Liturgische Texte: Band 11 Taufe und Firmung nach dem römischen Missale, Rituale und Pontificale [Reprint 2020 ed.] 9783111351735, 9783110997040

Citation preview

KLEINE TEXTE FÜR VORLESUNGEN UND ÜBUNGEN HERAUSGEGEBEN VON HANS UETZMANN 144

LITURGISCHE TEXTE XI

TAUFE UND FIRMUNG NACH DEM RÖMISCHEN

MISSALE, RITUALE UND PONTIFICALE HERAUSGEGEBEN VON

DR. ILDEFONS HERWEGEN O.S.B. ABT VON MARIA LAACH

BONN A. MARCUS UND E. WEBER'S VERLAG

1920

Die Tauffeier fand im Altertum iu der Osternacht statt. Daher sind diejenigen Riten, die heute noch auf die Nacht hindeuten, auch in irgend einer Weise auf die Taufe zu beziehen. Der Aufbau der folgenden Texte gruppiert sich daher so, daß er mit der Feuerweihe beginnt, an die sich das Praeconium Paschale mit der Weihe der Osterkerze anschliesst. Ihr folgen zwölf Lesungen, die sogen. Prophetien, die in alttestamentlichen Typen und deren christlicher Auffassung in den ihnen angeschlossenen Gebeten eine Theologie der Taufe darstellen. Sie leiten Aber zur Weihe des Taufwassers. Alle diese Stücke sind dem Missale Romanum entnommen (Sabbato Sancto). Für die Taufhandlung selbst werden heute noch zwei verschiedene Riten verwandt: die Taufe der Erwachsenen (Baptismus adultorum) und die Kindertaufe (Baptismus parrulorum). Diese kann als eine Ableitung und Kürzung von jener angesehen werden. Die Taufordnung für Erwachsene, die vor allem in den Heidenmissionen ihre Anwendung findet, weist noch eine Reihe altertümlicher Züge auf, die sie dem altchrist» liehen Taufritus am nächststehend erscheinen lassen. Wir bieten daher den Text des Baptismus adultorum und heben die zum Baptismus parvulorum gehörigen Teile durch den Druck heraus. Beide Taufordnungen sind dem Rituale Romanum entnommen. Das Sakrament der Firmung bildet die Vollendung und Ergänzuug der Taufe. Die Form der Spendung enthält das Pontificale Romanum.

I. H.

INHALT BENEDICTIO

IGNIS

BENEDICT«)

CEREI

3 5 7

PROPHETIAE BENEDICTIO

21

FONTIS

ORDO BAPTISMI ADULTORUM

25

Die im Baptismus parvulorum zur Verwendung kommenden Texte des Erwachsenenformulars sind durch romanische Schrift gekennzeichnet. Bei Differenzen des Wortlautes (S. 28 I0. 2g10. 30 18. 37 M ) ist romanisch der Text der Kindertaufe, mediäval der der Erwachsenentaufe gedruckt. Die Paragraphenzählung des Kindertaufrituals ist am äusseren Rande beigegeben (I. 2- 3 = S. 28 6. u. J6). D E CONFIRMANDIS

.

.

.

44

In Sdjroabadjer Schrift sind die vom Chor gesungenen Texte gesetzt.

SABBATO SANCTO STATIO AD S. IOANNEM IN LATERANO

Hora competenti cooperiuntur altana, et dicuntur Horae, tandelis altaris extinctis usque ad principium Missae. Interim cxcutitur ignis de lapide foris ecclesiam, et ex eo accenduntur tarbones. Dicta Nona, Sacerdos indutus amictu, alba, cingulo, stola, et pluviali violaceo, vel sine casula, astantibus sibi ministris cum Cruce, aqua benedicta, et incenso, ante portam ecclesiae, si commode potest, vel in ipso aditu ecclesiae, benedicit novum ignem, dicens V. Dominus vobtscum. R. Et cum spiritu tuo. Oremus. Oratio. Deus, qui per Filium tuum, angularem scilicet lapidem, claritatis tuae ignem fidelibus contulisti: productum e silice, nostris profuturum usibus, novum hunc ignem sancti + fica: et concede nobis, ita per haec festa paschalia caelestibus desideriis infiammali : ut ad perpetuae claritatis, puris mentibus, valeamus festa pertingere. Per eundem Christum Dominum nostrum. R. Amen. Oremus Domine Deus, Pater omnipotens, lumen indeficiens, qui es conditor omnium luminum : bene + die hoc lumen, quod a te sanctificatum atque benedictum est, qui illuminasti omnem mundum: ut ab eo lumine accendamur, atque illuminemur igne claritatis tuae: et sicut illuminasti Moysen exeuntem de Aegypto, ita illumines corda et sensus nostras : ut ad vitam et lucem aeternam pervenire mereamur. Per Christum Dominum nostrum. R. Amen. Oremus. Domine sancte, Pater omnipotens, aeterne Deus: benedicentibus nobis hunc ignem in nomine tuo, et unigeniti Filii tui Dei ac Domini nostri Jesu Christi, et Spiritus sancti, cooperari digneris: et adjuva nos contra ignita tela inimici, et illustra gratia caelesti. Qui vivis et regnas cum eodem Unigenito tuo, et Spiritu sancto Deus: per omnia saecula saeculorum. R. Amen.

4

BENEDICTIO

IGNIS

Deinde benedicit quinque grana incensi ponenda in Cereo, dicens absolute hanc Otationem. Veniat, quaesumus omnipotens Deus, super hoc incensum larga tuae benedi + ctionis infusio : et hunc nocturnum splendorem invisibilis regenerator accende : ut non solum s sacrificium, quod hac nocte litatum est, arcana luminis tui admixtione refulgeat, sed in quocumque loco ex hujus sanctificationis mysterio aliquid fuerit depurtatum, expulsa diabolicae fraudis nequiiia, virtus tuae majestatis assistat. Per Christum Dominum nostrum. R. Amen. » Dum benedicit grana incensi, Acolythus assumens de carbonibus benedictis ponit in thuribulo : et finita Oratione supradicta, Sacerdos de navicula ponit incensum in thuribulo, benedicens illud more solito: deinde praedicta grana incensi et ignern ter aspergit aqua benedicta, dicens: Asperges me. Domine, sine is cantu et sine Psalmo, et ter adolet incenso. Interim omnia luminaria ecclesiae extinguuntur, ut de igne benedicto postmodum accedantur. Tum Diaconus indutus dalmatica albi coloris, accipit arundinem cum tribus candelis in summitate illius triangulo distinctis. Praecedit thuriferarius cum 20 Acolytho deferente in vasi quinque grana incensi: sequitur Subii iaconus cum Cruce, et Clerus per ordinem: deinde Diaconus cum arundine, post eum Celebrans. Cum Diaconus ingressus est ecclesiam, inclinai arundinem, et Acolythus deferens candelam accensam de novo igne, accendit unam ex Ulis tribus candelis »5 desuper positis : et Diaconus elevans arundinem, genuflectit, simihter et omnes alii cum eo, praeter Subdiaconum Crucem ferentem : et cantai sotus, Lumen Christi. R. Veo gratias. Et procedens ad medium ecclesiae. ibi accenditur alia candela : et iterum genuflexus ut supra, altius cantai, Lumen Christi. 30 R. Deo gratias. Tertio procedit ante altare, ubi accenditur tertia candela: et rursus genuflexus ut prius, adhuc altius dicit, Lumen Christi. R. Deo gratias. Deinde Celebrans ascendit ad altare in cornu Epistolae, et 35 Diaconus dat arundinem uni Acolytho: et accipiens librum, petit a Celebrante bentdictionem, ut fit ad Evangelium, Sacerdote dicente, Dominus sit in corde tuo, et in labiis tuis : ut digne et competenter annunties suum paschale praeconium: In nomine Patris, et Filii, + et Spiritus sancti. Amen. 40 Postea vadit ad pulpitum, et ponit super eo librum, et incensai. A dextris Diaconi Stent Subdiaconus cum Cruce, et thuriferarius : a sinisiris, duo Acolythi, ille qui tenet arundinem,

BENEDICTIO CEREI

5

et alius tenens in vase quinque grana incensi lenedicti figenda in Cereo. Tunc, surgentibus omnibus, et stantibus, ut fit ad Evangelium, Diaconus cantat : Exultet jam angelica turba caelorum: exultent divina mysteria: et pro tanti Regis vic5 tona, tuba insonet salutaris. Gaudeat et tellus tantis irradiata fulgonbus: et aeterni Regis splendore illustrata, totius orbis sentiat amisisse caliginem. Laetetur et mater Ecclesia, tanti luminis adomata fulgoribus : et magnis populorum vocibus haec aula resultet. Quapropter adstantes vos, fratres » diarissimi ad tam miram hujus sancti luminis claritatem, una mecum, quaeso, Dei omnipotentis misericordiam invocate. Ut qui me non meis meritis intra Levitarum numerum dignatus est aggregare : luminis sui claritatem infundens, Cerei hujus laudem implere perficiat. Per Dominum nostrum 13 Jesum Christum Fihum suum, qui cum eo vivit et regnat in unitate Spiritus sancti Deus. Per omnia saecula saeculorum. R. Amen. V. Dominus vobiscum. R. Et cum spiritu tuo. V. Sursum corda.. R. Habemus ad Dominum. V. Giatias agamus Domino Deo a© nostro. R. Dignum et justum est Vere dignum et justum est, invisibilem Deum Patrem omnipotentem, Filiumque ejus unigenitum, Dominum nostrum Jesum Christum, toto cordis ac mentis affectu, et vocis ministerio personare. Qui pro nobis aeterno Patri Adae 25 debitum solvit : et veteris piaculi cautionem pio cruore detersit. Haec sunt enim festa paschalia, in quibus verus ille Agnus occiditur, cujus sanguine postes fidelium consecrantur. Haec nox est, in qua primum patres nostros filios Israel eductos de Aegypto, mare Rubrum sicco vestigio transire 30 feristi. Haec igitur nox est, quae peccatorum tenebras, columnae illuminatione purgavit. Haec nox est, quae hodie per universum mundum, in Christo credentes, a vitiis saeculi, et caligine peccatorum segregatos, reddit gratiae, sociat sancitati. Haec nox est, in qua destructis vinculis mortis, Christus 35 ab inferis victor ascendit Nihil enim nobis nasci profuit, nisi redimi profuisset. O mira circa nos tuae pietatis dignatio! O inaestimabilis dilectio charitatis: ut servum redimeres, Filium tradidisti! O certe necessarium Adae peccatum, quod Christi morte deletum est! O felix culpa, quae 40 talem ac tantum meruit habere redemptorem ! O vere beata nox, quae sola meruit scire tempus et horam, in qua Christus ab inferis resurrexit! Haec nox est, de qua scriptum est: Et nox sicut dies illuminabitur : et nox illuminatio mea in

