Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugati IX [9, 1 ed.] 9789944252782, 9786052249383

Citation preview

Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugati ©Türkiye Bilimler Akademisi, 2019 Türkiye Bilimler Akademisi Piyade Sokak No 27, 06690 Çankaya - Ankara Tel: 0312 442 29 03

www.tuba.gov.tr

ISBN: 978-9944-252-78-2

(tk.)

ISBN: 978-605-2249-38-3 (9. cilt) Proje Yöneticisi Muzaffer Şeker TÜBA Başkanı Editörler Nurettin Demir Emine Yılmaz İletişim ve Koordinasyon Aynur Odabaş Grafik Tasarım Ece Yavuz Birinci Baskı 1100 adet Baskı Yeri, Tarihi Tek Ses Ofset Matbaacılık, ANKARA Aralık2019

TARİHİ VE ETİMOLOJİK TÜRKİYE TÜRKÇESİ LUGATİ

Dokuzuncu Cilt

Y-Z

ANDREAS TIETZE

Editörler

Nurettin Demir, Emine Yılmaz

TüRKİYE BİLİMLER AKADEMİSİ Ankara 2019

TüRKİYE BİLİMLER AKADEMİSİ

Editörler: Prof. Dr. Nurettin DEMİR, Prof. Dr. Emine YILMAZ Araştırmacılar: Dr. Duygu Özge GÜRKAN, Dr. Işıl AYDIN ÖzKAN, Hasan GÜZEL, Hasan HAYIRSEVER, Emre ÇETİNKAYA

İÇİNDEKİLER Ön Söz

.............................................................................................................................................................

Editörlerin Ön Sözü Hurufat

...............................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

........................................................................................................................

18

..............................................................................................................................................

22

Bibliyografık Kısaltmalar

...................................................................................................................

Lugat z

13

14

İşaretler ve Kısaltmalar

y

9

..................................................................................

Transkripsiyon (Yazı Çevrimi) İşaretleri Bibliyografya

7

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

99

103

468

ÖN SÖZ Türkiye B i li mler Akademisi (TÜBA) olarak, Avusturyalı ü n l ü Tü rkolog, TÜ BA Şeref Üyesi Prof. Dr. Andreas Tietze'nin Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugati'ni (TETTL) özgü n taslak ve malzemelere dayal ı olara k tamamlayı p yayımlamayı amaçlayan projemiz kapsam ı nda eserin dokuzuncu cildini yayımlama aşamasına gelmekten büyük onur ve memnuniyet duyuyoruz. Şeref üyemiz Prof. Tietze'nin bir ömür boyu çalışarak topladığı malzemelere dayalı olara k hazırlamaya başladığı Lügat' i n i l k cildi, kendisi hayattayken Avusturya B il i mler Akademisi ve Simurg Yayınevi iş birl iğiyle 2002 yılında1; kend isi tarafı ndan hazırl ı kları ilerletilmiş durumda olan ikinci cildi ise vefatından ancak 6 yıl sonra asistan ve öğrencileri tarafından tamamlanara k Avusturya B i l imler Akademisi tarafından yayımlanmıştır.2 2 0 1 5 yılında TÜBA ile Tietze ailesi ve i l k iki cildin hazırlanıp yayımlanmasına m a li destek sağlamış olan Avusturya Bilimler Akademisi a rasında a nlaşmaya varılara k TETTL'ye ait bütün taslak, fiş ve malzemeler i l e yayın haklarının TÜBA'ya devri konusunda sözleşmeler imzalanmıştır. B u şekilde TETTL'n i n Prof. Dr. Andreas Tietze'ye a it, a ilesi tarafından TÜBA'ya verilen, özgü n m etin , taslak, fiş ve malzemelere bağl ı kalınara k tamamlanması ve yayım la nmasını amaçlayan "TÜBA-TETTL Projesi" başlatılmıştır. Proje ka psam ı nda, Prof. Dr. Semih Tezcan'ın yürütücülüğüyle, sözlüğün daha önce i ki cilt halinde yayımlanan kısımları n ı da içeren A-L harflerini kapsayan kısmı 2 0 1 6 yılında tamamlanmış ve dört cilt hali nde yayımlanmıştır. Prof. Dr. Semih Tezcan ' ı n vefatı n ı n a rd ı ndan, Prof. Dr. Emine Yılmaz ve Prof. Dr. Nurettin Demir editörl üğü nde yürütülen proje kapsam ı nda, Lugat' i n M-N harflerini kapsayan beşinci cildi ve 0-R harflerin i kapsayan altıncı cildi 2018 yıl ında; S-Ş harfleri n i kapsayan yedinci cildi ve T-V h a rflerini kapsayan sekizinci cildi 2 0 1 9 yılında tamamlanara k yayımlanmıştır. Şimdi de Lugat'in Y-Z harflerin i kapsayan dokuzuncu cildi b i l i m d ünyamızın istifadesine sunulmaktadır. B u şekilde eserin tüm ciltleri eldeki özgün taslak ve malzemelere daya l ı olara k ta mamlanmıştır. Eserin dizinini de düzenleyerek en kısa sürede b i l i m camiasına kazandırmayı hedefl iyoruz. TÜBA olara k, i ki cildini gözden geçirerek, diğerleri n i de Prof. Dr. Andreas Tietze' n i n özg ü n taslak ve ma lzemelerine daya l ı olara k tamamlayıp yayım lamakla, Türkiye Türkçesin i n yaklaş ı k 700 yıl l ı k dönemini kapsayan bu önemli l ügati belki d e kaybolmaktan kurtarıp Türk bilim ve kültür hayatın a kazan d ı ra ra k, önemli b i r u lusal ve a kademik görevi yerin e g etirdiğim ize 1

