Vulgärlateinische Inschriften [Reprint 2013 ed.] 9783111354408, 9783110999020


186 51 8MB

German, Latin Pages 176 Year 1910

Report DMCA / Copyright

DOWNLOAD PDF FILE

Table of contents :
VORWORT
KAP. 1 zur lautlehre der vokale
KAP. II zur lautlehre der consonanten
KAP. III verfluchungstafeln
KAP. IV lateinische insckriften mit griechischen lettern
KAP. V zur formenlehre: deklination
KAP. VI zur syntax
KAP. VII zur Wortbedeutung
KAP. VIII offizielle dokumente
I NAMENVERZEICHNIS
II WORTVERZEICHNIS
III SPRACHLICHES
IV ABKÜRZUNGEN
INHALTSVERZEICHNIS
VERBESSERUNGEN
Recommend Papers

Vulgärlateinische Inschriften [Reprint 2013 ed.]
 9783111354408, 9783110999020

  • 0 0 0
  • Like this paper and download? You can publish your own PDF file online for free in a few minutes! Sign Up
File loading please wait...
Citation preview

KLEINE TEXTE F Ü R THEOLOGISCHE UND PHILOLOGISCHE VORLESUNGEN UND ÜBUNGEN HERAUSGEGEBEN YON HANS LIETZMANN

62

VULGÄRLATEINISCHE INSCHRIFTEN HERAUSGEGEBEN VON

DR. ERNST DIEHL A. O. PROFESSOR IN J E N A

BONN A. MARCUS UND E. WEBER'S VERLAG I9IO

Die 'Vulgär-lateinischen Inschriften', im wesentlichen dem Corpus Inscriptionum Latinarum ( = CIL) entlehnt unter beriicksichtigung der grundlegenden Sammlungen der Carmina Epigraphica von Fr. Buecheler ( = CE), der Inscriptiones latinae selectae von H. Dessau ( — De), umfassen die wichtigsten heidnischen denkmäler des Vulgärlatein vornehmlich auf stein oder erz aus den ersten 4 jhh. unserer Zeitrechnung nebst einem anhang offizieller dotalmente mit vulgärem einschlag aus der gleichen epoche. Christliche inschriften, die zum grossen teil einer noch spätem zeit angehören, wurden mit riicksicht auf das bereits vorliegende bändchen der 'Lateinischen christlichen Inschriften' (heft 26/28 der Sammlung) nicht aufgenommen, also nicht wiederholt, zumal ein vollständiges corpus aller christlichen inschriften bis ca 600 nach Chr., bei denen stets sachliche und sprachliche observationes hand in hand gehen, vorbereitet wird. Die auswahl ist in ihren grundzügen nicht nach lokalen oder chronologischen gesichtspunkten geordnet, sondern nach den grammatischen prinzipien der lautlehre, formenlehre und syntax, denen als beilagen lateinische inschriften mit griechischen lettern, Verwünschungstafeln sowie lexikalisch und semasiologisch bedeutsame texte angegliedert wurden : die aufgenommenen carmina ermöglichen die erörterung metrischer und prosodischer problème der vulgärsprache. Eine gruppierung der einzelnen inschriften nach ihrem jeweiligen fundort [1) R o m , Latium und das übrige Italien, 2) Gallien, Germanien, Britannien, 3) Spanien und Afrika, 4) die länder griechischer zunge], wie sie innerhalb der einzelnen Unterabteilungen nach möglichkeit durchgeführt wurde, wäre nur dann zu rechtfertigen, wenn die sprachlichen differenzierungen insgesamt oder doch in vorwiegender zahl sich prima vista lokalisieren Hessen, und umgekehrt würde eine örtliche Scheidung den eindruck erweckt haben, dass die phonetischen und grammatischen eigentümlichkeiten sich auf bestimmte gegenden beschränkten: dass dies, wenigstens grundsätzlich nicht der fall, lehrt ein blick auf das dargebotene. Zudem bleibt stets zu bedenken, dass ein zwingender rückschluss aus dem fundort eines steines auf den heimatsdialekt des auftraggebers, also dessen, der dem Steinmetz das concept gegeben, keineswegs gemacht werden kann, auch die zeitlichen grenzen für die datierung der denkmäler sind im einzelnen vielfach zu unbestimmt, als dass sie als normen für die anordnung des ganzen hätten dienen, können.

VORWORT

3

A u s dem gesagten darf aber nicht gefolgert werden, dass zeit und ort für einzelne beobachtungen völlig belanglos wären.

Das gegenteil ist

vielmehr wahr. Doch schien im hinblick auf den zweck der Sammlung zu Übungen und zur endlichen Verfolgung der zahlreichen phonetischen und grammatikalischen probleme im engern rahmen der epigraphik und im grössern Zusammenhang

der sprach- und Überlieferungsgeschichte

mög-

lichste Zurückhaltung in der formulierung von beobachtungen und urteilen geboten. D i e abkürzungen entsprechen im allgemeinen dem in den andern inschriftlichen heften befolgten prinzip.

Zu beachten: D i =

de m finali epigraphica Leipzig 1899, Prosk. =

E . Diehl

C. Proskauer Das aus-

lautende s auf lateinischen Inschriften Strassburg 1909, M o =

Mommsen.

1 Arsinoe Scaripi, tabul(arii) C. Caeseris, verna | annoru XXII 2 d(is) m(anibus). | Licinia Itali. | Calisto ser. | Ceseris, ]| s coiugi I b. m. f. 3 pro salute | imp. Caesaeris | M. Aureli Seve]ri Alexs sandri || pii felicis Aug. | Iovi optimo máximo Doliceno 4 leg. X X I I Deioter(iana) | (centuria) Caeselli Fusci | M. 5 Pontius M. f. Col. Saburianut Gaia || vixit anis X X V , | militavit anis II, hic | situs. | h. e. s. 5 d. m. s. I Voconiae Ma|temae Uxenenjsi C. Porcius || 5 Marinianus | Dieniensis uxori. [vi]vit 6 d. m. I Afiniae Ienua|riae C. Vibius | Cresces coiugi || 5 incomparavili | b. m. f. 7 M. I Sudio Ienuari|o, qui vixit an. | VII meses VI. || 5 Sudius Erculjanius pater | et Veneria m(ater) | filio infelicissimo) 8 [. . .] I a. VIII m. II d. VII et in|nocentissimo | pusino 5 Ienua[r]io | filio eius. vix. an. || II m. III d. XVII. Secun-| dianus et Ianua|ria parent, filiae | et nepoti fee. 5 9 d. m. I Aurelio | Sabiniano | Aurelia || Iemnuara | fecit coniugi I benemerenti, | [qui] vixit annis LI 10 Victor Arthemio fratri benemerenti, | qui vixit annos quinqueginta et | menses quattuor die[. . .] 11 L. Sept. Fusco scolestico, | qui vixit ann. X V I I I | mens. 5 V i l l i dieb. XIIII. | L. Sept(imius) Fuscinus dec. mun. | Mog(etianae) et Iulia Maximilla | parentes filio karissimo memoriae) dulcissime ι C I L V I 5822 (columb.) 2 vgl. C I L V I 9492. 27772 Tab. cer. Pomp. 33, 1 Pomp, wandinschr. 4 1 1 a C I L X I 3539 (Centum Cellae) 2 f Italica Calisto 3 serfvo) 6 b(ene) m(erenti) f(ecit) 3 C I L V 2313 (Atria) 2 vgl. C I L V I 33745 4 C I L Ι Π 6598 (Alexandrien) 4 verb. Saburianus Mo. verm. Garosa d. i. Gerasa Syriae 8 h(ic) e(st) s(itus) 5 C I L I I 3125 (Tarraconensis) 2 f statt Uxamensis 6 statt Dianiensis 6 C I L I X 1209 (Aeclanum) 7 C I L I X 4032 (Alba Fucens) 1 oder m(anibus) 8 C I L Π Ι 1 2 7 i l (Dalmatien) 3 vgl. C I L Ι Π 14848 s und anderwärts 9 C I L V I 34639 5 Ianuaria 10 C I L V 4766 (Brixia) 2 nach quinqué t i C I L Π Ι 15166 (Pannonien) 1 scholastico 4 dec(urio) mun(icipii)

KAP. ι zur lautlehre der vokale: des a

5

12 C. Iulio Ag[e]dilli [f. Voltini ?]a Macro | Sant(ono), duplicano alae Atectorigianae | stipendie emeritis X X X I I aere incisso, evocat[o] gesatorum DC Raetorum castello Ircavio, clupeo, || coronis, aenulis aureis donato a commilitonib. | Iulia Matrona f(ilia), C. lui. Primulus l(ibertus) h(eredes) e(x) t(estamento) 18 d. m. I T . Iotelus | citirva|rius v. || a. L X X X I | h. s. e. [ o(ssa) t(ibi) b(ene) q(uiescant). f(ilius fecit?) l à d. m. I M. Aebutius M. f. Ulp. | Papiria Troiana Vic-| torinus Poetovio. |[ stip(endiorum) X I V (?), an(norum) L X I I I , m(ensum) I I , | [o·] leg. X g(eminae), D· leg. X I Cl(audiae), | [D·] leg. X I I I I g., 3· leg. I Mine(rviae), | [ > l]eg. X X I I pr(aetoriae), 0· leg. X I I I g., | [o· leg.] V I I Cl., D- leg. X V Ap(ollinaris) 15 Cuspio Rufino et | Statio Codrato | cos. | Cladius Posidoni [I consacrav[it] | [. . ,]oc[. . .] 16 pacatoli | et ristito|ri orbis | imp. Caesri || L. Domitio Aureliano | p. fel. invito | Aug. Cer. | max., Coth. max., Carp (ico) maxi(mo), | Pers(ico) max., pont. | [max. . . .] 17 [· · ·] ndus Vali|e Trepteni | u(xori) carissime | et in locum s(e)pu |lture a Iulio Ac|temero emtum se|stertio nummo un[o] I P. Dec[. . .] alum(nae?) | p(iae ?) m(erenti ?) 18 d. m. ] Iuliae Iuliane. vix. ann. | X X m. X I d. V I I . | possidet non merita || locus hie cito corpus | iniquum, quae talem vi|tam meruit, ut curva senectus: noluerunt superi, | cito reddidit vita ne||fandis. quod fuit ad | superos, inimica ne|mini vixit. | C. Iulius Victorinus | et Aelia Theodote et || C. Vicirrius Soter I coiux I b. m. f. 12 C I L X m 1041 (Saintes, aus augusteischer zeit) 4 in Raetien? 5 aenulis vgl. aennus statt annus in christl. inschr. Galliens 13 C I L V I I I 7413 (Cirta) 3 f catervarius. s. Thes. Ι Π 6io, 51 ff 14 C I L Π Ι 6761 (Ancyra in Galatien) 2 ff er gehörte der tribus Papiria an und stammte aus Ulpia Troiana Poetovio (zu Troi. vgl. u. a. C I L X I V 3626) 15 C I L Ι Π 12495 (bei Tomi) 1 ff i. j. 142 2 vgl. C I L I I I 6581 b 14. 15 (i. j. 199) Quodratus V 7465 (nro 105) voleas neben valeos, X I V 785 Naeacore (= Neocore) und Lindsay-Nohl s. 19 16 C I L X I I 5561 (meilenstein vom wege von Vienna nach Tumone) 2 restitutori vgl. Resiutus 3 vgl. Pomp, wandinschr. 92 7 invicto 8 Germanico 9 Gothico 10 i. j. 272 17 C I L X I I 1 2 1 0 (Carpentorate) 6f Agathemero t8 C I L X 2598 C E 509 (Neapel) 1 meritam vieil, iniquus 2 zu curva senectus vgl. Thes. I V 84 ff 4 quoad, wie z. b. C I L I I I 6593, und C I L X I 947 qua ad, C I L X I I 915 (CE 470) quat

6

KAP. ι zur lautlehre der vokale:

19 Septimia Dionisias ius liberorum ha|bens in hac custodiolam Peladiana | cum edificiolo et monimento, qut | de 5 frugalitate meam fabricavi a |] solo mi et coiugi meo Aug. lib. Tito et filis | meis Setimio Venerio et Septimie Efesie, I et iubeo ne de nomine meo excidat. quot | si quis eruperit legem preteriti mei, | poene nomine inferiet KL milia liber(tis) lib(ertabusque) pos(terisque) aeorum 20 Primitivus pater | fecit Primitive | filie sue, que vi|xit ann. X I mens. VII 21 d. m. I Fla vie Primitibe | M. Iunius Theon | coniugi s bene me||renti, con quen | vixit anis XVII 22 d. m. I Aurelie Fortunate Aurelius | Pardus coiugi || 5 rarisime cum | Aureli(a) Secunda | filia b. m. p. c. 23 imp. Ces(ari) Gal(erio) | Val(erio) Maximiano | p(io) 5 f(elici) invic(to) Aug. | et Maximino |[ nob(ilissimo) Cesari 24 d. m. I et quieti etemae | Rebrice Divixti fil., | femine 5 incompa||rabili, que vixit | sine cuiusquam | animi lesione. | io Camilia Maria | et Martius Saturni. || matri karissim. p. c. | et s. a. d. 25 Aelie Datibe coni|ugi carissime et | Lucrioni filio [ s dulcissimo Lucrio || Aug. [n.] disp. bene m. 26 d(ive) D(iane) d(edicatum). | Lucius et Cornelia | con5 [c]uies[cen[t]es ]| in locum decime sac|re dive Diane predium I dicarunt. hie siti sunt. | sit omnibus terra levis 27 [ . · · ] ! sacerdoti magne | Cererum castis|sime, matri 5 carissime, cura ege||rum fili eius 5 28 d. m. I Valentine | alumne et dedicate, filie Va]]lentionis serjbi vilici infelicissime, que vi|xit ann. IUI. Ce|lerinus domio n||us posuit 5 29 d. m. I Silvinu Stai | Flavie Lepid|ine et Silvine ][ file et Sulpicie | Secundine | [c]oiugi et Ae|[. . .] 5 30 Escula|peo | et Y|gie || Resti|tuta 19 C I L V I 10246 3 über ae zu è, wol die häufigste inschr. und handschr. orthogr. variante, insbes. im gen. und dat. fem., s. Lindsay-Nohl s. 47 f 7 excedat 8 ruperit praeteritum = cautio qua heredes a monumento arcentur (Mo.) 9 vgl. inferevit V i l i 19174 20 C I L V I 24972a 21 C I L X I V 2346 (im ager Albanus) 22 C I L I X 5908 (Ancona) 23 C I L X I I 5517 (meilenstein) i. j. 305/308 24 C I L X I I I 2531 (Ambarri) 9 Saturni(nus) IO f p(onendum) c(uraverunt) et s(ub) a(scia) d(edicaverunt) 25 C I L X I I I 5697 (Langres) 5 Aug. ti der stein 26 C I L I I 3015 (Tarraconensis) 3 ff s. Thes. I V 353, 65 ff 27 C I L V I I I 1 1 3 0 6 (Cillium in Byzacena) 28 C I L I I I 2130 add. p. 2135 (Salonae) 29 C I L I I I 5967 (Regensburg) 30 C I L I I I 12558 (Apulum)

der diphthonge ae

au

7

31 d. η. I Flavio Crispo | patre avo ma|ioribus inpp. j| nato nob. Cees. | m(ilia) V i l l i 5 32 Dama Caseris | ex hortis Salusti(anis) | ab hortu nov. 33 Laribus I Agusto|rum do|mino||ram nostro|rum et Ca|sarum 5 34 C. Pomponius C. 1. Pal. | Sacco copo | hic, dominus tituli nótá I [. . .] 35 Ti. Cludio Eustocho | Cludia Chrysis | fecit coiugi suo I bene inerenti 36 et hic locus | macereola clusus | ad familiam | Messianam et || Clodianam | pertinet 5 37 maesolaeu. Heren|nia M. f. Tertulia | sacerdos Cere|ris, vixit a. ( ), Κ sacerdotium ges|sit a. ( ) 5 38 d. m. I Q. Caecili|us P. fil. Quir. | Victori||nus, qui pre|- 5 cepto patris | carissimi | paruit et meso|leum cum trib||unal et 10 aralibus | perfecit. v. a. LV. h. s. | e. 39 [. . . i]n his praedi[s] | [. . .] Valeri Ianuari ho[. . .] [. . . argen]ti Β mesolaeum fafctum est] 40 menseleu Salcamaris. | Salgamar Aulivei fi|lius, mater Gellia Dul|cis Ausnufae, vixsit || anis LXV. fecerunt Fun- 5 da|[n?]us ed U[. . .] fili et Vertum|[. . .] an. pr. CLXXXXII 4 1 d. m. s. I Nampha|mo Homul|li fil. sibi || et uxori | 5 moesoleum | [fecit] usque | ad murum | [p]ublicum || et 10 [s]emitam vi|cinalem 42 d. m. s. I L. Attius Nisus | vixit annis L U | mens. I dies V. y h(ic) s(itus) e(st), s(it) t(ibi) t(erra) l(evis). | hoc mi- 5 solio I sub ascia est 43 pontem, portas, aquiduct., quaru r[erum] | usus longa incuria et vetustate co[rrue]|rat ci vita ti restauravit ac reddi[dit] I et ad praeturianam Gall. prefect[uram] || iudicio Aguste 5 remuneratio[nis causa] | evect[us est] 31 C I L X I I 5502 (meilenst.) i . j . 317/326 32 C I L V I 8670 1 Caesaris 3 ab kortu(m) nov(um) 33 C I L V 3259 (Verona) 34 C I L V 5931 (Mailand) 2 zu au = δ s. Lindsay-Nohl 43. 46 35 C I L V I 4550 (columb.) ι f zu clud- s. Thes. I I I 1300, 43 ff Lindsay-Nohl 45 36 C I L V I 22437 De 8335 37 C I L V I I I 20686 (Mauret. Sitif.) 1 mausoleum. vgl. C I L V I 2120 X I I 3861 und Kretschmer Gesch. d. gr. Spr. 327 38 C I L V I I I 19929 (zw. Chullu und Milev) 8 f s. C I L X I I 1751 9f vgl. C I L I X 1729. 2093 Tac. ann. 2, 83 39 C I L V 3801 (Verona) 40 C I L V I I I 20734 (Mauret. Caesar.) 1 vgl. C I L V I I I 21532 7 i. j. 231 41 C I L V I I I 688 (prov. Byzacena) 42 C I L I I 5144 De 8100 (Lusitanien) 7 vgl. C I L X I I I 2494 und Thes. I I 762, 72 ff 43 C I L X I I 4355 add. p. 845 (Narbo, I V jh.) 1 vgl. acquidotto 4 Hirschf. vgl. Aur. Vict. Caes. 10, 4 5 zu Agustus u. ä. vgl. nro 33 und Thes. I I 1379, 32 ff Lindsay-Nohl s. 43. 47

8

KAP. ι zur lautlehre der vokale:

44 Iulia Fastila | Iuba 1. hic | sitas, annoru | fuit XXII 45 [ · . · ] ! saeta vixit. | liberta ex sua | papertat. | digina 46 P. Sullius Zoticus et Sullia Nice | se vibi fecerant et fil. et lib. libetb. q. | posterisq. aeorum et allia coniugi Iulia[e] [T]atiane et lib. libertab. q. poster, q. aeorum et [. . .]|][. . . Sullius Istefanus et lib. huius et in conti [nenti] | hortulu(m) maceria elusa at cisterna perten[dente]. | si qui voluaerit donare vel vendere, tun(c) inf[er]]et poena(e) n(o)m[iln(e) a[r](cae) pontificum et virginibus f [Vestalibus HS . . .] 47 si quis ei arae sivae | saepulturae quamjdoque manus i infer|rae voluerit, inferet || collegio pontificum | (sestertium) C mil(ia) n(ummum) 48 d. m. Agatemaeridi | Lucceia Aelpis | et Calpurnius || Sozomaenus filiae pientis|simae, q(uae) vixi(t) | an. V i l i ms. V 49 d. m. I Saloniae Agatemeridi | et L. Cornelio Vero nepoti I aeius || C. Salonius Restutus | patronae | benàe inerenti 50 d. m. I M. M. F. (?) L. Domi|tio Domitio | coiux con fi||lis baenae mae|renti fecit coiujgi inconparabili 51 d. Pollio m. | L. Arruntio | Asclepio | domino ve||nae maerenjti fecit 52 d. m. I L. Licinius Capito | nationae Panonius | vix. an. LXIII, mil(itavit) an(nos) XLV, [| ex classae prae(toria) Miseniesi | gubernator 53 d. m(ani)b(us). | C. Antonius | Iulianus vejteranus clas. || prêt. Misenesae, | vixit annos LIIII, | militavit dupl(icarius) Sole III 54 d. m. s. I substa, praecor, paulum festinas ire viator | et maea post hobitum rogantis concipe verba, | tale co speres et ipse venire diae. || 44 CIL V i l i 21087 (Caesarea) 2f man erw. Iubae und sitasi 45 CIL V I 25741 46 CIL VI 26942 2 nämlich sibi 3 aeorum, aeius usw. passim 4 aliiì 6 man erwartet clusum 8 vieil, n(omine) m. ¿ κ. 47 CIL VI 29924 (marmoraltar) 3 f s. z. b. CIL III 3980 valerae 48 CIL VI 11232 49 CIL X I V 1574 (Ostia) 50 CIL VI 3 5 1 1 8 5 f s. 7150 (columb.) 51 CIL X I V 614 (Ostia) 4 Í zu benae, baenae usw. vgl. Thes. II 2104, 1 ff 52 CIL X I V 238 (Ostia) 3 vgl. CIL VI 18434 s e n e ulk1 b i l a e 53 CIL X 3503 (Misenum) 7 III — friere 54 CIL X 4915 CE 1319 (Venafrum) I subsiste, festinans 2 mea (wie CIL Χ Π Ι 3163), obitum 3 talent cum . . . die m 6 f s. d. anm. Buech.s 6 vgl. Verg. ecl. 5, 14 7 Mommsen vgl. anhelitus, Buech. incentus, wie aneude neben ineude zu in arma ν. vgl. Thes. II

595. 83 ff

des kurzen e

9

Iustus ego non patrio set materno nomine dictus, | paupere patre quidem set fame divite vixi. | tibicinis cantu modulans alterna vocando | Martios ancentu stimulans gladiantes in arma vocavi. | qui vixi annis XXI m. XI d. XXVIIII, || Iustus ego morte acerba peri, parentes filio incomparabili 55 d. m. s. I las Ianuariae sorori dulcisjsime b. m. f., quae vixit anjnis XVII mes. III dies XI. aego mi || aps te speraba, nunc tibi feci 56 daeo Ae|resia ] Victorjia v(otum) || l(ibens) s(olvit) 57 d. m. s. I have Tedia Fortunata. Q. Tedius || Euhemer marite optime, | cum qua vixit | .ann. XL sine ula | quaerela. | Q. Tedius I Fortunatus | matri piissijmae | p(osuit) 58 Hyacuntho hic | parentes | pientissimi | maemoria posuer. 59 d. n. I Flavio Claudio | Constantino, | patre avo ma]|ioribus im|pp. nato, Cae|sari nob., sem|per orbi taer|re profuturo. ρ V 60 d. m. et misera | mortae pere|grae interc(e)|pto Ruffio Ru||ffiano anno|rum XX vest|iario p[er]er|udito R[uf]fi|ius Ruffinus II filio cari(ssimo) p. c. 61 d. m. I Galliae | Praepusae | 1. ann. XXV || Grata | patrona I p(osuit) 62 d. m. s. I Iulia Aes|trikata vix. | an. XXV. C. L||onginus m(aritus) | coniugi merejnti 63 praecipio j libertis liber|tabusq. meis, | ne quis vestr. j| in hunc monu|ment. corpus | aut ossa exterae | inférât, si quis | contemserit, tunc || conlibertis dare | devebet poenae | nominae X milae 64 d. m. I Venusianus, qui | vixit anis VI men. | V et Aestercorie || sorori eius, que vi|xit anum et menjsis VIII. Marciajnus et Filicitas fi|lis benemerentibu || fecerant 65 Aeuporista, | quae vicxit | annum unum 66 d. m. I Sabiniae Tyjcheni L. Sabini|us Aeuaristus || patronae suae | bene merenti | fecit | sibi et suis 55 CIL I X 384 s. CE 178 (Canusium) 56 CIL I X 1023 (im ager Compsinus) 1 vgl. CIL VII 234. 273 dae — deae 57 CIL I X 3271 (Corfinium) 9 zahlreiche belege 58 CIL V 4616 (Brescia) 4 vgl. CIL V i l i 18800 X I I I 2533 u. o. maemorie 59 CIL X I I 5457 (meilenstein) 60 CIL Χ Π Ι 2548 (Ambarri, II jh.) 2 vgl. X I I I 144 pro salutae 4f vgl. CIL X I I I 2494 6 f bestiario erkl. Allmer 61 CIL II 376 (Conimbriga) 62 CIL V I I I 4554 (Numidien) 63 CIL III 9450 De 8212 (Salonae) 64 CIL V I 28512 4 Stercoriae s. Lindsay-Nohl 120ff 65 CIL V I 17387 add. p. 3520 66 CIL V I 25714

IO

KAP. I zur lautlehre der vokale:

67 dieo sancto Sa|turno sacrum. | L. Gargilius | Crescens 5 sac|]erdos una cum | liberis suis | votum solvit | et dedicavit libens | animo 68 Bonae | Diae | Aponía | Clara 69 Baiti diae | divinae et Diasuriae | templum f(ecit) T. FI. ( ) 70 hic cubat | ille bonus L. | Annius Argeus, | Compsi 1., s vix. a. LX. Il hue relict, annor. | IV pos annos XX. | recipit io eum L. I Annius Saturnijnus milis, vix. a. XXIV. || fecit L. Annius | Argus patron. | et heres [. . .] 71 ara pos(uit) | Toncius | Toncetami | f. Icaedit(anus) || 5 milis I Trebarune. | 1. m. v. s. 72 Marcia Tertia | sibi filisque suis et | libertis libertabusque posterisque eorum. hoc | monumentum sive ariam sive parietem venderi nulli licebit 73 d. m. I L. Abuccius Aqui|la et Lucceia Felici|tas hoc 5 loco sacra) |runt, ube posta est, | Abucciae vernae nos|trae bene merenti | Fortunatae annorum | X V I I I dieb. XXIII. si qui ]| io huic loco manus in]tulerit, habiat dolorem | meum, quem ego habui 74 memoriae | Anici Zosimi | cun coniugi | sua Val. Vic5 toria y sivi Zmurna, | m[e]rin[t]ibus | fecit Aur[el.] Secjundinus. io frat|ri et cognatae || f(ecit ?) 75 d. m. I Ioleni filae dulcissime | Lolianus et [E]ycenia 5 parents | con Cacalisto coiuce iius. || q. v. a. XVI meses V i l i d. V s 76 d. m. I Turpiliena | Felicissima | sorori suae || Quintiae Perjgamidi bene me|rinti fecit 5 77 d. m. I Ti. Claudio Tro|phimo, vixit| annis X X V I me||nsib. V I I I I diebus | XXVIIII. Flavia Cyjteria coiu[gi bene mirenjti fecit s 78 d. m. I Charitoní | fil. dulc. fee. | Simplix mat. || et pat. Zosim. I vix. an. I I m. X 67 C I L V I I I 9181 (Auzia) 68 Ephem. epigr. V I I I 160 (Pescina im gebiet der Marsi) 69 C I L III 10393 (Aquincum) 2 d. i. Deae Syriae 70 C I L V I 3566 = 7541 (columb.) 5 f annos natus XXIV 71 Ephem. epigr. V I I I 15 s. 360 (Lusitanien, II jh..) 5 vgl. C I L X I V 241 III 5412 u. oft, sowie unten milix 72 C I L V I 22163 73 C I L V I 10458 II vgl. C I L V I 19847 licia(t) 74 C I L V I 11645 add. p. 3509 5 sive 6 mfrinlibus der stein 75 CIL V I 19688 4 Callisto . . . eius vgl. C I L ium V I 7761 iorum und 29544 7 ® C I L V I 27774 6 f vgl. C I L V I 28448 77 C I L X 2280 (Puteoli) 8 f vgl. CIL V I 27681 78 C I L V I 5340 (columb.) 4 vgl. z. b. nro 86 und C I L V I I 80 six, V 914 (Aquileia) Stircorius

des kurzen e

II

79 Aelia L. 1. Chilido. | hic ossa sit. sunt 80 d. m. I Tichneni, | vixit anno I | mens. II dieb. XV. || parentes fil. 81 P. Sabidius | Niophitus | vix. an. XL, | Sabidia || Fortunata I coniugi suo fe(cit) 82 d. m. I C. Vibius | Stiphanus | b. m. 83 [L.] Aur. Vero Aug. | [Q.] Fabius Q. f. Honoratus | [o]b onorim immunitatatis | rendrophoris | Ostiensum || donum dedit 84 memoria Filicis. | si quis voluerit | corpus alie|num puniri, || conferii fisjsco soli(dos) | quinquacinta 85 dis I manibus. | Varia Myrsine | sibi et C. Salvio || Variano VI vir. I filio piissimo, qui | vixit annos XVI, qui | quid esset maledicire | nescit. non tamquam || mater hoc testemojmum reddam sola, | hoc testemonium | mihi cum quandoque | reddent inferi || et P. Flavio Iunio(ri) | et meis meorumve 86 [Au]r(e)liius Iustinus equis i lig. | XI CI., provitu annoro X[V]II et | militavit munifix annis VII, eiqus | annisIIII, militavit in corte || statu posteriore, ex pluris | maicis derisus ipsius in ipso | titulo XCI 87 Plaianus equis | in vixelatione | Dalmatorum V, | vixxit annos X[L], || impedium de suo | denaria XXXVIII | CCC 88 d. m. s. I L. Valeri Nepo|tis militis [[m]] | legionis VII | geminae sti|pendiorum | VII, anoru XXX. | hic qui legs di(cas) : sit ti(bi) tir(ra) le(vis) 89 d. m. Anna auncol(o) | suo Ae(lio) Sextiano | mimoran | posivt II anorum XCV 90 quisq. in eo vico stercus non posu|erit aut non cacaverit aut non m|iaverit, habeat illas piopitias, | si neglexerit, viderit 79 C I L V I 7017 (columb.) I vgl. C I L V I 18744 Triftesa 80 C I L V I 7516 (columb.) 2 Techneni 8t C I L V I 25696 2 vergi. 27359 Thiophilae 82 C I L V I 28840 83 C I L X I V 107 (Ostia) 84 C I L X I 1 4 1 1 (Luna, vieil, christl.) 4 ponere 85 C I L V 6372 (Laus) 86 C I L V 896 De 2332 (Aquileia, vor 300 n. Chr.) 1 eques e Ug. 2 Cl(audia) probitus — probatus vgl. C E 407 (De 2173), C I L V 8278 (De 2333) XNII der stein 3 eques 4 Í verst. in cohorte (nummer fehlt) (centuria) hastati posterioris 5 ff unverständlich 87 C I L X I I I 3458 (Châlons-sur-Marne 1II/IV jh.) 2 vgl. Not. dign. ed. Seeck p. 3 1 7 4 oder X [ X ] 6f 338 denaria sind etwa 6 mark 88 C I L I I 1 1 2 6 (Italica) 89 C I L I I 6302 90 C I L I I I 1966 (Salonae, unter der dreigestaltigen Hekate) 2 f vgl. meiere, Diom. gramm. p. 366 P. span, mear, portug. mijar

12

KAP. ι zur lautlehre der vokale:

9 1 d. m. I Antonio | Filocalo | patrono et An||tonie Glycejre sorori An|tonia Fingis | b. m. 92 Corentus sractor ad | ropositriu. vixit a. X X X X V , | h. s. e. Rosa uxor fecit ob | mentis eius 5 93 L. Aurelius | Lucanus, | T . Fufius | Modostus, || L. Aurelius | Veras 94 d. m. s. I M. Aemilius Eu|propes v. a. X X X V | Aurelia 5 Theo||dora marito | piissimo fecit 95 Fl. Panonius Maxentiam coniugem dulc. sepulivit 5 96 d. m. I Cl. Prijmitibá | et' Anni|¡a Pacata | filiae p(ien)io t(issimae) | Anniae | Zorteni | fecit. || bix. an. | V I I m. V 97 Aufidia L. f. Saturnina | vixit annis X X X . | C. Iulius 5 C. f. Celer | coniugi carissimae || fecit. | cum qua vixit | annisio X V I I I , I a qua accepit iniuriam ¡ nullam | neque maldictu 98 C. Humidius Quejtus vetrani | missus hon|esta missione |[ 5 ex cho. V I I I pr. | 3. Cesoni ab Antonino et Vero | imp. Aug. Silva|no donu dedit 5 99 mater fecit | filio pintisi|mo Qunto I|ulio Felici. || Sabinila fecit I dibus ma|nibus 100 ossa I Nícenis híc sita sunt. | superi vivte, valete, [i infrí havete. recipite Nícenem 5 101 d. m. I Venriae | bene merin|ti Marinus || coniugi carissime 102 dis manib. | Lucceia Clopatra | vixit annis I I | mesib. 5 X I dieb. X I X . |] Lucceio(s) Phamaces | dulcissimae filiae 108 M. Appulleius Epaphra fee. | sibi et Valeriae Donatae | 5 coniugi suae | M. Appullio M. 1. Vitali || et suis et posris. numeru(s) olla(rum) X 104 Plotia L. 1. Nica [ [Bjenvolus coiux | [f]ecit. o. h. s. s. 105 C. Bruttio Praesnte [ I ] I Sext|o Quintilo Condiano | cos. 5 P. Popilius Priscinu|s sevr sol. se vio posurunt. f(ili) e]|t neptes 5

91 C I L III 8876 (Salonae) 7 Phengis 92 C I L V I I I 9426 (Caesarea) I f vgl. Petron. 35 2 vgl. sacrilogus, sortilogus C I L X I V 1046, Pomp, wandinschr. 448 C E 1583, 14 (s. u.) 3 f s. unter praepos. 93 C I L X I I 1250 (Arausio) 94 C I L V I I I 3357 (Lambaesis) s. n. 401 95 C I L n i 2326 (Salonae) 96 C I L V I 15558 8 = Heorteni 97 C I L V I 5662 (columb.) 10 vgl. malfacta, benficium. und Lindsay-Nohl s. 210 98 C I L V I 3 7 1 1 = 31009 2 s. Lindsay-Nohl s. 2 1 1 99 C I L X I I 3 1 9 (bei Verdun) 2 vgl. C I L V I 15628 II 5320 III 4856 u. ö. 3 qunio der stein 1 0 0 C I L V I 6492 De 8129b (columb.) 1 0 t C I L V I 28448 102 C I L V I 21548 vgl. C I L V n 181. 751 do = deo 103 CIL X I V 595 (Ostiaj 5 vgl. C I L X I V 1443 postrisque 104 C I L X 4292a (Capua) 1 0 5 C I L V 7465 (Vardagate) 1 f i. j. 180 1 Praesente ti der stein 2 Quintilio 4 sevir sol( )? se vivo fosuit 5 nepotes

des kurzen e, des langen e

13

pos(uerunt). P. Pop(ili) Pri(scine) ave. bejne voleas, quisq(ue) es, viator. | [ne]qe vale(at), qui me amove(rit) 106 d. m. I C. Iuiio Arc|lao mil. leg. III Aug. | [v]ix. an.|| [ . . . ] 107 d. m. I s. I Celodia | Pupa ν. a. LI. | filia eres || heiu(s) f(ecit) 108 Dresiu | Luonis f(ilia) v(iva) f(ecit) | sibi et Tertio|ni Mannonis f. co(iugi) || et Cerescenti f. 109 [Eu]genio Eucisi f. | eq. ala. Frontoni. | an. XL stip. XX. I Nemis Sige h. s. e. || frateres frater(i) | fecerunt 110 d. m. I C. Iulius vaetranus Aug. | faecit et Muciae Aelpidi I coiugi et libertis liber||tabusquae postaerisq. | [aeorum] 111 d. m. I Sulpicia Parthjenopae Fructosae | alumne suae b. m., II que vixit annos | V i l l i m. II d. XV, quae su|pra Monnulam su|am supra vixit dies XXII 112 d. m. I L. Secundio | Eleuthero | navicular(io) Arel(atensi), II item IHIIIvir. Aug. | corpor(ato) c(oloniae) I(uliae) p(aternae) A(relatensium) | Secundia | Tatianae fil. | patri pientissim(o) 113 d. m. I Vedia Calcae|do fecit Ve|diae Domiti|[ae verna[c]lae, q. (vixit) an. | [. . .] XIIII 114 [d.] m. I Claudius M(a)xi|mus, eq(ues) singu[l.] | Aug(usti) n(ostri), vixit anis || XXXV, mil(itavit) anis | X. Aelius Victor | aeres bene | m. posuit 115 d. m. I C. Aemili | Victoris | veterani || leg. I M(inerviae) p(iae) f(idelis). haeredes | posuerujnt 116 d. m. I Aelia Costantilla | et Aelia Concordia | aeredes Gineo Pom||peio Treptioni posuae|runt. vi. a. XXXX 117 d. m. I M. Ulpiae Elpiduti alumnae | inconparabili M. Ulpius Paulinus | patronus bene merenti, quae vixit || annis XXI, mesis II, diaes VIII innoces 105 6 valeas 106 C I L V I I I 3 1 3 1 (Lambaesis) 2Í Archelao 107 C I L V i l i 3520 (Lambaesis) 2 Clodia vgl. 3142 und 7 1 1 1 saceroru und Ceresces, Geracilis, Materona, Ocetavi u. a. m. in afrik. inschr. 108 CIL Π Ι 4908a (Virunum) 109 C I L Π Ι 9735 (Delminium) 110 CIL V I 19872 3 vgl. C I L V I 10684 x 2899 u. o. 111 C I L V I 27009 i f vgl. CIL V I 2 7 1 1 5 Tychae (nom.) V 1260 Iulia Agapae 1 1 a CIL Χ Π 704 (Arles) 1 1 3 C I L V I 28394 114 C I L X I V 2286 (im ager Albanus) 1 1 5 CIL Χ Π Ι 2666 (Autun) 6 dsgl. C I L V I I I 3163 aeres und passim 116 C I L I I I 2147. 8599 (Salonae) 5 f vgl. C I L X I 1074 (Parma) u. a. 117 C I L X I V 1793 (Ostia) 2 Elpidote (dat.) 5 diaes wie CIL V 4410, 6 diae: V I 25106 V 4489 (4mal), V 7366 aciae u. a. m.

14

KAP. I zur lautlehre der vokale:

118 d. m. I Iuliae Serene, | que bixit annis' [. . ,] | mesibus 5 V I I I II diaebus X [ . . .]. | Iulia Bict[orin]|a filie du[lcis]|simae 119 d(is) m(anibus) s(acrum). | Maximus et Lascius | duo 5 fratres conve|nientes in uno hunc |] titulum nobis posujimus vivis, ut posse|mus at superos secu|rius vitam bonam ger(e)|re, io qua fini fata vole||bant. qui qua vita vi|ximus una, numquam inter nos fecimus ver|bum amarum. volup|tates secuti simus | 15 omnes, vitae nostre | a nobis numquam quit|quam negatum 20 est. i[t]a tu qui legis, bona | vita vive sodalis, || quare post obitum I [n]ec risus nec lusus | [n]ec ulla voluptas | erit. have, 25 Maximae. | menten habae quod legeris, quare vita || morti propior fit cottidiae. vale 120 Sutoriae Surillae | Sutorius | Epitynchanus | patronae {[ 5 honestissimae et optimae | de se meritae 121 d. m. s. havae Clodi Felix, | rarissimae fili, | q(uaesturam) 5 r(ei) pub(licae) agens. et || tu pater, qui me sa|1 utas, salvus tranjsias, v. a. V I I m. II. Clo(dius) Clodi|anus col(oniae) disp(unctor) et Te(rentia) Donata f(ecerunt) d(e)d(icaveruntque) | a(nno) p(rovinciae) C C L X X X I 122 d. m. s. I íulia Urba|na v. a. X X I I I . | Ful(vius) Quietus 5 a(rmorum) c(ustos) cum fil. | Iuliia Vita|lis et Iulius | Quaetianus matri m. f. 123 [. . .] A. f. I sibi et libertae Ius|tinae et fratri Basi|liano sae vibis fecit 124 Aeliodorus 3. | s(criptor) Aug. n. ex voto pos. 125 Benaber | atrinsis. | Serapio oll. | dedit 126 Matronis | D. Vignidius Crescins | v. s. 1. m. 127 d. m. I Hatería mater f[e] cit Archestrato | f. pientissimo. 5 villxit anis V i l l i , | minsibus I I 1 1 8 C I L X I V 1195 (Ostia) 5 vgl. C I L I X 1851 1 1 9 C I L I X 3473 C E 186 (Peltuinum) 2 Lascivus 12 f zu v. a. s. Thes. I 1822, 21 ff 14 zu simus vgl. Mar. Victor. Gramm. V I 9, 5 Suet. A u g . 87 LindsayNohl s. 32 f 20. 24 quare — quia Buech. : quarei Mommsen 24 memento erkl. Buech. 24 f Buech. vgl. Phaedr. 3, 20, 10 120 C I L I I 4405 (Tarraco) 6 desgl. C I L X I V 2921. vgl. 3831 verae = vere, X I 3203 inculpatae, I I I 3241 (CE 1208) adsiduae u. ä. m. tai CIL V I I I 9069 (Auzia) 7 zahl VII verderbt wegen z. 4 9 i. j. 320 122 C I L V I I I 2913 (Lambaesis) 8 vgl. C I L V I I I 2870 Quaetc Χ Π 2398 quiaeti 123 C I L I I I 8412 (Epidaurum) 4 vgl. mae — me C E 78 124 C I L III 14062 (Pannonia superior) 1 j = contra 125 C I L V I 5187 b (columb.) 126 C I L V 6615 (im ager Novariensis) 3 vgl. u. a. Ι Π I4740 1 127 C I L X I V 2710 (Tusculum) 6 vgl. C I L V I 9592. 10902 X I V 3926 und I X 3 1 1 7 misirum = menserum (s. u.) s. auch III 14784 Hysichius

des langen e, des kurzen i

15

128 d. m. I Anniae Agathonice | coiugi karissimae ficit | P. Galerius Aster, cum |{ qua vixsit a. X X X I I 129 Peticia P. 1. Chiteris. | Gemelus filius fic(it) 130 Sallustia Q. 1. Imerita opstetrix, | Q. Sallustius Q. 1. Artimidorus | p(osuit) 131 Statilia T. f. | Agaphima 132 Minitrae | Aur. Florian|us vet. ex b(ene)f(iciario) cos. | pro salutem || meam et om|nium meorum | numini eius | didicavi Sabino | II et Venusto cos. 133 d. m. I Vetrui|ae Venaeri|ae. Caricus |j hortator | factionis Veneti | fecit co|iucibene || maeritae, | quae vixit a |nnis X X X V I I I mesibus VIII 134 Aur. Martialis | mil. leg. I Italici st(ipendiorum) X X V I I et Ael. I coniux aeius et || Martiali filio | eorum uno fato | decepti. Disdozi | frat(er) et eres | eorum posuit 135 [Au]r. Ianuaria[e] | infelicissimae fi|liae, quae vixit ann. III | m. X. Aur. Ianuarius || mil. coh. VIII pat. et Aur. | Ursina mat. posuiru | >.] m. 136 Pomponia Fort unula], I kara mihi con[iunx], | multis dilact[a per] annis, superasti [mar]||itu. omnia que s[unt] | nobis, tuo sunt q[uae]|sita labori, hon I este memorie | mulier 137 [. . .] Appinius | Pol. Faven][ti]a Quadr|atus, 0· vete||ranorum | leg. I U I Mac., | ano. na. X L | bis. hue pietas. | ossa 5 bene || quicant 10 138 d. m. I Sex. Herennijo et Aeliae | Eutychidi, || qui 5 vixerunt | ab enitio ae|tatis suae a|nnis L X X X . | fee. Herenni||us 10 Tertul|lus parenti[bus optimis | et dulcissimis 139 Ruffiae Marcel|lae c. f. coniugi ] inemitabili exempli | Sabinianus maritus || contra votum 5 128 C I L V I 4516 (columb.) 12g Ephem. epigr. V I I I 166 zu C I L Χ 3824 (im Marsergebiet) 2 vgl. C I L X I V 1053. 3581. 3783 I X 3581 V I I I 12777 [ßci uni feci) 130 C I L V I 8207 (columb.) 13» CIL V I 6555 (columb.) 2 vieil, griech. einfluss 132 CIL III 3474 (Aquincum) i Mithrae 8 f i. j. 240 133 C I L V I 10074 7 s. nro 117 134 C I L III 2008 (Salonae) 5 man erw. nom. 135 C I L III 8729 (Salonae) 6 posuerunt 136 C I L VIII 5834. 19189c C E 635 vgl. V I I I 5804 + 19118 C E 636 (Sigus in Numidien) 1 C E 636 nam te su coniunx, doch wie hier C E 1831 zu per annis s. u. superusti der stein 137 C I L III 2817 De 2467 (Scardona) 4 (centurie) 7f annorum natus XL bis 10 quiescant 138 C I L V I 19301 «39 CIL X 7586a (Cagliari)

ι6

KAP. ι zur lautlehre der v o k a l e :

140 [ · . · ] ! coniugi carissimo | et dulcissimo fecit Betuedia Procilla et sibi, | cum que vixit an. V i l l i mens. | III sene ula querela 141 d. m. Aur(elius) Bito eq(ues) cor(tis) VI pr(etoriae) | natione Trax cives Filopojpulitanus, an(noram) p(lus) m(inus) 5 XXXV, qui I mil. an. XVII sic: in legione I It||alica an. II, in cor. II prêt. | munifex an. XIIII, factus | eq. mil(iarius) menses n(umero) X, fratri | dignissimo Val. Aulusa|nus pret(orianus) incomparabili 142 M. Licini Rufini iuni(o)|res, qui bixit annis II | m. VII. dulcissimo filijo b. m. mater fecit 5 143 Maciae [[Seve]] | Severine m|emoriae aet|eme Aureli||us Valerian|us se vivo co|iugi et sebe, | civis [[Ver]] Verg]elleses, 10 Maci Se| [verini soror(i) t|rebuni legion|is secundes Itjalices 144 d. m. m(onumentum ?) | pos(itum P) Teae filije sue 5 Cantian|oru. sit tibi || tera lebes 145 Nummio Aemiliano | Dextro v. c. | propter insignia | 5 bene gesti proconsu]|latus omnes Asia concessam | beneficio principal(i) | statuam consecravit 146 Clodia Donata, que | bixet an. IUI mes. XI. p|at. f(iliae) mer(enti) pos(uit) 147 d. m. I Q. medicus Aug. lib. | a solo sibi fecit | hoc 5 cepotafiu. Qui||nta Vitalis filia mea | possidebet sine contro|versia 148 quandius vixi, quaesivi | nec cessavi perdere ] semper : | 5 mors intervenit, quae | facet ut ab utr(o)quae || vace(m) 149 d. m. I Ceminius Silba|nus vixit anis | XXXX. Auce 5 coiugi II benemerenti fecet s 150 d. m. I Aureli Euti|ci. Aurelia L|ucretiä filia || posuit patr|i pientissem o, sub ascia | dedecavit 151 d. m. s. Anneo Quin|to filio Anne|us Pudes pater 5 miser, qui f[ili]|um perdedi an|norum XXXX 5

140 CIL V I 13574 6 sene sehr häufig allerorts statt sine 141 CIL V I 2601 add. p. 3369 D E 2055 (III jh.) 2 cives beliebte Schreibung und nebenform, vgl. CIL X I 1016 ΠΙ 4391 und bes. Thes. III 1220, 27 ff 142 CIL I X 1276 (Aeclanum) 143 CIL X I I 1356 (Vasio, III jh.) 144 CIL II 5742 (im conventus Asturum) 145 CIL II 4512 (Barcelona) 146 CIL V I 4315 (III jh.) 147 CIL V I 25250 4 zu cepotafium s. Thes. III 848 f 148 CIL V I 30111 CE 1094 (mannorpiatte) I zu quandius vgl. CIL V I 6308. 13101 und Lindsay-Nohl

s. 637 f 2 vgl. CE 1095, 2 und z. b. CIL III 12476 ponet

149 CIL

I X 229 (Uria) 5 s. CIL ΠΙ 9016 (Salonae) u. o. 150 CIL X I I 1193 (Carpentorate) 8 vgl. CIL X I I 2427 (i. j. 217) dedecatum 151 CIL III 8447. 146231 (Narona)

des kurzen i

17

152 d. m. I Iuliae Eleutheridi | dominae Menophilus | Aug. n. despensator || Ciliciae 5 153 d. m. I Ael. Tiiadmes Palmura | vix. an. VIII, Surillio | vix. an. XXV, Rufina vix. || an. XX. Ael. Bolhas Bann|aei 5 vet(eranus) ex n(umero) Palmur(enorum) | et Ael. Domestica co|niux aeius posuerant | filiae pientissime et cu||lcme et liberto 10 et men|esteriis b. m. 154 Lupus anemola ic aveltat. quot comidi, mecum ave[o], ego Maurentia | in hunc mo||numentum | titulum posui Lupo 5 Virginio meo, cum [q]|uem quiquaginta a[n]|nis beni laboravi adqu[e] || inculpatim covixi. et A[r]|genteo Samarconi fr[a]|tris io vel subulele m[atri]|s meae ipsum titul[um] | feci 155 d. m. I Aureliis Fortunioni et Felicis|sime, qui vixserunt anus XC. | fecit en emmimoriam Aurelia || Quarta Aurelio s [Pjrocino caris|simo marito et sibi ipsaius, | qui vixserun in uno annos | [. ,]XIX. Procinus vix. anos LXXX 156 in front. | secund. | veam pubi. | p. XVIII 157 d. m. I M. Quieti Sejverini Mari|a Secundina || mater 5 de fun|eraticio face|undum curavit 158 p(ecunia) p(ublica) | colonea Iulia | Olbasena | curantibus L. Licijjnio Basila et M. Clo|dio Rufo s 159 Valerio Li|bero Valer|ia Leoionina | coiogi mer||entessem|o 5 et Liberi|o filio kar|essemo fe|cet || d(e) s(uo) 10 160 d. m. I Togio et Iungato | et Severino filis | eius Tulia mar[i]||to et filis pientjessimis memor. fee. 5 161 Helara | C. 1. | ν. s. 1. m. 162 porta Ro|mana | qui facijunt, ela||res rece|dant 5 163 d. et memoria[e m.] [ Mascellioni Matujtini fil(io) defuncto et | Matutino Marciani || fil. pâtre eeus et | [. . .] 5 vita [. . .] 164 Nonia Felete ma(ter) | et Ylla pat(er) Annio | Taurioni 15a C I L V I 6639 (columb.) 1 5 3 C I L I I I 7693 (Potaissa in Dazien) 9 f man erw. dulcissimae 154 C I L I I I 14524 (Moesia superior) l i hic

habitat 2 comedi . . . habeo s. CE 187 mit anm. 244 De 8155. 8155a 12 suboli 155 CIL III 14014 (Dalmatien) 4 = in in memoriam

