Corpus scriptorum historiae Byzantinae: Theophylactus Simocatta Historiarum libri octo [Reprint 2022 ed.] 9783112690321

Citation preview

CORPUS

SCRIPTORUM HISTORIAE BYZANTINAE. EDITIO

EMENDATIOR

ET

COPIOSIOR,

CONSILIO

B. G. N I E B U H R I I C. F. I N S T I T U T A ,

A U C T O R I T A T E

ACADEMIAE L I T T E R A R U M R E G I A E BORUS SICAE CONTINUATA.

THEOPHYLACTUS

SIMOGATTA.

GENESIUS.

BONNAE I M P E N S I S

ED.

W E B E R I

MDCCCXXXIV.

T H E O P H Y L A C T I S I M O C A T T A E

H I S T O R I A R U M L I B R I

O C T

O

H E C O G N O V I T

IMMANUEL BEKKERUS.

BONNAE I M P E N S I S

ED.

W E B E R I

MDCCCXXXIV.

IMMANUELIS BEKKERl PRAEFATIO.

eophylacti Simocattae hisloriam Mauricianam cum bis

editam accepissem, primum ab Iacobo Fontano,

viro in sua societate non indocto, Annibale Fabrotto,

cuius nec

deinde a Carolo

doctrinam magnopere

laudaris nec diligentiam, ipse quia et codicibus carebarn manuscriptis et parum assueram generi illi di— cendi, quo piane mirifico utitur scriptor ad exemplar antiquitatis ineptissime expressus,

satis habui si uni-

versa scribendi et interpungendi ratione ad sanitatem propius revocata manifestos duntaxat scribarum t j p o thetarumque errores corrigerem: eos enim nirnis multos ab Ingolstadiensi editore ( I ) transmissos Parisiensis ( P ) secure propagavit et auxit.

addiderat Fabrot-

tus glossarium sive vocum aliquot explicationem : id sesquifolium post Meursii et Ducangii in eodem ge-

ri nere

IMMANUELIS BEKKERI PRAEFATIO. operam nihil

quoque

reccidi

eiusdem

versionem

admodum habebat utile.

annotationes Latinam

quìppe pueris non

dubitavi

Pontaui scriptas. refingere,

sicubì aut a sententiae ventate aut a sermonis tate longius videretur declinare. Scrib. Berolini Idibus Nov. a. 1 8 3 3 .

pun-

IACOBI PONTANI DEDICATO). SERENISSIMO

D.

P R I N C I P I AC D O M I N O ,

M A X I M I L I A N O ,

UTRIUSQUE

B A VARI AE D U C I , RHENI,

PALATINO

ETC.

M unus quoddain historiqum, ipso genere unum, expositione bipartii um, MAXIMILIANE PRINCEPS, ad te mitto. de imperio et imperatoribus Orientis scriptores hi ambo memorant, de Mauricio Tiberio quidem prior, ut longior, ila quoque gravior et illustrior; de Palaeologis Comnenis posterior, ut clironographus, contractior. inter illius et horum tempora aliquot saecula fluxerunt , anni propemodum septiugenti ; id quod narrationum in uno volumine coniunctionem impedire non debuit, quando uni eidemque imperio praefuerunt, Byzanliumque noyam Romam, ut Constantinus Magnus appellare voluit, sedem ac domìcìlium liabuerunt, et quae cominemorantur ab utroque, ad idem imperium eandemque civitatem speclant. Florebant res et stabant incólumes adhuc sub Mauricio principe potentissimo, deflorescebant et accidebantur potissimum sub Palaeologis, cuín Osmanidae sire Turcarum reges , nominis et maiestatis Christianae infestissimi, semper aliquod tanquam membrum de ingenti et praeclarissiino corpore avellerent, doñee tandem numine connivente fortunatissimam illain augustissiinamque urbem, re vera caeterarum urbium ßaatXlöu, reginam ac dominain, acerrima oppugnatane diu vexatam in potestatem adduxerunt; atque ita corporis quod dixi, velut speciosissimum caput, aut intima eius viscera atque adeo cor ipsum

Tin

I. PONTANI DEDICATIO.

immanissime avulserunt. quod ut gestum sit, a P R O T O V E S T I A R I O nostro, qui píaesens interfuit, diligentissime et ad lìdem accommodatissime descriptum invenimus. in utraque historia , ut hoc loco ad illarura commendationem nihil praeterea ponain, summam rerum humanarum mobilitatem ac vicissitudinem, et quod est apud Flaccum, hic apertissime intueri licet: — Mutare Obscura Fortuna Sustulit,

valet ima summis , et insignem attenuai deus, promens. hic apicem rapax cum stridore acuto hic potuisse gaudet.

EST quanta felicitate Ormisdas Persarum rex (nam de rebus quoque Persicis multa Theophylactus narrat) et Chosroes filius eius in quantas aerumnas devoluti sunt? quam flebilis est Mauricii exitus ? quam miserabilis Palaeologoruin conditio, qui auxiliaría Latinorum arma toties incassum implorarunt? Persae Varamum, Mauricius Phocam, Constantinus V i l i , qui ex familia Palaeologina extremus et parurn diu imperavit, Mahomelem li, tyrannos crudelissimos pertulerunt. Quare principibus nihil tutius , nihil salutarius, quam ab uno et unico deo pendere seinper, cuius est regnum, et cui voluerit, dabit illud; nihilque perinde in omni vita carum habere ut pietatem ac religionem, cuius in te ipso, M A X I M I L I A N E , ut item in sanctissimis pareutibus ac maioribus tuis, exempla multa et singularia vidimus, legiinus , audivimus ; quemadluoJum et virtutum reliquarum, quibus principes Christiani plusquam diadematis, auro et lapillis, stipatorumque magnis catervis et omni demum honorum genere exornantur. in his elucet inprimis domus vestrae clarissimae erga religiosos viros amor ac liberalitas, qua cum S O C I E T A S nostra plurimum usa sit utaturque quotidie , et pars illius etiam ad Augustanum hoc Collegium dimanaverit, et nos quoque tua tuoruinque successorum praesidia subsidiaque nobis polliceri possimus, facere non potui quin ad testificationein grati ac memoris animi hoc quidquid est voluminis tibi inscriberem ; cum praeserliin ex nobilissima bibliotheca tua codices Graecos plures hactenus milii et

I. PONTAM DEDICATIO.

XX

quibusdain ordinis mei suppeditaveris, ut hoc etiam modo nomine sludiosoruin omnium, qui his et aliis interpretationibus nostris nostrorumque legendis profecerunt aut proficient, tibi gratias agere videar, cum thesauros tales latere et absconditos esse ainplius noluisti. quod restat, etiam atque etiam oro, I'IUNCEPS S E R E N I S S I M E , ut labores hosce libi pie dedicates ne spernas, Societatemque nostrani omni benevolenti« coinprehendere LIE desistas. Augustae Vindelicorum, anno MDCIV, pridie Kal. Maias.

