Pashto 07

Citation preview

‫د پﻮﻫن‪ ３‬وزارت‬

‫اووم ！ولگى‬

‫د چاپ کال‪ 1398 :‬هـ ‪ .‬ش‪.‬‬

‫ملي سرود‬ ‫دا وطن افغانســـتـــان دى‬

‫دا عــــزت د هـــر افـغـان دى‬

‫کور د سول‪ ３‬کور د تورې‬

‫هر بچی ي‪ ３‬قهرمـــــان دى‬

‫دا وطن د ټولـــو کـور دى‬

‫د بـــــلـوڅـــــــو د ازبـکــــــــو‬

‫د پ‪＋‬ـــتــون او هـــــزاره وو‬

‫د تـــرکـمنـــــــو د تـــاجـکــــــو‬

‫ورســـره عرب‪ ،‬گوجــر دي‬

‫پــاميــريـــان‪ ،‬نـورســـتانيــــان‬

‫براهوي دي‪ ،‬قزلباش دي‬

‫هـــم ايمـــاق‪ ،‬هم پشـه يان‬

‫دا ه‪５‬ــــــواد به تل ځلي‪８‬ي‬

‫لـکـه لـمــر پـر شـــنـه آســـمـان‬

‫په ســـينــه ک‪ ３‬د آســـيـــا به‬

‫لـکــــه زړه وي جـــاويــــــدان‬

‫نوم د حق مـــو دى رهبـــر‬

‫وايـــو اهلل اکبر وايو اهلل اکبر‬

‫د پوهن‪ ３‬وزارت‬

‫پ‪＋‬ـــتو‬ ‫اووم ټولگى‬

‫د چاپ کال‪ ١٣٩٨:‬ﻫـ‪.‬ش‪.‬‬

‫اﻟف‬

‫‪١‬‬

‫د تاب ان ت او‬

‫‪----------------------------------------------------‬‬‫مضمون پ تو‬

‫مؤلف ن د تعل مي نصاب د پ تو برخ د در‬

‫تابونو مؤلف‬

‫ا يټ وون ي د پ تو ب د اډيټ د پار نت غړي‬ ‫ټول‬

‫دم‬

‫اووم‬

‫به پ تو‬

‫ان شاف ور وون‬

‫خ روون‬

‫د تعل مي نصاب د پراخت ا او در‬

‫تابونو د تأل ف لو ر است‬

‫د پوهن وزارت د اړ و او عامه پوهاوي ر است‬

‫د اپ ال‬ ‫د اپ ا‬ ‫اپخونه‬

‫بر نال‬

‫هجري شم‬ ‫ابل‬ ‫ته ‪[email protected]‬‬

‫‪----------------------------------------------------‬‬‫تابونو د چاپ و ش او پلورلو حق د افغانستان اس مي جمهور ت د پوهن‬ ‫د در‬ ‫پلورل او پ رودل منع دي له غړوون و ه‬ ‫وزارت ه محفوظ د په بازار‬ ‫قانو‬ ‫ب‬ ‫‪٢‬‬

‫چلند‬

‫ي‬

‫د‬

‫ن د ز ر غام‬

‫اقرأ باسم رب‬ ‫مو ته ي وند راب ل او د لوست او لي‬ ‫ش ر ه ا وو‬ ‫د لو او ب ون خدا‬ ‫اله‬ ‫له نعمت خه ي برخمن ي يو او د الله تعال ر وروست غم محمد مصطف‬ ‫لوم ن غام ورته لوستل و درود وايو‬ ‫هجري ريز ال د وهن د ال ه نامه ونومول شو له د امله‬ ‫ولو ته اره ده‬ ‫رن ه‬ ‫تاب وون‬ ‫زده وون‬ ‫به د ران ه واد وونيز نظام د ورو بدلونونو شاهد وي وون‬ ‫د ه واد‬ ‫اداره او د والدينو شورا ان د ه واد د وهنيز نظام ش و بنس يز عنا بلل ي ي‬ ‫د وون او روزن ه راختيا او رمختيا مهم رول لري ه داس مهم وخت د افغانستان د‬ ‫وهن وزارت د م تابه مقام د ه واد ه وونيز نظام د ود او راخت ا ه لور بنس يزو بدلونونو‬ ‫ته من د‬ ‫له همد امله د وونيز نصاب اص ح او راختيا د وهن وزارت له مهمو لوم يتوبونو خه دي همدارن ه‬ ‫وونيزو تأسيساتو د در تابونو محتوا يفيت او‬ ‫ه وون يو مدرسو او ولو دولت او خصو‬ ‫د با يفيته در‬ ‫ا لري مو ه د باور يو‬ ‫توز ع ته املرنه د وهن وزارت د ارو ه‬ ‫تابونو له شتون رته د وون او روزن اسا اهدافو ته رس دل نشو‬ ‫وونيز نظام د رامن ته ولو ل اره د راتلون نسل د روزون و‬ ‫ورتنيو موخو ته د رس دو او د اغ زنا‬ ‫ه تو ه د ه واد له ولو ز ه سواندو وون و استادانو او مسل مديرانو خه ه درناوي هيله وم‬ ‫هي ول ه ه او‬ ‫تابونو ه تدريس او د محتوا ه ل دولو‬ ‫د ه واد ب يانو ته د د در‬ ‫زيار او‬ ‫هاند ونه س موي او د يوه فعال او ه دين م او انتقادي تف ر سمبال نسل ه روزنه‬ ‫ه ه د نيت لوست ل‬ ‫و ي هره ور د من ه نوي ولو او د مسؤوليت ه در‬ ‫و‬ ‫ران زده وون به سبا د يوه رمختل افغانستان مع ران او د ولن متمدن‬ ‫د نن ور‬ ‫ي‬ ‫او ور اوس دون وي‬ ‫د ه واد ارز تنا ه ان ه ده غو تنه لرم و له هر فرصت‬ ‫همدا راز له خو و زده وون و خه‬ ‫و او فعالو ونوالو ه تو ه او وون و ته‬ ‫ه روسه د‬ ‫خه ه ورته ي او د زده‬ ‫ه درناوي ه له تدر س خه ه او اغ زنا ه استفاده و ي‬ ‫د‬ ‫د وون او روزن له ولو وهانو او د وونيز نصاب له مسل هم ارانو خه‬ ‫ه ا‬ ‫دي مننه وم او د لو‬ ‫دون هل ل‬ ‫د تاب ه لي لو او متو ولو ي نه ست‬ ‫بريا غوا م‬ ‫له دربار خه دو ته ه د س ي ل او انسان جو وون ه‬ ‫خدا‬ ‫وه‬ ‫و ي خ لوا‬ ‫وونيز نظام او د داس ودان افغانستان ه ه له‬ ‫د معياري او رمختل‬ ‫او سو اله وي‬ ‫د وهن وزير‬ ‫د تور محمد م ويس بلخ‬

‫ج‪٣‬‬

‫ﻟﻴک ﻟ‪７‬‬ ‫سرﻟﻴکﻮﻧﻪ‬

‫ﻣخ‬

‫ﻟﻮﻣ‪７‬ى ﻟﻮست د خداى حﻤد (ستاﻳﻨﻪ)‬ ‫دو ﻳﻢ ﻟﻮست زﻣﻮږ ‪－‬ران پﻴغﻤبر‬ ‫در ﻳﻢ ﻟﻮست پسرﻟﻰ او＊کﻼ ﻳ‪３‬‬ ‫＇ﻠﻮرم ﻟﻮست د (ى) ډوﻟﻮﻧﻪ‬ ‫پﻨ‪％‬ﻢ ﻟﻮست ﻣﻠﻲ ﻣشر ﻣﻴروﻳس ﻧﻴکﻪ‬ ‫شپ‪８‬م ﻟﻮست کﻠﻤﻪ‪ ،‬ﻧﻮم او ډوﻟﻮﻧﻪ ﻳ‪３‬‬ ‫اووم ﻟﻮست بﻠخ‪ ،‬د ﻣد ﻧﻴت زا ﻧ‪／‬ﻮ‬

‫‪١‬‬ ‫‪٥‬‬ ‫‪٩‬‬ ‫‪١٣‬‬ ‫‪١٧‬‬ ‫‪٢٣‬‬ ‫‪٣١‬‬

‫شﻤﻴره‬

‫‪٤‬و‬

‫‪٣٥‬‬ ‫وﻟسﻲ ادبﻴات‪ ،‬ﻟﻨ‪６‬ۍ‬ ‫اتﻢ ﻟﻮست‬ ‫‪٤١‬‬ ‫زده ک‪７‬ه‪ :‬د ژوﻧد اړتﻴا‬ ‫ﻧﻬﻢ ﻟﻮست‬ ‫‪٤٥‬‬ ‫ﻟﻴکدود او اړتﻴا ﻳ‪３‬‬ ‫ﻟسﻢ ﻟﻮست‬ ‫‪٤٩‬‬ ‫ور‪＄‬پا‪１‬ﻪ‪ :‬د ﻣعﻠﻮﻣاتﻮ چﻴﻨﻪ‬ ‫ﻳﻮوﻟسﻢ ﻟﻮست‬ ‫ﻟﻴکﻮال او ＊ﻮوﻧکﻰ‪ :‬صاﻟح ﻣحﻤد ﻫﻮتک ‪٥٥‬‬ ‫دوﻟسﻢ ﻟﻮست‬ ‫‪٥٩‬‬ ‫طاق ظﻔر‪ :‬د خپﻠﻮاک‪＇ ９‬ﻠﻰ‬ ‫دﻳار ﻟسﻢ ﻟﻮست‬ ‫‪٦٣‬‬ ‫ﻗاضﻲ او ﻧﻮکر‬ ‫＇ﻮارﻟسﻢ ﻟﻮست‬ ‫‪٦٧‬‬ ‫عبداﻟﻘادر خان خ＂ک ‪ :‬ﻧاﻣتﻮ شاعر‬ ‫پﻨ‪％‬ﻠسﻢ ﻟﻮست‬ ‫‪٧١‬‬ ‫دودﻳزې ﻟﻮب‪３‬‬ ‫شپاړسﻢ ﻟﻮست‬ ‫‪٧٧‬‬ ‫ﻫاﻧس کرستﻴﻦ اﻧدر سﻦ‬ ‫اوو ﻟسﻢ ﻟﻮست‬ ‫‪٨٣‬‬ ‫د ﻣطاﻟع‪ ３‬ارز＊ت‬ ‫اتﻠسﻢ ﻟﻮست‬ ‫‪٨٧‬‬ ‫د ﻳﻮواﻟﻲ ‪＂－‬ﻪ‬ ‫ﻧﻮﻟسﻢ ﻟﻮست‬ ‫‪٩١‬‬ ‫د سبﻮ گ＂‪ :３‬ور‪＄‬ﻨ‪ ９‬اړتﻴا‬ ‫شﻠﻢ ﻟﻮست‬ ‫‪٩٥‬‬ ‫چاپﻴرﻳال ＇ﻨ‪／‬ﻪ وساتﻮ؟‬ ‫ﻳﻮوﻳشتﻢ ﻟﻮست‬ ‫‪٩٩‬‬ ‫ژبﻪ او ‪－‬راﻣر‬ ‫دوه و ﻳشتﻢ ﻟﻮست‬ ‫‪١٠٣‬‬ ‫د ﻧش‪ ３‬زﻳا ﻧﻮﻧﻪ‬ ‫درو ﻳشتﻢ ﻟﻮست‬ ‫‪١٠٩‬‬ ‫＇ﻠر و ﻳشتﻢ ﻟﻮست د ﻣاﻳﻦ خطروﻧﻪ‬ ‫‪١١٣‬‬ ‫پﻨ‪％‬ﻪ و ﻳشتﻢ ﻟﻮست شاعر او سپﻮږﻣ‪９‬‬ ‫‪١١٩‬‬ ‫شپ‪ ８‬و ﻳشتﻢ ﻟﻮست د ﻣشرا ﻧﻮ حﻘﻮﻧﻪ‬ ‫‪١٢٣‬‬ ‫ستاﻳﻨﻮم (صﻔت) او ډوﻟﻮﻧﻪ ﻳ‪３‬‬ ‫اوه وﻳشتﻢ ﻟﻮست‬ ‫‪١٢٩‬‬ ‫ﻧظﻢ او ډوﻟﻮﻧﻪ ﻳ‪３‬‬ ‫اتﻪ و ﻳشتﻢ ﻟﻮست‬ ‫وﻳﻴپاﻧ‪／‬ﻪ‬

‫‪١٣٤‬‬

‫ز‪٥‬‬

‫ﻟﻮﻣ‪７‬ى ﻟﻮست‬

‫د خداى‬

‫حﻤد (ستاﻳﻨﻪ)‬

‫ﻫر ﻧ‪５‬ﻚ ﻛار د خداى پﻪ پاك ﻧاﻣﻪ پﻴﻞ ﻛ‪８５‬ي‪ .‬ﻫر ﻛار چ‪ ３‬د خداى پﻪ ﻧاﻣﻪ‬ ‫پﻴﻞ شﻲ‪ ،‬پاى ﻳ‪ ３‬ﻧ‪５‬ﻜﻤرغﻪ وي‪ .‬پﻪ ﻫغﻪ ﻛ‪ ３‬برﻛت اﻳ‪＋‬ﻮدل ﻛ‪８５‬ي‪ ،‬ستﻮﻧزې ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ‬ ‫ﻣخ‪＇ ３‬خﻪ پﻪ اساﻧ‪ ９‬ﻟ‪５‬رې ﻛ‪８５‬ي او پﻪ پاى ﻛ‪ ３‬ﻫغﻪ ＇ﻪ ﻻس تﻪ را‪＄‬ﻲ چ‪ ３‬غﻮ＊تﻨﻪ‬ ‫ﻳ‪ ３‬شﻮې وي‪ .‬ﻟﻪ خداى سره د ﻣﻴﻨ‪ ３‬پﻪ پﻴدا ﻛ‪５‬دو د ﻣسﻠﻤان زړه پﻴاوړى ﻛ‪８５‬ي‪ .‬د‬ ‫خداى ستاﻳﻨﻪ پﻪ زده ﻛﻮوﻧﻜﻮ ﻛ‪ ３‬د ﻣﻴﻨ‪ ３‬احساس روزي او پﻪ ﻫغﻮى ﻛ‪ ３‬د تﻮحﻴد‬ ‫روحﻴﻪ پﻴاوړې ﻛ‪８５‬ي‪ .‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ پﻪ دې حﻘﻴﻘت پﻮﻫﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬اهلل د ‪＄‬ﻤﻜ‪،３‬‬ ‫اسﻤاﻧﻮﻧﻮ او ！ﻮﻟﻮ ﻛاﻳﻨاتﻮ خاﻟﻖ دى‪.‬‬ ‫‪ n‬ﻣﻮږ چا پﻴدا ﻛ‪７‬ي ﻳﻮ؟‬ ‫‪＄ n‬ﻤﻜﻪ‪ ،‬اسﻤان او ﻛاﻳﻨات د چا خﻠﻘت دى؟‬

‫‪١‬‬

‫زﻣــا رب چ‪ ３‬ﻫــﻢ خاﻟــﻖ د ﻛﻞ جﻬان دى‬ ‫ﻫــﻢ ﻣاﻟــﻚ دى د زﻣﻴﻦ او ﻫﻢ أســﻤان دى‬ ‫جﻬاﻧﻮﻧــﻪ واړه ده دي پﻴــدا ﻛــ‪７‬ي‬ ‫دى د دواړو جﻬاﻧﻮﻧــﻮ ﻧگﻬبــان دى‬ ‫ﻛــﻪ ﻣارغﻪ دى‪ ،‬ﻛــﻪ حﻴﻮان‪ ،‬ﻛــﻪ بﻨﻴادم دى‬ ‫د عظﻤتﻮﻧــﻮ ثﻨــا خــﻮان دى‬ ‫د اهلل‬ ‫ﻣﻮســﻰ ســره ﻳــ‪ ３‬راز پــﻪ ﻛــﻮه طــﻮر ﻛ‪７‬‬ ‫د‬ ‫ٰ‬ ‫ﻣحﻤــد ﻳ‪ ３‬ﻣ‪５‬ﻠﻤــﻪ ﻛ‪７‬ى پﻪ أســﻤان دى‬ ‫ﻣحﻤــد چــ‪ ３‬دى بﻬتــر د ﻣخﻠﻮﻗاتــﻮ‬ ‫ﻧــازل ﻛــ‪７‬ى ﻳــ‪ ３‬پــﻪ ده باﻧــدې ﻗــرأن دى‬ ‫د خاﻟــﻖ صفــت ﻣخﻠــﻮق ﻛﻮﻟــﻰ ﻧﻪ شــﻲ‬ ‫اى ﻧســﻴﻤ‪ ３‬ســتا پﻪ ‪＄‬ان د ＇ﻪ گﻮﻣان دى؟‬ ‫سﻴده حﻴات بﻴگﻢ ﻧسﻴﻢ‬ ‫سﻴده حﻴات بﻴگﻢ ﻧسﻴﻢ د اﻟطاف گﻞ کاکاخﻴﻞ ﻟﻮر ده‪ .‬پﻪ کال ‪١٩٣٨‬م‪.‬‬ ‫ک‪ ３‬پﻪ چترال ک‪ ３‬ز‪４８４‬دﻟ‪ .３‬سﻴدې ﻗران کرﻳﻢ‪ ،‬احادﻳث‪ ،‬عربﻲ‪ ،‬فارسﻲ‪ ،‬اردو او‬ ‫پ‪＋‬تﻮ ﻟﻮستﻲ وو‪ .‬د شعروﻧﻮ دﻳﻮان ﻳ‪ ３‬د "ﻧسﻴﻢ وږﻣ‪ "３‬پﻪ ﻧاﻣﻪ پﻪ کال ‪١٩٨٦‬م‪.‬‬ ‫ک‪ ３‬چاپ شﻮى دى‪.‬‬ ‫ﻳادوﻧﻪ‪:‬‬ ‫ﻫغﻪ ﻛﻠﻤ‪ ３‬چ‪ ３‬د ث‪ ،‬ح‪ ،‬ذ‪ ،‬ص‪ ،‬ض‪ ،‬ط‪ ،‬ظ‪ ،‬ع‪ ،‬ف او ق تﻮري پﻪ ﻛ‪ ３‬راغﻠﻲ‬ ‫وي‪ ،‬عربﻲ ﻛﻠﻤ‪ ３‬بﻠﻠ‪ ３‬ﻛﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻟﻜﻪ‪ :‬خاﻟﻖ‪ ،‬ﻣعبﻮد‪ ،‬ثﻮاب‪ ،‬طاﻫر‪ ،‬ﻣضﻤﻮن‪. ...‬‬

‫‪٢‬‬

‫د متن لن‪６‬ﻳز‪:‬‬ ‫اهلل د ！ﻮﻟ‪ ３‬ﻧ‪７‬ۍ پﻴداکﻮوﻧکﻰ او خاﻟﻖ دى‪ .‬دى د دواړو جﻬاﻧﻮﻧﻮ ساتﻮﻧکﻰ‬ ‫دى‪ .‬ح‪５‬ﻮان‪ ،‬پ‪５‬رى‪ ،‬ﻣاﻫﻰ‪ ،‬ﻣرغﻪ او‪ ...‬اﻧسان د ﻟﻮى خداى ستاﻳﻨﻪ کﻮي‪ .‬پﻴغﻤبران‬ ‫ﻳ‪ ３‬د ﻣخﻠﻮﻗاتﻮ د ﻻر＊ﻮوﻧ‪ ３‬ﻟپاره را استﻮﻟﻲ دي‪ .‬د اهلل ستاﻳﻨ‪ ３‬ډ‪４‬رې دي او‬ ‫ﻣخﻠﻮق ﻳ‪！ ３‬ﻮﻟ‪ ３‬ستاﻳﻨ‪ ３‬ﻧﻪ شﻲ پﻮره کﻮﻟﻰ‪.‬‬

‫فعاﻟﻴتﻮﻧﻪ‬

‫‪ _١‬زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻻﻧدې پﻮ＊تﻨﻮ تﻪ ‪＄‬ﻮابﻮﻧﻪ وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫ستاس‪ ３‬پﻪ اﻧد حﻤد (ستاﻳﻨﻪ) وﻟ‪ ３‬د کتاب پﻪ پﻴﻞ ک‪ ３‬راغﻠﻰ دى؟‬ ‫حﻤد ＇ﻪ تﻪ واﻳﻲ او ﻣﻮږ وﻟ‪ ３‬د خداى تعاﻟﻰ حﻤد واﻳﻮ؟‬ ‫د حﻤد پﻪ وﻳﻠﻮ زﻣﻮږ پﻪ کار ک‪＇ ３‬ﻪ اساﻧﻲ را‪＄‬ﻲ؟‬ ‫‪ _٢‬زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ ﻣتﻦ ک‪:３‬‬ ‫عربﻲ‪ ،‬دري او پ‪＋‬تﻮ کﻠﻤ‪ ３‬پﻴدا او پﻪ درﻳﻮ کتاروﻧﻮ ک‪ ３‬دې وﻟﻴکﻲ‪.‬‬ ‫ورتﻪ او ﻣشابﻪ کﻠﻤ‪ ３‬دې وﻟ＂ﻮي او پﻪ جﻼ‪ ،‬جﻼ کر＊ﻮ ک‪ ３‬دې وﻟﻴکﻲ‪.‬‬ ‫د ستاﻳﻨﻮم‪ ،‬رب‪ ،‬کﻮه طﻮر‪ ،‬خاﻟﻖ‪ ،‬ﻣاﻟک او واړه کﻠﻤ‪ ３‬دې پﻴدا او پﻪ جﻤﻠﻮ ک‪ ３‬دې‬ ‫وکاروي‪.‬‬ ‫‪ _٣‬زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻻﻧدې بﻴت پﻪ ﻧثر واړوي‪:‬‬ ‫کﻪ ﻣﻮسﻰ سره ﻳ‪ ３‬راز پﻪ کﻮه طﻮر ک‪７‬‬ ‫ﻣحﻤد ﻳ‪ ３‬ﻣﻴﻠﻤﻪ ک‪７‬ى پﻪ أسﻤان دى‬ ‫‪ _٤‬زده کﻮوﻧکﻲ دې‪:‬‬ ‫پﻮرتﻪ حﻤد پﻪ ‪６－‬ه پﻪ خﻮږه ژبﻪ او ﻟﻮړ اواز وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫پﻪ ＇ﻮ جﻤﻠﻮ ک‪ ３‬د خداى پﻪ ﻫکﻠﻪ د خپﻞ احساس ＇رگﻨدوﻧﻪ وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫‪٣‬‬

‫كﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې راتﻠﻮﻧﻜ‪ ３‬ور‪ ３＄‬تﻪ د خداى‬ ‫راوړي‪.‬‬

‫د ‪＄‬ان پ‪５‬ژندل‪ ،‬د خداى‬

‫پاﻟﻨ‪ ３‬پﻪ اړه ﻳﻮ شعر‪ ،‬ﻧثر او ﻳا ﻳﻮ اﻧ‪％‬ﻮر‬

‫پ‪５‬ژندل دي‪( .‬حدﻳث شرﻳف)‬

‫‪٤‬‬

‫دوﻳﻢ ﻟﻮست‬

‫زﻣﻮږ گران پﻴغﻤبر‬

‫تصویر‬

‫‪ n‬تاس‪ ３‬د گران پﻴغﻤبر د ﻣبارک ﻧاﻣﻪ ﻟﻪ اور‪４‬دو وروستﻪ ＇ﻪ واﻳئ؟‬ ‫حضرت ﻣحﻤد پﻪ ﻣﻜﻪ ﻣﻜرﻣﻪ ﻛ‪ ３‬زﻳ‪４８‬دﻟﻰ او پﻪ (‪ )٤٠‬ﻛﻠﻨ‪ ９‬ﻛ‪ ３‬پﻪ پﻴغﻤبرۍ‬ ‫گﻮﻣارل شﻮى چ‪ ３‬اﻧساﻧان د خپﻞ ‪＄‬ان او خداى پ‪５‬ژﻧدﻟﻮ تﻪ راوبﻮﻟﻲ‪ .‬ﻗرآن پر ﻫغﻪ‬ ‫ﻧازل شﻮى چ‪ ３‬د اﻧسان د دواړو جﻬاﻧﻮﻧﻮ د ﻛﻤال او ﻧﻴﻜﻤرغ‪ ９‬ﻻرې پﻜ‪ ３‬پﻴدا ک‪７‬ي‪ .‬د‬ ‫اسﻼم پﻴغﻤبر حضرت ﻣحﻤد د ﻧﻴﻜﻮ خﻮﻳﻮﻧﻮ او غﻮره اخﻼﻗﻮ ﻳﻮه بشپ‪７‬ه ب‪５‬ﻠ‪／‬ﻪ ده‪ .‬د‬ ‫ﻫغﻪ ﻫرعﻤﻞ او وﻳﻨا د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ﻟپاره ﻟﻮى ﻻر＊ﻮد دى‪.‬‬ ‫‪ n‬پر ﻛشراﻧﻮ باﻧدې د گران پﻴغﻤبر د شفﻘت او ﻣﻬرباﻧ‪ ９‬پﻪ ﻫﻜﻠﻪ ＇ﻪ پﻮﻫﻴ‪８‬ئ؟‬ ‫‪ n‬د حضرت پﻴغﻤبر وﻳﻨا او ک‪７‬و تﻪ ＇ﻪ واﻳﻲ؟‬ ‫‪٥‬‬

‫اﻟﻬــﻲ راﻛــ‪７‬ه وصــال د خپــﻞ حبﻴــب‬ ‫زړه ﻣــ‪＊ ３‬ــاد ﻛــ‪７‬ې پــﻪ جﻤــال د خپــﻞ حبﻴــب‬ ‫د ﻫغــﻮ بــﻪ گفتگــﻮ وي ﻟــﻪ ﻗرأﻧــﻪ‬ ‫چــ‪ ３‬تــﻞ اوري ﻗﻴــﻞ و ﻗــال د خپــﻞ حبﻴــب‬ ‫د ﻗﻴاﻣــت ﻟــﻪ حرارتــﻪ ﻳــ‪ ３‬بــاك ﻧشــتﻪ‬ ‫ﻫــر چــ‪ ３‬ﻧــﻮش ﻛاﻧــدي زﻻل د خپــﻞ حبﻴــب‬ ‫د صحــرا د رﻳــگ حســاب راســره ﻧشــﻲ‬ ‫ﻛــﻪ ﻫــر ＇ــﻮ شــﻤ‪５‬رم ﻛﻤــال د خپــﻞ حبﻴــب‬ ‫دروازې ﻣــ‪ ３‬دواړه ســترگ‪ ３‬د ختــﻦ شــﻮې‬ ‫چــ‪ ３‬پــرې وﻳﻨــﻢ خــط و خــال د خپــﻞ حبﻴــب‬ ‫ﻛــﻪ ﻧظــر پــﻪ واړو ＊ــﻜﻠﻮ د جﻬــان ﻛــ‪７‬م‬ ‫ﻫرگــز ﻧــﻪ وﻳﻨــﻢ ＇ــﻮك ســﻴال د خپــﻞ حبﻴــب‬ ‫أرام ﻧــﻪ ﻛــ‪７‬ي د ســرو شــﻮﻧ‪６‬و بــ‪ ３‬جﻮابــﻪ‬ ‫خﻮﻟــﻪ ﻣــ‪ ３‬ســت‪７‬ې ﻛــ‪７‬ه پﻪ ســﻮال د خپــﻞ حبﻴب‬ ‫بﻴﻬــﻮده دې شــﻤس اﻟدﻳﻨــﻪ ﻗﻴــﻞ وﻗــال دى‬ ‫＇ــﻮ آگاه ﻧشــ‪ ３‬پــﻪ حــال د خپــﻞ حبﻴــب‬ ‫شﻤس اﻟدﻳﻦ کاک‪７‬‬ ‫د شاعر پﻴژﻧدگﻠﻮي‪:‬‬ ‫دا ﻧعتﻴﻪ کﻼم د شﻤس اﻟدﻳﻦ کاک‪ ７‬دى‪ .‬ﻧﻮﻣﻮړى د دﻳارﻟسﻤ‪ ３‬ﻫجري پ‪７５‬ۍ‬ ‫ﻟﻪ تک‪７‬ه شاعراﻧﻮ ＇خﻪ و‪ .‬شﻤس اﻟدﻳﻦ کاک‪ ７‬د پﻴرﻣحﻤد کاک‪ ７‬د سبک ﻟﻪ‬ ‫پﻴرواﻧﻮ ＇خﻪ و‪ .‬ﻧﻮﻣﻮړى پﻪ اصﻞ ک‪ ３‬د کﻨدﻫار و‪ ،‬خﻮ د عﻤر ډ‪４‬ره برخﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ‬ ‫ﻫﻨد ک‪ ３‬ت‪５‬ره ک‪７‬ې ده‪ .‬د شعروﻧﻮ ﻳﻮ پﻪ زړه پﻮرې دﻳﻮان ﻟري چ‪ ３‬پﻪ ‪١٢٣٨‬ﻫـ‬ ‫‪ .‬ق‪ .‬کال ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬بشپ‪ ７‬ک‪７‬ى دى‪.‬‬

‫‪٦‬‬

‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪６‬ﻳز‪:‬‬ ‫پﻪ دې ﻧعت شرﻳف ک‪ ３‬د خداى د ستر پﻴغﻤبر حضرت ﻣحﻤد ﻳادوﻧﻪ د‬ ‫((خپﻞ حبﻴب)) پﻪ ﻧاﻣﻪ شﻮې ده‪ .‬د شﻤ‪５‬ر ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬د بﻴابان د شگﻮ پﻪ اﻧدازه د ﻫغﻪ د‬ ‫کﻤال او حکﻤتﻮﻧﻮ ﻳادوﻧ‪ ３‬شﻮې دي‪ .‬پﻪ دې شعر ک‪ ３‬ﻟﻪ ((خپﻞ حبﻴب)) ＇خﻪ ﻫدف‬ ‫د اسﻼم ستر پﻴغﻤبر حضرت ﻣحﻤد دى او شاعر ﻳ‪ ３‬د ！ﻮﻟﻮ ＊‪５‬گ‪２‬ﻮ ﻣاﻟک گ‪２‬ﻲ او‬ ‫پﻪ ﻣﻴﻨﻪ ﻳ‪ ３‬ﻳادوي‪.‬‬

‫＇رگﻨدوﻧﻪ‬ ‫ﻛﻤال ﻫغﻪ حاﻟت دى‪ ،‬چ‪ ３‬اﻧسان پﻪ ﻛ‪ ３‬د خپﻞ پﻴداﻳ‪＋‬ت حﻘﻴﻘت پ‪５‬ژﻧﻲ‪ .‬د خپﻞ‬ ‫خداى او د ﻫغﻪ د بﻨده گاﻧﻮ پﻪ وړاﻧدې خپﻞ ﻣسؤوﻟﻴت درک ﻛﻮي‪.‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬د ﻻﻧدې ﻧﻮو ﻛﻠﻤﻮ ﻣعﻨا د ﻛتاب پﻪ پاى ﻛ‪ ３‬وﻟ＂ﻮئ‪＄ ،‬ان پرې وپﻮﻫﻮئ او پﻪ جﻤﻠﻮ‬ ‫ﻛ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬راوړئ‪:‬‬ ‫ﻗﻴﻞ و ﻗال‬ ‫زﻻل‬ ‫＊اد‬ ‫سﻴال‬ ‫باك‬ ‫ختﻦ‬ ‫‪ _٢‬زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ وار وار سره ﻧعت پﻪ ﻟﻮړ اواز وﻟﻮﻟﻲ او بﻴا دې ﻣفﻬﻮم پخپﻠﻮ خبرو‬ ‫ک‪＇ ３‬ر‪－‬ﻨد ک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪٧‬‬

‫‪ _٣‬زده کﻮوﻧکﻲ دې د ‪－‬روپﻲ کار پﻪ ترڅ ک‪ ３‬عربﻲ‪ ،‬دري او پ‪＋‬تﻮ ﻛﻠﻤ‪ ３‬ب‪５‬ﻠ‪ ３‬ﻛ‪７‬ي‪.‬‬ ‫‪ _٤‬پﻪ ﻣتﻦ ﻛ‪ ３‬دې ورتﻪ او ﻣشابﻪ ﻛﻠﻤ‪ ３‬وﻟ＂ﻮي‪.‬‬ ‫‪＇ _٥‬ﻮ تﻨﻪ زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د ﻣتﻦ ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬د پﻴغﻤبر د اخﻼﻗﻮ پﻪ اړه خبرې وﻛ‪７‬ي‪.‬‬ ‫‪ _٦‬ﻳﻮ شﻤ‪５‬ر زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻻﻧدې بﻴت ﻣعﻨا ﻛ‪７‬ي‪:‬‬ ‫د صــحرا د رﻳگ حساب راسره ﻧشﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﻫر ＇ﻮ شﻤ‪５‬رم ﻛﻤال د خپﻞ حبﻴب‬ ‫‪ _٧‬ﻧﻮر زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې دا بﻴت پﻪ ساده ژبﻪ تحﻠﻴﻞ او پﻪ ﻧثر دې وﻟﻴﻜﻲ‪:‬‬

‫د ﻗــﻴاﻣـــت ﻟـــﻪ حـــرارتﻪ ﻳـ‪ ３‬بـاك ﻧشتﻪ‬ ‫ﻫــر چ‪ ３‬ﻧﻮش ﻛاﻧدي زﻻل د خپﻞ حبﻴب‬

‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د حضرت ﻣحﻤد د ﻧﻴﻜﻮ اخﻼﻗﻮ پﻪ ﻫﻜﻠﻪ د خپﻞ ﻣﻮر او پﻼر‬ ‫پﻪ ﻣرستﻪ پﻪ خپﻠﻮ ﻛتابچﻮ ﻛ‪＇ ３‬ﻮ ﻟﻨ‪６‬ې‪ ،‬ﻟﻨ‪６‬ې جﻤﻠ‪ ３‬وﻟﻴﻜﻲ‪.‬‬

‫د حضرت ﻣحﻤد وﻳﻨا‪:‬‬ ‫＇ﻮك چ‪ ３‬پﻪ ﻛشراﻧﻮ زړه سﻮى او د ﻟﻮﻳاﻧﻮ درﻧاوى ﻧﻪ ﻛﻮي‪ ،‬زﻣا پﻪ‬ ‫ډﻟﻪ ﻛ‪ ３‬ﻧﻪ دى‪.‬‬

‫‪٨‬‬

‫در‪４‬ﻢ ﻟﻮست‬

‫پسرﻟﻰ او ＊كﻼ ﻳ‪３‬‬

‫‪n‬‬

‫پسرﻟﻰ د کال ＇ﻮﻳﻢ فصﻞ دى؟‬ ‫ﻳﻮ ﻛال ＇ﻠﻮر فصﻠﻪ ﻟري‪ .‬پسرﻟﻰ د ﻛال ﻟﻮﻣ‪７‬ى فصﻞ دى‪ .‬پسرﻟی‪ ،‬اوړى (دوبﻰ)‪،‬‬

‫ﻣﻨﻰ او ژﻣﻰ د ﻛال ﻧﻮر درې فصﻠﻮﻧﻪ دي‪ .‬د ﻧ‪７‬ۍ ﻳﻮ شﻤ‪５‬رﻫ‪５‬ﻮادوﻧﻪ د افغاﻧستان پﻪ ＇‪５‬ر‬ ‫＇ﻠﻮر فصﻠﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻧﻪ ﻟري‪ .‬ﻳﻮ شﻤ‪５‬ر ﻫ‪５‬ﻮادوﻧﻪ چ‪ ３‬سﻤﻨدروﻧﻮ تﻪ ﻧژدې او ﻳا د استﻮا ﻟﻴﻜﻲ‬ ‫تﻪ ＇‪５‬رﻣﻪ پراتﻪ دي‪ ،‬دوه فصﻠﻪ ﻟري‪ .‬ﻳﻮه تﻪ ﻳ‪ ３‬وچ او بﻞ تﻪ ﻳ‪ ３‬باراﻧﻲ فصﻞ واﻳﻲ‪.‬‬

‫‪٩‬‬

‫‪n‬‬

‫پسرﻟﻰ د عﻤر ﻟﻪ ﻛﻮﻣ‪ ３‬برخ‪ ３‬سره پرتﻠﻪ ﻛ‪５‬داى شﻲ؟‬

‫‪n‬‬

‫د پسرﻟﻲ ﻣﻮسﻢ ＇ﻪ ‪＄‬اﻧگ‪７‬تﻴاوې ﻟري؟‬

‫افغاﻧستان ﻳﻮ غرﻧﻰ ﻫ‪５‬ﻮاد دى‪ .‬سﻤﻨدر تﻪ ډ‪４‬ر ﻧژدې ﻧﻪ دى‪ .‬ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ ب‪５‬ﻞ ب‪５‬ﻞ فصﻠﻮﻧﻪ‬ ‫ﻟري‪ .‬پﻪ ﻳﻮ شﻤ‪５‬ر سﻴﻤﻮ ﻛ‪ ３‬ژﻣﻰ ډ‪４‬ر سﻮړ وي‪ ،‬خﻮ ﻳﻮ شﻤ‪５‬ر ﻧﻮرې سﻴﻤ‪ ３‬بﻴا ﻣعتدل ژﻣﻰ‬ ‫ﻟري‪ .‬ﻳﻮ شﻤ‪５‬ر سﻴﻤ‪ ３‬پﻪ اوړي ﻛ‪ ３‬ډ‪４‬رې تﻮدې او پﻪ ژﻣﻲ ﻛ‪ ３‬ډ‪４‬رې س‪７‬ې وي‪ .‬پﻪ ﻟﻮړو سﻴﻤﻮ‬ ‫ﻛ‪ ３‬پﻪ ژﻣﻲ ﻛ‪ ３‬واورې او پﻪ ！ﻴ＂ﻮ ﻛ‪ ３‬باراﻧﻮﻧﻪ اوري‪ .‬ﻫﻤدا واورې او باراﻧﻮﻧﻪ دي چ‪ ３‬پﻪ ﻫ‪５‬ﻮاد‬ ‫ﻛ‪ ３‬د اوبﻮ ز‪４‬رﻣ‪ ３‬جﻮړوي‪.‬‬ ‫پﻪ پسرﻟﻲ ﻛ‪ ３‬پﻪ د＊تﻮ‪ ،‬غروﻧﻮ ‪ ،‬رغﻮﻧﻮ او ب‪２‬ﻮﻧﻮ ﻛ‪ ３‬راز راز گﻼن زرغﻮﻧﻴ‪８‬ي‪ .‬خﻠﻚ ډﻟ‪３‬‬ ‫ډﻟ‪ ３‬د گﻼﻧﻮ د سﻴﻞ او د طبﻴعت ﻟﻪ ＊ﻜﻼ ＇خﻪ د خﻮﻧد اخﻴستﻮ ﻟپاره د＊تﻮ‪ ،‬د غروﻧﻮ ﻟﻤﻨﻮ‬ ‫او سﻴﻞ ‪＄‬اﻳﻮﻧﻮ تﻪ ‪＄‬ﻲ‪ .‬ﻛﻪ پﻪ ژﻣ‪ ３‬ﻛ‪ ３‬ډ‪４‬رې واورې او پﻪ پسرﻟﻲ ﻛ‪ ３‬ډ‪４‬ر باراﻧﻮﻧﻪ و اوري‪ ،‬ﻧﻮ‬ ‫ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻳ‪ ３‬راتﻠﻮﻧﻜﻰ ﻛال ＊‪５‬رازه او پسرﻟﻰ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ＊ﻜﻼ ډك وي‪.‬‬ ‫پﻪ پسرﻟﻲ ﻛ‪ ３‬پﻪ ‪＄‬ﻤﻜﻪ ﻛ‪ ３‬ﻧﻮې سا پﻮ ﻛﻴ‪８‬ي‪＄ .‬ﻤﻜﻪ ﻳا پﻪ طبﻴعﻲ تﻮگﻪ او ﻳا ﻫﻢ د بزگراﻧﻮ‬ ‫او ﻧﻮرو ﻛروﻧدگرو د ﻛار و زﻳار ﻟﻪ اﻣﻠﻪ شﻨﻪ او خ‪７‬وبﻴ‪８‬ي او د اﻧساﻧاﻧﻮ د اړتﻴا وړ غﻠ‪ ３‬داﻧ‪３‬‬ ‫او ډول ډول ﻣ‪５‬ﻮې زرغﻮﻧﻮي‪ .‬ﻣرغان ﻫﻢ ﻟﻪ ﻳخﻮ او س‪７‬و سﻴﻤﻮ ＇خﻪ تﻮدو او گرﻣﻮ سﻴﻤﻮ تﻪ‬ ‫‪＄‬ﻲ‪ .‬اﻧساﻧان ﻫﻢ د ﻧﻮرو پﻪ ＇‪５‬ر پﻪ خﻮ‪＋＄‬ت او حرﻛت را‪＄‬ﻲ‪.‬‬

‫‪＄‬ــﻤــﻜــﻪ تـــﻤـــاﻣـــﻪ شـــﻨـــﻪ بــخــﻤــﻠــﻲ ده‬ ‫ﻧــــﻮى بـــﻬـــار دى د ﻛــــال ‪＄‬ـــﻮاﻧـــﻲ ده‬ ‫دا زوړ جــﻬــان چـــ‪ ３‬بــ‪５‬ــرتــﻪ ‪＄‬ــــﻮان شــﻮى‬ ‫اغـــــــ‪５‬ـــــــزه ！ــــــﻮﻟــــــﻪ د پـــــســـــرﻟـــــﻲ ده‬ ‫‪＄‬ــﻤــﻜــ‪ ３‬پــــﻪ خـــپـــﻞ ﻣــــخ اﻳـــ‪＋‬ـــﻲ گــﻠــﻮﻧــﻪ‬ ‫وﻧــــــــﻮ پــــــﻪ غــــــــــاړه ﻛــــــــ‪７‬ه اﻣـــ‪５‬ـــﻠـــﻮﻧـــﻪ‬

‫د ﻛـــال ‪＄‬ــﻮاﻧــﻲ ده وطـــﻦ ســﻤــســﻮر دى‬ ‫خــﻮشــحــاﻟــﻪ گــر‪＄‬ــﻲ زﻟــﻤــﻲ او ﻧجﻮﻧﻪ‬

‫‪١٠‬‬

‫ســــحــــر ســــبــــا دى غــــﻮ！ــــ‪ ９‬غــــﻮړﻳــــ‪８‬ي‬ ‫د گـــــﻞ پـــــﻪ پـــــا‪１‬ـــــﻮ شـــبـــﻨـــﻢ ‪＄‬ـــﻠـــﻴـــ‪８‬ي‬ ‫عــجــب احــــــﻮال دى ﻧـــﻦ پـــﻪ گــﻠــشــﻦ ﻛ‪３‬‬ ‫گــــﻠــــﻮﻧــــﻪ خــــــاﻧــــــدي بـــﻠـــبـــﻞ ﻛــــ‪７‬ﻳــــ‪８‬ي‬

‫گﻞ پاچا اﻟفت‬ ‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪６‬ﻳز‪:‬‬ ‫د طبﻴعت پسرﻟﻰ ﻣﻮږ تﻪ دا پﻴغام راﻛﻮي چ‪ ３‬ژوﻧد ﻫﻢ ب‪５‬ﻼ ب‪５‬ﻞ پ‪７‬اووﻧﻪ اوﻣﻮسﻤﻮﻧﻪ‬ ‫ﻟري‪ .‬ﻛﻠﻪ پر اﻧسان پسرﻟﻰ وي او ﻛﻠﻪ ﻣﻨﻰ‪ .‬د ‪＄‬ﻮاﻧ‪ ９‬دوره پسرﻟﻲ تﻪ ورتﻪ وي او ﻣﻨﻰ‬ ‫زړ＊ت تﻪ‪ .‬د طبﻴعت پسرﻟﻰ د ﻧﻮي ﻛال پﻪ راتﻠﻮ بﻴا را‪＄‬ﻲ‪ ،‬خﻮ د ژوﻧد پسرﻟﻰ پر‬ ‫اﻧسان ﻳﻮ وار را‪＄‬ﻲ او چ‪ ３‬ت‪５‬ر شﻮ‪ ،‬بﻴا ﻧﻪ را‪＄‬ﻲ‪ .‬ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ باﻳد د ژوﻧد ﻟﻪ پسرﻟﻲ ﻧﻪ‬ ‫چ‪ ３‬اﻧسان د ﻛار و زﻳار وسﻪ ﻟري‪ ،‬سﻤﻪ گ＂ﻪ واخﻠﻲ او د ژوﻧد د ﻣﻨﻲ ﻟپاره ترې تﻮ＊ﻪ‬ ‫برابره ﻛ‪７‬ي‪ .‬پسرﻟﻰ زﻣﻮږ د ژوﻧد ﻟﻮى او ارز＊تﻤﻦ ﻟﻮست دى‪ .‬باﻳد ﻫغﻪ د خپﻞ ژوﻧد‬ ‫ﻣشال ﻛ‪７‬و‪.‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د ﻻﻧدې ﻧﻮو ﻛﻠﻤﻮ ﻣعﻨا د ﻛتاب پﻪ پاى ﻛ‪ ３‬وﻟ＂ﻮي او پﻪ ﻣﻨاسبﻮ‬ ‫جﻤﻠﻮ ﻛ‪ ３‬دې وﻛاروي‪:‬‬ ‫زوﻛ‪７‬ه‪＊ ،‬ﻴرازه ‪＊ ،‬ﻜﻼ‪ ،‬ﻣشال‪ ،‬خ‪７‬وب‬ ‫‪ _٢‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ ﻣتﻦ ﻛ‪ ３‬ورتﻪ اوﻣشابﻪ ﻛﻠﻤ‪ ３‬پﻴدا او وﻟﻴکﻲ‪.‬‬ ‫‪ _٣‬شاگردان دې ﻳﻮ ﻳﻮ دې پﻮ＊تﻨﻮ تﻪ ‪＄‬ﻮابﻮﻧﻪ ورک‪７‬ي ‪:‬‬ ‫پسرﻟﻰ ＇ﻮ ﻣﻴاشت‪ ３‬او د ﻛال ﻛﻮم فصﻞ دى؟‬

‫‪١١‬‬

‫د پسرﻟﻲ او ژﻣﻲ د فصﻠﻮﻧﻮ تر ﻣﻨ‪＇ ＃‬ﻪ تﻮپﻴر دى؟‬ ‫د پسرﻟﻲ د فصﻞ ＊ﻜﻼ پﻪ ＇ﻪ شﻲ ﻛ‪ ３‬ده؟‬ ‫پسرﻟﻰ د اﻧسان د ژوﻧد ﻛﻮﻣ‪ ３‬برخ‪ ３‬تﻪ ورتﻪ دى؟‬ ‫‪ _٤‬ﻻﻧدې بﻴت پﻪ ﻧثر واړوئ ‪:‬‬

‫دا زوړ جﻬان چ‪ ３‬ب‪５‬رتﻪ ‪＄‬ﻮان شﻮى‬ ‫اغـ‪５‬زه ！ــــــــﻮﻟــﻪ د پســــرﻟـــﻲ ده‬ ‫‪ _٥‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د ﻛال د ＇ﻠﻮرو فصﻠﻮﻧﻮ او د ﻧ‪７‬ۍ د ﻧﻮرو برخﻮ د اﻗﻠﻴﻤﻮﻧﻮ پﻪ ﻫﻜﻠﻪ‬ ‫خبرې وﻛ‪７‬ي‪.‬‬ ‫‪ _٦‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د پسرﻟﻲ د ＊ﻜﻼ او پﻪ ژوﻧد ﻛ‪ ３‬د ‪＄‬ﻮاﻧ‪ ９‬ﻟﻪ ﻣﻮسﻢ سره د ﻫغ‪３‬‬ ‫پرتﻠﻪ وﻛ‪７‬ي‪.‬‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د پسرﻟﻲ ﻣتﻦ وﻟﻮﻟﻲ‪ ،‬پﻪ ﻣفﻬﻮم دې ‪＄‬اﻧﻮﻧﻪ پﻮه ﻛ‪７‬ي او د پسرﻟﻲ د ＊ﻜﻼ‬ ‫پﻪ اړه دې ﻳﻮ ＇ﻮ ﻛر＊‪ ３‬پﻪ ﻛتابچﻮ ﻛ‪ ３‬وﻟﻴﻜﻲ‪.‬‬

‫تـــﻞ دې بــﻬــار وي زﻣــــﻮږ وطـــﻦ‬ ‫ﻟﻜﻪ چــ‪ ３‬روح وي ＊اﻳستﻪ بــدن‬ ‫＇ــاﻧــگــ‪ ３‬د گـــﻠﻮ دې تــﻞ تــــازه‬ ‫خـــزان دې ﻧــﻪ وي زﻣـــﻮږ چـﻤﻦ‬

‫ﻛ‪３‬‬ ‫ﻛ‪３‬‬ ‫وي‬ ‫ﻛ‪３‬‬ ‫گﻞ پاچا اﻟفت‬

‫‪١٢‬‬

‫＇ﻠﻮرم ﻟﻮست‬

‫د (ى) ډوﻟﻮﻧﻪ‬

‫‪ n‬کﻪ ﻣﻮ د (ى) ب‪５‬ﻼ ب‪５‬ﻞ ډوﻟﻮﻧﻪ زده ﻧﻪ وي‪ ،‬اﻳا ﻳﻮ ﻣتﻦ سﻢ ﻟﻮستﻼى ﻳا ﻟﻴکﻼى شئ؟‬ ‫ﻫره ژبﻪ ‪＄‬اﻧتﻪ ب‪５‬ﻞ گراﻣر او ﻗاعدې ﻟري‪ .‬پ‪＋‬تﻮ ﻫﻢ د خپﻞ جﻮړ＊ت ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬ﻟﻪ‬ ‫ﻧﻮرو ژبﻮ سره پﻪ غ‪ ８‬او ﻟﻴﻜﻨﻪ ﻛ‪ ３‬تﻮپﻴر ﻟري‪ .‬کﻪ دا ب‪ ３２‬د چا زده ﻧﻪ وي‪ ،‬ﻧﻮ د ﻳﻮ پ‪＋‬تﻮ‬ ‫ﻣتﻦ پﻪ ﻟﻮستﻠﻮ اوﻟﻴﻜﻠﻮ ﻛ‪ ３‬ﻟﻪ ستﻮﻧزو سره ﻣخاﻣخ ﻛﻴ‪８‬ي او ﻫغس‪ ３‬چ‪ ３‬ﻻزﻣﻪ ده‪،‬‬ ‫ﻛﻠﻤ‪ ３‬او جﻤﻠ‪ ３‬پﻪ سﻤﻪ تﻮگﻪ ﻧشﻲ ﻟﻮستﻼى‪ .‬پﻪ پ‪＋‬تﻮ ک‪( ３‬ى ‪－‬اﻧ‪ )３‬پﻨ‪％‬ﻪ ﻟﻴکﻨ‪ ９‬ب‪３２‬‬ ‫ﻟري‪ .‬دﻟتﻪ تاسﻮ تﻪ پﻪ ﻟﻨ‪ ６‬ډول درپ‪５‬ژﻧدل ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫‪ n‬د س‪７‬ي جﻤع او ﻣفرد ＇ﻨگﻪ ﻟﻴﻜئ؟‬ ‫‪ n‬ﻫغﻪ ﻟﻴکﻨﻪ بﻪ سﻤﻪ وي چ‪ ３‬د (ى ‪－‬اﻧﻮ) تﻮپﻴر او سﻤﻪ کاروﻧﻪ پﻪ ک‪ ３‬ﻧﻪ وي شﻮې؟‬

‫‪١٣‬‬

‫ﻟﻜﻪ دﻣخﻪ چ‪ ３‬ووﻳﻞ شﻮل‪( ،‬ى) د پ‪＋‬تﻮ ژب‪ ３‬ﻳﻮ ﻛﻮﻣﻜﻲ غ‪ ８‬دى او پﻨ‪％‬ﻪ ډوﻟﻪ وﻳﻞ (تﻠفظ)‬ ‫ﻛ‪８５‬ي‪ .‬دا غ‪８‬وﻧﻪ پﻪ عﻤﻮﻣﻲ ډول د ﻛﻠﻤﻮ پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬او پاى ﻛ‪＇ ３‬رگﻨدﻳ‪８‬ي‪.‬‬ ‫‪ _١‬ﻧرﻣﻪ (ى)‪ :‬دا (ى) ﻫﻴ＆ ！کﻲ ﻧﻪ ﻟري‪ ،‬ب‪！ ３‬کﻮ (ى) ﻫﻢ ورتﻪ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫زﻳاتره د ﻧارﻳﻨﻪ ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ ﻟپاره کارول ک‪８５‬ي‪ .‬ﻟکﻪ‪ :‬س‪７‬ى‪ ،‬ﻣﻨگﻰ‪ ،‬ﻟرگﻰ‪ ،‬زﻟﻤﻰ‪ ،‬تﻮرﻳاﻟﻰ‪.‬‬ ‫ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻻﻧدې جﻤﻠﻮ ک‪ ３‬وگﻮرئ‪:‬‬ ‫ﻳﻮ س‪７‬ى راروان دى او ﻟرگﻰ ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻻس ک‪ ３‬دى‪.‬‬ ‫ﻣﻨگﻰ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ سره وﻟﻮﻳد‪.‬‬ ‫زﻟﻤﻰ او تﻮرﻳاﻟﻰ ﻧﻦ سﻬار ﻻړل‪.‬‬ ‫‪＇ _٢‬رگﻨده (ي)‪ :‬د دې (ي) ﻻﻧدې دوه ！کﻲ ＇ﻨگ پﻪ ＇ﻨگ اﻳ‪＋‬ﻮدل ک‪８５‬ي‪ .‬زﻳاتره‬ ‫د جﻤع او د ﻧسبتﻲ ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ پﻪ پاى ک‪ ３‬را‪＄‬ﻲ‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬س‪７‬ي‪ ،‬ﻣﻨگﻲ‪ ،‬ﻟرگﻲ‪ ،‬دوبﻲ‪ ،‬ﻣﻮچﻲ‪،‬‬ ‫پردي‪ ،‬خپﻠﻮي‪.‬‬ ‫ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻻﻧدې جﻤﻠﻮ ک‪ ３‬وگﻮرئ ‪:‬‬ ‫سﻠﻴﻢ او وزﻳر کاکا ډ‪４‬ر ＊ﻪ س‪７‬ي دي‪.‬‬ ‫کﻠﻪ کﻠﻪ پردي ﻫﻢ پﻪ کار را‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫خپﻠﻮي او دوستﻲ پاﻟﻞ غﻮاړي‪.‬‬ ‫ﻣﻮچﻲ تﻪ ﻣ‪ ３‬بﻮ！ﻮﻧﻪ د گﻨ‪６‬ﻟﻮ ﻟپاره ورک‪７‬ل‪.‬‬ ‫دوبﻲ تﻪ ﻣ‪ ３‬کاﻟﻲ راوړل‪.‬‬ ‫‪ _٣‬اوږده (ې)‪ :‬ﻫغ‪( ３‬ې) تﻪ واﻳﻲ چ‪ ３‬ﻻﻧدې ترې دوه ！کﻲ سر پر سر ﻳا ﻻﻧدې باﻧدې‬ ‫راغﻠﻲ وي‪ .‬دا (ې) زﻳاتره د ﻣؤﻧثﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ پﻪ پاى ک‪ ３‬را‪＄‬ﻲ‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬ادې‪ ،‬شﻴدې‪ ،‬ﻧاوې‪ ،‬ﻣست‪.３‬‬ ‫ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻻﻧدې جﻤﻠﻮ ک‪ ３‬وگﻮرئ ‪:‬‬ ‫ادې شﻴدې تﻮﻣﻨﻪ کﻮي‪.‬‬ ‫د کاکا ﻧاوې ﻣست‪ ３‬جﻮړوي‪.‬‬ ‫زرغﻮﻧ‪ ３‬ادې تﻪ غ‪ ８‬ک‪.７‬‬ ‫‪ _٤‬د تاﻧﻴث (ۍ) ‪ :‬دې (ۍ) تﻪ ﻟک‪ ９‬ﻟروﻧکﻲ (ۍ) ﻳا زورک‪ ９‬واﻟﻪ واﻳﻲ چ‪ ３‬د ﻣؤﻧثﻮ‬ ‫‪١٤‬‬

‫ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ پﻪ پاى ک‪ ３‬را‪＄‬ﻲ‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬ډوډۍ‪ ،‬خﻮﻟ‪＇ ،９‬ﻮک‪ ،９‬سپﻮږﻣ‪ ،９‬تﻮرپﻴک‪ ９‬او ﻧﻮر‪.‬‬ ‫ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻻﻧدې جﻤﻠﻮ ک‪ ３‬وگﻮرئ‪:‬‬ ‫گﻼﻟ‪ ９‬پر ＇ﻮک‪ ９‬ﻧاستﻪ ده‪.‬‬ ‫تﻮرپﻴک‪ ９‬د احﻤد خﻮﻟ‪ ９‬پرﻳﻤﻴﻨ‪％‬ﻲ‪.‬‬ ‫ﻫﻮس‪ ９‬ډوډۍ خﻮري‪.‬‬ ‫‪ _٥‬ﻣخاطبﻪ (ئ)‪ :‬دې (ئ) تﻪ فعﻠﻲ (ئ) واﻳﻲ او پﻪ جﻤع اﻣرﻳﻪ فعﻠﻮﻧﻮ ک‪ ３‬را‪＄‬ﻲ‪ ،‬ﻟکﻪ‪:‬‬ ‫خﻮرئ‪＄ ،‬ئ‪ ،‬ک‪＋‬ﻴﻨئ‪ ،‬پا＇ﻴ‪８‬ئ‪ ،‬ودر‪８４‬ئ‪.‬‬ ‫ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻻﻧدې جﻤﻠﻮ ک‪ ３‬وگﻮرئ ‪:‬‬ ‫ﻫﻠکاﻧﻮ ډوډۍ وخﻮرئ‪.‬‬ ‫‪＄‬ئ ﻻړ شئ‪.‬‬ ‫ک‪＋‬ﻴﻨئ او درس وﻟﻮﻟئ‪.‬‬ ‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪６‬ﻳز‪:‬‬ ‫(ى) گاﻧ‪ ３‬د پ‪＋‬تﻮ ژب‪ ３‬غ‪８‬وﻧﻪ دي‪ .‬پﻨ‪％‬ﻪ ب‪５‬ﻼ ب‪５‬ﻞ ډوﻟﻮﻧﻪ ﻟري‪ .‬د ﻛﻠﻤﻮ پﻪ پاى ﻛ‪ ３‬را‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫پﻪ پ‪＋‬تﻮ ک‪ ３‬پﻨ‪％‬ﻪ ډوﻟﻪ (ى) گاﻧ‪ ３‬دي چ‪ ３‬ﻫره ﻳﻮه ﻳ‪＄ ３‬اﻧتﻪ ‪＄‬اﻧگ‪７‬ﻧ‪ ３‬ﻟري او پﻪ جﻼ جﻼ‬ ‫‪＄‬اﻳﻮﻧﻮ ک‪ ３‬استعﻤاﻟﻴ‪８‬ي‪ .‬د دې تﻮرو د ب‪２‬ﻮ زده ﻛ‪７‬ه د ﻫر چا ﻟپاره‪ ،‬پﻪ ت‪５‬ره ﻫغﻮ تﻪ چ‪ ３‬د پ‪＋‬تﻮ‬ ‫ﻣتﻨﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﻟﻴﻜﻠﻮ او ﻟﻮستﻠﻮ سره سروﻛار ﻟري‪ ،‬اړﻳﻨﻪ او ضروري خبره ده‪.‬‬

‫＇رگﻨدوﻧﻪ‬ ‫ﻟک‪ ９‬ﻟروﻧک‪( ３‬ۍ) او فعﻠﻲ (ئ) دواړه ﻳﻮ ډول تﻠفظ ﻟري‪ ،‬خﻮ ﻟک‪ ９‬ﻟروﻧک‪( ３‬ۍ) پﻪ ＊‪％‬ﻴﻨﻪ‬ ‫ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ ک‪ ３‬اوفعﻠﻲ (ئ) پﻪ فعﻠﻮﻧﻮ ک‪ ３‬را‪＄‬ﻲ‪ .‬ددې ﻟپاره چ‪ ３‬د ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ او فعﻠﻮﻧﻮ تﻮپﻴر وشﻲ‪،‬‬ ‫دغﻪ بدﻟﻮن پک‪ ３‬راغﻠﻰ دى‪.‬‬ ‫‪١٥‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬پﻪ ﻻﻧدې جﻤﻠﻮ ک‪ ３‬د (ى) تﻠفظﻲ ب‪５‬ﻼب‪５‬ﻠ‪ ３‬ب‪ ３２‬وگﻮرئ او اړوﻧد ！کﻲ ورﻻﻧدې‬ ‫کﻴ‪８‬دئ‪:‬‬ ‫تاسﻰ پﻪ کﻮم ！ﻮﻟگﻰ کﻰ ﻳاستئ؟‬ ‫زﻣﻮږ کﻮر ډ‪４‬ر ﻟﻮى دى‪.‬‬ ‫د احﻤد ＇پﻠ‪ ９‬شک‪５‬دﻟ‪ ３‬ده‪.‬‬ ‫‪ _٢‬دا ﻻﻧدې جﻤﻠ‪ ３‬بشپ‪７‬ې ک‪７‬ئ‪:‬‬ ‫خپﻠﻮي او ‪ .......................‬پاﻟﻞ غﻮاړي‪.‬‬ ‫دوبﻲ تﻪ ﻣ‪ ........................... ３‬راوړل‪.‬‬ ‫ادې ‪ ..............................‬تﻮﻣﻨﻪ کﻮي‪.‬‬ ‫ﻫﻮس‪ ................................. ９‬خﻮري‪.‬‬ ‫‪ _٣‬پﻪ ﻻﻧدې کﻠﻤﻮ ک‪ ３‬ﻧرﻣﻪ (ى) پﻪ ＇رگﻨده (ي) واړوئ او بﻴا ﻳ‪ ３‬تﻠفظ او د ﻣعﻨا تﻮپﻴر‬ ‫پﻪ گﻮتﻪ ک‪７‬ئ‪:‬‬ ‫ﻣرﻳﻰ‬ ‫پردى‬ ‫ﻣﻨگﻰ‬ ‫ﻟرگﻰ‬ ‫س‪７‬ى‬ ‫‪ _٤‬پﻪ ﻻﻧدې کﻠﻤﻮ ک‪ ３‬د (ى) گاﻧﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ وﻟﻴکئ‪:‬‬ ‫خﻮﻟ‪ ،９‬ﻣﻨگﻰ‪ ،‬ﻟرگﻰ‪ ،‬ﻟﻴکئ‪３＄ ،‬‬ ‫‪ _٥‬پﻨ‪％‬ﻪ ﻣؤﻧث ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ وﻟﻴکئ چ‪ ３‬پﻪ پاى ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻟک‪ ９‬ﻟروﻧک‪( ３‬ۍ) راغﻠ‪ ３‬وي‪.‬‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د ﻣﻮر او پﻼر د حﻘﻮﻧﻮ پﻪ اړه ﻳﻮ ＇ﻮ ﻛر＊‪ ３‬وﻟﻴﻜﻲ او بﻴا دې پﻪ ﻣتﻦ‬ ‫ﻛ‪ ３‬پﻮرتﻪ ！ﻮﻟ‪ ３‬ﻧﻮﻣﻮل شﻮې (ى) گاﻧ‪ ３‬پﻪ ﻧ‪＋‬ﻪ ﻛ‪７‬ي او پﻪ بﻠﻪ ورځ دې پﻪ ！ﻮﻟگﻲ ﻛ‪ ３‬د ﻧﻮرو‬ ‫ترﻣخﻪ وﻟﻮﻟﻲ‪.‬‬

‫‪١٦‬‬

‫پﻨ‪％‬ﻢ ﻟﻮست‬

‫ﻣﻠﻲ ﻣشر‪ ،‬ﻣﻴروﻳس ﻧﻴكﻪ‬

‫د افغاﻧستان د تارﻳخ پﻪ پا‪１‬ﻮ ک‪ ３‬ﻳﻮ شﻤ‪５‬ر داس‪ ３‬ﻧﻮﻣﻴاﻟ‪５＇ ９‬رې شتﻪ چ‪ ３‬کارﻧاﻣ‪ ３‬او‬ ‫ﻳادوﻧ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬پﻪ زرﻳﻨﻮ کر＊ﻮ ﻟﻴکﻞ ک‪８５‬ي‪ .‬پﻪ دغﻮ ﻧاﻣتﻮ ＇‪５‬رو ک‪ ３‬د ﻣﻴروﻳس ﻧﻴکﻪ ＇‪５‬ره‬ ‫ډ‪４‬ره ‪＄‬ﻼﻧده او تﻠپات‪ ３‬ده‪ .‬پﻪ دې ﻟﻮست ک‪ ３‬بﻪ د افغاﻧستان د تارﻳخ د دغﻪ ﻧﻮﻣﻴاﻟﻲ او‬ ‫ﻣﻬﻢ شخصﻴت پﻪ ﻫکﻠﻪ ﻳﻮ ﻣطﻠب وﻟﻮﻟئ‪.‬‬ ‫‪ n‬د ﻣﻴروﻳس ﻧﻴکﻪ ستره ‪＄‬اﻧگ‪７‬تﻴا کﻮﻣﻪ وه؟‬ ‫‪ n‬ﻣﻴروﻳس ﻧﻴﻜﻪ ＇ﻨگﻪ واﻛﻤﻦ و؟‬ ‫‪ n‬ﻣﻴروﻳس ﻧﻴﻜﻪ ﻟﻪ ﻛﻮﻣ‪ ３‬ﻻرې ﻣشرۍ تﻪ رسﻴدﻟﻰ و؟‬ ‫‪١٧‬‬

‫ﻣﻴروﻳس ﻧﻴکﻪ زﻣﻮږ د ﻫ‪５‬ﻮاد ﻣﻠﻲ ﻣشر او ﻧﻮﻣﻴاﻟﻰ واﻛﻤﻦ و‪ .‬د ا！ﻜﻞ ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬پﻪ (‪١٠٨٤‬ﻫـ‬ ‫‪ .‬ق ‪١٦٧٣ .‬ﻣﻴﻼدي) کال ﻛ‪ ３‬زﻳ‪８‬ﻳدﻟﻰ دى‪ .‬پﻼر ﻳ‪＊ ３‬اﻟﻢ خان ﻧﻮﻣﻴده‪＊ .‬اﻟﻢ خان د‬ ‫ﻛﻨدﻫار د ﻫﻮتﻜﻮ د ﻗب‪５‬ﻠ‪ ３‬ﻳﻮ ﻣﻨﻠﻰ ﻣشر و‪ .‬ﻣﻴروﻳس ﻧﻴکﻪ د وخت زﻳاتره دﻳﻨﻲ زده ﻛ‪７‬ې پﻪ‬ ‫ﻛﻮچﻨﻴﻮاﻟﻲ ﻛ‪ ３‬سرتﻪ رسﻮﻟ‪ ３‬وې‪ .‬پﻪ زﻟﻤﻴتﻮب ﻛ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬د سﻮداگرۍ پﻪ ﻛسب پﻴﻞ وﻛ‪ .７‬پﻪ دې‬ ‫تﻮگﻪ ﻳ‪ ３‬ډ‪４‬رو ‪＄‬اﻳﻮﻧﻮ تﻪ سفر وﻛ‪ .７‬د سفروﻧﻮ پﻪ ترڅ ﻛ‪ ３‬د ب‪５‬ﻼ ب‪５‬ﻠﻮ خﻠﻜﻮ او وﻟسﻮﻧﻮ ﻟﻪ حال‬ ‫احﻮال ＇خﻪ خبر شﻮ‪ .‬پﻮﻫﻪ‪ ،‬تجربﻪ او ﻣعﻠﻮﻣات ﻳ‪ ３‬ﻻ زﻳات ﻛ‪７‬ل‪.‬‬ ‫پﻪ (‪١١٠٦‬ﻫـ ‪ .‬ق) ﻛال ﻛ‪ ３‬د صفﻮي شاه حسﻴﻦ د واﻛﻤﻨ‪ ９‬پﻪ پ‪５‬ر ﻛ‪ ３‬گرگﻴﻦ د ﻛﻨدﻫار‬ ‫حاﻛﻢ و‪ .‬گرگﻴﻦ ډ‪４‬ر ظاﻟﻢ س‪７‬ى و‪ .‬د ﻛﻨدﻫار پر اوسﻴدوﻧﻜﻮ ﻳ‪ ３‬زﻳات زور او زﻳاتﻰ ﻛاوه‪.‬‬ ‫د خﻠﻜﻮ شﻜاﻳتﻮﻧﻪ او عرضﻮﻧﻪ چا ﻧﻪ اور‪４‬دل‪ .‬د افغاﻧاﻧﻮ د دغﻪ ﻣﻬال زﻳاتره ﻣشران او ﻟﻮﻳان‬ ‫صفﻮي ﻳرغﻠگرو بﻨدﻳان ﻛ‪７‬ي ﻳا وژﻟﻲ وو‪ .‬د خﻠﻜﻮ سترگ‪ ３‬ﻳﻮازې ﻣﻴروﻳس خان تﻪ او＊ت‪.３‬‬ ‫ﻣﻴروﻳس خان چ‪ ３‬تر دغﻪ ﻣﻬاﻟﻪ پﻪ سﻮداگرۍ بﻮخت و‪ ،‬د خﻠﻜﻮ غﻮ＊تﻨﻮ تﻪ ﻳ‪ ３‬غاړه ﻛﻴ‪＋‬ﻮده‪.‬‬ ‫ﻫغﻪ ﻟﻪ سﻮداگرۍ ＇خﻪ ﻣﻠﻲ خدﻣت غﻮره وباﻟﻪ او د خﻠﻜﻮ او ﻗﻮﻣﻮﻧﻮ تر ﻣﻨ‪ ＃‬د اختﻼفﻮﻧﻮ پﻪ‬ ‫ﻟﻴرې ﻛﻮﻟﻮ ﻳ‪ ３‬پﻴﻞ وﻛ‪ .７‬خﻠﻚ ﻳ‪ ３‬د ﻣﻠﻲ ﻳﻮواﻟﻲ تر بﻴرغ ﻻﻧدې را！ﻮل ﻛ‪７‬ل‪.‬‬ ‫ﻣﻴروﻳس خان د خپﻠ‪ ３‬پﻮﻫ‪ ３‬اوتدبﻴر ﻟﻪ ﻣخ‪＄ ３‬ان گرگﻴﻦ تﻪ ﻧژدې او د ﻫغﻪ باور ﻳ‪３‬‬ ‫پر‪＄‬ان پﻴدا ﻛ‪ .７‬ﻟﻪ دې وروستﻪ ﻣﻴروﻳس خان اصفﻬان تﻪ سفر وﻛ‪ .７‬ﻫغﻪ چ‪ ３‬ډ‪４‬ر پﻮه‪ ،‬زړور‬ ‫او ژبﻮر س‪７‬ى و‪ ،‬ډ‪４‬ر ژر ﻳ‪ ３‬د اصفﻬان پﻪ دربار ﻛ‪ ３‬ﻧفﻮذ وﻛ‪＄ .７‬ان ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻫغﻮى باﻧدې د‬ ‫افغاﻧﻲ ﻗبﻴﻠﻮ د ﻣشر او د گرگﻴﻦ د سﻼﻛار پﻪ تﻮگﻪ وﻣاﻧﻪ‪ .‬ﻧﻮﻣﻮړى ﻟﻪ ﻳﻮ سپار＊ت ﻟﻴﻚ سره‬ ‫ب‪５‬رتﻪ ﻛﻨدﻫار تﻪ راستﻮن شﻮ‪.‬‬ ‫ﻣﻴروﻳس ﻧﻴکﻪ ﻟﻪ ب‪５‬رتﻪ راستﻨ‪５‬دو وروستﻪ د ﻗﻮﻣﻮﻧﻮ تر ﻣﻨ‪ ＃‬د اختﻼفﻮﻧﻮ د ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ وړﻟﻮ‬ ‫ﻟپاره ﻫﻠ‪＄ ３‬ﻠ‪ ３‬چ＂ﻜ‪ ３‬ﻛ‪７‬ې‪ .‬گرگﻴﻦ ‪＄‬ان ﻟﻪ خطر سره ﻣخاﻣخ وﻟﻴد‪ .‬وارخطا شﻮ او ﻣﻴروﻳس‬ ‫خان ﻳ‪ ３‬بﻨدي اصفﻬان تﻪ وﻟﻴ‪８‬ه‪ .‬ﻣﻴروﻳس خان ﻫﻠتﻪ د خپﻠ‪ ３‬پﻮﻫ‪ ،３‬تدبﻴر‪ ،‬فصاحت‪ ،‬بﻼغت‬ ‫او ﻗﻮي ﻣﻨطﻖ ﻟﻪ ﻻرې ډ‪４‬ر ژر ﻟﻪ بﻨد ＇خﻪ خﻮش‪ ３‬او د حج د فرﻳض‪ ３‬د ادا ﻛﻮﻟﻮ اجازه ﻳ‪３‬‬ ‫ﻫﻢ ترﻻسﻪ ﻛ‪７‬ه‪ .‬د حج پر ﻣﻬال ﻳ‪ ３‬د ﻫغﻪ ‪＄‬اى ﻟﻪ وتﻠﻮ عاﻟﻤاﻧﻮ سره وﻟﻴدل او د گرگﻴﻦ زور‬ ‫‪١٨‬‬

