Pashto 07

  • 0 0 0
  • Like this paper and download? You can publish your own PDF file online for free in a few minutes! Sign Up
File loading please wait...
Citation preview

‫د پﻮﻫن‪ 3‬وزارت‬

‫اووم !ولگى‬

‫د چاپ کال‪ 1398 :‬هـ ‪ .‬ش‪.‬‬

‫ملي سرود‬ ‫دا وطن افغانســـتـــان دى‬

‫دا عــــزت د هـــر افـغـان دى‬

‫کور د سول‪ 3‬کور د تورې‬

‫هر بچی ي‪ 3‬قهرمـــــان دى‬

‫دا وطن د ټولـــو کـور دى‬

‫د بـــــلـوڅـــــــو د ازبـکــــــــو‬

‫د پ‪+‬ـــتــون او هـــــزاره وو‬

‫د تـــرکـمنـــــــو د تـــاجـکــــــو‬

‫ورســـره عرب‪ ،‬گوجــر دي‬

‫پــاميــريـــان‪ ،‬نـورســـتانيــــان‬

‫براهوي دي‪ ،‬قزلباش دي‬

‫هـــم ايمـــاق‪ ،‬هم پشـه يان‬

‫دا ه‪5‬ــــــواد به تل ځلي‪8‬ي‬

‫لـکـه لـمــر پـر شـــنـه آســـمـان‬

‫په ســـينــه ک‪ 3‬د آســـيـــا به‬

‫لـکــــه زړه وي جـــاويــــــدان‬

‫نوم د حق مـــو دى رهبـــر‬

‫وايـــو اهلل اکبر وايو اهلل اکبر‬

‫د پوهن‪ 3‬وزارت‬

‫پ‪+‬ـــتو‬ ‫اووم ټولگى‬

‫د چاپ کال‪ ١٣٩٨:‬ﻫـ‪.‬ش‪.‬‬

‫اﻟف‬

‫‪١‬‬

‫د تاب ان ت او‬

‫‪----------------------------------------------------‬‬‫مضمون پ تو‬

‫مؤلف ن د تعل مي نصاب د پ تو برخ د در‬

‫تابونو مؤلف‬

‫ا يټ وون ي د پ تو ب د اډيټ د پار نت غړي‬ ‫ټول‬

‫دم‬

‫اووم‬

‫به پ تو‬

‫ان شاف ور وون‬

‫خ روون‬

‫د تعل مي نصاب د پراخت ا او در‬

‫تابونو د تأل ف لو ر است‬

‫د پوهن وزارت د اړ و او عامه پوهاوي ر است‬

‫د اپ ال‬ ‫د اپ ا‬ ‫اپخونه‬

‫بر نال‬

‫هجري شم‬ ‫ابل‬ ‫ته ‪[email protected]‬‬

‫‪----------------------------------------------------‬‬‫تابونو د چاپ و ش او پلورلو حق د افغانستان اس مي جمهور ت د پوهن‬ ‫د در‬ ‫پلورل او پ رودل منع دي له غړوون و ه‬ ‫وزارت ه محفوظ د په بازار‬ ‫قانو‬ ‫ب‬ ‫‪٢‬‬

‫چلند‬

‫ي‬

‫د‬

‫ن د ز ر غام‬

‫اقرأ باسم رب‬ ‫مو ته ي وند راب ل او د لوست او لي‬ ‫ش ر ه ا وو‬ ‫د لو او ب ون خدا‬ ‫اله‬ ‫له نعمت خه ي برخمن ي يو او د الله تعال ر وروست غم محمد مصطف‬ ‫لوم ن غام ورته لوستل و درود وايو‬ ‫هجري ريز ال د وهن د ال ه نامه ونومول شو له د امله‬ ‫ولو ته اره ده‬ ‫رن ه‬ ‫تاب وون‬ ‫زده وون‬ ‫به د ران ه واد وونيز نظام د ورو بدلونونو شاهد وي وون‬ ‫د ه واد‬ ‫اداره او د والدينو شورا ان د ه واد د وهنيز نظام ش و بنس يز عنا بلل ي ي‬ ‫د وون او روزن ه راختيا او رمختيا مهم رول لري ه داس مهم وخت د افغانستان د‬ ‫وهن وزارت د م تابه مقام د ه واد ه وونيز نظام د ود او راخت ا ه لور بنس يزو بدلونونو‬ ‫ته من د‬ ‫له همد امله د وونيز نصاب اص ح او راختيا د وهن وزارت له مهمو لوم يتوبونو خه دي همدارن ه‬ ‫وونيزو تأسيساتو د در تابونو محتوا يفيت او‬ ‫ه وون يو مدرسو او ولو دولت او خصو‬ ‫د با يفيته در‬ ‫ا لري مو ه د باور يو‬ ‫توز ع ته املرنه د وهن وزارت د ارو ه‬ ‫تابونو له شتون رته د وون او روزن اسا اهدافو ته رس دل نشو‬ ‫وونيز نظام د رامن ته ولو ل اره د راتلون نسل د روزون و‬ ‫ورتنيو موخو ته د رس دو او د اغ زنا‬ ‫ه تو ه د ه واد له ولو ز ه سواندو وون و استادانو او مسل مديرانو خه ه درناوي هيله وم‬ ‫هي ول ه ه او‬ ‫تابونو ه تدريس او د محتوا ه ل دولو‬ ‫د ه واد ب يانو ته د د در‬ ‫زيار او‬ ‫هاند ونه س موي او د يوه فعال او ه دين م او انتقادي تف ر سمبال نسل ه روزنه‬ ‫ه ه د نيت لوست ل‬ ‫و ي هره ور د من ه نوي ولو او د مسؤوليت ه در‬ ‫و‬ ‫ران زده وون به سبا د يوه رمختل افغانستان مع ران او د ولن متمدن‬ ‫د نن ور‬ ‫ي‬ ‫او ور اوس دون وي‬ ‫د ه واد ارز تنا ه ان ه ده غو تنه لرم و له هر فرصت‬ ‫همدا راز له خو و زده وون و خه‬ ‫و او فعالو ونوالو ه تو ه او وون و ته‬ ‫ه روسه د‬ ‫خه ه ورته ي او د زده‬ ‫ه درناوي ه له تدر س خه ه او اغ زنا ه استفاده و ي‬ ‫د‬ ‫د وون او روزن له ولو وهانو او د وونيز نصاب له مسل هم ارانو خه‬ ‫ه ا‬ ‫دي مننه وم او د لو‬ ‫دون هل ل‬ ‫د تاب ه لي لو او متو ولو ي نه ست‬ ‫بريا غوا م‬ ‫له دربار خه دو ته ه د س ي ل او انسان جو وون ه‬ ‫خدا‬ ‫وه‬ ‫و ي خ لوا‬ ‫وونيز نظام او د داس ودان افغانستان ه ه له‬ ‫د معياري او رمختل‬ ‫او سو اله وي‬ ‫د وهن وزير‬ ‫د تور محمد م ويس بلخ‬

‫ج‪٣‬‬

‫ﻟﻴک ﻟ‪7‬‬ ‫سرﻟﻴکﻮﻧﻪ‬

‫ﻣخ‬

‫ﻟﻮﻣ‪7‬ى ﻟﻮست د خداى حﻤد (ستاﻳﻨﻪ)‬ ‫دو ﻳﻢ ﻟﻮست زﻣﻮږ ‪-‬ران پﻴغﻤبر‬ ‫در ﻳﻢ ﻟﻮست پسرﻟﻰ او*کﻼ ﻳ‪3‬‬ ‫'ﻠﻮرم ﻟﻮست د (ى) ډوﻟﻮﻧﻪ‬ ‫پﻨ‪%‬ﻢ ﻟﻮست ﻣﻠﻲ ﻣشر ﻣﻴروﻳس ﻧﻴکﻪ‬ ‫شپ‪8‬م ﻟﻮست کﻠﻤﻪ‪ ،‬ﻧﻮم او ډوﻟﻮﻧﻪ ﻳ‪3‬‬ ‫اووم ﻟﻮست بﻠخ‪ ،‬د ﻣد ﻧﻴت زا ﻧ‪/‬ﻮ‬

‫‪١‬‬ ‫‪٥‬‬ ‫‪٩‬‬ ‫‪١٣‬‬ ‫‪١٧‬‬ ‫‪٢٣‬‬ ‫‪٣١‬‬

‫شﻤﻴره‬

‫‪٤‬و‬

‫‪٣٥‬‬ ‫وﻟسﻲ ادبﻴات‪ ،‬ﻟﻨ‪6‬ۍ‬ ‫اتﻢ ﻟﻮست‬ ‫‪٤١‬‬ ‫زده ک‪7‬ه‪ :‬د ژوﻧد اړتﻴا‬ ‫ﻧﻬﻢ ﻟﻮست‬ ‫‪٤٥‬‬ ‫ﻟﻴکدود او اړتﻴا ﻳ‪3‬‬ ‫ﻟسﻢ ﻟﻮست‬ ‫‪٤٩‬‬ ‫ور‪$‬پا‪1‬ﻪ‪ :‬د ﻣعﻠﻮﻣاتﻮ چﻴﻨﻪ‬ ‫ﻳﻮوﻟسﻢ ﻟﻮست‬ ‫ﻟﻴکﻮال او *ﻮوﻧکﻰ‪ :‬صاﻟح ﻣحﻤد ﻫﻮتک ‪٥٥‬‬ ‫دوﻟسﻢ ﻟﻮست‬ ‫‪٥٩‬‬ ‫طاق ظﻔر‪ :‬د خپﻠﻮاک‪' 9‬ﻠﻰ‬ ‫دﻳار ﻟسﻢ ﻟﻮست‬ ‫‪٦٣‬‬ ‫ﻗاضﻲ او ﻧﻮکر‬ ‫'ﻮارﻟسﻢ ﻟﻮست‬ ‫‪٦٧‬‬ ‫عبداﻟﻘادر خان خ"ک ‪ :‬ﻧاﻣتﻮ شاعر‬ ‫پﻨ‪%‬ﻠسﻢ ﻟﻮست‬ ‫‪٧١‬‬ ‫دودﻳزې ﻟﻮب‪3‬‬ ‫شپاړسﻢ ﻟﻮست‬ ‫‪٧٧‬‬ ‫ﻫاﻧس کرستﻴﻦ اﻧدر سﻦ‬ ‫اوو ﻟسﻢ ﻟﻮست‬ ‫‪٨٣‬‬ ‫د ﻣطاﻟع‪ 3‬ارز*ت‬ ‫اتﻠسﻢ ﻟﻮست‬ ‫‪٨٧‬‬ ‫د ﻳﻮواﻟﻲ ‪"-‬ﻪ‬ ‫ﻧﻮﻟسﻢ ﻟﻮست‬ ‫‪٩١‬‬ ‫د سبﻮ گ"‪ :3‬ور‪$‬ﻨ‪ 9‬اړتﻴا‬ ‫شﻠﻢ ﻟﻮست‬ ‫‪٩٥‬‬ ‫چاپﻴرﻳال 'ﻨ‪/‬ﻪ وساتﻮ؟‬ ‫ﻳﻮوﻳشتﻢ ﻟﻮست‬ ‫‪٩٩‬‬ ‫ژبﻪ او ‪-‬راﻣر‬ ‫دوه و ﻳشتﻢ ﻟﻮست‬ ‫‪١٠٣‬‬ ‫د ﻧش‪ 3‬زﻳا ﻧﻮﻧﻪ‬ ‫درو ﻳشتﻢ ﻟﻮست‬ ‫‪١٠٩‬‬ ‫'ﻠر و ﻳشتﻢ ﻟﻮست د ﻣاﻳﻦ خطروﻧﻪ‬ ‫‪١١٣‬‬ ‫پﻨ‪%‬ﻪ و ﻳشتﻢ ﻟﻮست شاعر او سپﻮږﻣ‪9‬‬ ‫‪١١٩‬‬ ‫شپ‪ 8‬و ﻳشتﻢ ﻟﻮست د ﻣشرا ﻧﻮ حﻘﻮﻧﻪ‬ ‫‪١٢٣‬‬ ‫ستاﻳﻨﻮم (صﻔت) او ډوﻟﻮﻧﻪ ﻳ‪3‬‬ ‫اوه وﻳشتﻢ ﻟﻮست‬ ‫‪١٢٩‬‬ ‫ﻧظﻢ او ډوﻟﻮﻧﻪ ﻳ‪3‬‬ ‫اتﻪ و ﻳشتﻢ ﻟﻮست‬ ‫وﻳﻴپاﻧ‪/‬ﻪ‬

‫‪١٣٤‬‬

‫ز‪٥‬‬

‫ﻟﻮﻣ‪7‬ى ﻟﻮست‬

‫د خداى‬

‫حﻤد (ستاﻳﻨﻪ)‬

‫ﻫر ﻧ‪5‬ﻚ ﻛار د خداى پﻪ پاك ﻧاﻣﻪ پﻴﻞ ﻛ‪85‬ي‪ .‬ﻫر ﻛار چ‪ 3‬د خداى پﻪ ﻧاﻣﻪ‬ ‫پﻴﻞ شﻲ‪ ،‬پاى ﻳ‪ 3‬ﻧ‪5‬ﻜﻤرغﻪ وي‪ .‬پﻪ ﻫغﻪ ﻛ‪ 3‬برﻛت اﻳ‪+‬ﻮدل ﻛ‪85‬ي‪ ،‬ستﻮﻧزې ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ‬ ‫ﻣخ‪' 3‬خﻪ پﻪ اساﻧ‪ 9‬ﻟ‪5‬رې ﻛ‪85‬ي او پﻪ پاى ﻛ‪ 3‬ﻫغﻪ 'ﻪ ﻻس تﻪ را‪$‬ﻲ چ‪ 3‬غﻮ*تﻨﻪ‬ ‫ﻳ‪ 3‬شﻮې وي‪ .‬ﻟﻪ خداى سره د ﻣﻴﻨ‪ 3‬پﻪ پﻴدا ﻛ‪5‬دو د ﻣسﻠﻤان زړه پﻴاوړى ﻛ‪85‬ي‪ .‬د‬ ‫خداى ستاﻳﻨﻪ پﻪ زده ﻛﻮوﻧﻜﻮ ﻛ‪ 3‬د ﻣﻴﻨ‪ 3‬احساس روزي او پﻪ ﻫغﻮى ﻛ‪ 3‬د تﻮحﻴد‬ ‫روحﻴﻪ پﻴاوړې ﻛ‪85‬ي‪ .‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ پﻪ دې حﻘﻴﻘت پﻮﻫﻴ‪8‬ي چ‪ 3‬اهلل د ‪$‬ﻤﻜ‪،3‬‬ ‫اسﻤاﻧﻮﻧﻮ او !ﻮﻟﻮ ﻛاﻳﻨاتﻮ خاﻟﻖ دى‪.‬‬ ‫‪ n‬ﻣﻮږ چا پﻴدا ﻛ‪7‬ي ﻳﻮ؟‬ ‫‪$ n‬ﻤﻜﻪ‪ ،‬اسﻤان او ﻛاﻳﻨات د چا خﻠﻘت دى؟‬

‫‪١‬‬

‫زﻣــا رب چ‪ 3‬ﻫــﻢ خاﻟــﻖ د ﻛﻞ جﻬان دى‬ ‫ﻫــﻢ ﻣاﻟــﻚ دى د زﻣﻴﻦ او ﻫﻢ أســﻤان دى‬ ‫جﻬاﻧﻮﻧــﻪ واړه ده دي پﻴــدا ﻛــ‪7‬ي‬ ‫دى د دواړو جﻬاﻧﻮﻧــﻮ ﻧگﻬبــان دى‬ ‫ﻛــﻪ ﻣارغﻪ دى‪ ،‬ﻛــﻪ حﻴﻮان‪ ،‬ﻛــﻪ بﻨﻴادم دى‬ ‫د عظﻤتﻮﻧــﻮ ثﻨــا خــﻮان دى‬ ‫د اهلل‬ ‫ﻣﻮســﻰ ســره ﻳــ‪ 3‬راز پــﻪ ﻛــﻮه طــﻮر ﻛ‪7‬‬ ‫د‬ ‫ٰ‬ ‫ﻣحﻤــد ﻳ‪ 3‬ﻣ‪5‬ﻠﻤــﻪ ﻛ‪7‬ى پﻪ أســﻤان دى‬ ‫ﻣحﻤــد چــ‪ 3‬دى بﻬتــر د ﻣخﻠﻮﻗاتــﻮ‬ ‫ﻧــازل ﻛــ‪7‬ى ﻳــ‪ 3‬پــﻪ ده باﻧــدې ﻗــرأن دى‬ ‫د خاﻟــﻖ صفــت ﻣخﻠــﻮق ﻛﻮﻟــﻰ ﻧﻪ شــﻲ‬ ‫اى ﻧســﻴﻤ‪ 3‬ســتا پﻪ ‪$‬ان د 'ﻪ گﻮﻣان دى؟‬ ‫سﻴده حﻴات بﻴگﻢ ﻧسﻴﻢ‬ ‫سﻴده حﻴات بﻴگﻢ ﻧسﻴﻢ د اﻟطاف گﻞ کاکاخﻴﻞ ﻟﻮر ده‪ .‬پﻪ کال ‪١٩٣٨‬م‪.‬‬ ‫ک‪ 3‬پﻪ چترال ک‪ 3‬ز‪484‬دﻟ‪ .3‬سﻴدې ﻗران کرﻳﻢ‪ ،‬احادﻳث‪ ،‬عربﻲ‪ ،‬فارسﻲ‪ ،‬اردو او‬ ‫پ‪+‬تﻮ ﻟﻮستﻲ وو‪ .‬د شعروﻧﻮ دﻳﻮان ﻳ‪ 3‬د "ﻧسﻴﻢ وږﻣ‪ "3‬پﻪ ﻧاﻣﻪ پﻪ کال ‪١٩٨٦‬م‪.‬‬ ‫ک‪ 3‬چاپ شﻮى دى‪.‬‬ ‫ﻳادوﻧﻪ‪:‬‬ ‫ﻫغﻪ ﻛﻠﻤ‪ 3‬چ‪ 3‬د ث‪ ،‬ح‪ ،‬ذ‪ ،‬ص‪ ،‬ض‪ ،‬ط‪ ،‬ظ‪ ،‬ع‪ ،‬ف او ق تﻮري پﻪ ﻛ‪ 3‬راغﻠﻲ‬ ‫وي‪ ،‬عربﻲ ﻛﻠﻤ‪ 3‬بﻠﻠ‪ 3‬ﻛﻴ‪8‬ي‪ ،‬ﻟﻜﻪ‪ :‬خاﻟﻖ‪ ،‬ﻣعبﻮد‪ ،‬ثﻮاب‪ ،‬طاﻫر‪ ،‬ﻣضﻤﻮن‪. ...‬‬

‫‪٢‬‬

‫د متن لن‪6‬ﻳز‪:‬‬ ‫اهلل د !ﻮﻟ‪ 3‬ﻧ‪7‬ۍ پﻴداکﻮوﻧکﻰ او خاﻟﻖ دى‪ .‬دى د دواړو جﻬاﻧﻮﻧﻮ ساتﻮﻧکﻰ‬ ‫دى‪ .‬ح‪5‬ﻮان‪ ،‬پ‪5‬رى‪ ،‬ﻣاﻫﻰ‪ ،‬ﻣرغﻪ او‪ ...‬اﻧسان د ﻟﻮى خداى ستاﻳﻨﻪ کﻮي‪ .‬پﻴغﻤبران‬ ‫ﻳ‪ 3‬د ﻣخﻠﻮﻗاتﻮ د ﻻر*ﻮوﻧ‪ 3‬ﻟپاره را استﻮﻟﻲ دي‪ .‬د اهلل ستاﻳﻨ‪ 3‬ډ‪4‬رې دي او‬ ‫ﻣخﻠﻮق ﻳ‪! 3‬ﻮﻟ‪ 3‬ستاﻳﻨ‪ 3‬ﻧﻪ شﻲ پﻮره کﻮﻟﻰ‪.‬‬

‫فعاﻟﻴتﻮﻧﻪ‬

‫‪ _١‬زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻻﻧدې پﻮ*تﻨﻮ تﻪ ‪$‬ﻮابﻮﻧﻪ وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫ستاس‪ 3‬پﻪ اﻧد حﻤد (ستاﻳﻨﻪ) وﻟ‪ 3‬د کتاب پﻪ پﻴﻞ ک‪ 3‬راغﻠﻰ دى؟‬ ‫حﻤد 'ﻪ تﻪ واﻳﻲ او ﻣﻮږ وﻟ‪ 3‬د خداى تعاﻟﻰ حﻤد واﻳﻮ؟‬ ‫د حﻤد پﻪ وﻳﻠﻮ زﻣﻮږ پﻪ کار ک‪' 3‬ﻪ اساﻧﻲ را‪$‬ﻲ؟‬ ‫‪ _٢‬زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ ﻣتﻦ ک‪:3‬‬ ‫عربﻲ‪ ،‬دري او پ‪+‬تﻮ کﻠﻤ‪ 3‬پﻴدا او پﻪ درﻳﻮ کتاروﻧﻮ ک‪ 3‬دې وﻟﻴکﻲ‪.‬‬ ‫ورتﻪ او ﻣشابﻪ کﻠﻤ‪ 3‬دې وﻟ"ﻮي او پﻪ جﻼ‪ ،‬جﻼ کر*ﻮ ک‪ 3‬دې وﻟﻴکﻲ‪.‬‬ ‫د ستاﻳﻨﻮم‪ ،‬رب‪ ،‬کﻮه طﻮر‪ ،‬خاﻟﻖ‪ ،‬ﻣاﻟک او واړه کﻠﻤ‪ 3‬دې پﻴدا او پﻪ جﻤﻠﻮ ک‪ 3‬دې‬ ‫وکاروي‪.‬‬ ‫‪ _٣‬زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻻﻧدې بﻴت پﻪ ﻧثر واړوي‪:‬‬ ‫کﻪ ﻣﻮسﻰ سره ﻳ‪ 3‬راز پﻪ کﻮه طﻮر ک‪7‬‬ ‫ﻣحﻤد ﻳ‪ 3‬ﻣﻴﻠﻤﻪ ک‪7‬ى پﻪ أسﻤان دى‬ ‫‪ _٤‬زده کﻮوﻧکﻲ دې‪:‬‬ ‫پﻮرتﻪ حﻤد پﻪ ‪6-‬ه پﻪ خﻮږه ژبﻪ او ﻟﻮړ اواز وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫پﻪ 'ﻮ جﻤﻠﻮ ک‪ 3‬د خداى پﻪ ﻫکﻠﻪ د خپﻞ احساس 'رگﻨدوﻧﻪ وک‪7‬ي‪.‬‬ ‫‪٣‬‬

‫كﻮرﻧ‪ 9‬دﻧده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې راتﻠﻮﻧﻜ‪ 3‬ور‪ 3$‬تﻪ د خداى‬ ‫راوړي‪.‬‬

‫د ‪$‬ان پ‪5‬ژندل‪ ،‬د خداى‬

‫پاﻟﻨ‪ 3‬پﻪ اړه ﻳﻮ شعر‪ ،‬ﻧثر او ﻳا ﻳﻮ اﻧ‪%‬ﻮر‬

‫پ‪5‬ژندل دي‪( .‬حدﻳث شرﻳف)‬

‫‪٤‬‬

‫دوﻳﻢ ﻟﻮست‬

‫زﻣﻮږ گران پﻴغﻤبر‬

‫تصویر‬

‫‪ n‬تاس‪ 3‬د گران پﻴغﻤبر د ﻣبارک ﻧاﻣﻪ ﻟﻪ اور‪4‬دو وروستﻪ 'ﻪ واﻳئ؟‬ ‫حضرت ﻣحﻤد پﻪ ﻣﻜﻪ ﻣﻜرﻣﻪ ﻛ‪ 3‬زﻳ‪48‬دﻟﻰ او پﻪ (‪ )٤٠‬ﻛﻠﻨ‪ 9‬ﻛ‪ 3‬پﻪ پﻴغﻤبرۍ‬ ‫گﻮﻣارل شﻮى چ‪ 3‬اﻧساﻧان د خپﻞ ‪$‬ان او خداى پ‪5‬ژﻧدﻟﻮ تﻪ راوبﻮﻟﻲ‪ .‬ﻗرآن پر ﻫغﻪ‬ ‫ﻧازل شﻮى چ‪ 3‬د اﻧسان د دواړو جﻬاﻧﻮﻧﻮ د ﻛﻤال او ﻧﻴﻜﻤرغ‪ 9‬ﻻرې پﻜ‪ 3‬پﻴدا ک‪7‬ي‪ .‬د‬ ‫اسﻼم پﻴغﻤبر حضرت ﻣحﻤد د ﻧﻴﻜﻮ خﻮﻳﻮﻧﻮ او غﻮره اخﻼﻗﻮ ﻳﻮه بشپ‪7‬ه ب‪5‬ﻠ‪/‬ﻪ ده‪ .‬د‬ ‫ﻫغﻪ ﻫرعﻤﻞ او وﻳﻨا د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ﻟپاره ﻟﻮى ﻻر*ﻮد دى‪.‬‬ ‫‪ n‬پر ﻛشراﻧﻮ باﻧدې د گران پﻴغﻤبر د شفﻘت او ﻣﻬرباﻧ‪ 9‬پﻪ ﻫﻜﻠﻪ 'ﻪ پﻮﻫﻴ‪8‬ئ؟‬ ‫‪ n‬د حضرت پﻴغﻤبر وﻳﻨا او ک‪7‬و تﻪ 'ﻪ واﻳﻲ؟‬ ‫‪٥‬‬

‫اﻟﻬــﻲ راﻛــ‪7‬ه وصــال د خپــﻞ حبﻴــب‬ ‫زړه ﻣــ‪* 3‬ــاد ﻛــ‪7‬ې پــﻪ جﻤــال د خپــﻞ حبﻴــب‬ ‫د ﻫغــﻮ بــﻪ گفتگــﻮ وي ﻟــﻪ ﻗرأﻧــﻪ‬ ‫چــ‪ 3‬تــﻞ اوري ﻗﻴــﻞ و ﻗــال د خپــﻞ حبﻴــب‬ ‫د ﻗﻴاﻣــت ﻟــﻪ حرارتــﻪ ﻳــ‪ 3‬بــاك ﻧشــتﻪ‬ ‫ﻫــر چــ‪ 3‬ﻧــﻮش ﻛاﻧــدي زﻻل د خپــﻞ حبﻴــب‬ ‫د صحــرا د رﻳــگ حســاب راســره ﻧشــﻲ‬ ‫ﻛــﻪ ﻫــر 'ــﻮ شــﻤ‪5‬رم ﻛﻤــال د خپــﻞ حبﻴــب‬ ‫دروازې ﻣــ‪ 3‬دواړه ســترگ‪ 3‬د ختــﻦ شــﻮې‬ ‫چــ‪ 3‬پــرې وﻳﻨــﻢ خــط و خــال د خپــﻞ حبﻴــب‬ ‫ﻛــﻪ ﻧظــر پــﻪ واړو *ــﻜﻠﻮ د جﻬــان ﻛــ‪7‬م‬ ‫ﻫرگــز ﻧــﻪ وﻳﻨــﻢ 'ــﻮك ســﻴال د خپــﻞ حبﻴــب‬ ‫أرام ﻧــﻪ ﻛــ‪7‬ي د ســرو شــﻮﻧ‪6‬و بــ‪ 3‬جﻮابــﻪ‬ ‫خﻮﻟــﻪ ﻣــ‪ 3‬ســت‪7‬ې ﻛــ‪7‬ه پﻪ ســﻮال د خپــﻞ حبﻴب‬ ‫بﻴﻬــﻮده دې شــﻤس اﻟدﻳﻨــﻪ ﻗﻴــﻞ وﻗــال دى‬ ‫'ــﻮ آگاه ﻧشــ‪ 3‬پــﻪ حــال د خپــﻞ حبﻴــب‬ ‫شﻤس اﻟدﻳﻦ کاک‪7‬‬ ‫د شاعر پﻴژﻧدگﻠﻮي‪:‬‬ ‫دا ﻧعتﻴﻪ کﻼم د شﻤس اﻟدﻳﻦ کاک‪ 7‬دى‪ .‬ﻧﻮﻣﻮړى د دﻳارﻟسﻤ‪ 3‬ﻫجري پ‪75‬ۍ‬ ‫ﻟﻪ تک‪7‬ه شاعراﻧﻮ 'خﻪ و‪ .‬شﻤس اﻟدﻳﻦ کاک‪ 7‬د پﻴرﻣحﻤد کاک‪ 7‬د سبک ﻟﻪ‬ ‫پﻴرواﻧﻮ 'خﻪ و‪ .‬ﻧﻮﻣﻮړى پﻪ اصﻞ ک‪ 3‬د کﻨدﻫار و‪ ،‬خﻮ د عﻤر ډ‪4‬ره برخﻪ ﻳ‪ 3‬پﻪ‬ ‫ﻫﻨد ک‪ 3‬ت‪5‬ره ک‪7‬ې ده‪ .‬د شعروﻧﻮ ﻳﻮ پﻪ زړه پﻮرې دﻳﻮان ﻟري چ‪ 3‬پﻪ ‪١٢٣٨‬ﻫـ‬ ‫‪ .‬ق‪ .‬کال ک‪ 3‬ﻳ‪ 3‬بشپ‪ 7‬ک‪7‬ى دى‪.‬‬

‫‪٦‬‬

‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪6‬ﻳز‪:‬‬ ‫پﻪ دې ﻧعت شرﻳف ک‪ 3‬د خداى د ستر پﻴغﻤبر حضرت ﻣحﻤد ﻳادوﻧﻪ د‬ ‫((خپﻞ حبﻴب)) پﻪ ﻧاﻣﻪ شﻮې ده‪ .‬د شﻤ‪5‬ر ﻟﻪ ﻣخ‪ 3‬د بﻴابان د شگﻮ پﻪ اﻧدازه د ﻫغﻪ د‬ ‫کﻤال او حکﻤتﻮﻧﻮ ﻳادوﻧ‪ 3‬شﻮې دي‪ .‬پﻪ دې شعر ک‪ 3‬ﻟﻪ ((خپﻞ حبﻴب)) 'خﻪ ﻫدف‬ ‫د اسﻼم ستر پﻴغﻤبر حضرت ﻣحﻤد دى او شاعر ﻳ‪ 3‬د !ﻮﻟﻮ *‪5‬گ‪2‬ﻮ ﻣاﻟک گ‪2‬ﻲ او‬ ‫پﻪ ﻣﻴﻨﻪ ﻳ‪ 3‬ﻳادوي‪.‬‬

‫'رگﻨدوﻧﻪ‬ ‫ﻛﻤال ﻫغﻪ حاﻟت دى‪ ،‬چ‪ 3‬اﻧسان پﻪ ﻛ‪ 3‬د خپﻞ پﻴداﻳ‪+‬ت حﻘﻴﻘت پ‪5‬ژﻧﻲ‪ .‬د خپﻞ‬ ‫خداى او د ﻫغﻪ د بﻨده گاﻧﻮ پﻪ وړاﻧدې خپﻞ ﻣسؤوﻟﻴت درک ﻛﻮي‪.‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬د ﻻﻧدې ﻧﻮو ﻛﻠﻤﻮ ﻣعﻨا د ﻛتاب پﻪ پاى ﻛ‪ 3‬وﻟ"ﻮئ‪$ ،‬ان پرې وپﻮﻫﻮئ او پﻪ جﻤﻠﻮ‬ ‫ﻛ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬راوړئ‪:‬‬ ‫ﻗﻴﻞ و ﻗال‬ ‫زﻻل‬ ‫*اد‬ ‫سﻴال‬ ‫باك‬ ‫ختﻦ‬ ‫‪ _٢‬زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ وار وار سره ﻧعت پﻪ ﻟﻮړ اواز وﻟﻮﻟﻲ او بﻴا دې ﻣفﻬﻮم پخپﻠﻮ خبرو‬ ‫ک‪' 3‬ر‪-‬ﻨد ک‪7‬ي‪.‬‬

‫‪٧‬‬

‫‪ _٣‬زده کﻮوﻧکﻲ دې د ‪-‬روپﻲ کار پﻪ ترڅ ک‪ 3‬عربﻲ‪ ،‬دري او پ‪+‬تﻮ ﻛﻠﻤ‪ 3‬ب‪5‬ﻠ‪ 3‬ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫‪ _٤‬پﻪ ﻣتﻦ ﻛ‪ 3‬دې ورتﻪ او ﻣشابﻪ ﻛﻠﻤ‪ 3‬وﻟ"ﻮي‪.‬‬ ‫‪' _٥‬ﻮ تﻨﻪ زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د ﻣتﻦ ﻟﻪ ﻣخ‪ 3‬د پﻴغﻤبر د اخﻼﻗﻮ پﻪ اړه خبرې وﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫‪ _٦‬ﻳﻮ شﻤ‪5‬ر زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻻﻧدې بﻴت ﻣعﻨا ﻛ‪7‬ي‪:‬‬ ‫د صــحرا د رﻳگ حساب راسره ﻧشﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﻫر 'ﻮ شﻤ‪5‬رم ﻛﻤال د خپﻞ حبﻴب‬ ‫‪ _٧‬ﻧﻮر زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې دا بﻴت پﻪ ساده ژبﻪ تحﻠﻴﻞ او پﻪ ﻧثر دې وﻟﻴﻜﻲ‪:‬‬

‫د ﻗــﻴاﻣـــت ﻟـــﻪ حـــرارتﻪ ﻳـ‪ 3‬بـاك ﻧشتﻪ‬ ‫ﻫــر چ‪ 3‬ﻧﻮش ﻛاﻧدي زﻻل د خپﻞ حبﻴب‬

‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د حضرت ﻣحﻤد د ﻧﻴﻜﻮ اخﻼﻗﻮ پﻪ ﻫﻜﻠﻪ د خپﻞ ﻣﻮر او پﻼر‬ ‫پﻪ ﻣرستﻪ پﻪ خپﻠﻮ ﻛتابچﻮ ﻛ‪' 3‬ﻮ ﻟﻨ‪6‬ې‪ ،‬ﻟﻨ‪6‬ې جﻤﻠ‪ 3‬وﻟﻴﻜﻲ‪.‬‬

‫د حضرت ﻣحﻤد وﻳﻨا‪:‬‬ ‫'ﻮك چ‪ 3‬پﻪ ﻛشراﻧﻮ زړه سﻮى او د ﻟﻮﻳاﻧﻮ درﻧاوى ﻧﻪ ﻛﻮي‪ ،‬زﻣا پﻪ‬ ‫ډﻟﻪ ﻛ‪ 3‬ﻧﻪ دى‪.‬‬

‫‪٨‬‬

‫در‪4‬ﻢ ﻟﻮست‬

‫پسرﻟﻰ او *كﻼ ﻳ‪3‬‬

‫‪n‬‬

‫پسرﻟﻰ د کال 'ﻮﻳﻢ فصﻞ دى؟‬ ‫ﻳﻮ ﻛال 'ﻠﻮر فصﻠﻪ ﻟري‪ .‬پسرﻟﻰ د ﻛال ﻟﻮﻣ‪7‬ى فصﻞ دى‪ .‬پسرﻟی‪ ،‬اوړى (دوبﻰ)‪،‬‬

‫ﻣﻨﻰ او ژﻣﻰ د ﻛال ﻧﻮر درې فصﻠﻮﻧﻪ دي‪ .‬د ﻧ‪7‬ۍ ﻳﻮ شﻤ‪5‬رﻫ‪5‬ﻮادوﻧﻪ د افغاﻧستان پﻪ '‪5‬ر‬ ‫'ﻠﻮر فصﻠﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻧﻪ ﻟري‪ .‬ﻳﻮ شﻤ‪5‬ر ﻫ‪5‬ﻮادوﻧﻪ چ‪ 3‬سﻤﻨدروﻧﻮ تﻪ ﻧژدې او ﻳا د استﻮا ﻟﻴﻜﻲ‬ ‫تﻪ '‪5‬رﻣﻪ پراتﻪ دي‪ ،‬دوه فصﻠﻪ ﻟري‪ .‬ﻳﻮه تﻪ ﻳ‪ 3‬وچ او بﻞ تﻪ ﻳ‪ 3‬باراﻧﻲ فصﻞ واﻳﻲ‪.‬‬

‫‪٩‬‬

‫‪n‬‬

‫پسرﻟﻰ د عﻤر ﻟﻪ ﻛﻮﻣ‪ 3‬برخ‪ 3‬سره پرتﻠﻪ ﻛ‪5‬داى شﻲ؟‬

‫‪n‬‬

‫د پسرﻟﻲ ﻣﻮسﻢ 'ﻪ ‪$‬اﻧگ‪7‬تﻴاوې ﻟري؟‬

‫افغاﻧستان ﻳﻮ غرﻧﻰ ﻫ‪5‬ﻮاد دى‪ .‬سﻤﻨدر تﻪ ډ‪4‬ر ﻧژدې ﻧﻪ دى‪ .‬ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ ب‪5‬ﻞ ب‪5‬ﻞ فصﻠﻮﻧﻪ‬ ‫ﻟري‪ .‬پﻪ ﻳﻮ شﻤ‪5‬ر سﻴﻤﻮ ﻛ‪ 3‬ژﻣﻰ ډ‪4‬ر سﻮړ وي‪ ،‬خﻮ ﻳﻮ شﻤ‪5‬ر ﻧﻮرې سﻴﻤ‪ 3‬بﻴا ﻣعتدل ژﻣﻰ‬ ‫ﻟري‪ .‬ﻳﻮ شﻤ‪5‬ر سﻴﻤ‪ 3‬پﻪ اوړي ﻛ‪ 3‬ډ‪4‬رې تﻮدې او پﻪ ژﻣﻲ ﻛ‪ 3‬ډ‪4‬رې س‪7‬ې وي‪ .‬پﻪ ﻟﻮړو سﻴﻤﻮ‬ ‫ﻛ‪ 3‬پﻪ ژﻣﻲ ﻛ‪ 3‬واورې او پﻪ !ﻴ"ﻮ ﻛ‪ 3‬باراﻧﻮﻧﻪ اوري‪ .‬ﻫﻤدا واورې او باراﻧﻮﻧﻪ دي چ‪ 3‬پﻪ ﻫ‪5‬ﻮاد‬ ‫ﻛ‪ 3‬د اوبﻮ ز‪4‬رﻣ‪ 3‬جﻮړوي‪.‬‬ ‫پﻪ پسرﻟﻲ ﻛ‪ 3‬پﻪ د*تﻮ‪ ،‬غروﻧﻮ ‪ ،‬رغﻮﻧﻮ او ب‪2‬ﻮﻧﻮ ﻛ‪ 3‬راز راز گﻼن زرغﻮﻧﻴ‪8‬ي‪ .‬خﻠﻚ ډﻟ‪3‬‬ ‫ډﻟ‪ 3‬د گﻼﻧﻮ د سﻴﻞ او د طبﻴعت ﻟﻪ *ﻜﻼ 'خﻪ د خﻮﻧد اخﻴستﻮ ﻟپاره د*تﻮ‪ ،‬د غروﻧﻮ ﻟﻤﻨﻮ‬ ‫او سﻴﻞ ‪$‬اﻳﻮﻧﻮ تﻪ ‪$‬ﻲ‪ .‬ﻛﻪ پﻪ ژﻣ‪ 3‬ﻛ‪ 3‬ډ‪4‬رې واورې او پﻪ پسرﻟﻲ ﻛ‪ 3‬ډ‪4‬ر باراﻧﻮﻧﻪ و اوري‪ ،‬ﻧﻮ‬ ‫ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻳ‪ 3‬راتﻠﻮﻧﻜﻰ ﻛال *‪5‬رازه او پسرﻟﻰ ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ *ﻜﻼ ډك وي‪.‬‬ ‫پﻪ پسرﻟﻲ ﻛ‪ 3‬پﻪ ‪$‬ﻤﻜﻪ ﻛ‪ 3‬ﻧﻮې سا پﻮ ﻛﻴ‪8‬ي‪$ .‬ﻤﻜﻪ ﻳا پﻪ طبﻴعﻲ تﻮگﻪ او ﻳا ﻫﻢ د بزگراﻧﻮ‬ ‫او ﻧﻮرو ﻛروﻧدگرو د ﻛار و زﻳار ﻟﻪ اﻣﻠﻪ شﻨﻪ او خ‪7‬وبﻴ‪8‬ي او د اﻧساﻧاﻧﻮ د اړتﻴا وړ غﻠ‪ 3‬داﻧ‪3‬‬ ‫او ډول ډول ﻣ‪5‬ﻮې زرغﻮﻧﻮي‪ .‬ﻣرغان ﻫﻢ ﻟﻪ ﻳخﻮ او س‪7‬و سﻴﻤﻮ 'خﻪ تﻮدو او گرﻣﻮ سﻴﻤﻮ تﻪ‬ ‫‪$‬ﻲ‪ .‬اﻧساﻧان ﻫﻢ د ﻧﻮرو پﻪ '‪5‬ر پﻪ خﻮ‪+$‬ت او حرﻛت را‪$‬ﻲ‪.‬‬

‫‪$‬ــﻤــﻜــﻪ تـــﻤـــاﻣـــﻪ شـــﻨـــﻪ بــخــﻤــﻠــﻲ ده‬ ‫ﻧــــﻮى بـــﻬـــار دى د ﻛــــال ‪$‬ـــﻮاﻧـــﻲ ده‬ ‫دا زوړ جــﻬــان چـــ‪ 3‬بــ‪5‬ــرتــﻪ ‪$‬ــــﻮان شــﻮى‬ ‫اغـــــــ‪5‬ـــــــزه !ــــــﻮﻟــــــﻪ د پـــــســـــرﻟـــــﻲ ده‬ ‫‪$‬ــﻤــﻜــ‪ 3‬پــــﻪ خـــپـــﻞ ﻣــــخ اﻳـــ‪+‬ـــﻲ گــﻠــﻮﻧــﻪ‬ ‫وﻧــــــــﻮ پــــــﻪ غــــــــــاړه ﻛــــــــ‪7‬ه اﻣـــ‪5‬ـــﻠـــﻮﻧـــﻪ‬

‫د ﻛـــال ‪$‬ــﻮاﻧــﻲ ده وطـــﻦ ســﻤــســﻮر دى‬ ‫خــﻮشــحــاﻟــﻪ گــر‪$‬ــﻲ زﻟــﻤــﻲ او ﻧجﻮﻧﻪ‬

‫‪١٠‬‬

‫ســــحــــر ســــبــــا دى غــــﻮ!ــــ‪ 9‬غــــﻮړﻳــــ‪8‬ي‬ ‫د گـــــﻞ پـــــﻪ پـــــا‪1‬ـــــﻮ شـــبـــﻨـــﻢ ‪$‬ـــﻠـــﻴـــ‪8‬ي‬ ‫عــجــب احــــــﻮال دى ﻧـــﻦ پـــﻪ گــﻠــشــﻦ ﻛ‪3‬‬ ‫گــــﻠــــﻮﻧــــﻪ خــــــاﻧــــــدي بـــﻠـــبـــﻞ ﻛــــ‪7‬ﻳــــ‪8‬ي‬

‫گﻞ پاچا اﻟفت‬ ‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪6‬ﻳز‪:‬‬ ‫د طبﻴعت پسرﻟﻰ ﻣﻮږ تﻪ دا پﻴغام راﻛﻮي چ‪ 3‬ژوﻧد ﻫﻢ ب‪5‬ﻼ ب‪5‬ﻞ پ‪7‬اووﻧﻪ اوﻣﻮسﻤﻮﻧﻪ‬ ‫ﻟري‪ .‬ﻛﻠﻪ پر اﻧسان پسرﻟﻰ وي او ﻛﻠﻪ ﻣﻨﻰ‪ .‬د ‪$‬ﻮاﻧ‪ 9‬دوره پسرﻟﻲ تﻪ ورتﻪ وي او ﻣﻨﻰ‬ ‫زړ*ت تﻪ‪ .‬د طبﻴعت پسرﻟﻰ د ﻧﻮي ﻛال پﻪ راتﻠﻮ بﻴا را‪$‬ﻲ‪ ،‬خﻮ د ژوﻧد پسرﻟﻰ پر‬ ‫اﻧسان ﻳﻮ وار را‪$‬ﻲ او چ‪ 3‬ت‪5‬ر شﻮ‪ ،‬بﻴا ﻧﻪ را‪$‬ﻲ‪ .‬ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ باﻳد د ژوﻧد ﻟﻪ پسرﻟﻲ ﻧﻪ‬ ‫چ‪ 3‬اﻧسان د ﻛار و زﻳار وسﻪ ﻟري‪ ،‬سﻤﻪ گ"ﻪ واخﻠﻲ او د ژوﻧد د ﻣﻨﻲ ﻟپاره ترې تﻮ*ﻪ‬ ‫برابره ﻛ‪7‬ي‪ .‬پسرﻟﻰ زﻣﻮږ د ژوﻧد ﻟﻮى او ارز*تﻤﻦ ﻟﻮست دى‪ .‬باﻳد ﻫغﻪ د خپﻞ ژوﻧد‬ ‫ﻣشال ﻛ‪7‬و‪.‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د ﻻﻧدې ﻧﻮو ﻛﻠﻤﻮ ﻣعﻨا د ﻛتاب پﻪ پاى ﻛ‪ 3‬وﻟ"ﻮي او پﻪ ﻣﻨاسبﻮ‬ ‫جﻤﻠﻮ ﻛ‪ 3‬دې وﻛاروي‪:‬‬ ‫زوﻛ‪7‬ه‪* ،‬ﻴرازه ‪* ،‬ﻜﻼ‪ ،‬ﻣشال‪ ،‬خ‪7‬وب‬ ‫‪ _٢‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ ﻣتﻦ ﻛ‪ 3‬ورتﻪ اوﻣشابﻪ ﻛﻠﻤ‪ 3‬پﻴدا او وﻟﻴکﻲ‪.‬‬ ‫‪ _٣‬شاگردان دې ﻳﻮ ﻳﻮ دې پﻮ*تﻨﻮ تﻪ ‪$‬ﻮابﻮﻧﻪ ورک‪7‬ي ‪:‬‬ ‫پسرﻟﻰ 'ﻮ ﻣﻴاشت‪ 3‬او د ﻛال ﻛﻮم فصﻞ دى؟‬

‫‪١١‬‬

‫د پسرﻟﻲ او ژﻣﻲ د فصﻠﻮﻧﻮ تر ﻣﻨ‪' #‬ﻪ تﻮپﻴر دى؟‬ ‫د پسرﻟﻲ د فصﻞ *ﻜﻼ پﻪ 'ﻪ شﻲ ﻛ‪ 3‬ده؟‬ ‫پسرﻟﻰ د اﻧسان د ژوﻧد ﻛﻮﻣ‪ 3‬برخ‪ 3‬تﻪ ورتﻪ دى؟‬ ‫‪ _٤‬ﻻﻧدې بﻴت پﻪ ﻧثر واړوئ ‪:‬‬

‫دا زوړ جﻬان چ‪ 3‬ب‪5‬رتﻪ ‪$‬ﻮان شﻮى‬ ‫اغـ‪5‬زه !ــــــــﻮﻟــﻪ د پســــرﻟـــﻲ ده‬ ‫‪ _٥‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د ﻛال د 'ﻠﻮرو فصﻠﻮﻧﻮ او د ﻧ‪7‬ۍ د ﻧﻮرو برخﻮ د اﻗﻠﻴﻤﻮﻧﻮ پﻪ ﻫﻜﻠﻪ‬ ‫خبرې وﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫‪ _٦‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د پسرﻟﻲ د *ﻜﻼ او پﻪ ژوﻧد ﻛ‪ 3‬د ‪$‬ﻮاﻧ‪ 9‬ﻟﻪ ﻣﻮسﻢ سره د ﻫغ‪3‬‬ ‫پرتﻠﻪ وﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د پسرﻟﻲ ﻣتﻦ وﻟﻮﻟﻲ‪ ،‬پﻪ ﻣفﻬﻮم دې ‪$‬اﻧﻮﻧﻪ پﻮه ﻛ‪7‬ي او د پسرﻟﻲ د *ﻜﻼ‬ ‫پﻪ اړه دې ﻳﻮ 'ﻮ ﻛر*‪ 3‬پﻪ ﻛتابچﻮ ﻛ‪ 3‬وﻟﻴﻜﻲ‪.‬‬

‫تـــﻞ دې بــﻬــار وي زﻣــــﻮږ وطـــﻦ‬ ‫ﻟﻜﻪ چــ‪ 3‬روح وي *اﻳستﻪ بــدن‬ ‫'ــاﻧــگــ‪ 3‬د گـــﻠﻮ دې تــﻞ تــــازه‬ ‫خـــزان دې ﻧــﻪ وي زﻣـــﻮږ چـﻤﻦ‬

‫ﻛ‪3‬‬ ‫ﻛ‪3‬‬ ‫وي‬ ‫ﻛ‪3‬‬ ‫گﻞ پاچا اﻟفت‬

‫‪١٢‬‬

‫'ﻠﻮرم ﻟﻮست‬

‫د (ى) ډوﻟﻮﻧﻪ‬

‫‪ n‬کﻪ ﻣﻮ د (ى) ب‪5‬ﻼ ب‪5‬ﻞ ډوﻟﻮﻧﻪ زده ﻧﻪ وي‪ ،‬اﻳا ﻳﻮ ﻣتﻦ سﻢ ﻟﻮستﻼى ﻳا ﻟﻴکﻼى شئ؟‬ ‫ﻫره ژبﻪ ‪$‬اﻧتﻪ ب‪5‬ﻞ گراﻣر او ﻗاعدې ﻟري‪ .‬پ‪+‬تﻮ ﻫﻢ د خپﻞ جﻮړ*ت ﻟﻪ ﻣخ‪ 3‬ﻟﻪ‬ ‫ﻧﻮرو ژبﻮ سره پﻪ غ‪ 8‬او ﻟﻴﻜﻨﻪ ﻛ‪ 3‬تﻮپﻴر ﻟري‪ .‬کﻪ دا ب‪ 32‬د چا زده ﻧﻪ وي‪ ،‬ﻧﻮ د ﻳﻮ پ‪+‬تﻮ‬ ‫ﻣتﻦ پﻪ ﻟﻮستﻠﻮ اوﻟﻴﻜﻠﻮ ﻛ‪ 3‬ﻟﻪ ستﻮﻧزو سره ﻣخاﻣخ ﻛﻴ‪8‬ي او ﻫغس‪ 3‬چ‪ 3‬ﻻزﻣﻪ ده‪،‬‬ ‫ﻛﻠﻤ‪ 3‬او جﻤﻠ‪ 3‬پﻪ سﻤﻪ تﻮگﻪ ﻧشﻲ ﻟﻮستﻼى‪ .‬پﻪ پ‪+‬تﻮ ک‪( 3‬ى ‪-‬اﻧ‪ )3‬پﻨ‪%‬ﻪ ﻟﻴکﻨ‪ 9‬ب‪32‬‬ ‫ﻟري‪ .‬دﻟتﻪ تاسﻮ تﻪ پﻪ ﻟﻨ‪ 6‬ډول درپ‪5‬ژﻧدل ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪ n‬د س‪7‬ي جﻤع او ﻣفرد 'ﻨگﻪ ﻟﻴﻜئ؟‬ ‫‪ n‬ﻫغﻪ ﻟﻴکﻨﻪ بﻪ سﻤﻪ وي چ‪ 3‬د (ى ‪-‬اﻧﻮ) تﻮپﻴر او سﻤﻪ کاروﻧﻪ پﻪ ک‪ 3‬ﻧﻪ وي شﻮې؟‬

‫‪١٣‬‬

‫ﻟﻜﻪ دﻣخﻪ چ‪ 3‬ووﻳﻞ شﻮل‪( ،‬ى) د پ‪+‬تﻮ ژب‪ 3‬ﻳﻮ ﻛﻮﻣﻜﻲ غ‪ 8‬دى او پﻨ‪%‬ﻪ ډوﻟﻪ وﻳﻞ (تﻠفظ)‬ ‫ﻛ‪85‬ي‪ .‬دا غ‪8‬وﻧﻪ پﻪ عﻤﻮﻣﻲ ډول د ﻛﻠﻤﻮ پﻪ ﻣﻨ‪ #‬او پاى ﻛ‪' 3‬رگﻨدﻳ‪8‬ي‪.‬‬ ‫‪ _١‬ﻧرﻣﻪ (ى)‪ :‬دا (ى) ﻫﻴ& !کﻲ ﻧﻪ ﻟري‪ ،‬ب‪! 3‬کﻮ (ى) ﻫﻢ ورتﻪ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫زﻳاتره د ﻧارﻳﻨﻪ ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ ﻟپاره کارول ک‪85‬ي‪ .‬ﻟکﻪ‪ :‬س‪7‬ى‪ ،‬ﻣﻨگﻰ‪ ،‬ﻟرگﻰ‪ ،‬زﻟﻤﻰ‪ ،‬تﻮرﻳاﻟﻰ‪.‬‬ ‫ب‪5‬ﻠگ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬پﻪ ﻻﻧدې جﻤﻠﻮ ک‪ 3‬وگﻮرئ‪:‬‬ ‫ﻳﻮ س‪7‬ى راروان دى او ﻟرگﻰ ﻳ‪ 3‬پﻪ ﻻس ک‪ 3‬دى‪.‬‬ ‫ﻣﻨگﻰ ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ سره وﻟﻮﻳد‪.‬‬ ‫زﻟﻤﻰ او تﻮرﻳاﻟﻰ ﻧﻦ سﻬار ﻻړل‪.‬‬ ‫‪' _٢‬رگﻨده (ي)‪ :‬د دې (ي) ﻻﻧدې دوه !کﻲ 'ﻨگ پﻪ 'ﻨگ اﻳ‪+‬ﻮدل ک‪85‬ي‪ .‬زﻳاتره‬ ‫د جﻤع او د ﻧسبتﻲ ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ پﻪ پاى ک‪ 3‬را‪$‬ﻲ‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬س‪7‬ي‪ ،‬ﻣﻨگﻲ‪ ،‬ﻟرگﻲ‪ ،‬دوبﻲ‪ ،‬ﻣﻮچﻲ‪،‬‬ ‫پردي‪ ،‬خپﻠﻮي‪.‬‬ ‫ب‪5‬ﻠگ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬پﻪ ﻻﻧدې جﻤﻠﻮ ک‪ 3‬وگﻮرئ ‪:‬‬ ‫سﻠﻴﻢ او وزﻳر کاکا ډ‪4‬ر *ﻪ س‪7‬ي دي‪.‬‬ ‫کﻠﻪ کﻠﻪ پردي ﻫﻢ پﻪ کار را‪$‬ﻲ‪.‬‬ ‫خپﻠﻮي او دوستﻲ پاﻟﻞ غﻮاړي‪.‬‬ ‫ﻣﻮچﻲ تﻪ ﻣ‪ 3‬بﻮ!ﻮﻧﻪ د گﻨ‪6‬ﻟﻮ ﻟپاره ورک‪7‬ل‪.‬‬ ‫دوبﻲ تﻪ ﻣ‪ 3‬کاﻟﻲ راوړل‪.‬‬ ‫‪ _٣‬اوږده (ې)‪ :‬ﻫغ‪( 3‬ې) تﻪ واﻳﻲ چ‪ 3‬ﻻﻧدې ترې دوه !کﻲ سر پر سر ﻳا ﻻﻧدې باﻧدې‬ ‫راغﻠﻲ وي‪ .‬دا (ې) زﻳاتره د ﻣؤﻧثﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ پﻪ پاى ک‪ 3‬را‪$‬ﻲ‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬ادې‪ ،‬شﻴدې‪ ،‬ﻧاوې‪ ،‬ﻣست‪.3‬‬ ‫ب‪5‬ﻠگ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬پﻪ ﻻﻧدې جﻤﻠﻮ ک‪ 3‬وگﻮرئ ‪:‬‬ ‫ادې شﻴدې تﻮﻣﻨﻪ کﻮي‪.‬‬ ‫د کاکا ﻧاوې ﻣست‪ 3‬جﻮړوي‪.‬‬ ‫زرغﻮﻧ‪ 3‬ادې تﻪ غ‪ 8‬ک‪.7‬‬ ‫‪ _٤‬د تاﻧﻴث (ۍ) ‪ :‬دې (ۍ) تﻪ ﻟک‪ 9‬ﻟروﻧکﻲ (ۍ) ﻳا زورک‪ 9‬واﻟﻪ واﻳﻲ چ‪ 3‬د ﻣؤﻧثﻮ‬ ‫‪١٤‬‬

‫ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ پﻪ پاى ک‪ 3‬را‪$‬ﻲ‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬ډوډۍ‪ ،‬خﻮﻟ‪' ،9‬ﻮک‪ ،9‬سپﻮږﻣ‪ ،9‬تﻮرپﻴک‪ 9‬او ﻧﻮر‪.‬‬ ‫ب‪5‬ﻠگ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬پﻪ ﻻﻧدې جﻤﻠﻮ ک‪ 3‬وگﻮرئ‪:‬‬ ‫گﻼﻟ‪ 9‬پر 'ﻮک‪ 9‬ﻧاستﻪ ده‪.‬‬ ‫تﻮرپﻴک‪ 9‬د احﻤد خﻮﻟ‪ 9‬پرﻳﻤﻴﻨ‪%‬ﻲ‪.‬‬ ‫ﻫﻮس‪ 9‬ډوډۍ خﻮري‪.‬‬ ‫‪ _٥‬ﻣخاطبﻪ (ئ)‪ :‬دې (ئ) تﻪ فعﻠﻲ (ئ) واﻳﻲ او پﻪ جﻤع اﻣرﻳﻪ فعﻠﻮﻧﻮ ک‪ 3‬را‪$‬ﻲ‪ ،‬ﻟکﻪ‪:‬‬ ‫خﻮرئ‪$ ،‬ئ‪ ،‬ک‪+‬ﻴﻨئ‪ ،‬پا'ﻴ‪8‬ئ‪ ،‬ودر‪84‬ئ‪.‬‬ ‫ب‪5‬ﻠگ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬پﻪ ﻻﻧدې جﻤﻠﻮ ک‪ 3‬وگﻮرئ ‪:‬‬ ‫ﻫﻠکاﻧﻮ ډوډۍ وخﻮرئ‪.‬‬ ‫‪$‬ئ ﻻړ شئ‪.‬‬ ‫ک‪+‬ﻴﻨئ او درس وﻟﻮﻟئ‪.‬‬ ‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪6‬ﻳز‪:‬‬ ‫(ى) گاﻧ‪ 3‬د پ‪+‬تﻮ ژب‪ 3‬غ‪8‬وﻧﻪ دي‪ .‬پﻨ‪%‬ﻪ ب‪5‬ﻼ ب‪5‬ﻞ ډوﻟﻮﻧﻪ ﻟري‪ .‬د ﻛﻠﻤﻮ پﻪ پاى ﻛ‪ 3‬را‪$‬ﻲ‪.‬‬ ‫پﻪ پ‪+‬تﻮ ک‪ 3‬پﻨ‪%‬ﻪ ډوﻟﻪ (ى) گاﻧ‪ 3‬دي چ‪ 3‬ﻫره ﻳﻮه ﻳ‪$ 3‬اﻧتﻪ ‪$‬اﻧگ‪7‬ﻧ‪ 3‬ﻟري او پﻪ جﻼ جﻼ‬ ‫‪$‬اﻳﻮﻧﻮ ک‪ 3‬استعﻤاﻟﻴ‪8‬ي‪ .‬د دې تﻮرو د ب‪2‬ﻮ زده ﻛ‪7‬ه د ﻫر چا ﻟپاره‪ ،‬پﻪ ت‪5‬ره ﻫغﻮ تﻪ چ‪ 3‬د پ‪+‬تﻮ‬ ‫ﻣتﻨﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﻟﻴﻜﻠﻮ او ﻟﻮستﻠﻮ سره سروﻛار ﻟري‪ ،‬اړﻳﻨﻪ او ضروري خبره ده‪.‬‬

‫'رگﻨدوﻧﻪ‬ ‫ﻟک‪ 9‬ﻟروﻧک‪( 3‬ۍ) او فعﻠﻲ (ئ) دواړه ﻳﻮ ډول تﻠفظ ﻟري‪ ،‬خﻮ ﻟک‪ 9‬ﻟروﻧک‪( 3‬ۍ) پﻪ *‪%‬ﻴﻨﻪ‬ ‫ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ ک‪ 3‬اوفعﻠﻲ (ئ) پﻪ فعﻠﻮﻧﻮ ک‪ 3‬را‪$‬ﻲ‪ .‬ددې ﻟپاره چ‪ 3‬د ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ او فعﻠﻮﻧﻮ تﻮپﻴر وشﻲ‪،‬‬ ‫دغﻪ بدﻟﻮن پک‪ 3‬راغﻠﻰ دى‪.‬‬ ‫‪١٥‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬پﻪ ﻻﻧدې جﻤﻠﻮ ک‪ 3‬د (ى) تﻠفظﻲ ب‪5‬ﻼب‪5‬ﻠ‪ 3‬ب‪ 32‬وگﻮرئ او اړوﻧد !کﻲ ورﻻﻧدې‬ ‫کﻴ‪8‬دئ‪:‬‬ ‫تاسﻰ پﻪ کﻮم !ﻮﻟگﻰ کﻰ ﻳاستئ؟‬ ‫زﻣﻮږ کﻮر ډ‪4‬ر ﻟﻮى دى‪.‬‬ ‫د احﻤد 'پﻠ‪ 9‬شک‪5‬دﻟ‪ 3‬ده‪.‬‬ ‫‪ _٢‬دا ﻻﻧدې جﻤﻠ‪ 3‬بشپ‪7‬ې ک‪7‬ئ‪:‬‬ ‫خپﻠﻮي او ‪ .......................‬پاﻟﻞ غﻮاړي‪.‬‬ ‫دوبﻲ تﻪ ﻣ‪ ........................... 3‬راوړل‪.‬‬ ‫ادې ‪ ..............................‬تﻮﻣﻨﻪ کﻮي‪.‬‬ ‫ﻫﻮس‪ ................................. 9‬خﻮري‪.‬‬ ‫‪ _٣‬پﻪ ﻻﻧدې کﻠﻤﻮ ک‪ 3‬ﻧرﻣﻪ (ى) پﻪ 'رگﻨده (ي) واړوئ او بﻴا ﻳ‪ 3‬تﻠفظ او د ﻣعﻨا تﻮپﻴر‬ ‫پﻪ گﻮتﻪ ک‪7‬ئ‪:‬‬ ‫ﻣرﻳﻰ‬ ‫پردى‬ ‫ﻣﻨگﻰ‬ ‫ﻟرگﻰ‬ ‫س‪7‬ى‬ ‫‪ _٤‬پﻪ ﻻﻧدې کﻠﻤﻮ ک‪ 3‬د (ى) گاﻧﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ وﻟﻴکئ‪:‬‬ ‫خﻮﻟ‪ ،9‬ﻣﻨگﻰ‪ ،‬ﻟرگﻰ‪ ،‬ﻟﻴکئ‪3$ ،‬‬ ‫‪ _٥‬پﻨ‪%‬ﻪ ﻣؤﻧث ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ وﻟﻴکئ چ‪ 3‬پﻪ پاى ک‪ 3‬ﻳ‪ 3‬ﻟک‪ 9‬ﻟروﻧک‪( 3‬ۍ) راغﻠ‪ 3‬وي‪.‬‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د ﻣﻮر او پﻼر د حﻘﻮﻧﻮ پﻪ اړه ﻳﻮ 'ﻮ ﻛر*‪ 3‬وﻟﻴﻜﻲ او بﻴا دې پﻪ ﻣتﻦ‬ ‫ﻛ‪ 3‬پﻮرتﻪ !ﻮﻟ‪ 3‬ﻧﻮﻣﻮل شﻮې (ى) گاﻧ‪ 3‬پﻪ ﻧ‪+‬ﻪ ﻛ‪7‬ي او پﻪ بﻠﻪ ورځ دې پﻪ !ﻮﻟگﻲ ﻛ‪ 3‬د ﻧﻮرو‬ ‫ترﻣخﻪ وﻟﻮﻟﻲ‪.‬‬

‫‪١٦‬‬

‫پﻨ‪%‬ﻢ ﻟﻮست‬

‫ﻣﻠﻲ ﻣشر‪ ،‬ﻣﻴروﻳس ﻧﻴكﻪ‬

‫د افغاﻧستان د تارﻳخ پﻪ پا‪1‬ﻮ ک‪ 3‬ﻳﻮ شﻤ‪5‬ر داس‪ 3‬ﻧﻮﻣﻴاﻟ‪5' 9‬رې شتﻪ چ‪ 3‬کارﻧاﻣ‪ 3‬او‬ ‫ﻳادوﻧ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬پﻪ زرﻳﻨﻮ کر*ﻮ ﻟﻴکﻞ ک‪85‬ي‪ .‬پﻪ دغﻮ ﻧاﻣتﻮ '‪5‬رو ک‪ 3‬د ﻣﻴروﻳس ﻧﻴکﻪ '‪5‬ره‬ ‫ډ‪4‬ره ‪$‬ﻼﻧده او تﻠپات‪ 3‬ده‪ .‬پﻪ دې ﻟﻮست ک‪ 3‬بﻪ د افغاﻧستان د تارﻳخ د دغﻪ ﻧﻮﻣﻴاﻟﻲ او‬ ‫ﻣﻬﻢ شخصﻴت پﻪ ﻫکﻠﻪ ﻳﻮ ﻣطﻠب وﻟﻮﻟئ‪.‬‬ ‫‪ n‬د ﻣﻴروﻳس ﻧﻴکﻪ ستره ‪$‬اﻧگ‪7‬تﻴا کﻮﻣﻪ وه؟‬ ‫‪ n‬ﻣﻴروﻳس ﻧﻴﻜﻪ 'ﻨگﻪ واﻛﻤﻦ و؟‬ ‫‪ n‬ﻣﻴروﻳس ﻧﻴﻜﻪ ﻟﻪ ﻛﻮﻣ‪ 3‬ﻻرې ﻣشرۍ تﻪ رسﻴدﻟﻰ و؟‬ ‫‪١٧‬‬

‫ﻣﻴروﻳس ﻧﻴکﻪ زﻣﻮږ د ﻫ‪5‬ﻮاد ﻣﻠﻲ ﻣشر او ﻧﻮﻣﻴاﻟﻰ واﻛﻤﻦ و‪ .‬د ا!ﻜﻞ ﻟﻪ ﻣخ‪ 3‬پﻪ (‪١٠٨٤‬ﻫـ‬ ‫‪ .‬ق ‪١٦٧٣ .‬ﻣﻴﻼدي) کال ﻛ‪ 3‬زﻳ‪8‬ﻳدﻟﻰ دى‪ .‬پﻼر ﻳ‪* 3‬اﻟﻢ خان ﻧﻮﻣﻴده‪* .‬اﻟﻢ خان د‬ ‫ﻛﻨدﻫار د ﻫﻮتﻜﻮ د ﻗب‪5‬ﻠ‪ 3‬ﻳﻮ ﻣﻨﻠﻰ ﻣشر و‪ .‬ﻣﻴروﻳس ﻧﻴکﻪ د وخت زﻳاتره دﻳﻨﻲ زده ﻛ‪7‬ې پﻪ‬ ‫ﻛﻮچﻨﻴﻮاﻟﻲ ﻛ‪ 3‬سرتﻪ رسﻮﻟ‪ 3‬وې‪ .‬پﻪ زﻟﻤﻴتﻮب ﻛ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬د سﻮداگرۍ پﻪ ﻛسب پﻴﻞ وﻛ‪ .7‬پﻪ دې‬ ‫تﻮگﻪ ﻳ‪ 3‬ډ‪4‬رو ‪$‬اﻳﻮﻧﻮ تﻪ سفر وﻛ‪ .7‬د سفروﻧﻮ پﻪ ترڅ ﻛ‪ 3‬د ب‪5‬ﻼ ب‪5‬ﻠﻮ خﻠﻜﻮ او وﻟسﻮﻧﻮ ﻟﻪ حال‬ ‫احﻮال 'خﻪ خبر شﻮ‪ .‬پﻮﻫﻪ‪ ،‬تجربﻪ او ﻣعﻠﻮﻣات ﻳ‪ 3‬ﻻ زﻳات ﻛ‪7‬ل‪.‬‬ ‫پﻪ (‪١١٠٦‬ﻫـ ‪ .‬ق) ﻛال ﻛ‪ 3‬د صفﻮي شاه حسﻴﻦ د واﻛﻤﻨ‪ 9‬پﻪ پ‪5‬ر ﻛ‪ 3‬گرگﻴﻦ د ﻛﻨدﻫار‬ ‫حاﻛﻢ و‪ .‬گرگﻴﻦ ډ‪4‬ر ظاﻟﻢ س‪7‬ى و‪ .‬د ﻛﻨدﻫار پر اوسﻴدوﻧﻜﻮ ﻳ‪ 3‬زﻳات زور او زﻳاتﻰ ﻛاوه‪.‬‬ ‫د خﻠﻜﻮ شﻜاﻳتﻮﻧﻪ او عرضﻮﻧﻪ چا ﻧﻪ اور‪4‬دل‪ .‬د افغاﻧاﻧﻮ د دغﻪ ﻣﻬال زﻳاتره ﻣشران او ﻟﻮﻳان‬ ‫صفﻮي ﻳرغﻠگرو بﻨدﻳان ﻛ‪7‬ي ﻳا وژﻟﻲ وو‪ .‬د خﻠﻜﻮ سترگ‪ 3‬ﻳﻮازې ﻣﻴروﻳس خان تﻪ او*ت‪.3‬‬ ‫ﻣﻴروﻳس خان چ‪ 3‬تر دغﻪ ﻣﻬاﻟﻪ پﻪ سﻮداگرۍ بﻮخت و‪ ،‬د خﻠﻜﻮ غﻮ*تﻨﻮ تﻪ ﻳ‪ 3‬غاړه ﻛﻴ‪+‬ﻮده‪.‬‬ ‫ﻫغﻪ ﻟﻪ سﻮداگرۍ 'خﻪ ﻣﻠﻲ خدﻣت غﻮره وباﻟﻪ او د خﻠﻜﻮ او ﻗﻮﻣﻮﻧﻮ تر ﻣﻨ‪ #‬د اختﻼفﻮﻧﻮ پﻪ‬ ‫ﻟﻴرې ﻛﻮﻟﻮ ﻳ‪ 3‬پﻴﻞ وﻛ‪ .7‬خﻠﻚ ﻳ‪ 3‬د ﻣﻠﻲ ﻳﻮواﻟﻲ تر بﻴرغ ﻻﻧدې را!ﻮل ﻛ‪7‬ل‪.‬‬ ‫ﻣﻴروﻳس خان د خپﻠ‪ 3‬پﻮﻫ‪ 3‬اوتدبﻴر ﻟﻪ ﻣخ‪$ 3‬ان گرگﻴﻦ تﻪ ﻧژدې او د ﻫغﻪ باور ﻳ‪3‬‬ ‫پر‪$‬ان پﻴدا ﻛ‪ .7‬ﻟﻪ دې وروستﻪ ﻣﻴروﻳس خان اصفﻬان تﻪ سفر وﻛ‪ .7‬ﻫغﻪ چ‪ 3‬ډ‪4‬ر پﻮه‪ ،‬زړور‬ ‫او ژبﻮر س‪7‬ى و‪ ،‬ډ‪4‬ر ژر ﻳ‪ 3‬د اصفﻬان پﻪ دربار ﻛ‪ 3‬ﻧفﻮذ وﻛ‪$ .7‬ان ﻳ‪ 3‬پﻪ ﻫغﻮى باﻧدې د‬ ‫افغاﻧﻲ ﻗبﻴﻠﻮ د ﻣشر او د گرگﻴﻦ د سﻼﻛار پﻪ تﻮگﻪ وﻣاﻧﻪ‪ .‬ﻧﻮﻣﻮړى ﻟﻪ ﻳﻮ سپار*ت ﻟﻴﻚ سره‬ ‫ب‪5‬رتﻪ ﻛﻨدﻫار تﻪ راستﻮن شﻮ‪.‬‬ ‫ﻣﻴروﻳس ﻧﻴکﻪ ﻟﻪ ب‪5‬رتﻪ راستﻨ‪5‬دو وروستﻪ د ﻗﻮﻣﻮﻧﻮ تر ﻣﻨ‪ #‬د اختﻼفﻮﻧﻮ د ﻟﻪ ﻣﻨ‪%‬ﻪ وړﻟﻮ‬ ‫ﻟپاره ﻫﻠ‪$ 3‬ﻠ‪ 3‬چ"ﻜ‪ 3‬ﻛ‪7‬ې‪ .‬گرگﻴﻦ ‪$‬ان ﻟﻪ خطر سره ﻣخاﻣخ وﻟﻴد‪ .‬وارخطا شﻮ او ﻣﻴروﻳس‬ ‫خان ﻳ‪ 3‬بﻨدي اصفﻬان تﻪ وﻟﻴ‪8‬ه‪ .‬ﻣﻴروﻳس خان ﻫﻠتﻪ د خپﻠ‪ 3‬پﻮﻫ‪ ،3‬تدبﻴر‪ ،‬فصاحت‪ ،‬بﻼغت‬ ‫او ﻗﻮي ﻣﻨطﻖ ﻟﻪ ﻻرې ډ‪4‬ر ژر ﻟﻪ بﻨد 'خﻪ خﻮش‪ 3‬او د حج د فرﻳض‪ 3‬د ادا ﻛﻮﻟﻮ اجازه ﻳ‪3‬‬ ‫ﻫﻢ ترﻻسﻪ ﻛ‪7‬ه‪ .‬د حج پر ﻣﻬال ﻳ‪ 3‬د ﻫغﻪ ‪$‬اى ﻟﻪ وتﻠﻮ عاﻟﻤاﻧﻮ سره وﻟﻴدل او د گرگﻴﻦ زور‬ ‫‪١٨‬‬