6 vgl. C I L X I I I 7028. 8249 ipseius 156 C I L X I I 1477 (Vasio) «57 C I L X I I 4159 (bei Nîmes) 158 C I L I I I 6891 (Olbasa in Pisidien) ι oder p(ublice) p(osuit) 159 C I L I I 2997 (Caesaraugusta) 3 vieil, statt Leonina 160 C I L I I I 5968 (Regensburg) 161 C I L X I I 1 1 0 9 (Apta) I vgl. z. b. C I L X I V 6 1 5 Helaritati 162 Ephem. epigr. V I I I 3 1 6 s. 527 (Saragossa. I jh.) "Von italischen handwerkem, die der langen arbeit überdrüssig der heimat und der rückkehr gedenken' Huebner 4 f hilares 163 C I L X I I I 4532 (Diedendorf i. E.) 5 patri eius 164 C I L I I I 9237 (Salonae, I I I jh.) D i e h l , Vulgärlateinische Inschriften. 2

ι8

KAP. ι zur lautlehre der v o k a l e :

fi(lio) anno. V I | [i]nfelicis(simo). lo(cus) d(atus) a Fabrcia || 5 Ianuaria 166 I. o. m. I Doloceni | Demittius | sacerdos || d. d. 166 d. m. I Q. Valerius Messalinus | bibus sibi conparavit 5 et Aurelio Rufino filio suo, || qui vixit ann. X X I , burgo decessit, et Flaviae Rufine | coiugi suae | libertis libertabusque I posterisque 167 M. Livius Augustae | 1. Amarantus | supra cubuclarios 168 quisque huic | tutulo manus | intulerit, sale et | aqua desideret 169 Calytyce | Pupia 170 α hic sita est Arria | M. f. Maximilla | unibyria, que 5 vixit I in connubio Marco || Aurelio Augg. lib. | Felici an. X V I I I m. V i l l i I d. X V I caste, que in his | annis nunquam io mari|to suo male dixit || b fast völlig verloren hoc heroum se vivi fec[erunt] 1 7 1 d. m. I Ynfanti | Cassius Se|verianus et || Vettia Matr[o]|5 nilla paren[t.l 172 d. m. I Quinto Coelio | Epytuncano | Helvía Secundilla |] 5 sodali 5 173 Sil(vano) dom(estico) | Aur. Fyy|largus | por se || et suis I v. s. 1. m. s 174 d. m. I G. Iulius Marinu|s Iulia Aelias | codiugi su||ae fecit 175 d. m. I Aurelia Iustina | conius Flavi Anjtoniani, cum 5 quo II vixit annos X X V I m. | III, soror Aureli Vinjcenti ex io prepositis | viri ornati legionis | X gemine, que vixit || annos X X X V I I m. VIII, | cives Poetovionen|sis. Q Flavius Anto|15 nianus congiugi | memoriam faci||endam curavit 176 Paris rex Troge Menelau privad Elena, p(er) q(uam) Troia périt, [Gre] eia leta redit

165 C I L Π Ι 11926 (Raetíen) 166 C I L V I 28062 5 virgo, vgl. C I L X I V 319 sebur = sévir 167 C I L V I 8766 D e 1741 3 vgl. C I L V I 33844 Thés. I V 1265, 49 ff 168 C I L V I 29945 C E 1799 De 8182 I quisquís 2 vgl. tuclu im ind. 3 f vgl. iDi s. 213 169 C I L V I 33634 (cohimb.) ι vgl. C I L V 4410 Cyryle 170 C I L V I 12405 3 s. C I L X I V 418. 1064, und Lindsay-Nohl s. 32 f 4 vgl. Thes. I V 814, 44 ff 171 C I L Χ Π 1728 (Valentia) 172 C I L X I I 3523 (Nîmes) 173 C I L Π Ι 3493 (Aquincum) 174 C I L X 2559 (Puteoli) 4 vgl. C I L V I 18711a cotugi und X I I 427 Π Ι 2406 col175 C I L X I 1016 (Correggio) 7 f ex pr. und v. 0. sind umzustellen 13 vgl. congigi C I L I X 2892 (nro 751) 176 C E 901 (Pesaro, auf einem mosaik spätester zeit) 2 ein versus leoninus wie C E 346

des kurzen i, des j

19

177 d. m. I T. Fla [vi] o Zoviano, | qui vixit annis XV | m. VII d. XIIII. T. Flavius || Saturas patri filius | karissimo fecit 178 d. m. I Furnia Prima | Aemilio Zanuari|o alumno et liberto || piissimo benemeren. | vixit annis XVIIII m. III 179 d. m. I et memoriae | aetemae [ Avitiae Restitute || feminae sanctisjsimae T. Fl. Ulfus | sig(nifer) leg. XXX U(lpiae) v(ictricis) S(everianae) A(lexandrianae) I conugi carissim., | quae vixit ann. XXV || et sib. vivus fecit | et sub ascia dedikajvit 180 C. Aurelius Papia | olla donavt | L. Volumnio Primigenio 181 d. m. I M. Pupio Sabino. | militavit, | missione onestam || cosumavt. | Vettia coniugi | b. m. f. 182 Successus mojres petivt a Na|talica et Disco|lio petivt, in iu||ventute se pro|bocatu iuven|tuti no esse bictu | nesi a febre. | benemerenti || fecit 183 d. m. I Polychronia natione | Thyna, vixit anos XX, ser|vivt anos IIII menses M I . || M. Valerius Maximus | dominus et T. Flabius Capi|to conpatrota et T. Erauli|us Valens amicus bene mere|nti fecerunt 184 d. m. I Rutilius | Narcsus | Rutilio Narci||sso [p]atri bene | msreti posivt, | pl(us) m(inus) qi bix|xit a(nnos) n(umero) LXV 185 d. m. I Popee Faus|tine. vist anis | XL. Iulius Vito||r frater fe|cit sorori 186 d. m. I Caecilio Augurijo fecit Caelia | Felicisma et || et Caelius Aujgurius | [p]io b|enemere|ti filio duljcismo 187 diis manbus | Pompeiae Cn. f. | Spei v. a. VIII m. X d. IX, I Pompeiae Cn. f. || Graphice v. a. III m. | VII d. III. | Cn. Pompeius | Graphicus | [. . .] 177 C I L X I V 1033 (Ostia) 2 überl. Fiacco 5 statt pater filio 178 C I L X 2466 (Puteoli) 3 f Ζουλιαι, χοζοος unter lat. inschr. mit griech. lettem', Lindsay-Nohl 56 und unter d j — ζ 179 CIL Χ Ι Π 1839 (Lyon) 8 vgl. C I L Χ Ι Π 4033. V I 8492 (s. unten) cornici 180 C I L V I 6870 (columb.) 2 vgl. C I L X I 1074 edukavt, Π Ι 12700 curavi, Pompej. wandinschr. 622. 525 u. a. m. 181 C I L V I 3478 add. p. 3395 182 CIL V I 36377 I f moriens petivit 4 nämlich ut testes sibi (mihi) essent 7 f non esse victum nisi zür sache (der von niemandem ausser dem fieber niedergerungene gladiator oder athlet) vgl. Regling CIL III 14644 183 C I L X I 3541 (Centum Cellae) 184 CIL III 1432218 add. p. 2328170 (Dalmatien) 5 ratri der stein 6 vgl. nro 89 C I L III 2208. 4367 u. ö. 185 C I L V I I I 18450 (Lambaesis) 186 CIL V I 13714 add. p. 3513 4. 8 £ vgl. auch unter 'superlatif 6 pio: überl. spio oder scio 187 C I L V I 24571

20

KAP. I zur lautlehre der vokale:

188 dis manib. | M. Abullius Melito | fecet si[bi] et libertis | 5 suis posterisque || eorum omnibus, vixit | aiinis LXXVI, ex is caste I vixit annis XXXV sine aer[e] | aleno, commando io hunc I locum, decern iugera || agri, sene dolo malo 5 189 d. m. s. I Felicissime | et Pastori | filis dul||cisimis | io cesquent|[i]bus feci, | in quo vixit. | Felicissima || v(ixit) ans XII, I item Pasto[r] | v. ans [. . .] 190 dis manibus | A. Qunctilio [ Diophanto | patri, qui 5 rogavit, Il ut pariter | ossa eius [ quescerent 191 d. m. I Pullaena Quejta, vixit anjnis LXX. matri || 5 merenti fecit ( ) 192 ave | Olumphia dulcís, obripta | mihi, kara coiux vita, 5 tera | tibi levem. vixti anos XX. || Secundio coiugi fecit pro mertis. | hic sita est 193 M. Aimilius Paulli 1. Demetrius | Valeria Zosma nutrix 194 d. m. I Gai Iuli Max|mini emeriti lejgionis VIII bnefi|¡5 ciarius procurato|ris onesta missio|ne missus, ista me|moriam io procura|vit Similinia Pate||ma coniux co|niugi karissimo. | Maxminus ic q|uiesquit. ave via|tor, vale viator 5 195 Licinius Cali|dromus | pro sa[lu]te mea || votum solvi | Iovi domno | I[i b[e]s 5 196 dis ma. s. Furfan|ius Don|atus mil||es cortis ( ). | vix. a. X X X I ms. I I des | II oras X I 197 D. Uleio D. 1. Aucto | nauclario, | θ L. Clarae uxsori 5 198 d. m. I Sallustius | Sabinus | et Iulia Iu||niia paren]tes Sabiniajno fil. ancu|Io et mensjium nov. d. [. . .] 199 Titiae P. f. Apulae | Valeri Itali | pissimae filiae | parentes 200 L. Tacitius | Abascanitu|s v. a. X X X V m. V | (d.) VI 5 201 dis man. | sacr. | Q. Orbi | Salutaris || Connari, | vix. io ann. X X V I I I mense uno | diebus XXVI. | h. s. e. || Orbi alumino | posuerunt 188 C I L V I 10464 8 zu aleno vgl. abalenare C I L V I 35243. 36364 u. ö. s. auch C I L X I I I 2189 laesone ( = laesione), nro 29 file ( = filiae), 9 Iemnuara, 89 mimoran 189 C I L V I 17803 8 = quoad oder quo tempore vixi 190 C I L V I 25272 191 C I L V I I I 4009 (Lambaesis) 192 C I L V I I I 21284 (Caesarea) 193 C I L V I 4457 add. p. 3416 (columb.) 194 C I L X I I I 3983 (Arlon) 195 C I L I I 4442 (Tarraco) 6 vgl. nro. 284 u. o. 196 C I L V I I I 9056 add. p. i960 (Auzia) 7 vgl. C I L V I 17508 de(bus), 10238 custoda, 10329 sortitone und unten zebus 197 C I L X I I 4495 (Narbonne) 2 vgl. C I L X I I 4493. 5972 198 C I L I I I 14353 (Pannonia inferior) 7 f s. Di. s. 235 19g C I L I X 249 (Tarentum) 2 vgl. C I L I I I 2050 pessimo = piissimo 200 C I L V I 5028 (columb.) 201 C I L V I I I 410 (Ammaedara)

des kurzen i

21

202 L. Lepidius | Euetes ¡ fecit sibi et | matri Titinie || Lyre et m eis | omiiiibus 203 d. m. I Ponpeius Octaviarme Par[t]|enopei coniugi dulcissime, | que vixit annis X X V I I I m. V || d. V. animo forte, sanctisi|ma. omines mortales sumus 204 dis mani|bus Acteni | filiae Sotejrichi. vixit || mensibus VI I diebus X, fecit | Olympus et | Restituía nu|tirices eius 205 d. m. Sabidio Maximiano | coiugi benemerenti vir|ginio meo, qui vixit anjnos X X X X et m. V et d. V i l l i || dignissimo coiux Dajfine fecit, ego tibi, | quod tu mi facere | dibuisti. mi qui faci I at nescio 206 Furia P. 1. | Tertulia | test, fieri j iussit sibi et || P. Furio Bursae | patrono | et Daphinidi 1. | et Vitali 1. 207 Aemilio Bal|aeso sigini|fero alae Sa|b(i)ni(a)nae cogn|atio de cen(turia) 208 d. m. I Octabia Secunda | M. Octabio Secundo, | qui bixit annis || II, mesibus X, | diebus XIIII. | mater iscaelesta | b. m. f. 209 d. m. s. I Val. Maxentio | aeq(uiti) ex numero | lanciariorum, || vixit an. XXVI, mil(itavit) j an. VI. iscola aequijtum b. m. f. 210 d. m. j Mindiae | Ismyrnae Granius Corinthianus | b. m. 211 d. m. I securitati aeternae Iuliae Iulianae | C. Modestius II Ismaragdus | uxori karissimae | et pientissimae | et 5 dulcissimae 212 d. m. I Acilia Isspes se viba fecit | alumne suae bene merenti | Felicitati, que vixit ann. X I || m. VI et sibi et suis 5 libertis | libertabusque post(e)r(is)q(ue) | eorum 218 artis ispeclararie | Sabinius Santias, anima | dulcís, qui vixit annis X L V I 214 d. m. I Eutuceti Eu|tyces pater fi|lio dulcissi||mo, qui s vixit I ann. X X I I I m. X d. VII. | quod ego isperabi, | u[t] tu mih(i) faceres, | b(ene) m(erenti) f(eci) 202 C I L I X 385 (Canusium) 203 C I L X I I 2366 (zw. Vienne und Aoste, ende d. I I I jh.) 204 C I L V I 10554 8 f vgl· C I L I I I 8147 collitores = cultores 205 C I L X I V 2841 (im ager Praenestinus) 206 C I L V 5 1 5 7 (Bergamo) 6 vgl. C I L V 4409 Míneme 4040 Lycinini 1874, 15 f difficulitates 207 Ephem. epigr. V I I I 128 p. 408 (Tarraconensis) 2 vgl. digina nro 45, Gineo im ind. 208 C I L X 280F (Puteoli) 209 C I L V I 32965 De 2791 (aus diokletianischer zeit) 2 1 0 C I L V I 5951 (columb.) 2 1 1 C I L X I I 1 9 7 1 (Vienne) 212 CIL V I 7974 (columb.) 2 vgl. C I L V I 1 8 7 1 1 a 26687 V I I I 1949. 2 1 8 1 16996 u. v. a. 213 CIL V I 33911 2 1 4 C I L X 8189 (Puteoli)

22

KAP. ι zur lautlehre der vokale:

5

2 1 5 d. m. I L. Carinius | Fortunatus ¡ vet. vixit ]| anis L X X X I . | Calpumius | Tevestinus | ispeculator | patri posuit 5 216 d. m. s. I Caecilia Gejtula vixit an. | mecu III mensib||us V I I dieb. X V I I . C. [ Valerius Antoninjus ispose rarissi|me fecit 217 d. m. s. I P. Aelio Cris|po mil. coh. | V I I pr. (centuria) 5 Attici, is||tipen. X X I . v. an. X L . | mem. ex here. | M. Aur. Sallu. [ her. cont. ben. | mer. posuit 218 A. Albius A. 1. | Gamus | Albia A. 1. Izmurna 219 Scirtia D· 1. [ Izmaragdis 220 d. m. [ Ulp. Stafilus coiujci bene merente | fecit s 221 d. s. m. | Belliciole coiu|ge v(e)n(e)m(erente), q. vix, | s annis X X V I I , || natione Galla | in cibitate Tri|beris 222 d. m. s. | Ulpia Pri|ma v. a. L X V . Bi|bius Martia|¡lis coiuge su|ae carisime | fecit. | h. s. e. 5 223 d. m. I Mariniae filiae | infante dulcisjsimae, quae vixit || annis X I I I et di|es X X X . Aufidijus Victor patejr et sibi fecit 224 d. m. [ si modo sunt Ma|nes, sentiant. spes vi|te nostre fueras, s nuj|c quis ubi iaces, indijcat iste lapis. L. Spurenijus Herculanus ratr et | [FL] Paula mater L. Spuren|nio io Rufo b(ucinatori) ch(o)r(tis) Mattia] (coram militante an. X X | bene merenti posuejrunt. valete viatores 225 d. m. s. | Themis | ano. X V I I I h. s. e. s. t. t. 1. | Pom. 5 Severinus [| uxore pienti|ssimae f. c. 226 [. . ,]|mento annis VII, feci[t] | stipendia X X I I I I , et s v[i]|xit annis X L I I et spi||ritum naturae suae | reddedit. Aurelia | Claudia coniux bene | merente Virginio | suo et pare hunc iotitu|[lo una cum filis suis | posuit | [. . ,]tore 227 d. m. I Casie Primijtibe. felia ] matri f(e)c(it) m(erenti) 228 des manibus | fecit Fortis | filiae bene | meren. Flrinan (?), s ce II vi(xit) annis X X I I I I , mejses X. con suo coiujge Samso Barocho | fecit annis V I I I 215 C I L V I I I 2833 (Lambaesis) 216 C I L V I I I 3485 (Lambaesis) 217 C I L V I 32694 4 f vgl. C I L X I V 2280 V i l i 21568» desgl. oft in eigennamen 1st- ( C I L V I 26788 V I I I 4 1 1 9 usw.) s. Lindsay-Nohl 120 ff 218 C I L V I 6792 (columb.) 219 C I L V I 26010» 220 C I L V I 29264 221 C I L V I 34676 222 C I L V I I I 2210 (bei Theveste) 6 vgl. C I L Ι Π 14367 1 223 C I L X I V 1324 (Ostia) 224 C I L I I I 12437 (Moesia inferior) 7 verb, patr d. i. pat(e)r 8 [Fl] : die reste von 2 hasten der stein 10 statt militanti 225 C I L I I 3214 (Valeria in Tarraconensis) 5 vgl. C I L X I I I 178 matre dat. 226 C I L I I I 7553 (Tomi) 227 C I L V I 14552 3 s. C I L X I V i o n felius 228 C I L V I 18532 4 quae

des langen i, des kurzen o

23

229 (zwischen einem beflügelten genius und einem manne in der tunica mit zweig und traube) loco peregre[no] | deu debes rogar[e], | ut possis salbus sa|nus at tuos revertí | Άρίφιλος 230 d. m. I Elvio Vetali | et Floro filio | Elvia Sucesa || patrono coiug, | pientisumo | et sibi viva | fee. 2 3 1 I. o. m. I sacrum. | CI. M(a)rcel|lus mei. || leg. X I [ I I I ] | v. s. 1. m. 232 L. Spurinna 0· [1.] | Hila[r]us | hie est, ube nunqua fuit 233 T. Cláudius Nerónis | Aug. 1. Daphnus fecit | Ti. Claudio Oniri Aug. 1. 1.1 Domestico et Moschidi | contubernali eius, quii | quondam fuerant eius | et sibe gratias rettulerint | ob meritis suiis 234 d. m. I Aurelius Felex | posuit titulum | conpari suae Serciae | Maximae Iuniae vita | functae anorum X X X X , | coniux carissima mecum | fecit anno(s) X X I 235 A(. . . us) Epicletu|s A(. . . e) | Maxime co||iugi bene | merenti, | que vexxit | anos X X X X , | ex ei(s)de(m) me||cu anos X X | d. o. m. 236 d. m. s. | Mucatralis Tajnurius fecit patri e|t patrono Mucatr||ali Auluzeni mil. le|g. I l l Aug. vixit anis | X X X . natione Thrace | natus in civitate | Augusta Traianesie 237 d. m. I M. Aurelius Dionysius Aug. lib. | comparavit (sibi) et H Statiae Filumene | cum aria faras | cinta cippis n(umero) I U I . lib. | lib. posterisq. eorum 238 d. m. I C. Bersasi | Philocyri [ Crispinia Am||phale mater 239 d. m. I Aurelio Euticijano infelicissimo | ex cursore prav||ato, qui confecit | sub die millia X C I V , | qui vixit annos | X X V meses duo dies | V i l l i . Aurelius Grecio || fratri pientissimo I hanc memoriam | posit 240 d. m. s. I Herculinijus Nicasius | quandam || Primitivia | Sia fei]] eius co]iuci meo qua|n[d]am titulum | posui 229 C I L V I 31066 ι vgl. C I L X I V 3330 pereverunt 230 C I L III 11054 (Brigetio) 231 C I L Ι Π 1 1 1 1 8 (Camuntum) 232 C I L V I 26708 3 vgl. nro 73 C I L V I 35802, und Lindsay-Nohl s. 28 anm. 233 C I L X I V 2780 (Labici) 7 vgl. C I L Π Ι 1808 und sebe im ind. 234 C I L III 1895 (Dalmatien) 5 man erw. etwa univiriae 235 C I L V I 17203 II deutung ungewiss 236 C I L V I I I 3198. 18312 (Castra Lambaesitana) 237 C I L V I 13070 6 = foras, vgl. Pomp, wandinschr. nro 720 238 C I L V 3 5 1 6 (Verona) 239 C I L III 2007 add. p. 1030 (Salonae) 4 f probato, zu den cursores vgl. die anm. von Mommsen und 2 Hirschfeld Verwaltungsbeamte s. 190 ff 240 C I L X I I I 8384 (Köln) 4. 7 f quandam = quondam, wie C I L III 7 5 ° ® · 12054 = 14128 add. p. 2219 (hier quadam = quondam)

24

KAP. ι zur lautlehre der vokale:

241 Visinia M. 1.1 Baccis qua | ad vixit pat|rono suo ¡| placuit 242 d. m. I hic Maxima iacet nunc Vi | dia funeri acerbo rapta patjri et matri raptamque serori. || duo et quaternos vite conpleverat | annos. hec iacet in tenebras, | quae vixit annis V I mensibus I U I | dies V I I ora secunda, hunc titu|]lum posuerunt parentes karissi|mi 243 d. m. s. | [Iu]l. Vitali | serori ca|rissimae || ann. L X V Au][r]elius Cos][c]onianus | [f]rater f. c. 244 pr(idie) idus Novemres vinum in cuneum (compositum est), amfurae C C C L X X X I I X 245 pater vene | merenti | filio Furtujnato, qui || vixit anjnos X I I et me|ses I I 246 Q. Cornell Q. 1. | Andriae, | in frante p. [ X I I , in agro p. X 247 T. Statilius | Anuptes | Artemae 1. 248 d. m. I [. . ,]o Putentino eq(uiti) sin(gulari) d(omini) n(ostri), I tur(ma) Romani, na(tione) Re(tus). vix. an. | X X X X , mil. an. X V I I . Turnius || Peregrinus erres et Iuli|a Casta cuiux cunere | b. m. fcerun 249 a Nise | Sallustiane | have! b haec autem maceria conpresa cun muni|mento et porticulo, | quae facet in fronte | pedes X X , in agro pedes | X X V I I | Euseviorum 250 area pertines | at munimentum | Otaciliorum | p. p. X X quadratos 251 Gelia Aticae | munumentu | fecit Flavio Abascanto | viro suo benemerito. || vixsit annis LV. | hic s. est. sit t. t. 1. 252 d. m. I Sabinae | Carpus act. | coniugi suae || inconpabili fecjit. cun quem cun| vixit an. X X m. V. | quae vixit an. I X X X m. V I 241 CIL X I 947 (bei Carpi) zi vgl. quat C E 470 (nro 373) 242 CIL X I 5796 C E 1822 (Sentinum) I funere vgl. Thes. I 368, 19 ff 2 raptaque sorori vgl. C E 1 3 1 4 , 4 243 CIL II 5342 (Caesarobriga) 3 vgl. CIL II 5 1 5 seroribus 244 CIL X V 4653 (auf e. amphora aufgemalt) 245 CIL V I 18536 246 CIL X 4936 (Venafrum) 3 desgl. C I L V I 28440 vgl. VIII 4836 marmureum, V 7647 (nro 377) marmuris 247 CIL V I 6524 (columb.) 248 CIL V I 3282 5 heres 6 coitix conheres. s. Thes. I V 341, 70 7 fecerunt 249 CIL V I 10273 b 7 vgl. Rh. Mus. 62 (1907) 402 250 CIL V I 23606 De 8334 2 durch falsche etymologie bedingte, überall zu belegende nebenform von monumentimi vgl. u. a. CIL V I 25134 X 1870 (bis) II 5718 (:munniment.) 4 pedes 2 5 1 CIL VIII 21204 (Caesarea) 2 desgl. 2 1 1 1 6 252 CIL X I 2657 (Saturnia bei Bolsena)

des kurzen o

25

2 5 3 a Iuventius Titus v. p. | sibi et coniugi suae | Iuventie Marceli|ne vius fecit, dedit || coll(egium) fab(rum) a d mem(oriam) col(endam) rusarum et vindemia(rum) zur seite b S foll(es) quin|gentos. | dat(um) coll(egio) s(upra) s(cripto) 2 5 4 d. m. I L . Vipsanio | Marcello | Vipsanius || L u p u s | consubrino | b. m. 2 5 5 Iob(i) opt(imo) m(aximo) Dulceno e|x vot(o) Ael. Silvanus I het Leónides sig. | en mir( ) 2 5 6 L . Manius | Plocamus | fecit sibi et | Cleupatrae || uxori suae 257 d. m. I Aur. Victor mil. I. | I I Ita(Iicae) bello deside|ratus hoste Gutica || an. X X X . Aur. Lupula con. | karissimo f. 258 M. Aur. A m a n d o | corn(iculario) trib. leg. I l l Ital., | stip. X X I I I I vix. an. V L et | Val. Gemellinae socr. || eius iussu ibsius et Cl. I Macrino socro eius | et Val. Valeriano suece|rioni Val. Macriniila u|[x]or et Amandinus et [Am]||andina fili et heredes e[x iis] | n. I U I mil. parentibus fac. c. s. v. 2 5 9 Ennio Specjtato Gero]ntia Leon|tia coiugi, || cuon que|m vixsit a. i I, I [b.] m. f. 2 6 0 d. m. s. I C. Afino Felic|i Feronia | Prima coi||ugi caro be|ne merenti, qu|on quo vixi|t annis X I djiebus X X . Fer[|onius Felix I et Feroniu|s Felicianus | patri dulci | pio posuerunt 2 6 1 d(is) i(nferis) m(anibus). ] Lucius Pompe|ius Vales na(t)us I F a b i a Anquira || consist(it) r(egione) Hist(ri) | muneraque fejcit Histro in | oppido arcon|tium et aediliciu || et sacerdotium ¡ at Liber[um] et sepuljcrum se vivo [[me]] | ipse sibi fecit et ara | posuit, qum fuit an(norum) |¡ L X X V I , et [ . . . ] Man|suetae coniuci suae | p(iae) bene merenti, que | vixit an. L et Dojnato filio suo, qui nue || est an. X X et d(ierum) m(inus) pl(us) V. M(arcus) ma|io(rarius) rerum supr(a) s(cripti) e(t) supra[scrip]|te puosuit, quem comedo [. . .]|tus cum libertos meos. scrip|[tum] X I I I ( ) Octob. Barbaro cos. 262 Victor puer vijxet annus | octo dies vi|ginti et septe 253 C I L V 2046 (Bellunum) a 6 vgl. pusuerum C I L I I I 10899 b i denarium 254 C I L I I I 1 9 3 1 add. p. 1504. 2323 (Epetium) 6 vgl. C I L I I I 8465 V 7366, 10 255 C I L I I I 14503 1 (Moesia superior) 1 Ioni . . . DoUcheno 3 et, wie z. b. C I L X I I I 4230 4 unverständlich 256 C I L Π Ι 68oi (Isaurien) 257 C I L I I I 1 1 7 0 0 (Celeia) 4 Gothico d. i. expeditions Gothica (Mo) 258 C I L I I I 11977 (bei Straubing) 1 1 vieil. fac. c(u)[r](a)v(erunt) 259 C I L X 2383 (Puteoli) 260 C I L I X 4230 (Amiternum) 261 C I L I I I 12489 (Moesia inferior) 4 Ancyra 8 f archontium 22 commendo 23 s. Di s. 17 ff 24 i. j. 157 262 C I L V I 28916 2 überaus häufig statt annos in heidn. und christl. inschr. aller länder

26

KAP. I zur Iautlehre der vokale:

263 dis manib. | collegio symphonia) coram, qui saciris publi]cis 5 praestu sunt, quibus || senatus c(oire) c(onvocari) c(ogi) permisit e I lege Iulia ex auctoritate | Aug. ludorum causa 5 264 Ti. Claudius ] Caesaris ] numunclator | Amaranthus || vix. ann. X X X 265 (sandale) d. m. (sandale) [ Sandalius [ dicit: ambula, | 5 sequaere me cum oeno||foru, cum calice et tapan|tione 266 Vibidia Helena, | et L. Brutedi Malcionis, | duo coiuges in unu 267 d. m. s. | C. Marius Nata|lis v. a. L X X I I , fec|it Iulia 5 Donata || coiugi suo | et filiu nostra Iovi|nu. v. a. X I I 268 in [f]r. cum hor|to macerie | clusu p. L X X X I S, | in agr. p. X L I I I S 5 269 d. m. s. | Iulia Misi|mon Iulio ¡ Umbrío Opta||to filio suo I mausuleum | fecit, qui vijxit an. X X X X | I I I I 270 T. Iunius Ermes | I I v(ir) lobi buot|un lebY¡(s) s]olbet 5 2 7 1 d. m. [ Pompeiae | Phyebae | L. Epidius || Vales posuit sibi I et uxori benejmerenti et liber. | libertabusque su. | in f. p. VIII, in ag. p. V i l l i 272 mancipum | sulforis | [pro]v. Sicil[iae] 273 Aelia Doris | comparavit sibi et T. | Aelio Onesimo 5 liberto [ suo ex donationem Sex. Coeli || Fortunati iunioris mono|mentum Vibianum, quod | ex gradu hereditario pos|sederat, hoc nomen supra s(criptum) | et libertis libertabusque ]| io posteris eorum. | in fronte p. XV, | in agro p. X V 274 C. Fufidio AtItico e. m. v. | C. Fufidius At|ticus v. c. 5 cos. fi||Iius et Nerati|a Marullina | c. f. norus 5 275 d. m. I Clodi Musaei | seviri Tarrac. | Porcia Hiero¡(nis uxor I marito optomo | fecit 276 eris securitas soporantion, | munimen domoram, tutela claustro|rum, discossor obscuras, arbiter | silentiosus, cui fallere s insidiantes || fas est et decipere gloria 263 CIL V I 4416 (columb.) 264 CIL V I 4887 (columb.) 3 nomenclátor vgl. nro 84 funiri = ponere 265 C I L V I 25861 De 8146 5 f 'abgeleitet von τά πάντα'? Furlanetti 266 CIL V I 28770 De 8465 267 CIL V n i 3899 (Lambaesis) 6 vgl. C E 1826 (nro 281) 268 CIL V I 30073 I er der cippus 269 CIL V I I I 9189 (bei Auzia) 270 CIL III 7S95 (Moesia inferior) 3 iebr¡s der stein 4 oibft der stein 271 CIL III 2696. 9705 (Tragurium) 272 C I L X 8044, I (Agrigentum) 273 CIL X I V 523 De 8299 (Ostia) 274 CIL I X 2450 (Saepinum) 1 nurvjs 275 CIL II 4291 (Tarraco) 276 CIL V I I I 2297 (zw. Meskiana und Timgad) 3 discussor = defensor ?

des langen o, des kurzen u

27

277 [. . .]iu[. . .] I [. . .] tuc[. . .] I [t]ombam | [si]bei et [| [pa]renti|[b]os | fee. 278 Maximiano cui et | Aureo sec(utori) ann. XXII | pug(narum) V. deeeptus | a latronebos. fr||ater fratri carisi(mo), | Maximina coniux I desideratissimo 279 memoria | fecit Ursina coiogi suo Ursi|niano veterano |[ de Menapis. | vixxi(t) annos xxxxxxv 280 amissa incerta vita | ospitio sibi conparavit | M. Aurelius Helius, in quo | nihil est opus, et libertis || libertabusque posteriq. | eorum. h. m. e. h. n. s. | h. m. d. m. a. 281 annos] | dece menses sep[te dies]|que sedece plenos tu]|lit, mater cabo fecit [fil]|iu minserino Urbica C[ur]|tia cum suo piente mar[ito] | c. s. 282 a memoriae | Navigi, v(ixit) a. XIIII | ut dulcís flos filius I breviter frunitus a||nima, ut rosa, ut nar|cissus. parentes | daneben links : b Decem|ber pa|ter et || Peculia|ris ma|ter filio | über a : [p]io digno fecerunt | rechts : fletes. || vultus | tuos injtuendo | solacio I prestas, weiter rechts: habe||bis me|moriam tra 283 d. m. s. | Veneria | vixit ann. | LXXV, se viva || et sibi et ma|rito suo | karissimo | amantissi[mo fecit. || Fortunatus | et Matauta fili | patri et matri ka|rissimis titulo | sculpserunt 284 Volussius | Felix votum | solvit vel debi|to domno Satu||rno libens a|nimo 286 d. m. I Aelius Domitius vet. | leg. II adi. domo Erapuli | cives Surus vivos sibi || itero fecit, s. t. te. 1. | Ael. Dmitus vet. leg. II ad(iutricis) qui super vixit | annis LXXXX

277 CIL Ι Π 5277 add. p. 2285 (Celeia) 278 C I L Π Ι 8830 add. p. 2136 (Salonae) 279 C I L X I I I 3033 (Paris) 3 vgl. C I L Ι Π 14309 5 vgl. Not. dign. occ. 41, 16 280 C I L V I 1 3 1 1 4 2 vgl. C I L V I 18378 (i. j. 165) sarcofago aeterno (acc.) zu o = om = um vgl. Di s. 263 ff 281 C I L Χ 3148 C E 1826 (Puteoli) 1 zu den formen der Zahlwörter vgl. Di s. 191 ff 2 cavum (— sep-ulcrum) Mommsen: versehen statt caro oder eigennamen? Buech. miserino, wie C I L V I 26704 V I I I 12794 De 8492 3 c(arissimo) s(ibi)i Mo 282 C I L V I I I 19606 C E 1607 (Cirta) 17 f solacium praestas 21 ultra? eternai Buech. 283 C I L V I I I 2088 (bei Theveste) 13 vgl. C I L Π Ι 7553. 12377 und 6137 (nro 296) titilo 284 C I L V i l i 15147 (Thignica) 285 C I L Ι Π 11076 (Pannonia superior) 3 Hierapolis Cyrrhesticae

28

KAP. ι zur lautlehre der vokale :

2 8 6 Sex. Marcellus sibi et Claudiae ] Sirice virgin[i]ae meae, | cum qua vixi annis X I I I I | mensibus V I I diebus V I . 5 vibi sibi II posuer. quae périt annoro V I zu beiden Seiten d. m. 5 2 8 7 d. m. I Cocceia | Felicissima | M. Dolutio || Crescenti coi|ugi b e n e meren|ti, con co vixi | annis X X , dul|cissimo fecit s 2 8 8 d. m. I Vitalioni | posuit Maxi|ma coniux. || qui vixit 5

co I ea annus X X I I I . | posuit bene | mereti 2 8 9 I. o. m. I S e n a m (?) sac. | Aur. Vindi|cianus || co suis | v. s. 1. m.

2 9 0 Antipatra | dulcís tua, | hic so et non so 2 9 1 A n n a e a | Soucessa | msmorija fecit || Dscimio Mesi|dio Felici an|noroum X V | I I I I 5 2 9 2 d. m. I Successo | filio karis|simo Dexte||r figel(us) fe|cit 2 9 3 Herceli | sacrum 5

2 9 4 d. m. M. Titurius Gai f. mil. leg. I I Traianes chor(tis) I I I pil(i) prior is natio(ne) Italus. coniux dilcissima eres | b(ene) m(erenti). εοψόχι 2 9 5 Cesern(ia) Firmill[a] | v. f. sibi et Mar(cio) Lucid[i]|ano 5 coni. an. X L I I I I et | Marc. Lucido fil. an. || X L et Marc. Firminia[no] | mil. an. X X V I I et Ulp. Sia | Lucio candi(dato) leg. I I adi. | et Ulp. Procline niri et | Lucie et Mar. Iuliano io an. V I II nepotibus 5 2 9 6 d. m. I Sises Mu|casenis | et Bendi || marita | posuoru | io titilo fili]o suo Pars|anio. vixit || anos V 2 9 7 T i . Claydio Thallo | Ti. Claydius Zosimus | iden Claydia 5 T y c h e | fecerun j| bene merenti | patrono, | iden Claydius | Primitius, io iden I Claydius Ianuarius 2 9 8 Aor. Parasc[eoe] | hie est posta, [oix.] | ann. L X . 5 qui[us] I memoriam fa[br(icavit ?)] || uious marit[us] | eius Aur. Isidoru[s] I quet Edasterius

280 C I L X I 2 i 6 (Ravenna) s vgl. C I L X I V 14x9a V 896 I I 3679 u. ö. 287 C I L V I 15 921 7 sehr häufige nebenform von cum 288 C I L I I I 2702 (Tragurium) 5 oui der stein 2 8 9 C I L I I I 10833 S v gl· CIL X 4915 2 9 0 C I L X 2070 De 8 1 6 1 b (Neapel) 3 vgl. De 8 1 6 2 mit anm. und C I L I I I 1 1 8 2 7 V I 9258 2 9 1 C I L V I 1 1 6 9 t add. p. 3509 2 9 2 C I L X 423 (Volcei) 2 9 3 C I L I I I 14977 (Scardona) ι vgl. V I 377 fulgerator 294 C I L I I I 6611 (Alexandrien) 3 vgl. contgi congigi u. ä., aitricis ( C I L I I I 981), anilum ( V I I 140 nro 4 5 5 ) 2 9 5 C I L I I I 10289 (Pannonia inferior) 2 9 6 C I L Ι Π 6 1 3 7 add. p. 1 3 3 8 (Moesia inferior) 6 s. Di s. 287 7 häufig contibernalis (s. Thes. I I I 789, 70 ff) 297 C I L V I 1 5 2 8 2 add. p. 3 5 1 7 vgl. C I L V I 7393 $atryi 298 C I L I I I 8935 (Salonae) vgl. C I L I I I 6594 7 qui et

des kurzen u

29

299 d. m. s. | Eytycia | ann. X X I I | pia in s(uis) | s. s. t. t. 1. 300 d. m. I Valeriae Satuminae | Stratonicus conigi | b. m. 301 d. m. I Aurelius Nicejta Aureliae Aeli|aneti filiae bene||merenti fecit. | fossor, vide, ne | fodias, deus ma|gnu oclu abet, vi|de, et tu filios abes 302 deverticlum | privatum 303 dis manib. | C. H. C. [ locus adsignatus | monimento, in quo est || aedicla Priapi. | in fr. p. L X X , in ag. p. L X X 304 d. m. I Agriae | annuclae | mesum III, || Cinnamis | mater infelix 305 C. Sar(renus ?) Acut|ius anu|clus et mes|u du(um) hic s. e. s. Il t. t. 1. 306 d. m. I Karo | Masueti f. | Quartina || Materni fil. | aúnelo piissimo 307 d. m. s. I Q. Geminius Romanus, | qui vixit anis tredeci mens. | tribus diebus viginti tribus. || sepelit M. Tettius Arator anculus eius 308 . . ,]s Q. Caesutius Q. 1. Trypo [. ..] sibi et suis parentibus I [et . . .]e concubinae Tryponis [et . . .] Hilaro anculo 309 d. m. s. I Octavius C|larus vix. an|n. X X V I . Felici||anus et Pot|osa et Felicija anculo su|o amant(issimo) fecer. 310 dis man. j Claudi Erotis | Castresis lib. [ fistlatori. || Claudia Hagne | con. b. m. f. 311 ossuarium | Vitli fart|oris 312 C. Iulius Sex. f. Cor. Postumus, Furius Berecundus, Furia Pietas. | M. Furius Telesforus titlum, qui perivit, itaque beneme¡rentib. patronis noum titlum sua impensa restituit | C. Bel[l]icio Torquato et Ti. Claudio Attico Herode cos. 313 d. m. I Dasitasti. vixit | annis L X X X . Ann|a Sammonis coiux I et Aurelius Capito | eredes titlum | faciendum | curaverunt | ex voluptate || testamenti 314 Iulia Tertia | Lucide libjerte an. X V I | infelicisse||me titlum [p]os. 299 C I L I I 2094 (bei Granada) 300 C I L V I 28273 3 vgl. C I L V 6 1 1 4 X I 6260 V I I I 5749. 1 9 1 4 6 30t C I L V I 34635a 7 f s. Rossi R o m . Mitth. 1887, 60 302 C I L X I V 4231 (Labici) 303 C I L V 3634 (Verona) 5 vgl. u. a. C I L V I 17349 Seclaris 304 C I L I I I 2162 (Salonae) 305 C I L Π 5535 (Corduba) 2 ff s. Di s. 235 306 C I L X I I 3694 (Nîmes) 6 vgl. u. a. C I L I I I 14252, V 2395 (avonclo) und Thes. I I 1607, 59 ff 307 C I L V I 19004 308 C I L I X 998 (im ager Compsinus) 309 C I L V I I I 3936/7 (Lambaesis) 310 CIL a V I 4444 add. p. 3416 (columb.) 3 1 t C I L V I I I 9432 (Caesarea) 3 1 2 C I L V I 20217 4 i. j. 143 3 1 3 C I L I I I 4282 add. p. 1756 (Adiaum) 3 1 4 C I L I I I 3 1 8 2 t (Dalmatien) 5 vgl. C I L V I 7967 τίτλον

3o

KAP. i zur lautlehre der vokale und des h :

315 L. Volusifus A]|ntipa Her[meti] | vemulae, [qui] | 5 vixit annis [· · ·] || mensibus [. . . d.] | dobus 5 316 d. m. ( Aurelia Di|gitia Sergia, | quae vixit || menses quat|tor dies X X V I 317 imp. Caes. Val. Constantino | p. f. invicto Aug., divi | s Constanti pii Aug. filio, bono | reipubulice nato. || F(oro) C(laudii) Val(lensium) | X X I I I I 318 imperatori Caesari Gaio | Valerio Aiocletiano | invicto 5 Aug. I Aomitius Antoninus || v. p. pr(o) pr(aetore) Sivotus nomini I maiestatique TJUS 319 Semperusa h(ic) s(ita) 320 d. m. I Emele | Condite. | Marcus || Iuliu Eut|eces | coiug(i) p. p. I e(t?) m(e)r(entissime ?') p(osuit) 321 M. Fulvius 3· 1. | Agatho | Fulvia M. 1. Eurodice | oil. privat. VIII 322 d. m. s. | Aelia Thiyce | Auc. lib. | pia vixit an. || 5 L X X X X I I . h. s. est 323 C. Um[b]rius Fuscus miles | leg. I l l Cyirinaecae | [3·] Iulii Iuli I v. [a.. . .] VIII 324 L. Titio Iucu|ndo M. Titia | Clyicenna p|atrono suo || 5 fecit 5

325 [. . .1 suum | mi[se]randa dolorem. num qua feci dolum neque duos | [rapio] tibi ama(n)tes. oc migi indigne || positum (i)n pectore volnus : | dulcem superstitui natum | miser(a)nda genetrix. i tert[ium] | liq(uit) miserae florentem condere saxso 326 P. Nonius P. 1. Anoptes, | P. Nonius P. 1. Malcio, | Nonia P. 1. Callithuce 327 C. Septumio | C. f. Fab. | Clhoe P. s. 315 C I L V I 7318 (columb.) 316 C I L V I 13302 5 f vgl. C I L V I 13359 u. unter 'zahlwörter' 3 1 7 CIL X I I 5519 (meilenstein) 4 vgl. CIL Π Ι 10955 tempulum 318 C I L Π Ι 14156* (Syrien) 319 CIL Π 1329 (Baetica) Sympherusa 320 C I L X I I 746 (Arles) 2 Aemiliae 7 pp = pientissimeì 3 a i C I L V I 5108 (columb.) 322 C I L V I H 12943 (Carthago) 323 C I L I I I 12071 (Aegypten) 324 C I L Π Ι 9364 (Salonae) 4 Glycinna vgl. CIL V I 10329, 16 Nyissa 325 C I L Π Ι 5295. II 709 C E 637 (bei Cilli) 2 baettibi oder rae.. Ibi amates der stein also 2 söhne blieben dem vater 3 mihi 4 superstes fui 5 vieil, tert[ίο] acc. 326 CIL I X 4416 (Foruli) 327 C I L V 4721 (Brixia)

des langen u, des y, des h

31

328 C. Terentio | Fusco | Cn. Turpili|us Sthepanus || heres et Cthe|tus libertus 329 (centuria) Thrupo|niana | p. XXIIII 330 d. m. I Quintili3·6 Callirohe, | quae vixit annis L. | Q. Quintilius Andronicus || coniux et Quintilla | Eufemia filia fecer. 331 Sex. Iulio [. .] | Atimeto | homini optimo | vixit annis XII II mens. IUI diebus XXIIII. | L. Apusius Euhemer | et Iulia Rodhope | parentes infelicissimi. | h. m. s(upra) s(criptum) h. n. s. 332 Macriana o- 1· I Chiteris v. a. XXVII. | Papus fecit 333 Ansi(us) Ephagatu[s] 334 I. o. m., I Ehrqul. invicto et Libsr(o) pa(tri) | Aup. Gais et Aur. Ingenuç | sacsr(dotes) εχ vot. p(osuerunt) 335 d. m. I Egrilio Veriano, | qui vix. ann. V et | mes. VIII dies XXI. I Egrilia Haprodite | fee. filio dulcissim. 336 d. m. I L. Va[l.] Quintilianus | fil. car. et pientissimo | L. Va[l.] Luciliano Luci filio, || qui abuit an. II m. VI d. XVIII 337 Anibas, salace | filus, abis de | rebus meis, | abis asina || matrice, que | illic ades 338 sig. Genii | Namerius | Euprepes | magist. || astiferor. | d. d. 339 Silvano erba|rio Sep|timia || Consta|ntina | v. s. 1. m. 340 d. m. Aur. Vitus tub(icen) coh. V pr. (centuria) Taeo|dori. vix. an. XXXVIII. mil. an. XV, | natione Trax, domu | Sergica. Asclepias | Elpiodote coiux | et Aur. Lucius frater | et con natus fuerit | de coiug. mea ered(es) || b. m. f(e)c(e)r(unt) 341 [. . .] marit[i] | non potuit totos ter denos ann(os) sextunque | re(plere). eu qu(a)ntus dolor est amissa coniuge kara. | plus amor immentest animo lacrimisq. || incenditur ardor, nulla datur requies | eretque in pectore volnus. quam brebis innocuis | vita est. sic fata dederunt. 328 CIL X I I 394 (Toulon) 329 CIL V I I 631» 330 CIL X I V 1527 (Ostia) 2 vgl. C I L V i l i 1858 pihal(as), sowie cohrtis u. ä. z. b. Π 4i 14, 20 u. sehr ο., Ι Π 14387a Philo[rjohmaeo 33t C I L X 1307 (Nola) 332 CIL V I 33602 (cohrmb.) 2 Cytheris 333 CIL X I I 5698, 3 (auf e. ehernen pfanne aus Nîmes) vgl. CIL X I V 722 Phirro = Pyrrho, Π Ι Ii699 Ephitinc(anus) 334 CIL Π Ι 7681 (Potaissa) 335 C I L X I V 950 (Ostia) 336 CIL X I I 230 (Antipolis) 5 vgl. CIL V 914 (nro 348) ΠΙ 11827 337 CIL V I I I 20855 (Maur. Caesar.) 2 filius habes 4 f asinarn matricem 6 adest 338 CIL X I I 1814 (Vienne) 339 CIL Π Ι 3498 (Aquincum) 340 CIL V I 2570 8 f dem testament entlehnt 9 ered(es) allenthalben beliebte Schreibung, vgl. auch aeres nro 114 ff 341 CIL V I 30125 C E 490 2 rea oder rei der stein 3 heu. vgl. C E 120 eus zu kara s. Veli, gramm. V I I 53, 14 Thes. ΙΠ 502, 37 ff 4 imment est der stein, s. Di s. 118 f 5 haeret. s. Verg. Aen. 6, 600. I I , 40

32

KAP. I zur lautlehre des h

et Ii. lib. pos. eor. h(uic) m(onumento) d(olus) m(alus) a(besto.) | h(oc) m(onumentum) h(eredem) n(on) s(equitur) 842 d. m. s. | Iulia Victorina | ic sita est. trad|ita marito 5 ano||rum X V i l l i . o fat. | crudele, con | maritu fecit | annos I I io et mes. | II et (d.) XV. Iulius || Victor pater [. . .] itntunte (?) 5 343 d. m. s. j Magnius | Iulius sacer|dos vix. anis || L X X X , ic situs I ets. pio patri | fecerunt Pudens | et Oneratus 344 [manibus hoc] sacrum certa pieta|[te resol]vo, oc donu eg(o) dulci|[ssimae] Feliciae filiisque sep|[ulti]s Victorie et Iuliae dulcissi||mis fili[s]. nomaen viget ecce | vostrum in titulo darum, | 5 donum nature meritis de | Carmine s[i]gn[o], "fellix e[cc]e solum te|[git h]i[c] duo nomina car[a], ux ||or te Felicia, [ad pla]nct[us . . .] | f[. . .] i[. . .] 345 dis m. Datus Feli|cis miles coh. II Sar|dorum, militavit | 5 a. XV, vixit a. X X X X . || fecit Donatus | filius uius 5 346 Deo Magno | Conservatori | loci uius et | omnium suo||rum Aur. Teren|tianus votum | libens sol. 347 d. m. s. | Faustina, que vixit | annis XV. Magrijus 5 Demetrius || coiugi, cum quem | vixit anum meses | IUI, Ampliatus frater | sorori bene meren|ti fecaer. une m(emoriae) t(itulum) 348 d. m. I Fla. Augustalis | leg. pri. It[alic]es milita|vit 5 annis V mes. VI die. || X I I oras IUI. vixit annis | X L I mes. VII die. X V oras | U l i . abuit coniugem C|astorinam annis | io VIII mes. III die. VI oras || I U I et filium Stircorium, j qui vixit an. III mes. VII d. I | et or. VI. supra vixit pater | die. X L V I I . posuit titolum | Cas(torina) conp(ari) ca(rissimo) suo 349 Hectoris ex ortis | ossa hic sunt 5 350 d. m. I Q. Fufi|dius Rjufus || vixit a|nnis L X ¡ omo lab|oriosus 351 d. m. I L. Valerio Maximo | Aurelia Mariame mjater 5 infelicissima et Fl||avia Marcellina coi|ux pientissima, cu|m 342 C I L v n i 9638 add. p. 2029 (Maur. Caes.) 343 CIL V i l i 9768 (Maur. Caes.) b est 344 CIL V I H 9081 C E 593 erg. und verb, nach C E 582. 594 ( = C I L V I H 9080. 9192) (Auzia) ι erg. nach C E 592. 594 2 hoc Novellns ego C E 592, daher oc Donatus ego Wilmanns 4 en η. υ. e. tuurn der archetypus 5 vgl. Verg. Aen. 3, 287 7 etwa [fideli marito], wie C E 592 aviae dolenti 345 C I L V I I I 9200 (Mauret. Caes.) 346 C I L III 14242 1 (Salonae) 347 C I L I X 2880 (Histonium) 348 C I L V 914 (Aquileia) 9 ora auf Inschriften mindestens so häufig wie hora 10 vgl. Altlat. inschr. 183 349 CIL V I 6282 (columb.) ι vgl. nro 381 und C I L I V 2776 350 C I L V I I I 6442» (Mastar) 351 C I L X I 3939 (Capena)

h fällt, h eingeschoben

33

quo vixit an. X X | m. V i l i d. VII, b. m. fe|c. trium cibitatium ¡I o(mnibus) m(uneribus) onoribus fuctum 352 L. Calpurnio | Epaestioni, qui ] v. a. X m. I U I . | Calpumia II Anthusa | filio suo fecit 358 d. m. s. | Ermes | vix. annis | X X V , Iaci||ntus in|memori | fratri | karissimo | posuit 854 d. m. I Aconia | Numeriana | Tuschi filia || Caere. | v. (a.) X m. I U I 355 d. m. s. | Marchus | Lucceius | Felix || v. an. X X V 356 d. m. I Valeriana | Valeriae filiae | charissimae || p. c. 357 L. Iulius T. f. | Chrescens | an. X I X h. s. e. s. t. t. | 1. m(ater) f(ilio) p(onendum) c(uravit) 358 Cassia M. 1. Calibe fecit | M. Cassio T. f. Pal. Fatali fil. suo I phíissimo et sibi et libertis libertabus | posterisquae eorum 359 L. Oppius L. 1. | Olumphus, | Fulcinia L. 1. | Dionusia, || Philoxenus | lib. 360 M. Tilli Blastei o. h. s. sunt. | Tillia Phsuche de su(o) [fjecit 361 T. Vettidius 0• 1. | Phindarus | sibe et Vettid[i]ae | Phiale coniugi. || te lapis obsecro leviter | super ossa residas, ni doleas | nostro conditus officio. | in fr. p. X X , I in ag. p. L X X 362 d. m. I Erotis | L. Iulií Iuliani | Terphne || contubernalis 363 A. Varius L. f. Cla. Varrò | centhurio leg. I U I , | Gavia Q. f. uxsor I ex testamento Seleucus 1. || fecit 3 6 4 Virthus fecit 365 [d.] m. I G. Iuli Bla|ndi ann. | X V I I I I m. X I || d. X X . Iulia Coimotho[e] | maritho 366 d. m. s. | Leptinia Festhiva | v. a. L U h. s. 3 5 2 C I L V I 5375 (columb.) 3 5 3 C I L V i l i 3596 (Lambaesis) 354 CIL X I V 3 3 1 3 (Praeneste) 6 oder v(i)x.ì 355 CIL V i l i 533 (Thala in Byzacena) 2 vgl. CIL V i l i 540 Marchia, 4 7 1 3 Marchiarmi 3 5 6 CIL X U ! 2 5 1 5 (Ambarri) 4 vgl. C I L X I I 1 7 1 7 X I I I 3849 Ι Π 2959 (9992) u. ö. Rev. épigr. V (1904) p. ιοί nro. 1585 kharissimae 357 C I L II 1 0 1 9 (Baetica) 358 CIL X I V 783 (Ostia) 359 CIL I X 4418 (Foruli) 360 Ephem. epigr. V I I I 504 (Capua) 1 Tiili der stein 2 Psyche vgl. CIL X I V 3775 Phothus 361 CIL V 8485 vgl. C E 1474 (Aquileia) 2 vgl. CIL V 8706 Ephagatus, 8699 Carphim( ) 362 CIL Χ Π 3573 (Nemausus) 4 vgl. CIL X I I 4673 Phyrenaeus 363 CIL I X 4 1 2 3 (Aequiculi) 364 CIL V I I 1 3 3 6 , 1 1 9 0 a (gefäßaufschrift) vgl. C I L VII 1336, 1191 365 C I L Π 3762 (Valentìa) 6Κίψοθ·όη 366 CIL v m 5446b (Calama) D i e h l , Vulgärlateinische Inschriften.

