Sancti Ephraem Syri: Hymni et Sermones 9781463232634

Citation preview

Sancti Ephraem

Syriac Studies Library

208

Sériés Editors Monica Blanchard Cari Griffïn Kristian Heal George Anton Kiraz David G.K. Taylor

The Syriac Studies Library brings back to active circulation major reference works in the field of Syriac studies, including dictionaries, grammars, text editions, manuscript catalogues, and monographs. The books were reproduced from originals at The Catholic University of America, one of the largest collections of Eastern Christianity in North America. The project is a collaboration between CUA, Beth Mardutho: The Syriac Institute, and Brigham Young University.

Sancti Ephraem Syri

Hymni et Sermones

Volume 2 Edited and Translated by

Thomas Josephus Lamy

2012

Gorgias Press LLC, 954 River Road, Piscataway, NJ, 08854, USA www.gorgiaspress.com G&C Kiraz is an imprint of Gorgias Press LLC Copyright © 2012 by Gorgias Press LLC Originally published in 1882 All rights reserved under International and Pan-American Copyright Conventions. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system or transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording, scanning or otherwise without the prior written permission of Gorgias Press LLC.

2012

ISBN 978-1-61143-589-4

Reprinted from the 1882 Mechlin edition.

Digitized by Brigham Young University. Printed in the United States of America.

Series Foreword

This series provides reference works in Syriac studies from original books digitized at the ICOR library of The Catholic University of America under the supervision of Monica Blanchard, ICOR's librarian. The project was carried out by Beth Mardutho: The Syriac Institute and Brigham Young University. About 675 books were digitized, most of which will appear in this series. Our aim is to present the volumes as they have been digitized, preserving images of the covers, front matter, and back matter (if any). Marks by patrons, which may shed some light on the history of the library and its users, have been retained. In some cases, even inserts have been digitized and appear here in the location where they were found. The books digitized by Brigham Young University are in color, even when the original text is not. These have been produced here in grayscale for economic reasons. The grayscale images retain original colors in the form of gray shades. The books digitized by Beth Mardutho and black on white. We are grateful to the head librarian at CUA, Adele R. Chwalek, who was kind enough to permit this project. "We are custodians, not owners of this collection," she generously said at a small gathering that celebrated the completion of the project. We are also grateful to Sidney Griffith who supported the project.

IMI'RIM ATUR

Opus quod inscribitur : Sancii Ephraem Syri Hyinni et Sermones quos e codicibns Lmidinensibus, Parisiensibus et Oxoniensibus descriplos, edidit. latinitate donarit, variis lectionibus instruxit, notis et prolegomenis illustrarti T H O M A S J O S E P H U S ( . A M Y , SS. D. N. jn'wlatus domeslicus, Eccl. colli. Namurc. Can. hon , S. Theol. Doct.. Ord, Leop. Eques, Jcadem. Reg. Brux. et relig. catlt. rom. Socius, S. Script, el Lingg. Semiti, in Unicersit. cath. Lovan. Prof. Ord., et Coll. Mar. Ther. Praises. ex auctoritate Illustrissimi.ac Reverendissimi Archiepiscopi Mechliniensis et legum Academicaruni praescripto recognitum> q u u m fidei aut bonis inoribus contrarium nihil rontinere visum fuerit, imprimi potest. Datum Lovanii, die 1 Octobris 1886. ('

IMKIiUliTS.

RECT.

UNIV.

P RiEFATIO. Quatuor abhinc annis primum edidi tomum Hjmnorum ac Sermonum S. Ephraim Sjri, nunc secundus prodit tomUs, serius quam speraveram ; cujus dilationis causa fuit tum difficultas suseepti operis laborque in eo exequendo et in codicibus describendis subeundus, tum variae et multíplices occupationes, quibus in fungendo muñere professoris ac praesidis collegii Marise Theresise in hac nostra Universitate deten tus fui. Spero, Deo juvante, tertium et ultimum tomum, cui adjungentur index rerum et dissertatio de re Ephraemi metrica, citius esse prodi'turum, quum magna ejus pars jam sit prelo parata. Restat ut pro absoluto hoc tomo Deo optimo máximo gratias agam et simul gratos meos sensus exprimam doctissimis viris qui huic meo operi sua benevolenza et adjumento favere dignati sunt, in primis autem venerabilibus viris Musaeo Britannico prsepositis qui maxima benevolentia pretiosissimos hujus Bibliothecae codices syriacos mihi, dum Londini degerem, communicarunt, GÌ. viro P . Martin in Instituto catholico parisiensi professori, qui e Bibliotheca nationali Acta S. Ephrsemi deprompsit et ad me misit, claris etiam viris D. Sachau, in Universitate Berolinensi professori qui nonnulla S. Ephrsemi excerpta e codicibus a se ex Oriente allatis ad me direxit, et D. Rahmani, presbytero Mossulensi, qui e codicibus mossulensibus aliquot hymnos in nativitatem Domini mihi transcripsit. Peculiares etiam referenda sunt gratise 111. D. Clementi David, Syrorum in urbe Damascena antistiti et R. D. L . Kayser sermonum S. Ephraemi de Passione in linguam germanicam translatori, qui ad me magnam partem erratorum et corrigendorum infra appositorum miserunt, et meo collegge, olim discípulo, Ex. D. Forget, linguae arabicae in hac nostra Universitate professori, qui partem posteriorem hujus tomi antequam prelo exiret correxit, Excellentissimo etiam viro scientiarum ac litteraruin Set artium in Belgio administro qui mea studia subsidiis proinovit, denique peritissimo typographo H. Dessain, alteri Piantino, senectute et virtutibus venerabili, qui, ut est in litteras propensioris animi, suis expensis et sumptibus non solum typos syriacos ad opus cudendum emit, sed totum opus eleganter optimaque charta impressit. Scribebam Lovanii, die lesto S. Augustini, 28 Aug. 1886. AUCTOR. TOM.

Il,

*

PROLEGOMENA.

Acta Ephraemi.

I. Exorditur tomus hic secundus g b

^

E

p

h

r

œ

m

i

a

d

D

Martin e codice syriaco parisino 235 descriptis. Codex quidem ad saeculum XIII merito referri videtur ; quo autem tempore vel loco vixerit auctor anonymus qui hanc Ephraemi historiara conscripsit, quosnam fontes adierit, non constat, sed vel ejus textus quasdam interpolationes passus est, vel ipse, medio aevo scribens, nonnullis rebus fictitiis, ut saepe tunc fiebat, S. Ephraemi historiam exornare voluerit. Certe ad matius pleraque Ephraemi scripta eaque quae nos latent habuerit ; plura etiam h a u serit e i'ontibus syriacis. Testatur quippe Sozomenus plura de Ephraemo apud svros notissima fuisse quae apud Graecos inaudita erant : « Indigenae, inquit, plura de illo norunt et commémorant 1 . » Conveniunt porro in multis Acta parisina cum Actis, quae e codice syriaco vaticano XI saeculi édita sunt in tomo III Opp. Sjr.-lat. S. Ephraemi, quaeque maximam jam partem édita fuerant a J. S. Assemano in tomo I suae Bibliothecce orientalis. Discrepant autem Acta parisina a Romanis in duobus puni Hist. Eccl. I I I , 1 6 . s Das Leben des II. Ephrœm des Syrers, einer Abhandlung « Untersuchungen über die

ctis maximi momenti ad definiendam Vitce Ephraemi chronologiam quae hucusque a nemine recte determinata fuit. Rem quidem aggressus est peculiari opere 2 J . Aisleben, sed veritatem non est assecutus. Eum presso pede secutus est Rcediger 3 , nec ipse magis profecit. CI. D. Bickell annum quidem mortis diaconi Edesseni post J . S. Assemanum in an. 373 recte reposuit, sed Nisibis obsidiones perturbavit. Quare tota series vitae S. Ephraemi novo examini subjicienda fuit. Nec frustra : etenim in nostro opere anni nativitatis ac baptismi S. Ephraemi extra, controversiam positi sunt, tempus etiam quo Edessam migravit, quo Valentis persecutioni obstitit; annus denique quo mortuus est exacte et certe determinatus est. Juxta Acta parisina, Ephraemus natus est anno 306,sub Constantino magno. E domo paterna expulsus, baptismum suscepit anno aetatis 18°, Christi 324. Anno sequenti ivit ad concilium Nicaenum. Acta romana hic chronologiam perturbant, quum difFerunt ejus baptismum in annum ejus28 m , Christi 334. Anno 338 quo mortuus est S. Jacobus logie Ephrasm's

nebst chrono-

3 Encyclopedia « Ephram, »

» Berlin, 1858. von E r s c h und Grueber, ad v o c e m

PROLEGOMENA.

nisibenus, cum sancto ilio praesule suis utriusque precibus cocgit Saporem, Persarum regem, obsidium urbis Nisibis derelinquere. Ephrseinus cum Vologese, Nisibin episcopo, obsidioni anni 350 adfuit. In urbe permansit usque dum Persis a Joviano traderetur anno 364. Tunc ex urbe discedere coactus, se recepìt in Beth-Garbaia, unde mox per persecutionem expulsus Amidam profectus est. Nec diu ibi commoratus est, anno enim sequenti Edessam se contulit. Edessam igitur advenit anno 365, ibique vel in monte adjacente reliquos vitae dies transegit et placida morte obdormivit die 9 a , 15 a , 18a vel 19 a junii anni 373. Acta parisina et romana tradunt Ephrgemum, ex Edessa profectum ut iret in Cappadociam ad Basilium, primo perrexisse in iEgyptum ad monachos deserti ibique per octo annos degisse. Hoc autem admitti nequit. Gum enim Edessam advenerit anno 365 et ibi per aliquod tempus monachus egerit antequam ad Basilium se conferret, cum aliunde constet ejus obitum in annum 373 reponendum esse, impossibile est ut octo annos in ¿Egypto fuerit, eo vel magis quod eadem Acta tradunt legatos a Basilio ad Ephraemum missos fuisse quatuor post annos a quo Ephrsemus Basilium inviserat. Vel igitur quae narrantur de Ephrsemi itinere in iEgyptum interpolata et fictitia sunt, vel exiguo tempore ibi fuerit. Acta non tradunt quonam anno Ephraei Vid Prolegomena

in Opp. S. Basilii

ap. Migne,

VII

mus ad Basilium iverit et ab eo diaconus ordinatus fuerit, nec alii scrip tores, ut Gregorius Nyssenus, Sozomenus,Metaphrastes, qui illud Ephrsemi ad Basilium iter memor a n t , aliquo modo annum significant. Potest tamen aliunde aliqua lux infundi. Scilicet Basilius anno 370 Caesareae episcopus ordinatus f u i t ' . Igitur non ante h u n c a n n u m Ephrsemus Csesaream venerit. Ephraemus autem j a m ab aliquo tempore Edessam redierat, quum Valens, anno 372,contra Edessenos persecutionem movit. Intra illud igitur temporis spatium iter ad Basilium reponendum est, nempe Ephraemus Caesaream advenerit ad festum Epiphaniae anni 371. J a m diximus Acta romana duplici vitio laborare et in hac parte ab Actis parisinis feliciter corrigi. P r i m u m vitium est circa baptismum ejus, alterum est circa persecutionem quae Ephrsemi tempore ab imperatore romano contra Edessam mota est. Acta romana referunt hanc persecutionem ab imperatore J u liano contra Edessam motam fuisse, Ephrsemum Juliano restitisse et contra eum scripsisse. Unde consequitur Ephrsemum jam ante a n num 363, quo Julianus defunctus est, Edessse domicilium habuisse. Sic tota perturbatur chronologia. At Acta parisina hoc vitium corrigunt. Narrant quippe Valentem imperatorem, non J u l i a n u m , Edessam venisse et contra Edessenos persecutionem movisse, de qua scripsit Ephrsemus. Hsec autem Patrol,

(jr. X X I X . col. L V I I .

Vili

PROLEGOMENA.

anno 372 gesta fuisse ex Sozomeno r.ecte infertur. Si quis enim ea quse habet Sozomenus 1 de Valentis ejusque prsefecti Modesti ratione agendi erga Edessenos anno 372 cum narratione Actorum parisiensium contulerit, facile perspiciet utrumque auctorem idem factum narrare. Ad mortem Ephrsemi quod attinet, Acta vaticana cam post Basilii mortem (f 379) differunt ; at falso, nam omnes auctores Syri in re chronologica accuratissimi earn in diem 9 m , 15 m , 18m vel 19ni junii anni 373 reponunt. Agmen ducit chronicon edessenum ex archivis hujus ecclesise confectum ; sequuntur Jacobus, Edessse sseculo VII episcopus, Dionysius, Jacobitarum patriarcha, in suo chronico ecclesiastico, Elias Nisibis ssec. XI episcopus 2 , Gregorius Barhebrseus, Jacobitarum ssec. XIIIMaphrianus, in suo Chronico ecclesiastico, alii, quos infra citavimus. His duo alii auctores Syri adjungi possunt, qui recentissime mihi innotuere. Primus est auctor anonymus brevis Ephrsemi J^itce, quam e codice syriaco sseculi XIII 5 benevole mihi transcripsit CI. D. Sachau, professor Berolinensis ; alter est CI.

D. Cardahi Libanensis, qui in opere: Uber thesauri de arte poetica Sjrorum, Romse 1875, p. 9, breviter e fontibus Syris describens actaS. Ephrsemi, asseritS. Doctorcin anno Christi 373 decessisse. Juvat autem hic transcribere brevem Ephrsemi Vitam in codice Berolinensi fol. 6 contentam : « Beatus Doctor Ephrsem erat genere Syrus. Pater ejus erat e iNisibi, urbe confiniorum, mater autem ejus ex Amida civitate. Pater quidem sacerdos erat. Yivebant autem tempore Constantini victoris. Pater porro Ephrsemi puerum e domo sua expulit eo quod non assentiret voluntati suse perversse. Veniens igitur Ephrsem commoratus est apud S. Jacobum, Nisibis episcopum, et in omni pietate conversatus est usque ad tempora Joviani. Tunc Edessam venit et ibi, accepto Spiritus sancti dono, Ecclesiam doctrina Spiritus sancti implevit. Postea autem ivit in desertumiEgypti et exinde Csesaream, ad Basilium, et accepit ab eo ordinationem diaconi.moxque Edessam regressus, ibi vitam finivit anno 684, die 19a Haziran (Junii), i. e. anno 37 2 4 post adventum Domini 5 . »

1 Hist. Eccl. VI, 18. 2 Textum Elise Nisibeni e Musaei Britannici cod. Rich 7,197 descripsi. Sic se habet : « JjaiO

1 Error est unius anni in numero 372. Nam annus Seleucidarum 084 incidit in annum Christi 373.

3 ojccn^ -oioW )> °> Vn f^'^l -.'¿0 òp>. voVo girilo JJxif-jt. Mjl . -ojio/} . l; ^ -ojot-/ -otcW . U'Qflo Jjjtlj ¿-iaco JU2Ù» p-vs/ Jjuwa jX^ -0)0W -Ol' . ¿¿Sit Q opo/ •¡ •) • • **> Canon annorum Jacobi Edesseni. Anno OM-SP O O O ) ^OJX/O . J^' OQO (OO* sexcentesimo octogésimo quarto (Christi 373) defunctus est sanctus War Ephrsem, doctor syrus, die 9 a Haziran (Junii). » 3. Reponitur is codex in Bibliotheca Berolinensi sub numero -168 inter Codices syriacos ab E . Sachau ex Oriente advectos.

JJj -V» t ^

OfiCfc. JO JOO) O j J ^ ¿ o A V-XVX

JSW A)S->->

w0)»0jj JIi

.

. JjU=> OPüOjS. JOOJ

•¿xiL/O x p - j ? . 5DQjüa^sa.j 1

)s>QjaoD»Si' Ä o n s ^

J»A Jotüv

IX

PROLEGOMENA.

Gabriel Cardahi' Ephraemum facit filium Josephi Syri, quod ex aliquo codice vaticano desumpsit.Si autem Ephraemus patrem habuerit Josephum quempiam, hoc nomen indicare videtur virum chrislianum, non ethnicum, ut Acta vaticana et parisiensia tradunt. Idem auctor addit : « Non conveniunt auctores quonam grada ecclesiastico insignitus fuerit Ephraemus, aliis eum fuisse diaconum, presbyterum aliis contendentibus. Secundam sententiam veram esse colligitur e duobus hisce versibus : jioìbjoj

Jvaa

ò)lv.2o4, -La3v=>o Talentum dedit mihi sacerdotii et per meam negligentiam in terra illud abscondi. » Non indicat doctus vir undenam isti versus desumpti sint. Anceps prseterea hsereo an jLaJOp dicatur tantummodo de presbyteratu, et non potius de sacramento ordinis generatim quatenus complectitur ordines sacros : episcopatum scilicet, presbyteratum et diaconatum 2 . Quare donec huic qusestioni nova lux affulgeat, non est cur recedamus a communi sententia, actis confirmata, Ephraemum diaconum fuisse. II. Commentaria S. Ephrsemi in hoc volumine contenta desumpta

sunt ex eadem catena, e qua editores romani commentaria S. Doc-1 toris eruerunt 3 , nempe e Catena Patrum in Scriptuvam a Severo monacho edesseno, anno Christi 861, elaborata. S. Ephraemus plerosque, si non omnes, libros veteris Testamenti qui in textu hebraeo et in versione simplici inde derivata continentur, commentariis elucidavit. Recitavimus praeclaruin de hac re testimonium Ebed-Jesu Sobensis in suo Catalogo scriptoruin syrorum 4 . Ephraemi commentaria prima vice edita fuerunt in magna editione syro-latina operum S. Doctoris. Desunt tamen in hac editione Libri Ruth, Paralipomenon, Esdras, Nehemias, Esther, Psalmi, Proverbia, Ecclesiastes, Canticum Canticorum,ultima pars vaticiniorumlsaiae. Jonas, Nahum, Sophonias, Habacuc et Aggaeus, praeter omnes Libros Deuterocanonicos, quos Ephraemus explanavisse non videtur. Praeterea nonnisi l'ragmenta habemus commentariorum in libros Numerorum et Deuteronomii. E testimonio Ebed-Jesu Sobensis certum est Librum Psalmorum ab Ephraemo explanatum fuisse.Invenimus etiam aliqua citata e commentario in Proverbia ; an autem S. Doctor corne a , sub n o m i n e ^ o p

comprehenduntur

òtAaao JJUJQOI |toojor> ^OJO jKu,» lo) '•»ioo . |*.;ooj o"'J )i.Qi2Ù» jljìV

(juifijÌJOO p r e s b i t e r i et diaconi ; JJLcuopJ

S e a A ^ m r i Ids.

ardo

¿zoL

^pi

^.'^oj

)ioi«ntn; W jcuqd ^JDO JìjoKJI ÌJJO PAjl »lo . -ojioJJ ^SO) cs_Io JJ_»&.1 K-i-JL Ó)_Wj

1 Lib. cit. p. 9, 2 Cerle apud Assemanum, Bibl. Orient. I l l , part. I ,

sacerdotii

in s y n .

Ephes.

II

valet

Ifnij, •> ostendathomines in damnationem • describit omnia in mundo fluxa, transeuntia porro Ephraemus damnatorum poeet vana esse morteque finiri ; her- nas, maxime pcenam ignis, quod bae similem esse hominem qui exo- et fecit eodem modo in sermone r i t u r , exornatur, floret, deinde de Timore Dei et consummatione 2 marcescit, decidit et périt. Haec sceculi . Statui damnatorum oppoautem mirabili eloquentia evolvit. nit felicitatem justorum in paraSecundo loco posui sermonem diso. Ignis inferni imaginem praebet de Reprehensione e codice mem- incendium Sodomorum. Sermobranaceo perantiquo sœculi VI. nem claudi t adducendo e veteri Is codex duos Ephraemi sermones Testamento multa ultionis divinae continet de Reprehensione ; secun- exempla. Quarto loco venit Sermo dus editus est inter Opp. Syr.-lat. De magis ,incantatoribus et divinis I l l , 654, sqq. Idcirco illum omisi. et de fine et consummatione, quem Et primum tantum exscripsi. Ver- in duobusMusaei Britannici codici3 sibus septem syllabis constat, sic- bus et in uno Oxoniensi invenimus . ut très alii sermones qui ei E lectione Scripturarum patel hic conjunguntur. In hoc ser- adesse finem temporum et tamen cantatori-

i Vid. J . S. A s s e m a n u s , Bibl. Or. [, 2 2 2 , n . 3 Opp. Syr.-lat. Ill, 037-638. 3 C f r . quae d i x i m u s i n f r a col. 3 1 2 in Monito prsevio et c o l . 3 9 3 in n o t a . I n h a c n o t a d e l e n d a s u n t v e r b a :

« D e n i q u e reperitili* in c o d . s y r . vat. V falso s u b n o m i n e Isaaci A n t i o c h e n i . Vid. J . S. A s s e m a n u s , Bibl. Or. I, 2 2 2 , n . 1 9 . » Ista v e r b a e r r o n e e ibi s u n t apposita.

PROLEGOMENA.

homines súam salutem negligunt, euntes ad veneficos, satanse ministros, qui rerum sacrarum abusu nec proles eis prsebere, nec mala ab eis avertere possunt. Ostendit hisce veneficis et his qui ad eos recurrunt diem Domini repente adventurum; vivida oratione depingit terribilia quae inopinate fient quando Salvator angelis stipatus adjudicandum veniet; stabunt coram judice ccelestem Jerusalem respicientes omnes justi veteris et novi Testamenti quos longo agmine describit ; stabunt ex altera parte cum moerore Arius cum suis asseclis et magi ac venefici, omnes autem mercedem juxta opera accipient. Ssepius egit S. Ephrsemus de adventu Christi in fine temporum, de judicio ultimo, de consummatione mundi et resurrectione et quidem tanta compunctione, tam vivida oratione, tam vehementi et copiosa eloquentia ut vix alius inter Patres ipsi equipari valeat. Hie autem sermo non infimum tenet locum inter alias S. Doctoris de hac re orationes. Agit porro Ecclesie syriacse lumen de judicio ultimo et fine mundi in sermone De secundo Christi adventu. Opp. grcec, II, 192-209; et rursus in sermone In resurrectionein, poenitentiam, charitatem, et secundum Christi adventum, ibid. 11, 219-222 ; in sermone De consummatione Sieculi et adventu Antichisti, ibid. II, 222-230 ; in sermone In pretiosam ac vivificani crucem et in secundum Christi ad ventiliti, ibid. 247-258 ; in sermone : De patientia et consum-

XV

matione smelili et secundo Christi adventu, et in altero De secundo Christi adventu et patientia, ibid. Ili, 93-104 ; 152-159; in sermone: De iis qui in Christo obdormierunt, ibid. 260-273 ; denique in sermone syriaco 13 inter diversos, et in canone funebri 12, Opp. Syr. III, 242-246 ; 629-638. IV. S. Ephraemus piis ac suavi- Hymni bus hymnis celebravit festa Domi- fate^'hrini, Beatse ejus Matris et Sanctorum. In primo tomo jam vulgavimus hymnos de Epiphania, de azymis et de crucifixione, in hoc volumine veniunt hymni dè nativitate Christi, de Beata Maria Yirgine, de jejunio quadragesimali et de diversis ad vi tam Christi pertinentibus. Editores romani jam e codicibus nitriensibus vulgaverunt quatuordecim | j l ì V o Madrase in Nativitatem Domini quos minus recte sermones appellaverunt. Sermones enim Jv-»}-» Mimre appellantur et soluta oratione vel versibus septem svllabarum conscripti sunt ; Madrase autem strophis et versibus constant ut odse, hymni et cantica Latinorum. Sed multo plures hymnos S. Doctor coinposuerat.Hymnus enim quem primo loco posuimus, 25us erat in codice quo utebatur Jacobus Edessenus, ut diximus in nota ad stropham quintam hujus hymni. Differt ordo hymnorum in codicibus antiquissimis ; sic in Musei Britannici cod. add. 14,571 anni 518,hymnorum ordo diversus est ab ilio quem secuti sunt editores romani.

XVI

PROLEGOMENA,

Quam igitur attente investigaremus codices syriacos Musaei Brittannici feliciter nacti sumus octo hymnos nondum luce donatos, sex in cod. add. 1 4 , 5 0 6 , fol. 1 4 0 - 1 5 2 unde alia multa deprompsimus et duos in cod. add. 1 4 , 5 7 1 saeculi V I . Hi iidem hymni separatim in aliis plurimis codicibus liturgicis inveniuntur, quandoque sine nomine auctoris, vel per fragmenta ; inveniuntur etiam in codd. Mossulensibus quos ci. D. Rahmani presbyter Mossulensis benevole nobis communicavit. Quum autem in suis hymnis divus Syrorum vates agat non solum de Christi nativitate in carne veruni etiam de partu Beatae Virginis et de aliis quae post partum evenerunt, ut adoratio Magorum, hinc codices liturgici inter hymnos de beata Dei Genitrice et de E p i phania nonnullos hymnos reponunt quos alii codices ad Christi nativitatem referunt. Sic hymnus X de B . M. V . in aliis codicibus ad n a tivitatem Christi, de qua revera agit, refer tur. In hymno primo hortatur poeta ad celebrandam cum angelis Christi nativitatein. « Sol, inquit, ingressus est uterum dum radii ejus in supernis et infimis diffundebantur. » Docet illum quem mundus comprehendere non potest habitasse in sinu Mariae, qua}, illieso virginitatis signaculo, eum peperit. « U n i g e nitus, inquit, ingressus est uterum et nihil passa est casta virgo. Illapsus est in uterum et exivit in puerperio ; sensit natuin pulcherrima virgo. Invisibili gloria circumdatus

occultus fuit in ingressu, vilis vero et visibilis in egressu, quia Deus erat in ingressu et homo in egressu. Res auditu mira et intellectu i m pervia: ignis ingressus est uterum, corpus induit et exivit. » Pergit ostendens Christi nativitatem i n scrutabilem esse. lu secundo hymno gratias agit ob misericordiani mundo exhibitam salutemque allatam per Christi nativitatem. Hac nativitate idola e mundo fugata sunt : « Loco ignis iriationalis qui per se materiam consumebat.magi adorarunt.Ignem qui dedit corpus se comedentibus. Conquest® sunt creatura quod adorarentur. Omnium liberator eas exaudivit ; nihil passus induit forinam servi in utero,exivit et assumpta servi l'orma creaturam liberavit. Benedicta sit ejus nativitas. » In hymno tertio sacer vates m i ratur cum gratiarum actione i n comprehensibilem Christi nativitatem . « Amore suo Unigenitus Deitatis factus est Mariae Unigenitus : mundus angustior erat ut involveret ejus amplitudinem et sinus Mariae eurn complexus est. Gloria illi ab omnibus. » Hymnus quartus notissimus est in liturgicis officiis, célébrât necem infantium. « Messuerunt satellites in Bethleem flores teneros, ut cum eis simul periret semen recens in quo latebat panis vit£e. At fugerat spica vitae ut fieret manipulus tempore messis. Iverunt satellites in paradisuin floribus praecoeibus plenum ; excusserunt flores e ramis, flores et gemmas destruxerunt ; vie-

PROLEGOMENA.

XVII

V. Hymni de beata Dei genitrice Hymni timas innocentes, se inscio, perturbator obtulit. Vae ei beatae illae. » Maria desumpli sunt e sex Musaei M^f' 3 Hymnus quintus et ipse notissi- .Britannici codicibus liturgicis, cum viigme. raus beatam prsedicat Ecclesiam quibus contulimus scalcis in codice ob prseclarum festum, ob Christum parisiensi contentas. Illud igitur natum ab angelis annuneiatum, a hie in memoriam revocandum est magis adoratum, ab infantibus con- quod tomo I , col. 3 monuimus, in fessum, ab Isaia, Michaea, Daniele codicibus liturgicis nec ordinem et Davide prsenuntiatum ; beatam hymnorum servari, nec oinnes prsedicat Bethleem « quia in ea hymnos referri, nec omnes unius initium sumpsit Filius qui ab aeter- ejusdemque hymni strophas quanno est in Patre,et temporibus se sub- doque saltern recitari. Totus autem jecit qui ante omne tempus existit.» est Vates Syrorum in hisce hymnis In hvmno sexto annus primus ut praedicet Mariani esse vere Deiet secundus nativitatis Salvatoris et genitricem, virginemque Cuisse puocto dies a Nativitate ad circumci- rissimam ante partum, in partu et sionem, sua quisque stropha, laudes post partum. In hymno primo miratur Mariam offerunt Christo, quod et iaciunt dies decimus et dies purifications « quae sancte peperit filium et lac Mariae. Notandum est Magos, juxta dedit nationum alitori atque in Ephraemum, anno secundo adve- virgineis genibus sustentavit eura nisse, quae est nonnullorum vete- qui omnia sustinet. Virgo est et mater et quidnam non est. » Invitât rum sententia. Hymnus septimus sistit Mariam deinde ordines virginum, Patrum gratias Filio agentem quod miserit etprophetarum adgaudendum cum Magos, coronaverit infantes, ho- Maria. Secundus hymnus est veluti noraverit speluncam. Beata virgo continuatio praecedentis ; insistit exclamat: « 0 puer virgo qui virgi- autem maxime in hoc quod Maria, nalia matris tuae induisti, et ipsis virgo permanens peperit. Tertii integris exivisti. tu mihi es inl'ans hymni quatuor tantum strophas et sponsus et filius et Deus. » habeinus. Nonnisi quinque strophee remaHymnus quartus invitât puellas nent hyinni octavi ; fragmenta au- ad admirandam Mariam quae « Imtem, esermone super initium Evan- mani generis I'actorem peperit et gelii S. Joannis servata, qusedam omnium alitori lac dedit. » In doctrinalia de incarnatione conti- hymno quinto poeta docet : « Maria nent, ut hoc : « Filius induit corpus virgo concepii et virgo peperit. destructibile ut sui corporis destru- infans editus est per viam natorum. ctione renovaret creaturas exitiuin Mater ejus virgo fuit ; prodigio passas, » et illud : Vr I. 8 Ji^Vi B ; 1. 11 B J'^ll/ ; 1. 21 198, 1, 9 Wiopi* B A4i»opji ; 1. 15 ° ' B pmviV B •QtYi' r ts ; col. 249, 1. 9 ^ o i i k os B v^a» ; 1. ult. Icn.'Ji^ B Jju;20; 197,1. 3 ; col. 251, 1. 26 B om: )ju; ; 2o3, 1. 26 B ; 1. 5 post Jj^oi B add. ^ O ) ; «>? B '»U; T l) ; 1. pen. lua Jv^i B J-^S Jj^0;=>0 . I^oi (i^JuO ; I. 14 Ja» B ; ; col. 255 1. 14 )ia» B Ji^ ; 1. 19 J^juas col. 199, 1. 18 B ; I. 23 J»oS B lì ; col. 257, 1. I l B \s»»' JL ; 1. 2 ante J»0? ; I. 27 JjO./ B I/Pi" ; col. 201, 1. 4 add. J^LQ^O ; 1. 8 omu^ì B JLjl.v=> ; BNStfO : 1. 17 ls>OD) B JSQDj ; col. 241, 1. 8 JLs.1. U; 18 KOJJ B dOJ) ; col. 259, 1. 3 B OJS.U? ; 1. 12 l^QJJ r l jSja»» B )^3Q1J JiàsjbojB; ; 1 9 ^JLjfiiJO lì ^DkJJ ; col. 1. 20 B vSJi ; 1. ult. B ; col. 243 261, 1. 2 kopj B JOO)J ; col. 267, 1. 6 Jaa» ^ 1. 3 J&CÙXfc.} B j&aajxìv; ; l. b Vs^B r5 ; 1. 9 O . BO)(jLQXil ; 1. 9 B U\~(' ; 1. 14 |a~j B ; B Joo) ; 1. 19 Ji^O*. B ; 1. 21 B om.1. 21 B om. Uv-/ ' Lue.

MONITUM IN

ACTA

S.

EPHR^MI.

Quse sequuntur S. Ephrœmi Acta e cod. syriaco parisiensi 235 fol. 125-142 descripta fuerunt a cl. D. M A R T I N . , S. Scripturse in Instituto catholico parisiensi professore, qui apographum suum benevole mihi communicavit. Codex est chartaceus ad sscciilutn XIII pertinens 1 . Vita autem, quam continet, S. Ephrœmi convenit quidem in multis cum Actis S. Doctoris, quae

descripta sunt e codice vaticano sseculi XI et edita in tomo tertio Opp. Syr. lat. S. EplivcemP, et maxima ex parte jam a J . S. Assemano in sua Bibliotheca Orientali 3 qui et Acta breviora ex alio ejusdem aetatis codice simul edidit. In nonnullis tamen magni momenti rebus prorsus differt, quod perspiciens ci. D. Bikell qusedam e cod. paris. protulit latine primum, deinde syriace 1 .

< Cfr. Zotenberg, Catal. des manuscrits syriaques de la Bibliothèque nationale N° 2 3 5 . 2 Cfr. S Ephraim Syri Opp. Syr. lai. Romse 1743, t. I I I , p. XXIII-LXIII.

s Cfr. J. S. Assemanus, Bibl. Orient. I, 2 6 - S o . i Latine in libro : Conspectus rei Syrorum Utterance. Monasterii, 1 8 7 4 , p. 26, sqq. ; Syriace in Zeitschrift des D. M. G. -1873, p. 600-603.

H I S T O R I A S. E P H R j E M I DOCTOR IS SYRI :

M a o o

:

VS.CLJU

S

:

;»J

"^sA

JÌ>.qqdo

jiu^oi

JJ^DOL

^ A O

V^OJJ Jlx^va-ISD ^ V * » MOJL

*

ORATIO

^Vop b ^ j

jfca.»so

^ o . )a>v2>/ ^ojìoJdj

~*,2o

.

EJUS

NO BIS CUM.

Virtute Domini nostri JesuChristi el ope ac auxilio orationum ejus confisi incipimus historiam Actorum sancti Ephraemi a vitae ejus exordio usque ad finem, quse Edessse, Mesopotamise civitate, contigit.

1. Sanctus Ephrsem erat genere Syrus. Pater autem ejus erat e Ni^ . J « O f C O j . J~»OCD . O j £ X U ^ 5 J o o ) sibi, urbe in confiniis sita 1 . Nondum 2 . |»cLL kOJ jl ^O joo) u o i o W enim Persis tradita fuerat . Mater autem ejus erat ex urbe Amida®. . ).CY>y loot ILflJt jJ Erat porro pater e jus Nisibi sacerdos . ^O - L o o ) Ofo/ idoli cujusdam nomine Abizal*, quod inclytus imperator Jovianus 5 )v-200-0 wO)GL2>/ jooi ~O)0fcv_|o postea confregit. Natus est igitur J o o ) (V-OÜOß? patri suo puer ille inclytus diebus OO) . O) °>«*QP Ü i O J OÒ) . ^ j o j Constantini imperatoris victoris s . joot -0)0k_.J . )">VÒ 3PQX.100-. Deus Ephrsemum ab utero matris, . Jrk» oitoöcuD ut Jeremiam, elegit, ut per eum J _ k » j-A.^ oo) ~o)Q-=>JJ ^.j o A Jooi hsereticorum ssevitiam extingueret et to tum orbem verse doctrinse * - D . A X ^ O wOt ).. V » V • radiis illuminaret. A Deo igitur -yl O)»/ ^o Jo>^ - o ^ n ^ electus divina gratia servabatur aa^Vj? JLo^vo oj^aX o p ^pßj? ne immisceret se sacrificiis impuris ccetibusque ac solemnitatibus

Ephrse- - W W mi ortus.

J Q - ^ / -VO i i .

^o . ^ o j L

e»\">\

OOf I

ioMJj

s2>jo

1 -> -^i Nisibin, urbs Mesopotamia in finibus Imperii romani et regni persici sita a Syris recentioribus Soba (Ì^Oj) appellata. Oraci Anliochiam Mygdonice dixere. Urbi ad aquilonem rnons Masius imminet.unde erumpens fluvius Masius vel Mygdonius urbem alluebat aquas suas in C.haboram deferens. Hodie destructa jacet in via quse a Mardin Mossulam ducit. Vid. Ritter, Erdkunde, West-Asien, XI, th. III, abth. p. 413-437. Nisibi natum Ephrsemum docent etiam Sozomenus,//!«. Eccl. Ill, IO et Acta vaticana ; confr. Gregorius Barhebraeus in Chronica ecclesiastico (edd. Abbeloos et Lamy, Lovan. 1872 I, 70.) Metaphrastes eum oriundum facil e Syrorum regione, quod tarn de Nisibi quam de Edessa inlelligi potest. Corrigendus ergo anonymus grsecus a Vossio primum editus et ab Assemano iterum recusus (Ephrcemi Opp. gr. lat. I,

p. XXIX), qui eum Edessse natum tradit. Anonymus iste porro sibi non concinit quando infra refert Ephrsemum captum desiderio Edessse invisendse in hanc urbem venisse. Quod utique supponit ipsum alibi natum fuisse. 2 Persis tradita fuit a Joviano, anno 303. vel ¿ o j Amida, hodie Diarbekir, urbs ad 3 Tigrim superiorem in Kurdistano. i In Actis vaticanis vocatur Abnil. 5 Constanter scribitur j p o i . i ' M L Jovinianus. Ita et in Actis vat. 6 Constaritinus imperium tenuit ab anno 306-337. Ex infra dicendis colligitur Ephrsemum natum esse anno 306, quum baptismum susceperit anno setatis 18° et ad concilium Nicsenum jam baptizatus iverit anno 325.

5

HISTORIA SANCTI EPHRjEMI. . Jocx

-ó)

. o)Lai^x>;

JJj . Joc» v-^jNjo

JLq-=i—¿

ITDO :

J—.ÜjO

. -oiozilj u.o)ovo)^2>j j ^ - o ^j^lj j A . ^

}í'»VQ£30 ^O . Jjjü. ^QJO)

JJ . Jop) jl¿

¿3}

^0)Q-2>J

OOO)

^OMOJ-—j? OOO) ^.JSO

. OOO) ^-.Jiojj .

^OJüJO^DiJÜO

,JV-»J ^Oj-Ó? -O) )ís—O^s. ] L a _ ^ _ ¿ k-ji-v». IdS. «A

oiLqS. . oj\ JLoo» Jv^axsj

6

idolorum patris sui. Itaque rebus ipsis manifestum dsemonibus fiebat, q u u m non potuissent puerum, d u m adolescebat, in e r r o r e m patris pertrahere, eos impotentes fore ut e u m su® voluntati in posterum subj i c e r e n t , obstante scilicet gratia divina, quae e u m , ut diximus, servabat. De eo quippe revera a d i m pletum est illud quod Ananise de Paulo a Domino dictum fuit : « Vas electionis est mihi '. »

J-v» ^o iyojljj oo) Jjjioj cpa\a-2> ^ ^ o d J-jo*. *

«OJCO)

yJoQé

.• ••

^

^O

Óp> |x^QCL>V^> )OX \kXEDJ Joo» vA.35lJ

o¡\ v » /

Jlv-^ • )

-V JJ? -oj-jio

l¡/ 0 * 0 2 0 0 Jj/ ^ J x ^ a J O J \ wO)Q2)/ •o . ^

^QAifcüJ

JOj-O 0)j-A.

jo*MJ Jllüj J, i: ->? )a-\_ÁQ

J|2o¿ oó) JjJjl

^O)ovok2>

j l j x ^ O I^IJL ^O : Jvioor^k o£v. V¿>) )jo) JUb-oj |2>Oj- ^k-J? ^ JjJ ^.oji^O jj . I^JQJt j¿

W

^

LoXj ^_oq.L2>O

)Jj JJTL./J

)oo)L?

jjJ

. C^-SoaX

j l s / liso» . J^V joptLj

^ JJ/ .

jo

^ O ^ j j -0)_J0V¿ •.

0)0 Ll jhQ¿ij

JjO) . ^LO-^.-VJO ^O w0^30M0 , ^ k O •^ísx J o ^ j j.2)0jij : y

^J

V»jo . -OjCGj j a 2 u Jjj-VO 0^250 Joopj . i Act. I X , 1 3 .

jj*J.L jy

2 . Quadarn autem die, q u u m Domo vidisset eum pater ejus c u m c h r i - e x p e l l l t u r stianis in urbe confabulantem, ira adeo exarsit ut vellet e u m de medio tollere ; postquam igitur e u m absque misericordia castigasset, dixit ei : « E n ego vado sacrificia diis oblaturus pro te ut placatos eos tibi r e d dam. » Quumigiturfanumingressus sacrificia pro more idolis suis peregisset, coepit daemon i l l e i m m u n d u s saeerdotem alloqui : « A multis annis novi te eximiumque tuum in templum hoc studium, at t u a m pro filio deprecationem suscipere nequeo, quia sicut ccelum terra fieri nequit, sic mihi nec pars n e c oblectatio c u m eo esse potest ; sed si vis mihi oblectamentum preestare, eum e domo tua ejice atque a meo vicinio expelle ; novi quippe h u n c tuum filium Deoruin persecutorem fore, » Egressus illieo pater dixit filio : « S u r g e , vade quo vis, nec u n q u a m

7

HISTORIA

P^ ^ Òj^

Jjopo . Joj^j M

JaCBSO j j o j

•• w O ) C O ) \sgoo

•.

•

^O w a i t o OCOJ

jl

"

' .

^QD

)OfO

.

J?o£k.

Joo) v w

p jJi

EPHH^IHI.

8

in domo mea appareas, quia inimicus es deorum meorum. » Quse res diu ab ipso expectata gaudio magno affecit puerum. Exivit igitur et migravil e domo patris sui nihil omnino secum ferens et quo iret nesciens.

3. Gratia autem divina quae eum conservabat duxit eum ad ecclesiam : JL«X I d s . 0 ) k & J L 0 J t •. christianorum atque obtulit beato ) °incYi.°)) a o c v . W.V.20 L Q J ^ Jacobo 1 , sanctae Nisibis ecclesiae ( v r i ^ . JNjujO J LA? episcopo, viro pietate perfecto, per J k _ o £ s > jLan.^0 : jo^s. Joo) quem divina bonitas virtutes et siJL0I.J0 -loot ); \ e n gna magna operabatur, cui etiam Spiritus futura reveìabat. Accedens ^ j o o ) JOyQJD o o l } ~ 0 ; . 2 > 0 JfcOÌO* itaque ad eum beatus Ephrsem . )Q.V2>J 0)Lal jOO . totam rei gestae seriem exposuit. . o p t ^ - o a o o j ^ o w»0)0.y>»,0 — j j j Jacobus autem gaudio magno af. ojb^oo .• j N s i J L o » ~ o p fectus eùm amanter suscepit et in oo) . J cxi opa^..oJo OT&xrieAudientium consti tuit*. Puer autem quotidie coram ipso compa^jloì^JOO )OCLAO . rebat, jejunio et orationi assidue jLc^po loo» ^¿o/ . )oo) vacans et continuo cum Audientibus VOOJU1 . J\.cbojL )QA. Joo) accedens ad audiendas sacras ScriO p P - A ^.J o p t . JZikJ) pturas. Versabatur autem in episcopio cum divo antistite ejusque Jvsaoo oJS-j ^ o . ^ n f f n ^ a j . joj^j mores imitabatur. Sanctus autem « 0 0 . JojiSS.} I ^ O Q ^ J Joo) antistes Jacobus, puero attente con^«so jju«j3 I^qqa. o o ) o ^ . Joot siderato et perscr utatis ejus moribus, Jhofcoo oi;doj o ^ d jooi Jo^fcooo summo gaudio repletus fuit ; mentem igitur pueri confortabat vivis \ s - w x J o k j i j o j o .• o » - \ a o o \ J L o j * . J ö o )

Venit ad Ì O O ) hum!

J^

1

jaSDO

• ^JJJ

C0

SANCTI

Jv&JJOj

-Ò)

J k - o ^

J1.004,0

1 J u x t a Eliam, Nisibis s:eculo X I I episcopum, qui Seriem episeoporum Nisibis ex ar»hivis h u j u s ecclesise eruit, primus Nisibis episcopus fuit Babu (an. 3 0 0 3 0 9 ) , c u j u s tarnen n o m e n in diptychìs post illud S. Jacobi recitatur quia metropoliti® dignitatem n o n d u m habebat ; secundus fuit S. Jacobus (an. 309-338); t e r t i u s V o l o g e s (an. 3 3 8 vel 343-361); q u a r t u s Abraham (an. 361). Vid. Gregorii Barhebraei Chronicon eccles. I I , 32, n o t . At ex llymnis quos S. Ephrsemus in S. J a c o b u m ejusque successores c o m posuit colligitur primum Nisibis episcopum fuisse S: Jacobum qui a prima obsidione Nisibin liberavit, secundum fuisse Babu qui secundse obsidioni aderat ; sederit forsan ab a n . 338 ad 3 1 3 , tertium fuisse Volo-

gesem qui tertise obsidioni interfuil, q u a r t u m A b r a h a m , qui separatim laudatur. Quum Sapor c o n s t a n t e r cum Homanis bellum gesserit ab a n . 337 usque ad J o v i a n u m , a n . 3 6 4 , Nisibin ssepe obsessa fuit. Quatuor illiusobsidiones memorat S Ephrsemus. Vid. Carmina Nisibina p. 19-22 ; Conspectus rei Syror. litter, p. 29. 2 Acta vaticana : « Docuit eum sacras d o c t r i n a s et constituit in ordine c a t e c h u m e n o r u m . » P r i m u s autem catechumenatus g r a d u s ordo erat Audientium, qui sic appellabantur eo quod s e r m o n e s et sacras Scriptures audiebant. Ephrsemus n o n n i s i postea a n n o s l 8 n a t u s baptismum suscepit, n o n q u i d e m a S. Jacobo, sed ab alio', in Beth-Garbaia, ut infra n . 9 dicetur.

9

HISTORIA SANCT1 EPHRJEMI.

JjL.yCJ JQ-Azj JOO) jJo . Jj^vO • jlA ^oo IV . Joo) : OllcS. Jooij jl^^D Joj »fco ^OO Lops \ ojs^j jcpo^ ~0)00pij iì^S ^p Jooj 0J-2>JÌJ OÒ) Ji^QO joo) ^govs-fcooo . OfO Jjopo . oqov. ^2>Jo 0)^50J - A ^ t / iS-iV^-. • J Na M |-2>a~ «S^O .• jju^o «vie i_*_»_oj .• O»LCL\ V JSOON.

10

Scripturarum verbis. Nec fantum sancto prsesuli carus erat sed toti ecclesiae.

4. Quum multum temporis degisset apud S. Jacobum in omni pietate 1 , Satanas, qui eum e domo parentum expulerat, pudore suffusus studium omne impendit ut populus et etiam S. J acobus in eo scandalizarentur. Sed retibus quibus eum irritere voluit magis manifestata fuit sancta Ephrsemi in Deo vita, erevitque amor populi et S. Jacobi in eum. Erat autem vir quidam sedituus jtA? ofc-j jwioaav^» OO) ^2>/o Joo) Jv-OÈODO ^ -J I* ecclesiae Nisibis, quietipseEphrsem appellabatur. Is, quum vidisset .• IJUJX) JJO*\. Joo) J^ JJO) . )Q.'»3/ quantum sanctus adolescens ab ó^Va ^oo )2loqd ^2i/ ^O JXJDJ episcopo et a populo diligeretur, . o»\aao\ Jaaca« Jooj % Jj.^. invidia exarsit in eum. Quadam jjji_ij 0)LVJ=> VOp •. ^Joo. ^o «wwjso porro die constupravit virginem viri nobilis filiam. Prsecepit igitur . 'Loot puellee dicens : « Ubi rem adverterit J ^ m jx» . VJD/O ò);a o> pater tuus et te reprehenderit, dices ja-vS»/ ^oj . v»/ . ad eum : « iste Ephrsem, quem ut justum habetis, ingressus est ad me ^J . JjXJJ ojk. 00) -otofc^J meque constupravit. » Stuprum Ó)QS>/ (OO) J L ^ / . igitur cum advertisset pater puellse -c»ok.j )a.;2>J ^oj ojl l;>pJo .. JfcA^ et ipsa ei asseverasset Ephrsemum J°1CICYI.9)/ Lek. .¿op jliokjo òp> illius auctorem esse, illi'co pater, mcesto vultu, cucurrit adepiscopum totamque rem ei exposuit. Hisce j°>r>ro. jjojo tea stuprum omni populo innotuit dSAoVo Ixl^ o j ^ s\rl/ ^pijs^o et scandalizati sunt multi. Vocavit J°) n cn^2>/ o A jv-oo . j j ^ o o^p itaque episcopus beatum Ephrsem 1 Interea temporis iverit in Beth-Garbaia et, baptismo suscepto, redierit Nisibin ai S. Jacobum. Quod

enim hie narratur

evenerit cum jam

baptizatus fuerat.

stuprum

11

HISTORIA

SANGTI

EPURAMI.

12

A i o l / i o>\?i JxA «o jfcoocL .^A^JOJJ JJLD LV=> ^O ^ÜJO % ¿Jjls

ipsumque de ea re reprehendit. Ille autem rem diu intra se miratus est quin aliquid responderet. Tandem dixit: « Ita, pater, peccavi, sed rogo sanctitatem tuam ut condonet mihi. » Sanctus autem Jacobus de re nequaquam persuasus, utpote qui totius Ephrsemi vitse conscius esset. Deum deprecatus est ut hanc rem ei revelaret ; sed res ei celata fuit propter illud quod in "fine eventurum erat. Postquam igitur puella peperit, tulit pater infantem et attulit eum sancto praesuli Jacobo jubens ut advocaretur beatus E phreem. Qui cum venisset, dixit pater puellse : « Nunc igitur accipe filium tuum et educa eum. » Beatus autem Ephraem illacrymans dixit sancto praesuli : « Ita, pater, peccavi ; sed rogo sanctitatem tuam ut dimittat mihi; » et', accepto infante, ingressus est ecclesiam. Viso eo, omnis populus obstupuit, aliis scandalum patientibus, aliis de puero inquirentibus et dicentibus : « Infans tuus est. » Ipse autem flebat dicens : « Precamini pro me, fratres, ut dimittatur mihi pecca turn hoc » Post aliquod tempus videns universum populum scandalo perturbatum cum terrore recordatus est illud Evangelii effatum : « Maledici us omnis qui scandalisaverit unum ex his pusillis qui in me

< H o c f a c t u m r e f e r t u r etiam in Aclis v a t i c a n i s ; sed ñ e q u e in T e s t a m e n t o S . D o c t o r i s ñ e q u e alibi illius m e n t i o i n g e r i t u r . R e c t e a u i e m o b s e r v a t J . S. A s s e manus, I, 29 : « Hoc f a c t u m , i n q u i t , a s a n c t o r u m v i r o r u m m o r i b u s a b h o r r e r e alicui videri p o t e s t , q u i s o l e n t a u l i m p a c t u m sibi c r i m e n c o n s t a n t e r r e p e l i e r e , a u t f o r t i t e r t o l e r a r e ; n u n q u a m t a m e n aliena delicia p u b l i c a r e . Hoc t u a d e n t q u ® in Actis S S . S i m o n i s e t Judae d e a u o d a m d i a c o n o simili c a l u m n i a

a p p e t i t o l e g u n t u r , et alia, quae in vitis P a t r u m b e n e inulla o c c u r r u n t S. M a c a r i i , S . T h e o d o r ® , S . Marinai, e t c . Sed u t i q u e s e r v o r u m Dei facia vel dieta ad communem sensum ac normam exigenda non sunt : n e c d e s u n t S a n c t o r u m e x e m p l a qute c i r c u m s l a n t i a i n h i c r e p r e h e n s a m , a l i e n i , s c i l i c e t , c r i m i n i s publication e m h a b e n t . I n s i g n e e s t q u o d L e o n t i u s in vita S . S i m e o n i s Sali n a r r a t , et a N i c e p h o r o r e f e r t u r lib, X V I I , 22,

o^. Joo) jitio )a/t2>J jj^OOCO ¿3

O ^ . J o o ) O p p L ^.J . I I ^ O

OO) .

JilA . Q » « a i \

o j i

Í ^ O

-¿af jL;.Ao . Joo) .

^ L o a — j o X

V

op

.

y»

JJ ¡i/

.

A

wA U Oi\S oy^o \ OOJOX.

« V »

^.J

Joo)

OO)

.

joo) epSüOJ ^ J D : JjV^QCQ\ OO)

JojAD

Joo» Jl^JJ

jjo oó) ^

.

0)V-20J

% OQJDÒ-

jju^O

x> . omjo ...cnni/o jjoj

. )L; ... \

j^s

V

Joo»

jlj-^j

«-.ÍS-^j

. J A £ \ òiaa/ o^jojl % jtsA¿ ¿ A JV »OO . )CUW2>/ J o a ¿ JvOJiUJ íCS»0 i«.ot

.acó

yx**2)/ ^co/

JOO¿

^

.

o£¿s

OO)

IjojXÍV

P A

,

- O M ^

»oo

«oj-ojo y o /

U/

.

jo

> A

. .

\ s ¿ j

I S - ^ - -

. J L j A

,OOJlUO OOO)

jai»

oo)

.

.

JjO)

Bibl. or

J A £ \

fO . OOfXil jxsx «O

—J/ i i o o

v>

.

(YIIO wA JSCCIJLLI . ^lOfc , » o \

OOO) OfS)

ojos/

^.J

¿V

O)

.

^00MX>0

.

>

J A ¿ o

a£CL*.2>/ .

joot

0 0 0

A

Op>

dQ.2>lS._*J.J

13 • A

HISTORIA

^jusuj

i p ^ o

jl«. «so . ^ : jjs^oj Joo)

oo)

.£Aj

:

SANCTI

J;»/?

^ vo.òfla; JVavj ^ o ) ^o VS-OD JjQDJ JoJl\

. Joo) ;~1.Óì Y> llOj^O 00)0

: J; -i

o)lo n . o >o

JojJSS.

Jj^xc lopuo . JJQV

O)LO&-JOO

. J*£>ca.vDOaa-ccu°>/

O^ Qp2u) )fW°Pi OpXi j o o . Q);°iNY> . o^. (]ti°i) ^.j oo).

jaccuj

OXUSO (sic) >2c/ »O ^J j m . ja\CY)Q 0)0°)/

. Op> OOO)

yJO^X>l

?o

Jio^> )cu;2>/ ^po 1-iJDo . V | » Q » . j)/ ^c) ^

. ••»/o

^ 3 0 j^-Vo

^ A

—ÌS-2)

oo). ^co] «ofoìs^j oiv>;

Ò^JO .

)o.v2>/ . ^pjo

00)0 : ).iOA ^OOO

JyoLj .

'^o/lo

^ ¿ D

Vòw-JLL/

Q.vik.0

jk.iJO ó p o . ^J Ò>Q=>/ . »o « o i i ^ V

ofioaS)

.

OJJOL

laOQCYl.O)/

J3COJL1J . opx» )q\m. OÓ) -iO) JV Jk-^i?

jju^o ^.j-.C) . o A jooriji w 3p.9iy>o jjQ^iOJi. Joo) «2Ù. . OCL&. oi^D JDV^

OO) jjOO. ^00 . JLA ^.J Jvjoss;~2> .

«y» ^.y Jju^o . i Match. X V I I I , 7.

Lop

jj ooLo

EPHRAIM.

14

\ » Quum autem cerneret Deus quanta ex turbse calumniis Ephraim patiebatur et quanto g a u dio hsec tolerabat, voluit ut ejus humilitas et virtus maniiestaretur universo populo pudoreque afficeretur Satanas cum ipsi obsequentibus. Sancta igitur die dominica post Eucharistise sumptionem, Ephraemus accessit ad sanctum Jacobum episcopum infantem sub pallio tenens petiitque ab eo ut sibi liceret ascendere bema. Quo annuente, ascendit. Interea autem. populus surrexit attonitus. Deinde Ephrsemus infantem quem manu dextra tenebat pro tuli t elevavitque contra altare, et clamans voce magna dixit : « Puer, tibi dico et te adjuro per Deum vivum qui fecit coelum et terram et omnia quae in eis sunt, ut proclames et dicas rnihi verissime quis est pater tuus. Infans porro aperiens os suum dixit : « Ephrsem sedi tuus. » Eodem momento cornino tus est omnis populus et ipse episcopus obstupuit flereque coeperunt atque rogare ut eis condonaret. In ipsa autem hora infans exanimatus concidit. Pater au tern puellse veniens ad pedes ejus prolapsus est cum lacrymis exorans ut ipsi condonare tur. T u n c Sanctus Jacobus venianx concessit universse ecclesise. Ab ilio die crevit Ephrsemus in oculis totius populi magis quam antea ; satanas pudore suffusus erubuit ; sedituus autem, re cognita, aufugit nec amplius apparuit. Sanctus autem Jacobus Ephrsemum majori quam antea c r e d u n t

15

HISTORIA

. j f c v J O t O s j ^ o wfc- • - O f d ^ •

: Joj

^ O

.. ^

^OO M

e

caini"'" JL*

fca^J

••

^

: JcO) J)..q,.,»\ j o ^ j

Joo) JLIO J o j o ò p > Um*.

w.;»

|iO) - V O L / °»V=>?

ffaot-UQtYi\

aXj/o

JLouclo)

.

1^-x.fo

-oioiD-

O). v i \

oo)

|2»Qjaocu2)U

j j o

^jjj?

o>jaco/o

aXa*./o JtbiiiMj

Jjc^i

T

^v®)/

.

J^ju^o

J

% Joj^j

JJLl

.

JOV-llLj? i f c O ^OO . j ^ O O V j l l ^ Q A \VZLDO j_l2>0

•.

OO)

OQfli.

)C5-DQ-X>

P

)a.;2>/

-V»

••

/

) o Q i

OO) J 2 > / o

Jwcoo

i ^ p

Joo)

. Joo) ^ j o )

Joo) Jij

• oiv. joo) w a s ?

:

- 0 ) 0 » ^ J=>fc3?

. Joj^?

NisibisaJ ^ r ^ Persis ob- q X ^ l O O ^O) sessa pre• cibusss. - o , , or>ls-2> j o Jacobi et

CÀ3J

JJUJO OO) v2>/ •. OfiLJJ

0)Lao}_3 .

Jn*.j

wjlWo

: JOO) JQJLJ

^ * jlo

5

* ^QJu^J^QDOO y •

-c»cLa2>

nj

MberaTu™.' . )«C0V2>? ~oicio}

: JlWOQ.^JD ^0)Lq_A^

j k l o .

^Jjotoo

\>v

JL] .

JJj J i x S O O

vcaiij 3PQÌ-^JL^cdooj .

EPURAMI.

16

amore prosecutus est voluitque ut assidue cum ipso esset.

o p o -

Joe»

A S. Ja- OÒ) 3 P Q . V tar°addcUot

SANCTI

j k ^ »

i Concinunt Acta vaticana ; idem etiam asserit Gregorius Barhebrseus in Chronico Ecclesiastico, a me et J. B. Abbeloos edito part. I, 70. Ephraemus jam tunc annum setatis 19 ingressus erat, quum anno setatis 18 baptizatus fuerit et ad concilium iverit post

5. Paulo post, dum Arius,prolatis in Filium et Spiritum sanctum blasphemiis, contra factorem s u u t n linguam acuebat et iEgyplum perturbationibus replebat, C o n s t a n t i nus, r e x victor, e p i s c o p o s i n u r b e m Nicseam congregavit. l l l u c a c c i t u s divus prsesul cum c o l l e g i » s u i s d u x i t secum beatum E p h r s e m u m e u m q u e introduxit in sanctam synodum4. Profecti igitur venerunt u t e r q u e , et sanctus quidem praesul tanquam dux unius christianorum romani imperii agminis ut decertaret pro vera fide. Postquam Arius ejusquc sequaces debita r e p r e s s i poena a n nathemate perculsi f u e r e e t ab ecclesia ejecti, unusquisque ad sua rediit. Reversus est igitur etiam ipse sanctus Jacobus velut dux exercitus triumphans et de victoria gaudens. Beatus autem Ephraemus coram divo praesule in timore Dei conversabatur Scripturas assidue versans et obediens in omnibus quae praecipiebat. 6. Paulo post, obiit magnus inclytusque Constantinus5 ; post eum ejus filii imperium susceperunt. Paucis autem elapsis diebus, Sapor, Persarum rex, juvenlute filiorum Constantini confisus perrexit contra Nisibin cum ingenti exercitu et cum equis ac elephantibus innumeris ; diviso igitur exercitu agmina susceptum baptismum : non autem annum 19 aut 20 prsetergressus fuerit, quum natus sit diebus Constantini. * E-vita migravit Constantinus anno 337.

17

(USTORIA

orsino OlhSlfa

.

SANCTI

18

EPHRAIM.

V^\S)Q

disposuit ad obsidendam urbem. JfcOOO. òAv Joo) »DO . I^vcà. JiS-UjlO Quum obsidium per septuaginta dies protractum fuisset,amnem quse joo) ¿r, n m Jlv~Ao .• ^ S * . mediam interluebat civitatem a lonJbsXj» -ÌSik.^CO S^«2>o ^ J i j oò) JiojJ? ge intercepit et occlusit, et, quum Jja_*, ».DO . 0);jQ_^0 Jcu.oj ^o murus aquarum magna copia exundantium impetum sustinere non valens dirutus corruisset, putavit ÌO^Jt 'QCY)/ : JJs^CD js>OJ Sapor urbem absque difficultate ^V^o • ò>A. jJj capiendam esse. At Jacobus episcowVJO Joo£o : jaoCCuS)/ ^.J JSOfl N. pus et beatus Ephrsem cum reliqua joj^JJ : JLA ò ^ o j Jo;jt : )a-VS)/ Ecclesia per totum obsidii tempus Deum deprecabantur. Tandem san•• Jj^VO? OOO) ctus episcopus equitibus et omnibus {jty°a\ J2>oaoa.2>j Joot ^ Jho )Lv-\o urbis incolis vires et animos auxit, : JlS-A-^SO? ÓJ-DV-aXO . J^OQXO JlL- m u r u m sedificavit, turrim et balis-Old^. )Q-J3/o . JiQj^w Joo) J p o tam super eum constituit, quibus cohibebat et repellebat obsessores ; ja^vaào |oot Jlòo * ^gpc^afcoo haec autem ipse gerebat etsi procul a JOO) ^ 0 ) 0 . O^ ÓOO) yOvijiS^OJ muro absens, dum in tempio Dei OJ-S JJ/ : OJ.X o JJ »_D omnium Dominum deprecaretur. . Joot t^uoboo j^ds. J.oi$s. jJ2,op Saporem autem attonitum reddidit non tam facilitas qua murus exstruco ^ o j o J ì q j l j o i L d ^ A j c^w io>-i*\ tusfuerat quam visio, quae ejus ocuw^Lj M >3/ JJ/ . LOO) iopol/ lis oblata eum valde commovit. Yidit enim stantem super m u r u m homi: JicL* ^O )oJjDJ JoXx)? JiQ^SCo/ nem habitu regio indutum, cujus stola radiis lucis refulgebat. Quum «o . Jiotai wJOuXp oA^cpjo autem putaret regem esse Romano^ )o.Al/ j^ooVj oo) Jrfcjòj v^co/ r u m minas evomuit in eos qui ipsi - o ) o W J ^ a ^ j J s j ,50*1» »¿/l/? ^à»/ asseruerant regem Romanorum Antiochise tunc adesse. Postea intellexit 01LÒL/ ^ j o k - j t / ^ » . o t . JaJooVj J a \ » signa visionis Deum scilicet esse o ; _ Q l 2 o j JwsJooVj oo» J o ^ j Joj_~j Romanorum qui pugnabat pro eis. J»ao J-oj )ov_vl/o j o j ^ . Ignorans quippe se incorporeum J x u i ^ a J i \ j Joot ^paso JJp JVJ^ percutere infelix minas evomebat et tela projiciebat, sed mox amentiee ^ O f . O t L c u i J L j jiSOQ- ^ J . Jd}X> furorem sedare coactus fuit. Admi^ O v . O ) q X X ^ » » / j JjO) J o ^ L JO-'t-S/ rabilis quippe Ephrsem, de quo 3&2ljj op» voi : diximus supra, a sancto Jacobo pos)»JLJO % JI^JO JÌOJÌ^. jaoojj o£>. t u l a v i ut sibi liceret ascendere mur u m , inspicere barbaros etprojicere ojìjqjl »a . JVJ^ ^ o j A i . •

•

•

«

I

TOM.

II.

«

•

•

2

19

HISTORIA

SANCTI

20

EPHR^ai.

in eos tela maledictionis. Quum eum audiyisset vir illustris, propter jJ.*aeojJL ^ o f y Loot J.a\j -òj miraculum olim ab eo patratum oj^ rfamoso i-«\.kcoJj ratus gratiam ccelestem ipsum con: jiojLj jcooVaS ^p \ J&ODO . jatvn; comitari permisit ut ascenderet. Lek 0)Vi- % . jlcoVj jJ^OCO po Ascendit Ephraemus super unam e muri turribus, et, conspecta agmi^ o ^ v u j OM» JoiiSu num multitudine, oculos in coelum : jLcil- »OJ jsso/ .• JjQ=>C5 elevavit petens a Deo ut initteret ^•-.ÒJO v00p3-X ja-Scpj in hostes cyniphes culicesque, quorum animalculorum adjutorio cum ^ J ,.Q°)I . j o ^ J ^ J O k j U hostibus ita pugnare posset, ut cogeJoa^j? otlo\j . JjQSJO l i o ^ - j rentur divinam virtutem agnoscere. ^ o p j ^ o j -ò) ^ ¿ b JUk2> O^jdL/ ^»-òt Beatus vix orandi finem fecerat, .. Jva-Cd ops L A o oo) quum nubes cyniphum et culicum . opo_\j Jfc^jW JI.a~.jo jjfc^Vj J-Jj/o exivit, qui obruerunt elephantes oaaox>\ o j . - ' W jJ »aj s^iò) utpote, qui cutem glabram et depilem habent, et repleverunt nasum et aures equorum aliorumque animaO - O CO Ò) JjO) |; 3 )0_CQ_50J lium. Ista autem animalia, cum non possent divini flagelli impetum sustinere,fr8ena sua fregerunt,equioco-jto tes disjecerunt, agmina sua pertur. fc^J^oL ouo'AO barunt, et castra relinquentes tu: Jm»j j K ^ X ) J o i ^ j o ^ - l X p o j multuarie fugam ceperunt. Infelix autem rex virtutem Dei christianop .. Jliovj JLoj^D ^ rum salvatoris edoctus castra solvit . o>.\yis ^ o jLooj ° > \ ». et per breviorem viam exinde dis¿•¿a Joak Jjo»J ^ J-iooio cessit, loco victorise opprobrium e • «ÒJ Jfco-jicisw J i £ » o 2 > J o o ) . J o - v S » / labore suo colligens. Sic precibus beati Ephrsemi urbs liberata est 1 .

