Corpus scriptorum historiae Byzantinae: Volumen II [Reprint 2021 ed.] 9783112405086, 9783112405079

Citation preview

P R O C O feX

P I U S

RECENSIONE

GUILIELMI

DINDORFII.

VOL. IL

BONNAE IMPEKSIS

ED.

WEBERI

MDCCCXXXI1I.

npoKonior

K AH APE.O*

I S T O P I A

Procopius

II.

I.

1

npoKonior ISTOPISIN

THS

B'

k a i i a p e s i i I ^ TETPAJ02

H

A'.

ISTOPISIN — HA'.] THS 4ETTEPA2 TETPAJOS TSIN KAT' ATTON ISTOPISIN BIBA. A'. P. lazofla tfta tjät] vniXijyt xai xw ivnqinti xìjg S,vf.i(.iaylag òvé(J.axi ngòg xwv tntß.v0tüv xvQavvovfuvot ißiitpvxo ' waxe avxovg àvaiSrjv ulla xt noVku V 2 oii xi txovoiovg r/vayxa^ov xai xe?*(vxwvztg %v/.inavxag TiQog al- 15 xovg vttftaod-at xovg ini xìjg 'Izaì.lug ùyQovg rfeiovv. wv à-rj xò XQizr]fiÓQiov (¡(plot Sidóvai zòv 'OQÌOTIJV ixtXtvov, xavTU xt NOTRJativ avxòv wg {¡xiaxa èfioloyovvxa tv&vg txxuvav. rjv Sé xig ìv avroTg 'OSóuxQog ovovia, ig xovg ßaaüJwg öoQvrpoQQvg xikwv, 1. Tà (iìv — tifa ] Haec postremis superiora libri verbis adiun-

gunt AHL. 3. TE oro. L.

ibid. rijBs] Tavty Lm. 2. ¿Tceincàv] vaemcòv? 5. Avyovazovkov ] AvyovazovXov P. 10. 'Az-

xiXa Grotius et Maltretus. Libri ore. 12. „vittiqye]

Libri 'Avvaka. 11. onta Scaliger. vmjkvyi Reg." MALT. Sic LHm.

1. I t a quidem in Africa processit Romana res : ego vero ad bellum Gotthicum renio, praevia rerum narratione, quae ante illud Gotthis et Italis contigerunt. Uno tempore, Byzantii Zeno, in Occidente imperavit Augustus, quem Romani, diminuto blande vocabulo, appellaverunt Augustulum; propterea quod Imperium susceperat adolescentulus. Id vero Orestes ipsius pater, singulari prudentia vir, administravit. Aliquanto ante Romani Scirros, Alanos, et alias quasdaro gentes Gotthicas in societatem asciverant; ex quo illas ab Alarico Attilaque clades acceperant, quas in superioribus libris deseripsi. Sed quantum et fortunae et dignitatis addebant militiae Barbarae, tantum Romanae detrahebant subque honesto foederis nomine ab extraneis tyrannice opprimebantur. Horum certe impudenza eo crevit, ut post alia multa ab invitis expressa, demum agros omnes Italiae dividere inter se voluerint, et cum tertiam eorura partem ab Oreste exigerent, abnuentem eum illieo vita spoliarint. Inter ipsos quidam erat, Odoacer nomine, Protector Caesarianus: qui tunc, si ilio-

7

DE BELLO GOTTHICO I. i . oIg avxòg

xóxe

noiyauv

ru

inayyúXófiíva

avTQv ini xfjg «ftWÍff xaTaatT¡owvzai. Qfikttßwv

TÒV ßaaikia

ùVKo fiìv ovòtv

Si Xóyca ßioxfveiv

tiaiQioú/Atvog

'Ynò

Si xovg

Sòvxog

ßaaikimg

afflaiv

r¡yov¡xlvov,

100 inàxùiv

xQaxijaiv

tv xi&ta&ai

avxàt

xe xal

1 sfPiùfialùtv

TE

in'

ig'IxaMav xal yvvatxag

xal avxáí inuSr¡

o xüv

Sè

xRP

xov

naQyvii

ìg'Izuim-

aptivov

y¿Q o !

xvqavvav

anavzmv

R¡

ntqloSov

Staftayo-

rfj

ino&qxy

naTSdg ooa

xov 'Ioviov TIQÓOÙ)

tìvai,

ßiaaafiiva

ßaatktX

tvd-1/.ttvoi xal xà tninka ay^iaza

xiv

ßaaiktvg,

xr¡v iantglav

a] re L . r i xal H : TTjv Hm. 4. (¡tozevav L corr. pimrsveiv P . ibid. elaae L . e a efaoev P . 12. is zsígag ] sis Z *Q S L17. jjet LHm. jjxet P . 18. SmnXu] IninXa L . 21. negiióvveg] itefióvres L. rum opera principatum conseqaeretur, se voti compotes facturum recepit. Qua via arrepta tirannide, Imperatori nihil praeterea mali intulit, viver e privatum sinens; tertiaque agrorum parte concessa Barbaris, eos sibi devinxit penitus, ac tjrannidem per annos decern firmavit. Sub idem tempos G o t t b i , qui Imperatorie permissu Thraciam incoIebant, in Romanos rebellavere, duce Theoderico, qui vir erat Patricius, et Byzantii sellata Consularem ascenderat. At Zeno Aug. rationem optimam e r e nata inire callens, Theoderico suasit, ut Italiani peteret, et, cum Odoacro collata manu, sibi Gotthisque Imperium Occidents para* r e t : cum esset convenientius, praesertim Senatori, tyraunuia esìgere, et Romania atque Italia praeesse omnibus, quam armis cum Imperatore contendere, et in tantum venire discrimen. Eo delectatus Consilio Theodfiricus, in Italiam proficiscitur. Gotthi se comités adiunxerunt, parvulis foeminisnue in plaustra impositis cum supellectili, quantacunque deferri potuit. Ubi ventum e^t ad sinum Ionium, quoniam traiicere nequibaot, defecti navibus, illum circumeundo, per Taulantiorum aliorumque eius

D

pRocopn

8 TavXavzlwv

xaì zwv ravvi] i&vuv.

P 309 XQOV vnuvTiuaavTig

xovxotg Si 01 àfitpì

zt q o o y & c v T t s izolXaig tv xe

ftuyaig

ovv TW frftfióvi aqtag avxovg tiQ^av xaì iv xoìg fxuhaza v ywylwv rór&oi H 166 xiyrp.iv

ìayvQotg ovai.

TU fdv

Kausrtvav Sityti,

ovfAntnzar/.tv tivai, /ìetva yu.Q avzij

Si

TO 9IQOVQIOV

'Pujìtvvuv

xe

, 0ntq axaSioig

UVZTJV

,

d-uXuaatog thai,

ovx titqioSog

Tw (F uivtzai ovaa.

Sitigyofiivrj

avzfi

ij

&aXaaaa

Trtv fjóva zavzijv,

xaineq

TOTg nXlovaiv

zov fiyayovg ntQiovala

ixuazuzai

ozQazio iofiazTj ovSafiij

ylyvtzat.

y.aì.ovaiv,

vog xaì noza/.ioì ulXoi C avzrjv ntQifiaV.ovziS 1. Tavlavzicov

azga-

ig xhv exeivji

ìfxnóSióg ayyioza

iazi

àxxrp figayog

xaì &n

avzov zft 15

oQafitvqv,

%vn(ìaivei thai,

y.ai zip ntQw

TluSog zt yuQ 0 noxafiòg,

ògiuv zwv Ktlziy.iuv vavalnoQoi

xol-

xò firj tnt- 10

¡.lizgui

Si ovze vavaiv ovze ntQùv

a" xe yaQ vfjeg xazuigtiv ¿net

cPa-

eg zov 'Iovlov

nowvfttvT] ovy Tjooov Tj xazù ozaSiovg ZQiuy.ovza,

xaì 'HgiSavòv

xqiaxo-

tv&a y.ut 'Oòóay.Qov

ovxt 6/.io).oylu 0vzt {¡la IhTv ì'ayvov.

Svotv czaSiotv

tyovaiv,

Si eg noXioQxlav 01

Iv ntSt'm ¡xiv y.tXzai vnziu),

B nov za toyaza,

ijxtara

y.a&tozqy.ózeg

'Papivvfl

xSn> ak~

ycoQia %v(xnavza Tgònio Srj oxm fy.uozu) xe- 5

alla

tl).nv,

oiotg'Pafitvvtjg

'OSoa-

av

zuvzrj q>tQo/.te-

'£,vv 7J(.ivatg noi

u/.of ÌQgvzov notovai zi)v nófov.

narzayód-ev hzuv&u

P ex Reg. et Hoeschelius ex Strabooe VII. p. 326.

20

TaXavzimv LHm. raXuvzitav H. Taulantiorum Pers. 2. (ic1j;ajg] (idzV L ; illud Lm. ibid. 'Papévvt] ] QctfUvr] L. 4. ¿g] i/s L. 6. Kaiatjvav Pm. Caesenam Pers. «laivav HP. 10. Svotv ] SveTv L. 13. cvzfj ] avzq L. 15. trtv add. L. ibid, ¿¡¿va ] Tjióva P. accolarum oras progressi sunt. Ipsis factae obviara Odoacri copiae, et multis fusae congressibus, cum suo Principe Ravennae se commiserunt, aliisque munitissimis locis: quae Gotthi cum obsedissent, pleraque variis, prout cuiusque sors tulit, cepere modis : Caesenam autem castellum, R a venna stadiis ecc. dbsitum, necnon Ravennani ipsam, ubi erat Odoacer, in potestatem suam nec vi, nec deditione redigere valuerunt. E s t enim Ravenna plano in campo posita ad extremum sinum Ionium; a quo stadiis duobus distat. Ncque enim maritima est, nec videtur adiri classibus facile posse, immo nec pedestribus copiis. Quippe naves ad liltus illud appelli nequeunt, prohibitae brevibus, quae in mare ad xxx. saltern procurrunt stadia, ac circuitu suo longissime eos ipsos a littore summovent, qui illud habent in conspectu proxime navigantes. Pedestrem vero exercitum excludunt aquae, quibus Padus amnis, quem et Eridanum vocant, e montibus Gallicis eo decurrens, aliique fluvii, navigabiles, et lacus, urbem illam undique ambiunt. Ibi guotidie quiddam fit, sane permirura. Dilucalo mare, in morem iiuminis, tanto spatio, quantum expeditus viator uno die conficiat, in terram effundit s e s e , et naves patitur

DE BELLO GOTTHICO L 1.

9

ylyvezal ri ig fjulQav ixaarrjV &av/.iuaiov olov. TJ aaaa TIQMÌ noiotfiivT] oyjaxa nora/nov r^UQag òSbv tv£cóv(a àvdgl tg yrtv avafi a tv ti xal nkoif-iov avzrjv naye/Of-iivy iv fuujj rjntiQio, al dig àvalvovaa zòv noQ^jxlv, àvaoTQtcpu àfupì SeiXtjv oxplav, xal 5 i&pvov rovg ntxqorarovg imjyayézijv. oìg Sij avxoqiuv15 rovai OivàÌQtyog àvantio&eìg, are vmzÌQoig nqaytiaoiv qovvrag, nò avSqt rovra txruve xaì rà /Q^fiaza Ig rò Stjfióatov ivdyganra inoiqaaxo. iemvovvn Sé ol òXfyatg ¿¡/.ilfìaig vartQOv ìy&vog fityaXov xtcpal^v ol d-fQanovzeg naQtzld-eaav. avrr) QivStQiyw ì'Sol-e xtqiaXìj 2v(.t(xuyov veootpayovg elvat. xaì 20 TO 15 {lèv èSovatv ig xeTXog rò xarai ìftnenrjyóoi, roTg Sé òcp&aX- p 311 (.wtgfiloovQovri xaì fiavixòv oqwaiv, ànttXovvrl 01 ¿ni nXuazov 1. ^ffoov] rjaaav Suidas. 2. a n o ] ¿nò P . 3. «Tipa;] ftspot H et L a pr. m. srega ab Scalìgero est. 7. avtop L corr. Vulgo aviov. 12. àoTcÒv Grotius. Libri uvzcSv. civium Pera. Maltretus aolXotg re avtcov in noUzcòv TE mutavit. 14. 8rj om. L. Illum Itali iuxta ac Gotthi amabant plurimam, contra bumani morem ingenii. Nam cum in rerum administratione civilium alius aliud optare soleat, qui cum potestate e s t , continuo quidem placet quibus, quae agit, iucunda accidunt, ac illis displicet, quorum votis adversatur. Cura superstes annos xxxvn. fuisset, hostibusaue omnibus formidabilis, ex vita discessit, raagnum sui desiderium relinquens subditis. Sic autem illius obitus contigit. Symmachus, eiusque gener Boctius, nobilissimo loco nati, iidemque vici Consularea, in Senatu eminebant A Philosophia nemo illis erat instructor, nemo studiosior aequitatis. Accedebat benignitas, qua inopiaqt cum civium tum peregrinorum levabant. Hinc magnam adepti gloriam, sibi invidiam cumularunt apud homines acerbissimos : quorum calumniis inductus Theodericus, ambos studii novarum rerum insimulatos morte affecit, eorumque bona publicavit. Paucis post diebus coenanti ipsi, cum piscis grandioris caput ministri apposuissent, visum ^st id Sjmmach caput esse, recens obtruncati : quod dentibus inferiori labro iippressis, et oculis torve truculenterque tuentibus, graviter minantis haberet epe-

12

PROCOPn

liMU.

ntQiStìfi

àè rov TIQOITOS TW vmqßäiXovxi

gtywoug ìy.xóniog ig

rrtv avrov

XO/TTJV

ßwvia Ti noV.u 01 ìmd-tivui y.iltvaag ¿¡ov/a^t. yóv Té xaì Bolxtov B

TOVTO

aag,

TIQCÙTOV

xaì

tqi-

¡xtxà òè anarxu

ànoy.ì.avaug di xaì ne- 5

àf.iaQxiòa txkaitv.