‫زﻳاتﻰ ﻳ‪ ３‬ﻫغﻮى تﻪ بﻴان ﻛ‪ ７‬او ﻟﻪ ﻫغﻮى ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬د ﻳﻮ ظاﻟﻢ حاکﻢ پﻪ وړاﻧدې د ﻳﻮ پا＇ﻮن ﻟپاره‬ ‫شرعﻲ فتﻮا وغﻮ＊تﻠﻪ‪ .‬اصفﻬان تﻪ راستﻮن او ﻟﻪ صفﻮي دربار ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬د خپﻠ‪ ３‬ﻣشرۍ او‬ ‫گرگﻴﻦ تﻪ د ﻣشﻮرې ورﻛﻮﻟﻮ فرﻣان تر ﻻسﻪ ﻛ‪.７‬‬ ‫ﻛﻨدﻫار تﻪ ﻟﻪ راستﻨ‪５‬دو وروستﻪ ﻳ‪ ３‬ﻳﻮ شﻤ‪５‬ر ﻗﻮﻣﻮﻧﻪ د صفﻮي واکﻤﻨ‪ ９‬پﻪ وړاﻧدې ﻣخاﻟفتﻮﻧﻮ‬ ‫تﻪ وﻫ（ﻮل‪ .‬بﻴا ﻳ‪ ３‬د ﻳﻮ ﻣﻠﻲ پا＇ﻮن ﻟﻪ ﻻرې گرگﻴﻦ وواژه او د ﻫغﻪ ﻟ‪＋‬ﻜر ﻳ‪ ３‬تاروﻣار ﻛ‪ .７‬پﻪ‬ ‫دې تﻮگﻪ پر ﻛﻨدﻫار باﻧدې د ﻳرغﻠگرو واک پاى تﻪ ورسﻴد‪ .‬ﻣﻴروﻳس خان پﻪ (‪1119‬ﻫـ ‪ .‬ق)‬ ‫ﻛال ﻛ‪ ３‬د ﻛﻨدﻫار پﻪ ﻛﻮﻛران ﻛ‪ ３‬د افغاﻧاﻧﻮ د ﻳﻮې ﻣﻠﻲ جرگ‪ ３‬ﻟﻪ ﻻرې پﻪ ﻣشرۍ و！اﻛﻞ شﻮ‪،‬‬ ‫او د ﻳﻮ ﻣﻠﻲ خپﻠﻮاك وﻟسﻲ حﻜﻮﻣت بﻨس＀ ﻳ‪ ３‬ﻛﻴ‪＋‬ﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﻴروﻳس ﻧﻴﻜﻪ پﻪ ډ‪４‬ره پﻮﻫﻪ اوتدبﻴر د ﻫ‪５‬ﻮاد د ﻣﻠﻜﻲ او پﻮ‪＄‬ﻲ چارو پﻪ سﻤباﻟ‪＋‬ت پﻴﻞ‬ ‫وﻛ‪ .７‬شاوخﻮا سﻴﻤ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬پﻪ خپﻞ حﻜﻮﻣت پﻮرې وت‪７‬ﻟ‪ .３‬د ！ﻮﻟﻮ ﻣﻴشتﻮ ﻗﻮﻣﻮﻧﻮ او ﻗبﻴﻠﻮ د ﻣﻠﻲ‬ ‫ﻳﻮواﻟﻲ ﻟپاره ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ ست‪７‬ې ﻛﻴدوﻧﻜ‪ ３‬ﻫﻠ‪＄ ３‬ﻠ‪ ３‬وﻛ‪７‬ې‪ .‬د ﻣﻴروﻳس ﻧﻴﻜﻪ ستره ‪＄‬اﻧگ‪７‬تﻴا دا وه‬ ‫چ‪ ３‬ﻫغﻪ د خپﻞ ژوﻧد تر پاﻳﻪ ﻫﻴ（ﻜﻠﻪ ‪＄‬ان د پاچا ﻳا اﻣﻴر پﻪ تﻮگﻪ ﻧﻪ ＊ﻮد او ﻧﻪ ﻳ‪ ３‬درباري‬ ‫تشرﻳفات خﻮ＊ﻮل‪ ،‬بﻠﻜ‪ ３‬د ﻳﻮ ﻣﻠﻲ ﻣشر پﻪ تﻮگﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻫر چا سره غﻮره سﻠﻮك ﻛاوه‪ .‬ﻫر چا‬ ‫خپﻞ عرض او فرﻳاد ﻟﻪ ستﻮﻧزو پرتﻪ تر ﻫغﻪ رسﻮﻟﻰ شﻮ‪ .‬ﻟﻪ ﻫﻤدې اﻣﻠﻪ ﻳ‪ ３‬د افغان وﻟس پﻪ‬ ‫زړه ﻛ‪ ３‬ژور ‪＄‬اى ﻧﻴﻮﻟﻰ او ﻟﻪ ډ‪４‬ره درﻧ‪＋‬تﻪ او گراﻧ‪＋‬تﻪ خپﻞ دغﻪ ﻧﻮﻣﻴاﻟﻰ ﻣشر د ((ﻧﻴﻜﻪ)) پﻪ‬ ‫دراﻧﻪ ﻟﻘب ﻟﻤاﻧ‪％‬ﻲ‪.‬‬ ‫ﻣﻴروﻳس ﻧﻴﻜﻪ د ﻳﻮ ﻣﻠﻲ ﻣشر پﻪ تﻮگﻪ افغان وﻟس تﻪ ﻟﻪ اوو ‪ -‬اتﻮ ﻛاﻟﻮ ﻧﻪ ﻫﻴرﻳدوﻧﻜﻲ‬ ‫خدﻣت او وﻳاړﻟﻮ ﻛارﻧاﻣﻮ ＇خﻪ وروستﻪ پﻪ (‪ ١١٢٧‬ﻫـ ‪ .‬ق ‪١٧١٨ .‬م‪ ).‬ﻛال ﻛ‪ ３‬وفات او د‬ ‫ﻛﻨدﻫار د ﻧﻮي ＊ار ﻟﻮﻳدﻳ‪ ＃‬تﻪ د ((ﻛﻮﻛران)) پﻪ ﻛﻠﻲ ﻛ‪ ３‬خاورو تﻪ سپارل شﻮى دى‪.‬‬

‫‪١٩‬‬

‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪６‬ﻳز‪:‬‬ ‫ﻣﻴروﻳس ﻧﻴکﻪ ﻳﻮ ﻣﻠﻲ ﻣشر و‪ .‬ﻟﻪ کﻮچﻨﻴﻮاﻟﻲ پﻪ زﻳرکتﻴا او پﻮﻫ‪ ３‬ﻣشﻬﻮر و‪ .‬ﻫغﻪ‬ ‫ﻣﻬال پ‪＋‬تاﻧﻪ ﻟﻪ ﻳﻮ شﻤ‪５‬ر ﻣﻠﻲ ستﻮﻧزو سره ﻣخاﻣخ وو‪ .‬ﻟﻪ ﻳﻮې خﻮا ﻗﻮﻣﻲ ﻣشران پﻪ‬ ‫خپﻠﻮ ک‪ ３‬ﻣخاﻟف وو او ﻟﻪ بﻠ‪ ３‬خﻮا پﻪ کﻨدﻫار ک‪ ３‬د شاه حسﻴﻦ صفﻮي د حکﻮﻣت‬ ‫حاکﻢ‪ ،‬گرگﻴﻦ ﻟﻪ خﻠکﻮ سره ﻧاوړه چال چﻠﻨد کاوه‪ .‬ﻫغﻮى بﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻳﻮ او بﻞ ﻧاﻣﻪ‬ ‫‪＄‬ﻮرول‪ .‬ﻳﻮ شﻤ‪５‬ر ﻗﻮﻣﻲ ﻣشران ﻳ‪ ３‬بﻨدﻳان ک‪７‬ي وو‪ .‬ﻟﻨ‪６‬ه دا چ‪ ３‬وضعﻪ ډ‪４‬ره ک‪７‬ک‪５‬چﻨﻪ‬ ‫وه‪ .‬پﻪ دې وخت ک‪ ３‬پ‪＋‬تﻨﻮ ﻣﻴروﻳس ﻧﻴکﻪ تﻪ ﻣخ واړاوه‪ .‬دغﻪ ﻧﻮﻣﻴاﻟﻲ ﻣ‪７５‬ه ﻫﻢ ﻣﻠﻲ‬ ‫خدﻣت ﻟﻪ خپﻞ شخصﻲ خدﻣت ＇خﻪ غﻮره وباﻟﻪ‪ .‬ﻣﻼ ﻳ‪ ３‬وت‪７‬ﻟﻪ‪ ،‬د ډ‪４‬رو ستﻮﻧزو‬ ‫ﻟﻪ گاﻟﻠﻮ وروستﻪ ﻳ‪ ３‬د وﻟس پﻪ ﻣرستﻪ د＊ﻤﻨان ﻣات ک‪７‬ل او د ﻣﻠﻲ افغاﻧﻲ حکﻮﻣت‬ ‫بﻨس＀ ﻳ‪ ３‬ک‪＋５‬ﻮد‪ .‬افغاﻧاﻧﻮ د ﻳﻮې ﻣﻠﻲ جرگ‪ ３‬ﻟﻪ ﻻرې ﻣﻴروﻳس ﻧﻴکﻪ د ﻫغﻪ د غﻮره‬ ‫خدﻣتﻮﻧﻮ د سرتﻪ رسﻮﻟﻮ ﻟﻪ کبﻠﻪ د ﻣﻠﻲ ﻣشر پﻪ تﻮگﻪ و！اکﻪ‪.‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬پﻪ ﻣتﻦ ﻛ‪ ３‬ورتﻪ او ﻣتضادې ﻛﻠﻤ‪ ３‬وﻟ＂ﻮئ‪.‬‬ ‫‪ _٢‬د ﻻﻧدې ﻧﻮو ﻛﻠﻤﻮ ﻣعﻨا د ﻛتاب پﻪ پاى ﻛ‪ ３‬پﻴدا او پﻪ جﻤﻠﻮ ﻛ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬وﻛاروئ‪ :‬واﻛﻤﻦ‪،‬‬ ‫ترجﻴح‪ ،‬ﻧﻮﻣﻴاﻟﻰ‪ ،‬ﻣﻨﻠﻰ‪ ،‬وﻳاړ‪ ،‬ا！ﻜﻞ‪ ،‬ﻳرغﻠگر‪ ،‬پا＇ﻮن‪ ،‬پ‪５‬ر‪.‬‬ ‫‪ _٣‬د جرگ‪ ３‬پﻪ اړه خبرې وﻛ‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ _٤‬زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ دوو ډﻟﻮ ووﻳشﻞ شﻲ‪ .‬ﻫره ډﻟﻪ دې د ﻣﻴروﻳس ﻧﻴﻜﻪ د ژوﻧد پﻪ اړه‬ ‫خبرې اترې وﻛ‪７‬ي‪.‬‬ ‫‪ _٥‬زده کﻮوﻧکﻲ دې د پﻮرتﻪ ﻣتﻦ پﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ي پرا‪－‬راف ک‪( ３‬ى ‪－‬اﻧ‪ )３‬وﻟ＂ﻮي او ودې واﻳﻲ‬ ‫‪٢٠‬‬

‫چ‪ ３‬کﻮم ډول (ى ‪－‬اﻧ‪ )３‬دي‪.‬‬ ‫‪ _٦‬زده کﻮوﻧکﻲ دې وواﻳﻲ چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻳﻮه ﻫ‪５‬ﻮاد ＇خﻪ د پردﻳﻮ د ش‪７‬ﻟﻮ ﻻر د وﻟس پﻪ ＇ﻪ‬ ‫شﻲ ک‪ ３‬ﻧغ‪＋‬ت‪ ３‬ده؟‬ ‫‪ _٧‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻳﻮه ﻣﻠﻲ جرگﻪ تﻤثﻴﻞ ﻛ‪７‬ي‪ .‬ﻫغﻮى دې ﻣﻮضﻮع پخپﻠﻪ ﻳا د ＊ﻮوﻧﻜﻲ‬ ‫پﻪ ﻣرستﻪ و！اﻛﻲ او د ب‪５‬ﻼ ب‪５‬ﻠﻮ ﻣشراﻧﻮ د خبرو اترو ﻟﻪ ﻻرې دې د حﻞ ﻳﻮه ﻻره راوباسﻲ‪.‬‬ ‫‪ _٨‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻳﻮ ﻳﻮ د ﻣﻠﻲ ﻣشر ‪＄‬اﻧگ‪７‬تﻴاوې بﻴان ﻛ‪７‬ي‪.‬‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د تر ﻻسﻪ شﻮو ﻣعﻠﻮﻣاتﻮ پﻪ ر‪１‬ا ک‪ ３‬د ﻣﻴروﻳس ﻧﻴﻜﻪ پﻪ اړه پﻪ خپﻠﻮ‬ ‫ﻛتابچﻮ ﻛ‪ ３‬ﻳﻮ ＇ﻮ ﻛر＊‪ ３‬وﻟﻴﻜﻲ‪.‬‬

‫د ﻣﻴروﻳس ﻧﻴﻜﻪ وﻳﻨا‪:‬‬ ‫((عﻘﻞ او حﻜﻤت ﻳﻮازې پﻪ ﻧاز او ﻧعﻤت ﻛ‪ ３‬ﻧﻪ دى او ﻧﻪ ﻳﻮازې د‬ ‫ﻧعﻤت د خاوﻧداﻧﻮ پﻪ دﻣاغﻮ ﻛ‪＄ ３‬اى ﻟري‪ .‬زﻣﻮږ پﻪ غرو ﻛ‪ ３‬ﻫﻢ‬ ‫عاﻗﻼن او حﻜﻴﻤان شتﻪ))‬

‫‪٢١‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻻﻧدې شعر وﻟﻮﻟﻲ او خﻮﻧد دې ترې واخﻠﻲ‪:‬‬

‫ورځ‬ ‫ﻟـــﻪ جــﻬــاﻧــﻪ تـــﻴـــاره وړم ر‪１‬ـــا راوړﻣــــﻪ‬ ‫د غــفــﻠــت ﻟــﻪ خــﻮبــﻪ خــﻠــک پا＇ﻮﻣﻪ‬ ‫ﻫﻨگاﻣﻪ د ژوﻧــدون گرﻣﻪ ک‪７‬م عاﻟﻢ ک‪３‬‬ ‫حــرکــت او کــار تــﻪ ﻫــر ＇ــﻮک رابﻠﻤﻪ‬ ‫شﻮق د کار ﻫﻮﻣره پﻪ زړوﻧﻮ ک‪ ３‬پﻴدا ک‪７‬م‬ ‫چــ‪ ３‬غــرﻣــﻮ کــ‪ ３‬پــﻪ دﻫــﻘــان ﻳــﻮې کﻮﻣﻪ‬ ‫＇ﻮک پﻪ غروﻧﻮ خ‪５‬ژوم پﻪ سختﻮ ﻻرو‬ ‫پــﻪ چــا بــاﻧــدې دراﻧــــﻪ پــﻴــ＂ــﻲ بــاروﻣــﻪ‬ ‫！ــﻮل عــاﻟــﻢ کــ‪７‬م ســرگــردان او ﻧــاﻗــراره‬ ‫خـــﻮ د زجــــر ســــره اجــــر ورکـــﻮﻣـــﻪ‬ ‫ﻣــحــرک زه د اﻧـــســـان د ارادو ﻳﻢ‬ ‫دا وﻳــــده عــاﻟــﻢ ﻟـــﻪ خــﻮبــﻪ وﻳــ‪＋‬ــﻮﻣــﻪ‬ ‫کــﻪ ژوﻧــــدون فعاﻟﻴت او حــرکــت وي‬ ‫پـــﻪ جـــﻬـــان کـــ‪ ３‬زه دغــــﻪ اثــــر ﻟــرﻣــﻪ‬ ‫وخت د سع‪ ３‬او عﻤﻞ د کار او زﻳار ﻳﻢ‬ ‫چ‪ ３‬وزگار ﻣ‪ ３‬ﻧﻴﻮى ﻧﻪ شﻲ ﻫغﻪ ＊کار ﻳﻢ‬ ‫‪－‬ﻞ پاچا اﻟفت‬

‫‪٢٢‬‬

‫شپ‪８‬م ﻟﻮست‬

‫پ‬

‫‪＋‬ت‬

‫و‬ ‫‪－‬را‬ ‫مر‬

‫كﻠﻤﻪ‪ ،‬ﻧﻮم او ډوﻟﻮﻧﻪ ﻳ‪３‬‬

‫‪ n‬کﻠﻤﻪ ＇ﻪ تﻪ واﻳﻲ او ﻟﻪ جﻤﻠ‪ ３‬سره ＇ﻪ تﻮپﻴر ﻟري؟‬ ‫ﻫغﻪ ﻟفظ چ‪ ３‬د ﻳﻮې ﻣعﻨا د افادې ﻟپاره ﻟﻪ خﻮﻟ‪ ３‬راو‪＄‬ﻲ‪ ،‬ﻛﻠﻤﻪ ﻧﻮﻣﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ﻫغﻪ ﻛﻠﻤ‪ ３‬چ‪ ３‬ﻛﻼم جﻮړوي‪ ،‬د ﻛﻼم تﻮﻛﻲ ﻧﻮﻣﻴ‪８‬ي او د ﻛﻠﻤ‪ ３‬ډوﻟﻮﻧﻪ ﻫﻢ ورتﻪ‬ ‫واﻳﻲ‪ .‬جﻤﻠﻪ ﻟ‪ ８‬تر ﻟ‪８‬ه ﻟﻪ دوو ﻛﻠﻤﻮ ＇خﻪ‪ ،‬چ‪ ３‬ﻣعﻨا ＇ر‪－‬ﻨده ک‪７‬ي‪ ،‬جﻮړﻳ‪８‬ي‪ .‬پﻪ پ‪＋‬تﻮ‬ ‫ﻛ‪ ３‬د ﻛﻠﻤ‪ ３‬ډوﻟﻮﻧﻪ ﻳا د ﻛﻼم تﻮﻛﻲ ﻟﻪ ﻧﻮم‪ ،‬ضﻤﻴر‪ ،‬صفت‪ ،‬فعﻞ‪ ،‬ﻗﻴدوﻧﻮ او اداتﻮ ﻳا‬ ‫تﻮرو ＇خﻪ عبارت دي‪.‬‬ ‫‪ n‬ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ پﻪ ژبﻪ ک‪ ３‬کﻮﻣ‪ ３‬اساﻧتﻴاوې راﻣﻨ‪％‬تﻪ ک‪７‬ې دي؟‬

‫‪٢٣‬‬

‫ن م‪:‬‬

‫دا س‪７‬ى خﻮرا ﻧﻴﻚ خﻮﻳﻪ دى‪.‬‬ ‫احﻤد زﻣا پﻮروړى دى‪.‬‬ ‫زرغﻮﻧﻪ ＊ﻪ ＊اﻳست ﻟري‪.‬‬ ‫اﻳﻤﻞ ستا پخﻮاﻧﻰ ﻣﻠگرى دى‪.‬‬ ‫دا تﻴ‪８‬ه ډ‪４‬ره درﻧﻪ ده‪.‬‬ ‫پﻪ پﻮرتﻪ جﻤﻠﻮ ﻛ‪ ３‬ﻫغﻮ ﻛﻠﻤﻮ تﻪ پام وﻛ‪７‬ئ چ‪ ３‬ﻛر＊ﻪ ورﻻﻧدې ﻛ‪＋‬ﻞ شﻮې ده‪.‬‬ ‫ﻧﻮم ﻫغﻪ ﻛﻠﻤﻪ ده چ‪ ３‬پرتﻪ د زﻣاﻧ‪ ３‬ﻟﻪ ＊ﻮوﻟﻮ ﻳﻮ ＇ﻮك‪ ،‬ﻳﻮ ＇ﻴز او ﻳا ﻳﻮ شﻰ وﻧﻮﻣﻮي‪ ،‬ﻟﻜﻪ‬ ‫پﻪ پﻮرتﻪ ﻛﻠﻤﻮ ﻛ‪ ３‬س‪７‬ى‪ ،‬احﻤد‪ ،‬زرغﻮﻧﻪ‪＊ ،‬اﻳست‪ ،‬اﻳﻤﻞ او تﻴ‪８‬ه‪.‬‬ ‫ﻧﻮم د ﻣعﻨا او ﻣفﻬﻮم ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬پﻨ‪％‬ﻪ ډوﻟﻮﻧﻪ ﻟري‪ ،‬ﻟﻜﻪ‪ :‬خاص ﻧﻮم‪ ،‬عام ﻧﻮم‪ ،‬ذات ﻧﻮم‪،‬‬ ‫ﻣعﻨا ﻧﻮم‪ ،‬جﻨس ﻧﻮم‪ ،‬جﻤع ﻧﻮم‪.‬‬ ‫پ ＊تن‬

‫خپﻞ شاوخﻮا تﻪ وگﻮرئ او د شخص‪＇ ،‬ﻴز ﻳا ‪＄‬اى ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ پﻪ گﻮتﻪ ﻛ‪７‬ئ‪.‬‬ ‫دن م‬

‫ل ن ‪:‬‬

‫‪ _١‬خاص ن م‪:‬‬

‫پﻪ ﻻﻧدې جﻤﻠﻮ ﻛ‪ ３‬ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ تﻪ پام وک‪７‬ئ او وگﻮرئ چ‪＇ ３‬ﻪ راز شﻴان ﻧﻮﻣﻮي‪:‬‬ ‫احﻤد شاه بابا د ﻣعاصر افغاﻧستان بﻨس＀ اﻳ‪＋‬ﻮدوﻧﻜﻰ دى‪.‬‬ ‫ﻧﻨگرﻫار د گﻠﻮﻫار دى‪.‬‬ ‫ﻣﻼﻟ‪ ９‬د ﻣﻴﻮﻧد د جگ‪７‬ې اتﻠﻪ پ‪＋‬تﻨﻪ وه‪.‬‬ ‫ﻫﻨد ډ‪４‬ر ﻟرغﻮﻧﻰ تارﻳخ ﻟري‪.‬‬ ‫اﻳران زﻣﻮږ گاوﻧ‪６‬ى ﻫ‪５‬ﻮاد دى‪.‬‬ ‫پﻪ پﻮرتﻪ جﻤﻠﻮ ﻛ‪ ３‬احﻤدشاه بابا‪ ،‬افغاﻧستان‪ ،‬ﻧﻨگرﻫار‪ ،‬ﻣﻼﻟ‪ ،９‬ﻣﻴﻮﻧد‪ ،‬ﻫﻨد او اﻳران‬ ‫‪٢٤‬‬

‫داس‪ ３‬ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ دي چ‪ ３‬د اور‪４‬دو پر ﻣﻬال ﻳ‪ ３‬فﻜر ﻫﻤاغﻪ ﻟﻮري تﻪ ‪＄‬ﻲ او سﻤدﻻسﻪ ﻫﻤاغﻪ‬ ‫خﻠﻚ‪＊ ،‬اروﻧﻪ او ﻳا ﻫ‪５‬ﻮادوﻧﻪ درپﻪ زړه ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫پﻪ دې تﻮگﻪ خاص ﻧﻮم (‪＄‬اﻧگ‪７‬ى ﻧﻮم) ﻫغﻪ ﻧﻮم دى چ‪ ３‬ﻳﻮ ‪＄‬اﻧگ‪７‬ى شخص‪＇ ،‬ﻴز ﻳا‬ ‫‪＄‬اى وﻧﻮﻣﻮي‪.‬‬ ‫پ ＊تن‬

‫د خپﻞ ！ﻮﻟگﻲ دﻧﻨﻪ ﻳا بﻬر ﻛﻮم شخص‪＇ ،‬ﻴز ﻳا ‪＄‬اى چ‪ ３‬خاص ﻧﻮم پﻪ گﻮتﻪ ﻛ‪７‬ي‪ ،‬پﻴدا او د‬ ‫！ﻮﻟگﻲ پﻪ وړاﻧدې ﻳ‪ ３‬وواﻳئ‪.‬‬ ‫‪ _٢‬عام ن م‪:‬‬

‫ﻻﻧدې جﻤﻠ‪ ３‬وﻟﻮﻟئ او ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ تﻪ پک‪ ３‬پام وﻛ‪７‬ئ‪.‬‬ ‫دا ﻳﻮ تﻜ‪７‬ه ﻫﻠﻚ دى‪.‬‬ ‫ﻫ‪５‬ﻮاد پر ﻫر چا گران دى‪.‬‬ ‫س‪８‬ﻛال د وچﻜاﻟ‪ ９‬ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻛابﻮ ！ﻮل ＇اروي ﻣ‪７‬ه شﻮل‪.‬‬ ‫دا ＊‪％‬ﻪ او س‪７‬ى ＇ﻮك پ‪５‬ژﻧﻲ؟‬ ‫پﻪ پﻮرتﻨﻴﻮ جﻤﻠﻮ ﻛ‪ ３‬ﻫﻠﻚ‪ ،‬ﻫ‪５‬ﻮاد‪＇ ،‬اروي‪％＊ ،‬ﻪ او س‪７‬ى داس‪ ３‬ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ دي چ‪ ３‬پﻪ ﻳﻮ‬ ‫‪＄‬اﻧگ‪７‬ي شخص ﻳا ＇ﻴز باﻧدې دﻻﻟت ﻧﻪ ﻛﻮي او د اړوﻧد جﻨس ！ﻮل غ‪７‬ي ＇رگﻨدوي‪ .‬دغﻮ‬ ‫ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ تﻪ عام ﻧﻮم وﻳﻞ ﻛ‪８５‬ي‪.‬‬ ‫عام ﻧﻮم داس‪ ３‬ﻳﻮ شﻰ ﻳا ＇ﻴز ﻧﻮﻣﻮي چ‪＄ ３‬اﻧگ‪７‬ى ﻳا خاص ﻧﻪ وي‪ ،‬ﻟﻜﻪ پﻪ پﻮرتﻪ جﻤﻠﻮ‬ ‫ﻛ‪ ３‬درﻛ‪７‬ل شﻮې ب‪５‬ﻠگ‪.３‬‬

‫‪٢٥‬‬

‫پ ＊تن‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د ！ﻮﻟگﻲ دﻧﻨﻪ او بﻬر شﻴاﻧﻮ‪ ،‬خﻠﻜﻮ او ‪＄‬اﻳﻮﻧﻮ تﻪ پام وﻛ‪７‬ي چ‪ ３‬ﻛﻮم عام‬ ‫ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ پﻴدا ﻛﻮﻟﻰ شﻲ‪.‬‬ ‫‪ _٣‬ذات ﻧﻮم‪:‬‬ ‫دا جﻤﻠ‪ ３‬وﻟﻮﻟئ او ﻫغﻮ ﻛﻠﻤﻮ تﻪ پام وﻛ‪７‬ئ چ‪ ３‬ﻛر＊ﻪ ورﻻﻧدې ﻛ‪＋‬ﻞ شﻮې ده‪:‬‬ ‫ډبره درﻧﻪ ده‪ ،‬ﻛﻪ ﻣاﻟﻮچ؟‬ ‫د ＇ا اوبﻪ ډ‪４‬رې ﻳخ‪ ３‬وي‪.‬‬ ‫دوﻣره ﻟﻮړ غ‪ !８‬ستﻮﻧﻰ بﻪ دې وشﻜﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫پﻮرتﻪ جﻤﻠ‪ ３‬وگﻮرئ او ﻫغﻮ ﻛﻠﻤﻮ تﻪ ‪＄‬ﻴر شئ چ‪ ３‬ﻛر＊‪ ３‬ورﻻﻧدې اﻳستﻞ شﻮې دي‪.‬‬ ‫ذات ﻧﻮم ﻳﻮ حس ﻛ‪５‬دوﻧﻜﻰ شﻰ را＊ﻴﻲ‪ .‬ﻳا پﻪ بﻠﻪ وﻳﻨا داس‪ ３‬ﻳﻮ ﻧﻮم ﻧﻮﻣﻮي چ‪ ３‬زﻣﻮږ‬ ‫پﻪ حﻮاسﻮ حس ﻛ‪５‬داى شﻲ او بﻬرﻧﻰ وجﻮد وﻟري‪ ،‬ﻟﻜﻪ ‪ :‬ډبره‪ ،‬ﻣاﻟﻮچ‪ ،‬ﻟرگﻰ‪＇ ،‬ا‪ ،‬اوبﻪ‪،‬‬ ‫ستﻮﻧﻰ‪.‬‬ ‫پ ＊تن‬

‫ﻳﻮه ډﻟﻪ زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د ＊ﻮوﻧ‪％‬ﻲ پﻪ چاپ‪５‬رﻳال ﻛ‪ ３‬د ذات ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ پﻴدا او د ﻧﻮرو زده‬ ‫ﻛﻮوﻧﻜﻮ پﻪ وړاﻧدې دې ﻳ‪ ３‬وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪ _٤‬معنا ن م‪:‬‬

‫ﻻﻧدې جﻤﻠ‪ ３‬وﻟﻮﻟئ‪:‬‬ ‫دا خپﻞ ＊اﻳست راپﻮرې اور شﻮ‪.‬‬

‫‪٢٦‬‬

‫روغتﻴا د ﻧ‪５‬ﻜﻤرغﻪ ژوﻧد ضاﻣﻨﻪ ده‪.‬‬ ‫داس‪ ３‬ﻫﻴﻠﻪ ﻣ‪ ３‬در＇خﻪ ﻧﻪ ﻛ‪５‬ده‪.‬‬ ‫ﻧﻨگ‪ ،‬پت او ﻣﻴ‪７‬اﻧﻪ پ‪＋‬تﻨﻲ دودوﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫رخﻪ د خﻮ＊‪ ９‬ﻣخﻪ ﻧﻴسﻲ‪.‬‬ ‫خداى دې ﻟﻪ درد‪ ،‬غﻢ اواﻧد‪＋４‬ﻨ‪＇ ３‬خﻪ ﻟ‪５‬رې ﻟره‪.‬‬ ‫د ﻣعﻨا ﻧﻮم پﻪ ﻳﻮ غﻴر ﻣحسﻮس ＇‪５‬ز ﻳا پﻪ ﻳﻮې پدﻳدې پﻮرې اړه ﻟري او ﻫغﻪ ﻧﻮﻣﻮي‪ ،‬ﻳعﻨ‪３‬‬ ‫ﻫغﻪ ＇ﻴز ﻧﻮﻣﻮي چ‪ ３‬بﻬرﻧﻰ وجﻮد ﻧﻪ ﻟري‪ ،‬ﻟﻜﻪ پﻪ پﻮرتﻪ جﻤﻠﻮ ﻛ‪＊ ３‬اﻳست‪ ،‬روغتﻴا‪ ،‬ﻫﻴﻠﻪ‪،‬‬ ‫ﻧﻨگ‪ ،‬پت‪ ،‬ﻣ‪７５‬اﻧﻪ‪ ،‬رخﻪ‪ ،‬خﻮ＊ﻲ‪ ،‬درد‪ ،‬غﻢ‪ ،‬اﻧد‪＋４‬ﻨﻪ‪.‬‬ ‫پ ＊تن‬

‫د زده ﻛﻮوﻧﻜﻮ ﻳﻮه ډﻟﻪ دې داس‪ ３‬ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ وواﻳﻲ چ‪ ３‬بﻬرﻧﻰ وجﻮد وﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫‪ _٥‬جنس ن م‪:‬‬

‫وخت ﻟﻜﻪ سره زر دى‪.‬‬ ‫ﻛﻪ اوبﻪ ﻧﻪ وي‪ ،‬ژوﻧد بﻪ ﻧﻪ وي‪.‬‬ ‫جﻮار او غﻨﻢ د افغاﻧستان ﻛرﻧﻴز ﻣحصﻮﻻت دي‪.‬‬ ‫ب‪ ３‬ت‪５‬ﻠﻮ ＇راغ ﻧﻪ بﻠ‪８５‬ي‪.‬‬ ‫پﻪ پﻮرتﻪ جﻤﻠﻮﻛ‪ ３‬د ﻛر＊‪ ３‬ﻟﻪ پاسﻪ ﻛﻠﻤﻮ تﻪ ‪＄‬ﻴر شئ او وگﻮرئ چ‪＇ ３‬ﻪ راز ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ‬ ‫دي؟‬ ‫ﻫغﻪ ﻧﻮم چ‪ ３‬ﻧﻪ شﻤ‪５‬رل ﻛﻴ‪８‬ي ﻣفرد او جﻤع ﻳ‪ ３‬ﻳﻮ ＇‪５‬ر وي‪ ،‬د جﻨس ﻧﻮم ورتﻪ واﻳﻲ‪ ،‬ﻟﻜﻪ‬ ‫پﻪ پﻮرتﻪ جﻤﻠﻮ ﻛ‪ ３‬سره زر‪ ،‬اوبﻪ‪ ،‬غﻨﻢ‪ ،‬جﻮار او ت‪５‬ﻞ‪.‬‬

‫‪٢٧‬‬

‫پ ＊تن‬

‫تاسﻮ پﻪ خپﻞ ！ﻮﻟگﻲ ﻳا د ＊ﻮوﻧ‪％‬ﻲ پﻪ اﻧگ‪ ７‬ﻛ‪ ３‬داس‪ ３‬ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ پﻪ گﻮتﻪ ﻛﻮﻻى شئ چ‪ ３‬وﻧﻪ‬ ‫شﻤ‪５‬رل شﻲ؟‬ ‫‪ _۶‬جمع ن م‪:‬‬

‫د سرې ﻣﻴاشت‪ ３‬ﻣﻠﻲ ！ﻮﻟﻨﻪ ﻟﻪ ب‪５‬ﻮزﻟﻮ ﻛﻮرﻧﻴﻮ سره ﻣرستﻪ ﻛﻮي‪.‬‬ ‫دا رﻣﻪ د باتﻮر کاکا ده‪.‬‬ ‫افغان وﻟس ﻟﻪ برﻣﻪ ډﻛﻪ ﻣخﻴﻨﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫دا ﻧﻮم پﻪ ＇رگﻨده د ﻟفظ ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬ﻳﻮ ﻣفرد ﻧﻮم دى‪ ،‬خﻮ پﻪ ﻣعﻨا ﻛ‪ ３‬ﻳﻮه ډﻟﻪ ﻳا ！ﻮﻟﻰ ﻧﻮﻣﻮي‬ ‫او جﻤع ﻧﻮم ورتﻪ واﻳﻲ‪ ،‬ﻟﻜﻪ ‪！ :‬ﻮﻟﻨﻪ‪ ،‬وﻟس‪ ،‬رﻣﻪ او ﻧﻮر‪ .‬پﻪ پ‪＋‬تﻮ ک‪ ３‬جﻤع ﻧﻮم د ډ‪４‬رو ډﻟﻮ پﻪ‬ ‫ﻟحاظ بﻴا ﻫﻢ جﻤع ک‪８５‬ي‪ ،‬ﻟکﻪ ‪！ :‬ﻮﻟﻨ‪ ،３‬وﻟسﻮﻧﻪ‪ ،‬رﻣ‪.３‬‬ ‫پ ＊تن‬

‫د زده ﻛﻮوﻧﻜﻮ ﻳﻮه ډﻟﻪ دې ﻟﻪ خپﻠﻮ شاوخﻮا شﻴاﻧﻮ ＇خﻪ د جﻤع ﻧﻮم پﻴدا او ﻧﻮرو زده ﻛﻮوﻧﻜﻮ‬ ‫تﻪ دې ﻳ‪ ３‬وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫ﻧﻮم د شﻤ‪５‬ر ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬پﻪ دوه ډوﻟﻪ دى‪ ،‬ﻣفرد او جﻤع‪.‬‬ ‫‪ _١‬مفرد ن م‪:‬‬

‫پﻪ ﻻﻧدې جﻤﻠﻮ ﻛ‪ ３‬ﻫغﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ تﻪ پام وﻛ‪７‬ئ چ‪ ３‬ﻛر＊ﻪ ترې ﻻﻧدې اﻳستﻞ شﻮې ده‪:‬‬ ‫دا ﻫﻠﻚ وﻟ‪＄ ３‬اﻧتﻪ راغﻰ‪ ،‬ﻫغﻪ ﻧﻮر ＇ﻪ شﻮل؟‬ ‫د دې باغ دا ﻳﻮه وﻧﻪ خرابﻪ ده‪ ،‬ﻫغﻪ ﻧﻮرې ＊‪ ３‬دي‪.‬‬

‫‪٢٨‬‬

‫د تﻮرې او ﻗﻠﻢ خاوﻧد‪ ،‬خﻮشحال خ＂ﻚ د پ‪＋‬تﻮ وتﻠﻰ شاعر او ادﻳب و‪.‬‬ ‫ﻣفرد ﻧﻮم ﻫغﻪ ﻧﻮم دى چ‪ ３‬د ﻳﻮې ډﻟ‪ ３‬پﻪ ﻳﻮ شخص ﻳا ﻳﻮ ＇ﻴز دﻻﻟت وﻛ‪７‬ي‪ ،‬ﻟﻜﻪ پﻪ‬ ‫پﻮرتﻪ جﻤﻠﻮ ﻛ‪ ３‬ﻫﻠﻚ‪ ،‬باغ‪ ،‬وﻧﻪ‪ ،‬ﻗﻠﻢ‪ ،‬خاوﻧد‪ ،‬شاعر‪.‬‬ ‫‪ _٢‬جمع ن م‪:‬‬

‫ﻻﻧدې جﻤﻠ‪ ３‬وﻟﻮﻟئ او ﻫغﻮ ﻛﻠﻤﻮ تﻪ پام وﻛ‪７‬ئ چ‪ ３‬ﻛر＊ﻪ ترې ﻻﻧدې اﻳستﻞ شﻮې ده‪:‬‬ ‫دا ﻫﻠﻜان ＇ﻮك دي؟‬ ‫زﻣﻮږ د ﻛﻠﻲ باغﻮﻧﻪ خراب او وﻧ‪ ３‬ﻳﻲ ！ﻮﻟ‪ ３‬وچ‪ ３‬شﻮي دي‪.‬‬ ‫د ﻣال او دوﻟت خاوﻧدان تﻞ ﻟﻪ ب‪５‬ﻮزﻟﻮ سره ﻣرستﻪ ﻛﻮي‪.‬‬ ‫پﻪ پﻮرتﻪ جﻤﻠﻮ ﻛ‪ ３‬ﻫﻠﻚ پﻪ ﻫﻠﻜاﻧﻮ‪ ،‬باغ پﻪ باغﻮﻧﻮ‪ ،‬وﻧﻪ پﻪ وﻧ‪ ،３‬خاوﻧد پﻪ خاوﻧدان او＊تﻲ‬ ‫او د جﻤع حاﻟت ﻳ‪ ３‬ﻧﻴﻮﻟﻰ دى‪.‬‬ ‫پﻪ دې تﻮگﻪ وﻳﻠﻰ شﻮ‪ ،‬جﻤع ﻧﻮم ﻫغﻪ ﻧﻮم دى چ‪ ３‬د ﻳﻮې ډﻟ‪ ３‬ﻟﻪ ﻳﻮ ＇خﻪ زﻳات اشخاص‬ ‫ﻳا شﻴان وﻧﻮﻣﻮي‪ ،‬ﻟﻜﻪ‪ :‬ﻫﻠﻜان‪ ،‬ﻧجﻮﻧ‪ ،３‬وﻧ‪ ،３‬ﻗﻠﻤﻮﻧﻪ او ﻧﻮر‪.‬‬ ‫پﻪ پ‪＋‬تﻮ ک‪ ３‬د ﻣفرد ﻧﻮم جﻤع کﻮل ‪＄‬اﻧتﻪ ﻗاعدې ﻟري‪ .‬ﻧارﻳﻨﻪ ﻧﻮم ‪＄‬اﻧتﻪ او ＊‪％‬ﻴﻨﻪ ﻧﻮم ‪＄‬اﻧتﻪ‬ ‫د خپﻠﻮ ﻗاعدو ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬جﻤع ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫پ ＊تن‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ دوه ﻛسﻴزو ډﻟﻮ ﻛ‪ ３‬ﻳﻮ تﻦ د ﻣفرد ﻧﻮم وواﻳﻲ او بﻞ دې ﻫغﻪ ﻧﻮم جﻤع ﻛ‪７‬ي‪.‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪_١ -۱‬‬ ‫زده کﻮوﻧکﻲ دې وواﻳﻲ چ‪ ３‬ﻛﻠﻤﻪ ﻟﻪ جﻤﻠ‪ ３‬سره ＇ﻪ تﻮپﻴر ﻟري؟ ＇ﻮ ﻣثاﻟﻮﻧﻪ دې‬ ‫‪٢٩‬‬

‫وړاﻧدې ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ﻧﻮم ＇ﻪ راز ﻛﻠﻤﻪ ده؟ ＇ﻮ ﻣثاﻟﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ ！ﻮﻟگﻲ ک‪ ３‬وواﻳاست‪.‬‬ ‫د ﻧﻮم ډوﻟﻮﻧﻪ ﻛﻮم دي؟ ﻳﻮازې ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬واخﻠئ‪.‬‬ ‫‪_۲‬‬ ‫پﻪ ﻣتﻦ ﻛ‪ ３‬دا راغﻠ‪ ３‬ﻛﻠﻤ‪ : ３‬افاده‪ ،‬س‪７‬ﻳتﻮب‪ ،‬وچﻜاﻟﻲ‪ ،‬تﻮﻛﻰ‪ ،‬پﻮروړى‪ ،‬پت‪،‬‬ ‫تﻮپﻴر‪ ،‬چابﻚ‪ ،‬ﻣ‪７５‬اﻧﻪ ﻣعﻨا او پﻪ ﻣﻨاسبﻮ جﻤﻠﻮ ﻛ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬وﻛاروئ‪.‬‬ ‫وگﻮرئ‪ ،‬پﻪ ﻣتﻦ ﻛ‪ ３‬د ﻛﻠﻤﻮ پﻪ پاى ﻛ‪ ３‬د (ى گاﻧﻮ) ﻛﻮﻣ‪ ３‬ب‪ ３２‬راغﻠﻲ‪ ،‬وﻳ‪ ３‬ﻟﻴﻜئ‪.‬‬ ‫‪_۳‬‬ ‫د دې ﻻﻧدې ﻣفردو ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ جﻤع حاﻟت وﻟﻴﻜئ‪ :‬ﻛتاب‪ ،‬ﻫﻠﻚ‪ ،‬باغ‪ ،‬ﻗﻠﻢ‪ ،‬ﻧﻮم‪،‬‬ ‫ﻛﻠﻤﻪ‪.‬‬ ‫د خاصﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ ﻳﻮ ＇ﻮ ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬وواﻳئ‪.‬‬ ‫جﻨس ﻧﻮم ＇ﻪ تﻪ واﻳﻲ؟ ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬وﻟﻴﻜئ‪.‬‬ ‫‪_۴‬‬ ‫د زده ﻛﻮوﻧﻜﻮ ﻳﻮه ډﻟﻪ دې ﻣفرد ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ وواﻳﻲ او بﻠﻪ ډﻟﻪ دې د ﻫغﻪ ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ د جﻤع‪３‬‬ ‫حاﻟت وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ دوو ډﻟﻮ وو‪４‬شﻞ شﻲ‪ ،‬ﻳﻮه ډﻟﻪ دې ﻟﻪ بﻠ‪＇ ３‬خﻪ د عام ﻧﻮم او د‬ ‫جﻨس ﻧﻮم پﻮ＊تﻨ‪ ３‬وﻛ‪７‬ي او ﻫغﻪ بﻠﻪ ډﻟﻪ دې ﻫغﻪ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫ﻻﻧدې ＇ﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ درﻛ‪７‬ل شﻮي‪ ،‬تاسﻮ وواﻳاست چ‪ ３‬ﻫغﻪ ﻛﻮم ډول ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ دي‪:‬‬ ‫جﻼل اباد‪ ،‬زرﻣﻴﻨﻪ‪ ،‬ﻣاﻟﻮچ‪＊ ،‬اﻳست‪！ ،‬ﻮﻟﻨﻪ‪ ،‬ﻫﻠﻜان‪ ،‬پسرﻟﻰ‪ ،‬واوره‪ ،‬غﻨﻢ‪.‬‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ ﻛﻮر ﻛ‪ ３‬ﻳﻮ ﻣتﻦ وﻟﻴﻜﻲ او د پﻮرتﻪ ﻳادو شﻮو ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ ！ﻮل ډوﻟﻮﻧﻪ دې پﻪ‬ ‫ﻛ‪ ３‬وﻛاروي او پﻪ ﻧ‪＋‬ﻪ دې ﻛ‪７‬ي‪ .‬سبا دې ﻫغﻪ پﻪ ！ﻮﻟگﻲ ﻛ‪ ３‬وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪٣٠‬‬

‫اووم ﻟﻮست‬

‫بﻠخ‪ ،‬د ﻣدﻧﻴت زاﻧگﻮ‬

‫‪ n‬بﻠخ تﻪ وﻟ‪ ３‬د ﻣدﻧﻴت زاﻧگﻮ واﻳﻲ؟‬ ‫بﻠخ ﻳا بخدي زﻣﻮږ د ﻫ‪５‬ﻮاد ﻳﻮ ﻟرغﻮﻧﻰ ＊ار دى‪ .‬بﻠخ د ﻫ‪５‬ﻮاد پﻪ شﻤال ک‪ ３‬د‬ ‫أﻣﻮ د سﻴﻨد تر ＇ﻨگ پروت دى‪ ،‬ﻟﻪ ډ‪４‬رو سﻤسﻮرو او حاصﻞ خ‪５‬زو وﻻﻳتﻮﻧﻮ ＇خﻪ‬ ‫گ‪２‬ﻞ ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬بﻠخ پﻪ تارﻳخﻮﻧﻮ ﻛ‪ ３‬پﻪ ډ‪４‬ر وﻳاړ او ＊ﻪ ﻧﻮم ﻳاد شﻮى‪ ،‬ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ ورتﻪ‬ ‫ام اﻟبﻼد (د ＊اروﻧﻮ ﻣﻮر) وﻳﻞ شﻮى دى‪ .‬بﻠخ د ﻣ‪７５‬ﻧﻴﻮ خاوره وه‪ .‬رستﻢ ﻟﻪ ﻫﻤدې‬ ‫‪＄‬اﻳﻪ پﻮرتﻪ شﻮى دى چ‪ ３‬د فردوسﻲ پﻪ شﻬﻨاﻣﻪ ﻛ‪ ３‬د دې سﻴﻤﻮ اتﻞ و‪ .‬ارﻳاﻳان د‬ ‫خپﻞ ﻣدﻧﻴت پﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ي پ‪７‬او ﻛ‪ ３‬دې ‪＄‬اى تﻪ رارسﻴدﻟﻲ او دﻟتﻪ ﻣﻴشت شﻮي دي‬ ‫(‪٢٨٠٠‬ق‪ .‬م‪ .).‬د بﻠخ تارﻳخﻲ ＊ار د ﻫ‪５‬ﻮاد ت‪５‬ر وﻳاړ را پﻪ زړه ﻛﻮي‪.‬‬ ‫‪ n‬ستاسﻮ پﻪ اﻧد بﻪ بﻠخ ＇ﻮﻣره تارﻳخﻲ ﻣخﻴﻨﻪ وﻟري؟‬ ‫‪٣١‬‬

‫بﻠخ پﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻮ ﻟﻴﻜﻨﻮ ﻛ‪ ３‬پﻪ (باخترﻳش) ﻳادشﻮى دى‪ .‬د تارﻳخ پﻪ ډ‪４‬رو پا‪１‬ﻮ ﻛ‪ ３‬بﻠخ د‬ ‫ام اﻟبﻼد‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬د ارﻳاﻧا او افغاﻧستان ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻰ ！ا！ﻮبﻰ او د ＊ﻜﻠﻮ او ﻟﻮړو بﻴرغﻮﻧﻮ د ＊ار پﻪ ﻧﻮم‬ ‫ﻳاد شﻮى دى‪ .‬د بﻠخ تارﻳخﻲ ﻣخﻴﻨﻪ ﻟﻪ ﻣﻴﻼد ＇خﻪ دﻣخﻪ ＇ﻪ ﻧا＇ﻪ دوه زره اتﻪ سﻮه ﻛاﻟﻮ تﻪ‬ ‫رسﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د بﻠخ ﻳا بخدي ﻛﻼ د وارا (ارگ) پﻪ ﻧاﻣﻪ ﻫﻢ ﻳاده شﻮې ده‪ .‬دا ‪＄‬اى د ارﻳاﻧا ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻰ‬ ‫استﻮگﻨ‪％‬ﻰ او پﻼزﻣ‪５‬ﻨﻪ وه‪ .‬دا پﻼزﻣ‪５‬ﻨﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻰ ！ا！ﻮبﻰ و چ‪ ３‬ارﻳاﻳﻲ پاچا‪ ،‬ﻳﻤا د ﻫغ‪ ３‬بﻨس＀‬ ‫اﻳ‪＋‬ﻰ و‪ .‬وارا د خﻮﻧدي اوس‪５‬دو ‪＄‬اى ﻣعﻨا ﻟري چ‪ ３‬بﻴا وروستﻪ د ﻛﻮر‪ ،‬ﻣا‪ ９１‬او ﻣعبد پﻪ‬ ‫ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ ﻫﻢ ﻛارول شﻮې ده‪.‬‬ ‫د ارﻳاﻧا داﻳرة اﻟﻤعارف د ﻟﻴﻜﻨ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬ﻫغﻪ خراب‪ ３‬چ‪ ３‬د بﻠخ د شاوخﻮا پﻪ ＇ﻮ ﻛﻴﻠﻮﻣترۍ‬ ‫ﻛ‪ ３‬ﻟﻴدل ﻛﻴ‪８‬ي‪ ،‬د دغﻪ ‪＄‬اى دبدبﻪ او تارﻳخﻲ عظﻤت پﻪ سترگﻮ ﻛ‪ ３‬ﻣجسﻤﻮي‪ .‬د ﻫغ‪ ３‬ﻟﻪ‬ ‫پاتﻪ شﻮﻧﻮ او اثارو ＇خﻪ د بﻠخ باﻻحصار‪ ،‬د باﻻحصار د ﻣدخﻞ برج عﻴاران‪ ،‬ﻳﻮ پﻨ‪ ６‬او ﻟﻮى‬ ‫دﻳﻮال‪ ،‬ﻟﻮى ﻣﻨاروﻧﻪ او د خاورو ﻳﻮه غ＂ﻪ غﻮﻧ‪６‬ۍ د ﻳادوﻧ‪ ３‬وړ دي‪ .‬د بﻠخ ﻧﻬﻪ گﻮﻧبدي جﻮﻣات‬ ‫پﻪ بﻠخ ﻛ‪ ３‬پروت دى او د ‪＄‬ﻴﻨﻮ ＇‪７５‬وﻧﻜﻮ پﻪ وﻳﻨا د افغاﻧستان اسﻼﻣﻲ ابداتﻮ ډ‪４‬ره پخﻮاﻧ‪ ９‬ابده‬ ‫گ‪２‬ﻞ ﻛﻴ‪８‬ي او پﻪ اتﻤ‪ ３‬پ‪７５‬ۍ پﻮرې ﻳ‪ ３‬ت‪７‬ي‪.‬‬ ‫اوسﻨﻰ بﻠخ چ‪ ３‬ﻣزار شرﻳف ﻳ‪ ３‬وﻻﻳتﻲ ﻣرﻛز دى‪ ،‬پخﻮاﻧﻲ بﻠخ تﻪ ﻧژدې ودان شﻮى دى‪.‬‬ ‫د بﻠخ پخﻮاﻧﻲ ﻳادگاروﻧﻪ زﻳاتره د بﻠخ پﻪ وﻟسﻮاﻟ‪ ９‬ﻛ‪ ３‬تر سترگﻮ ﻛ‪８５‬ي‪ .‬خﻠﻚ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ عﻠﻢ او‬ ‫پﻮﻫ‪ ３‬سره ﻣﻴﻨﻪ ﻟري‪ .‬زﻳاتره پخﻮاﻧﻲ پﻮﻫان‪ ،‬عارفان او شاعران پﻪ دې ﻟرغﻮﻧﻲ وﻻﻳت ﻛ‪ ３‬ت‪５‬ر‬ ‫شﻮي دي‪.‬‬ ‫عﻠﻲ ﻛرم اهلل وجﻬﻪ ﻣﻨسﻮبﻪ روضﻪ ﻫﻢ د ﻣزار شرﻳف پﻪ ＊ار ﻛ‪ ３‬ﻣﻮجﻮده ده‪ .‬دا ＊ﻜﻠ‪ ３‬او‬ ‫ﻟﻪ شان او شﻮﻛتﻪ ډﻛﻪ ﻣﻘبره د ﻫرات د تﻴﻤﻮرﻳاﻧﻮ د وخت ﻟﻪ شاﻫﻜاروﻧﻮ ＇خﻪ شﻤ‪５‬رل ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫دا روضﻪ د ﻣزار شرﻳف د ＊ار د پرﻣختﻴا ﻻﻣﻞ شﻮه‪ ،‬خﻮ د ام اﻟبﻼد بﻠخ ﻟﻪ ＊ار ＇خﻪ اوس‬ ‫ﻟﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻮ ﻛﻨ‪６‬واﻟﻮ او د ﻛﻼ ﻟﻪ خرابﻴﻮ پرتﻪ ﻧﻮر ＇ﻪ ﻧﻪ دي پات‪.３‬‬ ‫د ﻣﻮﻻﻧا جﻼل اﻟدﻳﻦ ﻣحﻤد بﻠخﻲ‪ ،‬ﻧاصر خسرو بﻠخﻲ‪ ،‬رابعﻪ بﻠخﻲ‪ ،‬ابﻦ سﻴﻨا بﻠخﻲ‬ ‫او ﻧﻮرو د زﻳ‪４８‬دو ！ا！ﻮبﻰ د بﻠخ ﻟرغﻮﻧﻰ وﻻﻳت دى‪.‬‬ ‫‪٣٢‬‬

‫د بﻠخ پﻪ وﻻﻳت ﻛ‪ ３‬ﻣعارف پر ﻣختﻠﻠﻰ دى‪ .‬پﻪ ﻫرې وﻟسﻮاﻟ‪ ９‬ﻛ‪ ３‬د ﻫﻠﻜاﻧﻮ او ﻧجﻮﻧﻮ‬ ‫＊ﻮوﻧ‪％‬ﻲ شتﻪ او زﻳات شﻤ‪５‬ر زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ ورتﻪ ‪＄‬ﻲ را‪＄‬ﻲ‪ .‬ﻳﻮ پﻮﻫﻨتﻮن ﻫﻢ ﻟري چ‪ ３‬د بﻠخ‬ ‫پﻮﻫﻨتﻮن پﻪ ﻧاﻣﻪ ﻳادﻳ‪８‬ي‪.‬‬

‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪６‬ﻳز‪:‬‬ ‫بﻠخ د افغاﻧستان ﻟرغﻮﻧﻰ ＊ار دى‪ .‬ډ‪４‬ر ب‪６‬اى ﻣدﻧﻴت ﻳ‪ ３‬درﻟﻮد‪ .‬تارﻳخﻲ ﻣخﻴﻨﻪ‬ ‫ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻴﻼد ＇خﻪ دﻣخﻪ تر (‪ ٢٨٠٠‬ق‪.‬م) ﻛﻠﻮﻧﻮ پﻮرې رس‪８５‬ي‪ .‬بﻠخ ﻫغﻮﻣره ＊اﻳستﻪ‬ ‫＊ار و چ‪ ３‬د ＊اروﻧﻮ د ﻣﻮر ﻳا ام اﻟبﻼد پﻪ ﻧاﻣﻪ ﻳ‪ ３‬شﻬرت درﻟﻮد‪ .‬د بﻠخ پخﻮاﻧﻰ ＊ار‬ ‫پﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻮ ﻟﻴﻜﻨﻮ ﻛ‪ ３‬د (باخترﻳش) پﻪ ﻧاﻣﻪ ﻳاد شﻮى دى‪ .‬د تارﻳخ پﻪ ډ‪４‬رو پا‪１‬ﻮ ﻛ‪ ３‬بﻠخ‬ ‫د ام اﻟبﻼد‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬د ارﻳاﻧا او افغاﻧستان ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻰ ！ا！ﻮبﻰ او د ＊ﻜﻠﻮ او ﻟﻮړو بﻴرغﻮﻧﻮ د‬ ‫＊ار پﻪ ﻧﻮم ﻳاد شﻮى دى‪ .‬ﻫغﻪ خراب‪ ３‬چ‪ ３‬د بﻠخ د شاوخﻮا پﻪ ＇ﻮ ﻛﻴﻠﻮﻣترۍ ﻛ‪３‬‬ ‫ﻟﻴدل ﻛﻴ‪８‬ي‪ ،‬ددغﻪ ‪＄‬اى دبدبﻪ او تارﻳخﻲ عظﻤت پﻪ سترگﻮ ﻛ‪ ３‬ﻣجسﻤﻮي‪ .‬د بﻠخ‬ ‫ﻧﻬﻪ گﻮﻧبدى جﻮﻣات پﻪ بﻠخ ﻛ‪ ３‬پروت دى او د ‪＄‬ﻴﻨﻮ ＇‪７５‬وﻧﻜﻮ پﻪ وﻳﻨا د افغاﻧستان‬ ‫اسﻼﻣﻲ أبداتﻮ ډ‪４‬ره پخﻮاﻧ‪ ９‬أبده گ‪２‬ﻞ ﻛﻴ‪８‬ي او ﻟﻪ اتﻤ‪ ３‬پ‪７５‬ۍ سره ت‪７‬او ﻟري‪.‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ -۱‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ پﻮرتﻪ ﻟﻮست ﻛ‪:３‬‬ ‫خاص ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ پﻴدا ﻛ‪７‬ي‪.‬‬ ‫ﻣترادف‪ ３‬ﻛﻠﻤ‪ ３‬دې وﻟ＂ﻮي‪.‬‬ ‫د (ى گاﻧﻮ) ﻣختﻠف ډوﻟﻮﻧﻪ دې پﻪ ﻧ‪＋‬ﻪ ﻛ‪７‬ي‪.‬‬ ‫د بﻠخ د ﻧﻮﻣﻴاﻟﻴﻮ پﻮﻫاﻧﻮ‪ ،‬ﻟﻴﻜﻮاﻟﻮ او شاعراﻧﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ دې واخﻠﻲ‪.‬‬ ‫‪٣٣‬‬

‫‪ -۲‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻻﻧدې پﻮ＊تﻨﻮ تﻪ ‪＄‬ﻮابﻮﻧﻪ وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫د بﻠخ ﻳا بخدي ﻛﻼ پﻪ ﻛﻮم ﻧﻮم ﻳاده شﻮې ده؟‬ ‫بﻠخ تﻪ وﻟ‪ ３‬د ＊اروﻧﻮ ﻣﻮر ﻳا ام اﻟبﻼد وﻳﻞ ﻛ‪５‬ده؟‬ ‫د أرﻳاﻧا ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻰ ！ا！ﻮبﻰ ﻛﻮم ‪＄‬اى دى؟‬ ‫د ﻟرغﻮﻧﻲ بﻠخ ب‪５‬ﻼب‪５‬ﻞ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ ﻛﻮم دي؟‬ ‫ستاسﻮ پﻪ اﻧد بﻪ بﻠخ ＇ﻮﻣره تارﻳخﻲ ﻣخﻴﻨﻪ وﻟري؟‬ ‫عﻠﻲ ﻛرم اهلل وجﻬﻪ تﻪ ﻣﻨسﻮبﻪ روضﻪ چ‪５‬رتﻪ واﻗع ده؟‬ ‫‪ -۳‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د ﻻﻧدې جﻤﻠﻮ خاﻟﻲ ‪＄‬اﻳﻮﻧﻪ پﻪ پﻨسﻞ ډك ﻛ‪７‬ي‪:‬‬ ‫د بﻠخ ﻧﻬﻪ گﻮﻧبدي جﻮﻣات ‪ .................‬پروت دى‪.‬‬ ‫د افغاﻧستان د اسﻼﻣﻲ أبداتﻮ ډ‪４‬ره پخﻮاﻧ‪ ９‬أبده د ‪ ...................‬ﻳادﻳ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د بﻠخ ﻧﻬﻪ گﻮﻧبدي جﻮﻣات پﻪ ‪ ....................‬پ‪７５‬ۍ پﻮرې اړه ﻟري‪.‬‬ ‫اوسﻨﻰ بﻠخ د ﻫ‪５‬ﻮاد پﻪ ‪ ..................‬ﻛ‪ ３‬د ‪ .... ..................‬پروت دى‪.‬‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د بﻠخ د ﻟرغﻮﻧتﻴا او د افغاﻧستان پﻪ تارﻳخ ﻛ‪ ３‬د ﻫغﻪ د ارز＊ت او اﻫﻤﻴت‬ ‫پﻪ ﻫﻜﻠﻪ ＇ﻮ ﻟﻨ‪６‬ې جﻤﻠ‪ ３‬وﻟﻴﻜﻲ او بﻴا دې پﻪ دې ﻟﻴﻜﻨﻪ ﻛ‪ ３‬ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ او د (ى گاﻧﻮ) ب‪５‬ﻼ ب‪５‬ﻞ‬ ‫ډوﻟﻮﻧﻪ و＊ﻴﻲ‪.‬‬

‫ﻧ‪５‬ﻜﻪ خبره وﻛ‪７‬ه چ‪ ３‬پﻪ ﻫغ‪ ３‬باﻧدې وپ‪５‬ژﻧدل ش‪ ３‬او ﻧﻴﻚ ﻛار وﻛ‪７‬ه‬ ‫چ‪ ３‬د ﻧ‪５‬ﻜاﻧﻮ پﻪ ډﻟﻪ ﻛ‪ ３‬وشﻤ‪５‬رل ش‪.３‬‬ ‫حضرت عﻠﻲ ﻛرم اهلل وجﻬﻪ‬

‫‪٣٤‬‬

‫اتﻢ ﻟﻮست‬

‫وﻟسﻲ ادبﻴات‪ ،‬ﻟﻨ‪６‬ۍ‬

‫‪ n‬وﻟسﻲ ادبﻴات ﻳا شفاﻫﻲ ادبﻴات ＇ﻪ تﻪ واﻳﻲ؟‬ ‫وﻟسﻲ ادبﻴات د وﻟسﻲ پﻮﻫ‪ ３‬او ﻳا وﻟسﻲ زده ﻛ‪７‬ې برخﻪ ده‪ .‬د وﻟسﻲ پﻮﻫ‪ ３‬ﻟﻤﻦ‬ ‫خﻮرا پراخﻪ ده او د ﻳﻮ وﻟس دودوﻧﻪ‪ ،‬عادتﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻛرﻧﻪ‪ ،‬پﻮ＊اك‪ ،‬خصﻮصﻴات‪ ،‬ﻛﻴس‪،３‬‬ ‫سﻨدرې او داس‪ ３‬ﻧﻮر شﻴان پﻜ‪ ３‬شاﻣﻞ دي‪ .‬وﻟسﻲ ادب د ！ﻮﻟﻨ‪ ３‬د ادب ﻫغﻪ برخﻪ‬ ‫ده‪ ،‬چ‪ ３‬د خﻠﻜﻮ پﻪ ژبﻪ جاري وي‪ ،‬ﻟﻪ ﻳﻮې خﻮﻟ‪ ３‬ﻧﻪ بﻠ‪ ３‬تﻪ ﻟﻴ‪８‬دول شﻮي او ﻟﻮﻣ‪７‬ى‬ ‫جﻮړووﻧﻜﻰ ﻳ‪ ３‬ﻣعﻠﻮم ﻧﻪ وي‪.‬‬ ‫ﻣﻮسﻰ خان او گﻞ ﻣﻜ‪ ９‬پﻪ ＇‪５‬ر ﻛﻮﻣﻪ‬ ‫‪ n‬تاسﻮ تر اوسﻪ د ادم خان او درخاﻧ‪ ９‬ﻳا د‬ ‫ٰ‬ ‫ﻛﻴسﻪ اور‪４‬دﻟ‪ ３‬ده؟‬ ‫‪ n‬واﻳﻲ چ‪ ３‬وﻟسﻲ ادبﻴات د ﻳﻮ وﻟس د ژوﻧد ﻫﻴﻨداره ده‪＇ ،‬ﻨگﻪ؟‬ ‫‪٣٥‬‬

‫ولسﻲ ادبﻴات‬

‫وﻟسﻲ ﻳا شفاﻫﻲ ادبﻴات د وﻟسﻲ پﻮﻫ‪ ３‬ﻳا د وﻟسﻲ زده ک‪７‬ې ＊ﻪ ＇ر‪－‬ﻨدوﻳﻲ کﻮي‪.‬‬ ‫د وﻟسﻲ ادب پﻪ ＇ﻨگ ﻛ‪ ３‬ﻟﻴﻜﻠﻰ ادب پروت دى‪ .‬ﻟﻴﻜﻠﻰ ادب پﻪ ﻳﻮ ‪＄‬اﻧگ‪７‬ي شاعر ﻳا‬ ‫ﻟﻴکﻮال پﻮرې اړه ﻟري‪ .‬ﻣؤﻟف ﻳ‪ ３‬ﻣعﻠﻮم‪ ،‬ﻧﻮم ﻳ‪ ３‬خﻮﻧدي او حﻖ ﻳ‪ ３‬ساتﻠﻰ او ﻣحفﻮظ دى‪.‬‬ ‫د وﻟسﻲ اثر ﻟﻴﻜﻮال ﻛﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ ﻟﻮﻣ‪７‬ى ﻳﻮشخص وي‪ ،‬خﻮ وروستﻪ د ﻫغﻪ ﻧﻮم ﻫ‪５‬رﻳ‪８‬ي او اثر‬ ‫ﻳ‪ ３‬د ！ﻮل وﻟس د ژب‪ ３‬ﻣال گر‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫د وﻟسﻲ ادب او ﻟﻴﻜﻠﻲ ادب تر ﻣﻨ‪ ＃‬ﻳﻮ بﻞ ﻣﻬﻢ تﻮپﻴر دادى چ‪ ３‬پﻪ ﻟﻴﻜﻠﻲ ادب ﻛ‪ ３‬ﻳﻮ‬ ‫ﻟﻴﻜﻮال ﻛﻮ＊） ﻛﻮي پﻪ ﻣعﻴاري او ﻧسبتا ً ﻣﻨﻞ شﻮې اﻣﻼء او اﻧشاء ﻳﻮ شﻰ وﻟﻴﻜﻲ‪ ،‬خﻮ وﻟسﻲ‬ ‫ادب ﻟﻪ دغﻪ ﻗﻴد او شرط ＇خﻪ وتﻠﻰ دى او خپﻠﻪ ﻟﻬجﻮي ‪＄‬اﻧگ‪７‬تﻴا ساتﻲ‪ .‬پﻪ بﻞ عبارت د‬ ‫وﻟسﻲ ادب ژبﻪ د ﻟﻴﻜﻠﻲ ادب ﻟپاره د خاﻣﻮ ﻣﻮادو حﻴثﻴت ﻟري‪ .‬ﻳﻮ ﻟﻴﻜﻮال ﻟﻪ وﻟسﻲ ژب‪ ３‬او‬ ‫ادب ＇خﻪ ﻫﻢ خام ﻣﻮاد اخﻠﻲ او ﻫغﻪ پﻪ ﻟﻴﻜﻠﻲ ادب ﻛ‪ ３‬پخﻮي‪.‬‬ ‫پ‪＋‬تﻮ وﻟسﻲ ادب د ＇رﻧگﻮاﻟﻲ او ډول ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬ز＊ت ډ‪４‬ر ډوﻟﻮﻧﻪ ﻟري‪ .‬پﻪ ﻫره سﻴﻤﻪ او ﻫر‬ ‫خ‪５‬ﻞ ﻛ‪ ３‬تﻘرﻳباً خاص ډول سﻨدرې پﻴداﻛ‪５‬داى شﻲ‪ .‬ﻣﻮږ دﻟتﻪ د ﻫغﻮى ﻟﻪ ډﻟ‪＇ ３‬خﻪ ﻳﻮازې‬ ‫پﻪ ﻟﻨ‪６‬ﻳﻮ خبرې ﻛﻮو‪:‬‬ ‫لنـ‪６‬ۍ‬

‫ﻟﻨ‪６‬ۍ د پ‪＋‬تﻮ د وﻟسﻲ ادب ﻳﻮه بﻴسارې ب‪６‬اﻳﻪ پاﻧگﻪ ده‪ .‬زﻣﻮږ د ！ﻮﻟﻨ‪ ３‬د ژوﻧد او فﻜر‬ ‫داس‪ ３‬خﻮا ﻧشتﻪ چ‪ ３‬پﻪ ﻟﻨ‪６‬ﻳﻮ ﻛ‪ ３‬غبرگﻪ شﻮې ﻧﻪ وي‪ .‬ﻣﻴﻨﻪ‪＊ ،‬ﻜﻼ‪ ،‬وصال‪ ،‬ب‪５‬ﻠتﻮن‪ ،‬خﻮ＊ﻲ‪،‬‬ ‫خﻮاشﻴﻨﻲ‪ ،‬ت‪５‬رى‪ ،‬عداﻟت‪ ،‬سر＊ﻨدﻧﻪ‪ ،‬ﻫ‪５‬ﻮادپاﻟﻨﻪ او داس‪ ３‬ﻧﻮر پﻪ ﻟﻨ‪６‬ﻳﻮ ﻛ‪＄ ３‬اى شﻮي دي‪.‬‬ ‫ﻟﻨ‪６‬ۍ چ‪ ３‬د ！پ‪ ،３‬ﻣسرۍ او ！ﻴﻜ‪ ９‬پﻪ ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ ﻫﻢ ﻳادﻳ‪８‬ي‪ ،‬د پ‪＋‬تﻨﻮ پﻪ ﻫره سﻴﻤﻪ‪ ،‬ﻫر ﻛﻠﻲ او‬ ‫ﻛﻮر ﻛ‪ ３‬د وﻟسﻲ ادب ﻳﻮه ﻣﻬﻤﻪ برخﻪ ده‪ .‬پﻪ ﻫره سﻴﻤﻪ ﻛ‪ ３‬پﻪ خاصﻮ غ‪８‬وﻧﻮ او ！اﻛﻠﻲ ډول‬ ‫وﻳﻞ ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ﻟﻨ‪６‬ۍ د وﻟسﻲ ادب ﻳﻮه برخﻪ ده‪ .‬جﻮړووﻧﻜﻲ ﻳ‪ ３‬ﻣعﻠﻮم ﻧﻪ وي او د ！ﻮل وﻟس ﻣال گ‪２‬ﻞ‬ ‫ﻛ‪８５‬ي‪ .‬پﻪ دې ترتﻴب ﻛﻪ ﻟﻨ‪６‬ۍ واورو‪ ،‬ﻧﻮ باﻳد د جﻮړووﻧﻜﻲ د ﻧﻮم فﻜر ﻳ‪ ３‬راسره پﻴدا ﻧﻪ شﻲ‪،‬‬ ‫‪٣٦‬‬

‫خﻮ دوﻣره پﻮﻫ‪５‬داى شﻮ چ‪ ３‬دا ﻟﻨ‪６‬ۍ د ﻳﻮ ﻧارﻳﻨﻪ د زړه اواز دى‪ ،‬ﻛﻪ د ﻳﻮې ＊‪.３％‬‬ ‫ﻟﻨ‪６‬ۍ او ﻣتﻠﻮﻧﻪ د ！ﻮﻟﻨ‪ ３‬گ‪ ６‬ﻣال دى او شعر او شاعري د ﻳﻮ شاعرخپﻞ ﻣال‪.‬‬ ‫پ‪＋‬تﻮ ﻟﻨ‪６‬ۍ دوﻣره ستره ز‪４‬رﻣﻪ ﻟري چ‪ ３‬د ﻧ‪７‬ۍ پﻪ بﻠﻪ ژبﻪ ﻛ‪ ３‬بﻪ سارى وﻧﻪ ﻟري‪ .‬ﻛﻪ ＇ﻪ‬ ‫ﻫﻢ تر اوسﻪ پﻪ زرگﻮﻧﻮ ﻟﻨ‪６‬ۍ را！ﻮﻟ‪ ３‬شﻮي دي‪ ،‬خﻮ بشپ‪ ７‬باور دا دى چ‪ ３‬پﻪ وﻟس ﻛ‪ ３‬د ﻫغﻮ‬ ‫شﻤ‪５‬ر پﻪ سﻠ‪／‬ﻮﻧﻮ زره دى‪.‬‬ ‫ﻟﻨ‪６‬ۍ د جﻮړ＊ت ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬دوه ﻣسرۍ ﻟري‪ .‬ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ ﻣسرۍ ﻳ‪ ３‬ﻧﻬﻪ او دوﻳﻤﻪ ﻳ‪ ３‬دﻳارﻟس‬ ‫س‪５‬ﻼبﻪ ﻳا ＇پ‪ ３‬وي‪.‬‬ ‫د پ‪＋‬تﻮ پﻪ وﻟسﻲ ادب‪ ،‬پﻪ ت‪５‬ره بﻴا پﻪ ﻟﻨ‪６‬ﻳﻮ ﻛ‪ ３‬د ＊‪％‬ﻮ وﻧ‪６‬ه ډ‪４‬ره زﻳاتﻪ ده‪ .‬ﻫﻤدغﻪ ﻟﻨ‪６‬ۍ‬ ‫دي چ‪ ３‬د وﻳروﻧﻮ‪ ،‬ودوﻧﻮ او د غﻢ او خﻮ＊ﻴﻮ پﻪ وختﻮﻧﻮﻛ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬واﻳﻲ‪ .‬د ﻟﻨ‪６‬ﻳﻮ جﻮړووﻧﻜﻲ ﻫﻢ‬ ‫زﻳاتره ＊‪ ３％‬دي‪ .‬زﻳات شﻤ‪５‬ر ﻟﻨ‪６‬ۍ د ﻫغﻮى د زړوﻧﻮ د ژورو تاثراتﻮ‪ ،‬خﻮاشﻴﻨﻴﻮ او خپگاﻧﻮﻧﻮ‬ ‫اﻧعﻜاس ﻛﻮي‪ .‬دا ﻟﻨ‪６‬ۍ د ﻫغﻮى د زړوﻧﻮ اواز دى‪ ،‬د ﻫغﻮى د دردﻣﻨد زړه ‪＄‬گ‪５‬روى دى او‬ ‫د ﻫغﻮى د غﻤ‪％‬پﻠ‪ ３‬سﻴﻨ‪ ３‬أه دى‪.‬‬ ‫دﻟتﻪ د ﻟﻨ‪６‬ﻳﻮ ﻳﻮ ＇ﻮ ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬وگﻮرئ‪:‬‬

‫د ﻧتﻜ‪ ９‬ﻻل بﻪ پرې خﻴرات ﻛ‪７‬م‬ ‫ﻛﻪ ﻣ‪ ３‬اشﻨا پﻪ د＊ﻤﻦ ﻣات ﻛ‪７‬ل سﻨگروﻧﻪ‬ ‫***‬ ‫زﻣا د زړه صدف دې ﻣات ﻛ‪７‬‬ ‫‪＄‬ﻜﻪ تر سترگﻮ ﻣرغﻠرې تﻮﻳﻮﻣﻪ‬ ‫***‬ ‫ﻟﻪ ﻣاﻧﻪ وﻟ‪ ３‬ﻣرور ﻳ‪３‬‬ ‫ﻛﻢ عﻘﻠﻪ ﻳاره پﻪ پردي اختﻴار ﻛ‪ ３‬ﻳﻤﻪ‬ ‫***‬ ‫گرﻳﻮان ﻣ‪！ ３‬ﻮل پﻪ او＊ﻜﻮ ﻟﻮﻧد دى‬ ‫ﻣا د جاﻧان ﻟﻪ غﻤﻪ ډ‪４‬ر ژړﻟﻲ دﻳﻨﻪ‬ ‫‪٣٧‬‬

‫سترگ‪ ３‬بﻪ وﻟ‪ ３‬او＊ﻜ‪ ３‬ﻧﻪ ﻛ‪７‬ي‬ ‫چ‪ ３‬پﻪ ﻣﻮسﻢ د خﻮشحاﻟ‪ ９‬راغﻠﻞ غﻤﻮﻧﻪ‬ ‫***‬ ‫تر تﻮرﻳاﻟﻲ ﻣﻴﻦ بﻪ جار شﻢ‬ ‫چ‪ ３‬د غﻠﻴﻢ پﻪ وﻳﻨﻮ سره ﻛاﻧدي ﻻسﻮﻧﻪ‬ ‫***‬ ‫پﻪ ﻧاﻣﻮس ﻧﻨگ پﻪ وطﻦ جﻨگ دى‬ ‫د وطﻦ جﻨگ تﻪ پﻪ غﻮر‪＄‬ﻨگ ور‪＄‬ﻪ ﻣﻴﻨﻪ‬ ‫＇پـه‬