3

KAP. I zur lautlehre des h

34

86 7 d. m. I L. Vibio E[l]encho. | vix. a. LXXX. | Vibia 5 Ithache || c(oniugi) b(ene) m(erenti) f(ecit) 368 d. m. I Mesulena Anthioyjs | Dionysiadi filie suae, | s que vixit annis XV men. II dies || V i l i 5 369 d. η. I Valentiniano j victori hac | triumpha||tori perpet[uo] | semper | Augusto s 370 S(ilvano) S(ancto) s(acrum) | Hemil(ius) | Qinti|Iian[|us v. s. 371 d. m. I Excelsini 1. | Niceta et Matejma coniux sanc5 ti||ssima domum ha|nc haeteraalem | amantissime fecerunt 5 372 d. m. s. ] L. F(urio) Valeriano | Garfanio | natio||ne Hafre Fu|rius Ispartac|us fratri inco|parabiIi fecit 373 quat valeas abeas pascas, mul|tos tu habebes amicos. si h|aliquit casu alite[r] aduxerit | aster, aut ili Romai frater e|]s aut tu peregre heris et voc|as adiva, quo si tu non nosti amicos, | s adcnoscet homines aeg(er) quos n|o(n) pote sanus. porta probat | homines, ibi hest trutina || ultuma vitai : aspicent ex(e)quias | (ali)quis, ita ut quit évitant: et pie|tas hilic paret et qui sit amicus. | [b]eneficia absenti qui facet, ilic am|[icu]s herit 374 Titus AmbiIsavi f. hanor. | LXXX h. s. | Uxela || 5 Griponi | f. an. L 375 numini | Fortunae Folianensi[s] | pro salute Liberales] [ 5 Umbr(ius) Polytimus ac[tor] || haram donum dedit. | Verzobi, vivas [t]ibi et | tuis omnibus 376 d. m. I Antoniaé Domina[e], | vix. ann. XIX, Camu5 riu[s] I Colo harm. I l l Lucifer. || coniugi santissimae et [ Antonius Colo matr. | pientissimae b. m. fee. 5 377 v. f. j Q. Minicius | Faber | ab asse quesitum || VI vir 367 C I L V I 4407 (columb.) 368 C I L X I V 1347 (Ostia) 369 Ephem. epigr. V I I I 246 p. 476 (meilenstein aus der Tarraconensis) 2 ac s. Thes. I I 1048, 54 ff 370 C I L I I I 11308 add. p. 2328 40 (Wien) 371 C I L V I 17469 372 C I L X 1974 (Puteoli) 373 C I L X I I 915 add. p. 8 1 9 C E 470 (Arles) ι quad, quoad vgl. Ον. trist, ι , 9, 5 und bes. Thes. I

1912, 28 ff

2 ostruiti,

genitura,

s. Buech.'s anm.

3 Uli, nämlich

valenti habenti pascenti 'der brader als parasit' Buech. *haeres eher als erii Buech. 4 ad cliva d. i. asperitates rerum (Hirschf.) 7 aspicient exequias alieuius, sed maxime évitant ñeque ipsi eunt erkl. Buech. quis = nom. plur. ? quit = potesti 3 s. C I L V i l i 16339 hanis S s. C I L V I I I 5281 Harnensis

4 harm(icustos)

zensis)

(triere)

374 C I L I I I 13406 (Pannonia superior) (2mal) 375 C I L I X 2123 (Vitolano) 376 C I L X 3395 D e 2883 (Misenum)

Lucifer(o)

4 vgl. C I L V 6623 ab ase

377 CIL V 7647 (im ager Saluz-

posit.

h vor vokal zugefügt

35

Aug. I recuie et memoriae | diuturnae | Lolliae Severae | uxsori, Festae f., || M. filio, Salvillo f., | Messori f., | Flaviae Priscae uxsori. I P. Minicius marmuris | quram hegit. || i[n] fr. p. L, in ag. p. L 378 Pontius Leo se bivo fecit sibi | et Pontia Maia coius heius I fecerunt filio suo Apollinari bene | merenti 379 d. m. I C. Cluturius Filetion | Secundie Victorie | coniugi dulcissimae || inconparabili bene | merenti fecit, loco | concesso ab Aurelio | Aug. liberto Agapeto | et ab Ulpia Festa opti||mae feminae et ab | Aurelio Aug. liberto | Hermetiano filio | heorum, quorum beni|gnitate et pietate heo||rum accepta patronos | mihi atque sibi 380 Vefttius Sego]|ntius [Segon]|ti filius | ann. X X X V || h. s. hest 381 Fl. Dalmatius v(ir) p(erfectissimus) ex pro(tectore), | qui vixit ann. X L et Aur. Iulia conp(ar) dulc., | qui vixit ann. X X X V , ideoque hune titulum | scripserunt: quisquís he(ris) post me d(o)m(inus) laris huius || et orti vicinas mihi carpe rosas, mihi lilia pone | [canjdeda q(ue) viridis dabit ortulus : ista beatum. | [. . .] Volussius et Sabatia lib. posuerunt 382 d. m. I Porcia | Hextri|cata. v. a. || X X X X X . h. s. b(ene) q(uiescat) 383 d. m. I G. Lucilia | G. Severiano | filio pientes||simo posuit. I quem liber|tus suus | hoccidit 384 Maximus | Vibi fecit | fratri Rustico, | quem ostes ho||cidit an. X X X X 385 d. m. s. | Aemilius | Pudentianus | ann. X I I I h. s. e. || s. t. t. 1. Aemili|us Pudens | mil. leg. VII | gem. fei. | pater filio y piissimo fe(cit) | horco nequa 386 imp. Caesari | L. Domitio Aurelian. | pio f. Aug. invicto I p. m. trib. pot. cos. || p. p. | princ. iuvent. | hor(do) Sept(empedanorum) pub. d. d. 378 CIL V I 24724a 2 vgl. nro 107, C I L V I 35765 u. Ö. 379 CIL V I 15860 De 8304 15 unverständlich 380 C I L I I 5821 (im conven1 tus Cluniensis) 5 vgl. C I L I I I 14503 u. nro 373 381 CIL I I I 4185 C E 578 (Savaria) iiberschr. : zu ν. f . s. O. Hirschfeld Die Rangtitel d. röm. Kaiserzeit S B . d. Pr. Ak. d. W . 1901 s. 584 f 589 f 4 he. post, me. dm. laris erkl. Mommsen 6 ~\dedasq. der stein ista etwa muñera beatorum, wie C E 432, 4 382 C I L V I I I 6243 (Arsacal) 383 C I L X I I 1 1 2 8 (Apta) 8 vgl. höbitus C I L V I 15405. 25977 I I I 14190 und nro 54, horfanam C E 537 384 C I L Π Ι 3800 (Igg in Pannonia superior) 385 C I L I I 488 (Lusitanien) 386 C I L I X 5577 (Septempeda) 6 vgl. C I L V I 17524. V I I I 9967 hordinaius, CIL I X 259 hornattis, 3*

36

KAP. I zur lautlehre des h

387 L. Maelio Cerdojni L. Maelius Felix | et Maelia Syn5 tyche I conliberto fecer. || et L. Maeli Secunjdi patroni sui hosa I una colokarunt. | b. m. f. | et Euodus lib. cum eis [| io fecit 388 P. Aelius Longinus | (centurio) leg. I Minerviae | ta5 bula posuí ex | hostensum deo||rum. positum | V idus Octobres 389 C. Selicius C. f. Men., | Selicia C. 1. Flora, | Selicia 5 C. 1. Amoena, | C. Selicius C. I. Hurtica, || M. Tarquitius M. f. Pal. I Aquila vi. annis X X V I , hic | conditi [s]unt 390 Geminia | Hapate | hie sepulta 5 3 9 1 d. m. I C. Pomponio | Heraconti | dulcissimo || M. Ulpius Hera | et Valeria Sa|tornina pa[rentes harchi[tecto [f]aio bro II nabali optumo, |. vixit annos X X V 392 Heclecte | ann. X X V | h. s. e. s. t. t. 1. 393 d. m. I M. Aur. Aug. lib. Philetus | prepositus unctor. | 5 et proc. fari Alexan||driae ad Hegyptum sibi | et Phileto fil. et Tyche | coiugi sue et lib. lib. | poster, q. eorum 5 394 d. m. I M. Antonius | Heutucas An|tonio For||tunato sta|tori Augusto|rum alumno | benemerenti | fecit 5 395 d. m. I d. m. s. L. Valerius Heu|tices vix. an||nis L X X I . Geb(onia^) | Silvana co|niux fecit 396 dehe sánete Iunoni ex | reg. Marcianopolita|ni cives posuerunt 397 d. m. I Iulia P. Pistor | C. D. cohiuugi | b. m. vixit 5 an. I[. . .] y dies V I o(ras) I I 398 [. . .jrtius Gi[. . .] | [Cjorinthus Iuliae | Chaeteni liber5 tae I mehae píentissímae. || in. [f.] p. X V 399 d. m. I A. Furius Lucius et Hos|tilia Onesime fece5 ru|nt sibi et suis libertis || libertabusquae posteris|quae aeorum. huhic monu|mento dolus malus abesto 5 400 dis m. I Rufus Acci|liae Athena|hidi coiugi || bene mereti | fe[cit]

honeribtts (nach honoribus) C I L X 4559. 5200. 5348 u. o. 387 C I L V I 21800a 388 C I L V I 31169 3 f ex c. acc. s. D i s. 31 ff 389 C I L V I 26132 add. p. 3533 390 C I L V I 4960 (columb.) 391 C I L V I 33833 D e 7735 392 C I L Π 5044 (Baetica) 1 oder H(erennia) Eclectei 393 C I L V I 8582 D e 1576 5 s. Thes. I 1535, 11 ff 394 C I L V I 32744 395 C I L V I I I 4105 (Lambaesis) 396 C I L V I 32583 397 C I L V I 20611 398 C I L X I I 5019 add. p. 853 (Narbonne) 4 vgl. pihi C E 541, 11 6 f\ e der stein 399 C I L V I 18773 6 vgl. C I L V I 7308 huhic = huic statt hunc 400 C I L V I 25583

KAP. Ii zur lautlehre der consonanten

37

4 0 1 d. m. I Aur[e]l. Filocurius fecit se bibo | sibi et UIp. Eupropie coiugi me moriolam cum ortulo sumiacen||te, subus libertis libertabusq. posterisq. eorum. | εοψόχι 4 0 2 Trebellia 3· 1. Tertia | sibi et | Siliae L. et 0· 1. Feliclae delicio I libertabusque suis ita, ne quis ubi || ego conquiesco comurat aut ciñeres | suas ponat. (qui) quae adversus fecerit, virginibus | damnas esto D. H S ul¡/ [h.] m. h. n. s. 4 0 8 [. . .] o ar[.] lai[. . .] | in canapa leg(ionis) | interfecto a bar|baris. Mar(ia) Salbia v(iva) f(ecit) || con. kar. et sibi, et Aur. I Ursa El(io) Leonati con(iugi) | kar. o(bito) a. L X X , interfecto | a barbaris, v. f. et sipi 4 0 4 d. m. I Victor qui vix. | ann. uno et m. V i l i d. II. | Rentius vimatus d(ierum) || V I I I . duobus frat|ribus fecit mater 4 0 5 Primus Aug. | lib. fecit sivi | se vivo 4 0 6 d. m. I Iulio Grumenti|no Iulia Ge|mella fecit || coiugi bene nejrenti, q. vixsit | annis X L m. I I du|ovus 407 d. m. I Aurelius Vitalio hanc memoriam | cum solario et cuviculo a solo fecit | sibi et Aeliae Sofiadi coiugi suae et D filis suis, et Aurelio Mercurio fratri | suo cum filis suis, et Aurelio Berne cum | suis, et Ulpio Secundino cognato meo I cum filis suis, meis fratribus, | et libertis paternis et libertab[u]sque (| sed et meis posterisque homnium | aeorum et quibus me vivo loca | donavi, iuveo itum amvitum | universos abere, et hoc peto | aego Syncratius a bobis unibersis || sodalibus, ut sene bile refrigeretis. | Syncratiorum 4 0 8 sig(num) imdeprehensivilis dei G. Valerius Heracles sacerdos s. p. p. ] L. Sextius Karus et ( ) 4 0 9 Sarenus Valeriu[s et] | Sarena Maxima filio | dulcissimo Valent|iniano m. fecerunt, || qui vixit annos V d. X X X . | acervo funere lapsus 4 1 0 d. m. I Abidia Cres|centilla | mater Su||pervae fili|ae suae, que | fuit an. V I , | fecit 401 CIL V I 13102 De 8089 6 s. Rh. Mus. 62 (1907) 404 f 402 CIL V I 27593 5 vgl. CIL V I 26215 X I V 850 7 [Ä.]: //der stein 403 CIL III 4850 (Virunum) 8 vgl. CIL III 14292 depetis 404 CIL V I 28910 3 überl. uiiio 4 = bimaiits. vgl. Thes. II 1990, 59 ff 405 CIL V I 25000 2 wie CIL X I V 645 406 CIL X I V 1151 (Ostia) 7f vieil. me(nsibtis) oder (dfieiusj) 407 CIL X I V 3323 De 8090 (Praeneste) 6 Vernae 12 iubeo 13 ff s. Rhein. Mus. 62 (1907) 394 ff 14 zu sene Ule s. Thes. II 1988, 59 ff 408 CIL X I V 64 (Ostia, unter einem Mithrasopfer) 409 CIL V 2013 (Opitergium) 4 m(emormm) oder m(onumentum) 6 vgl. CE 80 CIL VIII 21585, 21590 und Thes. I 368, 30 ff 410 CIL V 2187 (Altinum)

38

KAP. II zur lautlehre der consonanten :

411 Olus Hirtius Bubalus | locu deded donavit Hrtiaje Ciratae. ne qui velet inter|belar(e) ea. Olus Aceronius (sc. posuit) 412 [d.] m. s. I [Au]relia Ca[l]burnia Serapias | Petronio 5 Firmino coiugí | merentib. memoriam || feci, qui bixit anis ñ(umero) XXXII, | menses n. X [djiebus XXVI. | cum quem co. berne bixi annis | XVI 5 413 d. m. I Broba coniux | Ectori mari|to bene meren||ti posuit 414 [. . .] I [. . . ma]rito ben[e] | [meren]ti bosu[it] 5 415 d. m. I darunter a Plac|idae | viba | sibi || p(o)s(ui)t io b Matu|tin(o) | PIaci|da co||ntub|erna|li obtimo ι p(o)s(ui)t 5 416 G. Claudi|us Romanjus ann. LXX ibse fecit si||bi et Aure. I Romanae | coniugi 417 Vibpsaniae Severae, | Vibpsanius Vales | aunculus et 5 Vibpsania | Capriola nutrix || b. m. f. 5 418 d. m. s. I Iuliae | Eracliae, | vixet an. XXVII, || ex die numtiale | suo fecit mecum [ anis X. lui. Martialis | mante dulcissijme fecit 419 d. m. I Val. Secundino | mil. leg. II adi. n(atione) 5 Pann. | qui bixit ann. XL, || mil. ann. XV, J comanuculi sui | v(ene) m(erenti) f(ecerunt) 420 M. Attius Casjtresis pius vijxit annis LXXXV. | otimo 5 patri II fecerunt | fili 421 d. m. I P. Bes(io ?) Bitali Q. Lucilius | Primitibus et Valeria | Saffo amico optimo 422 d. m. I Valeriae Berecundae iatromeae | regionis suae primae, q. v. ann. XXXIIII | m. V i l l i d. XXVIII. Valeria 5 Bitalis filia || matri dulcissimae et P. Gellius Bitalio | coiugi sanctissimae b. m. f(e)c(e)r(unt) et sibi. | et Gellio Chresimo fratri et Iuliae Chrejste sorori — et ego Bitalio Chresten s(upra) io s(criptam), | quem vice filiae attendo — et liberis || eorum hoc monimentum et loci sca|lare cubiculi superioris f. c. et lib. lib. q. I p(os)t(e)r(is)q. eorum. Petrei bibas 411 C I L V I 7093 (columb.) 3 f ne quis velit interpellare earn. 412 C I L V I 13292 413 C I L V I 25067 414 C I L III 13079 (Salonae) 415 C I L X I I 2762 (im ager Volcarum) 7 f vgl. C I L V I 28052 obtabzlem, III 14136 1 Aegybti, 4802 CJlbius u. v. a. 416 C I L III 3914. 10785 (Pannonia superior) 4 vgl. C I L III 5974 ibsius 417 C I L I X 3040 (Teate Marrucinorum) 418 C I L V i l i 21241 (Caesarea) 419 C I L X 1775 (Puteoli) 6 vgl. Pomp, wandiuschr. nro 221 420 C I L V I I I 466 (bei Ammaedara) 4 vgl. C I L V I 22579 scriserunt, III 5955 scaltae, I X 2125 scultum 421 C I L V I 4532 (columb.) 2 oder Ves( )i s e n e 4 vgl. C I L V I 20354 phraude 422 C I L V I 9477 7 ff sind partieweise nachträglich zugefügt 8 et ego •— 9 attendo unterbrechen den tenor

des labialen p , des bilabialen ν

39

423 M. Aureli Marciarli | et Baleriae Felijcissimae coiugi et I libt. libertabusquae suis poste|risquae eorum, et Valeriae Marci||anae filiae, et Aurelio Marciano | marito eius, et filiorum eorum. h. | m. si quis bendere boluerit bel | donare, inferet in aede Saturni | (sestertium) L. m. n. 424 Cattia V[. . . sibi] | et libertis [lib]ertab|usque suis pos[te]risqu[e] eorun. hoc monimen[t.] || sive sepulcrum ortu mac[e]|ria cintu bel aedificium is q|ui boluerit bel bendere bel d|onare bel feduciare, da[bit] | rei publice Puteo(lanorum) HS L [m. n.] 425 d. m. I Demetrius Aug(usti) dib(i) bibus fecit sibi et Ulpiae Creste | coniugi benemerenti et Flaviano Aug. lib. filio et I filis suis et libertis libertabusque posterisque || suis, si quis donationis eorum aea monumenta cum aedificis sui | causa dederit sive vendaere voluaerit, infaeret aerario populi Roma[ni sestertia centumilia nummum 426 de nil in nil, qui | bidit boni nil. | bixit an. II m. III | di. X X I or. III. fe[|cit Innoceti | mater et pat. | [fr]atr(es) dixe(runt), tu | [no]bis bibes 427 in cellario domnorum | Lolliani et Candidi cc. vv. | ex saltu Marcianensi | olibarum columbarum 428 si quit bis facere, te bibo fac dulci[ter] 429 d. m. I C. Domiti Primi. | hoc ego su in tumulo Primus notissi|mus ille. vixi Lucrinis, potabi saepe Fa||lernum, balnia vina Venus mecum | senuere per annos. hec ego si potui, | sit mihi terra lebis. set tamen ad Majnes foenix me serbai in ara qui me|cum properat se reparare sibi. || l(ocus) d(atus) fun[e]ri C. Domiti Primi a tribus Messis, Hermerote, Pia et Pio 430 Valerio Frume|ntio v. p., patro|no et defesori, | abitatori cibitatis, Il qui pos multum | temporis aeditio|nem debotionis | 4 2 3 C I L V I 1 3 1 5 0 D e 8225 vgl. C I L V I 28052 6 f h(oc) m(onumentum) 8 f D e vgl. C I L V I 35243. 35283 424 C I L Χ 2244 (Puteoli) 4 2 5 C I L V I 16809 5 f m a n erwartet si quis aea m. cum aed. suis d. e. causa d. 426 C I L V I 29884 1 f vgl. C E 1495 427 C I L X V 4855 (aufgemalt auf e. amphora) 4 vgl. C I L X V 4803 olivas colonbares, nach einem ort benannt 428 C I L X I V 1874 C E 189 (Ostia) eleganter vivo te 429 C I L X I V 914 C E 1 3 1 8 (Ostia) 4 nämlich ostreis vgl. Mart. 6, I i tu Lucrina voras 5 vgl. C E 1499 430 C I L X I V 2080 D e 6186 (Latium, I I I / I V jh.) 6 editionem devotionis, einem

40

KAP. Ii zur lautlehre der consonanten :

io renobabit et ite[rabit, pro meri||tu m[unifice]ntie | sue ordo cibes|que Laurentum | L. L. 4SI parbi sepulcrum corporis | parentum non botis datu, | quod fata properis cursibus | rapuere Iuris usibus. || s si nomen queres, qui leges, | mensem priorem cogita. | si qui fecerunt queritas, | parentes dixi, sufficit 5 432 d. m. I Naebio Faus|to militi cl. pr. | Misenatium, || g(ubematori) I I I Salute nati|on(e) Italico, qui vix. annis X X I I 10 m. I V diebus X I I I , milit|abit annis VII. Nae| bius Saturninus I milex fratri | inconparabili | b. m. f. 4 3 3 Saturnio | Gabini serb. | v. a. X X X I I X . h. s. 5 434 deo lobi | prestabili | P. Staius | Eutychi |anus 435 salbo soda|licio Feli|x Heliodo|ri v. s. 436 ex pre. Fav. opus doliare [ A. Calpetan. Berna 437 nectareos suecos, Baccheia muñera cernís quae bitis genuit aprico sole refecta 438 invidi qui|i civis hoc ca|cafit anus: | eris {ein nach rechts gewandter phallus) 439 C. Iulius C. 1. | Barnaeus. [ olla eius si qui ouuio|larit, 5 ad y iferos non recipia|tur 440 C. Memmius 0· 1. | Eros Sex. Pompei | curatoris iter, paiment. 4 4 1 a C. Iulius Rodo fecet | de suo pementu b T. Flavius Alcimus I de suo pemntu fecet 442 d. [m.] I Titus Flaius, | qui vix. annis ¡ X X V I I I m. 5 X. Fla||bia soror fecit | de suo iib.(?) b. m. 443 d. m. I Vibia Crispina se via iecit | sibi et Aurel. 5 Sentiano filio | e(t) libertis libtab. o. || posterisq. iorum kaiser zu ehren 13 L(avinatium) 431 CIL Χ 4183 add. p. 976 C E 222 (Caserta, aus junger zeit) 2 vgl. nro 270 CIL III 1677 6 gemeint

primum,

näml. lanuarium

432 CIL X 8119 (Picentia)

433 CIL

I X 179 (Brindisi) 434 CIL I X 1498 (im pagus Veianus) I vgl. CIL Π Ι 14838 itibeni 435 CIL V 8254 (Aquileia) 436 CIL V I I I 10475, 22 (ziegel) 437 CIL Π Ι i88 add. p. 972 C E 280 (Syrien) ι vgl. Thes. II 1666, 49 ff 2 zu vitis vgl. Buech. Adamant, gramm. V I I 170 438 CIL III 14599 1 (ziegelgraffito aus Moesia inferior) 1 f statt qui

2 i htic cacavit =

cacäbit vgl. CIL III 14975 fixsit dsgl. VIII 3521.

20505 u. ö. 4 d. h. fututus 439 CIL V I 19873 5 I mit apex 440 CIL V I 4419 a (columb.) 3 vgl. C I L V I 17124. 17524 441 CIL V I 17987 442 CIL X I V 2379 (im ager Albanus) 443 CIL V I

7761 (columb.)

2 oft vins =

vivus

verb, fecit

4 0: verb, q

des bilabialen ν

41

444 [· · ·] | Aur. Adsula mil. coh. V pretorie | fratri benemeren., | qui mecu laborait | an. X I I et Frullinone || est in barbarico 5 445 d. m. I Titullinia | Pussitta | cis Raeta || vixsit | annos 5 XXXV menses V I I I dies XV. | Tu[. . .] 446 Faor 447 d. m. I Cancilus | Virono | aunculo || suo Segis|ami 5 f(ilio) Va(diniensi) | an. XXXV. | h. s. e. 448 d. m. s. | L. Tullio Felici, | vixit anos XXV | meses I I dies XVII, || discens aquiliferu | leg. I l l Aug., memorie | 5 eius posuit L. Bon|cius Secundus, | aunculo 449 P. Florius | Optatus | vius sibi et | Rufriae Primae 450 annum noum faustum felicem mihi 451 Valerius Valer[i]anus | eq(ues) lib(rarius) chor(tis) I His(panorum) ex oto pos. 452 m. d. I Macia Successa Quarto | coniugi bene||merti posu|vit s 453 d. m. I Ael. Vitalis, | qui vixit ann. | p. m. XIIII, Aur. Ianua||rius mil. leg. Italie. | et Quirilla mater | parentes 5 filio I infelicissimo | miserrimo || posuverunt 10 454 d. m. I T. Flavi Augustali | tabulari a mune|ribus. filia at||optaticia censi(ta ?') | Flavia Alexandr. | fecit coniugi | Abineo s se bibos I et alumnae |[ Flviniae Atticen(i) | et Flavia(e) Maximin. [ 1° vernae mae. | evos possederi | dbere ita nequ(e) || vendant 15 nequ(e) | done(n)t 455 devo | Nodenti. Silvlanus | anilum perdedit. | demediam partem || donavit Nodenti. | inter quibus nomen | Seniciani nollis | s pe[r]mittas | sanita|tem, doneeperferat ]| usque templum No|dentis 10

444 C I L X 216 De 2047 (Lucanien) 3 laboravit 5 vgl. Thes. I I 1733, 55 ff 445 C I L V I I 972 446 C I L X I I 5682, 43 (auf e. leuchter aus Arausio) vgl. C I L I I I 10440 (i. j. 259) faoribus 447 C I L I I 5 7 1 3 (leg. v n gemina) 4 vgl. C I L I I 5718 448 C I L V I I I 2988 De 2344 (eippus aus Lambaesis) 5 f vgl. auch C I L V I I I 2568, 22 44g C I L I X 5392 (Firmum Picenum) 450 C I L I X 6081 (auf e. leuchter) ι vgl. z. b. C I L I X 748 cuits, wie in zahlreichen fällen statt VV = vu nur V in appellativen und eigennamen sich findet 451 C I L I I I 12602 (silberplättchen aus Dazien) 2 voto 452 C I L I X 3868 (Supinum) 453 C I L I I I 8719 (Salonae) 454 C I L V I 33981 2 Augtisiali der stein 4 f adoptaticia 5 'vielleicht als adoptivtochter mit dem vater anlässlich des Flavischen census eingeschätzt' Mommsen 8 statt se viva oder vivís 10 Fulviniae 12 m(e)ae oder mae(ae) 13 ff eos possidere debere (näml. monumentum testamento cavi) ita uti ñeque, zu evos vgl. C I L V I 20137 aevorum 15 vendane der stein 455 C I L V I I 140 (metallplättchen) 2 statt Silvanusi 8 petmittas die platte

42

KAP. II zur lautlehre der consonatiteli:

456 Erchul | sagrum 5 457 d. m. s. | Erenius | Aufidius | fixit ano||s LXXX daneben io Iulia m|egum v[ix]|it an. L[. . .] 458 D. Giamillio Ta[gi . . .] | et Vacciae Ve[. . .] | goniugi s Tagi[a ?] I Matrona fili[s?] |] fecit 5 459 d. m. I coiugi suo | Domitia [Q]ui|nta Eutugi||o merenti, qui I bixit an. CV m. X, | bene m. fee. s 460 d. m. s. [ Domitio Iujliano, vixit | annis XL, || Aemilia Spe|nika marito po|suit dulk(issimo) 461 Medalus fek(it) 462 Antonia | Soteris M. Ant. Avi 1. | ave, bene quiesque | sequra 463 [Cjulcia Iucunda hic adquiesquit 464 Spinter D. Po|mp(e)i Leti servos h|ic quiesquit 465 Ti. Claudius | Eutomus, Partheni | Aug. liberti [ a 5 quibiclo libertus, || fecit Carithe bene | merenti suae | carissimae, vixit I annis XVIII 466 T. Decemi | T. 1. Philo|niqui 467 d. m. I Ant. Filo|quirius | Aug(ustalis) col(oniae) |[ s Aqu(inci) Vib(iae) | Serapie 468 Quoelia co|iux eius an. | LV hic. s. ti(bi) t. 1. 469 Iulie Valerie coliuci Que|lius Euvelpistus, que v|ixit mecum concordi|ter annis XVIII 470 Io vi tutori | Q. Veturius Secundus, | A. Libius Hila5 rianus | quaglator et curator || donu daeder. | cultoribus 471 Aqutia | Zosim|a 472 d. m. s. | Aelius Hermadio Aug. lib. | et Aelia Candia 5 memorriam | fe(cerunt) Elio Hermetioni et Aeli(ae) Felici||tati patronis bene merentib|us comparaveraverunt, ite|mque sibi suisque omni|bus libertis libertabusq|ue posterisque aeorum, |[ io quius loci aria longa | p. XII 456 CIL X I V 3571 (Tibur) Herculi sacrum 457 CIL V I I I 20505 (Mauret. Sitif.) 2 Jrenaeasì schwer!. Herennius 458 CIL X I I I 3456 (im ager Remorum) 459 CIL V I 17034 3 f ouinta der stein 460 CIL V I I I 3577 (Larabaesis) 461 CIL III 12014, 381 (gefässinschrift aus Augsburg) vgl. C I L V 3555 462 CIL V I 33389a (columb.) 463 C I L X 2354b (eingraviert auf e. bleivase) 464 CIL X I I 460 (Marseille) 465 CIL V I 8761 add. p. 3463 De 1736 2 f Parthenius, der morder Domitians ? (Mommsen) 4 cubiculo 5 Chariie 466 CIL X I V 3507 (bei Tivoli) 467 CIL III 3402 (Campona in Pannonia inferior) 468 CIL II 5698 (Legione im conventus Asturum) 469 CIL III 2406 add. p. 1509. 2135 (Salonae) 470 CIL X I V 25 (Ostia) 471 CIL V I 5991 (columb.) 472 CIL V I 10718 add. p. 3507

der gutturalen: c

473 Priscae | Terentiae Q. f. | loqus | hic est et [| Quartae Tere|ntiae. in f. p. | XII 474 Volkano | et Erquli | C. Cassielcus | Martialis || voto 475 impp. L. Sep. Severo | P. Pert, et M. Aurel. | Antonino Augg. I et P. Sept. [Geta] Caes. || horreum n(umeri) N( ) | quura acente | Aiacio Modesto 476 [d.] m. v(ivit?) [ Marqus | Sossius | Quetus. || vixi XXXXI. I h. s. e. 477 d. m. I Sept. Iunile | coniugi kare, q. v. a. XXV. | P. Aelius II Constas | qustor armor. | leg. II adiut. | vius sibi feet I et Consatine || filie | o c i (?) 478 C. Septumius | T. L. 1. Charito | qulinam | d. s. p. f. 479 [Tjoncius | [TJoncetami | f. miles | sicnifer || coh. II Lus. I Viqtoriae | v. s. 1. m. | Ardunnus | Comini f. fe. 480 FI. Magniano protectori con[pari carissimo Sever, de proprio | hune sarcofagum conparabit | eundem solidis XV tantum, et se in || eodem una cum filia sua condi | permisit. si quis vero temtaverit | in eodem sartofago ponere | aliut corpus, inferet fisci viri|bus auri pondo duo 481 [· · ·] I leg. I aiutric(is) | b(eneficiarius) cosular. | vixi anos I XXXX stup. || XXII. M. Vlpiu | Artlaus fra|ter et eres pie|[ntissim 482 [. . . ] vi{ ] I [. . . c]enturio [. . .] [. . .] Aeliae Gau[denti] |ae zoniu[gi . II [memjoriam [. . .] [. . .] pii[. . .] 483 d. m. I P. Samentius Iuliae | Euteniae coniugi santisimae fecit 484 daeo san|to Silvajno sacr|um. C. Iu||Iius Cry|sogonus | v. s. 485 d. m. I Iulio Severijanus defunt|us annorum || IUI messe. V i l i I dierum XVIII. | Iulius Maxx|iminus Val. | Valeriana pa||rentes infel|icissimi filio | posuverunt 473 C I L V 3772 (Verona) 474 CIL V 5510 (am lacus Verbanus) 475 C I L X I I I 7441 (in der nähe der Saalburg) 7 Q. Aiacius Modestus Crescentianus legat von Germania superior (vgl. C I L X I I I 7417) 476 CIL V I I I 6622 (Mastar) 477 C I L I I I 3399 add. p. 1690 (Campona in Pannonia inferior) 1 1 ci in o 478 C I L I I I 2811 add. p. 1035 (Scardona) 479 Ephem. epigr. V I I I 14 p. 360 (Lusitania) 480 C I L I I I 8742 De 8249 (bei Salonae) 7 vgl. C I L V I 8429. 29975 f. 36590 X 3168 48) C I L I I I 11240 (Carnuntum) 6 vgl. CIL V I 647 Astlas = Aselas 482 C I L I I I 12894 (Salonae) 483 C I L V I 25854b 4 vgl. C I L V I 7393. 10281. 24537 X I I I 2189 u. v. a. 484 C I L V 8136 (Pola) i f vgl. C I L I X 2305 I I I 14424 u. o. 485 C I L X I I 1 4 1 6 (Vasio) 2 f verb. Iulius 3 f vgl. ausser vielen andern beisp. C I L X I I I 783 V I I I 2402 V I I 126 sowie I X 5906 cuntí X 1251 debinti = de•vineti

44

KAP. II zur lautlehre der consonanten

486 dis manibus. | Flavia Aepitesis | T. Flavius Eucarpus f 5 choiugis II vene merneis | fecit 5 487 Otavio Graphi|co benemerenti | fecit | Catecusa. con||tubemali posit | memoriale sit | qui vixit anis | [. . .] X X X I I I 488 Iunia M. f. Frutosa, vix. | annis X X I I mesibus | XI, 5 h. s. e. I Pleminius Dona||tus uxori carissime | posuit 489 d. m. s. | M. Ulpius Adau|tus v. a. LXX, | coni, dul5 cissi||mo fecit 490 d. m. s. I L. Iullius | Vitor vix. | an. XI[. .] h. VIS. || 5 parentes | fecerunt 491 d. m. s. I hi iacet | Laetus | annorum || XXV pius in | 5 suis. colle|gium urbjanum ei | posuit. h. s. || e. s. t. t. [1.] 5 492 d. m. I Silvanus Leve|ti fil. lib. liber. | pos. eor. || ius habens hui | monimento 493 Vettiena [. . .]a T. Annio C. [f.] Optato. | filio pientissimo carui anorum XVI m. VI d. VII. quod fas non fuit, 5 monimentu|m feci : quod in p]re[c]a[bo] superos et ifer||os. quisque hui iugero loci et edib. | iniuriam fecerit, tales dies ex|sigat quales ego III, pr. nonas Iuni|as. d. m. 494 Iuniae M. f. | Iucundae M. | Iunius M. f. | Successus 5 et II Laelia L. lib. Ursula | imfelicissimi parentes | pientissimae io filiae I et C. Refidius | Gemnus uxs. p. || vix. an. XVI me. V i l l i d. du(o). I cot fata propostera fuerun, | debuit in ho titulo mater | ante legi 495 uxor feit [ marito suo | bene merent. | t. f. 496 d. m. I Modiariae Alcyone coniu|ci b. m. fecit C. Iulius 5 Carjpus et sibi et Claudiae Eu||terpe coniuci 497 d. m. I Purricina Iu|veni provocanti co|iucii benemerenti || 5 fecit, qui vixit an|nis XXI, [i]n ludo a|nnis I U I : pucnas | V 498 d. m. I C. Iulius Simplicius | fecit Caeliae Clau|ceni coniugi 5 suae (I benemerenti. Clauce, | habe, vene valeas, | qui me salutas 486 C I L V I 18327 2 Epictesis 4 t coniugi benemerenti 487 C I L I X 154 (Brindisi) 5 memoria(m). h(ic) sit(us) verm. Mo 488 CIL V I I I 387 (Ammaedara) 489 C I L V I I I 4157 (Lambaesis) 2 f vgl. Thés. I 571, 53, Autus I I 1236, IO ff 490 CIL V i l i 18419 (Lambaesis) 3 vgl. invito — invicto nro 16 491 C I L I I 3244 (Tarraconensis) 492 C I L V I 26584 493 C I L I X 5813 (Potentia) 4 iniretasq. las Mommsen: oder in[c]re[f]a[bo] 5 desgl. C I L V I 34124 X 7297 494 CIL I X 3058 (Interpromium) 495 C I L I I I 2627 (Salonae) 1 vgl. CIL I I I 4458. 6010, 169 496 CIL V I 5448 (columb.) 497 CIL V 2884 (Padua) 3 vgl. Cie. Sest. 134 3 f sehr häufige Schreibung aller orten 6 tn der stein 498 CIL X I V 1169 (Ostia)

der gutturalen: c, g, qu

45

499 L. Naevidius | C. f. Fab. VI vir | Aug(ustalis) sibi et I Vitali, Faustae, Cnomini, || Fidae libertis | t(estamento) f(ieri) i(ussit). deinde hoc elogium breve, diu viven]do multa vidi incomod(a) apto requievi f]essus aevo tempore 500 have Naeví, | salvos sis quisquís | es. | Cn. Naevio || Diadúmeno | vénáliciário | graecário 501 Pompeiae | Epacathi | L. Terentius Fur|nus maritus et L. Te||rentius Rufus | f. c. 502 d. m. s. I Bombia Rojcata Tuti f. | h. s. e. 503 scutu, spata, puc|ellares arc[en]t|o tectas imp. d. η. | (M)ax(imiano) Aug. et Ma(ximiano) [C(aesare)] || cos. 504 d. m. I Aur. Maximine | que vixsit an|nos quinquaci||nta coniuci d|icnissime marijtus p(o)s(uit) 505 Q. lui. Apri civis Lugdun. IIIIII vir. | Valentiae, qui vixit annos | X V I I m. V i l l i d. X X V I I , corpus | hie quiescet. mesoleum Vindau||scia Euvanielis mater fecit fili|o dulcissimo e[t] sub ascia dedicavi(t) 506 d. m. I P. Coel(io) Qaude[n]|tio infanti infe|[licissimo . . . ] 507 Aelia Nona|na Lucillae sin|num posu|it ovitae 508 d. m. s. I hie abitat Me|via Victoria, qe | at superos sinnu H abebat Cassandra, b. m. f. 509 dom. eternal. | Ael. Felicianus Aeli(e) | Romane filiae pater | non merenti feci || super tale clavum, | qem mi reliquisti I sola qe me desolassi, vale virgo dulcís, | q. v. a. VI m. III d. V. II bene quescitae 510 d. m. I Q. Petronio | Ianuario, qi vi|xsit an. XVIIII. Q. D Petronius Ampl|iatus et Camuria | Priscilla filio | b. m. f. 511 Ael. Alexandriae | inf(e)l(icissimae) virg. qae | vixit ann. pl. m. | XV. par(entes) inf. infe||lic. filiae memo|riam 499 C I L V 4445 C E 142 (Brixia) 500 C I L X I I 3349 (Nîmes) 7 d. i. gregario, vgl. d. anm. Mommsens 501 C I L I I 5227 (bei Lissabon) 502 C I L V I I I 7947 (Rusicade) 503 C I L I I I 14433 1 (Moesia inferior) 3 ff i. j. 297 504 CIL I I I 2234 add. p. 1509 (Salonae) 505 CIL X I I 1751 (Valentia, II/III jk.) 5 Euangelis 506 C I L I I I 9009 (Salonae) 507 CIL V I 10944 add. p. 3507 I f vieil, statt Nonna 508 CIL I X 2893 (Histonium) 4 vgl. Rhein. Mus. 62 (1907) 390 ff 509 CIL V I 10703 5 clavus, symbol der Nécessitas. hier der schmerz über den unvermeidlichen tod 6 que oder quae. vgl. C I L V I 10238 qis I X 1969 qa I I I 14799 1 qot u - v. a. 510 C I L I X 1481 (Ligures Baebiani) 511 C I L I I I 8862 (Salonae)

46

KAP. II zur lautlehre der consonante!! :

5

512 d. m. I Supero fra|tri T. Aureli | Valentini tu|[rma Aticami ] eqi(ti) sig(ulari) Aug. nos. | cura egit | Dasius tur|ma Severi 513 d. m. s. I Annio Primo | iun(iori) Qir. eqiti | Romano 5 onefste gravitatis, | morum R(omana ?) sinp(licitate) | consacralo tus. I vix. an. XXVI | [. . .] Ianuarius. || Saxenti [h]av[e] 514 Dannicus eqes alae | Indian(ae) tur(ma) Albani | stip(endiorum) XVI cives Raur(acus). | cur(averunt) Fulvius Natalis s [et] I] Flavius Bitucus er(edes) testame(nto). | h. s. e. 515 Q. Agileiujs Donat|us hie qie|scit 5 516 Verondacus | Vervici filus | anorum | cuadragint||a et Verbaci|us Verondajci filius an|orum trium 517 Orensia C. [.] | Obsecuens sibi f. 518 Primus | C. Veponi | Presentís ser. | vius f. sibi et || 5 Primule con. | et Firme f. an. | XIIII et Insecujuenti f. an. ] XVIII 519 Ecuester 520 d. m. I Q. Tullio Repos[to Q. Tullius | Repostus filio || 5 dulcissimo | fecit. | cui vixit ann. VII m. II 5 521 d. m. s. I Valeria Rogjatina. Vetid|ius Saturni||nus con(iugi) piae | fecit, et si cui tit|ulu legerit, dijeat pro pietate : | io Rogat(ina), tera tibi le[vis] || siet. vix. a. XXIII 522 d. m. I et memoriae aeter|nae Aurelio Atiano | Valeria 5 Irene coniugi || carissimo natine | Britto lapidem ponen|dum curavit. cui me|cum vixit annis X X , ex | quo parbulum io supesti||tem relicuit annorum X | et sibi viva comparavit | et sub ascia dedica|vit 523 D. Valer. | Geminus | hic cuiesc(it) 524 C. Domitio L. f. Materno Acucensi. | huic ordo Barcinonensium | honorem decurionatus dedit | [. . .] 525 d. m. I M. Furio Adaucto | M. liberto coiugi | bene5 merenti || dulcissimo pien|tissimo, cun cuo | vixi annis XXX. | Lucilia Trifusa | benemerenti | fecit 526 hic reliciae ] Pelopis. sit | tibi terra | lebis 512 Ephem. epigr. V I I I 78 (Apulien) 513 CIL VIII 5502 (bei Thibilis) 514 CIL V I I 66 (bei Durocornarium) 515 CIL II 3670 (Palma) 516 CIL III 3381 add. p. 1687 (Campona in Pannonia inferior) 517 CIL V 6061 (Mailand) 518 CIL ΙΠ 15205a (Noricum) 519 CIL V I I 1336, 438 (gefässinschrift aus London) 520 CIL X I V 1688 (Ostia) 521 CIL V I I I 4122 add. p. 1743 (Lambaesis) 6 qui 522 CIL Χ Π Ι 1981 (Lyon) 523 CIL X I I 2016 (Vienna) 524 CIL II 6153 (Barcino) 525 CIL V I 18744 526 CIL V I 4999 (columb.) ι desgl. CIL II 4587 relic(uie)

der gutturalen: qu, der dentalen: d

47

527 Fabius Caricus | fecit Fabio Zoti|co filio benemerenti, qui bixit II atnis cinquae, | mensibus cinq. | de(bus) X V I I 528 d. m. I Aur. Blaste Aur. | Coento marito, | mil. Misenatiu II [d]uplic(ario) b. m(eren)t(i) | [. . .] u X V I I 529 d. m. I Aur. Cointo quadam | milti leg. II Traiaae | chor. V i l l i (centurio ?) pr(aetor ?) poster. || heres posuit marito I dulcissimo benemer(enti) 530 d. m. I Antoniae Clementinae ux(ori) P. Rufius Flaus | m(erenti) f(ecit) et s(ibi), viv(us). inq(ue) memoriam perpetuala I hortos coherentes sive suburbanum tradidit || lib. libertabusq. exfamilia ux(oris) Manilio, Antroclo, | Helenae, Tertullinae. excepitq. nequis eos | venderei, set pergenus ipsorum posessio decurreret | vel per atnatos vel manumissos 531 d. m. I M. Cabarsus | Patiens dédit | X X X et profundi || de usuris X III. quot | si iuvenates eius | neclexerint, filio | eius retere debe|bunt X X X aut || si quís heres | fuerit. | posit filius 532 a L. Egnatio Invento | patri L. Egnati Polli | Rufi honorati equo p. | ab imperatorib. Antonino || et Vero Aug. | hic obliterato muneris spectac. | impetrata editione ab innulgen. | max. principis diem gladiatorum | et omne apparatum pecunia sua II edidit. | coloni et incolae | ob munificentiam eius. | 1. d. d. d. daneben b [e]ditum X I I k. April. Claro et Cetego cos. 533 d. m. I Iulio Dioso|ro. vixit anno | uno mens. X . paren||tes pietatis causa 534 [d.] m. I [. . .]liae [S]atur[n]inae, quae vi|[xi]t ann. p. m. X V I I I D mens. V i l l i d. I U I . Iu|lius Atenororus | miles coiugi be|nemerenti fecit 535 d. m. I Genneie Aiec|te filie infeli|cissime, q. vx. || an. I l l m. X I d. I U I . | Aiectus pater | f(e)c(i)t 536 d. m. I M. Caecilio Primioni | et Aiutrici coiugi uius f. c. I Caecilia Triphona || fratri pro piaetati | consacrata 537 Aesculapio et | Hygiae Tib. Cl. | Valerianus (centurio) | leg. X I I I g(eminae) et [leg.] || I aitricis, | voto p. 527 C I L V I 17508 5 f vgl. C I L V I 10427 coque, 19914 cot = quod, 27752 posterisce 528 C I L V I 32762 2 bias, if der stein 3 Quinto 529 C I L I I I 12054. 1 4 1 2 8 add. p. 2219 (Aegypten) 2 quondam vgl. C I L I I I 14382 4 vieil, postea 530 C I L I I 4332 (Tarraco) 531 C I L V 5 1 3 4 (Bergamo) 532 C I L X 1 2 1 1 (Abella) 7 vgl. C I L X I I I 5 1 9 1 Secunnus, Pomp, wandinschr. 237. 447 8 principibus b i. j. 170 5 3 3 C I L X 2548 (Puteoli) 534 Ephem. epigr. V I I I 385 (Baiae) 6 Athenodorus vgl. C I L X I 6729, I (auf e. spieltafel) recer[e] = recede und nro 83 (?) 535 C I L V I 19027 536 C I L X 2184 (Puteoli) 3 huius faciendum curavit 537 C I L I I I 981 (Apulum) 5 adiutricis