^

Joo)

p

.•

OÒ)

i Nisibin pluries a Sapore obsessa fuit. Primum urbis obsidium contigit, vivente adhuc S. Jacobo Nisibeno, initio regni Constantii, anno 338. De ilio obsidio hic agitur. Illud idem obsidium describit Gregorius Barhebrseus tum in libro Dynastiarum a Pocockio edito p. 85-87. Oxon. -1663, tum in Clironico a Bruns et Kirsch edito p. 66. En ejus verba apprime cum Actis convenientia : «

JJOO—l t^jn ò)W? . I^Oj^J . )wn\n

wxjjl p

^.J

j3o . ^ a j o ^JC

JOO) ) 0 } )JLj- W

^QAj;

)'»OJl ^

oo) J y ^ j oocoSio

I^OOV;

l ' Q » J)~

. XOSflD l

^ojAì.

-t/o . JoìSSL . JJUs

•Q.CYI . A 2 0 JCLuJL

o ^

(JÙ'Ì; IJJVo | y . . . o

ÌQOJL j2>c-;o . oo'A-0

Ó)AÌL ) 0 0 jl^OQ- yA^JL Ò ^ O

Ja»

^

^ -J^ACD kjoj Usi

lOO) J.VO'^OO .

•fcJJ.} oò) 5 D O j ^ 3 l'iop; U » \ N ~ i o o N J-=>>

)Jo Jìqjl ^

JJ« i a ^ J L

.

op

Jxso . O j ^ U o . ) "i'So . ^oPASS o ^ o S^ch-JO^SI

j U o p i a . Sapor autem, audita morte Victoris (Constantini), ascendit contra Nisibin qu® confmium est Romanorum et Persarum et Antiochia Mygdonise appellabatur. Obsedit earn septuaginta diebus, exstruxit supra earn munitiones roagnumque aggerem quo

po òjM^QO v^Sio

21 uOiau

HISTORIA . Joj ^ X o

laojamS)/ oooiu. ^.v»

tào

^».ò)

^oa* opt

> A a a * x > « o •• w J À . Joj^s. L d ^ o .• i o c ^

. V^cyi

. Ji-jJ?

^JJ

^tSoj».

Joo) - c u N i l / •

SANCTI

)o.;2)/

JJ-^c

obstruebatur cursus fluminis Mygdonii qui fluit per mediam urbem earn in duas partes dividens. Exundantibus autem aquis supra murum, quum murus earum impetum sustinere non posset dirutus corruit. Putabat igitur Sapor absque labore se illam capturum, at vidit alium murum intus extructum. Beatus autem Ephraemus supur murum ascendit ut malediceret Barbaris, et, exorato Deo, adduxit contra eos scyniphes et culices qui praesertim vexaverunt elephantes quia cutis eorum glabra est ; ingressi sunt etiam in naribus et auribus equorum.. Haec igitur animaiia fregerunt frena, et, disjectis equitibus, fugerunt. Et reversus est Sapor pudore suffusus. » Mox dixerat Nisibin precibus S. Jacobi et S. Ephrsemi liberatam. Hanc liberationem memorat etiam Liber chalifarum (ap. Land, Anecdota Syriaca p. 2 text, syr.) « Sapor, rex Persarum, inquit, venit in Mesopotamiam ut Nisibin subjugaret; obsedit earn sexaginta sex diebus. Jacobus autem Nisibis episcopus per orationem suam expulit exercitum ejus exinde. » Concinunt scriptores grseci, inprimis Theodoretus in Hist, eccles. II, 26 vel 30 juxto alios (Patrol. gr. LXXXII, 1077-79,) his verbis : « Sapore autem Persarum rege bellum Romanis inferente, Constantius collecto exercitu Antiochiam profectus est. Hostes vero profligavit non Romanorum exercitus, sed piorum inter Romanos Deus. Victoriie vero modum qualis fuerit exponam. Nisibis, quam nonnuli Aatiochiam Mygdoniae nominant, in Persici et Romani imperii finibus sita est. Ejus episcopus urbisque custos erat Jacobus.... Urbem cui praerat, Romanis subditam, Persicus exercitus obsidebat. Qui ad septuaginta dies obsidione perducta, helepoles multas moenibus admovens, multisque aliis machinis, vallisque et fossis urbem circumcingens capere earn non potuit. Tandem alveo fluvii, cui Mygdonii nomen est, qui mediam intersecat urbem, procul obstructo, et ripis utrinque altius exaggeratis, ut fluentem aquam coércerent, ubi tantam aquae copiam vidit ut aggerem inundaret, subito earn veluti machinam in murum immisit : qui vim illius vehementissimam non sustinens convulsus disjectusqne est. Hoc ipsum passa et altera murorum pars, per quam Mygdonius erumpebat, concidit, vim aquae non sustinens. Quod cernens Sapor in spem venit nullo se negotio urbe potiturum. Et eo quidem die quievit, ut limus aresceret, vadoque fluvius transiri posset. Postridie admotiscopiis, cum perdisjectas muri partes aditum in urbem speraret, murum utraque ex parte instauratum laboremque a se frusta suscep-

EPHRjEMI .

22

7. Paulo post vitam finivit et ad s. JacoDominum migravit diyus prsesul bl obltus" Jacobus, Nisibis episcopus, preeClaris gestis et omnis generis virtutibus perfectus. Beatus autem Ephrsem tristitia yalde affectus maximo cum honore ejus funera prosecutus est 1 . turn videt. Divinus enim ille vir precibus suis et militumreliquorumque incolarumanimosconfirmavit, et murum extruxit, et irruentes oppositis machinis repulit. Atque haec perfecit, non ad murum accurrens, sed intus in divino templo omnium Dominum invocans. Saporem autem non solum obstupefecit exstructionis celeritas, sed aliud quoque specfaculum exterruit Vidit enim stantem in muro quemdam ornatu imperatorio, et radiantem ejus p u r p u r a ac diadematis fulgorem. Quem Romanorum imperatorem esse ratus, mortem iis intentabat qui eum non adesse nuntiarant. Sed confirmantibus iilis vera esse quae dixerant et Antiochiae prorsus morari Constantium asserentibus, visum hoc quid significaret intellexit, Deumque pro Romanis pugnare dixit. Et indignatione perciius miser saggittam in aerem misit, non ignorans configi eum non posse qui corporis expers sit, sed furoris impetum non ferens. Turn vero admirandus Ephraem, scriptor inter Syros prsestantissimus, Jacobum oravit, ut sibi liceret moenia conscendere (IKXASOT IRRL/GOAARER \IRL&MOLL rtii TUXCVS) Quum annuisset (ii?as J'»' oar) vir divinus, turrim quandam conscendit, et inmimerabilem cernens multitudinem execratione alia non est usus sed scyniphes et culices in eos immitti postulavit, » Reliqua refert Theodoretus, ut supra Greg. Barhebraeus. Idem factum rursus narrat in Historia religiosa I, ubi Ephrsemi mentio non fit. CI. D. Bickell (Carmina Nisib. p. -13-14) immerito verba Theodoreti refert ad obsidionem anni 3S0, de qua agit Julianus apostata, serm. 1 et 2. Obsidio enim anni 350 sub Vologese contigit et duravit centum dies vel plus quam tres menses, obsidio autem anni 338 contigit sub S. Jacobo et duravit dies 70, vel 66 juxta librumChalipharum. ChroniconAlexandrinum(Pairoi. gr. XGII, 748, 723) memorat duas Nisibis odsidiones: primam ad an. 337, quae duravit dies 63 ; alteram sub an. 3S0 quae duravit centum dies quamque e Vologesis epistola describit. Theophanes etiam duas obsidiones memorat : primam ad a n . 1 Constantii precibus S. Jacobi post dies 63 solutam ; alteram 12 annos postea. Nicephorus Hist. Eccl. IX, 28 Theodoretum presse sequitur. Georgius, Arabum episcopus, in Epist. ad Josue (ap. Forget de Vita et Scriptis Aphraatis p. 23) sequitur etiam Theodoretum. * Obiit S. Jacobus anno jErae vulgaris 338. Hoc testantur Chronicon Edessenum el Dionysius patriarcha ap. Asseman. Bibl. or. I, 18, 398. H o c idem testatur Elias Nisebenus. Yid. Greg. Barhebrsei Chronicon^eccl. II, 32, not.

23 . 3pco^>i^o3ao

HISTORIA

SANCTI

EPHKJLMl.

24

Jo) ikso

8. Post certum tempus obiit Constantius, cui successit Constis Ejus diebus inclaruit impius Julianus ; . oò) ^goaiAa, A ^ L / çxkioao hoc etiam tempore exorta sunt bella •. OÒ) JLjlQ^JtO J^VO 000)0 ac seditiones in omnibus urbibus. O)LQ_¡O j f c ^ s o . jts v n -> Post mortem autem Constantis (Conoooto . oò) ^00/ . ^po^xcaoj stantii) regnavi t iste Impius, cu jus o^Sojij oò» | o p Jj^oj^ Jj.^fyi.yD dura et tyrannica persecutione du • rante, christiani in angustiis magnis j ^ a o y S ) ; jvíjJ ^r¿>)0 . versati sunt. Quum autem in terras J^jJrs Joot I q j l i ^J o j j u V ^ í Q C d » \ o ¿ o Persarum descendisset, dignam sua impietate pcenam accepit in regione 5PQJu03Q. O . 5 . J A í o j joo">¿ Jjojük. o)>3¿o inimicorum suorum . Regnavit post eum Jovinianus (Jovianus), qui . -n^« A 3 ' Q O O Q>V> \ O^OGO/O impii imperatoris funera curavit >5 ' .. * juxta ritum regium et cadaver seI ^ O Òp^D > g O ° l t ? -* tûSO ^.o) « o j L òpdSjt/ aa2uj cum tulit ac in Nisibin sepelivit. Jussit deinde ut Nisibeni urbe exi• J.OÇXJ rent, quibus egressis, urbem Persis tradidit juxta conventionemfactam. 9. Inter ea surgens beatus Ephrsem Ephrse)00 J O O ¿ OO) ^ O ) verba habuit in impium (Julianum) 1 ^Transît " i ® ? ) ? I — 2 > 0 J Í J-i^J u O ) ( A A et in persecutionem ejus diebus Garbaia" °?> jM-fCQ JoO) . 0)&0000 exortam5. Remansit autem Nisibi )>tY>yQi\ • k s á S . l W ? o ó ) J20A : donee urbs Persis tradita fuisset ; tunc urbe egressus secessit in locum . 3paui2>CL, J^jj o)Ioo\y> ^ p p Beth-Garbaia appellatum, ubi susJL/o ^oL ^ o .0^)1 ceperat baptismum quum esset Joo) ' ^ ó j o ^oLo . J - o * ^ í ^ - o j . v o t o o j annos oclodecim natus, ubi et psalmos didicerat ac lectioni Scrip tura. Jïœopo Jooj . )VQC&AX>L ^JJL rum initiatus fuerat ab eo qui eum baptizaverat \ oó) l o \ . j^tvüj Joot •

0)j2Q\/j

1 Auctor confandit successionem filiorum Constant™. Constans quippe ante Constantium obiit. Hujus mors evenit an. 361. Ei successit Julianus apostata. s Decessit 26 julii 363. s Codex add. 14.571 Mussei Brit, anni S19 quatuor continet hymn os ab Ephracmo conscriptos contra Julianum apostatam quos ediditjOverbeck, S. Ephrœmi aliorumque opera selecta. Oxonii, 1863.

•i Cl. D. Bickell. Conspect.

ret Syr.

litter, p. 27,

voces )k-.iQYt%y> Joo) \v"So minus recte reddit :

« baptismum suscepit » quasi Ephrsemus qui. juxfa Acta, Concilio Niceno interfuerat adeoque annum quinquagesimum praetergressus erat quum venit in BethGarbaia, tunc tantum baptismum suscepisset. Eodem errore laborant Acta vaticana quse prò Jooj ^ i f l habent "^zuo « suscepit, » et insuper tradunt Ephrsemiim annos 28 natum fuisse quum baptismum suscepit. Omnes difflcultates quas Acta vaticana pepererant circa baptismum S. E*phrsemi nostro textu diluuntur. Copti in Synaxario, juxta J. S. Assemanum, Bibl. Or. I, 31, not., Ephrsemum Nisibi a S. Jacobo baptizatum

25

HISTORIA

J*2>Ojj JOO) )Q_0

SANCTI

IPERMI.

26

,200

10. Exorta autem contra Eccle- Edessam siam persecutìone, secessit inde in vemt^ o L o . JisJ.jlO v^oJJ ^ o L ^ o •. urbem Amidam, ubi esiguo tempowò) j f c o * , i v ^ v j ^ o o . Jiaxj J j o j Joo» re mansit; anno quippe transacto ^ o »so . ^Vop k o j -o)k>JJ \ l j venit Edessam, Mesopotamia ur) Q - ß•O O . Ò) V ^ Q - Q . \ — a«o o ^ *o s o bem, qua a longe conspecta, consilium iniit quod mente firmiter vOOÌS.3 j ' t ^ D fcsO O j S . | 0 0 ) L J O p U L C U O tenuit, ut ibi, reliquis vitae diebus, domicilium haberet. 11. Quum autem in eo esset ut Sapiens . JkLjXk. ójS. v l j Ja.) .• y j i j jvofcooj Ja.) urbem ingrederetur advenit ad )aoo . JjJio ^ ¿ i » »o jjL >xuj/o amnem, Daisan appellatum, qui urbem circum alluit, et circumspiJLÄJJ • J 0 ) 0 JÌOJJJ ciens vidit mulieres lintea lavantes. > o t L c k . ò ) ^ . -l&J. ^ . o j i u o Dum autem staret in ripa fluvii eas considerans, mulier una ex illis V-2)LLJ OO) j J - s ^ D o p ) pl2>lüoo oculos in eum direxit et diu eum J & j / jLópi U Jlta/ : p . 0^5 intuita est. Cui ille indignatus ait : Öf-k-./ ^ S - J . o£>. l^JA. ^ J ^ O ) « Mulier ita ne pudorem exuisti ? » vA^J . ÒM2DJ ÌCU.Ì.J Quae respondit ei : « Tui es in terram aspicere, quia ex ea sumptus j ^ - O Q J OO) . ÌCulJj ^.J u O ) es ; mei autem est in te aspicere ^ O O ^ O L ^ . J OO) . J j / quia ex te sumpta sum. » Ipse autem joo) V^p/o . ^oL Jltv-j/j verbo attonitus, sapientia mulieris ,00) jN-L^OJ CH^JLl ^ J O^JJtOU*3 agnita, recessi t inde in tra sedicens: ò j ì o o /o C H - V - A ^ : y^i « Si mulieres hujus urbis adeo sapientes sunt, quanto magis viri, qui eam incolunt » t r a d u n t , antequam Nicaena s y n o d u s c e l e b r a r e t u r . Mar o n i t e et Melchitae (ap. Aisleben, Das leben des H. Ephrcem des Syrers, Berlin i 8 3 3 , p. 43) vera falsis miscent docentes Ephraemum a n n o aetatis 18 baptizat u m , sed post mortem S. Jacobi. i Concinunt Acla vaticana. R e f e r t u r etiam istud dictum a Metaphrastein Vita S. Doctoris, a S. Gregorio Nysseno in suo S. 'Ephraemi Encomio, a Sozomeno, Hist. Eccl. I I I , -16, qui addit : « Admiratus mulierem Ephraem, rem ut acciderat peculiari libro exposuil, q u e m quidem librum doctissimi S y r o r u m inter prseslantissimos illius libros collocarunt. » Metaphrastes aliud acute dictum s u b j u n g i t quod Maronita? etiam in S y n a x a r i o r e f e r u n t . M e m o r a t u r etiam in Apophtegmatibus Patrum, et a graeco a n o n y m o « Cum dies aliquot t r a n s i i s s e n t et s a n c t u s Ephraem m o r a r e t u r Edessae^ mulier qusedam m e r e t r i x , quae in propinqua habitabat vicinia fit maligno i n s t r u m e n t u m ad Vitium et per eam, sicut prius p e r s e r p e n t e m , j u s t u m a g g r e -

d i t u r Ephraem. Cum itaque S. Ephraem cibum quemdam pararet, ilia, aperta fenestra quse erat in corte, i m p u d e n t e r despicit, et plane m e r e t r i c i e : et deinde c u m S a n c t u m aspexisset i n v e r e c u n d e : « Benedic, inquit, Abba. » Ille vero cum eo, qui ipsum decebat, h a b i t u . g e s t u et s e r m o n e : « Dominus, inquit, benedicat tibi. » Ipsa autem r u r s u s c u m vehementi et indecoro r i s u , ad eum : « Sed quid, inquit, t u o cibo deest. » Ille vero: « Tres, inquit, lapides, et p a r u m luti ut haec o b s t r u a t u r f e n e s t r a . » Ilia interim nihil remittens de sua impudentia : « Quod te, inquit, priores appellavim u s , h o c n e te effecit insolentem? Ego volo tecum dorm i r e . T u - n e a u t e m statim hoc mihi primo n e g a s t i ? » Ad hasc, quaemadmodum ilia verbis satanicis, ita multo magis ipse s e r m o n i b u s abundavit spiritualibus, et quales ipsum dicere, et eam oporiebat audire. « Si vis enim, inquit, n o s ambos simul d o r m i r e , ubi tibi dixero, illic pariter jacebimus. » Postquam vero ilia s e r m o n e m a r r i p u i t , et rogavit locum, ubi hoc fieri

27

HISTORIA

SANCTI

EPHRMI.

28

12. Urbem ingressus, quum nullam artem didicisset consilium ram l o c a l . J ^ A j ^ b ~o\2UJ iniit prò mercede operam suam lop ò I c ì y ^ y o . Joe» ^ JJ )Lqi2oo/j care ut sibi panem procuraret. -Olio/ OÒ).D . - A s o Adiit itaque queradam balneatoj o o ) J L i S o J o o ) jL'tSDO l o o ) foü. Ò ^ Q C D rem et cum eo laboravit. Ea temJ-OÓ)J wfcoo/ Jlsfci) ^O N^lOpO^ pestate magna Edessae pars ethnica •:• )lnn.°i(Y> ojü Loo* erat ; Ephrsemus ethnicos edocebat et cum eis e Scripturis disputabat quoties facultas ipsi dabatur. Monachi O ^ '< ^ - » O ^ D 13. Quadam autem die occurrit ei in platea venerabilis monachus montem secedit. • • • qui interrogavi eum : « Unde es-tu, — J j / o . . j A ^ j yh./ ^ O . OjA. puer 1 . » Cui ille totam vitae su«e rationem aperuit. Adjecit mona.. Jan./ . oò» J-v? o j ^ chus: « Quo modo, christianus cum •. tu/ jDj . ÌSJ/ ^2>ÒftsS3 )qao sis, cum gentibus conversaris ? Num in mundo vis remanere ? » Res. )q.;3/ o ) \ \ k > / . )oo»L pondit ei Ephrsemus : « Nequa. oò) oj\. ^ b / . , JJ quam, Domine. » Reposuit monachus! « Igitur, frater mi, consilium U s « * ^O ¡.Q^ ^ j / L j • W tibi do ut pergas ad quemdain e Lcfcw '.iL 0 0 ) 0 to/ -00)0 . bioti solitariis hujus loci vivasque cum eo, . Q ) ° ) g D N&QJL ^ A o ) »DO . JjiLQ. et ille animai tuae curam habebit. » oö>\ ^o jaSuo Hisce auditi s, monacho se adjunxit et e civitate exivit in montem ad J k ^ c o ; . ofAX) ) a y v x > \ ^ofio/ latus occidentale Edessae situm ubi j o L Joo) . o p o o o ) ^vc&l multi monachi degebant 2 . Commo. j j o o . )O.V2>/ -PO Jju^O OO) rabatur ibi sanctus Ephrsemus Jskiio fcwjxjo/ j D . JisxvX»/ jLckpo jejunia ac orationes protrahens et assidue Scripturas perscrutans. •:• j o p t jmj!5oo Jjl.-jjo Balnea- O J ^ J t C U O

) Q £ » 0 . jfco^dS,.

jLjo

opporteret, « Non alio, inquit loco tecum congrediar, nisi in medio civitatis. » « Sed non, inquit illa, pudore atque rubore aperteafficiemur a videntibus hominibus, si sic nos ibi jaceamus in medio. » Capia autem est mulier, quae voluit capere impatibilem et inexpugnabilem animam. Cum vero statim veluti ansam verbum apprehendisset vir prseclarus, contra intulit: « Si ergo hominum judicasti oculos satis esse ad pudore afliciendam animam, et a mala actione abducendam : Dei oculos qui omnia intuentur, tam quae clam quam quae aperte fiunt, nonne multo magis reverebimus, et extimescemus, et a re mala abstinebimus: qui semper nobiscum habitantem in nobis excitat conscientiam, et ex ea nobis reservat tormenta quae finem non aeeipiunt? » Haec suffecerunt non solum ad

meretrici persuadendum, ut abstineret ab improba in eum libidine, sed ut priorum etiam eam malorum poeniteret. » Ita Metaphrastes. i Ephraemus tunc aetatem quinquaginta annorum praetergressus dictamine familiari puer appellatur. * Mons ille appellabatur » O j W } rnons Edessce. Eum accurate descripsit Sachau in Zettschrift der Deut. Morg. Geselschafi, 1882 p. 14-2. Nomen hodie habet Nimroud-Dagh ; exurgit supra arcem urbis in altitudinem centum metrorum. Hodie desevtus olim domicilium praebuit vivis et defunctis. In ejus latere innumerae cernuntur speluncai olim a solitariis inhabitatifi, vel sepeliendis mortuis destinatae. Ostenditur sepulchrum S. Ephraemi in monasterio S. Sergii.

29

HISTORIA

SANGT!

EPHRfflt.

30

14. Quadam nocte cum psalinis et orationi ille monachus instaret, O ) k A j 0 \ )oO) •• oó) Jooj extra cellam egressus vidit, media í w j j J o í ^ j ]_oji_2o J j ~ o . ja2uo nocle, angelum Dei e ccelo desceno^Jso . o ^ ^ a o I^qa. ^o dentem et in manu ejus magnum . ~o)o?£jdo ^ o ^ i ' L ^ o Joot ^ . i x o o J s i volumen ex utraque parte scriptum. O)LQ\ ooo) ^»JJ Vp/o JJ^O Dixit autem angelus ad eos qui cum monacho adstabant : « Cuinam J-V-J^j ) C Q » Q ¿ JjOjA. - O i a A l / dabo volumen quod manibus teOOjJ^J • Oi-Xí/O O l A O . neo ? » Qui responderunt : « Eugeni (?) deserti ¿Egyptiaci solitariod. » Jv^fOS? ^DQJs^U \3D/O . Kbjoi Reposuit angelus : a Mandatum non . o o L o •. L ¿ z 2 > U JJ . accepi. » Et rursus : « Quis ilio ^dojAo, . . ja*.} jo dignus est ? » Responderunt : « JuhX. \ ;io/o oó» trjjho ,>v°)o . lianus monachus. » Reposuit An)a;2>J ^ JJ] Jai.} )jaxi3 ^p Jtíoa. gelus : « Nullus hominum hodie ilio dignus est, prseter Ephrsem ^Ao) ^ o . ^oro/j J^QCD Syrum in monte Edessse. » Quibus (OO) 'Ó.CIO •. V O O . A . O OÓ) visis et auditis, monachus putavit •. oó) joo) u O i o W ) o ¿ o j L a ^ p t j hancvisionem phantasma quoddam esse et rem neglexit®. • jj'AQQO ^ p l o o ) mJJO)/O 15. Refertur autem de Sancto Visio )a.V2>J JjujjDj ^ . j Jvío/ÜS^O m Ephrsem hsec narratiuncula. Cum . Jia-^j oc» . JN^jlL pueresset vidit in somno seu visione, Ephrsemi. v®>/o y j j i j J J «JLJ* JXSO/ j o ^ . is^o'o/ |JQ\a. ut quidam narrant et ipse scripsit J N j l ^ j l -fcò-j . o * ^ } w j a - l j - p ^ M O in Testamento suo, crescere palmiO^SS opss '&SJOO : 0JiA=> tem in lingua sua,,qui, cum crevisset et omnia sub coeli> implevisset pro\ l l o . j L a u o ^ U q ^ d . I^cul tulit botros in abundantia et eo i««» li^Jo ioo> magis botri multiplicabantur quod •:• o^Aq^TO ooo) aves cceli eos manducatum venirent 3 .

JJ^ao

;.y>) v

»o

jLaS-A

^o

.

•

'

•

•

•

•

t Acta vaticana habent . g a u ^ / Origenes. 2 Refertur ista visio in Actis Syriacis brevioribus, a S. Gregorio Nysseno, a Metaphraste et ab anonymo graeco apud Vosslum, et in Apophieymalibus Palrum ap. Migne Patrol, gr. LXV, c. 167. s In Actis vaticanis eadem visio paulo aliter : « Quum Ephrsem puer in sinu matris jaceret, visus est annasci ejus linguie palmes, qui cum illieo ad caelum usque increvisset botrorum myriadas, acinorum autem myriadas myriadum protulit: Botri nempe sermones (SO)x>), acini vero hymnos ( j « * » ) significabant. » Sed audiatur S. Doctor in Testamento suo : « Quum adhuc parvulus essem et me in sinu suo gesta-

ret mater vidi quasi per somnium quod revera evenit. Vitis ex ore meo repente progerminavit, qu® crevit ad coelum usque et botros innúmeros innumeraque folia produxit. Expandebatur enim, augebatur, protendebaturque, dilatabatur circumferabatur et amplificabatur. Colligebantur ex ea botri nec deficiebant. Et quo magis colligebantur botri, eo magis multiplicabantur. Botri sermones, folia hymnos significabant. » Referunt hanc visionem S. Gregorius Nyssenus, Metaphrastes, auctorgr®cusanonymus,Menologium Basilii et Menologium armenum. Memoratur etiam in Apophtegmatibus Patrum, ap. Migne, Patrol.gr. t . LXV, col, 167.

31

HISTORIA

SANCT1

EPHR.EIIII.

32

16. Quadam autem die ille idem monachus quum mane exivisset ad OÒ) beatumEphraemum foris ubi incluV^X sus vivebat, invenit eum sedentem et scribentem commentarium in : JjlOSJJ J^^O J»2>CDJ IoaQP) : librum primum Moysi et miratus W ? OfLo-ji J b v-^jl/o est quantum sapientise et intelligenOÌS. •too».!/ JJbdODJO JfcOOX-J JfcOO)OX3 tise donum yiro minime eiculto datum a Deo fuerat 1 . Quum autem primo absoluto secundum Ephraemus inchoasset, intellexit monachus Joj~ w O t o W J i v » - ? •* » OÒ) veritatem visionis quam de eo videoó)\ O^OjLO o^i^/o . rat. Dilexit itaque eum valde, et J l a a c o J J o » S \ J o . J k u / o N c>)k~Jo . J o i i o assumptum librum attulit in civitatem detulitque in scholam quae in |;°icn\ o ^ o l o . )oot W j civitate erat atque ostendit doctori^otoojvo «SO . jiJU^O JjOp^O bus, sacerdotibus et primoribus OpitsO) v O O ^ o^cojo . oopoL civitatis. Quo lecto, mirati sunt, putantesque librum a solitario oot . wOtdSà. c u X > V ° . o ò ) J s k d l scriptum esse manibus eum appreV q \ j . joo) 1^5 J»» jUbos henderunt. At ille voce magna claw^JW© . j.1^1.ji JV o ^ o k a » mavit : « Non scripsi ego librum, ^J J**«*» . «0)000.0)0 JoJ~ v^oil sed Ephrsem Nisibenus. x> Narravit deinde eis yisionem quam yiderat J i u - j i D J j ^ L I j J . J » JJj . OÒ) et crediderunt. Ghristus auiem qui JmiO^D? v^OpSiO Joo) W^DV . J^O dixit: « IS on potest abscondi ci vitas supra montem cedijicata1, incitavit » joo) V ^ OlifcO o d S C D O ji>O.^OJ corda fidelium civitatis ut ascenderent quo manebat, quod animadvertens Ephraemus aufugit ab eis et •:• v O O M ^ ^ )o+o ^o ab eorum oculis se subduxit. 17. Quum porro in vallem quamAufugit O p J J b o OÌS. ^ U ' J i - A fc-^J sed ab dam descendisset apparuit ei angelus an g el °, . w J D ' A M -7t V ^ / . o j ^ vo/o J . V O J corripitur. Domini dicens : « Ephraem, quo . ) A M. o l / j ^ OO) fugis ? » Qui respondit : « Domine, Scribit , Q ° I I J V 2 ) . . « M S ^ D C U ^O ^ . J commenta* J v ria in pen ) 0 . ; 2 l / ^ ^ J o o i I c f c ^ j / o u tateu * ' chum. p ^ a - f c / o . JOO) J L - 2 U . J

T

hymnos adversus sui temporis h » r e s e s c o n s c r i b e r e . » Et revera hymni in Nisibin et tres ejus episcopos Refert enim Gregorius Barhebraeus in (Assem. S . Jacobum, Iiabu et Vologesem scripti fuerunt, antequam Vologeses e vivis migraret. Hymni qui 1 , 1 6 6 ) : « J Ì j U J O ^DOjJCUBJ ^ J J o j ' ^ sequuntur in Abraham etiam conscripti fuere circa 00) p u i s / Jjl^ws ).o., AjloI./; -o» an. 363 antequam S . Ephrtem e Nisibi migraret. Ejus5dla>>'« ^LV^DO J Ì j L V O J K L D CL{°IVI\ dem setatis sunt hymni in Julianum apostatam Vid. 11-22. o j L ó o i j ; ^ j o ) A tempore sancti concilii in Nicsea < Antequam

hoc

commentarium

E p h r « m u s jam hymnos

¡¡ibi. Or.

et

scriberet

sermones

S.

vulgaverat.

Eihicis

Carmina Nisib.

congregati ccepit sanctus Ephraem noster cantica et

2 Matth. V. -14.

33

HISTORIA

SANCTI

«20/ . j^Q^J 0)L0Ju^t ^D JDO'Wo ..ó) -jlaX )o\m.L jJ • iojJbo o»A jdíx )a.v2>/? : Jv^o/? T/ J a i «o oo) . Jvj ^p ót2>h¿3 ijyo? Iqjl jJo .

. v W

JJL-jd - V » .

JJ % J v ^ -

: JLJCD

^=>JJ»

J¿30.¿

o ^

O)^. ) 0 j C D 0 : kv^V*

po . OpOfQ) J^j Jj-^^D

^

JLVCD

JJ OO)

W

o n a x \sfcio Jl2>0

.

-0)0*0*0

O)»feo OCI°l)1 ^.J

Joo)

^O

. W.O)ÍOJJ j2)0)0

•oo . Jfeo^jX^. an®>0) -OfCLx^W JJ «O Jju^js OO) JJÜO-.J33J Joo) J-^JC . joo) i»/ Jai» tOO -AjO s p ^ t / .• Jjl.>o Jí^qjl üoo^j oó) . w.O)oLo«b JlaS^A. JJ_¿jx> ^ ^o ¿2>a~sx>o -jLcÜ ^o JUL*. ooi tsj/ C^. : v^/ >Ao) »OO . ^o OMtSu J^jto •. Jfco.t¡oj ^o ^¿cs ^lÓ) «so . ^ojo jiojtj JmoVoS) ^ O )

w0)00/j~

•. Jts-J—^-io

c ^ s

JV-2)J

^ i o o . -0)QA}0kJc/0 0)ÍÍS^> oaaij ^'•¿/o

. OJO

.

OOO)

v ^ O

OOO)

oóA oj-~ o i . j.V

w.Q)CPf.*.0 . ^UD wD'AO

0)&0

vlO°>»?

-oio-W o*-/o . ),o.;on t~rr»Qjt JKM Jj^-/ J'fcj-t» OOO) JJ/ . JOAÍlV JJ . ^J OO) . JLAO ,$->'? OÒ) : j j u « j 3 J i o k 3 tur. Vox autem de coelo clamabat : . yb/o . ^p Joo) Köo . J.v>«\ « Ephreem, Ephraem, qualem vi|ioi Jjajofc. Jm./ . jouvs/ )a.;®>/ disti hanc columnam ignis, talis est magnus Basilius1. ^sa^vcojn Jioo) . J k u j u o i o W « O J O O i QiJÜD ¿ 3 : 0 0 ) J o p

OQ

OO) OfOV V9? : JjO) iootj Jj^JDO Dj

. Jm^fcoo

Jjio .

)o

fc^JjQ.

Joe»

^

21. Illico, assumpto secum inter- Nav¡gat prete, quia grsece loqui nesciebat, j^f^" sanctus Ephrsemus profectus est. pestatem Quum ad mare pervenisset vidit Monstrum occidit.

duo : Paulina, vel Paulona ( ( j A o a vel ) j A . q S ) et Aurit, seu Arnat vel Arvad (•¿-.»o/ 4,0V 4,01V }oV). Sozomenus, Hist. Eccl. III, 16, eosdem memorat his verbis : « Dicitur (Ephram) circiter tricies centena versuum millia in universum scripsisse ; multosque habuisse discipulos, qui doctrinam ejus studiose aemulati sunt. Inter quos nobilissimi fuerunt Abba, Zenobius, Abraham, Mara, et Simeon : quibus Syri, et quicunqueapud Syros sunt exquisitioris doctrinse, magnopere gloriantur. Nec secus Paulonam et Aranad eloquentiae causa celebrant : eos tarnen a vera fidei doctrina aberrasse dicunt. » Horum Ephrsemi discipulorum scripta nulla hucusque prodierunt. Antonius Rhetor Tagritensis aliqua Abbae verba adducit in suo tractatu de S. Chrismate ap. Wright, Catal. of Syriac manuscripts in the British Museum, p. 831 ; qusedam excerpta ex ejus Commentariis in psalm. et Evangel, et ex sermone in Job leguntur in cod. add. Mussei Britanici 17,194 foil. 34, 44, 48, 59, 6-2, 74 ap. eumdem Wright. Lib. cit. p. 102. Mar Isaac hie indicatus alius est ab Isaaco Antiocheno, cujus scripta colligere et vulgare ineeepit Bickell. Isaac, Ephraemi diseipulus, Romam se contulit sub Arcadio imperatore ut capitolium videret. Quum inde reverteretur, dum transiret per Constantinopolin in carcerem conjectus fuit. Tandem in urbe Amida

presbyteri muñere functus est, ut narrat Jacobus Edessenus in Epist. ad Josue Stylitam ap. Wright, Lib. cit. p. 603. Abraham autem, qui inter Ephraemi discipulos recensetur, alius est ab Abraham Qidunaia in quem S. Ephrsemus hymnos conscripsit, quos e codicibus Musaei Britannici infra dabimus. Fusius autem de Abrahamo Qidunaia sermo erit ubi de hymnis in eum agemus. Julianus non memoratur alibi quam in nostris Actis. Forsan Actorum auctor per Julianum erronee intellexit Julianum Sabam, quem hymnis celebravi! S. Ephrsemus. Zenobius, teste Barsusan Jacobitarum patriarcha (Assem. Bibl. Or. I, 169), magisler fuit Isaaci doctoris. Ejus scripta haec enumerat Hebedjesu in Catalogo : « Zenobius, inquit, seri psit contra Marcionem, et contra Pamphylium. Item epistolam ad Isidorum, et Lucillum, et Abraham et Job. » t Haec eadem visio narratur in Actis vaticanis. Habetur etiam in antiqua Ephraemi Vita quae Amphilochio in multis codicibus adscribitur sed anonymi est auctoris, ut constat e pervetusto codice Valliceliano ap. J. S. Asseman. S Ephrasmi Opp. Grceco-lat. t. I I I , p. XXXI. At in hac vita Ephraemus statim post hanc visionem Caesaream cum interprete proficiscitur, dum in Actis syriacis pergit in ¿Egyptum.

HISTORIA SANCTI EPHRAM .

39

UK? J 2 ^ Jj—o . Jjoà.

¿afcwo . )ao

^po . Jsao ^ojjo^ Jjio ó p

:

jJaiùODO JjQÄ.Jo

Joo)

\iCxJ : j2>OfLL -yì ^D ^.J p . sO^JLl ò p j Jo^àoj loot |xl!J Jk-j J l ^ . J2000J&. ^kJio ^rìvcr»; . ».oy % k-J^oj ooo) ^jó) Jjjàoo Jju*o ^.j oo) . JsìSs. ^o JD'tva\ o4*.o » ^ . j JJ w

Jt^s^.

ja;®»/

^X-JJo ^goo\o°)\ o u ^ l oò) ojojüd op) JxjÙj JJqju^o ^p opoM ooo*

v?

*

Jj^'ty ' ^o

. o ^ ooo) ^Seu. opofc—o :

v

jO vAjO ^ O ^ / )QJOO

^ o r O^qjo . '¿o/o l ^ - j ?

JssA.

opQjo . u.oio>xxiXl ^p Pilo viysl^o? . )jo) jkàjo j a l l W * ^ W . Joo) Joo) Jsj . |2Ì*0 OOO) W?

.

ooL oj» p . Jyßükj ^ lU

^ O ) «SO • JjSrö v^oj^ o ^ ooot

ILCU- . J.VU.2) V i D

•

'

f

«

. ^oj^o Qja0.ll/0 . Jso. Q^^O ^O «DJ . loot ovß/o . J&u^p 000)0 ^ J/ao*. jJ )Lcu- Jjo) •. ^ p j ò l W jaaa ja.;®)/

oo» . I—.JJJ

«SO . -Ò) JLCU*X . Ò)\^J30 ÌOO) 124,0 1

Ps.

evi, 26.

ifi^JO •• OliSXQ*.

40

navim euntem in iEgyptum et ascendit eam ; dum autem in altum ferrentur, repente exorta est tempestas et fluctus ita see vier un t ut nayis pene subverfèretur, et omne illius onus nautse in mare projicerent. Porro navis terribilibus exagitabatur fluctibus, qui, ut ait David, ascendebant usque in ccelum et descendebant usque in abjssum nautse autem gravi metu correpti e navi fugere volebant ; tunc Sanctus Ephrsem dixit eis : « Viri fratres, ne timeatis. Deusenim qui libèravit Paulum ej usque comites a fluctibus maris ipse liberabit nos ab hac tempestate. » At illi verba ejus ut insanientis spernebant. Ille vero inclinatus oravit cum fletu signavitque mare signo crucis dicens : « In nomine Domini nostri JesuChristi, qui, incarnationis suae tempore, te a submergendis ejus discipulis compescuit,in sancto ejus nomine tibi prsecipio, illieo quiescere. » Hisce dictis, facta est tranquilli tas magna, omnesque nautse ac ceteri qui in navi erant ceciderunt ad pedes ejus, ei, veluti ac si Deus ipse fuisset, obsequium prsestantes. Quum autem paululum in mare progressi essent, immane monstrum e sinu maris irrupit in eos, omnes autem dolore ac timore correpti exclamarunt : « A mari liberati sumus, sed bellua non sinit nos vivere. » Sanctus autem Ephrsem signavit eos cruce et occidit belluam. Audita quippe ejus voce,illieo mortua est et super aquis

41

JIISTORIA

•

Jfcoi jLo-va=>

j-vofcooj JÜ/ ^ j / .

^ j

.o°ìi +00

W j

. w^jqod/j J&JSJDO

JiÄ^Nio

•:• J K ^ d

.

•.

Jk»as

)aa\o«\ P

Joo)

Jx»jo

.

Joo) OlV-v^S)

feoo?

OM»

\ v \ o

.

acu^V

Lek.

Jv^jicì^

J»-

0Ò)0

» o ^o : )a.;2>/

^

^

^oL ^Mjlo

JèuQaSÌCO

Joo»

2 0

SANCII

oo)

ò ^

ooo)o . o^qa.

JjujO Jx>A

OO»

jLcuv-p

Joo)

^ ¡1/ I x l a W JJ o»-jajt . jjaov-o ^p) joo)

^

.

-OjCuJiDO . Jv~2>? J2>j~ -0)020'^ JjO^IJx^D j^ooV ^O OOO) ^ O f ^ k ^ / Joo» y j ojksoojaz» . J&ucujd? . Joot y - y n o»oj~ : Jiaxj t Antinu a p p e l l a t e in Actis vaticanis. 2 Octo annis ut infra habetur. Iter Ephraemi in jEgyptum asseritur etiam in Actis vaticanis tum brevioribus tum prolixioribus et in his quidem describuntur tempestas ab Ephraemo sedata belluaque marina ab eo occisa ac deinde S . Doctoris commoratio in deserto inter monachos per octo annos ejusque cum Arianis disputationes et demoniaci mira sanatio ab eo effecta. Quae omnia eodem fere modo hic n a r r a n t e . O b s e r v a n t e tarnen inter utramque narrationem notabiles qusedam differenti». Miraculum de occisione belluae m a r i n » aliter n a r r a t u r in Actis vaticanis. Nostra Acta sileni de conversatione Ephraemi cum S. Pisa quam n a r r a n t Acta vaticana. In utroque documento notatur Ephraemum, linguae graecae ignarum secum assumpsisse interpreten), coelitus autem accepisse donum loquendi aegyptiace. Sed in Actis vaticanis adjicitur Ephraemum /Jigyptiace scripsisse sermones et homilías. Hoc autem valde dubium nobis videtur, quum omnes scriptores Syri et graeci, praeter Acta, de hac re altum teneant silentium. E x s t a n t quidem coptice nonnulli Ephraemi sermones, sed putaverim meras esse versiones e graeco aut syriaco, sicuí arabice habentur sermones e grasco

EPHRJEIfl.

42

fluitabat. Cum igitur ad terram appulissent, magna cum tristitia se ab eo separarunt. 22. Ipse vero perrexit in iEgyptum in urbem Antiqu 1 appellatam et ibi inquisivit quo modo cxire posset in desertum ad monachos Scetenses. Quo cum pervenisset invenit specum quoddam et cellam vacuam in quam cum interprete socio ingressus est, permanseruntque ibi multis diebus 2 . 23. Sanctus autem Ephraemus, a Ephraquo tempore vitam monachalem1111 moresincoepit usque ad finem vitse, non comedit nisi panem hordeaceum et interdum legumina arida et olerà. Potus ejus aqua erat. Carnes ejus super ossibus desiccatee erant sicut testa figuli. Vestes ejus e pannis detritis confectae squallebant. Statura parvus, vultu perpetranslati. Nemo nescit multos Ephraemi sermones in plures linguas, nominatim in graecam, latinam, slavicam, a r m e n a m , arabicam, copticam et aethiopicam fuisse translatos. Putaverim etiam miracula in mare patrata, quorum nemo, praeter Acta, mentionem fecit, factum esse ingenii jacobitici qui Ephraemo tribuere voluerit aliquam cum Paulo naufrago similitudinem. De Ephraemi autem in ¿Egypto itinere, praeter Acta vaticana et parisiensia, silent omnes antiqui t u m Syri, t u m Graeci. Imo antiqua Ephraemi Vita, Amphilochio olim adscripta, illud excludit. Refert enim Ephraemum postquam habuisset vision e m , supra n . 20 relatam, « Statici sine mora adhibito interprete, eo quod ipse linguae graecse rudis et i g n a r u s esset, venisse ad magnam ecclesiam Celebris u r b i s Caesareae : ad quam ipso vespere sanctae solemnitatis sanctorum Theophaniorum pervenit. » (S. Ephrmmi Opp. gr. lat. III, p. XXXI). Utique nihil impossibile aut inverisimile habet quod Ephraemus, ut alii monachi Syri in ¿Egyptum ad invisendos S. Antonii discipulos se contulerit. Quod autem ibi per octo annos degerit, ut asseritur in Actis, hoc cum tota serie gestorum Ephraemi et a n n o mortis ejus conciliari nequit.

43 .

HISTORIA

Q j A o ^

J o ^ C ^ X

)00)

JJo

•:• J ^ j c o o Ejus in j L v » . JÜdL j i ü j k . iEgypto commemo- J o o t - s ^ D . J o i S s . ratio. JloVlJa .

vS/o

^

j

^ o

-oto

W o

o

t

o

joot

ojJ>V

^dLJ

SANCTI

^sL j U ^ »

J50i-W? : .

)bOO)Q2D v2>A>

:

sOOj.ia \

JjtW-lo

: J.OÙ.O joot

JLqjjq-oA

J ^ O C ^ / ]oo)

jj Yl ^

Jncio

.

joot JlOJQ V TOO

JOSJO

opaJooo

s«uji J o o t

Joot

3PO_V

jvjsu

) o \

jiJtSO

Joot

\ A _ i u o

V^CÒ

jaSixi joot

J I j M

: jjtvl

^ n a r o

.• » P i o •

JU»?

)o.«2>/

^ joot

-V»

j j u ^

1 Ephraemi indolem et virtutes fusius prosequitur S. Gregorius Nyssenus in ejus Encomio et post Gregorium Nyssenum Metaphrastes in Vita S. Ephraemi. Ipse Ephraemus de se in suo Testamento ait : « Noctibus et diebus in tota vita mea neminem conviciaius sum, neque cum ullo contendi, ex quo vitam hausi . » In eodem Testamento obsecrat suos discipulos ut absque ulla solemnitate et pompa eum sepeliant ac ejus exequias celebrent, sed pro peccat o r e assiduas fundant preces. Celebrai Gregorius Nyssenus Ephraemi fidem ejusque in debellandis hsereticis strenuitatem, necnon spem et charitatem qua ejus animus flagrabat erga Deum et erga proximum, castitatem etiam, paupertatis amorem, atque humilitatem quam maximam. Addit hoc quod in multis Ephraemi sermonibus se prodit : « Jam vero diffluentes lacrymas referre volenti, vere oboriuntur lacrymae : cum vix absque lacrymis ejus lacrymarum pelagus liceat t r a n s f r e t a r e . Nulla quippe dies, nulla nox, nulla diei noctisque pars, nullumque brevissimi temporis momentum fuit, in quo non vigiles ipsius oculi lacrymis conspicerentur profusi : n u n c enim communes, n u n c privatas, u t aiebat, calamitates absurditatesque deplorabat. Neque tantummodo ubi de pcenitentia, de moribus, de rectis vitae institutis agit ipsum plangentem ac suspirantein inveniet :

EPHR«MI.

44

tuo moestus, raribarbius nunquam risui indulgebat*. 24. Fuit autem in iEgypto annis octo omnes ad pietatem informans. Creverat persecutio ab arianis ibi et in aliis locis ; multos autem jEgypti monachos Arii partibus addictos ad veram fidem convertit. Didicerat quippe linguam .Egyptiacam et per Dei donum loquebatur et disputabat cum eis. Maledictus autem quidam monaehus e x h s e r e s i ariana senex impurus et veneficus qui ab omnibus probus asceta existimabatur et diabolica operatione, ut Simon magus, praestigia faciebat incantamentisque dsemones ejiciebat ac famosus evaserat in tota ^Egypto, qiiadam die yidit sanctum Ephraemum in instruendo fratrem ariana haeresi imbutum. Magno igitur impetu insiliens in sanctum verum etiam et in ipsis laudationibus... Quis ejus de humilitate orationem legens, non o m n e m mox de se existimalionem, stultamque arrogantiam deponat, ac se omnium abjectissimum confiteatur ? Quis ea quae de charitate conscripsit lectitans, n o n sic accendatur, ut ad quodvis etiam subeundum periculum paratus sit ? Quis ilia evolvens quibus castitatem laudat, n o n se Deo castum corpore, animoque offerre contenda! ? Quis audiens vel legens ejus sermones, quibus judicium extremum, sive secundum Christi adventum describit, non ita corde et animo afficiatur, quasi ad illud judicium jamjam sistendus esset ? metuque sic exhorrescat, ac si adversus ipsum' judicis sententia feratur ? Nam ita f u t u r u m istud Dei judicium accurate ac piene expressit, et ob oculos omnium statuit prseclarus ac sanctus hic Vir, ut ad ejus cognitionem aliud nil videatur deesse, nisi ut res ipsa agatur, ac coram fiat. » Et infra : « Tantam s a p i e n t e abundantiam Iargitus illi fuerat Deus, ut quamtumvis ei perpetui quasi verborum fontes suppeierent, rebus tamen explicandis pares nequaquam essent. llludque non tam linguae tarditate, quam cogitationis celeritate accidebat. » Narrat etiam praeclarum Ephraemi artificium ad destruendum Apollinarii haeretici librum.

46

HJSTOKIA

SANCTI

. 3PO-V —OlOkVj . f J ^ S O •. ^ J_2>j joo) Jk. «-.».0^30 . J-^Vo» jjosm )oo^r) »o . ofrciack. Joo) \ o a o J«JJL P p o . JK^O wJSL/o . )o.v2>/ Jjujxk. ojk. J a.j Joo) w ^ l / Jìs\jo ò ^ o .

•

•

vJSD ja2a •

• •

»

^O wJÜi^VJtJ .. Joj^j . k ^ j ?

^ V

O I V J 3 wjfcOjOO jj^XOJ O I ^ O J L

JL/o .. -oio'poj Joo» ^L JkiJt -ò) ^oo IK^co J^ka jO . jlj.it JLqjîo.O^ )o °>/ ,o oo) Joo) oÈ^o jq2UO . ^oL •Q.CPt W ^ JJ ^.0) JaJJ Jäj jjjxk

yA

JiLjJ V

•• UaoJoj Jit/ ^o JjUyO

) 0 Q « 2 •• 5 P C L J S v û o J P

jjUjûA.

JjUjOJ OMjDOJ Joò) Op>J . ^2DJ 0*~JJJ 1 Non dicit eum scripsisse lingua segyptiaca, quod affirmant Acta vaticana.

EPHRÄ».

46

virum maledictis conyitiisque gravibus eum impetivit. Quum autem quotidie diris, probris ac vexationibus Ephraemum afficeret, sanctus vir ad eum conversus dixit : « Non licet tibi creatura Dei ad loquendum abuti. » Eodem momento, daemon qui intus latebat manifestans se coepit allidere monachi manus pedesque ac caput. Congregati sunt omnes deserti monachi ut viderent in quamnam humiliationem in senectute incidisset qui in iEgypto adeo celebrabatur. Nemo autem ad eum accedere audebat. Viso eo, bea tus Ephraem commiseratione motus est. Apprehensa igitur ejus manu, totis membris contremiscens execrabili deemoni imperavit hisce verbis : « In nomine Domini nostri Jesu-Christi, qui Hierosolymis pro hominum salute cruci affixus fuit, tibi praecipio ; exi de hoc plasmate et imagine Dei, » confestimque daemon exivit. Surgens autem monachus adoravi t eum : « Adoro te, inquit, serve Dei, qui solvisti me a Servitute satanse etjugo crucis me subjecisti. Ab illa hora correxit suos mores et transiit ad veram fidem. Scripsit autem Sanctus Ephraemus multos libros1 in deserto et celebrari cœpit. 25. Posthaecnon ampliussustinuit venit remanere ibi ; egressus igitur se ™ contulit ad littora maris ad locum lium. quo naves a Caesarsea2 adveniebant, ut inviseret S. Basilium in sancta Epiphaniae Domini die,quo commes

Videtur auctor confudisse Cses^ream Palestina cum Cesarea Cappadociae quse procul a mari distabst.

47

HISTORIA

SANCTl

EPHRMI.

48

moratio fiebat sancti Mamse. Quum illuc advenisset inquisivit de sancto '¿ofUo ^ p g ^ o p j a ^ ¿ J O Basilio 1 . Dictum illi fuit : « Gras viJßOjO OOO) Q2O0O . jLjiO oj^ W JjL debiseum in ecclesia. » Stetit ilaque ofcoo . a j / jJ Jü/o Iba.»»? cum socio in quadam civitatis platea. Mane ecclesiam occulte ingressus 0);3jl . j Ä O J t ^O » ^ O 0 0 ) I ^ O vidit ibi Sanctum Basilium, et dixit : J L A J ^ j ^ J O Joo) Jxjq.J interpreti qui eum comitabatur : V - ^ 5 / 0 . )!.» !> . g p a ^ o o j a « Puto, frater, nos in vanum laboo / J V v-^-oo • o p a i . j oò) j m ^ j b o a ^ rasse ut hue veniremus ; impossibile est enim ut qui in tam magnifico )jo) . J o j o j i . ^ o v j OO) gradu positus est sit qualem vidi. Ì ^ J - ^ p i - » JjO) V-S^ T / p ? Hie quippe stola candida et tunica JjQlO/ a 0 | 0 W joop? JJÒ jJ % fulgida indutus circumdatur ccetu ji.Looo J ^ q d / . j u 3 \ jjo) . clericorum magnificisvestibus ornatorum, qui eum cum tremore et . . . • J pompa deducunt. » Valde igitur per ^ j ó ) .• l i c s j » J3V0Ì plexus stabat clam et timide in loco •. J^i jjJ^ojz) |oc»o . JW.» Of\ suo. Quum igitur rem non intelligefk^Li )O«_ÌO )is-oo«_=5 )OJjo »-o n t dixit interpreti : « O frater, nos qui portavimus pondus diei et sestus . Joo) JJ «OO . Kwj^J^b nihil profuerithuc venisse. Quomo0/ . oò) Jm^fcoo^ do enim hie vir tanto decore et pomJriLa. Jis/ .• J»a.j oj»cu.} pa circumdatus potest esse ilia ignis J;W Jjo) Jia^o . j o l / columna quam vidi ? » Dum attonitus hsec intra se revolveret, ecce Jiojj jjCUB^. J00MJ W^O^JCO : JjO) }~ojo divus prsesul Basilius bema ascendit •^O OO) joo) ;X5j)ÜOOO . O j f c ^ J - J JssV ut populo libros sacros exponeret. jo> . joo* ojlIììoo ^ o ) »so . Vidit autem beatus Ephrsem SpiriojA. >o\rip ^o-JSucoJa joj^j j.fn>. tual sanctum per os ejus loquentem et obstupuit2. Post singula, dum . jxJOJS Jsfcö 1*0sS, wOfciuj : jx>|zA tacebatBasilius, populus plaudèbat J J ^ q j d j Jju^O )a.v2>/ sed semel tantum. Beatus autem fc^oo . opoLo . of, rio loot Ephraem bis exclamavit : « Euge, .^po.^y.tm joot JJ*.. Jsa^kSk. ka^kS euge. » Conversus autem S. Basilius V * -

.

JX>JX5

W.V2D

* Iter S. Ephrsemi Ceesaream ad S. Basilium memoratur in Actis vaticanis tum brevioribus tum prolixioribus, a S. Gregorio Nysseno, a Sozomeno, a Metaphraste, ab anonymo graeco et in narratione Amphylochio adscripta. Merito P. Maranus illud etiam memorat in Vila S. Basilii n. 1 1 5 . ap. Migne Patrol, gr. t. X X I X . Quum Basilius episcopus ordinatus fuerit anno 370 sequitur iter Ephrsemi in Ceesaream hoc anno non esse anteriorem.

2 Vidit Spiritum sanctum scilicet sub specie columbse, ut habent Acta Vaticana, Gregorius Nyssenus, Anonymus Graecus, et Metaphrastes qui sic scribit : « Perspicaci oculo videbat quamdam columbam (erat autem illius forma radiis solis similis) prseclaram ejus humero iusidentem, et in aurem cum Basilio loquentem, et ilium rursus ea quae ab ilia dictabantur referre populo.

49

HISTORIA

SANCTI

. ^sj J»- i-»-^

Joo) cjp\fiV>o

Joo) K .

^J JßO£

f-*-»» o oo)o . Jot/ jo)/

^ISl

. ops jJ^O Joo) JiSfcOO opo . W o c o Vß/o . oìs^» .oQu? 0)Lal %JLO •

'

— » ] 0 )' 0

>

•

.

« »

JkOO^w^J . O^ »

. JvooV >jl,=>\q JN-ODQO )O*COJ J.V.J iW fonrn.0)/

^'•¿jJJ ^ o ^ o w^o ;oci°>

JJ^qd JJaa\~r). V^XJ^dV ilJJ

V o

opt. ^ jvò : J-Xajx.

•¿o/o . jo-.'»®)/ ^Vß opt joo) ~otokVj •o .

jvó j°)ncp>9)/ ^ui Js^j Vs^

% jLiasoji. jjofi. j m ^ k » . ^'¿O

"^oo)

. ^OUjOilJ ^o/o MOS)

. Jxiajo/ ^

. ^

°>o)o . ) 9incY>'.°)/ J..»..«». ci\

^

^Aoi vSkjo/o s^ n

fc^j JJo . dV

jaa^. k o wait j^^oo . 3po.\s..{Yi^) joo) )oJjbj -Ò) Jkooj ^o )a-v2>/ « v » jjuj-o ^_2>o)o . jLv—/ Jkoo^. ^-O-^j^iJJ V-io/o . ^ «lV>0 . kJS.2) jiSDO^. ^O

. OjA '¿o/ ^po) . ^iOdDJ ^OL

: J^jujO JaaJsj J ^ a ^ v u i . )o„v®»/ ^y

. ^

jvß

)oi

ua-*J *. w.0) Jis^oA. oJS-j

•-.J^QAO JOJQ2) . ^

jvß j°10fYlv°)/

JO-V^/ -V-2D OO) »0)1.0 . jbsJU^O * Antiqua Ephriemi vita olim Amphilochio adscripla in plerisque pro his quae sequuntur fere verbotenus TOM.

II.

50

EPHRAIM.

eumque intuitus misit ad eum archidiaconum suum dicens : « Vade ad hunc locum 1 et invenies monachimi capite cuculio opertum pannisque yestitum cum viro socio, ei dicito : « Jube, Domine, ingredere in sacranum (?). Archiepiscopus vocat te. » Archidiaconus, discissa multo labore populi multitudine, confestim pervenit ad locum ubi Sanctus Ephram constiterat dixitque ei : « Jube, domine, ingredere in sacrarium ; pater enim meus archiepiscopus vocat te. » Miram hanc rem per interpretem edoctus Ephraem archidiacono respondit : « Benedic, domine. E r ras, pater, nos enim viri sumus advenae , archiepiscopus non novit nos. » Reversus archidiaconus retulit hsec sancto Basilio. Confestim autein Ephraemus transiens inter populum recessit e loco in quo stabat in alium. Con versus vero sanctus Basilius dixit archidiacono : « Vade ad hunc locum et invenies eos ibi stantes. Sic dices ei : Domine Ephraem, veni coram sancto bemate. Ecce archiepiscopus vocat te. » Perrexit archidiaconus ad locum designa tum, et, osculatis sancti Ephraemi pedibus, dixit ei : « Domine Ephraem, pater tuus archiepiscopus vocat te, age, ingredere ad sanctum bema. » Hisce obstupefactus Ephraem Deum laudavit, facta autem inclinatione, coepit dicere : « Vere magnus es tu, vere magnus es. Columna ignis est Basilius, Spiritus sanctus vere per os ejus convenit cum n o s t r i s Actis ; addit autem hic h u n c locum fuisse ad occidentem.

4

51

HISTORIA

SANCTI

EFHRMI.

52

loquitur. » Petiit autem ab archifco/ )Hjo oo) • ••»Jxk -U.O diacono ut posset ei responsum dare eumque salutare in gazophylacio . 5 P O S S » C D J 3 JíQJJ OO) . J v » J O OO) post sanctam oblationem. Absolutis . opoo°r> jjujjs divinis sacramentis,vocavit Basilius syncellum suum et jussit ut arcessejjuyD J^to-o »¡S-3J : Jaa^^k-S ojA ret ad se sanctum Ephraem his verbis : « Accede, apostole Christi, cù^Z^jl/ »SO . W jj^&^o ut tua prsesentia fruamur. » Quum «JQ30 0)\ni0CYl\ Joo) Jvo . JsojSS. Jj/V igitur beatus Ephraem accessisset, Basilius eum vultu moestum, pannis vestitum et tacentem intuitus, sur*. O^MAA. OOVO ojk. v»/o rexit et inclinavit coram eo caput | o o ¿ oo» ^ ^.j •o . )oaa=>kij dicens : « Sine, Domine, me paupe^gpaSs^coJs o p > joo) •. o i L q \ rem et peccato rem, « et cecidit ante eum pronus in terram. Quum I m j o V JOO) . o^2)o.v2) v ^ a o ? sibi invicem pacem dedissent, dixit ^pVo ^ g p o ^ c o ^ )Q_oo . Joo» JJL*.o ei Sanctus Basilius : a Sospes adveJ l JQO^JL oj^ v>o/o . w.O)CÚOyO nisti, pater deserti, deemonum per^ofQiD^o ^ 2 u o . j ^ - o fnnrtiV . ^vo secutor, quodnam est, o pater, suscepti laboris scopus ? Ad quid 02)0^.0 Qyo . KV ^ O?) venisti invisere hominem peccato) «i.o V-»/o . r e m ? Det tibi Dominus prsemium jsicu.? Jbs/ v-o^ . itineris tui. » Respondens autem ó/ ^xsi. Joo» Jco . Ja-^v. ts2¡ño Beatus Ephraem aperuit ei omnia quae in corde recondita servabat. Et Jjü)-^. Jj-ÄX . ^ l o / statim cum socio participes effecti . ^fc^ot? U» .. sunt sanctorum sacramentorum e o p ^ / . )a-i-2»/ - y » Ji-3Q-¿ OO) manibus antistitis. JJOO) ^-JQ«'?' ^OÍ^O oís. ; » / o JiO^^S Quiim porro m u t u u m amorem CL2>LÓNJL/ J j - j d o . sibi significassent divus praesul magnus Basilius dixit ei : « Die mihi, pater, quomodo tu Syrus cum sis LQOm OjA ^ O / . ,30 et quae exponebam non intelligens wA . reja j^si JojJ$S.j per duas vices applaudisti ? » Res.. fco/ Jj^-/ •• v$p/ ó/ pondit ei Ephraem : « Ita, pater, fc^-oo) jj fcwoo) JJ»O Spiritui saneto applaudebam, qui per os tuum loquebatur. » Surrexit ocho . ^ . ö ) ^ViL ^.j fc^oot 3p\'oy> Basilius et coram eo se prosternens •• V . V^p/ )Q-»2)/ dixit : cc Utinam esses Basilius et ego Ephraem, et dignus habitus \&2QÍOJ OÒ) .fcwOO).tyiNnvt JJU+C ^pa^ao|2> )aoo . ^oo3> « o ^ Joo» fuissem dono tibi a Domino conj ^ o . Joí^JJ

. y^o)

^

53

HISTORIA

SÀNCTI

EPHRMI.

54

cesso. » Adjecit postea Basilius ; . )o JV° N..OO) « Fra ter, ne deneges mihi donum divinum quod a te exposco ; age, . J.'«» ^ JjO) ] È O O | O X Ì i . f r u a m u r doctrina quam Deus largi. . o p o ^ o o ) ^ V»/ ^pifcoo tus est tibi. » Respondens autem beatus Ephrsem dixit : « Pater JV M ^ ? W ^ ? JÈOO)Q» ^ J b L JJ ^oj W.Ò) )Lcu^m2) jaoopfcj JJLo . yx> sancte, est etiam mihi una ad te petitio, quam suscipias omnino JjüSC^ OO) . ^ -h-i-Dh^».? JojJSs. velim. » Respondit ei magnus .. JjUjJD ^ o / 0/ . oj\. .Vß/o K Ja^S»/ Basilius: « Jube, multorum erga te debitor sum, praesertim ob laborem . ^¡-Q^ «A w Iv- J b a o JV et defatigationem quam sustinuisti o ^ vò/ . ò ^ p ^ L j ^ p o ^ o ^o ut venires ad me. » Reposuit inclyJV JU^p 3 jaa®> . tus Ephrsem : « Scio, o Sancte-DoJloJJo JJ-Xi, ,\ ^ ¿ ^ o . W v - k - • mini, quia quaecumque poposceris a Deo dabit tibi. Vellern igitur . )q.V°)/ o£>. . -Lek. poscas a Deo ut grseca lingua loqui \>.JjlÌJ ^ J . . Jj^jjO oV JV possim. » Hoc audito sanctus Basi^ p o ^ O O ) . ^ O Ò ) - . Joj^JJ lius dixit ei : « 0 pater, ccenobii et JjO) j O O . J*JOu j l J ^ O . j o ^ solitudini s amator, postula a Deo qui voluntatem tuam adimplere . • S p a S s - ^ c o J s J j t - y ö NÌSìjl potest. Scriptum est enim quod •• J = » Q ~ 0 Jolio 0/ « facit voluntatem timentium se et . p N V > \ OO) I ^ O J J - Ì 2 0 preces eorum audit et salvat eos 1 , » nihil enim ipsi difficile est. » Postquam igitur diu oravissent et ab oratione surrexissent dixit ei divus J j ^ JLCÈ^ O j T l ^ p o . ) O f O O ^ OO) prsesul Basilius : «Domine Ephrsem, V_>0/ •. ^ o 0.1DJ30 J J ^ » cur non accipis presbyteratus ordiJ»v>\ . ^ O Q J ^ j D D J S J o ^ I 1 - o c u . nationem ? Te quippe prorsus de. ISV -^mi JJ . ) o - V 2 0 cet. » Respondit ei per interpretem : « Quia peccator sum, o pater... » •f |g»o . . JLQ^UJLOJ « Utinam peccata tua mea essent, » 0 / JJ I . '¿ah J m ^ I w o j O reposuit Basilius, qui dixit ei: « F a c JJV? ' ¿ » W .. inclinationem. » Qui cum fecisset J^od -¿p/o Jxxo . >A. Joo) usque ad terram, divus prsesul J.rv... )aOD . J^V JjO) «OO Ephraemo manum imposuit et recitavit super eum orationem diaconay c / o . j a . ^ ) / -'«Joj oi^V tus 2 et illieo Ephrsemo dixit : « J u b e , fco/

- c k . •. p o / o

J ^ y o

^0)0X^0

. JLoijüojüoj j L à ^

-otàk

1 Psal. CXIV, -19. ì Acta vaticana tum breviora tum prolixiora cum nostris Actis asserunt Ephrsemum a Basilio diaconum,

non presbyterum, ordinatum fuisse, ejus vero socium ordinem presbyteratus accepisse. Silent de hac re S. Gregorius Nyssenus, Metaphrastes, et grsecus

55 »

.