‫پﻮرتﻪ ﻣﻮ د ﻟﻨ‪６‬ۍ پﻪ جﻮړ＊ت ﻛ‪＇ ３‬پ‪ ３‬ﻳا ﻫجا او سﻴﻼب ﻳاد ﻛ‪７‬ل‪ ،‬دﻟتﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻟﻨ‪６‬ه تﻮ‪－‬ﻪ‬ ‫درپ‪５‬ژﻧﻮ‪.‬‬ ‫＇پﻪ‪ ،‬ﻫغﻪ ژبﻨﻰ واحد دى چ‪ ３‬ﻳا ﻳﻮ خپﻠﻮاك (‪ )vowel‬غ‪８‬ﻳ‪ ８‬تﻮری وي او ﻳا ﻟﻪ ﻳﻮ‬ ‫خپﻠﻮاك او ﻳﻮ ﻳا＇ﻮ ب‪５‬ﻮاﻛﻮ (‪ )consonant‬تﻮرو ＇خﻪ جﻮړه او پﻪ ﻳﻮ‪＄‬اﻳﻲ ډول ﻟﻪ خﻮﻟ‪３‬‬ ‫راو‪＄‬ﻲ‪ ،‬ﻟﻜﻪ ابا‪ ،‬چ‪ ３‬دوه ＇پ‪ ３‬ﻟري‪ .‬ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ ﻳ‪ ３‬ﻳﻮه ＇پﻪ او ﻳﻮ خپﻠﻮاك دى او دوﻳﻤﻪ ＇پﻪ‬ ‫ﻳ‪( ３‬با) ده‪ ،‬چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻳﻮ بﻴﻮاك تﻮري او ﻳﻮ خپﻠﻮاك تﻮري ＇خﻪ جﻮړه شﻮې ＇پﻪ ده چ‪ ３‬دواړه‬ ‫پﻪ گ‪６‬ه ﻳﻮه ﻛﻠﻤﻪ جﻮړوي‪.‬‬ ‫＇پﻪ‬ ‫ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ‬ ‫ﻣسره‬ ‫دوﻳـــﻤﻪ‬ ‫ﻣسره‬

‫‪١‬‬

‫‪٢‬‬

‫‪٣‬‬

‫‪٤‬‬

‫‪٥‬‬

‫‪٦‬‬

‫‪٧‬‬

‫‪٨‬‬

‫‪٩‬‬

‫ﻛﻪ‬

‫پﻪ‬

‫ﻣﻰ‬

‫وﻧد‬

‫ﻛ‪３‬‬

‫ش‬

‫ﻫﻴد‬

‫ﻧﻪ‬

‫شﻮې‬

‫خداى‬

‫ږو‬

‫ﻻ‬

‫ﻟﻪ‬

‫ﻳﻪ‬

‫ب‪３‬‬

‫ﻧﻦ‬

‫گ‪９‬‬

‫تﻪ‬

‫‪١٠‬‬

‫دې‬

‫‪١١‬‬

‫سا‬

‫‪١٢‬‬

‫تﻲ‬

‫‪١٣‬‬

‫ﻧﻪ‬

‫‪٣٨‬‬

‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪６‬ﻳز‪:‬‬ ‫پ‪＋‬تﻮ ډ‪４‬ر پراخ وﻟسﻲ ادبﻴات ﻟري‪ .‬دغﻪ وﻟسﻲ ادب چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻟﻴﻜﻨﻲ ﻳا تحرﻳري‬ ‫ادب سره تﻮپﻴر ﻟري‪ ،‬د وﻟسﻮﻧﻮ او پرگﻨﻮ د ر＊تﻴﻨﻮ ﻫﻴﻠﻮ ＇رگﻨدوى دى‪ .‬ﻟﻨ‪６‬ۍ زﻣﻮږ‬ ‫د وﻟسﻲ ادب ﻳﻮه ډ‪４‬ره پﻪ زړه پﻮرې برخﻪ ده‪ .‬د ﻟﻨ‪６‬ﻳﻮ ‪＄‬اﻧگ‪７‬ى شاعر ﻳا وﻳﻨا وال ﻧﻪ دى‬ ‫＇رگﻨد او د ！ﻮل وﻟس شرﻳﻜﻪ پاﻧگﻪ گ‪２‬ﻞ ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬د ﻣﻨ‪％‬پاﻧگ‪ ３‬ﻟﻪ پﻠﻮه ﻟﻨ‪６‬ۍ بﻴﻼب‪５‬ﻠ‪３‬‬ ‫ﻣﻮضﻮعگاﻧ‪ ３‬پﻪ خپﻠﻪ ‪＄‬ﻮﻟ‪ ９‬ﻛ‪ ３‬راﻧغاړي‪.‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د ﻻﻧدې پﻮ＊تﻨﻮ ‪＄‬ﻮابﻮﻧﻪ وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫وﻟسﻲ ادبﻴات ＇ﻪ تﻪ واﻳﻲ؟‬ ‫پﻪ وﻟسﻲ پﻮﻫﻪ ﻛ‪ ３‬ﻛﻮم شﻴان شاﻣﻞ دي؟‬ ‫وﻟسﻲ ادب ﻳا شفاﻫﻲ ادب ＇ﻨگﻪ ﻟﻪ ﻳﻮه ﻧسﻞ ＇خﻪ بﻞ ﻧسﻞ تﻪ ﻟ‪８５‬دول ﻛﻴ‪８‬ي؟‬ ‫اﻳا د وﻟسﻲ ادب جﻮړووﻧﻜﻲ ﻳا وﻳﻮﻧﻜﻲ ＇رگﻨد دي؟‬ ‫د وﻟسﻲ او ﻟﻴﻜﻠﻲ ادب تر ﻣﻨ‪ ＃‬ﻣﻬﻢ تﻮپﻴر ＇ﻪ دى؟‬ ‫د ﻣﻼﻟ‪ ９‬ﻟﻨ‪６‬ۍ ！ﻮل پﻪ ﻳادو ﻳاده ک‪７‬ئ او وواﻳئ چ‪ ３‬دغﻪ ﻟﻨ‪６‬ۍ زﻣﻮږ پﻪ تارﻳخ ک‪＇ ３‬ﻪ‬ ‫ﻣﻘام ﻟري‪.‬‬ ‫‪ -۲‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې دا ﻻﻧدې جﻤﻠ‪ ３‬پﻪ پﻨسﻞ بشپ‪７‬ې ﻛ‪７‬ي‪:‬‬ ‫ﻟﻨ‪６‬ۍ‪ ،‬چاربﻴت‪ ３‬د ‪ ...........‬ﻣال او غزل او شعر د ‪ ...‬ﻣال دى‪.‬‬ ‫د وﻟسﻲ ادب پﻪ ＇ﻨگ ک‪ ...................... ３‬ادب پروت دى‪.‬‬ ‫ﻟﻴﻜﻮال خپﻞ خام ﻣﻮاد ﻟﻪ ‪ .........................‬اخﻠﻲ‪.‬‬ ‫＇پﻪ پﻪ ‪ ................‬ډوﻟﻪ ده‪ ،‬ﻳﻮه ‪ .................‬او بﻠﻪ ‪.....................‬‬ ‫‪ -۳‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ ＇ﻠﻮرو ډﻟﻮ وو‪４‬شﻞ شﻲ‪:‬‬ ‫‪٣٩‬‬

‫ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ ډﻟﻪ دې د ﻟﻨ‪６‬ۍ جﻮړ＊ت وواﻳﻲ او پﻪ ＇ﻮ ب‪５‬ﻠگﻮ ﻛ‪ ３‬دې بﻴان ﻛ‪７‬ي‪.‬‬ ‫دوﻳﻤﻪ ډﻟﻪ دې د ﻟﻨ‪６‬ۍ برخ‪ ３‬بﻴان او پﻪ ＇ﻮ ﻟﻨ‪６‬ﻳﻮ ﻛ‪ ３‬دې و＊ﻴﻲ‪.‬‬ ‫در‪４‬ﻤﻪ ډﻟﻪ دې دا ﻻﻧدې ﻟﻨ‪６‬ۍ ﻫجا ﻛ‪７‬ي‪:‬‬ ‫د بﻨ‪ ３‬غ‪ ８‬راباﻧدې وشﻮ‬ ‫ﻟﻜﻪ ډوډۍ پﻪ تﻨاره ﻛ‪ ３‬ورﻳتﻪ شﻮﻣﻪ‬ ‫＇ﻠﻮرﻣﻪ ډﻟﻪ دې دا ﻻﻧدې ﻟﻨ‪６‬ۍ بشپ‪７‬ې ﻛ‪７‬ي‪:‬‬ ‫‪ _۱‬ﻛﻪ پﻪ ﻣﻴﻮﻧد ﻛ‪ ３‬شﻬﻴد ﻧﻪ شﻮې‬ ‫‪.....................................‬‬ ‫‪ _۲‬جاﻧان ﻣ‪ ３‬سر پﻪ وطﻦ ﻛﻴ‪＋‬ﻮد‬ ‫‪.....................................‬‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د خپﻞ ﻛﻮر ﻟﻪ خﻠﻜﻮ او گاوﻧ‪６‬ﻳاﻧﻮ ＇خﻪ ﻟ‪ ８‬ترﻟ‪８‬ه ﻟس ﻟﻨ‪６‬ۍ زده ک‪７‬ي‪،‬‬ ‫پﻪ ﻛتابچﻪ ﻛ‪ ３‬دې وﻟﻴﻜﻲ او سبا دې پﻪ ！ﻮﻟگﻲ ﻛ‪ ３‬وواﻳﻲ‪.‬‬

‫‪٤٠‬‬

‫ﻧﻬﻢ ﻟﻮست‬

‫زده ك‪７‬ه‪ :‬د ژوﻧد اړتﻴا‬

‫‪ n‬ﻣﻮږ وﻟ‪ ３‬ﻟﻴﻚ او ﻟﻮست زده ﻛﻮو؟‬ ‫ﻟﻴﻚ ﻟﻮست د زده ﻛ‪７‬ې پﻪ ﻣعﻨا دى‪ .‬زده ﻛ‪７‬ه اﻧسان تﻪ د ﻳﻮې ﻣﻮضﻮع د ﻟﻴﻜﻠﻮ او‬ ‫ﻟﻮستﻠﻮ وړتﻴا ورﻛﻮي‪ .‬ﻫغس‪ ３‬چ‪ ３‬د بدن د پﻴاوړتﻴا او ودې ﻟپاره بدﻧﻲ روزﻧﻪ (ورزش)‪،‬‬ ‫خﻮاړه اﻫﻤﻴت او ارز＊ت ﻟري‪ ،‬د ذﻫﻦ او فﻜر د ودې او پﻴاوړتﻴا ﻟپاره زده ﻛ‪７‬ه ارز＊ت‬ ‫ﻟري‪ .‬د زده ﻛ‪７‬ې ﻟﻪ ﻻرې اﻧسان ‪＄‬ان او جﻬان پ‪５‬ژﻧﻲ‪ ،‬خپﻞ خداى پ‪５‬ژﻧﻲ‪ ،‬د خپﻞ‬ ‫شاوخﻮا شﻴان پ‪５‬ژﻧﻲ‪＊ ،‬ﻪ ﻟﻪ بدو او بد ﻟﻪ ＊ﻮ ＇خﻪ ب‪５‬ﻠﻮﻻى او د دوست او د＊ﻤﻦ‬ ‫تﻮپﻴرکﻮﻻى شﻲ‪ .‬د خپﻞ ‪＄‬ان‪ ،‬خپﻠ‪ ３‬ﻛﻮرﻧ‪ ９‬او خپﻠ‪！ ３‬ﻮﻟﻨ‪ ３‬د سﻮﻛاﻟ‪ ９‬او ﻫﻮساﻳﻨ‪３‬‬ ‫ﻟپاره ﻛار ﻛﻮﻻى شﻲ‪ ،‬خپﻞ وطﻦ وداﻧﻮﻻى شﻲ او د خپﻠﻮ خﻠﻜﻮ اوﻫ‪５‬ﻮادواﻟﻮ ﻟپاره د‬ ‫＊ﻪ خدﻣت جﻮگﻪ ﻛ‪５‬داى شﻲ‪.‬‬ ‫‪ n‬زده ﻛ‪７‬ه د اﻧسان پﻪ ژوﻧد ﻛ‪＇ ３‬ﻪ ارز＊ت ﻟري؟‬ ‫‪ n‬ﻟﻮستﻲ او ﻧاﻟﻮستﻲ خﻠﻚ ﻳﻮ ﻟﻪ بﻠﻪ ＇ﻪ تﻮپﻴر ﻟري؟‬

‫‪٤١‬‬

‫زﻣﻮږ پﻪ ﻫ‪５‬ﻮاد ﻛ‪ ３‬د زده ﻛ‪７‬ې بﻬﻴر پﻪ دودﻳز ډول ﻟﻪ ډ‪４‬ر پخﻮا ＇خﻪ پﻴﻞ شﻮى او پﻪ ب‪５‬ﻼب‪５‬ﻠﻮ‬ ‫ﻻرو ﻳ‪ ３‬وده او پراختﻴا ﻣﻮﻧدﻟ‪ ３‬ده‪ .‬پخﻮا بﻪ ﻫﻠﻜاﻧﻮ اوﻧجﻮﻧﻮ پﻪ جﻮﻣاتﻮﻧﻮ ﻛ‪ ３‬دﻳﻨﻲ زده ﻛ‪７‬ې‬ ‫ﻛﻮﻟ‪ .３‬ﻗرآن ﻛرﻳﻢ بﻪ ﻳ‪ ３‬زده ﻛﻮﻟﻮ‪ ،‬د ﻫغﻪ پﻪ ﻣعﻨا اوتفسﻴر بﻪ ﻳ‪＄ ３‬ان پﻮﻫﻮﻟﻮ او ﻧﻮرې دﻳﻨﻲ‬ ‫اوﻣذﻫبﻲ پﻮﻫ‪ ３‬بﻪ ﻳ‪ ３‬تر ﻻسﻪ ﻛﻮﻟ‪ ،３‬د وخت دود‪４‬ز ﻛتابﻮﻧﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟﻮستﻞ چ‪ ３‬ﻟﻴﻜﻞ او‬ ‫ﻟﻮستﻞ زده ﻛ‪７‬ي‪ .‬دې زده ﻛ‪７‬و تﻪ غﻴر رسﻤﻲ ﻳا خصﻮصﻲ زده ﻛ‪７‬ې وﻳﻞ ﻛ‪５‬دې‪.‬‬ ‫د وخت پﻪ ت‪５‬ر‪４‬دو‪ ،‬د دې زده ﻛ‪７‬و تر＇ﻨگ رسﻤﻲ زده ﻛ‪７‬ې پﻴﻞ شﻮې‪ .‬د زده ﻛ‪７‬ې‬ ‫ﻣﻨظﻤ‪ ３‬دورې راﻣﻨ‪％‬تﻪ شﻮې‪ .‬ﻟﻜﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻲ ＊ﻮوﻧ‪％‬ﻲ‪ ،‬ﻣﻨ‪％‬ﻨﻲ ＊ﻮوﻧ‪％‬ﻲ او ﻧﻮر‪ .‬پﻪ دې‬ ‫＊ﻮوﻧ‪％‬ﻴﻮ ﻛ‪ ３‬د ！ﻮﻟﻨ‪ ３‬د اړتﻴاوو ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬د ！اﻛﻠﻮ ﻫدفﻮﻧﻮ او ﻣﻮخﻮ د تر ﻻسﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﻟپاره ！اﻛﻠﻲ‬ ‫درسﻲ ﻛتابﻮﻧﻪ ﻟﻮستﻞ ﻛ‪５‬دل‪ .‬ﻛﻠﻪ بﻪ چ‪ ３‬ﻟﻪ دې ＊ﻮوﻧ‪％‬ﻴﻮ ＇خﻪ ＇ﻮك فارغ شﻮ‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ ＊ﻪ‬ ‫ډول بﻪ پﻪ ﻟﻴﻚ او ﻟﻮست پﻮﻫﻴدل او خپﻠ‪ ３‬اړتﻴاوې بﻪ ﻳ‪ ３‬پﻮره ﻛﻮﻟ‪.３‬‬ ‫پﻪ ﻫ‪５‬ﻮاد ک‪ ３‬عصري زده ک‪７‬ې د اﻣﻴر شﻴر عﻠﻲ خان پﻪ وخت ک‪ ３‬پﻴﻞ او د اﻣﻴر‬ ‫حبﻴب هلل خان د پاچاﻫ‪ ９‬پر ﻣﻬال پﻪ (‪ ١٢٨٢‬ﻫـ ‪ .‬ش ‪ ١٩٠٣ .‬م‪ ).‬ﻛال ک‪ ３‬پﻪ ﻫ‪５‬ﻮاد‬ ‫ﻛ‪ ３‬د حبﻴبﻴ‪ ３‬ﻟ‪５‬س‪ ３‬پﻪ جﻮړ‪４‬دو د رسﻤﻲ او اساسﻲ زده ﻛ‪７‬و بﻨس＀ ﻛ‪＋５‬ﻮدل شﻮ‪ .‬اوس دا‬ ‫زده ﻛ‪７‬ې ډ‪４‬رې پراخ‪ ３‬شﻮي‪ .‬پر ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻴﻮ او ﻣﻨ‪％‬ﻨﻴﻮ زده ﻛ‪７‬و سرب‪５‬ره ثاﻧﻮي زده ﻛ‪７‬ې‪ ،‬ﻣسﻠﻜﻲ‬ ‫زده ﻛ‪７‬ې‪ ،‬د ﻟﻮﻳاﻧﻮ زده ﻛ‪７‬ې او ﻟﻮړې زده ﻛ‪７‬ې ﻫﻢ شتﻪ‪ .‬پﻪ ﻣﻠﻴﻮﻧﻮﻧﻮ ﻫﻠﻜان او ﻧجﻮﻧ‪ ３‬پﻜ‪３‬‬ ‫ﻟﻮست ﻟﻮﻟﻲ او د ﻫ‪５‬ﻮاد ﻟپاره دﻳﻨ‪ ３‬عاﻟﻤان‪ ،‬ﻗاضﻴان‪＊ ،‬ﻮوﻧﻜﻲ‪ ،‬طبﻴبان (ډاﻛ＂ران)‪ ،‬اﻧجﻴﻨران‪،‬‬ ‫اﻗتصاد پﻮﻫان او ﻧﻮر روزي‪.‬‬ ‫ﻫﻤدا زده ﻛ‪７‬ې د ﻫ‪５‬ﻮاد د وداﻧ‪ ،９‬پرﻣختگ او د ﻫغﻪ د اوسﻴدوﻧﻜﻮ د ﻫﻮسا او سﻮﻛاﻟﻪ‬ ‫ژوﻧد بﻨس＀ او تﻬداب جﻮړوي‪.‬‬ ‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪６‬ﻳز‪:‬‬ ‫زده ﻛ‪７‬ه د اﻧساﻧﻲ ژوﻧد د ﻧ‪５‬ﻜﻤرغ‪ ９‬کﻮﻧجﻲ ده‪ .‬ﻫغس‪ ３‬چ‪ ３‬ورزش د بدن د ودې‬ ‫ﻟپاره ارز＊ت ﻟري‪ ،‬ﻫﻤداشان زده ﻛ‪７‬ه د اﻧسان د فﻜر او ذﻫﻦ ﻟﻪ ودې او پراختﻴا سره‬ ‫ﻣرستﻪ ﻛﻮي‪ .‬زده ﻛ‪７‬ه ﻟﻪ اﻧسان سره ﻣرستﻪ ﻛﻮي چ‪＊ ３‬ﻪ ﻟﻪ بدو＇خﻪ تﻮپﻴر ﻛ‪７‬ي‪ .‬زده‬ ‫ﻛ‪７‬ه اﻧسان ﻟﻮړو پﻮړﻳﻮ (ﻣدارجﻮ) تﻪ رسﻮي‪ .‬زده ﻛ‪７‬ه د ژوﻧد ﻳﻮه ډ‪４‬ره ﻣﻬﻤﻪ اړتﻴا ده‪ .‬ب‪３‬‬ ‫‪٤٢‬‬

‫زده ﻛ‪７‬ې ژوﻧد پﻪ تﻮرتﻢ ﻛ‪ ３‬اوس‪５‬دو تﻪ پات‪ ３‬ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬پﻪ تﻮرتﻢ ﻛ‪ ３‬اﻧسان خپﻠﻪ شاوخﻮا‬ ‫ﻧﻪ شﻲ ﻟﻴدﻻى‪ .‬د شﻴاﻧﻮ د ﻟﻴدﻟﻮ ﻟپاره ر‪１‬ا تﻪ اړتﻴا ده‪ .‬ژوﻧد ﻟﻜﻪ تﻴاره ډگر او زده ﻛ‪７‬ه ﻟﻜﻪ‬ ‫ډ‪４‬ﻮه ده‪ ،‬چ‪ ３‬پﻪ برﻛت ﻳ‪ ３‬اﻧسان ﻫر＇ﻪ ﻟﻴدﻻى شﻲ‪ .‬زﻣﻮږ پﻪ ﻫ‪５‬ﻮاد ﻛ‪ ３‬د زده ﻛ‪７‬ې‬ ‫بﻬﻴر پﻪ دودﻳز ډول ﻟﻪ ډ‪４‬ر پخﻮا ＇خﻪ پﻴﻞ شﻮى او پﻪ ب‪５‬ﻼ ب‪５‬ﻠﻮ ﻻرو ﻳ‪ ３‬وده او پراختﻴا‬ ‫ﻣﻮﻧدﻟ‪ ３‬او تر اوسﻨ‪ ９‬ﻛچ‪ ３‬رارس‪５‬دﻟﻰ دى‪ .‬ﻟﻨ‪６‬ه دا چ‪ ３‬د ژوﻧد ！ﻮﻟ‪ ３‬ﻧ‪５‬ﻜﻤرغ‪ ９‬او‬ ‫خﻮشحاﻟ‪ ９‬پﻪ زده ﻛ‪７‬ې ﻛ‪ ３‬چ‪＊ ３‬ﻪ روزﻧﻪ ورسره ﻣﻞ وي ﻧغ‪＋‬ت‪ ３‬دي‪ .‬ﻣﻮږ ！ﻮل باﻳد‬ ‫ﻫﻢ پخپﻠﻪ او ﻫﻢ د ﻛﻮر او گاوﻧ‪ ６‬ﻧجﻮﻧ‪ ３‬او ﻫﻠﻜان زده ﻛ‪７‬ې او ＊‪ ３‬روزﻧ‪ ３‬تﻪ وﻫ（ﻮو‬ ‫او د ﻫغ‪ ３‬پﻪ گ＂ﻮ ﻳ‪ ３‬وپﻮﻫﻮو‪ .‬پرې ﻧﻪ ږدو چ‪ ３‬ﻳﻮ ﻫﻠﻚ او ﻧجﻠ‪ ９‬ﻫﻢ ﻟﻪ زده ﻛ‪７‬ې ب‪３‬‬ ‫برخ‪ ３‬پات‪ ３‬شﻲ‪.‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ -۱‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻻﻧدې پﻮ＊تﻨﻮ تﻪ ‪＄‬ﻮابﻮﻧﻪ وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫ﻛﻪ د بدن ودې تﻪ ورزش او تﻤرﻳﻦ ارز＊ت ﻟري‪ ،‬د ذﻫﻦ ودې تﻪ ＇ﻪ شﻰ ارز＊ت ﻟري؟‬ ‫د اﻧساﻧﻲ ژوﻧد د ﻧ‪５‬ﻜﻤرغ‪ ９‬کﻮﻧجﻲ ＇ﻪ شﻰ ده؟‬ ‫دودﻳزې زده ﻛ‪７‬ې ＇ﻪ تﻪ واﻳﻲ؟‬ ‫ﻣﻮږ وﻟ‪ ３‬زده ﻛ‪７‬ه ﻛﻮو؟‬ ‫‪ -۲‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ ＇ﻠﻮرو ډﻟﻮ وو‪４‬شﻞ شﻲ او ﻫره ډﻟﻪ دې د ﻻﻧدې پﻮ＊تﻨﻮ ﻳﻮې تﻪ‬ ‫تشرﻳحﻲ ‪＄‬ﻮاب وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ ډﻟﻪ‪ :‬د پﻮﻫﻮ اوﻧاپﻮﻫﻮ خﻠﻜﻮ تﻮپﻴر پﻪ ＇ﻪ ﻛ‪ ３‬دى؟ اﻳا ﻫغﻮى ﻳﻮ تر بﻠﻪ برابر دي؟‬ ‫بﻴان ﻳ‪ ３‬ﻛ‪７‬ئ‪.‬‬ ‫دوﻳﻤﻪ ډﻟﻪ‪ :‬زﻣﻮږ پﻪ ﻫ‪５‬ﻮاد ﻛ‪ ３‬د زده ﻛ‪７‬ې بﻬﻴر ＇ﻨگﻪ وده ﻣﻮﻧدﻟ‪ ３‬ده؟ پﻪ خپﻠﻪ ژبﻪ ﻳ‪３‬‬ ‫بﻴان ﻛ‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪٤٣‬‬

‫در‪４‬ﻤﻪ ډﻟﻪ‪ :‬د اوسﻨﻴﻮ زده ﻛ‪７‬و بﻬﻴر او د ﻫغ‪ ３‬ﻟﻪ ﻻرې د ！ﻮﻟﻨ‪ ３‬د اړتﻴاوو د پﻮره ﻛﻮﻟﻮ ﻟپاره‬ ‫کافﻲ دي؟ پﻪ اړه خبرې وﻛ‪７‬ئ‪.‬‬ ‫＇ﻠﻮرﻣﻪ ډﻟﻪ‪ :‬ستاسﻮ پﻪ اﻧد ﻳﻮ اﻧسان وﻟ‪ ３‬باﻳد تﻞ د زده ک‪７‬ې ﻟﻮرتﻪ ﻫ（ﻪ وک‪７‬ي‪＇ ،‬ﻪ گ＂ﻪ‬ ‫ﻟري؟ پﻪ تفصﻴﻞ پرې خبرې وﻛ‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۳‬ﻫر زده ﻛﻮوﻧﻜﻰ دې پﻪ پﻮرتﻪ ﻟﻮست ﻛ‪ ３‬د ﻣعﻨا ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ وﻟ＂ﻮي او ودې ﻳ‪ ３‬ﻟﻴﻜﻲ‪.‬‬

‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ خپﻠﻮ ﻛﻮروﻧﻮ ﻛ‪ ３‬د زده ﻛ‪７‬ې د ارز＊ت پﻪ ﻫﻜﻠﻪ پﻨ‪％‬ﻪ ﻛر＊‪ ３‬ﻣﻘاﻟﻪ‬ ‫وﻟﻴﻜﻲ او بﻠﻪ ورځ دې د ！ﻮﻟگﻴﻮاﻟﻮ پﻪ وړاﻧدې وﻟﻮﻟﻲ‪.‬‬

‫زده ك‪７‬ه له كوره تر گوره‬ ‫واﻳﻲ‪ :‬ﻳﻮ دوست د ﻳﻮعاﻟﻢ د ﻧاروغ‪ ９‬پر ﻣﻬال د پﻮ＊تﻨ‪ ３‬ﻟپاره د ﻫغﻪ ﻛﻮر‬ ‫تﻪ ورغﻰ‪ .‬عاﻟﻢ چ‪ ３‬د ‪＄‬ﻨﻜدن پﻪ حاﻟت ﻛ‪ ３‬و‪ ،‬ﻟﻪ خپﻞ دوست ＇خﻪ‬ ‫ﻳ‪ ３‬د ﻳﻮې ﻣسئﻠ‪ ３‬پﻮ＊تﻨﻪ وﻛ‪７‬ه‪ .‬دوست ﻳ‪ ３‬ورتﻪ ووﻳﻞ‪ ،‬تﻪ د ‪＄‬ﻨﻜدن پﻪ‬ ‫حاﻟت ﻛ‪ ３‬ﻳ‪ ،３‬پﻪ ﻣسئﻠﻪ ＇ﻪ ﻛﻮې؟ عاﻟﻢ ورتﻪ ووﻳﻞ‪(( :‬دا بﻪ ＊ﻪ وي‪،‬‬ ‫چ‪ ３‬پر دې ﻣسئﻠ‪ ３‬باﻧدې پﻮه شﻢ او بﻴا ﻣ‪ ７‬شﻢ))‬

‫‪٤٤‬‬

‫ﻟسﻢ ﻟﻮست‬

‫ﻟﻴكدود او اړتﻴا ﻳ‪３‬‬

‫پﻪ ت‪５‬رو ！ﻮﻟگﻴﻮ ﻛ‪ ３‬ﻣﻮ ﻳﻮ شﻤ‪５‬ر ﻛﻠﻤ‪ ３‬او د ﻫغﻮ د کره ﻟﻴکﻠﻮ ب‪ ３２‬وﻟﻴدې‪ .‬دا ﻫﻢ‬ ‫درتﻪ ＇رگﻨده شﻮه چ‪ ３‬د زده ﻛ‪７‬ې ﻟپاره باﻳد پﻪ سﻢ او کره ﻟﻴکﻠﻮ او ﻟﻮستﻠﻮ وپﻮﻫﻴ‪８‬ئ‪.‬‬ ‫پﻪ ﻫره ژبﻪ ﻛ‪ ３‬د وﻳﻨا او ﻟﻴﻚ تر ﻣﻨ‪ ＃‬تﻮپﻴر شتﻪ‪ .‬ﻫغس‪ ３‬چ‪ ３‬خﻠﻚ خبرې ﻛﻮي‪ ،‬پﻪ‬ ‫ﻟﻴﻚ ﻛ‪ ３‬ﻧﻪ ﻟﻴﻜﻞ ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬سﻢ ﻟﻴﻜﻞ ‪＄‬اﻧتﻪ ﻳﻮ ﻣعﻴار ﻟري او دا ﻣعﻴار د ژب‪ ３‬د ﻗاعدو‬ ‫ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬راﻣﻨ‪％‬تﻪ ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬د دې ﻟپاره چ‪ ３‬پﻪ ﻟﻴﻚ او ﻟﻮست ﻛ‪ ３‬ﻟﻪ گ‪６‬وډۍ سره‬ ‫ﻣخاﻣخ ﻧشﻮ‪ ،‬ﻧﻮ ﻻ زﻣﻪ ده چ‪ ３‬دغﻪ ﻣعﻴاروﻧﻪ زده او پﻪ ﻟﻴﻚ ﻟﻮست ﻛ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬پﻪ پام ﻛ‪３‬‬ ‫وﻧﻴسﻮ‪.‬‬ ‫‪ n‬ﻛﻪ ﻣﻮ د ﻛﻠﻤﻮسﻢ ﻟﻴﻜﻞ زده ﻧﻪ وي‪ ،‬اﻳا سﻤﻪ ﻟﻴﻜﻨﻪ ﻛﻮﻻى شﻮ؟‬ ‫‪＇ n‬ﻨگﻪ کﻮﻻى شﻮ چ‪ ３‬د سﻢ ﻟﻴکﻠﻮ او سﻢ ﻟﻮستﻠﻮ ژبﻨ‪ ９‬وړتﻴا وﻟرو؟‬ ‫‪٤٥‬‬

‫امﻼ او لﻴک‬

‫د تﻮرو‪ ،‬ﻛﻠﻤﻮ‪ ،‬اشارو او ﻟﻴﻚ ﻧ‪＋‬ﻮ د ﻟﻴﻜﻠﻮ طرﻳﻘ‪ ３‬تﻪ اﻣﻼء واﻳﻲ چ‪ ３‬پﻪ پ‪＋‬تﻮ ﻛ‪ ３‬ﻳ‪３‬‬ ‫ﻟﻴﻜدود بﻮﻟﻲ‪ .‬پﻪ بﻠﻪ ﻣعﻨا پﻪ سﻤﻪ ب‪２‬ﻪ د خپﻠﻮ خبرو ﻳا د بﻞ د خبرو ﻟﻴﻜﻠﻮ تﻪ اﻣﻼء واﻳﻲ‪ .‬سﻢ‬ ‫ﻟﻴﻜﻞ د سﻢ تﻠفظ ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬ﻧاسﻢ تﻠفظ ﻧاسﻢ ﻟﻴﻜﻞ راﻣﻨ‪％‬تﻪ ﻛﻮي‪ .‬پﻪ ﻫره ！ﻮﻟﻨﻪ ﻛ‪ ３‬د‬ ‫خﻠﻜﻮ وﻳﻨا او ﻟﻴﻜﻨ‪ ３‬تﻠفظ ﻳﻮ ＇ﻪ تﻮپﻴر ﻟري‪.‬‬ ‫＇رﻧگﻪ چ‪ ３‬ﻟﻴﻜﻠ‪ ３‬ژبﻪ د ﻟﻴﻜﻠﻮ د طرز او د ﻫغﻮ د ﻧ‪＋‬ﻮ ﻟﻪ پ‪５‬ژﻧدﻧ‪ ３‬پرتﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬تﻪ ﻧشﻲ‬ ‫راتﻼى‪ ،‬ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ باﻳد د ﻫغ‪ ３‬ﻻرې چارې زده ﻛ‪７‬و‪.‬‬ ‫کﻠﻤ‪ ３‬چ‪ ３‬د اﻧسان ﻟﻪ خﻮﻟ‪ ３‬راو‪＄‬ﻲ‪ ،‬ﻛﻪ د تﻮرو پﻪ ب‪２‬ﻪ وﻟﻴﻜﻞ شﻲ‪ ،‬ﻟﻴﻜﻨﻪ بﻠﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫خروشتﻲ او ﻳﻮﻧاﻧﻲ ﻟﻴﻚ چ‪ ３‬تراسﻼم دﻣخﻪ پﻪ افغاﻧستان ﻛ‪ ３‬دود و‪ ،‬د اسﻼم د سپ‪（５‬ﻠﻲ‬ ‫دﻳﻦ پﻪ راتگ سره ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړ او خپﻞ ‪＄‬اى ﻳ‪ ３‬عربﻲ ﻟﻴﻜدود تﻪ پر‪＋４‬ﻮد‪.‬‬ ‫د عربﻲ ﻟﻴﻜﻮﻧﻮ ﻟﻪ ډﻟ‪＇ ３‬خﻪ دوه ډوﻟﻪ ﻟﻴﻚ‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬ﻧسخ او ﻧستعﻠﻴﻖ د پ‪＋‬تﻮ غ‪８‬وﻧﻮ ﻟپاره‬ ‫وﻣﻨﻞ شﻮ او د سﻠطان ﻣحﻤﻮد غزﻧﻮي پﻪ وخت ﻛ‪ ３‬د ﻫغﻪ د وزﻳر حسﻦ ﻣﻴﻮﻧدي پﻪ ﻻر＊ﻮوﻧﻪ‬ ‫د ﻗاضﻲ سﻴف اهلل پﻪ وسﻴﻠﻪ د پ‪＋‬تﻮ د ‪＄‬اﻧگ‪７‬و تﻮرو ﻟپاره ﻣخصﻮص‪ ３‬ﻧ‪ ３＋‬تﻨظﻴﻢ شﻮې ‪ .‬د‬ ‫پ‪＋‬تﻮ د غ‪８‬وﻧﻮ د ب‪２‬ﻮ پﻪ ﻟﻴﻜﻠﻮ ﻛ‪ ３‬وخت پﻪ وخت بدﻟﻮﻧﻮﻧﻪ راغﻠﻲ دي‪ .‬کﻠﻪ کﻠﻪ پﻪ دې برخﻪ‬ ‫ک‪＄ ３‬ﻴﻨ‪ ３‬اختﻼفات ﻫﻢ راﻣﻨ‪％‬تﻪ شﻮي‪ ،‬خﻮ د پ‪＋‬تﻮ ژبپﻮﻫاﻧﻮ او عاﻟﻤاﻧﻮ د ﻫ（ﻮ او پاﻣﻠرﻧﻮ ﻟﻪ‬ ‫اﻣﻠﻪ دغﻪ اختﻼفات ډ‪４‬ر ژر ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ تﻠﻠﻲ او د پ‪＋‬تﻮ د غ‪８‬وﻧﻮ او کﻠﻤﻮ د ﻟﻴﻜﻨ‪ ３‬ﻟپاره ﻳﻮه کره‬ ‫او واحده ب‪２‬ﻪ راﻣﻨ‪％‬تﻪ شﻮې ده‪.‬‬ ‫پ‪＋‬تﻮ اﻟفب‪ ３‬دا ﻻﻧدې د‪４‬رش تﻮري ﻟري‪:‬‬ ‫ا‪ ،‬ب‪ ،‬پ‪ ،‬ت‪ ،‬ټ‪ ،‬ج‪ ،‬ځ‪ ،‬څ‪ ،‬خ‪ ،‬د‪ ،‬ډ‪ ،‬ر‪ ،‬ړ‪ ،‬ز‪ ،‬ژ‪ ،‬ږ‪ ،‬س‪ ،‬ش‪ ،‬ښ‪ ،‬غ‪ ،‬ك‪ ،‬گ‪،‬‬ ‫ل‪ ،‬م‪ ،‬ن‪ ،‬ڼ‪ ،‬و‪ ،‬ﻫـ‪ ،‬ى‪ ،‬ي‪ ،‬ې‪ ،‬ۍ‪ ،‬ئ‪.‬‬ ‫د عربﻲ ژب‪ ３‬دا ﻻﻧدې ﻟس تﻮري ﻫﻢ پﻪ پ‪＋‬تﻮﻛ‪ ３‬پﻪ دخﻴﻠﻮ ﻛﻠﻤﻮ ﻛ‪ ３‬ﻛارﻳ‪８‬ي‪:‬‬ ‫ث‪ ،‬ح‪ ،‬ذ‪ ،‬ص‪ ،‬ض‪ ،‬ط‪ ،‬ظ‪ ،‬ع‪ ،‬ف‪ ،‬ق‬ ‫پ‪＋‬تﻮ داس‪ ３‬اتﻪ تﻮري ﻟري‪ ،‬چ‪ ３‬ﻫغﻪ پﻪ دري او عربﻲ ژبﻮ ﻛ‪ ３‬ﻧشتﻪ او ﻫغﻪ دا دي‪:‬‬ ‫ټ‪ ،‬څ‪ ،‬ځ‪ ،‬ړ‪ ،‬ږ‪ ،‬ډ‪ ،‬ښ‪ ،‬ڼ‬ ‫‪٤٦‬‬

‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪６‬ﻳز‪:‬‬ ‫اﻣﻼ او ﻟﻴﻚ د ﻳﻮې ژب‪ ３‬د سﻤ‪ ３‬ﻟﻴﻜﻨ‪ ３‬ﻻرې تﻪ واﻳﻲ‪ .‬ﻫره ژبﻪ ‪＄‬اﻧتﻪ ﻟﻴﻜدود‬ ‫ﻟري‪ .‬دا ﻟﻴﻜدود د ﻫغ‪ ３‬ژب‪ ３‬پﻪ ！ﻮﻟﻮ ﻟﻴﻜﻨﻮ ﻛ‪ ３‬ﻛارول ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬ﻣﻮږ پﻪ خپﻞ گ‪ ７‬دود‬ ‫او ﻟﻬجﻪ ﻛ‪ ３‬ﻳﻮ راز خبرې ﻛﻮو‪ ،‬خﻮ پﻪ ﻟﻴﻜﻨﻮ ﻛ‪ ３‬بﻴا ﻫغﻪ ډول ﻧﻪ ﻟﻴﻜﻮ‪ ،‬ﻟﻜﻪ‪＇(( :‬ﻪ‬ ‫ﻛﻰ؟)) سﻤﻪ او ﻟﻴﻜﻨ‪ ９‬ب‪２‬ﻪ ﻳ‪＇( ３‬ﻪ ﻛﻮې؟) ده‪(( .‬اﻟﻜﻪ اﻟتﻪ ورشﻪ)) سﻤﻪ او ﻟﻴﻜﻨ‪９‬‬ ‫ب‪２‬ﻪ ﻳﻲ ((ﻫﻠﻜﻪ ﻫﻠتﻪ ورشﻪ‪ )).‬دې تﻪ ﻟﻴﻜﻨ‪ ９‬ب‪２‬ﻪ واﻳﻲ‪ .‬پﻪ واحد ﻟﻴﻜدود ﻛ‪ ３‬د ژب‪ ３‬ﻟﻪ‬ ‫ﻟﻬجﻮ او ＇اﻧگﻮ ＇خﻪ ﻫغﻪ ب‪２‬ﻪ را اخﻠﻲ چ‪ ３‬ﻟﻴﻜﻞ ﻳ‪ ３‬اساﻧﻪ وي او ﻟﻪ بﻠ‪ ３‬ﻛﻠﻤ‪ ３‬سره‬ ‫ﻳ‪ ３‬ﻣعﻨا گ‪６‬ه ﻧشﻲ‪.‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _۱‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻻﻧدې پﻮ＊تﻨﻮ تﻪ ‪＄‬ﻮابﻮﻧﻪ وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫اﻣﻼ ＇ﻪ تﻪ واﻳﻲ؟‬ ‫ﻟﻪ اسﻼم دﻣخﻪ پﻪ پ‪＋‬تﻮﻧخﻮا ﻛ‪ ３‬ﻛﻮم ﻟﻴﻚ ﻣشﻬﻮر و؟‬ ‫پﻪ افغاﻧستان ک‪ ３‬د اسﻼم ﻟﻪ راتگ ＇خﻪ وروستﻪ ﻛﻮم ﻟﻴﻚ دود شﻮ؟‬ ‫اﻳا د وﻟس ژب‪ ３‬تﻪ ﻟﻴﻜﻨ‪ ９‬ژبﻪ وﻳﻠﻰ شﻮ؟‬ ‫ﻟﻴﻜﻠ‪ ３‬ژبﻪ ＇ﻪ شﻲ تﻪ واﻳﻲ؟‬ ‫‪ _۲‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د ﻻﻧدې جﻤﻠﻮ تش ‪＄‬اﻳﻮﻧﻪ پﻪ ﻣﻨاسﻮ ﻛﻠﻤﻮ پﻪ پﻨسﻞ ډك ﻛ‪７‬ي‪:‬‬ ‫پ‪＋‬تﻮ اﻟفب‪ ...................... ３‬تﻮري ﻟري‪.‬‬ ‫د پ‪＋‬تﻮ ژب‪ .................. ３‬تﻮري پﻪ دري ﻛ‪ ３‬ﻧﻪ ﻛارول ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د عربﻲ ژب‪ ................... ３‬تﻮري پﻪ پ‪＋‬تﻮ ﻟﻴﻚ ﻛ‪ ３‬ﻛارول ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ﻟﻴﻚ تر ژب‪ ..................... ３‬راپﻴدا شﻮى؟‬ ‫‪٤٧‬‬

‫‪ _۳‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻮ دې پﻪ درﻳﻮ ډﻟﻪ ووﻳشﻞ شﻲ‪:‬‬ ‫ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ ډﻟﻪ دې پﻪ ﻟﻮست ﻛ‪ ３‬ب‪５‬ﻼ ب‪５‬ﻠ‪( ３‬ى گاﻧ‪ )３‬پﻪ ﻧ‪＋‬ﻪ ﻛ‪７‬ي‪.‬‬ ‫دوﻳﻤﻪ ډﻟﻪ دې پﻪ پﻮرتﻪ ﻟﻮست ﻛ‪ ３‬خاص ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ پﻪ گﻮتﻪ او د ﻧﻮرو ترﻣخﻪ دې ﻳ‪ ３‬وواﻳﻲ‬ ‫در‪４‬ﻤﻪ ډﻟﻪ دې پﻪ پﻮرتﻪ ﻟﻮست ﻛ‪ ３‬پﻨ‪％‬ﻪ عام ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ پﻪ ﻧ‪＋‬ﻪ او پﻪ ！ﻮﻟگﻲ ﻛ‪ ３‬دې ﻳ‪ ３‬وﻟﻮﻟﻲ‪.‬‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻫ（ﻪ وﻛ‪７‬ي‪ ،‬د ﻛﻮرﻧ‪ ９‬د غ‪７‬و پﻪ ﻣرستﻪ داس‪ ３‬ﻛﻠﻤ‪ ３‬پﻴدا ﻛ‪７‬ي چ‪ ３‬د‬ ‫تﻠفظ او ﻟﻴﻜﻠﻮ تر ﻣﻨ‪ ＃‬ﻳ‪ ３‬تﻮپﻴر وي‪ .‬دا ﻛﻠﻤ‪ ３‬دې ﻳﻮ پﻪ بﻞ پس‪ ３‬وﻟﻴﻜﻲ او ！ﻮﻟگﻲ تﻪ دې ﻳ‪３‬‬ ‫راوړي‪.‬‬

‫ﻟﻪ فساده ډ‪４‬ر گـــــر‪４‬ز ﻛ‪７‬ه‬ ‫ﻟﻪ گﻨاﻫﻪ تـﻞ پرﻫ‪５‬ز ﻛ‪７‬ه‬ ‫ﻛﻪ ﻛﻤﻜ‪ ９‬وي ﻛﻪ ﻛبﻴره‬ ‫گـﻨاه ﻣــﻪ گ‪２‬ﻪ حﻘـــــﻴره‬ ‫سـ‪７‬ى باســـﻲ ﻟﻪ اﻳﻤـاﻧﻪ‬ ‫استخفاف‪ ١‬د گﻨاه جاﻧﻪ‬ ‫ﻣﻼ فﻴض ﻣحﻤد ﻣرحﻮم (د ﻣﻮسﻬﻲ اخﻮﻧدزاده)‬ ‫((فﻴض ﻣحﻤد اخﻮﻧزاده د کابﻞ د ﻣﻮسﻬﻲ وﻟسﻮاﻟ‪ ９‬اوسﻴدوﻧکﻰ او د‬ ‫دﻳارﻟسﻤ‪ ３‬ﻫجري پﻴ‪７‬ۍ ﻟﻪ ﻧﻮﻣﻴاﻟﻴﻮ دﻳﻨﻲ پﻮﻫاﻧﻮ‪ ،‬ﻣﻠﻲ غازﻳاﻧﻮ‪ ،‬ﻟﻴکﻮاﻟﻮ‬ ‫او شاعراﻧﻮ ﻟﻪ ډﻟ‪＇ ３‬خﻪ دى‪ .‬د اﻣﻴر شﻴر عﻠﻲ خان ﻣعاصر او د روضة‬ ‫اﻟﻤجاﻫدﻳﻦ پﻪ ﻧﻮم خپﻞ ﻳﻮ ﻣﻨظﻮم کتاب ﻳ‪ ３‬ﻫغﻪ تﻪ ډاﻟ‪ ９‬ک‪７‬ى دى))‬ ‫‪ _ ١‬استخفاف‪ :‬خفﻴفﻪ او سپکﻪ ‪２－‬ﻞ‬

‫‪٤٨‬‬

‫ﻳﻮوﻟسﻢ ﻟﻮست‬

‫ور‪＄‬پا‪１‬ﻪ‪ :‬د ﻣعﻠﻮﻣاتﻮ چﻴﻨﻪ‬

‫‪ n‬د رسﻨﻴﻮ پﻪ اړه ＇ﻪ ﻣعﻠﻮﻣات ﻟرئ؟‬ ‫‪ n‬ور‪＄‬پا‪１‬ﻪ ＇ﻪ ډول رسﻨ‪ ９‬ده؟‬ ‫‪ n‬د کتاب‪ ،‬ﻣجﻠ‪ ３‬او ور‪＄‬پا‪ ３１‬تﻮپﻴر ＇ﻪ دى؟‬ ‫ﻧﻦ ورځ رسﻨ‪ ９‬پﻪ ！ﻮﻟﻪ ﻧ‪７‬ۍ ک‪ ３‬ډ‪４‬ر اﻫﻤﻴت او ارز＊ت ﻟري‪ .‬رسﻨ‪ ９‬چ‪ ３‬د ！ﻮﻟﻨﻴزو‬ ‫اړﻳکﻮ د وسﻴﻠﻮ پﻪ ﻧﻮم ﻫﻢ ﻳاد‪８４‬ي‪ ،‬د ور‪＄‬پا‪ ،３１‬جرﻳدې‪ ،‬ﻣجﻠ‪ ،３‬راډﻳﻮ‪ ،‬تﻠﻮﻳزﻳﻮن او‬ ‫د ﻧﻮرو پﻪ ب‪２‬ﻪ خپروﻧ‪ ３‬کﻮي‪ .‬اوس ﻧ‪７‬ۍ ﻟﻪ تخﻨﻴکﻲ پﻠﻮه ډ‪４‬ره پرﻣختﻠﻠ‪ ３‬ده او د رسﻨﻴﻮ‬ ‫ﻧﻮې ب‪２‬ﻪ راﻣﻨ‪％‬تﻪ شﻮې چ‪ ３‬برﻳ‪＋‬ﻨاﻳﻲ رسﻨ‪ ９‬ورتﻪ واﻳﻲ او د اﻧ＂رﻧﻴ＀‪ ،‬رادﻳﻮ‪ ،‬تﻠﻮﻳزﻳﻮن‬ ‫پﻪ ب‪２‬ﻪ دي‪ .‬ور‪＄‬پا‪１‬ﻪ د رسﻨﻴﻮ پﻪ ﻟ‪ ７‬ک‪ ３‬خپﻞ ‪＄‬اﻧگ‪７‬ى ‪＄‬اى ﻟري‪ .‬پﻪ دې ﻟﻮست ک‪ ３‬د‬ ‫ور‪＄‬پا‪ ３１‬پﻪ ﻫکﻠﻪ ﻟﻪ تاسﻮ سره خبرې ﻟرو‪.‬‬ ‫‪٤٩‬‬

‫ور‪＄‬پا‪１‬ﻪ ﻫغﻪ خپروﻧ‪ ３‬تﻪ واﻳﻲ چ‪ ３‬ﻫره ورځ د سﻬار ﻳا ﻣازﻳگر ﻳا پﻪ اووﻧ‪ ９‬ک‪ ３‬دوې ﻳا‬ ‫درې ‪＄‬ﻠ‪ ３‬خپر‪８４‬ي‪ .‬ور‪＄‬پا‪ ３１‬ب‪５‬ﻼ ب‪５‬ﻞ ﻣعﻠﻮﻣات‪ ،‬ور‪＄‬ﻨﻲ او تازه خبروﻧﻪ‪ ،‬ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟ‪ ３‬سﻴاسﻲ‪،‬‬ ‫پﻮ‪＄‬ﻲ او اﻗتصادي ﻣﻮضﻮعگاﻧ‪ ، ３‬ورزشﻲ ﻟﻮب‪ ３‬اعﻼﻧﻮﻧﻪ او ﻧﻮر رﻧگارﻧگ ﻣعﻠﻮﻣات‬ ‫خپروي‪ .‬ور‪＄‬پا‪１‬ﻪ د سرﻣﻘاﻟ‪ ３‬ﻟپاره ‪＄‬اﻧگ‪７‬ى ‪＄‬اى ﻟري چ‪ ３‬ﻣسؤول چﻠﻮوﻧﻜﻰ پﻜ‪ ３‬د رواﻧﻮ‬ ‫چارو پﻪ اړه د خپﻠ‪ ３‬ادارې ﻧظرﻳات ＇رگﻨدوي‪ .‬پﻪ پرﻣختﻠﻠﻮ ﻫ‪５‬ﻮادوﻧﻮ ﻛ‪ ３‬د ﻳﻮې ور‪＄‬پا‪３１‬‬ ‫د ﻣخﻮﻧﻮ شﻤ‪５‬ر کﻠﻪ کﻠﻪ ډ‪４‬ر زﻳات وي‪ .‬د ﻫرې ﻣﻮضﻮع ﻟپاره ب‪５‬ﻠ‪ ３‬ب‪５‬ﻠ‪ ３‬پا‪ ３１‬او ﻳا ‪＄‬اﻧگ‪７‬ي‬ ‫ستﻮﻧﻮﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫پﻪ افغاﻧستان ﻛ‪ ３‬ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ خپروﻧﻪ د اﻣﻴر ش‪５‬رعﻠﻲ خان د واﻛﻤﻨ‪ ١٢٥٨ – ١٢٤٧( ９‬ﻫـ ‪ .‬ش‪).‬‬ ‫پﻪ پ‪５‬ر ﻛ‪ ３‬راﻣﻨ‪％‬تﻪ شﻮه‪ .‬دا خپروﻧﻪ شﻤس اﻟﻨﻬار ﻧﻮﻣ‪５‬ده چ‪ ３‬ﻛﻠﻪ پﻪ اووﻧ‪ ９‬او ﻛﻠﻪ ﻫﻢ پﻪ‬ ‫پﻨ‪％‬ﻠسﻮ ور‪＄‬ﻮ ﻛ‪ ３‬ﻳﻮ وار خپر‪４‬ده‪ .‬د دې خپروﻧ‪ ３‬ﻣسؤول ﻣدﻳر او ﻣﻬتﻤﻢ ﻣﻴرزاعبداﻟعﻠﻲ‬ ‫ﻧﻮﻣﻴده‪ .‬دې خپروﻧ‪ ３‬د ب‪５‬ﻼ ب‪５‬ﻠﻮ ﻣﻮضﻮعگاﻧﻮ ﻟپاره ‪＄‬اﻧگ‪７‬ي ﻣخﻮﻧﻪ او خبرﻳاﻻن درﻟﻮدل‪.‬‬ ‫بﻬرﻧﻲ خبروﻧﻪ ﻫﻢ پﻜ‪ ３‬خپر‪４‬دل‪.‬‬ ‫ﻟﻪ شﻤس اﻟﻨﻬار ＇خﻪ وروستﻪ بﻴا ((سراج اﻻخبار افغاﻧستان)) راﻣﻨ‪％‬تﻪ شﻮ‪ .‬دا اخبار د‬ ‫ﻫ‪５‬ﻮاد د پﻴاوړي ﻟﻴﻜﻮال ﻣﻮﻟﻮي عبداﻟرؤف خاکﻲ کﻨدﻫاري پﻪ ﻣدﻳرﻳت د اﻣﻴرحبﻴب اهلل خان‬ ‫پﻪ واکﻤﻨ‪ ９‬ک‪ ３‬پﻴﻞ شﻮ‪ ،‬خﻮ ﻳﻮازې ﻳﻮه گ‪２‬ﻪ خپﻮر شﻮ‪ .‬ورپس‪ ３‬د ((سراج اﻻخبار افغاﻧﻴﻪ)) پﻪ ﻧاﻣﻪ‬ ‫ﻳﻮه ﻣﻬﻤﻪ جرﻳده د ﻧﻮﻣﻴاﻟﻲ ژورﻧاﻟﻴست او ﻟﻴکﻮال ﻣحﻤﻮد طرزي ﻟﻪ خﻮا د (‪ ١٢٩٠‬ﻫـ ‪.‬ش‪).‬‬ ‫ﻛال د تﻠ‪ ３‬پﻪ ﻣﻴاشت ﻛ‪ ３‬تاسﻴس شﻮه‪ .‬ﻟﻮﻣ‪７‬ى پﻪ ډبرﻳﻨﻪ چاپخﻮﻧﻪ او وروستﻪ پﻪ حروفﻲ ب‪２‬ﻪ پﻪ‬ ‫دوﻟسﻮ او＇ﻮارﻟسﻮ ﻣخﻮﻧﻮ ﻛ‪ ３‬اﻧ‪％‬ﻮرﻳزه خپر‪４‬ده‪.‬‬ ‫پﻪ (‪١٩١٩‬م) ﻛال ﻛ‪ ３‬ﻟﻪ خپﻠﻮاﻛ‪ ９‬اخﻴستﻠﻮ وروستﻪ پﻪ ﻫ‪５‬ﻮاد ﻛ‪ ３‬خپروﻧ‪ ３‬زﻳات‪ ３‬شﻮې‪.‬‬ ‫د ﻫ‪５‬ﻮاد پر پﻼزﻣ‪５‬ﻨ‪ ３‬ﻛابﻞ سرب‪５‬ره د ﻫ‪５‬ﻮاد پﻪ ﻧﻮرو وﻻﻳتﻮﻧﻮ ﻛ‪ ３‬د خپروﻧﻮ شﻤ‪５‬ر تر دروﻳشتﻮ‬ ‫پﻮرې ورس‪５‬د‪.‬‬ ‫پﻪ افغاﻧستان ﻛ‪ ３‬ﻟﻪ (‪٢٠٠١‬م) ﻛال راوروستﻪ د ﻧﻮې ادارې ﻟﻪ جﻮړ‪４‬دو او د رسﻨﻴﻮ‬ ‫(ﻣطبﻮعاتﻮ) او د بﻴان د ازادۍ ﻟﻪ راﻣﻨ‪％‬تﻪ ﻛ‪５‬دو ＇خﻪ وروستﻪ د ور‪＄‬پا‪１‬ﻮ او خپروﻧﻮ پﻪ‬ ‫شﻤ‪５‬ر ﻛ‪ ３‬ب‪ ３‬ﻛچ‪ ３‬زﻳاتﻮاﻟﻰ راغﻰ اوﻫغﻪ دا چ‪ ３‬ﻳﻮازې پﻪ پﻼزﻣﻴﻨ‪ ３‬ﻛ‪ ３‬ﻟﻪ در‪４‬ﻮ سﻮو ＇خﻪ‬ ‫‪٥٠‬‬

‫زﻳات‪ ３‬ور‪＄‬پا‪ ،３１‬اووﻧﻴزې‪ ،‬ﻣﻴاشتﻨ‪ ９‬او ﻧﻮرې راﻣﻨ‪％‬تﻪ شﻮې‪ .‬ﻫﻤداس‪ ３‬د ﻫ‪５‬ﻮاد ﻟﻮى ＊اروﻧﻪ‬ ‫درواخﻠئ‪ .‬د دغﻮ خپروﻧﻮ پﻪ ﻟ‪ ７‬ک‪ ３‬ﻟﻪ ور‪＄‬پا‪ ،３１‬جر‪４‬دې‪ ،‬ﻣجﻠ‪ ،３‬راډﻳﻮ او تﻠﻮﻳزﻳﻮن ＇خﻪ‬ ‫ﻧﻴﻮﻟ‪ ３‬تر بر‪＋４‬ﻨاﻳﻲ رسﻨﻴﻮ پﻮرې ！ﻮﻟ‪ ３‬شاﻣﻠ‪ ３‬دي‪ .‬ﻳﻮ شﻤ‪５‬ر ﻳ‪ ３‬رسﻤﻲ او دوﻟتﻲ دي‪ ،‬ﻳﻮ شﻤ‪５‬ر‬ ‫ﻳ‪ ３‬پﻪ ب‪５‬ﻼ ب‪５‬ﻠﻮ ！ﻮﻟﻨﻮ او سازﻣاﻧﻮﻧﻮ پﻮرې ت‪７‬ﻟ‪ ３‬دي او ﻧﻮرې ﻳ‪ ３‬أزادې او شخصﻲ ب‪２‬ﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫زﻣﻮږ پﻪ ﻫ‪５‬ﻮاد ﻛ‪ ３‬ور‪＄‬پا‪ ３１‬ﻟﻪ ＇ﻠﻮرو ＇خﻪ تر اتﻮ او دوﻟسﻮ پﻮرې ﻣخﻮﻧﻪ ﻟري‪ .‬زﻳاتره ﻳ‪３‬‬ ‫پﻪ اخباري ﻛاغذ باﻧدې چاپﻴ‪８‬ي‪ .‬د ﻟﻴﻚ او ﻟﻮست د ﻛچ‪ ３‬د ！‪＂５‬ﻮاﻟﻲ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ زﻣﻮږ پﻪ ﻫ‪５‬ﻮاد‬ ‫ﻛ‪ ３‬ور‪＄‬پا‪ ３１‬ﻟ‪ ８‬شﻤ‪５‬ر ﻟﻮستﻮﻧﻜﻲ ﻟري‪ .‬ﻫ‪５‬ﻮاد‪ ،‬اﻧﻴس او اصﻼح ﻧاﻣتﻮ ور‪＄‬پا‪ ３１‬دي او کابﻞ‬ ‫！اﻳﻤز پﻪ اﻧگﻠﻴسﻲ ژبﻪ خپر‪８４‬ي‪ .‬باﻳد وواﻳﻮ چ‪ ３‬کتابﻮﻧﻪ او رساﻟ‪ ３‬پﻪ ﻣﻬاﻟﻨ‪ ９‬ب‪２‬ﻪ ﻧﻪ خپرﻳ‪８‬ي‪،‬‬ ‫خﻮ رسﻨ‪ ９‬ﻳعﻨ‪ ３‬ور‪＄‬پا‪ ،３１‬جرﻳدې او ﻣجﻠ‪ ３‬پﻪ ﻳﻮه ‪＄‬اﻧگ‪７‬ي ﻣﻬال پﻪ پرﻟﻪ پس‪ ３‬تﻮگﻪ خپروﻧ‪３‬‬ ‫کﻮي‪.‬‬ ‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪６‬ﻳز‪:‬‬ ‫ور‪＄‬پا‪ ３１‬او اخباروﻧﻪ داس‪ ３‬ﻣعﻠﻮﻣات او خبروﻧﻪ خپروي چ‪ ３‬اﻧسان ورتﻪ پﻪ ﻫﻤاغﻪ‬ ‫ش‪５‬بﻪ او ﻣﻬال اړتﻴا ﻟري‪ .‬ور‪＄‬پا‪ ３１‬او رسﻨ‪ ９‬ﻣﻮږ د ﻧ‪７‬ۍ ﻟﻪ ور‪＄‬ﻨﻴﻮ پ‪＋５‬ﻮ او د عﻠﻢ او‬ ‫تخﻨﻴﻚ ﻟﻪ پرﻣختﻴاووخبروي‪ .‬ور‪＄‬پا‪１‬ﻪ د ﻟﻮستﻮﻧکﻲ ﻣعﻠﻮﻣات زﻳاتﻮي او د ﻧ‪７‬ۍ ﻟﻪ‬ ‫رواﻧﻮ او جاري حاﻟتﻮﻧﻮ ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬خبروي‪ .‬راډﻳﻮ اوتﻠﻮﻳزﻳﻮن ﻫﻢ اﻧسان تﻪ د ور‪＄‬ﻨﻴﻮ‬ ‫ﻣعﻠﻮﻣاتﻮ او ﻧﻮو ＇‪７５‬ﻧﻮ او پرﻣختﻴاوو پﻪ ﻫﻜﻠﻪ پﻪ زړه پﻮرې پروگراﻣﻮﻧﻪ خپروي‪ .‬باﻳد‬ ‫د تﻠﻮﻳزﻳﻮن د ﻣثبتﻮ‪ ،‬عﻠﻤﻲ اوﻣعﻠﻮﻣاتﻲ پروگراﻣﻮﻧﻮ ﻧﻨداره وﻛ‪７‬و او ﻟﻪ ﻫغﻮ ＇خﻪ ﻻزم‬ ‫ﻣعﻠﻮﻣات تر ﻻسﻪ ﻛ‪７‬و‪ .‬ﻟﻪ ﻣطاﻟع‪ ３‬سره عادت او پﻪ ﻫغ‪ ３‬باﻧدې روږد‪４‬دل‪ ،‬د اﻧسان‬ ‫ﻟپاره ډ‪４‬ر ضروري دي ‪ .‬گراﻧﻮ زده ﻛﻮوﻧﻜﻮ تﻪ سپار＊تﻨﻪ ﻛﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣطاﻟع‪ ３‬سره‬ ‫ﻣﻴﻨﻪ پﻴدا ﻛ‪７‬ي او ﻟ‪ ８‬ترﻟ‪８‬ه پﻪ ﻳﻮې ور‪＄‬پا‪ ３１‬ﻛ‪ ３‬گ‪６‬ون وﻛ‪７‬ي او د ﻫغ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻮضﻮعگاﻧﻮ‬ ‫＇خﻪ گ＂ﻪ واخﻠﻲ‪.‬‬

‫‪٥١‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬ﻻﻧدې پﻮ＊تﻨﻮ تﻪ تشرﻳحﻲ ‪＄‬ﻮابﻮﻧﻪ وواﻳاست‪:‬‬ ‫د ور‪＄‬ﻨﻴﻮ ﻣعﻠﻮﻣاتﻮ پﻪ اﻧتﻘال ﻛ‪ ３‬د ور‪＄‬پا‪１‬ﻮ د ارز＊ت پﻪ اړه خبرې وﻛ‪７‬ئ‪.‬‬ ‫زﻣﻮږ پﻪ ﻫ‪５‬ﻮاد ﻛ‪ ３‬ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ خپروﻧﻪ پﻪ ﻛﻮم وخت ﻛ‪ ３‬او د چا ﻟﻪ خﻮا راﻣﻨ‪％‬تﻪ شﻮه؟‬ ‫د کتاب‪ ،‬ﻣجﻠ‪ ３‬او ور‪＄‬پا‪ ３１‬تﻮپﻴر ＇ﻪ دى؟‬ ‫‪ -۲‬ﻻﻧدې پﻮ＊تﻨﻮ تﻪ سﻢ ‪＄‬ﻮابﻮﻧﻪ وواﻳاست‪:‬‬ ‫ﻟﻪ شﻤس اﻟﻨﻬار وروستﻪ ﻛﻮﻣﻪ خپروﻧﻪ راﻣﻨ‪％‬تﻪ شﻮه؟‬ ‫ور‪＄‬پا‪１‬ﻪ ＇ﻪ راز خپروﻧﻪ ده؟‬ ‫پﻪ ور‪＄‬پا‪ ３１‬ﻛ‪ ３‬ﻛﻮم ډول ﻣﻮضﻮعگاﻧ‪ ３‬خپر‪８４‬ي؟‬ ‫د ﻫ‪５‬ﻮاد د ＇ﻮ ور‪＄‬پا‪１‬ﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ واخﻠئ ‪.‬‬ ‫‪ -۳‬د ﻻﻧدې جﻤﻠﻮ تش ‪＄‬اﻳﻮﻧﻪ پﻪ ﻣﻨاسبﻮ ﻛﻠﻤﻮ ډك ﻛ‪７‬ئ ‪:‬‬ ‫پﻪ ‪ ..................‬ﻛال ﻛ‪ ３‬ﻟﻪ خپﻠﻮاﻛ‪ ９‬اخﻴستﻠﻮ ＇خﻪ وروستﻪ پﻪ ﻫ‪５‬ﻮاد ﻛ‪ ３‬د‬ ‫خپروﻧﻮ شﻤ‪５‬ر زﻳات شﻮ‪.‬‬ ‫سراج اﻻخبار افغاﻧﻴﻪ د ‪ ..................‬ﻟﻪ خﻮا راﻣﻨ‪％‬تﻪ شﻮه‪.‬‬ ‫‪ -۴‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ در‪４‬ﻮ ډﻟﻮ وو‪４‬شﻞ شﻲ‪.‬‬ ‫ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ ډﻟﻪ دې پﻪ پﻮرتﻪ ﻟﻮست ﻛ‪ ３‬خاص ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ پﻪ ﻧ‪＋‬ﻪ او پﻪ ﻳﻮ ﻟست ﻛ‪ ３‬دې ﻳ‪３‬‬ ‫وﻟﻴﻜﻲ‪.‬‬ ‫دوﻳﻤﻪ ډﻟﻪ دې پﻪ ﻟﻮست ﻛ‪ ３‬اوږدې (ې گاﻧ‪ )３‬پﻪ ﻧ‪＋‬ﻪ او د ﻫغﻮى اړوﻧدې ﻛﻠﻤ‪ ３‬دې پﻪ ﻳﻮ‬ ‫ﻟست ﻛ‪ ３‬وﻟﻴﻜﻲ‪.‬‬ ‫در‪４‬ﻤﻪ ډﻟﻪ دې دا ﻻﻧدې ﻛﻠﻤ‪ ３‬ﻣعﻨا او پﻪ جﻤﻠﻮ ﻛ‪ ３‬وﻛاروي‪:‬‬ ‫ارز＊ت‪ ،‬ﻣطاﻟعﻪ‪＄ ،‬اﻧگ‪７‬ى‪ ،‬ور‪＄‬پا‪１‬ﻪ‪ ،‬خبرﻳال‪ ،‬پﻴاوړى‪ ،‬پﻼزﻣ‪５‬ﻨﻪ‬

‫‪٥٢‬‬

‫ك رن‬

‫دنده‬

‫اﻟف‪ :‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻟﻪ ور‪＄‬پا‪１‬ﻮ ＇خﻪ د خپﻠ‪ ３‬خﻮ＊‪ ３‬ﻳﻮه ﻣﻮضﻮع ﻗﻴچﻲ (پرې ک‪７‬ي)‬ ‫بﻠﻪ ورځ دې ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ‪＄‬ان سره راوړي‪ .‬ﻫر زده ﻛﻮوﻧﻜﻰ دې د خپﻠ‪ ３‬ﻣﻮضﻮع پﻪ اړه ﻧﻮرو تﻪ‬ ‫ﻣعﻠﻮﻣات ورﻛ‪７‬ي‪.‬‬ ‫ب ‪ :‬اﻳا تاسﻮ ﻣﻴﻨﻪ ﻟرئ چ‪ ３‬ﻛﻮﻣﻪ ﻣﻘاﻟﻪ ﻳا ﻣضﻤﻮن ﻣﻮ پﻪ ور‪＄‬پا‪１‬ﻪ ﻛ‪ ３‬خپﻮر شﻲ؟ اﻳا تاسﻮ‬ ‫غﻮاړئ ﻟﻴﻜﻮال شئ؟ ﻫﻤدا ﻣﻮ وخت دى‪ .‬ﻟستﻮ‪１‬ﻲ ب‪ ６‬وﻫئ‪ ،‬د ＊ﻮوﻧﻜﻮ‪ ،‬ﻣﻮر پﻼر ﻳا ﻧﻮرو‬ ‫اﻧ‪６‬ﻳﻮاﻻﻧﻮ پﻪ ﻣرستﻪ پﻪ ﻟﻴﻜﻨﻪ پﻴﻞ وﻛ‪７‬ئ‪.‬‬

‫ﻛتاب د بشر د روح خﻮاړه دي‪.‬‬ ‫حضرت عﻠﻲ ﻛرم اهلل وجﻬﻪ‬

‫د شﻠﻤ‪ ３‬پ‪７５‬ۍ د تﻤدن ستﻨﻪ ﻛتاب او رسﻨ‪ ９‬دي‪.‬‬ ‫روزوﻟت‬

‫‪٥٣‬‬

‫ﻻﻧدې جدول پﻪ بﻠﻪ سپﻴﻨﻪ پا‪１‬ﻪ ﻛ‪ ３‬وﻟﻴﻜئ او پﻪ ﻣتﻦ ﻛ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬د‬ ‫((پﻮﻫﻨﻪ)) ﻛﻠﻤﻪ پﻴدا او پﻪ خپﻠﻪ خﻮ＊ﻪ ﻳ‪ ３‬رﻧ‪／‬ﻪ ﻛ‪７‬ئ‪.‬‬

‫ف‬

‫و‬

‫ر‬

‫س‬

‫ح‬

‫د‬

‫ح‬

‫ز‬

‫چ‬

‫س‬

‫ي‬

‫ا‬

‫ع‬

‫خ‬

‫ط‬

‫ع‬

‫س‬

‫ا‬

‫ر‬

‫ب‬

‫پ‬

‫و‬

‫ﻫـ‬

‫ن‬

‫ﻫـ‬

‫ط‬

‫د‬

‫م‬

‫ک‬

‫ا‬

‫ف‬

‫ع‬

‫ا‬

‫ډ‬

‫ځ‬

‫ز‬

‫ښ‬

‫ر‬

‫خ‬

‫ظ‬

‫‪٥٤‬‬

‫دوﻟسﻢ ﻟﻮست‬

‫ﻟﻴکﻮال او ＊ﻮوﻧکﻰ‪ :‬صاﻟح ﻣحﻤد ﻫﻮتك‬

‫‪ n‬أﻳا د صاﻟح ﻣحﻤد ﻫﻮتﻚ ﻧﻮم ﻣﻮ اور‪４‬دﻟﻰ دى؟‬ ‫ﻟﻜﻪ چ‪ ３‬دﻣخﻪ ﻣﻮ ﻟﻮستﻲ دي‪ ،‬زﻣﻮږ د ﻫ‪５‬ﻮاد د عﻠﻢ او ادب د ډگر د اتﻼﻧﻮ شﻤ‪５‬ر‬ ‫زﻳات دى‪ .‬د دغﻮ پﻮﻫاﻧﻮ پﻪ ډﻟﻪ ﻛ‪ ３‬ﻳﻮ ﻫﻢ ﻣﻮﻟﻮي صاﻟح ﻣحﻤد »ﻫﻮتﻚ« دى‪ .‬صاﻟح‬ ‫ﻣحﻤد »ﻫﻮتﻚ« پر شعر او شاعرۍ سرب‪５‬ره ＊ﻮوﻧﻜﻰ ﻫﻢ و‪ .‬د خﻠﻜﻮ پﻪ درد ＊ﻪ‬ ‫پﻮﻫ‪５‬ده او د خﻠﻜﻮ د خﻮږ او درد د ﻟﻴرې ﻛﻮﻟﻮ ﻻرې چارې ورتﻪ ＊‪＇ ３‬رگﻨدې وې‪.‬‬ ‫دﻟتﻪ د ﻧﻮﻣﻮړي پﻪ اړه ﻟﻪ تاسﻮ سره خبرې کﻮو‪.‬‬ ‫‪ n‬د شاعراﻧﻮ او ﻟﻴﻜﻮاﻟﻮ ﻟﻪ شعري پﻴغاﻣﻮﻧﻮ ＇خﻪ ＇ﻪ اﻧتباه اخﻴستﻠﻰ شﻮ؟‬ ‫‪ n‬وﻟ‪ ３‬ﻣﻮږ د گران ﻫ‪５‬ﻮاد پﻪ پﻮﻫاﻧﻮ‪ ،‬شاعراﻧﻮ او ﻟﻴﻜﻮاﻻﻧﻮ وﻳاړو او د ﻫغﻮى ﻟﻪ‬ ‫ﻻر＊ﻮوﻧﻮ ＇ﻪ گ＂ﻪ اخﻠﻮ؟‬ ‫‪٥٥‬‬