‫زﻳاتﻰ ﻳ‪ 3‬ﻫغﻮى تﻪ بﻴان ﻛ‪ 7‬او ﻟﻪ ﻫغﻮى 'خﻪ ﻳ‪ 3‬د ﻳﻮ ظاﻟﻢ حاکﻢ پﻪ وړاﻧدې د ﻳﻮ پا'ﻮن ﻟپاره‬ ‫شرعﻲ فتﻮا وغﻮ*تﻠﻪ‪ .‬اصفﻬان تﻪ راستﻮن او ﻟﻪ صفﻮي دربار 'خﻪ ﻳ‪ 3‬د خپﻠ‪ 3‬ﻣشرۍ او‬ ‫گرگﻴﻦ تﻪ د ﻣشﻮرې ورﻛﻮﻟﻮ فرﻣان تر ﻻسﻪ ﻛ‪.7‬‬ ‫ﻛﻨدﻫار تﻪ ﻟﻪ راستﻨ‪5‬دو وروستﻪ ﻳ‪ 3‬ﻳﻮ شﻤ‪5‬ر ﻗﻮﻣﻮﻧﻪ د صفﻮي واکﻤﻨ‪ 9‬پﻪ وړاﻧدې ﻣخاﻟفتﻮﻧﻮ‬ ‫تﻪ وﻫ(ﻮل‪ .‬بﻴا ﻳ‪ 3‬د ﻳﻮ ﻣﻠﻲ پا'ﻮن ﻟﻪ ﻻرې گرگﻴﻦ وواژه او د ﻫغﻪ ﻟ‪+‬ﻜر ﻳ‪ 3‬تاروﻣار ﻛ‪ .7‬پﻪ‬ ‫دې تﻮگﻪ پر ﻛﻨدﻫار باﻧدې د ﻳرغﻠگرو واک پاى تﻪ ورسﻴد‪ .‬ﻣﻴروﻳس خان پﻪ (‪1119‬ﻫـ ‪ .‬ق)‬ ‫ﻛال ﻛ‪ 3‬د ﻛﻨدﻫار پﻪ ﻛﻮﻛران ﻛ‪ 3‬د افغاﻧاﻧﻮ د ﻳﻮې ﻣﻠﻲ جرگ‪ 3‬ﻟﻪ ﻻرې پﻪ ﻣشرۍ و!اﻛﻞ شﻮ‪،‬‬ ‫او د ﻳﻮ ﻣﻠﻲ خپﻠﻮاك وﻟسﻲ حﻜﻮﻣت بﻨس＀ ﻳ‪ 3‬ﻛﻴ‪+‬ﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﻴروﻳس ﻧﻴﻜﻪ پﻪ ډ‪4‬ره پﻮﻫﻪ اوتدبﻴر د ﻫ‪5‬ﻮاد د ﻣﻠﻜﻲ او پﻮ‪$‬ﻲ چارو پﻪ سﻤباﻟ‪+‬ت پﻴﻞ‬ ‫وﻛ‪ .7‬شاوخﻮا سﻴﻤ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬پﻪ خپﻞ حﻜﻮﻣت پﻮرې وت‪7‬ﻟ‪ .3‬د !ﻮﻟﻮ ﻣﻴشتﻮ ﻗﻮﻣﻮﻧﻮ او ﻗبﻴﻠﻮ د ﻣﻠﻲ‬ ‫ﻳﻮواﻟﻲ ﻟپاره ﻳ‪ 3‬ﻧﻪ ست‪7‬ې ﻛﻴدوﻧﻜ‪ 3‬ﻫﻠ‪$ 3‬ﻠ‪ 3‬وﻛ‪7‬ې‪ .‬د ﻣﻴروﻳس ﻧﻴﻜﻪ ستره ‪$‬اﻧگ‪7‬تﻴا دا وه‬ ‫چ‪ 3‬ﻫغﻪ د خپﻞ ژوﻧد تر پاﻳﻪ ﻫﻴ(ﻜﻠﻪ ‪$‬ان د پاچا ﻳا اﻣﻴر پﻪ تﻮگﻪ ﻧﻪ *ﻮد او ﻧﻪ ﻳ‪ 3‬درباري‬ ‫تشرﻳفات خﻮ*ﻮل‪ ،‬بﻠﻜ‪ 3‬د ﻳﻮ ﻣﻠﻲ ﻣشر پﻪ تﻮگﻪ ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ ﻫر چا سره غﻮره سﻠﻮك ﻛاوه‪ .‬ﻫر چا‬ ‫خپﻞ عرض او فرﻳاد ﻟﻪ ستﻮﻧزو پرتﻪ تر ﻫغﻪ رسﻮﻟﻰ شﻮ‪ .‬ﻟﻪ ﻫﻤدې اﻣﻠﻪ ﻳ‪ 3‬د افغان وﻟس پﻪ‬ ‫زړه ﻛ‪ 3‬ژور ‪$‬اى ﻧﻴﻮﻟﻰ او ﻟﻪ ډ‪4‬ره درﻧ‪+‬تﻪ او گراﻧ‪+‬تﻪ خپﻞ دغﻪ ﻧﻮﻣﻴاﻟﻰ ﻣشر د ((ﻧﻴﻜﻪ)) پﻪ‬ ‫دراﻧﻪ ﻟﻘب ﻟﻤاﻧ‪%‬ﻲ‪.‬‬ ‫ﻣﻴروﻳس ﻧﻴﻜﻪ د ﻳﻮ ﻣﻠﻲ ﻣشر پﻪ تﻮگﻪ افغان وﻟس تﻪ ﻟﻪ اوو ‪ -‬اتﻮ ﻛاﻟﻮ ﻧﻪ ﻫﻴرﻳدوﻧﻜﻲ‬ ‫خدﻣت او وﻳاړﻟﻮ ﻛارﻧاﻣﻮ 'خﻪ وروستﻪ پﻪ (‪ ١١٢٧‬ﻫـ ‪ .‬ق ‪١٧١٨ .‬م‪ ).‬ﻛال ﻛ‪ 3‬وفات او د‬ ‫ﻛﻨدﻫار د ﻧﻮي *ار ﻟﻮﻳدﻳ‪ #‬تﻪ د ((ﻛﻮﻛران)) پﻪ ﻛﻠﻲ ﻛ‪ 3‬خاورو تﻪ سپارل شﻮى دى‪.‬‬

‫‪١٩‬‬

‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪6‬ﻳز‪:‬‬ ‫ﻣﻴروﻳس ﻧﻴکﻪ ﻳﻮ ﻣﻠﻲ ﻣشر و‪ .‬ﻟﻪ کﻮچﻨﻴﻮاﻟﻲ پﻪ زﻳرکتﻴا او پﻮﻫ‪ 3‬ﻣشﻬﻮر و‪ .‬ﻫغﻪ‬ ‫ﻣﻬال پ‪+‬تاﻧﻪ ﻟﻪ ﻳﻮ شﻤ‪5‬ر ﻣﻠﻲ ستﻮﻧزو سره ﻣخاﻣخ وو‪ .‬ﻟﻪ ﻳﻮې خﻮا ﻗﻮﻣﻲ ﻣشران پﻪ‬ ‫خپﻠﻮ ک‪ 3‬ﻣخاﻟف وو او ﻟﻪ بﻠ‪ 3‬خﻮا پﻪ کﻨدﻫار ک‪ 3‬د شاه حسﻴﻦ صفﻮي د حکﻮﻣت‬ ‫حاکﻢ‪ ،‬گرگﻴﻦ ﻟﻪ خﻠکﻮ سره ﻧاوړه چال چﻠﻨد کاوه‪ .‬ﻫغﻮى بﻪ ﻳ‪ 3‬پﻪ ﻳﻮ او بﻞ ﻧاﻣﻪ‬ ‫‪$‬ﻮرول‪ .‬ﻳﻮ شﻤ‪5‬ر ﻗﻮﻣﻲ ﻣشران ﻳ‪ 3‬بﻨدﻳان ک‪7‬ي وو‪ .‬ﻟﻨ‪6‬ه دا چ‪ 3‬وضعﻪ ډ‪4‬ره ک‪7‬ک‪5‬چﻨﻪ‬ ‫وه‪ .‬پﻪ دې وخت ک‪ 3‬پ‪+‬تﻨﻮ ﻣﻴروﻳس ﻧﻴکﻪ تﻪ ﻣخ واړاوه‪ .‬دغﻪ ﻧﻮﻣﻴاﻟﻲ ﻣ‪75‬ه ﻫﻢ ﻣﻠﻲ‬ ‫خدﻣت ﻟﻪ خپﻞ شخصﻲ خدﻣت 'خﻪ غﻮره وباﻟﻪ‪ .‬ﻣﻼ ﻳ‪ 3‬وت‪7‬ﻟﻪ‪ ،‬د ډ‪4‬رو ستﻮﻧزو‬ ‫ﻟﻪ گاﻟﻠﻮ وروستﻪ ﻳ‪ 3‬د وﻟس پﻪ ﻣرستﻪ د*ﻤﻨان ﻣات ک‪7‬ل او د ﻣﻠﻲ افغاﻧﻲ حکﻮﻣت‬ ‫بﻨس＀ ﻳ‪ 3‬ک‪+5‬ﻮد‪ .‬افغاﻧاﻧﻮ د ﻳﻮې ﻣﻠﻲ جرگ‪ 3‬ﻟﻪ ﻻرې ﻣﻴروﻳس ﻧﻴکﻪ د ﻫغﻪ د غﻮره‬ ‫خدﻣتﻮﻧﻮ د سرتﻪ رسﻮﻟﻮ ﻟﻪ کبﻠﻪ د ﻣﻠﻲ ﻣشر پﻪ تﻮگﻪ و!اکﻪ‪.‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬پﻪ ﻣتﻦ ﻛ‪ 3‬ورتﻪ او ﻣتضادې ﻛﻠﻤ‪ 3‬وﻟ"ﻮئ‪.‬‬ ‫‪ _٢‬د ﻻﻧدې ﻧﻮو ﻛﻠﻤﻮ ﻣعﻨا د ﻛتاب پﻪ پاى ﻛ‪ 3‬پﻴدا او پﻪ جﻤﻠﻮ ﻛ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬وﻛاروئ‪ :‬واﻛﻤﻦ‪،‬‬ ‫ترجﻴح‪ ،‬ﻧﻮﻣﻴاﻟﻰ‪ ،‬ﻣﻨﻠﻰ‪ ،‬وﻳاړ‪ ،‬ا!ﻜﻞ‪ ،‬ﻳرغﻠگر‪ ،‬پا'ﻮن‪ ،‬پ‪5‬ر‪.‬‬ ‫‪ _٣‬د جرگ‪ 3‬پﻪ اړه خبرې وﻛ‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ _٤‬زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ دوو ډﻟﻮ ووﻳشﻞ شﻲ‪ .‬ﻫره ډﻟﻪ دې د ﻣﻴروﻳس ﻧﻴﻜﻪ د ژوﻧد پﻪ اړه‬ ‫خبرې اترې وﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫‪ _٥‬زده کﻮوﻧکﻲ دې د پﻮرتﻪ ﻣتﻦ پﻪ ﻟﻮﻣ‪7‬ي پرا‪-‬راف ک‪( 3‬ى ‪-‬اﻧ‪ )3‬وﻟ"ﻮي او ودې واﻳﻲ‬ ‫‪٢٠‬‬

‫چ‪ 3‬کﻮم ډول (ى ‪-‬اﻧ‪ )3‬دي‪.‬‬ ‫‪ _٦‬زده کﻮوﻧکﻲ دې وواﻳﻲ چ‪ 3‬ﻟﻪ ﻳﻮه ﻫ‪5‬ﻮاد 'خﻪ د پردﻳﻮ د ش‪7‬ﻟﻮ ﻻر د وﻟس پﻪ 'ﻪ‬ ‫شﻲ ک‪ 3‬ﻧغ‪+‬ت‪ 3‬ده؟‬ ‫‪ _٧‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻳﻮه ﻣﻠﻲ جرگﻪ تﻤثﻴﻞ ﻛ‪7‬ي‪ .‬ﻫغﻮى دې ﻣﻮضﻮع پخپﻠﻪ ﻳا د *ﻮوﻧﻜﻲ‬ ‫پﻪ ﻣرستﻪ و!اﻛﻲ او د ب‪5‬ﻼ ب‪5‬ﻠﻮ ﻣشراﻧﻮ د خبرو اترو ﻟﻪ ﻻرې دې د حﻞ ﻳﻮه ﻻره راوباسﻲ‪.‬‬ ‫‪ _٨‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻳﻮ ﻳﻮ د ﻣﻠﻲ ﻣشر ‪$‬اﻧگ‪7‬تﻴاوې بﻴان ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د تر ﻻسﻪ شﻮو ﻣعﻠﻮﻣاتﻮ پﻪ ر‪1‬ا ک‪ 3‬د ﻣﻴروﻳس ﻧﻴﻜﻪ پﻪ اړه پﻪ خپﻠﻮ‬ ‫ﻛتابچﻮ ﻛ‪ 3‬ﻳﻮ 'ﻮ ﻛر*‪ 3‬وﻟﻴﻜﻲ‪.‬‬

‫د ﻣﻴروﻳس ﻧﻴﻜﻪ وﻳﻨا‪:‬‬ ‫((عﻘﻞ او حﻜﻤت ﻳﻮازې پﻪ ﻧاز او ﻧعﻤت ﻛ‪ 3‬ﻧﻪ دى او ﻧﻪ ﻳﻮازې د‬ ‫ﻧعﻤت د خاوﻧداﻧﻮ پﻪ دﻣاغﻮ ﻛ‪$ 3‬اى ﻟري‪ .‬زﻣﻮږ پﻪ غرو ﻛ‪ 3‬ﻫﻢ‬ ‫عاﻗﻼن او حﻜﻴﻤان شتﻪ))‬

‫‪٢١‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻻﻧدې شعر وﻟﻮﻟﻲ او خﻮﻧد دې ترې واخﻠﻲ‪:‬‬

‫ورځ‬ ‫ﻟـــﻪ جــﻬــاﻧــﻪ تـــﻴـــاره وړم ر‪1‬ـــا راوړﻣــــﻪ‬ ‫د غــفــﻠــت ﻟــﻪ خــﻮبــﻪ خــﻠــک پا'ﻮﻣﻪ‬ ‫ﻫﻨگاﻣﻪ د ژوﻧــدون گرﻣﻪ ک‪7‬م عاﻟﻢ ک‪3‬‬ ‫حــرکــت او کــار تــﻪ ﻫــر 'ــﻮک رابﻠﻤﻪ‬ ‫شﻮق د کار ﻫﻮﻣره پﻪ زړوﻧﻮ ک‪ 3‬پﻴدا ک‪7‬م‬ ‫چــ‪ 3‬غــرﻣــﻮ کــ‪ 3‬پــﻪ دﻫــﻘــان ﻳــﻮې کﻮﻣﻪ‬ ‫'ﻮک پﻪ غروﻧﻮ خ‪5‬ژوم پﻪ سختﻮ ﻻرو‬ ‫پــﻪ چــا بــاﻧــدې دراﻧــــﻪ پــﻴــ"ــﻲ بــاروﻣــﻪ‬ ‫!ــﻮل عــاﻟــﻢ کــ‪7‬م ســرگــردان او ﻧــاﻗــراره‬ ‫خـــﻮ د زجــــر ســــره اجــــر ورکـــﻮﻣـــﻪ‬ ‫ﻣــحــرک زه د اﻧـــســـان د ارادو ﻳﻢ‬ ‫دا وﻳــــده عــاﻟــﻢ ﻟـــﻪ خــﻮبــﻪ وﻳــ‪+‬ــﻮﻣــﻪ‬ ‫کــﻪ ژوﻧــــدون فعاﻟﻴت او حــرکــت وي‬ ‫پـــﻪ جـــﻬـــان کـــ‪ 3‬زه دغــــﻪ اثــــر ﻟــرﻣــﻪ‬ ‫وخت د سع‪ 3‬او عﻤﻞ د کار او زﻳار ﻳﻢ‬ ‫چ‪ 3‬وزگار ﻣ‪ 3‬ﻧﻴﻮى ﻧﻪ شﻲ ﻫغﻪ *کار ﻳﻢ‬ ‫‪-‬ﻞ پاچا اﻟفت‬

‫‪٢٢‬‬

‫شپ‪8‬م ﻟﻮست‬

‫پ‬

‫‪+‬ت‬

‫و‬ ‫‪-‬را‬ ‫مر‬

‫كﻠﻤﻪ‪ ،‬ﻧﻮم او ډوﻟﻮﻧﻪ ﻳ‪3‬‬

‫‪ n‬کﻠﻤﻪ 'ﻪ تﻪ واﻳﻲ او ﻟﻪ جﻤﻠ‪ 3‬سره 'ﻪ تﻮپﻴر ﻟري؟‬ ‫ﻫغﻪ ﻟفظ چ‪ 3‬د ﻳﻮې ﻣعﻨا د افادې ﻟپاره ﻟﻪ خﻮﻟ‪ 3‬راو‪$‬ﻲ‪ ،‬ﻛﻠﻤﻪ ﻧﻮﻣﻴ‪8‬ي‪.‬‬ ‫ﻫغﻪ ﻛﻠﻤ‪ 3‬چ‪ 3‬ﻛﻼم جﻮړوي‪ ،‬د ﻛﻼم تﻮﻛﻲ ﻧﻮﻣﻴ‪8‬ي او د ﻛﻠﻤ‪ 3‬ډوﻟﻮﻧﻪ ﻫﻢ ورتﻪ‬ ‫واﻳﻲ‪ .‬جﻤﻠﻪ ﻟ‪ 8‬تر ﻟ‪8‬ه ﻟﻪ دوو ﻛﻠﻤﻮ 'خﻪ‪ ،‬چ‪ 3‬ﻣعﻨا 'ر‪-‬ﻨده ک‪7‬ي‪ ،‬جﻮړﻳ‪8‬ي‪ .‬پﻪ پ‪+‬تﻮ‬ ‫ﻛ‪ 3‬د ﻛﻠﻤ‪ 3‬ډوﻟﻮﻧﻪ ﻳا د ﻛﻼم تﻮﻛﻲ ﻟﻪ ﻧﻮم‪ ،‬ضﻤﻴر‪ ،‬صفت‪ ،‬فعﻞ‪ ،‬ﻗﻴدوﻧﻮ او اداتﻮ ﻳا‬ ‫تﻮرو 'خﻪ عبارت دي‪.‬‬ ‫‪ n‬ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ پﻪ ژبﻪ ک‪ 3‬کﻮﻣ‪ 3‬اساﻧتﻴاوې راﻣﻨ‪%‬تﻪ ک‪7‬ې دي؟‬

‫‪٢٣‬‬

‫ن م‪:‬‬

‫دا س‪7‬ى خﻮرا ﻧﻴﻚ خﻮﻳﻪ دى‪.‬‬ ‫احﻤد زﻣا پﻮروړى دى‪.‬‬ ‫زرغﻮﻧﻪ *ﻪ *اﻳست ﻟري‪.‬‬ ‫اﻳﻤﻞ ستا پخﻮاﻧﻰ ﻣﻠگرى دى‪.‬‬ ‫دا تﻴ‪8‬ه ډ‪4‬ره درﻧﻪ ده‪.‬‬ ‫پﻪ پﻮرتﻪ جﻤﻠﻮ ﻛ‪ 3‬ﻫغﻮ ﻛﻠﻤﻮ تﻪ پام وﻛ‪7‬ئ چ‪ 3‬ﻛر*ﻪ ورﻻﻧدې ﻛ‪+‬ﻞ شﻮې ده‪.‬‬ ‫ﻧﻮم ﻫغﻪ ﻛﻠﻤﻪ ده چ‪ 3‬پرتﻪ د زﻣاﻧ‪ 3‬ﻟﻪ *ﻮوﻟﻮ ﻳﻮ 'ﻮك‪ ،‬ﻳﻮ 'ﻴز او ﻳا ﻳﻮ شﻰ وﻧﻮﻣﻮي‪ ،‬ﻟﻜﻪ‬ ‫پﻪ پﻮرتﻪ ﻛﻠﻤﻮ ﻛ‪ 3‬س‪7‬ى‪ ،‬احﻤد‪ ،‬زرغﻮﻧﻪ‪* ،‬اﻳست‪ ،‬اﻳﻤﻞ او تﻴ‪8‬ه‪.‬‬ ‫ﻧﻮم د ﻣعﻨا او ﻣفﻬﻮم ﻟﻪ ﻣخ‪ 3‬پﻨ‪%‬ﻪ ډوﻟﻮﻧﻪ ﻟري‪ ،‬ﻟﻜﻪ‪ :‬خاص ﻧﻮم‪ ،‬عام ﻧﻮم‪ ،‬ذات ﻧﻮم‪،‬‬ ‫ﻣعﻨا ﻧﻮم‪ ،‬جﻨس ﻧﻮم‪ ،‬جﻤع ﻧﻮم‪.‬‬ ‫پ *تن‬

‫خپﻞ شاوخﻮا تﻪ وگﻮرئ او د شخص‪' ،‬ﻴز ﻳا ‪$‬اى ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ پﻪ گﻮتﻪ ﻛ‪7‬ئ‪.‬‬ ‫دن م‬

‫ل ن ‪:‬‬

‫‪ _١‬خاص ن م‪:‬‬

‫پﻪ ﻻﻧدې جﻤﻠﻮ ﻛ‪ 3‬ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ تﻪ پام وک‪7‬ئ او وگﻮرئ چ‪' 3‬ﻪ راز شﻴان ﻧﻮﻣﻮي‪:‬‬ ‫احﻤد شاه بابا د ﻣعاصر افغاﻧستان بﻨس＀ اﻳ‪+‬ﻮدوﻧﻜﻰ دى‪.‬‬ ‫ﻧﻨگرﻫار د گﻠﻮﻫار دى‪.‬‬ ‫ﻣﻼﻟ‪ 9‬د ﻣﻴﻮﻧد د جگ‪7‬ې اتﻠﻪ پ‪+‬تﻨﻪ وه‪.‬‬ ‫ﻫﻨد ډ‪4‬ر ﻟرغﻮﻧﻰ تارﻳخ ﻟري‪.‬‬ ‫اﻳران زﻣﻮږ گاوﻧ‪6‬ى ﻫ‪5‬ﻮاد دى‪.‬‬ ‫پﻪ پﻮرتﻪ جﻤﻠﻮ ﻛ‪ 3‬احﻤدشاه بابا‪ ،‬افغاﻧستان‪ ،‬ﻧﻨگرﻫار‪ ،‬ﻣﻼﻟ‪ ،9‬ﻣﻴﻮﻧد‪ ،‬ﻫﻨد او اﻳران‬ ‫‪٢٤‬‬

‫داس‪ 3‬ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ دي چ‪ 3‬د اور‪4‬دو پر ﻣﻬال ﻳ‪ 3‬فﻜر ﻫﻤاغﻪ ﻟﻮري تﻪ ‪$‬ﻲ او سﻤدﻻسﻪ ﻫﻤاغﻪ‬ ‫خﻠﻚ‪* ،‬اروﻧﻪ او ﻳا ﻫ‪5‬ﻮادوﻧﻪ درپﻪ زړه ﻛﻴ‪8‬ي‪.‬‬ ‫پﻪ دې تﻮگﻪ خاص ﻧﻮم (‪$‬اﻧگ‪7‬ى ﻧﻮم) ﻫغﻪ ﻧﻮم دى چ‪ 3‬ﻳﻮ ‪$‬اﻧگ‪7‬ى شخص‪' ،‬ﻴز ﻳا‬ ‫‪$‬اى وﻧﻮﻣﻮي‪.‬‬ ‫پ *تن‬

‫د خپﻞ !ﻮﻟگﻲ دﻧﻨﻪ ﻳا بﻬر ﻛﻮم شخص‪' ،‬ﻴز ﻳا ‪$‬اى چ‪ 3‬خاص ﻧﻮم پﻪ گﻮتﻪ ﻛ‪7‬ي‪ ،‬پﻴدا او د‬ ‫!ﻮﻟگﻲ پﻪ وړاﻧدې ﻳ‪ 3‬وواﻳئ‪.‬‬ ‫‪ _٢‬عام ن م‪:‬‬

‫ﻻﻧدې جﻤﻠ‪ 3‬وﻟﻮﻟئ او ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ تﻪ پک‪ 3‬پام وﻛ‪7‬ئ‪.‬‬ ‫دا ﻳﻮ تﻜ‪7‬ه ﻫﻠﻚ دى‪.‬‬ ‫ﻫ‪5‬ﻮاد پر ﻫر چا گران دى‪.‬‬ ‫س‪8‬ﻛال د وچﻜاﻟ‪ 9‬ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻛابﻮ !ﻮل 'اروي ﻣ‪7‬ه شﻮل‪.‬‬ ‫دا *‪%‬ﻪ او س‪7‬ى 'ﻮك پ‪5‬ژﻧﻲ؟‬ ‫پﻪ پﻮرتﻨﻴﻮ جﻤﻠﻮ ﻛ‪ 3‬ﻫﻠﻚ‪ ،‬ﻫ‪5‬ﻮاد‪' ،‬اروي‪%* ،‬ﻪ او س‪7‬ى داس‪ 3‬ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ دي چ‪ 3‬پﻪ ﻳﻮ‬ ‫‪$‬اﻧگ‪7‬ي شخص ﻳا 'ﻴز باﻧدې دﻻﻟت ﻧﻪ ﻛﻮي او د اړوﻧد جﻨس !ﻮل غ‪7‬ي 'رگﻨدوي‪ .‬دغﻮ‬ ‫ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ تﻪ عام ﻧﻮم وﻳﻞ ﻛ‪85‬ي‪.‬‬ ‫عام ﻧﻮم داس‪ 3‬ﻳﻮ شﻰ ﻳا 'ﻴز ﻧﻮﻣﻮي چ‪$ 3‬اﻧگ‪7‬ى ﻳا خاص ﻧﻪ وي‪ ،‬ﻟﻜﻪ پﻪ پﻮرتﻪ جﻤﻠﻮ‬ ‫ﻛ‪ 3‬درﻛ‪7‬ل شﻮې ب‪5‬ﻠگ‪.3‬‬

‫‪٢٥‬‬

‫پ *تن‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د !ﻮﻟگﻲ دﻧﻨﻪ او بﻬر شﻴاﻧﻮ‪ ،‬خﻠﻜﻮ او ‪$‬اﻳﻮﻧﻮ تﻪ پام وﻛ‪7‬ي چ‪ 3‬ﻛﻮم عام‬ ‫ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ پﻴدا ﻛﻮﻟﻰ شﻲ‪.‬‬ ‫‪ _٣‬ذات ﻧﻮم‪:‬‬ ‫دا جﻤﻠ‪ 3‬وﻟﻮﻟئ او ﻫغﻮ ﻛﻠﻤﻮ تﻪ پام وﻛ‪7‬ئ چ‪ 3‬ﻛر*ﻪ ورﻻﻧدې ﻛ‪+‬ﻞ شﻮې ده‪:‬‬ ‫ډبره درﻧﻪ ده‪ ،‬ﻛﻪ ﻣاﻟﻮچ؟‬ ‫د 'ا اوبﻪ ډ‪4‬رې ﻳخ‪ 3‬وي‪.‬‬ ‫دوﻣره ﻟﻮړ غ‪ !8‬ستﻮﻧﻰ بﻪ دې وشﻜﻴ‪8‬ي‪.‬‬ ‫پﻮرتﻪ جﻤﻠ‪ 3‬وگﻮرئ او ﻫغﻮ ﻛﻠﻤﻮ تﻪ ‪$‬ﻴر شئ چ‪ 3‬ﻛر*‪ 3‬ورﻻﻧدې اﻳستﻞ شﻮې دي‪.‬‬ ‫ذات ﻧﻮم ﻳﻮ حس ﻛ‪5‬دوﻧﻜﻰ شﻰ را*ﻴﻲ‪ .‬ﻳا پﻪ بﻠﻪ وﻳﻨا داس‪ 3‬ﻳﻮ ﻧﻮم ﻧﻮﻣﻮي چ‪ 3‬زﻣﻮږ‬ ‫پﻪ حﻮاسﻮ حس ﻛ‪5‬داى شﻲ او بﻬرﻧﻰ وجﻮد وﻟري‪ ،‬ﻟﻜﻪ ‪ :‬ډبره‪ ،‬ﻣاﻟﻮچ‪ ،‬ﻟرگﻰ‪' ،‬ا‪ ،‬اوبﻪ‪،‬‬ ‫ستﻮﻧﻰ‪.‬‬ ‫پ *تن‬

‫ﻳﻮه ډﻟﻪ زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د *ﻮوﻧ‪%‬ﻲ پﻪ چاپ‪5‬رﻳال ﻛ‪ 3‬د ذات ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ پﻴدا او د ﻧﻮرو زده‬ ‫ﻛﻮوﻧﻜﻮ پﻪ وړاﻧدې دې ﻳ‪ 3‬وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪ _٤‬معنا ن م‪:‬‬

‫ﻻﻧدې جﻤﻠ‪ 3‬وﻟﻮﻟئ‪:‬‬ ‫دا خپﻞ *اﻳست راپﻮرې اور شﻮ‪.‬‬

‫‪٢٦‬‬

‫روغتﻴا د ﻧ‪5‬ﻜﻤرغﻪ ژوﻧد ضاﻣﻨﻪ ده‪.‬‬ ‫داس‪ 3‬ﻫﻴﻠﻪ ﻣ‪ 3‬در'خﻪ ﻧﻪ ﻛ‪5‬ده‪.‬‬ ‫ﻧﻨگ‪ ،‬پت او ﻣﻴ‪7‬اﻧﻪ پ‪+‬تﻨﻲ دودوﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫رخﻪ د خﻮ*‪ 9‬ﻣخﻪ ﻧﻴسﻲ‪.‬‬ ‫خداى دې ﻟﻪ درد‪ ،‬غﻢ اواﻧد‪+4‬ﻨ‪' 3‬خﻪ ﻟ‪5‬رې ﻟره‪.‬‬ ‫د ﻣعﻨا ﻧﻮم پﻪ ﻳﻮ غﻴر ﻣحسﻮس '‪5‬ز ﻳا پﻪ ﻳﻮې پدﻳدې پﻮرې اړه ﻟري او ﻫغﻪ ﻧﻮﻣﻮي‪ ،‬ﻳعﻨ‪3‬‬ ‫ﻫغﻪ 'ﻴز ﻧﻮﻣﻮي چ‪ 3‬بﻬرﻧﻰ وجﻮد ﻧﻪ ﻟري‪ ،‬ﻟﻜﻪ پﻪ پﻮرتﻪ جﻤﻠﻮ ﻛ‪* 3‬اﻳست‪ ،‬روغتﻴا‪ ،‬ﻫﻴﻠﻪ‪،‬‬ ‫ﻧﻨگ‪ ،‬پت‪ ،‬ﻣ‪75‬اﻧﻪ‪ ،‬رخﻪ‪ ،‬خﻮ*ﻲ‪ ،‬درد‪ ،‬غﻢ‪ ،‬اﻧد‪+4‬ﻨﻪ‪.‬‬ ‫پ *تن‬

‫د زده ﻛﻮوﻧﻜﻮ ﻳﻮه ډﻟﻪ دې داس‪ 3‬ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ وواﻳﻲ چ‪ 3‬بﻬرﻧﻰ وجﻮد وﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫‪ _٥‬جنس ن م‪:‬‬

‫وخت ﻟﻜﻪ سره زر دى‪.‬‬ ‫ﻛﻪ اوبﻪ ﻧﻪ وي‪ ،‬ژوﻧد بﻪ ﻧﻪ وي‪.‬‬ ‫جﻮار او غﻨﻢ د افغاﻧستان ﻛرﻧﻴز ﻣحصﻮﻻت دي‪.‬‬ ‫ب‪ 3‬ت‪5‬ﻠﻮ 'راغ ﻧﻪ بﻠ‪85‬ي‪.‬‬ ‫پﻪ پﻮرتﻪ جﻤﻠﻮﻛ‪ 3‬د ﻛر*‪ 3‬ﻟﻪ پاسﻪ ﻛﻠﻤﻮ تﻪ ‪$‬ﻴر شئ او وگﻮرئ چ‪' 3‬ﻪ راز ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ‬ ‫دي؟‬ ‫ﻫغﻪ ﻧﻮم چ‪ 3‬ﻧﻪ شﻤ‪5‬رل ﻛﻴ‪8‬ي ﻣفرد او جﻤع ﻳ‪ 3‬ﻳﻮ '‪5‬ر وي‪ ،‬د جﻨس ﻧﻮم ورتﻪ واﻳﻲ‪ ،‬ﻟﻜﻪ‬ ‫پﻪ پﻮرتﻪ جﻤﻠﻮ ﻛ‪ 3‬سره زر‪ ،‬اوبﻪ‪ ،‬غﻨﻢ‪ ،‬جﻮار او ت‪5‬ﻞ‪.‬‬

‫‪٢٧‬‬

‫پ *تن‬

‫تاسﻮ پﻪ خپﻞ !ﻮﻟگﻲ ﻳا د *ﻮوﻧ‪%‬ﻲ پﻪ اﻧگ‪ 7‬ﻛ‪ 3‬داس‪ 3‬ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ پﻪ گﻮتﻪ ﻛﻮﻻى شئ چ‪ 3‬وﻧﻪ‬ ‫شﻤ‪5‬رل شﻲ؟‬ ‫‪ _۶‬جمع ن م‪:‬‬

‫د سرې ﻣﻴاشت‪ 3‬ﻣﻠﻲ !ﻮﻟﻨﻪ ﻟﻪ ب‪5‬ﻮزﻟﻮ ﻛﻮرﻧﻴﻮ سره ﻣرستﻪ ﻛﻮي‪.‬‬ ‫دا رﻣﻪ د باتﻮر کاکا ده‪.‬‬ ‫افغان وﻟس ﻟﻪ برﻣﻪ ډﻛﻪ ﻣخﻴﻨﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫دا ﻧﻮم پﻪ 'رگﻨده د ﻟفظ ﻟﻪ ﻣخ‪ 3‬ﻳﻮ ﻣفرد ﻧﻮم دى‪ ،‬خﻮ پﻪ ﻣعﻨا ﻛ‪ 3‬ﻳﻮه ډﻟﻪ ﻳا !ﻮﻟﻰ ﻧﻮﻣﻮي‬ ‫او جﻤع ﻧﻮم ورتﻪ واﻳﻲ‪ ،‬ﻟﻜﻪ ‪! :‬ﻮﻟﻨﻪ‪ ،‬وﻟس‪ ،‬رﻣﻪ او ﻧﻮر‪ .‬پﻪ پ‪+‬تﻮ ک‪ 3‬جﻤع ﻧﻮم د ډ‪4‬رو ډﻟﻮ پﻪ‬ ‫ﻟحاظ بﻴا ﻫﻢ جﻤع ک‪85‬ي‪ ،‬ﻟکﻪ ‪! :‬ﻮﻟﻨ‪ ،3‬وﻟسﻮﻧﻪ‪ ،‬رﻣ‪.3‬‬ ‫پ *تن‬

‫د زده ﻛﻮوﻧﻜﻮ ﻳﻮه ډﻟﻪ دې ﻟﻪ خپﻠﻮ شاوخﻮا شﻴاﻧﻮ 'خﻪ د جﻤع ﻧﻮم پﻴدا او ﻧﻮرو زده ﻛﻮوﻧﻜﻮ‬ ‫تﻪ دې ﻳ‪ 3‬وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫ﻧﻮم د شﻤ‪5‬ر ﻟﻪ ﻣخ‪ 3‬پﻪ دوه ډوﻟﻪ دى‪ ،‬ﻣفرد او جﻤع‪.‬‬ ‫‪ _١‬مفرد ن م‪:‬‬

‫پﻪ ﻻﻧدې جﻤﻠﻮ ﻛ‪ 3‬ﻫغﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ تﻪ پام وﻛ‪7‬ئ چ‪ 3‬ﻛر*ﻪ ترې ﻻﻧدې اﻳستﻞ شﻮې ده‪:‬‬ ‫دا ﻫﻠﻚ وﻟ‪$ 3‬اﻧتﻪ راغﻰ‪ ،‬ﻫغﻪ ﻧﻮر 'ﻪ شﻮل؟‬ ‫د دې باغ دا ﻳﻮه وﻧﻪ خرابﻪ ده‪ ،‬ﻫغﻪ ﻧﻮرې *‪ 3‬دي‪.‬‬

‫‪٢٨‬‬

‫د تﻮرې او ﻗﻠﻢ خاوﻧد‪ ،‬خﻮشحال خ"ﻚ د پ‪+‬تﻮ وتﻠﻰ شاعر او ادﻳب و‪.‬‬ ‫ﻣفرد ﻧﻮم ﻫغﻪ ﻧﻮم دى چ‪ 3‬د ﻳﻮې ډﻟ‪ 3‬پﻪ ﻳﻮ شخص ﻳا ﻳﻮ 'ﻴز دﻻﻟت وﻛ‪7‬ي‪ ،‬ﻟﻜﻪ پﻪ‬ ‫پﻮرتﻪ جﻤﻠﻮ ﻛ‪ 3‬ﻫﻠﻚ‪ ،‬باغ‪ ،‬وﻧﻪ‪ ،‬ﻗﻠﻢ‪ ،‬خاوﻧد‪ ،‬شاعر‪.‬‬ ‫‪ _٢‬جمع ن م‪:‬‬

‫ﻻﻧدې جﻤﻠ‪ 3‬وﻟﻮﻟئ او ﻫغﻮ ﻛﻠﻤﻮ تﻪ پام وﻛ‪7‬ئ چ‪ 3‬ﻛر*ﻪ ترې ﻻﻧدې اﻳستﻞ شﻮې ده‪:‬‬ ‫دا ﻫﻠﻜان 'ﻮك دي؟‬ ‫زﻣﻮږ د ﻛﻠﻲ باغﻮﻧﻪ خراب او وﻧ‪ 3‬ﻳﻲ !ﻮﻟ‪ 3‬وچ‪ 3‬شﻮي دي‪.‬‬ ‫د ﻣال او دوﻟت خاوﻧدان تﻞ ﻟﻪ ب‪5‬ﻮزﻟﻮ سره ﻣرستﻪ ﻛﻮي‪.‬‬ ‫پﻪ پﻮرتﻪ جﻤﻠﻮ ﻛ‪ 3‬ﻫﻠﻚ پﻪ ﻫﻠﻜاﻧﻮ‪ ،‬باغ پﻪ باغﻮﻧﻮ‪ ،‬وﻧﻪ پﻪ وﻧ‪ ،3‬خاوﻧد پﻪ خاوﻧدان او*تﻲ‬ ‫او د جﻤع حاﻟت ﻳ‪ 3‬ﻧﻴﻮﻟﻰ دى‪.‬‬ ‫پﻪ دې تﻮگﻪ وﻳﻠﻰ شﻮ‪ ،‬جﻤع ﻧﻮم ﻫغﻪ ﻧﻮم دى چ‪ 3‬د ﻳﻮې ډﻟ‪ 3‬ﻟﻪ ﻳﻮ 'خﻪ زﻳات اشخاص‬ ‫ﻳا شﻴان وﻧﻮﻣﻮي‪ ،‬ﻟﻜﻪ‪ :‬ﻫﻠﻜان‪ ،‬ﻧجﻮﻧ‪ ،3‬وﻧ‪ ،3‬ﻗﻠﻤﻮﻧﻪ او ﻧﻮر‪.‬‬ ‫پﻪ پ‪+‬تﻮ ک‪ 3‬د ﻣفرد ﻧﻮم جﻤع کﻮل ‪$‬اﻧتﻪ ﻗاعدې ﻟري‪ .‬ﻧارﻳﻨﻪ ﻧﻮم ‪$‬اﻧتﻪ او *‪%‬ﻴﻨﻪ ﻧﻮم ‪$‬اﻧتﻪ‬ ‫د خپﻠﻮ ﻗاعدو ﻟﻪ ﻣخ‪ 3‬جﻤع ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫پ *تن‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ دوه ﻛسﻴزو ډﻟﻮ ﻛ‪ 3‬ﻳﻮ تﻦ د ﻣفرد ﻧﻮم وواﻳﻲ او بﻞ دې ﻫغﻪ ﻧﻮم جﻤع ﻛ‪7‬ي‪.‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪_١ -۱‬‬ ‫زده کﻮوﻧکﻲ دې وواﻳﻲ چ‪ 3‬ﻛﻠﻤﻪ ﻟﻪ جﻤﻠ‪ 3‬سره 'ﻪ تﻮپﻴر ﻟري؟ 'ﻮ ﻣثاﻟﻮﻧﻪ دې‬ ‫‪٢٩‬‬

‫وړاﻧدې ک‪7‬ي‪.‬‬ ‫ﻧﻮم 'ﻪ راز ﻛﻠﻤﻪ ده؟ 'ﻮ ﻣثاﻟﻮﻧﻪ ﻳ‪ 3‬پﻪ !ﻮﻟگﻲ ک‪ 3‬وواﻳاست‪.‬‬ ‫د ﻧﻮم ډوﻟﻮﻧﻪ ﻛﻮم دي؟ ﻳﻮازې ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ ﻳ‪ 3‬واخﻠئ‪.‬‬ ‫‪_۲‬‬ ‫پﻪ ﻣتﻦ ﻛ‪ 3‬دا راغﻠ‪ 3‬ﻛﻠﻤ‪ : 3‬افاده‪ ،‬س‪7‬ﻳتﻮب‪ ،‬وچﻜاﻟﻲ‪ ،‬تﻮﻛﻰ‪ ،‬پﻮروړى‪ ،‬پت‪،‬‬ ‫تﻮپﻴر‪ ،‬چابﻚ‪ ،‬ﻣ‪75‬اﻧﻪ ﻣعﻨا او پﻪ ﻣﻨاسبﻮ جﻤﻠﻮ ﻛ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬وﻛاروئ‪.‬‬ ‫وگﻮرئ‪ ،‬پﻪ ﻣتﻦ ﻛ‪ 3‬د ﻛﻠﻤﻮ پﻪ پاى ﻛ‪ 3‬د (ى گاﻧﻮ) ﻛﻮﻣ‪ 3‬ب‪ 32‬راغﻠﻲ‪ ،‬وﻳ‪ 3‬ﻟﻴﻜئ‪.‬‬ ‫‪_۳‬‬ ‫د دې ﻻﻧدې ﻣفردو ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ جﻤع حاﻟت وﻟﻴﻜئ‪ :‬ﻛتاب‪ ،‬ﻫﻠﻚ‪ ،‬باغ‪ ،‬ﻗﻠﻢ‪ ،‬ﻧﻮم‪،‬‬ ‫ﻛﻠﻤﻪ‪.‬‬ ‫د خاصﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ ﻳﻮ 'ﻮ ب‪5‬ﻠگ‪ 3‬وواﻳئ‪.‬‬ ‫جﻨس ﻧﻮم 'ﻪ تﻪ واﻳﻲ؟ ب‪5‬ﻠگ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬وﻟﻴﻜئ‪.‬‬ ‫‪_۴‬‬ ‫د زده ﻛﻮوﻧﻜﻮ ﻳﻮه ډﻟﻪ دې ﻣفرد ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ وواﻳﻲ او بﻠﻪ ډﻟﻪ دې د ﻫغﻪ ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ د جﻤع‪3‬‬ ‫حاﻟت وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ دوو ډﻟﻮ وو‪4‬شﻞ شﻲ‪ ،‬ﻳﻮه ډﻟﻪ دې ﻟﻪ بﻠ‪' 3‬خﻪ د عام ﻧﻮم او د‬ ‫جﻨس ﻧﻮم پﻮ*تﻨ‪ 3‬وﻛ‪7‬ي او ﻫغﻪ بﻠﻪ ډﻟﻪ دې ﻫغﻪ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫ﻻﻧدې 'ﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ درﻛ‪7‬ل شﻮي‪ ،‬تاسﻮ وواﻳاست چ‪ 3‬ﻫغﻪ ﻛﻮم ډول ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ دي‪:‬‬ ‫جﻼل اباد‪ ،‬زرﻣﻴﻨﻪ‪ ،‬ﻣاﻟﻮچ‪* ،‬اﻳست‪! ،‬ﻮﻟﻨﻪ‪ ،‬ﻫﻠﻜان‪ ،‬پسرﻟﻰ‪ ،‬واوره‪ ،‬غﻨﻢ‪.‬‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ ﻛﻮر ﻛ‪ 3‬ﻳﻮ ﻣتﻦ وﻟﻴﻜﻲ او د پﻮرتﻪ ﻳادو شﻮو ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ !ﻮل ډوﻟﻮﻧﻪ دې پﻪ‬ ‫ﻛ‪ 3‬وﻛاروي او پﻪ ﻧ‪+‬ﻪ دې ﻛ‪7‬ي‪ .‬سبا دې ﻫغﻪ پﻪ !ﻮﻟگﻲ ﻛ‪ 3‬وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪٣٠‬‬

‫اووم ﻟﻮست‬

‫بﻠخ‪ ،‬د ﻣدﻧﻴت زاﻧگﻮ‬

‫‪ n‬بﻠخ تﻪ وﻟ‪ 3‬د ﻣدﻧﻴت زاﻧگﻮ واﻳﻲ؟‬ ‫بﻠخ ﻳا بخدي زﻣﻮږ د ﻫ‪5‬ﻮاد ﻳﻮ ﻟرغﻮﻧﻰ *ار دى‪ .‬بﻠخ د ﻫ‪5‬ﻮاد پﻪ شﻤال ک‪ 3‬د‬ ‫أﻣﻮ د سﻴﻨد تر 'ﻨگ پروت دى‪ ،‬ﻟﻪ ډ‪4‬رو سﻤسﻮرو او حاصﻞ خ‪5‬زو وﻻﻳتﻮﻧﻮ 'خﻪ‬ ‫گ‪2‬ﻞ ﻛﻴ‪8‬ي‪ .‬بﻠخ پﻪ تارﻳخﻮﻧﻮ ﻛ‪ 3‬پﻪ ډ‪4‬ر وﻳاړ او *ﻪ ﻧﻮم ﻳاد شﻮى‪ ،‬ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ ورتﻪ‬ ‫ام اﻟبﻼد (د *اروﻧﻮ ﻣﻮر) وﻳﻞ شﻮى دى‪ .‬بﻠخ د ﻣ‪75‬ﻧﻴﻮ خاوره وه‪ .‬رستﻢ ﻟﻪ ﻫﻤدې‬ ‫‪$‬اﻳﻪ پﻮرتﻪ شﻮى دى چ‪ 3‬د فردوسﻲ پﻪ شﻬﻨاﻣﻪ ﻛ‪ 3‬د دې سﻴﻤﻮ اتﻞ و‪ .‬ارﻳاﻳان د‬ ‫خپﻞ ﻣدﻧﻴت پﻪ ﻟﻮﻣ‪7‬ي پ‪7‬او ﻛ‪ 3‬دې ‪$‬اى تﻪ رارسﻴدﻟﻲ او دﻟتﻪ ﻣﻴشت شﻮي دي‬ ‫(‪٢٨٠٠‬ق‪ .‬م‪ .).‬د بﻠخ تارﻳخﻲ *ار د ﻫ‪5‬ﻮاد ت‪5‬ر وﻳاړ را پﻪ زړه ﻛﻮي‪.‬‬ ‫‪ n‬ستاسﻮ پﻪ اﻧد بﻪ بﻠخ 'ﻮﻣره تارﻳخﻲ ﻣخﻴﻨﻪ وﻟري؟‬ ‫‪٣١‬‬

‫بﻠخ پﻪ ‪$‬ﻴﻨﻮ ﻟﻴﻜﻨﻮ ﻛ‪ 3‬پﻪ (باخترﻳش) ﻳادشﻮى دى‪ .‬د تارﻳخ پﻪ ډ‪4‬رو پا‪1‬ﻮ ﻛ‪ 3‬بﻠخ د‬ ‫ام اﻟبﻼد‪ ،‬ﻳعﻨ‪ 3‬د ارﻳاﻧا او افغاﻧستان ﻟﻮﻣ‪7‬ﻧﻰ !ا!ﻮبﻰ او د *ﻜﻠﻮ او ﻟﻮړو بﻴرغﻮﻧﻮ د *ار پﻪ ﻧﻮم‬ ‫ﻳاد شﻮى دى‪ .‬د بﻠخ تارﻳخﻲ ﻣخﻴﻨﻪ ﻟﻪ ﻣﻴﻼد 'خﻪ دﻣخﻪ 'ﻪ ﻧا'ﻪ دوه زره اتﻪ سﻮه ﻛاﻟﻮ تﻪ‬ ‫رسﻴ‪8‬ي‪.‬‬ ‫د بﻠخ ﻳا بخدي ﻛﻼ د وارا (ارگ) پﻪ ﻧاﻣﻪ ﻫﻢ ﻳاده شﻮې ده‪ .‬دا ‪$‬اى د ارﻳاﻧا ﻟﻮﻣ‪7‬ﻧﻰ‬ ‫استﻮگﻨ‪%‬ﻰ او پﻼزﻣ‪5‬ﻨﻪ وه‪ .‬دا پﻼزﻣ‪5‬ﻨﻪ ﻟﻮﻣ‪7‬ﻧﻰ !ا!ﻮبﻰ و چ‪ 3‬ارﻳاﻳﻲ پاچا‪ ،‬ﻳﻤا د ﻫغ‪ 3‬بﻨس＀‬ ‫اﻳ‪+‬ﻰ و‪ .‬وارا د خﻮﻧدي اوس‪5‬دو ‪$‬اى ﻣعﻨا ﻟري چ‪ 3‬بﻴا وروستﻪ د ﻛﻮر‪ ،‬ﻣا‪ 91‬او ﻣعبد پﻪ‬ ‫ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ ﻫﻢ ﻛارول شﻮې ده‪.‬‬ ‫د ارﻳاﻧا داﻳرة اﻟﻤعارف د ﻟﻴﻜﻨ‪ 3‬ﻟﻪ ﻣخ‪ 3‬ﻫغﻪ خراب‪ 3‬چ‪ 3‬د بﻠخ د شاوخﻮا پﻪ 'ﻮ ﻛﻴﻠﻮﻣترۍ‬ ‫ﻛ‪ 3‬ﻟﻴدل ﻛﻴ‪8‬ي‪ ،‬د دغﻪ ‪$‬اى دبدبﻪ او تارﻳخﻲ عظﻤت پﻪ سترگﻮ ﻛ‪ 3‬ﻣجسﻤﻮي‪ .‬د ﻫغ‪ 3‬ﻟﻪ‬ ‫پاتﻪ شﻮﻧﻮ او اثارو 'خﻪ د بﻠخ باﻻحصار‪ ،‬د باﻻحصار د ﻣدخﻞ برج عﻴاران‪ ،‬ﻳﻮ پﻨ‪ 6‬او ﻟﻮى‬ ‫دﻳﻮال‪ ،‬ﻟﻮى ﻣﻨاروﻧﻪ او د خاورو ﻳﻮه غ"ﻪ غﻮﻧ‪6‬ۍ د ﻳادوﻧ‪ 3‬وړ دي‪ .‬د بﻠخ ﻧﻬﻪ گﻮﻧبدي جﻮﻣات‬ ‫پﻪ بﻠخ ﻛ‪ 3‬پروت دى او د ‪$‬ﻴﻨﻮ '‪75‬وﻧﻜﻮ پﻪ وﻳﻨا د افغاﻧستان اسﻼﻣﻲ ابداتﻮ ډ‪4‬ره پخﻮاﻧ‪ 9‬ابده‬ ‫گ‪2‬ﻞ ﻛﻴ‪8‬ي او پﻪ اتﻤ‪ 3‬پ‪75‬ۍ پﻮرې ﻳ‪ 3‬ت‪7‬ي‪.‬‬ ‫اوسﻨﻰ بﻠخ چ‪ 3‬ﻣزار شرﻳف ﻳ‪ 3‬وﻻﻳتﻲ ﻣرﻛز دى‪ ،‬پخﻮاﻧﻲ بﻠخ تﻪ ﻧژدې ودان شﻮى دى‪.‬‬ ‫د بﻠخ پخﻮاﻧﻲ ﻳادگاروﻧﻪ زﻳاتره د بﻠخ پﻪ وﻟسﻮاﻟ‪ 9‬ﻛ‪ 3‬تر سترگﻮ ﻛ‪85‬ي‪ .‬خﻠﻚ ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ عﻠﻢ او‬ ‫پﻮﻫ‪ 3‬سره ﻣﻴﻨﻪ ﻟري‪ .‬زﻳاتره پخﻮاﻧﻲ پﻮﻫان‪ ،‬عارفان او شاعران پﻪ دې ﻟرغﻮﻧﻲ وﻻﻳت ﻛ‪ 3‬ت‪5‬ر‬ ‫شﻮي دي‪.‬‬ ‫عﻠﻲ ﻛرم اهلل وجﻬﻪ ﻣﻨسﻮبﻪ روضﻪ ﻫﻢ د ﻣزار شرﻳف پﻪ *ار ﻛ‪ 3‬ﻣﻮجﻮده ده‪ .‬دا *ﻜﻠ‪ 3‬او‬ ‫ﻟﻪ شان او شﻮﻛتﻪ ډﻛﻪ ﻣﻘبره د ﻫرات د تﻴﻤﻮرﻳاﻧﻮ د وخت ﻟﻪ شاﻫﻜاروﻧﻮ 'خﻪ شﻤ‪5‬رل ﻛﻴ‪8‬ي‪.‬‬ ‫دا روضﻪ د ﻣزار شرﻳف د *ار د پرﻣختﻴا ﻻﻣﻞ شﻮه‪ ،‬خﻮ د ام اﻟبﻼد بﻠخ ﻟﻪ *ار 'خﻪ اوس‬ ‫ﻟﻪ ‪$‬ﻴﻨﻮ ﻛﻨ‪6‬واﻟﻮ او د ﻛﻼ ﻟﻪ خرابﻴﻮ پرتﻪ ﻧﻮر 'ﻪ ﻧﻪ دي پات‪.3‬‬ ‫د ﻣﻮﻻﻧا جﻼل اﻟدﻳﻦ ﻣحﻤد بﻠخﻲ‪ ،‬ﻧاصر خسرو بﻠخﻲ‪ ،‬رابعﻪ بﻠخﻲ‪ ،‬ابﻦ سﻴﻨا بﻠخﻲ‬ ‫او ﻧﻮرو د زﻳ‪48‬دو !ا!ﻮبﻰ د بﻠخ ﻟرغﻮﻧﻰ وﻻﻳت دى‪.‬‬ ‫‪٣٢‬‬

‫د بﻠخ پﻪ وﻻﻳت ﻛ‪ 3‬ﻣعارف پر ﻣختﻠﻠﻰ دى‪ .‬پﻪ ﻫرې وﻟسﻮاﻟ‪ 9‬ﻛ‪ 3‬د ﻫﻠﻜاﻧﻮ او ﻧجﻮﻧﻮ‬ ‫*ﻮوﻧ‪%‬ﻲ شتﻪ او زﻳات شﻤ‪5‬ر زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ ورتﻪ ‪$‬ﻲ را‪$‬ﻲ‪ .‬ﻳﻮ پﻮﻫﻨتﻮن ﻫﻢ ﻟري چ‪ 3‬د بﻠخ‬ ‫پﻮﻫﻨتﻮن پﻪ ﻧاﻣﻪ ﻳادﻳ‪8‬ي‪.‬‬

‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪6‬ﻳز‪:‬‬ ‫بﻠخ د افغاﻧستان ﻟرغﻮﻧﻰ *ار دى‪ .‬ډ‪4‬ر ب‪6‬اى ﻣدﻧﻴت ﻳ‪ 3‬درﻟﻮد‪ .‬تارﻳخﻲ ﻣخﻴﻨﻪ‬ ‫ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ ﻣﻴﻼد 'خﻪ دﻣخﻪ تر (‪ ٢٨٠٠‬ق‪.‬م) ﻛﻠﻮﻧﻮ پﻮرې رس‪85‬ي‪ .‬بﻠخ ﻫغﻮﻣره *اﻳستﻪ‬ ‫*ار و چ‪ 3‬د *اروﻧﻮ د ﻣﻮر ﻳا ام اﻟبﻼد پﻪ ﻧاﻣﻪ ﻳ‪ 3‬شﻬرت درﻟﻮد‪ .‬د بﻠخ پخﻮاﻧﻰ *ار‬ ‫پﻪ ‪$‬ﻴﻨﻮ ﻟﻴﻜﻨﻮ ﻛ‪ 3‬د (باخترﻳش) پﻪ ﻧاﻣﻪ ﻳاد شﻮى دى‪ .‬د تارﻳخ پﻪ ډ‪4‬رو پا‪1‬ﻮ ﻛ‪ 3‬بﻠخ‬ ‫د ام اﻟبﻼد‪ ،‬ﻳعﻨ‪ 3‬د ارﻳاﻧا او افغاﻧستان ﻟﻮﻣ‪7‬ﻧﻰ !ا!ﻮبﻰ او د *ﻜﻠﻮ او ﻟﻮړو بﻴرغﻮﻧﻮ د‬ ‫*ار پﻪ ﻧﻮم ﻳاد شﻮى دى‪ .‬ﻫغﻪ خراب‪ 3‬چ‪ 3‬د بﻠخ د شاوخﻮا پﻪ 'ﻮ ﻛﻴﻠﻮﻣترۍ ﻛ‪3‬‬ ‫ﻟﻴدل ﻛﻴ‪8‬ي‪ ،‬ددغﻪ ‪$‬اى دبدبﻪ او تارﻳخﻲ عظﻤت پﻪ سترگﻮ ﻛ‪ 3‬ﻣجسﻤﻮي‪ .‬د بﻠخ‬ ‫ﻧﻬﻪ گﻮﻧبدى جﻮﻣات پﻪ بﻠخ ﻛ‪ 3‬پروت دى او د ‪$‬ﻴﻨﻮ '‪75‬وﻧﻜﻮ پﻪ وﻳﻨا د افغاﻧستان‬ ‫اسﻼﻣﻲ أبداتﻮ ډ‪4‬ره پخﻮاﻧ‪ 9‬أبده گ‪2‬ﻞ ﻛﻴ‪8‬ي او ﻟﻪ اتﻤ‪ 3‬پ‪75‬ۍ سره ت‪7‬او ﻟري‪.‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ -۱‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ پﻮرتﻪ ﻟﻮست ﻛ‪:3‬‬ ‫خاص ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ پﻴدا ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫ﻣترادف‪ 3‬ﻛﻠﻤ‪ 3‬دې وﻟ"ﻮي‪.‬‬ ‫د (ى گاﻧﻮ) ﻣختﻠف ډوﻟﻮﻧﻪ دې پﻪ ﻧ‪+‬ﻪ ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫د بﻠخ د ﻧﻮﻣﻴاﻟﻴﻮ پﻮﻫاﻧﻮ‪ ،‬ﻟﻴﻜﻮاﻟﻮ او شاعراﻧﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ دې واخﻠﻲ‪.‬‬ ‫‪٣٣‬‬

‫‪ -۲‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻻﻧدې پﻮ*تﻨﻮ تﻪ ‪$‬ﻮابﻮﻧﻪ وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫د بﻠخ ﻳا بخدي ﻛﻼ پﻪ ﻛﻮم ﻧﻮم ﻳاده شﻮې ده؟‬ ‫بﻠخ تﻪ وﻟ‪ 3‬د *اروﻧﻮ ﻣﻮر ﻳا ام اﻟبﻼد وﻳﻞ ﻛ‪5‬ده؟‬ ‫د أرﻳاﻧا ﻟﻮﻣ‪7‬ﻧﻰ !ا!ﻮبﻰ ﻛﻮم ‪$‬اى دى؟‬ ‫د ﻟرغﻮﻧﻲ بﻠخ ب‪5‬ﻼب‪5‬ﻞ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ ﻛﻮم دي؟‬ ‫ستاسﻮ پﻪ اﻧد بﻪ بﻠخ 'ﻮﻣره تارﻳخﻲ ﻣخﻴﻨﻪ وﻟري؟‬ ‫عﻠﻲ ﻛرم اهلل وجﻬﻪ تﻪ ﻣﻨسﻮبﻪ روضﻪ چ‪5‬رتﻪ واﻗع ده؟‬ ‫‪ -۳‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د ﻻﻧدې جﻤﻠﻮ خاﻟﻲ ‪$‬اﻳﻮﻧﻪ پﻪ پﻨسﻞ ډك ﻛ‪7‬ي‪:‬‬ ‫د بﻠخ ﻧﻬﻪ گﻮﻧبدي جﻮﻣات ‪ .................‬پروت دى‪.‬‬ ‫د افغاﻧستان د اسﻼﻣﻲ أبداتﻮ ډ‪4‬ره پخﻮاﻧ‪ 9‬أبده د ‪ ...................‬ﻳادﻳ‪8‬ي‪.‬‬ ‫د بﻠخ ﻧﻬﻪ گﻮﻧبدي جﻮﻣات پﻪ ‪ ....................‬پ‪75‬ۍ پﻮرې اړه ﻟري‪.‬‬ ‫اوسﻨﻰ بﻠخ د ﻫ‪5‬ﻮاد پﻪ ‪ ..................‬ﻛ‪ 3‬د ‪ .... ..................‬پروت دى‪.‬‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د بﻠخ د ﻟرغﻮﻧتﻴا او د افغاﻧستان پﻪ تارﻳخ ﻛ‪ 3‬د ﻫغﻪ د ارز*ت او اﻫﻤﻴت‬ ‫پﻪ ﻫﻜﻠﻪ 'ﻮ ﻟﻨ‪6‬ې جﻤﻠ‪ 3‬وﻟﻴﻜﻲ او بﻴا دې پﻪ دې ﻟﻴﻜﻨﻪ ﻛ‪ 3‬ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ او د (ى گاﻧﻮ) ب‪5‬ﻼ ب‪5‬ﻞ‬ ‫ډوﻟﻮﻧﻪ و*ﻴﻲ‪.‬‬

‫ﻧ‪5‬ﻜﻪ خبره وﻛ‪7‬ه چ‪ 3‬پﻪ ﻫغ‪ 3‬باﻧدې وپ‪5‬ژﻧدل ش‪ 3‬او ﻧﻴﻚ ﻛار وﻛ‪7‬ه‬ ‫چ‪ 3‬د ﻧ‪5‬ﻜاﻧﻮ پﻪ ډﻟﻪ ﻛ‪ 3‬وشﻤ‪5‬رل ش‪.3‬‬ ‫حضرت عﻠﻲ ﻛرم اهلل وجﻬﻪ‬

‫‪٣٤‬‬

‫اتﻢ ﻟﻮست‬

‫وﻟسﻲ ادبﻴات‪ ،‬ﻟﻨ‪6‬ۍ‬

‫‪ n‬وﻟسﻲ ادبﻴات ﻳا شفاﻫﻲ ادبﻴات 'ﻪ تﻪ واﻳﻲ؟‬ ‫وﻟسﻲ ادبﻴات د وﻟسﻲ پﻮﻫ‪ 3‬او ﻳا وﻟسﻲ زده ﻛ‪7‬ې برخﻪ ده‪ .‬د وﻟسﻲ پﻮﻫ‪ 3‬ﻟﻤﻦ‬ ‫خﻮرا پراخﻪ ده او د ﻳﻮ وﻟس دودوﻧﻪ‪ ،‬عادتﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻛرﻧﻪ‪ ،‬پﻮ*اك‪ ،‬خصﻮصﻴات‪ ،‬ﻛﻴس‪،3‬‬ ‫سﻨدرې او داس‪ 3‬ﻧﻮر شﻴان پﻜ‪ 3‬شاﻣﻞ دي‪ .‬وﻟسﻲ ادب د !ﻮﻟﻨ‪ 3‬د ادب ﻫغﻪ برخﻪ‬ ‫ده‪ ،‬چ‪ 3‬د خﻠﻜﻮ پﻪ ژبﻪ جاري وي‪ ،‬ﻟﻪ ﻳﻮې خﻮﻟ‪ 3‬ﻧﻪ بﻠ‪ 3‬تﻪ ﻟﻴ‪8‬دول شﻮي او ﻟﻮﻣ‪7‬ى‬ ‫جﻮړووﻧﻜﻰ ﻳ‪ 3‬ﻣعﻠﻮم ﻧﻪ وي‪.‬‬ ‫ﻣﻮسﻰ خان او گﻞ ﻣﻜ‪ 9‬پﻪ '‪5‬ر ﻛﻮﻣﻪ‬ ‫‪ n‬تاسﻮ تر اوسﻪ د ادم خان او درخاﻧ‪ 9‬ﻳا د‬ ‫ٰ‬ ‫ﻛﻴسﻪ اور‪4‬دﻟ‪ 3‬ده؟‬ ‫‪ n‬واﻳﻲ چ‪ 3‬وﻟسﻲ ادبﻴات د ﻳﻮ وﻟس د ژوﻧد ﻫﻴﻨداره ده‪' ،‬ﻨگﻪ؟‬ ‫‪٣٥‬‬

‫ولسﻲ ادبﻴات‬

‫وﻟسﻲ ﻳا شفاﻫﻲ ادبﻴات د وﻟسﻲ پﻮﻫ‪ 3‬ﻳا د وﻟسﻲ زده ک‪7‬ې *ﻪ 'ر‪-‬ﻨدوﻳﻲ کﻮي‪.‬‬ ‫د وﻟسﻲ ادب پﻪ 'ﻨگ ﻛ‪ 3‬ﻟﻴﻜﻠﻰ ادب پروت دى‪ .‬ﻟﻴﻜﻠﻰ ادب پﻪ ﻳﻮ ‪$‬اﻧگ‪7‬ي شاعر ﻳا‬ ‫ﻟﻴکﻮال پﻮرې اړه ﻟري‪ .‬ﻣؤﻟف ﻳ‪ 3‬ﻣعﻠﻮم‪ ،‬ﻧﻮم ﻳ‪ 3‬خﻮﻧدي او حﻖ ﻳ‪ 3‬ساتﻠﻰ او ﻣحفﻮظ دى‪.‬‬ ‫د وﻟسﻲ اثر ﻟﻴﻜﻮال ﻛﻪ 'ﻪ ﻫﻢ ﻟﻮﻣ‪7‬ى ﻳﻮشخص وي‪ ،‬خﻮ وروستﻪ د ﻫغﻪ ﻧﻮم ﻫ‪5‬رﻳ‪8‬ي او اثر‬ ‫ﻳ‪ 3‬د !ﻮل وﻟس د ژب‪ 3‬ﻣال گر‪$‬ﻲ‪.‬‬ ‫د وﻟسﻲ ادب او ﻟﻴﻜﻠﻲ ادب تر ﻣﻨ‪ #‬ﻳﻮ بﻞ ﻣﻬﻢ تﻮپﻴر دادى چ‪ 3‬پﻪ ﻟﻴﻜﻠﻲ ادب ﻛ‪ 3‬ﻳﻮ‬ ‫ﻟﻴﻜﻮال ﻛﻮ*) ﻛﻮي پﻪ ﻣعﻴاري او ﻧسبتا ً ﻣﻨﻞ شﻮې اﻣﻼء او اﻧشاء ﻳﻮ شﻰ وﻟﻴﻜﻲ‪ ،‬خﻮ وﻟسﻲ‬ ‫ادب ﻟﻪ دغﻪ ﻗﻴد او شرط 'خﻪ وتﻠﻰ دى او خپﻠﻪ ﻟﻬجﻮي ‪$‬اﻧگ‪7‬تﻴا ساتﻲ‪ .‬پﻪ بﻞ عبارت د‬ ‫وﻟسﻲ ادب ژبﻪ د ﻟﻴﻜﻠﻲ ادب ﻟپاره د خاﻣﻮ ﻣﻮادو حﻴثﻴت ﻟري‪ .‬ﻳﻮ ﻟﻴﻜﻮال ﻟﻪ وﻟسﻲ ژب‪ 3‬او‬ ‫ادب 'خﻪ ﻫﻢ خام ﻣﻮاد اخﻠﻲ او ﻫغﻪ پﻪ ﻟﻴﻜﻠﻲ ادب ﻛ‪ 3‬پخﻮي‪.‬‬ ‫پ‪+‬تﻮ وﻟسﻲ ادب د 'رﻧگﻮاﻟﻲ او ډول ﻟﻪ ﻣخ‪ 3‬ز*ت ډ‪4‬ر ډوﻟﻮﻧﻪ ﻟري‪ .‬پﻪ ﻫره سﻴﻤﻪ او ﻫر‬ ‫خ‪5‬ﻞ ﻛ‪ 3‬تﻘرﻳباً خاص ډول سﻨدرې پﻴداﻛ‪5‬داى شﻲ‪ .‬ﻣﻮږ دﻟتﻪ د ﻫغﻮى ﻟﻪ ډﻟ‪' 3‬خﻪ ﻳﻮازې‬ ‫پﻪ ﻟﻨ‪6‬ﻳﻮ خبرې ﻛﻮو‪:‬‬ ‫لنـ‪6‬ۍ‬

‫ﻟﻨ‪6‬ۍ د پ‪+‬تﻮ د وﻟسﻲ ادب ﻳﻮه بﻴسارې ب‪6‬اﻳﻪ پاﻧگﻪ ده‪ .‬زﻣﻮږ د !ﻮﻟﻨ‪ 3‬د ژوﻧد او فﻜر‬ ‫داس‪ 3‬خﻮا ﻧشتﻪ چ‪ 3‬پﻪ ﻟﻨ‪6‬ﻳﻮ ﻛ‪ 3‬غبرگﻪ شﻮې ﻧﻪ وي‪ .‬ﻣﻴﻨﻪ‪* ،‬ﻜﻼ‪ ،‬وصال‪ ،‬ب‪5‬ﻠتﻮن‪ ،‬خﻮ*ﻲ‪،‬‬ ‫خﻮاشﻴﻨﻲ‪ ،‬ت‪5‬رى‪ ،‬عداﻟت‪ ،‬سر*ﻨدﻧﻪ‪ ،‬ﻫ‪5‬ﻮادپاﻟﻨﻪ او داس‪ 3‬ﻧﻮر پﻪ ﻟﻨ‪6‬ﻳﻮ ﻛ‪$ 3‬اى شﻮي دي‪.‬‬ ‫ﻟﻨ‪6‬ۍ چ‪ 3‬د !پ‪ ،3‬ﻣسرۍ او !ﻴﻜ‪ 9‬پﻪ ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ ﻫﻢ ﻳادﻳ‪8‬ي‪ ،‬د پ‪+‬تﻨﻮ پﻪ ﻫره سﻴﻤﻪ‪ ،‬ﻫر ﻛﻠﻲ او‬ ‫ﻛﻮر ﻛ‪ 3‬د وﻟسﻲ ادب ﻳﻮه ﻣﻬﻤﻪ برخﻪ ده‪ .‬پﻪ ﻫره سﻴﻤﻪ ﻛ‪ 3‬پﻪ خاصﻮ غ‪8‬وﻧﻮ او !اﻛﻠﻲ ډول‬ ‫وﻳﻞ ﻛﻴ‪8‬ي‪.‬‬ ‫ﻟﻨ‪6‬ۍ د وﻟسﻲ ادب ﻳﻮه برخﻪ ده‪ .‬جﻮړووﻧﻜﻲ ﻳ‪ 3‬ﻣعﻠﻮم ﻧﻪ وي او د !ﻮل وﻟس ﻣال گ‪2‬ﻞ‬ ‫ﻛ‪85‬ي‪ .‬پﻪ دې ترتﻴب ﻛﻪ ﻟﻨ‪6‬ۍ واورو‪ ،‬ﻧﻮ باﻳد د جﻮړووﻧﻜﻲ د ﻧﻮم فﻜر ﻳ‪ 3‬راسره پﻴدا ﻧﻪ شﻲ‪،‬‬ ‫‪٣٦‬‬

‫خﻮ دوﻣره پﻮﻫ‪5‬داى شﻮ چ‪ 3‬دا ﻟﻨ‪6‬ۍ د ﻳﻮ ﻧارﻳﻨﻪ د زړه اواز دى‪ ،‬ﻛﻪ د ﻳﻮې *‪.3%‬‬ ‫ﻟﻨ‪6‬ۍ او ﻣتﻠﻮﻧﻪ د !ﻮﻟﻨ‪ 3‬گ‪ 6‬ﻣال دى او شعر او شاعري د ﻳﻮ شاعرخپﻞ ﻣال‪.‬‬ ‫پ‪+‬تﻮ ﻟﻨ‪6‬ۍ دوﻣره ستره ز‪4‬رﻣﻪ ﻟري چ‪ 3‬د ﻧ‪7‬ۍ پﻪ بﻠﻪ ژبﻪ ﻛ‪ 3‬بﻪ سارى وﻧﻪ ﻟري‪ .‬ﻛﻪ 'ﻪ‬ ‫ﻫﻢ تر اوسﻪ پﻪ زرگﻮﻧﻮ ﻟﻨ‪6‬ۍ را!ﻮﻟ‪ 3‬شﻮي دي‪ ،‬خﻮ بشپ‪ 7‬باور دا دى چ‪ 3‬پﻪ وﻟس ﻛ‪ 3‬د ﻫغﻮ‬ ‫شﻤ‪5‬ر پﻪ سﻠ‪/‬ﻮﻧﻮ زره دى‪.‬‬ ‫ﻟﻨ‪6‬ۍ د جﻮړ*ت ﻟﻪ ﻣخ‪ 3‬دوه ﻣسرۍ ﻟري‪ .‬ﻟﻮﻣ‪7‬ۍ ﻣسرۍ ﻳ‪ 3‬ﻧﻬﻪ او دوﻳﻤﻪ ﻳ‪ 3‬دﻳارﻟس‬ ‫س‪5‬ﻼبﻪ ﻳا 'پ‪ 3‬وي‪.‬‬ ‫د پ‪+‬تﻮ پﻪ وﻟسﻲ ادب‪ ،‬پﻪ ت‪5‬ره بﻴا پﻪ ﻟﻨ‪6‬ﻳﻮ ﻛ‪ 3‬د *‪%‬ﻮ وﻧ‪6‬ه ډ‪4‬ره زﻳاتﻪ ده‪ .‬ﻫﻤدغﻪ ﻟﻨ‪6‬ۍ‬ ‫دي چ‪ 3‬د وﻳروﻧﻮ‪ ،‬ودوﻧﻮ او د غﻢ او خﻮ*ﻴﻮ پﻪ وختﻮﻧﻮﻛ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬واﻳﻲ‪ .‬د ﻟﻨ‪6‬ﻳﻮ جﻮړووﻧﻜﻲ ﻫﻢ‬ ‫زﻳاتره *‪ 3%‬دي‪ .‬زﻳات شﻤ‪5‬ر ﻟﻨ‪6‬ۍ د ﻫغﻮى د زړوﻧﻮ د ژورو تاثراتﻮ‪ ،‬خﻮاشﻴﻨﻴﻮ او خپگاﻧﻮﻧﻮ‬ ‫اﻧعﻜاس ﻛﻮي‪ .‬دا ﻟﻨ‪6‬ۍ د ﻫغﻮى د زړوﻧﻮ اواز دى‪ ،‬د ﻫغﻮى د دردﻣﻨد زړه ‪$‬گ‪5‬روى دى او‬ ‫د ﻫغﻮى د غﻤ‪%‬پﻠ‪ 3‬سﻴﻨ‪ 3‬أه دى‪.‬‬ ‫دﻟتﻪ د ﻟﻨ‪6‬ﻳﻮ ﻳﻮ 'ﻮ ب‪5‬ﻠگ‪ 3‬وگﻮرئ‪:‬‬

‫د ﻧتﻜ‪ 9‬ﻻل بﻪ پرې خﻴرات ﻛ‪7‬م‬ ‫ﻛﻪ ﻣ‪ 3‬اشﻨا پﻪ د*ﻤﻦ ﻣات ﻛ‪7‬ل سﻨگروﻧﻪ‬ ‫***‬ ‫زﻣا د زړه صدف دې ﻣات ﻛ‪7‬‬ ‫‪$‬ﻜﻪ تر سترگﻮ ﻣرغﻠرې تﻮﻳﻮﻣﻪ‬ ‫***‬ ‫ﻟﻪ ﻣاﻧﻪ وﻟ‪ 3‬ﻣرور ﻳ‪3‬‬ ‫ﻛﻢ عﻘﻠﻪ ﻳاره پﻪ پردي اختﻴار ﻛ‪ 3‬ﻳﻤﻪ‬ ‫***‬ ‫گرﻳﻮان ﻣ‪! 3‬ﻮل پﻪ او*ﻜﻮ ﻟﻮﻧد دى‬ ‫ﻣا د جاﻧان ﻟﻪ غﻤﻪ ډ‪4‬ر ژړﻟﻲ دﻳﻨﻪ‬ ‫‪٣٧‬‬

‫سترگ‪ 3‬بﻪ وﻟ‪ 3‬او*ﻜ‪ 3‬ﻧﻪ ﻛ‪7‬ي‬ ‫چ‪ 3‬پﻪ ﻣﻮسﻢ د خﻮشحاﻟ‪ 9‬راغﻠﻞ غﻤﻮﻧﻪ‬ ‫***‬ ‫تر تﻮرﻳاﻟﻲ ﻣﻴﻦ بﻪ جار شﻢ‬ ‫چ‪ 3‬د غﻠﻴﻢ پﻪ وﻳﻨﻮ سره ﻛاﻧدي ﻻسﻮﻧﻪ‬ ‫***‬ ‫پﻪ ﻧاﻣﻮس ﻧﻨگ پﻪ وطﻦ جﻨگ دى‬ ‫د وطﻦ جﻨگ تﻪ پﻪ غﻮر‪$‬ﻨگ ور‪$‬ﻪ ﻣﻴﻨﻪ‬ ‫'پـه‬