6

BENEDICTIO

CEREI

deliciis meis. Hujus igitur sanctificatio noctis fugat scelera, culpas lavat: et reddit innocentiam lapsis, et moestis laetitiam. Fugat odia, concordiam parat, et curvat imperia. Hie Diaconus infigit qutnque grana incensi benedicti in Cereo in modum crucishoc ordine: i 4 2 5 3 In hujus igitur noctis gratia, suscipe, sancte Pater, incensi hujus sacrificium vespertinum : quod tibi in hac Cerei oblatione solemni, per ministrorum manus, d e operibus a p u m sacrosancta reddit Ecclesia. S e d j a m columnae hujus praeconia novimus, quam in honorem D e i rutilans ignis accendit. Hie Diaconus accendit Cereum cum una ex tribus candelis in arundine positis. Q u i licet sit divisus in partes, mutuati tamen luminis detrimenta non novit. Alitur enim liquantibus ceris, quas in substantiam pretiosae hujus lampadis, apis mater eduxit. Hie accenduntur lampades. O vere b e a t a n o x , q u a e expoliavit Aegyptios, ditavit H e b r a e o s ! N o x , in q u a terrenis caelestia, humanis divina junguntur. Oramus ergo te, Domine : ut Cereus iste in honorem tui nominis consecratus, a d noctis hujus caliginem destruendam, indeficiens perseveret. E t in odorem suavitatis acceptus, supernis luminaribus misceatur. Flammas ejus lucifer matutinus inveniat. Ille, inquam, lucifer, qui nescit occasum. Ille qui regressus a b inferis, humano generi serenus illuxit. Precamur ergo te, Domine : ut nos famulos tuos, omnemque clerum, et devotissimum populum, una cum beatissimo P a p a nostro. N. et Antistite nostro N. quiete temporum concessa, in his paschalibus gaudiis, assidua protectione regere, gubernare, et conservare digneiis. Respice etiam a d devotissimum Imperatorem [¿z non est coronatus dicatur: electum Imperatorum] nostrum N. cujus tu, Deus, desiderii vota praenoscens, ineffabili pietatis et misericordiae tuae munere, tranquillum perpetuae pacis a c c o m m o d a : et caelestem victoriam cum omni populo suo. Per eumdem Dominum nostrum J e s u m Christum Filium tuum, qui tecum vivit et regnat in unitate Spiritus sancti D e u s : per omnia saecula saeculorum. R . Amen.

^f Completa benedictione Cerei, Diaconus, depositis albts, sumit violacea paramento, et vadit ad Celebrantem, qui exuitur pluviali, et sumit manipulum et casulam violacei colons. Postea leguntur Prophetiae sine titulo, nec in earum fine respondetur

PROPHETIAE

7

Deo ¿ratios, et Celebrans legit eas submissa voce ad altar« in cornu Epistolae. In fine Prophetiarum dicuntur Orationes tnodo subscripto. Ante, vel interim dum Prophetiae leguntur, Presbyteri catechizent catechumenos baptizandos, et praeparent ad 5 Baptismum. PROPHETIA PRIMA

Gen. i et 2 In principio creavit Deus caelum et terram. Terra autem erat inanis et vacua, et tenebrae erant super faciem io abyssi: et Spiritus Dei ferebatur super aquas. Dixitque Deus: Fiat lux. Et facta est lux. Et vidit Deus lucem quod esset bona: et divisit lucem a tenebris. Appellavitque lucem diem, et tenebras noctem: factumque est vespere et mane, dies unus. Dixit quoque Deus: Fiat firmamentum in medio 15 aquarum: et dividat aquas ab aquis. Et fecit Deus firmamentum, divisitque aquas, quae erant sub firmamento, ab his quae erant super firmamentum. Et factum est ita. V o cavitque Deus firmamentum, caelum: et factum est vespere et mane, dies secundus. Dixit vero D e u s : Congregentur 20 aquae, quae sub caelo sunt, in locum unum: et appareat arida. Et factum est ita. Et vocavit Deus aiidam, terram, congregationesque aquarum appellavit maria. Et vidit Deus quod esset bonum. Et ait: Germinet terra herbam virentem, et facientem semen, et lignum pomiferum faciens fruc25 turn juxta genus suum, cujus semen in semetipso sit super terram. Et factum est ita. Et protulit terra herbam virentem, et facientem semen juxta genus suum, lignumque faciens fructum, et habens unumquodque sementem secundum speciem suam. Et vidit Deus quod esset bonum. Et 30 factum est vespere et mane, dies tertius. Dixit autem Deus: Fiant luminaria in firmamento caeli, et dividant diem ac noctem, et sint in signa et tempora, et dies et annos: ut luceant in firmamento caeli, et illuminent terram. Et factum est ita. Fecitque Deus duo luminaria magna: luminare 35 majus, ut praeesset diei: et luminare minus, ut praeesset nocti: et stellas. Et posuit eas in firmamento caeli, ut lucerent super terram, et praeessent diei ac nocti, et dividerent lucem ac tenebras. Et vidit Deus quod esset bonum. Et factum est vespere et mane, dies quartus. Dixit etiam Deus: •10 Producant aquae reptile anima viventis, et volatile super terram sub firmamento caeli. Creavitque Deus cete grandia, et omnem animam viventem atque motabilem, quam pro-

PROPHETIAE

7

Deo ¿ratios, et Celebrans legit eas submissa voce ad altar« in cornu Epistolae. In fine Prophetiarum dicuntur Orationes tnodo subscripto. Ante, vel interim dum Prophetiae leguntur, Presbyteri catechizent catechumenos baptizandos, et praeparent ad 5 Baptismum. PROPHETIA PRIMA

Gen. i et 2 In principio creavit Deus caelum et terram. Terra autem erat inanis et vacua, et tenebrae erant super faciem io abyssi: et Spiritus Dei ferebatur super aquas. Dixitque Deus: Fiat lux. Et facta est lux. Et vidit Deus lucem quod esset bona: et divisit lucem a tenebris. Appellavitque lucem diem, et tenebras noctem: factumque est vespere et mane, dies unus. Dixit quoque Deus: Fiat firmamentum in medio 15 aquarum: et dividat aquas ab aquis. Et fecit Deus firmamentum, divisitque aquas, quae erant sub firmamento, ab his quae erant super firmamentum. Et factum est ita. V o cavitque Deus firmamentum, caelum: et factum est vespere et mane, dies secundus. Dixit vero D e u s : Congregentur 20 aquae, quae sub caelo sunt, in locum unum: et appareat arida. Et factum est ita. Et vocavit Deus aiidam, terram, congregationesque aquarum appellavit maria. Et vidit Deus quod esset bonum. Et ait: Germinet terra herbam virentem, et facientem semen, et lignum pomiferum faciens fruc25 turn juxta genus suum, cujus semen in semetipso sit super terram. Et factum est ita. Et protulit terra herbam virentem, et facientem semen juxta genus suum, lignumque faciens fructum, et habens unumquodque sementem secundum speciem suam. Et vidit Deus quod esset bonum. Et 30 factum est vespere et mane, dies tertius. Dixit autem Deus: Fiant luminaria in firmamento caeli, et dividant diem ac noctem, et sint in signa et tempora, et dies et annos: ut luceant in firmamento caeli, et illuminent terram. Et factum est ita. Fecitque Deus duo luminaria magna: luminare 35 majus, ut praeesset diei: et luminare minus, ut praeesset nocti: et stellas. Et posuit eas in firmamento caeli, ut lucerent super terram, et praeessent diei ac nocti, et dividerent lucem ac tenebras. Et vidit Deus quod esset bonum. Et factum est vespere et mane, dies quartus. Dixit etiam Deus: •10 Producant aquae reptile anima viventis, et volatile super terram sub firmamento caeli. Creavitque Deus cete grandia, et omnem animam viventem atque motabilem, quam pro-

8

PROPHETIAE

duxerant aquae in species suas: et omne volatile secundum genus suum. Et vidit Deus quod esset bonum. Benedixitque eis, dicens: Crescite, et multiplicamini, et replete aquas maris: avesque multiplicentur super terram. Et factum est vespere et mane, dies quintus. Dixit quoque Deus : Producat terra animam viventem in genere suo, jumenta, et reptilia: et bestias terrae secundum species suas. Factumque est ita. Et fecit Deus bestias terrae juxta species suas, et jumenta, et omne reptile terrae in genere suo. Et vidit Deus quod esset bonum, et ait: Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram: et praesit piscibus maris, et volatilibus coeli, et bestiis, universaequae terrae, omnique reptili quod movetur in terra. Et creavit Deus hominem ad imaginem suam: ad imaginem Dei creavit ilium, masculum et feminam creavit eos. Benedixitque illis Deus, et ait: Crescite, et multiplicamini, et replete terram, et subjicite earn, et dominamini piscibus maris, et volatilibus caeli, et universis animantibus, quae moventur super terram. Dixitque Deus: Ecce dedi vobis omnem herbam afferentem semen super terram, et universa ligna quae habent in semetipsis sementem generis sui, ut sint vobis in escam: et cunctis animantibus terrae, omnique volucri caeli, et universis quae moventur in terra, et in quibus est anima vivens, ut- habeant ad vescendum. Et factum est ita. Viditque Deus cuncta quae fecerat: et erant valde bona. Et factum est vespere et mane, dies sextus. Igitur perfecti sunt caeli et terra, et omnis ornatus eorum. Complevitque Deus die septimo opus suum quod fecerat: et requievit die septimo ab universo opere quod patrarat. Qua completa, Sacerdos dicit: Oremus, Diacouus, Flectamus genua, et Subdiaconus: Levate. Oratio. Deus, qui mirabiliter creasti hominem, et mirabilius redemisti: da nobis, quaesumus, contra oblectamenta peccati, mentis ratione persistere; ut mereamur ad aeterna gaudia pervenire. Per Dominum. PROPHETIA SECUNDA