HISTORIA

)Q-r, , 0 / 0

^ L c c u ^ o

?OOS)

•.

^vfcoj

.

wO^ojd/O

joo .

L j ^ o o

.

:

jlo,

SANCII

uOo'tS)

joot JopoJ.o ß j

^jc^o't^o

JJ |j0)j JO-'tS/ -V» .

JoAJJ

Jüi^jO Ò ^

loot

JqjL

jjj

JJ J^JCL. jijuio

^ o j ^ joo) )^pj oò) jo)\JJ ;

)«i V V l S \

j & ^ p O ^

JJ

^ O ^ W ?

a n o n y m u s . Vita a u t e m olim A m p h i l o c h i o a d s c r i p t s , p r o u t e d i t a - e s t a p u d Vossium et in Ephrcemi Opp. syr. lat. I , t r a d i t E p h r s e m u m in p r e s b y t e r u m o r d i n a t u m f u i s s e h i s v e r b i s : « Spiritali i t a q u e laetitia c u m Ulis t r i d u o r e f e c t u s (Basilius), o r d i n a t i s q u e i n t e r p r e t e i n d i a c o n u m et ipso i h p r e s b y t e r u m ( K a i aSroV m u r G i r i f t r ) , eos dimisit in p a c e . » S u p r a tarnen d i x e r a t o r a t i o n e m d i a c o n a l u s s u p e r E p h r s e m u m recit a t a m fuisse^ n u l l a p r e s b y t e r a t u s m e n t i o n e f a c t a . I n c o d i c e a u t e m p e r v e l u s t o Vallicelliano e j u s d e m Vitae h a b e t u r : « Kai Xe^oroFJÌff'a.s to* lip^itEet fthxcvM na/ 7ifarCÌTifn id est q u u m q u e o r d i n a s s e t i n t e r p r e t e m diaconum et p r e s b y t e r u m , » ut Acta Syriaca h a b e n t . A m a n u e n s i s i n t r u s e r i t p r o n o m e n aSroi i n c o d i c i b u s graecis et p r o « d i a c o n u m et p r e s b y t e r u m » p o s u i t « d i a c o n u m et ipsum p r e s b y t e r u m . » U n d e o r t u s e s t e r r o r ille, q u o M e n o l o g i u m B a s i l i a n u m , Vincentius B e l l o v a c e n c i s , T r i t h e m i u s , Versio Ialina Vitse pseudoA m p h i l o c h i i a p . B o l l a n d u m t. i f e b r . p . 76 a l i i q u e Ephrsemum p r e s b y t e r u m fecerunt. Nam una est antiquorum traditio Ephrsemum diaconum non presbyterum fuisse. S. Hieronymus, cujus tam verax est e r u d i t i o , d i s e r t e a s s e r i t E p h r c e m u m d i a c o n u m f u i s s e . I d e m d o c e n t S o z o m e n u s , T h e o d o r e t u s , Pallad i u s , G e n n a d i u s . Cfr. J . S. A s s e m a n u s , S. Ephrcemi Opp. gr. lat. I I I . p . XLV. P o r r o q u o d Acta t r a d u n t F.phraemum a S . Basilio d i a c o n u m o r d i n a t u m n u l l a m difficultatem i n g e r i t . V o c a t u r q u i d e m a b a n t i q u i s d i a c o n u s edessemis, at, n o n quia a b e p i s c o p o e d e s s e n o p r o ecclesia e d e s s e n a o r d i n a t u s f u é r i t , sed q u i a Edessae Ultimos suae vitae a n n o s p e r e g i t i b i q u e obiit. R e c t e J . 8. A s s e m a n u s in h a n c r e m a i t : « C o n s t a n s est S y r o r u m o p i n i o , q u i b u s hac in re Sozomenus plurimum deferendum docet, a Basilio m a g n o E p h r s e m u m diaconum c r e a t u m , d i c t u m q u e d u m t a x a t Edessenum a d i u t i n a c o n v e r s a t o n e in illa ecclesia e t plebe. A d E m . B a r o n i i a r g u m e n t u m , quod non esset Basilii juris syrum hominem ordinare d o c t i s s i m e r e s p o n d e n t Combeflcius et P a g i u s . P a u l o a n t e Ephrsemi o r d i n a t i o n e m , S . A t h a n a s i u s A l e x a n d r i n u s et E u s e b i u s S a m o s a t e n s i s e x t r a p r o v i n c i a : »

EPHR/iìMI .

56

resuscita nos. » Tunc Dominus Ephrsem lingua grseca dixit : « Jube, suscita me Deus per gratiam tuam. » Mirati sunt omnes. Quum autem vellet Basilius ipsi ordinem presbyteratus conferre, instanter rogavit eum S. Ephrsemus ut hoc non faceret quia Deo dignus non erat. Confestim autem grseca lingua recte locutus est laudavitque Deum qui omnia potest quae sunt hominibus impossibilia 1 . Retinuit autem propter cogentem necessitatem ordinationes perageb a n t . Nec diaconi t a n l u m a u t p r e s b y t e r i s i n e c e r t i s ecclesiis o r d i n a b a n t u r , sed etiam episcopi in Mesopot a m i a , u t V o z o m e n u s lib. VI, 3 2 t r a d i t d e B a r s e , Lazaro et E u l o g i o , q u o r u m d u o ad E d e s s e n u m p o s t e a t h r o n u m t e m p o r i b u s Basilii et Ephrsemi a s s u m p t i s u n t , u t l a t e t. I Bibl. O r i e n t . 3 9 6 et 3 9 8 o s t e n s u m . » Ephrcemi Opp. gr. lat. I , p. V I I I . C f r . Combefis Notte in Amphiloch. P a r i s , 4 6 4 4 , p. 2 7 4 . E j u s v e r b a r e c i t a n t u r in Ephrsemi Opp. gr. lat. I , p. LX. 1 I n A c t i s v a t i c a n i s a d d i t u r Basilio d o n u m linguae Syriacse s i m u l c o n c e s s u m f u i s s e ; a t r e c t e Vita pseudoAmphilochii c u m n o s t r i s Aclis de h a c r e s i l e n t . Quod Basilius a l i q u a n d o S y r i a c e l o c u l u s sit, alibi q u a m in A c t i s v a t i c a n i s memorise p r o d i t u m n o n e s t . Ephrsem i g i t u r S. Basilii p r e c i b u s linguse graecae p e r i t i a m a c c e p i t . P u t a n t socii b o l l a n d i a n i (Acta Sancì, t. I f e b r . p . 4 9 , sqq) g r a t i a m h a n c i n eo p e r d u r a s s e ñ e q u e solum ad illud c u m Basilio c o l l o q u i u m f u i s s e c o n c e s s a m . E t i n f r a a s s e r i t u r Ephrsem u m grseca s c r i p t a r e l i q u i s s e . At J S. A s s e m a n u s c o n t r a r i u m t e n e t ( E p h r e e m Opp. gr. lat. I , p . V I I I ) . C e r t e S . H i e r o n y m u s d o c e t E p h r s e m u m Syro sermone s c r i p s i s s e et s e l e g i s s e l i b r u m e j u s d e S p i r i t u s a n c t o grsece t r a n s l a t u m . T h e o d o r e t u s r e m m a g i s d e f l n i t d i c e n s (Hist. Eccl IV, 2 6 ) E p h r s e m u m i n t e r S y r o s s c r i p t o r e m e s s e p e r i t i s s i m u m qui « S y r i a c a u s u s l i n g u a s p i r i t u a l i s gratiae r a d i o s d i f f u n d e b a t . Nam etsi Grwcorum disciplinam (iraiimis) non degustami m u l t í p l i c e s tarnen i H o r u m e r r o r e s p a t e f e c i t . » Sozom e n u s (Hist. Eccl. I I I , 16) d o c e t E p h r s e m u m l i n g u a S y r a s c r i p s i s s e , grsecae vero e r u d i t i o n i s f u i s s e exp e r t e m , l i b r o s a u t e m e j u s , ipso a d h u c vivente, i n graecum s e r m o n e m t r a n s f e r r i coepisse et u s q u e ad sua tempora transferri, Concinit Gregorius Barhebrseus in C h r o n i c o e c c l e s i a s t i c o d o c e n s E p h r s e m u m « n i h i l ex i n s t i t u t i o n e Grsecorum d e l i b a s s e . » Q u a r e c u m J . S. A s s e m a n o c o n c l u d i m u s d o n u m linguse graecae E p h r s e m o c o l l a t u m n o n p e r d u r a s s e p o s t q u a m Basilium r e l i q u i t . Cfr. quae d i x i m u s t. I , P r o l e g . p. X X X I I , s q q . De h a c r e ' r u r s u s d i s p u t a b i t u r i n f r a .

HISTORIA 6ANCTI EPHRAIM.

57 o p Joo)

. ^Qj*. ^Jil 0)ick>. ^.J

jLoiAÌQ*»? )•«/ )Q-£X> Cipt»0 . . OpO^J 0 0 )

JUQ^&JQÌ

. ji.OJU*£)J

vS)/

jLnt°)\vo ooot ^Yinm-kaa

)oa\o

oot oj-co \ó_o JLJ_X_^DDO

jl^a-oi

• joi^j l^ocu. oot joot )o|i3 »o

^o ^J

|2QÌ>L Jooj JQ^^ÌOO . jojSM j.cu.. «O

o£k. JÀ.» Jxi^ ^.'tÀ.0 . jju+o J~oi

J~oio jv^O fa/ joot

joot O^^OJL

joo» ;i>/ jj )CL.;n\Y>} .

JJU«JD

JO J~O£S . OPIY ^

^o ^.j V .. W

. J~O»

Jjop> ^ J ^ ^ J L L JJJ

JLOVOJJ ÌSA2> ^O UOIOLÌU/? JOÌ^V

. joot VO)3>

OMJÌ^J JJO)

J^OJL

JJJ . otil/j juÈo v®)/ Joot pò/ Jjaoto J^.;*. j~2>ojc ¿zo^hJ \lol/ -ASI

p

^ ji/ .

•• jaoj^ JopQJt JUi

o/o j-V-ÒÌSsiOJ

j; ">\o j^jJ j^OOLJt . JiOO) • jO

JLV-/ Jkoop ^j o o l

J»QO :

^0 t^O : J»Os lìsijJ

Jo^fcooo j»j=> ^ J~ojj wó) ^

Jojjo p

Jjoo^j ^ilj

. ^.VLj j x ^ o L :

i Pro scribendum est J L o i o ut habent Acta vaticana. Contexta enim oratio expetit conjunctionem « vav, et. » s Hoc assertum confirmatur a S . Basilio in libro De Spiritu gancio X X X I X , 74 ubi formulas quibus sanctaTrinitas laudatur et quibus Spiritus sanctus per conjunctionem et Patri et Filio associatur defendens ait : « Sed quid opus est vetera commemorare ? Sed et nunc in Oriente, nonne hoc uno potissimum eos qui pie sentiunt agnoscunt, hac voce veluti quodam

58

eum Basilius apud se per duas hebdómadas et gavisus est cum eo spiritualiter et dedit impositionem manus diaconatus et presbyteratus interpreti, Ephraemi socio. Quotidie autem doctrina spirituali se reficiebant et multa quidem divus prsesul ab Ephrsemo mutuatus est. 26. Quadam autem die surgens Ephrsedivus prsesul concionem habuit de RauJ[f0h' Spiritu Sancto. Populus, audi to laudator, quod diceret « Pater et Filius et Spiritus sanctus, » coepit cum eo disputare quia antea non dicebat: « Et Spiritus1. » Tunc Basilius sui dicti apologiam fecit his verbis : « Ne commoveamini, fratres.. Ego enim a viro Dei qui est e Mesopotamia et linguam suain apprime callet hoc audivi. Ipse enim asserebat in lingua regionis suae veram non posgelaudem Trinitati tribui aliter, nisi nominibus divinis praeponatur littera ¿

ÍOO)

joo) JJ . ^J W JjOO)} OÒ)

j o ^ j

. JjOO) )00)

J~ÍOQD

^O Joo)

la-',»

SANCTI

JV

••

ws^tw OÒ) . joo) Jj-fcOO

WlS.J

: JxìsA. JjO)J

)j°1.\QíJ

tds. joo» «21-W3J Joo)

^JjD •• OjDVJO . Loo) j^OJJ »O . j^oV j f c i o o j l^O

.

J-*>V

: J s f c O } Jl&SDJ j j A * ^

:

^J

VN^OÓ)

WvN»

.

)•»/

1-íL/o ioò) JJj/j

y'Vi.'.bOO

oco-lls.»

: Jfc^Q^ilj

Ò>_2ì_~0j

Jjo-aoo/

jki-s

óp>cu¿5

jvaio

. )LQ^M ^ o p

ÌS^Lj

• Jsío

OOO)

JSi-yoj :

Ò^LQML;

JLOOJ JjOpi "^DO) òp> . J\oj ^.op» ooot v^jÈsiì^jj loot JjO) ^OO .

««-*> vOc*Ao Jk-wL J * 2 U

O^QKSV

EPHROTI.

60

« Et Spiritus Dei incubabat super faciem aquarum, dixit : « Dico autem, sed verbum non est meum, verum hominis Syri, qui quantum ab hujus sseculi sapientia remotus vide batur tanto doctrinae veritàtis propinquius aderat. Is igitur dicebat verbum « ibat et ferebatur super aquas » in lingua aramsea (siquidem revera affinis est lingua aramsea cum hebraea) quando elucida tur, praesertim juxta verbi Scripturee sensum, significare quod sub exagita tione ejus incalescebant aquse sicut gallina sese esagitai et calore suo fovet 'pullos suos sub se ut in eis vitam evolvat et motum acquirant. Simili modo Spiritus Dei incubabat aquis easque calore suo fovebat ut prsepararentur ad generandas animas viventes juxta genus suum. Exinde etiam notum sit Spiritum Dei creatorem esse et-actu creandi non destituì1.

•:• JLo;o¿x ^o )o»xo Jym.. jJo . «o) Edessam^0 -

dit

"

.

•

X

?

jLoiaVoz,

^ ^av

)qdq5L/I

• í b c w í . / j J=>¿ Oͱ

ÌÈO ¡1/

1 Haec sunt S . Basilii verba Homil. 2 in Hexcem. 6 : « Quomodo igitur ferebatur super aquas ? Dicam tibi non meam, sed viri syri sententiam, qui tantum a mundi distabat sapientia, quantum ad rerum verarum scientiam appropinquabat. Aiebat igitur vocem Syrorum et significantiorem esse, et ob suam cum lingua hebraica cognationem, quodammodo ad Scripturarum sensum propius accedere, ltaque talem dicebat esse hujus dicti sententiam. lllud, inquiebat, verbum « ferebatur » interpretantes sumunt pro « confovebat, » et ita naturae aquarum vim tribuebat fetificandi, instar incubantis avis, et vitalem quamdam facultatem iis qui foventur impartientis. Talem quamdam iiitelligentiam aiunt hac voce indicari. Nimirum ferebatur super aquas, hoc est naturam aquas ad feturam praeparabat. Quare quod a quibusdam quseritur, satis ex hoc liquet, nempe ab

28. Revertamur ad ea quae supra dicta sunt. Postquam nobiscum doctrina spirituali sese refecisset, actu creandi Spiritum sanctum non abfuisse. » « Monet Tillemontius, inquit editor operum Basilii Carnerius, hie intelligi posse Eusebium Samosatensem ; sed convenitfere inter doclos, designari potius Ephrem diaconum Syrum, » S. Ephraemus etsi de aere vocabulum « Spiritus » in allato Geneseos loco interpretetur, tamen verbum « ferebatur » per « incubabat » revera explicat, ut Basilius asserit. Quare cum P. Benedicto putamus Ephraemum Basilio vim verbi hebraici n ß m ö , quod suis Syris commune esset, tantummodo explieuisse non autem cum eo de vocabulo « Spiritus » egisse. Vid. S. Ephraemi. Opp. Syr. lat. I, p. 8 et praef. ad lect.. Alia quae sub nomine Ephraemi habentur commentarla, ibid., p. 116-147 non Ephrsemi sed Jacobi Edesseni foetus sunt Cfr. Ibid. preef. ad lect.

HISTORIA SANCTI EPHKiEffll.

61

62

pervenit ad eum rumor corruptam esse Edessam novem erroribus in ea • »rtOiw ^po/ . Joj^j j.CTO*. ^O exortis. Ephrgem igitur ejusque JofSs.? . qû2uj ^po . JJoflol socius, a divo prsesule benedictione accepta, perrexerunt in Syriam. ^JQ-üoj jjo-^XûX . Postquam autem profecti sunt, dixit )ojò o)lX Jj^j . o)Lq\ ooo) divus prœsul Basilius clericis adJk-l-J ^JUS^J ßJU» ^Vî^O . JLj\=5 stantibus : « Vidi eum in ecclesia . OJXOQ. ^O v- OOO) JiO)QJJ stantem duosque ahgelos" fulgentibus vestibus indutos stantes, u n u m a dextris alteram a sinistris. » 1 2 9 . Profectus est itaque beatus l'ervenit . O03VJ OO) J.WJO OO) j a a i o Ephrsem cum monacho socio u t ^ o s a " J-&-» po . t wotiojj veniret in urbem Edessam. Cum : Jbjuï Op> ^ i u X l A Samosatam pervenisset, obvium sCU) J^JO . ^ ¿ J Ijs^OED O ^ O habuit principem quemdam hœreticum puerorum turba stipa turn, OÒ) . sÇOp» ^ . JxSSjt Jvfrv. vW quos salutavit verbis « Pax, pax. » Unus autem e pueris sortem sibi •\ w0)u-*201 ^uaitj • * OÔ) « • ' « assumens servi illius qui Domino OO) . OO) . p M i S ^ . nostro alapam dedit, eum percussit. qdî^o ^.j p . JJ Beatus porro nihil dixit. - Quum paululum progressi essent et sedeo>_3 ooo) ^n^^^vio jaa-A ^^oJ-XiX rent ut panem inanducarent, pueri ol^i . uOM>; oo) J ^ . ioo^cs beatum irridebant. Puer autem qui ^D Jjpi Q?ilO . Jj^. loo) percusserat eum, sedebat super saxo ; tunc vipera sub saxo latens oò) . ooo o)k~.»o oj-Lq-L exivit et percussit puerum qui illico mortuus est. Princeps autem illico cucurrit post beatum eumque asse^ Joqjo ^JL ^o cutus est, quum jam portam urbis oo) . prsetergressus in vico quodam ipse cum monacho socio panem mendi. )i "in ¿1 - o i c l ^ V ooo) caret. Ceci de runt omnes ad pedes ^0)Q_a_D_2iÒ>JJ 0)A OOO) ^fffl.°>V>0 beati deprecantes ut reverteretur cum eis. Reversus itaque stalim ac; J a s jfcuxk. |]a.o J»O . vidit mortuum flevit et jussit ut ab jjoo . 0)Lq.\ ^o vQß^VJj yaSo eo recederent. Ubi recesserunt, inO)lIX> yO)^!./ Qû-V? c l i n a v i se super cadaver, orans et manu apprehensa suscitavit morcovjso . ot^j^ OOO) o^>;i>I./o •

ò^

p

o^a^a/o

1 Concinunt Acta Vaticana.

HIST0RIA SANCTI EPURAMI.

63 1~.-3Q.JL

^jJil

000) > ^-JLl»0 wOtOXVB Jfcdu,» ~0)}oJJ Oh/ CÌUULO

0„„ni/ . >OÌ>\ bUS

purgat

jOO

^Ojkck ^JOJ o£>J,-iO . JìQO/

V^J - Ò ^

• J°°»

3PO-.V? »«>V . ^otLoo/j J-o»*.o .

•

oc»; wjjxsjo

OOIJ JxW . Jrr» op2i\a.j m. Jhoj . j ^ L / o Joot jjuyO ^/o .

J l ^ j wj'j/ioaosjjo . JjjiLj

o o L . Jo>,t .

jSb^oj

fc^^cut

Joot ja^so J«°i>\

^ o w ^ o V o .. j ' Q f n .nra°>? jjjt^Q®) ò&Lo*.

^p )«°H\O

64

tuum. Accedentes omnes ceciderunt ad pedes ejus et veram fidem p r o fessi sunt. Profectus autem Ephraemus cum socio venit Edessam. 30. Illuc ingressi invenerunt in ea noyem hsereses, quas omnes Ephraemus per yirtutem Domini nostri, prostravit, illam praesertim, ut ipse dixit, Bardesanis, hsereses etiam Arii, Manetis et Marcionis caeterasque, Cecidit 1 aliquando, u t ipse ait, in manus ejus liber doctrinse exitialis Bardesanis, et contristatus est, quia plenus erat deliriis dsemonum : « Quaesivi, i n q u i t , occludere aures meas mundas, easque a sermonibus ejus blasphemis remoyere et festinans eas praebui placidae sanctorum divinorumque librorum lectioni. Audiyi : Blasphemias evomentem in justitiam Et in soriani ejus gratiam. Lectio ejus contristabat Corpus seque ac ammani, E t statuit inter utrumque Discrimen desperationis ; Corpus priyayit resurrectione Et animam ejus participatione.

31. Conspectis igitur hisce hseresibus deprehensaque earum i m munda doctrina, Beatus timuit ne plebs avida seduceretur blandis . jk-kiio JJLo bob i t o jLv»^ inimicorum suorum vocibus. Spiritu quippe Sancto illustratus yidebat populum blandis hisce et impiis j^tivjCO}fcljìVO)^. joot J^» • Joo) wmÌOj» vocibus deceptum insanire. Quia ^otA-j jJLo Kos ^ A o p Joo» Harmonius, Bardesanis filius, olim (sic) ^gpacùaVo»? "^¿¿o • jijtoi ^¿o? composuerat laudes^ quibus, aptata

Hymnos^ ^ t^ ' °?> ^ scribit. JjOJ^q. © ¡ ^ OpCÒ^O . ^A-O) ^O-COV/

i Isti versus libere exscripti sunt ex hymno 87 collectionis Nisibenaa, stroph. 2 et 3. Vid. Bickell,

Carmina

Nisibena

Lips. 1846, Text. Syr. p. 102.

65

HJSÏORIA

SAftCTI

66

EPHRjEMÎ.

V^J O)*^ patris sui impietate modulationibus suavibus,auditores alliciebat eosque -ojao/j O0JtO-4X o ^ p o jO in perniciem trahebat (Beatus porro « ^ o . jxo'aaA Jooj twIUX) . Ji-Jujoj Ephrsem de ejus patre dixit Bardev » / J j o o £ ^.J 0 0 ) . J j p J J Joo) sanem formavisse hymnos eosque . ^oja-is/ ^ modulationibus aptasse cantusque composuisse centum quinquaginta •-oj . Jlv^oj j i o V o Jfcoxoo v ^ o o in una mensura. Davidem quippe . }VQ>OpO y - J ^ c L o ]Jx> , 0 ° ) / ; . imitari volebat qui psalmos centum j j x i " j o o ) . J l ^ J D j OO) JjOO) quinquaginta composuit1). Yidens 2 J^-J-. I^cldj •• : JJLo ^ igitur quantum error cantica ista cimi -6) . ^ o j Jio jLa^, appeteret, tunc arripuit sibi oblectamentum cantuum et modorum Jfcaxoo JULoy JloxxAx) opt o^. eisque immiscuit pietatem et öbtulit J x a x u X j s ^ o o jo^s. ^.ops auditoribus pharmacum jucundum x^o) ^jo) . JajqAjoo jl^JO) )\aro et harmonicum. Isti hymni usque JjlO) v®)/ x-^vsio Jo) . KVfo hodie splendorem tribuunt festis Jfc^^JtL )O.j£lco JOO) )QOD

i Ephraemus haec de Bardesane habet in hymno 53 : adv. hcer. . JjlVJX) « Fecit quippehymnos jKiyn-» . p j o . V • Jit-JOJ . ' . Ji—JLQ20 ^ V o l l o k » 0 11"".-^ . . , \9i ^ r . J32U0&. ^ a o i ' o . llo K o

J l a A ^ o J'»v»

. )I'ctvQ..; Q A ^ U . J^. v~i * . à - '— ^hT' . .gckoiJ} o t ^ o o p . ^ j ü o - O JJx>

cos(iue

modulationibus aptavit et composuit cant j c a e t j n j u x i t metra et mensuris ponderibusque

distinxit versus. Ita propinavit simplicibus vene. . f. num dulcedine temperaturn. jEgroti quippe cisalubrem non elegarunt. Davidem intueri voluit ut ejus pulchritudine ornaretur et simili tudine commendaretur.

1)11111

Centum quinquaginta hic quoque composuit cantica. »

jl-^O) 0 0 ) £ > t Liberius ista redduntur in Opp. Syr.-lal. I I , S o i . Rectius Hahn, Bardesanus gnosticus primus Syrorum hymnologus, Lips. 1 8 1 9 p. 29. * « Yidens.... Graecorum sapientiam. » Haec ad verbum leguntur in cod. vat. syr. XXIV ut habet J . S . Assemanus Bibl. Or. I, 48, not. Desumpta sunt autem e Theodoreto Hist. eccl. IV, 29, vel ut ap. Migne, IV, 26. Putavit Sozomenus Hist. eccl. I l l , 16 Harmonium primum fuisse qui linguam syriacam legibus metri et rythmi subjecerit, sed praeferenda est assertio Ephraemi qui libros Bardesanis ad manushabuil. « Textus hic mendosus videtur. TOM.

II.

Juvat tamen Sozomeni locum integre recitasse : « Non ignoro olim quoque apud Osrhoenos fuisse viros doctissimos, Bardesanem scilicet qui hœresim ex ipsius nomine appellatam condidit, et Harmonium ejusdem Bardesanis filium : qui, cum graecis disciplinis egregie institutus fuisset, primus patriuin sermonem metris ac modulis subjecisse dicitur ac choris tradidisse, qua ratione Syri etiamnum frequenter psallunt, non carminibus ab Harmonio scriptis sed numeris ejus atentes. Nam cum a paterna hœresi non omnino alienus esset, neque ab iis quœ de anima, et de ortu atque interitu corporis, deque regeneratione, Graecorum philosophi sentiunt, scripta sua ad lyrae cantum composuit et opiniones illas operibus suis inseruit. Ephraim vero, cum Syros et verborum elegantia et modulationis concinnitate delinitos videret, eaque ratione paulatim adduci, ut idem cum Harmonio sentirent, ipse, licet graecae eruditionis expers, operam dedit ut Harmonii numéros intelligentia assequeretur : et juxta numéros Scriptorum Harmonii, alios composuit libros, ecclesiastic» doctrinae consentientes. Cujusmodi sunt ea quae in hymnis et encomiis sanctorum virorum sunt elaborata. Ex eo tempore Syri juxta numéros canticorum Harmonii, scripta Ephraim psallere soient. » Quod asserit ex fama Sozomenus Syros juxta numéros canticorum Harmonii scripta Ephraemi psallere hoc verum esse potest quatenus Ephraemus modis et tonis Harmonii suos hymnos accommodaverit. Nam modi vel toni, qui in fronte hymnorum Ephraemi indicantur, plerique, si non omnes, ex iis ejus hymnis desumpti sunt qui maxime noti erant.

5

67

HISTORIA

0)L0V^0)P>

Ja] .

. JOO)

SANCTl

J?O>ODJ

j&OO V s ^ j j ^ J

. JJbocoj Jj^ooo «JlO^JJ . JfcOCUQD WN^ oi^ joo) jfcvi. • ^ O ) \OJ3ck.

EPHRAIM.

68

illustrium martyrum. Vicit autem sua diligentia omnem Grsecorum sapientiam. Uno verbo valebat Multa esprimere sensa Parabat quippe sibi thesaurum Ad bellum adversus eas 4 ,

^Ao) ^gp^coV/

hsereses scilicet de quibus supra diximus, per virgines Deo sacra tas, ¿O©) sfc^J Jlj^-J ^ o j J-JOÜ3 quse assidue ad ecclesiam conveniev ^ ó . jloiPh.» ^.o^w jojs/O . kjwo/ bant. Constituit itaque illis doctri^ÖDfcjD Jv2)jO U-Vfo ^JO) ^a/ nara et docuit eas hymnos. Vespere N o o Jfc^QítL jOyO . jLfo jfOO) porro et mane conveniebant in ^Ao) J ^ j JkAÖJs OOÍ.O . JjO>Q5 ecclesia ante sacrum officium et in martyriis, psallebant etiam in exe; ^ i / o . ¿OO) ^JDJ quiis defunctorum ; quod et fecit . UJOO) jVOL^OJ x j ^ / o : Jfca-jiO pro iis, quse extra urbem aut in .. JLclW t a o )oJ-ò ».o ojJS. jj-2) montibus degebant. Pulcher autem o k o . J\-OJtLj jJkrs )oo) jjL^o p erat quando stans inter sorores voce decantabat laudes. Scripsit enim JJjO JK^O ^OA^ ^ pro eis libros multos et fere innuOpi¿ -'»So J^CU JjjÌ^S s2»/o merabiles etiam in lingua graeca 2. • ^ o / l Fama ejus totum implevit orbem. 32. Cum evertisset omnes hsere^ ^ r 0 0 ? X? J * Invehí- •• S f ^ ' V tur in B a r - ( j ^ j C*2>/j\ Joo) OM»f2> ses propalavit etiam fraudes Bardedesanem. J sanis eumque cum omnibus suis asseclis anathemate perculit sic : joooi locutus : « Maledicta spes nostra si sit in septem (eonibus) Quae confitetur Bardesanes 5 . . V»/? - f i voli? 00» )ov~ Anathema sit qui dicit, ut ille dixit, . )J|¿ j-^D - Pluviam et rorem ab illis descendere. . otloof' OO) )OV» Hisce versibus prEefìgitur nomen auctoris « -'¿DJtia et de defunctis. 3 Versus heptasyllabi hic recitati conveniunt cum ja^S/ Ephrsemi. » versibus in Actis vaticanis adductis. Observantur « Acta vaticana non docent Ephraemum aliqua tamen satis multse variae lectiones. Eis in codice Scripta graece exarasse. Vide quse diximus supra, prsefigitur nomen Ephrsemi. Porro Bardesanem sepsed asserunt S. doctoren» hymnos scripsisse de tem admisisse eonas docet S. Ephrsemus hymno SO Christi nativitate, baptismo, jejunio, passione, re- Adversus hcereses, Opp. Syr lat. II, 850 : « JQODJ surrectione, ascensione deque reliquis divinse illius Ji'W statuit eones septem. » Cfr. ibid. 583. dispensationis mysteriis, de martyribus, de poeniten-

HISTORIA SANCTI EPHRjEMI.

69

. jcn.fToV/o J^SUl vOO)-lX3J .

ypJjj OO) ^ A

. JvoJJ jlvj \ ~}o/j syl Jjojj OO) . JVJ2> ,$0>Ü0J . otLoo/ ;-icin*H oo» )o;~ . Jxaoo ji2o s o o ^ j : ^ J?QJ? o O) )0W>* . JofcsQD s3>/ vOOM^OJ : joOM :

)LM/ . Jopp J . Joo©) ;jüj ja-./ • ^.oiuísAb oó)j qmlS^q^ )ov. o^ov^ oo) . ji^QA. «so*- JxSAo . l^sNüzs Jvbj opt ^A. . Jb>ack. joó)0 . Jsno Jv¿j oo, . Ja^jj jUbo Jv«to I^Ajo jv¿j oo, ^A. .

•

(

wQJO {Jo

70

Anathema sit qui asseverat, ut ille, Ab illis esse imbres et pruinas. Maledictus qui dicit, ut ille dixit, Ab illis nivem et glaciem ; Ab illis semina (nasci) agricolis. Anathema sit qui profitetur, ut ille professus est, Ab illis fructus (dari) agricolis. Anathema qui putat, ut ille, Ab illis (oriri) famem et satietatem. Anathema qui profitetur, ut ille docuit, Ab illis (esse) aestatem et hiemem. Anathema viro Et mulieri quae sic loquitur. Anathema domui Ubi i ta asseveratur. Anathema sit doctrina illius Qui spem siiam reponit in septenario". Maledictus qui probris afficit creatorem suum et septem (eonibus) dat imperium. Maledictus qui legit Scripturas, Et Scripturarum fit adversarius. Maledictus qui legit Prophetas, Et solvit verba Prophetarum.' Maledictus qui legit Apostolos, Et non permanet in eorum verbis. » Balsei1.

. .."nyjo w^^o . Jfcoaauopa JLa . v^o Jrkioj -juoijzi ^OaCP

« Dominus tuus exaltat cornu tuum Ecclesia fidelis Quia rex regisque filius Sunt in area tua. » ^pjXn^o . |oo) JW I'Vjüo 33. Erat quidam paralyticus qui Sanat quótidie sedebat ad portas templi ¡?®™lytl" JsaoA? J=>» jia.o)j JxVZ. )o*o . joo) oís-.magni Sancti Thomse. Propinquis 5sA joai^>jL)/o . Joo» iJLo . J^Ajl 4

Addit auctor ex

Balso,

Ephrcemi

discipulo,

quatuor versus pentasyllabos.

71

HISTORIA

SANCTI

joo) }U t 3 ^OQï ^p joOO . OJ^. Joo) jjo) |/t*x>-\ -opj*. : JLA Jooi OO) ojLqX

ovjd

>jl)/

oo) .

èj/

•¿O/O . v ^ V . ^ c »

W?

^

. o ^ »¡o/o

)QA£» . - v »

)oqj3

.

O^OJO JDO|,

,qO)io Joo) ) 0 0

JiS\iO •

Joj^JJ

oj^ ô p o joo)

Renuit episcopi ^

^VL

otibo

• jxio/Lo Vc/o

^ y o S v œ h

vÇoj-W? • o^?

}_2ICLO.OQ^/

Jj-a,/

« - o n o J J xÇÎs^V ^ A j  . •juSV;

«.a

oj^.

.

.çojX

Ji9Kv> TY> '¿O? J L o I / J

^âx o V

^ O

v2)/o . jxooV

Wi-©tJ noto'w»\

w.OMOO.TiJ>,l j j ^ Î S j /

.

lu. «OO . OO) . \ oib\£oo ooo) v^u/ Joo) vixo . J j Q ^ - s ^ œ o î v ° ) \ x i \ )oc» Joo) livijo : JîoA joo) ^ / o jjDQjO jooj ^—jj ^ ^ D Joo) »¿A Jjo» . otv.» * Cfr. Acta vaticana n . 36. 2 Quae hic narrantur confirmât Sozomenus Hist. Eccl. III, 16 his verbis : « Decretum quo fuerat electus episcopus quidam ad eum attulerunt, ac simul eum comprehendere conabanlur, tanquamad ordinationem ducturi. Id cum prsesensisset, statisi in forum cucurrit : et indecore incedens ac vestem trahens, et in publico comedens, se pro insano spectandum exhibuit. Ubi vero qui ilium comprehensuri vénérant hominem mente captum esse arbitrati sunt, appetere eum ulterius ac persequi destiterunt, ¡lie opporlunitatem nactusaufugit et eo usque delituit donee alius ordinatus fuisset. » Prœmiserat autem Sozomenus hanc narratiunculam : « Ephrsemus, cum antea supra modum iracundus esset ; ex quo monasticam disciplinam excolere cœpit a nemine unquam

EPHREMI.

72

destitutus mendicabat. Quadam die, quum in ecclesiam intrasset bealus Ephreem vidit hune paralyticum et miseratione commotus circumspexit per diversas templi partes, et quum vidissel neminem adesse accessit ad eum : « Vis-ne, inquit, sanus fieri ? » Dixit ille : « Ita, Domine, impone manum tuam mihi. » Dixit illi Beatus : « In nomine Christi surge et ambula. » Et eadem hora surrexit et exivit glorificans Deum 1 . 34. Elapsis quatuor annis, Sanctus Basilius misil ad eum duos suos probatos ministros Theophilum et Thomam ut Ephrsemum crearent episcopum2 dixitque eis : « Attendite, quum ingrediemini Edessam, invenietis quemdam doctorem pannis indu tum, » — cœteraque indicia descripsit eis— « sedulo apprehendite eum, nec dimittatis etiamsi stultitiam simulet. » Profecti igitur Edessam venerunt. Rei certior factus sanctus Ephrsem, viso quod inquirerent de eo induit pallium pannosum et per plateam discurrere cœpit panem manducans et salivam evomens. Hoc faciebat prse timore visus est iratus. Quodam igitur tempore, cum multos per dies uti solebat jejunasset, minister qui ei eibum afferebat ollam fregit. Quem ille pudore ac metu constrictum animadvertens : bono animo esto, inquit; eamus ad eibum quando ille ad nos non venit. Mox ad ollae fragmenta sedens cœnavit. » Porro quod hic narratur Ephrsemum episcopatum refugisse quarto anno a suo ad Basilium itinere, diflicultatem patitur ex eo quod Syri communiter tradunt Ephraemum anno 373 obiisse. Cum enim Basilius episcopus ordinatus sit anno 370, Ephrsem ab eo ordinatus diaconus non fuit ante hunc annum ; quare annus quartus nonnisi in annum 374 vel postea incidere potuit. Fieri potest ut vel error irrepserit in numero quarto, vel res c r o n o l o g i c a aliter sit expedienda. De anno mortis Ephrœmi disputabitur infra.

73

"HISTORIA

SANCTI

EPHRjEMI.

74

sacerdotii. Quum inquisiissent quis esset audiverunt ipsum esseEphrse-ofcoju. >$ap) . )a.v2>/ cloo)J ^ojS. m u m ; sed eum amentem reputantes »do . ^ p a S s ^ c c o L a \ o 2>t»o regressi sunt ad Basilium. Qui, cum . •tX)/o . v^j/ jju. vidisset eos, re intellecta, dixit eis : o/ . 0*^0/ ^.j ^jo) . u O M O I ^ a JiX> a Cur dimisistis eum ? » RespondeJ-&A.J J v ^ ^ uOM-J-J s^-2)/ runt : « O pater, quia vidimus eum amentem esse negleximus eum. » ^J OO) . OMJO % OO) Ipse autem dixit : « 0 margarita J-S.2DJ L j ^ ^ c o J i ^ a ^ i o X 0 / vOO).\ pretiosa et abdita quam mundus V^^V^W . o£s>. JJ . non cognoscit ! Vos amentes estis et ille perfectus. » • oo) Jv^Qs^vs^oo) . js^jt yo/U .

c^jjL «oo . jLoiop j o

35. F u e r u n t autem beato Ephrse- E j u s mo multi amici viri perfecti atque amici Jv^x^. I^OD Jj^-jjao Jf-io^ sancti : Mar Saba monachus, vir •A. « s o . JoiSs. o^vro Joo) pietate eximius. Quo mortuo comVOO : Jjl%20 ~0)QlSA. )aco posuit in eum hymnos, quibus descripsit omnem ejus vitae ration e m , quia hunc virum plurimum |5>OOOf).Q)/ J2>/o . OJlO Joo) venerabatur \ Ephreemi cosetanei 000) JLo-ajj J-i-i/o JK^JO fuerunt multi episcopi et viri justi . JjlVjJc )oqd v^o^Ax . o p p in quos hymnos composuit 2 . Ejus etiam tempore cecedit Nicomedia, Sihs/o v®»/ o*i=>P » • • . L,soacui • in quam etiam scripsit ; scripsit . Jfca.«» a o l js^O/O . o ^ pariter de urbe Nisibi et de illius j2oopo>q>/ a n o \ . - v » ^2>/o episcopo Jacobo, suo prseceptore. »ri\ . Jj>;op3 oj^. Jooij JjV . ojS-j Scripsit denique de Constantino victore aliisque multis 3 . Fecit Com. 3 / 0 jJsj 3001^0^0000 mentarla in Vetus et Novum TestaJfcoaJ^-A. ja-«_2> . J W mentum. Venerunt ejus se tate multa I-^ojl ojjops 0L/0 ^.j J t « ^ . jL^lo flagella et scripsit de illis. Prseterea o o l . . v^o^wAx ¿¡¡¡¿s/o JJx^o hymnos composuit de Samona et Guria qui martyrium Edessse passi OOO) OJO^Od/} jjQXUL . JjtV«» sunt. • -otiojs 36. Ejus autem tempore Hunno«0)i0)J ja_Joo)j 1-X1X J u PM-sp rum populus Edessam invasit. Urbs Joo) , o ° ) i j l V JJo . W

oj\ ooo)

1 Isti hymni e codd. Mussei britanici descripti in hoc opere prodibunt. 2 Scripsit hymnos in episcopos Nisibis : Jacobum, Babu, Yologesem et Abraham, et in Vitum, Harani episcopum. Hos hymnos edidit Bickell, Carmina Nisibena ubi et hymni in Nisibin primo loco occur-

runt. Scripsit etiam vitam Abrahse Qidunsei et hymnos in eum quos edituri sumiis. 3 Scripsit hymnos in 40 marlyres Sebastiae quos edituri sumus. Plura etiam composuit contra Julianum apostatam qua; ab Overbeek edita sunt.

75

HISTORIA

SANCTI

EPHRÄMI.

76

ciali Sa est et nemo exivit contra eos; depopulati sunt ac vastarunt totam joo) fcVy J i o ^ pja\cpo . arcem civitatis et ascenderunt in J K ^ 3 D j p O Q i . O p J o o ) W ? • j ^ L « » ^O monTem urbi imminentem in quo Q2>» . J i ù j o J-^-J plurima erant cœnobia virorum ac mulierum Deo sacrarum. Persecuti . Q_O;.Y s ç o q ^ o o . v ç o ^ j J'O.s^N sunt monachos quorum pars fugit, ^ O ) ^ J d i A . J O J P O ' P J vÇOM^OO pars in captivitatem ductä est. Progressi sunt contra virgines Deo ooo) ^ j p o j ooot bw/o . consecratas et diripuerunt cœnobia earum easque persecuti sunt, sunt Jfco.«so ^ p a c o j L jJo . ^ o p etiam quas constuprarunt. Extra JjUjO opt > jJj urbem nihil intactum reliquerunt. OV-i-QO» J » . )o-v2>/ Tunc Sanctus Ephrœmus seripsit contra facinora ab istis execrandis perpetrata. j x y \ . jju+o opt 37. Vivus au tem permansit S. Ephrœmus usque ad tempora impii OJJOp Opo . j^Jtf 3 0 ^ 0 / j O^OAValentis'. Ephrœini igitur tempore ^00 . JjO) o p t venit impius ille imperator, et JsQB*, J j O p sÇofckdik. postquam persecntus e'sset píos Jjot o p t - 0 ) Ì 0 j J ) o p t ' ¡ 1 / omnes pontífices eorumque greges, Edessam advenit in diebus |2>og>nn.°>/ ] c o p > > ¿ 0 0 0 : j ì ^ j t v Barsetis hujus urbis episcopi. Gum . JULww>5 I M . « » ¿ 0 y ^ S , j v j t o I t o . « » ? • • • V. • « • suas vires adunasset, castra posuit extra urbem ; tunc jussit Íncolas . j b j u . ^ o .vi * " i \ vm^jlO urbis ad se exire et quid vellent sibi ^.J ^ j p t . o-i-tt ^ j j j 0)La\ significare. Incolse autem urbis J z r t j i n ^ O p OOO) ^ « I T O O congregati erant in magno Thomae OOOT^pk. o p o . J»O/JLJ apostoli templo, orationi instantes . QC|0)| (Jo VmO/ «20 . sÇO^J )QÌl cum suo pastore. Cum aliquamdiu expectavisset nec exirent, jussit ^ . a x• »* . ¿Nfc 0 • * JJL«>ci°> • cuidam e ducibus sui exercitus ut ^ ¿ ^ o oôt . urbem ingrederetur et incolas trucidaret. Dux autem ille, ut erat sÇjot . s g n ^ i ? vOO)\ « A * , . joot indolis benign«, monuit eos ut . ooot ^ y>.. p (LcìVp . ^.oto^vjL ofc^k.

ODA.;

vçojs^ioci^

3

* P r o Valente Acta vaticana falso obtrudunt Julian u m imperatorem, quum i l l e a n n o 363 defunctus sit. P o r r o Socrates Huit. eccl. IV, 18 p r o r s u s confirmât ea quae hic habentur. « Sed ea, inquit, quae Edessae in Mesopotamia facta s u n t nefas a r b i t r o r silentio p r e terire. In ea u r b e ilustris ac splendida est- basilica S . Thomae apostoli, in qua propter loci sanctitatem collect» sine intermissione celebrantur, Hanc impe-

r a t o r (Valens) videre cupiens, cum sciret universam convenientium multitudinem haeresim suam detestari ipse m a n u sua prœfectum percussisse fertur quod illos inde etiam expéllendos non curasset. » Totam deinde rei Seriem n a r r a t prout hic habetur. Concinunt Theodoretus Hist. eccl. IV, 14-15 ; Sozomenus Hist, eccl. VI, 18, qui tamen insinuant Barsem episcopum t u n c exulem fuisse.

77

HISTORIA

SANCTI

EPHRvEMI.

78

exirent. lili autem, spreto jussu, in oratione perseverarunt enixe et cum Jóo*. ^o Joo) po . gemi tu orantes. Rursus misit ad : jfca2CL.oj¿D jLfcj/ Jo)o . Jfcoyaj eos, et, cum transiret per aliquem •loo) i¿ó)io ó) ». .i Loo) civitatis vicum, ecce mulier fidelis ducebat duos filios suos et festina•KNPQP) . JJOJA. OIFC^V ^ O O . JLN-OJS. O O ) . I ^ J L O JJJ I ^ O . O > X S I . J V ^ J Ó ^ bat ad templum. Duci obviam facta inter ejus satellites transiit et ibat »DO . ójjoísjj «jaso . opoL Ó)Ja» JD absque metu. Qua visa, dux obstuuoi. ¿ w . ò ^ vo/ i y puit et jussit earn ad se adduci. Jkuo jl£jp . oís. i y » / Quae cum advenisset, dixit ei : V |¿ó)ío . Joí^j \ v \ jfcil/} « Quo vadis ? » Respondit mulier : « Audivi de csede nefaria quae parata . V - I O / X«? O O ) . est Deum timentibus et propero ut ^ V ^AAA W ? ^ O ) O « u m eis coronam accipiam. » Rursus J A S - O T O autem dux : a Isti autem pueri Vv.\~S ^ I 0 ) 0 JJ/O . ^ filii ^ O^L oo) . J . ' ^ - J O K X O ) o o * I J tecum gradientes, suntne tui?» « Filii mei sunt, inquit, ego et V 2 L ^ O J L Q » LCFCWJ opo« illi preces fundimus ut efficiamur. . op) V ® ) / O . Y ^ O ) oblatio Domino. » Miralus est dux . S O O A - ? J - I I ) Q A Q X I A J ^ O Í & C » ^ O O ardens populi ad mortem deside. -O^VJL ^OM-SJ po rium. Reversus igitur nuntiavit Jilo) . C^XUl/O . oj£.J Jj'Ó^O haec imperatori qui et ipse rem miratus est. Tandem egressi sunt • F C O ] o ) W JFCO.«x>J Ò ) L Q Ì 2 Q . O ) Jabo)o incolse cum pastore suo. Cognita • ) L O ¿ ^ O autem volúntate eorum, imperator liberos remisit bonum pastorelli et sacerdotes ejus qui illieo profecti sunt ; ipse vero abiit pudore suffusus. Sic Edessa a morte liberata est, per fidem incolarum suorum. oiv*. OOL ^ » ü a o .

WM

O b /

% ^ O )

Jj-

JO J j D O ¿

38. Quod conspiciens beatus Ephrsem de Edessa in hunc modum scripsit :

OO)

: vb/ »o .

Jfcoj j^Yl

•Ziua2u «o -otio/ -ko^jt •. J.ox>Lj )*t2L-\ JA* ."&)lom,*o)

jJo

% JiOSO Jioco . Jfcü-^O •. vCOÒ>-!M

Jfcoo

« Januas domorum apertas Edesseni reliquerunt duro exirent Cum pastore ad sepulchrum ut morerentur Et fidem suam non immutarent. Urbs et.arx (?) et aedificia Domusque regi dentur,

rarmpn

de Edessa: liberati«-

79

HISTORIA

SANCII

. J3CI-I«) ]=50)J0 JjXAD . ^Loiaa-o)

i jJo

. jLoanj -üA» . Ji>COO jjOO) -kJ^o . jlOtV>.Q) •tCD(' JoJ INjloo ÒM-)

: opopoic òpQJt;

/

. òjm^oo òtjo'tS )ojto .

òj-W? JìSJ-t» . J*2QJLj

^P-^JJ : J--JÜOJ jfcu-jXÜ Ó)J-« ^.J »O ioo) J~jJO JQmO

OM» jclou

jLaca.0)

:

•:• )cutovx^ JdV o j a S í j Pecca- ÒJ-W? J ^joot reensis ad ÍOO) .=>¿0 . ]lí000)-¿^0 ÍOO» eum mitti-

tur.

.

•

,

.

.


,\ joo)

•U/o . òMo^-è"-** . cpaSs^CD}^ \» j f » . ^oA-s

op^io

otfcoo^o oí^ Jpn.°)Xi

: JojAJJ Ò) .

)an.¿/,">\ pfcjajto . jLfcüJJ òj^ ^gpuSU/ .

ooo)

Ollcü, p Ji30)0 . Ux> O • * a - A l / % JUSJ/I ò)Lauo.ot

o>_ij o^ODDO Jjujjoj

i Iste hymnus sensu non verbis convenit cum ilio

EPHR.JEMI.

80

Bona aurumque cedamus U t fidem non immutemus. O Edessa, plena castitatis ! Plena prudenti® et intelligentise, Induta mentís judicio. Cingulum renum ejus est fides, Armatura ejus Veritas omnium victrix, Corona ejus Charitas omnium exaltatrix, Christus benedicat ejus íncolas ! Edessa cujus nomen gloria Christi est, Et nomen predicatoris ejus laus urbis, Urbs sociarum domina, Urbs qu® umbra est Jerusalem coelestis \ Quum autem vidisset in urbe Christi extinctas omnes hsereses orthodoxamque fidem triumphare secessit in montem et inclusit se ubi erat prius. 3 9 . Hoc autem tempore erat Caesarese mulier quae dam nobilis et valde peccatrix. Tempore autem S. Basilii et propter fidem quam in sanctum, virum habebat, scripsit in charla omnia peccata sua et veniens chartam obtulit Basilio deprecans eum rogansque ut ille pro ipsa Deum exoraret ut delerentur omnia illius peccata. Sanctus autem vir aegre a muliere persuasus tandem apprehendit chartam in qua descripta erant peccata eamque attulit et posuit coram Domino. Sic porro per preces sancti viri et per fidem mulieris deleta sunt de charta omnia peccata ejus. Remansit tamen pecqui recitatur in Actis vaticanis.

82

HISTORIA SANCTI EPHRjEMI.

81 Joo) O» 00)J

^.J j S

v^O^Ad

o i ù a i i / o o)!Ws°> j-oo .

^o

Jrr>.Q)V> p jjUyOJ -0)020*0

. JjO>l

^y oo> . oò) S^V j ^ J OO) •. ^Lv^ •• OfA JjO)A. V®)/ OO)

jj^O CYl\.

OOM/ • ^.0)0 . XI. *.» •.

j.ml.koo 1Q*Xza o \ . .^itviw.l«

^oao

. ^olW.

JV

J W j^ajùa ^olo \ -0)Ì0/j Jjo^s. w\j . ÓÌVX3 . jjUjO j v ^ ^ »-im.^; o w^jto/o . Jo-vs/ o» vi o»\ jcn>.v> 00)0 omx> - o o o jjo^. » • • \ JINV -b^Q-SU ,.3 . V^OO^A. . J.

^ o ò)«°> i

. )L)W -O)

J&wj/o

'h^S) ogaa

•KXX-itiV? -ò) JkOO^. -tsxixil/ ^J jO p ò . Jju^O JjO)J

•fcsoqil •• ÓjA

. J^o/o ioo)

% 0)!sAà\ ò)6wiW

p ^

ooi . Joj^/y omi-JO

.

ò^'AncriX ojYjoJ^jtj •. \ Jl,iì—i/ „.1

Jro.fo'iN i j j t

ja.jJ

- L X Ò)A V-2o/o

-o) .

JV M P ? 0

. ^Loìv wJ%Jt JOjQCY).- »/ Jui

Ivo/o

Jjot J f c ^ JfcvJLLo .. Jo^JJ JJjIj ¿ v ^O

-0Vs^^o^o

. Lvvcbj

jOO : Joi^v ^O ^ j i k Jju«JD OO) . JjO) J ^ l y ^¡/L JJ ìm/ . jjot

. Joj-MI . wjijjt

^LQX .

- j t o l / j OO) jj/ .. JJ JAjj

oo)

^o^Io JJ . JjU^D OO)

Ji^aoo o . m i i o . \

jJ \s~30) w\j . wJS Vbw . JjO^ s®)/ A?

. -piaoijlj TOM. II.

•

\ y^oossl

catum quoddam ceteris majus. Q u u m autem illa, aperta charta, hoc invenisset, cecidit ad pedes sancti viri eum deprecans pro isto peccato. Qui dixit ei : « Filia, qui sua misericordia delevit multitudinem peccatorum tuorum etiam hoc per misericordiam suam delebit. Si igitur perseyeras non tantum condonationem accipies, sed etiam gratia digna eris. Sed yade ad montem Edessse et ibi invenies virum sanctum omnibus yirtutibus praestantem nomine Ephraem, offer ei chartam tuam et ipse condonabit tibi peccatum tuum. » Hisceauditis mulier a sancto viro, benedictione accepta, recessit et conféstim profecta est. Quum pervenisset ad locum ipsi designatimi, inquisivit sanctum Ephraem et cum invenisset cellam ejus exclamans dixit : « Miserere mei, sancte Dei. » Ille autem circumspiciens cum earn intuitus esset per spiritum rem cognovit et dixit ei : « Recede a me mulier quia homo peccator sum. » Illa a u t e m , projecta charta, dixit : « Archiepiscopus misit me ad te ut Deum depreceris et deleatur peccatum quod commisi ; omnia enim peccata mea, prseter hoc, oratione sancti viri deleta sunt ; "tu autem ne renuas poscere et deprecari Deum pro me propter istud u n u m peccatum. Misit quippe me ad te. » Respondit illi sanctus vir : « Non, filia, n o n ; sed qui potuit condonare multa potest et hoc delere potius quam ego : vade igitur sine mora ut eum attingas antequam ab hac vita recedat. » Illico mulier, petita

6

83

HISTORIÀ

SANCTI

EPHRJI2MI.

84

benedictione, reversa est in urbem Caesaream. Ecce corpus sancti viri •lsa2>oto . o p o \ j L - l ^ J - * . òp> deducebatur. Quod cum vidisset JJUJOJ Jot . IfcJ-fD U c o j - i i \ mulier clamare coepit in pulvere se •Loot Is-t*. JLNV • Jckk» volutans et cum sancto contendens hisce sermonibus : « Yae mihi, serJ.J10 : ) v a x ^ J i ^ f c o o jO : l ^ p ò ve Dei, quare misisti me in longin.. Joi^j - o . Jv»/o J * ^ quam regionem ut retardarer et V - o / j JonV : jflu.0-^ «jWJÀ. JJ-*^ viderem te quando deduceris. Ecce ka2>Ò) Jo)J . kV Jc^iSJD +S3 ^ p l / o frustra reversa sum. Videat Deus et judicet inter me et te, quia cum posses me absolvere ad aite- ) n » v V fcwOO) JjSO » D J ^ ¿ J O . ^ o rum misisti. » Talia locuta projecit J.J i ; » / ^ J X^O) . WJLml chartam super feretrum et narójoa^to i»*.o ravit toti urbi suam historiam. •JL^o/o . OJOD'A ^o Occurrens autem aliquis de clero «W .¿O)» . Jbo.«» apprehendit chartam scire volens quodnam esset peccatum ; et cum •. ^ ' • J t j O O . - O » jìCDJ solvisset earn nihil prorsus in ea JJjQ2> j a v j / o . JJ o ì s ^ ^ o - a W scriptum reperit \ clamans porro cs-fco JJ . .ntn.^ya . JLMJ Vp/o J»* voce magna dixit mulieri : « Charta v^to; jjot J-V ioo) .. jLtsV oV tua scripta non est, o mulier. » oìld^j j O Jiocxo . w.o)Qjr.-»cn J o ^ Factum est hoc signum ut Deus in sanctis suis clarificaretur. Sic per y O O *. JQ.VS)/ jjUyDJO ^ p o ^ c o j o j orationem Basilii et sancti Ephraemi ^oA^ • Ò)LoJJo ¿»lo 1 KM* ac per fidem mulieris ej usque labor em omnia ejus peccata fuere deleta 1 . 0(1.020 JXS.ll/ ^ J OO) 40. Beatus autem Ephraemus de morte sancti Basilii valde afflictus o K a f o . à i - ^ 3 0 0 . ^ v . CY>) Jju«JDJ fuit scripsitque in eum hymnos*, >$o>\n\ » d . J J L V , » WOIQ^A. quibus totam ejus in Deo vitam • Joj^Jl» « O l O ^ l O J collaudai. V ^J

)LW

.

^ O )

•

'

*

»

• •

Jx^ ^ D

«

J^isico

.

\

Joj

*

•

4 Istud p e c c a t r i c i factum fusius narratur in Actis vaticanis et in Vita Basilii et Ephraemi Amphilochio tributa (S. Ephrsemi Opp. Grasco-lat. I, proleg. XXXVII.) Legitur etiam in Vitis Patrum a Rosweido editis ap. Migne Patrol lai. LXXIII, col. 307-309. At in antiquissimo codice vallicelliano, ubi habetur hsec eadem narratio quae in codd. recentioribus Amphilochio erronee tribuitur, ista narratio deest. Illius nulla mentio fit a S. Gregorio Nysseno, a Sozomeno, a Metaphraste, nec ab anonymo grseco quem edidit Vossius. Porro simile factum legitur in Vita Joannis Eleemosynarii (Patrol, lat. LXXIII.

col. 380-382.) Merito itaque suspecta habetur, eo vel magis quod Ephraemus jam tunc ut infra demonstrabitur, e vita migraverat et quod nihil tale in vita Basilii referatur. 2 Acta vaticana « habuit hymnos et sermones. » Exstat inter opera graeca S. Ephrsemi (Opp. grcecolat. II, 289, sqq.) encomium in S. Basilium, in quo S. Basilii virtutes, pietas et miracula celebrantur. Refert Ephraemus se divino monitu ad Basilium accessisse, laudibus extollit Basilii in resistendo Valenti imperatori constantiam, miraculum refert hac occasione in filium Valentis patratum, aliudque miraculum quo

85

HISTORIA

. Jo»*» Js*. [ • .

joo)

J.J220

^ y r o J|

o JjO) Joo)

O f l . & . OOO)

Ji»rn«.

J

JxSid

rp..

^jdd/J

^00

SANCTI

p

Xp-J?

. J&x

jjojS^Jo

. -©)io/

JoO)

L c i ^ V » / . ) o o > •=>/? J t a j o / j

joo) jj-Io .

jio^.

J j o a

JJj

• Jla>kflpcu~

n

^

)oot

v^JO)

^isV

•^jisxs sOO'Lqv

JJ/

,$0 JJ

t JojS^j

-k-SiJJ

oLoiio-'t»

>

^j6)0 .

)" >.-o..\o J.^cuck.

kA. .

O^p/o QOXx>V ONVf.

^ / j

wOM^OM?

V-^

. )i ° n

Jj'AQ-CO >•»•*-)/

^

^o ^.fc-Js Jotj

^XnjfeOOO

.

t Jj/

¿JLl^O

J0)0

. JjO)

coov>o IrsiyQQQo/ s$o)\r>\ ¿i-ko

.

Jaoooo

^jop.?

j k o

jkxooj

.

JkCD'A

^.OJJJD

^

•. ^ » l l ;

O

x>\ joo) ^

.

joot JlxaVxi

J ^

JXSOjO ^OJJSS

^^-./j )»»/ Anno sexcentesimo octogésimo quarto (Chr. 373) mense Haziran (junio), die nona, migravit ex hoc mundo Mar Ephraem doctrina celeberrimus. » J . S . Assemanus vult e mente Chronici Edesseni sicut e mente Dionysii Jacobitarum patriarch« Ephrsemum obiisse anno Chr 375 ; quia uterque iste auctor nativitatem Christi reponit in annum Graecorum 309. At, quamvis isti aructores Christum naturai doceant an. grsec. 309, nihilominus annos computan! quasi sera Graecorum inciperet ab anno 311 1 ante Christum ut ceteri faciunt. Sic Chronieon Edessenum docet concilium Nicaenum congregatum fuisse an. graec. 636 (Chr. 325). Consonat Dionysius Jacobitarum sseculo X patriarcha 2 : « ^ s ö l o fco*. )>°>\v> )o^v2)/ Jju^O ÌS-» "JoV/o Anno 684 (Chr. 373) obiit Sanctus Ephraem die 19 Haziran (junii). » In Actis S.

96

Chalifarum e cod. ssec. VIII descriptus et a scriptore antiocheno saec. V pro hac parte exaratus* ¡íojo )ast -V^o í ^ o J ^JlÌÒLO JJJòkjL JL. -v-J^ Anno sexcentesimo octogésimo quarto (Chr. 373) mortuus est Mar Ephrsem doctor 18 a mensis Haziran. » Codex add. 12,155 Musaei Britannici saec. VIII, fol. 177 inter annotationes chronologicàs habet : V^OV/O y+\X)Lo jJ-X>ÍSJL t a j o » jvmx Jcofco jo^v2>/ Anno sexcentesimo octogésimo quarto (Chr. 373) mortuus est Mar Ephrsem 18a Haziran. » Gregorius Barhebraeus in Chronico ecclesiastico* i « Jo-VS/ '¿a +xx "" bo*. JL. obiit Mar

Ephraem 18 Haziran anni 682 (Chr. 371). » Elias autem Nisibenus6 in Chronographia citans Jacobum Edessenum mortem Ephraemi refert ad ann. 684 (Chr. 373). Constans igitur est traditio Syrorum historift y éis monumentis stabilita EphraeEphreemi brevioribus3 : wO)Cbí~ Jcfcjt mum supremum obiisse diem mense \oVo ^UoLo JJ»kjL MJO junio anni 373. Quare admitten)0jj0 ^LVLo fco*. ò^W? dum non est quod habetur in Me^»j « Yitam finiit anno nologio Graecorum ab Arcudio Rosexcentesimo octogésimo quarto 9 a mae et a Pinello Venetiis edito, Haziran, qui est annus tercentesi- Ephraemum scilicet ad tempora mus septuagesimus secundus post Theodosii pervenisse. Accuratius adventum Domini nostri. » Liber in Menologio Basiliano dicitur » Ut rectius loquamur ¿Era Grsecorum

incipit

s Ap. J. S. Assem. lib. cit. p. 25.

an. 312, mense Tiserin qedim (octobri) ante Christum

* Edidit Land Anecdota syriaca t. I, p. 15 et ld4.

natum.

5 Edd. Abbeloos et Lamy t. I, col. 107.

s Ap. J. S. Assemanum, ISibl. Orient. I, 84, not.

e Vid. notam ad citat. loc. Greg. Barhebraei.

97

DE SCRIPTIS S .

Ephraemum a tempore Gonstantini usque ad imperium Valentis vitam produxisse 1 . Cum traditione Syrorum concinit Hieronymus docens Ephraemum sub Valente decessisse. Cum quo facit etiam Georgius, Arabum episcopus 3 , juxta quem Ephraem sub finem Valentis flore-

98

EPHHJJMI.

bat. Quum Valens mense augusti 378 obierit sequitur e testimonio S. Hieronymi aliorumque Syrorum mortem S. Ephraemi non posse reponi post mortem Basilii in an. 379 aut 380 adeoque falsam esse prò hac parte Actorum quae edidimus chronologiam.

JI. DE TEMPORE QUO E P H R ^ M U S SUA SCRIPTA EXARAVIT.