‫پﻮرتﻪ ﻣﻮ د ﻟﻨ‪6‬ۍ پﻪ جﻮړ*ت ﻛ‪' 3‬پ‪ 3‬ﻳا ﻫجا او سﻴﻼب ﻳاد ﻛ‪7‬ل‪ ،‬دﻟتﻪ ﻳ‪ 3‬پﻪ ﻟﻨ‪6‬ه تﻮ‪-‬ﻪ‬ ‫درپ‪5‬ژﻧﻮ‪.‬‬ ‫'پﻪ‪ ،‬ﻫغﻪ ژبﻨﻰ واحد دى چ‪ 3‬ﻳا ﻳﻮ خپﻠﻮاك (‪ )vowel‬غ‪8‬ﻳ‪ 8‬تﻮری وي او ﻳا ﻟﻪ ﻳﻮ‬ ‫خپﻠﻮاك او ﻳﻮ ﻳا'ﻮ ب‪5‬ﻮاﻛﻮ (‪ )consonant‬تﻮرو 'خﻪ جﻮړه او پﻪ ﻳﻮ‪$‬اﻳﻲ ډول ﻟﻪ خﻮﻟ‪3‬‬ ‫راو‪$‬ﻲ‪ ،‬ﻟﻜﻪ ابا‪ ،‬چ‪ 3‬دوه 'پ‪ 3‬ﻟري‪ .‬ﻟﻮﻣ‪7‬ۍ ﻳ‪ 3‬ﻳﻮه 'پﻪ او ﻳﻮ خپﻠﻮاك دى او دوﻳﻤﻪ 'پﻪ‬ ‫ﻳ‪( 3‬با) ده‪ ،‬چ‪ 3‬ﻟﻪ ﻳﻮ بﻴﻮاك تﻮري او ﻳﻮ خپﻠﻮاك تﻮري 'خﻪ جﻮړه شﻮې 'پﻪ ده چ‪ 3‬دواړه‬ ‫پﻪ گ‪6‬ه ﻳﻮه ﻛﻠﻤﻪ جﻮړوي‪.‬‬ ‫'پﻪ‬ ‫ﻟﻮﻣ‪7‬ۍ‬ ‫ﻣسره‬ ‫دوﻳـــﻤﻪ‬ ‫ﻣسره‬

‫‪١‬‬

‫‪٢‬‬

‫‪٣‬‬

‫‪٤‬‬

‫‪٥‬‬

‫‪٦‬‬

‫‪٧‬‬

‫‪٨‬‬

‫‪٩‬‬

‫ﻛﻪ‬

‫پﻪ‬

‫ﻣﻰ‬

‫وﻧد‬

‫ﻛ‪3‬‬

‫ش‬

‫ﻫﻴد‬

‫ﻧﻪ‬

‫شﻮې‬

‫خداى‬

‫ږو‬

‫ﻻ‬

‫ﻟﻪ‬

‫ﻳﻪ‬

‫ب‪3‬‬

‫ﻧﻦ‬

‫گ‪9‬‬

‫تﻪ‬

‫‪١٠‬‬

‫دې‬

‫‪١١‬‬

‫سا‬

‫‪١٢‬‬

‫تﻲ‬

‫‪١٣‬‬

‫ﻧﻪ‬

‫‪٣٨‬‬

‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪6‬ﻳز‪:‬‬ ‫پ‪+‬تﻮ ډ‪4‬ر پراخ وﻟسﻲ ادبﻴات ﻟري‪ .‬دغﻪ وﻟسﻲ ادب چ‪ 3‬ﻟﻪ ﻟﻴﻜﻨﻲ ﻳا تحرﻳري‬ ‫ادب سره تﻮپﻴر ﻟري‪ ،‬د وﻟسﻮﻧﻮ او پرگﻨﻮ د ر*تﻴﻨﻮ ﻫﻴﻠﻮ 'رگﻨدوى دى‪ .‬ﻟﻨ‪6‬ۍ زﻣﻮږ‬ ‫د وﻟسﻲ ادب ﻳﻮه ډ‪4‬ره پﻪ زړه پﻮرې برخﻪ ده‪ .‬د ﻟﻨ‪6‬ﻳﻮ ‪$‬اﻧگ‪7‬ى شاعر ﻳا وﻳﻨا وال ﻧﻪ دى‬ ‫'رگﻨد او د !ﻮل وﻟس شرﻳﻜﻪ پاﻧگﻪ گ‪2‬ﻞ ﻛﻴ‪8‬ي‪ .‬د ﻣﻨ‪%‬پاﻧگ‪ 3‬ﻟﻪ پﻠﻮه ﻟﻨ‪6‬ۍ بﻴﻼب‪5‬ﻠ‪3‬‬ ‫ﻣﻮضﻮعگاﻧ‪ 3‬پﻪ خپﻠﻪ ‪$‬ﻮﻟ‪ 9‬ﻛ‪ 3‬راﻧغاړي‪.‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د ﻻﻧدې پﻮ*تﻨﻮ ‪$‬ﻮابﻮﻧﻪ وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫وﻟسﻲ ادبﻴات 'ﻪ تﻪ واﻳﻲ؟‬ ‫پﻪ وﻟسﻲ پﻮﻫﻪ ﻛ‪ 3‬ﻛﻮم شﻴان شاﻣﻞ دي؟‬ ‫وﻟسﻲ ادب ﻳا شفاﻫﻲ ادب 'ﻨگﻪ ﻟﻪ ﻳﻮه ﻧسﻞ 'خﻪ بﻞ ﻧسﻞ تﻪ ﻟ‪85‬دول ﻛﻴ‪8‬ي؟‬ ‫اﻳا د وﻟسﻲ ادب جﻮړووﻧﻜﻲ ﻳا وﻳﻮﻧﻜﻲ 'رگﻨد دي؟‬ ‫د وﻟسﻲ او ﻟﻴﻜﻠﻲ ادب تر ﻣﻨ‪ #‬ﻣﻬﻢ تﻮپﻴر 'ﻪ دى؟‬ ‫د ﻣﻼﻟ‪ 9‬ﻟﻨ‪6‬ۍ !ﻮل پﻪ ﻳادو ﻳاده ک‪7‬ئ او وواﻳئ چ‪ 3‬دغﻪ ﻟﻨ‪6‬ۍ زﻣﻮږ پﻪ تارﻳخ ک‪' 3‬ﻪ‬ ‫ﻣﻘام ﻟري‪.‬‬ ‫‪ -۲‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې دا ﻻﻧدې جﻤﻠ‪ 3‬پﻪ پﻨسﻞ بشپ‪7‬ې ﻛ‪7‬ي‪:‬‬ ‫ﻟﻨ‪6‬ۍ‪ ،‬چاربﻴت‪ 3‬د ‪ ...........‬ﻣال او غزل او شعر د ‪ ...‬ﻣال دى‪.‬‬ ‫د وﻟسﻲ ادب پﻪ 'ﻨگ ک‪ ...................... 3‬ادب پروت دى‪.‬‬ ‫ﻟﻴﻜﻮال خپﻞ خام ﻣﻮاد ﻟﻪ ‪ .........................‬اخﻠﻲ‪.‬‬ ‫'پﻪ پﻪ ‪ ................‬ډوﻟﻪ ده‪ ،‬ﻳﻮه ‪ .................‬او بﻠﻪ ‪.....................‬‬ ‫‪ -۳‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ 'ﻠﻮرو ډﻟﻮ وو‪4‬شﻞ شﻲ‪:‬‬ ‫‪٣٩‬‬

‫ﻟﻮﻣ‪7‬ۍ ډﻟﻪ دې د ﻟﻨ‪6‬ۍ جﻮړ*ت وواﻳﻲ او پﻪ 'ﻮ ب‪5‬ﻠگﻮ ﻛ‪ 3‬دې بﻴان ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫دوﻳﻤﻪ ډﻟﻪ دې د ﻟﻨ‪6‬ۍ برخ‪ 3‬بﻴان او پﻪ 'ﻮ ﻟﻨ‪6‬ﻳﻮ ﻛ‪ 3‬دې و*ﻴﻲ‪.‬‬ ‫در‪4‬ﻤﻪ ډﻟﻪ دې دا ﻻﻧدې ﻟﻨ‪6‬ۍ ﻫجا ﻛ‪7‬ي‪:‬‬ ‫د بﻨ‪ 3‬غ‪ 8‬راباﻧدې وشﻮ‬ ‫ﻟﻜﻪ ډوډۍ پﻪ تﻨاره ﻛ‪ 3‬ورﻳتﻪ شﻮﻣﻪ‬ ‫'ﻠﻮرﻣﻪ ډﻟﻪ دې دا ﻻﻧدې ﻟﻨ‪6‬ۍ بشپ‪7‬ې ﻛ‪7‬ي‪:‬‬ ‫‪ _۱‬ﻛﻪ پﻪ ﻣﻴﻮﻧد ﻛ‪ 3‬شﻬﻴد ﻧﻪ شﻮې‬ ‫‪.....................................‬‬ ‫‪ _۲‬جاﻧان ﻣ‪ 3‬سر پﻪ وطﻦ ﻛﻴ‪+‬ﻮد‬ ‫‪.....................................‬‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د خپﻞ ﻛﻮر ﻟﻪ خﻠﻜﻮ او گاوﻧ‪6‬ﻳاﻧﻮ 'خﻪ ﻟ‪ 8‬ترﻟ‪8‬ه ﻟس ﻟﻨ‪6‬ۍ زده ک‪7‬ي‪،‬‬ ‫پﻪ ﻛتابچﻪ ﻛ‪ 3‬دې وﻟﻴﻜﻲ او سبا دې پﻪ !ﻮﻟگﻲ ﻛ‪ 3‬وواﻳﻲ‪.‬‬

‫‪٤٠‬‬

‫ﻧﻬﻢ ﻟﻮست‬

‫زده ك‪7‬ه‪ :‬د ژوﻧد اړتﻴا‬

‫‪ n‬ﻣﻮږ وﻟ‪ 3‬ﻟﻴﻚ او ﻟﻮست زده ﻛﻮو؟‬ ‫ﻟﻴﻚ ﻟﻮست د زده ﻛ‪7‬ې پﻪ ﻣعﻨا دى‪ .‬زده ﻛ‪7‬ه اﻧسان تﻪ د ﻳﻮې ﻣﻮضﻮع د ﻟﻴﻜﻠﻮ او‬ ‫ﻟﻮستﻠﻮ وړتﻴا ورﻛﻮي‪ .‬ﻫغس‪ 3‬چ‪ 3‬د بدن د پﻴاوړتﻴا او ودې ﻟپاره بدﻧﻲ روزﻧﻪ (ورزش)‪،‬‬ ‫خﻮاړه اﻫﻤﻴت او ارز*ت ﻟري‪ ،‬د ذﻫﻦ او فﻜر د ودې او پﻴاوړتﻴا ﻟپاره زده ﻛ‪7‬ه ارز*ت‬ ‫ﻟري‪ .‬د زده ﻛ‪7‬ې ﻟﻪ ﻻرې اﻧسان ‪$‬ان او جﻬان پ‪5‬ژﻧﻲ‪ ،‬خپﻞ خداى پ‪5‬ژﻧﻲ‪ ،‬د خپﻞ‬ ‫شاوخﻮا شﻴان پ‪5‬ژﻧﻲ‪* ،‬ﻪ ﻟﻪ بدو او بد ﻟﻪ *ﻮ 'خﻪ ب‪5‬ﻠﻮﻻى او د دوست او د*ﻤﻦ‬ ‫تﻮپﻴرکﻮﻻى شﻲ‪ .‬د خپﻞ ‪$‬ان‪ ،‬خپﻠ‪ 3‬ﻛﻮرﻧ‪ 9‬او خپﻠ‪! 3‬ﻮﻟﻨ‪ 3‬د سﻮﻛاﻟ‪ 9‬او ﻫﻮساﻳﻨ‪3‬‬ ‫ﻟپاره ﻛار ﻛﻮﻻى شﻲ‪ ،‬خپﻞ وطﻦ وداﻧﻮﻻى شﻲ او د خپﻠﻮ خﻠﻜﻮ اوﻫ‪5‬ﻮادواﻟﻮ ﻟپاره د‬ ‫*ﻪ خدﻣت جﻮگﻪ ﻛ‪5‬داى شﻲ‪.‬‬ ‫‪ n‬زده ﻛ‪7‬ه د اﻧسان پﻪ ژوﻧد ﻛ‪' 3‬ﻪ ارز*ت ﻟري؟‬ ‫‪ n‬ﻟﻮستﻲ او ﻧاﻟﻮستﻲ خﻠﻚ ﻳﻮ ﻟﻪ بﻠﻪ 'ﻪ تﻮپﻴر ﻟري؟‬

‫‪٤١‬‬

‫زﻣﻮږ پﻪ ﻫ‪5‬ﻮاد ﻛ‪ 3‬د زده ﻛ‪7‬ې بﻬﻴر پﻪ دودﻳز ډول ﻟﻪ ډ‪4‬ر پخﻮا 'خﻪ پﻴﻞ شﻮى او پﻪ ب‪5‬ﻼب‪5‬ﻠﻮ‬ ‫ﻻرو ﻳ‪ 3‬وده او پراختﻴا ﻣﻮﻧدﻟ‪ 3‬ده‪ .‬پخﻮا بﻪ ﻫﻠﻜاﻧﻮ اوﻧجﻮﻧﻮ پﻪ جﻮﻣاتﻮﻧﻮ ﻛ‪ 3‬دﻳﻨﻲ زده ﻛ‪7‬ې‬ ‫ﻛﻮﻟ‪ .3‬ﻗرآن ﻛرﻳﻢ بﻪ ﻳ‪ 3‬زده ﻛﻮﻟﻮ‪ ،‬د ﻫغﻪ پﻪ ﻣعﻨا اوتفسﻴر بﻪ ﻳ‪$ 3‬ان پﻮﻫﻮﻟﻮ او ﻧﻮرې دﻳﻨﻲ‬ ‫اوﻣذﻫبﻲ پﻮﻫ‪ 3‬بﻪ ﻳ‪ 3‬تر ﻻسﻪ ﻛﻮﻟ‪ ،3‬د وخت دود‪4‬ز ﻛتابﻮﻧﻪ بﻪ ﻳ‪ 3‬ﻟﻮستﻞ چ‪ 3‬ﻟﻴﻜﻞ او‬ ‫ﻟﻮستﻞ زده ﻛ‪7‬ي‪ .‬دې زده ﻛ‪7‬و تﻪ غﻴر رسﻤﻲ ﻳا خصﻮصﻲ زده ﻛ‪7‬ې وﻳﻞ ﻛ‪5‬دې‪.‬‬ ‫د وخت پﻪ ت‪5‬ر‪4‬دو‪ ،‬د دې زده ﻛ‪7‬و تر'ﻨگ رسﻤﻲ زده ﻛ‪7‬ې پﻴﻞ شﻮې‪ .‬د زده ﻛ‪7‬ې‬ ‫ﻣﻨظﻤ‪ 3‬دورې راﻣﻨ‪%‬تﻪ شﻮې‪ .‬ﻟﻜﻪ ﻟﻮﻣ‪7‬ﻧﻲ *ﻮوﻧ‪%‬ﻲ‪ ،‬ﻣﻨ‪%‬ﻨﻲ *ﻮوﻧ‪%‬ﻲ او ﻧﻮر‪ .‬پﻪ دې‬ ‫*ﻮوﻧ‪%‬ﻴﻮ ﻛ‪ 3‬د !ﻮﻟﻨ‪ 3‬د اړتﻴاوو ﻟﻪ ﻣخ‪ 3‬د !اﻛﻠﻮ ﻫدفﻮﻧﻮ او ﻣﻮخﻮ د تر ﻻسﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﻟپاره !اﻛﻠﻲ‬ ‫درسﻲ ﻛتابﻮﻧﻪ ﻟﻮستﻞ ﻛ‪5‬دل‪ .‬ﻛﻠﻪ بﻪ چ‪ 3‬ﻟﻪ دې *ﻮوﻧ‪%‬ﻴﻮ 'خﻪ 'ﻮك فارغ شﻮ‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ *ﻪ‬ ‫ډول بﻪ پﻪ ﻟﻴﻚ او ﻟﻮست پﻮﻫﻴدل او خپﻠ‪ 3‬اړتﻴاوې بﻪ ﻳ‪ 3‬پﻮره ﻛﻮﻟ‪.3‬‬ ‫پﻪ ﻫ‪5‬ﻮاد ک‪ 3‬عصري زده ک‪7‬ې د اﻣﻴر شﻴر عﻠﻲ خان پﻪ وخت ک‪ 3‬پﻴﻞ او د اﻣﻴر‬ ‫حبﻴب هلل خان د پاچاﻫ‪ 9‬پر ﻣﻬال پﻪ (‪ ١٢٨٢‬ﻫـ ‪ .‬ش ‪ ١٩٠٣ .‬م‪ ).‬ﻛال ک‪ 3‬پﻪ ﻫ‪5‬ﻮاد‬ ‫ﻛ‪ 3‬د حبﻴبﻴ‪ 3‬ﻟ‪5‬س‪ 3‬پﻪ جﻮړ‪4‬دو د رسﻤﻲ او اساسﻲ زده ﻛ‪7‬و بﻨس＀ ﻛ‪+5‬ﻮدل شﻮ‪ .‬اوس دا‬ ‫زده ﻛ‪7‬ې ډ‪4‬رې پراخ‪ 3‬شﻮي‪ .‬پر ﻟﻮﻣ‪7‬ﻧﻴﻮ او ﻣﻨ‪%‬ﻨﻴﻮ زده ﻛ‪7‬و سرب‪5‬ره ثاﻧﻮي زده ﻛ‪7‬ې‪ ،‬ﻣسﻠﻜﻲ‬ ‫زده ﻛ‪7‬ې‪ ،‬د ﻟﻮﻳاﻧﻮ زده ﻛ‪7‬ې او ﻟﻮړې زده ﻛ‪7‬ې ﻫﻢ شتﻪ‪ .‬پﻪ ﻣﻠﻴﻮﻧﻮﻧﻮ ﻫﻠﻜان او ﻧجﻮﻧ‪ 3‬پﻜ‪3‬‬ ‫ﻟﻮست ﻟﻮﻟﻲ او د ﻫ‪5‬ﻮاد ﻟپاره دﻳﻨ‪ 3‬عاﻟﻤان‪ ،‬ﻗاضﻴان‪* ،‬ﻮوﻧﻜﻲ‪ ،‬طبﻴبان (ډاﻛ"ران)‪ ،‬اﻧجﻴﻨران‪،‬‬ ‫اﻗتصاد پﻮﻫان او ﻧﻮر روزي‪.‬‬ ‫ﻫﻤدا زده ﻛ‪7‬ې د ﻫ‪5‬ﻮاد د وداﻧ‪ ،9‬پرﻣختگ او د ﻫغﻪ د اوسﻴدوﻧﻜﻮ د ﻫﻮسا او سﻮﻛاﻟﻪ‬ ‫ژوﻧد بﻨس＀ او تﻬداب جﻮړوي‪.‬‬ ‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪6‬ﻳز‪:‬‬ ‫زده ﻛ‪7‬ه د اﻧساﻧﻲ ژوﻧد د ﻧ‪5‬ﻜﻤرغ‪ 9‬کﻮﻧجﻲ ده‪ .‬ﻫغس‪ 3‬چ‪ 3‬ورزش د بدن د ودې‬ ‫ﻟپاره ارز*ت ﻟري‪ ،‬ﻫﻤداشان زده ﻛ‪7‬ه د اﻧسان د فﻜر او ذﻫﻦ ﻟﻪ ودې او پراختﻴا سره‬ ‫ﻣرستﻪ ﻛﻮي‪ .‬زده ﻛ‪7‬ه ﻟﻪ اﻧسان سره ﻣرستﻪ ﻛﻮي چ‪* 3‬ﻪ ﻟﻪ بدو'خﻪ تﻮپﻴر ﻛ‪7‬ي‪ .‬زده‬ ‫ﻛ‪7‬ه اﻧسان ﻟﻮړو پﻮړﻳﻮ (ﻣدارجﻮ) تﻪ رسﻮي‪ .‬زده ﻛ‪7‬ه د ژوﻧد ﻳﻮه ډ‪4‬ره ﻣﻬﻤﻪ اړتﻴا ده‪ .‬ب‪3‬‬ ‫‪٤٢‬‬

‫زده ﻛ‪7‬ې ژوﻧد پﻪ تﻮرتﻢ ﻛ‪ 3‬اوس‪5‬دو تﻪ پات‪ 3‬ﻛﻴ‪8‬ي‪ .‬پﻪ تﻮرتﻢ ﻛ‪ 3‬اﻧسان خپﻠﻪ شاوخﻮا‬ ‫ﻧﻪ شﻲ ﻟﻴدﻻى‪ .‬د شﻴاﻧﻮ د ﻟﻴدﻟﻮ ﻟپاره ر‪1‬ا تﻪ اړتﻴا ده‪ .‬ژوﻧد ﻟﻜﻪ تﻴاره ډگر او زده ﻛ‪7‬ه ﻟﻜﻪ‬ ‫ډ‪4‬ﻮه ده‪ ،‬چ‪ 3‬پﻪ برﻛت ﻳ‪ 3‬اﻧسان ﻫر'ﻪ ﻟﻴدﻻى شﻲ‪ .‬زﻣﻮږ پﻪ ﻫ‪5‬ﻮاد ﻛ‪ 3‬د زده ﻛ‪7‬ې‬ ‫بﻬﻴر پﻪ دودﻳز ډول ﻟﻪ ډ‪4‬ر پخﻮا 'خﻪ پﻴﻞ شﻮى او پﻪ ب‪5‬ﻼ ب‪5‬ﻠﻮ ﻻرو ﻳ‪ 3‬وده او پراختﻴا‬ ‫ﻣﻮﻧدﻟ‪ 3‬او تر اوسﻨ‪ 9‬ﻛچ‪ 3‬رارس‪5‬دﻟﻰ دى‪ .‬ﻟﻨ‪6‬ه دا چ‪ 3‬د ژوﻧد !ﻮﻟ‪ 3‬ﻧ‪5‬ﻜﻤرغ‪ 9‬او‬ ‫خﻮشحاﻟ‪ 9‬پﻪ زده ﻛ‪7‬ې ﻛ‪ 3‬چ‪* 3‬ﻪ روزﻧﻪ ورسره ﻣﻞ وي ﻧغ‪+‬ت‪ 3‬دي‪ .‬ﻣﻮږ !ﻮل باﻳد‬ ‫ﻫﻢ پخپﻠﻪ او ﻫﻢ د ﻛﻮر او گاوﻧ‪ 6‬ﻧجﻮﻧ‪ 3‬او ﻫﻠﻜان زده ﻛ‪7‬ې او *‪ 3‬روزﻧ‪ 3‬تﻪ وﻫ(ﻮو‬ ‫او د ﻫغ‪ 3‬پﻪ گ"ﻮ ﻳ‪ 3‬وپﻮﻫﻮو‪ .‬پرې ﻧﻪ ږدو چ‪ 3‬ﻳﻮ ﻫﻠﻚ او ﻧجﻠ‪ 9‬ﻫﻢ ﻟﻪ زده ﻛ‪7‬ې ب‪3‬‬ ‫برخ‪ 3‬پات‪ 3‬شﻲ‪.‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ -۱‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻻﻧدې پﻮ*تﻨﻮ تﻪ ‪$‬ﻮابﻮﻧﻪ وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫ﻛﻪ د بدن ودې تﻪ ورزش او تﻤرﻳﻦ ارز*ت ﻟري‪ ،‬د ذﻫﻦ ودې تﻪ 'ﻪ شﻰ ارز*ت ﻟري؟‬ ‫د اﻧساﻧﻲ ژوﻧد د ﻧ‪5‬ﻜﻤرغ‪ 9‬کﻮﻧجﻲ 'ﻪ شﻰ ده؟‬ ‫دودﻳزې زده ﻛ‪7‬ې 'ﻪ تﻪ واﻳﻲ؟‬ ‫ﻣﻮږ وﻟ‪ 3‬زده ﻛ‪7‬ه ﻛﻮو؟‬ ‫‪ -۲‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ 'ﻠﻮرو ډﻟﻮ وو‪4‬شﻞ شﻲ او ﻫره ډﻟﻪ دې د ﻻﻧدې پﻮ*تﻨﻮ ﻳﻮې تﻪ‬ ‫تشرﻳحﻲ ‪$‬ﻮاب وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫ﻟﻮﻣ‪7‬ۍ ډﻟﻪ‪ :‬د پﻮﻫﻮ اوﻧاپﻮﻫﻮ خﻠﻜﻮ تﻮپﻴر پﻪ 'ﻪ ﻛ‪ 3‬دى؟ اﻳا ﻫغﻮى ﻳﻮ تر بﻠﻪ برابر دي؟‬ ‫بﻴان ﻳ‪ 3‬ﻛ‪7‬ئ‪.‬‬ ‫دوﻳﻤﻪ ډﻟﻪ‪ :‬زﻣﻮږ پﻪ ﻫ‪5‬ﻮاد ﻛ‪ 3‬د زده ﻛ‪7‬ې بﻬﻴر 'ﻨگﻪ وده ﻣﻮﻧدﻟ‪ 3‬ده؟ پﻪ خپﻠﻪ ژبﻪ ﻳ‪3‬‬ ‫بﻴان ﻛ‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪٤٣‬‬

‫در‪4‬ﻤﻪ ډﻟﻪ‪ :‬د اوسﻨﻴﻮ زده ﻛ‪7‬و بﻬﻴر او د ﻫغ‪ 3‬ﻟﻪ ﻻرې د !ﻮﻟﻨ‪ 3‬د اړتﻴاوو د پﻮره ﻛﻮﻟﻮ ﻟپاره‬ ‫کافﻲ دي؟ پﻪ اړه خبرې وﻛ‪7‬ئ‪.‬‬ ‫'ﻠﻮرﻣﻪ ډﻟﻪ‪ :‬ستاسﻮ پﻪ اﻧد ﻳﻮ اﻧسان وﻟ‪ 3‬باﻳد تﻞ د زده ک‪7‬ې ﻟﻮرتﻪ ﻫ(ﻪ وک‪7‬ي‪' ،‬ﻪ گ"ﻪ‬ ‫ﻟري؟ پﻪ تفصﻴﻞ پرې خبرې وﻛ‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۳‬ﻫر زده ﻛﻮوﻧﻜﻰ دې پﻪ پﻮرتﻪ ﻟﻮست ﻛ‪ 3‬د ﻣعﻨا ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ وﻟ"ﻮي او ودې ﻳ‪ 3‬ﻟﻴﻜﻲ‪.‬‬

‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ خپﻠﻮ ﻛﻮروﻧﻮ ﻛ‪ 3‬د زده ﻛ‪7‬ې د ارز*ت پﻪ ﻫﻜﻠﻪ پﻨ‪%‬ﻪ ﻛر*‪ 3‬ﻣﻘاﻟﻪ‬ ‫وﻟﻴﻜﻲ او بﻠﻪ ورځ دې د !ﻮﻟگﻴﻮاﻟﻮ پﻪ وړاﻧدې وﻟﻮﻟﻲ‪.‬‬

‫زده ك‪7‬ه له كوره تر گوره‬ ‫واﻳﻲ‪ :‬ﻳﻮ دوست د ﻳﻮعاﻟﻢ د ﻧاروغ‪ 9‬پر ﻣﻬال د پﻮ*تﻨ‪ 3‬ﻟپاره د ﻫغﻪ ﻛﻮر‬ ‫تﻪ ورغﻰ‪ .‬عاﻟﻢ چ‪ 3‬د ‪$‬ﻨﻜدن پﻪ حاﻟت ﻛ‪ 3‬و‪ ،‬ﻟﻪ خپﻞ دوست 'خﻪ‬ ‫ﻳ‪ 3‬د ﻳﻮې ﻣسئﻠ‪ 3‬پﻮ*تﻨﻪ وﻛ‪7‬ه‪ .‬دوست ﻳ‪ 3‬ورتﻪ ووﻳﻞ‪ ،‬تﻪ د ‪$‬ﻨﻜدن پﻪ‬ ‫حاﻟت ﻛ‪ 3‬ﻳ‪ ،3‬پﻪ ﻣسئﻠﻪ 'ﻪ ﻛﻮې؟ عاﻟﻢ ورتﻪ ووﻳﻞ‪(( :‬دا بﻪ *ﻪ وي‪،‬‬ ‫چ‪ 3‬پر دې ﻣسئﻠ‪ 3‬باﻧدې پﻮه شﻢ او بﻴا ﻣ‪ 7‬شﻢ))‬

‫‪٤٤‬‬

‫ﻟسﻢ ﻟﻮست‬

‫ﻟﻴكدود او اړتﻴا ﻳ‪3‬‬

‫پﻪ ت‪5‬رو !ﻮﻟگﻴﻮ ﻛ‪ 3‬ﻣﻮ ﻳﻮ شﻤ‪5‬ر ﻛﻠﻤ‪ 3‬او د ﻫغﻮ د کره ﻟﻴکﻠﻮ ب‪ 32‬وﻟﻴدې‪ .‬دا ﻫﻢ‬ ‫درتﻪ 'رگﻨده شﻮه چ‪ 3‬د زده ﻛ‪7‬ې ﻟپاره باﻳد پﻪ سﻢ او کره ﻟﻴکﻠﻮ او ﻟﻮستﻠﻮ وپﻮﻫﻴ‪8‬ئ‪.‬‬ ‫پﻪ ﻫره ژبﻪ ﻛ‪ 3‬د وﻳﻨا او ﻟﻴﻚ تر ﻣﻨ‪ #‬تﻮپﻴر شتﻪ‪ .‬ﻫغس‪ 3‬چ‪ 3‬خﻠﻚ خبرې ﻛﻮي‪ ،‬پﻪ‬ ‫ﻟﻴﻚ ﻛ‪ 3‬ﻧﻪ ﻟﻴﻜﻞ ﻛﻴ‪8‬ي‪ .‬سﻢ ﻟﻴﻜﻞ ‪$‬اﻧتﻪ ﻳﻮ ﻣعﻴار ﻟري او دا ﻣعﻴار د ژب‪ 3‬د ﻗاعدو‬ ‫ﻟﻪ ﻣخ‪ 3‬راﻣﻨ‪%‬تﻪ ﻛﻴ‪8‬ي‪ .‬د دې ﻟپاره چ‪ 3‬پﻪ ﻟﻴﻚ او ﻟﻮست ﻛ‪ 3‬ﻟﻪ گ‪6‬وډۍ سره‬ ‫ﻣخاﻣخ ﻧشﻮ‪ ،‬ﻧﻮ ﻻ زﻣﻪ ده چ‪ 3‬دغﻪ ﻣعﻴاروﻧﻪ زده او پﻪ ﻟﻴﻚ ﻟﻮست ﻛ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬پﻪ پام ﻛ‪3‬‬ ‫وﻧﻴسﻮ‪.‬‬ ‫‪ n‬ﻛﻪ ﻣﻮ د ﻛﻠﻤﻮسﻢ ﻟﻴﻜﻞ زده ﻧﻪ وي‪ ،‬اﻳا سﻤﻪ ﻟﻴﻜﻨﻪ ﻛﻮﻻى شﻮ؟‬ ‫‪' n‬ﻨگﻪ کﻮﻻى شﻮ چ‪ 3‬د سﻢ ﻟﻴکﻠﻮ او سﻢ ﻟﻮستﻠﻮ ژبﻨ‪ 9‬وړتﻴا وﻟرو؟‬ ‫‪٤٥‬‬

‫امﻼ او لﻴک‬

‫د تﻮرو‪ ،‬ﻛﻠﻤﻮ‪ ،‬اشارو او ﻟﻴﻚ ﻧ‪+‬ﻮ د ﻟﻴﻜﻠﻮ طرﻳﻘ‪ 3‬تﻪ اﻣﻼء واﻳﻲ چ‪ 3‬پﻪ پ‪+‬تﻮ ﻛ‪ 3‬ﻳ‪3‬‬ ‫ﻟﻴﻜدود بﻮﻟﻲ‪ .‬پﻪ بﻠﻪ ﻣعﻨا پﻪ سﻤﻪ ب‪2‬ﻪ د خپﻠﻮ خبرو ﻳا د بﻞ د خبرو ﻟﻴﻜﻠﻮ تﻪ اﻣﻼء واﻳﻲ‪ .‬سﻢ‬ ‫ﻟﻴﻜﻞ د سﻢ تﻠفظ ﻟﻪ ﻣخ‪ 3‬ﻛﻴ‪8‬ي‪ .‬ﻧاسﻢ تﻠفظ ﻧاسﻢ ﻟﻴﻜﻞ راﻣﻨ‪%‬تﻪ ﻛﻮي‪ .‬پﻪ ﻫره !ﻮﻟﻨﻪ ﻛ‪ 3‬د‬ ‫خﻠﻜﻮ وﻳﻨا او ﻟﻴﻜﻨ‪ 3‬تﻠفظ ﻳﻮ 'ﻪ تﻮپﻴر ﻟري‪.‬‬ ‫'رﻧگﻪ چ‪ 3‬ﻟﻴﻜﻠ‪ 3‬ژبﻪ د ﻟﻴﻜﻠﻮ د طرز او د ﻫغﻮ د ﻧ‪+‬ﻮ ﻟﻪ پ‪5‬ژﻧدﻧ‪ 3‬پرتﻪ ﻣﻨ‪ #‬تﻪ ﻧشﻲ‬ ‫راتﻼى‪ ،‬ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ باﻳد د ﻫغ‪ 3‬ﻻرې چارې زده ﻛ‪7‬و‪.‬‬ ‫کﻠﻤ‪ 3‬چ‪ 3‬د اﻧسان ﻟﻪ خﻮﻟ‪ 3‬راو‪$‬ﻲ‪ ،‬ﻛﻪ د تﻮرو پﻪ ب‪2‬ﻪ وﻟﻴﻜﻞ شﻲ‪ ،‬ﻟﻴﻜﻨﻪ بﻠﻞ ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫خروشتﻲ او ﻳﻮﻧاﻧﻲ ﻟﻴﻚ چ‪ 3‬تراسﻼم دﻣخﻪ پﻪ افغاﻧستان ﻛ‪ 3‬دود و‪ ،‬د اسﻼم د سپ‪(5‬ﻠﻲ‬ ‫دﻳﻦ پﻪ راتگ سره ﻟﻪ ﻣﻨ‪%‬ﻪ ﻻړ او خپﻞ ‪$‬اى ﻳ‪ 3‬عربﻲ ﻟﻴﻜدود تﻪ پر‪+4‬ﻮد‪.‬‬ ‫د عربﻲ ﻟﻴﻜﻮﻧﻮ ﻟﻪ ډﻟ‪' 3‬خﻪ دوه ډوﻟﻪ ﻟﻴﻚ‪ ،‬ﻳعﻨ‪ 3‬ﻧسخ او ﻧستعﻠﻴﻖ د پ‪+‬تﻮ غ‪8‬وﻧﻮ ﻟپاره‬ ‫وﻣﻨﻞ شﻮ او د سﻠطان ﻣحﻤﻮد غزﻧﻮي پﻪ وخت ﻛ‪ 3‬د ﻫغﻪ د وزﻳر حسﻦ ﻣﻴﻮﻧدي پﻪ ﻻر*ﻮوﻧﻪ‬ ‫د ﻗاضﻲ سﻴف اهلل پﻪ وسﻴﻠﻪ د پ‪+‬تﻮ د ‪$‬اﻧگ‪7‬و تﻮرو ﻟپاره ﻣخصﻮص‪ 3‬ﻧ‪ 3+‬تﻨظﻴﻢ شﻮې ‪ .‬د‬ ‫پ‪+‬تﻮ د غ‪8‬وﻧﻮ د ب‪2‬ﻮ پﻪ ﻟﻴﻜﻠﻮ ﻛ‪ 3‬وخت پﻪ وخت بدﻟﻮﻧﻮﻧﻪ راغﻠﻲ دي‪ .‬کﻠﻪ کﻠﻪ پﻪ دې برخﻪ‬ ‫ک‪$ 3‬ﻴﻨ‪ 3‬اختﻼفات ﻫﻢ راﻣﻨ‪%‬تﻪ شﻮي‪ ،‬خﻮ د پ‪+‬تﻮ ژبپﻮﻫاﻧﻮ او عاﻟﻤاﻧﻮ د ﻫ(ﻮ او پاﻣﻠرﻧﻮ ﻟﻪ‬ ‫اﻣﻠﻪ دغﻪ اختﻼفات ډ‪4‬ر ژر ﻟﻪ ﻣﻨ‪%‬ﻪ تﻠﻠﻲ او د پ‪+‬تﻮ د غ‪8‬وﻧﻮ او کﻠﻤﻮ د ﻟﻴﻜﻨ‪ 3‬ﻟپاره ﻳﻮه کره‬ ‫او واحده ب‪2‬ﻪ راﻣﻨ‪%‬تﻪ شﻮې ده‪.‬‬ ‫پ‪+‬تﻮ اﻟفب‪ 3‬دا ﻻﻧدې د‪4‬رش تﻮري ﻟري‪:‬‬ ‫ا‪ ،‬ب‪ ،‬پ‪ ،‬ت‪ ،‬ټ‪ ،‬ج‪ ،‬ځ‪ ،‬څ‪ ،‬خ‪ ،‬د‪ ،‬ډ‪ ،‬ر‪ ،‬ړ‪ ،‬ز‪ ،‬ژ‪ ،‬ږ‪ ،‬س‪ ،‬ش‪ ،‬ښ‪ ،‬غ‪ ،‬ك‪ ،‬گ‪،‬‬ ‫ل‪ ،‬م‪ ،‬ن‪ ،‬ڼ‪ ،‬و‪ ،‬ﻫـ‪ ،‬ى‪ ،‬ي‪ ،‬ې‪ ،‬ۍ‪ ،‬ئ‪.‬‬ ‫د عربﻲ ژب‪ 3‬دا ﻻﻧدې ﻟس تﻮري ﻫﻢ پﻪ پ‪+‬تﻮﻛ‪ 3‬پﻪ دخﻴﻠﻮ ﻛﻠﻤﻮ ﻛ‪ 3‬ﻛارﻳ‪8‬ي‪:‬‬ ‫ث‪ ،‬ح‪ ،‬ذ‪ ،‬ص‪ ،‬ض‪ ،‬ط‪ ،‬ظ‪ ،‬ع‪ ،‬ف‪ ،‬ق‬ ‫پ‪+‬تﻮ داس‪ 3‬اتﻪ تﻮري ﻟري‪ ،‬چ‪ 3‬ﻫغﻪ پﻪ دري او عربﻲ ژبﻮ ﻛ‪ 3‬ﻧشتﻪ او ﻫغﻪ دا دي‪:‬‬ ‫ټ‪ ،‬څ‪ ،‬ځ‪ ،‬ړ‪ ،‬ږ‪ ،‬ډ‪ ،‬ښ‪ ،‬ڼ‬ ‫‪٤٦‬‬

‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪6‬ﻳز‪:‬‬ ‫اﻣﻼ او ﻟﻴﻚ د ﻳﻮې ژب‪ 3‬د سﻤ‪ 3‬ﻟﻴﻜﻨ‪ 3‬ﻻرې تﻪ واﻳﻲ‪ .‬ﻫره ژبﻪ ‪$‬اﻧتﻪ ﻟﻴﻜدود‬ ‫ﻟري‪ .‬دا ﻟﻴﻜدود د ﻫغ‪ 3‬ژب‪ 3‬پﻪ !ﻮﻟﻮ ﻟﻴﻜﻨﻮ ﻛ‪ 3‬ﻛارول ﻛﻴ‪8‬ي‪ .‬ﻣﻮږ پﻪ خپﻞ گ‪ 7‬دود‬ ‫او ﻟﻬجﻪ ﻛ‪ 3‬ﻳﻮ راز خبرې ﻛﻮو‪ ،‬خﻮ پﻪ ﻟﻴﻜﻨﻮ ﻛ‪ 3‬بﻴا ﻫغﻪ ډول ﻧﻪ ﻟﻴﻜﻮ‪ ،‬ﻟﻜﻪ‪'(( :‬ﻪ‬ ‫ﻛﻰ؟)) سﻤﻪ او ﻟﻴﻜﻨ‪ 9‬ب‪2‬ﻪ ﻳ‪'( 3‬ﻪ ﻛﻮې؟) ده‪(( .‬اﻟﻜﻪ اﻟتﻪ ورشﻪ)) سﻤﻪ او ﻟﻴﻜﻨ‪9‬‬ ‫ب‪2‬ﻪ ﻳﻲ ((ﻫﻠﻜﻪ ﻫﻠتﻪ ورشﻪ‪ )).‬دې تﻪ ﻟﻴﻜﻨ‪ 9‬ب‪2‬ﻪ واﻳﻲ‪ .‬پﻪ واحد ﻟﻴﻜدود ﻛ‪ 3‬د ژب‪ 3‬ﻟﻪ‬ ‫ﻟﻬجﻮ او 'اﻧگﻮ 'خﻪ ﻫغﻪ ب‪2‬ﻪ را اخﻠﻲ چ‪ 3‬ﻟﻴﻜﻞ ﻳ‪ 3‬اساﻧﻪ وي او ﻟﻪ بﻠ‪ 3‬ﻛﻠﻤ‪ 3‬سره‬ ‫ﻳ‪ 3‬ﻣعﻨا گ‪6‬ه ﻧشﻲ‪.‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _۱‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻻﻧدې پﻮ*تﻨﻮ تﻪ ‪$‬ﻮابﻮﻧﻪ وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫اﻣﻼ 'ﻪ تﻪ واﻳﻲ؟‬ ‫ﻟﻪ اسﻼم دﻣخﻪ پﻪ پ‪+‬تﻮﻧخﻮا ﻛ‪ 3‬ﻛﻮم ﻟﻴﻚ ﻣشﻬﻮر و؟‬ ‫پﻪ افغاﻧستان ک‪ 3‬د اسﻼم ﻟﻪ راتگ 'خﻪ وروستﻪ ﻛﻮم ﻟﻴﻚ دود شﻮ؟‬ ‫اﻳا د وﻟس ژب‪ 3‬تﻪ ﻟﻴﻜﻨ‪ 9‬ژبﻪ وﻳﻠﻰ شﻮ؟‬ ‫ﻟﻴﻜﻠ‪ 3‬ژبﻪ 'ﻪ شﻲ تﻪ واﻳﻲ؟‬ ‫‪ _۲‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د ﻻﻧدې جﻤﻠﻮ تش ‪$‬اﻳﻮﻧﻪ پﻪ ﻣﻨاسﻮ ﻛﻠﻤﻮ پﻪ پﻨسﻞ ډك ﻛ‪7‬ي‪:‬‬ ‫پ‪+‬تﻮ اﻟفب‪ ...................... 3‬تﻮري ﻟري‪.‬‬ ‫د پ‪+‬تﻮ ژب‪ .................. 3‬تﻮري پﻪ دري ﻛ‪ 3‬ﻧﻪ ﻛارول ﻛﻴ‪8‬ي‪.‬‬ ‫د عربﻲ ژب‪ ................... 3‬تﻮري پﻪ پ‪+‬تﻮ ﻟﻴﻚ ﻛ‪ 3‬ﻛارول ﻛﻴ‪8‬ي‪.‬‬ ‫ﻟﻴﻚ تر ژب‪ ..................... 3‬راپﻴدا شﻮى؟‬ ‫‪٤٧‬‬

‫‪ _۳‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻮ دې پﻪ درﻳﻮ ډﻟﻪ ووﻳشﻞ شﻲ‪:‬‬ ‫ﻟﻮﻣ‪7‬ۍ ډﻟﻪ دې پﻪ ﻟﻮست ﻛ‪ 3‬ب‪5‬ﻼ ب‪5‬ﻠ‪( 3‬ى گاﻧ‪ )3‬پﻪ ﻧ‪+‬ﻪ ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫دوﻳﻤﻪ ډﻟﻪ دې پﻪ پﻮرتﻪ ﻟﻮست ﻛ‪ 3‬خاص ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ پﻪ گﻮتﻪ او د ﻧﻮرو ترﻣخﻪ دې ﻳ‪ 3‬وواﻳﻲ‬ ‫در‪4‬ﻤﻪ ډﻟﻪ دې پﻪ پﻮرتﻪ ﻟﻮست ﻛ‪ 3‬پﻨ‪%‬ﻪ عام ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ پﻪ ﻧ‪+‬ﻪ او پﻪ !ﻮﻟگﻲ ﻛ‪ 3‬دې ﻳ‪ 3‬وﻟﻮﻟﻲ‪.‬‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻫ(ﻪ وﻛ‪7‬ي‪ ،‬د ﻛﻮرﻧ‪ 9‬د غ‪7‬و پﻪ ﻣرستﻪ داس‪ 3‬ﻛﻠﻤ‪ 3‬پﻴدا ﻛ‪7‬ي چ‪ 3‬د‬ ‫تﻠفظ او ﻟﻴﻜﻠﻮ تر ﻣﻨ‪ #‬ﻳ‪ 3‬تﻮپﻴر وي‪ .‬دا ﻛﻠﻤ‪ 3‬دې ﻳﻮ پﻪ بﻞ پس‪ 3‬وﻟﻴﻜﻲ او !ﻮﻟگﻲ تﻪ دې ﻳ‪3‬‬ ‫راوړي‪.‬‬

‫ﻟﻪ فساده ډ‪4‬ر گـــــر‪4‬ز ﻛ‪7‬ه‬ ‫ﻟﻪ گﻨاﻫﻪ تـﻞ پرﻫ‪5‬ز ﻛ‪7‬ه‬ ‫ﻛﻪ ﻛﻤﻜ‪ 9‬وي ﻛﻪ ﻛبﻴره‬ ‫گـﻨاه ﻣــﻪ گ‪2‬ﻪ حﻘـــــﻴره‬ ‫سـ‪7‬ى باســـﻲ ﻟﻪ اﻳﻤـاﻧﻪ‬ ‫استخفاف‪ ١‬د گﻨاه جاﻧﻪ‬ ‫ﻣﻼ فﻴض ﻣحﻤد ﻣرحﻮم (د ﻣﻮسﻬﻲ اخﻮﻧدزاده)‬ ‫((فﻴض ﻣحﻤد اخﻮﻧزاده د کابﻞ د ﻣﻮسﻬﻲ وﻟسﻮاﻟ‪ 9‬اوسﻴدوﻧکﻰ او د‬ ‫دﻳارﻟسﻤ‪ 3‬ﻫجري پﻴ‪7‬ۍ ﻟﻪ ﻧﻮﻣﻴاﻟﻴﻮ دﻳﻨﻲ پﻮﻫاﻧﻮ‪ ،‬ﻣﻠﻲ غازﻳاﻧﻮ‪ ،‬ﻟﻴکﻮاﻟﻮ‬ ‫او شاعراﻧﻮ ﻟﻪ ډﻟ‪' 3‬خﻪ دى‪ .‬د اﻣﻴر شﻴر عﻠﻲ خان ﻣعاصر او د روضة‬ ‫اﻟﻤجاﻫدﻳﻦ پﻪ ﻧﻮم خپﻞ ﻳﻮ ﻣﻨظﻮم کتاب ﻳ‪ 3‬ﻫغﻪ تﻪ ډاﻟ‪ 9‬ک‪7‬ى دى))‬ ‫‪ _ ١‬استخفاف‪ :‬خفﻴفﻪ او سپکﻪ ‪2-‬ﻞ‬

‫‪٤٨‬‬

‫ﻳﻮوﻟسﻢ ﻟﻮست‬

‫ور‪$‬پا‪1‬ﻪ‪ :‬د ﻣعﻠﻮﻣاتﻮ چﻴﻨﻪ‬

‫‪ n‬د رسﻨﻴﻮ پﻪ اړه 'ﻪ ﻣعﻠﻮﻣات ﻟرئ؟‬ ‫‪ n‬ور‪$‬پا‪1‬ﻪ 'ﻪ ډول رسﻨ‪ 9‬ده؟‬ ‫‪ n‬د کتاب‪ ،‬ﻣجﻠ‪ 3‬او ور‪$‬پا‪ 31‬تﻮپﻴر 'ﻪ دى؟‬ ‫ﻧﻦ ورځ رسﻨ‪ 9‬پﻪ !ﻮﻟﻪ ﻧ‪7‬ۍ ک‪ 3‬ډ‪4‬ر اﻫﻤﻴت او ارز*ت ﻟري‪ .‬رسﻨ‪ 9‬چ‪ 3‬د !ﻮﻟﻨﻴزو‬ ‫اړﻳکﻮ د وسﻴﻠﻮ پﻪ ﻧﻮم ﻫﻢ ﻳاد‪84‬ي‪ ،‬د ور‪$‬پا‪ ،31‬جرﻳدې‪ ،‬ﻣجﻠ‪ ،3‬راډﻳﻮ‪ ،‬تﻠﻮﻳزﻳﻮن او‬ ‫د ﻧﻮرو پﻪ ب‪2‬ﻪ خپروﻧ‪ 3‬کﻮي‪ .‬اوس ﻧ‪7‬ۍ ﻟﻪ تخﻨﻴکﻲ پﻠﻮه ډ‪4‬ره پرﻣختﻠﻠ‪ 3‬ده او د رسﻨﻴﻮ‬ ‫ﻧﻮې ب‪2‬ﻪ راﻣﻨ‪%‬تﻪ شﻮې چ‪ 3‬برﻳ‪+‬ﻨاﻳﻲ رسﻨ‪ 9‬ورتﻪ واﻳﻲ او د اﻧ"رﻧﻴ＀‪ ،‬رادﻳﻮ‪ ،‬تﻠﻮﻳزﻳﻮن‬ ‫پﻪ ب‪2‬ﻪ دي‪ .‬ور‪$‬پا‪1‬ﻪ د رسﻨﻴﻮ پﻪ ﻟ‪ 7‬ک‪ 3‬خپﻞ ‪$‬اﻧگ‪7‬ى ‪$‬اى ﻟري‪ .‬پﻪ دې ﻟﻮست ک‪ 3‬د‬ ‫ور‪$‬پا‪ 31‬پﻪ ﻫکﻠﻪ ﻟﻪ تاسﻮ سره خبرې ﻟرو‪.‬‬ ‫‪٤٩‬‬

‫ور‪$‬پا‪1‬ﻪ ﻫغﻪ خپروﻧ‪ 3‬تﻪ واﻳﻲ چ‪ 3‬ﻫره ورځ د سﻬار ﻳا ﻣازﻳگر ﻳا پﻪ اووﻧ‪ 9‬ک‪ 3‬دوې ﻳا‬ ‫درې ‪$‬ﻠ‪ 3‬خپر‪84‬ي‪ .‬ور‪$‬پا‪ 31‬ب‪5‬ﻼ ب‪5‬ﻞ ﻣعﻠﻮﻣات‪ ،‬ور‪$‬ﻨﻲ او تازه خبروﻧﻪ‪ ،‬ﻧ‪7‬ﻳﻮاﻟ‪ 3‬سﻴاسﻲ‪،‬‬ ‫پﻮ‪$‬ﻲ او اﻗتصادي ﻣﻮضﻮعگاﻧ‪ ، 3‬ورزشﻲ ﻟﻮب‪ 3‬اعﻼﻧﻮﻧﻪ او ﻧﻮر رﻧگارﻧگ ﻣعﻠﻮﻣات‬ ‫خپروي‪ .‬ور‪$‬پا‪1‬ﻪ د سرﻣﻘاﻟ‪ 3‬ﻟپاره ‪$‬اﻧگ‪7‬ى ‪$‬اى ﻟري چ‪ 3‬ﻣسؤول چﻠﻮوﻧﻜﻰ پﻜ‪ 3‬د رواﻧﻮ‬ ‫چارو پﻪ اړه د خپﻠ‪ 3‬ادارې ﻧظرﻳات 'رگﻨدوي‪ .‬پﻪ پرﻣختﻠﻠﻮ ﻫ‪5‬ﻮادوﻧﻮ ﻛ‪ 3‬د ﻳﻮې ور‪$‬پا‪31‬‬ ‫د ﻣخﻮﻧﻮ شﻤ‪5‬ر کﻠﻪ کﻠﻪ ډ‪4‬ر زﻳات وي‪ .‬د ﻫرې ﻣﻮضﻮع ﻟپاره ب‪5‬ﻠ‪ 3‬ب‪5‬ﻠ‪ 3‬پا‪ 31‬او ﻳا ‪$‬اﻧگ‪7‬ي‬ ‫ستﻮﻧﻮﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫پﻪ افغاﻧستان ﻛ‪ 3‬ﻟﻮﻣ‪7‬ۍ خپروﻧﻪ د اﻣﻴر ش‪5‬رعﻠﻲ خان د واﻛﻤﻨ‪ ١٢٥٨ – ١٢٤٧( 9‬ﻫـ ‪ .‬ش‪).‬‬ ‫پﻪ پ‪5‬ر ﻛ‪ 3‬راﻣﻨ‪%‬تﻪ شﻮه‪ .‬دا خپروﻧﻪ شﻤس اﻟﻨﻬار ﻧﻮﻣ‪5‬ده چ‪ 3‬ﻛﻠﻪ پﻪ اووﻧ‪ 9‬او ﻛﻠﻪ ﻫﻢ پﻪ‬ ‫پﻨ‪%‬ﻠسﻮ ور‪$‬ﻮ ﻛ‪ 3‬ﻳﻮ وار خپر‪4‬ده‪ .‬د دې خپروﻧ‪ 3‬ﻣسؤول ﻣدﻳر او ﻣﻬتﻤﻢ ﻣﻴرزاعبداﻟعﻠﻲ‬ ‫ﻧﻮﻣﻴده‪ .‬دې خپروﻧ‪ 3‬د ب‪5‬ﻼ ب‪5‬ﻠﻮ ﻣﻮضﻮعگاﻧﻮ ﻟپاره ‪$‬اﻧگ‪7‬ي ﻣخﻮﻧﻪ او خبرﻳاﻻن درﻟﻮدل‪.‬‬ ‫بﻬرﻧﻲ خبروﻧﻪ ﻫﻢ پﻜ‪ 3‬خپر‪4‬دل‪.‬‬ ‫ﻟﻪ شﻤس اﻟﻨﻬار 'خﻪ وروستﻪ بﻴا ((سراج اﻻخبار افغاﻧستان)) راﻣﻨ‪%‬تﻪ شﻮ‪ .‬دا اخبار د‬ ‫ﻫ‪5‬ﻮاد د پﻴاوړي ﻟﻴﻜﻮال ﻣﻮﻟﻮي عبداﻟرؤف خاکﻲ کﻨدﻫاري پﻪ ﻣدﻳرﻳت د اﻣﻴرحبﻴب اهلل خان‬ ‫پﻪ واکﻤﻨ‪ 9‬ک‪ 3‬پﻴﻞ شﻮ‪ ،‬خﻮ ﻳﻮازې ﻳﻮه گ‪2‬ﻪ خپﻮر شﻮ‪ .‬ورپس‪ 3‬د ((سراج اﻻخبار افغاﻧﻴﻪ)) پﻪ ﻧاﻣﻪ‬ ‫ﻳﻮه ﻣﻬﻤﻪ جرﻳده د ﻧﻮﻣﻴاﻟﻲ ژورﻧاﻟﻴست او ﻟﻴکﻮال ﻣحﻤﻮد طرزي ﻟﻪ خﻮا د (‪ ١٢٩٠‬ﻫـ ‪.‬ش‪).‬‬ ‫ﻛال د تﻠ‪ 3‬پﻪ ﻣﻴاشت ﻛ‪ 3‬تاسﻴس شﻮه‪ .‬ﻟﻮﻣ‪7‬ى پﻪ ډبرﻳﻨﻪ چاپخﻮﻧﻪ او وروستﻪ پﻪ حروفﻲ ب‪2‬ﻪ پﻪ‬ ‫دوﻟسﻮ او'ﻮارﻟسﻮ ﻣخﻮﻧﻮ ﻛ‪ 3‬اﻧ‪%‬ﻮرﻳزه خپر‪4‬ده‪.‬‬ ‫پﻪ (‪١٩١٩‬م) ﻛال ﻛ‪ 3‬ﻟﻪ خپﻠﻮاﻛ‪ 9‬اخﻴستﻠﻮ وروستﻪ پﻪ ﻫ‪5‬ﻮاد ﻛ‪ 3‬خپروﻧ‪ 3‬زﻳات‪ 3‬شﻮې‪.‬‬ ‫د ﻫ‪5‬ﻮاد پر پﻼزﻣ‪5‬ﻨ‪ 3‬ﻛابﻞ سرب‪5‬ره د ﻫ‪5‬ﻮاد پﻪ ﻧﻮرو وﻻﻳتﻮﻧﻮ ﻛ‪ 3‬د خپروﻧﻮ شﻤ‪5‬ر تر دروﻳشتﻮ‬ ‫پﻮرې ورس‪5‬د‪.‬‬ ‫پﻪ افغاﻧستان ﻛ‪ 3‬ﻟﻪ (‪٢٠٠١‬م) ﻛال راوروستﻪ د ﻧﻮې ادارې ﻟﻪ جﻮړ‪4‬دو او د رسﻨﻴﻮ‬ ‫(ﻣطبﻮعاتﻮ) او د بﻴان د ازادۍ ﻟﻪ راﻣﻨ‪%‬تﻪ ﻛ‪5‬دو 'خﻪ وروستﻪ د ور‪$‬پا‪1‬ﻮ او خپروﻧﻮ پﻪ‬ ‫شﻤ‪5‬ر ﻛ‪ 3‬ب‪ 3‬ﻛچ‪ 3‬زﻳاتﻮاﻟﻰ راغﻰ اوﻫغﻪ دا چ‪ 3‬ﻳﻮازې پﻪ پﻼزﻣﻴﻨ‪ 3‬ﻛ‪ 3‬ﻟﻪ در‪4‬ﻮ سﻮو 'خﻪ‬ ‫‪٥٠‬‬

‫زﻳات‪ 3‬ور‪$‬پا‪ ،31‬اووﻧﻴزې‪ ،‬ﻣﻴاشتﻨ‪ 9‬او ﻧﻮرې راﻣﻨ‪%‬تﻪ شﻮې‪ .‬ﻫﻤداس‪ 3‬د ﻫ‪5‬ﻮاد ﻟﻮى *اروﻧﻪ‬ ‫درواخﻠئ‪ .‬د دغﻮ خپروﻧﻮ پﻪ ﻟ‪ 7‬ک‪ 3‬ﻟﻪ ور‪$‬پا‪ ،31‬جر‪4‬دې‪ ،‬ﻣجﻠ‪ ،3‬راډﻳﻮ او تﻠﻮﻳزﻳﻮن 'خﻪ‬ ‫ﻧﻴﻮﻟ‪ 3‬تر بر‪+4‬ﻨاﻳﻲ رسﻨﻴﻮ پﻮرې !ﻮﻟ‪ 3‬شاﻣﻠ‪ 3‬دي‪ .‬ﻳﻮ شﻤ‪5‬ر ﻳ‪ 3‬رسﻤﻲ او دوﻟتﻲ دي‪ ،‬ﻳﻮ شﻤ‪5‬ر‬ ‫ﻳ‪ 3‬پﻪ ب‪5‬ﻼ ب‪5‬ﻠﻮ !ﻮﻟﻨﻮ او سازﻣاﻧﻮﻧﻮ پﻮرې ت‪7‬ﻟ‪ 3‬دي او ﻧﻮرې ﻳ‪ 3‬أزادې او شخصﻲ ب‪2‬ﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫زﻣﻮږ پﻪ ﻫ‪5‬ﻮاد ﻛ‪ 3‬ور‪$‬پا‪ 31‬ﻟﻪ 'ﻠﻮرو 'خﻪ تر اتﻮ او دوﻟسﻮ پﻮرې ﻣخﻮﻧﻪ ﻟري‪ .‬زﻳاتره ﻳ‪3‬‬ ‫پﻪ اخباري ﻛاغذ باﻧدې چاپﻴ‪8‬ي‪ .‬د ﻟﻴﻚ او ﻟﻮست د ﻛچ‪ 3‬د !‪"5‬ﻮاﻟﻲ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ زﻣﻮږ پﻪ ﻫ‪5‬ﻮاد‬ ‫ﻛ‪ 3‬ور‪$‬پا‪ 31‬ﻟ‪ 8‬شﻤ‪5‬ر ﻟﻮستﻮﻧﻜﻲ ﻟري‪ .‬ﻫ‪5‬ﻮاد‪ ،‬اﻧﻴس او اصﻼح ﻧاﻣتﻮ ور‪$‬پا‪ 31‬دي او کابﻞ‬ ‫!اﻳﻤز پﻪ اﻧگﻠﻴسﻲ ژبﻪ خپر‪84‬ي‪ .‬باﻳد وواﻳﻮ چ‪ 3‬کتابﻮﻧﻪ او رساﻟ‪ 3‬پﻪ ﻣﻬاﻟﻨ‪ 9‬ب‪2‬ﻪ ﻧﻪ خپرﻳ‪8‬ي‪،‬‬ ‫خﻮ رسﻨ‪ 9‬ﻳعﻨ‪ 3‬ور‪$‬پا‪ ،31‬جرﻳدې او ﻣجﻠ‪ 3‬پﻪ ﻳﻮه ‪$‬اﻧگ‪7‬ي ﻣﻬال پﻪ پرﻟﻪ پس‪ 3‬تﻮگﻪ خپروﻧ‪3‬‬ ‫کﻮي‪.‬‬ ‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪6‬ﻳز‪:‬‬ ‫ور‪$‬پا‪ 31‬او اخباروﻧﻪ داس‪ 3‬ﻣعﻠﻮﻣات او خبروﻧﻪ خپروي چ‪ 3‬اﻧسان ورتﻪ پﻪ ﻫﻤاغﻪ‬ ‫ش‪5‬بﻪ او ﻣﻬال اړتﻴا ﻟري‪ .‬ور‪$‬پا‪ 31‬او رسﻨ‪ 9‬ﻣﻮږ د ﻧ‪7‬ۍ ﻟﻪ ور‪$‬ﻨﻴﻮ پ‪+5‬ﻮ او د عﻠﻢ او‬ ‫تخﻨﻴﻚ ﻟﻪ پرﻣختﻴاووخبروي‪ .‬ور‪$‬پا‪1‬ﻪ د ﻟﻮستﻮﻧکﻲ ﻣعﻠﻮﻣات زﻳاتﻮي او د ﻧ‪7‬ۍ ﻟﻪ‬ ‫رواﻧﻮ او جاري حاﻟتﻮﻧﻮ 'خﻪ ﻳ‪ 3‬خبروي‪ .‬راډﻳﻮ اوتﻠﻮﻳزﻳﻮن ﻫﻢ اﻧسان تﻪ د ور‪$‬ﻨﻴﻮ‬ ‫ﻣعﻠﻮﻣاتﻮ او ﻧﻮو '‪75‬ﻧﻮ او پرﻣختﻴاوو پﻪ ﻫﻜﻠﻪ پﻪ زړه پﻮرې پروگراﻣﻮﻧﻪ خپروي‪ .‬باﻳد‬ ‫د تﻠﻮﻳزﻳﻮن د ﻣثبتﻮ‪ ،‬عﻠﻤﻲ اوﻣعﻠﻮﻣاتﻲ پروگراﻣﻮﻧﻮ ﻧﻨداره وﻛ‪7‬و او ﻟﻪ ﻫغﻮ 'خﻪ ﻻزم‬ ‫ﻣعﻠﻮﻣات تر ﻻسﻪ ﻛ‪7‬و‪ .‬ﻟﻪ ﻣطاﻟع‪ 3‬سره عادت او پﻪ ﻫغ‪ 3‬باﻧدې روږد‪4‬دل‪ ،‬د اﻧسان‬ ‫ﻟپاره ډ‪4‬ر ضروري دي ‪ .‬گراﻧﻮ زده ﻛﻮوﻧﻜﻮ تﻪ سپار*تﻨﻪ ﻛﻴ‪8‬ي چ‪ 3‬ﻟﻪ ﻣطاﻟع‪ 3‬سره‬ ‫ﻣﻴﻨﻪ پﻴدا ﻛ‪7‬ي او ﻟ‪ 8‬ترﻟ‪8‬ه پﻪ ﻳﻮې ور‪$‬پا‪ 31‬ﻛ‪ 3‬گ‪6‬ون وﻛ‪7‬ي او د ﻫغ‪ 3‬ﻟﻪ ﻣﻮضﻮعگاﻧﻮ‬ ‫'خﻪ گ"ﻪ واخﻠﻲ‪.‬‬

‫‪٥١‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬ﻻﻧدې پﻮ*تﻨﻮ تﻪ تشرﻳحﻲ ‪$‬ﻮابﻮﻧﻪ وواﻳاست‪:‬‬ ‫د ور‪$‬ﻨﻴﻮ ﻣعﻠﻮﻣاتﻮ پﻪ اﻧتﻘال ﻛ‪ 3‬د ور‪$‬پا‪1‬ﻮ د ارز*ت پﻪ اړه خبرې وﻛ‪7‬ئ‪.‬‬ ‫زﻣﻮږ پﻪ ﻫ‪5‬ﻮاد ﻛ‪ 3‬ﻟﻮﻣ‪7‬ۍ خپروﻧﻪ پﻪ ﻛﻮم وخت ﻛ‪ 3‬او د چا ﻟﻪ خﻮا راﻣﻨ‪%‬تﻪ شﻮه؟‬ ‫د کتاب‪ ،‬ﻣجﻠ‪ 3‬او ور‪$‬پا‪ 31‬تﻮپﻴر 'ﻪ دى؟‬ ‫‪ -۲‬ﻻﻧدې پﻮ*تﻨﻮ تﻪ سﻢ ‪$‬ﻮابﻮﻧﻪ وواﻳاست‪:‬‬ ‫ﻟﻪ شﻤس اﻟﻨﻬار وروستﻪ ﻛﻮﻣﻪ خپروﻧﻪ راﻣﻨ‪%‬تﻪ شﻮه؟‬ ‫ور‪$‬پا‪1‬ﻪ 'ﻪ راز خپروﻧﻪ ده؟‬ ‫پﻪ ور‪$‬پا‪ 31‬ﻛ‪ 3‬ﻛﻮم ډول ﻣﻮضﻮعگاﻧ‪ 3‬خپر‪84‬ي؟‬ ‫د ﻫ‪5‬ﻮاد د 'ﻮ ور‪$‬پا‪1‬ﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ واخﻠئ ‪.‬‬ ‫‪ -۳‬د ﻻﻧدې جﻤﻠﻮ تش ‪$‬اﻳﻮﻧﻪ پﻪ ﻣﻨاسبﻮ ﻛﻠﻤﻮ ډك ﻛ‪7‬ئ ‪:‬‬ ‫پﻪ ‪ ..................‬ﻛال ﻛ‪ 3‬ﻟﻪ خپﻠﻮاﻛ‪ 9‬اخﻴستﻠﻮ 'خﻪ وروستﻪ پﻪ ﻫ‪5‬ﻮاد ﻛ‪ 3‬د‬ ‫خپروﻧﻮ شﻤ‪5‬ر زﻳات شﻮ‪.‬‬ ‫سراج اﻻخبار افغاﻧﻴﻪ د ‪ ..................‬ﻟﻪ خﻮا راﻣﻨ‪%‬تﻪ شﻮه‪.‬‬ ‫‪ -۴‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ در‪4‬ﻮ ډﻟﻮ وو‪4‬شﻞ شﻲ‪.‬‬ ‫ﻟﻮﻣ‪7‬ۍ ډﻟﻪ دې پﻪ پﻮرتﻪ ﻟﻮست ﻛ‪ 3‬خاص ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ پﻪ ﻧ‪+‬ﻪ او پﻪ ﻳﻮ ﻟست ﻛ‪ 3‬دې ﻳ‪3‬‬ ‫وﻟﻴﻜﻲ‪.‬‬ ‫دوﻳﻤﻪ ډﻟﻪ دې پﻪ ﻟﻮست ﻛ‪ 3‬اوږدې (ې گاﻧ‪ )3‬پﻪ ﻧ‪+‬ﻪ او د ﻫغﻮى اړوﻧدې ﻛﻠﻤ‪ 3‬دې پﻪ ﻳﻮ‬ ‫ﻟست ﻛ‪ 3‬وﻟﻴﻜﻲ‪.‬‬ ‫در‪4‬ﻤﻪ ډﻟﻪ دې دا ﻻﻧدې ﻛﻠﻤ‪ 3‬ﻣعﻨا او پﻪ جﻤﻠﻮ ﻛ‪ 3‬وﻛاروي‪:‬‬ ‫ارز*ت‪ ،‬ﻣطاﻟعﻪ‪$ ،‬اﻧگ‪7‬ى‪ ،‬ور‪$‬پا‪1‬ﻪ‪ ،‬خبرﻳال‪ ،‬پﻴاوړى‪ ،‬پﻼزﻣ‪5‬ﻨﻪ‬

‫‪٥٢‬‬

‫ك رن‬

‫دنده‬

‫اﻟف‪ :‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻟﻪ ور‪$‬پا‪1‬ﻮ 'خﻪ د خپﻠ‪ 3‬خﻮ*‪ 3‬ﻳﻮه ﻣﻮضﻮع ﻗﻴچﻲ (پرې ک‪7‬ي)‬ ‫بﻠﻪ ورځ دې ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ ‪$‬ان سره راوړي‪ .‬ﻫر زده ﻛﻮوﻧﻜﻰ دې د خپﻠ‪ 3‬ﻣﻮضﻮع پﻪ اړه ﻧﻮرو تﻪ‬ ‫ﻣعﻠﻮﻣات ورﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫ب ‪ :‬اﻳا تاسﻮ ﻣﻴﻨﻪ ﻟرئ چ‪ 3‬ﻛﻮﻣﻪ ﻣﻘاﻟﻪ ﻳا ﻣضﻤﻮن ﻣﻮ پﻪ ور‪$‬پا‪1‬ﻪ ﻛ‪ 3‬خپﻮر شﻲ؟ اﻳا تاسﻮ‬ ‫غﻮاړئ ﻟﻴﻜﻮال شئ؟ ﻫﻤدا ﻣﻮ وخت دى‪ .‬ﻟستﻮ‪1‬ﻲ ب‪ 6‬وﻫئ‪ ،‬د *ﻮوﻧﻜﻮ‪ ،‬ﻣﻮر پﻼر ﻳا ﻧﻮرو‬ ‫اﻧ‪6‬ﻳﻮاﻻﻧﻮ پﻪ ﻣرستﻪ پﻪ ﻟﻴﻜﻨﻪ پﻴﻞ وﻛ‪7‬ئ‪.‬‬

‫ﻛتاب د بشر د روح خﻮاړه دي‪.‬‬ ‫حضرت عﻠﻲ ﻛرم اهلل وجﻬﻪ‬

‫د شﻠﻤ‪ 3‬پ‪75‬ۍ د تﻤدن ستﻨﻪ ﻛتاب او رسﻨ‪ 9‬دي‪.‬‬ ‫روزوﻟت‬

‫‪٥٣‬‬

‫ﻻﻧدې جدول پﻪ بﻠﻪ سپﻴﻨﻪ پا‪1‬ﻪ ﻛ‪ 3‬وﻟﻴﻜئ او پﻪ ﻣتﻦ ﻛ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬د‬ ‫((پﻮﻫﻨﻪ)) ﻛﻠﻤﻪ پﻴدا او پﻪ خپﻠﻪ خﻮ*ﻪ ﻳ‪ 3‬رﻧ‪/‬ﻪ ﻛ‪7‬ئ‪.‬‬

‫ف‬

‫و‬

‫ر‬

‫س‬

‫ح‬

‫د‬

‫ح‬

‫ز‬

‫چ‬

‫س‬

‫ي‬

‫ا‬

‫ع‬

‫خ‬

‫ط‬

‫ع‬

‫س‬

‫ا‬

‫ر‬

‫ب‬

‫پ‬

‫و‬

‫ﻫـ‬

‫ن‬

‫ﻫـ‬

‫ط‬

‫د‬

‫م‬

‫ک‬

‫ا‬

‫ف‬

‫ع‬

‫ا‬

‫ډ‬

‫ځ‬

‫ز‬

‫ښ‬

‫ر‬

‫خ‬

‫ظ‬

‫‪٥٤‬‬

‫دوﻟسﻢ ﻟﻮست‬

‫ﻟﻴکﻮال او *ﻮوﻧکﻰ‪ :‬صاﻟح ﻣحﻤد ﻫﻮتك‬

‫‪ n‬أﻳا د صاﻟح ﻣحﻤد ﻫﻮتﻚ ﻧﻮم ﻣﻮ اور‪4‬دﻟﻰ دى؟‬ ‫ﻟﻜﻪ چ‪ 3‬دﻣخﻪ ﻣﻮ ﻟﻮستﻲ دي‪ ،‬زﻣﻮږ د ﻫ‪5‬ﻮاد د عﻠﻢ او ادب د ډگر د اتﻼﻧﻮ شﻤ‪5‬ر‬ ‫زﻳات دى‪ .‬د دغﻮ پﻮﻫاﻧﻮ پﻪ ډﻟﻪ ﻛ‪ 3‬ﻳﻮ ﻫﻢ ﻣﻮﻟﻮي صاﻟح ﻣحﻤد »ﻫﻮتﻚ« دى‪ .‬صاﻟح‬ ‫ﻣحﻤد »ﻫﻮتﻚ« پر شعر او شاعرۍ سرب‪5‬ره *ﻮوﻧﻜﻰ ﻫﻢ و‪ .‬د خﻠﻜﻮ پﻪ درد *ﻪ‬ ‫پﻮﻫ‪5‬ده او د خﻠﻜﻮ د خﻮږ او درد د ﻟﻴرې ﻛﻮﻟﻮ ﻻرې چارې ورتﻪ *‪' 3‬رگﻨدې وې‪.‬‬ ‫دﻟتﻪ د ﻧﻮﻣﻮړي پﻪ اړه ﻟﻪ تاسﻮ سره خبرې کﻮو‪.‬‬ ‫‪ n‬د شاعراﻧﻮ او ﻟﻴﻜﻮاﻟﻮ ﻟﻪ شعري پﻴغاﻣﻮﻧﻮ 'خﻪ 'ﻪ اﻧتباه اخﻴستﻠﻰ شﻮ؟‬ ‫‪ n‬وﻟ‪ 3‬ﻣﻮږ د گران ﻫ‪5‬ﻮاد پﻪ پﻮﻫاﻧﻮ‪ ،‬شاعراﻧﻮ او ﻟﻴﻜﻮاﻻﻧﻮ وﻳاړو او د ﻫغﻮى ﻟﻪ‬ ‫ﻻر*ﻮوﻧﻮ 'ﻪ گ"ﻪ اخﻠﻮ؟‬ ‫‪٥٥‬‬

‫ﻣﻮﻟﻮي صاﻟح ﻣحﻤد »ﻫﻮتﻚ« ﻛﻨدﻫارى د فﻴض ﻣحﻤد زوى پﻪ (‪ ١٢٦٩‬ﻫـ ‪ .‬ش)‬ ‫ﻛال ک‪ 3‬پﻪ ﻛﻨدﻫا ر ﻛ‪ 3‬ز‪484‬دﻟﻰ دى‪ .‬ﻟﻮﻣ‪7‬ﻧ‪ 9‬زده ﻛ‪7‬ې ﻳ‪ 3‬د کابﻞ د حبﻴبﻴ‪* 3‬ﻮوﻧ‪%‬ﻲ ﻛ‪3‬‬ ‫تر سره ﻛ‪7‬ې دي‪ .‬وروستﻪ پﻪ ﻫﻤدې *ﻮوﻧ‪%‬ﻲ ﻛ‪ 3‬د *ﻮوﻧﻜﻲ پﻪ تﻮگﻪ !اﻛﻞ شﻮى دى‪ .‬د پ‪+‬تﻮ‬ ‫ژب‪ 3‬د ﻟﻮست تدرﻳس ﻳ‪ 3‬ﻛاوه او د پ‪+‬تﻮ ژب‪ 3‬درسﻲ ﻛتابﻮﻧﻪ ﻳ‪ 3‬ﻟﻴﻜﻞ‪.‬‬ ‫د ﻫغﻪ زﻳاتره ﻟﻴﻜﻨﻮ تعﻠﻴﻤﻲ اودرسﻲ ب‪2‬ﻪ درﻟﻮده‪.‬ﻣثﻨﻮي ﻳ‪ 3‬ﻳﻮ ادبﻲ اثر دى‪ .‬دا اثر درې زره‬ ‫بﻴتﻮﻧﻪ ﻟري او د ﻣﻮﻟﻮي جﻼل اﻟدﻳﻦ ﻣحﻤد بﻠخﻲ د ﻣثﻨﻮي ﻟﻪ ‪$‬ﻴﻨﻮ برخﻮ 'خﻪ پﻪ أزاده تﻮگﻪ‬ ‫ژباړل شﻮې دي‪ .‬ﻣﻮﻟﻮي صاﻟح ﻣحﻤد »ﻫﻮتﻚ« د پ‪+‬تﻮ د اوسﻨﻲ ادب د ﻳﻮې ﻣخک‪3+‬‬ ‫'‪5‬رې پﻪ تﻮگﻪ ﻧﻪ ﻫﻴر‪4‬دوﻧﻜﻲ خدﻣتﻮﻧﻪ ﻛ‪7‬ي دي‪.‬‬ ‫د ﻧﻮﻣﻮړي د ((بﻠبﻞ ژړا)) ﻳا پﻪ ((ﻗفس ﻛ‪ 3‬بﻠبﻞ)) شعر د عبداﻟﻬادي »داوي« د شعر ژباړه‬ ‫ده‪ .‬دې شعر زﻳات شﻬرت وﻣﻮﻧد‪$ ،‬ﻜﻪ پﻪ ژباړه ﻛ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ دوﻣره ظرافت 'خﻪ ﻛار اخﻴستﻰ‬ ‫چ‪$ 3‬اﻧگ‪7‬ې ادبﻲ *کﻼ ﻟري‪ .‬د اﻣﻴرحبﻴب اهلل د واکﻤﻨ‪ 9‬پﻪ وخت ک‪ 3‬پﻪ سراج اﻻخبار‬ ‫ک‪ 3‬خپﻮر شﻮى دى‪ ،‬د خپﻠﻮاک‪ 9‬د وﻟﻮﻟﻮ پﻪ پﻴدا کﻮﻟﻮ ک‪ 3‬ﻳ‪ 3‬ﻫﻢ پﻪ خپﻞ وخت ک‪ 3‬ستره‬ ‫وﻧ‪6‬ه اخﻴست‪ 3‬ده‪ .‬ﻣﻮږ ﻳ‪ 3‬د ﻧﻤﻮﻧ‪ 3‬پﻪ تﻮگﻪ 'ﻮ بﻴتﻪ را اخﻠﻮ‪:‬‬

