Pashto 06

Citation preview

‫کتاب ﻣعﻠﻢ‬ ‫رﻫﻨﻤاي تدرﻳس عربﻲ‬

‫د پﻮهن‪ ３‬وزارت‬

‫صﻨف ‪7‬‬

‫！ﻮل‪／‬یصﻨف ‪7‬‬ ‫تدرﻳس عربﻲ‬ ‫رﻫﻨﻤاي_ شپ‪８‬م‬ ‫پ‪＋‬تﻮ‬

‫پ‪＋‬تﻮ‬ ‫شپ‪８‬م ！ﻮل‪／‬ی‬

‫د چاپ کال‪ 1398 :‬هـ ‪.‬ش‪.‬‬

‫ملي سرود‬ ‫دا وطن افغانســـتـــان دى‬

‫دا عــــزت د هـــر افـغـان دى‬

‫کور د سول‪ ３‬کور د تورې‬

‫هر بچی ي‪ ３‬قهرمـــــان دى‬

‫دا وطن د ټولـــو کـور دى‬

‫د بـــــلـوڅـــــــو د ازبـکــــــــو‬

‫د پ‪＋‬ـــتــون او هـــــزاره وو‬

‫د تـــرکـمنـــــــو د تـــاجـکــــــو‬

‫ورســـره عرب‪ ،‬گوجــر دي‬

‫پــاميــريـــان‪ ،‬نـورســـتانيــــان‬

‫براهوي دي‪ ،‬قزلباش دي‬

‫هـــم ايمـــاق‪ ،‬هم پشـه يان‬

‫دا ه‪５‬ــــــواد به تل ځلي‪８‬ي‬

‫لـکـه لـمــر پـر شـــنـه آســـمـان‬

‫په ســـينــه ک‪ ３‬د آســـيـــا به‬

‫لـکــــه زړه وي جـــاويــــــدان‬

‫نوم د حق مـــو دى رهبـــر‬

‫وايـــو اهلل اکبر وايو اهلل اکبر‬

‫د پﻮﻫﻨ‪ ３‬وزارت‬

‫پ‪＋‬تﻮ‬ ‫شپ‪８‬م ！ﻮﻟگﻰ‬

‫د چاپ کال‪ ١٣٩٨ :‬هـ‪.‬ش‪.‬‬ ‫الف‬ ‫أ‬

‫د تاب ان ت او‬

‫‪----------------------------------------------------‬‬‫مضمون پ تو‬

‫مؤلف ن د تعل مي نصاب د پ تو ب او ادبياتو د څان‬

‫علمي او مسل ي غ ي‬

‫اي يټ وون ي د پ تو ب د ايډ ټ د پار نت غ ي‬ ‫ټول‬

‫دم‬

‫شپ م‬

‫به پ تو‬

‫ان شاف ور وون‬

‫خ روون‬

‫د اپ ال‬ ‫د اپ ا‬ ‫اپخونه‬

‫بر نال‬

‫د تعل مي نصاب د پراخت ا او در‬

‫تابونو د تأل ف لو ر است‬

‫د پوهن وزارت د اړ و او عامه پوهاوي ر است‬ ‫هجري شم‬ ‫ابل‬ ‫ته ‪[email protected]‬‬

‫‪----------------------------------------------------‬‬‫تابونو د چاپ و ش او پلورلو حق د افغانستان اس مي جمهور ت د پوهن‬ ‫د در‬ ‫پلورل او پ رودل منع دي له غ وون و ه‬ ‫وزارت ه محفوظ د په بازار‬ ‫قانو‬ ‫ب‬ ‫ب‬

‫چلند‬

‫ي‬

‫د‬

‫ن د ز ر غام‬

‫اقرأ باسم رب‬ ‫مو ته ي وند راب ل او د لوست او لي له‬ ‫ش ر ه ا وو‬ ‫د لو او ب ون خدا‬ ‫اله لوم ن‬ ‫نعمت خه ي برخمن ي يو او د الله تعال ر وروست غم محمد مصطف‬ ‫غام ورته لوستل و درود وايو‬ ‫هجري ريز ال د وهن د ال ه نامه ونومول شو له د امله به‬ ‫ولو ته اره ده‬ ‫رن ه‬ ‫اداره‬ ‫تاب وون‬ ‫زده وون‬ ‫د ران ه واد وونيز نظام د ورو بدلونونو شاهد وي وون‬ ‫د ه واد د وون‬ ‫او د والدينو شورا ان د ه واد د وهنيز نظام ش و بنس يز عنا بلل ي ي‬ ‫او روزن ه راختيا او رمختيا مهم رول لري ه داس مهم وخت د افغانستان د وهن وزارت د‬ ‫م تابه مقام د ه واد ه وونيز نظام د ود او راخت ا ه لور بنس يزو بدلونونو ته من د‬ ‫له همد امله د وونيز نصاب اص ح او راختيا د وهن وزارت له مهمو لوم يتوبونو خه دي همدارن ه‬ ‫وونيزو تأسيساتو د در تابونو محتوا يفيت او‬ ‫ه وون يو مدرسو او ولو دولت او خصو‬ ‫د با يفيته در‬ ‫ا لري مو ه د باور يو‬ ‫توز ع ته املرنه د وهن وزارت د ارو ه‬ ‫تابونو له شتون رته د وون او روزن اسا اهدافو ته رس دل نشو‬ ‫وونيز نظام د رامن ته ولو ل اره د راتلون نسل د روزون و‬ ‫ورتنيو موخو ته د رس دو او د اغ زنا‬ ‫ه تو ه د ه واد له ولو ز ه سواندو وون و استادانو او مسل مديرانو خه ه درناوي هيله وم‬ ‫تابونو ه تدريس او د محتوا ه ل دولو هي ول ه ه او هاند‬ ‫د ه واد ب يانو ته د د در‬ ‫زيار او و‬ ‫ونه س موي او د يوه فعال او ه دين م او انتقادي تف ر سمبال نسل ه روزنه‬ ‫ه ه د نيت لوست ل ي‬ ‫و ي هره ور د من ه نوي ولو او د مسؤوليت ه در‬ ‫ران زده وون به سبا د يوه رمختل افغانستان مع ران او د ولن متمدن او ور‬ ‫د نن ور‬ ‫اوس دون وي‬ ‫د ه واد ارز تنا ه ان ه ده غو تنه لرم و له هر فرصت‬ ‫همدا راز له خو و زده وون و خه‬ ‫و او فعالو ونوالو ه تو ه او وون و ته ه‬ ‫ه روسه د‬ ‫خه ه ورته ي او د زده‬ ‫درناوي ه له تدر س خه ه او اغ زنا ه استفاده و ي‬ ‫د‬ ‫د وون او روزن له ولو وهانو او د وونيز نصاب له مسل هم ارانو خه‬ ‫ه ا‬ ‫دي مننه وم او د لو‬ ‫دون هل ل‬ ‫د تاب ه لي لو او متو ولو ي نه ست‬ ‫بريا غوا م‬ ‫له دربار خه دو ته ه د س ي ل او انسان جو وون ه‬ ‫خدا‬ ‫و ي خ لوا وه او‬ ‫وونيز نظام او د داس ودان افغانستان ه ه له‬ ‫د معياري او رمختل‬ ‫سو اله وي‬ ‫د وهن وزير‬ ‫د تور محمد م ويس بلخ‬

‫ج‬

‫ﻓـــــﻬرست‬ ‫سرﻟﻴکﻮﻧﻪ‬

‫شﻤ‪５‬رې‬

‫ﻣخﻮﻧﻪ‬

‫‪١‬‬

‫حمد‬

‫‪١‬‬

‫‪٢‬‬

‫حضرت محمد‬

‫‪٣‬‬

‫‪٣‬‬

‫پوهنه‬

‫‪٥‬‬

‫‪٤‬‬

‫‪＄‬ان پ‪５‬ژندنه‬

‫‪٧‬‬

‫‪٥‬‬

‫غ‪８‬ونه‬

‫‪٩‬‬

‫‪٦‬‬

‫أرﻳاﻳان‬

‫‪١١‬‬

‫‪٧‬‬

‫کتاب‬

‫‪١٣‬‬

‫‪٨‬‬

‫حضرت علﻲ کرم اهلل وجه ُه‬

‫‪١٥‬‬

‫‪٩‬‬

‫کلمه‬

‫‪١٧‬‬

‫‪١٠‬‬

‫اسم(نوم)‬

‫‪١٩‬‬

‫‪١١‬‬

‫امﻴر کروړ‬

‫‪٢١‬‬

‫‪١٢‬‬

‫متلونه‬

‫‪٢٣‬‬

‫‪١٣‬‬

‫پ＂ه خزانه‬

‫‪٢٥‬‬

‫‪١٤‬‬

‫مطالعه‬

‫‪٢٧‬‬

‫‪١٥‬‬

‫موږ افغانان ﻳو!‬

‫‪٢٩‬‬

‫‪١٦‬‬

‫سوله او ژوند‬

‫‪٣١‬‬

‫‪ ١٧‬وزﻳرمحمد اکبر خان‬

‫‪٣٣‬‬

‫‪ ١٨‬لﻴک ن‪３＋‬‬

‫‪٣٥‬‬

‫‪ ١٩‬غوره وﻳناوې‬

‫‪٣٧‬‬

‫‪ ٢٠‬د وطن مﻴنه‬

‫‪٣٩‬‬

‫‪ ٢١‬طبﻴعﻲ ز‪４‬رم‪３‬‬

‫‪٤١‬‬

‫‪ ٢٢‬خوشحال خان خ＂ک‬

‫‪٤٣‬‬

‫‪ ٢٣‬صفت‬

‫‪٤٥‬‬

‫د‬

‫سرﻟﻴکﻮﻧﻪ‬

‫شﻤ‪５‬رې‬

‫ﻣخﻮﻧﻪ‬

‫‪ ٢٤‬ق‪５‬متﻲ ډبرې‬

‫‪٤٧‬‬

‫‪ ٢٥‬کمپﻴو！ر‬

‫‪٤٩‬‬

‫‪ ٢٦‬ضمﻴرونه‬

‫‪٥١‬‬

‫‪ ٢٧‬لن‪６‬ۍ‬

‫‪٥٣‬‬

‫‪ ٢٨‬أﻳوډﻳن‬

‫‪٥٥‬‬

‫‪ ٢٩‬عدد‬

‫‪٥٧‬‬

‫‪ ٣٠‬م‪５‬رمن ز‪４‬نبه‬

‫‪٥٩‬‬

‫‪ ٣١‬د پنسل اختراع‬

‫‪٦١‬‬

‫‪ ٣٢‬عبدالرووف بﻴنوا‬

‫‪٦٣‬‬

‫‪ ٣٣‬زلزله ＇نگه مخته را‪＄‬ﻲ؟‬

‫‪٦٥‬‬

‫‪ ٣٤‬عبدالرحمن بابا‬

‫‪٦٧‬‬

‫‪ ٣٥‬فعل‬

‫‪٦٩‬‬

‫‪ ٣٦‬لوی مخترع (اډﻳسن)‬

‫‪٧١‬‬

‫‪ ٣٧‬رابعه بلخﻲ‬

‫‪٧٣‬‬

‫‪ ٣٨‬د فعل رﻳ‪＋‬ه‬

‫‪٧٥‬‬

‫‪ ٣٩‬کوچنﻴان‬

‫‪٧٧‬‬

‫‪٤٠‬‬

‫د پاک چاپ‪５‬رﻳال گ＂‪３‬‬

‫‪٧٩‬‬

‫‪٤١‬‬

‫نشه ﻳﻲ توکﻲ‬

‫‪٨١‬‬

‫‪٤٢‬‬

‫د ‪＄‬مک‪ ３‬په سطح‪ ３‬ک‪ ３‬بدلونونه‬

‫‪٨٣‬‬

‫‪ ٤٣‬د کار ارز＊ت‬

‫‪٨٥‬‬

‫‪٤٤‬‬

‫بشر پالنه‬

‫‪٨٧‬‬

‫‪٤٥‬‬

‫د وطن ترانه‬

‫‪٨٩‬‬

‫ه‬

‫ﻟﻮﻣ‪７‬ى ﻟﻮست‬

‫حــﻤــد‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬د پاک اهلل‬

‫＊ه پ‪５‬ژندنه د شعر او بﻴتونو سم لوستل او لﻴکل‪.‬‬

‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬ ‫ستاسو په فکر اهلل‬

‫پرته له موږ ＇خه نور کوم شﻴان پﻴدا ک‪７‬ي دي؟‬

‫زه مــــــــدد غــــﻮاړم لـــــه تــا نــه اې ﻳـــﻮه خـــــداﻳــه احــده!‬ ‫کـــه مـــدد دې راســـــره وي چـــار بـــه نـــه شـــﻲ زمـــا بــده‬ ‫زه عــاجــز مــرﻳــﻰ د ســتــا ﻳــم تــا بــه ســتــاﻳــم ســتــا پــه فضل‬ ‫ســتــا ثــنــا صــفــت بـــه واﻳــــم ＇ـــﻮ زه تــــﻮان لــــرم ب‪５‬حده‬ ‫ستا ثنـا ده تـر حـد ت‪５‬ـره د بﻴـابان تـر شگـﻮ ډ‪４‬ــره‬ ‫هس‪＇ ３‬ــﻮک دي چــ‪ ３‬خبر شــﻲ د دې شگﻮ لــه عدده‬ ‫د خــﻮشحــال وﻳل اومــه دي ﻻﻳق ستا د صفـــت نه دي‬ ‫ســتــا پــــــــه فـــــــــــضــل بـــه پــخــ‪５‬ــ‪８‬ي دا اومــــه وﻳــــل احـــده‬ ‫(خوشحال خان خ＂ک)‬

‫‪١‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫_ زده کوونکﻲ دې بﻴتونه ولولﻲ او هغه دې معنا ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫_ دوه تنه زده کوونکﻲ دې ﻳو بل ته شعر د امﻼ په توگه وواﻳﻲ او ودې لﻴکﻲ‪.‬‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې په وار سره د ！ولگﻲ مخ‪ ３‬ته را شﻲ او په م‪５‬ز باندې اﻳ‪＋‬ودل شوي‬ ‫کارتونه چ‪ ３‬د اهلل نومونه او صفتونه په ک‪ ３‬لﻴکل شوي واخلﻲ‪ .‬هر ﻳو زده کوونکﻰ‬ ‫دې د خپل کارت کلمه پر تخت‪ ３‬ولﻴکﻲ او هغ‪ ３‬ته دې ﻳوه جمله جوړه ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫_ ＇و تنه زده کوونکﻲ دې د ！ولگﻲ مخ‪ ３‬ته راشﻲ او د ژمﻲ د رخصتﻴو په اړه دې خبرې‬ ‫وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻌﻨاوې‬

‫مدد‬ ‫مرﻳﻰ‬ ‫احد‬ ‫ستاﻳم‬

‫مرسته‬ ‫غﻼم‬ ‫ﻳو (واحد)‬ ‫ستاﻳنه کوم‬

‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬ ‫زده کوونکﻲ دې په دې فکر وک‪７‬ي چ‪ ３‬اهلل‬ ‫دي په خپلو کتابچو ک‪ ３‬دې ولﻴکﻲ‪.‬‬

‫پرته له موږ ＇خه نور کوم شﻴان پﻴدا ک‪７‬ي‬

‫‪٢‬‬

‫دوﻳﻢ ﻟﻮست‬

‫حضرت ﻣحﻤد‬ ‫د لوړ شخصﻴت ＊ه پ‪５‬ژندنه‪ ،‬د متن سم لوستل او لﻴکل‪.‬‬

‫ﻣﻮخﻪ‪:‬د حضرت محمد‬

‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬ ‫تاسو د حضرت محمد‬ ‫حضرت محمد‬

‫د شخصﻴت په اړه ＇ه وﻳﻼی شئ؟‬

‫د اهلل‬

‫وروستی او هغه پﻴغمبر دی چ‪ ３‬لﻮی اهلل‬

‫ورته د ن‪５‬کﻮ او غﻮره اخﻼقﻮ لرونکی وﻳلی دی‪.‬‬ ‫حضرت رسﻮل اکرم‬

‫په داس‪ ３‬حاﻻتﻮ ک‪ ３‬په پﻴغمبرۍ مبعﻮث شﻮ چ‪ ３‬د‬

‫ن‪７‬ۍ پر مخ د کفر‪ ،‬ظلم‪ ،‬وحشت‪ ،‬شرک او بت پرست‪ ９‬تﻮره تﻴاره خﻮره وه‪.‬‬ ‫د اهلل‬

‫د عبادت پر ‪＄‬ای ﻳ‪ ３‬د لمر‪ ،‬سپﻮږم‪ ،９‬اور او په خپل ﻻس جﻮړ‬

‫شﻮو بتانﻮ عبادت کاوه‪.‬‬ ‫حﻼل او حرام ﻳ‪ ３‬نه پ‪５‬ژندل‪ ،‬بشرﻳت په خپلﻮ ب‪ ３‬ﻻرﻳﻮ او نارواوو ک‪ ３‬په خپل‬ ‫سر روان و‪ .‬په دې وخت ک‪ ３‬چ‪ ３‬انسانﻴت له لﻮﻳ‪ ３‬تباه‪ ９‬او بدبخت‪ ９‬سره‬

‫‪٣‬‬

‫مخامخ و‪ .‬لﻮی اهلل‬

‫په ！ﻮل بشرﻳت رحم وک‪ ７‬او دوی ته ﻳ‪ ３‬د حق‪ ３‬ﻻرې‬

‫د ＊ﻮون‪ ３‬لپاره خپل گران پﻴغمبر حضرت محمد‬

‫راول‪８５‬ه‪ ،‬خپل کتاب ﻳ‪３‬‬

‫پرې نازله ک‪ ７‬چ‪ ３‬د ‪＄‬مک‪ ３‬پر مخ ！ﻮلﻮ اوس‪５‬دونکﻮ ته سمه ﻻره و＊ﻴﻲ‪.‬‬ ‫حقﻴقﻲ معبﻮد وروپ‪５‬ژنﻲ او انسان له دﻳنﻮي او اخــروي بدمرغﻴﻮ ＇خه‬ ‫وژغﻮري‪.‬‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫_ زده کوونکﻲ دې متن ولولﻲ او د مفهوم په هکله دې له ﻳو بل سره مشوره وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې په وار سره د تخت‪ ３‬مخت‪ ３‬ته راشﻲ‪ ،‬د متن ﻳوه‪ ،‬ﻳوه کر＊ه دې ﻳو بل‬ ‫ته امﻼ وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې په متن ک‪ ３‬درې تورﻳزې او ＇لورتورﻳزې کلم‪ ３‬پﻴدا بﻴا دې په خپلو‬ ‫کتابچو ک‪ ３‬ولﻴکﻲ‪.‬‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې په وار سره د ！ولگﻲ مخ‪ ３‬ته راشﻲ او د حضرت محمد د لوړ‬ ‫شخصﻴت او ن‪５‬کو اخﻼقو په اړه خبرې وړک‪７‬ي‪.‬‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې د متن لغتونه معنا او بﻴا دې د تخت‪ ３‬پر مخ ورته جمل‪ ３‬جوړې ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻌﻨاوې‬

‫غوره‬ ‫ن‪７‬ۍ‬ ‫معبود‬

‫بهتر انتخاب شوی‬ ‫جهان‬ ‫عبادت شوی‪ ،‬هغه چ‪ ３‬عبادت ﻳ‪ ３‬ک‪８５‬ي‬

‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬ ‫زده کوونکﻲ دې د متن ﻳوه برخه په خپلو کتابچو ک‪ ３‬ولﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪٤‬‬

‫درﻳﻢ ﻟﻮست‬

‫پﻮﻫﻨﻪ‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬زده کوونکﻲ متن سم ولوستﻼی او ولﻴکﻼی شﻲ او د پوهن‪ ３‬په معنا او ارز＊ت‬ ‫وپوه‪８５‬ي‪.‬‬

‫پﻮ＊تﻨ‪:３‬‬ ‫_ تاسو پوه‪８５‬ئ چ‪ ３‬پوهنه ＇ه ته واﻳﻲ؟‬ ‫_ ستاسو په فکر موږ ＇نگه کوﻻى شو چ‪ ３‬د پوه‪ ３‬خاوندان شو؟‬ ‫علم د پﻮه‪ ３‬او پ‪５‬ژندن‪ ３‬په معنا ده‪ .‬پﻮهنه د ﻳﻮې ر‪１‬ا په ＇‪５‬ر د انسان‬ ‫زړه او دماغ رو＊انه کﻮي‪ .‬انسان له ب‪ ３‬ﻻرۍ او ماﻳﻮس‪＇ ９‬خه ژغﻮري او‬ ‫خپل‪ ３‬مﻮخ‪ ３‬ته ﻳ‪ ３‬د رس‪５‬دو ﻻرې چارې برابروي‪ .‬له بل‪ ３‬خﻮا ناپﻮهﻲ‬ ‫داس‪ ３‬تﻴاره ده چ‪ ３‬انسان له ډار‪ ،‬خطر او خﻮارۍ سره مخامخ کﻮي‪.‬‬ ‫اهلل تعالی په خپله د پﻮه او ناپﻮه ترمن‪ ＃‬د تﻮپﻴر په هکله داس‪ ３‬فرماﻳﻲ‪(( :‬آﻳا‬ ‫هغه کسان چ‪ ３‬پﻮه‪８５‬ي‪ ،‬له هغﻮ کسانﻮ سره چ‪ ３‬نه پﻮه‪８５‬ي‪ ،‬برابر دي؟))‬ ‫ه‪（５‬کله پﻮهه او ناپﻮهﻲ _ ر‪１‬ا او تﻴاره سره برابر نه دي‪.‬‬ ‫انسان د علم او پﻮه‪ ３‬په وسﻴله لﻮم‪７‬ى خپل ‪＄‬ان او بﻴا خپل خالق‬ ‫پ‪５‬ژنﻲ‪ .‬په کار ده چ‪ ３‬له علم سره د انسان عمل هم ملگرى وي‪ ،‬همدا‬ ‫ډول له علم او پﻮه‪＇ ３‬خه باﻳد د انسانانﻮ د هﻮساﻳن‪ ３‬او سﻮکال‪ ９‬لپاره کار‬ ‫واخلﻮ‪ .‬د خپلﻮ خلکﻮ او د بشر د ن‪５‬کمرغﻴﻮ لپاره هل‪＄ ３‬ل‪ ３‬وک‪７‬و‪.‬‬

‫‪٥‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫_ زده کوونکﻲ دې متن له خپل ‪＄‬ان سره ولولﻲ او د هغه مطلب دې په ساده کلمو ک‪＇ ３‬رگند ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې دا ﻻندې لغتونه تر معنا کولو وروسته په جملو ک‪ ３‬وکاروي‪.‬‬ ‫(پوهه‪ ،‬علم‪ ،‬ر‪１‬ا‪ ،‬سوکالﻲ)‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې د ﻻندﻳنﻴو جملو پات‪ ３‬برخ‪ ３‬بشپ‪７‬ې او بﻴا دې په کتابچو ک‪ ３‬ولﻴکﻲ‪.‬‬ ‫الف‪ :‬د علم او پوه‪ ３‬په وسﻴله لوم‪７‬ى خپل ‪＄‬ان او بﻴا ‪. .............................‬‬ ‫ب‪ :‬د علم او پوه‪＇ ３‬خه باﻳد‪. ................................ ..............................‬‬ ‫ج‪ :‬أﻳا هغه کسان چ‪ ３‬پوهﻴ‪８‬ي‪)). .......................................................،‬‬ ‫د‪ :‬پوهنه د ﻳوې ر‪１‬ا په ＇‪５‬ر د انسان زړه ‪. ................................................‬‬

‫_ زده کوونکﻲ دې په وار سره د ！ولگﻲ مخ‪ ３‬ته راشﻲ او ودې واﻳﻲ چ‪ ３‬کوم پرمختگونه‬ ‫د علم له برکته من‪ ＃‬ته راغلﻲ دي؟‬ ‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻌﻨاوې‬

‫هل‪＄ ３‬ل‪３‬‬

‫ه（‪ ３‬او کو＊）‬

‫هوساﻳﻲ‬

‫أرامﻲ‬

‫سوکالﻲ‬

‫اسوده گﻲ‬

‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬ ‫زده کوونکﻲ دې د علم د ارز＊ت او گ＂و په اړه ﻳوه لن‪６‬ه مقاله ولﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪٦‬‬

‫＇ﻠﻮرم ﻟﻮست‬

‫‪＄‬ان پ‪５‬ژﻧدﻧﻪ‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬زده کوونکﻲ د ‪＄‬ان پ‪５‬ژندن‪ ３‬په معنا او مطلب وپوه‪８５‬ي‪ ،‬متن سم ولوستﻼی او‬ ‫ولﻴکﻼی شﻲ‪.‬‬ ‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬ ‫تا سو په دې مطلب پوه‪８５‬ئ چ‪＄ ３‬ان پ‪５‬ژندنه ＇ه معنا لري؟‬ ‫سترگ‪ ３‬پرانﻴزه! د بدبﻴن‪ ９‬حس له مغزو ＇خه وباسه! په ‪＄‬ﻴر‪＄‬ﻴر وگﻮره!‬ ‫طبﻴعت ！ﻮل تا ته په خندا د ژوندانه د هﻮساﻳن‪ ３‬اسباب راغﻮن‪６‬وي‪ .‬د‬ ‫وطن د وړو او زړو د ام‪５‬د سترگ‪ ３‬ستا خﻮاته ک‪８‬ې دي‪＄ ،‬که چ‪ ３‬ته د‬ ‫دوى او دوى ستا دي‪ .‬د کﻮچنﻴﻮالﻲ لﻮب‪ ３‬کﻮچنﻴانﻮ ته پر‪８４‬ده‪ .‬د زلمﻴتﻮب‬ ‫ب‪＄ ３‬اﻳه عﻴشﻮنه او هﻮسﻮنه هغه چا ته وړاندې ک‪７‬ه چ‪ ３‬ته ﻳ‪ ３‬پ‪ ３＋５‬کﻮې‪.‬‬ ‫ته د خپلﻮ ب‪５‬ﻮزلﻮ کارﻳگرو سره لﻴچ‪ ３‬ونغاړه‪ .‬له بزگرانﻮ سره ﻻسﻮنه ت‪２‬اک‪３‬‬ ‫ک‪７‬ه‪ .‬له زده کﻮونکﻮ سره ماغزه په کار واچﻮه‪ .‬د وطن د پرمختگ لپاره زﻳار‬ ‫وباسه‪ .‬پر‪８４‬ده! چ‪ ３‬نﻮر په هﻮا الﻮزي ته ب‪ ３‬وزرو الﻮتﻰ نش‪.３‬‬ ‫‪＄‬ان وپ‪５‬ژنه‪ ،‬په تشﻮ خبرو ه‪ ＆５‬نه ترسره ک‪８５‬ي‪ .‬عملﻲ مﻴدان ته راوو‪＄‬ه!‬ ‫دا خاوره ستا همت ته گﻮري‪ .‬کار غﻮاړي‪ .‬له ب‪ ３‬غم‪ ９‬او استراحت سره‬ ‫وداع وک‪７‬ه‪ .‬خﻮب دگـﻮر م‪７‬و ته پر‪８４‬ده! ته خﻮ ژونـدى ﻳـــ‪ .３‬د ه‪５‬ﻮاد‬ ‫راتلﻮنکﻰ سعادت په تا پﻮرې اړه لري‪ .‬د زلمﻴتﻮب طﻼﻳﻲ ور‪ ３＄‬په همدې‬ ‫خدمت ک‪ ３‬ت‪５‬رې ک‪７‬ه‪ .‬سر تر پاﻳه د پ‪＋５‬ﻮ کﻮلﻮ په جامﻮ ک‪＄ ３‬ان مه نغاړه!‬ ‫د دې وخت دى چــــ‪＄ ３‬انته وواﻳ‪ :３‬آه ﻻ تـــــر＇ــــﻮ!؟ ‪＄‬ان و پ‪５‬ژنه! داس‪３‬‬ ‫کار وک‪７‬ه چ‪ ３‬نﻮر ستا پ‪ ３＋５‬وک‪７‬ي‪ ،‬لکه پخﻮا چ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬کاوه‪.‬‬

‫‪٧‬‬

‫(گل پاچا الفت)‬

‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫_ زده کوونکﻲ دې په ډلو وو‪４‬شل شﻲ‪ .‬هره ډله دې د متن په ﻳوې ！اکل‪ ３‬برخ‪ ３‬خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫_ دوه‪ ،‬دوه زده کوونکﻲ دې د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ‪ ،‬ﻳو تن دې د متن ﻳوه جمله د امﻼ په توگه‬ ‫وواﻳﻲ او بل دې ولﻴکﻲ‪.‬‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې ﻻندې لغتونه په جملو ک‪ ３‬وکاروي او بﻴا دې په خپلو کتابچو ک‪ ３‬ولﻴکﻲ‪.‬‬ ‫(سعادت‪ ،‬راتلونکی‪ ،‬زلمﻴتوب‪ ،‬ه‪５‬واد‪ ،‬همت)‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې په وار سره د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ او په دې اړه دې خبرې وک‪７‬ي چ‪ ３‬د خپل‬ ‫ه‪５‬واد د پرمختگ لپاره باﻳد ＇ه وک‪７‬ي؟‬

‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬ ‫ام‪５‬د‬ ‫ل‪５‬چ‪ ３‬ونغاړه‬ ‫وداع‬

‫ﻣﻌﻨاوې‬ ‫هﻴله‬ ‫لستو‪１‬ﻲ راپورته ک‪７‬ه‬ ‫خدای په امانﻲ‬

‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬ ‫تقلﻴد‬ ‫مه نغاړه‬

‫ﻣﻌﻨاوې‬ ‫پ‪ ３＋５‬کول‬ ‫مه تاووه‬

‫سعادت‬

‫ن‪５‬کمرغﻲ‬

‫گل پاچا الفت د مﻴر سﻴد پاچا زوی‪ ،‬په ‪ ١٢٨٨‬لمرﻳز کال د لغمان د عزﻳز خان په ک＆ ک‪３‬‬ ‫ز‪４８４‬دلی‪ .‬ﻳو ډ‪４‬ر لوړ لﻴکوال‪ ،‬شاعر او نقاد و‪ .‬په لسگونو أثار ﻳ‪ ３‬لﻴکلﻲ چ‪＄ ３‬ﻴن‪ ３‬مهم أثار‬ ‫ﻳ‪ ３‬دادي‪ :‬د پسرلﻲ نغمه‪ ،‬عالﻲ افکار‪ ،‬د أزادۍ پﻴغام‪ ،‬غوره اشعار‪ ،‬د زړه وﻳنا او نور‪.‬‬ ‫پورته متن هم دده له غوره نثرونو ＇خه انتخاب شوی دی‪.‬‬ ‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬ ‫زده کـوونـکﻲ دې فکر وک‪７‬ي چ‪＄ ３‬ان پ‪５‬ژندنه ＇ه معنا لري بﻴا دې په همدې اړه ＇و‬ ‫کر＊‪ ３‬په خپلو کتابچو ک‪ ３‬ولﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪٨‬‬

‫پﻨ‪％‬ﻢ ﻟﻮست‬

‫ﻏ‪８‬وﻧﻪ‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬زده کوونکﻲ متن سم ولوستﻼی او ولﻴکﻼی شﻲ‪ ،‬غ‪８‬ونه وپ‪５‬ژنﻲ او په کارولو‬ ‫ﻳ‪ ３‬وپوه‪８５‬ي‪.‬‬

‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬ ‫تاسو ＇ه فکر کوئ چ‪ ３‬غ‪８‬ونه هم په ژبه ک‪ ３‬ارز＊ت لري؟‬ ‫د شلم‪ ３‬پ‪７５‬ۍ په پﻴل ک‪ ３‬نﻮو علمﻲ ＇‪７５‬نﻮ دا ثابته ک‪７‬ه چ‪ ３‬غ‪８‬ونه د ﻳﻮې‬ ‫ژب‪ ３‬اساس او بنس＀ جﻮړوي‪ ،‬نﻮ وﻳﻼى شﻮ چ‪ ３‬غ‪８‬ونه د ژب‪ ３‬جﻮړوونکﻲ‬ ‫تﻮکﻲ دي‪ .‬که ＇ه هم دغه تﻮکﻲ په ﻳﻮازې تﻮگه معنا نه لري‪ ،‬خﻮ تﻮپﻴر ﻳ‪３‬‬ ‫په کلمﻮ ک‪ ،３‬د کلمﻮ معنا بدلﻮي‪ ،‬لکه‪ :‬د (ت) آواز د (تﻮر) په کلمه ک‪ .３‬که‬ ‫چ‪５‬رې د دغه آواز په ‪＄‬اى د (پ) آواز راوړو‪ ،‬نﻮ د (تﻮر) له کلم‪＇ ３‬خه د‬ ‫(پﻮر) کلمه جﻮړ‪８４‬ي چ‪ ３‬دا دوه ب‪５‬ل‪ ３‬ب‪５‬ل‪ ３‬کلم‪ ３‬دي‪ .‬غ‪８‬ونه په ژبه ک‪３‬‬ ‫په ﻳﻮازې او جﻼ جﻼ تﻮگه نه کارول ک‪８５‬ي‪،‬بلک‪ ３‬د هغﻮ له ﻳﻮ ‪＄‬اى ک‪５‬دو‬ ‫＇خه تر ！ﻮلﻮ کﻮچنﻲ معنا داره واحدونه جﻮړ‪８４‬ي چ‪ ３‬کلمه ورته واﻳﻲ‪.‬‬ ‫په هره ژبه ک‪ ３‬الفب‪ ３‬د هغ‪ ３‬ژب‪！ ３‬ﻮلﻮ تﻮرو ته وﻳل ک‪８５‬ي چ‪ ３‬د هغ‪３‬‬ ‫ژب‪ ３‬د آوازونﻮ ان‪％‬ﻮرونه کﻮي‪.‬‬

‫‪٩‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫_ زده کوونکﻲ دې متن ولولﻲ او د هغه په هکله دې خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫_ دا برخه دې د متن په لوستلو سره بشپ‪７‬ه او په کتابچو ک‪ ３‬دې ولﻴکﻲ‪.‬‬ ‫د شلم‪ ３‬پ‪７５‬ۍ نوو علمﻲ ＇‪７５‬نو دا ثابته ک‪７‬ه چ‪. .............................. ３‬‬ ‫غ‪８‬ونه په د ژب‪ ３‬جوړونکﻲ ‪. ..............................‬‬ ‫غ‪８‬ونه په ژبه ک‪ ３‬په ﻳوازې ‪. ..............................‬‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې د ！ولگﻲ مخ‪ ３‬ته راشﻲ په دې اړه دې خبرې وک‪７‬ي چ‪ :３‬غ‪８‬ونه ول‪ ３‬د ژب‪３‬‬ ‫جوړوونکﻲ توکﻲ دي؟‬

‫_ زده کوونکﻲ دې د غ‪８‬ونو ﻻندنی تعرﻳف له ﻳاده زده ک‪７‬ي‪:‬‬ ‫_ غ‪８‬ونه د هرې ژب‪ ３‬جوړوونکﻲ توکﻲ دي چ‪ ３‬په ﻳوازې توگه معنا نه لري او له ﻳو ‪＄‬ای‬ ‫ک‪５‬دو ＇خه ﻳ‪ ３‬کلم‪ ３‬جوړﻳ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻌﻨاوې‬

‫توکﻲ‬ ‫توپﻴر‬ ‫＇‪７５‬نه‬

‫اجزا‬ ‫فرق‬ ‫تحقﻴق‬

‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬ ‫زده کوونک‪ ３‬دې ＇و کلم‪ ３‬پﻴدا ک‪７‬ي چ‪ ３‬د غ‪８‬ونو په بدل‪５‬دو ﻳ‪ ３‬په معنا ک‪ ３‬بدلون را‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫لکه‪ :‬تور‪ ،‬نور بﻴا دې په خپلو کتابچو ک‪ ３‬ولﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪١٠‬‬

‫شپ‪８‬م ﻟﻮست‬

‫آرﻳاﻳان‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬د متن سم لوستل‪ ،‬لﻴکل او د أرﻳاﻳانو پ‪５‬ژندل‪.‬‬

‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬ ‫أﻳا تاسو د أرﻳاﻳانو کلمه اوﻳا د هغو په هکله ＇ه اور‪４‬دلﻲ دي؟‬ ‫له مﻴﻼد ＇خه په زرگﻮنﻮ کلﻮنﻮ مخک‪ ３‬د اوسنﻲ افغانستان په شمال ک‪３‬‬ ‫آرﻳاﻳﻲ قﻮمﻮنه اوس‪５‬دل‪ .‬دوى خپل ！ا！ﻮبﻲ ته آرﻳاناو‪４‬جه وﻳله چ‪ ３‬د اصﻴﻼنﻮ‬ ‫او شرﻳفﻮ خلکﻮ د استﻮگن‪ ３‬د ‪＄‬اى معنا لري‪ .‬آرﻳاﻳان په لﻮم‪７‬ي سر ک‪ ３‬په ﻳﻮه‬ ‫ژبه چ‪ ３‬آرﻳﻴک نﻮم‪５‬ده غ‪４８‬دل او دا د پ‪＋‬تﻮ ژب‪ ３‬اصلﻲ مﻮر گ‪２‬ل شﻮې ده‪.‬‬ ‫آرﻳاﻳانﻮ په آرﻳاناو‪４‬جه ک‪ ３‬د کﻮچﻴتﻮب او مالدارۍ ژوند درلﻮد‪ ،‬خﻮ‬ ‫زرگﻮنه کلﻮنه وروسته ﻳ‪＊ ３‬اري ژوند پﻴل او د لﻮم‪７‬ي ‪＄‬ل لپاره ﻳ‪ ３‬د‬ ‫ُبخدي ＊ار جﻮړ ک‪( .７‬ﻳما) پاچا د آرﻳاﻳﻲ دولت اداره په غـاړه درلـﻮده‪ .‬دا‬ ‫زمــانـه لــه مــﻴـــﻼد ＇ــخـــه (‪ )١٥٠٠‬کاله د مخه ا！کل شﻮې ده‪.‬‬ ‫له زرگﻮنﻮ کلﻮنﻮ ＇خه وروسته آرﻳاﻳان د زﻳاتﻮالﻲ له امله د افغانستان‬ ‫نﻮرو س‪５‬مﻮ ته وکﻮچ‪５‬دل‪ ،‬او د ه‪５‬ﻮاد په مرکزي‪ ،‬ختﻴ‪％‬ﻮ او لﻮﻳدﻳ‪％‬ﻮ برخﻮ‬ ‫ک‪ ３‬خپاره او م‪５‬شته شﻮل‪.‬‬ ‫له ډ‪４‬رې مﻮدې وروسته دوی بﻴا د وگ‪７‬و د شم‪５‬ر د زﻳاتﻮالﻲ له امله د‬ ‫افـغـانستان نـﻮرو سﻴمﻮته وکـﻮچ‪５‬دل چ‪ ３‬لﻮ‪４‬دﻳ‪ ＃‬خﻮا تر اﻳران او ختﻴ‪＃‬‬ ‫خﻮا ته د هند تر ‪＄‬نگلﻮنﻮ پﻮرې ورس‪５‬دل‪ .‬آرﻳاﻳانﻮ له خپل ‪＄‬ان سره وړى‬ ‫تمدن هلته خپﻮر او ＊ه وده ﻳ‪ ３‬ورک‪７‬ه‪.‬‬

‫‪١١‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫_ زده کوونکﻲ دې په وار سره متن ولولﻲ او بﻴا دې ﻳو بل ته د هغه په هکله مشوره‬ ‫ورک‪７‬ي‪.‬‬ ‫_ دا ﻻندې لغتونه دې په مناسبو جملو ک‪ ３‬راوړي او په کتابچو ک‪ ３‬دې ولﻴک‪.３‬‬ ‫د‪ :‬بُخدي‬ ‫ج‪ :‬أرﻳﻴک‬ ‫الف‪！ :‬ا！وبﻲ ب‪ :‬ختﻴ‪＃‬‬ ‫_ د جملو تش ‪＄‬اﻳونه دې د متن له لوستلو وروسته په مناسبو کلمو ډک او بﻴا دې ولﻴکﻲ‪.‬‬ ‫أرﻳاﻳانو په ﻳوه ژبه خبرې کول‪ ３‬چ‪............................... ３‬‬ ‫أرﻳاﻳانو په أرﻳانا وﻳجه ک‪ ３‬د کوچﻴتوب او ‪.........................‬‬ ‫د أرﻳاﻳانو لوم‪７‬نﻰ پاچا ‪...............................‬‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې په وار سره د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ او د لوم‪７‬ی جوړ شوي ＊ار په هکله دې‬ ‫خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻌﻨاوې‬

‫！اتوبﻰ‬ ‫وﻳجه‬ ‫بُخدي‬ ‫ا！کل‬

‫د اوس‪５‬دو ‪＄‬اى‬ ‫！ا！وبﻰ‬ ‫اوسنﻰ بلخ چ‪ ３‬اُم البﻼد هم نوم‪５‬ده‪.‬‬ ‫گومان‬

‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬ ‫زده کوونکﻲ دې د دغوکلمو په هکله ﻳوه ﻳوه جمله ولﻴکﻲ او بﻴا دې په خپلو کتابچو ک‪３‬‬ ‫ولﻴک‪( .３‬اُم البﻼد‪ ،‬أرﻳﻴک‪ ،‬أرﻳانا و‪４‬جه‪ ،‬ﻳما پاچا)‬

‫‪١٢‬‬

‫اووم ﻟﻮست‬

‫کتاب‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬د متن لوستل‪ ،‬لﻴکل او زده کوونکﻲ په دې وپوه‪８５‬ي چ‪ ３‬کتاب ＇نگه من‪ ＃‬ته راغلی‬ ‫دی؟‬

‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬ ‫تاسو ＇ه فکر کوئ چ‪ ３‬پخوا زمانو ک‪ ３‬به هم کتاب موجود و؟‬ ‫په ډ‪４‬رو پخﻮا زمانﻮ ک‪ ３‬کتاب نه و‪ .‬زمﻮږ نﻴکﻮنﻮ او پلرونﻮ به ک‪５‬س‪ ３‬په ﻳاد‬ ‫زده کﻮل‪ ３‬دا ک‪５‬س‪ ３‬پ‪７５‬ۍ‪ ،‬پ‪７５‬ۍ نﻮرو نسلﻮنﻮ ته رس‪５‬دل‪ ３‬دي‪＇ ،‬رنگه‬ ‫چ‪ ３‬دا ک‪５‬س‪ ３‬به ﻳ‪！ ３‬ﻮل‪ ３‬په ﻳاد نه پات‪ ３‬ک‪５‬دې‪ ،‬نﻮ دوى په دې فکر ک‪３‬‬ ‫شﻮل چ‪ ３‬د ک‪５‬سﻮ د ساتلﻮ لپاره په لرگﻴﻮ ک‪＄ ３‬ﻴن‪ ３‬ن‪ ３＋‬ن‪＋‬ان‪ ３‬وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫وروسته په دې هم و پﻮه‪５‬دل چ‪ ３‬د ت‪５‬ره لرگﻲ په ＇ﻮکه پر نرمه خ＂ه‬ ‫باندې ﻳﻮه ن‪＋‬ه وباسﻲ او په اور ﻳ‪ ３‬پخه ک‪７‬ي‪ ،‬تر＇ﻮ ډ‪４‬ر عمر پات‪ ３‬شﻲ‬ ‫چ‪ ３‬همدا کارپه حقﻴقت ک‪ ３‬دکتاب دمن‪ ＃‬ته راتلﻮ پﻴل و‪.‬‬ ‫تر دې وروسته انسانان د ونﻮ د پﻮ！کﻮ او پا‪１‬ﻮ په ت‪５‬ره بﻴا د پاپ‪５‬روس د‬ ‫بﻮ！ﻲ په پا‪１‬ﻮ د لﻴکلﻮ په فکر ک‪ ３‬شﻮل چ‪＇ ３‬ه نا ＇ه تر ډ‪４‬رې مﻮدې پﻮرې‬ ‫ﻳ‪ ３‬پاﻳ‪＋‬ت درلﻮد‪.‬‬ ‫مصرﻳانﻮ کم تر کمه ( ‪ ) ٥٠٠٠‬کاله پخﻮا د پاپ‪５‬روس د بﻮ！ﻲ له پا‪１‬ﻮ ＇خه‬ ‫ﻳﻮ ډول کاغذ جﻮړ ک‪ .７‬کله چ‪ ３‬و پﻮه‪５‬دل هغه له من‪％‬ه ‪＄‬ﻲ‪ ،‬نﻮ د هغه په‬ ‫‪＄‬اى ﻳ‪ ３‬د ژوو پﻮستکﻲ د لﻴکلﻮ لپاره غﻮره ک‪７‬ل‪.‬‬

‫‪١٣‬‬

‫دغﻮکتابﻮنﻮ ﻳﻮازې په مالدارو خلکﻮ پﻮرې اړه درلﻮده‪ .‬د زرگﻮنﻮ کلﻮنﻮ‬ ‫وروسته بﻴا په چﻴن ک‪ ３‬د اوسنﻲ کاغذ ډ‪４‬ر ابتداﻳﻲ شکل من‪ ＃‬ته راغﻰ‪.‬‬ ‫ورپس‪ ３‬په جرمنﻲ ک‪ ３‬د چاپ ماشﻴن اختراع شﻮ چ‪ ３‬دکتاب د من‪％‬ته‬ ‫راتلﻮ لپاره سمه ﻻره پرانﻴستل شﻮه‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫_ زده کوونکﻲ دې متن ولولﻲ او د هغه په هکله دې معلومات وړاندې ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫_ د جملو نﻴمگ‪７‬ې برخ‪ ３‬دې په مناسبو کلمو سره بشپ‪７‬ې او په خپلو کتابچو ک‪ ３‬دې ولﻴکﻲ‪.‬‬ ‫مصرﻳانو تقرﻳباً پن‪％‬ه زره کاله پخوا ‪ ..............................‬جوړ ک‪.７‬‬ ‫د اوسنﻲ کاغذ ډ‪４‬ر ابتداﻳﻲ ‪ ..................................‬من‪ ＃‬ته راغﻰ‪.‬‬ ‫په جرمنﻲ ک‪ ３‬د ‪ ..................‬اختراع شو چ‪ ３‬د ‪. ..................‬‬ ‫_ ﻳو ﻳو زده کوونکی دې د متن لغتونه پرتخت‪ ３‬ولﻴکﻲ او بﻴا دې په جملو ک‪ ３‬راوړي‪.‬‬ ‫_ ＇و تنه زده کوونکﻲ دې په دې اړه د ！ولگﻲ مخک‪ ３‬خبرې وک‪７‬ي چ‪ ３‬دوی ول‪ ３‬د لﻴکلو لپاره‬ ‫د پاپﻴروس د بوتﻲ په فکر ک‪ ３‬شول؟‬ ‫ﻣﻌﻨاوې‬ ‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬ ‫قرن‬ ‫پ‪７５‬ۍ‬ ‫خﻼصول‬ ‫پرانﻴستل‬ ‫حﻴوانات‬ ‫ژوو‬ ‫د ﻳوه نوي شﻲ من‪ ＃‬ته راوړل‬ ‫اختراع‬ ‫پاپ‪５‬روس د اوقﻴانوس د درﻳاب په غاړه د پلنو پا‪１‬و درلودونکﻰ بو！ﻰ و‪.‬‬

‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬ ‫زده کوونکﻲ دې په دې اړه چ‪ ３‬د کتاب من‪ ＃‬ته راتلل کوم‪ ３‬مرحل‪ ３‬ت‪５‬رې ک‪７‬ي‪＇ ،‬و کر＊‪ ３‬په‬ ‫خپلو کتابچو ک‪ ３‬ولﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪١٤‬‬

‫اتﻢ ﻟﻮست‬

‫حضرت ﻋﻠﻲ‬

‫کرم اهلل وجﻬﻪ‬

‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬د متن لوستل‪ ،‬لﻴکل او د حضرت علﻲ ( کرم اهلل وجهه) د شخصﻴت پ‪５‬ژندنه‪.‬‬

‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬ ‫أﻳا تاسو د حضرت علﻲ کرم اهلل وجهه په هکله ＇ه وﻳﻼی شئ؟‬ ‫وجهه د اسﻼم لﻮی سپه ساﻻر او د ابﻮ طالب‬ ‫حضرت علﻲ کرم اهلل‬ ‫ُ‬ ‫زوی و‪ .‬له هجرت ＇ــخـــه ﻳــﻮوﻳشت کالـــه مــخک‪ ３‬پــه مـکـ‪ ３‬مـعـظمـ‪ ３‬کـ‪３‬‬ ‫ز‪４‬ـ‪４８‬ـدلﻰ او د حـــضرت مــحمـد ＇لﻮرم ﻳار و‪.‬‬ ‫وجهه له وړکتﻮب ＇خه‪ ،‬حضرت محمد‬ ‫حضرت علﻲ کرم اهلل‬ ‫ُ‬

‫سره‬

‫مﻴنه درلﻮده او د هغه د اخـﻼقـﻮ پﻴروي ﻳـ‪ ３‬کــﻮلـه‪ .‬حضرت علﻲ (کرم اهلل‬ ‫وجهه) لﻮم‪７‬نﻰ کﻮچنﻰ ماشﻮم و چ‪ ３‬اﻳمان ﻳ‪ ３‬ور باندې راوړ او د اسﻼم‬ ‫په مبارک دﻳن مشرف شﻮ‪.‬‬ ‫حضرت علﻲ (کرم اهلل وجهه) ته ‪＄‬که د کرم اهلل وجهه لقب ورک‪７‬ل شﻮی‬ ‫چ‪ ３‬بتانﻮ ته ﻳ‪ ３‬سجده نه ده ک‪７‬ې‪ .‬حضرت علﻲ (کرم اهلل وجهه) ډ‪４‬ر لﻮى‬ ‫عالم‪ ،‬غ‪＋‬تلﻰ‪ ،‬زړور او د ن‪５‬کﻮ اخﻼقﻮ خاوند و‪.‬‬

‫‪١٥‬‬

‫کﻮم وخت چ‪ ３‬حضرت عثمان‬

‫په شهادت ورس‪５‬د‪ .‬حضرت علﻲ‬

‫د‬

‫مسلمانانﻮ خلﻴفه شﻮ‪ .‬د خﻼفت په مﻮده ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ډ‪４‬ر فتﻮحات وک‪７‬ل‪.‬‬ ‫＇لﻮر کاله او ＇ﻮ مﻴاشت‪ ３‬ﻳ‪ ３‬خﻼفت وک‪ .７‬په پاى ک‪ ３‬د عبدالرحمن بن‬ ‫ُملجم له خﻮا د هجرت په ＇لﻮ‪＋４‬تم کال د روژې په اووه لسمه ورځ د کﻮف‪３‬‬ ‫په ＊ار ک‪ ３‬په شهادت ورس‪５‬د‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫_ زده کوونکﻲ دې متن ولولﻲ او د هغه په مطلب دې خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫_ د حضرت علﻲ‬

‫په هکله اور‪４‬دل‪ ３‬ک‪５‬س‪ ３‬دې نوروته د ！ولگﻲ په مخک‪ ３‬وواﻳﻲ‪.‬‬

‫_ دا ﻻندې پو＊تن‪ ３‬دې ولولﻲ او د هغو پر ‪＄‬وابونو دې له ﻳو بل سره مشوره وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫حضرت علﻲ‬

‫د چا زوى او ＇ه وخت د اسﻼم په دﻳن مشرف شو؟‬

‫حضرت علﻲ‬

‫په کوم کال ک‪ ３‬ز‪４８４‬دلﻰ دى؟‬

‫حضرت علﻲ‬

‫د چا له خوا او په کوم کال ک‪ ３‬په شهادت ورس‪５‬د؟‬

‫_ زده کوونکﻲ دې په وار سره د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ او د حضرت علﻲ کرم اهلل وجهه په هکله‬ ‫دې خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻌﻨاوې‬

‫غ‪＋‬تلی‬

‫قوي‬

‫سپه ساﻻر‬ ‫پﻴروی‬

‫سرل‪＋‬کر‬ ‫اطاعت‪ ،‬په چا پس‪ ３‬تلنه‬

‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬ ‫زده کوونک‪ ３‬دې په دې هکله چ‪ ３‬ول‪ ３‬حضرت علﻲ ته د کرم اهلل وجهه لقب ورک‪ ７‬شوی‪.‬‬ ‫معلومات په خپلو کتابچو ک‪ ３‬ولﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪١٦‬‬

‫ﻧﻬﻢ ﻟﻮست‬

‫کﻠﻤﻪ‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬په لﻴکلو او لوستلو ک‪ ３‬د کلمو سم کارول او د کلم‪ ３‬په معنا او مفهوم پوه‪５‬دل‪.‬‬ ‫بسم اهلل الرحمن الرحﻴم‬

‫کتاب‪ ،‬ﻗﻠﻢ‪ ،‬زده کﻮوﻧکی‪＊ ،‬ﻪ‪ ،‬زه‪ ،‬ﻻﻳﻖ‬

‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬ ‫أﻳا تاسو د کلم‪ ３‬په هکله ＇ه اور‪４‬دلﻲ او پوه‪８５‬ئ چ‪ ３‬کلمه ＇ه ته واﻳﻲ؟‬ ‫کلم‪ :３‬هغه کﻮچنﻲ ژبنﻲ تﻮکﻲ دي چ‪＄ ３‬ﻴن‪ ３‬ﻳ‪ ３‬په خپله معنا لري او‬ ‫‪＄‬ﻴن‪ ３‬ﻳ‪ ３‬په ﻳﻮازې تﻮگه معنا نه ورکﻮي‪ ،‬خﻮ د جملﻮ د معناوو په بشپ‪７‬ولﻮ‬ ‫ک‪ ３‬لﻮﻳه ون‪６‬ه اخلﻲ‪ .‬کلم‪ ３‬د معنا له مخ‪ ３‬په دوو برخﻮ و‪４‬شل شﻮي‪:‬‬ ‫خپﻠﻮاک‪ ３‬او ﻧاخپﻠﻮاک‪ ３‬کﻠﻤ‪.３‬‬ ‫خپﻠﻮاک‪ ３‬کﻠﻤ‪３‬‬ ‫هغه کلم‪ ３‬چ‪ ３‬په خپله معنا ولري او په هغﻮى ک‪ ３‬نﻮمﻮنه‪ ،‬قﻴدونه‪،‬‬ ‫صفتﻮنه او فعلﻮنه را‪＄‬ﻲ‪ ،‬لکه‪ :‬احمد‪ ،‬زه‪＊ ،‬ه‪ ،‬ﻻﻳق‪ ،‬راغﻰ او نﻮر‪....‬‬ ‫ﻧاخپﻠﻮاک‪ ３‬کﻠﻤ‪３‬‬ ‫هغه کلم‪ ３‬دي چ‪ ３‬په خپلﻮاکه تﻮگه معنا نه لري‪ ،‬خﻮ له خپلﻮاکﻮ کلمﻮ‬ ‫سره له ﻳﻮ ‪＄‬اى ک‪５‬دو وروسته د جمل‪ ３‬معنا بشپ‪７‬وي‪ ،‬لکه‪ :‬و‪ ،‬به‪ ،‬له‪ ،‬د‪ ،‬نه‪،‬‬ ‫سره‪＇ ،‬خه‪＄ ،‬ﻴن‪ ،３‬او نﻮر‪....‬‬

‫‪١٧‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫_ زده کوونکﻲ دې متن ولولﻲ او د هغه په معنا او مفهوم دې خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫_ ﻳو ﻳو زده کوونکی دې ﻻندې کلم‪ ３‬پر تخت‪ ３‬ولﻴکﻲ او بﻴا دې په جملو ک‪ ３‬وکاروي‪.‬‬ ‫بشپ‪ ،７‬ون‪６‬ه‪ ،‬ﻻﻳق‬ ‫_ زده کوونک‪ ３‬دې متن ولولﻲ او د هغه په مرسته دې ﻻندې برخ‪ ３‬بشپ‪７‬ې ک‪７‬ي‪:‬‬ ‫کلم‪ ３‬هغه کوچنﻲ ژبنﻲ توکﻲ دي چ‪. .............................. ３‬‬ ‫کلمه په دوو برخو و‪４‬شل شوې چ‪. .............................. ３‬‬ ‫په خپلواکو کلمو ک‪ ３‬دا برخ‪ ３‬شامل‪ ３‬دي ‪. ..............................‬‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې په وار سره د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ او د ژب‪ ３‬د کوچنﻴو توکو په هکله دې‬ ‫خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻌﻨاوې‬

‫ون‪６‬ه‬ ‫بشپ‪７‬‬ ‫توکﻲ‬

‫برخه‬ ‫پوره‬ ‫اجزا‬

‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬ ‫زده کوونکﻲ دې د خپلواکو او ناخپلواکو کلمو د توپﻴر په اړه ＇و کر＊‪ ３‬په خپلو کتابچو‬ ‫ک‪ ３‬ولﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪١٨‬‬

‫ﻟسﻢ ﻟﻮست‬

‫اسﻢ (ﻧﻮم)‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬د متن سم لوستل‪ ،‬لﻴکل او په خپلواکو کلمو ک‪ ３‬د نوم پ‪５‬ژندنه‪.‬‬