QtulyrjGug t f i av(.i(fOQÜ ov noAAw

ytyovòg

uneyojQ^ae Sgófito,

txtktvxrfitv,

VOXIQOV

àdurjfxa

y.ul nXevraTov tg zovg vnrp.oavg zovg avrov ÒQa-

oxi òij ov àtiQtvvrjodfuvog,

waney uùj&u,

xrjv 7iìqi xotv

avògoTv yvwoiv ijvtyxe. V 4

• Tà.ivxrjaavxóg

n avrov naq&aßt

C 'kagiyog, 6 Qivdtfjlyov &vyargiòovg, xfi fti]X(jì l4fialaaovv&ri av&(>umwv Tjcpuvtaxo.

re ov

TIOXXW

naQ&aßtv.

xov naiSbg tnirQonog ovaa, ¿QQtitonbv lväeixw[.Uv7]. ovòtva

TCÜV

vaxtqov

'Iovoxiviavòg

A(.ia\aaovvd~a òè,

xrjv àgyrv òiwxtixo,

xaì òixatoavvTjg ini nkiioxov èl&ovoa, axt],

'Aza-10

rQiq>ó/.ttvog. è yap 0i naxfjQ ìjdt] i£ /QQVM

iv Bvijavrim rrp/ ßaa&üav

fiaoiv Hjifxiwotv.

rrtv ßuailtiav

òxzù yeyovwg tri] xaì ino

are

'§vviaewg /xèv 15

xrjg òè (pvoiiog eg ayav TO

oaov re ygóvov 1 ftg nohriiag

ndvxwv 'Pcoftaicav ig TÒ

OW/KU

ngov-

ty.óluoiv

ov (.trp ovòè róx&oig '^vviyéffTjaiv ig rrjv

Ixelrav àSixluv ègywoiv,

UÌ.IM y.aì zoìg 2v(.i/.iayov re xaì Bot- 20

xlov natal rijv ovolav àniòwy.iv.

RJ /.lèv ovv 'Af-iuluaovv&a TOV

4. le 'Ein. ] tig èln. L. 7. avrov L corr. Vulgo avzov. 10. 'Arulägi-xoe] cczótQi%og L hic, ut alibi: illud Lm. 14. ¿¡ialuoovvda L. 'Afialaoovv&u P constanter. 17. ¿vSuv.vvfiivr) ] iniäeixvvßivi] Suidas 8. v. 'A/iaiacovv&a. ibid. noXizeictg] 710-

Icmg Suidas.

20. m koI] re om. L.

ciem. Ingenti prodigio territus, rigensque frigore extra modum, ad cubile properat, complures imponi sìbi lacernas iubet, ac sub iis tenet seeé: deinde exposita rei serie Elpidio medico, commissum in Symmachum ac Boetium scelus deflevit. Id lamentatus, et animi dolore pressus, quem calamitas afferebat, paulo post obiit. In subditos haec prima fuit eademque postrema eius iniuria; quam fecit, in utrumque virum sententiam ferens, causa, praeter consuetudinem, non cognita diligenter. 2. Mortuo Theoderico, in regnum successit cius ex filia nepos Atalaricus; qui annos tum octo natus, et orbus patre, ab Amalasuntha matre educabatur: nec multo poBt Byzantii Iustinianus Imperium suscepit. Administrabat regnum Amalasuntha, quippe quae filii tutelam gereret, prudentia pollens, aequi servantissima, ac virilem supra modùm animum ostendens. Quandiu rem tractavit publicam, nec poena corporis, nec muleta Bomanorum quemquam muletavit: iniquam nocendi ¡puis cupidinem, qua ardebant Gotthi, repressit: Simmachi ac BoEtü liberos in paterna bona restituit. Filium autem ad Romanorum principum yitam

DE BELLO GOTTHICO I. 2.

13

¿fiovhtxo xoig cPo)fiaiav uQ/ovai xà ig TVV Statxav

ñutía

nov xaxuaxrfiao&ai

y.al (poizüv ¿g ygafiftaxiozov

T£ ànoXt'gufitvi]

TQÍTG OTUXO

fiaXkov

TWV

unávzav

ìv

t¡St¡ rjvdyxa^e. D

ytQovxtav,

RÓR&OIG

ofióxQO-

5 Tua Sai ^Azaì.aQtyw íxtleve.

rózQoig

ó¿ xavza

R¡nl-

ovontQ

§vvixovg xt y.al ìmttxeTg tìvai,

%vvStai-

ovóa/j7¡ TjQaaxe.

xfj yuQ ig t o v g vnijxóovg udir.lag ini9-v¡xla ¡SaQ/SaQixcóxeQOv nqòg avxov

uytcSui

ìv xw y.otzwvt vog

IG

XO/óvxig

Ttjv

r¡&ú.ov.

xal noze r¡ fiiv (.ir¡xrtq ¿fiUQzávovzá

xòv natía

ht/Sovaa (Qoániae,

ív&ívóe ànìjk&i.

ÌVÒQCÙVÌTIV

Suvà inoiovvxo

qitpvxo

fiovlto&ai

rúyiaza,

y.al ^Izaliwzcov

róx&oi

xal xfj ld^tai.aaovv9r¡

avxr¡v xòv nulSa

oncog avxr¡ txÌQW

UVÓQI

uvxw ìiqyoi.

xal og

ygáfiftaxá

ini nlttazov.

So§j] ftéyav

iaó/.avov

ìayv-

àv&QÙjKov àcpavtetv ori P 312 re

'^vWtytvxtg xe, oooi Stj ìv av-> èkd-óvzeg fjxiwvxo

fiaotléa

y.tywQÍa&ui àvÒQelag xal

yiQovxwv avd-Qwnwv ig xò SttXòv xal xò xanttvòv rov

Ivxv-

ig xolxr¡v ìX&ovoa róxd-uv

f¡ '^vficfíQu xòv

zi yuQ napa noli

avxm

XoidoQoifitvot

TOÌff XÓyifiOt r¡aav xal nagà zr¡v léf.iaXaoovvd'av 15 oì'x oQ&ùjg afía tv ovóè

ÒÈ

il

StSaxyvpé-

nuidtvtod-at. SiSaaxaklag

ànoy.Qivfa&at

ix

ó¿Tv xohvv xòv tv xivi tQyio xoX¡.ir¡zr¡v xe xal cpóftov xov ix Stduay.uÌMv ànaXXaylvxu

xàg

5. ixéleve ] ¿xéltvae Suidas. ibid. Sì addidi ex Suida. 6. vm¡~ xóovg] inr¡nóovg L. 7. ayia&ai ] agzso&ai Suidas. ibid. pìv om. Suidas. 9. rr¡v àvSgmvìziv Reg. et Suidas, zqv dvSgcovlt t S a P . zòv ¿VSQCOVÍZT¡V HL. 11. {¡OVXÍA&AL ] ys add. Suidas. 13. ¿v om. L. 15. ovdì y P cum Scaligero, ovdí'ei HL. ovài oí Suidas. 15. £vfiovg rj Sogaxlov vmgtpgovtiv

ivvoetv T£ avrijv iSixalovv

gag xe Tooavxqg

QtvSlgiyog

nifinetv

rd ig x Tjv fjhxlav flagftagov

%vv-10

vo/xov

0gfirr

aovffi. H 168

Tavxa Stlaaaa

inetSri

jjxoi>atv IdpaXaoovv&a,

Si Trjv xwv avfrgcunaiv im/SovX^v

ag Tigog {¡Sovijg avxfj IxXtXomoTWV naiSeg iao/xtvot, reg, D xal

of Xoyot iyivovxo, avxm

iiveg

0V710) (iiv Tjfiijxoxeg,

o'lneg avxbv, yvvaiy.wv

fit&ig

elvat xal r f j fitjxgl

inuSri

'gvvijoav ygovm

ruyiaxa

nagaxaXovvxig, ¿710 ufieXxtglag

ovx info toe Soxijatv xt

fiiv,

nagtlytxo

xal T-vvtyugtt anavxa xotvavol

Si ov noXXu>

ig i]/3i]v rfkd-ev, xaxoTjS-1] re anu&iaxigov

trig

15

Stahijg

ngoxegtvoviff xe (.Udyv Stasi H L : illud Hm. 7. xaiiiSQ Pm et Scaliger. Vulgo xal. 9. zavvv om. Suidas. ibid. 6fioStakovs] maiSag ofioStahove Suidas. 10._ avrca] avzov v Suidas. 11. ¿Qzh ] uQetrjv Suidas. 13. ¿ngveae] intvtvas Suidas. 14. Tmv AV^Qto7tatv] ig CCVTCSV Suidas. ibid, IITI(tovlqv] fiovVrjv L. SI. afitlztQlas ] Vulgo a/JelrJjf/ag. rum metu, armis exerceatur. Theodericum allegant, nnnqnam passum Gotthorum liberos ad Indi magistros mitti; cum diceret omnibus, eos nunquttm haBtam aut gladium despecturos mente iotrepida, si scuticam tremuissent. Subiiciunt debere ipsam reputare com animo, ereptum sibi fato Theodericum, postquam tot potitus provinciis, regnumque alienam adeptus esset; quamvis literas ne tantillum quidem auribus admisisset. Ergo, inquiunt, hos, domina, paedagogot in praesens valere iube, et Atalarico convictores aliquot aequalea adhibe, qui aetate cum ipso Jlorentes, ad generose et more Barbara regnandum impellant. Quae cum audisset Amalasuntha, etsi parum probabat, tamen verita ne quid Barbari moverent, sibi, quae dixissent, grata accidere simulavit, et quidquid postulabant, concessit. Amotis ab Atalarici latere senibus, aggregantur in ipsius convictum pueri nondum puberes, nec longe aetate eum praecurrentes. Simul ut pubertfttem attigit, eorum impulsu praeceps in temulentiam et foeminaram concubitus, evasit insigniter nequam, atque in matrem cum tanta vecordia contumax, vt de ilia nil Iaboraret;

15

DE BELLO GOTTHICO I. 2. waxt

ovài

fuxanoieTa&ut

ßaqßuQav xal zio»

ix rov

avxìjg

¡¡.irpavov;

ßaatkdwv

TO nagunav

in'

àvaxwQtiv

rfèlov,

xatniQ TWV

avxrtv rfirj 'gvviaxctfdvwv,

xrjv

àvéSijv

UV&QCOTZOV

o'iyi

ixiXtvov.

V

'Af-iakaaovv&a 5 ovxe ola yvvij ([¿aXay.loSrj, xvvfiivrj,

Tt y.al avifj llag

àXV tri xo ßaotlixov

T(Iiìg ànoltiaaa aìxicoxuxovg

toyauàg

ìlvat,

xrtg oxdaiwg,

ita

ixtXivtv

ov% u/ia (.ilvxoi,

JijXtov • t w òè Xóyw ioxÙlovxo, IO Tìjg Twv nokffxlwv

ìqióSov.

t f j v imßovlrjv ovoot ijitvóti 15 atXéag

ig rag

avxovg

xoidSt.

ovSiv

anavxeg, untQ

nlfiipaoa tìncg

ÙVCTIVV&UVÌTO

nag'

xi rjaaov ol av$Qtg

xayjcxa.

Tja&iìg iXd-tiv T£ xtjv yvvaìxa 2 0 i à v 'AfiaXaaovv&a, ipuaa t/dvxiov.

Ì'ot,

offov av avrfj xavxa

imi

ixéXtve ijtéaxùlt

xaxakvoi

ßovXoptvfl

eli],

xà ig

yvvrj

OT'A T£ P

'Iovaxiviavov

ßa-

TL'RJ lA/.iuXaaovv&av

ßovXeo&ai

yÙQ alxrtv

ßamXevg

re xw

yevia&at, ovzm ì'yvw,

olxov

iìg ovntQ xal

XQOVOV

5tj xo/xi^txat ìivSqag

i'S, Xóyw

xal TOV iv 'Entddfivco

xe avxóae,

¿4/j.alaoovvd'a

xulneQ (.MXQUV

qsiqs.iv

ßovlofilviß

ijxeiv.

oxi

rov xuXXiaxov iv naqaaxtvri

ovxén

ix ovtoi

xuì lAj.iaXaGovv&rj

ig Bv^dvxiov

UVZOJ

avxbv

ànalXdoaea&ai

xijc'/ra-

i f ' iuTovg

àXX' aig noQQWxdxco àX-

re TWV (ptkwv xuì TWV §T>yyevcov '^vvrjtaav,

oòòv 7i0Qivóf.iiv0i

u§tw[ia

xovg iv xoìg ßagßuQoig

inuSIUXQI-

ig

Bv-

v.7ioXi^aca

3. «vcdjjv] ùvalSrjv L. 14. ovuct] -¡¡v H L : illud Hm. 18. iv 19. tls add. Scaliger. ibid. 'EmSdfivtp ] iv om. L : habet Lm. ovnsp Scaliger. Libri onig. mentg P ex Maltreti coniectura. SO. avvóas] avtov L : avzóai L corr. quamvis iam Barbari in earn aperte conspirarent, et Regia facessero impudenter iuberent. Quam Gotthorum molitionem non extimuit Amalasuntha, nec muliebriter contraxit animum; sed regiam adhuc probans auctoritatem, e Barbaris selegit tres nobilissimos, et seditionis, qua petebat u r , auctores praecipuos; eosque, per causam tuendi fines ab hostium ìrruptione, in extremam amandavit Italiani, non simul, sed ita ut longissime inter se abessent. Nihilo hi tamen minus, amicorum et propinquorum ope, Consilia communicabant, viae longinquitatem vincente internuntiorum omnium studio ; et Amalasunthae perniciem parabant. Rem illa non Valens ferre diutius, rationem hanc securn iniit. Byzantium misit rogatum Iustinianum Imperatorem, velletne sui adeundi potestatem facere Theoderici filiae Amalasunthae, constitutum habenti quamprimum cedere ex Italia? Quo nuntio laetus Imperator, foeminam ad se invitat, et Epidamni domum pulcherrimam parari iubet, ut, postquam Amalasuntha venerit, in ea diversetur, et inibì morata, quandiu collibitum fuerit, Byzantium p e t a t Certior de his facta Amalàsuntha, delectis inter Got-