2

Andreas Tıetze, Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugati. Sprachgeschichtliches und etymo­ logisches Wörterbuch des Türkei-Türkischen. Cilt 1 A-E. Österreichische Akademie der Wissen­ schaften. Simurg Yayınevi. lstanbul-Wien 2002� 763 s. Andreas Tıetze, Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugati. Sprachgeschichtliches und etymologis­ ches Wörterbuch des Türkei-Türkischen. Cilt 2 F-J. Österreichische Akademie der Wissenschaften. Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften. Wien 2009. 440 s.

7

inanıyoruz. Eserin her cildi yayın landığı tarihte a kademik camia tarafın d a n büyük heyecanla karşılanmış v e ka lan ciltlerin basımı d a h eyec a n l a beklenmiştir. Bu alaka ve projenin dizin aşamasına gelmesi bizim için g u ru r kaynağı olmuştur. Bu değerli Lugat'in bilim dünyasına kazandırılması konusundaki değerli b a ğ ış, iş birliği ve katkıları için Prof. Tıetze ile değerli ailesine ve Avusturya B i l i m le r Akademisi'ne; eserin Türkçeye kazandırılmasında v e i l k 7 c i l d i n bası m ı n d a göstermiş olduğu öncülük v e çaba larından dolayı görevi devra l d ı ğ ı m bir önceki dönem Akademi Başka n ı Prof. Dr. Ahmet Cevat Acar'a; eserin ilk dört cildinin tamamlanıp yayı m lanması sürecinde proje yürütücülüğü yapan merhum Prof. Dr. Semih Tezcan ve ekibine; beşinci ve izleyen ciltlerin yayın a hazırlanması işini titizlikle sürdüren proje yürütücüleri Prof. Dr. Emine Yılmaz, Prof. Dr. Nurettin Demir ve proje ekibine; bu projeyle TÜBA'da ilgilenen mesai a rkadaşımız Aynur Odabaş'a ve TEITL projesine katkı ve destek sağlayan tüm paydaşlarımıza çok teşekkür ediyor, eserin Turkçemiz ve bilim d ünyası için yararlı olmasını diliyorum.