‫احﻤد‪ ،‬ﻣ‪５‬ز‪ ،‬ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻋﻘﻞ‪ ،‬کابﻞ‪ ،‬کﻨدﻫار‪ ،‬کتاب‪،‬‬ ‫ﻫﻠک‪ ،‬اوبﻪ‪ ،‬ﻏﻮړي‬ ‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬ ‫ستاسو په فکر نوم په خپلواکو کلمو ک‪ ３‬راتﻼی شﻲ؟‬ ‫اسم (نﻮم)‪ :‬هغه خپلﻮاکه کلمه ده چ‪ ３‬د ！ﻮلﻮ شﻴانﻮ او اشخاصﻮ لپاره کارول‬ ‫ک‪８５‬ي‪ ،‬لکه‪ :‬احمد‪،‬وحﻴده‪ ،‬م‪５‬ز‪ ،‬عقل‪ ،‬دود‪،‬اکسﻴجن‪ ،‬ش‪５‬دې‪ ،‬ونه او نﻮر‪...‬‬ ‫د ﻧﻮم ډوﻟﻮﻧﻪ‪:‬‬ ‫نـﻮم دا ډولــﻮنــه لــري‪ :‬ساده ﻳا مـفـرد نﻮم‪ ،‬مـرکـب نﻮم‪ ،‬خاص نﻮم‪ ،‬عام‬ ‫نﻮم‪ ،‬مــعنــا نﻮم‪ ،‬ذات نﻮم او نﻮر‪...‬‬ ‫له دې جمل‪＇ ３‬خه به ‪＄‬ﻴن‪ ３‬نﻮمﻮنه له مثالﻮنﻮ سره وگﻮرو‪:‬‬ ‫ساده ﻳا ﻣﻔرد ﻧﻮم‪ :‬هــغــه نﻮم ته واﻳﻲ چ‪ ３‬له ﻳﻮې مفردې کلم‪＇ ３‬خه جﻮړ‬ ‫شﻮی وي‪ ،‬لکه‪ :‬کﻮر‪ ،‬ﻻس‪ ،‬کتاب‪ ،‬قلم‪...‬‬ ‫ﻣرکب ﻧﻮم‪ :‬هغه نﻮم دی چ‪ ３‬له دوو ﻳا زﻳاتﻮ کلمﻮ ＇خه جﻮړ شﻮی وي‪.‬‬ ‫لکه‪ :‬افغانستان‪ ،‬پﻮهنتﻮن‪ ،‬عبداهلل‪...‬‬

‫‪١٩‬‬

‫خاص ﻧﻮم‪ :‬هغه کلمه ده چ‪ ３‬په ﻳﻮه خاص شﻲ ﻳا س‪７‬ي باندې دﻻلت‬ ‫وک‪７‬ي‪ ،‬لکه‪ :‬احمدشاه بابا‪ ،‬کابل‪ ،‬پغمان‪ ،‬غازي امان اهلل خان او نﻮر‪.‬‬ ‫ﻋام ﻧﻮم‪ :‬هغه نﻮم دی چ‪ ３‬په خپلﻮ همجنسﻮ شﻴانﻮ ﻳا اشخاصﻮ دﻻلت‬ ‫وک‪７‬ي‪ ،‬لکه‪ :‬س‪７‬ی‪ ،‬نجل‪＊ ،９‬ار‪＊ ،‬ﻮون‪％‬ی او نﻮر‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫_ زده کوونکﻲ دې په دوه کسﻴزه توگه متن ولولﻲ او ﻳو بل ته دې تشرﻳح ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې په خپل ！ولگﻲ ک‪ ３‬د شﻴانو نومونه په ﻳوه لست ک‪ ３‬ولﻴکﻲ او په هغو‬ ‫ک‪ ３‬دې د نوم ډولونه و＊ﻴﻲ‪ ،‬لکه‪ :‬م‪５‬ز (عام نوم)‪ ،‬کتاب (عام نوم)‪ ،‬هلک (عام نوم)‪،‬‬ ‫حمﻴد (مفرد نوم) زموږ د تارﻳخ استاد عبداهلل (خاص نوم)‪ ،‬حمﻴداهلل (مرکب نوم)‪.‬‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې متن ولولﻲ نومونه دې پک‪ ３‬پﻴدا او په خپلو کتابچو ک‪ ３‬دې ولﻴکﻲ‪.‬‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې په وار سره د ！ولگﻲ مخ‪ ３‬ته راشﻲ او د نومونو ډولونه دې پر تخت‪ ３‬ولﻴکﻲ‬ ‫او بﻴا دې د هغو د توپﻴر په هکله خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻌﻨاوې‬

‫خاص‬ ‫‪＄‬ﻴن‪３‬‬

‫‪＄‬انگ‪７‬ی‬ ‫بعض‪３‬‬

‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬ ‫زده کوونکﻲ دې د نومونو لپاره نوي نوي مثالونه په خپلو کتابچو ک‪ ３‬ولﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪٢٠‬‬

‫ﻳﻮوﻟسﻢ ﻟﻮست‬

‫اﻣﻴر کروړ‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬د متن لوستل‪ ،‬لﻴکل او د لوم‪７‬نﻲ شاعر په توگه د امﻴر کروړ پ‪５‬ژندنه‪.‬‬

‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬ ‫أﻳا تاسو د امﻴر کروړ نوم اور‪４‬دلﻰ او په دې برخه ک‪＇ ３‬ه وﻳﻼی شئ؟‬ ‫امﻴر کروړ د امﻴر فﻮﻻد سﻮري زوی و‪ .‬په (‪١٣٩‬هـ‪.‬ق‪ ).‬د غﻮر په مند‪４‬ش‬ ‫ک‪ ３‬امﻴر شﻮ‪ .‬دى داس‪ ３‬غ‪＋‬تلﻰ او پهلﻮان و چ‪ ３‬له سلﻮ تنﻮ جنگﻴالﻴﻮ سره‬ ‫به جنگ‪５‬ده‪ ،‬نﻮ ‪＄‬که ﻳ‪ ３‬کروړ باله چ‪ ３‬معنا ﻳ‪ ３‬کلک او غ‪＋‬تلﻰ دى‪.‬‬ ‫امﻴر کروړ ډ‪４‬ر عادل‪ ،‬مهربان او د ！ﻴنگ‪ ３‬ارادې ＇‪＋‬تن و‪＊ .‬ه وﻳنا ﻳ‪３‬‬ ‫درلﻮده‪ .‬په شعرونﻮ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬سﻮچه او سپﻴ（ل‪ ３‬پ‪＋‬تﻮ کلم‪ ３‬کار ول‪ ３‬دي‪.‬‬ ‫امـﻴر کــروړ د عـباسﻴانـﻮ پـه پــلــﻮۍ لــه بنﻲ ُامﻴه وو سره ډ‪４‬رې جگ‪７‬ې وک‪７‬ې‬ ‫چ‪ ３‬زﻳات‪ ３‬سﻮب‪ ３‬ﻳ‪ ３‬په برخه شﻮې‪ .‬د هغﻮ په وﻳاړ ﻳ‪ ３‬دا شعرونه ووﻳل چ‪３‬‬ ‫وﻳاړنه ﻳ‪ ３‬بﻮلﻲ او د پ‪＋‬تﻮ شعرونﻮ په ل‪ ７‬ک‪ ３‬لﻮړه حماسﻲ ترانه ده‪.‬‬ ‫د تارﻳخﻲ سندونﻮ له مخ‪ ３‬دا شعر لﻮم‪７‬نﻰ شعر بلل شﻮى‪＄ ،‬که چ‪３‬‬ ‫مخک‪ ３‬له دې ＇خه کﻮم بل شعري سند نه لرو‪ ،‬خﻮ د دغه شعر له پﻮخﻮالﻲ‬ ‫＇خه ＇رگند‪８４‬ي چ‪ ３‬له دې شعر ＇خه پخﻮا به هم نﻮرو شاعرانﻮ شعرونه‬ ‫وﻳلﻲ وي‪＄ ،‬که چ‪ ３‬لﻮم‪７‬نﻲ شعر ته ډ‪４‬ر وخت په کار دى‪ ،‬تر＇ﻮ دغس‪３‬‬

‫‪٢١‬‬

‫پﻮخﻮالﻲ ته ورس‪８５‬ي‪ .‬امﻴر کروړ په (‪١٥٤‬هـ‪.‬ق‪ ).‬کال د پﻮشنگ په جگ‪７‬و‬ ‫ک‪ ３‬م‪ ７‬شﻮ‪ .‬د ده حماسﻲ ترانه داس‪ ３‬پﻴل ک‪８５‬ي‪:‬‬ ‫زه ﻳـم زمرى پردې نـ‪７‬ۍ له ما اتل نشـــته‬

‫پـه هند و سـند و په تخـار و په کابل نـشته‬

‫بل په زابل نشـــته له مـا اتل نشـــته‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫_ زده کوونکﻲ دې متن ولولﻲ او د هغه مطلب دې په لن‪６‬ه توگه وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې په خپلو ډلو ک‪ ３‬په دې اړه مشوره وک‪７‬ي چ‪:３‬‬ ‫ول‪ ３‬د امﻴر کروړ شعر ته لوم‪７‬نی شعر نشو وﻳﻼی؟‬ ‫بﻴا دې له هرې ډل‪＇ ３‬خه ﻳو تن د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ او خپله لﻴکل شوې پا‪１‬ه دې نورو‬ ‫ته ولولﻲ‪.‬‬ ‫_ ＇و زده کوونکﻲ دې د متن لغتونه د تخت‪ ３‬پر مخ ولﻴکﻲ او نور دې په جملو ک‪３‬‬ ‫وکاروي‪( .‬کروړ‪ ،‬وﻳاړ‪ ،‬مهربان‪ ،‬سوبه‪ ،‬پهلوان‪ ،‬غ‪＋‬تلی‪ ،‬وﻳاړنه)‬ ‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻌﻨاوې‬

‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻌﻨاوې‬

‫کروړ‬ ‫غ‪＋‬تلﻰ‬ ‫وﻳاړنه‬

‫سخت‬ ‫قوي‪ ،‬توانمن‬ ‫فخرکول‬

‫سوبه‬ ‫وﻳاړ‬ ‫اتل‬

‫فتح‬ ‫افتخار‬ ‫قهرمان‬

‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬ ‫زده کوونکﻲ دې د ﻻندې مطلب په اړه ＇و کر＊‪ ３‬په خپلو کتابچو ک‪ ３‬ولﻴکﻲ‪.‬‬ ‫امﻴر کروړ خپله حماسﻲ ترانه د ＇ه شﻲ په وﻳاړ وﻳل‪ ３‬ده؟‬

‫‪٢٢‬‬

‫دوﻟسﻢ ﻟﻮست‬

‫ﻣتﻠﻮﻧﻪ‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬د متن سم لوستل‪ ،‬لﻴکل او د متلونو په مناسب ‪＄‬ای او سموکارولو پوه‪５‬دل‪.‬‬

‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬ ‫أﻳا تاسو متلونه اور‪４‬دلﻲ او د هغو په مطلب پوه‪８５‬ئ؟‬ ‫متلﻮنه د پ‪＋‬تﻮ ژب‪ ３‬په ولسﻲ ادب ک‪ ３‬ﻳﻮه غﻮره او په زړه پﻮرې برخه ده‪.‬‬ ‫متلﻮنه هغه لن‪６‬ې وﻳنا وې دي چ‪ ３‬ډ‪４‬ر لﻮى او پراخ مطالب په ک‪３‬‬ ‫‪＄‬اى شﻮى وي‪.‬‬ ‫د متلﻮنﻮ وﻳﻮونکﻲ معلﻮم نه دي‪ .‬په هره زمانه ک‪ ３‬وﻳل شﻮي‪ .‬د ملتﻮنﻮ‬ ‫په وسﻴل‪ ３‬د ！ﻮلن‪ ３‬دودونه او د خلکﻮ افکار له ﻳﻮه نسل ＇خه بل نسل ته‬ ‫ل‪８５‬دول ک‪８５‬ي‪ .‬دمتلﻮنﻮ اغ‪５‬زه په ژبه ک‪ ３‬دومره زﻳاته ده چ‪ ３‬په خبرو اترو‬ ‫ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬د ﻳﻮه ！ﻴنگ استدﻻل په تﻮگه راوړي‪.‬‬ ‫دا برخه په پ‪＋‬تﻮ ادب ک‪ ３‬ډ‪４‬ره شتمنه ده چ‪ ３‬شم‪５‬ر ﻳ‪ ３‬زرگﻮنﻮ ته‬ ‫رس‪８５‬ي‪＄ .‬ﻴنﻲ متلﻮنه به د مثال په تﻮگه ولﻮلﻮ‪:‬‬ ‫کبرجن د اهلل‬

‫د＊من دى‪.‬‬

‫په ﻳﻮه ＇پ‪７５‬ه سل مخه خﻮږ‪８４‬ي‪.‬‬ ‫خپل عﻴب د ولﻮ من‪ ،＃‬د بل عﻴب د کلﻮ من‪ ＃‬دى‪.‬‬

‫‪٢٣‬‬

‫په سﻮال کﻮلﻮ خﻮله هم بده ＊کاري‪.‬‬ ‫بد خﻮی چ‪ ３‬زورور شﻲ نﻮ عقل مرور شﻲ‪.‬‬ ‫ک‪８５‬دۍ په خپلﻮ مراندو وﻻړه ده‪.‬‬ ‫ب‪ ３‬م‪５‬ﻮې ونه ＇ﻮک په کا‪１‬ﻮ نه ولﻲ‪.‬‬ ‫گل له گل نه رنگ اخلﻲ‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫_ زده کوونکﻲ دې متن ولولﻲ او د متلونو په هکله دې خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې متلونه د امﻼ په توگه ولﻴکﻲ‪.‬‬ ‫_ ﻳو ﻳو زده کوونکی دې د ！ولگﻲ مخ‪ ３‬ته راشﻲ او کوم متل ﻳ‪ ３‬چ‪ ３‬زده وي‪ ،‬د هغه په‬ ‫مطلب دې خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې د متن لغتونه‪ ،‬په جملو ک‪ ３‬وکاروي او له ﻳو بل ＇خه دې وپو＊تﻲ‪.‬‬ ‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻌﻨاوي‬

‫ولﻰ‬ ‫مراندو‬ ‫استدﻻل‬ ‫شم‪５‬ر‬ ‫شتمنه‬ ‫اغ‪５‬زه‬

‫اوږه‬ ‫د خﻴم‪ ３‬ﻳا کﻴ‪８‬دۍ نوی پ‪７‬ی‬ ‫دلﻴل راوړل‬ ‫حساب‬ ‫ب‪６‬اﻳه‬ ‫تاثﻴر‬ ‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬

‫زده کـوونکﻲ دې ددې متل »کوږ بار تر منزله نه رس‪８５‬ي« مفهوم په خپله ژبه ولﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪٢٤‬‬

‫دﻳارﻟسﻢ ﻟﻮست‬

‫پ＂ﻪ خزاﻧﻪ‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬د متن لوستل‪ ،‬لﻴکل او د پ＂‪ ３‬خزان‪ ３‬د لﻴکوال پ‪５‬ژندنه‪.‬‬

‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬ ‫_ تاسو د پ＂‪ ３‬خزان‪ ３‬په هکله ＇ه اور‪４‬دلﻲ دي؟‬ ‫پ＂ه خزانه د پ‪＋‬تﻮ ژب‪ ３‬په ادبﻴاتﻮ ک‪ ３‬ﻳﻮ ارز＊تمن کتاب دى چ‪ ３‬محمد‬ ‫هﻮتک په (‪١١٤١‬هـ‪.‬ق‪ ).‬کال په کندهار ک‪ ３‬د شاه حسﻴن هﻮتکﻲ په‬ ‫ه（ﻮون‪ ３‬لﻴکلﻰ دى‪.‬‬ ‫محمد هﻮتک په (‪١٠٨٤‬هـ‪.‬ق‪ ).‬کال د کندهار په کﻮکران ک‪ ３‬ز‪４８４‬دلﻰ‪ ،‬د‬ ‫پﻼر نﻮم ﻳ‪ ３‬داوود خان او د نﻴکه نﻮم ﻳ‪ ３‬قادر خان هﻮتک دى‪ .‬ده د خپل‬ ‫وخت علﻮم له خپل پﻼر ＇خه ولﻮستل‪ .‬لﻮى عالم او پﻮخ شاعر شﻮ‪ .‬محمد‬ ‫هﻮتک په خپله پ＂ه خزانه ک‪ ３‬د پن‪％‬ﻮسﻮ نرﻳنه او ＊‪％‬ﻴنه شاعرانﻮ د ژوند‬ ‫پ‪ ３＋５‬او د شعرونﻮ ب‪５‬لگ‪ ３‬ذکر ک‪７‬ي دي‪ .‬په دې ترتﻴب ﻳ‪ ３‬له سل تر ﻳﻮولس‬ ‫سﻮه هجري کلﻮنﻮ پﻮرې د پ‪＋‬تﻮ د شعر او ادب تارﻳخ خﻮندي ساتلﻰ دى‪.‬‬ ‫محمد هﻮتک نﻮر کتابﻮنه هم لﻴکلﻲ چ‪ ３‬خﻼصة الفصاحت او خﻼصة‬ ‫الطب نﻮم‪８５‬ي او د شعرونﻮ ﻳﻮ ＊کلﻰ دﻳﻮان هم لري چ‪ ３‬بﻮلل‪ ３‬او غزل‪３‬‬ ‫ﻳ‪ ３‬په ک‪ ３‬راوړي دي‪.‬‬

‫‪٢٥‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫_ زده کوونکﻲ دې دوه دوه تنه متن ولولﻲ او ﻳو بل ته دې مطلب وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې په خپلو ډلو ک‪ ３‬مشوره وک‪７‬ي چ‪:３‬‬ ‫په پ＂‪ ３‬خزان‪ ３‬ک‪ ３‬کوم تارﻳخﻲ شﻴان خوندي ساتل شوي دي؟‬ ‫بﻴا دې له هرې ډل‪＇ ３‬خه ﻳو تن د ！ولگﻲ مخ‪ ３‬ته راشﻲ او خپله پا‪１‬ه دې نورو ته ولولﻲ‪.‬‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې د متن جمل‪ ３‬ﻳو بل ته امﻼ وواﻳﻲ او په خپلو کتابچو ک‪ ３‬دې‬ ‫ولﻴکﻲ‪.‬‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې د ！ولگﻲ مخ‪ ３‬ته راشﻲ او د محمد هوتک د کتابونو په هکله دې خبرې‬ ‫وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻌﻨاوې‬

‫خوندي‬ ‫پ‪３＋５‬‬ ‫ه（وونه‬ ‫بولل‪３‬‬

‫ساتل شوي‪ ،‬محفوظ‬ ‫واقع‪３‬‬ ‫تشوﻳقول‬ ‫قصﻴدې‬

‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬ ‫زده کوونکﻲ دې د پ＂‪ ３‬خزان‪ ３‬د ارز＊ت په اړه ＇و جمل‪ ３‬په کتابچو ک‪ ３‬ولﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪٢٦‬‬

‫＇ﻮارﻟسﻢ ﻟﻮست‬

‫ﻣطاﻟﻌﻪ‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬د متن سم لوستل‪ ،‬سم لﻴکل‪ ،‬د مطالع‪ ３‬په ارز＊ت او گ＂و پوهﻴدل او په‬ ‫زده کوونکو ک‪ ３‬د مطالع‪ ３‬د روحﻴ‪ ３‬پﻴاوړتﻴا‪.‬‬

‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬ ‫＇ه فکر کوئ چ‪ ３‬مطالعه ＇ه گ＂‪ ３‬لري؟‬ ‫مطالعه داس‪ ３‬ک‪７‬نه ده چ‪ ３‬د انسان له سترگﻮ او مغزو ＇خه د ناپﻮه‪ ９‬پردې‬ ‫لرې کﻮي‪ .‬انسان دې ته ه（ﻮي چ‪ ３‬باﻳد د علم او پﻮه‪＋＇ ３‬تن شﻲ‪.‬‬ ‫مطالعه انسان علم او کمال ته رسﻮي‪ .‬دماغﻲ ‪＄‬ﻮاک ته ﻳ‪ ３‬وده او‬ ‫پراختﻴا ورکﻮي‪ ،‬تر ＇ﻮ انسان وکﻮﻻی شﻲ د ＊ﻮ او بدو ترمن‪ ＃‬د تﻮپﻴر په‬ ‫پﻮه‪５‬دو سره د دنﻴا او آخرت د ＊ه والﻲ لپاره زﻳار وباسﻲ‪.‬‬ ‫همدا راز مطالعه انسان د خپل ژوند له ！ﻮلﻮ مسؤولﻴتﻮنﻮ ＇خه خبروي‪.‬‬ ‫هغه ته دا ﻻر＊ﻮونه کﻮي چ‪ ３‬انسان ډ‪４‬ر مسﻮولﻴتﻮنه لري‪ ،‬باﻳد په هغﻮ پﻮه‬ ‫شﻲ او هغه وپ‪５‬ژنﻲ‪.‬‬ ‫د مطالع‪ ３‬لپاره باﻳد د کتاب په ！اکلﻮ ک‪ ３‬ډ‪４‬ر پام وک‪７‬و‪ ،‬هغه کتاب انتخاب‬

‫‪٢٧‬‬

‫ک‪７‬و چ‪ ３‬مﻮږ ته د ژوند سمه ﻻر＊ﻮونه وک‪７‬ي‪ .‬هر ＇ﻮک چ‪ ３‬ډ‪４‬ره مطالعه‬ ‫وک‪７‬ي او ډ‪４‬ر کتابﻮنه ولﻮلﻲ ذهن ﻳ‪ ３‬پراخ او معلﻮمات ﻳ‪ ３‬ډ‪４‬رﻳ‪８‬ي‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫_ زده کوونکﻲ دې متن ولولﻲ او د هغه په مطلب دې خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې د مطالع‪ ３‬متن ﻳو بل ته امﻼ وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې د ﻻندې جملو تش ‪＄‬اﻳونه په مناسبو کلمو سره بشپ‪ ７‬او په کتابچو‬ ‫ک‪ ３‬ولﻴکﻲ‪.‬‬ ‫مطالعه د انسان له سترگو او مغزو ＇خه ‪....................‬‬ ‫مطالعه انسان دې ته ه（وي چ‪＊ ３‬اﻳﻲ د ‪....................‬‬ ‫مطالعه انسان د خپل ژوند له ‪....................‬‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې په وار سره د ！ولگﻲ مخ‪ ３‬ته راشﻲ او ودې واﻳﻲ چ‪ ３‬مطالعه ＇ه ډول ک‪７‬نه ده‪.‬‬ ‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻌﻨاوې‬

‫پراختﻴا‬ ‫‪＄‬واک‬ ‫ک‪７‬نه‬

‫وسعت ورکول‬ ‫توان او قدرت‬ ‫عمل‬

‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬ ‫زده کوونکﻲ دې په دې هکله چ‪ ３‬مطالعه ＇نگه انسان علم او کمال ته رسوي ＇و کر＊‪３‬‬ ‫په خـپلو کتابچو ک‪ ３‬ولﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪٢٨‬‬

‫پﻨ‪％‬ﻠسﻢ ﻟﻮست‬

‫ﻣﻮږ اﻓﻐاﻧان ﻳﻮ!‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬د متن سم لوستل‪ ،‬لﻴکل او په زده کوونکو ک‪ ３‬د افغانﻴت د روحﻴ‪ ３‬پﻴاوړتﻴا‪.‬‬

‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬ ‫ستاسو په فکر (موږ افغانان ﻳو) ＇ه مفهوم او ارز＊ت لري؟‬ ‫زمﻮږ د ه‪５‬ﻮاد د اساسﻲ قانﻮن له مخ‪ ３‬د افغانستان د ملت وگ‪７‬ي له پ‪＋‬تﻮن‪،‬‬ ‫تاجک‪ ،‬هزاره‪ ،‬ازبک‪ ،‬ترکمن‪ ،‬بلﻮڅ‪ ،‬پشه ﻳﻲ‪ ،‬نﻮرستان‪ ،‬اﻳماق‪ ،‬عرب‪،‬‬ ‫قزلباش‪ ،‬گﻮجر‪ ،‬براهﻮي او نﻮرو قﻮمﻮنﻮ ＇خه عبارت دي‪.‬‬ ‫د افغان کلمه د افغانستان د ملت هر وگ‪７‬ي ته وﻳل ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫له دې امله ！ﻮلﻮ ته ﻻزمه ده چ‪:３‬‬ ‫د ه‪５‬ﻮاد ملﻲ ﻳﻮوالی وساتﻮ‪.‬‬ ‫په ！ﻮلنه ک‪ ３‬د ！ﻮلﻮ منل شﻮو اصﻮلﻮ او ملﻲ ارز＊تﻮنﻮ درناوی وک‪７‬و‪.‬‬ ‫په ！ﻮلنه ک‪ ３‬د ملﻲ او تارﻳخﻲ خلکﻮ د ک‪７‬نﻮ پﻴروي وک‪７‬و‪.‬‬ ‫د خپل ！ا！ﻮبﻲ د ملﻲ شتمنﻴﻮ‪ ،‬وﻳاړونﻮ او برﻳاوو ＊ه ساتﻮنکﻲ او پالﻮنکﻲ‬ ‫واوسﻮ‪.‬‬ ‫د ！ﻮلن‪ ３‬د خﻴر‪ ،‬پرمختگ او ＊‪５‬گ‪ ３２‬په چارو ک‪ ３‬ون‪６‬ه واخلﻮ‪.‬‬ ‫د خپل کﻮر‪ ،‬کلﻲ‪ ،‬سﻴم‪ ３‬او چاپﻴرﻳال له ساتلﻮ او پاک‪ ９‬سره د زړه له تله مﻴنه‬

‫‪٢٩‬‬

‫ولرو‪.‬‬ ‫کﻮچنﻴانﻮ ته د ژوند په چارو ک‪ ３‬سالم‪ ３‬ﻻر＊ﻮون‪ ３‬او گ＂ﻮرې مشﻮرې‬ ‫ورک‪７‬و‪.‬‬ ‫په ور‪＄‬ﻴنﻲ ژوند ک‪ ３‬د مﻴندو او خﻮﻳندو خﻮاخﻮږي او مرستندوﻳان‬ ‫واوسﻮ‪.‬‬ ‫تل په کﻮچنﻴانﻮ شفقت او د مشرانﻮ درناوی وک‪７‬و‪.‬‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫_ زده کوونکﻲ دې متن ولولﻲ او د هغه مطلب دې په لن‪６‬ه ！وگه وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې په وار سره د متن لغتونه معنا او د تخت‪ ３‬پرمخ دې په جملو ک‪３‬‬ ‫وکاروي‪.‬‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې په وار سره د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ او په هغه ＇ه چ‪ ３‬له افغان او‬ ‫افغانﻴت سره ＊اﻳﻲ خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې د متن جمل‪ ３‬ﻳو بل ته امﻼ وواﻳﻲ او بﻴا دې اصﻼح ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻌﻨاوې‬

‫！ولنه‬ ‫！ا！وبی‬ ‫شتمنﻲ‬ ‫وﻳاړونه‬

‫جامعه‬ ‫د اوس‪５‬دو ‪＄‬ای‬ ‫داراﻳﻲ‬ ‫افتخارونه‬ ‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬

‫زده کوونکﻲ دې په دې اړه (موږ د ﻳوه افغان په صفت باﻳد ＇ه وک‪７‬و) ＇و کر＊‪ ３‬په خپلو‬ ‫کتابچو ک‪ ３‬ولﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪٣٠‬‬

‫شپاړسﻢ ﻟﻮست‬

‫سﻮﻟﻪ او ژوﻧد‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬د متن لوستل‪ ،‬لﻴکل‪ ،‬په ژوند ک‪ ３‬د سول‪ ３‬په ارز＊ت او اړتﻴا پوه‪５‬دل او د سول‪３‬‬ ‫غو＊تلو د روحﻴ‪ ３‬پﻴاوړتﻴا‪.‬‬

‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬ ‫ستاسو په فکر موږ ول‪ ３‬په ژوند ک‪ ３‬سول‪ ３‬ته اړتﻴا لرو؟‬ ‫سﻮله ﻳﻮه ډ‪４‬ره مقدسه او سپ‪（５‬ل‪ ３‬کلمه ده‪＄ ،‬که په قرآن کرﻳم ک‪ ３‬ﻳ‪３‬‬ ‫ستاﻳنه شﻮې ده او هغه (والصلح خﻴر) بلل‪ ３‬ده‪ .‬د بشرﻳت هستﻲ‪ ،‬پاﻳ‪＋‬ت او‬ ‫سﻮکالﻲ هم په سﻮل‪ ３‬پﻮرې اړه لري‪.‬‬ ‫په سﻮل‪ ３‬ک‪ ３‬ژوند کﻮل د هر انسان حق دی‪ .‬سﻮله د خلکﻮ زړونه سره‬ ‫نژدې کﻮي‪ .‬خﻮ＊ﻲ او ن‪５‬کمرغﻲ راولﻲ‪ .‬که د بشري ن‪７‬ۍ په هر ‪＄‬ای ک‪３‬‬ ‫سﻮله او امن نه وي‪ ،‬نﻮ هلته به جگ‪７‬ه برﻻس‪ ３‬وي‪ .‬جنگ او جگ‪７‬ه له ‪＄‬ان‬ ‫سره انسانانﻮ ته له وژلﻮ‪ ،‬ورانﻮلﻮ او تباه‪ ９‬پرته بل ＇ه نه راوړي‪.‬‬ ‫د تارﻳخ له پا‪１‬ﻮ ＇خه ＇رگند‪８４‬ي‪ ،‬هغﻮ خلکﻮ چ‪ ３‬په خپلﻮ ک‪ ３‬او ﻳا هم له نﻮرو‬ ‫سره د سﻮله ﻳﻴز ژوند ﻻره غﻮره ک‪７‬ې‪ ،‬ډ‪４‬ر ژر د سﻮکاله او هﻮسا ژوند خاوندان‬ ‫گر‪５＄‬دلﻲ او د ترق‪ ９‬او پرمختگ له کاروان سره ﻳﻮ ‪＄‬ای شﻮي دي‪.‬‬