‫ﻣﻮﻟﻮي صاﻟح ﻣحﻤد »ﻫﻮتﻚ« ﻛﻨدﻫارى د فﻴض ﻣحﻤد زوى پﻪ (‪ ١٢٦٩‬ﻫـ ‪ .‬ش)‬ ‫ﻛال ک‪ ３‬پﻪ ﻛﻨدﻫا ر ﻛ‪ ３‬ز‪４８４‬دﻟﻰ دى‪ .‬ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧ‪ ９‬زده ﻛ‪７‬ې ﻳ‪ ３‬د کابﻞ د حبﻴبﻴ‪＊ ３‬ﻮوﻧ‪％‬ﻲ ﻛ‪３‬‬ ‫تر سره ﻛ‪７‬ې دي‪ .‬وروستﻪ پﻪ ﻫﻤدې ＊ﻮوﻧ‪％‬ﻲ ﻛ‪ ３‬د ＊ﻮوﻧﻜﻲ پﻪ تﻮگﻪ ！اﻛﻞ شﻮى دى‪ .‬د پ‪＋‬تﻮ‬ ‫ژب‪ ３‬د ﻟﻮست تدرﻳس ﻳ‪ ３‬ﻛاوه او د پ‪＋‬تﻮ ژب‪ ３‬درسﻲ ﻛتابﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟﻴﻜﻞ‪.‬‬ ‫د ﻫغﻪ زﻳاتره ﻟﻴﻜﻨﻮ تعﻠﻴﻤﻲ اودرسﻲ ب‪２‬ﻪ درﻟﻮده‪.‬ﻣثﻨﻮي ﻳ‪ ３‬ﻳﻮ ادبﻲ اثر دى‪ .‬دا اثر درې زره‬ ‫بﻴتﻮﻧﻪ ﻟري او د ﻣﻮﻟﻮي جﻼل اﻟدﻳﻦ ﻣحﻤد بﻠخﻲ د ﻣثﻨﻮي ﻟﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻮ برخﻮ ＇خﻪ پﻪ أزاده تﻮگﻪ‬ ‫ژباړل شﻮې دي‪ .‬ﻣﻮﻟﻮي صاﻟح ﻣحﻤد »ﻫﻮتﻚ« د پ‪＋‬تﻮ د اوسﻨﻲ ادب د ﻳﻮې ﻣخک‪３＋‬‬ ‫＇‪５‬رې پﻪ تﻮگﻪ ﻧﻪ ﻫﻴر‪４‬دوﻧﻜﻲ خدﻣتﻮﻧﻪ ﻛ‪７‬ي دي‪.‬‬ ‫د ﻧﻮﻣﻮړي د ((بﻠبﻞ ژړا)) ﻳا پﻪ ((ﻗفس ﻛ‪ ３‬بﻠبﻞ)) شعر د عبداﻟﻬادي »داوي« د شعر ژباړه‬ ‫ده‪ .‬دې شعر زﻳات شﻬرت وﻣﻮﻧد‪＄ ،‬ﻜﻪ پﻪ ژباړه ﻛ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ دوﻣره ظرافت ＇خﻪ ﻛار اخﻴستﻰ‬ ‫چ‪＄ ３‬اﻧگ‪７‬ې ادبﻲ ＊کﻼ ﻟري‪ .‬د اﻣﻴرحبﻴب اهلل د واکﻤﻨ‪ ９‬پﻪ وخت ک‪ ３‬پﻪ سراج اﻻخبار‬ ‫ک‪ ３‬خپﻮر شﻮى دى‪ ،‬د خپﻠﻮاک‪ ９‬د وﻟﻮﻟﻮ پﻪ پﻴدا کﻮﻟﻮ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ پﻪ خپﻞ وخت ک‪ ３‬ستره‬ ‫وﻧ‪６‬ه اخﻴست‪ ３‬ده‪ .‬ﻣﻮږ ﻳ‪ ３‬د ﻧﻤﻮﻧ‪ ３‬پﻪ تﻮگﻪ ＇ﻮ بﻴتﻪ را اخﻠﻮ‪:‬‬

‫ﻳﻮ سحر زﻣا تر غﻮږ شﻮﻟﻪ بﻠبﻠﻪ‬ ‫پﻪ ﻗفس ﻛ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ژړل دا ﻳ‪ ３‬وﻳﻠﻪ‬ ‫چ‪ ３‬بﻨدي شﻮم د صﻴاد ﻟﻪ سختﻪ دﻟﻪ‬ ‫وﻟ‪ ３‬ﻧﻪ پﻮ＊تﻲ ＇ﻮک حال زﻣا ﻳﻮ ﻟﻪ بﻠﻪ‬ ‫وﻟ‪ ３‬ﻧشتﻪ ب‪ ３‬فغاﻧﻪ ﻛاروبار زﻣا‬ ‫وﻟ‪ ３‬حبس ابدي راغﻰ پﻪ وار زﻣا‬ ‫ﻧﻪ ﻣحرم چ‪ ３‬د زړه حال ورتﻪ بﻴان ﻛ‪７‬م‬ ‫ﻧﻪ ﻣ‪ ３‬وس چ‪ ３‬خبرداره بﻠبﻼن ﻛ‪７‬م‬

‫‪٥٦‬‬

‫((پﻪ ﻗفس ﻛ‪ ３‬بﻠبﻞ)) د پ‪＋‬تﻮ د ﻣعاصر ادب ﻳﻮه غﻮره ب‪５‬ﻠگﻪ ده‪ .‬ﻳﻮ ﻣﻠﻲ ارﻣان پﻪ ﻛ‪ ３‬پﻪ‬ ‫＊ﻜﻠﻲ عاطفﻲ رﻧگ ﻛ‪ ３‬غبرگ شﻮى دى‪.‬‬ ‫ﻧﻮﻣﻮړي ﻻﻧدې اثار ﻟﻴﻜﻠﻲ دي‪:‬‬ ‫‪ -۱‬خﻮد اﻣﻮز پ‪＋‬تﻮ (دوه ！ﻮﻛﻪ)‪ ،‬د پ‪＋‬تﻮ ﻟﻮﻣ‪７‬ى ﻛتاب‪ ،‬پ‪＋‬تﻮ ژبﻪ‪( ،‬دوه ！ﻮﻛﻪ)‪ ،‬د پ‪＋‬تﻮ‬ ‫تدرﻳسﻲ ﻛتاب‪ ،‬پ‪＋‬تﻮ صرف و ﻧحﻮ (ژباړه)‪ ،‬اطاعت اوﻟﻮ اﻻﻣر‪ ،‬پ‪＋‬تﻮ ﻣثﻨﻮي‪ ،‬تذﻛره‬ ‫اﻟشعراء او ﻳﻮ شﻤ‪５‬ر ﻧﻮر‪ .‬ﻣﻮﻟﻮي صاﻟح ﻣحﻤد »ﻫﻮتﻚ« پﻪ (‪ ١٣٣٩‬ﻫـ ‪ .‬ش ) کال پﻪ کابﻞ‬ ‫ک‪ ３‬وفات شﻮى دى‪.‬‬

‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪６‬ﻳز‪:‬‬ ‫صاﻟح ﻣحﻤد »ﻫﻮتﻚ« د پ‪＋‬تﻮ خﻮږ ژب‪ ３‬شاعر‪ ،‬ﻟﻴﻜﻮال او ＊ﻮوﻧﻜﻰ و‪ .‬دى‬ ‫د خپﻠﻮاک‪ ９‬سخت ﻟ‪５‬ﻮال و او ﻟﻪ ﻫﻤدې کبﻠﻪ د ده شعروﻧﻪ ！ﻮل د وطﻦ ﻟﻪ ﻣﻴﻨ‪３‬‬ ‫ډك دي‪ .‬پﻪ شعر او ﻟﻴﻜﻮاﻟ‪ ９‬او ﻫﻤدارﻧگﻪ د شعر پﻪ ژباړه ﻛ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻟﻮى ﻻس درﻟﻮد‪.‬‬ ‫د ده د شعر ژبﻪ تﻮﻧده وه‪ .‬ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ د ﻫ‪５‬ﻮاد غﻠﻴﻤان ترې ډار‪４‬دل‪ .‬ﻟﻜﻪ چ‪ ３‬دﻣخﻪ‬ ‫ﻣﻮ وﻟﻮستﻞ صاﻟح ﻣحﻤد »ﻫﻮتﻚ« زﻳات شﻤ‪５‬ر ﻟﻴﻜﻨ‪ ３‬ﻛ‪７‬ي دي چ‪ ３‬ﻫره ﻳﻮه ﻳ‪３‬‬ ‫‪＄‬اﻧ‪７／‬ی ارز＊ت ﻟري‪.‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻻﻧدې پﻮ＊تﻨﻮ تﻪ ‪＄‬ﻮاب وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫د ﻣﻮﻟﻮي صاﻟح ﻣحﻤد »ﻫﻮتﻚ« د شعروﻧﻮ ﻣﻮضﻮعگاﻧ‪＇ ３‬ﻪ دي؟‬ ‫د صاﻟح ﻣحﻤد »ﻫﻮتﻚ« د شعر ﻛﻮم اړخ ډ‪４‬ر غ‪＋‬تﻠﻰ و؟‬

‫‪٥٧‬‬

‫د صاﻟح ﻣحﻤد »ﻫﻮتﻚ« د ＇ﻮ کتابﻮﻧﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ واخﻠئ‪.‬‬ ‫ستاس‪ ３‬پﻪ ﻧظر ﻣﻮﻟﻮي صاﻟح ﻣحﻤد »ﻫﻮتﻚ« د پ‪＋‬تﻮ ژب‪ ３‬ودې تﻪ ＇ﻪ خدﻣت ک‪７‬ى دى؟‬ ‫‪ -۲‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د ﻻﻧدې جﻤﻠﻮ خاﻟﻲ ‪＄‬اﻳﻮﻧﻪ پﻪ ﻣﻨاسبﻮ ﻛﻠﻤﻮ پر پﻨسﻞ ډك ﻛ‪７‬ي‪:‬‬ ‫ﻣﻮﻟﻮي صاﻟح ﻣحﻤد »ﻫﻮتﻚ« خپﻠ‪ ３‬زده ﻛ‪７‬ې پﻪ ‪ ......‬ﻛ‪ ３‬ترسره ﻛ‪７‬ي دي‪.‬‬ ‫د صاﻟح ﻣحﻤد »ﻫﻮتﻚ« ﻣثﻨﻮي ‪ ................‬بﻴتﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫صاﻟح ﻣحﻤد ‪ ...............‬پﻪ پ‪＋‬تﻮ ژباړﻟﻰ دى؟‬ ‫‪ -۳‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د ﻻﻧدې پﻮ＊تﻨ‪ ３‬تشرﻳحﻲ ‪＄‬ﻮاب وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫پﻪ ﻗفس ﻛ‪ ３‬د بﻠبﻞ د ژړا شعر ＇ﻪ شﻰ ＇رگﻨدوي؟ بﻴان ﻳ‪ ３‬ﻛ‪７‬ئ‪.‬‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫تاس‪ ３‬پﻪ ！ﻮﻟﻨﻪ ک‪ ３‬د شاعر او ﻟﻴکﻮال پﻪ ارز＊ت ＇ﻮﻣره پﻮﻫ‪８５‬ئ؟ پﻪ دې اړه ＇ﻮ کر＊‪３‬‬ ‫وﻟﻴکئ‪ .‬د ﻟﻴکﻠﻮ پﻪ وخت ک‪ ３‬ﻣﻮ د ﻣﻮﻟﻮي صاﻟح ﻣحﻤد »ﻫﻮتﻚ« د شعر پﻪ ﻫکﻠﻪ خبرې‬ ‫پﻪ پام ک‪ ３‬وي‪.‬‬ ‫ﻫﻴ（ﻜﻠﻪ ‪＄‬ان د چا بﻨده ﻛﻮه ﻣﻪ‪＄ ،‬ﻜﻪ تﻪ اهلل تعاﻟﻰ أزاد پﻴدا ﻛ‪７‬ى ﻳ‪.３‬‬ ‫حضرت عﻠﻲ ﻛرم اهلل وجﻬﻪ‬ ‫ﻛﻪ وﻧﻪ ﻛ‪７‬اى شﻮ أزاد واوسﻴ‪８‬و‪ ،‬غﻮره ده چ‪ ３‬ﻣرگ تﻪ پﻪ خﻼصﻪ غ‪８５‬‬ ‫ﻫرﻛﻠﻰ وواﻳﻮ‪.‬‬ ‫ﻣﻬاتﻤاگاﻧدي‬ ‫د ﻳﻮ ＊ﻪ حﻜﻮﻣت ﻧ‪＋‬ﻪ‪ ،‬د ﻫغﻪ د وﻳﻨا او عﻤﻞ أزادي ده‪.‬‬ ‫ﻛﻨفﻴشﻴﻮس‬

‫‪٥٨‬‬

‫دﻳارﻟسﻢ ﻟﻮست‬

‫طاق ظفر‪ :‬د خپﻠﻮاک‪＇ ９‬ﻠﻰ‬

‫د افغاﻧستان تارﻳخ د ﻳرغﻠگرو او ＊ک‪５‬ﻼک گرو پﻪ وړاﻧدې ﻟﻪ سر＊ﻨدﻧﻮ او ﻣبارزو‬ ‫ډک دى‪ .‬وخت پﻪ وخت د ﻧ‪７‬ۍ او سﻴﻤ‪ ３‬ﻳرغﻠگرو زﻣﻮږ پر گران ﻫ‪５‬ﻮاد تﻴری ک‪７‬ی‬ ‫دی‪ ،‬خﻮ زﻣﻮږ خﻠکﻮ ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ پﻪ ﻣ‪７５‬اﻧﻪ ﻣﻘابﻠﻪ ک‪７‬ې ده‪.‬‬ ‫د پغﻤان د بري ＇ﻠﻰ (طاق ظفر) د افغاﻧستان د خپﻠﻮاک‪ ９‬د ب‪５‬رتﻪ گ＂ﻠﻮ ﻳﻮه ＊ﻪ ﻧ‪＋‬ﻪ‬ ‫ده‪ ،‬دا د ﻫ‪５‬ﻮاد د ﻣﻴ‪７‬ﻧﻴﻮ د ﻳاد ＇ﻠﻰ دى‪.‬‬ ‫‪ n‬تاسﻮ د پغﻤان د طاق ظفرﻧﻮم اور‪４‬دﻟﻰ؟‬ ‫‪ n‬د ﻳادگار ＇ﻠﻲ او ﻣﻨاروﻧﻪ د ＇ﻪ شﻲ استازﻳتﻮب ﻛﻮي؟‬ ‫‪ n‬د خپﻠﻮاﻛ‪ ９‬د درسﻮﻧﻮ زده ﻛ‪７‬ه ＇ﻪ گ＂ﻪ ﻟري؟‬

‫‪٥٩‬‬

‫د پغﻤان طاق ظفر ﻳا د بري ＇ﻠﻰ زﻣﻮږ د ﻫ‪５‬ﻮاد د تارﻳخﻲ ﻛارﻧاﻣﻮ د وﻳاړ ﻧ‪＋‬ﻪ او ﻳادگار دى‪.‬‬ ‫د پغﻤان طاق ظفر د ﻫ‪５‬ﻮاد د خپﻠﻮاک‪ ９‬د شﻬ‪５‬داﻧﻮ د ﻳادوﻧ‪ ３‬پﻪ ﻣﻮخﻪ ﻟﻪ ﻛابﻞ ＇خﻪ (‪)٢٧‬‬ ‫ﻛﻴﻠﻮﻣتره ﻟﻴرې پﻪ پغﻤان ﻛ‪ ３‬جﻮړ شﻮى او ډ‪４‬ر عظﻤت او دبدبﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫ﻧﻮﻣﻮړى ＇ﻠﻰ د افغاﻧستان د خپﻠﻮاﻛ‪ ９‬د ستر اتﻞ غازي اﻣان اهلل خان د پاچاﻫ‪ ９‬پﻪ پ‪５‬ر ﻛ‪３‬‬ ‫جﻮړ شﻮى دى‪ .‬ﻛﻠﻪ چ‪ ３‬اﻣﻴر اﻣان اهلل خان د سﻠطﻨت واگ‪ ３‬پﻪ ﻻس ﻛ‪ ３‬واخﻴستﻠ‪ ،３‬د ﻫ‪５‬ﻮاد‬ ‫د خپﻠﻮاﻛ‪ ９‬اخﻴستﻞ ﻳ‪ ３‬پر ‪＄‬ان ﻻزم وگ‪２‬ﻞ‪ .‬پﻪ ！ﻴﻨگ ﻫﻮډ او ﻛﻠﻜ‪ ３‬ارادې ﻳ‪ ３‬د (‪١٢٩٨‬ﻫـ‬ ‫‪ .‬ش) ﻛال د زﻣري ﻣﻴاشت‪ ３‬پﻪ اتﻪ وﻳشتﻤﻪ د افغاﻧستان خپﻠﻮاﻛﻲ ﻟﻪ اﻧگر‪４‬زاﻧﻮ ＇خﻪ واخﻴستﻪ‪.‬‬ ‫طاق ظفر د ﻧﻮﻣﻮړي ﻫ‪５‬ﻮادپال پاچا د وﻳاړﻟﻮ ﻛارﻧاﻣﻮ ﻟپاره پﻪ پغﻤان ﻛ‪ ３‬جﻮړ شﻮى دى‪ .‬د ﻫغﻮ‬ ‫‪＄‬ﻮاﻧاﻧﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ چ‪ ３‬د خپﻠﻮاﻛ‪ ９‬پﻪ ﻻر ﻛ‪ ３‬ﻗرباﻧﻲ شﻮي او د ﻫ‪５‬ﻮاد د أزادۍ ﻟپاره ﻳ‪ ３‬خپﻠ‪３‬‬ ‫وﻳﻨ‪ ３‬تﻮﻳ‪ ３‬ک‪７‬ي دي‪ ،‬د ﻧﻮﻣﻮړې أبدې پﻪ غاړو ﻣﻮرگﻮ ﻛ‪ ３‬ﻟﻴﻜﻞ شﻮي دي‪ .‬دا ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ د دې‬ ‫زړور او سرت‪５‬ر وﻟس ﻟپاره د خپﻞ ت‪５‬ر تارﻳخ رو＊اﻧﻪ ﻫﻨداره ده‪.‬‬ ‫ﻛﻮﻣ‪ ３‬تارﻳخﻲ أبدې چ‪ ３‬د افغاﻧاﻧﻮ د ﻟرغﻮﻧﻲ تارﻳخ د حﻤاسﻮ‪ ،‬ﻛارﻧاﻣﻮ او ﻳادگاروﻧﻮ اﻧ‪％‬ﻮر‬ ‫وړاﻧدې کﻮي‪ ،‬ﻳﻮ ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ ﻣﻨاروﻧﻪ دي‪ .‬ﻣﻨاروﻧﻪ او أبدې د ﻳرغﻠگرو پﻪ وړاﻧدې زﻣﻮږ د ﻧﻴﻜﻮﻧﻮ‬ ‫د ﻣ‪７５‬اﻧﻮ‪ ،‬اتﻠﻮﻟﻴﻮ‪ ،‬سر＊ﻨدﻧﻮ‪ ،‬برﻳاﻟﻴتﻮبﻮﻧﻮ او زړورتﻴا ‪＄‬ﻼﻧده ﻧ‪ ３＋‬دي‪.‬‬ ‫د ﻫ‪５‬ﻮاد پﻪ ډ‪４‬رو ‪＄‬اﻳﻮﻧﻮ او ＊اروﻧﻮ ﻛ‪ ３‬ﻳادگاري ﻣﻨاروﻧﻪ او ＇ﻠﻲ جﻮړ شﻮي دي‪ .‬پﻪ ﻛابﻞ‬ ‫＊ارﻛ‪ ３‬د ﻣﻴﻮﻧد د ډگر د اتﻠ‪ ３‬ﻣﻼﻟ‪ ９‬پﻪ ﻳاد د ﻣﻴﻮﻧد ＇ﻠﻰ‪ ،‬د جﻤﻬﻮري ارگ پﻪ وړاﻧدې د‬ ‫خپﻠﻮاﻛ‪ ９‬ﻣﻨار او ﻧﻮر ﻳادوﻻى شﻮ‪.‬‬ ‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪６‬ﻳز‪:‬‬ ‫افغاﻧان د تارﻳخ پﻪ اوږدو ﻛ‪ ３‬ﻟﻪ وﻳاړ او برﻣﻪ ډﻛ‪ ３‬ور‪ ３＄‬ﻟري‪ .‬د دغﻮ وﻳاړوﻧﻮ‬ ‫د تﻠپات‪ ３‬ﻳاد ﻟپاره ﻳ‪ ３‬د ‪＄‬ﻴﻨﻮ پﻪ ﻳاد ﻣﻨاروﻧﻪ او ＇ﻠﻲ جﻮړ ﻛ‪７‬ي دي‪ .‬ﻫر ＇ﻠﻰ ﻣﻮږ تﻪ‬ ‫د خپﻠﻮ ﻧﻴﻜﻮﻧﻮ او پﻠروﻧﻮ د سر＊ﻨدﻧﻮ ﻳادوﻧﻪ ﻛﻮي‪ .‬د خپﻠﻮاﻛ‪ ９‬د اخﻴستﻠﻮ د ﻻرې‬ ‫شﻬﻴداﻧﻮ اتﻠﻮﻟﻲ راپﻪ زړه ﻛﻮي‪ .‬ﻟﻪ ﻫ‪５‬ﻮاد سره ﻣﻴﻨﻪ او د وطﻦ د ساتﻨ‪ ３‬او وداﻧﻮﻟﻮ ﻟپاره‬

‫‪٦٠‬‬

‫د ﻫاﻧد او ﻫ（ﻮ ﻣﻴﻨﻪ راسره پﻴدا ﻛﻮي‪ .‬ﻣﻮږ تﻪ د دې درس راﻛﻮي چ‪ ３‬د خپﻠﻮ ﻧﻴﻜﻮﻧﻮ‬ ‫او پﻠروﻧﻮ ﻣﻴراث پﻪ ﻣ‪７５‬اﻧﻪ وساتﻮ او د ﻫغﻪ درﻧاوى وﻛ‪７‬و‪.‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻻﻧدې پﻮ＊تﻨﻮ تﻪ تشرﻳحﻲ ‪＄‬ﻮابﻮﻧﻪ وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫طاق ظفر ‪４‬ا د بري ＇ﻠی د ＇ﻪ شﻲ ﻧ‪＋‬ﻪ ده؟‬ ‫ﻣﻨاروﻧﻪ او ＇ﻠﻲ ﻣﻮږ تﻪ ＇ﻪ را پﻪ زړه ﻛﻮي؟ ＇رگﻨد ﻳ‪ ３‬ﻛ‪７‬ئ‪.‬‬ ‫د ﻧﻴﻜﻮﻧﻮ او پﻠروﻧﻮ ﻣﻴراث ＇ﻨگﻪ ساتﻠﻰ شﻮ؟ خبرې پرې وﻛ‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ _٢‬د ﻻﻧدې پﻮ＊تﻨﻮ درې ‪＄‬ﻮابﻮﻧﻪ ﻟﻴﻜﻞ شﻮي‪ ،‬تاسﻮ ﻳ‪ ３‬سﻢ ‪＄‬ﻮاب پﻪ ﻧ‪＋‬ﻪ ﻛ‪７‬ئ‪:‬‬ ‫خپﻠﻮاﻛﻲ ＇ﻨگﻪ ساتﻞ ﻛ‪８５‬ي؟‬ ‫خپﻠﻮاکﻲ د ﻳﻮ وﻟس پﻪ وﻳﻨﻮ ساتﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫خپﻠﻮاکﻲ د پخﻼﻳﻨ‪ ３‬ﻟﻪ ﻻرې ساتﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫‪٦١‬‬

‫خپﻠﻮاکﻲ د وﻟس پﻪ اتحاد او ﻳﻮواﻟﻲ ساتﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫‪ _٣‬د خپﻠﻮاﻛ‪ ９‬د گ＂ﻠﻮ ＇ﻠﻲ وﻟ‪ ３‬جﻮړﻳ‪８‬ي؟‬ ‫چ‪ ３‬د ﻫ‪５‬ﻮاد ＊اروﻧﻪ ＊اﻳستﻪ شﻲ‪.‬‬ ‫چ‪＇ ３‬رگﻨده ﻛ‪７‬ي ﻣﻮږ خپﻠﻮاﻛﻲ اخﻴست‪.３‬‬ ‫چ‪ ３‬پرې ووﻳاړو او د ساتﻠﻮ ﻟپاره ﻳ‪ ３‬سروﻧﻪ و＊ﻨدو‪.‬‬ ‫‪ _٤‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ دوو ډﻟﻮ وو‪４‬شﻞ شﻲ‪ .‬د ﻳﻮې ډﻟ‪ ３‬غ‪７‬ي دې پﻪ وار د پﻮرتﻪ ﻟﻮست‬ ‫پﻪ اړه پﻮ＊تﻨ‪ ３‬وﻛ‪７‬ي او د بﻠ‪ ３‬ډﻟ‪ ３‬غ‪７‬ي دې پﻪ خپﻞ وار ﻫغ‪ ３‬تﻪ ‪＄‬ﻮابﻮﻧﻪ وواﻳﻲ‪＊ .‬ﻮوﻧﻜﻰ‬ ‫دې د بﻬﻴر ＇ارﻧﻪ وﻛ‪７‬ي‪.‬‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د ﻫ‪５‬ﻮاد د خپﻠﻮاﻛ‪ ９‬د گ＂ﻠﻮ پﻪ اړه د ﻣﻮر او پﻼر ﻳا ﻧﻮرو ﻟﻮﻳاﻧﻮ پﻪ ﻣرستﻪ‬ ‫خپﻞ ﻣعﻠﻮﻣات بشپ‪ ７‬او بﻠﻪ ورځ دې ﻳ‪ ３‬پﻪ ！ﻮﻟگﻲ ﻛ‪ ３‬پﻪ خپﻠﻪ ژبﻪ وواﻳﻲ‪.‬‬

‫أزادي تر پاچاﻫﻴﻪ ﻻ ت‪５‬رى ﻛا‬ ‫چ‪ ３‬د بﻞ ترحﻜﻢ ﻻﻧدې شﻲ زﻧدان شﻲ‬ ‫خﻮشحال خان خ＂ﻚ‬

‫‪٦٢‬‬

‫＇ﻮارﻟسﻢ ﻟﻮست‬

‫قاضﻲ او ﻧﻮكر‬

‫‪ n‬ﻟﻪ ب‪５‬ﻜاراﻧﻮ او بدﻛارو سره ﻧاستﻪ وﻻړه ＇ﻪ زﻳان ﻟري؟‬ ‫دا ﻳﻮه اخﻼﻗﻲ ﻛﻴسﻪ ده‪ .‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ ＊اﻳﻲ د ﻟﻮست او زده ﻛ‪７‬ې تر ＇ﻨگ‬ ‫روزﻧﻴز او اخﻼﻗﻲ ﻟﻮستﻮﻧﻪ ﻫﻢ زده ﻛ‪７‬ي چ‪ ３‬پﻪ پاى ﻛ‪ ３‬پﻪ ＊ﻮ او ﻧﻴﻜﻮ اخﻼﻗﻮ ﻳﻮ‬ ‫سﻤبال اﻧسان ترې جﻮړ او د ！ﻮﻟﻨ‪ ３‬او وﻟس د ＊ﻪ خدﻣت جﻮگﻪ شﻲ‪ .‬ﻟﻪ ﻧﻴﻜاﻧﻮ او ＊ﻮ‬ ‫خﻠﻜﻮ سره ﻧاستﻪ وﻻړه س‪７‬ى سﻤ‪ ３‬او ﻧﻴﻜ‪ ３‬ﻻرې تﻪ رابﻮﻟﻲ‪ ،‬خﻮ ﻟﻪ بداﻧﻮ او ب‪５‬ﻜاراﻧﻮ‬ ‫سره س‪７‬ى د بدﻣرغ‪ ９‬ﻛﻨدې تﻪ ﻟﻮ‪８４‬ي‪.‬‬ ‫‪ n‬اﻳا تاس‪ ３‬ﻟﻪ ＊ﻮ خﻠﻜﻮ سره د ﻧاست‪ ３‬وﻻړې پﻪ گ＂ﻪ پﻮﻫ‪５‬دﻟﻲ ﻳاست؟‬ ‫‪ n‬دا ＇ﻪ ﻣعﻨا ﻟري چ‪ ３‬د دﻳگ تر ＇ﻨگ ﻧاستﻪ د س‪７‬ي جاﻣ‪ ،３‬ﻻسﻮﻧﻪ او پ‪３＋‬‬ ‫تﻮروي؟‬ ‫‪٦٣‬‬

‫ﻳﻮ س‪７‬ى ﻟﻪ ﻗاضﻲ سره ﻧﻮﻛر و‪ .‬پﻪ ډ‪４‬ر اخﻼص او اﻳﻤاﻧدارۍ ﻳ‪ ３‬د ﻗاضﻲ خدﻣت ﻛاوه‪.‬‬ ‫ﻗاضﻲ ﻫﻢ ترې خﻮښ و او ﻫر ډول ﻣرستﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬ورسره ﻛﻮﻟﻪ‪.‬‬ ‫ﻳﻮه ورځ ﻧﻮﻛر د ﻗاضﻲ د ‪＄‬ﻤﻜ‪ ３‬پﻪ اړوﻟﻮ بﻮخت و‪ .‬پﻪ ‪＄‬ﻤﻜﻪ ﻛ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ سرو زرو ﻳﻮه‬ ‫ډﻛﻪ ﻛ＂ﻮه وﻣﻮﻧده او ﻧ‪５‬غﻪ ﻳ‪ ３‬ﻗاضﻲ تﻪ راوړه‪ .‬ورتﻪ وﻳ‪ ３‬وﻳﻞ‪ :‬ﻗاضﻲ صاحبﻪ! دا د سرو زرو‬ ‫ﻛ＂ﻮه ﻣ‪ ３‬ستا پﻪ پ＂ﻲ ﻛ‪ ３‬وﻣﻮﻧدﻟﻪ‪ .‬ﻗاضﻲ ډ‪４‬ر زﻳات خﻮشحاﻟﻪ شﻮ او ﻣزدوري ﻳ‪ ３‬ورزﻳاتﻪ ﻛ‪７‬ه‪.‬‬ ‫ﻫر وخت ﻳ‪ ３‬ﻣرست‪ ３‬ورسره ﻛﻮﻟ‪.３‬‬ ‫＇ﻪ ﻣﻮده وروستﻪ ﻫغﻪ س‪７‬ي د ﻗاضﻲ ﻣزدوري پر‪＋４‬ﻮده او ب‪５‬ﻜاره شﻮ‪ .‬ﻟﻪ ﻳﻮه او بﻞ سره بﻪ‬ ‫گر‪５＄‬ده‪ .‬د خداى ﻛ‪７‬ه وو‪ ،‬ﻟﻪ غﻠﻮ او بد ﻛارو سره ﻣﻠگرى شﻮ‪ .‬ﻳﻮه ورځ ﻳ‪ ３‬د ﻳﻮې ＊‪３％‬‬ ‫غﻮږواﻟ‪ ９‬پ＂‪ ３‬ﻛ‪７‬ې‪ .‬خﻠﻜﻮ ﻫغﻪ وﻧﻴﻮ او د غﻼ پﻪ تﻮر ﻳ‪ ３‬ﻣحﻤﻜ‪ ３‬تﻪ راوست‪ .‬پﻪ ﻣحﻜﻤﻪ‬ ‫ﻛ‪ ３‬ﻫﻤغﻪ ﻗاضﻲ ﻧاست و چ‪ ３‬دى ورسره ＇ﻪ ﻣﻮده د ﻣخﻪ ﻧﻮﻛر و‪ .‬غﻞ ﻳ‪ ３‬ﻗاضﻲ تﻪ وړاﻧدې‬ ‫ﻛ‪.７‬‬ ‫ﻗاضﻲ چ‪ ３‬ﻣزدور وﻟﻴد‪ ،‬ﻧﻮ ډ‪４‬ر خپﻪ شﻮ‪ .‬ﻟﻪ ‪＄‬ان سره ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ دا خﻮ ډ‪４‬ر ﻧﻴﻚ س‪７‬ى‬ ‫و‪ .‬د ﻳﻮ بﻞ چا پﻪ تﻮر بﻪ ﻳ‪ ３‬دﻟتﻪ راوستﻰ وي‪ .‬ﻛﻪ ﻫغﻪ غﻼ ﻛﻮﻻى‪ ،‬ﻧﻮ ﻫغﻪ زﻣا پﻪ ‪＄‬ﻤﻜﻪ ﻛ‪３‬‬ ‫ﻣﻮﻧدﻟﻲ سره زر بﻪ ﻳ‪ ３‬پ＀ ﻛ‪７‬ي وو‪.‬‬ ‫ﻗاضﻲ ترې پﻮ＊تﻨﻪ وﻛ‪７‬ه چ‪ ３‬درواغ او ر＊تﻴا ＇رگﻨد شﻲ‪ .‬ﻫغﻪ ﻫﻢ ورتﻪ ر＊تﻴا ووﻳﻞ او‬ ‫خپﻞ جرم ﻳ‪ ３‬وﻣاﻧﻪ‪ .‬ﻗاضﻲ ورتﻪ ووﻳﻞ‪(( :‬زﻣا پﻪ ‪＄‬ﻤﻜﻪ ﻛ‪ ３‬دې د دې غﻮږواﻟﻴﻮ سﻞ ﻫﻮﻣره‬ ‫سره زر وﻣﻮﻧدل‪ ،‬خﻮ ب‪ ３‬خﻴاﻧتﻪ دې راﻛ‪７‬ل‪ .‬اوس دې دا ﻧا＇ﻴزه غﻮږواﻟ‪ ９‬پ＂‪ ３‬ﻛ‪７‬ي دي‪.‬‬ ‫وﻟ‪３‬؟))‬ ‫ﻣزدور ورتﻪ ووﻳﻞ‪(( :‬ﻟﻮﻣ‪７‬ى ﻣ‪ ３‬ﻟﻪ ＊ﻮ خﻠﻜﻮ سره ﻧاستﻪ او وﻻړه وه‪ .‬پﻪ غﻼ ﻧﻪ پﻮﻫ‪５‬دم او‬ ‫ﻧﻪ ﻣ‪ ３‬بد ﻛاروﻧﻪ ﻛﻮل‪ .‬اوس ﻟﻪ وزگارو او بدﻛاراﻧﻮ سره ﻣﻞ ﻳﻢ؛ ‪＄‬ﻜﻪ پﻪ غﻼ او بدو ﻛاروﻧﻮ‬ ‫روږدى شﻮم))‬ ‫ﻟﻪ پﻮرتﻪ ﻛﻴس‪＇ ３‬خﻪ ﻣﻮ دا ﻧتﻴجﻪ واخﻴستﻪ چ‪ ３‬ﻫﻴ＆ وخت باﻳد ﻟﻪ بدﻛاراﻧﻮ او وزگارو‬ ‫خﻠﻜﻮ سره ﻧاستﻪ وﻻړه وﻧﻪ ﻛ‪７‬و‪ .‬ﻛﻪ ﻛﻠﻪ ﻟﻪ ﻫغﻮى سره ﻧاست‪ ３‬تﻪ اړ شﻮ‪ ،‬باﻳد د ﻫغﻮى ﻟﻪ بدو‬ ‫ﻛاروﻧﻮ ＇خﻪ پﻨد او عبرت واخﻠﻮ‪.‬‬ ‫‪٦٤‬‬

‫ﻟــﻪ بــداﻧــﻮ ســره ﻣــﻪ ﻛ‪５＋‬ﻨﻪ ﻫﻮ＊ﻴاره‬ ‫بــدان تــا باسﻲ ﻟــﻪ ژوﻧـــده ﻟــﻪ روزگـــاره‬ ‫＇ﻮ دې تﻮان وي ﻟﻪ بداﻧﻮ ﻟ‪５‬رې گر‪＄‬ﻪ‬ ‫چ‪ ３‬بد گر‪ ،３＄‬بد پﻪ پر‪ ３＄‬بد ﻛرداره‬

‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪６‬ﻳز‪:‬‬ ‫پﻪ ډ‪４‬رو ！ﻮﻟﻨﻮ ﻛ‪ ３‬دا وﻳﻨا ﻣﻮجﻮده ده چ‪ ３‬س‪７‬ى باﻳد ﻟﻪ بدو خﻠﻜﻮ سره ﻟﻪ ﻧاست‪３‬‬ ‫وﻻړې ‪＄‬ان وژغﻮري‪ .‬اﻧسان د طبﻴعت ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬ﻣﻨﻮﻧﻜﻰ خﻮى ﻟري‪ .‬ددې ﻟپاره چ‪３‬‬ ‫س‪７‬ى ﻟﻪ ﻧاوړو او بدو ﻛاروﻧﻮ خﻮﻧدي پات‪ ３‬شﻲ‪ ،‬باﻳد ﻟﻪ بداﻧﻮ سره خپﻠﻪ ﻧاستﻪ وﻻړه‬ ‫ﻛﻤﻪ ﻛ‪７‬ي‪ .‬ﻟﻪ پﻮﻫاﻧﻮ او عاﻟﻤاﻧﻮ سره ﻧاستﻪ وﻻړه س‪７‬ى د ﻧ‪５‬ﻜﻤرغ‪ ９‬او ﻟﻪ بداﻧﻮ سره‬ ‫د بدﻣرغ‪ ９‬خﻮا تﻪ بﻴاﻳﻲ‪ .‬اوس ﻧﻮ د ﻫرچا خﻮ＊ﻪ چ‪＄ ３‬ان د بدﻣرغ‪ ９‬ﻛﻨدې تﻪ‬ ‫غﻮر‪＄‬ﻮي او ﻛﻪ ﻟﻪ ‪＄‬اﻧﻪ غﻮره او ﻧ‪５‬ک اﻧسان جﻮړوي! غﻮره او ﻧ‪５‬ک اﻧسان خپﻠﻪ ﻫﻢ‬ ‫ﻧ‪５‬کﻤرغﻪ دى او ！ﻮﻟﻨﻪ ﻫﻢ ورسره ﻧ‪５‬کﻤرغﻪ ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې دا ﻟﻮست پﻪ پﻮره پام وﻟﻮﻟﻲ او ﻛﻪ داس‪ ３‬ﻛﻮﻣﻪ ورتﻪ ﻛﻴسﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ زړه‬ ‫وي‪ ،‬ﻧﻮرو زده ﻛﻮوﻧﻜﻮ تﻪ دې ﻳ‪ ３‬وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪ _٢‬ﻟﻪ ﻟﻮست ＇خﻪ تر ﻻسﻪ شﻮى پﻨد دې پﻪ خپﻠﻪ ژبﻪ وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪ _٣‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ پﻮرتﻪ ﻟﻮست ﻛ‪ ３‬د پﻨ‪％‬ﻪ گﻮﻧﻮ (ى) گاﻧﻮ ﻟروﻧﻜ‪ ３‬ﻛﻠﻤ‪ ３‬ب‪５‬ﻠ‪ ３‬او‬ ‫ﻫره ډﻟﻪ دې پﻪ ﻳﻮ ﻟست ﻛ‪ ３‬وﻟﻴﻜﻲ‪.‬‬

‫‪٦٥‬‬

‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پام وﻛ‪７‬ي چ‪ ３‬د ﻟﻮبﻮ اوساعت ت‪５‬رۍ پرﻣﻬال ﻟﻪ چا سره ﻧاستﻪ وﻻړه‬ ‫ﻟري‪.‬‬ ‫د خپﻠﻮ ﻣﻠگرو او ﻫﻤزوﻟﻮ پﻪ پام ک‪ ３‬ﻧﻴﻮﻟﻮ سره دې‪ ،‬دې کﻴس‪ ３‬تﻪ ورتﻪ ﻳﻮه کﻴسﻪ دې سباتﻪ‬ ‫پﻪ ！ﻮﻟگﻲ ک‪ ３‬وواﻳﻲ‪.‬‬

‫ﻛﻪ خپﻠﻮ اوﻻدوﻧﻮ تﻪ ادب ورزده ﻛ‪７‬ئ‪ ،‬دا ﻛار تر ﻫرې ور‪ ３＄‬صدﻗ‪３‬‬ ‫ورﻛﻮﻟﻮ غﻮره دى‪.‬‬ ‫حضرت ﻣحﻤد‬

‫ﻛﻪ سپﻴﻦ اوسره ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻛﻮر ﻛ‪ ３‬تﻞ وي‬ ‫چ‪ ３‬ﻧﻪ ﻳ‪ ３‬عﻠﻢ ﻧﻪ ﻳ‪ ３‬عﻤﻞ وي‬ ‫بﻨﻴاد ﻳ‪ ３‬ﻧشتﻪ أخر بﻪ خﻮار شﻲ‬ ‫بخت بﻪ ترﻛﻮﻣﻪ ورسره ﻣﻞ وي‬ ‫عبداﻟﻘادر خ＂ﻚ‬

‫＊ﻮوﻧﻪ او روزﻧﻪ ﻳﻮه ﻟ‪７‬ۍ ده چ‪ ３‬پﻴﻞ ﻳ‪ ３‬د پﻼر او ﻣﻮر پﻪ ﻻسﻮﻧﻮ ﻛ‪３‬‬ ‫دى‪.‬‬ ‫جان دﻳﻮي‬

‫‪٦٦‬‬

‫پﻨ‪％‬ﻠسﻢ ﻟﻮست‬

‫عبداﻟقادر خان خ＂ك‪ :‬ﻧاﻣتﻮ شاعر‬

‫‪ n‬د پ‪＋‬تﻮ ژب‪ ３‬د کﻼسﻴکﻮ ﻳا پخﻮاﻧﻴﻮ شاعراﻧﻮ او ﻟﻴکﻮاﻟﻮ پﻪ اړه ＇ﻪ ﻣعﻠﻮﻣات‬ ‫ﻟرئ؟‬ ‫د پ‪＋‬تﻮ ژب‪ ３‬پﻪ ادب ک‪ ３‬ډ‪４‬ر ﻧﻮﻣﻴاﻟﻲ شاعران تﻴر شﻮي دي چ‪ ３‬زﻣﻮږ ژبﻪ او ادب‬ ‫ﻳ‪ ３‬غﻨﻲ ک‪７‬ى دى‪ .‬د شعروﻧﻮ دﻳﻮاﻧﻮﻧﻪ ﻟري او د ادب پﻪ ﻧﻮرو برخﻮ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ پﻪ‬ ‫سﻠگﻮﻧﻮ کتابﻮﻧﻪ ﻟﻴکﻠﻲ او ﻣﻮږ تﻪ ﻳ‪ ３‬راپرﻳ‪＋‬ﻲ دي‪ .‬د خﻮشحال خان خ＂ک کﻮرﻧ‪ ９‬پﻪ‬ ‫دې ﻟ‪ ７‬ک‪ ３‬ډ‪４‬ر خدﻣتﻮﻧﻪ ک‪７‬ي دي‪ .‬د دې ﻟﻮﻳ‪ ３‬کﻮرﻧ‪ ９‬ﻳﻮه ＇‪５‬ره عبداﻟﻘادر خان خ＂ک‬ ‫دی چ‪ ３‬پﻪ دې ﻟﻮست ک‪ ３‬د ﻫغﻪ ژوﻧد ﻟﻴک او شعروﻧﻪ ﻟﻮﻟﻮ‪.‬‬ ‫‪٦٧‬‬

‫عبداﻟﻘادر خ＂ﻚ د پ‪＋‬تﻮ ژب‪ ３‬د ستر ﻟﻴﻜﻮال او د تﻮرې او ﻗﻠﻢ خاوﻧد خﻮشحال خان‬ ‫خ＂ﻚ زوى دى‪ .‬د ز‪４８４‬دو ﻧ‪＂５‬ﻪ ﻳ‪ ١٠٦٣( ３‬ﻫـ ‪ .‬ق) ده‪ .‬د ژوﻧد ＊اﻳستﻪ ډ‪４‬ره برخﻪ ﻳ‪ ３‬د‬ ‫وخت پﻪ تﻴارو ﻛ‪ ３‬پ＂ﻪ پات‪ ３‬ده‪ .‬ﻟﻪ ﻛﻮچﻨﻴﻮاﻟﻲ ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ دودﻳزې زده ﻛ‪７‬ې پﻴﻞ ﻛ‪７‬ى و‪ .‬د‬ ‫عبداﻟﻘادرخان د وﻳﻨا ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻰ استاد ﻳ‪ ３‬خپﻞ پﻼر‪ ،‬خﻮشحال خان و‪.‬‬ ‫د عبداﻟﻘادر خان خ＂ﻚ ﻟﻪ اثارو داس‪ ３‬جﻮتﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬ﻫغﻪ ﻟﻮړ عﻠﻤﻲ او ادبﻲ صﻼحﻴت‬ ‫درﻟﻮد‪ .‬خداى ＊ﻪ استعداد ورپ‪５‬رزو ﻛ‪７‬ى و‪ .‬پر پ‪＋‬تﻮ سرب‪５‬ره پﻪ فارسﻲ او عربﻲ ژبﻮ ډ‪４‬ر‬ ‫＊ﻪ پﻮﻫ‪５‬ده‪ .‬عبداﻟﻘادر خان پﻪ دﻳﻨﻲ او ادبﻲ پﻮﻫﻨﻮ ﻛ‪ ３‬ﻟﻮى ﻻس درﻟﻮد او د ﻫﻤدې پﻮﻫﻨﻮ‬ ‫تدرﻳس ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ ﻛاوه‪.‬‬ ‫عبداﻟﻘادر خان خ＂ﻚ د خپﻞ عﻠﻤﻲ‪ ،‬ادبﻲ او فرﻫﻨگﻲ ژوﻧد تر＇ﻨگ سﻴاست تﻪ ﻫﻢ ﻻس‬ ‫ورغ‪％‬ﻮﻟﻰ دى‪ .‬د ﻣﻠﻲ او سﻴاسﻲ ﻫ（ﻮ پﻪ ﻟ‪ ７‬ﻛ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ خپﻞ پﻼر‪ ،‬خﻮشحال خان سره پﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻮ‬ ‫ﻣشﻬﻮرو جگ‪７‬و ﻛ‪ ３‬برخﻪ اخﻴست‪ ３‬وه‪.‬‬ ‫د عبداﻟﻘادر خان خ＂ﻚ شعروﻧﻪ تصﻮفﻲ او عرفاﻧﻲ اړخ ﻫﻢ ﻟري‪.‬‬ ‫زﻣﻮږ د دغﻪ شاعر د ﻣ‪７‬ﻳﻨ‪ ３‬ﻛره ﻧ‪＂５‬ﻪ ＇رگﻨده ﻧﻪ ده‪ ،‬خﻮ د ‪＄‬ﻴﻨﻮ شﻮاﻫدو او تارﻳخﻲ پ‪＋５‬ﻮ‬ ‫ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻣ‪７‬ﻳﻨﻪ د (‪١١٢٥‬ﻫـ ‪ .‬ق) ﻛال پﻪ شاوخﻮا ﻛ‪ ３‬ا！ﻜﻞ شﻮې ده‪.‬‬ ‫د عبداﻟﻘادر خان د اثارو شﻤ‪５‬ره د (‪ )٦٠‬پﻪ شاوخﻮا ﻛ‪＊ ３‬ﻮدل شﻮې ده چ‪ ３‬د اشعارو‬ ‫دﻳﻮان‪ ،‬ﻧصﻴحت ﻧاﻣﻪ‪＇ ،‬ﻠﻮ‪＋４‬ت حدﻳثﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻗصﻴده برده‪ ،‬ﻳﻮسف زﻟﻴخا اوگﻠدستﻪ تر ﻻسﻪ‬ ‫شﻮي او د ادم خان درخاﻧ‪ ９‬او د ﻣعﻤاوو د رساﻟ‪ ３‬ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬اخﻴستﻞ شﻮي دي‪.‬‬ ‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪６‬ﻳز‪:‬‬ ‫عبداﻟﻘادر خان خ＂ﻚ خپﻠ‪ ３‬زده ﻛ‪７‬ې ﻟﻪ خپﻞ پﻼر خﻮشحال خ＂ﻚ ＇خﻪ‬ ‫ترﻻسﻪ ﻛ‪７‬ې دي‪ .‬د ﻫغﻪ ﻟﻪ اثارو ＇خﻪ داس‪ ３‬جﻮتﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬ﻫغﻪ ﻳﻮ پﻮه او د ادبﻲ‬ ‫واك او ＊ﻪ استعداد خاوﻧد و‪ .‬پﻪ فارسﻲ او عربﻲ ژبﻮ ډ‪４‬ر ＊ﻪ پﻮﻫ‪５‬ده‪ .‬عبداﻟﻘادر‬ ‫خان پﻪ دﻳﻨﻲ او ادبﻲ پﻮﻫﻨﻮ ﻛ‪ ３‬ﻟﻮى ﻻس درﻟﻮد او د ﻫﻤدې پﻮﻫﻨﻮ تدرﻳس ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ‬ ‫ﻛاوه‪ .‬ﻧﻮﻣﻮړي زﻳات شﻤ‪５‬ر ﻛتابﻮﻧﻪ ﻟﻴﻜﻠﻲ ﻳا ژباړﻟﻲ دي‪.‬‬ ‫‪٦٨‬‬

‫د عبدالقادر خ＂ک د شعر دغه ب‪５‬لگه ولولئ‪:‬‬

‫غزل‬ ‫ﻣﻪ شﻪ خﻮښ د پادشاﻫ‪ ９‬پﻪ تخت ختﻠﻮ‬ ‫ﻫــﻤــ‪５‬ــشــﻪ ﻳـــ‪ ３‬غـــﻢ ﻛــــﻮه د پــر‪４‬ــﻮتــﻠــﻮ‬ ‫چ‪ ３‬ﻣﻮ اوس ﻛ‪７‬ې پﻪ ﻣظﻠﻮﻣﻮ رډې رډې‬ ‫غــافــﻞ ﻣــﻪ شــﻪ د دې ســتــرگــﻮ د وتﻠﻮ‬ ‫چــ‪ ３‬پ‪５‬شﻪ ﻳــ‪ ３‬ﻫﻤ‪５‬شﻪ دل أزاري وي‬ ‫د ﻫـــغـــﻮ ﻣـــخـــﻮﻧـــﻪ ﻧــــﻪ دي د ﻛــتــﻠــﻮ‬ ‫‪＄‬ﻜﻪ تــﻞ ﻛــ‪７‬ې پــﻪ زردوزو جــاﻣــﻮ ﻛبر‬ ‫چـــ‪ ３‬غــافــﻞ ﻳـــ‪ ３‬د ﻛــفــﻦ د اغﻮستﻠﻮ‬ ‫د اجـــﻞ د ســـﻮرو تــاخــت ﻧــاگــﻬــاﻧــﻲ دى‬ ‫چ‪ ３‬ﻫﻴ＆ ﻛــﻮر ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ خﻼصﻴ‪８‬ي ﻟﻪ ﻧتﻠﻮ‬ ‫ﻫــغــﻪ زړه عــبــداﻟــﻘــادره چــ‪ ３‬ﻣـــرده وي‬ ‫پـــﻪ گـــﻮگـــﻞ دﻧـــﻨـــﻪ ﻧـــﻪ دى د ســاتــﻠــﻮ‬ ‫فعال ت ن‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ خپﻞ وار پﻮرتﻪ شعر پﻪ ډ‪４‬ره ＊ﻪ او ادبﻲ ژبﻪ وواﻳﻲ‪( .‬دﻳﻜﻠﻤﻪ‬ ‫زده‬ ‫دې ﻳ‪ ３‬ﻛ‪７‬ي‪).‬‬

‫‪٦٩‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د ﻟﻮست ﻧﻮي ﻟغتﻮﻧﻪ وار پﻪ وار پﻪ ﻣﻨاسبﻮ او ﻣعﻨا ﻟروﻧﻜﻮ جﻤﻠﻮ‬ ‫ﻛ‪ ３‬وﻛاروي‪.‬‬ ‫دا بﻴت دې پﻪ خپﻠﻪ ژبﻪ ﻣعﻨا ﻛ‪７‬ي‪:‬‬ ‫ﻣﻪ شﻪ خﻮښ د پادشاﻫ‪ ９‬پﻪ تخت ختﻠﻮ‬ ‫ﻫﻤ‪５‬شﻪ ﻳ‪ ３‬غﻢ ﻛﻮه د پر‪４‬ﻮتﻠﻮ‬ ‫دا بﻴت پﻪ ﻧثر واړوئ‪:‬‬ ‫چ‪ ３‬ﻣﻮ اوس ک‪７‬ې پﻪ ﻣظﻠﻮﻣﻮ رډې رډې‬

‫غافﻞ ﻣﻪ شﻪ ددې سترگﻮ د وتﻠﻮ‬ ‫وواﻳﻲ چ‪ ３‬ﻟﻪ گﻠستان ＇خﻪ پر پ‪＋‬تﻮ د ژباړل شﻮي ﻛتاب ﻧﻮم ＇ﻪ شﻰ دى او چا‬ ‫ژباړﻟﻰ دى؟‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ خپﻠﻪ خﻮ＊ﻪ د پﻮرتﻪ شعر درې‪ ،‬درې بﻴتﻪ پﻪ رواﻧﻪ ژبﻪ پﻪ ﻧثر واړوي‬ ‫او سبا دې ﻳ‪ ３‬د ﻧﻮرو ترﻣخﻪ پﻪ ！ﻮﻟگﻲ ﻛ‪ ３‬وواﻳﻲ‪.‬‬

‫شاعران د ارز＊تﻤﻨﻮ او ＊ﻮ اﻧساﻧاﻧﻮ د سر پگ‪７‬ۍ دي‪.‬‬ ‫！اگﻮر‬

‫‪٧٠‬‬

‫شپاړسﻢ ﻟﻮست‬

‫دودﻳزې ﻟﻮب‪３‬‬

‫‪ n‬اﻳا خپﻠ‪ ３‬ﻣﻠﻲ او دودﻳزې ﻟﻮب‪ ３‬پ‪５‬ژﻧئ؟‬ ‫ﻫر وﻟس ‪＄‬اﻧتﻪ ﻣﻠﻲ او دودﻳزې ﻟﻮب‪ ３‬ﻟري‪ .‬افغاﻧستان ﻟﻪ دې پﻠﻮه خﻮرا ب‪６‬اى دى‪.‬‬ ‫پﻪ ﻫ‪５‬ﻮاد ﻛ‪ ３‬پرت‪ ３‬سﻴﻤ‪ ３‬د خپﻞ جغرافﻴاوي اوتارﻳخﻲ ﻣخﻴﻨ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬ب‪５‬ﻼب‪５‬ﻠ‪３‬‬ ‫ﻟﻮب‪ ３‬ﻟري‪ .‬د ﻫ‪５‬ﻮاد پﻪ شﻤال ﻛ‪ ３‬وزﻟﻮبﻪ خﻮرا ﻣﻴﻨﻪ وال ﻟري‪ ،‬پﻪ داس‪ ３‬حال ﻛ‪ ３‬چ‪３‬‬ ‫ساﻧگ‪ ３‬وﻫﻞ د ﻫ‪５‬ﻮاد پﻪ سﻮﻳﻠﻲ وﻻﻳتﻮﻧﻮ ﻛ‪ ３‬خﻮرا اوږد تارﻳخ ﻟري‪ .‬ﻫﻤداس‪ ３‬غ‪８５‬ې‬ ‫ﻧﻴﻮل‪ ،‬خﻮسﻰ ﻛﻮل اوﻧﻮر بﻴا د ﻫ‪５‬ﻮاد پﻪ ډ‪４‬رو سﻴﻤﻮ ﻛ‪ ３‬ترسره ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬زﻳاتره دا ﻟﻮب‪ ３‬د‬ ‫ژﻣﻲ پﻪ ﻣﻮسﻢ ﻛ‪ ３‬ﻛ‪８５‬ي‪.‬‬ ‫‪ n‬د ﻫ‪５‬ﻮاد پﻪ دودﻳزو ﻟﻮبﻮ پﻮﻫ‪５‬دل ＇ﻪ گ＂ﻪ ﻟري؟‬ ‫‪٧١‬‬

‫ﻟﻮب‪ ３‬او سپﻮرت ﻳا بدﻧﻲ روزﻧﻪ د ﻳﻮې ！ﻮﻟﻨ‪ ３‬د عﻤﻮﻣﻲ روزﻧ‪ ３‬ﻳﻮه برخﻪ ده‪ .‬د بدﻧﻲ روزﻧ‪３‬‬ ‫ﻟﻪ ﻻرې د ！ﻮﻟﻨ‪ ３‬د غ‪７‬و روغتﻴاﻳﻲ حاﻟت ＊ﻪ ک‪８５‬ي او ﻳﻮه روغﻪ او ساﻟﻤﻪ ！ﻮﻟﻨﻪ راﻣﻨ‪％‬تﻪ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫پﻪ ساﻟﻤﻪ ！ﻮﻟﻨﻪ ک‪ ３‬بدن او دﻣاغ وده کﻮي‪ .‬ﻟﻪ بدﻧﻲ او دﻣاغﻲ ﻳا فکري ودې پرتﻪ ﻳﻮه ！ﻮﻟﻨﻪ‬ ‫پرﻣختگ ﻧﻪ شﻲ کﻮﻻى‪.‬‬ ‫بدﻧﻲ روزﻧﻪ زﻣﻮږ پﻪ ﻫ‪５‬ﻮاد ﻛ‪ ３‬خﻮرا ﻟرغﻮﻧﻰ تارﻳخ ﻟري او ﻟﻜﻪ د ﻧﻮرو ﻟرغﻮﻧﻮ ارز＊تﻮﻧﻮ‬ ‫او ﻣعﻴاروﻧﻮ پﻪ ＇‪５‬ر ﻣﻮږ تﻪ راپات‪ ３‬ده‪ .‬پﻪ دې ﻟﻮبﻮ ﻛ‪ ３‬بﻪ داس‪ ３‬ﻟﻮب‪ ３‬ﻫﻢ وي چ‪ ３‬ﻧﻪ ﻳﻮازې د‬ ‫وخت د ت‪５‬روﻟﻮ او تفرﻳح ﻟپاره ور＇خﻪ ﻛار اخﻴستﻞ ﻛ‪５‬ده‪ ،‬بﻠﻜ‪ ３‬د جگ‪７‬و پرﻣﻬال ﻫﻢ ډ‪４‬رې‬ ‫گ＂ﻮرې وې‪ .‬دا ﻟﻮب‪ ３‬ﻻ تراوسﻪ د ﻫ‪５‬ﻮاد پﻪ ب‪５‬ﻼ ب‪５‬ﻠﻮ سﻴﻤﻮ او ﻛﻠﻮ باﻧ‪６‬و ﻛ‪ ３‬دود دي‪ .‬ﻟﻪ عادي‬ ‫ور‪＄‬ﻮ پرتﻪ د اختروﻧﻮ او د ﻧﻮي ﻛال پﻪ رادبره ﻛ‪５‬دو زﻳاتره دا ﻟﻮب‪ ３‬پﻪ ډ‪４‬رې ﻣﻴﻨ‪ ３‬او ﻟﻴﻮاﻟتﻴا‬ ‫ترسره ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬پر دې برس‪５‬ره زﻣﻮږ پﻪ ﻫ‪５‬ﻮاد ﻛ‪ ３‬داس‪ ３‬ﻟﻮب‪ ３‬شتﻪ چ‪ ３‬د ﻣاشﻮﻣاﻧﻮ ﻟﻪ خﻮا‬ ‫سرتﻪ رسﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻟﻜﻪ پ＀ پ＂اﻧﻰ‪ ،‬ﻣشﻮا‪１‬ﻰ ﻳا خطﻜان‪ ،‬غﻮز ﻟﻮبﻪ او داس‪ ３‬ﻧﻮرې سﻴﻤﻪ ﻳ‪５‬زې او‬ ‫ﻛﻠﻴﻮاﻟﻲ ﻟﻮب‪.３‬‬ ‫د ﻟﻮﻳاﻧﻮ پﻪ ﻟﻮبﻮ ﻛ‪ ３‬د اس ‪＄‬غﻠﻮل‪ ،‬تﻴ‪８‬ه اچﻮل‪ ،‬خﻮسﻰ‪ ،‬ساﻧگ‪ ３‬وﻫﻞ‪ ،‬وزﻟﻮبﻪ او ﻧﻮر‬ ‫شاﻣﻞ دي‪.‬‬ ‫د اس ‪＄‬غلول‬

‫د اس ‪＄‬غﻠﻮل زﻣﻮږ پﻪ ﻫ‪５‬ﻮاد ﻛ‪ ３‬ﻟرغﻮﻧﻰ تارﻳخ ﻟري‪ .‬دا ﻟﻮبﻪ ﻟﻪ ﻣﻴﻼد ＇خﻪ دﻣخﻪ زﻣﻮږ‬ ‫د ﻫ‪５‬ﻮاد پﻪ ډ‪４‬رو سﻴﻤﻮ ﻛ‪ ３‬دود وه‪ .‬زر گﻮﻧﻪ ﻛﻠﻮﻧﻪ وړاﻧدې د ﻟﻮﻳﻮ ﻗبﻴﻠﻮﻣشراﻧﻮ د اسﻮﻧﻮ گﻠ‪３‬‬ ‫ﻟرﻟ‪ .３‬پﻪ ت‪５‬رو وختﻮﻧﻮ ﻛ‪ ３‬د اس سپرﻟ‪ ９‬او ﻟﻪ اس ＇خﻪ گ＂ﻪ اخﻴستﻞ پﻪ پﻮ‪＄‬ﻲ تشﻜﻴﻼتﻮ ﻛ‪３‬‬ ‫ﻫﻢ ﻳﻮ ﻣﻬﻢ ‪＄‬اى درﻟﻮد‪ .‬دا ﻛار پﻪ بﻠخ‪ ،‬ﻛﻨدوز‪ ،‬تخار او جﻮزجان ﻛ‪ ３‬اوس ﻫﻢ دود دى او‬ ‫ډ‪４‬ره گ＂ﻪ ترې اخﻴستﻞ ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬

‫‪٧٢‬‬

‫تﻴ‪８‬ه اچول‬

‫دا ﻟﻮبﻪ پﻪ ！ﻮل افغاﻧستان‪ ،‬پﻪ ت‪５‬ره بﻴا پﻪ ختﻴ‪％‬ﻮ وﻻﻳتﻮﻧﻮ ﻛ‪ ３‬ډ‪４‬ره دود ده‪ .‬پﻪ دې ﻟﻮبﻪ ﻛ‪３‬‬ ‫ﻫغﻪ ‪＄‬ﻮاﻧان ډ‪４‬ره برخﻪ اخﻠﻲ‪ ،‬چ‪ ３‬عﻤر ﻳ‪ ３‬د ‪ ۱۵‬او ‪ ۳۵‬ﻛﻠﻮﻧﻮ ترﻣﻨ‪ ＃‬وي‪ .‬ددې ﻟﻮب‪ ３‬د‬ ‫ﻟﻮبغاړو شﻤ‪５‬ره دوه تﻨﻪ ﻳا ﻟﻪ دوو ＇خﻪ زﻳاتﻪ وي او زﻳاتره د پسرﻟﻲ پﻪ ﻣﻮسﻢ ﻛ‪ ３‬تر سره ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫پﻪ دې ﻟﻮبﻪ ﻛ‪ ３‬ﻳﻮه داس‪ ３‬تﻴ‪８‬ه ！اﻛﻞ ﻛﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬وزن ﻳ‪ ３‬د ﻫغﻮى د عﻤر پﻪ تﻨاسب وي‪ .‬بﻴا‬ ‫ﻳﻮ ارت ﻣﻴدان ！اﻛﻲ او پﻪ ！اﻛﻠﻲ ‪＄‬اى ﻛ‪ ３‬ﻳﻮه ﻛر＊ﻪ ﻛاږي چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻫغ‪＇ ３‬خﻪ ﻣخﻜ‪ ３‬وﻻړ‬ ‫ﻧﻪ شﻲ‪ .‬ﻟﻪ ﻫغ‪ ３‬وروستﻪ د تﻴ‪８‬ې پﻪ اچﻮﻟﻮ پﻴﻞ ﻛﻮي‪ .‬دا ﻛار پﻪ ﻧﻮبت تر سره ﻛﻴ‪８‬ي او ﻫر ﻫغﻪ‬ ‫＇ﻮک چ‪ ３‬تر ﻧﻮرو ﻳ‪ ３‬تﻴ‪８‬ه وړاﻧدې اچﻮﻟ‪ ３‬وي‪ ،‬د ﻟﻮب‪ ３‬گ＂ﻮﻧﻜﻰ اعﻼﻧﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫خﻮسﻰ‬

‫خﻮسﻰ ﻳﻮه پﻪ زړه پﻮرې ﻟرغﻮﻧ‪ ３‬ﻟﻮبﻪ ده‪ .‬دا ﻟﻮبﻪ د پ‪＋‬تﻨﻮ پﻪ سﻴﻤﻮ‪ ،‬پﻪ ‪＄‬اﻧگ‪７‬ې تﻮگﻪ پﻪ‬ ‫ختﻴ‪％‬ﻮ وﻻﻳتﻮﻧﻮ ﻛ‪ ３‬ډ‪４‬ره دود ده‪ .‬دا ﻟﻮبﻪ د ﻣازﻳگر پر ﻣﻬال او زﻳاتره د پسرﻟﻲ پﻪ وخت ﻛ‪３‬‬ ‫ترسره ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬د ﻟﻮب‪ ３‬د ترسره ﻛﻮﻟﻮ ﻟپاره ﻳﻮ ﻟﻮى او ارت ﻣﻴدان ！اﻛﻞ ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬ﻟﻮبﻪ د دوو ＇ﻠﻮر‬ ‫ﻛسﻴزو ﻳا پﻨ‪％‬ﻪ ﻛسﻴزو ډﻟﻮ ﻟﻪ خﻮا پرﻣخ وړل ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬د ﻟﻮبﻮ ﻟﻪ ډﻟ‪＇ ３‬خﻪ ﻳﻮ‪ ،‬ﻳﻮ تﻦ د ﻟﻮب‪ ３‬د‬ ‫ﻣﻴر ﻳا ﻣشر پﻪ تﻮگﻪ ！اﻛﻞ ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬د ﻣﻴدان پﻪ ﻳﻮې ＇ﻨ‪６‬ې ﻛ‪ ３‬پﻨ‪％‬ﻮس ﻣتره وړاﻧدې ﻳﻮ ‪＄‬اى د‬ ‫پتخ‪ ３‬ﻳا (پت‪ )３‬پﻪ ﻧﻮم ！اﻛﻲ‪ .‬ﻟﻮبﻪ داس‪ ３‬تر سره ﻛﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬دواړه ډﻟ‪ ３‬ﻳﻮ ﻟﻪ بﻞ ＇خﻪ جﻼ ﻳﻮ‬ ‫د بﻞ ﻣخاﻣخ ودرﻳ‪８‬ي‪ .‬ﻳﻮ‪ ،‬ﻳﻮ تﻦ غ‪＋‬تﻠﻰ ﻫﻠﻚ د پتخ‪ ３‬پﻪ ‪＄‬اى ﻛ‪ ３‬وﻻړ وي‪ .‬د دواړو ډﻟﻮ‬ ‫غ‪７‬ي خپﻠ‪＊ ３‬ﻲ پ‪ ３＋‬شاتﻪ ﻛاتﻮي او پﻪ ﻛﻴ‪ ０‬ﻻس ﻳ‪ ３‬گﻮت‪！ ３‬ﻴﻨگﻲ ﻧﻴسﻲ‪ .‬د ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ ډﻟ‪ ３‬غ‪７‬ي‬ ‫ﻫ（ﻪ ﻛﻮي ‪＄‬اﻧﻮﻧﻪ پتخ‪ ３‬تﻪ ورسﻮي‪ ،‬خﻮ د ﻣﻘابﻠ‪ ３‬ډﻟ‪ ３‬ﻟﻮبغاړي ﻳ‪ ３‬ﻣخﻪ ﻧﻴسﻲ‪ .‬ﻟﻮبﻪ تر ﻫغ‪３‬‬ ‫پﻮرې رواﻧﻪ وي چ‪ ３‬ﻳا ！ﻮل غ‪７‬ي وسﻮ‪＄‬ﻲ او ﻳا ‪＄‬اﻧﻮﻧﻪ پتخ‪ ３‬تﻪ ورورسﻮي‪.‬‬

‫‪٧٣‬‬

‫ساﻧگ‪ ３‬وﻫﻞ ﻳا د ﻧ‪５‬زې وﻫﻞ‬

‫د ﻫ‪５‬ﻮاد ﻟﻪ ﻟرغﻮﻧﻮ ﻟﻮبﻮ ＇خﻪ ﻳﻮه ﻫﻢ د ساﻧگ‪ ３‬وﻫﻞ دي‪ .‬د ساﻧگ‪ ３‬ﻟﻪ وﻫﻠﻮ ＇خﻪ ارﻳاﻳاﻧﻮ‬ ‫د جﻨگﻲ اﻟ‪ ３‬پﻪ تﻮگﻪ ﻛار اخﻴست‪ .‬د ﻧ‪５‬زې ﻛ‪＋‬تﻨ‪ ９‬برخﻪ د اوسپﻨ‪ ３‬پﻪ ت‪５‬ره سر پﻮ＊ﻞ شﻮې‬ ‫وي‪ .‬دا ﻟﻮبﻪ د تﻜ‪７‬ه او غ‪＋‬تﻠﻮ ‪＄‬ﻮاﻧاﻧﻮ ﻟﻪ خﻮا پﻪ غ‪＋‬تﻠﻮ او چابﻜﻮ اسﻮﻧﻮ تر سره ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬ددې‬ ‫ﻟﻮب‪ ３‬ﻟپاره ﻟﻮى ﻣﻴدان ！اﻛﻞ ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬وروستﻪ پﻪ دې ﻣﻴدان ﻛ‪ ３‬د ﻳﻮ‪ ،‬ﻳﻮ ﻣتر پﻪ وا！ﻦ درې ‪＄‬اﻳﻪ‬ ‫د ‪ ۳۵‬ساﻧتﻲ ﻣترو پﻪ اوږدواﻟﻲ ﻟرگﻴﻦ ﻣﻮږي پﻪ ‪＄‬ﻤﻜﻪ ک‪！ ３‬ﻚ وﻫﻞ ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬وروستﻪ تﻘرﻳبا‬ ‫د دوو سﻮو ﻣترو پﻪ ﻟﻴرې واﻟﻲ ﻳﻮ ‪＄‬ﻮان د اس پﻪ سپرﻟ‪ ９‬ډ‪４‬ر چابﻚ د ﻣﻮږو پﻪ ﻟﻮر را‪＄‬غﻠﻲ‪.‬‬ ‫ﻛﻠﻪ چ‪ ３‬ﻣﻮږو تﻪ ﻧژدې ﻛﻴ‪８‬ي‪ ،‬خپﻞ ‪＄‬ان د اس پرشا ﻳﻮې خﻮا تﻪ ﻛ‪８‬وي او ﻧﻴزه پﻪ ＊ﻰ ﻻس‬ ‫د ﻣﻮږي پﻪ ﻟﻮر برابروي‪ ،‬تر ﻫغ‪ ３‬چ‪ ３‬ﻣﻮږى د ﻧ‪５‬زې پﻪ واسطﻪ ﻟﻪ ‪＄‬ﻤﻜ‪＇ ３‬خﻪ راوباسﻲ‪ .‬پﻪ‬ ‫دې وخت ﻛ‪ ３‬دوه تﻨﻪ ډوﻟچﻴان ډوﻟﻮﻧﻪ وﻫﻲ‪ .‬ﻛﻠﻪ چ‪ ３‬اس د ﻣﻮږي پﻪ ﻟﻮر ‪＄‬غﻠﻲ د ډوﻟﻮﻧﻮ غ‪８‬‬ ‫د ﻫرې ش‪５‬ب‪ ３‬پﻪ ت‪５‬ر‪４‬دو تﻴزﻳ‪８‬ي‪ .‬ﻛﻠﻪ چ‪ ３‬ﻣﻮږى د ﻧﻴزې پﻪ ＇ﻮﻛﻪ پﻮرتﻪ شﻲ د ډوﻟﻮﻧﻮ شﻮر او‬ ‫زوږ ﻻ پس‪ ３‬ﻣست اوزﻳات شﻲ‪ .‬ﻛﻪ ﻣﻮږى خطا شﻲ د ډوﻟﻮﻧﻮ غ‪ ８‬ﻛرار او پﻪ عادي تﻮگﻪ وﻫﻞ‬ ‫ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬پﻪ دې تﻮگﻪ د ﻟﻮب‪ ３‬گ＂ﻮﻧﻜﻰ او باﻳﻠﻮﻧﻜﻰ اعﻼﻧﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫دا ﻟﻮبﻪ پﻪ غزﻧﻲ او ﻛ＂ﻮاز ﻛ‪ ３‬ډ‪４‬ر دود ده او زﻳاتره د جشﻨﻮﻧﻮ‪ ،‬ودوﻧﻮ او ﻣﻴﻠﻮ پر ﻣﻬال‬ ‫ترسره ﻛ‪８５‬ي‪ .‬دغﻪ راز دا ﻟﻮبﻪ پﻪ ﻣزارشرﻳف او ﻫزاره جاتﻮ ﻛ‪ ３‬ډ‪４‬ر ﻣﻴﻨﻪ وال ﻟري او ﻛﻠﻪ ﻧاﻛﻠﻪ‬ ‫دا ﻟﻮب‪ ３‬جﻮړوي‪.‬‬ ‫وزﻟﻮبﻪ‬

‫وزﻟﻮبﻪ د افغاﻧستان ﻳﻮه ډ‪４‬ره ﻟرغﻮﻧ‪ ３‬ﻟﻮبﻪ ده‪ .‬ډ‪４‬ر خﻠﻚ ﻳ‪ ３‬ﻣﻴﻨﻪ وال دي‪ .‬ددې ﻟﻮب‪ ３‬تارﻳخ‬ ‫د ﻣﻘدوﻧﻲ سﻜﻨدر د ﻳرغﻠﻮﻧﻮ پﻪ تارﻳخ پﻮرې ت‪７‬ي‪ .‬داس‪ ３‬ﻫﻢ وﻳﻞ ﻛﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬ارﻳاﻳﻲ پﻬﻠﻮاﻧاﻧﻮ‬ ‫بﻪ د د＊ﻤﻦ پر ﻟ‪＋‬ﻜر باﻧدې ﻳرغﻠﻮﻧﻪ ﻛﻮل او د ﻫغﻮى ﻟﻪ عسﻜري ‪＄‬اﻳﻮﻧﻮ ＇خﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬ژوﻧدي‪،‬‬ ‫ژوﻧدي خﻠﻚ ﻟﻪ ‪＄‬ان سره پﻪ اسﻮﻧﻮ وړل چ‪ ３‬بﻴا وروستﻪ ﻳ‪ ３‬د ﻳﻮې ﻟﻮب‪ ３‬ب‪２‬ﻪ غﻮره ﻛ‪７‬ه‪ .‬دا‬

