Sancti Ephraem Syri: Hymni et Sermones 9781463232627

Citation preview

Sancti Ephraem

Syriac Studies Library

208

Sériés Editors Monica Blanchard Cari Griffïn Kristian S. Heal George Anton Kiraz David G.K. Taylor

The Syriac Studies Library brings back to active circulation major reference works in the field of Syriac studies, including dictionaries, grammars, text editions, manuscript catalogues, and monographs. The books were reproduced from originals at The Catholic University of America, one of the largest collections of Eastern Christianity in North America. The project is a collaboration between CUA, Beth Mardutho: The Syriac Institute, and Brigham Young University.

Sancti Ephraem Syri

Hymni et Sermones

Volume 1 Edited and Translated by

Thomas Josephus Lamy

2014

Gorgias Press LLC, 954 River Road, Piscataway, NJ, 08854, USA www.gorgiaspress.com G&C Kiraz is an imprint of Gorgias Press LLC Copyright © 2014 by Gorgias Press LLC Originally published in 1882 All rights reserved under International and Pan-American Copyright Conventions. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system or transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording, scanning or otherwise without the prior written permission of Gorgias Press LLC.

2014

ISBN 978-1-61143-588-7

Reprinted from the 1882 Mechlin edition.

Digitized by Brigham Young University. Printed in the United States of America.

Series Foreword

This series provides reference works in Syriac studies from original books digitized at the ICOR library of The Catholic University of America under the supervision of Monica Blanchard, ICOR's librarian. The project was carried out by Beth Mardutho: The Syriac Institute and Brigham Young University. About 675 books were digitized, most of which will appear in this series. Our aim is to present the volumes as they have been digitized, preserving images of the covers, front matter, and back matter (if any). Marks by patrons, which may shed some light on the history of the library and its users, have been retained. In some cases, even inserts have been digitized and appear here in the location where they were found. The books digitized by Brigham Young University are in color, even when the original text is not. These have been produced here in grayscale for economic reasons. The grayscale images retain original colors in the form of gray shades. The books digitized by Beth Mardutho and black on white. We are grateful to the head librarian at CUA, Adele R. Chwalek, who was kind enough to permit this project. "We are custodians, not owners of this collection," she generously said at a small gathering that celebrated the completion of the project. We are also grateful to Sidney Griffith who supported the project.

I M P I U M

A

Opus quod inscribitur : Sancti Ephraem cibus Londinensibus,

Parisiensibus

I T I !

Syri Hymni et Sermones

et Oxoniensibus

viI variis lectionibm instritxit, notte et prolegomenis Eccl. eath. Namurc.

illustravit

Can. hon., S. Theol. Doct., Ord. Leop.

Brux. Socins, S. Script,

quos e codi-

descriptos, edidit, latinitate

dona-

THOMAS JOSEPHDS L A M Y ,

Eques,

et Lingg. Semiti, in Universit. cath. Lovav.

Academ. Prof.

Reg.

Ord., et

Coli. Mar. Ther. Prceses, ex auctoritate Eminentissimi Cardinalis Archiepiscopi Mechliniensis et legum Academiarum proscripto recognitum, quum fidei aut bonis moribus contrarium nihil continere visum fuerit imprimi potest. Datum Lovanii, die 21 Martii 1882.

C.

1MKI1AI lì I S,

RECT.

UNIV.

SAM TISslMO AC BEATISSIMO PATRI

LEONI XIII. Ecce sub auspiciis

SANCTITATIS

TILE

publicam in lucem prodit

tomus primus Operum Syriacorum Sancti Ephraemi, quae hucusque in Codicibus Londinensibus Parisiensibus et Oxoniensibus delitescebant. Ab Oriente et .¿Egypto iterum in Europam profectus, praeclarus Syrorum doctor suos de Epiphania, de Sacra Ccena, et de Crucifixione hymnos, sermonesque de Domino, de admonitione et poenitentia, de muliere peccatrice, aliosque octo de Ghristi passione et resurrectione pro hebdomada

Sancta e Codicibus praesertim

Nitriensibus profert, et ad pedes tuos venerabundus deponit, ut suo merito notus et fretus Tuo ilio nomine, quod omnes, etiam il li qui a vera fide separati sunt, tanquam salutis et pacis publicae tutissimum

contra socialismi

et nihilismi

impetus

praesidium

venerantur, dignam sua pietate et doctrina hospitalitatem

apud

omnes, pro hoc tomo et pro iis, qui secuturi sunt, nanciscatur. Est eniin non mediocris mgenii vir S. Ephraem Syrus, quem Nisibis genuit, Edessa diaconum habuit, quem magistrum salutant non solum Orientales cujuscumque nationis, sed et Graeci, iicet doctorum suorum studiosissimi, quem S. Gregorius Nyssenus insigni encomio ornavi t, quem S. Hieronymus post lectionem Scripturarum

VI

in nonnullis Ecclesiis legi consuevisse testatur, quem Syri omnes, tum Orthodoxi, tum Nestoriani, tum Monophysitae, propter eloquentissimos sermones, elegantissima carmina, admirandam doctriuam, solertissimum in profligandis hsereticis ingenium atque eximiam in scriptis asceticis pielatem compunctione conditam, « Columnam Ecclesia, » « Solem Syrorum » et « Spiritus sancti Citharam » appellant, cujus denique hymni in festa Domini nostri Jesu Christi, in beatam et immaculalam Virginem, in sanctos et defunctos, in officiis divinis Syrorum quotidie decantantur. Ut,

T E AUSPICE,

haec prodirent non una ratio suadebat. Noverarci

quippe concivem meum Gerardum Yossium Borchlonium, Tongrensem prsepositum, Gregorio XIII Pontifice, si ve suadente sive jubente, praeclaram operam navasse in colligendis atque e graeco in latinum sermonem vertendis operibus S. Ephrsemi, eaque tribus voluminibus in-folio latine edidisse sub auspiciis summorum Pontificum Sixti V et Clemenlis Vili, qui Pontificum favor mox tantam apud omnes benevolentiam Ephraemo conciliavit,

ut vix primo

volumine typis vulgato, Ephrsemi sermones omnium

manibus

passim tererentur, atque in locis piis et Collegiis Urbis tempore mens® legerentur et voluerint ipsi Pontifices aliquid ex eis sibi pra;legi. Quum auLem,

Clemente XI rem promovente,

reperti

fnissent in monasterio Syrorum Virgini Deiparse nuncupato, quod in Nitriensi /Egypti deserto usque liodie subsistit, codices antiquissimi syriacos Ephraemi in Scripturam commentarios hymnosque de Ecclesia, de fide adversus bsereses, de libero arbitrio, de paradiso Eden et de Nativitate Domini, et cantus in defunctos atque parseneses de poenilentia et sermones varios continent.es, doctissìmi tres viri Maronitae, Syrorum lingua valde periti, novam et amplissimam operum S. Ephraemi editionem, iterum sub auspiciis summorum Pontificum Clemenlis XII et Benedicli

XIV,

VII

syriace, graece et latine ediderunt sex v o l u m i n i b u s in-folio. Q u i labor

tam augusto patrocinio nobilitatus

quanto favore u b i q u e

fuerit a c c e p t u s vix aut ne vix q u i d e m d i c e n d u m est. At n o n d u m exhausti erant S. D o c t o r i s thesauri. Q u u m igitur qui remanebant

in coenobio

Syrorum

Scetensi

s q u a l o r e et p u l v e r e

obsiti c ó d i c e s ab Anglis, paucis ab hinc annis, empti, multa a d h u c inedita diaconi E d e s s e n i scripta s e c u m in Musaeum

Britannicum

invexissent, 6t praeclara qiuedam j a m e x i n d e d u o viri docti protulissent, m i h i visus sum r e m nec i n g r a t a m nec i n u t i l e m

facturus,

si quaecumque inde et aliunde collidere p o s s e m Ephreemi

scripta

a d h u c inedita in l u c e m p r o f e r r e m , versione latina et aliis subsidiis c r i t i c i s i n s t r u e r e m , a t q u e ad nomini Tuo

exemplum antecessorum

meorum

dicarem.

Q u o d p a t r o c i n i u m ut i n v o c a r e m alia i m p e l l e b a n t i n c i t a m e n t a : n e m p e m a x i m a tua in Ecclesias Orientales sollicitudo ac Providentia, quam

declarasti data c e l e b r i

illa Epistola

E n c y c l i c a de

S S . C y r i l l o et Methodio, quae gaudio et h o n o r e p e r f u d i t slavonicas gentes, q u a m

recentius

confìrmasti q u a n d o S a c r o

Cardinalium

Collegio a n n u m e r a s t i s t r e n u i s s i m u m ac de Sancta S e d e meritissim u m A r m e n o r u m p a t r i a r c h a m , q u a m r u r s u s n u p e r r i m e significasti, q u u m , a n n o p r o x i m e elapso, erexisti in u r b e B e r y t i , p r o nationibus O r i e n t i s , C a t h o l i c a m litterarum U n i v e r s i t a t e m . U t i n a m his o m n i b u s beneficiis commotse gentes illse, quse t a m d i u ab unitatis c e n t r o divuls® languescunt, t a n d e m i n t e l l i g e r e n t ipsis ad u n i o n e m c u m s u p r e m a R o m a n a S e d e r e d e u n d u m esse ut reviviscere et refloresc e r e valeant. U t i n a m m e d i t a r e n t u r illae hanc p r e c i p u i sui D o c t o r i s doctrinam,

quam

ipse

in

s e r m o n e d e Institutione

Sacramenti

E u c h a r i s t i e asserit, in ore Christi hsec v e r b a p o n e n s : « S i m o n , d i s c i p u l e m i , ego te constituí f u n d a m e n t u m Ecclesise sanct0e,Petram vocavi te antea q u i a tu sustinebis t o t u m sedifìcium, tu es inspector

A ¡II

eorum qui iedificant mihi Ecclesiam in terris; si quid reprobum ¿edificare velini, tu fundamentum reprimas eos, tu es caput fontis a quo hauritur doctrina mea, tu es caput discipulorum meorum, per te omnes gentes potabo; tui est suavilas illa salvifica quam largior; te elegi ut sis in mea institutione velut primogenitus et hseres efficiaris thesaurorum meorum; claves regni mei dedi. Ecce principem te constituí super omnes meos tliesauros. » Urgebat autem maxime summa illa benevolenza ac propensa voluntas quam statini ab initio tui pontificatus in omnes Belgii fideles declarasti, et non semel postea, imo recentissime peregrinis Belgis iterasti ; praesertim urgebat peculiaris tua dilectio erga Universitalem catholicam Lovaniensem , in qua professoris ac Collegii Marise Theresiae rectoris muñere fungor, urgebat denique sagacissimus ille pro diflìindenda defendendaque veritate zelus, quo in nostra Academia scientias omnes, speciatim vero philosophicas, fovere studes. Ego igitur ad pedes Sanctitatis tuse provolutus benedictionem apostolicam pro me, meisque operibus et collegio, cui jam ab annis viginti tribus pnefectus sum, enixe rogo

5A;SU11A115>

T \ .1

IIUMILLIMUS ET OBED1ENTISS1MDS FIL1U8 THOMAS JOSEPNCS

LAMY.

PRiE FATIO. Q u i b u s r a t i o n i b u s motus, q u o e t i a m Consilio d u c t u s m e ad p e r q u i r e n d a e d e n d a q u c S. Ephrsemi opera i n e d i t a accinxerim operis in l i m i n e declarare nec i n g r a t u m puto Core lectoribus nec inutile. Q u u m studio linguae syriacae i n c u r a b e r e n i , l e g e n d a assumpsi S. Doctoris opera syriaca, Romse, sseculo elapso, a doctissimis Maronitis ex antiquissimis codicibus N i t r i e n s i b u s edita. Scriptoris Syri f a m a , sicut n e m i n e m latet, ita nec m i h i ignota erat. Statini au tern ac sermones metricos h y m n o s q u e ac c o m m e n t a r l a p e r a l i q u o d t c m p u s delibassem, perspexi, q u o d nec f u g i t lcgcntes scripta ejus l a t i n e vel grsece, u t j a m d i u H i e r o n y m u s , Tlieodoretus et Sozomenus a n i m a d v e r t e r u n t , Diac o n u m E d e s s c n u m e i c j c t a m esse, ascetatn, apologctam ac poetam a e u i n i n e i n g e n i i , d o c t r i n a , e l o q u e n t i a , arte dicendi inter orientale« n u l l i s e c u n d u m , nec grtecis aut latinis i n f e r i o r e m . Scripta ejus ascetica u b i q u e locorum nota sunt et n o n solum graece, l a t i n e , a r a b i c e , slavon i c e , segyptiace, a r m c n i c e t r a n s l a t a , sed et in l i n g u i s v u l g a r i b u s gallica, anglica, g e r m a n i c a , italica expressa. Indolciti scriptorum asceticorum Ambrosius, monaclius C a m a l d u l e n - scriptosis, egregie in p n e f a t i o n e suae t r a n s l a t i o n s latinse depinxit hisce verbis[¡Mrum*" quae recitari m e r e n t u r : « P e r e g r i n i m i n u p e r offendi e Syria p r o f e c t u m m d 0 , e s a d nos, »'tate longsevum, statura p r o c e r u m , sed j a m senio i n c u r v u i n , v u l t u placiduin a t q u e d e c o r u m , aspectu ipso d e n i q u c et h a b i t u sanctitatis insignia prae se ferentetn, susFusum oculis lacryinas : sed ita u t ex eo ori, et n i h i l dignitatis d e t r a c t u m , et p l u r i r n u m auctoritatis et gratiae v i d e r e t u r a d j e c t u m . . . Cuptus tanta oris gratia et d i g n i t a t e a r d e b a m éuni a l l o q u i , e j u s q u o familiari fr.ii c o n t u b e r n i o , sp jrans i d , q u o d erat sane verissiinum, ex ejus collocutione m e et utilitatis p l u r i r n u m et voluptatis p e r c e p t u r u m . Posila itaque p a u l i s p e r v e r e c u n d i a , accedo p r o p i u s seneinque officiosissime s i l u t o . . . U b i c o n s e d i m u s , a b ipso statim sermonis esordio anitnadverti scnem m e u m d i v i n a r u m r e r u m p e r i t i s s i m u m , flagrantem eximiae pictatis affcctu, ardore divinse c'naritatis i n c e n s u m , s o l l i c i t u m , i n t e n t u m ,

pervigilero,

torporem **

atque

PK EFATIO,

X

desidiam omni sermone lacessentem. compunctionis amicissimum, id quod illae ejus adeo illustres lacrymse haud obscure significabant, remissionis ac noxiœ securitat's inimicum, lenem, plaeidum, mitem, vitia ubique resecanlcm, laudanteuique virtutes, aíFecíus denique nostros ad amorem Dei saeculique contemptum, atque ad ambienda œterna praemia, formidandaque supplicia potentissime removentem. Deus bone, quid gaudii, quid solatìi, q u a n t u m q u e emolumenti ex hospitis adeo insignis ore percepì, cum me dies ac noctes perpetua oratione alloqueretur. Nihil ejus vel aspectu gratius, vel doctrina salub r i u s . vel consuetudine charius, j u c u n d i u s , lsetius dici, aut fingi potest 1 . » Mu ta Haec eadem, post Àmbrosium, F r . Zinus et Gerardus Vossius, operum quaescr.p g r a e c o r u l T 1 gphraemi interpretes, de Svro doctore dixerunt, q u u m tamen nonduin lucem aspexissent nec ejus in totum vetus Testameiitum commentaria, ñeque sermones de fide et ecclesia quibus errores tunc in Mesopotamia grassantes acerrime impugnai, nec hymni fere innumeri in omnes Christi ejusque Matris solemnitatcs, in martyres et confessores, neque cantus quibus alter Jeremias defunctos deflet, neque ea omnia carmina quae recentius Bickell, Zingerle, Overbeek, ediderunt aut quae ego in lucem prof'ero, quid dicturi si haec omnia ob oculos habuissent, aut gustare potuissent syriacse illius poeseos suavitatem, sublimitatem, leporem et incomparabile artificium, in qua nihil proí'anum, nihil fucatum, sed omnia sacram doctrinam spirantia, ita ut reapse impleta fuerit visio, quae ipsi infanti contigit, q u u m sibi per somnium visa est excrescere vitis, quae omnem sub cœlo regionem replebat et innúmeros frondes ac botros producebat, quibus sermones et hymni designabantur. ComDum Scripturarum agit interpreten!, Ephraemus, ut Joannes Chrj'sosiiTsawirn tomus ac Theodoretus, scliolœ Antiochense methodum sequitur et totus Script. c s j j n eiQenjJo ütterali sensu, quem brevissimis scholiis exponit; allegoricas autem interpretationes, quas ubique prosequuntur scholae Alexandrinae magistri Philo et Orígenes, silentio premit, etsi omnem non rejiciat spiritualem sensum, sed e contra mystice plura cxplicet, at ibi tantum ubi gravis aliqua ratio talem sensum litterae inesse suadet. P . Benedictus scholia Ephraemi in vetus Testamentum e catena saeculo I X a Severo monacho Edesseno confecta eruit. Ex alio ejusdém catenae codice alia quae in editione romana desunt edituri sumus. « Prœf.

in suam opusculorum Ephraemi versionem,

X!

HS UKATIO,

E s e g e t i c i ejus sermones magnani h a b e n t cuin homiliis S. J o a n n i s Chrysostomi s i m i l i t u d i n e m nec e l o q u e n t i a a u t doctriria ipsi sunt inleriores. I n f r a , sermo erit de s e r m o n i b u s in D o m i n u m , in peccatricem, in h e b d o m a d a m sanctam, ex q u i b u s q u o d n a m sit Diaconi Edesseni g e n u s dicendi magis patebit. Ilisce exegeticis scriptis a n n e c t e n d i sunt Hymni h y m n i q u i n d c c i m de Paradiso terrestri, q u o r u m duodecimi in editione^1*®™*1'' r o m a n a syriace et latine edita s u n t , tres r e l i q u i a b Overbeek syriace t a n t u m n u p e r p r o d i e r u n t . Tota collectio ex d u o b u s codicibus, q u o r u m u n u s a n n o 519, alter a n n o 5 2 2 s c r i p t u s est, descripta est.In hisce h y m n i s S. Doctor poetice, variis sub i m a g i n i b u s , ad p o p u l i captuni p a r a d i s u m E d e n describit, ita u t simili de ccelesti paradiso agat. Nec h y m n i s nécrosimis contradicit, q u a n d o hic affirmat a n i m a s fidelium Paradisi deliciis non f r u i t u r a s a n t e j u d i c i i d i e m ; n a m mens ejus est, perfecta t a n t u m b e a t i t u d i n i s p l e n i t u d i n e , c u j u s etiam consors ac particeps fit corpus, beatas n u n c a n i m a s carere. H a n c ejus esse sententiam ex eo constat, q u o d tain in laudatis necrositnis, q u a m in collectione n i s i b e n a et alibi sexcentis in locis pra?sentem j u s t o r u m b e a t i t u d i n e m i n coelis agnoscit et prsedicat 1 . I n h y m n i s a u t e m q u i n q u a g m t a sex adversus doctrinas falsas seu Hymni haereses et in h y m n i s octoginta septem de fide seu adversus scrutatores, h»resesS cliristianorum d o g m a t u m vindex fit a c e r r i m u s , et M a r c i o n e m , B a r d e s a - e t d e flllp netn, M a n e t e m , A é t i u m , Anormeos, Judseosque ac Chaldseos u n d i q u e exagitat, ductis m e t a p h o r i s , s i m i l i t u d i n i b u s et a r g n m e n t i s turn a b u t r i u s q u e T e s t a m e n t i scripturis tum a b fiumana ratione et rebus creatis. E t in h y m n i s seu odis q u i d e m adversus falsas doctrinas p e r q u i n d e cim priinos hyninos Chaldseos exagitat : « S i , i n q u i t , chaldaeus ex astris d i s c i t e t revelat quse ego feci et l'acturus s u m , si fato l i b e r u m regitur a r b i t r i u m , debet similiter nosse quae dixi et d i c t u r u s s u m ; eteniin si latum o m n i a m o d e r a t u r , nec ista i l l u d latere d e b e n t . Àt si h u m a n a voluntas sui arbitra est et verba ejus sub fato non c a d u n t , c u r n o n possit csetera qute vult pariter a g e r e ? C e t e r u m si fati dispositione infantes cseci n a s c u n t u r , c u r n o n item reges suis ornati insignibusH » P e r g i t variis aryumeritis p e r s t r i n g e r e mathematicos, ostendit ex J o s u e et Isaiie niiraculis D e u m soli et astris i m p e r a r e , et sidera sicut ceteras creaturas voluntati D e i , cui n i h i l resistit subjici. « Si fato, i n q u i t , o m n i a r e g u n t u r , ad q u i d f e r u n t u r leges, ad q u i d decreta? Cur crim i n a p u n i u n t u r ? C u r virtus r e m u n e r a t u r ? C u r preces f u n d u n t u r ? 1 Vid. S t e p h . Evod. A s s e m a u u m , Opp. Syr. 1 3 , 61, 6 ; «0, 19; 71, 1.

1IF, prsef. XXI; liickell, Carmina

Nisibma,

C a r m . 47, ti,

PR/EFÀTIO.

Quomodo Christus fatum superávit, ejusque leges devicitPSi fato n i h i j rcsistit, horoscopia n u n q u a m men tiri neccsse est. Si autem aliquando inentiuntur, agnoscendum est terram, mare, non fato sed Deo subjici hominemque ab eo libere regi.. >1 De libero arbitrio plures scripsit hymnos quibus doctrina? pseudo-reformatorum sseculi X V I egregie eonvelluntur. Deinde S. Doctor probat u n u m existere p r i n c i p i u m , cujus potenti et sapienti volúntate omnia creata s u n t , substantive spirituales lux ac t e n e b r a et caro; tenebras igitur non esse in se malas, sed omne malum a libera hominis volúntate provenire, Qu® omnia orientali ac exornatissimo stylo evolvit. Postquam 13ardcsancm, Marcionem et Manetem a ratione confutavit, illos ex Scripturis e*agi^ tat, et simul probat u n u m existere Deum summe potentem, b o n u m ac j u s t u m q u i omnia creavit, hominem lapsum per Filiunj suum incarnatum erexit, et afllictipn.es aliaque mala in ejus salutem ordinat; q u ^ dum S. Doctor evolvit simul varia christian® fidei dogmata et sagra-'' menta, illud imprimis Eucharistie, asserii. E u m d e m prorsus se prsestat Ephraemus in hymnis octoginta septerr» de fide ad versus scrutatores seu hsereticos Aètianos,Eunomianos aliosqug qui in Mesopotomiam hseresim arianatn invexerant. Simul autem d u m fraudulentas arianprurn doctrinas convellit, elegantissimis versibus alte ac facundissime disserit de natura Dei in«?omprehensibili et augustissima Trinitate, quod mvsterium pro h u m a n i ingenii viribus petitis ab Orientis n a t u r a , praesertim a nitidissimo illic sole ac luce similitpdinibus ductisque argumentis a forma baptismi et a natura sumijii bpni maxime autem a Scripturis, modo quam persuasorio explicat divinainque et temporalem Verbi generationem astruit; ita ut nescias quid magis mirandutn s i t : a u t tam venuStam orationem in homine discipliniti graecis non exculto, aut tam sublime et acutum ingcnium in monache precibus continuo vacante. Omnes isti hyinni ab editoribus Romanis ex autiquissiinis sseculi.VI codicibus editi IVierunt, corumque auctoritas valde confìrmatur ex codicibus sseculi V et VI qui in Musseo Britannico r e p o n u n t u r . Ex bisce codicibus varias collegi lectiones tonosque ad quos hymn i decantandi erant. Quod Romani editores cum responsoriis omiserunt. Cantus

E j u s d e m generis sunt quae Syrorum Sol contra Judseos in Mesopotagrassantes et contra Juliani impietatern scripsit. At alia prorsus se habet ratio cantuum seu elegia rum quae S. Doctor scripsit in defunctos. Condidit quippe haec nccrosinia excitus amicorum non minus morte, q u o r u m laudes versuutn varietate texuit, quam extremi judieii

aesdefun-miil

Pft«FATIO.

reeordatione, pujus acerbitas semper ipsi ante oculos obversabatur. E j u s vero aninmrn ad id operis inflammavit ae prope rapuit Aëtii hseresis, qui exequiarum deciinas persolvcndas esse negabat, ut tesles sunt E p i p h a n i u s hcer. 75 et Augustinus hcer. 53. Eorumdem hymnorum, q u i octogintà q u i n q u e sunt, uno supra triginta u t u n l u r Syri partim in officiis mortuorum, partim in officio feriali. I n reliquis vero quatuor et quinquaginta agitur d# singulis defunctorum gradibus, pucrorurn videlicet, j u v e n u m , virorum, mulierum, cœnobitarum, çleriçprun), diaeonorum, presbyterorum et episcoporum. In bisce cantibus quatuor sunt memoratu digna : 1° Ritum exequiarum quem in more habet Ecclesia vetustissimum esse; 2° Defunctorum animas vix a corporeis vinculis dissoluta», statini ad j u d i c i u m accedere; 3« E a r u m d e m , quse non letbali quidein, sed levi culpa detentse afe sseeulo emigrant, expiationem in igne purgatorio fieri, çujus atrocitas saçrifiçiis, precibus, piisque fidelium operibus i m m i n u i t u r ; 4° Demum sanctorum animas ad aeternam felicitateti! atque angelorum consortium ante e^tremum judicii diem vocarM; quae ultima Veritas extra omnem controversiam ponitur ex iis, quae de felicitate et intercessione sançtpr u m habet in hymnis quos de martyribus, confessoribus, Abrahanio Qidunaia et J u l i a n o Saba edituri sunius. Editores romani cantus et sermones de defunctis ediderunt in tçrtid volumine Opp. syr. e çod. nitr. X V I , sœç. I X et e cod. X V I I , eUjus œtas non indicatur, sed, quuin membranis çonstet et e coenobio Sçetensi proveniat, vix recentior sit sapculo XII- Editore» autçm, nescio qu? ratione ducti, çodicum prdinem non servarunt et cftntus alio ordine disposuerunt. IJnde forsan factum est ut idem cantus bis in editione habeatur; sic canon 65 non est nisi pars canonis 18 2 . Alii cantus non sunt integri : sic canon 62 non est nisi pars hyrnni nisibeni 74, cui dusB strophse annexse sunt ex hymno nisibeno 77?. Hoc idem obs@rvarg est in omnibus liturgicis codicibus, in quibuS hymni Ephreemi prQ ecclesiarum variis consuetudinibus plus minusve abbreviati habentur, u t infra dicemus. Hisce de defunctis cantibus affinis est collectio illa Nisibena appellata, quarn e codicibus nitriensibus sexti sseo Britannico repositis edidit ci. Bickell*. I n tredeçim agit Ephrsemus de variis calamitatibus et bellis quas sunt, suis hymnis interserens preces ardentes ad P e u m ,

77 hymnprurn Hyjnn( sseculi in Mu* Nisibeni primis hymnis Nisibeni passi eosque exsmr

* VW. Steph. ËV. Assemanum, Opp. syr-lat. Ili, prsef. p. 20. — « Cfr. p. 264-63 et 33Ì. — » Cfr. Dickell, Carmina Nitibcna, Lipsiae, 1866, p. 6. — * Lib. cit.

PR.BFAT10. plis et imaginibus e Scriptura petitis exornans et hsereticos con fu tans qui calamitates a Deo malo imtnissas volebant. Per octo sequentes hymnos laudcs celebrai S. Jacobi nisibeni ejusque successorum Babu, Vologesis et Abraha?. Exinde ad Edessam et Haran transit, de quibus usque ad hymnum 35 m agit, in quo sanctus Yates incipit agere de Christo, Morte et diabolo. Inducit Satanam, dsemones, mortem et inferos de detrimento sibi a Domino illato inter se colloquentes et conquerentes,ea nocte qua Dominus in horto olivaium orabat. Daemones occisionem Jesu suadent, sed timore correptus diabolus earn periculi plenarn judical. Tandem deccrnitur ut diabolus et daemones ejus J u dam PharisiEosque ad Jesurn eapiendum excitent. Hvmno 42° lamentatili- diabolus de damnis sibi per ossa S. Thomse illatis. Exinde transit auctor ad probandam mortuoruin resurrectionem contra Bardesanem et Manetem, quos hereticos magna argumentorum copia ex Scripturis et rebus naturalibus usque ad hymnum 77™ exagitat, interscrens colloquium inter Mortem et diabolum, uter alteri sit potentior; et hie quidem cailiditalem suam extollit qua omnes in peccatum inducit, ilia potentiain suam qua omnes devincit. Quum mors poenas diabolo ejusque ministris destinatas recensuisse, et ille cum metu finem sui in homines imperii appropinquare confessus fuisset, poeta Mortem inducit homines reprehendentem qui de morte lamentantur et mortuos deflent, pro quibus non flendum sed orandum est. Instituitur colloq u i u m inter Mortem et Hominem, cui sanctus doctor finem imponit asserendo dogma resurrectionis corporum ac seternae beatitudinis. Hymni At pra?sertim in celebrandis Christi ejusque divse Matris atque santate et E- ctorum festis omnis tenerrima;, suavissimae ac sublimissimee poeseos piphama. a r tificia adhibet. Et primo quidem de annuntiatione agens Mariam angelumque inducit colloquentes : angelus Verbi incarnationem annuntiat, beatissima virgo asscnsuni prsebet. Nato autern Christo, sanctus Vates, multiplicatis ac variatis canticis, Salvatorem hominibus in Bethleem datum cum angelis et pastoribus adorat, infìnitae misericordiiE et bonitatis divitias in homines effusas pandit totamque naturam ad gaudium invitat, cum coelestjbus spiriti bus canit : « Gloria in excelsis, » totumque incarnationis mysterium explicat et m i r a t u r ; nimirum, Christum vere Deum simul et hominem unitasque in divina Verbi persona duas naturas, divinam unam, alteram liumanam, confitetur, hac ratione retundens, anteqwam orirentur, errores Nestorii et Eutychetis. Quae desunt in editione romana cantica supplevimus ex codicibus Londinensibus.

PR^rATio.

XV

Nativitatis dominica; festum j a m inde ab antiquo sequitur E p i p h a iiia, qua Ecclesia inemoriam celebrat Magorum et stellee, baptisini Christi atquc miraculi in Cana patrati. An Ephraemus inemoriam Magorum Epiphaniae vel Testo Nativitatis adjunxerit ex codicibus non ita liquet; totus auteni est in iis hymnis, quos codices liturgici servarunt, in celebrando Christi baptismate, cujus circumstantias et rationes eximiis versibus aperit, simul naturain et effectus inculcans sacramenti baptismatis, quo homo a peccatis abluitur et candidis coelestis gratiae vestibus induitur. Quindecim hymnos ex codicibus eruimus; quorum nonnulli in ordinibus baptismi Jacobitarum adhuc decantantur. Prolixum porro de Domino sermonem jam a Philoxeno Mabugensi laudat u m , quem pro hac solemnitate Ephraemus composuit, e codice perantiquo descripsimus. Multos etiarn sermones hymnosque Syrorum vates composuerat de Hymni j e j u n i o quadragesimali cujus fructus et merita describit. « Ecce, „f0.Jne S m i t h , Catalogici codicum syriacorum Bibliothecce Bodltianm, O i o n i i , 1E6.

PIUEFATIO.