I A C O B I

PONTANI

P R A E F A T I O AD LECTOREM DE

AUCTORE

DE S C R I P T I S

HUIUS EIUS,

DE

H I S T O R I A E, SYNOPSIBUS

IN EUM PHOTÍI CONSTANT1NOPOLITANI.

eophylactus Simo calta (sic enim malo quam Siinocatlus; idque cum Suida, apud quem est ^tuoxûzzijç) in Aegypto natus est, ut ipse liquido indicat lib. 7 cap. 16 extremo, cum de fluminisNili incremento et inundatione dispulationem longiusculam texere incipit, nalus est autem loco non ignobili, ut coniecturam facimus, quandoquidem Petrum Aegypti praefectuin se cognatione attingere affirmai, lib. 8, ubi Mauricii iniserabilem interitum exponit ac déplorât ; et ipse quoque honores gessit, quod slalim docebimus. atqui scimus regendis praeserliin provinciis, ut non imprudentes viros, sic etiam non huiniles ac plebeios praeponi solere, ex dialogo, quem historiae suae praefigit, adullis Mauricii temporibus in lucem edilum suspicor; et id multo magis ex cap. 17 lib. 2 colligo , ubi se de illius rebus audiisse a scnibus narrat, quia scilicet puerilem tum aetatem agebat. sub Heraclio, qui Phoca interfecto imperium pene triginta annis tenuit (ab anno Christi 612 ad 640 scilicet), et Sergio patriarcha Constantinopolitano eum floruisse historiamque istam conscripsisse, ex eodem dialogo certo certius constat, similiterque ex cap. 12 lib. 8, ubi se, Phoca e medio sublato, scripta a se de Mauricii nece populo e superiore loco recitasse eumque ad lacrimas commovisse narrat. Photius

I.

PONTANI

PRAEFATIO

AD

LECTOREM.

XI

ano inaQxuv ex praefectis nominat. praefecturam itaque, nec civitatis sed provinciae potius alicuius, administravit. ab codem uvTiyQtuptig dicitur; quod quidam putarit reddendum Scripturarius. Scripturarii, inquit Nonius, apud veteres fuerunt quos nunc tabellarlos dicimus, quod scriplis ct commentariis omnia vel urbium vel provinciarum complecterentur. Lucilius: publicarum rerum assuefiam, ut scripturarius. unde historiam nostram liceret appeliare : T H E O P H T L A C T I S I M O C A T T A E E X P R A E F E C T I E T S C R I P T U R A R I I *). sed Budaeus in Pandect. avziyQCKptvg interpretatur O B S E R V A T O R COACTORUM , id est, eorum qui pecuniam colligunt ad principem aut rem publicam pertinentem, qui Graecis anoStxrai , nostratibus receptores particulares, Ciceroni pro domo sua, et alibi, custodes; ubi forsitan coactorum subaudiendum est magis igitur inscriptio placuit, E X P R A E P E C T I E T cusTODis C O A C T O R U M . Suidas ao(fiaTtjv appellat, id est, hominem doctum ac sapientem, ex eoque et verba explanat et locos Íntegros adducit. Ingenium eius mite inprimis et fdóxulov, ut etiam doctrinam non vulgarem, scripta ipsa testantur ac produnt; quorum alia sunt epistolae, alia quaestiones naturales, alia histórica. verum nos duobus prioribus generibus in praesens praetermissis, de historia, quam in manibus babemus, age, pro recepto interpretum more disseramus. de qua primum omnium audiendus est Photius, cui cum summa eruditione summi quoque iudicii intelligentia tribuitur. f¡ fiívxoi qQuoig avzw ¡'/jt ftíV ti yÚQífog' nlr¡v yt 8r¡ f¡ rwv TQOTIIYMV X¿%IWV xal %r¡g ulltjyoQtxr¡$ ivvoiug xazay.oni)g XQijaig elg ipv/QoXoylav uva xal veavixr¡v anuQov.allav anoxikivxa • ov (.irjv uXka xul r¡ Trjg yvco/xoXoylag ovx ¿v XUIQÜ nuQtv9"f¡xr¡ q¡tkoTi[itag lorl niyilfiyov xul niQixrr¡g. TU ó* uXXa oilu ig fiw¡.iov r¡xti. dictio eius lepore ac venustcile non caret. verumtamen modificatarum vocum et allegoricorum sensuum nimis crebra usurpatione, cum fastidio legentium, tandem friget et iuveniliter ineptit oratio. quin *) Interpres Hist. Trip, retinuit Graecum verbum lib. 9. Auct. Hist. Misc. lib. 13 Latine scripsit antigrapheus. sic enim ibi leg. et Idatius in pracfatione Chronici. alii contrascriptorem vertunt. vide Salm. ad Hist. Aug. scriptores p. 480, 481 et 485.

XII

I. P O N T A N I P R A E F A T I O

etiam intempestiva sentenliarum intermistio diligentiam nimis curiosarti et supervacaneam olet. caetera in reprehensionem non cadunt. huic iudicio et nos suiïragamur, dlctionisque elegantiam ex tropis, lum iis qui in uno verbo tum iis qui in oratione cernuntur, magnam partem a Simocatta quaesitam, et comparatam concedimus. tropi autem ut rariores ornatum, sie frequentiores non solum satietatem et ineptiam, sed insuper obscuritatem pariunt. recensere huiusmodi tropos hoc loco nihil attinet, cum res perspicua sit, de qua loquimur. est et aliunde parum nonnunquain dilucidus hic auetor, ut interpretem etiam ine eruditiorem pudere non debeat id candide confiteri. quod de sententiis non opportune insertis queritur Photius, id aliquando factum a Simocatta non memini. curiose quidem et fortasse plus satis diligentem alicubi non negaverim, et in sententiis quoque crebrum esse fateor : nec ob id diem illi dicendum puto. invenitur praeterea aliquanto verbosior, quod P h o tium praeteriisse m i r o r ; et idem vel continenter repetit, vel pluribus quam opus est dicit. sed enim haec tria a reprehensione haud aliena multis laudabilibus egregie compensât, est quippe rebus illustris et magnificus ; tametsi non omnia Mauricii, sed bella cum Persis potissimum, nempe quinque libris prioribus, persequitur : reliquis tribus adversum Abares et Sclavinos sive Sclavos gesta, necnon funestum eius exitum complectitur. magnam habet casuum varietatem, quae legentes mirabiliter retinet. genus scribendi, si totum simul universe spectemus, sane elaboratum, prudens, grave, iucundum, dis e r t u m , planeque oratorium. affert ad vitam humanam ex r e rum vicissitudine ac mutatione quam rectissime instituendam documenta utilissima, eo siquidem fine potissimum hisloria texit u r , ut alioruin exemplo velut in speculo, quid in moribus n o bis sectandum fugiendumve sit, contemplemur. nec lectorem suum tantummodo meliorem sed etiam doctiorem dimittere s ludet ; et cum alios summi ordinis scriptores, tum Homerum se multa nihilominus parliculanon oscitanter legisse ostendit. tim laudari in hac bistoria Mauriciana possunt, ut descriptiones montium, fluminum, castellorum, locorum, pugnarum, rituum ; orationes partim sacrae, partim civiles, partim militar e s , sententiis ornatissimae ac robustissimae et omnino elo-

AD LECTOREM.