‫‪٧٤‬‬

‫ﻟﻮبﻪ د ﻫ‪５‬ﻮاد پﻪ شﻤاﻟﻲ برخﻮ ﻛ‪ ３‬راﻣﻨ‪％‬تﻪ شﻮې‪ ،‬ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ د بﻠخ‪ ،‬سﻤﻨگاﻧﻮ‪ ،‬جﻮزجان‪،‬‬ ‫بدخشان‪ ،‬تخار‪ ،‬ﻛﻨدوز‪ ،‬بغﻼن‪ ،‬فارﻳاب او پروان پﻪ وﻻﻳتﻮﻧﻮ ﻛ‪ ３‬ډ‪４‬ره دود ده‪.‬‬ ‫ددې ﻟﻮب‪ ３‬ﻟﻮبغاړي تﻪ (چاپ اﻧداز) ﻳا (پﻬﻠﻮان) واﻳﻲ‪ .‬ﻟﻮبﻪ پﻪ ﻳﻮ حﻼل شﻮي خﻮسﻲ‬ ‫ترسره ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬د خﻮسﻲ خ‪＂５‬ﻪ تر حﻼﻟﻮﻟﻮ وروستﻪ پاﻛﻮي او د ‪ ۲۴‬ساعتﻮﻧﻮ ﻟپاره پﻪ اوبﻮ ﻛ‪３‬‬ ‫اچﻮل ﻛﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬پﻮستﻜﻰ ﻳ‪！ ３‬ﻴﻨگ او ＊ﻪ ﻛﻠﻚ شﻲ‪ .‬د خﻮسﻲ وزن د ‪ ٤٥_٣٠‬ﻛﻴﻠﻮگراﻣﻮ‬ ‫پﻪ اﻧدازه وي‪.‬‬ ‫د وزﻟﻮب‪ ３‬ﻟپاره د ﻧﻮرو ﻟﻮبﻮ پﻪ ＇‪５‬ر ﻳﻮ ارت ﻣﻴدان ！اﻛﻞ ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬پﻪ ﻫغ‪ ３‬ﻛ‪ ３‬د جگﻮﻟﻮ داﻳره‪،‬‬ ‫د حﻼل داﻳره او بﻴرغ پﻪ ＇رگﻨد ‪＄‬اى ﻛ‪ ３‬پﻪ ﻧ‪＋‬ﻪ ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬ﻟﻮبغاړي پﻪ دوو ډﻟﻮ ﻳا ！ﻴﻤﻮﻧﻮ ک‪３‬‬ ‫ﻟﻮبﻪ ﻛﻮي‪ .‬خﻮسﻰ د جگﻮﻟﻮ پﻪ داﻳره ﻛ‪ ３‬اچﻮل ﻛﻴ‪８‬ي او بﻴا ！ﻮل چاپ اﻧدازان ترې راتاوﻳ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ﻫر ﻳﻮ ﻫ（ﻪ ﻛﻮي‪ ،‬چ‪ ３‬خﻮسﻰ ﻟﻪ ‪＄‬ﻤﻜ‪ ３‬راجگ او د ﻣﻴدان پﻪ بﻠ‪ ３‬برخ‪ ３‬ﻛ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬د بﻴرغ‬ ‫تر＇ﻨگ د حﻼل پﻪ داﻳره ﻛ‪ ３‬واچﻮي‪ .‬ﻟﻪ بﻴرغ ＇خﻪ د خﻮسﻲ راتاوول ﻳﻮه ﻧﻮﻣره ﻟري او د‬ ‫حﻼل پﻪ داﻳره ﻛ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬اچﻮل دوې ﻧﻮﻣرې ﻟري‪.‬‬ ‫دا ﻟﻮبﻪ ﻛﻠﻪ ﻛﻠﻪ د دوو او ﻛﻠﻪ د زﻳاتﻮ ډﻟﻮ ﻟﻪ خﻮا تر سره ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬ﻛﻪ د دوو ډﻟﻮ ترﻣﻨ‪ ＃‬وشﻲ‪،‬‬ ‫ﻧﻮ د ﻟﻮبغاړو شﻤ‪５‬ره ﻟس‪ ،‬ﻟس کسان وي‪ ،‬خﻮ د زﻳاتﻮ ډﻟﻮ د گ‪６‬ون پر ﻣﻬال د ﻫرې ډﻟ‪ ３‬د‬ ‫ﻟﻮبغاړو شﻤ‪５‬ر پﻨ‪％‬ﻪ‪ ،‬پﻨ‪％‬ﻪ کسان وي‪ .‬دا ﻟﻮبﻪ ډ‪４‬ره ستﻮﻧزﻣﻨﻪ او د ！پﻲ ﻛ‪５‬دا او ان ﻛﻠﻪ ﻧاﻛﻠﻪ د‬ ‫ﻣرگ خطر ورسره ﻣﻠگرى وي‪.‬‬ ‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪６‬ﻳز‪:‬‬ ‫زﻣﻮږ ﻫ‪５‬ﻮاد تارﻳخﻲ دودﻳزې ﻟﻮب‪ ３‬ﻟري‪ .‬ﻫره ﻳﻮه ﻳ‪＄ ３‬اﻧتﻪ خپﻞ ارز＊ت ﻟري‪ .‬دا‬ ‫ﻟﻮب‪ ３‬پﻪ ب‪５‬ﻼ ب‪５‬ﻠﻮ سﻴﻤﻮ او ب‪５‬ﻼب‪５‬ﻠﻮ ﻣﻮسﻤﻮﻧﻮ ﻛ‪ ３‬ترسره ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬وزﻟﻮبﻪ‪ ،‬ساﻧگ‪ ３‬وﻫﻞ‪،‬‬ ‫تﻴ‪８‬ه اچﻮل‪ ،‬خﻮسﻰ او ﻧﻮرې پﻪ زړه پﻮرې ﻟﻮب‪ ３‬دي‪ .‬پﻪ دودﻳزو ﻟﻮبﻮ ﻛ‪ ３‬زﻳات‪ ３‬گ＂‪３‬‬ ‫پرت‪ ３‬دي‪ .‬د بدﻧﻲ روزﻧ‪ ３‬ﻟﻪ ﻻرې بدن پﻴاوړى ﻛﻴ‪８‬ي‪＊ ،‬ﻪ اخﻼق پﻪ اﻧسان ﻛ‪ ３‬وده‬ ‫ﻛﻮي‪ ،‬اﻧسان د ！ﻮﻟﻨ‪ ３‬ارز＊تﻤﻦ غ‪７‬ى ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬ﻫﻤدارﻧگﻪ پﻪ ﻣﻠﻲ ﻛچﻪ د ﻣﻠﻲ وحدت‪،‬‬ ‫ورورگﻠﻮۍ او ﻳﻮواﻟﻲ د ودې او پراختﻴا ﻟپاره خﻮرا ارز＊ت ﻟري‪.‬‬

‫‪٧٥‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پر پﻨ‪％‬ﻮډﻟﻮ وو‪４‬شﻞ شﻲ‪:‬‬ ‫ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ ډﻟﻪ دې د اس ‪＄‬غﻠﻮﻟﻮ‪،‬‬ ‫دوﻳﻤﻪ ډﻟﻪ دې د تﻴ‪８‬ې اچﻮﻟﻮ‪،‬‬ ‫در‪４‬ﻤﻪ ډﻟﻪ دې د خﻮسﻲ‪،‬‬ ‫＇ﻠﻮرﻣﻪ ډﻟﻪ دې د ساﻧگ‪ ３‬وﻫﻠﻮ‪ ،‬او‬ ‫پﻨ‪％‬ﻤﻪ ډﻟﻪ دې د وزﻟﻮب‪ ３‬پﻪ اړه خپﻞ ﻣعﻠﻮﻣات د ！ﻮﻟگﻲ پﻪ وړاﻧدې وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪ _٢‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د ﻻﻧدې پﻮ＊تﻨﻮ ‪＄‬ﻮابﻮﻧﻪ وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫بدﻧﻲ روزﻧﻪ د ﻧﻴکﻮ اخﻼﻗﻮ پﻪ پراخﻮﻟﻮ ک‪＇ ３‬ﻪ گ＂ﻪ ﻟري؟ بﻴان ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫د بدﻧﻲ روزﻧ‪！ ３‬ﻮﻟﻨﻴزې گ＂‪ ３‬ﻛﻮﻣ‪ ３‬دي؟‬ ‫بدﻧﻲ روزﻧﻪ زﻣﻮږ روغتﻴا تﻪ ＇ﻪ گ＂ﻪ ﻟري؟‬ ‫‪ _٣‬زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ ﻣتﻦ ک‪ ３‬خاص ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ‪ ،‬عام ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻣفرد او جﻤع ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ پﻪ گﻮتﻪ‬ ‫او پﻪ ب‪５‬ﻠﻮ ب‪５‬ﻠﻮ ﻟﻴکﻮ ک‪ ３‬دې ﻳ‪ ３‬وﻟﻴکﻲ‪.‬‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ ﻛﻮر ﻛ‪ ３‬ﻟﻪ خپﻞ پﻼر‪ ،‬تره ﻳا بﻞ خپﻠﻮان ＇خﻪ پﻮ＊تﻨﻪ وﻛ‪７‬ي چ‪ ３‬د‬ ‫ﻫغﻮى د ‪＄‬ﻮاﻧ‪ ９‬پﻪ وخت ک‪ ３‬کﻮﻣ‪ ３‬کﻮﻣ‪ ３‬ﻟﻮب‪ ３‬پﻪ کﻮم کﻮم ﻣﻮسﻢ ک‪ ３‬ډ‪４‬رې دود وې‪ .‬زده‬ ‫کﻮوﻧکﻲ دې پخپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬د دغﻮ ﻟﻮبﻮ پﻪ اړه ﻟﻪ ﻫغﻮى ＇خﻪ ﻣعﻠﻮﻣات وﻟﻴکﻲ او سبا تﻪ‬ ‫دې پﻪ ！ﻮﻟگﻲ ک‪ ３‬پرې خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪٧٦‬‬

‫اووﻟسﻢ ﻟﻮست‬

‫ﻫاﻧس كرستﻴﻦ اﻧدرسﻦ‬ ‫‪Hans Christian Anderson‬‬

‫‪ n‬ﻟﻪ ﻣﻠﻲ او ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟﻮ ادبﻲ ＇‪５‬رو ＇خﻪ د چا ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ اخﻴستﻠﻰ شئ؟‬ ‫د ﻣﻠﻲ او وﻟسﻲ ادبﻲ ＇‪５‬رو پﻪ ＇ﻨگ ﻛ‪ ３‬د ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟﻮ ادبﻲ ＇‪５‬رو او د ﻫغﻮى د ژوﻧد‬ ‫ﻟﻴﻚ او ادبﻲ اثارو پ‪５‬ژﻧدﻧﻪ زﻳات ارز＊ت ﻟري‪ .‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ د ﻫغﻮى ﻟﻪ ژوﻧد ﻟﻴﻚ‬ ‫＇خﻪ اغ‪５‬زﻣﻦ ﻛﻴ‪８‬ي او ﻫﻤدارﻧگﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ادبﻲ اثارو ＇خﻪ خﻮﻧد اخﻠﻲ او پﻪ ‪＄‬ان ﻛ‪３‬‬ ‫د استعداد او پﻴاوړتﻴا فﻜراو سﻮچ ورسره پﻴدا ﻛﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬ﻛﻪ وﻛ‪７‬اى شﻲ‪ ،‬ﻳﻮه ورځ‬ ‫ﻫغﻮى ﻫﻢ دغﻪ ﻛچ‪ ３‬تﻪ ورس‪５‬داى شﻲ‪ .‬ﻣﻮږ دﻟتﻪ پﻪ دې ﻟ‪７‬ۍ ﻛ‪ ３‬د ﻫاﻧس ﻛرستﻴﻦ‬ ‫اﻧدرسﻦ ﻟﻨ‪ ６‬پ‪５‬ژﻧدﻟﻴﻚ او د ﻛﻴسﻮ ﻳﻮه ب‪５‬ﻠگﻪ راوړې ده‪ .‬اﻧدرسﻦ ﻛﻮچﻨﻴاﻧﻮ تﻪ د ﻛﻴسﻮ‬ ‫پﻪ ﻟﻴﻜﻠﻮ ک‪ ３‬خﻮرا ﻣشﻬﻮره ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟﻪ ادبﻲ ＇‪５‬ره ده‪.‬‬ ‫‪ n‬اﻳا د اﻧدرسﻦ ﻧﻮم ﻣﻮ اور‪４‬دﻟﻰ دى؟‬ ‫‪ n‬وﻟ‪ ３‬ﻣﻮږ د ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟﻮ ادبﻲ ＇ﻴرو ژوﻧد ﻟﻴک ﻟﻮﻟﻮ؟‬ ‫‪٧٧‬‬

‫ﻫاﻧس ﻛرستﻴﻦ اﻧدرسﻦ (‪ ١٨٧٥ – ١٨٠٥‬م) ډﻧﻤارﻛﻲ شاعر او ﻛﻴسﻪ ﻟﻴﻜﻮﻧﻜﻰ و‪.‬‬ ‫پﻼر ﻳ‪ ３‬ﻣﻮچﻲ و‪ .‬ﻫاﻧس د ‪＄‬ﻮاﻧ‪ ９‬عﻤر پﻪ ب‪５‬ﻮزﻟ‪ ９‬ﻛ‪ ３‬ت‪５‬ر او ﻳﻮ ﻣتفﻜر او حساس ‪＄‬ﻮان ترې‬ ‫جﻮړ شﻮ‪ .‬پﻪ (‪ )١٤‬ﻛﻠﻨ‪ ９‬ﻛ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬پﻼر ﻣ‪ ７‬شﻮ او ﻣﻮر ﻳ‪ ３‬بﻞ ﻣ‪７５‬ه وﻛ‪ .７‬ﻧﻮﻣﻮړي ﻟﻪ ستﻮﻧزﻣﻦ‬ ‫ژوﻧد سره سره ﻳﻮه غﻨدوﻧﻜ‪ ３‬ﻣﻨظﻮﻣﻪ ﻗطعﻪ وﻟﻴﻜﻠﻪ‪ .‬دې ﻛار ﻫغﻪ تﻪ زﻳات برﻳاﻟﻴتﻮب ورپﻪ‬ ‫برخﻪ ﻛ‪ .７‬اﻧدرسﻦ ډ‪４‬ر داستاﻧﻮﻧﻪ او ﻛﻴس‪ ３‬وﻟﻴﻜﻠ‪ ３‬چ‪ ３‬زﻳاتره ﻳ‪ ３‬ﻛﻮچﻨﻴاﻧﻮ تﻪ ﻟﻴﻜﻞ شﻮي‬ ‫دي‪ .‬اﻧدرسﻦ ﻧﻪ ﻳﻮازې د ډﻧﻤارك ﻟﻪ ﻧﻮﻣﻴاﻟﻴﻮ ﻟﻴﻜﻮاﻟﻮ ＇خﻪ گ‪２‬ﻞ ﻛ‪８５‬ي‪ ،‬بﻠﻜ‪ ３‬د ﻧ‪７‬ۍ ﻟﻪ سترو‬ ‫ﻟﻴﻜﻮاﻻﻧﻮ ＇خﻪ ﻫﻢ شﻤ‪５‬رل ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫دﻟتﻪ د ﻫاﻧس ﻛرستﻴﻦ اﻧدرسﻦ د ((شﻬزادگ‪９‬اوﻧخﻮد)) او ((بﻠبﻞ او سﻮر ‪－‬ﻞ)) د کﻴسﻮ دوه‬ ‫پ‪＋‬تﻮ ژباړې راوړو‪.‬‬

‫شﻬزاد گ‪ ９‬او ﻧخﻮد‬ ‫پﻪ پخﻮا زﻣاﻧﻮ ﻛ‪ ３‬ﻳﻮ شﻬزاده و‪ .‬شﻬزاده غﻮ＊تﻞ پﻪ ﻳﻮې ＊‪ ３‬او ب‪６‬اﻳ‪ ３‬ﻛﻮرﻧ‪ ９‬ﻛ‪ ３‬واده‬ ‫وﻛ‪７‬ي‪ .‬ددې ﻛار ﻟپاره ﻳ‪ ３‬ډ‪４‬رو ﻟرو اوﻧژدې سﻴﻤﻮ تﻪ سفروﻧﻪ وﻛ‪７‬ل‪.‬‬ ‫شﻬزاده پﻪ خپﻠﻮ سفروﻧﻮ ﻛ‪ ３‬ﻟﻪ ب‪５‬ﻼ ب‪５‬ﻠﻮ ﻛﻮرﻧﻴﻮ سره وﻟﻴدل‪ ،‬خﻮ د ﻫغﻮى پﻪ ﻛﻮرﻧﻴﻮ ﻛ‪３‬‬ ‫ﻳ‪ ３‬د ‪＄‬ان وړ او ﻣﻨاسبﻪ ﻧجﻠ‪ ９‬وﻧﻪ ﻣﻮﻧدﻟﻪ‪ .‬پﻪ پاى ﻛ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬د واده فﻜر ﻟﻪ سر ＇خﻪ واﻳستﻪ او‬ ‫خپﻞ ﻫ‪５‬ﻮاد تﻪ راستﻮن شﻮ‪.‬‬ ‫پﻪ ﻳﻮې تﻮپاﻧﻲ شپ‪ ３‬ﻛ‪ ３‬چ‪ ３‬بر‪＋４‬ﻨا ！ﻮل ﻫسﻚ رو＊اﻧﻮﻟﻮ او ډ‪４‬ر سخت باران ور‪４‬ده‪ ،‬د‬ ‫شﻬزاده د پﻼر (پاچا) د ﻣا‪ ９１‬د دروازې ！ﻜﻮل تر غﻮږه شﻮل‪ .‬پاچا وارخطا شﻮ اوﻟﻪ ‪＄‬اﻳﻪ جگ‬ ‫شﻮ‪ .‬خپﻞ خدﻣتگار تﻪ ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ چ‪ ３‬ﻻړ شﻲ او د ﻣا‪ ９１‬دروازه پراﻧﻴزي او وگﻮري چ‪ ３‬پﻪ‬ ‫دې شپﻪ ﻛ‪＇ ３‬ﻮك دروازه ！ﻜﻮي؟ ﻛﻠﻪ چ‪ ３‬خدﻣتگار دروازه پراﻧﻴستﻠﻪ‪ ،‬وﻳ‪ ３‬ﻟﻴدل چ‪ ３‬ﻳﻮه‬ ‫ﻧجﻠ‪ ９‬باران ﻟﻤده ﻛ‪７‬ې او ﻟﻪ سر او ﻣخ ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬اوبﻪ رواﻧ‪ ３‬دي‪ .‬ﻧجﻠ‪ ９‬راﻧﻨﻮتﻪ‪ .‬ﻫغﻪ دوﻣره‬ ‫ﻟﻤده شﻮې وه چ‪ ３‬پﻪ ﻫر‪＄‬اى ﻛ‪ ３‬بﻪ در‪４‬ده‪ ،‬ﻫغﻪ ‪＄‬اى بﻪ ﻟﻤد‪４‬ده‪.‬‬ ‫‪٧٨‬‬

‫ﻣﻠﻜ‪ ３‬ترې وپﻮ＊تﻞ‪(( :‬تﻪ ＇ﻮك ﻳ‪３‬؟))‬ ‫ﻧجﻠ‪＄ ９‬ﻮاب ورﻛ‪(( :７‬ستاسﻮ د گاوﻧ‪６‬ي ﻫ‪５‬ﻮاد د حاﻛﻢ ﻟﻮر‪)).‬‬ ‫ﻣﻠﻜ‪ ３‬او پادشاه ﻳﻮبﻞ تﻪ وﻛتﻞ‪ .‬ﻣﻠﻜ‪ ３‬پﻪ ورو ووﻳﻞ‪(( :‬زه ﻫغﻪ ﻧﻦ شپﻪ ازﻣاﻳﻢ او ﻣعﻠﻮﻣﻮم‬ ‫ﻳ‪ ３‬چ‪ ３‬ﻫغﻪ ر＊تﻴا واﻳﻲ او ر＊تﻴا ﻫﻢ شﻬزادگ‪ ９‬ده او ﻛﻪ ﻧﻪ؟))‬ ‫وروستﻪ ﻧﻮ پرتﻪ ﻟﻪ دې چ‪ ３‬چاتﻪ وواﻳﻲ‪ ،‬خپﻠ‪ ３‬ﻛﻮ！‪ ３‬تﻪ ﻻړه‪ .‬خپﻠﻪ بستره ﻳ‪ ３‬ﻟرې‬ ‫ﻛ‪７‬ه او ﻳﻮ ﻧخﻮد ﻳ‪ ３‬پﻪ بستره ﻛ‪ ３‬ﻛ‪＋５‬ﻮد‪ .‬بﻴا ﻳ‪ ３‬د ب‪２‬ﻜﻮ ﻳﻮ تﻮشﻚ پﻪ ﻫغ‪ ３‬ﻫﻮار ﻛ‪ .７‬خپﻠﻮ‬ ‫خدﻣتگاراﻧﻮ تﻪ ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ ﻫغﻪ ﻧجﻠ‪ ９‬دې ﻛﻮ！‪ ３‬تﻪ راوﻟﻲ او ورتﻪ دې وواﻳﻲ چ‪ ３‬پﻪ دې بسترې‬ ‫ﻛ‪ ３‬وﻳده شﻲ‪.‬‬ ‫سﻬار د وختﻪ چ‪ ３‬شﻬزادگ‪ ９‬ﻟﻪ خﻮبﻪ را پا＇‪５‬ده‪ ،‬ﻧﻮ ﻣﻠﻜ‪ ３‬ترې وپﻮ＊تﻞ‪(( :‬اﻳا بﻴگا دې‬ ‫سﻢ خﻮب وﻛ‪７‬؟))‬ ‫ﻧجﻠ‪ ９‬پﻪ ‪＄‬ﻮاب ﻛ‪ ３‬ووﻳﻞ‪(( :‬ﻧﻪ‪ ،‬ب‪５‬گاه ﻫﻴ＆ خﻮب راﻧغﻰ‪＄ .‬اى ﻣ‪＊ ３‬ﻪ ﻧﻪ و‪ .‬ډ‪４‬ره خرابﻪ‬ ‫شپﻪ ﻣ‪ ３‬ت‪５‬ره ﻛ‪７‬ه‪)).‬‬ ‫پادشاه اوﻣﻠﻜﻪ د ﻧجﻠ‪ ９‬ﻟﻪ ‪＄‬ﻮاب ＇خﻪ ډ‪４‬ر خﻮشحاﻟﻪ شﻮل‪ .‬ﻫغﻮى پﻮه شﻮل‪ ،‬دا ﻫغﻪ‬ ‫ﻧجﻠ‪ ９‬ده چ‪ ３‬ﻫغﻮى ورپس‪ ３‬گر‪＄‬ﻲ‪＄ .‬ﻜﻪ ﻳﻮه حساسﻪ او ‪＄‬ﻴرﻛﻪ ﻧجﻠ‪ ９‬ﻛﻮﻻى شﻲ تر‬ ‫تﻮشﻚ ﻻﻧدې ﻳﻮ ﻧخﻮد وپ‪５‬ژﻧﻲ‪.‬‬ ‫پادشاه او ﻣﻠﻜ‪ ３‬خپﻞ زوى خبر ﻛ‪ ７‬چ‪ ３‬ﻳﻮه ﻣﻨاسبﻪ ﻧجﻠ‪ ９‬ﻳ‪ ３‬ورتﻪ ﻣﻮﻧدﻟ‪ ３‬ده‪ .‬ﻫغﻪ پﻪ‬ ‫خپﻠﻮ پ‪＋‬ﻮ دې ﻣا‪ ９１‬تﻪ راغﻠ‪ ３‬ده‪ .‬ﻟﻪ ﻫغ‪ ３‬وروستﻪ شﻬزاده ﻟﻪ ﻫغ‪ ３‬ﻧجﻠ‪ ９‬سره واده وﻛ‪ .７‬ﻫغﻪ‬ ‫ﻧخﻮد ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻣﻨاسب ‪＄‬اى ﻛ‪ ３‬د ﻳﻮ ﻳادگار پﻪ تﻮگﻪ ﻛ‪＋５‬ﻮد او کﻠﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬چ‪ ３‬ﻫغ‪ ３‬تﻪ ﻛتﻞ‪ ،‬ﻫغﻪ‬ ‫باراﻧﻲ شپﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬ﻳاد‪４‬دﻟﻪ‪.‬‬

‫‪٧٩‬‬

‫بﻠبﻞ او سﻮر‪－‬ﻞ‬ ‫پﻪ ！ﻮﻟﻮ ختﻴ‪％‬ﻮ اشعارو ﻛ‪ ３‬د بﻠبﻞ او د ‪－‬ﻞ د ﻣﻴﻨ‪ ３‬خبرې ﻛﻴ‪８‬ي؛ ‪＄‬ﻜﻪ چ‪ ３‬د شپ‪ ３‬پﻪ‬ ‫تﻮرې تﻴاره ﻛ‪ ３‬سﻨدر بﻮل بﻠبﻞ د خپﻞ خﻮشبﻮﻳﻪ ‪－‬ﻞ ﻟپاره سﻨدرې واﻳﻲ‪.‬‬ ‫ﻣا (ازﻣﻴر) تﻪ پﻪ ＇‪５‬رﻣﻪ پرتﻮ ﻟﻮړو سﻴﻤﻮ ﻛ‪ ،３‬چ‪＇ ３‬اروان پﻜ‪ ３‬خپﻞ او＊ان ﻣخﻜ‪ ３‬ﻛ‪７‬ي‬ ‫وو‪ ،‬ﻳﻮ سﻮر ‪－‬ﻞ وﻟﻴد‪ .‬وحشﻲ ﻛﻮترې د اسﻤاﻧ（ﻜﻮ وﻧﻮ پﻪ ＇اﻧ‪／‬ﻮ او ＊اخﻮﻧﻮ ﻛ‪ ３‬ﻻﻧدې‬ ‫باﻧدې اﻟﻮتﻠ‪ ３‬او ب‪２‬ﻜ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬د سپﻴﻨﻮ زرو پﻪ ＇‪５‬ر ‪＄‬ﻠ‪５‬دې‪ .‬ﻛﻠﻪ بﻪ چ‪ ３‬پرې د ﻟﻤر وړاﻧ‪３／‬‬ ‫ﻟ‪５／‬دې ﻧﻮ د ﻣرغﻠرو پﻪ ＇‪５‬ر بﻪ بر‪５＋４‬دې‪.‬‬ ‫د سﻮر ‪－‬ﻞ د بﻮ！ﻲ پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ﻛ‪ ３‬ﻳﻮ ‪－‬ﻞ و‪ ،‬چ‪ ３‬تر ﻧﻮرو ‪－‬ﻼﻧﻮ ډ‪４‬ر ＊ﻜﻠﻰ و‪ .‬ﻳﻮ بﻠبﻞ د‬ ‫ﻫغ‪ ３‬تر ＇ﻨ‪ ，‬ﻧاست و او خپﻞ خﻮږ او درد ﻳ‪ ３‬ورتﻪ غ‪８‬وﻟﻮ‪ .‬خﻮ سﻮر ‪－‬ﻞ چﻮپ و‪ .‬ان ﻳﻮ‬ ‫＇ا＇ﻜﻰ شبﻨﻢ ﻳ‪ ３‬د خﻮاخﻮږۍ د او＊ﻜﻮ پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ ﻟﻪ پا‪１‬ﻮ ＇خﻪ ﻧﻪ ＇（‪５‬ده‪－ .‬ﻞ د ﻳﻮې تﻴ‪８‬ې‬ ‫پﻪ سﻴﻨ‪ ３‬پر‪４‬ﻮتﻰ و‪ .‬سﻮر ‪－‬ﻞ ووﻳﻞ‪(( :‬ﻫﻮﻣر‪ ،‬د ﻧ‪７‬ۍ تر ！ﻮﻟﻮ ＊ﻪ شاعر دﻟتﻪ وﻳده دى‪ .‬زه خپﻞ‬ ‫عطر ترې ‪＄‬اروم او ﻛﻪ تﻮپان پا‪ ３１‬پا‪ ３１‬ﻛ‪７‬م‪ ،‬د ﻫغﻪ پرﻣخ ﻳ‪ ３‬شﻴﻨدم‪ .‬د ﻧ‪７‬ۍ ستر سﻨدربﻮل‬ ‫دﻟتﻪ خاورې شﻮى او ﻣا ﻟﻪ دې خاورې ＇خﻪ سر راپﻮرتﻪ ﻛ‪７‬ى دى‪ .‬زه دﻫغﻪ د ﻗبر ﻳﻮ سﻮر ‪－‬ﻞ‬ ‫ﻳﻢ‪ .‬داس‪ ３‬ﻣغرور او ＊ﻜﻠﻰ ‪－‬ﻞ چ‪ ３‬تا ب‪５‬ﻮزﻟﻲ بﻠبﻞ تﻪ ﻧﻪ غﻮړ‪８４‬م‪ )).‬بﻠبﻞ غﻤ‪／‬ﻴﻦ شﻮ اودوﻣره‬ ‫سﻨدرې ﻳ‪ ３‬ووﻳﻠ‪ ３‬چ‪ ３‬پﻪ ‪＄‬ﻤﻜ‪ ３‬وﻟﻮ‪４‬د او ﻣ‪ ７‬شﻮ‪.‬‬ ‫ﻳﻮ سﻮدا‪－‬ر ﻟﻪ او＊اﻧﻮ سره ﻫﻠتﻪ ورس‪５‬د‪ .‬د سﻮدا‪－‬ر ﻛﻮچﻨﻲ زوى ﻣ‪ ７‬ﻣرغﻪ وﻣﻮﻧد او د ستر‬ ‫شاعر د ﻣ‪７‬ي تر＇ﻨ‪ ，‬ﻳ‪＊ ３‬خ ﻛ‪ .７‬باد سﻮر ‪－‬ﻞ و＊ﻮراوه‪ .‬شپﻪ راغﻠﻪ‪ .‬سﻮر ‪－‬ﻞ خپﻠ‪ ３‬پا‪３１‬‬ ‫ﻟﻪ ‪＄‬اﻧﻪ راتاوې ﻛ‪７‬ې چ‪ ３‬تﻮد شﻲ‪ .‬ﻳﻮه ډﻟﻪ بﻬرﻧﻴان ﻫﻠتﻪ راغﻠﻞ‪ .‬د ﻫغﻮى پﻪ ډﻟﻪ ﻛ‪ ３‬د شﻤال‬ ‫ﻳﻮ شاعر و‪ .‬ﻫغﻪ ‪－‬ﻞ وشﻜﻮﻟﻮ او د خپﻞ ﻛتاب پﻪ پا‪１‬ﻮ ﻛ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻛ‪＋５‬ﻮد او د ﻧ‪７‬ۍ بﻠ‪ ３‬برخ‪،３‬‬ ‫‪٨٠‬‬

‫ﻳعﻨ‪ ３‬خپﻞ ﻫ‪５‬ﻮاد تﻪ ﻳ‪ ３‬ﻳﻮړ‪ .‬سﻮر ‪－‬ﻞ ﻟﻪ غﻢ او ﻛ‪７‬او ＇خﻪ ﻣ‪７‬اوى شﻮ او د ﻛتاب د پا‪１‬ﻮ پﻪ ﻣﻨ‪＃‬‬ ‫ﻛ‪ ３‬وﻳده شﻮ‪ .‬ﻛﻠﻪ چ‪ ３‬ﻫغﻪ شاعر خپﻞ ﻫ‪５‬ﻮاد تﻪ ورس‪５‬د‪ ،‬ﻛتاب ﻳ‪ ３‬پراﻧﻴست او وﻳ‪ ３‬وﻳﻞ‪:‬‬ ‫((دا ‪－‬ﻞ ﻣ‪ ３‬د ﻳﻮ ستر شاعر ﻟﻪ ﻗبر ＇خﻪ شﻜﻮﻟﻰ دى‪)).‬‬ ‫سﻮر ‪－‬ﻞ دا ！ﻮﻟﻪ ﻛﻴسﻪ پﻪ خﻮب ﻛ‪ ３‬ﻟﻴدﻟ‪ ３‬وه‪ .‬ﻛﻠﻪ چ‪ ３‬ﻟﻪ خﻮب ＇خﻪ پا＇‪５‬د‪ ،‬د ﻳخ باد‬ ‫د ﻟ‪５／‬دو ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻳ‪ ３‬ﻳخﻨﻲ وشﻮه او ﻟﻪ پا‪１‬ﻮ ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬ﻳﻮ ＇ا＇ﻜﻰ شبﻨﻢ د شاعر پﻪ ﻗبر وﻟﻮ‪４‬د‪.‬‬ ‫ﻛﻠﻪ چ‪ ３‬ﻟﻤر سﻬار خپﻞ سر ‪＄‬ﻤﻜ‪ ３‬تﻪ راﻫسﻚ ﻛ‪ ،７‬سﻮر ‪－‬ﻞ ﻟﻪ پخﻮا ＇خﻪ ډ‪４‬ر ＊ﻜﻠﻰ‬ ‫بر‪５＋４‬ده‪ .‬تﻮده ورځ وه او ‪－‬ﻞ پﻪ خپﻞ تﻮد ﻫ‪５‬ﻮاد‪ ،‬اسﻴا ﻛ‪ ３‬و‪ .‬د پ‪＋‬ﻮ غ‪８‬وﻧﻪ واور‪４‬دل شﻮل‪＇ .‬ﻮ‬ ‫تﻨﻪ بﻬرﻧﻴان ﻫغ‪ ３‬خﻮا تﻪ راروان وو‪ .‬د ﻫغﻮى پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ﻛ‪ ３‬د شﻤاﻟﻲ سﻴﻤ‪ ３‬ﻳﻮشاعر و‪ .‬ﻫغﻪ ‪－‬ﻞ‬ ‫وشﻜﻮﻟﻮ‪ ،‬ﻣچ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻛ‪ ７‬او خپﻞ ﻫ‪５‬ﻮاد تﻪ ﻳ‪ ３‬ﻳﻮړ‪.‬‬ ‫‪－‬ﻞ ﻟﻜﻪ ﻣﻮﻣﻴاﻳﻲ بدن د شاعر پﻪ ﻛتاب ﻛ‪ ３‬پروت و‪ .‬ﻫر ﻛﻠﻪ چ‪ ３‬بﻪ شاعر خپﻞ ﻛتاب‬ ‫پراﻧﻴستﻪ‪ ،‬وﻳﻞ بﻪ ﻳ‪(( :３‬د سترشاعر د ﻗبر ‪－‬ﻞ))‪ ،‬بس ﻫغس‪ ３‬چ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬پﻪ خﻮب ﻛ‪ ３‬ﻟﻴدﻟﻰ‬ ‫و‪.‬‬ ‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪６‬ﻳز‪:‬‬ ‫ﻫاﻧس ﻛرستﻴﻦ اﻧدرسﻦ پﻪ ﻳﻮې ب‪５‬ﻮزﻟ‪ ３‬ﻛﻮرﻧ‪ ９‬ﻛ‪ ３‬زﻳ‪４８‬دﻟﻰ دى‪ .‬پﻼر ﻳ‪ ３‬ﻣﻮچﻲ‬ ‫و‪ .‬د ﻛﻮچﻨﻴﻮاﻟﻲ او ‪＄‬ﻮاﻧ‪ ９‬عﻤر ﻳ‪ ３‬پﻪ ډ‪４‬ره تﻨگسﻪ ک‪ ３‬ت‪５‬ر ﻛ‪７‬ى دى‪ .‬ﻧﻮﻣﻮړى د خﻮرا‬ ‫ت‪５‬ز فﻜر خاوﻧد و‪ .‬ﻟﻪ ستﻮﻧزو سره سره ﻳ‪ ３‬خپﻠﻪ ﻫﻴﻠﻪ ﻟﻪ ﻻسﻪ ور ﻧﻪ ﻛ‪７‬ه‪ .‬د غﻨدﻟﻮ ﻳﻮه‬ ‫ﻣﻨظﻮﻣﻪ ﻳ‪ ３‬وﻟﻴﻜﻠﻪ‪ .‬دې ﻣﻨظﻮﻣ‪ ３‬د ﻫغﻪ بخت راوﻳ） ﻛ‪ ７‬او ﻟﻪ دې ﻻرې د خﻠﻜﻮ‬ ‫پﻪ خﻮﻟﻮ ﻛ‪ ３‬وﻟﻮ‪４‬د‪ .‬اﻧدرسﻦ ډ‪４‬رې ﻛﻴس‪ ３‬او داستاﻧﻮﻧﻪ وﻟﻴﻜﻞ چ‪ ３‬زﻳاتره برخﻪ ﻳ‪３‬‬ ‫ﻛﻮچﻨﻴاﻧﻮ تﻪ ﻟﻴﻜﻞ شﻮې ده‪ .‬اﻧدرسﻦ ﻧﻪ ﻳﻮازې پﻪ ډﻧﻤارك ﻛ‪ ３‬چ‪ ３‬د ﻫغﻪ اصﻠﻲ‬ ‫！ا！ﻮبﻰ دى‪ ،‬ﻣشﻬﻮر دى‪ ،‬بﻠﻜ‪ ３‬پﻪ ﻧ‪７‬ۍ ﻛ‪ ３‬ﻟﻪ سترو ﻟﻴﻜﻮاﻟﻮ ＇خﻪ گ‪２‬ﻞ ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬

‫‪٨١‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻻﻧدې پﻮ＊تﻨﻮ تﻪ ‪＄‬ﻮابﻮﻧﻪ وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫أﻳا تاسﻮ تر دې دﻣخﻪ د اﻧدرسﻦ ﻛﻮﻣﻪ ﻛﻴسﻪ ﻟﻮست‪ ３‬ده؟ ﻛﻪ ﻫﻮ ﻧﻮ ﻧﻮم ﻳ‪ ３‬واخﻠئ‪.‬‬ ‫د اﻧدرسﻦ د ﻣاشﻮﻣتﻮب او ‪＄‬ﻮاﻧ‪ ９‬عﻤر ＇ﻨگﻪ ت‪５‬ر شﻮى دى؟‬ ‫أﻳا د ژوﻧد ﻟﻪ ！ﻮﻟﻮ ستﻮﻧزو اوتﻨگسﻮ سره سره ﻳ‪ ３‬خپﻠﻪ ﻫﻴﻠﻪ ﻟﻪ ﻻسﻪ ورﻛ‪７‬ې وه؟‬ ‫أﻳا د اﻧدرسﻦ د ((شﻬزادگ‪ ９‬اوﻧخﻮد)) ﻛﻴس‪ ３‬درتﻪ خﻮﻧد درﻛ‪７‬؟‬ ‫‪ -۲‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ پﻮرتﻪ ﻟﻮست ﻛ‪ ３‬خاص ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ پﻪ ﻳﻮ ﻟست اوعام ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ پﻪ بﻞ‬ ‫ﻟست ﻛ‪ ３‬وﻟﻴﻜﻲ او ﻳﻮﻟﻪ بﻞ سره دې ﻣﻘابﻠﻪ ﻛ‪７‬ي‪.‬‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻫ（ﻪ وﻛ‪７‬ي‪ ،‬د خپﻠ‪ ３‬تجرب‪ ３‬ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬او ﻳا ﻫﻢ د ﻣﻮر او پﻼر پﻪ ﻣرستﻪ‬ ‫ﻳﻮه ﻛﻴسﻪ وﻟﻴﻜﻲ او پﻪ بﻠﻪ ورځ دې پﻪ ！ﻮﻟگﻲ ک‪ ３‬د ﻧﻮرو ترﻣخﻪ وﻟﻮﻟﻲ‪.‬‬

‫ﻳﻮازې ﻫﻴﻠﻪ شرط ﻧﻪ دى‪ ،‬د ﻫغ‪ ３‬د ﻻستﻪ راوړﻧ‪ ３‬ﻟپاره ﻫ（ﻪ اوﻫاﻧد‬ ‫ﻫﻢ شرط دى‪.‬‬ ‫ﻫاﻧس ﻛرستﻴﻦ اﻧدرسﻦ‬

‫‪٨٢‬‬

‫اتﻠسﻢ ﻟﻮست‬

‫د ﻣطاﻟع‪ ３‬ارز＊ت‬

‫‪ n‬أﻳا تاسﻮ ﻟﻪ ﻣطاﻟع‪ ３‬خﻮﻧد اخﻠئ؟‬ ‫پﻪ ت‪５‬رو ﻟﻮستﻮﻧﻮ ﻛ‪ ３‬ﻣﻮ د زده ﻛ‪７‬ې پﻪ اړه ﻳﻮ ＇ﻪ وﻟﻮستﻞ‪ .‬دﻟتﻪ د ﻣطاﻟع‪ ３‬پﻪ اړه‬ ‫غ‪８‬ﻳ‪８‬و‪ .‬ﻣطاﻟعﻪ ﻟﻮستﻠﻮ تﻪ واﻳﻲ‪ .‬ﻛ‪５‬داى شﻲ دا ﻟﻮست د ﻳﻮ ﻛتاب‪ ،‬ﻳﻮې ور‪＄‬پا‪ ３１‬ﻳا‬ ‫ﻳﻮې ﻣجﻠ‪ ３‬ﻣتﻦ وي‪ ،‬ﻳﻮه ﻛﻴسﻪ وي ﻳا بﻞ ﻛﻮم ﻳﻮ روزﻧﻴز ﻣطﻠب‪ .‬ﻣطاﻟعﻪ ﻧﻮر ډوﻟﻮﻧﻪ‬ ‫ﻫﻢ ﻟري‪ .‬ﻟﻴدل او ﻣشاﻫده کﻮل ﻫﻢ د ﻣطاﻟع‪ ３‬برخﻪ ده‪ .‬اﻧسان ﻟﻜﻪ ＇ﻨگﻪ چ‪ ３‬د خپﻞ‬ ‫بدن د ودې ﻟپاره خﻮړو او ورزش تﻪ اړتﻴا ﻟري‪ ،‬ﻫﻤداس‪ ３‬د فﻜر او ذﻫﻦ د ودې ﻟپاره‬ ‫ﻣطاﻟع‪ ３‬تﻪ اړتﻴا ﻟري‪ .‬دا ﻣطاﻟعﻪ ﻳﻮازې د ＊ﻮوﻧ‪％‬ﻲ او درسﻲ ﻛتابﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﻻرې ﻻس تﻪ‬ ‫ﻧﻪ را‪＄‬ﻲ‪ ،‬بﻠﻜ‪ ３‬اﻧسان باﻳد د ذﻫﻦ د ﻻ ودې ﻟپاره پﻪ ﻣﻮضﻮع پﻮرې اړوﻧد ﻧﻮر ﻛتابﻮﻧﻪ‬ ‫او ﻟﻴﻜﻨ‪ ３‬ﻫﻢ وﻟﻮﻟﻲ‪.‬‬ ‫‪ n‬د ﻣطاﻟع‪ ３‬ﻟﻪ ﻻرې ＇ﻪ شﻰ ترﻻسﻪ ﻛﻮﻻى شﻮ؟‬ ‫‪ n‬ﻣطاﻟعﻪ زﻣﻮږ د ژوﻧد ﻟپاره ＇ﻪ ارز＊ت ﻟري؟‬

‫‪٨٣‬‬

‫ﻣطاﻟعﻪ ﻳﻮازې پﻪ کتاب پﻮرې ﻣحدوده ﻧﻪ ده‪ .‬د ﻛتابﻮﻧﻮ او ﻟﻴﻜﻞ شﻮو ﻣتﻨﻮﻧﻮ د ﻟﻮستﻠﻮ تر‬ ‫＇ﻨگ د خپﻞ چاپ‪５‬رﻳال او پﻪ ﻫغ‪ ３‬ﻛ‪ ３‬د پرتﻮ شﻴاﻧﻮ پﻪ ﻫﻜﻠﻪ سﻮچ ﻛﻮل ﻫﻢ د ﻣطاﻟع‪ ３‬ﻳﻮه‬ ‫برخﻪ ده‪ .‬د ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬پﻪ تﻮگﻪ‪ ،‬غروﻧﻪ‪ ،‬سﻴﻨدوﻧﻪ‪ ،‬سﻤﻨدروﻧﻪ‪＄ ،‬ﻨگﻠﻮﻧﻪ‪ ،‬طبﻴعﻲ ﻣﻨظرې‪ ،‬ﻟﻤر‪،‬‬ ‫سپﻮږﻣ‪ ９‬او ستﻮري او داس‪ ３‬ﻧﻮر شﻴان زﻣﻮږ شاوخﻮا تﻪ پراتﻪ دي‪ .‬پﻪ دې ﻫﻜﻠﻪ سﻮچ ﻛﻮل‬ ‫چ‪ ３‬دا ！ﻮل د اﻧسان د گ＂‪ ３‬او خداﻳﻲ ﻧظام د ！ﻴﻨگ‪＋‬ت پﻪ ﻣﻮخﻪ راﻣﻨ‪％‬تﻪ شﻮي او ﻫر ﻳﻮ زﻣﻮږ‬ ‫پﻪ ژوﻧد ﻣستﻘﻴﻤ‪ ３‬او ﻳا غﻴر ﻣستﻘﻴﻤ‪ ３‬اغ‪５‬زې ﻟري‪ .‬ﻛﻪ پﻪ دوى ﻛ‪ ３‬ﻳﻮ ﻳا ！ﻮل ﻧﻪ واى‪＇ ،‬ﻪ بﻪ‬ ‫پ‪ ）５‬شﻮي واى او زﻣﻮږ پر ژوﻧد بﻪ ﻳ‪＇ ３‬ﻪ ډول اغ‪５‬زه ک‪７‬ې واى؟‬ ‫ﻣطاﻟعﻪ ﻳﻮ ﻣﻬارت او وړتﻴا ده او د ﻣﻴﻨ‪ ３‬ﻟﻪ ﻻرې پﻪ اﻧساﻧاﻧﻮ ک‪ ３‬پﻴدا ک‪８５‬ي‪ .‬د ﻧ‪７‬ۍ ！ﻮﻟﻮ‬ ‫پﻮﻫاﻧﻮاو ﻟﻴﻜﻮاﻟﻮ‪ ،‬ﻧﻮ＊تگراﻧﻮ (ﻣخترعﻴﻨﻮ) اوﻧﻮرو د خپﻠ‪ ３‬ژورې ﻣطاﻟع‪ ３‬ﻟﻪ ﻻرې ﻧاپ‪５‬ژﻧدل‬ ‫شﻮې او تر ‪＄‬ﻤﻜ‪ ３‬ﻻﻧدې پ＂‪ ３‬خزاﻧ‪ ３‬او سرچﻴﻨ‪ ３‬د بشر د خدﻣت ﻟپاره چﻤتﻮ ﻛ‪７‬ي دي‪.‬‬ ‫پﻪ ور‪＄‬پا‪１‬ﻮ‪ ،‬ﻣجﻠﻮ او ﻧﻮرو ﻣﻬاﻟﻨﻴﻮ خپروﻧﻮ ﻛ‪ ３‬گ‪６‬ون او د ﻫغﻮ ﻟﻮستﻞ س‪７‬ى پﻪ ﻫ‪５‬ﻮاد ﻛ‪３‬‬ ‫دﻧﻨﻪ او ﻟﻪ ﻫ‪５‬ﻮاده بﻬر ﻟﻪ ور‪＄‬ﻨﻴﻮ پ‪＋５‬ﻮ ＇خﻪ خبروي‪ .‬د ﻧاوﻟﻮﻧﻮ‪ ،‬ﻛﻴسﻮ او داستاﻧﻮﻧﻮ ﻟﻮستﻞ د‬ ‫اﻧسان فﻜري ‪＄‬ﻮاك غ‪＋‬تﻠﻰ ﻛﻮي‪ .‬د دﻳﻨﻲ او ﻣذﻫبﻲ ﻛتابﻮﻧﻮ ﻟﻮستﻞ او ﻣطاﻟعﻪ س‪７‬ى ﻟﻪ دﻳﻨﻲ‬ ‫ﻣﻮضﻮعاتﻮ سره اشﻨا ﻛﻮي‪ .‬د رادﻳﻮ او تﻠﻮﻳزﻳﻮن د روزﻧﻴزو او عﻠﻤﻲ خپروﻧﻮ اور‪４‬دل او ﻟﻴدل‬ ‫س‪７‬ى پﻪ فﻜري ﻟحاظ ب‪６‬اﻳﻮي‪ .‬د تفرﻳحﻲ فﻠﻤﻮﻧﻮ ﻧﻨداره د س‪７‬ي دﻣاغ پﻴاوړى ﻛﻮي او ست‪７‬ﻳا‬ ‫ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ وړي‪.‬‬ ‫د ﻣطاﻟع‪ ３‬د ﻫر اړخ‪５‬زو گ＂ﻮ پﻪ پام ﻛ‪ ３‬ﻧﻴﻮﻟﻮ سره باﻳد ﻣﻮږ خپﻞ وخت وزگار ت‪５‬ر ﻧﻪ ﻛ‪７‬و‪.‬‬ ‫تﻞ ﻣﻮ ﻛتاب پﻪ ﻻس ﻛ‪ ３‬وي‪ .‬ﻫر‪＄‬اى چ‪ ３‬وي‪ ،‬ددې وخت ﻟرو چ‪ ３‬ﻛتاب وﻟﻮﻟﻮ‪ ،‬د خپﻞ‬ ‫شاوخﻮا پﻪ ﻫﻜﻠﻪ فﻜر وﻛ‪７‬و او د ﻫر ＇‪５‬ز پﻪ باره ﻛ‪ ３‬ﻟﻪ ‪＄‬ان ＇خﻪ پﻮ＊تﻨ‪ ３‬وﻛ‪７‬و‪ .‬وخت‬ ‫ﻟﻜﻪ سره زر دى اوﻫﻴ（ﻮك سره زر وړﻳا ﻟﻪ ﻻسﻪ ﻧﻪ ورﻛﻮي‪ .‬ﻣطاﻟعﻪ ！اﻛﻠﻰ ‪＄‬اى او وخت ﻧﻪ‬ ‫ﻟري‪ .‬پﻪ ﻫر وخت او ﻫر‪＄‬اى ﻛ‪ ３‬ﻛﻮﻟﻰ شﻮ‪ ،‬ﻳﻮ ＇ﻪ شﻰ وﻟﻮﻟﻮ‪ .‬ﻛﻪ سروﻳس تﻪ سترگ‪ ３‬پﻪ ﻻر‬ ‫واوسﻮ‪ ،‬ﻛﻪ پﻪ ﻣﻮ！ر ﻛ‪ ３‬واوسﻮ‪ ،‬ﻛﻪ پﻪ ﻛﻮر ﻛ‪ ３‬واوسﻮ ﻳا بﻞ ﻫر ‪＄‬اى‪ ،‬د ﻣطاﻟع‪ ３‬ﻟپاره وخت‬ ‫‪٨٤‬‬

‫او فرصت ﻟرو‪ ،‬باﻳد ﻟﻪ ﻻسﻪ ﻳ‪ ３‬ورﻧﻪ ﻛ‪７‬و‪ .‬ﻳﻮازې ﻫغﻪ ﻣﻬال چ‪ ３‬ﻟﻪ اﻧسان سره پات‪ ３‬ک‪８５‬ي‪،‬‬ ‫ﻫغﻪ د ﻣطاﻟع‪ ３‬ﻣﻬال دى او بس‪.‬‬ ‫ﻣطاﻟعﻪ او ﻟﻮست ﻫﻢ د ژوﻧد د ﻣﻬﻤﻮ ﻣﻮضﻮعاگاﻧﻮ پﻪ ＇‪５‬ر ！ﻴﻨگ ﻫﻮډ او عزم تﻪ اړتﻴا‬ ‫ﻟري‪ .‬د دې کار ﻟپاره باﻳد خپﻞ کاروﻧﻪ ＊ﻪ پﻼن ک‪７‬و او ﻣطاﻟع‪ ３‬تﻪ زﻳات وخت ورک‪７‬و‪ .‬دا ﻳﻮ‬ ‫حﻘﻴﻘت دى‪ ،‬ﻣﻮږ ﻫغﻪ کاروﻧﻪ ＊ﻪ سرتﻪ رسﻮﻻى شﻮ چ‪ ３‬ﻣﻴﻨﻪ ورسره وﻟرو‪.‬‬ ‫پﻪ ﻟﻮست او ﻣطاﻟع‪ ３‬ک‪ ３‬باﻳد خپﻞ حﻮاس پﻪ کار واچﻮو‪ .‬پﻪ تﻴره بﻴا غﻮږ او سترگ‪ ３‬د‬ ‫ﻣﻮضﻮعگاﻧﻮ پﻪ درک ک‪＄ ３‬اﻧگ‪７‬ى ارز＊ت ﻟري‪ .‬د اور‪４‬دو ﻟﻪ ﻻرې کﻮﻻى شﻮ د ﻟﻮست‬ ‫ﻣفﻬﻮم پﻴدا ک‪７‬و‪＊ .‬ﻪ بﻪ دا وي چ‪ ３‬د فﻮرﻣﻮﻟﻮﻧﻮ او ﻟغاتﻮ د ﻳادوﻟﻮ پر ‪＄‬اى د ﻫغﻮى شکﻞ او‬ ‫ب‪ ３２‬حافظ‪ ３‬تﻪ وسپارو او ﻣحتﻮا ﻳ‪ ３‬ﻳاده ک‪７‬و‪.‬‬

‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪６‬ﻳز‪:‬‬ ‫ﻣطاﻟعﻪ د اﻧسان ذﻫﻦ پﻴاوړى ﻛﻮي‪ .‬ﻫغس‪ ３‬چ‪ ３‬ورزش بدن پﻴاوړى ﻛﻮي‪ ،‬دغﻪ‬ ‫شان ﻣطاﻟعﻪ د اﻧسان ذﻫﻦ او فﻜر پﻴاوړى ﻛﻮي‪ .‬ﻫرﻛتاب‪ ،‬ﻣجﻠﻪ ﻳا د ﻟﻮستﻠﻮ بﻞ ﻛﻮم‬ ‫＇ﻴز چ‪ ３‬پﻪ ﻫر‪＄‬اى او ﻫر وخت ﻛ‪ ３‬پﻪ ﻻس راغﻠﻞ‪ ،‬باﻳد وﻳ‪ ３‬ﻟﻮﻟﻮ‪ .‬واﻳﻲ‪ ،‬ﻫر ﻛتاب‬ ‫پﻪ ﻳﻮ وار ﻟﻮستﻠﻮ ارزي‪ .‬د ژوﻧد ！ﻮﻟ‪ ３‬عﻠﻤﻲ اړتﻴاوې پﻪ درسﻲ ﻛتابﻮﻧﻮ ﻛ‪ ３‬ﻧشتﻪ‪ .‬دا‬ ‫ﻛتابﻮﻧﻪ تاسﻮ تﻪ د زده ﻛ‪７‬ې ﻻرې چارې در＊ﻴﻲ او ﻫﻤدغﻪ ﻻرې دي چ‪ ３‬تاس‪ ３‬پرې‬ ‫خپﻠﻪ پﻮﻫﻪ ﻟﻪ ﻧﻮرو ﻛتابﻮﻧﻮ ＇خﻪ تر ﻻسﻪ ﻛﻮئ‪ .‬باﻳد تﻞ ﻣطاﻟعﻪ وﻛ‪７‬و او ﻳﻮه ش‪５‬بﻪ ﻫﻢ‬ ‫ب‪５‬ﻜاره ت‪５‬ره ﻧﻪ ﻛ‪７‬و‪ .‬درسﻲ کتابﻮﻧﻪ ﻟکﻪ د ＇راغ پﻪ ＇‪５‬ر دي اوﻣﻮږ تﻪ ﻧﻮر گ＂ﻮر کتابﻮﻧﻪ‬ ‫＊ﻴﻲ‪.‬‬

‫‪٨٥‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د ﻻﻧدې پﻮ＊تﻨﻮ تشرﻳحﻲ ‪＄‬ﻮابﻮﻧﻪ وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫أﻳا د ﻣطاﻟع‪ ３‬ﻟپاره ！اﻛﻠﻰ وخت او‪＄‬اى شتﻪ؟ بﻴان ﻳ‪ ３‬ﻛ‪７‬ئ‬ ‫أﻳا ﻟﻪ ﻣطاﻟع‪ ３‬پرتﻪ اﻧسان خپﻠﻪ پﻮﻫﻪ پراخﻮﻟﻰ شﻲ؟ ＇ﻨگﻪ؟ بﻴان ﻳ‪ ３‬ﻛ‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ _٢‬د ﻻﻧدې جﻤﻠﻮ خاﻟﻲ ‪＄‬اﻳﻮﻧﻪ پﻪ ﻣﻨاسبﻮ ﻛﻠﻤﻮ پر پﻨسﻞ ډك ﻛ‪７‬ئ‪:‬‬ ‫ﻣطاﻟعﻪ ﻳﻮ ﻣﻬارت او ‪ ...........‬ده‪.‬‬ ‫‪ ................‬د اﻧسان فﻜر اوذﻫﻦ پﻴاوړى ﻛ‪７‬ي‪.‬‬ ‫ﻫر ﻛتاب ﻳﻮ وار پﻪ ‪ ...............‬ارزي‪.‬‬ ‫‪ _٣‬پﻨ‪％‬ﻪ تﻨﻪ زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د ﻣطاﻟع‪ ３‬پﻪ اړه دوې‪ ،‬دوې دﻗﻴﻘ‪ ３‬خبرې وﻛ‪７‬ي او ﻧﻮر‬ ‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ترﻳﻨﻪ د ﻣﻮضﻮع پﻪ اړه پﻮ＊تﻨ‪ ３‬وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ خپﻞ ﻛﻮر ﻛ‪ ３‬د ﻣطاﻟع‪ ３‬ﻟپاره د ﻛﻮر د غ‪７‬و پﻪ ﻣرستﻪ ﻳﻮ ﻛتاب ﻳا‬ ‫ﻣجﻠﻪ ﻳا ﻛﻮﻣﻪ ور‪＄‬پا‪１‬ﻪ و！اﻛﻲ او پﻪ بﻠﻪ ورځ دې ﻧﻮرو زده ﻛﻮوﻧﻜﻮ تﻪ د ﻫغﻪ د ﻣطاﻟع‪ ３‬د گ＂ﻮ‬ ‫پﻪ اړه خبرې وﻛ‪７‬ي‪.‬‬

‫‪٨٦‬‬

‫ﻧﻮﻟسﻢ ﻟﻮست‬

‫د ﻳﻮواﻟﻲ گ＂ﻪ‬

‫‪ n‬تاس‪ ３‬د ﻳﻮواﻟﻲ پﻪ خﻮﻧد پﻮﻫﻴ‪８‬ئ؟‬ ‫د ﻳﻮواﻟﻲ او اتفاق پﻪ اړه ﻣﻮ پﻪ ت‪５‬رو ！ﻮﻟگﻴﻮ ﻛ‪ ３‬ﻳادوﻧﻪ ﻛ‪７‬ې ده‪ .‬دﻟتﻪ پﻪ ﻟﻨ‪ ６‬ډول ﻳﻮه‬ ‫ﻛﻴسﻪ چ‪ ３‬پﻜ‪ ３‬پﻪ عﻤﻠﻲ ډول د ﻳﻮواﻟﻲ خﻮﻧد ﻧغ‪＋‬تﻰ دى‪ ،‬ﻟﻮﻟﻮ‪ .‬ﻳﻮواﻟﻰ ﻟﻪ کﻮرﻧ‪９‬‬ ‫＇خﻪ ﻧﻴﻮﻟ‪ ３‬ان د ﻫ‪５‬ﻮاده پﻪ کچﻪ ډ‪４‬ر ضروري دى‪＇ .‬ﻨگﻪ چ‪ ３‬ﻳﻮه وړه کﻮرﻧ‪ ９‬د ب‪３‬‬ ‫اتفاﻗ‪ ９‬ﻟﻪ کبﻠﻪ خراب‪８５‬ي ﻫﻤدارﻧگﻪ ﻳﻮ ﻫ‪５‬ﻮاد ﻫﻢ د خپﻠﻮ وگ‪７‬و ﻟﻪ ب‪ ３‬اتفاﻗ‪＇ ９‬خﻪ ډ‪４‬ر‬ ‫زﻳان ﻣﻮﻣﻲ‪.‬‬ ‫‪ n‬تاسﻮ د ﻳﻮواﻟﻲ د ارز＊ت پﻪ اړه ＇ﻪ ﻣعﻠﻮﻣات ﻟرئ؟‬ ‫‪ n‬د ﻳﻮواﻟﻲ گ＂ﻪ ＇ﻪ ده؟‬ ‫‪٨٧‬‬

‫واﻳﻲ‪ ،‬ﻳﻮه ورځ د ﻛﻮترو ﻳﻮ س‪５‬ﻞ راغﻰ او پﻪ ﻳﻮې ﻛروﻧدې ﻛ‪ ３‬ﻛ‪５＋‬ﻨاست‪ .３‬ﻫﻠتﻪ د غﻨﻤﻮ‬ ‫داﻧ‪ ３‬پرت‪ ３‬وې‪ .‬ﻳﻮې ﻛﻮترې وﻟ‪５‬دﻟ‪ ،３‬ورواﻟﻮتﻪ‪ ،‬داﻧﻮ تﻪ ﻛ‪５＋‬ﻨاستﻪ او پﻪ ！ﻮﻟﻮﻟﻮ ﻳ‪ ３‬پﻴﻞ وﻛ‪.７‬‬ ‫ﻧﻮرې ﻛﻮترې ﻫﻢ ورپس‪ ３‬ورغﻠ‪ ３‬او پﻪ داﻧﻮ ！ﻮﻟﻮﻟﻮ ﻟگﻴا شﻮې‪ .‬ﻛﻠﻪ چ‪ ３‬پﻪ داﻧﻮ ﻣ‪７‬ې شﻮې‪ ،‬د‬ ‫اﻟﻮتﻠﻮ تﻜﻞ ﻳ‪ ３‬وﻛ‪＇ .７‬ﻮ ﻛﻮترې پﻪ دام ﻛ‪ ３‬ﻧ‪＋‬ت‪ ３‬وې‪ ،‬واﻧﻪ اﻟﻮتﻼى شﻮې‪ .‬ﻫرې ﻳﻮې ش＂ﻨﻜ‪３‬‬ ‫وﻫﻠ‪ ３‬چ‪＄ ３‬ان خﻼص ﻛ‪７‬ي‪ ،‬خﻮ ＇ﻪ ﻳ‪ ３‬ﻻس تﻪ راﻧغﻠﻞ‪.‬‬ ‫پﻪ دوى ﻛ‪ ３‬ﻳﻮه ﻫﻮ＊ﻴاره ﻛﻮتره وه‪ ،‬وﻳ‪ ３‬وﻳﻞ‪(( :‬ﻫغﻪ وخت چ‪ ３‬ﻣﻮږ دا خﻮﻧدورې داﻧ‪３‬‬ ‫ﻟ‪５‬دﻟ‪ ３‬وې‪ ،‬باﻳد فﻜر ﻣﻮ ﻛ‪７‬ى واى چ‪ ３‬دا داﻧ‪ ３‬چا او د ＇ﻪ ﻟپاره اچﻮﻟ‪ ３‬دي‪ .‬ﻛﻪ ﻣﻮ فﻜر‬ ‫ﻛ‪７‬ى واى پﻪ دې ﻛ‪７‬او بﻪ اختﻪ شﻮي ﻧﻪ وو‪ .‬اوس ﻫﻢ باﻳد ﻳﻮ فﻜر وﻛ‪７‬و‪ ،‬ﻛ‪５‬داى شﻲ ‪＄‬اﻧﻮﻧﻪ‬ ‫خﻼص ﻛ‪７‬و‪ .‬ﻟ‪８‬ه دﻣﻪ وﻛ‪７‬ئ‪ ،‬ﻛﻠﻪ چ‪ ３‬ﻣا ووﻳﻞ ﻧﻮ ！ﻮﻟ‪ ３‬پﻪ ﻳﻮ دم ﻟﻪ ‪＄‬اﻳﻪ پﻮرتﻪ شئ‪)).‬‬ ‫＊ﻜاري چ‪ ３‬ﻟ‪＇ ８‬ﻪ وړاﻧدې ﻧاست و‪ ،‬وﻳ‪ ３‬ﻟﻴدل چ‪ ３‬ﻛﻮترې پﻪ دام ﻛ‪ ３‬ﻧ‪＋‬ت‪ ３‬دي‪،‬‬ ‫ورﻣﻨ‪６‬ه ﻳ‪ ３‬ﻛ‪７‬ه‪ .‬پﻪ دې وخت ﻛ‪ ３‬ﻫغ‪ ３‬ﻫﻮ＊ﻴارې ﻛﻮترې د پﻮرتﻪ ﻛ‪５‬دو اﻣر وﻛ‪！ .７‬ﻮﻟ‪ ３‬ﻳﻮ دم‬ ‫ﻟﻪ ‪＄‬ﻤﻜ‪ ３‬پﻮرتﻪ شﻮې‪ .‬دام ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ‪＄‬ان سره پﻪ ﻫﻮا ﻛ‪ ７‬او ﻻړې‪.‬‬ ‫＊ﻜاري چ‪ ３‬دا حال وﻟﻴد د ﻛﻮترو پﻪ ﻟﻮر ﻳ‪ ３‬ورﻣﻨ‪６‬ه ﻛ‪７‬ه‪ .‬ﻟ‪８‬ه ش‪５‬بﻪ وروستﻪ ﻳ‪ ３‬ﻛﻮترې ﻟﻪ‬ ‫سترگﻮ پﻨا شﻮې‪ .‬د ＊ﻜاري تﻤﻪ پرې شﻮه او ست‪７‬ى ستﻮﻣاﻧﻪ راستﻮن شﻮ‪.‬‬

‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪６‬ﻳز‪:‬‬ ‫ﻛﻮترې وږې وې‪ .‬د داﻧﻮ خﻮړﻟﻮ ﻟپاره پﻪ ﻳﻮې ﻛروﻧدې ﻛ‪ ３‬ﻛ‪５＋‬ﻨاست‪ .３‬پﻪ داﻧﻮ‬ ‫خﻮړﻟﻮ ﻳ‪ ３‬پﻴﻞ وﻛ‪ .７‬خبرې ﻧﻪ وې چ‪＊ ３‬ﻜاري ورتﻪ دام اﻳ‪＋‬ﻰ و‪ .‬داﻧ‪ ３‬ﻳ‪！ ３‬ﻮﻟ‪ ３‬ﻛ‪７‬ې‪،‬‬ ‫ﻣ‪７‬ې شﻮې‪ ،‬غﻮ＊تﻞ ﻳ‪ ３‬چ‪ ３‬واﻟﻮزي‪ .‬ﻳﻮ ＇ﻮ کﻮترې واﻟﻮت‪ ،３‬خﻮ ﻧﻮرې پﻪ دام ﻛ‪３‬‬ ‫ﻧ‪＋‬ت‪ ３‬وې‪ .‬پﻪ پات‪ ３‬شﻮو ﻛﻮترو ﻛ‪ ３‬ﻳﻮه ﻫﻮ＊ﻴاره ﻛﻮتره وه‪ .‬ﻳﻮه ﻻره ﻳ‪ ３‬وسﻨجﻮﻟﻪ‪！ .‬ﻮﻟﻮ‬ ‫ورسره وﻣﻨﻠﻪ‪ .‬پﻪ ﻳﻮ غ‪ ８‬واﻟﻮت‪ .３‬دام ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ‪＄‬ان سره پﻪ ﻫﻮا او ‪＄‬اﻧﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬د ＊ﻜاري ﻟﻪ‬ ‫ﻣﻨگﻮﻟﻮ ＇خﻪ وژغﻮرل‪ .‬دا د ﻳﻮواﻟﻲ او اتفاق برﻛت او ‪＂－‬ﻪ وه‪.‬‬

‫‪٨٨‬‬

‫＇رگﻨدوﻧﻪ‬ ‫س‪５‬ﻞ‪ :‬د ﻣرغﻴﻮ‪ ،‬ﻛﻮترو ﻳا ﻧﻮرو اﻟﻮتﻮﻧﻜﻮ ﻟﻮﻳ‪ ３‬ډﻟ‪ ３‬تﻪ س‪５‬ﻞ واﻳﻲ چ‪ ３‬پﻪ ﻫﻮا ﻛ‪ ３‬ﻟﻪ ﻳﻮ‬ ‫‪＄‬اى ＇خﻪ بﻞ ‪＄‬اى تﻪ ‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫ش＂ﻨﻜ‪ :３‬د ﻻس او پ‪＋‬ﻮ وﻫﻠﻮ حاﻟت تﻪ ش＂ﻨﻜ‪ ３‬وﻳﻞ ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻻﻧدې پﻮ＊تﻨﻮ تﻪ ‪＄‬ﻮابﻮﻧﻪ وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫ﻛﻮترې وﻟ‪ ３‬ﻛروﻧدې تﻪ را＊کتﻪ شﻮې؟‬ ‫ﻫﻠتﻪ ﻳ‪ ３‬اﻳ‪＋‬ﻮدل شﻮى دام وﻟ‪ ３‬ﻧﻪ و ﻟﻴدﻟﻰ؟‬ ‫ﻟﻪ داﻧﻮخﻮړﻟﻮ وروستﻪ ﻳ‪＇ ３‬ﻪ وﻛ‪７‬ل؟‬ ‫ستاسﻮ پﻪ اﻧد ﻟﻪ اسارت ＇خﻪ د ﻳﻮ راوتﻠﻲ أزاد وﻟس د بري راز پﻪ ＇ﻪ شﻲ ﻛ‪３‬‬ ‫ﻧغ‪＋‬تﻰ دى؟‬ ‫＇ﻨگﻪ ﻛﻮﻻى شﻮ ﻳﻮ ﻣﻮ！ﻰ او پرﻣختﻠﻠﻰ ﻫ‪５‬ﻮاد وﻟرو؟‬ ‫‪ _٢‬د ﻻﻧدې ﻫرې پﻮ＊تﻨ‪ ３‬ﻟپاره درې‪ ،‬درې ‪＄‬ﻮابﻮﻧﻪ درﻛ‪７‬ل شﻮي‪ .‬تاسﻮ ﻳ‪ ３‬تر ！ﻮﻟﻮ سﻢ‬ ‫‪＄‬ﻮاب پﻪ ﻧ‪＋‬ﻪ ﻛ‪７‬ئ‪:‬‬ ‫ﻛﻮترې چ‪５‬رتﻪ ﻛ‪５＋‬ﻨاست‪３‬؟‬ ‫اﻟف‪ :‬پﻪ باغ ﻛ‪３‬‬ ‫ب ‪ :‬د وﻧﻮ پﻪ ‪＄‬ﻨگﻞ ﻛ‪３‬‬ ‫‪٨٩‬‬

‫ج ‪ :‬پﻪ ﻛروﻧدې ﻛ‪３‬‬ ‫ﻛﻮترې وﻟ‪ ３‬واﻧﻪ اﻟﻮتﻠ‪３‬؟‬ ‫اﻟف‪！ :‬ﻮﻟ‪ ３‬ت‪７‬ﻟ‪ ３‬وې‪.‬‬ ‫ب ‪ :‬پﻪ دام ﻛ‪ ３‬ﻧ‪＋‬ت‪ ３‬وې‪.‬‬ ‫ج ‪＊ :‬ﻜاري ﻧﻴﻮﻟ‪ ３‬وې‪.‬‬ ‫ﻛﻮترې د ＇ﻪ شﻲ پﻪ برﻛت د ＊ﻜاري ﻟﻪ ﻻسﻪ ووت‪３‬؟‬ ‫اﻟف‪ :‬د ډ‪４‬ر ﻣ‪＊７‬ت پﻪ برﻛت‬ ‫ب ‪ :‬د اﻟﻮتﻠﻮ پﻪ برﻛت‬ ‫ج ‪ :‬د ﻳﻮواﻟﻲ او اتفاق پﻪ برﻛت‬ ‫‪ _٣‬د زده ﻛﻮوﻧﻜﻮ ﻳﻮه ډﻟﻪ دې پﻪ پﻮرتﻪ ﻣتﻦ ﻛ‪ ３‬عام ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ پﻴدا او ودې ﻟﻴﻜﻲ‪ .‬بﻠﻪ ډﻟﻪ‬ ‫دې پﻪ پﻮرتﻪ ﻣتﻦ ﻛ‪ ３‬د (ى) ډوﻟﻮﻧﻪ پﻪ گﻮتﻪ ﻛ‪７‬ي‪ .‬دواړه ډﻟ‪ ３‬دې ﻟﻪ ！ﻮﻟﻮ زده ﻛﻮوﻧﻜﻮ سره پﻪ‬ ‫خپﻠﻮ ﻻس تﻪ راوړﻧﻮ خبرې وﻛ‪７‬ي‪.‬‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ خپﻞ کﻠﻲ‪ ،‬کﻮر او ＊ار ک‪ ３‬د اتفاق او ﻳﻮواﻟﻲ کﻮﻣﻪ کﻴسﻪ سبا تﻪ پﻪ‬ ‫！ﻮﻟگﻲ ک‪ ３‬واوروي‪＊ .‬ﻪ بﻪ وي کﻪ پﻪ دې اړه پﻪ خپﻞ کﻮر ک‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻮر او پﻼر او خپﻠﻮاﻧﻮ ＇خﻪ‬ ‫پﻮ＊تﻨ‪ ３‬وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫پﻪ ﻳﻮه ‪－‬ﻞ ﻧﻪ پسرﻟی کﻴ‪８‬ي‬

‫ﻟﻪ ﻳﻮه ﻻسﻪ ！ک ﻧﻪ خ‪５‬ژي‪.‬‬

‫‪٩٠‬‬

‫شﻠﻢ ﻟﻮست‬

‫د سبﻮ گ＂‪ :３‬ور‪＄‬ﻨ‪ ９‬اړتﻴا‬

‫‪ n‬تاسﻮ ﻛﻮم ډول سابﻪ زﻳات خﻮرئ؟‬ ‫سابﻪ د اﻧسان د بدن د پﻴاوړتﻴا ﻟپاره ډ‪４‬ر ارز＊ت ﻟري‪ .‬پﻪ سبﻮ ﻛ‪ ３‬داس‪ ３‬وﻳ＂اﻣﻴﻨﻮﻧﻪ‬ ‫او ﻣعدﻧﻲ ﻣاﻟگ‪ ３‬شتﻪ چ‪ ３‬پﻪ ﻧﻮرو خﻮړو او ان پﻪ ﻣﻴﻮو ﻛ‪ ３‬ﻧشتﻪ‪ .‬ددې ﻟپاره چ‪ ３‬بدن‬ ‫ﻣﻮ ﻟﻪ ﻫر راز ﻣﻮادو ＇خﻪ برخﻤﻦ شﻲ‪ ،‬باﻳد پﻪ خپﻠﻮ ور‪＄‬ﻨﻴﻮ خﻮړو ﻛ‪ ３‬ﻫروﻣرو سابﻪ‬ ‫وﻟرو‪ .‬ﻫغﻪ ﻛﻮرﻧ‪ ９‬چ‪ ３‬ﻟﻪ سبﻮ ＇خﻪ ډ‪４‬ره گ＂ﻪ اخﻠﻲ‪ ،‬د ﻫغﻮ ﻛﻮرﻧﻴﻮ پﻪ پرتﻠﻪ د ＊‪ ３‬روغتﻴا‬ ‫خاوﻧدې وي چ‪ ３‬ﻟﻪ سبﻮ ＇خﻪ ﻫغﻮﻣره گ＂ﻪ ﻧﻪ اخﻠﻲ‪.‬‬ ‫‪ n‬تاسﻮ د سبﻮ گ＂‪ ３‬پ‪５‬ژﻧئ؟‬ ‫‪ n‬ﻟﻪ سبﻮ خﻮړﻟﻮ پرتﻪ د اﻧسان بدن پﻪ بشپ‪ ７‬ډول وده ﻛﻮﻻى شﻲ؟‬

