o /uéyaç ôofisoTixoç TU nooç yj>£iav, av ôs /.itj y f.isyaç ôo/ièarixog, o ôeanÔTijç. TUÇ ô ' èqie'Çijç yfiéçaç ôsxa nlsi'ovg ij SIUTTOVÇ, (OV yào uçi&ftôç vsvô"BfllGTUl TWV Ttjç SOQTRJÇ RJFLSQCOV, ¿XX' 071 (OÇ UV (ÏUGlXtl ÔOXfl,) TO (lèv ôiâôqiia xaì TO ozi LI ¡AU xaì Ttjv noocpvQuv tv TOLÇ [JUCÌLXI-IO xotg unoTt&evTui TU/.iia'tnç, èaS'ijTug ôs txtoug ntQifiefiXrifisvoi. laft7içàç xaì (ìaaiXixàg, iooz ¿trovai Xuunoœg- doi'ozœv TS itaçaoxevaÇofiévwv noXvreXœv, oi avyxXijTixoì nùvztg xu^i-jiievoi UQiaTcaaiv, OQWVTWV TWV fiuaiXtwv xaì tvœyov/iitvœv xaì uvrmv sv lòia TQaJis^rj. ôiaxovsVzai ôs avzotg o sui z/jg ftaoilixìjgitj capite suo aufercns imperator, diaconis t r a d i i : cui patriarcha in m a inim d a t partem corporis dominici; factiisque cius particcps , etiam de sanguine vivifico c o m m u n i c a t , non quomodo vulnus e coclileario, sed ipso calice sacerdotiim more. Corona in caput r c p o s i t a , ex adytis progreditur. Mystagogia finita, distrilnitac populo sanctilicationis rursum particcps effectus, et a patriarcha praescntibusque episcopis benedictione i m p c r t i t u s , et dextras eorum apprehensas osculatili, in locum, qui Catcchumena vocatur, a s c e n d i t , ut ab omnib u s e longinquo conspectus, faustis acclamationibus excipiatur. Hoc etiam consummato, descendit, ipseque et Augusta soli equis i n s i dentes , ceteri omnibus pone a m b u l a n t i b i i s , in palatium p o r t a n t u r . I b i instructa m e n s a , magno domestico, a u t si ille non e s t , despota m i n i s t r a n t e , coronati epiilantur Per dies item conséquentes, plus m i n u s decern (ncque eiiim Humerus dierum festorum lege p r a e s c r i b i t u r , sed in arbitrio impcratoris est) d i a d e m a t e , corona et p u r p u r a in regio vestiario d e p o s i t i s , pretioso niliilo minus et regali cultu splendide ferias agunt. Prandiis sumptuose a p p a r a l i s , proceres onines coram imperatoribus convivantur, ipsis q u o q u e s e p a r a t i » .

HISTORIARUM Tiray/iiivog

TQUTti^g'

XOVTI TO no) rotg xai

O fiiyag

Ss

•»¡¡.itoa,

xu&'

tìvat

VOUI'O/UUTU yovou (¡inTOVTAI

nXetov

Ssxa

a/nsvov

Ss

oftoXovg

rotg

nXstovg

fidXiGTU

fiaaiXsioig ¡jimovtai

naoóvrog 0

narròg,

fiamXevg,

TCOV xai

TOV neqi

ay.tÒù.Cti. nXtjooixai

TOV

TCOV

xai

25UVTW avvsvcpqaivea&UI

sXamv

TOV vaov.

dnóSso/uoi. ovSsvsg'

TCOV nqo- V. IOI

rszay/nsvov

avXatg

xai

xai

D

t^eoyóuevog yoqud-

vofiia/.IUTv

xevco&svToov Si,

nXsovdxig.

TO ndvzag

sv raig

Trjv ay.nav

20XQVAWV sx TWV

rrjv

ano-

StSsfièvovg,

avyxXijrixov

I 5 Q a i a v Ss TWV SrjiA.oxiy.wv (zsv ndceunv TIXOV JÈ xai

naqd C

sig TOV Sij-

TOIOVTOI yiXidSmv

nQoavXi'oig sv

TOV vaov,

s9sXy,

Ss yàp

ÒVVUTUL ós TOVTO

naQU TOV UVTOV ndXw

TSQCOV iaoi tj xai

rfj

ftuoiXixàiv

xaì

anóSeofioi

sv rotg

navrog,

TISV

nXsico,

T¿¡v UVTÌ]V ijfisQav

u%iov

t'^eiai

inr/.oupia.

r(S nqoarj- A.C. I3A5

smfivqod'iivai.

èv od-ovicov Tjj.rjf.iaai

(JOV TOGUVTU i] xai ìOTOvg.

Tavryg

sv

avyxXijtixotg.

ov uv 6 {¡aaù.evg

f.iov (JITITOVTAI a Xèyovaiv òsa ¡.IO vg TLvàg

2 o 3

Sofiiarixog

ijv O ftaotXevg yqtoSsig

TWV avyxXijrixàv,

eyovzag

41.

aXXoig avvavuy.txXiTai

o naoeXi'jio/Lisv x¡jg reXsrijg

Brivog

I.

Trjv sad'ijTa

Tsrqdxig

¡.tòvov,

SiaSóasmg

TOV

sx TWV avTOv

GV^navrjyvQÌCeiv.

uvaaXXà yqvaov

SanavcovTag

roiavTi]

¡.tsv Q

praefecto regiac mensae ministrante, accumbentibus. Magnus domesticus locum sibi convenientem tenens, cum iisdem init epulas. Sed memorabile est in hac cerimonia quocl omisimus. Die, quo impera1 or unctus e tempio exit, ab aliquo eius optimatium, quem ad hoc dclegerit, in populum iaciuntur quae vocant epicombia. Sunt autem fasciculi, segmentis liutcis illigata habentes immismata aurea imperatoria tria, totidem argentea aut plura, et obolos aereos totidem. Sparguntur huiusmodi fasciculi circiter decies m i l l e , in vestibulo tempii praecipue. Sub ipsum vero diem in palatio populo toto c o n gregato , ab eodem ex optimatibus tot pluresve iaciuntur fasciculi. Postero die de populo adest nemo , adest autcm quidquid est milituin et ministrorum aulicorum. Turn in atrium palatii descendens, astante quaestore suo gerentcquc laeiniam vestis plenam imperatoria pecunia eaque aurea, manu plena sumens, in orbem dispergit. Qua tota dispersa, quaestor laeiniam iterum et tertium et quartum et saepius iinjilct. Causa huius distributionis auri haee est, quod imperator de suo sumptum faciens , omries secum laetari unaque festum diem celebrare ciipit, Ritus igitur in coronatione impcratorum ser-

CANTACI] ZENI A.C. i3a5 ini rotg flaatXsvoi arstpo/zsvotg yivo/uévij Tilery' fj dq yéyovtv òfioi'a xai sii' "AvSqovìxm rw véoi ftaoilet, Os^qovaqiov iarafisvov rìjg òySótjg ivdiy.ziojvog. A. C. i3a6 [ifi. Tov Se sniòvrog stovg xarà /xìjva OsjÌQOVuQiov svP. 126 vàrrjg ivSixrimvog, sx rrjg ^afìoitag ftg BvC,àvriov ijxev \Avvu$ 1J (ìaaiXtg, noXXtjV snayo/névi] xai (iaaiXixrjv {tcounst'av sx re B uvSqwv òuoi'cog xai yvvaixwv. sx re yùo tcov naoà ylarivoig xapaXXagicov xai axoviQitov Xsyofiévav yye noXXovg-xai rmv aXXwg nag' avroVg evitarQiSmv xai rag èv txtooig yjjovoig sig ttjv 'Ptofiat'mv e£ uXXoóancSv àq>ixvov/xsvag ftaoùaSagio vnsQtL/e noXvieXet'a. jrpoosSé/fh^ re ¿¡uot'wg 7iuqÙ tov fiaaiXscag xai xtjSsarov (ìuoiXixwg re xai /usyaXonQtuwg xai wansQ •qv sìxòg rrjv /¡¡aoiXscog xai vlov yafisrrjv. av^é^tjxe Se xai jSaaikèa ròv vsov reo Bvì^avzito y.urà tov avròv xaiqòv èvSiaTQi'fieiv. -fj Ss (jam).ìg Avva r f j re xarà tov tiXovv raXainm-i5 C ot'rt xai rjj tcov iltocav svaXXayjj rò où/iu nsnovrjxvta, ivoaijasv èXt'yaig fjuiouLg vgtìoov ttjg arpi^eag avrtjg. o, T£ vsog *u4vóoóviy.og tovto /uèv xai òiù rrjV ttjg (ìuoiXiSog vóaov, tovto J o t ì xai X(ista Tig ànaouiTr^oQ sxaXsi, nQog TÙg ini Qgaxrjg s'irti nóXeig, xai dìirotipev uyqi. cpd-ivojiiógov sv sxstvaig.io *Oxtw[ÌQÌov Jè ioTUfitvov rfjg Ssxartjg ivó'ixTiwvog, fìg llv'Qùvnov snavijxs. xai rj yautjXiog srsXsìro sopri] Xafinqà xai neQiqiuvrjg' wuneQ Ss e&og roTg fiaoiXevai, fiera rò èni rotg 8. In Graeco Gxovcqìiov , et ita etiam legebatur in codice Interpr. Corrigit autem ozoviuQituv, seel nihil opus, cum potuerit elidi ex scudiere Italorum aut escuter Gallorum ; nam utrique, ut e t iam Atamani, Latini promiscue dicuntur apud Graccos inferiores.

ED. P.

vari solitus talis est: et servatus est etiam in Andronico iuniore i m peratore, Indictione octava, ineunte mense Fcbruario. !\i. Anni sequentis mense item Fcbruario , Indictione n o n a , e Sabaudia Byzantium vciiit Anna imperatrix frequenti et regio virorum feminarumcjue comitatu. Nam et ex caballariis et scutariis, lit apud Latinos dicuntur, multi sequebantur aliique domi suae nobiles : luxiique et magnificentia alias e locis extcrnis in Romanum solum adductas nuptum imperatoribus reginas superabat. A soccro imperatore p c r i n d e , et u t imperatoris ac fìlli sponsam conveniebat, regali apparatu accepta est. Belle autem cecidit, ut is eodem t e m pore Byzantii moraretur. Anna ex insolcntia navigationis et coeli mutatione a l l i e t a t a , paucis ab adventu diebus aegrotavit. Iunior Andronicus partim propter eius m o r b u i n , partim propter quoddam negotium prorsus nccessarium ad urbes Thraciae excurrit, in quibus usque ad a u t u m n n m liaesit, et initio Octobris, Indictione decima, Byzantium revertit. Nuptiis singulari et illustri apparatu peraotis,

HISTORIARUM I. 42.

2O5

yâfioiç rà vsvo/xiofiéva zeXsad-îjvai, xai "Avvav zr¡v ^aaiXt'ôuA.C. i3u6 (iaoïXsvç sazsxpsv o zavzr¡q uvr¡q. [.UTà ôs zò zr¡v rœv yufir¡~ Xicov IOOTTJV 7I(tQaà'qa[A.ùv zmv /LIÎTU zîjç fiuaiXi'Soç ix ^aficoiaç ÈKD-ÓVTCOV ÙVSQWV TS xai yvvaixœv oî noXXoi ¡.LSV siç rr¡v oi5xsiuv inavqX&ov sfisivav òt ¡.ter' avzijç oXi'yov zivsç xai Zufj.- D TI tu (lia zwv yvvaixwv TIFIA zoïç visai, (pqovr¡O£i zs VTISQ éyoveu Tctç aXXaç, xai ftaoû.r/.oïç oi'xoiç àtú zs naiSsiav xai rr¡v iíXXr¡v iniTt¡ósiózr¡za nqsnovaa ivô'iarçt^siv. ix fisvzoi 2a§m'i'aç ovx oXt'yoi zwv svnazQiSwv siç zr¡v 'Pcofiai'cov utpixvovlofisvoi, iq>' ooov sfiovXovzo avvijaav zio fiaoiXst\ noXXîjç u%iovfisvoi ïaç ¡.tóvov zijv r¡zzav ofioXoystv, aXXà xai zovç ix (Doûvztuç xai "AXafiaviaç xai Mnovçyovviaç, èv oïç fiâXiaza anovôâ'Çszai zà zoiavza, zr¡v TS TOV §uaiXéwç &av/.iàÇsiv svcpvï'av xai zwv neçi TU zoiavza naq' 20. Ante xal addidi Ss, a praecedenti syllaba absorplum. Annam coniux eius ex more coronavit. Post ferias nuptiales m a x i ma pars e o r u m , qui cum illa e Sabaudia vénérant utriusque sexus, in patiiam redicrunt, paucis remanentibus, in quibus Zampea cum filiis, femina omnium prudentissima et ob eruditionem liberalem ce— teramque habilitatem irnpcratorum idonea contubernio. E x nobilitate Sabaudica complures quamdiu voluerunt apiul imperatorem v i x e r u n t , ab eoque perhumaniter habiti suiit. Erant quippe non solum viri fortes et bello intrepidi , sed praeterea ad iucunde colludendum natura accommodati. Proinde et cum imperatore venationes celebrabant, et hastiludium singulare et Indos equestres Romanos, ante id temporis penitus ignaros , primi docuerunt. lis domum r e vertentibus, alii veluti successores indidem adveniebant, ac fere semper Sabaudi aliqui apiul imperatorem erant. Sic porro honoris quodam desiderio plurimi Romanorum in his ludis exceliere laborarunt, supraque omnes imperator, qui et magistris palmam praeripiebat, ut non Sabaudi modo, sed et F r a n c i , A l a m a n i , Burgundi, apud quas gentes potissimum harum rerum studia vigent, h i , inquam, omnes, qui tum degebant Constantinopoli, victos sese f a t e r e n t u r , imperatoremque,

206

cantacuzeni

A.C. i3a6 avrotg evSoxifiovvztov xQiìzzm SfJoXoyttv. fJ.tr ù pièvxot zovg yafiovg oh'yov Tivù XQOVOV z f j Kcovcnuvzivov èvSiazqixpug ò B véog ftaoiXevg, zip fìaoikei ovvTa%ùfiEVog xaì nùniiw, a/uu zjj paoiXt'Si enfiti Bv^avn'ov, mg fig /iiSv/.iòifiyov dcpi^ófisvog. yevoftsvoì Se èv /molto MtyàXtjv ngoaayogtvo/itèvw Kagvuv,5 xazà zò ZOV Aìnipiog ì.fyófievov ogog, Tléoaug yyyék&rj nt£ovg TU èxtt xazazQéyovzug /tonta Srflvv. oi fxèv ovv zo> fìaoiXtì ovvóvzeg azQazimzai una ftp ztjg oSov èyó/uevoi, mg fìyov, ìjvvov uvxrjV' fiaailtvg ó' afta rw fieyuhp Sofieazixtg xaì xtaiv £va0i&/j.rjT0ig ezégoig vneXi'nfTO xazòniv, &/](>£vcov ufia.io fxeza%v zijg ¿àoijiooi'ag. mg Sè -fj ècpoSog Tjyyèl&r] zmv 8u(t(iuqmv, nqhg [lèv rovg az^ariurtug t7itfj.ìpe zòv èoovvza àvuazQéCqisiv mg fxayovuévovg zoig (ìuofiàooig. avzòg S' afta z(o fisydXco So/neazi'xM Setv eyvaaav fitzà zmv OVVÓVTOOV èv otg ènv&OVTO zovg Héyoag etvai ymgi'oig ytviaSui, txaTtam&tv Xoyi-15 aàfievoL èv zio àocpaXet eota&ai, èàv uvzovg avfxftjj TOÌg (Jag(ÌÙQOig avvzv/tìv. èav ze yuQ eviniyeiorpai (puvmai, QÌÌOV UV xazeriydoto&ai zò egyov, èàv ze vnsQs/ovzeg (paìvwvztu nokv avzmv mg fi?j uaqiulèg uvai r.adtGTao&ai fig /uó.yrjv, /.uzù uSeiag àna\ha%fu9ui avzàv ecpinnoi ovzeg ntCmv. noont/u-io ypavztg Se avzàv ztvag maze zà tunGoaStv axoniìv, èfiuòiQov avzoi xaróniv mnXtofiévot. ol fttxnj'iaooi Sè zùg [lèv Tizfiiuiiirag navzànuai è'^éxXivav éSovg• St' àfiut io v Se ymoi'mv iiivztg mg ènt&rjoó/iiii/oi ziai zwv avzód'i xazoixovvtmv , zo vg [lèv o/.oD noìig eka&ov na^eX&óvzag, è%aiq>vr}g Se ftrjz' avtoì TIQOÌÒÓV-I^ agnatam quandam in iis dexteritatem eius a d m i r a t i , apud suos vcl laudatissimis supcriorem evasìsse non negarent. Cctcruni non multo p o s t nuptias valediccns avo, cura Augusta Didymotichum profectus est. Cum venisset ad locuin Magna C a r j a d i c t u m , ad moutem Liecis appellatimi, didicit, Persas pedites vicinitatera bostiliter diriperc. [ilites igitur iinpcratorem sequentes , prima luce viam capcssendo , u t p o t e r a n t , pcrgebant, eo, tjuoniam cum magno domestico paucisq u e aliis ad feras simili ex itinere captandas decliuaverat, a tergo relieto. Verum ubi de irruptione cognovit, ad pugnam cum barbaris i n e u n d a m eos revocavit, statuenintque ipse et magnua domesticus, oportere cum globo, q u e m h a b e r e n t , eo, ubi Persas esse andiebant, occurrere ; r a t i , ulrovis modo se tutos fore. Sive namque inrasu faciles reperirentur, opus nullo labore confectum iri : sive Romani» multo numerosiores v i d e r e n t u r , ut ad manus cum iis venire baud t u t u m esset, ipsos in equia impune Persis peditibus elabi posse. Itaque praemissis speculatoribus, armati sequebantur. At enim barb a r i trita itinera omnimodis fugientes per inviaque gradientes, ut in illorum locorum incoiai iavolarcnt, et ab exploratoribus praeteriti,

S

mSTORIARUM T f ç avv(Lii%av ßÜQßaQOi âè

avxoi

xai

oì

âè

tnxùxiç,

ïnnoi

fiera

noXXoi

èni

xoaovxov,

10axoïç

wç

tjàvvrjdtj

T01

ye

p«

xrjv

axça 15[i£VOÇ Xoiiç

xäv

ôisQ^r^av

toïç

óuocófrq,

¡xrjSe

eXeyev

xèvai, a&ai.

âyàtvaç

ovâs

fièv

0 ßuotXevç

2oxQavfiuxoç

{ICLHOTU

yuqk

xw vin)

TOVTO

dè

¿ni

aûov

/¿tv

TQavfiaxoç

âs ovv

noXvv TOV ßaaiXst

ovy. uXyelv,

7. L e g e b a t u r

èv

yQW

eiç

avxov

o/licoi

tjâovrjv

neçi

fiévToi

xw

rqv

xô

xov

ßaaiXtt

dfjivvôvi'xtjv

naqù

noXdirjvv-

yeyevïjfta-

uno

TOV

novyçmç

nôda xai

xovR

ßaaiktvQ

MtTM

ex 1 uno ndnnto

V. i o 3

rrjv

âè ovyxofiiâqv ovyyevéo&ai.

P. 1 3 3

î/iautov

toaovrov

Mvaüv

rftèlijCfE àia

âs

JE nu-

xcäv

yXixiaç

ì/.&òv,

"AVÔQOVC/M

rt v xafr"

re

sneaov

ÎÎTOVÇ 0 Twv

oixai-

naçuâoÇcog

naçà

ynôvov.

âè ovâèv

- xòv

r«

nutâixqç

naircç

Jiâvfiinuyov òiiTt&t]

de

xivôvvov

oî ßüoßuQoi

av-

' tjfièQUig oxrwm avvqa&évTtg Se uXXqXoig ol ßaaü.tig, perà TOVTO SuXv&Tjaav exùreQog en' ol'xov. tig / h S v f i Ò T B i y o v dì 'Avòqóvixog 0 ßaaiXtvg ¿Xfrcòvfi Cnaoà Ttöv ìv Bvì^uvrim oVg sxéXsve avyycoQstv xai avTWV yug Tv

avxov

viog

r f j TE exxXtjai'a,

ytjg Xyioriavoig TOV

o

yaQ

¿xftdXXEiv

ipvymv,

TOVTO deov

frtov

TO vyiuivov

xaXmg,

eXm'Sa

fiovov

diu

fiev,

/-rjSi/nova

T/JV xaxoSo^tav

acofiaTixov

id

fjQcaza,

E£(OXEIXE d'OYFIA,

nsigag

xai

VIIEQ yjvyrtg

¡¡aSiQtiv.

uniX&ilv

•Bert

alxt'av

UVZOV VTTO TOV &EOV TCOV LIQCOV TLJS ¿XXKRJGLUQ

ujioSeiy&tvru

av

Trjv

TOV (iaoiXemg

¿xxXijoi'etg

TIQO NUATJZ naoaiviaecog ¿XX'

i i

rj fivjfitp

„¿tofiai

xazu&tivai

xai UVTOV

avrov

oov,25 fieyi-

ret : nam et in palatio eius m e m o r i a m e sacris e i c c t a m esse. Patria r c h a h u i u s r e i causara s c i s c i t a r i : n a m si vel i n d o g m a a l i q u o d ab e c c l e s i a e placitis diversum p r a e c i p i t a s s c t , n e sic q u i d e m citra a d m o n i t i o n e m e t c o n a t u m eius s a n a n d i e s a c r i s e i e c t u m i l l i u s » o m e n o p o r t u i s s e . Q u i n se ipsum 7 a D e o s a c r o r u m e c c l c s i a e d o g m a t u m a u t i s t i t e m animarumque procuratorem iiistitutum, non Rbcgium modo, ubi iunior e s s e t , s e d a d u l t i m a s t e r r a s e t i a m pro« a n i m a in s a l u t i s p e r i c u l o v e r s a n t e e t d e b e r e et v e l l e a l a c r i t e r proficis-ci. Q u a r e f a c i e u d u m , u t p r i m u m a d e a t u r ; et siquidem, Deo faveute, l » n g a disputatioue a c m o n i t i s v i c t u s , dogmatum uostrorum siiieeritate perspecla, pravam opioionem d e s e r u e r i t veritatemquc a m p l c x a t u s f u e r i t , quid melius optari posse? c u m e t e c c l e s i a s e c u n d u m s p i r i t u m , e t is s e c u n d u m c a r n e m til in m, et R o m a n i i m p e r a t o r e m s u u m r e c u p e r a r e r i i n t . S i n se i n i m p r o b i t a t e o b firmaverit a t q u e ad r a d i o s v e r i t a t i s ocmlos c l a u s c r i t , l i e c q u a l e m q u a l e m s p e m fuLurae s a n i t a t i s f e c e r i t , n o n s o l u m e s a c r i s B y z a n t i n i s e i u j n o m e n c x p u n c l u r u i n , sed C h r i s l i a n i s p e r o r b c m u n i v e r s i s e t i a m u t p i o m n c o m m u n i o n e s e c l u s u m p r o i u u l g a t u n u m . Turn i m p e r a t o r , n o n se pra-

HISTORIARUM

I. 4 4 .

2 1 9

S\TCI%SIV yào ßa-A.C. 1827 arrjV, TÒ nQÒg avròv inirnitpai- unild'üy" aikèu rbv vèov nsi'asiv, sì TI re ^¡.IUQTTJTUI TIQOTSQOV , ènuvoo9wrjao9-ai y.uì dorpulcog sìg TÒ I^ijg TU ÓÌOVTU noistv, tm TS FICTU^V nooijy.ófiuara xuì rag alz lag TOV noXèf.iov noiTjosiv 5èx7ioó'coi>. uydmg òs 0 ßaoiXsvg sili TOÌg sìnr^tèvoig òia.Tsd'SÌg, „s/Qjjv" sins „rolg tuoi; a no'kv no uy/Li di'co; netdso&ui Xóyoig, y.uì TÒ y.sXsvóftsvov uvzi'/.èyovru ¡.irjdhv noistv' ènsl S' OV>v UVTUVSQOV

OVF.tßsßt/XS TI extivoi

nQoaßoXijv, àv

ore

néoir¡ritdr¡,

ayo 1 loyiauov

aiqvt'óiop zr¡v

layvpcog-

tiQt¡vt¡v

7iQ0axó/.ipiuTU ovó'

av

aocpcög oixovoftmv

éyoor¡yr¡otv

xui

yuXr¡vr¡g,

XUTUSVSIV ,

ujLiuQTiag (puiijv

0 nàvTU

xui ToXg voaovaiv.

Tr¡v TiQWTr¡v (tallara ovau

OVTS

ßuailsvg

Xíov TISQI /.DJSSV 7ioXéfiov svvoovvTtg, ßuovg

ßa- P 1 3 8

ovó tv ANSXQIVUTO nXèov,

TS QuStwg xui ßu&tiuv

Ss

20Scov

oncog

rpavij."

ÌSQÙ, ÌOTS aucptög oau ßaoiXtcog [¿STU%V xai s/.iov B

7tQÒ yjiúvov Tag

sv àacpaXei,

A . C . 1327

TU

TjXytjae pisv acpoSfimg soÔQa fièv dXyijaat sip' ôs

nuTçôç

xai râv

noiâv,

¿rv£cô,5

SiafioXvâv

'¿vexa

aheïv,

tiç eÇyxooryv

ij xai (xùXXov vnai'&Qioç

TuXaincoowv

yei/ucôvoç, xa9ântç

i}v fiev ovv xçûiiarov, ajiokoyiaç,

e[t' oiç dSt'xwç

o ôrj xai âuréXtaa

oJç Xv-

oïç naç'

cov aya>, èv ¿¡ça (¿ùliara TOI.

zjj xoivjj

dnoXoyiaç,

TOI fièv nei'oavu

TOÏÇ

àcpiyuévoiç

ilvat

nàvTwv

ovy 77 r r 01/20 rtjv i'é,txuaiv}

'¿vexa

âio/uai Se v/uc3v, (irj wç (iuaiXtt ¡¿oi nyoaèyiiv

TWV

nò-

èni zrjç

quia hacc sccus, quam digniim fuit, e v e n e r u n t , quaeque fecimus ex animo avi penilus effluxerunt; quorum autem industria in eo consumitur, ut altcrum nostrum apud alterum in invidiam vocando communi Romanorum felicitati perniciem struant, eorum mcndaciis prorsus irretitila est; quid rclinquebatur, nisi ut vel angori me dcderem, in miseriam immerito meo praecipitatus, veniamque a p â t r e , quamquam ineris calumuiis oppugnatus, peterem ? aut certe propter ea, quae mihi falso aftìnguntur, examen ac iudicium? Quod etiam f e c i , iam plus sexagesimum diem sub dio cum his omnibus, quos duco, hibernis mensibus incommoda p e r f e r e n s , quod nec vos nescitis. Fuisset optimum , imperatore , patriarchs' totoque Romano poputo praesentibus, defensionem peragere, ut vel absolutus declararem omnibus, me ab istis sycophantis indignissime violari; vel sceleris omnium calculis condemnatus, non ultra ampliationem quaererem ncque provocarem, quasi a iudicibus aut ad gratiam aut ex aemvlatione damnatus, sed quas commeruissem poenas sustinerem. S e d quia sic placitum imperatori, magnas universorum imperatori Deo, qui defensioni meae hanc opportunitatem o b t u l i t , nec minus ipsi avo et p4">archae grati as a g o : h u i c , quod auctor f u i t , ut res in inquisitione poneretur; i l l i , quod sibi id passus est persuader! : vobis item , qui hue iter suscepistis , de labore vestio. Velim autem rogato s , ne in hoc iudicio mihi

HISTORIARUM

I. 47.

¡ " 9

âi'xtjç TUVTTJOÌ, ftTjSè t » t o v uv xuTuyvtóaqadv iià rò à%i'cafia à . C . iZvj avyymostv, «W dnaçaiTijzmg è xui xarù yvw/urjv tjv av èf.ioi, ti tu jtQUTTOfieva ßaoikevg ¡.lerù trjg nqoorjxovatjg TUI,£V dxQißsi'ag• •>] yàq àv ovx äv èfiè vvv uvuidei'ug xui P. 143 dtpoßi'ag xui, TO [liyiGrov, eó'tiaxev èninqxiag. zò [¿sv yào ^20 nqoxaTEikrjfpd'ut. zòv òixuOTqv TtjV yvcófiTjV, è%dyeiv ¡.idkiazu ogfrug notti zùg xqi'oeig' 0 Ss ¡.ifj TOVTOV TOV TQOTIOV , aqsdkì.tod'ui wg tu 7io).).ù uvàyxrj. ¿àv yÙQ rag TC xarù rovg nqoxéi5. yvotij fiìv Sy l e g e b a t u r . a v o , a quaestoribus per v i m a b s t u l i s t i quatuor aureornm millia. Ad hoc i l l c : Abstulisse me pecuDiam coufitebor ; at idcirco me v e r e a f finem esse periurii aut i m p u d e n t i a e , aut aviim d e s p e x i s s e , i d p c r nego. Rursum i u d i c e s : Q u a s i a e n i g m a t a l o q u e r i s , si, cum scriptum s i t , ne tu q u i d praeter v o l u n t a t e m avi p e r p e t r e s , ipse eo invito p c cuniam avertas , et n i h i l o minus t e i u s i u r a n d u m b a u d transgressum praedices. A u t enim s c r i p t u m non e s t , u t avus plenam rerum o m n i u m administrationem h a b e a t , et tu n i h i l eo n o l e n t e audeas : a u t , h o c d a t o , n o n d u m p e r i u r i i crimen e f f u g i s t i , cum avo ignorante p e cuniam te intervertisse confiteare. Hie X a u t h o p u l u s , q u i cum c e teris B y z a n t i o v e n e r a t , sibi h a u d a e q u u m v i d e r i reum damnare , a n tequam ad accusationem respondisset : tunc e n i m cognosci posse , albo an atro l a p i l l o dignus esset. R e l i q u i s a s s e n t i e n t i b u s , i m p e r a tor nepos a p o l o g i s e suae hoc h a b u i t e x o r d i u m : 48. Si iraperator a v u s , q u o d iustitia r e q u i r i t et ego maxime Vellern, c o n v e n i e n t i accuratione a c t a e x a m ì n a r e t , non me nunc i m p u d e n t i a e et audaciae, q u o d q u e m i n i m e tolerandutn, p e r i u r i i rcum fuceret. Nam i u d e x tum d e m u m v e r e et i n c o r r u p t e i n d i c a i , cum eins inentcm n o n o b s i d e t a n t i c i p a t a o p i n i o : alioqtti plurimum falli n c c c s s c est, I t a q u e si causas f o e d e r i s p r i o r i b u s bellis componendi

HISTORIARUM

I.

43-

QOvg noXiftovg ahiag ysyevrjpevag, Si ag at re Tzvv&tjxai ngov-A.C. /wQTjaav xai ol oqxoi , o9ev re xdx xivog ovveoioa, xai rijv ifxrjV nooq jfjv rov noXi/iov xardXvaiv enifiiXttav xai anovd/jv xai TiQod'vfi.iuv, tri re ijv èvtSei%à[tt]V sv rw naqaa/pvri Snavri x/jòtftoviav xai evnei'&eiav xai orogyijV ngòg avtòv, ovx B uv vvv rotavia tqstvyov syaJ, ÙUÙ rtov re naQÒvzmv av a v r ò ; eyà xai rwv nQoaSoxmtitrcov ol 'Pcofiaioi xaxmv ijfiev dntjXluyjxivoi, ßuoiXtvg re avròg 9x>gvßov re narrò g e£ca xai rrjg ano rov exovri JPafiut'oig ini qiSoQa Soxeìv ròv nóXt/xov ènàmr/siv òvaxXn'ug yivofj.évt]g. vvvi Ss, tòg eotxev, exetvcov anùvrtov £7ii\£kìjo[iévotgt « vfitìg ndvreg dxìjxóare xarifyÒQrjxè fiov V. 11 no).là xui Seivà. èyàt Sì, xunoi òeivùv òvrmv rwv aXXtav ànàvTtov, ijveoyófiqv ttV atyjj aióoì re r f j ngòg ßaailta xai rrTi, fit} rìjg anoXoyiag evexa rtàv fièfirpiv rivù avrà oìaóvroiv einttv i5t«s dvayxtjv ti ¿X&tty rò óè èniOQxìav èfiavrro nQoorQiif/ao&ai, C tròv uo(fiulc5g xai fiera noXXov rov neqiòvrog rtjv SixtjV ó'ta(f vytiv, ovd-' baiov ijyrjfiai ovr' dvexróv. dio xai neiguoo/uai tuuvròv mg oìóv re rag re anovSàg xai rovg OQxovg àxsQaiovg u/oi vvv fiàXiara óiarerrj^Tjxòxa anoSit'^ai' äv à' ixùvov 2(0(5iù rovrcov unotfiai'vco xai rovg oqxovg XeXvxóra xai rag axovdàg, firjSejxi'uv ¿/liov xarayivwaxuv irafiórtjra fiyre nqonérnuv tt£ia>, Ù X / m rìj rov nQÙy/iazog Xoyi%eod'ai dvayxy rrjv xiiTtjyoQtav. ngiörov (lèv ovv extivo ¿tv elnoifii, tog rovg ¿ni rtug avv&qy.uig OQxovg ovx avròg o/iwftoxa fióvog, dXXà 2:5xui ßuaü.ivg, xai rijv avrijv uvùyxrjv exarègoig unaqaßdi3. rip corr. p r o

rov.

i u r c i u r a a d o q u e s t a b i l i e n d i considcrasset, u n d e e t a quo ortae aint, et meam in bello t o l l e n d o scdulitatem, c o n t e n t i o n e m , a l a c r i t a t e m q u e p e r p e n d i s s e t ; p r a e t e r e a q u a m a n t e h a c semper o s t e n d i erga eum aollicitudinem, o b s e q u e l a m e t amorem respexisset, n o n ego t a l i u m c r i m i n u m modo a c c u s a r c r , essetnque ipse p r a e s e n t i b u s , Romani f u t u r i s aoruinuis l i b e r i , i m p e r a t o r extra omnem t u m u l t u m viveret, n e c i n f a mia conflagrarci, cum b e l l u m ad pcrniciem R o m a n o r u m sciens volcnsque i n t r o d u c e r e vidcatur. N u n c h o r u m o b l i t u s o m n i u m , c o m pliirimn ncc levium me arcessit, u t ipsimet audistis. Ego vero q u a m vis gravìa siut o m n i a , t a m e n contiuerem m e , t u m ob ìcverentiam erga regem , tura n e in defensione luca edere cogerer aliquid , q u o d ci vitupcrationcm afferrct. At pcriurii n o t a m m i h i m e t i n u r e r e t a c e n do, cum a b u n d e possim absolvi, nec f a s , n e c t o l e r a b i l e duco. Q u o d si dum me iusontem d o c e o , ipsum contra egisse p r o b a v e r o , n e ili trinci-itati , neve linguae i n c o n t i n e n t i a « , sed rei ipsius necessitati u t adscribatis, a vobis p e t o . Hoc i t a q u e p r i m u m d i c o , n o n m e solum, sed il him q u o q u e in foedus iuravisse, e a n d e m q u e n m b o b u s eius saucte servandi nccessitatcm impositam: e t a l t e r a m , si (a f o e d i f r a -