Prof. Dr. Muzaffer Şeker TÜBA B aşka n ı Anka ra , Ara l ı k 2 0 1 9

ÖN SÖZ Prof. D r. Andreas Tietze' n i n uzun hayatı boyunca toplayıp fişlere kaydettiğ i sözlük malzemesine dayanan Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugati, e l i n izdeki dokuzuncu cilt i le tamamlanmış bulunmaktadı r. Prof. Dr. Andreas Tietze' n i n fişlerinde kelimeler, tamlamalar, deyimler, kal ı p ifadeler, atasözleri g i b i sözlü k birim olabilecek ögeler y e r a l ı r: yadigar Zati 3. 936• yarı gece Türk düğünleri 2858. yağız at yelesi gibi saçlar Çapkın 946, yabancı köpeğin kuyruğu apış arasında gerek Onuncu 97 4 vb. gibi. B u malzeme, Anadolu'da üretilen ilk yazılı metinlerden itibaren, 2 0 . yüzyı­ lın sonuna kadar uzanan zaman diliminde yazılmış eserlerden seçil miştir. Ayrıca Azerbaycan Türkçesiyle yazılmış eserlerden seçilmiş maddelere de rastl a n m a ktadır: ya yox Az. Böyük Dayag 3142, yaz öküzü kimi ye- 'çok yemek' Az. Nag. 5 . 1 1 5 9• Fişlerde ilgili sözlük verisinin a l ı ndığı kaynak ese­ 1 rin kısaltması, örneğin geçtiği sayfa veya beyit i l e satır n umarası bilgisi de b u l u n u r. Satır numaralarının sayfanın başından mı yoksa sonundan mı sa­ yılması gerektiğini göstermek için satırı gösteren numara sayfa numarası­ n ı n a ltında veya üstü nde bulunur. Fişlerde zaman zaman, tan ıklar yanında madde başlarının a nlamlarının tanıklandığı sözlüklere de atıf yapıl mıştır. ya­ ruk 'Spalte, Ritze, Öffnung' Vambery AO 179, Thury.Kast 70, yaren ' Lesbie­ rin ' Ste i n h err 196, yaran 'guten Freund, guten Gesel l , gesell ' Men. 1 11-5536 gibi. Yin e bazı maddelerde, ayrıntı çalışmalarına veya dilbilgisi kitaplarına göndermeler yapıldığı da görü l ü r: yarındası 'ertesi gün' Brock. Ali 18, 2 5 , yarındası gün Vambery AO 1 7 8 , yarındası günde WZKM 33/230 ( Kowals­ k i ) 33/2 185, yalıncak 'nackt' Deny 320 (v 1426), ZDMG 13/19811, Blau Bos 241 g i b i . Vam bery 1901, Prof. Dr. Andreas Tietze'nin daha sonra G. Hazai ile b i rl i kte yayınladığı Ferec ba'de şidde metni ne dayanır. Vambery 1901'den a l ı n a n maddeler ile yeni yayında okuma farklılıkları olması durumunda yeni biçimler tercih edilmiştir. D a h a önceki ciltlerde olduğu gibi dokuzuncu cildin yazımında da Prof. Dr. Andreas Tietze' n i n verilerine sadı k kal ı nmış, yeni kaynak veya madde başı eklemesi yapılmamıştır. Ancak bu ciltte yer alan maddeleri n tan ım l a n ma­ sında ve tan ı kl a n masında, Prof. Dr. Andreas Tietze'nin daha önce kullanmış olduğu eserlerden veya önceki ciltlerden yeni maddeler için örnekler alın­ mıştır. Ayrıca dokuzuncu cilt için TÜ BA'dan teslim aldığımız fişler a rasında, Prof. Dr. Andreas Tietze ' n i n , daha önceki ciltlerde çokça kul la nmış olduğu Eski Anadolu Türkçesi dönemi metni olan Ferec ba'de şidde'den hiç kayıt yoktu. Prof. Dr. Andreas Tıetze, kendi yayın ı olan Ferec ba'de şidde metn i n i ayrıca fişlere yazma gereği duymamış veya fişlerin i ayrı saklamış olmalıdır. Elinizdeki cilde, Ferec ba'de şidde'den belirlenebilen tanıklar d a eklenmiştir. Ayrıca 1 3 N isan 2 0 1 9 tari h i nde Viyana'da görüştüğümüz, Prof. Dr. Andreas