‫‪٩١‬‬

‫اﻧساﻧان‪＇ ،‬اروي‪ ،‬اﻟﻮتﻮﻧﻜﻲ او پﻪ پاى ﻛ‪！ ３‬ﻮل ژوﻧدي ﻣﻮجﻮدات د خپﻞ پاﻳ‪＋‬ت او‬ ‫ودې ﻟپاره اوبﻮ او خﻮړو تﻪ اړتﻴا ﻟري‪＇ .‬اروي او اﻟﻮتﻮﻧﻜﻲ ﻫغﻪ شﻰ خﻮري چ‪ ３‬وﻳ‪ ３‬ﻣﻮﻣﻲ‪.‬‬ ‫اﻧساﻧان بﻴا ﻫغﻪ شﻴان خﻮري چ‪ ３‬د بدن د ودې او سﻼﻣتﻴا ﻟپاره ﻳ‪ ３‬گ＂ﻮر وي‪.‬‬ ‫د اﻧسان بدن د وﻳﻨ‪ ،３‬ﻫ‪６‬وﻛﻮ‪ ،‬غ‪７‬و‪ ،‬غﻮ＊‪ ،３‬پﻮستﻜﻲ او ﻧﻮرو د ودې او ﻟﻮﻳ‪５‬دو ﻟپاره‬ ‫‪＄‬اﻧگ‪７‬و ﻣﻮادو او خﻮړو تﻪ اړ دى‪ .‬د ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬پﻪ تﻮگﻪ پروتﻴﻦ‪ ،‬ﻛاربﻮﻫاﻳدرﻳت‪ ،‬شحﻢ‪ ،‬ﻣﻨراﻟﻮﻧﻪ‪،‬‬ ‫وﻳ＂اﻣﻴﻨﻮﻧﻪ او ﻧﻮر ﻫر ﻳﻮ پﻪ خپﻞ وار د اﻧسان د بدن پﻪ ودې‪ ،‬غ‪＋‬تﻠتﻮب‪ ،‬ذﻫﻨﻲ پراختﻴا‪ ،‬د‬ ‫ﻫ‪６‬وﻛﻮ پﻪ جﻮړ＊ت او ﻧﻮرو ﻛ‪ ３‬ستره برخﻪ ﻟري‪ .‬دا ﻣﻮاد ！ﻮل د خﻮړو پﻪ ﻳﻮ جزء ﻛ‪ ３‬ﻧشتﻪ‪.‬‬ ‫باﻳد د ﻫغﻮى د ترﻻسﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﻟپاره ب‪５‬ﻼ ب‪５‬ﻞ خﻮاړه وخﻮړل شﻲ‪ .‬د ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬پﻪ تﻮگﻪ پروتﻴﻦ پﻪ‬ ‫غﻮ＊ﻪ‪ ،‬ش‪５‬دو اوﻫگﻴﻮ او غﻠﻮ داﻧﻮ‪ ،‬ﻟﻜﻪ ﻟﻮبﻴا او ﻧﻮرو ﻛ‪ ３‬شتﻪ‪ .‬پﻪ خﻮړو ﻛ‪ ３‬د ﻛاربﻮﻫاﻳدرﻳت‬ ‫شتﻮن د بدن د تﻮدوخ‪ ３‬او ‪＄‬ﻮاك د راپﻴدا ﻛ‪５‬دو ﻻﻣﻞ ﻛﻴ‪８‬ي‪！ .‬ﻮل خﻮاړه بدن تﻪ طاﻗت‬ ‫ورﻛﻮي‪ ،‬خﻮ د ‪＄‬ﻴﻨﻮ شﻴاﻧﻮخﻮړل د بدن طاﻗت ډ‪４‬ر زﻳاتﻮي‪.‬‬ ‫ﻛاربﻮﻫاﻳدرﻳت ﻟﻮږه ډ‪４‬ر ژر پاى تﻪ رسﻮي‪ .‬ﻛاربﻮﻫاﻳدرﻳت پﻪ جﻮارو‪ ،‬ورﻳجﻮ‪ ،‬دال‪ ،‬ﻛچاﻟﻮ‪،‬‬ ‫چﻮغﻨدرو‪ ،‬گﻨﻴﻮ‪ ،‬ﻛ‪５‬ﻠﻮ‪ ،‬ﻣ‪２‬ﻮ اوﻧﻮرو ﻛ‪ ３‬پﻪ زﻳاتﻪ اﻧدازه پﻴداﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬ﻫغﻪ خﻮاړه چ‪ ３‬ﻛﻠسﻴﻢ‬ ‫ﻟري‪ ،‬د ﻫ‪６‬وﻛﻮ پﻪ جﻮړوﻟﻮ ﻛ‪ ３‬ﻣرستﻪ ﻛﻮي‪ .‬دې ډول تﻮﻛﻮ تﻪ ﻣعدﻧﻲ تﻮﻛﻲ واﻳﻲ‪ .‬ﻫﻤدا راز‬ ‫وﻳ＂اﻣﻴﻨﻮﻧﻪ د بدن د غ‪７‬و پﻪ ودې او د بدن د عﻤﻮﻣﻲ ﻣﻮازﻧ‪ ３‬پﻪ ساتﻠﻮ ﻛ‪ ３‬زﻳات ارز＊ت ﻟري‪.‬‬ ‫وﻳ＂اﻣﻴﻨﻮﻧﻪ پﻪ ﻣ‪５‬ﻮو او سبﻮ ﻛ‪ ３‬پﻴدا ﻛ‪８５‬ي‪.‬‬ ‫سابﻪ زﻳاتره داس‪ ３‬تﻮﻛﻲ ﻟري چ‪ ３‬د بدن د ودې او پراختﻴا ﻟپاره تر ！ﻮﻟﻮ ﻧﻮرو خﻮړو گ＂ﻮر‬ ‫او ب‪６‬اى دي‪ .‬د ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬پﻪ تﻮگﻪ‪ :‬پﻪ سبﻮ ﻛ‪ ３‬ډ‪４‬ر ﻣعدﻧﻲ ﻣﻮاد شتﻪ‪ .‬ﻫﻤدا راز ﻫغﻪ ﻣﻮاد چ‪ ３‬پﻪ‬ ‫！‪５‬پرو‪ ،‬ﻛاﻫﻮ‪ ،‬ﻛدو او گازرو ﻛ‪ ３‬شتﻪ‪ ،‬د خﻮړو پﻪ ﻧﻮرو تﻮﻛﻮ ﻛ‪ ３‬ﻧﻪ ﻣﻮﻧدل ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ‬ ‫ﻫر راز خﻮاړه باﻳد ﻫروﻣرو پﻪ خپﻞ وخت او ﻣﻮسﻢ ﻛ‪ ３‬وخﻮړل شﻲ‪.‬‬ ‫ﻛﻪ پام ﻣﻮ ﻛ‪７‬ى وي‪ ،‬د ﻛﻠﻮ او باﻧ‪６‬و اوسﻴدوﻧﻜﻲ تر ＊اري اوسﻴدوﻧکﻮ زﻳات روغﻤﻦ او پﻪ‬ ‫پرتﻠﻴز ډول د اوږده عﻤر خاوﻧدان وي‪ .‬ددې ﻻﻣﻞ دا دى چ‪ ３‬ﻫغﻮى زﻳاتره سابﻪ خﻮري‪.‬‬ ‫‪＄‬ﻴﻨ‪ ３‬سابﻪ اوﻣﻪ خﻮړل ﻛﻴ‪８‬ي‪ ،‬خﻮ ‪＄‬ﻴﻨ‪ ３‬ﻧﻮر ﻳ‪ ３‬بﻴا پخﻮﻟﻮ تﻪ اړتﻴا ﻟري‪ .‬د سبﻮ اوبﻪ باﻳد‬ ‫د پخﻮﻟﻮ پر ﻣﻬال تﻮﻳ‪ ３‬ﻧﻪ شﻲ‪＄ ،‬ﻜﻪ ﻛ‪５‬داى شﻲ ！ﻮل گ＂ﻮر تﻮﻛﻲ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړ شﻲ‪ .‬خام‬ ‫‪٩٢‬‬

‫سابﻪ باﻳد تر خﻮړﻟﻮ د ﻣخﻪ ＊ﻪ پاك شﻲ‪ ،‬د پ＂اسﻮ پﻪ ﻣحﻠﻮل ﻛ‪ ３‬پر‪４‬ﻤﻨ‪％‬ﻞ شﻲ او ﻳا ﻟ‪ ８‬تر ﻟ‪８‬ه‬ ‫د ﻟس‪ ،‬پﻨ‪％‬ﻠسﻮ دﻗﻴﻘﻮ ﻟپاره پﻪ ﻣاﻟگﻴﻨﻮ پاﻛﻮ اوبﻮ ﻛ‪ ３‬واچﻮل شﻲ‪ .‬گﻨدﻧﻪ‪ ،‬د‪１‬ﻴا‪ ،‬پﻴاز او ﻧﻮر‬ ‫چ‪ ３‬خام خﻮړل ﻛﻴ‪８‬ي‪ ،‬باﻳد ﻫﻴ（ﻜﻠﻪ ﻧاپاﻛﻪ وﻧﻪ خﻮړل شﻲ‪ .‬د اﻣکان تر حده پﻮرې باﻳد پر‬ ‫دسترخﻮان د ﻧﻮرو خﻮړو تر＇ﻨگ د سبﻮ ﻳﻮ ډول ﻣﻮجﻮد وي چ‪ ３‬پﻪ ﻧﻮرو خﻮړو ﻛ‪ ３‬ﻟﻪ شتﻮ‬ ‫تﻮﻛﻮ سره ﻳﻮ‪＄‬اى د بدن د اړتﻴا وړ تﻮﻛﻲ پﻮره ﻛ‪７‬ي‪.‬‬ ‫‪＄‬ﻴﻨ‪ ３‬سابﻪ د خپﻞ ارز＊ت ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬پﻪ خپﻞ ﻣﻮسﻢ ک‪ ３‬وچ‪８５‬ي او بﻴا پﻪ ﻫغﻪ ﻣﻮسﻢ‬ ‫ک‪ ３‬خﻮړل ک‪８５‬ي چ‪ ３‬ﻧﻪ پﻴداک‪８５‬ي‪ .‬پﻪ دې سبﻮ ک‪ ３‬شﻮتﻞ‪ ،‬شپﻴشتﻪ‪ ،‬بﻴﻨ‪６‬ۍ‪ ،‬د بادرﻧگﻮ‬ ‫پﻮستکﻲ‪ ،‬پﻴاز او روﻣﻲ باﻧجان (با！ﻴﻨگر) را‪＄‬ﻲ‪.‬‬

‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪６‬ﻳز‪:‬‬ ‫پﻪ سبﻮﻛ‪ ３‬ډ‪４‬رې گ＂‪ ３‬پرت‪ ３‬دي‪ .‬سابﻪ ب‪５‬ﻼب‪５‬ﻞ ډوﻟﻮﻧﻪ ﻟري‪ .‬د ﻣعدﻧﻲ ﻣﻮادو ﻟﻪ ﻣخ‪３‬‬ ‫سابﻪ تر ﻧﻮرو خﻮړو ډ‪４‬ر ب‪６‬اى وي‪ .‬پﻪ ﻫر ﻣﻮسﻢ ﻛ‪ ３‬ب‪５‬ﻼ ب‪５‬ﻞ سابﻪ پﻴدا ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬ﻟﻪ دې‬ ‫اﻣﻠﻪ ﻫر راز خﻮاړه باﻳد ﻫروﻣرو پﻪ خپﻞ وخت او ﻣﻮسﻢ ﻛ‪ ３‬وخﻮړل شﻲ‪ .‬ﻫﻤدا راز‬ ‫ﻫغﻪ ﻣﻮاد چ‪ ３‬پﻪ ！‪５‬پرو‪ ،‬ﻛاﻫﻮ‪ ،‬ﻛدو او گازرو ﻛ‪ ３‬شتﻪ‪ ،‬د خﻮړو پﻪ ﻧﻮرو تﻮﻛﻮ ﻛ‪ ３‬ﻧﻪ‬ ‫ﻣﻮﻧدل ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬ﻫغﻪ سابﻪ چ‪ ３‬پخ‪８５‬ي‪ ،‬باﻳد د پخﻮﻟﻮ پر ﻣﻬال ﻳ‪ ３‬اوبﻪ تﻮﻳ‪ ３‬ﻧﻪ شﻲ‪.‬‬ ‫ﻫﻤدا راز ﻫغﻪ سابﻪ باﻳد ＊ﻪ پر‪４‬ﻤﻴﻨ‪％‬ﻞ شﻲ چ‪ ３‬خام خﻮړل ﻛﻴ‪８‬ي ‪ .‬پﻪ خپﻠﻮ ور‪＄‬ﻨﻴﻮ‬ ‫خﻮړو ﻛ‪ ３‬باﻳد د شﻮﻧتﻴا تر ﻛچ‪ ３‬پﻮرې ﻫرو ﻣرو سابﻪ ورگ‪ ６‬ﻛ‪７‬و‪.‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د ﻻﻧدې پﻮ＊تﻨﻮ‪＄‬ﻮاب وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫ﻣﻮږ وﻟ‪ ３‬سابﻪ خﻮرو؟‬ ‫‪٩٣‬‬

‫د سبﻮ ﻧﻪ خﻮراك د ＇ﻪ شﻲ ﻻﻣﻞ ﻛﻴ‪８‬ي؟‬ ‫ﻫغﻪ سابﻪ چ‪ ３‬خام خﻮړل ﻛﻴ‪８‬ي‪ ،‬وﻟ‪ ３‬ډ‪４‬رو پر‪４‬ﻤﻨ‪％‬ﻠﻮ تﻪ اړتﻴا ﻟري؟‬ ‫‪ _٢‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ‪＄‬ﻮاب وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫دا سﻤﻪ ده چ‪ ３‬وواﻳﻮ‪ ،‬دا سابﻪ ﻣ‪ ３‬خﻮ＊‪８５‬ي او ﻫغﻪ ﻧﻪ؟‬ ‫ﻛﻪ ﻳﻮ ＇ﻮك پﻪ ﻳﻮ ﻣﻮسﻢ ﻛ‪ ３‬د ﻫغﻪ ﻣﻮسﻢ سابﻪ وﻧﻪ خﻮري‪＇ ،‬ﻪ تاوان بﻪ ﻳ‪ ３‬ﻛ‪７‬ى‬ ‫وي؟‬ ‫د سبﻮ ＇ﻮ ډوﻟﻮﻧﻪ پ‪５‬ژﻧئ؟‬ ‫‪ _٣‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ در‪４‬ﻮ ډﻟﻮ وو‪４‬شﻞ شﻲ‪:‬‬ ‫ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ ډﻟﻪ دې پﻪ پﻮرتﻪ ﻟﻮست ﻛ‪ ３‬خاص ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ پﻴدا او ودې ﻟﻴﻜﻲ‪.‬‬ ‫دوﻳﻤﻪ ډﻟﻪ دې پﻪ پﻮرتﻪ ﻟﻮست ﻛ‪ ３‬ﻛارول شﻮي عام ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ پﻴدا او ﻫغﻪ دې وﻟﻴکﻲ‪.‬‬ ‫در‪４‬ﻤﻪ ډﻟﻪ دې پﻪ ﻛﻠﻤﻮ ﻛ‪ ３‬ب‪５‬ﻼ ب‪５‬ﻠ‪( ３‬ى گاﻧ‪ )３‬پﻴدا او د ﻫرې ډﻟ‪ ３‬ﻛﻠﻤ‪ ３‬دې پﻪ‬ ‫ترتﻴب سره ب‪５‬ﻠ‪ ３‬ب‪５‬ﻠ‪ ３‬وﻟﻴﻜﻲ‪.‬‬ ‫‪ _٤‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د ﻻﻧدې جﻤﻠﻮ تش ‪＄‬اﻳﻮﻧﻪ پﻪ ﻣﻨاسبﻮ ﻛﻠﻤﻮ پر پﻨسﻞ ډك ﻛ‪７‬ي‪:‬‬ ‫د ‪ ....................‬اوبﻪ باﻳد د پخﻮﻟﻮ پر ﻣﻬال تﻮﻳ‪ ３‬ﻧﻪ شﻲ‪.‬‬ ‫خام سابﻪ باﻳد ﻟ‪ ８‬تر ﻟ‪８‬ه د شﻠﻮ دﻗﻴﻘﻮ ﻟپاره پﻪ ‪ ............‬پاﻛﻮ اوبﻮ ﻛ‪ ３‬واچﻮل شﻲ‪.‬‬ ‫پﻪ سبﻮ ﻛ‪ ３‬ډ‪４‬ر ‪ ......................‬ﻣﻮاد شتﻪ‪.‬‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د خپﻠﻮ ﻣﻴﻨدو پﻪ ﻣرستﻪ د سبﻮ د گ＂ﻮ پﻪ اړه ﻣعﻠﻮﻣات را！ﻮل او پﻪ ﻳﻮ‬ ‫＇ﻮ ﻛر＊ﻮ ﻛ‪ ３‬دې وﻟﻴﻜﻲ‪ .‬ﻫﻤدا شان پام دې وﻛ‪７‬ي چ‪ ３‬ﻫغﻮى زﻳاتره ﻛﻮم سابﻪ پخﻮي‪.‬‬ ‫خپﻞ ﻣعﻠﻮﻣات دې سبا تﻪ پﻪ ！ﻮﻟگﻲ ﻛ‪ ３‬وﻟﻮﻟﻲ‪.‬‬

‫‪٩٤‬‬

‫ﻳﻮوﻳشتﻢ ﻟﻮست‬

‫چاپﻴر ﻳال ＇ﻨگﻪ وساتﻮ؟‬

‫‪ n‬تاسﻮ چاپ‪５‬رﻳال پ‪５‬ژﻧئ؟‬ ‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ باﻳد خپﻞ چاپ‪５‬رﻳال د خپﻞ ！ا！ﻮبﻲ پﻪ تﻮگﻪ وپ‪５‬ژﻧﻲ‪ .‬د رغﻨده او سﻤبال‬ ‫ژوﻧد ﻟپاره دې ﻫغﻪ تﻪ پﻮره پام وﻛ‪７‬ي‪ .‬خپﻠﻪ روغتﻴا‪ ،‬بدﻧﻲ وده او ＊ﻜﻼ دې پﻪ ﻫغﻪ‬ ‫ﻛ‪ ３‬وگﻮري‪ .‬د ﻫغﻪ پﻪ ساتﻨﻪ ﻛ‪ ３‬دې ﻟﻪ زړه ﻧﻪ ﻫ（ﻪ وﻛ‪７‬ي‪ .‬ﻫر＇ﻮك باﻳد د چاپ‪５‬رﻳال‬ ‫پﻪ پاك ساتﻨﻪ ﻛ‪ ３‬خپﻠﻪ وﻧ‪６‬ه سرتﻪ ورسﻮي‪ .‬دا وﻧﻪ واﻳﻲ چ‪ ３‬پﻪ ﻣا ﻳ‪＇ ３‬ﻪ‪ .‬دا پﻪ ﻣا‬ ‫پﻮرې اړه ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫‪ n‬ﻛﻪ چاپ‪５‬رﻳال پاك وﻧﻪ ساتﻞ شﻲ‪＇ ،‬ﻪ بﻪ پ‪ ）５‬شﻲ؟‬ ‫‪ n‬د چاپ‪５‬رﻳال د پاك ساتﻠﻮ دﻧده د چا پر غاړه ده؟‬ ‫‪ n‬چاپ‪５‬رﻳال ＇ﻨگﻪ ＊ﻜﻠﻰ ﻛﻴ‪８‬ي؟‬ ‫‪٩٥‬‬

‫！ﻮل ﻫغﻪ شﻴان چ‪ ３‬زﻣﻮږ شاوخﻮا تﻪ پراتﻪ دي او ﻳا ﻳ‪ ３‬زﻣﻮږ شاوخﻮا ﻧ‪５‬ﻮﻟ‪ ３‬ده‪ ،‬چاپ‪５‬رﻳال‬ ‫بﻠﻞ ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬پﻪ ‪＄‬اﻧگ‪７‬ې ﻣعﻨا چاپ‪５‬رﻳال د اﻧسان د استﻮگﻨ‪ ３‬وړ تﻮﻛﻲ‪ ،‬شﻴان او شاوخﻮا ‪＄‬ﻤﻜﻪ‬ ‫او پﻪ ﻫغ‪ ３‬ﻛ‪ ３‬پراتﻪ ！ﻮل شﻴان دي‪ .‬پﻪ عﻤﻮﻣﻲ ﻣعﻨا‪ ،‬چاپ‪５‬رﻳال ！ﻮﻟﻪ ﻫغﻪ سﻴﻤﻪ ده چ‪ ３‬اﻧساﻧان‬ ‫پﻜ‪ ３‬اوسﻴ‪８‬ي‪ .‬پﻪ دې تﻮگﻪ غروﻧﻪ‪ ،‬سﻴﻨدوﻧﻪ‪＄ ،‬ﻨگﻠﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻛرﻧﻴزې ‪＄‬ﻤﻜ‪ ،３‬د＊ت‪ ３‬د طبﻴعت‬ ‫او د بشر پﻪ ﻻس راغﻠﻲ بدﻟﻮﻧﻮﻧﻪ پﻪ چاپﻴرﻳال ک‪ ３‬را‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫پﻪ دې ډول ﻳﻮ تﻪ د ژوﻧد ﻳا استﻮگﻨ‪ ３‬چاپ‪５‬رﻳال او بﻞ تﻪ عﻤﻮﻣﻲ چاپ‪５‬رﻳال وﻳﻞ ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د استﻮگﻨ‪ ３‬پﻪ چاپ‪５‬رﻳال ﻛ‪ ３‬بﻴا ﻳﻮه ﻛﻮرﻧ‪ ،９‬د ﻫغ‪ ３‬گاوﻧ‪ ６‬او پﻪ ﻫغ‪ ３‬پﻮرې اړوﻧد شﻴان‬ ‫شاﻣﻞ دي‪ .‬ﻣﻮږ پﻪ چاپ‪５‬رﻳال ﻛ‪ ３‬ژوﻧد ﻛﻮو‪ ،‬سا پﻜ‪ ３‬اخﻠﻮ‪ ،‬د ژوﻧد اړتﻴاوې ترې برابروو او‬ ‫د ﻫغﻪ پاﻛﻲ او ﻧاپاﻛﻲ ﻣﻮ پر روغتﻴا باﻧدې ﻧ‪５‬غ پﻪ ﻧ‪５‬غﻪ اغ‪５‬زه ﻟري‪ .‬ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ زﻣﻮږ د ！ﻮﻟﻮ‬ ‫دﻧده او ！ﻴﻨگ ﻣسؤوﻟﻴت دى چ‪ ３‬خپﻞ چاپ‪５‬رﻳال ＊ﻜﻠﻰ ﻛ‪７‬و‪ ،‬پاك ﻳ‪ ３‬وساتﻮ او د ﻳﻮه ＊ﻪ او‬ ‫خﻮاږه ژوﻧد ﻟپاره ﻳ‪ ３‬چﻤتﻮ ﻛ‪７‬و‪ .‬ﻛﻪ د ﻛﻮروﻧﻮ تر ＇ﻨگ ﻣﻮ د اوبﻮ وﻳاﻟ‪ ３‬بﻬﻴ‪８‬ي‪ ،‬باﻳد ﻟﻪ اوبﻮ‬ ‫＇خﻪ ﻳ‪ ３‬د ＇‪＋‬ﻠﻮ او ﻛاروﻟﻮ ﻟپاره سﻤﻪ گ＂ﻪ واخﻠﻮ‪ .‬خ‪％‬ﻠ‪ ３‬او ﻧاپاﻛﻲ پﻜ‪ ３‬وﻧﻪ غﻮر‪＄‬ﻮو ﻛﻪ‬ ‫ﻣ‪５‬ﻮه ﻟروﻧﻜ‪ ３‬ﻳا سﻴﻮري ﻟروﻧﻜ‪ ３‬وﻧ‪ ３‬ﻣﻮ شاوخﻮا وﻻړې وي‪ ،‬باﻳد پاﻟﻨﻪ ﻳ‪ ３‬وﻛ‪７‬و او ＊اخﻮﻧﻪ‬ ‫ﻳ‪ ３‬پرې ﻧﻪ ﻛ‪７‬و‪ .‬د ﻛﻮر خ‪％‬ﻠ‪ ３‬او د خﻮړو پات‪ ３‬شﻮﻧﻲ ﻫر‪＄‬اى وﻧﻪ غﻮر‪＄‬ﻮو او پﻪ ﻳﻮه سﻢ‬ ‫‪＄‬اى ﻛ‪ ３‬ﻳ‪＄ ３‬اى پر ‪＄‬اى او ﻳا ﻳ‪ ３‬تر خاورو ﻻﻧدې ﻛ‪７‬و‪ .‬د خپﻠﻮ ﻛﻮروﻧﻮ د ！＂ﻴﻮ ﻣخ‪ ３‬بﻨدې‬ ‫ﻛ‪７‬و او پرې ﻧﻪ ږدو چ‪ ３‬اﻧساﻧﻲ فضﻠﻪ ﻣﻮاد ﻛﻮ＇ﻮ او ﻻرو تﻪ راوو‪＄‬ﻲ‪ .‬د ﻛﻮروﻧﻮ تر ＇ﻨگ‬ ‫داس‪ ３‬شﻴان وﻧﻪ سﻮ‪＄‬ﻮو چ‪ ３‬ﻫﻮا ﻳ‪ ３‬خرابﻪ شﻲ‪ .‬د وﻻړو اوبﻮ ډﻧ‪６‬وﻧﻪ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻳﻮسﻮ‪ ،‬چ‪ ３‬د‬ ‫ډول ډول ﻧاروغﻴﻮ‪ ،‬پﻪ ت‪５‬ره د ﻣﻼرﻳا او ﻛاﻟداﻧ‪ ３‬د ﻣاشﻮ د راپﻴداﻛ‪５‬دو او ډ‪４‬رواﻟﻲ ﻻﻣﻞ ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫پﻪ ﻫﻤدې تﻮگﻪ د سﻴﻤ‪ ３‬د سﻤسﻮرتﻴا ﻟپاره د ﻧﻴاﻟگﻴﻮ پﻪ ﻛرﻟﻮ او د باغﻮﻧﻮ‪ ،‬تفرﻳح ‪＄‬اﻳﻮﻧﻮ او‬ ‫چﻤﻨﻮﻧﻮ پﻪ جﻮړوﻟﻮ‪ ،‬خپﻠﻪ سﻴﻤﻪ ﻻ ＊اﻳستﻪ او ＊ﻜﻠ‪ ３‬ک‪７‬و‪.‬‬ ‫‪＄‬ﻨگﻠﻮﻧﻪ‪＄７＇ ،‬اﻳﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻛرﻧﻴزې ‪＄‬ﻤﻜ‪ ３‬او سﻴﻨدوﻧﻪ زﻣﻮږ د ژوﻧد د پاﻳ‪＋‬ت ﻟپاره ډ‪４‬ر‬ ‫ارز＊ت ﻟري‪ .‬باﻳد پﻪ ساتﻨﻪ او ＇ارﻧﻪ ﻛ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻫر راز ﻫﻠ‪＄ ３‬ﻠ‪ ３‬وﻛ‪７‬و‪ .‬د ‪＄‬ﻤﻜ‪ ３‬د ＊ﻮﻳ‪５‬دو‬ ‫د ﻣخﻨﻴﻮي او ور＊ت ﻟپاره ‪＄‬ﻨگﻠﻮﻧﻪ ډ‪４‬ر ارز＊ت ﻟري‪ .‬د بادوﻧﻮ د ﻣخﻨﻴﻮي او ﻟﻪ ﻳﻮه ‪＄‬اﻳﻪ بﻞ‬ ‫‪＄‬اى تﻪ د شگﻮ د ﻟﻴ‪８‬دوﻧ‪ ３‬د ﻣخﻨﻴﻮي ﻟپاره د وﻧﻮ او ‪＄‬ﻨگﻠﻮﻧﻮ جﻮړول ډ‪４‬ر اړﻳﻦ دي‪.‬‬ ‫‪٩٦‬‬

‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪６‬ﻳز‪:‬‬ ‫زﻣﻮږ د استﻮگﻨ‪ ３‬شاوخﻮا تﻪ چاپ‪５‬رﻳال واﻳﻲ‪ .‬ﻛﻮر‪ ،‬ﻛﻮ＇ﻪ‪ ،‬س‪７‬ك‪ ،‬باغ‪ ،‬وﻳاﻟ‪ ،３‬وﻧ‪،３‬‬ ‫‪＄‬ﻨگﻠﻮﻧﻪ او داس‪ ３‬ډ‪４‬ر ﻧﻮر د چاپ‪５‬رﻳال برخ‪ ３‬دي‪ .‬پﻪ چاپ‪５‬رﻳال ﻛ‪ ３‬ﻣﻮجﻮد شﻴان د ﻳﻮ‬ ‫ﻧسﻞ ﻣال ﻧﻪ دى‪ ،‬بﻠﻜ‪ ３‬ﻟﻪ ﻫغﻮ ＇خﻪ باﻳد راتﻠﻮﻧﻜﻲ ﻧسﻠﻮﻧﻪ ﻫﻢ گ＂ﻪ واخﻠﻲ‪ .‬ﻟﻪ دې‬ ‫اﻣﻠﻪ باﻳد دچاپ‪５‬رﻳال پﻪ ساتﻠﻮ ﻛ‪ ３‬ډ‪４‬رې ﻫﻠ‪＄ ３‬ﻠ‪ ３‬وﻛ‪７‬و‪ .‬د سﻴﻤ‪ ３‬د سﻤسﻮرتﻴا ﻟپاره‬ ‫د ﻧ‪５‬اﻟگﻴﻮ پﻪ ﻛرﻟﻮ او د باغﻮﻧﻮ‪ ،‬تفرﻳح ‪＄‬اﻳﻮﻧﻮ او چﻤﻨﻮﻧﻮ پﻪ جﻮړوﻟﻮ خپﻠﻪ سﻴﻤﻪ ﻻ‬ ‫＊اﻳستﻪ او ＊ﻜﻠ‪ ３‬ﻛ‪７‬و‪.‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻻﻧدې جﻤﻠ‪ ３‬سﻤ‪ ３‬ﻛ‪７‬ي‪:‬‬ ‫د چاپ‪５‬رﻳال استﻮگﻨ‪ ３‬زﻣﻮږ شاوخﻮا تﻪ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫＊ﻜﻠ‪ ３‬ﻻ ＊اﻳستﻪ خپﻠﻪ او سﻴﻤﻪ ﻛ‪７‬و‪.‬‬ ‫＊ﻜﻠﻰ ＇ﻨگﻪ چاپ‪５‬رﻳال ﻛ‪８５‬ي؟‬ ‫‪ _٢‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻻﻧدې پﻮ＊تﻨﻮ تﻪ ‪＄‬ﻮاب وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫چاپ‪５‬رﻳال ＇ﻪ شﻲ تﻪ واﻳﻲ؟‬ ‫پﻪ چاپ‪５‬رﻳال ﻛ‪ ３‬ﻛﻮم شﻴان را‪＄‬ﻲ؟‬ ‫چاپ‪５‬رﻳال د ﻳﻮ ﻧسﻞ ﻣال دى‪ ،‬ﻛﻪ د ډ‪４‬رو؟ ＇رگﻨده ﻳ‪ ３‬ﻛ‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ _٣‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻳﻮ پﻪ ﻳﻮ پﻪ ﻣتﻦ ﻛ‪ ３‬راغﻠﻲ ﻧﻮي ﻟغتﻮﻧﻪ د کتاب د پاى ﻟﻪ پا‪１‬ﻮ ＇خﻪ‬ ‫ﻣعﻨا او پﻪ جﻤﻠﻮ ﻛ‪ ３‬دې ﻳ‪ ３‬وﻛاروي‪.‬‬ ‫‪٩٧‬‬

‫‪ _٤‬د ﻻﻧدې عبارتﻮﻧﻮ پﻪ ﻣرستﻪ ﻧﻮې جﻤﻠ‪ ３‬جﻮړې ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫د کﻠﻮ او باﻧ‪６‬و طبعﻴت‬ ‫پاکﻰ او ر‪ ３１‬اوبﻪ‬ ‫شﻨ‪ ３‬او سﻤسﻮرې وﻧ‪３‬‬ ‫‪ _٥‬دوه شعروﻧﻪ ﻳا داس‪＊ ３‬کﻠ‪ ３‬ادبﻲ جﻤﻠ‪ ３‬وﻟﻴکئ چ‪ ３‬پﻪ ﻳﻮ ک‪ ３‬د ﻟﻤر او پﻪ بﻞ ک‪ ３‬ﻳ‪３‬‬ ‫د اوبﻮ پﻪ ﻫکﻠﻪ خبرې شﻮي وي‪.‬‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د خپﻞ استﻮگﻨ‪ ３‬د چاپ‪５‬رﻳال د ﻻ ＊ﻜﻼ او ＊اﻳست ﻟپاره د خپﻠ‪ ３‬خﻮ＊‪３‬‬ ‫ﻳﻮه طرحﻪ جﻮړه او پﻪ بﻠﻪ ورځ دې پرې د ﻧﻮرو زده ﻛﻮوﻧﻜﻮ پﻪ وړاﻧدې خبرې وﻛ‪７‬ي‪.‬‬ ‫زده كﻮوﻧكﻲ دې ﻻﻧدې جدول پﻪ کتابچﻪ ك‪ ３‬وﻟﻴكﻲ‪ ،‬د (چاپ‪５‬رﻳال) كﻠﻤﻪ دې پﻴدا‬ ‫او پﻪ خپﻠﻪ خﻮ＊ﻪ دې رﻧ‪／‬ﻪ ك‪７‬ي‪.‬‬

‫*‬ ‫*‬

‫*‬ ‫*‬

‫د‬

‫ر‬

‫ا‬

‫ج‬

‫و‬

‫ل‬

‫چ‬

‫ب‬

‫ر‬

‫ي‬

‫ا‬

‫ا‬

‫پ‬

‫ى‬

‫ن‬

‫ط‬

‫ط‬

‫ع‬

‫ب‬

‫ل‬

‫و‬

‫ع‬

‫خ‬

‫ا‬

‫س‬

‫م‬

‫‪٩٨‬‬

‫دوه وﻳشتﻢ ﻟﻮست‬

‫ژبﻪ اوگراﻣر‬

‫‪ n‬ژبﻪ ＇ﻪ شﻰ ده؟‬ ‫اﻧساﻧان د ژوﻧد ﻟﻪ ﻫﻤاغﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ي پﻴﻞ ＇خﻪ د ﻳﻮ بﻞ د پﻮﻫﻮﻟﻮ راپﻮﻫﻮﻟﻮ ﻟپاره ژب‪ ３‬تﻪ‬ ‫اړ وو‪ .‬ﻫغﻮى اړ وو چ‪ ３‬خپﻞ فﻜر ﻳﻮ بﻞ تﻪ اﻧتﻘال ﻛ‪７‬ي او د بﻞ پﻪ فﻜر باﻧدې ‪＄‬اﻧﻮﻧﻪ‬ ‫وپﻮﻫﻮي؛ ‪＄‬ﻜﻪ ﻳﻮازې د ﻻس او سر پﻪ اشارو د اﻧسان فﻜر پﻪ بشپ‪ ７‬ډول بﻞ چاتﻪ ﻧﻪ‬ ‫رسﻴ‪８‬ي‪ .‬ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ ژبﻪ د خپﻞ ارز＊ت ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬د اﻧسان پﻪ ژوﻧد ﻛ‪ ３‬خﻮرا ﻣﻬﻢ‬ ‫رول ﻟري‪ .‬ژبﻪ ده چ‪ ３‬اﻧسان پرې خپﻞ فکر او ﻧظر بﻴاﻧﻮي‪ .‬خپﻞ ﻣطﻠب اوغﻮ＊تﻨ‪３‬‬ ‫ﻳﻮ بﻞ تﻪ واﻳﻲ او ﻫﻤدا شان د ﻧﻮرو پﻪ غﻮ＊تﻨﻮ پﻮﻫﻴ‪８‬ي‪ .‬ژبﻪ اﻧساﻧان ﻟﻪ ＇اروﻳﻮ ＇خﻪ‬ ‫ب‪５‬ﻠﻮي‪.‬‬ ‫‪ n‬ﻛﻪ ژبﻪ ﻧﻪ واى ＇ﻪ بﻪ پ‪ ）５‬شﻮي واى؟‬ ‫‪ n‬ﻟﻪ ژب‪ ３‬پرتﻪ اﻧسان اوسﻨﻲ پرﻣختگ تﻪ رس‪５‬داى شﻮ؟‬

‫‪٩٩‬‬

‫د ﻫغﻮ ﻛﻠﻤﻮ او خبرو ！ﻮﻟگ‪ ３‬تﻪ ژبﻪ وﻳﻞ ﻛﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬ﻳﻮ ＇ﻮك ﻳ‪ ３‬بﻞ چا تﻪ د خپﻞ فﻜر‬ ‫د بﻴان ﻟپاره ﻛاروي‪ .‬پﻪ دې ﻛ‪！ ３‬ﻮﻟ‪ ３‬ﻧ‪ ３＋‬او اشارې ﻫﻢ را‪＄‬ﻲ چ‪ ３‬د ﻳﻮ ﻣطﻠب د افادې‬ ‫ﻟپاره ﻛارول ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ژبپﻮﻫان ژبﻪ د خبرو او اشارو داس‪ ３‬ﻳﻮه ﻟ‪７‬ۍ بﻮﻟﻲ چ‪ ３‬د ﻳﻮې ！ﻮﻟﻨ‪ ３‬وگ‪７‬ي ﻳ‪ ３‬ﻳﻮ ﻟﻪ بﻠﻪ‬ ‫د پﻮﻫﻮﻟﻮ او راپﻮﻫﻮﻟﻮ ﻟپاره کاروي او ﻳﻮ بﻞ تﻪ ﻳ‪ ３‬اوروي‪ .‬پﻪ دې تﻮگﻪ ژبﻪ د اﻧساﻧاﻧﻮ ترﻣﻨ‪ ＃‬د‬ ‫پﻮﻫﻮﻟﻮ راپﻮﻫﻮﻟﻮ ﻳﻮه اﻟﻪ او وسﻴﻠﻪ گر‪＄‬ﻲ‪ .‬وﻳﻨا او خبرې ﻛﻮل د افﻜارو د ＇رگﻨدوﻟﻮ ډ‪４‬ره ＊ﻪ‬ ‫وسﻴﻠﻪ ده او ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ اﻧساﻧان پر ﻧﻮرو حﻴﻮاﻧاتﻮ اﻣتﻴاز او غﻮراوی ﻟري‪.‬‬ ‫！ﻮﻟ‪ ３‬ﻗاعدې او ﻗﻮاﻧﻴﻦ چ‪ ３‬د ﻳﻮې ژب‪ ３‬د سﻢ وﻳﻠﻮ او سﻢ ﻟﻴکﻠﻮ پﻪ اړه خبرې ﻛﻮي‪ ،‬د‬ ‫ژب‪ ３‬گراﻣر ورتﻪ وﻳﻞ ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫گراﻣر د ﻳﻮې ژب‪ ３‬جﻮړ＊ت د ژب‪ ３‬د خپﻠﻮ ‪＄‬اﻧگ‪７‬ﻧﻮ پﻪ ر‪１‬ا ک‪７５＇ ３‬ي‪ .‬ﻫره ژبﻪ ‪＄‬اﻧتﻪ‬ ‫گراﻣري ﻗﻮاﻧﻴﻦ او ﻻرې چارې ﻟري‪ ،‬ﻧﻮ ‪＄‬ﻜﻪ د ژب‪ ３‬د گراﻣرپﻪ ﻟﻴﻜﻨﻪ ﻛ‪ ３‬خپﻠﻪ د ﻫﻤاغﻪ‬ ‫ژب‪ ３‬ﻗﻮاعد او اساسات غﻮره گ‪２‬ﻞ ﻛ‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ﻣعرفة اﻻفغاﻧﻲ ﻳﻮ درسﻲ گراﻣر دى‪ .‬پ‪５‬رﻣحﻤد ﻛاﻛ‪ ７‬دغﻪ گراﻣر پﻪ احﻤد شاﻫﻲ دور ک‪３‬‬ ‫ﻟﻴﻜﻠﻰ دى‪ .‬پ‪５‬ر ﻣحﻤد کاک‪ ７‬د پ‪＋‬تﻨﻮ ﻟﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻴﻮ ﻟﻴﻜﻮاﻻﻧﻮ ＇خﻪ دى چ‪ ３‬د پ‪＋‬تﻮ ژب‪ ３‬د ﻟغاتﻮ‬ ‫او ﻛﻠﻤﻮ د ！ﻮﻟﻮﻟﻮ فﻜر ﻳ‪ ３‬وﻛ‪ ７‬او د ژب‪ ３‬ابتداﻳﻲ گراﻣري ب‪ ３２‬ﻳ‪ ３‬سره راغﻮﻧ‪６‬ې ﻛ‪７‬ې او د ﻳﻮې‬ ‫ﻛﻮچﻨ‪ ９‬رساﻟ‪ ３‬پﻪ ډول ﻳ‪ ３‬وﻟﻴﻜﻠ‪ ３‬چ‪ ３‬د ((ﻣعرفة اﻻفغاﻧﻲ)) پﻪ ﻧاﻣﻪ ﻳادﻳ‪８‬ي‪.‬‬ ‫پﻴر ﻣحﻤد کاک‪ ７‬د احﻤد شاه بابا د زوى شﻬزاده سﻠ‪５‬ﻤان او د کﻮرﻧ‪ ９‬د ﻧﻮرو غ‪７‬و استاد و‪.‬‬ ‫د ﻣعرفة اﻻفغاﻧﻲ پﻪ ﻧاﻣﻪ د پ‪＋‬تﻮ ژب‪ ３‬دغﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻰ گراﻣر ﻳ‪ ３‬د ﻫغﻪ ﻟپاره وﻟﻴکﻪ‪.‬‬ ‫پﻴر ﻣحﻤد کاک‪ ７‬د خپﻞ وخت ﻟﻮى عاﻟﻢ او د پ‪＋‬تﻮ ژب‪ ３‬ﻣشﻬﻮر شاعر و چ‪ ３‬د پ‪＋‬تﻮ‬ ‫اشعارو دﻳﻮان ﻳ‪ ３‬چاپ شﻮى دى‪.‬‬

‫‪١٠٠‬‬

‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪６‬ﻳز‬ ‫ژبﻪ د اﻧساﻧاﻧﻮ ترﻣﻨ‪ ＃‬د پﻮﻫﻮﻟﻮ راپﻮﻫﻮﻟﻮ وسﻴﻠﻪ ده‪ .‬اﻧساﻧان خپﻞ فﻜر د ژب‪ ３‬پﻪ‬ ‫واسطﻪ بﻴاﻧﻮي‪ .‬ژبﻪ چ‪ ３‬د اﻧسان فکر بﻴاﻧﻮي‪ ،‬ﻟﻪ ﻳﻮ ﻟ‪ ７‬غ‪８‬وﻧﻮ‪ ،‬ﻧ‪＋‬ﻮ او اشارو ＇خﻪ‬ ‫جﻮړه شﻮې‪ .‬د ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬پﻪ تﻮگﻪ د ﻣ‪５‬ز ﻧﻮم درواخﻠئ‪ .‬ﻛﻠﻪ چ‪ ３‬د ﻣ‪５‬ز ﻛﻠﻤﻪ واور‪４‬دل شﻲ‪،‬‬ ‫سﻤدستﻲ ستاسﻮ ذﻫﻦ تﻪ د ﻣﻴز اﻧ‪％‬ﻮر ودرﻳ‪８‬ي‪ .‬د ﻣ‪５‬ز ﻛﻠﻤﻪ د ﻣ‪５‬ز ﻟﻪ جﻮړ‪４‬دو دﻣخﻪ ﻧﻪ‬ ‫وه‪ ،‬بﻠﻜ‪ ３‬ﻛﻠﻪ چ‪ ３‬ﻣ‪５‬ز جﻮړ شﻮ‪ ،‬خﻠﻜﻮ ورتﻪ د ﻣ‪５‬ز ﻧﻮم ورﻛ‪ ７‬او ！ﻮﻟﻮ وﻣاﻧﻪ‪.‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ‪＄‬ﻮابﻮﻧﻪ وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫ستاسﻮ پﻪ اﻧد ژبﻪ د اﻧساﻧاﻧﻮ تر ﻣﻨ‪ ＃‬پﻪ پﻮﻫﻮﻟﻮ راپﻮﻫﻮﻟﻮ ﻛ‪＇ ３‬ﻮﻣره ارز＊ت‬ ‫ﻟري؟‬ ‫ ﻛﻪ ژبﻪ ﻧﻪ واى اﻧساﻧان بﻪ ﻟﻪ ﻛﻮﻣﻮ ستﻮﻧزو سره ﻣخاﻣخ وو؟‬‫‪ _٢‬د ﻻﻧدې جﻤﻠﻮ پﻪ تش ‪＄‬اﻳﻮﻧﻮ ﻛ‪ ３‬اړوﻧدې ﻛﻠﻤ‪ ３‬پر پﻨسﻞ وﻟﻴﻜئ‪:‬‬ ‫ﻫره ‪＄ .............‬اﻧتﻪ گراﻣري ﻗﻮاﻧﻴﻦ او ﻻرې چارې ﻟري‪.‬‬ ‫‪ ..............‬ﻳﻮ درسﻲ گراﻣر دى‪.‬‬ ‫وﻳﻨا او خبرې ﻛﻮل د ‪ ..............‬د ＇رگﻨدوﻟﻮ ډ‪４‬ره ＊ﻪ وسﻴﻠﻪ ده‪.‬‬ ‫‪ _٣‬ﻻﻧدې ﻫرې پﻮ＊تﻨ‪ ３‬تﻪ درې ‪＄‬ﻮابﻮﻧﻪ ورﻛ‪７‬ل شﻮي‪ ،‬تاسﻮ تر！ﻮﻟﻮ سﻢ ‪＄‬ﻮاب پﻪ‬ ‫ﻧ‪＋‬ﻪ ﻛ‪７‬ئ‪:‬‬ ‫اﻧساﻧان ﻟﻪ ﻫﻤاغﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ي پﻴﻞ ＇خﻪ ＇ﻪ شﻲ تﻪ اړ وو؟‬ ‫ﻟﻪ خ＂ﻮ جﻮړو شﻮو ﻛﻮروﻧﻮ تﻪ؟‬ ‫ﻻس گاډو او ＇اروﻳﻮ تﻪ؟‬ ‫‪١٠١‬‬

‫پﻮﻫﻮﻟﻮ راپﻮﻫﻮﻟﻮ تﻪ؟‬ ‫گراﻣر د ﻳﻮې ژب‪＇ ３‬ﻪ شﻰ تر ﻛتﻨ‪ ３‬ﻻﻧدې ﻧﻴسﻲ؟‬ ‫د ﻳﻮې ژب‪ ３‬د جﻮړ＊ت سﻴستﻢ‪،‬‬ ‫د ﻳﻮې ژب‪ ３‬د وﻳﻠﻮ او اوروﻟﻮ ＇رﻧگﻮاﻟﻰ‪،‬‬ ‫د ﻳﻮې ژب‪ ３‬د ﻧﻮو ﻛﻠﻤﻮ شﻤ‪５‬ره‪.‬‬ ‫اﻧسان خپﻞ ذﻫﻨﻲ اﻧ‪％‬ﻮر پﻪ ＇ﻪ شﻲ بﻴاﻧﻮي؟‬ ‫د گﻮتﻮ پﻪ اشارو‪،‬‬ ‫پﻪ ژب‪ ３‬او بﻴان‪،‬‬ ‫پﻪ سﻤﻮ اور‪４‬دﻟﻮ‪.‬‬ ‫‪ _٤‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ در‪４‬ﻮ ډﻟﻮ وو‪４‬شﻞ شﻲ‪:‬‬ ‫ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ ډﻟﻪ دې پﻪ پﻮرتﻪ ﻟﻮست ﻛ‪ ３‬خاص ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ پﻴدا او ودې ﻟﻴﻜﻲ‪.‬‬ ‫دوﻳﻤﻪ ډﻟﻪ دې پﻪ پﻮرتﻪ ﻟﻮست ﻛ‪ ３‬ﻛارول شﻮي عام ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ پﻴدا او ودې ﻟﻴﻜﻲ‪.‬‬ ‫در‪４‬ﻤﻪ ډﻟﻪ دې پﻪ ﻛﻠﻤﻮ ﻛ‪ ３‬ب‪５‬ﻼ ب‪５‬ﻠ‪( ３‬ى گاﻧ‪ )３‬پﻴدا او د ﻫرې ډﻟ‪ ３‬ﻛﻠﻤ‪ ３‬دې پﻪ‬ ‫ترتﻴب سره ب‪５‬ﻠ‪ ３‬ب‪５‬ﻠ‪ ３‬وﻟﻴﻜﻲ‪.‬‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫کﻪ د چا ﻳﻮه ژبﻪ زده او د چا ﻟﻪ ﻳﻮې ژب‪＇ ３‬خﻪ ډ‪４‬رې زده وي‪ ،‬د دوى ترﻣﻨ‪ ＃‬تﻮپﻴر ＇ﻪ‬ ‫دى‪ .‬زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬پﻪ دې اړه ＇ﻮ کر＊‪ ３‬پﻪ کﻮر ک‪ ３‬وﻟﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪١٠٢‬‬

‫دروﻳشتﻢ ﻟﻮست‬

‫د ﻧش‪ ３‬زﻳاﻧﻮﻧﻪ‬

‫‪ n‬ﻧشﻪ پر ژوﻧد ＇ﻪ اغ‪５‬ز ﻛﻮي؟‬ ‫ﻧشﻪ ﻳﻮ تباه ﻛﻮوﻧﻜﻰ عﻤﻞ دى‪ .‬ﻧشﻪ چ‪ ３‬پﻪ ﻫر ﻧاﻣﻪ وي او ﻫر＇ﻮﻣره ﻟ‪８‬ه او ساده‬ ‫وي‪ ،‬خﻮ پاى ﻳ‪ ３‬خﻮرا ﻧاوړه دى‪ .‬ﻛﻪ ﻳﻮ ‪＄‬ﻠ‪＇ ３‬ﻮك پﻪ ﻧشﻪ اختﻪ شﻮ‪ ،‬بﻴا ﻧﻮ پﻪ ډ‪４‬ر ﻛ‪７‬او‬ ‫ترې س‪７‬ى خﻼص‪５‬داى شﻲ‪ .‬زﻳاتره ‪＄‬ﻮاﻧان پﻪ ب‪５‬ﻼب‪５‬ﻠﻮ پﻠﻤﻮ پﻪ ﻧش‪ ３‬روږدي ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬کﻠﻪ‬ ‫ورتﻪ پﻪ پﻴﻞ ﻛ‪ ３‬ﻧشﻪ ﻳﻮ عادي او د ﻟﻮبﻮ ﻛار بر ﻳ‪＋‬ﻲ‪ .‬ﻛﻠﻪ د ﻣﻴﻨدو او پﻠروﻧﻮ ترﻣﻨ‪ ＃‬چال‬ ‫چﻠﻦ سﻢ ﻧﻪ وي او پﻪ دې تﻮگﻪ ﻳﻮ ‪＄‬ﻮان ﻧش‪ ３‬تﻪ ﻣخﻪ ﻛﻮي‪ .‬ﻛﻠﻪ ﻫﻢ د ﻳﻮې ﻛﻮرﻧ‪９‬‬ ‫اﻗتصادي ﻛچﻪ کﻤزورې وي‪ .‬داس‪ ３‬ډ‪４‬ر ﻧﻮر ﻻﻣﻠﻮﻧﻪ شتﻪ چ‪ ３‬پﻪ ﻧش‪ ３‬باﻧدې د روږدي‬ ‫ﻛ‪５‬دو سبب ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫‪ n‬ستاسﻮ پﻪ اﻧد بﻪ د ﻳﻮ ﻧشﻪ ﻳﻲ ‪＄‬ﻮان ژوﻧد ＇ﻨگﻪ وي؟‬ ‫‪＇ n‬ﻨگﻪ ﻛﻮﻻى شئ پﻪ خپﻞ چﻢ اوگاوﻧ‪ ６‬ﻛ‪ ３‬پﻪ ﻧش‪ ３‬باﻧدې د ‪＄‬ﻮاﻧاﻧﻮ د اختﻪ ﻛ‪５‬دو‬ ‫ﻣخﻪ وﻧﻴسئ؟‬ ‫‪١٠٣‬‬

‫ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮﻛﻲ ﻫغﻪ دي چ‪ ３‬ﻛاروﻧﻪ ﻳ‪ ３‬د ﻣرﻛزي اعصابﻮ د ﻧظام د گ‪６‬وډۍ او د‬ ‫روږدﻳﻮاﻟﻲ‪ ،‬ﻟ＂‪ ９‬او گﻨگستﻴا ﻻﻣﻞ ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮﻛﻲ ﻫﻢ پﻪ طبﻴعﻲ او ﻫﻢ پﻪ ﻣصﻨﻮعﻲ تﻮگﻪ پﻴدا ﻛ‪８５‬ي‪ ،‬ﻟﻜﻪ اپﻴﻦ چ‪ ３‬د‬ ‫ﻛﻮﻛﻨارو ﻟﻪ بﻮ！ﻲ ＇خﻪ ﻻس تﻪ را‪＄‬ﻲ او ﻫﻢ پﻪ ﻣصﻨﻮعﻲ او ﻛﻴﻤﻴاوي تﻮگﻪ پﻪ ﻻبراتﻮاروﻧﻮ‬ ‫ﻛ‪ ３‬جﻮړﻳ‪８‬ي‪ ،‬ﻟﻜﻪ ﻫﻴروﻳ‪５‬ﻦ‪ ،‬ﻣﻮرفﻴﻦ‪ ،‬ﻛﻮﻛاﻳ‪５‬ﻦ‪ ،‬کﻮدﻳﻦ او داس‪ ３‬ﻧﻮر‪ .‬پﻪ ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮﻛﻮ‬ ‫ﻛ‪＄ ３‬ﻴﻨ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬طبﻲ ارز＊ت ﻟري او د ‪＄‬ﻴﻨﻮ درﻣﻠﻮ پﻪ جﻮړوﻧﻪ ﻛ‪ ３‬پﻪ ﻟ‪８‬ه ﻛچﻪ ترې ﻛار‬ ‫اخﻴستﻞ ﻛ‪８５‬ي‪ .‬ﻫغﻪ درﻣﻞ چ‪ ３‬پﻪ جﻮړ＊ت ﻛ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮﻛﻲ ﻛارول ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬کﻪ پﻪ‬ ‫ﻟﻮړه ﻛچﻪ استعﻤال شﻲ او ﻳا د ډاﻛتر ﻟﻪ اجازې پرتﻪ ترې گ＂ﻪ واخﻴستﻞ شﻲ خﻮرا زﻳات‬ ‫زﻳاﻧﻮﻧﻪ را ﻣﻨ‪ ＃‬تﻪ ﻛﻮي‪.‬‬ ‫د ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮﻛﻮ استعﻤال او ﻛارول خصﻮصاً د پ‪５‬چکارۍ ﻟﻪ ﻻرې د اﻧسان روغتﻴا تﻪ‬ ‫ډﻳر زﻳاﻧﻤﻦ او خطرﻧاك دي‪ .‬پر ‪＄‬ﻴﻨﻮ روغتﻴاﻳﻲ زﻳاﻧﻮﻧﻮ سرب‪５‬ره پﻪ ب‪５‬ﻼ ب‪５‬ﻠﻮ سرطاﻧﻮﻧﻮ‪ ،‬زﻳ‪７‬ي‬ ‫او‪５＄‬ﻨﻮ ﻧﻮرو ﻧاروغﻴﻮ اﻧسان اختﻪ ﻛﻮي‪ .‬د ﻳﻮ شﻤ‪５‬ر اﻗتصادي او ！ﻮﻟﻨﻴزو ستﻮﻧزو ﻟﻜﻪ ﻗتﻞ‪،‬‬ ‫غﻼ‪ ،‬بﻴﻮزﻟﻲ‪ ،‬ﻧاوړه اخﻼﻗﻮ او د بشري پاﻧگﻮ د تباﻫ‪ ９‬ﻻﻣﻞ ﻫﻢ گر‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫د اسﻼم پاك دﻳﻦ ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮﻛﻲ ﻧاروا گ‪２‬ﻲ؛ ‪＄‬کﻪ چ‪ ３‬د اﻧسان روغتﻴا تﻪ خﻮرا زﻳات‬ ‫زﻳاﻧﻮﻧﻪ ﻟري او اﻧساﻧﻲ ！ﻮﻟﻨﻪ ﻟﻪ تباﻫ‪ ９‬سره ﻣخاﻣخ ﻛﻮي‪ .‬ﻫغﻪ ﻛسان چ‪ ３‬د دغﻮ تﻮﻛﻮ پﻪ‬ ‫ﻗاچاق ﻻس پﻮرې ﻛﻮي د اﻧساﻧﻴت د＊ﻤﻨان بﻠﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ﻫغﻪ ﻛسان چ‪ ３‬ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮﻛﻲ ﻛاروي او د دغﻮ تﻮﻛﻮ استعﻤال ﻳ‪ ３‬ور‪＄‬ﻨﻰ عادت گر‪＄‬ﻴدﻟﻰ‬ ‫دی‪ ،‬د ﻣعتاد پﻪ ﻧاﻣﻪ ﻳادﻳ‪８‬ي‪ .‬زﻣﻮږ پﻪ گران ﻫﻴﻮاد افغاﻧستان ﻛ‪ ３‬ﻫﻢ ﻟﻪ بده ﻣرغﻪ د ‪_ ١٨‬‬ ‫‪ ٣٠‬ﻛﻠﻮﻧﻮ ترﻣﻨ‪ ＃‬ﻳﻮ شﻤ‪５‬ر ډ‪４‬ر روږدي ‪＄‬ﻮاﻧان شتﻪ‪ ،‬چ‪ ３‬عام وگ‪７‬ي ﻳ‪ ３‬د پﻮډري (ﻫﻴروﻳﻴﻨﻲ)‬ ‫پﻪ ﻧاﻣﻪ ﻳادوي‪.‬‬ ‫روږدي ﻛسان پﻪ کﻮرﻧ‪ ９‬او ！ﻮﻟﻨﻪ ﻛ‪ ３‬ﻫﻴ＆ ﻗدر او ارز＊ت ﻧﻪ ﻟري او ﻟﻪ ！ﻮﻟﻨ‪＇ ３‬خﻪ جﻼ‬ ‫شﻮي وي‪ .‬خﻠﻚ ورتﻪ د ﻳﻮ ﻣجرم پﻪ سترگﻪ گﻮري؛ ‪＄‬ﻜﻪ دوى ﻫغﻪ ﻛسان دي چ‪ ３‬د خپﻞ‬ ‫‪١٠٤‬‬

‫‪＄‬ان د＊ﻤﻨان او د ！ﻮﻟﻨ‪ ３‬د اوږو بار دي‪ .‬ﻛﻪ چﻴرې ＊ﻪ ‪＄‬ﻴر شﻮ‪ ،‬ﻧﻮ جﻮتﻪ بﻪ شﻲ‪ ،‬روږدي‬ ‫کسان ﻫغﻪ ﻧاروغان دي چ‪ ３‬ﻟﻪ روږدﻳﻮاﻟﻲ ＇خﻪ وړاﻧدې پﻪ ﻳﻮ ډول رواﻧﻲ ﻧاروغ‪ ９‬اختﻪ وو او‬ ‫ﻳا د ژوﻧداﻧﻪ پﻪ اوږدو ﻛ‪ ３‬ﻟﻪ کﻮرﻧﻴﻮ‪！ ،‬ﻮﻟﻨﻴزو ﻳا اﻗتصادي ستﻮﻧزو سره ﻻس و گرﻳﻮان وو‪ .‬دغﻪ‬ ‫ستﻮﻧزې د دې ﻻﻣﻞ گر‪＄‬ﻴدﻟﻲ‪ ،‬چ‪ ３‬دغﻪ ﻛسان د روږدﻳﻮاﻟﻲ پﻪ ﻟﻮﻣﻮ ﻛ‪ ３‬را ＊ﻜﻴﻞ شﻲ‪.‬‬ ‫دا د ！ﻮﻟﻨ‪ ３‬د وگ‪７‬و‪ ،‬دوﻟتﻲ او ﻧا دوﻟتﻲ ﻣؤسساتﻮ دﻧده ده چ‪ ３‬د دغﻮ ستﻮﻧزو پﻪ ﻫﻜﻠﻪ فﻜر‬ ‫او عﻤﻠﻲ گاﻣﻮﻧﻪ اوچت ﻛ‪７‬ي‪ .‬ﻟﻪ ﻣعتاداﻧﻮ سره ﻫغﻪ ﻣرست‪ ３‬تر سره ﻛ‪７‬ي چ‪ ３‬د ﻳﻮ ﻣعتاد پﻪ‬ ‫درﻣﻠﻨﻪ ﻛ‪ ３‬اغ‪５‬زﻣﻨ‪ ３‬وي‪ .‬د ﻳﻮ ﻣعتاد پﻪ درﻣﻠﻨﻪ ﻛ‪ ３‬ﻣﻬﻢ او غﻮره ！ﻜﻲ دادي چ‪ ３‬ﻧﻮﻣﻮړي تﻪ د‬ ‫ﻳﻮ ﻧاروغ شخص پﻪ سترگﻪ وﻛتﻞ شﻲ‪ ،‬ﻧﻪ د ﻳﻮ ﻣجرم او گﻨاﻫگارس‪７‬ي پﻪ سترگﻪ‪ .‬ﻛﻪ چﻴرې‬ ‫ﻣعتاد س‪７‬ى وﻧﻪ ﻫ（ﻮل شﻲ او ＊ﻪ سﻠﻮك ورسره و ﻧﻪ شﻲ‪ ،‬ب‪ ３‬ﻟﻪ شﻜﻪ بﻪ ﻫﻴ（ﻜﻠﻪ ﻫﻢ خپﻞ‬ ‫دغﻪ ﻧاوړه عﻤﻞ پرې ﻧ‪８‬دي‪.‬‬

‫د ﻧشﻪ ﻳ‪ ３‬تﻮﻛﻮ زﻳاﻧﻮﻧﻪ‪:‬‬ ‫د ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮﻛﻮ استعﻤال خﻮرا زﻳات ‪＄‬اﻧﻲ‪ ،‬روحﻲ‪！ ،‬ﻮﻟﻨﻴز‪ ،‬اﻗتصادي او اخروي زﻳاﻧﻮﻧﻪ‬ ‫ﻟري چ‪ ３‬ﻣﻮږ ﻳ‪＄ ３‬ﻴﻨﻮ زﻳاﻧﻮﻧﻮ تﻪ پﻪ ﻻﻧدې ډول گﻮتﻪ ﻧﻴسﻮ‪:‬‬ ‫‪ )۱‬د بدن دفاعﻲ سﻴستﻢ ﻛﻤزورى کﻮي‪.‬‬ ‫‪)۲‬د ﻣرﻛزي اعصابﻮ د سﻴستﻢ فعاﻟﻴتﻮﻧﻪ ﻛﻤزوري ﻛﻮي‪.‬‬ ‫‪ )۳‬د زړه ！ﻜان زﻳاتﻮي‪.‬‬ ‫‪ )۴‬د ستﻮﻧﻲ او س‪８‬و سرطان پﻴدا ﻛﻮي‪.‬‬ ‫) د باصرې‪ ،‬شاﻣ‪ ３‬او ذاﻳﻘ‪ ３‬حسﻮﻧﻪ ﻛﻤزوري ﻛﻮي‪.‬‬ ‫) د وﻳﻨ‪ ３‬فشار زﻳاتﻮي‪.‬‬ ‫‪ )۷‬د وﻳﻨ‪ ３‬ﻛﻠسترول زﻳاتﻮي‪.‬‬ ‫‪ )۸‬د زړه د ﻧا＇اپﻲ درﻳدﻟﻮ (سﻜت‪ )３‬ﻻﻣﻞ ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫‪ )۹‬پﻪ ﻣعتاد س‪７‬ي ﻛ‪ ３‬ﻟ＂ﻲ او ﻛﻤزورتﻴا را ﻣﻨ‪％‬تﻪ ﻛﻮي‪.‬‬ ‫‪ )۱۰‬پﻪ تﻨفسﻲ سﻴستﻢ ﻛ‪ ３‬گ‪６‬وډي راﻣﻨ‪％‬تﻪ ﻛﻮي‪.‬‬ ‫‪١٠٥‬‬

‫‪ )۱۱‬روحﻲ گ‪６‬وډي‪( ،‬ست‪７‬ﻳا‪ ،‬سﻮدائﻲ تﻮب‪ ،‬گﻮ＊ﻪ تﻮب‪ ،‬پﻪ ‪＄‬ان باﻧدې ﻧﻪ اعتﻤاد‪،‬‬ ‫ﻧﻬﻴﻠﻲ‪ )...‬راوﻟﻲ‪.‬‬ ‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪４６‬ز‪:‬‬ ‫ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮﻛﻲ ﻫغﻪ خطرﻧاك تﻮﻛﻲ دي چ‪ ３‬د ‪＄‬اﻧﻲ ﻧاروغﻴﻮ ﻟﻜﻪ‪ :‬سرطان‪ ،‬ﻧري رﻧ‪،＃‬‬ ‫د زړه در‪４‬دل‪ ،‬زﻳ‪７‬ى او د اﻗتصادي او ！ﻮﻟﻨﻴزو ستﻮﻧزو‪ ،‬ﻟﻜﻪ غﻼ‪ ،‬وژﻧ‪ ،３‬ب‪５‬ﻮزﻟ‪ ９‬او د‬ ‫بﻴﻜارۍ ﻻﻣﻞ ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬پﻪ ﻫغ‪ ３‬باﻧدې اﻣﻮختﻪ ﻛ‪５‬دل ډ‪４‬ر اساﻧﻪ دي‪ ،‬خﻮ بﻴا ترې ‪＄‬ان‬ ‫خﻼصﻮل ډ‪４‬ر ستﻮﻧزﻣﻦ ﻛار دى‪＄ .‬ﻮاﻧان او تﻨﻜﻲ ‪＄‬ﻮاﻧان د ！ﻮﻛﻮ او ساعت ت‪５‬رۍ پﻪ‬ ‫بﻬاﻧﻪ پﻪ ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮﻛﻮ باﻧدې پﻴﻞ ﻛﻮي‪ ،‬خﻮ ﻛﻠﻪ چ‪ ３‬د ﻫغ‪ ３‬پﻪ ﻟﻮﻣﻪ ﻛ‪ ３‬وﻧ‪＋‬ﻠﻲ بﻴا ﻧﻮ‬ ‫پ‪５＋‬ﻤاﻧﻲ ﻫﻴ＆ گ＂ﻪ ﻧﻪ ﻟري‪ .‬ﻣﻮږ باﻳد خپﻞ روغ‪ ،‬ساﻟﻢ اوخﻮښ ژوﻧد پﻪ ﻧشﻮ تباه ﻧﻪ ﻛ‪７‬و؛‬ ‫‪＄‬کﻪ چ‪ ３‬روغ عﻘﻞ پﻪ روغ بدن ک‪ ３‬وي‪.‬‬

‫＇رگﻨدوﻧﻪ‬ ‫باصره‪ :‬د ﻟﻴدﻟﻮ حس‬ ‫شاﻣﻪ‪ :‬د بﻮﻳﻮﻟﻮ حس‬ ‫ذاﻳﻘﻪ‪ :‬د ＇کﻠﻮ (خﻮﻧد حس)‬ ‫کﻠسترول‪ :‬پﻪ وﻳﻨﻪ ک‪ ３‬د غﻮړو شتﻮن‬ ‫فعال ت ن‬

‫‪_١‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د ﻻﻧدې پﻮ＊تﻨﻮ ‪＄‬ﻮابﻮﻧﻪ وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫د ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮﻛﻮ ﻛاروﻧﻪ ＇ﻪ ډول زﻳاﻧﻮﻧﻪ ﻣﻨ‪％‬تﻪ راوړي؟‬ ‫‪١٠٦‬‬

‫د ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮﻛﻮ روحﻲ او ‪＄‬اﻧﻲ زﻳاﻧﻮﻧﻪ کﻮم دي؟‬ ‫پﻪ ﻧشﻪ روږدو کساﻧﻮ تﻪ پﻪ ！ﻮﻟﻨﻪ ک‪ ３‬پﻪ کﻮﻣﻪ سترگﻪ کتﻞ ک‪８５‬ي؟‬ ‫ﻗاچاق وړوﻧکﻲ چا تﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي؟‬ ‫‪ _٢‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې‪:‬‬ ‫ﻣتﻦ ﻟﻪ ‪＄‬ان سره پﻪ پ＂ﻪ خﻮﻟﻪ وﻟﻮﻟﻲ‪.‬‬ ‫ﻣتﻦ ！ﻮ！‪！ ３‬ﻮ！‪ ３‬پﻪ ﻟﻮړ غ‪ ８‬وﻟﻮﻟﻲ‪.‬‬ ‫د ﻟﻮست ﻣفﻬﻮم پﻪ ساده ژبﻪ وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪ _٣‬زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻻﻧدې ﻟغتﻮﻧﻪ ﻣعﻨا او پﻪ جﻤﻠﻮ ﻛ‪ ３‬وکاروي‪:‬‬ ‫ﻻﻣﻞ‪ ،‬تﻮﻛﻲ‪ ،‬ﻟﻪ بده ﻣرغﻪ‪ ،‬ﻟﻮﻣ‪ ،３‬دﻧده‪ ،‬سربﻴره‬ ‫‪ _٤‬ستاسﻮ پﻪ اﻧد پﻪ ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮکﻮ باﻧدې د روږدي کﻴدو ﻻﻣﻠﻮﻧﻪ ＇ﻪ شﻰ دي؟‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د (ﻧسﻮارو او چﻠﻢ پﻪ گ‪６‬ون) د ب‪５‬ﻼ ب‪５‬ﻠﻮ ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮﻛﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ او د ﻫغﻮى‬ ‫زﻳاﻧﻮﻧﻪ وﻟﻴﻜﻲ او سبا تﻪ دې پﻪ ！ﻮﻟگﻲ ﻛ‪ ３‬وواﻳﻲ‪.‬‬

‫د اهلل‬

‫پﻪ ﻳاد د اﻳﻤان بﻨس＀ پﻴاوړى ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ابﻮرﻳحان اﻟبﻴروﻧﻲ‬

‫‪١٠٧‬‬

‫ﻟطفاً ﻻﻧدې جدول پﻪ کتابچ‪ ３‬ک‪ ３‬رسﻢ او د اړوﻧدو گ‪２‬ﻮ پﻪ کﻠﻤﻮ ﻳ‪ ３‬ډک ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫‪7‬‬

‫‪2‬‬

‫‪9‬‬

‫‪6‬‬

‫‪1‬‬

‫‪10‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪3‬‬

‫‪8‬‬

‫‪11‬‬

‫‪5‬‬

‫‪ _١‬د جرم سرتﻪ رسﻮوﻧکﻰ‪.‬‬ ‫‪ _٢‬ﻫغﻪ ＇ﻮك چ‪ ３‬پﻪ ﻧش‪ ３‬روږدى شﻮى وي‪.‬‬ ‫‪ _٣‬ﻧشﻪ کﻮوﻧکﻲ تﻪ کارول ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫‪ _٤‬د بدن ﻳﻮ غ‪７‬ى چ‪ ３‬د ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮﻛﻮ پﻪ ډ‪４‬رې ﻛاروﻧ‪ ３‬ﻟﻪ ﻛاره ﻟﻮﻳ‪８‬ي‪.‬‬ ‫‪ _٥‬د ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮﻛﻮ پﻪ ﻛاروﻧ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ژوﻧد دې ﻛچ‪ ３‬تﻪ رسﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫‪ _٦‬ﻫغﻪ ﻧاروغﻲ چ‪ ３‬د ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮﻛﻮ د ﻛاروﻧ‪ ３‬ﻟﻪ اﻣﻠﻪ پﻪ اﻧسان ﻛ‪ ３‬راﻣﻨ‪％‬تﻪ ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫‪ _٧‬د ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮﻛﻮ د ډ‪４‬رې ﻛاروﻧ‪ ３‬ﻟﻪ اﻣﻠﻪ راﻣﻨ‪％‬تﻪ ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫‪ _٨‬د ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮﻛﻮ د ډ‪４‬رې ﻛاروﻧ‪ ３‬ﻟﻪ اﻣﻠﻪ س‪７‬ى داس‪ ３‬ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫‪ _٩‬د ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮﻛﻮ د ﻛاروﻧ‪ ３‬ﻟﻪ اﻣﻠﻪ س‪７‬ى دې ﻛار تﻪ ﻻس اچﻮي‪.‬‬ ‫‪ _١٠‬د ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮﻛﻮ د ﻛاروﻧ‪ ３‬ﻣﻮخﻪ ده‪.‬‬ ‫‪ _١١‬ﻛﻠﻪ چ‪ ３‬پﻪ ﻧش‪ ３‬روږدى س‪７‬ى پﻴس‪ ３‬وﻧﻪ ﻟري‪ ،‬دې ﻛار تﻪ ﻻس اچﻮي‪.‬‬

‫‪١٠٨‬‬

‫＇ﻠروﻳشتﻢ ﻟﻮست‬

‫د ﻣاﻳﻦ خطروﻧﻪ‬ ‫د جگ‪７‬ې بدغﻮﻧﻲ پات‪ ３‬شﻮﻧ‪３‬‬

‫‪ n‬تاسﻮ ﻣاﻳﻨﻮﻧﻪ پ‪５‬ژﻧئ؟‬ ‫د افغاﻧستان د د‪４‬رش کﻠﻨ‪ ３‬جگ‪７‬ې پﻪ اوږدو ک‪ ３‬ب‪５‬ﻼ ب‪５‬ﻠ‪ ３‬پﻮ‪＄‬ﻲ وسﻠ‪ ３‬ﻛارول‬ ‫شﻮي‪ ،‬ﻫﻮاﻳﻲ بﻤبارۍ شﻮي‪ ،‬راﻛ＂ﻮﻧﻪ وﻳشتﻞ شﻮي‪ ،‬ﻣاﻳﻨﻮﻧﻪ اﻳ‪＋‬ﻮدل شﻮي او د د＊ﻤﻦ‬ ‫د ﻛﻤزوري ﻛﻮﻟﻮ او ﻣاتﻮﻟﻮ ﻟپاره ﻟﻪ ﻫر راز وسﻴﻠﻮ ＇خﻪ ﻛار اخﻴستﻞ شﻮى دى‪ .‬د‬ ‫‪ ١٣٥٧‬کال ﻟﻪ پﻴﻞ ＇خﻪ تر اوسﻪ پﻮرې د ‪＄‬ﻤﻜﻨﻴﻮ ﻣاﻳﻨﻮﻧﻮ ب‪５‬ﻼب‪５‬ﻞ ډوﻟﻮﻧﻪ ﻛرل شﻮي‬ ‫او پﻪ افغاﻧﻲ خاوره ﻛ‪ ３‬ازﻣاﻳﻞ شﻮي دي‪ .‬سره ﻟﻪ دې چ‪ ３‬ﻳﻮ زﻳات شﻤ‪５‬ر ﻳ‪ ３‬پاك‬ ‫شﻮي‪ ،‬خﻮ ﻻ ډ‪４‬ر ﻧﻮر ﻳ‪ ３‬پات‪ ３‬دي‪ .‬کﻪ چﻴرتﻪ خﻠک پام وﻧﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ د ﻣعﻴﻮبﻴت او‬ ‫ﻣرگ ژوبﻠ‪ ３‬ﻻﻣﻞ ﻛ‪８５‬ي‪.‬‬ ‫‪ n‬ستاسﻮ پﻪ سﻴﻤ‪ ３‬ﻛ‪ ３‬ﻣاﻳﻨﻮﻧﻪ شتﻪ؟‬ ‫‪ n‬د ﻣاﻳﻨﻮﻧﻮ ﻟﻪ خطر ＇خﻪ ＇ﻨگﻪ ‪＄‬اﻧﻮﻧﻪ ژغﻮرﻻى شئ؟‬ ‫‪١٠٩‬‬

‫افغاﻧستان ﻫغﻪ ﻫ‪５‬ﻮاد دى چ‪ ３‬زﻳات شﻤ‪５‬ر ﻣاﻳﻨﻮﻧﻪ او ﻧاچاودې تﻮکﻲ پک‪ ３‬ﻣﻮجﻮد دي‪ .‬د‬ ‫اوږدو جگ‪７‬و پﻪ بﻬﻴر ک‪ ３‬د ﻣاﻳﻨﻮﻧﻮ پرﻳﻤاﻧﻪ کاروﻧﻪ د افغاﻧستان د جگ‪７‬و ﻳﻮه ډ‪４‬ره ﻧاوړه ب‪５‬ﻠگﻪ ده‪.‬‬ ‫ﻧﻦ (‪ ١٣٨٧‬ل) د ﻣاﻳﻨﻮﻧﻮ او ﻧاچاودو تﻮکﻮ ﻟﻪ کبﻠﻪ ﻫره ﻣﻴاشت د ﻗرباﻧﻴاﻧﻮ شﻤ‪５‬ره تر پﻨ‪％‬ﻮسﻮ‬ ‫زﻳاتﻪ وي‪.‬‬