‫ﻳﻮ سحر زﻣا تر غﻮږ شﻮﻟﻪ بﻠبﻠﻪ‬ ‫پﻪ ﻗفس ﻛ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬ژړل دا ﻳ‪ 3‬وﻳﻠﻪ‬ ‫چ‪ 3‬بﻨدي شﻮم د صﻴاد ﻟﻪ سختﻪ دﻟﻪ‬ ‫وﻟ‪ 3‬ﻧﻪ پﻮ*تﻲ 'ﻮک حال زﻣا ﻳﻮ ﻟﻪ بﻠﻪ‬ ‫وﻟ‪ 3‬ﻧشتﻪ ب‪ 3‬فغاﻧﻪ ﻛاروبار زﻣا‬ ‫وﻟ‪ 3‬حبس ابدي راغﻰ پﻪ وار زﻣا‬ ‫ﻧﻪ ﻣحرم چ‪ 3‬د زړه حال ورتﻪ بﻴان ﻛ‪7‬م‬ ‫ﻧﻪ ﻣ‪ 3‬وس چ‪ 3‬خبرداره بﻠبﻼن ﻛ‪7‬م‬

‫‪٥٦‬‬

‫((پﻪ ﻗفس ﻛ‪ 3‬بﻠبﻞ)) د پ‪+‬تﻮ د ﻣعاصر ادب ﻳﻮه غﻮره ب‪5‬ﻠگﻪ ده‪ .‬ﻳﻮ ﻣﻠﻲ ارﻣان پﻪ ﻛ‪ 3‬پﻪ‬ ‫*ﻜﻠﻲ عاطفﻲ رﻧگ ﻛ‪ 3‬غبرگ شﻮى دى‪.‬‬ ‫ﻧﻮﻣﻮړي ﻻﻧدې اثار ﻟﻴﻜﻠﻲ دي‪:‬‬ ‫‪ -۱‬خﻮد اﻣﻮز پ‪+‬تﻮ (دوه !ﻮﻛﻪ)‪ ،‬د پ‪+‬تﻮ ﻟﻮﻣ‪7‬ى ﻛتاب‪ ،‬پ‪+‬تﻮ ژبﻪ‪( ،‬دوه !ﻮﻛﻪ)‪ ،‬د پ‪+‬تﻮ‬ ‫تدرﻳسﻲ ﻛتاب‪ ،‬پ‪+‬تﻮ صرف و ﻧحﻮ (ژباړه)‪ ،‬اطاعت اوﻟﻮ اﻻﻣر‪ ،‬پ‪+‬تﻮ ﻣثﻨﻮي‪ ،‬تذﻛره‬ ‫اﻟشعراء او ﻳﻮ شﻤ‪5‬ر ﻧﻮر‪ .‬ﻣﻮﻟﻮي صاﻟح ﻣحﻤد »ﻫﻮتﻚ« پﻪ (‪ ١٣٣٩‬ﻫـ ‪ .‬ش ) کال پﻪ کابﻞ‬ ‫ک‪ 3‬وفات شﻮى دى‪.‬‬

‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪6‬ﻳز‪:‬‬ ‫صاﻟح ﻣحﻤد »ﻫﻮتﻚ« د پ‪+‬تﻮ خﻮږ ژب‪ 3‬شاعر‪ ،‬ﻟﻴﻜﻮال او *ﻮوﻧﻜﻰ و‪ .‬دى‬ ‫د خپﻠﻮاک‪ 9‬سخت ﻟ‪5‬ﻮال و او ﻟﻪ ﻫﻤدې کبﻠﻪ د ده شعروﻧﻪ !ﻮل د وطﻦ ﻟﻪ ﻣﻴﻨ‪3‬‬ ‫ډك دي‪ .‬پﻪ شعر او ﻟﻴﻜﻮاﻟ‪ 9‬او ﻫﻤدارﻧگﻪ د شعر پﻪ ژباړه ﻛ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬ﻟﻮى ﻻس درﻟﻮد‪.‬‬ ‫د ده د شعر ژبﻪ تﻮﻧده وه‪ .‬ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ د ﻫ‪5‬ﻮاد غﻠﻴﻤان ترې ډار‪4‬دل‪ .‬ﻟﻜﻪ چ‪ 3‬دﻣخﻪ‬ ‫ﻣﻮ وﻟﻮستﻞ صاﻟح ﻣحﻤد »ﻫﻮتﻚ« زﻳات شﻤ‪5‬ر ﻟﻴﻜﻨ‪ 3‬ﻛ‪7‬ي دي چ‪ 3‬ﻫره ﻳﻮه ﻳ‪3‬‬ ‫‪$‬اﻧ‪7/‬ی ارز*ت ﻟري‪.‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻻﻧدې پﻮ*تﻨﻮ تﻪ ‪$‬ﻮاب وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫د ﻣﻮﻟﻮي صاﻟح ﻣحﻤد »ﻫﻮتﻚ« د شعروﻧﻮ ﻣﻮضﻮعگاﻧ‪' 3‬ﻪ دي؟‬ ‫د صاﻟح ﻣحﻤد »ﻫﻮتﻚ« د شعر ﻛﻮم اړخ ډ‪4‬ر غ‪+‬تﻠﻰ و؟‬

‫‪٥٧‬‬

‫د صاﻟح ﻣحﻤد »ﻫﻮتﻚ« د 'ﻮ کتابﻮﻧﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ واخﻠئ‪.‬‬ ‫ستاس‪ 3‬پﻪ ﻧظر ﻣﻮﻟﻮي صاﻟح ﻣحﻤد »ﻫﻮتﻚ« د پ‪+‬تﻮ ژب‪ 3‬ودې تﻪ 'ﻪ خدﻣت ک‪7‬ى دى؟‬ ‫‪ -۲‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د ﻻﻧدې جﻤﻠﻮ خاﻟﻲ ‪$‬اﻳﻮﻧﻪ پﻪ ﻣﻨاسبﻮ ﻛﻠﻤﻮ پر پﻨسﻞ ډك ﻛ‪7‬ي‪:‬‬ ‫ﻣﻮﻟﻮي صاﻟح ﻣحﻤد »ﻫﻮتﻚ« خپﻠ‪ 3‬زده ﻛ‪7‬ې پﻪ ‪ ......‬ﻛ‪ 3‬ترسره ﻛ‪7‬ي دي‪.‬‬ ‫د صاﻟح ﻣحﻤد »ﻫﻮتﻚ« ﻣثﻨﻮي ‪ ................‬بﻴتﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫صاﻟح ﻣحﻤد ‪ ...............‬پﻪ پ‪+‬تﻮ ژباړﻟﻰ دى؟‬ ‫‪ -۳‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د ﻻﻧدې پﻮ*تﻨ‪ 3‬تشرﻳحﻲ ‪$‬ﻮاب وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫پﻪ ﻗفس ﻛ‪ 3‬د بﻠبﻞ د ژړا شعر 'ﻪ شﻰ 'رگﻨدوي؟ بﻴان ﻳ‪ 3‬ﻛ‪7‬ئ‪.‬‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫تاس‪ 3‬پﻪ !ﻮﻟﻨﻪ ک‪ 3‬د شاعر او ﻟﻴکﻮال پﻪ ارز*ت 'ﻮﻣره پﻮﻫ‪85‬ئ؟ پﻪ دې اړه 'ﻮ کر*‪3‬‬ ‫وﻟﻴکئ‪ .‬د ﻟﻴکﻠﻮ پﻪ وخت ک‪ 3‬ﻣﻮ د ﻣﻮﻟﻮي صاﻟح ﻣحﻤد »ﻫﻮتﻚ« د شعر پﻪ ﻫکﻠﻪ خبرې‬ ‫پﻪ پام ک‪ 3‬وي‪.‬‬ ‫ﻫﻴ(ﻜﻠﻪ ‪$‬ان د چا بﻨده ﻛﻮه ﻣﻪ‪$ ،‬ﻜﻪ تﻪ اهلل تعاﻟﻰ أزاد پﻴدا ﻛ‪7‬ى ﻳ‪.3‬‬ ‫حضرت عﻠﻲ ﻛرم اهلل وجﻬﻪ‬ ‫ﻛﻪ وﻧﻪ ﻛ‪7‬اى شﻮ أزاد واوسﻴ‪8‬و‪ ،‬غﻮره ده چ‪ 3‬ﻣرگ تﻪ پﻪ خﻼصﻪ غ‪85‬‬ ‫ﻫرﻛﻠﻰ وواﻳﻮ‪.‬‬ ‫ﻣﻬاتﻤاگاﻧدي‬ ‫د ﻳﻮ *ﻪ حﻜﻮﻣت ﻧ‪+‬ﻪ‪ ،‬د ﻫغﻪ د وﻳﻨا او عﻤﻞ أزادي ده‪.‬‬ ‫ﻛﻨفﻴشﻴﻮس‬

‫‪٥٨‬‬

‫دﻳارﻟسﻢ ﻟﻮست‬

‫طاق ظفر‪ :‬د خپﻠﻮاک‪' 9‬ﻠﻰ‬

‫د افغاﻧستان تارﻳخ د ﻳرغﻠگرو او *ک‪5‬ﻼک گرو پﻪ وړاﻧدې ﻟﻪ سر*ﻨدﻧﻮ او ﻣبارزو‬ ‫ډک دى‪ .‬وخت پﻪ وخت د ﻧ‪7‬ۍ او سﻴﻤ‪ 3‬ﻳرغﻠگرو زﻣﻮږ پر گران ﻫ‪5‬ﻮاد تﻴری ک‪7‬ی‬ ‫دی‪ ،‬خﻮ زﻣﻮږ خﻠکﻮ ﻳ‪ 3‬ﻫﻢ پﻪ ﻣ‪75‬اﻧﻪ ﻣﻘابﻠﻪ ک‪7‬ې ده‪.‬‬ ‫د پغﻤان د بري 'ﻠﻰ (طاق ظفر) د افغاﻧستان د خپﻠﻮاک‪ 9‬د ب‪5‬رتﻪ گ"ﻠﻮ ﻳﻮه *ﻪ ﻧ‪+‬ﻪ‬ ‫ده‪ ،‬دا د ﻫ‪5‬ﻮاد د ﻣﻴ‪7‬ﻧﻴﻮ د ﻳاد 'ﻠﻰ دى‪.‬‬ ‫‪ n‬تاسﻮ د پغﻤان د طاق ظفرﻧﻮم اور‪4‬دﻟﻰ؟‬ ‫‪ n‬د ﻳادگار 'ﻠﻲ او ﻣﻨاروﻧﻪ د 'ﻪ شﻲ استازﻳتﻮب ﻛﻮي؟‬ ‫‪ n‬د خپﻠﻮاﻛ‪ 9‬د درسﻮﻧﻮ زده ﻛ‪7‬ه 'ﻪ گ"ﻪ ﻟري؟‬

‫‪٥٩‬‬

‫د پغﻤان طاق ظفر ﻳا د بري 'ﻠﻰ زﻣﻮږ د ﻫ‪5‬ﻮاد د تارﻳخﻲ ﻛارﻧاﻣﻮ د وﻳاړ ﻧ‪+‬ﻪ او ﻳادگار دى‪.‬‬ ‫د پغﻤان طاق ظفر د ﻫ‪5‬ﻮاد د خپﻠﻮاک‪ 9‬د شﻬ‪5‬داﻧﻮ د ﻳادوﻧ‪ 3‬پﻪ ﻣﻮخﻪ ﻟﻪ ﻛابﻞ 'خﻪ (‪)٢٧‬‬ ‫ﻛﻴﻠﻮﻣتره ﻟﻴرې پﻪ پغﻤان ﻛ‪ 3‬جﻮړ شﻮى او ډ‪4‬ر عظﻤت او دبدبﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫ﻧﻮﻣﻮړى 'ﻠﻰ د افغاﻧستان د خپﻠﻮاﻛ‪ 9‬د ستر اتﻞ غازي اﻣان اهلل خان د پاچاﻫ‪ 9‬پﻪ پ‪5‬ر ﻛ‪3‬‬ ‫جﻮړ شﻮى دى‪ .‬ﻛﻠﻪ چ‪ 3‬اﻣﻴر اﻣان اهلل خان د سﻠطﻨت واگ‪ 3‬پﻪ ﻻس ﻛ‪ 3‬واخﻴستﻠ‪ ،3‬د ﻫ‪5‬ﻮاد‬ ‫د خپﻠﻮاﻛ‪ 9‬اخﻴستﻞ ﻳ‪ 3‬پر ‪$‬ان ﻻزم وگ‪2‬ﻞ‪ .‬پﻪ !ﻴﻨگ ﻫﻮډ او ﻛﻠﻜ‪ 3‬ارادې ﻳ‪ 3‬د (‪١٢٩٨‬ﻫـ‬ ‫‪ .‬ش) ﻛال د زﻣري ﻣﻴاشت‪ 3‬پﻪ اتﻪ وﻳشتﻤﻪ د افغاﻧستان خپﻠﻮاﻛﻲ ﻟﻪ اﻧگر‪4‬زاﻧﻮ 'خﻪ واخﻴستﻪ‪.‬‬ ‫طاق ظفر د ﻧﻮﻣﻮړي ﻫ‪5‬ﻮادپال پاچا د وﻳاړﻟﻮ ﻛارﻧاﻣﻮ ﻟپاره پﻪ پغﻤان ﻛ‪ 3‬جﻮړ شﻮى دى‪ .‬د ﻫغﻮ‬ ‫‪$‬ﻮاﻧاﻧﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ چ‪ 3‬د خپﻠﻮاﻛ‪ 9‬پﻪ ﻻر ﻛ‪ 3‬ﻗرباﻧﻲ شﻮي او د ﻫ‪5‬ﻮاد د أزادۍ ﻟپاره ﻳ‪ 3‬خپﻠ‪3‬‬ ‫وﻳﻨ‪ 3‬تﻮﻳ‪ 3‬ک‪7‬ي دي‪ ،‬د ﻧﻮﻣﻮړې أبدې پﻪ غاړو ﻣﻮرگﻮ ﻛ‪ 3‬ﻟﻴﻜﻞ شﻮي دي‪ .‬دا ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ د دې‬ ‫زړور او سرت‪5‬ر وﻟس ﻟپاره د خپﻞ ت‪5‬ر تارﻳخ رو*اﻧﻪ ﻫﻨداره ده‪.‬‬ ‫ﻛﻮﻣ‪ 3‬تارﻳخﻲ أبدې چ‪ 3‬د افغاﻧاﻧﻮ د ﻟرغﻮﻧﻲ تارﻳخ د حﻤاسﻮ‪ ،‬ﻛارﻧاﻣﻮ او ﻳادگاروﻧﻮ اﻧ‪%‬ﻮر‬ ‫وړاﻧدې کﻮي‪ ،‬ﻳﻮ ﻳ‪ 3‬ﻫﻢ ﻣﻨاروﻧﻪ دي‪ .‬ﻣﻨاروﻧﻪ او أبدې د ﻳرغﻠگرو پﻪ وړاﻧدې زﻣﻮږ د ﻧﻴﻜﻮﻧﻮ‬ ‫د ﻣ‪75‬اﻧﻮ‪ ،‬اتﻠﻮﻟﻴﻮ‪ ،‬سر*ﻨدﻧﻮ‪ ،‬برﻳاﻟﻴتﻮبﻮﻧﻮ او زړورتﻴا ‪$‬ﻼﻧده ﻧ‪ 3+‬دي‪.‬‬ ‫د ﻫ‪5‬ﻮاد پﻪ ډ‪4‬رو ‪$‬اﻳﻮﻧﻮ او *اروﻧﻮ ﻛ‪ 3‬ﻳادگاري ﻣﻨاروﻧﻪ او 'ﻠﻲ جﻮړ شﻮي دي‪ .‬پﻪ ﻛابﻞ‬ ‫*ارﻛ‪ 3‬د ﻣﻴﻮﻧد د ډگر د اتﻠ‪ 3‬ﻣﻼﻟ‪ 9‬پﻪ ﻳاد د ﻣﻴﻮﻧد 'ﻠﻰ‪ ،‬د جﻤﻬﻮري ارگ پﻪ وړاﻧدې د‬ ‫خپﻠﻮاﻛ‪ 9‬ﻣﻨار او ﻧﻮر ﻳادوﻻى شﻮ‪.‬‬ ‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪6‬ﻳز‪:‬‬ ‫افغاﻧان د تارﻳخ پﻪ اوږدو ﻛ‪ 3‬ﻟﻪ وﻳاړ او برﻣﻪ ډﻛ‪ 3‬ور‪ 3$‬ﻟري‪ .‬د دغﻮ وﻳاړوﻧﻮ‬ ‫د تﻠپات‪ 3‬ﻳاد ﻟپاره ﻳ‪ 3‬د ‪$‬ﻴﻨﻮ پﻪ ﻳاد ﻣﻨاروﻧﻪ او 'ﻠﻲ جﻮړ ﻛ‪7‬ي دي‪ .‬ﻫر 'ﻠﻰ ﻣﻮږ تﻪ‬ ‫د خپﻠﻮ ﻧﻴﻜﻮﻧﻮ او پﻠروﻧﻮ د سر*ﻨدﻧﻮ ﻳادوﻧﻪ ﻛﻮي‪ .‬د خپﻠﻮاﻛ‪ 9‬د اخﻴستﻠﻮ د ﻻرې‬ ‫شﻬﻴداﻧﻮ اتﻠﻮﻟﻲ راپﻪ زړه ﻛﻮي‪ .‬ﻟﻪ ﻫ‪5‬ﻮاد سره ﻣﻴﻨﻪ او د وطﻦ د ساتﻨ‪ 3‬او وداﻧﻮﻟﻮ ﻟپاره‬

‫‪٦٠‬‬

‫د ﻫاﻧد او ﻫ(ﻮ ﻣﻴﻨﻪ راسره پﻴدا ﻛﻮي‪ .‬ﻣﻮږ تﻪ د دې درس راﻛﻮي چ‪ 3‬د خپﻠﻮ ﻧﻴﻜﻮﻧﻮ‬ ‫او پﻠروﻧﻮ ﻣﻴراث پﻪ ﻣ‪75‬اﻧﻪ وساتﻮ او د ﻫغﻪ درﻧاوى وﻛ‪7‬و‪.‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻻﻧدې پﻮ*تﻨﻮ تﻪ تشرﻳحﻲ ‪$‬ﻮابﻮﻧﻪ وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫طاق ظفر ‪4‬ا د بري 'ﻠی د 'ﻪ شﻲ ﻧ‪+‬ﻪ ده؟‬ ‫ﻣﻨاروﻧﻪ او 'ﻠﻲ ﻣﻮږ تﻪ 'ﻪ را پﻪ زړه ﻛﻮي؟ 'رگﻨد ﻳ‪ 3‬ﻛ‪7‬ئ‪.‬‬ ‫د ﻧﻴﻜﻮﻧﻮ او پﻠروﻧﻮ ﻣﻴراث 'ﻨگﻪ ساتﻠﻰ شﻮ؟ خبرې پرې وﻛ‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ _٢‬د ﻻﻧدې پﻮ*تﻨﻮ درې ‪$‬ﻮابﻮﻧﻪ ﻟﻴﻜﻞ شﻮي‪ ،‬تاسﻮ ﻳ‪ 3‬سﻢ ‪$‬ﻮاب پﻪ ﻧ‪+‬ﻪ ﻛ‪7‬ئ‪:‬‬ ‫خپﻠﻮاﻛﻲ 'ﻨگﻪ ساتﻞ ﻛ‪85‬ي؟‬ ‫خپﻠﻮاکﻲ د ﻳﻮ وﻟس پﻪ وﻳﻨﻮ ساتﻞ ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫خپﻠﻮاکﻲ د پخﻼﻳﻨ‪ 3‬ﻟﻪ ﻻرې ساتﻞ ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪٦١‬‬

‫خپﻠﻮاکﻲ د وﻟس پﻪ اتحاد او ﻳﻮواﻟﻲ ساتﻞ ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪ _٣‬د خپﻠﻮاﻛ‪ 9‬د گ"ﻠﻮ 'ﻠﻲ وﻟ‪ 3‬جﻮړﻳ‪8‬ي؟‬ ‫چ‪ 3‬د ﻫ‪5‬ﻮاد *اروﻧﻪ *اﻳستﻪ شﻲ‪.‬‬ ‫چ‪' 3‬رگﻨده ﻛ‪7‬ي ﻣﻮږ خپﻠﻮاﻛﻲ اخﻴست‪.3‬‬ ‫چ‪ 3‬پرې ووﻳاړو او د ساتﻠﻮ ﻟپاره ﻳ‪ 3‬سروﻧﻪ و*ﻨدو‪.‬‬ ‫‪ _٤‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ دوو ډﻟﻮ وو‪4‬شﻞ شﻲ‪ .‬د ﻳﻮې ډﻟ‪ 3‬غ‪7‬ي دې پﻪ وار د پﻮرتﻪ ﻟﻮست‬ ‫پﻪ اړه پﻮ*تﻨ‪ 3‬وﻛ‪7‬ي او د بﻠ‪ 3‬ډﻟ‪ 3‬غ‪7‬ي دې پﻪ خپﻞ وار ﻫغ‪ 3‬تﻪ ‪$‬ﻮابﻮﻧﻪ وواﻳﻲ‪* .‬ﻮوﻧﻜﻰ‬ ‫دې د بﻬﻴر 'ارﻧﻪ وﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د ﻫ‪5‬ﻮاد د خپﻠﻮاﻛ‪ 9‬د گ"ﻠﻮ پﻪ اړه د ﻣﻮر او پﻼر ﻳا ﻧﻮرو ﻟﻮﻳاﻧﻮ پﻪ ﻣرستﻪ‬ ‫خپﻞ ﻣعﻠﻮﻣات بشپ‪ 7‬او بﻠﻪ ورځ دې ﻳ‪ 3‬پﻪ !ﻮﻟگﻲ ﻛ‪ 3‬پﻪ خپﻠﻪ ژبﻪ وواﻳﻲ‪.‬‬

‫أزادي تر پاچاﻫﻴﻪ ﻻ ت‪5‬رى ﻛا‬ ‫چ‪ 3‬د بﻞ ترحﻜﻢ ﻻﻧدې شﻲ زﻧدان شﻲ‬ ‫خﻮشحال خان خ"ﻚ‬

‫‪٦٢‬‬

‫'ﻮارﻟسﻢ ﻟﻮست‬

‫قاضﻲ او ﻧﻮكر‬

‫‪ n‬ﻟﻪ ب‪5‬ﻜاراﻧﻮ او بدﻛارو سره ﻧاستﻪ وﻻړه 'ﻪ زﻳان ﻟري؟‬ ‫دا ﻳﻮه اخﻼﻗﻲ ﻛﻴسﻪ ده‪ .‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ *اﻳﻲ د ﻟﻮست او زده ﻛ‪7‬ې تر 'ﻨگ‬ ‫روزﻧﻴز او اخﻼﻗﻲ ﻟﻮستﻮﻧﻪ ﻫﻢ زده ﻛ‪7‬ي چ‪ 3‬پﻪ پاى ﻛ‪ 3‬پﻪ *ﻮ او ﻧﻴﻜﻮ اخﻼﻗﻮ ﻳﻮ‬ ‫سﻤبال اﻧسان ترې جﻮړ او د !ﻮﻟﻨ‪ 3‬او وﻟس د *ﻪ خدﻣت جﻮگﻪ شﻲ‪ .‬ﻟﻪ ﻧﻴﻜاﻧﻮ او *ﻮ‬ ‫خﻠﻜﻮ سره ﻧاستﻪ وﻻړه س‪7‬ى سﻤ‪ 3‬او ﻧﻴﻜ‪ 3‬ﻻرې تﻪ رابﻮﻟﻲ‪ ،‬خﻮ ﻟﻪ بداﻧﻮ او ب‪5‬ﻜاراﻧﻮ‬ ‫سره س‪7‬ى د بدﻣرغ‪ 9‬ﻛﻨدې تﻪ ﻟﻮ‪84‬ي‪.‬‬ ‫‪ n‬اﻳا تاس‪ 3‬ﻟﻪ *ﻮ خﻠﻜﻮ سره د ﻧاست‪ 3‬وﻻړې پﻪ گ"ﻪ پﻮﻫ‪5‬دﻟﻲ ﻳاست؟‬ ‫‪ n‬دا 'ﻪ ﻣعﻨا ﻟري چ‪ 3‬د دﻳگ تر 'ﻨگ ﻧاستﻪ د س‪7‬ي جاﻣ‪ ،3‬ﻻسﻮﻧﻪ او پ‪3+‬‬ ‫تﻮروي؟‬ ‫‪٦٣‬‬

‫ﻳﻮ س‪7‬ى ﻟﻪ ﻗاضﻲ سره ﻧﻮﻛر و‪ .‬پﻪ ډ‪4‬ر اخﻼص او اﻳﻤاﻧدارۍ ﻳ‪ 3‬د ﻗاضﻲ خدﻣت ﻛاوه‪.‬‬ ‫ﻗاضﻲ ﻫﻢ ترې خﻮښ و او ﻫر ډول ﻣرستﻪ بﻪ ﻳ‪ 3‬ورسره ﻛﻮﻟﻪ‪.‬‬ ‫ﻳﻮه ورځ ﻧﻮﻛر د ﻗاضﻲ د ‪$‬ﻤﻜ‪ 3‬پﻪ اړوﻟﻮ بﻮخت و‪ .‬پﻪ ‪$‬ﻤﻜﻪ ﻛ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ سرو زرو ﻳﻮه‬ ‫ډﻛﻪ ﻛ"ﻮه وﻣﻮﻧده او ﻧ‪5‬غﻪ ﻳ‪ 3‬ﻗاضﻲ تﻪ راوړه‪ .‬ورتﻪ وﻳ‪ 3‬وﻳﻞ‪ :‬ﻗاضﻲ صاحبﻪ! دا د سرو زرو‬ ‫ﻛ"ﻮه ﻣ‪ 3‬ستا پﻪ پ"ﻲ ﻛ‪ 3‬وﻣﻮﻧدﻟﻪ‪ .‬ﻗاضﻲ ډ‪4‬ر زﻳات خﻮشحاﻟﻪ شﻮ او ﻣزدوري ﻳ‪ 3‬ورزﻳاتﻪ ﻛ‪7‬ه‪.‬‬ ‫ﻫر وخت ﻳ‪ 3‬ﻣرست‪ 3‬ورسره ﻛﻮﻟ‪.3‬‬ ‫'ﻪ ﻣﻮده وروستﻪ ﻫغﻪ س‪7‬ي د ﻗاضﻲ ﻣزدوري پر‪+4‬ﻮده او ب‪5‬ﻜاره شﻮ‪ .‬ﻟﻪ ﻳﻮه او بﻞ سره بﻪ‬ ‫گر‪5$‬ده‪ .‬د خداى ﻛ‪7‬ه وو‪ ،‬ﻟﻪ غﻠﻮ او بد ﻛارو سره ﻣﻠگرى شﻮ‪ .‬ﻳﻮه ورځ ﻳ‪ 3‬د ﻳﻮې *‪3%‬‬ ‫غﻮږواﻟ‪ 9‬پ"‪ 3‬ﻛ‪7‬ې‪ .‬خﻠﻜﻮ ﻫغﻪ وﻧﻴﻮ او د غﻼ پﻪ تﻮر ﻳ‪ 3‬ﻣحﻤﻜ‪ 3‬تﻪ راوست‪ .‬پﻪ ﻣحﻜﻤﻪ‬ ‫ﻛ‪ 3‬ﻫﻤغﻪ ﻗاضﻲ ﻧاست و چ‪ 3‬دى ورسره 'ﻪ ﻣﻮده د ﻣخﻪ ﻧﻮﻛر و‪ .‬غﻞ ﻳ‪ 3‬ﻗاضﻲ تﻪ وړاﻧدې‬ ‫ﻛ‪.7‬‬ ‫ﻗاضﻲ چ‪ 3‬ﻣزدور وﻟﻴد‪ ،‬ﻧﻮ ډ‪4‬ر خپﻪ شﻮ‪ .‬ﻟﻪ ‪$‬ان سره ﻳ‪ 3‬ووﻳﻞ دا خﻮ ډ‪4‬ر ﻧﻴﻚ س‪7‬ى‬ ‫و‪ .‬د ﻳﻮ بﻞ چا پﻪ تﻮر بﻪ ﻳ‪ 3‬دﻟتﻪ راوستﻰ وي‪ .‬ﻛﻪ ﻫغﻪ غﻼ ﻛﻮﻻى‪ ،‬ﻧﻮ ﻫغﻪ زﻣا پﻪ ‪$‬ﻤﻜﻪ ﻛ‪3‬‬ ‫ﻣﻮﻧدﻟﻲ سره زر بﻪ ﻳ‪ 3‬پ＀ ﻛ‪7‬ي وو‪.‬‬ ‫ﻗاضﻲ ترې پﻮ*تﻨﻪ وﻛ‪7‬ه چ‪ 3‬درواغ او ر*تﻴا 'رگﻨد شﻲ‪ .‬ﻫغﻪ ﻫﻢ ورتﻪ ر*تﻴا ووﻳﻞ او‬ ‫خپﻞ جرم ﻳ‪ 3‬وﻣاﻧﻪ‪ .‬ﻗاضﻲ ورتﻪ ووﻳﻞ‪(( :‬زﻣا پﻪ ‪$‬ﻤﻜﻪ ﻛ‪ 3‬دې د دې غﻮږواﻟﻴﻮ سﻞ ﻫﻮﻣره‬ ‫سره زر وﻣﻮﻧدل‪ ،‬خﻮ ب‪ 3‬خﻴاﻧتﻪ دې راﻛ‪7‬ل‪ .‬اوس دې دا ﻧا'ﻴزه غﻮږواﻟ‪ 9‬پ"‪ 3‬ﻛ‪7‬ي دي‪.‬‬ ‫وﻟ‪3‬؟))‬ ‫ﻣزدور ورتﻪ ووﻳﻞ‪(( :‬ﻟﻮﻣ‪7‬ى ﻣ‪ 3‬ﻟﻪ *ﻮ خﻠﻜﻮ سره ﻧاستﻪ او وﻻړه وه‪ .‬پﻪ غﻼ ﻧﻪ پﻮﻫ‪5‬دم او‬ ‫ﻧﻪ ﻣ‪ 3‬بد ﻛاروﻧﻪ ﻛﻮل‪ .‬اوس ﻟﻪ وزگارو او بدﻛاراﻧﻮ سره ﻣﻞ ﻳﻢ؛ ‪$‬ﻜﻪ پﻪ غﻼ او بدو ﻛاروﻧﻮ‬ ‫روږدى شﻮم))‬ ‫ﻟﻪ پﻮرتﻪ ﻛﻴس‪' 3‬خﻪ ﻣﻮ دا ﻧتﻴجﻪ واخﻴستﻪ چ‪ 3‬ﻫﻴ& وخت باﻳد ﻟﻪ بدﻛاراﻧﻮ او وزگارو‬ ‫خﻠﻜﻮ سره ﻧاستﻪ وﻻړه وﻧﻪ ﻛ‪7‬و‪ .‬ﻛﻪ ﻛﻠﻪ ﻟﻪ ﻫغﻮى سره ﻧاست‪ 3‬تﻪ اړ شﻮ‪ ،‬باﻳد د ﻫغﻮى ﻟﻪ بدو‬ ‫ﻛاروﻧﻮ 'خﻪ پﻨد او عبرت واخﻠﻮ‪.‬‬ ‫‪٦٤‬‬

‫ﻟــﻪ بــداﻧــﻮ ســره ﻣــﻪ ﻛ‪5+‬ﻨﻪ ﻫﻮ*ﻴاره‬ ‫بــدان تــا باسﻲ ﻟــﻪ ژوﻧـــده ﻟــﻪ روزگـــاره‬ ‫'ﻮ دې تﻮان وي ﻟﻪ بداﻧﻮ ﻟ‪5‬رې گر‪$‬ﻪ‬ ‫چ‪ 3‬بد گر‪ ،3$‬بد پﻪ پر‪ 3$‬بد ﻛرداره‬

‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪6‬ﻳز‪:‬‬ ‫پﻪ ډ‪4‬رو !ﻮﻟﻨﻮ ﻛ‪ 3‬دا وﻳﻨا ﻣﻮجﻮده ده چ‪ 3‬س‪7‬ى باﻳد ﻟﻪ بدو خﻠﻜﻮ سره ﻟﻪ ﻧاست‪3‬‬ ‫وﻻړې ‪$‬ان وژغﻮري‪ .‬اﻧسان د طبﻴعت ﻟﻪ ﻣخ‪ 3‬ﻣﻨﻮﻧﻜﻰ خﻮى ﻟري‪ .‬ددې ﻟپاره چ‪3‬‬ ‫س‪7‬ى ﻟﻪ ﻧاوړو او بدو ﻛاروﻧﻮ خﻮﻧدي پات‪ 3‬شﻲ‪ ،‬باﻳد ﻟﻪ بداﻧﻮ سره خپﻠﻪ ﻧاستﻪ وﻻړه‬ ‫ﻛﻤﻪ ﻛ‪7‬ي‪ .‬ﻟﻪ پﻮﻫاﻧﻮ او عاﻟﻤاﻧﻮ سره ﻧاستﻪ وﻻړه س‪7‬ى د ﻧ‪5‬ﻜﻤرغ‪ 9‬او ﻟﻪ بداﻧﻮ سره‬ ‫د بدﻣرغ‪ 9‬خﻮا تﻪ بﻴاﻳﻲ‪ .‬اوس ﻧﻮ د ﻫرچا خﻮ*ﻪ چ‪$ 3‬ان د بدﻣرغ‪ 9‬ﻛﻨدې تﻪ‬ ‫غﻮر‪$‬ﻮي او ﻛﻪ ﻟﻪ ‪$‬اﻧﻪ غﻮره او ﻧ‪5‬ک اﻧسان جﻮړوي! غﻮره او ﻧ‪5‬ک اﻧسان خپﻠﻪ ﻫﻢ‬ ‫ﻧ‪5‬کﻤرغﻪ دى او !ﻮﻟﻨﻪ ﻫﻢ ورسره ﻧ‪5‬کﻤرغﻪ ک‪85‬ي‪.‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې دا ﻟﻮست پﻪ پﻮره پام وﻟﻮﻟﻲ او ﻛﻪ داس‪ 3‬ﻛﻮﻣﻪ ورتﻪ ﻛﻴسﻪ ﻳ‪ 3‬پﻪ زړه‬ ‫وي‪ ،‬ﻧﻮرو زده ﻛﻮوﻧﻜﻮ تﻪ دې ﻳ‪ 3‬وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪ _٢‬ﻟﻪ ﻟﻮست 'خﻪ تر ﻻسﻪ شﻮى پﻨد دې پﻪ خپﻠﻪ ژبﻪ وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪ _٣‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ پﻮرتﻪ ﻟﻮست ﻛ‪ 3‬د پﻨ‪%‬ﻪ گﻮﻧﻮ (ى) گاﻧﻮ ﻟروﻧﻜ‪ 3‬ﻛﻠﻤ‪ 3‬ب‪5‬ﻠ‪ 3‬او‬ ‫ﻫره ډﻟﻪ دې پﻪ ﻳﻮ ﻟست ﻛ‪ 3‬وﻟﻴﻜﻲ‪.‬‬

‫‪٦٥‬‬

‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پام وﻛ‪7‬ي چ‪ 3‬د ﻟﻮبﻮ اوساعت ت‪5‬رۍ پرﻣﻬال ﻟﻪ چا سره ﻧاستﻪ وﻻړه‬ ‫ﻟري‪.‬‬ ‫د خپﻠﻮ ﻣﻠگرو او ﻫﻤزوﻟﻮ پﻪ پام ک‪ 3‬ﻧﻴﻮﻟﻮ سره دې‪ ،‬دې کﻴس‪ 3‬تﻪ ورتﻪ ﻳﻮه کﻴسﻪ دې سباتﻪ‬ ‫پﻪ !ﻮﻟگﻲ ک‪ 3‬وواﻳﻲ‪.‬‬

‫ﻛﻪ خپﻠﻮ اوﻻدوﻧﻮ تﻪ ادب ورزده ﻛ‪7‬ئ‪ ،‬دا ﻛار تر ﻫرې ور‪ 3$‬صدﻗ‪3‬‬ ‫ورﻛﻮﻟﻮ غﻮره دى‪.‬‬ ‫حضرت ﻣحﻤد‬

‫ﻛﻪ سپﻴﻦ اوسره ﻳ‪ 3‬پﻪ ﻛﻮر ﻛ‪ 3‬تﻞ وي‬ ‫چ‪ 3‬ﻧﻪ ﻳ‪ 3‬عﻠﻢ ﻧﻪ ﻳ‪ 3‬عﻤﻞ وي‬ ‫بﻨﻴاد ﻳ‪ 3‬ﻧشتﻪ أخر بﻪ خﻮار شﻲ‬ ‫بخت بﻪ ترﻛﻮﻣﻪ ورسره ﻣﻞ وي‬ ‫عبداﻟﻘادر خ"ﻚ‬

‫*ﻮوﻧﻪ او روزﻧﻪ ﻳﻮه ﻟ‪7‬ۍ ده چ‪ 3‬پﻴﻞ ﻳ‪ 3‬د پﻼر او ﻣﻮر پﻪ ﻻسﻮﻧﻮ ﻛ‪3‬‬ ‫دى‪.‬‬ ‫جان دﻳﻮي‬

‫‪٦٦‬‬

‫پﻨ‪%‬ﻠسﻢ ﻟﻮست‬

‫عبداﻟقادر خان خ"ك‪ :‬ﻧاﻣتﻮ شاعر‬

‫‪ n‬د پ‪+‬تﻮ ژب‪ 3‬د کﻼسﻴکﻮ ﻳا پخﻮاﻧﻴﻮ شاعراﻧﻮ او ﻟﻴکﻮاﻟﻮ پﻪ اړه 'ﻪ ﻣعﻠﻮﻣات‬ ‫ﻟرئ؟‬ ‫د پ‪+‬تﻮ ژب‪ 3‬پﻪ ادب ک‪ 3‬ډ‪4‬ر ﻧﻮﻣﻴاﻟﻲ شاعران تﻴر شﻮي دي چ‪ 3‬زﻣﻮږ ژبﻪ او ادب‬ ‫ﻳ‪ 3‬غﻨﻲ ک‪7‬ى دى‪ .‬د شعروﻧﻮ دﻳﻮاﻧﻮﻧﻪ ﻟري او د ادب پﻪ ﻧﻮرو برخﻮ ک‪ 3‬ﻳ‪ 3‬ﻫﻢ پﻪ‬ ‫سﻠگﻮﻧﻮ کتابﻮﻧﻪ ﻟﻴکﻠﻲ او ﻣﻮږ تﻪ ﻳ‪ 3‬راپرﻳ‪+‬ﻲ دي‪ .‬د خﻮشحال خان خ"ک کﻮرﻧ‪ 9‬پﻪ‬ ‫دې ﻟ‪ 7‬ک‪ 3‬ډ‪4‬ر خدﻣتﻮﻧﻪ ک‪7‬ي دي‪ .‬د دې ﻟﻮﻳ‪ 3‬کﻮرﻧ‪ 9‬ﻳﻮه '‪5‬ره عبداﻟﻘادر خان خ"ک‬ ‫دی چ‪ 3‬پﻪ دې ﻟﻮست ک‪ 3‬د ﻫغﻪ ژوﻧد ﻟﻴک او شعروﻧﻪ ﻟﻮﻟﻮ‪.‬‬ ‫‪٦٧‬‬

‫عبداﻟﻘادر خ"ﻚ د پ‪+‬تﻮ ژب‪ 3‬د ستر ﻟﻴﻜﻮال او د تﻮرې او ﻗﻠﻢ خاوﻧد خﻮشحال خان‬ ‫خ"ﻚ زوى دى‪ .‬د ز‪484‬دو ﻧ‪"5‬ﻪ ﻳ‪ ١٠٦٣( 3‬ﻫـ ‪ .‬ق) ده‪ .‬د ژوﻧد *اﻳستﻪ ډ‪4‬ره برخﻪ ﻳ‪ 3‬د‬ ‫وخت پﻪ تﻴارو ﻛ‪ 3‬پ"ﻪ پات‪ 3‬ده‪ .‬ﻟﻪ ﻛﻮچﻨﻴﻮاﻟﻲ 'خﻪ ﻳ‪ 3‬پﻪ دودﻳزې زده ﻛ‪7‬ې پﻴﻞ ﻛ‪7‬ى و‪ .‬د‬ ‫عبداﻟﻘادرخان د وﻳﻨا ﻟﻪ ﻣخ‪ 3‬ﻟﻮﻣ‪7‬ﻧﻰ استاد ﻳ‪ 3‬خپﻞ پﻼر‪ ،‬خﻮشحال خان و‪.‬‬ ‫د عبداﻟﻘادر خان خ"ﻚ ﻟﻪ اثارو داس‪ 3‬جﻮتﻴ‪8‬ي چ‪ 3‬ﻫغﻪ ﻟﻮړ عﻠﻤﻲ او ادبﻲ صﻼحﻴت‬ ‫درﻟﻮد‪ .‬خداى *ﻪ استعداد ورپ‪5‬رزو ﻛ‪7‬ى و‪ .‬پر پ‪+‬تﻮ سرب‪5‬ره پﻪ فارسﻲ او عربﻲ ژبﻮ ډ‪4‬ر‬ ‫*ﻪ پﻮﻫ‪5‬ده‪ .‬عبداﻟﻘادر خان پﻪ دﻳﻨﻲ او ادبﻲ پﻮﻫﻨﻮ ﻛ‪ 3‬ﻟﻮى ﻻس درﻟﻮد او د ﻫﻤدې پﻮﻫﻨﻮ‬ ‫تدرﻳس ﻳ‪ 3‬ﻫﻢ ﻛاوه‪.‬‬ ‫عبداﻟﻘادر خان خ"ﻚ د خپﻞ عﻠﻤﻲ‪ ،‬ادبﻲ او فرﻫﻨگﻲ ژوﻧد تر'ﻨگ سﻴاست تﻪ ﻫﻢ ﻻس‬ ‫ورغ‪%‬ﻮﻟﻰ دى‪ .‬د ﻣﻠﻲ او سﻴاسﻲ ﻫ(ﻮ پﻪ ﻟ‪ 7‬ﻛ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ خپﻞ پﻼر‪ ،‬خﻮشحال خان سره پﻪ ‪$‬ﻴﻨﻮ‬ ‫ﻣشﻬﻮرو جگ‪7‬و ﻛ‪ 3‬برخﻪ اخﻴست‪ 3‬وه‪.‬‬ ‫د عبداﻟﻘادر خان خ"ﻚ شعروﻧﻪ تصﻮفﻲ او عرفاﻧﻲ اړخ ﻫﻢ ﻟري‪.‬‬ ‫زﻣﻮږ د دغﻪ شاعر د ﻣ‪7‬ﻳﻨ‪ 3‬ﻛره ﻧ‪"5‬ﻪ 'رگﻨده ﻧﻪ ده‪ ،‬خﻮ د ‪$‬ﻴﻨﻮ شﻮاﻫدو او تارﻳخﻲ پ‪+5‬ﻮ‬ ‫ﻟﻪ ﻣخ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬ﻣ‪7‬ﻳﻨﻪ د (‪١١٢٥‬ﻫـ ‪ .‬ق) ﻛال پﻪ شاوخﻮا ﻛ‪ 3‬ا!ﻜﻞ شﻮې ده‪.‬‬ ‫د عبداﻟﻘادر خان د اثارو شﻤ‪5‬ره د (‪ )٦٠‬پﻪ شاوخﻮا ﻛ‪* 3‬ﻮدل شﻮې ده چ‪ 3‬د اشعارو‬ ‫دﻳﻮان‪ ،‬ﻧصﻴحت ﻧاﻣﻪ‪' ،‬ﻠﻮ‪+4‬ت حدﻳثﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻗصﻴده برده‪ ،‬ﻳﻮسف زﻟﻴخا اوگﻠدستﻪ تر ﻻسﻪ‬ ‫شﻮي او د ادم خان درخاﻧ‪ 9‬او د ﻣعﻤاوو د رساﻟ‪ 3‬ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ ﻳ‪ 3‬اخﻴستﻞ شﻮي دي‪.‬‬ ‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪6‬ﻳز‪:‬‬ ‫عبداﻟﻘادر خان خ"ﻚ خپﻠ‪ 3‬زده ﻛ‪7‬ې ﻟﻪ خپﻞ پﻼر خﻮشحال خ"ﻚ 'خﻪ‬ ‫ترﻻسﻪ ﻛ‪7‬ې دي‪ .‬د ﻫغﻪ ﻟﻪ اثارو 'خﻪ داس‪ 3‬جﻮتﻴ‪8‬ي چ‪ 3‬ﻫغﻪ ﻳﻮ پﻮه او د ادبﻲ‬ ‫واك او *ﻪ استعداد خاوﻧد و‪ .‬پﻪ فارسﻲ او عربﻲ ژبﻮ ډ‪4‬ر *ﻪ پﻮﻫ‪5‬ده‪ .‬عبداﻟﻘادر‬ ‫خان پﻪ دﻳﻨﻲ او ادبﻲ پﻮﻫﻨﻮ ﻛ‪ 3‬ﻟﻮى ﻻس درﻟﻮد او د ﻫﻤدې پﻮﻫﻨﻮ تدرﻳس ﻳ‪ 3‬ﻫﻢ‬ ‫ﻛاوه‪ .‬ﻧﻮﻣﻮړي زﻳات شﻤ‪5‬ر ﻛتابﻮﻧﻪ ﻟﻴﻜﻠﻲ ﻳا ژباړﻟﻲ دي‪.‬‬ ‫‪٦٨‬‬

‫د عبدالقادر خ"ک د شعر دغه ب‪5‬لگه ولولئ‪:‬‬

‫غزل‬ ‫ﻣﻪ شﻪ خﻮښ د پادشاﻫ‪ 9‬پﻪ تخت ختﻠﻮ‬ ‫ﻫــﻤــ‪5‬ــشــﻪ ﻳـــ‪ 3‬غـــﻢ ﻛــــﻮه د پــر‪4‬ــﻮتــﻠــﻮ‬ ‫چ‪ 3‬ﻣﻮ اوس ﻛ‪7‬ې پﻪ ﻣظﻠﻮﻣﻮ رډې رډې‬ ‫غــافــﻞ ﻣــﻪ شــﻪ د دې ســتــرگــﻮ د وتﻠﻮ‬ ‫چــ‪ 3‬پ‪5‬شﻪ ﻳــ‪ 3‬ﻫﻤ‪5‬شﻪ دل أزاري وي‬ ‫د ﻫـــغـــﻮ ﻣـــخـــﻮﻧـــﻪ ﻧــــﻪ دي د ﻛــتــﻠــﻮ‬ ‫‪$‬ﻜﻪ تــﻞ ﻛــ‪7‬ې پــﻪ زردوزو جــاﻣــﻮ ﻛبر‬ ‫چـــ‪ 3‬غــافــﻞ ﻳـــ‪ 3‬د ﻛــفــﻦ د اغﻮستﻠﻮ‬ ‫د اجـــﻞ د ســـﻮرو تــاخــت ﻧــاگــﻬــاﻧــﻲ دى‬ ‫چ‪ 3‬ﻫﻴ& ﻛــﻮر ﻳ‪ 3‬ﻧﻪ خﻼصﻴ‪8‬ي ﻟﻪ ﻧتﻠﻮ‬ ‫ﻫــغــﻪ زړه عــبــداﻟــﻘــادره چــ‪ 3‬ﻣـــرده وي‬ ‫پـــﻪ گـــﻮگـــﻞ دﻧـــﻨـــﻪ ﻧـــﻪ دى د ســاتــﻠــﻮ‬ ‫فعال ت ن‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ خپﻞ وار پﻮرتﻪ شعر پﻪ ډ‪4‬ره *ﻪ او ادبﻲ ژبﻪ وواﻳﻲ‪( .‬دﻳﻜﻠﻤﻪ‬ ‫زده‬ ‫دې ﻳ‪ 3‬ﻛ‪7‬ي‪).‬‬

‫‪٦٩‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د ﻟﻮست ﻧﻮي ﻟغتﻮﻧﻪ وار پﻪ وار پﻪ ﻣﻨاسبﻮ او ﻣعﻨا ﻟروﻧﻜﻮ جﻤﻠﻮ‬ ‫ﻛ‪ 3‬وﻛاروي‪.‬‬ ‫دا بﻴت دې پﻪ خپﻠﻪ ژبﻪ ﻣعﻨا ﻛ‪7‬ي‪:‬‬ ‫ﻣﻪ شﻪ خﻮښ د پادشاﻫ‪ 9‬پﻪ تخت ختﻠﻮ‬ ‫ﻫﻤ‪5‬شﻪ ﻳ‪ 3‬غﻢ ﻛﻮه د پر‪4‬ﻮتﻠﻮ‬ ‫دا بﻴت پﻪ ﻧثر واړوئ‪:‬‬ ‫چ‪ 3‬ﻣﻮ اوس ک‪7‬ې پﻪ ﻣظﻠﻮﻣﻮ رډې رډې‬

‫غافﻞ ﻣﻪ شﻪ ددې سترگﻮ د وتﻠﻮ‬ ‫وواﻳﻲ چ‪ 3‬ﻟﻪ گﻠستان 'خﻪ پر پ‪+‬تﻮ د ژباړل شﻮي ﻛتاب ﻧﻮم 'ﻪ شﻰ دى او چا‬ ‫ژباړﻟﻰ دى؟‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ خپﻠﻪ خﻮ*ﻪ د پﻮرتﻪ شعر درې‪ ،‬درې بﻴتﻪ پﻪ رواﻧﻪ ژبﻪ پﻪ ﻧثر واړوي‬ ‫او سبا دې ﻳ‪ 3‬د ﻧﻮرو ترﻣخﻪ پﻪ !ﻮﻟگﻲ ﻛ‪ 3‬وواﻳﻲ‪.‬‬

‫شاعران د ارز*تﻤﻨﻮ او *ﻮ اﻧساﻧاﻧﻮ د سر پگ‪7‬ۍ دي‪.‬‬ ‫!اگﻮر‬

‫‪٧٠‬‬

‫شپاړسﻢ ﻟﻮست‬

‫دودﻳزې ﻟﻮب‪3‬‬

‫‪ n‬اﻳا خپﻠ‪ 3‬ﻣﻠﻲ او دودﻳزې ﻟﻮب‪ 3‬پ‪5‬ژﻧئ؟‬ ‫ﻫر وﻟس ‪$‬اﻧتﻪ ﻣﻠﻲ او دودﻳزې ﻟﻮب‪ 3‬ﻟري‪ .‬افغاﻧستان ﻟﻪ دې پﻠﻮه خﻮرا ب‪6‬اى دى‪.‬‬ ‫پﻪ ﻫ‪5‬ﻮاد ﻛ‪ 3‬پرت‪ 3‬سﻴﻤ‪ 3‬د خپﻞ جغرافﻴاوي اوتارﻳخﻲ ﻣخﻴﻨ‪ 3‬ﻟﻪ ﻣخ‪ 3‬ب‪5‬ﻼب‪5‬ﻠ‪3‬‬ ‫ﻟﻮب‪ 3‬ﻟري‪ .‬د ﻫ‪5‬ﻮاد پﻪ شﻤال ﻛ‪ 3‬وزﻟﻮبﻪ خﻮرا ﻣﻴﻨﻪ وال ﻟري‪ ،‬پﻪ داس‪ 3‬حال ﻛ‪ 3‬چ‪3‬‬ ‫ساﻧگ‪ 3‬وﻫﻞ د ﻫ‪5‬ﻮاد پﻪ سﻮﻳﻠﻲ وﻻﻳتﻮﻧﻮ ﻛ‪ 3‬خﻮرا اوږد تارﻳخ ﻟري‪ .‬ﻫﻤداس‪ 3‬غ‪85‬ې‬ ‫ﻧﻴﻮل‪ ،‬خﻮسﻰ ﻛﻮل اوﻧﻮر بﻴا د ﻫ‪5‬ﻮاد پﻪ ډ‪4‬رو سﻴﻤﻮ ﻛ‪ 3‬ترسره ﻛﻴ‪8‬ي‪ .‬زﻳاتره دا ﻟﻮب‪ 3‬د‬ ‫ژﻣﻲ پﻪ ﻣﻮسﻢ ﻛ‪ 3‬ﻛ‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪ n‬د ﻫ‪5‬ﻮاد پﻪ دودﻳزو ﻟﻮبﻮ پﻮﻫ‪5‬دل 'ﻪ گ"ﻪ ﻟري؟‬ ‫‪٧١‬‬

‫ﻟﻮب‪ 3‬او سپﻮرت ﻳا بدﻧﻲ روزﻧﻪ د ﻳﻮې !ﻮﻟﻨ‪ 3‬د عﻤﻮﻣﻲ روزﻧ‪ 3‬ﻳﻮه برخﻪ ده‪ .‬د بدﻧﻲ روزﻧ‪3‬‬ ‫ﻟﻪ ﻻرې د !ﻮﻟﻨ‪ 3‬د غ‪7‬و روغتﻴاﻳﻲ حاﻟت *ﻪ ک‪85‬ي او ﻳﻮه روغﻪ او ساﻟﻤﻪ !ﻮﻟﻨﻪ راﻣﻨ‪%‬تﻪ ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫پﻪ ساﻟﻤﻪ !ﻮﻟﻨﻪ ک‪ 3‬بدن او دﻣاغ وده کﻮي‪ .‬ﻟﻪ بدﻧﻲ او دﻣاغﻲ ﻳا فکري ودې پرتﻪ ﻳﻮه !ﻮﻟﻨﻪ‬ ‫پرﻣختگ ﻧﻪ شﻲ کﻮﻻى‪.‬‬ ‫بدﻧﻲ روزﻧﻪ زﻣﻮږ پﻪ ﻫ‪5‬ﻮاد ﻛ‪ 3‬خﻮرا ﻟرغﻮﻧﻰ تارﻳخ ﻟري او ﻟﻜﻪ د ﻧﻮرو ﻟرغﻮﻧﻮ ارز*تﻮﻧﻮ‬ ‫او ﻣعﻴاروﻧﻮ پﻪ '‪5‬ر ﻣﻮږ تﻪ راپات‪ 3‬ده‪ .‬پﻪ دې ﻟﻮبﻮ ﻛ‪ 3‬بﻪ داس‪ 3‬ﻟﻮب‪ 3‬ﻫﻢ وي چ‪ 3‬ﻧﻪ ﻳﻮازې د‬ ‫وخت د ت‪5‬روﻟﻮ او تفرﻳح ﻟپاره ور'خﻪ ﻛار اخﻴستﻞ ﻛ‪5‬ده‪ ،‬بﻠﻜ‪ 3‬د جگ‪7‬و پرﻣﻬال ﻫﻢ ډ‪4‬رې‬ ‫گ"ﻮرې وې‪ .‬دا ﻟﻮب‪ 3‬ﻻ تراوسﻪ د ﻫ‪5‬ﻮاد پﻪ ب‪5‬ﻼ ب‪5‬ﻠﻮ سﻴﻤﻮ او ﻛﻠﻮ باﻧ‪6‬و ﻛ‪ 3‬دود دي‪ .‬ﻟﻪ عادي‬ ‫ور‪$‬ﻮ پرتﻪ د اختروﻧﻮ او د ﻧﻮي ﻛال پﻪ رادبره ﻛ‪5‬دو زﻳاتره دا ﻟﻮب‪ 3‬پﻪ ډ‪4‬رې ﻣﻴﻨ‪ 3‬او ﻟﻴﻮاﻟتﻴا‬ ‫ترسره ﻛﻴ‪8‬ي‪ .‬پر دې برس‪5‬ره زﻣﻮږ پﻪ ﻫ‪5‬ﻮاد ﻛ‪ 3‬داس‪ 3‬ﻟﻮب‪ 3‬شتﻪ چ‪ 3‬د ﻣاشﻮﻣاﻧﻮ ﻟﻪ خﻮا‬ ‫سرتﻪ رسﻴ‪8‬ي‪ ،‬ﻟﻜﻪ پ＀ پ"اﻧﻰ‪ ،‬ﻣشﻮا‪1‬ﻰ ﻳا خطﻜان‪ ،‬غﻮز ﻟﻮبﻪ او داس‪ 3‬ﻧﻮرې سﻴﻤﻪ ﻳ‪5‬زې او‬ ‫ﻛﻠﻴﻮاﻟﻲ ﻟﻮب‪.3‬‬ ‫د ﻟﻮﻳاﻧﻮ پﻪ ﻟﻮبﻮ ﻛ‪ 3‬د اس ‪$‬غﻠﻮل‪ ،‬تﻴ‪8‬ه اچﻮل‪ ،‬خﻮسﻰ‪ ،‬ساﻧگ‪ 3‬وﻫﻞ‪ ،‬وزﻟﻮبﻪ او ﻧﻮر‬ ‫شاﻣﻞ دي‪.‬‬ ‫د اس ‪$‬غلول‬

‫د اس ‪$‬غﻠﻮل زﻣﻮږ پﻪ ﻫ‪5‬ﻮاد ﻛ‪ 3‬ﻟرغﻮﻧﻰ تارﻳخ ﻟري‪ .‬دا ﻟﻮبﻪ ﻟﻪ ﻣﻴﻼد 'خﻪ دﻣخﻪ زﻣﻮږ‬ ‫د ﻫ‪5‬ﻮاد پﻪ ډ‪4‬رو سﻴﻤﻮ ﻛ‪ 3‬دود وه‪ .‬زر گﻮﻧﻪ ﻛﻠﻮﻧﻪ وړاﻧدې د ﻟﻮﻳﻮ ﻗبﻴﻠﻮﻣشراﻧﻮ د اسﻮﻧﻮ گﻠ‪3‬‬ ‫ﻟرﻟ‪ .3‬پﻪ ت‪5‬رو وختﻮﻧﻮ ﻛ‪ 3‬د اس سپرﻟ‪ 9‬او ﻟﻪ اس 'خﻪ گ"ﻪ اخﻴستﻞ پﻪ پﻮ‪$‬ﻲ تشﻜﻴﻼتﻮ ﻛ‪3‬‬ ‫ﻫﻢ ﻳﻮ ﻣﻬﻢ ‪$‬اى درﻟﻮد‪ .‬دا ﻛار پﻪ بﻠخ‪ ،‬ﻛﻨدوز‪ ،‬تخار او جﻮزجان ﻛ‪ 3‬اوس ﻫﻢ دود دى او‬ ‫ډ‪4‬ره گ"ﻪ ترې اخﻴستﻞ ﻛﻴ‪8‬ي‪.‬‬

‫‪٧٢‬‬

‫تﻴ‪8‬ه اچول‬

‫دا ﻟﻮبﻪ پﻪ !ﻮل افغاﻧستان‪ ،‬پﻪ ت‪5‬ره بﻴا پﻪ ختﻴ‪%‬ﻮ وﻻﻳتﻮﻧﻮ ﻛ‪ 3‬ډ‪4‬ره دود ده‪ .‬پﻪ دې ﻟﻮبﻪ ﻛ‪3‬‬ ‫ﻫغﻪ ‪$‬ﻮاﻧان ډ‪4‬ره برخﻪ اخﻠﻲ‪ ،‬چ‪ 3‬عﻤر ﻳ‪ 3‬د ‪ ۱۵‬او ‪ ۳۵‬ﻛﻠﻮﻧﻮ ترﻣﻨ‪ #‬وي‪ .‬ددې ﻟﻮب‪ 3‬د‬ ‫ﻟﻮبغاړو شﻤ‪5‬ره دوه تﻨﻪ ﻳا ﻟﻪ دوو 'خﻪ زﻳاتﻪ وي او زﻳاتره د پسرﻟﻲ پﻪ ﻣﻮسﻢ ﻛ‪ 3‬تر سره ﻛﻴ‪8‬ي‪.‬‬ ‫پﻪ دې ﻟﻮبﻪ ﻛ‪ 3‬ﻳﻮه داس‪ 3‬تﻴ‪8‬ه !اﻛﻞ ﻛﻴ‪8‬ي چ‪ 3‬وزن ﻳ‪ 3‬د ﻫغﻮى د عﻤر پﻪ تﻨاسب وي‪ .‬بﻴا‬ ‫ﻳﻮ ارت ﻣﻴدان !اﻛﻲ او پﻪ !اﻛﻠﻲ ‪$‬اى ﻛ‪ 3‬ﻳﻮه ﻛر*ﻪ ﻛاږي چ‪ 3‬ﻟﻪ ﻫغ‪' 3‬خﻪ ﻣخﻜ‪ 3‬وﻻړ‬ ‫ﻧﻪ شﻲ‪ .‬ﻟﻪ ﻫغ‪ 3‬وروستﻪ د تﻴ‪8‬ې پﻪ اچﻮﻟﻮ پﻴﻞ ﻛﻮي‪ .‬دا ﻛار پﻪ ﻧﻮبت تر سره ﻛﻴ‪8‬ي او ﻫر ﻫغﻪ‬ ‫'ﻮک چ‪ 3‬تر ﻧﻮرو ﻳ‪ 3‬تﻴ‪8‬ه وړاﻧدې اچﻮﻟ‪ 3‬وي‪ ،‬د ﻟﻮب‪ 3‬گ"ﻮﻧﻜﻰ اعﻼﻧﻴ‪8‬ي‪.‬‬ ‫خﻮسﻰ‬

‫خﻮسﻰ ﻳﻮه پﻪ زړه پﻮرې ﻟرغﻮﻧ‪ 3‬ﻟﻮبﻪ ده‪ .‬دا ﻟﻮبﻪ د پ‪+‬تﻨﻮ پﻪ سﻴﻤﻮ‪ ،‬پﻪ ‪$‬اﻧگ‪7‬ې تﻮگﻪ پﻪ‬ ‫ختﻴ‪%‬ﻮ وﻻﻳتﻮﻧﻮ ﻛ‪ 3‬ډ‪4‬ره دود ده‪ .‬دا ﻟﻮبﻪ د ﻣازﻳگر پر ﻣﻬال او زﻳاتره د پسرﻟﻲ پﻪ وخت ﻛ‪3‬‬ ‫ترسره ﻛﻴ‪8‬ي‪ .‬د ﻟﻮب‪ 3‬د ترسره ﻛﻮﻟﻮ ﻟپاره ﻳﻮ ﻟﻮى او ارت ﻣﻴدان !اﻛﻞ ﻛﻴ‪8‬ي‪ .‬ﻟﻮبﻪ د دوو 'ﻠﻮر‬ ‫ﻛسﻴزو ﻳا پﻨ‪%‬ﻪ ﻛسﻴزو ډﻟﻮ ﻟﻪ خﻮا پرﻣخ وړل ﻛﻴ‪8‬ي‪ .‬د ﻟﻮبﻮ ﻟﻪ ډﻟ‪' 3‬خﻪ ﻳﻮ‪ ،‬ﻳﻮ تﻦ د ﻟﻮب‪ 3‬د‬ ‫ﻣﻴر ﻳا ﻣشر پﻪ تﻮگﻪ !اﻛﻞ ﻛﻴ‪8‬ي‪ .‬د ﻣﻴدان پﻪ ﻳﻮې 'ﻨ‪6‬ې ﻛ‪ 3‬پﻨ‪%‬ﻮس ﻣتره وړاﻧدې ﻳﻮ ‪$‬اى د‬ ‫پتخ‪ 3‬ﻳا (پت‪ )3‬پﻪ ﻧﻮم !اﻛﻲ‪ .‬ﻟﻮبﻪ داس‪ 3‬تر سره ﻛﻴ‪8‬ي چ‪ 3‬دواړه ډﻟ‪ 3‬ﻳﻮ ﻟﻪ بﻞ 'خﻪ جﻼ ﻳﻮ‬ ‫د بﻞ ﻣخاﻣخ ودرﻳ‪8‬ي‪ .‬ﻳﻮ‪ ،‬ﻳﻮ تﻦ غ‪+‬تﻠﻰ ﻫﻠﻚ د پتخ‪ 3‬پﻪ ‪$‬اى ﻛ‪ 3‬وﻻړ وي‪ .‬د دواړو ډﻟﻮ‬ ‫غ‪7‬ي خپﻠ‪* 3‬ﻲ پ‪ 3+‬شاتﻪ ﻛاتﻮي او پﻪ ﻛﻴ‪ 0‬ﻻس ﻳ‪ 3‬گﻮت‪! 3‬ﻴﻨگﻲ ﻧﻴسﻲ‪ .‬د ﻟﻮﻣ‪7‬ۍ ډﻟ‪ 3‬غ‪7‬ي‬ ‫ﻫ(ﻪ ﻛﻮي ‪$‬اﻧﻮﻧﻪ پتخ‪ 3‬تﻪ ورسﻮي‪ ،‬خﻮ د ﻣﻘابﻠ‪ 3‬ډﻟ‪ 3‬ﻟﻮبغاړي ﻳ‪ 3‬ﻣخﻪ ﻧﻴسﻲ‪ .‬ﻟﻮبﻪ تر ﻫغ‪3‬‬ ‫پﻮرې رواﻧﻪ وي چ‪ 3‬ﻳا !ﻮل غ‪7‬ي وسﻮ‪$‬ﻲ او ﻳا ‪$‬اﻧﻮﻧﻪ پتخ‪ 3‬تﻪ ورورسﻮي‪.‬‬

‫‪٧٣‬‬

‫ساﻧگ‪ 3‬وﻫﻞ ﻳا د ﻧ‪5‬زې وﻫﻞ‬

‫د ﻫ‪5‬ﻮاد ﻟﻪ ﻟرغﻮﻧﻮ ﻟﻮبﻮ 'خﻪ ﻳﻮه ﻫﻢ د ساﻧگ‪ 3‬وﻫﻞ دي‪ .‬د ساﻧگ‪ 3‬ﻟﻪ وﻫﻠﻮ 'خﻪ ارﻳاﻳاﻧﻮ‬ ‫د جﻨگﻲ اﻟ‪ 3‬پﻪ تﻮگﻪ ﻛار اخﻴست‪ .‬د ﻧ‪5‬زې ﻛ‪+‬تﻨ‪ 9‬برخﻪ د اوسپﻨ‪ 3‬پﻪ ت‪5‬ره سر پﻮ*ﻞ شﻮې‬ ‫وي‪ .‬دا ﻟﻮبﻪ د تﻜ‪7‬ه او غ‪+‬تﻠﻮ ‪$‬ﻮاﻧاﻧﻮ ﻟﻪ خﻮا پﻪ غ‪+‬تﻠﻮ او چابﻜﻮ اسﻮﻧﻮ تر سره ﻛﻴ‪8‬ي‪ .‬ددې‬ ‫ﻟﻮب‪ 3‬ﻟپاره ﻟﻮى ﻣﻴدان !اﻛﻞ ﻛﻴ‪8‬ي‪ .‬وروستﻪ پﻪ دې ﻣﻴدان ﻛ‪ 3‬د ﻳﻮ‪ ،‬ﻳﻮ ﻣتر پﻪ وا!ﻦ درې ‪$‬اﻳﻪ‬ ‫د ‪ ۳۵‬ساﻧتﻲ ﻣترو پﻪ اوږدواﻟﻲ ﻟرگﻴﻦ ﻣﻮږي پﻪ ‪$‬ﻤﻜﻪ ک‪! 3‬ﻚ وﻫﻞ ﻛﻴ‪8‬ي‪ .‬وروستﻪ تﻘرﻳبا‬ ‫د دوو سﻮو ﻣترو پﻪ ﻟﻴرې واﻟﻲ ﻳﻮ ‪$‬ﻮان د اس پﻪ سپرﻟ‪ 9‬ډ‪4‬ر چابﻚ د ﻣﻮږو پﻪ ﻟﻮر را‪$‬غﻠﻲ‪.‬‬ ‫ﻛﻠﻪ چ‪ 3‬ﻣﻮږو تﻪ ﻧژدې ﻛﻴ‪8‬ي‪ ،‬خپﻞ ‪$‬ان د اس پرشا ﻳﻮې خﻮا تﻪ ﻛ‪8‬وي او ﻧﻴزه پﻪ *ﻰ ﻻس‬ ‫د ﻣﻮږي پﻪ ﻟﻮر برابروي‪ ،‬تر ﻫغ‪ 3‬چ‪ 3‬ﻣﻮږى د ﻧ‪5‬زې پﻪ واسطﻪ ﻟﻪ ‪$‬ﻤﻜ‪' 3‬خﻪ راوباسﻲ‪ .‬پﻪ‬ ‫دې وخت ﻛ‪ 3‬دوه تﻨﻪ ډوﻟچﻴان ډوﻟﻮﻧﻪ وﻫﻲ‪ .‬ﻛﻠﻪ چ‪ 3‬اس د ﻣﻮږي پﻪ ﻟﻮر ‪$‬غﻠﻲ د ډوﻟﻮﻧﻮ غ‪8‬‬ ‫د ﻫرې ش‪5‬ب‪ 3‬پﻪ ت‪5‬ر‪4‬دو تﻴزﻳ‪8‬ي‪ .‬ﻛﻠﻪ چ‪ 3‬ﻣﻮږى د ﻧﻴزې پﻪ 'ﻮﻛﻪ پﻮرتﻪ شﻲ د ډوﻟﻮﻧﻮ شﻮر او‬ ‫زوږ ﻻ پس‪ 3‬ﻣست اوزﻳات شﻲ‪ .‬ﻛﻪ ﻣﻮږى خطا شﻲ د ډوﻟﻮﻧﻮ غ‪ 8‬ﻛرار او پﻪ عادي تﻮگﻪ وﻫﻞ‬ ‫ﻛﻴ‪8‬ي‪ .‬پﻪ دې تﻮگﻪ د ﻟﻮب‪ 3‬گ"ﻮﻧﻜﻰ او باﻳﻠﻮﻧﻜﻰ اعﻼﻧﻴ‪8‬ي‪.‬‬ ‫دا ﻟﻮبﻪ پﻪ غزﻧﻲ او ﻛ"ﻮاز ﻛ‪ 3‬ډ‪4‬ر دود ده او زﻳاتره د جشﻨﻮﻧﻮ‪ ،‬ودوﻧﻮ او ﻣﻴﻠﻮ پر ﻣﻬال‬ ‫ترسره ﻛ‪85‬ي‪ .‬دغﻪ راز دا ﻟﻮبﻪ پﻪ ﻣزارشرﻳف او ﻫزاره جاتﻮ ﻛ‪ 3‬ډ‪4‬ر ﻣﻴﻨﻪ وال ﻟري او ﻛﻠﻪ ﻧاﻛﻠﻪ‬ ‫دا ﻟﻮب‪ 3‬جﻮړوي‪.‬‬ ‫وزﻟﻮبﻪ‬

‫وزﻟﻮبﻪ د افغاﻧستان ﻳﻮه ډ‪4‬ره ﻟرغﻮﻧ‪ 3‬ﻟﻮبﻪ ده‪ .‬ډ‪4‬ر خﻠﻚ ﻳ‪ 3‬ﻣﻴﻨﻪ وال دي‪ .‬ددې ﻟﻮب‪ 3‬تارﻳخ‬ ‫د ﻣﻘدوﻧﻲ سﻜﻨدر د ﻳرغﻠﻮﻧﻮ پﻪ تارﻳخ پﻮرې ت‪7‬ي‪ .‬داس‪ 3‬ﻫﻢ وﻳﻞ ﻛﻴ‪8‬ي چ‪ 3‬ارﻳاﻳﻲ پﻬﻠﻮاﻧاﻧﻮ‬ ‫بﻪ د د*ﻤﻦ پر ﻟ‪+‬ﻜر باﻧدې ﻳرغﻠﻮﻧﻪ ﻛﻮل او د ﻫغﻮى ﻟﻪ عسﻜري ‪$‬اﻳﻮﻧﻮ 'خﻪ بﻪ ﻳ‪ 3‬ژوﻧدي‪،‬‬ ‫ژوﻧدي خﻠﻚ ﻟﻪ ‪$‬ان سره پﻪ اسﻮﻧﻮ وړل چ‪ 3‬بﻴا وروستﻪ ﻳ‪ 3‬د ﻳﻮې ﻟﻮب‪ 3‬ب‪2‬ﻪ غﻮره ﻛ‪7‬ه‪ .‬دا‬