4

8

KAP. II zur lautlehre der consonanten :

s

538 d. m. | Ae[li]a F[e]sta Ad|venae fratri | bene inerenti, || qui vixit an|nis X X I I I | minsibus V I | ibus X V ho(ra) I 539 d. m. Sucesus Augusto|rum tabellarius ann. X X X V || s pedisecus inie bitae | suae 540 d. m. I Aur. Victorinus | Ael. Maximille ca|re coniugi 5 posuit D titulumemoriens, | qui convixxit mecu|m annus quinio qu|e et ies viginti qui|nque et moritur || plus minus annopo | n(u)m(ero) X X X V 5 4 1 d. m. s. I Zadumene|ni conservae | C( ) ser(vus) 5 act(or) Il benemerenti 542 imp. Caesari | L. Sep[t]imio [Se]|vero Pio P[e]r[t]inac[i A]ra[b]i||ci Azabenici | Partico m[a]xim. | t(ribunicia) p(otestate) V, im[p.j I I 5 543 d. m. C. Iuli Beriani, | qui vixit annis | X V I I I || mensibus V I zebus X V I I 5 544 d. m. s. | Iulia | Aucen|da vi|lxit an. | X X X X me. | I I I io z(ebus) V. Te|rentiu|s matri || dulcis[simae | f(ecit) 545 bene laves | oze, ades | eras grat|is: Restata daneben Saluvia vise(.'>) | Bono[s]i | fieri iusit | ex s(estertiis) [. . .] 546 d. m. s. | Elius datus | viixit anis X X V , cui | pater 5 feciit II eternale z(etam) 5 547 d. m. I Aurel. Iusto, | qui vixit ann. | X V I . || Zodorus fra|tri b. m. f. 548 d. m. s. | Aelius | Zodorus | v. a. L X 5 549 d. m. s. | Iulius Zo|[d]orus con|iux incompab||ilis. vixit annis L | X X 550 d. m. I Aphrodisiàe | Helpis, Zon | conservae | b. m. f. 5 5 1 d. m. I C. Cesennio Senecioni c(enturioni) chor. II | pr. 5 p(iae) v(ictricis), exercitatori || equitum pr., fecit C. Ce|semius Zonysius livejrtus et heres, atfer|ente Zotico a Britt|ania 538 C I L V I 10902 2 aeeta ffsta der stein 539 C I L Χ 1 7 4 1 (Puteoli) 5 in die bite : a überschr. d. st. 540 C I L I I I 2225 (Salonae) 5 f titiilurn memoriae quae 6 zu convivo s. Thes. I V 886 8 dies IO s. Di s. 265 541 C I L I X 4326 (im ager Amiternus) 542 C I L V H I 22566 (meilenstein, zwischen Tipasa und Labdia) 5 statt Adiabenico vgl. Thes. I 663, 4 4 f f und C I L V I I I 22567. 22579. 2 2 6 1 1 7 i. j. 196/7 / / : man erw. VIII oder Villi 543 C I L X I V 1 1 3 7 (Ostia) 6 vgl. u. a. C I L V I 23646 544 C I L V I I I 20786a (Auzia) 545 C I L V I I I 8424 (mosaik bei Sétif) 546 C I L V I I I 9910 (Pomarium) 5 vgl. C I L V I I I 9433 547 C I L X I V 2325 (im ager Albanus) 5 vgl. C I L X I V 1033 Zoviano 548 C I L VITI profusio nobis fiat et ex | d. C. tutelam taberum s(upra) s(criptarum) 786 Grecu 787 et memoriae | Pub. Maio|nis lib. dejfuc. an. L X V . || 5 po(suit) minister | gener | eiu 788 Macrinu f(ecit) 777 C I L V I 377 add. p. 3005 De 3051 3 f d. i. deorum montium urbis Romae 5 pater im Mithraskult 9 s. Prosk. s. 56 778 C I L X I V 525 6 0 α suo dvenienti der stein 779 C I L I X 104 (Brindisi) 780 C I L I X 3763 (im ager Marsorum Marruvium) 781 Ephem. epigr. V I I I 61 (Tarent) 782 C I L X I 5784 (Sentinum) 783 C I L V 20391b (Bellunum) 784 C I L V 3555 (Verona) 785 C I L V 4488 (Brescia, aus constantinischer zeit) 4 Primitivus 10 man erwartet fabrum et cent(onariorum) 14 erg. ut inde fiant (nach 21) 17 quod (si) meae voluntati 22 taber(nar)um 786 C I L X I I 5685, 18 (schiissel aus SteColombe) 787 C I L Χ Ι Π 816 (Bordeaux) 788 C I L V I I 1336, 605 (schale in London)

70

KAP. π zur lautlehre der consonanten :

789 790 791 792

C(orneliu) Silvanu f(ecit) M. Rebur|rius Philippus caru suis | h. s. e. s. t. t. 1. Beru[l]us Beruli f. | eie situ esst. | anu et duo mess|e litera nula docet | nomen causanque | sepulcri, scul(p)tu(s) I ines(t) lapidi bult[us] || [. . .] 798 d. m. I C. Iul. Alexander | mil. leg. I U I Fl. [f(elicis)] 5 stip. X . I M. Sex. Candidianus || secu(s ?) here(s) et Q. | Variu Marcellus | proc. (?) corp(oris) b. m. h(eredes) t(estamento) | p(osuerunt). vixit annis p(lus) m(inus) [ X X V I I I 5 794 d. m. [ Sacron(ius) [ Ursinu | Anniae || Quint. | def. an. I L X b. m. p. 795 ego sum L. Lutatius | Paccius thurarius | de familia rege Mitredatis 796 L. Canini Batraci | decurione 797 d. m. [ Eutyches Cae. η. s. pedisequ. | stationi casstrese 5 fee. I matri pientissimae, et || Faustus colleg. aeius, | fecerunt sibi utriusque | suorum et posterisque | eorum 798 tegl(a) secipedale doliaris de | fig. Iuliae Proculae 5 799 Maxijma Fe|lice fi|Xia p. v. || a. X X X X , [ h. s. 800 murus communi | M( ) et Sextinae 5 8 0 1 sacerdoti | Iunoni reg. | Liciniae | Licinianae, || Liciniani trib. I filiae, | [Licjinia Attiane | mater 8 0 2 T. Claudius Bericudus, [ Lepidia Felicitas et Felix | 5 fecerum sibi et | sui et libertis liberta](buque poterique | heorum 8 0 3 L. Seius Pilero | Vener(ia) L. 1. | Seia eres v(iva) | emit 5 duas y olas sib. et patr(ono) 5 8 0 4 d. m. I C. Aemilio | Octavio fillio, qui vis. [| anni V I mes. I duo I I die X X 805 d. m. I Qu. Aelia Sabinja, quae vixi an|is X X V mes sib||us V I . parente | bene merènti | filiae fecerum 789 CIL II 5416 (im conventus Astigitanns) 790 CIL II 1876 (Gades) 791 CIL VIII 21145 (Caesarea) i Beruius der stein 2 EFC der stein 792 CIL III 11451 CE 923 (Camuntum, auf e. roten ziegel) i doccet der ziegel zu d. . . . causam s. Thes. III 668, 51 f 2 vieil. iult[us et acta notât] Buech. 793 CIL III 387 (Alexandria Troas) 7 fro[t(ector)] verb. Mommsen 794 CIL III 149431 (Dalmatien) 795 CIL V I 5639 add. p. 3417 I 1065 (columb.) 796 CIL V I 7990 (columb.) 797 CIL V I 8523 De 1823 2 Cae(saris) n(ostri) s(ervus) 3 stationis caslrensis (?) 798 CIL X V 650a (ca 123 n. Chr., ziegel) 799 CIL VIII 17014 b 2 (Bu Atfan) 2 i Felicis 800 CIL X I I 2037 (Vienne) 801 CIL I X 2 1 1 1 (im ager Beneventanus) 802 CIL V I 15310 803 CIL V I 26115 ι Phileros 804 CIL X I V 535 (Ostia) 805 CIL X 1323 (Nola) 5 parentes

des s im auslaut und inlaut

71

806 d. m. I Ducenia | Agatetyce, | quae visit ani || VI mese V i l i . I Duce(nia) Helpis | mater infelicísima 807 d. m. s. I Titiae Felicitati | Seppiu Fortun. | coiug. santiss., Il cum qua vixi | anni X L sine ul|la quaerella, | ben. mere. fee. 808 C. Valvennio | Apollonio | herde ex testamen(to) 809 d. m. I C. Crispió | Apro vixit | bienio mese V, || Crispía Silene | mater ben. 810 [ · · · ] ! [qu]i vixit a[nn. . . .] | [men]sis X dies X X ora V i l l i 811 Iumma Exobni fil(io) | cive Mediomatrico | annoru C. Atuns I Unnae ([Bjunnae? [I]unnae ?) filia[e] coiugi eius || annoru L X X X Dome|(. . .) Iustu filius et (h)ere(s) par|entibus fecit 812 d. m. I C. Iul. Alexander | mil. leg. I U I Fl(aviae) [f(elicis)] stip. X . I M. Sex(tius) Candidianus || secu here et Q. I Variu Marcellus | proc. corp(oris) b. m. h(eredes) t(estamento) | p. vixit annis p. m. | X X V I I I 813 deo Mercur[i]|o Marcus Antojnius Sabinijanus princep || v. s. 1. m. 814 [in]vict(o) | Mitr(ae) Cor|nel. Fau|tu (centurio) lg. X I Cl(audiae) 815 d. m. I Iuliae Fautinae | defunte anno|rum X X V posuer[u]¡|nt parent[es pien ?]|t[issimi . . .] 816 d. m. I Faeniae Filumen. | quae pietate coiu|gi in provincia peregrinata es. | Aurelius Sperchi|us uxori carissjmae et inconpa|rabilis 817 L. Aemilio | Martialis | Emilia | Bauce || p. b. m. 818 d. m. I Sex. Valeri. Pudes (centuria) lui. | Quintini militavit I anos V i l l i , vixit || anos X X X , natio(ne) | Besus. s(ecus ?) heres | Iul. Apolinaris | posuit ex clas. | pr. || Misenses 819 d. m. I et memoriae aeterne Iul|i Alexsadri natione Afri, civi I Carthaginesi, omini optimo, opif||ici artis vitriae, 806 C I L X 4 1 1 3 (Capua) 807 C I L I X 2305 (Telesia) 808 C I L I X 896 (Lucerla) 809 C I L I X 1 5 1 5 (im pagus Veianus) 810 C I L X I I 923 (Arles) 811 C I L X I I I 6460 (Meinsheim in Württemberg) 8 1 2 C I L I I I 387 (Alexandria Xroas) 7 Mo verb, projector)] 813 CIL I I I 7856 (Dacien) 814 C I L I I I 7475 (Moesia inferior) 815 CIL I I I 4 14275 (Salonae) 8 t 6 C I L V I 17690 2 Filumene 3 f ob pietatem erga coniugem. 817 C I L I I I 2 1 5 6 (Salonae) 2 vgl. C I L Π Ι 10307 filias = filia 818 C I L I I I 7291 (Athen) 10 Misenensi 819 C I L X I I I 2000 De 7648 (Lyon) 3 vgl. Thes. I 1 5 3 1 , 22 ff 4 homini

72

KAP. II zur lautlehre der consonanten :

qui vix. anos LXXV | mensen V dies XXIII sene ulla | lesione animi cum coniuge [ sua virginia, cum qua vixjsit io annis XXXXVIII, ex qua || creavit filio III et [fjiliam, [ ex quibus his omnibus nejpotes vidite deos supest|ites sibi reliquit. 15 hune I tumulum ponendum cu||raverunt Numonia Bejllia uxsor et Iulius Aljexsius filius et Iulius F|elix filius et Iulius Galj20 lonius filius et Num[o]j|nia Belliosa filia, it[em] | nepotes eius Iulius Au[ct?]|us, Iulius Felix, Iuliu[s Aex.^Jjsander, Iulius 25 Galoni[us?, Iulijjus Leontius, Iulius Gall[. . .], || Iulius Eonius p. [p.] p. cyr(averunt) [et sub asc.] | dedicav[erunt] 820 d. m. I U[l]pio Ursino | evocato, | qui bixit annis 5 XXXX II mensibus II diebus XV. | Mummia Afrodite | posuit marito pientis|simo bene merenti. | Arcadi, oxa tibi be(ne) [| 10 cesquant 821 links ein gladiator, rechts ein mann in der toga mit einer palme Iulius Balerianus, | qui vixit annis b(ene) XX, | natali 5 suo d(ecessit), | sodaliciarius || bonus amoratus | Filetius usque at fotsa 5

822 θ· I Heraclides | Xsanthrmi 1. | med[i]cus hc sep. ]| Iacchus Lepotinis | [anjnorum XIII. Lepos | [1.?] patrono d. s. f. 823 d. m. I Mario Salbio Romano | Augusti liberto coiusx be|ne merenti fecit 824 dis m. | C. Tadius Restitutu[s] | et Mucia Crescentin[a] | 5 Muciae Crescentinae |] filiae pientissimae. | vixcsit anis XXV 825 Valerius M. 1. Philologus. | Qutia Silvana ucxsor | virum ecxpecto meum 826 Tancorix | mulier | vicsit annos secsaginta 827 Pontius Leo se bivo | fecit sibi et Pontia Maia coius 5 heius I fecerunt filio suo Apollinari bene || merenti 5 828 d. m. s. | Flavius | Castus. | tumulu || fecit co|nius mar|tio merenti 829 d. Viventi m. | titulum, qui vixsit | annos XLV mesis | 5 V dies XXVIII, liber(tum) || reliquit piliatum. | coius pientissima fecit I memoria quator filiorum | mater 12 d. i. vidit et eos 25 p(arenti) fp(iissimo)] oder p(ro) [p(ietate)] p(onendum) 820 CIL V I 3446 821 CIL V I 1 0 1 8 5 6 ad fossam d. i. sepulcrum. 822 CIL Χ Π 4487 (Narbo) 823 CIL VI 25833 824 CIL X 2993 (Puteoli) 825 CIL X I I 5193 (Narbo) 826 CIL v n 355 (Old Carlisle) 827 CIL V I 24724a add. p. 3521 828 CIL VIII 3 6 1 7 (Lambaesis) 6 f statt marito 829 CIL X I I 4247b (Bae-

terrae) 2 statt tituhis

5 piteatum,

des ss und χ

73

830 d. m. I C. Iovio Iulio Ligu[ri], | [I]ovia Santippe fili[o p]i|[en]tissimo, qui annis vixit || [XX]III, meses IUI. | 5 [tu qjuoque communi | [mansjurus sede viator, paul[um] siste, precor, spe|rans [tibi] talia ferri || et lece, nam nimium c|rud[eli . .Jp[. .]n 10 831 d. m. s. I Antonius | Primus q|ui bisit an|]nis XII 5 m. IUI di|ebus XXI. [p]aren. | benemerenti 832 d. m I Pompeius Feix | visit annis XVII | diebus LVII. || parentes filio | dulcissimo 5 833 Titia Ruf|ina matrji Varone p|iteseme, q||ue vissi(t) 5 an. I LXXV 834 a i(n) Capitolio esaminata. | Ermetis Mat(idiae) Aug(ustae) b Forentina | Paoniais 835 d. m. s. | Dexter | et Amavilis | vi(vi) s(ibi) p. et Ma||si- 5 mile filie, q. | vi(xit) an. XXV 836 d. m. I Iulia Venerija an. XXXII. | I(ulius) Alesan(der) con. I pientissimus | et I. Belicianus | f. monime(ntum) | f. c. 5 837 T. Flavius Aug. lib. | Alcon et Antonia | Lyde monumenta I fecerunt sibi et suis || libertis libertabusq. | communibus 5 pos|terisque eorum | cum aedificio | Escitatiano cus||todiae «> causa m|onumenti. itum | actum aditum I ambitum | ita ut vivi II possedimus, | posterique | nostri po|ssideant, | vivi vivís [| 15 dedimus, | inscribi | iussimus. ] quod si qis | eorum par]|tem iuris I sui vendide|rit aut ex | consesu universorum, | ea pecunia m ¡I aerarmm po puli Romani in|ferri iubemus. | hoc monumen. 30 cum sua custod |a heredem non sequetur 35 838 s(acrum) M(atri) d(eum). | Val. Gemina | vires esce|pit Eutyche||tis V i l l i kal. | April, sacerdote Traiajnio Nundi|nio 5 d. ñ. Gordi]|ano et Avióla cos. 10 839 [I.] o. [m.] I voverunt | in espedi|tione Ger||mica Sep. | 5 Quintiajnus et Aur. | Gentiiis. v. s. I. m. 840 d. m. s. I Iu(lia) Estr|ikta vixit | anis LI 841 d. m. s. I Vibiujs Esrijcatus || vixit | anis | LVII 5 842 I. o. m. I Verus | aram | sestum || k. posuit. | v. s. 1. m. 5 830 C I L X I I 213 C E 580 (Antipolis, diokletianischer zeit) 831 C I L X 2079 (Puteoli) 832 C I L X 7692 (Cagliari) 3 desgl. C I L I X 86 u. o. 833 C I L III 2564 (Salonae) 834 C I L X I 6727 (bronzewage) 835 C I L I I I 8324 (Dalmatien) 836 C I L V I I 133 (Isca) 837 C I L V I 10238 D e 8353 838 C I L X I I I 510 (Lactora) i. j. 238 839 C I L I I I 3447 (Aquincum) 4 f statt Germanica ? 4 f vgl. 4974 a Espectato 840 C I L V I I I 20549 (Mauret. Sitif.) 841 C I L V I I I 16313a (bei Sicca) 842 C I L V 5583 (Corbetta beim lacus Verbanus)

74 s

KAP. Ii zur lautlehre der consonanten: des

843 Dester f(ecit) 844 Sestus | Tlaturius | Triti f(ilius) vius | f. sibi et coiu||gi annorum ( ). | d. m.

5

845 Cornel. | Soszomene | ·9· ann. XXV | animae in||comparabili | Aul. Ann. Per|petus con|iugi kariss. 846 Sosimo | structori | Logus de suo | posuit cons(ervo). || sv. a. XVII 5 847 d. m. I I. Sosimeni | I. Nicaris | mater[t.] || optumae 5 848 deo | Mercurio | Aponius | Sosumus || a(nimo) l(ubens) v(otum) s(olvit) s 849 [d.] m. I Dexte[r] | frate[r] soro|ri Sosemini || anoru Π Π I b. m. p. 850 zur linken der daemon Typhon Seth mit magischen griechischen lettern und zur linken des daemon triimmer einer zweiten inschrift [. . .] | filius [. . .] | qui [. . ,]o ab hac ora ab hoc die ab hac nocte | t[. . .]m tic[. . .]te | tere contere 5 confri[ng]e e [ t . . t]rade || morti fili[u]m Aselles Praeseti[ci]um pristinarium | qui manet in regione nona ubi videtur arte sua | facere, et trade Plutoni praeposito mortuorum, | et si forte te contempserit, patiatur febris | frigus tortionis palloris sudores IO obbripi||lationis meridianas interdianas seru|tinas nocturnas ab hac ora ab hoc die ab hac, | et perturba eum ne repraeensionem abeat | et si forte occansione invenerit, praefocato eum I Praestetium fili[um Asell]es in termas valneas in quo15 cumque loco || cupede frange Pr[aesetici]o Aselles, et [si] forte te seducat per aliqua | [artifici]a et rideat de te et exsultetur tibi, | vince peroccide filium mares Praesetejcium pristinar[iu]m filium [A]selles | qui manet in regione [nona, 20 ed]e ede || tacy tacy beischriften dreier figuren Victor •—· Asella | mater — Prae[se]|tici[us] | pris [tina] |r[ius] 843 CIL V I I 1336, 411 (gefässinschrift) 844 CIL III 15055 (Dalmatien) 845 CIL X I I 794 (Arles) 2 vgl. CIL X I I 4200 Soszusa, V I 25283 Acmaszonti 846 CIL X I V 2656 (Tusculum) 847 CIL X I I 3925 (Nîmes) 848 CIL II 425 (Lusitanien) 849 CIL III 1922 (Dalmatien) 850 CIL V I 33899 De 8750 5 pistrinarium 9f zu obrepilatio = horror, tremor membrorum s. Arch. f. lat. Lexikogr. 1, 71. 3, 541 11 ab hac nämlich nocte 12 d. i. ital. ''riprendersi' (Hülsen) 13 man erw. inveneris 14 in batneas 15 compedi (= alliga) 17 mares unklar. Wünsch vgl. Horn. II. 16, 54 CIL V I I I 12511 19 f ήδη ήδη, ταχό, ταχύ

KAP. ni verfluchungstafeln

75

851 a Malcio Nicones oculos, | manus, dicitos, bradas, uncís, I capilo, caput, pedes, femus, venter, | natis, umlicus, pectus, mamilas, || collus, os, bucas, dentes, labias, | me[nt]us, 5 oclus, fronte, supercili., | scaplas, umerum, nervias, ossu., | medulas, venter, méntula, crus, | quastu, lucru, valetudines, defico I in as tabelas auf der rückseite b Rufa Pulica manus, 10 detes, I ocios, bracia, venter, mamila, | pectus, osu., m[ed]ulas, venter, | crus, os, pedes, frontes, || uncis, dicitos, venter, | 5 umlicus, cunus, | ulvas, ilae, Rufas Pulica de[f]ico | in as tabelas 852 dii iferi, vobis comedo, si quicqua sajctitates h[a]betes, ac tadro Ticene | Carisi, quodqud agat, quod incidat | omnia in adversa, dii iferi, vobis || comedo ilius memra, colore, | 5 figura, caput, capilla, umbra, cerebjru, frute, supe[rcil]ia, os, nasu, I metu, bucas, la [bra, ve]rba, alitu, | colu, iocur, umeros, cor, pulmones, || itestinas, vetre, bracia, dicitjos, manus, ublicu, 10 visica, femena, | cenua, crura, talos, planta, | dicitos. | dii iferi, si illa videro tabescete, || vobis sacrificiu lubes ob anujversariu 15 facere dibus parjentibus iliu[s] voveo. [ peculiu ta[be]scas 85B Cn. Numidium | Astragalum | vilius vita(m) valetudin. quaistu|m ipsuq. || uti tabescat morbu | [. . .] C. Sextiu Tabsi 5 [. . .] mado rogo 854 Barcathes Dasi M. 1., | M. Dassius, M. Allius | Cerdo salvi, nisei ista | re qua ages qum q. cava( ?) || literas perlegerit 5 C." Vitrasi 855 a dii inferi, C. Babullium et fotr(icem) eius Tertia(m) Salvia(m): b Quartae satiavi[t] : recipite inferís, Dite, [d]omum tuam 856 a denuntio personis infra | scribtis Leontino et Tasgil o, I ut adsin ad Plutonem — | quomodo hie catellus nemini [| 851 De 8751 (bleitafel aus Ν omentum) a 1 Niconis 4 umbilicuvi 5 buccas s. Thes. II 2295 f 9 quaestum s. d. anm. von De b 7 vulvas ilia? 852 CIL X 8249 (bleitafel aus Minturnae) 2 trado Tychenem 7 front em 8 mentum 8 f haliium Collum oder visu(m) colu IO intestina 11 unibilicum vesicam femina (= femora) 853 CIL X 3824 (bleiplättchen aus Capua) 2 illiusì 5 morbo? morbusì 6 cogn. oder form von tabesì 7 mando 854 CIL Χ 8214 (bleiplättchen aus Cumae) 3 f ista(m) re(rn) qua(m) age(n)s oder agis 855 Ephem. epigr. VIII 529 (bleiplättchen aus Cales) a statt eius b Q. s. nämlich Tertia Babullium Dite vocativ wie CIL I 818 (Alti, inschr. 560). s. auch Carola Proskauer Das auslautende s auf den lateinischen Inschriften (Strassburg 1909) s. 35 856 De 8752 (bleitäfelchen aus dem gebiete der Santonen) a 3 hier schliesst an z. 14, die versehentlich aus-

;6

KAP. ni verfluchungstafeln

5 nocuit, sic que olosicod ma nec | illi hanc litem vincere possint; | quomodi nec mater huius catelli | defendere potuit, 10 sie nec advo]cati eorom eo[s de]fendere non || possint; sie il[o]s [injimicos | — Atracatetracatigaljlara precata egdarata ¡ hehes celata mentis ablata | — [et] at Proserpinam hinc a[beant] — b aversos ab hac l[i]te esse; quo|modi hic catellus aversus est nec surgere potesti, ] sic nec illi; sie traspecti sin[t] 5 quomodi ille. | quomodi in hoc monimont. ani|malia ommutuerun nec surgejre possun, nec illi mut[iant]. | Atracatetractigallara || 10 precata egdarata he|hes celata mentis abla|ta 5 857 a nomina ] data [dela]|ta le[gata] I ad inferos, || u[t] illos per vim | [c]orrip[ilant 5 b Silonia | Surum Cae|nu Secundum. || ille te | (s)ponsus pro ¡cat : ilum amo 8&8 Sinto Valetis sive alii mimici. | Sinto Valentinus inimeus sic comdi plumbum | subsidet, sie Sintonem et Martialem 5 Sinto[nis] | et Adiutorium Sintonie et quisquís contra || Rubrium fr[atre]m et me Quartionem | j[siqui]j contravenerit [[Sintonem et Adiuto|rium eius Sintonis]] defero ad infero(s tanquam inferos). | sie nusquam contra nos [invejnisse respon[sio]|nis io cum loquantur inimici, sic [djesumat | non parentem [[tanquam inferos]) 859 zu beiden Seiten einer rohen circusskizze mit schranken und signalfahne, die pferdenamen : 5 a [. . ,]renalius, | Venator, [ [Exs]uperus, | Augur, || Volens, | 10 Sidereus, | Atonitus, | [B]eronica, | Crysiph||us 5 b Sidereus, | Igneus, | Turinus, | Martius, || Rapidus, | Armi10 nius, I Inpulsator, | Castalius, | Gelos, || Piropus, | Euginis, | Animator, [ Bladus, | Sidonius, || Omnipotens, | Aquila, | Licius, | Amazonius, | Imber darunter Zauberworte und: c ixcito [t]e I demon qui ic conver|sans, trado tibi os | equos,

gelassen war 5 olosicod ?na lesung unsicher, unverständlich Ii f und b 9 ff Zauberworte, die z. t. e. sinn anzudeuten scheinen 857 C I L X I I I 7550 (bleitäfelchen aus d. nähe von Kreuznach) b 1 Sitoniam 2 f nachträglich eingefügt 5 ff verstehe : Sccundus Siloniam sponsus procat: ego autem illum amo 858 C I L X I I I 7554 (wie nro 857) zur erkl. s. d. anm. von R . Wünsch I f Vale(n)tis und Valentinus nachträglich ara rande zugefügt 2 quomodi — quomodo 7 ergänzt von Wünsch aus z. 10 8 d. i. inventant, inveniunto responsiones 9 desumat nämlich plumbum Sintonem 10 d. i. ita ui in indicio non appareat 859 C I L V I I I 12504 De 8754 (bleitafel aus Carthago) a I [FJrenaliusì b IO Pyropus li Eugenes 13 Blandus c I excito 2 i conversas

verfluchungs tafeln

77

ut deteneas || illos et inplicentur | nec se movere possint am 5 obern rande und den beiden Seiten Zauberworte 860 b te rogo, qui infernales partes tenes, commenjdo tibi Iulia Faustilla, [ ut earn celerius abduca||s, infernales par- 5 tibus I in numera tu abias 861 adiuro te demon quijcunque es et demando ti|bi ex anc ora ex anc dije ex oc momento, ut equos || prasini et 5 albi crudes | ocidas, et agitatore Clajrum et Felice et Primujlum et Romanum ocidas | collida, ñeque spiritum illis ¡| lerinquas ; adiuro te | per eum qui te resolvit | temporibus 1° deum pelagijcum aerium Ιαω Ιασδαω | οοριω [. . .] αηια auf der rückseite der daemon auf e. kaltn mit Zauberworten und den pferde7iamen (?) Noctivagus | Tiberis Oceanus 862 [. . .] ope commendo tibi quo [et] | [. . .] mella ut illan nmittas daej[mon . . .] n aliquos infernales ut non pes | [. . ,]is me contemnere, sed faciat || [quodcujmque desidero 5 Vettia quem pepe|rit Optata, vobis enim adiubantibus | ut amoris mei causa non dormiat non cejbum non escam accipere possit I καρκε γευ·9·ιμ,οι μ,ωκ θ-ιε ωδδ [. .] ωκειν [. .] μ. ο ι θ-εψε || ίο magische zeichen obligo Vettie [quam] | peperit Optata sensum sap[i]entiam et [intel]|lectum et voluntatem, ut amet me Fepicem] | quem peperit Fructa ex hac die ex h[ac ora], | ut obliviscatur patris et matris, et [propinquor]|um suorum 15 et amicorum omnium [et aliorum] | virorum amoris mei autem Fe[licem quem] | peperit Fructa, Vettia qu[em peperit Optata] [ solum me in mente habeat [. . . dormi] | ens vigilans uratur friga[t · · J (I ardeat Vettia quam peper[it Optata . .] | [a]moris 20 et deside[ri mei . . .] 863 άδ[ιοορο . . .] περ ρ,αγνοομ δεουμ. έτ | περ άνθ-εροτας έτ περ έοομ, κοοι άβετ | αρχεπτορεμ. σουπρα -χαπουθ έτ περ σε|πτεμ, σθελλας, ουθ, έ | κοοα opa || οχ οοηιποαοαερο, νον 5 δορμιατ Σε||τιλλιος Διονισιε φίλιους, οοραθ-οορ | φουρενς, νον δορμ-ιατ νεκοοε σεδεατ | νεκοοε λοκοοατοορ σεδ ίν μ-εντεμ, άβ|ιατ με Σεπ·θ·ιμαμ- Άμ,ενε φίλια· οορα||θοορ ipoupsvs άμ,ορε ι ο έτ δεσιδεριο I μεο, άνιμ,α έτ χορ οόρα·9·ουρ Σεξτι|λι Διονισιε

= conversarli 86ο C I L V I I I 12505b (vgl. 12505 a ) (wie nro 859) 5 oder infernalis 6 in numerum 12505a habeas 86t De 8753 (bleiplatte aus Hadrumetum) 1 0 relinquas (s. Buecheler R h . Mus. 5 1 , 640, Wünsch ebda 55, 247) 862 De 8756 (wie nro 861) 16 autem.·. man erwartet causa 1 9 frigeat 863 D e 8757 (wie nro 861) 2 Anterotas 3 accipitrem, gemeint ist Horus oder Osiris

η8

KAP. IV lateinische insckriften mit griechischen lettera

φίλιους αμόρε έτ δεσιδε]ριο μεο Σεπτιμες Ά μ ε ν ε φίλιε, του is αοο[τεμ Αβαρ Βαρβαριε Ελοεε ΣαβαοΦ || Παχνοοφο ΠοίΗπεμι, Σεξτι|λιοομ Διονισιε φιλιοΰμ νε σομνοοίμ, χονθινγαθ σεθ αμόρε έτ δεσιδε|ριο μεο οόραθοορ, οδιιους σιπιριτοος | ετ χορ 20 χομβοορατοορ δμνια μεμ||βρα θοθ-ωυς χορπορις Σεξθιλι Διονι|σιε φίλιους. σι μινους, δεσχενδο ίν ά|δυτοος Όσορις έτ δισσολουαμ θεν I Ό-απεεν έτ μιτταμ οο·θ· ¡[ά φουλ]] | à φλοομινε φερατοορ. ]| 25 έγώ ένιμ σοομ μαγνοος δεχανοος δει μαγνι δει | Α ρ χ α μ μαχαλαλα [. .] ε 864 Σεξστος Κλωδιος | Δεκομοο λιβερτινος ¡ άντι διον τερτιον νωναις 8 6 5 κ. ·θ·. I Αίλια Μαξιμα ¡ Ζουλιαι Είρινηνι | ματρι βενε 5 μερεντι || φηκιτ 5 866 Ά ν τ ι σ θ ε ι α Πισξτη φηκιτ μα|ρειτω μεω | Κανιω Κοδρα||τω δολκισσι|μω έτ φειλι|αι Κλαυδειαι [ Σαβειναι κα|ρισσιμε 867 Antonio Ροτεολα[νο φίλιο δουκισιμ|ο βεν(ε) μβρετι 5 Τ . Άτο[νιος Μαρίνος π||ατερ φηκιτ 868 Ά λ λ ο ν ι α | Μαρκ[ε]λα φη κιτ μαριτο σοο[ο bene mepeti 5 3 Α|]λονιο Ζωτικό, άνως βιξιτ μικ οο XXII 869 Γ α ι Κοοριατι | Ά θ ι ο κ τ ι | φηκες Σόρο|ς 870 δις μαν. | Γ . Ίοολιοος Τιλεσφορος | φηκετ έτ σιβι έτ 5 σοο|εις λειβερτεις λειβερταβο||υσκε έωρόμ. Τερεντια Ά κ τ η | φηκετ Τερεντιω Άνεικητο έτ λ[ει]|βερτω Ιτ κονιοογει βενεμερεντει, έτ σι[βι ετ σοοεις λειβερτεις λειβερταβουσιφ έωροομ. ίο όκ μονομεντοο ήδεφικατοο || έα κομοονε άβ Ίουνιω Τελεσφορώ [έ]τ I Τερεντια Ά κ τ η 8 7 1 δ(ις) μ(α)ν(ι)β(ους). | Μινδια | Πανθηρα | άλουμμΜβ |¡ 5 Φορτοονατε | μεμοριαι 872 δ. μ. I Γν. Πομπει Ίσμηνι ¡ Ίοολια Τ ο χ η οοιρω ßeve | μερβντι 873 δ. μ. I Τιτιαι Έ λ π ί δ ι Μαρ]κοος Τιτιοος Ζηνο|βιους 5 κοιουγι βενε || μερεντι φηκιτ ι8 hiiius, kaum vins = vivus 22 f τήν ταφή ν weitere verfluchungstafeln : De 8755 (christl.) CIL X I 1823 X I I I 7551. 7553. 5338 II 462 VIII 19525 III 11882 p. 961 (christl.) Rev. archéol. IV 2 (1903) s. 151 ff Mitth. d. österr. Inst. 1906 s. 194 usw. 864 CIL V I 8247 (columb.) 865 CIL V I 10939 add. p. 3507 ι *αταχθ·ονίοις θεοΐς 866 CIL V I 11933 867 CIL V I 12006 Kaibel I. Gr. I. 1401 868 CIL VI 15450b 2 μαρκβλα der stein 869 CIL V I 16621 (tonziegelj 870 CIL V I 20294 871 CIL V I 22520 872 CIL V I 24475 873 CIL V I 27515

KAP. V zur formenlehre: deklination

79

874 Ήρακλέων Ήλι|οδώρω άδελφ|ώ φηκιτ βενε μ.ερε|« δεις μ,ανιβοος 875 [δ.] μ.. I [Τοσσιω Έρ]μητι Όστιλια | [. . . κονι]οογι καρισσιμω βενε | [μερεντο] φηκιτ κοομ Τοσσια || [. . .] ια φίλια. σιβι έτ σοοεις | [λει.βερτει]ς λειβερταβουσκουε ετ φαμ.ιλι|[αι ποστε]ρεισκοοε έωροομ. (ρηκηροοντ 876 δε(ις) (t. | Αόρηλιοος [ Ίνπεί^ίοος | β(ετερανοος) κ(λασσις) Μ(6ΐσηνην51 C I L V I 36653 C E 192 3 zu si qua sunt vgl. C E 132. 179 Buech. adn. 2 Buech. vgl. Cie. Tuse. 3, 59 (Eur. frg. 757) r. p. überl. 5 vgl. Thes. I 1730, 55 ff Christi, inschr. 166 1 1 5 2 C I L I X 2151» (bei Benevent) 1 1 5 3 C I L III 13917 (Salonae) 1 1 5 4 C I L III 7148 (Karien) I oder d. i(nferis) m. 3 Aibinus 7 f ouattor der stein 13 f in trasito (schwerl. intra sito) gehört zu ob(ito) 1 1 5 4 a C I L V I I I 8789 (Mauret. Sitif.) 1 1 5 5 C I L X 4407 (Capua) 6 zu den formen der Zahlwörter und ihrer gegenseitigen beeinflussung vgl. Di s. 191 ff 1 1 5 6 C I L V I I 80 1 1 5 7 C I L V I 14079 8 unverständlich 1 1 5 8 C I L V I 25058 1 1 5 9 C I L V I I I 1040 (Carthago) 1160 C I L X I V 1009 (Ostia)

I04

KAP. ν zur formenlehre:

5 quin|que ipensibus duobus || diebus tredecem | horis undecim. parentes infelicissimi 1161 d. m. I fecit mater infelicissima filio pien|tissimo et 5 karissimo || Annio Leonati, qui | vixit annis viginti | et septe, mesibus qu|inque diebus quindeci 1162 d. m. I L. Passieno Ch|rusanto Passie|na Trofime s ma||ter f(iliae) fecit, vixit | annis sedeci mesi|bus X diebus X X , I et sibi et suis 1163 d. m. s. | Caius Iulius Qu[i]|etianus vixit an]nis viginti 5 quat||tor mensibus nove dieb|us vinti quattor

1164 bene sit tibi qui | iacis intus, et tu qui trasis et leges | hunc titulum, || opta "tibi terra | leve' 1165 Valeriano | II et Lucilio con. | pro salute | [G]alieno 5 Aug. Il [et] Cornelie | [Sa]lonine Au|[. . .]o sacn[[. . ,]o Iuno-| ni Ari S e II A. Vale|rius Iovi|nus mi|les chorjtis prim||e preto|rie 20 cen. I Valeria|ni botu|m solbu||int 1166 Speratus vix. men. V [. . .] | flet domus et cari lugunt sine fine parentes | abreptum fatis : contegor hoc titulo. | quis non exempli doleatur mortis acerbae? |] si me vidisses aut si mea fuñera nosses, | 5 fudisses lacrimas, hospes, in ossa mea. | Speratus Attalus Politice 1167 diis manibus | Sallubio Agathoni | Sallubia Helpis 5 fecit sibi et suis || libertis iibertabusque | et filis filiorum posterisq. eorum. ne de nomine exiet 1168 tu ne vellis aliena membra | inquitare iacentis, dolies | conparabit sibi. quod si no|cueris, noceberis ab alio 1169 hic ego sum Comutus doliens | cum filis dulcissimis V i l i 5 1170 deo I sancto | Silvano | M. Aurel. || Sabinus | evok. | Aug. ñ. I libiens voto | pos[u]it 5

1 1 6 1 C I L I I 4331 (Tarraco) 1 1 6 2 C I L V I 7260 (columb.) 1 1 6 3 C I L V i l i 8573 (Sitifis) 6 zu centu s. uro 1372 1164 C I L X I V 1873 C E 128 D e 8 1 3 4 (Ostia) 1 vgl. Thes. I I 2 1 1 3 , 84 ff (2114, 23 ff) 1 1 6 5 C I L V I 32565 i f i. j. 265 9 Arime 1166 C I L V I 26680 C E 1 1 7 3 1 z u lugunt vgl. C E 7 2 1 , 8 2 vgl. C E 1 0 1 2 , 4 contegor á tumulo 3 Buech. vgl. misereatur 1167 C I L V I 25771 add. p. 3532 1 1 6 8 C I L V I 29947 De 8187a ι vgl. nro 1 1 5 6 1 1 6 9 C I L V I 16483 C E 604 h. e. s. d. c. f . dulcibus octo ein hexameter vgl. C E 820 doleunt, C I L V I 1 2 1 2 8 disciunt = discunt 1 1 7 0 C I L V I 32596

Zahlwörter,

zur ¡conjugation

1171 deo Sil[v]an|o votu lib|ies solvi | ego Legitax 1172 ponit in|victo deo | Austo, po|nit lebien||s Fronto | 5 aram invi|cto deo Au|sto,. p(onit.;>) leven[s, ponit precedente 10 pa|trem patra|tum leone|m 1173 T. Lollius T. 1. Masculus | IIIIII vir | Bodincomagensis I positus propter viam, ut dicant | praeterientes : | s Lolli ave 1174 d. m. I mat. pientissiriia | non merues scelus ] fee. filio suo carissi||mo Iulio Marco, q. | bix. ann. XXIII, | et 5 sibi et coiugi suo 117& tene me | ne fugia, revo|cas me regione | prma Aurelio (köpf eines kirsches) 1176 M. Cominio | M. f. Secundo | Cam. Commelio | a. LXXXV II et Terentiae Pr. f. | Clarae | parentibus fili s. p. | 5 Primus et M. et C. | et M. Cominio M. f. Celeri || et Q. ι» Cominio M. f. | fratribus. | discitis crescentes | pietate redere | vostris 1177 dis manibus | Epitynchani Caes. | n. serv. Candidian., | qui exiebat in officio || Asiae ark. X X hered. 5 1178 Isidi Aug. | L. Figilius Secundus Fl. Crispinus | aediles lacum quod annis I U I | cessaverit, ut salerei curaverunt 1179 d. m. I Candidae coniugi benemerenti ann. p. m. XXX. que me|cùm vixit ann. p. m. VII. || que est cruciata ut pari|ret 5 diebus IUI, et non pe|perit, et est ita vita fu|ncta. Iustus conser. p. 1180 diis manibus | Claudiae Pistes: | Primus coniugi | optumae sanctae || et piae benemeritae | non aequos Parcae statuistis stamina vitae, | tam bene compositos potuistis sede tenere. | amissa est coniunx, cur ego et ipse moror? | si felix ess em, Piste mea vivere debuit. |] 1 1 7 1 C I L Ι Π 10453 (Aquincum) 2 f vgl. C I L I I I 6 1 1 . 3158b. 10202 1 1 7 2 C I L I I 5728 (im conventos Asturum) 8 oder F(ronto) 1173 CIL V 7464 (Vardagate) 1174 C I L X 8402 (Tarracina) 1175 CIL X V 7183 (wie nro 649) 2 ff statt revoca me in regionem primam Aurelio (Cerviano wegen des hirschkopfes). vgl. C E 77 moraris imp. 1176 C I L V 7537 C E 833 (Ligurien) 12 vgl. C I L I I I 756 (add. p. 1338) havetis = havete 1 1 7 7 C I L X 6977 (Messana) 1 1 7 8 C I L V I I I 2631. 1 8 1 0 1 (Lambaesis) 1 1 7 9 C I L I I I 2267 add. p. 2260 (Salonae) 1180 C I L V I 15546 C E 493 I aequos näml./usos, dies oder coniuges Buech.: graecisier. adv. (wie sophos) Leo beachte das Wortspiel 3 vgl. Hör. carm. 2, 17, 6

ιο6

KAP. ν zur formenlehre:

tristia contigerun, qui amissa coniuge vivo. | nil est tarn miserum quam totam perdere vitam | nec vitae nasci. dura peregistis crudelia pensa sorores, | ruptaque deficiunt in primo muñere fusi: | io o nimis iniustae ter denos dare munus in annos. || deceptus — gravius fatum, sic pressit egestas | — dum vitam tulero, Primus Pistes lugea coniugium 1181 [mem]oria[e] et innocentiae | [. . .]ci qui vixit ann. V m. I U I bidu[o | et . . .]ae filiae, quae ν. m. V I I dieb. X , | 5 e[t Prijmitivae coniugi, matri eor||um, Gaius Aug. libertus. si qui I [a]utem temptaverit eunde|m monimentum quod | appellatur pyramis in ali|quo, inferevit fisco d. η. I L I 1182 S(ilvano) d(eo) d(omestico) ex voto | camaram et | 5 paretes suis | inpendis a novo || vestibit Crescentian(us) actor Orfiti I c. p. 1183 Ptronia (dicor). tene me, quia fugibi, et revoca me ad domun Theodotenis ad domnum meum Vitalione 5 1184 d. m. I Gaius Vettijus Hilarus pos|tus est in re su||a. posibit Gaius | Vettius Alexanjder 1185 d. m. sacris. | Titia Datiba Caelio | Victor, f. Gaio 5 coniugi I dulcissimo titulum || posibit, in quo vixit | annos X X X V me. V d. I n. X horis n. X I . c(oniux) | vixit usque quo | potuit 1186 d. m. I Lur(ia) Bictoria, o(bita) [a]n(norum) X X V I . item fius Mari|nus o(bitus) [a]n(norum) I U I . posibit coig(i) Au(relius) Dioclis 1187 hic est Hirculis, qu[i] a matrastra sua | perivit 1188 L. Catilio Severo II, | T. Aurelio Fulvo cos. | posit 5 titulu frajtri bene mereni || C. Sycema Festio | C. Sycerne Brobo. I vix. anis X X V I I | mesibus V I 5

8 vgl. Stat. T h e b . 5, 2 7 4 f 9 'fusi gen. s i n g . ' B u e c h . 11 näml. 'der vergönnten jähre' 12 mit ausschhiss der namen ein pentameter = lugeam = lugebo. vgl. C I L V I 1 3 2 0 3 veniet = -venibit 1 1 8 1 CIL V i l i 19174 De 8102 (Numidien) 6 f s. D i s. 1 9 6 9 inferet f . d(omim) n(ostri) (unam) l(ibram) (unam). zur sache vgl. C I L V I 1 3 3 8 7 Christi, inschr. kap. V I I I und litterat. s. 4 6 M o m m s e n R o m . Strafrecht s. 8 1 2 ff 1 1 8 2 C I L V I 3 7 1 4 = 3 1 0 0 7 I oder d(ono) d(atum) 1 1 8 3 C I L X V 7 1 7 6 (wie nro 649) eugibi das band 1 1 8 4 C I L X I V 1 7 5 5 (Ostia) 1 1 8 5 C I L X 3 0 1 0 (Puteolii 5 m a n erw. cum quo 8 oder C(aelius) 1 1 8 6 C I L I I I 1 4 8 0 9 (Salonae) zi q η beide male der stein 2 filius 3 zu coigi s. T h e s . I V 3 4 1 , 7 4 f U 8 7 C I L X I 6 7 3 0 , 4 (mosaik bei A n c o n a ) u 8 8 C I L V I 27041 I f i. j. 1 2 0 3 sehr häufige nebenform allerorten wie possuit (CIL V 5 6 2 3 X I I I 588. 3 4 5 7 ) , orthogr. variante 4 merenti 6 f zu den gentil-

konjugation

1189 a Hochmae|a virgo | dei | Ha||dara|nis, | quia b annis | X X panjem | non || edi|dit, iussu | ipsius | dei | v. 1. a. s. 1190 a D(ianae) A(ugustae) s(acrum). | T. Ael. Messor | v. 1. m. s. darüber zu einem Dianarelief b Maximinus | sculpet 1191 Iovi' optímo' ma[x.'] | Cap/ sanct.' de' vot.' fee. J pr(opter) vot.' meum'. Au[r.'] Vale'. [ mil.' cho.' I I I ' pre[t. (centuria)] Felicis || nationem' Mesacus | vic(o ) votum libens s[olvit] I et alia facivt 1192 Maticius fecuit 1193 Lucius Valerius | Cretus Papiria | [l]at(eres) cusit, e Ratiaria 1194 P. Aelius Callistus | concessu sibi a Marco | Aurelio Epagatho, et | Aeliae Primeniae et || Liciniae Antesphoridi | et libertis eorum [ de(dit). ceteri et liberti mei | propii meriti non fustis | ñeque filia mea 1195 Claudiorum | Ungelio et Irene | cubiculum memo|riae atquaesierunt || communi inpendis suis [ fecerumt libertis libjertabusque posterisjquae eorum. Cauden|tiorum 1196 d. m. I Cluvius Marcianus | et Aurelia Origenia fejeierunt sibi et filibus || suis et libertis liber|tabusque posterisque | eorum, in fronte pedes X I , | in agro pedes X I I 1197 d. m. I Iulius Aeolus et | Iulia Agate Iulia|e filiae dolctsima||ae ed pientisimo | memoriae eius fe[cierut. ani(s)

Villi I me. Villi d. Villi q.