‫ﻣاﻳﻨﻮﻧﻪ پﻪ عﻤﻮﻣﻲ تﻮگﻪ دوه ډوﻟﻪ دي‪:‬‬ ‫_ پرسﻮﻧﻞ ضد ﻣاﻳﻨﻮﻧﻪ‬ ‫_ د وساﻳطﻮ ضد ﻣاﻳﻨﻮﻧﻪ‬ ‫ﻣاﻳﻨﻮﻧﻪ ﻫغﻪ ‪＄‬اﻧگ‪７‬ي چاود‪４‬دوﻧکﻲ تﻮکﻲ دي چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻟرگﻴﻮ‪ ،‬اوسپﻨ‪ ３‬او پﻼستﻴک ＇خﻪ‬ ‫جﻮړ او دﻧﻨﻪ ﻳ‪ ３‬چاودﻳدوﻧکﻲ تﻮکﻲ ا‪＋４‬ﻮدل شﻮي دي‪ .‬دا وسﻠﻪ د پ‪ ３＋‬ﻳا د ﻻس پﻪ فشار‬ ‫چﻮي چ‪ ３‬د اﻧسان د ژوبﻠ‪５‬دو او ﻳا ﻣرگ سبب ک‪８５‬ي‪ .‬ﻣاﻳﻨﻮﻧﻪ ب‪５‬ﻼ ب‪５‬ﻠ‪ ３‬ب‪ ３２‬او اﻧدازې ﻟري‪،‬‬ ‫د ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬پﻪ تﻮگﻪ د ﻟﻮبﻮ د شﻴاﻧﻮ پﻪ ب‪２‬ﻪ‪ ،‬د کﻮچﻨﻴﻮ رادﻳﻮگاﻧﻮ‪ ،‬د ﻗﻠﻢ‪ ،‬ساعت او ﻧﻮرو شﻴاﻧﻮ پﻪ‬ ‫ب‪２‬ﻪ جﻮړ شﻮي دي‪.‬‬ ‫زﻳاتره ﻣاﻳﻨﻮﻧﻪ د اﻧسان د ！پﻲ ﻛﻮﻟﻮ‪ ،‬شﻠﻮﻟﻮ او شﻮ！ﻮﻟﻮ پﻪ ﻣﻮخﻪ جﻮړ شﻮي دي‪ .‬دا ﻳﻮه‬ ‫ﻣعﻤﻮﻟﻪ پﻮ‪＄‬ﻲ وسﻠﻪ ده چ‪ ３‬پﻪ پراخﻪ ﻛچﻪ ﻟﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟ‪ ３‬جگ‪７‬ې راﻫﻴس‪ ３‬د ！ﻮﻟ‪ ３‬ﻧ‪７‬ۍ‬ ‫پﻪ ！ﻮﻟﻮ جگ‪７‬و ک‪ ３‬کارول شﻮې ده‪.‬‬ ‫ﻣاﻳﻨﻮﻧﻪ د کابﻞ ＊ار پﻪ شاوخﻮا‪ ،‬وﻻﻳتﻲ ＊اروﻧﻮ او د ﻫ‪５‬ﻮاد پﻪ کﻠﻴﻮاﻟﻮ س‪５‬ﻤﻮ او ﻛروﻧدو‪،‬‬ ‫＇‪＄７‬اﻳﻮﻧﻮ‪ ،‬غروﻧﻮ‪ ،‬غﻮﻧ‪６‬ﻳﻮ او پﻮ‪＄‬ﻲ چﻮ‪１‬ﻴﻮ تﻪ ＇‪５‬رﻣﻪ ‪＄‬اﻳﻮﻧﻮ ک‪＊ ３‬خ شﻮي دي‪.‬‬

‫ﻧاچاودي تﻮکﻲ‬ ‫ﻫغﻪ ﻣﻬﻤات چ‪ ３‬د جگ‪７‬ې پر ﻣﻬال چاودﻟﻲ ﻧﻪ دي‪ ،‬د ﻧاچاودو تﻮکﻮ پﻪ ﻧاﻣﻪ ﻳاد‪８４‬ي‪ .‬پﻪ‬ ‫ﻧاچاودو تﻮکﻮ ک‪ ３‬راک＂ﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻫﻮاﻳﻲ بﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻻسﻲ بﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬د ！اﻧﻚ او ب‪５‬ﻼ ب‪５‬ﻠﻮ ！ﻮپکﻮ گﻮﻟ‪ ９‬او‬ ‫ﻧﻮر ﻧاچاودي شﻴان را‪＄‬ﻲ‪ .‬د ﻧاچاودو تﻮکﻮ ﻣخﻨﻴﻮى أسان دى‪＄ ،‬کﻪ ﻫغﻪ زﻳاتره د ‪＄‬ﻤک‪３‬‬ ‫پر سر پراتﻪ وي‪ ،‬خﻮ د ﻣاﻳﻨﻮﻧﻮ ﻣخﻨﻴﻮى ډ‪４‬ر سخت دى؛ ‪＄‬کﻪ س‪７‬ى ﻧﻪ پﻮﻫﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬ﻣاﻳﻦ‬ ‫چ‪５‬رتﻪ پ＀ دى‪ .‬ﻣاﻳﻨﻮﻧﻪ د جگ‪７‬ې ﻟﻪ پاى تﻪ رس‪５‬دو وروستﻪ تر ډ‪４‬رې ﻣﻮدې پﻮرې پات‪ ３‬ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫داس‪ ３‬ﻫﻢ ﻛ‪５‬داى شﻲ چ‪ ３‬دا ﻣاﻳﻨﻮﻧﻪ د ﻫغﻪ چا اوﻻدوﻧﻪ‪ ،‬ﻟﻤسﻴان اوﻛ‪７‬وسﻴان ووژﻧﻲ‪ ،‬چ‪３‬‬ ‫＊خ ﻛ‪７‬ي ﻳ‪ ３‬وي‪.‬‬ ‫د ﻫغ‪ ３‬ور‪ ３＄‬پﻪ ﻫﻴﻠﻪ چ‪ ３‬پﻪ ‪－‬ران ﻫ‪５‬ﻮاد افغاﻧستان ک‪ ３‬ﻫﻴ＆ ﻣاﻳﻦ او ﻧاچاودې تﻮکﻲ پات‪３‬‬ ‫‪١١٠‬‬

‫ﻧﻪ شﻲ او خﻠک پﻪ خﻮﻧدي او ډاډﻣﻦ زړه خپﻞ کار تﻪ دوام ورک‪７‬ي‪.‬‬ ‫دﻣتﻦ ﻟﻨ‪６‬ﻳز‪:‬‬ ‫پﻪ افغاﻧستان ﻛ‪ ３‬د اوږدې جگ‪７‬ې ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ‪＄‬ﻤﻜﻨﻲ ﻣاﻳﻨﻮﻧﻪ اوﻧاچاودي تﻮﻛﻲ پﻪ‬ ‫پر‪４‬ﻤاﻧﻪ تﻮگﻪ پراتﻪ دي‪ .‬غروﻧﻪ‪ ،‬د＊ت‪ ،３‬ﻛروﻧدې‪＄７＇ ،‬اﻳﻮﻧﻪ‪ ،‬د استﻮگﻨ‪＄ ３‬اﻳﻮﻧﻪ‪،‬‬ ‫پﻮ‪＄‬ﻲ ﻗشﻠﻮ تﻪ ＇‪５‬رﻣﻪ ‪＄‬اﻳﻮﻧﻪ او داس‪ ３‬ﻧﻮر ﻟﻪ ﻣاﻳﻨﻮﻧﻮ او ﻧاچاودو تﻮﻛﻮ ډك دي‪.‬‬ ‫ﻣاﻳﻨﻮﻧﻪ او ﻧاچاودي تﻮکﻲ ډ‪４‬ر خطرﻧاک وژوﻧکﻲ او ！پﻲ کﻮوﻧکﻲ شﻴان دي‪ .‬ﻫغﻮى‬ ‫تﻪ ﻻس ﻣﻪ وروړئ‪ .‬ﻣﻮږ باﻳد ﻧﻮرو تﻪ ﻻر＊ﻮوﻧﻪ وک‪７‬و چ‪ ３‬ﻫغﻮى ﻫﻢ ﻧاپ‪５‬ژﻧدل شﻮو‬ ‫شﻴاﻧﻮ تﻪ ﻻس ورﻧﻪ وړي‪.‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻻﻧدې پﻮ＊تﻨﻮ تﻪ ‪＄‬ﻮاب وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫ﻣاﻳﻨﻮﻧﻪ ＇ﻪ ډول شﻴان دي؟‬ ‫ﻣاﻳﻨﻮﻧﻪ او ﻧاچاودي تﻮﻛﻲ چ‪５‬رتﻪ اﻳ‪＋‬ﻮدل شﻮي دي؟‬ ‫ﻧاچاودي تﻮکﻲ کﻮﻣﻮ شﻴاﻧﻮ تﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي؟‬ ‫ﻣاﻳﻨﻮﻧﻪ ＇ﻮ ډوﻟﻪ دي؟ د ﻫر ﻳﻮﻧﻮم واخﻠئ او د ﻛاروﻧ‪ ３‬ﻣﻮخﻪ ﻳ‪ ３‬بﻴان ﻛ‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ _٢‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻻﻧدې پﻮ＊تﻨﻮتﻪ تشرﻳحﻲ ‪＄‬ﻮابﻮﻧﻪ وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫د ﻣاﻳﻨﻮﻧﻮ ﻟﻪ خطر ＇خﻪ ＇ﻨگﻪ ‪＄‬ان ژغﻮرﻻى شﻮ؟‬ ‫ﻛﻪ پﻪ ﻳﻮ ‪＄‬اى ﻛ‪ ３‬ﻣﻮ ﻛﻮم ﻣاﻳﻦ‪ ،‬ﻧاچاودي تﻮﻛﻲ ﻳا ﻳﻮﻧااشﻨا شﻰ وﻟﻴد‪ ،‬باﻳد ＇ﻪ‬ ‫وﻛ‪７‬ئ؟‬ ‫ﻛﻪ چ‪５‬رتﻪ د ﻣاﻳﻦ سﻴﻤ‪ ３‬تﻪ ورﻧﻨﻮتئ‪＇ ،‬ﻨگﻪ ب‪５‬رتﻪ راستﻨﻴ‪８‬ئ؟‬ ‫اﻳا ﻛﻠﻪ ﻣﻮ ﻫﻢ د ﻣاﻳﻦ ﻟﻪ خطروﻧﻮ ＇خﻪ د خبرتﻴا پﻪ غﻮﻧ‪６‬ه ﻛ‪ ３‬برخﻪ اخﻴست‪ ３‬ده؟‬ ‫کﻪ ﻫﻮ‪ ،‬ﻧﻮ ＇ﻪ ﻣﻮ زده ک‪７‬ي دي؟‬ ‫‪١١١‬‬

‫‪ _٣‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ ب‪５‬ﻼ ب‪５‬ﻠﻮ جﻤﻠﻮ ﻛ‪ ３‬د ﻣاﻳﻦ‪＄ ،‬ﻤﻜﻨﻲ ﻣاﻳﻦ‪ ،‬د وساﻳطﻮ ضد‬ ‫ﻣاﻳﻦ‪ ،‬بﻢ‪ ،‬راﻛ＀‪ ،‬سرگﻠﻮﻟﻪ‪ ،‬گﻮﻟ‪ ９‬او ﻧﻮروغﻨدﻧﻪ وﻛ‪７‬ي‪.‬‬ ‫‪ _٤‬د ج‪７／‬ې زﻳاﻧﻮﻧﻪ او د سﻮﻟ‪ ３‬گ＂‪ ３‬وﻟﻴکئ‪.‬‬ ‫‪ _٥‬د ﻻﻧدې کﻠﻤﻮ ضد وﻟﻴکئ‪:‬‬ ‫سﻮکاﻟﻲ‪ ،‬سﻮﻟﻪ‪ ،‬خﻮ＊ﻲ‪ ،‬روغتﻴا‪ ،‬بﻨدي‬ ‫‪ _٦‬ﻟﻪ ﻻﻧدې در‪４‬ﻮ درک‪ ７‬شﻮﻳﻮ ‪＄‬ﻮابﻮﻧﻮ ＇خﻪ سﻢ ‪＄‬ﻮاب پﻪ ﻧ‪＋‬ﻪ ک‪７‬ئ‪:‬‬ ‫ﻣاﻳﻨﻮﻧﻪ کﻠﻪ کارول ک‪８５‬ي؟‬ ‫اﻟف‪ :‬د سﻮﻟ‪ ３‬پر ﻣﻬال‬ ‫ب‪ :‬د تبﻠﻴغاتﻮ پر ﻣﻬال‬ ‫ج‪ :‬د جگ‪７‬ې پر ﻣﻬال‬ ‫کﻪ ﻣاﻳﻦ ﻳا ﻳﻮ ﻧااشﻨا شﻰ ﻣﻮ وﻟﻴد‪＇ ،‬ﻪ بﻪ کﻮئ؟‬ ‫اﻟف‪ :‬ﻟﻪ ‪＄‬ﻤک‪ ３‬بﻪ ﻳ‪ ３‬پﻮرتﻪ کﻮئ‬ ‫ب‪ :‬پﻪ ﻟغتﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬وﻫئ‬ ‫ج‪－ :‬ﻮت‪ ３‬بﻪ ﻧﻪ وروړئ‬ ‫کﻪ د ﻣاﻳﻦ سﻴﻤ‪ ３‬تﻪ ورﻧﻨﻮتئ ＇ﻨگﻪ ب‪５‬رتﻪ راگر‪＄‬ئ؟‬ ‫اﻟف‪ :‬د خپﻠﻮ پ‪＋‬ﻮ پﻪ پﻠﻮﻧﻮ پﻞ ږدو او راستﻨ‪８５‬و‬ ‫ب‪ :‬ب‪５‬رتﻪ را ﻣﻨ‪６‬ه کﻮو‬ ‫ج‪ :‬ﻫﻤﻠتﻪ پات‪ ３‬ک‪８５‬و‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د ﻛﻮر د غ‪７‬و پﻪ ﻣرستﻪ د ﻣاﻳﻨﻮﻧﻮ او ﻧاچاودو تﻮکﻮ پﻪ اړه ﻧﻮر ﻣعﻠﻮﻣات ﻫﻢ‬ ‫ترﻻسﻪ ﻛ‪７‬ي‪ .‬د ﻫغﻮى د زﻳاﻧﻮﻧﻮ پﻪ اړه دې پﻨ‪％‬ﻪ ﻛر＊‪ ３‬ﻣﻘاﻟﻪ وﻟﻴﻜﻲ او سﻬار تﻪ دې پﻪ ！ﻮﻟگﻲ‬ ‫ک‪ ３‬د ﻧﻮرو ترﻣخﻪ وواﻳﻲ‪.‬‬

‫‪١١٢‬‬

‫پﻨ‪％‬ﻪ وﻳشتﻢ ﻟﻮست‬

‫شاعر او سپﻮږﻣ‪９‬‬

‫عبداﻟرؤف ب‪５‬ﻨﻮا د افغاﻧستان ﻟﻪ ﻧﻮﻣﻴاﻟﻴﻮ ﻟﻴﻜﻮاﻟﻮ او شاعراﻧﻮ ＇خﻪ دى‪ .‬پﻪ‬ ‫‪١٢٩٢‬ﻫـ ‪ .‬ش‪ .‬ﻛال پﻪ ﻛﻨدﻫار ﻛ‪ ３‬ز‪４８４‬دﻟﻰ دى او پﻪ ‪ ١٣٦٣‬ﻫـ ‪ .‬ش‪ .‬ﻛال ﻛ‪３‬‬ ‫ﻳ‪ ３‬پﻪ پرد‪４‬س‪ ９‬ﻛ‪ ３‬ﻟﻪ ﻧ‪７‬ۍ سترگ‪ ３‬پ＂‪ ３‬ﻛ‪７‬ي دي‪.‬‬ ‫ب‪５‬ﻨﻮا پﻪ‪١٣١٨‬ﻫـ ‪ .‬ش ‪ .‬ﻛال ﻛ‪ ３‬د پ‪＋‬تﻮ ！ﻮﻟﻨ‪ ３‬د عﻠﻤﻲ غ‪７‬ي پﻪ تﻮگﻪ پﻪ ﻛار پﻴﻞ‬ ‫او بﻴا ﻳ‪ ３‬تر ﻣ‪７‬ﻳﻨ‪ ３‬پﻮرې د ﻣدﻳر‪ ،‬رئﻴس‪ ،‬د وﻟسﻲ جرگ‪ ３‬د غ‪７‬ي‪ ،‬وزﻳر او سفﻴر دﻧدې‬ ‫تر سره ﻛ‪７‬ي دي‪ .‬زﻳات شﻤ‪５‬ر ﻣﻨظﻮم او ﻣﻨثﻮر او ＇‪７５‬ﻧﻴز اثار ﻳ‪ ３‬ﻟﻴﻜﻠﻲ دي‪ .‬د پ‪＋‬تﻮ‬ ‫پﻪ ﻣعاصر شعر ﻛ‪ ３‬د استاد ب‪５‬ﻨﻮا ﻧﻮم د پﻮره ‪＄‬ﻼ وړ دى‪ .‬دﻟتﻪ ﻳ‪ ３‬د شاعر او سپﻮږﻣ‪９‬‬ ‫پﻪ ﻧﻮم ﻳﻮ شعر راوړو‪:‬‬ ‫‪١١٣‬‬

‫سپﻮږﻣ‪９‬‬ ‫د أسﻤان ﻟﻮﻳﻪ دﻧﻴا ک‪３‬‬ ‫تﻪ سپﻮږﻣ‪＊ ９‬کﻠ‪ ３‬زﻳبا ﻳ‪３‬‬ ‫رﻧگ اﻟﻮت‪ ３‬گﻮﻧﻪ زرده‬ ‫تﻪ وﻳشتﻠ‪ ３‬پﻪ زړه چاﻳ‪３‬‬ ‫جﻮړه ﻣاغﻮﻧدې غﻤجﻨﻪ‬ ‫＇ﻮک دې ﻧشتﻪ ﻳک تﻨﻬا ﻳ‪３‬‬ ‫خپﻞ ＊اﻳست در پﻮرې اور شﻮ‬ ‫کﻪ ﻟﻪ ﻳاره ب‪５‬ﻨﻮا ﻳ‪３‬‬ ‫راتﻪ وواﻳﻪ ﻟﻪ ﻣﻴﻨ‪３‬‬ ‫＇ﻪ در شﻮي ﻧازﻧﻴﻨ‪３‬؟‬ ‫ﻻ ﻟﻬاﻧده سره ＊ﻮرې‬ ‫پﻪ شپﻪ ﻫر ‪＄‬اى ک‪ ３‬وﻻړه‬ ‫ﻣحبت ﻳﻮ پﻪ زړه سﻮي‬ ‫راشﻪ ک‪５＋‬ﻨﻮ سره دواړه‬ ‫زه بﻪ تاتﻪ زړگﻰ تش ک‪７‬م‬ ‫تﻪ و ﻣاتﻪ ﻻس تر غاړه‬ ‫غﻢ د ﻣﻴﻨ‪ ３‬بﻪ ﻧﻴﻤﻰ ک‪７‬و‬ ‫پﻪ ﻳﻮازې سر ﻣﻪ ژاړه‬ ‫＊اﻳستﻪ ﻳ‪ ３‬گﻼﻟ‪ ９‬ﻳ‪３‬‬ ‫د أسﻤان پﻴغﻠﻪ ﻧجﻠ‪ ９‬ﻳ‪３‬‬ ‫ﻟکﻪ اوس چ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬پخﻮاﻫﻢ‬ ‫د ﻣﻴﻨﻮ ﻫر ‪＄‬اى ﻣﻠﻪ وې‬ ‫‪١١٤‬‬

‫خﻮار ﻣجﻨﻮن کﻪ پر سارا و‬ ‫تﻪ ﻫﻢ سﻤﻪ ورسره وې‬ ‫د شﻴرﻳﻨ‪ ３‬حال دې وﻟﻴد‬ ‫د فرﻫاد پﻪ غﻢ ک‪ ３‬تﻪ وې‬ ‫چ‪ ３‬بﻪ راز د ﻣﻴﻨ‪ ３‬خپﻮر و‬ ‫د ﻫغﻪ ﻣجﻠس ډﻳﻮه وې‬ ‫ﻣﻘتﻮﻻن د عشﻖ ﻟﻴدل تا‬ ‫پﻪ ورو ورو بﻪ پرې ژړل تا‬ ‫پﻪ اوبﻮ ک‪ ３‬سره ر‪８４‬دي‬ ‫＊اﻳستﻪ دي پﻪ تا غروﻧﻪ‬ ‫ستا ر‪１‬ا تﻪ ﻫﻮس‪８５‬ي‬ ‫د ر‪４‬دي ＊کﻠﻲ گﻠﻮﻧﻪ‬ ‫د زﻟﻤﻮ زړه تﻪ ورت‪５‬ره‬ ‫خﻮښ پﻪ تا د ﻧجﻮﻧﻮ زړوﻧﻪ‬ ‫ستا پﻪ ＊ﻮ شغﻠﻮ ک‪ ３‬غﻮاړي‬ ‫ﻣﻴﻨان خپﻞ اﻣﻴدوﻧﻪ‬ ‫وفاداره ﻣعشﻮﻗﻪ ﻳ‪３‬‬ ‫د عاشﻖ د زړه ！ﻮ！ﻪ ﻳ‪３‬‬ ‫د ﻣجروح ﻣﻴﻦ زړگﻰ ﻳ‪３‬‬ ‫سپﻮږﻣ‪＊ ９‬کارې وجﻬان تﻪ‬ ‫د ﻫﻤزوﻟﻮ ﻟﻪ ！ﻮﻟﻴﻪ‬ ‫بﻴﻨﻮا تﻠﻠ‪ ３‬آسﻤان تﻪ‬ ‫چ‪ ３‬اﻟفت دې پک‪ ３‬ﻧﻪ ﻟﻴد‬ ‫شﻮې پﻪ ﻗﻬر و اﻧسان تﻪ‬ ‫‪١١٥‬‬

‫ﻳﻮ ﻣخﻠص دې بﻴا وﻧﻪ ﻣﻮﻧد‬ ‫چ‪ ３‬ﻫر ＇ﻮ دې کش ک‪７‬ه ‪＄‬ان تﻪ‬ ‫！ﻮل ب‪ ３‬درده‪ ،‬دردﻣﻦ ﻧشتﻪ‬ ‫！ﻮل ب‪ ３‬واکﻪ‪ ،‬واکﻤﻦ ﻧشتﻪ‬ ‫***‬ ‫سپﻮږﻣ‪ ９‬پﻪ پ‪＋‬تﻮ شاعرۍ ﻛ‪＄ ３‬اﻧ‪７／‬ى ‪＄‬اى ﻟري‪ .‬پﻪ ！ﻮﻟﻮ ﻟرغﻮﻧﻮ او ﻣعاصرو اشعارو‬ ‫پﻪ ت‪５‬ره بﻴا پﻪ وﻟسﻲ ادبﻴاتﻮ ﻛ‪ ،３‬ﻟﻪ غزل ＇خﻪ ﻧﻴﻮﻟ‪ ３‬بﻴا تر ﻟﻨ‪６‬ۍ پﻮرې سپﻮږﻣ‪ ９‬د ﻳﻮې‬ ‫سﻤبﻮﻟﻴﻜ‪ ３‬وسﻴﻠ‪ ３‬پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ خپﻞ خاص ‪＄‬اى اوﻣﻘام ساتﻠﻰ دى‪ .‬شاعر ﻟﻪ سپﻮږﻣ‪ ９‬سره‬ ‫خپﻞ غﻢ شرﻳﻚ ﻛ‪７‬ى‪ ،‬د زړه خﻮاﻟﻪ ﻳ‪ ３‬ورسره ﻛ‪７‬ې ده‪ ،‬ﻟﻪ خپﻞ ﻳﻮازﻳﻮاﻟﻲ ﻳ‪ ３‬ورتﻪ ‪－‬ﻴﻠ‪３‬‬ ‫او شﻜاﻳتﻮﻧﻪ ﻛ‪７‬ي‪ ،‬خپﻞ زړه ﻳ‪ ３‬ورتﻪ تش ﻛ‪７‬ى او ﻫغﻪ ﻳ‪ ３‬د خپﻞ راز ﻣﻠ‪／‬رې ‪２－‬ﻠ‪ ３‬ده‪ .‬ﻳﻮ‬ ‫شﻤ‪５‬ر شاعراﻧﻮ سپﻮږﻣ‪ ９‬ﻟﻪ خپﻞ ﻳار او ﻣعشﻮﻗ‪ ３‬سره د دﻳدن او حال شرﻳﻜﻮﻟﻮ وسﻴﻠﻪ ‪－‬ر‪＄‬ﻮﻟ‪３‬‬ ‫ده‪ .‬پﻪ بﻞ ‪＄‬اى ﻛ‪ ３‬سپﻮږﻣ‪ ９‬د ﻫجران او ب‪５‬ﻠتﻮن د شپﻮ ور‪＄‬ﻮ ﻳار او ﻣﻠ‪／‬رې شﻮې او شاعر‬ ‫ﻟﻪ ﻫغ‪ ３‬سره بﻨ‪６‬ار ﻛ‪７‬ى دى‪.‬‬ ‫پﻪ ﻳﻮ شﻤ‪５‬ر شعروﻧﻮ ﻛ‪ ３‬سپﻮږﻣ‪ ９‬د تارﻳخ زړه بﻠﻞ شﻮى او خطاب ﻳ‪ ３‬ورتﻪ ﻛ‪７‬ى‪ ،‬چ‪３‬‬ ‫تا د دور او زﻣان ﻫر ＇ﻪ پﻪ خپﻠﻮ ستر‪－‬ﻮ ﻟﻴدﻟﻲ او ﻫر ＇ﻪ ستا پﻪ ﻟﻤﻦ ﻛ‪ ３‬پراتﻪ دي‪ ،‬و‪－‬ﻮرئ‪،‬‬ ‫اروا＊اد ‪－‬ﻞ پاچا اﻟفت ＇ﻪ ＊ﻪ واﻳﻲ‪:‬‬ ‫ارﻣاﻧﻮﻧﻪ‪ ،‬افسﻮســﻮﻧﻪ‪ ،‬حســرتﻮﻧﻪ‬ ‫د ﻣﻴﻨــﻮ‪ ،‬د غﻤجﻨــﻮ د خﻮاراﻧــﻮ‬ ‫غفﻠتﻮﻧــﻪ‪ ،‬ﻟغزشــﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻜﻴزوﻧــﻪ‬ ‫د ﻣشــراﻧﻮ‪ ،‬د ﻣســتاﻧﻮ‪ ،‬د خﻮباﻧﻮ‬ ‫چپاووﻧــﻪ‪ ،‬ﻳرغﻠﻮﻧــﻪ‪ ،‬شﻮرشــﻮﻧﻪ‬ ‫د چﻨ‪５／‬ز‪ ،‬د ســﻜﻨدر‪ ،‬د پرﻧ‪／‬ﻴاﻧﻮ‬ ‫دې ﻫ‪５‬ــﻮاد ﻛ‪ ３‬تا ﻟﻴدﻟﻲ دغﻪ واړه‬ ‫تﻪ د ﻫر چا پﻪ سر باﻧدې ﻳ‪ ３‬وﻻړه‬ ‫‪١١٦‬‬

‫بﻞ ‪＄‬اى واﻳﻲ‪:‬‬

‫ســتا ر‪１‬ــا ﻛــ‪ ３‬پﻴــدا ﻛﻴــ‪８‬ي ﻧــﻮر فﻜروﻧــﻪ‬ ‫شــاعران اخﻠــﻲ ﻟــﻪ تــا ‪＄‬ﻨــ‪ ３‬اﻟﻬــام‬ ‫پــﻪ ﻛتــﻮ ﻛــ‪ ３‬درتــﻪ واﻳــﻲ پــ＀ رازوﻧــﻪ‬ ‫ﻳــا اشــﻨا تــﻪ ﻟﻴــ‪８‬ي ســتا پــﻪ ﻻس ســﻼم‬ ‫تــا ســره وﻳﻨﻤــﻪ بــﻞ راز تاثﻴروﻧــﻪ‬ ‫تــﻪ پــﻪ ﻫــره شــپﻪ راوړې ﻧــﻮى پﻴغــام‬ ‫پــﻪ تــا باﻧــدې د اشــﻨا ﻣﻴﻨــﻪ ﻣاتﻴــ‪８‬ي‬ ‫د دردﻣﻨــﻮ تســﻠﻲ درباﻧــدې ﻛﻴــ‪８‬ي‬ ‫سپﻮږﻣ‪ ９‬د پ‪＋‬تﻮ پﻪ وﻟسﻲ ادبﻴاتﻮ ﻛ‪ ３‬ډ‪４‬ر پراخ ‪＄‬اى ﻟري‪ .‬ب‪ ３‬شﻤ‪５‬ره ﻟﻨ‪６‬ۍ ﻣﻮجﻮدې دي‬ ‫چ‪ ３‬د سپﻮږﻣ‪ ９‬ﻧﻮم پﻜ‪ ３‬راغﻠﻰ دى‪ .‬ﻣﻴﻨاﻧﻮ او عاشﻘاﻧﻮ خپﻞ د زړه راز ورتﻪ وﻳﻠﻰ او ﻟﻪ ﻫغ‪３‬‬ ‫سره ﻳ‪ ３‬خبرې ﻛ‪７‬ي دي‪ .‬ﻻﻧدې ＇ﻮ ﻟﻨدۍ د ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ و‪－‬ﻮرئ چ‪ ３‬د سپﻮږﻣ‪ ９‬پﻪ اړه‬ ‫وﻳﻠ‪ ３‬شﻮې دي‪:‬‬ ‫سپﻮږﻣ‪ ９‬پﻪ ﻣا دې ＇ﻪ احسان دى‬ ‫زﻣا اشﻨا د دﻳﻮاﻟﻪ س‪５‬ﻮري تﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻪ‬ ‫***‬ ‫سپﻴﻨ‪ ３‬سپﻮږﻣ‪ ９‬حال راتﻪ واﻳﻪ‬ ‫زﻣا اشﻨا ﻣجﻠس ﻟﻪ چا سره ﻛﻮﻳﻨﻪ‬ ‫***‬ ‫ﻛﻪ دې زﻣا دﻳدن ﻳادﻳ‪８‬ي‬ ‫سپﻮږﻣ‪ ９‬تﻪ ‪－‬ﻮره زه پﻪ بام وﻻړه ﻳﻤﻪ‬ ‫***‬ ‫سپﻮږﻣ‪ ９‬پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬د اسﻤان راغﻠﻪ‬ ‫ب‪ ３‬ﻳاره خﻮب ﻧشتﻪ ﻛﻪ ﻣاتﻪ ﻧﻪ را‪＄‬ﻴﻨﻪ‬ ‫‪١١٧‬‬

‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪６‬ﻳز‪:‬‬ ‫شاعر پﻪ خپﻞ خﻴال ک‪ ３‬ﻟﻪ سپﻮږﻣ‪ ９‬سره د زړه خﻮاﻟﻪ کﻮي‪ .‬د سپﻮږﻣ‪ ９‬ﻳﻮاز‪４‬تﻮب‬ ‫ﻟﻪ خپﻞ ‪＄‬ان سره پرتﻠﻪ کﻮي‪ .‬بﻠﻨﻪ ورکﻮي چ‪ ３‬را‪＄‬ﻪ کﻴﻨﻮ او زړوﻧﻪ ﻳﻮ بﻞ تﻪ تش ک‪７‬و‪.‬‬ ‫بﻴا د سپﻮږﻣ‪ ９‬ﻫغﻪ ‪＄‬اﻧگ‪７‬ﻧﻪ ＇رگﻨدوي چ‪ ３‬تا ډ‪４‬ر ＇ﻪ ﻟﻴدﻟﻲ او د ﻫر چا ﻟﻪ رازوﻧﻮ‬ ‫خبره ﻳ‪ .３‬پﻪ پاﻳﻠﻪ ک‪ ３‬واﻳﻲ چ‪ ３‬ستا زړه ﻟﻪ دﻧﻴا تﻨگ شﻮ ‪＄‬کﻪ اسﻤان تﻪ ﻻړې‪ .‬پﻪ‬ ‫دﻧﻴا ک‪ ３‬دې ﻣﻴﻨﻪ او اﻟفت ﻧﻪ ﻟﻴده او پﻪ اﻧساﻧاﻧﻮ ک‪ ３‬دې اخﻼص ﻧﻪ ﻟﻴده؛ ‪＄‬کﻪ خپﻪ‬ ‫شﻮې او أسﻤان تﻪ ﻻړې‪.‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ وار د شعروﻧﻮ برخﻪ پﻪ ﻟﻮړ اواز وﻟﻮﻟﻲ او ﻫره برخﻪ دې ﻣعﻨا‬ ‫ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫‪ _٢‬زده کﻮوﻧکﻲ دې شعر ﻳﻮ ‪＄‬ﻞ پﻪ چﻮپﻪ خﻮﻟﻪ وﻟﻮﻟﻲ او بﻴا دې د ﻫغﻪ ﻟﻨ‪ ６‬ﻣفﻬﻮم‬ ‫وﻟﻴکﻲ او پﻪ خپﻠﻮ خبرو ک‪ ３‬دې وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪ _٣‬زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻻﻧدې ﻟغتﻮﻧﻪ ﻣعﻨا او پﻪ جﻤﻠﻮ ک‪ ３‬وکاروي‪.‬‬ ‫‪ _١‬گﻮتﻪ ‪ _٢‬ﻻﻟﻬاﻧد ‪ _٣‬غ‪７‬ى ‪＄ _٤‬ﻼ ‪ _٥‬سپﻮږﻣ‪ _٦ ９‬ﻣﻞ‬ ‫‪ _٤‬زده کﻮوﻧکﻲ دې وگﻮري چ‪ ３‬پﻪ شعر ک‪ ３‬کﻮﻣ‪ ３‬کﻴس‪ ３‬تﻪ اشاره شﻮې وي‪ ،‬ﻧﻮ د‬ ‫کﻴس‪ ３‬پﻪ اړه دې خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د سپﻮږﻣ‪ ９‬پﻪ اړه ﻳﻮ شعر وﻟﻴکﻲ او ﻳا دې د سپﻮږﻣ‪ ９‬پﻪ اړه پﻨ‪％‬ﻪ ﻟﻨ‪６‬ۍ‬ ‫وﻟﻴکﻲ او بﻠﻪ ورځ دې پﻪ ！ﻮﻟگﻲ ک‪ ３‬واوروي‪.‬‬ ‫‪١١٨‬‬

‫شپ‪８‬وﻳشتﻢ ﻟﻮست‬

‫د ﻣشراﻧﻮ حقﻮﻧﻪ‬

‫‪ n‬ستاسﻮ ﻣشران ＇ﻮك دي؟‬ ‫ﻫره ！ﻮﻟﻨﻪ ‪＄‬اﻧتﻪ ارز＊تﻮﻧﻪ ﻟري‪ .‬افغاﻧﻲ ！ﻮﻟﻨﻪ پﻪ دې اړه خﻮرا ب‪６‬اﻳﻪ ده‪ .‬ﻛشر او‬ ‫ﻣشر‪＄ ،‬ﻮان او سپﻴﻦ ږﻳرى‪％＊ ،‬ﻪ او ﻧارﻳﻨﻪ ！ﻮل پﻪ خپﻠﻮ ﻣﻨ‪％‬ﻮﻧﻮ ﻛ‪ ３‬د راشﻪ درش‪ ３‬او‬ ‫چال چﻠﻦ ﻻرې او اصﻮل ﻟري‪ .‬ﻛشران د ﻣشراﻧﻮ درﻧاوى ﻛﻮي‪ .‬پﻪ وړاﻧدې ﻳ‪ ３‬ب‪ ３‬ادبﻪ‬ ‫خبره ﻧﻪ ﻛﻮي‪ .‬خبرې او ﻻر＊ﻮوﻧ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻣﻨﻲ‪ .‬ﻣشران ﻫﻢ پﻪ خپﻞ وار پﻪ ﻛشراﻧﻮ ﻣﻴﻨﻪ‬ ‫ﻛﻮي‪ .‬خﻮاتﻪ ﻳ‪ ３‬راﻧژدې ﻛﻮي او ﻟﻮرﻳﻨﻪ پرې ﻛﻮي‪ ３％＊ .‬پﻪ ！ﻮﻟﻮ ！ﻮﻟﻨﻮ‪ ،‬پﻪ ت‪５‬ره بﻴا پﻪ‬ ‫افغاﻧﻲ ！ﻮﻟﻨ‪ ３‬ﻛ‪ ３‬د زﻳات درﻧاوي وړ دي‪.‬ان پﻪ جﻨگ جگ‪７‬و ﻛ‪ ３‬ﻫغﻮى د درﻧاوۍ‬ ‫وړ گ‪２‬ﻞ ﻛﻴ‪８‬ي او ＇ﻮك ﻛار پرې ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫‪ n‬د ﻣشراﻧﻮ پﻪ وړاﻧدې تاس‪＇ ３‬رﻧگﻪ چﻠﻦ ﻛﻮئ؟‬ ‫‪ n‬د ﻣشراﻧﻮ چﻠﻦ ستاسﻮ پﻪ وړاﻧدې ＇ﻨگﻪ دى؟‬

‫‪١١٩‬‬

‫پر ﻣﻮر‪ ،‬پﻼر‪ ،‬ورو‪１‬ﻮ‪ ،‬تروﻧﻮ‪ ،‬ﻣاﻣاگاﻧﻮ سرب‪５‬ره د ﻧﻮرو ﻣشراﻧﻮ درﻧاوى او عزت ﻫﻢ پر ﻣﻮږ‬ ‫ﻻزم دى‪ .‬ﻣشران دوه ډوﻟﻪ دي‪ :‬ﻳﻮ ﻫغﻪ چ‪ ３‬پﻪ عﻤر ﻛ‪ ３‬ﻟﻪ ﻳﻮ چا ＇خﻪ زﻳات وي‪ .‬بﻞ ﻫغﻪ‬ ‫خﻠﻚ دي‪ ،‬چ‪ ３‬د زﻳات‪ ３‬پﻮﻫ‪ ３‬او عﻠﻢ خاوﻧدان وي‪( .‬ﻟﻮﻳﻮاﻟﻰ پﻪ عﻘﻞ دى ﻧﻪ پﻪ ﻛال ‪ -‬شتﻤﻨﻲ‬ ‫پﻪ زړه ده ﻧﻪ پﻪ ﻣال) ددې دواړو ډﻟﻮ احترام او درﻧاوى پر ﻛشراﻧﻮ باﻧدې ﻻزم دى‪.‬‬ ‫د ﻳﻮې خﻮشحاﻟﻪ ﻛﻮرﻧ‪ ９‬بﻨس＀ ﻳﻮ بﻞ تﻪ پر درﻧاوي او پﻪ خپﻠﻤﻨ‪％‬ﻲ پﻮﻫاوي اﻳ‪＋‬ﻰ وي‪.‬‬ ‫ﻟﻮﻳان پر ﻛشراﻧﻮ ﻣﻴﻨﻪ او شفﻘت ﻛﻮي او ﻛشران د ﻟﻮﻳاﻧﻮ او ﻣشراﻧﻮ درﻧاوى ﻛﻮي‪ .‬خبرو تﻪ ﻳ‪３‬‬ ‫غﻮږ ﻧﻴسﻲ او ﻛﻪ ﻛﻮﻣﻪ ＊ﻪ ﻻر＊ﻮوﻧﻪ ورتﻪ وﻛ‪７‬ي‪ ،‬ﻫغﻪ ﻣﻨﻲ‪.‬‬ ‫زﻣﻮږ ﻛشران باﻳد د خپﻠ‪！ ３‬ﻮﻟﻨ‪ ３‬ﻟﻪ دود‪ ،‬دستﻮر او فرﻫﻨگ سره سﻢ د ﻣشراﻧﻮ درﻧاوى‬ ‫وﻛ‪７‬ي‪ ،‬پﻪ وړاﻧدې ﻳ‪ ３‬پﻪ ب‪ ３‬ادب‪ ９‬او ﻟﻮړغ‪ ８‬خبرې وﻧﻪ ﻛ‪７‬ي‪ .‬پﻪ سپﻜﻪ سترگﻪ ورتﻪ وﻧﻪ گﻮري‪.‬‬ ‫ﻛﻪ سروﻳس ﻳا بﻞ داس‪＄ ３‬اى وي چ‪ ３‬ﻳﻮ ﻣشر ﻳا سپﻴﻦ ږﻳري تﻪ پﻜ‪ ３‬د ﻧاست‪＄ ３‬اى ﻧﻪ وي او‬ ‫ﻛشران ﻧاست وي‪ ،‬باﻳد ﻛشران خپﻞ ‪＄‬اى پﻪ ډ‪４‬ر ادب ﻣشراﻧﻮ تﻪ پرﻳ‪８‬دي‪ .‬ﻛﻠﻪ چ‪ ３‬پﻪ ﻣخﻪ‬ ‫ورشﻲ‪ ،‬باﻳد سﻼم ورﻛ‪７‬ي او عزت ﻳ‪ ３‬وﻛ‪７‬ي‪ .‬ﻫغس‪ ３‬چﻠﻦ ورسره وﻧﻪ ﻛ‪７‬ى چ‪ ３‬د ﻣشراﻧﻮ‬ ‫ﻟﻪ شان او حﻴثﻴت سره سﻤﻮن وﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫ﻣشران د ژوﻧد ډ‪４‬رې تجرب‪ ３‬ﻟري او ﻫغﻪ د چا خبره تر ﻛشراﻧﻮ ﻳ‪ ３‬ډ‪４‬ر ﻛﻤﻴسﻮﻧﻪ زاړه ﻛ‪７‬ي‬ ‫او د ژوﻧد ترخ‪ ３‬خﻮږې ﻳ‪＇ ３‬ﻜﻠﻲ دي‪ ،‬ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ ﻳ‪ ３‬باﻳد خبرې او ﻻر＊ﻮوﻧ‪ ３‬پﻪ ډ‪４‬ره ﻣﻴﻨﻪ‬ ‫واور‪４‬دل شﻲ او عﻤﻞ پرې وشﻲ‪.‬‬ ‫ﻫغﻪ خﻠﻚ چ‪ ３‬تر تاس‪ ３‬ﻛشران وي‪ ،‬خﻮ د پﻮﻫ‪ ３‬او عﻠﻢ ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬پر تاس‪ ３‬زﻳات وي‪ ،‬ﻧﻮ‬ ‫ﻻزﻣﻪ ده‪ ،‬چ‪ ３‬د پﻮﻫ‪ ３‬او عﻠﻢ ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬درﻧاوى وﻛ‪７‬ئ‪ .‬ﻛﻮﻻى شئ‪ ،‬پﻪ ډ‪４‬ر ادب ور＇خﻪ‬ ‫د ﻫغﻮ ﻣساﻳﻠﻮ پﻮ＊تﻨﻪ وﻛ‪７‬ئ‪ ،‬چ‪ ３‬پرې ﻧﻪ پﻮﻫﻴ‪８‬ئ‪.‬‬ ‫ﻟﻪ بﻠ‪ ３‬خﻮا پر ﻛشراﻧﻮ باﻧدې ﻟﻮرﻳﻨﻪ اوﻣﻬرباﻧﻲ د ﻟﻮﻳاﻧﻮ دﻧده ده‪ .‬ﻣشران باﻳد پر ﻛشراﻧﻮ ﻻس‬ ‫ت‪５‬ر ﻛ‪７‬ي‪ ،‬پﻴرزوﻳﻨﻪ پرې وﻛ‪７‬ي‪ ،‬وﻳ‪ ３‬ﻧازوي او ﻛﻪ چ‪５‬رې ﻛﻮﻣﻪ ت‪５‬روتﻨﻪ او غﻠطﻲ ترې وشﻲ‪،‬‬ ‫باﻳد وﻳ‪ ３‬ب‪＋‬ﻲ او سﻤﻪ ﻻر＊ﻮوﻧﻪ ورتﻪ وﻛ‪７‬ي‪ .‬د ﻫﻤ‪％‬ﻮﻟﻮ او ﻧﻮرو ﻣﻠگرو تر ﻣخﻪ ﻳ‪ ３‬سپﻚ ﻧﻪ‬ ‫‪١٢٠‬‬

‫ﻛ‪７‬ي‪ .‬تﻞ ﻳ‪ ３‬وﻫ（ﻮي او شخصﻴت تﻪ ﻳ‪ ３‬وده ورﻛ‪７‬ي‪.‬‬ ‫د ﻣشراﻧﻮ درﻧاوى او پﻪ ﻛشراﻧﻮ ﻣﻬرباﻧﻲ او شفﻘت زﻣﻮږ اسﻼﻣﻲ دﻧده ﻫﻢ ده‪ .‬د ！ﻮﻟﻨ‪ ３‬د‬ ‫＊‪ ３‬ودې‪ ،‬پراختﻴا او د چارو د ＊ﻪ سﻤﻮن ﻟپاره پر دې ﻛار زﻳات ！ﻴﻨگار شﻮى دى‪.‬‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻮږ وغﻮاړو چ‪ ３‬پﻪ سپﻴﻦ ږ‪４‬رتﻮب ﻛ‪ ３‬ﻣﻮ درﻧاوى وشﻲ‪ ،‬باﻳد ﻟﻪ اوسﻪ د ﻟﻮﻳاﻧﻮ درﻧاوى‬ ‫وﻛ‪７‬و‪ .‬ب‪ ３‬ادبﻪ اﻧسان د وچ‪ ３‬وﻧ‪ ３‬پﻪ ＇‪５‬ر دى‪ .‬وچﻪ وﻧﻪ‪ ،‬ﻧﻪ سﻴﻮرى ﻟري او ﻧﻪ ﻣ‪５‬ﻮه ﻛﻮي‪،‬‬ ‫ﻳﻮازې د وﻫﻠﻮ او سﻴ‪％‬ﻠﻮ ﻛار ترې اخﻴستﻞ ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬

‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪６‬ﻳز‪:‬‬ ‫！ﻮﻟﻨﻪ ﻟﻪ افرادو ＇خﻪ جﻮړه شﻮې ده‪ .‬دا افراد پر ﻳﻮ بﻞ حﻘﻮﻧﻪ ﻟري‪ .‬ﻣشر پﻪ ﻛشر‪،‬‬ ‫ﻛشر پﻪ ﻣشر‪＄ ،‬ﻮان پﻪ زوړ او زوړ پﻪ ‪＄‬ﻮان‪ .‬ﻫﻤدا رﻧگﻪ ＊‪ ３％‬پﻪ ﻧارﻳﻨﻪ وو زﻳات‬ ‫حﻘﻮﻧﻪ ﻟري‪ .‬ﻛشران باﻳد تﻞ د ﻣشراﻧﻮ عزت اودرﻧاوى وﻛ‪７‬ي‪ .‬ﻣشران باﻳد پر ﻛشراﻧﻮ‬ ‫باﻧدې پﻴرزوﻳﻨﻪ او ﻣﻬرباﻧﻲ وﻛ‪７‬ي‪ .‬وﻳ‪ ３‬روزي‪ ،‬وﻳ‪ ３‬پاﻟﻲ او ذﻫﻨﻲ اوبدﻧﻲ ودې تﻪ ﻳ‪３‬‬ ‫پاﻣﻠرﻧﻪ وک‪７‬ي‪ .‬دا د ！ﻮﻟﻨ‪ ３‬ﻧظام دى‪ .‬ﻧظام پﻪ ﻫﻤدغﻮ ستﻨﻮ وﻻړ دى‪ .‬باﻳد ！ﻴﻨگ ﻳﻲ‬ ‫وساتﻮ‪.‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻻﻧدې پﻮ＊تﻨﻮ تﻪ ‪＄‬ﻮاب وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫ﻛشران پر ﻣشراﻧﻮ ＇ﻪ حﻘﻮﻧﻪ ﻟري؟‬ ‫وﻟ‪ ３‬باﻳد پر ﻛشراﻧﻮ ﻣﻴﻨﻪ او شفﻘت وﻟرو؟‬ ‫داسﻤﻪ ده چ‪ ３‬واﻳﻲ‪(( :‬درﻧاوى باﻳد ﻟﻪ ﻛﻮر ＇خﻪ پﻴﻞ‪ ،‬پﻪ ＊ﻮوﻧ‪％‬ﻲ ﻛ‪ ３‬تﻤرﻳﻦ او پﻪ‬ ‫‪١٢١‬‬

‫！ﻮﻟﻨ‪ ３‬ﻛ‪ ３‬عﻤﻠﻲ شﻲ)) وﻳ‪７５＇ ３‬ئ‪.‬‬ ‫ستاسﻮ پﻪ اﻧد د ﻳﻮې ＊‪ ３‬او خﻮشحاﻟﻪ کﻮرﻧ‪＄ ９‬اﻧگ‪７‬تﻴاوې کﻮﻣ‪ ３‬دي؟‬ ‫‪ _٢‬د ﻻﻧدې جﻤﻠﻮخاﻟﻲ ‪＄‬اﻳﻮﻧﻪ پﻪ ﻣﻨاسبﻮ ﻛﻠﻤﻮډك ﻛ‪７‬ئ‪:‬‬ ‫ﻫره ！ﻮﻟﻨﻪ ‪＄‬اﻧتﻪ ‪..............‬ﻟري‪.‬‬ ‫ﻣشران باﻳد ‪ ..............‬خﻮاتﻪ ﻧژدې او ﻟﻮرﻳﻨﻪ پرې وﻛ‪７‬ي‪.‬‬ ‫د ‪ ...............‬احترام او درﻧاوى پر ﻛشراﻧﻮ باﻧدې ﻻزم دى‪.‬‬ ‫‪ _٣‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ ＇ﻠﻮرو ډﻟﻮ وو‪４‬شﻞ شﻲ‪:‬‬ ‫ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ ډﻟﻪ دې پﻪ پﻮرتﻪ ﻟﻮست ﻛ‪ ３‬خاص ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ پﻴدا او ودې ﻟﻴﻜﻲ‪.‬‬ ‫دوﻳﻤﻪ ډﻟﻪ دې پﻪ پﻮرتﻪ ﻟﻮست ﻛ‪ ３‬ﻛارول شﻮي عام ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ پﻴدا او ودې ﻟﻴﻜﻲ‪.‬‬ ‫در‪４‬ﻤﻪ ډﻟﻪ دې پﻪ ﻛﻠﻤﻮ ﻛ‪ ３‬ب‪５‬ﻼ ب‪５‬ﻠ‪( ３‬ى گاﻧ‪ )３‬پﻴدا او د ﻫرې ډﻟ‪ ３‬ﻛﻠﻤ‪ ３‬دې پﻪ‬ ‫ترتﻴب سره ب‪５‬ﻠ‪ ３‬ب‪５‬ﻠ‪ ３‬وﻟﻴﻜﻲ‪.‬‬ ‫＇ﻠﻮرﻣﻪ ډﻟﻪ دې پﻪ ﻣتﻦ ک‪ ３‬ﻣتضادې کﻠﻤ‪ ３‬وﻟ＂ﻮي او ودې ﻟﻴکﻲ‪.‬‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ خپﻠﻮ ﻛﻮروﻧﻮﻛ‪ ３‬د ﻣشراﻧﻮ د حﻘﻮﻧﻮ پﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻟﻪ خپﻠﻮ ﻣﻴﻨدو‬ ‫اوپﻠروﻧﻮ سره خبرې وﻛ‪７‬ي‪ .‬د ﻫغﻮى ﻧظرﻳات دې وﻟﻴﻜﻲ او سبا تﻪ دې پﻪ ！ﻮﻟگﻲ ﻛ‪３‬‬ ‫وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻣﻮر‪ ،‬پﻼر ﻳا بﻞ کﻮم ﻣشر تﻪ ﻟﻴک وﻟﻴکﻲ‪.‬‬

‫پر ﻣاشﻮﻣاﻧﻮ ﻣﻴﻨﻪ او د ﻟﻮﻳاﻧﻮ درﻧاوى وك‪７‬ئ‪.‬‬ ‫حضرت عﻠﻲ ﻛرم اهلل وجﻬﻪ‬

‫‪١٢٢‬‬

‫اوه وﻳشتﻢ ﻟﻮست‬

‫ستاﻳﻨﻮم (صفت) او ډوﻟﻮﻧﻪ ﻳ‪３‬‬

‫‪ n‬ستاسﻮ پﻪ اﻧد ＊ﻪ ﻫﻠﻚ او سره ﻣ‪２‬ﻪ ＇رﻧگﻪ عبارتﻮﻧﻪ دي؟‬ ‫پﻪ ت‪５‬رو ﻟﻮستﻮﻧﻮ ﻛ‪ ３‬ﻣﻮ د (ى) ب‪５‬ﻼب‪５‬ﻠ‪ ３‬ب‪ ３２‬او د ﻛﻠﻤﻮ ډوﻟﻮﻧﻪ وﻟﻮستﻞ‪ .‬دﻟتﻪ د‬ ‫صفت او د ﻫغﻪ د ‪＄‬اﻧگ‪７‬تﻴاوو پﻪ اړه خبرې ﻛﻮو‪.‬‬ ‫‪ n‬اﻳا پخﻮا ﻣﻮ د صفت پﻪ اړه ＇ﻪ اور‪４‬دﻟﻲ دي؟‬ ‫‪ n‬ستاسﻮ پﻪ اﻧد صفت ＇ﻪ ﻣعﻨا ﻟري؟‬ ‫‪١٢٣‬‬

‫ﻻﻧدې جﻤﻠ‪ ３‬وﻟﻮﻟئ او ﻫغﻮ ﻛﻠﻤﻮ تﻪ پام وﻛ‪７‬ئ چ‪ ３‬ﻛر＊ﻪ ورﻻﻧدې اﻳستﻞ شﻮې ده‪:‬‬ ‫زه روغ رﻣ＀ ﻳﻢ‪.‬‬ ‫زﻣﻮږ ﻣﻠﻲ پﻮځ خﻮرا غ‪＋‬تﻠﻰ دى‪.‬‬ ‫زه خﻮشحال ﻛﻤزورى ﻧﻪ ﻳﻢ چ‪ ３‬بﻪ ډار ﻛ‪７‬م‪.‬‬ ‫خداﻳﻪ ＇ﻪ شﻮل ﻫغﻪ ＊ﻜﻠﻲ‪＊ ،‬ﻜﻠﻲ خﻠﻚ؟‬ ‫تﻮر ت‪５‬ﻞ پﻪ تﻮره تﻴ‪８‬ه ！ﻮل تﻮى شﻮل‪.‬‬ ‫پﻪ پﻮرتﻪ جﻤﻠﻮ ﻛ‪ ３‬روغ‪ ،‬غ‪＋‬تﻠﻰ‪ ،‬ﻛﻤزورى‪＊ ،‬ﻜﻠﻲ‪ ،‬تﻮر او تﻮره ﻫغﻪ ﻛﻠﻤ‪ ３‬دي چ‪ ３‬د‬ ‫ﻳﻮ چا‪ ،‬ﻳﻮ شﻲ او ﻳا ﻳﻮ ﻧﻮم ＇رﻧگﻮاﻟﻰ ＊ﻴﻲ‪.‬‬ ‫وﻳﻠﻰ شﻮ ستاﻳﻨﻮم ﻫغﻪ ﻛﻠﻤﻪ ده چ‪ ３‬پﻪ خپﻠﻮاك ډول ﻧﻮم ﻧﻪ وي‪ ،‬خﻮ د ﻳﻮ ﻧﻮم حاﻟت‪،‬‬ ‫＇رﻧگﻮاﻟﻰ‪＇ ،‬ﻮﻣره واﻟﻰ او اﻧدازه ＊ﻴﻲ‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫پ ＊تن‬

‫د زده ﻛﻮوﻧﻜﻮ ﻳﻮه ډﻟﻪ دې داس‪ ３‬عبارتﻮﻧﻪ وواﻳﻲ چ‪ ３‬پﻮرتﻪ صفتﻮﻧﻪ پﻜ‪ ３‬راغﻠﻲ وي‪.‬‬

‫اصﻠﻲ ستاﻳﻨﻮم‪:‬‬ ‫ﻻﻧدې جﻤﻠﻮ تﻪ وگﻮرئ او ﻫغﻮ ﻛﻠﻤﻮ تﻪ پام وﻛ‪７‬ئ چ‪ ３‬ﻛر＊ﻪ ورﻻﻧدې اﻳستﻞ شﻮې ده‪:‬‬ ‫＊ﻪ س‪７‬ى د ﻫرچا خﻮ＊ﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫تﻮره تختﻪ د تدرﻳس جزء دى‪.‬‬ ‫پﻪ اوړي ﻛ‪ ３‬سپﻴﻦ ﻛاﻟﻲ اغﻮﻧدئ‪.‬‬ ‫وگﻮرئ‪＊ ،‬ﻪ‪ ،‬تﻮره اوسپﻴﻦ کﻠﻤ‪ ３‬چ‪ ３‬اصﻠﻲ ستاﻳﻨﻮﻣﻮﻧﻪ دي‪ ،‬د س‪７‬ي‪ ،‬تخت‪ ３‬او ﻛاﻟﻴﻮ‬ ‫حاﻟت ＇رگﻨدوي‪ .‬پﻪ دې تﻮگﻪ اصﻠﻲ ستاﻳﻨﻮم ﻫغﻪ ستاﻳﻨﻮم تﻪ واﻳﻲ چ‪ ３‬د ﻳﻮ ﻧﻮم اړوﻧد حاﻟت‬ ‫＇رگﻨد ﻛ‪７‬ي‪.‬‬ ‫اصﻠﻲ ستاﻳﻨﻮم دوه ډوﻟﻪ دى‪ .‬ﻳﻮ تﻪ ﻳ‪ ３‬ساده او بﻞ تﻪ ﻣرﻛب واﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪١٢٤‬‬

‫ددې ډوﻟﻮﻧﻮ ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬پﻪ ﻻﻧدې جﻤﻠﻮ ﻛ‪ ３‬وگﻮرئ‪:‬‬ ‫ﻟﻮڅ ﻟﻪ اوبﻮﻧﻪ ډارﻳ‪８‬ي‪.‬‬ ‫وﻟس پﻪ خپﻠﻪ ژبﻪ ژوﻧدى دى‪.‬‬ ‫！ﻴ＀ ﻣ‪ ３‬ﻣﻪ بﻮﻟﻪ غﻮر‪＄‬ﻨگ راباﻧدې ﻣﻪ ﻛ‪７‬ه‪.‬‬ ‫اتﻞ پﻪ وﻧﻪ ﻟﻨ‪ ６‬او پﻪ تﻨﻪ پﻠﻦ دى‪.‬‬ ‫او‬ ‫تﻮرﻳاﻟﻰ پﻪ خپﻠ‪ ３‬تﻮرې وﻳاړي‪.‬‬ ‫تر ﻧاپﻮه دوست ﻫﻮ＊ﻴار د＊ﻤﻦ ＊ﻪ دى‪.‬‬ ‫پﻮﻫﻴاﻟﻰ د پﻮﻫﻨتﻮن د استاداﻧﻮ عﻠﻤﻲ رتبﻪ ده‪.‬‬ ‫ﻛﻪ پﻮرتﻪ جﻤﻠﻮتﻪ پام وﻛ‪７‬ئ‪ ،‬ﻧﻮ ＇رگﻨده بﻪ شﻲ چ‪ ３‬ﻟﻮڅ‪ ،‬ژوﻧدى‪！ ،‬ﻴ＀‪ ،‬ﻟﻨ‪ ،６‬پﻠﻦ ساده‬ ‫ﻛﻠﻤ‪ ３‬دي چ‪ ３‬د وﻟس‪ ،‬اﻧسان او اتﻞ ＇رﻧگﻮاﻟﻰ ＊ﻴﻲ‪ .‬پﻪ دې ډول وﻳﻼى شﻮ چ‪ ３‬ساده‬ ‫ستاﻳﻨﻮم ﻳﻮه ﻛﻠﻤﻪ وي‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬ﻣفرده ﻛﻠﻤﻪ وي‪.‬‬ ‫تﻮرﻳاﻟﻰ‪ ،‬ﻧاپﻮه او پﻮﻫﻴاﻟﻰ ﻣرﻛب‪ ３‬ﻛﻠﻤ‪ ３‬دي‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬تﻮرﻳاﻟﻰ ﻟﻪ (تﻮرې) او (ﻳاﻟﻲ)‪ ،‬ﻧاپﻮه ﻟﻪ‬ ‫(ﻧا) او (پﻮه) او پﻮﻫﻴاﻟﻰ ﻟﻪ (پﻮه) او (ﻳاﻟﻲ) ＇خﻪ جﻮړې شﻮې دي‪ .‬پﻪ دې ډول ﻣرﻛب ﻫغﻪ‬ ‫صفت دى‪ ،‬چ‪ ３‬ﻟﻪ دوو او ﻳا زﻳاتﻮ تﻮﻛﻮ ＇خﻪ جﻮړ شﻮى وي‪.‬‬ ‫پ ＊تن‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د ساده او ﻣرﻛبﻮ صفتﻮﻧﻮ ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬وړاﻧدې ﻛ‪７‬ي‪.‬‬

‫‪١٢٥‬‬

‫پرتﻠﻪ ﻳﻴز ﻳا ﻣﻘاﻳسﻲ ستاﻳﻨﻮم‪:‬‬ ‫پرتﻠﻪ ﻳﻴز ستاﻳﻨﻮم پﻪ دوو ډوﻟﻮﻧﻮ تر سره ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫اﻟف‪ :‬د (ډ‪４‬ر) پﻪ ﻣﻠ‪／‬رتﻴا‪ ،‬ﻟﻜﻪ‪:‬‬ ‫‪ _١‬دا ﻗﻠﻢ ترﻫغﻪ ﻗﻠﻢ ډ‪４‬ر ＊ﻜﻠﻰ دى‪.‬‬ ‫‪ _٢‬احﻤد تر ﻣا ډ‪４‬ر ﻫﻮ＊ﻴار دى‪.‬‬ ‫ب‪ :‬د (خﻮرا ﻳا ﻻ) پﻪ ﻣﻠ‪／‬رتﻴا‪ ،‬ﻟﻜﻪ‪:‬‬ ‫‪ _٣‬دا ﻗﻠﻢ ترﻫغﻪ خﻮرا ＊ﻜﻠﻰ دى‪.‬‬ ‫‪ _٤‬زﻣا ورور ترﻣا ﻻ ﻫﻮ＊ﻴار دى‪.‬‬ ‫د صفت او ﻣﻮصﻮف ‪－‬رداﻧﻲ سﻤﻮن (ﻣطابﻘت)‬ ‫پﻪ پ‪＋‬تﻮژبﻪ ﻛ‪ ３‬صفت ﻟﻪ ﻣﻮصﻮف سره د جﻨس (ﻧارﻳﻨﻪ‪％＊ ،‬ﻴﻨﻪ)‪ ،‬شﻤ‪５‬ر او حاﻟت ﻟﻪ‬ ‫پﻠﻮه ‪－‬رداﻧﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫صفت ﻟﻪ ﻣﻮصﻮف سره پﻪ عﻤﻮﻣﻲ تﻮ‪－‬ﻪ پﻪ ﻻﻧدې در‪４‬ﻮ ډﻟ‪／‬ﻴﻮ و‪４‬شﻞ ﻛﻴ‪８‬ي‪:‬‬ ‫اﻟف‪ :‬ﻫغﻪ صفتﻮﻧﻪ چ‪ ３‬ﻟﻪ خپﻞ ﻣﻮصﻮف سره د ﻧارﻳﻨﻪ جﻨس د شﻤ‪５‬ر ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬سﻤﻮن ﻧﻪ‬ ‫ﻟري‪ ،‬خﻮ د ＊‪％‬ﻴﻨﻪ جﻨس ﻟﻪ ﻣﻮصﻮف سره پﻮره سﻤﻮن ﻟري‪ ،‬ﻟﻜﻪ پﻪ ﻻﻧدې ب‪５‬ﻠ‪／‬ﻮ ﻛ‪:３‬‬ ‫＊‪％‬ﻴﻨﻪ‬ ‫ﻧارﻳﻨﻪ‬ ‫جﻤع‬ ‫ﻣفرد‬ ‫جﻤع‬ ‫ﻣفرد‬ ‫شﻨ‪ ３‬ﻫﻨدوا‪３１‬‬ ‫شﻨﻪ ﻫﻨدوا‪１‬ﻪ‬ ‫شﻴﻦ خ＂ﻜﻰ شﻨﻪ خ＂ﻜﻲ‬ ‫＊ﻜﻠ‪ ３‬ﻛتابچﻪ ＊ﻜﻠ‪ ３‬ﻛتابچ‪３‬‬ ‫＊ﻜﻠﻰ ﻛتاب ＊ﻜﻠﻲ ﻛتابﻮﻧﻪ‬ ‫＊‪ ３‬ﻧجﻮﻧ‪３‬‬ ‫＊ﻪ ﻧجﻠ‪９‬‬ ‫＊ﻪ ﻫﻠﻜان‬ ‫＊ﻪ ﻫﻠﻚ‬ ‫ب‪ :‬ﻫغﻪ ډﻟﻪ ستاﻳﻨﻮﻣﻮﻧﻪ چ‪ ３‬د ﻧارﻳﻨﻪ جﻨس او ＊‪％‬ﻴﻨﻪ جﻨس د شﻤ‪５‬ر ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬ﻟﻪ خپﻞ‬ ‫ﻣﻮصﻮف سره پﻮره سﻤﻮن ＊ﻴﻲ‪ ،‬ﻟﻜﻪ پﻪ ﻻﻧدې ب‪５‬ﻠ‪／‬ﻮ ﻛ‪:３‬‬ ‫‪١٢٦‬‬

‫ﻧارﻳﻨﻪ‬ ‫ﻣفرد‬ ‫شﻴﻦ ب‪０‬‬ ‫تر‪４‬ﻮ اﻧار‬ ‫پﻮخ خ＂ﻜﻰ‬

‫＊‪％‬ﻴﻨﻪ‬ ‫جﻤع‬ ‫شﻨﻪ ب‪２‬ﻮﻧﻪ‬ ‫تروه اﻧار‬ ‫پاخﻪ خ＂ﻜﻲ‬

‫ﻣفرد‬ ‫شﻨﻪ ﻟﻤﻨﻪ‬ ‫خﻮږه ﻣ‪２‬ﻪ‬ ‫اوﻣﻪ ﻫﻨدوا‪１‬ﻪ‬

‫جﻤع‬ ‫شﻨ‪ ３‬ﻟﻤﻨ‪３‬‬ ‫خﻮږې ﻣ‪３２‬‬ ‫اوﻣ‪ ３‬ﻫﻨدوا‪３１‬‬

‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪６‬ﻳز‪:‬‬ ‫پﻪ پ‪＋‬تﻮ ﻛ‪ ３‬ستاﻳﻨﻮم د ﻳﻮ ﻧﻮم ﻳا شﻲ ＇رﻧگﻮاﻟﻰ او ＇ﻮﻣره واﻟﻰ ＇رگﻨدوي‪ .‬ساده‬ ‫ستاﻳﻨﻮم او ﻣرﻛب ستاﻳﻨﻮم ﻣﻮ وپ‪５‬ژﻧدل‪ .‬د ﻫغﻮ ﻧﻤﻮﻧ‪ ３‬ﻣﻮپﻪ ﻛﻠﻤﻮ او جﻤﻠﻮ ﻛ‪ ３‬وﻟ‪５‬دې‪.‬‬ ‫اوس ﻟﻪ ﻳﻮ ﻟ‪ ７‬تﻤرﻳﻨﻮﻧﻮ ＇خﻪ وروستﻪ تاسﻮ ﻛﻮﻻى شئ‪ ،‬صفت او ډوﻟﻮﻧﻪ ﻳﻲ ﻻ ＊ﻪ‬ ‫وپ‪５‬ژﻧئ‪.‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ ﻻﻧدې جﻤﻠﻮ ﻛ‪ ３‬صفتﻮﻧﻪ پﻪ گﻮتﻪ ﻛ‪７‬ي‪:‬‬ ‫تﻪ اوس ＇ﻨگﻪ ﻳ‪ ،３‬روغ شﻮى ﻳ‪３‬؟‬ ‫زﻟﻤﻰ خﻮرا غ‪＋‬تﻠﻰ ‪＄‬ﻮان دى‪.‬‬ ‫تﻪ ﻻ ＇ﻮﻣره ﻛﻤزورى ﻳ‪!３‬‬ ‫دا ＇ﻨگﻪ ＊اﻳستﻪ او ＊ﻜﻠﻰ ‪＄‬اى دى!‬ ‫تﻮر تﻮتان ﻟﻪ تا ﻗربان‪.‬‬

‫‪١٢٧‬‬

‫‪ _٢‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ دوو ډﻟﻮ وو‪４‬شﻞ شﻲ‪.‬‬ ‫ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ ډﻟﻪ دې داس‪ ３‬ﻛﻠﻤ‪ ３‬وواﻳﻲ چ‪ ３‬ساده ستاﻳﻨﻮﻣﻮﻧﻪ پﻜ‪ ３‬راغﻠﻲ وي‪.‬‬ ‫دوﻳﻤﻪ ډﻟﻪ دې د ﻣرﻛب ستاﻳﻨﻮﻣﻮﻧﻮ ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬راوړي‪.‬‬ ‫‪ _٣‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ ﻻﻧدې ﻣتﻦ ﻛ‪ ３‬پﻪ خپﻞ وار د صفتﻮﻧﻮ ب‪５‬ﻼ ب‪５‬ﻠ‪ ３‬ب‪５‬ﻠگ‪３‬‬ ‫وﻟﻴﻜﻲ‪:‬‬ ‫(( گﻼﻟ‪ ９‬ﻟﻪ ﻛﻮرﻧ‪ ９‬سره گﻠباغ تﻪ تﻠﻠ‪ ３‬وه‪ .‬د پسرﻟﻲ ﻣﻮسﻢ و‪ .‬ډ‪４‬ره ﻧرﻣﻪ او ＊ﻜﻠ‪ ３‬ﻫﻮا‬ ‫چﻠ‪５‬ده‪ .‬گﻼﻟ‪ ９‬خپﻞ ورور ﻧﻨگﻴاﻟﻲ تﻪ ووﻳﻞ‪＇ ،‬ﻮﻣره تﻮتان چ‪ ３‬خﻮړى ش‪ ،３‬خﻮره ﻳ‪ .３‬خﻮ‬ ‫گﻮره چ‪ ３‬ﻧاروغﻪ ﻧﻪ ش‪ .３‬پﻼر ﻳ‪ ３‬گﻼﻟ‪ ９‬تﻪ ووﻳﻞ‪ :‬زه تﻠﻮﻧﻜﻰ ﻳﻢ‪ ،‬ﻫغﻪ زﻣا تﻮره ﻛﻮرت‪ ９‬راوړه‪.‬‬ ‫گﻼﻟ‪ ９‬ورتﻪ ووﻳﻞ‪ ،‬پﻼره‪ ،‬ﻫغﻪ خﻴرﻧﻪ ده‪ .‬ﻫغﻪ بﻠﻪ ﻛرﻳﻤﻲ ﻛﻮرت‪ ９‬ﻣ‪ ３‬دې راوړې ده‪ .‬پﻼر ﻳ‪３‬‬ ‫پﻪ غﻮسﻪ ورتﻪ ووﻳﻞ‪ ،‬گﻼﻟ‪ ９‬دا دې ＇ﻮﻳﻢ ‪＄‬ﻞ دى‪ ،‬چ‪ ３‬خبرې تﻪ ＊ﻪ غﻮږ ﻧﻪ ﻧﻴس‪ .３‬گﻼﻟ‪９‬‬ ‫ﻟﻪ پﻼر ＇خﻪ ب‪＋‬ﻨﻪ وغﻮ＊تﻪ))‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ ﻟﻮست ﻛ‪ ３‬د ﻛارول شﻮو صفتﻮﻧﻮ د ！ﻮﻟﻮ ډوﻟﻮﻧﻮ ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬ب‪５‬ﻠ‪ ،３‬ب‪５‬ﻠ‪３‬‬ ‫وﻟﻴﻜﻲ او ！ﻮﻟگﻲ تﻪ دې راوړي‪.‬‬

‫د اسﻼم ستر پﻴغﻤبر فرﻣاﻳﻲ‪ :‬د زﻳات‪ ３‬پﻮﻫ‪ ３‬واﻻ ارز＊ت تر ﻫغﻪ‬ ‫چا زﻳات دى‪ ،‬چ‪ ３‬ﻟ‪８‬ه پﻮﻫﻪ ﻳ‪ ３‬ترﻻسﻪ ﻛ‪７‬ې ده‪.‬‬

‫‪١٢٨‬‬

‫اتﻪ وﻳشتﻢ ﻟﻮست‬

‫ﻧظﻢ او ډوﻟﻮﻧﻪ ﻳ‪３‬‬

‫‪ n‬تاسﻮ تراوسﻪ ﻧظﻢ ﻟﻮستﻰ دى؟‬ ‫ﻣﻮږ ﻫره ورځ پﻪ ﻛﻮر ﻛ‪ ３‬خبرې ﻛﻮو‪ ،‬پﻪ ＊ﻮوﻧ‪％‬ﻲ ﻛ‪ ３‬خبرې ﻛﻮو‪ ،‬ﻟﻮست ﻟﻮﻟﻮ‪،‬‬ ‫ﻟﻪ چاﻧﻪ پﻮ＊تﻨﻪ ﻛﻮو‪ ،‬د چا پﻮ＊تﻨ‪ ３‬تﻪ ‪＄‬ﻮاب واﻳﻮ‪ .‬دې عادي خبرو تﻪ ﻧثر واﻳﻲ‪ ،‬خﻮ‬ ‫ﻛﻪ داس‪ ３‬ﻳﻮه ﻟﻴکﻨﻪ وﻟﻮﻟﻮ چ‪ ３‬وزن وﻟري او ﻳا ﻟﻪ ﻣﻮسﻴﻘ‪ ９‬سره ووﻳﻞ شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ دا ډول‬ ‫وﻳﻨا ﻟﻪ خبرو سره تﻮپﻴر ﻟري‪ .‬دې ډول وﻳﻨا تﻪ ﻧظﻢ واﻳﻲ‪ .‬تر اوسﻪ ﻣﻮ پﻪ درسﻲ ﻛتابﻮﻧﻮ‬ ‫ﻛ‪ ３‬ﻧثر ﻫﻢ ﻟﻮستﻰ او د ژبﻮ پﻪ ﻛتابﻮﻧﻮ ﻛ‪ ３‬ﻣﻮ ﻧظﻢ ﻫﻢ‪ .‬دﻟتﻪ ستاسﻮ د زﻳاتﻮ ﻣعﻠﻮﻣاتﻮ‬ ‫ﻟپاره پﻪ ﻧظﻢ خبرې ﻛﻮو‪.‬‬ ‫‪ n‬ستاسﻮ پﻪ اﻧد ﻧظﻢ ＇ﻪ شﻲ تﻪ واﻳﻲ؟‬ ‫‪١٢٩‬‬