2 3 2

CANTACUZEN1

A.C. i3a7 jovg Titf/etv tìvai' av Si tvòg nagafiaihUai, fitpthiibv 9r»> D QOV, av dfivvrfiat, svi%toffrii rais airìatg. o i i j xaì (¡aoikevg avròg eSixaae xaXtog qt&aaug. Xskvxórog yaQ èfiov rovg OQxovg xaì rag onovSàg, ovStfiia (prjaiv avròg èveyeaSui aìzia, av TI pXaTCT?] àfivvófievog. xaì vfisZg 6e, inola/ipàvco, to a v - 5 rò avfnpai'f]re 9a(>fièvovg, olg av rivi xaì dmareiv xaì nuqayQurpta^aL estivai, all' avrà rà §uailéiu) yQurphv eväexdrqg ivdixrtmvog„itSQinodijrs averpis rrtq ßaaiXsi'ag fiov nqoaroßtoridgis xvQie *Avä(Jovixs TlaXaioXoys • olSag oaov Siwqtaaro n(tog as 7j ßafJiXu'a fiov itsqi rtov SovXsimv mv dvere&tjg, xaiy, 116 i o on ¿¿op as OTiovSdaai, firj ncag izQoXdßy vfiäg f j ßaaiXsi'aj) fiov xai idoP, w; ßXsnco, ov rm fisXXsi yiveaSau syw yaQ uXXo ovd'ev IxSs/Ofiai rj uno riSv avrofri fiqvvfia. nov yovv eariv rj intfidXeid aov, nov eariv y arj vnoa/taig; uno yaq TOV UovXtov fiTjvbg ovSev syvwQiad ri dxqißäg uno räv avail nos misisti relationem, tuto pervenit: ex qua quae voluisti, cognovimus omnia, tuumque in hoc studium, diligentiam contcntioucmque vehementer probavimus. Rursum cura sedulo, ut perficiatur. Probe enim iutelligis, non alia de causa illuc ad gerendam praefectiirani te missum esse, quam ut huic rei inservires. Quoniam igitur ct ante relationem tuam Crales legatum suiim hue misit, n o stracque maiestati signiiicavit, quo sitis iam inter vos animo, et ad nos omni qua valet potentia auiuvandos paratus est, non fossato tautiuu, sed sua quoquc praesentia , ex relatione tua denuo maior rci (ides nobis facta est. Praests igitur officium tuum quam citissinic: nam nee nos operae parccmus : et cave, ne forte a nobis antcvertainiui. Et lioc quidem huiusmodi. Exhibcbo et alterum mandatum loco testiinonii, scriptum ad eundem mense Scplembri, Indictione uiidecima: Desideratissime maiestati nostrae cognate, mi Androuice Palaeologe protovestiarie; meministi, quid ad te sciibentes statuerimus dc ncgotio admiuistrando, ct quomodo mouuerimus, d a res operain sedulo, ne posses a nobis anteverti. Et ecce ita f u t u rum e s t , ut video. Ego oniin aliud non exspecto, quam ab iis, qui illic sunt, S i g n u m aliciuod. Ul>i diligentia tua? ubi promissa? A >ncn?e enim Iulio nihil expresse coguovimus ab iis, qui ibi versan»w

a 3 4

CAJVTACUZKM

A . C . IÌ^TO&I,

¿IX'

nüaav

ij fiòvov

ovvrofu'av,

ätyo/j.t&a,

T(7> yu/ußgw

inmXrjTTtt,

aìayvvo/.iivov

ßtßatovv, (ftv

rivutv

xuì

at

ßuatXtiav

ftov

nùvzug

VF(ùg

ótwgtouzo Bftizù

xaì

/nov xaì

neoì

aov • xuì

äö£iooi

TIÙVTWV wv fiov

x?jgvTTOv

(lùkkov /.tov TOV ixsi'vov

SI

xvgte

fiezà

^Aauvt]

ecegovio yeygajufiévu

èfi(puv(òg)

ygauve-

Idvògóvtxs

òitxoftiafrrjaav xaì

ÒÈ

ygùcpttv

„neginó&rjzt

àvuqiégexe. xurù

intfieiva

ytygùcp&ai,

iväixritövog'

vnuviyvwodqouv,

àuT T A I R A ,

nàar^g

e/uov titjaav

V/LIWV nurrtov

JJ ßuatXti'u

TOV y.uzèoyov,

ßaatkeoog

xuì

¿XJIXTJ-5

ngoaxùy[xuzu

ntgì

nókt/uov

nokkrjv

enuyyeXi'ug fiera

èxngto-

REE ¿nrjyysk/uéva.

ngtoToßeoTidgte

uvurpogaì

X/JIOV TÌjg ßuatXst'ag òektpov

¿fiè

ukXo

äs ovroai uvxov

rug

[lèv

noi

¿g

Ttjg ivòexuTrjg

xf/tè Ttjg ßaaileiag Xaiokoyt'

ukkmv

TOV ngòg

^OxTtoßgim

firj

nXygwoetv

ngóiega

ovòèv

U/iiktiav

mg

TU dvuyvwa&évzu

TU TS

ug y vag fato XUTU

KcoxuXäg

og ¿mjyyetkuTO

xu/vztjzog

negi

naQt^OFIAI,

xaì

UVTOV ,

RÒ ¡XTJ xa&agwg

ÌISQÌ èfiov,

xaì

ygàtptav,

xuì

figurai,

tag kvnovfiévov

Sè

Xet'ug UVTOV xaì

qn^ftrjg,

v/uiöv."

xaruyivmaxii,

gu&vfituv

P. 1 4 5 DIA

rrjg

tog àvcarégat

7j TO fiTjWfia

ToßeoTiagtto govvri

uno ori,

Ilueig

zrjviü

vneguneäe'^dfitjv unekoytjauTO

/négog ngòg

xuì

nùvzug

ifiàg

TOV neginofri-jzov

àve-

xvgi'ov

/j.éXXeze yvmgiaeiv

Mi/atjX

TOV

tig exaazog

¿$U-20 dtp'

i . Q u a m q u a m isliul «ff sit G r a c c u m , si m o d o integer H e s y c h i u s , s i t q u e h a e c particula in G r a c c o v u l g a r i ; n i l tarnen integri scusus f a c i t Intcrpres a u t e m legisse v i d e t u r xai Ooi yvuiQl^w xazà näOav etc. ED.P. 9. A n t e cfi« e x c i d i t firj. 19. Intpr. Calergum ; C a l e r g o r u m fainilia Cretcusis f u i t . ED. P. Unice v e r u m est, q u o d p r a e b e t ms. P. xatÉQyov, sed ita aeeipiendum , u t triremis (v. D u c a n g . Gloss. G r . s. v.) hoc n o m i n e signißcetur, n o n legatus, q u o d p e r p e r a m E D . P. e x i s t i m a v i t . [täXXov Sq l e g e b a t u r . t u r , n i s i e f a m a tantum. E t t i b i quam b r e v i s s i m e i n d i c a m u s , nos, lit supra d i x i m u s , n o n a l i u d , q u a m signum a vobis exspectare. Et C o c a l a s hic p r o t o v e s t i a r i o g e n e r o suo scribens, e lira de magna neglig e n t i a et inertia a c c u s a t , d e q u e promissis n o n servatis r e p r e h e n d i t ; a i t q u e i m p e r a t o r e m ex eo tristitiam c e p i s s e , et se e r u b e s c c r e , q u i a p o l l i c i t u s s i t , i p s u m q u a m s t u d i o s i s s i m e c e l e r r i m e q u e promissa c o n f e c t u r u m . N e autem q u a e recitatae sunt l i t t e r a e , q u i a o b s c u r i o r e s s u n t , ad alios quosdam p e r t i n e r e v i d e a n t u r , alias afferam , u n d e et s u p e r i o r e s illas d e m e c o n s c r i p t a s , et b e l l u m contra me p r o m u l g a t u m f u i s s e constabit. D a t a e sunt mense O c t o b r i , I n d i c t i o n e u n d e c i m a : D e s i d e r a t m i m e m a i e s t a t i n o s t r a e , m i n e p o s , d o m i n e Andronico P a l a e o l o g e p r o t o v e s t i a r i e ; relationes o m n i u m v e s t r u m ad nos p c r l a t a e sunt ac p e r l e c t a e , g r a t i s s i m u m q u e nobis f a c t u m est a singulis s e c u n d u m o m n i a , q u a e retulistis. R e s p o n s a et m a n d a t a nostra s e p a r a t i m o m n i b u s p r r f c r e t t r i r e m i s , seu potius amautissimus cogitatila n o s t e r d o m i n u s M i c h a e l A s a n c s , c o n s o b r i n u s tuus. E x eo qui»-

HISTORIARUM

I.

48.

235

vfxiàv nXaTVXfÓTtQOV top ooia/nòv zrjg ßaatXeiag äs,

yevofiévtje Tivòg dyyt'ag naya

fiov.

fiqncogX.C.

xfjg &aXäoorjg eig to -xdztQ-

yov, dyvours tov y.afròi.ov 0010/nòv rrjg ßiaaiXst'ag fiov,

iòoì> xai

; ßaatXeia ftov, §tÓooi xaì TOIOVTOI ivQi'a/.ea^e avzò&i, vacati qv tig zà avrò fri [léf/y, tov

èyyòvov fiov fid/jjV

toi xaì Toiovzot,

dpxezòg

0Ì01 evQibxto&e ;

avveaig viptjyijzai,

ßaaiXevg aviòg äijze, xar' lSzòv,

e/xeXXev eivai

noàrog

tooov-

xaì anò tov C

xaì nottue

0 t i xaì èytò tjät] oq/iu."

fióvog

eig ztjv

evQt'axta&e

Xóyog oväei'g.

¿néraTTS zw avtipim ovSèv ìytav

ort

einig elg xaì

nóaia /uäXXov otl

vvv Xvio tov nàqSov fiov tov SiStfièvov, jtoy

oil

jj av

vfitv

Toiavra

fièv

èyxaXeìv èfioì, ¿XX'

Xviov Tag anovSag xaì zovg oQxovg. Iva äs

ozi xaì noXXotg eyQtjzo owtgyotg

ngòg tov noXtfiov

èfiov xaì èx noXXov tov yjjóvov nufjtoxtvd^ezo

ngòg

av-

xaì Izsquv nuQE%0[iai yQatprjV tov KooxaXà tovtovÌ

tov yafißQov nQcoroßeazidoiov àmcrzaXfièvrjv „nQtüzov /.lèv eßuQvvtzo

Xevg, fiäXXov äs xazà aov, ti' noieìze ìiosyQdìpazs,

eyovaav

xafr' v/xtäv 0 avdévztjg

xai nwg nodzztzs

nwg ovótv •

za

nqòg

ovtcooi'

fjfiwv 0

ygucpize xaì

ßaai-

dvayéQtze

vvv äe dneäe^axo fiìv

è/tièfiìpaTO äe v/uiv onug ovzwg uiciQiaxinzuig

xpaxs Tag dvarfooàq

vficöv, xai e'intQ avvißaivtv

eitov

ozi D ènéfi-

èfinsotZv

eig

Tag ytioug tov èyyòvov tov ßaoiXitog, òfioXoyovfièvcog yptoa9rtvai efieXXev, ozi noò xaiQOv xaì fitzà

(it/neQifivijfiévov

oxonov

2. L o c u s intricatior e t , ut videtur, cormptus. ED. P. Immo sana et perspicua sunt o m n i a , dum de navi intelliga9, quam mala tempestas mora tur. que vestrum latius cognoscet, quid maiestas nostra statuerit Ne a u t e m , si forte navigatio mala tempestate impedita esset, ignoretis q u i d generatim censuerimus , en pedestri quoque nuntio significaraus, tot et tales vestrarum partium hic inveniri, ut si Tel unus d u m t a x a t vestrum ibidem viseretur, sufficere posset ad proelium cum n e pote nostro iueundum : quanto magis, cum tarn multi, tam pugnaces inveniamini; nihili prorsus res est momenti. Et nunc pardum n o strum e catenis emittimus, Y o s quod prudentia hortabitur f a c i t o t e : nos iam erumpimus. Haec raandavit avus sororis suae filio , nihil l i a b e n s , in quo me accusarct : sed prior ipse a sacramento foederis desciscens. Ut porro videatis, eum administris usum pluribus ad bellum adversum me adornandum, e t iampridem se ad idem comparasse, alia proferetur adirne epistola, nempe Cocalae huius ad p r o tovestiarium generura d a t a : Primum iratus erat vobis dominus noster imperator , vcl potius tibi , quod nihil litterarum mittitis , nec refertis, quid agatis et quo in statu versemini. Nunc quouiam scripsistis, laudat factum .• reproliendit tamen, quod ita improvide relalioncs vestras miseritis. N a m 91 eae in manus nepotis forte i n c i -

2 3 6

CÀNTACUZENI

A . C . i 3 a l è x i v j j & q jj nagovoa xaià

t o nagòv

eftdXofitv ¿ari

èvròg

Xtig fia&tìv,

avrov

xaì

TOV èyyóvov tvtnytot'ag

JLOOV xaì av&évtov

0

rtg

Òvvarai

ovrcog noitìre xaì

uno

fiaaù.tvg

dia

ìSstvrb

xaì

rtjg ne/gag,

mar'

ti xaì

rjg e/eig onóiEQog avròg

iva

¡xtxà

fiara

ovóè

tìXrjrfa,

Xóyov e/ov tog avroì

Xtiv ói'xrjv XtXvfiévcov QÌg tvOQXtZv dnoSti^u}

èniOQxiav (fuai,

tot

ov,

nqòg

e/navròv

ògioy toyov

rò TIQUTTCIV." èx

rwv

syxuXtiv.

yo^/uaru

71 uad-

wore ti xaì ovx

ov XQrt-

6 yuQ ovx' èfinOQi'atg ovxe yscoQyi'aig ov&' sxsQOig ÌTiixrjÒtvfiuat noiv , v uv TIOQICOIVTO TU èm-5 TTjSeia, nag' tjumv ovyycogovvrui yjitja&at svsxa rov ngòg rag ixoTQareiag usi sroifioi iivat xai fitj xmXvfiard riva eyciv wars dvuyxdt,ea9ui o'ixoi fisvsiv. sneixa Ss naqd fiaoiAftoj xai avrov rov rsruyfisvov dnsorsQ^vrai fiiodov, ov ovy unXcog, dXX' OQxoig ¿ntjyyti'Xaxo unoSiSòvai iryaiag. xai TQÌ-IQ y.nSTOV, ijfieXqvrai nag' èfiov èrti xooovrov yqóvov svexa xov fit) fìaaiksZ SoxsTv (poQTixòg xai ¿jtay&ìjg. y.ui'xoi ys ¿/Qrjv tfiè B nqòg [lèv xù oìxsia (pui'vta&ai fisyaXixpQova xai xaru(PQ0VÌ]XRJV yQ?jfidxmv xai nuvxa rij rov naxQoq s^axo'kovd'ovvra yvwfirj, nftòg Ss xà TOVZCOV xrjSsfiovixòv xai dnuQaixTjxov, xai nùvxui 5 xai emvoovvxa xuì TIQUXTOVTU , COOTS (ir) unoaxsQstaùai TOV fuad'ov avxovg, ftrjSs evyvatfioovvrj xfj ntìòg zòv fiaaikta xa~ xotg roìg ¿aydxoig nsgijidXXsiv ov ydq svyvcofioavvtj rovró ys, dkk' àfiórtjg xai dnuvd'Qumiu ¿oydxrj, rò, tréywv ino rov Xtfiov XIVSVVSVÓVTCOV dnoXsìad'ai, fisyakoifjvysìv UVTOV. ov2q fiTjV nuftskinov xò fifj fiaoiXscog Ssìo&ai dei xfj axQuxià yo~ (J7jysìa&ai xòv fiiofróv. ig roaovxov yào unOQÌug jjkaaav noXC Xoi avTtav, wg dnoxaoztQ^aai rag yvvaixug uvxtàv, vvxxbg litum stipendia crant c o n f e r e n d a , et ex quibus solis vitam sustentare h a b e b a n t , improbum duxi alienas calamitates excelso animo velie intueri. Perpendite paulum, quanta illis iìat injuria. Primum siquidem neque mercatura, n c q u e a g r i c u l t u r a , ncque aliarum rerum studi i s , de quibus sibi victum p a r a r e n t , a nobis sinuutur occupari: propterea quod ad expeditiones semper parati esse coguntur, neque ulla impedimenta p r a e t e x e r e , ob quae domi inaneant. D c i n d e ab imperatore destinata mercede fraudati sunt, quam ille non simpliciter, 3C9rjaav xar' èfiov, dXX' ex noXXàv rtZv óiuacofrévtcov tdlcooav òXt'ya. rjg ¿xxXijot'ag nQoarürtjv nooßaXitsd'ui einiiv. xuv [lèv xaì uvro) /tot xaì Slxaiu ruvrù xaì Xvoire%oüvta èóóxei, areQytiv tfv uvüyxtj vvv uv ä' '¿TSQU ivóftiì^ov 9. I n t p r . leg.

eevtuiy.

enm a u d i v i s s e : oportere igitur, q u a n d o satis diu deliberasset, audire q u i d dicerent. F a c t u r u m se promittit. T o t i d e m diebus e l a p s i s , r u r s u m mittit p a t r i a r o h a , r o g a n s , n e ita tempus t e r e r e t : sed a r c h i episcopo e t episcopis a c c e r s i t i s , quo pacto se nepos d e f e n d i s s e t , cognosceret i n d e q u e y i d e r e t , q u i d in rem Romanam esset. R c s p o n d e t , nulli coi'um licere i n q u i r e r e , q u o n a m modo ipse res d o m e s t i cas m o d e r e t u r : sibi enim curae f o r e , quando quave ratione illas a d m i n i s t r e t : ipsum , ut p a t r i a r c h a l « , ecclcsiasticas curas versare, et a politicis i m p e r a t o r u m q u e negotiis abstinore clcbere. T a l i a d e n u n t i a v i t i m p e r a t o r , q u o d patriarcham ca denunliatione terrefactum, l i b e n t i u s taciturum confuleret : qui s e q u e n t i luce p e r internuntium sic r e s p o n d i t : E g o , imperator o p t i m e , h o r t a r i , suadere et cogere i n s u p e r a d officium n c q u e v o l e n s , n e q u e i n v i t u s , ob timorem ni— m i r u m , praetermittam. Q u o d si tu in tali otio mihi degendum o p i n a r e , ut n e c lingua utar , n e c auribus , nec o c u l i s , id mihi a n t e q u a m ecclesiae huius antistes l e g e r e r , significare debuisti. S i tum »'go q u o q u e id pro a c q u o et bono p r o b a v i s s e m , nunc ncccsse h a b e rem b o n i consulere : sin a l i u d patriarcham decere i u d i c a s s c m , alteri, cui talis vita proposita f u i s s e t , thronum cessissem. O u o u i a m autem divino m u n e r e non solum germanam ecclesiae d o c t r i n a m d e f e n d o ,

HISTORIARUM NQOARJY.SIV

NAZQIÙQYJI,

OVTCO tijv

TtQOrjQIjflSVO)

zrjg

sxxXrjaiag

i&éXovoi. av

tv/Jag'

loXoi/Litv xai

xai

xai

TtjV

(.iijòè

/LÌtv

ùòixiav

ov£iót%civ,

ijyov/xèvwv

dog

UQXBLV,

oiXsi'ag

óioiy.tìv.

i]jv//jv

e¿noi.

acfBi'ag

zìjg

fiai 25CRA>

è'yjiv} zujxà

A/iuyTdvovat

ilys

zb

SioiaOfiBv

xai

de

rìjg

/nova,

aè

òè

TO o w f i w ovàè èyw òè W071BQ

ov

èùv

òéofxui

avvBQyòv

F.lèv

icg

TI

xoivòv

oTóv neoi

TWV

WGJIBQ

TU

(puQfiaxov

xai

¿XX' aXXwv, ¡ue/xv^uh'og, xai

TU

zrjg

av

nQÙg

xai

zrfi

nuai

JIBQÌ ßuTIJV ovvßovXo-

ßovXw/.iai}

TO

TQI-

Xv/uai-B

7TQUTTÓF.isva

idt'wv,

tu xai

avzoZg

TWV

òo/jj

xotvwviag

IF

TIBQÌ

Cwto

nnurisiv av

TWV

xai

èv

¡.itzù

èaxiv

TS

¡ièX-

noiov/isvwv,

onwg

Tìjg

yù

aimnäv

zw

p. 1 5 4

BV-

eyxaXetv

&avjxdX,w

nitog

rwv

aò'iy./j/.iuTe» si

Téyvtjv

èxxXtjoiug

ydq

(p(jóvTiì^£

TIJV

ndvv

re

fieyioTOvg

xu&foievoi

xai

TU

zotg

rtjg

a£,i'w/ua

nuQCLinearj

uvzoi

av

rei

ÌUTQWV

xai

TWV

fióvov

noòvoiuv

[lèv

aìjg,

ov

Tovg

nuQunXi\aiov

uXX' y

Se Siù

vóarjfiu

syw

¿/.tè

tjcsyok^ndaL

TI

xai

uäixovai.

TIQOQ

I3A7

ÒLurpegó/uevog

ßXdßtjv.

ovvsg

f ) è ¡.irfieuiav

oQutsv.

èxéXsvoug

20avzà

Sé

TOVTOV

U7ioij.vfj.tvov

TIVÙ

xai

waiv,

ooo>

A.C.

OjJ&WV

i/o),

atpiy/iévav

rijv

R^AyoXìj/iièvwv

èùv

oXco,

zivèg

ukqÒTUTOV

ovdèv

ovvyag

i^èiiideixvvfiévwv, vò/xevov

exóvzeg

Tol/uàv,

xai

aXXù

nuvao/.icu

èxet'vovg,

frgovmv

ZWV

avùyxìjv

ov

¡.UXQÙ

TWV OV

¡xóvov,

è'^dyovzu

fMixQotg

ßXdnTOvrag

(lèv

rò

nyog

TRIGO) yUQIZI

cpuvXozùzwv

avrò

fiüXXov

yyvQeiv

yug

zwv

Big

a4d-oveQog xig owtaxtvaoe c/ovai

xaiyoìg

evvoiug

òeiyjiai

soyio

èneXùd-ov,

TÌ]V

èuvTOv. UV

xtxi'vijxug

D

TWV

ySv

EIY

Ss

S V V U T O V "

xuTuiptiyoifit

xrjv

dóvvuxaheQOv

TOVTO

e\ptva&ut."

tiQTjxsv 0

ftaaiXtvg,

unayyéXXetv xui

mg ovSèv

ròv @u-

uvxmv èvéXmov

u xe nQoaixuxxtg

yuQ. ènti

Ò ' ovrto

xui tXinnov, ¡ifieQ eoziv vnevó/jou, ^ìjzovvrag uyQi rovzov lotl&civ. enei àè vecózeoog vfiwv iycò zrjv fjXtxi'uv ov Séov èXoyiaufj.ìjv air Log vp.lv nXeiòvoìV yevèo&ai nóvmv, ènì rtjg &qu- C xtjg ¡.tèvmv, ini zrjg otjfiut'ag z?jg èfiijg zovg tov (SaoiXécog ogxovg àva&eìg, ovg ¿ni zatg avv&rjxaig òficó/aoxev i/uoì, zrjg 710òg ìfxàg (ptQovcsqg yipufit]V, wg onov tisq av tvzvym ¡.myovi5[tevog v/xìv o òq xuì vf.uìg eìóózeg rtSrj, nuQaaxevuoaa^e TiQÒg (là/ìjv." zoiavza /.lèv tó/jlov zà /(tu^ifiaza • ol ò' ènti cim cohortibus Chrcles praeerat, qui inter nobiles suae nationis f o r t i t u d i n e et b e l l i c i s l a u d i b t i s a n t e c e l l c b a t o m n i b u s . S i m u l a u t e m v i a m i n g r e s s u s est i m p e r a t o r i u n i o r , h u i u s m o d i m a n d a t u m ad cos m i t t i t : M i p a t r u e d e s p o t a e t vos c o g n a t i m e i r e l i t j i u q u c p r i n c i p c s c x e r c i t u s : q u a n t u m v e n e r a t i o u c m , o b c d i c n t i a m et a m o r e m a v o uico h a c t c u u s i m p e u d e r i m , e t q u o m o d o b c l l u i n a me n c q u a q u a m o r t u m s i t , s e d o i n u c m p o t i u s i u eo c o g i t a t i o n c m l o c a r i m o m n e m q u e m a c l i i u a m raov c r i m , ut id o i u n i n o n u l l u m e s s c t , D e u s , q u e m n i h i l f u g i t , u o v i t , e t e g o m c t m i h i suin c o n s c i u s . I m p o r a t o r c m q u i d e m a d f o e d u s s e r v a n d u m q u a m q u a m crcbris obsecrationibus ilectere non potui, f r e l u m p r o m i s s i s , q u a e vos ci in c a p u t mcuin dedistis. A u d i t o a u t e m , e t v o s , r e b u s o c c i d c n t a l i l m s pro c o m m o d i t a t e v e s t r a o r d i n a t i s , n u n c u s q u e D r a m a m et P l i i l i p p o s v e n i r e , suspicaLus s u m , id q u o d est, h u e me quaesitum adveutarr. Q u i a v e n i art.itc sum i n f e r i o r , h a n d f a s i n d i c a v i , i n T l i r a c i a m a i i e n d o plures lali.ircs v o b i s c r e a r e : scd v e x i l l o m e o i m p e r a t o r i s sai raniciitum , quo in f o e d e r e m i h i se o b l i g a v i t , i u s p c u d c u s , y j a m ad v o j d u c e n t i . m c a p e s s i v i , uiauuiii, u b i o c c u r -

2 Ó 2

CANTACUZENI

tyvaiaav « J i W r e * thai ¿vnnuQCcruS,ao&ak ngòg fiay^v, btvdwro de, fié/Qi Sav&ii'ug (ìuoiXéa ìffSaxèvai, ovx èSóxtt XvaiztXtlv ¿ni Tijs avr/jg fiéveiv azguzoneàtiag, ¿¡XX' agavrtg ixeffiev, fjXQw tig Wsgàg, a fi a fisv xaì dià r ò TTJV noXiv èyvgàv tivù 1 /.agztQtozdzav teiyjàv 7i£Qi(ìoXuìs xuì ¿(p&ori'avS D zmv inizrjÒeimv Svvufiivrtv yoQTjyeìv rtj arguzia r o o u v z y overt], afta de ¿Xniaavzsg, xaì fìaoiXèu, uv avzovg nii&rjzai wantg OTQaTOnéScp RJJ (DSQUI'WV ygoi/nsvovg xaì uqi&ovi'uv e'yovzag OI'TOV , waneg ànoSeiXiàaavza rò e§ Syvgov avzovg 00/.1Ùad'ai axQUTOnéSov, NGBG XQIOTOVJIOXIV fuvtiv. (IuoiXevg ÓT 10 fag eyévezo èv XGIAxovnòXei, ènti èjrv&ezo uviovg u airov. r) re Xointj un aera OTQOCP. 170 xià xaì ol ex xwv tantQi'wv nòXemv naoóvxtg óvvaxoì, TWV fiaoiXéwg nQayfiUTWV t]àt] qiuvsoòjv yeyevtjfuvwv, èxXinòv-^ Ttg xovg axQaxyyovg, ndvxeg tjX&ov wg avxòv. Sttaaq Ss o TtQtoTopeoTiagtog tìg ^A/QISU èXdetv, (exit yuQ 1ji> xaxa&éfievog tì]V yvvatxa xaì zà rèxvu, ) ore xaxà fìuaikèwg auu r¿5 OTQarevfiaTi èywQti, afxa Seanór?] xaì TOtg Xomoìg, ti? ntvTTjxovra xaì txaxòv ovxeg, èywQijaav ngòg KqàXìjv xòpio aQyovxa TWV TQÌ(ÌU\WV. (DeQuioi DE, 0001 rjaav ex Bvì^avtiov ¿eanùTT) xaì rotg aXXotg enó/uevoi axQaxrjyotg, ènei èXttB TIOVTO èxet dvuywqovvxwv, ndvxa avayòvxeg, xù òvxa fiev SiTjQnaoav avxoig, avxovg J« vnò óeofioig ìjyayov mg fiaoiXia. ftaoiXivg òè enei èó'éóoxxo xtjv ¿ni ESeaauv ìèvai, 裫À-i5 dxòv QeaaaXovixtjg, SevxeQaìog ¡¡X&ev eìg avxd. ol 'Eòeoayi oì óè e%eX&0vxeg navdrjfieì, nqoaexvv^aàv re fiaot.lta xaì x0 nóXia/.ia nufiéSoaav. xà /uèv ovv aXXa y avito èóóxn duóxet 0 fiaoiXevg' oaa óè rtv avxó&t yotjuuta òeanòxtj xaì xoig «ÀXoig axQaxtjyoìg, a /.lèv av fj iòta xalg yvvai^ì, xavx' ¿/(ti 20 itQoaéxa^ev avxùg, xaì firjóévu uóixeìv, « ci' av IJ TWV dvSQWV, avxw [iqvv&ìjvui, wg av avxòg óiayvrp neQÌ avxwv. ai fiev ovv aXXai xù lòia /.te/nr/vvxeaav xaì xù xwv uvópwv, fiuC aiXiaaa óè r\ xov óeanóxov yuj.iexr], Ssiaaau ¡.it] xà yj)Tj[iuTa à(pai(je9'eiti, òh'ya /.lèv ex xwv èvóvxwv ¿noi/jae (pavera, T«a5

A.C. i 3 a 8 o v

r a p t a r e c u p e r a r e c o n t e m l c r e t , non modo n o n c e s s c r u n t , se J cuidam p r a r t e r e a cius c a l o n i e q u m n sareinai i m n a b s t u l e r u n t ; facto m o n e n t e s , ni b o n i c o n s u l e r e t , se ilium q u o q u e invasuros. R e l i q u a i n s u p e r copia, q u i q u e e x o c c i d e n l a l i b u s uppitlis o p u l e n t i et illustres a d c r a u t , fortuna i n i p e r a t o r i s i a m conspicua , universi, d e s c r l i s d u c i b u s , ad eius r a t i o nes se a d i u n g e b a n t . Protovestiarius fonnidans Achridem i r e , ubi u x o r e m c u m p r o l i b u s d e p o s u e r a t , q u a n d o e x e r c i t u n i adversus i m p c r a t o r e m d u c e b a t , item d e s p o t a c e t e r i q u c ad Cralem T r i b a l o r u m p r i n c i p e m d i s e e s s e r u n t , n u m e r o q u i n q u t i g i n t a supra c e n t u m . Phcrari a u t e m q u i c u n q u e Byznutio despotam a l i o s q u e duces s e c u t i fuerant, cum a b aliis i b i a b e u u t i b u s d e s e r e r e n t u r , c o m p r e h e n s i s o m n i b u s ac d c s p o l i a t i s , ad imperatorein e o i in v i u c u l i s a d d u x e r i m t ; qui l l i e s s a l o n i c a e g r e s s u s , p o s t r i d i e , ut d e c r e v e r a t , E d e s s a m v e n i t ; cui extra p o r t a m o b v i a m p r o c e d e n t e s i n c o l a e e u m q u e a d o r a n t e s , u r b e m dediderunt. Ac c e t e r a quidem q u a ¡Hi r a t i o n e c o l l i b i t i i m e s t , i n s t i t u i t : de rebus autem despotac e t d u c u m c e t e r o r u m , q u a e e s s e n t uxorum p r o p r i a e , eas illis citra i n u m a n i e l i m i n i i u s s i t : q u a e a u t e m virorum, ad se r e f e r r i , ut de iis i p s e d e c e r n e r e t . A l i a e i g i t u r o m n i a , reginJ d e s p o t a c c o n i u x v e r i t à , n e p r i v a r e t u r , p a u c a d e s u m m a indicavit,

HISTORIARUM

I. 5 5 .

2 7 7

nleéto

Óè fiova/w xivt nuouxuxéfeio qvldiTU» . xaì óit'ka- A. C. 13r8 U/QIxuiQovi'niiTU (FWYU&Enog TOV fiovayov ftexd ZQOVOV Tivù ino xwv ènixoonevovxcov èv èxa'voig xotg yiOQIo i g , ItXkoxe aXXu òirjQ7idsd~rj. ènei dì uvrjvt/Sr] xw fiaaileì nQoaé5 ti fot T(òv /Qtj/idziov, là TÉ ÌSia xaì TU tcSV dvSgcov ra'^tv o (iaoi).evg eyeiv rag yvvu.Zy.ug, wg av eymev xal xotg iti'do din yoQijyeZv èni r r j g %év7jg- aviàg dì èx Boòtjvmv dy&tjrai tig QeaoaXovtxrp, xàxeì&ev tig Jiòv^mtiyov, lv' exti lì avt'òidyoiev T j j fiaoihi'iii. tuì ¿nXrjonvxo xù xexeXevo/uèva. 10 vs. Eig xrjv vaxeQaiuv SI dndqag è§ 'ESéaarjg, Tjl&ev tig KuatOQt'av • xal eiatòè'S,uzo uvxov 0 luvxqg ènixQonevatv "Ayyelog yaiqtav, y.aì na^éSmxs xijv nóliv. yv yÙQ àrj xaì P. 171 ¡IQÓT£QOV xt]v uTSOG

fìaaiXixà

OZQUZM

avvánreiv,

yvtófitjv

oi

¿mjyyeiXavro nQog

èxet'

tifia

rijg

xai

èvovg

y q á f í f i a z a exáXei

roí

xai

òh

SovXeveiv

noXXovg,

anovòjj

zà

neQi'eazi

xai

èXdooovg

noXXw> orQuroneSevofiévoig^S

sles A l b a n i , quique Deaboles q u i q u e Colonias et qui iuxta A c h r i dcm h a b i t a n t , se prompte ei parituros p r o m i n e n t e s . Longius autem i a ultimis videlicet Romanorum finibus i n c o l e n t e s , litterae imperat o r i a c Tliessalonicam, i b i obsequia sua honorifìce delataros, accersiverunt : qui brevi adfucrunt. Iam vero Crales cum toto agmine suo in conñniis consistens, a fugitivis Romanis quotidie ad proeiium cum imperatore committendum sollicitabatur ; qui infaustum formidans e x i t u m , nequaquam eos a u d i e b a t ; Chreles illi in exspectatione e r a t , qui Pheris adversum imperatorem iuuiorem Romanis auxilium f e r e n s , nondum redierat. E x eo de imperatore eiusque exercitu, invadendus esset n e c n e , intelligere cupiebat. Praesentem iam percunctatur , ecquid confligendum putet. Illc pacem potius agitandam , nec b e l l u m , quod adhuc nullum s i t , sibi suisque accersendum hortatur : imperatorem ipstim P h t r i s se v i d i s s e , ducentem copias e x i g u a s , verum in arte militari tantopere exercitatas^ cquisque et armis tam eximie i n s t r u c t a s , ut solo aspectu terrorein i u c u t e r e n t Ad hoc talli sedate et ordinate duces suos s e q u e n t r s , ut non mult a s , sed unum dutntaxat esse credas, qui pracccpta et audiat et c e -

H1ST0RIARUM

eitiaav

OVTS

fitvoL

otre

(Deyàv

nito)

ogfiìjg

ènti

dì ovÒtìg

5aavzo

avvaia/ni'yvva^ai

àtù ndoqg

zìjg

avzoìg

ttjV vvxza, tifiàg

fiXéntiv

vnofievóvzmv

vcov, umaTQStpavTtg rriftévtj èyw. xaì

vvvì avz/jg

i 5 iiàilov

(itd'

aya&ìjg

tìnòvzog

ukkoi

r/ytfióvsg

fiaig

zov

yyia

xaì

OVTCO

«rrpa-B ovyxexgo-

nóktfiov xai tjótj

iva

Trjg ocpeztqug

nokkrjg

ftaaiXtì,

a v i àv unéa/ovro

¿'fievov àè

xaì

zatg

zrjv tìg

fiezà

zìjg

òySò- C

Kaazooiav noki-

ènei xaì zòv KQuktjV tlvai,

ol

yvm-

o/ueag snì

xui zà èy.eì ntQinourjatfzui do/^g

re ere

xa&saTTjxe."

ènti&szo

de èx rijg 'A/Qi'iog

ufta t)

xaì

avfinkéxfa&ai

andar]g,

0, re Kyukrjg

-qkfhv eìg Iltlayoviav,

ufia /tiìv,

dvzi-

dneinufiè-

rijg evra^i'ag,

azQaxiug

nok(f.ittv

(ìaaiktvg

zrjV àkkrjv /(¿qav,

ò(>ioig nv&otzo

néfitfjav-

nuvTttyó&tv

nQoaxe/worjxvt'ag

nqòg ròv

rijg crzoaziàg,

agug,

òòòv,

xaì

azQUTijyoìg uyo/usvrj noXkotg re

Xgéki],

nQÒg (ìuoikéu

r^titìuv

èxkinàv

ijvki-

tpQa'^ufitvot

ovx àv avy/toQijoaifii ovatjg,

xù zov

uvzrjg azQuroneSeiag. lotjv

ooijg àv tìnoig z f j Stj

/oogìg

òtnoQtóztQu

nahv

tpuvtQwg ztjv avfxnloxrjv

óè xaì rijg eamqiov xaì

Toiavra

xui

xaì vnò

avdyxrjg

(lùytjv.

èg vrjv fJ-d/tjv • fftiùiv Se ovà's

èv Zi/vi».

arguzia,

dyadoìgt

¿va-

èg

èxxkivavreg,

vortQaiuv

eOTtjaav naouiizuyfiivoi,

nqovxakovvio

ìoiontSivaavro

¡XLXOOV

yeró-A. C.i3a8

ear/jaav

tjf.it/iug naùxuKOvuivui

èg zrtv

uj-iu tra, cóg èg fiu/qv teg

avròig,

àvztnt^ti,

xai

2 8 1

55.

ovóuiuòg • ÙXXÙ lyyvg

T&OQVILRJDQNUV

oaov

I.