B

16

PROCOPO

rórfrovg, ÒQUGTTIQIOVQ TI xal avi fi ig TU (¿¿bora imxyduovg, i'axtXXtv i f ' w Tovg TQiìg ànoxTtvovatv, wv UQTI ifivrjo&tjv, axi T7]g OTuatwg alxmzaxovg avxfj ytvoftivovg. avxr) òè uXka TI /QR^iaxa xal xezQuxóota %QVOOV xtvrijvaQia iv vijl (.uà lv&t(iivri, ig TavTTjv re IFIFIIFTUAUOA TWV iimOTOTUTav Tivàg, nXtìv [lèv 5 iy.D.evoev tìg 'EniSafxvov, à(piv.o[iivovq Òè oQ(ii^ea&ai (lèv iv ruvTjjg hfiivt, TCSV òè (FOQTICOV, i'wg avzrt ènioxiì.'kit, fiijò' oxtovv ixqtOQitv xijg vtwg. tnquaot òè xavxa, oneog, ìjv [lèv unolo)C Xtvai Tovg TQttg TIVFRIJTAI, fièri] Te avzov xal zrtv vavv (iiTan([iTioixo, ovòèv ì'zi tyovaa ngòg zwv ix&Qtvv òtog' ?jv dè avzàiv 10 Tti'a ntQiih'UL ifiuivTj, ovò([itug oi àya&rjS ùnoXiXti(ifitv7]g ilntSag, nXloi Te xazà Ta/og xal ig yr\v ztjv fiaoiXicog 'i-iv ToXg %QTJHAOI òiaou^oiTo. TOIUVTJ] (.lèv yvcóftfl lé/xaXaaovv&a ig1Eniòuftvov TTJV vavv l'axtV.e, xal imi uifi/.izo ig TOV 'Emòafivlwv Xifiiva, oi TU yqrj(.iaza t/ovztg r« ìvztzaXfiiva inolovv. èXlyui 15 òè vaztQov l4f.taXaoovvd-u TWV qiovtov oi igeigyaofiivtov jjntg èfloiO.ezo xr\v TE vavv [uztué/xTitxo xal /.livovaa ini 'Pafìtvvtjg zrjv àg/rjv cog àarfu7Jaxaza ÌXQUTVVÌTO. D y . yHv Sé Ttg iv róx&otg Qtvòuxog ovovia, vTjg QevòiQi'/ov àSehpìjg l^fiaÌMfQlòtjg viòg, noQQCi) nov r,òrj ijXixiag ijxco v, 20 P 314 lóywv [lèv ¿dazlvcov ¡.uxaht%wv xal òoyfiuxw IlXaTaivixwv, no1. avTtj] avrrjs L. 6. els 'EniSafivov ] tis superscr. in L. ibid, (ilv om. L. 7. tTticzèllti ] èniGzéXXv L corr. 11. |v/i(¡airy L. t,v(t^aÌTj P. 13. zoiuvzy /ut»] fiiv om. L. 20. 'ApaIctcpQtSqs Grotius. Valgo 'jificcXaipQiSog. ex sorore Amalafredc Pers. thos viris strenuis, sibique addictissimis, trium illorum caedem demandai, quos auctores fuisse praecipuos excitati in earn motus proxime dixi. Tum praeter alias opes, quadraginta millibus auri pondo in navem impositM, cum quibusdam e numero fidissimorum, his, ut Epidamnutn navlgent, imp e r a i : eo cum pervenerint, ad portum quidem applicent; eorum vero, quae navi commissa sint, nihil exponant ; donee ipsa quid fieri velit mandaverit. Ideo haec a g e b a t , u t , si tres illos de medio sublatos resciret, non moverei se loco, et navim revocaret, secuia iam ab iniinicis: sin cuiquam illorum vita superesset, sibique adeo nihil bonae esset reliquum s p e i , celeri navigatione in Caesareae ditionis oras cum auro sese recuperet, evaderetque. Hoc Amalasuntha Consilio navem Epidamnum misit: qua ad portum illius urbis appulsa, paruere mandatis, qui pecuniam servabant. Paulo post Amalasuntha, peractis ex animi sententia caedibus, quas imperavcrat, navim revocavit, et Ravennae manens, sceptrum manu validissima tenuit. 3. Inter Gotthos quidam erat, nomine Theodatus, tìlius Amalafridae sororìs Theoderici, provecta iam aetate homo, ac Latini« quidem literis et philosophia Platonis imbutus, sed rei bellicae plane r a d i s , sum-

DE BELLO GOTTHICO I. 3.

17

llixwv Si ápti\tTT¡Twq navxánaaiv tyav, fxuxQuv TI ¿no\e).ii/jfi¿vog Tov ÓQnoTi¡QÍav, ig /.ilvzoi (pt).oyQt¡ftuT¡av Satftoviwg ionovó'uxcig. ovTog o QivSúrog nXttaTiov ftiv TWV iv Tovaxotg yaQIWV xvQiog iytyóvtt, fttuty'fttvog Sé xal TU Xtméfitva toig xtxiT¡5lttivovg àipatQtto&ai iv onovSjj úyt. yetTOvug yuQ t%tiv avfi(poQti Tig QtvSuzut iSóxtt tlvai. TUVTT¡V uvxüi lA¡.ia\uaovv&a tf¡v NQO9V(XLAV àvaariXXnv r¡ntlytTO, xai un' UVTOV IJXFRÍTO TÍ uijfj íg àiì xal yuXsnüg ¿iytv. iftovlevtTo ovv 'Iovouviavt* poetiti Tovaxiuv ivSovvai, iq>* w yjjfouTu TÍ noXXà xat {¡ovXíjg V 6 10 jiQÒg airov u§íu(J.a xofitadftivog iv Bv^uvzt'ui TO Xomhv SiaTQÍ~ B /3ot. TUVTU QÍVSUTOV (itjiovXtvfitvov 7i(jiaj3tig íx Biitftvxlov naQu TOV 'Pw/.iqg ÙQyii(tla r¡xov, o TÍ tr¡g 'Elatv avroTg àvziltyovatv ùfupiyvoovvztg. TU 15 Sè àvrtXtyóftiva iyài ¿'§imoiá(ttrog mg i¡xiota int/.ivr¡oo/.iut. H 169 ànovoiug yàg ftuvtúSovg Tivòg qyovfiut ttvai SttQtvvuad-ai TTJV TOV &iov (F vatv, ònottt nord iaxtv. àv&Qtimiù yuQ ovSì TU avÙQWTITIA ig TO àxqifiìg, olfiut} xazuXr¡má , (,tr¡ TOI ye Sí¡ TU ig &tov (pvaiv rjxovTu. ifioì ftìv ovv zuvza àxtvSvvcog ototü)nr¡a&m c 20 fióvio xw FIR¡ ÁMOTÍJOUI TU TTTT[XR¡¡.ILVA. iyù yàg ovx uv ovòi uXXo neQÌ Stov o TI uv iìhotftì RJ ozi àyu&óg TE navzúnaaiv UR¡ xaì '$vfi7iuviu iv xfj i'£ovoia Tfj avxov tyji. Xtyhco S¿ wantQ yi9 . %Qt¡/iuzú r e ] re XQ^fiata L .

13. èn TCSV HL. ix om, P. 14. ¿fttpiyvoovvtse] Vulgo àfi(payvoovvzig. 20. póvqi rò] /ióva>, rd HL. ibid, yùp ovx uv ovài HL. yÙQ Sv ovSlv P. 21. o Tt] ozi HL. èziovv P. 22. avzoù ] Vulgo avzov. me ignavas, et araritiae dedita« extra modani. Hìc agrorura Tusciae partem imaximam cum possideret, e reliquia exturbare dóminos enitebatur, genua quoddam infelicitatis esse ducens, habere vicinos. Quam hominis cupiditatem omni studio reprimebat Amalasuntha: ideoque banc ille ìnexpiabili odio prosequebatur, victusque impatientia, Tusciam in lustiniani Aug. potestatem traderc cogitabat, ut ab co multa auctus pecunia, et in Senatum allectus, deinceps Byzantii vitam ageret. Cum id Théodato deliberatum esset, Legati ad Romanum Pontificem venerunt Hypatius Ephesiorum Antistes, ac Demetrias Philippensium ,_ qui sunt in Macedonia, ut de religionis dogmate agerent, in quo dubiis senteotiis inter se Christian! dissentiunt. Earn controversiam etsi ipse probe teneo, minime tamen commemorabo ; quod insanae arrogantiae esse putem, Dei quae sit natura disquirere: nam, ut equidem sentii), nequit homo vel humana, nedum Dei naturam perfecte assequi. Ac mihi quidem, _quae non aliter quam pia credolitate bene coluntnr, ea praeterire silentio tutum est, idque unum affirmare de Deo lubet, esse ilium somme bonum, ac sua potentia res universas complecti. Quisque autem, vel sacerdos

Procopius li.

2

18

PROCOPH

vwaxav txaaxog vntg avxwv ol'txai, xal tiQtig xal idtiaxTjg. QevSaxog dt ^vyytvófitvog Xu&qu xotg nqlaßtai xovxoig àyyikXitv inioxtk'kiv 'Iovauviavbi ßaaiXtl untq avrà ßeßovXtvftiva ttij, laivìv oaa fioi ägxt StÒffkaxai. 'Ev xovxm óè *Axaku.Qtypg ig y.QAMAKR\v i(.mtnx(oxh>g QQOV 5 D ovx ìyovaav voorjf.iaxt fiagaofxov fjXw. dio òrj Aj.iukuaoivd'a (SiijnoQtiTO. oiire yàg ini xfj xov naidog yvdfifj xò d-uQQtìv i\tv, tìg xovxo àxoniag tkrikaxórog, l'i re avxòg ^AxtùÀqiyog f'£ àvO-gcoTtav àipavlìjjxat, ovx (pero avxìjg xòv ßlov tv x& àaq>altì xò Xocnòv ì'atad-at, ioxfhav xotg loytfj.* P 315 w xaxaaxtipàfÀSvog uriavxa xà àfitpì xfj 'A/.ta}.aGovv{h] àyytfottr • XOJ Sè lóyo) ngtoßivxTjv xòv 'AXigavògov ßaaiXtvg tmfitpt, xotg xi àfi(fl xò Ai\vßatov "SpvxaQay&iìg (äniQ ftot èv xofg tfingoo&tv Xóyoig òeàqlcoxai ) xal oxi Ovvvoi Séxa ànò xov Iv vltßvfl 20 axgaxoniSov Sgaofiw iyóftevoi ig Kapnaviav àqilxovxo, Ovllu7. Tjj om. L. 8. e? TE Grotìus. äi P ex coniectura Maltreti. 10.

xovzo L. àcpixotvzo P.

ars HL.

ig o te Scalìger.

nQOOKixQovxvlag Hm.

ti

vel homo privatus, de his pro suo loanatur sensu. Porro Theodatus cam legatis illis clam collocntus, quae dìcebam modo, ìpsis piane exposuit, iniunxitque, ut initum a se consilium Iustiniano Aug. enuntiarent. Hoc interim spatio Atalaricus, cum in crapulato effuse se immersisset, tabe confici coepit. Hinc animi pendens Amalasuntha, quod nec filli, adeo absurdi, voluntate fidere posset, nec, Si moreretur Atalaricus, suam in tuto vitam postea fore existimaret, Gotthorum optimatibus iam offensis ; ut saluti suae consuleret, statuii Gotthorum Italorumque regnum in Iustiniani Aug. ditionem transferre. In Italiani se contulerat Alexander Senator, cum Demetrio et Hypatio profectus. Nam ubi navigium, quod Amalasuntha praemiserat, applìcitum stare in portu Epidamni, ipsam autem, multo licet elapso tempore, moram facere Imperator audisset, Alexandrum destinayerat, re qnidem ipsa, at de Amalasuntbae rebus ab eo penitus inspectis certior fieret; in speciem vero legationem ipsi dederat, se commotum repulsa significans ad Lilybaeum accepts, de qua dixi in superiore libro : tum quod Hunnos decern ab exercitu Africae dilapsos fuga, atque in Campaniam delatos, Uliaris, Neapoli custos appo-

21.

dqit-

DE BELLO GOTTHICO I. 3. çlç

re

avTovç,

ô ç NtanoXtv

àxovaluç

iâfÇaTO'

fiovvTiç,

7ió7.ft rçaTiuvjj,

n oie ft ht iyçtfoavTo. ôyçâtpaç 'Paflevvav

avrov

avzhç

TO ìj.i(favèç çovç

èqnnizaç

coi

noxè

ànriyyuXt iôtjXov

f.UTanoiov[A.evov,

nqaooofilvMv

i7iaio&avo(.iivix>

aiziaç

2 0 ytiXvfìaiov TIWTWV ini

âu'.rpoçov

avoTairj,

ànoâovvai

lAzciXaçly/a noXtfilovç

xai ovnw

oçcpavw

naiôi

¡xâXXov

yùç

Inavaaiitiç

xal

TOVÇ G'pizÎQOvç

-rj è'Ç ov-

rtv (.ifj Ix TOV

Sri vjioxonàì^itv

iHzqog,

7iòv, to yevvait.

ovv zòv

AV-

xaì 5

ei TTjv l-v/ißaatv

uqìaxoi

¿nexQlvaxo

òvèftazt,

%a zi UVTM xai IHTQW

ànavzrjOit.

vog Xd&Qa TOV àvd-Qtonov ivinvv&uvixo, X« itQog ^Sovjjg

xaì targeqitv

zov noXi/xov

¿(iioy.it

evdvg

iyovza

zòv av~

lit],

xaì

ftexac^óvraZO Ixtìvov vnaqyovaji

HL.

rem, dexteram, quae Theodatum, sinistram obtiaeret. Postquam bis Theodatus pactis convenlis subscripsit, Legatum remisit. Paulo post invasit hominem horror, et in varios timores, qui modum excedebant, ita adduxit, ut de statu mentem eius dimoyerit, vel ipso belli nomine consternatam ; cum illud statina affore intelligeret, si ipBius cum Petro compositionem Imperator non approbaret. Confestim igitur Petrum, cum iam apud Albanos esset, ad colloquium revocai, ac fieorsum rogat, num Imperatori gratam fore exhtimet pactionem confectam? Atque illi affirmanti se ita coniicere, Quid vero posteafiet, inquit, si non placuerit? Cui Petrus, Tibi, ait, praeclare vir, gerendum deinceps bellum. Quid? subiicit Theodatus, ldne aequum eei, Legate carissime? Tum ita Petrus suscipit: Quidni aequum, o bone, ut ingenio quisque suo consentanea sectetur studia? Hic quaerenti Theodato, quid hoc sibi vellet, respondit: Tu quidem vehementer amas philosopharif lustinianus vero gcnerosum praebere se Romanorum ,lmperatorem. Hoc demum ab ilio différt, quod hominibus, praescrtim tot numero, interitum afferro PhilosOphum minime decent, idque ex disciplina Platonis : cuius tu cum sis consiätus, ab omni vtique caede puram agere vitam debes. At ilium nihil vetat sibi armis vendicare provincids, iure vel eri ad

DE BELLO GOTTHICO I. 6.