Hucusquc satis compertum non est quonam tempore Ephraemus commentaria sua suosque innúmeros fere hymnos ac sermones ediderit. Editores romani operum S. Doctoris hanc qusestionem vix attigerunt. Nemo adhuc eam enodavit; deficiebant quippe ad hoc idonea documenta. Hodie tamen, quamvis multa adhuc remaneant incerta, aliqua lux affunditur ex Actis quae edidimus et ex aliis fontibus recens detectis. Georgius, Arabum saec. Vllepiscopus, in Epistola ad Josue reclusumi ait : « Inde a synodo Nicaena usque ad annum Graec. 656 (Chr. 345) anni sunt vigiliti, et hoc quidem tempore scriptorem illum Persam (Aphraatein) scripsisse colligimus ; annis autem anterioribus, iis praesertim qui annum Graec.

648 (Chr. 337) praecesserunt Mar Ephraemum docuisse vel scripsisse, ita ut dicere pffssimus ipsum antecessisse scriptori nostro Persaé hujusque doctorem aut magistrum fnisse nuspiam invenimus. » I n fra idem auctor addit Ephraemum Contra doctrinas ( Ji

CAPUT XLIII. N - / CUL^O

Jvo )LotcmnxA ooL . v&xiu . oj . J-v» po/ JJ5V-»JJO sOO^^

fej^/o

Lif*.

•o . ój .

}i v °i m -i; J ^ o j-VoL/ l o d i » fccs-oojl./

ooo) ji'o^j ^

joo .

¡¡oo^L/o

^

. ^/vcaJJ

• j-VoJL/ ^/vaaJJ

voaoovS J.;» ¡1/ ¡1/

. kaojt/o hjy&o ^ «

Jj/O . ^odS,»

vjt? Lo

J3't_2> JJ/

. 5)

v$0)L0\0 CY)

•• : v^o^A^j «ojQjQA.V

1 ^vo»! in forma Aphel. » Versio simplex cum hebraeo habet « Sanctus

9. Quis est in vobis qui hoc indicetj et priora enarret ì rursus ad probationem provocai eos. 10. Vos estis testes, inquit Dominus. Scilicet de justis dixit : Vos estis testes meidicit Dominus (vers. 12V y 13. El quod ego facio quis subvertet ? Loquitur de novissimis quae promisit se eis prsestiturum, némpe eos fiamma non esse comburendos (vers. 2) ; loquitur etiam de ceteris promissionibus bonis. 9. Producant testes suos nempe Moysen, Aaron, Hur et Josue, per quos salvavit eos et justijicentur et annuntient1 et dicant. 14. Propter vos misi Babjlonem, et adduxi omnes Chaldceos qui in navibus gloriantur. Quando ablatum fuit regnum Assyriorum propter eorum peccata et datum fuit Babyloniis, istos etsi parvos et despectos praevalere fecit Assyriis ut castigare possent Israel. 15. Ego sum Dominus salvator vesterqui creavi Israel, rex vester. Et ego ostendi et salvavi et audire feci*, quod scilicet servitati eos subjecit propter eorum iniquitates et salvavit propter suam in eos misericordiam. 17. Et extinguentur velut luvester. » 3 H»c e vers. 11 adjecta sunt.

107

COMMENT ARIUM

fO

o/ . 0

• jotxks x'j -*

S.

EPHRAMI

J&=s=> o/ 00

- '? )k«-*>»ci\

. J-io/ • • Jlv• • W •¿ W Jo) I^JClSj l^io/ fix/ ^DfcuaOQX) jjOp . O) • Jw^fco kOO JiG* . O) .

jLo0 jiov^s

-o) v.6) . w-xxx ]isju •:• jxis-xi otJ^oVi )o+a ^o . Of . ^.»oaj vA. fcJW jj . ioVQja^ ^LpiJt V Jjo>/ . fco^ jjOpDJO

Jrsioi" ^ O f & Z l

• JoVaa yS>/

.

. ^J

. co;a:b\

Jo> m o « A ^fcoprJJ ^vot oot

. 5) . ^ o ^ IV .. - p JJj „6) JJ.Q3.L o/ Jjo2O o/ . O) . JJ • ^aooajoj

^«JO ^Ot ^ jj . 5) . jH-a-^m

GlO)

WW JJo

p x i j . O) . JJ/ . -iio/o Jj/ jr^ •:• ^/yon . jauA. joot

IN

cerna quae crepitat. Hi sunt Babylonii, aut memorat hos ipsos antiquos qui fuerunt in iEgypto. 19. Ecce ego faciam novum, faciam viam in deserto, in hoc ascensu vestro faciam viam reditus in deserlo, 20. Laudabunt me besticeagri, canes scilicet aurei et struthiones. Nempe laudabunt me qui per bestias, per canes aureos et struthiones figurantur. 21. Bibet populus meus electus, vos scilicet qui electi fuistis ante fundamenta mundi 1 . 23. ISon attulisti mihi agnos holocaustorum tuorum, quia scilicet idolis tuis obtulisti eos. Non te servire feci in oblationibusnon ego sed peccata tua magna et parva coegerunt te ad offerendas (idolis) oblaciones. Peccatis conformes fuerunt oblationes. 24. Non emistis* mihi argento calamum, quia vitulis hsec fecistis. 25. Ego ipse sum qui deleo iniquitatem tuam, deleo scilicet propter me et non propter pcenitentiam quae non est inventa in te. Et peccalorum tuorum non recordabor, quod addit aut per repetitionem aut per longanimitatein. 26. Judicemur simul, i. e. faciamus inquisitionem et judicemus invicem ego et t.u. Sed hcec fecisti tibi Israel. Pater tuus Saul peccavit. Non una vice sed pluribus peccavit. 27. Principes

* Cfr. Ephes I, 4.

108

ISAIAM.

tui

prcevaricati

s Versio simplex cum hebr&o « non emisti. »

COMMENTARIVM S. EPHRjEMI IN ISAIAM.

109 • >o d W

Jju» .

^ W o jaoicu

. oj . .jc^ccd ojlQ^ voiVj

J-JLjoo qaq^

^ O ) '^¿ODJ . JjtJOO ^OiSkA.fccsò*.. JjUJOJ ^Ò)"^»

^fck^s^j ¿so d v. , . u \ »ci ^.ò) .

sunt in me. Domus Jeroboam et Achab eorumque asseclae prsevaricati sunt in me. 28. Magnates tui pollueiunt sanctuarium. Qui erant e domo Manassis polluerunt sanctuarium idolo quadrifaciei quod in sanctuarium introduxerunt. Propter quae facinora, prsesertim propter illud Manassis, devovi Jacobum anathemati et Israelem opprobrio. CAPUT XLIV.

CAPUT XL IV.

q en \ i o

110

m.

n v vo^o

1. Audi me Jacob quern elegi et sustinui in deserto. Memoriam injicit Jacobi et Esau.

3. Dabo aquas in loco sitienti, effundam spiritum meum super • jioioSk. ^.oijk JaJQS . 5) . ^x») semen tuum, scilicet prsebebo reditum sitientibus liberationem. 4. Et germinabunt inter herbas, nimirum inter generationes quee ^VJ J=>»I •:• / JVj T transeunt sicut herbae. Sicutsalices fcUu^Zl ^ O . O) . J S l juxta vivos, nimirurn inter salices •:• Jjl.VO I^AJL exorientes germinabunt apostoli sancti. h^o Jjo) . oj . V VXSJJ JjO) 5. Iste dicet: Domini sum. Hsec scilicet generatio apostolorum diIvjoM )joio •> J¡1 . o v / oìkàj jjoto . ¿ o m , )qjo cet : Domini sum. Et ille appellabitur' nomine Jacob, et hie scribet )ojq» \ xi j ^ j Lo®>\. . O) manu : Dominoquatenus scilicet ^Siv . joi^JJ ow.o\Piw jL»- Jxuo populus e gentibus electus constituet fcedus novum quo Deum colat, • Looij )ìo.-o\. vice populi qui irritum reddidit fcedus in Horeb sancitum. 6. Et nomine Israel nuncupabi)ojoo . o) . jjòlM 'WvcaV )OJOO tur, nomine Israel qui cruci affixit Jjabj JJOI . ^ o j j JJO) Christum, qui in cruce sua profite^ v V k A o •:• jio-fco o)Suop wu-Oi

1 2

JQ*/

JilJs |ax> ^ L /

Versio simplex cum hebrseo et grseco : « vocabit. » Verba syiiaca ambigua sunt. Sic redduntur in

Polyglottis Londinensibus : « alius proprium chirographum Domino subscribed »

COMENTARUJM S. EPHR^MI IN ISAIAM.

Ill

.A Joom? . O) .

fcoocbj

^o

wJDQS ^O.O). JO.tO ^O • hxio? JjtQ» . tt^jj .yrvo ^la* JfcA . c*x2j>, . . J ; ^ JJiV2> J ^ ? ¿ W o . 0>JQ2>J jLbOO • ^ ov^o/o . Q.l. QÍ3QDO ^.ojS^s ^O) ito? . p J*-' JJL^ v^Lp^

Q«JU» jjjj ^J.O^DDO . ^j/ O«^. N^JCXJ

OA^OOO .. )>ofrcy> OO) La2>^ . o) . ^OMtSü JJo ^ji^b v kAo Jj/ JV? : U»/? iboj >

«

•

•

^oju^o/o OO) ^LOSO-S-S . Of . )«K> ». CUO*. ^XOJ j^OJt w'^JV. . O) . pCJL JV-D-e. .• ^wo/o . Ji.o«.«o ooot )v=iODO . JaáSjL KV ^ O jo^JJ . j^V? òpccth*. ocoao .. ji>¿ loot; » a 4 ot . l o a n t e s JVo¿ cwj2>Vo . jloSUjOJJ i Versio simplex : Et nullus est Deus.

112

batur se Christum appellari. Et non est alius1 prceter me, non est qui possit irrita reddere quae promisi. 7. Ex quo constituí populum in ceternum, ut scilicet sit mihi populus in seternum. 8. Et jampridem nari'avi vobis nimirum a diebus Moysi notum feci vobis. 9. 12, 16. Non est utilitas in operibus quce facer e cupiverunt, quia ferrum exacuit faber lignarius, turn dolabra complanat illud et scalpro incidit et ligno (?) compingit.. Et comederunt et saturati sunt et calefecerunt se et dixerunt : Frater noster. Reprehendit eos dicens : « Post haec omnia quae feci, fecistis vobis vítulos et idola quorum fabricatores contra se testantur se ea fecisse eaque prorsus inutilia esse. » 20. Pascitur ciñere cor eorum. Turpiter errant, "non salvant animam suam Quatenus, post haec omnia quae dixi « ego sum et non est alius, » ausi sunt ista idola facere. 22. Amovi iniquitatem tuam ut caliginem, eorum scilicet captivitatem et afflictiones. 23. Laudate coeli j in salute nostra laudaverunt coeli, angeli scilicet coeli qui cum gaudio clamabant : « Gloria in excelsis Deo et in terra pax et bona spes hominibus'1. » Et jubilate fundamenta terree in resurrectione mortuorum quae facta est tempore crucifixion is. Et exhilaramini montes laudatione ; con» Luc.

II, 14.

113

COMMENT AttlUM 8. EPURAMI IN ISAIAH, CAP. XLIV.

114

tristati quippe fuerant blasphemiis quas impii evomuerant. Et sjlva ^o ^oa-L/j •. opij et omnes arbores qui in ea sunt, • OOO) ^ . ^ o ^ o j J L a J . o j S s . quia liberati sunt a suffitibus quos Diis offerebant sub arboribus. wo» fegato . w.?o,.,.\r> J-jojl J^Lbx» 24. Extendi ccelos solus, et terram per memetipsum et mihi firj^-fc^juj ooL «V-JC •:• mavi. Ccepit rursus narrare de potenti sua virtute : ego extendi •:• |\V kiJào l^cjt fc^k» V? • Jajol ccelos et firmavi terram. 25. Irrita facio signa ariolorum ^O&OjDO . Jyoojj jtoV iV et divinationes eorum stultas reddo, signa scilicet quae dant arioli . J i f a o j ^ p Ò M ? j L o l / j . O) . W l^aio seu ventriloqui. Et divinationes . j^w ^Sssttot V^IO) . O) eorum stultas reddo, prout sub^OJ Ja2>o^j L a a X , O) . vertit omnia quae dicunt. Converto sapientes retrorsum, sapientes BaM . .jSò»» •:• iX'JtattP x^JD/J bylonios retrorsum ; et scientiam ) wx a - j-.VvA . oj . eorum stultam reddo, chaldais. JV ^ ^ r n v >90)^X4.0 .. vgoiifcvtTiSSi mum* eorum stultum reddo. -> W ^ÓOMo JLQ-^S ^oj . 0) 26. Firmans verbum servi sui, . Jjlojoj . 5j . o»«-3uX? jo^o» Moysi, quod scilicet dispergentur sub fìnibus cceli, etc. Et consilium . -cxQoJi»? Ji^iLo •:• nuntiorum suorum perficiens, i. e. Q-W? Jl^A. JU=SCD \OJ . OS qusecumque nuntia bona attulerint wA. N o ^xluo J-BJULJD . ) v *">> vobis prophetae,qui tanquam nuntii stant inter me et yos, perficio. •:• JV . 27. Qui dixit prof undo : de• * wot wò) .. o v -• lax>oA yoA » * struitor, i. e. destruet Dominus . O) . JOO/ JLOVomo .. J». ^ sinum maris. Et Jlumina arefa jioM )cu;JO ^.O) wò) ciam, i. e. extendet manum suam . j^vo^aJJ ov-JD? • J W jjJ-^o super Euphraten. Aliter: destruet Ì33.J wò» oiS»j jLo-^o Dominus diabolum ej usque fallaj L d ^ . . JDQS) JLOVomo • ò^d ciani, in quam velut in mare im•:• ^ojqLO-LJ Jjo?» mergit homines. Et flumina quae arefacit sunt nefarii ejus exercitus. . H J O J O j \ O J . VN^Ì « A i o d i ^ o / 28. Dixis Cyro pastori meo ut omnem voluntatem meam perfi• JJb.c»o . M.L )&«joJJ ciaty dicendo Jerusalem : cedificaberiset tempio : coronaberis. < Astrologiam. « Verbotenus : Dixit.

TOM. II.

» Verbotenus : sadificabitur.

8

115

COMMENTARIÜM

S.

EPHRJEMI

CAPUT XLV.

IN ISAIAH,

CAP.

XLV.

116

CAPUT XLV.

1. Sic dicit Dominus undo1 suo Jjotj 3 oij-Jo , S) . Ms-.? 0)j-|=> Cyro : apprehendi manurri ejus dexteram, manum scilicet hujus }A.jo . JJQ2> -VOL/; J^OS Cyri, qui Unctus appellatur prop. ^V .ocp/ J_3i ^ ter reditum (Judseorum) et pastor • Jxixj JfesZ^ ¿¡OO) J&>)W quia magno cum honore eos ascendere fecit. Per ejus manum adimpleta sunt omnia populi bona. 2. Portas ceneas et vectes ferQJO) . JO»^ JJj;°>j jBoioo JJL-JJ J\Vl reos disrumpam. Contract® sunt . o'i=>LLh JJJV2»J JtachDo jxVL «=>ol : ^.j por tee et vectes ferrei quae oppone^^Jüoj JLooj ooot ^¡ojdj ,910t bantur prophetise, in qua spes po•:• O)L*£5CD o p puli descripta erat. 1. Incipiam aperire portas co. . o). aOjQ20*0 oJjyOmV Jvjl/ ram eo, portas regionum in quibus ^ o p ooot jLoVV «AVI inclusi erant filii Israel. •:• V W 4. J^ocavi te unctum meurn* et V--^") . 0 ) . j J o yv»AÄX> non cognovisti me, forsan quia ces. 0)6000-3 jfc^ ^ o Jooj ^ ¿ p j savit sedificatio templi in diebus . Jioi 6) i.» Jk_ooA. y^tri; \>a. O/ ejus aut quia sepsit locum igne et •:• J:.->o\o jioA O^BaX^ docuit eos adorare ignem et aquam. 6. Ut sciant ab ortu solis usque J v>»\ )»vi>.; wO)Q«J,.» ^o ad occasum ejus nullum esse prop. ot . ^rX k A j »«otcnyyriV ter me. Nimirum potentia Dei erat Joo) JJo Joi^j Vs^ T(* . prsedicanda ut per earn scirent, etc. •:• Jovfcjo ooot 7. Qui formavit lucem et creat . ot . Jdoju. Jv^o Jvojj^p^j tenebrai, liberationem scilicet J v>\«. •pA. •:• V o j Jp\ojio ^Egypti et servitutem Babylonis. fiXj yc/j VS^&JL' . O) . Jp>o Fecit pacem et creavit malum. '¿p/j JUSO . JCiOO J^j OOJ Jlßio2) Pax quam se fecisse dicit liberatio • v^^kojo wö) Jjj=>/ . Jvp? est per Cyrum effecta, et malum quod se creasse dicit perditio est Babyloniorum et domus Gog. . QJO) . j-xsjL axa-OO-al/ 8. Lcetamini cceli desuper, in JoJJho? w.ot »ot . Jxfiox? |uoio2o salute scilicet gentium. Gaudent ^co») iiivo •:• JS/JL; |»xuo quippe angeli super uno peccatore Lj-i'j . vJtioa

p^o ^o/ Jjoot

i verti potesi Messias, Christus vel Unctus. Tria quippe haec nomina idem significant.

2 Vers, simplex cum hebraeo : vocavi te nomine tuo:

COMMENTARIUM S. EPURAMI IN ISAIAM, CAP. XLV.

117

% Jlo-Cuj) rCofy Jill^ . O) . Ro^J) ) m -•

^ojpoj jibiLDO

JLqxx.1)

. 5) . ji-oia°> l^QJO

J^aio •

Jxuck? I c i l i o

-cuti )Laa.j)o •:• Jsaco > 5 0 ^ JjldìqS j-iaJxx; jioio2oj

. o) . Jy^o/

^ofcooo ^ Q J t o . ^(»Lqcujj )»,-,-,

jLoo..?)o jioioa . ,$0fJil

ci^jVi^o . o) .

^ -òj

* ^IdSw JLJJ y ^ZJJ 00» yX^Iwo ^

r

W

•:• KV?

^p

\2> r y ^ L L Jjo^J ^ A l l « . . )-t..Q)\ j ^ , U ' )J? -ft • JJ? • )oMI W v ] 3 > r Ji • joMl . O) . JLf\. Juo bJJ v » ^ -80 •:• -fco^p Jco )»JJo ¡¿¡J

^ o

. ja=> ^

jloL/ wjc&jjc

o).\a\ l»Ó3o •.

Jj/

• jLcuaL-jj-o o j l ^ - V . Ò) . ^O^M. l»a2>o : Uojl )W>ooj l r /

jalij

jLoii.jp 0)L;aV -o) .

ojS^.

1 Luc. XV. 10.

2 Mò| = lin. Pro quo Syri dicunt up ,

118

pceniténtiam agente1. Et nubes stillent justitiam. Nubes quae stillant justitiam apostoli sunt et sacerdotes qui justificant per absolutionem quam dant e baptismo. Aperiatur terra et multiplicetur salus. Colatur justitia in populorum mente per terram figurata, et multiplicetur salus in omnes regiones. Et justitia oriatur simul. In salute populorum multiplicata est eorum justitia, et exoriuntur ac crescunt simul ilia duo : salus et justitia. 9. Vce1 litiganti cum fictore suo. Accusatione nos invicem accusavimus. Qui nos contendere fecit non veniat ad te. Testa e testis tevrce. Testa quidem es e testis, non litiges (?) cur creatus es testa absque misericordia. Sicut non reprehendit testa figulum, sic non reprehendat testa Deum. 10. Vce qui dicit patri, i. e. Deo : quare genuisti3 ? Et matri : quare concepisti ? 11. Petite a me signa de Jiliis meis. Et de opere manuum mearum examinate me. Respicit consilium Sancti (Israel) quo consti tuit tempus adversitatis et reditus. 12-13. Ego manibus meis extendi ccelos, et mandavi omni exercitui eorum, eccitavi eum in justitia. Vult ostendere eamdem esse manum, quae coelos extendit eorumque exercitui leges imposuit, et quae excitavit in justitia Cyrum ut captivitatem dimitteret et urbem sedificare t. s Vers, simplex ^.026 ,

119

C O M E N T ARIO«

EPHRAIM

IN ISAIAH,

CAP,

XIVI.

120

15. Coram Deo abscondito1 Israelis salvatore} erubuerunt at que pudefacti sunt qui turpiter se gerunt, nimirum pudore affecti sunt omnes qui sculpunt idola turpia. 18. Non frustra creavit earn j ]oo» Jl • Ót . ÒJVD M a * » Joo» JJ fortino >910» . ò f p Ma*® utique non frustra creavit terram ; sed illi peccant et illa esinanii et Jà'tLò disperdit eos. 19. Non sum clam locutui in loco terree tenebroso, sicut qui ^•JÌXJ y./ . 6) . ItS^OM^ faciunt xsenia et divinationem et • ^ j k s k ^ i ^ o o . l^asso interrogant mortuos de vivis. 23. Per me jurafcoaSuokdcu « a est ex ore meo verbum fustitice. . jLao-jj "^ioo JLoajj JCUJJ . ò) Voluit ostendere quod de justitia "V) s2>ooL .Aj v»/o • JJLoja-?P et propter justitiam juste juravit et •:• ^ ]»J) 0 0 . ^ o p dixit : Mihi incurvabitur omne genu et per me omnis lingua jurabit. . oMSO'fS Jfciaaa oó» jofctJJ . ót . Jy?).'."S ^ ò p s j o't2L»o o l o p ^ S s ^ j ^oJSii oLop . Jllop=> jLLop?

CAPUT XLVI.

CAPUT XLY1. 000)0 . QUI s3lJì>£d/o ^ o (sic) . ót . Jii^ ^oi-.aàs^ s^oi^ ^

p .•

^O^D . O» «

>$o»3 s^Lopu ^OJ Jb«JOpO vojl/

lo°>\ . o) . Jfe-*»/ jN^Jui JV ja-jb P^o ^ o vo/ ^ j L j t JJaai^V j o , © } J^ck 0/ . O) . J*Jj» ó/ . j . V n \ ^ o ^ ^OW-J

i Vers, simplex : Tu es Deus, etc.

W Jvb /vó

I. Cecidit Bel et corruit TSabu, et sculpta eorum idola facta sunt sarcince ponderosa?. Pudore, afficientur in illis Babylonii videntes ea sustentata et imposita jumentis. 9. Memores estote antiquorum quae a sceculo facta sunt, omnium scilicet honorum quae feci patribus vestris. 10. Ostendo a principio novissima, nimirum ante annos quadringentos dixit et fecit quod eis promiserat. II. Voco ab oriente avemì, aut avem Medos vocat qui vastabunt Babylonios, aut avem appellai Israelitas qui in reditu suo Arai Jv^, est proprie avis rapax.

121

COMMENTÀRIUN S. EPHRAM IN ISAIAH, GAP. XLVH.

122

meeos4 et Graecos et domum Gog •• : ooot vastarunt. « XV2OÌ0J . Ö) . «ftuXfc} 12. Vi'.rum, consilii mei, i. e, Zorobabelem. kjsya . òj . J.cua-jj fco^jo 13. Appropinquavit justitia mea, scilicet appropinquavit vindicta quae in Babylonios fiet. CAPUT XL VII.

CAPUT XLVII.

JfcoA» ooL >$u2lddqj JJ ^scL . ^.j . O) . ))v « i a wft v j M s ^ JkdiOjJL . ó|K\nOi.r>.,\.\ ^Iji jjooo ^LVL 9. Duce plagen una die venient jLojJooJja ss.»-.!/ JJ? • ó» super te, quia artificio Chaldseorum . w^ioqoI jla^oVo JJbL •> wuxs^o? tuorum decepta ignorasti finem tuum. Orbitas et viduitas operient . I^w ó^lW? Ji-si . J l a - j ^ o . 5) tet, i. e. sterilitas. Orbitas urbis * Jlcd^ó ^o .^oilüa.»» JJx>v20? jLa^oVo destructionem notat, viduitas regni priva tionem. K 1 OJO) . j v S p jüSJuTi IVI 11. Super veniet tibi malum in • J»xj omxjìq2n> jzsv- «noi»! matutino, i. e. excidium attinget te in liberatione populi. * Uooy pro J^ooV. Hsec scriptio oeourrit eti&m15; XIII, il.

Ephr.

I I , 88 ; et li Reg. X I , I ; IV Reg. V,2 ; I X ,

s

Vers, simpl. : venient super te.

123

COMMENTARIDM

.

S.

EPHRMI

^ujlq^o; J^occo }j)oao

JL*o

.

.-JL&wOL/O

^ o c u o

ot

.

•:• ^.iLoL ^»ajtl JJL- I^A. . ot . sgotto jpac^kA. • ^Opi^SQ

IN

ISAIAM,

^¡OiJ

A O m ,

w\0)

CÒSO*.

•

•

Joo) JJ . Ot . ^'»O^X) Joj^oo jfc^V-O ^O vS/j JkjLO o n ^/yxL^j JojSs. ^ o •:• ^vc&o JNjlcloj oaiokcD/j ^ncnv» . ot . •:• ortìo^op/ )J jO k o o : jJjv^? oò) Jj-^^i »so v^op) ^«v&o . ot . sOOjJiO ^2>0Jt2> ^OJ ^Vo .

Vo/L JJj . ^LJjj pfO jo ^L/j J •:• wjoo^) s^jpto . wjoo TO -v^fc^? ^oo

^oj ^p/L ^o . v^JLL Jjlq» ^OJ ^JJV 0X^,20 . ot . K'+aU

124

CAPUT XLVIII.

. OQ91.1 JyOOi-J JiA2D ^OO . ^/^XL,/) OCQJO ^VOkiOJ • ^OO juMO . Ò) Jjo1

. ot . ^XJJ/

XLVIII.

12. Surge nunc cum multitudine magorum et incantatorum tuorum, surge, inquit, et pugna vi fallaciarum magorum et incantatorum tuorum,forte proficere poteris. 14. Non habet carbones ignis eorum, i. e. nullam habent virtutem oracula eorum.

CAPUT XLYI1I. OpOJO

CAP.

JS. ^¿a.*. JVqdj ^o JJoLo •:• W

« Vers, simpl. cum hebrseo et aliis : « Qui vocamini, » quod et Ephraemus legit, ut patet e com-

1. A udite hcec domus Jacob, qui juratis1 per nomen Israel. De fonte Judce exierunt, i. e. de fonte et aquis Judae (exierunt) qui vocantur nomine Israel, etsi indigni. Et de fonte Judoi exierunt etiam ìlli qui ex tribù ejus exierunt et nati sunt. Et Deum Israel commemorant non autem veraciter. Quia etiam a civitate veritatis4 denominantur. Et Deo Israel innixi sunt. Putant se innixos esse etsi revera innixi non sunt. 4. Nervum habes ferreum et frontem ceneum; reprehendit hisce verbis impios et veluti e persona omnium loquitur ad omnes hoc modo. 5. Ostendi tibi jam pridem ; revelavi tibi per prophetas quae ventura sunt antequam evenirent. Ne dicas idola mea humiliaverunt meet liberaverunt me. 8. Jampridem apertce fuerant aures tute, scilicet aperui aures tuas ut a Moyse audires. Quod si dicas : ab ariolis ea audivi certo mentiris. Et iniquus ab utero mentario adjecto. 4

Vers, s i m p l . : a civitate sancta.

125

COMMENTARI™

S.

>ço»fcua2m3 ? . OOO) ^¿«IO

.

OJ

.

-K^JO»

)laLacD2û3 . ò).

EPHRŒMI

1O2L\ WODJL

"^OO

JJo - j ^ ' j Jot V jLoxo JJO

IN

ISAIAM,

CAP.

XLVHI.

126

vocatus es. Peccatores quippe fuerunt j a m quum exirent ex iEgypto. 9. Propter nomen meum prorogato iram meam ; propter nomen meum quod invocatum est super eos ir se mése immiscebo longanimità tem. 10. Ecce purgavi te sed non argento, paupertate, sed non morte.

11. Et honorem meum alteri non dabo, significai quod non adO^i JJ/ . ^O ^O ducet Christum ex alia tribù quam -O) oj.X;;5 o/ . )oot;_2>/j ex semine Abrahae, aut quod ipsius ^o ) 0)Ao Jlopoo JLJ^^d solius est adoratio et imperium quae ei ab omnibus debentur. 14. Dominus amat ejjflcere voluntatem suam in Babjlonem, i. e. opere perficere ea quae contra • JLFCK» Y O earn per verbum suum decrevit. ^oL "^XS (Lo-^o Looij | o j ^oo 16. Et a tempore, quo facta est ^ o ) jjt^. ^o JJjo . 5) . JV hcec plaga in to to populo meo, ibi ei'am. Ut non spernantur ab in^JO . ^-oo) JJj - a - . ^o/j cantatoribus ea quae dixit, ostendit •:• oj; o v i \ oii+jL o^oio p^oj verba non esse prophetse, sed Doo ^ j o>_2>o^_2> ^pj V-s^ VJp/ mini et Spiritus ejus qui prophetam J ^ V ^pL )o\. «2QX . kJi^JOJCO misit ad haec praedicanda. Dixit enim veluti ex persona ejus perspicue : « In omni populo meo ibi sum et dextera mea extendit coelos4. » JLsJL Jl> . 5) . JLvL JJ} ^ W ^ i ì 17. Doceo te ne inique agas in me sicut Babylon quae inique egit in me. 19. Et erit semen tuum ut già. JìomJ -f-J J°°i J°°>° reoe Jluvii. Promissio Abrahae projootv^j o)jst\j=>? ^ è » . V-OJU Opoop - f j

^

^JJ Jjjics jijs^y •:• Jx-O l a .9i\ . Jo^ joo» j l ^ J o p Joo» Jodo . J ^ ^ v ^ «X» JH^ Jtltä^O Jj/^5 Joo) ^b oc» vaA^s oj-rsj •:• jMMOX ^O^C^w ^O) p a ^ J • JV )oìoLo J ^ wA. )po)Lj ^k. . "^V^nV? opicu JiàLo .• oci o, .'s .1 JLqäjo JLqaV . oj ^p Loo» fc^-^i» • fai «VfL/ . jLooi^j Jt^cojtL JIo»J OflOJJ - ò p *. . oi^j JuriaSk Jd/ ^p « W ? . j^j * joj^j 'V^d.JJo o a / a A liSuj. . )v

^ Jioiaio

Jmxo

. J^V? o^äocmN Jx>A mJjoìq2> |oo)Lj . vo/

^oj

^ o j v ^ . 5) jxniA. j»0)cu hoxw

OOL ..

jAk-ab-so^

. Jjqx ^p JS.^co/j Vn^ 0.00) . Isd^jL Jyxyi>. JK*SO jjuvS)fcvU=>^p r4>y° )ä\x> •> Jodoäj

v^

129

COJMENTARIUM S. ÉPHh^MI IN ISAlAM. CAP. XLlX.

0*2000 jjtQ^O . O) . >$200010 ^fc^op)- * ^o ^LJJO V^OQ-OJO )LoLv ItfLo . JxixA J^OiO KV ^ . / j - o) • ^'»i . Loot JjujLfcoo Jju=> ^o oJS«j jLolv joi^J Jfc^». ^p ^oo> •:• yj/ jD'»2> »O yj/ Jio

^ J J . o) . ci go \wì»JJ V-b/L} jLopiao w^c^, ^p ^ j J o . ja®>/ ooo( otlfjaz • o) . c ^ i / j vp/ l^&V? ^Vo/ ^pj In . o) . V x a o •:• oooj o^-ioJJ ^pj lo °)\ . O) . Jk=UL

130

sor legis. Reges videbunt el surgent, i. e. magi videbunt stellam ejus el surgent ac venient e regione sua. Dodi te in foedus populis ut t'estauves terrain et accipias licereditatem solitudinum, ut restaures creaturam quae velut terra a malo conculcata luerat et animas quae cognitione Dei private erant. In hsereditatem suam acquisivit eas quando eas salvavit. 9. Ut dicas vinctis : Egredimini. Eos scilicet qui vincti erant errore et servitute diaboli eduxit. Et carcere detentis : Revelamini. lis qui detenti erant in retibus diaboli dixit: Revelamini. Super omnes1 vias pascentur ; nimirum ex omnibus viis in viam ejus gaudentes veniebant. Et in omnibus semitis pascua ; ex omnibus semitis idolorum ad Christum accedebant.

* OOO) 10. Non esurient neque sitient j non esurient amplius cultum ido¿sol ^oiji JJo . J:pk2> ^>oL lorum, et non sitient adorationem J=>oa. ^ i j JJo •> Jxi^? jLj^ri^ simulacrorum. Neque nocebit eis jv-b j J y o v$opo)AJJ . oj . Jajoao (estus et sol ; Deos eorum pristinos quos adorabant yocat sestum et so•:• ooot ^oi^j . jjcojto jaojt lerci. Quandoque etiam tentationes )Loj»x^o Jjo«cnt\ . -fcjo/ ^.j W et persecutiones in nos immissas Jvà ^ ^ L k - » ? propter peccata nostra hujusmodi nominibus designai. Quoniam qui ^OMiO-yO? «jV? JopOAS miseretur eorum ducet eos et ad . I^JOJ J^oa» . ••Sfi fontem aquarum adducete i. e. ad . JJS-u J^O—» Q)l; ra \ . O) Evangelium salvificum adducet eos ; hoc quippe fontem aquae vivae • J^wOSiD Ivo VN^ appellai. 11. Ejficinm omnes montes . O) . JfcwVo/ jVo^j T) jj . Of .

^J. JJo

U

i Vers, simpl. omiltit « omnes. » * In textu mendose habetur. >W;onJJ TOM. II.

9

131

COMMENTARIUM S. EPURAMI IN ISAÌAM, CAP. XLIX.

132

vias. Cupiditates significantur moresque eorum pristini, quae vir•:• JaOL^j s^CH^v^V l u i ^JUJL&O tu te crucis calcari tur sub pedibus ascetarum. Jä, ^o ^0)0 . ^LJJ ^wO) 12. Isti ve/lient ab aquilone et illi a mari Senim. Hoc reipsa . Jjico jot JjO) . Si . )ajcdj nunc conspicitur, nec possunt Juli ^M J.jcl. dsei negare quod suis oculis vident. J»00 . Ö) . KV -jOJO (-JCUL a-plVo •:• ^oo^i ^ o t j )a\cp? Jfc^CL^JLÌSO . Ö) . JfcwOZiJtfcO J Joj ^ ¿ o •:• o.Vo.aa \ ^o jlo? Ixaxix ^oj )a\\ . S) . >os\ • o)IA c ^ s ^ . O) . wJ^ j^JOO 14» wJQpJi . ò ^ ^pöpj ^W? Jo» (ju. joo) v»/ . INjlqjuO

^ JÄ-vo WO ÒÌ^qa. JJJ&J/ J ^ ^ ^ . Ö» . ...-I.S ¿/ JJ w %

»n-VCUJtO - ^ J |.CCl2L2) Lj\. . Ö) . fes.Jjuao/ Aziock. Jj/ ^ObJ^fD -VO-JtO jxtVlV •

...flurv*»» ..n.\ ^JUO'fcjO

COMMENTARIIM S. EPHRJ5MI IN 1SAIAM CAP. XLIX.

133

^¿iLo

^

^jcXL JbOj yi ^cfcss

^eoot} .

. oj . J&b

nQi...oni JxVo

w^q^V-Ì'?

^

w J i ^ j O w^fcov-J

. Si

-LLoqj

w^xjjco Jxrbx . o» )x>*rò,o . l'aio \

-»V ]sl )a.v» jot

s^IJjj joot JJ . 5( . jy )a.»/

«.oia-SXo .„.a, i -S\

JV

ji 9)1 . JJ2UO Vs^

olW?

. jbojjoo j f c ^ IL^ojooo W . Js&À JLa -, .

. o» . ooo» l^j/ ^.o) jDO v - ^ Ó^. V>Q

•• : j'nVo ^o ^om^d

^v^D

jO

QJÌQJ9 ¡.kooio

j'SN'o ^ o o p •• : òjc^SJ jjo^nXo-. ot . jLv»jL - p i J-Ajlj . ot

i Vers, simpl. ¡ a f f e r a n t filios tùos super manus suas et Alias tuas super humeros suos.

134

gari. Rèdit ad unionem ejus in pulchris filiis quos diebus Zorobabelis habebit. 19. Omnibus tanquam ornamento vestieris et velut sponsa coronaberis. Hisce designavit quae fient ei in reditu e Babylone. Quia solitudines tuce et deserta tua et terra tua desolata j quia confusione operta fu isti ab antiquis qui peccatis suis te subverterunt. Et fugient qui te deglutiunt, populi scilicet qui te odio habent. 22. Ecce extollo manum meam super populos et populis erigam signum ; non ut veniant filios tuos in captivitatem abducturi et pedestri itinere eos deducturi, sed ut afferant filios tuos ac fìlias super manus ac scapulas suas1, ut adimpleantur in reditu eorum omnes promissiones bonse. Quum gentes abduxerint eos in humiliatione, Dominus reducet eos in gloria. Igitur angustior eris pro habitatoribus. 21. Sterilis sum et. solitaria, captila et exagitata. Isti ubinam erant. Haec Ecclesiam respiciunt, sive enim eam revereantur sive persequantur valde magnificant et multiplicànt eam edocti a principibus. 23. Proni in terram adorabunt Nazareos*, i. e. sacerdotes qui in ea sunt. Erunt reges educatores lui et pulverem pedum tuorum Ungerli ; pedum scilicet apostolorum eorumque discipulorum qui pree* Vox « Nazarseos » deest in vers, simpl. et in textu hebr.

135

COMMENTARIUM S. EPHRAIM! IN ISAIAH. CAP. L. .• JN-aq-o

»?

JLOXC/J Jfcoota» ^

JjO) . JiCUs^J OiL'tDJ

136

dicant veritatem et habent sanandi donum.

24. Quare aufertur prceda gigantis ì Hoc respicit Christum JjoÌQAJ Jl^2kJt v^O qui eripuit populos captivos a d e ) a \ Jfcwi-Jt . ^uD Ji^OD mone, gigante fortissimo. Daemonis • |j2>tL Ji^CD quippe fortissimi praeda eripietur. ^oj wO. > .jo . 5) . V wJuJjo 25. Et causas tuas ego judica• ^ >$V Ji&co boj tuas ex Satana causas judicabo. 26. EJftciam ut oppressores lui . 5t . vgQ)V m -> » -> ^uSo/o carnem su am manducent. Horum . jooi j«*. JxaA (-¿.pi « o alios per porcos projecit in mare, OOO) ^jkJliOO «S «ÇOJlUOO alii autem, dum vexabantur, misericordiam implorabant dicentes : •:• „I.CIIt l JJ y » Jj/ l^ij . ^v»/ Peto a te ne crudes me'. CAPUT L.

JjX^

CAPUT L.

1. Quisnam est libellus quo vestram repudiaverim . . jtsjtcoo "^A. y»/ ¿sol . St matrem quasi in ceternum ? Rursus de Synagoga populi Israel dicit : „çkokjt/ . O) . sçKJJÎIJ)/ Quisnam est libellus quem scripsi. •:• xnnxi/ koskjt/o matri vestrae quasi in seternum ? Ecce propter peccata vestra vendili estis, i. e. facti estis captivi et mater vestra repudiata est. 2. Ecce increpatione mea mare JJ/ »i^o . |>oì V )o» j-^^o ^ JLoì'o»j exhaurio et Jlumina in desertum oo) o converto. Forte Babylonem per jLoYojxoo . ^ N j d \ s -> mare figurat et per flumina eser•:• ò)Ldv>JS> cì tus ejus. 3. Ccelos tenebris induo et cili« a l Jacoo •. Joo*~ J^oA W cium facio operimentum ejus. DeLoaAxxX ò ^ . o) . >gotk.m ni JV jectum Babylonis regnum figurat r> ^KJO •. jJLàfc^jLjDj per ccelos atros. Veritas autem hu)jdj ^J . v.Yl ")Q X>1 jus fiyurae Christum respicit, cujus •:• jooju. I^OJL opaiV o j ^ x o ; . Js&jt nece cceli tenebris operti fuere. •:•

JJA w\ OO) «oì^ i Marc. V, 1, sqq.

4. Domine Deus meus î Vers, simpl. : Deus dedit.

ì

}

da mihi

137

COMMENTARI«»!

OCty

S.

]}0) s®)/ )-»\.«t OO)

. JVD/ ^ x m x ^ a ^

EPHR^MI

^

jlj*. OMS^Q-J

•:• a o S l / o wOta^OA.

^ o

j v v ^ . Ot . JLcLxiX wJqac^ ^gpo^o» 0)j~ ^ JW? ^ O ) • Jl^j2>? Jjo^do JyQ)CK> . )Lcupsv> « o OO) . O) . ) °100i\ w^ào + p|OOJ-.J L'q.cÌd ^Ao) . J-Voo>-j «^op» Lo_oo) U

j-xùbxi

fcXrxro

was; . o) . jjaoi ^oo jLLop ^o Jjoibxi

. jloQo J/ia. Jxix

wvà'vo . o) . voto/ Jiai ..cvSa, ^idva . Jtoip o^kj •:• oAj . 5, . ^.o&.jc^j .

Jo^^y. « r»o

J^JQ^J JfcwSofcjQ . ^sLop) . jloijo

^oj jLaiJaz»

CAPUT LI.

O)^ VJ P -

ofQjx

. ^ o i c o / fiords/ l'tCO

.

Jv=u» Jooij y j i . joò) .• òp_2D

)Lvo.\ Jod;o\

òp>o . jN-k^o ^ b o ^ d S i );-ScY>

. jLo»/ . -OJOLO^O . JY>V)\ wJQXO*. •:• JQ2U w J O ^ o JCDOÌOJJ jot; . Jjoyo oò) aoo) ^ 1

Vers, simpl. : effossi estis.

ISAIAM.

CAP.

LI.

138

linguam daclrinee. Hoc etiam Christum respicit, qui novam suam doctrinam omnibus gentibus prsedicavit. Omnes porro gentes audiverunt eam et conversa sunt. 6. Corpus meum dedi plagis, plagis flagellorum, quibus percussit dorsum ejus Pilatus per ministerium impiorum, scribarum et sacerdotum Judaeorum. Et genas meas alapìs. Heec similiter a Judaeis sustinuit et passus propter gentes. Faciem mearn non averti ab ignominia et a sputo populi scilicet Judaeorum iniquorum propter amorem gentium. 11. Omnes injectores ignis estis, aggrava tores peccatorum estis. Incedite in fulgore ignis ve stri et in nitore flammee vestree, i. e. incedite in nitore flammee peccatorum vestrorum, quia e manibus justitiae accidet vobis ut in Babylone juste dormiatis. CAPUT LI.

j a c ^ o . OM» ^ L i ^ l / j )OJO OJ\ Jjsìo

IN

jQl2Ù |a.O)

1. Inspicite montem e quo escisi estis, et foveam e qua vocali estis1. Memoriam ipsis ingerit Abrahae, patris eorum, quem nomine monlis designat, et Sarae, matris eorum, quam nomine fovese significai. Sicut, inquit, fuit spes ventri sterili e quo nati estis, ita sit spes urbi vestrae incolis orbatae, et in ea, sicut in ventre, concipiemini. 4. Audite me populi, aures proebete mihi tribus, quia lex a conspectu meo exiit. Et quomodo

COMMENT ARIUM S. EPHUffiH IN ISAIAM, CAP. LI.

139

p s ^ JV • )oo» jaSu JitQJD wJDCL. ^o ^vb fc^Jjpoi JcooJioAj -o» wj-jo •:• jl*- J-j&^W? - o i o W ? OO) Mi oo) »-a opi . laoioA ooj Jkxqj Joojj J u p j . o o t o . -cxo)^/ jis^il jtopk» . Y>? ^ o » ^ •

W JOjj).»? . O) . -Lorujj J XI V) \ wAVpO . J.X> w \ , V^OLNJ . o) . ^i-jJJiJ

I^QI ^oj . Jovajo . JLVJ^ • o>jjo»q3j )-qpo ^ jxmx. oooi >2>t O*OL*.O . J^ojk vt\ o2QuV Lor&o " ^ o . O) . . JxiL V ^ o • J.2CUO oj-Voxs^o )JJL J-»«.? ^ . 5) . ^ o o p 6(LQ_O/ fc^jofcvjt/j V JJbL |a.Q-=A J.ocljjo •:• ^ q o j l Jx^jt . o) . JV ^soL . O) . jJ

o^jj

»«oXo v^Li/ V^LL/

OM«».^ JxO'Q2> . ^.J QJO) . j^VOJ Jz» |oro2> -NjOcqd; -ex J^i/ •> J.»»} . -l&^-fl} . o) . •

. 5» . J - V ^ Jx»j j-jQJOCLi^J - W •:• Is^J ^ •:• Ms. p o / . jOyO . o) . r

.j

J*1 k'Jo-kV}

a\ox> fcu^, )J ^A-it

140

nunc exit si ipsa eadem sit quae a diebus Moysi exiit ? Sed patet quod legem spiritualem, quae est novum Testamentum, mystice inducit. Et judicium meum lux est populis ; idem est sacramentum. Significat etiam quod in futuro de omnibus diis reprobatis judicio illuminabitur sententia tenebris obv.oluta omnium gentium. 5. Approquinquavit justitia meaj quia justificor in omnibus gentibus. Et brachiis meis populi judicabuntur, i. e. vindicabuntur. Me expectabunt insulce, etc., quia a longe sedebant populi in spe salutis ejus 6. Elevate oculos vestros in caelum et intuemini quoque dearsum. Loquitur de regno BabylOnis per coeluin figurato. Transit vir ut fumus; coeli quippe utfumus transibunt, et habitatores terras sicut ilia erunt, i. e. urbs eorum sicut vestimentum consumetur. Et salus mea quam promisi in ceternum, i. e. septem hebdomades. Et justitia mea non transibit, i. e. gratia mea,. quam illis impertior non transibit. 9. Evigila, evigila, et induere fortitudine brachii Domini, i. e. salute latente in dextera Domini. Tu es qui excidisti excisionem magnam in mare, i. e. qui occidisti Pharaonem. 10. Tu qui per profundum aquarium transisti, qui per Jordanem fecisti yiam populo. 13. Horum quce promisi non est oblita, i. e. non est oblita promissionis Abrahae factse ante annos qua-

141

COMMENTARIUM

S.

EPHRSMI

IN

ISAIAM,

CAP.

Ll.

142

bsoXx)? JO»» JbV . )oc»v=>(' dringentos, quomodo quae promisi • Loot 1*1 ^jjl ad septuaginta annos est oblita ? . o) J.j»j ^o V i e » Juk. 12. Cur igitur times ab homine mortali1? i. e. a Nabuchodonosore homine mortali. . ^ O ) * • £ » » } j j C i ^ / j ©)kJQ2u. - O ) j i S - / 13. Ubi est sapientia2 oppressojrsu/ . ò) , oN-S^N Jixjl^. Joo) ris qui festinat perdere [fortes ? i. e. ubi est sapientia iEgyptii op. J«»»© J^Q^ . OlkiOa*. pressors primi ? Forsan autem ad Jsnij pfO ¿p i^aa^A. ojS. Nabuchodonosorem transit antequam ille Judaeos captivos abduce•:• joot JjaiiliOD A - JJj ^jjDQ^o ret ; dum enim intuebatur Pharaonem transeuntem, Nabuchodonosorem nondum natum intuebatur. 15. Ego sum ¿¡ui increpo mare . ot . - o i o ^ ^ o Jj&cs jjàj w u et sedantur Jluctus ejus. Quod si - S s ^ t W Ji*» J»» ego fluctus maris sedo, fluctus ini• JO-JSJ^O j^oo micorum quanto magis compescam P 16. Qui posui verba mea in ore jdfS; ^.j aiot . ..»vnoPn .Aio tuo, i . e . qui manifestavi per MoyJJL\£o • Òj\ ^ ^ J y^O) U-Q» sen quae evenient ei. Sub umbra lo °>\ . o> . m r> manus meoe tegi te. Nimirum dum •:• c * ^ Looj o»f/ • synagoga peccaret manus Dei earn protegebat. 17. Evigila. Jerusalem, quae ot^oij |CDO -JiJW? )ol*.io/ bibisti de manu Domini calicem Jodd -k^sp/o fcdW . O)^ ^p furoris ejus, bibisti et suxisti caliJxiD ^O^O Òj^ IsAo JKjj cem tremoris, et non est qui conJlOJpD ¡DJ ^¿JO . Ò) . soletur earn ex omnibus filiis quos peperit. Etenim, cum venerunt . Ik^jOW J-car> h^hfjo super earn castigationes et bibit - a W Jj •• Jojlo JV ••» p m -> JJo ^fca-^jx' absque argento redimemini, scili• J.0^4, yO . 5) . cet per gratiam meam. 5. Principes ejus ululant et .. ^ S t ^ p -2DJt ^ . o ^ÄJß nomen meum blasphemant. Aut • of . ••»? •:• Jj-p-^J J1.Q-»? .Tvnn.i? 4 0 . ot . jK-kJoo ^joI^do

loot . jj-^» WO)CL\X .^opokjj ^o oioaoo \ ^o Pio)*. -S cw jouj ^£20 0/ . o> . J*xa3 J ^ a X ^ o JLCLOJ '"^¿¿o 0/ •. jio^p -ofd^. yAo) .• jooj -2*201? otsop . Of . I k ^ e Jioiiav •:• IfcoojSs. )few?oaaMor>o . . • . .

IN

1SAÌAM,

CAI».

LUI.

146

dem quia missus est a Patre ut yoluntati ejus ministraret in salutò hominum procurartela, secundo quia formam servi accepit. Efferetili', atlolletur, et tantopere exaltabitur per virtutes suas et miracula. 14. Ut multi obstupescant de eo, adeo immutata est species ejus a virili et aspectus ejus ab fiumano; aut loquitur de splendore quem accepit in monte Thabor aut de variis formis quas accepit propter suam humiliationem ineffabilem.

JjO)

15. Hie mundabit gentes multas, suo sanguine sancto et divino baptismo. Of . |oXx) ^v-Jj wOtcb^O 16. Et super ipsum occluderti ^ijboo Uj oò)j oiL^i ^¿jy-Sba reges os suum ; obmutescent ad inquisìtionem naturae ejus inepmó) . op'^oiU D?? prehensibilis. Quia quod non dicJSfco^ Jooj poiV v ^ oo) tum fuerat illis viderunt ; Hedso-kop/ qxxmu) Ilo •:• jxixA |lo brseis quippe, non gentibus, hoc in Scripturis indieatum fuerat. Et quod non audiverant intellexerunt. CAPUT LI11.

CAPUT LIII.

joot JLJj? jo»© . ©1 . • ^ Uv*} 0^0 •:• J^fcjo Joot w^L/ |xiSr>\ ^ 0 ^ 0 ^ . 0 » • w ? O^i?

1. Quis credidit auditui nostro1 antequam veniret et revelarelur. Et brachium Domini cui revelatum eit ? Cuinam e gentibus revelatum fuerat brachium patris ? 2. Ascendit ut infans coram eo, quando senex Simeon obtulil cum in tempio voluti coram Deo Patre. Et sicut radix de ten a sitienti de Maria virgine. Non et at ei aspectus non sicut angelo aut Moysi. Et videntés eum non habere speciem inficiati sumus eum, et videntes 10

jO . oj . wOfO»*© j?CL^~ J)

) ^ CO

JÌSSD »,

^O ^ O • W Jo^ bOOJQXi^J • j^ofco PASS ^p . O) . I^V }s|hoj U . oj . jop oil Joot fcA ]oo) fcsAj **om*J~o * 1*0»? ^w* Do TOM. 1!.

COMMENTARIUM S. EPH&KM ÌPÌ ISAIAM, CAP. Lilt. ckj - o » J ^ o . Joi^j Jo-) Jooi fcAj ^pj ^ JULo 1 ^ o j . co»

148

eum non habere speciem Dei, inficiati sumus eum esse Deum. Isiae voces veluti e persona populi Judseorum prolatae sunt.

,.a « n ^ ; . oj . |*V? J^*. 3. Despectus et vilissimus. homijutm, utpote qui capitatone desJSJdj Joe» •:• Jooi o l p V criptus fuit. Vir dolorum et scitns \OODJ JÌL. ^ j l j . O) . Jju. ^¿O perpessiones, scivit quippe perpes^jlS/o . J*2a siones quas pertulit ejus anima do. oj . op» •:• oiLql\ —i-2»/v oò) ^p lorosa. Et avertimus facies nostras ab eo. ab eo qui convertii omnes Jooajoj . 01 . uOM^a« jJo ^QJL Jvoos ypóf.} Jju» „Olfpoo facies ad se. Et contempsimus eum et non reputavimus eum, quia tributum et capitationem quae dant primogeniti exegimus ab eo et a Simone. •4. Vere passiones nostras ipse in°i\ . o> . "^¿os ooi ^ju. Wv-v*. pertulitj quia passionibus suis YOjD • ^j^rN -0)Qju«DJ luit redimere peccata nostra, quan^ . o •:• OM^I «som do dedit animam suam pro nobis. Jo^j y>o uO). t **> Et nos reputavimus eum crucia^Vo/ V«-°>«. U? . -O) -ò> . ) x>o lum et percussum a Deo et humi• ^Xx W )a-?o W ^VQJtj liatum. Hinc dixerunt : Nonne bene dicimus quia samaritanus es et dcemonium habes . 5. Ipse occiditur propter pec^op? • 5) • ^è® cata nostra, ut nos redimerei suo 0 . oj. ^ a x p™^ * sanguine. Et humiliatur propter sce/us nostrum, humiliatur sub ^iAJLJ Jloji» •:• ^ c a . ^ è » tormentis crucifigentium propter JxjSjl ]op) oo) o t j ^ s j . o» scelus nostrum. Castigatio pads •:• jxmx k o nostras super eum, juxta quod flagellatone ejus pax facta est inter gentes et angelos. 6. Omnes nos sicut oves erraOIV^cQaX JU/O •• J^ f^ vimus. Unusquisque in viam nos •:• I^^jco; oikJ.Jjo )oy3 . oj . convertimus, scilicet ante adven. O) . o>-=> U » tum Christi. Dominus imposuit ei •:• oloaooj ìOfO peccata omnium nostrum, ante crucifixionem ejus. i Joan. Vili, 48.

COMENTAKIUW S. EPHRjEKI IN I8AIAM, CAP. LIII.

149

150

7. Tanquam agnus ad mactationem ductus est coram Pilato, et sicut ovis coram tonsore obmutuil • ^a-jov-oi Jojjo . o) . jooj coram Herode. ^J . O) . V=>?L/ )i-J ^po j^kOD*. ^o 8. E car cere et judicio ductus Jjop OOOJ ^ J ? JLuj est. E judicio, quo judicarunt earn totanocte sacerdotes, ductus est ad JO)_QDO . 3PO . Pilatum. Testis est porta Pilati, quae ad petitionem Joannis coram . j i J W cux> O)« •:• Joo) -J^Sl/ Simone aperta Fuit. Et quis narra^ a a m i ; jl/ JjL oo>j bit generationem ejus, generationem ejus qui has passiones acerbas . oLoo^v. ^¿OO o/ Jkkaj OJ^D pati et portare voluit quis enarrabit •:• Jdvxj r o j o)la*V ^¿¿o o/ turn propter divinitatem, turn propo/ Jjoi . ^o ter humanitatem filii Davidis regis? Quia absciss us est de terra viven. ja- ^o «WQa tium. Hoc dictum est aut quia ex yO ^ v ^o Jo-ill/? o/ Patre ortus est tanquam vivens e . O^ Q2VO W^OVJ JJci^ ^OO •:• Q)0\0C0 vivente, aut quia sublatus est e o p O?V.k'O\O joyc^ . oj terra viventium per ascensionem suain. Et cjc iniquis populi mei accesse/ unt ad eum ad conspuendum in faciem ejus et ad eum cruciatibus afficiendum. OILq_X5 . o) . oiv-2-0 1^-A.V 9. Dederunt impii sepulchrum . Of . OOJJ)/ 0)Lq203 J^kvo . |2uopj ejus'j i. e. mortem ejus in cruce. Et divites in morte ejus justificaii sunt, Josephus nimirum nobilis et . o) . JJq^ jJ? ^ •:• ^ooaayo^o Pilatus et Nicodemus. Quia non ckj yso/o JJ? ^ fecit iniquitatem, quia non abne•:• ooo) ^ . J i j . W gavit semetipsum dicendo se non esse Deum, ut expetebant. 10. Et Dominui voluit eum . »oia^axu; Jpj humiliare atque doloribus ajficeJJ wjs/ -O) -O) . O) re. Nimirum, calicem quern dedit )»io\ol . O) . JM $0)03/ ^p LjpL/j spolia j restituet gentibus spolia v^lj JiXJLiL rapta de patre eorum in paradiso, •:• ^o jdvSj Ixiidx jt.0x>o.e~i aut robustos appellat sanctos apostolos inter quos regendas divisit jjoj uoj . oj , iLoxtV om»°» )•*.; ^ gentes ab ipso e potestate diaboli o>«.9i) Ivài . .A j^oòij ereptas. Pro eo quod tradidit am. oj . wO^sL/ JJab. )o\o •:• jLaxk mani suam in mortem, eamdem . o> . JK^ooj Joj£~o * j c o ^ quae fiet mihi, quia tradidit animam suam pro nobis in mortem. * oj . JJoìdo * ojLasas Et cum iniquis connumeratus est, i. e. cum latronibus. Et peccata multorum tulit in morte sua. Et obviiis fuit iniquis, qui eum crueifixerunt.

CAPUT LIV.

CAPUT LIV.

.-¿a. ^oj. oj . Jlvox wjocoóV •:• )J JL?VJ . oi . J&uSs; ^o • Jkjtaioj òj-^o ^o v-k. oj . ».n.i

1. Lcetare1 sterilis quae a diebus turris non peperisti. Quia multiplicali sunt filii desolata; prce filiis conjugatce i. e. filii Ecclesise prse filiis synagogse. 2. Dilata locum tentoriorum tuorum in diebus duodecim apos-

1

Vers, simpl. : « lauda. »

COMMENTÀRI™ s. EPHRAM! IW ISAIAM, CAP. LtV.

153

x J b o . ^ . Si . y roo ..I JJo ^fcvib/ .

JJxxn\o Jju!o\j

.

• Jsljoj »fco . öj JläiS&äo » o j . 5i . )ioaa\ WJj • )xmx. xçoiio j^A ^«-^Lfcoo ÖMÖp?

. 5» . yS^l

jUopj

Ljs^ooo j o ^ ^A.

p

wOOaO . O) . ^JOjl JJ JkjLO-l-OJ J^DA

JJ ~jdLCL\JOV

jaYj^o/j JJ . ö) . j;ßtM Joi^o •:• j k W

V K V Ò^DJ Joí^ JJ/ : j ö A s fcv^OJJ

. —QJJ -Ô) JfcOß . y p M JJ;

o - i a - o )oot; oò) ^

Jxluö J)Oi

^¿JD •> j-soAj u o i o o j ^ l a OjOl/o wJDiksi

JJ» k-sas Jioo) . Jxooj ,>a\ lo°>\ •:• - a s JW JJo jODCOI k o

)9i\..o

o o i Joò) JJj

o/ . JxiuaX J.aaxj3 ^o o/ . JasaxuX jüS-jLO-i^i ^o?

. jLv~/ rj

ô^-33

• JLa? Oficié . ö) . LjLol/ JJJ

Jfco^ua»

. Ji'cLop Ä ^ L / o J i ^ i k n n xsl/j JJ J_OO¥_3O J •«• "i .) jo w ^ ä j o Jj/

jo) •:• óiioj.^i Na\

. JJ~3cd; J°>J~ ^axcoLjjt ^oL/o . JJo^s

V e r s , simjil

: « n o c e b o tibi

154

tolorum. El cortinas tentoriorum tuorum extende et non parcas in diebus septuaginta discipulorum. Quia ad dextram et ad sinistrarti multiplicaberis post crucifixionem. 3. Et semen tuum possidebit gentes, quia per doctrinam sacerdotum tuorum irretiuntur ad saluterà omnes geirtes. 4. Nam verecundia pueritioe turn oblivisceris, quando oblivisceris te quoad Deum mutatam esse teque idola adoravisse Et probri, quod tulisti a justis synagogue non recordaberis, in diebus viduitatis tuce non recordaberis usque ad adven turn novissimum. Et Deus vocabitur non Jerusalem tantum, sed totius terree. 9. Ut in diebus Noe istud est ; sicut furavi non transitaras ultra aquas diluvii super terram, i. e. hoc foedus non erit ut illud quod in Horeb sancitum fuit et peccatis populi irritum factuin est. Quia Dominus tuus fecit tibi sic. Sic juravi quod non ira^car contra te neque reprehendam te*, ut non fiat amplius distinctio inter legem et legem, foedus et foedus, hanc et alteram, synagogam et Ecclesiam 11. O humiliata, procellis agitata, consolatane destituía : quae humiliata fuit vitulis (aureis) et exagitata ab ariolis. Et nemo e prophetis vel liberatoribus potuere consolari-earn. Ecce facturus sum lapides tuos ber jilos et fundamenta tua fìrmaturus sum lapidibus saphjri.

155

COMMENT ARIUM S .

EPHRÄMI

.

m V? j ^ á o »..D xpo/ Jio/o

.

^p ^A2>J^X>J ^ o o

JlA

W?

^¿oo). »Afcool/

5) .

JN-J-OV ^p ^.O) ¿oo)

woo^ibo

.

Judo.

• Ji^Jbj jLiiop J»» VÄ^J Judo/ W

.• I^Ajl w.pa\lo

JS^s^ JV

. j.¿ X) \1 JlO+.Xa.M. 0).\n \ ^ViO^J . JJ/O •:• jlvV*- |1OIS&2OD JloX^jj J~x.\*\ ^ j / fcAô JJ . 5) •:• JLa J°>oj;\o . w*.*^. jqcq) JJ •.

^¿lisJoj vJxj lo°i\ . 5 » . ^u*^. o) t ñ\ .nro'i JJ . ,.«> ig m i JJ ^Q^jtj

joxdLj o d S ¿

o^JJao»? -oj ¡I « \ ^ •:• a o i c u a ^ l

w^aox

JJj . J^OQ®> ^

)ooqii

-O)

IN

ISAIAM,

CAP.

LV.

156

12. Et parietes tuos constructurus sum lapidibus jaspidis. et portas tuas lapidibus crjstalli. 15. 'Et omnes qui recesserunt e manibus meis ingredienlur ad te. Hœc spiritualia sunt et ad Ecclesiam hodie pertinent et antea per res terrœ pretiosas figura ta sunt. 16. Ego creavi fabrum qui perficit vas in opus suum, i. e. ego elegi apostólos et discípulos apostolorum qui doctrina veritatis perficiunt omnem disciplinam populorura. Ego etiam creavi destructorem j non impedivi scilioet apostolos mendacii et persecutores insurgere contra Ecclesiam, 17. Omne vas quod aptatur contra te non perducetur ad Jinem; omne regnum tibi oppositum non perducet opus süum ad finem, id est, vectes inferid non prœvatebunt adversus te1. Et omnem linguam quœ tecum steterit in judicio convinces, idem est ac dabo vobis os ut néqueant adversarii vestri vos superare.

CAPUT LY.

CAPUT LV.

^o) wô) •:• Jsi.tt\ cüj ^.o^j oL Jof^i JJ JJ^c ^ o ) ^o JNJUJ JJ; O-^od/O oio» foooo o A JJy »oí -ó) •:• ^»ï JJjo Jaaao . Jià—o Jvä- * Jjp/j Jí^oaJ» J¡500)Q2CÍ\. O O) Ôj^. JA^O JVOa. . O)

1. Omnes sitientes venite, pergite ad aquas, idem est ac omnis qui biberit ex istis aquis non sitiet in œternumi. Et qui non habetis pecuniam, providete vobis, comedite absque pecunia et sine pretio idem est ac operamini non cibum perditionis*, etc. Vinumet lac. Vino et lacté idem donum significat. pecuniam 2. Cur appenditis

JÄA JJJ Jsmo ^çfco/ ^Xil 1 Matth. XVI, 19, juxta vers, simpl. « Joan, IV. 13.

s Joan. VI, 27.

157

COMMENT ARIÜM S. EPHRAM! tfi ISAIAH, CAP. LV.

JVLoj^. . 5) . ^op

rojc Uj ^oLoJJo J-pkSbw oooj

wO) -Ò) •• : Jfcjjo.opo ^OJJ oiLas^ JJj Jmìq&. jvoLj . Jjotj JJa ^

ooo)

yo/j

JJ? Jaaäa^o

kV

• k - L / j 1» . V^SIsj ^Lck

. 5) . voafc^il •

.^oot JJ J^xVL

otfc^AVl y^l ^¿V; io °>\

Jbwjj

KV ^p I^qjl Jsw Jaao/

. ö) . ^2>òt JJ l^ojt ^o J«tvi *r> fcOjjb o p a ^ • ^si

^JJ

fcôjo

^actuo? Jt^vs

. |-,pop

•• op>j |jW

^O) •• |00) wÛA».i

-OO)

uiOO) ^VÖNJÜO o^ißioaXi . JLovs KA ^

•• : Joo)

^Otj Jj/i . S) . IOD/ JAA J&j CLÄ.O 0~0JLj |-»2iOJJ J°îv».o«.

. o p qjä.0)J jaaxLX. cuoj .• JiljO % Jch^JIS Js^fcoo |Soo ico/o jLov=> Q—a*./ . JV|S ^o jLoifc^soj Jvaop ^»tao? •• I—i. .wren Jkuoio Jkttvrro jLaju^jojo jlo9>o.wo opt

^Jibo ^3/ jjot^^ioo . JoMJ

Jjo) f^iy

uoiaaa^ . j ^ i

Jfc^A

.