XIII

quentissimae ; similitudines ad illustrandum accommodatae ; multa prudenter dieta, multa pie explicata. si igitur historia quoquo modo scripta delectat, haec historia scripta ad hunc znoclum necesse est inulto ainplius delectet ; in cuius contesta Graeco innumeris locis emendando et interpungendo nos etiam atque eliain maioremque in inodum laborasse credas velim. Iam vero Pholius, qui in iudicio de hac historia ferendo acutum se praebuit, in synopsibus seu argumentis singulorum librorum conficiendis parum accurate fideliterque versalus est. liaud enim ipsemet ex lectione et memoria illas composuit (quod mullis iam persuasum opinor, qui Theophylaetum nostrum nondum viderunt et Pliotianam Bibliothecam evolverunt) sed lemmata seu summulas sectionum, ab aliquo lectore aut librario inductarum, et in vesti buio totius operis, ut mos est, simul ordinatim positas, ut inrenit, ita in octo fasciculos constrinxit, ac nihil pene a se animadversum interiiciens, alienum laborem pro suo nobis obtrusit et fucum fecit, cum autem lemmata ilia nunc imperfecta sint, nunc minus quam pro re contineant, nunc plus contineant, nunc ab ordine rerum narratarum discrepent, nunc falsa sint, baec omnia vitia in epitomis Photianis aeque reperiuntur. quibus nos tollendis operam dantes, epitomas ad ipsam narrationis integritatem, Seriem veritatemque accommodavimus ; quod facile perspiciet, qui periochas istas sive argumenta sive synopses, ut nobis placuit appellare, cum iis quae apud Photium leguntur conferre voluerit. quamobrem etsi eius nomen in his oinittere sine piaculo poteramus, ne tarnen quispiam recognitionis seu emendationis nostrae ignarus aut nos tam nobilem scriptorem nondum vidisse admiraretur, aut illi gloriam suam invidisse opinaretur, synopsibus singulis Photii patriarchae, immo pseudopatriarchae nomen praeposuimus. in capita unumquemque librum nos primum nostrum secuti iudicium divisimus, et suum cuique argumentum praescripsimus. DE INSCRIPTIONE HUIUS HISTORIAE. Libros hosce oixovfiivixrjv IOTOQIOIV non ab ipso historico, sed ab aliquo ipsius studioso lectore aut librario inscriptos existimo, quod observarim vetustos scriptores de titulis monumen-

XIV

I. PONTANI PRAEFATIO

torum suorum sive de inscriptionibus adeo parum iuisse sollicitos, ut eos saepe omiserint. in quo posteris errandi, ne dicam ineptiendi data est occasio. splendida sane appellatio, et quae universam quandam orbis seu rerum per orbem gestarum explanalionem polliceri yideatur, cum tamen nonnisi Mauricii res, neque illae omnes hoc volumine explicentur. multa siquidem etiam alibi et in Occidente et in Italia praecipue gessit. quid ergo? arbitrar inventorem liuius inscriptions ad ipsum imperatorem, qui turn nullo alio Occidentis imperatore oixov/xtvixog dici vere potuit, respexisse, ut non tam oecumenica quain oecumenici historia nominanda videatur. nos ut omnein ambiguitatem obscuritatemque fugeremus, simpliciter nec falso, et quod satis est, historiain Mauricii imperatoris inscripsimus, non impediente» , si quis nihilominus ohiov/nivixtjv voluerit appellare. QUI RES MAURICII PERSCRIPSERINT. Quanquam de hoc magno et illustri imperatore complures scripserunt, duos tamen potissimum laudandos caeterisque sine ulla controversia longissime anteponendos video, Evagrium, omnium antiquissimum et ipsius Mauricii aequalem, cuius extant libri liistoriae ecclesiasticae ( qui cum nonnisi ad duodecimum eius annum pervenerit, apparet ante illum vita excessisse : Mauricius quippe annis viginti imperio praefuit), et Theophylactum hunc nostrum, qui proxime secutus est Evagrium, scripsitque regnante Heraclio Phocae successore, et scripsitex institute libris 8 bistoriam Mauricii, accuratissime et elaboratissime, ut videbis. ex quo tanquam flumine caeteri rivos suos deduxerunt, inpriinis Theophanes, qui, quod Iustinus Trogo Pompeio et Xipbilinus Dioni, hoc ipse Simocattae fuit : compendium enim quoddam coni'ecit, et id Anastasius Bibliothecarius interpretatus est pene totum. Paulus Diaconus in Miscella, Zonaras, Cedrenus, Nicephorus Callistus. omnes isti suas narrationes liinc derivarunt, secundum Theophanem Nicephorus potissimum. verum nos dulcius ex ipso fonte bibamus. multo enim apud nostrum omnia copiosius et diligentius ( tametsi non sine digressionibus , sed utilibus et iucundis ) explicantur. et gratia magna Nobili ac Magnifico D. Ioanni Georgio

AD LECTOREM.

xv

Herwardo ab Hohenburg, Serenissimi principia Bavariae consiliario intimo et inclytorum statuum Bavaricorum cancellano, cuius cura et impulsu factum est ut edito catalogo codices Gracci manuscripti bibliothecae Bavaricae cum doctÌ9 viris aliquando ad publicam utilità lem communicarcntur. in quibus hunc diutius iacere in tenebris non oporluit. DE OMISSIS A S1MOCATTA. De caeteris a scriptore hoc in Mauricii rebus praetermissis, et quia perpauca et quia non magni momenti sunt, nihil dicam. illa a reliquis omnibus posila et narratione ac scitu dignissima, quare tacuerit ( ignorare enim ea non potuit ) coniectura indagemus licet, crudelitatem in captivorum duodecim millia, cjuos cum non ita grandi pecunia redimere potuisset (non enim plus nummo aureo in caput constituebat Ghaganus, immo dimidium), ex avaritia noluit, atque ita ut omnes ad unum mactarentur in causa fuit. et displicuit hoc verbum coram domino, quamobrein per quietem se ad Ghristum iudicem citari et accusari a captiyis vidit. interrogatusque tiene an in futura vita pretium sibi pro scelere vellet reddi, hic hic, misericors domine, respondit. tum index, tradite illum Phocae cuín uxore et liberis. experrectus Philippicum sororis maritum repente accersivit ; et quoniam eum tyrannidis suspectum habebat ideoque in carcerem coniecerat, in genua procidens veniam ab eo petivit. haec a Theophane fusius exponuntur. perstringit ea duntaxat Nicephorus lib. 18 cap. 38. DE LIBERTATE AUCTORIS IN APPELLATIONIBUS. Monendus mibi es, bone lector, Theophylactum in Persis et Perside nominnndis esse copiosum et yarium. nominat enim illos eiiam Babylonios, Parthos, Medos, Chaldaeos, barbaros ; hanc Medicam ci Babyloniam ( quo vocabulo et Seleuciam, regiam sedem, aliquoties intelligit: nam et Babylonia dicta est), sive poetas imitans, qui vicinorum nominibus in appellandis locis et gentibus utuutur ; siye quia olim sub eadem monarchia omnes fuerunt ; siye quia alii ex aliis descenderunt et alii post alios rerum potiti sunt, cui rei probandae faciont illa verba legati Chosroae regis Persarum ad Mauricium imperato-