1198 d. m. I A. Decius Eutyches e[t] | Decia Thallusa feceriun | sibi et libertis libertab!jusque posterisque | eorum 1199 d. m. I Messorinjae filiae incjompavili d(e)f(unctae) || ann. V I I imfe(licissimi) | parentes pojsierunt 1200 [. . .]ium J scandulam et | tegerunt naval[e] | Con[se]ntius et |] [A]u[re]lianus et | [R]u[f]ianus dis[c]e[s] | illorum namen vgl. "W. Schulze s. 95 1189 CIL ΙΠ 14384 1 (Heliupolis ill Syrien) ligo CIL ΙΠ 8509 (Dalmatien) 6 2 — sculpsit 1191 CIL V I 32589 4 vgl. CIL V I 2493 5 Mesacus nicht völlig sicher 6 den namen des vicus liess der Steinmetz fort 7 fecit 1192 CIL III 6010, 137 (auf e. gefäss aus Westerndorf) vgl. C E 1320 reguit, 1086 coguit, 2 CIL V I I I 20394 legueris 1193 CIL III 14599 (ziegel aus Moesia superior) 3 coxit 1194 CIL V I 7470 De 8286 4 Primigeniae 8 proprii . . . fuistis 1195 CIL V I 10276 6 vgl. fecerun xmàfecerum u. ä. 8 f vgl. Rh. Mus. 62 (1907) 402 1196 CIL X I V 849 (Ostia) 3 f desgl. CIL X I V 655 1197 CIL V I 19805 3 auf einem pendant Agele 4 f dulcisstmae et pientissimae 7 erg. vixit 1198 CIL X I V 904 (Ostia) 1199 CIL ΙΠ 9228 (Salonae) 6 vgl. CIL III 7572 poserunt 20 1200 CIL III 1436o (ziegelgraffito aus Savaria)

ιο8

KAP. V zur formenlehre :

1 2 0 1 [. . .] Claudie Ide fil. suae | [et] libertis libertabus | posterisque eorum. | -ne qui liciat ius sum ][ vendere, quodsi vendjerit, ad aerarium sex | milia dabet 1202 Domit[i]ae Dione matri [ . . . et] | Domit[io Be]roniciano patri [. . .] I [. . . Domi]tius Beronicianus | eques Romanus parentibus sanctis||imis fecit, tabernas n(umero) I I I , quae sunt I sepulcro a dextera lebaque adiunct|ae donabit, cum horto, qui est intra [ concluso, et abita ti ones, quae sunt sup | er tabernas, eaed(em) sepulturae. et libertis || libertabusque posterique eorum, | (ut) quadius nomem originis nostre costituerit, | [ad] eos pertineat. quod si nomen oricinis | [nostre de]fecerit, tunc ad possessorem 1 2 0 3 quisque henc | memoriam le|xerit, sit ilio | semper bene. || sit tibi semper | b(e)ne. d. m. 1204 I. o. m. I Aur. Martinus | Basus et Aur. | Castor po(ntem P) Lyd||i circumstantes | viderunt numen | aquilae descidise | monte supra dracone | tres valida vii. || supstrinxit aquila. | hi s(upra) s(cripti) aquila de | periculo | liberaverunt. | v. 1. m. p. 1 2 0 5 ein reiter, einen löwen attakierend, zur Seite ein bursche und ein hund respice praeteriens, viator, consobrini | pietate parata: cum lacrimis statui, quanjto in muñere posto videtis. Pannonia terra | creat, tumulat Italia tellus. ann(is) X X V I , ut sibi || castris honorem atquireret ipse, dolori ma[g]|no substentavit tempore longo. postea cum | sperans dolorem effugisse nefandam, ante | diem meritum hunc demersit at Styga Pluton. | quotsi fata eo sinuissent luce videre, || ista prius triste munus posui dolori repletus, | munus inane quidem. terra nunc dividit ista | ossua sub titulo potius. tu opta, viator, cum pie|tate tua ipso terra leve, nobis fortuna beata, | ex qua tu possis obitus bene linquere nato. || 1201 C I L V I 15477 4 ne cui liceat i. suum 1202 C I L V I 31852 11 constiterìt 1203 C I L I I I 12484 (Moesia inferior) 1204 C I L Ι Π 7756 (Apuhim) 3 vgl. C I L I I I 7834 basus? 5 po(putoi) 7. 10. 11 aouila(-e) der stein 7 descendisse 8 dracones 9 vi 1205 C I L V I 32808 C E 474 (ende des I I jh.) 2 quantum. . . . postum (= positum, wie C E 373 compostus) 4 nach 25 dienstjahren erfolgte bei den équités singulares die ehrenvolle entlassung 5 dolorem magnum 6 man erwartet speraret 8 eum sivissent tucem 9 f vgl. C E 475 (nro 643) 5 f 12 ipsi terram tevem, nobis fortunam beatam 13 linouere d. stein natum

konj ligation Val. Antonius et Aur. Victorinus hered. | Ulpio Quintiano eq. sing. ben. mer. posuer. 1206 d. m. s. | Caninia Antiochis hoc mujnimentu se viva fecit sibi et | sues libertis libertabusque postejj risque eorum. hoc munimentu ve|to veniri neque donari, quot si | [. . .] 1207 T. Aelius Aug. lib. Primitivus | archimagirus et | Aelia Aug. lib. Tyche coniunx | fecerunt sibi et suis lib. libertabusq. || posterisque eorum. | custodia monimenti inhabitandi ne quis inter|dicere vellit. quod si nemo de hac memoria nostra | extiterit, pertinere debebit ad collegium cocorum | Aug. n., quod consistit in Palatio. quod neque donari || neque veniri promittimus. quodsi quis contra | legem s. s. fecerit, dare debebit corpori, qui sunt | in hac stationem, HS L. m. n. 1208 d. m. I Iaolenae Thyceni | Narcissus conservae | bene maerenti fecit, || quod se voluit | obri, v. a. XXX 1209 diis manibus sacru. | A. Furio Epaphrodito, qui | vixit annis LXXX, et Consiae Pro|cule, que vixit ann. LXV, patronis bene || merentibus fecerunt. | liberti libertaequae et collijberto Furio Epaphrodito, qui in eum | sepulcrum est conditus verna eorum, | qui vixit annis XIX. hie tumulus nullo || patebet. si quis autem in hoc sepulcrum | marmorato reliquias corporis intulerit, | poenibitu inter suos collibertos HS oo fi. | et posterisque nostroru earn poenam. huius | sepulcri cura egit Furius Successus 1210 C. Naevius D· 1. Dromo et | Naevia 0· 1. Philumina, | dum licuit suaviter | fructi sunt annos LV. || monumentum heredem | non sequetur. niquis | eo postea inferatur 1211 d. m. s. I non sufecerat uno dolore | miseros bibere parentes, | quod iam unam natam omiser||ant ante: ecce nunc et aliam | saepelitam uno dolorem, | quod iam prope nupptum myserae | defunctae sunt ambae, set I qui dolor abs te nobis, Harmo|¡nia Rufina, relictum est, ut annijs XIII m. VI d. XXVI nobiscum adjvixeris una. et nos optamus | ad vos properare parentes, | 1206 C I L V I 14344 6 desgl. C I L V I 21096

1207 C I L V I 7458

De 1798. vgl. CIL VI 8750 10 venire 11 s(upra) s(criptam) 12 sfattone m(ilia) n(ummum) 1208 CIL VI 19668 1 lavolenae Tycheni 6 statt obrui 1209 CIL VI 18758 7 f vgl. Di s. 197 12 fioenibitur = punietur 14 zu cura egit s. Di s. 208 ff 1210 CIL X I 987 (Regium Lepidum)

serant

s. 1 1 8 .

wie CE 629, 3

1211 C I L X 2496 C E 613 (bei Puteoli)

3 dolore

doch vgl. nro 1458

5

zu

relictum

est = relictust

2

ami-

s. Di

TIO

KAP. ν zur formenlehre : konjugation

ego pater Harmonius Ianua|[rius cum bestra matrem | que gemuit, vibet et dolet, Clojdia Trophime. io nec dubita|mur enim vita carere m[orique] 1212 d. m. s. | Veneriae ] piissimae matri. | vixit annis L. || 5 post obitum I tuum, piissima | mater, quae|que fueruiit | tibi, io funeri la||ta sunt sepellijta et post reliquias recoljlectas, ut 15 molIi|ter essent, tumu|¡lo conditas ef|feci ego | Primus Aug. ñ. I adiut. [tab(ulariorum), fjilius 1213 d. ma. sa. | Aemilia Q. | filia .Gala vix. | anis L X X X V I I . || 5 hic sepelita 1214 d. m. s. | M. Antonius Faustia]nus Nepos Principinus | 5 insigni piaetate praebitus, || moribus et ingenio clarus, | acceptas patriae, dicen|di peritus, hic cum sum|mo honore parentium | dilectus. p. v. a. X V I I I d. VI . 5 1215 dea | Victo|ria | cons|]tuta 1216 [hic ciñeres at]q. ossa iacent tantumodo | [vitae] adque animae sanctae. | [sed qu]od aput Manes sensus valet, | [impjraeco illae ereptaeq. animae, || [sit] quoq. terra levis. | [hi]c Lais Genices 1. vix. an. X X X X V . | hic (sita) e(st) 5 1217 d. m. I M. Aurelio | Ermaisco | bene merenti, |{ quen omnes sodales | sui querunt 1218 d. m. I Aurelio Max|simo, q(ui) fatum | suum funxit, || 5 civitatis Vas(iensis), | quem pater et | mater sepuljture tradide|runt 1219 Ianuarius pp. vidi et miravi | locu cun filia mea Ianuarina. | valete omnes 1220 diís manib. | Nymphe | Iuliae Meliti | bene merenti 5 de y fratr(e) sui coniuge. | vix. ann. cum eo VI, ] ann. decess. 10 X X V I I I piissima, de qua ] nihil aliud dolitus || est nisi mortem

9 vivetque dolens verb. Buech. 10 d. deponens wie moramur cunctamur 1 2 1 2 C I L V I I I 4373. vgl. 4372 (Seriana in Numidien) I i £ vgl. C I L V I I I 4372, I i f reliquias recollectas accus, absolut. 1 2 1 3 CIL V I I I 15915 (Sicca) 3 Galla oder Cala = καλή? 5 vgl. C I L V I I I 15639 (ehr.) sepelutta 1214 C I L V I I I 12159 (Byzacena) 4 = praeditus. vgl. C I L V 8278 probitus 1 2 1 5 CIL X I I 1339 (Vasio) 4 f vgl. nro 1242 Restuta und im ind. ristitor 1216 CIL X 2645 C E 1324 (Neapel) 2 imprecor illi 1217 C I L V I 34025 1218 C I L X I I 1381 (Vasio) 121g C I L I I I 70 (Theben) 1 p(rae)p(ositus) oder p(rimus) p(ilus) 1220 CIL V I 23176 add. p. 3529 3 μέλιτι? 5 = έαοτής? 9 vgl. CIL V I 15454, 12 doleatur

KAP. v i zur syntax:

III

1221 d. m. I Orato pub. Fabiano | ab opera publica, | Folia Trophime coniu. || bene merenti fecit. | v. a. L X V s 1222 d. m. s. | Panope ornatrix | Torquate Q. Volu|si (uxoris) vixit annis X X I I , || et Phoebe a specu|lum vixit annis s X X X V I I . I Spendo contujbernalibus suis | bene merentibus || fecit et sibi. | loc. d. dec. decu. m 1223 Celtus M. Silani | a muñera. | vix. ann. X X V 1224 d. m. | M. Ulpio | Agathonico | paedagogo || a caput 5 Afrijce 1225 [d.] m. I [. . .]o Achilleo Aug. lib. numin|[datori] a census, qui vixit annis X X X V | [. . .] fecit Porcia Cresccntina (I [coniugji bene merenti, cum quo vixi [a. . . . m. . . .] 5 I I d. X I 1226 Philusa Andraei | liberti uxor | ollam et titulum | datum ab conservas || pedisequas 5 1227 dis manibus. M. Aurelius Felix | et Aelia Vitalis ex consensu | eorum hoc monimentum | a tempestatem vexatum ;| reficiendum curaverunt | sibi et suis libertis libertabusjquae 5 posterisquae eorum 1228 L. Maecius Marcus refecit | aeterna domu lib. libertab. posterisque eorum. | non fui et so, non ero, non mihi dolet. | L. Maecius Marcus se vibo dedit | donavit solium intro parte 5 leva et super ossuaria | Felici iun., Felici Saturo sen. genna aera Neapolitanorum ci||trariorum, C. Saturo Selugo, | Satur- 10 nino Saturo, Q. Saturo, | Q. iun(iori) Saturo, me vibo itum amjbitum dedi donavi ab heredes | meos clavem 1229 crudelis inpia majter caris suis dulcisjsimis Vet. Publilio Potito I c. v., qui vixit an. n. X I I I , di. || LV et Aeriae Aeliae 5 Theodojre h. f., que vixit an. n. X X V I I | di. X L I . infelicissima mater, | que vidit funus suum | crudelissimum. que si deum (| 10 propitium habuisse, hoc debuera ab eos pati 1230 d. m. s. | Fl. Probincia fecit sibi | — T. Coelius Sentinianus For. | Cor., (centuno) coh. I I vig., petit a pontij j fices, 5 ut sibi permitterent | reficere n. monumentum | iuris sui — lib. libertabusque, | sibi et suis posterisque ] eorum 1 2 2 1 C I L V I 5558 (columb.) 3 zu a c. acc. s. Di s. 12 ff 1222 CIL V I 7297 (columb.) 1 2 2 3 C I L V I 7612 (columb.) 1224 CIL V I 8985 1 2 2 5 C I L V I 8937 = X I V 4010 1 2 2 6 C I L V I 4355 (columb.) 1 2 2 7 C I L V I 13099 1228 C I L V I 9258 add. p. 3469 4 vgl. anm. bei De 8162 8 f genna aera unverständlich 1 2 2 9 C I L V I 1537 add. p. 3142 (vieil, christl.) 4 c(larissimo) ν (irò) und 6 h(onestissimae) f(eminae) 1 2 3 0 C I L V I 2963 De 8382 3 f For(o) Cor(nelii) 4 ff De vgl. Dig. Ulp. I i , 8, 5 Cod. Theod. 9, 17, 2, zur syntax s. Di s. 12 6 n(ovum)?

KAP. vi zur syntax:

112

1231 Tychici | sutoris | a Spem ve|tere 1232 a ex figlmis Tonneianis ab | L. Licinio Felicem b ex figl. I Tonneianis ab L. Licinio | Felicis 1233 dis manib. | Galatae filio | ab Danahes, pater | fecit, vixit II anno I mens. I | dieb. XXVII d. d. 1234 d. m. I [Ael.] Mucianum [m]il. leg. I [. . . djeceptum a barba|[ris Aejl. Durazis fra||[te]r eius memoriam | cjausam posuit. I valete | viatores 1235 C. Plarius Privatus sen. se vibo cessit Pla|riae Privatae libertae suae de se bene me|renti adcumbitorium cum conditi|bum, quod est longum pedes VI lat. || p. IUI, ita ut liceat ei itum aditum | ambitum humandumve sacrificandum caussa | habere (Plari ave) | parte senesteriori ubi positum est | ossuarium Plarii Ianuarii 1236 rogo vos, | domini, | paucis die|bus susti||neatis cau|sa utilitatis | caementorum, | quo citius in | usum vestrum || possit esse 1237 deo Soli invicto [ Mytrae Felix Messala | cum omnes sacratos, Catel|lus et Dianus posuerunt 1238 Eusebji vivas cu|m omnis t|uos abe||as amo(rem ?) 1239 Fedimus condit|or sacrari Veneris | Chendies cum po|rticum et cocina||torium costituì | et ente(cam ?) donavi 1240 C. Vi[. . ,]| emit columbarium | cum ollas duas ab Larjcio Fausto sibi et su||is posteris q. eorum 1241 Modie Heliogratiae | b(onae) m(emoriae) f(eminae) coiugi I inconpara|vili dulcissime abstinan|tissime boni pudoris casti||sime, corniti optime, quae vijxit mecum cum omnem | simplicitatem. vixit [f]a|to suo annis XXVII nens. | XI diebus XXI. ego Provi||ncius amantissimus | tibi benemerenti feci 1242 d. m. | Aur. Zotico | vene merenti | coiuegi fecit || Aelia Restuta, | com quen bixit | annos X 1231 C I L X V 5929 (graffito unter e. vas Arretinum) 1232 C I L X V 636 (ziegel, ende des I jh.) 1233 C I L V I 18846 1234 C I L I I I 12392 add. p. 2 3 1 6 " (Moesia inferior) 1235 C I L X I V 1473 De 8116 (Ostia)

3 f vgl. nro 1014

s. 21. 55

c. acc. s. Di s. 17 ff 1239 C I L V I 2273

V I 35868

6 f man erwartet humandi

1236 C I L X

7042 (Catina)

1238 CIL X V 7211

3 statt Cnidiaes

1242 CIL V I 13271

?

sacrificandive.

1237 C I L V I 730

4f oder aveas

1240 C I L V I 28759

6 zu cum

vgl. Di

3 zu

qtiem

cum

amori

124« C I L

u. ä. s. Di s. 19 f

der praepositionen

113

1243 d. m. | Spesinae fecit | benemerentjii marito, qun || quen vixit a. XV, | qui vixit a. XXXX|V 1244 [. . .Jedius Priscus | [f]eci heredes f(i)lio(s) meo|s i(nfra) sfcriptos) qui nomen meum [ tulerint cum nepot||es eorum: hortum, | tabernam, cenacu|lum (nämlich sepulcri causa iisdem dedi). quod si anima|lium filis meis aliquj [od nocuerit . . .] 1245 Floro cum | Pacatianum | Aper ex testamen(to) 1246 d. m. s. | Novantia | Procula hic | situ duxit || cum filios su|os tres. vix. an|nis ( ) 1247 d(is) m(anibus) s(acrum). | C. Aemilio Ianu[a]|rio iuniori signo | agentis memoria | [ljitterarum Amandio ob y sorte e[t] fortuna impro|ba, qui cum per annos | bis octonos vita gerit, o I non ut meruit pesti vi||ta functus est, inofesus | cum ministeria tria, | Fortunata Augendus | Augenda. ei conscius | [a]eter. || h(ic) e(st), b(ene) q(uiescat) 1248 Antius Victoricus cum | Antios Victoricu et Mausolu iuniores viso | moniti lib ens animo colegiaris donave|runt ex S. n. CC. s(ua) p(ecunia) f(ecerunt) d(ecurionum) d(ecreto) 1249 Q. Vitell[i]us Funestus | v. ann. XXIII, hie sit. est qum I pâtre et matrem 1250 [s.] t. t. 1. I Salvilla | cum Pacata | delicium suum 1251 in h. d. d. genio vexillar. et | imaginif. Attianus Coresi (filius) vex., | Fortionius Constitutus | imag. signum cum edicla || et tabi, marmoream d. d. d. | imp. dn. Gordino Aug. et Avióla cos. 1252 Plutoni, Cyriae et Cerejri matri diis sanctis | Q. Clod(ius) Clodianus colo|nie patronus dispunctor || omnibus honoribus perfjunctus votum promisjsum cum Iulia Donata | coniuge et Clodiis Aprijle filio ceterasque fi||lias aram constituit I dedicavitque a. p. CCLXXXI | XI kal. Mart. 1243 C I L X I V 2555 (bei Frascati) 1245 C I L I I 405 (Lusitanien) c

4 s i t u ( m ) duxit = deposta?

1244 C I L I X 1938 (Beneventl 1246 C I L V I I I 3933 (Lambaesis)

{situiti supin.) CE 1788 vgl. CE ilo (Numidien) 2 signo bentis ac litterati Mommsen: s. Agentis amando (' librorum amàbilium editori)

Mo

1247 CIL V i l i 18792 a. memoria(m) l. A. = scri(= Agentius), memoria l. Schm. 4 sedeeim die vorl.

6 inoffensus 7 vieil, et. vgl. Verg. Aen. 4, 167 1248 C I L V i l i 6970 (Cirta) 1249 C I L V I 29085 1250 C I L V I 25812 1251 C I L Χ Ι Π 7753 De 2349 (Niederbieber bei Neuwied) I f vexillar(iorum) et ima-

ginif (erorum)

5 d(onum)

V I I I 9020 (Auzia)

d(ant.)

I l i. j. 320

D i e h l , Vulgärlateinische Inschriften.

d(edicatum)

6 i. j. 239

1252 CIL 8

114

KAP. vi zur syntax:

1253 Cucumio et Victoria ] se vivos fecerunt | capsararius de Antoninianas 1254 Claudia Primigenia | fecit sibi et | A. Cascellio Eroti 5 coniugi b. m. libertis || libertabusque suis posterisq. eor. ne de nomen exiat. | h. m. h. n. s. 1255 ollarum partion. | de olas η. X V I I I , que su|nt intro in monimen|to communi, ex parte || I I I oll. η. VI, que s sunt ( ) 1256 a Clodi | Hermo|genian|i v. c. ex pr|]efecto | urbi de 5 or|tum ip|sius | sum, Olybri 1257 C. Iuli Hilari | empt. ol. I I de | Vettio Felicem | Seia Doris || [. . .] et 5 1258 [ · · · ] ! suis I A. Fabius A. 1. | Philargurus || curator terti. | ex sortitone | ollas sex, et | emtas ollas | duas 5 de Cn. Co||melio Flix ex | sort, prim., et a. s. | L. Maclonio io Sabine. | ex sorte ter. olla. d. | C. Vetienus C. 1. Phila||delpus, is Vetiena | C. 1. Nyissa a. m. 1259 opus dol. de pred. Aug. η. | ex figulinas veteres 1260 d. m. I Hortensiae Firmi et filiorum | eius L. Serbili Eutychani sen. et L. | Serbili Eutychiani [ijun. ex dona-[| 5 tionem M. Publili Saturnini | nutritoris 1261 d. m. I Romanius Epuloniu[s] | Damas [. . .] a solo | 5 feci mihi et filibus me||is et Papiriae Tertiae coniugi. | ex quem habui nomine Epu|lonium Damaiit. iuniorem | filium io incomparabilem, | qui vixit annis X I I I men||sib. X I 1262 Valeriae Ursae quae vixit | mecum annos X X X men. I l l d. V I I , I quae coll. fabror. agellu Aeseianum suum | man5 cipavit se viva ex demid. port, sua s. s., ita ut ex red||itum eiusde agelli q. a. silie coniugi suo id est pri. k. Mar. | diae natalis eius, item pr. k. Mar. diae natalis sui, sing. | ex S L 1253 C I L V I 9232 3 zu de cum acc. s. Di s. 28 ff Thes. V 43, 30 ff 1254 C I L V I 745 7 b (columb.) 1255 C I L V I 29983 1 partió oder partionem oder partiones 5 (tertia) «256 C I L X V 7199a (auf e. halsband) i. j. 369/370 desgl. b 1257 C I L V I 4966 (columb.) 1258 C I L V I 10329 De 7893. vgl. C I L V I 33969 10 Feiice 11 a(mico) s(anctissimo) 12 Sabine(nsi) 13 olla(m) d(edit) 16 a(mico) m(erenti) 1259 C I L X V 190 (ziegelstempel) 1 Commodi oder Severi 2 zu ex c. acc. s. Di s. 31 ff 1260 C I L V I 19547 2 statt Firme 4 lun. der stein 5 f vgl. C I L X I V 523 1261 C I L V I 18107b 2 'vieil, freigelassen vom collegium epulonurri Mommsen 1262 C I L V 4489 De 8370 (Brixia) 4 dimid(ia) port(ione) s. sfupra) s(cripta) : beziehung fehlt 5 q(uot) afnnis) silie = silicernia datum des gatten falsch, s. z. II 6 f sing(ulis) ex (denariis quinquagenis) Y Í ZÌI den parentalia

der praepositionen

"5

per magistros celebrent., item diebus parentalio|rum et rosalior. in sing, ex X X[X]V [pr]o[f]us. in p[er]petu. [fiejrent. item qua et coll. farmac. publicor. agellu[. . ,]ive[. ,]ianu | suum mancipavit se viva, ut ex redit, eiusde agell. q. a. silie coniugi suo id est V i l i k. Nov. diae natal, eius, item pr. k. Mar. | diae natalis sui ut ex X L per magistr. celebrentur, item diebus \ parentalior. et rosal, in sing, ex Χ XXV in perpetuai fier[e]nt. an der sette M. Ulpius | Fortuni|us coniujgi casti|simae 1263 salvos | ire, | salvos | venire || date ex | Aginjnum 1264 [. . .]|rnus [. . ,]|us v. s. 1. a. ex | vitulum 1265 [I.] o. [m.] | Ael. Inserus II v[ir ?] | pro se et suorum I ex votum pos||uit aram 1266 d. m. s. Sex. lui. Iulianus | ex Germania superiorem, | tribunus n. Syrorum Me|vensium, hie sepultus est, || dum deducit Eumorisbas S. s. | oo in Tingitana provinciam, | qui vixit annis XXXXV, cui | monimentum fecit | lui. Ingenuus frater || et heres, curante | Sacimatho | liberto eiusdem | defuncti 1267 d. m. s. | Aurelio Se|uti veterano ex equti||bus siculares ipp. | [n.]n. vixit annos XXX 1268 d. m. s. | M. Iul(ius) miles ex corjtis singularium, beneficiarius, mil. || an. XX, v. a. LX, et | Sentio Corento. Iulia Prima patri | et marito fecit et | dedicavit 1269 d. m. s. | levis sit | tibi ter|ra daneben: Palla||di darunter: C. Iul(ius) Nestor iunior vix. an. | VII m. V i l l i . C. Iul. Nestor vet. pa|ter contributus ex | leg. I l l Gallicae in || leg. I l l Aug. et Agria | Fabia[n]a mater filio duljcissimo fecerunt 1270 dis manibus | [. . .] Aug. lib. Bathyllus aeditus templi divi Aug. I [e]t divae Augustae, quod est in Palatium, | inmunis et honoratus 1271 L. Vibius Fortunajtus v. a. LX in | hanc ola|m conditus vgl. Wissowa Rei. u. K . 187 f 8 uoius der stein 9 quae et (?) . . . pharmacofolarum 1263 C I L V 7615 (Pollentia) 1264 CIL V i l i 15149 (Thignica) 2 f vgl. C I L V H I 20857 ex numerum singularium 1265 C I L I I I 12466 (Moesia inferior) 3 f s. Di s. 49. 31 f 4 desgl. C I L I I I 642 (add. p. 689) V I 3 1 1 6 5 (i. j. 250) 1206 C I L V I I I 9381. 20945 De 2763 (bei Caesarea) 3 n(umeri) 5 f S(yrorutn) s(agittariorum) m(illiarius) Mo 1267 CIL I I I 6122 add. p. 1336 (Thracien) 4 f equitibus singularibus 5 f imj>eratorum nostrorum 6 vieil. LXXX 1268 C I L V I I I 9058b (Auzia) 2 f zu ex c. gen. vgl. Di s. 33 f 1269 C I L V i l i 3157 (Lambaesis) 1270 C I L V I 4222 (columb.) 3 zu in c. acc. statt abl. s. Di s. 34 ff 1271 C I L V I 28807

ιι6

KAP. vi zur syntax:

1272 d. m. | praecedere voluisti sanctissima coiux, | ut me relinqueres in lachrimis, | si est aliquit in infernas partes 5 bene, — || ego autem sine te vitam sordidam exigo, — | esto felix et ibi, dulcissima Thalassia, | educatrix c. v. et mihi in conuvio per annos X X X X . | Papirius Vitalis arte pictoria maritus eius, | feminae incomparabili, fecit sibi et suis 1273 d. m. | Flavio Sapido | marito incom|parabili, qui 5 vixit [I in coniugium me|cum ann. X X I I I men|sib. VII dieb. XVII. I Flavia Felicitas [ bene merenti fecit 1274 reliquiae cineris tumulo man|data quiescun(t), Aug(usti) lib(erte), sacro hoc tibi, Metro|bie. huic non dura colu Clotho decrevit | in annis, ter decies quinos degere quem voluit. || 5 praefuit hic longum tibi, Pandotira, per aevom | providaque in melius iura dédit populo. | plena bono mens aequa fuit, non aspera lingu(a), | inculpata fides innocuusque pudor. [ nullus fulgorem valuit decerpere livor, || io constit(it) ad finem ultima[que h]ora nitor. | te tua natorum deflet pia tur[ba] tuorum [ consesuque pari turba piata gemit. | esse tibi credas omnes de mor[t]e parentes: | usque adeo aequalis maeror in ora fuit. || 15 eminet in luctus prima omnium Iulia coniunx, | per quem si fas est vivis [i]n Elysium. | decessit X k. Aecem. L. Arr(un)tio T. Flavio Basso cos. 1275 nomen non dico nec | quod vixerit annis, |

5

n e dolor i m m e n t e m || c u m legimus m a n e a t . | infans dulcís eras, s e d | t e m p o r e p a r v o . | mors vitam vicit, n e lijbertatem teneres. || he.iu n o n dolor est, ut | q u e m a m a s p e r e a t ? | nunc m o r s p e r p e t u a liber|tatem dedit

1276 d. m. | M. Aur. Athenio veteranus | ex leg. I U I Fl(avia) ex b(eneficiario) sibi vivos et | coniugi suae Aur. 5 Ammiae sar||cofagum posuit in aram, quam | ipse construit, in quo iam posijtus est filius eorum. alter | enim non ponetur 1272 CIL V I 9792 add. p. 3470 De 7674 (II/III jh.) 1273 CIL Χ 5815 (Aletrium) 5 vgl. CIL Χ 427 1274 CIL Χ 6785 CE 1189 (auf d. insel Pandateria) 5 d. i. Πανδώτειρο, Pandateria, Pandataria 12 s. d. anm. Buech. 16 verst. quam «275 CE 1331 (Carthago) 5 urspr. hexiw. heheu, heus tu Buech. 6 perpétuant 1276 CIL III 13663 (Asien)

der praepositionen

II 7

in eum [ni]|si ipse con coniugi sua. [eum] || si quis atfectaverit, i[nfe]|ret poenae nomi[ne fisco?] | X MM 1277 in hoc cepotaphio maceria cinctum | Anniae Maximinae et Anniorum | Celerionis Maximini et Celerinaes | filiorum eius, Il quae est domus aeternalis

1278 pro salutem et victorias | dd. nn. | impp. Severi et Antonini Augg. | et Iuliae Aug. matri Augg. totiusq. || domus divinae eorum | ex concessu in praediis suis sacrarium | dei Liberi cum aedicula et coIum|nis suis inpendis marmo[r]arun[t] | et aream et ortulum super nym||phis qui locus appellato Memphi | donum dederunt spirae 1279 Novelian[us] | Paddarus | I. o. m. v. s. 1. m. | pro se rem || domum f(ecit) | qum dis | deabusq. | d. d. d. 1280 I. o. m. opseque. | M. Varenus | Polybius pro se | et suos I v. 1. s. i. (?) | M. Cornelio Caet[h]|ego C. Erucio Claro I cos. 1281 Herculi Saxsano | sacrum. Iulius Vi|ctor (centurio) pro se et co|militones si||ngulares pedite|s Acili Strabonis | leg. Aug. ν. s. 1. m. 1282 End(ovellico) sacr. I pro vernjaclam j Treb(ia) Muse || ser(va) Q. L. Cajtullus | a. 1. v. s. 1283 d. m. | hic pietatis honos, | haec sunt pia dona | mariti, cui multum || dilecta fui ego Martellina, pro merita: | cernís que mihi | solus coniunx | Aelius coque post II obitum memor [ amoris dicat 1284 divo Augusto sacrum. | C. Pontius C. D· 1. Chrestus, | Perelia A. A. 3- 1. Nymphe | pro filiis suis || A. Perelium Nymphium | A. Perelium Nymphodorum | A. Perelium Nymphicum I v. s. I. m. 12 d. i. duo milia 1277 CIL X 2066 De 8080 (Puteoli) I zu cepotaphio s. Thes. I l l 848 s. v. cincto 1278 C I L V I 461 1 zu pro cum acc. s. Di s. 46ff I i zu spirae vgl. CIL V I 261 Wissowa Rei. u. Kultus 248, 6 1279 CIL V 5661a (bei Mailand) 1 f vgl. b Novellianus Pandarus 8 vieil, d f e o ) d(onum) d(at) 1280 C I L X I 619 (Ravenna) 3 f zu dieser formel vgl. CIL X I I 1185 Χ Ι Π 7342b u. Di s. 46 f 49 5 i. j. 170 1281 CIL X I I I 7709 (Brohl) 1282 CIL I I 6267a (Lusitanien) «283 C I L I I I 1537 p. 1407 C E 597 (Sarmizegetusa)' 1 vgl. Verg. Aen. 1, 253 3 s. die anm. Buech. 1284 CIL V I 880

118

KAP. VI zur

syntax:

5

1285 [· · ·] | be[ne]me|renti fijlius posu|[i]t an. (?) pro Fla||via Ingejnuae. vijxit annis | [. . .] 1286 I. o. m. [ Cornelius | Primus vet. | leg. XIII g(eminae), 5 quot II votum fecit | pro se et suorumqu|e posuit 1287 d. m. L. Ofillius | Artemidorus | vius sibi fecit | secus 5 Curtía P. f. Tyche || coniug. simplicissim. sua, | cum quem vix. an. IUI sine | quereil., et contra Ofillia | Vitali filis dulciss. io sua I ex Caulia Ianuaria matr., || et Lucii Septimanus et Eutyjches filii fecerunt patri | optimo cum Sulpicia L. f. | Valentina uxore 15 eius. I quisq. autem secus ara igne fecer., || sciat se ad pontífices disputaturu 1288 d. m. C. Rutilio | Threpto. vix. | an. XXXV sine 5 crimen, fee. || Coceia Glafyra | [f]ra(tri) p. 1289 Anteros | arg. | sub Hilarum ( qui fuit 1290 d. m. I Curtia hie sita est | Fabiae nata, Fabiaeque | Cerealis egregiae gentis. | nomen Curtiorum Fabiorum | compositum tumulo semper I sub Tartara vibunt 1291 G. lui. [Maxi]mus vetran. qui sub ambos militavit ficit 1292 d. m. | sub hunc | lapide corpus positum | est. T. Fl. 5 Archimedes vixit || annis XII, m. XI

5

1293 Syneros | Marcellae | ad veste 1294 C. Iulio I Basso | Aemiliano | actori Caesaris || ad Castor, et ad loricata | ad auctoritatem | Heliodorus I. fecit 1285 C I L I I I 14213 add. p. 2316 4 5 (Moesia inferior)

1041 add. p. 1390 (Apulum) 6 verquickt pro suorumque

s. 49 = aliter

1286 C I L I I I

se et suis und/, salute

sua

(et s.J, wie C I L Ι Π ιο68. 10800. 12466 u. ö. vgl. auch D i

1287 CIL VI 35987 De 8392 4 secundum ac 1288 CIL VI 25668 3 f vgl. Di s. 51

14 = iuxta 1289 CIL

V I 5982 (columb.) 3 zu sub c. acc. statt abl. s. D i s. 52 f 1290 C I L V I 16653 C E 549 ι also tochter der F a b i a und gattin des Fabius Cerealis 1291 C I L I I I 108 add. p. 969 (Arabien) 1292 C I L V I 35279 >293 C I L V I 4477 (columb.) 3 zu ad c. abl. vgl. D i s. 56 ff 1294 C I L V I 8688 add. p. 3461

der praepositionen

Hg

1295 [si quis s]ibi huic loco in omne fabrica impe|[traverit aut mortuum ib]i posuerit aut ossua mea amoverit, testis | [deus esto, contingat ei qu]od mi contigit X kal. Iulias sub ippso onere | [ruere lapso equo m]eo, item peior dolor kal. Iulis infelicisimus || [dies mortis uxoris. ex iis] quae ad diae mortis meae rediquit in omnem, | [quae fuerujnt SS X X X V m(ilia) n(ummum) de meis laboribus, hoc mi solu | [remanet...] zu beiden

Seiten:

[d.] m.

1296 commune es[t] | culina et puteum et iter at triclia 1297 d. m. | Automato | Caes. ñ. ser. contra script, pistorum. | qui vix. an. X X V I I I I | amantissimus | omnibus, a prima etate || usque at fine [ legisti. | salvus sis 1298 d. curator m. | Aurelius Constans eques sin. | Aug. n. castris nobis t(urma) Balerian(i) inferioris st[i.] X X , natus in Pa||nonia inferiore domo Briget4 C I L V I 10186 (auf e. runden glasplatte) 1315 C I L X V 7181 (wie nro 649) 4 statt domum 5 Potitus. v. c. war vicarius u. R. in ¿en jj. 379 und 381 5 f nämlich thermos 1316 C I L V I 11491b 2 über die auf spanischem boden geprägte formel ρ ¿us in suis (suos) vgl. Di s. 75 1317 C I L V I 28661 1318 C I L V I I I 12657 De 1744 (Carthago) 1319 C I L III 9302 add. p. 2326 C E 1588 (Salonae, II jh.) 6 στολοβάτην zur wortstell, c. a. vgl. Thes. I I I 684, 38 ff 6 f vieil. causa arae. viatorib(us) : näml. edico 7 zu bene als steigerungspartikel von adj. und adv. vgl. Thes. I I 2125 f 1320 C I L I I I 6380 add. p. 2326 C E 1267 (Salonae)

122

KAP. v i zur syntax:

sum Frygiae te[rra] || natus et multa p[era]|grans veni in [Dal]|matia: sane Saponai | bona, in quan[tum li]jcuit aetema [habi]]|tare domu 1321 Q. Pompeius Falco Sosius Priscus | c. v. pontifex praetor designatus | Q. Pompeio Quitina Sosio Prisco | proavo, 5 qui vixit annis L X I I || mens. V I I I d. X I I I I in Praesente II cos. I sanctissimo viro et fortissimo, somnio | monitus pronepos piissimo et domus suae | conditori religiosissimo consecravit

5

1322 Viscia Paula soror et coniunx | Viscia Firma | uno anno obiere sim[ul d]uo mensibus inter, | nonaginta annos vixerunt adque duo[|bus, quadraginta et quinqué [ soror, reliquos fuit uxor, quarum pro meritis tumulis | duo corpora iunxi Q. Viscius I Valens d[u]plici pietate || propinquus

1323 d. m. | Papinia Elpis | fecit sibi et suis | loco eman5 cipato II ab P. Tullio Agathojpo, quod est intra fr|onte monumenti in I parte sinesteriore | in f. p. I I quoquo 1324 Viatorinus prot|ector mitavit a nos triginta, o|ccissus 5 in bar||barico iuxta D|ivitia a Franco, vicarius Divitesi(u)m 1325 dis manib. | Euhemero | ob praecepto | T. Satr[. . .] || sD[...] 1326 Hermia Lentini | Baucini coniugi | ob meritieis | 5 Sabinus || Philargyrus 1327 L. Pacilio Preponti | Larcia Secund|a ommeritis 1328 de suo ob merits suis 1329 Crestus decurio corpor(e) c(ustodum), | Aule uxor posit ob I meeritis eius I man erwartet Fry già 2 saflute] bona? Mommsen 3 oder [expecjtare Buech. : [non habijtare, [evi]tare Mommsen zu aeterna domu vgl. Thes. I 1145, 78 ff 132t CIL V I 1490 5 i. j. 180 1322 CIL III 14237 (Dalmatien) 2 vgl. Di s. 83 f 1323 C I L V I 23774 9 nämlich versus 1324 C I L X I I I 8274 De 2784 (Köln) 2 militavit 4 f vgl. Thes. II 1733, 5 5 ff 7 vicarius (tribuni) Divitiensium erkl. Mo Herrn. 24 s. 270, 5 1325 CIL V I 17330 3 zu ob c. abl. s. Di s. 85 ff 1326 CIL V I 19419 1327 CIL V I 23680 3 desgl. C I L V I 26094 v g!· Di s · 88 1328 CIL V I I I 21345a (Caesarea) 1329 CIL V I I I 21068 (Caesarea)

der praepositionen

123

1B30 Felix publiais | Asinianus pontific(um) | Bonae deae agresti felic( ) v( ) | votum solvit iunicem alba(m) |[ libens animo ob luminibus | restitutis, derelictus a medicis, post menses decern bineficio dominaes medicinis sanatus. per earn restituta omnia, | ministerio C. Anniae Fortunatae 1381 d. m. I Aurelia Victorina | donatum sibi ab Aurejlia Gen. patrona sua || ob inopia reficiendum | Ael. Aug. lib. Saturnino | marito suo | 'suisque omnibus fecit | [c]onsummavitque 1332 Genio coloniae | Ostiensium | M. Cornelius [ Epagathus | curat. Κ Augustal. argent, p. X d. d. | ob dedicatione eius | viritim dédit Χ I η. | id. Dec. Stloga et Severo cos. 1333 M. Aurelio Basileo | viro ducenario proc. | rationis castrensis | ordo decurionum ob || tanto amore quam erga | patriam nostram praes|tare consuevit 1334 d. m. | Aemilijae Fortun|atae ob pie||tatis causa | fil. Ae[m.] Mo[. .] 1335 Aiia Deccav[i] | filia, Cossillo | fil., Pusinna fil., | Sextio filius, Il C. Coiedius_ Trever. | coniux ob pietate | posit 1336 d. m. s. | Iulius Fex | coiugi karisi|me Valerie Te||rtule fecit, v|ixit an. XXXX. op memoria | pietatis 1337 a [o]b mem|[olria Caeli | [Piejtatis, vi(xit) | [a]n. XVIII daneben b ob m|emori[ae Rutiliae | Ianuariae sa||cerdotis, v. a. I XLV daneben c ob mjoria Romani, v. a. | XXVIII fr|atri || xanc(tissimo ?) unter a und b Caelius | Macrin|us coniugi et fratr(i) f. 1338 I. o. m. | [.] Barbius | Finitus mil. | coh. I pr[aet.l | ob peregrina|tionis exped[i]|tionum regr[es]|sus in urbe[m] sacr. v. s. 1. m. 1339 Aur. Ianuarius b(ene)f(iciarius) tri|buni Valerie Lucille con|iugi pient. q. vixit an. XX, | in se coiiugio fuerunt || annis III, que reliquit | filium Au[r. M]aximi|num an(norum) dum. ob memo|riae defunte 1. i[. . ,]s maes(r') 1330 CIL V I 68 add. p. 3003

1 3 3 1 CIL V I 13394

"33 a

CIL

XIV 8 (Ostia) 8 i. j. 141 1333 CIL X 5336 (Interamna Lirenas) >334 CIL XII 2819 (im ager Volcarum) 1335 CIL XIII 7516a (Bingen) 1336 CIL VIH 3716 (Lambaesis) 2 Felix 1337 CIL VIII 9072 (Auzia) 1338 CIL III 11697 (Celeia) 6f expeditionem erkl. Hirschfeld, d. i. ob peregrinationem bene expedüam 8 f vgl. Friedlaender Sittengesch. I e p. 75 1339 CIL III 4314 (Brigetio) 8 überl. defunti

124

KAP. v i zur syntax:

1340 d. m. Maximina annos vixit | X X V I I . Gorgoniusmemorijam posuit compari sue | carissime de provincia || 5 Dalmatia, defuncta penus | colonia Sirmi, manibus | posita memoria 1341 deo invicto d. d. | Marci Matti [ Fortunatus et Alexander J s et Pardus || et Eficax | per Fl. Alexandre patre 1342 Q. Minucio Glyce[ro] ] hoc sepulchrum conlcessum 5 est per gradu | hereditario, quot eum C. Do||mitius Satu[r]ninus heredem | instituerit. | et lib. lib. po[s]terisque suis 1343 a schola armatur(arum) | FI. Mariano v. p. praef. 5 classis et curatori | reip. Misenatium, cuius |j nobis argumentis ponte ligneum, qui per | multo tempore vetustate | conlapsus io adque destitu|tus fuerat, per quo nullus || hominum iter facere | potuerat, providit, fecit | dedicavitque ob meritis eius | honestissimus ordo digno | patrono daneben b d[ed]icata ídib. Aprilib. I [Quin]tilló et Prisco | c[ó]s. 1344 dedic. V I I kal. Octobr. | Maecio Laeto II et Sulla Ceriale cos. per | cur. r. p. L. Egnatio Marciano | I U I viris || 5 Q . Vedio Sabiniano et | P. Satreno Primo 5 1345 d. m. | Decimia | Marcella | Taurisco || Vitali co|iugi io dulc|issimo, q|ui mecum | con vixit an||nis vicinti sejpte, menses | 15 tres, per cui|us beneficio e|t benignitate i||npar fui. b. m. p. 1346 C. Iulio I Fido eq. | cho. V I I Lusitan|orum vix. an. ¡[ 5 X X V per Iulio | Casto fratre 1347 d. m. s. ] L. Aurelius | Saturninus | v. a. X X X I I , || 5 factu per | fratribus 1348 Sabinae Herme|tis N(ovi) P(ersici) et Noviae Dojnatae 5 et No. Hermae | Sabinus per suis fecit || de Sabinino mil. | coh. V i l i vol(untariorum) an. X X I I 1349 Placidae | reginae | eq(uites) v. 1. p. | per Proculo |[ 5 princ(ipe) et | [GJaio opt(ione) 1340 C I L Π Ι 6441 add. p. 1671 (Sirmium) 1341 C I L V I 735 add. p. 3006 6 zu per c. abl. s. Di s. 93 ff 1342 CIL X I V 1357 (Ostia) • 343 C I L X 3344 De 5902 (Misenum) ausser α 1 und b ist der text im 5. jh. erneuert 5 novis b i. j. 159 1344 CIL I X 4972 (Cures) 2 i. j. 215 1345 C I L X I 6417 (Pisaurum) 1346 C I L V I I I 3147 add. p. 1741 (Lambaesis) 1347 CIL V I I I 3455 add. p. 1741 (Lambaesis) 1348 CIL III 1743 add. p. 1028 (Epidaurum) 1349 C I L III 8029 (Dacien) 1 Isidi 3 v(oto) l(ibentes) p(osuerunt) 4 zu per c. abl. vgl. Di s. 96 5 f nämlich der auxiliarii

der praepositíonen

"5

1350 C. Iulio C. 1. I Fausto immiun. | intestato, quot | ex funere eius || superfuit per | Spironte et | Dextrum | quaestores I quartum 1351 Aemilia | Serapias | taurobolium fecit | et aram taurobolatam || posuit per sacerdotes | Valerio Pancarpo | idib. Mais Anullino I I et Frontone cos. 1352 G. Vescíus G. lib. | Primus lanius h. s. e. | C. Ves•cius C. f. Sevrus | et Peregrina G. || Vesci filia feceru|nt per auctorem | tutorem G. Vescio | G. lib. Vaaro 1353 d. m. | Aur. Vibiano | veterano leg. | per Aur. Bavila y f(ilium) [et] libertum 1354 [. . .|.] ac per Anjtiochu sajcerdos || loci

1355 d. m. | Antistiae Victriae con|iugi dulcissimae et be|ne merenti, quae vixit an|[nis X V I I mens n. I I dieb. X X V I I , | quae post virginitate | sua vixit cum marito | suo mens. X I dieb. X X V I I . | Egnatius Eutychianus || maritus fecit uxori ra-| rissimae 1356 d. m. | A. Septicius Apollo|nius et Septicia Anti|ochis coniux fece||runt sibi post secu|ritate 1357 post titulo J quoquo vers. p. I I I . | dis manibus | sacrum. y L. Valerio Infanti | raptus qui est subito, | quo fato non scitur. | natus noctis h. VI. | vixit diebus L X X I , || abit noctis [[ab]] h. VI. | quisquís eum laesit, ¡ sie cum suis valeat. [ in frontes duo p(edes) ter(nos), | et in latera duo p. ter. 1358 d. m. | Q. Carisio Pudenti | veterano coh. X I I urb. (centuria) | Egnati, mil. an. X X I I , hic || vixit pos missione dies I X V , et Carisio Tauro, vix. | an. I I dies X X V , Carisia | Quetilla patrono et [fi]lio bene merenti posuit 1359 d. m. v. f. | Q. Vibius L. f. Sca(ptia) | Maximus Smintius | aerarius sexvir || sibi et Maeminiae Q. f. | Maximae uxori dulcissim. | et Q. Vibio Q. f. Vero f. et L. fratri suo. |

1350 C I L V I 10322 add. p. 3504 2 immuni 1 3 5 1 C I L X I V 39 (Ostia) 8 f i. j. 199 1352 C I L X I I I 7521 (Bingen) 1353 CIL I I I 14348 (Pannonia inferior) 1354 C I L I I I 7791 (Apulum Daciae) >355 C I L V I 1 1 9 3 9 6 zu post c. abl. s. Di s. 99 ff 1356 C I L V I 26227 «357 C I L V I 28044 1 3 5 8 C I L V I 2907 De 2 1 1 0 >359 C I L

126

KAP. vi zur syntax:

hic lapis et tutámen erit post morte sepulcri | et dabit indicium obitos hic esse sepultos, || si tamen at Manes credimus esse aliquit. | vivere quo prodest, nisi sí post morte cavemus ? | nomen, fama volat tantum corpusque crematur, | aeternamque domum petimus et fine laborum. | dum legis hoc, disce ponere et ipse tibi | 1360 d. m. s. | reddere | quot solum licuit post mlorte m(a)rite, hunc tumulum || vobis, m(a)nes, m[o]nim(enta)que [s]acra | obsequiumque mei Victorinus | vovi dolor(is). iacet in hoc loco | Iulia Kara quae vix(it) ann. | X L m. I I I d. X I et linquit [| dulces natos et coniuge [dig]|nu. fec(it) d(e)d(icavit anno) pr(ovinciae) C C X X 1361 Hiero vibus sibi posuit | et Silvane Patriciae | dominae et uxori mu|liaeri pientissimae, || quius beneficio vix|i pos misione anos X X X I sene bile 1362 d. m. | Cl. Apelles fecit et | Cl. Primitiba (sibi et) libertis libertab|usq. et familiae utrisqe posterq. | eorum praeter Eutucho libert. | malae merito de se. siquis hoc monotum vendere aut | abalenare volet, inferet | aerario p. R. HS Χ m. η. aut is || qui emerit. | in f. p. IX, in ag. p. X I I 1363 Chrysaspis j Agripinae supra veste 1364 L. Mimmius Terentianus, qui vi|xit annis X V I I I diebus X X X et vi|xit supra matre sua mesibus V I | d. X X I . Sentinius pat. fil. dulcissimo 1365 d. m. s. | Victor supra | iumentis Caes. | pius vix. ann. L X , || h. s. e. 1366 (centuria) Silani a|cens su|pra ripa Hip|pone Rec(io) ara X I 1 6 1 6 C E 1 1 9 0 (Florenz) ι . 4 s. Di s. 99 f 3 vgl. Prop. 4, 7, ι 1360 C I L V I I I 9127 C E 5 1 7 (Auzia) ι vgl. C E 5 1 8 , 2 2 iiberl. mnes mnemovetacra: verb. Buech. 3 vgl. C I L V I I I 9 1 3 3 7 i. j. 259 n. Chr. 1361 C I L X I I 682a add. p. 817 (Arelate, I I I jh.) 6 s. Di s. 1 0 1 7 s. Thes. I I 1988, 59ff 1362 C I L V I 14930» (der stein trägt auf der rückseite fast dieselbe inschrift ohne die starken Vulgarismen) 5 vgl. C I L V I 15386 excepto Eutycho 7 v g ' · C I L V I 36364 hoc monitum d. i. monumentum 1363 C I L V I 5206» (columb.) 2 s. Di s. 106 1364 C I L X 2729 (Puteoli) 1365 C I L V I I I 12640 (Carthago) 1366 C I L V I I I 17402 (Hippo regius)

der praepositioneii, der verba

127

1367 Grania Q. f. Patrona decurionu | vigilu locum et monumentimi I aedificatum dedit et locum I ustrinae trans via 1368 Sanctinio Probino | mil. coh. IUI pr. p. v. (centuria) Patro|ili nat. Bataus, qui mil. | in castr. praet. usque || die qua exemptus est r[e]|bus humanis stipen[d . . .], | qui 5 vix. ann. XXII m[. . .] | d. XVII. memoriam fecit | Sanctinius Genialis he||res et frater, cura agent. | Fl. Nobile et Verio 1° Felice, | quos secundo her. instituit 1369 af specu|lu Diane | usq. f(undo) Cle|mentia||no P(. . .) s Pro|clini pass. | p. m. 00 1370 d. m. I Aureliae | Veneriae con|iugi, quam prae tempore carni, | insigni forma, castae pudicae | piae. Viselli|us 5 10 Augendus || solo devo|tae sibi b. m. f. 1371 d. m. I et memoriae aetem(ae) | Claudii Messoris et Fl. Dionysi|dis coniugis, quae sibi viva || posuit utrisque, quae 5 vixit sine ulla quere)la, quae felix fuerat | fato, si non plena dol|oris, quae filios | duos caruit, cuius || unius nati mortem | non 10 interfuit lon|geque peregre|que. mater orfana | viva sibi et suis || posuit et sub ascia | 15 dedicavit 1372 d. m. s. | C. Iulius Felix vix|it annis LXXXII mensi|bus VII. non digne, Felix, || citto vitam caruisti, | miselle: 5 vivere debujeras, annis fere c(entu) li|cebat. si sunt Manes, | sit tibi terra levis. || 10 h. s. e., uxsor carissima (fecit) 1373 d. m. b. m. | C. Arrius Victorinus | maritus | Uttedie Titiane. tu dum esses || ad superos, nemo mihi fuit form|onsior ulla. quae pro strata iaces | indigna circumdata terra, 1367 C I L V I 10346 add. p. 3504 2 mgiliarium 1368 C I L V I 2548 add. p. 3369 1369 C I L X I V 2772 De 6001 (Latium) I zu af s. Thes. I 3, 4 2 f f I f speculum Dianae war namen des Nemisees (Serv. Aen. 7, 516), der jedoch, wie De bemerkt, von der fundsteile ca 1 0 km entfernt liegt 5 oder j>(edatura) 1370 C I L X I 4446 (Amena) 4 f zu careo usw. c. acc. vgl. Di s. 201 f Thes. I I I 454, 67 ff IO soli 1371 C I L X I I I 2103 C E 1593 (Lyon) 4 durch {nisi) si, (sed) si entsteht ein hexameter u f f Buech. vgl. Hor. sat. ι , 6, 102 1372 C I L V I I I 1 1 5 9 4 C E 1328. vgl. 1329 (Ammaedara) 7 centu C E 1329, 2 >373 C I L X I 6080 C E 1823 (Urbino)

128

KAP. v i zur syntax:

quae | caruisti, viam luci secuta es. sic me|rito tales versus descripserim in te || 5 non studio sed mente data et cogente | dolore. haec mihi Titiane primum | in conubio iuncta est, haec prima doloris | dulcior in me fuit ut mente repellat, et subito m|estum rapta reliquit in aevum. quem fruì || non licuit annis per ultimo fato, io acerva a | matre rapta es ut parvulus acnus, sic ut I ille miser raptus vovitur aris, et me tam | puerum cito fecisti dolentem. paren|tes miseri meum patiuntur in aevo do||lorem. ut rosa vere novo crata est | in tempore parvo, 15 sic fuit infelix haec | mihi cratissima coniunx. | vixit anís X V I I mesibus V i l i dieb[...]. | felix lapid[em praeteriP] 1374 d. m. s. | memoriae Gargilioru[m] Iuliae Rogajtae s coniugi, Κ uno animo | uno consili|o semper fruvita me|cum io annis || X L , v. a. LV, | o. e. b. q. | L. Gargiliu[s] | L- f. Q. 15 Venato[rJ | se vivo hune || tumulum co|nstituit et | at superos | remasit, ut | reliqua tempor[a] | fruatur bona 1375 Hic ego qui taceo, versibus mea vita demonstro: Lucem clara frui|tus et tempora summa Praecilius Cirtensi lare argentari|am exibui artem. Fydes in me mira fuit semper et Veritas omnis. 5 Om|nibus communis ego cui non misertus ? ubique, Risus, luxuria semper fruitus cun || caris amicis. Talem post obitum dominae Valeriae non inveni pudicae Vitam ; cum potui, | gratam habui cun coniuge sanctam. Natales honeste meos centum celebravi felices, | ,0 At venit postrema dies, ut spiritus inania mempra reliquat. Títulos quos legis, vivus mee | morti paravi, Vt voluit Fortuna; nunquam me deseruit ipsa. Sequimini taies, hic vos expecto, venitae 3 caruisti (vitam et) viam Iticis erkl. Buech. 6 primumum der stein 7 meite der stein prius fuit dulcís ita ut dolores repetieret erkl. Buech. 9 quem fem., statt cui. s. CIL Y I 26121 12 puerum beweist den fremden ursprung 13 mecumi statt in aevum. s. auch Di s. 14 f 14 f Buech. vgl. CE 967 1374 CIL VIII 5798 add. p. 1826 De 8447 {Sigus Numidiae) 11 ofssa) e(ius) b(ene) g(uiescant) 1375 CIL VIII 7156 add. p. 1848 CE 512 (Cirta) I meam vitam. 2 ff das acrostichon L. P(raecilius) Fortunatus 2 clara(m), wie luxuria(m) s. auch CE 980 CIL X I 987 5 omnisbus d. stein 7 oder talem (nämlich amicum) . . . pudicae, II títulos zweisilbig wie CE 551, 3 (τίτλον) Ι3 exopecto d. stein

129

der verba

1876 feliciter sit | Genio loci. | Servule, utere | felix tabern||am aurefi|cinam 1377 d. m. | Anniae Eutycheijdis et Mascellio|nis, quos interfu||erunt dies X V [.] Co|ionius Eutyches ux|ori et sororio kariss. 1878 dis manibus | Claudiae Victorinae, [ vixit annis V I | mensibus X I || diebus X V I . | parentes filiae | fecerunt. | quem non liquit nos | frunisci 1379 Q. Ragoniae Cyriaceti coniugi dulcissime [ et incomparabili univiriae caste bone, | que vixit annis X X I mes. V i l l i diaebus II, | Q. Iulius Donatianus optio (centurionis) coh. I I I . |] cum quam bene vixi amn. V i l i mesib. V i l l i | dieb(us) X X I I I I , quam nupsi annor. X I I | mesum X I dierum X I I I I . coniugi bene merenti. hic dormit 1380 d. m. I Aurelius Festus Furciae | Flaviae filiastrae bene | merenti et domine et pa||tronae. quamdius vivo, co|lo te, post morte nescio. parce | matrem tuam et patrem et sorojrem tuam Marinara, ut possint tibi facere | post me sollemnia 1381 L. Marius L. f. | Vitalis, | vixi ann. X V I I d. LV, consummatus litter. | parentes suasi, artefic. || discerem, discessi ab | urbe in praetorio | Hadriani Aug. Caesar., ] ubi dum studerem, fata | inviderunt mihi raptum||que ab arte tradiderunt | hoc loco. | Maria Malchis mater [ infelicissima, filio sanctissimo 1381 a deo Maonomio | adoravit vexillus | leg. I I Traiane fortis I nonas Febr. anno X I I imp. Traían. Hadr. || scripsit C. Coss[inius ? . . .] 1382 d. m. | Q. Iulius Hermes pater et Iulia Diodojris mater Q. Iulio Cyrioni filio b. m., | qui vixit annis X V I I m. V I I d. X V I I , || sibi suisque posterisque eorum omnijum sine dolo malo, quisquís hune | titulum sive monumentu siive se|pulchrum est, deasciaverit at viojlaverit vendiderit,. HS CC milia n. || aerario populi Romani damnas est|to dare, heredi aute necque venditori hoc monumentu sive sepul]chrum non sequetur 1376 C I L V I I 265 1377 C I L X I I 3405 (Nîmes, II jh.) 1378 C I L V I 15652/3 add. p. 3518 1379 C I L V I 3604 1380 C I L V I 13101 138« C I L V I 8991 C E 101 De 7741 2 vgl. Thes. I V 599, 48 f 3 zu suasi c. acc. vgl. Buech. Apul. met. 9, 25, zu artefic. vgl. C I L X I 4593 ,4 d. ab u. in Caesaris praetorio Buech. 6 hoc dat. 1381a C I L Π Ι 79. 14147 e (Aegypten) 1382 C I L X I V 1153 De 8223 (aus Portas R o manus) 8 aut Diehl,

Vulgärlateinische Inschriften.