9

Tıetze'nin öğrencilerinden, Tıetze sözlüğünün i l k ciltleri nde görev a l m ış olan Sena Doğan, elinde bulunan bine yakın fişi bize teslim etmiştir. Bu fişlerden, sekizinci ve dokuzuncu cilde ait olanlar zaten bu c iltlerde değerlendiri l m işler­ dir. İlk yedi cilde ait olanlarsa ayrıca değerlendirilmelidir. Sözlük maddelerinin anlamlandı rı lmasında, kaynak olara k kullan ı l a n sözl ü k­ ler ve örnek cümlelerden hareket edilmiştir. Bu sebeple b i r maddeni n bütün anlamlarının bulunması veya tanımla örnek arası nda tam b i r örtüşme olması beklenmemelidir. Ayrıca kelimenin bütün anlam alanlarının belirlen mesi g i b i b i r çaba içinde olunmamıştır. Anlamı a ç ı k olmayan madde başlarında, ta n ı m yerine soru işareti konmakla yetinilmiştir. Köken açıklama larında alıntı sözler için ilgili sözlü klere, Türkçe kel i meler i ç i n G. Clauson, H. Eren, G. Doerfer g i bi a raştırmacıların yayı n l a rına gönderm e yapılmakla yetinilmiştir. Açı k etimoloj ilerde bir kaynağa atıf yapmaya gere k duyulmamıştır. Kökenin a ç ı k olmadığı durumlarda Prof. D r. Andreas Tietze adına etimoloji yapılmamıştır. Maddelerin ve alt maddelerin sıra lanışında şüphesiz farkl ı tercihler o l a b i l i rd i . Pratik nedenlerle, ana maddeleri n sıralanışında g/ğ, g/g, ki�. n/f) a rasında bir ayrım yapılmamıştır. Alt maddeleri madde başı, madde başlarını ise alt madde olarak vermek de mümkündür. Ancak temel amaç Prof. D r. Andre­ as Tıetze verilerinin kaybolmamasını sağlamak olduğu için, beş cildi yayına hazırladığımız iki yıllık sürede, bunlar üzerinde bütüncül b i r çalışmaya vakit ayrılamamıştır. TETIL'de madde başları ve tan ı kların bulunduğu kaynaklar Tietze' n i n tercihi­ dir. Prof. Dr. Andreas Tietze'nin madde başı seçiminde, o veri n i n d a h a önceki kaynaklarda yer almaması, anlamında veya kökeninde a ç ı kla maya muhtaç bir yön bulunması önemli bir rol oyn a r. B u nedenle, kaynaklar a rasında ge­ leneksel sözlükçülüğün göz ard ı ettiğ i , konuşma d i l i ne daha yakın m eti nler özel bir yer tutar. Arap harfleri ile yazılmış tarih metinleri, h a l k a rasında c i d­ d i bir ilgi görmüş olan Ferec ba'de şidde benzeri metinler, konuşma d i l i n e yakın yazan Osmanlı şairlerinin şiirleri, İstanbul Türkçesin i çok i y i yansıttığ ı düşünülen Sermet Muhta r Alus ve Hüseyin Ra hmi G ü rp ı n a r'ın h i kaye v e ro­ manları, eserlerine köyü veya yoksul kesimi konu alan yaza rların eserl eri ve ağız metinleri bu özel kaynaklardandır. Sözlüğü eşsiz kılan yönlerden b i ri de, Türkçe söz varlığının ihmal edilmiş bu örnekleri n i b i r a raya g etirme çabası d ı r. Dokuz cilt ve bir Dizi n cildinden oluşan TETIL, Türkçe n i n tari h i ve etimolo­ jik sözlüğüne çok önemli, ama asla tam olma iddiası taşımayan b i r katkıd ı r. Türkçeni n tarih i ve etimoloj i k sözlüğünün nasıl olması gere ktiğ i konusu nda yön gösterici bir çalışmadır ve daha iyisinin yapılması için sağla m b i r temel oluşturacağı kesindir. Bu projeni n gerçekleştirmesi için bizimle i l k bağlantıyı ku ran Prof. D r. Claudia Römer'e, bizi TÜBA-TETIL yayınına dahil eden ra hmetli Prof. D r. Semi h Tez­ can'a, önemi n i fark ederek projeyi sahiplenen, bize g üvenen ve her d u ru m­ da bizi destekleyen TÜBA'nın önceki başka n ı Prof. D r. Ahmet Cevat Acar' a , projenin sürd ü rülmesi ni v e tamamlanmasın ı sağ layan y e n i başka n Prof. D r. Muzaffer Şeker'e, projenin koord inasyonunu büyük b i r i l g i ve ciddiyetle s ü r-