xv!

I. FONTANI PRAEFATIO AD LECTOREM.

r e m lib. 4 cap. 1 3 : Jj ovx ix BaßvXwiwv MijSot, ix St Mqòcov 6Ì TLtQoai, /xtrà ÒÌ rovrovg ol IIUQ&OI, wantQ rivi àxolov&ia StaSo/ris rfjv XakSaiav eidaifiovtuv ixTtjoavro ; annoti e Babyloniis sen Assyriis Medi, ex Medis Persele , ex his Partili , quasi quadam conseguenti successione Chaldaeorum opes poetas autem uti virinorum nominibus in genacquisiverunt? tibus et populis appellandis, atque adeo in P e r s i s , de quibus a g i m u s , testis locuples erit Horatius, apud quem etiam Medi et P a r t h i , piane sicut a nostro Simocatta, nominantur. ab b i storicis Graecorum quoque bellum Graecis a X e r x e illatum rà Mijóixà saepe dicitur. Abares etiam modo S c y t h a s , m o d o H u n n o s , m o d o Turcas vocat. nos P e r s a i u m et Persidis n o mina ad vitandam a/xq>ißoXiav et confusionem lectorum, ubi sensus patitur, ubique retinemus. interdum R o m a n o s ( h o c est Graecos ) , qui a temporibus usque Constantini M . propter i m perii sedem in Orientem translatam ita coepti sunt n o m i n a r ! , ut annotalionibus in Cantacuzeni historiam docuimus, etiam L a t i nos appellai, caetera quae te scire T o l o , in notis exspectato.

6E OÏÏ TAAK TOT UM OK ATT A I

Theopkylactiis.

2

T

O

P

I

A

I.

1

P

IN

H

O

T

I

THEOPHYLACTUM S U M

M COD.

•Ai'¿yvtiad-Tj toioQiwv

QiorpvXaxxov

Xóyoi ity.TO).

Aiyvnxtog.

xtXtvxü.

InuQ/wv

taxi

UVTÙJ

xai

ntgifyyov

xai

onwg

àvayoQtvtxai

ßuaiXtvg,

cxavxivovnoXixwv HIUVQIXIOV

'Iwuvvov

ixxX^ot'ag ,

vnò xax'

xaxuxoàno-

ovx iv xaigiZ

na-

xà ò' ÌÌXXa xov

Mavgixtov,

iv /.liv ovv xü Tißtftlov ixttvo

ngotaxrjxoxog.

'Iwuvvj] xtu xvataxiOQi

ytvti

nXr]v yt

ìvvoiag

Si ¿nò xijg aQ/jjg

6 Muvgixiog

Tip

ùnttQoxaXlav

ntgixx^g.

f-ii/Qi xijg (Dcoxa uvaQQ^attog.

10 Aóyw Sii&iotv

àvxlygaytmg

t'yti [¿tv ti yuyixog,

Tivù xai vtavtx?)v

uQytxai

A

o OiotpvXuy.log

oì> fir/v ¿AÄ« xai rj xijg yvwfioXoyiag

oil xi ig ficöftov ijxii.

tint

I

Xfgtcov xai xTjg ùXXijyopixrjg

Qtv&r'jxri q>tXoxi[ilag xai xuxtiai

R

L X V.

òè ovios

f j (.livxoi ygdoig

òrj y xwv XQomxwv

A

ano

taxi

5 QTjg XQÌjoig tig ipvygoXoyiav

alav

I

xov

xaiQov oaa

ßaatXiwg xijg

xe eig

/Qw/uevog

unsira Kwvvov&evnovqyw

L e c t i sunt Theophylacti expraefecti et scribae octo libri historiarum. est hic Theophylactus domo Aegyptius. dictio illius Veneris aliquid h a b e t , nisi quod figuratis vocibus et allegoricis sensibus putide nimis ac frequenter ad satietatem usus in frigiditatem quandam et iuveniles ineptias delabatur. veruntamen et sententiarum illa interiectio minus opportuna diligentiam arguit et curicsam et supervacaneam. cctera bonus in reprehensionem non incurrit. auspicatur a Maurici! imperio et usque ad Promulgationen) Phocae successoris eius narrationeni pertexit. percenset primo libro, quo pacto Mauricius a Tiberio renuntiatus sit imperator, Ioanne id tempori» ecclesiali] Constantinopolitanam adminis t r a t e ; quaeque eundem inauguraturus admonuerit, interprete adhibito Ioanne quaestore, quem ut cum ad Mauricium tum ad populum coram

4

PHOTII

rcóv Xuywv,

of ngóg TI aviuv

Tw Xóyw ngu^iv Ixuyßr] TJyv OvyaTÌga ¿vaggyatag

xaTeveyvrjatv, ÌTiXivTtjat,

bìpiv Xlyovaav oi

xvgavvoi

XQovoi. "

cug ngìv

"3¿Se

aotßuag

fjV S1

aot, ini

xaì

ìjSr;

wg ngòg Idßugovg Mavgtxiog

xaì

todrjTog ino

Xtiiäwv

xQvoov

fj nóXtg xaì 14yyjaXòg

nóXig. ngtaßtig

¡.tovvTui,

art

n .

xaì

vai.

xaì Xaßdiv Tugyhtóv

TjXtv.

ìntì

yiiiog

tig XaXxiSu

Sì 01 ßügßagoi

Xtysi ' 5

tfoarjoovot

TvgavviSog.