èv

iva firj Òoxoiq q>6-

l e r i t e r c o n f i c i a t : t a n t u m a u t e m f o r t i t u d i u c et a u d a c i a e c c e l l e r e , u t quarnvis n u m e r o a d v e r s a r i i s m u l t o i n f e r i o r e s , eos ad u r b e m i p s o rum nulla penitus coustcrnatione aut formidine s e q u e r e n t u r , et p r o p e P h e r a s , q u o acie cum illis d i m i c a r c n t , d i c m t o t u m s u b sigilis stai c n t , p l e u i M a r t i o spiritu h o s t e m ad ccrtainen p r o v o c a n t e s . Q u o » c o n t r a cura e f l e r r e p e d e m a u d e r e t u o m o , declinasse p a u l u l u m e t i n cainpìs p e r n o c t a s s e . P o s t r i d i e , orto s o l e , r u r s u m a r m a t o s et d i s p o s i t o s , a d c o n g r c d i e n d u m hostes per i u t e r n u n t i u m e l i c e r e y o l u i s s e . Q u i c u m Coruna n e v u l t u n i q u i d e m f c r r e n t p u g n a m q u e praecise d e t r c c t a r e n t , q u a n t o dici p o t e s t o r d i n e et m o d e s t i a Ziclinam r e p e l i v i s s e . I t a q u e cura e x e r c i t u sic oninimodis i n s t r u c t o ac d u c e s h a b e n t e c o m p l u r e s a t q u c egregios , s i n e n e c e s s i t a t e , ut d r p u g n e t u r , n u n q u a m se a u c t o r e m f u t u r u m . A d d e , q u o d occidentalcs c o p i a e i p s a e q u o q u e n e c p a r v a e et n o n i n s t r e n u a e , cum i m p e r a t o r i s a g m e n a d a u x e r i u t , u t ipsi a b h o c b e l l o a b h o r r c r e ac r e f u g e r e magis d e b e a n t , e f f e c e r i n t . H a e c o r a t i o Crali c e t e r i s q u e d u c i b u s (idem fecit. E t q u a m q u a m b e l l i g e r c n d i v o l u n t a t e m d e p o n c i c u t , in iisdem castris niliilo m i u u s p e r m a n e b a n t . I m p e r a t o r A c h r i d e juist, dicm octavum d i s c e d e n s , r e l i e t a Castoria, i n Pelagoniam v e n i t : et u t oppida i 1 la c c t e i a m q u e r e g i o n e m r e c i p r r e t , e t u t n e , q u i a Cralem in lìnibus i m p c r i i sui c a s t r a m e t a r i a c c e p e r a t , cius t i m o r e iter illud devitussc v i d e r e t u r . Romani

2 8 2

CANTACUZENI

A . C . i 3 a 8 j ? m FIO NGÒG V . i 3 y WV

AVRÒV

(FVYUÀTG

KGUXY

NGOOIÓVREG,

NOLI)

UJIÉ/OVTL

TE TIOUV&IG J)TOTG

ÀNOOYÉOFKA

COG ÈNVDOVRO

dì

FFI UT U

AVRCÒV.

ÒVVUJRJV

CI/IU

OVÓÈV

OIXÉUG

ÒÈ 'PIOFIUIWV

TÌÀTVUI,

ONUTG

OORRUI,

È/TÈ

NOXEURJOEIV

ÓÈ

OTPÓÒQA

AVIOVG

TE

TUG

YAQ

NOXÉ/TOV

UXXOIG

ONOVÓ/JG

KYÀXIJV

F.ITJ ¿¿¿IR

XAI

TLEQLULQELV ROÌG

FIEIÙ

EIXLJ

UVTJVVZOIG,

OI XUÌ

FJ/IÙG I/QÌJV,

XIVOV/IÈVOV,

XUI

XUÌ

XAI

/SA-

UVROVG

XAD'ÓN

OÌ /LÈV

OV

NGÒG NEI'&EIV

},OV

OVÓ'

AVTOP

ovv

TOIUV-

ZÒV ÓÈ

/.TI)

NTJÒG ¡IUAIXÈUG AVROÌIG

NÙAAV

EINOV

XUÌ „CO

ZÙTV OVTOI,

TLLL/TLQOVVTUGLO

NQOARJXEI ROVG

COG TOVTO

ÓEO/IÈVOVG.

V/IWV

TIOÓTFUAIV

TLUVTÒG TQÒNOV

FIÒÓRAG,

I5

(IAAI-

¿NIYEIOOVAL

XUTUTQL'^EO&UL A

¿X-

XURÙ

ÈNTI

Ó'TOV,"

AVio

'T,VU(IRJ-

FITJV ÙNÉAYOVTO

DRT/IUYQTOVG,

ÙNOXVAT'EIV

TTJV ELQTJVTJV EX

ÈXNOQI'QTIV,

NOXXTJG

ZÉXEI,

ROV

ORI

TRJG /TÓVRJG VNOXEMO/IIÉVTJG

TRONFIAV.

/LUTT]V

ÈM-

OVÓ'EFIIÙG.

•¡¡DIXQFÀ.ÉVOV,

OTPOÓQÙ>G .

AVTOVG ÈV

AIROTG

ÒIUifißiri^av ¿X&tìv, è^torgarevoe nàXiv. xuì yevó/Litvog ìSèv avTjj, rovg xaraayóvrag smytìqti ntfòtiv, (ßid^eofhu. yàg ovx yv noXéfi(j) òià xaoTtQOTrjzu rtiymv,) iavrovg huquSiSÓvai xaì rìjv nòXiv. firj neidvfiévcav Sè, ¿XX' ia/vgi^ofiévcav tt}V nóXiv avroì xa&e£fiv, a/Qig àv 6 nqòg ¿XXqXovg rmv ßaatXimv nóXtfiog StaXv9rj' ènti ov TiQoaeycóoti, aQag èxttkdSìv, qX&tv tig MtXévixov. rà l'aa óè xaì Nixq vvvi noXé/uM alxiav nuQtoyrjathti, firjd'' vq>' exèqcov fiaXiaxa è&éXeiv xivq&tjvai xrjv aoyrjv, xai xtvtjV . i44SevToq Sè, ndvra TQOJIOV èjiivevorjxèvai xai ¡xìjyavrjv, Si' wv IO. 7lQtOlìVl(Q

£QÓVT(OV. roiyaqovv xò fùv VII' e/xavxco noifjaua&ut Bv3 . fictQjvQCwv s e n s u c a r e t ; l e g o /xanivQeìv. id posse dissipari arbitraretiir ; ìdque Deum n o s s e , qui norit omnia, a n t e q u a m t i a n t , r e s q u e i p s a s t a n t u m n o n missa v o c e t e s t i f i c a r i i d i p s u m ; q u i n e t e o s i p s o s , si v e r a d i c c r e v e l i u t , t e s t i m o n i u m s i b i Iatnros. Q u i a v e r o ea c o n d i t i o rerum s i t , ut avo p a c e m funditus r e i e c t a n t e , necessario aut alter illorum imperio depelli aut subiccti d i s s i d i i s i n t e s t i n i s a d p e r n i c i c m v o c a r i d e b e a n t , v e l i e s e , i d q u e ex n e c e s s i t a t e , a u t i p s o r u m a u t a l i o r u m o p c s u b ius s u u m r e d i g i B y z a n t i u m : q u o d n i s i fíat, n u n q u a i n b c i l i s c i v i l i b u s d e f u t u r a m m a t e riam. Ob ea autem , quae rogassent, non Byzantio dumtaxat potiri n o l l e ¡ sed ñ e q u e t o t u r b i b u s , quot sunt Byzantii turres. Magno l o g o t h e t a e d i g n i t a t e m , q u a nunc f u n g e r o t u r , non solum quia illi p e t e r e n t , s e d a l i o q u i e t i a m ut n i o l c s t i i s l i b e r a r e t u r , a b r o g a t u r u r a f u i s s e , ai p e n e s se s t i m m a i m p e r i i fnisset. Ut a u t c m i r a m i n e x o r a b i l e m i n o r n a i v i t a a d v e r s a s c u m r c t i n e r e t , id e s s e u n u m , q u o d o m n i u m m i n i m e fieri p o s s e t . E g o n e ita d e i i r e i n , i n r j u i t , u t p e r i m p l n c a b i l c m irain a d v e r s u s i l i u m njiliii 11 et d i v i u a e b o n i l a t i s b e n i g n a v i s c e r a p r a e c l i i d a i u ? s i q i i i d n n (pía m e n s u r a c o n s e r v i * liostris i n e u s i f u c r i i n u s , e a «li'in s c n o b i s r c i n i ' i i s i u i n n proiiuuUavil : i d q u e cum p e c c a t a n o s t r a c o u l i a d e u i n i n l i u i l i s p a r t i b u s c a supi r e n t , q u a e a b h o i n i n i b u s c o n -

CANTACD35ENI A.C. 1328 ì^dvriov xai nàw fiovXoftat xov xotvfj XvatTtXovvrog &>txa. TOVTOV Si rov uir^fxarog dnóvxog, xuì ttyi xai ìfxtv avvdoxtl, TOT' TjSrj xai negì Ttòv èmXoinmv v/uwv uxovaofiai ahyfidrtov." Tovtwv (lèv ovv è fiéyag tint Sofièartxog dve/nifivqaxe fiaatXèa, xai erEQ' arra ngòg avzòv dialt/ffeìg, nQoaìjys rovg àv-5 ógag. di dè xai ngòg fiaatXéu Suiktydijauv tù l'aa xai t] ftijv Óua/_VOI%OVTO avroì SvvijfftaSaL t j j v nóXiv nagaócaotiv. inaiD véaag ós avrovg o fiaatXevg xai etri ènvvd'àvtro ahoTev ol ó' ensi'&ovro uhtlv ovó'èv, noXXù óè noXXdxig nagù fiaaikè) xai avTiì) ¿óóxsi y. aliò g eysiv, aqavrsg èxsì&sv, ¿axoazonsó'svaavxo ¿v Aòyovg. xui ég xt¡v voztguiav r¡yyil&r¡ avxotg, wg aziiúzev/.ia Mvamv neo i TQiayüu'ovg innovg r¡xsv eig Bvtávxiov xarà av(X(.iayiuv Tm noeafivzéori) (juatlti' f¡ystTui ás i^uvxwv '[fiávtjg Ò lPwg. TOOOVFIRJOS (A.SV OVV OV /.ISTQI'iog TOVXO TOP vtov {iaaiXttt. tt,tzáQovri D ' avvio U/.IU TÍO /.uyúho ÓOTU£azi'y.(') xui 7TQWTOOT()ÚTOQI O, TI TO nslaav TOV (iuailéu Mvotov rag ¡.lèv jroòg avTOV anovSùg r¡Q~txr¡y.ivai xai TOVg ooxovg, dòti- C qiíjg OVTU avvoixov, TÍO NFJEAFIVRTOM óè (iuailsV av/.IF.iuysiv, 20vnsvóovv fj.t¡ álr¡dsig slvai rag y£yevr¡/.iévag avv&ipcag xai Tr¡v av/.ifiuyiuv, allá avviSóvxu TOV IMvaòv, mg ó n{¡esi quoque pro virili sua in partem laboris venirent. Quingenti alii eadein de causa non procul distabant. Apud Amblyopum protostrator rcliquum cxcrcitum in armi* ordinatum

3O3

CANTACUZENI

A. C.i3i8>u4ftßXvcänOv o 71ÇCOTOOTQÛTCOÇ rtv, vip uXXrpf anaaav s/cov argariàv èv onXoiç itaçarsTayftévqv. ovrto óq âiaxoafajaavreç BTîJv arçauàv, rteaav yav/jj, onœç fit] tot; (fvXùrrovaiv a'cofhjaiv naçûo/otev ¿nò TCÔV zei/mv. v f f . Ol fièv ovv rùç xXï/uaxaç e/orrtç rèrraoeç xai tïxoat 5 la&ôvrtç TOVÇ qiiXaxuç , çaâ/'coç TOÏÇ rei/eoi nooatfiiï-uv rov Ka/iûçiâoç Tjyovfièvov xarà TOVÇ nçûaaovruç TTJV iïXcooiv. xai C ènti avxovç nçoaâoxmvraç ovx rjv Xa&eïv, xàç xh'/uuxaç uvtiXxvaav xaXcôâia xadiévreç, xai ¿nò TCÔV ènùX'Çetov eSfixpav. xai ol âvoxai'âexa JIÇCOTOV ¿ xaì o véoç fiaaiXevç èvròg sïrj ret/œv, fieraftaXovrtg ev&vç evçujftovv re TOJ> véovi o fiaoiXéa xaì '¿TOI/LCOL YAAV avvaÎQto&CU TU ôvvard. xaì xarà TO ¿ntXomov TOV Ttt'yovç TJQSFIA rjôrj âiù nuvicav yei q TOV véov paaiXéœç evq>tj/j.ia. o òr] ftaoiXevg t e xaì o fxéyag âofiéorixoç ¿XOVOVTÎÇ , ovxért ecpaoav êtîv TT\ xXi'fiaxi ntiooèyovD i a g TuXaiTHoçtïo&ai, uXXà Toïg âvafiàoi TiQoasTCarróv aipiai15 rag nvXag uvoiyvvvau xaì ènti avewy&rjaav , aft a ToVg èntXothoiç fiorii xaì è jlaotXevç, fiera (IIXQOV J e xaì o nçcoro_ OTQUUOQ iifta ovv 71 aviì eìorjXde TW organi), xaì nçoç rà fiaoiXeia èX&àv 6 vèog fìaoiXevg, TOV fiuaikéa xaì ndnnov nQoaexvvrjoev, woneç ijv ed'og avrtp, xaì xaSeoSèvreg /ut-ao XQÒV , o nçioftvrcooç {¡aaiXevç waneQ ini rote av/Li^àai xaTafie^qtófievog tuvròv, ¡ne/j.v/jo&a.i eXeys xaXœg TWV Xôywv TVI, èvvtuxaiSexaTijv uyovrog ^AnqùXlov, UYJ>I TOV exrov xaì ZQIUXOOTOV ì'zovg ini xolg w xuì g iv nitóri) ini Stxa *Ivòi-10 XTiwvi JMu'iov èvvuTT] ènì òèxu. 7. inxà n o n dubitavi pro é | p o n e r e , cum b c l l u m i n d e ab i n d i -

rtri-RIJS

ctione quarta u s q u e ad Maium undecimae durasse ipse diserte scribat. Hunc et q u i statini infra legebantur errore», iam p r i d e m a Boivino ad Niceph. L. IX. c. 1. notatos, ex n u m e r o r u m signis male intellectis lluxisse puto. 9. Iudictionem undecimam cum a n n o M. 6836. congruere, non verisimile est Cantacuzcnum ignorasse- Unde pro nifiniov, quod u t reliqua i n bis extremis depravata praeter mi. P. etiam I n t e r p r e t s liber b a b u i t , recte m i n i videor ixxou correxisse. 10. Pro tg a n t e a errore m a nifesto.

nos a principio e r u p i t , t o t mutationes h a b u i t , et t a n d e m in h u n c fìnem desiit. Sic a u t e m omnia uti contigerunt, verissime accurati»s i m e q u e conscripta s u n t : id quod in exorsu historiae nos facturos promisimus. Belligerarunt annos septem, mensem u n u m , incipientes n i m i r u m anno a b orbe condito vicesimo nono supra sex millia e t o c t i n g e n t o s , Indictione q u a r t a , decimo tertio Kalendas M a i a s , et ad a n n u m sextum et tricesimum supra sex millia et octingentos, ad lndictionem undecimam et decimum q u a r t u m Kalendas Iunias perduceutes.

IÍIANNOT TOT RANTAKOTZHNOT IZTOPISÌN

IOANNIS

BIBAION

B.

CANTACUZENI

HISTORIARUM LIBER II. PERIOCHA. quidque proxime sequenti meQuid superiore libro memorarli morandum sit, per transitionem significai. Nepotis occupato Byzantio in avum cura, reverentia, ho nos , liberalità!. Magno logothetae ignoscilur: in protostratorem urbis praefectura confertur. Petit imperator a patriarcha, uti in gratiam redeat cum episcopis, a quibus fuerat vehementer offensus. Quo pacto Marcus Caballarius , maledicentiae in ipsum reus, eius conspectu tremefactus fuerit ct corruerit (Cap- i)- Mittit suo loco magnum domesticum, qui patriarcham jleclat. Frustra. Dies Synodo dicitur. Domesticus episcoporum patronasupplicibus verbis patriarcham expugnat. Imperatori de beneficio gratias actum eunt. Eiusdem imperatoris in benemeritos tot&m/iiuiovg

ctXXù Tovg

(ìaaiXeZ

onore

fìovXoivro

Ioea&ai

nag'

(iaaiXéwg avveìvai vqzov tXv. I $TWV

ngòg

ovòevóg •

sìg zà

Qovaav frega

èn'

Ta/Aieiov

evexa

(PÓQFAV Tqv

èvtavròv

yQijfiara

la a

xai

zavza

Tcóv TS (taaiXei'wv

TOV

yó/tevog

avyvwg,

tcSv

ngayfictzcov

TS

TOV

elvui

èn'

TRJV

ZONIX^V

o , TI

ol'xoig.

tj av

(ÙVOFIAOFIÉYIIV,

avyyevetg

av

dxi-

xsXsvi]

noi-

ano

re

zonixrjv,

q>é-

yjivaovg,

xai

yoQtjyeìad'ai, yjjijadut.

óè sl'nors

nsrutjv, xai

xai

nuoav

sfrsXoi

avròg

yvijoi'cog xai

rjriov

xaiD y.mXv-

oixszixov

(.ivQtoig

ecog ó nùnnog

Siirqi(ìev

ovòèv

èxsi'vw

i 5 . TTIXRJV ma. I n t p r . p r o zonixt\V, e i u s d e m v e c t i g a l i s mentici : xai ix (PÓQUIV

aXXovg

xai

avrò} •

avz

TIFITJV,

ovvóitj/ueyeveiv

/?aaiXixov èxèXsvas

co/m'Xh TS uvtm xai

¿ni

ztSv

vrpetXe

ièvai,

d'eqaneiav

elvai

xazé-

nQoatiu^ev

zovg

avzw

nageycógtjaev

Ssanózov

ó'è ovó'sv

avrà) ztjv

7iQa-

zrjv Sioixijatv

Xsyo/névtjv naqiaytxo

2 0 drj/Lioirj rjj Ktovozavzi'vov, /nyzQtov

y.uì

avzov

òiayiXiovg ¿x

xai

y.aì

r/v, y.aì èn'

uvaXcofidrcov

òq/xoai'wv

nulSug

BV-

nannov

cog nQoaxvvrjaovzsg

fiovXoivzo'

[.té ve tv oaij

xai

ì'arjv ànodiSóvut,

eìaióvrag

ìjiqÙ-A.C.i3a8

TTJV TOV

óioixìjfjecog

ftantìJu

oocov rj^ys

T!]V

uvzòv y.uì

fxtzà

TWC uXXmv

y.uì

(¡uat'Xeia

y.u&óaov

xai

TS

nqoaéysiv

vnonoiqoa/uévw

vtìpaod'ui

à.gyi]v

tuvzòj,

3 l l

voTsnai'uv

ròv

7iQay/iidzcov ànèvsi/nsv

tog

1.

cPo)fiai'mv

aXXrjg zivòg ziai

II.

ngbg

èv zotg (iaoiXéa

èfiovXsvSTO

tj 71 gòre (top uìócò

xai

èm/lì]-P. sqneoi Tifiìjv

m a l e . I n f r a L . I V , p. 880. C . TU>V iv Bv^avxitp SijftoaCmv fivQÌtov %Qva DUYP NLTL-

ovs èitjaiwg (fiÌQOVOay, a capto B y z a n t i o , autequam ullam partem administrationis attingerci , rationes avi in posterum sibi constituendas existimavit. Ac principaturh q u k l e m eiusque m o d e r a t i o n e m ipse sumpsit, r e l i q u o r u m nullo cura m u l t a v i t : sed Romanos q u o t q u o t ditione sua c o n t i n e r c n t u r , illi n o n secus quara imperatori o b e d i r e , c u n d e m q u c m sibi h o n o r e m t r i b u e r e , et quoties cura adire adoratimi v e l l e n t , n e a quoqii.im arcercntur cdixit. Praeterea ipsius liberos aliosque cognatos p a l a t i u m celebrare, totos dies cum co consumere et q u a m d i u p l a c c r c t v e f j a r i ; de numero et obsequiis ininistrorum n i h i l m u t a l i , et licere illi q u a e libercnt omnia. D e i n d e in sumptus eius et f a m i l i a e d e p u b l i c i s v e c t i g a l i b u s , q u a m xomxijv v o e a n t , f e r e n t e m i n a n n o s s i n g u l o s d u o d e n a a u r e o r u m m i l l i a , e t a l t e r u m t a n t u m e fisco d e c r e v i t . lluitis p c c u n i a c d i s p e n s a n d a c m o d u m penes ilium rcliquit. Palatio quoque ccdens quanidiu s u p e r f u i t , in aedibus scu palatio Deinetrii despotae liabitavit. Saepius illum visens , extra siinulationem sinc c r e q u e s e n n o u c s et Consilia c u m c o c o n f c r e b a t , n i h i l o q u e i n f e r i o r e quam antea ì c v e r e n t i a , ut d c c e b a t , et houore i l l u m prosequebatur.

192

3 1 1

CANTACUZENI

.C. i3a8naqetys ttjv nQOoqxovoav avvio, ol S' aXXoi cPco/.iaToi, xaìTOT, NAQU TOV véov (¡aoikitog ov noòg tìgcoveiav, dXX' dXijdwg TiQoaztTuyfiévov rò JIUVTU TOP è&éXovTa nqòg (3uaiXéu e(>yea&ai xai àxwXxnwg nooay.vvtìv avvòv, bfimg ov TiQoaf^csuv, SsSòixózeg /XRJ T I ÒIÀ TUVTU vnonrsvOrj VTARREGFÌ^SIV. TOV F.IÉ-5 yav 3è Xoyo&èTtjv exeXevaev o ftucnXevg tlg ¿JióvjuÓTeiyov èXB &ÓVTU , èv ivi TWV uvTÙfh (FQOVZIOTRJQÌMV diuTQt'fteiv. xai rjv u/Qt, Tivòg' entiTot, avyyvcó/^i^g xai avròg rvyùv, ilg Bvt,uvriov ènaveXSwv diérqifiev oì'xoi. rfjv BVQUVTLOV ÒS ¿qytjv TM TIQWTOOTQUTOQI nttQsayev o fi aculei) g. ènei Sh xafr' ov ènoXéftovvio ¿XXfjloig XQOVOV ol fiaoihetg noXXù TÌSV nqoaòvTtov Totg avvovaiv èxuT£Q(o in' ¿XXijXcov SirjQiiùad'rj, 'iva firj SiucpoQui yiyvoivro ftera'^v d[t(ii]v

avvmv,

nuQuoytïv

ntQÌ

uvrœv

UVTOÎÇ ,

RÙ

zîjç eiç UVTOV .

ovx ^Sw^rj a

ta-/UT

neïoai

xai Setv UVTOÎÇ ât'xtjv XuytZv xrjç nQoâooiuç.

ènavjjpcev eiç (i uaiì.au

o

yuQTOcpvXaxu TOV KovzûXrjv

xai

loreov fiovuaztjQi'cav

fiuaiXevç,

uoyovra

Kv^eçicôrqv,

èni

y/ustipazo noXXutç,

ènei /uy 'ijfioviero

Tivù,

i5ré(iav,

fiéyav

xai

rù

ruXXa

TOV J e

agi'aç

y_uoTO(pvXuy.u nQoauyooevouç

•

xai

nooTiQOV nçôç vai nçoç

avzòv

LOBTPIÏTYIUTO

fiaoïXéa, TOV .

eïôàç, èv

TOV TOV BUQÔU

vftyiv o

fiuoiXet

flaoïXevç.

an'

vjiovô^ioiç

voi eiaeveyxôvTeç aiXeia.

xui

èxèXevaev

ùy&ij-

o ôè xai mnv t,rlnfî?tvui,

oïa

USVTOLÇ

TRJV UVTOV

ojiovâqv,

evçi'axovai

(frjfiijç de ôiaSQUfiovatjç,

n5Xiû)ç eiç TU (¡uai'Xeia uyeiui

èxeiL\lùo-

oç tjv uno TIOV TSiywv P. 1Q3

,

âieiXey/.iévoç,

u/uu TOI nvd-éa&ai

noXXijV âè T!]V neçi

eiç

¿VTifio-

vov eiç Ô'SVQO T(P yaçtTorpvXaxi ôiuaojÇ£Tai TO ftêyuç. y.ov âi KaftuV/.ûoiov

i56

rjvyuoioT?]-

èavTÎjç ènoiqoev

UVTÎJV

TOVV.

yuçrocpvXa-

uno T>jç TOV yuçTOfpvXuxoç

¡J.st%ovu fiereveyd-îjvai,

VJI'

ènei db

oïu ôi' UVTOV ô'ea/.im-

ae xai xa,

yçôvov

avy-

TOV (iTjTQonoXÎTtjv ¡.itTuy.a-

ri'joLov oix/jaavraç eveQyeaiuiç

ôîxaç xuiu

Xéycov rjSixrjO&AI

Xeaà/tievoç Osoœf

tTioav

xai

èvzoç TIVUI ziai

Bvt,uvriov

xuTexQVipev

ÇRJTRJOIV

ol

Te xai ayovaiv

eiç

(oç o v[JT)IOTTJÇ èxetvoç

xoXuod-tjaôftevoç,

SUV-

nçoazeTayfté(ia§aai-

ovvéâçufiev

ij

Stomachabatur enim patriarcha magnopere, et ut proditoribus supplicia irroganda arbitrabatur. V c r u m cnimvero precibus quamvis m u l t i s l o c u m n u l l u m r e l i n q u e b a t , q u o d d i c t i t a r c t , i n d i g n i s s i m a se a b ipsis affectum i n i u r i a ct p r o d i t i o n e m eos l u c r e oportere. Ubi domum rediit impcrator, metropolitani Pherarum cum Cutale chartopbylace et C j b c r i o t a monasteriorum p r a e s i d c , qui q u o d ab co stetissent, a l i quamdiu in custodia f u c r a n t , accivit: d e officio p r a e s t i t o g r a t i a s r e t a l i t e t b o n o r i b u s eos o r n a v i t . C h a i t o p h y l a c i , quia maiores h o n o res capessere n o l c b a t , muniis effecit s p l c n d i d i u s , m a g n u m q u e c h a r t o phylacem nominavit; quod cpitlicton chartophylaci usque hôdie manet. D e i n d e M a r c u m Caballarium B a r d a c ( i l i u m , q u i de muro i n i p s u m c o n t u m a l i a m t o r s e i a t , ad sc a d d u c e n d u m c u r a v i t . Is l i a u d i m m c m o r , quae b l a t e r a s s c t , antcquam i n v c s t i g a r c t u r , simili imperatorem B y z a n t i u m i n i v i s s e a u d i v i t , in foveis q u i b u s d a m locisque s u b t e r r a n c i s se a b s c o n d i t , u t a d c o n q u i r e n d u m d c l e c t i , m u l t o t a n d e m l a b n r e c u m i n v c n c r i u t , q u c m in p a l a t i u m p c r d u x c r u n t . Fama dissem i n a l a , p c l u l a n l c m ilium coiiviliatornin iinpcratoris in palatium a d p o c u a s ab (.luci, u r b s t o t a a d s p c c t a n d a m m i s e r i u e c c m c o n c u r a a t . Ut

3l4 A.C.

CANTACUZENI

iZi8nóXig navSr\fxeì, énoi'm TQÌJIM oipnuevoi dno9uvttrai. fiaaiB Aet)? Ss sxéXevatv avròv dy&fjvui ' xuì ¿nciòrj rcòv rov ol'xov &vgv yivofiévatv tìxóvu, xuì dveì^wyQutpovv ¿v eavrotg rtjv u^Qtjrov èxtt'vtjv rcòv ¿ftaoTODXmv aia/vvijv ¿ni rov yopsgov xuì uSsxd-15 aTOV Stxaaxrjgi'ov. sì yàg ini &v^rov {¡aaiXéiog, svita xuì ut TTFTCOQI'ui òXtyoyjiòviot, roaavrt] TOV xgivó/nsvov è'xnXtfèif ft/JVt war' TjS?} xuì tirjò rrjg unoqiuaemg rio nXeiario [¿éget ¿nors&vqxévui ino Séovg, ori ¡utjSe/ia'av dnoXoyi'av eìysv ¿, avv ¿xnkr/Çei xai yaim o ovlloyoç áitXvt)r¡.

P. 195 XOTUÇ

BaaiXevg Se TO xai TOVÇ T(T> NUTQIÚOYR¡ nçoaxexçovàç/ieqéag fitj xvyùv avyyvœfitjg qyov/jevoç ovx txvexràv,

contra superiores, (juos colere ac venerari debent; et quod a quodam sapiente praeclare dictum est, praestare ab alto, quam a lingua cadere, re ipsa docerentur, intuentes, in quale barathrum tu ex intcmperautia linguae praecipitasses : altera, ut te per omnem vitam timore periculoque liberarem. Etenim nisi modo hue pertractus, veniam et pacem esses consecutus, tibi perpetuo gementi trementique super terram et a quovis obvio ictum leUiiferum metuenti ni hilo tolcrabilior vita, quam ipsi Caino fuisset. Nunc venia donatus, iucunde secureque annos traduces, cum nemo amplius poenas in me commissorum abs te repetere possit. Hactenus Marco imperator. Qui praesentes adcr a n t , cum se novum quoddam genus mortis visuros credcrent, vidèrent autem praeter opinionem misericordiam Marco tribuí eumque absolvi, et imperatorem de istac sympathia admiraban tur, et Marco salutem gratulabantur. Cumque singuli in co bcneficiuin sibi acccpisse viderentur, exclamubant: T i b i , imperator, Deum patrem appellare convenit et ab eo libere peccatorum veniam poscere, qui debitori tuo debita dimisisti. His ac similibus iactatis, conventus cum stupore et gaudio solutus est. a. Ceterum imperator indignum ratus, non etiara a patriarclia ¡¡•nosci episcopis, a quibus erat offensus, magnum domesticum mittit, qui velut suo nomine cum eo de reconciliatiouc agcret; ac per s e ,

RISTORI ARUM ròv

fiéyav

óousarixov

¡uevov

¡uìv

avTip

(¡sug

ò'i evtxukovyro

ntoioosvoy

OV Svvaofa

xovg

ravrw,

¿yxakovfttvoi

'Iqoovg

OaQiaaivov,

tv

tjTiòao

ytvouévtjS

ìjumv

¡isv

uvrov

wg vnsQ

¡dSixqoavra

ovv

i 5 f i f j ìj StxaioavvT]

xaì

atvTotg

aviwv

Ss ysvoftsvatv

ò nccrgtÓQfttjg

o9ìjvai

01

naoayyetkiag

a6g VJIÌQ

xaì

Ss èk&ovarjg,

tivai,

Se So/néoTiX9g xaì

f ' C TrtvA.C.

navrai

tnuyytùtt/ned-a

noo&eafti'ag

0 ftéyag

2.

¿(>%IÌigéug

o

e Sii

nagakaßtüv

(pd-éyytad-at

ròv

Tìjg

avvoóov

nàvxtg,

¿Q^ieqécov

rovi;

ovvtlStTv,

DI.

>4- Matth. 5. ED.

P.

cogitasse , quod in praesens ipsi non perspidant. Q u i a vero conjp r o m i s e r i t , episcopos omnes die praestituta aifuturos, id facto c o m piere oportere. Ù t i dies habeiidac synodo nominata i l l u x i t , qui in patriarchio e r a n t , praesto fuerunt. Magnu« autem domesticus a s sumptis episcopis reis iussisque ne mutire quidem, quandoquidem ipse eorum causam acturus e s s e t , cum illis veluti se defensuris a d ventavit. Congregatis ¡am eodem ìd loco u n i v e m s , patriarcha e p i scopos a c c u s a r e , quod immerens de throno ab ipsis depulsus et i n super carceri manuatus esset. Accusati nihil respondere. Post altum e t longum silentium magnus domesticus ita infìt : Dominus n o s t e r Iesus Christus in evangeliis a i t : Nisi iuttitia vestra abundaverit plui quam scriharum aut Pliarisaeorum , non intrabitis in regnum coelorum. Illud autem plus quam scribarum aui Pharisaeorum, ut vos docentes a u d i o , n i h i l est a l i u d , quam non solum iniurias i n f e r e n t i par n o n r e f e r r e , sed eidem e t i a m quantum possis b e n e f a c e r e . Q u o circa idem dum ialutares leges conderet, traheati in iudicium propter auferendam tunicam , p a l l i u m quoque dimitti iussit : e t percutienti unam maxillam citra vindictam porrigendam tt a l t e r a m ; et alia d e -

159

3 a o

CANTACUZENJ

A . C - 1 3 j 8 Siuvoi'ug.

7io.Quftr¡y(ov òs f¡¡.Mg sìg rijv ¿pyaat'av

P. 197 vófitov, TIOTS ¡isv fin?

,,¡xr¡ yvohca

%iu aov" xuì„eìoeXOcòv aov

tig

Tòo/.tioTixo; eòe ITO , xeXécag xìjg tioxr?^ dnoXv^ijvai Svyyidvvrjv. ¡¿ixoòv Si èma/iòv 0 (iaoile vg^ XeXvnìjo&uL ¿'leys xai P. 203 nùvv nuo' avxov vvvi, xu.i rùg aixi'ug nQOaexi&ti, uvait'ag (fuaxfav xìjg ngòg amòv (fùu'ug xàg Siavoiug è'/tiv uvxóv. roaovxov yàg avxoi TitqitZvai xìjg noòg avxbv (fiìd'aq, Sax' ioti xufr' ìjvtivuovv uixt'av oixttovg ¿'¿o'^ey avxw -/.ai q>iXovg xaì nsQiovaiuv nùaav, uvxd xe TU TIFTICÓXATA xai TU (ft'kxaxct v.axukinòvxu, ani '^évtjg oixttv elsa&ai, avxòv fisv nei'&eiv anoa/éo&at, xov ngdyfiaxog èni/sigeVv, xtjv axom'av oarj exSiSdaxovia' ti Sè f i ì j Svvatxo xiaì.vtiv, ¡.it] gàaxa xqv Sid&vsterum convcnturos, quo loco complacuisset, ille i n Mocsiam, i m p c rator Byzantinm iter a r r i p u i t , et miles oppidatim iliffluxit. 4- S y r g i a u n e s , ut supra d o c u i m u s , a seniore Andronico in v i n cula compactus fu it. At postquam iunior Byzantio p o t i t u s , totura impcritim oh tinnì t , magnus domcsticus cius viri recordatus et a d cuin i n carcerem ingressus, ubi loci paedorem squaloremque et b o i a r u m i n p i i m i s cervici eius inductarum pondus a s p e x i t , i m p e r a t o rem oravit, primum q u i d e m u t iis lcvarctur : deinde u t etiain ex ipso quo tcnebatur carcere in a r c e m , Aucmac vocatam , cum uxore libnrisque victurus diinittcretur. Et valuerunt preces. Nihilo m i n u s adirne custodiebatur. In reditu autem e Tliracia Byzantium i t e r u m imperatorera rogavit, ut Syrgianncs e custodia prorsus ac pcrfecte eximcretur. Imprrator se c o l l i g e n s , modo ab ilio stimma se affectum molestia dixit causamque adiunxit : quod u e m p e suo erga ipsnm amore domcsticus indigna cogitaret. Adco q u i p p e e x c c l l e n t e r se illuni a m a r e , ut si is (|iiaeiini[tie tandem de causa p r o p i u q u i s , aniicis, omnibus f'ortunis , pretiosissimis atque carissimis q u i b u s q u e ri liclis , in peregrin« solo potilis degere vellet, conaturus esset ut lem i l l a u d a b i l e m d i s s u a d e r e ; si id nequiret, disiunctionem corporum

3 3 o

C A N T À C U Z E N I

C. i 3 j 8 '¿IV uv vnivtyxtlv,

i6^nóvta 15

ù/.Xà xaì avròv

tx rov ¿¡uoiov nùoiv

y/ti\>£iv, ri) avv uvrùt nkuvunSai

à'è si uiQCGig ÒWUFLÉVOV

«naauig

àv

nQovTtd-RJ tiuqÙ

UVTIT)

WOTS

ìTSQOV

TOV

filtro

zò

r.uì oìy.ti'oig uu/nuatv

TU

uvzov

TOLUVTU

¿'TI

nàvTU Cfjv,

TOV

dno&uveì'v. dXXd /lh)V eiysS

¿wou $i'pog ì'/ovzu

èmèvui,

VOVVTU

TÌQO

TOV

U.TIO.UMTTSO&AL

UVTCSV

ti-

¡.lùìXov eXsad'M.

vn' a'/.lqg rivòg

uvzro tag dno/.zs-

uh tug y.aì ndvv

prj

fiovlófievov avfifiéfirjxe xexooXva&ai, firjò' ovzoj d'vvrj9~^vat. àv HOTS

unt/Qòig

òiuy.eiasa&ai avviò,

xud-' yàovrjV òv avvitì Svfii'a nuQuoyetv, mg

UTTU

UV

fpuivofiévtov. TOVTCOV ovv cucpcog ol'ead'ai neneia&AI, C

UVTM

y.aì 0"hwg ¡xrjàsv sìvui o

NOUX&RJVUI,

¡.IR)

avv nàarj

UVTOV

ovTCog è/óvTtov, &UV/XUQ(LV

ZZvQyiuwrjV omoì.v&rjvai T¡¡g

TIQO-IO

à^éaxrj, xaì avviò jjóécov

UVTOI

OT»

SaneQ xaì

UVTOV

[.ti], xarà yvcò/ntjv ov ¿Xev&sQcog xaì une-

IIQXTTJG,

QisQymg eìnev ti, UQ/tjg, ukX' wan eri zivùg r i9~£/uevov uvufìu-15 afiovg,

JIQWVU

FJ.lv tìnttv,

rtòv xXoiwv

UVTOV

dve&tjvai,

SIT'

£X TOV ÒtGllUÌZrjQlOV TlQOg £T£(fOV ènlELXtnVtQOV fUTÌV£/d'r/Val,

wars Òvvua&uL vwì

UVTW

Òh nuwanuaiv

xaì

avvsuui

TTY.vu

TU

Ttjg GOL 7i()0&óaag TtQVtSQOv avvspia^rvQtjoag

àqy/ig

noXv'

ìvuvzìav

ovä'

,,dXt]9-ij ys

SOTIV , ovx

yuQ

xazatpavig.

nqog os,

ydy

D

ìoov

nqbg

san

terra

äs òofisorixog

è'S, avtmv

anaoìv

òr] A.C. 13-28

ovx sad* ¡incog fit] ix T ov ov

rwv

TTjv jtQÒg dXXijXovg

óyxfo i5Jiagà

NOÓZEQOV

ToVg uXXoig

Tiov syw

uno

ov

coi

nyayß-tjvui,

ovx

Xóyovg.