9

ißo

KAP. vi zur syntax:

1383 Valeria Mamia | C. Gellio Prisco veter. | viro suo 5 bene m. f. | et sibi et lib. suis || [po]stersque aeorum. | hoc monimentum heredi | non sequitur 1384 d. m. | Sempronio Donato homin. | frugalissimo, qui 5 vixit an|nis L X V mens. I I I dies V hor. VII. || cuius frugalitati heres majximas gratias aget, amplius merejnti heres honorabit 1385 memoriae | Caniniae Octa|venae rarissi|mae feminae. || 5 pat. dol(ens) casui pos(uit). | v. a. X X V I I m. III. h. s. e. 1385 a diis manib. | Camill. Augustillae, | quae vixit annis 5 X X X I dieb. V, de qua nemo || suorum umquam | doluit nisi mortem. | Silenius Reginus | frater sorori | karissimae et io sub y ascia dedicavit 1386 Amatia L. 1. Calliste pia | it, ut e patria exit : sui earn | exsuperarunt. mater | Bathylli Caesaris ser(vi), qui [[ 5 proxime manum Caesaris est 1387 Fortunae | primig. | M. Ulpius Strato, | Eutychia, || 5 Maximilla, | Maximus | voto conpotes | d. d. 1388 d. m. | Fabiae Pyrallidi optimae | et sanctae patron(ae) | de se bene merit(ae) || Artemisius libertus. | a cunctorum haec suboli sedem | post morte reliquit, ante | tamen nato, coniuge et ante suo. | nondum secura dum flet maes|[tissima mente, occidit et I tristes decepit maesta fovendo. | 5 set nos soliciti memoresque | parentis amore matrem | cum nato coniuge cumque suo || securos colimus memores de | nomine nostro, et faciet | b suboles multos memorata per annos | sacra deis patribusque suis, | memoresq. priorum io et memo||res nostri nostrorumq. alta | propago aeterno servent | semper memorabile nomen. | quisquís es aut olim nostra de | stirpe futuras, sis memor || antiqui nominis et tituli, in I quorum titulo hic datur esse | locus, 15 et domus aetemae | tu tueare focos 1383 CIL Χ 3659 (Misenum)

1384 CIL VI 26158

1385 CIL ΥΠΙ

7271 (Cirta) 5 vgl. C I L ¥ Π Ι 5ooi 1 3 8 5 a C I L X I I I 2087 (Lyon) 1386 C I L V I 8885 ι ita ut ? oder it = decessit 1387 C I L X I V 2871 (Praeneste) 7 vgl. C I L I X 339 contentus honorem. 1388 C I L V I 17622 C E 1216 iiberschr. vgl. C E 1215 ein epigramm der Pyrallis 2 coniugi 4 nämlich morte sua. vgl. C I L V I 27805. 29195 (Buech.) 7 vgl. C E 1 5 1 9 memor hoc muñere nostro 8 μεμνημένη, wie C E 596, 7 und C E 713, 5 memorare = memento II vgl. Verg. Aen. 2, 583 14 s. C E 1 1 7 3 (nro 1166) 2 und zum hiat Di s. 152 15 aeternaeque domus Fabricius

der verba und adjektiva

Ortsbestimmungen

131

1389 Lucius Aurelius Su[rus bul(euta) civitatis Ius( ) | L. Aur. Surum vet. ex | signif. patrem et Cl. || Gaillam matrem et I Domitiam Valentiam | coniugem secum ita | haec memoriae conjsilio suo usus || de suo dignatus est 1390 d. m. I [Ul]pius Marcellus bonae | memoriae, qui integre | [vjixit ann. LXVII cum suis, || [njatus Viminacio. fecit I [Urjsicinus patri benemerenti 1391 d. m. j L. Calpurnio Rufo | scribae cl. pr. Mis. | hic Epheso in muñere missus || defunctus est et ibi sarcophagó | marmoreo situs est. | M. Sittius Africanus municeps et | heres ad castra memoria fecit 1392 ( ) I domo Mursa vix. | an. XXXVI, stip. XVIII. Aurelia | Priscilla coiiux eiu, | Prisca et Probilla filias [| et eredes posuerunt. qui | defunctus est Perento | et ossua eiius in une locu | sunt 1393 Miscenius | Ampliatus | facit | Salonas 1394 [· · •] I pos hobitum let|us meriti memoria | posuit. de provinci|a Tracia civitatem || Ancialis. et morijtor Doroleum. de ] domnicomonta|nis. vale viator, tun|c leges et repausas 1395 M. Furius Herennus Papiri(a) | Astigitan(us) veterani f(ilius) hie situs est. | Baetica me genuit telus, cupidus | Libuae cognoscere || fines Caesar(e)ae | veni cupidus. fata me rapuere mea | et ms iacio eidus ignotis. vixsi an|nis L. vivere dum liquit, carus me ¡is et pius vixsi et in omnia sollers. [| ite mei, sine me ad meos ite. die, I rogo, praeteriens hospes : sit t(ibi) t(erra) | kvis et moliter ossa quiesc(a)nt 1389 CIL III 12422 (Moesia inferior) 2 zu buleuta vgl. Thes. II 2240 1390 CIL V I 29235 1391 Ephem. epigr. V I I I 426 (Misenum) 1392 CIL III 13374 (Pannonia inferior) I anfang verloren 4 s. Di s. 204 f 6 Perintho 7 f s. Di s. 36 1393 CIL Π Ι 8831 (Salonae) 4 = Salonisì Salonitanus'i 1394 CIL III 14190 (Dorylaeum in Phrygien) 1 f meriti laete memor erkl. d. hrsg. wie laeitis animi 5 vgl. CIL V I 32533b 9 catra Anciales d. i. Anchiale Ciliciae 7 f kaiserliche beigknappen, über die kaiserl. bergwerke vgl. Hirschfeld Die kaiserl. Verwaltungsbeamten 2 s. 145 ff 8 f = dune = donique vgl. CIL Ι Π 14406a nro. 1128 1395 C I L V i n 21031 C E 479 (Caesarea Mauromm) ι s. Thes. Π 950, 50 ff 5 et : oder ei oder fi zaceo ? ε'ιδώς Buech. : finibus Io. Schmidt: EIDAIS der stein 8 hospr\s oderkosphs der Steinmetz verb, in hospehs 9 vgl. Verg. ecl. 10, 33 g*

132

KAP. vi zur syntax:

1896 m. p. CLXIII. | imp. Caes. M. Iulius | P h i l i p p u s | 5 pius felix Aug. || pontifex max. trib. | p. II, p. p. proc. cos. via I que adducet a Karajlibus Olvie sue vetus|tate corpupta io res||tituit curante | [. . .] in[. . .] | [. . ,]ius v. e. 1897 [h]ic sum posita Aurel[iana, vixi] ann. X X V I I I me. II d. XXVII. nata in urbe sac[ra, | pe]regrinata Italiam et [provincias], debitum reddidi Nicomedia et hic translata | ab] dulcissimo mihi coiu[ge Euarist]o Aug. üb. ut vos, viatores, legendo, sciantis, q[ua | pi] etate ac castitate cum eo 5 [vivens tal]i merito hoc meruerim, in hoc sarcophag[o || cum] ammissus fuerit Euarist[us dulcissi]mus coiunx meus, nemini licere ñeque aperir [e neq. | tr]ansferre neque de con [ . . . m] unimenti aliquit de marmoribus minus fa[cere. | c]ontra quae siquit [quis fecerit], dabit fisco X X, rei p. Firman orum [X V] | [et rei p. R]icinensium £ V 1398 d. m. | Mellis Diogenis fi. | domi Alexandria. | P. Aeli s Hermias aq. || leg. III Aug. | et Polianus fra(ter) | matri suae | io píissimae bene | de se meren||ti posuerunt. | vixit | annis LXX

1399 dis man. Vigelliae | Successae agens octavo anno | rapta est 1400 d. m. I Aur. Marcellinus et Messorina fili|abus suabus Irineti carissime, | que bixxit mensibus duum, diebus XII, || 5 et Messorine carissime, que vixxit | messibus quartuor et dies XX. I bene merentibus posuit 1401 d. m. I Rogatus Augg. lib. ] fecit uxori sanctis|sime 5 bene merenti || a me Eutychiae, que | et Gatis. quae mecum bixit anjnis VII m. I I I d. I. que fuit anor. XXV mes. | I I I dies I U I 1402 d. m. I tu qui praeteries spectas mortis monumentum meum, aspice quam misere sit data vita mihi. annorum V i l l i vixi dulcissima paren||tibus meis, 1396 Ephem. epigr. V I I I 798 (meilenstein aus Sardinien) ι m(illia) p(assuum) 2 ff gemeint Philippus iunior (i. j. 247/8) 6 ff viarn qiiae adducit α Κ. Olbiae sua v. corruptam 8 vgl. C I L III 12309 de sue pecunia 1397 C I L I X 5860 De 8234 (Auximum) 2 Nicomediae . . . hue vgl. z. b. C I L V I 27627 hic intulerit, C E 513, 13 venietis ibidem 3 sciatis 4 tale meritum 5 abmissus 1398 C I L V I I I 2782 (Lambaesis) 4 aqfuilifer) 1399 C I L V I 7853 (columb.) 1400 C I L V I 13146 1401 C I L V I 25444 >402 C I L V I 30118 C E 1541 vgl. C E 1539 f 1542. 1083 f 149 I praeteriens hexameter ohne meuvi, senar ohne mortis

Zeitbestimmungen

in (decimum) ascendens anima deposui meam. | hoc tantum testor te, lapis, ossa requiejscas, 5 ne te velis esse graves; 1403 d. m. s. | Iulius Sa|tuminus vijxit anis X L u||nus. 5 Sextia I Fuscinila co(iugi) 1404 d. m. I M. Aurelius | Bales emerito A[ug. bene inerenti I) fecit Aurelia Beneri|a liberta, que et coi[ux. qui vixit 5 annis | X X X V I I I meses II diebus | VI. bene merenti fecit 1405 [. .]go cui pater addiderat nomenqu[e m]erebat, | hie viridis gemmae | praetiosae nomen habjebat, sed cito me rapuit, m||atrique dolore reliquit. | vita fuit bis temos men|ses et insuper unus | et totidem anni, nec plus | fuit, hora supprema || 5 ferst animo sortem | [piaci] do [quam vo]ta ferebant 1406 multis anni[s vivas] 1407 d. m. hie situs in tumulo genitus nomenque Valerius, Antoniaes subules, vixi bis septenos in annis, et patris ut nomen tuler(im) rogatus Aëtae, set genitus brebiter, voluit me tollere Fatus 1408 d. m. s. | memorie | Clodi Proc|essi. multis || annis s najvigando | [e]t peregrinando hanc sede peti, | hanc quoque || [d omum aeterna | mihi vius posi et | conigi, et hoc es|t, quod 10 videtis. a|mici, valete, v. a. || LXXXV. o. t. b. q. 15 1409 Philologus | cellarius | ex conlegio | commorientes 1410 d. m. I Q. Capri! | Hermes 1411 d. m. I Atiliae Maximinae animae innocentissimae. | Caonius Vitalis uxori incomparabili, | quae vixit mecum sine ulla controversia l| ann. X V I I I I m. I I d. V i l l i , quae tulit s secum ann. XXXXVI, | quae duxit secum honos et gloria. | aeternum meum vale solacium 4 vgl. Thes. I I 758, 3 ff animam 5 requiescas = facias requiescere. vgl. Serv. Verg. eel. 8, 4 5 f 'etwa super ossa guíeseos, ne tenerae aetati tu gravis esse velis' Buech. nach C E 1542, 10 1403 C I L V i l i 3741 (Lambaesis) 1404 C I L V I 3490 1405 CIL X I V 1821 C E 563 (Ostia) ι /voljgo, [Lin]go o. ä. 2 Smaragdus 3 man erw. cito mors rapuit 5 oder hora s. als abl. zum vorigen ? 6 ferst : wohl fert aus fers verb, oder [fa]ta 1406 C I L X 8072, 1 (auf e. goldnen ring) 1407 C E 646 (Sardinien) I also ein söhn des Valeriiis 2 annos oder septenis 4 genitum zu Fatus s. Di 196 f 1408 C I L V I I I 5749. 19146 De 8 1 5 1 (Sigus) 12 zu conigi vgl. nro 300 12 f vgl. De zu nro 8105 s. 873 1409 C I L V I 6216 (columb.) 1410 CIL X I I 987 (zw. Arles und Tarrascon) 1411 C I L V 3496 (Verona) 6 man erw. den acc.

134

KAP. vi zur syntax:

1412 d. m. I M. Aur. Alexander | Aug. lib. ab epistulis Graecis se vibus fecit |] sibi et suisque | libertis libertabus posterisque aeoru 1412 a d. m. I L. Campylius Liberalis | se bibum fecit sibi et I Campylie Domitiae || et et libertis eorum | et beto ne qui extra|nius ponatur 141 3 [a]gitare iuvenilis amor | ullo magistro data, j reliquie totidem annis vixi | bene, ut Fata scripsere mihi. II ferarum multo fuit potior | quem domui quadripedem freno. | milibus, ut vili, vinti fuit sub | me si qui cecurrit ecus, metae, quot fuit optabile mori, || sum cornuo labsus. sicut fuit in voto, peri, licet | ob grave casus. | nunc requiescunt reliquiae trig[a]|ri solo, per quo fui notus. II C. Iulius Camma[rius · · • ] ! [ · · · ] 1414 d. m. I et memoriae | aeternae Popillae | Affrae, cui fides, cas||titate probitatis in | diem obitum conste|tit, quae vixit annis | X X V I . Primitiva Augu|stijia libertae idén||quae neptiae obsequentis|simae posuit et sub as eia dedicavit 1415 in agr. p. X X X V | excipitur huic sepulcro | M. Tulli Sperati || aditus ambitus funeris | sacrificio faciundi | causa 1416 Orfitus et Costantia in nomine Herculis | Acerent|ino fe|lices bjjibatis 1417 d. m. I Lenti Pude|nti. Coylia | Marcellina || marito pie|ntissimo f. 1418 d. m. I L. Taurini | Auréli | civi || Elusénsi | annór. X X I I I . I parentes 1 4 1 2 C I L V I 8606 4 zu se vibus u. verwandt, vgl. Di s. 205 f Prosk. s. 147 f 5 que vieil, zu ζ. 6 zu ziehen 1 4 1 2 a C I L X 2224 (Puteoli) 1 4 1 3 C I L V I I I 16566 C E 1 3 3 2 (Theveste) 1 enthielt die negation 3 vgl. C E 1164, 5 4 statt feris, wie im griech. 5 milibus passuum ut minimo viginti erkl. Buech. zu cecurrit vgl. Gell. 6, 9 6 metae . . . cornu vg. C E 1279, 7 zu abl. cornuo s. Varrò ling. 5, 91 Gloss. III 46, 45 7 s. Prosk. s. 94 Di s. 189 8 zu trigarium vgl. Jordan-Huelse'n Topogr. 3, 600 f C I L V I 8461. 3 1 6 4 5 Corp. Gloss. 2, 201 Not. reg. 9 usw. 1 4 1 4 C I L X I I I 2237 (Lyon) 3 f Popiliae Afrae 4 f man erw.fides castitas probitas wie C I L X I I I 2244 6 obitus constitit 8 Primitivia vgl. 2244 10 neptiae wie C I L Χ Π Ι 2 1 9 1 1 4 1 5 C I L X I V 3525 (Castelmadama) 1 4 1 6 C I L X V 7036 (auf e. schale) 2 Acheruntini 1 4 1 7 C I L X I I 345 (bei Riez) 2 vgl. C I L X I I 1390. 5 2 1 1 1418 CIL X I I 3361 (Nîmes, II jh.) 4 f vgl. C I L III 3335 (i. j. 3 1 0 ) boni patri

der casus

135

1419 Rhoci atriens. | de basilica | Asinia maritarti | fecit 1420 d. m. j Libia Faustinam | ter vero iusto fijlio dulcissimo, [| qui vixit annis II | mensibus V i l i dieb. | XV, fecit 1421 ollas Dromi inlata est | Ofania Sex. 1. Alexandria 1422 Caeciliae Sex. f. Iustae | quae vixit an. X LV I I m. III. | cuius reliquias cinerum | hie ossa sepulta pie nunc || blandae memoriae quiescit | tute tecta Tiburtino | Lunense Lesbio lapillo. | q. v. f. et f. o. isto 142B G. Seius Vitalis | vixit annis X I I I I | mensibus VI | diebus XXII. || quem non licuit | plus aetatem suam | frui. infelicissimam | matrem suam fecit, | Cattia Fortunata || fecit filio suo I pientissimo 1424 [ • · · ] ! e s t membrorum duor. perti|nere deberet aput liberos I eorum. aquam uti de taber|na et itum ambitum uti | prestetur eis 1425 a summo columbaria dua | iuncta. L. Vibius Alcimu, quem | sequentur post me L. Corjdium Euporum et Cordia || Tryphaena 1426 d. m. | Saturninae, | die Saturni | nata, diem Satur||ni diem functam, | vix. annis I I I | m. V d. X X 1427 d. m. Arrius Callistus vix(it) X X per annis. quen tumulant Arriae Chia et Crispinilla patronas. b(ene) m(erenti) f(ecerunt) 1428 Potestà, | Acestiaes | delicias: | sita 1429 d. m. s. | Annia | C. f. p(osuit) | Restuto |] ser(vo) suo I ob merita ] eius. Ann(ia) Tro|fime Annia | Generosa || alumnas | patri | b. m. p. 1430 collegas ieis locaveeru I4tg C I L V I 4330 add. p. 3416 (columb.) 3 vgl. Di s. 296 f 1420 C I L V I 7577 (columb.) 1421 C I L V I 4802 (columb.) 1422 C I L V I 13830 C E 497 De 7990 2 acc. st. nom. s. Di s. 204 zu rêl- vgl. C E 906, 2. 1 1 8 9 , ι 3 quiescunt C E 1 1 8 9 , 1 4 vgl. C I L V I 3428 beachte die allitteration ! vgl. z. b. C E 523, 6 und Enn. ann. 109 V . 5 q(uae) -v(iva) f(ructast) etf(ruetur) o(bita) versucht Buech. 1423 C I L V I 2 6 1 2 1 5 vgl. C I L X I 6080 1424 C I L V I 29907 1 f vgl. C I L X I V 1661 (nro 1506) 2 'vieil, debebef Huelsen 1425 C I L V I 28778 1426 C I L X 2933 De 8526 (Cumae) 4 f s. Di s. 203, 8. 202 1427 C E 1599 (Cagliari, vieil, christlich) 2 f zu per annis und patronas (statt nom.) s. Di s. 96. 204 3 oder b(onae) m(emoriae) 1428 C I L I X 959 (Troja) 142g C I L I X 3 1 0 5 (Sulmo) 1 4 Ί 0 C I L I X 3387 a (zu Ofena, dem alten Aufinum, an einer Sonnenuhr)

136

KAP. VI zur syntax:

1431 d. m. M. Acutio | Faustino, miles eia. | pretoriae 5 Misenati. | trierae Castorae. || vixit an. LVI, | militavit anis XXIII, I curatore fecit Gejneium Epulanium | Pium 1432 d. m. s. | M(umia) L. filia Cu|pita ann. XXXXIIII. | 5 Q. L( ) N( ) marite et || Antonia Fundana [ et Mumia 10 Rufina I filias matri ;pi]issime posue|runt. || h. s. e. s. t. t. 1. 1433 d. m. s. | Iulia Libosa | vix. an. L. | filias mat. || 5 fecer. mer. 1484 d. m. | Iulius Victor | C. Camum. [f]i[l]io's et ne5 [p]ote[s] Κ salvos me[mo]|ria patri [duljcissimo posu]erunt. v. a. I LXXI. h. s. e. 5 1435 d. m. s. | Romana | vix. an. LXXXXV. | Seiias sor)|ors matri cajrssime | fecern 1436 d. m. h(oc) m(onumentum) | s(i)v(e) l(ocus) | (heredem) n(on) s(e)q(uetur) | Regalem Silvini filius 1437 d. m. | Aurelie Gorsile [ coniugi bene m|erenti, que 5 semper || mecum bene vixit, | natione Acuicesem, | que vixit anos XXIIII | meses VI o mentis osjtitatis eius, ei eilio ff j| 10 ficimo, quixit m r( ) | II, messibus VIII, diebu XXI|III. fecit Aurelius Iusti|nus veuteran. v. p. c. a. 1438 d. m. s. | M. Aureli Muciani | militis cohor. praetojries 5 (centuria) Aquile stupenjjdiorum XVI anno. X X X X | nationem Trhacem. | frater Aurelius Silv[a]|nus evok., Claudius | lib. evok. 10 faciendum || curavit 1439 d. m. | M. Cipius Hermes M. Cipio | Trepto filo 5 pientissimo. | locum hui si qui manus || intulerit, virginebus Vestalibus | solvet poena HS n. v. | XX 1440 d. m. s. | L. Cornelio | Catoni (centurioni) leg. III 5 Aug. I qui et Caligatus || stip. XIIII. M. Corneli(us) i Cato (qui) et Aurassius filijatrum 1441 d. m. s. | Antiocho Q. | Volusius | Poebhus fecit || 5 filio suo píissijmo ben. mer. | et suis permisum | L. et Q. nostri 1431 CIL X I 3522 (Centum Cellae) 7f = Gnaeum. vgl. nro 116 Gineo 1432 CIL II 38 (Salaria in Lusitanien) 1433 CIL VIII 3783. 18199 (Lambaesis) 4 vgl. 21071 sodalas nom. plur. 1434 CIL VIII 7467 add. p. 1848 (Cirta) 1435 CIL VIII 9156a (Auzia) 1436 CIL XIII 5554 (Dijon) 4 Silvint der eippus, zum doppelcasus vgl. CIL VIII 20536 fraler . . . maiorem, III 2386 liberti libertasque 1437 CIL V I 3454 6 Aquincensi 8 ff ob merita castitatis eius, et filio Felicissimo qui vixit erkl. Mommsen. s. auch Di s. 88 13 veteran(us) v(ir) p(erfectissimus) c(uram) a(gens) Mommsen 1438 CIL I X 1424 (Aequum Tuticum) 1439 CIL V I 5175 De 8211 (columb.) 6 nu(mmumi) 1440 CIL VIII 2848 (Lambaesis) 6 f man erw. filiatro = filiastro 144t CIL V I 7375 (columb.)

7 vgl. 3 1 9 1 2 III 7573

der casus u. a. acc. absol.

137

1442 dis manibus | C. Signio C. f. Zoilo | permissum Iuliorum || Orientis | Theophili | Peculiaris. | vix. ann. I m. V. 5 Signia ide mater fecit |] sibi et suis post[e]risq. eo. 10 1443 Cornelius Meponius iun. I se vibum quod promiserat classi font(anorum) pavimentum | ariae straturam exhibuit | per Comelium Meponium | et Vibiam Victorinam paren|tibus 5 et Comelium Probi|anum fratrem ipsius 1444 Veratius Capriu|s cum coniuge | sua Vicina Myjrinene se vibos m||emoria sibi fecejrunt et suis 5 1445 L. Leli Silvane, sace]rdos Saturni | votum solvit | [li]bens animum 1446 d. m. — v(ivus) f(eci)— | Cassi Hya[cinthi. du|os nutricavi, I unum cum torjmento animi | amisi ann. XVIII, | alium 5 supersti|tem in diem vitae || florui 1° 1447 Iuliaè Renatae | omnium feminarum | sanctissimae, seniles | annos inpletos Iuli||um Sarnianum suum majritum 5 secuta est. v. a. LXX 1448 d. m. s. | L. Cae(cilius) Clodi|anus Clodi | filius v. a. II LXXV curanItes filios ] eius. o. t. b. q. daneben m(onu- 5 mentum) v(ivus) f(ecit). v(ivus) f(ecit) 1449 d. m. s. | C. digno innocenti viro qui impleta temjpora cessit, Iulius pater erat, qui vixit an|nis LXXX, Rufulus cognomine, cuius ut na( ) 1450 in praeteritu ita locus sorori fue|rat conlocatus, ut, cum tempus aliis vejnisset, loca pararentur ita, ut, destructo | loco et receptis tam marito quam uxo||re, locus, qui fuerat 5 solutus rursus con|cluderetur. plurimo tempore transatto factum non est: nunc superveniente Fl. | Honorato filio, primi loci sesq(uiplicario) off(icii) prov. Sitifens., | Honorio patri et Satur10 ninae matri aman||tissimis fecit, (anno) prov. CCCIII

1442 CIL V I 26551 i o fostfrisq. der cippus 1443 CIL V I 9422 2 s. Di s. 205 f 6 f fiarentirus der stein 1444 CIL Χ 8364 (Abellinum) 1445 CIL VIII 2182 add. p. 1597 (bei Theveste) 1446 CIL V 5337 (Como) 1447 CIL VIII 7517 (Cirta) 1448 CIL VIII 132a add. p. 925 (Capsa in Byzacena) 144g CIL VIII 4551 CE 626 (Zarai in Numidien) 2 f acc. absolut. 2—4 beachte d. acrostichon C. Iulius Rufulus 1450 CIL VIII 2 1 0 1 4 (Caesarea) 7f man erw. den nominativ 8 zu sesq. s. d. anm. d. hrsg. 1 0 i. j. 342 n. Chr.

138

KAP. v i zur syntax:

1451 d. m. I Claudie Tihyceni | coniugi pintissime, | qui vixit 5 anis X X X V I I I I diebus V, || Valerius Sudius coniux | benemeriti fecit 1452 P. Apicati | P. 1. Philerotis ] olla, quem dédit | C. Sestius C. 1. Felix 1453 d. m. [ Antonia Magnja castissima virg|o, que vixx. 5 an. X V I I I m. || I U I di. XIII. aeam domum | eternam, quem compa|rarunt agentes Epigon|us et Adonus s(ub) d(ispositione) patr|one benemerenti 5 1454 d. m. s. | Blattius | Dexter co|iugi Grece, || cum que vix. I annis XII, benemerenti 1455 d. m. s. | Flavia Secure, | q. vixit annis X V I I I | h. situs 1456 d. m. s. | Gargilia Faus|ta viva annorum | LVI. obitus 5 eius II memoriam factu | est. fili fecerunt s 1457 Pantheo | aedem et | aram vo]tum || C. Iulius C. f. | Fab. Rufus 1458 d. m. | Titieniae A. f., | q. v. a. vix. an. XIII, m. V | 5 die XXVIII, || et A. Titieno Attal., | q. v. a. X I m. X I die XI. I rogat vnive aetas | se nulli vestroru contigat tale dolor, 10 experisci, quod nos | infelicissi. parent, ex perti sumus. Titienus Troi[l]us I pater et Titienia Rodine mat. 1459 Baebia Victoria fecit sibi et | Antonio Timocrati eq. R. mari|to suo libertis libertabusque | utrorumque posterisque 5 eo||rum concessam sibi partem | monumenti a Corneliis Zotico [ et Epictetiano et Corneliam Drau|cen porticum cum aediculis 10 su|is et cubiculum quod est supra || memoriam 1460 Helviae | Laeonide | domne et coniujgi karissimae || 5 C. Petranius | Asclepiade[s] ] ab utrisquae numinibus deceptus 1461 Licinia | Eutuche | ossa be[ne] | quescat 1462 d. m. C. Vettieno | Luperco fecit | Vettien. Dicae|osyne 5 et sib. ita, ut || ne pos morte mea cuiusquam ossua | ibi adiciatur 1451 CIL VI 15628 add. p. 3518 2 Tycheni 6 benemerenti 1452 CIL VI 33500 (columb.) 1453 CIL VI 12055 7 verbinde agentes . . . s. d. p. 1454 CIL I X 2492 (Saepinum) 1455 CIL VIII 371 (Ammaedara) 4 vgl. CIL VIII 584 VI 16393 u. Prosk. s. i3of 1456 CIL VIII 4391 add. p. 1774 (Numidien) 1457 CIL III 7058 (Pisidien) 1458 CIL VI 27458 7 f vieil, r. v(os) ni v[iol]et[i]s s(i)c 12 Troiius der stein 1459 CIL X I V 158/9 (Ostia) 4 vgl. 2121 und 2215 utraque = utrumque 1460 CIL V 4612 (Brixia) 6 vgl. u. a. CE 444 1461 CIL VI 21322 1462 CIL X 649 (Salernum)

des genus, numerus,

doppelstrukturen

13g

1463 imp. Caes. M. | Aur. Probo pio | felici invicto Aug. | numini maiesta||tique eius devojtus ordo Iliber(ritanus) | dedicatissimi | d. d. 1464 I. o. m. Ar(ubiano ?) | posuerunt | Gemellinus | et Vitalis II libiens | voto suo 1464 a d. m. | Aurelius Flavinus | optio leg. XI Claudiae | annorum XXXX, qui || militavit ann. XIIII et | optio ann. X. posuit I titulum de suo astan|te civibus suis | impensi S X 1464 b a Victoriae | Augg. nn. | et leg. I | adi. p. f. Antoniniana(e) | P. Marcius | P. filius | Sextianus | Epheso p. p. d. d. ó dedicante | Egnatio | Victore | leg. Augg. || pr. pr. I et Cl. | Pisone | legato | leg. || V idus | Iunias | Apro et I Maximo | cos. 1465 d. m. | Val. Tertius militi | corti | X pretorie, qui || vixit annis XXXVI, mes. III, [ dies XV. militabit legi|one Mesiaca anns V, in|ter lanciarios annis XI, | in pretoria ann[is . . .] || (centuria) Salbi. Zipe[. . .] | eres et cete[ris commanu] (culis pr[. . .] | cuit [ · • · ] { [ · · ·] 1466 [djedic. | XII kal. Augus[t.] | Gordiano Aug. et | Avióla cos. H curantibus Adiab. Pudentem | et Argium Lupum 1467 d. m. | Aur. Candida sibi fecit | et Aur. Sofroni marito aream | puram cum triclinio concessis || a Fanio Oceano et filior. eius | exceptis cubuculis II, quae sunt | in arae ss. in usu eiusdem Oceani | et filiorum eius. lib. libertabusc. | posterisq. eor. 1468 dis manibu(s), | Abascantus Cae|sar. n. ser. vilic. | Fortunatae coj niugi bene me renti fecit, vix. I annis XXX. quisque meum tit ulum stat legerit et || dicit 'sit tibi terra levis' 1463 CIL II 2 0 7 1 (Iliberris in Baetica) 1 ff i. j. 2 7 6 — 2 8 2 7 vgl. CIL II 2 x 3 1 ordo . . . decrevere. 2 3 4 4 III 579° contubernium posuerunt 1464 CIL III 1 0 2 0 2 (col. Bassiana in Pannonia inferior) 2 ff vgl. CIL III 3545 maritus et coniux posuit. 3 9 8 9 1464a CIL V 8 9 5 (Aquileia) 1464 b CIL III 1 1 0 8 2 (Arrabona in Pannonia superior) b 1 statt dedicantibus 1 0 ff 9 juni 2 0 7 1465 CIL Y I 2 7 5 9 add. p. 3 3 7 0 De 2 0 4 5 2 f miles cohortis 6 Moesiaca 7 die lanciarli wurden durch Diocletian formiert 8 gemeint Aas praetorium, die praetorianer, die Constantin aufhob IO f gleichsam cum ceteris commanuculis 1466 CIL VI 2 8 4 1 . 32547 ι ff i. j. 2 3 9 5 f gleichsam per, s. u. a. CIL ΙΠ 3 5 3 4 u. Di s. 2 0 5 1467 CIL X I V 6 7 1 (Ostia) 1468 CE 1 4 6 3 (beim Albanersee)

I40

KAP. v i zur syntax :

1469 Laeliae Clementine | uxori incomparabili | Q. Furius Secundus marijtus et sibi vivus fecit, jj functa iaces hie, set vivis vivesque Secunjdo Laelia tuo, debe(n)t nec benefacta | mori. | te, Tellus, sanctosque precor pro | coniugis Manes, vos ite placidi, || tu levis ossua tegas. vixit ann. X X V I I 1470 d. m. s. | Fortunata [ pia vixit ann. XV, | h. s. e. 5 cura patr||is pientisimus f. 5 1471 dis M[au]|ris sac. | L. Purtisi|us Firmus || hast, cum | Popilia Mar|ciane con]iuge fecer(unt) | l(ibentes) a(nimis) 5 1472 d. m. | P. Cornelius | Eutychus fejcit sibi se viv||o et io hic locu|s pertenebit | at libertos | libertabus|que posteri[s]|¡que eorum 1473 [e]x edictu P. Cor|neli Dolabele leg(ati) | pro pr(aetore) 5 determin ati fines Geminus [| pri(nceps) posterior leg. | VII inter Neditas | et Corinienses, | restituti iussu A. Duceni io Gemini || leg. Augusti pr. p[r.] | per A. Resium [M a|ximum 0· leg. X I I C(laudiae) p(iae) f(idelis) pr(incipem) posterior. | 15 et Q. Aebutium || liberalem astat(um) | posteriore(m) leg. | eiusdem s

1474 d. m. | Augustalis | L. Arunti Myris|mi ser. Suncra||sis conserva su|a fecit | bene merenti 1475 Hygia [f(aciendum)] c(uravit) sibi et Alexandra marit. suo ita, I ut post morte Hygiae nemo in hoc sarcofagos | ponantur, nisi ipsa et maritus suus. quod si qui ¡ a[l]ium 5 posuerit, det collegio pontificum pena[m H]S [| dec(em) m(ilia) n(ummum) s. ili (?)

zur seite d. m.

1476 d. m. s. | Ulpiae Valentinae | coiugi suae b. m., | 5 quae vixit annis || X X X . fecit | Aurelius Afrodisius | coiuncxs suus 5 1477 d. m. | Gl. Prjnaistin(ai) | Ql. et Aelpis || nona sua | et Aur. Cit. | pater | fecerjunt 1469 C I L V 3653 C E 1043 2 tuo einsilbig, Buech. vgl. tis, so 3 entweder pro coniuge oder coniugis manes 1470 C I L V i l i 12745 (Carthago) 1471 C I L V i l i 2640 add. p. 1739 (Lambaesis) 8 vgl. C I L V I I I 2762 I X 5 4 1 2 1 4 7 2 C I L V I I I 9998 483 C I L V I 30894 (ende des I I jh.) 1484 C I L V I I I 292 (prov. Byzac.) 1485 C I L X 5589 (Fabrateria nova) 2 vioviatf.J der stein i486 C I L X I I 2674 (Alba Helvorum) 1487 C I L I I I 4796 (Vimnum) 6 vgl. C I L I I I 9532. 3653. 14458 1 7 f i. j. 3 1 1 1488 C I L V I 16803 add. p. 35ÎO (unter einer marmorbüste des ausgehenden I I jh.)

142

KAP. v i zur syntax:

1489 C. Egnatio | C. f. Serg. | Marcello dec. | Iulia Tertulia 5 mater || Iulium Philinum et | Iulium Crescentem | libertos testamento | ponere iussit. | 1. d. d. d. 1490 C. Vibius Firmus C. | Vibio Ampliato patrono | suo 5 benem. titulum [ posuit. quod iussit et rojjgavit, cum patrona sua I poni, ita factum est 1491 huic I monumento | ustrinum aplijcari non licet 1492 d. m. | Agriae Severae | C. Agrius Successus | fecit, 5 et ic ne||mine liceat | poni nesi de | meis 1493 C. lui. Mygdonius ] generi Parthus, | natus ingenuus, 5 capt(us) I pubis aetate, dat(us) in terra || Romana, qui dum factus I cives R. iuvente fato cojlocavi arkam, dum esse(m) | annor(um) L, pet(i)i usq(ue) a pubertate senectae meae perio veni||re nunc recipe me, saxe, libens; | tecum cura solutus ero 1494 Alexander Maraidi Sex. s(ervi) quot par parenti dequs facer(et) filius, mors imatura ademit ut faceret mate[r] filio Alexandra 1495 d. m. s. v. L X X X V [ Satuminus | s(acerdos) A(esculapi). 5 si quis posit observare vinu non bibe||re annos X X X V I I I meses septe, | ipse posit sacerdos esse 1496 d. m. | L. Terentio | Mnesteii Teren|tia Cypare 1. || 5 idem coniux. | quicum vixit an|nis X X V , de cuo ni|hil queri io habui. I cum Cara filia || benemerenti patrono | titulum posuit 5 1497 Britto an. | X X X X V . | siquis es | praeteries, lege. || sit tibi tera levis 1498 d. m. s. | L. Fenius Filinus | homo inconparabilis, | 5 q. vicsit annos p(lus) m(inus) X X V m. duobus || diebus X X I I I I . qui in die mortis sue | nunquan nemine lesit. se vivo | fecit sibi et suis libertis libertab. | posterisque eorum 1499 d. m. s. | Eutyches Ursulae conse[r.] | karissimae, 1489 C I L I I I 1738. 8403 (Risinium)

1490 C I L V I 5154 add. p. 3416

(columb.) 1491 CIL V I 4410 add. p. 3416 CE 201 (columb.) 1492 CIL X I V 553 (Ostia) 1493 CIL X I 137 CE 1580 De 1980 (Ravenna, I jh.) 3 luiente

4 usque ad pubertatem

6 wie C E 415 saxsus,

848

1494 Ephem. epigr. V i l i 126 CE 170 (Teate Marrucinorum)

saxsolus

2 ver-

quickung von quot par parenti fuerat faceret filius und q. decus erat parenti faceré filium 1495 C I L V i l i 16752 (bei Theveste) 1 erg. (annos) 5 zu septe s. D i s. 1 9 1 1496 C I L V I 2 7 1 9 6 1497 C I L

Π 952 (im conventos Hispalensis)

1498 CIL V I 17677

1499 C I L

der modi, tempora, partikel, praepositionen

cum qua vix. annis | X X I I , mense V I I , dies X X I . de || qua numqua nihil quaestus | sum. et Asiane mater b. m. f. 1500 d. m. I molestari noli, | sic tuis non moleste|tur alter. || Urbana a b ^ ) 1501 rogo per deos Stygios, oss(a) nostr(a), quisquís es homo, non violes, non tras(ieris) h(unc) l(ocum) 1502 T. Flavio T. f. Pai. Vero | equiti Romano aedem fecit I Vibussia L. f. Sabina mater, | quae iubet, se quandone inea aede poni et Gn. Ost(iensem) Hermete || maritum suum, neque heres meus ñeque heredive meor. neque | cuiquam licevit inea aede ponere neque corpus neque ossa, quod | siquis ad versus ea fecerit, ínferet aerario p. R. HS L m. n., item rei pub. | Ost. HS L m. η. is autem, qui detulerit, accipere debebit sum(mae) s(upra) s(criptae) quartas. | ypogaeu et cetera libertis libertabq. meis post(erisque) eor(um). || hie monimentus exteru herede non sequitur, sei. nec donatione facere. | in f. p. X X V I , in a. p. X X X V 1503 d. m. I M. Seio Severo | fecit Seia Doris | mater pientis. [I ad anos vixit | X X V I I I I 1504 Ducenia | posuit | Dydymu | at se in suo. || ideo posibi, I ne quis pos | me iuriam | faciat 1505 T. Publilius Gorgus | T. I. idem pater | fui amicis meis I carissimus, || defrudavi me | numquam ad | quod habui. | vixi annos L X 1506 hoc praediolum perti|net aput | T . Terentium Secundum I et Terentiam Amplia||[ta]m filiam eius 1507 Sex. Pompeius Modejratus pro salutem | sua et suorum voluit | ara domino Silvano || aput gratias referenjdas, quot se et suos m|coIumes habet, votum | solvi et ara dedicavi 1508 M. Verrius M. 1. Epagatus | emit ollas superiores II, | infriores II. se contra | I donavit l(iberto) suo || M. Verrio M. 1. Philoxen[o] V I 17408 1 5 0 0 C I L V I 29579 1 5 0 1 C E 198 (Rom) 2 Buech. vgl. Petron. 74 suadeo non patiaris oder non tras(eas), näml. um die inschrift zu lesen 1 5 0 2 C I L X I V 166 add. p. 481 (Ostia) 1503 CIL V I 26119 1504 C I L V I 17072 7 iniuriam. 1505 CIL V I 25175 1 5 0 6 C I L X I V 1661 (Ostia) 1 f desgl. V I 29907 (nro 1424) 1507 CIL I X 2164 add. p. 673 (Caudium I I I jh.) 3 voluit statt novit 5 apui oder afitit der stein, statt ad 1 5 0 8 C I L V I 28598 3 = e regione suarum

144

KAP. v i

zur syntax

1509 Hermion[e] | C. Minuci Galli | Philadelpho [ avonculo 5 suo ob I pietatem erga inse 5 1510 d. m. I Asidonius | Agatopus | et Aur. Luxuria || qui in se bene | lavoraverunt, | quae vixit annjis XXII. vivi sibi | io fecerunt l(oco) c(oncesso) || a lui. Clemen|tiano links Asidonius I ceriolajrius 1511 L. Licinius | M. f. Pol(lia) Nepos, | cuius de vita merito | pote nemo queri. || qui negotiando locupletem ¡ se speravit esse futurum, | spe deceptus erat, et a mult|is bene meritus amicis. [ 5 hanc casulam in parv||o fecit supremi temporis | sedem maiori cura | quam inpensa potuit. ) diís parentibus suis | hunc lapidem posuit || supremum semoto loco, | suptus quem factum est | ut remanerent ossa | et ciñeres C. fratrie et | sua ube requiescerent, || et per quem testali posset | quam laboriose et non | secure vixserit. io qui vivos I multis in futurum su(p)rem[a hospitia donavit amicis, || cuius in hospitio requiesc(e)[nt, multis gratis | et amicis, quos roga|t ut quod eis superat, suis | donent gratis, ne vendan] |t, vitent homines avaros, audajces monumentorum [ sacrilogos, 15 per quos | decessis numquam | requiescere licet. || diís manibus sacrum. | homo, violare noli si te | moriturum putas. | p(edes) q(uadrati) XII 1512 [. . .] I Valeriae [. . .] | C. Albucius Ortrus | uxori a 5 se merenjtissimae fecit, cum || qua vixit annos XXX | sine ulla querella 5 1518 d. m. I Stercoriae [ filiae dulcissijmae ab omnibujjs amantissime, | que vixit annis | XVI et m. II d. XXVII. | 10 bene merenti | fecerunt Ce[. . .]1||[. . .]se | parentes 1509 C I L V I 6469 (columb.) 6 vgl. C I L V I 8543 add. p. 3459 erga de se bene merenti 1510 C I L III 2112. 2113. 8591 (Salonae) 1511 C I L V I 9659. 33814 C E 1583 zur metr. analyse vgl. die anm. Buech. 2 potis est 5 vgl. Petron. i n , 5 10 surema der stein 11 im gegs. zu 4 14 Buech. vgl. C I L I V 5182 sortilogus. s. auch C I L V i l i 6181 Porph. Hör. sat. 1, 114 (cod. Mon.) und inanilogus 1512 C I L Χ Π 194 (Antipolis) 3 f vgl. C I L X I I 197 1513 C I L V I 26850

KAP. v i i zur Wortbedeutung

145

1514 d. m. parentes filiabusque dulcis|simis. voluistis nobis esse inimicas : Atino|dore, que vixit annos septe die minus, et Severa, que et ipsa vixit de | annos septe, minus dies XI. sie fuerunt sibi dulces sórores 1515 d. m. I Sexti Avií | Capelliani | Licinia Faus||tina marito I sibi merentisjsimo sub ascia | posuit 1516 d. m. I Salaminus Aug. | ser. sib. et Eufro|sino et Gemellin||ae filis et Cal[l]iop|eni coniugi | Silvinus Aug. ser. | curavit eis aram | ut poneretur 1517 quisque misericordia abes, ne quis | belit manes inquetare. hie ex uno ventre I infelicissimi duo fratres et soror | positi sun 1518 Roscia [..] 1. Secunda po[st] | Sphaeri obitum | v. a. VIII. hic. sitast. | siquod sapiunt | inferi, have, valete | superi 1519 dis m. | Aurunceiaes | Magnaes. emit | sibi et suis et post||erisq. eor. excessit [ annis emeritis suis 1520 d. m. I Q. Valerio Felici | veterano cohor. | X pr. pater fecit || b. m. sed is mihi | debuit facere, quam | senectae meae dolum | relinquere 1521 d. m. I V(alerius) Max(imus) et C(laudius) Vera(tius), | cum dolum tantum [ haberent de Valerio || delicato, quam ut fijlio infelicissimo iujveni d(efuncto) ann(orum) XXIIII, | dune dolum habe|rit, C(Iaudia) Vende||mia de marito Vale|rio et socero p(uero) p(ientissimo) | titulum posuit 1522 [. . ,]i paucum per tempus filia [ cuius supprema | [. . .]ti composui dolose | [. . ,]tius [B]ellator pater || [et sub a] scia ded. 1523 d. m. | Baebiae Aman|da nepos dulcis|sima, que vix. an||nis I I I men. V dib. | X. abia fecit 1524 Donata que | vixit an. LXI. | Iul(ia) Berect | nepos an. III. y Muttun Gudu|dus [. . .] 1514 CIL V I 12607/8 2 f Athenodora «515 CIL X I I 3453 (Nîmes, II jh.) 1516 CIL V 222 (Pola) 5 f Caliiopeni der stein 1517 CIL V I 27498^ 1518 CIL V I 25489 1519 CIL V I 4530 (columb.) 4 et abundiert, wie sehr häufig in derselben phrase 1520 CIL X 1760 (Puteoli) 1521 CIL Ι Π 1903 add. p. 1499 (Dalmatien) zur sacherkl. s. d. anm. Mommsens 9 desgl. CIL X I I 2033 (christl. ?) 1522 CIL X I I 1939 (Vienne) 3 dolenter. vgl. dolus = dolor 1523 CIL V I 6156 (columb.) 6 abia wie CIL X 3646 1524 C I L V I I I 8732. 20499 (Maur. Sitif.) 4 nepos = neptis. desgl. 2507 X I I 344 u. o. vgl. CIL V I I I 4050 nepotis = neptis (nom.), dahingegen nepti— nepoti CIL X I 1 2 2 4 D i e h i , Vulgärlateinische Inschriften.