Gen. 5. 6. 7 et 8 Noe vero cum quingentorum esset annorum, genuit Sem, Cham, et Japhet. Cumque coepissent homines multiplicari super terram, et filias procreassent, videntes filii Dei filias hominum quod essent pulchrae, acceperunt sibi uxores ex

8

PROPHETIAE

duxerant aquae in species suas: et omne volatile secundum genus suum. Et vidit Deus quod esset bonum. Benedixitque eis, dicens: Crescite, et multiplicamini, et replete aquas maris: avesque multiplicentur super terram. Et factum est vespere et mane, dies quintus. Dixit quoque Deus : Producat terra animam viventem in genere suo, jumenta, et reptilia: et bestias terrae secundum species suas. Factumque est ita. Et fecit Deus bestias terrae juxta species suas, et jumenta, et omne reptile terrae in genere suo. Et vidit Deus quod esset bonum, et ait: Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram: et praesit piscibus maris, et volatilibus coeli, et bestiis, universaequae terrae, omnique reptili quod movetur in terra. Et creavit Deus hominem ad imaginem suam: ad imaginem Dei creavit ilium, masculum et feminam creavit eos. Benedixitque illis Deus, et ait: Crescite, et multiplicamini, et replete terram, et subjicite earn, et dominamini piscibus maris, et volatilibus caeli, et universis animantibus, quae moventur super terram. Dixitque Deus: Ecce dedi vobis omnem herbam afferentem semen super terram, et universa ligna quae habent in semetipsis sementem generis sui, ut sint vobis in escam: et cunctis animantibus terrae, omnique volucri caeli, et universis quae moventur in terra, et in quibus est anima vivens, ut- habeant ad vescendum. Et factum est ita. Viditque Deus cuncta quae fecerat: et erant valde bona. Et factum est vespere et mane, dies sextus. Igitur perfecti sunt caeli et terra, et omnis ornatus eorum. Complevitque Deus die septimo opus suum quod fecerat: et requievit die septimo ab universo opere quod patrarat. Qua completa, Sacerdos dicit: Oremus, Diacouus, Flectamus genua, et Subdiaconus: Levate. Oratio. Deus, qui mirabiliter creasti hominem, et mirabilius redemisti: da nobis, quaesumus, contra oblectamenta peccati, mentis ratione persistere; ut mereamur ad aeterna gaudia pervenire. Per Dominum. PROPHETIA SECUNDA

Gen. 5. 6. 7 et 8 Noe vero cum quingentorum esset annorum, genuit Sem, Cham, et Japhet. Cumque coepissent homines multiplicari super terram, et filias procreassent, videntes filii Dei filias hominum quod essent pulchrae, acceperunt sibi uxores ex

PROPHETIAE

9

omnibus, quas elegerant. Dixitque D e u s : N o n permanebit spiritus meus in homine in aeternum, quia caro est: eruntque dies illius centum viginti annorum. Gigantes autem erant super terram in diebus illis. Postquam enim ingressi 5 sunt filii Dei ad filias hominum, illaeque genuerunt, isti sunt potentes a saeculo viri famosi. Videns autem Deus quod multa malitia hominum esset in terra, et cuncta cogitatio cordis intenta esset ad malum omni tempore, poenituit eum quod hominem fecisset in terra. Et tactus dolore cordis intrinsecus, Delebo, inquit, hominem quem creavi, a facie terrae, ab homine usque ad animantia, a reptili usque ad volucres caeli. Poenitet enim me fecisse eos. N o e vero invenit gratiam coram Domino. Hae sunt generationes Noe. Noe vir justus atque perfectus fuit in generationibus suis, cum 15 D e o ambulavit. Et genuit tres filios, Sem, Cham, et Japhet. Corrupta est autem terra coram Deo, et repleta est iniquitate. Cumquo vidisset Deus terram esse corruptam, (omuis quippe caro corruperat viam suam super terram) dixit ad N o e : Finis universae camis venit coram m e : repleta est 20 terra iniquitate a facie eorum, et ego disperdam eos cum terra. Fac tibi arcam de lignis laevigatis: mansiunculas in area facies, et bitumine linies intrinsecus et extrinsecus. Et sic facies earn: Trecentorum cubitorum erit longitudo arcae, quinquaginta cubitorum latitudo, et triginta cubitorum alti25 tudo illius. Fenestram in area facies, et in cubito consummabis summitatem ejus: ostium autem arcae pones ex latere, deorsum: coenacula, et tristega facies in ea. Ecce ego adducam aquas diluvii super terram, ut interficiam omnem carnem, in qua spiritus vitae est subter caelum: universa 30 quae in terra sunt, consumentur. Ponamque foedus meum tecum: et ingredieris arcam tu, et filii tui, uxor tua, et uxores filiorum tuorum tecum. Et ex cunctis animantibus universae camis bina induces in arcam, ut vivant tecum: masculini sexus et feminini. D e volucribus juxta genus suum, et de 3sjumentis in genere suo, et ex omni reptili terrae secundum genus suum: bina de omnibus ingredientur tecum, ut possint vivere. Tolles igitur tecum ex omnibus escis, quae mandi possunt, et comportabis apud t e : et erunt tam tibi, quam illis in cibum. Fecit igitur N o e omnia quae praeceperat illi 4« Deus. Eratque sexcentorum annorum, quando diluvii aquae inundaverunt super terram. Rupti sunt omnes fontes abyssi magnae, et cataractae caeli apertae sunt: et facta est pluvia super terram quadraginta diebus et quadraginta noctibus. In

IO

PROFHETIAE

articulo diei illius ingressus est Noe, et Sem, et Cham, et Japhet filii ejus, uxor illius, et tres uxores filiorum ejus cum eis in arcam: ipsi et omne animal secundum genus suum, universaque jumenta in genere suo, et omne quod movetur super terram in genere suo, cunctumque volatile s secundum genus suum. Porro area ferebatur super aquas. Et aquae praevalerunt nimis super terram: opertique sunt omnes montes excelsi sub universo caelo. Quindecim cubitis altior fuit aqua super montes, quos operuerat. Consumptaque est omnis caro, quae movebatur super terram, volucrum, 10 animantium, bestiarum, omniumque reptilium, quae reptant super terram. Remansit autem solus Noe, et qui cum eo erant in area. Obtinueruntque aquae terram centum quinquaginta diebus. Recordatus autem Deus Noe, cunctorumque animantium, et omnium jumentorum, quae erant cum eo in 15 area, adduxit spiritum super terram, et imminutae sunt aquae. Et clausi sunt fontes abyssi, et cataractae caeli: et prohibitae sunt pluviae de caelo. Reversaeque sunt aquae de terra euntes et redeuntes: et coeperunt minui post centum quinquaginta dies. Cumque transissent quadraginta dies, apenens 20 Noe fenestram arcae, quam fecerat, dimisit corvum: qui egrediebatur, et non revertebatur, donee siccarentur aquae super terram. Emisit quoque columbam post eum, ut videret si jam cessassent aquae super faciem terrae. Quae cum non invenisset ubi requiesceret pes ejus, reversa est ad eum in 25 arcam: aquae enim erant super universam terram: extenditque manum, et apprehensam intulit in arcam. Expectatis autem ultra septem diebus aliis, rursum dimisit columbam ex area. At ilia venit ad eum ad vesperam, portans ramum olivae virentibus foliis in ore suo. Intellexit ergo Noe quod 30 cessassent aquae super terram. Expectavitque nihilominus septem alios dies: et emisit columbam, quae non est reversa ultra ad eum. Locutus est autem Deus ad Noe, dicens: Egredere de area, tu et uxor tua, filii tui et uxores filiorum tuorum tecum. Cuncta animantia, quae sunt apud te, ex J5 omni came, tam in volatilibus, quam in bestiis et universis reptilibus, quae reptant super terram, educ tecum, et ingredimini super terram: crescite, et multiplicamini super earn. Egressus est ergo Noe, et filii ejus: uxor illius, et uxores filiorum ejus cum eo. Sed et omnia animantia, jumenta, et 4» reptilia quae reptant super terram secundum genus suum, egressa sunt de area. Aedificavit autem Noe altare Domino:

PROPHETIAE

et tollens de cunctis pecoribus et volucribus mundis, obtulit holocausta super altare. Odoratusque est Dominus odorem suavitatis. Oremus. Flectamus genua. R. Levate. 5 Oratio. Deus incommutabilis virtus, et lumen aeternum: respice propitius ad totius Ecclesiae tuae mirabile sacramentum, et opus salutis humanae perpetuae dispositionis effectu tranquillius operare : totusque mundus experiatur et videat dejecta io erigi, inveterata reno vari, et per ipsum redire omnia in integrum, a quo sumpsere principium : Dominum nostrum Jesum Christum Filium tuum: Qui tecum vivit et regnat. PROPHETIA TERTIA