‫‪٣١‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫_ زده کوونکﻲ دې متن ولولﻲ او دهغه په اړه دې خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې دوه‪ ،‬دوه تنه متن ولولﻲ‪ .‬بﻴا دې ﻳو بل ته امﻼ وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې دا ﻻندې لغتونه وروسته تر معنا‪ ،‬په جملو ک‪ ３‬وکار وي او په کتابچو‬ ‫ک‪ ３‬دې ولﻴکﻲ‪.‬‬ ‫(سپ‪（５‬ل‪ ،３‬پاﻳ‪＋‬ت‪ ،‬سوکالﻲ‪ ،‬هوسا)‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې په وارسره د ！ولگﻲ مخ‪ ３‬ته راشﻲ او د سول‪ ３‬د اړتﻴا او گ＂و په هکله دې‬ ‫خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻌﻨاوي‬

‫سپ‪（５‬لی‬ ‫پاﻳ‪＋‬ت‬ ‫هوسا‬

‫پاک‬ ‫بقا او دوام‬ ‫أرامه‬

‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬ ‫زده کوونـکﻲ دې په دې اړه په خپلو کتابچو ک‪ ３‬په لن‪６‬ه توگه ولﻴکﻲ چ‪ :３‬موږ په سوله ﻳﻴز‬ ‫ژوند ک‪ ３‬کوم گ＂ور کارونه سرته رسولی شو‪.‬‬

‫‪٣٢‬‬

‫اووه ﻟسﻢ ﻟﻮست‬

‫وزﻳر ﻣحﻤد اکبرخان‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬د متن لوستل‪ ،‬لﻴکل او د وزﻳر محمد اکبر خان د شخصﻴت پ‪５‬ژندنه‪.‬‬

‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬ ‫تاسو د وزﻳر محمد اکبر خان دکارنامو په هکله ＇ه اور‪４‬دلﻲ او هغه پ‪５‬ژنئ؟‬ ‫زمﻮږ په ه‪５‬ﻮاد ک‪ ３‬ډ‪４‬ر نﻮمﻴالﻲ غازﻳان او اتﻼن ت‪５‬ر شﻮي‪ .‬له هغﻮ ＇خه ﻳﻮ‬ ‫هم وزﻳر محمد اکبرخان دى‪ .‬وزﻳر محمداکبرخان د امﻴر دوست محمدخان‬ ‫زوى او په ‪١٢٣٢‬هـ‪.‬ق‪ .‬کال ک‪ ３‬ز‪４８４‬دلﻰ و‪.‬‬ ‫غازي محمد اکبر خان د افغان او انگلﻴس په لﻮم‪７‬ۍ جگ‪７‬ه ک‪ ３‬له افغانﻲ‬ ‫غازﻳانﻮ سره ﻳﻮ ‪＄‬اى د ه‪５‬ﻮاد په آزادولﻮ ک‪ ３‬ډ‪４‬ره لﻮﻳه ون‪６‬ه اخﻴست‪ ３‬وه‪.‬‬ ‫وزﻳر محمداکبرخان د ډ‪４‬رو ＊ﻮ اخﻼقﻮ ＇‪＋‬تن و‪ .‬پر ب‪５‬ﻮزلﻮ زړه سﻮاند او‬ ‫د ظالمانﻮ او ت‪５‬ري کﻮونکﻮ سخت مخالف و‪.‬‬ ‫په جگ‪７‬ې ک‪ ３‬د جنگﻲ اسﻴرانﻮ او نﻴﻮل شﻮو بندﻳانﻮ قدر ﻳ‪ ３‬د م‪５‬لمنﻮ‬ ‫په شان کاوه‪ .‬د هغﻮ روغتﻴا او سﻼمتﻴا ته به ﻳ‪ ３‬پاملرنه کﻮله‪ ،‬تر دې چ‪ ３‬د‬ ‫هغﻮی په ！پﻮنﻮ به ﻳ‪ ３‬په خپله پ＂‪ ９‬لگﻮل‪.３‬‬ ‫د خپل ه‪５‬ﻮاد له خلکﻮ سره ﻳ‪ ３‬ډ‪４‬ره مﻴنه درلﻮده او خپلﻮ خلکﻮ ته له‬

‫‪٣٣‬‬

‫ډ‪４‬رو خدمتﻮنﻮ ＇خه وروسته د‪ ٣٠‬کلﻮ په عمر په ‪١٢٦٢‬هـ‪.‬ق‪ .‬کال ک‪３‬‬ ‫وفات او د ده له سپار＊تنﻮ سره سم په مزار شرﻳف ک‪ ３‬خاورو ته وسپارل شﻮ‪.‬‬ ‫روح دې ＊اد وي‪.‬‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫_ زده کوونکﻲ دې متن ولولﻲ او بﻴا دې د هغه په مطلب خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې دغو پو＊تنو ته ‪＄‬وابونه وواﻳﻲ او بﻴا دې په خپلو کتابچو ک‪ ３‬ولﻴکﻲ‪.‬‬ ‫_ وزﻳر محمد اکبر خان کوم ＊ه صفتونه در لودل؟‬ ‫_ وزﻳر محمد اکبر خان د ه‪５‬واد د خپلواک‪ ９‬لپاره ＇ه ډول خدمتونه ک‪７‬ي دي؟‬ ‫_ د وزﻳر محمد اکبر خان م‪７‬ﻳنه په کوم کال پ‪＋５‬ه شوې او مقبره ﻳ‪ ３‬چ‪５‬رې ده؟‬ ‫_ دوه‪ ،‬دوه زده کوونکﻲ دې د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ‪ ،‬ﻳو بل ته دې د متن امﻼ وواﻳﻲ او‬ ‫بﻴا دې اصﻼح ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې د ！ولگﻲ مخ‪ ３‬ته راشﻲ او په دې هکله دې خبرې وک‪７‬ي چ‪ ３‬د غازﻳانو او‬ ‫نومﻴالو په ژوند لﻴک پوه‪５‬دل ＇ه گ＂‪ ３‬لري‪.‬‬ ‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻌﻨاوې‬

‫اتﻼن‬ ‫ون‪６‬ه‬ ‫ت‪５‬ري کوونکﻲ‬

‫قهرمانان‬ ‫برخه‬ ‫ظالمان‬

‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬ ‫زده کوونکﻲ دې د وزﻳر محمد اکبر خان د اوصافو په اړه ＇و کر＊‪ ３‬په خپلو کتابچو ک‪３‬‬ ‫ولﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪٣٤‬‬

‫اتﻠسﻢ ﻟﻮست‬

‫ﻟﻴک ﻧ‪３＋‬‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬د متن لوستل‪ ،‬لﻴکل او د لﻴک ن‪＋‬و په ارز＊ت او کارولو پوه‪５‬دل‪.‬‬

‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬

‫؟ ؛ ‪!. ، :‬‬ ‫))‬ ‫((‬

‫تاس‪ ３‬لﻴک ن‪ ３＋‬پ‪５‬ژنئ او کله مو په لﻴکنو ک‪ ３‬کارولﻲ دي؟‬ ‫په هره ژبه ک‪ ３‬د لﻴکن‪ ３‬د سمﻮالﻲ او ＊ه والﻲ لپاره ‪＄‬ﻴن‪ ３‬ن‪ ３＋‬ن‪＋‬ان‪３‬‬ ‫شته چ‪ ３‬په هره لﻴکنه ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬مراعاتﻮل ضروري دي‪ .‬ب‪ ３‬له دغﻮ ن‪＋‬ﻮ‬ ‫＇خه لﻴکن‪ ３‬سمه معنا نه ورکﻮي او لﻮستﻮنکﻲ له ډ‪４‬رو ستﻮنزو سره مخامخ‬ ‫ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫اړﻳنه ده چ‪ ３‬لﻴک ن‪ ３＋‬په لن‪ ６‬ډول وپ‪５‬ژنﻮ‪:‬‬ ‫_ ！کی (‪ :).‬دا ن‪＋‬ه د بشپ‪７‬ې جمل‪ ３‬په پای ک‪ ３‬اﻳ‪＋‬ﻮدل ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫لکه‪ :‬ب‪ ３‬له زﻳار او زحمت ＇خه کامﻴابﻲ نشته‪.‬‬ ‫_ کاﻣﻪ (‪ :)،‬کامه ﻳا چپه پﻴ） د ﻳﻮه لن‪＄ ６‬ن‪ ６‬لپاره را‪＄‬ﻲ‪ .‬همدارنگه د‬ ‫کلمﻮ او جملﻮ د ب‪５‬لﻮلﻮ لپاره هم کارول ک‪８５‬ي‪ ،‬لکه‪ :‬مﻴروﻳس‪ ،‬اجمل‪ ،‬رشاد‬ ‫او سلﻴمان زﻳارک） زده کﻮونکﻲ دي‪.‬‬ ‫_ شارحﻪ (‪ :):‬شارحه ﻳا دوه ！کﻲ له هغﻮ کلمﻮ ＇خه وروسته را‪＄‬ﻲ چ‪３‬‬

‫‪٣٥‬‬

‫ورپس‪ ３‬شرح او بﻴان ولري‪ .‬لکه‪ :‬د ژب‪ ３‬مهارتﻮنه دا دي‪ :‬غﻮږ نﻴﻮل‪ ،‬خبرې‬ ‫کﻮل‪ ،‬لﻮستل او لﻴکل‪.‬‬ ‫_ سﻮاﻟﻴﻪ (؟) دا ن‪＋‬ه د پﻮ＊تن‪ ３‬لپاره راوړل کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻳعن‪ ３‬د هر ډول سﻮالﻴه‬ ‫جملﻮ په پای ک‪ ３‬را‪＄‬ﻲ‪ .‬لکه‪ :‬د آرﻳاﻳانﻮ لﻮم‪７‬ن‪ ９‬ژبه ＇ه نﻮمﻴده؟‬ ‫_ ﻧداﻳﻪ (!)‪ :‬دا عﻼمه د غ‪ ８‬کﻮلﻮ ﻳا ندا او تعجب په وخت ک‪ ３‬کارول‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪ ،‬لکه‪ :‬لﻮﻳه خداﻳه! ته زمﻮږ د بﻴچاره ولس په حال رحم وک‪７‬ې‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫_ زده کوونکﻲ دې متن ولولﻲ او په مفهوم دې له ﻳو بل سره خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې دوه دوه تنه په خپلو من‪％‬و ک‪ ３‬د لوست لغتونه په جملو ک‪ ３‬وکاروي‪.‬‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې ﻳو ﻳو د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ او د لﻴک ن‪＋‬و په اړه دې توضﻴحات‬ ‫ورک‪７‬ي‪.‬‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې په وار سره د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ او ﻳوه‪ ،‬ﻳوه جمله دې د هرې لﻴک ن‪３＋‬‬ ‫لپاره د مثال په توگه ولﻴکﻲ‪.‬‬ ‫ﻟﻐت‬

‫ﻣﻌﻨا‬

‫ستونزې‬ ‫ضروري‬ ‫زﻳار‬ ‫ندا‬

‫مشکﻼت‬ ‫اړﻳنه‬ ‫زحمت‪ ،‬کو＊）‬ ‫غ‪ ８‬ﻳا أواز‬ ‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬

‫زده کوونکﻲ دې په خپله خو＊ه ＇و جمل‪ ３‬ولﻴکﻲ او د لوست لﻴک ن‪ ３＋‬دې په ک‪ ３‬و＊ﻴﻲ‪.‬‬

‫‪٣٦‬‬

‫ﻧﻮﻟسﻢ ﻟﻮست‬

‫ﻏﻮره وﻳﻨاوې‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬د متن لوستل‪ ،‬لﻴکل‪ ،‬د غوره وﻳناوو په معنا او مفهوم پوه‪５‬دل او د ژوند په چارو‬ ‫ک‪ ３‬له هغو ＇خه پﻴروي کول‪.‬‬ ‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬

‫ستاسو په فکر غوره وﻳناوې ＇ه معنا او ＇ه ته واﻳﻲ؟‬ ‫چــــــ‪ ３‬دانا نه کــــــ‪７‬ې گــــــردش د زمانـــــ‪３‬‬ ‫نــــــﻮر به زده نه کــــــ‪７‬ې دانـــش د زمانــــ‪３‬‬ ‫زر پ‪５‬ــــــــرې لري د ستــــــرگـــــــــﻮ په ‪＄‬نبل کــ‪３‬‬ ‫خبـــــــــر دار شــــــه پـــــــه روش د زمانــــ‪３‬‬ ‫په ﻳﻮه زمــــــــان وي شاه‪ ،‬بﻴا دې گــدای کا‬ ‫＇ــــــــــــــــه بـــــــــاور په نﻮازش د زمانـــــــــ‪３‬‬ ‫په خزان کـــــ‪ ３‬د بﻮستــــــان په ونﻮ راشـــــــه!‬ ‫＇ه و‪＇ ،‬ــــــــه شــــــــﻮ بﻴـا پﻮشـــش د زمان‪３‬‬ ‫کلـه ‪＄‬مـکــــه سپ‪５‬ـــــــره ډاگ‪ ،‬کلــه گلــــــﻮنه‬ ‫＇ــــــــه امﻴــــــــــــــد په آراﻳــــش د زمانــــــــ‪３‬‬ ‫د سفلـــــه غﻮنــدې ﻳ‪ ３‬ورکـ‪７‬ه رانﻴـــــﻮل دي‬ ‫غــــــــره مه شــــــــه پــه بخشش د زمانــــــــــ‪３‬‬

‫‪٣٧‬‬

‫چ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬شــــــــا ک‪７‬ه د دنﻴـــا و آسـاﻳش تــه‬ ‫هم هغـــــه کــــــــا آســــــــاﻳش د زمانــــــــ‪３‬‬ ‫چ‪ ３‬دا هس‪ ３‬ﻳ‪ ３‬کـردې د زړه په ﻳـاد وي‬ ‫ﻻ »خﻮشحـــــــال«لري خﻮاهـــش د زمان‪３‬‬

‫(خوشحال بابا)‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫_ زده کوونکﻲ دې په وار سره د شعر بﻴتونه ولولﻲ او د هغه په هکله دې خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې دوه دوه تنه د شعر بﻴتونه ﻳو بل ته امﻼ وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې په وارسره د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ‪ ،‬د متن لغتونه دې لوم‪７‬ی معنا بﻴا‬ ‫دې په جملو ک‪ ３‬وکاروي‪.‬‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې په خپلو ډلو ک‪ ３‬په دې اړه مشوره وک‪７‬ي چ‪ ３‬په بﻴتونو ک‪ ３‬د شاعر مطلب‬ ‫کومو ！کو ته توجه کول دي‪ ،‬بﻴا دې له هرې ډل‪＇ ３‬خه ﻳو تن خپله لﻴکل‪ ３‬پا‪１‬ه نورو ته ولولﻲ‪.‬‬ ‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻌﻨاوې‬

‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻌﻨاوې‬

‫پﻴرې‬ ‫سفله‬

‫دوره وهل‬ ‫پست‪ ،‬ناکس‬

‫د سترگو ‪＄‬نبل‬ ‫بوستان‬ ‫ورک‪７‬ه‬

‫د سترگو رپول‬ ‫باغ‬ ‫سخاوت‬

‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬ ‫زده کوونکﻲ دې د ﻻندې بﻴت مفهوم په خپله ژبه په کتابچو ک‪ ３‬ولﻴکﻲ‪.‬‬ ‫چ‪ ３‬داﻧا ﻧﻪ ک‪７‬ې گردش د زﻣاﻧ‪３‬‬

‫ﻧﻮر بﻪ زده ﻧﻪ ک‪７‬ې داﻧش د زﻣاﻧ‪３‬‬

‫‪٣٨‬‬

‫شﻠﻢ ﻟﻮست‬

‫د وطﻦ ﻣﻴﻨﻪ‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬د متن سم لوستل‪ ،‬لﻴکل او د وطن د مﻴن‪ ３‬په مفهوم پوه‪５‬دل او د وطن پالن‪ ３‬د‬ ‫روحﻴ‪ ３‬پﻴاوړتﻴا‪.‬‬

‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬ ‫ستاسو په فکر د وطن مﻴنه ＇ه ته واﻳﻲ؟‬ ‫د وطن مﻴنه »شعر« د ستر شخصﻴت احمدشاه بابا لﻴکنه ده‪ .‬احمدشاه بابا هغه نومﻴالی پاچا‬ ‫و چ‪ ３‬د تورې تر ＇نگ ﻳ‪ ３‬قلم هم درلود‪ .‬هغه د خپل ه‪５‬واد سره د زړه مﻴنه درلوده‪ .‬احمد‬ ‫شاه بابا په پ‪＋‬تو ژبه ډ‪４‬ر شعرونه وﻳلﻲ او ﻳو ＊کلی دﻳوان هم لري‪ .‬دلته ﻳ‪» ３‬د وطن مﻴنه«‬ ‫شعر د ب‪５‬لگ‪ ３‬په توگه راوړو چ‪ ３‬دده له ه‪５‬واد سره د پاک‪ ３‬مﻴن‪ ３‬احساسات ＇رگندوي‪.‬‬ ‫ستا د عشق له وﻳنﻮ ډک شﻮل ‪＄‬ﻴگرونه‬

‫ستا په ﻻره ک‪ ３‬باﻳلﻲ زلمﻲ ســـرونــــه‬

‫تاتـــه راشمـــه زړگــــی زما فــــارغ شـــﻲ‬

‫ب‪ ３‬له تا م‪ ３‬اند‪＋４‬ن‪ ３‬د زړه مارونـــــــه‬

‫که هر ＇ﻮ م‪ ３‬د دنﻴا ملکـﻮنه ډ‪４‬ر شـــﻲ‬

‫زما به ه‪５‬ر نه شﻲ دا ستا ＊کلﻲ باغﻮنه‬

‫د ډهلﻲ تخت ه‪５‬رومه چ‪ ３‬را ﻳاد ک‪７‬م‬

‫زما د ＊کل‪ ３‬پ‪＋‬تﻮنخﻮا د غرو ســــــرونه‬

‫د رقﻴب د ژوند متاع به تار په تار کـــ‪７‬م‬

‫چــ‪ ３‬په تــــﻮرو پ‪＋‬تـــانه کا گـــــــﻮزارونه‬

‫د فـــرﻳــد او د حمﻴـــد دور به بﻴــا شـــﻲ‬

‫چ‪ ３‬زه وکاندم په هر لﻮري تاختــــﻮنه‬

‫که تمامه دنﻴـــــا ﻳﻮ خﻮاته بل خـــﻮا ﻳ‪３‬‬

‫زما خﻮښ دي ستا خالﻲ تش ډگـــرونه‬

‫احمدشاه به دغه ستا قدر ه‪５‬ر نه ک‪７‬ي‬ ‫کـــــه ونﻴســـــﻲ د تمام جهان ملکــــــﻮنه‬

‫(احمدشاه بابا)‬

‫‪٣٩‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫_ زده کوونکﻲ دې دوه‪ ،‬دوه تنه متن ولولﻲ او د هغه د مطلب په اړه دې خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫_ دوه‪ ،‬دوه تنه زده کوونکﻲ دې د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ او بﻴتونه دې ﻳو بل ته د امﻼ په‬ ‫توگه وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې په متن ک‪ ３‬هم وزنه کلم‪ ３‬پﻴدا او د تخت‪ ３‬پرمخ دې ولﻴکﻲ‪ ،‬لکه‪:‬‬ ‫سرونه _ مارونه‪. ...‬‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې په خپلو ډلو ک‪ ３‬د احمد شاه بابا د ه‪５‬وادن‪ ９‬مﻴن‪ ３‬په اړه ＇و کر＊‪ ３‬ولﻴکﻲ او بﻴا‬ ‫دې له هرې ډل‪＇ ３‬خه ﻳو تن د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ خپل معلومات دې نورو ته وړاندې ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻌﻨاوي‬

‫باﻳلل‬ ‫تار په تار‬ ‫دور‬ ‫ډگر‬ ‫تاختونه‬ ‫رقﻴب‬ ‫متاع‬

‫له ﻻسه ورکول‬ ‫له من‪％‬ه وړل‬ ‫دوران‬ ‫مﻴدان‬ ‫برﻳدونه‬ ‫سﻴال او رقابت کوونکی‬ ‫جنس‪ ،‬شی‪ ،‬مال‬

‫＇رگﻨدوﻧ‪:３‬‬ ‫له فرﻳد ＇خه مطلب د سوري په کورن‪ ９‬ک‪ ３‬شﻴرشاه سوري دی چ‪ ３‬اصلﻲ نوم ﻳ‪ ３‬فرﻳد و‪.‬‬ ‫او حمﻴد ＇خه مطلب په لودي کورن‪ ９‬ک‪ ３‬سلطان حمﻴد لودي دی چ‪ ３‬په هند ک‪ ３‬ﻳ‪３‬‬ ‫پاچاهﻲ ک‪７‬ې وه‪.‬‬ ‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬ ‫زده کوونکﻲ دې په دې اړه چ‪ ３‬ول‪ ３‬هر ＇وک له خپل ه‪５‬واد سره مﻴنه لري؟ ＇و کر＊‪３‬‬ ‫په خپلو کتابچو ک‪ ３‬په ＊کلﻲ خط ولﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪٤٠‬‬

‫ﻳﻮوﻳشتﻢ ﻟﻮست‬

‫طبﻴﻌﻲ ز‪４‬رﻣ‪３‬‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬د متن سم لوستل‪ ،‬لﻴکل‪ ،‬د طبﻴعﻲ ز‪４‬رمو په ارز＊ت او گ＂و پوه‪５‬دل او د هغو د‬ ‫ساتن‪ ３‬د روحﻴ‪ ３‬پﻴاوړتﻴا‪.‬‬

‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬ ‫تاسو د طبﻴعﻲ ز‪４‬رمو په هکله ＇ه اور‪４‬دلﻲ او په دې هکله ＇ه وﻳﻼی شئ؟‬ ‫زمﻮږ گران افغانستان ﻳﻮ غرنﻰ ه‪５‬ﻮاد دى‪ .‬زﻳاتره غرونه ﻳ‪ ３‬په مرکزي‪ ،‬شمالﻲ‬ ‫او نﻮرو برخﻮ ک‪ ３‬پراته دي چ‪ ３‬په آب و هﻮا ﻳ‪ ３‬ډ‪４‬ره ＊ه اغ‪５‬زه ک‪４７‬ده‪.‬‬ ‫غرونه د واورو او د ﻳخچالﻮنﻮ پراخ‪ ３‬سﻴم‪ ３‬جﻮړوي چ‪ ３‬په بدخشان‬ ‫ک‪ ３‬پامﻴر د ﻳﻮه طبﻴعﻲ پارک په تﻮگه ﻳا دولﻰ شﻮ‪ .‬همدارنگه د هندوکش‪،‬‬ ‫سلﻴمان او د ترکستان د تﻴربند غرونه د ﻳادولﻮ وړ دي چ‪ ３‬لﻮى کانﻮنه او‬ ‫معدنﻮنه لري‪.‬‬ ‫‪＄‬نگلﻮنه هم دطبﻴعﻲ زﻳرمﻮ غﻮره برخه ده چ‪ ３‬د غرونﻮ په لمنﻮ ک‪３‬‬ ‫ﻳ‪ ３‬د ژوو او ‪＄‬ناورو لپاره د استﻮگن‪ ３‬سﻴم‪ ３‬جـﻮړې کـ‪４７‬دي‪ .‬سرب‪５‬ره پردې‬ ‫چ‪ ３‬د هﻮا په ＊ه والﻲ او پاکﻮالﻲ ک‪ ３‬ډﻳره اغ‪５‬زه لري‪ ،‬د س‪５‬ﻼبﻮنﻮ او وچﻮ‬ ‫بادونﻮ مخنﻴﻮى هم کﻮي‪.‬‬ ‫‪＄‬نگلﻮنه زمﻮږ د ه‪５‬ﻮاد په لﻮﻳ‪ ３‬پکتﻴا‪،‬ننگرهار کﻮن‪７‬ونﻮ‪ ،‬نﻮرستان‪،‬‬ ‫کاپﻴسا‪ ،‬بادغﻴس‪ ،‬بدخشان او هرات ک‪ ３‬مﻮجﻮد دي‪.‬‬

‫‪٤١‬‬

‫د دغﻮ طبﻴعﻲ شتمنﻴﻮ ساتنه او پالنه د هر افغان اﻳمانﻲ او ملﻲ دنده ده‬ ‫که مﻮږ د هغﻮ ساتن‪ ３‬ته سمه پاملرنه و نه ک‪７‬و‪ ،‬دغه طبﻴعﻲ شتمنﻲ به زمﻮږ‬ ‫نﻮرو نسلﻮنﻮ ته پات‪ ３‬نشﻲ‪.‬‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫_ زده کوونکﻲ دې متن ولولﻲ او د طبﻴعﻲ زﻳرمو په ارز＊ت دې له ﻳو بل سره مشوره‬ ‫وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې په وار سره د ！ولگﻲ مخ‪ ３‬ته راشﻲ‪ ،‬د خپل ه‪５‬واد د طبﻴعﻲ شتمنﻴو‬ ‫په اړه دې خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫دا ﻻندې کلم‪ ３‬دې وگوري او هغه دې په جملو ک‪ ３‬وکاروي‪.‬‬ ‫شتمنﻲ‬ ‫طبﻴعی‬ ‫افغانستان‬ ‫غرونه‬ ‫‪＄‬نگلونه‬ ‫کانونه‬ ‫_ هر ﻳو زده کوونکی دې د طبﻴعﻲ شتمنﻴو د ساتن‪ ３‬او پالن‪ ３‬په اړه ﻳوه ﻳوه لن‪６‬ه مقاله ولﻴکﻲ او‬ ‫＇و تنه دې د ！ولگﻲ په مخ ک‪ ３‬ولولﻲ‪.‬‬ ‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻌﻨاوې‬

‫ز‪４‬رم‪３‬‬ ‫کانونه‬ ‫اغﻴزه‬ ‫طبﻴعﻲ ز‪４‬رم‪３‬‬

‫ذخﻴرې‬ ‫معدنونه‬ ‫تاثﻴر‬ ‫طبﻴعﻲ شتمن‪９‬‬

‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬ ‫زده کوونکﻲ دې په دې اړه چ‪ ３‬موږ د خپل ه‪５‬واد د شتمنﻴو په هکله ＇ه مسوولﻴت لرو‪،‬‬ ‫＇و کر＊‪ ３‬په خپلو کتابچو ک‪ ３‬ولﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪٤٢‬‬

‫دوه وﻳشتﻢ ﻟﻮست‬

‫خﻮشحال خان خ＂ک‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬د متن لوستل‪ ،‬لﻴکل او د خوشحال خان خ＂ک د ادبﻲ شخصﻴت پ‪５‬ژندنه‪.‬‬

‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬ ‫＇ه فکر کوئ چ‪ ３‬أﻳا خوشحال خان ﻳوازې شاعر و؟‬ ‫خﻮشحال خان د شهباز خان زوی دی‪ .‬په (‪ )١٠٢٢‬هـ‪.‬ق کال د خ＂کﻮ‬ ‫په اکﻮړه نﻮمﻲ ‪＄‬ای ک‪ ３‬ز‪８４‬ﻳدلی دی‪ .‬خﻮشحال خان د خ＂کﻮ د قبﻴل‪３‬‬ ‫مشر خﻮرا م‪７５‬نی‪ ،‬غ‪＋‬تلی‪ ،‬پر ه‪５‬ﻮاد او آزادۍ مﻴن مبارز و‪ .‬ده ډ‪４‬ر کتابﻮنه‬ ‫لﻴکلﻲ چ‪ ３‬شم‪５‬ر ﻳ‪！ )٢٥٠( ３‬ﻮکﻮ ته رس‪８５‬ي‪ .‬د شعرونﻮ ﻳﻮ دﻳﻮان هم لري‪ .‬د‬ ‫هغه کارنام‪ ،３‬اتلﻮلﻲ او پﻮهه زمﻮږ د تارﻳخ ﻳﻮه وﻳاړل‪ ３‬برخه ده‪ .‬خﻮشحال‬ ‫بابا په (‪ )١١٠٠‬هـ‪.‬ق کال ک‪ ３‬وفات شﻮی دی‪.‬‬ ‫د خﻮشحال خ＂ک د شعر ب‪５‬لگه‪:‬‬ ‫خپــــــل استاد و ماته ووې ＇ــــــﻮ پنـــــدونه‬