¿v*

tri

óé

txog fy.aaiov Toìg ßuQ- 10

Si*

i/.tnogtlag agyvgov

a'ì [it'xgtg ìviuvztlv Xv!}itaai'

ino

Svo

iì'xoai

yàg

yiyt-

^/yytjSwvl5

noì.togxiuai

'EXniäiog

xaì

ì'rovg nàXtv 'EXniSiog

dì

xaì

KofUVTÌoXog

Xayuvov,

naggtjaiuoa/.iti'ov

TÌ

dirjg-

ov Xvaig

TWV ßugßügwv

ngòg TOV TÖJV lAßdgwv

Ini

tlòt*

Ttvòg ngoayógtvaig TRtg

rò Bifitvuxiov,

ngiaßevovrai

zov Sì intyivo/itvov Siangtaßtitxui

r ò Tgiaàywv

aijg ßaatXdag ov

ànXrjaiiag

xaì àXiaxiTui xuì

avtw

Mavgixi'ov

avròv

ngoo&ì'jXTjv (O'TK.

(5 fj Ko/AtvTtóXov

yuvov

Ttßlgit,

iyxuTaßuXXtafrai

ò ßagßugog

'Pioftaiwv ßagov.

anovSàg ì'&tTO,

Avyovaxa

t tjg

/.ir/gw ngóad'iv t o 2i'g/.tiov 71 oXiogxq-

TÌjg ßagßagixrig

iXoTifi7]3iiç ini TU xazà Mvolav ìywQrfliv. wç cvvrjipiv 0 Xayûvoç ntçi Ti)v Mvclav nçuç KofieviioXov (.lâ/r/V, inißovXfj ôè KofitvTwXov ôcaç&tlçiTai vnò in Europa sedes habent, Abarosque se nominarunt. Turcorum regionem terraemotui ac pesti minime obnoxi'am. de monte qui Aureus sit dictus, ac de ipsa urbe Taugast, de bombycibus, qui ex se vestes gignunt sericas, et quod serici ingens gignatur ad Chubdam urbem, quam appellant, copia, quaeque in illis vermibus glomerandis fieri solita, de Indis, qui candido sunt corpore, disceptatio Chagani cum Prisco de Siiigidonensibus in servitutem abducendis, Priscique contraria sententia, utque earn urbem Priscus servarit. quae per Dalmatiam barbari gesser i n t , quasque urbes everterint. quomodo Gundoes a Prisco adversus barbaros in Dalmatiam missus res fortiter gesserit. undevicesimo imperii Mauricii anno monachus quidam mortem illi liberisque eius praedixit: stricto enim gladio a foro ad palatii \estibulum procurrens Mauricium una cum liberis ferro occisum iri denuntiat. quin et Herodianus quidam imperatori eventura praenuntiavit, famem scilicet illam, quae post in castris orta. ut incredibili Chaganus humanitate esuricnti exercitui quinque dierum indutias concesserit, quibus absque metu barbarorum commeatus annonaque ferretur Romanis, utque vicissim a Prisco donis honoratus in proxima Mysiae loca discesserit. in Mysia Chaganus cum Comentiolo signis collatis conflixit, perfidiaque Comentioli Romanorum exercitus, clade accepta, caesus a barbaris e s t , fuga interim

17

SUMMARIA. twv FIAG/UDGCÓV TO 'Pw(.iaì'x6v. dqiCjiniQtt.

TtjV noXiv

t5ff (pwv

ç avd-Qionoç àvaaxQttftxai. I2T. xdXfaoTu yt, ¡jaalXeia, rwv iyxw/nlwv ròv axlcfuvov tnkt%aç. àXV « aoi Soxtï, ntçi ravvivi TTJV nkdxavov xa&lou>ntv IuixçoV &fi(fika òvvu/.itig ìntazazai, ojiwg te lóyoig ootpi^tafrat Stì zò noltjxiov. xal raig C /ntv zwv uXkwv avfirpoQuig jiQOfitjd-taz ¿Qovg oqiag uvxovg àntQyufyzai, zoìg nQoayultioiv tzlqotg txtivovg ì&vvovoa" raTg ò' av 15 nakiv ivnqayiaig tvóat/novtaztQOvg ùnlòti^e, (.uxQaig àq>OQf.iatg fitydXag ¿QtziZv xoQvqiàg Inav'^àvovaa. xal TU /.tìv nQiofjvzy ytiqaywyóg zig tort xal fiaxrR^lu, zw óè VIM naiòaywybg xuXKiCTog xal ovvtzdìzazog, %fj noXvntiQÌa noXiovau nwg zòv vtwztpov, xal nQocf&avovaa rov /(tóvov zà xaz' ¿Xlyov f.iu9i]{iaza. 20 nfjòg rjv tnidQafiQv/.tai xavzóg, ti xal (.atCpv rj xaz' tf.iè zò iyytì-

cupidis et ad discendimi mire semper inclinantibus novaruraquc narrationum sitientibus sese accommodantes, artifìcio quodam fabulus ipsis seu figmenta procudunt, quae scita et ornata elocutione convestiunt, numeros quasi quaedam pigmenta et fucum illinunt, et portenta sua carminibus ut cestis seu cingulis quibusdam ad delectationem appositi» decenter circumdant. tantumque voluptas ea valuit, ut etiam Theologi haber e n t u r , et dii immortales ad eos ventitare eorumque linguis domestica s u a , et si quid aliquaiido faustum infaustumve sibi contigisset, liominibus pandere crederentur. quod cum ita s i t , historiam communem generis humani magistram atque doctricem iure dixerim, praeeuntem nobis bc praemonstrantem quae capessere et quae ut inania nihilque profutura aspernari debeamus; a qua condocefactos duces inilitares prudentissimos evasisse in confesso est : novit enim ordines disponere, et qua via hostem callide circumvenias. iisdem per eventa aliena procurationem et cautionem maiorem inserii, perque aliorum frustrationes et offensiones tutiore itinere illos ducit. similiter secundis aliorum successibus beatiores efficit, dum eos occasionibus non magnis ad magnarum virtutum f a stigia provehit. ac scili bus quid era manuductrix et baculus, adolescentibus paedagoga et institutrix optima ac sapientissima est, peritia multa quandam iis canitiem concilians, et quae procedens tempus paulatini eos doceret, ea ipsa doceudo antevertens- cui ego quoque studium et operant meara dicabo, quanquam maius onus capesacre me intelligo quam istis humeris sustinere possioi, quandoquidem nulla mihi suppeditat ver-

PROOEMIUM.

29

Qi]f.ia rò zrjg It&wq àyivvig, i w r rt voTj/xurar? to uSgaviOT&TOV f ttji t£ rov Xóyov ovvdyyqs to axaXkig, to « o?- D xovofiias UK/VOTUTOV. ti ÀI noV TVYUQL rt twc Ixrt&ijaofiiviop giaviiì], IV/TJ rivi nQoaumio&ti)' fxij yuq intaT^itj to CUTIO V. borum dignitas, nulla sententiarum gravitas, nee orationem belle ac festive contexere scio, et eius oeconomiae artificiique gum rudissimus. quodgi quid eorum quae referemus, cum lepore et venustate expositum videbitur, id a fortuna quadam, non a scientia mea profectum existimetur.