GOL (fiXov dnoXv&tjùv avzta

fisyag

Qtjy.ug" tlntv

Toùg

ö ' ènti

ovò'sv.

tjdta, c

Soxstv."

enoirjaco

vvvi

331

'¿¡.img evitano),

STOI-

7zoujqiiXia zà

v.ai

sxsintou

XUT' ovàèv B sì ÓÉ

SOTS d/.irpißdXXsiv

nozs sì

que hoc esse, quod sibi molestimi accitlere testatus sit. Nunc q u o uiaiB o p t e t , Syiyianuem e carcere ed nei, cduceretur: quaecunque cnira ipse iu bonis et iucundis n u m e r a r e t , fieri non p o s s e , quin ab se quoque numerarentur. T u m magnus domesticus: Vera sunt h a c c , impcrator; nihil enim e s t , n i h i l , i n q u a i n , e s t , quod si fieri velini, tu non concedas; idque non ex. hac oratione t u a , sed ex. factis ipsis mihi iuprimis, deinde aliis omnibus pvidem constat. Me autem eodem esse in te animo , pluribus demonstrandum non opinor; tu enim alias mihi praeclaium huius rei t e s t i monium inipertivisti. Ego vero cum mutuum amorem nostrum comparo , magnitudine et maicstate imperii multum s u p e r a l i , ceteris rebus ne tantillum quidein abs te vinci me existimo. Ncque enim ca solum quae commemorasti, sed si quid iis mains exeogitari p o t e s t , pro eo quantum te diligo, et facere et perpeti cri paratum liabcs. Et quamvis saepcnumero per me ipse consideravi atquc cum nostra coniunctione contuli, quos in omni memoria a poiitis et liistoricis ab amicitia celebratos invenio, (ctsi poctae ambitiosius sujiiaque veruni et plus quam decet rem exaggerassc videantur,) nihilo minus caritatem nostrani si non maiorem, certe baud minorem illormu cavitate invenjo. Q u a d si aliquando in earn cogitationcm ve-.

33 2

CANTACtJZI.NI

A C. i 3 j S t í j ttjTiv lita (pi'kiag r¡ Tftònog 'irenog, v f¡/.t£íg ovx ènsSet^ù(.u&a áXh'floig, TJ el ¡.ü¡ nnòg TO UX^ÓTUTOV A.(pi'Y/J.EFRU avTijg, i¡ unonviytodui ávúyy.r¡ xul nvevoriüv vnh ríjg uycavíug xul /ir¡óé Lj¡v sd'é'keiv, ti ne o i TO OVZCO xulòv òevreoóg rivog T£ TOV nuvròg TL/Liàftai. TU aol (ptka xul /.oyiZfo&ui y.ul TTQUTT£IV, 71 cog uv ¿yoi ycónav, a ¿vó/nitov uviñv, TUVT' títnitr¡Seg XoyiQead-ai noutv; vv òè rqìmov BOye TU TIEQI ^VQYIÙVvr¡v, avTog SQW. rùg (lèv uh Lag ècp' aig àlovg xuvey.QID'r¡ di-2 o a/.ia)T>¡Qiov olxftv vnò fiuoiXécog TOV nùnnov TOV OOV , oio&a xul avróg. ¿ycò de fieiù TO BV^ÚVTIOV r¡(iüg 7ioir¡auo&at, vrp' 9. Iv yojj lcgcbatur. nircm, ut dubitarcm, ecquid esset alia quaedam species aliusve modus in amicitia, .quem inter nos non usurpasseinus, an ad summum cius fastigium pervenissemus : aut aegre spirare ac paene suffocari me prae angore animi vitamque acerbam putare me oporterct, si in re tam honesta tamque liberali alicui secundas invenirer: ant resilire ab himismoili cogitatis et aniinum firmioribus, quam, quod dicunt, gcomctricis demonstrationibus convincere, non esse, nou fore ullam amicitiae formam perfcclionemquc, quam inter nos nou cxpresserimus ita, ut accedere nihil possit. Hoc et Ioannes evangelista videns, liti opinor, hominibus praecepit, talein erga Dcuin caritatem ostendere, qualem erga amicos. Si cnim ego quemadmodum a tua volúntate totus pendeo, omniaque prae tuo cultu et observantia parvi pendo, sic erga Deum alíicerer, quo non virtutis processissem aut quod studium, quam cupiditatem ad mandata eius hilarissimc obeunda non adhibuissem ? Si porro tu, sicut dixisti , omnia amori nostro postponis , et vicissiin in amore tu i mihi sunt omnia, ut ¿f eig avrovg vni¡Q%avt nokaolmv ÜÓIXKOV Síxag XafieZv. vnsri'&ei re fxr¡ fxélleiv, mg oaov o u7i(o zcoy {¡uofiúntav uno rV rr¡v ultav éxxXivóvrav zr¡v ano TOV &¿Q0vg' }

7. Bu9-r¡vlav m » . , ncscio a n c r r o r e l i b r a r i i , a n a e v i , q u a m c|uam a p u d G r e g o r a m , qui C a n t a c u z c n o c o a e T u s , et a p u d C o (iinum, q u i c t i a m i n f e r i o r c s t , legatur lh&vyla. ED. P. A t q u e i p s c Caíitacuzenus aliis multis i a locis Bi&vyía liabet. Q u a r e l i b r a r i i e r r o r e m h i c ct i u f r a c o r r e x i . zopolin i n t c r et A n c h i a l u m a p u d KQ^/UVOVS, q u i d i e n n t u r , c o n y e n e r u n t , i b i q u e f o e d u s e t socictatem p e r e n u c m i n i r e i u n t , digreasique domos r e c e s s e r u n L 6. I m p e r a t o r porro i n d i g n a t m , Persas toties R o m a n í s p r a e d a t o rcin i m m i t t e r e excrcitum , cuín ab iis n i b i l p a t i a n t u r raali, in o r i e n t c m t r a i i e i e n d u m , et b a r b a r o s in l l i l b y n i a a d o r i u n d o s s i b i d u x i t : a d h u c e n i m , adulto v e r e , m e n s e , i n q u a m , M a i o , i n t a b e r n a c u l i s p e r campos h a b i t a b a n t ; de qua i m p r e s s i o n e a d v o c a t u m C o n t o p h r e m M e sotlicuiae praefectmn, venatorum p r i n c i p e m , con3uluit; quandoquid e m is n o n solura ob p r a e f e c t u r a m M e s o t l i e n i a e res b a r b a r o r u m o o v e r a t ; sed et vir boniis a l i o q u i et b c l l i c a e d i s c i p l i n a e , p r a e s e r t i m P c r s a r u m , minime rudis e r a t ; utpote a p u e r i t i a m o r i b u s ct i n s t i t u tis e o r u m innutritus. Is i m p e i a t o r e m ad barbaros armis coiírcendos confirmare et l i b c n t e r dieiu illiim visuriim a u t u m a r e , q u o l i c e r e t R o m a n i s tot i u i u r i a s sibi illatas r e p e u d e r e . Admoncbat autem, uc p r o c r a s t i n a r e t , q u o d b a r b a r i e c a m p e s t r i b u s in e d i t i o r a l o c a , a r s t i yos calores declinantes, p r o p e d i e m successuri c a s e n t ; sic cnim i líos

CANTACUZENI

34a A. C. 1329 ovxco yaQ tlvai èmorqurtvtiv TI'OV xai

adral'g

z/iSvfiorei'xov

xai

a&QOi'aag axqaxiùv, xai

enti fdv

fiexaxaXtia&ai.' náXiv

uvai

¿m&éo9ai

afiévr¡v

xaiQÒv

Svaycoijiag

axQuxiàv

xù

mei

Xufiàv

vofiùSeg

v\pr¡X¿x£qa

xai

Msoo&rjvi'ag xoìg

ò fìaaiktvg,

xaxà xai

xt¡v

¿nt(fut(¿9'r¡

r¡ rov

xmv

xòv fìaaiXéa Svoyagiag

byv^ÒTtjxag

/¿àXXov ?¡ r f j d'iati

tí¡v

axquxiùv.

oSòv

àvvaug,

oSov,

xai

ftuaiXtvg r f j tqi'tj]

r¡ Ilfoaixq

Xotg iyxa9~LÒtjvjxtvfj. xonèStvae

xai

uvxog

Ss

xai

ànò

oxgaxtù

ngòg

tr¡v ea>,

¿'(poóog,

fièXXovra rov

^xovxaqi'ov nüXiv

èqtàvTj anco9(i>

oXt'yov t)'è ngotXdxòv

?j e*5

CTarjaug

eXd'cov, vtpr¡XoZg ywgi'oig

ovnco

rtjv

TIOQQ c o r e i c o

Svvuuig

Sia Mtood-qviug xai

ipáaxmv

xt¡v uXXr¡v

0Q(¡>¡>, xai

Innixrj

xaiQogS

SieaxeSuafièvoi

JSoaxr¡fiaTa xai

uvijX&ov

xai

o

xai

¡3aaiXèmg

Bi&vvi'uv

ntL,R¡ xai

Svváfiti

avv-

wg oaov

xijg ogtiv/jg,)

NR¡g, oar¡ T¡V uvxm

&qviav

Bv%av-

Qgáxtjg

èX&còv

^OQyàvjjg Se ò xwv avxó&i

D ènv&txo,

èSèSotno

yàp

{iuQfiùrfoig,

e&ovg r¡v avxoìg.

V. 170 èyovarjg

Ss

TJJ» èx

xaxf¡ntiys

unoya>QT¡aovai

vág TE ¿vuXafióvxeg ini

¿x

Ss 7¡yy¿X9r¡ xotg (ìao(ìùooig r¡auv

vofiáciv. fitj fièXXeiv,

'AS^iavovitoXtag

o JCovxoqiQs

jro05 xàg

xai

(ov yÙQ e£tjv rtp> TÍ ex MaxtSoviag

r¡¡g uXXrjg lanèiìug Cvvv

e&og ovai

xoTg (iaQpáQOig

tiyovxo vi(jr¡èaxqu-

ngoGayogevofiévoi^

consuesse, cum sint nómades. Ut animo stetit i n f e s t o petendos agmin e , Byzantio , D i d y m o t i c h o , A d r i a n o p o l i et c T l i r a c i a coactis copiis, (non enim Macedónicas reliquasqiie oricntis l i c e b a t c o g e r e , qiiod tempus urgebat : et simul Contophre» e Mesotlieuia reversus , nunc esse maturum confirmabat b a r b a r o s aggredì , antequam ad impedita m o n t i u m loca recederent, q u o d roox facturi essent,) i n o r i e n t e m , e x eunte iam vere, n a v i g a n s , ad S c u t a r i u m , ut appellatur, naves a p p u lit. Intellecto hostili imperatoris a d v e n t u , q u o t q u o t e r a n t nómades p e r Bithyniam d i s p e r s i , cum tabernaculis et pecore c e t e r a q u e supell e c t i l i ad alta m o n t i u m , et l o n g i u s q u i d e m q u a m pro consuetudine sua propcrarunt. O r c h a n e s Persarum i n B i t l i y n i a satrapa sive p r i n ceps, assumptis quos b a b e b a t p e d e s t r i b u s e q u e s t r i b u s q u e copiis, postquam rescivit imperatorem per M e s o t h e n i a m v e n t u r u m , l o c u m m u l tis diflicultatibus et n a t u r a l i b u s m u n i m e n t i s i m p e d i t u m , non magis suis viribus, quam hac re fretus, in M e s o t b e n i a m v e n i e n s , in e x c e l sis et paene inaccessis exercitum c o l l o c a v i t . I m p e r a t o r Scutario b i dui itinere profectus, cum tertio die inane p e r g e r e t , Persas procul in edito sedentes c o n s p e x i t , p a u l u m q u e ultra p r o g r e s s u s , et ipsc iu lo-

IIISTORIARUM

xai Tovg iv Tf'Xft avvuyuymv, ìdóxei

òr] nifjuiTtQta

TOI)g vofiddag

HsQaag

vai,

dvaßdzmv

xai

oTQaziäg

mxfjg, Iva

ovx

de

tig

firj

zw

de ei,

äfia

¿io

rmv ßaqßd(jmv

ftev avroi amai

rrjg dvayaat'ug

diaymvtaaa&ui,

xsi'av ¿QtTtjv

de [iq

zijg elg Bv^dvriov

t'yeaSui

rovg eìmOvrag xazévavzi.

eg /.idyijv, iàmv

zòv

azQuziùv. 01

Pwautoi

L

ßuqßdomv

èmóvza,

xuv

¿ni TOV ó/iaXov &eX/j-

uvzoi

¿ntdsi^sa&ai

rrjv

¿Qy'p dsi-

cinzia i ov/xßu- B drj sdédoxro•

xai

uuu de so>

Otòv zij adXniyyi ?jX(hv,

oi-

difiazmvzai,

Tszay/uévmg,

ovzm filv

zfj nuOTtQuia.

ntäi'ov

TOV

tag tig fidyrjV.

zrjv ¿(fóuXiaiv oq/xuiveiv.

Tmv

ovdsvi. dvaoTQStfeiv,

èni

Ttjg dvaymQt'ag

(ptQOvaqg

v/tivovg ngòg

Jj sdédoxTO ßaaiXsa

a>v

sxsi'vrjv xazù TOV JlsXsxdvov,

0 ßuaiXevg rij azqaziä IOGUVZO,

ßagßuQ

ùXXà TO (irj eyeiv

ave%sv'£av tig TTJV oixt'uv.

tjvXioavzo rtjv vvxza (.uzà

xai

%mv « P . ' i H

xéydci

onXiaa^iévovg

avzoi

ort,

irt-

ini

dnoordvreg,

i5%avrag, mg ov diu dtiXtuv, Xovaiv,

d'

düe-

naquzd'^aad'at.

avxotg,

èùv

rmv

to

tjg TS xai

diaxivdvveveiv

doxotsv

diù

dt' a>v e/utXXov

àvxiazQUTonsdevofiévìjg

avayxuìov

noitTv.h.. C. 1

xai

é£avdf>uitodioi'mv

II. 6.

ènei

èxèXsvsv dè mnXi-

nuQazezuyf.iévoi

* Oaydvrjg dè xai xai

UVTITIUQEZUZZS

avrò;

mg

avzòg ZRJV

xui /xéqog fiév TI xazsxQvxpsv èv Xóyoig, mg uv, vxsQoyóvTcg

sm'maiv

avzotg,

25«* TOV aicpvidi'ov ènsX&óvreg, ìxnXrfemai

ol

èv Taìg

si

ivèd^aig

TE diù TO djiQOadóxtj-C

c o , cui P e l c c a n o n o m c n est, castra f c c i t ; c o a c t i s q u e p r i m o r i b u s , q u i d facto opus cx

vulnerali tarnen equi aliquot. Orchanes e t u m u l o suos i a m b i s v i ctos coiispiciens , ánimos aeldit, m a n u m q u e a u x i l i a r i a m submittit. Imperator q u o q u e suos de m a g n a n i m i t a t e ac fortitudine comraendat, hort a t u r q u e , ne q u i d de ca , u t p o t e seraper barbaria superiores f u t u r i , d e m i n u a n t ; m i t t i t q u e contra illos p a r e m copiam. Ut sibi a p p r o p i n q u a r u n t , Persae d e n u o acrius r e s i s t u n t : sed llomanorum virtuti s u c cumbentes , a d suos r e f u g i u n t ; p a u c i in fuga a n i m a s amittunt. H u i u s m o d i pugnae Persarum cum R o m a n i s et refugia u s q u e a d diei Tesperam p e r d i i c c b a n t u r , p r i n c i p i o m a x i m e a e s t a t i s , l u u i o mense i n e u n t e , et in o m u i b u s congressibus R o m a n u s v i n c e b a t ; s u m m o antera proelio i d e o n e q u i b a t eos vincere, q u o d e \ e r c i t u s Persarum profundis vailibus c i n g e r r t u r , n e c circuniveniri p o s s e t , q u o d q u e c a m p u s , in quem cert a t u r i d e s c e n d e b a n t , fossis n a t u r a l i b u s u b i q u e intersectus e r a t : in q n i b u s m a g n o numero stautes s a g i t t a r i i , plenain Romanorum victoriam i m p e d i e b a n t , i n d e ut ex inunitionibus ¡ a c u l a n t e s , cum propter i n a e qualitaleni loci universum e x e r c i t u m in cas iniinitterc imperatori non l i cerci. Ex ilio Orchanes vehenicntioris impressionis t e m p u s esse s t a t u c u s ,

IIISTORIARUM ttç t ü

Xevatt ßaXtiv

(luyoïièvoiç

ru

¿71 aivsauç

tìxózu xui

¿nei

OTÇUUIÔTUUÇ IOV

xui

z/jç ¿[¿neiçtaç

TONIÀCTQYQÇ,

ÎOÇ OV>v uvioïç

ytvofj.£t>Tjç ininoXv

loâs

syévovzo

/¿dyy ini

naçù

avvixQOietxo, fiSTcónov

èvéôQuiç

,

sxnXrj^iv

OTQUZlà

(oi

mç

xui

nçôç

uvzùg

eivui

fièv TOV âe'Çiov

uvrijg

noXv

âs w

tj

eaztjatv èv

raîçC

èxsi'voiç re nQO&vfii'uv

xui

'Pcoftuioiç

ta;

TOVÇ

« taiga

yao

o&r)autv

B

'E^côzço-

zijç zóXfiqg,

tijV /.luytjv.

zqv

XEXçv/Lifiévov

i 5 * « t ßuQßÜQOig,

ròv

/¿dyrjç

èfo'yoi Tzçavfiuzi'ut,

nevTijxovva

dvâçtuç

JMiuvovrjX

A.C.

nçoa-

xaziôvzaç,

avicôv

uvziazrjOOfuévtjv

TWV /.dv 'Pcûfiatt'œv ïnnwv

e'moov

iuioa r/J;

xui

3 4 9

TQIUXOOI'OIÇ

azQurrjyòv

izéçiuv, yç fjoys Tuyuoiç

çwv,

Zfiat'oiç U/QI azçaioritôov. ex às rijç 'Pco/uat'cov OTÇUTIÙÇ 01 fiu/uazu r^ñv Teç, ov T covi o tvyíVtaztQtav fióvov, uïXà xai Tîjç u).i.r¡q OTQUTIUÇ, TOVÇ Jléçoaç uvioïç oçwvreç inofiévovç, oiu vé01 xai óvaxú&ixzni zuïç bçfiaïç, léôv IUÇÎWV eÇiôvTeç zwv aqteziçtov, imitinomi oníaut xuì rotç jûaçfPàçoiç avvenXéxovzo ètpàdav. o jutyuç ôè t)ofiéorixoç TTJV IS UXUIQÎUV vnomevwv, (r¡ár¡ yùç OÌPÌ R¡V,) xuìi5 dfdiwç ntçi TOÎÇ OTÇUTUÔTUIÇ f.ir¡ TI TOIÇ (juQÎiÙQOiç xaxovyytj9I¡ neçi UVTOVÇ, ALLA>ç TE xuì ÂI' OÇYQ; UVTOVÇ noiovftevoç U,TI firjxe ftuniltcoç nQoaziza/ôzoç, /.i/ji' uvzov zi\ç lPœ/iuîmv av/unâatjç azQUTqyovvzoç OTQUTIUÇ , uzuxzuç xuì ov ví)r¡¡j.azoq yojCçiç zolç /SaçjScéçoiç avfinkéxovzui 'ktinóf.ievoi ¿m'aio, Tr¡v /.itvio Oi]ftai'av xai TO Tiïy/iu TO vn' uvzov evi x' ertyov

xtòv ßa^ßagtov.

vyirjg

rovg

sivai

SiijX&s ro ßsXog d^uporégag rag ¿mqtaveiag.

^¡ISQAV

fisv

sSérjaev àno&avetv,

¡MXQOV

ovó'sva vnevóei,

axov~

rijv

acpeorrjxviav,

Tnnov etqcoaav /.lèv rqavfiaai

Svvov ' avrbv,

(iaoïXevç

TO arQUTSVfia yevôfievoi,

^eflaarônovXoç

ÈYÂQOVV

oiXet, TO yévog /.tèv Mvaôç, ov nuvv

wnXiafiévtov,

Trjv èa/àrtjv oaoi

qoav

rrjV

UXXTJV

avviâôvreç

ywçav

âop noiovvtui

ravrtjvi

rrjv

ijrrctv

Cot â' ¿cpitnovro (pèvreç,

xaì

floy

èntcpéçovro

t^oî' xarà

tir'

sx rwv Innécav, /iuoiXtvç

V>^fiéçav

% âevrèçuv

nçôç

dyadvîç,

dXXa iôi'ovç

T£

TOVÇ

rivaç, ÈYevyeiv èâôxovv •

ex â'

rtjç ènei

rà yeyevtj/xéva, ròv nógov,

xaì

avorça-

roïç 'Pw/nai'oiç i 5

rwv j3uf)(iâ(tmv r¿¡v OQ-

eiç rgónw

tj èxnXféei

naoaXa-

èfineigiav"

iox' rjfiüv ^

fiezà

ngiv

ènei

qivXaxìj'ig

tjyvotjxevai.

iztQOt

xaì

xui

zlqg azgaziàg

TOV

sneXùßero

Pwfiuitov

è/noi avvofioXoy^aai, vioavzo

wxra

ènei

c

mofiai

i 5 o m v IiQoyóvmv

arevtj,

tyv

ròv

Stà TOMO T/JV

TU ntegì

eSo%ev avxQr¡atig òyvgcoiàxag xaì SvanQoaóSovg ì/ovrog xov xónov, el'g TIVÙ uvrcàv ¿X&etv xdy.tl xò ujio(ir¡oó(itvov nsyi/névciv. fièXriov yuQ (itxà20 ¿Sei'ug dva/iOQtìv, r¡ tpevyeiv, xmv 'Ptofiai'cov SKOXÓVTMV." Toiavra (lèv 'Oyyàvqg (texà xmv ¿v xéXei eftovXevero üegacSv, xaì èòóxei uQiara ítvai xaì XvaixsXovvra eavroìg xaì énexpr¡(fCCfiVto núvTCg. JioXuov^tjg Ss 2aXiyyaqì xaì KaiaiytuXog

A.C.1319èni&éftsvoi avxoìg,

s e n t , tantum abest, u t eos vicerint, etìam de suis virtute et alacritate longe praccipuos amiserunt. Post eoi cum a l i i j tamctsi imprudentcr, i n nos iiicurrissent, i n f a u s t e q u c , ut a p p a r c b a t , pugnassent, ut c r e diderim omnes ad unum manibus nostris interfectum ¡ r i , tamen deraptis non ita m u l t i s , ceteri omnes praeter opinionem evascruut : quorum etiam ducem i m p e r a t o r , propter ordinem non servatuin, saIutariter multaturus videtur. E x his verisimile f i t , ilium maioribus qoara antea spiritibus luce crastina nos agjjressururn ; nos autem utpote ad resistendum imbecilles et v i c t o s , illiberali ac turpi fuga salulem volentes nolentesque petituros. Quod si cum vitato discrimine salvis esse e t ignominia, quae victos sequitur, carere liceat, (nemo siquidem prudentium r e p r e h e n d e t , si praevisum periculum a nobis detestemur,) e x aemulatione extrema pericula nobismet creaverimus, an non dcsiperc et ipsi capitibus nostris pestem struere c e n s e b i m u r ? Quamobrem h i n c d i s c e d e n d u m , et quoniam regio alios complures munitissimosque et impervios recessus h a b e t , a j i q u e m occupandum et i l l i c eventum e x spectandum iudico. Impune e n i m et cum securitate recedere , quam p e r s e q u e n t i b u s Romanis f u g e r e , pracstat utique. Haec Orcbanes ad Persas proceres ; quae ut recta valde et utilia omnium suffragiis c o n -

HISTORIARUM

II.

8.

3 5 7

JlttTttTOVQtjq, 1%O)OOÍ /.lèv tjSrj rùg ìjXixi'ag ovreg

vip rio Ofiyùvtj

ovx è'cpaaav avxotg

è'§òv àxivSvvmg

GZQUZOTieÖOV SxXlnttv

c Pcaiiat'ujv,

avxotg

VI'XÌJV

OvÓ'èv

amai

xaì nùvru

•tj y.arà uxòria

nQOavnavxàv

xaì

QITTÙ

Jteia y.a&iazàv t/ovzu

aXXr¡v rwv

f.iévzoi fiqáafiwg

svipvcSg. diane o ó'é rivug

xaì

oxonovg tazùvui

rF¡ nQOxsQat'A,

r¡av yuQoi,

noòg

èmeixwg

Ticózug, snì Täv uvrmv néóoì

avrwv

bXtielv, rag

rag

xaì xovcpr¡v ¿ficpavij

xaì

èviuv&a

TIQÒÌTOV

ävaycoqiag

ex rwv róncov.

GTQU-

ov avzòg sv rw

y.ovnzea&ai avzovg

nuQaizov¡.iévovg

¿¡uneiyiag

vov rijv axQuxiàv òiaxàxxeiv

anoXí'^áfievov

xaì

xazà tàg

na-

GTQUTO-

ayoig

TQÚ7ir¡Tai xäxetvog.

/.lèv ov òvvazòv

zatgc

rònov

eì ¡Nèv ßaaiXevg

avzovg

xaì

tyovzog zov

TOVTO

txaxòv

ne-

aacpa-

rónoav (isvsiv.

zòniav xsXsvsiv,

20¡jf.itv èfirpuvèg y.UTaazfj nQog o,zi f¡¡.iív ¿nir¡,

svaraXij

sv

noie tv rijv GTQUTIUV, uXX' èv vúnaig

íUxoiXáoi xaray.qvnxeiv,

Qerázzezo

avzov óè

TCOV

aváyy.r¡g

dXX' oau ¡ilèv

azQaziCÜTWV dnooxevrjv

óoy.ìj,

OTIOI UV

Tt¡v OTQaTiàv, snì

ovó''

/.iñXXov Siavor¡xtov

/nrjä' ¿ni ¡.iixqòv XvaizeXetv.

rr¡v

TtQOCpU-

noòg ßuaiksa,

rò cSè (psvyeiv,

c Ptopaioig.

15

xu-

rò yÙQ r ò

ÌJ 7¡ZTfjad'al

òvvao&ai

av,

¿'TI vnò

naoaóióóvui.

ItXXo SOTIV

vwg. rò ¡.lèv ovv f-itj ávziazíjvai aovr¡9~eit]/.iev, sìnov,

r a ßeßovXeviitvu,

àotaxsiv

unoiieioäa&ai

5xoßovXi'ag avai/niorì rr¡v

IO¡J.t] nuoova/jg,

A. C.

% Azovixà-

rjXiy.imiai, noXXmv 6è euneiQOi noXèf.io)v

JIUTQÌ

xaì y.ivòvi'wv, ovóè,

xaì

sàv

av ös

ngóoionov oyvQozr¡zug

yàr> ì'ó'iov axQUTijyixtjg ov fió- D

xoa/xicog,

uXXù xaì xuiocòv o r o - V . i

firmabantur. Ceterum Colauzes Salingaris e t Cataegialus P a c h a t u r e s a e t a t e confecti e t Osuiani patri Orchanis coaevi, mnltis e x p e d i t i o n i b u s periculisque b e l l i c i s e x e r c i t i , non sibi p r o b a r i a i e b a n t n a n e s e n t e n t i a m : n e q u e cum ailhuc Romanos tentare cum securitate l i c e a t , p e r verso Consilio incruentam illis victoriam concedendam : castra n a m q u e r e l i n q u e r e , n i h i l videri a l i u d , quam aperte victos ac superatos esse. I m p e r a t o r i ab ipsis resisti non p o s s e , n e se quidem n e g a r e ; et omnia exeogitanda p o t i u s , quam ut Romanis sermonem dent. Fugain vero, cum fugieudi necessitas n u l l a s i t , ne pauliim quidera profuturam. S e d q u a e c u n q u e supervacánea e t m i l i t u m supellectilem in t u t o c o l l o c a r e t , u b i p i a c e r e i , ipse cum e x c r c i t u leviter iustructo e t expedito eodem i n l o c o p e r s i s t e r e i , sic, ut se n e q u a q u a m o s t e n d e r e t : verum i n saltibus et v a l l i b u s o c c u l t a r e t , loci ingenio ad id mire apposito. Praet e r c a milites c e n t u m d c l i g e r e t , q u i , ubi ipse pridie constitisset, pro speculatoribus starent. S i imperator castris suis se c o n t i n e r e t , i p s i quoque t a m d i u i b i l a t e r e n t , donec c o n s t a r e t , quo ille se verteret. S i in ipsos l a t i t a n t e s m o v e r e i , primum quidem directo i t i n e r e v e n i r e n o n posse, diiiicultate e t impedimentis locoruin naturalibusprohibitum : csseque peritiae i m p c r a t o r i a e , non modo excrcitura b e n e d i s p o u e r c ;

358

CANTACUZENI

A. C, i 3ì9 yuQeaSai xaì riuiuv, l§ tov nlstara rovg re noltfu'ovg Svvrjaovtai ßlàxpai xaì rovg ipt'Xovg tScpcl^pat. ti 6' UQU TOOOVrov sxarqaovrai TWV ÒQ9wg èyòvzbov Xoyia/itZv, mad' iavrovg &(taaéa>g ovzcoat xaì nagaßöltog sui TU xgrjfivà TWV ò p w v x a ì rag yaQÙógag tìaadttv, rovr' UV fluitola ßovlot'/Lie&a yfteìg5 xaì sv/jg àv sgyov ìdelv ytyevtjfiévov tìtj. rqv vixrjv yào ¿¡(ti» nuQaS(àaovaiv dnovìjrì óiatpffatìévreg. rovro fiìv ovv roiovrov ov ovòk avrovg oiójut&a uyvorjaui, nsìqav cog OQW/ÌIÌV noltut'0)v eqyoov eyovrag. Itinerat òr] nigieldvvrag rrjv UXQUV rwv OQ(S v, èx dar ¿gov fisqovg nQoaßaXetv rt(xlv, ntSivov re ov r o i i o P.2QOxaì QuSiav nagé/ovrog TÌJV sniytioyoiv avroìg. cnoyàtiad-ui Ss sisari nani TM ßovlofisvut, mg uygig uv avroìg fj bòòg òiavvadfi, Svvaròv rtfitv s%m re xivSvvmv xaì w fidila rà ¿ari rò uìa/QÒv, all' t/uneigi'u oiouzrjyòìV ygw/xèvovg, rìjv àoqiulsiav roìg oìxei'oig èxnoQi%eiv. ovg ¡xévroi s'(p?jfiev WGJISQ axonovq saràvai ixaròv, ròv ßuailia nSQifisivavrag u/Qig av tyyvg yévì]rat avrwv, ròr' rjSrj xaì avrovg daipaläg ùnoy/ogsìv, ovSsvòg äv smdrjaofièvov òià ròio B evaruletg sìvai xuì xovyovg xaì Xnnoig yorja&ai uyudotg. Toiuvra rwv ßuQßÜQtov ßovlsvaa/iivcov, ^Ooyùvrjg re insiderò xuì ot allot, xaì ¿¿¿Soxro fiévsiv cog èg rtjv varsouiuv rà ßfßovltvfisva èxrsXéaovrug. eìg dè rò 'Pojuat'utv argurònsSov

v e r u m e t i a m t e m p o r a e t l o c a c o n i i c e r e , u n d e h o s t i b n s pluriimim n o c c a t e t amicis p l u r i m u m prosit. Si a r e c t a r a t i o n e a d e o c l i s c e s s e r i u t , u t tara confidenter ac t e m e r e in praeruptos m o n t e s et profundissiraa vall i u m s c m e t i n t n i d a n t , h o c e t i p s o s v e h e m e n t e r velie , n c c posse q u i d q u a m o p t a t i u s e v e n i r e j v i c t o r i a m e n i m n u l l o l a b o r e i n t e r e m p t o s quasi i n m a n u m t r a d i t u r o s . H a e c i t a s e h a b e r e , n e illos ipsos q u i d e m R o m a n o s , usti b e l l i d o c t o s , v i d e r i i g n o r a r e , Reliuqni i g i t u r , ut ubi roontium c r e p i d i n e s seu e s t r e m a c i r c u i e r i n t , e x a l t e r a p a r t e , q u a p l a uities est et ad aggrediendum commoditas, invadant. Coniectare a u t e m cuivis l i c e r e , si v o l e t , d o n e c illi c i r c u i e r i n t , p o s s e se a d munitissiiija loca interim secedentes, omni vacare timore atque periculo. Accedere b u e e t i a m , q u o d n o n i l l o r u m t i m o r e p c r c u l s i f u g e r e , in q u o s u m m a i n s i t t u r p i t u d o , s e d p e r i t i a d u c i s u s i , s e c u r i t a t e m suis q u a e r e r e v i d e buntur. Q u o s v e r o c e n t u m t a n q u a m in s p e c u l a s t a r e d e b e r e d i x e r i n t , i i n p e r a t o r e m d u m a c c e d e r e t o b s e r v a n t e s , t u m q u o q u e ipsos s e c u r e s e c e s s u r o s , q u o s u t levi a r m a t u r a p r a e d i t o s e t in equis e.xpeditis n e m o sit aggressurus. H a c o r a t i o n e O r c h a n i c e t c r i s q u e m a n e n d i voluntas iniecta e s t , decreveruntque die sequenti consulta praestare. Interea Ronianorum castra rumor pervasit, i m p e r a t o rem ex l e t a l i

IL1ST0RIARUM Strfii

cpij/ntj,

y.utnicog Ist

(òg (iuaiXsvg

nXrjysig.

oaoi

TTQOFSY.siiJ.svoi zùg

ooov 5rsg,

ovó'énm

ftaailéa

fl'rs

nqhg

xaì

roìg

xonsSov

tvvoiag

nnòg

zùg

ola

nciòg rùg i5xaì

bffov

ovnco

TOV Xóyov cog

Ss

xaì

ovx

nóXsig xaì

fitj

noXXà

TÌ]V yv(óf.irjv

vnizi&evTO,

vov.

fièv

zovzo

noyivòf.uvu

yvmQi'aai

ànrjyyeiXsv Tog.

oca

(iaaiXevg

ov /.UTQI'mg, tìopoXrjv oSxTelv

òq

eàv,

s'rpaaxs

Ssó/.itvoc,

ol èv zèXti

xaì eìuov

Ss uavfi(po(ju>zuTÓv sxsXsvé

¿XSóvza, mg avsv

1 9 . olópevot

TE ozi zùyiaza xuTsysiv noXeiximv

zrjv

zqv vnò

TE

fiuaiksì Soxoi'rj

uvayxuiov

neqì

zov

XvaizeXeìv

te

fjyelzo

xaì

nQog zov

za

unsXd-mv, SoxovvìSvayèqaivsv

OT^aTonéSov

xaì

•

jr.Qay9rja0fiè-

avzòv

(ìaoiXéu

aTQaziùv

nyòg

xoivova9uiB

nohg

uvzovg

azQUTiàv Ttjg cprjitijg o.vrovg

xaì

Sì)

Sia-

Sofiéazixov

(ìovXsveo&ui xaì

oìó/nevov

nóXsig,

ò &a(J7]-

legebatur.