10

d ü rmüş olan Aynur Odabaş'a yürekten teşekkür ediyoruz. Ayrıca proje ekibi­ mizde yer alan değerli araştırmacılarımız da gösterdikleri profesyonellik ve işbirl iği nedeniyle özel bir teşekkürü hak ediyorlar. Son söz olarak, bütün ciltlerin hem kendi içlerinde hem de bütün olara k göz­ den geçirilmesi ve tamamlanması gereken pek çok yönünün olduğu belirti l­ melidir. Günümüz Tı.i rk dili araştırmalarının ve teknolojinin u laştığı seviyede böyle bir sözlüğü çok daha ayrı ntı lı ve hatasız yapmak mümkü n d ü r. B ize ta n ı n a n s ü re, imkan ve malzemenin sağladığı hareket alanı içinde elimizden gelenin en iyisini ya pmaya çalıştık. Tü rk diline yararlı olması dileğiyle . . .

Editörlerin önsözü

HURUFAT Kita bımıza esas olan bugünkü standart Turkiye Turkçesi ( BSTfk.) olduğu için, tra nskripsiyonda (yazı çevrimi) kul lanılan harfler de mümkü n olduğun­ ca BSTfk.nde geçerli hurufattan seçilmiştir. Mesela "cim" harfi için Arap dili çalışmalarında yayg ı n olduğu şekliyle "ğ" değil "c" harfi kullanılmıştır. Latin a lfabesin i kullanmayan dillerdeki kelimeler (mesela Slav d i llerinden a l ı n a n kelimeler) transliterasyonla (harf çevrimi) Turk harflerine a ktarı lmış ve icap ederse telaffuzları fonetik işaretlerle gösterilmiştir. Yunanca kel i meler orjinal imlaları ile tespit edilmiş ve ardından telaffuzları Turk h a rfleriyle gösterilmiştir. Klasik Yunanca ve Yeni Yunanca kelimelerde bu d i l l ere ait bilim dallarında yaygı n olara k kul lanılan telaffuz şekil l eri kaydedil­ miş, nadiren her iki telaffuz şekli de verilmiştir. Arap hurufatlı dillere, yani Arapça, Fa rsça, Kürtçe ve Osm a n l ı Turkçesine, ait kelimelerde Turkiye'de yaygın olan transkripsiyon (yazı çevrimi) sistemi uyg u l a n mıştır. Mesela Anglo-Sakson sisteminde ligaturla /sh/ ve Deutsche Morgenlandische Gesellschaft'ın sisteminde köşeli ters şapka (hacek) i levs olara k transkribe edilen harfi biz ş ile gösterdik. Diğer harfler için aşağıdaki listeye bakınız. Ermenice, bu eserde Ermenicenin Anadolu şivesi anlamında ku llanılmaktadır. Ermeniceden Turkiye Turkçesine geçen kelimeler genellikle şivelerden kay­ n a klandığı için Türkçede bu diyalektlerin telaffuzunu muhafaza etmişlerdir. Batı ve Doğu Ermeniceleri Eski Ermeniceden ( Klasik Ermenice) gramer bakı­ mından farklıdır. Bununla bera ber Batı Ermenicesi diğer şivelerden telaffuz­ da ayrı l ı r; ms. tenues (tonsuz, sert kapantı sesleri p, t, k) yerine media (tonlu kapantı sesleri b, d, g) telaffuz edilir {!b/ yerine /p/, /c/ yerine /ç/ vs.) , aspi­ rata (soluklu ünsüzler) aynen telaffuz edilir. Ama Batı ve Doğu Ermenicesi a