9

E

O

0

T

A

Á

K

T

O

T

I 2 T O P I £ Ì N ¿toroz

¿f.

T H E O P H T L A C T I H I S T O R I A R U M LIBER I.

P O N T A N I ARGUMENTUM. (1) 'JL •'iberii Augusti sub excessiim praeclara oratio. Mauricius successor palam declaratur. (2) Vox dieinitus ad Tiberium delata, eius e vita abitio. populi luctus et lacrimas, funus et sepultura. (3) Inter Abares et Romanos icturn foedus ignominiosum. Chaganus elephantum epectandum, lectum aureum et praeter pactam in foedere pecuniam vigiliti millia ab imperatore poscit. foedus rumpit. (4) Urbs Singidon a Chagano capitur, Augusta et Fiminacium expugnantur, Anchialus devastatur, vici propinqui hostiliter diripiuntur. Romanorum ad Chaganum legatio. (5) Liberior et minador Comentioli apud Chaganum eiusque optimates oratio, cum praedicatione Romanorum eximia. (6) Chaganus cxcandescit: Comentiolum punit atrocius. alia ad Abares legatio. viginti aureorum millia ad priora oetoginta spondentur. (7) Scluvorum ad longum murum hostilis progressio ; et in iis caedendis fugandisquc Comentioli ducis memoranda virtus. (8) Foedus a Chagano iterum pessundatur: caussa Bocolabras quidam magus, Scytha genere. Targitius Chagani legatus in insulam relegatur. urbes Romanorum subiguntur. (9) Transitus ad res Persicas. Romanorum cum Persis ad ¡S'ymphium flumen adverso Marte congressus. (10) Mauricii et Constantinae Augustorum nuptiae magnificentissimae. civitatis publica laetitia graiulatioque. (/Il) Incencl¿um in foro sub initia imperii Mauricii. miraculum de concha Glyceriae martyris. Paulinus praestigiator in crucem agitur: filio caput amputatur. (12) Aphumi castellum a Persis, Acbas a Romanis oppugnatur, et a Persis super vcnient¿bus liberatur. ingens terrae motu« imperio Mauricii adhuc recenti, eiusdemque consulatus et

THEOPHYLACTI HISTORIARUM L I .

31

in populum liberalitas. Ioannis duci» exauctoratio. (13) Philippicm imperatoria sororius praetor Orientis decernitur. eius expeditiones. « Perside redeuntes Romani via aberrant et extrema siti cruciantur. captivos utriusque sexus interficiunt. pìieri servati moriuntur siti. (14) Philippicus Arzanenam, rcgionem suis diripiendam permittit. ab imitatione Scipionis Romani commcndatur. aegrotat. Cardarigama Monocarium frustra invadit, latrociniis et incendiis grassatur. Philippicus Ryzantium redit ; inde rursum vcris initio discedit. (15) Persarum ad Romanos de bello fini endo legati. Mebodi legati oratio, locus communis contra bellum. Romanorum recusatio et ad conßigcndum cum Persis promptissima voluntas.

1.

Uve

rìiv

fitTafirjataS-oti enid-i^tvrjg hiv

avT0XQu%0qa lrf£,to)g

(itTtkay%avt.

NOI.voufiaói

ngoaxrjvlw,

rovg

^vlloyov, ìg

fiaaiktwg

arjfioreQovg 15 xrat,

wg avvt]9ig

zovg

ftaotltvg

u£,IW(IUTWV xaì q>vt.aY.ag, vai

(jìv olSénoi tbv 'Iwavvrjv

zoQu n Setvòv y.ul vó/j.wvcPwfiaì'xwv

Tifit-

NAQRPUJTAI

xaì

b

avvad-goiaunavrag

rovg

roìg ìvivyovai ISiixvvtv,

ntQiIxxltj-

xaì

(.irtv xaì

IMOTI'ixova,

rfj

xu&lÒQag

IxtXvo xaiQOv rovg zrtg

re òoQvqtóqovg

ÒÌ ykwTTav

(ityaXav-

AVTCÌXQAZÓQCOV

TIQOUVXW) nigupavu

zóv 11 TWV hgwv

^ Jj ggg

ànoxa-

u£(a

uQo.gyiy.riQ nQotazuiTa

Si xar'

airòg

naiaìv

TWV

ò

Tt/xfjv avvttxaynivovg,

rov ó^/uov,

fiaailtmg

xaì fìaoihiwg

ijrtg

(Jltoavvqg

aiag Su&vvtv oì'axag) /Àivog

vòf.iu> rfjg (piatto?,

jjUoiXelwv avXrjv,

Tctv rìjg

i'òu Xoinov P 8

tvrtvdtv

q>oQudi]v yuQ ay&itg TWV

TWV àvaxTOQWv oìxla

10 avyy.altau/tivog

rijg

ufi òtkovQyiSi trjg ¡.ityaXrjg

giog ìnì ttjv vnai&QQv (5ogw rio

yoXìjg,

avtQQrjd't] Matiqixtog,

xaì viaCfav

SvvdfÀtmg

TifitQiov

rip y.omìi vntUitv

r f j vóam ¡.tikaivyg

ìaxQwv,

5 GETTAI,

xaì

IniSutXt-

UVÒQU QR\-

S f TU

fiaatlJaig

1. C u m iam Tiberio Augusto, atra b i l e , qnam medici vocare consueverunt, morbum aggravante, ex huius vitae diversorio demigrandum esset et dies commune illud naturae debitum persolvendi adesset, Mauricius successor ante nominatus ad imperatorio« honores magnifice extollitur, purpuraque insignis supremam Augttstorum potestatem sortitur. T i berius namque in atrium palatii, iuxta domum, in qua multi ex herbis seu frondibus ad coenandum dormiendumve tori si ve lectisternia, vestibulum illustre visendumque proscenium, hue, yiquam, gestatus, a c c e r sito Ioanne, qui ea tempestate cathedram hìerarchicam obtinens ecclesiae gubernacula moderabatur, virorum praeterea ecclesiasticas dignitates gerentium coacto collegio, praesentibus item praetorìanis militibus et custodibus corporis et aulicis demum universis, nec non civibus primariis, ipse quidem per se ad conventum non dixit : veruni eas partes Ioanni quaestori ( u t Latina lingua appellatur) mandavit, Uomini eloquenti, R o manarumque legum et consuetudinuin haud ignaro ; qui decreta et san-