31

nçooijxovoyç àçxjj. ravit} o Qtvôdxoç rfj vjio&^xi] uvamia&tiç tuftoXóyyotv 'Iovoxmavw ßaaikil xîjç yytfwvlaç . ixaz^atad-ai. xal xaxà xavrà avxéç re xaì y yvvrj wpoae. róv re I.lirçov oq- B xotç xar&aßev, iSç ov 7tçôrtçov txnvoia ravxa noiyoerat, itçlv 5 av ßaaikla ovx ìvStyófiivov xijv nçoxiçav ^vfjßaatv ÌSoi. xaì 'Povaxtxov r&v rtva Uçéorv xal aixw piukiaxa imxtjdtlav, uvSça 'Pa/Àaïov, ini ravTj] rtj ofioXoyla Çvv avrÇ tnffirpiv. oïç Sri xal yçdfifiara ivtyilçiat. Hérçoç ¡.ùv ovv xaì 'Povoxtxoç iv BvÇavrta) ytvófiivoi TU 10 jiçôxiçnv âoÇavra ßaaikii rflyuXav, xa&dneç Qtvâdxoç cuflaiv ijttOTtkì.iv. imi ôè rovç Xôyovç ivôfyeo&at ßaatXtvg rjxiara ijd-iXe, rà iv vaxiça ytyçufifiiva iniStiÇav. iâtjXov ôè y yçaT¡, xxdvtiv T¡mCkr¡aív. f¡ St xuxanXaytiaa uqtmvoç ïfieive. xat oç ix xov nçfftvov xîjç iXalaç iftávra xivà iayvçbv àvatyifitvoç XTJV ixiçav rov ¡(.tàvzoç àçytjv iç xòv hynov tQQityiv. ov ór¡ Xafiofitroç xmv axqaximxtâv Hxaoxoç àvtftatve /.lôXiç. iníi ôi ivafit-10 /ir¡xetaav unavxtç, xîjç xe wxxoç xò xexaçrijfiSçiôv l'xt il tin tro, ywQOvaiv Ini xò xtîyoç' «iti jivqymv Svo xovç (pvXaxaç, ovSiv xt ato&avofiivovç xov xaxov, xxtlvovoiv à(x xa&laravrat, vâftotç re rotç narçtoiç iç âtl yçwvrat. xai ayjqua riuv 'Pafialav ïv rt'roîç aXXotç anaat xâv rotç-StaStj[taet affinitates iangendas înyitarunt: quibns Arborychi libenter assensi sunt, quod Christian! utrique essent. E o pacto in unam coaliti gentem, potentissimi evaserunt. Alii vero Romani milites, qui erant in extrema Gallia stationarii, cum nec Romain redire possent, neque ad hostes Ariano» desciscere velient; se ipsi cum signiB, et regionem, quam Romanis ante servabant, Arborychis ac Germanis permiserunt, moresque omnes patrios retinuere: quos eorum posteri ad se transmissos adhuc rite observant. Nam et ex numeris, in quos olitn contributi militaverunt, hac eliam aetate agnoscuntur, et signa propria ' praeferentes invadunt praelia. Constanter patriis utuntur legibus, et praeter alias Romani habitus partes, redimiculum capitis etiamnum gestant. Ac tamdiu qui dem Galliam, quae eis Rhodanum fluvium e s t , tenuit Imperator, quamdiu Romanis sua constitit civilis administrationis forma: ubi vero illam Odoacer in tyraonidem mu ta vit, tune, Tyranni concessu, Galliam omnem ad Alpes usque, quibus Gallorum ac Ligurum fines terminantur, Visigottbi obtinuerunt. Post Odoacri necem, Thoringi et Visigotthi iam auctam Germanorum potentiam veriti (quippe hominum mul-

DE BELLO GOTTHICO I. 12.

65

iytyovtt xal jovg uel iv nooiv ovrag ix TOV iftipavovg Ifita£eto) roT&wv S f j xal QivSiglyov Ttjv '^vpifxa^lav nQoanattjaoo&ai iv anovSfj tayov. ovg S}j haiglaaad-at QtvSlgtyog &£kutv ig xijSog AVTOTQ^LMFILYWAD-UT ovx anrfelav. t w fiiv ovv T.JJVI5 xavru TGJV Oviaiyoz&uiv yyovfiivw 3Akaglyta TTU vecaxigu) OtvSiyovaav zfjv avrnv dvyazega nag&lvov -¿¡yyvijoiv, 'EgfttvtipglSa P 342 Si TWV Qoglyyiov agyovTt lAptkofttgyav itjv IdpaXatpgiSijg xijg udtk".xaxaargltpcovTai yivog xal ywgav jjv i'yovat nagaoxqotovxai, jiotvfjv Si ol vtvixi\xoxtg naga Ttov fiij '^voTQaxivadvxtJv grjxov xi %gvalov xo(xit,ovTai, xoivqv Si xal ovxm ywgav TTJV Sogtakaxov a/x15 (porigwv tlvui. ot fxev ovv rtgftavol nok\

iai cvyxtlfitvu Tjxov, QtvSigtyog Si nagtaxtvaCpio (xiv Sr^d-tv xuj Xoyw, i^enixtjStg S' atl ig xtjv iaxtgalav xr\g axgaxiag xr\v t£oSov anirlfriToxagaSoxuv xd iaoHtva. fiihg Si nipipag iniaxtWe xotg xov axgaxov ugyovai 20 ayjakalttgov zrjv nogilav 7iotiTa&at, xal d ftiv (Dgayyovg vfvtxrj(ilvovg uxovaovot, ftrjxexi ntguixigm nogtviad-ui, rjv Si rt vtxtjg uvrwv '¡/.tfiufia jiv&wvxai , t o Xomov xata rayog Uvai. xal ol TUTIJ

3. foj;ov Reg. Vulgo tl%ov. 6. avtov H. avzov P. 12. noivfjv Si Scaliger. Aberat Si. 13. aagu Pm, Vulgo Jttgl. 14. xofi(£ovTcu] xofii£a>vvai Grotius. ibid. SoQtalcozov] Vulgo doQvai.a>Tov. 16. avyxcifisva j fcvyxeifiivcc L. titndine plurimom convalaerat, et obvios qaoaqoe aperta vi evertebat) Gotthorum ac Theoderici societatem magno studio ambierunt. Volens quoque Theodericus eos habere socioa, cum ipsis devincire se affiaitate non renuit. Itaque tunc Regi Visigottborum Alarico iuniori Theudichusam virginem filiam suam, et Hermenefrido Thoringorum Regi Amelobergara, Amalafridae aororis suae filiam, collocavit. Quo factum, ut ab illis quideni Franci, metu Theoderici, vim abstinuerint; sed arma intulerint Burgundionibus. Deinde Francos inter et Gotthos coitur societas in Bnrgundionum perniciem, pactoque convenit, ut gentem debellent, et ditionis illius terras obtineant: qui vicerint, a sociis non adiuti, ubi inulctae nomine certam auri summam ab illis acceperint, participes eos faciant bello captae regionis. Jgitur ex constituto German! cum magno exercitu Burgundiones petunt, dum Theodericus, qui se in speciem ad expeditionem paraverat, copiarum profectionem differt, consulto procrastinans, exitumque expectans. Vix tandem emisso exercitu, Ducibus mandat, uti lentius iter habeant, ac si Francos victos audierint, ne porro ire pergant: sin forte victoriam cessisse illis acceperint, deinceps properent. Haec Procopius II. 5

66

PROCOPH

jutv ino low fiaa QtvSlqtyog atplaiv iitrjyytXXt, rtgftavot fi xarà fióvag BovQyovtywoiv ig ytTgag yX&ov. (¿ufflS Tt xagxtQag ytvofiivqg yQvam %qv ijfilaetav iciv noXtfilav ixxqaaxo ycuQav. ovxca fiiv xò xaì' àfjyàg rói&oi ie xaì T Ì Q U U V O Ì {IOIQUV riva, raXXiag ì'ayov. D

Mtxà Si rtQfiavoì irjg Svvafttwg aTÌQOV Ovtoiyoz&ot ig avzòv Sqaaovat, olre nu- V qÙaji rrtg uQyjrfc Qevdijv, ul\à xaì zw azQazia i%r,ycTod'ai àtì ig nóXffiOV ìóvrt ixikivt. yqaqitiv (.lévzoi avztp rór&tov zotg n(tw5toi? inrJyytk'ktv wg Stxatu n noiotq xaì %vviotmg T¡jg avrov • u£ia, tjv QevSiqtxov ig 'Pdfttvvav ìjxwv àonàtpiro. QtvSqg Si a fiìv QtvStQiyog ixéXtvev unuvxa imzikti, xaì òv, rór&tov rijvixavra ìÌQyovza, ìfk&e. fiera Si rtQfiavoì Bovqyovì^twvbìv re rotg negtovotv ig ytTqag qX&ov xaì nàyrj vixrtauvzeg ròv ftiv avzmv ugyovza eg rt zutv ixilvr) q>QovQÌ(ov xa&tÌQ^avz(g iv (pvXaxfi tìyov, avxovg di xarijxóovg notrtaafievoi '^vazQazivuv rò Xomòv a* u> UQyovxug zt avzovg xaì tjj? róz&otg 10 im^AK'Kovaav iv rdlloig /UOTQUV xaì /QVOOV XÌVTÌJVUQIU Xafióvrag iiy.oot nóXifiov afflai zóvSi '^vvuQuad-ut. ovnùi Ti TU ^vyxtifttva i'ioyw imztktaug fioTguv z?jv 7it7tQio/.itv7jv uvbikrfit. òtò Tóx&a)v nolXoi Ti xuì uQiazoi ivzuv&u, utv Hfl.aQy.iotg fjytiio, (fvì.u- D xtjv tlyov. ovg drj Ovlztyig iv&ivSt i^avuaTrjaai ov% olog Ti rp>, 15 ov firjv ,o¿Si &Quyyotg ¿vxtzu^uo&ut avzovg ¿¡ITO ixavovg ì'otad'ai, rulliav zt xuì 'IxaXtuv, wg za tìxog, xazaSlovaiv, tjv uvzòg zù> navxì OZQUZW ig cPwfii]v ìXaojj. %vyxoXlau.g ovv ti TI iv róz&otg xa&ugòv rjv, ìlt'^e xoiuàt „ Ov/w fjòtiav ftèv, uvS(itg '¿¡vyyevtìg, àvayxuluv 20 Iv&uSt ifiag iv zip nctQovzi'gvvqyayov• Smog dè ¿xovatja&t (ttv 7i(>y(i)g, 0ov\ivoqo&i óè zmv naQovzwv >)/.uv ina^iwg. oTg yÙQ ai n(>u§itg ov xaxà vovv ycogovai, TO fitj jiit&oftivovg àvdyxtj ì] 2- UlorjSa L. iXaptv P. 4. srapà Scaliger. nifi HP. jrpòff Hm. 9. ctpxovrag re avzovg ] zà avzoìv Grotius SO. èv&àSs t . iv&évSe P. 22. rò ¡tri ] ztù M Hm. „Tel zovg /tij" Pm. Utrumque falsum. Sororem Theodibertua cam omnibus opibns recipit, et quantacamqae pars Galliae Viaigotthis obvenerat, eam obtìnet. Qui dadi superfuerant, ex Gallia cum uxoribus liberisque egressi, in Hispaniam ad Tneudia ium palam tyrannum se receperunt. Ita Gallia in Gotthorum ac Germanorum ditiunem veoit. Deinde Theodatus Gotthorum Rex, de Belisarii in Siciliam adventu certior factus, cum Germanis paciscitur, ut ipsi eorum Reges ad hoc bellum auxilio veniant, ubi Galliae partem, in ditione Gotthica sitam, ne duo millia auri pondo acceperint. Verum is vitae fatum prius implevit, quam pacta conventa. Quamobrem multi iique fortissimi Gotthorum in ìllis erant partibus praesidiarii, duce Marcia. Neque eos evocare inde Vitigts tuto poterat, nec Francis pares putabat fore, Galliano atque Italiani procul dubio incursaturis, si ipse copias omnes Romam duceret. Itaque convocatis, qui inter Gotthos erant lectissimi, orationem banc habuit. Hue vos eoégi modo, Gentiles mei, ut monito dem, parum

¡Ila quidem iucimda, sed necessaria : quae aequo animo audiatis velim, et pro return instantium merito in medium consulatis. Certe quibus ex voto non procedunt incepta, de statu, in quo sunt, frustra Hit tractaverint, nisi

72

pRocopn

P 346 Tv%Tj ovrw

zu

Tiiuv

¿g

ìjfiTv

ifinoòùv

XQrjfiaot ìo/vouftiv,

xotg

oig tx nuXaiov

ow/.iaat

(itxà

nQwxov

BtXiaa(j(ov

XtXtfytxat

qfitv

nQog aìxovg

eìaijytTzai

yvaig.

ywQÌg zòv

nóXtfxov

iXaaaovfiivovg

xà

xfjg ÙQyjjg

t'xeiv

"%vv

icpufiivovg

QevSàxog eig

naoj]

ànoXwXivai.

fjuag

oncog ä'

avxoìg ì'x&og, av&ig,

C àvaxTyoùifie&u,

StUftev,

zoivvv

wg,

xaì XQV(-taTU

rjv IO

òievtyxiOftev,

ovv

tiXiyw 1}

òvvùfiei

xàg

i f ì y.wQ?

Stóoeiv,

ovy oaov ànoxQÌyovxai ¿¡f.iiv

t v qiiQOfUvayv

01 rwv

zò

róx&wv

oìófievoi,

InixeXri

avrixa

xà rtyftavtuv

rwv

StuXoyi^ia&ta

ylvta&ai

Xóytfioi, r^&eXov.

ì'&vog,

fttjdelg.

tv zi&ivui

JIUQOV

'£vXXqipovrat

nQayftuzwv

rjfiTv, èfiè

yag

xtXtvioy."