v u l n e r e l a b o r a r e . Q u i c u n q u e a n t e m adirne s e n i o r i f a v e b a n t , i a m i a m animnm c x h a l a t u r u m d i c t i t a b a u t . Utrura q u i a sic esse p u t a r e n t , an e x odio f a r a a m istam s p a r g e r e n t , in a m b i g u o m a n s i t : nam i m j i c r a t o r postmodum , n e q u o d avo b e n e v e l l e n t , eos p u n i v i s s e e x i s l i m a v e t u r , rem indiscussam r e l i q u i t . D u m liaec p e r ora v o l v c r c n t n r , c l i a m B y z a n t i u o s m i l i l e s i m p u l e r u n t , 11 ti e eastris in urbe» B i t l i y n i a c v i c i n a s s e c o n f e r r e n t : a l i o q u i , si q u i d h n m a n i l u s i m p e r a t o r i accidisset, omnes a P e i s i s trucidandi. Q u i d a m i n s u p e r a m i c i ad m a g n u m d o m e s t i c u m a d e u n t e s h o r l a b a n t u r , militein in oppida p r o p i n q u a d c d u c e i c t , t a n q u a m m a l i s n u n t i i s conterritum , et illieo tiinuiltuaturum. Domestico eos r e p e l l e n t e , m u l t i s p r e c i b u s rogare i n s t i t e r u n t , uti s e n t e n t i a m eorum cum i m p e r a t o r e c o m i n u n i c a r e t , f i e r e t q u e q u o d il li placnisset. Hoc o b t i n u e r u n t , q u a n d o et i l l e i m p e r a t o r e m q u i d ageretur , o m n i n o monendum s e n t i e b a t . P r o t i n u s v a d i t , u t e i n u n t i e t , q u i d o p t i m a t e s e re p u b l i c a fu tu rum a r b i t r e n t u r . I i n p c r a t o r i d ipsum f o r e d a m n o s i s simum d u c e r e , n e c l e v i t e r stomacliari ac p r a e c i p e r e , quarn p r i m u m s e a d portam c a s t r o r u m o b i i c e r e t , m i l i t e : c o h i b c r o t ac u e u t i e p a m t u m u l -

36o

CANTACUZENI

A. C.rtigoofiivovg. rovro fihv ovv fj ngooeriruxto ènot'et xarà rd^og, è\9mv de nagà rqv eio^okfjV, trjv organò» evgs nuauv tjd'q tùQiirjfiévrjV 7tgòg rag nókeig cpevyetv. oi yàg ex Bvì^uvtt'ov fir\~ dè rrjv ex fiaoikectg ènùvoòov jiegtfici'vavreg avrov, uXXà vofitP.221 oavreg rtfrvqxévai fiaaikéu, oxtjvùg re xaì aXXu oaa ¿neq>égov~S to àgàfievoi, èytógovv ngòg rag iÌQ?ifj.évag nòXeig. àgiòvreg óè V. ì-j^xaì ol Xoinoì, ovxèn fiéveiv ovòè avroì èSvvavxo ènì xov aTQUTOiiéSov y dXXà xexivrjro ijSrj nùaa ngòg (fivyrjv aj arganti. o fiéyag Se Softéonxog èv ótivw /.lèv rà yivófieva ìnoiùio xaì ¿}Q/.it}TO rovg ngcorovg rrjg (fvyìjg dg'$u[tévovg àvuoTgtcptiv. cogio Se ovàèv rav ngoorjxòvrmv io/ve ngdrrsiv, (JIUOU yàg jjSÌJ xexivt]TO fj organa,) rtòv uXXwv ¿fiekìjoag, Sia onovSrjg ¿noitiro nùoTjg xaì (pgovn'Sog TÌ]V (ìaoiXétog ocoTtjgt'UV, xaì FJ rail yioiu eìye, ngòg rtjv fìaoikèag oxrjvtjv ¿k&tòv, rovrov /lèv ovy evgev. FJ yào &eganet'a ?J TIE gì avròv r¡¡v /lèv organar fjSrj NU-I 5 oav ògàvreg wg/iij/iévrjv ngòg (pvytjv xaì rò arguróneSov intjfiov xaraleKf&èv, róv re fìaoikéa dóvvàiwg eyovru àia rò rguv/IU I'HTIM ygìjaSui, Set'aavreg negì avno, agavreg siri rdTIRJTOG, Ivi T(3V JIUQUTV yóvTcav èvéfiu'kov Xé/ipM xaì ¿xsXcvov roìg vavraig tig Sv^uvnov èXavveiv. àvuazgéxpug óè èytàgei^o xaì uviòg eìg )v ini '^ivtjg nXdvtjv eri re ei aiQsaig aviw So&eirj, ndvrwg Jt nuoà rov rà roiuvra óvva/.iivov &eov ròv '¿TSQOV avzwv nuoà roìg Tileioat yevio&ai, dndouig ipij-5 tpotg avròv uv eXiad-ui rtjv èv uSov Siurgi^riv , VTIEQ rov avròv /.taxyov fji'ov dnoXuvtir xai nnòg ini rovroig, si y.uib' •yvTLvaovv aiu'av %{ TOV ayfmuxog eqttj xsiasa&at o (iaaiXsvg, ovSs oig, xal ¡.tr¡de¡j.íuv Tjyeio&ui Dyùqiv nQooqxovoav avxM jj xr¡v navzeXij nayaywyìjoiv xijg c fìsco suo , sed ab illustribus quoque separatim impensa non mediocri f a c t a , ut Cliius rcciperctur, ileinde cam illi rclinqucre, aileo, ut Romani ncque nunc, ncque posthac quidquam inde emolumenti pcrcipercnt, imo nec verbo saltcm illius domini appcllarcntur, longc utique melius et conducibilius fuisse, procul negotiis quietera persequi Martinumque eam retiñere perpeti et nihil turbarum excitare. Sic namque et defatigationc ac labore expeditionis huius, et quidem maritimae, et praeterca cousumptae pecuniae supersederi potuisse. Adde quod, si non hoc tempore, at aliquando Romania, ut iniuriam passis, comparato exercitu insulam recuperare l i c e b i t ; et vel ea potitis ius suum obtinere, vel potentia adversariorum superatis, ñeque perperam egisse, neque foedus violasse existimari. Sin, quod tu nunc postulas, insula tibi cessero, praeterquam quod tempus et impensa p e r i i t , nulla spes eius unquam recipiendae Romania relinquetur ; aut contra fas agere et foedifragos haberi oportebit, sive eam obtinuerint, sive non obtinuerint. His de causis nec tu ¡usta et quae fieri possuut petis, nec ego possum concedere. Quae autem prius a me statuta s u n t , ea fieri queunt et cum ex Romanor u m , tum etiam ex re tua sunt. Hie Benedictus, audisse attente o m n i a , quae dixisset imperatore sed iis nec hilum commoveri pcrstareque in prima sententia et ita sentire , nisi tota insula detur, nulla posse meriti) suis digna praemia rependi. S o l e n t , excipit

HISTORIARUM II. 12. vqaov,

OvShv,

yftazóg

zivog

itagaazuitj,

t onag re cig BviLávTiov DTPIXOLTO Tiaog (¡aoihéa ó Mnevérog y.uTr¡yogov e. o S' ovóèv fiuXkov 5ènet'faro uvioig, dXXù rotg TIQOTEQOIG èvéfisve Xoyia/uotg. ogmv ¿è aviòv o fityug óofiéozixog ovrcog e/ovra i f ' oig ijtyov ¿/.LERAFXTX^TOAG „ovxovv" eintv ,,fl F.ITJ AOI ravxu UQEOTU S O xoit], dXX' ft ftìj Tv/oig wv avròg d'^iotg, xai %rjg Xi'ov navTUTiaai xèxQixag anoarijvaL Stlv, xui dtvre'pav aiQtaiv aoi i ojiQod-rj(jo/.i6U tvtgytai'ag, rjv avròg exéXtvae fiaatXevg. oìxi'ag yuQ ooi Xa^mQug xai noXvreXeìg yaQt%erat èv Bv^airi'oi, xai rcov avyxXfjrtxcav 'Pw/uai'tov '¿va xeXtvet tlvai, xai ugicófiari B rm nQoaijxovTi Ti/uijaei xai do/tjv ey/tiai'aei rwv naqà 'PcoF l a i o t g vtvo/UIO/Lievcav, xai TUXXU oau rotg evyevtareQOig cPu>i5ftat'iov xai avrai TiQOaijxoyra sarai' xai rovrcov ndvrmv ycoQig TiQoaóStov ¿zrjoi'wv evexa ex rwv xtjg Xi'ov q»>Qwv /.IVQIUSag XQVOIOV Xa/ujìaveiv Svo. Tovrcav ùxovaag o Mntverog, ovxeit ovàè xu&exròg èSòxsL el vai, dXX' ¿tanto TU /.ityiara dóixov/utvog, ay&ófievog xai Svauvuayermv, xai '¿Qxoig tuv20ròv xuTeXdypuve xai aqatg xatg naXafivaioràratg, tiri naouói^aizo TCOV Xfyof.tsvcov , ti ¡.irt UTHIÌ "Q/JÌ? firyouro naQaa/oi fiaOiXevg. TQeìg de ritiro TQir^tig ex > xmv flaaiXio fitv ovv C xwv uig navoixtoi'a TtXevoov/utvog eg FaXarav. Toiovrovg nuQunXrj^iag yéfiovrag nciotti Xóyovg' ol à' dxQOtàBenedicti indicium insectabantur et damnabant apertissime; a t q u c ut impcratoris hoiicstissimuro conatum , sic huius perversum consilium a d n i i r a b a n t u r , e t ad parendum imperatori i m p e l l e b a n t : quod ni f a c e r e t m o d o , fore u t in futurum saepe v e h e m e n t e r q u e p o e n i t e r e t . A t enim surdo f a b u l a c a n e b a t u r : quippc qui animo obstinaverat n o n cedere. T u m m a g n u s d o m e s t i c u s u s q u e eo i n p r o p o s i t o s u o p e r t e n d e n t e m v i d e n s , I g i t u r , i n q u i t , si l i a e c t i b i n o n p l a c e n t j s e d , n i s i q u a e vis a d i p i s c a r e , C b i o o m n i n o e m i g r a r e d e c r e v i s t i , c n a l t e r a m t i b i i u s s u i m p c r a t o r i s o p t i o o c m d e ; aedes e n i m t i b i m a g n i f i c a s e t suiuptuosas donat B y z a n t i i , et i n t e r proceres R o m a n o s t e allegit, proque dignitate te h o n o r a b i t , et consuetos Romania magistratus tibi mandabit: quaecumque etiam nobilioribus Roinanis, eadem tibi similiter tribueutur. P r a c t e r h a c c o m n i a in a n n u a m p e n s i o n e m e x C b i i voctigalibus viginti nummuin aurcorum millia accipics. His auditis Benedictus e potestatc videbatur exiisse, et tamquam mirifice l a e s u s , aeger a n i m i , scmet iureimamlu astringebat dirissimisque p r c c i b u s d e t e s t a b a t u r , si q u i d r o r u m , q u a e p r o m i t l e b a u t u r , admitt c r c t : n i s i , q u a e a p r i n c i p i o p e t i v i s s e t , i i n p e r a t o r da r e t . Quaprop t e r i t e r u m t e i n a s d e i m p e r a t o r i a classe t r i r e m e s o r a b a t , q u i b u s c u m tota familia sua G a l a t a m navigarci. Tales illc sermones vesaniae

388

CANTACUZENI

eiçTjfiivtûv ßaailea (lèv L&avfiaÇov x a i ¿ntjvovv V. igi xui Tfjç (liyaXoxjjvy/uç xai Trjç Q0Y?](JDFIEV0G, XAZAXINWV

ÈXET NOXXÙG UVZM ZTJG EVEQYTAIUG

g. (T IYLVETO con!. E D . P. i5. Aliis scriptoribus PÙQAYYOT d i c u n t u r ; erantquc A u g i i , u t ex his Codini verbis discere e s t : 7IO).VXQOFL£OVOI XAT OI JLAQAYYOI XARCC R>JY NEHQIOY XAÌ OVZOI YTÓRtUV ciHÒJY ¡¡YOVY TYXLIYIAZI. ED.P. V i d e supra p. 200. V. i t . G c n u e n s i s s u b i u g a t a , a r c e q u e constructa et praesidio firmata, secure d o m i u a b a t u r . Ac per id tenipus quidem uegotii curandi Genuara p e r e g r c abierat. Interim A r e g n s Andreac patiuiis pro co cum p o t e state praeerat. Is ut i m p e r a t o r e m adventantem c o n s p e x i t , portis a p e r t i s cives ad o c c u r r c u d n m urgere i n s t i t i t : ipseque simul e x i e u s , v e n e r a b u n d u s e urn salutavit. Ubi intia moenia v e u t u m e s t , p r a e sidiarios cgressos (erant autcm Latini et Genuenses) arcem i m p e r a t o r i trausderc iussit. Iili egredieutes , capita v e n e r a b u n d i s u b m i t t u n t a r c e m q u e dedunt. D u o b u s diebtis in arce e x a c t i s , die tertio m a n e A r e g o accersito, sccurigcros barangos claves urbis afferro (bos c n i m urbiiim claves imperatore praescnte custodire solenne erat) et A r e g o tradere iinperavit, c u m in banc sententiam alloqnens : Nunc q u i d c i n Pbocaeam milii subiectain v e n i , mansique quain diu volui : rursuin d i s c c d e n s , u r b e m l i b i c o m m e n d o , et per te A n d r e a e , u t i c a m q u e m a d m o d u i n prius ceti praef'ecliis g u b e r n e t , q u a m d i u milii Voleuti crit. D e i u d e douis i l i u m ac praesidium h u m a n i t e r auxit:

CANTACUZENI A . C iSigyjioijag

ôftoXoyovvzaç,

Bv'Çdviiov V. t§iB

xaì

vìvavit'io

yçôvov,

ev&a

ätUTQi'ßovrt,

ntXJi

neçaiaiSttGa

XTFI&Tat

oïxaâe

âofiEorixtû

àv

T(â fieydXa

âè

leoav,

dnçoaâoxrjTaç

a i

ov/ußißrjxe

âiaXvd'èvrmv

evijv

ii/.ov Çœvraç.

£tç TÙÇ vavçt

rà

âè âià

TOP eiç Xi'ov

jWerà RIJV vîxtjv

eiç ^Aâ^iavovnoXiv

vèto g ôè o Maçu'vov çtiç

âia&£fievoç}

evçwv

ntîdei

è usi

Ttjç vuvTixîjç

eyaipovv Xioi

¿fißdvrtg ovx

eco'

ex Xt'ov

xaïaayùv

dfivvovfievoç oxrà,

(iadicoç,

xaì

âè è$eX9~ôvieç

Pta-

o

tig

rà

TaXu-

nuvôquti

ndvru

xarù

coç ßuaiXtcog

nôXw

rçtrj-

ovza

avxtô

ßa-

MTIS-IS

UVTM âvvdfiecoç r/jv

c

rp>

ßuatXea,

T?J XÎ'OI , dnsßaivov nçôç

xoa-io

TOVÇ âè

ènavîjX&iv.

TOVÇ Tfjttjrjuayuç,

aiotjotiv

ôè nçoaéayov

bnXiadfievoL

dnoTitiQÛaovTtç.

t

UVTKV,

noòg

TIO~

f-idyjj

âiafvyeïv,

èv

noitiv.

o/rj/uu

¡uev xai

av ei'rj etqyuofJ-évov.

fiovXoiro

r o xeXevofievov

xav

vno-5

ftaaiXet'ag

el S' e| uv^Qumcav

fiev

xara-

'PcoLiutiov

onovSrjg

ávaSé^aad'ai

elg oráaeig

rT¡V fiev

evaraaiv

a óoxet

éfiov.

ovSsv

raavrwv

SiSaoxóiTÍOV,

rt rtjg enixovQi'ag

xai nQoarurt]V

uvr'

Me ru 6s rovro

ifiov rcov

rov

UVTOV

DUV,

nsi'&cov

rotg

XomoZg

nqoaeyeiv,

nqoot/tiv

uXX' &ew

xai xai P. 241

fisrai>Qvdr[u%eiv

aandtyfiai iftov,

¿zaazijg,

nuvrug

ru

reXevrcua

nooacpd~ty'£,o/j.u 1 vfitv,

TO) noXXu noXXuxig

xsxQVfi-

XSXQIXS

¿o§t] ovre yj/ecbv

rotg

fiaxayico-

fisv

ovre

XQCA-

uno&uvovfiai

TOVTO

vfiug

dXXd D

vf.ilV

cpgevrnv

iUVTOV exaarov

ov f t tri

2 0 1 ; f i w v , el' rig vfitv x {it IT TOV sfioi,

did

fti'ov

nQcorov

uiirjXov

IMJTU vvvi

rov

vficov

naQsgyro,

xai

ipfreiQOfiivcav,

eri-

exacsrov

o rd ad'tjXa xai ru

yQ^ftaaiv

xai

fisv

av

fjd'iov xai

rjfitv rrjv reXevrijV,

OVTS

„Trjv

xuodimv

avrog

neoieoTtjaev

rcov qeovrmv

naotjg

el

ixeaiaig

avrcjj fisyav

xai

iXsconua&ui ensira

Sofisarixov

Xa(iofievog

Sij Ssofiai

nQoaxsxQovxori,

ravrqoi'

1829

iuviov,

navrog

XvaireXijaetv

vofii%cov

avtcav,

avd'QcoTtcov eid'cog xai

tuti

15oaa

cog ovx iv RI

NQOUFRTFITJV,

vnso

erprj yuQ' uXXu xai

xoivro 'PcofiuicoV

nuoetvui.fi.C.

¿niQQcaaug

cog rov

xai

nuvrug,

fiuyjiftsvog

1 QTtoov Lcoqg,

vfiug

IxdXsve

eiyev

avrovg.

NYBG

xoivjj

TM

3 Q 3

rrjv fiaaiki'Sa

dog fiuXiara

rrjv ncoi

ov fiovov

ndaij

fiei'u

"Avvav

naoijv,

dieiXs/J}/]

UTTK

evvoiav, idi'a

xai

avrij

II. 14.

yeigwv

TO fia-

Sh ¿¡yeurpitjfit, xai r aig

U b i affuerunt l e c t u l u m q u e c i r c u m s t e t e r u n t , etiam Augustam vocari iussit. Q u a p r a e s e n t e , u t m a x i m e p o t u i t , se c o n i i r m a n s , p a u c a a d eos his verbis Iocutus e s t : Meum erga vos propensum animura, a m i c i , e t quomodo m e felicissimum i u c l i c a s s e m , si non solum i n o m n c s communiter , seel in u n u m q u e m q u e vestrum seorsum potuissem q u a m plnrimum benignitatis conferre : n e c leviter , se(l summo conatu r e i p u b l i c a e R o m a u o r u m , vobis adiutoribus , proclcsse a l i q u i d apud a n i raiim certum ac lixutn h a b u c r l m , ratus omni vita suavius ac b e a t i u s , si pro iis contra barbaros decertans o p p e t c r e m , ipse , qui occulta e t a b s c o n d i t a lionimum p e r s p i c i t , quique corda ac renes scrutatur, Deus novit. Q u i a vero is h o c fieri non d e b e r e statu i t , ( q u o i u d i c i o , ipse scit) s c d , ut a s p i c i t i s , inorte nos c i r c u m d e d i t , omnes manifesto c x e m p l o c o m m o n e n s , nec pecuniae, n e c reliquis q u i b u s c u m q u e fluxis ac p c r c u n t i b u s i n c u m b e n d n m : vernm uni t a n t u m D e o serviendum, cij

(hòg 'Fw/ttui'oig

iòv a(féze(tov xaQia?]zui

TO

mina ene[h'uo-15

ovTtog ¿Vico5 ì/ei

xav fùv

fièv

uvt(ìiwoàv

nQozètìwv

avft(ir,aeTai

ino avxò

ói zov TU

ftovXerai,

zwv

a/tj/nuzog.

evezv-

òt][tiovnyet.to

naXatèvrtov,

¿Xaaaw

TOV ^/nersQov

5

TI¡JOOQCÓ^S-

evsxa aoi Xtyw, -¡¿¡icfiiìv y.ai fitj (ìuaiXéa enijìXé\pag,

ovx

unoaztQtj&m-

fisyc&og

Tìjg ^àg,\. a o o

èftih'fov

l/xolj q u o t i I n t p r . q u o q u e l e g i s s e

videtur.

tem , quae omnium istarum rerum oblivionem affert, suum erga ilium amorem hebetarepotuisse. Q u o t q u o t igitur praeseutes a d c r a n t , d i c t i s e i u s i l l a c r y m a n t e s , i n c r e t l i b i l e i n i n l c r eos c a r i t a t e m a d m i r a b a n t u r , q u a e e t i a m u s i j n e a d o b i t u m ita v i v i d a p c r m a n s i s s e t . 17. Postea impcrator accito inaino domestico, E q u i d e m praeclare s c i o , i n q u i t , amicorum o p t i m e , praesentem diem non solum quovis n e f a s t o d i e o d i o s i o r e m t i b i v i s u m iri : s e d m o l e s t i a s q u o q u e e t affli— ctiones ingentes pariturum. N e c c s s e n a m q u e ci i t , p r o p t e r a d m i u i stratioaom Romani i m p e r i i aniinum nunc h u e , nunc i l l u c per varias s o l l i c i t u d i n e s d i v i d e r e : f o n n i d u n t e m , nc p r o p t e r c x c e s s u m m e u i n q u i p p i a m m e o r u m c o n s t i t u t o r u m v i o l e t u r : e t q u i a nie o r b a r i s , t r i s t i t i a m t a n t a m c a p e r e , u t a d earn a d d i n i h i l q u e a t ; c o ^ i t a n t e m , et i n e r i t o , longe carissimum et q u e m n c q u e tempos , quo omnia detluunt ac d e f l o r e s c u n t , n c q u e m u t a b i l i s et inconstaus rerum n a t u r a , n c q u e lilla n e c e s s i t i u l o ab a i n i c i t i a tua v e l ad m o m e n t u m s r i u i i ^ c r c p o t u i t , n u n c p e r m o r t e m i p s a n a t u r a p o t e n t i o r e m abs te c i u d c l i t e r a b r u m p i a c separari. A c t i b i q u i d e m c o r p u s r i a n i m i m i v e l i u q u i t , meara a u t e m a u i m a m b o n i s o p e r i b u s v a c u a l a e t ista d i r c m l i o n e c l i a m at((ue e t i a m dolentem aufert. Sed quid a g a s ? Leges a naturae conditore latas a e q u i b o u i q u e fuciaiiius n e c e s i c est. V e r u m quia modicum tempus

ov FIQV

4o6 A- C.iiagdAi'

CANTACUZEKI insiS/j

TO Xtinífievov

ZALQEIV slnàv,

ini

coi (pilTÚTtjv xetpaXqv rotg Sí>t&fi¿vr¡,

TAG òSvvag'' aov T$ xaì

TT¡v èv&évòs

¿xovaag,

7IA&tòv ini

pv&iov

TOV (ìaolXtcog,

vnò ex

e^fod'tv

xaì

aìofrofiévovg

ovx

xatà

TBTayfisvov

§altìv

noutv.

rijg

Sofj.iaTiy.og TOTE TOVTO IO

e£a> xonTÓfisvog

syxQaT?¡g eivai

ineiSav

ènei

ttòv

Ss

9QT¡VETV ,

uX-

ìxavtòg

eintv, TO

iàv ngoo-

Ss o TOV &QT¡VÍÍV d(pi'xr¡Tai xa i avròg

jt¡g fivr¡y.r¡g xtjg èfiijg ò fiéyag

Sofiéaxt,xog

TE

Tovg

voftt'aati 5

xaì

xat-20

tog vexrtbg

ano

tì'ds

xat

TWV aXXtov uvSqànwv'

(J.èy ovv

eoTtvè

TtTelevrqxévai

TÒ fièv

xaì eavrov'

tag xaì

xXìvtjg Ss avsk&òvru,

jioXXa noXkáxig

TI fitxqov

'Avijk&s

fièv

avv&Qr¡vovvzmv

av&ig, ¿ni

sniX?¡od-r¡aofiai !

o fiéyag

aSov ypv/atg

r¡SR¡ XAFINQMG vevixr¡ftévog}

Tr¡Q oXaXvyíjg,

xaiQÒv,

aijg fié(/og

aei

èv

Tmv TRJSS

ovnto NY óre gov Á/GI «AV

jtavrmv

ai Tt xXavar¡

xaqòiag Ttjg

fir¡S'

TOV ETUIQOV avsxXaisTO,

avxtù ò paailtvg àv

()òi,

Tovziov

TJ¡ v)v

ol ä' a/¿a

oleatat, è'^rf/.siv.

ov

Yaaaiv

tjv dvayxaìa

ovSèv

i]V

tziQOv

nXiov,

xaì

ßaaiXi'Si oxsv

ìjxovza

èy.Xv&èvza

Svvazòv.

/.uà yvvuiy.wv

ex Bvì^avri'ov

cog xaì

avzovg oaa

[lèv xaì

ßuaiXevg

TI zwv UQWV

S'

vóazcov

zijg diOfirjzOQOg èx-

(DaxQuai'va riva

G

Tsxfiij-

r^St] ènsnÓQiozo,

svysvwv

TCÒV uvzfjg

ró-

ènmoXv

oaa zsXevztjg

acozrjQiov mjy/jg

rtomzu

y.aì y-vr^iai

TIQÒTSQOV rtXevz^ativ. ndvza

y.ai

ovóèv Tjaav

qìg ànto^vvero

RJV òqav,

tà

^cozixov,

nQoaäoy.äv nXrjv zafpijg.

xaì

evnttyTjvui

avvovawv

rov

ó'è yeiQoöv

xaì ndrQ-'

rcQÒg Tarpar,

ex ztjg devvdov

ßXv'Qovzwv

òiaXmòvxog,

TJJV (pwvtjv.

xaì nrjyvg

¿¡XVSQV. tpavfj xaì olov rjSrj exXeinova-y, 20zcSv

exéXtvs

äv eXe-

ÌUTQWV yivòfiEva

ovòéva

onéaov

xaì d'QtjVOvvzeg a/01 vvxza unoXei'jiovrog

xaì rtjg 7iQodsv ze rw ai ¿/¿art (iuatXécoç èòóxei fx èv xutujÌQOxdioat, xai èfravfiuÇero nuçù nùvzmv, ozi xaîioi zù zeXtviaïa nvitov, ovx ùnéa/exo rrjç ntçi zà otfiúoftiu xai niartaç xai zifiijç. o/uoç âè ovâèv qzxov eyyiÇttv èâôxei zaïçS Sâov jivÀaiç- xçio&siatjç âè avxtë xai xtjç aaçxàç e'Ç ¿xeivtov zmv vâùzmv, rpvyaaè ze navzeXcoç xai ân' èxet'vtjç ZT¡uivo(ièvov xò nliov s/siv. ti (ittv yàq aavzà ze xaì 'Pwfiaiotg xaì nnoa-5 ìjxovza xaì /.vautXiOvvza eßovlsvaco, &eòg o nùaiv àya&oìg egyoig èvt]$ò[ievog ixat xìjV oijv uv ¿Tnyòióotie nQog zovzo yf/V/TJV, xaì ovä' eì -jzavztg uvdyfiutoig cvqe^vul , xi'g ovzcog uv eiì] navxùnuoiv eyijfiog (pQtviòv, wa*? « £ifo£i tavx' avxbv av nozs övP.255 VTjfrfjvai ùvaXvaai vo/ni'oai ; axdxpai roi'vvv naoù aavzw, xàv l'äjjg ànùauig \fjrjq>onQog zovzo Qtnovaav xtjv aijv \pv/tjv xai RI XQV ßov"KEVE>or, milii auscultarc. A i e b a s , d u a b u s |iol,issimuni d e c a u s i s te a d h o c i n c i t a r i , e t lie m a l e tibi d i c t i t a r c u t i t n p r o b i c o r r u p t i q u e l u o r t a l e s ; e t (|uod i i i a x i n i o p e i ' e pi-aestare v e l l e s , q u a n t u m q u i d e m p o s s e s , qua«; a d r e v e r e n t i a m , h o u o r c i u et l a e t i t i a i n a v i p c r t i n e r e n t . C o l o r e i g i t u r e t o b s e r v a r e i l h : m ryn q u o q u e e t i u s t u n i e t eic o f l i c i o t u o cssi^ a f i i r u i a r i m . Sed ciiltum istuiu ct observationern imillia a l i i s ratiotiil>us d c c l a r a r e c o n c e d i t u r . N a m et i l i u m h o u o r a r e lit p a rcnti'iii o p o r l c t et p r o v i d e r e q u a i n d i l i g c n t i s s i m e , u t c u m ipsi , turn e i u s l a i n i l i a e res a d v i t a m s u s t e i i t a n i l a i n n e c e s s a r i a e a l i a l l m s n p p e d i terit. E r y o si s e p a r a t i m c i i K c n ' L a p e t u n i a e i u s n e c e s s i t a t e s e x p l e r e Don p u t a t u r , liaud r e c i i s a i i d u m , quin alteruin t a n t u m , aut e t i a m p l u s d u p l u m t r i b u a t u r ; e t a d i i c i a u t u r alia , q u a e i l l i v o l u p t a t i , c e t e ris n u l l o i l e t r i m e n t o f u e r i n t . A t vero r e r u m d o m i n u m i l i u m i n s t i l u e r c , hoc e s t , q u o d r e i p u b l i c a e intcresse nee qnisquam m i h i p e r G i i a s r r i t , ripe e g o eiiiipiani s u . i d e r e v c l i m . Iniprohorani autem voces c o n t c i u u e u d a s o p i n o r j aut r e m u e l a i i a u i d e s i ^ u a b i i n u s , si b o n o r u m

4 ^ 2

CANTACUZENI

A, C-iSagWyovrfç, mç, aSixa xai ßi'ctia n ou tri, noXéftovç qf-itv 5(ioqivXoiç ènsytiQOvreç. tvfrvç re yùq àçyîjç, ufiu rft» ßaaiXet tta&' V/.ICOV ròv nóXf/iiov y.ixLvtjxévui, ¿çœvrtç coç aSiy.u jiâ(T/iTt vfitïç, avvtjb/rjoafièv re ¡.lùXiaza vfilv xai avvtjycoviaâ/NE&a nQO&V/MOÇ. xai èntiSrj &tov avvaiçojxivov, çuara xe-5 XQaTrjy.af.itv Ttàv noXefu'av , àéov àntluvvuv xai xaxtSç nottVv C lovç nçoTSçovç aç'Çavraç Ttjç uâixi'aç y.aì fyiaç noayfidrmv ùnaXXàzxtiv, oüx ij&eXqcruTS vfiiïç, àXX' äantQ xaxtSv èntd-v(10vvrtç, ßaaiXicog fiérçta ahovnoç xai ocôÇeo&ai fxòvov óto/uivov, v/ntïg en i xuxw Twv vnrjxòwv xai Vfi co v avxœv a- IO •tona (piXoTi/uovfitvoL, rrjç aQyrjg òXi'yov ô'tïv anuaijg naqf/.ai j*jv dßovXt'uv imywQTjOUTt avTUi, fjfimv ànavaivofisvmv fiaçTvçof.iévcov. o â' ov noXXov yaùvov nuQtijçvtj/.ôioç, av%HÇ ¿neyfi'gtjtre TOÏÇ l'aoïç, wansg ¿TIÛ.eXTjtjfiéïoç tig ooov Xaas xivSvvov, xai nóXe/uov âxijçvxTOv ènrjvtyxfv r./itìv. ooœv-i5 TÎÇ Sè ij/uttg oï y.uxmv tm nocxyfiuza YWQRJATI xai CAÇ UQSrjv DuTtolclruL t o 'Pœ/iiaïxôv, nntaßei'av ovx tâi'a fióvov, aXXu xai XOIVTJV ifiiv ènoiT)aà(is&a nçôg ßaaüJa, ôtofievoi, (MTJ neçiïôtîv ¿¡UÀ G ino ròv 7IQOÇ uXXijXovç noXèfiav Siu(f9-aQrjaofièvovg' uXX' IL TI xai èyxaXtïv ifitv êyti, Sixy ô'iaXveaâai. o (Tao ovâ' uxçoiç ijvéayiTO dai twv ntçi rtjç eiçrjvtjç Xóycov. nâvro&tv âè Tifi tiç UTIOQT'A avayc&svzeç, av9~ig ti'tßdXXofitv eavTOVÇ tiç TOVÇ xivâvvovg xai nôXtfiov ¿oâfuvoi ôtvisçov n¡¡oç 4- t j i î v pro yfiîy corr. ED. P. legitque Intpr. spreto iiulicio , malis tantopere gralifìcahimiir, u t ctiam quae comm o d a et iusta n u m e r a m u s , ea volentes p r o p t e r ipsos abiieiamus. Age e n i m , per Deiim inimortalcm, si boni omues coeant nosque arjV OTQaTiùv xaì vouìi5aug xaigòv eivai ìmSéaduL HLyutjk xuTaoTQUTtjyrftévTi in UVTOV , mg eìys Ttxyovg, ¿nliauèvrjv TRtv OToaziùv dvaXufttnv xaì TQiaxoai'ovg t't, lr/Xatiuviàv tnuyó/ntvog xuTatfQUXtovg, ofa'yu TWV (Tvrty^xwv (fooriioug , ¿ni Mvaovg tycooti. Mtyuìjk de óotòv T¿¡v l\u^uXmv GTOUTIUV enayofiin]vt eyva /utv ijnuTrt7.ouévo;, nh)v wg eìys Tùyovg xuì avròg TTJV orgariàv onh'aag, ¿'^yev còg dg ¡.lùyrjv xaì nuìv eìg xu^iv xuzuaz^vui, ot 7 p / - P . 0 6 3 fiukoì ènineaóìieg, ¿ziìtxpaiiò zt Tovg Mvaovg xuì èvt'xwv XUTÙ xjjurog. xuì Tovg fiìv unèxxtivuv UVTÙV nuQa TÌJV /XUyrjv, OGOi d i ìÙ)MGUV ì^tZvTig, yviiyov/uevoi zt5v onliov, a-V.an 7. àaufjfSarios ED. P. pro icovufiiioitos. ila lumi s c i r c u m d a t n m s e v i d c r c t , nec p n t a r e t divista c o p i i s n t r u m q u e r e g c m s u s t i u e r e p o s s e , iis intrgris contra M o e s u m i r e m a l u i t i u x t a q u c e u m c a s t r a f i x i t ; loco autcm o p p o r t u n o , u b i a n g u s l u s e t a s p c r t r a n s i t u s , n e q u i s i r r u m p e r e t , custoiliae c a u s a p e d i t u i n g l o h u m collocavit. C e t c r u m n i t r o c i t r o q u c missis ile p a c e c a d u c i ' a t o r i b u s , c u m transigi n i h i l p o s s e t et p i a c e r e i c o n f l i g e r e , ilio d i e m a i m s i n u t u u m a b s t i u c r e p a c t i s u n t , ut p o s t r i d i c c o n c u r s u r i . Moesis c o m m e a t u iain d e f e c t i s , M i c h a e l rcx ilio die de e x e r c i t u d e l e g i l , q u o s ad v i c t u m q u a c r e n d i i m d i i n i s i t : m a i o r q u e p a r s m i l i t u r a ail p r a e d a s a g e n d a s pei- agros a d i a c c n t c s se olfutlit. C e r u e n s C r a l e s d i s s i p a t i m i M o e s o r u n i e x c r c i t u i n , et arliitratus adesse t e m p u s a g g r e d i u n d i M i c h a c l i s e i u s q u e astu belliuu o p p r i i u c u d i , a r m a t o m i l i t e e t c u m t r e c e n t i s e x A l e m a n i a gravis a r n i a t u r a e , p a c t o r u m s e c u r u s , ili M o e s o s graditur. M i c h a e l v i n i c n t e s T r i b a l l o s c o n s p i c a t u s , s i b i d a t a v e r b a i n t e l l e x i t ; v c r u i u t a i n c u et ipso celeriter ad p u g u a m c o n t e n d i t occurrere. T r i b a l l i , ]>riusquani iIle i n s t r u e r e t aciein , i m p r e s s i o u e m f a c i u n t , vi d e v i n c u n t M o e s o r u m q n e partem in l u g a n i c o m p e l h i n t , p a r t e m c o n g r e s s i o c c i d u n t : captos annis n u d a n t a c d i m i t t u i i t . P>aui

43o

CANTACUZENI

A. C. i B3o rrtXtiovro. ov yÙQ e^eariv avxotg dXX^Xovg avSQttnoSi%£iv ov~ tag ¿fioipvXovg. ßaatXevg Si 6 Miya^X TQavfiuri'ag yero/uevo( xaiQi'mg euXco fièv eri Ktöv xaì dTujy&rj napà TO arparóóè (iixgov snißtovg. TO àè neóov Tcov noXiui'cctv. èriXtvrrjae GTQatòntSov riàv Ulvamv ènÒQ&qauv ol TgißaXoi. ft i' ¿tiÌ5 tÒV OÌIOV SieaxtSuofiévTj arguzia, t O V ogarégov ßaoiXsmg nvxaraXaußwB S ó f t e i o i TtjV TjTiav, oi fj.lv avrtöv uXXoi aXXoae vófievoL óteifj&etQovzo t ol nXti'ovg äs uvrwv avov QeQuntvovreg tov KgäXrjv, ö, TI CTSQOV óiavoovfiei'oi, ttjv fitv ßaaiXéag adeXfprjv dntjXaaav fiera Twv réxvcov, rfj äs däekqijj 2reg>dvov, ìj TIQIJTÌQOV avvtóxti Mi/atjX, ìifia réxvoig TU re ßaoi'Xeia naQSÒoaav zmvio M.voàv xaì TtjV uQ/rjv. ßaaiXevg (J'è èxxXtjaiav avvuSooi'aag fiera rwv èv rèXei, o,ri óèoi eßovXeiero noievv. xaì ¿óóxei 6etv tu ¿ì>ruvd~a fièv xaxuXinttv, càg oXi'yct fj ovòiv ävvrjooi 3 . rijs ED. P. pro TOif. quoniam homophyli s u n t , inter se captivos facere et in servitutera redigere, moribus forum nefas est. Michael lethali tactus vulnere et ad castra liostiuni perductiis, brevi exspiravit. Mocsorum castra Triballi diripiunt. Qui praedae intenti vagabantur, audito, regem suum esse vietimi, alii alibi comprehensi contrucidabautur: plures fuga salutem adipiscebantur. Crales potitus victoria, in imperatorem Romanum, ipsum quoque ad urbes in conCniis expugnaudas iiitentum, nihil mellitus est: sed remotius castris se coutinuit: utrum quod maiores copias conduceret, quando quas habebat, Romania impares vidcrentur ; an quod aliud quiddam in pectore volutaret, cognosci non p o t u i t Paulo po9t imperatori nuntiatur, dynastas Moesorum, rege illorum mortuo , seu quia Stepbanum Cralem hoc officio sibi devincire conarentur seu alius ergo imperaloris sororem, Michaelis coniugem , una cum liberis expulisse: sorori autem Stcphani, quae prius cum Michaele nupta fuerat, ipsi liberisque eius regiam Moesorum regnumque reddidisse. Imperator optimatum concilio convocato, quid a g e r e t , disceptarc instituit. Iudicatum, rebus raesentibus, aut parvo aut nullo fructu responsuris (cum Craleg elio contra Moesos iam l i b e r , suam provinciam ycxantibui leyi

È

I1IST0RIARUM

fiévovg

noXiuov

dftvvead'ui oi'uv

•nrnnimrjjg iansnug rrjv un/ìjv scp' Ixuvuv nugstye yj>óvov UQysiv. o ]-20

ÒVVUITO xax ys-

av

¿deirò àXX'

ovóòv,

aìayvvrjv, av

xa-io

aòr/.il-

ó's TWV /.LEV vìaiv

ov yào

dvuywqùv,

eìg

òiafìo'kò.g

fìaaiXsmg

TIO nqòg

/uq iy9~qatveiv.

ol'xuSs

èXéyystv

dti'^ióvTog,

co; ovx e òvrjaòvxtov

òs

avrcòv aov

ytiqwaaiTO

/.teXtjasiv eyd~si

av

TOV

Ò ^VQYIUVVRJG

TC,at,inXày.cov

òXiya

TCOV

SXUTTOV tìvai

fiìj

vlovg,

NOM-^

na(.à

dXX' ènì

nXaadfievov

OVTS nqoaTqiipo/uévcov

UVTOVG, ovTug vofiévtp

TO avveiòóxa

avTOv,

o/toXoyovv-

¡laXiaxa

vo/.iiQu>v ovx

,

aro-

TCSV

xaì

a i y f j fptotiv,

aiTOHV ¿y.niurpdsìg

tì.tytv

xaxoi'

navicar

TQaf.inXùx(ovog

unaydyoi.

wcsiv,

y.aì óovXe/av DÈ

NOT-

fiuaiXev

rcòv

TOXF.IMI.uva

SUTSI'VSTO

TIO NQÒG uvxòv, (¡aaiXèu

rcovrai

TU rpavXa Toiuvxa

T^a/xnXuy.cova

OTQaTijyòg nqòg

avxov,

avy.orpuvTÙafrai

yevSea&ai BnaXam

ùnicniav

W

dè sòóxci

¿7ivd-ó/.irjv

ìjvcayj^uyv

y.avrjyÓQrjy.u Xòyov."

e/iioì

x ('/.ovvia

/XAQTVQAG

SIÓ'EIIJG,

av

cog TU TOiavxa

ovSs

OV(.ITIQÙTT£IV nqòg Tr/yoQiag

Tivù

iyyiiottv.

sycò,

unooTctoiuv

r.aTì]y0Q0i7].

dXrjfrrj ,

ovv

UVTWV

ntqì

o f f n ' l e i v , ROLOVTOIQ

SS

"ITI RIEV

av

dnofpui'vea&uL

P. 2 6 9 TICOTCÌTCOV, vnò Ta

noitVv.