32

THEOPHYLACTI

nQOtrtayfiaxa rw Siuzòva) zijg evyXcoTTiag i/utyaXqyópu ßaaö.iy.r^ fiiyaXoipQoavvìjg Inasta, TOVTOV int/MQiw 'Pùiftatoi q>wvfi ànoC xaXovoc xovaiazoqa. naQtjv yovv o UVZOXQUZCOQ ini r f j YTIQOZOvlft TOV ßaaiXiag, AFTA r f j naiäl Kcovazavzhrj, fjv t ini re %qvoyio/.iuiv xrtv Siuvoiuv, rj xiyyTxig r^uv ngóvoiu c 15 avXXaf.i(idvti xùiv rióvcov, xaì (.dav y.td-' rjfxwv fiovltjv nQortvtyxuxo, xaì Siixvvat xòv fiaaiktvaovxa lntfiux?]v xt xijg ì^ovalug ìaó(iivov, MUVQIXIOV rovxovl, uvóga Ivaixtliaxaxov x f j 'Pwfialaiv ¿C/fi) noXXovg xaì fuyuXovg nóvovg lyxuxad-ifitvov, (UOTIÌQ ¿(¡gafttovug xivag nQoxaxufiaXéfisvov xìjg lao(À.lvi]g à(x'¡VOI'-£ y.ui

5 NO).).wv

ijwyuTg

TFLÍFIAG

BIL TU OTvyvov

QH

TU N\?¡D-R¡ RF¡ [juatlldi nolXoTg

íOiijv

y.uTr¡iloTt/.iov(.Uvoig

r¡v, xal

anag

SttvonuOttv

T«TFF TWV

(.aya

u^la

núvvvyog

(rtoftárav

u(tyug

xut

Qtí-

TU, nqoavha.

Iv

i¡H'uv,

no-

¿(p&alfiwv

TU axorofia.

flyt

Totg

tJioji(ÍQr¡or¡[.tíag

noTU-t-iug

nol'kiTiv

Tr¡g lo0

oipiv

r¡¡.itaq>aiQiov,

lUiniTÚrpiog Tig

Í/.HVO

CXV&QWNUV

axr¡vf¡v

yiT(úvtoxtov.

SUXQVMV UVHF/.IE,

nnuneTuaftam

uaoSov.

Xttf.INÁAI

ola

ÁVFRPOIIO. TU nti'Oog.

rug

rotg

fjvog'

TO T Í xutr/peg

SttQQr¡yvvzo,

xut

TOVTI y.ul ytfivov

§u-

TUV UVTOXQÚTOQU

NTQU.Q ug.

xò ci3 onwg Ulivavóga)

qgovzióag

xni " 7t(QÌ wv ov [tot ayolrj voig Xóyoig ìnt^tì.&uv, ytveiv D uazv yjav

y.aì noiriztxoTg lytyóvii àondaotxo

óè avv&ijxat i\atuv. 'Pwfiaioig ' fiixà

xa-15

imi óè Iv /£QOÌ xò

TiQofjX&ov al anovàai,

nwg àywvod-txai

xìjg

ói^yó^ev-

xoìg fiaxQoìg

ó* ò.QifflMg

tnLXQÌfiiaQui Ovvvwv,

xò no\if.uov old

zijg xwv KaiauQWV ìnoytla&ai

av&ig

tnovdóuszoi

zàg 'Pcofiai'xàg ftixà

yÙQ xi\kixovxov

xa&r^itvot,

¿ianiQ

ai xolou&Xov

ceptus eo ipso die exaruit. sic enìm est ingenium hominum, non tam meniinisse praeterita quam studiose curare praesentia. 3. Nunc porro historiae telam texere exorsus, bella adversum barbaros administrata litteris persequar, et motum expeditionemque contra Abares primo loco, quando res illae rebus hactenus a me expositis continentissimae sunt et is ordo est commodissimus. non panca igitur tunc ab illis per inconsideratam temeritatem et audaciam perpetrata sunt. Abares Hunni origine Istrum accolunt, gens infidissima et avarissima omnium, quotquot vltam pastoritiam agitarunt. hi urbe longe amplissima potiti ad Mauricium Augnstum legatos miserunt. erat huic urbi nomen Sirmium, famaque et sermone propter nobilitatem a Romànis Europaeis celebrabatur; quam prius ceperant parvo admodum spatio, quam Mauricius curas Komanas una cum purpura indueret solioque imperatorio consideret. quo eam modo occuparint, perspicua oratione et distincte non ignobilis auctor Menander memoravit. ego otio non sic abundo, ut eiu9 longitudini accuratius et elaboratius aliquid possim addere, praeclareque dieta iterum dicere, et poetae reprehensionem incurrere. ergo ubi Sirmium in manibus Hunnorum f u i t , legatione missa ad foedus processum est, ut positis inimicitiis paci tranquillitatique consuleretur. sed foedus illud Romanis probrosissimum accidit, post tantarum siquidem cladium ab illis invectarum colophonem, ipsi velut certaminis arbitri se-

I I I S T O R I A R U M I. 3 .

39

it do'Çfaç Swça Xafinçù xoîç ßarißänoic naçhtyovxo, èySoTjXovxa n /iXitxâaç xqvoùÎv xndto/iioXóyovv àv' t'xoç txaaxov TOÏÇ ßagßäQOIÇ iyxaxaßüXXiad-ai ÂI' i/.inoç(aç ÙQyvçov re xal notxiXijÇ ic&ijxoç. ov niQaixtom ôi ôirjçxayav rwv âvo ivtixvrwv al P 5 anovSal' xaxriV&uôiûaaxo yùç 'Pco/iiultov v naçà xoTÇ OVVVOIÇ Xayâvoç OVTW Xtyôftcvoç. (p'^n'i ùî riç à/.trp1 UVTOV 7içb TOV TtjV tÎQijvijv âta(pd'nçrlvai ntçnxiyvxo, tôç Çoiu TQttfixai nuçù'Pwfiatoiç T(o [ieyi&ii xui xio atnuu.zi ififfuvinxuza. òiò iÇyxijoi ftactkta iiç &tuv xovxwv iX&tîv. xai tpvyaycoytî &ûxxnv o ßuat10 XtVÇ Xf/Ç IGTOQÎaÇ TOV tÇMXU , Xttì ÒÌSMOIV fiç &(MÇÎUV ÌXl(fUVio)v ytvio&ai, vffitpaç ùç uiihv ix TÜV naç' avxw TQto{)oXoyovfi(vai)

xaì TI)v*Ay/JaXov òè

mqixffivixai,

xaì

tÌQijuartog

rrjg aXw

xovxo

xaì '¿aov ùnoLìjv TOV IiuSfttlav

ftic&òv

TUQQIMIIV TU TWV vSuiwv

9. ¿uròs ] iv toìs IP. 21. ¿jioxQvipao&cu IP.

nóvav

oìxov

ivd-uSi

uaxiog, re, ùaxvìy.róg'

¿nagaSóxTjxov.