XVII

codices Bibliothecae nationis adivi, humatiissime a doctis viris quibus ditissimae h u j u s Bibliothecae cura commissa est acceptus, et pergrato usus hospitio a p u d religiosos SS. Cordium per integrum mensem cxcribendis Ephraemi sermonibus de passione operam navavi. Anno 1879 semel et iterum Londinum ad invisendos Britannicos codices me contuli, quod iter duobus annis sequentibus repetitum est. I n amplissima igitur ilia civitate per Íntegros menses degens, ditissimos Musaei Britannici thesauros et antiquissimos codices syriacos ex deserto Nitriae illuc asportatos, a n n u e n t i b u s magna cum beneyolentia h u j u s instituti . prsepositis, diurna m a n u versavi, et quae ad meum propositum faciebant quanta potui cura descripsi. Occasionem nactus, omnibus hisce viris qui meos labores f'overunt grato animo debitas ago gratias sicut et nobilibus ac prseclaris viris,augustissimi Regis Belgici in administrando regno ministris, q u i collato subsidio litterariis meis itineribus faverunt et suis officiis effecerunt ut e Bibliothecis Parisiensi et Bodleiana tres Ephraemi codices ad me Lovanium mitterentur et meis curis aliquo tempore crederentur, pro quo beneficio utriusque Bibliothecae praifectis grates debitas ex animo persolro. De ratione et ordine qua editionem adornavimus pauca dicenda Ediiiouis habemus. Quando operi m a n u m admoviinus, mens erat et est adhuc omnia Ephraemi opera sive j a m impressa sive in codicibus syriacis adhuc latentia in luceni edere; at urgebant amici ut absque dilatione typis mandarem quae collecta erant, ne forsan mihi illud idem accideret quod aliis evenit et nominatim P. Benedicto, qui morte praereptus non potuit Ephraemi editionem ab ipso incoeptam ad fiuem perducere. Hisce votis cedens, peritissimumque nactus typographum Dessain Mechliniensem, qui suis sumplibus tvpos syriacos ad opus cudendurn illico emit, constituí duo volumina successive proelo subjieere, quibus tertium I'orsan accedet, si qui delitcscunt adhuc diaconi Edesseni comment tarii, sermones et hymni aliquando inveniendi sint. P r i m u m volumen exorditur ab hymn is de E p i p h a n i a , quia tunc quando prima l'olia typis mandata sunt non suspicabar, genuinos octo S. Ephraemi hymnos de nativitate Christi in codicibus Britannicis delitescere et multo minus ibi inveniri S. Ephraemi commentarios, ab editoribus romanis omissos in secundam Isaías partem et in minores prophetas J o n a m , N a h u m , Sophoniam, Habacuc et Aggxeutn quos postea inventos descripsi et in altero voluinine editurus sum. Ilinc intelligitur quomodo factum sit ut hymni S. Doctoris non sint in uno volumine conjuncti, et sermones in altero. * * k

XVIII

Medio-

' " us

PK-EFATIO.

Hanc autetn in edendo textu syriaco methoduin secutus sum. U b i unius ejusdemque sermonis aut hymni plures ad manus codices habui unum elegi q u e m , quando transcribebain, antiquiorem aut inelioris notae j u d i c a v i ; hunc accuratissime quantum potui transcripsi, aliorum codicurn varias lectiones, qua; saltern alicujus momenti esse videbantur adjeci et ad apographum me.um ita dispositum editionem conformavi. S i c u b i tamen meo j u d i c i o codex mendosus apparuit. lcctionem accuratiorem quam alii codices subministrabant in loco mendoso reponere non haesitavi, lectione prioris codicis infra paginam rejecta. Multos manu versavi codices quorum descriptio infra habetur. Quum autem isti codices non ad eamdem sctatein pertineant, sed alii ad quintum vel sextum saeculum, alii ad octavum vel nonuin, alii adhuc recentiores sint, quumque amanuenses qui codices dcscripserunt non easdcm ortograpliiae leges sevarverint, hinc fit ut non u b i q u e cadem ortographia in mca editione fideliter ad codices expressa habeatur. Imo interdurn necesse I'uit interpunclionem vel ex aliis codicibus vel meo judicio corrigere et apponere, quia in antiquis codicibus ssepe puncta ita evanuerunt ut amplius legi non possint.

TransitiIlo.

Annolaliones.

Translalionem latinam e regione tcxtus in laciliorem l e g e n t i u m usuui apposui. I n ea autcm concinuanda, etsi purilatem et elegantiam sermonis non esse negligendam ratus cssem, in hoc tamen omncs meas curas impendi ut littcrae presse adhserens scusimi auctoris fideliter exprimerem ejusque styl um servarem quantum siuit indoles cujuscumque poeseos, praesertim vero svriacae. Q u ì e in liac re peccata I'uisse aut ego aut docti repericnt ad fincm operis retraclata rcperientur. Neminem syriace doctum fugit quam difficile sit carmina syriaca sicut hebraea in latinum sernionom transferre. Difficullas adhuc augetur c styli Ephrajmiani sublimitatc et concinnitate, ex frequenti lusu aut asson a n z a verborum aliisque ornamentis qute latine vix aut ne vix cxprimi possunt. E r r a t a , si quae sunt, eo facilius condonabit benevolus lector quod lexiea syriaca hucusque non p r a b e n t omnia subsidia qua3 intcrpres ab eis postulare posset. Aruiotaliones infra lextum appositae vel locos sacrae Scripturoe ab Ephraemo laudatos indicant, Vel lectorcm ad alia S . Doctoris opera remittunt vel ejus doctrinam, si quid obscurum sit, cxponunt. Ad singulos sermones et hymnos codices indicantur unde excripti sunt. In prolegomcnis disseritur breviori quam licuit modo de scriptis Ephraeini ex testimoniis veterum, de versionibus, codicibus et editionibus, denique de auihentia et indole serrnorium ct liymnorum qui in

PK/EFATIO.

XIX

primo nostro volumi ne continentur. Dissertationem de Ephraemi vita et actis, deque ejus arte metrica, in quibus inulta adhuc dubia et incerta sunt, ad alterum volunten reinisimus, expectantes si qua forsan in codicibus hueusque occultata lux affulgeat quaj umbras dissipet.

•So'iJii !)ajii Lo vanii die tèsto S, Joseph! 18" m a r t i ! Ì8H%,

AÜCXOR

PROLEGOMENA. i.

T E S T I M O N I A V E T E R U M UE S C R I P T I S S. E P H R j E M I .

Syrii omnes, c u m orthodoxi turn nestoriani et monophysitae, uno ore Ephrsemumutpraeclarissimuni suae gentis scriptorem et doctorem cel e b r a n t e u m q u e maximis encomiis exornant; nam et « magnum syroj'um vatem{J^VQQDJ J ^ J ) , » et asy rorum solem(]jJiosa) jj^Qjt), » et « C o l u m n a m Ecclesiae (Jl-A? JIO'ON) , » e t « Citharam

Spiritus

sancti

(J^iO

JJLJQJO «.»oij) » eum a p p e l l a n t , quae appellationes non apud syros scriptores tantum o c c u r r u n t , sed in officiis liturgicis quae quotidie a J a cobitis et Maronitis recitantur 1 . I m o h y m n i , cantica precesque metricae inofficiis Syrorum J a c o b i tarum et Maronitarum obvia, magn a m p a r t e m , e scriptis S . Ephraem i decerptae sunt. Nec absunt t Cfr. Ebed Jesu- in Cata/or/o Scripior. Syr. ad vocera p-V2>/ ap. Asseman. Bibl. Or. 1. III. pari. 1 . ; J . S . Asseman. Bibl. Or. 1, 5 5 ; Eljed.-Jesu khayyat, Syri orientates, R o m a 1870, p. 128 ; Cardahi Liber de arte poelica Syror., Romae, 1875, p. 9. In lomo I Opp. syr.-lal.S. Ephrwmi, praef. ad lect. recitantur verba librorum liturgicorum quibus utuntur Jacobitae et Marouilae. 2 Hymni« J - W ^VO; ¿ 0 1 3 vj»\VMT>; U-JJ J)OjO) ^OOVSl Jfc-yoJL ^ . O v o £ \ lK..n-,«> ^ ;

o m n i n o a b officiis Nestorianorum etsi non tam multa o c c u r r a n t 2 . Jpsi etiam Grarci

prsecationes

Ephrjemi

suis officiis h a b e n t .

in

Sancti

Nec recens est hie usus, sed ab ipso Ephrsemi sevo profectus, ut constat e S . Hieronymo.

Nondum

eriini

viginti anni a morte Ephrsemi effluxeranl, quum S . Doctor in libro De

mris

illustribus

testabatur

Ephraemum mox ad talcni claritudinem venisse ut in n o n n u l l i s ecclesiis ejus scripta post l e c t i o n e m scripturarum r e c i t a r e n t a r . Q u i usus in Ecclesia

graeca ita

perseveravit,

ut usque ad a n n u m 1 7 2 1

aliqua

Ephraemi scripta slavonice translata tempore j e j u n i i

quadragesi-

malis l e g e r e n t u r i n E c c l e s i i s totius imperii russici3. J ß . j ) \ ; in Breviario chaldaico lioimc impresso an. 1865. p. J a . , —»., ^ J t , ^.VJL, inserti S . Ephramum auctorem habent ut constat ex eodd. Mus;ei Britannici, Rich 7156 fol. 158-159,161 ; add. martusc. 14,675 fol. l ö i , etc. 5 Vi edicti Petri I eorum loco catechismus Theophanis Procopovitch introductus fuii. Vid. Tonddini Reglement cccles. de Pierre-le-Grand. Paris. 1874, p. 5 2 , not.

XXII

rBOlEGOHEIU.

Seripsit Ephrannus multa opera caque doctissima tain ligata quam soluta oratione, qua? partim edita sunt partim adhuc latent in codicibus bibliatliccarum Occidentis et Oricntis. Celebrantur ejus Commenlaria in vetus et novum Testamcntum , eloquentissimi ejus sermones, vehementes in ha*reticos odie, suavissimi ac piissimi hvinni. Adeo celeriter crevit Ephraeini fama apud suos et extráñeos, ut, ipso adhuc superstite, ejus libri in graecutn sermonem transferri cceperint, Quod opus, ipso vivente, incoeptum, post ejus mortem perseveravit. Sed audiarnus quid ai»tiqui de sanctissimo viro rel'erant. GregoPrimus oecurrit S. Gretforius u rim Nys- »f . senus. i>yssenus, senptor eoaevus, qui paucis annis post Ephraemi mortem panegyricam de eo orationem ad populum Nyssenum habuit K Is igitur testatur Ephram um omnibus notum, vita? ac doctrinse splendore universo terrarum orbi illiixisse nee unquam a recto vcritatis tramite deflexisse : « Cujusinodi autem, inquit, sunt ilia, quie ad contexendam ejus laudationem nobis proposuimus atque subjecimus? Actio nempe et contemplatio, quas virtutum examen consequitur, fides, spes, Charitas, pietas erga Deum, sacrarum Scripturarum meditatio, animi et corporis puritas, lacrymarum assidui-

' Gregorii Nysseni

Opp.

Ill, ap. Migne,

Patrot.

las, vitie solitudo, e loco in locuin secessio, malorum fuga, doctrina perpetua, precatio continua, jejunium et vigiliae immoderatae, humi cubatio, et vitae austcritas pene incredibilis, voluntaria paupertas cum humilitate singulari, misericordia humanam conditionem superans, zelus divinus in eos qui rabie ad versus pietatem atque religionein inveherentur; cuncta denique quibus ad Dei imaginem homo insignitur. Atque ista non aliunde, sed ex iis, quaj in variis ipse suis disseminavit scriptis, didicimus. » Ex ultimis hisc everbis colligitur jam tunc plura Ephrsemi scripta graece translata fuisse;nam Gregorius Syrorum linguam ignorabat, nec nisi grace Ephrsemi opuscula legere poterat. Haec autem diaconi Edesseni scripta in oratione Gregorii laudantur : 1° Confutatio anoinoeoruHi : 2° Disputationes adversus Novatum; 3° Comincntaria in V. etN.Testamentum, de quibus ait : « Omnem et antiquam et novam Scripturatn assiduo studio, ut quivis alius, studiose versavit, accurateque ad verbum est interpretatus, et ab ipsa procreatione mundi usque ad postremum gratiae librum, quae abdita, quaeque arcana ac recondita erant, spiritus adjutus lumine commentariis illustravit; » 4° Sermones de pcenitentia, de moribus, de rectse vitae Gr. XLVI, 819, sqq.

PROLEGOMENA.

institulis, de j u d i c i o cxlrcmo et s c c u n d o Christi a d v e n t u , de h u m i l i t a t c et c h a r i t a t c ; 5° T c s t a m c n t u m , e q u o h u n c visionem d e p r o m i t , q u a m onirics Fit.a- S. E p h r s e nii Scriptores r e t u l e r u n t , rictnpc : q u u m Epbraemus p a r v u l u s esset et a d h u c in u l n i s matris g e s t a r e t u r v i t e m in l i n g u a e j u s visam crevisse, q u a ; ad coelum u s q u e mox p e r t i n g e n s i n n u m e r a b i l e s Iructus d e d l t et derisis suis (Vondibiis toturn o b u i n b r a v i t o r b e m . Q u u m q u e I'rcqueiilissimus p o p u l u s conflucret et racernos i n d e colligeret, IVuctuuru (amen p r o v e n t u s u u l l i b i r n i n u c b a t u r ; imo q u o I'rcquentior fiebat l e g e n l i u m t u r b a eo dititir affluebat b o t r o r u m e o p i a . S e r m o n e s (l^ojaa) raeemis d e s i g n a b a n t u r , I'rondibus liymni (Jjl'%2£>). Ita v i s i o n e m e x p l i cat ipse Ephrocmus. G r c g o r i u s a u lem q u i in versione greeca h y m n o s a s e n n o n i b u s n o n d i s t i n g u e b a t visionern de s c r i p t o r u m co[)ia e t e l o q u e n t i a , n u l l a facta distinction«;, explieatl. Vix a m o r t c E p b r a e m i

viginti

XXIII

a n n i eiiluxerant, q u u m S. l l i e r o - H i e r o n y m u s hsec seribebat : . V i d Opp. grseco-lat. I , 28. 5° Sermo asceticus in quo est multa consolatio et humiliatio illis, q u i , ut salvi sint, cupiunt. V i d . Opp. grseco-lat. 1, 4 0 . 6° Sermo ad imitationem Proverbiorum et de timore Dei. V i d . Opp. grseco-lat. I , 7 0 . 7° Admonitio ad correctionern illoruin qui vitam serumnosam degere c u p i u n t . V i d . Opp. grsecolat. I , 1 1 1 . 8° Reprehensio sui ipsius. V i d . Opp. grseco-lat. I , 1 1 9 . 9° Sermo de recordatione dolorum cum confessione et gratiarum actione. V i d . Opp. grseco-lat. I , 144. 10° Ad pcenitentiam hortatur. V i d Opp. grseco-lat. 1, 1 4 8 . 11° Sermo actionem gratiaruin Domino complectens cum humilitate. V i d . Opp. grseco lat. 1. 12° Sermo admonitionis. Opp. grseco-lat. 1.

Vid.

13° Sermo multam humilitatem comprehendens. V i d . Opp. grseco lat. I Decern folia exciderunt, complectentia sermones 1 1 - 1 3 .

14°-15° Sermo in patres defunctos. V i d Opp. grseco-lat. I , 1 7 5 . 16° Deum micus co-lat.

De anima, qua debeat via supplicare, si quando i n i eam tentel. V i d . Opp. grse1, 1 9 3 .

17° De j u d i c i o et compunctione a n i m i . V i d . Opp. grseco-lat. I I , 50. 18° De patientia, de h u j u s sseeuli consummatione, de regno j u storuin et supplicio peccatorum. V i d . Opp. grseco-lat. I I I , 9 3 . 19° Sermo parseneticus ad E u logium. V i d . Opp. grseco-lat. I I , 170. 20° Quod non oporteat sibi indulgere et ridere. V i d . Opp. grseco-lat. I , 2 5 4 . 21° De secando Domini nostri J . C. adventu. V i d . Opp. grsecolat. I . 1 6 7 . 22° De beatitudinibus. V i d . Opp. grseco-lat. I , 2 9 2 . 23° De virginitate. V i d . Opp. grseco-lat I I I , 7 4 . 24° Adversus illos qui ssepissime peccant, et variis vicibus pcenitentiam agunt. V i d . Opp. grsecu-lat. I l i , 3 1 . 25° Conl'cssio cum precatione. V i d . Opp. grseco-lat. I , 1 9 9 . 26° A d m o n i t i o de piotate. V i d . Opp grseco-lat. I I , 1 4 5 . 27° De iis qui propria negligentia et ignavia excidunt, et excusationes in peccatis prsetendunt. V i d . Opp. grseco-lat. I I , 1 4 8 . 28° Ad fratrem qui ceciderat et

XXXIX

PROLEGOMENA.

de paenitentia. V i d . O p p . grsecolat. I I , 154. 29° A d f r a t r e m de dicto : melius est n u b e r e q u a m u r i . V i d . O p p . grseco-lat. I I . 164. 30° A d m o n i t i o d e caritate. V i d , O p p . grseco-lat. I I , 169. 31° De m o n a c h o tsedio affecto q u i dixerat m o n a s t e r i u m r e l i n q u a m e t i n s í e c u l u m revertar. Vid. O p p . grseco-lat. I I , 175. 32° De m o r i b u s p r a v i s et i g n a via. V i d . O p p . grseco-lat. I I , 183. 33° De d i f f e r e n t i a i n t e r vitam monasticam et saecularem. V i d . O p p . grseco-lat. I I , 185. 34° De passione D o m i n i nostri salva tori s. V i d . O p p . grseco-lat. I l l , 244. 35° De j u d i c i o et resurrectione. V i d . O p p . grseco-lat. I l l , 148. 36° De devotione q u a sese disc i p l i n a r e inilitem Dei oportet. V i d . O p p grseco-lat. I l l , 38. 37° De patientia et h u m i l i t a t e . V i d . O p p . graeco-lat. I I , 326. 38° De p a t i e n t i a et h u m i l i t a t e . Vid.. O p p . grseco-lat. I l l , 8 6 . 39° De r e s u r r e c t i o n e m o r t u o r u m . V i d . O p p . grseco-lat. I l l , 119. 40° De illis q u i ad i m p r o b i t a tem et i m p u d i c i t i a m a n i m a s decip i u n t dicentes n i h i l esse m a l i . V i d . O p p . grseco-lat. I l l , 56. 41° Ad f r a t r e m q u i controver< V i d . Rosen e t F o r s h a l l catabgus

codJ.

arab.

siarn egerat p r o p t e r Eli s;tcerdotein. V i d . O p p . gra'co-iat. I H , 6. 42° C e n t m n capita quse compreh e n d u n t n a r r a t i o n e s , historias, i n structionem, admonitionem. Vid. O p p . grseco lat I , 2 9 9 . 43° Narratio de J u l i a n o asceta. V i d . O p p . graeco-lat. I I I , 2 5 4 . 44° De recordatione mortis, de v i r t u t e et de divitiis. V i d . O p p . grseco-lat. I l i , 114. 45° H y p o m n i s t i c u m p e r speciem epistolse. V i d . O p p . grsecol a t . I , 188. 46° De v i r t u t i b u s , vitiisque vig i n t i tres sectiones. V i d . O p p . grseco-lat. I , 1. 47° A d m o n i t i o de vita m o n a s t i ca ad novitiutn m o n a c h u m . V i d . O p p . grseco-lat. I, 2 5 8 . 48° A d m o n i t i o d i v i n a . V i d . O p p . grseco-lat. I I , 77 49° De variis somnolentiae spec i e b u s . V i d . O p p . grseco l a t . II. 95. 50° De patientia et c o m p u n c t i o n e . V i d . O p p . grseco-lat. I I , 366. 51° A d m o n i t i o ad fratres q u i de loco i n l o c u m t r a n s e u n t . V i d . O p p . grseco-lat. I I , 108. 52° De ilio q u i in a u r e s f r a t r u n i legit q u o d c u m a m o r e ad p o p u l u m l e g e r e oportet. V i d . O p p . grsecol a t . I I , 128. 53° De m a n s u e t u d i n e . Vid. O p p . grseco-lat. I I , 138Duo sermones s u b n n . 36 et 37 descripMuscei

Britannici.

Londini 1846, p a g . 26 et s e q q .

XL

PROLEGOMENA.

ti desunt in cod. rom. 8 sicut et duo ultimi. Alia Ephrseini opuscula hahcntur in codicibus arabicis. Nempe : I o i n cod. arab. vat. 75, Coinmentaria in Gen. et Exod. 2° Sermo de transfiguratione Domini. Exstat in cod. vat. 45 f. 1 4 3 ; in cod. a r u n d . or. 21, Musaei Britannici. Impressus est in Ephraemi Opp. graeco-lat II, 41. 3° Sermo in mulierem peccatricetn. Exstat in cod. vat. I , Berceensi ssec. X V I I ; in cod. carsh. paris. 194, saec. X V I , fol. 118123. Vid. infra p. 311, sqq. 4° Sermo de Elia propheta. Exstat in cod. Beroeensi I ; in cod. carsh. Rich. 7209, SÍ«C. X V I , fol. 237-248. Forsan idem sit cum sermone syriaco qui habetur in Musseo Brit. add. man. 14,651. 5° Sermo de caeco nato. Exstat in cod. carsh. paris. 193, anni 1549, fol. 218-220; in cod. carsh. Bibl. Bodleian®, Hunt. 22, saec. X V I I , fol, 218-223. 6° Sermo de cruce in eodem cod. Bodleiano, fol. 292-301. 7° Sermo in feriam primam paschatis. Exstat in Musseo Brit. cod. a r u n d . 21, saec. X I I I , fol 209221. In cod. carsh. paris. habentur praeterea sermones de morte 1

Sermones omnes arabice g r a c e et latine qui Londini, Parisiis, Roma;, Oxonii exslant e n u m e rates babes parlim in J. S. Assemani. B,bl. Orient. I, 149-156; Ephraemi Opp. grceco-lal. prolegomena ad t. I, II et III; parlim in Rosen et Forshall. Cata I. codd. Orient!. Muscei Brit. Londini 1858-1846;

et poenitentia, de tirnore Dei, de charitate, fide et secundo adventu Christi, de fine m u n d i et antichristo; in codd. carsh. et arab. M usaei Britannici sermones de poenitentia et resurrectione et exitu a n i m a r u m , de poenitentia et j u d i cio, de luctamine cum diabolo ; in codd. carsh. Bibl. Bodleianae sermones eosdem fere titulos habentes. Quum codices sint recentiores difficile dictu est an sermones illi autlientici sint vel potius consarcinati ex variis S. Ephraemi sermonibus graece aut syriace exstantibus. Notandum est multo plures Ephraemi sermones e graeco in arabicuin, quam e syriaco translates haberi. I n codice Musaei Brit. A r u n d . or. 21, saec. X I I I , habentur quatuor sermones de hora mortis , quorum unus graece et l a t i n e , Opp. I l l , 2 6 0 , exstat 1 . Vita Ephraeini arabice habetur in Bibl. paris. et oxon. Interea autem durn Ephraemi opuscula ascetica e graeco in liuguas arabicam, latinam et slavonicam vertebantur, codices primigenium Ephraemi textum syriacum continentes in monasteriis praesertim Jacobitarum et Nestorianorum in Mesopotamia, Syria et iEgypto latebant solis Syris et Maronitis Payne Smith, Calal. codd. Syrr.et carsh. Bibliotheae Boclleianw, Oxonii, 1864; Uri et iNicoll. Calal. of orient. Bodl. library. Oxford 1780-1875; Zotenherg, catalogue rfes manuscr. syr. el carsh. de la Bibl nat. Paris, 1874.

PROLEGOMENA.

noti. Dìctu ìnirum v i d c b i t u r p r e c i p u o s et antiquissimos quos habcmus operarci S. E p h r a j n i i codices ex yEgypto in E u r o p a m esse advectos a t q u e ex illis omnes fere S. Doctoris sermones, h v m n o s ac commentarios desumptos esse q u i h u c u s q u e reperti et editi s u n t . A t q u e tamen res ita se h a b e t . Ad q u o d i n t e l l i g e n d u m pauca qusedarn sunt hie n a r r a n d a . Norurit omnes deserta Jügypti sseculo I V , i n n u m c r i s fere inorcachis i n h a b i t a t a i'uisse, p l u r a q u e t u n c temporis eedificata iuisse coeiio bin non solum i n I h e bai de sed e t i a m in deserto Scetensi, in valle N i t r i e n s i 1 . Q u u m fama sanctitatis m o n a c h o r u m zEgyptiorum per Syr i a m et Mesopotamiain divulgata q u o t i d i e inultos Syros rnonachos i n ./Egyptum a d d u c e r e t , u t testant u r R u f i n u s et P a l l a d i u s q u i ad íinem saìculi I V monachos deserti i n v i s e r u n t , exstructum f u i t pro inonacbis Svris in valle nitriensi coenobium q u o d V i r g i n i Deiparse d i c a t u m íuit. Etsi d e f i n i r i n e q u e a t q u o n a t n tempore surrexerit in deserto Scetensi S y r o r u m i l l u d cocr i o b i u m , c e r t u m est antiquissim u m esse et t e m p o r a Maho tnedana prsecessisse. H a b u e r i t istud coenob i u m , ut mos erat, ad u s u m mon a c h o r u m n o n libros litúrgicos t a n t u m sed et b i b l i o t h e c a m . Quamvis a u t e m Moslemi ; subacta sseculo < Hoüíe Uadi

ol-Natrun.

XLI

V I I E_jvpto. monacho« Scetenses disperserint magnoque numero t r u c i d a r i n t a t q u e monasteria p l e r a que subverterint, nonnulla tamen r u i n i s et direptioni r e s t i t e r u n t , ter quae i l l u d Syrorum q u o d hodieq u e p e r d u r a i . Ex variis annotationibuscodicibusappositis discimus, b i b l i o t h e c a m monasterii S y r o r u m scetensis tìodicibus syriacis ditata m fuisse prassertim a b abbate Aloyse n i s i b e n o , q u i , r e d u x a b itin e r e , q u o d B a g d a d u m susceperat prò negociis sui monasterii, in bibliothecam, a n n o Christi 9 3 2 , invexit 250 codices syriacos antiquissimos, qui p a r l i m in bibliotheca vaticana, p a r t i m in Museo B r i t a n nico c o n s e r v a n t u r . Successi vis temp o r i b u s alii codices a Syris in i E g y p t u m se r e c i p i e n t i b u s aliati b i b l i o t h e c a m d i t a v e r u n t . Interea a u t e m temporis bibliotheca c u m ipso coenobio non semel a Moslemis d i r e p t a f u i t , u n d e codices disj e c t i , dilacerati, n o n n u l l i a b l a t i . Sedatis a u t e m rebus, bibliotheca ì n s t a u r a b a t u r . Recentissima bibliothecae instauratio a n n o 1624 eiìecta est, et reperta sunt 4 0 3 v o l u m i n a q u o r u m u n u m q u o d q u e d u o vel tres codices c o n t i n e b a t . Quse c u m ita se b a b e r e n t , R o m a m a n n o 1706 venit Gabriel Eva, monachus maronita, redux ab itinere q u e i n , j u s s u Congregationis de p r o p a g a n da fide i n ^Egyptum ad Coptorum

******

Texius

SUI

riiOf-EGOiiESi..

p a t r i a r c h a m susceperat. Is n a r r a vit s u m m o Pontifici Clementi X I recondi in monasterio S y r o r u m nitriensi eodiccs syriacos, ai'abicos, coptos, maximse a n t i q u i t a t i s . A d d e b a t etiara G a b r i e l haisd d u b i a m spern fore, u t favore J o a n i u s patriarchse A l e x a n d r i n i , cui m o n a c h i illi Nitrienses p a r e b a n t , accedente a l i c u j u s i n d u s t r i i navique hominis opera, pars aliqua eoruin c o d i c u m facile in potestatein v e n i r c i . Quae c u m libentissim e audisset S u r a m u s P o n t i l'ex prohassetque, pro eo q u o t e n e b a t u r desiderio d i t a n d i b i b l i o t h e c a m vat i c a n a m copia codicum o i i e n l a l i u m , j u s s i t E l i a m , m o n a c h u m Maro itila 111 , necessario comineatu prius instructum, cum commendatitiis litteris ad J o a n n e m , C o p t o r u m p a t r i a r c h a m ccius m a t u r a r e ac velis, u t a i u n t , r e m i s q u e codic u m n e g o c i u m u r g e r e . C u m bisce m a n d a t i s Elias, a p p e t e n t e vere ab U r b e dimissus, a n n o 1707, vix sestate j a m a d u l t a A l e x a n d r i a m ten u i t . I n d e Caliiram progressus, Joannem patriarcham convcnit, susceptique itineris causam docuit. P a t r i a r c h a m u l t a c u m benevolentia e u m s u s c e p i t ; a t t r i b u t i s q u e sine mora c o m m e a t i b u s et litteris a d monachos Scetenses codicum doininos p e r h o n o r i f i e e dimisit : socios i n s u p e r a d d i d i t duos, rem m a x i m e necessariam in i t i n e r e periculoso p e r d e s e r t u m . Elias h u m a n i s s i m e a m o n a c h i s coenobii

S y r o r u m exceptus q u a m quoerebat b i b l i o t h e c a m t a n d e m irivenit. SpeIseuin d i c e r i a , codicibus t e m e r e aggestis eonstipatisque r e l e r t u m . I n g e i n u i t Elias, v i r non agrestis, nobilissimos I m m a n i a n i m i l'ostus a b i r o p r u d e n t i b u s .domini» i n d i g n o tractari, s p e r a v i t q u e f o r e , u t merces, quas ipsi possessore*, cen sibi m i n i m e necessarias, imo prorsus inutiles. tineis concesserant , n e c m u l t o n e g o c i o , nec m a g n a pretio in m a n u s suas veni reni. Sed eontra spem aceidit : nani ex tanta v o l u m i n u m farragine a t q u e c o p i a , vix quadragli) ta Elias a m o n a c h i s aegre, soluto p r e t i o , i m p e t r a v i ! . Ila u t e u m q u e con l e d o n e g o c i o , ad u r b e m C a i r u m c u m sui» libris r e d i t u m Elias maturavi^. Hie vero p a r u m a b f u i t , q u i n longo l a b o r e parta u n o m o m e n t o cuncta laber e n t u r N a n i , q u u m , superata N i t r n e s o l i t u d i n e , quod r e l i q u u m erat via;, navigio tssus, s e c u n d o a m n e conficeret, exortus r e p e n t e AIVir,iis, qui p e r »stateri! i E g y p t u m infestare solet n a v i c u l a m r a p u i t d i s j e c i t q u e ; q u u m q u e nautis remigio destitutis in a d v e r s u m obnitendi nulla esset ratio, cymba d i n procellas n e q u i d q u a t n ciuciata cessit, atque in o m n i u m conspectu m i s e r a n d u m in m o d u m f l u c t i b u s bausta est : s u b m e r s i s q u e u n a c u m E l i a et comite m o n a c h o l i b r i s , hic misere in aquis p e r i i t ; E l i a s vero ope alterius n a v i g i i , quod o p p o r t u n e s u p e r v e n i t , e x i m m i n e n t i fato

VU II

HUiltUOMKIU. e r e p t u s , i l l u d etinm a n a u l ì s , rum

Lord

m o d i c o laboris oblato pretio, faci-

svi'iacos

l e irnpetravit, ut subruersos c o d i piscarentur. Ltetus o b recuperatos

a n n o s postea n o b i l i s vir Curzon L i b l i o t h e c a m vidit et q u a t u o r codicesobtinuit. Felicior, anno 1839,

codices vitamquc

Elias

l u i t D. Taitarri a rnonachìs Svris

iter c o n t i m i a v i t u s q u e C a h i r a m . Ibi codices suos recensiti t, coeno o b s i t o s tersit, h u m c i a c t o s exsiceavit. S i c ea, q u a p o t u i t d i l i g e n t i a reparatos ipse i n Syriani lesti nans i l o m a m transmittendos curavit ; r c c e p t i q u c l'uerunt s u b d i e b u s natalis D o m i n i , e x c u n t e a n n o 1 7 0 7 , e t i n B i b l i o t l i e c a m vaticanam illati. Ex istis c o d i c i b u s eruta s u n t l'ere o m n i a S. Ephrgemi opera q m e

e m e n s 5 8 c o d i c e s syriacos a n t i quissimos2, unde desuinpsimus c o m m e n t a r l a S . Ephrseini in e d i tione romana deflcientia,nempe in ultirnam partern Isaiae, i n J o n a m , N a h u m , S o p h o n i a m , H a b a c u c et Agj;œum.

ces e coenosis N i l i v o r t i c i b u s exscrvatam

syriace b a b e n t u r i n m a g n a e d i t i o n e romana. Q u u i n a u t e m E l i a s narrasse! raultos in m o n a s t e r i o S y r o r u m scetensi reinanerc syriacos c o d i c e s , m i s s u s est a n n o 1 7 1 5 ad eos e m e n d o s J. S . A s s e m a n u s , q u i , etsi p l u s d u c e n t o s c o d i c e s vidisset t a n t u m n o b i l i s s i m o s q u o s d a i n , soluto pretio , o b t i n e r e p o t u i l . I d e m ipse e x i n d e in S y r i a m profcctus o p t i mos c o d i c e s ex A l e p o ali iscjue O r i e n t i s locis in E i b l i o t h c c a i o vaticanani i n v e x i t 1 .