.

V^jbCkJL .

JjÜ^O JJj

• I Vers, simplex : « non pro pane » erraverit in aostro codice amanuensis.

158

absque pane1, et laborem vestrum absque saturitate. Placentas quas idolis faciebant hisce verbis significai. 3. Gratiam Davidis fidelem. Idem est quod mox addit : Vocabis populos quos non nosti, et gentes, quœ te non noverunt antequam venires, ad te convertentur quando veneris. 8. Consilia mea non sunt sicut Consilia vestra,

nimirum ejus Con-

silia e misericordia procedunt et -in gratiam vergunt.

9-10. Sicut ccelum terra sublimius est.,. Sicut pluvia e cceltì descendit et illuc non redit. Per pluviam quae omnibus frugibus terram exornat figurât verbum homines virtutibus exornans. 12. Exultent montes laudibus et sylva et omnes arbores quœ in ea sunt. Hsec dicta sunt de creaturis quae expectabant liberationem ab eo quando procul aberat; eadem quoad ejus redemptionem audita fuerunt dum prope aderat. Pro spinis orieturs abies et pro hjssopo germinabit myrtus. Sacramentum horum verborum est de mutatione morum qui exorti sunt et germinaverunt in adventu Christi in populis ejus fidem amplexis. Pro spinis peccata figurantibus et pro hyssopo fructibus orbato exortae sunt abies et myrtus suaveolentes, figurae actionum virtutis, puritatis et sanctitatis quae Deo gratae sunt illumque oblectant. Idcirco etiam postea propheta dixit : Beatus vir qui 8 Pr0

Wi

cod. habet ^ j / i

COSMENTARIUM S. EfUR^MI IN ÍSAIAI9, CAP. LVI.

159

160

JfccuL? JooSaßoj ^ JaA^o fecerit hanc (justitiam) et homo ^.JJ ^ jpj; lio) Jaaiis. ^xs . .¿op qui ilia roboratur et sabbatum servaverit ne pvofanet illud. JlbOO O^D -0)CU¿0)UJ • Jo^JJ Sabbatum quippe hebdomadam aOia^j JJo . JL.J notat, et ssecqlum velut in typo •:• ^Ao) ^oj o . ^O)0.;JU tvoo/ sabbati per Septem decurrit. Opor. jlov2> UdL Jfcs^. 00L0 tet igitur nos Deo plácenles saeculum hoc decurrere toto vitae spatio 1Q2I\ . 5) . uuQaj jco/ in vita bona, non autem illud pro^Oyp . Jj^DSJQJD J'f^ fanare a.ut terere in voluptatibus. Rursus : Pro spinis germinabit • jLoiJ^jpj J*J30 abies et pro hjssopo orietur mjrtus. Pro operibus iram provocantibus redeunt et germinant in homine interiore et exteriore opera justitise et fructus virtutum. CAPUT LVI.

CAPUT LVI.

Uxk. JaVk»» i»ocu p . Ma . 5) . ^p JkVO : ^O? vpjl JJo JLV220J .• J.jcu J p ^ j oj£ua=> K r r k •:• ¡¡sÄcdj I» .• opto, ^p «¿¿2»

3. Ñeque vero dicat filius alienigenarum qui adjungitur Domino : plane separavit me Dominus a populo suo, i. e. nec dicat filius alienigenarum seu ethnicorum illorum qui adhserent viris Judaeis: plane separavit me Dominus a populo suo quando ascendi. 4. De Eunuchis qui servant sabbata mea et Jirmiter tenent foedus meum... dabo no men ceternum, Forsan de Daniel et sociis ejus locutus est. 6-7. Et filios alienigenarum qui Domino se adjunxerunt adducam in montes sanctos meos, et Icetificabo eos in domo orationis mem, quoniam domus mea domus orationis vocabitur unctis (gentibus). Hoc ad ecclesiam gentium reiertur, sicut ipse Dominus noster explicavit Judaeis, et scriptum est in Evangelio 1 .

«oí. K% p p . pj .

I»» ^

• •vt.ó.-T.

•i v»/ -piova-o ^J-J? .

P^ooj «jäo

jpfcj jLdS^ k o - f c y o j ^ j o . -Ld^j Jxmx Lji. jjoj . ö) . opo^L J/jc^ ^sd OO»J W I^Á •:• ^ X ^ o l ^ l^-fc^o : joo)

l Marc. XI, 17.

161

commèntarium

s.

èphrjEìii In

ìsauiì,

CAP.

161

lvii.

9. Onines bestiai agri venite, devorate omnes bestias sylvee. Hisce a ut Medos excitat contra Babyloniòs aut Grsecos adversus Hebr®os. 10. Omnes ccéci et ignari. Quia . O) . JJo >?0)Aa ignorant quod vident vocavit eos •:• j^oi. ^ Jv? •• r-V caecos. Canes muti sunt omnes-, JJo JjDja ^ nec possunt latrare ; indulgent . )oi*K passio . voluptati, recumbunt et amant dormire. Quia non evigilant ad ^»-^D ooL JJj ^k&X) . O) videnda miracula vocat eos canes + ¡¿¡2> Po ^v JwD . Jv-x^w mulos.

)Lo- òfcxk «Aoo/ - t )•=>?? iLow-^o ^ J-j»^ o/ . O) . • J ^ p ^ ^ Jxja\ o/ .

CAPUT LVII.

CAPUT LVII.

1. Ecce justus perit et nemo est qui animum adjiciat... Quia a . Jflujj JUOk» JkmO JOjO ^o? conspectu malitice rapitur justus, ^oj . Jk*«=>? . aio) malitiae scilicet advenientis. Quia . J/a*Jj «JOOjìOO a conspectu inaliti® rapitur justus, kAo J-COu. Jt-^O po/o reprehendit eos et dicit : Viri sanwóf Jfcvj^s ^oj . ¿5 . JJ oncp v^o»-^ ai rapiuntur, et non intelligunt illos per mortem fugere a futura •:• jLac ^ ^D'A Jj-k-M malitia. 5. JYécavistis pueros in Jluviis jaxa*. J^L . oi . JLJO J ^ vOÌSQQ^i sub rupibus. 7. Super monies altos posuisti . ot . ...-t^i'Q l + ì i J»? JVo£ cubile tuum, quod in (offerendis) • wls-oo) J p i jLdsAiij Ji'Lop placentis nocturnis faciebas. 8 Quia a me recessisti et ascenreo ^OJ disti et ama visti1 cubile eorum} i . e . fuisti a partibus idolorum. . o p & w ^ IM»? fc^o • r V JjQ.?) Jo»

9. Et laudata fuisti a regibus propter unguentum, quod illis ^LjjJLO

Oiks^M e j s Jfcs^u. 6pa2n

ofajJia?

KoSV JJ/

0)A. JfcO^S 6|&00~J . oj . OV^oJJo •:• 6».\»2>Mo JJ . oj . )Loaooj M

JsbA* •:• ti^obb-V M . jofSo JjaaxJio JVpxk. . oi . J a - ^ o

f- *** •-• X . 5) . • Jjoo»- k o j

• Supra Xl/VIi, o hendit eos per prophetam ; quia vidi, inquit, non retribuí yobis. Et •:• JyakScs J^ioo Jxioo ^ s u p x affertis idola vestra, i. e. opera vestra reproba idolis significata. 4-5. Ne jejunetis ut hodie ut ^isjD ^acutlo Juoa.j ^ ^oo^L JJ 500 audiri facialis vocem vestram in . fc^Á^ fceOj cuoi Vs^c^ • J *^ excelso. Non enitu istud est jefu>A.»o.Jt-\? «S-200^ ^ • o» nium quod elegi. Ne jejunetis tan)0¿D JVUSJ ^ , O.IV-^ quam ad perficiendas voluntates •• ^2>fo ^S) sg f>\ Joopy yestras malas, quasi votum quodJjoo^ Vs^ ^ «v.- ij m \ dam feceritis ut fiat vobis hoc yel illud, et mala eveniant inimicis ^ . I—¡J jLaXjO yestris. Hujusmodi enim jejuniis et J»0^ ^¿0 . JJo . orationibus, inquit, quseritis oblectamentum voluntatum vestrarum • fcJ^ JJo et non mese, et, quia me contemnitis, clamatis in excelso : Jejunavimus et humiliavimus animas nostras. 5. Hoc est enim jejumum quod ^ÍSMJ . k - á ^ l JjDOj V ^ oJÓ» elegi ut homo se humiliet tanquam ^ ÍíobooJD . 5) . JJo»3 OMk^j hamum. opere ut hamum et etiam •:• Jj&j LOLJ Ji o o , ^ ¿*oLo •:• JJop humiliatione poenitentiae. Et saeco ^fc&xbaj . p» . oè». ix^OO Jaoop et ciñere humiliet se, i. e. aaeeo

wxA jo~o cp p ^PQ-J JJjo

HVf •:• vgo>\o\ -oiqjjJc»

167

COMMENTARIUM

S.

EPHKMl

IN

ISA [AM,

CAP.

LlX.

168

induatur vel in sacco et in cinere )v*.Lj . QJÒ) se prosternât. Rursus hoc est jejunium quod elegi, ut solvas de ^O-È^/j yAoi ^ s X ^o JJo-Aj corde tuo peccati vinculo,, quae j L o r a s ^ o o ) W o . J^jco sunt cogitationes malse, ira, inimi. . |o>jD o j c o x j o U b j o . j^SuVO citia in proximum, fraus, acceptio personarum, crudeli tas seu immise^ ¿ o . j L o u o ^ v o JJ fc^ao/ ])LQ»V-O ricordia, et his similia. Ista sunt Ivcc/o ^OiuWj . a \ » ^ A o ) . Jlpjo JJq\j fraudis. Hoc eos facere docebat, . OOO) ^ d x ci^J . quod, si fecissent, probro affecti . ^ o p OOO) ^«COJ^O )'ioox JJ JJ non fuissent tanquam qui id nejo/1 «OJ oò) . JV J»o^ )ck. cuoi glexissent. Hoc est porro jejunium, quod requiro, illud scilicet quo, Jfeo/o )ju. ^o hj/ j;it dum jejunas, solvis e corde tuo ^¿JO )OOjLj JJo •• ^puVO OlV^JO CkSwl passionem et iram contra proximum tuum ; non vero jejunes ut ^ oopfcjj o/ . . j u d j Joopj male sit proximo tuo, vel ut conce»jiâ^pcd^j ^Ao) . jiLax o/ JI^qjl dantur libi principatus ac diyitiœ, •• : ^ ooo) d ^ ooo ^oò). quae si haberes damnosa tibi forent. .

JûCD^XJ o/ . JûDD

CAPUT L I X .

CAPUT L I X .

4, Confisi sunt in inanitate ; abjecta spe, confisi sunt in inanitate Jloo.;ro aX-oU/o sço);.:xaD idolorum. Et locuti sunt vanita. JJjoi . ô) . jLoxcui dìssoo •• : Jv®>k2>j tem, i. e. reprehensibilia, ut hoc : -ò) ^./o . JJ Jjxki ^.ò) ^ « cur non considéras nostrum jeju•> JLJJ «sol JJ nium ? » et illud : « gressus noster non amplius dirigetur ad te. » Cfj.°XX>h j i ^ O . Ô) . 0 * 2 ) / Jj20»-J J t J b 5. Filias maledicti disruperunt i. e. ova aspidum perforarunt, J i o i ^ ^ c n Y ) JJ.Vîox> J j o ) o p t . ô ) . o i p joo»^ ^¿wOJOO . ^0 ^.i-iio scilicet sermonem noxiurn protulerunt e corde suo et generarunt ^«JCH» JJj ^ov^iix aspides execrandas cum operibus ) o «'»CO sÇO)AooL * OVOJ v ^ ^ jJojo suis malis et inutilibus. Et telam araneœ texuerunt j désignât vaJJ? J _ J O - i ? A ^ i o .• ^ O M Ï J D Î V . 2 ) fi y«XluO JJo ^Lqx> nam eorum confidentiam in idolis suis et in gentibus quae non prosunt JUL- ò j l v ^ l ^ JJOJ illis et nec consistunt coram eis, òp J'Ql^J )«>•» quum debiles sint, ut tela araneœ quae resistere nequit etiain minimae wua*» ótv^Lfo . 1.Q20I ^ojfcvio ^o OJ-JL

.

O)

.

)LQ_£L-.;_CO

V V .

169

COMMENTARIO»! S .

i j »

T

/

vo/o

•:•

.

EPHRAMI

JIsìa

Of . I^jk ^ . n ' n

•

IN

ISAIAM,

CAP.

170

LIX.

rei eam attingenti. comederit ex o-vis eorurn morietur et qui Jregerit unum ex eis reperiet anguiculum. juxta

Qui credit et loquitur

eorum

verba

morietur

in

peccatis suis, et qui agit conformiter ad eorum opera inveniet anguiculum seu amaritudinem. jLaflujjo

^ •

\

JÌ.J

^co

jÓ-ÌL/

Jjo)

Loot JJ Jjo> ^ ¿ o . o) . ^pty. JJ xsoì3>L(

>

o/ . y-yi^'vr» ^o Ifcjaoj

. JOQjl« O^. JOOJO JiO)OA. j i o ^ o ^olU

. jv-aù.

^2-V-O? ^JÒ) ^

^XmJÌI/O . jj^O'tS? • t!oo3a\

^aròi

^¿JDJ . v !W»o

^Op)J

La2>_\ . 5, . ,§jo>qo ^ o ^ l l o

Jj-JL? jo'»*. )ax . «so v v^O^JL y * ^

^otyo Juwa2k.

wioM vooao

. Jjoi jx)ooaS> oo) JLa ^ . O) w^aao •:• - « ^ o ^ Jnom>o Joot J o i j . jflQ*^ -fcofc- o/ -ÌOM OVQu/o * «-^ii'op» J«-JCO oi^ \ p k x x u )o;=> •:• AL^j U»? cuaXslV? I'J-XiV )i i Jerem.

V,

i .

172

y>^> s2>/j

1. Surge, illuminare, quia venit lumen tuum. Hsec sectio respicit Ecclesiam quae destt-uit et deprimit errores. Surge, illuminare, quae sedisti in tenebris quia venit Christus illuminator tuus, et majestas Domini super te reve-r labitur ; porro intelligas promis-

i |»po (ioios legenilum èsse ^oo^S cura versione

sìmplici contextus |nv>bat.

173

cdJiMtevíiitrctf s. ÈPHRàttt if« isaìa», cap. lx.

Ifcía-oV ^V

. I^osuj I n a i a t i . • JLA ¿íóo»

. ot . owOlQCRI JiotoA )x>v>\ ^Ljjo ojjoojo ò»aaoaa ^ ^ o •:• wjoao Jooàj (OQJU. )0)J •:• J-xvsaA? L a a \ . oj . JióJJ ^iuàlMot M ) ^ o¿ ^o&to) jjp/ . OOO) ^jo^tìoj ..pò»} J»o Jpafco MOfjo ^«-oi ÒHMÉJ ^ jjo) •:• .>niiSV )jO» • •»/ Ò^. ^.t/o ^ASO-kJÙJ Jj/ yó/ jxtiox . JkjUyO J l ^ j J>'o\o s^V

«o

h>*VOO

•• JojüSS. ^O

OOO)

LfiaL/j l^júof ofo -v tv» \ÌÌlJ y / } ygiò) .• JjuVO

Jvaco . wjxmaL M » ^ J&aot

1 Verba « Super humeros portabuntur » desunt in

174

siones t-érrenas synwgogae abolitse factas figuram esse rerum spiritualium Ecclesiae promissarum. 3. Et venient populi ad lucem annuntiationis tuae, ad famam liberationis tuse e Babylone. Surge, illuminare. Hoc dicit propter humiliationem synagogae et habitationem ejus in Babylone. Quia ecce tenebrce operient terrain. Hoc dicit de gentibus quae destruuntur dum Judaei liberantur, aut de j'ustis qui e gentibus colliguntur et eo ipso tenebris obvolvunt gentes quas illuminabant, veluti lampas quae in tenebris lucet, si aufertur inde lampas, tenebra» remanent in odiosa sua caligine. Venient populi ad lumen tuum, ad nuntium liberationis tu® e Babylone et triumphi tui de illa. 4-5. Filii tui de longe venient, et Jilice tuce super humeros portabuntur1... super grabatis nutrientur. Tunc gaudebis et illuminaberis et videbis et dilatabitur cor tuum. Hoc dicit de justis synagogse, qui ex omnibus finibus congregantur et veniunt ad eam ; in figura autem designautur filii Ecclesiae sanctae, populi, inquam, errantes, qui longe erant et valde remoti a Deo ; congregavit autem eos Evan.gelium Christi illis praedicatum per sanctos apostolos, qui eos suis veluti humeris portarunt et introduxerunt in caulam Ecclesiae eorum matris. 6-7. Àgmen camelorum operiet te¿ primogeniti Madian et Epha, vers, simulici et in hebrseo, adduntur e vers. LXX.

COJtMENTARitM S. EPHRAIM IN ISAIAH, CAP. L*.

175

176

omnes oves Cedar congregabuntur servient ad te ; arietes NabuotK ) v> v> S? ^Oi-W JL=»clo tibi Hse sunt oblationes gentium, ojplVj )Lp ^Ss-O . V ^ quas acceperunt Hebraei in compensationem injurise sibi illatse et ¡.¿fc» Jjo) JX&JL? . ^ j » a a a i spoliorum ipsis ereptorum, quando in captivitatem abducti sunt, sicut compensationem suinpserant quanjjoVo-o * ò ) l r ^ > m \ do egressi sunt ex JLgypto. Apparet autem hsec etiam respicere Eccle^©t civ . siam, quum ex omnibus parti bus populi veniant ad earn venerandam . J}|2xJS.o Jxacco • ó) . portantes oblationes reconciliatio• jfc^J o/ JjtCC^O nis, non solum oblationes spirit u a l s confessionis et voluntatis, sed etiam haec typica piacularia : incensum suave, lampades, et vestes seu indumenta pretiosa ad ornamentum ejus ^Xoi •:• „.ato •

W o ^ j j l»o?o

i U s » } . Si . — J k - = > o H A s®>/ jio) . J-xvo -¿Ofc l i s o W v * » t - ^ -ot -?» • l- 2 0 -^ . 01 . ^VS) l u i

^o»

-é

Jm

^

^otLcoi .

^iSfcOOJ

. ^oivWo

Jicu ^Vo y^VS) Jliv jftjo/jjo

X^O) W

Vo«o x;? ^

•

ÙLj J2W0 . ^o) Jjoìsà .JUJktt.

•:• JJ^oyas?

6^-2)17? •• ))SJtcuuo

aa2>l/?

r

/ ^

o)^o2i» jfco

JJ/ . N t o ^

^J&CO

Jfc-JDjOS

: )uvx> Jjoiit oo) )J-A •:• JoiSs.

OOO)

7. Et domum glor.ice mece gloriosam redd am. Quod gloria novissima prsestabit gloriae prirnae hoc etiam Ecclesiee convenit. Ipsa quippe vere domus est gloriae Dei. 8. Qui sunt isti qui ut nubes volant ì Videns propheta per re vela tionem majestatem et gloriam eorum qui convertuntur dixit : Qui sunt isti qui ut nubes volant et ut columbai ad fenestras suas ? Nubes et columbas justos et justas appellat. Fenestra autem domum refugii reprsesentant. 9. Quia me expeclabunt insulce et naves Thar sis, ut ab initio. Etsi haec lectio synagogae mystice conveniat quae rediit e Tharsis post ruinam Gog, sicul redierat primum quando ascendebant e Babylone. Tamen Ecclesiam respicit quia gentes a Deo procul aberant.

177

COMMENTARI! ffl S .

EPHKÍII

IN ISA1AM,

CAP.

178

LX.

11. Jpòìtcc semper erunt januce clauden•• : yjji. . 5) . )Jo luce die lioctuque et non tur orationi omni tempore. .^Ljjo » J-S y n n vi V) +s> w> a 14. Et venient ad te humiliati filli humiliantium te. Hoc dicit de j.2o'j? - a s . Jjo) •• : • V¿/ j'iC^O ^0Ò)0 ^^OSÒfiSOOJ filiis persecutorum qui sua conversione adoratores efficiuntur. jo^Ss. ^o jl^iCDo JNJOOJL Ì^OOI; 15. Pro eo quod fuisti derelict a et exosa Deo a tempore sedificaJLOJ« ^ D p ^ o •• : jdikO J J j ^ o ^ p tionis turris et deinceps, faciam te Isetissimam m aeternum. ^O^Oi'CUD . Ö) . ^Jto/L Jxaiox? ¡¿V. 16. Lac gentium suges j oblationes gentium accipies. jP&OO JXÌXS.J=>

fc^Ji-So/

^NSÌM

. öj . jbo)J jfcJ? p

joot W j

)fcvX¿¿uoo j b ^ j L

s^is^oo) t^3

^poplM Ji^av.'ttJLO

. J x i W ' oiiojaA. |axul ^soL

jooM ilo

J ^ V jcsi^i a o l

•• : j o , ^ is-.oo) ^ ¿ J d ' W, . OJ •

JJj . 5)

s^oi^j ^ìò) IV-OM

ÌÒ».JJ JJ jio>XJDJ 0)Ì0)CLJ0 JìO)Qj

joò) Í-.V»? • (joo^j Ot¿CUO

ooo) jVoxjj lo°i\ •• : j°)\v-> joop Jioxj OOO) ^O^h-./ Jv-j30 . ).9l.\)J 000)0 •• :

Jxi& oooio "^Xo ¿.o •.

a.).-S Xì\ «0)Q-V¿/

Jj/

>Q)\.. . JJbo/ ^OJuXoX . J&wo^jtij j a ^ v j b / • ?>\,.. JLV—^s? -ò) ¡U

fo.fto

. Jxjojúo JJO) •• : )Laa.;ji v^ojìó ó>V&J W

|Ö)J •

• Ö) . JJboJJ òj.^iV>\ IVo . j i o i a a \ Jxàx? TOM.

ooo) ^ ¿ o / j U,

17. Pro cere adducam aurum ; pro rebus contemptibilibus et rejiciendis, quas adorantes idola habebatis, spirituales et coelestes dabunturvobis in Ecclesia. 19 Non erit tibi sol in luceiii diurnam. Non amplius sedebis confisa in astris qiise invocabas ut Deos. 2 0 . Et lux lunce non illuminabit te, quia Dominus erit tibi lux in ceternum. Ilaec fient E c c l e sia per surculum quem piantasti in tribù Judce. 2 2 . Minimus erit in millenos, pauci erant et facti sunt in millia ; initio pauci erant et brevi tempore facti sunt in populum ingerìtem. Ego Dominus ad tempus ejus .servavi eum ad consolandos onmes lugentes. Pro ciriere unguentimi suave, pro luctu amictus laudis et pro spirita dolente vocabunlur arietes justitice. Significatur Dominum prophetarum ad adimplendos omnes prophetas in fine tempórum venturum esse. Ilium serv'at Pater in tempus saluti opportunum. Et

12

COMMENTARIBM S. EPHRAM! IN ISAIAM, CAP. LXI.

179

jOV2) »DO . ja«_2>? fcAo . ILQU^JD J®>»£2oo JJ.°i>y>\; . jaaio^ ^ i t «OJOkV? OOt •• J.JÜ- —iJO J«d*2Q3 v^j/ ^O

^.oio

JfcuJQSSMD ^OJ JL'«.0*J

I—JJ jv_3j

. •:• Jlao^jj v ..\o2n

ISO

renit consolari lugentes (LXI, 2.) nempe justos qui lugebant perditionem mundi ab 'errore. Et non est qui salvavit. Et postquam salvavit gentes quae quodammodo demissse, disject® et re® erant cultus falsi, unxit et lenivit eas oleo fessos recreante, quod est oleum unctionis et induit eas stola Candida baptismi et recreavit eas a doloribus effecitque arietes cultu justitise illustres.

CAPUT LXJ.

CAPUT LXI.

vi; . A x jo^S. o^*«»» -o) -Ö) •:• o;?)Cinx>\ I^Jü/ Jv^iO *«OCOL/? wÖpl . |*.JQg01 v~jCoL/;o J*.oi Cioojj ^a^ilV J*.Oi JOO) .""ifTII 001 ^ jO . •:• )oot ww^cb oja ^ p

1. Spiritus Domini Dei super me, eo quod unxit me ad evangelizandum, i. e. unxit eum Deus Spiritu sancto. Etenim incarnatus et corpore humano indutus dicitur accepisse Spiritum et unctum esse Spiritu, quum pro nobis Spiritum acceperit et illo nos unxerit. 1. Spiritus Domini super me, ille Spiritus qui a Patre procedit et sua essentia est in me qui Verbum et Filius Patris sum et propter meam incarnationem unctionem accepi oeconomise. Spiritus Domini super me. Propterea quod unxit me Dominus, ad evangelizandum pauperibus misit me. lis enim qui scientia Dei egebant et peccatis divites erant prsedicabat dicens : Poenitentiam agite, appropinquavit regnum Dei\ Sic etiam confractos corde sanavit et captivis prsedieavit dimissionem quando alligavit Fortem et liberavit nos. Et caecis visum largitus

jn/ ^oy 06) . A x Lvoi )a\ Jl&ioj .

-otoW

a^oi

Mcojb . JQSÜ

. I; tin SI/?

J=>/j j ^ o

, J.;» ^a+.m'O

*

Vs^^öjü*. .

• / -ö) . Ax J.;sdj Jnrnv\\ ovscoxi^

^'¿kxo y l.ntYlV) joi^j JkXjAj cool . Jzk.

p Joo) JV220

s®)/ Jioot . JojSo Jlorüvib

p . JJ-jo. ->o, 0 )j.cyi,A ot^co/

j o a j u o j ^JO^w w«aj «o . * Matth. IV, 1 7 .

181 •

COMMENTARMI«

)Lo»j I B ^ s o

8.

EPHRjEMI

JJ?

)£oox> Ifcoji, . v»^ tSwfáLad ^ofco; ís-o wòf. jx^jo p>*-spri JA¿> )ly>°> «.o •:• jxj^ooi K . o y A . oí . JiacoxiX • jioaojo . o) . «ao^/o ^Sujil . ¿i . )..rv»\ Jlo>J~ W jiOjj jfcojt Jvo/o . Jjco ^•«OD/? JQ2ÍJ Jk.JQ2Qao ifcoj -O) -Ó) • J.;*^ ojU-xod oyf) cio-x>\o cucci}jq.\ -oíouíkáo r=>. O) J^íoJJ ojj^ax^o •:• JJXJO*, «

too» J&^SJ^A. /jo» . JojSS4 luÍQJÚDO ój-W . yb/ ^JJt ^¿JL ^OÍLOV»QD »ó» . ) yix>\ ^pj jlA ^ Ws>? v? J^jjv^j» O ^P? wXD/O : ^JJÍOOJ ),XVO Jj^O J~OV=> JLA yxjs? . Jiasojt oo>-o . jfeo -OVO JjOp JS&l N^JÓ) jxmx -oíoi'op • ;JD/O . oj . s ^ o / t Jüsaxj ^om^^U •:• U»? ^OMA-VOSO OVclo

. O) .

^LiJj

JJLÍCU

IN

ISAIAH,

CAP.

LX1.

182

est quando velut Oriens ortus est iis qui in tenebris ignoranti» et in umbra mortis sedebant. 2. Ad loquendum simpliciter : ut proclamem annum acceptabilem et jucundum Domino, scilicet annum omnium conjunctim honorum et virtutibus plenum. Ad evangelizandum pauperìbus, humilibus nempe exaltationem. Et consolidem confractos corde per condonationem. Proclamem libertatem captivisy libertatem iis qui captivi sunt in peccato. Et solutionem iti carcere detentis} iis qui vinculis prayarum consuetudinum detinentur. Et proclamem, annum jucundum Domino. Significai Messiam post baptismum egressurum esse ad sanandum et praedicandum novanti Evangelii doctrinam et ad liigentes consolandos per promissiones ccelestes. 6. Vos autem sacerdotes Domini 'vocabiminì et ministri Dei. Hoc dicit quia cessaverat sacerdotium eorum per septuaginta annos. Convenit autem Ecclesia e gentibus collectae, quia, postquam incarnatus est et providentialiter Spiritu sancto unctus est in baptismo in lordane aegrotosque sanavit et contritos corde confortavit ac liberta tem praedicavit atque remissionem peccatorum largitus est, constituit intra Ecclesiam e gentibus quas salvavit collectam sacerdotes et oeconomos et dixit ad eos : vos vocabimini : sacerdotes Domini. Opes gentium comedetis, oblatior nes eorum et sacrificia. 7. Duplicem hcereditatem possi-

183

COMMKNTAKIUM S. EPHKjEMI IN I§AIAM, CAP. LX!.

jjJLio, . jLàs^p? ^ o l l o o o sOOVSu ^ r>, mio I./ OJCCODk» JMCDOS • JxiCQSfcOOJ •»/ jLjX f f i J t A OOjJVj X' 0 . Joj&o .«ii » jOjLo •:• -otoW Jxscocoo o)LA Joo>! o?) p Q*o?> . ojoi^o JLA * JLQ—^SO . JioiaS; IjloA )o\ wO*:^} . aio). o) . ^¿wco/ oò) • jfcu-cojdy )L;.o)j JJ^ao/o . IjjmoSj % . oj . Jjk— -yj );-2>Q..»..^> òj-W jL,.v j&kO JfcOj aolo . ^o^Xsj . jLoaru . yAo) JU& . jLo.a.^-i-0 . )Lq-*--J_oo . jLo-^-oj . Iloj.ov) . jLaiLjc^i jJ . JLojq-qco ^-/o . jLaeo^-^o . JLors^a»

184

debunt in terra. Pro ignominia vestra et pudore in (colendis) Jigmentis duplicem hcereditatem possidebitis in terra. De portione eorum gloriabimini. Concordes erunt et non diyidentur in duos populos ut in diebus Roboam et Jeroboam. 10. Valde delectabor in Domino. Hoc dicit de Ecclesia quse deléctatur in Domino. Delectamentum autem in Domino Ecclesia datum sacramentum est sancti ejus corporis. Et exultabit anima mea in Deo. Hoc ipsum est quod Ecclesia? ejus contigit, exultatio scilicet, oblectamentum et lsetitia spiritus. Exultat Ecclesia in Deo suo, quia induit me vestimento saluti*, id est stola glori® baptismi; ilia quippe est verum saluti» vestimentum et candida glori® stola. Et fecit me tanquam sponsum gloriosum per absolutionem. Et tanquam sponsam ornatam. Sponsa Ecclesia est quae exornata est pulchritudine omnium populorum. Ornamenta autern quae Ecclesiam exornant sunt hsec : puritas, innocentia, sanctitas, honestas, jucunditas, mansuetudo, pacis amor, humili tas, misericordia et his similia.

11. Et sicut terra producens plantam, plantam scilicet in ea )CCQ2DJJ ^.J OO) J-SJ-A. . Òp> JJj absque semine productarn. PopuJcOOXM Uj} J>D2CA.O . J k J ^ JoO)\J^iO lum autem legis figuravi! per hortum, populos vero absque lege per J^ai Jioo) •> J*°>C£dj J^jJs terrain plan tas producentem. Ita )Laa.}j •:• J^oii^ ^ojio >0*0 JLqjOL.?) producct Dominus justitiam corani . jxiibx ^ojio Jo^jo ^o J^qxsj j omnibus populis. Justitia quam dicit produci coram omnibus populis v ^ o j ^ ojvoL/J Ji-W^co nova est annuntiatio Evangelii

185

COMMENT ARIUM S .

EPHR2EJH IN ISAIA®,

CAP.

LXII.

186

quod omnibus populis annuntiatum f u i t : juxta illud : Ite, docete et baptizate omnes gentes*. CAPUT LXII.

CAPUT LXII. j l A

• 5

.

J-äa-

•:• U o)o^axcu j ^ o ? o p o o s j •:• J^ju^o . uIA

jjo)

-o» -6)

•:• giwiM.. I JJ ^ a a t j Jiäax>o JJ w.a^Vo .• JfcuQ»=m. ^ a L L JJ ¿aoLo aol

JJj l o o>\ . oj .

Jv-ßU

Jàv J j o ^ « J S J ^ J O . JJOONJCD • ójLv^cd ^ j j JJo jLo.vak» J.OÓ) ^ ö j \£>LL W . Uva "> ^ J-=>j? OÒ) J-V20 — J ^ j . Ö) •

x

wO)'o2>/ of± ^OO) ^psöpoj

•

)La? |sa=> • « » a a a wJUQ^j v^JÓ) .• OpOJÜO Jja>1)0 jjópo ju'tD J J ^

JLa? ópajLC^

Ò^ ^coo

-*> vQ_ioio . Jlfc^V

^sj V s o o . ^ojloxaXxaza

^¿OO ^OJ Vs!^ . .«**>•«• i n

•

ÓP1 JLa

vooop . j x ^ J»v» Ld^o . j^Ajk. . 5)

ÒM=>

^ot&ßoo . Jjv»po

•:• wo » ^ a a * Matth. XXVIII, 19. » m u h . XVI, 18.

^Qjk

2. Et vocaberis nomine novo Ecclesia sancta. Quod (nomen) os Domini imponet, dicens : super hanc petram cedificabo Ecclesiam meam et vectes inferni non superabunt earn s. 4. Et non vocaberis amplius « Repudiata} » et terra tua non vocabitur deserta. Non amplius « Repudiata » quia filios voluntatis supernae omni tempore producet et deserta non erunt palatia ejus. Quia Dominus sibi in te complacet. Sed vocaberis Voluntas mea, quia sibi in te complacuit Dominus, cujus facies a te aversa erat. Et terra tua quae terra tua Maritata, deserta erat ex nunc maritata erit. 5. Quia sicut adolescens virginem uxorem ducit, ita fi Iii tui te requirent. Filios Ecclesia} apostolos, sacerdotes et justos appellat, qui constituunt caput corporis Ecclesise sicut maritus caput est mulieris. Hi velut mariti sunt Ecclesise per doctrinam suam et constanter ei filios spirituales generarli. Dixit enim David de Ecclesia et apostolis : Pro' Patribus tuis populi errantes. Erunt tibi fìlli tui seu apostoli. Et ad Dominum convertens sermonem spiritus psalmistse de apostolis Ecclesise filiis ait : Fac eos principes super omnem 3 In cod.

CÖMWENTAR1UM Sv EPHRÂÏ Wf fSAlAM, CAP. LXÏII.

187

188

terram, ut prœdicetur per eos nomen meurn in generationem et generationem1. Et quemadmodum sponsus oblectatur sponsa, ita te obleclabitur Dominus, propter conversionem tuam. • JVO&J JWOJÛ/ y&àSq\ JLl J J o jJ ï commemoratores donee stabiliat ^s) wO) . o) . .«•> \ OIM? te. Etenim omni tempore depreca. ògxóa®) ^ ooo) ^Sijko'^o bantur pro Israelis liberatione. Hsee oo) J*joâ igitur redi turn populi respiciunt. aàtóij . olSS ovçû 10. Transite, transites restituite populo, terite semitas, purviam JLcuxioà . öi . q\OÌ3O )JLi3JL gate lapides. Retributio est Edod s ^ ov»/j )OOJJJS Loot? -o) mitarum co quod dixerint : Nudate, nudate, usque ad fundamenz ^ìcu-OJ >ç_jÔ) LaX jjot tum in ea . Respicit etiam hic ^ o ^ J»oài • Iioìqojj QÜO.O)L/O locus prsepositos Ecclesise quibus creditum est verbum salutis, quia . Jaaà. Jv»jlj l^io/ ¡o±\ verbum Dei eis mandat ut osten. Jl_0»Q_2>J JJ.;2S*. •JLÌjXIXO dant populo viam veritatis, ut terant semitas salutis, solvant et extinguant omne verbum scandali et perturbationis. )*yJ JiDO» » Jjfcw* Jf*? «ft© • wsotoujöfcjcö . ö) . «dükk

CAPUT LXIII

CAPUT LXIII.

^J ^ j i » •:• )ooi/ ¿o JL/S Jjo) a u »

1. Quis est iste qui venti de Edom ? Interrogai semetipsum et sibi respondet dicens : Ego loquor justitiam. Et qusenam est, Domine, justitia quam loqueris? Cal-

ot*°>i.\

)i °ì V)Q . o A oo)

jtìDO . Ö) . JLqxxjj V? * Jxmx Isjlj • JW \k2020j JLqj^jj 1 Psai. XLIV, 17-18. % Cod. li'^VO

s Psalm. CXXXVI, 7-

189 )aa\ ^

COMHENTARIUM S .

EPHRjEMI IN 1SAIAM,

a ^ s J W ? ^ • 0» .

Jiopox ^o W o • - j o A a jLi^io ooj 'VAJOOV? ^ ^ • o) . kA. • ]*jo2> ifco ^ V uPioiaA^; j.ooij . o) . JkJoLj ]»quj > ^jo )ooj/ . |u3io3j Jbacuo •:• )*yrc> •:• o^. m^oo „¿Q&. Jo6)j JjLoioS» . ©j . o) . '¿to? Vs^^ ^JUU.^; ^ops k./ )OJJ J-Jooj'Ja •:• iji^bj N^opi wm^a/ JJo %

%9-V IS-iOJO . w j ^ ^ s

feoH/JO

fyeoL Jsoao fcjusp •:• J*;» v»/ - j W

^p ^xo

qilqx^, . oj . Jkcoyo jLos^ -6) jjo) . '•ajL/ -oioWj . ^o J.;» w j t ^ / Jba • Jfc-W JJjoi JLoSfck. . O) . ^ t / 43V? -OJOSj/j Jpjjbop "^¿oo . v o l JJ ^ o ^ i o ^ . >&sxa} . oj . J s ^ j ooo) ^©oj Of-JPWP

GAP.

LX1II.

196

cavi populos in ira meaK\ etenim extulerunt se contra gentes tempore irse meae. 3. Torcular calcavi solus et nemo ex populis aderat mihi j Israel quippe solus yastavit Edomitas post reversionem. 4. Quia dies ultionis, quae fiet in Edomitas, in corde meo repositus est. Et dies salutis: salus populo meo futura advenit. 5. Respexi et nemo erat qui adjuvaret; respexi in Edomitas quia sanguis nobilis erat in eis, respexi ut misericordiam sibi quaerereni et in eis nemo inventus est qui adjuvarel. 6. Et calcavi eos in ira mea} et afflixi eos in furore meOj et m terram dejeci robur eorum ; idem est ac illud : Si te extuleris et inter stellas posueris nidum tuum, exinde te dejiciam, ait Dominus4. 7. Gratiam Domini memorabo fgratiarum igitur actio pro prioribus beneficiis significatur per « gratiam Domini memorabo. » E contra verba « Quare avertisti me, Domine, a •

J-JLQ^oj O>_UÌO\ ;

IN

ISAIAH,

CAP.

LXIII.

192

Spiritum sanctum, qui eis per prophetas loquebatur. 11-12. Et recordatus est die> um sceculi Mojsi servi suiquando eduxerat e mari pastorem gregis sui, dirigente dextram Mojsi abscondito glorice Dei brachio.

)aCDQ0D ^.J J»00)kS ^ij

13. Duxit eos per abyssum sicut equum per desertum. 14. Nec, sicut jumentum in : jkvrior» |JUJJ JV^ ^ dSjoU/ JJo vallem descendens, irnpegerunt. tV3J Jj-OO) . I'^J 0^.0» Spiritus Domini deduxit eos. Sic ^ JbJLj ^o^o . J-V» ^Q^. duxisti populum tuum, Domine. . ^joj^O ^^o ^oj . ^oJSu.? Jfcucxàx) Hisce omnibus quae recitat de exitu . O)*^. J*.QJD V\ODJ }k~ "^XO Israelitarum ex iEgypto mentem >.• x>? dextra virgam movente divisit • jo/j ojb—o^jlLJ mare. Yirga porro prsefigurabat crucem Christi qui est brachium absconditum glorise Patris. O j^^oy-o ^AojA O - a - M « . s o 15. Postquam autem in mentem revocavit pristina quae Deus fecit patribus eorum in exitu eorum ex cux/j . *•»/ p CX^Dl' ^ J J l^S iEgypto, redit propheta ad excitanJaSoòjo Joj oòpj . ^Lovza^o y j ^ dum zelum Domini sui dicens: Ubi ^«iPx^y JJj ^16) ^aJfjo . est zelus tuus et fortitudo tua quam tunc temporis ostendebas, ^Ax 0^2>0)U il/ . ^ . j yXx et commotio viscerum et misera. Of . OO) & V * tionum tuarum in eos qui olim non • JioV sunt conversi ad nos sed nunc conversi sunt ad nos et contra nos ? Tu es pater noster, pater noster sicut et pater eorum. . JJ V W o • ^ ^ Jj 16. Abraham nescivit nos et Israel nos notos non habuit1 ; . J«tt»a\ »aj lo°)\ . oj quando antiquis haec fecisti (in OO) k _ ) / o . ^ J t O . «^O^OJ-i/ OOO) ¿Egypto) jam dormiebant et silebant patres eorum. Sed tu, Domi1

Ita hebrseus et Vulgata. Minus r e c t e in Poly-

glottis londinensibus

U vertitur : « n e s c i v i m u s . »

COMMENTARIUM S. EPURAMI IN 1SAIAM. CAP. LXIV.

193

194

LfaA, Q-^/ k »

ne, pater noster es; fecisti haec eis, tu es salvator a sceculo.

kjuao .• T:;o/o ^o^qjl

.

I^qjl fcw^a JJ •:• o \m3>U ^ o ^ ß jVc^ )vo )>o>\avo

^ o j JjlO)

jjooL

•:• J.-i-S^nSV ^J lo9)\ •:• ^ yjTJCD JJ JLj^iw JnJjj ^ojS. i - f ^ j . ^ ^ ^ ^o^LVi. p \ jjioj s2»/o • ooo) ^-VY>\sSS,0 JjLXHoJ®) ^ . ¿1 . xAxj •:• Jfcooaj

ojSs. JJ ^xo •:• J ^ . Jjo) ^ L/j , jv>tx>o~T> fco/ ^ s ^ ? . .|.v>..y 3 . 5) . JDV36§OjAaoL \b\J . O) in te confidere; omnem quippe suam confidentiam in idolis repo• OOp) nebant.

wò) Jickj Ijoj •:•

JJ¿¿

^oó)

CAPUT LXV.

CAPUT LXV.

1. Qumitus sum ab eis qui me non qucerebant. Hie in persona filii ausus est Isaiás loqui coram Judaeis, nec timuit, ut testatus est apostolus Paulus. Et inventus sum ab his qui non me qucesiverunt, scilicet a gentibus. Et dixi : Ecce me j Ecce me populo e gentibus collecto qui non invocaverat nomen meum. 2. Expandí manus meas tota K§JKS> . O) . OFS.D ÌS^MLS) die; i. e. expandí manus meas in cruce tota die super populum JJj Jjq*. ^ * ^gp.g>¿kx> JJj "W»oaw* Israel inobedientem. Super popu^ y W b j JJ JtìD •:• .ga^fcoo lum inobedientem. Et cur noluit . ^livópa; .gcua^fcu? Israel obedire? inquit, ince• bvjLjo duntpost cogitationes suas, etc. jLoio» •:• wJO\)_jl JJj IS-A^IL/ ^ '•»/o JÒJDd/j . JJo J-JO. . -OQiO JJj ^XjJ b^JS'Na/o'* Joij . oí . Jj/ Jo» Lyo/o •:• Jxmk. . o» • «jo*, j^o JJj J»ia\. ^oj JJD^ JV

3. Sacrificant in hortis et po• jLojtv» 300201 ^ . SÌ nunt thura super lapides\, juxta legem incantalorum. Lapides altaria vocat super quibus offerebant filios suos daemoniis. . vA. ovjÒU. JJ ^v^o/o 5-7. Et dicunt: IVe accedas ad me: peccata eorum et peccata patrum eorum1 dupliciter stant J)o «jd^d • 01 •:• J.;» '¿¡f coram me, ait Dominas j i. e. 1 Pro Juo/ codex mendosé hsbel ji'SV

197

COMMENTAHIUM S. EPHRffiMt IN ISAIAM, CAP. LXV.

198

^opts^jo {»A ^ja-/ .^cuaxuu. • - a . » ^ v S t o JaxJs

scripta sunt coram me et ca non operiam, donee peceata eorum et patrum eorum duplo retribuantur a me. ^.cooiu. i. e. dupliciter; in sinu eorum et in sinu eorum patrum retribuam peccata eorum. 5-10. Sicut reperitur acinus -Mo JJa^Bo jfc^o^ U^N*»? y in botru et dicit quu .* ne corrumW Jfcoiasj ^ o ! o ^ u . 1 JJ W pas ilium, quia benedictio est in . )•».? Jjo>. |oo»jo . d p eo. . Et erit Saron in caula ovium ojj/i xj . o, .. )-40=>y vol? et vallis Achor in cubile bourn. JJ/ . Jooi ^«xfcaoj Jja.jp Jjo»j Etsi sacramentum hujusce loci in fcv-oj Jjcu j p "^¿XifcJoo Joaoj o a p 6)?;*. justis qui inter Israelitas erant praefiguratum fuerit; tamen ejus Vej^jtoip Vs^iv&iL/ . Jooi V » ^ Jjoo*. ritas adimpleta fuit in illo qui oc"^jo v$o».X)..\o JruSjo .. J&o cultabatur in justis domus Judae et per eos tradueebatur. Gonservata J^C* v JOO» "^VkJDJ jv-j Jocx W? Jjo-'!^ JJci^»=>? est enim synagoga propter justos, et justi cum eorum populo propter ^ v o c A 6)_=>J jkojcoo . Joa2a£ Christum qui per eorum populum ^ovi^jo om-»? )ooiv=JJ Joo» Iraducebatur. Acinus in botru tyJiov*. . Jaxfcopo o p pum exprimebat Justorum qui ineJtoxb Joo)j JfluSj ^p v-j OO) Jqq2»q^ rant in populo; benedictio autem quae in acino erat designabat eum ^J* V^qjl. ^ O J*a» . J-ao-iV qui Abrahse promissus erat, qui JovNftN. )OX>QA . JA./ oriundus erat ex eo et in quo omnes . JxcoLo Jiij U»$op? JjJoo Jn^j^. Daniel. Vallis Achor vallis est vindictae, quae repraesentat Christum judicem el vindicem, qui est simul caula ovium et cubile boum. Oves totum populum, boves vero ejusdem populi justos et rectos repraesentant. 11-12. Implevistis mensas For' tunce et miscuistis ei lagenas et . W fcj JJj )OjJO ' JQ! elegistis quod mihi displicet. Hisce ifcoj . ^ o j jO Jjti . ^.J . 5| verbis reprehendit eos quod cur900) . yj-loji Jlo c> /,.fr> rant post vanitatem et imn^olent

^bs^poo . j?»-^- JVoN-2>

COMMENTARI™ S. EPURAMI IN ISAIAH, CAP. LXV.

199

J=>j JJj ^ o t j ^jO^i

)?o»o

• ^.op W «—a» JJo jj/ . ot .

>§)W° •

S^^JHO .

J v ^ V^Jj •

. ot .

Jo» l^mx

^FCO/O

J.'O.JI.

.

)OOD

jvpj u O i o p A o • Jo^j

200

ac liberit Sortibus et Fortunae in errore cordis sui. Et horum quidem, inquit, constanter solliciti estis quae mihi displicent et injucunda sunt. 13. Ecce servi mei comedent et ros esurietis. Servi mei populi comedent corpus vivum et bibent pharmacum vi tee, vos autem privabimini. 15. Et servis suis imponet nomen aliud, scilicet Israel Dei.

16. Qui benedicebatur bonis terresiribus in terra, benedicètur • y^a/ Q-ooij )'•=> |c*S>o Jb^x-ovs bonis spiri tualibus in Deo creatore CUOOJJ );=> J O J J S O J M J ^ L-^IJO suo. Amen. Et qui jurabat per ò^A. Vs^ oo) joioi ^o . terram, jurabit per Deura creatorem- suum. Amen. Ex hoc loco jojSs.; O)N«CCXIL'.\ auoot; . j— sumit apostolus illud : ad gloriam • ^JO/ Dei- Amen \ 17. Quia ecce ego creò ccelos KVo Uom. W fcà W novos et terram nova ni. Hoc . Jjds.it oo» JLJX^ Jjo) . «noi . jt»Ecclesiam respicit propter dona jfc^L-oVo (sic) coelestia et spiritualia2 ipsi conces^ J O JJLXUIXI ^ O J X VNS^ N/ • sa. Si enim Israelitarum curam egit propter terrena ipsis promissa, ILA joqÀL Jxsd •• jxpi jk^v»/ quanto magis Ecclesia providebit . ò)loj.iP>)^oa JxA Loot? JLo^. "^jo propter lsetitiam quam expertus est % )vJb JL*- J^Vo jL'f- J-JDJt 00L0 populus in sua conversione. Porro 0tk-Lj>02> SSÒ^Uì M-O'O ccelos novos et terram novam etiam appellai vitam novam et spirituaJ^JOOI lem Ecclesiae elargitam in adventu Christi. 20. Nec erit ibi amplius in fans J^coo . Ljiy Mt Joop Do )J*> v=> l^è? • otkbcu JLxy jJ diP.rum qui moriatur, et sen ex non implebit dies suos. Quia in fans ^OMJO ^¿O-bOOJ . O) . 1.0.2QJ ^XJt centum annos natus morietur, i. e. *. VN^oJS^ • Ji30 JLo2° quia defieiet ab eis mors centum annos. Omnia enim bona per illos • , S O © | ^LLJT J J » OOJ X J ^ O P ) centum annos fient eis. Et qui pec. 5) . ^ALfco yjA». Jj» y^biD .

* u cor. J, 20,

Joo) y^ìUDÌ

4 Cot(. mendose |W.iO

201

COMMENTARIUM

S.

EPHRMI

+ ^JJt JJ»

WÒ .)

. O) . >5u»/ w

• ^

>joojl/ JJO

Ò)Mc •

Jteo

. sQ-^-fJ

*

Uao

'

Jvo/o

•

OJ_CO_2>a-^ JV . V ^ - c c / |LA25 JjO)} J«2d/O k o W? . jooj Jojtii/ Jk*.cu£0

KVo «-J2MOO I^OJL . J-',»

fc^Lj

JJJ

^po)

-o) Jjoqd

oòi^. . oj^ jaaoojj

Joo) ioxj jjVoplfL ).o,a.io?o

jj

^J OO) J^Xo .

opi —oh Jioxx\.

Jvd.^

oc») ^

Jjj/ JL;2)J JA-*. -yl

W?

J'oL

cp-i'i? oó)

.

—3jjo -Ò)

CAP.

LXYI.

202

caverit centesimum annum agens maledicetur. Vindicta etiam cessabit apud eos per centum annos. 24. Et antequam dament respondebo eis, loco illius (quod olim dixi): Clamabunt in auribus meis et non exaudiam eos1. 25. Lupus et agnus pascentur simul. Res ipsa iri Ecclesia peracta est, figura autem in synagoga significata est. Lupi quippe et agni pascentes simul reges sunt qui eos in servitutem redegerunt et pacifice cum eis habitant. CAPUT L X V I .

CAPUT LXYI. Jlso ai,/ .

IN ISAIAH,

jjO)

J-W?

1 Supra XL, VI, 7. Ab hoc loco usque ad finem ea quae hie habentur insunt in 0pp. Syr lai. Il, Oi-97. 2 Edilorcs romani in versione latina h®c ¡¡ddunt c|u® non inveniuntuf in. textu syriaco : « Pedibus

1. Sic dicit Dominus: Caelum thronus meus est, terra autem scabellum pedum meorumQucenam est ista domus quam cedificabitis mihi ? Quodnam sedificium mensura defini turn illi sufficiat qui mensurari nequit ? Templum igitur superborum manu exstructum Deo nimis angustum est, sed cor parvum mansueti et humilis hominis qui est in Ecclesia gentium sat spaciosum Deo est propter ejus bonitatem. 3. Qui immolai taurdm quasi qui interficicit- virum} qui mactat agnum quasi qui jugulal canem. Consentiunt quae dicit Malachias : Dispergam s tereus super facies vestras\ Prophetse declarant J u dse'orum sacrificia immunda fuisse ; heec ergo Isaias hoc loco hominUm substrata meis, divinse nähme immensitatem ostendit, quum ergo coelum et terra ego impleam, me manufacta tempia non capiunt. » s Mal. II, 3 .

203

COMMENTARIUM S. EPHRAM! IN ISAUM. CAP. LXVI

204

^o^Sjto «ça^w Jl^S Jojj canumque cadaveribus assimilat el * ©ogj vÄU Juo-»2)? -fV Malachias prophetarum ultimus v ^ ' velut stercus reputat et veluti iratus in facies eoruxn projicit. 4. Et ipsi hœc decreverunt in viis et anima eorum sibi in idolis Mo- Of . >ÇOJu;pb2E3 vÇOMkSU complacuit} id est Judsei quidem OOO) ^«u hisce sacrifici is gaudent at sibi illudunt. Quapropter illusoribus illudo et adduco adyersus eos mala, . J&sAO V jb-»o . W y.ofjäo ^Lfcxaaj ooo) r¿ñj a quibug protegi se putabant sub umbra vanae suae religionis. Repetit jLcuma» Jak» Jj1 . )t»,n.;cx> ^ o i L j j hic reprehensionem quam initio opt 0)Ao otLa^i ¡^jl.v2? suae prophétisé scripserat, et quae ^.ò) . Jx^îj vçoivoo ^ojo-pu. JOJ ov*./ dicit confirmant alii prophetae atJcdqä) ^o^. ^ L a » jJj «o» que ipse prophetarum Dominus : nihil scilicet eis profuturas legis lis/ |C002QJ wjpDQS ^'tOœOX) eaeremonias, quum praecepta legia Va3 •:• )oL» }äJo JJo Jjuvsj

^t 2 0

transgrederentur, nec prodesse eis coram Deo structuram templi, quippe qui corda hominum non saxa requirit, 6. Vox perturbationis de civi^¿JO . 5) . Jfc^VJD ^o a.\?j JJLo tate, hostibus ad eam obsidendam . oí . JJs-oi ^o Jlo . jo)o'j? òfO^voL/j promoyentibus. Vox de templo ÓPÜQ-JC3AO 'JjOJ-O Qja^j/j quia clamarunt sacerdotes in oratione et incolse civitatum confuwtoi< ) o ^ X o . ò ^ gientes in suis angustiis ad quea}>a\ ^ . 5) . . 0 , 0 = 0 ^ r e n t d u m a s y l u m i n e o - V o x D o m i n i ' . . . ' . .. reddentis ultiónem immicis sius, v . ^O^ Q^COO O ^ / j J ^ O imp.is gcilicet Jud8eig c o n t r a l e g e m odtó

^QCCU? )°t°

*

praevarican tibus et populis, qui ausi sunt ascendere contra eos, antequam gens Gog in Judaeos irrueret. 7. Antequam dolores sentiat s^QQQll )0,X3 V 5) . ' JjlMj wÒ) JJtwL JJ«X quce paritura est, antequam ascen. wÓDQO dvaw ^.Oj ^JO» dant qui diebus Zorobabelis corruerunt. Et antequam adveniant KMJ ò^k J-oòjj . ö) . Jvaj dolores partus liberabitur et padesunt in cod, Musiei a ^ j o ) S b l u s q u e )• ]ULû ex cod. v a t . addila s ù n t . — JiQx: b

B r i t . — c E d i t . Kom

Jj^f

JJjX

205

COMMENfARlÌM S. EPHRAM! IN ISAIAM. CAP. LXV1.

Ì06

riet mascutum. Hoc dicit de lsetitia, qua regio afficienda erat in die liberationis suae, quam talem )>JL-0 ÒjA JoÒ)J Ò)' OCI futuram ait qualem experitur mulier a zelotypo marito afflicta, quae prae gaudio dati sibi masculi obliviscitur dolorum acerbissimorum et illatae sibi inj uriae. 8. Quis audivit rem hujusmodi, JJ n.. x>? . jjot -¡-.fa wy> ». jp terram in die parturire ? Negat )jO) «in JJj La2k . Ö) . |»QO unquam factum quid tale ut terra ^oj . "J-JOOO M JJ quodam die parturiret. Quoniam a quatuor ventis revertentur et una hora parietur populus, i. e. JL^U^O JAXIII^OO . SI . incolis replebitur civitas vacua uno •:• l-vo Jx>ao Jfcuo*2m die. 9, Ego qui dedi spem istam non V ^aio jio . ^aooD 6oom pariam ì ait Dominus. Ego qui JJOS bdbà V? loSX . 5) . J.;2D populo meo reditum post septuay o ^ Jj/ JJo . ^ J l * . \ - S ì \ ginta annos promisi, num promis* W sum adimplere non potero ? 11. Et nonne sugetis ab ubere p V . 5i . ò»J.coj Jfri ^o JJo consolationis ? i. e. dabo Sioni jäaJL òfxo ^qiJJ; . JfiüoSj J/jL ójSw ubera deliciarum e quibus sugant v J j o j o odebiles j pinguedinem. 14. Et cognoscetur manus DowtDOlO j^^OJ Of»./ mini super servos suos. et perdet •:• JJäi. . öi . aOift^jNN'N inimicos suos, i. e. Judaeos impios. 15. Ecce Dominus in igne venti . «fcoo;» Jiài. ^ / o . }L? Iklo J.;» jot Joo» J ^ >5pw.J=sj J&qülj oc» JooSoi et quasi turbo currus ejus. Hac figura designat gentiles, quorum •:• o;cfiY>/ ojooas» opera Deus legis suae contemptores punire decreverat. 16. Quia in igne judicabit DoOPVOD U » $ J*OiDJ ^ J D minus, et in gladio suo omnem carnem i e. per hos inimicos ju•:• - a s j vaco dicabit omnem carnem filiorum Jerusalem. 17. El multiplicabuntur inter^^ofcooj . J-ììdj ^^CÜO feri a Domino. Qui sanctificanK^s ^jfcooo . JIJLèpk òis. jìOÓfj jLcy -ffa ÒM^QSJ J-Oj-o Is^o ò p ^¿j Jfcoa^ t

v

» Deest in cod. vat.

207

COMMENT ARIUM S. EPHR-EMI IN ISAIAM, CAP. LXVI.

. jLLop> JUj ^ : 5) . JI^^OD „Afcoofcooj ¿/ . Si . jte-jco Jlo-y-Aa ^(»ifcoj o/ . ^o^v-Ti-o J*iO Jj'AQCD Lek. OOO) ^CPOÜCuN, JVÌSlOQ^O J J ^ b / •:• ^Soocu ^op

. jxsxxx v$o)\a\ o

^.J Jjl . ^jdL ^Ljj . J-W? j^iki. );oi w.o) QÄOJ V*>/ J'PJOpkJ \

commentarium s. ephrjemi in isaiam, cap. lxvi.

%n

. Of . jsasa.\ L i o

otLopool

. J / ^ Joiao Jitter JJ • 5t . J^aospaioo Jvo-J3

JJ/ .

J^joj

Joj^JJ JoYoo yXofco^aj J»o/ jrx>^3o vW'tccu o o l j o . (DÌO) ^OD/ j^oSj J&» Lv*. . \aoiW JJLo Jjo) . ^oL ^p )oAio OOI isJ^j JÌXjlq.3 ^.J )op> IÖJ? JksÌJL&>.0 jsSJJ JJ» J-'}cl.j

jlaxa2i»o

j^joQjt

^J-JOJa.0 NO j^i*-/ ^OJ-Vl. JXZII C&»

* Psalm. LVJI, d i . — 2 Supra XLI, d4. — 3 Haec

IN

ISAIA®.

CAP.

LXVI.

214

egredientur ad locum ubi illi occubuerunt, divinam in eos vindictam spectaturi, ut adiinpleatur illud : it Lcetabitur justus cum vid er it vindictam, lavabit manus suas in sanguine peccatoris1. » Quod vermis eorum non moritur et ignis eorum non extinguitur. Per vermem ccetum justorum significai, ut supra : Noli timere vermis JacobEt quia nunquam deficiet Ecclesia Christi earn significai per vermem qui non moritur et per ignem qui non extinguitur. Et erunt admirationi omni carni, tam populo Israel quam gentibus. Jam si dicant3, quandonam ex Hispania congregati fuimus ? Nam Hispaniam propheta hie expresse indicai. Discant Scripturas in magnisi insistere, quia norunt parva magnis contineri. Quum ergo aliis in locis narrent Cyri edictum, ad omnes provincias manasse et a Judseis in remotissimas quasve regiones divulgatum, palam fit, ejus rei famam in Hispaniam pervenisse, ut verum sit aliquos ex illorum fratribus inde reductos fuisse eo tempore, quo captivitas babylonica finita fuit. Quamquam multo congruentius vaticinium istud exponetur, si quod cum historia et prophetse verbis plane et ex toto cohseret, ista quse de Judaeorum restitution^ narrantur hoc loco et apud Ezechiel em, ad Christi adventum et Evangelii promulgati tempus refera ntur. aliunde adjects videntur.

EJUSDEM PATRIS NOSTRI jo-;®»/

MAR EPIIRMI SCHOLIA QU-«DAM m LAMENT ATIONES JEREMIA1.

^ o / j oì^j

C A P U T I. qocd/ . o) .

C A P U T I. ò^ciSs. oooj

5. Facti sunt oppressores ejus in capite, i. e. ad effectum perduxerunt quidquid tacere voluerunt in ipsa Jerusalem Ji'o^j JW ^ . Si . Joüoi ooc» 9. Fuerunt principes ejus cervi, •:• joyo JJj xa\ o o»j2oxì\o o p x ü incendendum, et corruinpendum. 11. Dederunt charissimam . ;oco CAd/i o/ . oj . Jjl2J quamcumque rem pro cibo, vel I&ODJ» Q2>OM NCOÍ^ ^ o/ quia manducarunt carnes filiorum suorum, vel quia omne quod ha•:• }*2u O. bebant dederunt pro cibo ad servanda m animam. 16. Facti sunt filii mei caprijici, d^Skjt/j Io°>\ . oí . ^ o ooot quia sicut caprifici exiles facti sunt ^JÒ) jVQ^J )»¿¿JL 000)0 et extenuati qui ante captivitatem •:• ooo) ^ ¿ j jjVjJ )o»J3j cedris sequiparabantur. 19. Vacavi amicos meos in . wjo^ru cuoio wüíjqA adjutorium meum, et ipsi decepeJ-JOOjV o/ . J.010 o/ . O) runt me, vel idola significai et pseudoprophetas, vel Idumseos et gentes vicinas. 21. Jdduc diérn quarti vocasti, . J . a o / >500^0 . k-voj JW ^oo^io . s^o^ JLv^jj Jíoq» Jljj . 5) et erunt similes mei. Veniet utique dies, quam condixisti eis, et captivi fient sicut ego omnes populi subsannantes me.

non

selecta ex integro opere. Porro editio romana non-

integrum S. Ephrfemi commcntarium sed dumtaxat

nisi partem horum scholiorum in tria priora capita

scholia quaedam ab a u c t o r e Catenae Severo monacho

exhibet, n e s e codice londinensi integra damus.

1

Bt titulus

innuit, hie

contineri

videtur

217

SCHOLIA

S.

EPHR.2EJH

IN

LAMENTATIONES

CAPUT II.

•

W O)

• o) . - o t & ^ ' j j o o a -2QO?

' V

.

omljclo

J-^dj oik-os j d ^ i o / ¿a=> coo^ jJo jjo) . 5) .

).2oq^>j

Jfcokjo . >50^ Loo»? J k v ^ • JsojV ^SJOK»»? ^om'JS) jjLt ^¿JJ ^ . vo/o )jo) ^ j c i q ^ . ji°r>\ . JjOJO ^^.«O^J ^ Q2V» ^.J j^SO}

•:• ) « 2 s j o

CAP.

III.

2 1 8

CAPUT II.

. L * ^ otj^op. a V ^.O)^ J-V» VOjL/ JJo . Jv-Na. o ^ o o a •:• | o J J » j

JEREMIA,

jjojo

j-yoj

1. Quomodo caligine obtexit Dominus in furore suo -filiam Sion, i. e. Comprehendit Dominus in furore suo filiara Sion, et obscuravit superbam ejus gloriarli. Et non est recordai us sc abelli ped uni suor um, quod est ternplum sanctum ejus, locus ubi steterunt pedes angeli. 7. Kocem dederunt filli Jerusalem in domo Domini, sicut in die festi. Hoc dicit de clamore quem ediderunt ea hora, qua ingressi sunt persecutores ad eos trucidandos. 20. Er gone comed en t mulier es fructus SILOS Ì párvulos qui occidebantur propter famem. Respondet ad hoc et dicit : Er gone occidentur in tabernáculo Domini sacerdos et propheta ? Videtur quod Babylonii trucidarint in sanctuario Domini sacerdotes et prophetas. CAPUT III-

CAPUT III. . oj . )lOt.^O) I^^XI V-^s^

.