Gen. 22 In diebus illis: Tentavit Deus Abraham, et dixit ad eum: Abraham, Abraham. At ille respondit: Adsum. Ait illi : Tolle filium tuum unigenitum, quem diligis, Isaac, et vade in Terram visionis: atque ibi offeres eum in holocaustum super unum montium quem monstravero tibi. Igitur Abraham 20 de nocte consurgens, stravit asinum suum : ducens secum duos juvenes, et Isaac filium suum: cumqué concidisset ligna in holocaustum, abiit ad locum quem praeceperat ei Deus. Die autem tertio elevatis oculis, vidit locum procul: dixitque ad pueros suos: Expectate hic cum asino: ego et puer illuc 25 usque properantes, postquam adoraverimus, revertemur ad vos. Tulit quoque ligna holocausti, et- imposuit super Isaac filium suum : ipse vero portabat in manibus ignem et gladium. Cumque duo pergerent simul, dixit Isaac patri suo: Pater mi. At ille respondit: Quid vis fili? Ecce, inquit, ignis et 30 ligna : ubi est victima holocausti ? Dixit autem Abraham : Deus providebit sibi victimam holocausti, fili mi. Pergebant ergo pariter, et venerunt ad locum quem ostenderat ei Deus, in quo aedificavit altare, et desuper ligna composuit: cumque alligasset Isaac filium suum, posuit eum in altare super 35 struem lignorum. Extenditque manum, et arripuit gladium ut immolaret filium suum. Et ecce Angelus Domini de caelo clamavit, dicens: Abraham, Abraham. Qui respondit: Adsum. Dixitque ei : Non extendas manum tuam super puerum neque facias illi quidquam : nunc cognovi quod times Deum, 4» et non pepercisti unigenito filio tuo propter me. Levavit Abraham oculos suos, viditque post tergum arietem inter 15

PROPHETIAE

et tollens de cunctis pecoribus et volucribus mundis, obtulit holocausta super altare. Odoratusque est Dominus odorem suavitatis. Oremus. Flectamus genua. R. Levate. 5 Oratio. Deus incommutabilis virtus, et lumen aeternum: respice propitius ad totius Ecclesiae tuae mirabile sacramentum, et opus salutis humanae perpetuae dispositionis effectu tranquillius operare : totusque mundus experiatur et videat dejecta io erigi, inveterata reno vari, et per ipsum redire omnia in integrum, a quo sumpsere principium : Dominum nostrum Jesum Christum Filium tuum: Qui tecum vivit et regnat. PROPHETIA TERTIA

Gen. 22 In diebus illis: Tentavit Deus Abraham, et dixit ad eum: Abraham, Abraham. At ille respondit: Adsum. Ait illi : Tolle filium tuum unigenitum, quem diligis, Isaac, et vade in Terram visionis: atque ibi offeres eum in holocaustum super unum montium quem monstravero tibi. Igitur Abraham 20 de nocte consurgens, stravit asinum suum : ducens secum duos juvenes, et Isaac filium suum: cumqué concidisset ligna in holocaustum, abiit ad locum quem praeceperat ei Deus. Die autem tertio elevatis oculis, vidit locum procul: dixitque ad pueros suos: Expectate hic cum asino: ego et puer illuc 25 usque properantes, postquam adoraverimus, revertemur ad vos. Tulit quoque ligna holocausti, et- imposuit super Isaac filium suum : ipse vero portabat in manibus ignem et gladium. Cumque duo pergerent simul, dixit Isaac patri suo: Pater mi. At ille respondit: Quid vis fili? Ecce, inquit, ignis et 30 ligna : ubi est victima holocausti ? Dixit autem Abraham : Deus providebit sibi victimam holocausti, fili mi. Pergebant ergo pariter, et venerunt ad locum quem ostenderat ei Deus, in quo aedificavit altare, et desuper ligna composuit: cumque alligasset Isaac filium suum, posuit eum in altare super 35 struem lignorum. Extenditque manum, et arripuit gladium ut immolaret filium suum. Et ecce Angelus Domini de caelo clamavit, dicens: Abraham, Abraham. Qui respondit: Adsum. Dixitque ei : Non extendas manum tuam super puerum neque facias illi quidquam : nunc cognovi quod times Deum, 4» et non pepercisti unigenito filio tuo propter me. Levavit Abraham oculos suos, viditque post tergum arietem inter 15

12

PROPHETIAE

vepres haerentem cornibus, quem assumens obtulit holocaustum pro filio. Appellavitque nomen loci lllius, Dominus videt. U n d e usque hodie dicitur: in monte Dominus videbit. V o cavit autem Angelus Domini A b r a h a m secundo d e caelo, dicens: Per memetipsum juravi, dicit D o m i n u s : quia fecisti hanc rem, et non pepercisti filio tuo unigenito propter m e : benedicam tibi, et multiplicabo semen tuum sicut stellas caeli, et velut arenam quae est in littore maris: possidebit semen tuum portas inimicorum suorum, et benedicentur in semine tuo omnes gentes terrae, quia obedisti voci meae. Reversus est A b r a h a m ad pueros suos, abieruntque Bersabee simul, et habitavit ibi. Oremus.

Flectamus genua. R. Oratio.

Levate.

Deus, fidelium Pater summe, qui in toto orbe terrarum, promissionis tuae filios diffusa adoptionis gratia multiplicas: et per paschale sacramentum A b r a h a m puerum tuum universarum, sicut jurasti, gentium efficis Patrem: da populis tuis digne ad gratiam tuae vocationis introire. Per D o minum. PROPHETIA QUARTA E x o d . 14 et

15

In diebus illis: F a c t u m est in vigilia matutina, et ecce respiciens Dominus super castra Aegyptiorum per columnam ignis et nubis, interfecit exercitum e o r u m : et subvertit rotas curruum, ferebanturque in profundum. Dixerunt ergo A e g y p t i i : Fugiamus Israelem: Dominus enim pugnat pro eis contra nos. E t ait Dominus a d M o y s e n : E x t e n d e manum tuam super mare, ut revertantur aquae ad Aegyptios super currus et equites eorum. C u m q u e extendisset Moyses manum contra mare, reversum est primo diluculo ad priorem l o c u m : fugientibusque Aegyptiis occurrerunt aquae, et involvit eos D o minus in mediis fluctibus. Reversaeque sunt aquae, et operuerunt currus et equites cuncti exercitus Pharaonis, qui sequentes ingressi fuerant m a r e : nec unus quidem superfuit e x eis. Filii autem Israel perrexerunt per medium sicci maris, et aquae eis erant quasi pro muro a dextris et a sinistris: liberavitque Dominus in die ilia Israel d e manu Aegyptiorum. Et viderunt Aegyptios mortuos super littus maris, et manum magnam, quam exercuerat Dominus contra e o s : timuitque populus Dominum, et crediderunt D o m i n o , et

12

PROPHETIAE

vepres haerentem cornibus, quem assumens obtulit holocaustum pro filio. Appellavitque nomen loci lllius, Dominus videt. U n d e usque hodie dicitur: in monte Dominus videbit. V o cavit autem Angelus Domini A b r a h a m secundo d e caelo, dicens: Per memetipsum juravi, dicit D o m i n u s : quia fecisti hanc rem, et non pepercisti filio tuo unigenito propter m e : benedicam tibi, et multiplicabo semen tuum sicut stellas caeli, et velut arenam quae est in littore maris: possidebit semen tuum portas inimicorum suorum, et benedicentur in semine tuo omnes gentes terrae, quia obedisti voci meae. Reversus est A b r a h a m ad pueros suos, abieruntque Bersabee simul, et habitavit ibi. Oremus.

Flectamus genua. R. Oratio.

Levate.

Deus, fidelium Pater summe, qui in toto orbe terrarum, promissionis tuae filios diffusa adoptionis gratia multiplicas: et per paschale sacramentum A b r a h a m puerum tuum universarum, sicut jurasti, gentium efficis Patrem: da populis tuis digne ad gratiam tuae vocationis introire. Per D o minum. PROPHETIA QUARTA E x o d . 14 et

15

In diebus illis: F a c t u m est in vigilia matutina, et ecce respiciens Dominus super castra Aegyptiorum per columnam ignis et nubis, interfecit exercitum e o r u m : et subvertit rotas curruum, ferebanturque in profundum. Dixerunt ergo A e g y p t i i : Fugiamus Israelem: Dominus enim pugnat pro eis contra nos. E t ait Dominus a d M o y s e n : E x t e n d e manum tuam super mare, ut revertantur aquae ad Aegyptios super currus et equites eorum. C u m q u e extendisset Moyses manum contra mare, reversum est primo diluculo ad priorem l o c u m : fugientibusque Aegyptiis occurrerunt aquae, et involvit eos D o minus in mediis fluctibus. Reversaeque sunt aquae, et operuerunt currus et equites cuncti exercitus Pharaonis, qui sequentes ingressi fuerant m a r e : nec unus quidem superfuit e x eis. Filii autem Israel perrexerunt per medium sicci maris, et aquae eis erant quasi pro muro a dextris et a sinistris: liberavitque Dominus in die ilia Israel d e manu Aegyptiorum. Et viderunt Aegyptios mortuos super littus maris, et manum magnam, quam exercuerat Dominus contra e o s : timuitque populus Dominum, et crediderunt D o m i n o , et

PROPHETIAE

13

Moysi servo ejus. T u n c cecinit Moyses et filii Israel carmen hoc Domino, et dixerunt: Tractus. Cantcmus Domino: glortose enim [¡onoriftcatus est: tquum ct 5 ascensorem projecit in mate: abjutor et protector factus est mif[t in salutem. V. £jic Deus meus, et fyonoriftcabo eum: Deus patrts mei, et ejaltabo eum. V. Domtnus conterens bella: Domtnus nomen est illi. Oremus. 10

Flectamus genua.

R.

Levate.

Oratio.