‫‪٧٤‬‬

‫ﻟﻮبﻪ د ﻫ‪5‬ﻮاد پﻪ شﻤاﻟﻲ برخﻮ ﻛ‪ 3‬راﻣﻨ‪%‬تﻪ شﻮې‪ ،‬ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ د بﻠخ‪ ،‬سﻤﻨگاﻧﻮ‪ ،‬جﻮزجان‪،‬‬ ‫بدخشان‪ ،‬تخار‪ ،‬ﻛﻨدوز‪ ،‬بغﻼن‪ ،‬فارﻳاب او پروان پﻪ وﻻﻳتﻮﻧﻮ ﻛ‪ 3‬ډ‪4‬ره دود ده‪.‬‬ ‫ددې ﻟﻮب‪ 3‬ﻟﻮبغاړي تﻪ (چاپ اﻧداز) ﻳا (پﻬﻠﻮان) واﻳﻲ‪ .‬ﻟﻮبﻪ پﻪ ﻳﻮ حﻼل شﻮي خﻮسﻲ‬ ‫ترسره ﻛﻴ‪8‬ي‪ .‬د خﻮسﻲ خ‪"5‬ﻪ تر حﻼﻟﻮﻟﻮ وروستﻪ پاﻛﻮي او د ‪ ۲۴‬ساعتﻮﻧﻮ ﻟپاره پﻪ اوبﻮ ﻛ‪3‬‬ ‫اچﻮل ﻛﻴ‪8‬ي چ‪ 3‬پﻮستﻜﻰ ﻳ‪! 3‬ﻴﻨگ او *ﻪ ﻛﻠﻚ شﻲ‪ .‬د خﻮسﻲ وزن د ‪ ٤٥_٣٠‬ﻛﻴﻠﻮگراﻣﻮ‬ ‫پﻪ اﻧدازه وي‪.‬‬ ‫د وزﻟﻮب‪ 3‬ﻟپاره د ﻧﻮرو ﻟﻮبﻮ پﻪ '‪5‬ر ﻳﻮ ارت ﻣﻴدان !اﻛﻞ ﻛﻴ‪8‬ي‪ .‬پﻪ ﻫغ‪ 3‬ﻛ‪ 3‬د جگﻮﻟﻮ داﻳره‪،‬‬ ‫د حﻼل داﻳره او بﻴرغ پﻪ 'رگﻨد ‪$‬اى ﻛ‪ 3‬پﻪ ﻧ‪+‬ﻪ ﻛﻴ‪8‬ي‪ .‬ﻟﻮبغاړي پﻪ دوو ډﻟﻮ ﻳا !ﻴﻤﻮﻧﻮ ک‪3‬‬ ‫ﻟﻮبﻪ ﻛﻮي‪ .‬خﻮسﻰ د جگﻮﻟﻮ پﻪ داﻳره ﻛ‪ 3‬اچﻮل ﻛﻴ‪8‬ي او بﻴا !ﻮل چاپ اﻧدازان ترې راتاوﻳ‪8‬ي‪.‬‬ ‫ﻫر ﻳﻮ ﻫ(ﻪ ﻛﻮي‪ ،‬چ‪ 3‬خﻮسﻰ ﻟﻪ ‪$‬ﻤﻜ‪ 3‬راجگ او د ﻣﻴدان پﻪ بﻠ‪ 3‬برخ‪ 3‬ﻛ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬د بﻴرغ‬ ‫تر'ﻨگ د حﻼل پﻪ داﻳره ﻛ‪ 3‬واچﻮي‪ .‬ﻟﻪ بﻴرغ 'خﻪ د خﻮسﻲ راتاوول ﻳﻮه ﻧﻮﻣره ﻟري او د‬ ‫حﻼل پﻪ داﻳره ﻛ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬اچﻮل دوې ﻧﻮﻣرې ﻟري‪.‬‬ ‫دا ﻟﻮبﻪ ﻛﻠﻪ ﻛﻠﻪ د دوو او ﻛﻠﻪ د زﻳاتﻮ ډﻟﻮ ﻟﻪ خﻮا تر سره ﻛﻴ‪8‬ي‪ .‬ﻛﻪ د دوو ډﻟﻮ ترﻣﻨ‪ #‬وشﻲ‪،‬‬ ‫ﻧﻮ د ﻟﻮبغاړو شﻤ‪5‬ره ﻟس‪ ،‬ﻟس کسان وي‪ ،‬خﻮ د زﻳاتﻮ ډﻟﻮ د گ‪6‬ون پر ﻣﻬال د ﻫرې ډﻟ‪ 3‬د‬ ‫ﻟﻮبغاړو شﻤ‪5‬ر پﻨ‪%‬ﻪ‪ ،‬پﻨ‪%‬ﻪ کسان وي‪ .‬دا ﻟﻮبﻪ ډ‪4‬ره ستﻮﻧزﻣﻨﻪ او د !پﻲ ﻛ‪5‬دا او ان ﻛﻠﻪ ﻧاﻛﻠﻪ د‬ ‫ﻣرگ خطر ورسره ﻣﻠگرى وي‪.‬‬ ‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪6‬ﻳز‪:‬‬ ‫زﻣﻮږ ﻫ‪5‬ﻮاد تارﻳخﻲ دودﻳزې ﻟﻮب‪ 3‬ﻟري‪ .‬ﻫره ﻳﻮه ﻳ‪$ 3‬اﻧتﻪ خپﻞ ارز*ت ﻟري‪ .‬دا‬ ‫ﻟﻮب‪ 3‬پﻪ ب‪5‬ﻼ ب‪5‬ﻠﻮ سﻴﻤﻮ او ب‪5‬ﻼب‪5‬ﻠﻮ ﻣﻮسﻤﻮﻧﻮ ﻛ‪ 3‬ترسره ﻛﻴ‪8‬ي‪ .‬وزﻟﻮبﻪ‪ ،‬ساﻧگ‪ 3‬وﻫﻞ‪،‬‬ ‫تﻴ‪8‬ه اچﻮل‪ ،‬خﻮسﻰ او ﻧﻮرې پﻪ زړه پﻮرې ﻟﻮب‪ 3‬دي‪ .‬پﻪ دودﻳزو ﻟﻮبﻮ ﻛ‪ 3‬زﻳات‪ 3‬گ"‪3‬‬ ‫پرت‪ 3‬دي‪ .‬د بدﻧﻲ روزﻧ‪ 3‬ﻟﻪ ﻻرې بدن پﻴاوړى ﻛﻴ‪8‬ي‪* ،‬ﻪ اخﻼق پﻪ اﻧسان ﻛ‪ 3‬وده‬ ‫ﻛﻮي‪ ،‬اﻧسان د !ﻮﻟﻨ‪ 3‬ارز*تﻤﻦ غ‪7‬ى ﻛﻴ‪8‬ي‪ .‬ﻫﻤدارﻧگﻪ پﻪ ﻣﻠﻲ ﻛچﻪ د ﻣﻠﻲ وحدت‪،‬‬ ‫ورورگﻠﻮۍ او ﻳﻮواﻟﻲ د ودې او پراختﻴا ﻟپاره خﻮرا ارز*ت ﻟري‪.‬‬

‫‪٧٥‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پر پﻨ‪%‬ﻮډﻟﻮ وو‪4‬شﻞ شﻲ‪:‬‬ ‫ﻟﻮﻣ‪7‬ۍ ډﻟﻪ دې د اس ‪$‬غﻠﻮﻟﻮ‪،‬‬ ‫دوﻳﻤﻪ ډﻟﻪ دې د تﻴ‪8‬ې اچﻮﻟﻮ‪،‬‬ ‫در‪4‬ﻤﻪ ډﻟﻪ دې د خﻮسﻲ‪،‬‬ ‫'ﻠﻮرﻣﻪ ډﻟﻪ دې د ساﻧگ‪ 3‬وﻫﻠﻮ‪ ،‬او‬ ‫پﻨ‪%‬ﻤﻪ ډﻟﻪ دې د وزﻟﻮب‪ 3‬پﻪ اړه خپﻞ ﻣعﻠﻮﻣات د !ﻮﻟگﻲ پﻪ وړاﻧدې وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪ _٢‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د ﻻﻧدې پﻮ*تﻨﻮ ‪$‬ﻮابﻮﻧﻪ وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫بدﻧﻲ روزﻧﻪ د ﻧﻴکﻮ اخﻼﻗﻮ پﻪ پراخﻮﻟﻮ ک‪' 3‬ﻪ گ"ﻪ ﻟري؟ بﻴان ﻳ‪ 3‬ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫د بدﻧﻲ روزﻧ‪! 3‬ﻮﻟﻨﻴزې گ"‪ 3‬ﻛﻮﻣ‪ 3‬دي؟‬ ‫بدﻧﻲ روزﻧﻪ زﻣﻮږ روغتﻴا تﻪ 'ﻪ گ"ﻪ ﻟري؟‬ ‫‪ _٣‬زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ ﻣتﻦ ک‪ 3‬خاص ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ‪ ،‬عام ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻣفرد او جﻤع ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ پﻪ گﻮتﻪ‬ ‫او پﻪ ب‪5‬ﻠﻮ ب‪5‬ﻠﻮ ﻟﻴکﻮ ک‪ 3‬دې ﻳ‪ 3‬وﻟﻴکﻲ‪.‬‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ ﻛﻮر ﻛ‪ 3‬ﻟﻪ خپﻞ پﻼر‪ ،‬تره ﻳا بﻞ خپﻠﻮان 'خﻪ پﻮ*تﻨﻪ وﻛ‪7‬ي چ‪ 3‬د‬ ‫ﻫغﻮى د ‪$‬ﻮاﻧ‪ 9‬پﻪ وخت ک‪ 3‬کﻮﻣ‪ 3‬کﻮﻣ‪ 3‬ﻟﻮب‪ 3‬پﻪ کﻮم کﻮم ﻣﻮسﻢ ک‪ 3‬ډ‪4‬رې دود وې‪ .‬زده‬ ‫کﻮوﻧکﻲ دې پخپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ 3‬د دغﻮ ﻟﻮبﻮ پﻪ اړه ﻟﻪ ﻫغﻮى 'خﻪ ﻣعﻠﻮﻣات وﻟﻴکﻲ او سبا تﻪ‬ ‫دې پﻪ !ﻮﻟگﻲ ک‪ 3‬پرې خبرې وک‪7‬ي‪.‬‬

‫‪٧٦‬‬

‫اووﻟسﻢ ﻟﻮست‬

‫ﻫاﻧس كرستﻴﻦ اﻧدرسﻦ‬ ‫‪Hans Christian Anderson‬‬

‫‪ n‬ﻟﻪ ﻣﻠﻲ او ﻧ‪7‬ﻳﻮاﻟﻮ ادبﻲ '‪5‬رو 'خﻪ د چا ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ اخﻴستﻠﻰ شئ؟‬ ‫د ﻣﻠﻲ او وﻟسﻲ ادبﻲ '‪5‬رو پﻪ 'ﻨگ ﻛ‪ 3‬د ﻧ‪7‬ﻳﻮاﻟﻮ ادبﻲ '‪5‬رو او د ﻫغﻮى د ژوﻧد‬ ‫ﻟﻴﻚ او ادبﻲ اثارو پ‪5‬ژﻧدﻧﻪ زﻳات ارز*ت ﻟري‪ .‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ د ﻫغﻮى ﻟﻪ ژوﻧد ﻟﻴﻚ‬ ‫'خﻪ اغ‪5‬زﻣﻦ ﻛﻴ‪8‬ي او ﻫﻤدارﻧگﻪ ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ ادبﻲ اثارو 'خﻪ خﻮﻧد اخﻠﻲ او پﻪ ‪$‬ان ﻛ‪3‬‬ ‫د استعداد او پﻴاوړتﻴا فﻜراو سﻮچ ورسره پﻴدا ﻛﻴ‪8‬ي چ‪ 3‬ﻛﻪ وﻛ‪7‬اى شﻲ‪ ،‬ﻳﻮه ورځ‬ ‫ﻫغﻮى ﻫﻢ دغﻪ ﻛچ‪ 3‬تﻪ ورس‪5‬داى شﻲ‪ .‬ﻣﻮږ دﻟتﻪ پﻪ دې ﻟ‪7‬ۍ ﻛ‪ 3‬د ﻫاﻧس ﻛرستﻴﻦ‬ ‫اﻧدرسﻦ ﻟﻨ‪ 6‬پ‪5‬ژﻧدﻟﻴﻚ او د ﻛﻴسﻮ ﻳﻮه ب‪5‬ﻠگﻪ راوړې ده‪ .‬اﻧدرسﻦ ﻛﻮچﻨﻴاﻧﻮ تﻪ د ﻛﻴسﻮ‬ ‫پﻪ ﻟﻴﻜﻠﻮ ک‪ 3‬خﻮرا ﻣشﻬﻮره ﻧ‪7‬ﻳﻮاﻟﻪ ادبﻲ '‪5‬ره ده‪.‬‬ ‫‪ n‬اﻳا د اﻧدرسﻦ ﻧﻮم ﻣﻮ اور‪4‬دﻟﻰ دى؟‬ ‫‪ n‬وﻟ‪ 3‬ﻣﻮږ د ﻧ‪7‬ﻳﻮاﻟﻮ ادبﻲ 'ﻴرو ژوﻧد ﻟﻴک ﻟﻮﻟﻮ؟‬ ‫‪٧٧‬‬

‫ﻫاﻧس ﻛرستﻴﻦ اﻧدرسﻦ (‪ ١٨٧٥ – ١٨٠٥‬م) ډﻧﻤارﻛﻲ شاعر او ﻛﻴسﻪ ﻟﻴﻜﻮﻧﻜﻰ و‪.‬‬ ‫پﻼر ﻳ‪ 3‬ﻣﻮچﻲ و‪ .‬ﻫاﻧس د ‪$‬ﻮاﻧ‪ 9‬عﻤر پﻪ ب‪5‬ﻮزﻟ‪ 9‬ﻛ‪ 3‬ت‪5‬ر او ﻳﻮ ﻣتفﻜر او حساس ‪$‬ﻮان ترې‬ ‫جﻮړ شﻮ‪ .‬پﻪ (‪ )١٤‬ﻛﻠﻨ‪ 9‬ﻛ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬پﻼر ﻣ‪ 7‬شﻮ او ﻣﻮر ﻳ‪ 3‬بﻞ ﻣ‪75‬ه وﻛ‪ .7‬ﻧﻮﻣﻮړي ﻟﻪ ستﻮﻧزﻣﻦ‬ ‫ژوﻧد سره سره ﻳﻮه غﻨدوﻧﻜ‪ 3‬ﻣﻨظﻮﻣﻪ ﻗطعﻪ وﻟﻴﻜﻠﻪ‪ .‬دې ﻛار ﻫغﻪ تﻪ زﻳات برﻳاﻟﻴتﻮب ورپﻪ‬ ‫برخﻪ ﻛ‪ .7‬اﻧدرسﻦ ډ‪4‬ر داستاﻧﻮﻧﻪ او ﻛﻴس‪ 3‬وﻟﻴﻜﻠ‪ 3‬چ‪ 3‬زﻳاتره ﻳ‪ 3‬ﻛﻮچﻨﻴاﻧﻮ تﻪ ﻟﻴﻜﻞ شﻮي‬ ‫دي‪ .‬اﻧدرسﻦ ﻧﻪ ﻳﻮازې د ډﻧﻤارك ﻟﻪ ﻧﻮﻣﻴاﻟﻴﻮ ﻟﻴﻜﻮاﻟﻮ 'خﻪ گ‪2‬ﻞ ﻛ‪85‬ي‪ ،‬بﻠﻜ‪ 3‬د ﻧ‪7‬ۍ ﻟﻪ سترو‬ ‫ﻟﻴﻜﻮاﻻﻧﻮ 'خﻪ ﻫﻢ شﻤ‪5‬رل ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫دﻟتﻪ د ﻫاﻧس ﻛرستﻴﻦ اﻧدرسﻦ د ((شﻬزادگ‪9‬اوﻧخﻮد)) او ((بﻠبﻞ او سﻮر ‪-‬ﻞ)) د کﻴسﻮ دوه‬ ‫پ‪+‬تﻮ ژباړې راوړو‪.‬‬

‫شﻬزاد گ‪ 9‬او ﻧخﻮد‬ ‫پﻪ پخﻮا زﻣاﻧﻮ ﻛ‪ 3‬ﻳﻮ شﻬزاده و‪ .‬شﻬزاده غﻮ*تﻞ پﻪ ﻳﻮې *‪ 3‬او ب‪6‬اﻳ‪ 3‬ﻛﻮرﻧ‪ 9‬ﻛ‪ 3‬واده‬ ‫وﻛ‪7‬ي‪ .‬ددې ﻛار ﻟپاره ﻳ‪ 3‬ډ‪4‬رو ﻟرو اوﻧژدې سﻴﻤﻮ تﻪ سفروﻧﻪ وﻛ‪7‬ل‪.‬‬ ‫شﻬزاده پﻪ خپﻠﻮ سفروﻧﻮ ﻛ‪ 3‬ﻟﻪ ب‪5‬ﻼ ب‪5‬ﻠﻮ ﻛﻮرﻧﻴﻮ سره وﻟﻴدل‪ ،‬خﻮ د ﻫغﻮى پﻪ ﻛﻮرﻧﻴﻮ ﻛ‪3‬‬ ‫ﻳ‪ 3‬د ‪$‬ان وړ او ﻣﻨاسبﻪ ﻧجﻠ‪ 9‬وﻧﻪ ﻣﻮﻧدﻟﻪ‪ .‬پﻪ پاى ﻛ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬د واده فﻜر ﻟﻪ سر 'خﻪ واﻳستﻪ او‬ ‫خپﻞ ﻫ‪5‬ﻮاد تﻪ راستﻮن شﻮ‪.‬‬ ‫پﻪ ﻳﻮې تﻮپاﻧﻲ شپ‪ 3‬ﻛ‪ 3‬چ‪ 3‬بر‪+4‬ﻨا !ﻮل ﻫسﻚ رو*اﻧﻮﻟﻮ او ډ‪4‬ر سخت باران ور‪4‬ده‪ ،‬د‬ ‫شﻬزاده د پﻼر (پاچا) د ﻣا‪ 91‬د دروازې !ﻜﻮل تر غﻮږه شﻮل‪ .‬پاچا وارخطا شﻮ اوﻟﻪ ‪$‬اﻳﻪ جگ‬ ‫شﻮ‪ .‬خپﻞ خدﻣتگار تﻪ ﻳ‪ 3‬ووﻳﻞ چ‪ 3‬ﻻړ شﻲ او د ﻣا‪ 91‬دروازه پراﻧﻴزي او وگﻮري چ‪ 3‬پﻪ‬ ‫دې شپﻪ ﻛ‪' 3‬ﻮك دروازه !ﻜﻮي؟ ﻛﻠﻪ چ‪ 3‬خدﻣتگار دروازه پراﻧﻴستﻠﻪ‪ ،‬وﻳ‪ 3‬ﻟﻴدل چ‪ 3‬ﻳﻮه‬ ‫ﻧجﻠ‪ 9‬باران ﻟﻤده ﻛ‪7‬ې او ﻟﻪ سر او ﻣخ 'خﻪ ﻳ‪ 3‬اوبﻪ رواﻧ‪ 3‬دي‪ .‬ﻧجﻠ‪ 9‬راﻧﻨﻮتﻪ‪ .‬ﻫغﻪ دوﻣره‬ ‫ﻟﻤده شﻮې وه چ‪ 3‬پﻪ ﻫر‪$‬اى ﻛ‪ 3‬بﻪ در‪4‬ده‪ ،‬ﻫغﻪ ‪$‬اى بﻪ ﻟﻤد‪4‬ده‪.‬‬ ‫‪٧٨‬‬

‫ﻣﻠﻜ‪ 3‬ترې وپﻮ*تﻞ‪(( :‬تﻪ 'ﻮك ﻳ‪3‬؟))‬ ‫ﻧجﻠ‪$ 9‬ﻮاب ورﻛ‪(( :7‬ستاسﻮ د گاوﻧ‪6‬ي ﻫ‪5‬ﻮاد د حاﻛﻢ ﻟﻮر‪)).‬‬ ‫ﻣﻠﻜ‪ 3‬او پادشاه ﻳﻮبﻞ تﻪ وﻛتﻞ‪ .‬ﻣﻠﻜ‪ 3‬پﻪ ورو ووﻳﻞ‪(( :‬زه ﻫغﻪ ﻧﻦ شپﻪ ازﻣاﻳﻢ او ﻣعﻠﻮﻣﻮم‬ ‫ﻳ‪ 3‬چ‪ 3‬ﻫغﻪ ر*تﻴا واﻳﻲ او ر*تﻴا ﻫﻢ شﻬزادگ‪ 9‬ده او ﻛﻪ ﻧﻪ؟))‬ ‫وروستﻪ ﻧﻮ پرتﻪ ﻟﻪ دې چ‪ 3‬چاتﻪ وواﻳﻲ‪ ،‬خپﻠ‪ 3‬ﻛﻮ!‪ 3‬تﻪ ﻻړه‪ .‬خپﻠﻪ بستره ﻳ‪ 3‬ﻟرې‬ ‫ﻛ‪7‬ه او ﻳﻮ ﻧخﻮد ﻳ‪ 3‬پﻪ بستره ﻛ‪ 3‬ﻛ‪+5‬ﻮد‪ .‬بﻴا ﻳ‪ 3‬د ب‪2‬ﻜﻮ ﻳﻮ تﻮشﻚ پﻪ ﻫغ‪ 3‬ﻫﻮار ﻛ‪ .7‬خپﻠﻮ‬ ‫خدﻣتگاراﻧﻮ تﻪ ﻳ‪ 3‬ووﻳﻞ ﻫغﻪ ﻧجﻠ‪ 9‬دې ﻛﻮ!‪ 3‬تﻪ راوﻟﻲ او ورتﻪ دې وواﻳﻲ چ‪ 3‬پﻪ دې بسترې‬ ‫ﻛ‪ 3‬وﻳده شﻲ‪.‬‬ ‫سﻬار د وختﻪ چ‪ 3‬شﻬزادگ‪ 9‬ﻟﻪ خﻮبﻪ را پا'‪5‬ده‪ ،‬ﻧﻮ ﻣﻠﻜ‪ 3‬ترې وپﻮ*تﻞ‪(( :‬اﻳا بﻴگا دې‬ ‫سﻢ خﻮب وﻛ‪7‬؟))‬ ‫ﻧجﻠ‪ 9‬پﻪ ‪$‬ﻮاب ﻛ‪ 3‬ووﻳﻞ‪(( :‬ﻧﻪ‪ ،‬ب‪5‬گاه ﻫﻴ& خﻮب راﻧغﻰ‪$ .‬اى ﻣ‪* 3‬ﻪ ﻧﻪ و‪ .‬ډ‪4‬ره خرابﻪ‬ ‫شپﻪ ﻣ‪ 3‬ت‪5‬ره ﻛ‪7‬ه‪)).‬‬ ‫پادشاه اوﻣﻠﻜﻪ د ﻧجﻠ‪ 9‬ﻟﻪ ‪$‬ﻮاب 'خﻪ ډ‪4‬ر خﻮشحاﻟﻪ شﻮل‪ .‬ﻫغﻮى پﻮه شﻮل‪ ،‬دا ﻫغﻪ‬ ‫ﻧجﻠ‪ 9‬ده چ‪ 3‬ﻫغﻮى ورپس‪ 3‬گر‪$‬ﻲ‪$ .‬ﻜﻪ ﻳﻮه حساسﻪ او ‪$‬ﻴرﻛﻪ ﻧجﻠ‪ 9‬ﻛﻮﻻى شﻲ تر‬ ‫تﻮشﻚ ﻻﻧدې ﻳﻮ ﻧخﻮد وپ‪5‬ژﻧﻲ‪.‬‬ ‫پادشاه او ﻣﻠﻜ‪ 3‬خپﻞ زوى خبر ﻛ‪ 7‬چ‪ 3‬ﻳﻮه ﻣﻨاسبﻪ ﻧجﻠ‪ 9‬ﻳ‪ 3‬ورتﻪ ﻣﻮﻧدﻟ‪ 3‬ده‪ .‬ﻫغﻪ پﻪ‬ ‫خپﻠﻮ پ‪+‬ﻮ دې ﻣا‪ 91‬تﻪ راغﻠ‪ 3‬ده‪ .‬ﻟﻪ ﻫغ‪ 3‬وروستﻪ شﻬزاده ﻟﻪ ﻫغ‪ 3‬ﻧجﻠ‪ 9‬سره واده وﻛ‪ .7‬ﻫغﻪ‬ ‫ﻧخﻮد ﻳ‪ 3‬پﻪ ﻣﻨاسب ‪$‬اى ﻛ‪ 3‬د ﻳﻮ ﻳادگار پﻪ تﻮگﻪ ﻛ‪+5‬ﻮد او کﻠﻪ بﻪ ﻳ‪ 3‬چ‪ 3‬ﻫغ‪ 3‬تﻪ ﻛتﻞ‪ ،‬ﻫغﻪ‬ ‫باراﻧﻲ شپﻪ بﻪ ﻳ‪ 3‬ﻳاد‪4‬دﻟﻪ‪.‬‬

‫‪٧٩‬‬

‫بﻠبﻞ او سﻮر‪-‬ﻞ‬ ‫پﻪ !ﻮﻟﻮ ختﻴ‪%‬ﻮ اشعارو ﻛ‪ 3‬د بﻠبﻞ او د ‪-‬ﻞ د ﻣﻴﻨ‪ 3‬خبرې ﻛﻴ‪8‬ي؛ ‪$‬ﻜﻪ چ‪ 3‬د شپ‪ 3‬پﻪ‬ ‫تﻮرې تﻴاره ﻛ‪ 3‬سﻨدر بﻮل بﻠبﻞ د خپﻞ خﻮشبﻮﻳﻪ ‪-‬ﻞ ﻟپاره سﻨدرې واﻳﻲ‪.‬‬ ‫ﻣا (ازﻣﻴر) تﻪ پﻪ '‪5‬رﻣﻪ پرتﻮ ﻟﻮړو سﻴﻤﻮ ﻛ‪ ،3‬چ‪' 3‬اروان پﻜ‪ 3‬خپﻞ او*ان ﻣخﻜ‪ 3‬ﻛ‪7‬ي‬ ‫وو‪ ،‬ﻳﻮ سﻮر ‪-‬ﻞ وﻟﻴد‪ .‬وحشﻲ ﻛﻮترې د اسﻤاﻧ(ﻜﻮ وﻧﻮ پﻪ 'اﻧ‪/‬ﻮ او *اخﻮﻧﻮ ﻛ‪ 3‬ﻻﻧدې‬ ‫باﻧدې اﻟﻮتﻠ‪ 3‬او ب‪2‬ﻜ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬د سپﻴﻨﻮ زرو پﻪ '‪5‬ر ‪$‬ﻠ‪5‬دې‪ .‬ﻛﻠﻪ بﻪ چ‪ 3‬پرې د ﻟﻤر وړاﻧ‪3/‬‬ ‫ﻟ‪5/‬دې ﻧﻮ د ﻣرغﻠرو پﻪ '‪5‬ر بﻪ بر‪5+4‬دې‪.‬‬ ‫د سﻮر ‪-‬ﻞ د بﻮ!ﻲ پﻪ ﻣﻨ‪ #‬ﻛ‪ 3‬ﻳﻮ ‪-‬ﻞ و‪ ،‬چ‪ 3‬تر ﻧﻮرو ‪-‬ﻼﻧﻮ ډ‪4‬ر *ﻜﻠﻰ و‪ .‬ﻳﻮ بﻠبﻞ د‬ ‫ﻫغ‪ 3‬تر 'ﻨ‪ ,‬ﻧاست و او خپﻞ خﻮږ او درد ﻳ‪ 3‬ورتﻪ غ‪8‬وﻟﻮ‪ .‬خﻮ سﻮر ‪-‬ﻞ چﻮپ و‪ .‬ان ﻳﻮ‬ ‫'ا'ﻜﻰ شبﻨﻢ ﻳ‪ 3‬د خﻮاخﻮږۍ د او*ﻜﻮ پﻪ تﻮ‪-‬ﻪ ﻟﻪ پا‪1‬ﻮ 'خﻪ ﻧﻪ '(‪5‬ده‪- .‬ﻞ د ﻳﻮې تﻴ‪8‬ې‬ ‫پﻪ سﻴﻨ‪ 3‬پر‪4‬ﻮتﻰ و‪ .‬سﻮر ‪-‬ﻞ ووﻳﻞ‪(( :‬ﻫﻮﻣر‪ ،‬د ﻧ‪7‬ۍ تر !ﻮﻟﻮ *ﻪ شاعر دﻟتﻪ وﻳده دى‪ .‬زه خپﻞ‬ ‫عطر ترې ‪$‬اروم او ﻛﻪ تﻮپان پا‪ 31‬پا‪ 31‬ﻛ‪7‬م‪ ،‬د ﻫغﻪ پرﻣخ ﻳ‪ 3‬شﻴﻨدم‪ .‬د ﻧ‪7‬ۍ ستر سﻨدربﻮل‬ ‫دﻟتﻪ خاورې شﻮى او ﻣا ﻟﻪ دې خاورې 'خﻪ سر راپﻮرتﻪ ﻛ‪7‬ى دى‪ .‬زه دﻫغﻪ د ﻗبر ﻳﻮ سﻮر ‪-‬ﻞ‬ ‫ﻳﻢ‪ .‬داس‪ 3‬ﻣغرور او *ﻜﻠﻰ ‪-‬ﻞ چ‪ 3‬تا ب‪5‬ﻮزﻟﻲ بﻠبﻞ تﻪ ﻧﻪ غﻮړ‪84‬م‪ )).‬بﻠبﻞ غﻤ‪/‬ﻴﻦ شﻮ اودوﻣره‬ ‫سﻨدرې ﻳ‪ 3‬ووﻳﻠ‪ 3‬چ‪ 3‬پﻪ ‪$‬ﻤﻜ‪ 3‬وﻟﻮ‪4‬د او ﻣ‪ 7‬شﻮ‪.‬‬ ‫ﻳﻮ سﻮدا‪-‬ر ﻟﻪ او*اﻧﻮ سره ﻫﻠتﻪ ورس‪5‬د‪ .‬د سﻮدا‪-‬ر ﻛﻮچﻨﻲ زوى ﻣ‪ 7‬ﻣرغﻪ وﻣﻮﻧد او د ستر‬ ‫شاعر د ﻣ‪7‬ي تر'ﻨ‪ ,‬ﻳ‪* 3‬خ ﻛ‪ .7‬باد سﻮر ‪-‬ﻞ و*ﻮراوه‪ .‬شپﻪ راغﻠﻪ‪ .‬سﻮر ‪-‬ﻞ خپﻠ‪ 3‬پا‪31‬‬ ‫ﻟﻪ ‪$‬اﻧﻪ راتاوې ﻛ‪7‬ې چ‪ 3‬تﻮد شﻲ‪ .‬ﻳﻮه ډﻟﻪ بﻬرﻧﻴان ﻫﻠتﻪ راغﻠﻞ‪ .‬د ﻫغﻮى پﻪ ډﻟﻪ ﻛ‪ 3‬د شﻤال‬ ‫ﻳﻮ شاعر و‪ .‬ﻫغﻪ ‪-‬ﻞ وشﻜﻮﻟﻮ او د خپﻞ ﻛتاب پﻪ پا‪1‬ﻮ ﻛ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬ﻛ‪+5‬ﻮد او د ﻧ‪7‬ۍ بﻠ‪ 3‬برخ‪،3‬‬ ‫‪٨٠‬‬

‫ﻳعﻨ‪ 3‬خپﻞ ﻫ‪5‬ﻮاد تﻪ ﻳ‪ 3‬ﻳﻮړ‪ .‬سﻮر ‪-‬ﻞ ﻟﻪ غﻢ او ﻛ‪7‬او 'خﻪ ﻣ‪7‬اوى شﻮ او د ﻛتاب د پا‪1‬ﻮ پﻪ ﻣﻨ‪#‬‬ ‫ﻛ‪ 3‬وﻳده شﻮ‪ .‬ﻛﻠﻪ چ‪ 3‬ﻫغﻪ شاعر خپﻞ ﻫ‪5‬ﻮاد تﻪ ورس‪5‬د‪ ،‬ﻛتاب ﻳ‪ 3‬پراﻧﻴست او وﻳ‪ 3‬وﻳﻞ‪:‬‬ ‫((دا ‪-‬ﻞ ﻣ‪ 3‬د ﻳﻮ ستر شاعر ﻟﻪ ﻗبر 'خﻪ شﻜﻮﻟﻰ دى‪)).‬‬ ‫سﻮر ‪-‬ﻞ دا !ﻮﻟﻪ ﻛﻴسﻪ پﻪ خﻮب ﻛ‪ 3‬ﻟﻴدﻟ‪ 3‬وه‪ .‬ﻛﻠﻪ چ‪ 3‬ﻟﻪ خﻮب 'خﻪ پا'‪5‬د‪ ،‬د ﻳخ باد‬ ‫د ﻟ‪5/‬دو ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻳ‪ 3‬ﻳخﻨﻲ وشﻮه او ﻟﻪ پا‪1‬ﻮ 'خﻪ ﻳ‪ 3‬ﻳﻮ 'ا'ﻜﻰ شبﻨﻢ د شاعر پﻪ ﻗبر وﻟﻮ‪4‬د‪.‬‬ ‫ﻛﻠﻪ چ‪ 3‬ﻟﻤر سﻬار خپﻞ سر ‪$‬ﻤﻜ‪ 3‬تﻪ راﻫسﻚ ﻛ‪ ،7‬سﻮر ‪-‬ﻞ ﻟﻪ پخﻮا 'خﻪ ډ‪4‬ر *ﻜﻠﻰ‬ ‫بر‪5+4‬ده‪ .‬تﻮده ورځ وه او ‪-‬ﻞ پﻪ خپﻞ تﻮد ﻫ‪5‬ﻮاد‪ ،‬اسﻴا ﻛ‪ 3‬و‪ .‬د پ‪+‬ﻮ غ‪8‬وﻧﻪ واور‪4‬دل شﻮل‪' .‬ﻮ‬ ‫تﻨﻪ بﻬرﻧﻴان ﻫغ‪ 3‬خﻮا تﻪ راروان وو‪ .‬د ﻫغﻮى پﻪ ﻣﻨ‪ #‬ﻛ‪ 3‬د شﻤاﻟﻲ سﻴﻤ‪ 3‬ﻳﻮشاعر و‪ .‬ﻫغﻪ ‪-‬ﻞ‬ ‫وشﻜﻮﻟﻮ‪ ،‬ﻣچ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬ﻛ‪ 7‬او خپﻞ ﻫ‪5‬ﻮاد تﻪ ﻳ‪ 3‬ﻳﻮړ‪.‬‬ ‫‪-‬ﻞ ﻟﻜﻪ ﻣﻮﻣﻴاﻳﻲ بدن د شاعر پﻪ ﻛتاب ﻛ‪ 3‬پروت و‪ .‬ﻫر ﻛﻠﻪ چ‪ 3‬بﻪ شاعر خپﻞ ﻛتاب‬ ‫پراﻧﻴستﻪ‪ ،‬وﻳﻞ بﻪ ﻳ‪(( :3‬د سترشاعر د ﻗبر ‪-‬ﻞ))‪ ،‬بس ﻫغس‪ 3‬چ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬پﻪ خﻮب ﻛ‪ 3‬ﻟﻴدﻟﻰ‬ ‫و‪.‬‬ ‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪6‬ﻳز‪:‬‬ ‫ﻫاﻧس ﻛرستﻴﻦ اﻧدرسﻦ پﻪ ﻳﻮې ب‪5‬ﻮزﻟ‪ 3‬ﻛﻮرﻧ‪ 9‬ﻛ‪ 3‬زﻳ‪48‬دﻟﻰ دى‪ .‬پﻼر ﻳ‪ 3‬ﻣﻮچﻲ‬ ‫و‪ .‬د ﻛﻮچﻨﻴﻮاﻟﻲ او ‪$‬ﻮاﻧ‪ 9‬عﻤر ﻳ‪ 3‬پﻪ ډ‪4‬ره تﻨگسﻪ ک‪ 3‬ت‪5‬ر ﻛ‪7‬ى دى‪ .‬ﻧﻮﻣﻮړى د خﻮرا‬ ‫ت‪5‬ز فﻜر خاوﻧد و‪ .‬ﻟﻪ ستﻮﻧزو سره سره ﻳ‪ 3‬خپﻠﻪ ﻫﻴﻠﻪ ﻟﻪ ﻻسﻪ ور ﻧﻪ ﻛ‪7‬ه‪ .‬د غﻨدﻟﻮ ﻳﻮه‬ ‫ﻣﻨظﻮﻣﻪ ﻳ‪ 3‬وﻟﻴﻜﻠﻪ‪ .‬دې ﻣﻨظﻮﻣ‪ 3‬د ﻫغﻪ بخت راوﻳ) ﻛ‪ 7‬او ﻟﻪ دې ﻻرې د خﻠﻜﻮ‬ ‫پﻪ خﻮﻟﻮ ﻛ‪ 3‬وﻟﻮ‪4‬د‪ .‬اﻧدرسﻦ ډ‪4‬رې ﻛﻴس‪ 3‬او داستاﻧﻮﻧﻪ وﻟﻴﻜﻞ چ‪ 3‬زﻳاتره برخﻪ ﻳ‪3‬‬ ‫ﻛﻮچﻨﻴاﻧﻮ تﻪ ﻟﻴﻜﻞ شﻮې ده‪ .‬اﻧدرسﻦ ﻧﻪ ﻳﻮازې پﻪ ډﻧﻤارك ﻛ‪ 3‬چ‪ 3‬د ﻫغﻪ اصﻠﻲ‬ ‫!ا!ﻮبﻰ دى‪ ،‬ﻣشﻬﻮر دى‪ ،‬بﻠﻜ‪ 3‬پﻪ ﻧ‪7‬ۍ ﻛ‪ 3‬ﻟﻪ سترو ﻟﻴﻜﻮاﻟﻮ 'خﻪ گ‪2‬ﻞ ﻛﻴ‪8‬ي‪.‬‬

‫‪٨١‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻻﻧدې پﻮ*تﻨﻮ تﻪ ‪$‬ﻮابﻮﻧﻪ وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫أﻳا تاسﻮ تر دې دﻣخﻪ د اﻧدرسﻦ ﻛﻮﻣﻪ ﻛﻴسﻪ ﻟﻮست‪ 3‬ده؟ ﻛﻪ ﻫﻮ ﻧﻮ ﻧﻮم ﻳ‪ 3‬واخﻠئ‪.‬‬ ‫د اﻧدرسﻦ د ﻣاشﻮﻣتﻮب او ‪$‬ﻮاﻧ‪ 9‬عﻤر 'ﻨگﻪ ت‪5‬ر شﻮى دى؟‬ ‫أﻳا د ژوﻧد ﻟﻪ !ﻮﻟﻮ ستﻮﻧزو اوتﻨگسﻮ سره سره ﻳ‪ 3‬خپﻠﻪ ﻫﻴﻠﻪ ﻟﻪ ﻻسﻪ ورﻛ‪7‬ې وه؟‬ ‫أﻳا د اﻧدرسﻦ د ((شﻬزادگ‪ 9‬اوﻧخﻮد)) ﻛﻴس‪ 3‬درتﻪ خﻮﻧد درﻛ‪7‬؟‬ ‫‪ -۲‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ پﻮرتﻪ ﻟﻮست ﻛ‪ 3‬خاص ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ پﻪ ﻳﻮ ﻟست اوعام ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ پﻪ بﻞ‬ ‫ﻟست ﻛ‪ 3‬وﻟﻴﻜﻲ او ﻳﻮﻟﻪ بﻞ سره دې ﻣﻘابﻠﻪ ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻫ(ﻪ وﻛ‪7‬ي‪ ،‬د خپﻠ‪ 3‬تجرب‪ 3‬ﻟﻪ ﻣخ‪ 3‬او ﻳا ﻫﻢ د ﻣﻮر او پﻼر پﻪ ﻣرستﻪ‬ ‫ﻳﻮه ﻛﻴسﻪ وﻟﻴﻜﻲ او پﻪ بﻠﻪ ورځ دې پﻪ !ﻮﻟگﻲ ک‪ 3‬د ﻧﻮرو ترﻣخﻪ وﻟﻮﻟﻲ‪.‬‬

‫ﻳﻮازې ﻫﻴﻠﻪ شرط ﻧﻪ دى‪ ،‬د ﻫغ‪ 3‬د ﻻستﻪ راوړﻧ‪ 3‬ﻟپاره ﻫ(ﻪ اوﻫاﻧد‬ ‫ﻫﻢ شرط دى‪.‬‬ ‫ﻫاﻧس ﻛرستﻴﻦ اﻧدرسﻦ‬

‫‪٨٢‬‬

‫اتﻠسﻢ ﻟﻮست‬

‫د ﻣطاﻟع‪ 3‬ارز*ت‬

‫‪ n‬أﻳا تاسﻮ ﻟﻪ ﻣطاﻟع‪ 3‬خﻮﻧد اخﻠئ؟‬ ‫پﻪ ت‪5‬رو ﻟﻮستﻮﻧﻮ ﻛ‪ 3‬ﻣﻮ د زده ﻛ‪7‬ې پﻪ اړه ﻳﻮ 'ﻪ وﻟﻮستﻞ‪ .‬دﻟتﻪ د ﻣطاﻟع‪ 3‬پﻪ اړه‬ ‫غ‪8‬ﻳ‪8‬و‪ .‬ﻣطاﻟعﻪ ﻟﻮستﻠﻮ تﻪ واﻳﻲ‪ .‬ﻛ‪5‬داى شﻲ دا ﻟﻮست د ﻳﻮ ﻛتاب‪ ،‬ﻳﻮې ور‪$‬پا‪ 31‬ﻳا‬ ‫ﻳﻮې ﻣجﻠ‪ 3‬ﻣتﻦ وي‪ ،‬ﻳﻮه ﻛﻴسﻪ وي ﻳا بﻞ ﻛﻮم ﻳﻮ روزﻧﻴز ﻣطﻠب‪ .‬ﻣطاﻟعﻪ ﻧﻮر ډوﻟﻮﻧﻪ‬ ‫ﻫﻢ ﻟري‪ .‬ﻟﻴدل او ﻣشاﻫده کﻮل ﻫﻢ د ﻣطاﻟع‪ 3‬برخﻪ ده‪ .‬اﻧسان ﻟﻜﻪ 'ﻨگﻪ چ‪ 3‬د خپﻞ‬ ‫بدن د ودې ﻟپاره خﻮړو او ورزش تﻪ اړتﻴا ﻟري‪ ،‬ﻫﻤداس‪ 3‬د فﻜر او ذﻫﻦ د ودې ﻟپاره‬ ‫ﻣطاﻟع‪ 3‬تﻪ اړتﻴا ﻟري‪ .‬دا ﻣطاﻟعﻪ ﻳﻮازې د *ﻮوﻧ‪%‬ﻲ او درسﻲ ﻛتابﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﻻرې ﻻس تﻪ‬ ‫ﻧﻪ را‪$‬ﻲ‪ ،‬بﻠﻜ‪ 3‬اﻧسان باﻳد د ذﻫﻦ د ﻻ ودې ﻟپاره پﻪ ﻣﻮضﻮع پﻮرې اړوﻧد ﻧﻮر ﻛتابﻮﻧﻪ‬ ‫او ﻟﻴﻜﻨ‪ 3‬ﻫﻢ وﻟﻮﻟﻲ‪.‬‬ ‫‪ n‬د ﻣطاﻟع‪ 3‬ﻟﻪ ﻻرې 'ﻪ شﻰ ترﻻسﻪ ﻛﻮﻻى شﻮ؟‬ ‫‪ n‬ﻣطاﻟعﻪ زﻣﻮږ د ژوﻧد ﻟپاره 'ﻪ ارز*ت ﻟري؟‬

‫‪٨٣‬‬

‫ﻣطاﻟعﻪ ﻳﻮازې پﻪ کتاب پﻮرې ﻣحدوده ﻧﻪ ده‪ .‬د ﻛتابﻮﻧﻮ او ﻟﻴﻜﻞ شﻮو ﻣتﻨﻮﻧﻮ د ﻟﻮستﻠﻮ تر‬ ‫'ﻨگ د خپﻞ چاپ‪5‬رﻳال او پﻪ ﻫغ‪ 3‬ﻛ‪ 3‬د پرتﻮ شﻴاﻧﻮ پﻪ ﻫﻜﻠﻪ سﻮچ ﻛﻮل ﻫﻢ د ﻣطاﻟع‪ 3‬ﻳﻮه‬ ‫برخﻪ ده‪ .‬د ب‪5‬ﻠگ‪ 3‬پﻪ تﻮگﻪ‪ ،‬غروﻧﻪ‪ ،‬سﻴﻨدوﻧﻪ‪ ،‬سﻤﻨدروﻧﻪ‪$ ،‬ﻨگﻠﻮﻧﻪ‪ ،‬طبﻴعﻲ ﻣﻨظرې‪ ،‬ﻟﻤر‪،‬‬ ‫سپﻮږﻣ‪ 9‬او ستﻮري او داس‪ 3‬ﻧﻮر شﻴان زﻣﻮږ شاوخﻮا تﻪ پراتﻪ دي‪ .‬پﻪ دې ﻫﻜﻠﻪ سﻮچ ﻛﻮل‬ ‫چ‪ 3‬دا !ﻮل د اﻧسان د گ"‪ 3‬او خداﻳﻲ ﻧظام د !ﻴﻨگ‪+‬ت پﻪ ﻣﻮخﻪ راﻣﻨ‪%‬تﻪ شﻮي او ﻫر ﻳﻮ زﻣﻮږ‬ ‫پﻪ ژوﻧد ﻣستﻘﻴﻤ‪ 3‬او ﻳا غﻴر ﻣستﻘﻴﻤ‪ 3‬اغ‪5‬زې ﻟري‪ .‬ﻛﻪ پﻪ دوى ﻛ‪ 3‬ﻳﻮ ﻳا !ﻮل ﻧﻪ واى‪' ،‬ﻪ بﻪ‬ ‫پ‪ )5‬شﻮي واى او زﻣﻮږ پر ژوﻧد بﻪ ﻳ‪' 3‬ﻪ ډول اغ‪5‬زه ک‪7‬ې واى؟‬ ‫ﻣطاﻟعﻪ ﻳﻮ ﻣﻬارت او وړتﻴا ده او د ﻣﻴﻨ‪ 3‬ﻟﻪ ﻻرې پﻪ اﻧساﻧاﻧﻮ ک‪ 3‬پﻴدا ک‪85‬ي‪ .‬د ﻧ‪7‬ۍ !ﻮﻟﻮ‬ ‫پﻮﻫاﻧﻮاو ﻟﻴﻜﻮاﻟﻮ‪ ،‬ﻧﻮ*تگراﻧﻮ (ﻣخترعﻴﻨﻮ) اوﻧﻮرو د خپﻠ‪ 3‬ژورې ﻣطاﻟع‪ 3‬ﻟﻪ ﻻرې ﻧاپ‪5‬ژﻧدل‬ ‫شﻮې او تر ‪$‬ﻤﻜ‪ 3‬ﻻﻧدې پ"‪ 3‬خزاﻧ‪ 3‬او سرچﻴﻨ‪ 3‬د بشر د خدﻣت ﻟپاره چﻤتﻮ ﻛ‪7‬ي دي‪.‬‬ ‫پﻪ ور‪$‬پا‪1‬ﻮ‪ ،‬ﻣجﻠﻮ او ﻧﻮرو ﻣﻬاﻟﻨﻴﻮ خپروﻧﻮ ﻛ‪ 3‬گ‪6‬ون او د ﻫغﻮ ﻟﻮستﻞ س‪7‬ى پﻪ ﻫ‪5‬ﻮاد ﻛ‪3‬‬ ‫دﻧﻨﻪ او ﻟﻪ ﻫ‪5‬ﻮاده بﻬر ﻟﻪ ور‪$‬ﻨﻴﻮ پ‪+5‬ﻮ 'خﻪ خبروي‪ .‬د ﻧاوﻟﻮﻧﻮ‪ ،‬ﻛﻴسﻮ او داستاﻧﻮﻧﻮ ﻟﻮستﻞ د‬ ‫اﻧسان فﻜري ‪$‬ﻮاك غ‪+‬تﻠﻰ ﻛﻮي‪ .‬د دﻳﻨﻲ او ﻣذﻫبﻲ ﻛتابﻮﻧﻮ ﻟﻮستﻞ او ﻣطاﻟعﻪ س‪7‬ى ﻟﻪ دﻳﻨﻲ‬ ‫ﻣﻮضﻮعاتﻮ سره اشﻨا ﻛﻮي‪ .‬د رادﻳﻮ او تﻠﻮﻳزﻳﻮن د روزﻧﻴزو او عﻠﻤﻲ خپروﻧﻮ اور‪4‬دل او ﻟﻴدل‬ ‫س‪7‬ى پﻪ فﻜري ﻟحاظ ب‪6‬اﻳﻮي‪ .‬د تفرﻳحﻲ فﻠﻤﻮﻧﻮ ﻧﻨداره د س‪7‬ي دﻣاغ پﻴاوړى ﻛﻮي او ست‪7‬ﻳا‬ ‫ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ ﻣﻨ‪%‬ﻪ وړي‪.‬‬ ‫د ﻣطاﻟع‪ 3‬د ﻫر اړخ‪5‬زو گ"ﻮ پﻪ پام ﻛ‪ 3‬ﻧﻴﻮﻟﻮ سره باﻳد ﻣﻮږ خپﻞ وخت وزگار ت‪5‬ر ﻧﻪ ﻛ‪7‬و‪.‬‬ ‫تﻞ ﻣﻮ ﻛتاب پﻪ ﻻس ﻛ‪ 3‬وي‪ .‬ﻫر‪$‬اى چ‪ 3‬وي‪ ،‬ددې وخت ﻟرو چ‪ 3‬ﻛتاب وﻟﻮﻟﻮ‪ ،‬د خپﻞ‬ ‫شاوخﻮا پﻪ ﻫﻜﻠﻪ فﻜر وﻛ‪7‬و او د ﻫر '‪5‬ز پﻪ باره ﻛ‪ 3‬ﻟﻪ ‪$‬ان 'خﻪ پﻮ*تﻨ‪ 3‬وﻛ‪7‬و‪ .‬وخت‬ ‫ﻟﻜﻪ سره زر دى اوﻫﻴ(ﻮك سره زر وړﻳا ﻟﻪ ﻻسﻪ ﻧﻪ ورﻛﻮي‪ .‬ﻣطاﻟعﻪ !اﻛﻠﻰ ‪$‬اى او وخت ﻧﻪ‬ ‫ﻟري‪ .‬پﻪ ﻫر وخت او ﻫر‪$‬اى ﻛ‪ 3‬ﻛﻮﻟﻰ شﻮ‪ ،‬ﻳﻮ 'ﻪ شﻰ وﻟﻮﻟﻮ‪ .‬ﻛﻪ سروﻳس تﻪ سترگ‪ 3‬پﻪ ﻻر‬ ‫واوسﻮ‪ ،‬ﻛﻪ پﻪ ﻣﻮ!ر ﻛ‪ 3‬واوسﻮ‪ ،‬ﻛﻪ پﻪ ﻛﻮر ﻛ‪ 3‬واوسﻮ ﻳا بﻞ ﻫر ‪$‬اى‪ ،‬د ﻣطاﻟع‪ 3‬ﻟپاره وخت‬ ‫‪٨٤‬‬

‫او فرصت ﻟرو‪ ،‬باﻳد ﻟﻪ ﻻسﻪ ﻳ‪ 3‬ورﻧﻪ ﻛ‪7‬و‪ .‬ﻳﻮازې ﻫغﻪ ﻣﻬال چ‪ 3‬ﻟﻪ اﻧسان سره پات‪ 3‬ک‪85‬ي‪،‬‬ ‫ﻫغﻪ د ﻣطاﻟع‪ 3‬ﻣﻬال دى او بس‪.‬‬ ‫ﻣطاﻟعﻪ او ﻟﻮست ﻫﻢ د ژوﻧد د ﻣﻬﻤﻮ ﻣﻮضﻮعاگاﻧﻮ پﻪ '‪5‬ر !ﻴﻨگ ﻫﻮډ او عزم تﻪ اړتﻴا‬ ‫ﻟري‪ .‬د دې کار ﻟپاره باﻳد خپﻞ کاروﻧﻪ *ﻪ پﻼن ک‪7‬و او ﻣطاﻟع‪ 3‬تﻪ زﻳات وخت ورک‪7‬و‪ .‬دا ﻳﻮ‬ ‫حﻘﻴﻘت دى‪ ،‬ﻣﻮږ ﻫغﻪ کاروﻧﻪ *ﻪ سرتﻪ رسﻮﻻى شﻮ چ‪ 3‬ﻣﻴﻨﻪ ورسره وﻟرو‪.‬‬ ‫پﻪ ﻟﻮست او ﻣطاﻟع‪ 3‬ک‪ 3‬باﻳد خپﻞ حﻮاس پﻪ کار واچﻮو‪ .‬پﻪ تﻴره بﻴا غﻮږ او سترگ‪ 3‬د‬ ‫ﻣﻮضﻮعگاﻧﻮ پﻪ درک ک‪$ 3‬اﻧگ‪7‬ى ارز*ت ﻟري‪ .‬د اور‪4‬دو ﻟﻪ ﻻرې کﻮﻻى شﻮ د ﻟﻮست‬ ‫ﻣفﻬﻮم پﻴدا ک‪7‬و‪* .‬ﻪ بﻪ دا وي چ‪ 3‬د فﻮرﻣﻮﻟﻮﻧﻮ او ﻟغاتﻮ د ﻳادوﻟﻮ پر ‪$‬اى د ﻫغﻮى شکﻞ او‬ ‫ب‪ 32‬حافظ‪ 3‬تﻪ وسپارو او ﻣحتﻮا ﻳ‪ 3‬ﻳاده ک‪7‬و‪.‬‬

‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪6‬ﻳز‪:‬‬ ‫ﻣطاﻟعﻪ د اﻧسان ذﻫﻦ پﻴاوړى ﻛﻮي‪ .‬ﻫغس‪ 3‬چ‪ 3‬ورزش بدن پﻴاوړى ﻛﻮي‪ ،‬دغﻪ‬ ‫شان ﻣطاﻟعﻪ د اﻧسان ذﻫﻦ او فﻜر پﻴاوړى ﻛﻮي‪ .‬ﻫرﻛتاب‪ ،‬ﻣجﻠﻪ ﻳا د ﻟﻮستﻠﻮ بﻞ ﻛﻮم‬ ‫'ﻴز چ‪ 3‬پﻪ ﻫر‪$‬اى او ﻫر وخت ﻛ‪ 3‬پﻪ ﻻس راغﻠﻞ‪ ،‬باﻳد وﻳ‪ 3‬ﻟﻮﻟﻮ‪ .‬واﻳﻲ‪ ،‬ﻫر ﻛتاب‬ ‫پﻪ ﻳﻮ وار ﻟﻮستﻠﻮ ارزي‪ .‬د ژوﻧد !ﻮﻟ‪ 3‬عﻠﻤﻲ اړتﻴاوې پﻪ درسﻲ ﻛتابﻮﻧﻮ ﻛ‪ 3‬ﻧشتﻪ‪ .‬دا‬ ‫ﻛتابﻮﻧﻪ تاسﻮ تﻪ د زده ﻛ‪7‬ې ﻻرې چارې در*ﻴﻲ او ﻫﻤدغﻪ ﻻرې دي چ‪ 3‬تاس‪ 3‬پرې‬ ‫خپﻠﻪ پﻮﻫﻪ ﻟﻪ ﻧﻮرو ﻛتابﻮﻧﻮ 'خﻪ تر ﻻسﻪ ﻛﻮئ‪ .‬باﻳد تﻞ ﻣطاﻟعﻪ وﻛ‪7‬و او ﻳﻮه ش‪5‬بﻪ ﻫﻢ‬ ‫ب‪5‬ﻜاره ت‪5‬ره ﻧﻪ ﻛ‪7‬و‪ .‬درسﻲ کتابﻮﻧﻪ ﻟکﻪ د 'راغ پﻪ '‪5‬ر دي اوﻣﻮږ تﻪ ﻧﻮر گ"ﻮر کتابﻮﻧﻪ‬ ‫*ﻴﻲ‪.‬‬

‫‪٨٥‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د ﻻﻧدې پﻮ*تﻨﻮ تشرﻳحﻲ ‪$‬ﻮابﻮﻧﻪ وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫أﻳا د ﻣطاﻟع‪ 3‬ﻟپاره !اﻛﻠﻰ وخت او‪$‬اى شتﻪ؟ بﻴان ﻳ‪ 3‬ﻛ‪7‬ئ‬ ‫أﻳا ﻟﻪ ﻣطاﻟع‪ 3‬پرتﻪ اﻧسان خپﻠﻪ پﻮﻫﻪ پراخﻮﻟﻰ شﻲ؟ 'ﻨگﻪ؟ بﻴان ﻳ‪ 3‬ﻛ‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ _٢‬د ﻻﻧدې جﻤﻠﻮ خاﻟﻲ ‪$‬اﻳﻮﻧﻪ پﻪ ﻣﻨاسبﻮ ﻛﻠﻤﻮ پر پﻨسﻞ ډك ﻛ‪7‬ئ‪:‬‬ ‫ﻣطاﻟعﻪ ﻳﻮ ﻣﻬارت او ‪ ...........‬ده‪.‬‬ ‫‪ ................‬د اﻧسان فﻜر اوذﻫﻦ پﻴاوړى ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫ﻫر ﻛتاب ﻳﻮ وار پﻪ ‪ ...............‬ارزي‪.‬‬ ‫‪ _٣‬پﻨ‪%‬ﻪ تﻨﻪ زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د ﻣطاﻟع‪ 3‬پﻪ اړه دوې‪ ،‬دوې دﻗﻴﻘ‪ 3‬خبرې وﻛ‪7‬ي او ﻧﻮر‬ ‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ترﻳﻨﻪ د ﻣﻮضﻮع پﻪ اړه پﻮ*تﻨ‪ 3‬وک‪7‬ي‪.‬‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ خپﻞ ﻛﻮر ﻛ‪ 3‬د ﻣطاﻟع‪ 3‬ﻟپاره د ﻛﻮر د غ‪7‬و پﻪ ﻣرستﻪ ﻳﻮ ﻛتاب ﻳا‬ ‫ﻣجﻠﻪ ﻳا ﻛﻮﻣﻪ ور‪$‬پا‪1‬ﻪ و!اﻛﻲ او پﻪ بﻠﻪ ورځ دې ﻧﻮرو زده ﻛﻮوﻧﻜﻮ تﻪ د ﻫغﻪ د ﻣطاﻟع‪ 3‬د گ"ﻮ‬ ‫پﻪ اړه خبرې وﻛ‪7‬ي‪.‬‬

‫‪٨٦‬‬

‫ﻧﻮﻟسﻢ ﻟﻮست‬

‫د ﻳﻮواﻟﻲ گ"ﻪ‬

‫‪ n‬تاس‪ 3‬د ﻳﻮواﻟﻲ پﻪ خﻮﻧد پﻮﻫﻴ‪8‬ئ؟‬ ‫د ﻳﻮواﻟﻲ او اتفاق پﻪ اړه ﻣﻮ پﻪ ت‪5‬رو !ﻮﻟگﻴﻮ ﻛ‪ 3‬ﻳادوﻧﻪ ﻛ‪7‬ې ده‪ .‬دﻟتﻪ پﻪ ﻟﻨ‪ 6‬ډول ﻳﻮه‬ ‫ﻛﻴسﻪ چ‪ 3‬پﻜ‪ 3‬پﻪ عﻤﻠﻲ ډول د ﻳﻮواﻟﻲ خﻮﻧد ﻧغ‪+‬تﻰ دى‪ ،‬ﻟﻮﻟﻮ‪ .‬ﻳﻮواﻟﻰ ﻟﻪ کﻮرﻧ‪9‬‬ ‫'خﻪ ﻧﻴﻮﻟ‪ 3‬ان د ﻫ‪5‬ﻮاده پﻪ کچﻪ ډ‪4‬ر ضروري دى‪' .‬ﻨگﻪ چ‪ 3‬ﻳﻮه وړه کﻮرﻧ‪ 9‬د ب‪3‬‬ ‫اتفاﻗ‪ 9‬ﻟﻪ کبﻠﻪ خراب‪85‬ي ﻫﻤدارﻧگﻪ ﻳﻮ ﻫ‪5‬ﻮاد ﻫﻢ د خپﻠﻮ وگ‪7‬و ﻟﻪ ب‪ 3‬اتفاﻗ‪' 9‬خﻪ ډ‪4‬ر‬ ‫زﻳان ﻣﻮﻣﻲ‪.‬‬ ‫‪ n‬تاسﻮ د ﻳﻮواﻟﻲ د ارز*ت پﻪ اړه 'ﻪ ﻣعﻠﻮﻣات ﻟرئ؟‬ ‫‪ n‬د ﻳﻮواﻟﻲ گ"ﻪ 'ﻪ ده؟‬ ‫‪٨٧‬‬

‫واﻳﻲ‪ ،‬ﻳﻮه ورځ د ﻛﻮترو ﻳﻮ س‪5‬ﻞ راغﻰ او پﻪ ﻳﻮې ﻛروﻧدې ﻛ‪ 3‬ﻛ‪5+‬ﻨاست‪ .3‬ﻫﻠتﻪ د غﻨﻤﻮ‬ ‫داﻧ‪ 3‬پرت‪ 3‬وې‪ .‬ﻳﻮې ﻛﻮترې وﻟ‪5‬دﻟ‪ ،3‬ورواﻟﻮتﻪ‪ ،‬داﻧﻮ تﻪ ﻛ‪5+‬ﻨاستﻪ او پﻪ !ﻮﻟﻮﻟﻮ ﻳ‪ 3‬پﻴﻞ وﻛ‪.7‬‬ ‫ﻧﻮرې ﻛﻮترې ﻫﻢ ورپس‪ 3‬ورغﻠ‪ 3‬او پﻪ داﻧﻮ !ﻮﻟﻮﻟﻮ ﻟگﻴا شﻮې‪ .‬ﻛﻠﻪ چ‪ 3‬پﻪ داﻧﻮ ﻣ‪7‬ې شﻮې‪ ،‬د‬ ‫اﻟﻮتﻠﻮ تﻜﻞ ﻳ‪ 3‬وﻛ‪' .7‬ﻮ ﻛﻮترې پﻪ دام ﻛ‪ 3‬ﻧ‪+‬ت‪ 3‬وې‪ ،‬واﻧﻪ اﻟﻮتﻼى شﻮې‪ .‬ﻫرې ﻳﻮې ش"ﻨﻜ‪3‬‬ ‫وﻫﻠ‪ 3‬چ‪$ 3‬ان خﻼص ﻛ‪7‬ي‪ ،‬خﻮ 'ﻪ ﻳ‪ 3‬ﻻس تﻪ راﻧغﻠﻞ‪.‬‬ ‫پﻪ دوى ﻛ‪ 3‬ﻳﻮه ﻫﻮ*ﻴاره ﻛﻮتره وه‪ ،‬وﻳ‪ 3‬وﻳﻞ‪(( :‬ﻫغﻪ وخت چ‪ 3‬ﻣﻮږ دا خﻮﻧدورې داﻧ‪3‬‬ ‫ﻟ‪5‬دﻟ‪ 3‬وې‪ ،‬باﻳد فﻜر ﻣﻮ ﻛ‪7‬ى واى چ‪ 3‬دا داﻧ‪ 3‬چا او د 'ﻪ ﻟپاره اچﻮﻟ‪ 3‬دي‪ .‬ﻛﻪ ﻣﻮ فﻜر‬ ‫ﻛ‪7‬ى واى پﻪ دې ﻛ‪7‬او بﻪ اختﻪ شﻮي ﻧﻪ وو‪ .‬اوس ﻫﻢ باﻳد ﻳﻮ فﻜر وﻛ‪7‬و‪ ،‬ﻛ‪5‬داى شﻲ ‪$‬اﻧﻮﻧﻪ‬ ‫خﻼص ﻛ‪7‬و‪ .‬ﻟ‪8‬ه دﻣﻪ وﻛ‪7‬ئ‪ ،‬ﻛﻠﻪ چ‪ 3‬ﻣا ووﻳﻞ ﻧﻮ !ﻮﻟ‪ 3‬پﻪ ﻳﻮ دم ﻟﻪ ‪$‬اﻳﻪ پﻮرتﻪ شئ‪)).‬‬ ‫*ﻜاري چ‪ 3‬ﻟ‪' 8‬ﻪ وړاﻧدې ﻧاست و‪ ،‬وﻳ‪ 3‬ﻟﻴدل چ‪ 3‬ﻛﻮترې پﻪ دام ﻛ‪ 3‬ﻧ‪+‬ت‪ 3‬دي‪،‬‬ ‫ورﻣﻨ‪6‬ه ﻳ‪ 3‬ﻛ‪7‬ه‪ .‬پﻪ دې وخت ﻛ‪ 3‬ﻫغ‪ 3‬ﻫﻮ*ﻴارې ﻛﻮترې د پﻮرتﻪ ﻛ‪5‬دو اﻣر وﻛ‪! .7‬ﻮﻟ‪ 3‬ﻳﻮ دم‬ ‫ﻟﻪ ‪$‬ﻤﻜ‪ 3‬پﻮرتﻪ شﻮې‪ .‬دام ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ ‪$‬ان سره پﻪ ﻫﻮا ﻛ‪ 7‬او ﻻړې‪.‬‬ ‫*ﻜاري چ‪ 3‬دا حال وﻟﻴد د ﻛﻮترو پﻪ ﻟﻮر ﻳ‪ 3‬ورﻣﻨ‪6‬ه ﻛ‪7‬ه‪ .‬ﻟ‪8‬ه ش‪5‬بﻪ وروستﻪ ﻳ‪ 3‬ﻛﻮترې ﻟﻪ‬ ‫سترگﻮ پﻨا شﻮې‪ .‬د *ﻜاري تﻤﻪ پرې شﻮه او ست‪7‬ى ستﻮﻣاﻧﻪ راستﻮن شﻮ‪.‬‬

‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪6‬ﻳز‪:‬‬ ‫ﻛﻮترې وږې وې‪ .‬د داﻧﻮ خﻮړﻟﻮ ﻟپاره پﻪ ﻳﻮې ﻛروﻧدې ﻛ‪ 3‬ﻛ‪5+‬ﻨاست‪ .3‬پﻪ داﻧﻮ‬ ‫خﻮړﻟﻮ ﻳ‪ 3‬پﻴﻞ وﻛ‪ .7‬خبرې ﻧﻪ وې چ‪* 3‬ﻜاري ورتﻪ دام اﻳ‪+‬ﻰ و‪ .‬داﻧ‪ 3‬ﻳ‪! 3‬ﻮﻟ‪ 3‬ﻛ‪7‬ې‪،‬‬ ‫ﻣ‪7‬ې شﻮې‪ ،‬غﻮ*تﻞ ﻳ‪ 3‬چ‪ 3‬واﻟﻮزي‪ .‬ﻳﻮ 'ﻮ کﻮترې واﻟﻮت‪ ،3‬خﻮ ﻧﻮرې پﻪ دام ﻛ‪3‬‬ ‫ﻧ‪+‬ت‪ 3‬وې‪ .‬پﻪ پات‪ 3‬شﻮو ﻛﻮترو ﻛ‪ 3‬ﻳﻮه ﻫﻮ*ﻴاره ﻛﻮتره وه‪ .‬ﻳﻮه ﻻره ﻳ‪ 3‬وسﻨجﻮﻟﻪ‪! .‬ﻮﻟﻮ‬ ‫ورسره وﻣﻨﻠﻪ‪ .‬پﻪ ﻳﻮ غ‪ 8‬واﻟﻮت‪ .3‬دام ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ ‪$‬ان سره پﻪ ﻫﻮا او ‪$‬اﻧﻮﻧﻪ ﻳ‪ 3‬د *ﻜاري ﻟﻪ‬ ‫ﻣﻨگﻮﻟﻮ 'خﻪ وژغﻮرل‪ .‬دا د ﻳﻮواﻟﻲ او اتفاق برﻛت او ‪"-‬ﻪ وه‪.‬‬

‫‪٨٨‬‬

‫'رگﻨدوﻧﻪ‬ ‫س‪5‬ﻞ‪ :‬د ﻣرغﻴﻮ‪ ،‬ﻛﻮترو ﻳا ﻧﻮرو اﻟﻮتﻮﻧﻜﻮ ﻟﻮﻳ‪ 3‬ډﻟ‪ 3‬تﻪ س‪5‬ﻞ واﻳﻲ چ‪ 3‬پﻪ ﻫﻮا ﻛ‪ 3‬ﻟﻪ ﻳﻮ‬ ‫‪$‬اى 'خﻪ بﻞ ‪$‬اى تﻪ ‪$‬ﻲ‪.‬‬ ‫ش"ﻨﻜ‪ :3‬د ﻻس او پ‪+‬ﻮ وﻫﻠﻮ حاﻟت تﻪ ش"ﻨﻜ‪ 3‬وﻳﻞ ﻛﻴ‪8‬ي‪.‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻻﻧدې پﻮ*تﻨﻮ تﻪ ‪$‬ﻮابﻮﻧﻪ وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫ﻛﻮترې وﻟ‪ 3‬ﻛروﻧدې تﻪ را*کتﻪ شﻮې؟‬ ‫ﻫﻠتﻪ ﻳ‪ 3‬اﻳ‪+‬ﻮدل شﻮى دام وﻟ‪ 3‬ﻧﻪ و ﻟﻴدﻟﻰ؟‬ ‫ﻟﻪ داﻧﻮخﻮړﻟﻮ وروستﻪ ﻳ‪' 3‬ﻪ وﻛ‪7‬ل؟‬ ‫ستاسﻮ پﻪ اﻧد ﻟﻪ اسارت 'خﻪ د ﻳﻮ راوتﻠﻲ أزاد وﻟس د بري راز پﻪ 'ﻪ شﻲ ﻛ‪3‬‬ ‫ﻧغ‪+‬تﻰ دى؟‬ ‫'ﻨگﻪ ﻛﻮﻻى شﻮ ﻳﻮ ﻣﻮ!ﻰ او پرﻣختﻠﻠﻰ ﻫ‪5‬ﻮاد وﻟرو؟‬ ‫‪ _٢‬د ﻻﻧدې ﻫرې پﻮ*تﻨ‪ 3‬ﻟپاره درې‪ ،‬درې ‪$‬ﻮابﻮﻧﻪ درﻛ‪7‬ل شﻮي‪ .‬تاسﻮ ﻳ‪ 3‬تر !ﻮﻟﻮ سﻢ‬ ‫‪$‬ﻮاب پﻪ ﻧ‪+‬ﻪ ﻛ‪7‬ئ‪:‬‬ ‫ﻛﻮترې چ‪5‬رتﻪ ﻛ‪5+‬ﻨاست‪3‬؟‬ ‫اﻟف‪ :‬پﻪ باغ ﻛ‪3‬‬ ‫ب ‪ :‬د وﻧﻮ پﻪ ‪$‬ﻨگﻞ ﻛ‪3‬‬ ‫‪٨٩‬‬

‫ج ‪ :‬پﻪ ﻛروﻧدې ﻛ‪3‬‬ ‫ﻛﻮترې وﻟ‪ 3‬واﻧﻪ اﻟﻮتﻠ‪3‬؟‬ ‫اﻟف‪! :‬ﻮﻟ‪ 3‬ت‪7‬ﻟ‪ 3‬وې‪.‬‬ ‫ب ‪ :‬پﻪ دام ﻛ‪ 3‬ﻧ‪+‬ت‪ 3‬وې‪.‬‬ ‫ج ‪* :‬ﻜاري ﻧﻴﻮﻟ‪ 3‬وې‪.‬‬ ‫ﻛﻮترې د 'ﻪ شﻲ پﻪ برﻛت د *ﻜاري ﻟﻪ ﻻسﻪ ووت‪3‬؟‬ ‫اﻟف‪ :‬د ډ‪4‬ر ﻣ‪*7‬ت پﻪ برﻛت‬ ‫ب ‪ :‬د اﻟﻮتﻠﻮ پﻪ برﻛت‬ ‫ج ‪ :‬د ﻳﻮواﻟﻲ او اتفاق پﻪ برﻛت‬ ‫‪ _٣‬د زده ﻛﻮوﻧﻜﻮ ﻳﻮه ډﻟﻪ دې پﻪ پﻮرتﻪ ﻣتﻦ ﻛ‪ 3‬عام ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ پﻴدا او ودې ﻟﻴﻜﻲ‪ .‬بﻠﻪ ډﻟﻪ‬ ‫دې پﻪ پﻮرتﻪ ﻣتﻦ ﻛ‪ 3‬د (ى) ډوﻟﻮﻧﻪ پﻪ گﻮتﻪ ﻛ‪7‬ي‪ .‬دواړه ډﻟ‪ 3‬دې ﻟﻪ !ﻮﻟﻮ زده ﻛﻮوﻧﻜﻮ سره پﻪ‬ ‫خپﻠﻮ ﻻس تﻪ راوړﻧﻮ خبرې وﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ خپﻞ کﻠﻲ‪ ،‬کﻮر او *ار ک‪ 3‬د اتفاق او ﻳﻮواﻟﻲ کﻮﻣﻪ کﻴسﻪ سبا تﻪ پﻪ‬ ‫!ﻮﻟگﻲ ک‪ 3‬واوروي‪* .‬ﻪ بﻪ وي کﻪ پﻪ دې اړه پﻪ خپﻞ کﻮر ک‪ 3‬ﻟﻪ ﻣﻮر او پﻼر او خپﻠﻮاﻧﻮ 'خﻪ‬ ‫پﻮ*تﻨ‪ 3‬وک‪7‬ي‪.‬‬ ‫پﻪ ﻳﻮه ‪-‬ﻞ ﻧﻪ پسرﻟی کﻴ‪8‬ي‬

‫ﻟﻪ ﻳﻮه ﻻسﻪ !ک ﻧﻪ خ‪5‬ژي‪.‬‬

‫‪٩٠‬‬

‫شﻠﻢ ﻟﻮست‬

‫د سبﻮ گ"‪ :3‬ور‪$‬ﻨ‪ 9‬اړتﻴا‬

‫‪ n‬تاسﻮ ﻛﻮم ډول سابﻪ زﻳات خﻮرئ؟‬ ‫سابﻪ د اﻧسان د بدن د پﻴاوړتﻴا ﻟپاره ډ‪4‬ر ارز*ت ﻟري‪ .‬پﻪ سبﻮ ﻛ‪ 3‬داس‪ 3‬وﻳ"اﻣﻴﻨﻮﻧﻪ‬ ‫او ﻣعدﻧﻲ ﻣاﻟگ‪ 3‬شتﻪ چ‪ 3‬پﻪ ﻧﻮرو خﻮړو او ان پﻪ ﻣﻴﻮو ﻛ‪ 3‬ﻧشتﻪ‪ .‬ددې ﻟپاره چ‪ 3‬بدن‬ ‫ﻣﻮ ﻟﻪ ﻫر راز ﻣﻮادو 'خﻪ برخﻤﻦ شﻲ‪ ،‬باﻳد پﻪ خپﻠﻮ ور‪$‬ﻨﻴﻮ خﻮړو ﻛ‪ 3‬ﻫروﻣرو سابﻪ‬ ‫وﻟرو‪ .‬ﻫغﻪ ﻛﻮرﻧ‪ 9‬چ‪ 3‬ﻟﻪ سبﻮ 'خﻪ ډ‪4‬ره گ"ﻪ اخﻠﻲ‪ ،‬د ﻫغﻮ ﻛﻮرﻧﻴﻮ پﻪ پرتﻠﻪ د *‪ 3‬روغتﻴا‬ ‫خاوﻧدې وي چ‪ 3‬ﻟﻪ سبﻮ 'خﻪ ﻫغﻮﻣره گ"ﻪ ﻧﻪ اخﻠﻲ‪.‬‬ ‫‪ n‬تاسﻮ د سبﻮ گ"‪ 3‬پ‪5‬ژﻧئ؟‬ ‫‪ n‬ﻟﻪ سبﻮ خﻮړﻟﻮ پرتﻪ د اﻧسان بدن پﻪ بشپ‪ 7‬ډول وده ﻛﻮﻻى شﻲ؟‬