XtyofxhwV.

jUaoiXécog

/u>]-

ovvòiavQÌfteiv,

avveióóra.

a n n e s p r o u t i l i b u s h a b e r e t , ea d e m u m facturos. Haec a me vere asseverar! t e s t e s d a b o . T u igitur, imperator, quid de his pronunt i e s , m o n i t o r e n o n eges : milii q u i d e m i n s o l e n t i s s i m u m est v i s u m , a l i q u e m i m p e r a t o r i p a r e n t e m s u b i e c t u m q u e se c o n f i t e n t e m , t a l i a m a c h i n a r i . Auclivi e t i a m a m a i o r i b u s meis s u b d i t o r u m h u i u s c e m o d i ansus n e f a r i o s , maxime omnium eorum perfidiam defectioncmque arguere. P r o i n d e cnm t a c c r e n o n p o s s e m , h o r u m i p s u m a p u d t e a c c u s a v i : o p i n a t u s , p c r i n d e esse a t q u e si m a l a s i m u l p e r p e t r e s , n i s i ea conscius a c c u s a n d o detegas. Ubi Zamplaco c o n t i c u i t , S y r giannes aflirmare, i n i u r i a m s i b i (ieri et se c a l u m n i o s e o p p u g n a r ! m e n t i r i q u e Z a m p l a c o n e m , q u i ista e x odio i n v e t e r a t o c o n f ì n x e r i t ; q u i a scilicet filios Z a m p l a c o n i s , q u i a b i m p e r a t o r e d e f e c e r a n t , d u x c o n t r a eos m i s s u s , c a p t o s e t vinctos ad i m p e r a t o r e m a d d u x e r i t . Zamplaco sibi filios p a r v a e a u t n u l l i c u r a e d i x i t esse : q u o d n e o p r o f u t u r i sint q u i d q u a m , si meliores : n e c maculam sibi a s p e r s u r i , si m a l i f u e r i u t : i m p e r a t o r i cordi f o r e , q u o p a c t o eos t r a c t e t , cura illi s u b s i n t . Odio autem commotum accusasse, non iiificiaturum: n e c c n i m p o s s e , q u i se i m p r o b e erga i m p e r a t o r e m g e s s e r i t , n o n odissc : o r a b i t q u e e u m d e m , n e e o r u m q u e m q u a m d o n i u m d i m i t t e -

IIISTORIARUM II. 23. uyqig

uv fierans^iipdfisios

unslsy'^fi xul 5TSV

TOvg fxuqTVQrfiOVTug

óiUQ(>rjdi]V, tof

ovy.otpuvTi'a,

óè Si'xaià

oväiv

dXX' avrà

TS TI^afuiXüy.mvu

OVTCO ntjuTTtiv.

ad~ai Tivag, Tìjg aXrftsiug rag uvrotg

s^elvui

snl

y.ul

U^LOVV xal

äs

Tìjg fjuéQug

UVTM

nüv

èSsuo

May ara

nsiosad'ui

xul uXXÙ

uv

/xrj Siù

naqsXd'ovatjg, slg

rrjv

/¿tj nsQiiSetv Stivù,

TIVÙ

nsiad'svTa

xul

cog zù

UVTOV

TS

7,oèF,ioovvtjg 'ÓQxoig

TOVTO

xul

UVTOV.

avvsiSsvai,

TU

ocó^ovcruv

ùrpsiSìjaui.

UVTOV ótìddut.

OIVTOV Ss

¡isyòXov

ovxocpaii/ag

UVTOV.

Xa/.i.(itxv£iv nao'

SUVTM y.uxw ysvo/nsi(o

tìvui

òoy.iùiiivrjv

óixrjv

7io).XÌ)v

D ènsysvsTO

oìxi'uv rrjv

uXXà

av-

Sixrjv. siisi

vnò

Jioirjou.od'ut,

y.ul xpsvSo/.isvoig

unodnòSsi%iv

av/.IIIAOTVOI^aov-

wg sul

lyào o/noXoysìv nqoaxsxQOvxsvui, ÒLSffdoQÓai

FJ nyòg

TO nqoaxsy.QOvxèvui,

7lQ0V0lÙV

nQOaxulsi-

TOvg xoftiovvrag'

nuQsaxsvuQovTO

ÒO/UIATI'Y.ov dnsX&cov,

VSVOVTOG,

o/ieq

216

TIQOOSTUT-

—voyiàvvì]

UVTI'XU snspipuv

Ss èxsivtjg

nooaäoy.iövTa

ßuaiXsvgY.

UVTOV y.ul ov/.orpavrov/nsvov

•q vv'S, TISQI /ÀSARJV, ò ^vQyiùvvrjg

\*>nuQua%ttv

y.ul

i33o

nXdai-iu

avrov.

TIQUTTSIV. TOvg /.lèv ovv

rfjg Sixyg

10T0I Se GvvóvTsg ßuaiXsi, y.y.

in'

ÈNS\PRTRF>i%STO

u^IOVVTOG

STISTQSTIE

rot'g sl^fj/nivoig,A.C.

uv s'ir) wv xuTtjyòqyy.e

TU ytytv^utvu

ot dó'iy.ovuevov

q>avovaiv,

44*

olg

avyyvcòvui xul uv

TS

TT]V jtQoaéd-sXoi

zò

ret, d o n e e i p s e , testibus e v o c a t i s , n i h i l se c a l u m n i a n d i l i b i d i n e f ì c t u m , sed ipsissima eius facta in accusatione sua posuisse m a n i feste ostenderet. Imperator Zamplaconem aequum petere censens, ita facere iussit. M o x et Syrgianucs oravit acciri q u o s d a m , q u i s e c u m per calumnias i n i q u e actum testarentur. Concessum est, quae a d veritatem demonstrandam l i c e r e t , experiretur omnia. Subito itaque i n i s s i , q u i testes in i u d i c i o u t r i q u e a d f u t u r o s a d d u c e r e n t : ipsi i n t e r e a a p u d i m p e r a t o r e m h a e r c n t e s , a d a c t i o n e m se c o m p a r a b a n t . 23. Sub medium noctis sequentis, Syrgiannes in aedes magni d o m e s t i c i a d v e n t a n s , o r a t , n e se o b f a l s a m c r i m i n a t i o n e m a t r o c i s sima pertimescentem supplicia despiciat. sed salutarem sibi manuin porrigat; n e v e p r o p t e r o f f e n s i o n e m a n i m i sui p e r i c u l o iactatum a s p e r n e t u r : s e d a l i q u a sui cura tangatur. F a t c r i , se n e q u a m e t p e r ditis h o m i n i b u s et ut plurimum mentientibus nimis c r e d u l u m , i n eura d c l i q u i s s e . Ideo scmet magnae impiobitatif condemnare et aestimationem p o e n a e in eins arbitratu ponere. A t in i m peratorem nullius facinoris sibi conscium meramque calumniam esse. Quamobrem rogare, ut iniustitiae et ingratitudinis suae gradala sibi f a c i a t i m m i u c i i t e m q u e cervicibua suis calamitateci

270

4 4 ^

A.C. i33oFIRJ

CANTACUZENI

diu

B UVRRO

ßi'ov

navTog

iSiTro'

o ¡ueyag

Trpn

ovdev.

xazai{JF](FITAUA&AI

Soxajievag ytaiwv

AVXOCPUVTOVJIEVOV,

¡.I^T'

snrjyyeX&ai,

yQija I/nog otfifha, ev low ftoi

UXXU

(.UXQAG

Qi'nov

xai

moTSvtod'cu

neot

yuo

¿yio

tev eanavduau

xai D eig

AV DE xai AVVIJS'OVG

as

tjxov,

ITVEISIXEIV

V. 217*0*1vno

ov

XUT

a

rce TtXevTaia TOV

7IQEAßVTEQ0V

dig

/mjdev

rug

uneayov

xaiQOv

doxet,

d e vvv

TUVTU

ßUOTXEIOG

eycov

dixut'uv

EU-

oi-

eyxaXav,

aoi

ye

¿¡.IUVTOV

uvri

ovdevog,

dvvufievcov.

A vvv

NEQI

UVTCÖV

anu'S,

vno

xXoiolg

ev

xai

15

dia-

avvuiqo/ite-

xai

xaveyofievio

yuqio

di'xaiog

NUNSIG;

TOV ireov

uvetpdvrjg

Xvnuv

/.TIXOV.g,

DUTRJQRJAD

xai

b

cpi'Xovg,

TiQoayeyevq/Lievqg,

t a g u y r j g , xai

S^ai'cpvijg

eveo-

qiv EIRJG

nuQeyo/xsvog

xai xai

e/.ioi

rcov tovg

ovde

RJ

nag

/¿T]DE/.LT'av nQOtpuaiv

una§

nuviog

U'S,iovv. tibqi

del

jioXe^uog rcav

uävvuTu

UVEO&ev ex nuidwv

EM Ttjg o/noiag TiQoaiQeoeeog

vov

diu ßiov

AM'ag

naQuoyeiv

note5 TO

uaTurmv,

uyj)I

unavuv

nqoa-

UVTOV

yevöfievog

OTccaecog vvv

cog jovx

AVRW

uv ooi vvv TT£(II rag

xai

evexa

xai

/.leXXovrog

TOV

wg TPIX/'AG ¡-¡uiv

d'uq^eiv,

/uyde tig XFÖQV

uya&og

(pavXrjg Tivog

OD~A

roiavra

uvaayea&ai-

WOTE

¿'oy.tig

dt/.rjv /.i£TUfpioo/.i£Vog

ovv

nenüdelv.

ayvw/j.ov^aai,

Cfir/TS TiQOztQOv /.ifö'vQztQOV

nuvru

UXXA

fisv

VJIBTI'SETO

ßuaiXeu

fiijdenOTS

¿X&eiv,

UVTOI

ydq

TV/ug xai

UVTOV,

o v d e d i u avxocpavrtuv

ovre

nuiiaayio&ai

vnsi'xeiv

TIBQI

^vqyiuvvqg

de Soj.ieaTiy.og

Svayeqeg

oqxovg

OIP&tjvai

VNEC/.siv.

xwv dixai'COV

UNOOTTQTJGOITO

¿'

xaxov

niaTcoaua&AI

(pi'Xov TO

ye20

E/.ioiye avvtyvco-

dea/.TWT^F)I'(O (IQDSFTIAV

¿X-

a v e r l a t : p e r omnem deinceps aetatem n i h i l i n e u m m a l i a t t e n t a t u j-iim, eius auctoritati i n o m n i b u s obsecuturum a t q u e liuius promissi iidem , si v e l i t , dicto sacramcnto f a c t u r u m . Haec Syrgiannes. Quern inagnus Uomesticus admonet b o n u m h a b e r e a u i m u m , salva IIVI esse i u r a s u a : n e e propter s y c o p h a n t i a m q u i d q u a m incominodovum e i nascitimun. N e q u e c n i m i i n p c r a t o r c m , u t calumniis tautuininodo o p p u g n a t u s d a m n e t n r , u n q u a m passurum: n e q u e eius res n e g l e c t u rum. Q u o d autem iuraturum p r o i n i t t i s , i n q u i t , si n u n c alllicto t i b i S u c c u r r e r o , te in o m n i r e l i q u a v i t a in auctoritate m c a p e i m a n s u r u m : n i h i l adversum me i m p r o b e a d m i s s u r u m : n e q u e beneficioruin i i n m e m o r e m f u t u r u m , v i d e r i s eadein oratione impossibilia p e t e r e . Q u i enim amicis n u n q u a m fidus, sed ob causam m o d i c a m et i u a n e m , i m o n e modicam q u i d e m , u t E u r i p u s variabilis et inconstans f u i t , q u o m o d o h i e , quamvis fidem d e d e r i t , dc cetero (idem m e r e a t u r ? C e r t e n o s t i , quo pacto cum i n d c u s q u e a pueris inter nos a m a v e r i l n u s , ego semper s t u d u e r i m , ne t i b i iustam dissidii ac p e r t u r b a t i o nis occasionem d a r c m : c t i n h u n c usque d i e m , D e o a d i u v a n t e , i n susccpto consilio perstiti. Q u i d t u ? cum scmel atque iterum 11011 h a b e r e s , q u o d nos a c c u s a r c s , p r o amico c t 1'amiliari r e p e n t e liostis

HISTORIARUM •nlSa, e'yovzi

Ttjg TWV dtiväv

II. 23.

dnaXXaytjg,

4 4 3

rìjg

fzèv arjg àyvco-A. G. i 3 3 o

/Lioavvfjg ovds ènejxvqa&rjv, Ttjg Ss ¿/.irjg noog as tpiXi'ag xaì •q&ei'ag wansQ ijXmoug, Bavza

et co fra (.teftvqfiévog,

ovà' äv IrSQOV Xsyovzog

xaì

òisvoqd-qv xaì

aÌTiafiévrjg,

zrjg xaì

¿jus ßovXsa&ui loze

TCOV xoivwv

xaì

ßuaiXsaig

zmv

mg tìrj

òi'

tig

ye noXXct

as nnovoi'ug SVEXK

ovSsv '¿zeoov rj

aòeiuv nunmy^fxivov,

Sià

aXXù

nóXscov xafriarag,

E'XUTTOV uv vv sxaara

anaQL&netv,

xaì

NQÙYFIATU óióa^ai

15jia>v unoXmXsxòzi, dvaacóaaad'ai' doyjjg

xaì

szijoiovg

ayevvèg uv sìrj

TOVTWV

aav dnsdió'ovg zoEvsyyszqv

iantQug

9uvf.iaai'av

ztjv

xuXoxuyu&ìu

zivà

UVTI/MO9'IUV.

xaì [¿ctXiazu

NAQAAXEVAÌ^ó/xEvog xaì wariEQ

nù)uv

Òèov yào

noXs/xiov

xaì

noXXù òsivà

nooatzaiQiKó/xevog

noXXovg, xuì

uvzà TQO-

vntjo'^sv evzsXovg

av J'

uvzì

nQoaijxov-B

sQyoug TE xaì

xaì y.rfit(.ióvu,

óij xaì TIQOZEQOV uSixstv

uvzùg eì'ijg óvvuzòg dfivvsafruv

aoì

xaì

tog

(pavXózijTi

avijyov ztjv rjyefioviav.

dvay^dcpsa&ui, y.uì amzijou

eig TOVVUVTIOV , còg Eni ßovXtjdsirjv

olov (ptXov lòia

sx P . 2 7 1

sx TCOV ìdiiav

TEXEVZUTOV urtò /.itxqug zivog xaì

67iì nùauv rìjg

ndvztav

ó'vvuzà

TT\ acpszsQ' uvzov

rò

xuì

còcpsXìjaa noXXù, jtQoaiäovg TE nuQsycav uQyovzu

zoi-

ov [xovov

ovÖajxwg èyyvg TOV ^¡uezéoov TQOTIOV • èxstvo ¿vvowv, rù

avzog

alt]fri],

xXoimv , y.uizoi

/.irjvoòg rìjg

ßuaiXscag uvzov juóvov zrjv

sx ycoQi'cov xaì ovSsv

snsi'&ov

avv-

UV nozs

EÌoyaaà/XTJV VTISO GOV xuì

TOV óea/LicoTfjowv djir^Xa'^u y.aì ßuaiXidog

O.JIÌQ OVS'

nùv

Xóyoig snoi-

sigyuofievov cog av

xaxcSg

si

noisìv,

zfj noouaoeaxevao/Lievrj yocófiEVOg

evasisti e t q u a n t u m in t e f u i t , n i h i l ad d o l o r e m n o b i s i n g e n e r a n tlum o m i s i s t i ; q u a e n u n c e x p r o b r a u d i t e m p u s n o n e s t , c u m ea s e m e l c o n d o n a r i m . D e n i q u e c u m i m p e r a n t e s e n i o r e in custodia vinculis constrictus t e n e r e r e , n u l l a spe e v a d e n d i , sceleris t u i i m m e m o r e t amicitiae n o s t r a e c o n s u e t u d i n i s q u e , u t s o l c o , r e c o r d a t u s , q u a e t u n c c speravisses, n e c a b alio n a r r a t a c r e d i d i s s c s , ea ego t u a causa e t cogitavi et feci : n c c solum c carcere et vinculis te e r i p u i ( q u a m q u a m i m p c r a t o r i s m a t e r c a r a t i l i c u r a m in m e r c p r c h e n d c r e t ; et irnp e r a t o r n o n ob a l i u d , q u a m q u o d ego ita v c l l e m , liane l i c e n t i a m d a r e t ) v e r u m e t i a m de p u b l i c o h a u d p a r u m t i b i p r o f i l i , a n n u o s t i b i r e d i t u s e locis certis s u p p e d i t a n s , u r b i u m q u e p r a c f e c t u m t e c o n s t i t u e n s : n e e m i n u s d e meis f a c u l t a t i b u s t i b i c o n s u l c n s : q u a e n u n c s i gillatiin r e c e n s e r e , n e c i n g e n u u m et m o r i b u s mcis alienimi esset. Res e n i m ipsae d o c e r e t e p o s s u n t , q u a l c m ainicum cum t u o vitio p e r d i d i s s e s , ipsius b o n i t a t e recuperaveris. Postremo e tenui ignobilique p r a c f c c t u r a a d t o t i u s occidentis p r o c u r a t i o n e m t e p r o v e x i . At t u p r o jstis omnibus a d m i r a b i l e m q u a m d a m e t i n g e n i o t u o c o n y e n i e n t e m i n p r i m i s giatiam r e p e n d i s t i . C u m e n i m m c b e u e m e r e n t e m s e r v a t o r e m q u e ac t u t o r e m t u u m dictis e t factis p r o ü t e r i d e b u i s s e s , p r o r s u s c o n t r a c g i s t i , t a m q u a m in hoätüW n o c e u t i s a i m u m t e i n s t r u e n s e t

444

CANTACUZENI

A.C. ¡Hodvvduet. ¿'§ mv waneç avzoi Xéyovoiv ol y.airjyoQovvTSç, sîç noXXm /aXtTtcüTSQOv >(ai yeîoov ßdQU&yov y.UTsy.nrjLiVLU&rjÇ' av âs -¡¡Si] avvoQwv oï xaxœv vn' iIßovXiag GvvrjXd&rjç, ä coi C itio'^s /nova Ô'VVUTÙ 7ZQOÇ RRJV nuooîiauv dvâyxtjv djinyorjaeiv, za m a îjxstç èax£[.iLièvoq Xiytiv. tyw âè [.irjâtv ânoxQvipâfj.evoçg OJMOÇ TS ÔlÙxSlf.lUL 710 0 Ç G£, Xai Ol« NOILJOW , è()W. OVTWÇ 6/CO COFFTS TIOTS TOI; (pl'XoiÇ GS GVVTUTTSIV TOIÇ è/UOlÇ XUt vnèç GOV TWV 7tQoarj>:ôt'T(ov TOIÇ (pitovai TIQUTTSIV TI, ovd~' wç noXsf-iiii) yjjîjofrui ßkdnTwv oaa èvvuzù' ¿XX' uni TÎJÇ âixtjç ysvofxèvov xat VJISQ WV xazrjyoçfj TUÇ ànoXoyiaç iioiovjxkvov, 10 avioç fzuxçàv t^aaxtjaai aiwnijv, etvaî

nsqineastad'ai

NOLRLOOF.IUL TOV

/uiv yaXrjì'w 20XOÎV ¿ 1

¿/.toi.

ôsrftsiç xj]ôSf.iovtaç

rt]V âiuvoiav

rò noiijosiv

noôxsQOv

avxoq>uvTovoi

ovv yo't)

si

xù-

svâi'aç'

xsQÔahitâ-G

dnoaxâvxa,

8 . Intpr. corr. iityuXo\pvyrlav, sed m e l i u s e x s u p e r i o r i b u s Xvnluv, q u o d JNicetae v e r b u m est. ED. P.

xXvfiixqo-

q u o q u e te a m i c u m agnoscere desii : et vêtus q u o d d a m vitae i n s t i tutura m i h i custodicns , u t n e m i n i scilicet i n i m i c u s sim , n e q u e t i b i hacteiius f u i , n e q u e i n p o s t e r u m ero : et q u o m o d o i n i q u e l a e s u m , u t p r o m i s i , n o n d e s e r a m : sic i n i q u e I a e d e n t e m d i s c r i m i n e liaud e x p e d i a m , I g i t u r cum p r u d e n t i a et r e r u m v e r b o r u m q u e e x e r c i t a t i o n e valeas , quernadmodum t i b i v i d e t u r , sic âge. S y r g i a n n e m i l l i c o 11011 p a r u m h a e c conturbavit o r a t i o , e x i s t i m a n t e m se iam v e l u t in ipsis p e r i c u l i f a u c i b u s versari. T a m e n i t e r u m e x p e r i e n s , si posset e f f i c e r e , u t i l l e i r a d e p o s i t a , f o r m i d a t u m a se m a l u m d e p e l l e r e t , e q u i d e m p u t a b a m , i n q u i t , te peccata m e a v e r b i s tenus p u n i t u r u m : nee ob a n i m u m g e n e r o s u m , ob q u e m alias toties m i h i i g n o v i s t i , c a l u m n i a t o i i bus modo obiecturum. S e d iam m e n i h i l p e r d i t i u s . Si enim plane c r e d a m , t i b i p e r s u a d e r i non p o s s e , u t i r a m a d v e r s u m me r e m i t t a s , p e r i n d e q u e u t a n t e a curae h a b e a s , q u i d s u p e r e s t , n i s i ut e x t r e m a e x s p e c t e m ? N i l opus e s t , i n q u i t magnus domesticus , supervacaneis sermonibus. N a m et a n t e complusculis v e r b i s m e n t e m m e a m e x p l i c a v i et n u n c n i h i l o minus i d e m f a c i a m . N o n eri t porro a b s u r d u m , si rem exemplo d e c l a r a v e r o . M e p e t r a e , t r a n q u i l l i s s i m o p o r t u i a d h a e r e s c e n t i , te n a v i g i o f u n i b u s e i d e m alligato et placidissimo oaelo q u i e s c e n t i similem a r b i t i o r : t e q u e , q u o n i a m , si i n d e s o l v e r e r i s ,

i33o

P. 272

RRJV TIQOOSO-

„fisyçi

arrjoeiv,

év ßovXtn&ui

15JIQAY/.idzo)v

voi'ag

TE xul zrjg

TIJV lontnuv

avzov

i33o

traxit. 25. Huic rei dum i m p e n d i t operam , Sphrarizes P a l a c o l o g u s , iiiius ex optimatibus , n o n ita conspicuus g e n e r e , ad imperatorem n o d e a d i t , Inulta se ¡11 cum piacula admisisse conQtctur: pro iis t a m e n v e n i a m ab co consccutum et benciiciis auctuni. Q u o c i r c a se vicissim v e l i e et gestire bencficiis d i g n u m et erga tam b o n u m d o m i n u m n o n i n gratum videri. Q u i a vero hactenus occasio d e f u c r i t , promptam v o luntatem h u c u s q u c effcctu caruisse : quam cum n u n c res Ipsae p o r r i gant, m i n i s t r i s q u e fidelibus ac b e n e v o l i s i n d i g e a n t , v e n i r e se q u o q u e , silique ad b e l l u m contra S y r g i a n n e m pro arbitrio u t e n d i , imperatori potestatem f a c e r e et p a r a t u m esse, noil solum niultis l a b o r i b u s , i d q u e cum omni alacritate et quam studiosissime, verum etiam cum p r o fusione sanguinis , q u o d i l l i p l a c e a t , cfiicern. At imperator, priorum quidem d e l i c t o r u m q u a m q u a m grandium , n u n c veniam p e t i n o n d e b e r e ; q u a e i a m p r i d e m ipse ignoverit. Pro isto autem in se a n i m o cupevc Tehementissime q u i p p i a m in cum officii conferre : q u o d i n

4 5 a

CANTACUZENI

C. ittofidJuora

fiovXeo9ui

JlQÒd'VFLOV 71B0L

fiàg

oJ

re nagé/siv

xuì

s(fì]g slg TOP y.urà

D fjf.üv, ßovXtad'ui

SvQyiàvvrj

av

ròg ßtßovXevf-isvog

xoi'i] av

TOV

TOV

fxèyav ()« TU

TOV

arra

ÓO/UÌOUXOV

xuì

avTa

TOV

xXéfi^axa

Xefiiov

2vQyiawrjV TOV xaì

òoxoirj

ßtXriara

COOPTO

ov ¡.itinpiv

re xuì

2g av ex rmv

Jè ovà'sv /.lèv rjxeiv

ßOVXSVFIATOG

evvovv

evstjyeai'ag

nòXs^ov

X V O I T S X O V V T U

nXtjv

2vQyiàvvrj

rùg

UTTU,

axexf/afiévM

vaTSQaiav

TÌJV

TS

nuQuayea&at,

XvairsXstv

óixatov

>itti ¡xäXkoV

nQoaijxovaug

2'pqavTÌ^ìjg

xeXsvadsi't]

on

IVU

/nafre tv onol'

4) Siayivtóaxeiv, re firj."

fióvov fi XX'

UVTOV,

ànoaTUVTa

av-

ßuaiXscog'

talera y i r u m n o n solum amìcum et p r o m p t u m gerere aniranra, s c d e t i a m , q u o raagis e u m sibi d e v i n c i a t , lionoribus ac donis c o n g r u e n t i b u s eius d i g n i t a t e m amplificare iustum sit. C u p e r e porro s c i r e , i n q u i b u s se modo o p e r a m sibi in b e l l o contra S y r g i a n n e m navaturum p r o f i t e r e t u r ; ut eo i n d i c a n t e , utile necne consilium c e p e r i t , cognosci possit. T u m Sphranzes, h a u d q u a q u a m per se m e d i t a t u m v e n i r e , n i s i u t se quam promptissiinum ad imperata praebeat. In ipso situm e s s e , u b i re circumspecta opcrae pretium facturmn p u t a v e r i t , i b i p o t i s s i m u m suo l a b o r e uti. Imperator de sentcntia laudatum , redire d o m u m i u s s i t ; se die s e q u e n l i , quid optimum fore i lidi casse t , eum e d o c t u r u m . Post magnum d o m e s t i c u m in consilium de bello adversus S y r g i a n n e m i n s t i t u e n d o a d h i b u i t : v i s u m q u e factum iusta r e p r e h e n s i o n e cariturum, si p r i u s q u a m instructo cxercitu contrairetur, a b s q u e arinis et p e r i c u l o , per dolum aliquem hoste capto et c o n stricto , b e l l u m ante finire p o s s e n t , quam i n c i p e r e . Huiusmodi n a m q u e iurta b e l l i gloriosissima s u n t , q u i b u s hoste c i r e u m v e n t o , s i b i q u i s p i a m ac subditis plurimuni c o m m o d a t Quapropter S p h r a n z i o p p i d o r u m Castoriae vicinorum pracfecturam dandam c e n s u e r u n t . Q u o c u m v e n e r i t , S y r g i a n n e m non temperaturum, quin sine mora mittens, a b i m p e r a t o r e eum ad suas partes transire hortetur. Sphranzem a u 1C3 p r a e b i t u r u m l i b e n t e r , et cum ilio amicitiam s o c i c t a t e m q u e c o n -

H I S T O R I A R U M

%bv SI vnttxoiauvra ovf.ij.iu/iav

xui

TIUQ' âXXrjXovç ITSQCAV

ler

uv

Xmv

el't]

ouo&ui

COVTUL en'

xui

ftepovXevjiiéva XvaiTtXîj

avxoç

UVTCÔV

RJ ^ovXij,

otuv

Te

ooa

nçôoeoxi

âij[iooi(ôouvTu

xui

(pvXÛTTtiv,

âiuXvth]-

xuxmv

umjXXu-

tivui-C

[texane fi\jjû[ievoç ¿¡Y OLI (y

ò

fia-

avxov,

o S' è'rpaoxe

votu'Çeiv

TIVÙ

[.lèv

èç

enei TU

nQoaèxuÇev eiç

zoi-

iva

[ti]

xui

ino

ôio

Xvoire[irjâè

TOI'VVV èxe-

[lûXioxa

azti'uv,) (.lita^ìi QsoauXovi'xijg xuì ' Ptvzi'vi-jg (pqovQiov rt-V. aa v'og, o nuoà rf} JjóXfirj ~/u'/.ivfl v.tXxai èni Xóijiov ÌÒQVj.iévov, C ¿(jTQUTonéSevoev èv /,(OQI'(O rivi xwv Kqijtiòv NQ0AWY0F)Ev0[iévro, (ITI- OTQUTIÙ èx KoijTtjg avrò xurtoxovv JV uìxiuv TIVÙ loèx tìjg vrjoov dvaazdvxeg. èxetas òè èoTQaTOnsòevjutvn) t]yyèXX S T O viló Tivog ÒYÓ/LIM nqòg rrjv dyysXiuv wo/nrj/.i£PUv, wg ne(iì Trjv ^et)/Livh'a>v nóXiv, nuXat, [lèv wxia/xtvtjv, vvvi òè vnó nvog ag ì'otxe noXèftov xuxeaxafijLisvtjv, [iera£v JluXXijvtjg xuì "slìho, ¿^rjXOVTU n^oaéa/ov vijtg Ilfaaixuì, xuì %ù èxetas i j/cooi'a 7irjQ&ovaiv dnoftdvzeg. ròv fisyav òè òuiiioztxov (teTuxakiadfievog ò fluoiltvg, ntoì rtjg oznuziug ènvv&uvexo xijg èxet èoTQaTontStvj.iévr}g, si dyxovou nyòg %ijv TCOV [SayfiuQcov 00X017] avf.ui\oxrjv. ò ò' etpaoxev, dxQifitng ¡.lèv ovó'è uvzòg zòvD d(ti3/.iòv eìóévai. òiù yùo rò syyvg QsooaXovt'xtjg rjòrj ysyevij2 0 O I ) U I nulli TIQOOSFIYVIJXTVUI avzfj azfiuziug jioyiouov zmv ènirtjòeiav evexw nuyijvei Òè sì xuì uvxiò FII'Lziov òoxoi'TJ, TT]V ovaav NUQUXAFIÒVRU azQuziùv, rijg JIOÒG TLégoag (PEQOVARJG T/ta&UI. vòov • mg UVTOV zd/iazu èx zùv nuQuxsifiévoiv %CO3 . zòv"Al;iov. A d o r a r a M S . zòv vvv Bantiàniov xalotifievov, t] [i&liov ViOjQÌi^a, id e s t j quem Bardarium dicunt, seu potili* Bistrilzam. C e l c r u i n l e g i t u r e t yi'giiui. Vide Gregorani lib. 8 . ED. P, i 3 . utiu^v ilctllrjvtis. A d o r a m M S . zijs Kaaayóotias, id est, quze nunc Cassandria dicitur. ED. P. c l u s a s in m e d i o s t a t i n i se d e d i t m a s . Orale i g i t u r cura totis copiis assuiripto , i u x t a i l u m c n A x i u n i c a s t r a p o n u n t . Impcrator per Maceduniain adduceus partem exercitus ( p r o p t e r festinatam quippe e x p e d i t i o n e m p l u r c s adirne se c o i n p a r a b a n t ) i n t e r T l i e s s a l o n i c a m e t R l i e t i n e n castcllura quoddam , i u x t a B o l b e u paludem in colle situm, c a s t r a m e t a t u r , in l o c o C r e t e n s i u m a p p e l l a t o , q u o d i l l i c e C r e t a i n s u l a n e s c i o q u a m ob c a u s a m , pulsi milites liabitaverant. Ibi a q u o d a m curriculo ei nuntius perfertur, p r o p c urbem vetustam S e r m y l i o r u m , n u n c bello ut a p p a r c t s u b v e r s a i n , inter Pallenen et Albo Persas sexaginta navibus appulsos, agro vastitatem inferre. Advocato igitur magno d o m e s t i c o , de praesenti copia p e r c u n c t a t u r , num ad conilig c u d u m c u m b a r b a r i s s u f l i c i a t . N e g a t ille e x p l o r a t e se n o s s e q u a n t a s i t : nam quia Tliessalonicac iam appropiuquarint, ob facilitatem c o m m e n t i l a f r e q u e n t e s nOluxisse. l l o r t a b a t u r i g i t u r u t , si p i a c e r e i , viaiu contra Pursas c a p e s s c r e t , q u o d e locis adiaceutibus brevissimo

456

CANTACUZENI

( T V Ì U ^ O S T O C xaì iréqav àgxovoav ngòg TO cgyov. ènti9rro fib odv 6 ßaaiXevg evdvg, xai Tr,g ngog Jlégaag ti/ero òSov. è dè mg fiakiara érijv, ò'^éoag d9~](ié te nQSiiwg.