‫هر ﻳﻮ پند ﻳ‪ ３‬مرغلرې دي ﻻلــــــﻮنه‬

‫وې ﻳ‪ ３‬هـــــــره بدي ک‪７‬ه هغه بد مه کـــــــ‪７‬ه‬

‫چ‪ ３‬له ﻻسه دې آزار شﻲ د چا زړونه‬

‫که دې زړه وي چ‪ ３‬بد نه مﻮمﻲ له چا نه‬

‫اول ته پر‪８４‬ده د بـــــــدو خصلتـــــﻮنه‬

‫د هـــــــــر چا ســــــــره د ＊ﻮ سلــــﻮک باﻳده دی‬

‫په بدۍ ک‪＇ ３‬ه فاﻳده ده کﻮم ســﻮدونه‬

‫‪٤٣‬‬

‫د دنﻴا په مال د ن‪５‬کــﻮ نـــــﻮم حاصل کــــــــ‪７‬ه‬

‫تل جهان و چاته نه پر‪８４‬دي مالـــــــــﻮنه‬

‫هغه کـــار چــــــ‪ ３‬په نـــــــرم‪ ９‬ترســـــــره ک‪８５‬ي‬

‫＇ه حاجت چ‪ ３‬رساوه شﻲ تر جنگﻮنه‬

‫که په خپله د خپل ‪＄‬ان په بدۍ نه ﻳـــــــــ‪３‬‬

‫د مــــارونﻮ په غـــــار مه من‪６‬ه ﻻســــــــﻮنه‬

‫په خپلﻮانﻮ باندې هﻮمـــره خشــــم مـــه کــــ‪７‬ه‬

‫چ‪ ３‬پردي در ‪＄‬ﻴنـ‪ ３‬ت‪＋‬تـــﻲ په ملکــــﻮنه‬

‫په ‪＄‬ﻮان‪ ９‬ک‪ ３‬چ‪ ３‬دې کار له ﻻسه وو‪＄‬ﻲ‬

‫پــه پﻴرۍ به دې ور نه رســـﻲ ﻻســﻮنـــه‬

‫په ر＊تﻴا که په درواغ وي سﻮگند مـــه خـــــﻮره‬

‫منافق دي چ‪ ３‬ډ‪４‬ر ډ‪４‬ر خﻮري سﻮگندونه‬

‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫ زدهکوونکﻲ د ې شعر ولولﻲ او د معنا په اړه دې خبرې وک‪７‬ي ‪.‬‬‫ زدهکوونکی دې په وار سره د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ او د متن لغتونه دې په جملو ک‪ ３‬وکاروي‪.‬‬‫ زدهکوونکﻲ دې په وار سره د ！ولگﻲ مخ‪ ３‬ته راشﻲ‪ ،‬د خوشحال خان د م‪７５‬ان‪ ３‬او‬‫اتلول‪ ９‬په برخه ک‪ ３‬دې خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ زدهکوونکﻲ دې په دې اړه چ‪ :３‬موږ ＇نگه کوﻻی شو له دغو پندونو ＇خه د ژوند په‬‫چارو ک‪ ３‬پﻴروي وک‪７‬و‪ ،‬دوه دوه جمل‪ ３‬په خپلو کتابچو ک‪ ３‬ولﻴکﻲ‪.‬‬ ‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻌﻨاوې‬

‫پندونه‬ ‫خشم‬ ‫سوگند‬ ‫منافق‬

‫نصﻴحتونه‬ ‫قهر او غوصه‬ ‫قسم‬ ‫دوه مخی‬

‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬ ‫زده کوونکﻲ دې د خوشحال خان د دې بﻴت په اړه ＇و کر＊‪ ３‬په خپلو کتابچو ک‪ ３‬ولﻴکﻲ‪.‬‬ ‫هغه ار‬

‫ه نرم تر ه‬

‫ه حاجت‬

‫رسا ه‬

‫تر جن نه‬

‫‪٤٤‬‬

‫در وﻳشتﻢ ﻟﻮست‬

‫صﻔت‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬د متن سم لوستل‪ ،‬سم لﻴکل‪ ،‬د صفت د کلم‪ ３‬پ‪５‬ژندنه او سمه کارونه‪.‬‬

‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬ ‫أﻳا تاسو د صفت له کلم‪ ３‬سره أشنا ﻳاست او هغه پ‪５‬ژنئ؟‬ ‫صفت هغه کلمه ده چ‪ ３‬د نﻮم حالت او ＇رنگﻮالﻰ و＊ﻴﻲ‪ .‬صفتﻮنه تل له‬ ‫خپل مﻮصﻮف سره ﻳﻮ ‪＄‬اى را‪＄‬ﻲ‪ .‬لکه ‪ :‬تﻮرې ＇پل‪ ،９‬شﻴن آسمان‪ ،‬پﻮه‬ ‫هلک او نﻮر‪.‬‬ ‫دصفت مهم ډولﻮنه‪:‬‬ ‫‪ _١‬اصﻠﻲ صﻔتﻮﻧﻪ‪ :‬هغه دي چ‪ ３‬د نﻮم ذاتﻲ ＊ه والﻰ او بدوالﻰ و＊ﻴﻲ‬ ‫لکه‪ :‬تﻮره تخته‪＊ ،‬ه س‪７‬ى‪ ،‬هﻮ＊ﻴاره نجل‪ ،９‬جگه ونه‪ ،‬ناپﻮه س‪７‬ى‪ ،‬سپﻴن‬ ‫کاغذ‪.‬‬ ‫‪ _٢‬ﻧسبتﻲ صﻔتﻮﻧﻪ‪ :‬هغه کلم‪ ３‬چ‪ ３‬نسبت ﻳ‪ ３‬بل نﻮم‪ ،‬شﻲ ﻳا حالت ته‬ ‫وشﻲ لکه‪ :‬کابلﻰ‪ ،‬مﻴﻮندوال‪ ،‬سلﻴمان خ‪５‬ل‪ ،‬قﻴمتﻲ‪ ،‬طﻼﻳﻲ او نﻮر‪.‬‬ ‫‪ _٣‬اشاري صﻔتﻮﻧﻪ‪ :‬هغه صفتﻮنه چ‪ ３‬د هغﻮ په واسطه مﻮصﻮف ته اشاره‬ ‫وشﻲ لکه‪ :‬دغه نجل‪ ９‬درس واﻳﻲ‪ .‬هغه ونه ﻳخ سﻴﻮرى لري‪ .‬دا د ابن سﻴنا‬ ‫＊ﻮون‪％‬ﻰ دى‪ .‬هغه ＊‪％‬ه ډوډۍ پخﻮي‪.‬‬

‫‪٤٥‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫_ زده کوونکﻲ دې دوه دوه تنه په خپلو من‪％‬و ک‪ ３‬متن له ﻳو بل سره په مشورې ولولﻲ‪.‬‬ ‫_ د خپل ！ولگﻲ او چاپ‪５‬رﻳال د ‪＄‬ﻴنو شﻴانو نومونه دې د صفت او موصوف په توگه راوړي‬ ‫او بﻴا دې په کتابچو ک‪ ３‬ولﻴکﻲ‪ ،‬لکه‪ :‬سپﻴن دﻳوال‪ ،‬لوى صنف‪＊ ،‬کلﻲ گﻼن‪.‬‬ ‫_ په دې ﻻندې متلونو ک‪ ３‬دې صفت او موصوف په ن‪＋‬ه او بﻴا دې په خپلو کتابچو ک‪３‬‬ ‫ولﻴکﻲ‪.‬‬ ‫تر نادان دوست ＇خه هو＊ﻴار د＊من ＊ه دى‪.‬‬ ‫کوږ بار تر منزله نه رس‪８５‬ي‪.‬‬ ‫له تندو اوبو مه و‪４‬رﻳ‪８‬ه‪ ،‬له م‪７‬و اوبو وو‪４‬رﻳ‪８‬ه!‬ ‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻌﻨاوې‬

‫ستاﻳنه‬ ‫صفت‬ ‫ستاﻳل شوی‪ ،‬ستاﻳلی‬ ‫موصوف‬ ‫ﻳادونه‪ :‬موصوف هغ‪ ３‬کلم‪ ３‬ته واﻳﻲ چ‪ ３‬صفت د هغه لپاره راغلﻰ وي‪ ،‬لکه‪ :‬تورې‬ ‫＇پل‪ ９‬چ‪ ３‬تور ﻳ‪ ３‬صفت او ＇پل‪ ９‬ﻳ‪ ３‬موصوف دى‪.‬‬ ‫په اشاري صفت ک‪ ３‬دغه نژدې‪ ،‬هغه لرې او هوغه ډ‪４‬ره لرې اشاره ده‪.‬‬

‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬ ‫زده کوونکﻲ دې په خپله خو＊ه (صفت او موصوف) ＇و نوي مثالونه په خپلو کتابچو‬ ‫ک‪ ３‬ولﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪٤٦‬‬

‫＇ﻠﻮر وﻳشتﻢ ﻟﻮست‬

‫ﻗﻴﻤتﻲ ډبرې‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬د متن لوستل‪ ،‬لﻴکل او د قﻴمتی ډبرو په ارز＊ت پوه‪５‬دل او د هغو د ساتن‪ ３‬د‬ ‫روحﻴ‪ ３‬پﻴاوړتﻴا‪.‬‬

‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬ ‫تاسو داس‪ ３‬رنگه ډبرې لﻴدلﻲ چ‪ ３‬له عادي ډبرو ＇خه توپﻴر ولري؟‬ ‫زمﻮږ چاپ‪５‬رﻳال له طبﻴعﻲ مﻮادو ＇خه ډک دى‪＄ .‬ﻴن‪ ３‬ډبرې ﻳ‪ ３‬له هغﻮ‬ ‫مﻮادو ＇خه دي چ‪ ３‬په غرونﻮ او درو ک‪ ３‬په ب‪５‬ﻼ ب‪５‬لﻮ ډولﻮنﻮ پﻴداک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫د دغﻮ ډبرو طبﻴعﻲ رنگﻮنه ډ‪４‬ر ＊کلﻲ او په زړه پﻮرې دي‪＄ .‬ﻴن‪＄ ３‬ﻼ‬ ‫لرونک‪＄،３‬ﻴن‪ ３‬ﻳ‪ ３‬نﻴمه ‪＄‬ﻼ لرونک‪ ３‬او‪＄‬ﻴن‪ ３‬نﻮرې ﻳ‪ ３‬ب‪＄ ３‬ﻼ دي‪.‬‬ ‫‪＄‬ﻼ لرونک‪ ３‬ډبرې په طبﻴعﻲ تﻮگه ＊کل‪ ،３‬ارز＊تمن‪ ３‬او په زړه پﻮرې‬ ‫رنگﻮنه او شکلﻮنه لري چ‪ ３‬له دغﻮ ډبرو ＇خه د غمﻴﻮ په تﻮگه په گا‪１‬ﻮ‬ ‫(ز‪４‬ﻮراتﻮ) ک‪ ３‬کار اخﻴستل ک‪８５‬ي‪ ،‬لکه‪ :‬ﻳاقﻮت‪ ،‬زمرد‪ ،‬ﻻجﻮرد‪ ،‬عقﻴق‪،‬‬ ‫الماس او نﻮر‪.‬‬ ‫ﻳاقﻮت ‪＄‬ﻼ لرونک‪ ３‬ډبره ده چ‪ ３‬ډ‪４‬ر صفا سﻮر رنگ لري‪ .‬زمرد په ＊کلﻲ‬ ‫شنه رنگ پﻴدا ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫عقﻴق هم تﻮر‪ ،‬سپﻴن‪ ،‬ژ‪ ７４‬او نﻮر رنگﻮنه لري‪ .‬الماس تر ！ﻮلﻮ ډبرو د لﻮړې‬

‫‪٤٧‬‬

‫بﻴ‪ ３‬لرونکی دى چ‪＄ ３‬ﻼ لرونکی سپﻴن رو＊انه رنگ لري او ډ‪４‬ر ل‪ ８‬پﻴدا‬ ‫ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫په دې ترتﻴب تر ‪ ٣٥‬ډوله زﻳات‪ ３‬مختلف‪ ３‬قﻴمتﻲ ډبرې زمﻮږ د گران ه‪５‬ﻮاد‬ ‫په طبﻴعت ک‪ ３‬مﻮجﻮدې دي چ‪ ３‬د بدخشان‪ ،‬پروان‪ ،‬کندهار‪ ،‬نﻮرستان‪،‬‬ ‫کابل‪ ،‬مﻴدان‪ ،‬او د نﻮرو مرکزي سﻴمﻮ له غرونﻮ ＇خه ﻻس ته را‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫_زده کوونکﻲ دې په وار سره متن ولولﻲ او په مطلب دې خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ زده کوونکﻲ دې د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ او ﻻندې لغتونه دې په جملو ک‪ ３‬وکاروي‪.‬‬‫کا‪１‬ﻲ‪ ،‬ډبره‪ ،‬غمﻲ‪ ،‬الماس‪ ،‬زمرد‬ ‫ زده کوونکﻲ دې په وار سره ！ولگﻴوالو ته وواﻳﻲ چ‪ ３‬له ‪＄‬ﻼ لرونکو ډبرو ＇خه په کومو‬‫برخو ک‪ ３‬کار اخﻴستل ک‪８５‬ي؟‬ ‫ زده کوونکﻲ دې په وار سره د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ او د صفت کلم‪ ３‬دې په متن ک‪３‬‬‫پﻴدا بﻴا دې پرتخت‪ ３‬ولﻴکﻲ‪.‬‬ ‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻌﻨاوې‬

‫ډبره‬ ‫گا‪３１‬‬

‫تﻴ‪８‬ه‬ ‫زﻳورات‬

‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬ ‫زده کوونکﻲ دې په دې هکله چ‪ :３‬موږ د ه‪５‬واد د قﻴمتﻲ ډبرو او نورو شتمنﻴو د ساتن‪ ３‬په‬ ‫برخه ک‪＇ ３‬ه مسوولﻴت لرو؟ ＇و کر＊‪ ３‬په خـپلو کـتابچو ک‪ ３‬ولﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪٤٨‬‬

‫پﻨ‪％‬ﻪ وﻳشتﻢ ﻟﻮست‬

‫کﻤپﻴﻮ！ر‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬د متن لوستل‪ ،‬لﻴکل او د کمپﻴو！ر د مهارتونو د زده ک‪７‬ې د روحﻴ‪ ３‬پﻴاوړتﻴا‪.‬‬

‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬ ‫تاسو د کمپﻴو！ر نوم اور‪４‬دلﻰ او د هغه په هکله ＇ه وﻳﻼى شئ؟‬ ‫کمپﻴﻮ！ر هغه ماشﻴن دى چ‪ ３‬د انسانانﻮ ب‪ ３‬شم‪５‬ره ستﻮنزې ﻳ‪ ３‬حل ک‪７‬ي دي‪.‬‬ ‫د لﻮم‪７‬ي ‪＄‬ل لپاره په ‪ ١٩٤٢‬م کال د امـــرﻳـــکاﻳﻲ (اﻻ تا سﻮټ برى) په وسﻴله‬ ‫اختراع شﻮ او له هغه وخت ＇خه ﻳ‪ ３‬را وروسته ډ‪４‬ره پراختﻴا مﻮندل‪ ３‬ده‪.‬‬ ‫کمپﻴﻮ！ر له ＇لﻮرو اساسﻲ برخﻮ ＇خه جﻮړ شﻮى دى‪.‬‬ ‫لﻮم‪７‬ۍ برخه ﻳ‪ ３‬سکرﻳن ﻳا مانﻴتﻮر نﻮم‪８５‬ي چ‪ ３‬په دې صفح‪ ３‬ک‪ ３‬د‬ ‫کمپﻴﻮ！ر پروگرامﻮنه لﻴدل ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫دوﻳمه برخه ( پﻲ‪ ،‬سﻲ‪ ،‬ﻳﻮ) ده چ‪ ３‬د کمپﻴﻮ！ر اساسﻲ برخه گ‪２‬ل ک‪８５‬ي‬ ‫او د کمپﻴﻮ！ر حافظه ده‪.‬‬ ‫در‪４‬مه برخه ﻳ‪ ３‬د کﻴبﻮرډ برخه ده چ‪ ３‬د کمان‪６‬ونﻮ تﻮري او نﻮرې ب＂ن‪３‬‬ ‫په دې برخ‪ ３‬پﻮرې اړه لري‪.‬‬

‫‪٤٩‬‬

‫＇لﻮرمه برخه ﻳ‪ ３‬د مﻮس (‪ )Mouse‬په نامه ﻳاد‪８４‬ي چ‪ ３‬کمان‪６‬ونه د هغه‬ ‫په وسﻴله کارول ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫کمپﻴﻮ！ر ！ﻮل معلﻮمات په خپله حافظه ک‪ ３‬ساتﻲ که ＇ﻮک هر وخت‬ ‫وغﻮاړي له هغه ＇خه کار اخﻴستﻼى شﻲ او هم کﻮﻻى شﻲ چ‪ ３‬معلﻮماتﻮ‬ ‫ته بدلﻮن ورک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫_ زده کوونکﻲ دې په وار سره متن ولولﻲ او په هغه دې خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫_ زده کوونکﻲ دې وه（ول شﻲ چ‪ ３‬په سﻴال‪ ９‬سره د کمپﻴو！ر هره برخه له ﻳو بل ＇خه‬ ‫وپو＊تﻲ‪:‬‬ ‫_ دوه دوه زده کوونکﻲ دې په خپلو من‪％‬و ک‪ ３‬متن ﻳو بل ته امﻼ وواﻳﻲ او بﻴا دې اصﻼح‬ ‫ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ زده کوونکﻲ دې په وار سره د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ او د کمپﻴو！ر د مهارتونو په هکله‬‫چ‪＇ ３‬ومره پوه‪８５‬ي خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻌﻨاوې‬

‫ستونزې‬ ‫بدلون‬

‫ک‪７‬اوونه او مشکﻼت‬ ‫تغﻴﻴر‬

‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬ ‫زده کوونکﻲ دې په اوسنﻲ عصر ک‪ ３‬د کمپﻴو！ر د ارز＊ت او اړتﻴا په اړه ＇و کر＊‪ ３‬په خپلو‬ ‫کتابچو ک‪ ３‬ولﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪٥٠‬‬

‫شپ‪ ８‬وﻳشتﻢ ﻟﻮست‬

‫ضﻤﻴروﻧﻪ‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬د متن سم لوستل‪ ،‬لﻴکل‪ ،‬د ضمﻴرونو پ‪５‬ژندل او د هغو سمه کارونه‪.‬‬

‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬ ‫تاسو کله د ضمﻴر کلمه اور‪４‬دل‪ ３‬او د هغه په هکله ＇ه وﻳﻼی شئ؟‬ ‫ضمﻴرونه هغه خپلﻮاک‪ ３‬کلم‪ ３‬دي چ‪ ３‬د نﻮم پر‪＄‬اى را‪＄‬ﻲ‪ ،‬لکه‪ :‬زه‪،‬‬ ‫مﻮږ‪ ،‬ته‪ ،‬تاس‪ ،３‬دى‪ ،‬دا‪ ،‬دوى‪ ،‬هغه ‪ ،‬دغه‪ ،‬هغﻮى‪.‬‬ ‫د ضمﻴرونﻮ مهم ډولﻮنه په ﻻندې ډول دي‪:‬‬ ‫شخصﻲ ضمﻴرونه‪:‬‬ ‫هغه ضمﻴرونه دي چ‪ ３‬د ﻳﻮه شخص ﻳا وگ‪７‬ي لپاره راشﻲ‪ ،‬لکه‪:‬‬ ‫مﻮږ‬ ‫ما‬ ‫زه‬ ‫د متکلم لپاره‪:‬‬ ‫تاس‪３‬‬ ‫تا‬ ‫د مخاطب لپاره‪ :‬ته‬ ‫دوى‬ ‫دا‬ ‫دى‬ ‫دغائب لپاره‪:‬‬ ‫مثالﻮنه‪ :‬زه راغلم‪ .‬دوى راغلل‪ .‬ما کتاب واخﻴست‪.‬‬ ‫اشاري ضمﻴرونه‪:‬‬ ‫هغه ضمﻴرونه دي چ‪ ３‬شخص ﻳا شﻲ ته د اشارې لپاره راشﻲ‪ ،‬لکه‪ :‬دغه‬ ‫واﻳﻲ‪ .‬هغه راغﻰ‪ .‬دا زما ملگرى دى‪.‬‬

‫‪٥١‬‬

‫اشاري ضمﻴرونه عمﻮماً د نژدې لپاره (دغه)‪ ،‬د ل‪５‬رې لپاره (هغه) او ډ‪４‬ر‬ ‫ل‪５‬رې لپاره (هﻮغه) را‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫ زده کوونکﻲ دې د ضمﻴرونو په هکله له ﻳو بل سره خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬‫زده کوونکﻲ دې په دې ﻻندې جملو ک‪ ３‬د ضمﻴر ډولونه و＊ﻴﻲ او هغه دې په خپلو‬ ‫کتابچو ک‪ ３‬ولﻴکﻲ‪.‬‬ ‫دا زما استاد دى‪.‬‬ ‫دوى ！ول ！ولگﻲ ته را غلل‪.‬‬ ‫ورور م‪ ３‬له بهر ＇خه را ورس‪５‬د‪.‬‬ ‫ دوه دوه تنه زده کوونکﻲ دې د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ‪ ،‬ﻳو تن دې د شخصﻲ ضمﻴرونو‬‫مثالونه پر تخت‪ ３‬ولﻴکﻲ او بل دې د هغو په توپﻴر خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ زده کوونکﻲ دې په وار سره د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ‪＇ ،‬و جمل‪ ３‬دې په خپله خو＊ه‬‫وواﻳﻲ او په هغو ک‪ ３‬دې ضمﻴرونه و＊ﻴﻲ‪.‬‬ ‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻌﻨاوې‬

‫وگ‪７‬ي‬ ‫مخاطب‬ ‫متکلم‬ ‫غائب‬

‫خلک‬ ‫اورﻳدونکﻰ‬ ‫وﻳونکﻰ‬ ‫چ‪ ３‬حاضر نه وي (درﻳم س‪７‬ى)‬ ‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬

‫زده کوونکﻲ دې په نوو مثالونو ک‪ ３‬ضمﻴرونه و＊ﻴﻲ او په کتابچو ک‪ ３‬دې ولﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪٥٢‬‬

‫اووه وﻳشتﻢ ﻟﻮست‬

‫ﻟﻨ‪６‬ۍ‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬د متن سم لوستل‪ ،‬لﻴکل‪ ،‬د لن‪６‬ﻳو پ‪５‬ژندل او د هغو په مفهوم او ازر＊ت پوه‪５‬دل‪.‬‬

‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬ ‫تاسو وﻳﻼى شئ چ‪ ３‬لن‪６‬ۍ به ＇ه ډول اشعار وي؟‬ ‫لن‪６‬ۍ هغـــه ولسﻲ او ملﻲ شعرونه دي چ‪ ３‬شاعــــران ﻳ‪ ３‬معلﻮم نه دي‪.‬‬ ‫د هر حساس پ‪＋‬تانه او پ‪＋‬تن‪ ３‬د زړه غ‪ ８‬او د احساساتﻮ هنداره بلل ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫دا ملﻲ اشعار ﻳﻮازې د پ‪＋‬تﻮ ژب‪ ３‬د ادبﻲ مﻴراث ستره پانگه ده چ‪ ３‬په نﻮرو‬ ‫ژبﻮ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬سارى نه لﻴدل ک‪８５‬ي‪ .‬لن‪６‬ۍ ډ‪４‬ر ډولﻮنه لري‪ ،‬لکه‪ :‬د ه‪５‬ﻮاد‬ ‫پالن‪！ ،３‬ﻮلنﻴزې‪ ،‬اخﻼقﻲ‪ ،‬عشقﻲ او نﻮرې‪.‬‬ ‫له نﻮرو اشعارو ＇خه د لن‪６‬ﻳﻮ تﻮپﻴر دا دى چ‪ ３‬وﻳﻮنکﻲ ﻳ‪ ３‬معلﻮم نه‬ ‫دي‪ .‬تر وﻳلﻮ وروسته د خلکﻮ مال گر‪＄‬ﻲ او ولسﻮنه ﻳ‪ ３‬نسل په نسل ﻳﻮ بل‬ ‫ته ل‪８５‬دوي‪.‬‬ ‫دا شعرونه ＇ﻮمره چ‪ ３‬ساده او سﻮچه دي‪ ،‬هغﻮمره د نﻮرو ژبﻮ له اغ‪５‬زو‬ ‫＇خه هم پاک ساتل شﻮي‪ .‬لن‪６‬ۍ ‪＄‬انته س‪５‬ﻼبﻲ سﻴستم لري چ‪ ３‬لﻮم‪７‬ۍ‬ ‫برخه ﻳ‪ ３‬لن‪６‬ه (‪＇ )٩‬پ‪ ３‬او دوﻳمه برخه ﻳ‪ ３‬اوږده (‪＇ )١٣‬پ‪( ３‬س‪５‬ﻼبه) ده‪.‬‬ ‫د دغﻮ اشعارو بله ‪＄‬انگ‪７‬تﻴا دا ده چ‪ ３‬زﻳاتره د ＊‪％‬ﻮ له خﻮا نر‪４‬نه وو ته‬ ‫وﻳل شﻮي‪ ،‬نﻮ ‪＄‬که اغ‪５‬زمن او د نازکﻮ احساساتﻮ لرونکﻲ دي‪.‬‬

‫‪٥٣‬‬

‫لکه ﻻندې لن‪６‬ۍ‪:‬‬ ‫پـــــه وطـــــن نـــﻴـمـــــــــه ډوډۍ ＊ـــــــــــه ده‬ ‫نـه پـــه پـردي وطـن کـــ‪ ３‬غـﻮ＊ـ‪ ３‬پـلــﻮونـــــــه‬ ‫‪＄‬ــــــــﻮانانـــــﻮ خپــــــل وطـــــن تـــــه راشـــــــــــئ‬ ‫که خلک ډ‪４‬ر دي پرې ودان دي خپل کﻮرونه‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫ زده کوونکﻲ دې په وار سره متن ولولﻲ او د هغه په مطلب دې خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬‫ زده کوونکﻲ دې د ！ولگﻲ مخ‪ ３‬ته راشﻲ او د لن‪６‬ﻳو د مهمو ‪＄‬انگ‪７‬تﻴاوو په هکله دې‬‫خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ زده کوونکﻲ دې ﻻندې لغتونه په جملو ک‪ ３‬وکاروي او بﻴا دې په خپلو کتابچو ک‪３‬‬‫ولﻴکﻲ‪ .‬هنداره‪ ،‬لن‪６‬ۍ‪＇ ،‬په‪＄ ،‬انگ‪７‬تﻴا‬ ‫ زده کوونکﻲ دې د ！ولگﻲ په مخک‪＄ ３‬ﻴن‪ ３‬لن‪６‬ۍ چ‪ ３‬د دوی زده وي وواﻳﻲ او په‬‫مطلب دې خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻌﻨاوې‬

‫هنداره‬ ‫＇پ‪３‬‬ ‫‪＄‬انگ‪７‬تﻴا‬ ‫ساری‬ ‫ل‪８５‬د‬ ‫اغ‪５‬ز‬ ‫پانگه‬

‫أﻳﻴنه‬ ‫س‪５‬ﻼب‪ ،‬هﻴجا‬ ‫خصوصﻴت‬ ‫مثل‬ ‫کوچ‪ ،‬انتقال‬ ‫تاثﻴر‬ ‫ذخﻴره‪ ،‬شتمنﻲ‬ ‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬

‫زده کـــوونـــکـﻲ دې د کورن‪ ９‬په مرسته ＇و لن‪６‬ۍ چ‪ ３‬په مفهوم ﻳ‪ ３‬وپوه‪８５‬ي په خپلو‬ ‫کتابچو ک‪ ３‬ولﻴـکـــﻲ‪.‬‬

‫‪٥٤‬‬

‫اتﻪ وﻳشتﻢ ﻟﻮست‬

‫آﻳﻮډﻳﻦ‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬د متن سم لوستل‪ ،‬لﻴکل او د اﻳوډﻳن په روغتﻴاﻳﻲ ارز＊ت پوه‪５‬دل‪.‬‬

‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬ ‫ستاسو په فکر زموږ په سﻼمت‪ ９‬ک‪ ３‬أﻳوډﻳن ＇ه ارز＊ت لري؟‬

