Magbasa Kita San Masbatenyo (Ikatolo) 3

Citation preview

Magbaso Kito San Masbutenyo (Ikatolo) (Let's Read Masbatenyo)

3

Summer Institute of Linguistics, Inc. Translators 1979 Publishers

Published in cooperation with r2 reau of Elementary Education and institute of National Language of the Ministry of Education and Culture Manila, Philippines

Masbatenyo Story Book 3 52.20P-796025NG 63.2-479-1C Printed in the Philippines SIP Press

FOREWORD Some of the glory of the Philippines lies in the beautiful variety of people and languages within its coasts. It is to the great credit of the national leadership over the years that no attempt has been made to destroy this national heritage. The goal has been instead to preserve its integrity and dignity while building on this strong foundation a lasting superstructure of national language and culture. The present book is one of many designed for this purpose. It recognizes the pedagogical importance of dividing literacy and second-language into two steps--literacy being the first. When a student has learned to read the language he understands best the resulting satisfaction in his accomplishment gives the drive and confidence he needs to learn the national language. His ability to read, furthermore, is the indispensable tool for the study this program will require. The Ministry of Education and Culture of the Philippines is proud to present this latest volume on a nationwide series designed to teach the national language through literacy in thvernaculars. It will strengthen both the parts of the nation and the whole. JUAN L. MANUEL Minister of Education and Culture

PREFACE This alphabet book has been speakers of designed to help Masbatenyo, Masbate, the Republic who have at of the Philippines, some time been taught to read but who have not had sufficient reading practice to maintain the skill. The alphabet symbols are a, o, and b, k, d, g, h, 1, m, n, ng, p, r, s, t, w, and y. Short sentences and stories are used to review and increase the skill of reading words in context. Elmer and Beverly Wolfenden, members of the Summer Institute of Linguistics, prepared this alphabet and easy-reader book.

Aa

anak

Nagakanam an anak.

adal atam anay ambot

Holat anay, anak. Adi sin rigalo sa imo. 2

.o) Aejeq ue ielodipa

Aejeq

qa

•ueberepbed uom pin uosemeq emepem

uowq seqwq dinqoq pieqeq

Kk

kwarta Kon igwa ka sin kwarta damo na bagay an Imo mababakal. 5

kaldiro kalamay kahoy kalayo

Kinahanglan naton an kalamay agod makahimo sin santan. 6

Dd

2 doha

Nag- away an doha na magmanghod.

dara Domingo dagat diyotay

Itay, ako na la an madara sina ma kahon. 8

G

g

garong Gintawag an tolo niya ma insakopan, an alohipan, sawa, kag an garong. 9

gatas gira garapon gorot

Isad sin adlaw an maisog na si Magiting gintawag sa gira. 10

Hh _ VilteamegL1°-----Wr*-447

a

t=7„,--

ak?

d higad

Nag-opod an doha pakadto sa higad san b ayb ay.

11

ET

°eau PS PM Hem UPS PS)UPI UIS AemesbeN

1i

itlog

Kon igwa sin itlog ginabaligya ninda. 13

N

lemeiebeva °me 'am dist es

poN6ui steclecu disc gut

L1

lamisa

An pagkaon adi na sa lamisa. 15

lokso lantsa lima lalaki

Nagsakay ka sin lantsa sa Burias? 16

manok Sadto na mga adlaw magamigo pa an banog kag san manok. 17

mais Martis mangko mangyari

Misklahon ko an mantikilya sa mangko. 18

natad

Agaaga nagasilhig si Tiya Rosa sa inda natad. 19

na naton naman naosa

Naosa si Jose, Bali an mahal san bayad. 20

Ng ng

ngipon

Mapoti-poti an imo mga ngipon! 21

ngaran nga ngani

Maria an ngaran ko. 22

0o

oway Sa kadlagan igwa sin oway. 23

obo oran olod oli

Sigi an iya obo. 24

Pp

paka

Nangingita siy a sin paka. 25

pira posporo payong pagkaon

Gamiton ko an payong kon igwa °ran. 26

ritratro

Maganda an ritrato ni Maria. 27

risibo risirb a raot rimalaso

Maraot sa akon an loto kay ako ginakalintora. 28

6Z

•NOUPIII UP OMIS MS OUIPa

0MiS

S

S

soba songay sala singsing

Ginhatagan san banog an manok sin singsing.

30

•

IS

uediwne ue Ho up (nue('

it iZ

tobo takas tanom Lima

Mas lalo gayod na gin-ataman niya idto na tanom. 32

wakwak Damo na tawo an nagasabi na an wakwak nagakaon sin tawo.