D e u s , cujus antiqua miracula etiam nostris saeculis coruscare sentimus: dum quod uni populo a persecutione A e g y p t i a c a liberando, dexterae tuae potentia contulisti, id in salutem Gentium per aquam regenerationis operaris: praesta; 15 ut in A b r a h a e filios, et in Israeliticam dignitatem, totius mundi transeat plenitudo. Per Dominum. PROPHETIA QUINTA Isaiae 54 et 55 H a e c est hereditas servorum D o m i n i ; et justitia eorum 20 apud me, dicit Dominus/ O m n e s sitientes venite ad aquas: et qui non habetis argentum, properate, emite, et c o m e d i t e : venite, emite absque argento, et absque ulla commutatione vinum et lac. Quare appenditis argentum non in panibus, et laborem vestrum non in saturitate ? Audite audientes me, 25 et comedite bonum, et delectabitur in crassitudine anima vestra. Inclínate aurem vestram, et venite ad m e : audite, et vivet anima vestra, et feriam vobiscum pactum sempit e m u m , misericordias David fideles. E c c e testem populis dedi eum, ducem ac praeceptorem Gentibus. E c c e gentem, 30 quam nesciebas, vocabis: et Gentes, quae te non cognoverunt, ad te current propter Dominum D e u m tuum, et sanctum Israel, quia glorificavit te. Quaerite Dominum, dum inveniri potest: invócate eum, dum prope est. Derelinquat impius viam suam, et vir iniquus cogitationes suas, et revertatur ad D o j5 minum, et miserebitur ejus, et ad D e u m nostrum: quoniam multus est ad ignoscendum. N o n enim cogitationes meae, cogitationes vestrae: neque viae vestrae, viae meae, dicit Dominus. Quia sicut exaltantur coeli a terra, sic exaltatae sunt viae meae a viis vestris, et cogitationes meae a cogitado tionibus vestris. Et quumodo descendit imber et nix d e

PROPHETIAE

13

Moysi servo ejus. T u n c cecinit Moyses et filii Israel carmen hoc Domino, et dixerunt: Tractus. Cantcmus Domino: glortose enim [¡onoriftcatus est: tquum ct 5 ascensorem projecit in mate: abjutor et protector factus est mif[t in salutem. V. £jic Deus meus, et fyonoriftcabo eum: Deus patrts mei, et ejaltabo eum. V. Domtnus conterens bella: Domtnus nomen est illi. Oremus. 10

Flectamus genua.

R.

Levate.

Oratio.

D e u s , cujus antiqua miracula etiam nostris saeculis coruscare sentimus: dum quod uni populo a persecutione A e g y p t i a c a liberando, dexterae tuae potentia contulisti, id in salutem Gentium per aquam regenerationis operaris: praesta; 15 ut in A b r a h a e filios, et in Israeliticam dignitatem, totius mundi transeat plenitudo. Per Dominum. PROPHETIA QUINTA Isaiae 54 et 55 H a e c est hereditas servorum D o m i n i ; et justitia eorum 20 apud me, dicit Dominus/ O m n e s sitientes venite ad aquas: et qui non habetis argentum, properate, emite, et c o m e d i t e : venite, emite absque argento, et absque ulla commutatione vinum et lac. Quare appenditis argentum non in panibus, et laborem vestrum non in saturitate ? Audite audientes me, 25 et comedite bonum, et delectabitur in crassitudine anima vestra. Inclínate aurem vestram, et venite ad m e : audite, et vivet anima vestra, et feriam vobiscum pactum sempit e m u m , misericordias David fideles. E c c e testem populis dedi eum, ducem ac praeceptorem Gentibus. E c c e gentem, 30 quam nesciebas, vocabis: et Gentes, quae te non cognoverunt, ad te current propter Dominum D e u m tuum, et sanctum Israel, quia glorificavit te. Quaerite Dominum, dum inveniri potest: invócate eum, dum prope est. Derelinquat impius viam suam, et vir iniquus cogitationes suas, et revertatur ad D o j5 minum, et miserebitur ejus, et ad D e u m nostrum: quoniam multus est ad ignoscendum. N o n enim cogitationes meae, cogitationes vestrae: neque viae vestrae, viae meae, dicit Dominus. Quia sicut exaltantur coeli a terra, sic exaltatae sunt viae meae a viis vestris, et cogitationes meae a cogitado tionibus vestris. Et quumodo descendit imber et nix d e

14

PROPHETIAE

caelo, et illuc ultra non revertitur, sed inebriat terram, et infundit earn, et germinare earn facit, et dat semen serenti, et panem comedenti: sic erit verbum meum, quod egredietur de ore meo: non revertetur ad me vacuum, sed faciet quaecumque volui, et prosperabitur in his, ad quae misi illud: 5 dicit Dominus omnipotens. Oremus. Flectamus_ genua. R. Levate. Oratio. Omnipotens sempiterne Deus, multiplica in honorem nominis tui, quod patrum fidei spopondisti, et promissionis to filios sacra adoptione dilata: ut quod priores sancti non dubitaverunt futurum, Ecclesia tua magna jam ex parte cognoscat impletum. Per Dominum. PROPHTIA S E X T A

Baruch 3 15 Audi Israel mandata vitae: auribus percipe, ut scias prudentiam. Quid est Israel, quod in terra inimicorum es ? inveterasti in terra aliena, coinquinatus es cum mortuis: deputatus es cum descendentibus in internum. Dereliquisti fontem sapientiae. Nam si in via Dei ambulasses, habitasses 20 utique in pace sempiterna. Disce ubi sit prudentia, ubi sit virtus, ubi sit intellectus: ut scias simul ubi sit longiturnitas vitae et victus, ubi sit lumen oculorum, et pax. Quis invenit locum ejus ? et quis intravit in thesauros ejus ? Ubi sunt principes Gentium, et qui dominantur super bestias, quae 35 sunt super terram ? qui in avibus caeli ludunt, qui argentum thesaurizant, et aurum, in quo confidunt homines, et non est finis acquisitionis eorum? qui argentum fabricant, et soliciti sunt, nec est inventio operum illorum ? Exterminati sunt, et ad inferos descenderunt, et alii loco eorum surrexerunt. 30 Juvenes viderunt lumen, et habitaverunt super terram: viam autem disciplinae ignoraverunt, neque intellexerunt semitas ejus, neque filii eorum susceperunt earn, a facie ipsorum longe facta est: non est audita in terra Chanaan, neque visa est in Theman. Filii quoque Agar, qui exquirunt prudentiam 35 quae de terra est, negotiatores Merrhae, et Theman, et fabulatores, et exquisitores prudentiae et intelligentiae: viam autem sapientiae nescierunt, neque commemorati sunt semitas ejus. O Israel, quam magna est domus Dei, et ingens locus possessions ejus! Magnus est, et non habet finem; excelsus et 40 immensus. Ibi fuerunt gigantes nominati illi, qui ab initio

14

PROPHETIAE

caelo, et illuc ultra non revertitur, sed inebriat terram, et infundit earn, et germinare earn facit, et dat semen serenti, et panem comedenti: sic erit verbum meum, quod egredietur de ore meo: non revertetur ad me vacuum, sed faciet quaecumque volui, et prosperabitur in his, ad quae misi illud: 5 dicit Dominus omnipotens. Oremus. Flectamus_ genua. R. Levate. Oratio. Omnipotens sempiterne Deus, multiplica in honorem nominis tui, quod patrum fidei spopondisti, et promissionis to filios sacra adoptione dilata: ut quod priores sancti non dubitaverunt futurum, Ecclesia tua magna jam ex parte cognoscat impletum. Per Dominum. PROPHTIA S E X T A

Baruch 3 15 Audi Israel mandata vitae: auribus percipe, ut scias prudentiam. Quid est Israel, quod in terra inimicorum es ? inveterasti in terra aliena, coinquinatus es cum mortuis: deputatus es cum descendentibus in internum. Dereliquisti fontem sapientiae. Nam si in via Dei ambulasses, habitasses 20 utique in pace sempiterna. Disce ubi sit prudentia, ubi sit virtus, ubi sit intellectus: ut scias simul ubi sit longiturnitas vitae et victus, ubi sit lumen oculorum, et pax. Quis invenit locum ejus ? et quis intravit in thesauros ejus ? Ubi sunt principes Gentium, et qui dominantur super bestias, quae 35 sunt super terram ? qui in avibus caeli ludunt, qui argentum thesaurizant, et aurum, in quo confidunt homines, et non est finis acquisitionis eorum? qui argentum fabricant, et soliciti sunt, nec est inventio operum illorum ? Exterminati sunt, et ad inferos descenderunt, et alii loco eorum surrexerunt. 30 Juvenes viderunt lumen, et habitaverunt super terram: viam autem disciplinae ignoraverunt, neque intellexerunt semitas ejus, neque filii eorum susceperunt earn, a facie ipsorum longe facta est: non est audita in terra Chanaan, neque visa est in Theman. Filii quoque Agar, qui exquirunt prudentiam 35 quae de terra est, negotiatores Merrhae, et Theman, et fabulatores, et exquisitores prudentiae et intelligentiae: viam autem sapientiae nescierunt, neque commemorati sunt semitas ejus. O Israel, quam magna est domus Dei, et ingens locus possessions ejus! Magnus est, et non habet finem; excelsus et 40 immensus. Ibi fuerunt gigantes nominati illi, qui ab initio

PROPHETIAE

15

fuerunt, statura magna, scientes bellum. N o n hos elegit Dominus, n e q u e viam disciplinae invenerunt: propterea perierunt. E t quoniam non habuerunt sapientiam, interierunt propter suam insipientiam. Quis ascendit in caelum, et ac5 cepit earn, et eduxit earn de nubibus ? Quis transfretavit mare, et invenit illam ? et attulit illam super aurum electum ? N o n est qui possit scire vias ejus, neque qui exquirat semitas ejus: sed qui scit universa, novit earn, et adinvenit earn prudentia s u a : qui praeparavit terrain in aeterno tempore, et 10 replevit earn pecudibus, et quadrupedibus: qui emittit lumen, et v a d i t : et vocavit illud, et obedit illi in tremore. Stellae autem dederunt lumen in custodiis suis, et Iaetatae s u n t : vocatae sunt et dixerunt: A d s u m u s : et luxerunt ei cum jucunditate, qui fecit illas. Hie est D e u s noster, et non 15 aestimabitur alius adversus eum. Hie adinvenit omnem viam disciplinae, et tradidit illam Jacob puero suo, et Israel dilecto suo. Post haec in terris visus est, et cum hominibus conversatus est. Oremus. JO

Flectamus genua.

Ji. Levate.