‫منرالﻮنه د انسان د بدن لپاره ډ‪４‬ر گ＂ﻮر او اړﻳن دي چ‪ ３‬آﻳﻮډﻳن هم ﻳﻮ له‬ ‫دغﻮ منرالﻮنه ＇خه دى‪ .‬ډ‪４‬ر خلک ﻳ‪ ３‬د غذاﻳﻲ مﻮادو او اوبﻮ له ﻻرې تر‬ ‫ﻻسه کﻮي‪ .‬په هغﻮ سﻴمﻮ ک‪ ３‬چ‪ ３‬له سمندر ＇خه لرې وي او د ماهﻲ غﻮ＊ه‬ ‫په آسان‪ ９‬سره نه پﻴدا ک‪８５‬ي‪ ،‬خلک ﻳ‪ ３‬د آﻳﻮډﻳن په کم‪＋‬ت اخته وي‪.‬‬ ‫＇رنگه چ‪ ３‬آﻳﻮډﻳن د انسان په بدنﻲ ودې او د دماغ د حجرو په جﻮړولﻮ‬ ‫ک‪ ３‬ډ‪４‬ره اغ‪５‬زه لري‪ ،‬نﻮ که د ماشﻮم په بدن ک‪ ３‬آﻳﻮډﻳن ل‪ ８‬وي‪ ،‬ماشﻮم له‬ ‫دماغﻲ کمزورتﻴا سره مخ ک‪８５‬ي‪ .‬او د بدن ！ﻮل غ‪７‬ي ﻳ‪ ３‬په سم ډول وده‬ ‫نشﻲ کﻮﻻی‪ .‬په لﻮﻳانﻮ ک‪ ３‬د آﻳﻮډﻳن د ل‪８‬والﻲ له کبله د غاړې مـخـکن‪９‬‬ ‫برخه (غُ ده) چ‪ ３‬تاﻳراﻳد نـــﻮمـ‪５‬ـ‪８‬ي لﻮﻳ‪８５‬ي او په جاغﻮر بدل‪８５‬ي‪.‬‬ ‫د هغﻮ خلکﻮ په بدن ک‪ ３‬چ‪ ３‬آﻳﻮډﻳن کم وي باﻳد په خﻮړو ک‪ ３‬آﻳﻮډﻳن‬ ‫لرونک‪ ３‬مــالگه وکاروي‪.‬‬ ‫د کبانﻮ غﻮ＊‪ ３‬او نﻮر هغه خﻮاړه دې وخﻮري چ‪ ３‬آﻳﻮډﻳن ولري‪ .‬همدا‬ ‫راز د آﻳﻮډﻳن لرونکﻮ درملﻮ خﻮړل هم په بدن ک‪ ３‬د آﻳﻮډﻳن کم‪＋‬ت له‬ ‫من‪％‬ه وړي‪.‬‬

‫‪٥٥‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫ ﻳو ﻳو زده کوونکﻲ دې متن ولولﻲ او په هغه دې خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬‫ زده کوونکﻲ دې په وار سره د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ او په بدن ک‪ ３‬د أﻳوډﻳن د کم‪＋‬ت‬‫په هکله دې خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ زده کوونکﻲ دې دوه دوه تنه د متن جمل‪ ３‬ﻳو بل ته امﻼ وواﻳﻲ او بﻴا دې اصﻼح ک‪７‬ي‪.‬‬‫ـ زده کوونکﻲ دې د متن لغتونه له ﻳو بل ＇خه وپو＊تﻲ او جمل‪ ３‬دې ورته جوړې ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ـ زده کوونکﻲ دې په خپلو ډلو ک‪ ３‬د أﻳوډﻳن د روغتﻴاﻳﻲ ارز＊ت په هکله ＇و کر＊‪３‬‬ ‫ولﻴکﻲ او بﻴا دې له هرې ډل‪＇ ３‬خه ﻳو تن هغه نورو ته ولولﻲ‪.‬‬ ‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻌﻨاوې‬

‫کم‪＋‬ت‬ ‫وده‬ ‫غ‪７‬ي‬ ‫درمل‬

‫کموالﻰ‬ ‫لوﻳ‪５‬دل‪ ،‬نمو‬ ‫عضل‪３‬‬ ‫دوا‪ ،‬دارو‬ ‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬

‫زده کــوونـــکــﻲ دې په دې هکله چ‪ ３‬د أﻳوډﻳن کم‪＋‬ت په لوﻳانو او ماشومانو ک‪ ３‬کومه‬ ‫ستونزه رامن‪ ＃‬ته کوي لن‪ ６‬معلومات پـــه خـپلو کـتـابـچـو ک‪ ３‬ولﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪٥٦‬‬

‫ﻧﻬﻪ وﻳشتﻢ ﻟﻮست‬

‫ﻋدد‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬د متن لوستل‪ ،‬لﻴکل‪ ،‬د عدد پ‪５‬ژندل او د هغه سمه کارونه‪.‬‬

‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬ ‫تاسو کله د عدد کلمه اور‪４‬دل‪ ３‬ده‪ ،‬عدد ＇ه ته واﻳﻲ؟‬ ‫ﻋــــدد‪ :‬هــغـه خـپلــﻮاکـه کلمـه ده چ‪ ３‬د (نـﻮمـﻮنـﻮ) شﻴانـﻮ او اشخاصﻮ‬ ‫شم‪５‬ر را＊ﻴﻲ‪.‬‬ ‫همدارنگه د شﻴانﻮ او اشخاصﻮ درجه او مرتبه ﻳا مقام هم ＇رگندوﻻى‬ ‫شﻲ‪ .‬کﻮم شﻰ چ‪ ３‬د عدد په وسﻴله شم‪５‬رل ک‪８５‬ي معدود بلل ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫د ﻣثال پـﻪ ډول‪ :‬دوه سترگــ‪ ،３‬درې کـتـابــﻮنــه‪ ،‬شـــل زده کـــﻮونــکـــﻲ‪،‬‬ ‫＇لﻮر ه‪５‬ﻮادونه‪.‬‬ ‫په دغﻮ مثالﻮنﻮ ک‪( ３‬دوه‪ ،‬درې‪ ،‬شل‪＇ ،‬لﻮر) عـددونه او (سترگ‪ ،３‬کتـابـﻮنه‪،‬‬ ‫زده کﻮونکﻲ او ه‪５‬ﻮادونه) معدود بلل ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫د ﻋــدد ډوﻟـــﻮﻧﻪ‪:‬‬ ‫اصﻠﻲ ﻋددوﻧﻪ‪ :‬چــ‪ ３‬ﻳــﻮازې شم‪５‬ر او کـمﻴت و＊ﻴﻲ‪ ،‬لـــکــه‪ :‬دوه‪ ،‬درې‪،‬‬ ‫شــل اونﻮر‪.‬‬ ‫ر تبﻲ ﻋــددوﻧﻪ‪ :‬چـ‪ ３‬د مـعـدود درجــــه او مرتــــبــه ＇ـرگـنده کـــ‪７‬ي‪ .‬لـکـه‪:‬‬ ‫در‪４‬م س‪７‬ی‪ ،‬شلم پﻮړ‪ ،‬درﻳمه درجه اونﻮر‪.....‬‬

‫‪٥٧‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫ زده کوونکﻲ دې متن ولولﻲ‪ ،‬د عدد او معدود لپاره دې ډول ډول مثالونه و＊ﻴﻲ‪.‬‬‫ زده کوونک‪ ３‬دې ﻻندې جمل‪ ３‬ولولﻲ او په هغو ک‪ ３‬دې عدد او معدود و＊ﻴﻲ‪.‬‬‫خوشحال خان ﻳو نامتو شاعر دى چ‪！ ٢٥٠ ３‬وکه کتابونه ﻳ‪ ３‬لﻴکلﻲ دي‪.‬‬ ‫د ‪＄‬مک‪ ３‬درې برخ‪ ３‬اوبه او ﻳوه برخه ﻳ‪ ３‬وچه ده‪.‬‬ ‫هو＊ﻴاره مرغ‪ ９‬په دوو لومو ک‪ ３‬ن‪＋‬لﻲ‪.‬‬ ‫د شپ‪８‬م ！ولگﻲ درسونه په زړه پورې دي‪.‬‬ ‫ زده کوونکی دې د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ او ﻻندې لغتونه دې په جملو ک‪ ３‬وکاروي‪.‬‬‫شم‪５‬ر ‪ -‬معدود ‪ -‬کمﻴت ‪ -‬وصفﻲ‬ ‫ ＇و تنه زده کوونکﻲ دې د اصلﻲ او رتبﻲ عددونو مثالونه وواﻳﻲ او په توپﻴر دې خبرې‬‫وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ زده کوونکﻲ دې د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ‪ ،‬د ！ولگﻲ شﻴان دې د عدد او معدود په شکل‬‫وواﻳﻲ‪ ،‬لکه‪ :‬ﻳوه تخته‪ ،‬درې ک‪７‬ک‪... ９‬‬ ‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻌﻨاوې‬

‫شم‪５‬ر‬ ‫کمﻴت‬ ‫معدود‬

‫حساب‪ ،‬اندازه‬ ‫اندازه‬ ‫شم‪５‬ر ل شوى شﻰ‬

‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬ ‫زده کوونکﻲ دې عدد او معدود تعرﻳف او په نوو مثالونو ک‪ ３‬دې و＊ﻴﻲ‪ ،‬بﻴا دې په خپلو‬ ‫کتابچو ک‪ ３‬ولﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪٥٨‬‬

‫د‪４‬رشﻢ ﻟﻮست‬

‫ﻣ‪５‬رﻣﻦ زﻳﻨبﻪ‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬د متن سم لوستل‪ ،‬لﻴکل او د مشهورې شاعرې م‪５‬رمن زﻳنب‪ ３‬پ‪５‬ژند گلوي‪.‬‬

‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬ ‫تاسو له پ‪＋‬تنو م‪５‬رمنو ＇خه کومه ﻳوه پ‪５‬ژنئ؟‬ ‫زمﻮږ ه‪５‬ﻮاد افغانستان ډ‪４‬رې نﻮمﻴال‪ ９‬م‪５‬رمن‪ ３‬لري چ‪ ３‬په پﻮه‪ ،３‬م‪７５‬ان‪３‬‬ ‫او کارنامﻮ ﻳ‪ ３‬تل وﻳاړو‪ .‬له دغﻮ نامتﻮ م‪５‬رمنﻮ ＇خه ﻳﻮه هم د ستر ملﻲ مشر‬ ‫مﻴروﻳس نﻴکه لﻮر م‪５‬رمن زﻳنبه ده‪ .‬م‪５‬رمن زﻳنب‪ ３‬د ‪ ١١٤٢‬هـ‪ .‬ق کلﻮنﻮ په‬ ‫شاوخﻮا ک‪ ３‬ژوند کاوه‪.‬‬ ‫م‪５‬رمن زﻳنب‪ ３‬د خپل وخت دﻳنﻲ‪ ،‬ادبﻲ کتابﻮنه او د شاعرانﻮ دﻳﻮانﻮنه‬ ‫لﻮستلﻲ و‪ .‬م‪５‬رمن زﻳنبه ﻳﻮه فاضله م‪５‬رمن او له پﻴاوړو ＊‪％‬ﻴنه شاعرانﻮ ＇خه‬ ‫شم‪５‬رل ک‪８５‬ي‪ ،‬دې م‪５‬رمن‪ ３‬ډ‪４‬رو نجﻮنﻮ او ＊‪％‬ﻮ ته دﻳنﻲ زده ک‪７‬ې ورک‪７‬ي‬ ‫او لﻴک لﻮست ﻳ‪ ３‬ور زده ک‪７‬ى و‪.‬‬ ‫دا هﻮ＊ﻴاره م‪５‬رمن د ژوند په ﻻرو چارو ډ‪４‬ره ＊ه پﻮه‪５‬ده‪ ،‬تر دې چ‪３‬‬ ‫ورور ﻳ‪ ３‬شاه حسﻴن هﻮتک د سلطنت په چارو ک‪ ３‬له دې ＇خه مشﻮرې‬ ‫اخ‪５‬ستل‪.３‬‬ ‫د م‪５‬رمن زﻳنب‪ ３‬د شعر ﻳﻮه نمﻮنه چ‪ ３‬دخپل ورور شاه محمﻮد هﻮتکﻲ په‬

‫‪٥٩‬‬

‫وﻳر ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬وﻳل‪ ３‬او په پ＂ه خزانه ک‪ ３‬ذکر شﻮې دا ده‪:‬‬ ‫ږغ شــــﻮ چــ‪ ３‬ورور تـــ‪５‬ر لـه دنـــﻴـا ســـــــﻮنــا‬ ‫کــــنـــدهــــار واړه پـــه ژړا ســــﻮنـــــا‬ ‫زړه مـ‪ ３‬پــــه وﻳــر کــ‪ ３‬مــبتــﻼ ســﻮنـــا‬ ‫چـ‪ ３‬شـــاه محـمﻮد لـه مــا جـدا ســــﻮنــا‬ ‫هــﻮتـــک غـــمــجـن پــه دې مــاتـــم دى نـا‬ ‫د پــاچـا هـ‪ ９‬تـــاج مــﻮ بـــرهم دى نــا‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫ دوه دوه تنه زده کوونکﻲ دې متن په خپلو من‪％‬و ک‪ ３‬ولولﻲ او د هغه په مطلب دې مشوره وک‪７‬ي‪.‬‬‫ زده کوونکﻲ دې دوه دوه تنه په خپلو من‪％‬و ک‪ ３‬متن ﻳو بل ته امﻼ وواﻳﻲ‪.‬‬‫ زده کوونکﻲ دې په وار سره د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ‪ ،‬د م‪５‬رمن زﻳنب‪ ３‬د شخصﻴت په اړه‬‫دې ﻳوه ﻳوه جمله جوړه او پر تخت‪ ３‬دې ولﻴکﻲ‪.‬‬ ‫ زده کوونکﻲ دې په خپله خو＊ه د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ او د کوم‪ ３‬بل‪ ３‬نومﻴال‪ ９‬م‪５‬رمن‪３‬‬‫په اړه دې خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻌﻨاوې‬

‫پﻴاوړى‬ ‫کارنام‪３‬‬ ‫وﻳر‬ ‫دﻳوانونه‬

‫غ‪＋‬تلﻰ‬ ‫ډ‪４‬ر عالﻲ کارونه‬ ‫غم‪ ،‬ماتم‬ ‫د دﻳوان جمع دی‪ ،‬د ﻳو شاعر د اشعارو مجموعه‬ ‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬

‫زده کوونکﻲ دې د م‪５‬رمن زﻳنب‪ ３‬د پوه‪ ３‬او شخصﻴت په هکله لن‪６‬ه مقاله په خپلو کتابچو‬ ‫ک‪ ３‬ولﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪٦٠‬‬

‫ﻳﻮ د‪４‬رشﻢ ﻟﻮست‬

‫د پﻨسﻞ اختراع‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬د متن لوستل‪ ،‬لﻴکل او د لوم‪７‬ي ‪＄‬ل لپاره د پنسل د جوړ‪４‬دو په هکله پوه‪５‬دل‪.‬‬

‫پﻮ＊تﻨ‪:３‬‬ ‫أﻳا تاسو پوه‪８５‬ئ چ‪ ３‬پنسل به ＇ه ډول جوړ شوى وي؟‬ ‫تاسو فکر کوﻻی شئ چ‪ ３‬پنسل به لوم‪７‬ى ＇ه ډول و؟‬ ‫په ډ‪４‬رو پخﻮا زمانﻮ په انگلستان ک‪ ３‬د سکرو په شان ﻳﻮ شﻰ کشف شﻮ‬ ‫چ‪ ３‬گرافﻴت نﻮم‪５‬ده‪.‬خلکﻮ د رسم په ک‪＋‬لﻮ ک‪ ３‬ترې کار اخﻴسته‪ ،‬خﻮ‬ ‫ستﻮنزه دا وه چ‪ ３‬دې گرافﻴت ﻳا سکرو به ﻻسﻮنه تﻮرول‪ ،‬نﻮ وپتﻴل شﻮه‬ ‫چ‪ ３‬دا ستﻮنزه هﻮاره او کار آسان ک‪７‬ي‪ .‬همدا و چ‪ ３‬گرافﻴت ﻳ‪ ３‬د دوو‬ ‫لــــرگﻴﻮ پـــه مــنــ‪ ＃‬ک‪ ３‬د تار په واسطه وتاړه‪ .‬دا کار هم ستﻮنزمن و‪＄ ،‬که‬ ‫چ‪ ３‬دا لرگﻲ باﻳد ＇ﻮ ‪＄‬ل‪ ３‬خﻼص او ت‪７‬ل شﻮي واى‪.‬‬ ‫د کلﻮنﻮ په ت‪５‬ر‪４‬دو سره خلکﻮ ته نﻮي‪ ،‬نﻮي فکرونه پﻴدا شﻮل‪ .‬په پاﻳله‬ ‫ک‪ ３‬دې مفکﻮرې ته ورس‪５‬دل‪:‬‬ ‫لرگﻲ په طبﻴعت ک‪ ３‬ډ‪４‬ر او ارزانه پﻴدا ک‪８５‬ي‪ .‬گرافﻴت دې د لرگﻴﻮ په‬ ‫من‪ ＃‬ک‪ ３‬ک‪＋５‬ﻮدل شﻲ چ‪ ３‬د پنسل سر په آسان‪ ９‬سره ت‪５‬ره او د لﻴکلﻮ کار‬ ‫ترې واخﻴستل شﻲ‪.‬‬ ‫په دې ډول د پنسل قلم چ‪ ３‬تاس‪ ３‬کار ترې اخلئ‪ ،‬ورو‪ ،‬ورو په اوسن‪９‬‬ ‫ب‪２‬ه من‪ ＃‬ته راغﻰ‪.‬‬

‫‪٦١‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫ زده کوونکﻲ دې متن ولولﻲ او په مطلب دې له ﻳو بل سره مشوره وک‪７‬ي‪.‬‬‫ زده کوونکﻲ دې په چوکاټ ک‪ ３‬اړوندې کلم‪ ３‬په ن‪＋‬ه او په خپلو کتابچو ک‪ ３‬دې د ﻳوې‬‫کر＊‪ ３‬په مرسته و＊ﻴﻲ‪.‬‬ ‫نومونه‬

‫ت‪５‬ره‪ ،‬ستونزمن‬

‫صفتونه‬

‫تاس‪ ،３‬دغه‬

‫عدد او معدود‬

‫گرافﻴت‪ ،‬انگلستان‬

‫ضمﻴرونه‬

‫لوم‪７‬ى ‪ ،‬دوه لرگﻲ‬

‫ زده کوونکﻲ دې په وار سره د لوست لغتونه د تخت‪ ３‬پر مخ په جملو ک‪ ３‬وکاروي‪.‬‬‫ زده کوونکﻲ دې د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ‪ ،‬د پنسل د من‪ ＃‬ته راتلو بهﻴر دې په خپله ژبه‬‫وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻌﻨاوې‬

‫گرافﻴت‬

‫د سکرو په شان مواد‬

‫＇و ‪＄‬ل‪３‬‬ ‫ب‪２‬ه‬ ‫پتﻴل‬

‫＇و واره‬ ‫شکل‬ ‫تصمﻴم نﻴول‬

‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬ ‫زده کوونکﻲ دې د پنسل د من‪ ＃‬ته راتلو مطلب په لن‪６‬ه توگه په خپلو کتابچو ک‪ ３‬ولﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪٦٢‬‬

‫دوه د‪４‬رشﻢ ﻟﻮست‬

‫ﻋبداﻟرووف بﻴﻨﻮا‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬د متن سم لوستل‪ ،‬لﻴکل او د عبدالرووف بﻴنوا د ادبﻲ شخصﻴت پﻴژندل‪.‬‬

‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬ ‫أﻳا تاس‪ ３‬د عبدالرووف ب‪５‬نوا په هکله ＇ه وﻳﻼی شئ؟‬ ‫عبدالرووف ب‪５‬نﻮا د عبداهلل زوی په ‪ ١٢٩٢‬هـ‪ .‬کال‪ ،‬په کندهار ک‪３‬‬ ‫ز‪４８４‬دلی‪ ،‬د خپل وخت مروجه علﻮم ﻳ‪ ３‬پای ته رسﻮلﻲ و‪ .‬د پ‪＋‬تﻮ ژب‪３‬‬ ‫پ‪５‬ژندل شﻮی ＇‪７５‬ونکی‪ ،‬نامتﻮ لﻴکﻮال او پﻮخ شاعر و‪ .‬ب‪５‬نﻮا سرب‪５‬ره له پ‪＋‬تﻮ‬ ‫په دري‪ ،‬عربﻲ‪ ،‬اردو‪ ،‬انگرﻳزي او روسﻲ ژبﻮ هم ＊ه پﻮه‪５‬ده‪.‬‬ ‫بﻴنﻮا د خپل ژوند په اوږدو ک‪ ３‬ډ‪４‬رې سترې دندې په برﻳالﻴتﻮب سره سرته‬ ‫رسﻮلﻲ دي‪ .‬پر نﻮرو دندو سرب‪５‬ره د اطﻼعاتﻮ د وزﻳر په تﻮگه ﻳ‪ ３‬هم دنده‬ ‫ترسره ک‪７‬ې ده‪.‬‬ ‫بﻴنﻮا د پ‪＋‬تﻮ ژب‪ ３‬او ادب د ودې او پراختﻴا په ډگر ک‪ ３‬ستر گامﻮنه اخﻴستﻲ‬ ‫دي‪ ،‬نﻮمﻮړي له علمﻲ او ادبﻲ خدمتﻮنﻮ ＇خه وروسته په ‪ ١٣٦٣‬هـ‪ .‬کال‬ ‫له ن‪７‬ۍ ＇خه سترگ‪ ３‬پت‪ ３‬ک‪７‬ي دي‪.‬‬ ‫ب‪５‬نﻮا د پ‪＋‬تﻮ ژب‪ ３‬او ادبﻴاتﻮ ډ‪４‬ر کتابﻮنه لﻴکلﻲ چ‪＄ ３‬ﻴن‪ ３‬ﻳ‪ ３‬دا دي‪:‬‬ ‫مﻴروﻳس نﻴکه‪ ،‬پ‪＋‬تن‪ ３‬مﻴرمن‪ ،３‬ادبﻲ فنﻮن‪ ،‬خﻮشحال خان خ＂ک ＇ه‬

‫‪٦٣‬‬

‫واﻳﻲ؟‪ ،‬اوسنﻲ لﻴکﻮال په درې جلدو ک‪ ،３‬و‪ ）４‬زلمﻴان‪ ،‬د افغانستان‬ ‫نﻮمﻴالﻲ او نﻮر ‪.‬‬ ‫زه عاجز به نفس هﻮا کﻮم ترکﻮمـه‬

‫خﻮرم سﻮړسک خﻴال د حلﻮا کﻮم تر کﻮمه‬

‫له خﻮارۍ او غرﻳب‪ ９‬نه م‪ ３‬عار نشته‬

‫زه احتﻴاج به د بل چـــا کﻮم تر کــــﻮمـــه‬

‫چ‪ ３‬په خپله م‪７５‬ه نه ﻳم په دنﻴا ک‪３‬‬

‫نﻮ به فخـــــــــر په بابا کــــــــﻮم تر کـــــــﻮمه‬

‫چ‪ ３‬د نن کار و سباو ته معطل ک‪７‬م‬

‫اعتبـــــــــار به په سبــــــــا کــــــﻮم تر کــــﻮمه‬

‫ب‪ ３‬زحمته راحت کله »ب‪５‬نﻮا« شتــه‬

‫نﻮ خـــــــﻼف له دې وﻳنــــــــا کﻮم تر کﻮمه‬

‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫ زده کوونکﻲ دې متن ولولﻲ او د هغه په مطلب دې خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬‫ هر ﻳو زده کوونکی دې ﻻندې لغتونه په جملو ک‪ ３‬وکاروي او په کتابچو ک‪ ３‬دې ولﻴکﻲ‪.‬‬‫(نامتو‪７５＇ ،‬ونکی‪ ،‬برﻳالﻴتوب‪،‬و‪ ،）４‬نومﻴالﻲ)‬ ‫ زده کوونکﻲ دې په وار سره د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ او متن دې ﻳو بل ته امﻼ وواﻳﻲ‪.‬‬‫ زده کوونکﻲ دې په وار سره د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ او د بﻴنوا د ادبﻲ کارنامو او خدمتونو‬‫په اړه دې خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ﻟﻐت‬

‫ﻣﻌﻨا‬

‫ﻟﻐت‬

‫ﻣﻌﻨا‬

‫＇‪７５‬ونکی‬ ‫نامتو‬

‫محقق ﻳا تحقﻴق کوونکی‬ ‫مشهور‬

‫برﻳالﻴتوب‬ ‫عار‬

‫کامﻴابﻲ‬ ‫ننگ او عﻴب‬

‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬ ‫زده کوونکﻲ دې د عبدالرووف ب‪５‬نوا په اړه ＇و کر＊‪ ３‬په خپلو کتابچو ک‪ ３‬ولﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪٦٤‬‬

‫درې د‪４‬رشﻢ ﻟﻮست‬

‫زﻟزﻟﻪ ＇ﻨگﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬تﻪ را‪＄‬ﻲ؟‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬د متن لوستل‪ ،‬لﻴکل‪ ،‬د زلزل‪ ３‬په هکله پوه‪５‬دل او د زلزل‪ ３‬په وخت ک‪ ３‬د خپل‬ ‫‪＄‬ان د ژغورن‪ ３‬په ﻻرو چارو پوه‪５‬دل‪.‬‬

‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬ ‫تاسو کوم وخت د زلزل‪ ３‬په ！کانونو پوه‪５‬دلﻲ ﻳاست او دزلزل‪ ３‬له کلم‪ ３‬سره أشنا‬ ‫ﻳاستئ؟‬ ‫کله به تاس‪ ３‬هم د ‪＄‬مک‪ ３‬په ＊ﻮر‪４‬دو پﻮه شﻮى ﻳاست ﻳا به مﻮ د ‪＄‬مک‪ ３‬د‬ ‫！کانﻮنﻮ په نتﻴجه ک‪ ３‬ډ‪４‬رې خراب‪ ９‬لﻴدل‪ ３‬وي‪ .‬د ‪＄‬مک‪ ３‬دغﻮ ＊ﻮر‪４‬دو او‬ ‫！کانﻮنﻮ ته زلزله واﻳﻲ‪.‬‬ ‫زلزله لﻮى آفت دى چ‪ ３‬د زرگﻮنﻮ انسانانﻮ او نﻮرو مﻮجﻮداتﻮ د مرگ سبب‬ ‫گر‪＄‬ﻲ‪＊ .‬ارونه‪ ،‬کلﻲ‪ ،‬باغﻮنه او هر ＇ه و‪４‬جاړوي‪.‬‬ ‫‪＄‬مکه پ‪５‬ژندونکﻲ پﻮهان تر علمﻲ ＇‪７５‬نﻮ وروسته دې نت‪５‬ج‪ ３‬ته رس‪５‬دلﻲ‬ ‫چ‪ :３‬د اهلل په امر زلزله د ‪＄‬مک‪ ３‬د ﻻند‪４‬ن‪ ９‬برخ‪ ３‬د ډبرو له حرکت او‬ ‫＊ﻮﻳ‪５‬دو ＇خه من‪ ＃‬ته را‪＄‬ﻲ‪ .‬هغه ‪＄‬اى چ‪ ３‬دا پ‪ ３＋５‬په ک‪ ３‬من‪ ＃‬ته را‪＄‬ﻲ د‬ ‫زلزل‪ ３‬مرکز بلل ک‪８５‬ي‪ .‬د زلزل‪ ３‬د ！کانﻮنﻮ زور او شدت په مرکز ک‪ ３‬تر نﻮرو‬ ‫！ﻮلﻮ ‪＄‬اﻳﻮنﻮ زﻳات وي‪.‬‬ ‫‪＄‬مکه پ‪５‬ژندونکﻲ او د جغرافﻴ‪ ３‬پﻮهان د زلزل‪ ３‬زور او سختﻮالﻰ د زلزله‬ ‫سنج په واسطه چ‪( ３‬ر‪４‬کتر) نﻮم‪８５‬ي‪ ،‬اندازه کﻮي‪.‬‬

‫‪٦٥‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫ ﻳو ﻳو تن زده کوونکﻲ دې متن ولولﻲ او په مطلب دې خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬‫ هر ﻳو زده کوونکی دې ﻻندې لغتونه معنا بﻴا دې په جملو ک‪ ３‬وکاروي او په خپلو کتابچو‬‫ک‪ ３‬دې ولﻴکﻲ‪.‬‬ ‫پ‪＋５‬ه‪ ،‬پوهان‪ ،‬رﻳک＂ر‪ ،‬وﻳجاړ‬ ‫ دوه دوه تنه زده کوونکﻲ دې د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ او د متن جمل‪ ３‬دې ﻳو بل ته امﻼ‬‫وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫ زده کوونکﻲ دې د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ او په دې اړه دې خبرې وک‪７‬ي چ‪:３‬‬‫د زلزل‪ ３‬د پ‪５＋５‬دو په وخت ک‪ ３‬د ‪＄‬ان او مال د ژغورن‪ ３‬لپاره باﻳد ＇ه وک‪７‬و؟‬ ‫ﻟﻐت‬

‫ﻣﻌﻨا‬

‫أفت‬ ‫و‪４‬جاړ‬ ‫پ‪＋５‬ه‬ ‫ر‪４‬کتر‬

‫مصﻴبت‬ ‫وران‬ ‫واقعه‬ ‫هغه أله چ‪ ３‬د زلزل‪ ３‬د زور او شدت اندازه پرې معلوم‪８５‬ي‪.‬‬

‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬ ‫زده کوونـکﻲ دې په دې هکله چ‪ ３‬د زلزل‪ ３‬په وخت ک‪＇ ３‬نگه خپل ‪＄‬ان له خطر ＇خه‬ ‫وساتﻲ ﻳو لن‪ ６‬مطلب په خـپلو کتابچو ک‪ ３‬ولﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪٦٦‬‬

‫＇ﻠﻮر د‪４‬رشﻢ ﻟﻮست‬

‫ﻋبداﻟرحﻤﻦ بابا‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬د متن لوستل‪ ،‬لﻴکل او د رحمان بابا د ادبﻲ شخصﻴت پ‪５‬ژندنه‪.‬‬

‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬ ‫أﻳا تاسو د رحمان بابا نوم اور‪４‬دلﻰ او هغه پ‪５‬ژنئ؟‬ ‫عبدالرحمان بابا د پ‪＋‬تﻮ ژب‪ ３‬نﻮمﻴالﻰ ادﻳب او صﻮفﻲ شاعر و‪ .‬د پﻼر نﻮم ﻳ‪３‬‬ ‫عبدالستار او په ‪ ١٠٤٢‬هـ ‪ .‬ق کال د پ‪＋５‬ﻮر په بهادر کلﻲ ک‪ ３‬ز‪４８４‬دلﻰ دى‪.‬‬ ‫د رحمان بابا د شخصﻴت د پ‪５‬ژندن‪ ３‬لپاره دومره بس دى چ‪！ ３‬ﻮل خلک‬ ‫ورته بابا واﻳﻲ‪ .‬نﻮمﻮړى ﻳﻮ خﻮږ دﻳﻮان لري چ‪ ３‬ارز＊تمن مضامﻴن ﻳ‪ ３‬په‬ ‫داس‪ ３‬ساده او ＊کلﻮ الفاظﻮ ک‪ ３‬بﻴان ک‪７‬ي دي چ‪ ３‬د نﻮرو شاعرانﻮ په‬ ‫اشعارو ک‪ ３‬ډ‪４‬ر ل‪ ８‬لﻴدل ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫دا نامتﻮ شاعر په ‪ ١١٢٨‬هـ ق کال وفات شﻮى او د پ‪＋５‬ﻮر د هزار خان‪ ３‬په‬ ‫هد‪４‬رې ک‪＊ ３‬خ دى‪ .‬د ده له کﻼم ＇خه ＇ﻮ بﻴتﻮنه‪:‬‬ ‫کر دگلـﻮ کـ‪７‬ه چ‪ ３‬س‪５‬ـمــه دې گلــــزار شــــﻲ‬ ‫اغزي مه کره چ‪ ３‬پ‪＋‬ﻮ ک‪ ３‬به دې خار شــﻲ‬ ‫تـه چ‪ ３‬بــــل په غشــــﻮ ول‪ ３‬هـس‪ ３‬پـــــﻮه شه‬ ‫چ‪ ３‬همـدا غـشـــــی به ستا په لﻮر گــــــﻮزار شﻲ‬ ‫کﻮهی مـه کﻴنه د بـــــــل س‪７‬ي پــــــه ﻻر ک‪３‬‬ ‫چـ‪５‬رې ستــا به د کــﻮهــــــﻲ پــه غــاړه ﻻر شﻲ‬ ‫(( رحمان بابا ))‬

‫‪٦٧‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫ زده کوونکﻲ دې متن ولولﻲ او د شعر هر بﻴت دې په نثر واړوي‪.‬‬‫ زده کوونکﻲ دې د رحمان بابا له اشعارو ＇خه که کوم بﻴت ﻳا بﻴتونه زده وي پر تخت‪３‬‬‫ولﻴکﻲ او د هغه په هکله دې خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ زده کوونکﻲ دې ﻳو بل ته د متن امﻼ وواﻳﻲ او بﻴا دې ورته اصﻼح ک‪７‬ي‪.‬‬‫ زده کوونکﻲ دې ＊ه فکر وک‪７‬ي بﻴا دې وواﻳﻲ چ‪ ３‬د رحمان بابا له دې بﻴتونو ＇خه‬‫پﻴروي کول ＇ه گ＂ه لري؟‬ ‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫نومﻴالﻰ‬ ‫＊خ‬ ‫ادﻳب‬ ‫مه کﻴنه‬ ‫کوهی‬

‫ﻣﻌﻨاوې‬

‫مشهور او د نوم خاوند‬ ‫خاوروته سپارل شوى‬ ‫ادب پوه‬ ‫کﻴندل مه کوه‬ ‫＇اه‬

‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬ ‫زده کوونکﻲ دې دا مطلب په لن‪６‬ه توگه په خپلو کتابچو ک‪ ３‬ولﻴکﻲ چ‪:３‬‬ ‫موږ په خپل ژوند ک‪ ３‬د رحمان بابا له اشعارو ＇خه ＇نگه پﻴروي کوﻻی شو؟‬

‫‪٦٨‬‬

‫پﻨ‪％‬ﻪ د‪４‬رشﻢ ﻟﻮست‬

‫ﻓﻌﻞ‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬د متن لوستل‪ ،‬لﻴکل او د فعل په معنا‪ ،‬مفهوم پوه‪５‬دل او د هغه سمه کارونه‪.‬‬

‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬ ‫أﻳا تاسو وﻳﻼی شئ چ‪ ３‬د فعل کلمه ＇ه ډول کلمه ده؟‬ ‫فعل‪ :‬هغه خپلﻮاکه کلمه ده چ‪ ３‬له درې گﻮنﻮ زمانﻮ ＇خه په ﻳﻮه زمانه ک‪３‬‬ ‫د ﻳﻮه کار کﻮل او پ‪５＋５‬دل را و＊ﻴﻲ‪.‬‬ ‫فعل د وﻳنا ډ‪４‬ره ارز＊تمنه برخه ده‪ ،‬ب‪ ３‬له هغه ＇خه د جمل‪ ３‬معنا نه‬ ‫بشپ‪８４７‬ي‪.‬‬ ‫لکه‪ :‬مﻴنه درس واﻳﻲ‪.‬‬ ‫احمد راغلی و‪.‬‬ ‫فعلﻮنه د زمان‪ ３‬له مخ‪ ３‬دا درې ډولﻮنه لري‪:‬‬ ‫د حال زمان‪ ３‬فعل‪:‬‬ ‫هغه کلمه ده چ‪ ３‬د ﻳﻮه کار کﻮل په حال ﻳا جاري زمانه ک‪＇ ３‬رگند ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫لــکــه‪ :‬زه کتاب لـﻮلـم‪ .‬دى ډوډۍ خﻮري‪ .‬احـمـد درس واﻳﻲ‪.‬‬ ‫د ت‪５‬رې زمان‪ ３‬ﻳا (ماضﻲ فعلﻮنه)‪:‬‬ ‫هغه فعلﻮنه دي چ‪ ３‬د ﻳﻮه کار‪ ،‬کﻮل په ت‪５‬ره زمانه ک‪ ３‬و＊ﻴﻲ‪.‬‬ ‫لکه‪ :‬ما ډوډۍ خﻮړل‪ ３‬ده‪ .‬هغه درس لﻮستلﻰ و‪ .‬احمد پرون تللﻰ و‪.‬‬

‫‪٦٩‬‬

‫د راتلﻮنک‪ ３‬زمان‪ ３‬ﻳا مستقبل فعلﻮنه ‪:‬‬ ‫هغه فعلﻮنه دي چ‪ ３‬د ﻳﻮ کار کﻮل په راتلﻮنک‪ ３‬زمان‪ ３‬ک‪ ３‬راو＊ﻴﻲ‪.‬‬ ‫لکه‪ :‬زه به کامﻴابه شم‪ .‬ته به کﻮرته ﻻړ ش‪ .３‬نﻮرﻳه به خط ولﻴکﻲ‪.‬‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫ زده کوونکﻲ دې متن ولولﻲ او د درس په مطلب دې خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬‫ زده کوونکﻲ دې په ﻻندې جملو ک‪ ３‬فعلونه او د هغو ډولونه و＊ﻴﻲ‪.‬‬‫افغانستان پخوا د أرﻳانا په نامه ﻳاد شوی دی‪.‬‬ ‫زه هوډ لرم چ‪ ３‬خپل کار په خپل وخت ک‪ ３‬ترسره ک‪７‬م‪.‬‬ ‫موږ به په زﻳار او کو＊） خپله خاوره ودانه ک‪７‬و‪.‬‬ ‫بله مﻴاشت به زموږ أزموﻳنه پﻴل شﻲ‪.‬‬ ‫ دوه دوه تنه زده کوونکﻲ دې د ！ولگﻲ مخ‪ ３‬ته راشﻲ او د متن ﻳوه برخه دې ﻳو بل ته‬‫امﻼ وواﻳﻲ او پات‪ ３‬کسان دې د هغه په معنا او مفهوم خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ ＇و زده کوونکﻲ دې په وار سره د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ او کوم‪ ３‬خبرې چ‪ ３‬په ！ولگﻲ‬‫ک‪ ３‬له ﻳو بل سره کوي‪ ،‬په هغو ک‪ ３‬دې فعلونه راو＊ﻴﻲ‪.‬‬ ‫لکه‪＊ :‬وونکﻲ درس راک‪ ،７‬زده کوونکو کورن‪ ９‬دنده راوړې وه‪.‬‬ ‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻌﻨاوې‬

‫ماضﻲ‬ ‫مستقبل‬

‫ت‪５‬رمهال‪ ،‬ت‪５‬ره زمانه‬ ‫راتلونک‪ ،３‬أﻳنده‬ ‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬

‫زده کوونکﻲ دې په درې گونو زمانو ک‪ ３‬د فعلونو ＇و ＇و نوي مثالونه په خپلو کتابچو ک‪３‬‬ ‫ولﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪٧٠‬‬

‫شپ‪ ８‬د‪４‬رشﻢ ﻟﻮست‬

‫ﻟﻮى ﻣخترع‬ ‫(اډﻳسﻦ)‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬د متن سم لوستل‪،‬لﻴکل او د ادﻳسن پ‪５‬ژندنه‪.‬‬

‫پﻮ＊تﻨ‪:３‬‬ ‫أﻳا تاسو د اډﻳسن نوم اورﻳدلی او هغه پﻴژنئ؟‬ ‫أﻳا تاسو د بر‪＋４‬نا من‪ ＃‬ته راوړل د بشرﻳت لپاره لوی خدمت بولئ؟‬ ‫تﻮماس اډﻳسن په (‪ )١٨٤٧‬مﻴﻼدي کال په امرﻳکا ک‪ ３‬ز‪８４‬ﻳدلی‪ ،‬دى ﻻ‬ ‫اووه کلن نه و چ‪ ３‬په ＊ﻮون‪％‬ﻲ ک‪ ３‬شامل شﻮ‪ .‬ده پر ＊ﻮون‪％‬ﻲ سرب‪５‬ره په‬ ‫خپلﻮ ‪＄‬مکﻮ ک‪ ３‬هم کار کاوه‪.‬‬ ‫په پن‪％‬لس کلن‪ ９‬ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬د چاپ ماشﻴن واخﻴست‪ .‬خپله ور‪＄‬پا‪１‬ه ﻳ‪ ３‬پرې‬ ‫چاپﻮله‪ .‬په شپاړس کلن‪ ９‬ک‪ ３‬نﻴﻮﻳارک ته ﻻړ‪ .‬په پن‪％‬ﻮ کلﻮنﻮ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻳﻮ سلﻮ دوه‬ ‫وﻳشت اختراعگان‪ ３‬وک‪７‬ې‪ .‬گرامافﻮن ﻳ‪ ３‬جﻮړ ک‪＇ ،７‬ه مﻮده وروسته د رو＊ناﻳﻲ‬ ‫په فکر ک‪ ３‬شﻮ‪ ،‬خپل کارته ﻳ‪ ３‬په کلک عزم مﻼ وت‪７‬له‪ ،‬تر＇ﻮ چ‪ ３‬په (‪)١٨٧٩‬‬ ‫مﻴﻼدي کال ک‪ ３‬په دې برﻳالﻰ شﻮ چ‪ ３‬د بر‪＋４‬نا ＇راغ من‪ ＃‬ته راوړي‪.‬‬ ‫دغه ستر خدمت کﻮونکﻲ په (‪ )١٩٣١‬مﻴﻼدي کال ک‪ ３‬له دې ن‪７‬ۍ ＇خه‬ ‫سترگ‪ ３‬پ＂‪ ３‬ک‪７‬ې دي‪.‬‬

‫‪٧١‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫ زده کوونکﻲ دې متن ولولﻲ او د اډﻳسن په هکله دې خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬‫ زده کوونکﻲ دې دوه دوه تنه ﻳو بل ته د متن امﻼ وواﻳﻲ او په خپلو من‪％‬و ک‪ ３‬دې اصﻼح‬‫ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ زده کوونکﻲ دې د متن لغتونه له ﻳو بل ＇خه وپو＊تﻲ او بﻴا دې په جملو ک‪ ３‬وکاروي‪.‬‬‫ ＇و تنه زده کوونکﻲ دې په خپله خو＊ه د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ او په دې اړه دې خبرې‬‫وک‪７‬ي چ‪ :３‬د اډﻳسن له ستر خدمت او کارونو ＇خه ﻳ‪＇ ３‬ه درس اخﻴستی دی؟‬ ‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻌﻨاوې‬

‫ن‪７‬ۍ‬ ‫ستر‬ ‫رو＊ناﻳﻲ‬ ‫بر‪＋４‬نا‬

‫جهان‬ ‫لوی‬ ‫ر‪１‬اﻳﻲ‬ ‫برق‬

‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬ ‫زده کوونکﻲ دې په دې اړه ﻳو لن‪ ６‬مطلب په خپلو کتابچو ک‪ ３‬ولﻴکﻲ‪:‬‬ ‫مﻮږ ＇نگه کﻮﻻی شﻮ چ‪ ３‬خپلﻮ خلکﻮ ته د خدمت وړ وگر‪＄‬ﻮ‪.‬‬

‫‪٧٢‬‬

‫اووه د‪４‬رشﻢ ﻟﻮست‬

‫رابﻌﻪ بﻠخﻲ‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬د متن سم لوستل‪ ،‬لﻴکل‪ ،‬د ﻳوې مشهورې شاعرې په توگه د رابعه بلخﻲ‬ ‫پﻴژندنه‪.‬‬

‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬ ‫أﻳا تاسو د دري ژب‪ ３‬له پخوانﻴو شاعرانو ＇خه د چا نوم اورﻳدلی دی؟‬ ‫م‪５‬رمن رابعه لﻮم‪７‬ن‪％＊ ９‬ه ده چ‪ ３‬په ＇لﻮرمه پ‪７５‬ۍ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬په شعر وﻳلﻮ پﻴل‬ ‫ک‪７‬ی دی‪ .‬دا م‪５‬رمن د سامانﻲ دورې د امﻴرانﻮ له کﻮرن‪＇ ９‬خه وه‪ .‬پﻼر ﻳ‪３‬‬ ‫کعب نﻮم‪５‬ده چ‪ ３‬د بلخ او نﻮرو شاوخﻮا سﻴمﻮ حکمران و‪ .‬م‪５‬رمن رابعه‬ ‫حسن او ＊کﻼ ＇خه په علم و معرفت ک‪ ３‬هم ډ‪４‬ره مشهﻮره وه‪.‬‬ ‫سرب‪５‬ره له ُ‬ ‫مﻮﻻنا نﻮرالدﻳن عبدالرحمن جامﻲ په خپل کتاب (نفحات اﻻنس) ک‪ ３‬دا‬ ‫ﻳﻮه عالمه او عارفه ＊‪％‬ه بلل‪ ３‬ده‪.‬‬ ‫م‪５‬رمن رابع‪ ３‬د خپل وخت مروجه علﻮم لﻮستلﻲ او فنﻮن ﻳ‪ ３‬زده ک‪７‬ي‬ ‫وو‪.‬‬ ‫په شعر وﻳلﻮ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ډ‪４‬ر لﻮړ استعداد درلﻮده چ‪ ３‬نﻮمﻮړې ته د هغه وخت‬ ‫لﻮړو شاعرانﻮ او د ادب مﻴنه والﻮ د زﻳن العرب لقب ورک‪７‬ی و‪.‬‬

‫‪٧٣‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫ زده کوونکﻲ دې ﻳو ﻳو تن د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ‪ ،‬متن دې ولولﻲ‪ ،‬په مفهوم او مطلب‬‫دې خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫دوه دوه تنه زده کوونکﻲ دې د متن جمل‪ ３‬ﻳو بل ته امﻼ وواﻳﻲ او په خپلو کتابچو ک‪３‬‬‫دې ولﻴکﻲ‪.‬‬ ‫ زده کوونکﻲ دې په وار سره د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ او کوم پﻴغام ﻳ‪ ３‬چ‪ ３‬له دې متن‬‫＇خه اخﻴستی نورو ته بﻴان ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ ＇و تنه زده کوونکﻲ دې په وار سره د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ که د دري ﻳا پ‪＋‬تو ژب‪ ３‬د نورو‬‫شاعرانو نومونه ﻳ‪ ３‬په ﻳاد وي د تخت‪ ３‬پر مخ دې ولﻴکﻲ‪.‬‬ ‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻌﻨاوې‬

‫پﻴ‪７‬ۍ‬ ‫معرفت‬ ‫حکمران‬

‫قرن‬ ‫پﻴژندنه‬ ‫حکم کوونکی‪ ،‬لوی ولسوال‬ ‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬

‫زده کوونکﻲ دې د لوست مفهوم په لن‪６‬ه توگه په خپلو کتابچو ک‪ ３‬ولﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪٧٤‬‬

‫اتﻪ د‪４‬رشﻢ ﻟﻮست‬

‫د ﻓﻌﻞ رﻳ‪＋‬ﻪ‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬د متن سم لوستل‪ ،‬لﻴکل‪ ،‬د فعلونو د رﻳ‪＋‬و پ‪５‬ژندل او د هغو سمه کارونه‪.‬‬

‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬ ‫تاسو ＇ه فکر کوئ‪ ،‬فعلونه هم رﻳ‪ ３＋‬لري؟‬ ‫د فعلﻮنﻮ رﻳ‪:３＋‬‬ ‫رﻳ‪＋‬ه د فعل اصل او بنس＀ دى‪ ،‬د فعل رﻳ‪＋‬ه د فعل هغ‪ ３‬برخ‪ ３‬ته وﻳل کﻴ‪８‬ي‬ ‫چ‪ ３‬تاړي ﻳا وندونه ور پﻮرې ون‪＋‬لﻲ او نﻮرې کلم‪ ３‬ترې جﻮړې ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫لکه‪ :‬د (خﻮړل) کلمه د ﻳﻮې رﻳ‪ ３＋‬په شکل په ﻻندې مثالﻮنﻮ ک‪ ３‬وگﻮرئ‪:‬‬ ‫خﻮړلﻰ‪ ،‬وخﻮړ‪ ،‬خﻮړلﻰ و‪ ،‬خﻮړل‪ ３‬ده‪ ،‬خﻮړونک‪.３‬‬ ‫لکه ＇نگه چ‪ ３‬رﻳ‪＋‬ه د فعل اصل او بنس＀ جﻮړوي‪ ،‬په نﻮمﻮنﻮ ک‪ ３‬هم رﻳ‪＋‬ه‬ ‫اصل دى او له وندونﻮ سره نﻮې کلم‪ ３‬جﻮړوﻻى شﻲ‪.‬‬ ‫د مثال په تﻮگه‪:‬‬ ‫کله چ‪ ３‬د (کار‪ ،‬زړه او فکر) تر کلمﻮ مخک‪ ３‬ﻳا وروسته وندونه راوړل شﻲ‪،‬‬ ‫نﻮې کلم‪ ３‬ور‪＄‬ﻴن‪ ３‬جﻮړﻳ‪８‬ي چ‪ ３‬په دغﻮ نﻮو کلمﻮ ک‪ ３‬د (کار‪ ،‬زړه او فکر)‬ ‫نﻮمﻮنه اسمﻲ رﻳ‪ ３＋‬بلل ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫کار ‪ ........................‬ب‪５‬کاره‪ ،‬ناکار‪ ،‬کارگر‪ ،‬کارونه او نﻮر‪.‬‬ ‫زړه‪ .........................‬ب‪ ３‬زړه‪ ،‬نازړه‪ ،‬زړور‪ ،‬زړه سﻮی او نﻮر‪.‬‬

‫‪٧٥‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫ زده کوونکﻲ دې په وار سره متن ولولﻲ او په مطلب دې خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬‫ زده کوونکﻲ دې د فعل رﻳ‪＋‬ه تعرﻳف‪ ،‬په مثالونو ک‪＇ ３‬رگنده او په کتابچو ک‪ ３‬دې ولﻴکﻲ‪.‬‬‫ زده کوونکﻲ دې په ﻻند‪４‬نﻴو کلمو ک‪ ３‬رﻳ‪＋‬ه په ن‪＋‬ه ک‪７‬ي‪.‬‬‫مخونه‪ ،‬مخک‪ ،３‬مختاړي‪ ،‬مخور‪ ،‬ب‪ ３‬مخﻲ‪ ،‬ب‪ ３‬مخه‪.‬‬ ‫سرور‪ ،‬ب‪ ３‬سره‪ ،‬له سره‪ ،‬سردار‪ ،‬سره‪.‬‬ ‫ زده کوونکﻲ دې په وار سره د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ‪ ،‬د متن لغتونه دې لوم‪７‬ی معنا او‬‫بﻴا دې په جملو ک‪ ３‬وکاروي‪.‬‬ ‫ ＇و زده کوونکﻲ دې د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ‪＇ ،‬و نوي مثالونه دې پر تخت‪ ３‬ولﻴکﻲ او‬‫په هغو ک‪ ３‬دې د فعل ﻳا نوم رﻳ‪＋‬ه و＊ﻴﻲ‪.‬‬ ‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻌﻨاوې‬

‫بنس＀‬ ‫نازړه‬

‫تهداب‬ ‫ډارن‪ ،‬ب‪ ３‬هوډه‬

‫＇رگﻨدوﻧﻪ‪:‬‬ ‫وندونه‪ :‬هغه ناخپلواک‪ ３‬کلم‪ ３‬دي چ‪ ３‬په فعلونو او نومونو ک‪ ３‬تر رﻳ‪ ３＋‬مخک‪ ３‬ﻳا وروسته‬ ‫راشﻲ‪.‬‬ ‫لکه‪( :‬ب‪ ３‬فکره) ﻳا د (ب‪ ３‬واکه) په کلمو ک‪( ،３‬ب‪ )３‬مختاړی بلل ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬ ‫زده کوونکﻲ دې ＇و فعلﻲ او اسمﻲ رﻳ‪ ３＋‬په نوو مثالونو ک‪ ３‬پﻴدا بﻴا دې په خپلو کتابچو‬ ‫ک‪ ３‬ولﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪٧٦‬‬

‫ﻧﻬﻪ د‪４‬رشﻢ ﻟﻮست‬

‫کﻮچﻨﻴان‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬د متن لوستل‪ ،‬لﻴکل ‪ ،‬د لوست په مطلب او مفهوم پوه‪５‬دل‪.‬‬

‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬ ‫ستاسو په فکر ماشومان کوم ＊ه صفتونه لري؟‬ ‫اروا＊اد گل پاچا الفت په خپل مشهﻮر کتاب ((غﻮره نثرونه)) ک‪ ３‬لﻴکلﻲ دي‪:‬‬ ‫(( ‪ .....‬زه پــه مــــاشﻮمــانﻮ ک‪＄ ３‬ﻴن‪ ３‬داس‪ ３‬لﻮى خﻮﻳﻮنه او ستر صفتﻮنه وﻳنم‬ ‫چ‪ ３‬هغه په لﻮﻳانﻮ ک‪ ３‬نشته‪ .‬هغه کسان چ‪＄ ３‬انﻮنه ورته لﻮى او زورور ＊کاري‪،‬‬ ‫د خپل‪ ３‬کﻴن‪ ３‬او بغض په وړاندې ډ‪４‬ر کمزوري دي‪ .‬زه او ته که هر ＇ﻮمره‬ ‫لﻮى شﻮ‪ ،‬قﻮت ومﻮمﻮ‪ ،‬په خپلﻮ غلﻴمانﻮ رحم نشﻮ کﻮﻻى‪ .‬په زورورو باندې قهر‬ ‫او غــضب ډ‪４‬ر زورور دی‪ .‬مگر ماشﻮمان دغه راز نه دي‪ .‬د دوى په زړونﻮ ک‪３‬‬ ‫که عناد او کﻴنه پﻴدا شﻲ‪ ،‬ډ‪４‬ر ژر ﻳ‪ ３‬له مــنـ‪％‬ـــه وړى شﻲ‪ .‬ﻳﻮه ش‪５‬به وروسته‬ ‫له هغه چا سره مﻴنه کﻮي چ‪ ３‬مخک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ورسره منگﻮل‪ ３‬لگﻮل‪.３‬‬ ‫دا کار لﻮﻳان نشﻲ کﻮﻻى ‪ .‬لﻮى خلک د خپل قهر او غضب په وړاندې ډ‪４‬ر‬ ‫واړه او کمزوري دي‪.‬‬

‫‪٧٧‬‬

‫دا زور او قﻮت د کﻮچنﻴانﻮ په برخه رس‪５‬دلﻰ دى چ‪ ３‬د کﻴن‪ ３‬او عناد اور م‪７‬‬ ‫ک‪７‬ي او دا جهنم په گلزار بدل ک‪７‬ي))‪.‬‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫ زده کوونکﻲ دې په وار سره متن ولولﻲ او د هغه مطلب دې په لن‪ ６‬ډول وواﻳﻲ‪.‬‬‫ زده کوونکﻲ دې ﻻندې کلم‪ ３‬په مناسبو جملو ک‪ ３‬راوړي او په خپلو کتابچو ک‪３‬‬‫دې ولﻴکﻲ‪.‬‬ ‫د‪ .‬عناد‬ ‫الف‪ :‬لوﻳان‬ ‫هـ‪ .‬کمزورى‬ ‫ب‪ .‬بغض‬ ‫و‪ .‬مﻴنه‬ ‫ج‪ .‬زورور‬ ‫ دوه تنه زده کوونکﻲ دې د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ او د متن جمل‪ ３‬دې ﻳو بل ته د امﻼ په‬‫توگه وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫ زده کوونکﻲ دې په متن ک‪ ３‬متضادې کلم‪ ３‬پﻴدا او په خپلو کتابچو ک‪ ３‬دې ولﻴکﻲ‪.‬‬‫ ＇و تنه زده کوونکﻲ دې د ！ولگﻲ مخ‪ ３‬ته راشﻲ‪ ،‬په دې اړه دې خبرې وک‪７‬ي چ‪ ３‬موږ‬‫＇نگه کوﻻی شو له هر چا سره د خپل قهر او غضب مخنﻴوی وک‪７‬و؟‬ ‫ﻟﻐت‬

‫ﻣﻌﻨا‬

‫عناد‬ ‫غوره‬ ‫جهنم‬ ‫بُغض‬

‫کﻴنه‬ ‫په زړه پورې‬ ‫دوزخ‬ ‫کﻴنه‬ ‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬

‫زده کوونکﻲ دې د متن په پوه‪５‬دو سره په دې اړه ＇و کر＊‪ ３‬په خپلو کتابچو ک‪ ３‬ولﻴکﻲ‬ ‫چ‪ :３‬موږ ＇نگه کوﻻی شو د کوچنﻴانو په شان له خپلو زړونو ＇خه کﻴنه او عناد لرې ک‪７‬و؟‬

‫‪٧٨‬‬

‫＇ﻠﻮﻳ‪＋‬تﻢ ﻟﻮست‬

‫د پاک چاپ‪５‬رﻳال گ＂‪３‬‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬د متن لوستل‪ ،‬لﻴکل‪ ،‬پاک چاپ‪５‬رﻳال په ارز＊ت او گ＂و پوه‪５‬دل او د چاپ‪５‬رﻳال د‬ ‫پاک ساتلو د روحﻴ‪ ３‬پﻴاوړتﻴا‪.‬‬

‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬ ‫أﻳا تاسو کله د چاپ‪５‬رﻳال کلمه اور‪４‬دل‪ ３‬او په معنا ﻳ‪ ３‬پوه‪８５‬ئ؟‬ ‫زمﻮږ خﻮا و شا ！ﻮل ＇ﻴزونه‪ ،‬لکه‪ :‬هﻮا‪ ،‬اوبه ‪＄‬نگلﻮنه‪ ،‬کروندې‪ ،‬د＊ت‪،３‬‬ ‫غرونه او نﻮر‪ ...‬د چاپ‪５‬رﻳال په نامه ﻳاد‪８４‬ي‪ .‬چاپ‪５‬رﻳال په ！ﻮلﻮ وگ‪７‬و پﻮرې اړه‬ ‫لري‪＄ ،‬که انسان پک‪ ３‬ژوند کﻮي او گ＂ه ترې اخلﻲ‪.‬‬ ‫＇ﻮمره چ‪ ３‬ﻳﻮ چاپ‪５‬رﻳال پاک او ＊کلی وي‪ ،‬په هماغه اندازه ژوند په زړه‬ ‫پﻮرې او خلک له روغتﻴا ＇خه برخه من وي‪.‬‬ ‫＇رنگه چ‪ ３‬له چاپ‪５‬رﻳال ＇خه ！ﻮل انسانان گ＂‪ ３‬اخلﻲ‪５＊ ،‬رازي او ساتنه‬ ‫ﻳ‪ ３‬هم په ！ﻮلﻮ وگ‪７‬و پﻮرې اړه لري‪.‬مﻮږ ！ﻮلﻮ او په ت‪５‬ره ‪＄‬ﻮانانﻮ ته په کار‬ ‫ده چ‪ ３‬د ه‪５‬ﻮاد هره برخه خپل گ‪ ６‬کﻮر وبﻮلﻲ او د هغه حفاظت او پاک‬