‫‪٩١‬‬

‫اﻧساﻧان‪' ،‬اروي‪ ،‬اﻟﻮتﻮﻧﻜﻲ او پﻪ پاى ﻛ‪! 3‬ﻮل ژوﻧدي ﻣﻮجﻮدات د خپﻞ پاﻳ‪+‬ت او‬ ‫ودې ﻟپاره اوبﻮ او خﻮړو تﻪ اړتﻴا ﻟري‪' .‬اروي او اﻟﻮتﻮﻧﻜﻲ ﻫغﻪ شﻰ خﻮري چ‪ 3‬وﻳ‪ 3‬ﻣﻮﻣﻲ‪.‬‬ ‫اﻧساﻧان بﻴا ﻫغﻪ شﻴان خﻮري چ‪ 3‬د بدن د ودې او سﻼﻣتﻴا ﻟپاره ﻳ‪ 3‬گ"ﻮر وي‪.‬‬ ‫د اﻧسان بدن د وﻳﻨ‪ ،3‬ﻫ‪6‬وﻛﻮ‪ ،‬غ‪7‬و‪ ،‬غﻮ*‪ ،3‬پﻮستﻜﻲ او ﻧﻮرو د ودې او ﻟﻮﻳ‪5‬دو ﻟپاره‬ ‫‪$‬اﻧگ‪7‬و ﻣﻮادو او خﻮړو تﻪ اړ دى‪ .‬د ب‪5‬ﻠگ‪ 3‬پﻪ تﻮگﻪ پروتﻴﻦ‪ ،‬ﻛاربﻮﻫاﻳدرﻳت‪ ،‬شحﻢ‪ ،‬ﻣﻨراﻟﻮﻧﻪ‪،‬‬ ‫وﻳ"اﻣﻴﻨﻮﻧﻪ او ﻧﻮر ﻫر ﻳﻮ پﻪ خپﻞ وار د اﻧسان د بدن پﻪ ودې‪ ،‬غ‪+‬تﻠتﻮب‪ ،‬ذﻫﻨﻲ پراختﻴا‪ ،‬د‬ ‫ﻫ‪6‬وﻛﻮ پﻪ جﻮړ*ت او ﻧﻮرو ﻛ‪ 3‬ستره برخﻪ ﻟري‪ .‬دا ﻣﻮاد !ﻮل د خﻮړو پﻪ ﻳﻮ جزء ﻛ‪ 3‬ﻧشتﻪ‪.‬‬ ‫باﻳد د ﻫغﻮى د ترﻻسﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﻟپاره ب‪5‬ﻼ ب‪5‬ﻞ خﻮاړه وخﻮړل شﻲ‪ .‬د ب‪5‬ﻠگ‪ 3‬پﻪ تﻮگﻪ پروتﻴﻦ پﻪ‬ ‫غﻮ*ﻪ‪ ،‬ش‪5‬دو اوﻫگﻴﻮ او غﻠﻮ داﻧﻮ‪ ،‬ﻟﻜﻪ ﻟﻮبﻴا او ﻧﻮرو ﻛ‪ 3‬شتﻪ‪ .‬پﻪ خﻮړو ﻛ‪ 3‬د ﻛاربﻮﻫاﻳدرﻳت‬ ‫شتﻮن د بدن د تﻮدوخ‪ 3‬او ‪$‬ﻮاك د راپﻴدا ﻛ‪5‬دو ﻻﻣﻞ ﻛﻴ‪8‬ي‪! .‬ﻮل خﻮاړه بدن تﻪ طاﻗت‬ ‫ورﻛﻮي‪ ،‬خﻮ د ‪$‬ﻴﻨﻮ شﻴاﻧﻮخﻮړل د بدن طاﻗت ډ‪4‬ر زﻳاتﻮي‪.‬‬ ‫ﻛاربﻮﻫاﻳدرﻳت ﻟﻮږه ډ‪4‬ر ژر پاى تﻪ رسﻮي‪ .‬ﻛاربﻮﻫاﻳدرﻳت پﻪ جﻮارو‪ ،‬ورﻳجﻮ‪ ،‬دال‪ ،‬ﻛچاﻟﻮ‪،‬‬ ‫چﻮغﻨدرو‪ ،‬گﻨﻴﻮ‪ ،‬ﻛ‪5‬ﻠﻮ‪ ،‬ﻣ‪2‬ﻮ اوﻧﻮرو ﻛ‪ 3‬پﻪ زﻳاتﻪ اﻧدازه پﻴداﻛﻴ‪8‬ي‪ .‬ﻫغﻪ خﻮاړه چ‪ 3‬ﻛﻠسﻴﻢ‬ ‫ﻟري‪ ،‬د ﻫ‪6‬وﻛﻮ پﻪ جﻮړوﻟﻮ ﻛ‪ 3‬ﻣرستﻪ ﻛﻮي‪ .‬دې ډول تﻮﻛﻮ تﻪ ﻣعدﻧﻲ تﻮﻛﻲ واﻳﻲ‪ .‬ﻫﻤدا راز‬ ‫وﻳ"اﻣﻴﻨﻮﻧﻪ د بدن د غ‪7‬و پﻪ ودې او د بدن د عﻤﻮﻣﻲ ﻣﻮازﻧ‪ 3‬پﻪ ساتﻠﻮ ﻛ‪ 3‬زﻳات ارز*ت ﻟري‪.‬‬ ‫وﻳ"اﻣﻴﻨﻮﻧﻪ پﻪ ﻣ‪5‬ﻮو او سبﻮ ﻛ‪ 3‬پﻴدا ﻛ‪85‬ي‪.‬‬ ‫سابﻪ زﻳاتره داس‪ 3‬تﻮﻛﻲ ﻟري چ‪ 3‬د بدن د ودې او پراختﻴا ﻟپاره تر !ﻮﻟﻮ ﻧﻮرو خﻮړو گ"ﻮر‬ ‫او ب‪6‬اى دي‪ .‬د ب‪5‬ﻠگ‪ 3‬پﻪ تﻮگﻪ‪ :‬پﻪ سبﻮ ﻛ‪ 3‬ډ‪4‬ر ﻣعدﻧﻲ ﻣﻮاد شتﻪ‪ .‬ﻫﻤدا راز ﻫغﻪ ﻣﻮاد چ‪ 3‬پﻪ‬ ‫!‪5‬پرو‪ ،‬ﻛاﻫﻮ‪ ،‬ﻛدو او گازرو ﻛ‪ 3‬شتﻪ‪ ،‬د خﻮړو پﻪ ﻧﻮرو تﻮﻛﻮ ﻛ‪ 3‬ﻧﻪ ﻣﻮﻧدل ﻛﻴ‪8‬ي‪ .‬ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ‬ ‫ﻫر راز خﻮاړه باﻳد ﻫروﻣرو پﻪ خپﻞ وخت او ﻣﻮسﻢ ﻛ‪ 3‬وخﻮړل شﻲ‪.‬‬ ‫ﻛﻪ پام ﻣﻮ ﻛ‪7‬ى وي‪ ،‬د ﻛﻠﻮ او باﻧ‪6‬و اوسﻴدوﻧﻜﻲ تر *اري اوسﻴدوﻧکﻮ زﻳات روغﻤﻦ او پﻪ‬ ‫پرتﻠﻴز ډول د اوږده عﻤر خاوﻧدان وي‪ .‬ددې ﻻﻣﻞ دا دى چ‪ 3‬ﻫغﻮى زﻳاتره سابﻪ خﻮري‪.‬‬ ‫‪$‬ﻴﻨ‪ 3‬سابﻪ اوﻣﻪ خﻮړل ﻛﻴ‪8‬ي‪ ،‬خﻮ ‪$‬ﻴﻨ‪ 3‬ﻧﻮر ﻳ‪ 3‬بﻴا پخﻮﻟﻮ تﻪ اړتﻴا ﻟري‪ .‬د سبﻮ اوبﻪ باﻳد‬ ‫د پخﻮﻟﻮ پر ﻣﻬال تﻮﻳ‪ 3‬ﻧﻪ شﻲ‪$ ،‬ﻜﻪ ﻛ‪5‬داى شﻲ !ﻮل گ"ﻮر تﻮﻛﻲ ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ ﻣﻨ‪%‬ﻪ ﻻړ شﻲ‪ .‬خام‬ ‫‪٩٢‬‬

‫سابﻪ باﻳد تر خﻮړﻟﻮ د ﻣخﻪ *ﻪ پاك شﻲ‪ ،‬د پ"اسﻮ پﻪ ﻣحﻠﻮل ﻛ‪ 3‬پر‪4‬ﻤﻨ‪%‬ﻞ شﻲ او ﻳا ﻟ‪ 8‬تر ﻟ‪8‬ه‬ ‫د ﻟس‪ ،‬پﻨ‪%‬ﻠسﻮ دﻗﻴﻘﻮ ﻟپاره پﻪ ﻣاﻟگﻴﻨﻮ پاﻛﻮ اوبﻮ ﻛ‪ 3‬واچﻮل شﻲ‪ .‬گﻨدﻧﻪ‪ ،‬د‪1‬ﻴا‪ ،‬پﻴاز او ﻧﻮر‬ ‫چ‪ 3‬خام خﻮړل ﻛﻴ‪8‬ي‪ ،‬باﻳد ﻫﻴ(ﻜﻠﻪ ﻧاپاﻛﻪ وﻧﻪ خﻮړل شﻲ‪ .‬د اﻣکان تر حده پﻮرې باﻳد پر‬ ‫دسترخﻮان د ﻧﻮرو خﻮړو تر'ﻨگ د سبﻮ ﻳﻮ ډول ﻣﻮجﻮد وي چ‪ 3‬پﻪ ﻧﻮرو خﻮړو ﻛ‪ 3‬ﻟﻪ شتﻮ‬ ‫تﻮﻛﻮ سره ﻳﻮ‪$‬اى د بدن د اړتﻴا وړ تﻮﻛﻲ پﻮره ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫‪$‬ﻴﻨ‪ 3‬سابﻪ د خپﻞ ارز*ت ﻟﻪ ﻣخ‪ 3‬پﻪ خپﻞ ﻣﻮسﻢ ک‪ 3‬وچ‪85‬ي او بﻴا پﻪ ﻫغﻪ ﻣﻮسﻢ‬ ‫ک‪ 3‬خﻮړل ک‪85‬ي چ‪ 3‬ﻧﻪ پﻴداک‪85‬ي‪ .‬پﻪ دې سبﻮ ک‪ 3‬شﻮتﻞ‪ ،‬شپﻴشتﻪ‪ ،‬بﻴﻨ‪6‬ۍ‪ ،‬د بادرﻧگﻮ‬ ‫پﻮستکﻲ‪ ،‬پﻴاز او روﻣﻲ باﻧجان (با!ﻴﻨگر) را‪$‬ﻲ‪.‬‬

‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪6‬ﻳز‪:‬‬ ‫پﻪ سبﻮﻛ‪ 3‬ډ‪4‬رې گ"‪ 3‬پرت‪ 3‬دي‪ .‬سابﻪ ب‪5‬ﻼب‪5‬ﻞ ډوﻟﻮﻧﻪ ﻟري‪ .‬د ﻣعدﻧﻲ ﻣﻮادو ﻟﻪ ﻣخ‪3‬‬ ‫سابﻪ تر ﻧﻮرو خﻮړو ډ‪4‬ر ب‪6‬اى وي‪ .‬پﻪ ﻫر ﻣﻮسﻢ ﻛ‪ 3‬ب‪5‬ﻼ ب‪5‬ﻞ سابﻪ پﻴدا ﻛﻴ‪8‬ي‪ .‬ﻟﻪ دې‬ ‫اﻣﻠﻪ ﻫر راز خﻮاړه باﻳد ﻫروﻣرو پﻪ خپﻞ وخت او ﻣﻮسﻢ ﻛ‪ 3‬وخﻮړل شﻲ‪ .‬ﻫﻤدا راز‬ ‫ﻫغﻪ ﻣﻮاد چ‪ 3‬پﻪ !‪5‬پرو‪ ،‬ﻛاﻫﻮ‪ ،‬ﻛدو او گازرو ﻛ‪ 3‬شتﻪ‪ ،‬د خﻮړو پﻪ ﻧﻮرو تﻮﻛﻮ ﻛ‪ 3‬ﻧﻪ‬ ‫ﻣﻮﻧدل ﻛﻴ‪8‬ي‪ .‬ﻫغﻪ سابﻪ چ‪ 3‬پخ‪85‬ي‪ ،‬باﻳد د پخﻮﻟﻮ پر ﻣﻬال ﻳ‪ 3‬اوبﻪ تﻮﻳ‪ 3‬ﻧﻪ شﻲ‪.‬‬ ‫ﻫﻤدا راز ﻫغﻪ سابﻪ باﻳد *ﻪ پر‪4‬ﻤﻴﻨ‪%‬ﻞ شﻲ چ‪ 3‬خام خﻮړل ﻛﻴ‪8‬ي ‪ .‬پﻪ خپﻠﻮ ور‪$‬ﻨﻴﻮ‬ ‫خﻮړو ﻛ‪ 3‬باﻳد د شﻮﻧتﻴا تر ﻛچ‪ 3‬پﻮرې ﻫرو ﻣرو سابﻪ ورگ‪ 6‬ﻛ‪7‬و‪.‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د ﻻﻧدې پﻮ*تﻨﻮ‪$‬ﻮاب وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫ﻣﻮږ وﻟ‪ 3‬سابﻪ خﻮرو؟‬ ‫‪٩٣‬‬

‫د سبﻮ ﻧﻪ خﻮراك د 'ﻪ شﻲ ﻻﻣﻞ ﻛﻴ‪8‬ي؟‬ ‫ﻫغﻪ سابﻪ چ‪ 3‬خام خﻮړل ﻛﻴ‪8‬ي‪ ،‬وﻟ‪ 3‬ډ‪4‬رو پر‪4‬ﻤﻨ‪%‬ﻠﻮ تﻪ اړتﻴا ﻟري؟‬ ‫‪ _٢‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ‪$‬ﻮاب وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫دا سﻤﻪ ده چ‪ 3‬وواﻳﻮ‪ ،‬دا سابﻪ ﻣ‪ 3‬خﻮ*‪85‬ي او ﻫغﻪ ﻧﻪ؟‬ ‫ﻛﻪ ﻳﻮ 'ﻮك پﻪ ﻳﻮ ﻣﻮسﻢ ﻛ‪ 3‬د ﻫغﻪ ﻣﻮسﻢ سابﻪ وﻧﻪ خﻮري‪' ،‬ﻪ تاوان بﻪ ﻳ‪ 3‬ﻛ‪7‬ى‬ ‫وي؟‬ ‫د سبﻮ 'ﻮ ډوﻟﻮﻧﻪ پ‪5‬ژﻧئ؟‬ ‫‪ _٣‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ در‪4‬ﻮ ډﻟﻮ وو‪4‬شﻞ شﻲ‪:‬‬ ‫ﻟﻮﻣ‪7‬ۍ ډﻟﻪ دې پﻪ پﻮرتﻪ ﻟﻮست ﻛ‪ 3‬خاص ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ پﻴدا او ودې ﻟﻴﻜﻲ‪.‬‬ ‫دوﻳﻤﻪ ډﻟﻪ دې پﻪ پﻮرتﻪ ﻟﻮست ﻛ‪ 3‬ﻛارول شﻮي عام ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ پﻴدا او ﻫغﻪ دې وﻟﻴکﻲ‪.‬‬ ‫در‪4‬ﻤﻪ ډﻟﻪ دې پﻪ ﻛﻠﻤﻮ ﻛ‪ 3‬ب‪5‬ﻼ ب‪5‬ﻠ‪( 3‬ى گاﻧ‪ )3‬پﻴدا او د ﻫرې ډﻟ‪ 3‬ﻛﻠﻤ‪ 3‬دې پﻪ‬ ‫ترتﻴب سره ب‪5‬ﻠ‪ 3‬ب‪5‬ﻠ‪ 3‬وﻟﻴﻜﻲ‪.‬‬ ‫‪ _٤‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د ﻻﻧدې جﻤﻠﻮ تش ‪$‬اﻳﻮﻧﻪ پﻪ ﻣﻨاسبﻮ ﻛﻠﻤﻮ پر پﻨسﻞ ډك ﻛ‪7‬ي‪:‬‬ ‫د ‪ ....................‬اوبﻪ باﻳد د پخﻮﻟﻮ پر ﻣﻬال تﻮﻳ‪ 3‬ﻧﻪ شﻲ‪.‬‬ ‫خام سابﻪ باﻳد ﻟ‪ 8‬تر ﻟ‪8‬ه د شﻠﻮ دﻗﻴﻘﻮ ﻟپاره پﻪ ‪ ............‬پاﻛﻮ اوبﻮ ﻛ‪ 3‬واچﻮل شﻲ‪.‬‬ ‫پﻪ سبﻮ ﻛ‪ 3‬ډ‪4‬ر ‪ ......................‬ﻣﻮاد شتﻪ‪.‬‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د خپﻠﻮ ﻣﻴﻨدو پﻪ ﻣرستﻪ د سبﻮ د گ"ﻮ پﻪ اړه ﻣعﻠﻮﻣات را!ﻮل او پﻪ ﻳﻮ‬ ‫'ﻮ ﻛر*ﻮ ﻛ‪ 3‬دې وﻟﻴﻜﻲ‪ .‬ﻫﻤدا شان پام دې وﻛ‪7‬ي چ‪ 3‬ﻫغﻮى زﻳاتره ﻛﻮم سابﻪ پخﻮي‪.‬‬ ‫خپﻞ ﻣعﻠﻮﻣات دې سبا تﻪ پﻪ !ﻮﻟگﻲ ﻛ‪ 3‬وﻟﻮﻟﻲ‪.‬‬

‫‪٩٤‬‬

‫ﻳﻮوﻳشتﻢ ﻟﻮست‬

‫چاپﻴر ﻳال 'ﻨگﻪ وساتﻮ؟‬

‫‪ n‬تاسﻮ چاپ‪5‬رﻳال پ‪5‬ژﻧئ؟‬ ‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ باﻳد خپﻞ چاپ‪5‬رﻳال د خپﻞ !ا!ﻮبﻲ پﻪ تﻮگﻪ وپ‪5‬ژﻧﻲ‪ .‬د رغﻨده او سﻤبال‬ ‫ژوﻧد ﻟپاره دې ﻫغﻪ تﻪ پﻮره پام وﻛ‪7‬ي‪ .‬خپﻠﻪ روغتﻴا‪ ،‬بدﻧﻲ وده او *ﻜﻼ دې پﻪ ﻫغﻪ‬ ‫ﻛ‪ 3‬وگﻮري‪ .‬د ﻫغﻪ پﻪ ساتﻨﻪ ﻛ‪ 3‬دې ﻟﻪ زړه ﻧﻪ ﻫ(ﻪ وﻛ‪7‬ي‪ .‬ﻫر'ﻮك باﻳد د چاپ‪5‬رﻳال‬ ‫پﻪ پاك ساتﻨﻪ ﻛ‪ 3‬خپﻠﻪ وﻧ‪6‬ه سرتﻪ ورسﻮي‪ .‬دا وﻧﻪ واﻳﻲ چ‪ 3‬پﻪ ﻣا ﻳ‪' 3‬ﻪ‪ .‬دا پﻪ ﻣا‬ ‫پﻮرې اړه ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫‪ n‬ﻛﻪ چاپ‪5‬رﻳال پاك وﻧﻪ ساتﻞ شﻲ‪' ،‬ﻪ بﻪ پ‪ )5‬شﻲ؟‬ ‫‪ n‬د چاپ‪5‬رﻳال د پاك ساتﻠﻮ دﻧده د چا پر غاړه ده؟‬ ‫‪ n‬چاپ‪5‬رﻳال 'ﻨگﻪ *ﻜﻠﻰ ﻛﻴ‪8‬ي؟‬ ‫‪٩٥‬‬

‫!ﻮل ﻫغﻪ شﻴان چ‪ 3‬زﻣﻮږ شاوخﻮا تﻪ پراتﻪ دي او ﻳا ﻳ‪ 3‬زﻣﻮږ شاوخﻮا ﻧ‪5‬ﻮﻟ‪ 3‬ده‪ ،‬چاپ‪5‬رﻳال‬ ‫بﻠﻞ ﻛﻴ‪8‬ي‪ .‬پﻪ ‪$‬اﻧگ‪7‬ې ﻣعﻨا چاپ‪5‬رﻳال د اﻧسان د استﻮگﻨ‪ 3‬وړ تﻮﻛﻲ‪ ،‬شﻴان او شاوخﻮا ‪$‬ﻤﻜﻪ‬ ‫او پﻪ ﻫغ‪ 3‬ﻛ‪ 3‬پراتﻪ !ﻮل شﻴان دي‪ .‬پﻪ عﻤﻮﻣﻲ ﻣعﻨا‪ ،‬چاپ‪5‬رﻳال !ﻮﻟﻪ ﻫغﻪ سﻴﻤﻪ ده چ‪ 3‬اﻧساﻧان‬ ‫پﻜ‪ 3‬اوسﻴ‪8‬ي‪ .‬پﻪ دې تﻮگﻪ غروﻧﻪ‪ ،‬سﻴﻨدوﻧﻪ‪$ ،‬ﻨگﻠﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻛرﻧﻴزې ‪$‬ﻤﻜ‪ ،3‬د*ت‪ 3‬د طبﻴعت‬ ‫او د بشر پﻪ ﻻس راغﻠﻲ بدﻟﻮﻧﻮﻧﻪ پﻪ چاپﻴرﻳال ک‪ 3‬را‪$‬ﻲ‪.‬‬ ‫پﻪ دې ډول ﻳﻮ تﻪ د ژوﻧد ﻳا استﻮگﻨ‪ 3‬چاپ‪5‬رﻳال او بﻞ تﻪ عﻤﻮﻣﻲ چاپ‪5‬رﻳال وﻳﻞ ﻛﻴ‪8‬ي‪.‬‬ ‫د استﻮگﻨ‪ 3‬پﻪ چاپ‪5‬رﻳال ﻛ‪ 3‬بﻴا ﻳﻮه ﻛﻮرﻧ‪ ،9‬د ﻫغ‪ 3‬گاوﻧ‪ 6‬او پﻪ ﻫغ‪ 3‬پﻮرې اړوﻧد شﻴان‬ ‫شاﻣﻞ دي‪ .‬ﻣﻮږ پﻪ چاپ‪5‬رﻳال ﻛ‪ 3‬ژوﻧد ﻛﻮو‪ ،‬سا پﻜ‪ 3‬اخﻠﻮ‪ ،‬د ژوﻧد اړتﻴاوې ترې برابروو او‬ ‫د ﻫغﻪ پاﻛﻲ او ﻧاپاﻛﻲ ﻣﻮ پر روغتﻴا باﻧدې ﻧ‪5‬غ پﻪ ﻧ‪5‬غﻪ اغ‪5‬زه ﻟري‪ .‬ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ زﻣﻮږ د !ﻮﻟﻮ‬ ‫دﻧده او !ﻴﻨگ ﻣسؤوﻟﻴت دى چ‪ 3‬خپﻞ چاپ‪5‬رﻳال *ﻜﻠﻰ ﻛ‪7‬و‪ ،‬پاك ﻳ‪ 3‬وساتﻮ او د ﻳﻮه *ﻪ او‬ ‫خﻮاږه ژوﻧد ﻟپاره ﻳ‪ 3‬چﻤتﻮ ﻛ‪7‬و‪ .‬ﻛﻪ د ﻛﻮروﻧﻮ تر 'ﻨگ ﻣﻮ د اوبﻮ وﻳاﻟ‪ 3‬بﻬﻴ‪8‬ي‪ ،‬باﻳد ﻟﻪ اوبﻮ‬ ‫'خﻪ ﻳ‪ 3‬د '‪+‬ﻠﻮ او ﻛاروﻟﻮ ﻟپاره سﻤﻪ گ"ﻪ واخﻠﻮ‪ .‬خ‪%‬ﻠ‪ 3‬او ﻧاپاﻛﻲ پﻜ‪ 3‬وﻧﻪ غﻮر‪$‬ﻮو ﻛﻪ‬ ‫ﻣ‪5‬ﻮه ﻟروﻧﻜ‪ 3‬ﻳا سﻴﻮري ﻟروﻧﻜ‪ 3‬وﻧ‪ 3‬ﻣﻮ شاوخﻮا وﻻړې وي‪ ،‬باﻳد پاﻟﻨﻪ ﻳ‪ 3‬وﻛ‪7‬و او *اخﻮﻧﻪ‬ ‫ﻳ‪ 3‬پرې ﻧﻪ ﻛ‪7‬و‪ .‬د ﻛﻮر خ‪%‬ﻠ‪ 3‬او د خﻮړو پات‪ 3‬شﻮﻧﻲ ﻫر‪$‬اى وﻧﻪ غﻮر‪$‬ﻮو او پﻪ ﻳﻮه سﻢ‬ ‫‪$‬اى ﻛ‪ 3‬ﻳ‪$ 3‬اى پر ‪$‬اى او ﻳا ﻳ‪ 3‬تر خاورو ﻻﻧدې ﻛ‪7‬و‪ .‬د خپﻠﻮ ﻛﻮروﻧﻮ د !"ﻴﻮ ﻣخ‪ 3‬بﻨدې‬ ‫ﻛ‪7‬و او پرې ﻧﻪ ږدو چ‪ 3‬اﻧساﻧﻲ فضﻠﻪ ﻣﻮاد ﻛﻮ'ﻮ او ﻻرو تﻪ راوو‪$‬ﻲ‪ .‬د ﻛﻮروﻧﻮ تر 'ﻨگ‬ ‫داس‪ 3‬شﻴان وﻧﻪ سﻮ‪$‬ﻮو چ‪ 3‬ﻫﻮا ﻳ‪ 3‬خرابﻪ شﻲ‪ .‬د وﻻړو اوبﻮ ډﻧ‪6‬وﻧﻪ ﻟﻪ ﻣﻨ‪%‬ﻪ ﻳﻮسﻮ‪ ،‬چ‪ 3‬د‬ ‫ډول ډول ﻧاروغﻴﻮ‪ ،‬پﻪ ت‪5‬ره د ﻣﻼرﻳا او ﻛاﻟداﻧ‪ 3‬د ﻣاشﻮ د راپﻴداﻛ‪5‬دو او ډ‪4‬رواﻟﻲ ﻻﻣﻞ ﻛﻴ‪8‬ي‪.‬‬ ‫پﻪ ﻫﻤدې تﻮگﻪ د سﻴﻤ‪ 3‬د سﻤسﻮرتﻴا ﻟپاره د ﻧﻴاﻟگﻴﻮ پﻪ ﻛرﻟﻮ او د باغﻮﻧﻮ‪ ،‬تفرﻳح ‪$‬اﻳﻮﻧﻮ او‬ ‫چﻤﻨﻮﻧﻮ پﻪ جﻮړوﻟﻮ‪ ،‬خپﻠﻪ سﻴﻤﻪ ﻻ *اﻳستﻪ او *ﻜﻠ‪ 3‬ک‪7‬و‪.‬‬ ‫‪$‬ﻨگﻠﻮﻧﻪ‪$7' ،‬اﻳﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻛرﻧﻴزې ‪$‬ﻤﻜ‪ 3‬او سﻴﻨدوﻧﻪ زﻣﻮږ د ژوﻧد د پاﻳ‪+‬ت ﻟپاره ډ‪4‬ر‬ ‫ارز*ت ﻟري‪ .‬باﻳد پﻪ ساتﻨﻪ او 'ارﻧﻪ ﻛ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬ﻫر راز ﻫﻠ‪$ 3‬ﻠ‪ 3‬وﻛ‪7‬و‪ .‬د ‪$‬ﻤﻜ‪ 3‬د *ﻮﻳ‪5‬دو‬ ‫د ﻣخﻨﻴﻮي او ور*ت ﻟپاره ‪$‬ﻨگﻠﻮﻧﻪ ډ‪4‬ر ارز*ت ﻟري‪ .‬د بادوﻧﻮ د ﻣخﻨﻴﻮي او ﻟﻪ ﻳﻮه ‪$‬اﻳﻪ بﻞ‬ ‫‪$‬اى تﻪ د شگﻮ د ﻟﻴ‪8‬دوﻧ‪ 3‬د ﻣخﻨﻴﻮي ﻟپاره د وﻧﻮ او ‪$‬ﻨگﻠﻮﻧﻮ جﻮړول ډ‪4‬ر اړﻳﻦ دي‪.‬‬ ‫‪٩٦‬‬

‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪6‬ﻳز‪:‬‬ ‫زﻣﻮږ د استﻮگﻨ‪ 3‬شاوخﻮا تﻪ چاپ‪5‬رﻳال واﻳﻲ‪ .‬ﻛﻮر‪ ،‬ﻛﻮ'ﻪ‪ ،‬س‪7‬ك‪ ،‬باغ‪ ،‬وﻳاﻟ‪ ،3‬وﻧ‪،3‬‬ ‫‪$‬ﻨگﻠﻮﻧﻪ او داس‪ 3‬ډ‪4‬ر ﻧﻮر د چاپ‪5‬رﻳال برخ‪ 3‬دي‪ .‬پﻪ چاپ‪5‬رﻳال ﻛ‪ 3‬ﻣﻮجﻮد شﻴان د ﻳﻮ‬ ‫ﻧسﻞ ﻣال ﻧﻪ دى‪ ،‬بﻠﻜ‪ 3‬ﻟﻪ ﻫغﻮ 'خﻪ باﻳد راتﻠﻮﻧﻜﻲ ﻧسﻠﻮﻧﻪ ﻫﻢ گ"ﻪ واخﻠﻲ‪ .‬ﻟﻪ دې‬ ‫اﻣﻠﻪ باﻳد دچاپ‪5‬رﻳال پﻪ ساتﻠﻮ ﻛ‪ 3‬ډ‪4‬رې ﻫﻠ‪$ 3‬ﻠ‪ 3‬وﻛ‪7‬و‪ .‬د سﻴﻤ‪ 3‬د سﻤسﻮرتﻴا ﻟپاره‬ ‫د ﻧ‪5‬اﻟگﻴﻮ پﻪ ﻛرﻟﻮ او د باغﻮﻧﻮ‪ ،‬تفرﻳح ‪$‬اﻳﻮﻧﻮ او چﻤﻨﻮﻧﻮ پﻪ جﻮړوﻟﻮ خپﻠﻪ سﻴﻤﻪ ﻻ‬ ‫*اﻳستﻪ او *ﻜﻠ‪ 3‬ﻛ‪7‬و‪.‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻻﻧدې جﻤﻠ‪ 3‬سﻤ‪ 3‬ﻛ‪7‬ي‪:‬‬ ‫د چاپ‪5‬رﻳال استﻮگﻨ‪ 3‬زﻣﻮږ شاوخﻮا تﻪ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫*ﻜﻠ‪ 3‬ﻻ *اﻳستﻪ خپﻠﻪ او سﻴﻤﻪ ﻛ‪7‬و‪.‬‬ ‫*ﻜﻠﻰ 'ﻨگﻪ چاپ‪5‬رﻳال ﻛ‪85‬ي؟‬ ‫‪ _٢‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻻﻧدې پﻮ*تﻨﻮ تﻪ ‪$‬ﻮاب وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫چاپ‪5‬رﻳال 'ﻪ شﻲ تﻪ واﻳﻲ؟‬ ‫پﻪ چاپ‪5‬رﻳال ﻛ‪ 3‬ﻛﻮم شﻴان را‪$‬ﻲ؟‬ ‫چاپ‪5‬رﻳال د ﻳﻮ ﻧسﻞ ﻣال دى‪ ،‬ﻛﻪ د ډ‪4‬رو؟ 'رگﻨده ﻳ‪ 3‬ﻛ‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ _٣‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻳﻮ پﻪ ﻳﻮ پﻪ ﻣتﻦ ﻛ‪ 3‬راغﻠﻲ ﻧﻮي ﻟغتﻮﻧﻪ د کتاب د پاى ﻟﻪ پا‪1‬ﻮ 'خﻪ‬ ‫ﻣعﻨا او پﻪ جﻤﻠﻮ ﻛ‪ 3‬دې ﻳ‪ 3‬وﻛاروي‪.‬‬ ‫‪٩٧‬‬

‫‪ _٤‬د ﻻﻧدې عبارتﻮﻧﻮ پﻪ ﻣرستﻪ ﻧﻮې جﻤﻠ‪ 3‬جﻮړې ک‪7‬ئ‪.‬‬ ‫د کﻠﻮ او باﻧ‪6‬و طبعﻴت‬ ‫پاکﻰ او ر‪ 31‬اوبﻪ‬ ‫شﻨ‪ 3‬او سﻤسﻮرې وﻧ‪3‬‬ ‫‪ _٥‬دوه شعروﻧﻪ ﻳا داس‪* 3‬کﻠ‪ 3‬ادبﻲ جﻤﻠ‪ 3‬وﻟﻴکئ چ‪ 3‬پﻪ ﻳﻮ ک‪ 3‬د ﻟﻤر او پﻪ بﻞ ک‪ 3‬ﻳ‪3‬‬ ‫د اوبﻮ پﻪ ﻫکﻠﻪ خبرې شﻮي وي‪.‬‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د خپﻞ استﻮگﻨ‪ 3‬د چاپ‪5‬رﻳال د ﻻ *ﻜﻼ او *اﻳست ﻟپاره د خپﻠ‪ 3‬خﻮ*‪3‬‬ ‫ﻳﻮه طرحﻪ جﻮړه او پﻪ بﻠﻪ ورځ دې پرې د ﻧﻮرو زده ﻛﻮوﻧﻜﻮ پﻪ وړاﻧدې خبرې وﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫زده كﻮوﻧكﻲ دې ﻻﻧدې جدول پﻪ کتابچﻪ ك‪ 3‬وﻟﻴكﻲ‪ ،‬د (چاپ‪5‬رﻳال) كﻠﻤﻪ دې پﻴدا‬ ‫او پﻪ خپﻠﻪ خﻮ*ﻪ دې رﻧ‪/‬ﻪ ك‪7‬ي‪.‬‬

‫*‬ ‫*‬

‫*‬ ‫*‬

‫د‬

‫ر‬

‫ا‬

‫ج‬

‫و‬

‫ل‬

‫چ‬

‫ب‬

‫ر‬

‫ي‬

‫ا‬

‫ا‬

‫پ‬

‫ى‬

‫ن‬

‫ط‬

‫ط‬

‫ع‬

‫ب‬

‫ل‬

‫و‬

‫ع‬

‫خ‬

‫ا‬

‫س‬

‫م‬

‫‪٩٨‬‬

‫دوه وﻳشتﻢ ﻟﻮست‬

‫ژبﻪ اوگراﻣر‬

‫‪ n‬ژبﻪ 'ﻪ شﻰ ده؟‬ ‫اﻧساﻧان د ژوﻧد ﻟﻪ ﻫﻤاغﻪ ﻟﻮﻣ‪7‬ي پﻴﻞ 'خﻪ د ﻳﻮ بﻞ د پﻮﻫﻮﻟﻮ راپﻮﻫﻮﻟﻮ ﻟپاره ژب‪ 3‬تﻪ‬ ‫اړ وو‪ .‬ﻫغﻮى اړ وو چ‪ 3‬خپﻞ فﻜر ﻳﻮ بﻞ تﻪ اﻧتﻘال ﻛ‪7‬ي او د بﻞ پﻪ فﻜر باﻧدې ‪$‬اﻧﻮﻧﻪ‬ ‫وپﻮﻫﻮي؛ ‪$‬ﻜﻪ ﻳﻮازې د ﻻس او سر پﻪ اشارو د اﻧسان فﻜر پﻪ بشپ‪ 7‬ډول بﻞ چاتﻪ ﻧﻪ‬ ‫رسﻴ‪8‬ي‪ .‬ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ ژبﻪ د خپﻞ ارز*ت ﻟﻪ ﻣخ‪ 3‬د اﻧسان پﻪ ژوﻧد ﻛ‪ 3‬خﻮرا ﻣﻬﻢ‬ ‫رول ﻟري‪ .‬ژبﻪ ده چ‪ 3‬اﻧسان پرې خپﻞ فکر او ﻧظر بﻴاﻧﻮي‪ .‬خپﻞ ﻣطﻠب اوغﻮ*تﻨ‪3‬‬ ‫ﻳﻮ بﻞ تﻪ واﻳﻲ او ﻫﻤدا شان د ﻧﻮرو پﻪ غﻮ*تﻨﻮ پﻮﻫﻴ‪8‬ي‪ .‬ژبﻪ اﻧساﻧان ﻟﻪ 'اروﻳﻮ 'خﻪ‬ ‫ب‪5‬ﻠﻮي‪.‬‬ ‫‪ n‬ﻛﻪ ژبﻪ ﻧﻪ واى 'ﻪ بﻪ پ‪ )5‬شﻮي واى؟‬ ‫‪ n‬ﻟﻪ ژب‪ 3‬پرتﻪ اﻧسان اوسﻨﻲ پرﻣختگ تﻪ رس‪5‬داى شﻮ؟‬

‫‪٩٩‬‬

‫د ﻫغﻮ ﻛﻠﻤﻮ او خبرو !ﻮﻟگ‪ 3‬تﻪ ژبﻪ وﻳﻞ ﻛﻴ‪8‬ي چ‪ 3‬ﻳﻮ 'ﻮك ﻳ‪ 3‬بﻞ چا تﻪ د خپﻞ فﻜر‬ ‫د بﻴان ﻟپاره ﻛاروي‪ .‬پﻪ دې ﻛ‪! 3‬ﻮﻟ‪ 3‬ﻧ‪ 3+‬او اشارې ﻫﻢ را‪$‬ﻲ چ‪ 3‬د ﻳﻮ ﻣطﻠب د افادې‬ ‫ﻟپاره ﻛارول ﻛﻴ‪8‬ي‪.‬‬ ‫ژبپﻮﻫان ژبﻪ د خبرو او اشارو داس‪ 3‬ﻳﻮه ﻟ‪7‬ۍ بﻮﻟﻲ چ‪ 3‬د ﻳﻮې !ﻮﻟﻨ‪ 3‬وگ‪7‬ي ﻳ‪ 3‬ﻳﻮ ﻟﻪ بﻠﻪ‬ ‫د پﻮﻫﻮﻟﻮ او راپﻮﻫﻮﻟﻮ ﻟپاره کاروي او ﻳﻮ بﻞ تﻪ ﻳ‪ 3‬اوروي‪ .‬پﻪ دې تﻮگﻪ ژبﻪ د اﻧساﻧاﻧﻮ ترﻣﻨ‪ #‬د‬ ‫پﻮﻫﻮﻟﻮ راپﻮﻫﻮﻟﻮ ﻳﻮه اﻟﻪ او وسﻴﻠﻪ گر‪$‬ﻲ‪ .‬وﻳﻨا او خبرې ﻛﻮل د افﻜارو د 'رگﻨدوﻟﻮ ډ‪4‬ره *ﻪ‬ ‫وسﻴﻠﻪ ده او ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ اﻧساﻧان پر ﻧﻮرو حﻴﻮاﻧاتﻮ اﻣتﻴاز او غﻮراوی ﻟري‪.‬‬ ‫!ﻮﻟ‪ 3‬ﻗاعدې او ﻗﻮاﻧﻴﻦ چ‪ 3‬د ﻳﻮې ژب‪ 3‬د سﻢ وﻳﻠﻮ او سﻢ ﻟﻴکﻠﻮ پﻪ اړه خبرې ﻛﻮي‪ ،‬د‬ ‫ژب‪ 3‬گراﻣر ورتﻪ وﻳﻞ ﻛﻴ‪8‬ي‪.‬‬ ‫گراﻣر د ﻳﻮې ژب‪ 3‬جﻮړ*ت د ژب‪ 3‬د خپﻠﻮ ‪$‬اﻧگ‪7‬ﻧﻮ پﻪ ر‪1‬ا ک‪75' 3‬ي‪ .‬ﻫره ژبﻪ ‪$‬اﻧتﻪ‬ ‫گراﻣري ﻗﻮاﻧﻴﻦ او ﻻرې چارې ﻟري‪ ،‬ﻧﻮ ‪$‬ﻜﻪ د ژب‪ 3‬د گراﻣرپﻪ ﻟﻴﻜﻨﻪ ﻛ‪ 3‬خپﻠﻪ د ﻫﻤاغﻪ‬ ‫ژب‪ 3‬ﻗﻮاعد او اساسات غﻮره گ‪2‬ﻞ ﻛ‪85‬ي‪.‬‬ ‫ﻣعرفة اﻻفغاﻧﻲ ﻳﻮ درسﻲ گراﻣر دى‪ .‬پ‪5‬رﻣحﻤد ﻛاﻛ‪ 7‬دغﻪ گراﻣر پﻪ احﻤد شاﻫﻲ دور ک‪3‬‬ ‫ﻟﻴﻜﻠﻰ دى‪ .‬پ‪5‬ر ﻣحﻤد کاک‪ 7‬د پ‪+‬تﻨﻮ ﻟﻪ ﻟﻮﻣ‪7‬ﻧﻴﻮ ﻟﻴﻜﻮاﻻﻧﻮ 'خﻪ دى چ‪ 3‬د پ‪+‬تﻮ ژب‪ 3‬د ﻟغاتﻮ‬ ‫او ﻛﻠﻤﻮ د !ﻮﻟﻮﻟﻮ فﻜر ﻳ‪ 3‬وﻛ‪ 7‬او د ژب‪ 3‬ابتداﻳﻲ گراﻣري ب‪ 32‬ﻳ‪ 3‬سره راغﻮﻧ‪6‬ې ﻛ‪7‬ې او د ﻳﻮې‬ ‫ﻛﻮچﻨ‪ 9‬رساﻟ‪ 3‬پﻪ ډول ﻳ‪ 3‬وﻟﻴﻜﻠ‪ 3‬چ‪ 3‬د ((ﻣعرفة اﻻفغاﻧﻲ)) پﻪ ﻧاﻣﻪ ﻳادﻳ‪8‬ي‪.‬‬ ‫پﻴر ﻣحﻤد کاک‪ 7‬د احﻤد شاه بابا د زوى شﻬزاده سﻠ‪5‬ﻤان او د کﻮرﻧ‪ 9‬د ﻧﻮرو غ‪7‬و استاد و‪.‬‬ ‫د ﻣعرفة اﻻفغاﻧﻲ پﻪ ﻧاﻣﻪ د پ‪+‬تﻮ ژب‪ 3‬دغﻪ ﻟﻮﻣ‪7‬ﻧﻰ گراﻣر ﻳ‪ 3‬د ﻫغﻪ ﻟپاره وﻟﻴکﻪ‪.‬‬ ‫پﻴر ﻣحﻤد کاک‪ 7‬د خپﻞ وخت ﻟﻮى عاﻟﻢ او د پ‪+‬تﻮ ژب‪ 3‬ﻣشﻬﻮر شاعر و چ‪ 3‬د پ‪+‬تﻮ‬ ‫اشعارو دﻳﻮان ﻳ‪ 3‬چاپ شﻮى دى‪.‬‬

‫‪١٠٠‬‬

‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪6‬ﻳز‬ ‫ژبﻪ د اﻧساﻧاﻧﻮ ترﻣﻨ‪ #‬د پﻮﻫﻮﻟﻮ راپﻮﻫﻮﻟﻮ وسﻴﻠﻪ ده‪ .‬اﻧساﻧان خپﻞ فﻜر د ژب‪ 3‬پﻪ‬ ‫واسطﻪ بﻴاﻧﻮي‪ .‬ژبﻪ چ‪ 3‬د اﻧسان فکر بﻴاﻧﻮي‪ ،‬ﻟﻪ ﻳﻮ ﻟ‪ 7‬غ‪8‬وﻧﻮ‪ ،‬ﻧ‪+‬ﻮ او اشارو 'خﻪ‬ ‫جﻮړه شﻮې‪ .‬د ب‪5‬ﻠگ‪ 3‬پﻪ تﻮگﻪ د ﻣ‪5‬ز ﻧﻮم درواخﻠئ‪ .‬ﻛﻠﻪ چ‪ 3‬د ﻣ‪5‬ز ﻛﻠﻤﻪ واور‪4‬دل شﻲ‪،‬‬ ‫سﻤدستﻲ ستاسﻮ ذﻫﻦ تﻪ د ﻣﻴز اﻧ‪%‬ﻮر ودرﻳ‪8‬ي‪ .‬د ﻣ‪5‬ز ﻛﻠﻤﻪ د ﻣ‪5‬ز ﻟﻪ جﻮړ‪4‬دو دﻣخﻪ ﻧﻪ‬ ‫وه‪ ،‬بﻠﻜ‪ 3‬ﻛﻠﻪ چ‪ 3‬ﻣ‪5‬ز جﻮړ شﻮ‪ ،‬خﻠﻜﻮ ورتﻪ د ﻣ‪5‬ز ﻧﻮم ورﻛ‪ 7‬او !ﻮﻟﻮ وﻣاﻧﻪ‪.‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ‪$‬ﻮابﻮﻧﻪ وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫ستاسﻮ پﻪ اﻧد ژبﻪ د اﻧساﻧاﻧﻮ تر ﻣﻨ‪ #‬پﻪ پﻮﻫﻮﻟﻮ راپﻮﻫﻮﻟﻮ ﻛ‪' 3‬ﻮﻣره ارز*ت‬ ‫ﻟري؟‬ ‫ ﻛﻪ ژبﻪ ﻧﻪ واى اﻧساﻧان بﻪ ﻟﻪ ﻛﻮﻣﻮ ستﻮﻧزو سره ﻣخاﻣخ وو؟‬‫‪ _٢‬د ﻻﻧدې جﻤﻠﻮ پﻪ تش ‪$‬اﻳﻮﻧﻮ ﻛ‪ 3‬اړوﻧدې ﻛﻠﻤ‪ 3‬پر پﻨسﻞ وﻟﻴﻜئ‪:‬‬ ‫ﻫره ‪$ .............‬اﻧتﻪ گراﻣري ﻗﻮاﻧﻴﻦ او ﻻرې چارې ﻟري‪.‬‬ ‫‪ ..............‬ﻳﻮ درسﻲ گراﻣر دى‪.‬‬ ‫وﻳﻨا او خبرې ﻛﻮل د ‪ ..............‬د 'رگﻨدوﻟﻮ ډ‪4‬ره *ﻪ وسﻴﻠﻪ ده‪.‬‬ ‫‪ _٣‬ﻻﻧدې ﻫرې پﻮ*تﻨ‪ 3‬تﻪ درې ‪$‬ﻮابﻮﻧﻪ ورﻛ‪7‬ل شﻮي‪ ،‬تاسﻮ تر!ﻮﻟﻮ سﻢ ‪$‬ﻮاب پﻪ‬ ‫ﻧ‪+‬ﻪ ﻛ‪7‬ئ‪:‬‬ ‫اﻧساﻧان ﻟﻪ ﻫﻤاغﻪ ﻟﻮﻣ‪7‬ي پﻴﻞ 'خﻪ 'ﻪ شﻲ تﻪ اړ وو؟‬ ‫ﻟﻪ خ"ﻮ جﻮړو شﻮو ﻛﻮروﻧﻮ تﻪ؟‬ ‫ﻻس گاډو او 'اروﻳﻮ تﻪ؟‬ ‫‪١٠١‬‬

‫پﻮﻫﻮﻟﻮ راپﻮﻫﻮﻟﻮ تﻪ؟‬ ‫گراﻣر د ﻳﻮې ژب‪' 3‬ﻪ شﻰ تر ﻛتﻨ‪ 3‬ﻻﻧدې ﻧﻴسﻲ؟‬ ‫د ﻳﻮې ژب‪ 3‬د جﻮړ*ت سﻴستﻢ‪،‬‬ ‫د ﻳﻮې ژب‪ 3‬د وﻳﻠﻮ او اوروﻟﻮ 'رﻧگﻮاﻟﻰ‪،‬‬ ‫د ﻳﻮې ژب‪ 3‬د ﻧﻮو ﻛﻠﻤﻮ شﻤ‪5‬ره‪.‬‬ ‫اﻧسان خپﻞ ذﻫﻨﻲ اﻧ‪%‬ﻮر پﻪ 'ﻪ شﻲ بﻴاﻧﻮي؟‬ ‫د گﻮتﻮ پﻪ اشارو‪،‬‬ ‫پﻪ ژب‪ 3‬او بﻴان‪،‬‬ ‫پﻪ سﻤﻮ اور‪4‬دﻟﻮ‪.‬‬ ‫‪ _٤‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ در‪4‬ﻮ ډﻟﻮ وو‪4‬شﻞ شﻲ‪:‬‬ ‫ﻟﻮﻣ‪7‬ۍ ډﻟﻪ دې پﻪ پﻮرتﻪ ﻟﻮست ﻛ‪ 3‬خاص ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ پﻴدا او ودې ﻟﻴﻜﻲ‪.‬‬ ‫دوﻳﻤﻪ ډﻟﻪ دې پﻪ پﻮرتﻪ ﻟﻮست ﻛ‪ 3‬ﻛارول شﻮي عام ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ پﻴدا او ودې ﻟﻴﻜﻲ‪.‬‬ ‫در‪4‬ﻤﻪ ډﻟﻪ دې پﻪ ﻛﻠﻤﻮ ﻛ‪ 3‬ب‪5‬ﻼ ب‪5‬ﻠ‪( 3‬ى گاﻧ‪ )3‬پﻴدا او د ﻫرې ډﻟ‪ 3‬ﻛﻠﻤ‪ 3‬دې پﻪ‬ ‫ترتﻴب سره ب‪5‬ﻠ‪ 3‬ب‪5‬ﻠ‪ 3‬وﻟﻴﻜﻲ‪.‬‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫کﻪ د چا ﻳﻮه ژبﻪ زده او د چا ﻟﻪ ﻳﻮې ژب‪' 3‬خﻪ ډ‪4‬رې زده وي‪ ،‬د دوى ترﻣﻨ‪ #‬تﻮپﻴر 'ﻪ‬ ‫دى‪ .‬زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ 3‬پﻪ دې اړه 'ﻮ کر*‪ 3‬پﻪ کﻮر ک‪ 3‬وﻟﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪١٠٢‬‬

‫دروﻳشتﻢ ﻟﻮست‬

‫د ﻧش‪ 3‬زﻳاﻧﻮﻧﻪ‬

‫‪ n‬ﻧشﻪ پر ژوﻧد 'ﻪ اغ‪5‬ز ﻛﻮي؟‬ ‫ﻧشﻪ ﻳﻮ تباه ﻛﻮوﻧﻜﻰ عﻤﻞ دى‪ .‬ﻧشﻪ چ‪ 3‬پﻪ ﻫر ﻧاﻣﻪ وي او ﻫر'ﻮﻣره ﻟ‪8‬ه او ساده‬ ‫وي‪ ،‬خﻮ پاى ﻳ‪ 3‬خﻮرا ﻧاوړه دى‪ .‬ﻛﻪ ﻳﻮ ‪$‬ﻠ‪' 3‬ﻮك پﻪ ﻧشﻪ اختﻪ شﻮ‪ ،‬بﻴا ﻧﻮ پﻪ ډ‪4‬ر ﻛ‪7‬او‬ ‫ترې س‪7‬ى خﻼص‪5‬داى شﻲ‪ .‬زﻳاتره ‪$‬ﻮاﻧان پﻪ ب‪5‬ﻼب‪5‬ﻠﻮ پﻠﻤﻮ پﻪ ﻧش‪ 3‬روږدي ﻛﻴ‪8‬ي‪ .‬کﻠﻪ‬ ‫ورتﻪ پﻪ پﻴﻞ ﻛ‪ 3‬ﻧشﻪ ﻳﻮ عادي او د ﻟﻮبﻮ ﻛار بر ﻳ‪+‬ﻲ‪ .‬ﻛﻠﻪ د ﻣﻴﻨدو او پﻠروﻧﻮ ترﻣﻨ‪ #‬چال‬ ‫چﻠﻦ سﻢ ﻧﻪ وي او پﻪ دې تﻮگﻪ ﻳﻮ ‪$‬ﻮان ﻧش‪ 3‬تﻪ ﻣخﻪ ﻛﻮي‪ .‬ﻛﻠﻪ ﻫﻢ د ﻳﻮې ﻛﻮرﻧ‪9‬‬ ‫اﻗتصادي ﻛچﻪ کﻤزورې وي‪ .‬داس‪ 3‬ډ‪4‬ر ﻧﻮر ﻻﻣﻠﻮﻧﻪ شتﻪ چ‪ 3‬پﻪ ﻧش‪ 3‬باﻧدې د روږدي‬ ‫ﻛ‪5‬دو سبب ﻛﻴ‪8‬ي‪.‬‬ ‫‪ n‬ستاسﻮ پﻪ اﻧد بﻪ د ﻳﻮ ﻧشﻪ ﻳﻲ ‪$‬ﻮان ژوﻧد 'ﻨگﻪ وي؟‬ ‫‪' n‬ﻨگﻪ ﻛﻮﻻى شئ پﻪ خپﻞ چﻢ اوگاوﻧ‪ 6‬ﻛ‪ 3‬پﻪ ﻧش‪ 3‬باﻧدې د ‪$‬ﻮاﻧاﻧﻮ د اختﻪ ﻛ‪5‬دو‬ ‫ﻣخﻪ وﻧﻴسئ؟‬ ‫‪١٠٣‬‬

‫ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮﻛﻲ ﻫغﻪ دي چ‪ 3‬ﻛاروﻧﻪ ﻳ‪ 3‬د ﻣرﻛزي اعصابﻮ د ﻧظام د گ‪6‬وډۍ او د‬ ‫روږدﻳﻮاﻟﻲ‪ ،‬ﻟ"‪ 9‬او گﻨگستﻴا ﻻﻣﻞ ﻛﻴ‪8‬ي‪.‬‬ ‫ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮﻛﻲ ﻫﻢ پﻪ طبﻴعﻲ او ﻫﻢ پﻪ ﻣصﻨﻮعﻲ تﻮگﻪ پﻴدا ﻛ‪85‬ي‪ ،‬ﻟﻜﻪ اپﻴﻦ چ‪ 3‬د‬ ‫ﻛﻮﻛﻨارو ﻟﻪ بﻮ!ﻲ 'خﻪ ﻻس تﻪ را‪$‬ﻲ او ﻫﻢ پﻪ ﻣصﻨﻮعﻲ او ﻛﻴﻤﻴاوي تﻮگﻪ پﻪ ﻻبراتﻮاروﻧﻮ‬ ‫ﻛ‪ 3‬جﻮړﻳ‪8‬ي‪ ،‬ﻟﻜﻪ ﻫﻴروﻳ‪5‬ﻦ‪ ،‬ﻣﻮرفﻴﻦ‪ ،‬ﻛﻮﻛاﻳ‪5‬ﻦ‪ ،‬کﻮدﻳﻦ او داس‪ 3‬ﻧﻮر‪ .‬پﻪ ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮﻛﻮ‬ ‫ﻛ‪$ 3‬ﻴﻨ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬طبﻲ ارز*ت ﻟري او د ‪$‬ﻴﻨﻮ درﻣﻠﻮ پﻪ جﻮړوﻧﻪ ﻛ‪ 3‬پﻪ ﻟ‪8‬ه ﻛچﻪ ترې ﻛار‬ ‫اخﻴستﻞ ﻛ‪85‬ي‪ .‬ﻫغﻪ درﻣﻞ چ‪ 3‬پﻪ جﻮړ*ت ﻛ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮﻛﻲ ﻛارول ﻛﻴ‪8‬ي‪ .‬کﻪ پﻪ‬ ‫ﻟﻮړه ﻛچﻪ استعﻤال شﻲ او ﻳا د ډاﻛتر ﻟﻪ اجازې پرتﻪ ترې گ"ﻪ واخﻴستﻞ شﻲ خﻮرا زﻳات‬ ‫زﻳاﻧﻮﻧﻪ را ﻣﻨ‪ #‬تﻪ ﻛﻮي‪.‬‬ ‫د ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮﻛﻮ استعﻤال او ﻛارول خصﻮصاً د پ‪5‬چکارۍ ﻟﻪ ﻻرې د اﻧسان روغتﻴا تﻪ‬ ‫ډﻳر زﻳاﻧﻤﻦ او خطرﻧاك دي‪ .‬پر ‪$‬ﻴﻨﻮ روغتﻴاﻳﻲ زﻳاﻧﻮﻧﻮ سرب‪5‬ره پﻪ ب‪5‬ﻼ ب‪5‬ﻠﻮ سرطاﻧﻮﻧﻮ‪ ،‬زﻳ‪7‬ي‬ ‫او‪5$‬ﻨﻮ ﻧﻮرو ﻧاروغﻴﻮ اﻧسان اختﻪ ﻛﻮي‪ .‬د ﻳﻮ شﻤ‪5‬ر اﻗتصادي او !ﻮﻟﻨﻴزو ستﻮﻧزو ﻟﻜﻪ ﻗتﻞ‪،‬‬ ‫غﻼ‪ ،‬بﻴﻮزﻟﻲ‪ ،‬ﻧاوړه اخﻼﻗﻮ او د بشري پاﻧگﻮ د تباﻫ‪ 9‬ﻻﻣﻞ ﻫﻢ گر‪$‬ﻲ‪.‬‬ ‫د اسﻼم پاك دﻳﻦ ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮﻛﻲ ﻧاروا گ‪2‬ﻲ؛ ‪$‬کﻪ چ‪ 3‬د اﻧسان روغتﻴا تﻪ خﻮرا زﻳات‬ ‫زﻳاﻧﻮﻧﻪ ﻟري او اﻧساﻧﻲ !ﻮﻟﻨﻪ ﻟﻪ تباﻫ‪ 9‬سره ﻣخاﻣخ ﻛﻮي‪ .‬ﻫغﻪ ﻛسان چ‪ 3‬د دغﻮ تﻮﻛﻮ پﻪ‬ ‫ﻗاچاق ﻻس پﻮرې ﻛﻮي د اﻧساﻧﻴت د*ﻤﻨان بﻠﻞ ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫ﻫغﻪ ﻛسان چ‪ 3‬ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮﻛﻲ ﻛاروي او د دغﻮ تﻮﻛﻮ استعﻤال ﻳ‪ 3‬ور‪$‬ﻨﻰ عادت گر‪$‬ﻴدﻟﻰ‬ ‫دی‪ ،‬د ﻣعتاد پﻪ ﻧاﻣﻪ ﻳادﻳ‪8‬ي‪ .‬زﻣﻮږ پﻪ گران ﻫﻴﻮاد افغاﻧستان ﻛ‪ 3‬ﻫﻢ ﻟﻪ بده ﻣرغﻪ د ‪_ ١٨‬‬ ‫‪ ٣٠‬ﻛﻠﻮﻧﻮ ترﻣﻨ‪ #‬ﻳﻮ شﻤ‪5‬ر ډ‪4‬ر روږدي ‪$‬ﻮاﻧان شتﻪ‪ ،‬چ‪ 3‬عام وگ‪7‬ي ﻳ‪ 3‬د پﻮډري (ﻫﻴروﻳﻴﻨﻲ)‬ ‫پﻪ ﻧاﻣﻪ ﻳادوي‪.‬‬ ‫روږدي ﻛسان پﻪ کﻮرﻧ‪ 9‬او !ﻮﻟﻨﻪ ﻛ‪ 3‬ﻫﻴ& ﻗدر او ارز*ت ﻧﻪ ﻟري او ﻟﻪ !ﻮﻟﻨ‪' 3‬خﻪ جﻼ‬ ‫شﻮي وي‪ .‬خﻠﻚ ورتﻪ د ﻳﻮ ﻣجرم پﻪ سترگﻪ گﻮري؛ ‪$‬ﻜﻪ دوى ﻫغﻪ ﻛسان دي چ‪ 3‬د خپﻞ‬ ‫‪١٠٤‬‬

‫‪$‬ان د*ﻤﻨان او د !ﻮﻟﻨ‪ 3‬د اوږو بار دي‪ .‬ﻛﻪ چﻴرې *ﻪ ‪$‬ﻴر شﻮ‪ ،‬ﻧﻮ جﻮتﻪ بﻪ شﻲ‪ ،‬روږدي‬ ‫کسان ﻫغﻪ ﻧاروغان دي چ‪ 3‬ﻟﻪ روږدﻳﻮاﻟﻲ 'خﻪ وړاﻧدې پﻪ ﻳﻮ ډول رواﻧﻲ ﻧاروغ‪ 9‬اختﻪ وو او‬ ‫ﻳا د ژوﻧداﻧﻪ پﻪ اوږدو ﻛ‪ 3‬ﻟﻪ کﻮرﻧﻴﻮ‪! ،‬ﻮﻟﻨﻴزو ﻳا اﻗتصادي ستﻮﻧزو سره ﻻس و گرﻳﻮان وو‪ .‬دغﻪ‬ ‫ستﻮﻧزې د دې ﻻﻣﻞ گر‪$‬ﻴدﻟﻲ‪ ،‬چ‪ 3‬دغﻪ ﻛسان د روږدﻳﻮاﻟﻲ پﻪ ﻟﻮﻣﻮ ﻛ‪ 3‬را *ﻜﻴﻞ شﻲ‪.‬‬ ‫دا د !ﻮﻟﻨ‪ 3‬د وگ‪7‬و‪ ،‬دوﻟتﻲ او ﻧا دوﻟتﻲ ﻣؤسساتﻮ دﻧده ده چ‪ 3‬د دغﻮ ستﻮﻧزو پﻪ ﻫﻜﻠﻪ فﻜر‬ ‫او عﻤﻠﻲ گاﻣﻮﻧﻪ اوچت ﻛ‪7‬ي‪ .‬ﻟﻪ ﻣعتاداﻧﻮ سره ﻫغﻪ ﻣرست‪ 3‬تر سره ﻛ‪7‬ي چ‪ 3‬د ﻳﻮ ﻣعتاد پﻪ‬ ‫درﻣﻠﻨﻪ ﻛ‪ 3‬اغ‪5‬زﻣﻨ‪ 3‬وي‪ .‬د ﻳﻮ ﻣعتاد پﻪ درﻣﻠﻨﻪ ﻛ‪ 3‬ﻣﻬﻢ او غﻮره !ﻜﻲ دادي چ‪ 3‬ﻧﻮﻣﻮړي تﻪ د‬ ‫ﻳﻮ ﻧاروغ شخص پﻪ سترگﻪ وﻛتﻞ شﻲ‪ ،‬ﻧﻪ د ﻳﻮ ﻣجرم او گﻨاﻫگارس‪7‬ي پﻪ سترگﻪ‪ .‬ﻛﻪ چﻴرې‬ ‫ﻣعتاد س‪7‬ى وﻧﻪ ﻫ(ﻮل شﻲ او *ﻪ سﻠﻮك ورسره و ﻧﻪ شﻲ‪ ،‬ب‪ 3‬ﻟﻪ شﻜﻪ بﻪ ﻫﻴ(ﻜﻠﻪ ﻫﻢ خپﻞ‬ ‫دغﻪ ﻧاوړه عﻤﻞ پرې ﻧ‪8‬دي‪.‬‬

‫د ﻧشﻪ ﻳ‪ 3‬تﻮﻛﻮ زﻳاﻧﻮﻧﻪ‪:‬‬ ‫د ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮﻛﻮ استعﻤال خﻮرا زﻳات ‪$‬اﻧﻲ‪ ،‬روحﻲ‪! ،‬ﻮﻟﻨﻴز‪ ،‬اﻗتصادي او اخروي زﻳاﻧﻮﻧﻪ‬ ‫ﻟري چ‪ 3‬ﻣﻮږ ﻳ‪$ 3‬ﻴﻨﻮ زﻳاﻧﻮﻧﻮ تﻪ پﻪ ﻻﻧدې ډول گﻮتﻪ ﻧﻴسﻮ‪:‬‬ ‫‪ )۱‬د بدن دفاعﻲ سﻴستﻢ ﻛﻤزورى کﻮي‪.‬‬ ‫‪)۲‬د ﻣرﻛزي اعصابﻮ د سﻴستﻢ فعاﻟﻴتﻮﻧﻪ ﻛﻤزوري ﻛﻮي‪.‬‬ ‫‪ )۳‬د زړه !ﻜان زﻳاتﻮي‪.‬‬ ‫‪ )۴‬د ستﻮﻧﻲ او س‪8‬و سرطان پﻴدا ﻛﻮي‪.‬‬ ‫) د باصرې‪ ،‬شاﻣ‪ 3‬او ذاﻳﻘ‪ 3‬حسﻮﻧﻪ ﻛﻤزوري ﻛﻮي‪.‬‬ ‫) د وﻳﻨ‪ 3‬فشار زﻳاتﻮي‪.‬‬ ‫‪ )۷‬د وﻳﻨ‪ 3‬ﻛﻠسترول زﻳاتﻮي‪.‬‬ ‫‪ )۸‬د زړه د ﻧا'اپﻲ درﻳدﻟﻮ (سﻜت‪ )3‬ﻻﻣﻞ ﻛﻴ‪8‬ي‪.‬‬ ‫‪ )۹‬پﻪ ﻣعتاد س‪7‬ي ﻛ‪ 3‬ﻟ"ﻲ او ﻛﻤزورتﻴا را ﻣﻨ‪%‬تﻪ ﻛﻮي‪.‬‬ ‫‪ )۱۰‬پﻪ تﻨفسﻲ سﻴستﻢ ﻛ‪ 3‬گ‪6‬وډي راﻣﻨ‪%‬تﻪ ﻛﻮي‪.‬‬ ‫‪١٠٥‬‬

‫‪ )۱۱‬روحﻲ گ‪6‬وډي‪( ،‬ست‪7‬ﻳا‪ ،‬سﻮدائﻲ تﻮب‪ ،‬گﻮ*ﻪ تﻮب‪ ،‬پﻪ ‪$‬ان باﻧدې ﻧﻪ اعتﻤاد‪،‬‬ ‫ﻧﻬﻴﻠﻲ‪ )...‬راوﻟﻲ‪.‬‬ ‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪46‬ز‪:‬‬ ‫ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮﻛﻲ ﻫغﻪ خطرﻧاك تﻮﻛﻲ دي چ‪ 3‬د ‪$‬اﻧﻲ ﻧاروغﻴﻮ ﻟﻜﻪ‪ :‬سرطان‪ ،‬ﻧري رﻧ‪،#‬‬ ‫د زړه در‪4‬دل‪ ،‬زﻳ‪7‬ى او د اﻗتصادي او !ﻮﻟﻨﻴزو ستﻮﻧزو‪ ،‬ﻟﻜﻪ غﻼ‪ ،‬وژﻧ‪ ،3‬ب‪5‬ﻮزﻟ‪ 9‬او د‬ ‫بﻴﻜارۍ ﻻﻣﻞ ﻛﻴ‪8‬ي‪ .‬پﻪ ﻫغ‪ 3‬باﻧدې اﻣﻮختﻪ ﻛ‪5‬دل ډ‪4‬ر اساﻧﻪ دي‪ ،‬خﻮ بﻴا ترې ‪$‬ان‬ ‫خﻼصﻮل ډ‪4‬ر ستﻮﻧزﻣﻦ ﻛار دى‪$ .‬ﻮاﻧان او تﻨﻜﻲ ‪$‬ﻮاﻧان د !ﻮﻛﻮ او ساعت ت‪5‬رۍ پﻪ‬ ‫بﻬاﻧﻪ پﻪ ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮﻛﻮ باﻧدې پﻴﻞ ﻛﻮي‪ ،‬خﻮ ﻛﻠﻪ چ‪ 3‬د ﻫغ‪ 3‬پﻪ ﻟﻮﻣﻪ ﻛ‪ 3‬وﻧ‪+‬ﻠﻲ بﻴا ﻧﻮ‬ ‫پ‪5+‬ﻤاﻧﻲ ﻫﻴ& گ"ﻪ ﻧﻪ ﻟري‪ .‬ﻣﻮږ باﻳد خپﻞ روغ‪ ،‬ساﻟﻢ اوخﻮښ ژوﻧد پﻪ ﻧشﻮ تباه ﻧﻪ ﻛ‪7‬و؛‬ ‫‪$‬کﻪ چ‪ 3‬روغ عﻘﻞ پﻪ روغ بدن ک‪ 3‬وي‪.‬‬

‫'رگﻨدوﻧﻪ‬ ‫باصره‪ :‬د ﻟﻴدﻟﻮ حس‬ ‫شاﻣﻪ‪ :‬د بﻮﻳﻮﻟﻮ حس‬ ‫ذاﻳﻘﻪ‪ :‬د 'کﻠﻮ (خﻮﻧد حس)‬ ‫کﻠسترول‪ :‬پﻪ وﻳﻨﻪ ک‪ 3‬د غﻮړو شتﻮن‬ ‫فعال ت ن‬

‫‪_١‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د ﻻﻧدې پﻮ*تﻨﻮ ‪$‬ﻮابﻮﻧﻪ وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫د ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮﻛﻮ ﻛاروﻧﻪ 'ﻪ ډول زﻳاﻧﻮﻧﻪ ﻣﻨ‪%‬تﻪ راوړي؟‬ ‫‪١٠٦‬‬

‫د ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮﻛﻮ روحﻲ او ‪$‬اﻧﻲ زﻳاﻧﻮﻧﻪ کﻮم دي؟‬ ‫پﻪ ﻧشﻪ روږدو کساﻧﻮ تﻪ پﻪ !ﻮﻟﻨﻪ ک‪ 3‬پﻪ کﻮﻣﻪ سترگﻪ کتﻞ ک‪85‬ي؟‬ ‫ﻗاچاق وړوﻧکﻲ چا تﻪ وﻳﻞ ک‪85‬ي؟‬ ‫‪ _٢‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې‪:‬‬ ‫ﻣتﻦ ﻟﻪ ‪$‬ان سره پﻪ پ"ﻪ خﻮﻟﻪ وﻟﻮﻟﻲ‪.‬‬ ‫ﻣتﻦ !ﻮ!‪! 3‬ﻮ!‪ 3‬پﻪ ﻟﻮړ غ‪ 8‬وﻟﻮﻟﻲ‪.‬‬ ‫د ﻟﻮست ﻣفﻬﻮم پﻪ ساده ژبﻪ وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪ _٣‬زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻻﻧدې ﻟغتﻮﻧﻪ ﻣعﻨا او پﻪ جﻤﻠﻮ ﻛ‪ 3‬وکاروي‪:‬‬ ‫ﻻﻣﻞ‪ ،‬تﻮﻛﻲ‪ ،‬ﻟﻪ بده ﻣرغﻪ‪ ،‬ﻟﻮﻣ‪ ،3‬دﻧده‪ ،‬سربﻴره‬ ‫‪ _٤‬ستاسﻮ پﻪ اﻧد پﻪ ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮکﻮ باﻧدې د روږدي کﻴدو ﻻﻣﻠﻮﻧﻪ 'ﻪ شﻰ دي؟‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د (ﻧسﻮارو او چﻠﻢ پﻪ گ‪6‬ون) د ب‪5‬ﻼ ب‪5‬ﻠﻮ ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮﻛﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ او د ﻫغﻮى‬ ‫زﻳاﻧﻮﻧﻪ وﻟﻴﻜﻲ او سبا تﻪ دې پﻪ !ﻮﻟگﻲ ﻛ‪ 3‬وواﻳﻲ‪.‬‬

‫د اهلل‬

‫پﻪ ﻳاد د اﻳﻤان بﻨس＀ پﻴاوړى ﻛﻴ‪8‬ي‪.‬‬ ‫ابﻮرﻳحان اﻟبﻴروﻧﻲ‬

‫‪١٠٧‬‬

‫ﻟطفاً ﻻﻧدې جدول پﻪ کتابچ‪ 3‬ک‪ 3‬رسﻢ او د اړوﻧدو گ‪2‬ﻮ پﻪ کﻠﻤﻮ ﻳ‪ 3‬ډک ک‪7‬ئ‪.‬‬

‫‪7‬‬

‫‪2‬‬

‫‪9‬‬

‫‪6‬‬

‫‪1‬‬

‫‪10‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪3‬‬

‫‪8‬‬

‫‪11‬‬

‫‪5‬‬

‫‪ _١‬د جرم سرتﻪ رسﻮوﻧکﻰ‪.‬‬ ‫‪ _٢‬ﻫغﻪ 'ﻮك چ‪ 3‬پﻪ ﻧش‪ 3‬روږدى شﻮى وي‪.‬‬ ‫‪ _٣‬ﻧشﻪ کﻮوﻧکﻲ تﻪ کارول ک‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪ _٤‬د بدن ﻳﻮ غ‪7‬ى چ‪ 3‬د ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮﻛﻮ پﻪ ډ‪4‬رې ﻛاروﻧ‪ 3‬ﻟﻪ ﻛاره ﻟﻮﻳ‪8‬ي‪.‬‬ ‫‪ _٥‬د ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮﻛﻮ پﻪ ﻛاروﻧ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬ژوﻧد دې ﻛچ‪ 3‬تﻪ رسﻴ‪8‬ي‪.‬‬ ‫‪ _٦‬ﻫغﻪ ﻧاروغﻲ چ‪ 3‬د ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮﻛﻮ د ﻛاروﻧ‪ 3‬ﻟﻪ اﻣﻠﻪ پﻪ اﻧسان ﻛ‪ 3‬راﻣﻨ‪%‬تﻪ ﻛﻴ‪8‬ي‪.‬‬ ‫‪ _٧‬د ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮﻛﻮ د ډ‪4‬رې ﻛاروﻧ‪ 3‬ﻟﻪ اﻣﻠﻪ راﻣﻨ‪%‬تﻪ ﻛﻴ‪8‬ي‪.‬‬ ‫‪ _٨‬د ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮﻛﻮ د ډ‪4‬رې ﻛاروﻧ‪ 3‬ﻟﻪ اﻣﻠﻪ س‪7‬ى داس‪ 3‬ﻛﻴ‪8‬ي‪.‬‬ ‫‪ _٩‬د ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮﻛﻮ د ﻛاروﻧ‪ 3‬ﻟﻪ اﻣﻠﻪ س‪7‬ى دې ﻛار تﻪ ﻻس اچﻮي‪.‬‬ ‫‪ _١٠‬د ﻧشﻪ ﻳﻲ تﻮﻛﻮ د ﻛاروﻧ‪ 3‬ﻣﻮخﻪ ده‪.‬‬ ‫‪ _١١‬ﻛﻠﻪ چ‪ 3‬پﻪ ﻧش‪ 3‬روږدى س‪7‬ى پﻴس‪ 3‬وﻧﻪ ﻟري‪ ،‬دې ﻛار تﻪ ﻻس اچﻮي‪.‬‬

‫‪١٠٨‬‬

‫'ﻠروﻳشتﻢ ﻟﻮست‬

‫د ﻣاﻳﻦ خطروﻧﻪ‬ ‫د جگ‪7‬ې بدغﻮﻧﻲ پات‪ 3‬شﻮﻧ‪3‬‬

‫‪ n‬تاسﻮ ﻣاﻳﻨﻮﻧﻪ پ‪5‬ژﻧئ؟‬ ‫د افغاﻧستان د د‪4‬رش کﻠﻨ‪ 3‬جگ‪7‬ې پﻪ اوږدو ک‪ 3‬ب‪5‬ﻼ ب‪5‬ﻠ‪ 3‬پﻮ‪$‬ﻲ وسﻠ‪ 3‬ﻛارول‬ ‫شﻮي‪ ،‬ﻫﻮاﻳﻲ بﻤبارۍ شﻮي‪ ،‬راﻛ"ﻮﻧﻪ وﻳشتﻞ شﻮي‪ ،‬ﻣاﻳﻨﻮﻧﻪ اﻳ‪+‬ﻮدل شﻮي او د د*ﻤﻦ‬ ‫د ﻛﻤزوري ﻛﻮﻟﻮ او ﻣاتﻮﻟﻮ ﻟپاره ﻟﻪ ﻫر راز وسﻴﻠﻮ 'خﻪ ﻛار اخﻴستﻞ شﻮى دى‪ .‬د‬ ‫‪ ١٣٥٧‬کال ﻟﻪ پﻴﻞ 'خﻪ تر اوسﻪ پﻮرې د ‪$‬ﻤﻜﻨﻴﻮ ﻣاﻳﻨﻮﻧﻮ ب‪5‬ﻼب‪5‬ﻞ ډوﻟﻮﻧﻪ ﻛرل شﻮي‬ ‫او پﻪ افغاﻧﻲ خاوره ﻛ‪ 3‬ازﻣاﻳﻞ شﻮي دي‪ .‬سره ﻟﻪ دې چ‪ 3‬ﻳﻮ زﻳات شﻤ‪5‬ر ﻳ‪ 3‬پاك‬ ‫شﻮي‪ ،‬خﻮ ﻻ ډ‪4‬ر ﻧﻮر ﻳ‪ 3‬پات‪ 3‬دي‪ .‬کﻪ چﻴرتﻪ خﻠک پام وﻧﻪ ک‪7‬ي‪ ،‬ﻧﻮ د ﻣعﻴﻮبﻴت او‬ ‫ﻣرگ ژوبﻠ‪ 3‬ﻻﻣﻞ ﻛ‪85‬ي‪.‬‬ ‫‪ n‬ستاسﻮ پﻪ سﻴﻤ‪ 3‬ﻛ‪ 3‬ﻣاﻳﻨﻮﻧﻪ شتﻪ؟‬ ‫‪ n‬د ﻣاﻳﻨﻮﻧﻮ ﻟﻪ خطر 'خﻪ 'ﻨگﻪ ‪$‬اﻧﻮﻧﻪ ژغﻮرﻻى شئ؟‬ ‫‪١٠٩‬‬

‫افغاﻧستان ﻫغﻪ ﻫ‪5‬ﻮاد دى چ‪ 3‬زﻳات شﻤ‪5‬ر ﻣاﻳﻨﻮﻧﻪ او ﻧاچاودې تﻮکﻲ پک‪ 3‬ﻣﻮجﻮد دي‪ .‬د‬ ‫اوږدو جگ‪7‬و پﻪ بﻬﻴر ک‪ 3‬د ﻣاﻳﻨﻮﻧﻮ پرﻳﻤاﻧﻪ کاروﻧﻪ د افغاﻧستان د جگ‪7‬و ﻳﻮه ډ‪4‬ره ﻧاوړه ب‪5‬ﻠگﻪ ده‪.‬‬ ‫ﻧﻦ (‪ ١٣٨٧‬ل) د ﻣاﻳﻨﻮﻧﻮ او ﻧاچاودو تﻮکﻮ ﻟﻪ کبﻠﻪ ﻫره ﻣﻴاشت د ﻗرباﻧﻴاﻧﻮ شﻤ‪5‬ره تر پﻨ‪%‬ﻮسﻮ‬ ‫زﻳاتﻪ وي‪.‬‬