Jlj

JOÓJJ

JI-jsìo

. jooj V| J x u q x i «LcuaX» rfi •:• fc^jjpo' Ivo I^J »o •

*

•

•

. o) . jso^JUO ^oioioAz) • JLO^qjco )a\ jLd^ofcco JOK»O . OpDOS) J;2LX5 . oi . j'QCYi * poi jifciijjo; );=>ODO a God. vat. add :

JJ^ÌQO»

)Q\ ,

OO)

W

13. In innovatione matutini multiplicabitur fides, i. e. in salute illis obventura ; inatutinum enim salutem vocat. 27. Beatus vir quiportaverit juguni tuum ab adolescentia sua. Hic mysterium edocendarum gentium exprimit ; jugum enim appellat figurate rationem agendi Sanctam. 28. Et sedebit soìitarius ettacebit in coelibatu scilicet et solitudine. 29. Ponet in pulvere os suum. Hic abstinentiam a cibo designai. .Quoniam spes superest, illis scilicet

SCHOLIA S. EPHRMI IK LAMENTATlONES ¿EREMI®, CAP. Ill

219

220

superest retfibiitio et spes promissa in coelo non autem in terra hsereditatis eorum. C.O) -Ó» . oj^ J-JÒ? ^ 0p2> ^bvJ 30. Dabit in axil lam suam percutienti se-, idem est ac illud : Si quis te percussevit in maxilla tua, prcebe ei et alteravi 1. wa=> p-fi^o; o p k ^o Jii JJ? 33. Quia non respondet ex corde qui humiliat fdios fortium. Nempe, si in tempore tribulationis aiOO) D/ . ^ ^ flictis non respondet propter pecopü JJ.* ^O ^JQJO) OpA ^o cata eorum, attamen ipse ex corde * j v a ^ - j i a ^ ^ o o suo, id est ex ardenti misericordia cordis sui humiliat filios fortium. 35. Adinclinandum judicium viri in conspedu altissimi. Si judicium >0*0 JJjJ . ö) inclinaverit hominem coram Deo, • o M ^ l JJ U » nonne Dominus videbit eum ? 37. Quis est ille qui dixit. et ) o \ COJD . Ö) , Jòojo vo/j jjO) QJJO factum est ? i e. quis est ex regi4•jQ2> • (J )/•»? . ^* •o v»/j • J^io v bus qui dixit et fecit quod Dominus non prsecepit ? . jlsä^o ^asa" J ^ j ojjdos ^O 38. Ex ore altissimi exeunt mala et bona. Mala appellat poenas, jfcö^o . )omxX Jvö Jfc^o . 5) bona vero retributionem virtutum. • jV^a*.? Jn^oSb,. 39. Quid recogitat homo ? Quid )ax?iìoo [co . öi . J»jp> Jw> recogitat qui vapulat quia pec• ^ cavit ? ^OJt JJ/ . Ö) . -^dJjo ^ J O / J^l JJ/o 40. Utuiam perscrutemur vi as nostras et dicamus, i. e. utinam Lek. JiSlM •:• ^ O ) jLojvadk. ^oo) digni efficiamur hisce castigationi• ^ A - ^ J Uo bus, et revertamur ad Dominum ut non reprehendamur. . Jo^s. LQ\ ^ V' ^QJQÀJO 41. Et portemus corda nostra super manus nostras ad Deum, jJo La\ )CL.W • Ö) i. e. extollamus corda nostra ad Deum et non irascamur. . Ö) . ^pj -ft 42. Nos inique egimus in orniti • JÖ2UL jJ JiQiJüJ Joo) ¿»J - f t opto tempore, ille autem non dimisit sicut dimittere solebat. Jooj jJo .

i Matth. a

V, 3 9 .

Hucusque cod. vat.

*

SCHOLIA S. EPHRSMI IN LAMENTATIONES JEREJILE. CAP. IV.

^

*

Loot Jj^c? Jj-so.

. O) . WMM

Qjok*

jjj v^ L+X>/o l^Offf J-iOQO jooj ^ X i o j .

. 5) . "^-jL jj-J

11 W?

jd;3O Ja-SSv

. ö)

^otjoa*. J.V» isiJQA. A x QZMUIL/J ^ O CL^

ovfo/j -Ò) , Ö) . • òvico/kcck.

.

J-Joo'jJJ

w.o) jjdSÀ »o . 5) .

v^Sò)L ;=>!. ^i^o^o

J2>/o (J/ . •:•

00L

Jiàco

CAPUT IV.

222

43. 0bruisti in ira tua et pei'se' cutus es nos, i. e. retraxisti in ira tua dexteram quae nos protegebat et persecutus es nos usque in Baby lonem. 53. Silentio operuerunt in fovea, in Baby lo ne, vitam meam. 56. Invocavi te in die prima, et dijc isti : ne timeto, quia promissus erat eis reditus. 58. Indicasti, Domine, judicium animce meo; et salvasti vitam meam, quia scilicet destruxit Babylonios et salvavit suos. 61. Et omnia quce ejccogitavermi t contra me. .Audivi, Domine, probra eorum, scilicet Idumceorum, quando dixerunt : Nudate, nudate usque ad fundamenta ejus1. 64. Redde eis, scilicet Idumceis2, retributiones eorum et in ira tua frange eos. Quadrat quidem hoc in Idumseos et in exprobrationes eorum, sed et in Babylonios Judseorum persecutores quadrat. CAPUT IV.

1. Quomodo contemnitur aurum bonumì i. e. populus electus. Et j u ' ^ jitjojDj ^jismäo •:• j o ^ disjiciuntur lapides.sanctuarii in Jäojoj JJCVIO ¿us . öj . JÄÖjl capite omnium plateai-um ì i. e. ^opop/ OOO) Juso ^o filii sacerdotum qui in plateis prse V OOO) yJSQ*. ^¿SSJ fame deficiebant. Hoc etiam (intelligi potest) de patribus eorum qui in omnibus plateis interficiebantur. L'w-a, a. ¡/o ^ot-Jil jiovJSs^ 3. Nudaverunt ut canes aurei ^JQJO) . Ji^ J^OfJ JJkCQ» JjO-./

« Pe«/. CXXXYI, 7. a Wj pro WV? — b Cod. QOJ.V .

2 Quum J-OOOjV interdum pro ]LoooV ponatur, forsan hic et supra Ararmei intelligent sunt.

223

SCHOLIA

^ojk. Joo)

S.

ÉPHRjfEMI IN

LAMENTATIONES

JEREMIjE,

CAP.

IV.

224

o/ . 5) . ^ o p * ^ ubera sua et lactaverunt catulos suos. Hoc significat aut quod defeco / . J l y a . r o JScs ^o tu ciborum lac non haberent. aut wOA-^/o JLo-Sl^-j jJj quod in captivitate absque pudore ^o^azi nudarunt ubera sua ad lactandos filios suos. . 5> . ot^u. ^.aA ojjjÌV 4. Adhaìsit lingua infantis palato ejus, prae siti in captivitate. •:• l ^ p u L j j - o i j ^ c ^ p

^

. oj .

¿soMj

k./

JJO

d^jL

x ^ i Jo) Jjoiq2) OOO) )oí

Jís-¥q—j -

^^ODJ

JbsX>V iOJ

aoilVjo

JÄÖjO •

^p

n o n •

•:• jfc^o

evo

.

St

^ o i L a - ) - ^

.

JSojVj

^o ^ p p

jjoojo J&V¿Q3

j&vnözio

òpy-JJ .

5)

.

. ¿5. j j t a d ^ ¿y,Q>o\ a^rtit/ JJo Jjoqjo q « a x / JJo . •:•

.

javsb

Jjlqzì^

jJj J x i ^

LoV

^ o i

a ó j

* JDvà JJj J-V^oj jaa\ Lcì^. . Si

VOÌ'jJ ^

o

.

O)

o ^

.

^ l /

reu

JJ

J/tJDJ Jjc*-o

sì2)|2>

^ulO) . S) .

•:•

^ 2 »

fi j^QD

x^wòpo^ ^oJS?^. ojj

. .

• )c^Jtio|=ij l o 9 \ •

0&0ji2>

v

o\x>\

* Pro «

lade

«OJOJj

V ^ 2 ) «

O—-,-/?

» Versio simplex

)Va¿

JNXQSOO

cum Vulgata

et

5. Petierunt panem et non erat qui porrigeret in civitate. Qui comedebant delicias ecce jacent in plateis, qui nulriebanlur in eroceis, ecce dormiunt in sterquiliniis, i. e. in plateis urbium Babylonia; et in sterquiliniis persecutorum. 7. Candidiores sunt nazarei ejus iacte1, et rubicundiores sunt sai dio, scilicet in tempore magnificientise eorum. 14. In tempore humiliationis vacillarunt principes ejus ambulantes in plateis et non potuerunt accedere ad vestes, i. e. quia aspersi fuerunt sanguine non potuerunt accedere ad vestes animse suse. 16. Frustra speculati sunt speculators versus populum minime liberaturum, i. e. versus populum iEgypti qui non liberat. 18. Vultus Domini dividit eos in quatuor partes (terree). Personas sacerdoturn non acceperunt, et senum non sunt miserti isti persecutores. 18. Venati sunt minutissimos quosque, eos qui ambulabant in plateis. Super montes persecuti sunt nos} in Jerusalem destruxerunt et in valle Jericho regem nostrum insidiis exceperunt. LXX habet « nive » Hebreeus autem habet

shn'lac.

225

SCHOLIA S .

EPHRMI yX2>fy

jbXML) . 5 ) . ) ; 2 0 J •.

IN LAMENTATIONES

•-Lis.) .

I—oi

O ^ j c o

OÓ) l ^ i / j O ^ A i O •-LlVj

OÒ) .

^ O p >

Vj k-JjAcuao

^ » / j ^O)

jx&à.

„OJQ-CLOO/O

jjo)

. ^

.

^càocco

oò)

jlo-rAi

^v-»-? »-J-VJ

>50)^00^5

joot v ^ v

j^axiA.

oo)j ^ o o t

^^sod?

•:• W t C o > J J

. oj . )L/J2q\. Loot

.

j o c j ^ ^O . J - ; »

-j-/?

. *•»/

v o i

ojlju2J

J ^ q ^

^

JJj .

N^XIJL

x^oj^

òj-W? • j-k-l

CAPUT ^o

^JQJt . JSJO

-Jeu»»/?

•

Jjui

V.

Jio-A

. Ö) . W

J-'Ol/o

V I»./

o/^JSick.

kOO^J

^

asop

^ S D J

J f c o o j p . ¿5 . J x x A

wó) xooqsdX

CMinus recte in Polyglottis Londin. « facierum. » * Luc. XXIV, 24. ' Thren. I, 1. Videfur amanuensis qusedam hie TOM.

II.

CAP.

Y.

226

20. Spir itus navium 1 nostrarurri unctus Domini, spiraculum animse nostrse unctus Domini. Capietur His spiritualiter signifiin fovea. cai F i l i u m , U n c t u m Patris, qui est vera nostra vita, qui in peccatis nostris irretitus f u i t ; realiter autem hsec acciderunt Sedecise, qui vocatus est Unctus Domini propter r e g n u m , sub cujus umbra dicebamus nos victuros inter gentes quae nos circumdant. Hoc refertur a d D o m i n u m nostrum qui captus est in fovea eorum et a b eis in cruce suspensus. D e ilio q u i p p e dixerunt qui cum Cleopha erant : Nos sperabamus quia ipse esset salvaturus Israel Caput urbium J acta est sub tributo" 0, Pharaoni et Nabuchodonosori. Invocavi nomen tuum, Domine e lacu inferiori\ Vocem meam audisti. De se loquitur. Sicut retribuisti iis qui projecerunt m e in l a c u m , retribue etiam iis qui adduxerunt p o p u l u m in lacum inferiorem, id est in Babylon em. CAPUT V.

•:• Jaao ^ a j

%

JEREMIjE,

9. Animami nostram obtulimus pro pane ne fames ante g l a d i u m nos consumat. 5. JEgyptii dederunt manum, i. e. relaxaverunt m a n u s , sicut Babylon dedit manus. Et Assjrii ut i. e. eleemosynam pane saliant dent aut iis qui in captivitate dealiunde apposuisse. * Threni III, 5. 8 Differì a vers, simpl.

15

227

SCHOLIA S. ÈPHRMl IN LAMENÎATIONES JEREMIA, CAP. V.

228

gunt, aut iis juxta quos transeunt. Transite, transite1. PersecutoJaojï yAoi . Of . o-^x . JJ v ^ o o L • ooo» res hsec populo dicebant. Etenim non addetis iterum, i. e. non habitabitis iterum in regione vestra. 10. Pellis nostra ut in fornace h^Do/ o;9i,ol/ Jioil y/ ^AÌO corrugala est, seu exusta est, et . Qiio/o 0,_2>_.0 b^Do/ Qjjbo OfOL. atratee sunt seu corrugata etlividae . 5} . J°»o¿ jOfO ^o ^2>ojf2> factee sunt personae eorum coram •:• I^qjl ^o cruciatimi famis, i. e. ex uredine. 12. Magnates manibus eorum |®)o;V ^p . ô) . aXLL/ »çow.J=î JoioV i. e. a persecuQXlU suspensi fuerunt, loribus suspensi fuerunt, 13. Adolescentes agitarunt mo• J •.•„-> «X ^JQJO) .. l^-i las captivatoribus. Et javenes ad )ooaos . 5) • ckjolL/ Jcoaoo Jaas^o ligna impegerunt, ad ligna quae •:• JoVo»^ ooo» ^jáíoój pro magnatibus colligebant. •:• vÇO)^ ^yrrix «a o/ . Jb.

sçaô)

14. Senes a porlis cessabunt, a porta judicis. Adolescentes a gaus$O)Loìmoo . 5) . >ço)Lo*~ ^o l'î'Oj^ diis suis, a conviviis suis. 16. Cecidit corona capitis no-•o •:• J^oj^ . 5) . ^uij JULVa stri, corona Sedecise. Vœ nobis |oi Jjo) '^aao . ¿i . tJ^»? quia peccavimus, et idcirco ecce in captivitatem redigimur. 18. Super montem Sion, i. e. super sanctuarium quod sedifica turn • ^-.o)^ J»o£o Jpj est in monte Sion. 19. Tu vero, Domine, in deter• . W )«uo j^v» W o mini stas, etc. Si destruitur domus yOOJt . ^UOJL ^J habitationis nos trae, thronus glorise OO) )OJ3 tuse stat in cœlo. • J¿j

^p . o» .

}x*L ^o Jüco

21. Restaura dies nostros, etc. Memento nostri et salva nos sicut salvasti ex iEgypto.

i Isa¿. LXII, 40.

Explicit Mar Ephrœmi commeiitarium in Jeremiam prophetam.

. ^jj-oi »jOj ^opo •. ÎS^|J;xqûo .

EJUSDEM MAR EPHR/EMI IN J0NAM PROPHETAM C0MMENTARIU® LITTERALE INTERDUMQUE MYSTICUM.

kJao ^o Joo) ~o)oW ^jq..

Jonas erat e vico Narin. Postq u a m re versus est a preedieationo wiûûi . (-.Qiuij . )Lojo;o ^o ^So) ,00 N i n i v i t a r u m , assumala inatre stia, ojo). «-a*. Jfco;*. J^HJO o>£>jJ migravit in t e r r a m tribus H e r n a h , W jaoo»; . joo) : iojv riempe in T y r u m . Dicebat q u i p p e : . Jlojo^» - Â ^ J ^ î o ' . ^QÛ*. sic effugiam o p p r o b r i u m q u o a(Ticior éx mendaci prsedieatione con• jjQiXJ tra Nini vi las 1 .

CAPUT I.

CAPUT I.

-fcjO »D ^Q. i-^OJ OpC^bkO) ]00)0 jki,,.» Jai^iX )oo_o . wjoöo -.2ÚL/ •. Ö) . J l o i ^.y^lCP Î^OJ ^ÛÛQJJ )OjJD ^o . • JqjJI )oao •> jckjtioJs . joUlA. -OtCUijJDJ j-v» ^.J )00( J^j

1. Et factum est ver bum Domini ad Jonam Jilium Mathcei2 dicens : Surge, vade in Niniven civitatem magnam. Prsedicavit Jonas in diebus Ezechiae, antequam ascenderent Sennacheribi copise et corruerent in Jerusalem. Surge, vade in Niniven. Volebat autem Deus ilium mittere in Niniven ooo) |2LLJ ^S/o vÇIJ/ Juáj propter duo : unum quidern, ut ^ »3 jJ/ . OOO) ^ ^ JJ j^-XX^O per ejus prsedicationem Nini vi tas ^o^-j JJLso*. etsi ethnicos et Dominum ignoranJtJ^J ^Ò)J ^O OOO) ^^QJk tes ad suum cultum redueeret, ut, inquam, quum audirent imminenV ooo) pìscio x> tem suam suseque urbis ruinam et . ^/v-ca—JJ Lo^ajj ^Lib excidium, timore futuri istius exJJLQÌCJ O^ODOÌQA. jJo ^ o t a ^ J . JJ; JJQÌQ^J cidii corriperentur et ad Domini cultum reducerentur ; alterum, ut •. 0>~ ^OlLO-O/ )J_2)/o : Q\2QJL . ^la-j otLojoyf'* CLSOI hoc facto Israelitas confusione operiret, quod gentes quae Deum ignoten ° ) o ¿ J ^ j - j » J a u i 0 0 L 0 •:• Jo^JJ rabant et legem Moysi non audie•:• jjo) J ^ i ^ i wot rant et miracula non viderant sicut Israelitse pœnitentiam egerunt in prsedicatione Jonse et Deum agnoverunt. Porro Ninive figura est hujus mundi. i Idem narratur in libro

De Vitts propheiarum 2in-Hebr. Amathi. Patrol, gr. XLIII, 407.

ter opera dubia S. Epiphanii.

231

COMMENTARIUM S. EPHRMI IN JONAM PROPHETAM, CAP. I.

. oj . ^jo.

oo)

JO'A

)SU 0)LQ2o«»fco |OO) V^ODJ JJJ -6) ooJLo . Jo^j -otokV jju^ •. JLQ2l.L jvoj •:• jai A ^jJjj joo) Joj . jj^ni ovfcvjc/ JJj w.6) i/i Joo) Jj^lj ja.ro vtooo Loo» J-v^o jxixix ».J ^ajcc jlooij jlco^j ^0 ^ACYIV 0)\ JX-JIJOOJ OO) ^-./o • Jlofcus JnSiojisJo Jaii/o . J200 JJojlJ» J0010 oi^ . . ov^l^d^ Loot jJSjD Vv^ o ^ \ O) . -J-20J0 Joo) . ^joco — t o A ) 9)\/ y.-ft.yiQ •. V^O^AA.

. ^jauj 0)L^2) 1S.Q.\xpo jjS) a^oVo •:• ^Xx oAjfcooo joij j^Ofi oij . ^ot&ao )JSx» ^ o o t o*«2o/ -LV 30 "^jo Jjoi ^jjo . JL . joo . JLj2> o^oVo •:• ^»x WJo/»ji.o »jckoojt sooi^ •. ,jqA. QX~JO . JJQ.. ^JLL/ jo)o jxio . )V OVO . J*OJ Q,*OJO ^JO) )ju/ JJ J.;» . o-t»/o JJSJO OVOO ovoj ^o ~6) . o) . Jjo» o>>°)o ^¿jp N^pjj JJj ^ ¿ o •. jJSjo (icuj -6) j/i o)Lq>32> s^x^fco jJo ^ a OMU. OOO) ^«JiJ-fcOD ,0 JJj ooo) ^.«uS.» o>La.»o OOO) ^olS^bj ^ . JJV\j2D ^raalfco ^JQ- v*Vj -6)0 •:• jo).^ |io_2o 1

Sci-iba ordinem textus perturbavit.

232

3. Fugit autem in Tharsis propheta Jonas. Fugiebat Jonas in Thar sis, quia in simplicitate sua putabat sanctum Dei habitaculum esse in Jerusalem (et non alibi), et quia nolebat ire in Niniven ad prsedicandam poenitentiam, ut hac ratione significaret prophetas ad gentes missos non esse. Dolcbat autem et moleste ferebat quod Vide ret gratiam prophetioe transire ad gentes Israelemque quasi e domo expelli. 4. Et facta est lempestas in mare. et navis jactabatur ut contereretur, Jonas autem descendu ad interiora navis et dormivit. Vide runt autem nautse mare turbatum simul et tranquillum, turbatum pro eis, tranquillum pro ceteris in circuitu navibus. 7-14. Et miserunt sortes et exivit sors Jonce... Ecce mare it et turbatur contra nos. Dixerunt igitur nautce ad in vicem : miltamus sortes ut sciamus propter quemnam hoc malum venit super nos\ Et miserunt sortes. Quum autem sors in Jonam cecedisset, dixit eis: Tollite me et mittite in mare. Et sedatum est mare. Et timuerunt viri illi et immolaverunt hostias et vorerunt vota. Et clamaverunt nautce ad Dominum et dixerunt: Qucesumus, Do mine, ne pereamus in anima viri hujus. Quod invocarunt nautse Dominum et rogarunt ut non perirent propter Jonam et rei non traducerentur propter mortem ejus, figura est prophelarum san-

233

COMMENTARIUM S. EPHIUEM1 IN JONAM PROPHETAM, CAP. II.

. Op) ^

jjO) j)/i . wüQX>Vo —ICLOO*.

: ^/aiaa^j o p o p ;

^

w~JÜ/j WÖ)0 • JjU.

««¿S.»

OOOJ

op> -j^jt/j »fco ^o o)Lo^=>

I».

o» i y» kolk.»./? . V j )x>\s\ •. • ^/cuxj^j otLac »fco ^o •. jkjus

CAPUT

CAPUT JJQJ

»>o)QÜo2> ^q. Jootj w.ó)o •:• ^îd^ otàoi ^ o Jootj W.O) ^.6) . ^ o o i JíbJ. aJjojj w.o)Q^aaz> ^sa. joo) — j

•:• . ^ A .

vS/ \ Joo)

j -o» -ó» Jjqjj

•:•

joot ) a ¿ » *D

^ót

Jjqj? o^qd^o Joot JJ^dj ~6to

. Joo» '^¡axs -0102/ . Joot

s®)/?

^Q-^-JuS »o

•:• Joot -ojokV JmudXio Jj&^o

•

Oj;

Jj;» Joljj ^o/?

J M jipo Loot Ój^O 1 C f r . Matth.

ctorum. Hi quippe, ubi prophetabant super passionem et mortem Christi, rogabant ut contemptores non reputarentur quia super mortem Dei scribebant. Quod autem dixit Jonas : Tollite me et mittite in mai-e mysterium est magnum. Docet quippe Emmanuelem sua volúntate passiones in se suscepisse. Quod denique quievit mare a fervore suo, postquam in illud projectus est Jonas, significat in mundo siluisse Spiritum nequam post mortem Emmanuelis.

II.

j L a » j |QQ2)Q¿ . ^JQA

JfcJujX) bJJy . öt Qi' jSbJiOJ JJ/ yOOCU;

» Cod. ^JQJJ . — b Assem. -0)J

.

II.

1. Piscis magnus qui deglutivit Jonam figura est mortis quae absorbuit Dominum nostrum. Fuit Jonas in visceribus piscis tribus diebus ; hac re significatur Dominum nostrum tribus diebus et tribus noctibus fuisse in inferioribus terrae partibus1. Vivus perstitit Jonas in visceribus piscis et vivus permansit Dominus noster etiam postquam in sa neto sepulchro conditus fuit. 2. Jonas in ventre piscis preces fundebat ; hac re significatur Christum, etiam quum esset in inferís inclusus, cum Patre suo locutum fuisse ; vivus quippe, fortis et potestate resuscitandi etiam tunc praeditus erat. Quum dicit Niniven itinere trium dierum fuisse2, non significat civitatem itinere trium dierum longam fuisse, sed spatio trium dierum 2 Infra I I I , 3,

X I I , 40.

234

235

COMMENTARIUM

S.

EPHRjEMI

IN J0NAM PROPHETAM,

Jaaoo •:• J»o,j otlojoo Jfco.»» o ö p o

. jüuV y J i l l

OÖpiO

. |>QiL VäOA.

«=>oLo • ^otaJiS) Voodoo jrkß v^J . JV^O^QÜQä. J-iDjO | » Q O .. i^jjw/ oco.Qi^L/ J&lLj o ö p o . JjJr> ¿ j oöpio . JxAxj ^oj Kvi? II/}

(oxjo •:• JZÜ-L

Joi^ V^k ^

i o y „JQ-0

. IxMv Ja*. jvo/o . liOIQ^/ ) o l JxkA )OfOct^o .

«00

Xoia^j o ^ q j l o o)l;.a-Qo\. öto^ojt . JKJVVJS ovcplL/ JJj jv-jo^^otojvoas» . opfco qa2UO Jx&A SOO^jlSD OOO) ^...co/j

yJily

jLNVj JLo2l.jOO

JiJji>Q ,°>

jko'j'po jLd^po j » o ^ jLajo q A 3 o JW jÜ^Lj Joo^o •:• ^oi^JoiL ^oj a.t-xa.6); J j I ^ v j l o

J^ja^o

ow-o . jjot jxikx^

Vs^ Loo)

• JjQJ Q ^ v^jQjto V

1

•:• 'Lcusj )a\

^2LCOO-X>?O •>

•:• ^.o) JLOOJ Jjoi

rJQ» J^jJ Jo)

JJU*O - ^ - . o ^

' Idem ex Ephrsemo scribit Gregorius Barhebrseus

CAP.

II.

236

totam civitatem audivisse prsedicationem Jonee 1 . Primo die audivit populus ; secundo primores civitatis ; tertio rex cum toto suo exercitu. Aliter: primo die audierunt perfecti; secundo j u s t i ; tertio poenitentes. Ninive figura est mundi et Jonas repraesentat nobis Filium Dei, qui venit ut reconciliaret mundum cum Patre suo, salutemque mundo annuntiavit per se et per discipulos suos. Itaque primo omnium audierunt Evangelium ejus praeceptaque adimpleverunt perfecti qui rebus terrenis non fuerant adstricti, nec animam suam mundo addixerant, nec ejus voluptates secuti erant. Ordo secundus eos eomplectitur qui negotiis ssecularibus implicali sunt per uxoris et liberorum curam. Quum eis allaturn est Evangelium Christi, fide illud acceperunt et justitiam operati sunt in oratione, jejunio, et eleemosynis quas eorum labor peperit. Ordo tertius eorum est hominum sive ethnicorum sive Judseorum sive aliorum qui crediderunt in Christum et simplices ac rüdes in hoc mundo vixerunt. 3-5. Invocavi Dominum in tribulatione mea et exaudivit nie. Hsec oratio quam adhibuit Jonas in ventre piscis oratio erat simul et prophetia. Et exaudivit me, et audivit vocem meam. Talis erat oratio. Verba autem: « Ego rursus videbo templum sanctum tuum » prophetia sunt. Horreo mysteriorum Bibl. Orient. I, 70.

in

apud J . S.

Assemanum,

237

COMENTARIUM

S.

EPHRMI

IN JO NAM P R O P H E T A M ,

JoxA

^o.

^jiSVjJ Ja» . ^.j .

¡\D/O

| J O O

.

yXSCLi

•:• J a S o j f c j o

Jqxj

Jn3ò)iìoo ]OUJ

.

y^ooi

v ^ ^ p o i

JiSiocu; Jfco^jio

. ^J/

jJ/

.

^jJDQi-

^oj.LVL

,jq-.

Jqj«A

loo) j^jSO jJj

jojjo . yòOV/ Jrtio

loo)L

^zfi? Jfcooo. Ò)Lc&.

ofcjj Ji2>/

. J-.oó)j ^ò)

j^Oj-X . Loo) j ^ o

«po

,ja>

.

joo)

JOClX)

•o

o ^ j jjui

Joo) ^ J i

opao?

^ / o

Jaìojl

OML.' ^

jdVoo

Joo» Jacro ^jjooa ^ioV

JJvo

^ : o^.

'^¿oo •. Jx>a~ ^o o ^ ^¿Jj lo./ .• J L p , a

j ^ o

Joo)

^vSo.

joxjo

N cv>

s^iò)

—a*.
.X> ^ 5 0 0 ; v ^ j t

^^o

xji^V? j.oò)j

o«W ^.ó^w

csolj .• cuoJu3

1 Non ita h a b e t u r in hebrico. Quare suspicatur J . S. Assemanus, Bibl, or. I, 71, vel Ephraemum hebraico exemplari parem a c c u r a t o u s u m fuisse, vel librarii incuria factum u t m « quadraginta dies » cum inlroitil Jonae in Niniven civitatem c o n j u n g e r e t u r . Nam in textu legitur sic : « Et caspit Jonas introire in civitatem itinere diei tmius et clamavit: Adhuc quadraginta dies et Ninive subvertetur. S. Ephraemus sequilur textura graecum eique adhseret. I n sermone autem de Pmnitentia Ninivitarum adhaeret versioni simplici et docet Ninivitas pcenit e n t i a m egisse per « q u a d r a g i n t a dies. » Sic enim loquitur (Opp. Syr. lat. I I , 373) : « J o n a s n u m e r a b a t dies, et Ninivitae sua delicta ; supputabat J o n a s noctes, Ninive sua deplorabat mala ; laboravit Ninive per sex Hebdómadas in fletu, vigilia et gemitibus. I n u m b r á c u l o interim J o n a s sedebat, dum Ninivitae flerent in u r b e . » Similia pluries habet in decursu carminis.

Ex praesenti loco sequi videtur Ephraemum graece a

Cod. Vat. apud Assem. B. 0 .

III.

238

CAPUT III.

CAPUT III. J&L

CAP,

I, 70 : « a .

4. Et cœpit Jonas introire in Niniven itinere trium dierum, et prœdicavit et dixit: Adhuc quadraginta dies, Ninive subvertetur. In grseco autem dixit : Adhuc très dies, Ninive subvertetur. Utrumque verum est. Sic enim scriptum est in hebrseis exemplari bus : Cœpit Jonas introire in Niniven civitatem diebus quadragintaSciendum est impossibile esse ut ista civitas iti— neris esset quadraginta dierum et ut Jonas apud earn maneret quadraginta diebus, donee videret quid fieret. Ubinam enim Jonas mansisset ? Prseterea, dum solis œstus perçu tiebat caput prophetse, cucurbita ascendit super caput ejus obumbrans eum ; si igitur per quadraginta dies cucurbita mansisset ut umbra sua Jonam ab eestu protegeret, quomodo dicere potuisset cucurbitam una node exortam esse et uno die eœaruisse, si per doctum f u i s s e . At si a t t e n t e c o n s i d e r c t u r nulla talis conclusio erui potest, ut ipse J . S. Assemanus, Bibl. or. I, 71 fatetur : « Ex quibus, inquit, discimus Ephraemum grœci s e r m o n i s haud i g n a r u m fuisse : n a m versionis LXX i n t e r p r e t u m ineminit, vel saltern versionem illarn in syriacum verxam fuisse. » Utique nihil improbabile habet quod versio s e p t u a g i n t a v i r a lis, quam multi P a t r e s antiqui divinitus inspiratam esse d o c u e r u n t , j a m saeculo IV c u m aliis scriptis graecis syriace translata f u e r i t . Alia c o n j e c t u r a est quod Ephraemus aliquo versionis syriacae codice usus sit, in quo ad m a r g i n e m variae lectiones et glossemata ex graeco (J-JOu et ex hebraeo 40) appositaB e r a n t . Quam c o n j e c t u r a m post Crednerum suam facit Caesar a Lengerke, Commentano critica de Ephrœmo Syro S. Scripturœ interprete, Halis, •1828, p. 18, sqq. Utique labores Origenis c i r c a t e x t u m v e t e r i s Testamenti in Hexaplis n o n f u e r i n t incogniti Syris qui Scholam E d e s s e n a m tempore Ephraemi florentissimam f r e q u e n t a b a n t .

2 3 9

COIHMENTARIUM

S.

EPHRAIM

J~fcooo .• Jjqj ^O ^JCL. ^CQ^L/j

VU_»J j » A

JcV.l»

^DQs J&J^ ò p j o/

j-io/j

Jk»JV20J

^.J U.Ò) •• :

0)Lo)o^d;

^Xo)

J2q*cooLo;2>o

.

.

Joxjo

^

^.ojio

a o p L / j Ji-ò) La-ttuJico h^o wò)

. ^ N a »

^CH.LVJL

wòjo oolo

Jasoj

Jooio

J—io/j J~oi

•:•

.

IM»20?

l ^ o j o

x^'V? JLOJO;OJ

) o...9)ò)boo jaujo y^JOQ-a ^j^sVJJ Jfcvjuo ^

JLO^oj

Vs^ ^JO) l-oòfj w.0) joo)

J»A

o o L j . 0 0 * 2 ^gpaojoacoo JJao/ JaV .

jojujo jfcoocw

JJj ^

JjaV . Joo» |aax> ^ja. N ^ o )

OMui ^

jj^ajk «so . Jn3ò)ì>oo

Joo) ^ ¿ J i o j&co JJva p •• J»a~=> Jn n v> jfcoooi ^rtS/ ^£20 . J»a~ ^o .

^¿jj

Jo./

Joo)

«-.OO ^.OJL p^w

joot

VCB

JiX>

. jkSOQJi

^uó) "^oot

oom/

. J.oò)j

.. JfcoDQi Jlkl o o l j QJ0*2) ^VLo JJj^soj

-ò^.

qjl',3

.

joxjo

i Jon. IV, 6 . Ante ¡sta verba citantur verba quaedam S. Athanasii et alia ex Epiphanii libro de pond, et mens. Vitium autem quod occurrit in membrana post duo ilia citata dubium me reddit an a Cod. vat.

. —

b

Cod. vat.

.

IN

JONAM

PROPHETAM,

CAP.

III.

2 4 0

quadraginta dies propheta expectavit ut videret quid fieret? Recte igitur septuaginta viri interpretati sunt : Adhuc tres dies et Ninive subvevietur j cum illud « quadraginta dies » notet spatium itineris, a quo Jonas e pisce evomitus fuit usque dum ad JNiniven pervenit. Illud autem « adhuc tres dies et Ninive subvertetur » praedicationem ejus in eadem urbe nobis indicai et praefinitum Ninivitis poenitentise tempus declarat. Et sic utrumque comprobatur : illud « quadraginta » de spatio itineris, illud autem « tres » de prsedicatione, et de longanimitate. E t rursus : Adhuc quadraginta dies et Ninive subvertetur, velut in prophetia dicit earn a malis convertendam esse. Donee videret quid fieret4. Aquilse et Symrnachi sèquaces interpretantur : Adhuc quadraginta dies et Ninive subvertetur. Ubinam igitur Jonas remanebat ? Quomodo sciebat Niniven non fore subvertendam ? Dum autem sol sestu percutiebat caput ejus, dum cucurbita ascendebat et umbram praebebat, si per quadraginta dies permansisset ita ut umbra ei ab sestu prseberetur, cur dixit cucurbitam una nocte exortam esse et uno die exaruisse, si per quadraginta dies sustinuit expeclans quid fieret ? Recte igitur illi septuagenta duo interpretati sunt : Adhuc tres dies qu® immediate sequuntur et in hoc alinea habentur revera sint S. Ephraemo adjudicanda. Ceterum verba : « ubinam » et quse sequuntur repetitionem continent.

241

COMMENTARIUM

IO/ |aio/j

^O

S.

^ - ^ - » J

Ô)QJt'»2>

EPHRjEMI

.

jOO

y ^ O V / j .

ov-Jt JJLaàj JJjio-A . *

0.0*.

IN

^-UV^CDJ

Jk-jv.»} J£bJ.J

JiO)ûAo

J û \ o OJ^L ^ÛJtJ jaujj .

jû\o

jjOO)}

|0QO)Q^

Jlox» ^o •:•

Vj

|û-OD

^ioj Q)lyacc O I N j u o ^

J a o o »

JONAM

PROPHETAM,

CAP.

IV.

242

et Ninive subvertetur. Defini veruni enim, ut opinamur, illud « quadraginta » de via dictum esse, et, dum implexum illud de spatio et longitudine itineris interpretati sunt, nodum verborum solverunt et lucem locutioni « très dies » attulerunt. Rex autem Ninivis qui deposuit coronam suam et saccum induit, figuram nobis exprimit mentis, quse per Evangelium Domini nostri ab elatione recedit et induit humilitatem propter mala sua priora. CAPUT IV.

CAPUT IV.

2-3. O Domine, nonne hoc erat verbum meum, quum adhuc essem Î S . . 0 0 ) ÎSiOjià J j o ) . in terra meaì Propter hoc prius jooi • jujlVÎ^ fugi iti Tharsis, quia expedit . J ^ J ^ p / ^ w O ) . ô) . J ^ i d ^ j ^o mihi mori potius quarti vivere. )oo) j^axs Joo2)o>o Jjp/ »aj )oo» ss^j Hseo dicit propheta quia sciebat, post exitium et subversionem ab Q)Lo ).»»o . JVo . \oox> ipso Ninivitis annuntiatam, JNinivitas pœnitentiam acturos et Deum ^£¿00 . JU^J Jj/ Joò) o ^ o propter suam misericordiam accep. jj/ j d  jujlîKSw Jjo) turum esse eorum pœnitentiam et ipsis condonaturum esse. « Ego, • jLas^o 0 / Lœo/j «A inquit, ero mihi propheta mendax et idcirco fugiebam in Tharsis ; oportet quippe me potius mori quam predicare mendacium. » 6-7. Prcecepit porro Dominus JJvoj Jîovjl^ J o ^ J-v» 1, palmiti Karoœ quœ crescens asj x i o A o . ^jcl. ^o JQ\QOO cendit super Jonam. Altero autem jj/

.

»-O

)v2)jt

wï&OD

tvi

IjO)

Loo)

jJ

J-V-20

yaS»

1 )?VO Karoa respondet Arabico El-Kera plant» e genere cucurbitarum. De bac planta hsec habet

Niebuhr, Description de l'Arabie I, 130-13! : « Je vis pour la première fois à Bàsra la plante ElKherroa. Elle a la figure d'un arbre. Chaque branche n'a qu'une grande feuille à 6 , 7 ou 8 échancrures. Cette plante était près d'un ruisseau qui l'humectait TOM. I I .

suffisamment A la fin d'octobre 1 7 6 5 elle était montée en 8 mois d'environ huit pieds et portait à la fois des fleurs, des fruits verts et des mûrs. Les feuilles et les fleurs que j'en cueillis se flétrirent en peu de minutes comme font toutes les plantes qui croissent vite. Il y a apparence, que cet arbre est connu depuis longtemps des botanistes, car on

16

243

COMMENTARIO!

S.

EPHRjEMI IN JONAM

PROPHETAM,

CAP.

IV.

244

die prœcepit Dominus vermi in ascensu diluculi et percussit Ka\uOO) ^ o • ^ J Q - J OML.V3 JJCQJC roepalmilem quœ exaruit. et incaO Î ^ O O ) ^ j a 2 > » •• JOLÜJ J * 3 0 2 ) p ) ^ C U luit sol super caput Jonœ. Ex quo igitur prsedicavit Jonas subversioJjpJJ p . JfcO^O oj^ nem Ninivis exivit, et sedit extra civitatem, expectans exitum excidii terribilis quod contra civitatem comJj-? JLq-=uN-=5 o/o minatus fuerat. Civitas autem sua ojl » o . Joi^j o ) L a a a * c c o \ pœnitentia latum judicium solvit irritumque reddidit Deumque sibi |-aa.2>o)j 0)Lv~0l jarovlssa? reconciliavit.. 0 Dei mansuetudo ! jsCLUJ iJ~o Quum vidit Jonam aegre ferentem JMi. Js» . jJ oiLojovoo excidii dilationem, et animadvertit JJvoj ) o j o J t a v A • û â o • o ) / ^ ^ mentem ejus expetere Ninivitarum perditionem , ut ejus prophetia ) 0 6 ) 0 . w ^ J t ^ D j a „ \ f P O i*»CLA.O mendax non fieret, preeoccupavit JJj I^SJJ OMU.Î ^p ei consolatoria praebere, praecepto JiOQJ j - i o o ô p ^CL J v l ^ ¿ o . dato ut palmes Cucurbitae germinaret et cito exoriretur umbraJ^OJLj jv-^OO culumque prseberet super caput prophetse, ut ille ab aestu solis non JiovjL? lsederetur. Quum autem propheta . J û r 0 o)Lcuj2> k - o - ^ j o o)ka*x>/ magno gaudio afficerelur, illico J J L ^ î o a j ^JCUJ o t L o ^ - o eodem die prsecepit Dominus vermi ,20 Jaîojl L j * »d . J f c ^ qui radicem virgulti corrosit, et statim ventus urens attigit virgul. omu* ^p )oot v ^ . j « ^ ? tum, destructaque ejus pulchrituJ j ^ ^ J i o JJ~co . t!? dine, illud arefecit. Laetitia autem J;ov*- ^ ^cu 0 / W ? . quam Jonas ab umbra virgulti J L q 2 ^ ! 0 J J b o ^ ^ p J o o ) JJj . percepcrat, exorto sole et solito : JÛ. Ji00|0 A*. ^00 : J&OOÖ K acrius super caput prophetse urente, versa est in mœrorem. Dominus )Lco£oj J j / o j s o c u o k J U . JiO) o ^ o autem exinde occasionem sumpsit WÜÄJ j l d ^ a a o % «A.J ut in judicium intraret cum Jona : J.oâ.j. 30? J-coVofcoo •. J-V^j Tu, o Jona, propter destructionem vilis virgulti, quod absque tuo-lay+^l ^ j / « A | o o » i l ô Jl bore aut cura germinavit et exortum 3 0cuj Jaoo/o la une piante dont l'ombre couvrit Jonas, mais ils disent le nomme à Haleb « palma Christi. » On en fait que c'était une sorte de citrouille El-Kerra' qui a huile appelée oleum de Kerva, oleum cicinum, oleum de très grandes feuilles, porte un fruit très gros ficus infernalis. Les chrétiens et les Juifs de Mossoul et qui d'ailleurs ne dure qu'environ quatre mois. » et de Haleb veulent que la Kherroa ne soit point

245

COMMENTARIUM

S.

EPHRAIM

IN JONAM PROPHETAM,

CAP.

IV.

246

est, quod tarn cito aruit quam creverat, haec omnia patieris, ego vero qui mea bonitate creavi homines eosque mea providentia servo ac mea sollicitudine eis vitse alimoniam praesto, annon oportebat ut jjDVoa Karoe (cucurbite) figura est populi Jxzu ooo) ojoc^sj J-JQ^ in cujus medio prophetae cum •:• 0)2 ooo) gaudio sedebant.

Jjo) Ifco-jXsX? . U\-2>ì ^Lojovo yO Jqij \XÙO Ljxs^o (aaaoo/ k-cooL/o *. JJCO J^A. ^Lo)o;o j O j . Joo) JJó jtrLjo . jLcculj

* vìo.J Ja*,o2> )Q\JL

Explicit c o m m e n t a r i u m

nara.

i Similia habet in Carmine de poenitentia Ninivi-Is. tarum. Opp. Syr. lat. II, 378. 2

I, 8 j u x t a vers, s i m p l .

in Jo-

. )Q.\2>t -V»? c^.j : Joi )oa-JJ JxUlQS» .JLO-Ja-V ip jo©) -0)0^-./ )OQ^J •• sQVfijLj j^JL ^O )OJ»Q>- No? o^.?

v^oL/o : Jakio ^.j fc^o

EJUSDEM MAR EPHR/EM COMMENTARIUM IN NAHUM PROPHETAM.

Nahum eiat ex Alkus in finibus Beth-Harnim c tribu Simconis. Obiit in pace et sepultus est in terra sua 1 .

CAPUT I.

CAPUT I.

Joljj JLCUOD • JJolV jajtSi-N» )OO~J

1. Nahum exponitur « consolatio. » Plaga Ninive quce (habetur) in libro visionum Nahum Alkuscei, i. e. prophetia de plaga Ninive. 2. Deus zelotes et ultor> i. e. non solum zelatur sed et ulciscitur. Nee tantum ulciscitur, sed in ira ulciscitur de osoribus suis j ulciscitur scilicet de osoribus suis hie in Jerusalem. Et (iram) servat in hostes suos, i e. earn evomit in eos in media Ninive.

. 5) . J^jtcuaV )OO-JJ jjo'i^j );2as2)j • jCLluJJ ojLcu^o loojj jLaoj ^ j d ^.j ck. . oj . J^asLo Jxi^ )Jo . Niofcoo . JOAZJ ^ J^o^j . vol ¿sol. NiwiJ. . 0> . -OIQliJ-CD ViOL OO)

JOLJJ

3. Longa est patientia Domini, oj . J-V»j quia non illico vindictam sumit de o|A. v o i OIN^JL peccatore. Et absolvendo non ab^ . O) . J/tX> b ) » sol/vet, ita ut peccator pcenam ab • J-JL~.V-=> )o.m v> ^o eo inflictam effugiat. Dominus in turbine et in procella via ejus. BaO) . o^io/ . JkOOSO JJ^A. bylonios vocat turbinem et procellam, quia per eos destruet Niniven. •:• joxJ^ 4. Increpat mare illudque are•:• . oj . o ^ JOQ2DO Jaao ))o facit• Mare, i. e. regna. Et omnes JLoVom . oj . fluvios vastat, i. e. omnes princi. JJiovoo ^ikso IJJ/ •:• palis eorum. Elath, Mathnin et |»VoLJJ . oj . j d . KvSo Carmel,et germen Libani exaruit. Carmelo et monte Libano aliisque JD;JOO v O \ I Jio&so )Jx>vn=> ^fcob pulchris rebus Assyrios significat.

V3 Q^J ^ . ^J aopo oj^ jiQiJ JJLAX3 J-;.x> Jvo pVtSS. . 6 A -ay»»

jVo^jo . )?QJ

0|k20~j Jx>A

• V»/ J - V o i / ^ . O) . O>jx> ov*SL/ i Cfr, Liber de vitis prophetarum

inter

Opp.

6. Donee furor ejus ardeat sicut ignis, et monies liquejiant ab eo. De Assyriis loquitur. S. Epiphanii ap. Migne, Patrol, gr. XLIII. 410, 417.

249

COMMENT ARIUM S. EPHR7E5II IN NAHUM PROPHET AM, CAP. I.

. J j O V > 2 Q \

J^O OO)

• pbi JjOOJu o^X . O) . p o a a ^ »zivi J«2>ov^po " * polll ^./j . o) . jkjus. aisaoi/o d W ) ^2>L/j *.

JkjuD KjJsbojo •:• •

^o op?

^

JD0.2U V jniibi . oj . i-Vol/ . oi . JJax

O ^ J Js» WJL>V J-.;» V»/ JjOO) o o/ . aio) . o; ri \ o o/ . )J/ v^ ^OO) wjooo 6 | L p A o JiXi-jX) ^o^o Q_Q\CDJ wO) ^.6) «-JOQXD ^V Oj*./o J?00)UJ )&0-X-JLA ^ o l f ^ j . Of . JJ o o l .

jj o o l wDiiv^JO 0/ jjoibi^ ),..

•:• .»'•nVo j^iol/j. o) . w>a.uo ojvj Jp\*x> . oi •:• ,nma/ ko ^ijp JJo * JxaxA ^ ^A^b o o l jJj . 01 . w ^ o ^ p o / o •:• ^pL . oj . 1

-oiapVo

Vers, simpl. : « ad protegendum Axfwjvrif , „

250

7. Bonus est Dominus ad auxilium prcestandum1 in die tribulationis. Et cognovit eos qui confidant in eo. De tribu Juda innuit. 8. Et in diluvio faciet consummationem Assyrio, ut dicit, 10. Comederunt et impleverunt se stipula sicca. Sicut nulla stipulse siccse remanet virtus, sic nulla virtus inest spoliis quas reportarunt de cunctis gentibus, quae libera tee sunt quo die a Babyloniis contemnebantur. 11. Ex te exiet cogitans malitiam contra Dominum, i. e. Rabsaces cum suis blasphemiis. Et meditans iniquitatem, i. e. Assyrii per epistolas ejus. 12. Sic dicit Dominus de capitibus aquarum quce rapuerunt et transierunt. Hoc dictum est aut quia captivam fecerunt Samariam urbesque socias in diebus Osese filii Else, aut quia ascenderunt contra omnes Judse urbes munitas easque ceperunt in diebus Ezechise. 13. Si te audivi. rursus non exaudiam, i. e. Si te effeci ignominiam gentibus, o Jerusalem, non amplius efficiam. 14. Frangam jugum ejus a te, i. e. jugum Assyrii regis tui, et vincula tua disrumpam, quibus subjiciebas populos. Et non seminabitur nomen tuum in domo Dei tui, i. e. non orabunt pro regibus suis in domo Deorum suorum. Et perdam sculptilia tua et conjlatilia tua in captivitate, et faciarn illam sepulchrum tuum citoj ibi in

251 j) t.

COMMENT ARIUM S.- EPHRjEMI IN NAHUM PROPHETAM, CAP. II. ousv—l^ . • >$0)0» CAPUT II.

252

domo idolorum eorum trucidati sunt multi ex illis. CAPUT II.

1. Ecce super"' monies pedes an• jxfcjc 't-row -otok^V Jot . ^O sOojX. JoÒ)J jiOtaS) . oj nuntiantis pacem, i. e. liberationem quae procurata est eis e Babylo(joo^. •> ICY) kO ^OJ vjs/ ne, aut etiam a copiis Sennacherib. oij . oj . Celebra Juda solemnitates tuas, JLvj s^jò) . o) . yi'fJ )O\jLO •:• |ojb quae adveniente Rabsaee cessaverunt. Et persolve vota tua, quae vovisti in tribulationibus tuis. . oj •:• otyxj W 3. Quia ego restituam gloriam . J.n->\ ooot ^ tO >50Joo»} oó) Jacobi,quam Israelitse obtinuerunt quum destruxerunt Chananseos, et quam antea jam in Moyse et Aaron •:• ^iof/o J*.QXO ^OJ 00)0 possederunt. 2-3. Ascendit ductor ante te. et ^O jL»£iO ^jo vp20yJ3 JjV=>»2D J&QD excubiarum excubitor, et viae speculator, angelus qui eos ducebat. qjljo •:• JoJUho . oj . Et conculcaverunt eos conculca• (saiax jLar&o . oj . Jjlcu'ì tores, i. e. regna gentium. 4. Cljpei herourn eorum rubent, . 01 . ^.o. Hn fri.Yt v^o^v^ii^ Ivaoo clypei ducum Sennacheribi. Et bel^¿.buco i-jfcov-oo •:• .,.» (v> k o j ligeri ludunt cum facibus ignitis, >$Ql.lffi l.'i . QJO) . JiOJJ )?J °> v>\-> i. e. cum scutis suis(P), quae fulgent JJLV3O •:• Jìqjj J?jax>\ velut faces ignitse. A dmirationi ifcOJ . O) . J^VO i»CPXl,\ yOÌIÓbOD sunt equites in parando bello, i. e. • ^¿op \=>\£> qui ad bellum procedunt. 5. Aspectus eorum ut lampades, JoJ— . o-io) . Ji'|a.aaXi s^ofoj— i. e. aspectus furnorum eorum. Et . oj . ^-./o •:• >5P)uììqjIj velut fulgura discurrunt. Hoc ^J-Jjj ^OJLQAAJD dicit de celeritate eorum ad capiendos principes qui post suos duces •:• JìqjÌS. yj-upoj Jjooj* Ji^o? . o) . Jkàx ascendebant. Et prceparabunt propugnacula sua, Judsei scilicet qui muros muniunt. 7. Portce Judce apertce sunt exujLdX^k . oj . Jjootuj |ìlVJL libus ut ingrediantur. Et templum » In God. Jj3V=>*>? .

253

COMMENTARI UM

S.

EPHRjEHI IN NÁHOIÍ PROPHET AM, CAP.

II.

254

commotum est aut lamentatione eorum qui intus sunt aut blasphe« P-P? ^o o/ . Jsc^ miis exterorum. Q j i S J . O) . feü&XDO . ¿VJt-V2> fcoo^o/ 8. Excitavit ilia equites suos et ascendit, i. e. reinanserunt equites ackco jA^Vo . |JL»2> ad portas et pedites ascenderunt ^ooj ^oojJL» ó)Lo)_¿/o •:• jio-jL ad servandum murum. Et ancillce ^ ¿ ' j Jsc^ JLv£jd . oj . Jjq» gemebant sicut columbas, i. e. excu• j»OJL bise internae quae clamabant et seryabant murum. 9. Et Ninive similis est lacui JaJDJ -O) Jkoa, jauio . Ju» aquarum et est inter aquas. Etsi JsiD k o j V¿/ J q x j ^ ^2*/ . Ó) de Ninive dicit earn esse inter aquas propter illius aquarum scaturigines . )QÌJLÌOJJ loO» • ^Ofìs^v*^. 004 et propter Tigrim ei inservientem, tamen castra eorum quibus JeruJk-MoL •fe.xtJJL/ ^ . Jfcuosalem cireumdabatur lacum vocat. JD*A . ja*, )oxj JLuo Quum autem aperta fuit scissura in Q.2Q-J3/ V O'^lW? OpQ-iwJO exercitu Rabsaces, fugit SennacheOÒ) ^¿00 . 5) . kAo rib et qui cum eo erant expulsi sunt excitate, kAo qjcujo/ yb/ in iEgyptum. Excitate, et non sit qui retro se vertat. De OÌJ3 JjDOf . O^JOJ v ^ OÌfcvilXk. Sennacherib dicit : excitate, excio t ^ A Jj2>fcooj joot NAo tate et non sit qui retro se vertat ad expectandum socium suum. Eodem modo clamarunt unus ad alterum et non erat qui se converteret ad comitem suum. k o j . O) . JjSOfJ Jx>Joo o p 10. Diripuerunt argentum1, et diripuerunt aurum copise Ezechiae e castris. . O) . Jfc^ifcooo J^juj 11. Conculcata, dejecta et perrupta. Ita appellat castra eorum, . JlOO) OpQJt ^QÌi-J J^'tJClá^ OO) quia direpta et disjecta fuerunt. IvoL ^.j • k£Z~!sco/o -fcc^L/j Cor confractum, collisio genuum . 5) . JJ\Vo )D*Q=> J3io2>o et tremor in omnibus lumbis i. e. J;.=sLo J J j q - j o J ^ S o j >J-2>00)0 J ^ S c u excussio et iterata excussio (genuum) et commotio et confractio ^ijo ^o oov^j Jojcuòa ^ . ó) . Jz^j cordis. Hsec dicit de servatis a cae2 ^ o ^ o ¿¡2>/o .. ^kO) pò/ (fc^op ioljJ de qui fugerunt ex iEgypto in

Jkos ^o o / . ó» . ^

JUbuojo * ^ j j

i Vertí etiam posset « diripite » ut habet Vulgata.

2 Pro jlojQJtX) legendum J~>jaa£0 ut mox habet.

255

COMMENTARIUM S. EPHRjEMI IN

NAHUM PROPHETAM,

CAP.

HI,

256

Assyriam cum tremore. omnium vultus nigros reddam ut fulip ^.i^o ^o a o ' A j J i j a j e o ^ ginem ollce. Iterum loquitur de * ^ O ) vp/ J k ^ o p 9oZ.il servatis a csede qui fugerunt ex iEgypto cum tremore in Assyriam. 12. Sicut 1 est lustrum lecence i. . Q-JO) . JLcuV? cxi^Q-^v^o JjJX.Ì e. moenia fortissima Ninivis. Rursus )LcuV ¿ s o l o •:• J q x j j Jbajtx hic lceenarri appellat Assur. Et M o ^ J-v? J ^ o j «ò»o •:• joio) Jvò ioLJJ pascuum e. pascatuli lecencei, JJLVJUJO ?O;ìqjj . oi jLa.V? cuum JNcmrodis venatoris. VenatoJjooto . o^ *2>t oto^ojt rem autem Scriptura Nemrodem appellat, et sic appellatus est quia Jo>.\JJ «±>V-JD )«»»J3? ^O -v-ol./ primus ipse Deo obtulit oblationem J.V . J-^j e sua Karae venatione. Ivit quippe leo cum catulo leonis ad ingre>$0)!^VJtS0 j - j s ^ d Q 2 » j I.a2ÌV . oj diendum illuc quia non erat qui eum exterreret. Scilicet exivit Eze•:• o j l JJLbj JJo chias ad spoliandum Castrum eorum et non erat qui eum impedirei. 13-14. Rapuit suffidente ni e scam jaco2>o . »otoy^j J&ooJjd ìxcd)» catulis suis, imo discerpsit etiam oì^J . o) . pro secundis suis cibis, i. e. sibi et JLÌÓ wtii\o JjLa\ ^ o l ^ filiis suis et filiis filiorum suorum jj ¿ s o l o •:• j L p )di>jtiojJ òfcoo congregavit exinde divitias et i m amJJ; . ot . JJLo plevit J e r u s a l e m spoliis. Nec plius audietur rumor facinorum o j m Ì u jJboo •:• j L a r & o k o 00L tuorum, i. e. non a m p h u s audietur ) & J L » o J J Ò&SOJ . Ó) . 0)J^Q2>«»0 victoria ejus inter reges. Replevit * Jlp lustra sua et cubile suum pfceda, i . e . replevit J e r u s a l e m preeda. -O)

.

ój

.

Jjvoj

Jv-CUL

H

)OQOO/

C A P U T III.

C A P U T III.

0 0 L . oj . J_>OJJ JJo . JJa^ j^joo JLq^jD

•:• J q x j

^ J o j J.a2k. . 5) . J;ii. ò p «jlòoLJ^ìo • Jxaiòio j*pL J p ^ o o l JJo jLoj^^jo Kojj

JJLoo

. ot . I ^ q - j L ?

' Vers. simplex cum hebraeo : « ubi. » a Vers, simpl. par»/ .

JJLo

1. Vai civitati sanguinis. Iterum de Ninive loquitur. Quce tota mendacium est, et plena celere, nec tamen sentitur in ea confractio, quia propter multitudinem non faciet confractionem in populis. 2-3. Sonus flagellorum, i. e.

257

COMMENTARIUM S. EPHRiElffl IN NAHUM PROPHETAM, CAP. III.

) - tv>p> on

ojAi.

v^oi^j Jo;*.

. 5) .

•• : j j - a p o

. Jo)*.

•

)_2ucoo

)M? 6)LOJJ LJ^qcc

. 6)Lajp J.2Q2&V J o ; » J

Ivoo

cfiLajj kvijj . o) . Jfcovjo

6)Lq*-V«

. oj .

. Jia&o

\ V) •!> J)-?

. o) * w^aAi. l;oL QJ^V •> juAO Joij . o) . Jsfcaj ^u ^p J W Jxk? |jq. ^oj . j.ijiQoaSs. ^o . 5) . JloVo^o s y t

.gpafc-jo Jjoj

>2>to

. oii&A. loo)

•• : o^. ^o.ya Jiojt • oi • opjkQ^. ^ijsoo AQS . oj •• :

ooo) jodiwo • ojjtokoLj J o p

^ O . O^XOQA. «Ju»2> oacfcy*./ Otjd^O ojiLo^

0/ . oj . J-p ojoV o^v-ja.

. jfc^^jt ^.ooiLo ^.ojl ,¿0 JjijCLX ^ s L o . 6)LQO/ i Vers.simpl. TOM. H.

, Hebr.

^/o . o)

258

strepitus. Et vox strepitus rotarum, strepitus scilicet rotarum Chaldseorum qui contra earn congregantur. Et equus anhelans et currus sese agitans cum reliquis Ghaldseis qui prseliantur cum ea. Et eques ducens (equum) et gladius coniscans et hasta fulgurans eorumdem Chaldseorum. 4. Propter multitudinem scortationum meretricis aspectu formosce et magorum domince, quae nutrit gentes in scortatione sua et tribus in maleficiis suis, i. e. seminavit scortationem suam in gentibus et instillavit maleficium suum in ceteris tribubus. 7. Omnis qui videt te abominabitur te propter abjectionem tuam. Quis condoleat tibi 9 Nemo est qui condoleat tibi. Unde quceram consolatorem tibi ? Ecce enim omnes valde gaudent de ruina tua. 8. Numquid melior es Nun1 Amon quce sedet inter Jlumina, i. e. Alexandria, quia ex mari divitias suas accepit et mare ac Nilus velut murus earn cingunt. 9. Chus et Misraim fortitudo ejus. i. e. bellatores ejus. Phutai et Ljbcei fuerunt ejus auxiliatores in tempore prselii. 10. Et parvuli ejus elisi sunt in capile platearum2, et super pretiosa ejus miserunt sortes, i. e. super divitias ejus et thesauros aut super pulchros ejus puerosetpuellas. 11. Tu quoque infelix eris et abjecta sicut ilia, et etiam presidium quaires ab hostibus tuis sicut ilia. 5 Ita-hebrseus ; vers, sirapl. omittit « platearum.» 17

259

COMMENTARIUIt .S. EFHEMI IN NAHUM PKOPHETAM, CAP. III.

.• )L;p=s v^V Jj'/L . O) . Jioa/j

. St . •:•

>ço>\o

JSjoj juass. JJQO/ ^ . f r ? y ?

jiu -pi w^nxixo . Sj . ^ S u t . JO-^CU iSs-TiJ

y/

. 5j . J ^ dfcojo ji.rn^i «AQA. qjo) Jj.fmr> A o \ . 5) . vço^^jii •. Juoq^J jsaxâo jLp . ô) . Jas^Q» ^ / o * * Jtoo)Q2oo . oj . v^/ Jioi ^aXo/l « JJL) ^ l^s^»? vol/? |dS,aa . Si .

q»j

Jj^co . 5) . wJsLcu^o ^o) Ja^a >jlQlÌ ju/ jot . Loot «JU.; Q-.^ Jj^O . jlo^o »a^L j a ^ } ^.vj . c^jXl/ (Jo wOP^o •:• ^oJ^juo Loot j ^ i k-JjuxV

.•JJL^jj liwojo ^ o j l j JJLoj wò) ^ o l o . St • J-J^O? JbOO^OO V2lij J^OOOQDJ ^.0)0 Ji^^? Kopj JUL« ^ a y ^ o o Jov.i-i ^ ^ ¿ o ^o) Jjij JL}jj_^odo •:• JLOOLO yi^a/ I^vjlj

12. Omnes munitiones tuce sunt sicut ficus prcecoces, quce ubi maturescunt cadunt in os comedentis, i. e. Sicut gaudet comedens ileum prsecocem, sic gaudebunt qui subjugabunt munitiones tuas. 13. Et populus tuus ut foemince erit in medio lui, i. e. Nemrodis posteri. Agitati l u i i . e. commisti tui. 14. Intra in lutum, calca argillam, i. e. intra in lutum, scilicet in populos ac si essent lutum et calca cadavera eorum velut argils lam, auge promissum, scilicet prsedani et dona exercitibus tuis. 15. Consumet te ignis ut bruchum, quia ut bruchus multiplicata es. 18. Dormierunt socii tui reges Assur. 19. Acerbum est vulnus tuum, et pro consolatione quae tibi prebenda erat, ecce omnes manibus plaudunt cum gaudio super te. Cur lsetati sunt in confractione tua, dum conqueri debuissent ? Quia super omnes malitia tua constanter transibat. Alio modo illud : « Sonus flagelli et motus rotarum » et illud : « equus anhelans et currus sese agitans » exercitus est Babyloniorum qui motu rotarum suorum curruum cum festinatione sese exagitant in Ninive ad earn destruendam. Plurima deinde repetit liber quae in prophetia de eadem re dicta sunt. Finis.

Vers, simpl. ^ t i U 7

0

bellatores tui.

vers. 17.

260

EJUSDEM MAR EPURAMI COMMENT ARIUM IN HABACUC

PR0PHETAM.

Habacuc crat e triJju Simeonis e s ^ o j l ; j ^ J t yp ]ooi ^OiOh./ JDQXXipago Beth-Socra. Iste ante captiviJjO) ; );OQCDfcv-OJ. jooic^ ^J tà tern vidit de expugnatione Hiero.• JtWj ÒJLqjjooììoq ^ jl^ojt solymorum eamque multum luxit. CAPUT I.

CAPUT I.

1. Visio quam vidit Habacuc propheta. Usquequo, clamabo ad te, Domine, de raptoribus et non exaudies ? Scilicet longanimitas Boni ita dubium reddidit Habacuc ut de Justo opinionem haberet quse justa non erat. Ecce mundi sunt oculi tui1. Quomodo respicis et negHgis ? Neglexit autem illos . Joo) ^OIJ o}S-J Deus, sicut neglexit seipsum qui . JojS^j o)laip>?>Q.\ ^ ¿ j «*V? -Ó) hsec dicebat. Etenim, quod quis .• ^ J OJ-Oi loVs^Ao reprehendat Providentiam Dei ejusque in peccatores longanimitatem, ^•AQDJ Joj^ J>1 ^2>jo jiiO^SDJ velut quando dicimus : quare hoc Q^v. . y^OjX ^»JJ . JAA-^O et hoc respicit Deus, aliaque ejusJ2>jc^ Jfcasojo J-ja^j «-s^c dem generis quae faciunt homines, non parum reprehendendum nec ^OJ ^ J D . Ot-Wj ^JU? oj^ : joOSs.? otLoj^j»^ ^ À parum blasphemum esse reputatur ; quia, cum reprehendimus Dei ^òf Lo\ jA^Pìi . JjlìO O^oi Providentiam ejusque erga malos nOicn Uo w.O)Ok./ jJ^JOJ longanimitatem-, incidimus in hanc opinionem, ut putemus ipsum imJJj ¿=>oL )j)o Ujo . o ^ j J»0pDjo . JJo\j |juV3 )oco becillem esse nec posse creaturas suas regere aut justum non esse, quia non punit iniquos el sollicitus J_4-2> UJO jLv-jJUt ^Aotj non est de iis qui in iniquitate pereunt, vel incidimus in alias sententias pravas hisce turpibus opinionibus sequiparandas, quas enuntiare non oportet. JiooJJ | » A . J - ^ JM JJo j2>o£~ ^ Jj/ Ji^j . Ój . W Vb^SJt ;aaa>j . ^rsj Jo» • oo) )j)o d^j JjJo ^ . 5 . J.5DÒJ.XSO W luì./ -¿DO)/* lo./ . ^O ^J wJQO)/

i I n f r a v e r s . 43.