§t'/.tcpoQU re oxlXXovxai

iQovQoìtg, oaovg ¿¡ito z f j zov ivzav&a cpQovglov tpvXaxìj txuvovg ori ftq iv KvftT] tata&ai. aXXo yaQ zi oyiqwfia iv Kufinaviu, xe xaì iv NtunèXtt, oix rjv. iv xavx-rj zfi Kifij] ot ini/uqtoi rò 2t§vXX^g Stixvvovat anrjXbuov, ì'v&a S f j avxrjg zò fiavxtTov 20ytytv*la&al (faatv. im&aXaaala Si TJ Kvfirj iati, NtanèXeag B èxxà) xaì tì'xoat xaì exazòv atuSiovg Sd/ovaa, BtXiaaqiog fiiv ovv Siexòoftu zò axQartVfia, 'Potfiaioi Si, Stiaavzig fiy afflai tyfifiah] offa NsanoXixuig tyfinénzwxt, Xoyiaufitvoi ì'yvwaav 2. 'llSlfispos] Ildibertm Pers. 7. avrol Pm. 8. zóvSe om. L. 23. gvftjiali] L. ¿vfifialvj] P.

avzave P.

societatem. Tunc Reges Francorum erant Childebertus, Theodebertua et Clotharius: qui traditam BÌbi Galliam ac pecuniam inter se pro cuiusque regni portione diviserunt, promiseruntque se Gotthis ainicissimos fore, et auxilia missuros clam, non Francorum, sed nationum, quibus imperarent. Nec vero poterant adversus Romanos societatem coire palam, Imperatori in hoc bello opem paulo ante polliciti. Legati, r e , cuius causa missi erant, confecta, Ravennani redeunt. Turn demum Marciam cum copiis, quibus praeerat, Vitigis revocavit. 14. Dum haec agit Vitigis, interea Belisarios Romam cogitans, profectiouem parat. Itaque trecenti» niilitibus, e peditatu delectis, Praefectpque Herodiano, Neapolin credidit. Quot etiam Cumanae arci custodiendae suffecturos putavit, tot 1 eo misit : cum in Campania, praeter Comas ac Neapolin, nullus esset munitus locus. Hae sunt Cumae, quarum incolae antrum ostendunt, in quo Sibyllam vaticìnatam perbibent. Porro Cumas mare alluit, stadiis cxxvm. Neapoli dissitas. Instruente exercitum Belisario, Romani, calamitatem Neapolitanae similem veriti, re per-

74

PROCOPH

a/xitvov eìvai zfj noku ròv fiuaikliog OZQUZÒV Sigao&at. fiuXiara Si avzovg SilfilQiog tìg rovro ivrjyev, o Tr,aÒi trfi nóXetog ¿Q/ie^svg. fDiSiXtóv xt niftipavzig, UVSQU ix MtòioXuvtov fiiófievov, r\ ìv utiyovQOig xiìzui, o? Stj AzuXaQlyw nuQrfiQivt NQÓTIQOV ( xoiai'axwQcx Si TTJV ÙQ/TJV TAVZTJV y.uXovat 'Pcofiutoi ) , 5 C HtXtouqtov Ig 'PwfirjV ixuXovv, àfiu/ìjzì jtjv nóXiv nagaSuauv vnoayóftevoi. o di Sia zijg uiailvwv oSov ànìjye rò azQuzivfxu, ZTjv 'Aitniav òiòv uiptìg tv ¿QiaztQn, i\vvA7iniog o 'Pafiatiov vnatog Ivvaxoaloig ìviuvzoTg nqózeQov inoiijoé n xaì inuvvftov ì'ayiv. t'ozi Si fj 'Ann'ia oSòg rjfxtqwv nivzt uvSgì tvtfavw ' ix 10 'Péfiijg yàg uvztj ig Kanvtjv òirjxii. tigog Sé lavi zijg oòov zavzqg oaov a/ua^ag Svo ùX'A-ql.aig Ivavzlag Uvui, xuì taxiv u£,iodiuzog nuvzwv /xuXtoza. ròv yaQ Xi&ov anavzu, ¡.ivltzqv %t OVTU xuì q>iatt oxXijQÒv, tx ywQag clXXrjg [taxquv ovartg zifidùv D vAmtiog ivzuv&a iy.ófiioe. zavzrjg yàg Sy zìjg yìjg oìàufii] né-15 uXwg '^vvSldivzai xaì ftifj.vy.aoiv, &axt ozi órj ovx ilolv tlQfioafiévoi, al.!' ìfintcpvy.aotv àXXi'¡Xoig, ó6'§uv Totg oQÒjai 7ia(t(- 20 )/ovxtg' xaì XQOVOV ZQtftivxog avyvov òrj otzcog ùfiu^uig te noXAar? xuì ^(foig unuat ótafiuTOÌ ytvófttrot ig fjfiiQuv txaazr)v ovx e tijg ÙQfiovlag nuvzunuat Siuy.ixqtvzai ovzt ziri avzwv Siu.cpd'u,2 . SilflFQios] hBÉQtoe H L . Conf. ad p. 3 3 9 c. 4 . AiyovQOIg] hjìovQoig H L . 8 . 'Annlav] Simplici n H L liic et infra. 1 5 . ixófiieB] èxóc/iTjae H L : illud Hm. 2 2 . ovre — o i i t s ] Vulgo

ovdì — oii de.

p e n s a , satius esse iudicarunt Imperatoria copias in urbem a c c l p e r e , eoa ad id maxime impellente S i l v e r i o , civitatis Pontifice. M o x Fidelium, Mediolano urbe Liguriae oriundum, qui priu3 Atalarici Assessor fuerat ( b a e c dignitas lingua Romana dicitur Q u a e s t o r ) ad Belisarium legant, eumque Romam hoc invitant promisso, citra pugnam se urbem dedituros. lite via L a t i n a exercitum duxit, relieta ad laevam A p p i a , quam Appius Consul Romanus ante annos nongentos muniit, a c suo donavit nomine. Yiam Appiam diebus quinque emetitur vir expeditus. Ab urbe eniin R o ma ad Capuam pertinet, ea latitudine, ut ad versa inter se plaustra duo libere commeent. Omnium maxime spectabilis est. Molares enim et natura praeduri sunt lapides omnes: quos c e r t e Appius e remota aliqua lapicidina illue c o n v e x i t , cum vicinus ager nullos f e r a t eiusmodi. Eos autem levigatos in planurn, e t angulatos, apte commisit, non inserto aere aliavo re quapiam. Adeo tamen firma compage b a e r e n t , i t a q u e coéunt, ut spectantibus non a r t e coagmentati, sed natura congeniti^ videantur. E t quamvis per tot saecula frequentibus plaustri» a c iumentis^ quibuslib e t quotidianiun i t e r p r a e b u e r i n t , teunen nec a b ordine vel minimum ces-

DE BELLO, GOTTHICO I. 14.

75

Qtjvai 77 fittovi ytvia&ui Avvinta tv, oi (xìjv ovài, irfi ¿fiaqvyijs ri P ànofioikiaSai., %à ¡.tiv òrj trtg lAmilug oóov rotavxa taxi. rói&ot Si, o? fv 'Pfifijl (fvXaxìjv tìyov, imi iovg re noXtftlovg ily/iaza itq inv&ovzo xaì 'Pwfiaforv t?jg yvw/xrjg jjo&ovro, 5 ^a/aXXov, %rp t e JIOÌAV qvXucottv xaì roìg inwvoi òià piiytig Uva i ov% oTol t ì brttg ' tuta a Si 'Pwftaiwv oq>fatv ivòtàóvTwv ivd-ivSt ànuXkuylvtts ini cPa/3ivv175 àve%iÓQi}oav anavreg, n\rtv yt J37 ori ylivòtQig, og altStv r](>xiv, uìóta&tìg, oìftcu, %{\yr\v itjv naQovaav, UVTOV Ì'fittvt. 'gvvintaé tt ixtivj] zjj r^TIQU xarà B 10 ròv avròv %QQVOV BtXiauQtov (xiv xaì tòv ¡HaqiX'iwg OTQUTOV ig 'Pw/.Hjv eioiévai òià nvXijg, rjv xaXovaiv IdatvaQiav, róz&ovg Sé uva/o)Qiìv iv&ivSe òtù nvXris JttQag, rj (DXa¿ima ìmxaXitvai, 'PtofiTj re av&ig t^xovja trtaiv vattqov vnò ftnpiòg,. ivSixajov trog 3 Iovajivtavov {¡aaikiwg irp>, uvToxgutoga uQyjjv t/ovjog, 15 rfkw. uitvòtQtv fxtv ovv %òv rór&cov uq%ovxa y.al iwv nvXwv 7. ùvt%cÒQTjBttv L. ¿zcÓQtiaav P. 13. vnò ] &' 'AittXXulov Pm. „Hinc nequeo me ejtpedire, nisi meam, quam habes in margine, coniecturam sequar, ductam ex Evagrii lib. IV. cap. 19. edit. Graecae Rob. Stephani, et ex Nicepbori Call. lib. XVII.-cap. 13. ubi citato Frocopii testimonio, dicitur recepta Roma ivdzjj ancXXalov ¡njvò s, die 9. men sis Spellaci, eive Decembris. Quam temporis notam videtur Procopius, vei librarius sic abbreviasse, 9' aite, ¡irjvòs , ut fieri videmus quotidie, Hanc scrìpturam depravatane existimo sublata numeri nota Q-' et anc. mutato in ino. Est autem 'AntXXaìog December, teste Evagrio, quem supra laudavi, nec piget eius referre verba: yèyovBv vnò 'Pcofiaiovg avdig >} 'PoiZi^ E^xovza htaiv VOZCQOV, iva.Tr] 'AntXXaiov, itQÒgfit'Peafiaicùv nQoactyoQtvo/iévov ¿1ixt§QÌov /nrjvóg. Nicephorus vero Cali, sic loquitur: T) 'Ptifiri "V&is vnò Pmfialovg iyivito éijjxovta Ercaiv VATIQOV, ivaiy 'AmXXatov (ITJVÓS, og ngòs 'Pa>{icticov DTXÉIIFIQTAS òvopàfezai. Latinum etiam nomen huius mensis hic forte Procopius addiderat, ut illud iam supra expressit pagina 242 c." Màlt. ibid, hdénarov] óéxazov Kanngiesserus p. 87. sere; rìec fractus quìsquam est nec minutus, nec pristinum nitorem amisit. Hactenus de via Appia. Gotthi vero, qui Romae praesidium agitabant, cum adventare hostem audissent, nec lateret eos Romanorum consilium, ex eo ~valde erant sollicili, quod urbem tueri, et accedentibus repugnare minime poterant. Inde postmodum, cum bona Romanorum venia, profecti, concesserunt omnes Ravennam; excepto Leuderi ipsorum Duce: quem, ut opinor, praeientis fortunae pudor ibi tenuit. Illa die evenit, ut quo tempore Romani Belisarius cum Imperatoria exercitu per portam, quam Asinariam vocant, intrabat, eodem inde Gotthi per aliam, quae Flaminia appellatur, excesserint. Atque ita recepta est Roma die ìx. Decembris, anno postquam capta fuerat sexagesimo; qui fuit xi. imperii Iustiniani. Tom Leuderin Gotthorum Ducem et portarum claves ad Iniperatorem Belisa-

76

PROCOPH

•tag xXtTg BAtauqtog fiaatXti tntfiiptv, avrò? óè xov ntQtfióXov C noXla/ij òuQQvrjxózog tjii(.uXtTxo, tnaX'itv ùè txdaxr/V lyydtvioy V 29 ¿noia, oìxodoftiav Si) riva txtyav ix nXaylov xov ivavvftov xi&(fttvog, onoìg ol ivd-^vde xotg inwvai ¡xayofitvot nqòg TÙJV iv àpiaxepa aq>lai xtiyof.iayovvxmv ijxiaxa (¡akÌMvxat, xaì xdfQov5 àfiqil xò xtìyog /Sa&ttav rt xaì Xóyov u£lav nollov uQvaat. lPioftuì01 Sè TTjV fiiv ngóvotav xov oxqaxrjyov xaì Sia(ftqóvxwg xfjv tg xàg ìndl^ng ànodtStiy(.ttvriV ¿[tnitglav infivovv, ìv &uvftaxt Sè fttydXù) Tioiovfitvoi ^ayaXXov, tì xiva ¿>g nohoQxrj&Tjatxai tvli voiav l'xoiv, torj&tj iaixiyia ol ig 'Pwfiijv ilvai, rt ovxe nohoQ-10 xtav o"a xl taxi (ftQtiv xuìv InntjStlmv xfj UIIOQIU, Sia %Ò [iij imd-akaaaiog ilvai, xaì xti/r\ ntQifta'kXofuivtj xoaovzóv TI /pijfta, àXlcog re xaì iv mSlip xtifxtvrj ìg ayav vnxlto xoìg ìntovaiv tvi(foSog, c5g xò tìxòg, tax tv. b Sè xaì xavxa àxovwv rà ig noXiOQxlav ovàtv n Tjoaov anavxa i'iijQXVtxo, xaì xòv aixov, Sv 15 H 189 t««? vavaìv t/oiv Ix 2ixtklug l7jfilav.

ìniaxfjmtiv

ìóvru

ì'Smxtv,

ISqwro, ?]&e).ov.

Sì KakafÌQol

xaì

ìv /I alitarla

Qug rjjiiÌQii)

ilvai

xakovat,

iauv,

¿latpevyovzeg

norafiov

ov nagovriov,

¿è Bivifttvxòv

10 Svvuzai.

15 zig

ngórtQov

o" re nuQukioi

xaì Bevefievróg ravvv

rov

xarrpooi

ov noXXovg

xmgla,

ocpfot r f j ymqtt

ywQTiOuv

d-driQov

(ìuailtì

77

ovoav,

xeifxivrjv

SvaxoXiag fiera

'IXlov

(.loÌQav av(t§alvet. Siktoaiv

z f j nokei roèg oóóvoi &etog

MeXiaygog

10. Tavzy L , ut videtur. TOVTIJV P . ibid. xazctvziitQv] xccrà àvziKQv P , et infra XAX' CLVZIXQV. 13. ovztvu ] ori H L s avviva Scaliger et P . 14. anavttg LPm. aituvza HP. 17. nttQUTVXOL] Vulgo 7CAQUZV%7J. Bit, Gotthorum, qui trans fluvium habitabant, nemo Pitzam «equi, ncque in ditionem Imperatoria concedere Toluit. Belisarius vero militeg ei non multos dedit, qui cum ipso tractum illum taerentur. Iam ante B e lisario se sponte dediderant, nullo constricti Gotthorum praesidio, Calabri Apulique, cuw maris accolae, tum mediterranea incolentes: in quorum urbibus est Beneventum, olino Maleventum a Romanis dictum. Nòne a u tem Beneventum vocaut, execrationem yitantes priori inditam nomini. Nam vox quidem Latina Fentus auram spirantem significat. In Dalmatia vero, quae contra hanc urbem in adversa continente sita e s t , malva ac vehementissimus ventus bacchatur: noXXw nv&io&aì (paoìv Ovkiytv ti BeXiaágiog tri iv 'Pióftj] tir¡, ars Stíaavra (ir¡ ov/ì airòv xaxaXa^tßavuv oìèg rt f¡, àXXà qi&aati ànoSgàg iv~ &¿yóe ' xaì airòv tìntiv 77xiarà oí ygrjvai rovro iv tpgovriSi ti4. re] Vulgo zt. %vtazov GrotiuB.

ibid. ¿s^B.] tlgß- L. 19. íegctov om. L.