rasındaki fark en çok edebi dilde görülür. Şiveler bu ayrım ı bütün noktalar­ d a açık bir biçimde ortaya koymazlar, yani Ermenicenin Anadolu şivelerinin h e psi B atı Ermeniceye ait değildir. Örneğin Van 'da konuşulan Ermenice en azından foneti k olarak Doğu Ermeniceye denk düşmektedir. Bun ları n dışında öbür diyalektler de Batı/Doğu ayrı m ı kurallarına uymazlar. Bu nedenle biz diyalektlerin konuşulduğu yerleri de gösteriyoruz: Erm. (diyal. Van ). B u rada Ermenice kelimeler tra nsliterasyonla ( harf çevrimi) a ktarılırken kıs­ m e n Ermenicenin milletlerarası tra nskripsiyon sistemine uymaya n kul la nım­ lar yaptık (ms. /j/ harfi yerine /dz/ kul l a n ılması vs. ) . Bu kitapta aspirata (so­ l u kl u ü ns üzler) bir a postrof i l e g österilmiştir (ms. /p'/, /k'/, /ç'/, /t'/, /ts'I). Ermenice tenues (tonsuz, sert kapantı sesleri p, t, k) ve aspirata (soluklu ünsüzler) Turkiye Turkçesi'ne tenues (tonsuz, sert kapantı sesleri p, t, k) olara k yansır, yani /p/ ve /p'/: /p/; /ç/, /ç'/, /ts/ ve /ts'/: /ç/; i ki ve /k'/: /k/; /ti ve /t'/: /ti ).

13

ARAP HARFLER İ İ Ç İ N TRANSKR İ PS İYON (YAZI ÇEVR İ M İ } İ ŞARETLE R İ . .

. h�rt

..... .

.

. .. . . . .

....... .

:·�dı

i transkripsiyon

: Arapça

..:. (Y.':l.z.:15��r..i".:1i)

!.

.

.

.

. .

! DMG'ye ! sözlükte j Ar. telaffuz i göre ! kullandığımız i ..... .. ......

.

.

.

[ Farsça

. . !.................................

j Fa. .................... ........... - i telaffuz

... ....... ...... . . . .... .... ...... .... ......... ..... . .

.

· · ...: · ................. · .. .... · .......rh·a fif' k���·�... .... .............. ···· r · · a· · · · .. · · · . · · · · .. ···· · · · · · · .... . . ... ı..�.ıi.t. . :.. � .. ·:::. :.I.�.: ::�.:::: ::.. .: :.::::: .:::·::J::l.�Lii�:t�ı.·�:� �:i ::·: : . ·: : :: . : :; ::::: ::: : : .· :·. :: : j be jb !b ! /b/ ·. · ······· ··· ... . . : p . r/.....p/ ................ .. . ·· · · . . iti t t : : .. . . . . ... . T. . . . . . . . . . .. . . : . . . . .. .. ... : se ...... ......... . : ..L .. ... .... ........ i i�9.'. . ���.9.i �i ............. .....J/?L .. : t , : c / / ! c · · · .. ..... . .. . . .... .. .. . · Tci . ...� . .J.��0. · · Ç/ / ' : : : : � : . T:::: : ::.. : : . · : . Jsi.� . !I.::::·..:. :::::.:r:ç: :::::·:: :.:.: : :.:: :: ::::. :: : ::: ::: : � .İİ�..ç·;k�� ... .....:· lhl : l:ı L. : ı:ıa . : l:ı i as piras yo .........!.. .. . :.........................! ............................................ ! k..�.\l.".��!.J i �L.... .. ........ .. .. ........ . . . . . hemze

... .. . ...........

y

......................................