Prudhoe

quosdain

codices

exiode obtinuit,

novera

Q u u m isti c o d i c e s repositi fuissent i n Musseo B r i t a n n i c o , n o b i l e s viri q u i b u s cura pretiosissimse huj u s B i b l i o t h e c t e d e m a n d a t a est e r u d i t i m i v i r u m T a t t a m i n jEgypt u m d e n u o m i s e r u n t , q u i felici successu a monachis Scetensibus 3 1 4 c o d i c e s syriacos 3 soluto pretio o b t i n u i t , q u i b u s c u m alia b e n e inulta h u c u s q u e ignota s c r i p t o r u m S y r o r u m et Greecorum opera t u m e t i a m S . E p h r œ m i p l e r a q u e opera sive edita sive i n e d i t a c o n t i n e n tur, ut ex infra d i c e n d i s patebit. Hac e m p t i o n e n o n d u m exhausta crat c œ n o b i i syrorum n i t r i e n s i s

Qui deinde monasterium Scet e n s e V i r g i n i a Deipara} i n v i s e r u n t viatores n u l l u m e x i n d e c o d i c e m in Europam attulerunt, donee, a n n o 1 8 2 8 , n o b i l i s vir Anglus

b i b l i o t b e c a , q u a r e solertissimi viri A n g l i n o n sine m u l t o l a b o r e , p r u d e n z a et e x p e n s i s , o p c viri iEgvpl i i , P a c h o n o m i n e , rursus, a n n o 1 8 4 1 , 1 7 2 c o d i c e s syriacos o b t i n u e r u n t et i n M u s œ u m B r i t a n n i cura i n v e x e r u n t i .

' Cfr. .1. S. Assemaui, Bìhì. Orient. I, praif. 2 la Mu-ìso Britannico reponuntur cum nota Ad Ut. matuisc. 12153-12181.

14i33-147."9. 17102-17274. Halle liistoriam vide narratam ap. W. Wright, Catalogne of the 3

Addii,

manusc.

* Addit.

munusc.

XL1V

PROLEGOMENA.

Subjungimus descriptionern codicum Eibliothecœ yaticanœ, Londinensis et Parisiensis, et codicum quidem vaticanorum descriptionern e J. S. Assemani Bibliotheca orientali t. [, p. 561, sqq., desumpsimus, quurn praesto nobis non fuerit Catalogus Bibiiothecœ apostolico vaticanœ a Steph. Ev. Assemano descriptus. I . C0D1CES KOMAW.

I. Cod. nitriensis V bombycinus, exaratus circa annum Christi 1100 in Scetensi S. Pisois Syrorum cœnobio ex antiquis ejusdem loci manuscriptis. Continet varia Chrysostomi, Jacobi Sarugensis, Ephrseini aliorumque scripta; et Ephraemi quidem sequentia habentur 1 : 1° De Annuntiatione Deiparse, sermo heptasyllabus , quo metro sequentes sermones exarati sunt. 2° De laudibus Deiparœ. Opp. syr. III, 60. 3° De Jona et Ninivitis. Opp. syr.-lat. II, 359. 4° De morte Aaron. 5° De timore Dei et consummatione saeculi. Opp. Syr. III, 629. 6° De jejunio.Opp.Syr.III,638. 7° In illud : Pone, Domine, custodiam ori mei. Opp. syr. II, 330. Syriac manuscriiits in the liritish Muséum, p a r t . IJI, praef. London, 1872 ; vici, etiam n o s t r u m opusc u l u m : Les manuscrits syriaques du Musée Bri-

8° Testainentum. Opp. grgecolat. II. 9° Vita S. Ephraemi auctore anonyrno, quae in Syrorum ecclesia in ejus coinmemoratione legitur. Opp. syr. III. initio. 10° De pcenitentia duo sermones. 11° In illud : Omnia vanitas et afflictio spiritus. Opp. syr. II, 338. 12° In illud : Tollatur peccator ne videatgloriam.Opp.Syr.il,344. 13° Paraeneses duae. 14° De correptione et reprehensione,paraeneses.Opp syr.Ili,654. 15° De Lazaro et Ecclesise symbolo. De Hosannis. Opp. syr. I l i , 209. 16° De fide sermones tres. Opp. syr. I l i , 164, sqq. 17° De Andrea apostolo, spurius sermo. II. Cod. nitr. VI niembranaceus. Expositio in Genesis et Exodum. Opp. syr. I. III. Cod nitr. VII, membranaceus, scriptus 21 dee. anni Grsecor. 834, Chr. 522. 1° De Ecclesia hymni 52. Opp. Syr. Ili, 359-366: 608, sqq. Alio ordine enumerantur in Bibl. or. I, 86, alio in Opp. syr. 2° De virginitate hymni 51. Collectio est hyinnorum varii argumenti quos enumerai Assemanus lannique, Behjique,

in Bulletins de l'académie 2« sèrie XLIX, n. 3 1880.

royale

de.

i S e q u i m u r e n u m e r a t i o n e m quae h a b e t u r Bibl. Orient. I, 159, sqq.

PROLEGOJIENA.

XL Y

Bibl. Orient, I, 91-98. Eos non 2° De defunctis cantus 38, fol. inveni in editione romana. 31-48. 3° De fide hymni 87. O p p . syr. 3° De defunctis cantus heptasylI I I , p. 1, sqq. labi 15 hoc ordine : de episco4° Adversus haereses hymni 56. pis 1; de monachis 2 ; de presbyO p p . Syr. I I , 437, sqq. teris et diaconis 1; de mulieribus 1; 5° De paradiso h y m n i 15. Duo de viro qui orphanos r e l i n q u i t 1; ultimi desunt in Opp. syr. 111,562. de m u l i e r i b u s quae orphanos relinI n v e n i u n t u r a u t e m ap. Overbeek, q u u n t 1; de divitibus et p r i n c i p i bus viris 1; de omnibus d e f u n Ephraemi syri opp. select. p . 339. I V . Cod. nitr. V I I I m e m b r a n a - ctis 1; de peste 2 ; de sacerdotibus ceus exaratus a Barlaham,scriptore et monachis 1; de omnibus d e f u n E d e s s e n o , i n S a r m i n pro monasterio ctis 1; de sacerdotibus 1. S. Danielis in monte Sciulae 20 Omnes isti c a n t u s , perturbato F e b r . a n n i Graec. 863, Christi 552. o r d i n e , h a b e n t n r O p p . syr.-lat. E m p t u s a Moyse abbate Scetensi I I I , 125, sqq. u n a cum 250 aliis a n n o Christi V I I I . Cod. nitr. X V I I m e m b r a 9 3 2 . I n eo c o n t i n e n t u r : naceus : I n s u n t : I o De paradiso h y m n i 11. O p p . 1° De poenitentia, patientia et syr. I I I , 562, sqq. virtutibus paraeneses 15; e n u m e 2° De Nativitate Domini hymni r a n t u r Bibl orient I , 138. Vid. 15. O p p . syr. I I , 396, sqq. O p p . syr. I l i , 412-450. V . Cod. n i t r . I X membrunaceus 2° De defunctis cantus 11. E n u exaratus a b eodem scriptore qui m e r a n t u r Bibl. orient. I , 136 et codicem praecedentem exaravit et h a b e n t u r in Opp. syr. I l i , ceteris dono datus ccenobio Scetensi a cantibus supra enumeratis imZoara, Pauli Tagritensis filio. I n mixti. eo continentur : I X . Cod. Assemanianus III , I . De fide h y m n i 87. Opp. syr. m e m b r a n . exaratus a Severo in monasterio S. Barbarae in monte I I I , 1, sqq. VI. Cod. n i t r . X I V m e m b r a - Edessae sub J o a n n e patriarcha 25" inart. anni Graecor. 1172 , naceus : Christi 861 : I o Sermo de lucta spirituali. 1° Commentarla in G e n e s . , Ex2° Sermo de J o b . V I I . Cod. n i t r . X V I exaratus a o d . , Levit., N u m e r . , D e u t . , J o b , T h e o d o r a die 8 oct. a n n i Graec. J o s u e , J u d i c e s , IV R e g . , X I I Propilei. m i n . , E z e c h . , J e r e m . et 1135, Christi 823. I n s u n t : I o De defunctis cantus 31, fol. thrcnos, Cantic. D a n i e l . , Isaiam. 1-31. E d i t a in Opp. syr. I - I I . Praeter

XL VI

PKOLEffOMENA.

Jonam, Nahum, Habacuc, Sophoniam, Aggaeum, 24 capila posteriora Isaia? et duo ultima threnoruin capita quae edituri sunius i ri altero volumine. X . Cod. Asseman VI bombycinus, exaratus in coenobio S. Jacobi in monte Edessae 12 maii anni Grsecorum 1534, Christi 1223 : I o Senno quod tempore orationis non sit ridendum. XL Cod. Asseman. XVI, bonibycinus ijisunt inter alia ; I o Duo carmina, 2° Brevis S, Ephraemi historia. Edita in Bibl. or. I, 25, XII, Cod. syr, vat. X , exliibentur scilae 40, de quibus sermo erit in secundo volumine. J . S. Assemanus hisce verbis summatim recenset Ephraemi scripta in codicibus vaticanis inclusa : « Syriace habentur in Nitriensibus codicibus hymni plus quam quadringenti, videlicet, de Nativitate Christi 15, de Paradiso 15, de Ecclesia 52, de Virginitatc 51, de Fide 87, de haeresibus 56, cantus Defunctorum 31; hymni paraenetici et paracletici de Del'unctis 59 ; carmina varia heptasyllaba 54 et Testamentum. » « Extant soluta oratione commentarla in totum fere vetus Testamentum. » Hsec omnia edita sunt svriace et latine tribus tomis in fol. a Petro Benedicto et Stephano Evodio Asse1 Vid. W . Wriglil caìalojve

oj the Syr ine

ma-

inano Deficiunt tamen non pauca lectu niuiis difficilia eo quod codices aquis Nili corrosi vel aetate detriti fuerunt. XIII. Codd. 21 et 25 Musaei Borghiani tres praebuerunt P . Zingerle sermones de monaehis quorum unum ipse edidit in Monumenta sjriaca e.r romcinls codd. collecta. QEniponti 1869, vol. I, p, 6 - 1 2 ; duos alios in opusculo : S. P. Ephram Syri sermones duo e codd. sjriacis. Brixen. 1868. Tres isti sermones syriace dunitaxat editi sunt. I I , CODICES MUSiEl BRITANNICI

XIV. Cod. add. 14570, membranaceus ssec. V-Vl, unus ex iis quos Moyses Nisibenus anno 932 pro coenobio Scetensi emit. Insunt: 1° Sermo adversus lalsas doctrinas l'ol. 1-21. Syriace edidit Overbeek in opere Ephi'ceml Syri al io r unique opera selecta, Oxonii 1865, p. 21. 2° Sermo de Domino nostro, Ibi. 23-52. Habetur inl'ra p. 144. X V . Cod. add. 17189, membran. saec. V-VI, unus ex iis quos Moyses JNisibenus anno 932 emit. InsunL : 1° De Miraculis a Moyse in Mgypto patratis ibi. 1-4. 2° De descensu Spiritus sancii et divisione lingg. l'ol. 4-6. nuscripts 1872.

in ti.e British

Museum.

L o n d o n , 1870-

PROLEGOMENA.

3" De jejunio et dc creatione fragmenta fol. 6-12. 4° De transgressione Adae fol. 12-16. Syriacc hncc omnia edidit Overbeek, lib. cit. XVI. Cod. add. 14574, membran. saec. VI. In sunt : 1° Duo sermones adversus falsas doctrinas, fol. 1-19. Syriace edidit Overbeek, lib. cit. cfr. supra XIV, 1. 2° Fragmenta hym riorum de fide 11-14, 24-29, fol. 20-29. 3° Fragmenta hvmnorum adversus hsereses, fol. 30-32. XVII. God. add. 12176, membran. ssec. V-VI. Insunt : 1° Sermo de admonitione, fol.

1-2. 2° Hymni de fide fol. 2-31. Iidem sunt et eodern ordine veniunt ac in cod. Ill supra. Opp. Syr. I l l , 1, sqq. 3° Hymni adversus hsereses fol. 31-50. Iidem sunt ac eodem ordine veniunt ac in cod. I l l supra et in Opp. Syr. II, 437, sqq. Tria in codice folia desunt. 4° Fragmenta ex hvinnis nisibenis 75-77. V. Bickell. Carm. Nisibena. XVIII. Cod. add. 14572, membran. ssec. VI. unus ex eis quos Moyses Nisibenus pro ccenobio Scetensi anno 932 emerat. I n s u n t : 1° Hymni Nisibeni numero olim 77, quorum 70 remanent. Editi fuerunt syriace et latine a Bickell, Carmina Nisibena. Lipsiai, 1866.

XLV1I

XIX. Cod. 14571. Mem bran, scriptus a Juliano Edesseno anno grascorum 830, Christi 519. Insunt : 1° De Nati vitate Domini hymni 16, fol. 1 1 0 , alio ordine dispositi aliterque divisi ac in Opp. Syr. [T, 396, sqq. Qusedam defioiunt. 2° De jejunio hyrnni, hymni 10, fol. 11-16 quorum non remanent nisi fragmentum 5', deinde 6-10. Impriinendi a nobis. De azymis hymni duo. fol. 1718. Hàbentiir infra p. 570. 4° De crucifixione hyrnni 6, ultim. imperf. fol. 18-26. Habentur infra p. 624. 5° De effectibus crucis vel de resurrectionc, (non de dominica palmarum ut erronee habet Wright in Catalogo p. 411 ', hymni 3, fol. 27-28. Imprimendi in volumine II. 6. De tabulis legis hymni duo, fol. 29-31. Recensentur a J. S. Assemario BibI. Or. I, 91 inter hymnos de Ecclesia quos continet codex III supra. Imprimendi in vol. II. 7° De Adam et Eva hymni sex fol. 31-38. Recensentur a J. S. Assemano inter hymnos de Ecclesia. Habenturin Opp. Syr. II, 318326. 8° De libero arbitrio hymni 3. Opp. Syr. Ill, 359, sqq. 9° Hymni 7, fol. 42-50. A J . S. Assemano enumerantur inter hymnos de Ecclesia B'.bl. Or. I, 89, n.

X L Vili

PROLEGOMENA.

'25-31. Opp. Syr. I l l , 557, 610, sqq. 10° Hymni 3, Col. 52-60. E x collectione nisibena a Bickell edita. 11» De fide hymni 7, fol. 60-69. Exstant in O p p . Syr. I l l , p. 2 2 , 2 6 , 29, 38, 4 0 , 57 Inseruntur duo hymni neinpe hymnus 29 de E c clesia et unns de morte. 12° De resurreetione hymni 2 , Ibi. 70-77. Editi a B i c k e l l . 13° De Paradiso hymni 15, fol. 77-105. O p p . Syr. I l i , 562, sqq. T r c s ultirnos in O p p . Syr. desideratos edidit Overbeek, op. cit. p . 339, sqq. 14° De J u l i a n o apostata hymni 4 , fol. 105-114. E d i t i ab Overbeek op. cit. p . 3, sqq. X X . God. add. 14573, membran. saec. V I u n u s ex illis quos Moyses Nisibenus anno 9 3 2 emit pro coenobio scetensi. Insunt : 1° S e n n o de J o n a et Ninivitis l'ol. 3-20, imperi'. V i d . supra cod. I , n. 3. 2° Pareeneses duae imperf., fol. 21-28. Pro secunda vid. Opp. Syr. I l i , 654. X X I . C o d add. 1 4 6 3 5 , m e m b r a n . scriptus anno Chr. 555. Insunt : 1° De Ecclesia hymni 5 , duo tantum sunt integra. X X I I . God. add. 14627, membran. saec. V I - V I I . Insunt : 1° De j e j u n i o hymni olim decern quorum duo tantum ultimi remanent. I m p r i m e n d i a nobis. V i d . supra cod. X I X , n. 2.

2° De azymis hyinni olim 21, fol. 7-17. Desunt hymni 7 - 1 2 , Duos priores continet c o d . X I X , n. 3, supra. Habentur infra p . 570. 3° De crucifixione hymni 3, fol. 17-22. Habentur infra p . 6 3 7 , sqq. 4° De resurreetione hymni 5 . fol. 22-27. A nobis i m p r i m e n d i . X X I I I . Cod. add. 12144, membran. scriptus in iEgypto anno Domini 1081. Continet catenam Patrum in Scripturam a Severo monacho Edesseno anno Christi 861, confeclam ex variis Patrum commentariis. Cfr. supra cod. I X . Insunt : Scholia Ephrsemi in libros R e g u m , 12 prophetas minores, Ezechiel, J e r e m i a m et Lumentationes , Danielem et I s a i a m . E q u i b u s d e s u m p s i m u s quaedesunt in Opp. Syr. II. X X I V Cod. add. 14506, membran. saec. X I pro fol. 1 - 1 1 9 ; folia 85-96 palimps. saec. I X -, folia 119235, saec. I X vel X . Insunt : multi hymni quorum p l e r i q u e Ephraemi sunt. E i nominatim adscriburitur sequentes : 1° De Beata Maria V i r g i n e , fol. 6-14. 2° De martyribus et confessorib u s , fol. 18-29. 3° De 4 0 martyribus, fol, 8791. 4 ° De E p i p h a n i a , fol. 115-118. N o m e a Ephraemi deest. Cfr. infra n. 7. 5° De annuntiatione Zachariae, Beatae Virgin is et de Nati vitate

PROLEGOMENA.

D o m i n i , lol. 120 156. O p p . Syr. J I , sed liic septem h a b e n t u r q u i d e f i c i u n t in edit, r o m a n a 6° Sugilae de Beata V i r g i n e , de S i m e o n e S e n e , de Maria et Magis, d e Domino et J o a n n e , fol. 156-168. 7° De E p i p h a n i a , Col. 168-183. Vid. infra p. 4. sqq. 8« De j e j u n i o , fol. 194-197. Eplirieini n o m e n deest. Hos ornnes hymnos exseripsimus. H y m n i S. Ephraemi de Nativitate et E p i p h a n i a h a b e n t u r in c o d d . a d d . 14515, a n . 8 9 3 ; 14516, saec. I X ; 14520, ssec. V i l i ; 14511, saec. X ; 14512, ssec. X in quo h a b e n t u r etiain h y m n i de j e j u n i o . Collectiones illae liaud integrae s u n t , ut fit in l i b r i s liturgicis; eas c o n t u l i m u s c u m aliis codicibus. X X V . Cod. a d d . 17141, m e m b r a n . saec. V I 1 I - I X . Inest colleetio hymnorum, quorum sequentes Ephraetno a d s c r i b u n t u r : n e m p e d e E p i p h a n i a 7 ; de vi^i li is frat r u m 1 9 ; d e p c e n i t e n t i a ; de Ecclesia et virginitate 3 ; q u i n q u e Sugitae, h y m n i ad m e n s a m decantandi in vigiliis s a n c t o r u m . X X V I . Cod. a d d . 14592, m e m b r a n . saec. V I - V I I . I n s u n t h y m n i . 1° De confessoribus olim 12, n u n c 5 u l t i m i s u p e r s u n t fol. 5 7 - 6 1 . 2° De filiis Samona; 2, fol. 6 1 - 6 2 . 3° De A b r a h a m K i d u n a i a 15, fol. 62-72. 4« De J u l i a n o Saba 2 4 , fol.75-86. X X V I I . Cod. 14615, m e m b r a n . saec. X . Q u i n q u e sermortes de

XUX

t r a n q u i l l i t a t e . de perfectionc frat r u i n , de verbis Isaiae : tollatur peccator (opp. II, 344), de martyribus, de i n c a n l a t o r i b u s . X X V I I I . Cod. 12166, m e m b r a n . saec. V I , sermones de fide. O p p . Syr. I I I , 164, sqq. Exscripsimus h y m n o s et sermones in codd. b r i t a n n i c i s hueusq u e e n u m e r a t i s q u i non s u n t hu^ c u s q u e e d i t i . Multi alii códices u n u m a u t a l t e r u m Ephraemi serm o n e m vel h y m n u m c o n t i n e n i nernpe : I o D u o sermones d e misericord i a , cod. a d d . 14614, saec. V I I I . et cod. a d d . 14613, sa;c. I X . E d i d i t O v e r b e e k , l i b . cit. 2° E p í s t o l a ad monachos m o n tenses, cod. 14623, a n 8 2 3 et cod. 17213, saec. I X . E d . O v e r b e e k , l i b . cit. I n codem cod. 14623, f r a g m e n t u m tractatus adversus B a r d e s a n e i n . E d i d i t Overbeek , l i b . cit. 132. 3° T e s t a m e r i t u m , cod. 14666, saec. V i I - V I I I 5 cod. 1 4 5 8 2 , saec. V I - V I I ; cod. 14624, scec. V I I V I I I . V i d . O p p . graeco-lat. II, 395-437 ; O v e r b e e k , L i b . cit. p . 137, sqq. 4° Vita Abrahae Kidunensis Ephraemo adscripta, c o d . 12160, saec. X . 5° S e r m o r o g a t i o n u m , cod. 1 7 1 6 4 , s a e c . I X . F r a g m e n t u m , cod. 17145, ssec. X . 6° De N i c o m e d i a et resurrectione, cod. 17145, saec. X .

L

PHOLEGOIIENA-

7° Sermo pro t e m p o r e pestis X I ; a l i i , cod. 1 4 6 3 0 , sœc. X ; eodcm cod. cod. 14656, saec. X . 8° De peccatrice, eod. 14651, 19° Paraenesis, cod. 14605, a n n i scriplus a n n o Christi 8 5 0 ; cod. 653. 17226, saec. X I I . H a b e t u r i n f r a 20° De solitariis, cod. 1 7 2 6 2 ? p . 314. saee. X H . I b i d e m de h u m i l i t a t e . 9° De Abrahame» e j u s q u e tvpis, Exstat o p p . I I I . cod. 17226. E x s e r i p s i m u s . 21° D e d u a b u s m e m o r i i s , cod. 10° De a d m o n i t i o n e et peenilen- 1 7 1 8 2 , saec. I X , cod. 14611, saec. tia, eod. 17109, scriptus a n n o Chris- X . O p p . I I , 350. ti 8 7 3 - 8 7 4 ; cod. 14735, soec. X I I . 22° L a u d e s Ephra&mo adscripta-, H a b e t u r infra p 276. Exstat etiam cod. R i e h . 7156, fol. 151, 156, i n cod. 14588, saec. I X . 158, 161 ; codd. a d d . 17219, fol. 11° Contra Bardesanein frag- 150, 155, 157, 158, 160 ; cod. m e n l u t n , cod. 14623, scriptus a n - a d d . 14675. n o 8 2 3 ; cod. 17193, scriptus a n n o 23° Preces jLcLi-3 Ephraemo Christi 1493. adscriptae, cod. a d d . 17190, fol. 12° H y m n u s d e d o c t r i n a c u m 1 1 4 ; 14501, passim et in aliis f r a g m e n t i s aliis, cod. 17206, saec. codd. l i t u r g g . Nonnullae h u j u s X I - X I I . De sacrifìcio Isaaci i b i d . m o d i p r e c e s impresste sunt in bre13° De E l i a et v i d u a , c o d . 14651, viariis et missalibus J a c o b i t a r u m a n n i 850. et M a r o n i t a r u m . I n m u i t i t u d i n e 14° De fine m u n d i ei m e r c e d e c o d i c u m l i t u r g i c o r u m quos M u justorurn f r a g m e n t u m , c o d . 14629, saeum B r i t a n n i c u m possidet saesaec. V I I I - I X . pius occurrunt absque nomine 15° De fine m u n d i , j u d i c i o et auctoris h y m n i , i n t e r d u m etiarn m o r t e , cod. 14735, saec. X I I . sermones m e t r i c i , S. Ephraemi. 16° H y m n i de morte et d e f u n c - Saepius quaedam strophae d e f i c i u n t ; tis, cod. 17207, saec. I X ; 17109, quae autem servantur inlaetae et scriptus a n . 8 7 3 - 7 4 ; 17130, scrip- immutatae r e c i t a n t u r . De p r e e i b u s tus a n n o 877. sive )> " ^ quas Ephraemo tri17° S e r m o n e s de D e f u n c l i s , cod. b u u n t u r in codicibus liturgicis R i e h . 7190, saec. X U l . P r i m u s et alibi sermo e r i t . tertius exstant. O p p . syr. I I I . I n eodem codice sermo de exIII. CODICES PAR1S1ENSE8 BIBLIOTHEK h u m a t i o n e ossium J o s e p h i . riATIONIS 18° H y m n u s de D e f u n e t i s , cod. X X I X . Cod. 196 (ancien fonds 14582, an 816, cod. 17180 sjec. 1 Vide Zotenlmi'g, Cataloyui des manuscrils syriaques de la Bibliothèque nationale. Paris,1874.

PKOLEGOMENA. 112) ssec. X I V Itilcr m u l t a s J a c o b i S a r u g - , h o m i l í a s hi i n s e r u n t u r S . Ephrsenii s e r m o n e s m e t r i c i : I a De n a t i v i tate D o m i n i , fui. 2 4 circi ter. 2° De a d m o n i t i o n e et d o c t r i n a , Ibi. 9 8 . H a b e t u r i n t r a p . 2 7 6 . 3° Parsenesis d e r e p r e h e n s i o n e . O p p . Syr. I l i , 6 5 4 . 4° I n d o m i n i c a m p a l m a r u m , f o l . 2 3 1 - 2 3 6 . O p p Syr. I l i , 2 0 9 . 5 a De passione et cruci fixione s e r m o n e s 8, Ibi. 3 2 4 - 3 5 5 . H a b e n t u r iidern s e r m o n e s in c o d d . 189 et 200. Vid. infra p. 342, sqq 6° F r a g m e n t u m s e r m o n i s et d u o h y m n i , fol. 4 4 5 - 4 4 8 , M o n u m e n t a e codd. rom. collecta. OEniponte, 1860, I, p. 4. X X X . Cod. 1 9 0 , saje. X V I I I , Insunt : I o S e r m o d e a m o r e doctrinse. E x s t a t etiarn cod. 13, fol. 123 5 1 6 , fol. 8 3 et Ibi. 130. O p p . Syr. Il, 336. 2° S e r m o d e r e s u r r e c t i o n e et j u d i c i o , ibi I I . O p p . Syr. I l i , 2 4 2 . 3° S e n n o d e h u r n i l i t a t e , Ibi. 2 7 . O p p . Syr. I l i , 6 1 4 . 4° S e r m o d e i n o n a c h i s E d i d i t Z i n g e r l e M o n u m e n t a Syriaca e c o d d . r o m . colicela. O E n i p o n t e , 1860, I, p. 4. X X X I . Cod. 122, ssec. X V . Insunt. I o De s e p u l t u r a À a t o n i s c o d . 1 2 2 . fol. 84. I l'x p. Smith, Cuta!,

codil. Syr. Bibl.

Bodleìa-

M

2° T r e s sermone* d e d e f u n c t i s . S e q u e n t e s a d j i c i e n d i s u n t serm o n e s : 1° De exilio et s i l e n t i o , c o d . 197 ; 2° De j u d i c i o e x t r e m o et fine m u n d i , c o d . 2 4 3 ; 3° De pnenitentia et vita m o n a s t i c a , cod. 177 ; 4° De Messia v e n t u r o , cod. 13 ; 5° De egressu aniinse. X X X I I . Cod. 2 4 , ssec. X V I , 4 h y m n i in B r e v i a r i o c h a l d a i c o i m pressi. X X X I I I . Cod. 8 6 , ssec. X V I I . 4 Sedree i n missali i n a r o n i t i c o irnpressse. X X X I V . Cod. 145, s c r i p t n s aun o 1 5 5 6 . H y m n i Scaliti d i c t i , fol. 2 0 4 - 2 3 3 ; cod. 1 4 6 , SKC. X V I I ; c o d . 1 4 7 , ssec. X V I ; c o d . 148, ssec. X V I I ; c o d . 1 4 9 , s®e. X V . X X X V . C o d . 161, Siec. X - X l . Collectio h y m n o r u m S . E p h r s e m i et J a c o b i S a r u g c n s i s . X X X V I . C o d . 2 3 5 , ssec. X I I I . Acta S. E p h r i e m i , lol. 1 2 5 - 1 4 2 ; d i f f e r u n t a b actis iinpressis. Vita A b r a h s e K i d u n e n s i s Ephrsem o a d s c r i p t a , fol. 3 - 1 2 . C f r . cod. 2 3 4 , fol. 1 7 2 . O p p . {>rseco-lat. I I , p . 1. I V . CODICES

BIBLIOTHECJE

BGDLEIANJE 1 .

X X X V I I . Cod. Marsh. 711, c h a r t a c e u s ssec. X V . I n s u n t . 1° S e d r a d e j u s l i s , fol. 1. 2° H y m n u s d e d e f u n c t i s s a n c t a T r i n i t a t c . fol. 2 . rue. Oxonii, 186í.

et

Ml

PROLEGOMENA.

3° Sugita de peccatore, fol. 4. 4° De poenitentia et de creatone Adae, fol. 5. 5° Sermo de ultimo judicio, fol, 9. 6° Sermo de haptismo C o s t a n tini. Edidit Overbeek lib. cit. 355. 7° Sagita de Testo Resurrectionis, fol. 16. 8° Sermo de morte honorum et malorum, fol. 18-21. 9° Sermo de fine et consummatione mundi et altera de del'unctis, fol. 26-40. 10° Sermo adversus Judaeos, fol. 40. 11° Sermo de fide et operibus, sequuntur quaedam excerpta cum versione carshuniea, fol. 42-53 12° Preces S. liphraemi, fol. 54. 13 a Sermones consolatori! de defunctis et supplicatio ad Deum pro hominibus, fol. 56-60. 14° Sermo de incarnatione, fol. 60-65. 15° Sermo adversus Nestorianos, alius de morte physica, tertius de fine mundi, fol. 65-67. XXXVIII. Cod. Marsh, 453, art. 3, chartaceus , saec. XV. Ephraemi excerpta quae fere omnia edita sunt. XXXIX. Cod. Thurston anni 1628, chartac. Insunt : 1° Sermo de fine et eonsummatione, de Gog et Magog, fol. 5775. 2° Sermo de humilitate et fide, fol. 95-108.

3° Alphabetum Epliraemi, fol. 108 112. Nonnulli sermones et hymni sparsim aliorum scriptis immixti habentur, nempe : 1° Sermo de humilitate et adinonitione et amore doctrinae et de praeccptorc et discipulo, cod. Hunt.250, ssec. XII, fol. 147-152. Cfr. cod. Poe. 10, ubi sub eodem tìtulo sermo Ephraemi habetur. 2° Psalmus Lux orta est justis, cod. Hunt. 109. Vid. Opp. Syr. II, 330 Sachau, Theodori Mopsuesteni fragmenla sjriaca, Lipsiae 1879 , p. 23. Psalmus iste Theodoro Mopsuesteno tribuitur incodd add.14675,14677,17219, MuseeiBritannici, atin codd. Rich. 7156; in codd. Bodleian. Hunt. 1091, Marsh 453 ; in codd. paris. 14 et 24 et iu catal. Bibl. Vatic. t. Ili, p. 510, Ephraemo tribuitur. Et recte quidem, nam stylus optimc syriacus indicat hy in mirri non graeca lingua qua sola Theodorus scribebat sed syriaca exaraturn l'uisse. 3° Sermo Deus largire scientiain cod. Daw. 55, cod. Marsh 361, 706. Opp. gra>co-lat. II, 569 ; Syrlat. II, 336. 4° Sermo de Ecclesia , cod. Marsh. 706. 5°Senno de Dei omnipraesentia, id. Poe. 10, fol. 164. 6° Serrilo de humilitate, cod. Poe. 10, fol. 182. Opp. Syr. I l i , p. 644.

PROLEGOMENA.

7° Sermones quinque de hutnilitate, de poenitentia, de festo IIosannorum, de verbis Isaiae (opp. syr. II, 344), de fine et consummatione, Gog et Magog. Supra X X X I X , n. 1. 8° Fragmentum et sermo de admonitionibus et prseceptis et de peregrinis, cod. Hunt. 595, ssec. XV, fol. 66-89, 105-108. 9° Sermones de del'unctis : episcopis, monachis, laico qui orphanos reliiiquit, mulieribus, cod. Bod. or. 412. Cfr. Opp. Syr. Ill, 225. 10° Ilyinni « Scala; » dicti habentur, codd. Poc. 333, Marsh. 479, Hunt. 594. AliarumBibliotheearuin codices Syriaci qui nobis innotuerint in volumine II indicabuntur. y.