17. ßaQvzazov] ßga-

guito, Salonis timens, milites, qui omnia regionìs illius castella obtinebant, accivit; muros fossa cinxit perpetua caeteraque ad obsidionem ferendam necessaria diligentissime expedivit. Asinarius, collectis Barbarorum ingentibus copiis, ad urbem Burnum pervenit. Ibi iunctis cum Uligisalo Gotthorumque exercitu viribus, Salonas sese contulit. Mox ducto vallo clausere moenia, atque horum parti maritimae plenas militibus naves opposuerunt; itaque terra ac mari obsederunt Salonas. Romani vero repentino impetu fugata hostium classe, naves multas submersere cum viris; multas cepere vacuas. Nec tamen Gotthi obsidionem solverunt: immo vero Romanos intentiori oppugnatione intra muros coercuere. Ita Romani et Gottbi in Dalmatia rem armis gerebant. At VItigis, cum ex indigenis, qui Roma veniebant, audiret, exercitum Belisarii molestissimum esse, ipsum sui ex urbe discessus poenitebat, nec poterat mente consistere: sed ira captus contra pergebat. In itinere obvium nactus Sacerdotem quemdam Roma profectum, dicitur interrogasse contentìus, utrum adhuc esset Belisarius Romae? quasi vereretur ut Belisarium posset assequi, ac ne is inde se proripuisset. Hac parte Vitigin

84

PROCOPII

vai. xaì avTÒv y a p ot àvaSixead-AT /.IGNORI Btkiaaqiov SGAAFIM XqrjOaad-ai, àXV avrov ¡.livuv. y.al ròv tu intiyta&ai fiàlXov 7j TtQOTiqov, tv%a/.avov ix tov (f^cpavovs rò 'Pwfitjg O-idaaa&ai T t f y o g TIQOXÌQUV RJ Btkiauqiov iv&ivSe unoSquvat. B BAiaaqiog Sì, imi rÓT&ovg navSrji-uì ctQartvta&ai 5 in'

avvòv rjxovai, SITJTIOQÙTO. olire yò.Q t o lg à(iq> ì Kwvaravxf xaì Biaaav ànoldnia&ai ¥¡3-il tv, aVkwg Tt xuì òXiyijg ot ira CTQARIAG navranaoiv oìiaqg, xaì rà iv Tovoxotg ¿xltniìv Ò/VQWIXUTU iSóxti oi À%V/XQ>0Q0V elvai, oncog Stj FIRJ ravra ini 'Pwfiaiovg RÓT&oi Inn tiy/a(.tara t'xoitv. loyiaufitvog ovv Kwv-10 CTUVTIVÙ) T Ì xaì Bioaa IntazuXi (fQovgàv fitv Iv totg àvayxaionxToig rwv ixilvrj ànohntìv %tùqiwv, oai] Sfj (fvXuaativ aiià C ty.avfj tli], avxovg Si T W ali CO OTQUTM ig'Pwfiijv xarà %a%og LITI ai. xaì KiavaxavtXvog fitv xarà T a i r a inaiti. tv n yÙQ JltQVGIU xaì 2TIOXITÌ(O (JQQVQUV y.aTaaTijoa/.avog £VV toìg aXXoig 15 unaaiv ig 'Ptoftijv ànqXavvt, Biava, Si ayoXahiQOv rà tv Naqvla xad-iarafiivov T-vvintot xrp SioSov tv&tvòe noiov/tivtav TWV noXtjxlwv tfinhta i o T&WV rà iv T W nQoaaxttco mSla ilvai. nqóSqofxoi Si ovjoi 7iQo jijg oXkrjg axqatiug rfiav • oìg Srj Blaaag ig XtTgag tX&wv rovg re xar' ai TOV nagà Só'£av hqtipaTO xaì noi- 20 Xovg xxdvag , intiStj t w nlrftti IßiaQtTo , ig Nagvlav ¿vtxcoQi]D otv. ivxavd-a t e (f QOVQOvg ajioXtnùv, xa&àntq ot intentili TLVÓV

6. Keovezctvrìvov] xcovczavziavóv HL. Et sic Pers. ter deinceps. 10. 'Pmfictiovg ] Qeo/iaiote L. ibid. KcavazavrLvco ] xtovazavztavcij HL. 14. Kcovazavztvos] xtovazavziavòs HL. 21. ùvtr %cóqtjfittToi là intzTjduu laxo[libaviai. ìjv TE yàq iv&ivde ànoxQOva&ivTEg ot fiuQfiaQOt StafiaivEiv ly/tiQrpwaiv ini yE(pvQag ÌTEQOI&I ovarjg, oi% rtaaov ij eixoaiv tjnÌQag Sanavaod-at atplatv 10 ivóftiC,E, xal nloXa (iovXofiivoig ig TifitQiv xazaandaai zoauvza, TO nlrjd-og Tikdu) avzoig, wg TO tìxòg, TET(jhfJtod-ai XQOVOV. a órj iv va tymv Tfjv zf/óe (pQOVQuv xa.Tiazrfio.zo , ìv&u ot róz&oi IXEIVJI Tf) fjftEQa TjiMaavzo, unoQovfiEvoi zt xul noXEfiijzia I'atD at a(piatv èg zòv nvQyov Tfi vaziQata oìóftevoi. ri'kd'ov Sk av-15 Toìg xaì avzó/xoXot òvo xaì lì'xoot, (¡dgfiagot ¡xiv zò yivog, azqazmzat 3È 'Pw/xaTot, EX xaxakLyov ìnmxov, OVNTQ 'Ivvaxèvztog ?}QXtv- tvvota 6È TOTE Btltoapuo ìyévtxo ù/iiqiì TiptQiv nozapov hazQazontdtvoao&ut, on cog òjj zf[ TE òta/SaGEi zwv noXEfiiojv tzt fiaXkov iftnóòtot yivmvzai xaì ddgoovg TOV aquzlQov inldtt£lv20 Tiva Ig Tovg ¿vavziovg notrfiwvzai. azQuztwzat (xévrot ooot qiQQVQUV , WOTCtQ ¿QQ^d-T], ¿V zfj yiffiVQCX tl/OV, XUZa7lt7tXfjy(.Uvot zòv TWV RÓz&mv ofxtXov xaì TOV xtvdvvov xazwQQwòijxózig to [léyE&og, VVXZÙÌQ TOV nvqyov IxktnòvzEg, OVUEQ èqeg ft tv QaXiòv, ßuqßagot Si BdXav xaXovai. xaì §vvintat RÓR&mv Tovg nXtlaxovg ßdXXuv in' avrov re xaì BeXiadgiov To. re àxóyxia xaì rà ttXXa ßiXi] ah lag roiuoSe. avxóftaXot oaot rf¡ ngoxtgaia ig 1. etpleiv L. atpíai P.

21. BàXav} ßaXlav L.

ri, quam custodiebant, noeta relieta, fugam cepernnt, ac Romam sìbi clatisam rati, in Caropanìam ivere fortim, seu poena a Magistro militum infligendae metu, seu commilitonum verecundia ducti. 18. Postridie Gotthi, effractiß nullo negotio turn's foribus, obsistente nemine, fluvium transierunt. Belisarius vero , cum de custodum fuga nihildum audisaet, assumplis equitibug mille, ad fluminis pontem contendit, optaturus locum, qui castri» commodior videretur. Invecti propius, iam fluvium transgresaos offendunt hostes, ac vel inviti cum eorum parte certamen ineunt: ex equis utrique pugnant. Tunc Belisarius, quamvis autea cactus, non se tenuit in ordine Maglstri militum; sed inter primos, uti miles, certavit. Unde Romana res in grave discrimen venit: siquidem belli momentum omne in eius capite positum erat. Equo tum vehebatur bellicosissimo, sessorisque e periculis expediendi perito : qui toto fuscus corpore, anteriorem capitis partem, a summa fronte ad nares, eximio candore insignem habebat. Equuni eiusmodi vocitant Graeci Phalion, Barbari Balan. Illum autem ac Belisafium plerique Gotthi iaculis aliisque telis ideo petebant ; quia transfugae, qui pri-

c

88

PROCOPn

rój&ovg i\xov, Ititi Iv^rotg itgwzoig (taxófitvov BtXioagiov tlàov, ìmozdfitvoi wg, ijv aixòg niat], Sia7¡g ánáarjg ars iv noXioQxla anavtijavC Ttg, o'¿ ye xai Innwv ¡xóXtg TWV acplatv uvayxalwv r¡SvvavTO inifitXtia&ai, BeXtaágtog e£tvpe T¿Se. tftngoo&ev Ti¡g ytpvQag, r¡g aQxi TiQÒg tó¡ niQi(i¿Xq> ovaijg i^vr¡a9r¡v, ayolvovg ¿Qxr¡oag20 ¿xarégag TOV noxüfiov ox&I¡g wg uQiaxa tvxexafiévag, xavxatg t í Xtftpovg Svo naQ* àXXrjXoig %vvS7¡oag, nóSag Siio ò.n áXX-f¡4. Saíafta] aaXaglva HL. ibtd. zavtr¡s\ zuvzue L. 6. TTgotvsezlvav] ntvcaiQÍvav HL. 7. Kmvoxavzìvov ] xcovOzavziavòv HL. _ 14. Tot] eíi¡ HL. ( ( 15. *Sv ¿zttwv — ¿vrjfjet] Suidas 17- avrò] avtòv H. avràg L. ibtd. ara] zs HL. s. t . ( í v X t ¡ . poisít. At Beliaarias nrbis castodiae sic providit. Portam ípse minoren) Pincianam, et maiorem, qaae a desterà haius est, ac Salaria dicitar, insedit; quia partís illius muros expugnari facile poterat, et in hostes exitum Romanía dabat. Praenestinam Bessae asBÍgnavit: Constantíno Fíaminiam, a laeva Pinciauae sitam, coomisit, occlusis prius foribus, et magnorum strue lapidum intus optime commanitis, ne qnis posset eas reclndere. Cum enim unum ex val lis hostilibus proximum esset, ne qnas ibi insidias orbi hostes molirentur timebat. Reliquaram custodiam Ducibus numerorum pedestrium demandavit. Singulos aquaeductns denso pañete firmissime obstruxit, ne quis infensus eo extrinsecus illaberetur. Et quoniam, aquaedoctibus, uti dui, incisis, aqua molas non versabat amplias, ñeque id iumentorum opera fieri poterat, re cibaria penitu», ut fit in obsidiooe, defectis Romania, qui yix habebant quo equos sibi necessarios sustentarent, artem hanc Belisariofl excogitavit. Pro ponte, quem moenibas commissum dicebam modo, aptatis fonibuaet ab atraque fluminis ripa validissime tentis, binos lembos colligavit, bipedali

DE BELLO GOTTHICO I- 19.

97

Xvtv dti%ovTaç, jj (lâXiaxa 7) rwv vSâxun intççoij ix xov zqç ytçivçaç xvçTWfxttToç ¿xfiâÇovoa xaryii. fivXaç xe Svo iv Xt/ufim Ixaxéça iv&ifievoç iç xò fiexa^v xijv (iij^av^v àntxçé/iaoev, 77 TUÇ ftvXaç arçtqieiv tìió&ti. inixeiva Si aXkaç xe uxuxovç i%oSftlvaç rwv àel oma&ev xaxà Xôyov IStofieve, xai tàç (irjzavàç TQOnip Ttp airtp ini -nXtîaxov ivi/SaXe. nçoïovoijç ovv xijç tov D vôaroç çvfitjç ai fiijxaval iiptÇîjç iïnaaai iip* eavxàç xvXivSovfiivai ivqçyovv xe xàç xax' avràç (ivXaç xat x f j nôXti xà avx¿çxi] rfkovv. u â-ij oî noXifiioi nçôç x&v airoftoXœv yvovxeç àqtavl1OÇovoi tàç fiijxavàç Tçônm rotûâe. âévSça fieyâXa xat 'Pwfiaiotv aûfiaxa veoocpayi} iç xòv naxafiòv ÇVFIFOÇOVVRTÇ IqqITLXOW. xovxtav xe xè nXeîaxa £vv tw çevftaxi iç fiiaa xà axâ ßowv avz/xa niaovzw , ovre roig nvpyovg TUQOUTIQU) xivtTv ot noklfuot tlyov ovxe %i Imxtyv^auad-ai ànoxQovófievoi tv aizü zw tQyio oìoi re rtaav. ovzco xt BthaaQi'ov rj jiQcvota iyvtuad-tj xov [xy ixaaxuzta ovtag xovg n Xtfiiovg àvaozlXXuv ntigäad-at, xuì ozi ytXwtj ztjv xwv ßapßa (3wv tvyd-eiav, o't ärj ßoag niQtal-tiv ig xwv ìvavxlav TÒ ztìyo ovxag àvtniaxlitzwg tXnlòa tlyov. zavza fiiv à(i(fi BIXÌOUQÌUV nvXijv ìytvovxo. Ovlxtyig óì zavzrj unoxQOvofrtig, róx&oìv fi P 366 OTQaztàv noXXrjv avxov et'uae, fuXayya äi avxwv ßa&etav x fitSrj noiTjaaftevog xaì xoTg uqyovaiv ImaxtiXag nQoaßoX-rjv (.iijSaftij zov ntQißaXov Ttotiio&at, (xivovxag dì ¿v %u£ti ßaX re avyvà lg zàg inàX%ug xaì wg ìjxioza BtXiaaqla xatQÒv tvòiSóvai èmfio7]3-eTv tztgad-ev zov zn'/ovg 07117 av avzòg ngoaß Tieiv fiiXXg ozQazòj nXttovt, ovzto re àficpì nvXtjv IlQaivioii ¿7iì ftofyav xov ntQißöXov, rjv'Pcofiatoi ßißaQiov xaXovai, xaì 15 xò ztìyog tmfiayjózaxov ¡.lultaza ^noXXw axQaxw ¿¡ti, Iziyya B vov dè rtòt) xaì fiTjyavaì aXXai nvgyav xt xaì XQIWV xaì xXlfiaxtg noXXaì tvxav&a ovaai. •Ev xovxta Sè róx&tov nQoaßoXfi iztqa. ig nvXrjv AVQIJXIUV ìylvtxo XQona xoi&St. IdÒQiavov xov 'Pm/xalmv avxoxQuxo XI&ov

ßoXijv, &iufta Xóyov itoXXov u^tov.

ntnoltjzut yàq ix X

ovSì — ovSé. 3. dnoQovfltvoi P . àno14. Hqaiviazivav] ntvtazQLvav HL. dßQTjliuVTjV HL. 21. JvQTjXlag] ¿ßQTjXtag HL.