¡xuxqÙv

vófisvoi boai

tm

wg

xaì

QiaaaXovixtjg fiaoiXet,

nuQaa/0ju.èv0v

nqoae/ojorjaav

dvSna

naoà

vnò

xaì

né/nìpag, xaì

elg

ztjv

xaì

Ss Tovg

e-D

s&STOV. 224

vaztqai'av

noxafiòv

duvijoxi'uv

to

¡xsyaXo-

anovSàg

oiy.tiav.

enei

tìg

(iiy.qov

sitaipe

ntaòvzog

vnò

yatgioìv Ss

avzòv

¿g TtjV

TOV TaXvxbv

nàXiv.

sx

KqdXijg

)V

TÎjç ¡.iùyt]v

TS xal OTL

o/tuMvaovç

oXi'yoi

TIQOÇ

/.UT'

UVTOVÇ

zezay/Lié-

fiùXXov

vtpijxav

TÎjç

TWV

uv-

camdem sententiam respondet, pacem quidem se amplccti eamque foedere intcrposito coiilirmaturum : aflinitatcm antein non m o d o , sed cum sibi placuerit ingressurum. Si igitur cadcm sit illorum voluntas, quacrcndum de Scythis, cur illi vidclicet pacem rupcriut. Sin alia omnia cogitent, cant et se cjuatenus libuerit comparent. Legati ut iiripcratorcm nihil a primo immulatum animadverteruut, afïiuitatem eius dixerunt regem ipsoruin e\optare summoperc sibiopiiIum ac scualuui privata nequitia ealliditatcque violare: unde 11011 detrimcnta solum, scil etiam labores et perictila Bomanorum

II I S T O R I A R C I

II.

29.

4:7

dè èv vj/^égaig ùy.orsi rea, minuti xtitùgioy xaì òytioìjxovxa\. C. 1333 VtÙ>V OZÓXOV è$qOTVETO , U)V fjOUV ul zÌXTUOSg y.uì ZtZXUgUxovxa tiujoug xuì xniiigftai Xomuì ós ¡.lovrjgttg qoav. etnovzo àç tqv

o v f i f î a t ' t ] ^TZTJ&î^vai,

(¡aoiXéwç

èotvvùv

âè

aiXéu Dovx

e%eaxiv

raç.

à v u y w Q t t v . èùv tvyovaav uv

ânénXsvaev

yàç

yào

tiç

entfxipav

avzov

ovâèv

eivai

oloi

tj n u v z t x . ovztov

re

ìjre

âiavavtyrtiv.

èan

rò

netaov

a ¡ocre a ,

fia-

¡xïv

ovv

X é y o v o i . ^idi^ta&ai

èntatjç

rtjv

S/xoi'av

yvw/xrjv

nqiv

/utj vnò

¿yov-

{iaoiXéa

ijxeiv,

t p s v y c o f i e v , a i a y v v r j v ov zà

¿ûôxei tiç

oiiXaio

7} JIQOÇ

2 n i r a X i c ô z a i ç . [isX^aei

rs

xai5 âvvapiv

ZTJV

oaSrjaeodE

axexpajxivw,

oq>&évroç

ovxéri

TW otiùv

nevi

ftèv

xa9~'

avxovç.

xai

¿IrfKov. /¡ofxevîxto

¿ni

Xeinezai noXefit'mv

zijv vavfiayi'av a v v i j y m v i a û -

r o i u v r u einàv

tçiTjoeœv

jièafiov

nqàt;

( i é X z i a z a âiâd'ijad's vavaçyoç

vnoXtKf&tïoiv Tcôv

itavxaç @èXziov

TiQoaTQHpôueda

¿hjXi'iav

xûv

o (iaoïXevç, 9-çaascoç y t o ç t ï v .

nçÒTCQOV

NEIRRA fiâXXov

noXtfirjTsa âè (toi

aXXo iv&ââe

T i v a ont]

¿ f i j X i o v ç ôè

avrovç

eâo%e

onmç

av

f i a a i X t Z , aXXù avTOÏç

xai

ârj t v t x a èyçijv ay tu

fxìv

v(j.îv •

avraïQsiv

xtav

xaraq>vytjv

nço&vfiwç

FITJV iiaQiàv

oil

òjióotjv

âè / x q ,

rçiqoeiç

ovâèv

nàvzmv

avveTii&rjOQfxéi'wv. f i a y ù v , av

Seôyttaç f ì t f i o v X t v t j f h t i

ayoi

v a v f i a y i ' a v ov'rco

dicHp&aQrjvai,

¿ycù

iipaaxs

ènôoaç

0 fièv

âè

xai •

fiaaiXéœç

rtôv

avzoïç,

zotq

aXXoiç

rofç

âXXà

névzs

[xèvio

K a X X o v t j v (pçovQiôv xai

TJJVIS

v/xtv ovv

avvzu^ù/nevoç

vav/uaysìv

eiaayayeïv

âè

ri

xarà

tpçovçàv

e§ ¿ n i â ç o / i i j ç âlù

ztjV

èâtâitaav •

avzoi

r u m nauarchos a c c e d i t ; n o n eos b o n u m ccpisse c o n s i l i u m (licit, p r i u s q u a m exacte d i d i c e r i u t , cum qtiot t r i r e m i b u s R o m a n u s a d v c n i a t , ita improvide c o n f i d c n t c r q u e navale c u m ipso p r a e l i u i n committcre. N a m si vinci c o n t i g e r i t , n i h i l s u p e r c s s c , q u a m d i s p c r i r e f u u d i t u s : cum omnes qui in insula s i n t , i p s o r u m li os te s sint u n a q u e cum R o m a n i s a d eorum e x i t i u m i n c u b i t u r i v i d e a n t u r . Q u a r e imperatoria Tires et potentiam prius indagandam : et si se c o n t r a n o n infirmos s e n t i a n t , tum demum confligendum : sin m i n u s , salutis a l i q u o d p e r f u g i u m q u a e r e n d u m , Q u o d ad m e a t t i n c t , i n q u i t , c u p i d e v o b i s c u m ad hanc n a v a l e m p u g n a m a g g r e d e r c r : D e l i o s a u t e m , u t impe~ ratori armis resistant, n e m o a d d u c e t : q u i citius o m n i a s i b i p e r p e t i e n d a , quam adversus eum p u g n a n d u m t e s t a n t u r . C o g é r é igitur illos faa n o n e s t , quando e x aequo omnes ita sentiunt. Milli porro r e considerata c o n d u c i b i l i u s a p p a r e t , a n t e q u a m a d s i t i m p c r a t o r , r e c e d e r e . S i enim ante eius conspectum f u g e r i m n s , non q u a l e m c t i m que labem Hospitalensibus inuremus. V o b i s c u r a c e r i t , u t illis optiiue consulatur. Haec postquam dieta d e d i t , eos valerti iussit ac D e l lira c u c u r r i t . D o m i n i c o c e t e r i s q u e d u c i b u s n o n araplius f u i t s é n t e n t i a n a v i b u s decertare; sed t r i r e m e s quinas q u i d e m in eastellum .. q n o d d a m L e s b i , C a l l o n e m v o c a b u l o , a d c o m m e a t u m e t p r a e s i d i u m iinportaudum mittunt, quod ab imperatore per incursionem captum

HISTORIARUM

II. 29.

4 ; 9

TiOinaïç êrpçavQOvv MITVX^VTJV. ßuoiXevç âs UIIOK.C. 1333 Tfo GToho rjX&tv elç 'Eçeooôv ènaivéoaç âe ''Eosaai'ovç'p.^92 rrjç sïç uvTOV svvoi'aç svsxa, xaì nçovoiaç oarjç èSéovTO a'Çiaiaaç, anuç exst&ev snlei sni Xi'ov. uno oxomäg âs TIÇ fisya5ßocöv ènvvd'âvsTO nsqi azôl.ov OTCOV sî'TJ. ujio/.qivapisvœv âs, i>Taç. oaot âs vnò OXOTOÇ yâvvfóqaav âiarpvystv, elç M.ITVIIJVI]V âisaw&rjauv UQOÇ TOVÇ oly.£i'ovç. ßaaiXsvg (Tè è/.tZ inyxéqvrjv TOV OÛMV&QCOJIRJVÔV xmanohnœv â/ua GTQUTM netfj TS xai Innixjj rrjv MavXtjvrjv nohoçxsïv, dnsnXsvasv tiç Qcòxuiuv, ijç yç/s TM TOTS NTOvvâçâoç. ol (¿sv ovv slç Asaßov y.aruleicpdévTsg rà (isv Xoinà (pQOvQia nâvTU naQtarrjaavTO o/.loXoyia, MiTvlq-C vrpv âs vavGL TS xaì net m nsqixad~ij/.isvoi snoXiÓQXovv. ßuoiâs

TUZÇ

navxi

iri metuebant : ipsi cum reliquia Mitylenen tiiebantur. Imperator cum tota classe Éressum tenens, civium erga sc Studium commendavit et eorum rebus pro necessitate prospexit : inde Chiuin navigavit. E specula porro quidam altum vociferans quaesivit, cuiusnam classis esset: responsum, imperatoris esse et cum praesentem adesse. At enim quae in sinu Calloncs sunt triremes, inquit, cuius sunt? E quibus verbis colligens impciator de iis esse, quae apud Mitylenen erant, ad Callonem tuendam missae videlicet, reversus in ipsas ferebatur. Iam nox rebus incubueiat, cum Latini j111 imperatorem allabi cognoscentes , quia fuga nusquam p a t e b a t , et contra pugnare non dabatur , naves ad terram appellunt, et ipsi se in silva proxima, loco natura umbroso et opaco , tcncbiis ctiam eos adiuvantibus, abscondunt. Ac triremes quidem vacuas Romani trahentes descendunt locaque insidiosa perscrutati, supra dimidium eorum partim trucidant, partim capiunt. Q u i per tenebras effugeie potuerunt, Mitylenen ad suos salvi pervenerunt. Imperator, piriccrua Pliilanthropeno ad Mitylenen pedestri et equestri manu obsidendam relieto, Phocaeam cursum intcndit, cui tunc Dunardus sive Odoardus praecrat. In Lesbo igitur relieti oppida cetera ad unum in deditionem reci-

48o

CANTACUZENI

.C. lttiXevg Si nQsafìeiav irpòg Zìugyàvrjv néfiìpag , og ìjgye z!jg £eo TTjS xazù Ttjv (Dtóxaiuv , anovòùg tlfczo jigòq avzòv xaì av/tifiuyt'av, waze ^anyavijv (.lèv trtixovriiuv (iaaiket nagaaytty neL,rjV re xai vavrixr/v ngog zrjv rijg Owxat'ag xai MizvXr/Vijg V. 234 noXiogxiav, (ìaoiXéu Ss zòv jiuìóa 2aoyàvtj ZovXtfiùv xaì5 Xoinovg nuìóug zwv Tlegawv, oi xazù Owxuiav èv noo~ ayrjfiazt. b/xijgwv ei] ,,è(ìovXfveo&s ngay/xuxtov, ov'Ssv àv ¿xtóilweyB eÌQTjVip> ?j tov nóXefiov eXéa&ai. ¿nei Ss ¿fioi negi rtòv v fieri qcdp ¿mtqsjists (ìovlevea&ai Ttgayfiuxtov, a fioi Soxm v/nìv avfifféQOvra spio, vfiìv Se è'^èaxai r\ aifitìo&ut tÙ (ìefiovXevi5juéva rj óKo&tìo&ai. otfiut Ss ovSè nolXcav Serjoea&ai Xóymv 71SQÌ TtSv ifiiv neidnvxa Soxovvxmv XvaixeXetv. a yàg SuuXiy&tjv ngóregov, noXXwv xaxcòv v/nìv tov nòXsfiov aixicóxatov yeyevtjfisvov ànocpatvcav xai su fiéXXovru, rovxoig ettari xaiMXivùteiv càg aìpexsa q ttyrjvq. tov tqÒuov Ss ov uv novfiiv (idXiaxa XvainXtjoeiev v(prtyi^aofiai èyoi. iiqÌv eig t i k aoviov xivSvvov ijxtiv toars Soxetv xui uxovxag ngoaiévat (.ìaaiktlèvSei$aa&s tvvoiàv tivù àvxi(i(ionov ngòg trjv jiqoxs(>av dóixi'uv, xai ngeofieiav nè(i\pavxtg ngòg ftuoikéa, avyyvoi-Q ftijv ahrpaxe èq>' olg ngoaxexgovxaxe xazù xòv nóXffiov. q>v«lum ad arma priore» prosilimus , nemo vcl nostrum inficia* ire pò» test. Ceterum Lesbi iusulac adipiscondao, et imperatorem, si i m p e dire conaretur , depellendi fiducia elati (baud cnira tanUra classem comparaturum credebamus) bellum hoc ausi sumus. Nunc et pecuniis cxhausti et iii9uper ipsi obsessij bonas spes omnes perdidimus. Q u i a vero divino ut arbitror alflatu de b i s rebus disseruisti, te o r o , u t quae utilia uobis in posterum et necessaria duxeris, ea cousulas : quando praeterita corrigere nou licet. Ad hacc magnus d o m e s t i c u c S i , inquit, vobiscum ipsi de re vostra consuluissetis , nihil ad pacem bello praefereudam obstitisset. Sed quia mihi in causa vestra i u d i c i um ornile permittitis , quae proftitnra opinor, non t a c e b o : vobis aut parere Consilio meo, aut id repudiare iutegrum crit. Existirao autem cxplicationem cousilii mei longa oratione liaud egere- Nam quaeque prius a me dieta s u u t , quibus bellum bocce praecipuum et solum complinium nialorum vestrorum fontem fuisse probavi , quaeque a d huc dicturus s u m , iisdem paccm coni|>lectcndam e s s e , confirinari potest. Moduin a u t e m , quo iil fruttuosissime faciatis , expouam. Antcquani co necessitatis coiiipcllamiui, ut ctiam invili ad imperatorem vos adiungere vidcaniiiii, piacscuti Lcucvolcatia practcritaui

4 P. 3o3

ayeiv (lèv antXàaav-

quod barbarorum ignoratione pcfterritl erant. Ac plurimos partim occidcrunt, partim ceperunt. Quibus fuga p a t u i t , liberis, uxoribus ac fortuais relictis, nescio ubi terrarum se absconderunt. Persae u x o rcs et filios in scrvitutem rapiebaut : quorum partem contribules, quod imperatorem nou oifenderaiit, dato Pcrsis pretio, asserucrunt. Nec non complures et ipae imperator, propinquis eorum venientibus et suppliciter rogantibus, aua pecunia redemit: redemptufus plures ac fortassil omncs, si citius ad se ventum ossct, dum adhuc nimiium Persae cum reliquo milite sequebantur. Scd quia post eorum discessum yenieb a n t , misit et libcravit quotquot omnino licuit: maior pars servitimi in orieutem abducta. Romani nemiucm captivum traxcrilnt; id cnini illis nefas ; nisi e b a r b a r i s , qui Christi Servatoris oeconomiam non credunt. Pecorij autem numero quodam infinito, practerea suppellectile aliisque rebus plurimis potiti sunt. Ferebatur porro , nec secus erat, postinodum ex ipsis spoliatis, qui se imperatori dedidisseut et post calamitatene illam maguaiu sua recensuissent, cognitum esse, Romanos in praeda adeptos boum trccenta, equorum quinque, ovium duodecies centena millia. Tarn iuimcnsos greges agere exercitus non poterai: scd dominos tantum abripicutes, sino pastoribus eoa vagati

Cantacuzenus.

3a

49«

CANTACUZKNI

A.€. iJ36rfg, xaziXmov (fÌQto&ui ùvófievra cog tzv%tv, al re nóXtig fidai 7IQÓTÌ()OV xaxiòg nùayovaai ìjoav ino '¿ÌXjìuvtov, ¿¡FQyó/ntvoi ijyov baa exaazog ¿{iovXezo, xcoXvovzog ovSsvòg, avzoi TÌ ol iyovxeg ¡.ttzà zò ino (iaaiXéa ysvéaSai xai ènayysiXaofrai óovXtiav noXXwv syévovzo uv&ig XVQIOI xazà vanag xat5 •zàg tpaQayyag evQÓvzeg SitaxeSaafiéva, ¿vqauvzó zs xai duo T?jg OTQaziùg noXXù, vnsQ nevzaxoat'cov èva naqèyovzeg ynvB aovv nqofìàzwv , insg fiotZv Ss sxazòv. i'&ovg Ss ovrog NQÌRTIQOV zjj azgazià snsiSav nvog XQAXTJOTOAI Xtt'ag ìj nXtiovog 7j sXaaaovog, rrjv né/unzqv [XOÌQUV nuotytiv uQiazeìov / ? a - i o otiti, xai fitz' èxslvov zw fieyaXto Sofieazi'xm I'ATJV ola Srj rijg avfinaaìjg rtyovfiévw azQuziàg, rózs ovóèv ènotovv zmv fica&ózcov. ovSs zig qvwyXci avzolg neqì zrjg né/unztjg, akX' wa7f£Q uevvamv nozafimv £§ijv ixuazw oatov av (ìovXoiTO y.v(Jiog y evia Sui. ZOIUVTU fièv 'yiXftavoì nQÒztQov zovg\ry iansQi'ovg ijó/'xovv, zoiavztjv Ss sSoaav zrjv òi'xrjv VJISQ iv Tjóixovv vazcQov. nókeig Ss al UQOZSQOV nuayovaai xaxag SinXrjg untjXavaav evsQytot'ug, ènrjQsi'ag ze rrtg naQu AXC [iuvtàv uTitj'k'kaynìvoi xui ztjg fìaaikéag ànoXavaavztg sni¿/¡III'ag xui nnovoi'ag • o /LIÌIZCO xai Xa/.mQ0zsQav avzotg^o ZRJV fjòovrjv ¿notti xai TOQZTJV rtyov ZTJV nuamv yaQisozuzìjv. uno yù(J zwv Konvtjvov zov Mavovi)! (iaoiXéiog %QOvcov ayqig ^AVSQOVIXOV ZWV IluXaioXòytav zov Sevzépov (iaaiXscog ereyog ¡ìuaùevg ovx ¿jieS/j/itjaev avzolg ovós UQOsinebant. At u r b e s a b A l b a n i a i n d i g n a p e r p e s s a e a c c u r r c n t e s , u n a quaeque quantum libcbat, ncmine obstante , aufcrcbat. Ipsi possess o r e s , cum d e c c t e r o s u b i c c t i o n e m s p o p o n d i s s c n t , n o n p a r u m r e c u p c i a r u n t , p e r silvas e t v a l l e s d i s p e r s a i n v e n i e n t e s , e t a b e x e r c i t u q u o q u e m u l t a m e r c a t i , p r o q u i n g e n t i s o v i b u s u n u m , pro t o t i d e m vero bobus centum aureos numeraverunt. Consueverat antea exercitus aliqna praeda c a p t a , quantacumque f o r e t , q u i n t a m partem i m p e r a t o r i in fortitudinis p r a e m i u m seu honorarium ofFerre, ac s e cundum ilium acque tantum magno domestico, velut duci summo t o tius exercitus. Hanc consuetudincm tunc penitus o m i s i t : ncque f u i t , qui de quinta parte non reddita coiiquercretur : sed quasi e p c r e n n i b u s fluviis c u i v i s q u a n t u m s i b i pro p e c u l i o v c l l e t , t o l l e r e i n l e g r u m e r a t . Has A l b a n i o c c i d e n t a l i b u s i n i u r i a s i r r o g a r u n t , e t h a n c c e p o s l c a m e r c e d e m pro m a l e f a c t i s r e t u l e r u n t . Uibes vero prius d i r e ptac duplicem fructum perceperunt: et rapinis Albanorum liberatac : e t q u o d ì 11 is u b c r i o r e m l i q u i d i o r e m q u c voluptatem aflerebat, i m peratoris adventu procuratioueque perfruitae. Quocirca et festum diem omnium in vita iucundissimtim agebant. IVain a t e m p o r i b u s Manuelis Conmeni imperatori] usque ad lume Androuicum P a l a e o l o -

HIST0R1A.RUM

voi'aç

roaavT^ç.

jj£iWí

(¿ç TCÛV èmyu'tav

ovv niocsuç o fiuaû.tvç

xóv

eig T¡¡V otxtiav,

èneQuiwfhjoav vavt'av

èyivt'O

¿jiiaznuTtvoti.

M^è

fiaaikíoar¡

yi'vsa&ai, Avvrií

Twv

xaì Nixr¡cpó¡)(¡)

fiai'uv.

noli/nov

xaì

Puotltï,

xaì

wç elç

(ff¡¡xr¡ yàç

Trfig nçôç

roív

'Icoùvvov r¡v

nçog

ós xazaazwai

[iaaû.éa

TOV ntXs¡Á.ov,

uvzioyjotir,

ov

(iaaiXíZ

yvvaixì

álXyXovg

zr¡v m'aziv

reltv-

ysyevT¡(iérr¡qúv

âéyea&ai

7trjoayyioQr¡aavzag yùç xaì ftìuoiXi'ooT] xaì TIQWÔTOV (lèv

fióvotv

ôiù

j3sfia-p.

vvv

rw

Ttôv ¿x

Nixyqiogcp

aizr¡aíiv ov

ri¡

1 AVSQOVI'XOV

ahuázaxov

nay à fia¡nXíwg TU aiv(X(f¿QOvzu

nçog

Âo-

'AyyèXovg

vito

It¡V Tí %cá(¡av Sl¡trT¡a òiù yQafifidxtov nqog avrovg òutXtyfiévov xud-' oaov /QOVOV ¿Xtj'i^exo xaì ènÓQ&ei *AXfiavovg. ovx co d' exaxegoig avxotg ¡¡ovxevoftévoig dWrjXoig ìvavxia sSóxtt Setv xaì fiaoiXiaoi] xtjv (ìovXr;v uvaxt&ivai mg Caxxa àv eXotxo avxrj, StanQa'^ofiévav xaì avxwv. rj de TI (idi-15 ra ftsv coftoXóyet ydoixag avxotg noXXàg, tog ov% VTIÌQ iuvxcov fióvov, aXXd xaì avxtjg xaì xov naióòg ngóvoiav notovfiévoig. fjvvtftovXtvè TE fitj npog [iuaiXéa nóXsfiov xtveìv WI ovx dnaXXd'£ovxag xaXwg, ola ór} avxqg fisv ovoijg yvvuixòg, TOV natòng Ss vijm'ov, avxwv Ss Sta xtjv àvuQ/j'av oxaaia-io oóvxmv nqòq uXXrjXovg xaì Sia+]V IINÒ

TOV

ÔS

ovâivôç

noXèfiov

ovarjç

xai aqiiaiv uvzoîç

TÎJV

èçàvTtç,

WÇ

ti

fièv ovv

av-i5

roiav-

FIRJ NTID'OIVTO

yfjv avzwv OQÛV, OTçaTiiïç,

nôXtiç avvsßtjaav TIUQUSISOVUL • ozçaziù

ßaaiXevg

zotç

èzsoov Xtmo[xèvov 37 âiacpd'siçofté-

rîjç 'Pcofiuiwv

héooç èxtt ytvopèvov,

uv-

uizt'ovç ye-

¿àv âè f.itj, coç 7ioX(/utjoovzuç

ântX&ôvzaÇ.

TTQSAßDG

Xéyoïç,

saßuXstv

cai

ti

ßot-

xoazv-

novcov xui xivdvvatv TUÇ nôXeiç avTW naçadiôôvai,

rov rs nçay/LiÛTCov UNUXXAÇTLV

P. 3 0 Ô i « ç

r f j nçôç

TO ßaatXtug

^ry/oXrta&ai.

ufitXtjaavTU rcSv aXXcov, èv&ùôe ijxeiv.

à-

nouizcog

7icQijioirj(ja/j.év(ûv xai

av/vôv riva

eréoovç

¿av(FQOV-5

noiùadui,

unotjztjrjùvToiv av&aâci'a xai àyvcofioavvjj

avxtjv

vnàytiv

rmv

e-

dXk'

nokirjv

ôixcoç dnoztz/ntjuivtjv zrjç 'Pooftai'cav -qytfioviuç, D

IRQ-

âè avvovç

naçtoxtvaij/.iévrjç

aifàç TS avvovç

xai fttz'

aï TS NÔXEIÇ naoui

Q

ig.

Ita corr. ED. P. pro 7iaQeoxeua(t(i£voç.

a / t a TOÎÇ

âvvazoZç râv

nooae/œrjtjauv

xui

xaiio

ov TCOXV ßaai~

'AXUQVUVFOV.

exovßot-

ac principes honoribus e t annuis r e d i t i b u s , u n u m q n c m q u e suae personae convcnienter afTecturum. Ut autem nullius i m p e r i o s u b i e cti , Acarnaniae p r i n c i p a t u m retineant , iV TTJV OTQUTIÙV •

avTQIIJ-

'Evvaxòxazuoxó-

Ivte&Qttfifiiyots.

moribus ac legibus Graccis et imperatoria e d u c a t a e , convictum b a i b a r o r u m d e l e c t a b i l e m non futurum. T a m e u eas nuptias R o m a n a e reipublicae conimodaturas arbitratus, virginem suam despondit. Leg a t i , q u o d i m p e r a t o r i affiuitatis c o n i u n c t i o n e r a p e r s u a d e r e p o t u i s scn:, l a c t i r e c c d u n t : ipse Byzantium nuptias adornaturus r e d i i t . 34Praecipiti iam aestate a Triglia iuxta Hellcspontum p e r f e runtur n u n t i i , p e d i t e s P e r s a s e x o r i e n t i s u r b i b u s d e l e c t o s , O r c h a n e d u a ; , s e x e t t r i g i n t a n a v i b u s ad l o c a Iiyzautio v i c i n a a u t e a i p s a , a u t c e r t e p o s t e r à n o c t e t r a i i c e r e p a r a t o s esse. Sic autem instructos, u t a o n m o s r e v e r s u r i , n e q u e flirtila ad r a p i n a s i n c u b i t u r i ; s e d i m pudenter et avare nimis omnia direpturi videantur. Quia igitur fesliuatus b a r b a r o r u m adventus et temporis angustiae a e q u a l e m c x erckuin colligere non sinebant, nihilo minus qui tunc erat Byzantii e x i j i u i s , c u i n m a u d a v i t m a g n o d o m e s t i c o ut a c c i p e r e t e t a d m a r i t i m a urbis l o c a v e n i e n t i uni i m p c t u m e x c i p e r c t : ipse s i m u l e m a r i i n v a s u rus t r i r e m e s a r i n u b a t I t a q u e d o m c H i c u s , loco c u i n o m e a E s n a c o s i a

5oG

CANTACUZENI

A. C. i337worç re xaza' 0aa fxûXiaza / t o p / « unößaai* vncónrtvs ttäv Tlegotöv , Siswxxsçtvsv exet, nsçi ôè oçdgov ex P. 303itö»' xaraoxónmv TIVSÇ dn^yysXXov, coç 0l ßagßaQOi zoïç sxtï uiyiuXoiç zrjv unoßuaiv enoitjaairto, xui zexfujçiov dX?]&sç zijç âyytXiaç snoiovvro zo zQav/NAUAI yeysvrjadui TIUQ' UVzmv. ol5 ßäoßaQOt âè ovx stp' evi XOj.t£vrjç âè 1•¡ór] xui ¿¡iiéçuç, avvtnXéxovzo oï ze cPa>fxaïoi xai ol ßdgßugoi uXXijXoiç xat dv-10 zsayov /.lèv sut noXv, zmv naçà TLègautç snHpaväv ovzeç xui yi'mni'ficov nùvztç • ouwç vtxrj&évzsç xazà XQUXOÇ , nXtjv mxù ol ftèv dni&uvov naçà ztjv (.lùy^v, ol à' eùXaauv. ztj C uvr/jç âè wuaç xui 6 ßuaû.£vç âvai zoi/jotoi. nugénXit, uç aB. ol âk ciXtoOay lcgebatur. cuhortibuä suis collocatis et spcculatoribus constitutis , u b i potissîmnni Pcrsas ilcscciisuros s i i s p i c a b a t u r , ibi p e r u o c t a t . S u b Jiluciilum qtiidam spcculatores n a r r a n t , barbaros illic in liltus exisse; iidcmq u e n a r r a t i o u i accepta a b illis vulnera a s t m c b a n t . C e t e r u m b a r b a r i n o n omncs ad unum locum a p p c l l c n t e s , duas navium stationcs b a u d longo intervallo f a c i c b a n t : et alii quidcm ex. u n a p a r t e alio se d i f f u n d e b a n t : alii ex a l t e r a , velut speculatores q u o s d a m paucos de suis p r a e m i t t e n t e s , agminc composito i n c c d e b a n t , quasi locos a magno d o m e s t i c o iuscssos trausituri. Ut primum Romanis a p p r o p i n ( | u a r u n t , d e m p t i s a l i q u o t , o m n c s , q u o d in hostcm improvisuin i n c i d i s s e u t , l e t h o occubuerunt. Q u i evaserant, ad suos retrogressi, m c m o r a b a n t , q u e m a d m o d u m commilitones cecidissent, cum i n quasdam copiolas, u t v i d e b a t u r ( n a m p e r noctem clarc internoscere n o n potuisse) scd a m m o s a s et bello invictas i n c i d i s s e n t Re i n t e l l e c t a , Persarum g ol f.ikv rwv

ijSrj nagaaxtvaCoviui rwv

xov

nejilrjoor/.còg •

nvd'ó/xcvog

II.

P.309

5o8

CANTACUZENI

A.C. i337òvov, ròv t£ nnùyovov àg ßaaiXsa 'Pco/uut'cov Sie&QvXXei xaì èuvifjv ßaoiXi'Sa nporrrjyÓQtve 'Pta/uai'oiv tog dnóyovov èxeivov. Sto xaì òiù anovSìjg undarjg ènoietro (xèC ^ouj ao'gai rivòg R!jg ino rovg 'Pajfiai'cov ßaaiXdag ovotjg UQyrjg. ov Srj '¿veya yMl T ° T £ Nixtj uSeu*, ovd' ovzca XvmzsXovvzwg afiiam avzoig a y A . C.i33g iSoxtixs (¡(¡iovXiva&AI 71 acta OUHJOOVOVOI J t a zrjv yiytvrj/uivrpi (IXdftfjv • vvvi Si avufiui'i'ii ¿tipozenu ntt'oso&ai ngoaSoxav vnao^dvzmv • ov ydt) eativ , ovx toziv ovd'ev, ft ¡.if) rt na5gd?.oyov OVQUVOV TiQog aooztjQt'uv vfuv nyuy&ei'q, o xov noXionxtiv Tjuiiq nei'aei dnoa/tadai, wore eixog nrpo; zfj yaiQ(t xai TTJV nohv v/nug Tinoaanoleti'. d-avfia^to ov

noXXóiv

¡uùXXov puaiXtt

zcàf

dnoyvi'ni 20ufjY.og

y.uzà zòv d'^tó/jittov

hìyi'Cófitvoi, ozi

zoaovxov

u/.ujvui

rtòv

Xóyov òoy.ti

ovxmv

«p/^i

f

' i 'èv ovv-

noiovvztg,

¿ntaréoovv

onXu

uvzr^ovzo

ftarìfldoovg. y.uì zfj

av

zig

zov

ùvw&tv

(puirj

zà óìxaia

uQyìjV

rìjv

ti

¡.iùXXov yùo

òiù

noittv

inonoXXw ovvi

t)ì r ò zov

l'ars

ti ovf p/jyavfj

yjióvov zdvavri'u

òiy.rjg re

ti' zt y.uì òiivafug

D

zò ex

'Pwfiut'iop

rovxo

(iu¿ni-

tztgcov

xuzuyto&ai,

(iuaù.tvadvztav

nQÒg ór/.ut'wtiLV v/.àv,

òiutpvyùv,

Aazivovq

yù.Q Nt/.>](póoip St'xaiov ztjv

C

zwv

ovx f j S ì i -

viuv

rrjg òiuòoyr^.

rjòiy.tìxt.

vnò

è'§qkaouv

^'JX 0V>

ntfi\puaiv

/nuXtazu ti

ovzoiv c|

/quvov

ov òvvaaSt

uXXà

noXkoìg

Pca^iuìtov

ènrt yovzo

dóiy.tìv

Pco/xai~

y.uì MuxeSo-

unuirovvrtg, fiiatu

exti'vovg

y.aì zovg ntQioi'y.ovg dh

i

c

'¿(¡fjg

'AyyiXovg

èli

ènuo^uòv,

(ìuaiXtìag,

, zìjg

Evqduirp,

uXX' aòixa

noXkàxig

Q'xlxrjg

òt ertai

rov &tov avvaiQouévov

3 y y t f i o v i ' u g y.aì 'Aaìuv

rjxfjav

òià

c

xrjg

nQoa- A.C. i33g

"AyyeXoi

òiu zo ¡ìaaiksvai

vazeuov

ÌSvvouivrjq

(mìv av&ig,

Òt zrt punytjp

uvzovg

Aaxivoig.

36.

u/.'/.u; zwv ¿misniiav

iniryoiievotTig,

tìvai

vnò

HaXuiolóycov

'Axagvavt'ug y.aì uù.oi

li.

ovòffiià

u$ioit rò

v/ntp nagijvp,

1. rfniyujQqoe h q o ì èco. T h e o d o r o L a t c a r i i m p e r a t o r e d e s i g n a t o , P. c i r c a Piicaeara B i l l i y n i a e . ED. n c c i d e n t a l c s p r o v i n c i a s , q n a r i i m practorcs erant , s i b i j s u b d i d e r u n t : p r o p l c r c a q u o d R o m a n i s i m p e r a t o r i b u s , T l i r a c i a m et M a c c d o n i a m L a t i n i s t e n c n t i b u s , ad illas t r a n s i t u s non p a t c b a t . T a n d e m post a n nos plurinios , cum iinperiuin lionianuriiiu a P a l a e o l o g i s r e g e r e t u r , L a t i n o s , D e o o p i t n l a n t e , p r i n c i p a t u d r p u l c r i i n t et Asiam a t q u e E u ropam, quousquc iniperabaut, iterum coniunxcruut : Acarnaniam ab A n g c l i s frustra r e p e t ì v e r i i n t , qui per vim et scelus eam i c t i n e n t e s , s a e p i n s c o n t r a se missis e x e r c i l i b u s , culli vicinis b a r b a r i s a d a u x i limn invocatis r e s t i t c r u n t . I m p c r a t o r e m anteni l i u n c , q u i n u n c vos c a d e s t i fultus o p e a i m i s subi g i t , n n n o iiiiusLuiu esse d i x e r i t , d u m alios i m p e r a r e n o n p a t i t u r , sed iiislissiimiin , q u i p a t c r n a m l i e r c d i tatem reposcat. S i enim a e q u u m e s t , ISicepliorum a m a i o r i b u s b a n d ila inultis p r i n c i p a t u i n d c d n c o r e , (pianto aeipiius i n i p c r a t o r e m , i m p e r a t o r u m , qui a b i n i t i o A c a r n a n i a m li i i n o r i i n t , n e p o t e m s u c c e s s o r e m q u e l c g i l i m u i n ? Q n o d si l o n g i n q u i l a l e n i t e m p o r i s c a u s a e v e s t r a e satis p a t r o c i n a r i censclis , s c i l o t e vos i a i su ni r a t i o c i n a r i : n a m ob i d Jna^is supplicio digni e s t i s , q u i (¿ululili in j'arienda i n i u r i a p e r s e v c raveritis. Ergo si nulla fraudc c\adi're p o l c s t i s , quiii c o u v i n c a m i n i ,

3^7

522

CAJSTACUZENI

A . C . i y i q A x a q v a v i ' a g fiuoiXia ytiv,

it

Sii

Ìavzoìg,

xaì

a f f l a i fièv oXi'yov

nóvov

fitvoi.

ozi

yi'oig,

Sé

r¡ ¿f.ir¡

ÈMOTTVOUTT unuizttv

ov

¿fteXezijzav

xaì

aai'Ttg

xuì

Snzei",

xaì

UVSQI.

Tovg zbv

uve/cóntjasv

TOvg

c

V7Z* ¿xti'iwv CTUTOL SE ¿X xuì

ènti

uyuOuVj oiXtì. nvXug,

Pcoyt'ovg

/ndXtazu

èóéóoxzo ènei

avzovg,

ngòg

fisv

ntqì

OVTWV Tiàv

tig

ovv

èg

uvzoìg

zù

fitydXov

o ¡xéyug

vfiòjv U&QOI-

vazeoai'uv,

TOIUVIU

zio eig

xuì dog

av

(iuaiXtì.

zèXog

ènoiovvxo'io tj^ovra

nQoaywQtiv nòXtug

nuqijv

15 nqòg

KuftuoiXuv

Sofitazi'xov zr¡g

Sè

èxxXrjOiav

nody/Liuzu

Sofisazixog

eiot¡uévoig

xuzaXmàv,

nyoaywqtlv

to

noitlv

xaì

èg rr¡v eintòv

avzolg

TT¡V VUTEQUÍUV nqùg xuì

zoìg

ànòvzmv

r è aznuióutàov,

SiaXéysa&ai

¿/noi,

tv

èxxXrpiav

Stòvxiov,

'0 fxèv

tvùyoivzo

Sia

¿ni

unr¡-

FIA¡)TVQRJ-

¿vá9-r¡a&s

re

Pco-

oatjg

Svvufièvm

ovv

k'^eart c

v¡.imv

[iaaiXÉiog,

xaì

zcov TIVXWV dvaycoritjaupreg,

¿(pai'vtzo xaì

xctz'

TU vfthtQa

Xóyovg

Xòyov."