Oralio. Deus, qui Ecclesiam tuam semper Gentium vocatione multiplicas: concede propitius; ut quos aqua baptismatis abluis, continua protectione tuearis. Per Dominum. PROPHETIA SEPTIMA

25

Ezech. 37

In diebus illis: Facta est super m e manus Domini, et eduxit m e in spiritu D o m i n i : et dimisit me in medio campi, qui erat plenus ossibus: et circumduxit me per ea in g y r o : erant autem multa valde super faciem campi, siccaque vehe30 menter. Et dixit ad m e : Fili hominis, putasne vivent ossa ista ? Et dixi: Domine Deus, tu nosti. Et dixit ad m e : Vaticinare de ossibus istis: et dices eis: Ossa arida audite verbum Domini. H a e c dicit Dominus Deus ossibus his: E c c e ego intromittam in vos spiritum, et vivetis. Et d a b o super 35 vos nervos, et succrescere faciam super vos carnes, et super extendam in vobis c u t e m : et dabo vobis spiritum, et vivetis, et scietis quia ego Dominus. Et prophetavi sicut praeceperat mihi: factus est autem sonitus prophetante me, et ecce c o m motio, et accesserunt ossa a d ossa, unumquodque ad junctu40 ram suam. Et vidi, et ecce super ea nervi et carnes ascenderunt: et extenta est in eis cutis desuper, et spiritum non

PROPHETIAE

15

fuerunt, statura magna, scientes bellum. N o n hos elegit Dominus, n e q u e viam disciplinae invenerunt: propterea perierunt. E t quoniam non habuerunt sapientiam, interierunt propter suam insipientiam. Quis ascendit in caelum, et ac5 cepit earn, et eduxit earn de nubibus ? Quis transfretavit mare, et invenit illam ? et attulit illam super aurum electum ? N o n est qui possit scire vias ejus, neque qui exquirat semitas ejus: sed qui scit universa, novit earn, et adinvenit earn prudentia s u a : qui praeparavit terrain in aeterno tempore, et 10 replevit earn pecudibus, et quadrupedibus: qui emittit lumen, et v a d i t : et vocavit illud, et obedit illi in tremore. Stellae autem dederunt lumen in custodiis suis, et Iaetatae s u n t : vocatae sunt et dixerunt: A d s u m u s : et luxerunt ei cum jucunditate, qui fecit illas. Hie est D e u s noster, et non 15 aestimabitur alius adversus eum. Hie adinvenit omnem viam disciplinae, et tradidit illam Jacob puero suo, et Israel dilecto suo. Post haec in terris visus est, et cum hominibus conversatus est. Oremus. JO

Flectamus genua.

Ji. Levate.

Oralio. Deus, qui Ecclesiam tuam semper Gentium vocatione multiplicas: concede propitius; ut quos aqua baptismatis abluis, continua protectione tuearis. Per Dominum. PROPHETIA SEPTIMA

25

Ezech. 37

In diebus illis: Facta est super m e manus Domini, et eduxit m e in spiritu D o m i n i : et dimisit me in medio campi, qui erat plenus ossibus: et circumduxit me per ea in g y r o : erant autem multa valde super faciem campi, siccaque vehe30 menter. Et dixit ad m e : Fili hominis, putasne vivent ossa ista ? Et dixi: Domine Deus, tu nosti. Et dixit ad m e : Vaticinare de ossibus istis: et dices eis: Ossa arida audite verbum Domini. H a e c dicit Dominus Deus ossibus his: E c c e ego intromittam in vos spiritum, et vivetis. Et d a b o super 35 vos nervos, et succrescere faciam super vos carnes, et super extendam in vobis c u t e m : et dabo vobis spiritum, et vivetis, et scietis quia ego Dominus. Et prophetavi sicut praeceperat mihi: factus est autem sonitus prophetante me, et ecce c o m motio, et accesserunt ossa a d ossa, unumquodque ad junctu40 ram suam. Et vidi, et ecce super ea nervi et carnes ascenderunt: et extenta est in eis cutis desuper, et spiritum non

i6

PROPHETIAE

habebant. Et dixit ad me: Vaticinare ad spiritum, vaticinare fili hominis, et dices ad spiritum: Haec dicit Dominus Deus: A quatuor ventis veni spiritus, et insuffla super interfectos istos, et reviviscant. Et prophetavi sicut praeceperat mihi: et ingressus est in ea spiritus, et vixerunt: steterunt- s que super pedes suos exercitus grandis nimis valde. Et dixit ad me: Fili hominis, ossa haec universa, domus Israel est: ipsi dicunt: Aruerunt ossa nostra, et periit spes nostra, et abscissi sumus. Propterea vaticinare, et dices ad eos: Haec dicit Dominus Deus: Ecce ego aperiam tumulos vestros, 1 0 et educam vos de sepulchris vestris, populus meus: et inducam vos in terram Israel, et scietis quia ego Dominus, cum aperuero sepulchra vestra, et eduxero vos de tumulis vestris, popule meus: et dedero spiritum meum in vobis, et vixeritis, et requiescere vos faciam super humum vestram: *S dicit Dominus omnipotens. Oremus.

Flectamus genua.

R. Levate.

Oratio. Deus, qui nos ad celebrandum paschale Sacramentum, utriusque Testamenti paginis instruis: da nobis intelligere misericordiam tuam: ut ex perceptione pracsentium munerum, firma sit expectatio futurorum. Per Dominum. PROPHETIA OCTAVA

Isaiae 4 Aprehendent septem mulieres virum unum in die ilia, '3 dicentes: Panem nostrum comedemus, et vestimentis nostris operiemur: tantummodo invocetur nomen tuum super nos, aufer opprobrium nostrum. In die ilia erit germen Domini in magnificentia, et gloria, et fructus terrae sublimis, et exultatio his, qui salvati fuerint de Israel. Et erit: Omnis qui 30 relictus fuerit in Sion, et residuus in Jerusalem, sanctus vocabitur, omnis qui scriptus est in vita in Jerusalem Si abluent Dominus sordes filiarum Sion, et sanguinem Jerusalem laverit de medio ejus, in spiritu judicii, et spiritu ardoris. Et creabit Dominus super omnem locum montis Sion: et ubi invocatus 3s est, nubem per diem, et fumum, et splendorem ignis flammantis in nocte: super omnem enim gloriam protectio. Et tabernaculum erit in umbraculum diei ab aestu, et in securitatem, et absconsionem a turbine, et a pluvia.

i6

PROPHETIAE

habebant. Et dixit ad me: Vaticinare ad spiritum, vaticinare fili hominis, et dices ad spiritum: Haec dicit Dominus Deus: A quatuor ventis veni spiritus, et insuffla super interfectos istos, et reviviscant. Et prophetavi sicut praeceperat mihi: et ingressus est in ea spiritus, et vixerunt: steterunt- s que super pedes suos exercitus grandis nimis valde. Et dixit ad me: Fili hominis, ossa haec universa, domus Israel est: ipsi dicunt: Aruerunt ossa nostra, et periit spes nostra, et abscissi sumus. Propterea vaticinare, et dices ad eos: Haec dicit Dominus Deus: Ecce ego aperiam tumulos vestros, 1 0 et educam vos de sepulchris vestris, populus meus: et inducam vos in terram Israel, et scietis quia ego Dominus, cum aperuero sepulchra vestra, et eduxero vos de tumulis vestris, popule meus: et dedero spiritum meum in vobis, et vixeritis, et requiescere vos faciam super humum vestram: *S dicit Dominus omnipotens. Oremus.

Flectamus genua.

R. Levate.

Oratio. Deus, qui nos ad celebrandum paschale Sacramentum, utriusque Testamenti paginis instruis: da nobis intelligere misericordiam tuam: ut ex perceptione pracsentium munerum, firma sit expectatio futurorum. Per Dominum. PROPHETIA OCTAVA

Isaiae 4 Aprehendent septem mulieres virum unum in die ilia, '3 dicentes: Panem nostrum comedemus, et vestimentis nostris operiemur: tantummodo invocetur nomen tuum super nos, aufer opprobrium nostrum. In die ilia erit germen Domini in magnificentia, et gloria, et fructus terrae sublimis, et exultatio his, qui salvati fuerint de Israel. Et erit: Omnis qui 30 relictus fuerit in Sion, et residuus in Jerusalem, sanctus vocabitur, omnis qui scriptus est in vita in Jerusalem Si abluent Dominus sordes filiarum Sion, et sanguinem Jerusalem laverit de medio ejus, in spiritu judicii, et spiritu ardoris. Et creabit Dominus super omnem locum montis Sion: et ubi invocatus 3s est, nubem per diem, et fumum, et splendorem ignis flammantis in nocte: super omnem enim gloriam protectio. Et tabernaculum erit in umbraculum diei ab aestu, et in securitatem, et absconsionem a turbine, et a pluvia.

PROFHETIAE

17

Tractus Is. 5 Dinea facta est bilecto in cornu, in loco uberi. V. (Et maceriam circumbebit, et drcumfoòit : et piantami otti earn Sorec, et aebiftcaoit t u m m in mebio ejus. V. (Et torcular fobit in ea : otnea enim Domini 5 Sabaotf;, bomus ISsrael est.

Oremus.

Flectamus genua.

R. Levate.

Oratio.

IO

Deus, qui in omnibus Ecclesiae tuae filiis, sanctorum Prophetarum voce manifestasti, in omni loco dominations tuae, satorem te honorum seminum, et electorum palmitum esse cultorem : tribue populis tuis, qui et vinearum apud te nomine censentur et segetum ; ut spinarum, et tribulorum squalore resecato, digna efficiantur fruge foecundi. Per Dominum. PROPHETIA NONA

Exodi 12 In diebus illis : Dixit Dominus ad Moysen, et Aaron in terra Aegypti : Mensis iste, vobis principium mensium, primus erit in mensibus anni. Loquimini ad universum coetum fili— 20 orum Israel, et dicite eis : Decima die mensis hujus tollat unusquisque agnum per familias et domos suas. Sin autem minor est numerus ut sufficere possit ad vescendum agnum, assumet vicinum suum, qui junctus est domui suae juxta numerum animarum quae sufficere possunt ad esum Agni. 25 Erit autem agnus absque macula, masculus, anniculus : juxta quem ritum tolletis et hoedum. Et servabitis eum usque ad quartamdecimam diem mensis hujus : immolabitque eum universa multitudo filiorum Israel ad vesperam. Et sument de sanguine ejus, ac ponent super utrumque postem, et in. 30 superiiminaribus domorum, in quibus comedent illum. Et edent carnes nocte ilia assas igni, et azymos panes cum lactucis agrestibus. Non comedetis ex eo crudum quid, nec coctum aqua, sed tantum assum igni : caput cum pedibus ejus et intestinis vorabitis, Nec remanebit quidquam ex eo 35 usque mane. Si quid residuum fuerit, igne comburetis. Sic autem comedetis illum : Renes vestros accingetis, et calceamenta habebitis in pedibus, tenentes baculos in manibus, et comedetis festinanter : est enim phase (id est transitus) Domini. 40

Oremus.