1. ours — ovre] Vulgo

xQovópevoi Reg. gijlfav]

sertìm ìniungit, ili bores tantum configant: quibus ad unum confestim caesis, turres promovere hostis ultra non potuit, coeptoque in medio haesit, inops artis atque consilii. Hinc constitit fecisse provide Itelisarìum, cum hosteg procul positos coércere renuit, ac risisse Barbarorum simplicitatem; qui tam inconsiderate sperassent, fore ut boves ad hostilem murum perducerent. His ad portam gestis Belisarìam, Vitigis ita repulsus, numerosam Gotthorum cohortem ibi reliquit, eorumqoe acie sic disposita, ut magnani altitudiiiem haberet, Ducibus praecepit, ne in murum impressionem facerent; at, servatis ordinibus, crebra in pinnas tela torquerent, nec Belisario darent spatium ferendi suppetias laborantibus in alia murorum parte, quam ipse cum maioribus copiis pararet invadere. Itaque ad partem, portae Praenestinae vicinam, dictamque a Romania Vivarium, ubi murus expugnari facillime poterat, cum magno armatorum numero contendit. Ibidem iam paratae erant cum aliae machinae, tum turres, a.rietes et scalae quamplurimae. Interea portam quoque Aureliam hoc modo Gotthi oppugnaverunt. Extra portam Aureliam, iactu lapidis procul a moenibos, est Adriani Aug. tumulus, opus spectandum ac memorabile. Nam constat ex mar-

19. Av-

DE BELLO GOTTHICO I. 22.

107

&ov Ilaglov xaì ol Xi&oi ìg ¿XX-yXovg ftiftvxaoiv, oiòtv uXXo ir Tog tyovztg. itXivqal Te avzov ziaaaqlg tìaiv ìaatakXrfkatg, tvqog ftiv o/ióóv TI ìg Xi&ov fioXìjv txuozif ì'yovaa, ftqxog óè VJIÌQ TO TÌjg TTohtcog ztìypg. àydX/uaza re uva ix Xi&ov dai TOV avzov UVSQWV TE xaì "atnmv -d-av/idaia ola' TOVTOV óq TOV zaçovtTv zt zwv noXtfiiwv ixiXtve xai ini zw, àaçatîv àvzixa&iazij. r\v Si o zavzy XQÎQOÇ àfiaXèç xofitSij xai P 369 are' avtov zaîç iqsôôoiç zwv nçoaiôvzwv iyxilfttvoç. zvyrj zê zivt zò ixtlvfl zûypç ovzwç ini nXttazov Steççv^xei wç zûv nXlv&û)v fiTj A lav zìjv Çevdyxqv %vvtozao&ai. Ttfaiofia Si aXXo /Spago yv ntQiifiaXlov YÇw&tv avzm oî nâXai 'Papaïoi, ovx àaqtaXdaç zivoç t'vtxa ( ov yàç ovv ovài niçywv byvçwfiu tlytv, ov fiijv ovSè intxXÇeiç nviç ivzavd-a ntnolijvzai} ovSi zt uXXo, o&tv àv xai àntooao&ui oïov ze r\v Ttjv iç zov niq(fioXov inifiovXijv zwv 2. av%và P ex Vat a%oïvov H. 3. ¡¡¡¡alXs — ¿xâl§èiç om. L. 10. litztaitiKovzo] lÀSTSTté/mtTO HL: illud HM. 15. roi] Fort. TO. Classen. 18. o»rog] Vulgo ovza. 20. AEQTÊPaÛov] XEQtî(lalov L. sum ab aliìs estra ordinem ad arborem stans, tela mìssltabat in pinnas. Viram hunc tormentam, quod in turri ad laevam erat , casu quodam sic attìgit, at telam, lorica et corpore transfixis, in stipitem dimidìa plus parte descenderit, suaqae commissura compactnm hominem, suspendent mortuum. Quo viso conterriti Gotthi, se extra teli ¡actum in ordine tenuerunt, ac muri propugnatorea deaierunt incessere. Iam ad Vivarium Bessas ac Peranius, infestissìmum Vitìgìn patientes, Belisarium adrocant. Is iili raurorum parti, facile, ut dictum est, espugnabili metueus, auxilio currit, amicorum cuidam relieta Salariae cura. In Vivario milites magno hostium impetu numeroque attonitos animadvertens, hortatur, contemnant Barbarum, eorumque animos ad fiduciam revocai. Locus erat planissimus, et ea re impressionibus accedentium patebat. Forte etiam ibi sic fatiscebat pars muri maxima, ut lateres parum bene haererent. Huic muro minorem alium veteres Romani foris praestìuxerant, non ut munimento essét: cum ipse nec turribus, nec pili ois, nec re demum ulta munitus sit, quae contra vim ab hostibufi in

112

PRocopn

7ioXi{ilù)v ) ùXXù TQvq>r¡g zivog ovx tvnqtnovg yjíqiv, onag Si¡ Xiovrág t í xaì TuXXa &Ì]QIU xa&tiqfeavTig ivxav&a TTJQOUV. Siò ór¡ xaì ßißiqtov ravro àvófiaozai. OVZÙÌ yap 'PapaToi xuXovai B TOV YMGOV

OV UV TÙTV KWÙÌV

T « FITy YTIQOQ&7¡ TQtqaad'AI

LÌW&TV.

Oihtytg fifv ovv fxrjyavág t í aXXag aXXr¡Tov Tilyovg rjToljidtß xaìS OQvaanv rè fi;Cd tiiyiapu rovg rór&ovg ixiXtviv, oiófitvog, i¡v TovTov tvròg yivavzai', nova ovStvì TOV ttlyavg xgartjottv, 071ÍQ oiSafiij iyvgòv "%ovrpilax(tto tìvat. BeXtaágiog Si OQCÒV xovg noXeptovg TO Tt ßißuQiov SiOQVGOovTag xaì noXXayfi rov ntqtßoXov TiQoaßaki.ovxag , ovze àfivvuv rovg mQaTiutiag ovre iv raig 10 lnak%iai fiivuv, o n (ÍT¡ Xlav oXtyovg, tì'a, xalntQ anaií avTW tyjüv, eì' TI iv OTQaj'onlStù Xóyiftov r\v. xárco Sè anavrag àfttQo- 20 fiivov, TOV mgißoXov Tag nvXag àvaxXtvag BtXioaQiog i^amvalwg anav ini rovg ivavxiovg 7¡íy/¿t&u ttg xr¡v 'IxaUuv (SaneQ ixílivtg, 5 %(üQav IÍ avxr¡g 7ITQIFTTFIK7]/j.évot JIOXXVV xaì cP(¿fir¡v xaxúá^o/.uv, anwaufitvoi xovg xa¿xr¡ fiuQftÚQOvg , wvntQ tvuy/og xòv uQyovxa uítvStgiv tg vfiüg tntfitpa. £vfi/3fj3i]XE Si r¡fxXv xwv axQaxuoxiov t o itk^d-og iv x f j 2ixth'a xaì 'Italia ini ' r¡[iüg ig fivQtáSag ntvxtxaiStxa avvtilty/.dvui. D xaì JIQÙÌXOV FI tv itfiTv ini xuxaaxonfj xmv UVSQWV ytvofiívotg ntgl TífiíQiv noxafiòv, Tjvayxaoftévotg xt naqà yvwfirjv avxoTg ig %tìqag Ikfrtìv, pixQOv xaxaxtyma&at òoQaxmv £v¡ufi¿^t¡xt nkr¡d-TT. 15 tnttxa Si XTIXOFIA/TJOAVXTG oí (¡¿(jftuQot navxì xù> axQurw xat (it¡Xavatg xiat nQoaftu'kóvxtg nuvxayóat xov xtlyavg, oklyov iS¿r¡aav r¡(tag xe aixofiotì xaì xr¡v noKiv tXtiv, ti fir¡ xtg f¡(iag ÙVI)Qnaat xv%r\. xà yÙQ xwv nqayfiuxmv vtxmvxa xf¡v (pvoiv ovx av tìxóxwg ig ¿VSQWV uQtxr¡v, àXV ig xò xQtìaaov àvaq>l(ito&ai 20 nqénoi. xà fièv ovv ct/Qt xovSt r¡(iiv ntngayftiva, tì'rt xvyr¡ xivì tì'xt àgtxfi, àg aQiaxa tyu ' xà S' iv&ivSt ftovlot/j.T¡v av i/xílvu) xoìg nQay(xaat roìg aotg tata&ai. ooa [lévxot nQoaqxu ifii xt tlntiv xaì vfxag nqa^ai, ov ur¡noxt ànoxQv-ipofiai, ixetvo tìSòg, 21. xgércoi] aliasi

L.

Belisarium praedicantes, mortuorumqne potiti spoliis, Gotthi vero guis medentes sauciis, atoue interfectos Iugentes. 24. Imperatori literas Belisarius in banc sententiam scripsit. In Italiani pervertirnus, uti iuaseras, et magna potiti illius parte, Romam etiam recepirmi», exactis hinc Barbaria, quorum Praefectum Leuderin ad vos misi non ita pridem. Postquam autem praesidia militaría imposuimus locis oalidis, quae in Sicilia atque Italia occupavimus, exercitus ad quinqué milXia redactus superfuit: hostium vero centum et quinquagtnta millia nos invaaerunt. Ac primum, cum ad fiuvium Tiberim ivisaemua exploraturi, praeterque opinionem in necessitatevi corrigendi incidissemus, parum abfuit quin hastarum vis nos obruerit. Deinde muros copiis omnibus ac machinis undiqne aggressi Barbari, tantum non primo nos urbemque cepere aditu; fecissentque, nisi fortuna prospera ex periculo nos eripuisset. Etenim quae naturai» rerum excedunt, ea merito, non humanae virtuti ao fortitudini, sed Deo sunt ascribenda. Quae hactenus, seu Fortunae muñere, eeu virtute propria gessimus, optimo certe loco sunt : quae vero conseqt/entur, tuam ut rem augeant velim. Quare quidquid et ame dici, et a vobis

DE BELLO GOTTHICO I. 24. (og iiQÓtioi fiiv za uv&Qontiia di zwv iQyoìv énavzav

onrj av povl.ofiivu)

itQoazazai

re xaì ozQaztwzai 5 xotg noXtftloig Xtixov rovài intì

TVYJ],

àXXàai,

aztXXéa&wv ig yftug zoaovzot

xad-lazaà&ai. oidi

òfiolag

wjSaatXtv,

Qot itiQiioovTut, 10 noftaXovfitv

àvzmaXov ov y«p

ignavia

zòv

aiayjivrj.

(.lalovg ànoXtìv

o" ye neQÌ iXaaaovog

So^uifitv,

mnolrivzut

{¿XQI rovòt

ytvoftivqv

(vtjfieQÌav

15 Tt]xlvut noXXw

'%vf.i(ÌTjatTui. TIQOZÌQOV

av fjfxug y.ovqiózazov SvvTjo&ai nXovztiv. wg 'Ptijxrjv ovntlnozt 20 SiaffvXa^ai xaì

òvvazòv xaì

ovaa

nlaztwg.

zijv awtr)Qlav Sazt

tig avfnpogmv

ànoxtxQovad-at

cPm-

qfiiv

zijg

xaì zip

vnó&eoiv Ka/nnavlag

ztzvxtjxt,

xaì fxìjv xaì zovzo

zò

nitidi yiyovt,

cPùìfiaioi

zivà

xaì navwov

oidi

ifxag

(ivQiaai

noXXaTg noXXìjv

zwv uvayxaiwv

ànoxixXttafitvtjV

(xìv vvv tvvoì'xug %fuv trovai,

4. atelUa&cov ] Vulgo arciUórih». a&cei HP. 17. wag] vpàs H. 7lOz\ P.

it-

u^iov,

zt ntQifiifiX^ftivtjv

XQOVOV

xùqav tivai

ixXoyl^ia&ai

B

ztztXev-

zwv xaxwv ì'daxvt zò fiTj zoìg àXXozqiotg

zip (J.fj intd'uXaaatuv

ànàvzwv.

rtg

¿co yàp Xtytiv ¿g xaì

ti yaQ cPcS/.iijg rjfitv xaì

JSixtXlag

zlj

niqwxtv.

xaì TIQOOU-

rjfiìv zoaavztj

RJ V7ITQ ZWV NINQAY(xiv(ÙV

fiaaiXtlav

no-

wg ìjv vvv fjfiwv ot jSaQjìa-

xaì nQoalazui

ig ztjv orjv

ig

%Qtu>v niaztvtiv

zt ztjg oìjg ixntaovfti&a

zò azpartvfia,

onka

zò nXtjd-og ¿¡are

XQOVOV (PÌQIA&AI

ìxtTvo tìalzco,

yIzaXlag

ovxovv

zìjg òvvufitwg

unavza

P

avzoTg ntnqa-

ig àtì giioovzai.

yfiug zò Xomòv

oc

zip &tw tir},

ix zwv aqilaiv

y/xlvarv zàg ah lag rj zovg inalvovg

115

zwv Si

10. ngoaéarai Hm. jigoaé19. ovwónovs Vat. ovnm

fieri conventi, non celalo, haud ignarus, Dei quidem arbitrio res humarias fluere, operilin vero omnium Duces vitvperium vel laudem ex ito, quae ipsi fecerìnt, reportare consuevisse. Itaque arma nobis mittantur ac milites, co numero, ut in posterum paribus cum hoste viribus bellum hoo geramus. Neque enim reponenda sunt omnia in cura oc fide Fortunae: quippe quae eumdem semper cursum tenere minime soleat. Tecum «Ilud, Auguste, cogita, noi, si iam hostis vicerit, ex Italia tua deturbatum iri, simulque esercitimi amissuros, cum ingenti ob rem male gestam dedecore. Omitto, quod Romanos, quibus fides in Maiestatemi tuam antiquior salute fuit, in exitium coniecisse videbimur, et laeti successits, quos ad hanc diem habuimus, nihil denique nisi doloris materiam relinquent nobis. Etenim, si ab urbe Roma et Campania, multoque ante a Sicilia repulsi forte fuissemus, id nos, omnium utique malorum levissimum, morderei, quod bonis in aliena manu positis non potuissemus ditari. Hoc etiam vobis perpendendum est, ne muUatum quidem myriadum praesidio potuisse unquam conservati Romam diutius, cum ob amplitudine:m, turo quod a mari remota, rebus omnibus necessariis intercludatur. Ac Romani quidem iam nobis student; si tamen aerumnae

116

PROCOPn

xaxwv C inÌQ

avtoìg, avzwv

tvvoiav

wg TO tìxòg, iXiad-ai

jà

xafriOTUfievot,

V 45 TO maròv

oiSìv

01 yàq

àXX1 tv

ig avrovg Stuaw'Qttv ttmd-naiv. òyttkcov r f j afj

tfUvra fit ovStig av iv&ivSt col note òo'iav q zoiuvzt} fièv BtXiaaQiog tygaipt.

fiaoiXtia,

i'£tXtiv Svvaizo.