2 6 3

COMMENTARI™

JJo v

JÌ.J U A A I

JODOSQ»

J U P

IN

^ S O

. ot . j L a o p

^QJt

•. jLoodSù.

p

JLO

EPHR.SMI

v^à jjoj

d^visaS. j o j wOÌS

S.

JJQAJ

OJ-2Q_\.

Jlopp. ^A. 0)lX )QQ0 . O) . JCL.?)^. •• : jjoiv.

j^juo yj/

Jjoo) . ^.JQJO) . .

|.ÌQJt

^.oj^

jO JJUJ JQSUO

h./

Jfci^

0)0J~0 0JA2D OJXJO . . O) . v'»/

Jisoto yj/

OO) ^AJtX

OÌO|a.O ,0 'O •• : loot op^o otloAao?

o ^ NSjf^JDj . O) . o^oi ¿xuAJO v^JO •• : ^Aoo J2)/ .

001;

LoSS\ . o j .

oio^JJ

• jiD^I 0)0j^(J . oj . oj^. +J/o

po»o

oó)

0)LQ>DV=>J

KV?

• 00) opop l-oi W v^o? )O-ODJ

fcV

JJ-JJ

3pq>oi Uj

)OfD . o j .

w0)Jfc0CD v ^ J

J^o JJ jcoctxu

. oj . O)ln (vi n r>_\ .

^ O )

^O

JJUJ

JJOJL

JJ_.J -O^ÈOQLCD

• ojlomóxiX

JJQJ

JUO «ao % •

JI&J 1

JJUXJCK.

wjl&A^o

^ J /

jaofcjoo

L P V O J V J X O

^./j . cuoi . jjo

I n v e r t i i ordinem cum versiculo p r e c e d e n t i .

HABACUC

PROPHETAM,

CAP.

I.

2 6 4

4. Propter hoc debilitata est lex, et judicium non exit cum cequitate. Incoepit propheta loqui de injuriis, initio sumpto a filiis populi sui. Quia iniquus tractavit pessime justum, exposuit eum violentise peccati et maleficii a Babyloniis inventi, et sic ostendit alia esse mala huic maleficio conjuncta. Et exivit judicium perversum, i. e. Sic sunt bona quae in homine initium et in Domino nostro complementum habent. 7. Fortisest et terribilis et judicium ejus ex ipso frontemque su am exerit, frontem appellat divinationem ejus ; exerit. quia regnum ejus (populi chaldsei) ex ipso fuit. 11. Tunc immutabis spiritum ejus, quia impie agit etiam in illis. Et transibit et superabitur fortitudo ejus a Deo suo, ipse et fortitudo ejus superabitur a Deo populi (Israel). 10l.Et pulverem coacervabit et capieteum, in exaltatione sua quasi omnem terree pulverem in pugillo teneret. 12. Tu aulem, Domine, legi non subjaces, quia longanimus es erga homicidam. Quodpiam judicium legi subjectum protraili nequit. Posuisti eum in judicium2 et formasti me ad arguendum eumji. e. posuisti eum in judicium ex tane et formasti me ad arguendum eum. 14-15. Fecisti homines similes piscibus qui rete trahuntur et congregante in sagena; cumque piscator eos congregami, Icetatus est !

P r o )JL.J (JO^L Versio simplex habet JJU^. .

265

COMMENTMIUM S. EPURAMI IN HABACUC PROPHET AM, CAP. U.

• jjLKJO v O J j O ) A

oA

. otvokSk - o j . o) . o)Lrjo\ J;ofc^2>o

fco/j

w^jo

JjJ^j Loe» JJo

. o) . ojfco» Na»*.o

^A J < o^aojìo ÒJJW? -ó» Jkp*. *¿

•:•

. 5) .

otLj^Jo J«JL JJO) ^¿¿o

a-jjfcjo ^o

^roi

cpjj

. O) . 30JL JJo J>Q>OX ^¿JOO * •

QX^fcvJt/

JjoVo Jkju2>

JUJJ

JJo w ^ J i l y**! yp'ì

CAPUT II.

266

et exsiliit, i. e. sicut pisces homini ita homines Deo subjiciuntur. 16. Et sacrijicavit reti suo, i. e. sacrificavit idolo suo. Nec justum erat ut tu capturam faceres et idolum laudaretur; quasi putaret se per idola sua prosperare. Et puitiguis facta est pars ejus, i. e. captura ilia quae est cibus ejus exquisitus. 17. Propterea projecit rete suum omni tempore, quia perterritus fuit qui in omnibus praeliis suis triumphavit. Et interficit populos nec parcet, quia quasi vermes absque duce traditi sunt ei. 13. Minidi sunt oculi tui et non vident malum. Quomodo igitur respicis quum iniquus Babylonius pessime tractat justum hebrseum ? CAPUT II.

1. In loco meo consistam, fixo pede super petra. >qi\s.; . o) . ^o/o J^y» wU\o 2. Et respondit mihi Dominus o/ Jasa, i t o JJ . j A s s j om^/ et ait, scilicet de perditione BabyJ^JO ÒJ-30 j s o o 0>-=S JJ/ . j^JL lonii docuit non post diem et horam sed eo ipso die ac hora. Scribe JJ . o) . Pci^. JL;2O JOJ~ ^soís^J visionem dislincte super tabulas, •:• JkooJsj oò) J^a^-jo non in libro operto ut est ille qui percurrat )°M • Jv¿j ^o ó p »¿òjvjo in muro reponitur. Et earn qui earn legerit, quia visio suo . Op J-V¿j >¿0)Í1.J . O) . Joó) tempore fiet, i. e. ut percurras earn ^pafc^j ^.o) JJ/. Jí^j'^JJJ VJOI ^oüvO oculo earn legente. Scribe igitur •:• jsio» non alia sed quae scripta sunt hie : 3-4. Quia vino suo tempore fiet, . ^»ómd JJo J^o JJL/o •:• Joó) ojjz>j\ Jo;«j et veniet terminus et non mentieJJoilS . u . Ot'Js^ Jx>02> . O) tur, i. e. os quod decrevit earn non mentietur. In isto enim iniquo et J-=5j JJ o A J-¿jj Jj~.J-=>o Jjo) in ejus similibus non sibi complacet . ot . Jjojo v j JJO.J) •:• o)»Pii anima ejus. Justus autem in hac •

w y?

)oof/ - k o o j ^

2 6 7

COMIttENTARIUM

S.

EPHR/EMI

IN

IIABACUC

PROPHETAM,

CAP.

II.

2 6 8

1 • O J o Ò ) J Jj\Kl2> OO) JW? ^ ò p o ; vivet quia credit retributionem tempore suo futuram esse. Jjo) J v ^ o • ©» • ^ Wai Jt^^o 5. Et vir iniquus2 non satialur, i. e. Vir iste Babylonius impudens * Siv.il.CD JJ Jj^-O JU» et avidus non satiatur. Dilatavit oiLck. . oj . o**2u animam suam sicul infernus ad )xxox ^oiso includendos in se omnes populòs. 6. J^ce Mi qui colligit et muljJj . tiplicat sibi quce sua non sunt. . Jjlcdj juA. ^ o JiooU Quousque tandem contra se aggejj/ >§0*0 »fc^SO PP&S.OJL Vs^'C^ . 5) rabit nubem luti.?Eteniinimperium •:• »otcbA. Jjucdj oo) suum hisce non ditabit sed nubem luti contra se aggerabit. 7. En illieo surgent qui te mor. oj . yilWiYi ^ o a o j j^jb ^o jot sure sunt, i. e. Medi. • ^20 8. Quia tu diripuisti populos pia. Si . JK^» i-P W? rimos, Medos scilicet, quorum qui e spoliatione tua et gladio supersti•:• vjjasvwjo tes erunt te diripient et destruent. 11. Lapis e pariete exclamat, ^ U ^ J o t . o j . IA^JNCD/ ^O )2)|O ecce clamat contra te per orbem. . 5) . Jro.o ^o (kacoo • ^-»zjfccs Et clavus e Ugno ; omnes .enim Loo) ÌSÌÒ3 JfcU2>0 j s i S ^ J : k-o/ f * ^ lsesisti, quia malitia tua audacter se •:• ^Lojji Jriv> efferebat contra fìlios et contra eedificia. 12. VCE cedificanti urbem in Jb^VÓ ^¿fcooo .• !»•=> jfcJ-«3D J ó ^ Uo • Òi^ '•ai- oo) Ò^OJ JJOJJ . O) . JJoxi sanguine et constituenti civitatem in iniquitate. Sanguis qui sedificavi t earn ipse eradicabit earn. 13. Hcec omnia sunt a Deo po. o) . j-V-» ^o ^ o ^ o ^Aoi ^••¿NJ • ^ i ) ^ / ^Ol? tentissimo qui ea decrevit contra Babylonios. Exagitabuntur populi • Jj^vi )odojqs . ci . )ioi=> Jsao^ igne i. e. poena ; et gentes vanitate . oi . ^AJj" JLcu3u;-qq_:ì JLq.»/o fatigabuntur apud idola quae non possunt eos adjuyare. • ^oj^ ^^smx* JJ? 14. Etreplebitur terra ad co. oi . ¿wo? o t W ^¿ck. J^V JJboLLo gnoscendam majestatem Domini • jfcO post reditum (a captivitate). 15. l^oi bibendam prcebenti socio . oj . Jj^oij J^/L otv^A -o fcecem irce. Rursus loquitur de Asoo» p o i / ^ 00L i V e r s , s i m p l . : « i n h a c flde Tivet. »

« Vers s i m p l . ) — y o .

269

commentarium s. ephr.emi in habacuc PROPHETAM, CAP. III.

270

syrio-babylonico qui captivos fecit NJS-DOÎ'O y^SQ-SJ JçiJL omnes populos eosque dehonestavit. Etenim Nabuchodonosor, post)Lo*«jl joo) I» . \> t > \ ^ j / quam captivos effecerat Hebreeos eosque in Babylonem abduxerat, Jooj quando instruebat convivium magnatibus suis etiam invitabat HeJooi v o i . o-oiy ).»o . jo^oj brseorum duces eisque bibendum . ooot ^Aa'io . ^oj^ praebebat potum fermentatum cui (jot ^ . o . )o«jd ^¡ooio immixtum erat quidpiam ine•:• (»¿/L O)7Ì.;Q\. - o j . j ^ i y©/ brians. Ubi inebriati erant adigebat eos ad saltandum, Cadebant porro, ignominia afficieban tur et ludibrio erant Babyloniis. Idcirco propheta dicit : Vae potandas porrigenti proximo suo faeces. 16. Satiasti1 ignominia prce holiopCDj . 5) . ^o j p ^ Nvâcic» nore, i. e. satiasti eos ignominia Jooi W ? Ivû-/ pro honore quo afficiebantur in • vS^jDLo W Jîsjl-1 •:• •got.oyvi oppidis suis. Bibes etiam tu et •:• ^ v^pol/y JCCLO ^Xx ^aSopo exagitaberis et redibit super te fcwJtQ-îa^ij . oj •:• ^VÛ-/ calix qui mixtus est tibi, et ignominia tua super honore tuo, i. e. • J^ai pro mensura honoris tui crescet ignominia tua. 17. Quia deprœdatio Libani . ô) . .^cnôt ^i^Aj ^è00 operiet te, i. e. deprœdatio totius terrse. Et rapina Jerarum exagi•:• ^ A j i ò)|bco ^ o L j jLp . oj. y A y l tabit te, i. e. rapina orbis in sua plenitudine exagitabit te. •£>?

. yb/ >çV wjao;2>o ^ ¡ a x

CAPUT III.

CAPUT HI.

^ / y . 5) . *:• J-W ji^oooYi . SÌ . JJo

yet*. ìsaìqjl ^Ljjy ^ Jxul Q ^ ) y P ^

^¿j ^

OÒ) J

jOfjs JlacsJ.

ott^jxk^ ootioa^o

M*Srn in forma Pael « satiavit. »

1. Domine, audivi nomen tuum et timui quas attulisti plagas super impios pristinos et quas servasti eventuras peccatoribus novissimis. 2. Domine, opera tua in medio annorum vit ce. Scilicet ex magnanimitate in annos retribuii nec festinat claudere portam pceniten-

271

COMMENTARMI!! S.

EPHRMI

IN HABACUC PROPHETAM,

>60 j - V ^ o . ^ijl ^is^Lo JJ» voi? aolo

•:• rxjjt

^v-oa^o ];i> I«-? k1«-

tv))-oi'toc> .

Jk^ov=> * J o ^ J^o?

L ^ d >A

^kcoo/?

JLojom» . Vs^

. o) oo)

*

0)20010

JSJQiQ^ Loò) o j l op>. Mlcix ^kcoo/j • fc^jjjs

CAP.

III.

272

tise coram peccatoribus. Retribuit quippe Chananseis post quadringentos et triginta annos et iEgyptiis post ducentos et vigiliti quinque annos. Rursus annos vi tee appellai tempus incarnationis Verbi Dei. In ira misericordia luce memento, scilicet longanimitas tua me qui te lsesi salvat. Testatur ex se protulisse verba sua : (quasi dixisset) in tempore quo lsesi te inique, in eo mori juste debebam.

3. Deus ab austro venit. Hoc contigit quando exierunt Hebrsei . jaa^oo Jfcax»} -ó» ^ j » ex iEgypto quae in parte australi j^.-N^ OÒf iiDÌO-2) . sita est, scilicet per salutem illam notissimam quae facta est Hebrseis J.L/ ^»j» ^p J o ^ kco;2>l/o ex iEgvpto venit ex Jerusalem et sparsa est cognitio Dei in universum ^ J Jio^ ^p Jju^o •:• Jbdso». mundum. Et sanctus de Pharan, ^ O ) • Joj OÒJ-S . o p . oi . I ^ o ^ monte umbroso, condenso1, eodem tempore. Ilaec autem aliò etiam JL=sj J&x>l/ ÌuJoj jjw/ )jpo sensu prophetice dicta sunt a divo propheta Habacuc Verbi Dei JjaaJ. Jo^j -ò) p . JojS^ adventu in carne, ut per illud ^ \U -J? ^ ^oj . 5) . JV « Deus ab austro venit » significeJio^ . ^p JJU^JDO . VDCOIS tur Verbum Dei e Bethleem ortum esse et ad nos in carne venisse. Et o p j ^ Vj JkA.yO Ji^OfcO^ Ji^SD sanctus de monte Pharan, mons a . ^ J s JJj Qom^>I/o . joi^ Jv*. ille spiritualis significai nobis san\i-Jj?? oò) Joj~ ^OOj JJj . ^?QJO) ctam virginem in qua Deus habi• ^ JJj L)X4/? -ài ^ o ? tavit et ex qua abscissus est sine manibus, id est absque conjugio juxta visionem Danielis de petra . O) . 0)0.j I^QJt CUCQDl/ quae excisa est absque manibus 2 . Operti sunt cceli splendore gloriosissimi olim quando ostendit Moysi 0)^02025 O - Ó J » . fS j L ' t - O o QQO).i

p

. 5) . fi/ Jm-L

JojSs*

i Verba desunt in vers, simpl. et in hebr. ; reperiuntur autem in vers. LXX et in vers, syriaca hexaplari a Middeldorpio edita. a

oaso2>U

pro 00) JQ0Q3Ù
oL ^ V j o . jo'tJcuj

^¿oj JAoU

.

J'«-Dk2>

^ ö p

. Jxop

IN

Lo2&.

v

jD

opo^. ^

A Q 2

. 5)

JLOVOM -p/l

JÄJÜOJJ

Ò)OJti«>O

. ^i^oi

jLoVo^oo

••

ò j o S v ^

. öi .

j x i ^ o

.

^

Ö) .

uOi

.

JloVojJ

•

>$0)u^2iio

I K ^ c

J x m ^ o .

fcCSS»

ö)

.

J ¿.V) \

•:• ^ L o L v

jaovSb

feCìOij

-Ò)

. jvo

. öj .

-^loìqSJ

. JS-.Ji\oiSCQ>D

|aoV

W.Ó) . ö )

j A ^ o o

•:•

Jk-2>.ayx> ^

iiwjl

oh^tj

i\vo

5)

o J ^ j

jki-vv

EPHRÄMI

o o l o

. ö j . jo'tJLjo

•

Jl'Qm\o

.

^K-a-O

y o »

jioiosjo

•:• ^ajt

Jot ^ioio2> ^o k a a »

. 5) .

^Ja»

•

^o wVj^ JoV? -o) -ò)

^Jvoo./

¿solo •

• ö) • .

L;~J.L 6

JjÒuCOO jLoVo^Ji

^'onoio

jLoVo)J=> j—VoL/ J^V

ò)oLv--j

.

Pro J t . 0 3 versio simplex cum h e b r . habet ^ l c o

Chusan.

Versio Hex. habet J k * q d

HABACUC PROPHETAM,

CAP.

HI

•276

castra quae a sseculis sunt. Hoc de illis statutum fuit. Ipsius enim sunt gressus (eterni, i. è. miracula quae facta sunt in iEgypto. 7. Sub On vidi tentorium Chus1. Sub umbra On idolum vidit quod sedebat in tabernaculo Chusan. Et rursus sub On vidit idolum sedens; quapropter tremefacta sunt aulaea. Tremefacta sunt aulcea terree Madian. Quia porro Chus filia est Chanaan, inducit et conjungit cum ista probis affecta sceptrum Nemrodi. Porro tremori etiam Madian subjicit quia contermina est Chus Madian. 8. Contra Jlumina irascitur Dominus, i. e. contra Assyrios et Babylonios, qui sicut flumina ripas suas inundantia inundarunt et diripuerunt Jerusalem et plurimas gentes. Et in Jluminibus ira tua i e. perdes eos. Et in mari impetus tuus i. e. contra castra eorum. Ascendisti equum tuum ad destruendas gentes, et currum salutis tuce ut salvares filios hsereditatis tuse. Spiritualiter autem illud « Ascendisti equum tuum, » etc. equos vocat apostolos et salutem crucem et evangelium. 9. Evigilans evigilabit arcus tuus, quia salutem nostram velut dormiens neglexisti septuaginta annos. Et saturabuntur sagittce ad jussum tuum gloriosum, id est, inebriabo sagittas meas sanguine Babyloniorum. Et terra Jluminibus descindetur, i. e. terra Israel quam desciderunt Assyrii et Babylonii. Spiritualiter autem « terra etiam Vulgata. Ephrserous in commentario

JEihiopes.^? |CDV3 ^P

S.

EPHRjEMI IN HABACUC

PROPHETAM,

CAP.

III.

278

Jx» ^ O p i

fluminibus discinditur » hisce aquis JLcc^J K V -j-L/o : JJli ckoiL/ vivis quae fluunt e ventre prseconum Evangelii ; expurgatse sunt valles et apparuit facies terree cordium hominum qui pecca torum J o ^ I l s OOO) ^ . ^ . . ¿ i |JU/ ^ o j amaritudine operti erant. 10. Viderunt te monies et tremuerunt, i. e. iidem reges. Spiritu^ O ) v^JO) . oi . Q_ÌlJO «jO/j.*, aliter autem montes hic dsemones appellai, qui tremuerunt in adven: JS'Jjk. ja^o) JVc^ . s o l : Jalx> tu Verbi Dei. Et procella aquaJÌS2MJO •:• j o i J s . JJ&ooj o j f c ^ / f c o o à c l i j j rum transiti, i. e. comminationes quas faciebant in reditu nonnulli J * J O 2 O x - p i ? JxsIIck. . 5 ) . i v ^ x Jxxjj de populo. Elev'avit abjssus, i. e. , oi , o^jo J»oo)L )q»V •:• Jjo^. ^o Babylonii, vocem suam. Et altituo) . ^^ojl J»oio• •:•Jj^sisa m ^ dinem manuum suarum exaltavit super populum. . SI \ s^O^^fOS QX3QJS JjOfCDO JjL»JL 11. Sol et luna steterunt in mansiombus suis in die captivitatis f ' W JÌ0)CLL^30 v ^O^Ii-JtJ JjOO-2t eorum. Et in luce sagittarum tuarum et in splendore fulgurum . oi . ^ajxij ixs^j jiotpo . telorum tuorum arnbulabunt. L o co lucis extensse super eos in radiis •:• oooi J d j x j o IL) « j a A p et fulgore armorum et telorum ambulabant. jAzoi . . |\V ^ jkso^o 12. In indignatione incedes super terram Babyloniorum, et in «o . oj . J&ox aoiL j ^ o v s o ira conculcabis populos eosdem. . oi . ^-sjedXo

ko^t

,20 jjuf tsflCO.9) V ^¿XMOjXo JxA fcuO-m_3j . 5) . JJQ^J o t t o ^oiaoó/isjL ^a ^o^^AJL/O . JX^-D ^oL JJj • OpwV)

o^L

Joo) JjUD . O) . ^

. ojjv-O/J JloaXx) ^

3/o

13. Egressus es ad salvandum populum tuum et Christum tuum, i. e. populum Israel et Zorobabelem. Amputasti caput e domo impii i. e. amputasti potestatem Babylonii. Et nudasti eum a fundamentis usque ad collum ejus in ceternum, ut non amplius transmittatur corona ejus ad posteros. 14. Perjodisti baculis ejus capita principum ejus qui audacioe suce confidebant, durus quippe erat etiam suse ditionis principibus.

279

COMMENTARIUM S. EPHRjEMI IN HABACUC PROPHETAM, CAP. III. jtjj vgpot»mn>\

• J-j^O w ^ A A OO) JJU* ^

^pmjlxx»

6&2>Uo o^l

)oMUj

J^dW Jjo^o

• J^A^j Joojo yS> otL&x~jo o ^ j . oj . c A . Jsjxj ^otoiorcro

JiV^ v o l ot^Jz» JojSs. W •

j-VoL/ ^

Jjojiw. • Jx^j

. ^.juo»

jv—o

h^n

¿>olo

. 00J.0 • ^..CY» .

•

.

-S

JjloVO . Jfc^QiOMoX

. s^i/ jvo

Jkaoyoa

JiLJJ

Lo o) vi \ o

) « i - o o . j-a^o» •>

jx~o Jxacooaj . oj .

l^o?

u.loaoo? JJho»

¡¡¿so*.

JJask. ^ L a i j o

fccx^

. oj

JiOOQJtJ

. JU-A.

. wsX>jojcs JNJ.V o ^ vA. . O) . .x^j * IsAo 06) • -O)

Jv»«-& *

)a>»x) ^o -N

)Vj Jj^o/j Jxja. .

fc^wS)

JJ

jUj

J l o j o * c o \ . oj . J i 2 > c ^ > J t ^ A

^

Ivo

^fc^j

• wjA«.m Jlo«_x> • J j j i o / jJL/j

1

Vers, simpl. wi**. robur meum.

Jv-» ^

280

Forsan designator Alexander qui cbnctilcavit et destruxit principes Orientis. Accipiuntur autem hgec etiam de principe illo rebelli diabolo, cujus sublata est corona et perfossum est caput una cum exercitibus ejus per lignum crucis. Ut comedant in abdito pauperes i. e. ut vindictam sumant de pauperibus populi, non quod Alexander ad hoc descenderit, sed Deus per ipsum yindictam sumit de populo. 15. Incessisti in triari super equurn tuum. Hsec dicuntur de Assyriis et Babyloniis. Etiam mare hie appellat baptismum et equos apostolos. Eos etiam qui in mari baptismi se lavant equos currui Dei subjectos vocat propheta, quia super eos inoedit Deus et in eis volat, et cum eo et sub eo efferuntur in locum oblectationis in vitam requiei spiritualis. Et in congerie aquarum multarum scilicet super eos qui sunt e domo Gog. 16. Audivi et commotus est venter meus ad vocem sermonis labiorum meorum, i. e. audivi quae prseparavit justitia tua iniquis in finem et quae olim fecisti impiis. Invasit tremor membra mea etiam genua mea vacillarunt, quia significavit mihi diem calamitatis populo super ventures. 17. Quia ficus non progerminabit nec erunt folia in vite ; in testimonium malorum futurorum invoeat mala prsesentia. 19. Domine Dominorum robora me1 ; verum quippe est ventura m esse calamitatem.

281

COMMENT ARIIIM

JSSJSJV

f i X ?

.

S.

-JDO^)

;_»)/} .

EPHRtëMI

JojSsrj

jjcoi ^ o

.

J O O O ^ J

)J2JLQL2)

i Vers, simpl. ^ o o S loco excelso meo.

IN

joV

JL/j

)Q^Jt

HABACUC

PROPHETAM,

CAP.

III.

2 8 2

18-19. Exultabo in Deo salvatore meo, qui pedes meos veliit illos cervi reddidit et in loco eccelso1 me constituit ut psallam laudes ejus. Hsec conveniunt turn rebus post ipsum futuris, turn ejus orationi qua exauditus est, turn saluti populi. Explicit commentarium Habacuci.

• )a.;2>/

oj^j . J»=u l-aS^j }ojlo2>

• ^VQJtJ

^o )ooi - o j o W J-v-iS^

.

m330-X.2>

joo)

EJUSDEM MAR EIMIH/KMI COMMENTARIO IN S0PH0NIAM PROPHETAM.

Sophonias erat e tribù Sinieonis. Vixit autem in diebus Jeremiae prophetee et tempore regis Josise.

•:• J-sjlcuj JXQAjo CAPUT I.

CAPUT I.

I.' Perbum Domini quod factum est ad Sophoniam -filium Chusi,Jilii Godolice, filii Amarice, . JJOO^J )ds.à ^ o / J*jtaj oi&oao filii Helcice in diebus Josice filii . I^ACX. » » O O wÒJL/J . yb/ Amon regis Judce. Ait Sophoniam uOloWo . l^oV ^ Joo) prophetasse in diebus Josige. Porro usque ad Jeremiam pertigit. Erat •:• ^xojti I^OJL ^O JOO) autem e tribù Simeonis. • KV? JV «21X20 2 - 5 . Omnia prorsus sum ablaDevastatus v®>/o . |Lcum ^p Jil/ ojk. ^VA. turus a facie terree. est locus} et animalibus, jumentis o^v*^p p o / o . ^p ac volucribus orbatus ; perdam ^ OOO) ^^ci^O . JUiSJ porro ex isto loco reliquias Baalis et omnes qui super tecta adora^oio xjiQjj .• liLixja )QA. . Sj . )oo-a2iucL2> bant exercitus (coelestes) omnesque qui jurabant per Dominum et "^¿JDJ ^JOIJO . )ÌL)J O^ y^iSAiOJ jurabant per Melchom. Quum pofr . |21Aib homines in captivitatem abducejy^S . s^OHÌQ^COO JÖjSs. JjO) I'll? ^p bantur vastavit locum ; ut autem jl^cn-i . )ocxdy!oo indicaret se propter eorum peccata eos in captivitatem tradere dixit : Perdam ex isto loco Deos, eorumque adöratores, perdam Baal et Melchom errantesque horurn simulacrorum adora tor es. Jocxj j-'tJDJ

. 5) . -oto^b ^ojo O ^ J J-V-OO . . uO| ju^j

J.*,»

o^j

Jjoo^ ¿sol vrio .

- f i ÌSJ^>j)/j I»*, la—o

i avis rapax. Isaias XLVI, 2 : Vocavi ab Oriente Àvem. Ad haec verba alludere videtur Ephrae-

7. Quia preeparavit Dominus victimam et vocatös suos invitavit. Victima filii sunt Judse et vocati sui sunt Babylonii. Forsan etiam vocati sui avis 1 sunt et fera quae veluti ad sacrificium filiorum Jumus qui ibi per Avem Babylonios \el Medos intelligit. Vid. supra ad h 1.

285

COMMENTARIUM 8, EPHRvKIttI IN SOPHONIAH PROPHETAM, CAP. I.

286

dse invitatse sunt. Spiritualiter autem significatur hostia Domini V»/j -ÒjA. . J=s»0 OÓ) tempore crucis vivificse, victima ilia Celebris magnaque, de qua •:• jlokaxiS, oi. dixit rex : « Ecce omnia parata, venite ad convivium1. » 8-9. Erti autem in die hostice j o o S / : j^^o; o ^ o j j Jaaao joojjo Domini, animadvertam in violen^jtaA? ^ . ]jopo ^ to s et direptores et in omnes qui ^ ¿ j oó) jioa^s . I.VOQJ ooot induebantur vestibus peregrinis, jj.n io . ooo) (animadvertam) in die ilia in omnes qui replebant celiarla sua ooo» o»n-2)L/ . of . spoliis, fraude et rapina. Jussi )jop JX&JJ s^oi^ ^CJNJ Jjop JJs/j quippe fuerant ut hos in hoc non imitarentur, ne eis, amplexa idolojO o/ . J latria, unirentur, si ve quum ingre^aSu? ^k2>feoo «s o/ .• J m y V o derentur ad eos adversarii, si ve quum,urbe aperta, exirent in captijsoo; . K.jjj/i ^.j òjJW . vitatem. Mystice autem significatur bOOJ.1/ . J ^ - j OÓ) J.V»} QluOjj in die sacrificii Domini in cruce nobis gentibus datum esse testaJJo jq^j JJj cix. . Ju-oio men turn novum, docens doctrinam novam et spiritualem, non solum ut ^xa-joj ^ o » jj/ . non depraedemur et rapiamus, sed >P>V..o . Jo^V etiam ut non bona nostra dissi. Jnc«v> Joom pemus propter Deum, nec rebus Jjtac&rs J-yoaao JJAj ^ccftv ^.j transeuntibus divites simus, sed . )lO n I . ^ W ? ^ O ) . jju^O pauperes propter Christum. Hsec doctrina mutavit vestes voluptuosas JlCLlXu.yo JJ.033-OCO . |Loju*j3 . Jla*oy et peregrinas in vestes sanctas quse sunt puritas, mundities, sanctitas, amoenitas, misericordia et his simili a. 10. Vox clamoris a porta Pisca^o . J^L ^D |fcaj3j JJLo torum et ejulatus ab altera et Jfcooi o/ . Jtooi ^o Jv=>Lj . J W contritio a Rama, Aut Rama est in tribù Benjamin aut in ipsa urbe JiOO) . JiOO) ptjOfcODJ Jfcy*OOJ JOO) W locus erat sic appellatus. Idem est • I f j j j Jvoks>? I^'lo de porta appellata Piscatorum. . J*- pxo

io)Lj 4

Matlh.

0)~=>JJ

. jJfcojój Òi-Vom XXII, 4.

dW

11. Ululate, habitatores tas, quia obstupuit totus

Machpopulus

287

COMMENTARIUM

^

o/

V»/

|jo)

•

8.

EPHRBMI

^ip?

Jxs^

IN SOPHON1AM

o

ouVoL/o )-.-iMa\ ^ o ^ p i o Jjuaj-o %à/o

V Jjoi^

^

o/

.

ÒtV»/

Q o W o

o/ . o). JaaJco JSjajt ^O*^

OOO)

ÌS-IS

o/

.

jiiòo/

O) .

ÓjC^S

^ j J O JJ?

o/

o/

)Q-\jlÌoD .

) • »,

Jbwaju^J^io wò) ^o ^ o o l o • Jjo»

. (Joi. - p ^ . j a a i o Joo) \ual

jxlOD J p v o

.

JJJOJX»

JiO^

JiS^i\rìiJO

ot&joj jjfc-^o»-. J;o)Q_i_o ^ X J t J

J Q f l S / o •:•

Joop • ^

^J

Jl°>/

. 5) . . o» . J l p k .

J^V»

«^1=520

^DOiìOO

Jj^oj

ja-2>.»

oo)

V^oL/j

fcoò^j JJj

Juu>

soopi^o

^ i - w ?

J»a. OÒ)

.

oò)

|OQO

O't»/;

V»/

Jbvo/j oo) .

O) .

J?ot

j » a .

Jfc^bjo

•• : N^J/ OO-NJ JJJ ^ià-xix .

Si

.

JfcooV

Jfcax*^

^jos&O JJ? Jfca-^oo

? n\

Jico~

Ji °>o ero

2 Vers. simplex OjO/

perierunt.

concinunt hebrseus, L X X et Vulgata.

Cum vers. simpl.

PROPHETAM,

CAP.

I.

2 8 8

Chanaafi. Hoc dicit aut de Hebrseis qui suis operibus imitati sunt Chananaeos Chananseique idcirco appellati sunt, aut de Chananseis qui cum eis corrupti sunt et in captivitàtem redacti. Et dissipabo1 omnes qui portant argentum, sacerdotes nempe idola portantes aut opifices qui simulacra conflarunt. 12. Scrutabor lucerna Jerusalem ; aut ut inter bonos discernat malos, aut ut in ea non remaneat ullus qui (hostibus) effugerit. Porro, si ex hac materiali Jerusalem purgabat et educebat facientes malum, e spirituali etiam educit voluntates perversas et opera prava per intellectualem Verbi sui illuminantis lucem. Et animadvertam in viros qui spernunt custodes suos2j i. e. prophetas suos. Sit possessio quam dedi eis in direptionem} quia dixerunt in corde suo : neque malum inferi Dominus neque bonum. 13. Proxima est admodum dies Domini et festinat. Hoc dicit ut timeant et pceniteant et irritum fiat decretum contra eos latum. 15-16. Dies ir ce dies ilia, dies tubce et clangoris. Hoc dicit propter calicem qui commixtus est omnibus populis ut eos stupore non percellat. Super urbes fortes et super angulos excelsos, i . e . super arces munitas et urbes inexpugnabiles. 18. Quia perturbationem et exitium faciet Dominus omnibus habitatoribus terree. 2 Vers, simplex : custodem suum.

289

COMMENTARI™ S. EPHR^EMI IN SOPHON1AM PROPHETAM, CAP. II. CAPUT II.

290

CAPUT II.

1. Colligite vosmetipsos et accingimini gens indisciplinabilis, • jlo.?)v,>.io I^^^^Vj i. e. eripite vos e rete ethnicismi. 2. Antequam silis sicut gluma )Ojjp ^ o vcs-X? -p/ s$oo)L JJA quce a vento ejjfertur i. e. ante^ J Ì L L ^ a s j j i o i w ^ o j )o«X3 ^ o . o j . J ~ o i quam a populo Babylonis castigemini et dispergamini. 3. Sed et vos humiles terrcje, • o) . J^-V? ^fcj/ JJ/o . J^jlou JÌS-JLQ_I_OJ ÒMa-iJ i. e. justi synagogse 1qui fuerunt in diebus Josise. Facite judicium et ^lì^colo j L Q j a - . j ) o JJ-J justitiam et protegemini in sepul.^ji ! .olL . o) . chris vestris2, i. e. forsan congregabimini (ad patres) ante tempus • J o j )o«jo sicut Josias. 4. Quia Gaza3 derelicta erit, ^ a a / o . JooiL JkCUSJt Jjjxj ^¿OD et Ascalon in ruinam. Gaza scilicet • J s k j k 2 > j J J O \ o c d / O JjJx . o j . j J i u X et Ascalon Philisteeorum. Asdodum J O ^ J t / . O) . JOjJtJJ meridie abducent, i. e Asdodum 4 • O) . v o ^ I L . ÓMO't^? rupium ejus. Et Accaron eradicabitur, i. e. Accaron 5 (radix) m u rorum et turrium ejus. 6. iv, habitantibus in tractu J-Xu V i o ^^QX^S. .JO Cretce, i. e. incolis maris et populo . O) . J - i L o L . oì . Cretensibus ; mari scilicet adjacen. j ^ - v o ? ixs^wO ^alovoìSw tibus 6 et populo Cretensi. Immiscuit autem cum eis populum Palsestinorum et Chanaan. 7. Erit igitur tractus maris reN o ? V a o ) Joojj liquiis domus Judce. Et in domibus • ^ J Q * . h J f c c o o •:• j j o o ^ Ascalon vespere cubabunt, i. e. •:• s ^ V o l v - j ^ - J J ^ L i J j j ^ . o ) u ó j possidebunt suos olim possessores. 9 .Idcirco Moab ut Sodoma erit, . JooiL j o o j c o oojss Jjo) et filii Anion ut Gomorrha, et corrupta est planta earum, i. e. • p / o • ^ O J - w ^ J i - O D . O) . Sepes earum. Et periit to ahum/7 . o) . Jji

JJj j s a x

o'too/l/o

qajoI/

1 P r o O j i i . } versio simplex recle haLet o ^ s ^ o . « Vers, simpl. : et protegemini in die i r a Domini. Cum vers, simpl. concinunt Hebr., LXX et Vulgata. s Syriaee J)U 'Aza.

* }0JAì* hebr. I n i l f f i S effusiones 3

v^VQX radix a verbo ;CìV TOM.

II.

torrentium.

eradicava.

6 5 d o ^ o v 2 > suppono vocem grsecam esse jrnpaMw mari adjacens.

7 j L o i » atriplex halimus, herba salsa, quam lexicographi Syri dicunt esse UjV- , , JW • Vide, I'ayne Smith in Thesaur. syr. ad h . v. Gabriel Salinam vertit, sed de planta sermonem fieri S . Ephraemus intellexit.'

19

291 jjDJJ

COMMENTARIUM S. EPHMMI IN SOPHONIAM PROPHETAM, CAP. II. OO)

.

)O^D

j^d^o

J^V-.

earum. To akipov est quidpiam simile Sardse (amygdalae amarse).

•.

jxjtQD

v2>/o

JCOD JOO)

. O)

•

J-JoV

|oo)

. MoJ-U pcuo

)o»yo

JJL:xA Jo.t.i\

sip

Jv_3o_oo J£o

. )n

J^V-o c^o^i ^oojjj )Lo*~o . V^Lqzu • o^Vfco . Juj

N ^ o . JUcuX Loot Jao./

. jovjuo ojjokj o j A i

^o

. jlooja

|auj

^oopjo .

JyS>aoo )ao

^pp

^.oi

fji loot 6)Lq2s.1.

oo).o o^iA. «ail.I )oawj . J^DlJJ JOO) «340}

ojj;so JJ/ •• }oj o ^

o)lQ,rivo )oo) J i j j-JoiJJ 0)A Looij j-ojt

J-ioVj V-s^ jj^V . jaw

J-J^j v®>/ Jjao) . joot Jsia-

otfcooao ?

. J3VJUO opsfcsi o ^ .

•:• Joo)

•:• ^o|io o ^ s ^2uuo

* Minus

recte

Gabriel

Sionita

in

292

polyglottis

12. Vos etiam JEthiopes interfecti gladio estis. Pro eis etiam immixtus est calix iree per Jeremiefm prophetam. 13. Et attollet manum suarn ad aquilonem1, et perdet Assjrium, Ninivenque destruet ac vastabit (ut sit) quasi desertum. 14. Et accubabunt in medio ejus greges et omnes beslice gentium, et etiam pica; et hericii in domibus ejus pernoctabunt, et feros rugient in ea, et devastatio in portis ejus. 15. Quomodo facta est in ruinam et in cubile gregis. Omnis qui transibit per earn, obstupescet et sibilabit. Usee omnia Ninivi in prophetia dicta sunt, picas scilicet et hericios in muris ejus dirutis pernoctaturos et ingemituros. Quemadmodum autem Deus misertus est ejus quando ipsa poeni tuit, sic earn castigavit quando in eum rebellis fuit. Nahum porro de ea vaticinatus est et dedit ei tempus. At Sophonias, Jeremiae cosevus, in sua de Ninive prophetia Jeremise similis fuit Sicut enim Jeremias vaticinatus est de captivitate quae suis diebus facta est, ita Sophonias de destructione ipso destructionis tempore prophetavit. Omnis qui transient per earn obstupescet, et sibilabit et movebit manum suam et dicet : « meridiem » p o n i t .

293

COMMENTAMI)]»' S.fepHRÄMIIN SOPHONIAM PROPHETAM, CAP. III. C A P U T III.

C A P U T III.

^'«SOjlSSO »O . oj . jfcu^ ^

vOV^dJj

>-.0/

lv»c^o JUL=>~

jLopQJuJD

-o/ .

k o j Jsvflo loot ^JD J.OO)

. O) .

jKi-j-o .

J0V2QJ

O^JOJ-DO

O^i^Ll

•:• .^OJb&O »O JCDQJQ) ^JVaXJO om»

. o) .

. oj . JJox p i

Jja-j)

JJo . jLaiX.jp JkicsL

OJJ-J -j./? • 12>J=» ¿SCO) jJj ojA jji Ji-DO) .

jLo^L * ¿>?V»

p j j jJ

.•

Jioiox Lpo/

• Jouj ^

L i j ^ jx-SJ -¿Li.

. OjNijj ^o^s ^ c w o co^L/ JfcOJOl

Q2DQ-0 JJkZO 0/ . 01

• omso/; jLo^jp jjoo)

. JLojojqc^ v )oJjbj J » o \ QOQ3 J»oA. •

294

j t o 0/ o n. tin . o) )loio>, m \

k o ^ . . o j . Ixxax qju i Cod. IjiOi'; vers, simpl. JL^bo?

disperdidi.

1. civitati notissimiv. Attoniti de destruxtione ejus et excidio dicent omnes ejus spectatores : Vse tibi, civitas famosa et notissima, quae gloriabaris bellis domus Nemrodi venatoris, quae liberata fueras olim per prsedicationem Jonae. 4. Prophetce ejus libidinosi sunt et sacerdotes ejus impii, i. e. qui a Jona edocti fuere polluerunt sanctuarium operibus suis, dum praedicant legem verbis suis. 5. Dominus autem justus in medio ejus, i. e. qui.de ea sumit vindictam in justitia. Et non facit iniquitatem, quatenus non facit acceptionem personarum. . Sicut misertus est ejus quando poenitentiam egit, sic earn castigavit quando rebellis fuit. 6-7. Disperdidit1 gentes et destructa est. Igitur nihil peribit sub ejus oculis eorum quae decrevi per servos meos prophetas contra earn i. e. contra Niniven. Igitur parate vos et destruite omnes machinationes ejus, i. e. o Babylonii surgite et destruite omnes machinationes quae arte opificum ejus effectse sunt. 8. Quapropter expectate diem, qua surgam ad judicium ; expectate, o filii Israel, diem qua surgam ad sigillo muniendum testimonium prophetarum. Appropinquavit judicium meum ad congregandos Cum ea faciunt Hebr., LXX et Yulg.

2 9 5

COMMENTARI!!®

S.

EPHRjEMI

IN

SOPHONIAM

PROPHETAM,

CAP.

III.

2 9 6

wJJ^J • s ^ ^ populos domus Gog. Igne zeli mei • .^oik-v*» ójvo . 5) consumetur omnis terra, i. e. orari is regio eorum. . 5) . jKp^Jkaoo Jàba^^v v^So)/o 9. Et restituam gentibus labium elect um ; gentibus superstiti bus jkSiQO ^2>Of/ (sic) Jaba^ ^ restituam labium fidele. Labium : Jvi) J k o ^ JJ^SißD ¿solo •:• Jfcax>.opo electum etiam vocat mysterium ^OQ^ J0)0 . (tjA. Jts-joL i/i novse in Christo confessionis. Ecce j-Vßj opojo •. Jjxsao03 jäaa^. enim hodie omnes gentes credunt, nomen Christi Domini invocant, eum laudani et adorant. Et ado. ofiL/ ^O >*)/ W ^j^QQJO . rubnnt unusquisque e loco suo1 ; . Jjaxk; jLV^^o^o . ^p 00 Xj^- 0 °* X"1^" -^JÒ) )?OV-2D • .^oj-od^j L^^jdjo

|x5o;3o J-^i^ U20 . )JL?oJJ J3V2)J . ^.j . oj ji».J ILA . v ^ c ^ k o ? ^o JjO) . jjKA? I»0u3j

JfcwOiJtfcO

Mj)/' •>

ój^o

JLq~^2o JLjVj òjijoio ò^ocut J/w^J J.OOJJ Ò)A. ^ J jsj oò) JjJ-^A? JÌX~COJLLO JJ.auw.j2k. ^o òj^ ooo* ^aao; ^^ooj • )ck\ -oAv ooo) ^S&tts; ^o

wjauo

¿ e O J-sìooS'/ . o). j,rn..

dioico/ o/ JJp .• Jla^jio Jvoqjl o^jlAo .• jcjjSs. I&ocj o)Lojpj*ioj j)/^ Jl/v^s. WQ . )Q . 0)1.0-200 •:• szks/ \JLJ Jan./ Jla^wjt

.

ygojVaS. )V ^^.o

Jl/jX) ^ k x k jJLajo ^jphssi o/ . ot ^At»? o/ .

298

te hostes tuos. Hostes Israelis Assyrii fuerunt, et judices Sion Babylonii. Significai etiam mysterium Ecclesise, quae liberata est per crucem e manu diaboli et dsemonum rebellium, qui ejus judices fuerant eamque sua servitute constringebant dum simulacra eorum adoraret. 17. Dominus Deus in medio tui fortissimus et salvatorquia salvavit Jerusalem et Israel a domo Gog, et ecclesiam in qua habitavit a diabolo et a populis tyrannis. Et ejficiet ut exultes in gloria perinde ac in die solemnitatis. Hsec dixit de universa synagoga, mystice autem de gloria et splendore Ecclesiae sanctae et de lieti tia qua affecit eam Dominus ; hsec porro mystice similis est lsetitise et glorise magnae hujus solemnitatis quae preparata est sanctis in ecclesia ab aeterno absconditis. 18. Et auferam a te qui loquebantur contra te contumeliosa. Edomitas scilicet et filios Lot. (Auferam) autem ab Ecclesia populos illos qui locuti sunt contra fidem ejus mendacium et stultitiam ; quia non apprehenderunt nec intellexerunt mysterium divinse Dei Verbi dispensationis passionemque ejus et mortem pro nobis mysteriumque crucis stultitiam reputaverunt, ut apostolus scripsit. 19. Et reddes eos omnes humiles in medio tui. Hoc dicit eo quod censui subjiciebantur tributumque pendere debebant Zorobabelitis, vel eo quod cogerentur ascendere (in Jerusalem) ad adorandum in

299

COMMENT ARIUM S .

. O) . I f c v O •:• ) d s j t ? o J J . St.

JxV

v

J00V2)/

EPHRjEMI IN SOPHOMAM PROPHETAM, CAP. OÓ)

Jfcocw^o

^ V ^ A

6ÍOJL!.J J W D / . o í . v ^ o i L L o ^ j

• i ^ ^ ^ o p Lootj Jfco»

j-aS.j v

|.o.jtQ_2>

K V

ójS^a

jq.\JL

< Differt a versione simplici et a ceteris textibus.

III.

300

sabbatis, in novilunio et in solemnitatibus tabernaculorum. In tempore illo liber abo subjugatam, i. e. Samariam, et remolam i. e. Jerusalem. 20. Et reddatn eos celebres et gloriosos in omni terra conjusionis eorum1} quando audiet terra universa cladem magnam domui Gog illatam. Explicit mar Ephrsemi commentarium in Sophoniam prophetam juxta sensum litteralem et spiritualem.

E J U S D E M MAR

EPHRjEMI

C0M1SENTAR1UM IN AGG^UM PROPHET AW. ^o ¡1/ j q , «.o J-aQ-S

M - ^ ^ o )oWojy

*. JJLa>o)j J u o j . jisa» J)~o JV-S-O

V-^-O!»/

iv • .. (-JLClZX^O JV>v1^. timentum2j num .sanctificari poterit 'f Responderunt sacerdotes et . JJ . ^vjo/o Jjop o i l . dixerunt: mirtime. Si autem obtu. ^J&ygQX? JJ ÖM^SU JJx^J jjL./ lerit is cujus anima polluta est, an polluetur ? Responderunt ei non ^o^ . oj\. ^Jo/o qja. dicentes: Polluitur. Dixit eis pro. J-V» JjOJ Jxii. OO) JjOO) . J^i) pheta: Talis est populus iste coram Domino. Ait eos in omnibus quae . 30L \vaao ^ r o . öj faciunt et in omnibus quae offerunt ^.j ^Ao) . ^'Acd? ; » / Jjtjaß JJ sancti quid non agere. Haec autem 1 Joan. I, 12.

a In Cod. Nj» . TOM. II.

2 Vers, simpl. Jlto~iSQ et pulmentum.

20

307

COMMENTARIUM

JijCao/jo

.

J k o

Jroa.

JUo ^ 0 0

EPHRjEMI

^

J k a ^ O ^

IN

j

jcf>.- o ots~/o fiagy.

qjl^o JCCOK)

^ x a

S.

oqqd

. |i.Jtlj

• Jjo)

JJ J M ?

•

»

w

òpa^. . o) . I^vo -¿a/ vgso^k. jj/ ^vi j.icUL O ^

• Jfc^j

loot

¿OO)

OflSCD/i^JtJ

Ò)\.J

^ojioj

J2>/

j V^l)

^

^ o l / j

QJO)J

v^j/

N^iojjo

.

¡iy^^. 0 ^ yj/ ^0610 . jts^ ^p) JN-oj o>*»soji joojj •

J-iDjfi

»a

W

^pj

J'Q^.

J u i ^ i .

^

j-V-/

k x u o / j

Jt~

.

U »

OQQDV - Ò )

:

_oio:pu>o

^ o L o

.

jiO)

j a a ^ S )

^

j l l ò /

j^Vo

j^QJt

jj-soo/ )a.\. ^JQJO) . )oJJÓO

O&h^

\s\

O f ^ X ^

y » ^

Ò^k./} 0 . Jk^ . jLVkJoj

J1U120

^ ¿ J

)/»

. J & c ^ ^ .

j i o ^

ÒJJLj-J

OOQDJ

(Yi

o o l o

jdSuoo

•:• o)25 j^ófcooj |jl2ij

)ij-cm

•.

V ^ s ^ .

jvó J k o o

^oju^-oVo

JjldV

> Hffic desumpta s u n t e cap. I, 8 et c o n j u n c t a cum iis qua; h a b e n t u r I I , 19-20, multis verbis omissis.

AGGMVM PROPHETAM,

CAP.

II.

308

dixit ut eos incitaret ad sedificationem templi, et porticus atque atrii inlerioris et exterioris. Ascendile in montem, o fferte tigna et (edificate do mum islam1, mense nono, et vitis et ficus et malogranata vastata sunt et arbor oliva; fructus non tu lit j ab hac autern die benedicam eis, dicit Dominus. Scilicet cum ipsa templi fundatione inchoata sunt omnia quae per prophetas promissa fuerani. Ut autem indicaret eis hoc esse tempus domus (aedificandae), et eventura esse huic domo omnia quae praedicta fuerunt de ea a propheta Ezechiel ejusque sociis, dicit: Eritgloria domus tiujus novissimce major quam primce. Sermo quem firmavi vobiscum cum exiisselis ex jEgjpto2. Si dispersi fueritis exinde congregabo vos, ait Dominus. Semel commovebo caelum et ter ram. Rursus istud « Ascendile in montem, etc. », opus indicai creatura ut portet crucem suam super hurnerum et stet in vertice montis, qui enim vull salvare animam suam, quse est imago Dei, renovet earn in aedificatione virtutum. Denique illud « Ascendite in montem, » figura est Christi qui portavit lignum crucis et ascendit in montem Golgotha. Domum autem appellai omnem animam quae in eo aedifica tur. 23-24. Et subvertam currus super conscensores eorum, cadentque equi et iis insidentes, quisque 2 Supra II, 6.

COMMENTARTÜM S. EPHIUEMI IN AGG-fiUM PROPHET AM, CAP. II

309

JN. oy v> ^2>0)/j -Ò) . Ö) . -OtQwa/j JqJjj J^j Q.CUJO . -oto-/? Jijmaoco ' » Ä ^ ^ a i j : : po/j ooL uòpo •:• j-oò) ^pVj -Qvs -pco/ .• oò) Jssa^ ojo ^cj-CD/O . VD/ ^LjJJjt ^.OO)

. )_OÒ) -k_20JJj

T^

Q)^o°>x> Lop»

. Loo) )~.oòjj ò j & ^ j o ooo) o d u V ^ J O jj/;=>j ^ ¿iSp-ilL ^OJ OÒ) . J—nAJO OÒ) r0j

fco ^o? ^LJJjl

. j^VÄij/ ^2-fcvßD/o

O)LQJ;OQ2)ÌS.»J * JjiXiOJ

310

gladio Jratris sui. Hisce « Et subvertam currus et conscensores eorurn » ostendere vult quomodo et quando cadet domus Gog ; istis vero : « cadent quisque gladio fvatris sui » ostendit quomodo istud fiet. Quod porro dicit : « In die illa assumam te Zorobabel, fili Salathiel, serve mi, ait Dominus, ponamque te ut sigillum, juia te elegi, hisce ostendit quando fiet. Diebus itaque Zorobabelis evenit ruina Gog, ut dixit Aggseus, quod eventurum esse ceteri quoque prophetae vaticinati erant. Assuinatur autem a nobis iste locus mystice de Zorobabele ilio magno Christo qui ex Zorobabele, Salathielis filio e domo David, genus ducit et descendit per nativitatem in carne. Diebus quippe incarnationis ejus, corruit et prostratus est diabolus et abolita est acerba ejus dominatio in genus humanuni. Explicit commentarium partium quarumdam ex Àggseo pfopheta.

MONITÜM IN S E R M O N E S

QUI

1. Sermo « de cidmonitione » exscriptus est e perantiquo eodice Mussei Britannici ubi reponi tur inter eodd. add. sub n° 14,605 fol. 41-49. Iste codex membranaceus emptus fuit anno Grsecorum 964, Christi 653 ; unde colligitur codicem esse isto anno antiquiorein. Continet porro cum nonnullis homiliis sancti Joannis Chrysostomi et J a cobi Sarugensis sequentera sancti Ephrsemi « de admonitione » sermonem. 2. Sermo « de reprehensione » exscriptus est e ¡YJusaei britannici cod. add, 14,573, fol. 21-26. E forma scripturse apparet codicem illum membranaceum sseculo VI fuisse exaratum. Iste codex unùs est e 250 codicibus quos abbas Moyses Nisibenus emit A. D. 932 pro monasterio S. Dei Genitricis nitriensi. Continet autem sermonem metricum S. Ephrsemi « De Jona et pcenitentia Ninivitarum » qui invenitur inter Opp. Syr. lat. II, 359, sqq. ; deinde dúos sermones « de reprehensione » quorum secundus editus est in Opp. Syr. lat. I l i , 654 inter sermones S. Ephrsemi de diversis. Primus autem nondurn

SEQUUNTUR.

lucem aspexit, idcirco eum hic vulgamus. 3. Alter sermo « de reprehensione » exscriptus est e Mussei britannici cod. add. 12,176 fol. 1-2. Membranaceus iste codex antiquissimus est ; pertinet quippe ad seec V vel V I . Totus Ephrsemiticus continet hymnos S. Ephrsemi de fide et contra falsas doctrinas. Initio autem in duobus foliis prioribus, quae alterius manus paulo recentioris esse yidentur, legitur sermo quem hic vulgamus. Codices hic indicati fusius descriptos habes apud W . Wright, Catalogue of the Sjriac mss in the British Museum. London 1870-1872. 4. Sermo « De magis, incantoribus et divinis et de fine et consummatione » exscriptus est e duobus Mussei britannici codicibus, riempe: e cod. addit. 14,615, ssec. Xvel X I , fol. 12-20, et e cod. add. 14,650 sseculi VI vel VII, ubi reponitur inter varias sanctorum yitas. Quum iste codex nobis non innotuerit nisi postquam textus e cod. 14,615 jam exscriptus erat, codicem 14,650 littera B. indicavimus et varias lectiones ex eo apposuimus.

• jLcüJ.*» ^AJ )CU;2>/

JV»JÎD

MAR E P H R ^ M I SERMO DE ADM0MTI0NE.

JgjysN loo)

. J - W J-oij

Jv-sso . )Lcu=sij ôpDQSoo . oj^ . JJLo—j

O)LO4.O .

. Jsa-db

. Jsa~ OIVDOÀ . JV-^S O)^

. O)LQ-J- ^ÎX^J )tvJLCuaj2o . licu^A. JJ»o . ¡ a JJo ^50 .

JSV-* JJOO»«- • 0)Lv_o

o^odjo )jo)

:

loot w.o>4~ JaV

. ó^aajt Jju^i

üa-*2» . )oo)

. IvJtt^

)*->

JJ5JJ

•

. M - ^

.

^ J j ?

oot

^z^fcob p . Joo) Jj~

. Jjo.'L»

• f'r^

^¡U A?

•

D V~»o . ^oo.

A© • vA»!./? Jj~ . ^o

Jj0)0

-jV jflj . otLcoi

•

J^ir

oó> JJo

ooi J J ^ ^v?

. OjA-?

Jo|~ ^/o . Jt^QJt J^O)\ loSSjSO Jv- . J¿>-«-a.»o |»V J^'j JJ ^ l o ^ o . . o^

J i L ^ ^ |_ycD_2»j

jü/ -«JD^ A? • • - o t o W JJ ^

JJ ju/

J^?

AO

opQ-o . oo) JJL^jj Jxkio

JJo . J^oísjd Í Is. XL, 6-8; IPetr. I, 24.

JJo .

1. Oculo Spiritus Isaias viderat mundum transeuntem eumque ore prophétisé fœno et herbse assimilavit : « Omnis caro fœnum est et omnis decor ejus herba agri. Exsiccatum est fœnum etexaruit. Verbum autem Domini permanet1 Sub figura foeni propheta egregie depinxit transeuntis mundi habitaculum et decorem ejus recte figuravit per herba m. quae exaruit nec crevit. Qusenam causa excitavit eum ut de ista re loqueretur? Undenam propheta conteraplatus est mundum ut eum fœno assimilaret? qusenam mens extulit eum ut tale effatum pronuntiaret, quemnam respiciebat scopuin? Ut perspicue diseamus perquam facile est. Intuebatur temporum vicissitudines super mundum transeúntes, reges ab invicem destructos et vicissim se destruentes ; respiciebat principes ut somnia effugientes, ab hominum consortio migrantes ; videbat potentes hodie ut tonitrua terrorem incutientes, eras vero non esse ; videbat gaudia vix advenisse,quum jam fletibus excipiebantur ; videbat bonis epulantem illico malis apprehensum ; cernebat unum heri superbientem, alteram hodie floren tem ; ille non servavit suam magnitudinem et hic a suo flore decidit. Videbat divitias velut umbras esse et potentiam velut vaporem conditionesque altas seque ac

S. EPHRVEMI SERMO DE ADMONITIONE.

315

316

humiles esse velut visionerai noctis ; videbat volvi rotam temporum et a AO . ^OMV-o/ • i^O' nemine intercipi, hominem in suo . >$0)ul^QJt fcAo . - 3 o / ^ÙSJD splendore deficere et dum exaltaÒ)ìk_=> . jlO^ J-»? retur jam non esse; cernebat munL^V . I^VJ ^oo . JLQ^OO dum fallacem esse nec ejus favorem apud hominem permanere, nec ejus potestatem retineri, nec ejus wOVo . ^ O M Q Ì Ì ^ JJ.JUVO . Jjv-oj^ divitias sempiternas esse. Scruta. jj^vAlLO . v^OJ.VjQQ^i batur constitutos in ordinibus suJa'S.aa-Vo Jjq_DV/O perioribus suas dilatare ditiones et vix parumper resplenduisse quum . oo» )Lo» W ^ J ? Jlv-^o . jam deficerent, nec eorum imperia yAo) ^O ^K^OOJO . joo) perstitisse. Yidebat transire juveno a ^ i o tutem, sequi senectutem ej usque onere adolescentiam in gravitatem joo) ^ Ò p o J.SO . ^OfcOQJ J l a j s j . JJV-OJJ .soMO JJ^OJO perduci; videbat divites in deliciis, judices in suis ditionibus, impera• Loo» Lbj Jxi^ . to res cum suis legionibus, duces exercituum cum suis agminibus, principes in suis ordinibus, preefectos cum suis imperiis, reges cum suis coronis et omnium hominum finem mortem esse. In his aliisque hujusmodi plurimis totus quum esset Isaias mente in admirationem rapta, mundum feeno assimilavit. Dum autem principibus irriderei et ditionibus vse diceret, prophetia in mente ejus mundi figuram delineabat.

Jcoa^p wjosl/ . oot

wloiw

2. Revelatio in duas partes divisa aures prophet se perculit ut duplicato sermone rem mundi qualis sit Vio/j JJLO . -o)oW? Jso-^M doceret. « f^ox dicens : clama j w^d auoo . Jvo/ Jj2o ••¿afa . • • et dixit : quid clamabo ? » Quis . Joo) JjO) QiSOO . joo) VÓ/? OÒ) est ille qui interrogabat et quis est J l a o i -O) ille qui respondebat ? geminatis S jfcob/I. jk> i s j i b . too) vocibus prophetia loquebatur, ut., OP>;JO 1-xi.toD joo (yaS »oj dum prsecipiebat et respondebat, )oii % ^jJOQ-3 ^Vfcs-3 . propheta reipsa illuminaretur. Re^OJJD j 3 J J « W Lek. Joo» velatio duobus oribus ad Isaiam Q ^ JLqoj . ò> "> ro JO-/L resonabat, ut, dum vicissim interQ)k.\ Vi « X)

.

0>*2>J

317

S. EPHRjEMI SERMO DE ADMONITIONE.

318

rogaret, narratio finem suum assequeretur. Prophetia in mente Isaise •:• jvo/ Jxcj J W o «vo JJ-o duabus vocibus resonabat, una quae dicebat « clama » et altera c< quid clamem ? » 3. Omnis caro foenum est et o)LouJ.o . uOioW JV^CA. ;oco decor ejus herba agri et foenum *. j c l í o J®>qx> . ILa—j de fecit et exaruit, quia Spiritus j&jozi; . op j-poj o>~oij Domini sujjflavit in eo l. Oraculum . U-^-jlJJ JLo wÓ) . hS^ssh*./ istud veluti per verba ab Isaia auditum est ut ipse apprime intelligeret mundum fluxum esse trans. Sua*. jLacxi . oo) iturum. Prophetia foenum assum) 3 o i o . op) Jjjsq-J psit ut mundi imaginem exprimeret et ut ex herba quae succiditur ornamentum momentaneum ei j j O p . ^O) j « 3 o x )o.\ conficeret. Aspectus mundi herba •. j i ^ O J L j~J¿2> l o i o p o . ^ j » est in prato creaturarum; principes J¿j (zoo^v. . Qjá^l/o ^=00)33 velut flores nitent, arescunt et au. ^.ofC^^A. O);SQ-JL ÍOIN^oj . ^ x u ^ feruntur. Flori simile est genus nostrum, Mirandam videntibus liiXJO praebet speciem suam, quae aliquo JUj ^ i / o J v ^ "V* • o)La.J®> tempore splendescit et illico, pul•OO •. o)oj~ J|2»o JJ^ V-2ul Jzoo) chritudine amissa, in terram deci) j>. so. m. . ojA. JjqL o p i j . dit. Aspice divitem et intelliges f'aciem ejus nitore pulchritudinis JjO)j . Jv.IsA jao'^o jLasbo •. jüoojk. non plus quam florem fulgere, qui . otvSojt ^o WA^JÚO 00)0 tamen dum decerpis eum arescit. OO) . ^OQ. J^ÍÍOO o p Sol urit flores et mors nudat divites. . Joj itcs OOL ~0)0J~0 . 0)ÍLq^2>0 Flos in prato marcessit et dives pulchritudine spoliatur. Contem)JLOI OO;x3 . OJ22A 0)?LCL^ \>AJ2 ¿.j plare hodie divitem quamdiu in . Q)loi» nn Jiio^io •. o)Lo-|2) mundo est cum divitiis suis, et j+Q*/o • o^l ^uokjúo? j m b ^ o paulo post rursus contemplare eum jo/too .• jLa-otj -0)020*0 |¿ó)i . o p mox ac divitiae reliquerunt eum. Accede et intuere nunc pulchritudinem ejus et decorem potestatis . . jLoiaa®> o ^ J-axo et ordines ipsi obsequentes, cum . O)k2>Q^Q0/ JjjicJO ¡•fJOu/ quo honore gestatur; incedit coram . J^XVO^QVl Ju/? . jn«V)0 JLo*. eo magnificentia, et circumdat eum ^o

1

. loot j»ÓM jJjo ^i'fco

[s. XL,

7-8.

oti+ii

319 . OJJOJS J.»JL Jj*x>

S. EPHR&MI SERMO DE ADMONITION!:. I^joj

320

magnitudo ; inni ti tur in m a j essate J^il . Jjouo» ^ a - o et imperio familiariter utitur. Honores voli tant ad fores ejus, mai. 0)kS0aCC>/ J t / j W JJ . nerà confluunt ad illius limina ; Jjjtjj Ji-/o . ^ OJJ3ÌOJ3 JJj tributa et vectigalia concurrunt . OO) I? •• JJ quodnam ex eis prius ingrediatur ; omnis venti flatus divitias projicit ;:oJj J i » j JJÎ . JD/ O>jx> in habitaculum ejus et confluens wO)Q3/ J)~J •• o^. I—a»? J&5Q=>J . mammona ingreditur per omnes Jï2»cut . ^VISQD . portas eedium ejus. Nemo câlcat ojxAjj . JvAx )OjJD limina ejus absque dono in maniJAjJ 0)\ . VÇO^ÏJL yj— vÇOOM bus, et qui d o n u m non affert studet quomodo verbis placeat. Remotis ^Aio Jhaaa oòj_\ O>JJ/ omnibus, meditatur quid dicat ei ^ O^V sg^V»? •. sOO^UX)Q2) (vfiQA ut verbo grato hilarem ejus vultum aspicere possit. I n g r e d i u n t u r et se oo) JJ^j . )o~i? invicem demoliuntur adulatores . jLoj^ojtj JULQ=50 . jjVO \oJxk. oiV ante divitem ut ejus dementi® res J2A0L . omj/J jli&w o ^ suas accomodent. Yident-ne eum aurem prsebere vanis sermonibus, mendaciis implent os suum ut di. )ck. opij •. oifcad^ ojS. ^^wJ» •• 1=>P Jaë*- x^-op cant quod ipsi placet ; vident-ne ejus auditum in calumniam incli^tû-» IV? • WQA natum verbis adulatoriis aperiunt . ^jL JJ ~0)Q-X»^ Jn* • JK*^ portam auris ejus. Advena socium jJib^s JJ . J À j )J I^JtQJû^ O>JJ/? demolitur, princeps collegam, vir concivi suo detrahit ut magis plaK ^ •• . «A u? ceat.. Mendacibus hisce oblocutionibus deliniunt iniquitatis a m a Jooai» JJjQ=> ^ « i » . OM^j torem et reciprocis convitiis eum honorant filii gehennse. Veritatem KtM. JJLiôj Jv^L . JfcO-CQ.» Jk^QJkîO JjUCCOO . Jw^M OJJjl^S . opi coram eo non dicunt, quia auris ejus ventati non inclinatur. Nec ÒISS . otk^Qjt» sequitatis sermonem cum eo mìsJî^oco . J0Ï0.0 JÈ^O cent quia illum non amat. Loq u u n t u r ei juxta ejus mentem ut . yj^j? OO) w . o ^ ^JSa^JD J p x . O & \3LÊL ~0)d$J32>} indagent ipsius voluntatem. Verbis pollutis oblectant auditum ejus . ^O . Joip) pollutum ; fsecem verborum proji. >ÇO^ccl1CUQL3 Jnmao . SÇO^VÛ-I^ ciunt in impuram divitis aurem et J^jkG^to •. JJIMLOA O^w ^ vi TOSO cœno sermonum suorum obducunt ejus aures. U n u s affert e i o b l a -

321

S.