33

wara waswas wasto walo

Ginwaswasan ko an mga twalya sa tobig. 34

Yy

payong Kinahanglan ko an payong kon igwa sin man. 35

ayaw sakay banyo gayod

Nagin malolot gayod kami na mag-amiga. 36

An Nailo na Bata zs t oZd by Victor Gordola

Igwa sin isad na bata na babayi diyotay pa siya nailo. Namatay an iya iloy san pag-anak sa iya. Problima kaayo san iya ama kay wara sin magaataman sa iya myintras nasa trabaho. Maayo ngani kay igwa sin gorang na inda katakin sin balay na nagbolontad pag-ataman san bata myintras nga adto an ama sa trabaho. San naglipas na mga toig kag sa kaloot san mahal na Diyos maayo kay nagdako an bata wara sin ginbatyag sa lawas. An namomondoan la san ama kay kon nahonga an bata kon hain an iya iloy kay dili niya nakita. Masakit an iya boot kaya dili

37

na la siya nagsabat. san dako na an bata, nagaparapirit paghonga kon hairs gayod an iya iloy kay gosto gayod niya makita. Sa kalooy san ama ginsomatan niya an bata na diyotay pa siya mailo.

38

An Mahigos na pamilya

As told by Victor Gondola Igwa sin isad na pamilya na nagaistar sa bokid na malipay la sida pirmi. Damo sinda sin trabaho oma piro dili la sinda nakakapoy..

39

An ama nagaarado sa kabas-an, an mga anak naman an nagatanom. Pakahoman ninda sa kabas-an, igwa sinda sin lagwirta na domo sin nanglainlain na klasi na otanon.

40

May bis inda ginadara palongsod kag ibaligya sa mirkado. Igwa pa sinda sin baboyan kag may manokan. Kon igwa sin itlog ginabaligya man gihapon ninda. Isad

41

sin adlaw nagdara sinda sin isad ka garapon na itlog konda kay nagkaboroong kay napangkog an. nagadara. Nag-oli sinda sa inda balay na wara sin binta. Nag-away an doha na magmanghod kay nahadlok sinda kon oritan sinda san inda ama. Pagkaaga nakakoha sinda sin gatas san inda karabaw, kag ginadoho] ninda kada balay kag isad ka baso binti singko sintimos. Tadi may bis nakatris pisos sinda agaaga. Dili sinda ginakolang kay poros mga mahigos.

42

An Pagbalos As told by Victor Gordola

S a amon logar igwa sin bata na nagpasorogoon kay siya ilo na. Wara na siya sin ginikanan na dodolokan. Isad sin hapon naglakat siya kay naghanap na sin tawo na maistaran.

Dili nagdogay

nakakita dayon sin

magaswildo sa iya. Nakaisip siya sin pasalamat sa mahal na Diyos kay makaagi na siya sin maiistaran.

43

San primiro niya na adlaw didto sadto na balay nagaparatangis la siya, kay namimingaw kay nakadomdom siya na kon bohay an iya iloy kag ama. Dili siya magapasorogoon. Maayo kay an iya amo maboot kag nalooy man sa iya. Ginhonga siya san iya amo kon nano kay girisi na an iya bado. An sabat niya kay donot na kag wars sin iba na ikaliwan. Ginhagan siya sin

44

damo na yamit, kag sabi san asawa san iya amo pagliwan san imo bado kay matahom na ikaw pagkitaon. Idto na bata ginpaiskwila sadto na mag-asawa hasta na nakahoman sin karira. Nagbalos man sin maayo idto na bata bolig siya sa pangabohay san mag-asawa.

45

AN GINHALIAN SAN TALABONG

as told by Nely Gordola

An talabong sapat nahirilagba an bitiis kag hilaba an liog. Nagaistar ini sa pangpang san soba. Niyan maaraman naton kon nano kay nagkaigwa sin talabong.

46

Sadie na panahon igwa sin gorang na parapangisda. Ini na gorang dili nakadto sa pangisdaan kon dili homan mag-oran sin todotodo. Kon malakat siya pakadto sa pagpangisda ginadara

47

niya an iya kapoti an gamit pagpangisda kag san baskit. Sa dalan pakadto sa pagpangisda nagsormaton siya sa iya sadiri, kon nano kay dili siya ginhatagan sin bitiis na hilagba kay makaabot siya dayon sa pangisdaan kag malaksi an iya pagpitad? Taodtaod nakaabot siya sa pangpang san soba. Nagtona na siya pagpangisda. Basta nakakoha siya sin diyotay na isda inapilak na niya babalik sa dagat. Tapos masabi siya sa iya sadiri, "Nano ba an Diyos kay dili ginhimo an isda na daragko kag hilagba?" San mapono an iya baskit sin isda nagpahoway siya sa sirong san kahoy na malampoy kag iya ginlainlain an nadakop na isda. San ginlainlain niya an nadakop niya na