‫ﻣاﻳﻨﻮﻧﻪ پﻪ عﻤﻮﻣﻲ تﻮگﻪ دوه ډوﻟﻪ دي‪:‬‬ ‫_ پرسﻮﻧﻞ ضد ﻣاﻳﻨﻮﻧﻪ‬ ‫_ د وساﻳطﻮ ضد ﻣاﻳﻨﻮﻧﻪ‬ ‫ﻣاﻳﻨﻮﻧﻪ ﻫغﻪ ‪$‬اﻧگ‪7‬ي چاود‪4‬دوﻧکﻲ تﻮکﻲ دي چ‪ 3‬ﻟﻪ ﻟرگﻴﻮ‪ ،‬اوسپﻨ‪ 3‬او پﻼستﻴک 'خﻪ‬ ‫جﻮړ او دﻧﻨﻪ ﻳ‪ 3‬چاودﻳدوﻧکﻲ تﻮکﻲ ا‪+4‬ﻮدل شﻮي دي‪ .‬دا وسﻠﻪ د پ‪ 3+‬ﻳا د ﻻس پﻪ فشار‬ ‫چﻮي چ‪ 3‬د اﻧسان د ژوبﻠ‪5‬دو او ﻳا ﻣرگ سبب ک‪85‬ي‪ .‬ﻣاﻳﻨﻮﻧﻪ ب‪5‬ﻼ ب‪5‬ﻠ‪ 3‬ب‪ 32‬او اﻧدازې ﻟري‪،‬‬ ‫د ب‪5‬ﻠگ‪ 3‬پﻪ تﻮگﻪ د ﻟﻮبﻮ د شﻴاﻧﻮ پﻪ ب‪2‬ﻪ‪ ،‬د کﻮچﻨﻴﻮ رادﻳﻮگاﻧﻮ‪ ،‬د ﻗﻠﻢ‪ ،‬ساعت او ﻧﻮرو شﻴاﻧﻮ پﻪ‬ ‫ب‪2‬ﻪ جﻮړ شﻮي دي‪.‬‬ ‫زﻳاتره ﻣاﻳﻨﻮﻧﻪ د اﻧسان د !پﻲ ﻛﻮﻟﻮ‪ ،‬شﻠﻮﻟﻮ او شﻮ!ﻮﻟﻮ پﻪ ﻣﻮخﻪ جﻮړ شﻮي دي‪ .‬دا ﻳﻮه‬ ‫ﻣعﻤﻮﻟﻪ پﻮ‪$‬ﻲ وسﻠﻪ ده چ‪ 3‬پﻪ پراخﻪ ﻛچﻪ ﻟﻪ ﻟﻮﻣ‪7‬ۍ ﻧ‪7‬ﻳﻮاﻟ‪ 3‬جگ‪7‬ې راﻫﻴس‪ 3‬د !ﻮﻟ‪ 3‬ﻧ‪7‬ۍ‬ ‫پﻪ !ﻮﻟﻮ جگ‪7‬و ک‪ 3‬کارول شﻮې ده‪.‬‬ ‫ﻣاﻳﻨﻮﻧﻪ د کابﻞ *ار پﻪ شاوخﻮا‪ ،‬وﻻﻳتﻲ *اروﻧﻮ او د ﻫ‪5‬ﻮاد پﻪ کﻠﻴﻮاﻟﻮ س‪5‬ﻤﻮ او ﻛروﻧدو‪،‬‬ ‫'‪$7‬اﻳﻮﻧﻮ‪ ،‬غروﻧﻮ‪ ،‬غﻮﻧ‪6‬ﻳﻮ او پﻮ‪$‬ﻲ چﻮ‪1‬ﻴﻮ تﻪ '‪5‬رﻣﻪ ‪$‬اﻳﻮﻧﻮ ک‪* 3‬خ شﻮي دي‪.‬‬

‫ﻧاچاودي تﻮکﻲ‬ ‫ﻫغﻪ ﻣﻬﻤات چ‪ 3‬د جگ‪7‬ې پر ﻣﻬال چاودﻟﻲ ﻧﻪ دي‪ ،‬د ﻧاچاودو تﻮکﻮ پﻪ ﻧاﻣﻪ ﻳاد‪84‬ي‪ .‬پﻪ‬ ‫ﻧاچاودو تﻮکﻮ ک‪ 3‬راک"ﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻫﻮاﻳﻲ بﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻻسﻲ بﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬د !اﻧﻚ او ب‪5‬ﻼ ب‪5‬ﻠﻮ !ﻮپکﻮ گﻮﻟ‪ 9‬او‬ ‫ﻧﻮر ﻧاچاودي شﻴان را‪$‬ﻲ‪ .‬د ﻧاچاودو تﻮکﻮ ﻣخﻨﻴﻮى أسان دى‪$ ،‬کﻪ ﻫغﻪ زﻳاتره د ‪$‬ﻤک‪3‬‬ ‫پر سر پراتﻪ وي‪ ،‬خﻮ د ﻣاﻳﻨﻮﻧﻮ ﻣخﻨﻴﻮى ډ‪4‬ر سخت دى؛ ‪$‬کﻪ س‪7‬ى ﻧﻪ پﻮﻫﻴ‪8‬ي چ‪ 3‬ﻣاﻳﻦ‬ ‫چ‪5‬رتﻪ پ＀ دى‪ .‬ﻣاﻳﻨﻮﻧﻪ د جگ‪7‬ې ﻟﻪ پاى تﻪ رس‪5‬دو وروستﻪ تر ډ‪4‬رې ﻣﻮدې پﻮرې پات‪ 3‬ﻛﻴ‪8‬ي‪.‬‬ ‫داس‪ 3‬ﻫﻢ ﻛ‪5‬داى شﻲ چ‪ 3‬دا ﻣاﻳﻨﻮﻧﻪ د ﻫغﻪ چا اوﻻدوﻧﻪ‪ ،‬ﻟﻤسﻴان اوﻛ‪7‬وسﻴان ووژﻧﻲ‪ ،‬چ‪3‬‬ ‫*خ ﻛ‪7‬ي ﻳ‪ 3‬وي‪.‬‬ ‫د ﻫغ‪ 3‬ور‪ 3$‬پﻪ ﻫﻴﻠﻪ چ‪ 3‬پﻪ ‪-‬ران ﻫ‪5‬ﻮاد افغاﻧستان ک‪ 3‬ﻫﻴ& ﻣاﻳﻦ او ﻧاچاودې تﻮکﻲ پات‪3‬‬ ‫‪١١٠‬‬

‫ﻧﻪ شﻲ او خﻠک پﻪ خﻮﻧدي او ډاډﻣﻦ زړه خپﻞ کار تﻪ دوام ورک‪7‬ي‪.‬‬ ‫دﻣتﻦ ﻟﻨ‪6‬ﻳز‪:‬‬ ‫پﻪ افغاﻧستان ﻛ‪ 3‬د اوږدې جگ‪7‬ې ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ‪$‬ﻤﻜﻨﻲ ﻣاﻳﻨﻮﻧﻪ اوﻧاچاودي تﻮﻛﻲ پﻪ‬ ‫پر‪4‬ﻤاﻧﻪ تﻮگﻪ پراتﻪ دي‪ .‬غروﻧﻪ‪ ،‬د*ت‪ ،3‬ﻛروﻧدې‪$7' ،‬اﻳﻮﻧﻪ‪ ،‬د استﻮگﻨ‪$ 3‬اﻳﻮﻧﻪ‪،‬‬ ‫پﻮ‪$‬ﻲ ﻗشﻠﻮ تﻪ '‪5‬رﻣﻪ ‪$‬اﻳﻮﻧﻪ او داس‪ 3‬ﻧﻮر ﻟﻪ ﻣاﻳﻨﻮﻧﻮ او ﻧاچاودو تﻮﻛﻮ ډك دي‪.‬‬ ‫ﻣاﻳﻨﻮﻧﻪ او ﻧاچاودي تﻮکﻲ ډ‪4‬ر خطرﻧاک وژوﻧکﻲ او !پﻲ کﻮوﻧکﻲ شﻴان دي‪ .‬ﻫغﻮى‬ ‫تﻪ ﻻس ﻣﻪ وروړئ‪ .‬ﻣﻮږ باﻳد ﻧﻮرو تﻪ ﻻر*ﻮوﻧﻪ وک‪7‬و چ‪ 3‬ﻫغﻮى ﻫﻢ ﻧاپ‪5‬ژﻧدل شﻮو‬ ‫شﻴاﻧﻮ تﻪ ﻻس ورﻧﻪ وړي‪.‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻻﻧدې پﻮ*تﻨﻮ تﻪ ‪$‬ﻮاب وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫ﻣاﻳﻨﻮﻧﻪ 'ﻪ ډول شﻴان دي؟‬ ‫ﻣاﻳﻨﻮﻧﻪ او ﻧاچاودي تﻮﻛﻲ چ‪5‬رتﻪ اﻳ‪+‬ﻮدل شﻮي دي؟‬ ‫ﻧاچاودي تﻮکﻲ کﻮﻣﻮ شﻴاﻧﻮ تﻪ وﻳﻞ ک‪85‬ي؟‬ ‫ﻣاﻳﻨﻮﻧﻪ 'ﻮ ډوﻟﻪ دي؟ د ﻫر ﻳﻮﻧﻮم واخﻠئ او د ﻛاروﻧ‪ 3‬ﻣﻮخﻪ ﻳ‪ 3‬بﻴان ﻛ‪7‬ئ‪.‬‬ ‫‪ _٢‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻻﻧدې پﻮ*تﻨﻮتﻪ تشرﻳحﻲ ‪$‬ﻮابﻮﻧﻪ وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫د ﻣاﻳﻨﻮﻧﻮ ﻟﻪ خطر 'خﻪ 'ﻨگﻪ ‪$‬ان ژغﻮرﻻى شﻮ؟‬ ‫ﻛﻪ پﻪ ﻳﻮ ‪$‬اى ﻛ‪ 3‬ﻣﻮ ﻛﻮم ﻣاﻳﻦ‪ ،‬ﻧاچاودي تﻮﻛﻲ ﻳا ﻳﻮﻧااشﻨا شﻰ وﻟﻴد‪ ،‬باﻳد 'ﻪ‬ ‫وﻛ‪7‬ئ؟‬ ‫ﻛﻪ چ‪5‬رتﻪ د ﻣاﻳﻦ سﻴﻤ‪ 3‬تﻪ ورﻧﻨﻮتئ‪' ،‬ﻨگﻪ ب‪5‬رتﻪ راستﻨﻴ‪8‬ئ؟‬ ‫اﻳا ﻛﻠﻪ ﻣﻮ ﻫﻢ د ﻣاﻳﻦ ﻟﻪ خطروﻧﻮ 'خﻪ د خبرتﻴا پﻪ غﻮﻧ‪6‬ه ﻛ‪ 3‬برخﻪ اخﻴست‪ 3‬ده؟‬ ‫کﻪ ﻫﻮ‪ ،‬ﻧﻮ 'ﻪ ﻣﻮ زده ک‪7‬ي دي؟‬ ‫‪١١١‬‬

‫‪ _٣‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ ب‪5‬ﻼ ب‪5‬ﻠﻮ جﻤﻠﻮ ﻛ‪ 3‬د ﻣاﻳﻦ‪$ ،‬ﻤﻜﻨﻲ ﻣاﻳﻦ‪ ،‬د وساﻳطﻮ ضد‬ ‫ﻣاﻳﻦ‪ ،‬بﻢ‪ ،‬راﻛ＀‪ ،‬سرگﻠﻮﻟﻪ‪ ،‬گﻮﻟ‪ 9‬او ﻧﻮروغﻨدﻧﻪ وﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫‪ _٤‬د ج‪7/‬ې زﻳاﻧﻮﻧﻪ او د سﻮﻟ‪ 3‬گ"‪ 3‬وﻟﻴکئ‪.‬‬ ‫‪ _٥‬د ﻻﻧدې کﻠﻤﻮ ضد وﻟﻴکئ‪:‬‬ ‫سﻮکاﻟﻲ‪ ،‬سﻮﻟﻪ‪ ،‬خﻮ*ﻲ‪ ،‬روغتﻴا‪ ،‬بﻨدي‬ ‫‪ _٦‬ﻟﻪ ﻻﻧدې در‪4‬ﻮ درک‪ 7‬شﻮﻳﻮ ‪$‬ﻮابﻮﻧﻮ 'خﻪ سﻢ ‪$‬ﻮاب پﻪ ﻧ‪+‬ﻪ ک‪7‬ئ‪:‬‬ ‫ﻣاﻳﻨﻮﻧﻪ کﻠﻪ کارول ک‪85‬ي؟‬ ‫اﻟف‪ :‬د سﻮﻟ‪ 3‬پر ﻣﻬال‬ ‫ب‪ :‬د تبﻠﻴغاتﻮ پر ﻣﻬال‬ ‫ج‪ :‬د جگ‪7‬ې پر ﻣﻬال‬ ‫کﻪ ﻣاﻳﻦ ﻳا ﻳﻮ ﻧااشﻨا شﻰ ﻣﻮ وﻟﻴد‪' ،‬ﻪ بﻪ کﻮئ؟‬ ‫اﻟف‪ :‬ﻟﻪ ‪$‬ﻤک‪ 3‬بﻪ ﻳ‪ 3‬پﻮرتﻪ کﻮئ‬ ‫ب‪ :‬پﻪ ﻟغتﻪ بﻪ ﻳ‪ 3‬وﻫئ‬ ‫ج‪- :‬ﻮت‪ 3‬بﻪ ﻧﻪ وروړئ‬ ‫کﻪ د ﻣاﻳﻦ سﻴﻤ‪ 3‬تﻪ ورﻧﻨﻮتئ 'ﻨگﻪ ب‪5‬رتﻪ راگر‪$‬ئ؟‬ ‫اﻟف‪ :‬د خپﻠﻮ پ‪+‬ﻮ پﻪ پﻠﻮﻧﻮ پﻞ ږدو او راستﻨ‪85‬و‬ ‫ب‪ :‬ب‪5‬رتﻪ را ﻣﻨ‪6‬ه کﻮو‬ ‫ج‪ :‬ﻫﻤﻠتﻪ پات‪ 3‬ک‪85‬و‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د ﻛﻮر د غ‪7‬و پﻪ ﻣرستﻪ د ﻣاﻳﻨﻮﻧﻮ او ﻧاچاودو تﻮکﻮ پﻪ اړه ﻧﻮر ﻣعﻠﻮﻣات ﻫﻢ‬ ‫ترﻻسﻪ ﻛ‪7‬ي‪ .‬د ﻫغﻮى د زﻳاﻧﻮﻧﻮ پﻪ اړه دې پﻨ‪%‬ﻪ ﻛر*‪ 3‬ﻣﻘاﻟﻪ وﻟﻴﻜﻲ او سﻬار تﻪ دې پﻪ !ﻮﻟگﻲ‬ ‫ک‪ 3‬د ﻧﻮرو ترﻣخﻪ وواﻳﻲ‪.‬‬

‫‪١١٢‬‬

‫پﻨ‪%‬ﻪ وﻳشتﻢ ﻟﻮست‬

‫شاعر او سپﻮږﻣ‪9‬‬

‫عبداﻟرؤف ب‪5‬ﻨﻮا د افغاﻧستان ﻟﻪ ﻧﻮﻣﻴاﻟﻴﻮ ﻟﻴﻜﻮاﻟﻮ او شاعراﻧﻮ 'خﻪ دى‪ .‬پﻪ‬ ‫‪١٢٩٢‬ﻫـ ‪ .‬ش‪ .‬ﻛال پﻪ ﻛﻨدﻫار ﻛ‪ 3‬ز‪484‬دﻟﻰ دى او پﻪ ‪ ١٣٦٣‬ﻫـ ‪ .‬ش‪ .‬ﻛال ﻛ‪3‬‬ ‫ﻳ‪ 3‬پﻪ پرد‪4‬س‪ 9‬ﻛ‪ 3‬ﻟﻪ ﻧ‪7‬ۍ سترگ‪ 3‬پ"‪ 3‬ﻛ‪7‬ي دي‪.‬‬ ‫ب‪5‬ﻨﻮا پﻪ‪١٣١٨‬ﻫـ ‪ .‬ش ‪ .‬ﻛال ﻛ‪ 3‬د پ‪+‬تﻮ !ﻮﻟﻨ‪ 3‬د عﻠﻤﻲ غ‪7‬ي پﻪ تﻮگﻪ پﻪ ﻛار پﻴﻞ‬ ‫او بﻴا ﻳ‪ 3‬تر ﻣ‪7‬ﻳﻨ‪ 3‬پﻮرې د ﻣدﻳر‪ ،‬رئﻴس‪ ،‬د وﻟسﻲ جرگ‪ 3‬د غ‪7‬ي‪ ،‬وزﻳر او سفﻴر دﻧدې‬ ‫تر سره ﻛ‪7‬ي دي‪ .‬زﻳات شﻤ‪5‬ر ﻣﻨظﻮم او ﻣﻨثﻮر او '‪75‬ﻧﻴز اثار ﻳ‪ 3‬ﻟﻴﻜﻠﻲ دي‪ .‬د پ‪+‬تﻮ‬ ‫پﻪ ﻣعاصر شعر ﻛ‪ 3‬د استاد ب‪5‬ﻨﻮا ﻧﻮم د پﻮره ‪$‬ﻼ وړ دى‪ .‬دﻟتﻪ ﻳ‪ 3‬د شاعر او سپﻮږﻣ‪9‬‬ ‫پﻪ ﻧﻮم ﻳﻮ شعر راوړو‪:‬‬ ‫‪١١٣‬‬

‫سپﻮږﻣ‪9‬‬ ‫د أسﻤان ﻟﻮﻳﻪ دﻧﻴا ک‪3‬‬ ‫تﻪ سپﻮږﻣ‪* 9‬کﻠ‪ 3‬زﻳبا ﻳ‪3‬‬ ‫رﻧگ اﻟﻮت‪ 3‬گﻮﻧﻪ زرده‬ ‫تﻪ وﻳشتﻠ‪ 3‬پﻪ زړه چاﻳ‪3‬‬ ‫جﻮړه ﻣاغﻮﻧدې غﻤجﻨﻪ‬ ‫'ﻮک دې ﻧشتﻪ ﻳک تﻨﻬا ﻳ‪3‬‬ ‫خپﻞ *اﻳست در پﻮرې اور شﻮ‬ ‫کﻪ ﻟﻪ ﻳاره ب‪5‬ﻨﻮا ﻳ‪3‬‬ ‫راتﻪ وواﻳﻪ ﻟﻪ ﻣﻴﻨ‪3‬‬ ‫'ﻪ در شﻮي ﻧازﻧﻴﻨ‪3‬؟‬ ‫ﻻ ﻟﻬاﻧده سره *ﻮرې‬ ‫پﻪ شپﻪ ﻫر ‪$‬اى ک‪ 3‬وﻻړه‬ ‫ﻣحبت ﻳﻮ پﻪ زړه سﻮي‬ ‫راشﻪ ک‪5+‬ﻨﻮ سره دواړه‬ ‫زه بﻪ تاتﻪ زړگﻰ تش ک‪7‬م‬ ‫تﻪ و ﻣاتﻪ ﻻس تر غاړه‬ ‫غﻢ د ﻣﻴﻨ‪ 3‬بﻪ ﻧﻴﻤﻰ ک‪7‬و‬ ‫پﻪ ﻳﻮازې سر ﻣﻪ ژاړه‬ ‫*اﻳستﻪ ﻳ‪ 3‬گﻼﻟ‪ 9‬ﻳ‪3‬‬ ‫د أسﻤان پﻴغﻠﻪ ﻧجﻠ‪ 9‬ﻳ‪3‬‬ ‫ﻟکﻪ اوس چ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬پخﻮاﻫﻢ‬ ‫د ﻣﻴﻨﻮ ﻫر ‪$‬اى ﻣﻠﻪ وې‬ ‫‪١١٤‬‬

‫خﻮار ﻣجﻨﻮن کﻪ پر سارا و‬ ‫تﻪ ﻫﻢ سﻤﻪ ورسره وې‬ ‫د شﻴرﻳﻨ‪ 3‬حال دې وﻟﻴد‬ ‫د فرﻫاد پﻪ غﻢ ک‪ 3‬تﻪ وې‬ ‫چ‪ 3‬بﻪ راز د ﻣﻴﻨ‪ 3‬خپﻮر و‬ ‫د ﻫغﻪ ﻣجﻠس ډﻳﻮه وې‬ ‫ﻣﻘتﻮﻻن د عشﻖ ﻟﻴدل تا‬ ‫پﻪ ورو ورو بﻪ پرې ژړل تا‬ ‫پﻪ اوبﻮ ک‪ 3‬سره ر‪84‬دي‬ ‫*اﻳستﻪ دي پﻪ تا غروﻧﻪ‬ ‫ستا ر‪1‬ا تﻪ ﻫﻮس‪85‬ي‬ ‫د ر‪4‬دي *کﻠﻲ گﻠﻮﻧﻪ‬ ‫د زﻟﻤﻮ زړه تﻪ ورت‪5‬ره‬ ‫خﻮښ پﻪ تا د ﻧجﻮﻧﻮ زړوﻧﻪ‬ ‫ستا پﻪ *ﻮ شغﻠﻮ ک‪ 3‬غﻮاړي‬ ‫ﻣﻴﻨان خپﻞ اﻣﻴدوﻧﻪ‬ ‫وفاداره ﻣعشﻮﻗﻪ ﻳ‪3‬‬ ‫د عاشﻖ د زړه !ﻮ!ﻪ ﻳ‪3‬‬ ‫د ﻣجروح ﻣﻴﻦ زړگﻰ ﻳ‪3‬‬ ‫سپﻮږﻣ‪* 9‬کارې وجﻬان تﻪ‬ ‫د ﻫﻤزوﻟﻮ ﻟﻪ !ﻮﻟﻴﻪ‬ ‫بﻴﻨﻮا تﻠﻠ‪ 3‬آسﻤان تﻪ‬ ‫چ‪ 3‬اﻟفت دې پک‪ 3‬ﻧﻪ ﻟﻴد‬ ‫شﻮې پﻪ ﻗﻬر و اﻧسان تﻪ‬ ‫‪١١٥‬‬

‫ﻳﻮ ﻣخﻠص دې بﻴا وﻧﻪ ﻣﻮﻧد‬ ‫چ‪ 3‬ﻫر 'ﻮ دې کش ک‪7‬ه ‪$‬ان تﻪ‬ ‫!ﻮل ب‪ 3‬درده‪ ،‬دردﻣﻦ ﻧشتﻪ‬ ‫!ﻮل ب‪ 3‬واکﻪ‪ ،‬واکﻤﻦ ﻧشتﻪ‬ ‫***‬ ‫سپﻮږﻣ‪ 9‬پﻪ پ‪+‬تﻮ شاعرۍ ﻛ‪$ 3‬اﻧ‪7/‬ى ‪$‬اى ﻟري‪ .‬پﻪ !ﻮﻟﻮ ﻟرغﻮﻧﻮ او ﻣعاصرو اشعارو‬ ‫پﻪ ت‪5‬ره بﻴا پﻪ وﻟسﻲ ادبﻴاتﻮ ﻛ‪ ،3‬ﻟﻪ غزل 'خﻪ ﻧﻴﻮﻟ‪ 3‬بﻴا تر ﻟﻨ‪6‬ۍ پﻮرې سپﻮږﻣ‪ 9‬د ﻳﻮې‬ ‫سﻤبﻮﻟﻴﻜ‪ 3‬وسﻴﻠ‪ 3‬پﻪ تﻮ‪-‬ﻪ خپﻞ خاص ‪$‬اى اوﻣﻘام ساتﻠﻰ دى‪ .‬شاعر ﻟﻪ سپﻮږﻣ‪ 9‬سره‬ ‫خپﻞ غﻢ شرﻳﻚ ﻛ‪7‬ى‪ ،‬د زړه خﻮاﻟﻪ ﻳ‪ 3‬ورسره ﻛ‪7‬ې ده‪ ،‬ﻟﻪ خپﻞ ﻳﻮازﻳﻮاﻟﻲ ﻳ‪ 3‬ورتﻪ ‪-‬ﻴﻠ‪3‬‬ ‫او شﻜاﻳتﻮﻧﻪ ﻛ‪7‬ي‪ ،‬خپﻞ زړه ﻳ‪ 3‬ورتﻪ تش ﻛ‪7‬ى او ﻫغﻪ ﻳ‪ 3‬د خپﻞ راز ﻣﻠ‪/‬رې ‪2-‬ﻠ‪ 3‬ده‪ .‬ﻳﻮ‬ ‫شﻤ‪5‬ر شاعراﻧﻮ سپﻮږﻣ‪ 9‬ﻟﻪ خپﻞ ﻳار او ﻣعشﻮﻗ‪ 3‬سره د دﻳدن او حال شرﻳﻜﻮﻟﻮ وسﻴﻠﻪ ‪-‬ر‪$‬ﻮﻟ‪3‬‬ ‫ده‪ .‬پﻪ بﻞ ‪$‬اى ﻛ‪ 3‬سپﻮږﻣ‪ 9‬د ﻫجران او ب‪5‬ﻠتﻮن د شپﻮ ور‪$‬ﻮ ﻳار او ﻣﻠ‪/‬رې شﻮې او شاعر‬ ‫ﻟﻪ ﻫغ‪ 3‬سره بﻨ‪6‬ار ﻛ‪7‬ى دى‪.‬‬ ‫پﻪ ﻳﻮ شﻤ‪5‬ر شعروﻧﻮ ﻛ‪ 3‬سپﻮږﻣ‪ 9‬د تارﻳخ زړه بﻠﻞ شﻮى او خطاب ﻳ‪ 3‬ورتﻪ ﻛ‪7‬ى‪ ،‬چ‪3‬‬ ‫تا د دور او زﻣان ﻫر 'ﻪ پﻪ خپﻠﻮ ستر‪-‬ﻮ ﻟﻴدﻟﻲ او ﻫر 'ﻪ ستا پﻪ ﻟﻤﻦ ﻛ‪ 3‬پراتﻪ دي‪ ،‬و‪-‬ﻮرئ‪،‬‬ ‫اروا*اد ‪-‬ﻞ پاچا اﻟفت 'ﻪ *ﻪ واﻳﻲ‪:‬‬ ‫ارﻣاﻧﻮﻧﻪ‪ ،‬افسﻮســﻮﻧﻪ‪ ،‬حســرتﻮﻧﻪ‬ ‫د ﻣﻴﻨــﻮ‪ ،‬د غﻤجﻨــﻮ د خﻮاراﻧــﻮ‬ ‫غفﻠتﻮﻧــﻪ‪ ،‬ﻟغزشــﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻜﻴزوﻧــﻪ‬ ‫د ﻣشــراﻧﻮ‪ ،‬د ﻣســتاﻧﻮ‪ ،‬د خﻮباﻧﻮ‬ ‫چپاووﻧــﻪ‪ ،‬ﻳرغﻠﻮﻧــﻪ‪ ،‬شﻮرشــﻮﻧﻪ‬ ‫د چﻨ‪5/‬ز‪ ،‬د ســﻜﻨدر‪ ،‬د پرﻧ‪/‬ﻴاﻧﻮ‬ ‫دې ﻫ‪5‬ــﻮاد ﻛ‪ 3‬تا ﻟﻴدﻟﻲ دغﻪ واړه‬ ‫تﻪ د ﻫر چا پﻪ سر باﻧدې ﻳ‪ 3‬وﻻړه‬ ‫‪١١٦‬‬

‫بﻞ ‪$‬اى واﻳﻲ‪:‬‬

‫ســتا ر‪1‬ــا ﻛــ‪ 3‬پﻴــدا ﻛﻴــ‪8‬ي ﻧــﻮر فﻜروﻧــﻪ‬ ‫شــاعران اخﻠــﻲ ﻟــﻪ تــا ‪$‬ﻨــ‪ 3‬اﻟﻬــام‬ ‫پــﻪ ﻛتــﻮ ﻛــ‪ 3‬درتــﻪ واﻳــﻲ پــ＀ رازوﻧــﻪ‬ ‫ﻳــا اشــﻨا تــﻪ ﻟﻴــ‪8‬ي ســتا پــﻪ ﻻس ســﻼم‬ ‫تــا ســره وﻳﻨﻤــﻪ بــﻞ راز تاثﻴروﻧــﻪ‬ ‫تــﻪ پــﻪ ﻫــره شــپﻪ راوړې ﻧــﻮى پﻴغــام‬ ‫پــﻪ تــا باﻧــدې د اشــﻨا ﻣﻴﻨــﻪ ﻣاتﻴــ‪8‬ي‬ ‫د دردﻣﻨــﻮ تســﻠﻲ درباﻧــدې ﻛﻴــ‪8‬ي‬ ‫سپﻮږﻣ‪ 9‬د پ‪+‬تﻮ پﻪ وﻟسﻲ ادبﻴاتﻮ ﻛ‪ 3‬ډ‪4‬ر پراخ ‪$‬اى ﻟري‪ .‬ب‪ 3‬شﻤ‪5‬ره ﻟﻨ‪6‬ۍ ﻣﻮجﻮدې دي‬ ‫چ‪ 3‬د سپﻮږﻣ‪ 9‬ﻧﻮم پﻜ‪ 3‬راغﻠﻰ دى‪ .‬ﻣﻴﻨاﻧﻮ او عاشﻘاﻧﻮ خپﻞ د زړه راز ورتﻪ وﻳﻠﻰ او ﻟﻪ ﻫغ‪3‬‬ ‫سره ﻳ‪ 3‬خبرې ﻛ‪7‬ي دي‪ .‬ﻻﻧدې 'ﻮ ﻟﻨدۍ د ب‪5‬ﻠ‪ 3/‬پﻪ تﻮ‪-‬ﻪ و‪-‬ﻮرئ چ‪ 3‬د سپﻮږﻣ‪ 9‬پﻪ اړه‬ ‫وﻳﻠ‪ 3‬شﻮې دي‪:‬‬ ‫سپﻮږﻣ‪ 9‬پﻪ ﻣا دې 'ﻪ احسان دى‬ ‫زﻣا اشﻨا د دﻳﻮاﻟﻪ س‪5‬ﻮري تﻪ ‪$‬ﻴﻨﻪ‬ ‫***‬ ‫سپﻴﻨ‪ 3‬سپﻮږﻣ‪ 9‬حال راتﻪ واﻳﻪ‬ ‫زﻣا اشﻨا ﻣجﻠس ﻟﻪ چا سره ﻛﻮﻳﻨﻪ‬ ‫***‬ ‫ﻛﻪ دې زﻣا دﻳدن ﻳادﻳ‪8‬ي‬ ‫سپﻮږﻣ‪ 9‬تﻪ ‪-‬ﻮره زه پﻪ بام وﻻړه ﻳﻤﻪ‬ ‫***‬ ‫سپﻮږﻣ‪ 9‬پﻪ ﻣﻨ‪ #‬د اسﻤان راغﻠﻪ‬ ‫ب‪ 3‬ﻳاره خﻮب ﻧشتﻪ ﻛﻪ ﻣاتﻪ ﻧﻪ را‪$‬ﻴﻨﻪ‬ ‫‪١١٧‬‬

‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪6‬ﻳز‪:‬‬ ‫شاعر پﻪ خپﻞ خﻴال ک‪ 3‬ﻟﻪ سپﻮږﻣ‪ 9‬سره د زړه خﻮاﻟﻪ کﻮي‪ .‬د سپﻮږﻣ‪ 9‬ﻳﻮاز‪4‬تﻮب‬ ‫ﻟﻪ خپﻞ ‪$‬ان سره پرتﻠﻪ کﻮي‪ .‬بﻠﻨﻪ ورکﻮي چ‪ 3‬را‪$‬ﻪ کﻴﻨﻮ او زړوﻧﻪ ﻳﻮ بﻞ تﻪ تش ک‪7‬و‪.‬‬ ‫بﻴا د سپﻮږﻣ‪ 9‬ﻫغﻪ ‪$‬اﻧگ‪7‬ﻧﻪ 'رگﻨدوي چ‪ 3‬تا ډ‪4‬ر 'ﻪ ﻟﻴدﻟﻲ او د ﻫر چا ﻟﻪ رازوﻧﻮ‬ ‫خبره ﻳ‪ .3‬پﻪ پاﻳﻠﻪ ک‪ 3‬واﻳﻲ چ‪ 3‬ستا زړه ﻟﻪ دﻧﻴا تﻨگ شﻮ ‪$‬کﻪ اسﻤان تﻪ ﻻړې‪ .‬پﻪ‬ ‫دﻧﻴا ک‪ 3‬دې ﻣﻴﻨﻪ او اﻟفت ﻧﻪ ﻟﻴده او پﻪ اﻧساﻧاﻧﻮ ک‪ 3‬دې اخﻼص ﻧﻪ ﻟﻴده؛ ‪$‬کﻪ خپﻪ‬ ‫شﻮې او أسﻤان تﻪ ﻻړې‪.‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ وار د شعروﻧﻮ برخﻪ پﻪ ﻟﻮړ اواز وﻟﻮﻟﻲ او ﻫره برخﻪ دې ﻣعﻨا‬ ‫ک‪7‬ي‪.‬‬ ‫‪ _٢‬زده کﻮوﻧکﻲ دې شعر ﻳﻮ ‪$‬ﻞ پﻪ چﻮپﻪ خﻮﻟﻪ وﻟﻮﻟﻲ او بﻴا دې د ﻫغﻪ ﻟﻨ‪ 6‬ﻣفﻬﻮم‬ ‫وﻟﻴکﻲ او پﻪ خپﻠﻮ خبرو ک‪ 3‬دې وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪ _٣‬زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻻﻧدې ﻟغتﻮﻧﻪ ﻣعﻨا او پﻪ جﻤﻠﻮ ک‪ 3‬وکاروي‪.‬‬ ‫‪ _١‬گﻮتﻪ ‪ _٢‬ﻻﻟﻬاﻧد ‪ _٣‬غ‪7‬ى ‪$ _٤‬ﻼ ‪ _٥‬سپﻮږﻣ‪ _٦ 9‬ﻣﻞ‬ ‫‪ _٤‬زده کﻮوﻧکﻲ دې وگﻮري چ‪ 3‬پﻪ شعر ک‪ 3‬کﻮﻣ‪ 3‬کﻴس‪ 3‬تﻪ اشاره شﻮې وي‪ ،‬ﻧﻮ د‬ ‫کﻴس‪ 3‬پﻪ اړه دې خبرې وک‪7‬ي‪.‬‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د سپﻮږﻣ‪ 9‬پﻪ اړه ﻳﻮ شعر وﻟﻴکﻲ او ﻳا دې د سپﻮږﻣ‪ 9‬پﻪ اړه پﻨ‪%‬ﻪ ﻟﻨ‪6‬ۍ‬ ‫وﻟﻴکﻲ او بﻠﻪ ورځ دې پﻪ !ﻮﻟگﻲ ک‪ 3‬واوروي‪.‬‬ ‫‪١١٨‬‬

‫شپ‪8‬وﻳشتﻢ ﻟﻮست‬

‫د ﻣشراﻧﻮ حقﻮﻧﻪ‬

‫‪ n‬ستاسﻮ ﻣشران 'ﻮك دي؟‬ ‫ﻫره !ﻮﻟﻨﻪ ‪$‬اﻧتﻪ ارز*تﻮﻧﻪ ﻟري‪ .‬افغاﻧﻲ !ﻮﻟﻨﻪ پﻪ دې اړه خﻮرا ب‪6‬اﻳﻪ ده‪ .‬ﻛشر او‬ ‫ﻣشر‪$ ،‬ﻮان او سپﻴﻦ ږﻳرى‪%* ،‬ﻪ او ﻧارﻳﻨﻪ !ﻮل پﻪ خپﻠﻮ ﻣﻨ‪%‬ﻮﻧﻮ ﻛ‪ 3‬د راشﻪ درش‪ 3‬او‬ ‫چال چﻠﻦ ﻻرې او اصﻮل ﻟري‪ .‬ﻛشران د ﻣشراﻧﻮ درﻧاوى ﻛﻮي‪ .‬پﻪ وړاﻧدې ﻳ‪ 3‬ب‪ 3‬ادبﻪ‬ ‫خبره ﻧﻪ ﻛﻮي‪ .‬خبرې او ﻻر*ﻮوﻧ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬ﻣﻨﻲ‪ .‬ﻣشران ﻫﻢ پﻪ خپﻞ وار پﻪ ﻛشراﻧﻮ ﻣﻴﻨﻪ‬ ‫ﻛﻮي‪ .‬خﻮاتﻪ ﻳ‪ 3‬راﻧژدې ﻛﻮي او ﻟﻮرﻳﻨﻪ پرې ﻛﻮي‪ 3%* .‬پﻪ !ﻮﻟﻮ !ﻮﻟﻨﻮ‪ ،‬پﻪ ت‪5‬ره بﻴا پﻪ‬ ‫افغاﻧﻲ !ﻮﻟﻨ‪ 3‬ﻛ‪ 3‬د زﻳات درﻧاوي وړ دي‪.‬ان پﻪ جﻨگ جگ‪7‬و ﻛ‪ 3‬ﻫغﻮى د درﻧاوۍ‬ ‫وړ گ‪2‬ﻞ ﻛﻴ‪8‬ي او 'ﻮك ﻛار پرې ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫‪ n‬د ﻣشراﻧﻮ پﻪ وړاﻧدې تاس‪' 3‬رﻧگﻪ چﻠﻦ ﻛﻮئ؟‬ ‫‪ n‬د ﻣشراﻧﻮ چﻠﻦ ستاسﻮ پﻪ وړاﻧدې 'ﻨگﻪ دى؟‬

‫‪١١٩‬‬

‫پر ﻣﻮر‪ ،‬پﻼر‪ ،‬ورو‪1‬ﻮ‪ ،‬تروﻧﻮ‪ ،‬ﻣاﻣاگاﻧﻮ سرب‪5‬ره د ﻧﻮرو ﻣشراﻧﻮ درﻧاوى او عزت ﻫﻢ پر ﻣﻮږ‬ ‫ﻻزم دى‪ .‬ﻣشران دوه ډوﻟﻪ دي‪ :‬ﻳﻮ ﻫغﻪ چ‪ 3‬پﻪ عﻤر ﻛ‪ 3‬ﻟﻪ ﻳﻮ چا 'خﻪ زﻳات وي‪ .‬بﻞ ﻫغﻪ‬ ‫خﻠﻚ دي‪ ،‬چ‪ 3‬د زﻳات‪ 3‬پﻮﻫ‪ 3‬او عﻠﻢ خاوﻧدان وي‪( .‬ﻟﻮﻳﻮاﻟﻰ پﻪ عﻘﻞ دى ﻧﻪ پﻪ ﻛال ‪ -‬شتﻤﻨﻲ‬ ‫پﻪ زړه ده ﻧﻪ پﻪ ﻣال) ددې دواړو ډﻟﻮ احترام او درﻧاوى پر ﻛشراﻧﻮ باﻧدې ﻻزم دى‪.‬‬ ‫د ﻳﻮې خﻮشحاﻟﻪ ﻛﻮرﻧ‪ 9‬بﻨس＀ ﻳﻮ بﻞ تﻪ پر درﻧاوي او پﻪ خپﻠﻤﻨ‪%‬ﻲ پﻮﻫاوي اﻳ‪+‬ﻰ وي‪.‬‬ ‫ﻟﻮﻳان پر ﻛشراﻧﻮ ﻣﻴﻨﻪ او شفﻘت ﻛﻮي او ﻛشران د ﻟﻮﻳاﻧﻮ او ﻣشراﻧﻮ درﻧاوى ﻛﻮي‪ .‬خبرو تﻪ ﻳ‪3‬‬ ‫غﻮږ ﻧﻴسﻲ او ﻛﻪ ﻛﻮﻣﻪ *ﻪ ﻻر*ﻮوﻧﻪ ورتﻪ وﻛ‪7‬ي‪ ،‬ﻫغﻪ ﻣﻨﻲ‪.‬‬ ‫زﻣﻮږ ﻛشران باﻳد د خپﻠ‪! 3‬ﻮﻟﻨ‪ 3‬ﻟﻪ دود‪ ،‬دستﻮر او فرﻫﻨگ سره سﻢ د ﻣشراﻧﻮ درﻧاوى‬ ‫وﻛ‪7‬ي‪ ،‬پﻪ وړاﻧدې ﻳ‪ 3‬پﻪ ب‪ 3‬ادب‪ 9‬او ﻟﻮړغ‪ 8‬خبرې وﻧﻪ ﻛ‪7‬ي‪ .‬پﻪ سپﻜﻪ سترگﻪ ورتﻪ وﻧﻪ گﻮري‪.‬‬ ‫ﻛﻪ سروﻳس ﻳا بﻞ داس‪$ 3‬اى وي چ‪ 3‬ﻳﻮ ﻣشر ﻳا سپﻴﻦ ږﻳري تﻪ پﻜ‪ 3‬د ﻧاست‪$ 3‬اى ﻧﻪ وي او‬ ‫ﻛشران ﻧاست وي‪ ،‬باﻳد ﻛشران خپﻞ ‪$‬اى پﻪ ډ‪4‬ر ادب ﻣشراﻧﻮ تﻪ پرﻳ‪8‬دي‪ .‬ﻛﻠﻪ چ‪ 3‬پﻪ ﻣخﻪ‬ ‫ورشﻲ‪ ،‬باﻳد سﻼم ورﻛ‪7‬ي او عزت ﻳ‪ 3‬وﻛ‪7‬ي‪ .‬ﻫغس‪ 3‬چﻠﻦ ورسره وﻧﻪ ﻛ‪7‬ى چ‪ 3‬د ﻣشراﻧﻮ‬ ‫ﻟﻪ شان او حﻴثﻴت سره سﻤﻮن وﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫ﻣشران د ژوﻧد ډ‪4‬رې تجرب‪ 3‬ﻟري او ﻫغﻪ د چا خبره تر ﻛشراﻧﻮ ﻳ‪ 3‬ډ‪4‬ر ﻛﻤﻴسﻮﻧﻪ زاړه ﻛ‪7‬ي‬ ‫او د ژوﻧد ترخ‪ 3‬خﻮږې ﻳ‪' 3‬ﻜﻠﻲ دي‪ ،‬ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ ﻳ‪ 3‬باﻳد خبرې او ﻻر*ﻮوﻧ‪ 3‬پﻪ ډ‪4‬ره ﻣﻴﻨﻪ‬ ‫واور‪4‬دل شﻲ او عﻤﻞ پرې وشﻲ‪.‬‬ ‫ﻫغﻪ خﻠﻚ چ‪ 3‬تر تاس‪ 3‬ﻛشران وي‪ ،‬خﻮ د پﻮﻫ‪ 3‬او عﻠﻢ ﻟﻪ ﻣخ‪ 3‬پر تاس‪ 3‬زﻳات وي‪ ،‬ﻧﻮ‬ ‫ﻻزﻣﻪ ده‪ ،‬چ‪ 3‬د پﻮﻫ‪ 3‬او عﻠﻢ ﻟﻪ ﻣخ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬درﻧاوى وﻛ‪7‬ئ‪ .‬ﻛﻮﻻى شئ‪ ،‬پﻪ ډ‪4‬ر ادب ور'خﻪ‬ ‫د ﻫغﻮ ﻣساﻳﻠﻮ پﻮ*تﻨﻪ وﻛ‪7‬ئ‪ ،‬چ‪ 3‬پرې ﻧﻪ پﻮﻫﻴ‪8‬ئ‪.‬‬ ‫ﻟﻪ بﻠ‪ 3‬خﻮا پر ﻛشراﻧﻮ باﻧدې ﻟﻮرﻳﻨﻪ اوﻣﻬرباﻧﻲ د ﻟﻮﻳاﻧﻮ دﻧده ده‪ .‬ﻣشران باﻳد پر ﻛشراﻧﻮ ﻻس‬ ‫ت‪5‬ر ﻛ‪7‬ي‪ ،‬پﻴرزوﻳﻨﻪ پرې وﻛ‪7‬ي‪ ،‬وﻳ‪ 3‬ﻧازوي او ﻛﻪ چ‪5‬رې ﻛﻮﻣﻪ ت‪5‬روتﻨﻪ او غﻠطﻲ ترې وشﻲ‪،‬‬ ‫باﻳد وﻳ‪ 3‬ب‪+‬ﻲ او سﻤﻪ ﻻر*ﻮوﻧﻪ ورتﻪ وﻛ‪7‬ي‪ .‬د ﻫﻤ‪%‬ﻮﻟﻮ او ﻧﻮرو ﻣﻠگرو تر ﻣخﻪ ﻳ‪ 3‬سپﻚ ﻧﻪ‬ ‫‪١٢٠‬‬

‫ﻛ‪7‬ي‪ .‬تﻞ ﻳ‪ 3‬وﻫ(ﻮي او شخصﻴت تﻪ ﻳ‪ 3‬وده ورﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫د ﻣشراﻧﻮ درﻧاوى او پﻪ ﻛشراﻧﻮ ﻣﻬرباﻧﻲ او شفﻘت زﻣﻮږ اسﻼﻣﻲ دﻧده ﻫﻢ ده‪ .‬د !ﻮﻟﻨ‪ 3‬د‬ ‫*‪ 3‬ودې‪ ،‬پراختﻴا او د چارو د *ﻪ سﻤﻮن ﻟپاره پر دې ﻛار زﻳات !ﻴﻨگار شﻮى دى‪.‬‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻮږ وغﻮاړو چ‪ 3‬پﻪ سپﻴﻦ ږ‪4‬رتﻮب ﻛ‪ 3‬ﻣﻮ درﻧاوى وشﻲ‪ ،‬باﻳد ﻟﻪ اوسﻪ د ﻟﻮﻳاﻧﻮ درﻧاوى‬ ‫وﻛ‪7‬و‪ .‬ب‪ 3‬ادبﻪ اﻧسان د وچ‪ 3‬وﻧ‪ 3‬پﻪ '‪5‬ر دى‪ .‬وچﻪ وﻧﻪ‪ ،‬ﻧﻪ سﻴﻮرى ﻟري او ﻧﻪ ﻣ‪5‬ﻮه ﻛﻮي‪،‬‬ ‫ﻳﻮازې د وﻫﻠﻮ او سﻴ‪%‬ﻠﻮ ﻛار ترې اخﻴستﻞ ﻛﻴ‪8‬ي‪.‬‬

‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪6‬ﻳز‪:‬‬ ‫!ﻮﻟﻨﻪ ﻟﻪ افرادو 'خﻪ جﻮړه شﻮې ده‪ .‬دا افراد پر ﻳﻮ بﻞ حﻘﻮﻧﻪ ﻟري‪ .‬ﻣشر پﻪ ﻛشر‪،‬‬ ‫ﻛشر پﻪ ﻣشر‪$ ،‬ﻮان پﻪ زوړ او زوړ پﻪ ‪$‬ﻮان‪ .‬ﻫﻤدا رﻧگﻪ *‪ 3%‬پﻪ ﻧارﻳﻨﻪ وو زﻳات‬ ‫حﻘﻮﻧﻪ ﻟري‪ .‬ﻛشران باﻳد تﻞ د ﻣشراﻧﻮ عزت اودرﻧاوى وﻛ‪7‬ي‪ .‬ﻣشران باﻳد پر ﻛشراﻧﻮ‬ ‫باﻧدې پﻴرزوﻳﻨﻪ او ﻣﻬرباﻧﻲ وﻛ‪7‬ي‪ .‬وﻳ‪ 3‬روزي‪ ،‬وﻳ‪ 3‬پاﻟﻲ او ذﻫﻨﻲ اوبدﻧﻲ ودې تﻪ ﻳ‪3‬‬ ‫پاﻣﻠرﻧﻪ وک‪7‬ي‪ .‬دا د !ﻮﻟﻨ‪ 3‬ﻧظام دى‪ .‬ﻧظام پﻪ ﻫﻤدغﻮ ستﻨﻮ وﻻړ دى‪ .‬باﻳد !ﻴﻨگ ﻳﻲ‬ ‫وساتﻮ‪.‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻻﻧدې پﻮ*تﻨﻮ تﻪ ‪$‬ﻮاب وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫ﻛشران پر ﻣشراﻧﻮ 'ﻪ حﻘﻮﻧﻪ ﻟري؟‬ ‫وﻟ‪ 3‬باﻳد پر ﻛشراﻧﻮ ﻣﻴﻨﻪ او شفﻘت وﻟرو؟‬ ‫داسﻤﻪ ده چ‪ 3‬واﻳﻲ‪(( :‬درﻧاوى باﻳد ﻟﻪ ﻛﻮر 'خﻪ پﻴﻞ‪ ،‬پﻪ *ﻮوﻧ‪%‬ﻲ ﻛ‪ 3‬تﻤرﻳﻦ او پﻪ‬ ‫‪١٢١‬‬

‫!ﻮﻟﻨ‪ 3‬ﻛ‪ 3‬عﻤﻠﻲ شﻲ)) وﻳ‪75' 3‬ئ‪.‬‬ ‫ستاسﻮ پﻪ اﻧد د ﻳﻮې *‪ 3‬او خﻮشحاﻟﻪ کﻮرﻧ‪$ 9‬اﻧگ‪7‬تﻴاوې کﻮﻣ‪ 3‬دي؟‬ ‫‪ _٢‬د ﻻﻧدې جﻤﻠﻮخاﻟﻲ ‪$‬اﻳﻮﻧﻪ پﻪ ﻣﻨاسبﻮ ﻛﻠﻤﻮډك ﻛ‪7‬ئ‪:‬‬ ‫ﻫره !ﻮﻟﻨﻪ ‪$‬اﻧتﻪ ‪..............‬ﻟري‪.‬‬ ‫ﻣشران باﻳد ‪ ..............‬خﻮاتﻪ ﻧژدې او ﻟﻮرﻳﻨﻪ پرې وﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫د ‪ ...............‬احترام او درﻧاوى پر ﻛشراﻧﻮ باﻧدې ﻻزم دى‪.‬‬ ‫‪ _٣‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ 'ﻠﻮرو ډﻟﻮ وو‪4‬شﻞ شﻲ‪:‬‬ ‫ﻟﻮﻣ‪7‬ۍ ډﻟﻪ دې پﻪ پﻮرتﻪ ﻟﻮست ﻛ‪ 3‬خاص ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ پﻴدا او ودې ﻟﻴﻜﻲ‪.‬‬ ‫دوﻳﻤﻪ ډﻟﻪ دې پﻪ پﻮرتﻪ ﻟﻮست ﻛ‪ 3‬ﻛارول شﻮي عام ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ پﻴدا او ودې ﻟﻴﻜﻲ‪.‬‬ ‫در‪4‬ﻤﻪ ډﻟﻪ دې پﻪ ﻛﻠﻤﻮ ﻛ‪ 3‬ب‪5‬ﻼ ب‪5‬ﻠ‪( 3‬ى گاﻧ‪ )3‬پﻴدا او د ﻫرې ډﻟ‪ 3‬ﻛﻠﻤ‪ 3‬دې پﻪ‬ ‫ترتﻴب سره ب‪5‬ﻠ‪ 3‬ب‪5‬ﻠ‪ 3‬وﻟﻴﻜﻲ‪.‬‬ ‫'ﻠﻮرﻣﻪ ډﻟﻪ دې پﻪ ﻣتﻦ ک‪ 3‬ﻣتضادې کﻠﻤ‪ 3‬وﻟ"ﻮي او ودې ﻟﻴکﻲ‪.‬‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ خپﻠﻮ ﻛﻮروﻧﻮﻛ‪ 3‬د ﻣشراﻧﻮ د حﻘﻮﻧﻮ پﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻟﻪ خپﻠﻮ ﻣﻴﻨدو‬ ‫اوپﻠروﻧﻮ سره خبرې وﻛ‪7‬ي‪ .‬د ﻫغﻮى ﻧظرﻳات دې وﻟﻴﻜﻲ او سبا تﻪ دې پﻪ !ﻮﻟگﻲ ﻛ‪3‬‬ ‫وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻣﻮر‪ ،‬پﻼر ﻳا بﻞ کﻮم ﻣشر تﻪ ﻟﻴک وﻟﻴکﻲ‪.‬‬

‫پر ﻣاشﻮﻣاﻧﻮ ﻣﻴﻨﻪ او د ﻟﻮﻳاﻧﻮ درﻧاوى وك‪7‬ئ‪.‬‬ ‫حضرت عﻠﻲ ﻛرم اهلل وجﻬﻪ‬

‫‪١٢٢‬‬

‫اوه وﻳشتﻢ ﻟﻮست‬

‫ستاﻳﻨﻮم (صفت) او ډوﻟﻮﻧﻪ ﻳ‪3‬‬

‫‪ n‬ستاسﻮ پﻪ اﻧد *ﻪ ﻫﻠﻚ او سره ﻣ‪2‬ﻪ 'رﻧگﻪ عبارتﻮﻧﻪ دي؟‬ ‫پﻪ ت‪5‬رو ﻟﻮستﻮﻧﻮ ﻛ‪ 3‬ﻣﻮ د (ى) ب‪5‬ﻼب‪5‬ﻠ‪ 3‬ب‪ 32‬او د ﻛﻠﻤﻮ ډوﻟﻮﻧﻪ وﻟﻮستﻞ‪ .‬دﻟتﻪ د‬ ‫صفت او د ﻫغﻪ د ‪$‬اﻧگ‪7‬تﻴاوو پﻪ اړه خبرې ﻛﻮو‪.‬‬ ‫‪ n‬اﻳا پخﻮا ﻣﻮ د صفت پﻪ اړه 'ﻪ اور‪4‬دﻟﻲ دي؟‬ ‫‪ n‬ستاسﻮ پﻪ اﻧد صفت 'ﻪ ﻣعﻨا ﻟري؟‬ ‫‪١٢٣‬‬

‫ﻻﻧدې جﻤﻠ‪ 3‬وﻟﻮﻟئ او ﻫغﻮ ﻛﻠﻤﻮ تﻪ پام وﻛ‪7‬ئ چ‪ 3‬ﻛر*ﻪ ورﻻﻧدې اﻳستﻞ شﻮې ده‪:‬‬ ‫زه روغ رﻣ＀ ﻳﻢ‪.‬‬ ‫زﻣﻮږ ﻣﻠﻲ پﻮځ خﻮرا غ‪+‬تﻠﻰ دى‪.‬‬ ‫زه خﻮشحال ﻛﻤزورى ﻧﻪ ﻳﻢ چ‪ 3‬بﻪ ډار ﻛ‪7‬م‪.‬‬ ‫خداﻳﻪ 'ﻪ شﻮل ﻫغﻪ *ﻜﻠﻲ‪* ،‬ﻜﻠﻲ خﻠﻚ؟‬ ‫تﻮر ت‪5‬ﻞ پﻪ تﻮره تﻴ‪8‬ه !ﻮل تﻮى شﻮل‪.‬‬ ‫پﻪ پﻮرتﻪ جﻤﻠﻮ ﻛ‪ 3‬روغ‪ ،‬غ‪+‬تﻠﻰ‪ ،‬ﻛﻤزورى‪* ،‬ﻜﻠﻲ‪ ،‬تﻮر او تﻮره ﻫغﻪ ﻛﻠﻤ‪ 3‬دي چ‪ 3‬د‬ ‫ﻳﻮ چا‪ ،‬ﻳﻮ شﻲ او ﻳا ﻳﻮ ﻧﻮم 'رﻧگﻮاﻟﻰ *ﻴﻲ‪.‬‬ ‫وﻳﻠﻰ شﻮ ستاﻳﻨﻮم ﻫغﻪ ﻛﻠﻤﻪ ده چ‪ 3‬پﻪ خپﻠﻮاك ډول ﻧﻮم ﻧﻪ وي‪ ،‬خﻮ د ﻳﻮ ﻧﻮم حاﻟت‪،‬‬ ‫'رﻧگﻮاﻟﻰ‪' ،‬ﻮﻣره واﻟﻰ او اﻧدازه *ﻴﻲ‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫پ *تن‬

‫د زده ﻛﻮوﻧﻜﻮ ﻳﻮه ډﻟﻪ دې داس‪ 3‬عبارتﻮﻧﻪ وواﻳﻲ چ‪ 3‬پﻮرتﻪ صفتﻮﻧﻪ پﻜ‪ 3‬راغﻠﻲ وي‪.‬‬

‫اصﻠﻲ ستاﻳﻨﻮم‪:‬‬ ‫ﻻﻧدې جﻤﻠﻮ تﻪ وگﻮرئ او ﻫغﻮ ﻛﻠﻤﻮ تﻪ پام وﻛ‪7‬ئ چ‪ 3‬ﻛر*ﻪ ورﻻﻧدې اﻳستﻞ شﻮې ده‪:‬‬ ‫*ﻪ س‪7‬ى د ﻫرچا خﻮ*ﻴ‪8‬ي‪.‬‬ ‫تﻮره تختﻪ د تدرﻳس جزء دى‪.‬‬ ‫پﻪ اوړي ﻛ‪ 3‬سپﻴﻦ ﻛاﻟﻲ اغﻮﻧدئ‪.‬‬ ‫وگﻮرئ‪* ،‬ﻪ‪ ،‬تﻮره اوسپﻴﻦ کﻠﻤ‪ 3‬چ‪ 3‬اصﻠﻲ ستاﻳﻨﻮﻣﻮﻧﻪ دي‪ ،‬د س‪7‬ي‪ ،‬تخت‪ 3‬او ﻛاﻟﻴﻮ‬ ‫حاﻟت 'رگﻨدوي‪ .‬پﻪ دې تﻮگﻪ اصﻠﻲ ستاﻳﻨﻮم ﻫغﻪ ستاﻳﻨﻮم تﻪ واﻳﻲ چ‪ 3‬د ﻳﻮ ﻧﻮم اړوﻧد حاﻟت‬ ‫'رگﻨد ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫اصﻠﻲ ستاﻳﻨﻮم دوه ډوﻟﻪ دى‪ .‬ﻳﻮ تﻪ ﻳ‪ 3‬ساده او بﻞ تﻪ ﻣرﻛب واﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪١٢٤‬‬

‫ددې ډوﻟﻮﻧﻮ ب‪5‬ﻠگ‪ 3‬پﻪ ﻻﻧدې جﻤﻠﻮ ﻛ‪ 3‬وگﻮرئ‪:‬‬ ‫ﻟﻮڅ ﻟﻪ اوبﻮﻧﻪ ډارﻳ‪8‬ي‪.‬‬ ‫وﻟس پﻪ خپﻠﻪ ژبﻪ ژوﻧدى دى‪.‬‬ ‫!ﻴ＀ ﻣ‪ 3‬ﻣﻪ بﻮﻟﻪ غﻮر‪$‬ﻨگ راباﻧدې ﻣﻪ ﻛ‪7‬ه‪.‬‬ ‫اتﻞ پﻪ وﻧﻪ ﻟﻨ‪ 6‬او پﻪ تﻨﻪ پﻠﻦ دى‪.‬‬ ‫او‬ ‫تﻮرﻳاﻟﻰ پﻪ خپﻠ‪ 3‬تﻮرې وﻳاړي‪.‬‬ ‫تر ﻧاپﻮه دوست ﻫﻮ*ﻴار د*ﻤﻦ *ﻪ دى‪.‬‬ ‫پﻮﻫﻴاﻟﻰ د پﻮﻫﻨتﻮن د استاداﻧﻮ عﻠﻤﻲ رتبﻪ ده‪.‬‬ ‫ﻛﻪ پﻮرتﻪ جﻤﻠﻮتﻪ پام وﻛ‪7‬ئ‪ ،‬ﻧﻮ 'رگﻨده بﻪ شﻲ چ‪ 3‬ﻟﻮڅ‪ ،‬ژوﻧدى‪! ،‬ﻴ＀‪ ،‬ﻟﻨ‪ ،6‬پﻠﻦ ساده‬ ‫ﻛﻠﻤ‪ 3‬دي چ‪ 3‬د وﻟس‪ ،‬اﻧسان او اتﻞ 'رﻧگﻮاﻟﻰ *ﻴﻲ‪ .‬پﻪ دې ډول وﻳﻼى شﻮ چ‪ 3‬ساده‬ ‫ستاﻳﻨﻮم ﻳﻮه ﻛﻠﻤﻪ وي‪ ،‬ﻳعﻨ‪ 3‬ﻣفرده ﻛﻠﻤﻪ وي‪.‬‬ ‫تﻮرﻳاﻟﻰ‪ ،‬ﻧاپﻮه او پﻮﻫﻴاﻟﻰ ﻣرﻛب‪ 3‬ﻛﻠﻤ‪ 3‬دي‪ ،‬ﻳعﻨ‪ 3‬تﻮرﻳاﻟﻰ ﻟﻪ (تﻮرې) او (ﻳاﻟﻲ)‪ ،‬ﻧاپﻮه ﻟﻪ‬ ‫(ﻧا) او (پﻮه) او پﻮﻫﻴاﻟﻰ ﻟﻪ (پﻮه) او (ﻳاﻟﻲ) 'خﻪ جﻮړې شﻮې دي‪ .‬پﻪ دې ډول ﻣرﻛب ﻫغﻪ‬ ‫صفت دى‪ ،‬چ‪ 3‬ﻟﻪ دوو او ﻳا زﻳاتﻮ تﻮﻛﻮ 'خﻪ جﻮړ شﻮى وي‪.‬‬ ‫پ *تن‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې د ساده او ﻣرﻛبﻮ صفتﻮﻧﻮ ب‪5‬ﻠگ‪ 3‬وړاﻧدې ﻛ‪7‬ي‪.‬‬

‫‪١٢٥‬‬

‫پرتﻠﻪ ﻳﻴز ﻳا ﻣﻘاﻳسﻲ ستاﻳﻨﻮم‪:‬‬ ‫پرتﻠﻪ ﻳﻴز ستاﻳﻨﻮم پﻪ دوو ډوﻟﻮﻧﻮ تر سره ﻛﻴ‪8‬ي‪.‬‬ ‫اﻟف‪ :‬د (ډ‪4‬ر) پﻪ ﻣﻠ‪/‬رتﻴا‪ ،‬ﻟﻜﻪ‪:‬‬ ‫‪ _١‬دا ﻗﻠﻢ ترﻫغﻪ ﻗﻠﻢ ډ‪4‬ر *ﻜﻠﻰ دى‪.‬‬ ‫‪ _٢‬احﻤد تر ﻣا ډ‪4‬ر ﻫﻮ*ﻴار دى‪.‬‬ ‫ب‪ :‬د (خﻮرا ﻳا ﻻ) پﻪ ﻣﻠ‪/‬رتﻴا‪ ،‬ﻟﻜﻪ‪:‬‬ ‫‪ _٣‬دا ﻗﻠﻢ ترﻫغﻪ خﻮرا *ﻜﻠﻰ دى‪.‬‬ ‫‪ _٤‬زﻣا ورور ترﻣا ﻻ ﻫﻮ*ﻴار دى‪.‬‬ ‫د صفت او ﻣﻮصﻮف ‪-‬رداﻧﻲ سﻤﻮن (ﻣطابﻘت)‬ ‫پﻪ پ‪+‬تﻮژبﻪ ﻛ‪ 3‬صفت ﻟﻪ ﻣﻮصﻮف سره د جﻨس (ﻧارﻳﻨﻪ‪%* ،‬ﻴﻨﻪ)‪ ،‬شﻤ‪5‬ر او حاﻟت ﻟﻪ‬ ‫پﻠﻮه ‪-‬رداﻧﻴ‪8‬ي‪.‬‬ ‫صفت ﻟﻪ ﻣﻮصﻮف سره پﻪ عﻤﻮﻣﻲ تﻮ‪-‬ﻪ پﻪ ﻻﻧدې در‪4‬ﻮ ډﻟ‪/‬ﻴﻮ و‪4‬شﻞ ﻛﻴ‪8‬ي‪:‬‬ ‫اﻟف‪ :‬ﻫغﻪ صفتﻮﻧﻪ چ‪ 3‬ﻟﻪ خپﻞ ﻣﻮصﻮف سره د ﻧارﻳﻨﻪ جﻨس د شﻤ‪5‬ر ﻟﻪ ﻣخ‪ 3‬سﻤﻮن ﻧﻪ‬ ‫ﻟري‪ ،‬خﻮ د *‪%‬ﻴﻨﻪ جﻨس ﻟﻪ ﻣﻮصﻮف سره پﻮره سﻤﻮن ﻟري‪ ،‬ﻟﻜﻪ پﻪ ﻻﻧدې ب‪5‬ﻠ‪/‬ﻮ ﻛ‪:3‬‬ ‫*‪%‬ﻴﻨﻪ‬ ‫ﻧارﻳﻨﻪ‬ ‫جﻤع‬ ‫ﻣفرد‬ ‫جﻤع‬ ‫ﻣفرد‬ ‫شﻨ‪ 3‬ﻫﻨدوا‪31‬‬ ‫شﻨﻪ ﻫﻨدوا‪1‬ﻪ‬ ‫شﻴﻦ خ"ﻜﻰ شﻨﻪ خ"ﻜﻲ‬ ‫*ﻜﻠ‪ 3‬ﻛتابچﻪ *ﻜﻠ‪ 3‬ﻛتابچ‪3‬‬ ‫*ﻜﻠﻰ ﻛتاب *ﻜﻠﻲ ﻛتابﻮﻧﻪ‬ ‫*‪ 3‬ﻧجﻮﻧ‪3‬‬ ‫*ﻪ ﻧجﻠ‪9‬‬ ‫*ﻪ ﻫﻠﻜان‬ ‫*ﻪ ﻫﻠﻚ‬ ‫ب‪ :‬ﻫغﻪ ډﻟﻪ ستاﻳﻨﻮﻣﻮﻧﻪ چ‪ 3‬د ﻧارﻳﻨﻪ جﻨس او *‪%‬ﻴﻨﻪ جﻨس د شﻤ‪5‬ر ﻟﻪ ﻣخ‪ 3‬ﻟﻪ خپﻞ‬ ‫ﻣﻮصﻮف سره پﻮره سﻤﻮن *ﻴﻲ‪ ،‬ﻟﻜﻪ پﻪ ﻻﻧدې ب‪5‬ﻠ‪/‬ﻮ ﻛ‪:3‬‬ ‫‪١٢٦‬‬

‫ﻧارﻳﻨﻪ‬ ‫ﻣفرد‬ ‫شﻴﻦ ب‪0‬‬ ‫تر‪4‬ﻮ اﻧار‬ ‫پﻮخ خ"ﻜﻰ‬

‫*‪%‬ﻴﻨﻪ‬ ‫جﻤع‬ ‫شﻨﻪ ب‪2‬ﻮﻧﻪ‬ ‫تروه اﻧار‬ ‫پاخﻪ خ"ﻜﻲ‬

‫ﻣفرد‬ ‫شﻨﻪ ﻟﻤﻨﻪ‬ ‫خﻮږه ﻣ‪2‬ﻪ‬ ‫اوﻣﻪ ﻫﻨدوا‪1‬ﻪ‬

‫جﻤع‬ ‫شﻨ‪ 3‬ﻟﻤﻨ‪3‬‬ ‫خﻮږې ﻣ‪32‬‬ ‫اوﻣ‪ 3‬ﻫﻨدوا‪31‬‬

‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪6‬ﻳز‪:‬‬ ‫پﻪ پ‪+‬تﻮ ﻛ‪ 3‬ستاﻳﻨﻮم د ﻳﻮ ﻧﻮم ﻳا شﻲ 'رﻧگﻮاﻟﻰ او 'ﻮﻣره واﻟﻰ 'رگﻨدوي‪ .‬ساده‬ ‫ستاﻳﻨﻮم او ﻣرﻛب ستاﻳﻨﻮم ﻣﻮ وپ‪5‬ژﻧدل‪ .‬د ﻫغﻮ ﻧﻤﻮﻧ‪ 3‬ﻣﻮپﻪ ﻛﻠﻤﻮ او جﻤﻠﻮ ﻛ‪ 3‬وﻟ‪5‬دې‪.‬‬ ‫اوس ﻟﻪ ﻳﻮ ﻟ‪ 7‬تﻤرﻳﻨﻮﻧﻮ 'خﻪ وروستﻪ تاسﻮ ﻛﻮﻻى شئ‪ ،‬صفت او ډوﻟﻮﻧﻪ ﻳﻲ ﻻ *ﻪ‬ ‫وپ‪5‬ژﻧئ‪.‬‬

‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ ﻻﻧدې جﻤﻠﻮ ﻛ‪ 3‬صفتﻮﻧﻪ پﻪ گﻮتﻪ ﻛ‪7‬ي‪:‬‬ ‫تﻪ اوس 'ﻨگﻪ ﻳ‪ ،3‬روغ شﻮى ﻳ‪3‬؟‬ ‫زﻟﻤﻰ خﻮرا غ‪+‬تﻠﻰ ‪$‬ﻮان دى‪.‬‬ ‫تﻪ ﻻ 'ﻮﻣره ﻛﻤزورى ﻳ‪!3‬‬ ‫دا 'ﻨگﻪ *اﻳستﻪ او *ﻜﻠﻰ ‪$‬اى دى!‬ ‫تﻮر تﻮتان ﻟﻪ تا ﻗربان‪.‬‬

‫‪١٢٧‬‬

‫‪ _٢‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ دوو ډﻟﻮ وو‪4‬شﻞ شﻲ‪.‬‬ ‫ﻟﻮﻣ‪7‬ۍ ډﻟﻪ دې داس‪ 3‬ﻛﻠﻤ‪ 3‬وواﻳﻲ چ‪ 3‬ساده ستاﻳﻨﻮﻣﻮﻧﻪ پﻜ‪ 3‬راغﻠﻲ وي‪.‬‬ ‫دوﻳﻤﻪ ډﻟﻪ دې د ﻣرﻛب ستاﻳﻨﻮﻣﻮﻧﻮ ب‪5‬ﻠگ‪ 3‬راوړي‪.‬‬ ‫‪ _٣‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ ﻻﻧدې ﻣتﻦ ﻛ‪ 3‬پﻪ خپﻞ وار د صفتﻮﻧﻮ ب‪5‬ﻼ ب‪5‬ﻠ‪ 3‬ب‪5‬ﻠگ‪3‬‬ ‫وﻟﻴﻜﻲ‪:‬‬ ‫(( گﻼﻟ‪ 9‬ﻟﻪ ﻛﻮرﻧ‪ 9‬سره گﻠباغ تﻪ تﻠﻠ‪ 3‬وه‪ .‬د پسرﻟﻲ ﻣﻮسﻢ و‪ .‬ډ‪4‬ره ﻧرﻣﻪ او *ﻜﻠ‪ 3‬ﻫﻮا‬ ‫چﻠ‪5‬ده‪ .‬گﻼﻟ‪ 9‬خپﻞ ورور ﻧﻨگﻴاﻟﻲ تﻪ ووﻳﻞ‪' ،‬ﻮﻣره تﻮتان چ‪ 3‬خﻮړى ش‪ ،3‬خﻮره ﻳ‪ .3‬خﻮ‬ ‫گﻮره چ‪ 3‬ﻧاروغﻪ ﻧﻪ ش‪ .3‬پﻼر ﻳ‪ 3‬گﻼﻟ‪ 9‬تﻪ ووﻳﻞ‪ :‬زه تﻠﻮﻧﻜﻰ ﻳﻢ‪ ،‬ﻫغﻪ زﻣا تﻮره ﻛﻮرت‪ 9‬راوړه‪.‬‬ ‫گﻼﻟ‪ 9‬ورتﻪ ووﻳﻞ‪ ،‬پﻼره‪ ،‬ﻫغﻪ خﻴرﻧﻪ ده‪ .‬ﻫغﻪ بﻠﻪ ﻛرﻳﻤﻲ ﻛﻮرت‪ 9‬ﻣ‪ 3‬دې راوړې ده‪ .‬پﻼر ﻳ‪3‬‬ ‫پﻪ غﻮسﻪ ورتﻪ ووﻳﻞ‪ ،‬گﻼﻟ‪ 9‬دا دې 'ﻮﻳﻢ ‪$‬ﻞ دى‪ ،‬چ‪ 3‬خبرې تﻪ *ﻪ غﻮږ ﻧﻪ ﻧﻴس‪ .3‬گﻼﻟ‪9‬‬ ‫ﻟﻪ پﻼر 'خﻪ ب‪+‬ﻨﻪ وغﻮ*تﻪ))‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ ﻟﻮست ﻛ‪ 3‬د ﻛارول شﻮو صفتﻮﻧﻮ د !ﻮﻟﻮ ډوﻟﻮﻧﻮ ب‪5‬ﻠگ‪ 3‬ب‪5‬ﻠ‪ ،3‬ب‪5‬ﻠ‪3‬‬ ‫وﻟﻴﻜﻲ او !ﻮﻟگﻲ تﻪ دې راوړي‪.‬‬

‫د اسﻼم ستر پﻴغﻤبر فرﻣاﻳﻲ‪ :‬د زﻳات‪ 3‬پﻮﻫ‪ 3‬واﻻ ارز*ت تر ﻫغﻪ‬ ‫چا زﻳات دى‪ ،‬چ‪ 3‬ﻟ‪8‬ه پﻮﻫﻪ ﻳ‪ 3‬ترﻻسﻪ ﻛ‪7‬ې ده‪.‬‬

‫‪١٢٨‬‬

‫اتﻪ وﻳشتﻢ ﻟﻮست‬

‫ﻧظﻢ او ډوﻟﻮﻧﻪ ﻳ‪3‬‬

‫‪ n‬تاسﻮ تراوسﻪ ﻧظﻢ ﻟﻮستﻰ دى؟‬ ‫ﻣﻮږ ﻫره ورځ پﻪ ﻛﻮر ﻛ‪ 3‬خبرې ﻛﻮو‪ ،‬پﻪ *ﻮوﻧ‪%‬ﻲ ﻛ‪ 3‬خبرې ﻛﻮو‪ ،‬ﻟﻮست ﻟﻮﻟﻮ‪،‬‬ ‫ﻟﻪ چاﻧﻪ پﻮ*تﻨﻪ ﻛﻮو‪ ،‬د چا پﻮ*تﻨ‪ 3‬تﻪ ‪$‬ﻮاب واﻳﻮ‪ .‬دې عادي خبرو تﻪ ﻧثر واﻳﻲ‪ ،‬خﻮ‬ ‫ﻛﻪ داس‪ 3‬ﻳﻮه ﻟﻴکﻨﻪ وﻟﻮﻟﻮ چ‪ 3‬وزن وﻟري او ﻳا ﻟﻪ ﻣﻮسﻴﻘ‪ 9‬سره ووﻳﻞ شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ دا ډول‬ ‫وﻳﻨا ﻟﻪ خبرو سره تﻮپﻴر ﻟري‪ .‬دې ډول وﻳﻨا تﻪ ﻧظﻢ واﻳﻲ‪ .‬تر اوسﻪ ﻣﻮ پﻪ درسﻲ ﻛتابﻮﻧﻮ‬ ‫ﻛ‪ 3‬ﻧثر ﻫﻢ ﻟﻮستﻰ او د ژبﻮ پﻪ ﻛتابﻮﻧﻮ ﻛ‪ 3‬ﻣﻮ ﻧظﻢ ﻫﻢ‪ .‬دﻟتﻪ ستاسﻮ د زﻳاتﻮ ﻣعﻠﻮﻣاتﻮ‬ ‫ﻟپاره پﻪ ﻧظﻢ خبرې ﻛﻮو‪.‬‬ ‫‪ n‬ستاسﻮ پﻪ اﻧد ﻧظﻢ 'ﻪ شﻲ تﻪ واﻳﻲ؟‬ ‫‪١٢٩‬‬