Flectamus genua.

Herwcgen, Taufe und Firmung.

R. Levate. 2

PROFHETIAE

17

Tractus Is. 5 Dinea facta est bilecto in cornu, in loco uberi. V. (Et maceriam circumbebit, et drcumfoòit : et piantami otti earn Sorec, et aebiftcaoit t u m m in mebio ejus. V. (Et torcular fobit in ea : otnea enim Domini 5 Sabaotf;, bomus ISsrael est.

Oremus.

Flectamus genua.

R. Levate.

Oratio.

IO

Deus, qui in omnibus Ecclesiae tuae filiis, sanctorum Prophetarum voce manifestasti, in omni loco dominations tuae, satorem te honorum seminum, et electorum palmitum esse cultorem : tribue populis tuis, qui et vinearum apud te nomine censentur et segetum ; ut spinarum, et tribulorum squalore resecato, digna efficiantur fruge foecundi. Per Dominum. PROPHETIA NONA

Exodi 12 In diebus illis : Dixit Dominus ad Moysen, et Aaron in terra Aegypti : Mensis iste, vobis principium mensium, primus erit in mensibus anni. Loquimini ad universum coetum fili— 20 orum Israel, et dicite eis : Decima die mensis hujus tollat unusquisque agnum per familias et domos suas. Sin autem minor est numerus ut sufficere possit ad vescendum agnum, assumet vicinum suum, qui junctus est domui suae juxta numerum animarum quae sufficere possunt ad esum Agni. 25 Erit autem agnus absque macula, masculus, anniculus : juxta quem ritum tolletis et hoedum. Et servabitis eum usque ad quartamdecimam diem mensis hujus : immolabitque eum universa multitudo filiorum Israel ad vesperam. Et sument de sanguine ejus, ac ponent super utrumque postem, et in. 30 superiiminaribus domorum, in quibus comedent illum. Et edent carnes nocte ilia assas igni, et azymos panes cum lactucis agrestibus. Non comedetis ex eo crudum quid, nec coctum aqua, sed tantum assum igni : caput cum pedibus ejus et intestinis vorabitis, Nec remanebit quidquam ex eo 35 usque mane. Si quid residuum fuerit, igne comburetis. Sic autem comedetis illum : Renes vestros accingetis, et calceamenta habebitis in pedibus, tenentes baculos in manibus, et comedetis festinanter : est enim phase (id est transitus) Domini. 40

Oremus.

Flectamus genua.

Herwcgen, Taufe und Firmung.

R. Levate. 2

i8

PROPHETIAE

Oratio. Omnipotens sempiterne Deus, qui in omnium operum tuorum dispensatione mirabilis e s : intelligant redempti tui, non fuisse excellentius quod initio factus est mundus, quam quod in fine saeculorum Pascha nostrum immolatus est 5 Christus. Qui tecum vivit et regnat. PROPHETIA DECIMA Jonae 3 In diebus illis: Factum est verbum Domini ad Jonam Prophetam secundo, dicens: Surge, et vade in Niniven civi- 10 tatem magnam: et praedica in ea praedicationem, quam ego loquor ad te. Et surrexit Jonas, et abiit in Niniven juxta verbum Domini. Et Ninive erat civitas magna itinere trium dierum. Et coepit Jonas introire in civitatem itinere diei unius: et clamavit, et dixit: A d h u c quadraginta dies, et 15 Ninive subvertetur. Et crediderunt viri Ninivitae in D e u m et praedicaverunt jejunium, et vestiti sunt saccis a majore usque a d minorem. E t pervenit verbum a d regem N i n i v e : et surrexit de solio suo, et abjecit vestimentum suum a se, et indutus est s a c c o , et sedit in cinere. Et clamavit, e t » dixit in Ninive ex ore regis, et principum ejus, d i c e n s : H o mines, et jumenta, et boves, et pecora non gustent quidq u a m : nec pascantur, et a q u a m non bibant. Et operiantur saccis homines, et jumenta, et clament ad Dominum in fortitudine, et convertatur vir a via sua mala, et ab iniquitate, 25 quae est in manibus eorum. Quis scit si convertatur, et ignoscat D e u s : et revertatur a furore irae suae, et non peribimus? Et vidit D e u s opera eorum, quia conversi sunt de via sua mala: et misertus est populo suo Dominus Deus noster. 30 Oremus.

Flectamus genua.

R.

Levate.

Oratio. Deus, qui diversitatem Gentium in confessione tui nominis adunasti: da nobis et velle et posse quae praecipis; ut populo ad aeternitatem vocato, una sit fides mentium, 35 et pietas actionum. Per Dominum. PROPHETIA UNDECIMA Deut. 31 In diebus illis: Scripsit Moyses canticum, et docuit filios Israel. Praecepitque Dominus Josue filio Nun, et ait: 40

i8

PROPHETIAE

Oratio. Omnipotens sempiterne Deus, qui in omnium operum tuorum dispensatione mirabilis e s : intelligant redempti tui, non fuisse excellentius quod initio factus est mundus, quam quod in fine saeculorum Pascha nostrum immolatus est 5 Christus. Qui tecum vivit et regnat. PROPHETIA DECIMA Jonae 3 In diebus illis: Factum est verbum Domini ad Jonam Prophetam secundo, dicens: Surge, et vade in Niniven civi- 10 tatem magnam: et praedica in ea praedicationem, quam ego loquor ad te. Et surrexit Jonas, et abiit in Niniven juxta verbum Domini. Et Ninive erat civitas magna itinere trium dierum. Et coepit Jonas introire in civitatem itinere diei unius: et clamavit, et dixit: A d h u c quadraginta dies, et 15 Ninive subvertetur. Et crediderunt viri Ninivitae in D e u m et praedicaverunt jejunium, et vestiti sunt saccis a majore usque a d minorem. E t pervenit verbum a d regem N i n i v e : et surrexit de solio suo, et abjecit vestimentum suum a se, et indutus est s a c c o , et sedit in cinere. Et clamavit, e t » dixit in Ninive ex ore regis, et principum ejus, d i c e n s : H o mines, et jumenta, et boves, et pecora non gustent quidq u a m : nec pascantur, et a q u a m non bibant. Et operiantur saccis homines, et jumenta, et clament ad Dominum in fortitudine, et convertatur vir a via sua mala, et ab iniquitate, 25 quae est in manibus eorum. Quis scit si convertatur, et ignoscat D e u s : et revertatur a furore irae suae, et non peribimus? Et vidit D e u s opera eorum, quia conversi sunt de via sua mala: et misertus est populo suo Dominus Deus noster. 30 Oremus.

Flectamus genua.

R.

Levate.

Oratio. Deus, qui diversitatem Gentium in confessione tui nominis adunasti: da nobis et velle et posse quae praecipis; ut populo ad aeternitatem vocato, una sit fides mentium, 35 et pietas actionum. Per Dominum. PROPHETIA UNDECIMA Deut. 31 In diebus illis: Scripsit Moyses canticum, et docuit filios Israel. Praecepitque Dominus Josue filio Nun, et ait: 40

i8

PROPHETIAE

Oratio. Omnipotens sempiterne Deus, qui in omnium operum tuorum dispensatione mirabilis e s : intelligant redempti tui, non fuisse excellentius quod initio factus est mundus, quam quod in fine saeculorum Pascha nostrum immolatus est 5 Christus. Qui tecum vivit et regnat. PROPHETIA DECIMA Jonae 3 In diebus illis: Factum est verbum Domini ad Jonam Prophetam secundo, dicens: Surge, et vade in Niniven civi- 10 tatem magnam: et praedica in ea praedicationem, quam ego loquor ad te. Et surrexit Jonas, et abiit in Niniven juxta verbum Domini. Et Ninive erat civitas magna itinere trium dierum. Et coepit Jonas introire in civitatem itinere diei unius: et clamavit, et dixit: A d h u c quadraginta dies, et 15 Ninive subvertetur. Et crediderunt viri Ninivitae in D e u m et praedicaverunt jejunium, et vestiti sunt saccis a majore usque a d minorem. E t pervenit verbum a d regem N i n i v e : et surrexit de solio suo, et abjecit vestimentum suum a se, et indutus est s a c c o , et sedit in cinere. Et clamavit, e t » dixit in Ninive ex ore regis, et principum ejus, d i c e n s : H o mines, et jumenta, et boves, et pecora non gustent quidq u a m : nec pascantur, et a q u a m non bibant. Et operiantur saccis homines, et jumenta, et clament ad Dominum in fortitudine, et convertatur vir a via sua mala, et ab iniquitate, 25 quae est in manibus eorum. Quis scit si convertatur, et ignoscat D e u s : et revertatur a furore irae suae, et non peribimus? Et vidit D e u s opera eorum, quia conversi sunt de via sua mala: et misertus est populo suo Dominus Deus noster. 30 Oremus.

Flectamus genua.

R.

Levate.