ED17 JOKES TYPIS IMPRESSjE.

1° Editio Ambrosii Camaldule.nsitun pra'fecti generalis. Ambrosius, qui anno 1431 Cainaldulensium prsel'ectus generalis renunciatus fuit et Florentine anno 1439 obiit, antequam toti Camaldulensium ordini prseficeretur jam 20 opuscula ascetica e grtecolatina fecerat 1 . Nee desunt scriptores anonymi qui ante eum seri Vid. Opp. grwco-lut. I, proleg. LXXXV; II pi-auf. XX-XXII. Opp. yrceco-lat. I, proleg. LXXXI. 3 In ilia edition« numerantur opuscula. 1 9 ; in codicil.u; autem nunc 20, vel 21 aut etiam 23,

LUI

inones Ephrseini latinilate donaverant. J . S. Assemanus diaconi Edesseni ascetica opuscula 23 recenset in codicibuslatinis vaticanis exstantia antequam Ambrosius suain translationem adornaret 2 . Alia in codicibus anglicanis exstare monet idem doctissiinus auctor. Prima autem latina translatio typis mandata illa fuit Ambrosii. Primo prodicrunt quinque sermones de poenitentia, de timore Dei, de compunctione, de angustia animce, de caritate, de judicio et compunctione, cum hac annotatione : « Impressus per magistrum Bartholomseum Guldinbeck de Sultz, Anno 1475 » Altera editio multum locupleta, nempe omnia opuscula ab Ambrosio translata 3 complectens, typis prodiit Fiorentise anno 1481 per Anthonium Bartholomsei Mischomini in-4. Repetita Brixiae 1490 ; Parisiis 1505 ; Argentorati 1509 et 1585; Colonia; 1547, in qua additi sunt nonnulli sermones abanonyino interprete latine translati ; Patavino anno 1585. Translatio latina Ambrosii gallico rcddita est per Petrum Gueveret. « La fleur de predication, » Parisiis 1520, germanice vero per Joannem Scliuaigerum Moguntise , 1565.

quod discrimen non in re est, sed in numero tantum. Nam alicubi sub uno numero plures sermones continentur qui alias in plures números dividuiilur.

LIV

PROLEGOMENA.

2° Edilio P. Fr. Zini Veroneusis. Undevigi riti alia Ephraerni opuscula ascetica e graecolatina fecit P. F. Zinus Veronensis. Prima editio prodiit Yenetiis 1561, repetita Dilingse 1562, et rursus Venetiis 1574. in terea ternporis Julius Clemens canonicus siecularis testainentum Ephraîmi e grœco in latinutn serrnonem transtulit et Aloysius Lipoinanus c veteri latino interprete pieces et sermones nonnullos inseruit in 6° et 8° voluiiiine Vitarum sanctorum Rornae 1554 et 1560. Cardinalis Sirletus, J . Gretserus, F r . Gombefisius et J . B. Cotelerius et ipsi diversis temporibus e {jraeco q u i d a m opuscula latina í'ecerunt. Sed omnes superávit Gerardus Vossius. 3 o Editio Gerardi l ossii. Dudum optarant docti viri ut omnia Ephrœmi opera quae reperiri potuissent^ latine prodirent. Quae enim Ambrosi us, quae Zinus verterant, gustutn acuebant, non satietatein afferebant. Hinc, suasu atque impulsucardinaliumSirleti, Montalti (qui postea Sixtus V I'uit) jussuque Gregori XIII, hoc opus maximae rnolis agressus est Gerardus Vossius, alias Voskens, T u n grensis propositus, patria Belga, ex Borcliloon, comitatus Lossensis, diœcesis Leodiensis, Leodii anno 1609 del'unctus. Eruditissimus ille vir Romse per multos annos degens sermones S. Epliracmi et opuscula

quotquot reperire potuit in codicibus gra-cis vaticanis etaliis e graco latina fecit, adjectis scholiis doctissimis, et translationem suam Romae edidit tribus voluminibus in-folio. P r i m u m volumen Sixto Y dicatum prodiit anno 1589 ; aiterum Clementi V i l i , anno 1593 inscripsit, cui anno 1592 speciminis loco quinque Epliraemi serinones obtulerat • tertium denique, anno 1598, evulgavil, Deo optimo maximo ac S. Ephrsemo prò gratiarum actione dicatum. In tribus hisce voluminibus continentur 219 sermones et opuscula. Hisce, ut ipse asserii, codicibus usus est : 1° Vaticanis pluriinis; 2° Sforliano membranaceo perantiquo ; 3° codicibus Sirleti Cardinalis ; 4° codicibus duobus Cryptse-fcrratiE ; 5° duobus eodicibus Venetis; 6° codice Candiano seu Cretensi et altero Constantinopolitano. Hoec editio quatuor sermonibus auctior recusa l'uit Coloniae 1603, et 1619 et Antverpiae 1619. Editio Vossii merilas obtinuit laudes a viris doclis, Labbeo, Possevino, Caveo, Fabricio, Tillemontio, Dupinio, aliis. Sufficiat hoc J . S. Assemani judicium : « Quamquam Vossianse versioni non ita hsereo, ut illam semper et ubique sectandam inihi proposueriin; nisi tamen me aliter cogit grsecus textus e regioue positus, ab' illa ne latum quidem unguem recessi. Laudem scilicet ineretur Vossius

PROLEGOMENA.

q u o d , ut i n q u i t K o l h i u s p . 2 7 9 , tanta q u a n t a n e m o u n q u a m d i l i gentia c u r a q u e ex tota Italia, quotc u r n q u e i n d a g a r e p o t u i t Ephraemi scripta, in Bibliothecis passim exa rata inanu exstantia callegerit, i n q u e latinara translata l i n g u a m , c o m m u n e m o m n i u m in u t i l i t a t e m divulgaverit. Laudanda quoque Yossii in eo est i n d u s t r i a , q u o d variis i d e n t i d e m lectionibus ex codie i b u s , quos a d h i b u i t , rarissimis vetustissimisque d i l i g e n ter notatis, singulis Ephraemi s e r m o n i b u s loca c o m m u n i a u t vocant, hoc est, graecorum aeque ac L a t i n o r u m P a t r u m s i m i l i s a r g u m e n t i scripta, in eorum praesertim, q u i sacra tractant, sanctissimamque disciplinam populo e x p o n u n t , tisum a d j e c e r i t , a l i a q u e Scripturae loca ex aliis clarioribus ac parallelis vel e x p l i c u e r i t , vel confirinaverit. Nee m i n u s laudabilem in locis passim obscuris illust r a n d i s , corruptis e i n e n d a n d i s , d u b i i s c o n f i r m a n d i s operam exhib u i t . m V e r u m t a m e n non paucos etiam naevos h a b e t ea doctissimi i n t e r p r e t s versio : a l i q u a n d o e n i m r e b u s magis q u a m verbis intentus, b r e v i o r a lacere i n s t i t u i t ; i n t e r d u m luxuriantiaadhibet, etquaeomnino r e d u n d a n t , coacervati. I n q u i b u s d a m etiam a vero sensu deflectit, aut sententiam auctoris obscure et contorte exprimit. N i h i l dico de m i n o r i b u s vitiis, q u i b u s n u l l u m

1

K p U r a m i , Opp. grccco-lal.

I I . praef. X X I V .

LV

o p u s q u a m t u m v i s tersum et limat u m , carerò ornnino potest. H u n c i t a q u e i n t e r p r e t e m secutus, et rel i q u i s a m e a n t e p o n e n d u m esse, n e c a me d e s e r e n d u m j u d i c a v i , nisi u b i m e n d u i n a l i q u o d in ejus e d i t i o n e m irrepsisse certo constat, a u t variam lectionem graeci codicis nobis latine e x p r i m e n d a m s u a d e n t . N e q u e vero quia Vossium idenLid e m corrigo, idcirco me illi i n j u r i a m fecisse a r b i t r a r , sed de eo b e n e meruisse me aio et contendo, q u o d naevos corpori a l i o q u i n egregio inspersos ut eximerein scdulo o p e r a m dedi 1 » F u e r e t a m e n Rivetus et Dentzelius q u i ea o m n i a , quae translata dedit Vossius Ephraemi opera lanq u a m s p u r i a et a d u l t e r i n a rejicer e n t . At certuni est Vossium n u l l a opuscula s u b n o m i n e Ephraemi vertisse et edidisse quae non ejus n o m i n e inscripta essent in codicib u s graecis; n c q u e i p s u m in iis opusculis latine v e r t e n d i s pro gen u i n o graecorum codiciirn sensu a l i u m a veritate a l i e n u m nobis obtrusisse. Hoc i p s u m c o n v i n e u n t graeca exemplaria, non Vossii t a n t u m aetatem a n t e c e d e n t i a , sed quae nongentos et mille e t i a m annos s u p e r a n t , in q u i b u s ii sermones graece a p p a r e n t , quos postea Vossius l a t i n e e d i d i t . O p i n a t u s est K o h l i u s Vossium m i n i m e fidelem se ac s i n c e r u m i n t e r p r e t e m prae-

IVI

PKOLEGOMENA.

Luisse, sed pro arbitrio suo nonnulla omisisse, alia imrnutavisse, plurima interpola visse. Fabricius etiam Vossio exprobrat quod partes in eodicibus quibus usus est pro li bitu di vulsit ac discerpsit. Quibus respondit J. S. Assemanus, dieta sua argumentis probando « Vossiuin nihil omisisse, nihil immutasse, nihil interpolasse aut in textum intrusisse, nihil denique, quod in manuscriptis cohseret ac junctuin est divisisse ac disjunxisse. Si quod est in ordine sermonum discriinen, si qua sententiarum, aut divisioni partium diversitas ; non ex arbitrio Vossii interprets, sed ex manuscriptis ipsis codicibus oritur, quorum unum vix reperire est, quod cum altero prorsus conveniat » 4. Grcecci editio Oxoniensìs. Ilucusque nonnisi paucae qusedam Ephraemi precationes aut sermones grsece a Jacobo Gretsero, a Bollandianis, a Cotelerio et in Catenis Patrum in Matthseum et in Job prodierant. Primus Eduardus Thwaites greecam opermn E p h r a im versionem luculentis et majoribus theatri sheldoniani typis Oxonii, anno 1709 in-folio edidit ex codicibus Bodleianis. Continet autem gracos Ephrremi sermones 156, absque versione latina. Hisce sermonibus bin® ejusdem doctoris •vita? subjunguntur, altera Metaphrastse, anonymi altera. Ad hanc * Loc. mox. eil. p. XXVI.

editionem adhibiti fuere códices 18. Omnes sermones in ea editione contenti latine exstant apud Vossium, exceptis septem. 5° Editio Romana gt ceco latina et syriaco-latina. Hsec editio, omnium prestantissima, constat sex voluminibus in-folio, quorum tria textum graecum cum versione latina e regione posita, tria vero alia textum priinigeniuin syriacum cum versione latina continent. Tria volumina grgeco-latina Romse prodierunt, curante J . S. Assemano Maronita. Primum volumen Clementi XII dicatum prelo exivit anno 1732 ; alterum Benedicto XIV auctor inscripsit anno 1743 ; tertium eidem Pontifici dicatum prodiit anno 1746. Tria volumina syriaco-latina elaboravit Petrus Ambarachi vulgo Benedictus, Maronita S. J . , qui cum ad Dominum niigrasset antequam tomus tertius absolveretur, Stephanus Evodius Assemanus opus prosecutus est et absolvit. Primus tomus sub auspiciis Clementis XII excusus fuit anno 1737 ; secundus Benedicto XIV dicatus evulgatus fuit anno 1740; tertius sub auspiciis ejusdem Pontificis publici juris factus est anno 1743. Unde apparet doctissimos Maronitas editioni allaborasse per quindecim arinos. Prseclara ista romana editio incipit a primo volumine grseco, quod idcirco post epistolam dedicatoriam

PROLEGOMENA.

et praefationes (lúas doctissima habct prolegomena. I n his auctor primo recenset auctores grtecos et latinos qui Ephrsumi scripta laudaverunt aut ejus vitam narraverunt, deinde agit de latinis antiquis versionibus operum Ephrsemi turn manuscriptis turn impressis, de graeca editione Oxoniensi et de exiguis quibusdam precibus aut sermonibus e syriaco translatis ; denique agit de codicibus graecis. Quae surmnatim perstrinxit mox f'usius evolvit, integra siquidem rel'ert testimonia veterum qui graece vel latine scripseruut ; deinde singulos recenset Ephraemi sermones qui in unaquaque editione supra memorata et i.n codicibus latinis continentur, adjectis j u d i ciis virorum doctorum de hisce editionibus 5 denique recenset omnes codices graecos in Bibliotheca vaticana et in aliis Italiae et E u r o pse pluteis repositos, in quibus plura vel pauciora habentur S . Ephriemi opuscula quae singula e n u m e r a t ' . I n secundo tomo recenset. codices Venetos , codices Bibliothecae passioneae, vallicellanae, Moscuensis. Quia vero saepius fit ut unius ejusdern sermonis varii sint in codicibus tituli, et vicissim idem titulus sermonibus diversis

• Sunt autem codices graci quibus Ephraemi opera continentur : Vaticani, 90 ; Basiliani, 10 ; Barberini, 12 ; Olthoboniani, 52 ; Ccesarei Vindobonens°$, 21 ; Regti paris., 6 2 ; Ambrosiani, 7 ; Mcdkeo-laurentiani, 2 ; Anglicani, 18 ; Sfor-

L VII

inscriptus sit, ordine alphabetico excribit initia sermonum Ephreemi, annotatis codicibus, in quibus habentur. S e q u u n t u r deinde : 2 2 sermones de virtutibus et vitiis ; 2 4 diversi de eodem argumento, de poenitentia et de defunctis ; 4 sermones de virtute ad novicium monachum et 10 capita de virtute.; 12 capita in illud « attende tibi ipsi ; » sermo de non ridendo; de vita spirituali capita 9 6 ; beatitudinis capita 5 5 ; alia capita 2 0 ; de humilitate capita centum. T o m u m claudit duplex tabula : una sermones enumerans et opuscula quo ordine sunt impressa, altera initia cujusque opusculi ordine alphabetico tum g r a c e tum latine exhibens. Quaenam aulem fuerit agendi ratio auctoris tuin in edendo textu graeco tum in apponenda versione latina, ipse his verbis in priore praefatione aperit : « Quum ex plurimis graeci textus exemplaribus n u l l u m nobis obtigerit, quod plane cum altero conveniat, sive in dispositione ac numero tractatuuin, sive in omnimoda titulorurn, verborum, sententiarumve conformitate; Oxoniensem textum anno Christi 1709 editum prae ceteris selegimus, quem nobis veluti

Hani, 2 ; Bavarici, 7 ; Heidelbertjenscs, 7 ; Veneta;, 3 ; passionai, 1 antiquissimum 121 sermones complectens; Moscuenses 5, Vailicellanus 1. Opp. graec. prol. ad t. F, II, I/I. ********

L Vili

PKOCtGOMEHA.

a r c h e t y p u m proponereinus ; s u p - regione positus a l i a m sententiarn pletis tarnen, quae Frequenter oc- c o m p l c c t i t u r ? » c u r r u n t , l a c u n i s , a d d i t i s q u e non E d i t o r i b u s statutum fucrat p r i u s raro ex vctustissimoruin volumi - tres tomos graeco-latinos e v u l g a r e , Ii um fide e i n e n d a t i o n i b u s sive a p - d e i n d e tres tomos syriaco-latinos ; p e n d i c i b u s , quae oronino visse sunt at J . S. Assemanus aliis negotiis necessariae. » Il lud in bac p a r t e et l a b o r i b u s distentus n o n p o t u i t d e s i d e r a t u r q u o d auctor n o n indi- incoeplum consilium perficere : cavit codices u n d e s u p p l e m e n t a et j a i n q u e tres torni o p e r u m syriacocorrectiones djesumpserit, et n u l - r u m typis excusi f u e r a n t , q u u r n l a m variam l e c t i o n e m notaverit. s e c u n d u s tomus graeco-latinus preM e n t e m tarnen auctoris fuisse ut Io exivit. E x o r d i t u r tomus s e c u n ad finem tomi subsidia illa critica d u s a b epistola dedicatoria q u a m a d j i c e r e t ipse affirmat. Q u o d c u r s e q u a n t u r p r o i e g o m e n a in q u i b u s f a c t u m non l'uerit non l i q u e t . auctor omissos in p r i m o tomo co« Latinain a u t e m versionem, p e r - dices graecos describit et E p h r s e m o git auctor. a Gerardo Vossio YUI- v i n d i c a t s e r m o n e m a d i m i t a t i o n e m gatam pressis vestigiis, q u a n t u m p r o v e r b i o r u m e o n s c r i p t u m et serfieri p o t u i t , sequi deerevimus 5 m o n e m in M a r g a r i t a m p r e t i o s a m . n o n q u o d illam i n t e r p r e t a t i o n i b u s P a t e t autern ex collatione h u j u s Ambrosii, Z i n i , a l i o r u m v e prael'e- sermonis cu tri citatis a b Anas asio r a m u s : (sua e n i m c u i q u e laus d e - Sinaita et a Leontio interprete«« b e t u r , nec q u i d q u a m viris claris grsecum n i m i s l i b e r e vertisse et dctractum volumus sed q u i a et codices mendosos e s s e 1 . Q u o d et p l u r a Vossius Ephrsemi opera d e T e s t a m e n t o et sui confessione q u a m alii, e Grseco t r a n s t u l i t , et d i e e n d u m v i d e t u r . De encomio elaborata a b ipso editio, q u a m a u t e m S. B a s i i » merito d u b i t a r i saipius recusa sit, o m n i u m m a n i - ex d i c e n d i s de a n n o m o r t i s Ephraeb u s t e r i t u r . Non sic tamen e a m d e m m i p a t e b i t . Sed longius foret d e s e q u i m u r ^ ut ssepissime non dese- s i n g u l i s o p e r i b u s graecis disserere, r a m u s : adeo e n i m a graeco textu ex q u i b u s n o n n i s i queedam in d u passim recedit, u t nova fere i n t e r - b i u m r e v o c a n t u r . Continet iste p r e t a t i o n in n o n n u l l i s tractatibus t o m u s omnes sermones in editione o p u s s i t . Q u i s vero l a t i n e greeceque oxoniensi contentos a 31° a d fidoctus n o n s u b i r a s c e r e t u r nobis, n e m eodem o r d i n e , n o n n u l l i s i n si Vossianam v e r s i o n e m integram sertis, aliis ad finem additis et servaremus, u b i graecus textus e sermone de D o m i n a Sala ut s p u r i o 1 Cfr. O/ip. groec. III, prol. p. 87.

PROLEGOMENA.

rejecto. Tnsunt porro in hoc volum i n e : 6 sermones de diversis 50 paraeneses ad monachos iEgypt i , epistola ad J o a n n e m m o n a c h u r n , sermones tres de secundo a d v e n t u , resurrcctione et consummatione sseculi , testamentum E p h r a e m i , q u o d et syriace adjectis ex alio codice variis lectionibus a d finem tomi h a b e l u r ; s c q u u n t u r sermones, paraeneses, precationes d e diversis, c u m excerptis q u i busd a m in J o b , in P s a l m , et in Matth. T o m u s tertius ct totius collectioiiis u l t i m u s , a n n o 1746, evulgatus est. Post epistolam dedicatoriam a u c t o r in p r o l e g o m e n i s inserit Ephraemi s e r m o n e m ad monachos d e sua conversione, vitain ejus e c o d . V a l l i c e l l a n o , T h e o d o r i studitae in Ephraemum et J o a n n e m C h r y sostomum e n c o m i u m ; d e i n d e desc r i b i t codices n o n n u l l o s h u c u s q u e omissos praesertim graecos, svriacos, arabicos et armcniacos Bibliothecae regiae Parisiensis sicut et codices syriacos et arabicos Oxonienses. Sed haec descriptio valde est i m p e r f e c t a . D e i n d e de hisce docuinentis et codicibus disserit, o s l e n d i l q u e scrmonein Ephraemo d e sua conversione t r i b u t u m non i p s i u s foetuin esse sed ejus d i s c i p u l o r u m , narrationern A m p h i l o chio t r i b u t a m i n t e r p o l a t a m esse, serrnonem de sacerdotio Ephraemo v i n d i c a t , sed s e r m o n e m ad J o a n n e m m o n a c h u m contra haeresinNestorii diacono Edesseno a b j u d i c a t .

Pias a u t e m ad Deum et ad Beatani V i r g i n e m preces a u t precationes e t lamen ta tiones, e tsi i lise q u a s dam i n t e i p o l a t i o n e s passa; sint, ut g e n u i n u m opus Ephraemi h a b e n das esse, nec obstare t i t u l u m « Dei g e n i t r i x » Mariae t r i b u t u m docte p r o p u g n a i . Quoad preces vero quae in l i b r i s S y r o r u m liturgicis Ephraemo t r i b u u n t u r , eas n o n o m n e s ad E p h r a e m u m p e r t i n e r e asserii. Serm o n e m a u t e m de verbis otiosis et dúos sermones de sacra ccena a K o h l i o editos supposititios esse demonstrat. C o n t i n e t tomus tertius sermones, odas, precationes, h y m n o s d e diversis, n e m p e de sacerdotio, de Heli sacerdote, de L o t h , de J u l i a no asceta, de E l i a , de v i r g i n i t a t e , de vitiis, q u i n q u é de poenitentia, p l u r e s de resurrcctione, j u d i c i o et adventu Domini, panopliam ad m o n a c h o s , a d h o r t a t i o n e s , precationes ad D e u m et Beatam V i r g i n e m , n e m p e 107 o p u s c u l a , quae o m n i a ex codicibus u n d i q u e collegit et p r i m u s edidit c u m versione l a t i n a a se, u b i illa Vossii deficiebat, elaborata. Addita sunt 2 1 opuscula l a t i n a . Priores d u o tomi syriaci prod i e r u n t , a n n i s 1737 et 1740, cura et labore Petri Benedicti Maronitao S. J . T o m u s p r i m u s continet C o m m e n t a r i » , seu potius Scholia, S. Ephraemi in P e n t a t e u c h u m , J o s u é , J u d i c e s , dúos libros Sainuelis et duos R e g u m .

IX

PROLEGOMENA.

In tomo secundo habentur commentarla in J o b , in Isaia? capita 1-42, 6 6 ; in Jeremiam, Threnos, Ezechielem,Danielem, Oseam, J o elem, Amosum,Abdiam,Michaeam, Zachariam et Malachiam. Quae omnia desumpta sunt ex Catena a Severo, monacho Edesseno, anno Christi 861 elaborata. Sequuntur sermones exegetici 10, serrno in Jonam, et sermo in Lazarum, 13 sermones, seu potius hymni, de Nativitate Domini, 57 sermones, seu odae adversus haereses. Huic tomo adjicitur Antirrheticon adversus Kohlium et Renaudotium. Tertius tomus complectitur Acta S. Ephraemi, 87 sermones seu odas de ñde adversus scrutatores, tres alios sermones in idem argumentum, sermonem adversus Judíeos pro dominica palmarum, necrosima seu cánones fúnebres 85, sermones seu odas de libero arbitrio 3, paraeneses 7 6 ; de paradiso Eden hymnos 12, denique 18 sermones de diversis. Maxima horum sermonum et hymnorum pars, nominatim sermones et hymni de fide adversus scrutatores et adversus haereses, de nativitate Domini, de paradiso Eden, de libero arbitrio et nonnulla; paraeneses ex tribus antiquissimis codicibus nitriensibus saeculi V I excripta est. Pro aliis vero sermonibus nec aetas codicum, nec ipsi codices indicantur e quibus desumpti sunt. Hoc aliquo modo

colligi potest ex iis quae supra de codicibus romnnis svriacis dieta sunt. Quum morte piEereptus fuerit Petrus Benedictus antequam tomum tertium absolvisset, curam operis prosequendi in se suscepit Stephanus Evodi us Assemanus, qui opus feliciter ad finem perduxit. Textui syriaco ubique e regione versio latina apposita est, quam Petrus Benedictus ejusque successor magno labore inagnaque sua linguae syriacae peritia adornarunt. Haec est prestantissima illa editio romana, quam merito plurimi faciunt viri docti, utpote quae tantis curis elaborata a tribus doctissimis illis Maronitis Latio dedit praeclarissima i 1 Lustris doctoris syri scripta hucusque incognita, quibus precipua fidei nostrae capita orientis luce illustrata novum roburnovumque decorem accipiunt. At, quia in rebus huinanis nihil absque del'ectu occurrit, sunt et huic editioni sui naevi. Desiderant quippe viri periti ut textui syriaco appositae fuissent lectiones varice, ubi plures suppetebant codices, ut hymnis praefigeretur tonus ad quem stropha conformata est, ut Responsoria in codicibus indicata suo loco imprimerentur, ut denique authentia et genuinitas necrosi morum, paraeneticorum et serrnonurn de diversis ad trutinam criticam revocarentur. lllud etiam in versione latina repraehensum j u r e fu it, quod saepe nimis libera

PROLEGOMENA.

paraplirasim sapit. Quod tamen non nimiuin urgebunt qui advertunt quam difficile sit latinis auribus tradere orientalia Ephraemi carmina. Denique desunt totius operis indices, quales in editionibus aliorum Patrum reperiuntur. 6°Recentiores editiones.Doctissirnus Tir G. Bickell, in Universitate OEnipontana professor, edidit svriace et latine 72 hymnorum colleotionem quam appellavit Carmina nisibena. Hsec collectio supra p. XLVII descripta l'uit. Auctor earn deprompsit ex codicibus nitriensibus Musai Britannici, nimirum : ex codd. add. 14572 saec. VI qui totani (ere colloctionem continet, ex cod. add. 17142, qui 24 hymnos praebet , ex codd. 14571 saec. VI qui 16 hymnos tantum habet. Tres alii codices pauca tantum frammenta referunt. Hymnis praemissa sunt brevia sed docta prolegomena. Editio prodiit Lipsi;e anno 1866, in-8.

LXI

Manetem, Marcionem et Bardesanem; 3o Sermones et frammenta de ereatione mundi,de trasgressione Adse, quod mortalis creatus sit et dsemon non sit creatus malus. Hoc quidein in titulo, in textu autem superstite non docet Ephraemus Adamum.mortalem fuisse creatimi, bene vero arborem vetitam fuisse fieum; 4° Sermones de miraculis a Moyse in iEgypto patratis, et de descensu Spiritus sancti et divisione linguarum, de jejunio, de amore Dei (non de misericordia ut vertit Overbeck); 5° epistola ad monachos mon tenses; 6° demonstratio adversus Bardesanem; 7° Ephrœmi testamentum; 8° tres hymni de paradiso qui desunt in editione romana; 9 o homilía de baptismo Constantini. Variœ lectiones, ubi plures suppetebant códices seperatim appositae sunt. Caret autem editio versione latina et notis cri ticis. Omnia istaopuscula ex codd. nitr. Musaei Britannici desumpta sunt, excepta hotnilia de baptismo Constantini, ex cod. Oxon. saec. XV v e l X V l exscripta.

Huic editioni prseiverat J. J. Overheck in libro cui titulus S. Ephrcemi Sjri, Rabula; episcopi edessePius Zingerle e codicibus syriani, Baiai aliorumque opera se- cis romanis recentioribus anno lect a . Oxonii, 1865, in-8. Insunt 1868 Brixiae edidit duos sermones sequeutia S. Ephraemi scripta sy- Ephraemi de Monachis syriace riace tantum: 1° Contra Julianum cum léxico et notis sed absque regem qui abnegavit et contra do- versione latina. Anno sequenti, c t r i n e falsas et contra Judteos OEniponti, in primo tomo libri hvmni 4: 2° duo sermones adver- cui titulus : Monumenta sjriasus doctrinas falsas : secundus in- ca ex codicibus T/rallearli s colscribitur ad Hypaten (Hypaiium), lecta edidit tertium Ephraemi ser-

t.XII

PROLEGOMENA.

m u s . Codices autem illi, e q u i b u s d e s u m p t i sunt h y m n i de E p i p l i a n i a . l i t u r g i c i sunt omnes. Sciend u m a u t e m est hymnos in ecclesiis S v r o r u m non ad p a r t e m officii essentialem sed ad i n t e g r a l e m t a n t u m p e r t i n e r e . Q u a r e n u n c plures, n u n c pauciores h y m n i , n u n c totus h y m n u s , n u n c s e l e c t » t a n t u m strophse d e c a n t a n t u r , p r o u t Officium l i t u r g i c u m vel p r o d u c i t u r vel p r o t r a h i t u r . H i n c explicatur q u o modo f a c t u m sit u t collectio h y m n o r u m , q u o s E p h r a e n i u s in Epip h a n i a m scripsit, integra et absol u t a in n u l l o codice r e p e r i a t u r et ordoinplerisquecodicibusdifferat. E x l'ragmentis in cod. a d d . 14520 saec. V I I [ - I X servatis colligi tur E p h r a e m u m , praeter hos q u i n d e e i m quos v u l g a m u s , alios composuisse h y m n o s in E p i p h a n i a m . H y m n u s X V r e p e r i t u r in codicibus medio loco inter h y m n o s de Nativitatc et de E p i p h a n i a positus. ita u t difficile d i c t u sit ad q u o d n a m festum referri debeat. Cum Ecclesia L a t i na a d o r a t i o n e m m a g o r u m ad lestum V I . QU® HUIC TOMO INSIWT. E p i p h a n i s e referat, idcirco h u n c h y m n u i n i n t e r h y m n o s de E p i p h a Hvmiri P r i m o loco p o s u i m u s h y m n o s nia repo-ui ; p u t a v e r i m t a m e n E c pha^iìa" c I ' 1 , n d c c i m de E p i p h a n i a , quos, clcsiam Edcssenam c u m Grsecis a n n o 1879, e c o d i c i b u s n i t r i e n s i j a m a b Ephrsemi t e m p o r e solatìi b u s Mussei B r i t a n n i c i exseripsim o n e m ad monachos syriace tant u m ; in secundo tomo o c c u r r n n t varia citata, ex o p e r i b u s Ephrsemi d e s u m p t a , syriace c u m n o n n u l l i s notis. Doctisslmus vir selecla E phrsemi scripta in l i n g u a m g e r m a nicam vcrtit et e d i d i t . 6 voi, i n - 8 OE ni ponti 1833-46«. Selecta Ephreemi opera c u m nolis anglice e textu syriaco edid c r u n t J . B. M o r r i s 2 et H . B u r gess 3 . P . M a r t i n e codici bus M u s a i Britannici autographice Parisiis e d i d i t t e x t u m syriacum hymnor u m in A b r a h a m u m K i d u n e n s e m . I J u c u s q u e n i h i l r e p e r t u m e s t e textu syriaco c o m m e n t a r i o r u n i S Ephraimi in E v a n g e l i a et in Epistolas P a u l i . At J . B. A u c h c r Mechitarista l a t i n e e versione a r m e n i a c a e d i d i t c o m m e n t a r l a in epistolas S. P a u l i . V e n e t i i s , 1833, 2 voi in8. I d e m ex a r m e n o latine vertit c o m m e n t a r l a Ephreemi in E v a n g e l i a , quee c o r r e d a a G. Moesinger edita sunt V e n e t i i s a n n o 1 8 7 6 4 .

1 Des heil. Kirchenvaters Ephrcem Ausgewcllte Schriften. Aus dem Griechischen u n d Syrischen Uherselz. von P i u s Zingerle. Innsbruck 1833-46. 6 vol. i n - 8 . 2 Selcct Works of S. E p h r a e m Ihe syrian. Oxford, 1817.

3 Settel

metricaI

hymns

and

Homilies

of

Ephraem St/rus. Translated from Syriac. London, 1833. vol. i n - 1 2 ; The repentance of Niniveh, by Ephraem syrus. London, 1853, in-12. facta a S. * Evangetii concorrlantis Exposilio Ephi cerno syro in latinum tran-'ati a R. P . Joanne Baptists A u c h e r . E d i d i t G. Moesinger. Venetiis, 1876. i n - 8 .

PROLEGOMENA.