'ylozaíovgj

ITaiQOig

Sé

xazaozQerpó-5 v¡xiv,

xui

Sixuúo

yfiüg

ifiüg

TCÒV nXtiónov

ftovktvadutvoi

ànóSozE

uXXovg

xaì

vvvì,

xa Ti¡g

vfieìg

Siatpv¿niztíveiv

ovfiftovXevovzi,

ov/urpéoovau

avyytvéai

dnoXoyi'av

St'xaiov

uv r¡v

dyuihàv,

vnOfievovfxBV

nqovoíag

cog dXr¡Sii

Tittòg

/.tiyá'/.cov

¿va&É¡i£Voi.

ti ovv

xuXiog

ov xolg

narra

ovx

xuxonouytuv

¿FIOÌ TÙ (¡E\T/'CO

nuQaivtaig

avfifíovXotg

UVTOÍ.

V . a54 tl'ota&E

rrjv

y Evia d'ai

dnaXXd'^ai,

evvoíug

aovaiv

ti

uizíovg

01 èiioì

B Xavauv

TO dStxelv

novovvrug

/iti) nti9o¡u¿vovg

uvzoìg

XQT¡ouadui

e^sXuvvuv,

uvrjvvxu

z(ò

ytvú/.tfvoi zòv

Xóyov

ovx (iazùg unui-

e t si v i r i b u s ad i m p e r a t o r e m A c a r n a n i a e i i c i e n d u m v a l c r e t i s , n o n posselis tamcn i n i u i i a e opinioncm e f f u g e r e , q u i d , q u a e s o , inanitur l a b o r a n t e s , miseriam vobis p r o d u c i t i s ? Q u i n milii s a l u t a r l a m u n e n t i obsequentes , et v o b i s uberrimum fructuru a d i p i s c i m i n i et nos a tant i l l o l a b o r e , quem vobis c d o m a u d i s sustinebinius, liberos esse s i n i t i s ? C e t e r u m cohortationera mea in ut non inutilem r e b u s v e s t r i s , Bliogii cognati ac socii vestri t e s t a b u n t u r , si eos a d b i b e r e consiliarios v o l u e ritis : qui cum in arbitrio meo sua p o s u i s s e u t , quanta c u r a b e n e v o l e n l i a q u e ab i m p e r a t o r e dignati s i n t , ipsi l o q u e n t u r . S i i t e m vos v e s t r a m i h i p c r r u i s e r i t i s , efliciam ut ea k o i n i u i v e r a c i et iusto et qui b e n e f a e e r e p o s s i t , permisisse p r a e c l a r e i n t e l l i g a t i s . Responsionera in praeseus non p o s t u l o , q u a n d o m a i o r pars abest e t vos ad r e s p o n d e n d u m non estis meditati. Ubi a c l o conventu de summa r e r u m deli— b e r a v e r i t i s , crastino d i e , si l i b e b i t , respóndete. His A r t a e o s a l l o c u t u s , in castra r e d i i t , C a b a s i l a et Rliogiis q u i b u s d a m r e l i c t i s , q u o r u m i m p r i m i s s c r m o n i b u * a d imperatoris o b e d i e u t i a m r e d u c e r e n t u r . Artaei a porta d i g r e s s i , c o n c i l i u m c o n v o c a n t , in q u o , ut res ad finen» 11011 boniim spoetale visa e s t , (ilacuit sequestre magno d o m e s t i c o ad i u j p c r a t o r c m t r a u s i r c , Itaque die altero pro p o r t a urbis 9 t a u l e ) , d o -

HISTORIARUM rtSv,

„fyteig"

srpuauv

rtjv,

aaxt

yào

eìSòxeg

Sxaì

r/jg

,,ov

y.uTUìfjfjrptaaoSui nokvv

c Pm/uui'cov

vì Ss ògwvxeg

ngòg

onyqv

fjfiàv

ti uveale

frni'av.

xoìg

^Ayyekoig

ìjdi] yoòvw

vuò

navxànaaiv

tjytf.ioviag

ftuaiì.éa navxdnaai

ngoarjxovauv

(tìzio,

dyvwfioavvrjv

oqikeiv xrjv èayaxTjV,

gov,

xb egyov

axrjaa/xev,

noòg

i^Tigoarjxei

xaxà

Tjuàv

tcòv (filimi

¿icooyta/uévov noòg

tni

xàv

xtj nooxegaia

o;iXa

nagà

rjfiùv

Sitjvexwg

a3. P r o iSeiaavre;

xX>jdns~

cPcofiai'tov

ut

fidXiaxa

ògwvxeg ygóvov

aygig

ovxèxi

ovó's fìuaiXiì

legebatur

ovva-

aqtóiga TjSrj

xivoav

av-

ìxigiov

mg èv ¿eivtp P . 3 1 8

xaì ov navoexai

txóvxeg,

dvrai'geiv,

avxovg

èv SELVM,

xjj

ayotxo,

SediSayfiévoi,

noietxai

¿xnogd-ijoTj,

loyia/.i(àv,

xal

Svvdfiu

xoaovxov

aov xaì

D

nocxgó&ev

nóXeig {¡aoi\éa>g

noXiogxovvxa

-¿¡/.cag Siaxei/néveov

nuguaxtjadfievog

Ttjìuxovxoig

xàg

vv-

tow naxgióov

vvvì ó'è avxòv

xaì

xì)V dnoaxuaiav

ngoxégiov

eì /xfj ndarj

vip' ex ¿gov

VLoXiogxtàv, si /.irj ngoaytagrjauLf-iev SnXnig

dnoaxegijaavxa

noiijaea&ai

xrtv óiaSoyfjV.

dyofiévrjv Nixrjqiógov

USLXELV oìóftevoi

xaì

avxov

'Axagvavt'av

avxrjv,

rjòrj ftuoiXécov ¡.irj ngoaovaav

xaì vn'

uV/.ca; xe xaì

(3uoÙìÒ£

rovxì

xoaaii-

uTioxexfj.rjfxtv^v,

rrjV xi.tjnovof.uuv

vnèaxrjuiv

eì Tfjv ex nokkoSv

yvòv,

re

èxetvóv

ovSs avxòv oió/nevoi

•qytfiovt'a yr\v, xafr'

xrjV dn/rjv

C. i33g

ngoa-k.

èxxaUoao&ui

xuTuSovhooa/uevov

ts ròv nuìSu

ioQOtf.tfd'u Nixrjqióoeo

5a3

36.

¡xtyìO.a TIVÙ (Sófisfh* (ìuaiXtl

ovi%iv avrov nugîjliïov, nQoajiéfinovzoç ¿si ttvaç avxolç xaì tt)V airiav èyofiévov, ôi' irjv ovzcoç uavu(IÙTIOÇ ¿'/ovai NOOÇ FIAATKSA xaì navra fiàXXov aï VTIO/UÎVSLV rj vn' avzòv rsXsïv, ovâefii'av naçéayov anoXoyi'av' ufxa fièvio xaì Sià TO firj ty.uzèom&ev ytjç noXiogxtìo&at, xaì 9aiâaarjç • ¿¿fia òè xaì avfifia/j'av èxSt/0/.uvoi ex TUQUVTÎVÙÎV fjÇtiv, rtv (povro avTOiç Xvativ ztjv noXtooxîav zovç 'Pcouai'ovç èxfpofiijouvTUÇ. fitzà âè TTJV ¿ivrépav xaì eìxoozrjv Tjfiéçav r/xov ex R ov Tâçavroç al nçooôoxcôftevai òéxa TQITJÇEIÇ xaì ntvztjxôvzogotiS Drçeïç' aç iâôvreç oi noXiOQXovfisvoi èv QœfioxuazçM, fjôovrtç je qaav e/¿nit oj xaì autzrjQia ecôçzaÇov xaì ènuiàviÇov ano rov teiyovç f tój TjSij zwv xaxœv dnrjXXayfxévoi. oî ôè ijoav V. a56 ovâev /nûXXov èv èXdzzoai xaxotç. è fiéyaç fxiv yùç Jo/îîotîxoç xui'zoL èyyvç èazçazoneâev/ièvoç ztjt; ïhultioo/jç, ovôèv /uâX-20 Xov èxivrjd-r], ¿11' dzçèftaç zrtç nohooxi'aç ÎÏ/EZO. Tttçavitvoi de en' dyxvywv èq>wç/.wvv, ztjç zs yîjç ane/v/iuvoi ioç 71 oie fil aç xaì nçàç Tfj nôlet ovôsfii'av noiovfievoi dnofiuaiv.

A.C.

9. Pro

xtyiuv

al,

q u o d n i b i l i est, E D . P. c o n i . alooSvitti, l e g e b a t u r ; E D . P. c o n i . Tûfiuvioç.

12.

T^uv-

f u g i t i v i s r e v e r s u s , obsidebatur. T h o m o c a s t r i i r e l u t copiis omnibus c i r c u m f l u e n t e s , quod mare o b t i n e r e n t , ubi imperatoriae triremes n u l l a e e r a n t , multo plus ceteris c a l c i t r a b a u t nec verbis saltern iiudis obsessores d i g n a b a n t u r . E t e u i m cum magnus domesticus per dies d u o s et vicenos ab adventu suo ad eos quotidie mitteret et causam e x q u i r e r e t , cur adeo nullam cum i m p e r a t o r e compositionem p a t e r e n t u r et q u i d v i s quam ei parere m a l l e n t , n i h i l responsi dabant : s i m u l quia n o n u t r i m q u e , terra m a r i q u c , oppugnabantur : simul quia T a r e n t o a u x i l i u m e x s p e c t a b a n t , q u o d , Eomanis perterritis, obsidionc eos liberaret. Post secundum autem et vicesimum diem T a r e n t o ven e r u n t e x s p e c t a t a e triremes decern et très aliae, quarum singulae q u i n q u a g i n t a remis agebantur. E a r u m conspectu obsessi pltirimum e x h i l a r a t i , diem f e s t u m agebant ac de muro divinas l a u d e s , ut iam m a l i s d e f u n c t i , c o n c i n e b a n t : qui tamen n i h i l o magis miuoribus erant in malis. M a g n u s s i q u i d e m domesticus , etsi propter mare castra p o « u i s s e t , nec tantillum se commovit obsidionemqite perpetuavit. Tarantini stantes i n a n c o r i s , ad terrain ut bostilem naves a p p e l l e r e a c p r o p e u r b e m descendere non a u d e b a n t . T e r t i o post d i e s u s p i c a -

HISTORIARUM

II. 3 7 .

$ 2 7

tig TQT'rrjv Se f^ii^av VOTÌQOV S fiiyag Sofiéarixog vnonrtv-k.C. 1 3 3 9 aag roìg ¿v Qaaiv, 0«.' èneiSàv e'§éXxu>vxat xtjg dalùj-iqg , uv ovftfiui'q xivòg èni'kufièad'ai, ov paòioog /.te&ictaiv, u/oig àv rj èniXeiipwai xi eavrwv, jy naQaaJidaiovrat rcòv fjfifiévtov. roiovrov óij ri crvfiftai'veiv xai negi avrovg. zouTia'g yù() cóg ov (ìuaiket Tt^oa&ijaovrui elnóvreg, roìg a v roìg Xóyoig ypiàiTui óiijvexcòg xai ovSe/ii'av èmSèxovrai fitra/So,"Kt]V. yovg eoxfftfxévoi, eì/ev av riva Xóyov e(.i/.iéveiv roìg (ìeftovltv1 7 . 9fei.naa>ii ed. V . vitiose. Respicit Horn. OtL V , 43a18. lcgebatur, unde E D . P. coni. TiaQaonàatuOt,

nuQuondowv

tus magnus domesticus, Thomocastriis spiritili paulatim c o m p r i m i , quandoquidem Tareutino subsidio non f r u e r e n t u r , per internuntium eos in hanc sententiam verbis est aggressus. S e illos non posse satis a d m i r a r i , quod cum viri prudeutes ac rerum usu triti s i n t , ut q u i dem fama praedicentur, (nam adhuc recenti adventu suo paucos c o rum vidisse, ) nunc cxistimationi suae minime servire ac neutiquam ea f a c e r e , unde se omni crimine prorsus liberent. Ipso enim circiter quinque et vigiuti dies ad muros sedente et avente causam n o scere, ob quam stibesse imperatori prorsus intolerabile videatur, eos nihil plane respondere: n e q u e ex h i s , quae f a c i a n t , suspicionem atrerie, quasi aut hostibus iucommodiim aut sibimet ipsis molestiarum vacuitatem prudeuter meditentur : sed idem illis , quod polypis accidere, qui egressi e l a t i b u l o , si quid a p p r e l i e n d e r i n t , non facile d i m i t t u n t , donec aut per se aut vi a b s t r a c t ! , quod constrinxeraiit, dimiserint. Sic ipsos, cum semel imperatorem se nolle principem agnoscere testati s i n t , idem semper et praefractc testari. Quamquam si de rebus immtitabilibus ita meditato l o q u e r e n t u r , haberent rationem a l i q u a m , cur in iis p e r s e v e r a r e n t , q u a e a principio s t a -

5

2

8

CANTACUZENI

A.C. 1339fievoig dpyrjg' vvv ' fyióiv, naQuoy.evu^ofiévr],

Toneàevfxévov

ezsgoig

[lèv fiaXiera nQO&vfitog'

noXéfiov

rgiygeig,

ort tfè xmùSrjlov

(¡(paly , ¿fißXvvtrai.

re oì'sa&s xaì

01 noXtfiiìofre

óèxa ravrag

fj/iìv

syxX?]/tiara v rt

àgyatg

iyerai

fie&a, 7iQo9~vfia>g rov vneo vfimv fiaXiara,

SéStixrai

1•¡STJ ntigàaofiat

a7iró/.itvog noXéfiov,

ZQijftaoi und%

vfiTv ,

avxòdev

/iiotga

dvaarùrovg nuvàtjfitìio

xaraxexXeia/iiét'ovg. re xaì

Nixtjrpó-

8. v/iòjy E D . P. pro >j.unjy. runt. T a r e n t i n o s i t a q u e , ctiunisi v e n e r i n t , parum aut n i h i l vobis operae navaturos demonstratum est : prorsus autem non ventures , i n d e conabor ostenderc. Quicurnque aut propter privatas offensiones aut lit socius bellum c a p e s s i t , principio q u i d e m , dum a b arniis et p e c u n i a est instructissimus, impigre opus i u v a d i t : si semel iterumqne i d frustra f e c e r i t , languescit impetus. Princeps igitur T a r e n t i n a vestra opinione et vero ctiam n o s t r a , prompte p r o vobis bellum capessens, uno hoc anno , quo a nobis o p p u g n a m i n i , comparatas triremes hascc misit : quae tantum a b e s t , ut vos d e f e n d a n t , u t nec se ipsas queant d e f e n d e r e . M e enim i u x t a mare castranietante, nec d e s c e n d e r u n t classiarii , nec quasi essent mortui desccndere potuerunt. Reliquum e s t , u t vacuis manibus ad earn r e d e a n t , a qua missi sunt. Quae cum i i i t e l l i g e t , bellum adversus imperatorem nec modicis sumptibus e t magnis egere l a b o r i b u s , de cetero quae eflici non p o s s u n t , non tentabit. V o b i s vero i l i o frustratis a u x i l i o , aliud n i h i l restabil., uam ut v e x a t i et rerum egestate oppressi , pro inancipiis vos traa t i s , ac sedibus vestris p r o f u g i servitutem s e r v i a t i s , a u t hic in o p p i d u l o aestuoso ac foetoris p i e n o obsessi et conclusi, cum p o p u l o universo intercatis. Q u a m o b r e m h i n c utilitatein, quam voliisciim d e j p o t a Tester ex liac d c f c c t i o n c captnrus sit, pcrspicerc licet, g i t o t i

a

HISTORIARUM II. 37. Qog

ò

v f i f ò v dsonÓTi¡g

UQU

xai

Tìjg

oixsíag

ovTW

ywQÌg

TOVTO axijoao&AI

TAG

loov

E;£I

yào

Sr¡nov

ye

ensdiftrjaav, TIUQTATUI, t¡

nei'oa

ovòìv

yQÓvov

avTWV

ov

Tuig

nòksai

lere : qui

iucertum

n e c a solis

detrimento

quoque misera

erit vestra et

Non enim cupierunt,

si

citra

ullam

quam

durum Tarentinorum

experientia

ipsa

Tarentinis ,

a

vincentur , Sed ñeque arbitrari

melius

nihil nos

enim

cultatcs, nonduin

nos

in

assequanautem

Quocirca

sit,

sive

sive

malis

arbitrans ipso

illis

saepe-

imperium

non

a

et vos

adiunobis

versemini. soluturos

semper

eventu

volúntate ad aliis urbibus

noturn

enim

Quale

vicerint,

quidem

mutata

sine

minus

Necessario

extremis

e t quas in

in a l i o s dispertit.

venire depel-

factos o b s i d i o n e m

JNos i p s i

male merueritis ,

hue

nihiio

Latinorum

èv ¡is-

queant

labores et pericula

sive

imperator,

xrjv

daremus , illos

condonent,

remissiores

et ipse adirne e x s p e c t a t ,

unoyvdó

sunt, ut q u o d

cognovistis.

quomiuus

est hoininis.

Nunc

quam de vobismet suros,

non:

aberit,

prudentis

assidebimus.

nos

sive

xàg

eos saepe a g g r e s s i ,

conditio.

vobis

quam

avTip,

vfiwv

concitatos

subacturos:

aliorumque

diuturnitate

óè

adeo insipientes

necessitatem

vabimini

àv

quamvis

id post magnos

tur ,

XVOITSXOVVTU

xr/jasig

apparatu

infelix

profecto

nav-

oìófisvog

ov

Q u o t i si e t h o c

urbes

tyóvrwv

fiéy.Qi

et sic nos Acarnania

Acarnanibus,

existimatos,

TU(

ingenti

TOV g

vovv

tag

oí V. 358

XLVÓVVOV òià

(ìaaiXevg

tztQotg-

num

t'ayaxov

7iQoaya>Qt¡asTS

ovJè

potuerunt discedeie.

potentiores

scrvietis.

cum

est,

vfj.iv

R¡TTR¡&r¡aov-

xu&tdovfis&a

fiexuyvorxsg

ta avxoì

SITS

stg

TTQAYFTÙTWV,

nuQtaytio

óovXet'a,

oit,

eneira

yevqoeofre.

arQari-

naftaozrjod/uevoiS

evexa ri/xatg re xai noXXutg eveQyeai'aig

TO (J.£Qog. nXeim fiev ovv nao'

ov

axéif/aode ovv ot

èfirjV xureyyv^am

NixrjcpÓQid rio v/Liaiv Seonóry yàq

Sià

àq>èXetùv

¿ycó re yÙQ mg vlòv

noXefiqoovoiv

(ìaaiXet xai rrjv nóXiv

avroi

OTIEQ

óeajiórjj

rrtv

7taQÙ 'Ptofiai'oig (ìaaiXevg,

iavrovg

SevreQOV eìg evxvyjag

tvvoi'ag

¿ya&àv

xai

rutv

naguSto-

ex (HaoiXetog

noXioqxovvreg

Xevgóè xai qfieVg 01xa.Se dvayiooqoo/uev. naQuivovvzi

dXXàxaì

'sixaovuvcov

rò rwv

vfxtv ngooei-

legcbatur.

speraverit, 11011 vestras dumtaxat, sed et cognatorum vestrorum fortnnas Acarnanum potentissimis gratis dabit. Qui sui quacstus cupidine commoti , vcl ultra vircs animosi et parvo ab imperatore accepto p r a e s i d i o , ut pcrniciosissimos hostes vos oppugiiabunt, noe obsidere cessabunt, quoad subactos cum coniugibus et Iiberis patria extorres reddiderinL Nos cum imperatore domum rovertemur. V i dete igitur, quibus casibus hoc bellum vos obiectabit. Si me meliora suadentem audieritis, vosque et urbem imperatori dedideritis, primum q u i d e m , quod studetis, Niceplioro despotae vestro commollare licebit : ego enim filiam meam ci uxorem coniungain , quod in summa felicitate ponendum , nec yos nescitis. Praeterea, ut lìlium meum educabo : et imperator, qui mihi bene vult, mea causa honoribus ac bcncfìciis apud Romanos amplitudiuem eius illustrabit. Addc quod et vobis non pauca hinc emolumonta parabitis. Nam et liic opes vestras cumulabit imperator, et quae Nicephoro despotae vostro assignabuntur, ex iis fructum aliquem capietis. Plura acervanda dictis non censeo, cum ex his qui sapiunt possint iutelligere , qiiautam vim malorum b e l l u m , quantam vicissim bonorum copiam deditio allatura sit. Vos considerate et utrumvis cligitotc. Ut absolvit

IIISTORIARUM II. 3 7 .

533

çruxivmv nçoadia&ui onozéooiç." Toiuvru âittXty/uh'OV tovA.C. fteydXov âofiearixov, 6 'PizÇâoâoç z TS rov icoasv

oaa /udXioxa ènuvs^tv'^sv

Notfifi^i'ov Sè xòv xov

avxòv

fitydXov

QtooaXovixj], xina, loycov

Sofièoriènay-

èxèktvtv

tX&òvxa

uXXovg

yrjvòg

ilfta

naqaXafiòvxa

ròv

Jè

navvntQotjìdoxov

t'Sti

rifiòg

xtTi'fiqxev

s§ èxel'vov aorpdXtiav

svioxafiévov, xai

Sofiioxi'xov

xai

nqcoxov

i'yrjfit yùo

k.C.i'ìlionsfìKpavsaTdxiov,

xtXeod'èvxcav ènti

xai

tìxooiv

xaig

nòXsai

vlov,

Sè

TCÒV

o ytijxwv

15

xazuaxtjànyofxèvov, èxeì.

xaxà

Kuvraxov^vov,ìo

èxtXovvro

yd/toi

Ssanóxov

ngcózou

ydficov

xai

uvróv. ^¡xsQag,

tjdt]

rov

av-

Sè xòv

u^iwfiuxi

vnio

xrjv ^/rjfiTjXQi'ov xov

og yv fiaoiXécog '¿ÌVSQOVI'XOV xov naig.

èSs'gaxo

dieytt'/naotv

ot lYIaz&utov

rjg' i o

nagaXafiwv,

xrjg nqòg

yeiucovog

TanaQa

uva/canova

Nixycpogov

oixeióxtjxog

tig QeaaaXoviy.rjv,

xti/Liwvu

TOV fiij

uafiévuiq •

xcòv

a-

xà TIQUZTÓ-

ct/ua xotg aXXoig

tvtQyeaiaig xaì

xai

òncóvicov

(ptiovQuv

fiuaiktvg

tv/utvtiag

Nixrjcfóoov

xijg oxQuxiug

Sovxav

q/ieiipaxo

xaì

nagrjaav, xaì

èyxaxèXutt

SiaxQi'xpug Ss èv ^Axaovuvia xaì

xovg

Ss

mv sSèovxo

ftuotXt?,

vavai

ù.Òixrjd'qvui,

tig fi ao ile a.

noXXatg

noXXijg

C aag,

xaì

xai

tig xò oxoaTontSov

Ss NixtjipÓQOv xaì

xw

vaxtgatav

XTJV

eri 7iuqóvT(ov Qm^ioxdaxqto

xovg

• o piyag

5

óè

tcov Tuoctvxt'viov avxòg

tintv avxovg

naqà

NtxqqiÓQoy

xòv Sovxav

B qavxìvwv

xotavxa

avxòv.

'Enei yovxtg

ovv

xJjg fitxapoXrjg

xt»v

noXvreXwv

èv &vya-

IlaXaioTe

ìrjSrj ntQÌ èxfioXàg

xai y v 5

rebus eorura quam uptime faciat. Tum mngims domesticus illorum ad partes meliores conversionera laudavit, et quibus e g e r e n t , ab imperatore impetratiirum fidem ci edit iussitqiie, ut in urbem r e gressus, cum Nicephoro et aliis ad se reverteretur. 38. Postquara die altero Nicephorum ducam sccum adducentes in castris alTuerunt, Tarentinis adhuc cum classe praesentibus et quae fierent aspicientibus , domesticus Thomocastri praesidiariam manum r e l i q u i t , ne q u i d , exercitu recedente, Tareutini per iniuriam molirentur : ipse cum Nicephoro duca aliisque ad imperatorem rediit. Quos ille accipit humaniter et muneribus multis honorat : Nicephorum Panhypersebasti diguitate condecorat praeeipuaque benevolentia et familiaritate dignatur. Cumque in Acarnania dies adhuc plus vicenos mansisset, et quae ad urbes tutandas potissimum p e r t i n e b a n t , praescripsisset, hiemis initio, mense Novembri instante, Thessalouicam revertens, ibidem hiberna egit. Eadem Matthaei Cantacuzeni primogeniti magni domestici nuptiae cum filia Demetrii despotae, Andronici Palaeologi senioris filii, Thessalonicae sumptuosissimo splendidissimequc pcractae sunt ; secundum yi¡ t í ¿(pégezo xoVy

é(tovTL àXóycov xai

nqenovar¡g naq'

¿ót(óz?¡ •

xai

ovós

inexQt'vero

avriò

rr¡g vnorayijg. r¡¡.iÍQag

ixei'vov

¿diño

ov

diááaxeiv

avròg év t¡ovyaoraig róv re

aXXu

P. 330co? jiQoxòmovTsg

re

¿(p&aXfiotg

•¿¡(¡efieiv rjvíaytio, Tafyofiijv, Xiavovg

TQÓnw

vnofréad'ui.

rtjg ayav

rè riva

xai

xai

aXXù xoivrtv

¿ni

¿noiítro

xaXütv xai

fiiv

xai

ra

návra

ovv

rotg ovxéri

ovSh xa-

op&à

xai

Xei'ovg tívai

xai

ftúXiara

xpvyàg

uvrolg

Slà

rrjv

óó-

SituaQrv-

dnéytafrai

ovg ¿'dei rr¡v rs

rag

M.aaaa-

rtjg èxy.Xijoi'ug

TOLOVTOV,

ovrivovv

xai

re y.ai nXavco/ttivcov,

uv&qwnuv

aXXoig otf.iadt'av'15

roSv tjavya^óvziov

nXavcóvrcov

neo i TU Sóyfiura

xai

rotg aco/uauy.otg

if/evSoftévovg

xai ei ri ersoov de?

i-

ngoaevyctr¡Sovr¡v

opa>/nevov o(pfraXfioig aco/.ianxotg,

wg

xai o de

xov oixoSoftijaa; o IpyyoQiog xai xuxaxXeiaag tavxòv nàaàv re dno&é/xevog (foovxi'òa yrfivrjv, tavxw àè /HÓVM xaì5 9-EIJ> 7iQoaaóoXea/_còv, òèxa Sttrikeoev ERRJ, noXkà TÌJV oàoxa naióaycoyrjoag xai vnoxd'^ag TM itvivfian ' mg ex xtjg avvTOvcoTUTfjg xai ayav dvsvSòxov dax/jaecog xai TOV anrjXui'ov Trfi 7iQÒg xpvyog davfifitTQi'ag vòow óeivjj ntQintaovxa, ov ¡¡IUXQÙV ytvéad-ai TOV ànodavHv. ov fiexà xà ó'éxa exrj a - i o noaxag, TWV ¿xtìos StaxQixixwv naxéQuiv xsXivoùvxcav , olg ovx e§!jv rà ^ tir l'ai ovfiftovXivovai /nìj nei'&eo&ui, nfiwxa ¡xìv B è

SI OVV

Siw/.tij-ievoi,

cpag

uyiovg

;

SÌSÒTU'

BuQXuùfi,

yXwaaalyiuv

uteISOTSQOV

rovg

¡.ISV TqrjyoQiog

TRP> Xu/x-FI-C.

TTjV yìjV.

UXTIOTOV

vvv

¡.irjTS

£7lì

eri

ex &eov

avrcòv

5 4 9

FIRJ (piqovrsg

ov

y.ui

y.ui

èlio.¡.mo¡¿évovg

t] ovó'èv

wpaviQeiv,

y.ui

àttop ft

•

39.

XUTÌ7ÌSOOV

ovrsg

uvzovg

frav/xaoTov

ioyovar\g.

Ò ¡¡Xiog

/XUDIJTUI

li.

nmnuvrtav

¿'WTSQM

èyoà de o u r e

s u m p s i s s c : et c u m ascendisset in m o n t e m T h a b o r , t r a n s f i g u r a t u m esse a n t e eos r e s p l c n d n i s s e q u e f a c i e m eius sicut solcni. Cuius f u l g o r e m d i s c i p u l o s 11011 s u s t i n e n t c s i n t u e r i , i n t e r r a m c e c i d i s s e . Si igitur iIli et h o m i n e s et a d b u c i m p e r f e c t i , c i r c u m f u l g e n s ipsos d i v i u u m e t i n c r e a t u m l u m e n v i d e r e p o t u e r i i n t , q u i d m i r u m si e t n u n c sanctos superne a D e o collustratos dicamus l u m e n cernere ? Q u o c i r c a se i l l u m o i a t u m v o l l e , u t d e h i s r e b u s e t l o q u e n d o e t s c r i b e n d o s u p e r s e d e a t , q u i p p e qui de iis panca aut nihil n o v c r i t : i m o vero e t i a m scripta iain, ut mullis non vulgaritcr uocitura, disperdat. Ilaee G r e g o r i u s et socii B a r l a a m o p e r o r a t o r e m cum s p c , admonilionem liane petulantiam eius linguae coercituram. Q u o d secus evenit. Ut e n i m legatus patruni v e r b a ci r c c e n s u i t , ad cetera quidein se c o n t i m i i t , l u c e m autetn in T h a b o r i n c r e a t a m a u d i c n s : O r e m a b s u r d a m , e x c l a m a t : f u i n i i m e n i i n f u g i c n t e s , in i g n e m i n c i d i m u s . Audi caelum et auribus percipe terra : lux in T h a b o r increata ! q u i d ergo illa a l i m i , nisi D e u s secundum vos? Niliil enim i n c r e a t u m , nisi Deus. S i a u l e i u l u m e n ititi fi n c q u e r e s c o n d i t a , n c q u e D e i n a t u r a e s t , ( D c u i n e n i m n e m o v i d i t u n q u a m ) q u i d r c l i q u u m , n i s i vos d u o b i i s iliis servire, uni q u i d e i n , omnium f a b r i c a t o r ! , q u e m et inaspectabi l n n oinues c o n t i t c ì u u r : alteri vero, e^ seiiteutia v e s t i a sub a s p e c l u m c a d e n t i et h i c r c a l u l u m i n i ? v e r o hauti u n q u a m , q u i d q u i d t a n -

55o

CANTACUZEM

A.C. i34i7rjórfpov ovfr' varegóv noie dvaoyot'/xyv av òncoaoìiv ri Sia fé(tov xijg ova/ag xov deov uxxiaxov tjyeZo&at." ex xovxtov Srj BraJv Xóyoav òianio dtfexTjotag OQ/ntj&tig, nolXù xai etite xai ovveyQÙìpuxo xuià r^tffogi'ov xai xwv uXXmv fiovuyàv, TiQÒg TOÌg ngóxeQOv xai òldttuv eyxaXùv. ov firjv ovà'è èxetvoi ye5 ìjjuéXovv TOV FIFJ àvxtXèytiv (pavegd>g xai Suq>9UQ^éva SiryfxaTCC eiaàyovxa àjioóuxvvvai xai xotg Seooótpotg Xóyotg èvuvria, SaQ\aùfi Òè oióftfvog xai xaiv uQyaioav freoXóycov ao ài9etuv CèyxaXóav. naxQiùoyri d'è TISQIOQÙV ov StTv sSóxet. xà roiavxa, «Ala yodfiuuaiv èxukei xovg /xova/ovg ex OeaaaXovixrjg à-i5 navxùv èni fijv dixyv • xai nagijaav xai avxoi xiòv Xóycov vcpe^ovxtg evSvvag. èv xovxoig òè avxoìg xwv nouy/uuzojv, xai &0Qv{Ì0v nolXov xai Tuouyijg xrjv exxXrjoi'uv xaxt/ovatjg, xai 6 ftuoiXevg ex xrjg eig *AxaQvavt'av axQuxeiag eig Bv^avciov ¿Ttavrjxe, xai nvSó/xevog oaa Baplaùti SiayéQono xai oho flovayoi, nqàra /nèv xaxaaiyuL,ttv èmiQÙio, ixaré^oig TIUQUIv(àv zijg àvxiXoyiug ujioayéa&ai xai ztjv i'y&oav xaxuXvaavxag, Dwonep xai noónoov ¿XXijXoig eivai (piXovg xai nq ótù (piXvvem'uv aqitai xe avxoìg xai xotg uXXoig xuquyjjv naQéytiv d e m sit, a d i v i n a e s s e n t i a d i v c r s u m ac d i s c r e p a n s , i n c r c a t u m a r b i t r a b o r . Ex his s e r m o n i b u s velut a carceribus eirusus , c o n t r a G r c gorium a l i o s q u c m o n a c h o s m u l t a v e r b o et scripto b l a t e r a v i t , p r a e t c r c c t e r a etiam d i v i n i t a t e m d u p l i c a t a m ipsis c r i m i n i dans. At eiiim n e c p a t r e s se palain t u c r i p a r c e b a n t e t o s l e m l e r e , ilium c o r r u p t a i u doctrinain et d i v i n a s a p i e n t i a e r u d i t i s theoloyis c o n t r a r i a m i n t r o d u cere. Barlaamus a u t e m a n t i q u o s e t i a m theologos d o c t r i n a et vi p e r s u a d e n d i se s u p r r a t u r u i n c o n f ì s u s , Cyzantitim n a v i g a t , I o a n n i p e r i d t e m p u s p a t r i a r c h a e c o m m e n l a r i o s silos c o n t r a m o n a c h o s t r a d i t e t s y n o d u m a d v e r s u s eosdcin c o n g r e g a r i i n s t a t , ut c u m r e c t i s d o gmatis p u g n a n t i a illos s e n t i r e ac d o c e r e p r o b a t u r u s : in q u o s v e r b o sius i n v e h e n s , de g e m i n a t a d e i t a t e eos a c c u s a b a t . P a t r i a r c h a e rcs visa m i n i m e n e g l i g e n d a : q u a r e m o n a c h o s T h e s s a l o n i c a p e r litteras a d i n d i c i u m citat. Illi causam d i c t u r i a d s u n t . I n his ecclcsiae tu— m u l t i b u s ac m o t i b u s i m p e r a t o r ab e x p e d i t i o n e in A c a r n a n i a m Byzant i u m r e d i t , c e r t i o r q u o f a c t u s de B a r l a a m i et m o n a c h o r u m c o n t r o v e r s i i s , p r i m u l a q u i d e m s i l c u t i u m eis i m p o n e r e s t u d u i t , u t r o s q u e h o r t a t u s , u t i a l t r r c a t i o n i b u s m o d u n i f a c e r e n t i n i m i c i t i a s q u e curo p r i s t i n a concordia ì n u t a i e u t , n e v e por rixas sibiinct et aliis t u r b a s

HISTORIARUM

t o ; t u i n p o r r c \ i t : q u o t o t o a b i p s i s p e r lecio , adiceit alia , q u a e ad rem proposi!ani a c c o m i n o d n t a s e n t i e b a t . Postremo monaclios criininatus est, quod n c q u e precatiouera , quara se e e l e l ì i a r e d i c e r e n t , a b s q u e d e f e c t u et c o n v e n i e n t e r proferrent, s e d egeuLciii a d d i l u n u ' i i t o a l i q u o , i d i j u e ipse a d i i c i e b a t , u t q u o d (li'es^et s n p p l c i r l : sic. c n i i n . l i e l i a t . l'osi b a c c m o i i . i c h i s r c s p o < i ilcudi potcsUs iactj. Q u i cuiu G i c ^ o r i o P a l a i n a e h o c boiiui'is d e l « -

5 5 2

CANTACUZENI

A. C i 34 l i ó y o i f f fxávov,

áX'ilo xaì RQi RÀ Toíg &toX¿yoig TISQÍ 9SOV ¿SSoyfiévu ¿|rjxQifiwxévai diafpéqoov,) xazuazàg nQÒg tovg Xóyovg xaì avzòg, aatfitq xaì {itfìuiag naotiytzo rag dnoSei^Big itüv XtyOfj.¿va>v, ov avXXoyiaf¿otg /Qu>/xevog y.ai yewftezpixaig ¿ráyxaig, (ovóè yuQ olov rs ex 1 mv xa&' f¡ftüg ánoóeixvvvaiS D TU v7i£Q ijfiag,) dXXù rotg Xáyoig TWV uyi'wv xui droXóytov ¿VÓQWV , ovg

TO nvtvfxa TO ay LOV ¿yQt¡/uúzioB St'

avrtov,

návra ¿Qtvvarai xaì TU (¡á&t] Tov &eov. uneÒBt'xvv TB ex noXXùv TWV Xtyofiévmv rò xazà TO QafiwQiov rovg fiadqzàg nfQtaaTQaipav g do£av uvaq^ov TOV &BOV xaì S

vneQ rwv ¡Sta ri avrei) Siaiptqóvrmv f¡g TexÚQTr¡g y/u£Qug,

¡g TexÚQTr¡g y/u£Qug,