(nólag

15

ùvi-

S' avrai

nuqavii/.a

10

fit-

St xaì ìxigag

«Jè QUOTO, xaì

5

àcpvXaxTov

TWV ri TOV

XufinQuì

aTQUzontdivexat,

rug TE niQioixtSug

TWV &IQFIV vSuxiov

yvvuta,

ìx Ttjg

rò

nvviivyt,

Iknloiv

rè Btftivaxtov

if n ; wg rjfiug ì^tfpohijatv, O&ai

iXuu-

avvmtnxwxu noXXàg

ravxag

fjv rò xaxòv xaì

nvXag

ino ròv

Sta

Qqó.xtjg'

avXitpfilvoig,

Staff 3-agtjvat

unocplQta&ui

nóXng

P 14 (ìógatov

TI TÌ)V

avvtj9~Q0iU,

Sè Ttjv nóXiv ov% tiXtv ò ftàgfjUQog '

yuQ vvfA.7iXoy.ij àrà

TÒ TOV Xóyov,

rfjg

' &ÌQ'ovg yÙQ WQa vnìjv,

l'xovnl

àd-qóov

uQaxxov ovaav

yjjQtvovaav

ixTog

StjTu

nvvd-i'jy.ag

Svv&fiitg

ovx àvtyófuvov.

avfinO.QOfiUQTH

id-ìjuuvQÌ^ovTo. noXXotg

xàg

nóXtv L'gantvaiiog

xaì 7iQnfirtS-n'ag

rùg

(4)

ISlSov,

aaXniyya

ÒQyàvwv

• xaì

nigirfQoveì

noXXrjV vntQixytio&at

xaxknuyovm)^ yiort]

ànolatafrai

TOV avToxQaioQog,

xotfiag

ovx àvaaxrjaai

TU TOV Xayuvov

Trtg ànoXavotwg

ixttvov

oìy.oSofirtfiaTa.

XtytTat

14. nol.Xàq r t xaì asrti

iòr/wae. Xóyog 20

iovX(p òc t o 10 aiicprj.

Si XOJ evatvvfiw.

yuQ xòv 'Icouvvtjv

Imi

xov f.iay//.tov t o /.it-

'PcoftaToi xoìg Sval Kovqg

Jo^a?.

o

XQIXTUTq xa-

o nóXi(.iog tlye xèv

Svvufietav.

uywviov^tvov

ovvavloyovxa.

Sitxtx6o[ii]xo

avvtxixaxxo.

ini-5

nqoarjyoqlug

rijg dvvi'tfitaig

/.tiv àvtSf£axo

xà rqixxà

xai t o /.iixaiyjtiov

vrjg f t f v xai /¿iota, TMV

avzog

xwv

ìx xTJG

yÙQ xvyjjg

Sf t o St'^iòv ó vnooxQuxyyog,

P 20 Si xat t o IltQaixòv ij/ijaav,

nXq&vv

ix

xàg

' d-avpaCpvoi

vr\òvog itQoxvtpaoi

ovv 'Jdouvvrjg xi)v nuaav

X U Q S U -

Si Iltqaaig

Soaiv ri vó/uov Y T V V R J T O Q O S xòv IKQÌ xtjg otpùiv avxwv ftiv

'Tuiuvvov

xrjg Si IltQaix^G

agi'cofia,

a^twi-iuTCOv nQoaayoQfvia&ui, YFVVRPIWG

nóXt(.iog,

Swdfiewg,

/.nyiaxijv

ìxqÌTIOVTO ' xi)v

¿nófiayov

opirtjv xi]v

tì20

tyvwQiilpv xai

nqòg

x f j nahiu'§ft

/Qi]-

twqwv

f x xt xijg

xijg ngvg t o

Svau-

confunditnr; quo in loco certamini accingnntur, Romanos quidem Ioanne, Persas Chardarigano ducentibus. nomen dignitatis hoc est apud Parthos, quos a dignitatibus indigitari delectat, dedignanles videlicet nomina ab ortu sibi imposita : pluris euim accessiones fortunae quam paternam le;em in ipsis appellandis simul ex utero materno prodeuntem faciunt. oannes ergo totum exercitum suum tripartito distribuii, medium agmen sibi deposcit, Cursio hypostratego sive legato dextrum, Ariulpho sinistrimi committit. atque hunc in modum, in tres partes nimirum, eius copiae digestae sunt, ad eundem modum Persae dispositi, postqnam exortus tubarum clangor Martem accendit, nullumque procedentibus utrinque spatium in medio relictum, pugnam invadunt; ac Joannes quidem Bgmine medio, Ariulphus laevo in hostem se incitant, oppositisque a fronte aciebus praevalent. Cursius, quod Ioannis felicitati inviderei ( p r o somma nimirum gloria adipiscenda c e r t a t u r o ) , manus non conserebat. Persae itaque, metuentes ne adversarii validius incumberent, retrocedebant, cnm Romani Cursium conflictu abstinere conspicati, barbaris terga dant et ad loca acclivia se penetrant. Persae fugientibus inhaerentes, cum Romanum equitatum ex continenti cursu et difficultate

f

IIISTORIARUM I. 9 .

10.

51

vavrtg TWV oyvQMftuTcav xaxa(fvy7jg , ¿.QQtvixwg innl&tVTcu xat nlüorov TOV cPa)(.iaixov xtgatl^ovai, xai fioXtg inl tov %aQaxa InavrjXtiv 'Pw/xaiovg ot ßuQßuQot ovveywQyaav. iv xovxoig o noXifiog inmlgaoTO, xai fttxonwQov naqtvlxvmtv &Qa. 5 10. '0 (5f aVXOXQUTWQ TOV naxifia TO» TIttvXoV inl T7JV ® avl.tjv ßuoiktiov"kafinqwgxai ntqicpavwg eloeäf^aro, l'vayyog inl to Kwvaxavxlvov UGXV yivö/ntvov, xai vvficptog xij voxtyala o ßaoiXivg nountvizai. TOV yaq 'Iwuvvtjv tov TWV ItQaQytxwv yovfifvov &QUVWV ig TO UVUXTOQOV tlaxuktao.f.uvog, iv TW /.iiyülip 10 9u7.af.t(p tw nfibq t7] fieytoTrj TWV ßaatXiwv ailfj (AvyovaxaTog d1 uga ovxog xaxovoftd^tTui) rfelov tijg ix TOV xgehxovog xvytiv cvvatviatwg 5tu xqg nqbg TO diTov TOV uqloig tvrevgewg, oniog ulata TW ßaoiltt TU TOV yüfiov av/.tßaitj intyitga. o hqtvg TO ßuaihxov e&fQuntvot ßovXrjfia tij ntql TO &eiöv ixtxtla, xai 15 zwv yiiqwv xwv ßaatXtwv i7.of.uvog ovvi]nT(v uXkrfkaig, ivxxoTg j) Ti 7iqoa(f&iy(.iULai TOV TOV avroxpuTopog xaTt/V