10

146

KAP. vii zur Wortbedeutung

1525 dis man. | P. Fufius Dexter | Lolliae Iucunjde coiugi 5 beneme||renti et incompa|rabiIi, que mecu vijxit annis sex, 10 men[sebus seppte, die. XV, | hör. III. que in diem m||ortis sue omne omine [ bene monuit 1526 d. m. | C. Sornoio[nis] | Maioris. vix[it] | m. sex d. 5 X X I I II oras V i l l i . Montanus et | Sortita patres 1527 d. m. | M. Advetinio | Fruendo M. Pud. | Adventus 5 mil. II leg. X X X U(lpiae) v(indicis) p(iae) f(idelis) | et Patavinia I Romana patjres p(ientissimi) fil(io) men|sium X I f. c. 1528 M. Coelius | M. 1. Onesimus | sibi et [ Primigeniae || 5 contubernali 1. | et Cerviae | Fuscae matri | tonsori 1529 d. m. | Emuleiae Gazae. | vix. ann. X X X I I men. 5 VIII I dies X X I I loco conces||so ab Atilia Fyrmina ] ex voluptate eius amicae canssimae 5 1530 d. m. aeterna do|mum | L. Domitius Se||cundus ubi relijqua corporis sui | sint se vivo | instituit 1531 d. m. et | memoriae aeternae Maspetia Silvina Vale|rio 5 Messori coniugi || incomparabili, qui plus merebatur, quam fació, cum quem vixi | annis X X I I I I . quod ille | mi debuit 10 facere, si fata || bona fuissent, idem as|tat memoriam poni. Valerius Silvicola et | filia fluentis lacrijmis orfanitatem, qua | 15 perdiderunt patrem | incomparabilem. ei | posita est ara, qui 20 ges|sit in canabis sine | ulla macula, sic scri||psit Maspetia Silvina. | si fati condicionem | reddidero, ut lice [at] | aram 25 mereri et m[e]mo|riam meam poni. || ppp. ccc. sss. aaa. ddd. 1532 Zoticus Ienarinus Erculi | Capanum botu redii 1533 d. m. | CI. Vincentio, qui vijxit ann. X V I I mensi[b. VI 5 plenis, ipso die decessit. || Caecilia Crescentia uxor [ marito innocentissim[o] [ fecit V kal. Aug. | Caecilio Vincentio patri | 10 CI. Vincenti, qui mox || vidit filium suum valde | defectum esse animo | spondit ante dies X X I I I I | mortis fili sui rebus 15 hu|manis exemptus est. || Cecilia Crescentia cog|nata benemerenti I fecit 1525 C I L X I V 3344 (Praeneste) 10 f omni nomine b. meruit 1526 C I L X I 516 (Rimini) «527 C I L X I I I 1 1 9 6 (Avaricum Biturigum) 7 f vgl. C I L X I I I 5840 1528 C I L X I I 4 5 1 4 (Narbonne) 8 man erw. tonstrici 1529 C I L X I V 966 (Ostia) 6 volúntate, sehr häufige nebenform, z. b. C I L V I 26240 1530 C I L V I I I 3582 (Lambaesis) 1531 C I L X I I I 2016 (Lyon) IOf astat = instati acciditì 1 1 näml. Uli a me 13 f d. i. lacrimis conquerentes 25 (tres) p(onendum) c(uraverunt) (et) s(ub) a(scia) d(edicaverunt) : nämlich die gattin und die beiden kinder 1 5 3 2 C I L V I 303 add. p. 833. 30732 1 5 3 3 C I L V I 1 5 3 1 6 (vieil, ehr.) 4 nämlich mensis quo natus erat 12 statt despondit 15 f = nurus

und zum Wortschatz

147

1534 d. m. v. f. | Vinicia Tertullina | sibi et C. Novellio Vict. I VI vir. iun. dendrophoro mar(ito) suo || et Novelliae s Tertullinae filiae, | quae vixit ann. X X I menses V i l l i et | Maximo Comagio Vero Marsiano | filio suo VI vir. iuniori et Cojmagiae Verinae filiae suae || et avviaticis suis 10 1535 d. m. | Aurelius | Crescenzio ex pre||positis, | et 5 Vincen|tia coniunjx eius Au|relie Vericie || bruti suae q|ui vixit 10 ann|is X X I I I I bene | mente titu|lo posuerunt 1536 P. Aelio Pamph[ilo] | Calpurnia Pam[phile patri merentissimo | posuit. | ad quod opus | collign(ium) iuvenu[m] Nemesiorum inpendium dedi[t] 1537 d. m. | Ulpia Celerina, dulces habe | Gorgonio tuo castissima | senper. cuius simplicitas et || obsequentia laudatur et ama|tur 5 ubique, et cuius [c]onsil(i)is | nulla decepta a(ni)mo aeternamjque domu, ut fecit superstes | maritus, sic meret virginia voti||ssima mihi uno marito, et 10 vos be|[n]e vivendo [h]ec saltern sperare [ depetis. Ulpius Gorgonius | piissimus Celerine conpari | pientissime, cum qua concor||diter viexit ann. X X I I I I m. V dies [ XXV, vibi 15 sibi posuerunt posteris|q. suis 1538 Iunia Cocceia puerae sane. | an. XX hic sita e[s]t. Gallus pat. | filiae pientis[s]imae sibi et | coniugi vivi [p]osierunt 1559 d. m. | Aurelio | Aureliano | eq. R. socerioni || Aur. 5 Septiminus | tribun(us) gener | piissimo, | qui vixit ann. X X I I | et Rosu[l]ae || neptiae eius ann. I I I 10 1540 d. m. I Lupus vi|licus fecit | Probino'|| actori so|cerioni 5 et I Proba soror | fratri o(bito) an. XL. | et Urse coni||ugi 10 vive fae|caerunt 1541 pro salut[e] | imperator[is] | Augusti M[a][ter Magnae j| consacrani | 1. m. 5 1542 d. m. s. | Antonius sive Sinus | sive Oniacus cum om|nibus concordius || me vivo feci cum | Rusti[cill]a coniuge | 5 Vener[ia.] v. a. XL. con|iux prior Mustulus | v. a. X X «534 C I L V 5902 (Mailand) 1 5 3 5 C I L III 12377 add. p. 2 3 1 6 " De 8558 (Moesien) 10 'braut'. vgl. C I L III 12666 und die anm. bei De 1 5 3 6 C I L X I I 22 (in den Seealpen) 7 vgl. CIL V I I 1069 f 1 5 3 7 C I L III 14292 (Salonae) 2 dulcís have 5 obsequium 6 oonsilis der Sarkophag 11 iec der sark. 1 5 3 8 C I L III 14359 2 0 (Pannonia superior) 1 5 3 9 C I L V 8273 De 8558» (Aquileia) 3 socero. vgl. suecerioni nro 258 1540 C I L III 5622 (zw. Salzburg und Wels) 5 f = socero 1541 CIL X I I I 7865 (bei Jülich) 1542 C I L V I I I 8530 (Sétif) 4 vgl. C E 461, 3

148

KAP. v u zum Wortschatz

1 5 4 8 Spude pusinna | miserina v. an. I I | m. I I I d. X X 1 5 4 4 Nicephorus | pitinnus, | qui vixsit | annus duo 1 5 4 5 dis manibus | A. Fabio Stefano | Fabia Agathangelis | 5 patrono suo bene || merenti fecit liber|tis libertabusquae | suis io posterisquae | eorum. quot ets infantibus parte senex||tra ollaria pilaría | contra alis alio il. I U I | et pariens medius P. V S L (?) 1 5 4 6 dis m. | emit P. Granius Amandus | sibi et suis 5 posterisque eoru | aedicla parti senexteriosum || olaru n. V I I I . emit P. Granius Vitalis | lib. P. Granio Amando et P. Granio Onesimo | posterisque eorum 5 1 5 4 6 a d. m. | Valeriae Se|verine Sex|tilianus et || Valeria io Vin|centia amtri | obmerentis|sime et coiu|gi inconpa||rabili posu|erunt 1 5 4 7 d. m. s. | Huagelo, qui bjixit an. X X X V I (m.) X | 5 (d.) X X V [ . ] Tecusa m(arita ?) || mar(ito) [q]u(i) atbixi|t mecum an. X|I fee. 1 5 4 8 d. m. | Annia Crestina et | C. Sextilius Marius | v. 5 sibi p. Il petimus, ne quis nos | inquietet ex area nostra, | neque ab ante aliam | ponat | nec commutet v(el ?) id quo(tiens ?) f(iet ?) d(abit) f(isco) ÍIS C 1 5 4 9 d. m. [s.] [ ob memoriam Sulpiciae L. 1. Vic|toriae 5 Gaius Iulius Felix mari|tus eius sepulcrum fecit || quasi amantissimae ac rarissimae | et dulcissimae quondam con|iugi suae, depost cuius mor|te fili superstites ñ. V et | nepotes X tener(i) io si(ti) sunt, haec de||cessit die V I I idus Ianuarias (anno) p(rovinciae) C L X X X | V I I I . vixit anis L n. votum solvit 1 5 5 0 rusticulus hic, | Fufio Iustino homini bono | Tullonia 5 Lea coniugi incomparabili, | qui insimul viximus [| annis sexaginta 1 5 5 1 [. . .] iata ann. X X men. | V I I I dies V i l l i . | abstulit una dies | anima corpusq. || sim[it]ur arsit et in | ciñeres iacet hie | (uersum) adque favilla. su|premum munus mi|sero posuere || sodales Fortunes[e]s 1 5 4 3 C I L V I 26704 1 5 4 4 C I L V I 3 5 9 1 5 2 pisinnusì 1545 CIL V I 175658«/ 1 5 4 6 C I L V I 1 9 0 7 5 1 5 4 6 a C I L X I I 1466 (Vasio) 6 statt matri 1 5 4 7 C I L V I 1 7 2 9 7 2 Euangelo 1 5 4 8 C I L X I 147 (Ravenna) 8 v. id. quo. e. d. f. der stein >549 C I L V I I I 9 1 6 2 add. p. 974 (Auzia) 8 superstites näml. matri IO f i. j. 227 n. Chr. 1 5 5 0 C I L I X 1 8 2 6 add. p. 695 De 8458 (Benevent) 4 vgl. französ. ensemble, ital. itisieme 1 5 5 1 C I L X 1 7 4 C E 405 (Potentia) I vgl. Ov. Pont. I, 2, 4 und Thes. I I 1 3 3 7 , 3 1 ff zu simitur vgl. C E 365. 422, 7 2 versum erg. Ritschi. s. C E 960

KAP. vili offizielle dokumente

149

1552 d. m. s. I Valerius Marcellinus | eques de subcura Valeri | [p]rae[f.] equitum Sta[bl]e||sianorum. Valerius | Vale- 5 rianus memori|am fecit parentis | bene meriti 1553 Velius Fidus Iubentio Celso col|Iegae suo salutem. Desideri fra|ter, Arrii Alphii Arriae Fadillae, domi|ni n. imp. Antonini Aug. matris, liberti ¡| libellum tibi misi, cogniti mihi 5 ex I longo tempore primae iubentutis. | etiam miratus, cum ab aedibus es|sem, quot eo lo. se contulisset, a quo | didici causa se requitionis set et re[|ligionis magnope. a domino η. 10 imp. I impetrasse, ita ne qua mora videajtur ei per nos fieri, libellum subscrip|tum per eudem publicum sine mora | mihi remitías, opto te salvon et fel[i]cem es. || rs exeplu libelli dati. | cum ante hos dies coiugem et filium ami|serim et pressus necessitate corpora eorum | fictili sarcofago commendaverim, doni|que is locus, quem emeram, aedificaretur vi||a Flaminia 20 inter miliar. II et III euntibus a|b urbe parte laeva custodia monumenti ¡ Fla. Thumeies, maesolaeo M. S[i]li Orcili: | rogo, domin., permitías mihi in eodem lo]co in marmoreo sarcofago, quem mihi mo||do comparavi, ea corpora colligere, ut cuan|done 25 ego esse desier., pariter cum eis ponar. | [djecretum : fieri placet. Iubentius Celsus | promagister subscripsi III nonas Noemb. | Antio Pollone et Opimiano kos., ordina[r]is Severo et Sabiniano cos. 1554 b. f. |. ex praecepto I. o. m. D. aetemi, conservatori totius poli et numini pra|estantisso exibitori invicto, L. Tettius Hermes eq. R. et [ kandidatus et patronus huius loci, pro salute sua et Aur||eliae Restitutae coniugis et Tettiae Pannuchiae s filiae suae | et suorum et Aureli Lampadi fratris carissimi, et pro saloute | sacerdotium et kandidatorum et colitorum huius 1 5 5 2 C I L V i l i 8490 (Sétif)

1 5 5 3 C I L V I 2120 vgl. 32398a De 8380

I a Ä Velius Fidus vgl. CIL III 14387e P. luventius Celsus cos. ord. i. j. 164 If collegae im pontificalcollegium 2 Desideri signum. zu e frater vgl. De Friedländer Sittengesch. I 445 3 zu Arria Fadilla vgl. Prosopogr. I 143, 921 7 ff Mo erklärt: e. m. c. ab aed. meis abessem, Alphium me persecutum. ad eundem locum, se contulisse, ab eo didici if sum ob causam requietionis, sed et religionis magnopere a domino nostro impetrare quid velie 8 zur construction vgl. Di s. 72 f 15 näml. von Anius Alphius 22 oder a mesolaeo 27 fecretum der stein 29 i. j. 155. vgl. Liebenam s. 23. zur doppelten datierung verw. De auf Mommsen Staatsr. II" 92, 3

p. VIII not. ι 1554 CIL V I 406. 30758 De 4316 1 b(ona) oder b(onum) f(actum) 6 saloute wie griech. ou 7 cultorum

f(ortuna) 7 f acc.

15°

KAP. vin offizielle dokumente

loci, tabula | marmorea cum proscaenio et columnis d. d. quos elexit | I. o. m. D. sibi servire, M. Aurel. Oenopione io Onesimum signum Acaci || tiotarium, et Septimium Antonium signum Olympi patre, kandid., | patronos, fratres carissimos et collegas hon., Aur. Magnesium, | Aur. Serapiacum, Antonium Marianum, M. Iul. Florentinum principe | huius loci, et Aur. Severum veteranum curatorem tempuli et | Aur. Antiochum 15 sacerdote, Gemi. Felix et Vibius Eutychianus || lecticari dei, Co[. . .Jcentianus 1555 Anicio Achilio Glabrijoni Fausto claris|simo viro, 5 quaestori | candidato, praetori || tutilari, comitis in]tra consistorium, I tertio praefecto ur[bi utriusque inpe|rii iudicii subió limita||to, praefecto praeto|rio Italiae Africe et Inlyrici, quod 15 et prae|sentibus gloriae et | futuris intcitamen |to ad virtutem fore, rojgantibus Aricinis, | qui beneficiis et re mediis eiusdem 20 ampl|issimi viri ab intora||bilibus necessitati|bus fuerant vindica|ti, ob praestita circa | se beneficia, ordo | et cives statuam || 25 conlocaverunt 1566 a Iulianii v. [c.] | Postumio Iuliano c(larissimae) m(emoriae) v(iro) ob meritum amorem et religi|onem quam erga cibes universus habere satis dig|natus est ; quiquae 5 testamento suo memor. || honorificentiae n[ostr]ae memoriae retijnes testamentoque [suo ka sa cui vocabulum | est Fulgeritam ter[r. Prae]nestino nobis uni versis cibibus, quos magna adío fectione dijligebat, reliquit. cuique ob eadem contempla||tione dignissimo patrono, cuius omnes requijmus defensionem et vindicium, statuam promp|to animo erigendam censuimus, adq. ob nimio | amore civico secundum in anno vel amplius universi I civves Prae(nestini) aepulum celebraturi. expl. tesm. 15 partis. II r Pos. Iulianus v. c. sanus salbus, sana quoq. mente in|tegroq. Consilio, memor condicionis ornane, testamentu | feci', inter cetera 'civibus Prae. omnibus dari bolo ex | massa Prae. kasam cui vocabulum est Fulgerita | regione Camp. terr. Prae., 20 ita ut ad memorim || meam per singulos annos sine dubio colant I spiritum meum, ita tam. ut conlocent statua nomin. | 9 Oenopionem 9f zweimal statt signo, dieselben namen C I L V I 3 1 7 5 9 ; ebda Antonii Mariani (ζ. I2). zur sache s. nro 508 11 hon(estissimos) 12 principéisj 1555 C I L X I V 2165 De 1283 (Arida) I cons. d. j. 438, vgl. P W V I 2092, 13 5 corniti 7 f vor d. j. 438, nach 425 (s. P W a. o.) 9 iudiciis vgl. d. anm. von De 10 f i. j. 437—442 15 foret 19 f intolerabilibus 1556 C I L X I V 2934 De 8375 (Praeneste) a 3 universos 10 f requirimus, requisivimus 13 = bis 14 erg. sumus ex{em)pl(um) tes(ta)m(enti) 16 humanae 19 memoriam

mit vulgärem einschlag

mei in foro et hoc ipsu expl. tèstam. ascribant ibi et n o n | habt, potest, dextraendi; ut si quado alienan boluerint, | fiscus possideat' zur seite b defuntus X V I kal. Dec. | dn. Arcadio Aug. et Bautoni | v. c. conss. | d(e)d(icatum) die I V nonas Mar. Il coss. s(upra) s(criptis) 5 1557 Helpidi homo felix, | deus te servet. | Flaviis Leontio et Bonoso conss., | V I idus Apriles. || cum cibes fréquentes 5 coloniae Paestano|rum coegissent, berba fecerunt : | non aliunde aestimamus statum cibitatis | altiorem cultioremque reddi, nisi indus|trium virorum patrocinio fulciantur || optimi cibes. igitur 10 Helpidio honestis|simo viro pro dignitate sua patronatum | offeramus. credimus, quod in omnibus nos | patriamque nostram fobere dignetur. | Helpidio. || placet, placet Helpidio honestis- 15 simo I viro, cuius tanta aequitas tranquilli|tas dignitas iustitia innocentia huma|nitas ex origine propa[g]ata monstra|tur, cuiusque proles sanctissimi et eius || veneravilis flos decusque est, 20 tabulam | patronatus sic, uti parentibus eius op|tulimus, offeramus. quem si accipe|re fuerit dignatus, speramus quod | pro honestate nominis sui in omnibus || nos aequo sinceraeque 25 animo aspi|cere ac fobere dignetur 1558 pro beatitudine temporum | felicitatemque publici status imp. | ddd. nnn. Theodosi Arcadi et Honori | perennium Augustorum, || ripam macelli dextra lebaque | a d gratiam 5 splendoremque | civitatis Puteolanae instructum | dedica vit Fabius Pasiphilus v. c. [ agis vicem praefectorum praetorio || et urbi 10 1559 a industriae ac sapientiae praeclaro | M. Sentio Redempto v(iro) l(audabili) primario civitatis | nostrae, omnibus honoribus et honeribus cu|riae suae perfuneto, ex origine patronatus || venientem, que populum suum pro sua be|ni- 5 volentia ab indictione auri argentiq. pop[u]|lum suum liberum reddidit, termas extivas | in sordentibus ac ruina conlabsas ex prop[rio] | ad summam m a n u m revoeavit. cuius tantis || be[ne]ficiis circa nos comulatis ad perpetuam fa|mam statuam 10 eidem erigendam universus | populus Interamnatium censuerunt daneben b d(edicata) prid. non. Iulias | Basso et Filippo vvcc. cons. 23 distrahendi b 2 f i. j. 385 1 5 5 7 C I L X 477 De 6 1 1 4 (Paestum, erztafel) 3 i. j. 344 9 f inlustrium 19 verb, civisque 25 man erw. animo sincereque 1558 C I L X 1692 De 792 (Puteoli) 3 f zw. 6. Sept. 394 und 17. Jan. 395 s. De anm. 5 laevaque 7 instruetam 9 agens 1 5 5 9 C I L X 5349 (Interamna Lirenas) 5 veniente qui 6 Mommsen erkl. : chrysargyrum oder lustralis collatio 6 f tilge populum suum 7 aestivas. vgl. extibal(ia) Ephem. epigr. V I I I 721 (Sardin., i. j. 582) a 8 erkl. in sordentes ruinas 9 Mo vgl. CIL III 3653. 5670 b i. j. 408

152

KAP. vin offizielle dokumente

1560 dd. nn. Valentiniano et Valente senper Augg. | Lol(lius ?) Cyrius princ(ipalis) cur(iae) et eritor duodena de propio suo | vetustatem conlapsum at statum pristinum red[u]c(sit) | amphi5 teatrum, cum portis, posticiis et omnem fabric[am] || arene, nepus Loi. Cyri princ. cur. et ante eretoris, filius Loi. | Claudi princ. et patroni curiae, pronepos Messi Gorgotis | princ. filiciter 1 5 6 1 fiorente imperio ddd. Aaaggg. q. nnn. Grattiani, | Valentiniani et Theodosi principum maximorum, | thermarum speciem ruinae deformitatem sordentem | et periculosis pon5 deribus inminentem, quae Iabantem (| populum metu sollicitudinis deterrebat, exclusa totius | scarie vetustatis ad firmam stabilitate usumq. tectorum | Anicius Auchenius Bassus v. c., pro consule Campaniae | vice sacra iudicans, r[e] paravi in meliorem civitatis effigiem 1562 [. . . homo] | felix. | post conss. dd. nn. Arcadi I I I et Onori I I [ Augg. q ka. April. Genusiae. j referentibus Val. 5 Fortunato et Aur. || Silvano q(uin)q(uennalibus) verva fa[c]ta sunt de cooptan|do patrono Fl. Sucesso hornato et exjplendido viro, quod t[ant]a fa|miliaritate et [indu]stri|a sua singulos io u[ni]bersos[|que tueatur et fobeat. pla|cet igitur huic tabula[m] | aere incisum per viros [p]ri[n]cipales | offerri et aput [P]enates domus I huius dedicari. censuerunt 1 5 6 2 a impp. Licinio Valeriano | Aug. I U I Licinio Gallieno Aug. I I I I cos. idibus Martis | quod coeptum studi iuvenum 11 5 cultorum dei Herculis maiores | retulerunt patronum cooptandum (nämlich Rutilium Viatorem) : | plus speramus beneficia uberiora | pos se consequituros, cuius in praete|rito summa dignationem io sensimus, et ide||o cooptamus Rutilium Viatorem pa|tronum cum iis, qui infra s(cripti) s(unt) Nonium Gra|tilianum c. v. et Egnatium Sattianum c. v. | (et) plerosque splendidos équités 15 Romanos | et concuriales eiusdem Viatoris, qui nos || dignatione sua et merita provocave|runt. offerre per Numerium Numeria|num Attic, et maiores eorum 1560 CIL X 6565 De 5632 (Velitrae) I zw. 364—375 2 erogator munerum duodecim ? .Mo 2 f proprio . . . vetustate 4 = posterulis Mo 5 erogatorisi 1561 CIL X 6656 De 5702 (Antium) 1 (trium) dominorum, Augustorumque nostrorum 3 deformitaie 4 lavantem 6 carie, nach scabies 1562 CIL I X 259 (Genosa, erztafel) 2 i. j. 395 5 faota d. erz i l tabula a d. erz 12. 13 friacipales, oenates d. erz 12 verb. incisam 1562a CIL I X 1681 (Benevent, erztafel) I ff i. j. 257 8 man erw, post nos 13 plerosque gleichsam et pleros 15 meritis oder per d. s. et m. 16 erg. placuit decretum iis 17 man erw. nos tros

mit vulgärem einschlag

153

1568 imp. Gallieno Aug. I I I I et Volusiano cos. | X V kal. Septembres | Sentini in triclini(o) domus c(ollegii) c(entonariorum), numerum habenti|bus sequella eiusdem colleg., ibi referentibus Casidio || Severo patre n(umeri) n(ostri) et Heldio Peregrino parente: cum sit | oportunum crebris beneficiis et adfectionem amoris | [erg]a n. n. exibentibus adsistere et munificentia | [eo]rum sicut oportunitas testimonium perhiberet, relmunerare, igitur si cunctis videtur Coretium Fuscum, | spjlendidum decurione patriae n(ostrae) sed et patronum trium I coli, principalium et Vesia Martinam coniugem eius patronam, sed et Coretiu Sa[b]inum filium eorum iam prid[e]m patronos per duplomum a numero η. cooptatos, nunc tabulam I aeream patronatus eis offerri, ut merito honore pro meri||tis innotescat, q(uod) f(ieri) p(lacet), d(ea) e(a) r(e) i(ta) c(uncti) c(ensuerunt) : quod in praeteritum Coreti Fusci patroni Vpsiaesiae Martine | patrone et Coreti Sabini fili eorum erga amore beneficia praes|tita susceperimus, nunc etiam in futurum non dissimilia, quae | nunc sentimus, perpetuo ex domum eorum processura pari adfec|tionem speramus atque ideo consentiri relationi b. b. v. v. Casidi || Severi patris n. n. et Heldi Peregrini parentis et ad remunerandam | eorum benevolentia, quo lautius adque pulchrius digne honorem | sibi oblatum suscipere dignentur, decretum et in tabula aerea | perscriptum eis, qua et a nobis profectum est legatosque | fieri placuit, qui hanc tabulam digne prosequi || Satrius Achilles, Satrius Clemens, | Voesidenus Marcellinus, Vassidenus Verinus, | Casidius Severus, Aeldius Primus, Heldius Peregrinus, | Brittius Maximus, Aelius Honoratus, Appolulus Hilarianus, Aetrius [ Terminalis, Gavius Felicissimus, Satrius Ianuarius, Casidius Romu||lus, Aetrius Verna, Satrius Ursus 1564 votivitate et tota mente d|evota genium curiae dedi-j catum in istatuam in | curia Aug(usta) positum perpe||tue lucis posuit adme|nestrationis suae Vejsenus Frontinianus | curator r(ei) p(ublicae) huiusce pat|riae. posita sub diae X I I I k. |] Octobris post consulatu | d. n. Gratiani Augusti I I I et Eq|uitio c. consulibus 1565 e(xemplum) s(acri) r(escripti). | imp. Caes. Fl. Constantinus | max. Germ. Sarm. Got. victor | 1563 C I L X I 5749 De 7221 (Sentinum) 1 f i. fabri, centonarii und dendrophori 1 3 diploma bonorum, virorum 23 man erw. frosequantur 1564 C I L X I 5996 (Sestinum) 10 ff i. j. 375 X I 5265 De 705 (Hispellum in Umbrien) 2 ff

j. 261 10 f nämlich der 1 5 verb. Vesiae 18 d. i. 27 statt Appoleiusi 12 tilge c 1565 C I L i. j. 333/7

154

KAP. γτπ offizielle dokumente

5 triump. Aug. et Fl. Constantinus || et Fl. Iul. Constantius et Fl. I Constans. | omnia quidem, quae humani gene|ris societate tuentur, pervigilium cu|rae cogitatione complectimur. io sed pro||visionum nostraram opus maximus | est, ut universae urbes, quas in luminibus pro vin | darum hac regionum omnium species et forma dis|tinguitur, non modo dignitate pristinam is teneant, ] sed etiam ad meliorem statum beneficentiae nos||trae muñere probeantur. cum igitur ita vos Tusci|ae adsereretis esse coniunctos, ut instituto | consuetudinis priscae per singulos annorum vi|ces a vobis [a]dque praedictis sacerdotes 2o creentur, | qui aput Vulsinios Tusciae civitate ludos || schenicos et gladiatorum munus exhibeant, | sed propter ardua montium et difficultates iti|nerum saltuosa inpendio posceretis, ut indulto I remedio sacerdoti vestro ob editiones celejbrandas 25 Vulsinios pergere necesse non esset, || scilicet ut civitati, cui nunc Hispellum nomen | est quamque Flaminiae viae confinera adque con|tinuam esse memoratis, de nostro cognomine | nomen daremus, in qua templum Flaviae gentis | opere magni30 fico nimirum pro amplitudinem || nuncupationis exsurgere, ibidemque his | sacerdos, quem anniversaria vice Umbria de-| disset, spectaculum tam scenicorum ludorum | quam gladiatorii muneris exhibere, manente | per Tuscia ea consuetudine, ut 35 indidem cre||atus sacerdos aput Vulsinios ut solebat | editionum antedictarum spectacula frequentare: precationi hac desiderio vestro [ facilis accessit noster adsensus. nam civi-| 40 tati Hispello aeternum vocabulum nomenq. || venerandum de nostra nuncupatione conces|simus, scilicet ut in posterum praedicta urbs | Flavia Constans vocetur; in cuius gremio | aedpm quoque Flaviae, hoc est nostrae gen|tis, ut desideratis, magni45 fico opere perfici || volumus, ea observatione perscripta, ne ae|dis nostro nomini dedicata cuiusquam contagiose superstitionis fraudibus polluatur; | consequenter etiam editionum soin prae|dicta civitate exhibendorum vobis [[ licentiam dedimus; scilicet ut, sicuti | dictum est, per vices temporis sollem|nitas editionum Vulsinios quoque non de|serat, ubi creati[s] e Tuscia sacerdotibus memo|rata celebritas exhibenda est. ita quippe 55 nec y veteribus institutis plurimum videbitur | derogatum, et vos, qui ob praedictas causas [ nobis supplices extitistis, ea quae inpen|dio postulastis, impetrata esse gaude|bitis 8 f man erw. cur arum 12 f statt distinguit weder difficultates itinerum oder itinerum 33 exhiberet 35 f frequentaret

15 provehantur 21 f entsaltuosa 30 exsurgeret is

mit vulgärem einschlag

155

1566 Magnilianorum. | Q. Vetulenius Urbanus Herennianus | fl. pp., cur. r. p., apodyterium novum | in dextera cellis exeuntibus || a solo constructum et scalas [n]ova[s], | cetera 5 restaurata adq. statuis | marmoribus tabulis pictis [ columnis [al]v[ib]us cellarum | cathedrebus ornata, sumptu proprio | cum Magniliano filio suo | florentissimo adq. prudentissimo 1° adulescenti voto omnium [ci]viu[m] | perfecit adq. dedicavit et univer|se pievi epulum per tridum dedit nec || non et ludos 15 scenicos exibuit 1567 a curia Iovis: acta ! V k. Décembres, | Materno et [A]ttico cos., I natale civi[t]atis. quot || bonum faus[t]um 5 felicem : | placuit inter eis et conve|nit secundum [d]ecretum | publicum [o]b[s]ervare: | si quis flam[en e]sse volue[rit] || d(are) 10 d(ebebit) vini amp(horas) III, p[raeterea] | pane et sale et ci[baria] ; | si quis magister [. . . d. d.] [ vini amp. II, [si quis quaestor | d.] d. X I I [. . .] zur rechten b si quis flamini male dixerit | aut manus iniecerit, d. d. X I[ II] ; I si magister questori imp[e]|raverit et non fecerit, d. d. vini amp.; si in concilium | presens non venerit, d. d. c(ongium ?') ; | si questor alicui non n[u]|ntiaverit, d. d. X I ; si a[liquis] | de ordine decess[erit et alicui non nuntiaverit {seil. quaestor), d. d. . . .] zur linken c si qis at vinu inferend. ierit | et abalienaverit, d. d. duplu. ; | si quis silentio questoris | aliquit donaverit et ne[g||ave]rit, d. d. duplum ; | [s]i quis de propinquis deces|serit 5 at miliarium VI et cui | nuntiatur non ierit, d. d. X I I ; | si quis pro pâtre et || matre pro socrum [pr]|o socra[m, d.] d. 10 X V, i[t]em qu[i] | propin[q]us decesserit, | d. d. X I I I I ; questor [i . .] | maioribus at fe[. . .] || [. . . Pjompeius tu [. . .] | 15 [. . .] id [. . .] 1566 C I L V I I I 828 De 5713 (in der prov. proconsularis) 1567 C I L V I I I 14683 De 6824 (Simitthu) a 3 i. j. 185 5 felicem neutr. vgl. nro 999 f c 3 f sinn : wer den quaestor durch Schweigegeld bestochen hat und dies ableugnet

I namenverzeichnis

156

Die verschiedenen indices buchen wenigstens grundsätzlich nur die Vulgarismen, deren auffindung sich nicht aus der anlage der Sammlung selbst ergibt, die beschaffenheit der inschriften bringt es mit sich, daß nur in seltenen fällen e i n Vulgarismus die aufnähme unter eine bestimmte rubrik forderte, während meist eine besonders prägnante lautschiebung oder syntaktische abweichung für die rubrizierung ausschlaggebend sein mußte, vielfach also eine nur relative bewertung. eine Übersicht zu bieten über die wichtigsten sprachlichen erscheinungen sämtlicher texte zur Vervollständigung und bereicherung des in den einzelnen kapiteln gebotenen materials ist der zweck der nachstehenden indices. I Aiectus, -a 535 Emele = Aemiliae 312 Hemil(ius) 370 Hafre = A f e r 372 Agaphima 131 Actemerus 17 Ametyssianus 679 Anquira 261 Anibas 337 [524 Acucensis = Aquincensis Arclaus 106 Artlaus 481 Asrepodote 579 Atenororus 534 A f e n o dorus 567 Caseris = Caesaris 32 Casarum 33 Calytyce 169 CaHirohe 330 Calboforus = Carpophorus 586 Cheone 1129 Clhoe 327 Crysiphus 859 Cludius 35 Chendies = Cnidiaesi239 Coy lia 1417 Corentus 92 Cyirinaecae 323 Quirenarice 597 Cyryle 610 Chiteris 332 Diasuriae = Deae Syriae Dydimus 890 [69 Zyonysius 556

NAMENVERZEICHNIS Doloceni (dat.) 165 ceno 255

Dul- Herceli 293 Ehrqul 334 Erchul 456 Erapuli = Hierapoli 285 Helpiszon 550 H o n e r a t a = H o n o r a t a 984 Elpiduti = Elpidote 117 Oneratus 343 Imereta = Emerita 130 Iacintus = Hyacinthus Aepitesis = Epictesis 486 353 Epytuncanus 172 Ugiae = Hygiae 706 Huagelus 1547 Euvanielis 505 Iemnuara 9 Aevaristus 66 Ienarinus 1532 Haevelpistus IOII Ynfanti 171 Aeuporista 65 Inside = Isidi 750 Euteces = Eutyches 320 Laurentzius 564 Heutices 395 HeutuLeoionina 159 cas 394 Eutucianedi 882 Minitrae = Mithrae 132 Eutugius 459 [840 Mytrae 1237 Aestrikata 62 Estrikta Narcsus 184 Faor = Favor 446 Nyissa 1258 Fautu = Faustus 814 F e x = Felix 1336 F e i x Otavio 487 Felixima 1124 [832 Olupis = Olympius 884 Olumphia 192 Fingis 91 A m p h a l e = Omphale 238 Flaius 442 Floe = Flore 593 Perento = Perintho 1392 Frutosa 488 Fyylargus = Φίλαρχος ? Φ ό λ α ρ χ ο ς ? 173 Clyicenna 324 Geneius 1431 Gineus 116 Filoquirius 467 Filocurius 401 Gutica = Gothica 257 Filopopulitanus 141 Phyebae 271 Poebhus Aeliodorus 124 Zorteni = Heorteni 96 1441 Polupnia 599 Epaestioni 352

I namenverzeichnis

Ii Wortverzeichnis

157

Restutianus 946 Rodhope 331

Primenia = Primigenia 1194 Spyche 68. 758. 1317 Phsuche 360 Tholomeo 1131 Phyricus = Pyrrhichus

Taeodorus 340 Troianus, -a = Traianus 14. 584 Saffo 421 Xrunphalis 619 Simplicius (frauenname) Troge = Troiae 176 Thiyce 322 Tihyceni 611 1451 Ticene (acc.) 852 Isspes 212 732 Sthepanus 328 Bericudus = Verecundus Codratus 15 Aestercorie = Stercoriae V i t o r 490 [802 Coento = Quinto 528 Soucsssa 291 [64 Vincentza 563 Cointo 529 Suppestes 588 Suprstenti Vibpsania 417 Repos tus 520 754 Restutus, -a 16. 946. Semperusa = Symphe- Sosemini = Zosimene 5 92 1010. 1242. 1429 Susemene 1079 rusa 319

II abante 1548 abstinantissime 1241 hac = ac 369. 1565 άρχεπτορεμ = accipitrem accubitum 1093 [863 acerbis 1060 aitricis 537 aedua 661 estivas = aestivas 1559 af = ab 1369 adcnoscet 373 hegit = egit 377 alienor (dep.) 1556 allertare = delectare 631 alonnus = alumnus 1135 amoratus 821 ammuerit = amoverit 1129 ancentu 54 annuclus (-a) 304 f 1091 anocla 1066 anculo 198 anucus = annuculos 1088 atnis = annis 527 aenulus = anulus 12 anilus 455 aster 373 attendo = diligo 422 at = aut 1382

WORTVERZEICHNIS

avviatici 1534 cives 175. 285. 514. 1493 aunculus u.a. = avunculus u. o. cis = civis 445 89. 417. 888 aunculis quaglator = coagulator 1044 aunclus 306 an470 culus 307 ff collign(ium) = collegium aulae = avulae 1037 1536 ao = avo 1084 avius 631 collus 851 collu 852 bacchillum=bacillum 631 comurat = comburat 402 commando 188 balineus 1009 benemeriti=benemerenti comanuculi 419 1451 venementi 1142 conpatrota 183 cupede = compedi = bibyliotece 577 alliga 850 bradas 851 concordius 1542 brutas 1535 concordier 574 cacafit (fut.) 438 cunere = conheres 248 caldum 633 coniuga 1086 conigi 300. capilla (η. pl.) 852 1408 congiugi 175 capus 1080 congigi 751 coius u. à. charissimae und kharissi175. 378 u. o. coiuegi mae 356 1242 coiogi 279 coigi citirvarius 13 9 7 7 . 1 1 8 6 cohiuugi379 cathedrebus 1566 coouci 882 codiugi cabo = cavum 281 174 colugi729 coliuci centumilia 425. 636 469 cuiux 248 choiugi cepotaphium 147. 1277 486 goniugi 458 zoncebus = cibus 862 iugi 482 cipu 664 consequiturus 1562 a citto 1372 connubio 170

158 conversane = c o n v e r s a s = conversarás 859 cusit = coxit 1193 corrnio (abl.) 1413 quibiclo = cubículo 465 colitorum = cultorum 1554 co = cum 288 f. u. ö. c e c u m 1413 qustor 477 dehe = deae 396 deasciare 1382 defenicionis 565 detes = denies 851 depost 1549 descidisse = decendisse 1204 daeo = deo 484 devo 455 dibus 99. 852. 915 des 228 diens = dies 748 des 196 ies 540 in ie 539 dibus = diebus 1019. H 0 7 f 1 1 4 6 ibus 538 zebus 543 f de(bus) 527 z(etam) 546 duplomum = diploma discossor 276 [1563 dextraendi = distrahendi 1556 dolio 7 1 1 . i i 6 8 f u. o. doleri 1166. 1220 dolose = dolenter 1522 dolus = dolor 1520. 1521 domnus 28. 195 u. ö. domae = dominae 1076 domnicus 686 dubitor (dep.) 1 2 1 1 dilcissima 294 dune = dum 15 21 tunc = dune = donee 1394 duobus (fem.) 1 1 5 2 duovus 406 dobus 315

II Wortverzeichnis excidat = excedat 19 exigere = degere 493 experet = expedit (-diet) 558 experisci 1129. 1458 facivt 1 1 9 1 fecuit 1192 fegit 982 feit = fecit 495 fatus 631. 1031. 1407 femus 851 figel(us) = figulus 292 filus, -a = filius, -a 29. 337· 516. 921. 1439 u. Ö. fius 1186 filibus 1196. 1261 felia 227. 997 faras = foras 237 fotsa 821 fotr(icem) 855 frate = frater 592 frunte 246 frute 852 fruitus 1086. 1375 fruvita frunitus 282 [:374 fustis = fuistis 1194 funxit 1218 generes = generi 1059 genoris (von genu) 1106

aveo = babeo 154 abis = habes 337 abias 860 avetat = habitat 154 herís = haeres 373 statu posteriore = hastati posterions 86 haustram 595 aeres = heres 1 1 4 u. ö. hui = huic 492 f n o i . 1439 huhic 399. 1 1 2 9 henc 1203 ho 494 hinc = hic (adv.) 753 hi 491 elares = hilares 162 oze = hodie 545 ospitio 280 edidit = edit 1189 omo 350 eregrio 596 ortus 349 u. o. elexit 1554 hoste = expeditione 257 ecus 1413 ostes = hostis 384 eritor (eretor) duodena = omane st. humanae (nach erogator munerum duoomo) 1556 decim 1560 eruperit = ruperit 19 iacio = iaceo 1128. 1164. het = et 255 1395

iendem = eundem 1129 iocur 852 ilae ( = ilia ?) 851 ilic = ille 373 hilic = illic 373 impraeco 1216 vgl. 493 inbenignus 662 inconpabilis (u. à.) 252. 549. 1098. 1199 inferevit 1181 iuria = iniuria 1504 industris = inlustris 578. 1557 inodiari 662 inquitare 1168 insignia subs t. 145 insimul 1550 isula 703 intaminata 640 interdianas 850 interbelare 4 1 1 itestinas 852 intorabilibus 1555 invito = invicto 16 ipsaius 155 his = is 1565 iumii29 iorum 443 evos = eos iubis 785 [454 lexerit 1203 lebiens, levens = libens 1172 libiens 1464 leb-rjs 270 liciat 1201 lugunt 1 1 6 6 mado = mando 853 m anere = wohnen 850 dis madib. = dis manib. 673 mano = manu 1094 maesolaeo 1553 mesoleum 505 mesoleus 1016 menseleu 40 moesoleum 41 misolio megum 457 [42 en emmimoriam 155 mimoran 89 memorata = μ.εμ.νημ.ένη 1388 menten habae = m e m e n t o 119 mese = mensae 673

II Wortverzeichnis mesero 1088 menser. 1089 f. meserum 1091 mesorus 1068 minsibus u. d. 538. 766. 962 u. ö. mentus 851 miare 90 mo = meo 1145 merues 1 1 7 4 migi 325 milex 432. 1482 milix 761 mitavit = militavit 1324 miserinus, -a 1087. 1543 minserino 281 monuit = meruit 1525 monimentus u. ä. 154. 1 1 8 1 . 1502 molimentum 674 monotum 1362 munimentum u. ä. 249 ff 648. 749. 1019. 1206. 1397 mulumentu 675 mores = moriens 182 natine = natione 522 nationatu = natione natus 1088 nepos fem. 985. 1529 f nepotia 970 nepta 1083 f neptes = nepotes 105 nervias 851 noctu una 1087 nonleba 1060 numunclator 264 omine = nomine 1525 no = non 182. 373. 688. 711 nona = nonna 1477 nester 1128 nomini statt numini 318 nuc 224. 261. 710. 7 1 1 nucquam 628 nuqua 613 numtiale 418 nupptum 613 nurua 1103 nura 1104 norus 274 nuri 1083 niri 295 obiter 564 obri = obrui 1208 obsequentia 1537

obmerentissime 1546 a omeritis 1437 (vgl. ommeritis 1327) ommutuerun 856 obbripilationis 850 oclus 301. 851. 1125 omiserant = amiserant 1211 obnibus = omnibus 598 omines 202 otimo 420 horco 385 ossua 676. 1150. 1392. 1462. 1469 hosa 387 oxa 820 ovicla 661 par = compar 226 paretenes = parentes 570 parentaliorum 1262 paret = apparet 373 parsimonium 630 parter 594 patres = parentes 1526. 1527 paiment(arius) 440 pementu, pemntu 441 paucum 1522 paula 667 penus = penes 1340 pelece = perlege? pereger. ? 1128 piente 281 píteseme = pientissimae 833 pintísimo 99 pisinus 1088 pristinarius = pistrinarius pitinnus 1544 [850 ponsi = posi = posui 751 posibi 1504 post = posit 951 posuoru 296 posuiru 135 postus, -a 298. 1184 potesti 856 pos 430. 568. 636. 1094. 1504. 1562 a u . ö. posris = posteris 103 posticiis = posterulis 1560 pote 1 5 1 1 propositus = praepositus 1128 propostera 494 praeteritum = cautio 19 por = pro 173

159 pravato = probato 239 provitus 86. 1079 procat 857 propius = proprius 6 7 1 . 1194. 1560 puera 1538 poenibitu(r) 1209 pusinna 1543 quastu = quaestum 851 quandius 148. 1380 quandone 1502 alandone 1553 quare = quia = car 1 1 9 quattor 316. 1163 quator 829. 1066. 1068. 1 1 3 7 quartuor 1400 querunt = querunturi 217 quet = qui et 298 qun = quem 1142 quisque = quisquís 493. 632. 683. 1030 u. ö, — quisquam 1034 cot = quod 494 qut = quod 19 cesquentibus 189 cesquant 820 quicant = quiescant 137 cinque 1437 cinquae 527 quique 1 1 3 1 quaad = quoad 2 41 quat 373 quomodi = quomodo 856 comdi 858 quandam = quondam 240 quadam 529 cotannis 579 retere = reddere 531 redii = reddidi 1532 redeudus 635 rediquit = redegi (?) 1295 lerinquas 861 reliqua = reliquiae 1530 perausas = repausas 1128 ropositriu 92 repraeensionem 850 requiesco = quiescere facio 1402 ristitori 16 meo rito 662 rusarum 253 rosaliorum 1262

ι6ο sacerda 1085 sacrilogos 1511 saeta 712 f xantissimus 765 -vgl. 1337 sartofagus 480 saxus 1493 scaries = caries (vgl. scabies) 1561 iscola 209 in se 993. 1013. 1339 secundum = bis 1556 secus — secundum aliter ac 1287 adi. (?) 792 sinmestrum = semestrem 1079 semprer 662 saepelitam, sepellita, sepelita 1211. 1212. 1213 sepulivit 95 seppte 1525 eum sepulcrum 1209 serutinas 850 secipedale 798 si = sex 766 sebe = sibi 143 sivi 405. 1056 sipi 403 sivis = suis, suis sibi? 1092 signinum 614 sinnum = signum 507 f silie 1262 simitur 1551 sene 140. 188. 407. 819.

Ii Wortverzeichnis socerio 1539 f suecerioni 258 serori 242 f ispeclararie 213 isperabi = speravi 214 spice 782 ispeldido 1064 explendido 1562 s pondit = despondit 1533 ispose 216 sructor 92 subcura 1552 sumiacente 401 sublimitatus 1555 so = sum 290 simus = sumus 1 1 9 superatene 1039 supestes 522. 819 suus = eius 419 subus 401 sibus — suibus = suis 1056 suvis i n o

taberam = tabernarum tantumodo 1216 [785 tapantione 265 tempulum 1554 tegerunt 1200 terminaciones] 565 titulus = tumulus 1166 titulumemoriens 540 titulum 1035 titlum 312 ff tutulo 168 tuclu 561 titilo 296 titum = 1034 titulum 662 senextra 1545 senexteriori 1235 senexteriosum tonsor fem. 1528 tadro = trado 852 1546 traspecti 856 sinuissent 1205

trigitta 686 tomba 277 voleas = valeas 105 ube 332. 1511 veniri = venire 1206 f vetre 852 vetor 1013 vinti = viginti 1413 ut vili = ut minimo 1413 ouuiolarit =violaverit 439 byyris = viris 1070 burgo = virgo 166 vinsin = vixi 751 visit 804. 806. 950. 992. 1010. 1088 u. ci. vist 185. 1088 bisit u. ä. 831 ff vexxit = vixit 235 quixit = qui vixit 1437 quexit = quae vixit 601 fixit457.562 vius, -a = vivus, -a 105. 253· 443· 518· 844. 1287. 1408 U. Ö. ublicu = umbilicum 852 umlicus 851 uncis == uncos 851 unibyria 170 vellim 631. 1095. 1156 ». δ. nollim 455 voluptas = voluntas 313. 785. 1095. 1529 votissima = devotissima 1537 buotun = votum 270 oto = voto 451 voluit statt vovit 1507 ulvas = vulvas 851

Iii sprachliches

l6l

III S P R A C H L I C H E S A ) z u r lautlehre u n d o r t h o g r a p h i e : 1. d e r v o k a l e : ä vortonig zu e : 601. I53 2 zu o: 584 fällt bet.: 840 ä betont zu 0: 105 fällt nacht.: 1556 ae zu e: 2. 11. 17. 18. 38. 43. 46· 53· 54· 57· 59· 6 4· 9i· 9»· ι ° ι · i n . 116. i i 8 f 136. 141. 143 u. s. oft, insb. im gen. u. dat. au zu a: 33. 1382 ë zu ee: bet.: 1329 zu ae: vort. : 19. 110. 208. 340. 399. 407. 472. 485. 500. 536. 610. 646. 748. 807. 920. 951. 957 f 989. 1004. 1019. 1041. 1056 1075. i o 9 4 · 1116. 1137. 1145. 1208. 1211. 1214. 1280. 1383. 1405. 1412. 1460 bet.: 110. 133f 153. 209. 407. 425. 470. 484. 602. 610. 797. 904. 920. 964. 1137. 1453. 1477. 1499. 1556 nacht.: HO. 119. 121. 148. 265. 344. 358. 425. 509. 527. 1004. 1075. 1195. 1209. 1216. 1227. 1304. 1314. 1361 f 1375. 1414. I431. 1460. 1545. 1556 zu 1': vort.: 13. 16. 43. 130. 348. 443· 5 2 5· 829. 899. 1043. 1225. 1330. 1559. bet.: 101. 192. 22i. 564. 582. 859. 1187. 1301. 1310. 1364 nacht.: 84. 154. 237. 429. 454. 472. 635. 662. 711. 761. 785. 860. 1040. 1195. 1201. 1205. 1210. 1276.

1412a.

1443.

1493.

1521

zu ö: bet.: 401. 856 zu ü: vort.: 95. 264 zu ei: 86 (eiqus) fällt aus: vort.: 110. 194. 754. 1183. 1291. 1451. 1508 bet.: 101. 688. 822. ΙΙ54· 1303 nacht.: 86. 224. 1154 eingeschoben: 1431. s.Aestercoria, explendidus t zu ee: 1430 zu ae: vort.: 430. 892. 1312. 1540 bet.: 37. D i e h l , Vulgärlateinische Inschriften.