48

•■•■

1 ginalainlain niya an nadakop niya na isda may gomolpi paglokso sa iya kilid. Ginlingi niya kag nakita niya igwa sin tawo na diyotay sa iya kilidan. Sinabihan niya, "Nano kay adi ka? Nag-ano ka didi? Ikaw na diyotay na tawo. Nano an Diyos kay ginhimo ka na diyotay dili hitaas?" Ginsabat siya san tawo sin hinayhinay kag ginsod-ong sin ma y oot kag ginsabihan an gorang, "Nano dili ka kontinto san mga bagay na ginhatag sa imo?" Ginsabat naman 49

siya san parapangisda, "Nano kay adi ka didi? Kon ako an Diyos hihimoon ko an tanan na bagay didi sa mondo na daragko kag hirilagba." Piro baga siya an nangongorit. Pakasabi niya sani na sormaton naosa siya kay baga an nag-iba an iya Tawas. An iya doha na botkon nahimo na doha na pako kag nagdaragko an iya barahibo. Pagkita niya san iya bitiis hirilagba na. Nahimo na siya na talabong.

• -.

Yana makikita naton na an talabong na sa pangpang san soba, sa mga kabas-anan. Nangingita siya sin pagkaon paka, diyoting na sapat, isda. 50

NANO KAY AN ALOHIPAN NAGKAIGWA SIN DAMO NA TIIL

as told by Nely Gordola

Damo, damo na toig an nagligad may isad na gorang na ma kagamhanan nag-istar sa bokid na kwiba. Sa obos sani na kwiba tobi na nagaagay half sa ibabaw na aram san tanan na makaoosa. Ini na logar nahimo na libangan, kag diskansohan san gorang. Isad sin adlaw gintawag an tolo niya na insakopan, an alohipan, sawa, kag an garong. Sabi niya, "Wara ako didi sa solod sin isad kasimana. Myintras wara ako, gosto ko atamanon niyo an tobi sa obos san kwiba. Dili magtogot bisan sin-o man na magkarigo o magkoha sin tobi half dida sa obos san kwiba. Kon habo sinda, gokdan sinda, kag isipon niyo kon nano an maayo na himoon para sa inda." Adlaw gab-i

51

nagmamas d an tolo na insakopan didto sa obos san kwiba. Gindirisidiran san tolo na insakopan na an alohipan amo an magmasid kon adlaw kay maloya maghiwag, an doha sa gab-i. San pagbalik san gorang, pakahoman sin isad ka simana na pagbiyahi, nagbisita siya insigida sa tobig na nagaagay. Didto nakita niya an tawo na nagasolod sin tobig sa botilya. Nagsiyak siya sin todo, "Half dida antis igwa sin grabi na mangyari sa imo!" An nagakatorog na alohipan nakamata. Nahadlok an alohipan. Ginagokdan niya an tawo piro wara madakop. San makita an alohipan san gorang na babayi, ginmaldisyon niya an alohipan, ginwigtikan niya sin tobig kag ginsabihan,

53

"Gusto ko magkaigwa ka sin ginatosgatos na tiil." Nagmatood an iya sormaton, an opat na tiil sani na sapat nahimo na damo-damo dili na naton mabilangbilang.

54

NANO KAY SIM LA AN KAHIG SAN MANOK

as told by Nely Gordola

Sadto na mga adlaw mag-amigo pa an banog kag san manok. Pariho man san tawo igwa sinda sin handomanan. Ginhatagan san banog an manok sin singsing.

Isad sin adlaw nagpasyar an manok. Nawara an singsing na ginhatag san banog. Pagbisita san banog ginhonga kon hain an singsing, sabi san manok, "Nawara." Naorit an banog na bagan nagadoda na igwa sin iba na ginhatagan na katrato. Ginpadaanan san banog an manok na kon dili makita an singsing an siwo san manok amo an iya kokohaon. Kaya sigi la an kahig san manok, Naodong la kon gab-i. Nagpabolig na siya paghanap sa iya kaoropdanan piro wara gayod ninda mahanapi. Nagbisita gihapon an banog piro wara pa maagihi san manok an singsing. Damo na sin siwo an manok. Sabi san banog, "Iisad-isadon ko ina pagdagit na imo mga siwo!"

56

Hasta yana sigi la an kahig san manok kay nagaparahanap san inda handomanan.

58