‫ﻟﻴﻜﻨ‪ ３‬دوه ډوﻟﻪ دي‪ .‬ﻳﻮې تﻪ ﻧثر واﻳﻲ او بﻠ‪ ３‬تﻪ ﻧظﻢ‪ .‬ﻧثر بﻪ پﻪ راتﻠﻮﻧﻜﻮ ！ﻮﻟگﻴﻮﻛ‪ ３‬پﻪ‬ ‫ﻣفصﻞ ډول وﻟﻮستﻠﻰ شئ‪ .‬دﻟتﻪ پﻪ ﻧظﻢ باﻧدې ‪＄‬غﻠﻨده ﻧظر اچﻮو‪.‬‬ ‫واﻳﻲ‪ ،‬شعر ﻳا ﻧظﻢ ﻫغﻪ وﻳﻨا ده چ‪ ３‬وزن او ﻗافﻴﻪ وﻟري‪ .‬د ﻧظﻢ ﻣعﻨا عﻤﻮﻣا د شعرﻣترادفﻪ‬ ‫ده او ﻟﻪ ﻫغ‪ ３‬سره پﻪ ﻳﻮه ﻣعﻨا ﻛارول ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬خﻮ د شعر او ﻧظﻢ ترﻣﻨ‪ ＃‬تﻮپﻴر شتﻪ‪ .‬شعر ﻣﻮزوﻧﻪ‬ ‫او تخﻴﻞ ﻟروﻧﻜ‪ ３‬وﻳﻨا ده او ﻧظﻢ ﻣﻮزوﻧﻲ ﻗافﻴﻪ ﻟروﻧﻜ‪ ３‬وﻳﻨا تﻪ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫ﻧظﻢ د ب‪ ３２‬ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬دا ډوﻟﻮﻧﻪ ﻟري‪:‬‬ ‫‪ _١‬مثنوي‪ :‬ﻫغﻪ ﻧظﻢ دى چ‪ ３‬د ﻫربﻴت دواړه ﻣسرۍ ﻳ‪ ３‬ﻳﻮ ډول ﻗافﻴﻪ وﻟري‪ .‬اوږده‪،‬‬ ‫اوږده ﻣطاﻟب‪ ،‬تارﻳخﻲ او حﻤاسﻲ‪ ،‬اخﻼﻗﻲ‪ ،‬عرفاﻧﻲ او داس‪ ３‬ﻧﻮر ﻣﻮضﻮعات پﻜ‪ ３‬ډ‪４‬ر ＊ﻪ‬ ‫بﻴاﻧ‪５‬داى شﻲ‪ .‬ب‪５‬ﻠگﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻻﻧدې ډول ده‪:‬‬

‫اى د پـــــاك وطـــــﻦ فـــرزﻧـــده‬ ‫اى د ﻧـــــﻮي ژوﻧــــــد پــﻴــغــاﻣــﻪ‬ ‫د افـــــغـــــان د بــــــاغ ســﻨــبــﻠــﻪ‬ ‫ســبــا تـــﻪ ﻣـــســـؤول د ﻛــــار ﻳ‪３‬‬ ‫＊ـــﻪ اخــــﻼق او عــﻠــﻢ زده ﻛــ‪７‬ه‬ ‫عــﻠــﻢ ﻫـــرچـــا ﻟـــﻪ پـــﻪ ﻛــــار دى‬ ‫＊ــ‪％‬ــﻪ ﻧـــر دواړه ﻣـــســـؤول دي‬

‫اى د ﻗـــــام خــــــﻮږه دﻟــبــﻨــده‬ ‫اى أرزو د وطــــــﻦ ﻗـــاﻣـــﻪ‬ ‫د پــــ‪＋‬ــــتــــﻮن د بـــــ‪ ０‬بــﻠــبــﻠــﻪ‬ ‫ﻛــﻪ تــﻪ ﻣـــﻮر او ﻛــﻪ تــﻪ پـــﻼر ﻳ‪３‬‬ ‫ﻫــــﻠــــﻪ ﻫــــﻠــــﻪ تــــﻠــــﻮســــﻪ ﻛــــ‪７‬ه‬ ‫ﻧـــﻪ چـــ‪ ３‬تـــش د ﻧــــرو ﻛــــار دى‬ ‫خــﻮ پــﻪ ＊ــﻪ عﻤﻞ ﻣﻘبﻮل دي ‪...‬‬

‫‪ _٢‬بولـله (قصﻴده)‪ :‬ﻫغﻪ ﻧظﻢ تﻪ واﻳﻲ چ‪ ３‬تر ﻳﻮې ﻣطﻠع ﻻﻧدې وﻳﻞ ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬اوږده او‬ ‫ډول ډول ﻣضاﻣﻴﻦ پﻜ‪ ３‬راوړل ﻛ‪８５‬ي‪ .‬د بﻴتﻮﻧﻮ شﻤ‪５‬ر ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ شپاړسﻮ ＇خﻪ ﻧﻴﻮﻟ‪ ３‬بﻴا تر دوو‬ ‫سﻮو پﻮرې رسﻴ‪８‬ي‪ .‬ﻳﻮه ب‪５‬ﻠگﻪ ﻳ‪ ３‬ﻻﻧدې وگﻮرئ‪:‬‬

‫شــگــفــتــﻪ پـــﻪ بـــاغ و راغ شـــﻮل د بــﻬــار گﻞ‬ ‫ﻫــﻢ پــﻪ بـــاغ ﻫــﻢ پــﻪ ﻛــﻮ＇ــﻪ ﻫــﻢ پــﻪ د‪４‬ــــﻮار گﻞ‬ ‫ﻧــــﻪ ﻳــــــــﻮازې گــــﻞ د گـــﻠـــﻮ بــــﻮ！ــــﻮ وﻧــﻴــﻮ‬ ‫بـــــادام گـــﻞ‪ ،‬شــفــتــاﻟــﻮ گـــﻞ‪ ،‬وﻧــﻴــﻮ اﻧــــار گﻞ‬ ‫ﻛــا‪１‬ــﻲ‪ ،‬بــﻮ！ــﻲ‪ ،‬خــار و خــس پــﻪ گﻠﻮ پــ＀ شﻮل‬ ‫د ﻫـــﻤـــﻪ واړو عــﻴــبــﻮﻧــﻮ شــــﻮ ســـتـــار گﻞ‬ ‫‪١٣٠‬‬

‫چـــ‪ ３‬د ســتــرگــﻮ ﻧــظــر ﻟــگــﻲ واړه گـــﻞ دى‬ ‫وړاﻧــدې گﻞ د وروستﻪ گﻞ ﻳﻤﻴﻦ ﻳسار گﻞ‪....‬‬ ‫‪ _٣‬غزل‪ :‬ﻫغﻪ ډول ﻧظﻢ دى چ‪ ３‬د ﻟﻮﻣ‪７‬ي بﻴت دواړه ﻣسرې ﻳ‪ ３‬سره ﻫﻢ ﻗافﻴﻪ وي‪ .‬د‬ ‫بﻴتﻮﻧﻮ شﻤ‪５‬ر ﻳ‪ ３‬تر ‪ ١٦‬او ﻛﻠﻪ ﻧا ﻛﻠﻪ تر ‪٢٠‬پﻮرې رسﻴ‪８‬ي‪！ .‬ﻮﻟ‪ ３‬دوﻳﻤ‪ ３‬ﻣسرې ﻳ‪ ３‬د ﻟﻮﻣ‪７‬ي بﻴت‬ ‫ﻗافﻴﻪ تعﻘﻴبﻮي‪ .‬جﻮړ＊ت ﻳ‪ ３‬د ﻗصﻴدې پﻪ ＇‪５‬ر دى‪ .‬ﻟﻪ ﻳﻮې ﻣطﻠع ﻧﻪ پﻴروي ﻛﻮي او وروستﻲ بﻴت‬ ‫تﻪ ﻳ‪ ３‬ﻣﻘطع واﻳﻲ‪ .‬پﻪ ﻣﻘطع ﻛ‪ ３‬ﻣعﻤﻮ ًﻻ د شاعر ﻧﻮم ﻳا تخﻠص را‪＄‬ﻲ‪ .‬دا ﻫﻢ دغزل ﻳﻮه ب‪５‬ﻠگﻪ‪:‬‬

‫چــ‪ ３‬دې وگــــﻮري و ﻣــخ تــﻪ وطـــﻦ پــر‪４‬ــ‪８‬دي‬ ‫وطــﻦ ＇ــﻪ دى چــ‪ ３‬روح واﻟـــﻮزي تــﻦ پر‪８４‬دي‬ ‫بــﻠــبــﻼن ﻛـــﻪ دې ﻟـــﻪ حــســﻨــﻪ خـــبـــردار شﻲ‬ ‫ســتــا د ﻣـــخ پـــﻪ ﻧـــﻨـــداره بـــﻪ چــﻤــﻦ پــر‪４‬ــ‪８‬دي‬ ‫＇ـــﻪ خـــﻮﻣـــخ و بــتــخــاﻧــ‪ ３‬وتــــﻪ جــاربــاســﻪ‬ ‫چـــ‪ ３‬د بــتــﻮ پــرســتــش بــرﻫــﻤــﻦ پـــر‪４‬ـــ‪８‬دي‬ ‫＊ــﻪ چــ‪ ３‬زړه ﻣــ‪ ３‬ﻣــســافــر شــﻮ ســتــا پــﻪ ﻟــﻮري‬ ‫عــﻘــﻴــﻖ ﻻ شـــﻲ ﻗــﻴــﻤــتــﻲ چـــ‪ ３‬ﻳــﻤــﻦ پــر‪４‬ــ‪８‬دي‬ ‫د جــفــا د ﻣــــ‪７‬و ژوﻧـــــد ＇ـــﻪ دى حسﻴﻨﻪ‬ ‫ﻛـــﻪ د جــــﻮر خــــﻮى زﻣــــا گــﻠــبــدن پـــر‪４‬ـــ‪８‬دي‬ ‫‪ _٤‬رباعﻲ (＇لورﻳزه)‪ :‬ﻫغﻪ ﻧظﻢ دى چ‪＇ ３‬ﻠﻮر ﻣسرۍ ﻟري‪ .‬ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ‪ ،‬دوﻳﻤﻪ او‬ ‫＇ﻠﻮرﻣﻪ ﻣسره ﻳ‪ ３‬سره ﻫﻢ ﻗافﻴﻪ او درﻳﻤﻪ ﻳ‪ ３‬اختﻴاري وي‪ .‬ب‪５‬ﻠگﻪ ﻳ‪ ３‬ﻻﻧدې وگﻮرئ‪:‬‬

‫خــــزان چـــ‪ ３‬راشــــﻲ وطــــﻦ تــــاﻻ ﻛــ‪７‬ي‬ ‫د بــــ‪ ０‬بــﻠــبــﻠــ‪ ３‬پــــﻪ واوﻳــــــــﻼ ﻛـــ‪７‬ي‬ ‫ﻧــﻦ ﻛــﻪ وصــــال دى ســبــا ﻫــجــران دى‬ ‫ﻧــﻴــازﻣــﻨــد بـــﻪ واړه ‪＄‬ــﻠــﻪ جـــﻼ کــ‪７‬ي‬ ‫‪ _٥‬قطعه‪ :‬ﻫغﻪ ﻧظﻢ دى‪ ،‬چ‪ ３‬ﻣطﻠع او ﻣﻘطع ﻧﻪ ﻟري‪ .‬شﻤ‪５‬ر ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ دوو بﻴتﻮﻧﻮ ＇خﻪ‬ ‫ﻧﻴﻮﻟ‪ ３‬تر زﻳاتﻮ بﻴتﻮﻧﻮ پﻮرې وي‪ .‬ﻻﻧدې ﻳﻮه ب‪５‬ﻠگﻪ ﻳ‪ ３‬وگﻮرئ‪:‬‬ ‫‪١٣١‬‬

‫اﻧـــد‪４‬ـــ‪＋‬ـــﻨـــﻪ ﻛــــﻪ پــــﻪ غـــــره ﻛــ‪＋‬ــﻴــ‪８‬دې‬ ‫غـــــر بـــــﻪ ﻫـــــﻢ ﻟــــﻜــــﻪ و‪４‬ــــ‪＋‬ــــتــــﻪ ﻛــا‬ ‫خــــــــﻮار ســــــ‪７‬ى ﻣــــﻼﻣــــت ﻧـــــﻪ دى‬ ‫ﻛــــﻪ پــــﻪ غــــﻢ ﻛــــ‪＄ ３‬ـــــان اوبـــــــﻪ ﻛــا‬ ‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪６‬ﻳز‪:‬‬ ‫پ‪＋‬تﻮ ادبﻴات خﻮرا ب‪６‬اﻳﻪ ﻟﻤﻦ ﻟري‪ .‬رﻧگارﻧگ‪ ３‬ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬ﻟري‪ .‬وﻟسﻲ ادبﻴات ﻳ‪ ３‬خپﻞ‬ ‫＊ﻜﻠ‪ ３‬رﻧگﻮﻧﻪ ﻟري او ﻟﻴﻜﻠ‪ ３‬ادبﻴات ﻳ‪ ３‬خپﻞ‪ .‬ﻟﻴﻜﻠﻲ ادبﻴات ﻳ‪ ３‬ډ‪４‬رې زﻳات‪ ３‬ب‪３２‬‬ ‫ﻟري‪ .،‬ﻣﻮږ ترې دﻟتﻪ د ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬پﻪ تﻮگﻪ د ﻣثﻨﻮي‪ ،‬ﻗص‪５‬دې (بﻮﻟﻠ‪ ،)３‬غزل‪ ،‬رباعﻲ‬ ‫(＇ﻠﻮرﻳزه) او ﻗطع‪ ３‬ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ واخﻴستﻞ‪ .‬داس‪ ３‬ﻧﻮر ډ‪４‬ر ډوﻟﻮﻧﻪ شتﻪ چ‪ ３‬د عربﻲ عروضﻮ‬ ‫پﻪ پﻴروۍ وﻳﻞ شﻮي دي‪ ،‬ﻛ‪５‬داى شﻲ پﻪ راوروستﻪ ！ﻮﻟگﻴﻮ ﻛ‪ ３‬وﻟﻮستﻞ شﻲ‪.‬‬ ‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ در‪４‬ﻮ ډﻟﻮوو‪４‬شﻞ شﻲ‪:‬‬ ‫ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ ډﻟﻪ دې ﻧثر راوپﻴژﻧﻲ او ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬دې وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫دو‪４‬ﻤﻪ ډﻟﻪ دې د ﻧظﻢ ﻣعﻨا＇رگﻨده ﻛ‪７‬ي‪.‬‬ ‫در‪４‬ﻤﻪ ډﻟﻪ دې د ﻧظﻢ ډوﻟﻮﻧﻪ بﻴان ﻛ‪７‬ي‪.‬‬ ‫‪ _٢‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ پﻮرتﻪ ﻣتﻦ ﻛ‪ ３‬د (ى) ډوﻟﻮﻧﻪ پﻪ ﻧ‪＋‬ﻪ او اړوﻧده ﻛﻠﻤ‪ ３‬دې پﻪ خپﻞ‬ ‫خپﻞ ﻛتار ﻛ‪ ３‬ﻳﻮ تر بﻞ ﻻﻧدې وﻟﻴﻜﻲ او ﻧﻮرو زده ﻛﻮوﻧﻜﻮ تﻪ دې بﻴان ﻛ‪７‬ي‪.‬‬ ‫‪ _٣‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې وگﻮري چ‪ ３‬پﻪ پﻮرتﻪ ﻣتﻦ ﻛ‪ ３‬ﻛﻮم صفتﻮﻧﻪ پﻴدا ﻛﻮﻟﻰ شﻲ‪ .‬ﻫغﻪ‬ ‫دې پﻪ گﻮتﻪ ﻛ‪７‬ي او ودې ﻟﻴﻜﻲ‪.‬‬ ‫‪_٤‬ﻻﻧدې ﻣتﻦ وﻟﻮﻟئ‪ .‬د ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ ډوﻟﻮﻧﻪ‪ ،‬ب‪５‬ﻼب‪５‬ﻠ‪( ３‬ى) گاﻧ‪ ３‬او صفتﻮﻧﻪ پﻜ‪ ３‬پﻪ گﻮتﻪ ﻛ‪７‬ئ‪.‬‬ ‫ﻫر ﻳﻮ ﻳ‪ ３‬بﻴﻼب‪５‬ﻞ وﻟﻴﻜئ او د زده ﻛﻮوﻧﻜﻮ پﻪ وړاﻧدې ﻳ‪ ３‬وﻟﻮﻟئ‪:‬‬ ‫احﻤد ﻧاروغ و‪＊ .‬ﻮوﻧ‪％‬ﻲ تﻪ ﻻړ‪ .‬ﻫﻠتﻪ ﻳ‪ ３‬ﻧاروغﻲ زﻳاتﻪ شﻮه‪ .‬د ＊ﻮوﻧ‪％‬ﻲ ﻣدﻳر ﻫغﻪ‬ ‫روغتﻮن تﻪ واستاوه‪ .‬پﻪ روغتﻮن ﻛ‪ ３‬ﻳﻮ ډاﻛ＂ر ﻟﻪ احﻤد ＇خﻪ پﻮ＊تﻨﻪ وﻛ‪７‬ه‪(( :‬احﻤده‪ ،‬پﻪ ﻛﻮم‬ ‫‪١٣٢‬‬

‫＊ﻮوﻧ‪％‬ﻲ ﻛ‪ ３‬ﻳ‪３‬؟)) احﻤد ‪＄‬ﻮاب ورﻛ‪(( :７‬د سﻴد جﻤال اﻟدﻳﻦ افغان پﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻨﻲ ＊ﻮوﻧ‪％‬ﻲ‬ ‫ﻛ‪ )).３‬بﻴا ﻳ‪ ３‬ترې وپﻮ＊تﻞ‪(( :‬پرون دې ＇ﻪ ﻛا رﻛ‪７‬ى و؟)) احﻤد ‪＄‬ﻮاب ورﻛ‪(( :７‬پرون د‬ ‫جﻤع‪ ３‬ورځ وه‪ .‬ډوډۍ ﻣ‪ ３‬وخﻮړه او د ﻟﻤبا ﻟپاره ﻳﻮ ډﻧ‪ ６‬تﻪ ﻻړم‪ ،‬ﻫﻠتﻪ ﻧﻮر ﻫﻠﻜان ﻫﻢ وو‪.‬‬ ‫اوبﻪ خ‪７‬ې وې‪ .‬ﻟﻪ ﻟﻤبا وروستﻪ ﻟﻤر تﻪ ＇ﻤﻼستﻢ‪ .‬ﻛﻠﻪ چ‪ ３‬ﻛﻮر تﻪ ﻻړم ！ﻮﻟﻪ شپﻪ ﻣ‪＄ ３‬ان‬ ‫خﻮږ‪４‬ده‪ )).‬ډاﻛ＂ر ورتﻪ ووﻳﻞ‪(( :‬تﻪ ﻫﻮ＊ﻴار ﻫﻠﻚ ﻳ‪ .３‬پﻪ وﻻړو او ﻧاپاﻛﻮ اوبﻮ ﻛ‪ ３‬ﻟﻤبﻞ زﻳان‬ ‫ﻟري‪ .‬ﻟﻪ ﻟﻤبا ＇خﻪ وروستﻪ تﻮد ﻟﻤر تﻪ ＇ﻤﻼستﻞ ＊ﻪ ﻧﻪ دي‪ .‬پﻪ ﻣ‪７‬ه گ‪６５‬ه ﻟﻤبا ＊ﻪ ﻧﻪ ده‪ .‬ﻟ‪８‬‬ ‫ترﻟ‪８‬ه د ډوډۍ او ﻟﻤبا تر ﻣﻨ‪ ＃‬باﻳد ﻳﻮ ﻧﻴﻢ‪ ،‬دوه ساعتﻪ وخت وي‪ .‬باﻳد خپﻠ‪ ３‬روغتﻴا تﻪ پام‬ ‫وﻛ‪７‬ې‪ .‬ﻫرشﻰ باﻳد وﻧﻪ خﻮرې‪ .‬خﻮاړه دې ﻫرو ﻣرو باﻳد پاك وي‪＄ .‬ان دې ﻫﻢ باﻳد پاك‬ ‫وي‪ ...‬اوس ‪＄‬ﻪ‪ ،‬درﻣﻞ ﻣ‪ ３‬درﻛ‪７‬ل‪ ،‬پﻪ خپﻞ وخت ﻳ‪ ３‬وخﻮره‪ ،‬ډ‪４‬ر ژر بﻪ ＊ﻪ ش‪ .３‬پام ﻛﻮه‪،‬‬ ‫چ‪ ３‬د ﻣ‪５‬ﻮې خﻮراك دې ﻫ‪５‬ر ﻧﻪ شﻲ‪)).‬‬ ‫احﻤد ﻟﻪ ډاﻛ＂ر ＇خﻪ ﻣﻨﻨﻪ وﻛ‪７‬ه او د ﻫغﻪ ﻻر＊ﻮوﻧ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬پﻪ غﻮږ ﻛ‪ ３‬وﻧﻴﻮﻟ‪ .３‬ﻛﻮر تﻪ د تگ پر ﻣﻬال‬ ‫ﻳ‪ ３‬پﻪ بازار ﻛ‪ ３‬سرې‪ ،‬سرې ﻣ‪ ３２‬وﻟﻴدې‪ .‬ډ‪４‬رې ﻳ‪ ３‬خﻮ＊‪ ３‬شﻮې‪ .‬ﻣ‪ ３２‬ﻳ‪ ３‬واخﻴست‪ ３‬او ﻛﻮر تﻪ ﻻړ‪.‬‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻫ（ﻪ وﻛ‪７‬ي چ‪ ３‬د خپﻠﻮ ﻛﻮرﻧﻴﻮ د غ‪７‬و پﻪ ﻣرستﻪ ﻟﻪ پﻮرتﻪ ﻧظﻤﻮﻧﻮ ＇خﻪ‬ ‫د ﻳﻮ ﻧظﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ پﻴدا ﻛ‪７‬ي‪ ،‬وﻳ‪ ３‬ﻟﻴﻜﻲ او سبا تﻪ ﻳ‪ ３‬د ﻧﻮرو ！ﻮﻟگﻴﻮاﻟﻮ پﻪ ﻣخﻜ‪ ３‬وﻟﻮﻟﻲ‪.‬‬ ‫ﻫﻤدا شان زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻫ（ﻪ وﻛ‪７‬ي د پﻮرتﻪ ﻧظﻤﻮﻧﻮ پﻪ پﻴروۍ ﻟﻪ ‪＄‬اﻧﻪ ﻛﻮم ﻧظﻢ جﻮړ‬ ‫ﻛ‪７‬ي او د زده ﻛﻮوﻧﻜﻮ پﻪ وړاﻧدې دې وﻟﻮﻟﻲ‪.‬‬ ‫داس‪ ３‬ﻛﻮم شﻰ ﻧشتﻪ‪ ،‬چ‪ ３‬د زده ﻛ‪７‬ې ﻟﻪ ﻻرې ترﻻسﻪ ﻧﻪ شﻲ‪ ،‬ﻫﻴ＆‬ ‫شﻰ زده ﻛ‪７‬ې تﻪ ﻧﻪ رسﻴ‪８‬ي‪ .‬زده ﻛ‪７‬ه بد اخﻼق پر ＊ﻮ اخﻼﻗﻮ بدﻟﻮي‪.‬‬ ‫ﻧاوړه اصﻮل سﻤﻮي او د ﻫغﻰ پﻪ ‪＄‬اى ﻳ‪ ３‬راوړي‪ .‬زده ﻛ‪７‬ه اﻧسان د‬ ‫پر＊تﻮ تر ﻛچ‪ ３‬ﻟﻮړوي‪.‬‬ ‫ﻣارك تﻮاﻳﻦ‬ ‫‪١٣٣‬‬

‫وﻳ‪５‬پاﻧگﻪ‬ ‫((اﻟف))‬

‫أبده‪ :‬ﻟرغﻮﻧﻰ‪ ،‬تارﻳخﻲ اثر‪ ،‬وداﻧ‪＇ ،９‬ﻠﻲ‬ ‫اتفاق‪ :‬ﻳﻮواﻟﻰ‪ ،‬اتحاد‬ ‫اثار‪ :‬ﻧ‪ ،３＋‬ﻟﻴﻜﻨ‪ ،３‬تآﻟﻴفات‬ ‫اخروي‪ :‬د ﻫغ‪ ３‬ﻧ‪７‬ۍ‪ ،‬د اخرت‬ ‫اراده‪ :‬د اﻧسان داخﻠﻲ او ذﻫﻨﻲ ‪＄‬ﻮاك چ‪ ３‬ﻳﻮ‬ ‫ﻛار تﻪ اﻧسان ﻫ（ﻮي‪ ،‬پﻪ عﻮاطفﻮ ﻻسبرى‬ ‫ارز＊ت‪ :‬اﻫﻤﻴت‪ ،‬ﻣﻬﻤﻮاﻟﻰ‪ ،‬ارزش‬ ‫ازﻣاﻳﻞ‪ :‬ازﻣ‪＋５‬ت‪ ،‬اﻣتحان‪ ،‬د ﻳﻮ شﻲ ﻳا ﻳﻮ ﻛارﻣعﻠﻮﻣﻮل‬ ‫استﻮا‪ :‬د ‪＄‬ﻤﻜ‪ ３‬ﻣﻼوستﻨﻰ‪ ،‬د استﻮا ﻛر＊ﻪ (ﻫغﻪ‬ ‫فرضﻲ ﻛر＊ﻪ چ‪ ３‬ﻟﻪ دوو ﻗطبﻮﻧﻮ ＇خﻪ پﻪ ﻣساوي‬ ‫اﻧدازه ﻟﻪ ‪＄‬ﻤﻜ‪＇ ３‬خﻪ راچاپ‪５‬ره شﻮې او ‪＄‬ﻤﻜﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ‬ ‫دوو برخﻮ و‪４‬شﻠ‪ ３‬ده‪ .‬ﻳﻮې تﻪ ﻳ‪ ３‬شﻤاﻟﻲ او بﻠ‪ ３‬تﻪ ﻳ‪３‬‬ ‫جﻨﻮبﻲ ﻧﻴﻤﻪ ﻛره واﻳﻲ‪).‬‬ ‫استﻮگﻨ‪％‬ﻰ‪:‬د اوس‪５‬دو ‪＄‬اى‪ ،‬ﻛﻮر‪ ،‬تا！ﻮبﻰ‬ ‫افاده‪＊ :‬ﻮدل‪ ،‬وﻳﻞ‪＇ ،‬رگﻨدول‬ ‫افاﻗﻲ‪ :‬د ﻳﻮ شﻲ پﻪ باره ﻛ‪ ３‬اضافﻲ ﻣعﻠﻮﻣات‬ ‫ام اﻟبﻼد‪ :‬د ＊اروﻧﻮ ﻣﻮر‬ ‫اﻣتﻴاز‪ :‬د ﻧﻮرو پﻪ پرتﻠﻪ غﻮره واﻟﻰ‬ ‫اﻧتباه‪ :‬وﻳ‪＋‬تﻴا‪ ،‬ﻟﻪ غفﻠت ﻧﻪ راوتﻞ‪ ،‬خبر‪４‬دل‬ ‫اﻧتﻘال‪ :‬ﻟ‪８５‬دول‬ ‫اﻧد‪＋４‬ﻨﻪ‪ :‬تشﻮﻳش‬ ‫اﻧد‪ :‬فکر‬ ‫اور＊ت‪ :‬د باران‪ ،‬ږﻟ‪ ９‬ﻳا واورې اور‪４‬دل‬ ‫ا！ﻜﻞ‪ :‬تخﻤﻴﻦ‪ ،‬ﻗﻴاس‬ ‫اړخ‪ :‬خﻮا‪ ،‬ﻟﻮرى‬ ‫اړﻳﻦ‪ :‬ضروري‬ ‫اﻟﻪ‪ :‬ﻳﻮ شﻰ‪ ،‬ﻳﻮه وسﻴﻠﻪ‬

‫((ب))‬

‫باصره‪ :‬د ﻟ‪５‬دﻟﻮ حس‪ ،‬سترگ‪３‬‬ ‫با‪１‬ده‪ :‬ﻛﻠﻰ‪＇ ،‬ﻮ ﻛﻮروﻧﻪ چ‪ ３‬ﻳﻮ ‪＄‬اى پراتﻪ وي‬ ‫بخت‪ :‬طاﻟع‪ ،‬ﻫغﻪ شﻰ چ‪ ３‬ﻟﻪ وړاﻧدوﻳﻨ‪ ３‬پرتﻪ د‬ ‫اﻧسان پﻪ ژوﻧد ﻛ‪ ３‬راﻣﻨ‪％‬تﻪ ﻛﻴ‪８‬ي‬ ‫برﻛت‪ :‬پر‪４‬ﻤاﻧﻲ‪ ،‬ﻧ‪５‬ﻜﻤرغﻲ‪ ،‬ﻣبارك‬ ‫برﻫﻤﻦ‪ :‬د برﻫﻤاﻳﻲ (بﻮداﻳﻲ) د ﻳﻦ ﻻر＊ﻮد‬

‫برﻳا‪ :‬ﻛاﻣﻴابﻲ‪ ،‬ﻻستﻪ راوړﻧﻪ‬ ‫برﻳاوې‪ :‬د برﻳا جﻤع حاﻟت‬ ‫بﻨ‪６‬ار‪ :‬د ﻫﻤزوﻟﻮ اﻧ‪６‬ﻳﻮاﻻﻧﻮ ﻣجﻠس‬ ‫ب‪５‬ﻠگﻪ‪ :‬ﻣثال‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ‬ ‫ب‪５‬ﻮزﻟﻰ‪ :‬غرﻳب‪ ،‬ﻟﻪ ﻣال او شتﻮ ب‪ ３‬برخ‪３‬‬

‫((پ))‬

‫پات‪ ３‬شﻮﻧﻰ‪ :‬باسﻲ‪ ،‬ﻛﻮم شﻰ چ‪ ３‬پات‪ ３‬شﻲ‪ ،‬باسﻲ خﻮاړه‬ ‫پاﻟﻞ‪ :‬روزل‪ ،‬عبادت ﻛﻮل‬ ‫پاﻳ‪＋‬ت‪ :‬پاﻳ‪５‬دوﻧﻜﻰ‪ ،‬بﻘا‬ ‫پا＇ﻮن‪ :‬ﻗﻴام‪ ،‬د ﻳﻮعﻤﻞ پر وړاﻧدې در‪４‬دل‬ ‫پرتﻠﻪ‪ :‬ﻣﻘاﻳسﻪ‪ ،‬ﻳﻮ شﻰ ﻟﻪ بﻞ شﻲ سره پرتﻠﻪ ﻛﻮل‬ ‫پرتﻠﻴز‪ :‬ﻣﻘاﻳسﻮي‬ ‫پر‪＄‬ﻲ‪ :‬ﻟﻮ‪４‬دل‪ ،‬سﻘﻮط ﻛﻮل‪ ،‬ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ تﻠﻞ‬ ‫پرې‪ :‬ﻗطع‪ ،‬غﻮڅ شﻮى‬ ‫پر‪４‬شاﻧﻲ‪ :‬خپگان‪ ،‬اﻧد‪＋４‬ﻨﻪ‬ ‫پﻨ‪ :＃‬وده‪ ،‬تکثر‬ ‫پﻨ‪ :６‬بار‬ ‫پﻪ ‪＄‬ان اعتﻤاد‪ :‬پﻪ ‪＄‬ان باور او وﻳسا‬ ‫پﻮﻟ‪ :３‬سرحدوﻧﻪ‬ ‫پﻮﻫاﻧد‪ :‬د پﻮﻫﻨتﻮن د استادۍ تر ！ﻮﻟﻮ ﻟﻮړه او‬ ‫وروست‪ ９‬عﻠﻤ‪ ３‬رتبﻪ‬ ‫پﻮﻫﻨدوى‪ :‬د پﻮﻫﻨتﻮن د استادۍ د پﻴﻞ ＇ﻠﻮرﻣﻪ‬ ‫عﻠﻤﻲ رتبﻪ‪ ،‬خپﻠﻮاك استاد‬ ‫پﻮﻫﻨﻤﻞ‪ :‬د پﻮﻫﻨتﻮن د استادۍ د پﻴﻞ در‪４‬ﻤﻪ عﻠﻤﻲ‬ ‫رتبﻪ‪ ،‬اسﻴستاﻧت‬ ‫پﻮﻫﻨﻮال‪ :‬د پﻮﻫﻨتﻮن د استادۍ د پﻴﻞ پﻨ‪％‬ﻤﻪ عﻠﻤﻲ‬ ‫رتبﻪ‪ ،‬خپﻠﻮاك استاد‬ ‫پﻮﻫﻨﻴار‪ :‬د پﻮﻫﻨتﻮن د استادۍ د پﻴﻞ دوﻳﻤﻪ عﻠﻤﻲ رتبﻪ‪،‬اسﻴستاﻧت‬ ‫پﻮﻫﻴاﻟﻰ‪ :‬د پﻮﻫﻨتﻮن د استادۍ ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ عﻠﻤﻲ رتبﻪ‪ ،‬اسﻴستاﻧت‬ ‫پﻴاوړتﻴا‪ :‬ﻗﻮت‪＄ ،‬ﻮاك‬ ‫پﻴرزوﻳﻨﻪ‪ :‬ﻟﻮر‪４‬ﻨﻪ‪ ،‬پﻴرزو ﻛﻮل‬ ‫پﻴروي‪ :‬ﻣتابعت‪ ،‬د چا پﻪ ﻻره تﻠﻞ‬ ‫پ‪５‬ر‪ :‬پ‪７‬او‬ ‫پ‪ :）５‬واﻗع‬

‫((ت))‬

‫تاړاك‪ :‬چﻮر وچپاول‬ ‫تدبﻴر‪ :‬د ﻛاروﻧﻮ ﻳا ستﻮﻧزو د سﻢ سر تﻪ رسﻮﻟﻮ ﻟپاره د‬

‫‪١٣٤‬‬

‫حﻞ پﻪ ﻻرې فﻜر ﻛﻮل‬ ‫ترجﻴح‪ :‬پﻪ ﻳﻮ شﻲ باﻧدې د بﻞ شﻲ غﻮره گ‪２‬ﻞ‬ ‫ترې‪ :‬ﻟﻪ ﻫغﻪ (ﻫغ‪＇ )３‬خﻪ‬ ‫تس وﻧس‪ :‬بﻴخﻲ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ وړل‪ ،‬پﻮپﻨا‬ ‫تصﻮف‪ :‬پﻪ ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ﻛ‪ ３‬د ﻣعرفت‪ ،‬اهلل‬ ‫پ‪５‬ژﻧدﻟﻮ او روزﻧ‪ ３‬ﻻره چ‪ ３‬زﻳاتره پﻪ ﻛ‪ ３‬ﻟﻪ ﻧ‪７‬ۍ سره‬ ‫اړﻳﻜ‪ ３‬شﻠﻴ‪８‬ي‬ ‫تعﻠﻴﻖ‪＄ :‬ﻨ‪６‬ول‪ ،‬د سرتﻪ رسﻮﻧ‪ ３‬د وخت ﻟﻪ ！اﻛﻠﻮ‬ ‫پرتﻪ د ﻳﻮ ﻛار ‪＄‬ﻨ‪６‬ول‬ ‫تﻠﻮسﻪ‪ :‬ژر ژر‪ ،‬ﻫﻴﻠﻪ‪ ،‬أرزو‬ ‫تﻨفسﻲ سﻴستﻢ‪ :‬د ﻫغﻪ غ‪７‬و ﻣجﻤﻮعﻪ چ‪ ３‬د‬ ‫ساﻛ‪＋‬ﻠﻮ (تﻨفس) سﻴستﻢ جﻮړوي‪.‬‬ ‫تﻨگسﻪ‪ :‬د ژوﻧد د ﻣاﻟﻲ شﻮﻧتﻴاوو ﻧﻪ ﻟرل‪ ،‬سختﻲ‬ ‫تﻮپاﻧﻲ‪ :‬ﻟﻪ باد او باران ډﻛﻪ ﻫﻮا‬ ‫تﻮحﻴد‪ :‬د اهلل ﻳﻮ گ‪２‬ﻞ‪ ،‬د اهلل پﻪ ﻳﻮواﻟﻲ‬ ‫خﻮﻟﻪ خﻮ‪＄‬ﻮل (اﻗرار)‬ ‫تﻮر‪ :‬تﻮر رﻧگ‪ ،‬تﻬﻤت (تﻮر پﻮرې ﻛﻮل)‬ ‫تﻮﻛﻰ‪ :‬ﻣاده‪ ،‬شﻰ‬ ‫ت‪７‬او‪ :‬اړﻳﻜ‪( ３‬ت‪＊７‬ت)‬ ‫ت‪５‬ز‪ :‬چابﻚ‪ ،‬بﻴ‪７‬ه‪ ،‬چ＂ک‬

‫！＂‪:９‬‬

‫((ټ))‬

‫ﻛﻨاراب‪ ،‬د سارا ﻧاستﻲ ‪＄‬ای‪.‬‬

‫((ج))‬

‫جﻤال‪＊ :‬اﻳست‪＊ ،‬ﻜﻼ‬ ‫جﻮت‪＇ :‬رگﻨد‪＊ ،‬ﻜاره‬ ‫جﻮر‪ :‬ظﻠﻢ‪ ،‬زﻳاتﻰ‬

‫((ځ))‬

‫‪＄‬اﻧگ‪７‬تﻴا‪ :‬ﻳﻮ شﻰ چ‪ ３‬ﻟﻪ بﻞ شﻲ ＇خﻪ ب‪５‬ﻠﻮي‬ ‫‪＄‬ﻼﻧده‪ :‬رو＊ان‬

‫((چ))‬

‫چپاو‪ :‬ﻳرغﻞ‪ ،‬حﻤﻠﻪ‬ ‫چﻢ‪ :‬شاوخﻮا ﻛﻠﻰ‪ ،‬گاوﻧ‪６‬‬ ‫چﻮغﻨدر‪ :‬ﻟبﻠبﻮ (د ﻣﻠ‪ ９‬او گازرې پﻪ ＇‪５‬ر پﻪ‬ ‫‪＄‬ﻤﻜ‪ ３‬ﻛ‪ ３‬ﻛرل ﻛﻴ‪８‬ي او ﻟﻮﻳﻴ‪８‬ي او د بﻮرې د‬ ‫جﻮړوﻟﻮ ﻟپاره ترې گ＂ﻪ اخﻠﻲ‪).‬‬ ‫چﻮ‪ :９１‬پﻮ‪＄‬ﻲ ‪＄‬اى (د عسﻜرو د اوس‪５‬دو ‪＄‬اى)‬

‫‪١٣٥‬‬

‫((څ))‬

‫＇ارﻧﻪ‪ :‬تر سترگﻮ ﻻﻧدې ساتﻞ (ﻣراﻗبت)‬ ‫＇اروي‪＇ :‬ﻠﻮربﻮﻟﻲ‪ ،‬حﻴﻮاﻧات‬ ‫＇‪＄７‬اى‪ :‬د ＇اروﻳﻮ د پﻮوﻟﻮ شﻴﻦ او ﻟﻪ و＊ﻮ ډك‬ ‫‪＄‬اى‪ ،‬و＊ﻴا‪１‬ﻪ‬

‫((ح))‬

‫حساس‪ :‬ژر پﻮﻫ‪５‬دوﻧکﻰ‪ ،‬ﻫغﻪ ＇ﻮك چ‪３‬‬ ‫د چا ﻟﻪ ﻣعﻤﻮﻟ‪ ３‬خبرو ﻳا چﻠﻦ ＇خﻪ خپﻪ ﻛﻴ‪８‬ي‪،‬‬ ‫ارز＊ت ﻟروﻧﻜﻰ‪ ،‬د پام وړ‪ ،‬د چ＂ﻜﻮ او ډ‪４‬ر ژر‬ ‫ﻣﻮﻧدﻟﻮ‪＄‬ﻮاك‬ ‫حﻴثﻴت‪！ :‬ﻮﻟﻨﻴز ارز＊ت او اعتبار چ‪ ３‬د ﻳﻮ چا د‬ ‫سرﻟﻮړۍ او ﻧﻴﻜﻨاﻣ‪ ９‬ﻻﻣﻞ ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬

‫((خ))‬

‫خار و خس‪ :‬اغزې او خ‪％‬ﻠ‪ ،３‬ﻫغﻪ شﻰ چ‪３‬‬ ‫د ﻳﻮ ﻛار د سرتﻪ رسﻮﻟﻮ ﻣخﻪ ﻧﻴسﻲ‪ ،‬اغزى‪ ،‬ﻣزاحﻢ‬ ‫خبرﻳال‪ :‬د خبروﻧﻮ ！ﻮﻟﻮوﻧﻜﻰ او ﻟﻴﻜﻮﻧﻜﻰ‬ ‫ختﻦ‪ :‬پﻪ چﻴﻦ ﻛ‪ ３‬ﻳﻮه سﻴﻤﻪ ده‬ ‫خﻠﻘت‪ :‬زوﻛ‪７‬ه‬ ‫خ‪％‬ﻠ‪ :３‬ﻧاپاﻛﻲ‪ ،‬د ﻛﻮر پات‪ ３‬شﻮﻧﻲ‪ ،‬جارو شﻮي شﻴان‬ ‫خ‪７‬وب‪ :‬پﻪ اوبﻮ اوبﻮﻟی‪ ،‬ﻣﻮړ‪ ،‬س‪５‬راب‪،‬‬

‫((د))‬

‫د وﻳﻨ‪ ３‬فشار‪ :‬ﻫغﻪ فشار چ‪ ３‬زړه تﻪ د ورتﻠﻮﻧﻜﻮ‬ ‫رگﻮﻧﻮ پر د‪４‬ﻮاﻟﻮﻧﻮ واردﻳ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د وﻳﻨ‪ ３‬ﻛﻠسترول‪ :‬ﻫغﻪ غﻮړه ﻣاده چ‪ ３‬پﻪ عصبﻲ‬ ‫جﻮړ＊ت ﻛ‪ ３‬ﻣﻮجﻮده ده او پﻪ وﻳﻨﻪ ﻛ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ډ‪４‬رواﻟﻰ د‬ ‫شرﻳاﻧﻮﻧﻮ د تﻨگ‪５‬دو او ﻗﻠبﻲ ﻧاراحت‪ ９‬ﻻﻣﻞ ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬پﻪ‬ ‫وﻳﻨﻪ ک‪ ３‬د غﻮړو زﻳاتﻮاﻟﻰ‪.‬‬ ‫دام‪ :‬د اﻟﻮتﻮﻧﻜﻮ د ﻧﻴﻮﻟﻮ وسﻴﻠﻪ‪ ،‬چﻞ‪ ،‬فرﻳب‬ ‫دبدبﻪ‪ :‬ﻟﻮﻳﻮاﻟﻰ‪ ،‬عظﻤت‬ ‫دردﻣﻦ‪ :‬زړه سﻮاﻧد‪ ،‬درد‪４‬دوﻧﻜﻰ‬ ‫دستﻮر‪ :‬ﻻر＊ﻮوﻧﻪ‪ ،‬دود‬ ‫دﻟبﻨد‪ :‬پﻪ زړه پﻮرې‬ ‫دوﻟتﻲ ﻣؤسس‪ :３‬وزارتخاﻧ‪ ３‬او رﻳاستﻮﻧﻪ‪ ،‬پﻪ ﻳﻮه‬ ‫دوﻟت پﻮرې اړوﻧدې ادارې‬ ‫د‪１‬ﻴا‪ :‬شﻴﻦ بﻮ！ﻰ دى‪ ،‬خام خﻮړل ﻛﻴ‪８‬ي(گشﻨﻴز)‬

‫ذاﻳﻘﻪ‪:‬‬

‫((ذ))‬ ‫خﻮﻧد‬

‫((ر))‬

‫راغ‪ :‬د غرو ﻟﻤﻨ‪３‬‬ ‫راغبرگ‪５‬دﻧﻪ‪ :‬ب‪５‬رتﻪ راتگ‬ ‫رب‪ :‬د ！ﻮﻟﻮ ژوﻧدﻳﻮ ﻣﻮجﻮداتﻮ پاﻟﻮﻧﻜﻰ‬ ‫رزﻣﻲ‪ :‬جﻨگﻲ‪ ،‬پﻮ‪＄‬ﻲ‪ ،‬حﻤاسﻲ‬ ‫رسﻨ‪ :９‬ﻣطبﻮعات (ور‪＄‬پا‪１‬ﻪ‪ ،‬اخبار‪ ،‬رادﻳﻮ‪،‬‬ ‫تﻠﻮﻳزﻳﻮن‪ ،‬اطﻼعات)‬ ‫رغﻨده‪ :‬سﻢ‪ ،‬جﻮړ‬ ‫روان‪ ،‬رواﻧﻲ‪ :‬پﻪ ﻫﻮښ‪ ،‬حافظ‪ ３‬او عاطف‪ ３‬پﻮرې‬ ‫د اړوﻧدې ﻗﻮې ﻣجﻤﻮعﻪ چ‪ ３‬د ﻳﻮ چا د استعداد او د‬ ‫چال چﻠﻦ ＇رﻧگﻮاﻟﻰ ！اﻛﻲ‪.‬‬ ‫روحاﻧﻲ‪ :‬پﻪ روح پﻮرې اړوﻧد‪ ،‬ﻣذﻫبﻲ شخصﻴت‪،‬‬ ‫دﻳﻨﻲ پﻮه‬ ‫روغﻤﻦ‪ :‬روغ‪ ،‬جﻮړ‬ ‫روږدى‪ :‬اﻣﻮختﻪ‬ ‫رډې (سترگ‪ :)３‬برگ‪ ،３‬پﻪ ﻗﻬر‬ ‫ر‪１‬ﻪ‪ :‬پاك او شفاف‬

‫((ز))‬

‫زرده‪ :‬ژ‪７４‬ه (ب‪２‬ﻪ)‬ ‫زﻻل‪ :‬صاف او شفاف‪ ،‬ر‪ ３１‬او خﻮږې (اوبﻪ)‬ ‫زوﻛ‪７‬ه‪ :‬پﻴداﻳ‪＋‬ت‪ ،‬ز‪４８４‬دﻧﻪ‬ ‫زوږ‪ :‬شﻮر‪ ،‬غاﻟﻤغال‬ ‫زﻳ‪７‬ى‪ :‬ﻳﻮ ډول ﻧاروغﻲ ده‪ ،‬چ‪ ３‬د ‪＄‬ﻴگر د ﻧﻴﻤگ‪７‬تﻴا ﻟﻪ‬ ‫اﻣﻠﻪ پﻪ وﻳﻨﻪ ﻛ‪ ３‬د (بﻴﻠﻲ روبﻴﻦ) پﻪ ﻧﻮم ﻣاده زﻳاتﻴ‪８‬ي او د‬ ‫اﻧسان د ＇‪５‬رې او د سترگﻮ د سپﻴﻦ د زﻳ‪４７‬دو ﻻﻣﻞ ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ز‪４‬رﻣﻪ‪ :‬سپﻤا‪ ،‬پاسره‪ ،‬ساتﻞ شﻮى‬

‫ژوبﻞ‪:‬‬

‫((ژ))‬

‫！پﻲ‪ ،‬زخﻤﻲ‬

‫((س))‬

‫ساتﻨﻪ‪ :‬حفاظت‬ ‫سارا‪ :‬د＊تﻪ‬ ‫ستار‪ :‬پﻮ＊ﻮوﻧﻜﻰ‪ ،‬د گﻨاه پﻮ＊ﻮوﻧﻜﻰ‬ ‫ستاﻳﻞ‪ :‬ستاﻳﻨﻪ ﻛﻮل‬ ‫ستاﻳﻨﻮم‪ :‬صفت‬

‫ستﻮن‪ :‬راگر‪５＄‬دﻟﻰ‬ ‫ستﻮﻧزې‪ :‬ﻣشﻜﻼت‬ ‫سرطان‪ :‬د جﻨﻴتﻴﻜﻲ ﻣادي ﻟﻪ اﻣﻠﻪ د بدن د سﻠﻮﻟﻮﻧﻮ‬ ‫ﻟﻪ واﻛﻪ د وتﻠ‪ ３‬ودې ﻟﻪ اﻣﻠﻪ پ‪＋５‬ﻪ شﻮې ﻧاروغﻲ چ‪３‬‬ ‫د بدن د سﻠﻮﻟﻮﻧﻮ طبﻴعﻲ غذا او اﻛسﻴجﻦ خﻮري او‬ ‫د تﻮﻣﻮر پﻪ ﻧﻮم ﻳﻮه غده راﻣﻨ‪％‬تﻪ ﻛﻮي‪ .‬د ﻟﻤرﻳز ﻛال د‬ ‫＇ﻠﻮرﻣ‪ ３‬ﻣﻴاشت‪ ３‬ﻧﻮم دى‪.‬‬ ‫سر＊ﻨدﻧﻪ‪ :‬ﻟﻪ سره ت‪５‬ر‪４‬دل‪ ،‬فداﻛاري‪ ،‬سرتﻴري‬ ‫سفﻴر‪ :‬پﻪ بﻬرﻧﻲ ﻫ‪５‬ﻮاد ﻛ‪ ３‬د ﻳﻮ ﻫ‪５‬ﻮاد رسﻤﻲ استازى‬ ‫سﻼﻣتﻴا‪ :‬روغﻮاﻟﻰ‬ ‫سﻠﻮك‪ :‬چال چﻠﻦ‪ ،‬روﻳﻪ‬ ‫سﻤبال‪ :‬پﻪ ﻫر شﻲ پﻮره‬ ‫سﻤسﻮر‪ :‬أباد‪ ،‬ودان‪ ،‬خ‪７‬وبﻪ‪５＊ ،‬رازه‬ ‫سﻤﻮن‪ :‬ﻣطابﻘت‬

‫سﻮرو _ سﻮاره (د سﻮر ﻣغﻴره حاﻟت)‪:‬‬ ‫سﻮﻳﻞ‪ :‬جﻨﻮب‬ ‫سﻮﻳﻠﻲ‪ :‬جﻨﻮبﻲ‬ ‫سﻴال‪ :‬ساری‪ ،‬ورتﻪ س‪７‬ى‪ ،‬رﻗﻴب‪ ،‬ﻣاﻧﻨد‬

‫((ش))‬

‫شاﻣﻪ‪ :‬د بﻮﻳﻮﻟﻮ حس‪ ،‬پﻮزه‬ ‫شبﻨﻢ‪ :‬پرخﻪ‪ ،‬ﻫغﻪ اوبﻪ چ‪ ３‬د شپ‪ ３‬ﻟﻪ خﻮا پﻪ بﻮ！ﻮ او‬ ‫گﻼﻧﻮ باﻧدې اوري‬ ‫ش＂ﻨﻜ‪ :３‬ﻻ س او پ‪ ３＋‬وﻫﻞ‬ ‫شخصﻴت‪ :‬د ﻧسبتا ﻣداوﻣﻮ او ثابتﻮ ‪＄‬اﻧگ‪７‬ﻳتاوو ﻳﻮه‬ ‫واحده او ﻣﻨسجﻤﻪ ！ﻮﻟگﻪ چ‪ ３‬ﻳﻮ شخص ﻟﻪ بﻞ ＇خﻪ‬ ‫ب‪５‬ﻠﻮي‪ ،‬د ﻳﻮ شخص غﻮره صفتﻮﻧﻪ چ‪ ３‬د ﻧﻮرو پﻪ‬ ‫وړاﻧدې د ﻳﻮ چا د اعتبار او درﻧاوى ﻻﻣﻞ ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫شغﻠ‪ :３‬ر‪１‬ا‪ ،‬د ﻟﻤر وړاﻧگ‪ ،３‬د اور ﻟﻤب‪３‬‬ ‫شفﻘت‪ :‬ﻣﻬرباﻧﻲ‪ ،‬زړه سﻮى‬ ‫شﻞ وشﻮټ‪ :‬ب‪ ３‬ﻻس او ب‪ ３‬پ‪＋‬ﻮ‬ ‫شﻮﻛت‪ :‬دبدبﻪ‬ ‫شﻮﻧتﻴا‪ :‬اﻣﻜان‬ ‫شگفتﻪ‪ :‬غﻮړ‪４‬دﻟﻰ‬

‫((ښ))‬

‫＊اد‪ :‬خﻮښ‪ ،‬خﻮشحال‬ ‫＊ﻴراز‪ :‬سﻤسﻮر‬

‫‪١٣٦‬‬

‫صدﻗﻪ‪:‬‬ ‫طرز‪:‬‬

‫((ص))‬ ‫خﻴرات‬

‫ډول‬

‫((ط))‬ ‫((ظ))‬

‫ظرافت‪ :‬ﻧازﻛﻲ‪ ،‬د ﻳﻮ شﻲ او ﻳا ﻳﻮ چا پﻪ سﻠﻮك‪،‬‬ ‫غ‪７‬و او ﻳا ＇‪５‬رې ﻛ‪＊ ３‬ﻜﻼ او تﻨاسب‬

‫((ع))‬

‫عاطفﻪ‪ :‬زړه سﻮى‪ ،‬ﻣﻬرباﻧﻲ‬ ‫عرفان‪ :‬پﻮﻫﻪ‪ ،‬پ‪５‬ژﻧدﻧﻪ‬ ‫عظﻤت‪ :‬ﻟﻮﻳﻲ‪ ،‬دبدبﻪ‬ ‫عﻘﻴﻖ‪ :‬ﻳﻮ ﻗﻴﻤتﻲ غﻤﻰ دى‪ .‬رﻧگ ﻳ‪ ３‬سﻮر وزﻣﻪ او‬ ‫‪＄‬ﻴگري وي او پﻪ گا‪１‬ﻮ ﻛ‪ ３‬ترې گ＂ﻪ اخﻠﻲ‪ .‬ب‪５‬رﻧگﻪ‬ ‫ډول ﻳ‪ ３‬ډ‪４‬ر ﻗﻴﻤتﻲ دى‪.‬‬

‫((غ))‬

‫غﻨدﻧﻪ‪ :‬د ﻳﻮ شﻲ بد وﻳﻞ‬ ‫غﻨدوﻧﻜﻰ‪ :‬بد وﻳﻮﻧﻜﻰ‬ ‫غﻮر‪＄‬ﻨگ‪ :‬حرﻛت‬ ‫غ‪＋‬تﻠتﻮب‪ :‬پﻴاوړتﻴا‪ ،‬ﻗﻮت‬

‫فﻴﻮضات‪:‬‬

‫((ف))‬

‫برﻛتﻮﻧﻪ‬

‫((ق))‬

‫ﻗاچاق‪ :‬د ﻳﻮ شﻲ ﻧاﻗاﻧﻮﻧﻪ وړل راوړل‬ ‫ﻗدر‪ :‬برخﻠﻴک‪ ،‬تﻘدﻳر‪ ،‬سرﻧﻮشت‪ ،‬ﻗضا‪ :‬د خﻠﻘت‬ ‫او پﻴدا ﻛ‪５‬دو ﻟپاره د اهلل ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧ‪ ９‬اراده او ﻗدر (د‬ ‫ق او دال پﻪ زور)‪ :‬د اهلل د ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧ‪ ９‬ارادې ﻟﻪ ﻣخ‪３‬‬ ‫خﻠﻘت تﻪ ﻗدر واﻳﻲ‪.‬‬ ‫ﻗشﻠﻪ‪ :‬پﻮ‪＄‬ﻲ چﻮ‪９１‬‬ ‫ﻗﻴﻞ وﻗال‪ :‬خبرې اترې‬

‫((ک))‬

‫ﻛاربﻮﻫاﻳدرﻳت‪ :‬د بﻮرې‪ ،‬ﻧشاﻳست‪ ،３‬سﻠﻮﻟﻮز او‬ ‫داس‪ ３‬ﻧﻮرو ترﻛﻴبﻮﻧﻮ ډﻟﻪ ده‪ .‬ﻟﻪ ﻛاربﻦ‪ ،‬اﻛسﻴجﻦ ＇خﻪ‬ ‫جﻮړه شﻮې او د ژوو ﻣﻬﻤﻪ غذاﻳﻲ سرچﻴﻨﻪ ده‪.‬‬ ‫ﻛاﻟداﻧﻪ‪ :‬ﻳﻮ ډول داﻧﻪ ده چ‪ ３‬د ﻣاشﻲ د چ‪５‬چﻠﻮ ﻟﻪ‬ ‫اﻣﻠﻪ د اﻧسان پر ﻣخ ﻳا ‪＄‬ان راخﻴژي‬ ‫ﻛاﻳﻨات‪ :‬ﻟﻤر‪ ،‬سپﻮږﻣ‪＄ ،９‬ﻤﻜﻪ‪ ،‬أسﻤان‪... ،‬‬

‫‪١٣٧‬‬

‫ﻛتﻨ‪ :３‬پﻪ ﻳﻮ شﻲ ＇ﻪ وﻳﻞ ﻳا زﻳاتﻮل‬ ‫ﻛروړ‪ :‬سخت‬ ‫ﻛﻤال‪ :‬د ﻳﻮ شﻲ وروستﻰ حد‪ ،‬پﻪ ＊ﻮ صفتﻮﻧﻮ ﻛ‪３‬‬ ‫تر！ﻮﻟﻮ ﻣخﻜﻴﻮاﻟﻰ‪ ،‬ب‪ ３‬عﻴبﻪ‪ ،‬بشپ‪ ،７‬پﻮﻫﻪ‬ ‫ﻛﻨ‪６‬واﻟﻪ‪ :‬وﻳجاړ شﻮى‪ ،‬خراب شﻮى کﻮر‬ ‫ﻛﻮدﻳﻴﻦ‪ :‬ﻟﻪ اپﻴﻨﻮ ＇خﻪ تر ﻻسﻪ شﻮې سپﻴﻨﻪ ﻳا ب‪３‬‬ ‫رﻧگﻪ ﻛﻴﻤﻴاوي ﻣاده چ‪ ３‬د خﻮږ (درد)‪ ،‬ﻧش‪ ３‬ﻳا ！ﻮخﻲ‬ ‫ﻟپاره ﻛارﻳ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ﻛﻮﻛاﻳﻴﻦ‪ :‬د ﻳﻮ بﻮ！ﻲ (ﻛﻮﻛا) ﻟﻪ پا‪＇ ３１‬خﻪ تر ﻻسﻪ‬ ‫شﻮې شفافﻪ ﻣاده ده چ‪ ３‬پﻪ طب ﻛ‪ ３‬د ب‪ ３‬حس‪ ９‬او‬ ‫ﻧش‪ ３‬پﻪ تﻮگﻪ ﻛارﻳ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ﻛﻮه طﻮر‪ :‬د ﻳﻮغره ﻧﻮم دى‬

‫((ګ))‬

‫گاﻟﻞ‪ :‬زغﻤﻞ‬ ‫گاوﻧ‪ :６‬د ﻛﻮراو ﻛﻠﻲ شاوخﻮا‬ ‫گﻠبدن‪＊ :‬اﻳستﻪ‬ ‫گﻨﻰ‪ :‬ﻳﻮ ډول بﻮ！ﻰ دى‪ ،‬پﻪ تﻮدو سﻴﻤﻮ ﻛ‪ ３‬شﻴﻦ‬ ‫ﻛﻴ‪８‬ي‪ ،‬اوبﻪ ﻳ‪ ３‬خﻮږې وي او عﻤﻮﻣا د گﻮړې او بﻮرې‬ ‫جﻮړوﻟﻮ او خﻮراك ﻟپاره ﻛارﻳ‪８‬ي‪.‬‬ ‫گﻨگستﻴا‪ :‬د ﻣاغﻲ ﻧا أراﻣﻲ‪ ،‬د ﻳﻮې ﻟﻨ‪６‬ې ﻣﻮدې‬ ‫ﻟپاره پﻪ ＇ﻪ شﻲ ﻧﻪ پﻮﻫ‪５‬دل‬ ‫گﻮﻧﻪ‪５＇ :‬ره‪ ،‬ب‪２‬ﻪ‬ ‫گﻮ＊ﻪ تﻮب‪ :‬ﻳﻮاز‪４‬ﻮاﻟﻰ‬ ‫گﻮگﻞ‪ :‬سﻴﻨﻪ‬ ‫گ＂ﻮر‪ :‬ارز＊تﻤﻦ‪ ،‬ﻣفﻴد‬ ‫گ‪７‬دود‪ :‬ﻟﻬجﻪ‬

‫((ل))‬

‫ﻻبراتﻮار‪( :‬ازﻣ‪＋５‬تﻮن) چ‪５‬رتﻪ چ‪ ３‬د اﻧسان ﻳا حﻴﻮان‬ ‫طبﻲ ﻣعاﻳﻨات ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ﻻﻟﻬاﻧده‪ :‬سرگردان‬ ‫ﻻﻣﻞ‪ :‬عﻠت‪ ،‬سبب‬ ‫ﻟرغﻮﻧﻰ‪ :‬پخﻮاﻧﻰ‬ ‫ﻟﻮستﻰ‪ :‬چا چ‪ ３‬زده ﻛ‪７‬ه ﻛ‪７‬ې وي‬ ‫ﻟ‪ :７‬جرﻳان‪ ،‬سﻠسﻠﻪ‬ ‫ﻟ‪５‬ﻮاﻟتﻴا‪ :‬عﻼﻗﻪ ﻣﻨدي‬

‫((م))‬

‫ﻣادي‪ :‬ﻟﻪ ﻣادې ＇خﻪ جﻮړ شﻮى‪ ،‬پﻪ پﻴسﻮ او شتﻤﻨ‪ ９‬پﻮرې اړوﻧد‬

‫ﻣاﻳﻦ‪ :‬ﻳﻮه چاود‪４‬دوﻧﻜﻲ اﻟﻪ‪ ،‬چ‪ ３‬پﻪ جگ‪７‬ې ﻛ‪ ３‬د د＊ﻤﻦ د‬ ‫ﻣاتﻮﻟﻮ ﻟپاره پر ‪＄‬ﻤﻜ‪ ３‬اﻳ‪＋‬ﻮدل ﻛﻴ‪８‬ي ﻳا پﻪ ‪＄‬ﻤﻜ‪ ３‬ﻛ‪＊ ３‬خﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ﻣترادفﻪ‪ :‬ﻳﻮ شان‪ ،‬ﻫﻢ ﻣعﻨا‬ ‫ﻣتفﻜر‪ :‬فﻜر ﻛﻮوﻧﻜﻰ‬ ‫ﻣجاﻫد‪ :‬جﻬاد ﻛﻮوﻧﻜﻰ‬ ‫ﻣجروح‪！ :‬پﻲ‬ ‫ﻣحسﻮس‪ :‬حس ﻛ‪５‬دوﻧﻜﻰ‬ ‫ﻣحفﻮظ‪ :‬ساتﻠﻰ‪ ،‬خﻮﻧدي‬ ‫ﻣخﻴﻨﻪ‪ :‬سابﻘﻪ‬ ‫ﻣرگ ژوبﻠﻪ‪ :‬د سر او ﻣال زﻳان‬ ‫ﻣشال‪ :‬ډ‪４‬ﻮه‬ ‫ﻣصﻮر‪ :‬تصﻮﻳر ﻟروﻧﻜﻰ‬ ‫ﻣطﻠع‪ :‬د شعر ﻳا غزل ﻟﻮﻣ‪７‬ى بﻴت ﻣصرع‪ ،‬د ﻳﻮ شعر دوه ﻣسرې‬ ‫ﻣعتاد‪ :‬روږدى‬ ‫ﻣعﻨﻮي‪ :‬پ＀‪ ،‬تر پردې ﻻﻧدې‬ ‫ﻣعﻴاري‪ :‬پﻪ اﻧدازه‪ ،‬ستﻨدرد‬ ‫ﻣﻘبﻮل‪ :‬ﻣﻨﻠﻰ‪ ،‬ﻗبﻮل شﻮى‬ ‫ﻣﻼرﻳا‪ :‬ﻳﻮ ډول ﻧاروغﻲ ده‪ ،‬چ‪ ３‬د ﻣﻼرﻳا د ﻣاشﻲ د‬ ‫چ‪５‬چﻠﻮ ﻟﻪ ﻻرې راﻣﻨ‪％‬تﻪ ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬ډ‪４‬ره سختﻪ تبﻪ او د‬ ‫‪＄‬ان خﻮږ ورسره ﻣﻠگرى وي‪.‬‬ ‫ﻣﻨرال‪ :‬ﻣعدﻧﻲ تﻮﻛﻲ‪ ،‬پﻪ اوبﻮ او د خﻮړو پﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻮ‬ ‫ﻣﻨابعﻮ ﻛ‪ ３‬پﻴدا ﻛ‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ﻣﻨﻠﻰ‪ :‬ﻗبﻮل‪＊ ،‬اﻳستﻪ‬ ‫ﻣﻨگﻮل‪ :‬پﻨجﻪ‬ ‫ﻣﻬاﻟﻨ‪ :９‬پﻪ وخت پﻮرې ﻣربﻮط‪ ،‬ﻣﻮﻗﻮتﻪ(خپروﻧﻪ)‬ ‫ﻣﻬتﻤﻢ‪ :‬ﻳﻮ شﻲ تﻪ سر او ساﻣان ورﻛﻮوﻧﻜﻰ‪ ،‬غﻤخﻮر‬ ‫ﻣﻮرفﻴﻦ‪ :‬ﻟﻪ اپﻴﻨﻮ ＇خﻪ د ﻧش‪ ３‬ډ‪４‬ر ﻣﻬﻢ ﻻس تﻪ‬ ‫راغﻠﻰ تﻮﻛﻰ چ‪ ３‬پﻪ طبابت ﻛ‪ ３‬ﻟﻪ ﻫغ‪＇ ３‬خﻪ د خﻮب‬ ‫راوستﻠﻮ ﻟپاره د ﻳﻮ ﻣسﻜﻦ پﻪ تﻮگﻪ ﻛار اخﻴستﻞ ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ﻣﻮرگ‪ :３‬غاړې‪＇ ،‬ﻨ‪６‬ې‬ ‫ﻣﻴراث‪ :‬پاتﻤ‪７‬ي‪ ،‬پات‪ ３‬شﻮي شتﻪ‬ ‫د ز‪４８４‬دو ورځ‬ ‫ﻣﻴﻼد‪ :‬ز‪４８４‬دل‪ ،‬د حضرت عﻴسﻰ‬ ‫ﻣ‪＊７‬ت‪ :‬پﻪ ﻳﻮ شﻲ ﻣ‪４７‬دل‬ ‫ﻣ‪５‬شت‪ :‬استﻮگﻦ‬

‫وتﻠﻰ‪ :‬ﻧﻮﻣﻴاﻟﻰ‪ ،‬ﻣشﻬﻮر‬ ‫وساﻳط‪ :‬واسط‪ ،３‬د ﻳﻮ ﻛار د سرتﻪ رسﻮﻟﻮ ﻟپاره‬ ‫پﻜارﻳ‪８‬ي‪ .‬زﻳاترو ﻣﻮ！رو تﻪ ﻧﻘﻠﻴﻪ وساﻳط واﻳﻲ‪.‬‬

‫ﻧاچاودي‪:‬‬ ‫ﻧادوﻟتﻲ ﻣﻮسس‪:NGOs ３‬‬

‫ﻳسار‪ :‬چپ ﻟﻮرى‬ ‫ﻳﻤﻴﻦ‪＊ :‬ﻰ ﻟﻮرى‬

‫((ن))‬

‫ﻧاچاودﻟ‪３‬‬

‫ﻫغﻪ ﻣﻮسس‪ ３‬چ‪３‬‬

‫پﻪ دوﻟت پﻮرې اړه وﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫ﻧازول‪ :‬ﻧاز ورﻛﻮل‪ ،‬ﻻس راک‪＋‬ﻞ‬ ‫ﻧاوړه‪ :‬خراب‪ ،‬ﻧاﻣﻨاسب‬ ‫ﻧا＇اپﻲ‪ :‬ﻧاببره‬ ‫ﻧتﻠﻮ – ﻧتﻠﻰ‪ :‬خﻮار‪＄ ،‬پﻠﻰ‬ ‫ﻧرى رﻧ‪ :＃‬ﻳﻮ ډول ﻧاروغﻲ ده‪ ،‬چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻴﻜروب‬ ‫＇خﻪ پﻴدا ﻛﻴ‪８‬ي او پﻪ س‪８‬ي حﻤﻠﻪ ﻛﻮي‪ ،‬سﻞ‬ ‫ﻧسخ‪ :‬پﻪ اسﻼﻣﻲ ﻫ‪５‬ﻮادوﻧﻮ ﻛ‪ ３‬د ﻟﻴﻚ ﻳﻮ ﻣشﻬﻮر ډول‬ ‫چ‪ ３‬زﻳاتره د ﻗراﻧﻜرﻳﻢ پﻪ ﻟﻴﻜﻠﻮ ﻛ‪ ３‬ترې گ＂ﻪ اخﻴستﻞ‬ ‫ﻛﻴ‪８‬ي‪ .‬د پ‪＋‬تﻮ ﻟﻴﻜﻠﻮ ﻟپاره ﻫﻢ دا ﻟﻴﻚ ﻛارول ﻛﻴ‪８‬ي‬ ‫ﻧظام‪ :‬د ﻗﻮاﻧﻴﻨﻮ‪ ،‬ﻗاعدو‪ ،‬دودوﻧﻮ ﻳا ﻧﻮروﻣجﻤﻮعﻪ‬ ‫چ‪ ３‬د ﻳﻮشﻲ ！ﻴﻨگ‪＋‬ت او اﻧتظام پرې اﻳ‪＋‬ﻰ وي‪ .‬ﻟﻜﻪ د‬ ‫طبﻴعت ﻧظام‬ ‫ﻧغ‪＋‬تﻰ‪ :‬تاو راتاو‪ ،‬پ‪５‬چﻠی‬ ‫ﻧﻨداره‪ :‬سﻴﻞ‪ ،‬تﻤاشﻪ‬ ‫ﻧﻨگ‪ :‬غﻴرت‪ ،‬پت‪ ،‬عزت‬ ‫ﻧﻬﻴﻠﻲ‪ :‬ﻧا اﻣﻴدي‬ ‫ﻧﻮ＊تگر‪ :‬ﻣبتکر‪ ،‬د ﻟﻮﻣ‪７‬ي ‪＄‬ﻞ ﻟپاره د ﻳﻮ شﻲ ﻳا‬ ‫ﻳﻮې ﻣفﻜﻮرې راﻣﻨ‪％‬تﻪ ﻛﻮوﻧﻜﻰ‬

‫((ﻫـ))‬

‫ﻫروﻣرو‪ :‬حتﻤا‪ ،‬خاﻣخا‬ ‫ﻫسﻚ‪ :‬پﻮرتﻪ‪ ،‬أسﻤان‬ ‫ﻫﻠ‪＄ ３‬ﻠ‪ :３‬ﻛﻮ＊）‪ ،‬زﻳار‬ ‫ﻫﻢ ﻣثﻞ‪ :‬ورتﻪ‪ ،‬غﻮﻧدې‪ ،‬پﻪ شان‬ ‫ﻫﻮسا‪ :‬أرام‪ ،‬ﻛرار‪ ،‬سﻮﻛاﻟﻪ‬ ‫ﻫﻮس‪５‬دل‪ :‬د ﻳﻮ شﻲ ﻫﻮس ﻛﻮل‪ ،‬تپاك‪ ،‬تپﻴدل‬ ‫ﻫﻮډ‪ :‬پر‪４‬ﻜ‪７‬ه‪ ،‬تصﻤﻴﻢ‪ ،‬اراده‬ ‫ﻫﻴروﻳﻴﻦ‪ :‬سپﻴﻦ رﻧگﻪ‪ ،‬ب‪ ３‬بﻮﻳﻪ‪ ،‬ترخﻪ او ډ‪４‬ره‬ ‫زﻫري او روږدي ﻛ‪５‬دوﻧﻜ‪ ３‬ﻣاده‪ ،‬چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻮرفﻴﻨﻮ‬ ‫＇خﻪ ﻻس تﻪ را‪＄‬ﻲ‪.‬‬

‫((و))‬

‫((ي))‬

‫‪١٣٨‬‬

‫اخ‪％‬ﻠﻴکﻮﻧﻪ‬

‫‪ _١‬ادبپﻮﻫﻨﻪ‪ ،‬سﻴد ﻣحﻰ اﻟدﻳﻦ ﻫاشﻤﻲ‬ ‫‪ _٢‬اوسﻨﻲ ﻟﻴﻜﻮال (ﻟﻮﻣ‪７‬ى ！ﻮك) عبداﻟرؤف ب‪５‬ﻨﻮا‬ ‫‪ _٣‬بر‪－‬زﻳده سخﻨان بزر‪－‬ان‪ ،‬ﻣرضﻴﻪ ﻳعﻘﻮبﻲ‬ ‫‪ _٤‬پ＂ﻪ خزاﻧﻪ‪ ،‬ﻣحﻤد ﻫﻮتﻚ‬ ‫‪ _٥‬پ‪＋‬تﻮ پ‪＋‬ﻮﻳﻪ‪ ،‬پﻮﻫاﻧد دوﻛتﻮر ﻣجاور احﻤد زﻳار‬ ‫‪ _٦‬پ‪＋‬تﻮ ‪－‬راﻣر‪ ،‬پﻮﻫاﻧد صدﻳﻖ اهلل ر＊تﻴﻦ‬ ‫‪ _٧‬خﻮاږه ﻧعتﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻮﻻﻧا عباس ﻗادرﻳﻪ‬ ‫‪ _٨‬د افغاﻧستان تارﻳخﻲ وداﻧ‪ ،９‬ﻧاﻧسﻲ دوپرې‬ ‫‪ _٩‬د افغاﻧستان د وﻻﻳتﻮﻧﻮ جغرافﻴﻪ‪ ،‬پﻮﻫاﻧد غﻼم جﻴﻼﻧﻲ عارض‬ ‫‪ _١٠‬د افغاﻧستان ﻣشاﻫﻴر‪ ،‬سﻴد ﻣحﻰ اﻟدﻳﻦ ﻫاشﻤﻲ‬ ‫‪ _١١‬د اﻟفت ﻣرغﻠرې‪( ،‬شعري ﻛﻠﻴات) د شﻬرت ﻧﻨ‪／‬ﻴال پﻪ زﻳار‬ ‫‪ _١٢‬د ب‪５‬ﻨﻮا شعري ﻛﻠﻴات‬ ‫‪ _١٣‬د پ‪＋‬تﻮ ژب‪ ３‬ﻟﻨ‪－ ６‬راﻣر‪ ،‬سﻴد ﻣحﻰ اﻟدﻳﻦ ﻫاشﻤﻲ‬ ‫‪ _١٤‬د شﻤس اﻟدﻳﻦ ﻛاﻛ‪ ７‬د‪４‬ﻮان‬ ‫‪ _١٥‬د عبداﻟﻘادر خان خ＂ﻚ ‪－‬ﻠدستﻪ‪ ،‬در‪４‬ﻢ چاپ‪ ،‬د سﻴد ﻣحﻰ اﻟدﻳﻦ ﻫاشﻤﻲ پﻪ زﻳار‬ ‫‪ _١٦‬فرﻫﻨ‪ ，‬ادبﻴات جﻬان‪ ،‬زﻫراى خاﻧﻠري‬ ‫‪ _١٧‬فرﻫﻨ‪ ，‬فشرده سخﻦ‪ ،‬دوﻛتﻮر حسﻦ اﻧﻮري (دوه ！ﻮﻛﻪ)‬

‫‪١٣٩‬‬