................. .....

.......... .............

......

'

.. .

..

.

. . .

........

.... .. .. ...

.

.... .

.. .. .. .. ...

...

.... .. ...... ........ .. ..... . .

.!..

..

............................................

....

.

. .. .

..... .

... ....

. ...

.... ... . . . . ...... ..... .... ... ........ .. .. ....

.

.

.. .... ......

.

.

. ..

..

... . .... ....... .. ... .... .

..

..

.

...

..

.

.. .. . .. ..... .....

-

. ..... ..

.

.

.

..

.

.. ....

.

,_hı

......

t

... .............

ih r

1-h

j kuvve tli ve fr ikatif /h/, i �. .. . . ! . ci...................... .. .......!..�ı.�.'.. �?Fb.: � i b..i .. .. ...

.... . . , . .. .. ....

..

. . . . ı cia·i ... . T.ci . . . . . , : !dl . . . .. . . . . . ... . . . ........................ ...... . ...... .... . ..... . ... ..... . .... . .... .. . .. . . ..... .. .. ...... . ...... . .. .. . . .. . . . ............. ... . . . . . . .. . . . ... . . . . . . . ····j········ ···· · · · .ı. ız.ı .... . . . u.��'. ��.r.� 9_ib.L . · ı ��............. .J.� . ı.�. . . . ı ! r . . ,..E... .. .. .. . . .. ...J.!r.!.. ............................ ........... ..... ....!. -: . . .J................ L.r.�. . . .. J. . . .Lz.� . } . . . :..� . . . . .. . :.!2.1....... ................. .......................... . ............. !V . i ...................................................................... ..) ..... ........... : j� .. :z LL.... . .. .. . j /5/ .. ·· · .. · · · · · U" . !�!�.... · ! s · · :5 ·· ·· · : : : :: . .�.. . şin. ....:....: :::Ji.-: ::: :::::.-::1:i.:.:::::::: :: ::::: : ::::::::::::.::.T'l.�t.:.. :::: : :::::::::..:: ::::::..::: ::.::: :: :;:::..:::: ::: : : :.::·..: .... .. ;ş ! kalın /s / ; ş ! şad u0 ..!..-:..:: .............. · · · ..� .. . I��:�.:.:::: :.-:::::r�::::�::::::::::::::r::�::: ::::::::::.-: .:::::::: ::.::.:::J'l.�!.Jı:�:!.i.L����;:: ::..:.::::: ..........iJz.1... ........ ..... ....... .b : tı . . . ... J . . . .LL. . . · · : kaıın ıtı · ·· ··· · · .. . . . .. :: '? . . . L� . . . . :::: :::::::::::.I��:ı-;·�::1.�t.::.:: :: :: ::::::::::::: ::.:::::::J::!�L: ::::::.:.::.:::.:.. .........: .. z.! k .. t ç. . J'.�Y. l a ını�· . ! �· · .. ····· !:. ·�· .................. ... · . !...sert kesme · ·a �. �k ;� ..··· ' '."" . . gy i��� ��f § y · ; I .. . ·· ·· ··· ··· · · · · � :. ::::. . :. !� .. ..: . . : : ... .i. !. . T.i::: .: .: .. .::::::::::::. :::::.::J)f.i.'. ::::::::·:· :·:::::... :::.:::: ::...:::.:::: .:..:.:::�·:::::. · ::: : . ....... . ·k..10··.......................r: ····................ .... � · .. ·!..�!i· f·......... ....... ··.. �. ·.·. . . . .·. . .,. .�. .. . .. . . . · . .�:·:��� . . · · ··· · s · !"9 � ::.:.: .:::r�:: .::: :::: .:::1�..:.::::::::::::::::::::::.:::::::: ::::,::::::: ::. ::·::::::: : : .::::: ::::.:: :::::.::::..::::.:::r1.�1::::::::::..:::::::. J ! lam · .. . r� : ı jı . . ... r;;; . . . ....... : /1/� ............................................... ·,:·· ..···· ....................... : �7;;;··· f 0 . .. . · �· . . . r� . . .. . ı ·�............................. ..........T''ı/� T· . .. . . . .. . . .. . . . ..i ··:·· . ·········· ............ . ·· · · : ·· ·a�. ·· . · ·· - ····· .. .........: h .. . . .. . l /hT".............................. ................. · ·· ···: ..· ...... .... .......... l / .. ;. ::::: : . ::.J h �· : : :::: r �:· · ................. · ·............. · .... . ....... .. .i · ··· �···· ······ ;.. · · j vav : w,� �: �: c; ·:........................... � ��� ;�h y ğ i; i; �;� . . .. . . . . . . . . . .. . , . ... ;: . . . . . . : .. . ,. .. ... . . . . y.. �.ı...................................... '� ./y/ � . �.�-��..../'/�..................................'. :. ... .. . . ...., . .. . .., Ye....... ..........J y. .! , . . L . . �

