Tarih Canavarı: Hititler [1 ed.] 9789944885874

Citation preview

TARİH CANAVARI

-Bir Anadolu

Uygarlığı-

ÇİGDEM MANER

.

AN 2009

$BANKASI •

TÜRKiYE

Kültür Yayınları

TARİH CANAVAR! HİTİTLER

Çiğdem Maner

© 2009, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları 1.Baskı: Mart 2009 ISBN: 978-9944-88-587-4 Genel yayın numarası:1667 Editörler: Ali Berktay, Nevin Avan Özdemir Görsel Yönetmen: Birol Bayram Grafik Tasarım: Deniz Üstündağ Resimleyen: Fahrettin Erdoğan

Bu kitabın hiçbir bölümü, yayıncının yazılı izni alınmaksızın herhangi bir elektronik ya da mekanik yöntem kullanılarak kopyalanamaz veya yayınlanamaz. Baskı Golden Medya Matbaacılık ve Tic. A.Ş. 100. yıl Mah. MAS-SİT 1.Cad. No: 88 Bağcılar İstanbul Tel: (0212) 629 00 24 Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları İstiklal Caddesi No: 144 Kat:4 Beyoğlu 34430 İstanbul Tel: (0212) 252 39 91 -Fax: (0212) 252 39 95 www.iskultur.com.tr

Çiğdem Maner Özgeçmiş

Çiğdem Maner 1971 'de Berlin'de dünyaya geldi. 11 yaşında İta lya'da antik Pompei kentini görünce arkeolog olmaya karar verdi. lstanbul Alman Lisesi'nden mezun olduktan sonra Almanya'nın çeşitli üniversitelerinde Ön Asya Arkeolojisi, Klasik Arkeoloji ve Asuroloji okudu. Yazar 1992'den beri Türkiye'de, Suriye'de, Yunanista�.'da ve Almanya'da çeşitli kazılara ve yüzey araştırmalarına katılmaktadır. 2005'ten beri Koç Universitesi'nde öğretim görevlisi olarak çalışmaktadır. Çocukların Türkiye'nin kültürel mirasını tanımalarını ve ona sahip çıkmalarını amaçlama ktadır.

TARİH CANAVARI

11iTiTLER ÇİGDEM :MANER Resimleyen: Fahrettin Erdoğan

$BANKASI •

TÜRKiYE

Kültür Yayınları

•

lçın rlJ 6

e

HITIT.... ERDEN ÖNCE ANADO:...V'DA

KiMLER YAŞARDll

� 8

KARVM

r§J 9

HITinfR

r§J 10

NEŞ VE KA VM HAITVŞ

ZAMAN

HVrLI

r§J 1�

Kld$ŞA

W 12

ES 1 HITlr

ci> 13

IMPAR.A�

Ci' 13

M RV:

ONEMI

IMPA

VE ÇÖKÜ

) 14 17

r:IJ 43

ECLENCE VE MÜZiK

raJ 44

BAYRAMLAR.

r§J 46

HiTİTÇE, l,.VVICE

r§J 47

HiTiTÇE�

VLLIKVMMI' iN ŞARKiSi

W 50

rANRI TELFP�NV'N

W 52

H111TLfR

W 53

HITITLE:

"IJ S � 56

Y NIDFN KEŞF Dl

E.51

ICA E:T JJISI

r§J 32

OR

TAŞ VSTALAR.I

70 KVYVMCVLVK

W 72

GÜNÜMÜZE

YVK

W 76

HiTiT .KABAR ,

MA ATtl

ıtr

()\ \

Ço rum' un Ortaköy ilçesinde b ul unan Hitit kenti Şap inuva, çok geniş bir ·alana yay ıl­ maktad ır. B ug üne kadar 4000 çiviyaz ıl ı tablet b ul unm uşt ur. 700 hekta ra yay ıfan b üy ük kent, Hatt uşa'dan sonra en b üy ük tablet a rş ivine sahipt ir. Çiv iyaz ıl ı tabletle rden b ura­ da o rd u kom utanl ığ ının b ul und uğ u ve Hitit k ral ı ile k raliçen in ot urd uğ u başkentle rden bi ri olduğ u anlaş ılm ışt ır. Kentte b üy ük yap ıla r ve H itit sanat ın ın en g üzel ö rnekle ri b u­ l unm uşt ur. O rtaköy'de b ul unan eserler Çorum M üzesi'nde se rgilenmekted ir.