EPHRjEMI

SERMO

jjLQ 2vV> W>?0) . M-^O»' Jxujï2)QJt J^^o . JLO-Ja VO^DO

. j-A-.V

m,o JQ^J ••

cy)V-sC^2)

•. Î^JL^L

J-^op . o>_2>oyt2>

. OO) )O)Ä iiojjj I »

0)J,J3Q2)

jj o ^ cpoxMo . Jî-ds^j ojjoo2> .jl»/ jJo •. ^ j ^ i s i o

.

^òj» JJo^s . fc^o ji^JtQûj o^w x^J* 0 J^uD^. oo) )%*.}

•.

. ^ K ^ D JJCC&JQÎDO . jvOQA op

0)&i0

o)L'q2iûdi {.Sep»

. o>\ Joot )ioa2> opojj . ^ota^oiojt V-jotj " ^ ¿ o o . 0)?LQA.

opj^o

c o ò p o j i a i j [ o j j *. Ivl^j oïla^S Jot o)v2)Qjt . o>2> J^LJ JnV

^oj . òp>

•• : op

N^o .

J|0 )OOJ ]»J •• Jv-fcA \>XJ J » •.

)'tA JÎ-Q_iO

|_20 . O^XaJ-Ä ^O —XI^Jl/O . jjjJO-X ]00)0 . Q)V.»Q-\ ^O J^iliiOCJ TOM. II.

DE

ADMOMTIONE.

322

tiones ; alter verbo eum honorât ; est qui defert ei munera, est qui verbis eum delectat ; ex hac parte stant servi, ex illa mercenarii adorant. Adstant debitores cum suis donis, pauperes cum suis laudibus. Susurrones (?) sustentant eum et perversores honorant eum ; festino cursu eum prœcedunt et sequuntur adulatores. Ornatus vestibus pretiosis reverentia et decore induitur. Gerit corpus luxuriosum et deliciis nutritum ; gloriosa refulget ejus persona ; fluit confidenter ejus verbum et celeriter ejus loquela ; imperatoria sunt et formidanda ejus mandata. Quidquid dicat stat. In ore ejus mendacium ; nemo adest qui reprehendat eum ; mediis perversis utitur et nemo eum reprehendere audet ; mentiri naturale ipsi est ; displicet vero quod Veritas loquatur ; in iniquitate discurrit lingua ejus et pro eo jurat verum esse. Sermo ejus probro insidet et lauda tores ejus multi sunt. Fraudulentus est sermo labiorum ejus, eo tarnen oblectantur ejus auditores. Aurum ejus os ipsi est et lingua ejus eructat ipsius divitias, et quia vestibus decorus est placent ejus verba. Talis est magnificentia divitis qui exiguo tempore floret ; undecumque eum indages pulchritudinem mundi in eo aspicies. 4 . Rursus contemplare attente post aliquod tempus divitem, quando j a m finis ad januam adest et ingressa mors in ejus habitaculo sedem fixit $ quando ingressus interi tus eum rapuit atque possessioni bus spoliavit ; quando procul a '21

S. EPHRiEMI SERMO DE ADMONITIONE.

323 j»

A3 J» |t-lX? . OIÌS-JV» no°)io . JJohjL o c k v j jjJLO . OpO)J )O}J3 A=>»J •• JjOi^, JDV2) JJ OjiLo^J JjD . OJJQ2Q» ja>7M>.0 jjD . OjOJOO JJ OJXJ-OO . jj . oj^. . ^ j ì j J20 . ^aaaa? J» . wojojc^co oootj ^ o t J» . Ov^D/J ^ O ) . Ò)ÌSXi£D . OJLLOX aa-VO % w.O)QDuSopaA. woSj .• jLa,o/ JjacoSììocj Jaa . )LQX)J JLJXO )'•*•? I» •• ^O OMt* J*> : ]» . ^CUJLJ Jlifco ^ 3 0 ) 0 . jsCUuO ois. ^J^V? . J o ^ S O^ ^ J J Jx> : )V)On-S\ \~J> OO^I jjo OJ-25 VSk^)? IvW : .yTicasl/o -»£»0 . Jv-ìs^ O t k ^ oòpi .• ^ i J W o Jcoco ^VJ |s> OÒ) Jroot ifcJJ I» : Joo) j^OJ lQX>f> |2Q~J Jx> jooj jaiSUDJ . Jho oo) • Jvjo^ OM» . ]%jo ja*2>V?

0)LQUJ»0 . w.0)0lW Iv^w. ^

veto

324

sua habitatione abducitur et vadit ad domuin longinquam ; quando exit e suis eedibus et remanent post eum ejus sedifìcia ; quando protenditur ejus iter usque in viam spatiosam defunctorum ; quando post eum ingressi sunt qui efferent, et arripuerunt eum exieruntque portatores 5 quando procul stat aurum ejus et projectus abjectusque jacet mammona ; quando ejus divitiae eum amplius liberare non possunt nec ejus possessiones eum salvare ; quando mercenarii ejus spernunt eum et servi obedire recusant ; quando male tractant eum ejus olim adoratores ; quando probrosa ejus evulgant qui eum exaltarunt ; quando despiciunt eum familiares, et ejus conversations immemores sunt amici ; quando abscinditur ab eo concordiaconcivium ejus; quando versatur juxta mortem advenientem et accedit ad limina defunctorum ; quando, inclinato, capite, vadit deorsum ad portam inferi ; quando prsecipitant eum in tenebras et revertuntur ad convivium ; quando conculcant eum in tartaro et nihil decoris ipsi superest ; quando odorem emittit dives et foetet ac dissolvitur corpus ejus ; quando ingressi vermes requiescunt in ilio corporè quod gloriabatur ; quando decidit ut flos illud corpus quod deliciis affluebat; quando marcuit ut herba istud idolum venustate plenum et juxta veritatem sestimatur, figuram ejus exprimit fcenum Isaise. 5. « Omnis caro .fcenum est et decor ejus herba agri. » Ita in

325

S. EPHRiEMI SERMO DE A.DM0NITI0NE.

326

ventate, charissimi, her bee similis . J-JUV-3 J-X>j J , ° > a A est homo, qui exoritur, exornatur, floret, deinde marcescìt, decidit et v jLL . udS^Kso ÌÈJo Jaoi. •• «soòpoo perit. Intelligatur verbum prophe. ò)Lo.|,2) è^i^L/ jofo J^sjj o)&s> tse et illieo ejus venustas conspicua ISja*2>L/j J»o % Jia-ó Joom jbvjtao fiet ; Veritas sit ejus scrutator et Jjojj caol/o i^abjL oLo^ . oli statim ac perspecta fuerit laudabitur. Aures prsebete, auditores, lox>p o)La.}-.o . J;.xin\ JJQ^A. OO) et intelligite similem esse mundum Jjl./ . I» . ~ot foeno et decorem ejus velut herbam esse sicut praedicavit Isaias. Quid ibv-j JJj . p)u=5 w J^2>a_», ih! JJo . JqÒìd Ja^ojk Ja-/o . )zoot enim pulchri ipsi inest quod non ut flos decidat ? Qusenam potestas . OÌS. V^i jo» JiLoX ^ . ) i 3 0 | subsistit quae non ut flos decidat ? ^ . 0)-\. ^ÌOL OO) }^50)} v/o An illius divitise transeunt ? An ja^OJt ^o . oj^ OO) ]V2)Q*. aurum ipsi remanet ? An ejus pul. ok^L )»02d )o\y> jj . j&^'fcco oo) chritudo corrumpitur ? An potestas evanescit? Nec rex servat coronam, . JJ . Op^OJL |uj JJo nec judex potestatem, nec magnus OOO) ^ i i I^'J . JjSÈOO Jio^j Ji2)/ sui juris remanet, nec parvus liI^Ajlo . Jo» ^oa. J^ol/ bertatem acquirit. Dignitates quae ^o^jvooj a S ^ o j •• j^iJJ ójopj heri resonabant, hodie quomodo disjectse jacent ? Vide principes ^(tn^ Jjuj J^OjìD ^ i / qui terrain diripuerunt, abolita est XjOX^J Joo OOJ^OkW v^o^xopj eorum memoria. Ubinam sunt ancìaoj'. J^&o JaV . VOO^vjc tiqui judices cum ordinibus suis qui temporibus suis celebres fueIÌLoa.^ J x>\k\O . ^ o m J - ^ runt ? Ecce eorum posteri exstincti . )OjJO JJ OOO) Jjt0)0 . -0)QJOO sunt. Ubinam sunt reges antiqui . a~jL/ ^o^-^oox^i JjqoV/ sgi/ W qui auro repleverunt thesauros suos ^ao) A.S5JO Jjd-^o oxuo/o o d o et divitiis mundum subegerunt ? jsvasj J p u ^ ^ j / J W . Jov*, ^ Nunc facti sunt velut nihilum. Ubinam sunt impera tores qui in •. V j j OjDÌ. joovjano . JLQDJ c&jQjt domibus suis illustres facti sunt et JjJU» sQj/ jrx./ . J — J OOO) J l ' ^ O fundarunt ac extruxerunt arces ? Jov-3 o.=>W° . Jo&ol JVqjl qjojd/J Ceciderunt sicut ceteri. Ubinam . j^scùL ^Pu^ro Jojo . Jisop sunt heroes qui in praeliis reportarunt victoriam et in bellis triumOOpabcA./ O^JJ •• J pharunt ? Tandem in pulverem redacti sunt. Ubinam sunt princiloto : ^ o ) L o Q — ' Jfc^'p^s pes qui constituerunt muros densos et condiderunt oppida opulenta ? .^ri.v

Jnjo

o p i ovJXQoo .

JULcu.? J-2>o\

J^op

327

S. EPHRJ5MI SERMO DE ADMONITIONE.

^ O ^ J L C ^ jfcOC» t w L Joto . I^QJ^ .

OOO) ^ J ä j . jt^JL j^i/ JjLOJO •. V^O^OJÜ OOO) .. jyLsXj v^v jaV • j — ? joto . Jaj*.? Jjjíx o^jko . J Loa-ved^. J^SwL/ ^ jnj/ . ^of^QM. KV c ^ Jtl./ . .

Joto CS—OJl/j j^aCDO •• JsJCL. ^ j /

ò^Xj. o Jjtoto .• . J.£_ca-®>a_¿ó v^j/ Jn,/ . >go»axio,2> . J-JCyO ^2>0CdS.«S)0 : JkoOQO . ^ot^i^oo-Z ooo) ^¿ojm .- jj^StOJL jlo^aso : sOO^Aiß ¿-OO) JJCi^. OV.Q1 .• p ^ o V^J/ Jn./ ^ O ^ v a -

(oto •. Jilox oca°)oo . JR^cp ^ i / ja./ . j u / ^ a ^Q^JO ^qjl ob»¿0 *_30 . ooot J o ^ J-zu .• ^Vo) Jot . juooo Jvjo^ '•00=5 ^O? . Joo) ivo/ . jJxs-j j^Sax oiiauj^o . - o ) o W

\ }\Q2QA. vA. th^O «SOLO JouL/j w\ K/ ooZ. . oo) Jy.'ON; ;c»-->

328

Ecce prostrati jacent in tenebris. Ubinam sunt bellatores in mundo famosi qui sua fortitudine illustres facti sunt ? Ecce pulvis eorum in orco. Ubinam sunt sapientes qui de sideribus disputarunt et sibi visi sunt se perscrutatos esse coelum ? Ecce sub colli corpora eorum. Ubinam sunt viri formosi, persona venusti qui vultus formositate oculos alliciebant ? Nunc pulvis effecti sunt. Ubinam sunt impudici qui vanitate se exornarunt et oculos rapuerunt videntium ? Ecce eorum illecebrae in terra effossae sunt. Ubinam sunt athletse in lueta fortissimi qui se invicem profligabant ? Ecce feetent membra eorum. Ubinam sunt Grsecorum sapientes, scientiarum inventores quorum doctrina commovit orbein ? Nunc occlusa sunt eorum ora. Ubinam sunt sophistse et philosophi veteres qui res occultas penetrabant ? Hodie recesserunt a rebus manifestis. Ubinam sunt potentes, quorum mandata celeriter circumferebantur et quorum verbis obediebatur? Res eorum morte irritse factse sunt Ubinam sunt domini qui servos multos habebant multasque collegerant divitias? Ecce in inferís ceteris sequales sunt. Ubinam denique sunt reges cum coronis sui principalis ? In vita Dii erant, in morte pulvis et lutum. De hisce vicissitudinibus propheta palam prsedicabat : « Omnis caro jcerium est et decor ejus herba agri. » 6. Adhuc expecta me, auditor, et considera omnem carnem feenum esse,, Adhuc tibi demonstran-

329

s.

EPHRJEMI

SERMO

DE

ADMONITIONE.

330

dum habeo hdminis decorem herbam esse. Homo hodie est persona . Jûukji J;S>x JJL^so 001 loquens, eras pulvis silens ; heri jj^QD ^OCUO . »¿-2 J^SiU imperabat et dominabatur, hodie ^ X O )OfO . j-^-JO lutum est et pulvis ; mox in omniami Joj . jA^-A-Zj « o i 1-jl0)0 bus potestatem exercebat, nunc . JA*. ^00 . opoNjt/o putridus est in orco. Aliquo tempore superbivit et celeber fuit, )O.;jo Jote v^S)/ J^ol/ illico extincta est ejus potestas ; heri . OÇX j£> - ^ C ^ s ipo, vestibus refulgebat, et ecce obdu)OtX5 jo) . W.CDV0L/0 Jv2>Q\ J-&-ÎOO citur telis araneae. In mundo decorus erat, pervenit ad sepulchrum ^ JuOO Jjtoio Joo) jAtt et inclusus est. Paulo ante rex erat, wOto^A. : JJJJO ^oa. . nunc lutum ut ceteri ; hodie dux jojù^J OO) J-2DOJ ^ +0 . OJJl^OJL et judex, eras nulla est ejus potesJxso . jLcxw-j k j o «rso tas. Vivens similis erat Deo, mor. JJ.~i.JS. ojj» ja2u . jot oot tuus bestiis assimilatur. Quamdiu in mundo erat triumphabat, exivit . ILq^a, o)LoîSW.îc\o . jLojaa2) otLa^J^ ex eo redactus in corruptionem. )Loo..NJL oiLaMaXo JLcujlì In vita imperabat, in morte tacet ; )a,iLtoj ]o) . \*2>W ^ W ? J20 in ejus principatu imperium, in . Jjj~oJ:s )o_o Jsì (oot . ojJS. ^dìdU ejus morte silentium. Quando exaltabatur depressus fuit, quando Jv^Q.JL ^50)-. . JjO j-^SO extollebatur hum ilia tus est. Magnus jLo_io \l/ •. Jj.£\ojl o «t fuit, in ditione stetit, venit finis, . jLcoj Jsotj Jao . OM^qjl in orcum descendit. Munera dédit, . i«-«^ Jjloo. • 0/ Jjjjo^ potestatem obtinuit, venit mors, dissolvi t ejus potestatem ; acquijooi Jo^o . JjaA*. )ya\, sivi! aurum, majestatem arripuit, )ODJ I » . ^00 . oiv^2> venit interi tus, defecit. Heri imago jLoJU» j ^ J : J^QJt ^ «W sensibili», hodie pulvis silens. Nu« o ^ ^ o ja-ilV . "^JS^jl/O JLQZI» JÌJO per corpus ejus decorum erat, illico evanuit species ejus. Ubi homo in potestate constitutus fuit, gradum ^o c^j j » ^ / o . oj&ao j^V principatus assumpsit, magnitu. 0)l0ia\ J©) •. 0)CÛJ^ ^ ^ dinem acquisivit et elatus est ; sese oò).\o ojlS. OmJso oò)A extulit et oblitus est naturae suae ; ; 3P.0Ì » A o A . )aAk200 e mente ejus excidit e terra lutum ipsius sumptum esse quasi e limo . J^^SD syl • ¿DO )ÌD v ^ O nostro non esset corpus ejus. Ecce ^ JJo . ojcqj^ AO Inno» sui similes evertit, hunc judicans et condemnans, alium percutiens ^oa . -o)

Jjli/j 0)La.j-j

^

331

S. EPHRiEWI SERMO DE ADMONITIONE.

332

cum minis, unum abscindens, aitefto . jsx-o )Lq-» JL/ •. -o) rum corripiens, hune increpans, isti terrorem incutiens, quasi Deum v^jS/ \sJbj3J . 0)J.a_v * o •• jjjjo-^; opoa~ non respiciens. Q u u m autem revera se extulit et oblitus est ter rae matris oo) Vss^j-âo^ • suae , venit mors quae percutit oo» ja^wLo . wO)Q.jJi. J o j eum et arefacit ; decidit pulchriOO) J^JL . opi Jvo^-J wO)OJ(^ tudo principatus ejus quae exiguo s^-^-QQjj Jroo)} O)V®)Qa. tempore refulserat ut flos in sua 0)lci. ^0 vÇO^. . ^OjOl/j venustate ; attingit eum sestus mortis et adurit, et sicut herba decidit •. ojíeos JioA] )..fi°> . 0)La,j2) et consumitur. Herba quippe ad0);2)Qji.r50 . jv^lj Jîsx>mX JJb mirationem movet exiguo tempore eam aspicientibus et allicit ad se ^•¿ojlsxi . ouvo M . oculos transeuntium ut eam con5 5 . J "> ~-iot J'c^ • templentur ; rapit floris pulchri. JVo.a A. ^CL^O ^opoLo tudo via to res ut declin ent ad se, . ^ot^ióao - o j o . attrahit eos e via ut considèrent ejus u.0)02l¿J31 J » 0 . 0)0 vÇjO-JJ ^ o ^ ^ i o o decorem; unus parvus flos specie . \O~fc0D OfVSQJt. . Op vÇÏQ-JJ sua retinet agmen mercatorum et venustate sua trahit ad se transeunJJo |3Q20 »fco . }>q1 J i ^ i tem; spectatores miran tur colo rem w0)0bw\0 •. oj^QD « S o / o -JV-Í-/ • quo flos induitur ; attoniti stant . cjjc^S JJÙOJL oj^. . oioj~ transeúntes quum ejus pulchritudio p - ¿ j . o)La>|°) Ja^üod JJo nem considérant, incurvant corpus et se inclinant ut florem contem)».0>1 . - 0 ) 0 ® L - J ¿ ^ O J O - J »2>/O . \ K 3 J O plentur. Quando eum decerpserunt . oikaoj Ji2>/o . v ^ o J~3/ . JCJ

JJ»

J V - K X . )J®> O)LOJOQ2>J

J M ^

J'tSOJL v ^ i ^ • ji^CLJL JJOO

.

)LOJO_N_2>

J ^ ^ I O

JLQIILÌO

oopof^jt/o Q^JU . |x>V

03=50)*

JvÀ jLa_X> JX.}/ : Ito? o)ilox "s^ 20 ? I 2 0 0 • "Oios'ou/o •. ^OtQJXLO 0 ; 2 2 0 OSlOlO . jVA^J . ~0)0^0)VX>\. Jvk. jooj ja°HO 0)'»25J J^jd )aoo . I^Ajl opokj0 j»o JLJJJ . .

jb^Qj^o

Ly^ •

^¿^.o p j J20 . J?*^- o^Q)

ovsj )Lox> ^ui

I*,-)^-» -otoj^ JUhoo

.

j u S . ja.2ì_jo o «lo

JULAj

L/t J20

JjOO . OpOILC^^ JjjI Jooj : |200)

JjLSJ Jj.» :

W

L p / o Otka.OlL . Jj*JQA} •. |OO) IVO/

OO»

)Q-\ VQQ2 •• :

.

O)LCUJ3

. J^*./ j^SiCO J-OJ ottono .

jjpj )a\j . ^ o j .

^ O )

J^Jo^-

jv» oo)

0)&>0 j-.O.OiDO . v2t\*.k*20 jy •• : oji^a*

JJo

334

7. Similis est pulchritudo hominis fiori venusto, ac vere Isaias cecinit : « Decor hominis herba est. » Decidit pulchritudo ejus et divitise et honor principatus et ordo imperii. Aliquamdiu pulcher apparet dives; habentis potestà tem pulchritudo et principatus et imperiurn con cupi scun tur. At quando floruerunt ordines alti ; quando superbierunt et famam adepti sunt judices, aspicit mors omnium dissolutici et destruit potestatem cum exercentibus eam ; et quando increverunt divitise viri et magna ac multa acquisivit bona ingreditur finis et educit eum dum ad pecudes suas exiret. Quando Celebris factus est princeps et constitutus est in gradu suae auctoritatis, abbreviatur mensura vitae ejus ita ut tela ad abscissionem adducatur. Quando spoliavit et rapuit defraudator thesaurosque abunde replevit, ingressa mors educit eum. Exit suos thesauros aliis relinquens. Quando nudatus est impudicus et abstulit extremas vestes,sufflat ventus in ornamento ejus, fit fumus circa corpus ejus. Quando refulsit homo exiguo tempore velut flos, exiens ventus obitus percutit eum et perit decor ejus. De his prsedicavit illustris propheta Isaias : « Omnis caro foenum est et decor ejus herba agri. » 8. Benedictus omnium temporum Dominus, qui cum temporibus non mutatur. Permanet autem verbum ejus in seternum nec vicissitudinibus subjacet ejus imperium. Finis.

EJUSDEM MAR EPHRiEMI

* JO/,®)/ ;»} O^-J jLolOûa»} jï»)jD

SERMO DE EEPREHENSIONE.

A ruina JSOjW? joaa¿ . JS. V Nisibis oc^ . casionem o,/ , 0 0 , IL—ODI . »Û2) assumit ut ^ * * Snda" • -JO, ¡ÍS& )Ot» . U )O^Q=> doceat. ^ ^ ^ ^ jj^ Ij^il. . 0 ^ ÎÂ «

Ji-^Zl : JÍQ^IJ

•

o o) .z» ò>.aa\. . -o, |qdv3 -p/ l - j » . JULo JJjo JLro

. |Lo ^o

. -A) ^.j )LOL.)XS=> . J)°)\a. raCYixi\ . JLOJ4*> joo'AL ^ . )1&>2D

J^as.

. J-XO-SO-JLO jÍQ_2o/ ^D jJ . J~fc¿OÍSiOO jjj/ J^V - J&aS&CO

. XpA .bokíojüo • * Ita-»»i • * Ó^vjo N ^o ^ j /

.• jjVjcui

^Aot. ^jooj»

v^j/ ^ j d jjayiCD . ji¿:ooo

f>/o Lp¿ Jkw-ío . }~oio J v ^ ) oL . ò p ¿oo) jaa*. . vbvjto

òp p j j jJ? ^ j o p a i

l^liOl ^oL kA} . JûXUO Jx¡CO~ ò p ILA . ^pj. Joo) fcsAj Ju¿ . I^OCO Ivo? . l+G JîS2Q->2Q~ JíiOO~ . JfcOOVjO j & j o .fcv.ojjk.jLyO. Jfcs^i . )ìsi»j» . Loo, Jsuâco

)o¿o .

JiLa- ò p Jjjt . Na^j ^iA . o^ .

òp

JfcJloj k A j .

JiLo~o )jto7)\v . JJAj

«

OÍOJ )Jq\» . Ji&ncoj jjbaoo ò p . J M ^ ? IfcSju. oStoo . oo, Jj;coa~ .

^ k o p . JfcSjooL JAíoj JLj~

1. Dolor cogit me ut loquar, ordo jubet ut sileam. Quod nimium est elsi jucundum sit injucundum fit ; omnia in mensura placent, omnia in mensura grata fiunt. Yenter, utpote parvse capacitatis, cum mensura accipere debet; mens non est sieut venter, sinus ejus ultra mensuram capax est ; potest itaque et in mensura et absque mensura accipere doctrinam. Magnus mentis sinus pigritia angustus redditur. Si vitetur pigritia tum a dicente tum ab audiente, crescit sermo et expanditur, crescit auditus et dilatatur. Auditui nostro tsedium non afferant res urbis 1 quae periit. Res ejus utilitates et adjumenta prsebent, meliores sunt pharmacis. Pharmaca corpus tantum sanant, illse vero corpus et animam. Civitas periit et simul perierunt mala quae in ea occultabantur. Venite, igitur, perire faciamus mala nostra ut non pereamus cum malis nostris. In urbe cum strangulatis strangulata est invidia, quia non supererat qui clanculum lsederet ; friguit semulatio, quia non remanebant ibi semulse et concubinse ; ira fervida friguit quia friguit tota civitas ; concupiscentia ardens extincta est in cadaveribus frigidis ; quse paulo ante ardebat, respiciente eam ira divina extincta est. Abjecta est ab urbe cum despectu superbia, quia nemo erat qui vestibus superbiam decoraret.

» Urbis Nisibense quse Persis tradita fuit a Joviano.

337

S.

EPHRAIM

SERMO

DE

338

REPREHENSIONS.

Impudicus quippe duo induit : vestem et cum ea superbiam. Periit in urbe ornamentum fatuarum congeries omnis perditionis ; deperdita sunt monilia luxuriosarum quarum aspectus plenus est offendiculis ; hisce vilibus lapidibus pedes in terrain offendunt; gemmie et lapides luxuriosarum offendicula prsebent oculis puerorum. 2. Calceus ornatus oneri est terree inveinfco^j J ^ V - ó i ^ . ó ^ y a . JJLoco I j c d » quse montes sustinet ; non gravantc^smnf.a " JjoJcd . oò) Ji'o^ ó k va. JJ . jVa£ mium , eam montes,7 sicut calceus irnpudir _ exornatos. ]00) JO 2>.Jt . ò A M Ji-^J cus qui eam premit. Omnia orna^¿ÌD . 302'/ JoAll jjojccko . ^bci j menta reliquit propheta et calceum ) ,9>rn Jx^jfX . JJx^ Jun» tantum reprehendit. Propter calceum impurum justum pecunia JiAjj 0/ -jj/ Jjop> . cui») vendiderunt. Hoc Scripturae ora•. o j S — ¡ 5 o a ~ o JJ/ . J L o o d o culum considera, o quse impudica J^JO . OJjQjlOS Nkj*. et exornata es ; si non assequaris . OO) OÓ) "^¿JD . JjO) vim ejus, vade, roga espositionem. Non ìmmemor sis hujus dicti. . J i a . j ) / o p ) oóf ^ ¿ ¿ o . Joqojoj Propter calceum impudica es ; vim òm»-' Q)nro°> . j-yorci-a 1 Jjm» calcei agnoscis ; idcirco calceo te . o ^ o o J f c J ^ j Jkxuo . ^ a . ; armavisti. Calceus ille qui saltavit in convivio abscidit caput Joannis1. . Joo) Ssi Jx2U ^O . Calceus puellse occidit divum prseJJLjocd Ji„na y> . OJS^JD Jjcasso conem, sterilis fìlium. Fuit ille cete. o j ^ Ja»Qo 0)\"ÌS.0 . Joo) ris prophetis major, attamen parvus OM-20 «a-OOUO . jj-^i C ^ . 0J-=>O- calceus occidit eum. Calceus ornatus rete fuit quod totum convivium jJax ^ . JJj j b J D o » . J j a j c o irretiit. Amor ejus mentem Herodis . I g i Q C O ? O M t i i * J t . J c a J i ù o JJj pervasit ; ab eo calceus in pignus accepit jusjurandum inviolabile de . JjoJock. JJ^ ^OfO^QJtL . OÌM.Ì patrando scelere quod non condoJ L q . J osano -> JJ^'j natur. Caput convivii mittens attulit JJ . jfco^ ^ A o iojzo l ^ i caput prseconis. Despiciat pes calJ ^ ^ j l Jo^^j . jjmxn ^ o - L ceum, qui pedes exacerbavit in convivio. Time impudentiam prse ^ Ni^QJt •. om^I -kv». • • N/ • -otok./ ira et minue aliquid ex ornatu ; ne •fc^oti ^1200/ ^or^ . o p Joojj J^jq^ putes calceum peccatum esse simJaJoo

• ^olfcoo M ^ JJL^V

' Cfr. Matth. XIV. TOM.

II,

22

339

S.

EPHRYEMI

SERMO

DE

REPREHENSIOKE.

340

plex ,sed cognosce damna quae infer t; audi luctuosum ejus facinus. Ad J^cxjo Jaooo . Ljj JJ ,-u.a\o Lyo^ omnia artificia Herodias recursum Jsotjj jjti. JJ j j o ^ o . Loot L^^m. habuerat et vieta fuerat; retia multa . Jooi Q)om.°) JjJOV^ Jjcaoio . ojjoJ U absconderat et Joannem non irretiJJ ^ o . . Jxoj J^otj verat ; argentum et aurum largita . fuerat et praeconem occidere neÌQ\ JJLCCL»J . JJS^ IQ^XL JV^QJT quiverat. Caput quod aurum non JJo . Jj^ ^ ' emerat calceus in saltatione ampu^.JJ jaao . Joo) ^d^ Jooj tavit. Aurum occidit innocentes, Joannem superare nequivit, Munus . ^L-O. fcs^D ^ X l . J M ^ ^ 0 ) 0 oculos excsecans impar fuit ubi calceus excsecavit oculos. Si autem JjoJ-QDO ~Lop_2oL -Ò)J oculos regis ita excsecavit ut non esa. «¿A Lp\; ^ j c ^ . mina ret quem interficeret, quanto wunX jbs^o- . ósimxìX J»jo magis excsecat eos qui adolescunt ut in foveam prsecipitentur. Audite ^ . wk-iOjJOO OljJD» et contremescite luxuriosse, propter J ì j / ^ o i JJ . -Ó) Lv-=>L Jw=>L OO) quamnam mortuus est Joannes. Ad peccatum istius obstupescas, o voluptuosa, et calceum ejus odio habeas. Damnum, quod intulit terreat te. Similis est calceus tuus calceo ejus. Irasceris super saltatione ejus et imitaris gressus ejus. Unum confregit ilia, ne multis noceas. J k ^ » J~2> .

fcwjOiO)

. Loot

Flagella J-"VP? jLo~A . (LoAV divina hor. . ,, _ , , ., .. tanturad M ^ . JJ >2>( ^ O ^ . h k ^ resipiscen, , , . , . tiara. . -fcor v2>/o Jl^j o p » . . JLOX-O opi ^oot . òfcaoo\? -¿k. ^ootL JJ .

JJJL

L A — JJ~J

.

OPS

.

^C»L

JJ

.

J I J ^

J-JQJ

oò)

^

J>OO

. otfc^;-»

. x La-L J\V fc^J J3/ o y a W . jLox» ^o JkJ.ki . ^A*.? voi Jj^o? . iomj JJUO Jv^j . CU3» . JfcoUQD fCLQM

.

3. Pastores destruunt feram gregi noxiam ; pastores autem nostri neque lapidem projiciunt in feras. Istius gregis es etiam tu, ne ei adverser is. Sis in grege ovis, non fera. O quantum patitur ille, qui omnium pastor est, videns nocumenta gregi suo illata ! Infestse etiam fiunt nobis creaturse quia creatorem exacerbavimus. Ecce terra sub pedibus nostris tremuit quia coram Superno non tremuimus ; rupes alti scissi sunt quia altitudo nostra eorum verticem supergressa est. Altitudines se submiserunt ut ab altitudine nostra

341

S.

EPHRMI

\ ^óifcj j s j o j j ^ J . .

SERMO

Qjoo/o

J)~JJ . JX>OJO )».0)J

. jÌO)Q_J ^

VA

QJU.

OÒJO

JJj Jk>)CH 3? . Joo) )\L ^0)Q2DQ2D

.aoo) .

Jv-op .^Jt.» . ^OO)

.

'•jlij .

I^JLO Jk^j )OJ .

Jawias ^Ao) »J JVCLXJ

JICLS.J.J . OJ;d/ Jvo-^j JUL-OJ . JLJJ JJ/ . JkXSOuJ )Lo=uL JJ . j^DÈJD J » a \ o . Ivocl ^ ¿ j )oa . Jvaoj

V^ÓJ • -o)Q-t*J ^

JJILA,

W

.

JJ . Uia.jo

.

^OOP

JJDCL.

^-IOJJ .

. lai J j ^ JoÒ) Jj*> •

J'J'OJJ YJO/}

JìQ^J

^juì. Jai JJoaa» . J k a £ a j ^oj

j^X ^JÒ) ^D . )oo)L JJ

J » ^ JootLj K j D JJ .

. ^ Q o J j D ^O ^

"^AJS io^SJ OL iojì

. J^oco/

- o ^ l JJ . -jiohS)

-fooj

. ^-QD'tO ^o ^.opLi p j

oò)A .

kAso loto

JovvcrN )oa

. Jvaa- ^o )oo^Lj JS^jSo JJ . J;»*. JJJL JJ .

^ Jo)o

-o»oo) kaoj

J^Qa. ^fcvju JJ

DE

REPREHENSÌONE.

342

nos dimitteremus ; eradicatae sunt arbores ut pravos mores eradicaremus ; ira divina eradicavit plantas ut eradicemus odiosa vitia ; percusserunt fulgura simulque arefecerunt ut cor lapideum emolliremus; caligaverunt coeli lumina ut in tenebris videremus offensa nostra ; quo tempore tenebris obfusa est lux unusquisque maculas suas agnovit, quia per lucem nobis i n visibilem tenebris obvolutum est luminare per quod videbamus. Facta sunt hsec in vicinio nostro ut credamus bonum procul remotum. Quae parva sunt timeamus ne plaga ssevior adveniat ; terrores parvi praedicarunt necessariam esse poenitentiam, poenitentiam non dierum, sed mensium et annorum. Non portemus uno die pcenitentiae onus et altero illud a nobis projiciamus ; temperemus nostrana vitse agendse rationem eamque sustineamus ut boni mores viatica nobis ad viam salutis suppeditent. Melior est cursus brevis et constans multiplicibus cursibus uno die effectis. Lucrum parvum et constans efforìnat thesaurum magnum, sicut e pluvise guttis inundatio magna et vehemens fit. 4 . Venite, minuamus paululum R e s e e moribus pristinis. An jejunare^j® s g l non vales ? ne sis gulosus. Minue paululum e cibo tuo ; cibum autem j e j u n i i tui in mensa remanentem ne serves tibi in crastinum ; illud quo ventrem tuum privasti da quotidie indigentibus ; sic j e j u n i i vicem supplebis. A vino abstinere non vales ? Non inebriet te vinum quod

8. EPHIUEMI SERMO DE REPREHENSIONE.

343

jfcwj-t-JJ . o>>Jjp=> Joot jJkj - f t . ^ c ^ s WJ . - O j J W ? J » ^ .

Jbofc . ^ .

^O JjlOJ W ?

LaA. . t j q A = 5 .

w

>=>o\aL JJ

w^Q-X -o^joNjlj . y »

jiaV . I K ^ » . -ooJijL

jb^JO

Ja£>?

. jiQX) I^O« - s ^ o ? ) » • b j Q»oo)j

N o "^SJ^jLij . )ovi m \

-OIQVX ^pj • Jk^o

^

oo) io\) . fco/ ^Sai •Svriv Jxjflo

JjQ_OD OOf iaA) . .

J-»

J - X S & j s o . ^.oj-^A.

iaA

^ A j j Jfc^p • JU^aao-QQ.3 LO-O . JhkXlOCD

«SCO .

J3QZUL . o c u L j JJ .

^

. Ja»a3 ^

. "^Aj? JJ .

«^O

J W o . jaoo» ^

)ocl

Jjw/O .• Jsa^dO ^

v )coi.

JJ

^

. jfcooio jbiix>

)Lo~2>~ ^

JJ

v- jJ

o / . U o j ^ hJ^y

jJ

^SJ

o/. ^sioa

J-jlO . J»00)&.

. jLo,..°i.. JOO-AL JJ . is-JJA]

J j v ~ / o . Jai jy^JjL J»cu

. JJAj jjojco

. j.-i.al

A

• )=» JJja-£»

. J—'»00

J A - C ^ J W O

s

JBWJTCBO ^ . O )

J j o J o d . Jjtov2) ^o ^ a l U j . ^

occ

.

JJLt

JoL JJ . jjijc^

344

bibisti;non quiescit intra te vinum sicut quievit in vase ; sed ad alia te deducit, inebriat te postquam bibisti illud. Scias eum quiuno fortior est multis debiliorem fieri ; ne solus accedas ad vinum quod te fortius est ; bibant eum tecum orphani, et sic illud superabis cum multis. Superatur quippe vinum inter potatores multos distributum, sicut ipsum vicissim potatores superat, quando nimium est. Invita ad illud egentes ut inter multos distributum debilius evadat. 5. Saccum induere erubescis, angustior est pro te quando eum induisti. Angustior est saccus pro peccatis nostris et cinis non sufficit ad dealbandas maculas nostras. In veste ascetarum erubescis, in ornatu luxurioso potius erubescas; sume paululum e vestitu ascetarum et paululum minue ex ornatu; vestem sume mediam, quae nec elegantior nec deterior sit; relinque infima et summa et elige tibi media ; ne sis uno die, in vilibus, altero in voluptuosis, uno die in cinere, altero in deliciis, nec te in coelum extollas, nec te in abyssum demittas. Dura est tibi discalceatio ? ne calceos assumas luxuriosos, non inservit discalceatio nec calceus luxuriosus, nec prodest uno die demissio profunda altero luxus magnus, uno tempore indesinentes lacrymae, altero risus efFusus ; impone tibi eas mensuras quas statuerunt viri prudentes. Calceus modestus pedem decet qui pergit ad orationem, ad obtinenda auxilia...(cbo ^ clcd te reddant ea quae patent. Clamavit . Jksooo propheta1 filias Sion calceo et salJxo . jfcoìV^ ^ ^fmv 9) tatone iram divinam provocasse ; . K^V Ijûio Jooaxo . ^.«Xj Èorsy computavit et numeravit earum )ooo )o~2>o . ^.o^fccol Juoo OJU. ornamenta eaque comparavit cum N o poena afflictionum ut metu afflictionum sua ornamenta spernerent; . l ^ o ->2)0/ . ^.OHJW? JJLj absolvens (sermonem) numeravit JOL )axo )ol2» . jsrsjt j^oo earum ornamenta et contra eas advocavit qui eas captivarent ; con. juaomi lip . j^io/j tulit pulverem in via collectum • vf»3? JWfao . jvd^ cum aromatibus effusis ; pro gemmis pretiosis super detestabiles vit^o^. joo» . jJoj^j las, pro corona cincinnorum dedit . V-CD/O . jjti eis caput detectum ( P ) , pro zonis ^.oj^ Joo» . ^OJuj*. vco/ JjVpOOZi et balteis funiculis cinxit renes . ^C*U.cû_X>J JULoco . jLa~2u. earum ; promisit eis discalceationem loco calceorum ornatorum. wJQdvSI . I^Jkoi Quam occulte fecerant nequitiam publica captivitatis ignominia vulópiO). . ¿oo) )a-jj -e» jLajj . gavit. Pro scortatione quam ama. Nam J-csjo jLcujj . JI^sjo ^O)^, Joo» verant in captivitate praebuit eis scortationem absque ordine usurpaJoo) Jj-aqos . JJj joo» tam, absque lege patratam coacte « Cfr. Is. III. 16-26. ^ V vj-j .

-O)

....

347

S.

EPHIUEMI SERMO

¿so*.. . Jio^j JJo jv-^oj . ^poaaj JJj

DE

REPREHENSIONE.

348

non sponte. Praebuit quippe scorta tionem pollutis, sed non juxta . ÒpiOJ* JJo JL|¿>^. JLQzJ) earum voluntatem prsebuit, non "^ßOJ JJj ÒpO>-. JJ juxta earum amorem ut irritanti non redderet vindictam. Juxta vo. II . JJO-OOJ luntatem suam seortatae non sunt joo» W ? -Ó) . ^OO) wJj ^O^LSij y/j quae juxta suam voluntatem suam . Ò^O). ^oí^ scortate erant. Quod fuerat eis in oblectamentum in cruciamentum ^jjO . jqjIW j ^ / j vertit illud ; re ipsa qua ipsum avoco . Q£cd . ¡\OÍ2> irritaverant cruciavit eas prudens et sagax vindex. Consumpta sunt in captivitate corpora earum; comJJ . ^ . o j j u c ^ p / o QÄ-O . ^.OJ-VSQJt putruerunt in ea earum aromata, deformata est earum venustas, marJ¿00) ^-»V? ' Jk « • **> -OO) cuit to taque periit earum species. Amplius dignosci non poterant in J^SiO? . ^ ^O y j / fcvA. . Jfc0.f0=> captivitate quae notissimae erant in . KqíOA. ^0).0>2c¡j0 . CLIJt urbe Jerusalem. Nemo eas oculo J^SJL . JjD Joo» agnoscere poterai, quia in captivitate earum decor evanuerat. Earum J;Ä\j . ji~Jt c ^ s j . I M ^ nominibus eas auditor agnoscebat \ri . )aojt/ . j^»/ Jj-Jt quando respondebant. Captivitas humiliavit impúdicas quae in pace ^00 Òp2>/ . è»2>Op2> M^? lascivierant. Dominus pacis quem oò) . JJ J»o>-¿ JOyO . - n ^ » / irritaverant devastatione de illis ultionem sumpsit. Cujus impudica . Ja}®> JJÓ2> . Jsjjtj Jsio» fuerat persona exusta prorsus fuit jjúQiO 0£00 . OJO-O JjOQ*. J^JD facies. U n u m aestum merìdianum sustinere nequivit virgultum (?) anJfcop . wJ¿ J=00)0 . nosum. Sicut florum pulchri erant colores earum 5 venit aestus, raar. Jaxa» J»^. . -OO) ^aco cuerunt illieo ; sole exusta sunt JjJ -ooj v2>_». J-zul JJq^sj earum ornamenta sicut flores, roris filii. In ornatu pacis odiosae erant . Jooi Jf^> . altissimo humilium amico, quae in . Jj^jo J * o . Loo» J.J2> J-o» improbitate captivitatis placebant justo poenitentium amico. In pace corpus fulgebat, in captivitate spiritus decorus erat. Malus eas in . vto^i*. . ^o^W? ioL/o captivitate exornavit ut ornatu suo . wJÍILO wja^QDO JJ; Deo odiosae fierent. Bonus captivi-

349

S.

EPHMMI

SERMO

CLZuto oAj/ JJCUOÍ ^p ^ . v^JLV? • Jzsiao ^o yjájL

Jmo

"J3

^«X^ Ljo JJj .

w^oLVj^. . ^ A ) Jo» «alo*»/ . ÓJNJÜO jo« .

jo» . ^j-ru JJ

^o^bJli; jjLQ-CiX . ^SUj» w^DÍsaoj . .

^ O j A ^ ' j jjojoo . ^

>.\>ocx> JJ . JJ\- J-o>2> «UÀ . JjÓÍ^D . JjòL |¿Qjt

.'jojoo

CÍOO) s ^ J t o o . JJO/O Ja/? J r / . Jjd/

' ^r0®^

JLA

j2)o^;2) Jjoj_=> . J o p / .-2A- Ji°>\>oo ^o j^o . mQJS JJ

JJO»=> .

JJ A . Jop/o Jj°>\yi ^oo . J20/ ^po . cioo» ^ . UiOO)

. JVJ J-oaolo

. J^yxs

. J^j

JJ . Ji2^cuo JJ-VAO

Jj;-/ Ju^sOílJS . •

^

^.o)mS . J w )OJO xj? J*0)

JJo

) a . ¿ j o A a òpojt . jLaSuaj

WS^D -OjAj/ .

^O w ^ ? J » *

Jfcj/ ^ o y , ww^ÌJÙOO JJ¿J NA . Jt&aco .

Jx¿

vO^JÜJ Jo^o . o ^ .jÓJOJJ

.

J|~

DE

REPREHENSIONE.

350

tate eas odiosas reddidit ut poenitentia exornatse ei gratse fierent. Porro in Babylone et in Assyria, quse erant nobis vicinitate proximse, eas captivas duxit ; si autem filias Sion quia peccaverant captivas a longe venientes fecerunt, quanto magis e propinquo fecissent. 7. Q u u m Sion non reprehender á filias suas, increpa, o Nisibin, filias tuas. Ecce ancillse tuse i m p u diese sunt et ingenuse puellse non honorabiles ; ecce virgines tuse impudentes et adolescentulse tuse procaces ; ecce vestes eorum impudentes et calceus p e d u m earum luxuriosus. Quse eunt ad nuptias non exornan tur u t virgines nos trae. Istse antequam venirent ad institution e m , religiosa veste i n d u e b a n t u r , ex quo tempore edoetse sunt, sese exornarunt, postquam castitati se i m p e n d e r u n t , luxurise se dederunt, virgines erant castse, indusse in conclavibus, acquisierunt divagationem pro cancellis, plateas pro conclavibus. Sub m a n u patris et matris antea servabantur, deinde elegerunt ecclesiam pro matre et doctores pro patribus. I n hoc statu incoeperunt, at in eo non p e r m a n serunt ; defecerunt ab ecclesia et a matre, a doctoribus et a patribus ; donec j u g u m subirent, sub m a n u (parentum) servabantur, n u n c autem prsetextu j u g i a suo capite j u g u m excusserunt ; ad institution e m et disciplinam et lectionem et doctrinam aòcedebant, at nec earum lingua lectioni nec mens Scripturse addicta erat 5 alii lectioni allaborabant, in alia conversatione

S. EPHRJEMl SERMO DE REPREHENSIONE.

351

. Jya_» Jo» l^opj p ^ o . ^ o Jo> ¿aooL» jo»' )ajtj . J*à J?©) ^ ^as JJL2>/ . JjuOJ . . JiopQJt W

^ » J

. vS^i J=>Ja=>j

oc» v®»/ . JìjqV

. MojtJ O O O ) ¿5Q-L ^o . .

. ^IIWDJ ssbojL/ ^DCDJO ^

J*oJL/j

. o^

. ¿q\LL/ ^oaj

otkioj Jj^p

OO) j p x s(o . JDCO fcwO 3> -iJt Joo*jj ojA. jQ-Sd . oo) Jv-j • oJ>l . Jjo/j -Ó) J-~ioJJ a \ . M®/? ÒM»

• ^OMjxJ^ol. OASUO

k-j030) . ^OJO Jooij JjXS^oJL . "«¿Òj» . ^vjoììoo )OQAOJ

. yj/ ^OJL

. ^SOISA»

JnSo). ^VJSIsjo • ^kcxvo

^s Ja2> wwipo . Juj N o Joi^ JJLx> . .

J-j» )J J*Q\J

. W2-QDÌ.J JWQ^J

()OCo) ^poo •

0)fcjQJt *Jk/o

. I p \->

. ji_Ol |2D*.

-OjaSJs |t>Q^ • j«2QQ0 . Jjtjaoj J~oj

. Jp^.

OJOM OÓ)

oó). o^. oooj ao»

352

versabantur. Omnem exuimus pudorem, re ten to tantum apud nos ejus nomine 5 nomen omnibus creaturis prsestantius vile yalde reddiderunt peccatrices. Non superest qui spectet et laudet, quia omnes spectant et contemnunt. Unusquisque discipulos quavis ratione adsciscere satagit ; antequam didieerit jam docet; antequam syllabas possit discernere legendum docet ; omni ratione unum hoc quserit ut nomen magistri sibi adsciscat. Nullus est inter nos qui cum molesto labore velit docere, nec cum molestia discere, quia docet propter gloriationem qui didicit propter hónorem. Qui instituitur perversus est ab initio. Si pauper est se exaltat, si miser, superbii ; operarius qui heri edoctus est incipit de suis digitis gloriari ; puer qui hodie institutus est jam vult prsecipere inter senes et si servus est et sub jugo liberat se ut fiat electus. Non in viam conclavium direxerunt professionem suam religiosam ; extra hanc viam etiam post annos currit alumnus. Perperam audivimus quae singulis diebus leguntur. Recte tamen scripta sunt et recte leguntur, sed preepostere audiuntur quia prsepostere aguntur. 8. Stetit Deus in tribunali et in maxilla percussus fuit a servo, nos autem, auris nostra ne verbulum quidem ferre potest, scintilla inflammatur mens nostra quae illico iram effundit. Imposuimus quidem nobis nomen bonum, at opere perverse agimus. Cseci in faciem spuerunt illius qui cseci oculos aperuit;

353 OÓ) V^y

S.

.

Joot

EPHRJEMI

SERMO

J|-2Q-¿

JÄO*

i Yerbum - » i vertí potest spiravit vel flavit, insufflava. Sì p r i u s , r e f e r t u r ad spira! ionem q u a Filius et P a t e r ab seterno s p i r a n t Spiritum s a n c t u m . Et 8. Ephrsemus h i c docet Spiritus sancii processionem a Filio. Si p o s t e r i u s , r e f e r t u r ad temporalem S p i r i t u s sancii m i s s i o n e m . Sed in h o c posteriori sensu verbum c o n s t r u i t u r cum partícula O , v. g. insufflava in aliquem quod in hoc loco n o n fit. Prseterea in loco Evangelii J o a n n i s IX, 6 ad q u e m alludit S . Ephrsemus, s e r m o n o n fit d e a l i q u a Christi insufflatione, sed n a r r a t u r Dominum lutum e sputo fecisse eoque linivisse oculos cseci n a t i . Restai igitur ut verbum • • dictum sit de spiratione, vi c u j u s Spir i t u s s a n c t u s tum a P a t r e t u m a Filio procedit. Unde s e q u i t u r a S . Ephraemo hic doceri S p i r i t u s sancii a Filio processione™. Quod t e s t i m o n i u m quanti sit momenti n e m o n o n videt. Objici quidem potest v e r b u m . . . o n c u m p u n c t o i n f r a posito hic haberi adeoque i n p r e t e r i t o l e g e n d u m nepliah, « spiravit. » n o n in participio nopheh « s p i r a n s , » quod r e q u i r i videtur, siquidem Filius n o n spiravit, sed ab f e t e m o spirat S p i r i t u m s a n c t u m . Sed o b s e r v a n d u m est p u n c t a in n o s t r o codice n o n esse ubique recte apposita, u n d e f o r s a n legendum sit . . . ° i Ì nopheh : deinde o b s e r v a n d u m etiam est S y r o s q u a n d o q u e prseterito uti ubi n o s p r e s e n t i u t i m u r . Adeoque ista ditlìcultas n o n cogit ut praesentem Ephraemi locum de temporali Spiritus sancii m i s s i o n e accipiamus. S. Ephrsemus ssepius in suis scriptis de Spiritu s á n e l o locutus est. S u p r a in Comment, in Is. L X I , 1 dicit : « n i e S p i r i t u s qui a Patre proceda Ja/ jp; n o \ \ et sua essentia est in me qui Verbum et Filius P a t r i s s u m . » Ilisce v e r b i s simpliciter aflìrmat S p i r i t u m s a n c t u m a P a t r e p r o c e d e r e ; de p r o c e s s i o n e a u t e m a Filio n e c aflìrmat n e c n e g a t . E x aliis h u j u s modi locutionibus Kohlius c o n c l u s e r a t S p i r i t u m sanc t u m e d o c t r i n a S . Ephraemi a solo Patre p r o c e d e r e . Sed r e c t e h a n c a r g u m e n t a t i o n e m rejecit J . S. Assem a n u s (S. Ephrcemi Opp. graco-lal t . I I , praef. p. 39). Aliud enirn est affirmare : S p i r i t u m S a n c t u m a P a t r e p r o c e d e r e , et aliud : Spiritum s a n c t u m a solo P a t r e p r o c e d e r e . P o s t e r i u s nullibi in Evangelio o c c u r r i t , p r i u s vero o c c u r r i t apud Joan. XV, 2 6 . Quia autem in E v a n g e l i o t a n t u m dicitur S p i r i t u m S a n c t u m a P a t r e p r o c e d e r e , S . Ephrsemus et Syri c o m m u n i t e r u t u n t u r verbis Evangelii, nullo verbo addito. I n t e r d u m t a m e n a d d u n t ex Joan. XVI, 1 4 : -N m i J j a ^ p o "o>*i \2>t ; p j J ~ 0 » S p i r i t u s qui a P a t r e procedit et a Filio accipit. » Ita Jacobus Sar u g e n s i s a p . A s s e m a n . Bibl. orient. I, 3 0 2 . Ita etiam J a c o b u s Baradseus in sua fidei professione (Vid. Zeitschrift D. M. G. -1876). Ne quis a u t e m verba « a Filio accipit » c u m Gregorio Barhebraeo aliisque Syris Jacobitis intelligat de temporali Spiritus Sancti missione, a d d i t a r in liturgiis syriacis S, Xysti, MatTOM. I I .

DE

354

REPREHENSIONE.

qui

spiravit

Spiritum

sanctum 1

thsei pastoris, Ignatii Bar-Vahib apud R e n a u d o t i u m Liturgy, orienti, collect. I I , 4 3 6 , 200 et 3 4 9 « qui a Filio accipit essentialiter, » vel « ea qua ad e s s e n tiam p e r t i n e n t , » k-.J»QDo/ .~inni J v a 4 p o . S. Ephrsemus in h y m n i s a d v e r s u s Scrutatores agit de s a a c t i s s i m a personis

Trinitate

doce'tque t r i u m

et de singulis

personarum

unam

fase ejus esse

e s s e n t i a m , p e r s o n a s vero e s s e d i s t i n c t a s absque separ a t o n e et u n i t a s absque c o n f u s i o n e , Spiritum sanc t u m n o n esse creaturain sed s e m p e r c u m

Patre

et Filio fuisse, u t r i q u e ' D e i t a t e , essentia et potestate aequalem (Vid. h y m n . adv. S c r u t a t o r e s 59, 7 3 et 74). De quaestione a u t e m a n Spiritus s a n c t u s a Filio p r o cedat, quae t u n c n o n m o v e b a t u r , n o n agit. I n h y m n i s vero q u o s e cod. Syr. Oxon. Marsh. 711 e x c r i p s i m u s haec pr'aeclara h a b e n t u r , fol. 3, b : Jv^so Jjck-j o p j o ja_2uj Jjijaoj .• o j a a y c j ^ j p J j A * .. ( l o U o » Jfiioo Jjoot J o / . . . W ; J j ^ a j i j - Jüursj jM

J ö p o j i P a l e r g e n i t o r et

Filius g e n i t u s ex e j u s s i n u , Spiritus, s a n c t u s procedens ex Patre el Filio... P a t e r m e n s , Filius V e r b u m , S p i r i t u s vox, tria n o m i n a , u n a v o l u n t a s , u n a p o t e s t a s . » I n Kogatione qua; legitur ad n o c l u r n u m ferise tertise H e s u r r e c t i o n i s cod. paris. 1 6 1 , fol 7 3 b S. Doctor S p i r i t u m S a n c t u m appellai « S p i r i t u m Filii, » quod utique n o n n i s i ratione processionis dici potest. C e t e r u m , Syros, a n t e q u a m e r r o r i b u s P h o t i i inficer e n t u r , a d m i s i s s e p r o c e s s i o n e m S p i r i t u s sancti a Filio p r o r s u s d e m o n s t r a t u r e s y m b o l o concilii Seleuciae et Ctesiphonti a n n o 410 habiti, ubi q u a d r a ginta P e r s i d i s episcopi c o n f i t e n t u r : « Confitemur etiam Spiritum vivum et s a n c t u m P a r a c l e t u m vivum qui ex Patre el Filio, J;=>0 J a / , in u n a t r i n i t a t e , in u n a e s s e n t i a , in u n a v o l ú n t a t e , a m p l e c t e n t e s fidem t r e c e n t o r u m decern et octo episcoporum quífi definita fuit in u r b e Nicsea (Vid. m e a m h u j u s concilii editio • n e m datam Lovanii 1 8 6 8 p. 30, s q q . ubi alia S y r o r u m t e s t i m o n i a congessi). » I n Actis m a r t y r i i S. Sarbelii s u b T r a j a n o passi (Cureton, Ancient Syr. documents p. ^ O ) S p i r i t u s s a n c t u s a Barsamia episcopo appellato« oji»; J~o> . Spiritus vivus qui ex eo (Filio) » scilicet est vel p r o c e d i t . S e v e r u s , p a t r i a r cha A n t i o c h e n u s , quem Jacobitae p l u r i m u m v e n e r a n t u r , h o c in professione fidei (Mussei B r i t a n , cod. add. 17, 109, fol. 1 4 6 ) c o n f i t e t u r : )Jo J?d!>. W lrA"'

j~o>o . o j l o W w s •

)v=?0 J L a / r O j i o W - o j o W o \-=>l 4P P a t e r g e n i t o r et n o n g e n i t u s , Filius g e n i t u s et n o n g e n i t o r , filius essentise ejus, et S p i r i t u s qui a P a t r e p r o c e d i t et est filius essentia: Patris et Filii. » J a m autem d i c e n d o S p i r i l u m s a n c t u m filium esse essenti® Filii sufficienter i n n u i t e u m a Filio p r o c e d e r e . Nestoriani diserte p r o f i t e n t u r S p i r i t u m S a n c t u m a Filio p r o c e -

23

3 5 5

S.

EPURAMI

SERMO

DE REPREHENSIONE.

356

sputum iminundum accepit ; opprobriis operta fuit facies illa cujus Jä>/ ^V.Ofrt . ^JOJ )Lj2> J-j-^o ^ fulgor trepidare facit Seraphim. JJ . jn4J ^A«-» JJ . ^ ö ? Grati efficiuntur vultus imberbi . JJO-^A. fc^Aj ^yl . Js-.JJ filiorum, exornantur facies filiarum nostrarum. Nescimus quo ( pergiJj_»/ . ) >O.CP.^O jlioji. mus ; nescimus quo vocant nos ; pergirnus ad ornatum insanum et voluptatem velut ad nuptias. Qui in hominem necatum incidit, illieo j.'^i O . ^Aa. ^ O JO color ejus i m m u t a t u r ; tu vero in prophetis occisis meditaris, in apo. jcOJD ^ )JL joj^ . stolis lapidatis legis ; ridendo legi. J^Jx> ^ J-ÌSJL ^ k O . J W mus scripta prophetarum et aposto. ^soÈvco/ JVAj^jsä» • JJ-QX)i ^ j^-aio lorum.Deus pendet in cruce,luctus invadit creaturas et nos vinum n o | 2 ) 0 ^ V 2 ) \>.OCY> . j j ^ s i b l )0)0 vum bibimus et insidet nobis superbia. Mulieres m a r i t a t e velut ascetse vivunt, et ecce virgines nostrae duo •. JijJL J-2>Jt} JjtO» exornantur. Nitet persona exterior, caligat mens intus. Etiamsi bellum Joto . ^ . o ^ j l jvx)QÌS>. . esset nullum, bella excitarent earum I» . JiXaoD O^D )r- ornamenta. Nunc captivitate in limine adstante, quis nobis aderit? I^V - J-Cl^òj^. j o ) . I-V2) Filiae saeculi monasterium spreve. J«i .y o . j^iJJ ó)Q O "ut r u n t ; insanientes in eo suffocantur. . ^ O Ì l V ÒjoJiOO . JiX JlX Q^jl Quod exuerunt estranei illud i n duunt i n t e r n i ; filii terrae terram C ^ J V ^ J . yjCOi» reliquerunt, et ecce in ea fatigantur JLcu~ . ^JJÒ j o . . ^JJJ sancti. Pastores greges suos despexe. ^.V J=>'A • Jka2u « r u n t , illos acquisierunt pastores nostri, oves spirituales despicientes et «y,/ ^ Q J . ji^jt in oves extraneas toti incumbentes ; pro grege gregem possident; pro Jji. . Jv\Èv£50» «O)/ jyaSfciD JjS^J animabus animalia,pro ovibusoves, . ojxj-X> a i » . J k ä a j o J ä a j j jumenta pro rationalibus animali.

) ,9>y m . \

o)CL.j

¿sojv-ÌDJ

.

J_2oy»_°>

d e r e in officio quoti J v ^ o o d vocant ad matutinum : 20

-OfoWo j'vb-X) JJ i- -^? 1-W )op\ yootjo ipj . v^o^ fcoöio . Jj-ò li J^s; op2oj );ao . ojA àA J^/i J Q - 2 . J ^ o m ^ D ? (ä-JO-O Deus e n s u n u m est, qui o m n i n o n o n c o m p r e h e n d i t u r eslque in t r i b u s perso

n i s principio c a r e n t i b u s . P a t e r seternus q u i ' p a t r e m n o n h a b e t . ' F i l i u s ex eo qui Filium n o n possidet et Spiritus s a n c t u s qui ex eis proceda. Si Spiritus sanc t u s procedit ex eis, procedit t u m . a P a t r e tum a Filio. Vid. }. S . Assemani, Biblioth. or. t . 3, part. 2, p. 233. Vid. etiam Badger, The nestorians and Iheit Rituals I I , 79.

357

S. EFHRXIl SERMO DE REPREHENSIONE.

358

bus pascunt. Omnis grex sub manu numerantis transit et computatur, Ji/y ^o . Jfc^v» Jvè° -o) . Kò& sub manu pastorum mandatur et . kom.°> ^ j^oj . ò>\ inspicitur. Numerosam castorum et . l-w^jûaj oïlaûA . òtl'iZi*. ^o castarum gregem quis visitât? Oves se invicem pascunt quocumque ^ A j J^jQj 3a o ¿000 v-i^œ libuerit errantes. Grex se serval a . p/L ^ opo*.oj . )jja°>&OD lupis circumstantibus ; si una aliik^po . y.MSÎÎOO JJiltO (.¡QJIOÌ qua ovis in deserto sejuncta fuerit a sociis reduci tur. Oves Christi Jts—oV ^o . Iìoca. ^ . quis visitât et in ordinem redigit ? )L/o . J.o;=> jaojt . JìsaSLio Ovis temporalis invisitur, notam ejus quaerunt si pereat ; nota et caulae quserun tur, spiri tus et corpus pereunt, Ghariora nobis sunt animalia plus quam mentes et animae. Dereliquit creator ceteras creaturas et venit queerere animas nostras ; nos autem animas negligimus et animalibus servi efficimur. . I^c^Jjo) . oiKsnoL J^j JJ ^ó 9. Quis non scindât vestimentum . OOÇ» JâOAtt suum ingemiscens de re tam luctuosa ? Ministri Dei animaliurn servi Js^j . J°o) oò) effecti ! Ille omnium pastor qui venit ut unam ovem perditam inve^o . ^ y p ^ . ^jûSÎIMo D niret an sinet nonaginta novem, si . qS&ML/ J t » J s J*x>/ . o ^ L L / ; Jïq\. erraverint, non reduci? Pro nobis agni temporales meliores sunt pue. Jwo. (Va- . jloAvi ^cs J - j ' ^ o ris in disciplina institutis, agni pro . Ja wd^. JJjqcd j a s Jaaoob agnis commutati sunt, pro hœdis filii regni, candidi dextrae filii pro . LifrL/ 1^'Aj . c^j )sx . jauo^j ^o ^USDO)/ . k-ccolV JAJ/J JA nigris sinistra filiis. Hisce adhsereat grex temporalis, servetur grex spirituals. Grex ovium servatus fuit, . jLaxï . vLaiV grex autem hominum despectus. jiiwj. Jla^V? J=>* oò». ^pV Pastores nostri bene computum in. vóL . vv°)\.> eunt cum pastori bus temporalibus. Cum illis quomodo computum ini• Q ^ J ^ Jî^—SO . Joojl bitmagister pastorum ? Quia gregem cum grege commutavimus gregem suum in grege nostro requiret. Grex ovium exemplumsitgregi spirituali. cOjj JaV ^ o ? . J^'A

^lO)

359

S. EPHR.MI SERMO DE RÈPRÉHENSIONE.

Jtt/j

. wQoJS. jocxj oò)

O^jo . jsocì^ J » ' ^

. Jj^a*.

jjLSJJ J-5DV-2 . . Jr^jtj

30

.

jNjtOuOj Jiovasj . ^ » v o Ja2)jo . Js-jjo

.

^J

JJ^i . —c^Su

ILJjj .

Jj;-c Lpt>

)Q*CD . JJjOO ^AjlO l ^ o i JiX» .

Jii> JJL- ^ v o . Ixqjl

. I^JLOO

J o j j . Jo-