Christi in baptistno manifestation e m in die E p i p h a n i a s celebrasse. Narn omnes /'ere h y m n i de b a p tismo Christi et de sacramento b a p t i s m i a g u n t . Hyinnos X V hic vulgatos s u b m i n i s t r a r u n t codices d u o : n e i n p e 1° cod. a d d . 14506 ssec. I X - X , lol. 166-183, h y m n o s 2 - 4 , 6 - 1 0 , 15. I n eodem cod. lol. 115-118 alia m a n u a n t i q u i o r e descripti l e g u n t u r h y m n i 2-4 , 8 - 1 0 ; 2° cod. a d d . 1 4 5 1 2 , seec. X s u b m i n i s t r a v i t hyinnos 1 - 1 4 . Hymn i p l u r e s vel pauciores e j u s d e m collectionis i n v e n i u n t u r in codd. a d d . 1 4 5 1 5 , a n n i 8 9 3 ; 17141, ssec. Y1I1-IX; 14520, saec. V11I-IX; 1 4 5 0 1 , ssec. X I ; 1 2 1 4 6 , a n n i 1007, u b i n o m e n auctoris oinissuin est. T a n t i l'ecerunt Syri h y m n o s Ephraemi de E p i p h a n i a u t 3 m , 4 ra et 13 m i n s e r u e r i n t in o r d i n i h u s b a p t i s m i Jacobo apostolo et J a c o b o Sarugensi i n s c r i p t i s , q u i b u s usq u e hodie u t u n t u r Jacobitae. A n t i q u i s s i m u i n esse E p i p h a n i a i vel Theophanise festum a p u d omnes in confesso est. E t L a t i n i q u i d e m hac die s i m u l t r i p l i c e m ven e r a n t u r B o m i n i m a n i festa tionem, q u a scilicet ipsius d i v i n i t a s m a n i festata est Magis in B e t h l e e m , J o a n n i ad J o r d a n e m et diseipulis i n Cana Galilaeae.Graeci v e r o , q u u m de M a g o r u m a d o r a t i o n e die ipso Christi natali j a m e g e r i n t , h o d i e Dei a p p a r i t i o n e m i n baptismo ' Homi Harte baplismo Patrol. gr. XL1X, 3 6 3 .

Christi,

n . 2 , a p . Migne,

LX1II

Christi lactam , seu ipsuin ejus b a p t i s m u m recolunt. Ad rem S. J o a n n e s Chrysostomus : « Q u a m n a m i g i t u r ob causam hsee Epiphania appellatur? Quia nimirum n o n o m n i b u s manifestila est redd i t u s , q u u m p a r t u est e d i t u s , sed q u u m est b a p t i z a t u s 1 . » I n eurad e m s e n s u m l o q u i t u r S . Gregorius N a z i a n z e n u s 2 . « E l e n i i n sanctus L u t n i n u m dies ( E p i p h a n i a ) ad q u e m p e r v e n i m u s , et q u e m h o d i e d i v i n o beneficio celebrainus, originerei q u i d e m a Christi mei b a p tismate d u c i t . . - J a m Christi q u i d e m nativitas c o n g r u a solemnitale p r i u s , tum a m e festi d u c e et ausp i c e , t u m a vobis, a t q u e adeo a b o m n i b u s , tarn q u i in m u n d o vers a n t u r , q u a m qui in m u n d o s u b l i miores s u n t celebrata est. C u m stella cucurrirnus, c u m M a g i s ador a v i m u s , c u m pastoribus l u c e c i r c u m f u s i s u m u s , cum angelis d i v i n a m g l o r i a m praedieavimus, c u m S i m e o n e in u l n a a e e e p i m u s , c u m A n n a , illa, i n q u a m , vetula et casta l'emina, confessi s u m u s ; ei q u o q u e , q u i u t a l i e n u s in p r o p r i a v e n i t , gratia h a b e a t u r , q u o d exterum h o m i n e m et pereg r i n u m gloria affecit. N u n c alia Christi actio, a l i u d q u e m y s t e r i u m s e q u i t u r . . . Christus i l l u m i n a t u r , s i m u l i l l u s t r e m u r ; Christus b a p t i z a t u r , s i m u l d e s c e n d a m u s , u t sim u l etiam ascendamus. » 2 Oratio g n e , Pairot.

3 9 in Sancla

lumina,

gr. XXXVI, 3 3 6 , 3 3 0 .

n . I , ( 4 , a | i . Mi-

LXIV

PROLEGOMENA.

Jam saeculo tertio S. Gregorius Thaumaturgus, si ejus est homilia

in sancta TheophaniaetS.

Hip-

polytus 2 , solemniter celebrabant festum Epiphaniae seu baptismi Christi, et patet ex verbis S. Hippolyti tunc baptismacatechumenis collatum fuisse. Hoc festum fuit adeo celebre sseculo I V tum in Occidente tum in Oriente, ut vel irnpiissimi imperatores ausi non sint ab ea celebritate abesse. Siquidem Julianus apostata qui pallio christianae religionis latentem impietatem studebat contegere , cum esset in Galliis voluit ea die cum ceteris christianis sacris interesse inysteriis, ut scribit Ammianus Marcellinus, 21. Idipsum praestitit in Oriente Valens imperator Arianus, ut de eo scribit S. Gregorius Nazianzenus in oratione

De laud.

Basilii3.

Quurn igitur eadem solemnitatc pcrageretur festum Epiphaniae in Mesopotamia et in eo memoria celebraretur baptismi Salvatoris et con ferretur sacra men tum baptismi, S. Ephraemus pro hoc lesto, sicut pro aliis Domini nostri festis hymnos plures composuit. In hymno I describit varias baptismi figuras ex veteri Testamento, deinde transitad baptismum Christi a Joanne. Strophae 11-19 habentur in sermo< App. Migne, Patrol, gr. X , 1178. 2 Sermo in sancta Theophania. App. Migne, Patrol, gr. X, 831. s Ap. Migne, Patrol, gr. XXXVI, 361-561. De feslo Epiphanias vici, quae scribit R. P. Nilles, ¿Ta-

ne seu hymno quarto de Nativitate 4 , forsan in utroque hymno insertae fuerint istae strophae, quia simul agunt de stella Magorum et de praedicatione Joannis. Hymnus II coronas nectit Regi qui Oriens appellatur, singulis ejus triginta annis singulas coronas nectunt diversae creaturae. Iste hymn us tertius decimus est inter hymnos de Nativitate in editione Romana, quae pro more tonuin et responsoria omittit, nostri autem codices ilium Epiphaniae adscribunt. Ex codicibus et e mensura versuum patet multa menda irrepsisse in editionem Romanam. In hymno III agit sanctus Doctor de unctione olei quae fit in baptismo et varias illius figuras e veteri Testamento describit exclamans : « beati estis agni a Christo obsignati qui corpore et sanguine digni effecti estis. Ipse pastor pabulum vobis factus est. » Nonnullae hujus hymni strophae recitantur in Ordine baptismi a Jacobo Edesseno composito, dum sacerdos corpus puellse baptizandae inungit oleo olivae. Hymnus I V canitur a diaconis dum baptizandi oleo catechumenorum uncti immerguntur in aquis baptismi. Docetur hoc hymno homines per baptismum a peclendarium manuale utriusquc Ecclesice Orientalis et Occidentalis. (Eniponte, 1879. T. I, p. 54, sqq. t Opp. Syr. IT, 415, sqq.

Prolegomena.

catis a b l u i , gratia vestiri , Deo e o a d u n a r i . Hi baptistni effectus ct ceremooiiE h y m n i s Y , V I , V I I ct V I J I sub variis figuris d e s c r i b u n t u r . « Parvo J o r d a n i s fluvio, i n q u i t , m a j o r est b a p t i s m u s , c u j u s a q u i s c u m oleo a b l u u n t u r o m n i u m peccata. » « A d a m u s illico i n n o centise n i t o r e m exuit, vos a u t e m innocentise n i t o r e m illico i n d u i s tis. » « Ilodie dclcta s u n t peccata vostra et inscripta n o m i n a . Sacerdos ilia dele vit in a q u i s , Christus haec descripsit in cœlis. » Post baptisrnum sacra c o m m u n i o porrigebatur. « Manducate , i n q u i t , c o r p u s vivum, p h a r n i a c u m vitai o m n e s vivificans. Baptizati occip i t e l a m p a d e s vestras u t viri Ged e o n i s . . . Corpus lassum d u m aquis iavfitur recreatur a l a b o r e . Ecce l a v a c r u m in quo r e c u n d u n t u r q u i e s , vita et delieise. I n eo req u i e v i t A d a m lassus q u i l a b o r e m i n t r o d u x i t in m u n d u m Desc e n d i t Deus in a q u a s ut in nos v e n i r e t i b i q u e m a n e r e t , sicut antca ex misericordia descendit in uter u m virginis. » S a c r a m e n t u i n confirmationis a p u d Syros « perfection seu c o m p l c m e n t u m a p p e l l a t u r , q u i a i m m e d i a t e post baptisrnum c o n f e r e b a t u r et ejus ceremonias quasi c o m p l e b a t ; ad hoc a l l u d i t E p h r s e m u s : « S u p e r Moysen illapsus est S p i r i t u s Dei, s u p e r vos perfectio Christi. » H y m n u m octavuin hisce verbis c l a u d i t : « P r o I Dial, cum Tnpk.

88.

ix v

phetee Altissimum vocarunt igneni v o r a n t e m . . . Estis omnes ilio i g n e p e r oleum u n c t i , p e r a q u a m incinti, p e r p a n e m refccti, p e r vinurn potati, voce i l i u m audistis, m e n t i s oculo i l i u m c o n t e m p l a t i estis. » H y m n i I X et X a g u n t de b a p tismo Christi in J o r d a n e et de b a p t i s m i sacramento. Christus suo b a p t i s m o aquas sanctifìcavit u t iis b a p t i z a r e m u r . A l l u d i t auctor ad l u c e m quiE in b a p t i s m o Christi in aquis J o r d a n i s r e s p l e n d u i t , c u j u s m e m i n i t S. J u s t i n u s 1 . « Christi conceptio nobis t h e s a u r u s est b e n e d i c t i o n u m , nati vitas c u m u l u s g a u d i o r u m , baptismus causa m i s e r a t i o n u m , mors causa vitne nostra;. Mors ejus r e s u r r e c t i o n e d e victa est. I n ejus nativitate stella lucida effulsit in aere ; in baptismo lux ex a q u i s r e s p l e n d u i t ; in m o r t e sol obscuratus est in firmam e n t o ; in passione stelli© c u m ipso d e l e c e r u n t ; in E p i p h a n i a stella; c u m ipso a p p a r u e r u n t . » Docet o m n i b u s b a p t i s r n u m esse n e c e s s a r i u m . « Si il le q u i ceteros p u r i f i c a i baptizatus est, q u i s est q u i b a p t i s m o non i n d i g e a t ? » S e c u n d a pars h y m n i X deest. Hymrio X I docetur b a p t i s r n u m J o a n n i s n o n habuisse e a m d e m v i m c u m b a p t i s m o Christi : « J o a n n e s , q u i m a g n u s fuit i n t e r natos mulier u m , Christo i n f e r i o r f u i t , q u i a a b eo baptizati rursus b a p t i s r n u m Ap o s t o l o r u m suscipere d e b u e r u n t . » *********

um

PROLËGOMÈfi»

Hymnus X I I statuii peccatum originale baptismo delcri : « In baptisnio invenit hoino gloriam inter arbores paradisi perditam... Lapsus est vir in paradiso, at Misericordia restituit eum in baptismo ; perdidit suam pulchritudinein per invidiam diaboli et recup e r a v i earn per gratiam Christi. » Hymnus X I I I eamdem doctrinam asserit et explicat rationem cur vestibus candidis baptizati ind u u n t u r . « Vestes vestrse, fratres, candidae sunt u t nix, et nitor vester refulget ut nitor angelorum. Splendent vestimenta vestra, nitent coronse vestrae. In paradiso rae in Adamum latum est ; YOS autem hodie laudem accepistis. » Iste hymnus recitatur dum bapti~ zatis sacra communio distribuitur. In hymno X I V colloquium pulcherrimum instituitur inter Joannein Baptistam et Christum. Strophse alphabeticse sunt. Joannes renuit baptizare suum Dominum, Christus urget e u m ; tandem Baptista coactus consentii eumque bapti/.at. Ejusdem est generis hymnus X V , jam sub nomine Ephrsemi in Breviario maronitico et inde in tomo III, Opp. graecolat. p. 601-603 editus. Colloquium scilicet instituitur inter Mariam et Magos; Beata Virgo, postquam eo< Ap. Em. Card. Pitra, Analecta sacra. Paris, 1876, p. 16, sqq. ä Syri orientates, seit Chaldci, Ncsloriani et

r u m fidem varia objicíendo probavit, tandem declarat se virginem filium peperisse qui Filius Dei est. Hymnum de Jesu et J o a n n e imitatus est praecipuus grsecorum hymnographus S. Romanus in hymno de sacra Theophania, in quo idem colloquium instituitur inter Christum et J o a n n e m Omnes hos de E p i p h a n i a hymnes g e n u i n u m esse S. Ephrœmi loe tu m plura demonstrant. Etenim E p h n e m o t r i b u u n t u r in septem eodicibus supra indicatis, qui codices optimae notae et antiqui sunt, siquidem ad octavum, n o n u m et decimum sseculum pertinent. Preeterea stylus, fréquentes allusiones ad facta veteris Testamenti, doctrina, E p h r œ m u m produnt auctorem. Ebed-Jesu Khayyat, Amadiae a r c h i e p i s c o p i 2 , h y m n u m « de Maria et Magis, » nescio qua auctoritate ductus tribuit Narseti, celebri Nestorianorum sseculi V poetae. At, ut hic hymnus Narseti tribuatur plura obstant. E t e n i m Ephraemo tribuitur in codice nostro A sœculi I X vel X , in quo multa gen u i n a habentur Ephraemi opera. Si quae alterius sunt auctoris, hœc Jacobi Sarugensis sunt ; alicujus autem scriptoris nestoriani hymnos occurrere in codice Jacobi tico inauditum prorsus est. Praeterea Breviarium Maronitarum EphrseRomanorum p. 158.

ponlijicum

primatus.

Romse, 1870,

PROLEGOMENA.

mo hunc hymnum vindicat. Receperunt quidem Maroniti» in suis libris liturgicis quaedam cantica auctorum monophvsitarum, nestorianorum vero nulla. Dcnique doctrina in hytnno « de Maria ct Magis, » errori nestorianorum prorsus adversatur, siquidein ad finem Maria declarat se esse « Dei fjenitricem, )> dicens : « Virgo peperi filium. Ipse Filius Dei est. » Sermo de Domino nostro. Hymnis de lipiphania adjunximus sermonera de Domino nostro, quem, ut ex Catenis Patrum disciinus, Ephraemus pro hoc festo cflmposuerat. Alterum pro eodem lesto sermonem a S. Doctore conscriptum fuisse ex duabus Catenis Patrum sseculi V i l i discimus, sed alter iste sermo, cujus initiuin : « Pax quam dedit angelus Virgini, )) hucusque non est repertus. In sermone de Domino docet S. Doctor Dominum nostrum ab aeterno ex Patre natum esse secundum divinitatem, eumdem vero in tempore ex vii'gine Maria natum esse secundum humanitatem ; eum ut hominem, mortem passum esse in cruce, ut Deum vero mortem devicisse, atque sua cruce idololatriam vicisse, et sacrifici um propitiatorium obtulisse. Divinitatem porro Christi probant surdi muti sanatio , miracula apostolorum , sanctificatio peccatricis, convcrsio Pauli, qua simul humilitatem edo-

LXVU

cemur. Redit deinde ad Simonem pharisseum et peccatrieem et sermonem claudit ostendendo Christum se Deum et hominem ostendisse, quando Simeon eum accepit in .ulnas suas. In praeclaro et protracto isto sermone duo sunt pr®sertim notanda : 1° Ephraemus allegai locum Lucse XXII, 42 de sudore sanguineo Christi in horto et de apparitione angeli confortantis eum, de quo immerito nonnulli difficultates ingerunt. S. sermo Doctor non semel ad hunc locum j® Donu ' provocavit, sed stepius, ut constat ex Carmine Nisibeno 35, stropha 18, et ex Opp. Syr. II, 392 ; III, 604 ; 2° diserte docet duas in Christo esse naturas absque confusione unitas, ut probavimus in noia ad pag. 226 subjecta. Haec est vera Ephreemi doctrina circa incarnationem quam evolvit in hymnis adversus scrutatores, de quibus vid. J . S. Assemanus, Opp. gr. II, Prol. p. 34. Hunc sermonem Ephrsemo tribuendum esse ex ipso codice, qui antiquissimus est, utpote ad speculum V vel VI pertinens, jain satis constat. Atlamen alia suppetunt argumenta omni exccptione majora : scilicetPhiloxenus,Mabugi seu Hierapoleos episcopus, qui vix centum annis post mortem Ephrasmi scribebat, in Epistola de fide ad monachos (codd. add. 12164, fol. 130, a ; 138, a) duo diversa testimonia e Sermone de

PROLEGOMENA.

LX V i l i

Sermo deadmonitione.

Domino recitat, cum praemissis verbis : Vqoq^ Loot Jiuj. )Jj Juo ^ ¿ L / j J2l\.~o . i^j-ioL/j Jjoj )cu;2>/ •Ji'^L/ Joi^o

"Ó)

I^CUJJS Joojj OÒ) JLoKO.O)} }iQ~CCO - 2 / ^ o _S/o Jootj co} tp

OO) ixsjjj

o o L Jv.ìo/Iwdo jao. Lq\j jLo>i/ AiV^i

(ojSs. opt .) »

LXX1X

PROLEGOMENA, llacteiius I'hiloxenus nionophy^sita,qui tarnen errat quando scribit Syris ignota ni fuisSe löcutionem L/j Ji-o), nam « natura unita » 'S. Ephriemus supra dixit duas naturas unitas esse in hjrpostasi (|s>qaq-> o^o-L/) Observat J . S . Àssemanus S . Doctorem verbo +JL usum esse in Commentario in Isaiam. Stephanus Aldoensis, Maronitarum patriarclla *, idem docet exponens verba quae sacerdos apud Maronita» reeitat, dum particulam corporis in calicem immittit, dieens : « Commiscuisti Do-

Hymni

aiyni'oruhi. i ..

Hyinnos Hymni ' azymorui

azymorum seu de sacra ccena no- Uuima Co bis suppeditarunt duo codiccs na> Musaei Britannici antiquissimi 5 nempe : cod. add. 1 4 6 2 7 , saec. V I vel V I I , qui continet hyinnos 1 - 6 ; 1 3 - 2 1 ; cod. add. 1 4 5 7 1 , scriptus anno graecorum 8 3 0 , Christi 5 1 9 , qui soluinniodo hymnos 1 - 2 habet. Citäntur hymni azymorum in duabus Catenis ssec. V I I I quas preebent codd. add. 1 2 1 5 5 et 14532. E x subscriplione^ quae ad finein hymnorum in códice 14627 legitur, constat Ephraemine,divinitatemtuam cum nostra mum 21 hyinnos de sacra Ccena humanitate, et humanilatem cum scripsisse, hymni 7 - 1 2 deficiunt. tua divinitate. » Addit Stephanus : I n his hymnis agit Syrofum va« Hoc vocabulum dicitur de qua- tes de mysteriis ultimae Coense. 1 ibet re quae c u m a l i a cunjungitur, Hyninus primus véluti introductio vel communicat, vel unitur juxta est agens de Christi sacrificio ; illud Is. V, 8 Vm qui conjungitis hymnus séciindus docet Judaeorum domum ad domum, et agnini agro sacerdotes victimas obtulisse irraadmiscetis (^¿^»J2. » tionales, omni sanctiflcandi virtu7»s?erSermo septimus agit de Christi te destituías, Christum vero facrecUo.SUr" resurrectione. Describit S . Doctor tum esse in Eucliarislia sibi ipsi Christi resurrectionein ej usque re- sacerdotem et victimain. Hymnis suscitati corporis dotes, appari- tertio, quarto et quinto egregia tionem Marise Magdalenas , iter instituiturcomparatio inter agnutn Petri et Joannis ad sepulchrum, paschalem et agnum veritatis. apparitionem discipulis in ipsa Ilymno sexto docetur Christum resurrectionis die. agnum paschalem cum suis discigusserSermo octavus, ceteris brevior, pulis comedisse, azvma Judajorum iiilrn'io- t o t u s e s t ' r l exponenda Christi apabolevisse, et instituisse E u c h a uai. paritione apostolo Thomae facta, ristiam. Hymnus dccimus tertius octava post resurrectionem die. alludit ad varias passionis circum< Expostl. 6.

MiiSie Si/rur. ctmdelabro

10, cap,

2 Vid. J. S. Asiemanus, Eibl. Orient. I, 80-83.

txxs

fROLEGOMÉNÀ.

agit de alapa Christo inflicta, tltì purpureo velo, quod ab altari abstulerunt ut illud Christi hiimeris iinponerent, de flagellatane^ de defectii solis et de teriebris in morte SalVatoris offusis. Hymnus septimus agit de tribus diebus ^ quae a morto Ghristi ad ejüs resurrectionem eomputantur. « O momentum breve i n q ü i t , valore ännos excedens! In eo quippe Do a minus gloriee Patri spiri tum suum tradidit. In eo tenebrae fäctae sunt^ in eo lux illuxit, in Co terra mota est, in eo petraö scissae sunt, in eo omnia gesta sunti » Denique hymno octavo poeta invitât mensern Nisan;, Moysen, solem qui del'ecit, quatuor mundi partes, ut coronam singuli nectant crucifixo. Hymni Hymni de crucifi.rione e duobus In hisce hymnis , sicut in illis fixione?' codicibus , unde deSumpsimus azymorum, multse occurrunt senliymnos azymorum, exseripti sunti ten tiae , metaphorae , allusiones Citatur hymnus septimus in cod. Ephraemo propri®, quae pariter in 12155, saec. V i l i . Praeter hos octo Sermonibus de passione occurrunt. hymnos, S. Ephraemum alios de Doctrina S. Ephiœmi de Eu- De Eucrucifìxione composuisse colligitur ex cod. 14571, in quo duae charistia. Ssepius in suis scriptis cliaristia ' strophae alterius hymni servantur. Syrorum Doctor agit de EucharisIn primo hymno exprobrat poeta tia. E t primo quidem docet in hoc Sioni suam perfìdiam, qua, post- sacramento sub speciebus panis et quam sponso suo magna cum exul- vini contineri vere , realiter ac tatione occurrit, ejus beneficiorum substantialiter corpus et sanguiimmemor, eum necavit. Hymnus nem Christi. liane realem Christi secundus ostendit agnum pascha- in Eucharistia prœsentiam pluries lem typum fuisse agni veri ; hym- in suis scriptis jam editis inculcat, ni vero tertius et quartus beatos nullibi autem tam diserte quam in praedicant ccenaculum, Golgotha Sermone quarto de passione : « Acet sepulchrutn, propter mysteria cepit, inquit, Jesus in manibus ibi peracta. Hymno quinto et sexto suis merum in initio panein et stantìas. Hymno decimo quarto docet Ephraemus, esemplo peccatrieis Christum ungentis et Joannis in sinu ejus recumbentis, sanctitatem a Christo diligi» Hymni decimus quintus et deCimus sextus extollunt Ghristi victimae nostrse salvatorisque nostri potentiam. Hymni sèquentes de Eucharistia ejusqUè figuris agunt omnesque hortantuf ad agendas gratias Filio qui azymà populi Israel abolevit et dedit nobis corpus suum. In bisce hymnis Syrorilm Vates eamdem pàndit doctrinam ac in ser* monibus de passione, ita ut Concludere possimus eumdem esse hymnòruin et sermonum anetorem.

PROLEGOMENA.

benedixit, signavit ac sanctificavit 1 eum in nomine Patris et in nomine Spiritus sancti et (regit atque distribuit discipulis suis minutatim in sua bonitate propitia ; panem vocavit corpus suum vivum et seipso atque Spiritu replevit ilium ; extendens a litem manum dedit eis panem quem dextra sua sanctiiicaverat : « J càpite, manducate omnes ex hoc quod sanctificavit verbum ineum. Quod nunc vobis dedi ne panem existimetis, accipite, manducate illud, nec conteratis micas ejus ; quod 'vocani corpus meum hoc revera est. Minima ejus mica millia mil» lium sanctificare valet et sufficit ut vitam prsebeat omnibus qui manducant earn. Accipite, manducate in fide nihil hsesitantes quia, hoc est corpus meum et qui manducai illud in fide ignem et Spiritimi in ilio manducai. » Ignis et Spiritus locutio estapud Ephraemum ssepe obvia, quam ille desumpsit ex Matth. III, 11, ubi Joannes Baptista de Christo dicit : Ille vos baptizabit in Spiritu satteio et igne. In ilio loco ignis designai efficaciam gratiee quam dat Spiritus sanctus. Vult igitur S. Doctor hie significare abundantiam gratiarum quam recipienti Eucharistia praebet : qui manducai corpus Christi ignem et Spirii Id est consecravit. Idem c u m S . Ephrsemo doc e t S. Thomas, Summa

tkeol.

Vide infra uotam ad p. 4 1 5 .

5 part. q. 78, a. 1.

LXXXt

tum seu ignem Spiritus sancti, id est efficacissimam ejus gratiain in illo manducat et reeipit. Eadem locutio adhibetur ab Ephrsemo De Epiph. hymn. V, 4 ; VI, 7 ; VIII, 6. In sermone De äs qui naturam Filii Dei scrutantur ait : « Omnem excedit mentem quod nobis fecit Unigenitus Filius Christus salvator noster. Ignem quipoe et Spiritum manducandum atque bibendum preestitit nobis came vestitis, corpus videlicet suum ac sanguinem. 2 » Et Adv. Scrutator es Serm. X ait : « Cerno ignem et Spiritum in sinu Matris quae te peperit, ignem et spiritum cerno in fluvio qui suis te lavit aquis, ignem item et spiritum in regeneratione nostra : in pane et poculo. Panis tuus immanem illum Heluonem occidit, qui suum nos fecerat panem : calix tuus mortem destruxit, quam video nostrum i>orasse genus. Etiam te Domine, manducamus et bibimus, non ut tu deficias sed ut nos reficias» PergitS. Doctor in sermone IV affirmare prsesentiam realem et transsubstantiationein.« Qui illum panem despicit, aut spernit vel contumelia afficit, pro certo habeat quod contumelia ajficit Filium, qui panem voeavit et realiter ejjecit corpus suum. Suinite ex eo, comedite omnes et in eo 2 Opp.

yrcEco-lat.

III, 4 2 4 . Cfr. Sermo

pra ad liuem. 5 Opp.

Syr.-Iat.

III, 25-24. ***********

II, su-

tXXXll

PROLEGOMENA.

coinedite S p i r i t u m s a n c t u m ; est enini vere cot-pus meum. » R e c i tando consecrationem calicis idem a f f i r m a i . « P o s t q u a m , i n q u i t , mand u c a v e r u n t d i s c i p u l i p a n e m nov u m et s a n c t u m et fide intellexerunt sc per cum manducavisse Christi corpus, c o n t i n u a vit Christ u s e x p l i e a r e et t r a d e r e toturn sacramentum. » Additadhuc: « J u s * sit eos b i b e r e C h r i s t u s et explica•vit sanguinem suum esse quem bibebant. » I d e m r e a l i s prsesenliee d o g m a e o n t i n u o a s s e r i t u r i n Hytnnis de azymis. S i c i n h y m n o 6° : « I n t e r a g n u m et a g n u i n s t e t e r u n t d i s c i p u l i M a n d u c a v e r u n t a g n u m paschnl c m et a g n u m v e r u m . » I n h y m no 19 : « S u r r e x i t a g n u s veritatis et f r e g i t corpus s u u m d i s c i p u l i s m u n dis, qui manducaverant agnum p a s c h a l e m . P a s c h a m a c l a v i t et m a n d u c a v i t , d e i n d e f r e g i t corpus s u u m ; u m b r a m a b o l e v i t et dedit. veritatem Qui accipit eum in o b l a t i o n e nostra a c c i p i t p h a r m a c u m vitse. » In h y m n o a u t e m 47 Adversus hœreses 1 d o g m a t e r e a l i s prsesentiae r c d a r g u i t B a r d e s a n e m q u i corpus C h r i s t i p h a n t a s t i c u m i n d u c e b a t : « S i D o m i n u s corpus phantasticum induit, phantasma i ' r a n g e r e d e b e r e n t , et si figuram sanguinis exhibuit, vini umbram i n c a l i c e m i m m i t t a n t ; si a u t e m panem verum frangurit , ipsum

< 0/'f. Syr.-lat. II, S42, sqq.

v e r e et non p h a n t a s t i c e t a n g u n t , u t v e r u m et non p h a n t a s t i c u m c o r p u s t e t i g i t p e c e a t r i x quae a d D o m i n u m aeeessit. » I n sermone 1 in hebdomadam sanetam : « P r o illa manna quam manducavit anc i l l a e e m u l a t r i x , dedit Dominus Ecclesias corpus suum et suum sanguinem calicem saluLis} ut eum mctnducanies et bibentes f i l i i Ec~ clesue nitani haberent. >s C o n f i r m a l u r e a d e m doctrina ex n o m i n e q u o E u c h a r i s t i a a S . Doctore « Garbo » a p p e l l a t u r ; Carbo (jLiaio^) qui admotus sanetifieavit l a b i a Isaiae, ego sum qui nunc per panem ad vos admotus vos sanctifi.ca vi • forceps q u e m v i d i t prop h e t a ex a l t a r e c a r b o n e m s u m e n t e m ine in m a g n o s a c r a m e n t o l i g u r a b a t . P r o p h e t i a e v e n t u m prtecessit ; nie i n t u e b a t u r Isaias s i c u t nie n u n c v i d e t i s d e x t e r a m extend e n t c i n et o r i b u s v e s t r i s a d m o v e n tem p a n e m v i v u m . Forceps dextra m e a e s t ; l o c u m teneo S e r a p h i m ; carbo corpus meum est ; vos o m nes Isaias e s t i s ; a l t a r e hsec m e n s a est, t e m p l u m c o e n a c u l u m , D o m i n u s e g o . E c c e p r o p h e t i a adirnp l e t a . O l i m I s a i a s de S p i r i t u meo a e e e p i t et de m e l o c u t u s est. » V i s i o n e n ! Isaise eodem modo e x p l i cat In Commentario ad Is. V I : » Carbo E m m a n u e l e m s i g n i f i c a t , q u i , d u m corpori nostro u n i t u s i'uit, in codcm corpore t a n q u a m

LXXXIIL

PROLEGOMENA.

forcipe apprehcnsus est. Forceps autem, quum labia prophette tetijjisset, eumdem ab iniquitatc et immunditia purgavit. » In hvmno 16 De azjmis Eplirseinus Chris turn appellai « jicuj j l i o i s ^ c a r b o nai 11 ignis. » In sfrittone: de Domino p. 256 : « Sanctus q u i p p e carbo occultavit se sub indumento carnis. » Visioncm Is lise explicaos Jacobus Sarugensis « Garbonern » de corpore Ghristi in Eucharistia interpretatili'. Hinc U s u s apud Syros ut particular consecralae Carbones JLV'offl^appellfintur!. Partículas conseeratas fideles olini man LI accipiebant, non ore ut hodie fit. t.Mint tamen , quo Eucharistia i n ore acci pi tur, apud Syros jam tempore Ephrcemi invaluisse ex verbis inox citatis collidi posse videiur. siquidem, juxta tliaconum Edes.senum, Chris tus partículas consécralas Apostolis in os porrexerit : « Sicut me. inquit, n u n c videtis dexteram extenden? lem et oribus Teslris admoveniem panem rivum. » Adliuc saeculo VII Jacobus, Edess® episcopus, hoc perm i Iti t infirm is : « ¿Egrotus qui commuiiicat, si velit, ore SILO Main (particulam consecratam) recif iat, et, si malit, munu sua ili.un suiiiat, et ponat in ore suo, et si is non possit, ille qui det'ert, inanu sua illain apprehendat eumque < Vid. infra p 419, not. Auctor Quwst. ad Orlìioil. i i , el S. Joan. Damasc. De fide Orili. IV, 13 KucliarUtiam carbonem appellant.

participem f'aciat. » Joannes Barabgarus pro Nestorianis sreculo I X prsecipiebat : « Ne particularn manu ori inferat, seil ore capiat quia ccelestis est cibus 2 . » Ha'c utique abutule demonstrant Kolilius r. , . , , . con fu (aEpnrsemi bdem de praesentia rea-tur. l i ; attamen, sseculo elapso, Joannes Kohlius, in Academia Petropolitana professor, editis slavonicc duobus sermoni bus de sacra corna Ephrsemi nomine inscriptis, contendit S. Ephrœmum cum Lutherftnis sentire panem in Eucharistia cum Christi corpore componi, idque colligit praecipue çx fubjecta prioria sermonis periocha : « Corpqribus carentes Seraphini ardentibus earbonibu? Isaiain sanctifìcabant. Ignis vero non u n a m habet naturarli, sed duplicem ; Ugno enim constat et fiamma : non a l i ' ter sacer panis non ex una panea natura constat, sed et ex divina 5 corpus enim, quod unius naturse est cum divina, non una natura gaudet sed duplici. >> U n d e conci udit a S. Ephraemo explosam fuisse catholicse Eçclesiœ de substantiali elementorum transinutatione doctrinam. At non advertit Kohlius se ex contexta orationc prorsus confutari q u u m Ephrsemus dicat : « Ne réputés quem fiic panem, quodque vinum vides , eadein hœcexistcrc : miniine, frater, s Cfr. Me» Disscrtatio De Syrorum nu havisUm. Lovan. 1859, p. 187.

fide

in Re

LXXXIV

PROLEGOMENA .

nolito hoc credere. Precibus sacerdotis sanctique Spiritus adventu panis fit corpus, vinum fit sanguis. » Et adbuc : « Cum voluerit supra omnia venerandus Deus Verbum homo nasci, quomodo is, quaeso, efficere non possit, ut panis ipsum corpus Christi, viuum sanguis ipsius sit ? » Quod autem Kohlium magis adhuc con fu tat illud est, quod verba ab ipso aliata non Ephrœmi sed S. Joannis Damasceni sunt. Leguntur enim in opere de Fide orthodoxn lib. IV, c. 14. Sed versio slavica yerba pervertit. Ex duobus porro slavonicis sermonibus neuter Ephraemum auctorem habet , ut invicte demonstravit P. Benedictus 1 . Nec objiciat quis ea quae leguntur in sermone graeco De iis qui Filii Dei naiuram scrutantur : « Attende quomodo panem benedixit, ac fregit, in figurata immaculati sui corporis2. Nam figura ibi notât sacramentum , species sacramentales, et non tollit realitatem, ut patct ex iis quae S. Doctor subjicit : « Esto fidelis et innocens. Participa imm acuì alum corpus et sanguinari Domini itti fide pienissimaj ce/ tus, quod agnum ipsum integre comedas 3. » Panis Panem et vinum esse EucharisChJristoad materiam Ephrsemus multoties bibitus. asseruit. Sed quaeritur an juxta S. 1 Vid. Antirrhelicon adv. Joan. narie tomo II. Opp. Syr. c o n j u n c t u m .