) vr /IÖ) UK: fAPİCC \ Yap ılan kaz ıla rda 400'e yak ın ç iv iyaz ıl ı tablet b ul unmuşt ur. B ul unan tabletle rden Hi­ t itçe isminin Tap igga olduğu anlaşılm ışt ır. Maşathöyük Ço rum'a bağl ı Maşat köyünde b ul unm uşt ur ve keşfedild iğ i dönemde Hititçe ad ı henüz bil inmediği için köyün ad ı hö­ y üğe ve rilmişt ir.

KC )AKLI/lö) OK: �) \Qİ ' \ Sivas' ın Başö ren köy ün ün yak ınla rında b ul unan höy ükte b ir Hitit kent i tespit edilmiş­ t ir. B ul unan a rşivdeki tabletle rden b uras ın ın Sa rissa ad ında b ir Hitit kent i olduğu anlaş ılm ışt ır. Kenti kal ın bi r s ur çev relemekteyd i ve dö rt ay rı g irişi vard ı . Gecele ri t üm Hitit kentle rinde old uğ u g ib i beled iye başkan ı ta raf ından k il itlenip m üh ü rlenen kap ıla r sabahla rı tekrar aç ıl ırd ı. F ırt ına tan rıs ı Teş up' un a rabas ın ı çeken H urri ve Şe rri is imli boğaların k ız ıl s ırl ı k il heykelleri b uradak i en g üzel b ul unt ula r a ras ındad ır.

' I

/' ..}__ ..�

'32

İnandıktepe'de H it it sanat ın ın en de­ ğerl i örnekler inden b ir i bulunmuştur. Çank ır ı'nın 22 km g üney indek i İnan­ dıktepe 'de tapınağın iç inde Esk i Hitit dönem ine a it kabartmalı b ir vazo bu­ lunmuştur. 1 96 6 'da bulunduğunda, arkeologlar ilk defa böyle b ir eserle karşılaşmışlardır. Vazonun üzer inde dört şerit hal inde Fırt ına tanrısı iç in yap ılan ay inler ve kutsal evl il ik sahnes i yer alır. Ay in m ü­ z ik eşl iğ inde, yemek adakları sunula­ rak yapılırken, sunağın üzer inde tanrı heykelc ikler i durmaktad ır. Vazo bu­ g ün Ankara Anadolu Meden iyetler i M üzes i'nde serg ilenmekted ir.

Çorum il ine 30 km uzaklıktak i H üsey inde­ de 'deki höyük arkeologlar tarafından 1 99 7 y ılında tahrip edilm iş b ir şek ilde bulunmuş­ tur. Burada yapılan kaçak kazılar höyüğün doğal halini, içinin m imar is ini ve eserler i tahrip etm işt ir. Hemen kurtarma kazılar ına başlayan arkeologlar, burada Esk i Hit it dö­ nem ine a it b ir kasaba keşfetmişlerd ir. F ırt ına tanrısına adanmış b ir tap ınak, konutlar, caddeler aç ığa çıkarılmışt ır. En önemli bu­ luntulardan b ir i fırt ına tanrısı için yap ılan ay inler i bet imleyen kabartmalı ik i vazodur. Bunlardan b ir i H it it tasv ir sanatında ilk de­ fa boğanın üzer inden atlayan akrobatı be­ t imleyen b ir sahned ir. H üsey indede 'de bulu­ nan kabartmalı vazolar Çorum M üzes i'nde serg ilenmekted ir.

'33