39. 347. 647. 680. 891. 957. 1067. 1154. 1379. 1540. 1557 nacht.: 251. 610. 919. 1022. II46. I243. 1262. 1564 zu i: vort.: 64. 84. 205. 318. 323. 802. 852, 1400. 1514. 1555. 1560 bet.: 19. 42. 86. 154. 538. 559. 766. 962. 1291 nacht.: 337. 373. 1186 f. 1307. 1314. 1558 fällt aus: vort.: 248. 454. 1079. 1168. 1553 bet.: 105. 808. 992. i l 12. 1352 nacht.: 1435 ei zu η : 318 eu zu ey. 942 zu aev: i o n ï z u ii: 122. 1392 zu e: vort.: 85. 87. 133. 454. 1323. 1376. 1381. 1521. 1556. 1564 bet.: 36. 92. 182 (718.1492) 188 (407.819.1361) 270. 383. 455. 636. 1034. 1129. 1268. 1392 nacht.: 30. 63. 188.226. 249. 262. 270. 278. 314. 373. 381. 384. 411. 418. 455. 505. 645. 686. 851 f 922. 1032. 1051. 1055. 1064. 1076. 1164. 1201. 1209. 1307. 1394. 1396. 1402. 1439. 1493. 1525. 1537 zu ü: vort.: 1154. 1438 bet.: 1467 zu y: vort.: 1529 bet.: 610. 642. 689. 890. 1087. 1211. 1237· 1375· I5°4 z u £ - n a c h « u n d intervok. s. u. coniuga ind. II fällt aus: vort.: vor δ: in quiesco, Quietus u. a.: 98. 122. 189. 476. 509. 630. 675. 820. 985. 1030. 1305. 1358. 1461. 1517. vor der endung -ensis: 689. 694. 759. 819. 1324 ausserdem: 527. 1362 vor δ: 1258. 1298 vor ti: 619 zw. I und c: 255 bet.: 164. 196. 720. 1182. 1194. 1267. 1435 nacht.: 9. 28 f. 73· 75· 8 8 f I 0 0 · I 0 5 · 2 8 4 (4 2 7· 1183) 298. 337. 373. 494. 516. 529. 561. 816. 837. 882. 921. 951. 1088. 1298. 1439 Vorschlag vor s imp. : 46. 372. 561. 988. 1064. 1480. 1564 eingeschoben: 45. 116. 909. 1009. 1451 II

162

Öl sprachliches

» zu ii: 233. 438. 1204. 1243. 1382 zu δ: vort.: 424. 455. 565. 1036. 1262 bet.: 227. 228. 862. 997· 1559 [que = gui) nacht.: 73. 143. 154. 163. 361. 1206 fällt aus: vort.: 190 bet.: 99. 858. 1383 nacht.: 832 S zu u: vort.: 141. 252. 1206 bet.: 19 (gut) und s . f r u n t e nacht.: 117·

154· 3 7 7 · 852. 1407 (vgl. 154)

zu i\ bet.: 1319 (stilibatam) fällt aus : nacht. : 1034 S zu u: vort.: 43. 1079. 1225 bet.: 84 nacht.: 155. 281. 288. 342. 430. 540. 558. 860. 1088. 1135. 1504. 1544. 1556. 1560 zu -um: nacht.: 1277. 1439. 1532. 1554 fällt aus: bet.: 920 oe zu e: 682. 1465. 1475 zu oy: 1417 Sa (ösy) zu ü : 1129 ü zu ou: vort.: 291 (griech.) nacht.: 882 zu o: vort.: 391. 933a. 1197. 1394. 1559 bet.: con häufig und: 682. 1066. 1135. 1509 nacht.: 89. 154. 159. 348. 856. 1394 zu i: vort.: 1206. 1227 nacht.: 455 zu e: vort.: 777 fällt aus: unbet.: zw. c und l : 301. 465. 582. 661. 851. 1125. 1305 zw. g und l: 470. 798 zw. b und 1251 zw. p und l : 851 vor a : 1532 vor 0 s. quattor u. ä. vor 6: i n . 488. 557 nach i (j): 537· 977· 1324 ii&lfecern eingeschoben zw. ρ und l\ 1554 um zu 0 im auslaut: 86. 226. 280 ff. 540. 561. 604. 850. 1054. 1088. 1128. 1205. 1209. 1228. 1315· 1535· 1555 u u z a u : 334. 845. 1201. 1262. 1270. 1303. 1478. 1566 ü z u o : v o r t . : 1 1 3 7 . 1 5 5 6 bet.: 1079. 1554 zìi γ: vort.: 819 y zu yi: 1258 zu u\ 58. 69. 74. 153. 172. 192. 214. 285. 326. 329. 359 f 394. 401. 459. 497. 663. 702. 706. 882. 884. 933 a. 952. 969. 1162. 1258. 1362. 1389. 1395. 1461. 1474. 1553 f zu 1': 19. 81. 150. 182. 220. 332. 358. 395. 620. 681. 852. 859. 886. 890 f 897. 911. 943. 1087. 1319

2.

der

aspirata:

metathesis aspiration is : chors: 98. 294. 1165. 1191. 1346 u. ö. ausserdem 129. 322. 456. 465. 642. 732. 859. 944. 980. 1208. 1441. 1451 h fällt im anlaut: 7. 30. 83. 107. 114. 116. 124. 134. 154. 162. 164. 176. 181. 194. 196. 230. 242. 248. 270. 280. 294. 301. 313. 325. 337. 340ff 343f 348. 373. 384. 397-401. 407. 413. 418. 424. 426. 430. 456. 474. 481. 508. 513 f 536. 571. 584. 606. 611. 630. 635. 647. 661 f 667. 706. 708. 744. 745. 781. 785. 791. 803. 811. 819 u. s. oft zw. 2 vok. : cortis u. ä. : 86. 141. 195. 1088. 1268. 1465 u. ö. ferner: 1556. 1565 ch zu c: 3. I i . 106. 113. 150. 165. 169. 172. 214. 241. 261. 299. 320. 394 f 425. 484. 487. 497. 688. 796. 806. 850 ff 882. 886. 943·

952

969·

973·

1036·

m o .

1112. 1319. 1329. 1394. 1548 ch zu g : 459 th zu t: 17. 48. 49. 77. 92. 116. 132. 141. 144. 167. 203. 257. 464. 503. 532. 534. 630. 648. 679. 795. 806. 814. 850. 893. 1029. 1054. 1122. 1142. 1157. 1162. 1194. 1197. 1237. 1239. 1247. 1268. 1392. 1394. 1439. 1508. 1510. 1512. 1514. 1559. 1560 ph z u / : I. 308. 319. 554. 607. 620. 663. 803. 891. 1157. 1258 xh zu χ: 1375. 1566 u. ö. h im anlaut statt psilose: 54. 98. 107. 255. 407. 636. 643. 662. 745. 802. 1011. 1394. 1559. 1562. 1565· c zu ch·. 204. 775. 1272. 1555. 1565 c zu cch: 631 t zu th: 10. 795. 902. 1131 p zu ph : 131. 192

3. der consonanten: a ) der l a b i a l e n : b z u » : 6. 51. 6o(?) 63. 86. 154. 221. 239. 245. 249. 404. 419. 486. 498. 507. 551. 646. 835. 850.

Iii sprachliches 920. 936. 1056. 1064. 1079. 1241 f 1272. 1373. 1396. 1493. 1502. 1510. 1562. 1566 zu p\ 55. 403. 1336· I 375- !537 u· ö. zu m\ s.

c o m u r a t ,

o ( m ) m e r i t i s ,

t . u e r u n , sumiacente

ommu-

fällt aus : zw.

m und r : 244. 852 p zu pp·. 588. 1211. 1295. 1405. 1522. 1525 zu b: im anlaut: 1188 im wortinnern: 258. 586. 662. 974. 1002 zu c: 419 fällt aus: im anlaut vor t: 1131 zw. m und s: 63 zw. m und t : 17. 480. 1100. 1258 zw. I und t\ 792 vor t : 19 p h z - a f · . 1429.

u. o.

1467.

1498.

1516

zu ρ·. 185. 664. 859. 1491 zu ff·. 421 p zu p h , ph zu p s. u. h ν zu vv : 1556 zu b: 20. 25. 28. 46. 96. 118. 122. 141. 144. 146. 149. 166. 170. 182. 183. 184. 208. 212. 214. 221. 227. 229. 255. 270. 281. 312. 341. 351. 378. 391. 401. 403. 407. 412. 415. 419. 421. 442. 454. 459. 470. 480. 498. 522. 526. 527. 539. 543. 576. 579· 594· 600. 603. 617. 628. u. sehr o. zu f : 457. 562 fällt aus; vor u: s. aunculus u. a. -avu zu -au : 53°· 1037. 1368 -avo zu -ao\ 1084.

pp

pph

vius,

1208

-a:

253.

443.

- 7 v u s zu

518.

844.

-tus:

119. 297. 785. 1140. 1147. zu - t a " . 920 - a v i zu - a i · .

-iva 1021

u. ä. -ui:

vgl. -ove 133

1287.

105.

1408.

paimentarivcs,

zu - o e : 1553

serus



servies

1472. 1487. 1494. 1502. 1504. 5°7· 1553· i 5 6 7 äj zu z: 541 ff zu i ( j ) : 481. 537 zu η nach η : 532 dd zu d : 373. 1176 t zu tt\ 1372. 1561 zu d intervok. : 882 im auslaut: 19. 40. 176. 411. 559. 610. 701. 1197. 1275 zu c: vor l: 561 nach p·. 562 vor i (lautwert z) : 565 fällt aus: im inlaut: zw. s und r: 92. Γ

911

zu

ein-

geschoben: n a c h » : 469. 485. 505. ΊΙΙΟ b ) des l a b i o d e n t a l e n f\ zu ff·. 60. 139. 1414 ff z u / : 760. 785. 1211. 1247. 1341 f

c ) der d e n t a l e n : d zu t·. im auslaut: 46. 54. 119. 154· 373· (4 2 8· 1016. 119) 494. 782. 920. 1060. iio6. 1205 f 1211. 1216. 1272. 1286. 1342. 1350. 1359 f 1388. 1397. 1407. 1469.

n a c h p s : 573

103. 841

nachρ·.

760 nach c\ 701 nach n\ 1188 im auslaut: nach n\ 3. pl. perf. : 155. 248. 297. 494. 856. 1043. 1059. 1137. 1180. 1435 ausserdem 3. pl. praes.: 856. 1137. 1274. 1517 vgl. auch egerurn 27 c u r a r u m 1485 u. verw. nach j : 44. 337. 373· 6 3 5 · 792· 816 ferner: pos·. 70. 430. 636. 1094. 1361. 1394. 1462 eingeschoben: zw. nn\ 576 zw.

nc\ l tt

o b i t o r u n t 575

1555

zu t h , th zu t : s. u. zu t : 251. 522. 859

h

d) der g u t t u r a l e n : zu cc: 610 zu k\ 784 zu qu (q)·. 189. 194. 260. 377. 635. 820. 825. 1142. 1201. 1243. 1249. 1279. 1361. 1395. 1467. 1478. 1494 zu g·. 143. 456. 729. 982. 1241. c

1477

zu

t:

480

vgl. A r t l a u s u n d

fällt aus : nach vok. vor t\ 16. 185. I i 12 zw. η und t : 237. 376. 424. 483 ff 807. 815. 936. 992. 1015. 1064· 1339· 155 6

sartofagtis

cy

pementu -uvi

163

zu qui·. 261.

453.

467.

975

597.

cc zu c·. 230. 373. 384. 539. 640. 663. 851 f 861. 1288 c zu ch, ch zu c s. u. h g zu c: 16. 17. 75. 84. 133. 149. 220. 234. 322. 324. 373. 475. 6 477· 544· 5 I · 564· 673· 691. 830. 851t 885. 888. 982. 1029. 1106. 1126. 1137. 1195. 1202. 1267. 1302. 1345. 1366. 1373 qu zu q: 105. 184. 370. 508 ff 594. 711. 837. 890. II45. I150. 1362. 1567 zu CU·. 377. 711. 1128. 1437. 1496. 1553 zu c: 15. 189. 228. 287. 494.579.751. 820. II37. 1283. I4I3. 1553 II*

IÓ4

in

sprachliches

e ) d e r l i q u i d e n l u n d r\ l zu II·. 455. 490. 631. 1095. 1168. 1207 u m g e s t e l l t : 1064 vgl.

bibyliotece

vertauscht mit r\ 861

zu d: 1557 zu z: 1154(F) fällt a u s : 581 ff Ii z u ll\ 606. 1414 U zu / : 2. 32. 44. 57. 63. 75. 87. 99. 129. 140. 160. 195. 251. 253· 373· 387· 4 1 1 · 594- 599- 606 u. sehr oft r zu rr\ 248. 472 u m g e s t e l l t : 173. 850. 852 v e r t a u s c h t m i t l·. 861 fällt a u s : vor í : 522. 588 ff. 819 propius i m a u s l a u t : 59 2 · 993. 1209 e i n g e s c h o b e n : 594 ff. 662. 1400 rr zu r\ 144. 192. 521. 732. 1150. 1474. 1497 f) d e r η a s a 1 e η : m zu mm\ 1129. 1397 zu n\ im a n l a u t : 406 i m i n l a u t : vor n·.

" 3 5 (751 Solimi) vor b: 707

im a u s l a u t : v o r n: 707. 1498 vor t: 1183. 1427 vor c, q: 74. 252. 297. 525. 600. 751. 785. 957. 1003. 1097. 1243. 1375 v o r ® : 21. 1243 vor l: 270 vor /: 777. 1219 vor p: 89 vor b : 600. 1242 vor m: 249 vor vok., h, s a t z s c h l u ß : 424. 888. 1217. 1303. 1553 m fällt aus : im inlaut (s. 622 ff) : vor p·. 372. 717. 726. 776. 884. 1532. 1553 v o r d\ 1202 im ausl a u t : n a c h a\ 18. 27. 55. 58. 71. 162. 168. 176. 180. 192. 194. 232. 261. 279. 291. 325. 337. 385. 388. 4 1 1 . 439. 475. 503. 508. 512. 555. 561. 613 f u s w . n a c h ë: 54. 148. 168. 181. 235. 337. 509. 546. 598. 630. 687. 707. 915. 936. 1018 u s w . ae(m) : 54 n a c h i\ 662 nach u : ι . 32(F). 37. 40. 43. 44. 46. 54. 88. 92. 97 f 136. 144. 147. 182. 216. 229. 235. 251. 261. 301. 305. 344. 4 1 1 . 424. 429. 431. 441. 444. 448. 470. 503. 508. 521. 528. 536. 540.

561. 579. 582. 622. 630. 635 u s w . -um zu 0 s. u n t e r ü m zugefügt: im inlaut: 9 im a u s l a u t : am s t a t t a: 19 (bis) 242. 1079. 1104. 1234 em s t a t t e : 1054. 1207. 1211. 1375. 1480. 1556. 1559 ff 1563 um s t a t t 0 s. u n t e r υ mm z u m: 181. 261. 499. 688. 7 3 z · 775· 8 5 2 · " 3 2 · 1 2 8 1 · H 9 4 η zu. m : i m i n l a u t : n a c h m : 1078 vor f·. 494. 1199. 1313 vor d\ 47. 408 vor t·. 883 v o r q: 100b v o r « : 1379 i n t e r v o k a l . : 412 im a u s l a u t : 27. 802. 805. 1051. 1202. 1275. 1485 z u d v o r d: 1279 z u t v o r t: 686 v o r n·. 527 fällt aus vor s: 6. 7. 52. 53. 54. 75. 116 ff 133. 143. 146. 151. 181 f 195. 216. 236. 249 f 261. 271. 310. 417. 420. 430. 477. 565. 598. 644. 649. 656. 673. 677. 689 ff 707. 747. 818 f. 837. 891. 915. 999. 1021 f 1026 f 1070. 1073 u s w . v o r / : 439. 493. 852. 1153 vor d: 87. 261. 802. 819. 852 f 859. 1040. 1064. 1553. 1556 v o r t·. 184. 186. 282. 288. 325. 400. 426. 635. 670. 688. 7 1 1 . 851 f 858. 882. 950. 985. 1143. 1527 v o r c: 45. 224. 261. 351. 571. 613. 628. 787. 852.1437 vor g: 512. 994. 1458. 1547 vor q\ 154. I155. 1375 i m a u s l a u t : 182. 373 s. no einges c h o b e n : v o r s: 40. 281. 540. 662. 850. 1039. 1106. 1545 vor^·«: 759 v o r c: 861 vor p\ 1138 vor t·. 989. 1397 vor m\ 575 nn zu n\ 4. 8. 21. 40. 52. 64. 88 f 95. 114. 127. 137. 149. 155. 183. 185. 571. 809. 994. 1 1 1 3 f 1 1 1 7 . 1 1 1 9 . 1132. 1141. 1145 f u . sehr oft g ) des S i b i l a n t e n

j1:

ps zu sp : s. Spyche s zu ss: 12. 84. 781. 791.

797

vgl. fsspes zu x: im anlaut: s.

xantissimus im inlaut: 1556. 1559

1 leider k o n n t e n d i e e b e n vorliegenden wertvollen Untersuchungen von C. P r o s k a u e r ü b e r c D a s a u s l a u t e n d e -s auf lateinischen inschriften', S t r a ß b u r g 1910, n u r zum teil (kap. 1 u n d I V ) f ü r d i e Sammlung b e n u t z t w e r d e n .

Iii sprachliches im auslaut: s. milex zu ζ : im anlaut: 2 1 8 f 1024 im auslaut: 766 fällt aus: im inlaut: 235. 802. 1202. 1440 im ausi.: nach a : 861 nach ë: 248. 545. 628. 651. 1145. 1204. 1413. 1499 nach £: 628. 1060. 1373. 1465 nach ï : 425. II97 (?) 1555 nach 6: 102 nach u: 594. 1244 nach ii: 29. 64. 86. 103. 107. 320. 481. 545. 775 ff 892. 922. 933 a. 1051. 1059. 1098. 1137. 1392. 1425. 1437 zugefügt: nach i : 154. 1555 nach t: 486. 1086 t i α s : 227. 230. 387. 530. 539· 545· 651. 657. 663. 6 7 9 . 8 1 8 . 936. 1036. 1145. 1202. 1361. 1441. 1495 vgl. unter Superlativ h ) der d o p p e l c o n s o n a n t e n : χ zu XX·. 87. 235. 279. 485. 540. 603. 679. 729. 1153. 1400. 1453 zu xs: 3. 40. 128. 155. 197. 251. 363. 749. 819. I I I 6 . II39. II57. 1218. 1372. 1395. 1544 u. o. zu xss: 680 zu cx: 65. 1124. 1537 zu cxs: 1476 zu es: 337. 700. 951. 994. 1060. i i 14. I I 16. 1498. 1560 zu s : im inlaut: s. visit, vist u. ä. ferner: 62 im auslaut: s. conius: z. b. 175. 378 xs zu x: 1281 ζ zu sz: im inlaut: 550 zu s: im anlaut: 592. 1079 B ) zur formenlehre: a ) des η o m e η : I d e k l . : sing, nom.: -ani statt -ana·. 944. 1092. 1373. 1499 Secure: 1455 -ae statt e: 1243 u. ö. gen.: -a: 44. 8 9 1 : Iuba -ais: 834 -aes: 631. 741. 1035. 1277. 1305· 1330· 1407· 1 4 2 8 · ! 5 Γ 9 - « : ΐ43· 294. 348. 622. 649. 850. 1140. 1180. 1216. 1305. 1438. -ms: 540 inù : ιοο. 1183 dat.: -i statt -ae sehr häufig -iti: 301. 1379. 1400 ini: 17. 66. 75. 80. 96. 454. 498. 541. 847. 1208. 1451. 1516 -mi: 592. 774. 849 -ei: 203 {Partenopei) -i statt - i : 1260

165

acc. : -enern statt -en : 100 abl. : -ane: 1471 -ine: 1444 I I d e k l . : nom. sing.: -is statt -ius: 334 gen. : -ü: 176 gen. plur. : -um: 381. 659. 1400 (duurn) 1339 (dum = duuni) 1026 (alteritruni) I I I d e k l . : nom. acc. sing, neutr. auf -em : 1567 (felicem) 1295 (in omnem) gen.: -es statt -is: 142. 851 dat.: -e statt l: 154. 163. 220ff 573· 75°· 8 1 1 . 883. 959. 1050. 1388 -ini: 1143 acc. : -im statt -em : 83. 662 -inem : 933 voc. -e: 855 (Dite) abl.: -i statt e: 182. 242. 536. 1205. 1493. 1546 (parti) 1556. 1566 comparai, -ori: 1014. 1235. 1511 -e statt -i: 203 {forte) -one statt -ote: 933 nom. plur. -is: 1065 gen.: -ium statt -«»2: 198. 1214. 1527. 1554 -um statt -ium: 83 acc. -is statt -is: 858 I V d e k l . : abl. sing. : domu 340. 654. 1315 V d e k l . : gen. sing.: -è: 642 {fide) Wechsel der g e n e r a : fatus 631. 1031. 1407 monumentus (u. ä.) 63. 154. 1181 saxus 1493 sepulcrus 1209 titulum 1035 opms masc. 1565 dolor fem. 1205 neutr. (?) 1211 cinis fem. 402 u. ö. finis fem. 1 1 9 manes fem. 936. 1030 f. vices masc. 1565 Wechsel der d e k l i n a t i o n e n : parsimonium 630 Dalmatorum, 87 cathedrebus 1566 alvibus 1566 dibus 99. 852. 915 filibus 1196. 1261 prineipis (abl. plur.) 532 parentaliorum, rosaliorum 1262 rito 662 trasito 1154 nuri s. ind. I I dibus — diebtis s. ind. I I S u p e r l a t i v auf -isimus: 22. 99. 189. 203. 222. 230. 278. 483. 553· 570. 670. 712. 714. 729. 736. 806. 984. I U I . 1197. 1202. 1241. 1262. 1295. 1336. 1470

m sprachliches

ι66

f ü r w ö r t e r (vgl. ind. II): subits = suis 401 siili 405 hi = hic adv. hui, huhic hoc (dat.?) 1381 henc (statt hanc) ho 494 ilic ilio (dat.) 1203 illae (dat.) 1216 eeus statt eius 163 eaedern (gen. oder fem.?) 1202 iendem ipsaius si (ne) qui Tl. 411. 439. 1095. 1413. 1439 qui (= quae) 1128. 1535 que (abl. masc.) 140 qun 1142 quem (fem.) 862. 922. 1140. 1373 dative: uno 1537i ullo 923, altero 1151, solo 1370, solae 1025 quisque — quisquís 90. 105. 168. 493. 632. 683. 1030. 1148. 1203. 1287. 1313. 1468. 1517 cuizísque = cuitisquam 1034 utrisque statt utrique 1371 z a h L w ö r t e r (vgl. ind. II): diiobus (fem.), duovus, dobus quattor, quator, quartuor quique, cinque s'epte 262. 281 (dsgl. dece, sedece) 1161. 1349. 1495. 1514; seppie 1525 nove 1163 dece 1024 tredeci 307 vinti trigitta 686 b) des v e r b u m (vgl. ind. II): commando 188 deteneo 859 perteneo 1472 condedi, tradedi 1022. 1019 u. ö. consteti 1414 exiat 1005. 1131. 1254 transios 121 simus = sumus 119 vellim = velim nollim — nolim dolio iacio iubio libiens u. ä. futurum : inferiet 19 lugea 1180 perf. : abit 1357 posi 1408 posibi 1504 posit 239. 487. 531. 759· 985· 1128. 1329. 1335 possuit 1148 poserunt 1073 (vgl. 1119) cecurrit 1413 vixti = vixistiì vixitì 192 consequituros 1562 a impraeco fungo deponentia : alienari 1556 distingui 1565 doleri dubitar i 1211 vetari 1013 obitus sum und obitus·. 1041. 642 f. 654. 1050. 1205. 1359. 1540 decessus, -ì : 1511

C) zur syntax: a) der p r a e p o s i t i o n e n : acc. statt abl.: a: 32. 910. 1019 1096. 1459 cum: 21. 38.

154. 252. 259. 261. 347. 412. 600 ff 884. 1235. 1247. 1287. 1305· Ι 379· 153 1 · ! 5 6 ° de- 561 ex: 273. 1266. 1563 in: 26. 242. 632. 993. 1106. 1392 pro: 132. 1507. 1558. 1565. 1567 cum gen.: 1265 sine: 1026. 1034 acc. statt gen.: causa: 1235 causa vorangestellt: 1306. 1319. 1553 abl. statt acc.: ante: 1305 f apuf. 662 contra: 1287 (?) erga: 1563 in: 119. 423. 491. 644. 1026. 1095. 1320. 1381. 1493. 1498. 1559 inter: 455. 1002. 1567 ob: 92. 233. 557. 618. 663. 1247. 1318. 1343. 1437. 1556 per: 136. 5 6 5- 1373· H I 3 · 1427· 1565 tost: 1005. 1380. 1462. 1475. 1564 der v e r b a und a d j e k t i v a : acc. statt abl. nach: careo 1371 fruor, fruniscor 1375· x 378. 1423 fungor, fungo 1218. 1426 do leo 1220 acc. statt dat. nach: intersum 1371 licet 1373. 1423 suadeo 1381 vgl. noceberis 1168 acc. statt gen. nach: ignarus 1025 abl. statt acc. nach: habito 1320 abl. statt gen. nach: memor 1388 gen. statt abl. nach : potior (adi.) 1413 doleatur c. gen. 1166 mihi dolet 1228 se vibum 1484 se bibos 454. 1253 se vivi 46. 170 meritus a : 1511 pertinere apud: 1424 b) der c a s u s : acc. statt nom. : 1422. 1427 statt dat.: 1040 statt abl.: 1070. 1172. 1191. 1426. 1438. 1554 gen. statt acc. : vixit annorum u, ä. ö. : 1402 dat. statt acc.: 1295 statt in c. abl.: 1148 abl. loci st. in c. abl. : 261 (bezw. gen.). 1122. 1320 (?) statt in c. acc.: 1175. 1553 abl. temp, statt acc. : vixit annis, annos, menses, mensibus, dies, diebus usw. passim: 102. 127. 138. 142. 1160. 1162 f 1178 f 1211.

IV abkiirzungen 1236. 1275. 1303. 1306. 1384. 1 3 9 8 . 1 4 1 4 . 1 4 9 8 f usw. in domu statt domum: 13 1 5 domus suae statt domi s. 1 3 0 7 in his annis 1 7 0 in quo = quoad 1 8 9 hue statt hic 6 4 2 verquickung der casus, doppelstrukturen (z. t. durch gleichklang der endungen bedingt): 1 3 9 . 1 9 4 . 310. 644. 722. 920. 965. 1064. 1185. 1404. 1431. 1465. 1523. 1538 c) des n u m e r u s : sing, statt plur. : 1 4 6 9 statt sing. 1 4 7 5 . 1 5 5 9

plur.

d) der m o d i : ind. statt coni. : 2 2 4 coni, statt ind. : nach quod : 1481 nach dum, dune·. 6 3 1 . 6 6 2 . 1 3 7 3 . 1 3 8 1 . 1 4 9 3 . 1521 inf. statt verb. fin. : 1 0 7 5 . 1 5 5 5 . 1 5 6 5 statt ut·, nach opto 1 2 1 1

acc. c. inf. statt inf. nach : licet 1063 velie 1514 statt ut nach peto 1 0 4 0 ut, ne statt acc. c. inf. nach: iubeo 19 spero 214 veto 1412a quod c. coni, statt acc. c. inf. nach: credo, spero 1557 β) der p r o n o m i n a und P a r tikel: suus = eius: 3 8 3 . 6 3 1 . 9 7 3 . 1217 sui= έα»της (?) : 1220 suo = se: 1 3 0 2 suo vivo quam = quantum : 1 3 3 3 nemo . . . ulla — nulla'. 1 3 7 3 et, que abundieren: 4 2 9 . 7 9 7 . 1209. 14x2. 1514. 1555. 1560 nec . . . non (negativ) 8 5 6 beto . . . neque . . . neque 1 0 1 7 nec· qtie — vel 1 3 8 2 non statt ne 4 3 9 ne statt non (nach ita) : 4 0 2 ? 1462 ?

IV ABKÜRZUNGEN a. b. b. c. d. d. d. e. f. h. h.

1. p. = animo libens posuit m. = bene merenti m. f. = bene merenti fecit v. = clarissimus vir = denarius m. = dis manibus m. s. = dis manibus sacrum m. v. = egregiae memoriae vir = filius, -a fecit e. s. = hic est situs m. d. m. a. = huic monumento dolus malus abesto h. m. (e.) h. n. s. = hoc monumentum (exterum) heredem non sequitur h. s. = hic situs h. s. e. = hic situs est h. s. s. = hic siti sunt 1. = libertas 1. m. v. s. = lubens merito votum solvit

m. = mille, milia n. = nummus, numerus o. h. s. s. = ossa hic sita sunt o. t. b. q. = ossa tibi bene quiescant p. = posuit p. c. -- ponendum curavit (curaverunt) s. - sestertia s. t. t. 1. = sit tibi terra levis v. = vivit viva v. a. = vixit annis v. c. = vir clarissimus v. e. = vir egregius v. f. = vivus fecit v. 1. p. = voto libens posuit v. p. = vir perfectissimus v. s. 1. a. = votum solvit libens animo v. s. 1. m. = votum solvit libens merito

ν Inhaltsverzeichnis

ν INHALTSVERZEICHNIS F ü r den inhalt der einzelnen corpusbände — die Sammlung musste sich in anbetracht des reichen materials entgegen dem ursprünglichen plan vornehmlich auf diese beschränken — verweise ich auf das literaturverzeichnis in den 'Altlateinischen inschriften' s. 55 ff. CIL II 38 89 376 405 425 488 554 95 2 1019 IIIO 1126 1222 1228 1240 1329 1818 1876 2071 2094 2679 2996 2997 3015 3125 3214 3244 3347 3565 3670 3762 4173 4174 4291 4331 4332 4386 4405 4442 4512 4963

CIL II 1432 1141 61 I245

848 385 588 1497 357 599 88 658 764 700 320 692 790 1463 300 570 951 :59 26 5 225 491 699 620 515 365 715 1016 275 1161 530 753 120 195 T 45 657

5035 5°44 5144 5227 5265 5342 5393 5416 5535 5698 5713 5720 5728 5742 5821 5910 6153 6265 6267 a 6299 6302 p. 1025 CIL III 44 70 79 108 188 371 387 387 410 917 925 981 1041 1194 1537 1738 1743

CIL III 723 392 42 501 1081 243 922 789 306 468 447 1044 1172 144 380 698 524 746 1282 1116 89 879 937 1219 1381a 1291 437 1040 793 812 1039 568 757 537 1286 691 1283 1489 1348

1895 1903 1922 1931 1966 2007 2008 2044 2063 2098 2112 f 2126 2130 2147 2156 2162 2225 2234 2240 2263 2267 2284 2296 2326 2348 2370 2377 2406 2427 2434 2467. 2564 2567 2583 2602 2627 2696 2702 2811 2817

234 1521 849 254 90 239 134 940 597 1150 1510 702 28 116 817 305 54° 504 1135 953 1179 621 666 95 571 682 1138 469 589 972 593 833 948 932 1091 495 271 288 478 137

C I L III 2880 3107a 3174b 3182 3381 3399 3402 3447 3474 3493 3498 3499 3620 3800 3914 4185 4282 4314 4441 4466 4480 4570 4603 4766 4796 4850a 4908 5061 5277 5295 5482 5622 5839 5967 5968, 137 6010 6122 6137 6147 6380

585 993 552 314 516 477 467 839 132 173 339 1077 560 384 416 381 313 1339 1093 747 1122 668 717 10 1487 403 108 909 277 325 724 154° 745 29 160 1192 1267 297 1062 1320

ν Inhaltsverzeichnis

134° 4 294 728 H 256 158 1457 "54 818 814 1054 1053 1079 226 271 334 153 1204 1354 1038 813 1349 617 835 1489 123 151 686 1190 1510 453 135 480 573 278 1393 5" 91 1094 298 574 979 680 506 592 567 "99 164 1319 324 63

CIL III 9735 9973 10195, ι 10202 10289 10393 10453 10457 10495 10518 10783 10833 10837 11054 11076 11082 11098 UI18 11240 11308

109 1473 583 1464 295 69 1171 586 1061 687 1117 289 946 230 285 1464b 774 231 481 370 792 "451 11634 914 11697 1338 I 1700 257 11926 165 258 "977 1 2 0 1 4 , 381 461 12054 529 12071 323 12377 1535 12392 1234 12396 564 12422 1389 669 12433 224 12437 12466 1265 12476 1076 12484 1203 12489 261 12495 15 12558 30 12598 1073 12602 451 12680 719 12711 8 12799 924 12894 482 12949 736 12953 1043 970 13013 13037 971 414 13079

CIL III 13374 13406 13663 13917 14014 14062 14107 1 4 1 1 4 , 13 141476 14156» 14190 14206 2 1 14213 14214"° 14237 I42421 14269 142754 14292 I432I26 1432213 H348 H353 H35416 1 4 3 5 9 82 00 1436ο I43&71 143841 14406a T 44331 H5031 H524 145991 145992 14809 '4855 '49431 H977 : 5°35 χ 5°55 I I 5 3i 15166 15205a 15216" 15219 CIL V 21 128 129 222 893 895

169

1392 374 1276 "53 155 124 720 1074 1381a 318 1394 915 1285 1302 1322 346 727 815 1537 1004 184 1353 198 922 a 1538 1200 1050 1189 1128 503 255 154 438 "93 1186 667 794 293 997 844 572 II 518 725 880 886 607 625 1516 1482 1464 a

CIL V 896 914 1039 1152 1870 2007 2013 2039 a/b 2046 2187 2313 2452 2701 2884 2956 3014 3034 3259 3332 3496 3516 3555 3634 3653 3683 3772 3801 3996 4104 4220 4410 4445 4488 4489 4510 4525 4612 4616 4721 4754 4942 5*34 5*57 5337 5510 5583 5661 a 5902 5931 6061 6372 6547

86 348 907 931 559 1126 409 783 253 410 3 1103 1090 497 921 1028 998 33 580 1411 238 784 304 1469 595 473 39 1013 969 750 610 499 785 1262 899 706 1460 58 328 611 773 531 206 1496 474 842 1279 1534 34 5'7 85 612

y Inhaltsverzeichnis

712 126 1031 II73 i°5 1176 1263 377 609 484 608 435 1539 361 1330 1532 777 1554 1278 1237 1341 1029 1284 1321 1229 1553 1239 551 1368 340 141 1088 1465 888 1466 1358 1230 1298 248 994 820 642 1437 187 1404 1121 70 1379 643 729 759 98

CIL V I 3714 3722a 3941 3992 4087 4118 4155 4174 4222 4265 4315 4355 4356 4407 4410 4416 4419 a 4428 4432 a 4444 a 4457 4477 4516 4521 4530 4532 4550 4565 4611 a 4625 4802 4870 4887 4960 4966 4999 5028 5070 5108 5174 5175 5176 5187b 5206 a 5340 5375 5448 5552 5558 5601 5639 5662 5714

1182 1070 949 1310 902 935 767 901 1270 639 146 1226 704 367 1491 263 440 721 577 310 193 1293 128 925 15*9 421 35 958 770 881 1421 1022 264 390 1257 526 200 916 321 624 1439 889 125 1363 78 352 496 934 1221 1071 795 97 94 1

CIL V I 5817 5822 595 1 5982 5991 6156 6182 6213 6216 6242 6282 6326 6469 6492 6524 6555 6565 6571 6639 6792 6814 6870 7017 7093 7260 7281 a 7297 7308 7318 7375 7457 b 7458 7470 7516 7577 7612 7631 7650 7652 7761 7770 7853 7958 7974 7990 8011 a 8189 8207 8247 8492 8523 8539 8581

640 I 210 1289 471 1523 1097 1311 1409 693 349 895 1509 100 247 131 894 775 152 218 1308 180 799 411 1162 999 1222 1129 315 1441 1254 1207 "94 80 1420 1223 893 641 1295 443 1474 1399 890 212 796 ino 961 130 864 882 797 1069 673

CIL V I 8582 8606 8670 8688 8761 8766 8865 8875 8885 8937 8983 8985 8991 8999 9232 9258 9408 9422 9477 9592 9604 9659 9663 9792 10074 10185 10186 10238 10246 10268 10273 10276 10322 10329 10346 10458 10464 10554 10703 10718 10731 10791 10902 10939 10944 11232 11491b 11645 11691 11771 11 993 "939 12006

393 1412 32 1294 465 167 584 1075 1386 1225 910 1224 1381 1297 1253 1228 1312 1443 422 766 1106 1511 1026 1272 133 821 1314 837 19 942 249 "95 1350 1258 1367 73 188 204 509 472 632 1019 538 865 507 48 1316 74 291 622 866 1355 867

ν

1453 55° 88 3 170 I5H ιο66 1092 237 1303 1055 1227 1380 40 χ 28ο 1400 423 S8i 1051 606 1242 412 316 601 936 1331 140 186 1422 "57 IUI 1206 227 1362 1095 776 1042 297 802 1533 868 982 1201 1180 1477 96 1451 1378 379 288 1169 869 1290 1488

CIL V I 16809 17034 17072 17203 17297 17330 17349 17387 17408 17469 17508 17565 17622 17633 17677 17690 17803 17987 18086 18107b 18123 18327 18532 18536 18659 18744 18758 18773 18846 19004 19027 19055 19075 19295 19301 19419 19547 19596 19645 19668 19688 19805 19872 19873 19883 19915 20029 20217 20294 20448 20611 20726 20909

Inhaltsverzeichnis

425 459 1504 235 1547 1325 582 65 1499 371 527 1545 1388 1041 1498 816 189 441 631 1261 644 486 228 245 1480 525 1209 399 1233 3°7 535 628 1546 575 138 1326 1260 1475 1142 1208 75 1197 110 439 602 1005 645 312 870 1304 397 1056 604

CIL V I 21322 21548 21800 a 22120 22163 22400 22437 22520 22647 23176 23334 23552 23606 23629 23660 23680 23774 24339 24350 24471 24475 24571 24724 a 24724 a 24811 24972 a 25000 25017 25058 25067 25134 25138 25175 25250 25272 25285 b 25340 25359 2 5444 25489 25540 25583 25667 25668 25696 25707 25714 25741 25771 25812 25833 258S4b 25861

171

1461 102 387 1018 72 651 36 871 1068 1220 646 1082 250 1024 1112 1327 1323 917 1099 647 872 187 378 827 918 20 405 731 1158 413 648 1058 1505 147 190 623 975 1305 1401 1518 1107 400 676 1288 81 594 66 45 1167 1250 823 483 265

CIL V I 25961 26010a 26042 26115 26119 26121 26132 26133 26158 26227 26274 26551 26584 26601 26680 26688 26704 26708 26713 26849 26850 26942 27009 27041 27109 27136 27196 27259 27431 27458 27498 a 27515 27593 27774 27840 27895 27977 28044 28052 28062 28079 28117 28273 28286 28298 28341 28394 28448 28512 28598 28661 28695 28734

1131 219 987 803 1503 1423 389 605 1384 1356 976 1442 492 600 1166 996 1543 232 758 1065 1513 46 III II88 1306 769 1496 986 945 1458 15 1 7 873 402 76 903 1023 1017 1357 1002 166 768 1078 300 964 "43 897 "3 101 64 1508 13 Σ 7 707 933

ν Inhaltsverzeichnis

1240 266 H2S 1271 82 1133 404 262 670 1249 1072 1390 220 1476 1130 1500 771 1080 426 603 47 636 168 1168 1296 125S 268 148 1402 671 34 1 1308 1554 638 1483 1182 98 1070 229 388 1064 1202 1553 1466 1165 677 39 6 1191 1170 55 1 217 394 528

C I L VX 32772 1036 1298 32783 32808 1205 209 32965 462 33389a 1452 33500 33602 332 169 33634 33814 IS" 33833 391 33864 703 850 33899 33907 569 33911 213 33981 454 1217 34025 IOIO 34026 1025 34060 I ΙΟΙ 34124 301 34635 a 34639 9 221 34676 35118 50 1292 35279 35381 1057 874 35434 875 35454 35547 1033 1146 35548a 1241 35868 35915 1544 1287 35987 182 36377 II5I 36653 CIL V I I 66 514 80 1156 836 133 140 455 265 1376 826 355 631a 329 972 445 1049 1074 1336, 4 " 843 1336, 438 519 788 1336, 605 1336, 1190a 364 CIL VIII 1448 132a 630 152 292 1484 371 1455

CIL VIII 387 410 466 483 533 688 828 1040 1878 2088 2182 2210 2297 2631 2640 2782 2833 2848 2894 2913 2988 3028 3131 3147 3157 3198 3302 3319 3327 3349 3357 3455 3485 3520 3521 3577 3582 3596 36x1 3617 3716 3741 3762 3783 3899 3933 3936/7 4009 4105 4111 4120 4120b 4122

488 201 420 713 355 41 1566 "59 1012 283 1445 222 276 1178 1471 1398 215 1440 760 122 448 701 106 1346 1269 236 1132 1015 943 685 94 1347 216 107 562 460 1530 353 566 828 1336 1403 983 1433 267 1246 309 191 395 952 1149 1037 521

CIL VIII 48? 4157 1104 4293 1212 4373 1456 4391 1449 4551 62 4554 4573 659 4669 1045 1008 5030 5036 c 556 1086 5370 660 5418 366 5446 5502 513 1021 5667 5784 1307 5798 1374 6023 1481 6243 382 6622 476 1248 6970 7156 1375 7271 1385 59» 7384 7413 13 7467 1434 1048 7505 7517 1447 7819 985 7928 1059 502 7947 7998 637 616 8037 8247 661 8424 545 8490 «552 1542 8530 1163 8573 8732 1524 1154a 8789 8812 565 9020 1252 196 9056 9058 b 1268 9069 121 9072 1337 9081 344 9114 553 9127 1360 9139b 548 9156a 1435 9181 67 9189 269

ν

345 912 9o8 1266 92 913 311 350 984 933a 342 343 546 561 1472 436 1085 S87 27 1372 1214 859 860 1365 1318 1470 1087 1124 322 662 596 554 1096 1567 285 1264 1213 563 841 1413 892 1495 799 1366 557 1086 1433 555 490 185 1247 1408 1181

CIL V i l i 19189c 19606 19929 20062 20499 20505 20549 20686 20734 20786 20855a 20945 21014 21031 21038 21068 21086 21087 21116 2114s 21204 21214 21241 21284 21345 21481a 21489 21531 21564 21569, I 21644 21810 22566 CIL I X 104 140 154 156 175 179 197 229 249 369 384 385 820 871 896 959 984 998 1023

Inhaltsverzeichnis

136 282 38 756 1524 457 840 37 40 544 337 1266 1450 1395 663 1329 891 44 749 791 251 664 418 192 1328 1100 675 1034 1007 549 665 1052 542 779 772 487 741 672 433 900 149 199 755 55 202 1089 684 808 1428 923 309 56

CIL I X 1055 1204 1209 1276 1287 1315 1424 1481 1498 x515 1524 1681 1826 1938 2111 2123 2151a 2164 2302 2305 2398 2416 2450 2492 2717 2760 2878 2880 2892 2893 2991 3040 3058 3093 3103 3105 3271 3337 3387 a 3448 3472 3473 3763 3821 3868 4028 4032 4088 4123 4'75 4230 4326 4416

173

765 989 6 142 697 739 1438 510 434 809 1139 1562a '55° 1244 801 375 1152 1507 '"3 807 911 967 274 H54 734 74° 1123 347 751 508 710 417 494 896 906 1429 57 654 1430 696 1127 119 780 634 452 679 7 762 363 968 260 541 326

CIL I X 4418 359 4805 944 4822 1313 • 683 5037 956 930 5325 5392 449 5417 1479 386 5577 5813 493 I 397 5860 22 5908 6081 45° CIL Χ I55I 174 2i6 444 270 950 380 995 292 423 477 1557 1067 623 1148 633 1462 649 719 876 1211 532 1307 331 805 1323 1692 1558 1741 539 1520 1760 419 1775 372 1974 2056 1309 1277 2066 290 2070 2079 831 877 2145 2147 990 2154 730 2184 536 1412a 2224 2244 424 2280 77 1030 2289 652 2333 2354b 463 259 2383 898 2394 178 2466 2487 1035 2496 1211 2548 533 2559 174 18 2598

Inhaltsverzeichnis

1109 1216 688 1364 1301 208 962 1426 980 824 1185 1083 281 1300 1343 376 53 1383 853 690 939 806 431 104 884 955 "55 1020 54 246 1333 1559 633 1136 1485 1273 "37 978 878 1560 1561 1274 "77 1236 726 139 1478 1084 732 832 709 653 905

272 1406 432 214 854 852 1444 "74 957 1493 1548 286 629 1526 1280 "45 7" 241 1210 175 "44 84 655 1359 "34 252 ΙΟΙ I 1114 '431 2 183 351 635 1370 1565 1563 "47 782 242 1119 1299 1564 1060 1373 1345 834 1187 626 1536 744 1512

CIL X I I 213 230 319 345 394 460 678 682a 704 743 746 794 807 874 915 923 987 1109 1112 1128 1162 "93 1210 1250 1339 1356 1381 1416 1466 1477 1728 1751 1753 1814 1939 1957 a 1971 2016 2037 2366 2426 2674 2762 2819 2862 3349 3361 3405 3453 3473 3523 3573 3694

830 336 99 1417 328 464 735 1361 112 627 320 845 928 614 373 810 1410 161 761 383 591 150 17 93 1215 143 1218 485 1546a 156 171 505 1102 338 1522 681 211 523 800 203 718 i486 415 1334 929 500 1418 1377 1515 "IS 172 362 306

CIL Χ Π 847 3925 4159 157 829 4247 b 43 4355 1027 4399 822 4487 197 4495 1528 4514 708 4517 4833 763 4907 947 963 4979 398 5019 825 5193 716 5243 5457 59 5502 31 5517 23 5519 318 16 5561 5682, 43 446 786 5685, 18 5686, 356 615 5686, 734 d 737 5686, 1 2 1 1 590 656 5687, 9 5698, 3 333 887 5698, 6 5827 754 CIL X I I I 1120 160 838 510 1003 633 b 722 715 816 787 12 1041 1527 1196 179 1839 522 1981 2000 819 981 2015 2016 1531 1385 a 2087 2103 1371 1414 2237 1046 2457 356 2515 24 2531 60 2548 2646 733 2666 " 5 299 3033 458 3456

ν Inhaltsverzeichnis

87 1047 194 714 I63 748 1436 25 811 613 475 1335 1352 857 858 1281 1251 1541 1324 974 240 1032 1332 470 576 1351 618 408 83 1459 1502 927 52 965 689 695 1098 273 778 1105 804 1492 694 103 51 678 1467 977 1063 358 579 1196

CIL X I V 904 914 950 966 1009 1033 1051 1136 1137 "δι "S3 1169 1170 1195 1198 1324 1342 1347 1357 1370 1385 1401 1463 1473 1474 1527 1574 1661 1688 1726 1731 1755 1784 1793 1821 1868 1873 1874 2080 2082 2120 2165 2170 2286 2325 2341 2346 2379 2555 2653 2656 2710 2772

1198 429 335 1529 1160 177 991 938 543 406 1382 498 742 118 988 223 XI18 368 1342 904 959 926 705 1235 960 330 49 1506 520 619 920 1184 954 117 1405 1014 1164 428 430 738 1006 1555 992 114 547 973 21 442 1243 1001 846 127 1369

CIL X I V 2780 2841 2871 2917 2934 33I3 3323 3344 3478 3507 3525 3571 3630 3831 4010 4015 4231 CIL X V

175

233 205 1387 578 1556 354 407 1525 966 466 1415 456 743 919 1225 1009 302

635 650a 2177

1232 798 1000

4653 4855 5929 7036 7172

244 427 1231 1416 649 650 1183

7173 7176 7181 1315 7183 1175 7919 558 1256 7199a 7211 1238 E p h . epigr. V I I I 61 781 78 512 126 1494 1140 152 160 68 166 129 238 1125 1108 257 162 316 385 534 426 139 885 430 360 504 529 855 798 1396 14 p. 360 479 15 p. 360 71 128 p. 408 207 246 p. 476 369

CE 80 ΙΟΙ 112 118 120 128 133 141 142 170 178 186 189 192 198 199 201 222 24I 280 339 340 342 405 454 470 474 475 476 479 490 493 495 496 497 505 509 512 516 517 548 549 563 578 593 595 597 600 604 613 626 635 637

920 1381 1086 633 635 1164 1149 1008 499 1494 55 119 428 1151 1501 998 1491 431 634 437 637 752 656 '551 627 373 1205 643 642 1395 341 1180 628 1024 1422 629 18 1375 630 1360 1025 1290 1405 381 344 1013 1283 671 1169 1211 1449 136 325

ν

CE 642 646 647 901 923 1043 1094 "45 1150 "73 1189 1190 1216 I2S3 1265 1267 1308 1318 r3J9 1324 1328 I33 1 1332 1463 1474 1541 1580 1581 1582 1583 1588 1593 1599 1601 1606 1607 1608 1788 1799 1822 1823

710 1407 632 176 792 1469 148 707 1097 1166 1274 1359 1388 1106 654 1320 1148 429 54 1216 1372 1275 1413 1468 361 1402 1493 631 1387a 1511 1319 1371 1427 660 662 282 1015 1247 168 242 1373

CE 1826 1851 De 70S 792 1283 1576 1709 1736 1741 1744 1798 1823 1980 204S 2047 2055 2089 2110 2147 2207 2305 2307 2328 2332 2344 2346 2349 2415 2467 2568 2763 2783 2784 2791 2843 2883 3051

4316 5632 5702

Inhaltsverzeichnis

281 614 1565 1558 1555 393 1012 465 167 1318 1207 797 1493 1465 444 141 551 1358 1088 1298 1096 1122 760 86 448 759 1251 555 137 663 1266 1040 1324

209 1036 376 777 1554 1560 1561

De 5713 5902 6001 6114 6186 6199 6824 7221 7300 7518 7589 7648 7674 7734 7735 7741 7893 7922 7927 7965 7990 8080 8089 8090 8100 8102 8116 8127 8129 8132 8134 8137

8145 8146 8151 8161 b 8182 8186 8187a 8211 8212

1566 1343 1369 1557 43° 1006 1567 1563 IOII

1026 1097 819 1272 633 391 1381 1258 IOI4 1305 1306 1422 1277 401 407 42 II8I 1235 942 100

1148 1164 1303 1480 265 1408 291 168 II29 II68 1439 63

De 8223 8225 8228 8234 8237 8249 8266 8286 8299 8304 8334 8335 8353 8370 8375 8380 8382 8383 8384 8392 8447 8455 8458 8461 8465 8495 8496 8500 8515 8526 8558 8558a 8727 8750 8751 8752 8753 8754 8756 8757

1382 423 1019 1397 923 480 1005 1194 273 379 250 36 837 1262 1556 1553 1230 1018 575 1287 1374 1008 1550 655 266 1087 IUI

665 1094 1426 1535

1539 649 850 85' 856 861 859 862 863

VERBESSERUNGEN 197 anm. 3 θ· : oder ofèiitj, o(bitae) 423 lies : (sestertium) 545 lies : (nach add. p. 970) : iene laves : oze a(ssem) des, eras gratis ; res tula, salvu lave(s) e(t) bono (eiusl, qi fieri iusit ex s[uo parcimonio ?/. vgl. C I L V 4500 und C I L a. a. o. 981 lies: Marinius