• Opp. yrœc.-Uit. Ill, 423.

Doctorein Christus in azymis vel in fermentato pane consecraverit ? Huic questioni respondemus : Christum, juxta S. Ephriemum, pascha legale Judaeorum die 14" mensis Nisan ad vesperam quae vergit in diem 15m cum azymis celebrasse et, post cclebratum pascha illud, sacramentum Eucharistiae instituisse adeoquepanemazymum adhibuisse. Etenim in sermone II, infra p 371, dicit : « Quum advenisset dies azymorum, pascha legalis populi, eo ipso advenit dies, in quo Dominus sacramentum eonsummaturus daturus erat Ecclcsiae corpus suum inox in sacri ficium offerendum, in quo etiam mixturus erat calicem sanguinis sui pro nobis efTundcndi. » Deinde narrat Petrum et Joannem missos a Salvatore ut pararent pascha quo pascha iEgypti aboleretur. « Vespere facto, inquit, discubuerunt oinnes, Dominus noster et duodecim ejus apostoli... In prima paschatis ve.spera, qua numerari iticipiebant septern dies paschales, Jesus recumbebat in coenaculo cum duodecim discipulis suis. In hujus paschatis vespera ccenaculum Ecclesia fait ; mensa sacrum altare; sacerdotes apostoli; accumbentium caput ipse Jesus oblatio et offe reus, discipuli ejus comestores. Hi sacrificium mira-

s CIV. G t r a r d u s Kohlium ordip. 1S4.

Vossius,

Ephrtemi opp.

t. I l l ,

PROLEGOMENA.

bantur, viso novo paschate ; n u n quam simile quid comederant. » I n Sermone I V , n. 7 ait : « Jussit Dominus ut luna decima quarta Nisan synago^a immolarci agnum et quotannis azyma conficeret ; in vespera h u j u s paschatis imposuit Ecclesia^ suœ legem ut memoriam faceret agni Filii Dei nostri, qui antequam pro nobis occideretur corpus et sanguinem suum dedit. I n illa vespera. in qua azymis uteb a n t u r Judeei, Ecclesiam constituit hseredem sanguinis sui. » In Hynino Jzjnior. X I X : « Pascha mactavit (Christus) et manducavit, deinde ("regit corpus suum ; umbram abolevit et dedit veritatem. In azymis azymum 1 manducavit. Verus noster panis azyinus fuit corpus ejus. » I n hymno III. De crucif. ait : « Decima quarta occis us j'uit agnus paschatis inter •vesperasj ut scriptum est. Agnus veritatis... che decima quinta occisus, diei luccm cum noctis luce conjunxit. Beata e s , o vespera ultima, quia vespera iEgypti in te completa fuit : Dominus noster in te manducavit paseha parvum et Cactus est sibimetipsi pascha magn u m , pascila in paschate, festum in lesto insertum fuit. » Ex his 1 « In azymis azymum manducavit. » Phrasis obscura: putaverim illius sensum esse : « In pane azymo manducavit azymum sui corporis, id est manducavit corpus suum purissimum, quod pani azymocomparatur quia fermento peccati nunquam fuorat infectum. Certe Dionysius Barsalibaeusdocet Epliramum in liane fuisse semeiitiam quod Chris-

LXXXV

testi moniis conscquitur Jesum pridie quam pateretur pascila legale Judaeorum cum azymis perfecisse, adeoque et Eucharistiam in pane azvmo instituisse, q u u m omnis fermentatus panis fuerit tunc a domibus remotus. Usee est conclusio quam S. Joannes Maro vel quisquis est auctor Expositionis ministerii oblationis S. Jacobi exinde deducit : « Si legale pascha Dominum celebrasse concédant, omni procul dubio fateantur necesse est, in azymis illud celebrasse ; legale enim pascha sive anticipetur sive protrahatur, nonnisi in azymis perficitur, quemadmod u m in JSurnerorum libro praìscribitur. Perfecit igitur Dominus noster corporis sui m j s t e r i u m in azymo, minime autem in fermentato 2 . » Scriptor Persa Aphraates, Ephrœmo paulo antiquior, etinm docet Christum pascha cmn discipulis coinedisse in nocte diei decimiequartie, deinde Eucharistiam instituisse 3 . Sœeulo V in urbe Edessa Eucharistia in pane azymo conficiebatur, quod Maronitse et Armeni ab antiquo usque hodie observant. Hoc colligitur ex Epistola S. Rabulse, episcopi Edcsseni,ad Garaatus in ultima cœna suum corpus manducavit. Yid. meam disserlationem De Syrorum fide, p. 59. 2 S. Joan. Maro Expos, minisi, oblat. C. XVIXIX, app. al. Assemanum. Cod. lilhurg. V. 5 Disseti. XIV depascltale ap. Wrìgltt, Aphraates homilies, Lond. 1869.

LXXXVI

TROLEGOMENA.

linum,

Perrhorum

epispqpum,

qua invehitur contra

eos

qui

irj tam

inagn^s hostias sunjebant

ut

de famem sedarent : « E a

prqpter,

exin-

inquit, buccellam, qijam ipsi con-

in

tior|em

attulit

ejus

noi)

ut

descendit

ad

E d e s s e n u s Respl.

in

mis mantlucaturi.

quod in azjr-

»

i,iam a b E p h r s e m o

« Hoc

Senn.

Eucharis-

ferment uni

II, n.

fermentato

ap-

10 infra ait :

pagchatc

: « Vobis

aboli-

m u m . » Sed

abjicite

rnqx s e i p s u i n

a d d ens ; « P a s c h a ceps

pau-

manducandum

fermentimi

pfforo

azy-

explicat

mundiim

dein-

comesturi eslis, p a n e m

scili-

ccl^ fermentimi pei'feet um, quem (ìepsil co.xitque Spiritus sanctus. » Antes

n.

6,

dixeiat

: «

Pro

a x y m i s quae c o r jjitavant d a b o

Spiritu per tat um fermentili um. r i s t i a i g i i q p fermentimi panein

vivum

n o n

'i110'! c x ficiatur, sed .

istis vobis

sancto

,

Euchavocatuc

pane fermentato conpropter aliam ratio-

n e m , q u i a n e m p e C h r i s t u s est

mentum panis

viiai Jesus

la tens

sub

1 A p . Overbeck, i>. Ephraemì op-ra

se'ecta.

fer-

specie

fermentimi

quippe

Quitte a p p e l l a t u r i n s c a l a

Irului aliorumqntì

I

s

ex

eos?.

Evang.

»

9 3

Jacobus

reppehendit

Eucaristia

^muleta

faciebant: « ifon intelligentes

Syrì,

animarum

illarum

lum

Christi

que

et

mys-

Bickcll, Carni. Nisib. 55, stropli. 8.

signacu-

uni-

resurrectjpnis

m o r t u i s et v i t œ a ' t e r r j a ç .

ex

Cyrillo-

n a , scriptoi: E p h r a e m o fere c o œ v u s ,

i n suo Sermone mel

Christum

de ci uce p o n sefermentimi appel-

l a i : « Is^ooi

JL^. ] 2 ì j l Q ì O R a .

\j5O0 . JSìAQjl. y ! JsàJa», j i - Ä «

, JopM

Ecclesia in velo

luit velum,et

calidumk.

Dei; Maria Dominus fermentimi

Denique episcopi

i n Epistola

peratorem

Ultimo

ad L e o n c m

Christum

et

ipsi

restât d i c e n d u m d e

gulare illa Ephrseini

imler-

nccepisse,

sed

a Chris-

panern

a q u a i n l i n c l u m et p e r h a n c

t i n Zeilschrift

consecratione

in

intinc-

' Vid. raca;n Dissert. De Syrorim fide p. 108108.

Ra-

sua

sin-

opinione,qua

tenet J u d a m E u c h a r i s t i a m non

Phoe-

appellant5.

mentum

to

novo

fermentimi

accepit

niciae

IpOI

Bairei,

O x o n i i , 1863, p.

Concord,

quse

p o r t a n t , fer ment

arrhanj

des Deut. Morgenl.

p. 12S ;

destitu-

GeteUschajt,

1873, p. 569, 870. s A p . Martern 1 , De antiq.

Cfr

vitœ

: « Lse-

Or. I. 4 0 9 .

2 Iii cod. [ aris

cjui

resur-

tionem

232. Hanc epislo'an; Paulo, Edessse episcopo (an. 52 ) trilmit Dionysius in Chronica, ap. Asseman. Bibl.

eos

pogteris dp

t e r i a haec s a n c t a e s c a m t a n t u m esse

tjjin est p a s c i l a a z y m u m . » E t lo infra

in

sacramen-

Objici q q i d e m polest

pellali.

eis

qui

congpla-

fermentimi

opera

fieret

suo

et

omnibus

f i c i e b a n t d i u f c r r n e n t a b a n t , et d a t a condiebant, ut

Dominp

dubitarent

quia

tura corporis Christi,

tus.

Adam

rcctiQiie ,

ci b u m p o t i u s q u a m

Jrdts Eucharlstiae privai

tetur

descendit, invisit e u m

n. 15.

Eccl.

rit.

1, I I I , a. 7,

PROLEGOMENA.

LXXXVtl

tum. « Quum, Jesus panein urnle- S. Hilarius in Maltìi. 30, 2 ; Viceim absque discrimine distribue- tor capüanus in Haì'mon. evang. ret, itiquit S. Doctor, accessit ap. Migne; Patrtìl. lai. 68, col. JudaS tit acciperet sicut acceperant 340 5 Rupertus in Jean. VI, 51 ; socii ejus qui acfcesserànt, Sed Je- fniiocentitis 111, De sàcr'o aitar, sus intinxit pänem in aqiiaui, e inn myst. IV, 13 ; Conslit. a post. V, consecratione destituit, et hac ra- 14. Apud Syros Aphraates Di, tionë buccellam Judic distinxit. sert. XII de Paschate • docet J u Exinde Apostòlis notum l'ilit Ju- tìam Eucharistice lion fuisse partidäm fesse qui Jesum traditurus éipem : « Salvator noster, inqùil, erat. Intinxit igitur panera Jesus comedit paschsi cum discipulis ut conseCratiö auferrctur et dédit Suis in nocte decimai quarta? diei Jüdai. Judas non mandueavit pa- et sacramèntum veri paschatis tranerei consecratuni ncque ex calicè didit eis. Postquam exivit ab eis vitte bibit. Ex intineto pane cogno- Judas, accepit parieni et benedixif vit se vitä dignum non fuisse ha- ac dedit discipulis suis, ii Diverbitum, idcirco ira abreplus separa- sas Syrorum de Hac re sententiäs vit se, nec bibit e calice sanguinis sic exponit Gregorius Barliébrèeus Jesu, sed ivit ad crucifixores. » Ita Jacobitarum maphrianuà : « DoS. Doctor Set-m. IV, n. 6; Eam- minus Ephraem et Dominus Jacodem sententiani memorat Hymn, bus dicunt quod Dominus particiazymor. XIV, 13-18 ; XVIII , pemeffecit Jùdam pànisconsecrati, 16-17 ; Evangt concord-, eoeposit. Sed postquam panem benedictione p. 222. privasset eum in aquis intingendo. Sanctus autem Severus et Joannes Paires Grœci et Latini, ut SS. (Chrysost.) dicunt Christum ei Hieronymus, Augustinus, Leo, prsebuisse paném sänetum ConseCyrillus Jerosolymitanus, Clïrysoscratione non destitutuin. Sanctus tomus, Cyrillus Alexandrinus, Philoxenus dicit non praebuisse ei communiter tenent Judam insti' quia jamdiu invaserai eum Satatutioni Eucharistiae interfuisse et nas et idcirco nos non prabere corpus ac sunguinem Salvatoris ex communionem energuinenis. Deipsius manibus accepisse. Non nique David, Pauli filius, dicit desunt tarnen Patres et interprèChristum ei praebuisse particulam tes qui velint Judam sacramenti consecratam et non intinctam, at vivifici non fuisse participera. Ita Judam ex defectu fidei eam ut mesentiunt, ut dixi in nota p. 423,

I Ap. Wright

The

tlomilics

of

Aphraates,

L o n d o n , 1809, p.

.

LXXXVIII

PROLE

rum panem comedisse » Ephraeini opinio, quantunivis singularis, i a fidem catholicam non impingit, ' Gregorii

Abulfarag

Bar Ebraya

in

Evang.

sed íacit ad stabiliendam sermon u m et hymnorum quos Yulgamus authentiam. Matt, scholia e recognitions 1879, p 79, syriace.

J . Spanuth. Gottinga;,

MONITUM: IN HYMNOS S. EPHILEMI DE EPIPHANIA.

Isti Ilymni numero quindecim dcscripti sunt e duobus codicibus Musaei Britannici, excepto ultimo hvmno, qui e breviario Maronitarum, ut suo loco dicetur, editus est. Prior codex (acid. manusc. 14,506), ad saeculum IX vel X pertinens, continet hvmnos 2-4, 6-10, 15 inde a fol. 166, b ad 183, b. Textus noster hunc codicem sequitur pro hymnis enumeatis, si quando ab eo discedimus, in nota indicatur. Hunc codicem designa vimus littera A. In eodem volumine fol. 115-118 alia manu, ut videtur saeculi IX, descripti leguntur hymni 2-4, 8-10. Vari® inde lcctiones apposita; sunt sub littera G. Alter codex, quem littera D designavimus, estadd. man. 14,512, ad saeculum X rel'erendus. Is Ephraemo adscribit eosdem hymnos ac codex A , sed insuper alios quinque addit. Illius ordinerei secuti sutnus in disponendis hymnis, et textum exseripsimus pro hymnis in cod. A omissis. Pro aliis vero hymnis ejus varias lectiones littera I) designavimus. Littera B designatur codex add. manusc. 14,520 saec. VIII. Is codex Ephraemo adscribit hyrnnos sexdecim de Epiphania qui legun-

tur fol. 28-36. Obseryandum porro est eosdem quidem hymnos in hoc codice Ephraemo adscribi quos duo praecedentes codices ei adscribunt. At, pro more in codicibus liturgicis obvio, plures identidem strophae, vel etiam hymni integri omittuntur. Alius etiam ordo est. Imo inter hvmnos Epiphaniae recensentur hymni quos editio romana operum S. Ephraemi inter hymnos de Nativitate inserit. Godex E {add. manusc. 12,146), cod. F {add. manusc. 17,141), cod. G [add. manusc. 14,501), cod. H {add. manusc. 14,512) nonnullos ex his hymnos strophasque disjunctas referunt inscripto Ephraemi nomine. Quia vero isti codices, usu detriti, difficilius legi poterant, et tempus non suppetebat nonnisi unam alteramve lectionem ex iis apposuimus. Littera M designavimus Breviavium continens O f f i c i a Sanctorum juxta ritum Ecclesia; Maro aitar um, Romae 1656. Ex eo desumpsimus varias lectiones ad hymnum 2 m et textum Cantici Sugita dicti de Maria et Magis. Istud canticum Ephraemo adscribit codex A supra descriptus. Invenitur absque nomine auctoris in aliis codicibus liturgicis et reponitur post hym1.

3

MONITUM.

nos Nativitatis vel ante hymnos Epiphaniae. Littera R . designavimus editioncin Operum S . Ephraemi Romae datam an. 1732-1746, ex qua varias lectiones desumpsimus ad hymnum secundum et ad nonnullas strophas hymni primi. Scilicet in ista editione t. I I , 432-436, Svr. lat. ultimo loco inter hymnos Nativitatis habetur hymnus, quem codices nostri ad Epiphaniam, et recte quidem ut ex argumenta patet, referunt. Scatet autem textus romanus interpolationibus, quod nostri codices et inensura versuum demonstrant. Omnes isti codices in usuin liturgicum confecti fuerunt. Illud autem generatim pro codicibus liturgicis monendum est in illis scilicet raro omnes S. Ephraemi hymnos de unoquoque lesto ref'erri, sed nunc plures nunc pauciores et quidem mutato interdum ordine ; saepe etiam integras strophas resecari, strophas vero servatas magna plerumque diligentia exscriptas esse, interpunctionem vero multum variari et puncta in vetustioribus codicibus saepius evanuisse ita ut dici nequeat an punctum i'uerit appositum necne.

Idcirco defectum interpunctionis uni,u$ codicis ex altero supplevimus, nunquam ex propria auctoritate. Quuin hymni non ad partem officii essentialem sed integralem tantum pertineant, mirum non est strophas plures vel pauciores saepe desiderari. Ne officia nimium protraherentur, ii qui officia ordinabant hymnos vel strophas pro libitu omittebant. Observabit diligens lector hos hymnos continuo in baptismum Ghristi et fidelium dirigi. Hoc exinde provenit quod in Ecclesia Syrorum tunc temporis baptismus in die Epiphaniae solemniter conferebatur. Qui ùsus apud Nestòrianos adhuc perseverai. Praeterea festum Epiphaniae praesertim in memoriam manifestationis Ghristi in die baptismi sui, ut dictum est in praefatione, institutum erat. Tanti fecit Ecclesia Syrorum hos S . Ephraemi hymnos ut hymni 3"s 4"8 et 13 us recitentur in ordinibus baptismi qui S. Jacobo Apostolo, Jacobo Sarugensi et Jacobo Edesseno adscribuntur, ut videre est apud Al. Assemanum in Codice liturgico t. I - I l i , et apud Denzinger, Rilus Orientalium 1 , 2 6 6 , sqq.

il V M M 3

V

J—m

Jijvi

S.

KIMllì A I M

IN FESTUM

I.

•: U v -

J-^OM

L ^

J^oa.

. jojJ^ l O o j jvijJ oiLjl •

OM20'

Jj-^v

.

loo)

j v ^ i

j>L

JCSOO

Q3CD JJxfc. JJ;0

OOL QjtQlO jaaco

. »xsL»

•:•

Vnv^JJ

^jSJ

cuJJj JJJbo 00L JJ

.

VÖjL? . Joi

Jjjv2l X b J L ^ I 00»

Jm2>a¿ jfc-VOûA

• ^

jyo

Hic est mensis :

lìt'-jH»ii-(.iiinii : In die manifestationis tuae tibi laus a grege tuo.

CUOtl

JJÜQD O j ^ J

.

EPIPHÀMJi.

I. TOH»

:

S V Iii

I20J0

VOJL Jojojo W

JJ

\ o J;» .50 JiOjJ.» JJ

1 AUudit ad factum Elisiti qui jussit Naaman Syr u m septies lavari in Jordane u t a lepra m u n d a r e t u r IV. lieg. V, 10-14. 8 Sacerdotes ad leprosos mundandos eos septies aspergebaut Lev. XIV, 7.

1. Ccelum renovavit Dominus quia insipientes coelestia lumina adoraverant ; terram renovavit qu® in Adamo marcuerat. Sputo ejus nova creatura facta est, Omnipotens corpora mentesque erexit. 2. Congregatami oves et mundamini absque labore. Hic nec Elisaeo necessari® sunt Septem immersione« in flumine nec sacerdotibus opus est ut aspergendo defatigentur 2 . 3. Septem Elissei purificationes figura sunt septem spirituum per baptismum expellendorum. Hyssopus autem et sanguis symbolum sunt magnum 3 . Non datur locus dimissioni, separari nequit ab omnium Domino filius ejus. 5

Docet S. Doctor Comment, in Lev. XIV passerem qui ad m u n d a n d u m leprosum mactabatur figurasse Christum el efiusum passeris sanguinem incarnationem adumbrasse.

• Titulus et hymn us t" s ex cod. D collatis codd. E, F, G, ?.. Codices E et G e u m d e m h y m n u m primo loco ponunt, sed nonnullas tantum strophas habent. P r o ^joa. codex R ubique habet Jt-JQV. . Responsor i u m ad normam hymni

Q»0) hie est mensis, quo indicator hymni tonus s t r o p h a r u m q u e mensura.

Hymnus JL'Z QJO) reperitur inter )jl>'jX) S. E p h r s m i de Nativitate Opp.

Syr-lat.

Domini,

sub. 11. 4. Cfr. S. E p h r a i m

II, 413. In hoc hymno, seu u t habet editio Romana, in hoc sermone quarto de Kativi-

tate immixtse sunt nonnullie stroplue desumptie ex nostro hvmno de Epiphania, quod indicatur i n f r a . Unaqu®que stropha quatuor coutinct versus : primus et q u a r t u s duodecim habent syllabas, secundus et t e r t i u s octo. Porro versus duodecim syllabarum 1res habent partes vocibus distinctas q u a r u m partium unaquaeque q u a t u o r Labet syllabas. Similiter versus octo syllabarum in duas sectioues q u a t u o r syllabar u m distinguuntur.

SANCTI EPHRAE.H SVISI

/

. oco) ^v-v»? l^sms

Jaoxs A i .

. joo) javiljo jxk . Jfcwjacùjoj \U Joo) «zscv •:• Jv-'^d ^p . Ik-;*» ^o jioa. Jjljooj

•^'L J.L*. ojyoj L i ^ Jjj\. L^ JcaSa^

. jt^JOXiÄS

K^c?

8

4. Cum murmuraret irascereturque populus,. Moyses dulces reddidit amaras Mar® aquas 1 , figura baptismi quo vitae Dominus homines ex acerbis dulces efficit. 5. Nubes castra obtegens aestum ab eis arcebat, typus Spiritus sancti super yos in baptisrno illabentis, seternamque flammam a corporibus vestris arcentis.

. Jcq2k^ Joe» ìjO ^ o ) J ^ . joo)

6. Transiit tunc populus mare, figuram delineans baptismi quo •sOts^-CD o p j abluimini. Populus Israel per . joo) ^0.0) JJo o p JiC^. mare transiit et incredulus fuit 5 .j Uo'i . c\aa.o ara-ojo op> o ^ Jxiiiv populi gentium in baptismo immersi crediderunt et Spiritual sanctum acceperunt. . jOyO jvüj |Lo 7. Misit Verbum praeconem qui ndventum suum praedicaret, com. jV? M o / o ^ p l a n a r i viam ipsi venienti spon. 001 Jl? Jl&o « m a i o samque ei desponderet paratami v Jü2D Q^^GD oj-ÜCQJ il\l2) sertum vagans et prsedicans : « EcjLcd^o Of\ jL? jo»? ce venit filius regni, parate viam ut ingrediatur tabernacula vestra ibique commoretur. » ^.-.C- |>J0 . ^ i » OO) wJOjJD o)V 9. Proclamavit Joannes 3 : « Qui . J&oo /oo, JJ - W JJ-O post me venit ante me erat ; » vox sum non Verbum, lucerna non . Jioiai /oo) JJ JV Lux, stella oriens ante Solem ju•:• jLaa^u J*»*. jOyO ^ J&QDJ JCSDQD stitiae. . Joo) OO) JcO) jiJ3 10. In deserto jam clamaverat 4 . ^Dfcvjuo ^O Jiis- COOlj Joannes dicens : « Resipiscite peccatoresa malis vestris et produci te . JJ.025-.Lj J*j®> COVßO fructus pcenitentice. Ecce venti • UM . oiv ji? jo»j qui separabit triticum a zizcinia.» t E x o d . XV, 2 ? .

3

!

« Matth. III, 2, 8 , 12.

Elisabeth scilicet q u ® s t e r i l i s e r a t .

Joan. I, l b , 23.

9

HY.Ì1NI J&CDJ l ^ V p .

J j A ) o * i o . Jv.OM

^d

Jot

vcavil

y a ^ V l j •:• b O i L v m ^ b o

.

^DO-J

.

JjOfO

jvcsj " o j ^ j

JOO) • a ó j j

•:• J v - o y

IN FESTC.1I

. )oo)

^zali?

VQA ^ o j q j

|pjo .

jj/i

JISQJU. JioiQj

Jnjo

ct>\ o o o ) J j o ^ o ^.VL J r s i o a k o J x > o ' » 3 ^D

•:•

jksiai

J J ^ V -2>/

.

d

jsnao

J|o»o ^Vl.

. w^a ^o v ^ V o*.um>e JJo Jioiai o s a o . JaXSJL

^

.

^ O jiojQ-O

JaiCjL 0»J20

»QìlJ Joo)

io^-j

OM2D OO)

^,'10

•:• 0))|i

LTQD

.joaiL. k o

^OfOCu^) J , * . f j s o t a j . )OQOO\. . Jni

h

^

SQV

^ 0 0 0 «S^JO

J i O ) Q ! « a\~XO/

0L/0

di.)/o Oj^CDO Is*, t r s a p j o J i ^ ' i a o

cpo^

. ooj'jLasi

1

. I^i

w.ol

J j o j l , . CO)

'oò)

JLqju/

1 Slrophse 11-19, alio tamen ordine, babentur in sermone quarto de Nativitate. Opp. syr. II, 413, sqq. Sed pertinent ad fcstum Epiphaniae, ut ex dicendis patebit.

1 1 . V i c i t 1 sol et quibus asccndit gradibus signavit inysterium. Duodecim ecce dies ex quo a s c e n d i t 2 et hodiernus tertius d e c i m u s est, symbol a m perl'ectum F i l i i et duod e c i m ejus apostoli. 1 2 . Devictse sunt tenebrae ut i n dicaretur devictum esse S a t a n a m , et vicit sol ut proclamaret P r i m o genitura triumphasse. Devictae sunt tenebrae cum S p i r i t u teneb r a r u m , et vicit lux nostra cum lucis auc!ore. 1 3 . E x alto et prof undo duo praecones F i l i o dati sunt, unus coelestis, terrestris alter. S t e l l a l u c i d a de coelo eum n u n t i a v i t et J o a n n e s in terra praedicavit. 1 4 . S t e l l a lucida praeter naturae ordinem illico effulsit, sole m i n o r et sole m a j o r ; sole m i n o r externa sua l u c e , sole m a j o r secreta l a tentis mysterii significatione. 1 5 . Stella lucida sedentes in tenebris suo perculit fulgore eosque t a n q u a m caecos direxit ut obviam irent L u c i magnae. Q u i , oblatis m u n e r i b u s acceptaque vita adoraverunt et a b i e r u n t . 1 6 . Testis supernus demonstravit i l i u m a suprema Majestate subsistentiam suam h a b e r e , testis terrestris corpus ex h o m i n e assumsol quodaminodo a tenebris vinci videtur. Post solstitium aulem sol uno grada prolongans diem ct abbrevians noctem illius tenebras vincere incipit. Porro dies, juxta vulgi opinionem, inripiunt crescere, a die NuLivi talis Domini, a qua usque ad feslum Epipbaui® tredecim intercedimi dies.

2 Allusio ad solstitium hiemis. Quousque nodes crescimi, diei aliquant partem surripiunt et ita

» Ita E , lì. Il, UH contra D qui lialiet . o r m i ; — «

R . JJ; — f R.

— g n\~ii> —

10

LP1P1I AN I .K .

i> R. O j X ;

— c P,.

—

jl2u

11

SANCTI EPHRAEM

j^oîoi ¿aaqo . Ji^V -j-/ ojajm*? W j oo) Jj-iQ*.?

f

Jooi

r JJL^oî ,2>Jj Joç)

00)

. P(ßo^2)

^ ...oi&x •fc&op

OOJ

Ja.) cjv*o

^ ^

M jîoii

c ^ ofepoS)o^.

loof

, ^oHpVajOp rji-O JjlCÎ^O . d

•

Jo)J Vl=> KÔ Jo) )ÎO|QJ OOOp

• J --^«

^ j

3

. Jxj^i ^p

y^ii^S)

Jx2D|m

Jg/j o^o

, QJOIJ vo/ô V vgOM^i-ojli 02Cv J'PA. 0-»pû0

Jxuo

ptum esse ostendit. O mira res ! qua ejus divinitas ej usque humanités simul prœdicabantur. 17, Ut qui illum terrestribus annumeraret stella lucida certior fieret cœlestis ejus originis et qui illum mere spiritualem reputaret a Joanne persuadepetur eum esse porporeum. Iß. Accessit Joannes cum parentibus suis Filiumque adoravit cujus personam insolitus splendor collustrabat f ; attamen commotus non fuit ut in ventre matris. O mira res ! îjuijc adorat qui antea pxultavit. 19, Clamant uno ore universse creatura? ; clamant Magi cum muneribijs suis; clamant matres steriles cum infantibus suis, clamat stella lucida in aere: « EcceFiliusRegis.» 20. Cœli panduntur ; aquae fervent 5 columba apparet; vox patris tonitrui fortior ingeminat : « Hie est dilectus meus ; » angeli nuntiant; pueri jubilant sua cantantes hosanna. II.

If. •:• ""îsd V>v

12

SYRI

Wv v ooi ^oioJvDj ooi Jdsib wJJÛ

Ejusdem toni, Ilospnnsnriuin ; Tibi gloria ! qui in hoc festo omnes lsetificas. 1. Imperante rege quem appel-

» Lucem magnam, f-y^, apparuisse in F,[illramus in suo in Evangelium Commentario Jordan« dum Christus baptizarctur testis est S. p. 43 etiain -docet lumen super aquas in baptismo Justinus Dial, cum Tripli. 88. In Evangelio Ebio- exortum. Ad illud lumen alludere nobis videtur nitarum scriptum erat : « Cum ascendisset Jesus in his quae habet de stella lucida, quam\ is simul de aqua, aperti sunt coeli.... slatimque eo in loco attendent ad stellam magorum. tax ingens effulsit. » (Epiph. Heer. XXX, 13). S. « F. jvaJU1 — i> F. om. w.O)OÖp>/ — e R. J,* — d R. Jo) — • Ex cod. I>. cod. A. hic incipit JVv,» a o t — f D. R. cum A. de Epiphania cum hoc tilulo; \a.o LiOi.... j ^ t j JjVj jou\2>i -;»} C autem liabet

13

HYIINI IN FESTl'M IPIPHAMJS. .

k O ^O ]00) -mJJ Lx>. •J ol/o orkìc/o ' |ÎCO;3 j;2ìO jvijs

. v OJJ^VQJL

• Jjui - g r o o ^ . jju/ . s k o j Jrfcjb wJ0Cu£> jju/ b b o

^ov©

O^OkV I^SQt.