BtXiaaglov

naayavztg,

aXXwg re xai 'Pcofiaioi

noXXà wv ovx av flovlotvxo

ovv oìSa d-avaxov

fitXX^aovaiv

vnoyvlov rtaiv Ig

ov xaxozvyovvzig,

Xifttp àvayxao&rjoovzui /U tv

fiijxvvo/utvcov,

xqtlaau).

TIQU^UI.

iyco

xal Sia

TOVTO

axónu

Si

5

onotav

xtXtv«7 qttQfìi."

zoaavza

fìaatXtvg Si ^vvzaQay&tìg ozQuztvfjiu

rt

xal vavg anovòfi rjytiqt xal zoìg àfiqiì BaXtQtavóv TC xal Mag TI- 10 vov inécrztXlt xazà xa%og ìlvai. aXXm àfiqù rag yiifiiqivàg D'IraXiav.

OT Si xazanXtvaavztg

H 203 (ìiàtfa&ai

'Iovoztviavòg TTJV

'Ev QÌVSIQI/OV

ovaa,

xagla.

zavza

azQaztvfiazi

iq>' w nXtvoovmv

tig zfjv'EXXaSa

ibv nXovv ov% olol Tt rjoav)

AìzcùXlag xal jlxaqvavlag Tag ig

azaXtvrtg yuQ %vv

TQonàg h'zvyov,

Siiytlfiatpv

tìg zà

TOOTW TOV

Si

ini

TÌ BtXiaaQlto SrjXwoag 15

fìaoiXtvg tri fiaXXov avzóv rt xal cPio/.ialovg

nQo&vfilav

tìg

{^ntQaixlQm yaQ

unav-

inÌQQwatv. %vvTjvix&7] tv NtanóXu

róz&wv

ix iprjqilSoiv zivwv

aQ/ovzog tyyxtifitvtj,

Si fiefian/AtvMv a/tSóv zi ànuaaig.

tìxaiv iv (UXQWV

zoiovSt

ytvio&ai.

¿yoga

tzvyyavtv

RFJ

(iiv ig ìtyav, XQotatg 20

ravztjg zrjg tìxóvog noti

vqv

xtgiaXìjv SiaQQvijvai ¡¡wvzog QtvStqtyov '£,v(x§l^rjy.i, zijg zcuv tprjibid. BTQarev/ia 2. vitoyviot>] vnoyvov L. 9. Sè Vat. re P . TC LHM. aTQttTSvfiaza re HP. 10. EaXsQiavóv] (lalltQiavóv HL. ibid. Maqxìvov] (LUQÌVOV H L . 1 7 . ènéQQcoasv Vat. intéqmatv P. protrahantur, apparet eos meliora primo quoque tempore amplexuroB. Nam qui recens amicitiam iunxere, non duna rebus exerciti, sed beneficila affecti, in fide manere solent. In primis fames Romanos ad multa, quae admittere nollent, subiget. Me vero, qui vitam Maialati tuae meam deberi scio, me, inquam, vivum nemo ftinc deiicere polerit. Sed vide quid tandem laudis aìlaturus tibi sit eiusmodi exitus Belisarii• His a Belisario scriptis, turbatila Imperator, copias et naves propere colligit, et Valerìano ac Martino mandat, pergere matnrent. Iam enim circa solstitium hibernum cum aliis copiis eo profecti Consilio, ut in Italiam navigarent, cum appalissent in Graeciam, propterea quod cursura tendere ultra non poterant, in Aetolia et Acarnania hiemabant. Quae cum IustinianoB August. Belisario significasset, cum ipsi, turn Romania omnibus animum addidit et alacritatem. Hoc interim spatio Neapoli res hniusmodì contigit. In foro VISEbatur Theoderici Gotthorum Regis effigies, ex lapillis compacta, minotis admodum, et versicolorìbus fere singulis. Huios caput olim, vivente Theoderico, defluxit, turbatis sponte sedibns lapillonim: ac brevi Theo-

DE BELLO GOTTHICO L 24.

117

(flSuìv imjSoXijg tx xov avxoftaxov gvvxapax&tfaqg, xai QevSt(liXCd ^vvTjvty&Tj TtktvTÌjaut xòv ftt'ov avxlxa Sìj fiala. Iviavxotg Sè òxrò vatiQOV a i xrjv xrtg tìxóvog yaaxiqa noiovoai ipyqiTSig p 372 SitQQVTjGav Qamvalmg xaì Avakd^t/og 6 QevStgl^ov dvyaxQiSiovg tv&vg htltvxa. XQOVOV Sè XQifìévxog oklyov nlmovai fiiv tg yìjv ai ntQÌ xà aìSoia \jsrjq>Tdtg, 'Afxalaaovvd-a Sè 7j OIVSCQI%pv naig av&Qwnmv -¡¡(puviaxo. xavxa (lèv ovv xfjSe i^w^at. róx&av Sè 'Pcùfirjg Ig xrp> nohoQxlav xa&ioxaiiivwv xà Ix xùv xrfi tìxóvog /iijgatv a%Qt ìg ìixQOvg itóSag Suqi&aQd'ai xtTV%i]xt. 10 TavzTj xe ajiaaa ix xov xoi^ov ¿%/xqkog fj tlxtùv yéyovtv, 0" Ti c Pw/.tatot xò 7iQayfia xovxo ^vftfialóvxeg negtiatad-at xm noXlfua iayvqitpvTo xòv xov jìaaikimg axQaxèv, ovx ukì.0 ovSèv tìvai xovg g QìvÒìqI^ov nóSag 77 xòv Fóx&av Xtwv, SÌV txtìvog TjQXiv > [itvot, xaì àn avxov tvikmStg txt fiakXov tyivovxo. tv (lèv xfj 15'Pcufty XÙJV xtvtg naxQtxttov TK SvXkqg lóyta itqovqttQov , ìa/vqiCpixtvot xòv xivSvvov xfj nóXu axQ1 xòv'Iovhov ftijva ysytvijo&ai ftóvov. XQrjvai yàp xóxt fidatila 'Ptafialoig xaxaaxìjval xtva, ¿S ov òrj xò Ttxixhv ovSèv 'Pwfttj xò ìomòv Salane, ÌVxtxòv yaQ t'&vog . ov yàg tri ológ TI eìvai zàg oatjoiig aizoTg tq>A~ axtv ìv noktoqxla xazà za tìwùóza naglyta&ai, ¿XX' avzovg zò C fjìv i j f i t f f v ig jj/i/gav ixaozrjv iv avzoTg (pigta&ai zoTg inizrjótlotg tnavuyxtg ttvat, zò Si Xemófitvov iv àqyvqlm. o! Si xazà ravra H 204 tnolovv. xaì noXii avztxa nXij&og ig Ku/xnavlav ìjtt. ixof.it15 Vflvzo Si ol fiiv nkolwv Inizvyavztg untQ ìv zq> 'Ptofiyg Xtftivi wg(.tCQavzo, oi Si xaì nttfj oSw z f j xaXovftivtj *Annla tóvztg. xtvSvvóg zi ovSeìg rj Siog ix zwv noXiogxovvzwv iyévtro oìize zoTg zavzjifiaSCC/avaivovzs zoTg ini Xi/uivog ìovaiv. ot yàp noXifiioi ovzt 'Pwfiqv %v[inaoav roìg yaqaxwfiaot ntgikafilo&at Stà zò fii10 yi&og ZTjS nóXtwg oXol zt qoav oìize xaz1 oklyovg hólfiwv ftaxgàv àno'kiinto&ai zwv ozgaronlSav, q>ojSovfitvot zàg inexSgofiàg D zwv ivavzlwv. xaì Si' avrò zoXg no'ktogxovfiivoig ini /góvov ztvà 2. o&tvntQ ¿¡¿fav] o&ev jrapfgt/V L. 4. ¿MV&tl] ifàffai P. ibid. 8' L. i l P. 9. otxiTijs] oUèzis HL. 17. ovze — o v t e ] Valgo ovdì — atifiè P . Hoeschelius.

19. 7itQtla§éaQai ] ntQt(ìaXfo&ai

ratus. Sed de bis quisque ad libitum iudìcet: ego vero eo, onde sum digressus reverlor. 25. Ita noctem illam, ut diximus, Romani traduxere et Gotthi, postquam isti a moenibus, quae oppugnabant, repulsi sunt. Postridie Belisarius Romsnis omnibus edixit, uxores, liberos ac aervitia, quae ad murorura cuatodiam minus necessaria viderentur, deportarent Meapolin, ne annonae penuria laborarent. Idem militibuB, si cui famulus vel ancìlla erat, iniunxit, cum diceret obsidione eripi sibi facultatem distrìbuendi cibaria consueto modo; verum necesse esse ut ipsorum quidem cibariorum dimidiam portionem singulis diebus acciperent, pro reliqua vero pecuniam. liti morem gesserunt, ac statim turba ingens in Campamam iter intendit; idqae pars navibus in Romano portu inventis, pars pedibus via Appia confecerunt. lis autem, qui yel hac progrediebantur, vel ibant ad portum, nullum obsessores periculum, nullum metum afferebant. Nam hostes, nec Rotnam castris totam cingere, propter urbis magnitudinem, poterant, nec manipulatim a castris longius digredì audebant, ernptionum hostilium metu coérciti. Quapropter obsessis liberum aliquan-

PROcora

120 noXXrj

trovala,

iyivtxo

xijg xt nóXmg

STTA I£W9'ÌV ig avxtjv fiaQOt ig Slog xoTg

xt

àtì

oxqaxonlSotg

LUAVQOVAIOI ì} oJoJ ìóvxag yu\a>

"nnovg

jìóoxtiv •qv)

txxtivóv

xt

vXaxijv

Si

(piatv,

uvSgeg

BiXiaaQiog

SaniQ

xov

a

ofiiXog

jjioav,

5

intx^Seta

¿(¡¿[tip,

yaav, ol

xaì f.ie-

xaì

fiqwatv

rjxiGxa ol avxoì

tvtxu

nXttóvav

2txtXiag

iv xt

iv axQaxm

xaì x f j &dr¡, Í'XÍQOV ftèv àvx' avSQÌ

7. 2ÀX@£QIOV ] Xijiégiav HL.

uvzolq P . ¿Zovatv addidì ex Vat.

TOVS L corr.

ibid, xòv excidit in P.

16. av-

ibid. Fr¡ ] Vulgo tfij. 19. cpvXaxr¡v 21. negiiovoiv] itiQiovatv HL : illud Hm.

e plebe militibas adiunxitj divisittjne custodias, plebeio cuique certa quadam constituta mercede in dies singulos. Eorum classes ita descriptae sunt, ut vigiliis agendis sufficerent. Ac sua cuique classi nox, qua moenia custodiret, assignata erat, sic, ut in orbem omnes excubarent. Hoc modo Belisarius utrorumque difficultatem et inopiam depulit. Cam autem esset saspicio, Sìlverium, urbis Antislitem, cum Gotthis proditionem moliri; confestim eum relegavit in Graeciam, ac Vigilium paulo post ad Pontifìcatum provexit. Quosdam etiam Senatores eamdem ob causara in exilium missos, deinde, post solutam obsidionem discessumque bostium, restituit. In eo fuit numero Maximus, cuius progenitor Máximos, Valentiniano Aug. interitum attulit. Porro veritus Belisarius ne qua fraus a portarum custodibus jnstrueretur, neu quis externus pecunia tentaret eorum ánimos et corrumperet; bis quoque mense claves omnes diffingena, nova illas forma cudebat; et in aliam stationem custodes transferebat, a pristina valde dissitam ; ac vigilura, qui erant in mur o , ducibus, per noctes singulas amotis, suffìciebat novos; quorum id munus e r a t , ut in orbem aliquod muri spatium obeundo, nomina excubitorom mandarent commentariis, ac si quis desideraretur, alteram illieo in

122

PROCOPn

TOV y.axuozTjaaa&AI Iv r w naQavxixa, uvaaxgiffuv Se r f j vangata ig aìizòv, oaug noxi è ànoXiiqid-tìg tir}, Smog xóXaaig % NQOARJXOVAU ig avxòv ytvoixo. xal fiovaixoTg fiiv òqyàvotg P 375 XQ*Ìa&at xtyvlxag iv t w ntqtßoXta VVXXCÙQ ixiXivt, rmv Si GXQUXIWXWV rtvag xal ovy r\xiaxa rwv TYLavQovaimv t$o) ìntfimv, 5 ot àftq>ì TTjV xatpQov SiavvxxtQivtiv ¿ t i i'fxtklov, xal £vv avxotg xvvag TjtpUt, onmg S f j firjdè unodlv ng ini ròv niQißoXov ìùv SiaXa&oi. TOTe x«i TOV 'Iavov vi ài rag &vgag rwv Tivtg 'Pwfiaiiov ßtaadfitvot àvaxXhat Xud-Qu inilgaaav. o dì 'Taro? ovxog TtQwTOG ftiv ì)v xwv àqyaluv d-tùiv, OT)? órj 'PwfiaTot yXwaat] xr\ ocpt- 10 B TTQA nivTjzag ìxàXovv. tyei Si ròv veàiv iv TV uyoqä UQO TOV ßovXtvxriqiov ulfyov vntgßavxi TU tpt'a (para, ovxto yÙQ cPiofiaToc Tag fiolqag vtvofiixuai xaXetv. o xt. vaùg ariag yaly.ovg iv H 205 TtTQaywvti) oyjf.iaxi i'aTTjxe, xoaovxog fiiv, oaov ciyalfxa TOV 1

Iavov axbtitv. taxi Si yaXxovv ovy rtaaov rj ni\ymv nlvxt TÒ 15 ayaXfia zovxo , xà fxèv àXXa navxa ificpegig àv&Qcóno), StnQoawnov Si xtjv y.i(fuXr\v t'yov, xaì TOV nQoacónov -9-uxCQOV /xiv izQog àvlayovxa, XÒ Si Ì'XÌQOV nQÒg Svovxa ijhov xtxoanxai. &VQUI T£ yaXxai i