...

. .. . .. .....

.. ..

....

. . . ...

,

.... ... .

. .

. . .... ...

....

. .. .

.

-

: .... .

..

. .

.. ..

...

. .. ...

. ..

. ... . .

. . . .

.. .... .

............ .

...

........

.

. .

.

.

.

.

.. ... . .

..

..

. .....

.... . ....

. . .

.

.....

.

.. .. ....

... ........... .... . .

.

.. . .

..

......

.

....

..

.

............ .

.

... .

.....

..

.. ........

. . ..

. ..

.

..................

.

.

.

.

..... .

.

....

.

......

.

. . . ... .

.. .

.......

..

. ...

.. .... .

. ..

.

.... ... .. .

....... ..... .... .

.. ... . .

.... . ..... .

.

....

'

.

.. .

.

.. . .

.. . .

.

. _

. .

.

...

.

...........

.

. .

.

.

.

.

... ..

.

..... ......... .... ....... .

....

-

..

......

.... . ..

.

. ...

.... ..

.... .. .....

...

. ...... ...

.

...... .....

. ... ....

.

.....

.. .

..... .

.

..

... . . ...

. ....... ... .

.. .. ..

. ..... ... ..

.

.... ... ...........

.

..

.. . ..

..

"'

..... ... . ...... . ......

... .... .......

.. . ....... .......

'

,'

....

...

.. .

-

.... ... .. . . ......

..... . ...........

..

.

. ..... ... ........ . . ....... .

-

.. . ... .

. ....... ..

.

DMG: Alman Doğu Araştırmaları Derneği * işareti telaffuzun Farsçada aynı olduğunu gösterir. * işareti harfin Arapçada bulunmadığını gösterir. -

-

*

Farsça alfabede he harfi vav harfinden sonra gelmektedir.

14

..

. ....

.. ....

.. ... .

..

.... ... . . . .. .

...

. . ... .... .. ....

...

....

.

........ ... . .

OSMANLI TÜ RKÇES İ

.............. ·· ..t' a·n·5·ıcr:ı i> .... a. ll rller r r· · si'y ;;·"·:·· 1:e'i'affuz j (yazı çevrimi) ...... · . ·· ::::vr::·::::::::::::::::::::::::::r:�;::�:::::::·::::..:::·..:::::::·::: 'i" üzüniai:'/ai ·.. :·....:. .::·:.·· :...·.:·. j hafif kesme ! ··· ······································=:······························ ···· ······· ···· · ... t .. ... .. . . . .. .. .. . ...'.... ................. ...· ..... · . .... ·. .. ; .�E!�.k.E!�rl'l.e : b . . • · Jb/ · .... �..... . : .:::· :·::.::::: :·.::::!':::�::: :··:.: . ·:·::::::::·:·::::.: :::·:::· : .. . ı )cı � :..s.... .. . .. . .. ..... ... . ... . . . . !../