):00;ó

. J-^sjj ojaajLf. jdVx> wJocLo

"oilo+X*

. Jj^O

(kjtQjBO Jj/ì

. J~jjo

. Jd^bo JdSkX)

•:• ciso.»Jj

. Jl.Qn\2o -e» ìso^

fc^Jiam»

JJ*.

. yUJtVaS

j^QjL? JJÜ

wslA ^

'^O«^

^Aào

^AA

. ]=>0»0 .

-sOJQJ

JQ2UL J.OOJO J-t2Ì^

< (-00, Semha et Denha i:omiua sunt allegorica. Sem ha (a —ooj splenduit) splendor lucis bene quadrai in signilicationem Hominis Augusti. Denha vero (a —jj ortus est, apparuit) egregie désignât Christum, qui in Scriplura Orlens appellata. proprie signilkat orti/in pec.ulialiter solis.Porroapud Zachariampiophetam 111,8; VI, 1"2 Messias vocalur noi Semalt splendor solis. Versio

U

lavere Semham Dominus noster ortus est in Judsea. Simul regnar u n t S e m h a 1 (Augustus) et Denha (Oriens seu Christus)^ ïex in terra, Filius in coeloi Cujus benedictum sit rëgnum ! 2. I n diëbus regis qui descripsit homines in libro census, descendit de cœlo Donlinus ut homines describefrit in libro ritse. Descripsit et descriptus f u i t ; descripsit nos in ctelo et descriptus fuit in terra. Gloria nomini ejus ! 3. Natus est in diebus regis Semhse appellati. Umbra et yeritas sibi occurrtìrunt, rex cum rege, Semha Cum Denha, cujus vexill u m crucem portabat. Benedictus qui crucem portavit ! 4 . Per annos triginta moratus est in terris pauper et egens. Hymnos laudis per omnes pangamus modos, nectemus, fratres, coronas annis Domini, tricenis annis tricenas coronas. Benedictus numerus ejus ! 5. Ecce annus novus bonis repletus isque felicissimus; nobiscum collaudent Cherubim, qui Filium in throno gloria; gestant. Reliquit Syriaca hoc aomen reddit Denha, ortus solis, Vulg. et Septuaginta Oriens. Ad hunc locum alludit Zacharias pater Joaimis Baptists apud Luc. I, 78 ubi Christum appellat J»oi ,20? (~JJ Oriens ex alto. Exinde Kphrcemus L-oj D< riha appellat Christum. Per extensionem, Christi nci^^faa seu manifestatio syriace audit ; unde )}1\. festum Epiphauia; seu manifestaiionis Christi est.

a M. — b M. om. JÜ. . oioo - t i . o^mrsco d — R- JìodWD JUJ ot^SioVo. |oo) ^ - ' R , Aoi - f M. M. j)|V Ivo '

,bv» . B. C. D cum A. - f R. oj.Vax5 — h B. R. Jk , ' ^

15

SANGT!

•• : Ji^joL o>\ . p j ?

--¿Wo

a

EL'HRAEM

4Jo

vOiCi ^^CiU }2>vm ^.LüLj Jfcdjo ,*o)oJ)*.o OD3OI .

QAJJDJ

v jîs^om».!- o-X

vOiai

koj

.

jîiajo

occ» ^asoj^oj . jot» JiYlfcW

•opooso ^ ^ . Jüsa5üj . O^D ' J^OJL.

"JioL VioV? j i ü * ^

. Jîs-joî.

JJL^JV

Lv-L

paxj

. I^oa. jhoo . j a o ^ jhp Jao>

ji.ijJ +OQX>} J&XSÄ. ch~üod ^pV? v *v>*\ .

jaQcDLj . oijax 'jîX-sCDO U-i.

öjVd i/ 12. Laudet annum octavum tellus, quae dum suis fontibus irrigat . " o p e r a i o ¿ o jVjo) y O i l ? fruges, simul adorat Filium in sinu matris contemplaturque puf jaxlj •:• o ^ J ^ j rissimum infantem lac virgineum sugentem. Benedicta sit ejus bona voluntas ! g K V vsjlLJ J&J.o? . jni oo) jia. ' too*-.} Ji'JSj tientem, qui nihilominus dat fructum in quo magnum continetur pelagus bonorum. Ipsi exaltatio ! J~o¥o

^ j l j Jfcijto

Ejusdem toni.

'"oivo

Gloria tibi! qui filius es omnium Domini omnesque vivificas.

Respcmsorium

V*S>? O A ^ j u

wjy£x>j

'•ca^j j f c j j o . 0)V>0

: |2)|o


.i . — e A. C. D. M. omm.

; seri requiritur ad men su ram versus. — e D.

—

h

0 )xoäx> — e B. R.

Cum A. B. C. D. M. — R habet )ü».\nTi\o i^-^a/o

Peccat co .tra mensuram versus. — ' R. addit . Ji»oy £>/ Jiofij et infra ojvo )~x>

•

C. ^i^x-^o

02A.1

—

— k Ila, C. D. et B. In A. hie

. Edilio romana omnia responsoria omittit. B. habet fcoajs

— ' B. R. -Qi.?o

J^jl^^s o i o poo; o j - o v s JK-Oüi.

; M. om. responsorium hie et infra.

20

SANCTl Ll'ilHAlM SYRX.

19

15. Ad annum undecitnum laudet mare magnum Filium qui . oj^ûjj oò) . O^oaS. pugillo suo fréta metit e cœlo detioxo N—jj iotlo missum, mireturque vidons exia guis aquis immersum qui omnes • JÌ . J*OY| abluit creaturas. Insigni huic facto plaudite ! 16. Ad annum duodecimum . Jitjao '^¿i.oj jjoj ^.WLo JMjo laudibus resonet templum sanJoo) jO Jj~? ctum videns puerum sedentein inc|xiäo(' ODÎSJL . |SÛD fcao ter senes. Conticuere sacerdotes, •• : OM3DQ. Vof d JjJi=> j i S ; balante in solemnitate paschœ agno paschali. Misericordise ejus laus sit et beiiedictio ! c ^ai. vÇJQJ J&J.0 *,m\ 1 Jèojo 17. Ad annum decimum tertium collaudent nobiscum diademata regem qui in suo triumpho coro. )ojJJ -^o . j S c o narli spineam gestans prœclaram nectit coronam homini ad dextram suam adstanti. Ejus missori laus ! 18. Ad annum decimum quar^.S^DJ JjQJ V0V0 ;{YiN1 tum laudet Phase iEgypti Phase jy? verum qui super omnia transiliens ad nos venit. In aquas mersit non • 'ojjmoS) • ' -û-1— K»2> Pharaonem sed Legionem 1 , et suffocavit non équités sed dœmones. Isti vindictse laus et benedictio! . JJA. yo/ JjCU VCOYO Jdli.; J&OJO 19. Annum decimum quintum laudet agnus gregis. Occidit eum ^j» o i ^ o jjtQJO Q^J Movses, non sic Dominus. Ipse . j«Ü..'HS> OJ2D+D JOVSO sanguine suo homines redemit. • ' Otjd^ ÄwJo'^D Jìlj OÓ) Omnium pastor pro omnibus mortuus est. Ejus genitori laus et benedictio ! . JjJ;=> JjoL ÎSJLjo ;com Jfcojo 20. Ad annum decimum sextum laudet granum frumenti spiritua. v^jj W lem agricolam qui corpus suum . . Jlvjax agro sterili ut semen commisit. J2»

JjCU jv-O ^ÛlJ j&JjO

1 Diabolum hoc Domine désignât, quia ita ap- sunt in porcos et in mare prsecipites irruerunt. pellabantur dœmones qui a Christo expulsi ingressi Marc. V, 9 sqq. a B. ¿>¿0 — b D. J^Ä. — C R. (jip - J R . P)J)L^ — e R. J^jl _ f R. — h M. JJaÄ. . — ' Ita R. — A. C. — k D. O^OÌQS) — 1 Cum B. D.

— g B. OM^Q- M. om. M. K. — A

.

It YUM IN FESTUM KP1PHAM®.

21

22

Corpus illud granum fuit, quod omnia praerumpens mox ortum est et panem novum praebuit. Innocenti laus et benedictio ! 21. Ad annum decimum septiJkSi^ JjoL VOJLO JfcJjo muin laudet vitis Dominum no-OO) . (iSJLOOJ strum vitem veram. Animse sunt ^Jl . IhSjl ^ velut ejus surculi. Unam animarum scilicet yineam coluit, alteJiom. •fc>ov~b QSO^J Jsjvs ram labruscas ferentem destruxit. Destructori laus sit et benedictio ! 22. Ad annum decimum octa^Xu. c Jjqj Jj^ob ¿5>/o ÌO&.J JfcOjO vum laudet conspersio nostra Fermentum verurn quod menti bus sJlV »ZlXO yjJ-^V injectum eos attollit atque in una disciplina unam efficit mentem. Tuse doctrinse laus et benedictio ! : J ^ j o JioLviJtLo )isl«o 23. Ad annum decimum nonum laudet sal corpus tuum, o infans benedictus ! Anima sal est corporis, jlo IV> .0)0 . o^Jioo fides sal animse quo ilia conservay^oj . . ojjuauj tur. Servatori laus et benedictio !

•:•

. JL^

fc^O)-

IS^QJt

Ejusdem toni.

oius

Responsorium : Gloria manifestationi tuae divinae et humanse. . Jjz>jj JjLoi.

jjcu ^«fiovj Jììojo Q)QXl~i oL/ .

i niam

Dentin noinen est fesli, Cliristi seu manifestationem signiiicans.

a D.

•

Epipha-

24. Annum vigesimum nobiscum celebrent divitise temporales. Eas repudiarunt ac reliquerunt viri perfecti propter « DCE vobis divitibus 2 ; amplexi sunt autem paupertatem propter illud « Beati pauperes 3 . » Benedictus qui pauper esse voluit ! i / yj ¡¡>i r> inc. VI, 20. i

Ivxfc. Jte 3USO . -.OjOi'ls ;£jo : o»jl2li

. jtJLOOj Jss-^Si. Ls^i luh' • of^

o^A2> — lì. ;io ^jl . J&iy y.? • JkjlSd ^oo) ko-p ofr. csjj. — b is — «II. inserit sti'opham ita ut qua: liabet ad annum 19m el 2()m nos ad an. 18m et 19'". Aliam autem ad annum 20™ stropham habemus juxta codices A et D, qua: deest in R. Codices B et C ciclici tint pro liac parte. — d R. 'is - « K. J1qjX3u0)0 ^o-o)»; Vo? Jjl2uo Cu^U o^sj — r Cum C, D. — A liabet e contra H o

^SSwajL

- g Cum

D.

M.

—A

hain't

Oi=>

SANCTI EPHIìAEM SYKl

23

^OIQJ )j~0 ^'tOD^J JMjO . yQj/ vhO>»OOCO

O^o Jv>>0\ -0;2>J jSlJDp

. |2uCDO J-L—J JJQJ ^LILO

jfcOjO nn°iori |Jj

dibs^o oc» M/o .;. ,jro\o..

c oo)

bu/

. v^fia.; 0)°>.ra ò)jam2>; JJ;L!

JJV

JJOL ¿fcJLo .

JMJO

-oicb^; JJa. too»-?

••: >^ooi sj-.vs JJXoot

V

'O^tjoq-J

. JY^O

U O ) Q ° L Joo)O

J^JO

JiOCO

IJQJ ÌNJLJO

» R. oA~ xas/ ;£o

^

— i> D . M .

JMJO

24

2 5 . Annum vigesimum primum nobiscum celebrent aquae in tvpum F i l i i dulces effectse. Mortis amaritudinem in melle Samsonis gustarunt populi qui ab co necati sunt; vitain autem habuerunt per crucem quae eos salvavit. Suavi liberatori laus sit ct benedictio ! 2 6 . Annum vigesimum secundum celebrent arma et gladius. Hgec iniinicum nostrum occidere non potuerunt ; at tu eum occidisti sicut restituisti aurem gladio Simonis amputatam. Benedietus sis o salutis nostrse reparator ! 2 7 . Annum vigesimum tertium celebret etiam asinus. Ipsa pullum dedit in quo sederet is qui ora aperuit onagris, quando Hagaree proles laudem dedit. Benedietus qui laudat te ! 2 8 . Ad annum vigesimum quartum laudent opes F i l i u m . T h e sauri mirati sunt suum Dominum inter pauperes educatum. Egenus factus est ut omnes locupletarci. T u o nobiscum commercio laus sit et benedictio ! 2 9 . Ad annum vigesimum quintum laudet Isaac F i l i u m , qui in monte immunein eum servavit a gladio et tanquam agnus pro eo occisus fuit. Mortem evasit mortalis, et mortem subiit qui vitam impertit. E j u s oblationi laus sit et benedictio ! 3 0 . Ad annum vigesimum sex-

J^a.Vi-i ooo) oyo Jxtsi-o (san. . ojl cuoi» )J; J^ck. O'^p )cu~¿v aA~ );=>}} R. ^QQDCO —

c

A. M.

_ e R. ot^a*. _ f H. )jocd Jp JlO^O Joo)

om, oo) —

. ^ a j à Ò)\

JU¿vX5 Iv^llÖD vi^JLO

hlM«~3

n..*»/ JJy Jv^. v^joj . Jojj ^ol/j ^ ^

c Jiaj

joDÍOS

VOJkO ^CYlSI JiSJjO . jj'Jo vjV

„OjOXU.*

. OOj Wo

JUo^y P

y/ t^D

^jcsj . jjioLj 3>/o ^voaxi Jfcujk^ ooo) s^ovS JJ? JfX^O OO)

•• : o^o2>

.

. I^UL ^o

^j/o Jccuoj Joo)j

OQV

JJQJ NiJtLo ^CON? j K u o . Q>l°ll ^¿OO JjL. "^CSQDJ •• : ojjjl- oo) . J ^ o Jrsoo JV^O JJDO» VOÍQJ . ,JìbJ.; -ò) oj-JW? Jèojo . oiLok^o j O

Jfccüo

26

tum Moyses, qui perterritus occisores effugit , nobiscum laudet Filium. Pedibus suis hie infernum ingressus est, et illius spolia auferens exivit. Ejus resurrectioni laus sit et benedictio ! 31. Ad annum vigesimum septimum oratores disertissimi laudent P^iliuin. Dum ipsi nullum invenerunt medium ut in judicio vinceremus, ille suo coram judicibus silentio causam nostram vicit. Ipsi collaudatio ! 32. Ad annum vigesimum septimum omnes judices, qui pro sua sequitate iniquos occiderunt, laudent Filium, qui, quamvis Justus esset, bonus pro malis mortuus est. E j u s miserationibus laus sit et benedictio ! 33. Ad annum vigesimum octavum laudent Filium omnes viri potentes qui a tyrannis nos nunquam liberare potuerunt. Unus ille adorandus, qui pro nobis percussus fuit, apprehendit nos atque liberavit. Nostro liberatori laus sit et benedictio ! 34. Annum vigesimum nonum celebret nobiscum J o b . Multa hie passus est, sibi tarnen, nobis vero Dominus perpessus est sputa, flagella, spinas, clavos. Misericordiae ejus laus sit et benedictio ! 35. Annum denique trigesimum collaudent nobiscum mortui morte ejus vivificati, viventes per crucem

' R. jj , Vi^uóo J^jdoV Vy^itn? — b Istam stropham omittit D. Eam habeut A. R. — c Ita A. 1). — At R. habet vio WOJUO Jb.o» sjijai J È J J O óp> . Deficit mensura versus. M. om. hanc stropham qua; abundare viüelur. — í R. . qaSj q—; Jia» ;*.o JiDoi Deficit mensura versus.

27

SANCTI EPIIRAE1I

. o)Lo°>. o p a i 3 j , ^ o ^ J o oo) ^ . op, C1L.W; Jjaiooxo Jx,ota

28

SYRI.

ejus conversi, coelum denique ac t e r r a P e r i P s u m reconciliata. Patri ejusque Filio laus sit et benedictio !

III. . JlLo KÙlì

III.

Mutatur tonus.

^ - Q » ,

jot

Responsoriuin : Christus oleo obsignat agnos novos in grege suo 2 .

J^IQ^. ¡¿a/

.

J j ~ O V O JL»*.

J^o/

1 Nonnullse hujus hymni strophae recitantur in Ordine baptismi a Jacobo Edesseno disposito dum sacerdos tolum corpus puellae baptizandse inungit oleo oliva; benedicto. Ad intelligeutiam hujus hymni et hyinnorum sequentium observandum est in usu esse apud Syros et Chaldseos varios baptismi ordines, quorum praecipui ritus antiquissimi sunt et ad tempora apostolica accedimi. Nestoriani utuntur Ordine sanctorum Apostolorum Adaes et Maris, qui primi fuerunt Edessa? et Mesopotamia» Apostoli. Iste Ordo «acculo VII fuit recensitus a Jesuiabo Adiabeno patriarcha, et recentius immntatus. Syri vero Jacobitae utuntur Ordine quem Jacobo Apostolo tribuunt. Habent et alios Ordines a Jacobo Sarugensi, a Severo Antiocheno, a Jacobo Edesseno recensitos. Maroniti« pariter Ordine S. Jacobi Apostoli, Jacobi Sarugensis et S . Basilii utuntur. Porro hi omnes Ordines hos baptismi ritus servandos jubent. Primum, ulriusque sexus baptizandi obsignantur (^smùMo); scilicet sacerdos signat eos tribus crucibus in fronte dicens : « S i gnatur N. in nomine Patris )J< Amen, et Filii )$< Amen, et Spiritus sancii •p in vitam sacculi sseculorum. » Deinde baptizandi exuuntur vestimentis suis et fiunt exorcismi ac abrenuntiationes. Deinde sacerdos intingit pollicem suum in oleo olivse benedicto et signat eos in fronte tribus crucibus dicens : . Signatur N. oleo Istilla: ( . v2>

a

M. OM*«.

Alius hymnus 1 .

1. Christus et oleum simul convenerunt; unctio interna externae conjuncta fuit. Oleum exterius , Christus vero interius ungunt agnos novos et spirituales, gregem scilicet cujus duplex est decus ; |i.Of«.j

ut eo muniatur ad versus omnem

operationem Satanse, eie. » Sequitur benedictio aquaì. Qua peracta sacerdos accipit de oleo oli vie et ponens in vola manus suse tota baptizandorum corpora inungit, dum chorus cantat, ut habet Ordo sanctorum Apostolorum, unum ex hymnis Epiphanias , nempe hymnum Ephra:mi « Christus et Oleum, » quod diserte praescribit Jacobus Edesse nus, et alios ejusdem Ephnemi hymnos, vel saltern aliquot slrophas prout tempus requirit. Deinde sacerdos baplizandos in aquas immergit dexteramque suam capiti eorum i ir i pori it et sinistra aquas attollit dicens : « Kaplizatur N. in nomine Patris )J< Amen, et Filii )Jr Amen, et Spiritus sancti )J< Amen. » Interim canitur hymnus Ephraemi : « Descendile, fratres obsignati. » Denique signat eos signaculo chrismatis. Induuntur vestibus albis. Coron» capitibus eorum imponnntur et sacra Eucharistia reliciuntur. Idcirco baptizandi jejuni esse debent. Adliibentur etiam , ut apud nos , susceptores. Si quas ex his caeremoniis Nestoriani nunc omiltunt, hocrecens est; olim non ila res se habebat. Cfr. Aloysius Assemanus, " C o i t e liturgìcus, t. I, p. 174, 199; II, 214, 199; III, 136, 199. Denzinger, Ritus Orientalium t. I, p. 2 6 6 385. 2

net.

Stropha odo versus septem syllabarum conti-

IIY31M IN FESTUU EPIPH4N1.E.

29

30

concipitur enim ex oleo et nascitur ex aqua. v

Qv^^O Ol^CÜOO

. LOO) tSwJCD -Ol . Òft»

JqjlÌ

. . JK j - ^

2. Quam sublimis est ordo vester! Peccatrix , utpote ancilla , pedes Domini sui ungebat, Christus per servos suos obsignat et ungit vestra corpora, etsi meri ejus famuli sitis. Decet ovium Dom i n u m ut per se suas ores obsignet.

>

c

• ^oico'A )oÀi opoatûrii . Loot J^UJlQO j-iû.^ci,«. : Jjükio o j \ dJoo) , òpcu.

e

îslxj o p o Jij^?

sOÌSj/

. JVûSlDO j°l'\'.. .

3. Quia autem illa peccatrix condonatione indigebat, olei oblatione dilectum sibi Dominum reconciliavit. Vos autem, qui grex estis Christi inter ethnicos et impios, veritas oleo obsignat vos ut separemini ab errantibus.

j ^ j c o s Jv»*.

. '

ojjlvS Jvtxn ^O 33 0

• JJ-O'Jv^ I ?

Jxutov^

. )La—jûûi

]xijlov2

. Jxxx ^o

)xyö\\

. ooo) ^ ^

Jvröv

. JXXQX ^O toi

H

. Jb^DJ KV?

^o

. 0)«JJ

^ J

^

.

Jy^is 0Ò)2>J

. J j ^ ^o

juV-2» Joo)

4. A popu'is p o p u l u m suum separavit per p r i m u m circumcisionis signum , per signum autem unctionis populos separavit a populo. Quando populi errore detinebantur, populum suum separavit a populis ; n u n c autem suo errante p o p u l o , populos ab eo separavit. 5. Naaman abiens in regionem suam tulit de pulvere terrae purse ut sancto hoc pulvere agnitus separaretur ab impuris. Oleum Christi separat fideles ejus ab

a C. ^lIjJ — b C. D. UW— c D. po«.y — (1 A. J-OO) — e D.

— f D. Jx».

SANCITI EPHRAEM SYRI.

31

32

alienigenis. Ilio signo insigniti domestici separantur ab extraneis. .

^JLVâîSffl Opo

. J A ws^r»/? . joo) Joòj

J»Qi¿

. jí\x>ijj - ó ) v ^ JjVO

. JLcuw»jcoj loo» wp) . JjVû2i?

O)—*»

. Joò) js>o°ì\ jloo/ ck. .

6. Oleum ab Elia multi plicatum ore gustabatur; cornu quippe viduae erat, non unetionis. Oleum autem Christi in cornu baptismi ori non inservit, sed peccatorem ex lupo circa caulas vaganti mitem in caula agnum efficit.

|=>Jj I ^ J S .

• o*\ p i

/yo/

7. Mitis humilisque Domini oleum acerbos transmutat Domino. oíyo J g ^ j V I JXJLO que similes reddit. Gentes lupi . D V ^ J O OOO) J ¿ ] J |¿2QX erant et duram Moysi virgam re. JJLQÍOJ j . A . O 0 ) V ¿ A - ^ O formidabant. Ecce olei obsigna1 . pük. )QJLÍ I^A» Jo) tio ex lupis gïegales oves efficit. Qui autem virgam effugerant lupi, • ßJ? l=>-A? J ' k ^ nunc ad crucem confugiunt. ot;¿o~ ^o " ac'A; |¿Jjo •• : ),9l,.,Op QEDQ^/ Jo) . jfc^JJ

joo) VU»

. )Lcu~s*X5i ojca2>a¿ b

JLoa wÖ2) ppLÌoJJ CL-QOO . Jjx»a2>j Jl'pro

opuíojj sÇÈwQÛD nÇIXJ/ ,®>/O

8. Quum allatum fuit folium olivse symbolum unctionis , arcse filii avide exceperunt hoc salutis nuntium. Sic et vos excepistis oleum sanctum, allatae salutis nuntium quo sontium corpora exhilarata sunt.

•• : jjuoioSj Jlv^oo wüJ/j i Baptizandi olim et a d h u c hodie apud S j r o s , ut dictum

e s t s u p r a , oleo olivse s i g n a b a u t u r

a A. ^ap. — b D. JJas

tribus

c r u c i b u s in f r o n t e ,

HYMN1 IN FKSTUl EPIPHANIE.

.

joojLj

.

Jm2>o¿ '' OÒp Jo)

34

9. Oleum olim Jacobus efiïïdit in lapidem ut hac unctione illum Deo consecraret ibique décimas suas offerret. Typus corporum vestrorum quai oleo sanctificantur ut templa fiant Deo ipsique oblationes vestrœ offerantur.

. JOÎVJJ jcocu oi^. OOO) : . bs-^-Vo j~oi )OCCDO /'Aj^J

. op) I'^djo j^oi . JjLjCtO w-oio J'^0 j s / j v sÇVJLJ . JJUJ — b A.

15. I n unctione Saulis regis, q u a n t o suavior fuit odor olei tanto gravior fuit odor cordis. Exagitavit eum spiritus et recessit. Unctio vestra prgestantior est. Mentes vestrse thuribula s u n t ; in templis vestris exultavit Spiritus sanctus ; ejus thalamus semper maneat in cordibus vestris.

Jjoa^ d

.

14. Res igitur ipsa similis est arbori magnse u m b r a m suam super p o p u l u m vetus extendenti et radices suas inter gentes projicienti. Vetus populus habitavit sub u m bra ejus ; ejus quippe sacramenta nonnisi umbrae f u e r u n t ; gentes vero requieverunt super ramos ejus, i'ructus decerpserunt et comederunt.

16. In unctione Davidis, fratres, descendit Spiritus in cor ejus et grato illud implevit odore. Qualis olei talis cordis suavitas. Habitavit in eo spiritus psalmosque ei dictavit. Unctio vestra prsestantior est quia Pater et Filius et Spiritus sanctus descenderunt ut in vobis manerent.

OlWlO QmOJ )» — « C. w.0)02a> — dC.A. Jicu

HY.1IM ¡y FESTU.U EPIPHAM Tv

37

• b v ^ ]ooi

)x>

joo) )QjU .

aoj\.

Jjojo

Jk-JD jbitrvnNo

JH*. ) L / o Joq2> QiOjtOO ^JCuZS . O)*-.' ^i«. . Loot kacQj

^o?

.

J—.i ' » ^ o oiv . JA^. p a c c o : Of—Ì J-J^ J^oci^

21. Oleum fragrans in caput Domini Maria effuderat. Odor illius totam d o m u m implevit ; pariter unctionis vestrse odor fragravit et coelum suavitate ditavit. Iste odor satanse gravis, Deo vero j u c u n d u s , angelos supernos deliciis affecit.

•:• 0020002 IL. jo^jj .

JjLlO OOO) ^OOJ

.

fcvA

j^i?

. |lXLÍ . JÄAJ

vÇoiS. JoO) sOO^ w s ^ e /

. JW«.y>; jxujkV J-^o/ . ^b^QJt J»JO

22. Turbae in deserto similes erant ovibus errantibus absque pastore. Datus est eis pastor misericors qui multiplicavit eis p a b u l u m panis. Beati estis , o vitse integri, agni a Christo obsignati qui corpore et sanguine digni effecti estis. Ipse pastor p a b u l u m vobis factus est.

* J^» sÇOÎV joo) J-XÌ OO) Joo)

Jvo- JtíO ^O

. ^LD-N-./ jsoo^sj vQO^ J«ßJL ^O J^JÚO oot . Ok^ojj/ jjìsJ^. 0)Vi0,...^> OM.fOL/ "js^öpa

JO

*. JLqSLQ*. .

^ OidX

. JHfc>2D ^O Jjl/j jjuJ • A. D.

23. Ex aqua vinum fecit, juvenibus in convivio potum p r a b u i t . Vobis j e j u n i s melior est oleum q u a m potus. Vino ejus sponsi conjuncti sunt, oleo ejus conjuges sanctificati sunt. Per ejus vinum fit u n i o , per ejus oleum sanctificatio.

— b JxsAs. (?) — o A. om.

24. Exsilierunt oves Christi ut acciperent signum vivificum (crucis), vexillum regale quo semper . . ^öj»

HYMNI IN FESTUM EPIPIUNIJ3.

4 1

)OOkOOX> O»®)» ^Ijzs J^Q*.

SpU .

QZlDD Ol JrS'A •• : ^ n A o a j ; oo) J s o j j j aiOD oL bJi2o/

. .

^RUOJLOI

Joo)

JV»JL

O.OO)J

Jaajcoi cuò) . J-vaoi ^o JJboa M - o j l

H^JJJVS

. ' ^ o i . . ö \ o JVo°>-i\ •

oo»

^ ^ JSJ}}

.

JV^OJ

jl/J ^poj

J2>-A

J d A ooojo ^.oidS^V '' c^op •

fugatur peccaturn. Signo tuo Malus in lugam actus est, signo tuo iniquitates dissipata sunt. Venite, oves, accipite signum vestrum quo fugantur qui vos devorare quserunt. 2 5 . A g n i , venite, accipite signum vestrum; signum vestrum Veritas est. Hoc signo filii ab extraneis distinguuntur. Ferro circumcidebantur et Judsei abnegatores et filii Hagar. Si circumcisio signum est ovium, ecce ilia insigniuntur et pecora.

Jot

* ^r* .

42

2 6 . Yos autem agni novelli mores luporum exuistis; agni agnos imitati estis. Unus mutatus est qui omnes mutavit. Ovis seipsam dilaniandam tradidit lupis qui irruentes eam devorarunt et oves facti sunt. Pastores in agnos conversi sunt et lupi natura; suae sunt obliti.

J^lJj >2>/ .

w\

. ^OPQJTO?

W.25

JJ

. Jboco «öS . . FC^OÒ)

J - J ^ ^ - A TSQOIRÓ

J O O P JJ

JJ J D J J V ^ J

J=>J J J

. -«ZiOj ^o w.;» IÄO)/ JjtoVjo J j d o s c o

2 7 . Respice ad me, Domine, in misericordia t u a ; non inuratur mihi signum hcedorum qui a sinistris statuentur 1 , ne fiat ovis tua hsedus. Quod si justificare me non potuerim, etiam peccandi non habui voluntatem. Averte, Domine, oculos tuos ab actionibus meis, scrutare tantum meas voluntates. 2 8 . Ab auctoribus et interpreti-

i Matth. XXV, 53.

» C. 7JuJ.~> — b D. om. stropli. 23-26. — e A. — d A. C. O^O)« — e A. C. D. addunt duo versus : « j o p II . |tQJÌ3 W^sjo lO-JL JJ — l D. om.

43

44

SAKCTI EPHRAEM SYRI

JÄJLYO ^QXy, ^o .

J~^OJt

.

bus, ab audientibus et obsignatis laus attollatur Christo, et per eum Patri exaltatio. Qui facundis dat eloquentiam et interpretibus linguam, dedit audientibus intellectum et obsignatis oleum sanctum.

dOCOJ

wOtQOjJ

, )\v>Cl\ Jütß . jjtoV^L JJjs OOJJO Jjboco OOV

Gloria tibi sicut et perfectio, amen sit et benedictio. IV.

IV. ;

* UA

Mutator tonus. Hymnus alius.

J^CML

y* ji-ocu, ¡¿seo

Responsorium . Benedictus qui aquis abstersit iniquitates innumerabiles.

J- *10

1. Desceridite 1 , fratres obsignati, induimini Dominum nostrum, . ooj v^; * . opoofo^a o^Mo ejus prosapiae commiscemini. E S t i r p e quippe magna natus est, ut ipse suo verbo asseruit. 2 . E coelo divina ejus natura et . jc^oa^. ^oo * o j i o J»o$ ^o e terra ejus vestimentum carnis. b . OÖ) OO) * . Omnis qui sua exuit yestimenta ea cominiscet cum vestimento Christi in seternum. . )jlo~\ o f x o CLUO * . J^co ^ ^ V ^ 3. Ab eo in aquis acquirite vestimentum quod non teritur nec •jd&J V^OO) |jtQ2^. * JJ¿ JJj amittitur, vestimentum quod ipso indutos semper obtegit. . oo) J - ^ j » * • Ja-V^ Jjop 4 . Sacerdos benedictus mediator est partium, contractus fit coram e c . O)VDj oo» gO *-o)Q» f o -CiL Joo)L eo , quia ex parte Domini sui • ^»J mediator est et fidejussor ex parte nostra. . ^ydx. . . t N f - * Jx^.i.V J ^ / oLo»

1 Canitur hie hymnus a diaconis dum baptizandi, oleo calechumenorum uncti immerguulur in aquis baptismi. Cfr. Al. Assemauus, Codex liturg.