‫‪٧٩‬‬

‫ساتل خپله ملﻲ دنده او مسﻮولﻴت وگ‪２‬ﻲ او له خپل چاپ‪５‬رﻳال ＇خه سمه او‬ ‫مناسبه گ＂ه واخلﻲ‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫ زده کوونکﻲ دې په وارسره د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ متن دې ولولﻲ او د هغه په مطلب‬‫دې خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ دوه دوه تنه زده کوونکﻲ دې په خپلو من‪％‬و ک‪ ３‬لوستل شوى متن ﻳو بل ته امﻼ وواﻳﻲ‪.‬‬‫ ﻻندﻳن‪ ９‬کلم‪ ３‬دې په جملو ک‪ ３‬وکار وي او په خپلو کتابچو ک‪ ３‬دې ولﻴکﻲ‪:‬‬‫(مسوولﻴت‪ ،‬وگ‪７‬ي‪ ،‬حفاظت‪ ،‬دنده)‬ ‫ زده کوونکﻲ دې د پاک چاپ‪５‬رﻳال د گ＂و په هکله ﻳوه لن‪６‬ه مقاله ولﻴکﻲ‪.‬‬‫ زده کوونکﻲ دې په وار سره د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ او په دې اړه دې خبرې وک‪７‬ي چ‪３‬‬‫موږ ول‪ ３‬پاک چاپ‪５‬رﻳال ته اړتﻴا لرو؟‬ ‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻌﻨاوې‬

‫وگ‪７‬ي‬ ‫دنده‬ ‫برخه من‬

‫خلک‬ ‫وظﻴفه‬ ‫د برخ‪＋＇ ３‬تن‬

‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬ ‫زده کوونکﻲ دې د ه‪５‬واد په اوسنﻲ حالت ک‪ ３‬د پاک چاپ‪５‬رﻳال په اړه ＇و کر＊‪ ３‬په خپلو‬ ‫کتابچو ک‪ ３‬ولﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪٨٠‬‬

‫ﻳﻮ ＇ﻠﻮ‪＋４‬تﻢ ﻟﻮست‬

‫ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮکﻲ‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬د متن سم لوستل‪ ،‬لﻴکل‪ ،‬د نشه ﻳﻲ موادو په اغ‪５‬زو او زﻳانونو پوه‪５‬دل او له هغو‬ ‫＇خه د ‪＄‬ان ساتن‪ ３‬د روحﻴ‪ ３‬پﻴاوړتﻴا‪.‬‬

‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬ ‫أﻳا تاسو نشه ﻳﻲ توکﻲ پ‪５‬ژنئ او د هغو په زﻳانونو پوه‪８５‬ئ؟‬ ‫زمﻮږ په چاپ‪５‬رﻳال ک‪ ３‬داس‪ ３‬تﻮکﻲ شته چ‪＄ ３‬انته غذاﻳﻲ ارز＊ت لري لکه‪:‬‬ ‫م‪５‬ﻮې‪ ،‬سابه‪ ،‬غﻮ＊‪ ３‬او نﻮر چ‪ ３‬د ژوند د پاﻳ‪＋‬ت‪ ،‬روغتﻴا او سﻮکال‪ ９‬ﻻمل‬ ‫ک‪８５‬ي‪ .‬داس‪ ３‬تﻮکﻲ هم مﻮجﻮد دي چ‪ ３‬نه ﻳﻮازې غذاﻳﻲ او روغﻴتاﻳﻲ‬ ‫خاصﻴت نه لري‪ ،‬بلک‪ ３‬ډ‪４‬ر ناوړه او وژونکﻲ هم دي‪ .‬لکه‪ :‬نسﻮار‪ ،‬سگرټ‪،‬‬ ‫چرس‪ ،‬بنگ‪ ،‬شراب‪ ،‬ترﻳاک‪ ،‬ه‪５‬روﻳن‪ ،‬او نﻮر‪.‬‬ ‫هغه انسان چ‪ ３‬ﻳﻮ وخت روغ رم＀ او د خپلﻮ ک‪７‬و وړو له امله په خپله ！ﻮلنه‬ ‫ک‪ ３‬د درناوي او باور وړ وي‪ ،‬د دغﻮ نشه ﻳﻲ تﻮکﻮ په کارولﻮ سره د خپل‬ ‫ژوند ！ﻮل نعمتﻮنه او ＊‪５‬گ‪ ３２‬له ﻻسه ورکﻮي‪.‬‬ ‫دا کسان ناروغ‪ ،‬کمزوري‪ ،‬په هر ‪＄‬اى ک‪ ３‬پراته او له خپلﻮ کﻮرنﻴﻮ ＇خه‬ ‫جﻼ شﻮي او ناوړه ژوند لري‪ .‬په نشه روږدي کسان ورو ورو خپله روغتﻴا له‬ ‫ﻻسه ورکﻮي او په ډول ډول ناروغﻴﻮ‪ ،‬لکه‪ :‬د بدن پر کمزورۍ‪ ،‬د زړه او د‬ ‫س‪８‬و په سرطان اخته او په پای ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬د م‪７‬ﻳن‪ ３‬سبب گر‪＄‬ﻲ‪.‬‬

‫‪٨١‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫ زده کوونکﻲ دې په وار سره متن ولولﻲ او د هغه مطلب دې په ساده وﻳنا بﻴان ک‪７‬ي‪.‬‬‫ دوه دوه تنه زده کوونکﻲ دې د متن جمل‪ ３‬ﻳو بل ته امﻼ وواﻳﻲ‪.‬‬‫ زده کوونکﻲ دې په خپلو ډلو ک‪ ３‬د نشه ﻳﻲ توکو د بدو اغ‪５‬زو په هکله ＇و کر＊‪ ３‬ولﻴکﻲ‬‫او بﻴا دې ﻳو تن د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ او نورو ته دې ولولﻲ‪.‬‬ ‫ زده کوونکﻲ دې د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ او په دې اړه دې خبرې وک‪７‬ي چ‪＇ :３‬نگه‬‫کوﻻی شو له دغو تباه کوونکو توکو ＇خه خپل ‪＄‬انونه او د کورن‪ ９‬غ‪７‬ي وساتو‪.‬‬ ‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻌﻨاوي‬

‫چاپ‪５‬رﻳال‬ ‫ک‪７‬ه وړه‬ ‫روږدى‬ ‫سوکالﻲ‬

‫محﻴط‬ ‫چارې اوعملونه‬ ‫أموخته اوعادت‬ ‫أسوده گﻲ‬

‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬ ‫زده کوونکﻲ دې د نش‪ ３‬د تباه کوونکو اغ‪５‬زو په باب د خپلو کورنﻴو له غ‪７‬و سره خبرې‬ ‫وک‪７‬ي او بﻴا دې ＇و کر＊‪ ３‬په دې هکله په خپلو کتابچو ک‪ ３‬ولﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪٨٢‬‬

‫دوه ＇ﻠﻮ‪＋４‬تﻢ ﻟﻮست‬

‫د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬پﻪ سطح‪ ３‬ک‪ ３‬بدﻟﻮﻧﻮﻧﻪ‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬د متن لوستل‪ ،‬لﻴکل او په دې وپوه‪８５‬ي چ‪ ３‬د ‪＄‬مک‪ ３‬پرمخ او من‪ ＃‬ک‪ ３‬بدلونونه‬ ‫هم من‪ ＃‬ته را‪＄‬ﻲ‪.‬‬

‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬ ‫أﻳا تاس‪ ３‬د ‪＄‬مک‪ ３‬د بدلون په هکله ＇ه فکر کوﻻى شئ؟‬ ‫د ‪＄‬مک‪ ３‬پر مخ د ب‪５‬ﻼ ب‪５‬لﻮ ﻻملﻮنﻮ له امله ＇ﻮ ډوله بدلﻮنﻮنه رامن‪ ＃‬ته ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ﻳﻮ ډول ﻳ‪ ３‬هغه بدلﻮنﻮنه دي چ‪ ３‬په تدرﻳجﻲ ډول د ډ‪４‬رو کلﻮنﻮ په اوږدو‬ ‫ک‪ ３‬د باد‪ ،‬باران او د سﻴندونﻮ د اوبﻮ له امله من‪ ＃‬ته را‪＄‬ﻲ‪ .‬په ت‪５‬ره هغﻮ‬ ‫خاورﻳنﻮ سﻴمﻮ ک‪ ３‬چ‪ ３‬ون‪ ３‬او بﻮ！ﻲ ونلري‪.‬‬ ‫بل ډول ﻳ‪ ３‬نا＇اپﻲ بدلﻮنﻮنه دي چ‪ ３‬ﻻملﻮنه ﻳ‪ ３‬طبﻴعﻲ آفتﻮنه‪ ،‬لکه‪:‬‬ ‫اورغﻮر‪＄‬ﻮن‪ ،３‬زلزل‪ ،３‬س‪５‬ﻼبﻮنه‪＄ ،‬مک‪＊ ３‬ﻮﻳ‪５‬دن‪ ،３‬اورلگ‪５‬دن‪ ،３‬طﻮفانﻮنه‬ ‫او نﻮر دي‪ .‬باﻳد ووﻳل شﻲ چ‪ ３‬د خﻮړونﻮ او سﻴندونﻮ په غاړه او شاوخﻮاوو‬ ‫ک‪ ３‬د کﻮرونﻮ جﻮړول‪ ،‬کارکﻮل ﻳا لﻮب‪ ３‬کﻮل ډ‪４‬ر خطرناک دي‪＄ ،‬که په‬ ‫داس‪＄ ３‬اﻳﻮنﻮ ک‪ ３‬له ت‪５‬زو بارانﻮنﻮ سره د س‪５‬ﻼبﻮنﻮ د راتلﻮ امکانات ډ‪４‬ر زﻳات‬ ‫وي او س‪５‬ﻼب هغه آفت دی که په مخ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬کﻮرونه‪ ،‬زراعتﻲ ‪＄‬مک‪،３‬‬

‫‪٨٣‬‬

‫انسانان‪＇ ،‬اروي ﻳا هر ＇ه برابر شﻲ له من‪％‬ه ﻳ‪ ３‬وړي‪.‬‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫ ＇و تنه زده کوونکﻲ دې متن ولولﻲ او د هغه په مطلب دې خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬‫ دوه دوه تنه زده کوونکﻲ دې د متن جمل‪ ３‬ﻳو بل ته امﻼ وواﻳﻲ او په خپلو کتابچو ک‪３‬‬‫دې ولﻴکﻲ‪.‬‬ ‫ زده کوونکﻲ دې د ‪＄‬مک‪ ３‬د سطح‪ ３‬د بدلونونو په اړه که ＇ه اورﻳدلﻲ وي نورو ته دې‬‫وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫ دوه دوه تنه زده کوونکﻲ دې له ﻳو بل سره په دې اړه مشوره وک‪７‬ي چ‪ ３‬کوم شﻴان د‬‫‪＄‬مک‪ ３‬په سطح‪ ３‬ک‪ ３‬د بدلون ﻻمل ک‪５‬دﻻی شﻲ‪ ،‬بﻴا دې خپل‪ ３‬لﻴکل شوې کر＊‪ ３‬نورو‬ ‫ته ولولﻲ‪.‬‬ ‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻌﻨاوې‬

‫ﻻملونه‬ ‫بدلونونه‬ ‫اورغور‪＄‬ون‪３‬‬ ‫خاورﻳنه‬

‫علتونه‬ ‫تغﻴﻴرات‬ ‫أتشفشان‬ ‫خاکﻲ‬

‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬ ‫زده کوونکﻲ دې په ‪＄‬مکه ک‪ ３‬د بدلون په هکله چ‪＇ ３‬ه فکر کوﻻی شﻲ په خپلو کتابچو‬ ‫ک‪ ３‬ولﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪٨٤‬‬

‫درې ＇ﻠﻮ‪＋４‬تﻢ ﻟﻮست‬

‫د کار ارز＊ت‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬د متن سم لوستل‪ ،‬لﻴکل‪ ،‬د کار په ارز＊ت پوه‪５‬دل او د کار کولو د روحﻴ‪３‬‬ ‫پﻴاوړتﻴا‪.‬‬

‫پﻮ＊تﻨ‪:３‬‬ ‫أﻳا تاس‪ ３‬له کار کولو سره مﻴنه لرئ؟ کوم ډول کارونه مو خو＊‪８５‬ي؟‬ ‫کار کول زموږ روغتﻴا ته هم گ＂ه لري؟‬ ‫د اسﻼم ستر پﻴغمبر حــضـرت رسﻮل اکــرم داســ‪ ３‬ﻻر ＊ﻮونه کــ‪７‬ې ده‪:‬‬ ‫((خپله روزي د کار او زﻳار په وسﻴله وگ＂ئ‪ ،‬سﻮال مه کﻮئ‪)).‬‬ ‫له حضرت انس ＇خه رواﻳت دى چ‪ ３‬ﻳﻮ انصاري حضرت مـحمـد‬ ‫حضﻮر ته راغﻰ‪ .‬وﻳ‪ ３‬وﻳل‪(( :‬اى د اهلل حبﻴبه! ماته ﻳﻮ ＇ه راک‪７‬ه‪ )).‬رسﻮل‬ ‫اهلل وفرماﻳل‪ :‬چ‪(( ３‬پـه کـﻮر کـ‪＇ ３‬ـه لـرې؟)) سـﻮالـــگـــر ووﻳــــل‪ :‬ﻳﻮه‬ ‫ش‪７‬ۍ لرم او ﻳﻮه د لرگﻲ کاسه چ‪ ３‬اوبـه پـــه ک‪＋＇ ３‬ﻮ‪ .‬حضرت محمد‬ ‫ورته وفرماﻳل‪(( :‬دواړه راوړه!)) هغه دواړه راوړل‪.‬‬ ‫حضرت محمد وفرماﻳل‪(( :‬دا دواړه ＇ﻮک اخلﻲ؟)) ﻳﻮه س‪７‬ي ووﻳل زه‬ ‫ﻳ‪ ３‬په ﻳﻮه روپ‪ ９‬اخلم‪ .‬پﻴغمبر بـﻴـا وفرماﻳل‪＇(( :‬ﻮک ﻳ‪ ３‬له دې ＇خه‬ ‫گران اخلﻲ؟)) بل س‪７‬ي ووﻳل زه ﻳ‪ ３‬په دوه روپ‪ ９‬اخلم‪.‬‬ ‫رسﻮل اهلل هغه شﻴان ورک‪７‬ل او روپ‪ ９‬ﻳ‪ ３‬انصاري ته ورک‪７‬ې‪ .‬وﻳ‪ ３‬وﻳل‪:‬‬ ‫((په ﻳﻮې روپ‪ ９‬خﻮراکﻲ شﻴان واخله او په بله روپ‪ ９‬ﻳﻮ تبر واخله او ماته‬

‫‪٨٥‬‬

‫ﻳ‪ ３‬راوړه! )) انصاري تبر راوړ او حضرت محمد په مبارکﻮ ﻻسﻮنﻮ په خپله‬ ‫هغه ته ﻻستﻰ ور واچاوه‪ .‬بﻴا ﻳ‪ ３‬وفرماﻳل‪ :‬چ‪＄ ３‬ه لرگﻲ وهه او خر＇ﻮه‬ ‫ﻳ‪ .３‬پن‪％‬لس ور‪ ３＄‬دې ونه گﻮرم‪.‬‬ ‫انصاري لرگﻲ وهل او هغه ﻳ‪ ３‬پلﻮرل‪ .‬پن‪％‬لس ور‪ ３＄‬وروسته حـضـﻮر ته‬ ‫راغﻰ چـ‪ ３‬حال ﻳــ‪ ３‬ډ‪４‬ــر ＊ه شـﻮى و‪ .‬حــضــرت مــحــمــد وفرماﻳل‪(( :‬دا‬ ‫کار تاته له سﻮال نه غﻮره دى‪＄ ،‬که چ‪ ３‬سﻮال به د قﻴامت په ورځ ستا‬ ‫پرمخ تﻮر ！کﻰ وي‪)).‬‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫ ＇و تنه زده کوونکﻲ دې د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ‪ ،‬متن دې ولولﻲ او دهغه په مطلب دې‬‫خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ زده کوونکﻲ دې ﻻندې لغتونه معنا او په خپلو کتابچو ک‪ ３‬دې ولﻴکﻲ‬‫تور！کی‪ ،‬خر＇ول‪.‬‬ ‫ زده کوونکﻲ دې په وارسره د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ او د متن ﻳوه ﻳوه جمله دې د امﻼ‬‫په توگه ولﻴکﻲ‪.‬‬ ‫ زده کوونکﻲ دې د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ او د کار د ارز＊ت په اړه دې ﻳوه ﻳوه جمله‬‫پرتخت‪ ３‬ولﻴکﻲ‪.‬‬ ‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻌﻨاوې‬

‫تور！کﻰ‬

‫عﻴب او شرمندگﻲ‬

‫مبارکو‬

‫بختورو‪ ،‬پاکو‪ ،‬ن‪５‬کمرغو‪ ،‬له برکت ＇خه ډک‬ ‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬

‫زده کوونکﻲ دې د کار د اړتﻴا او ارز＊ت په اړه ＇و کر＊‪ ３‬په خپلو کتابچو ک‪ ３‬ولﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪٨٦‬‬

‫＇ﻠﻮر ＇ﻠﻮ‪＋４‬تﻢ ﻟﻮست‬

‫بشر پاﻟﻨﻪ‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬د متن سم لوستل‪ ،‬لﻴکل‪ ،‬د بشر پالن‪ ３‬په معنا او مفهوم پوه‪５‬دل او د بشر پالن‪３‬‬ ‫د روحﻴ‪ ３‬پﻴاوړتﻴا‪.‬‬

‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬ ‫ستاسو په فکر بشر پالنه ＇ه ته واﻳﻲ؟‬ ‫انسان په ！ﻮلنه ک‪ ３‬ﻳﻮ زﻳار ک） مﻮجﻮد دى او د بشري ستﻮنزو د لرې کﻮلﻮ لپاره‬ ‫د نه ه‪５‬ر‪４‬دونکﻮ خدمتﻮنﻮ وﻳاړ لري‪ .‬باﻳد د ژوند په ！ﻮلﻮ چارو ک‪ ３‬له ﻳﻮ بل سره‬ ‫مرسته‪ ،‬همکاري او د ستﻮنزو په وخت ک‪ ３‬خﻮاخﻮږي ولري‪.‬‬ ‫＇نگه چ‪ ３‬مﻮږ انسانان ﻳﻮ‪ ،‬نﻮ ＊اﻳﻲ چ‪ ３‬له انسانانﻮ سره مﻴنه او محبت خپله بشري‬ ‫فرﻳضه وبﻮلﻮ او په دې عمل وک‪７‬و‪ ،‬چ‪ ３‬هر انسان د عزت او درناوي وړ دى‪.‬‬ ‫انسان ته ＊اﻳﻲ ﻳﻮازې د خپل‪ ３‬سﻮکال‪ ９‬او ن‪５‬کمرغ‪ ９‬په فکر ک‪ ３‬نه وي‪ ،‬بلک‪ ３‬پر‬ ‫نﻮرو هم دا پﻴرزوﻳنه ولري‪.‬‬ ‫وگﻮرئ رحمان بابا دبشر پالن‪ ３‬دا لﻮړ احساس په ＇ﻮمره خﻮږوالﻲ سره په دې‬ ‫بﻴت ک‪＄ ３‬اى ک‪７‬ى دى‪:‬‬ ‫هــغـه زړه بـه لــه طــﻮفانـه پــه امــان وي‬ ‫چ‪ ３‬ک‪＋‬ت‪ ９‬غﻮندې د خلکﻮ باربـردار شـﻲ‬

‫‪٨٧‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫ زده کوونکﻲ دې متن ولولﻲ او په دې مطلب دې خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬‫ دوه دوه تنه زده کوونکﻲ دې د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ او متن دې ﻳو بل ته امﻼ وواﻳﻲ‪.‬‬‫ زده کوونکﻲ دې په خپلو ډلو ک‪ ３‬په دې اړه چ‪( ３‬موږ ＇نگه کوﻻی شو د رحمان بابا‬‫د بشر پالن‪ ３‬له روحﻴ‪＇ ３‬خه پﻴروي وک‪７‬و‪＇ ).‬و کر＊‪ ３‬ولﻴکﻲ او بﻴا دې ﻳو تن د تخت‪ ３‬په‬ ‫مخک‪ ３‬نورو ته ولولﻲ‪.‬‬ ‫ ＇و زده کوونکﻲ دې په وار سره د تخت‪ ３‬مخ‪ ３‬ته راشﻲ او په دې اړه دې خبرې وک‪７‬ي‬‫چ‪( :３‬زموږ له کومو ک‪７‬و وړو ＇خه بشر پالنه ＇رگند‪４‬دﻻی شﻲ)‪.‬‬ ‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻌﻨاوې‬

‫پ‪５‬رزو‬ ‫خواخوږي‬ ‫درناوى‬

‫لورﻳنه‬ ‫همدردي‬ ‫درن‪＋‬ت‬

‫ﻛﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‪:‬‬ ‫زده کوونکﻲ دې د بشر پالن‪ ３‬په هکله ﻳوه لن‪６‬ه مقاله ولﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪٨٨‬‬

‫پﻨ‪％‬ﻪ ＇ﻠﻮ‪＋４‬تﻢ ﻟﻮست‬

‫د وطﻦ تراﻧﻪ‬ ‫ﻣﻮخﻪ‪ :‬د متن لوستل‪ ،‬لﻴکل او د ه‪５‬وادن‪ ９‬مﻴن‪ ３‬د روحﻴ‪ ３‬پﻴاوړتﻴا‪.‬‬

‫پﻮ＊تﻨﻪ‪:‬‬ ‫ستاسو په فکر وطن ول‪ ３‬په هر چا گران دى؟‬ ‫دا وطـــن ودان وطــــــن‬

‫دا د لـــــﻮى افـــغـان وطــــن‬

‫دا پـــر مﻮږه گــــران وطــــن‬ ‫خــاوره د غــ‪５‬ـرت ده زلـزلــ‪ ３‬لــري طـــﻮفـان لــري‬ ‫غــرونــﻮ کــ‪ ３‬بــازان لـــــري‬ ‫شـــﻮر ﻳـــ‪ ３‬پــه سﻴـندونــﻮکــ‪３‬‬

‫تــاو ﻳــ‪ ３‬لـــﻮﻳــﻮ غــرونـﻮکـ‪３‬‬

‫مـﻴـنـه ﻳـ‪ ３‬پـــه زړونـﻮکــ‪３‬‬ ‫خـﻴـژي لـه سﻴنـ‪ ،３‬د هـر افـغـان ولـﻮل‪ ３‬لـري‬ ‫بـــــــــلــــ‪ ３‬ﻳــــ‪ ３‬لـمـبـ‪ ３‬لــري‬ ‫اوســــــــﻲ افــــغـانــان پـکـ‪３‬‬

‫نــــسل اتـــــﻼن پـــکـــــــــ‪３‬‬

‫واړه ســربـــازان پـــکــــ‪３‬‬ ‫＇ــــاري ﻳــ‪ ３‬د غـــرو او چـــت سـرونــه لـــه آســـمـان ســره‬ ‫نــــنـــگ او لــــه اﻳـــمـان ســـره‬

‫‪٨٩‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫ زده کوونکﻲ دې ترانه په ډله ﻳﻴزه توگه په لوړ أواز ولولﻲ‪.‬‬‫ د تران‪ ３‬مطلب دې په نثر واړوي او بﻴا دې په خپلو کتابچو ک‪ ３‬ولﻴکﻲ‪.‬‬‫ زده کوونکﻲ دې ﻻندې لغتونه په جملو ک‪ ３‬وکاروي‪.‬‬‫سﻴندونه‪ ،‬تاو‪ ،‬لمب‪ ،３‬بازان‪ ،‬اتﻼن‬ ‫ زده کوونکﻲ دې په وار سره د وطن دوست‪ ９‬او د وطن د ساتن‪ ３‬په هکله چ‪＇ ３‬ه‬‫مسوولﻴت لرو او ＇نگه ﻳ‪ ３‬ترسره کوﻻی شو‪ ،‬خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ﻟﻐتﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﻌﻨاوې‬

‫ولولﻰ‬ ‫وطن‬ ‫باز‬ ‫سربازان‬ ‫اتﻼن‬ ‫＇اري‬

‫شور اوغوغا‬ ‫！ا！وبﻰ ﻳا د اوسﻴدو ‪＄‬اى‬ ‫با＊ه‬ ‫سر＊ندونکﻲ‬ ‫قهرمانان‬ ‫＇ارنه ﻳ‪ ３‬کوي‪ ،‬ﻳا ساتنه ﻳ‪ ３‬کوي‬

‫‪٩٠‬‬

‫د پﻮﻫﻨ‪ ３‬تراﻧﻪ‬ ‫ر‪１‬ـــــــا‬ ‫پـــــــــﻮﻫــــﻨـــــــــﻪ ده‬ ‫ﻛــــتــــــــــــــاب او ﻗـــﻠـــــــــــﻢ‬

‫وطــــــــــﻦ تـــــــﻪ ﻣـــــــﻮ ＊ـــکـــﻼ‬ ‫زﻣـــــــــــﻮﻧـــــــــــ‪８‬ه رﻫــــﻨــــﻤــــا‬

‫پــﻮﻫــﻨـــــﻪ ده ر‪１‬ــــا‪ ،‬وطـــﻦ تــﻪ ﻣــﻮ ＊ـﻜﻼ‬ ‫ﻛـــتـــاب او ﻗــﻠــــــــﻢ زﻣـــــــﻮﻧـــ‪８‬ه رﻫــﻨـــــﻤــا‬ ‫وطــــــــﻦ زﻣــــــــا ﻳــــــ‪＄ ３‬ــــان‬ ‫تـــــــﻪ وﻳــــــﻨــــــﻪ د اﻓـــــﻐـــــان‬

‫ﻟــــــﻪ تـــــاﻧـــــﻪ شــــــﻢ ﻗــــربــــان‬ ‫تــــﻪ ﻟــــــﻮړ پــــﻪ ！ــــــﻮل جــﻬــان‬

‫پــﻮﻫــﻨـــــﻪ ده ر‪１‬ــــا‪ ،‬وطـــﻦ تــﻪ ﻣــﻮ ＊ـﻜﻼ‬ ‫ﻛـــتـــاب او ﻗــﻠــــــــﻢ زﻣـــــــﻮﻧـــ‪８‬ه رﻫــﻨـــــﻤــا‬ ‫آبــــــــــــاد اوســــــــــــ‪ ３‬آبـــــــاد‬ ‫ﻣــــﻮﻧــــ‪ ８‬ســــر＊ــــﻨــــدو پـــــﻪ تــا‬

‫وطــــــﻨــــــﻪ تـــــــﻪ شـــــــ‪＊ ３‬ـــــاد‬ ‫آزاد‬ ‫دې‬ ‫ســـــاتـــــﻮ‬ ‫او‬

‫پــﻮﻫــﻨـــــﻪ ده ر‪１‬ــــا‪ ،‬وطـــﻦ تــﻪ ﻣــﻮ ＊ـﻜﻼ‬ ‫ﻛـــتـــاب او ﻗــﻠــــــــﻢ زﻣـــــــﻮﻧـــ‪８‬ه رﻫــﻨـــــﻤــا‬ ‫تــــﻪ کـــــﻮر ﻳــــ‪ ３‬ﻫــــﻢ ﻣــــ‪ ３‬گـــﻮر‬ ‫تــــــﻪ زړه ﻳــــــ‪ ３‬د آســـﻴـــا‬

‫تــــﻪ پـــــﻼر ﻳــــ‪ ３‬ﻫــــﻢ ﻣــــ‪ ３‬ﻣـــﻮر‬ ‫زﻣـــــــــا د ســـــتـــــرگـــــﻮ تـــــﻮر‬

‫پــﻮﻫــﻨـــــﻪ ده ر‪１‬ــــا‪ ،‬وطـــﻦ تــﻪ ﻣــﻮ ＊ـﻜﻼ‬ ‫ﻛـــتـــاب او ﻗــﻠــــــــﻢ زﻣـــــــﻮﻧـــ‪８‬ه رﻫــﻨـــــﻤــا‬ ‫تــــــﻪ ﻧــــﻨــــگ ﻳــــــ‪ ３‬د آرﻳــــــا‬ ‫‪＄‬ـــــــار‪４‬ـــــــ‪８‬ﻣـــــــﻪ ﻟــــــــﻪ تـــا‬

‫او تـــــــــاج ﻳـــــــ‪ ３‬د ﻳـــﻤـــا‬ ‫اﻓــــــﻐــــــاﻧــــــســــــتــــــان زﻣــــــا‬

‫پــﻮﻫــﻨـــــﻪ ده ر‪１‬ــــا‪ ،‬وطـــﻦ تــﻪ ﻣــﻮ ＊ـﻜﻼ‬ ‫ﻛـــتـــاب او ﻗــﻠــــــــﻢ زﻣـــــــﻮﻧـــ‪８‬ه رﻫــﻨـــــﻤــا‬ ‫ﻣحﻤد ُﻣﻌﻴﻦ ﻣرستﻴال‬

‫‪٩١‬‬