‫ﻟﻴﻜﻨ‪ 3‬دوه ډوﻟﻪ دي‪ .‬ﻳﻮې تﻪ ﻧثر واﻳﻲ او بﻠ‪ 3‬تﻪ ﻧظﻢ‪ .‬ﻧثر بﻪ پﻪ راتﻠﻮﻧﻜﻮ !ﻮﻟگﻴﻮﻛ‪ 3‬پﻪ‬ ‫ﻣفصﻞ ډول وﻟﻮستﻠﻰ شئ‪ .‬دﻟتﻪ پﻪ ﻧظﻢ باﻧدې ‪$‬غﻠﻨده ﻧظر اچﻮو‪.‬‬ ‫واﻳﻲ‪ ،‬شعر ﻳا ﻧظﻢ ﻫغﻪ وﻳﻨا ده چ‪ 3‬وزن او ﻗافﻴﻪ وﻟري‪ .‬د ﻧظﻢ ﻣعﻨا عﻤﻮﻣا د شعرﻣترادفﻪ‬ ‫ده او ﻟﻪ ﻫغ‪ 3‬سره پﻪ ﻳﻮه ﻣعﻨا ﻛارول ﻛﻴ‪8‬ي‪ .‬خﻮ د شعر او ﻧظﻢ ترﻣﻨ‪ #‬تﻮپﻴر شتﻪ‪ .‬شعر ﻣﻮزوﻧﻪ‬ ‫او تخﻴﻞ ﻟروﻧﻜ‪ 3‬وﻳﻨا ده او ﻧظﻢ ﻣﻮزوﻧﻲ ﻗافﻴﻪ ﻟروﻧﻜ‪ 3‬وﻳﻨا تﻪ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫ﻧظﻢ د ب‪ 32‬ﻟﻪ ﻣخ‪ 3‬دا ډوﻟﻮﻧﻪ ﻟري‪:‬‬ ‫‪ _١‬مثنوي‪ :‬ﻫغﻪ ﻧظﻢ دى چ‪ 3‬د ﻫربﻴت دواړه ﻣسرۍ ﻳ‪ 3‬ﻳﻮ ډول ﻗافﻴﻪ وﻟري‪ .‬اوږده‪،‬‬ ‫اوږده ﻣطاﻟب‪ ،‬تارﻳخﻲ او حﻤاسﻲ‪ ،‬اخﻼﻗﻲ‪ ،‬عرفاﻧﻲ او داس‪ 3‬ﻧﻮر ﻣﻮضﻮعات پﻜ‪ 3‬ډ‪4‬ر *ﻪ‬ ‫بﻴاﻧ‪5‬داى شﻲ‪ .‬ب‪5‬ﻠگﻪ ﻳ‪ 3‬پﻪ ﻻﻧدې ډول ده‪:‬‬

‫اى د پـــــاك وطـــــﻦ فـــرزﻧـــده‬ ‫اى د ﻧـــــﻮي ژوﻧــــــد پــﻴــغــاﻣــﻪ‬ ‫د افـــــغـــــان د بــــــاغ ســﻨــبــﻠــﻪ‬ ‫ســبــا تـــﻪ ﻣـــســـؤول د ﻛــــار ﻳ‪3‬‬ ‫*ـــﻪ اخــــﻼق او عــﻠــﻢ زده ﻛــ‪7‬ه‬ ‫عــﻠــﻢ ﻫـــرچـــا ﻟـــﻪ پـــﻪ ﻛــــار دى‬ ‫*ــ‪%‬ــﻪ ﻧـــر دواړه ﻣـــســـؤول دي‬

‫اى د ﻗـــــام خــــــﻮږه دﻟــبــﻨــده‬ ‫اى أرزو د وطــــــﻦ ﻗـــاﻣـــﻪ‬ ‫د پــــ‪+‬ــــتــــﻮن د بـــــ‪ 0‬بــﻠــبــﻠــﻪ‬ ‫ﻛــﻪ تــﻪ ﻣـــﻮر او ﻛــﻪ تــﻪ پـــﻼر ﻳ‪3‬‬ ‫ﻫــــﻠــــﻪ ﻫــــﻠــــﻪ تــــﻠــــﻮســــﻪ ﻛــــ‪7‬ه‬ ‫ﻧـــﻪ چـــ‪ 3‬تـــش د ﻧــــرو ﻛــــار دى‬ ‫خــﻮ پــﻪ *ــﻪ عﻤﻞ ﻣﻘبﻮل دي ‪...‬‬

‫‪ _٢‬بولـله (قصﻴده)‪ :‬ﻫغﻪ ﻧظﻢ تﻪ واﻳﻲ چ‪ 3‬تر ﻳﻮې ﻣطﻠع ﻻﻧدې وﻳﻞ ﻛﻴ‪8‬ي‪ .‬اوږده او‬ ‫ډول ډول ﻣضاﻣﻴﻦ پﻜ‪ 3‬راوړل ﻛ‪85‬ي‪ .‬د بﻴتﻮﻧﻮ شﻤ‪5‬ر ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ شپاړسﻮ 'خﻪ ﻧﻴﻮﻟ‪ 3‬بﻴا تر دوو‬ ‫سﻮو پﻮرې رسﻴ‪8‬ي‪ .‬ﻳﻮه ب‪5‬ﻠگﻪ ﻳ‪ 3‬ﻻﻧدې وگﻮرئ‪:‬‬

‫شــگــفــتــﻪ پـــﻪ بـــاغ و راغ شـــﻮل د بــﻬــار گﻞ‬ ‫ﻫــﻢ پــﻪ بـــاغ ﻫــﻢ پــﻪ ﻛــﻮ'ــﻪ ﻫــﻢ پــﻪ د‪4‬ــــﻮار گﻞ‬ ‫ﻧــــﻪ ﻳــــــــﻮازې گــــﻞ د گـــﻠـــﻮ بــــﻮ!ــــﻮ وﻧــﻴــﻮ‬ ‫بـــــادام گـــﻞ‪ ،‬شــفــتــاﻟــﻮ گـــﻞ‪ ،‬وﻧــﻴــﻮ اﻧــــار گﻞ‬ ‫ﻛــا‪1‬ــﻲ‪ ،‬بــﻮ!ــﻲ‪ ،‬خــار و خــس پــﻪ گﻠﻮ پــ＀ شﻮل‬ ‫د ﻫـــﻤـــﻪ واړو عــﻴــبــﻮﻧــﻮ شــــﻮ ســـتـــار گﻞ‬ ‫‪١٣٠‬‬

‫چـــ‪ 3‬د ســتــرگــﻮ ﻧــظــر ﻟــگــﻲ واړه گـــﻞ دى‬ ‫وړاﻧــدې گﻞ د وروستﻪ گﻞ ﻳﻤﻴﻦ ﻳسار گﻞ‪....‬‬ ‫‪ _٣‬غزل‪ :‬ﻫغﻪ ډول ﻧظﻢ دى چ‪ 3‬د ﻟﻮﻣ‪7‬ي بﻴت دواړه ﻣسرې ﻳ‪ 3‬سره ﻫﻢ ﻗافﻴﻪ وي‪ .‬د‬ ‫بﻴتﻮﻧﻮ شﻤ‪5‬ر ﻳ‪ 3‬تر ‪ ١٦‬او ﻛﻠﻪ ﻧا ﻛﻠﻪ تر ‪٢٠‬پﻮرې رسﻴ‪8‬ي‪! .‬ﻮﻟ‪ 3‬دوﻳﻤ‪ 3‬ﻣسرې ﻳ‪ 3‬د ﻟﻮﻣ‪7‬ي بﻴت‬ ‫ﻗافﻴﻪ تعﻘﻴبﻮي‪ .‬جﻮړ*ت ﻳ‪ 3‬د ﻗصﻴدې پﻪ '‪5‬ر دى‪ .‬ﻟﻪ ﻳﻮې ﻣطﻠع ﻧﻪ پﻴروي ﻛﻮي او وروستﻲ بﻴت‬ ‫تﻪ ﻳ‪ 3‬ﻣﻘطع واﻳﻲ‪ .‬پﻪ ﻣﻘطع ﻛ‪ 3‬ﻣعﻤﻮ ًﻻ د شاعر ﻧﻮم ﻳا تخﻠص را‪$‬ﻲ‪ .‬دا ﻫﻢ دغزل ﻳﻮه ب‪5‬ﻠگﻪ‪:‬‬

‫چــ‪ 3‬دې وگــــﻮري و ﻣــخ تــﻪ وطـــﻦ پــر‪4‬ــ‪8‬دي‬ ‫وطــﻦ 'ــﻪ دى چــ‪ 3‬روح واﻟـــﻮزي تــﻦ پر‪84‬دي‬ ‫بــﻠــبــﻼن ﻛـــﻪ دې ﻟـــﻪ حــســﻨــﻪ خـــبـــردار شﻲ‬ ‫ســتــا د ﻣـــخ پـــﻪ ﻧـــﻨـــداره بـــﻪ چــﻤــﻦ پــر‪4‬ــ‪8‬دي‬ ‫'ـــﻪ خـــﻮﻣـــخ و بــتــخــاﻧــ‪ 3‬وتــــﻪ جــاربــاســﻪ‬ ‫چـــ‪ 3‬د بــتــﻮ پــرســتــش بــرﻫــﻤــﻦ پـــر‪4‬ـــ‪8‬دي‬ ‫*ــﻪ چــ‪ 3‬زړه ﻣــ‪ 3‬ﻣــســافــر شــﻮ ســتــا پــﻪ ﻟــﻮري‬ ‫عــﻘــﻴــﻖ ﻻ شـــﻲ ﻗــﻴــﻤــتــﻲ چـــ‪ 3‬ﻳــﻤــﻦ پــر‪4‬ــ‪8‬دي‬ ‫د جــفــا د ﻣــــ‪7‬و ژوﻧـــــد 'ـــﻪ دى حسﻴﻨﻪ‬ ‫ﻛـــﻪ د جــــﻮر خــــﻮى زﻣــــا گــﻠــبــدن پـــر‪4‬ـــ‪8‬دي‬ ‫‪ _٤‬رباعﻲ ('لورﻳزه)‪ :‬ﻫغﻪ ﻧظﻢ دى چ‪' 3‬ﻠﻮر ﻣسرۍ ﻟري‪ .‬ﻟﻮﻣ‪7‬ۍ‪ ،‬دوﻳﻤﻪ او‬ ‫'ﻠﻮرﻣﻪ ﻣسره ﻳ‪ 3‬سره ﻫﻢ ﻗافﻴﻪ او درﻳﻤﻪ ﻳ‪ 3‬اختﻴاري وي‪ .‬ب‪5‬ﻠگﻪ ﻳ‪ 3‬ﻻﻧدې وگﻮرئ‪:‬‬

‫خــــزان چـــ‪ 3‬راشــــﻲ وطــــﻦ تــــاﻻ ﻛــ‪7‬ي‬ ‫د بــــ‪ 0‬بــﻠــبــﻠــ‪ 3‬پــــﻪ واوﻳــــــــﻼ ﻛـــ‪7‬ي‬ ‫ﻧــﻦ ﻛــﻪ وصــــال دى ســبــا ﻫــجــران دى‬ ‫ﻧــﻴــازﻣــﻨــد بـــﻪ واړه ‪$‬ــﻠــﻪ جـــﻼ کــ‪7‬ي‬ ‫‪ _٥‬قطعه‪ :‬ﻫغﻪ ﻧظﻢ دى‪ ،‬چ‪ 3‬ﻣطﻠع او ﻣﻘطع ﻧﻪ ﻟري‪ .‬شﻤ‪5‬ر ﻳ‪ 3‬ﻟﻪ دوو بﻴتﻮﻧﻮ 'خﻪ‬ ‫ﻧﻴﻮﻟ‪ 3‬تر زﻳاتﻮ بﻴتﻮﻧﻮ پﻮرې وي‪ .‬ﻻﻧدې ﻳﻮه ب‪5‬ﻠگﻪ ﻳ‪ 3‬وگﻮرئ‪:‬‬ ‫‪١٣١‬‬

‫اﻧـــد‪4‬ـــ‪+‬ـــﻨـــﻪ ﻛــــﻪ پــــﻪ غـــــره ﻛــ‪+‬ــﻴــ‪8‬دې‬ ‫غـــــر بـــــﻪ ﻫـــــﻢ ﻟــــﻜــــﻪ و‪4‬ــــ‪+‬ــــتــــﻪ ﻛــا‬ ‫خــــــــﻮار ســــــ‪7‬ى ﻣــــﻼﻣــــت ﻧـــــﻪ دى‬ ‫ﻛــــﻪ پــــﻪ غــــﻢ ﻛــــ‪$ 3‬ـــــان اوبـــــــﻪ ﻛــا‬ ‫د ﻣتﻦ ﻟﻨ‪6‬ﻳز‪:‬‬ ‫پ‪+‬تﻮ ادبﻴات خﻮرا ب‪6‬اﻳﻪ ﻟﻤﻦ ﻟري‪ .‬رﻧگارﻧگ‪ 3‬ب‪5‬ﻠگ‪ 3‬ﻟري‪ .‬وﻟسﻲ ادبﻴات ﻳ‪ 3‬خپﻞ‬ ‫*ﻜﻠ‪ 3‬رﻧگﻮﻧﻪ ﻟري او ﻟﻴﻜﻠ‪ 3‬ادبﻴات ﻳ‪ 3‬خپﻞ‪ .‬ﻟﻴﻜﻠﻲ ادبﻴات ﻳ‪ 3‬ډ‪4‬رې زﻳات‪ 3‬ب‪32‬‬ ‫ﻟري‪ .،‬ﻣﻮږ ترې دﻟتﻪ د ب‪5‬ﻠگ‪ 3‬پﻪ تﻮگﻪ د ﻣثﻨﻮي‪ ،‬ﻗص‪5‬دې (بﻮﻟﻠ‪ ،)3‬غزل‪ ،‬رباعﻲ‬ ‫('ﻠﻮرﻳزه) او ﻗطع‪ 3‬ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ واخﻴستﻞ‪ .‬داس‪ 3‬ﻧﻮر ډ‪4‬ر ډوﻟﻮﻧﻪ شتﻪ چ‪ 3‬د عربﻲ عروضﻮ‬ ‫پﻪ پﻴروۍ وﻳﻞ شﻮي دي‪ ،‬ﻛ‪5‬داى شﻲ پﻪ راوروستﻪ !ﻮﻟگﻴﻮ ﻛ‪ 3‬وﻟﻮستﻞ شﻲ‪.‬‬ ‫فعال ت ن‬

‫‪ _١‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ در‪4‬ﻮ ډﻟﻮوو‪4‬شﻞ شﻲ‪:‬‬ ‫ﻟﻮﻣ‪7‬ۍ ډﻟﻪ دې ﻧثر راوپﻴژﻧﻲ او ب‪5‬ﻠگ‪ 3‬دې وواﻳﻲ‪.‬‬ ‫دو‪4‬ﻤﻪ ډﻟﻪ دې د ﻧظﻢ ﻣعﻨا'رگﻨده ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫در‪4‬ﻤﻪ ډﻟﻪ دې د ﻧظﻢ ډوﻟﻮﻧﻪ بﻴان ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫‪ _٢‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې پﻪ پﻮرتﻪ ﻣتﻦ ﻛ‪ 3‬د (ى) ډوﻟﻮﻧﻪ پﻪ ﻧ‪+‬ﻪ او اړوﻧده ﻛﻠﻤ‪ 3‬دې پﻪ خپﻞ‬ ‫خپﻞ ﻛتار ﻛ‪ 3‬ﻳﻮ تر بﻞ ﻻﻧدې وﻟﻴﻜﻲ او ﻧﻮرو زده ﻛﻮوﻧﻜﻮ تﻪ دې بﻴان ﻛ‪7‬ي‪.‬‬ ‫‪ _٣‬زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې وگﻮري چ‪ 3‬پﻪ پﻮرتﻪ ﻣتﻦ ﻛ‪ 3‬ﻛﻮم صفتﻮﻧﻪ پﻴدا ﻛﻮﻟﻰ شﻲ‪ .‬ﻫغﻪ‬ ‫دې پﻪ گﻮتﻪ ﻛ‪7‬ي او ودې ﻟﻴﻜﻲ‪.‬‬ ‫‪_٤‬ﻻﻧدې ﻣتﻦ وﻟﻮﻟئ‪ .‬د ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ ډوﻟﻮﻧﻪ‪ ،‬ب‪5‬ﻼب‪5‬ﻠ‪( 3‬ى) گاﻧ‪ 3‬او صفتﻮﻧﻪ پﻜ‪ 3‬پﻪ گﻮتﻪ ﻛ‪7‬ئ‪.‬‬ ‫ﻫر ﻳﻮ ﻳ‪ 3‬بﻴﻼب‪5‬ﻞ وﻟﻴﻜئ او د زده ﻛﻮوﻧﻜﻮ پﻪ وړاﻧدې ﻳ‪ 3‬وﻟﻮﻟئ‪:‬‬ ‫احﻤد ﻧاروغ و‪* .‬ﻮوﻧ‪%‬ﻲ تﻪ ﻻړ‪ .‬ﻫﻠتﻪ ﻳ‪ 3‬ﻧاروغﻲ زﻳاتﻪ شﻮه‪ .‬د *ﻮوﻧ‪%‬ﻲ ﻣدﻳر ﻫغﻪ‬ ‫روغتﻮن تﻪ واستاوه‪ .‬پﻪ روغتﻮن ﻛ‪ 3‬ﻳﻮ ډاﻛ"ر ﻟﻪ احﻤد 'خﻪ پﻮ*تﻨﻪ وﻛ‪7‬ه‪(( :‬احﻤده‪ ،‬پﻪ ﻛﻮم‬ ‫‪١٣٢‬‬

‫*ﻮوﻧ‪%‬ﻲ ﻛ‪ 3‬ﻳ‪3‬؟)) احﻤد ‪$‬ﻮاب ورﻛ‪(( :7‬د سﻴد جﻤال اﻟدﻳﻦ افغان پﻪ ﻣﻨ‪%‬ﻨﻲ *ﻮوﻧ‪%‬ﻲ‬ ‫ﻛ‪ )).3‬بﻴا ﻳ‪ 3‬ترې وپﻮ*تﻞ‪(( :‬پرون دې 'ﻪ ﻛا رﻛ‪7‬ى و؟)) احﻤد ‪$‬ﻮاب ورﻛ‪(( :7‬پرون د‬ ‫جﻤع‪ 3‬ورځ وه‪ .‬ډوډۍ ﻣ‪ 3‬وخﻮړه او د ﻟﻤبا ﻟپاره ﻳﻮ ډﻧ‪ 6‬تﻪ ﻻړم‪ ،‬ﻫﻠتﻪ ﻧﻮر ﻫﻠﻜان ﻫﻢ وو‪.‬‬ ‫اوبﻪ خ‪7‬ې وې‪ .‬ﻟﻪ ﻟﻤبا وروستﻪ ﻟﻤر تﻪ 'ﻤﻼستﻢ‪ .‬ﻛﻠﻪ چ‪ 3‬ﻛﻮر تﻪ ﻻړم !ﻮﻟﻪ شپﻪ ﻣ‪$ 3‬ان‬ ‫خﻮږ‪4‬ده‪ )).‬ډاﻛ"ر ورتﻪ ووﻳﻞ‪(( :‬تﻪ ﻫﻮ*ﻴار ﻫﻠﻚ ﻳ‪ .3‬پﻪ وﻻړو او ﻧاپاﻛﻮ اوبﻮ ﻛ‪ 3‬ﻟﻤبﻞ زﻳان‬ ‫ﻟري‪ .‬ﻟﻪ ﻟﻤبا 'خﻪ وروستﻪ تﻮد ﻟﻤر تﻪ 'ﻤﻼستﻞ *ﻪ ﻧﻪ دي‪ .‬پﻪ ﻣ‪7‬ه گ‪65‬ه ﻟﻤبا *ﻪ ﻧﻪ ده‪ .‬ﻟ‪8‬‬ ‫ترﻟ‪8‬ه د ډوډۍ او ﻟﻤبا تر ﻣﻨ‪ #‬باﻳد ﻳﻮ ﻧﻴﻢ‪ ،‬دوه ساعتﻪ وخت وي‪ .‬باﻳد خپﻠ‪ 3‬روغتﻴا تﻪ پام‬ ‫وﻛ‪7‬ې‪ .‬ﻫرشﻰ باﻳد وﻧﻪ خﻮرې‪ .‬خﻮاړه دې ﻫرو ﻣرو باﻳد پاك وي‪$ .‬ان دې ﻫﻢ باﻳد پاك‬ ‫وي‪ ...‬اوس ‪$‬ﻪ‪ ،‬درﻣﻞ ﻣ‪ 3‬درﻛ‪7‬ل‪ ،‬پﻪ خپﻞ وخت ﻳ‪ 3‬وخﻮره‪ ،‬ډ‪4‬ر ژر بﻪ *ﻪ ش‪ .3‬پام ﻛﻮه‪،‬‬ ‫چ‪ 3‬د ﻣ‪5‬ﻮې خﻮراك دې ﻫ‪5‬ر ﻧﻪ شﻲ‪)).‬‬ ‫احﻤد ﻟﻪ ډاﻛ"ر 'خﻪ ﻣﻨﻨﻪ وﻛ‪7‬ه او د ﻫغﻪ ﻻر*ﻮوﻧ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬پﻪ غﻮږ ﻛ‪ 3‬وﻧﻴﻮﻟ‪ .3‬ﻛﻮر تﻪ د تگ پر ﻣﻬال‬ ‫ﻳ‪ 3‬پﻪ بازار ﻛ‪ 3‬سرې‪ ،‬سرې ﻣ‪ 32‬وﻟﻴدې‪ .‬ډ‪4‬رې ﻳ‪ 3‬خﻮ*‪ 3‬شﻮې‪ .‬ﻣ‪ 32‬ﻳ‪ 3‬واخﻴست‪ 3‬او ﻛﻮر تﻪ ﻻړ‪.‬‬ ‫ك رن‬

‫دنده‬

‫زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻫ(ﻪ وﻛ‪7‬ي چ‪ 3‬د خپﻠﻮ ﻛﻮرﻧﻴﻮ د غ‪7‬و پﻪ ﻣرستﻪ ﻟﻪ پﻮرتﻪ ﻧظﻤﻮﻧﻮ 'خﻪ‬ ‫د ﻳﻮ ﻧظﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ پﻴدا ﻛ‪7‬ي‪ ،‬وﻳ‪ 3‬ﻟﻴﻜﻲ او سبا تﻪ ﻳ‪ 3‬د ﻧﻮرو !ﻮﻟگﻴﻮاﻟﻮ پﻪ ﻣخﻜ‪ 3‬وﻟﻮﻟﻲ‪.‬‬ ‫ﻫﻤدا شان زده ﻛﻮوﻧﻜﻲ دې ﻫ(ﻪ وﻛ‪7‬ي د پﻮرتﻪ ﻧظﻤﻮﻧﻮ پﻪ پﻴروۍ ﻟﻪ ‪$‬اﻧﻪ ﻛﻮم ﻧظﻢ جﻮړ‬ ‫ﻛ‪7‬ي او د زده ﻛﻮوﻧﻜﻮ پﻪ وړاﻧدې دې وﻟﻮﻟﻲ‪.‬‬ ‫داس‪ 3‬ﻛﻮم شﻰ ﻧشتﻪ‪ ،‬چ‪ 3‬د زده ﻛ‪7‬ې ﻟﻪ ﻻرې ترﻻسﻪ ﻧﻪ شﻲ‪ ،‬ﻫﻴ&‬ ‫شﻰ زده ﻛ‪7‬ې تﻪ ﻧﻪ رسﻴ‪8‬ي‪ .‬زده ﻛ‪7‬ه بد اخﻼق پر *ﻮ اخﻼﻗﻮ بدﻟﻮي‪.‬‬ ‫ﻧاوړه اصﻮل سﻤﻮي او د ﻫغﻰ پﻪ ‪$‬اى ﻳ‪ 3‬راوړي‪ .‬زده ﻛ‪7‬ه اﻧسان د‬ ‫پر*تﻮ تر ﻛچ‪ 3‬ﻟﻮړوي‪.‬‬ ‫ﻣارك تﻮاﻳﻦ‬ ‫‪١٣٣‬‬

‫وﻳ‪5‬پاﻧگﻪ‬ ‫((اﻟف))‬

‫أبده‪ :‬ﻟرغﻮﻧﻰ‪ ،‬تارﻳخﻲ اثر‪ ،‬وداﻧ‪' ،9‬ﻠﻲ‬ ‫اتفاق‪ :‬ﻳﻮواﻟﻰ‪ ،‬اتحاد‬ ‫اثار‪ :‬ﻧ‪ ،3+‬ﻟﻴﻜﻨ‪ ،3‬تآﻟﻴفات‬ ‫اخروي‪ :‬د ﻫغ‪ 3‬ﻧ‪7‬ۍ‪ ،‬د اخرت‬ ‫اراده‪ :‬د اﻧسان داخﻠﻲ او ذﻫﻨﻲ ‪$‬ﻮاك چ‪ 3‬ﻳﻮ‬ ‫ﻛار تﻪ اﻧسان ﻫ(ﻮي‪ ،‬پﻪ عﻮاطفﻮ ﻻسبرى‬ ‫ارز*ت‪ :‬اﻫﻤﻴت‪ ،‬ﻣﻬﻤﻮاﻟﻰ‪ ،‬ارزش‬ ‫ازﻣاﻳﻞ‪ :‬ازﻣ‪+5‬ت‪ ،‬اﻣتحان‪ ،‬د ﻳﻮ شﻲ ﻳا ﻳﻮ ﻛارﻣعﻠﻮﻣﻮل‬ ‫استﻮا‪ :‬د ‪$‬ﻤﻜ‪ 3‬ﻣﻼوستﻨﻰ‪ ،‬د استﻮا ﻛر*ﻪ (ﻫغﻪ‬ ‫فرضﻲ ﻛر*ﻪ چ‪ 3‬ﻟﻪ دوو ﻗطبﻮﻧﻮ 'خﻪ پﻪ ﻣساوي‬ ‫اﻧدازه ﻟﻪ ‪$‬ﻤﻜ‪' 3‬خﻪ راچاپ‪5‬ره شﻮې او ‪$‬ﻤﻜﻪ ﻳ‪ 3‬پﻪ‬ ‫دوو برخﻮ و‪4‬شﻠ‪ 3‬ده‪ .‬ﻳﻮې تﻪ ﻳ‪ 3‬شﻤاﻟﻲ او بﻠ‪ 3‬تﻪ ﻳ‪3‬‬ ‫جﻨﻮبﻲ ﻧﻴﻤﻪ ﻛره واﻳﻲ‪).‬‬ ‫استﻮگﻨ‪%‬ﻰ‪:‬د اوس‪5‬دو ‪$‬اى‪ ،‬ﻛﻮر‪ ،‬تا!ﻮبﻰ‬ ‫افاده‪* :‬ﻮدل‪ ،‬وﻳﻞ‪' ،‬رگﻨدول‬ ‫افاﻗﻲ‪ :‬د ﻳﻮ شﻲ پﻪ باره ﻛ‪ 3‬اضافﻲ ﻣعﻠﻮﻣات‬ ‫ام اﻟبﻼد‪ :‬د *اروﻧﻮ ﻣﻮر‬ ‫اﻣتﻴاز‪ :‬د ﻧﻮرو پﻪ پرتﻠﻪ غﻮره واﻟﻰ‬ ‫اﻧتباه‪ :‬وﻳ‪+‬تﻴا‪ ،‬ﻟﻪ غفﻠت ﻧﻪ راوتﻞ‪ ،‬خبر‪4‬دل‬ ‫اﻧتﻘال‪ :‬ﻟ‪85‬دول‬ ‫اﻧد‪+4‬ﻨﻪ‪ :‬تشﻮﻳش‬ ‫اﻧد‪ :‬فکر‬ ‫اور*ت‪ :‬د باران‪ ،‬ږﻟ‪ 9‬ﻳا واورې اور‪4‬دل‬ ‫ا!ﻜﻞ‪ :‬تخﻤﻴﻦ‪ ،‬ﻗﻴاس‬ ‫اړخ‪ :‬خﻮا‪ ،‬ﻟﻮرى‬ ‫اړﻳﻦ‪ :‬ضروري‬ ‫اﻟﻪ‪ :‬ﻳﻮ شﻰ‪ ،‬ﻳﻮه وسﻴﻠﻪ‬

‫((ب))‬

‫باصره‪ :‬د ﻟ‪5‬دﻟﻮ حس‪ ،‬سترگ‪3‬‬ ‫با‪1‬ده‪ :‬ﻛﻠﻰ‪' ،‬ﻮ ﻛﻮروﻧﻪ چ‪ 3‬ﻳﻮ ‪$‬اى پراتﻪ وي‬ ‫بخت‪ :‬طاﻟع‪ ،‬ﻫغﻪ شﻰ چ‪ 3‬ﻟﻪ وړاﻧدوﻳﻨ‪ 3‬پرتﻪ د‬ ‫اﻧسان پﻪ ژوﻧد ﻛ‪ 3‬راﻣﻨ‪%‬تﻪ ﻛﻴ‪8‬ي‬ ‫برﻛت‪ :‬پر‪4‬ﻤاﻧﻲ‪ ،‬ﻧ‪5‬ﻜﻤرغﻲ‪ ،‬ﻣبارك‬ ‫برﻫﻤﻦ‪ :‬د برﻫﻤاﻳﻲ (بﻮداﻳﻲ) د ﻳﻦ ﻻر*ﻮد‬

‫برﻳا‪ :‬ﻛاﻣﻴابﻲ‪ ،‬ﻻستﻪ راوړﻧﻪ‬ ‫برﻳاوې‪ :‬د برﻳا جﻤع حاﻟت‬ ‫بﻨ‪6‬ار‪ :‬د ﻫﻤزوﻟﻮ اﻧ‪6‬ﻳﻮاﻻﻧﻮ ﻣجﻠس‬ ‫ب‪5‬ﻠگﻪ‪ :‬ﻣثال‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ‬ ‫ب‪5‬ﻮزﻟﻰ‪ :‬غرﻳب‪ ،‬ﻟﻪ ﻣال او شتﻮ ب‪ 3‬برخ‪3‬‬

‫((پ))‬

‫پات‪ 3‬شﻮﻧﻰ‪ :‬باسﻲ‪ ،‬ﻛﻮم شﻰ چ‪ 3‬پات‪ 3‬شﻲ‪ ،‬باسﻲ خﻮاړه‬ ‫پاﻟﻞ‪ :‬روزل‪ ،‬عبادت ﻛﻮل‬ ‫پاﻳ‪+‬ت‪ :‬پاﻳ‪5‬دوﻧﻜﻰ‪ ،‬بﻘا‬ ‫پا'ﻮن‪ :‬ﻗﻴام‪ ،‬د ﻳﻮعﻤﻞ پر وړاﻧدې در‪4‬دل‬ ‫پرتﻠﻪ‪ :‬ﻣﻘاﻳسﻪ‪ ،‬ﻳﻮ شﻰ ﻟﻪ بﻞ شﻲ سره پرتﻠﻪ ﻛﻮل‬ ‫پرتﻠﻴز‪ :‬ﻣﻘاﻳسﻮي‬ ‫پر‪$‬ﻲ‪ :‬ﻟﻮ‪4‬دل‪ ،‬سﻘﻮط ﻛﻮل‪ ،‬ﻟﻪ ﻣﻨ‪%‬ﻪ تﻠﻞ‬ ‫پرې‪ :‬ﻗطع‪ ،‬غﻮڅ شﻮى‬ ‫پر‪4‬شاﻧﻲ‪ :‬خپگان‪ ،‬اﻧد‪+4‬ﻨﻪ‬ ‫پﻨ‪ :#‬وده‪ ،‬تکثر‬ ‫پﻨ‪ :6‬بار‬ ‫پﻪ ‪$‬ان اعتﻤاد‪ :‬پﻪ ‪$‬ان باور او وﻳسا‬ ‫پﻮﻟ‪ :3‬سرحدوﻧﻪ‬ ‫پﻮﻫاﻧد‪ :‬د پﻮﻫﻨتﻮن د استادۍ تر !ﻮﻟﻮ ﻟﻮړه او‬ ‫وروست‪ 9‬عﻠﻤ‪ 3‬رتبﻪ‬ ‫پﻮﻫﻨدوى‪ :‬د پﻮﻫﻨتﻮن د استادۍ د پﻴﻞ 'ﻠﻮرﻣﻪ‬ ‫عﻠﻤﻲ رتبﻪ‪ ،‬خپﻠﻮاك استاد‬ ‫پﻮﻫﻨﻤﻞ‪ :‬د پﻮﻫﻨتﻮن د استادۍ د پﻴﻞ در‪4‬ﻤﻪ عﻠﻤﻲ‬ ‫رتبﻪ‪ ،‬اسﻴستاﻧت‬ ‫پﻮﻫﻨﻮال‪ :‬د پﻮﻫﻨتﻮن د استادۍ د پﻴﻞ پﻨ‪%‬ﻤﻪ عﻠﻤﻲ‬ ‫رتبﻪ‪ ،‬خپﻠﻮاك استاد‬ ‫پﻮﻫﻨﻴار‪ :‬د پﻮﻫﻨتﻮن د استادۍ د پﻴﻞ دوﻳﻤﻪ عﻠﻤﻲ رتبﻪ‪،‬اسﻴستاﻧت‬ ‫پﻮﻫﻴاﻟﻰ‪ :‬د پﻮﻫﻨتﻮن د استادۍ ﻟﻮﻣ‪7‬ۍ عﻠﻤﻲ رتبﻪ‪ ،‬اسﻴستاﻧت‬ ‫پﻴاوړتﻴا‪ :‬ﻗﻮت‪$ ،‬ﻮاك‬ ‫پﻴرزوﻳﻨﻪ‪ :‬ﻟﻮر‪4‬ﻨﻪ‪ ،‬پﻴرزو ﻛﻮل‬ ‫پﻴروي‪ :‬ﻣتابعت‪ ،‬د چا پﻪ ﻻره تﻠﻞ‬ ‫پ‪5‬ر‪ :‬پ‪7‬او‬ ‫پ‪ :)5‬واﻗع‬

‫((ت))‬

‫تاړاك‪ :‬چﻮر وچپاول‬ ‫تدبﻴر‪ :‬د ﻛاروﻧﻮ ﻳا ستﻮﻧزو د سﻢ سر تﻪ رسﻮﻟﻮ ﻟپاره د‬

‫‪١٣٤‬‬

‫حﻞ پﻪ ﻻرې فﻜر ﻛﻮل‬ ‫ترجﻴح‪ :‬پﻪ ﻳﻮ شﻲ باﻧدې د بﻞ شﻲ غﻮره گ‪2‬ﻞ‬ ‫ترې‪ :‬ﻟﻪ ﻫغﻪ (ﻫغ‪' )3‬خﻪ‬ ‫تس وﻧس‪ :‬بﻴخﻲ ﻟﻪ ﻣﻨ‪%‬ﻪ وړل‪ ،‬پﻮپﻨا‬ ‫تصﻮف‪ :‬پﻪ ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ﻛ‪ 3‬د ﻣعرفت‪ ،‬اهلل‬ ‫پ‪5‬ژﻧدﻟﻮ او روزﻧ‪ 3‬ﻻره چ‪ 3‬زﻳاتره پﻪ ﻛ‪ 3‬ﻟﻪ ﻧ‪7‬ۍ سره‬ ‫اړﻳﻜ‪ 3‬شﻠﻴ‪8‬ي‬ ‫تعﻠﻴﻖ‪$ :‬ﻨ‪6‬ول‪ ،‬د سرتﻪ رسﻮﻧ‪ 3‬د وخت ﻟﻪ !اﻛﻠﻮ‬ ‫پرتﻪ د ﻳﻮ ﻛار ‪$‬ﻨ‪6‬ول‬ ‫تﻠﻮسﻪ‪ :‬ژر ژر‪ ،‬ﻫﻴﻠﻪ‪ ،‬أرزو‬ ‫تﻨفسﻲ سﻴستﻢ‪ :‬د ﻫغﻪ غ‪7‬و ﻣجﻤﻮعﻪ چ‪ 3‬د‬ ‫ساﻛ‪+‬ﻠﻮ (تﻨفس) سﻴستﻢ جﻮړوي‪.‬‬ ‫تﻨگسﻪ‪ :‬د ژوﻧد د ﻣاﻟﻲ شﻮﻧتﻴاوو ﻧﻪ ﻟرل‪ ،‬سختﻲ‬ ‫تﻮپاﻧﻲ‪ :‬ﻟﻪ باد او باران ډﻛﻪ ﻫﻮا‬ ‫تﻮحﻴد‪ :‬د اهلل ﻳﻮ گ‪2‬ﻞ‪ ،‬د اهلل پﻪ ﻳﻮواﻟﻲ‬ ‫خﻮﻟﻪ خﻮ‪$‬ﻮل (اﻗرار)‬ ‫تﻮر‪ :‬تﻮر رﻧگ‪ ،‬تﻬﻤت (تﻮر پﻮرې ﻛﻮل)‬ ‫تﻮﻛﻰ‪ :‬ﻣاده‪ ،‬شﻰ‬ ‫ت‪7‬او‪ :‬اړﻳﻜ‪( 3‬ت‪*7‬ت)‬ ‫ت‪5‬ز‪ :‬چابﻚ‪ ،‬بﻴ‪7‬ه‪ ،‬چ"ک‬

‫!"‪:9‬‬

‫((ټ))‬

‫ﻛﻨاراب‪ ،‬د سارا ﻧاستﻲ ‪$‬ای‪.‬‬

‫((ج))‬

‫جﻤال‪* :‬اﻳست‪* ،‬ﻜﻼ‬ ‫جﻮت‪' :‬رگﻨد‪* ،‬ﻜاره‬ ‫جﻮر‪ :‬ظﻠﻢ‪ ،‬زﻳاتﻰ‬

‫((ځ))‬

‫‪$‬اﻧگ‪7‬تﻴا‪ :‬ﻳﻮ شﻰ چ‪ 3‬ﻟﻪ بﻞ شﻲ 'خﻪ ب‪5‬ﻠﻮي‬ ‫‪$‬ﻼﻧده‪ :‬رو*ان‬

‫((چ))‬

‫چپاو‪ :‬ﻳرغﻞ‪ ،‬حﻤﻠﻪ‬ ‫چﻢ‪ :‬شاوخﻮا ﻛﻠﻰ‪ ،‬گاوﻧ‪6‬‬ ‫چﻮغﻨدر‪ :‬ﻟبﻠبﻮ (د ﻣﻠ‪ 9‬او گازرې پﻪ '‪5‬ر پﻪ‬ ‫‪$‬ﻤﻜ‪ 3‬ﻛ‪ 3‬ﻛرل ﻛﻴ‪8‬ي او ﻟﻮﻳﻴ‪8‬ي او د بﻮرې د‬ ‫جﻮړوﻟﻮ ﻟپاره ترې گ"ﻪ اخﻠﻲ‪).‬‬ ‫چﻮ‪ :91‬پﻮ‪$‬ﻲ ‪$‬اى (د عسﻜرو د اوس‪5‬دو ‪$‬اى)‬

‫‪١٣٥‬‬

‫((څ))‬

‫'ارﻧﻪ‪ :‬تر سترگﻮ ﻻﻧدې ساتﻞ (ﻣراﻗبت)‬ ‫'اروي‪' :‬ﻠﻮربﻮﻟﻲ‪ ،‬حﻴﻮاﻧات‬ ‫'‪$7‬اى‪ :‬د 'اروﻳﻮ د پﻮوﻟﻮ شﻴﻦ او ﻟﻪ و*ﻮ ډك‬ ‫‪$‬اى‪ ،‬و*ﻴا‪1‬ﻪ‬

‫((ح))‬

‫حساس‪ :‬ژر پﻮﻫ‪5‬دوﻧکﻰ‪ ،‬ﻫغﻪ 'ﻮك چ‪3‬‬ ‫د چا ﻟﻪ ﻣعﻤﻮﻟ‪ 3‬خبرو ﻳا چﻠﻦ 'خﻪ خپﻪ ﻛﻴ‪8‬ي‪،‬‬ ‫ارز*ت ﻟروﻧﻜﻰ‪ ،‬د پام وړ‪ ،‬د چ"ﻜﻮ او ډ‪4‬ر ژر‬ ‫ﻣﻮﻧدﻟﻮ‪$‬ﻮاك‬ ‫حﻴثﻴت‪! :‬ﻮﻟﻨﻴز ارز*ت او اعتبار چ‪ 3‬د ﻳﻮ چا د‬ ‫سرﻟﻮړۍ او ﻧﻴﻜﻨاﻣ‪ 9‬ﻻﻣﻞ ﻛﻴ‪8‬ي‪.‬‬

‫((خ))‬

‫خار و خس‪ :‬اغزې او خ‪%‬ﻠ‪ ،3‬ﻫغﻪ شﻰ چ‪3‬‬ ‫د ﻳﻮ ﻛار د سرتﻪ رسﻮﻟﻮ ﻣخﻪ ﻧﻴسﻲ‪ ،‬اغزى‪ ،‬ﻣزاحﻢ‬ ‫خبرﻳال‪ :‬د خبروﻧﻮ !ﻮﻟﻮوﻧﻜﻰ او ﻟﻴﻜﻮﻧﻜﻰ‬ ‫ختﻦ‪ :‬پﻪ چﻴﻦ ﻛ‪ 3‬ﻳﻮه سﻴﻤﻪ ده‬ ‫خﻠﻘت‪ :‬زوﻛ‪7‬ه‬ ‫خ‪%‬ﻠ‪ :3‬ﻧاپاﻛﻲ‪ ،‬د ﻛﻮر پات‪ 3‬شﻮﻧﻲ‪ ،‬جارو شﻮي شﻴان‬ ‫خ‪7‬وب‪ :‬پﻪ اوبﻮ اوبﻮﻟی‪ ،‬ﻣﻮړ‪ ،‬س‪5‬راب‪،‬‬

‫((د))‬

‫د وﻳﻨ‪ 3‬فشار‪ :‬ﻫغﻪ فشار چ‪ 3‬زړه تﻪ د ورتﻠﻮﻧﻜﻮ‬ ‫رگﻮﻧﻮ پر د‪4‬ﻮاﻟﻮﻧﻮ واردﻳ‪8‬ي‪.‬‬ ‫د وﻳﻨ‪ 3‬ﻛﻠسترول‪ :‬ﻫغﻪ غﻮړه ﻣاده چ‪ 3‬پﻪ عصبﻲ‬ ‫جﻮړ*ت ﻛ‪ 3‬ﻣﻮجﻮده ده او پﻪ وﻳﻨﻪ ﻛ‪ 3‬ﻳ‪ 3‬ډ‪4‬رواﻟﻰ د‬ ‫شرﻳاﻧﻮﻧﻮ د تﻨگ‪5‬دو او ﻗﻠبﻲ ﻧاراحت‪ 9‬ﻻﻣﻞ ﻛﻴ‪8‬ي‪ .‬پﻪ‬ ‫وﻳﻨﻪ ک‪ 3‬د غﻮړو زﻳاتﻮاﻟﻰ‪.‬‬ ‫دام‪ :‬د اﻟﻮتﻮﻧﻜﻮ د ﻧﻴﻮﻟﻮ وسﻴﻠﻪ‪ ،‬چﻞ‪ ،‬فرﻳب‬ ‫دبدبﻪ‪ :‬ﻟﻮﻳﻮاﻟﻰ‪ ،‬عظﻤت‬ ‫دردﻣﻦ‪ :‬زړه سﻮاﻧد‪ ،‬درد‪4‬دوﻧﻜﻰ‬ ‫دستﻮر‪ :‬ﻻر*ﻮوﻧﻪ‪ ،‬دود‬ ‫دﻟبﻨد‪ :‬پﻪ زړه پﻮرې‬ ‫دوﻟتﻲ ﻣؤسس‪ :3‬وزارتخاﻧ‪ 3‬او رﻳاستﻮﻧﻪ‪ ،‬پﻪ ﻳﻮه‬ ‫دوﻟت پﻮرې اړوﻧدې ادارې‬ ‫د‪1‬ﻴا‪ :‬شﻴﻦ بﻮ!ﻰ دى‪ ،‬خام خﻮړل ﻛﻴ‪8‬ي(گشﻨﻴز)‬

‫ذاﻳﻘﻪ‪:‬‬

‫((ذ))‬ ‫خﻮﻧد‬

‫((ر))‬

‫راغ‪ :‬د غرو ﻟﻤﻨ‪3‬‬ ‫راغبرگ‪5‬دﻧﻪ‪ :‬ب‪5‬رتﻪ راتگ‬ ‫رب‪ :‬د !ﻮﻟﻮ ژوﻧدﻳﻮ ﻣﻮجﻮداتﻮ پاﻟﻮﻧﻜﻰ‬ ‫رزﻣﻲ‪ :‬جﻨگﻲ‪ ،‬پﻮ‪$‬ﻲ‪ ،‬حﻤاسﻲ‬ ‫رسﻨ‪ :9‬ﻣطبﻮعات (ور‪$‬پا‪1‬ﻪ‪ ،‬اخبار‪ ،‬رادﻳﻮ‪،‬‬ ‫تﻠﻮﻳزﻳﻮن‪ ،‬اطﻼعات)‬ ‫رغﻨده‪ :‬سﻢ‪ ،‬جﻮړ‬ ‫روان‪ ،‬رواﻧﻲ‪ :‬پﻪ ﻫﻮښ‪ ،‬حافظ‪ 3‬او عاطف‪ 3‬پﻮرې‬ ‫د اړوﻧدې ﻗﻮې ﻣجﻤﻮعﻪ چ‪ 3‬د ﻳﻮ چا د استعداد او د‬ ‫چال چﻠﻦ 'رﻧگﻮاﻟﻰ !اﻛﻲ‪.‬‬ ‫روحاﻧﻲ‪ :‬پﻪ روح پﻮرې اړوﻧد‪ ،‬ﻣذﻫبﻲ شخصﻴت‪،‬‬ ‫دﻳﻨﻲ پﻮه‬ ‫روغﻤﻦ‪ :‬روغ‪ ،‬جﻮړ‬ ‫روږدى‪ :‬اﻣﻮختﻪ‬ ‫رډې (سترگ‪ :)3‬برگ‪ ،3‬پﻪ ﻗﻬر‬ ‫ر‪1‬ﻪ‪ :‬پاك او شفاف‬

‫((ز))‬

‫زرده‪ :‬ژ‪74‬ه (ب‪2‬ﻪ)‬ ‫زﻻل‪ :‬صاف او شفاف‪ ،‬ر‪ 31‬او خﻮږې (اوبﻪ)‬ ‫زوﻛ‪7‬ه‪ :‬پﻴداﻳ‪+‬ت‪ ،‬ز‪484‬دﻧﻪ‬ ‫زوږ‪ :‬شﻮر‪ ،‬غاﻟﻤغال‬ ‫زﻳ‪7‬ى‪ :‬ﻳﻮ ډول ﻧاروغﻲ ده‪ ،‬چ‪ 3‬د ‪$‬ﻴگر د ﻧﻴﻤگ‪7‬تﻴا ﻟﻪ‬ ‫اﻣﻠﻪ پﻪ وﻳﻨﻪ ﻛ‪ 3‬د (بﻴﻠﻲ روبﻴﻦ) پﻪ ﻧﻮم ﻣاده زﻳاتﻴ‪8‬ي او د‬ ‫اﻧسان د '‪5‬رې او د سترگﻮ د سپﻴﻦ د زﻳ‪47‬دو ﻻﻣﻞ ﻛﻴ‪8‬ي‪.‬‬ ‫ز‪4‬رﻣﻪ‪ :‬سپﻤا‪ ،‬پاسره‪ ،‬ساتﻞ شﻮى‬

‫ژوبﻞ‪:‬‬

‫((ژ))‬

‫!پﻲ‪ ،‬زخﻤﻲ‬

‫((س))‬

‫ساتﻨﻪ‪ :‬حفاظت‬ ‫سارا‪ :‬د*تﻪ‬ ‫ستار‪ :‬پﻮ*ﻮوﻧﻜﻰ‪ ،‬د گﻨاه پﻮ*ﻮوﻧﻜﻰ‬ ‫ستاﻳﻞ‪ :‬ستاﻳﻨﻪ ﻛﻮل‬ ‫ستاﻳﻨﻮم‪ :‬صفت‬

‫ستﻮن‪ :‬راگر‪5$‬دﻟﻰ‬ ‫ستﻮﻧزې‪ :‬ﻣشﻜﻼت‬ ‫سرطان‪ :‬د جﻨﻴتﻴﻜﻲ ﻣادي ﻟﻪ اﻣﻠﻪ د بدن د سﻠﻮﻟﻮﻧﻮ‬ ‫ﻟﻪ واﻛﻪ د وتﻠ‪ 3‬ودې ﻟﻪ اﻣﻠﻪ پ‪+5‬ﻪ شﻮې ﻧاروغﻲ چ‪3‬‬ ‫د بدن د سﻠﻮﻟﻮﻧﻮ طبﻴعﻲ غذا او اﻛسﻴجﻦ خﻮري او‬ ‫د تﻮﻣﻮر پﻪ ﻧﻮم ﻳﻮه غده راﻣﻨ‪%‬تﻪ ﻛﻮي‪ .‬د ﻟﻤرﻳز ﻛال د‬ ‫'ﻠﻮرﻣ‪ 3‬ﻣﻴاشت‪ 3‬ﻧﻮم دى‪.‬‬ ‫سر*ﻨدﻧﻪ‪ :‬ﻟﻪ سره ت‪5‬ر‪4‬دل‪ ،‬فداﻛاري‪ ،‬سرتﻴري‬ ‫سفﻴر‪ :‬پﻪ بﻬرﻧﻲ ﻫ‪5‬ﻮاد ﻛ‪ 3‬د ﻳﻮ ﻫ‪5‬ﻮاد رسﻤﻲ استازى‬ ‫سﻼﻣتﻴا‪ :‬روغﻮاﻟﻰ‬ ‫سﻠﻮك‪ :‬چال چﻠﻦ‪ ،‬روﻳﻪ‬ ‫سﻤبال‪ :‬پﻪ ﻫر شﻲ پﻮره‬ ‫سﻤسﻮر‪ :‬أباد‪ ،‬ودان‪ ،‬خ‪7‬وبﻪ‪5* ،‬رازه‬ ‫سﻤﻮن‪ :‬ﻣطابﻘت‬

‫سﻮرو _ سﻮاره (د سﻮر ﻣغﻴره حاﻟت)‪:‬‬ ‫سﻮﻳﻞ‪ :‬جﻨﻮب‬ ‫سﻮﻳﻠﻲ‪ :‬جﻨﻮبﻲ‬ ‫سﻴال‪ :‬ساری‪ ،‬ورتﻪ س‪7‬ى‪ ،‬رﻗﻴب‪ ،‬ﻣاﻧﻨد‬

‫((ش))‬

‫شاﻣﻪ‪ :‬د بﻮﻳﻮﻟﻮ حس‪ ،‬پﻮزه‬ ‫شبﻨﻢ‪ :‬پرخﻪ‪ ،‬ﻫغﻪ اوبﻪ چ‪ 3‬د شپ‪ 3‬ﻟﻪ خﻮا پﻪ بﻮ!ﻮ او‬ ‫گﻼﻧﻮ باﻧدې اوري‬ ‫ش"ﻨﻜ‪ :3‬ﻻ س او پ‪ 3+‬وﻫﻞ‬ ‫شخصﻴت‪ :‬د ﻧسبتا ﻣداوﻣﻮ او ثابتﻮ ‪$‬اﻧگ‪7‬ﻳتاوو ﻳﻮه‬ ‫واحده او ﻣﻨسجﻤﻪ !ﻮﻟگﻪ چ‪ 3‬ﻳﻮ شخص ﻟﻪ بﻞ 'خﻪ‬ ‫ب‪5‬ﻠﻮي‪ ،‬د ﻳﻮ شخص غﻮره صفتﻮﻧﻪ چ‪ 3‬د ﻧﻮرو پﻪ‬ ‫وړاﻧدې د ﻳﻮ چا د اعتبار او درﻧاوى ﻻﻣﻞ ﻛﻴ‪8‬ي‪.‬‬ ‫شغﻠ‪ :3‬ر‪1‬ا‪ ،‬د ﻟﻤر وړاﻧگ‪ ،3‬د اور ﻟﻤب‪3‬‬ ‫شفﻘت‪ :‬ﻣﻬرباﻧﻲ‪ ،‬زړه سﻮى‬ ‫شﻞ وشﻮټ‪ :‬ب‪ 3‬ﻻس او ب‪ 3‬پ‪+‬ﻮ‬ ‫شﻮﻛت‪ :‬دبدبﻪ‬ ‫شﻮﻧتﻴا‪ :‬اﻣﻜان‬ ‫شگفتﻪ‪ :‬غﻮړ‪4‬دﻟﻰ‬

‫((ښ))‬

‫*اد‪ :‬خﻮښ‪ ،‬خﻮشحال‬ ‫*ﻴراز‪ :‬سﻤسﻮر‬

‫‪١٣٦‬‬

‫صدﻗﻪ‪:‬‬ ‫طرز‪:‬‬

‫((ص))‬ ‫خﻴرات‬

‫ډول‬

‫((ط))‬ ‫((ظ))‬

‫ظرافت‪ :‬ﻧازﻛﻲ‪ ،‬د ﻳﻮ شﻲ او ﻳا ﻳﻮ چا پﻪ سﻠﻮك‪،‬‬ ‫غ‪7‬و او ﻳا '‪5‬رې ﻛ‪* 3‬ﻜﻼ او تﻨاسب‬

‫((ع))‬

‫عاطفﻪ‪ :‬زړه سﻮى‪ ،‬ﻣﻬرباﻧﻲ‬ ‫عرفان‪ :‬پﻮﻫﻪ‪ ،‬پ‪5‬ژﻧدﻧﻪ‬ ‫عظﻤت‪ :‬ﻟﻮﻳﻲ‪ ،‬دبدبﻪ‬ ‫عﻘﻴﻖ‪ :‬ﻳﻮ ﻗﻴﻤتﻲ غﻤﻰ دى‪ .‬رﻧگ ﻳ‪ 3‬سﻮر وزﻣﻪ او‬ ‫‪$‬ﻴگري وي او پﻪ گا‪1‬ﻮ ﻛ‪ 3‬ترې گ"ﻪ اخﻠﻲ‪ .‬ب‪5‬رﻧگﻪ‬ ‫ډول ﻳ‪ 3‬ډ‪4‬ر ﻗﻴﻤتﻲ دى‪.‬‬

‫((غ))‬

‫غﻨدﻧﻪ‪ :‬د ﻳﻮ شﻲ بد وﻳﻞ‬ ‫غﻨدوﻧﻜﻰ‪ :‬بد وﻳﻮﻧﻜﻰ‬ ‫غﻮر‪$‬ﻨگ‪ :‬حرﻛت‬ ‫غ‪+‬تﻠتﻮب‪ :‬پﻴاوړتﻴا‪ ،‬ﻗﻮت‬

‫فﻴﻮضات‪:‬‬

‫((ف))‬

‫برﻛتﻮﻧﻪ‬

‫((ق))‬

‫ﻗاچاق‪ :‬د ﻳﻮ شﻲ ﻧاﻗاﻧﻮﻧﻪ وړل راوړل‬ ‫ﻗدر‪ :‬برخﻠﻴک‪ ،‬تﻘدﻳر‪ ،‬سرﻧﻮشت‪ ،‬ﻗضا‪ :‬د خﻠﻘت‬ ‫او پﻴدا ﻛ‪5‬دو ﻟپاره د اهلل ﻟﻮﻣ‪7‬ﻧ‪ 9‬اراده او ﻗدر (د‬ ‫ق او دال پﻪ زور)‪ :‬د اهلل د ﻟﻮﻣ‪7‬ﻧ‪ 9‬ارادې ﻟﻪ ﻣخ‪3‬‬ ‫خﻠﻘت تﻪ ﻗدر واﻳﻲ‪.‬‬ ‫ﻗشﻠﻪ‪ :‬پﻮ‪$‬ﻲ چﻮ‪91‬‬ ‫ﻗﻴﻞ وﻗال‪ :‬خبرې اترې‬

‫((ک))‬

‫ﻛاربﻮﻫاﻳدرﻳت‪ :‬د بﻮرې‪ ،‬ﻧشاﻳست‪ ،3‬سﻠﻮﻟﻮز او‬ ‫داس‪ 3‬ﻧﻮرو ترﻛﻴبﻮﻧﻮ ډﻟﻪ ده‪ .‬ﻟﻪ ﻛاربﻦ‪ ،‬اﻛسﻴجﻦ 'خﻪ‬ ‫جﻮړه شﻮې او د ژوو ﻣﻬﻤﻪ غذاﻳﻲ سرچﻴﻨﻪ ده‪.‬‬ ‫ﻛاﻟداﻧﻪ‪ :‬ﻳﻮ ډول داﻧﻪ ده چ‪ 3‬د ﻣاشﻲ د چ‪5‬چﻠﻮ ﻟﻪ‬ ‫اﻣﻠﻪ د اﻧسان پر ﻣخ ﻳا ‪$‬ان راخﻴژي‬ ‫ﻛاﻳﻨات‪ :‬ﻟﻤر‪ ،‬سپﻮږﻣ‪$ ،9‬ﻤﻜﻪ‪ ،‬أسﻤان‪... ،‬‬

‫‪١٣٧‬‬

‫ﻛتﻨ‪ :3‬پﻪ ﻳﻮ شﻲ 'ﻪ وﻳﻞ ﻳا زﻳاتﻮل‬ ‫ﻛروړ‪ :‬سخت‬ ‫ﻛﻤال‪ :‬د ﻳﻮ شﻲ وروستﻰ حد‪ ،‬پﻪ *ﻮ صفتﻮﻧﻮ ﻛ‪3‬‬ ‫تر!ﻮﻟﻮ ﻣخﻜﻴﻮاﻟﻰ‪ ،‬ب‪ 3‬عﻴبﻪ‪ ،‬بشپ‪ ،7‬پﻮﻫﻪ‬ ‫ﻛﻨ‪6‬واﻟﻪ‪ :‬وﻳجاړ شﻮى‪ ،‬خراب شﻮى کﻮر‬ ‫ﻛﻮدﻳﻴﻦ‪ :‬ﻟﻪ اپﻴﻨﻮ 'خﻪ تر ﻻسﻪ شﻮې سپﻴﻨﻪ ﻳا ب‪3‬‬ ‫رﻧگﻪ ﻛﻴﻤﻴاوي ﻣاده چ‪ 3‬د خﻮږ (درد)‪ ،‬ﻧش‪ 3‬ﻳا !ﻮخﻲ‬ ‫ﻟپاره ﻛارﻳ‪8‬ي‪.‬‬ ‫ﻛﻮﻛاﻳﻴﻦ‪ :‬د ﻳﻮ بﻮ!ﻲ (ﻛﻮﻛا) ﻟﻪ پا‪' 31‬خﻪ تر ﻻسﻪ‬ ‫شﻮې شفافﻪ ﻣاده ده چ‪ 3‬پﻪ طب ﻛ‪ 3‬د ب‪ 3‬حس‪ 9‬او‬ ‫ﻧش‪ 3‬پﻪ تﻮگﻪ ﻛارﻳ‪8‬ي‪.‬‬ ‫ﻛﻮه طﻮر‪ :‬د ﻳﻮغره ﻧﻮم دى‬

‫((ګ))‬

‫گاﻟﻞ‪ :‬زغﻤﻞ‬ ‫گاوﻧ‪ :6‬د ﻛﻮراو ﻛﻠﻲ شاوخﻮا‬ ‫گﻠبدن‪* :‬اﻳستﻪ‬ ‫گﻨﻰ‪ :‬ﻳﻮ ډول بﻮ!ﻰ دى‪ ،‬پﻪ تﻮدو سﻴﻤﻮ ﻛ‪ 3‬شﻴﻦ‬ ‫ﻛﻴ‪8‬ي‪ ،‬اوبﻪ ﻳ‪ 3‬خﻮږې وي او عﻤﻮﻣا د گﻮړې او بﻮرې‬ ‫جﻮړوﻟﻮ او خﻮراك ﻟپاره ﻛارﻳ‪8‬ي‪.‬‬ ‫گﻨگستﻴا‪ :‬د ﻣاغﻲ ﻧا أراﻣﻲ‪ ،‬د ﻳﻮې ﻟﻨ‪6‬ې ﻣﻮدې‬ ‫ﻟپاره پﻪ 'ﻪ شﻲ ﻧﻪ پﻮﻫ‪5‬دل‬ ‫گﻮﻧﻪ‪5' :‬ره‪ ،‬ب‪2‬ﻪ‬ ‫گﻮ*ﻪ تﻮب‪ :‬ﻳﻮاز‪4‬ﻮاﻟﻰ‬ ‫گﻮگﻞ‪ :‬سﻴﻨﻪ‬ ‫گ"ﻮر‪ :‬ارز*تﻤﻦ‪ ،‬ﻣفﻴد‬ ‫گ‪7‬دود‪ :‬ﻟﻬجﻪ‬

‫((ل))‬

‫ﻻبراتﻮار‪( :‬ازﻣ‪+5‬تﻮن) چ‪5‬رتﻪ چ‪ 3‬د اﻧسان ﻳا حﻴﻮان‬ ‫طبﻲ ﻣعاﻳﻨات ﻛﻴ‪8‬ي‪.‬‬ ‫ﻻﻟﻬاﻧده‪ :‬سرگردان‬ ‫ﻻﻣﻞ‪ :‬عﻠت‪ ،‬سبب‬ ‫ﻟرغﻮﻧﻰ‪ :‬پخﻮاﻧﻰ‬ ‫ﻟﻮستﻰ‪ :‬چا چ‪ 3‬زده ﻛ‪7‬ه ﻛ‪7‬ې وي‬ ‫ﻟ‪ :7‬جرﻳان‪ ،‬سﻠسﻠﻪ‬ ‫ﻟ‪5‬ﻮاﻟتﻴا‪ :‬عﻼﻗﻪ ﻣﻨدي‬

‫((م))‬

‫ﻣادي‪ :‬ﻟﻪ ﻣادې 'خﻪ جﻮړ شﻮى‪ ،‬پﻪ پﻴسﻮ او شتﻤﻨ‪ 9‬پﻮرې اړوﻧد‬

‫ﻣاﻳﻦ‪ :‬ﻳﻮه چاود‪4‬دوﻧﻜﻲ اﻟﻪ‪ ،‬چ‪ 3‬پﻪ جگ‪7‬ې ﻛ‪ 3‬د د*ﻤﻦ د‬ ‫ﻣاتﻮﻟﻮ ﻟپاره پر ‪$‬ﻤﻜ‪ 3‬اﻳ‪+‬ﻮدل ﻛﻴ‪8‬ي ﻳا پﻪ ‪$‬ﻤﻜ‪ 3‬ﻛ‪* 3‬خﻴ‪8‬ي‪.‬‬ ‫ﻣترادفﻪ‪ :‬ﻳﻮ شان‪ ،‬ﻫﻢ ﻣعﻨا‬ ‫ﻣتفﻜر‪ :‬فﻜر ﻛﻮوﻧﻜﻰ‬ ‫ﻣجاﻫد‪ :‬جﻬاد ﻛﻮوﻧﻜﻰ‬ ‫ﻣجروح‪! :‬پﻲ‬ ‫ﻣحسﻮس‪ :‬حس ﻛ‪5‬دوﻧﻜﻰ‬ ‫ﻣحفﻮظ‪ :‬ساتﻠﻰ‪ ،‬خﻮﻧدي‬ ‫ﻣخﻴﻨﻪ‪ :‬سابﻘﻪ‬ ‫ﻣرگ ژوبﻠﻪ‪ :‬د سر او ﻣال زﻳان‬ ‫ﻣشال‪ :‬ډ‪4‬ﻮه‬ ‫ﻣصﻮر‪ :‬تصﻮﻳر ﻟروﻧﻜﻰ‬ ‫ﻣطﻠع‪ :‬د شعر ﻳا غزل ﻟﻮﻣ‪7‬ى بﻴت ﻣصرع‪ ،‬د ﻳﻮ شعر دوه ﻣسرې‬ ‫ﻣعتاد‪ :‬روږدى‬ ‫ﻣعﻨﻮي‪ :‬پ＀‪ ،‬تر پردې ﻻﻧدې‬ ‫ﻣعﻴاري‪ :‬پﻪ اﻧدازه‪ ،‬ستﻨدرد‬ ‫ﻣﻘبﻮل‪ :‬ﻣﻨﻠﻰ‪ ،‬ﻗبﻮل شﻮى‬ ‫ﻣﻼرﻳا‪ :‬ﻳﻮ ډول ﻧاروغﻲ ده‪ ،‬چ‪ 3‬د ﻣﻼرﻳا د ﻣاشﻲ د‬ ‫چ‪5‬چﻠﻮ ﻟﻪ ﻻرې راﻣﻨ‪%‬تﻪ ﻛﻴ‪8‬ي‪ .‬ډ‪4‬ره سختﻪ تبﻪ او د‬ ‫‪$‬ان خﻮږ ورسره ﻣﻠگرى وي‪.‬‬ ‫ﻣﻨرال‪ :‬ﻣعدﻧﻲ تﻮﻛﻲ‪ ،‬پﻪ اوبﻮ او د خﻮړو پﻪ ‪$‬ﻴﻨﻮ‬ ‫ﻣﻨابعﻮ ﻛ‪ 3‬پﻴدا ﻛ‪85‬ي‪.‬‬ ‫ﻣﻨﻠﻰ‪ :‬ﻗبﻮل‪* ،‬اﻳستﻪ‬ ‫ﻣﻨگﻮل‪ :‬پﻨجﻪ‬ ‫ﻣﻬاﻟﻨ‪ :9‬پﻪ وخت پﻮرې ﻣربﻮط‪ ،‬ﻣﻮﻗﻮتﻪ(خپروﻧﻪ)‬ ‫ﻣﻬتﻤﻢ‪ :‬ﻳﻮ شﻲ تﻪ سر او ساﻣان ورﻛﻮوﻧﻜﻰ‪ ،‬غﻤخﻮر‬ ‫ﻣﻮرفﻴﻦ‪ :‬ﻟﻪ اپﻴﻨﻮ 'خﻪ د ﻧش‪ 3‬ډ‪4‬ر ﻣﻬﻢ ﻻس تﻪ‬ ‫راغﻠﻰ تﻮﻛﻰ چ‪ 3‬پﻪ طبابت ﻛ‪ 3‬ﻟﻪ ﻫغ‪' 3‬خﻪ د خﻮب‬ ‫راوستﻠﻮ ﻟپاره د ﻳﻮ ﻣسﻜﻦ پﻪ تﻮگﻪ ﻛار اخﻴستﻞ ﻛﻴ‪8‬ي‪.‬‬ ‫ﻣﻮرگ‪ :3‬غاړې‪' ،‬ﻨ‪6‬ې‬ ‫ﻣﻴراث‪ :‬پاتﻤ‪7‬ي‪ ،‬پات‪ 3‬شﻮي شتﻪ‬ ‫د ز‪484‬دو ورځ‬ ‫ﻣﻴﻼد‪ :‬ز‪484‬دل‪ ،‬د حضرت عﻴسﻰ‬ ‫ﻣ‪*7‬ت‪ :‬پﻪ ﻳﻮ شﻲ ﻣ‪47‬دل‬ ‫ﻣ‪5‬شت‪ :‬استﻮگﻦ‬

‫وتﻠﻰ‪ :‬ﻧﻮﻣﻴاﻟﻰ‪ ،‬ﻣشﻬﻮر‬ ‫وساﻳط‪ :‬واسط‪ ،3‬د ﻳﻮ ﻛار د سرتﻪ رسﻮﻟﻮ ﻟپاره‬ ‫پﻜارﻳ‪8‬ي‪ .‬زﻳاترو ﻣﻮ!رو تﻪ ﻧﻘﻠﻴﻪ وساﻳط واﻳﻲ‪.‬‬

‫ﻧاچاودي‪:‬‬ ‫ﻧادوﻟتﻲ ﻣﻮسس‪:NGOs 3‬‬

‫ﻳسار‪ :‬چپ ﻟﻮرى‬ ‫ﻳﻤﻴﻦ‪* :‬ﻰ ﻟﻮرى‬

‫((ن))‬

‫ﻧاچاودﻟ‪3‬‬

‫ﻫغﻪ ﻣﻮسس‪ 3‬چ‪3‬‬

‫پﻪ دوﻟت پﻮرې اړه وﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫ﻧازول‪ :‬ﻧاز ورﻛﻮل‪ ،‬ﻻس راک‪+‬ﻞ‬ ‫ﻧاوړه‪ :‬خراب‪ ،‬ﻧاﻣﻨاسب‬ ‫ﻧا'اپﻲ‪ :‬ﻧاببره‬ ‫ﻧتﻠﻮ – ﻧتﻠﻰ‪ :‬خﻮار‪$ ،‬پﻠﻰ‬ ‫ﻧرى رﻧ‪ :#‬ﻳﻮ ډول ﻧاروغﻲ ده‪ ،‬چ‪ 3‬ﻟﻪ ﻣﻴﻜروب‬ ‫'خﻪ پﻴدا ﻛﻴ‪8‬ي او پﻪ س‪8‬ي حﻤﻠﻪ ﻛﻮي‪ ،‬سﻞ‬ ‫ﻧسخ‪ :‬پﻪ اسﻼﻣﻲ ﻫ‪5‬ﻮادوﻧﻮ ﻛ‪ 3‬د ﻟﻴﻚ ﻳﻮ ﻣشﻬﻮر ډول‬ ‫چ‪ 3‬زﻳاتره د ﻗراﻧﻜرﻳﻢ پﻪ ﻟﻴﻜﻠﻮ ﻛ‪ 3‬ترې گ"ﻪ اخﻴستﻞ‬ ‫ﻛﻴ‪8‬ي‪ .‬د پ‪+‬تﻮ ﻟﻴﻜﻠﻮ ﻟپاره ﻫﻢ دا ﻟﻴﻚ ﻛارول ﻛﻴ‪8‬ي‬ ‫ﻧظام‪ :‬د ﻗﻮاﻧﻴﻨﻮ‪ ،‬ﻗاعدو‪ ،‬دودوﻧﻮ ﻳا ﻧﻮروﻣجﻤﻮعﻪ‬ ‫چ‪ 3‬د ﻳﻮشﻲ !ﻴﻨگ‪+‬ت او اﻧتظام پرې اﻳ‪+‬ﻰ وي‪ .‬ﻟﻜﻪ د‬ ‫طبﻴعت ﻧظام‬ ‫ﻧغ‪+‬تﻰ‪ :‬تاو راتاو‪ ،‬پ‪5‬چﻠی‬ ‫ﻧﻨداره‪ :‬سﻴﻞ‪ ،‬تﻤاشﻪ‬ ‫ﻧﻨگ‪ :‬غﻴرت‪ ،‬پت‪ ،‬عزت‬ ‫ﻧﻬﻴﻠﻲ‪ :‬ﻧا اﻣﻴدي‬ ‫ﻧﻮ*تگر‪ :‬ﻣبتکر‪ ،‬د ﻟﻮﻣ‪7‬ي ‪$‬ﻞ ﻟپاره د ﻳﻮ شﻲ ﻳا‬ ‫ﻳﻮې ﻣفﻜﻮرې راﻣﻨ‪%‬تﻪ ﻛﻮوﻧﻜﻰ‬

‫((ﻫـ))‬

‫ﻫروﻣرو‪ :‬حتﻤا‪ ،‬خاﻣخا‬ ‫ﻫسﻚ‪ :‬پﻮرتﻪ‪ ،‬أسﻤان‬ ‫ﻫﻠ‪$ 3‬ﻠ‪ :3‬ﻛﻮ*)‪ ،‬زﻳار‬ ‫ﻫﻢ ﻣثﻞ‪ :‬ورتﻪ‪ ،‬غﻮﻧدې‪ ،‬پﻪ شان‬ ‫ﻫﻮسا‪ :‬أرام‪ ،‬ﻛرار‪ ،‬سﻮﻛاﻟﻪ‬ ‫ﻫﻮس‪5‬دل‪ :‬د ﻳﻮ شﻲ ﻫﻮس ﻛﻮل‪ ،‬تپاك‪ ،‬تپﻴدل‬ ‫ﻫﻮډ‪ :‬پر‪4‬ﻜ‪7‬ه‪ ،‬تصﻤﻴﻢ‪ ،‬اراده‬ ‫ﻫﻴروﻳﻴﻦ‪ :‬سپﻴﻦ رﻧگﻪ‪ ،‬ب‪ 3‬بﻮﻳﻪ‪ ،‬ترخﻪ او ډ‪4‬ره‬ ‫زﻫري او روږدي ﻛ‪5‬دوﻧﻜ‪ 3‬ﻣاده‪ ،‬چ‪ 3‬ﻟﻪ ﻣﻮرفﻴﻨﻮ‬ ‫'خﻪ ﻻس تﻪ را‪$‬ﻲ‪.‬‬

‫((و))‬

‫((ي))‬

‫‪١٣٨‬‬

‫اخ‪%‬ﻠﻴکﻮﻧﻪ‬

‫‪ _١‬ادبپﻮﻫﻨﻪ‪ ،‬سﻴد ﻣحﻰ اﻟدﻳﻦ ﻫاشﻤﻲ‬ ‫‪ _٢‬اوسﻨﻲ ﻟﻴﻜﻮال (ﻟﻮﻣ‪7‬ى !ﻮك) عبداﻟرؤف ب‪5‬ﻨﻮا‬ ‫‪ _٣‬بر‪-‬زﻳده سخﻨان بزر‪-‬ان‪ ،‬ﻣرضﻴﻪ ﻳعﻘﻮبﻲ‬ ‫‪ _٤‬پ"ﻪ خزاﻧﻪ‪ ،‬ﻣحﻤد ﻫﻮتﻚ‬ ‫‪ _٥‬پ‪+‬تﻮ پ‪+‬ﻮﻳﻪ‪ ،‬پﻮﻫاﻧد دوﻛتﻮر ﻣجاور احﻤد زﻳار‬ ‫‪ _٦‬پ‪+‬تﻮ ‪-‬راﻣر‪ ،‬پﻮﻫاﻧد صدﻳﻖ اهلل ر*تﻴﻦ‬ ‫‪ _٧‬خﻮاږه ﻧعتﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻮﻻﻧا عباس ﻗادرﻳﻪ‬ ‫‪ _٨‬د افغاﻧستان تارﻳخﻲ وداﻧ‪ ،9‬ﻧاﻧسﻲ دوپرې‬ ‫‪ _٩‬د افغاﻧستان د وﻻﻳتﻮﻧﻮ جغرافﻴﻪ‪ ،‬پﻮﻫاﻧد غﻼم جﻴﻼﻧﻲ عارض‬ ‫‪ _١٠‬د افغاﻧستان ﻣشاﻫﻴر‪ ،‬سﻴد ﻣحﻰ اﻟدﻳﻦ ﻫاشﻤﻲ‬ ‫‪ _١١‬د اﻟفت ﻣرغﻠرې‪( ،‬شعري ﻛﻠﻴات) د شﻬرت ﻧﻨ‪/‬ﻴال پﻪ زﻳار‬ ‫‪ _١٢‬د ب‪5‬ﻨﻮا شعري ﻛﻠﻴات‬ ‫‪ _١٣‬د پ‪+‬تﻮ ژب‪ 3‬ﻟﻨ‪- 6‬راﻣر‪ ،‬سﻴد ﻣحﻰ اﻟدﻳﻦ ﻫاشﻤﻲ‬ ‫‪ _١٤‬د شﻤس اﻟدﻳﻦ ﻛاﻛ‪ 7‬د‪4‬ﻮان‬ ‫‪ _١٥‬د عبداﻟﻘادر خان خ"ﻚ ‪-‬ﻠدستﻪ‪ ،‬در‪4‬ﻢ چاپ‪ ،‬د سﻴد ﻣحﻰ اﻟدﻳﻦ ﻫاشﻤﻲ پﻪ زﻳار‬ ‫‪ _١٦‬فرﻫﻨ‪ ,‬ادبﻴات جﻬان‪ ،‬زﻫراى خاﻧﻠري‬ ‫‪ _١٧‬فرﻫﻨ‪ ,‬فشرده سخﻦ‪ ،‬دوﻛتﻮر حسﻦ اﻧﻮري (دوه !ﻮﻛﻪ)‬

‫‪١٣٩‬‬