» Cod. C. o p t ó

vicík. Ji); ü o ^

mensura versus. — i A.

II, 299, Stropha quinque versus numerat quorum unusquisque quinque syllabas habet.

— b A. o .

— }

oö)

— c Pro

Joojl

lpgerim

iooj

quod requiril

H Y.«NI IN l'KSTl'M EPIFUAìMJE.

45

.

OO) ^

* . Jvâ^j a

•• : . J/VO

jLooj^oo

Jj»? * • Jvo? Vs^OO) J^JO-

. opoo)o£o J p ^

*. oH-A oj^ J ^ o

1

• j b j Jyo ooij

.

OO)

^ *.

OO) J j i X •

^

(loiJ-j

. JtiQZ) JvA c oòi^ * . om^ÌV; .

* . j p x j oo) Jkio

^

•• : ~0)0p&.

)oç»j

. Joo) .»-Sv )i.onmf>o *. )ooj

Vo itA»

. ^ODDJ Jksaxco * .

jntmfr.? • Jkssj JI^^O

. JxXO'^D OWlXk. * . CMj»~\J OOL JÎOlV) .

OO)

^

*.

o o - L ^2»/ •

jLa^jj

. o p a o Joo) "A)? * • J^ój . oo) j f s ^ 0 lï-^-O * • oo) ]2M» )Vo°n\ • Jïa^j oîo/O

. J»Q\) o p sSiJjJ * OO) e CMJ . Joo) *AJ J b

* • ]»«J ^

Ajj ^o

•• : JJrk. o î o / o A)

5. Ecce Deus in aquis suum immiscuit fermentimi, lstud fermentum attollit plasmatos e pulvere eosque Deo coadunat. 6. Fermentum enim Domini illapsum est in servum eumque in libertatem adduxit. Addixit servos prosapise Domini universorum. 7. Servus enim qui omnis libertatis largitorem in aquis induit, in terra quidem servus rémanet at in cœlo liber fit, quia ipsa liberiate cooperitur. 8. Liber qui induit Christum in aquis conservus ejus fit ut eum imitetur qui servus servorum ['actus est. 9. Qui omnes ditat e cœlo descendit et paupertatem induit ut pauperibus distri bueret thesauros in aquis reconditos. 10. Pusillus qui in aquis induit omnis magnitudinis auctorem, etsi insipientibus imbecillis videatur, angelis tamen magnus reputatur quia magnitudine coopertus est. 11. Altissimus amore suo pusillus effectus a Judeeis abnegatoribus persecutionem passus est, et ab angelis adoratus fuit. Quemadmodum igitur pusillus factus est et magnos effecit qui pusilli erant. 12. Ita parvus fiat qui magnus est ut per eum magnus fiat qui parvus est. Imitemur eum qui omnibus major est et omnium minimum se fecit. Pusillus factus est et magnos effecit qui pusilli erant.

» D. — b C. oipi. — e G. D. . Iq^J JjÇ Joo)} . VÌA» — i C. D. Vs*. — « D.

fcojiJj

o)lo'ïJ~ tas a

SANCII El'HKAEM SY1U

47

48

13. Vir humilis qui Àltissimum induit in aquis demissos quidem oiL«^j * . 0)L>~ -lni) syllabarum1>. iJ^ODj -yo yj/ |io)i; Iks .

SANCTI EPHRAEM STK[

55

. ,J~O.J oiiwiϞxxo ,

^

lv*.o

fcjasjt

* Jx» ^o

56

In baptismo Joannis, posthabitis ceteris, super unum mansit; nunc autem descendit et mansit super omnes qui ex aquis regenerati sunt.

2. Ex omnibus quos Joannes baptizavit unum elegit super quem . J«.o» Nn«. oo) requievit ; nunc autem advolans . Lfcy-a Jjcoi descendit ut maneret super plures. Ex aquis ascendentes ex ordine ardenti amplexus est amore et " ,o\cr>; J»«jo ¡2o*jcXo mansit super eos. ivf-o otk-rv. .

Jopoj OO) J*»2DOJ

Joot t2Q\Q jooi fcwJ O^. OOO) Q250M Jso^ iiQXti V?*"? J * 3 ^

. j^ojQ? Jï»

ovuy..

•:• ^1o»cû2o ,$oopj oa*. Jb . JjtO)

oo) Jpsoj

. Kcox>

Jx» »a?

. I^OftWl?

Jx»

. cutvi..v>\ . bJxS2QO JrfD V

3. 0 prodigium omnia superans ! In aquas descendit Dominus et baptizatus est. Oceani beatum dixerunt fluvium in quo baptizatus es. Aquae cœlestes invidia ebullierunt quod non fuerint dignae ut inservirent baptismo tuo. 4. Mira etiam res est, Domine, quod quamvis aquis pieni sint fontes, aquse dumtaxat baptismi vim habent expiandi. Validissimi sunt fluctus maris sed ad expianda peccata infirmiores sunt.

n ^o ^Wi^jOO

. Jvfcj oop/ . j*«l

»

)Lodv»

. a-jjL/ •:• ciaoj*. L^-i Ili.

es . Jls^-A

5. Virtus tua, Domine, ubi ad hominem abjectum divertit, eum exaltat, sicut regia potestas, ubi ad desertum divertit, bona pacis ei tribuit. Aquae per virfutem tuam triumpharunt, vita peccatum evacuavit.

Lj!

6. Exultarunt oves videntes accedere manura baptizantis. Susci. o»aaN?riV J r / fco^oj pite oves signum vestrum, intrate. . l^-A Ojjo » D. «Xb-J . — b A. Jsx» JXCOï . — C c. v/j .

HYMNI IÎV FESTÜM EPIPHANIE.

57

. J'k^p Q^wl/ dVQ^O •:• ^oo- I Jï^o JiSjUbo . JrfOJO J-OÎj . J^oijo J^OIJ ji~oï OOO) J j ï ^ ?

d|o)?

. jjü»

Vs^jSlho V-.N-.

. jfcwiaaavo jot • JI^V ^O JjtíQJt . cutyOl/ oriven?Ji^m. . «-rr»..t/ o&^JI Jîûxjti . QoriVcw . C^OAjl. oîwjjo >Ajl ^o o^^rsQjL )oj/

. .

J20 Jvâxj jt^ü J^2D js» » o

. jj-3^ )oy|j ofts^» Joj : L+~L/ . K o ^ |j'op Jo) •> sQ^V^^) oly- .JUV» . j^ox;

OO) )^DOJ

« A . a j , . - i > A . ( k , - c A . om. - « C. ^jxäo^ Joo) .

58

commiscemini in grege, quia bonus est qui totius gregis curam gerit. Vobiscum hodie gaudent angeli. 7. Angeli Vigilesque gaudent in nova sobole spiritus et aquse, gaudent per ignem et Spiritum corporeo» spirituales effectos esse. Seraphim qui ter sanctum celebrant gaudent sanctificatos Christi gregi addictos esse. 8. Angeli gaudent super uno peccatore poenitentiam agente , quanto magis nunc gaudeant quum in omnibus festis et congregationibus nostris baptismus e terrestribus ccelestes efficit. 9. Baptizati ex aquis egressi sanctificati sunt , obsignati in aquas demissi condonati sunt. Qui ex aquis egressi sunt glorise vestem induerunt, qui in aquas demissi sunt peccatum exuerunt. Adamus illieo innocenti® nitorem exuit, vos autem innocenti® nitorem illieo induistis. 10. Domus e terra coufecta ubi corruit aquis rcnovari potest ; terrenum Adae corpus, quod corruerat in aquis renovatum est. Ecce sacerdotes veluti sediiicatores renovarunt corpora yestra. 11. Mira res est lana quae omnes recipit colores, sicut mens omnes

. . JbUL$a»j . D. ora. inlegram stropham.

4 C.

59

8A>CTI EPHRAEJt SYRl

. JjLSfcOD OpOOj? JXSjO . JìlOJQJC

vOl,XlX1

•:• I^QCQJ . Joo) JL»¿ )vi...>. JxSO . j.CYlO J j Q j O

VUU^

. j A ^ J s v ^ ^ o p s Joo) fiQA ).m"i jJL- joo) oj-aj

60

percipit res. Nomine colorís intincti lana appellatur. Sic qui antea Audientes 1 appellabamini, baptismo suscepto , Accipientes 2 appellati fuistis. 12. Aquas naturales consecravit Elisseus, invocato Abscondito, in illas immersit se leprosus notus, sed vis occulta purificavit eum. Dissipata est lepra in aquis ut iniquitas in baptismo.

j6w?Q263XXO JJox •^ri.Sct.. yj^A. Jo) ^OCL. . ygnvOpQJt ^OulSOO . JtíO l^i. Jjop

13. Hodie deleta sunt vestra peccata et inscripta nomina. Sacerdos illa delevit in aquis, Christus híec descripsit in coelis. Deletione et descriptione vestrum duplicatur gaudium.

•:• ^dLo»- òjV ¡sai. jot 14. Oritur hodie Misericordia et mundi finibus ad extremos fines a ^^Jbco JÍ¿om\ Jsooo ^oo extenditur. Immersum fuit sol et . jaa-V Q-JJO jj^cjL jxsx orta est Misericordia. Contraxit . JLojJo CÍ^oi justitia furorem suum extendit gratia charitatem suam, quae condo. JlCCu¿ OÍI5a~ nai et vivificai gratis. • ^D Joj .

Jm~¥

j jo)

. o n « m \ ^c^i jot . qScdoL/?

Jv^oJJ

. JVa~ n«*)\ JVou. ^.Vau.

^po

15. Veteres oves festinant ad osculandos novos agnos gregi addictos. Candidi candidas induunt vestes; intus et foris candida sunt vestra corpora sicut et vestes.

^p 16. Beatos vos dicant omnium primis

r 'nt. Cfr. Martenne, De antiqq. Eccl. ritibus 1, 6.

Ecclesia sseculis etiam apud Latinos catechumem eo quod doctrinan) (idei audirent, nondura tene-

i

* jcsaflOJ AccipientiS ; utpote qui immediate posi bapt smum sacram Eucharkt'am accipiebant.

« C. U L .

Audientes ; ita appellabantur

61

HYMNI IN FESTOM EPtPHAM ï).

62

ora, undique beatos vos procla. h&pU ^ o u o jN-è— ment. Peccatum a vobis expulsum est ; Spiritus sanctus in vobis manet. Malus mœrore affecit se, . "ojSO^VSÖ vos/ Bonus laetitia affecit vos. • ]¿t . ^ D sObvZiaB JfcOOIQ» 17. Donum gratuitum accepistis ; ab ilio custodiendo nunquam . o^OJ ^o s^JtL JJ desinatisi margarita est, si perda•2>Jl -O) J f c ^ j » tur inquiri amplius nequit. Simijnfivfcoo Jjs> 00L JJ lis est virginitati quae semel amissa jLckofcoj -o) )Lqsjjj non amplius recuperatur.

•

U lp/

^p JyOj . ò)Loi|». òtkwjjo

. j o ^ JjIX*. • dwJJu.l JlüvÄjoL JJies «Jlj

18. Vos ab omni inquinamento puros servet virtus albarum vestium vestrarum. Si quis voluntarie se fœdaverit , suis fletibus se abluere potest. Mihi propitise sint preces ejus communitatis cujus sum servus.

19. Auctori qui in verbis componendis desudavit ex indulgentia J...Q Joy detur absolutio; interpreti qui in JIûo vJUj jjLoi^ sonis aptandis laboravit ex gratia . JLQ^U^O Jl£OOJb Jop detur remissio , sacerdoti qui ad . JfSEO J J j JjOjik baptismum opus contulit adveniat corona justitise. * JLojJ^O JÜL^o JlJj

. JS-J-QJt ,iû002>

^o

- JXijo JaIILj iSïûDo jâoyo I'^a. . |XQXL*.O JXLJLÏ Jînîqx . JlSMTi

» D. ojSOjVÄ . — b A.

yoji

20. Uno ore omnes, superni et terrestres, Angeli, Cherubim et Seraphim, baptizati, obsignati, et audientes exclamemus : gloria Domino festorum nostrorum.

. — CD. om. (juse sequuntup. — i C. •• )...! .

64

SANCTI EPHRÀEM SYRI

VII.

VII.

Mutatur tonus. A l i u s hymnus Responsorium : Benedictus qui condonavit peccata vestra ut caste accipiatis corpus ejus.

. .m..; oc*

. LOO) Ì^J -ZSOaX.} CHJA. . otLÖJoj . Jot»

J^yiti Jcojb oò)j

. J c ì ^ j (mäo^o JiJV

1. Oves Jacobi exsiliebant et circumdabant aquae fontem. In aquis induerunt imagines ligni in aquis immersi 2 . Symbola haec fuerunt et typi crucis qua figurarum sensus declaratur.

•:• JlJJä «ja*2>V o p ? . )J.Q20J . JboÖp JOO) ij . "JLJ13 j L ö a o o . „fli°>I/ Jfcvjöp . Jk*2u J l ö o o o . ^rn.riS, )\\S ojcojd jooi . J—JLiOJ 0)LL I j ; jLQJDJ bvJO^ jxXO

b

. J*J30 I— j^A^j

2. Expressae sunt in virgis figura et in ovibus similitudines. Virgis crux figurata est et ovibus animae. L i g n u m Jacobi symbolum fuit ligni crucis et ejus grex symbolum gregis nostri. 3. Exultant oves Christi et baptisterium circumstant. In aquis induunt formam decorae et vivae crucis qua Candidus redditur mundus et cujus signo obsignatur.

. (¡s-v^ ojüo Lv~ opij

. jjaSi ibcio . j&Ä»

oixjjj^i

Njl^v J^jüo; Q)l;.->?n Jx» Q ^ ^ p J^SQSOD

4. Ad puteum occurrit Rebecca 3 , inaures gestat et armillas. Sponsa Christi rebus pretiosis vestivit se in aquis ; in manibus portat corpus vivum et in auribus promissiones.

v J n \ ÖJD O^JlV SU'ophie eaedem sunt ac in hymno precedente. Gen. XXX, 37, sqq.

[).

)&*2lS

. — h 0(10»} .

3 Gen. XXIV, 16, 22.

65

IIYMNI IN FESTUM EPIPHAN1«. . OJJA. wJOVo JjlOS) JUj

. JVtJLj JyOQO O» 00)} •

66

5 . Hausit Moyses et potavit oves Jethro sacerdotis peccati 1 . Pastor noster in aquis baptismi immersit oves summi sacerdotis veritatis. Ad puteum greges muti, hic vero oves rationales.

J=>A ^jJLo

. »X1XO JtìCO JiOX

6. Transiit populus Jígyptius per aquas et submersus fuit; ascenv3lWO J j o A . Jxix J&OO dit populus Israel in desertum et . ^OM'jb Jj«j0a2> O)"!0) idola coluit. Man datum auribus . ,£OJXjJiO JllXJ ^VQD eorum fastidio fuit. Putrefacta est . J— ) ' à a / manna in vasibus. Vos autem mandúcate corpus vivum, phar Jj-.) . OLom. J ^ mem _ • jLœo \ o o q \ Jjuj -p! . Jsa» ^O JlCtiQX . Jfc^^xk. OjX .OtYliP Jx» C^^o Qûûoj OfûX J.CTQ-) vçoo? jLaoj . JJ^fcoc? Jls-o^o •> JLooí$s.J o£>Ar> . Jjj» jx^. . J-AiO )0]0D . V^j )0|0D bj2Q. C^S .

18. Immergit se qui vult e mare educere margaritas. Immergi te vos, educi te ex aquis absconditam raunditiei margaritam, qua divina exornatur corona.

19. Aquas dulces in vase coacervat nauta et sic mediis fluctibus aquas dulces inter amaras servat; inter amaras peccati illecebras servate dulces baptismi aquas.

jsjxQOD fcwJS

*

74

EPIPHANIE.

pisces e mare traxit rete P e t r i 1 . Ex aquis baptismi rete ejus praedicationis eductae sunt myriades h o m i n u m qui irreti f u e r u n t in regnum Dei.

• jLadioo wj£j J ^ .

^JOp Jo>

. )oJJD JVQ^j J Ï » ^ .

j f j

. ^^JLQÎO

sÇO^O

.jàaoj ^ s j c&fiUJl

jQ£D/

26. Ecce saccrdos noster velut piscator stat ad exiguas aquas, fecit ex eis capturam m a g n a m omnis generis et conditionis , extraxit pisces eosque obtulit supremo reg u m regi.

•:• J^a. JdSss . J&CD? jjoj vorojt jj .

¡ÜOOJCuO d ^ o L / o

. ^ W i . ^o \ o j o j j ^ j i .

}2lül0 JJÖfcO

27. Apprehendit Simon captos pisces eosque protulit coram Domino. Sacerdos noster per potestatem a Petro acceptam assumpsit virgines et innoxios eosque in festo obtulit Domino festi.

• JfK Jixfc. J a ^ O 28. P e r misericordiam tuam adjuro te : salva me, quia in misericordia jurasti : « Nolo mortem, morientis, sed ejus vitam » Tu jurasti et ego te a d j u r a v i , o qui . -0)Qï«û JJj È^Oj JJ jurasti condona ei qui adjuravit ! . b-Joo/ Jj] ¿1/ J^xu HsV a V

^kooo/ yaa^ya

0/ VIII.

VIII.

jJLö

Mntatiir tonus. Alius hymnus. lipspoiisoriuii! : Beati quorum nitida facta sunt corpora 3 .

.

. -0)QJ0~p> JoiJs. . J*»

ojxu. v^pâi?

Ofi.COM jiO ^ 1 ) 0 < Joan. XXI, 11. » Ezech. XVIir, 32. • C. Jlasä. wO)Qxwv3 (ot^o lio N!^..

1. Deus in misericordia sua inclinavit se ad nos, descendit de cœlo ut misceret aquis gratiam s Stropha habet decern versus inxquales. Numerus syllabarum est ut sequitur : 8889335569.

75

SANCTl EPHRAEM SYRI

. fcvn .

Jvajo

. J»~¥j J&iA. . Jiao^j

^

J-»*, fcwJj

. JojSs.? Jxu.^ ol oji. j i S

J J1/ .

^>1

loot

I

. Jxx> q ^ s . o j l c o i j h)jQX . Jsoo» J*«*. U-o» *

suam et Majestatem suam infirmis hominum corporibus uniret. Descendit in aquas ut in nos veniret ibique maneret, sicut antea ex misericordia descendit in uterum Y i r g i n i s ibique habitavit. 0 misericors Deus ! qui omnes captat occasiones ad manendum in nobis.

^ J

ojj^/ j j t o »

OtlCO)^

76

"2 Divina Majestas inclinans se ad homines descendit in speluncarn Horeb et obtexit Moysen atque glorise suœ radium mortali homini communicavit Figura hoc. fuit baptismi. Deus descendit et mansit in eo et virtutem m a j e statis suœ aquis indidit ut inopibus sua prœsentia succurreret. Super Moysen illapsus est Spiritus Dei, super vos perfectio 2 Christi.

O^oqa. ^ n X x o » 'O.CT> JJj Jja^ ^ o o t oò)

JbovS; ^ o p i J j l o »

oò)

. Jxi^j x * ^

J-^o J3»000 |oj 00) Jjo^j

.

jOO JxXQ e)oaol

. -otossjao

^sulLi

. JJLojuJj Jldv~x> •• :

)

. J*J=> c ^

3. V i m illam divinse Majestatis nec Moyses, liberatorum maximus, nec Elias zelatorum caput, nec Seraphim faciem suam velantes sustinere potuerunt, quia vis est omnium victrix. Divina autem Misericordia miscuit per oleum mites suas vires aquis ut infìrmus homo, aquis et oleo involutus , stare posset coram suprema Majestate.

JKXOJ ^.j Jjojo

» Jjt-JCLO fcvOJ jÌQJ CUA^,

4 . Sacerdotes captivi in puteo occulte absconderunt ignem sanctions, quod quodammodo perlicit baptismum et

* Exod. XXXIII, 22. 4 Apnd Syros immediate post baptismum baptizato a sacerdote cpnfertur sacramentum cpnfirmaabuudat. — b D. Jjq&. . _

baptizatum, atque idcirco vocatur |¿X>Q*perfectio seu complementum.

abundat. —

d

C. D. q ^ » .

f Codd. p a o i } .

HYMNI IN FESTÜM EPIPHANIE.

77

. jk..->«'P J»QJ -Ò)J ÒfjJÌ cfcuOJL a)p3QO . -OJODDÌ J - O j » ^S^O . JiJs

òiiaij

. Loo» l ^ p o . Jkäsj

78

tuarii 1 , sacramentum gloriosi huj u s ignis quem summus pontifex miscuit baptismo. Sacerdotes tulerunt ccenum et super altare illud sparserunt, quia ignis coeno hujus putei immixtus erat. Sacramentum corporis nostri quod in aquis cum igne Spiritus sancti unitur.

jji

• C ^ o l / jjtJQjQu.0« Jfcu )ai» C^S JïbJ. QQ01IO

jÎQJ? JjoLjü

. jftgq^

O~EDO . ^oL

kCDi . Jwojt

^oL vçoj-^o I ; * . bJ«J^.V?

.

uOIOpâ

5. Babvloni très illustres pueri in fornacem ardentem conjecti sunt et mox exierunt. Ambulabant autem in medio fornacis atque exultabant effusis flammis delectati. Dum rore ccelesti inter flammas aspergebantur , solvebantur rincula regis terrestris. Gum tribus hisce inclytis quartus incedebat et quatuor inventi sunt in fornace 2 .

J-^jj JÏM jot V jjoL^ .

CÌSA.

fcw^oj^J . J*.JQÛ~0*0

. Js»

J f c ^ Jioj w.0) b d J i c u

J»oor>o

.

J©)J

oo) J&kjQ^s . wJ^

oL Jï£i2>

Jotj

JVJLO JfiûO OO) Op>J Joi^j opisAL •:• J ^ o * joo)

uo)oW

JjoLJsj

. jLa.o|^i ^ c o i JJLo 1 I. Mac. 1, 19.

» D. liöp . —

b

6. Ignis ille splendens, cujus flammee sursum tolluntur, significai ignern Spiritus sancti aquis secreto immixtum. Flammae vero baptismum figurant. Venite, fratres, properate, in hunc baptismum immergimini. Baptismus vincula solvit peccatorum et in eo secreto habitat divus mediator qui in fornace tribus pueris adjunctus quatuor constituebat.

7 . Duo verba locutus est Dominus in unam sententiam conspi« Dan. III, 91-92.

C. D. JükVj. — « 0. 6)1^ . — a A. )k.;/ . )ÌCU loML .

ci2>co/i -CÌ) •.

OS) -0)0^0 jj-v-? ^ à )

. JOO) OJV-3 OO) sOOp>J ^OOVSj Jfc^OJ 0)KIJ Jo) . (Lojuj^i ojaco/ JKXJ

WQJ J-^

. Ja^-oo

Loot k2coj

. j^QO Op>J wO) )ÌQJ

. bJÌQJ v JriOtó

OjJO^J

. J ^ O J J JJ—.2D J=>OX v )j . Jk-joiQ}» .jc«JDL \voor . Òj^ttOO Ò)j£C> . Jj>,oVo JxSul joovo JLl^S

OO) Jj^O Hot

.

A.

XII,

8. Ecce purus Salvatoris nostri ignis quo ejus misericordia inflaramavit hominum genus. Igne suo Salvator extinxit ignem qui in contaminatis et peccatoribus exarserat. Hie est ignis quo spinse comburentur et zizania. Beata vestra corpora in hoc immersa igne quo consumpta sunt vestra dumeta et exorta sunt semina vestra ccelo.

9. Dominus Jeremiam in utero sanctificavit et edocuit : quod si in prophetse conceptione et nativita! e infìrmus conjugis uterus sanctificatus fuit , quanto magis sanctificet baptismus suam mundorum et spiritualium generationem et parturitionem. llluc enim, in utero scilicet, homo naturaliter generatur, hie vero ex aquis homo spiritualiter regeneratur.

oojlj oc» j^ass q ^

J^xiiJJ

. j s c ^ o ^ s -oto»«. Jj^ diva*. i Luc.

rantia. Dixit : « Tgnem veni dimittere » et « baptismo habeo baptizari1. » Baptismus igrre suo ignem extinguit quem accenderat Necfuam. Hujus aquas superarunt aquae contradictionis quibus Nequam iste probaverat Josephum qui victorise coronam adeptus est.

ojli O-OJtO

. ^ V O Jfc^D joDVCCl J«»5jJ

•• : JJMOV

80

10. Jeremise in utero sanctificato catenas imposuerunt eumque in

49.

—bC. D. — « Itii A. D. — i A. jcopa.

HY1IM

IN FESrVJÏ

. o » \ ° \ o ° r * J ^ n oo) OOJ ¿UßCO »D Ops. V^JoO) . ^OCU v^JtllV jojj

. Jl^ L

]i

Vs^oo) .

o o L o »Xlij J~V20

. «jcîi. OOLO ^AJUJ oo) J-Q~ . o o L ^2>ò)0

Lj-fcoòj

. jLaaJ^k. j u ñ ^o

JÛ^

ö ^ J i s J i i-s^JJ .

ojaAo*. .

JfcwOJL

82

EPIPHANIE.

cisternam projecerunt. Sanctus fuit propheta in suo fœdo carcere, p u r u s fuit cor ejus in cœno. Vos autem tímete, fratres, ecce hodie abstersa est occulta cordis vestri fœditas et ablutaî sunt sordes peccatorum vestrorum, ne redeatis ad immunditiarn; nam una tantum fieri potest corporum vestrorum ablutio. 11. I m p u d e n s , qui post b a p tismum iterum peccat, similis est serpenti q u i pellem exuit et réassurait. Is renovatur et novam reassumit pellem, at rursus veterem indolem servat, quia n a t u r a m suam non exuit. Exuite conversationem a n i m a r u m c o r r u p t r i c e m , veterem h o m i n e m . Nolite in vetustatem mutare renovationem q u a m induistis.

o jjcùo JjkjL . jv*J i j ^ iyo lice.- ^

œcaoU

. J20

00)J

Jot? J— v-v^ oot J°>.tif) . JlOÜD

16. In principio spiritus foecunditatis incubavit aquis; et illae conceperunt pepereruntque dracones, pisces et aves. Spiritus sanctus incubavit aquis baptismi quae pepererunt mysticas aquilas, nerape virgines et Ecclesise rectores, et mysticos pisces. puros scilicet mediatores, et mysticos dracones, illos scilicet callidos qui simplices facti sunt sicut columbse.

jo»

o>â«co ")QI

. JO)Ü/O JxAZS

86

. ^.OQJO y.'OV Joj . Jjl.»CO Jiëio

. o » " \ o O^QA. OIUJ;

17. Adstat gladius Domini in aquis separans filios a patribus, gladius vivus sejungens vivos a mortuis. Qui baptizantur fiunt virgines et sancti. Populi, pueri, divites in aquis dimissi, baptizati ac Unigenito ìnduti magno numero ad Christum conveniunt.

* jj^MM fM OO^ik . JJï^DO Op> QÌ.CD Jof v Î^Qi.

J^,

^

ci^. JÓ\O jSai.1 V - ^ W - jJi^QO} .

J&.00J o»\ Jba

. Ji» J j ^ J ^ œ o o;\ Jooij Joo) V ^ C Q J JlolMUCCl jo©)©

18. Qui enim baptismum suscepit et Unigenitum, multorum Dominum, induit, locum tenet multorum , quia Christus magnus est ei thesaurus. Ipse fuit in deserto mensa deliciarum et in Canœ convivio Ions vinorum, omnibus omnia factus est suis auxiliis , sanalionibus, consiliis.

. Jjïâ»J JI^OD . •• : J,Q\Q»O : Jv^. Joo) * i). Olii, strepi). 17-18.

)]n\ Joof CU.O JJVJQVO vîaA/

19. Elias angelus fuit moribus

SABCTI EPHBAEM SYB1

87

jjupSO |>Ö)) ~©tOV=>Op . Loot OlkOVD J-^j JiS^IQX^X) V 3 0 )

Jooii

jv*. OO) O^iJ . {J^Lj Jv^CD

. Jxi. oo)j -oiooo j^oL ooot JJ . )ooi

Jao&j

. joo) JO^JJO wOtdbSs^i )xix>^vo .

jbo o^-bv*./ . Jssox

q^m jot

. Jao*.

b-oo Jot

¿ a i JJj ^o wOtOäQS

. .

20. Nod supersunt aquae hujus maris cujus fluctus seryabant populum Israel et submergebant gentes. Transmutatae sunt aquae in baptismo. Aquae enim baptismi yitam impertiuntur populis et earn eripiunt populo. Qui enim non mergitur in aquas omnibus salvificas, occulte mortuus est, sicut Pharao manifeste periit in mare.

oot Js-JD

oot; ~otoäo äoL ajoo) II . ckjci^/o QJL^J^JI/ ^JQ. -too

praeclaris et sanctis, agmine angelorum circumdabatur , sit vobis baptismus agmen angelorum custodum in quo habitet corde spes terrestrium et Dominus coeleslium. Consecrate illi corpora vestra, ad ejus quippe habitationem corruptio accedere nequit.

. J&xj Jvoo O^ OJtjJ»

.

.

88

«0)0*2^ JjQ200^30

J^jao/ k - s

Joo'A

. Joo) OMO.O 0>W

JlOi

OM^-O

21. Non supersunt aquae hujus maris quae tumultuatae sunt et aestuayerunt super Jonam et in abyssum praecipitarunt filium Matthaei. Fugiens carceri mancipatus est in mare. In mare et in piscc inclusus ex abysso in abyssum deductus fuil. At gratia spopondit pro eo et aperuit carcerem atque eduxit praeconem Ninivitarum.

. o o fe^'A oot J l o ^ , j j o ^ . o)kua2>/o . J«u ovo

-0)0 x;? J 503

Jop )c£k. auoo « It.

XXX, 27.

• D. om. stropb. 21-22.

22. Prophetae Altissimuin appellarunt ignem yorantem 1 . Quis

89

HYXNI IN FESTUÏÏ EPIPHANI.B. . op) Joo) vxix

...n*/ JUj

. Q^j^OI/O jxm^L cijax ^ JsîCO uO^IOi^A . aO^JO&Qs/ JSuXa .

Jyo^a . u O M O t o ' JiûDO

90

cum eo stare poterit? Non potuit populus Israel habitare cum eo 1 , ejus violentia oppressit populos eosque conturbavit. Estis omnes ilio igne per oleum uncti , per aquam induti, per panem refecti, per vinum potati , voce ilium audistis, mentis oculo ilium contemplati estis.

IX.

IX.

j j J L o SS^a,*,

Mutatili' tonus. A l i u s h y m n u s .

Rcsponsorium. : Benedictus qui e cœlodemissus sanctificavit aquas in remissionem peccatorum filiorum Ada; 2 . 1. O beatus Joannes qui vidit Spiritum super caput Filii manen. JSaajt Jv5j tem ut demonstraretur supremam . J»ow J«un jo—Lj Majestatem descendisse . baptis• »'OVO liwJ mum suscepisse, et eX aquis ascen. JxiJj ¡tub Jopj ud^coo disse ut fieret caput terrae ! Filii Spiritus sancti effecti estis; caput . ^ â O ) vÇ^-OO) j-oij j ^ . vestrum Christus est; yos estis . ).». >Yl Jooio ejus membra. • |»Vo» ois. c

. Jtap ,J}ia.

.

jV^JiO ojxStiS . ^J-a. joo) w

Jv^fs

2. Considerate et videte quantum exaltati estis. Ecce baptismus, alter Jordanes, extendit pacificas suas undas super corpora vestra. In deserto baptizabat Joannes, in miindissimo baptismi sinu sancte baptuati fuistis.

v jN-jasa^xjj Jaaj Jacûa • o p «çlfûx N. -J0-"" « is. XXXIII, u. • oja abnndat. — *> A.

. — i A. D. !=>> .

« Schema strophse : 877Ì8877.

SANCTI EPHRAEM STRI

91

O) îoiDj oo) JJ—j , o o î . o j J o / a") oo» T? ,

-pi Jow JiVo

92

3. P a r v u l i , conspecta baptismi gloria , arbitrantur pompa ejus crevisse virtutem ejus. At baptismus idem manet et indivisibilis. E j u s porro virtus etsi in se nec m i n u a t u r nec crescat, in nobis tamen m i n u i t u r aut crescit. Cujus enim magna est mens magnus est et baptismus.

• Jfc-IOSQ^Q OJD -Of Jz>} . Jxm