Oratio. Deus, qui diversitatem Gentium in confessione tui nominis adunasti: da nobis et velle et posse quae praecipis; ut populo ad aeternitatem vocato, una sit fides mentium, 35 et pietas actionum. Per Dominum. PROPHETIA UNDECIMA Deut. 31 In diebus illis: Scripsit Moyses canticum, et docuit filios Israel. Praecepitque Dominus Josue filio Nun, et ait: 40

PROPHETIAE

!9

C o n f o r t a r e , et esto r o b u s t u s : t u e n i m i n t r o d u c e s filios Israel in T e r r a m , q u a m pollicitus sum, et e g o e r o t e c u m , Postq u a m e r g o scripsit M o y s e s v e r b a legis h u j u s in v o l u m i n e , a t q u e c o m p l e v i t : p r a e c e p i t L e v i t i s , qui p o r t a b a n t a r c a m f o e 5 deris D o m i n i , d i c e n s : T o l l i t e l i b r u m istum, et p o n i t e e u m in latere a r c a e f o e d e r i s D o m i n i D e i v e s t r i : ut sit ibi c o n t r a t e in t e s t i m o n i u m . E g o e n i m scio c o n t e n t i o n e m t u a m , et c e r v i c e m t u a m durissimam. A d h u c v i v e n t e m e , et i n g r e d i e n t e v o b i s c u m , s e m p e r c o n t e n t i o s e egistis c o n t r a D o m i n u m : q u a n t o io m a g i s c u m m o r t u u s f u e r o ? C o n g r e g a t e a d m e o m n e s m a j o r e s n a t u p e r tribus vestras, a t q u e d o c t o r e s , et l o q u a r a u d i e n t i b u s eis s e r m o n e s istos, et i n v o c a b o c o n t r a e o s c a e l u m et terram. N o v i e n i m q u o d p o s t m o r t e m m e a m i n i q u e agetis, et d e clinabitis cito d e via, q u a m p r a e c e p i v o b i s : et o c c u r r e n t '5 v o b i s m a l a in e x t r e m o t e m p o r e , q u a n d o feceritis m a l u m in e o n s p e c t u D o m i n i , ut irritetis e u m p e r o p e r a m a n u u m vestrarum. L o c u t u s est e r g o M o y s e s , a u d i e n t e u n i v e r s o c o e t u Israel, v e r b a c a r m i n i s hujus, et a d f i n e m u s q u e c o m p l e v i t . Tractus Deut. 3 2 Jlttenbe caelum, et (oquar: ct aubiat terra ceiba ej ore meo. V. (Ejpectefur sicut pluota eloqutum meum: et bescenbant stcut ros rerba mea. V. Sicut imber super gramen, et sicut nir super foetium : quia nomen Domini inoocabo. V. Date magttitubinem Deo nostro : Deus, cera opera ejus, et omnes ciae ejus jubicta. V. Deus fibelts, 25 iit quo non est iniquitas : justus et sanctus Dominus.

ao

Oremus.

Flectamus genua.

R.

Levate.

Oratio. D e u s , celsitudo h u m i l i u m , et f o r t i t u d o r e c t o r u m : qui p e r s a n c t u m M o y s e n p u e r u m t u u m , ita e r u d i r e p o p u l u m 30 t u u m sacri carminis tui d e c a n t a t i o n e voluisti, ut ilia legis iteratio fieret e t i a m n o s t r a directio : e x c i t a in o m n e m justif i c a t a r u m G e n t i u m p l e n i t u d i n e m p o t e n t i a m t u a m ; et d a l a e titiam, m i t i g a n d o t e i r o r e m : ut o m n i u m peccatis t u a remiss i o n e deletis, q u o d d e n u n t i a t u m est in ultionem, t r a n s e a t in 33 salutem. Per Dominum. PROPHETIA DUODECIMA Dan. 3 I n d i e b u s illis : N a b u c h o d o n o s o r r e x fecit s t a t u a m a u r e a m , altitudine c u b i t o r u m sexaginta, latitudine c u b i t o r u m s e x , et statuit earn in c a m p o D u r a p r o v i n c i a e B a b y l o n i s . Itaque 2*

PROPHETIAE

!9

C o n f o r t a r e , et esto r o b u s t u s : t u e n i m i n t r o d u c e s filios Israel in T e r r a m , q u a m pollicitus sum, et e g o e r o t e c u m , Postq u a m e r g o scripsit M o y s e s v e r b a legis h u j u s in v o l u m i n e , a t q u e c o m p l e v i t : p r a e c e p i t L e v i t i s , qui p o r t a b a n t a r c a m f o e 5 deris D o m i n i , d i c e n s : T o l l i t e l i b r u m istum, et p o n i t e e u m in latere a r c a e f o e d e r i s D o m i n i D e i v e s t r i : ut sit ibi c o n t r a t e in t e s t i m o n i u m . E g o e n i m scio c o n t e n t i o n e m t u a m , et c e r v i c e m t u a m durissimam. A d h u c v i v e n t e m e , et i n g r e d i e n t e v o b i s c u m , s e m p e r c o n t e n t i o s e egistis c o n t r a D o m i n u m : q u a n t o io m a g i s c u m m o r t u u s f u e r o ? C o n g r e g a t e a d m e o m n e s m a j o r e s n a t u p e r tribus vestras, a t q u e d o c t o r e s , et l o q u a r a u d i e n t i b u s eis s e r m o n e s istos, et i n v o c a b o c o n t r a e o s c a e l u m et terram. N o v i e n i m q u o d p o s t m o r t e m m e a m i n i q u e agetis, et d e clinabitis cito d e via, q u a m p r a e c e p i v o b i s : et o c c u r r e n t '5 v o b i s m a l a in e x t r e m o t e m p o r e , q u a n d o feceritis m a l u m in e o n s p e c t u D o m i n i , ut irritetis e u m p e r o p e r a m a n u u m vestrarum. L o c u t u s est e r g o M o y s e s , a u d i e n t e u n i v e r s o c o e t u Israel, v e r b a c a r m i n i s hujus, et a d f i n e m u s q u e c o m p l e v i t . Tractus Deut. 3 2 Jlttenbe caelum, et (oquar: ct aubiat terra ceiba ej ore meo. V. (Ejpectefur sicut pluota eloqutum meum: et bescenbant stcut ros rerba mea. V. Sicut imber super gramen, et sicut nir super foetium : quia nomen Domini inoocabo. V. Date magttitubinem Deo nostro : Deus, cera opera ejus, et omnes ciae ejus jubicta. V. Deus fibelts, 25 iit quo non est iniquitas : justus et sanctus Dominus.

ao

Oremus.

Flectamus genua.

R.

Levate.

Oratio. D e u s , celsitudo h u m i l i u m , et f o r t i t u d o r e c t o r u m : qui p e r s a n c t u m M o y s e n p u e r u m t u u m , ita e r u d i r e p o p u l u m 30 t u u m sacri carminis tui d e c a n t a t i o n e voluisti, ut ilia legis iteratio fieret e t i a m n o s t r a directio : e x c i t a in o m n e m justif i c a t a r u m G e n t i u m p l e n i t u d i n e m p o t e n t i a m t u a m ; et d a l a e titiam, m i t i g a n d o t e i r o r e m : ut o m n i u m peccatis t u a remiss i o n e deletis, q u o d d e n u n t i a t u m est in ultionem, t r a n s e a t in 33 salutem. Per Dominum. PROPHETIA DUODECIMA Dan. 3 I n d i e b u s illis : N a b u c h o d o n o s o r r e x fecit s t a t u a m a u r e a m , altitudine c u b i t o r u m sexaginta, latitudine c u b i t o r u m s e x , et statuit earn in c a m p o D u r a p r o v i n c i a e B a b y l o n i s . Itaque 2*

20

PROPHETIAE

Nabuchodonosor rex misit ad congregandos satrapas, magistratus et judices, duces et tyrannos, et praefectos, omnesque principes regionum, ut convenirent ad dedicationem statuae, quam erexerat Nabuchodonosor rex. Tunc congregati sunt satrapae, magistratus, et judices, duces, et tyranni, et opti- 5 mates qui erant in potestatibus constituti, et universi principes regionum, ut convenirent ad dedicationem statuae, quam erexerat Nabuchodonosor rex. Stabant autem in conspectu statuae, quam posuerat Nabuchodonosor r e x : et praeco clamabat valenter: Vobis dicitur populis, tnbubus, et linguis: 10 In hora, qua audieritis sonitum tubae, et fistulae, et citharae, sambucae, et psalterii, et symphoniae, et universi generis musicorum, cadentes adorate statuam auream, quam constituit Nabuchodonosor rex. Si quis autem non prostratus adoraverit, eadem hora mittetur in fornacem ignis ardentis. «5 Post haec igitur statim ut audierunt omnes populi sonitum tubae, fistulae et citharae, sambucae, et psalterii et symphoniae, et omnis generis musicorum: cadentes omnes populi, tribus, et linguae, adoraverunt statuam auream, quam constituerat Nabuchodonosor rex. Statimque in ipso tempore 10 accedentes viri Chaldaei accusaverunt Judaeos: dixeruntque Nabuchodonosor regi: Rex in aetemum vive: tu rex posuisti decretum, ut omnis homo, qui audierit sonitum tubae, fistulae, et citharae, sambucae, et psalterii, et symphoniae, et universi generis musicorum, prosternat se, et adoret statuam auream: as si quis autem non procidens adoraverit, mittatur in fornacem ignis ardentis. Sunt ergo viri Judaei, quos constituisti super opera regionis Babylonis, Sidrach, Misach, et A b d e n a g o : viri isti contempserunt, rex, decretum tuum; deos tuos non colunt, et statuam auream, quam erexisti, non adorant. T u n c N a - jo buchodonosor in furore, et in ira praecepit ut adducerentur Sidrach, Misach, et A b d e n a g o : qui confestim adducti sunt in conspectu regis. Pronuntiansque Nabuchodonosor rex, ait eis: Verene Sidrach, Misach, et Abdenago, deos meos non colitis, et statuam auream, quam constitui, non adoratis ? 35 Nunc ergo si estis parati, quacumque hora audieritis sonitum tubae, fistulae, citharae, sambucae, et psalterii, et symphoniae, omnisquae generis musicorum, prosternite vos, et adorate statuam quam feci: quod si non adoraveritis, eadem hora mittemini in fornacem ignis ardentis: et quis est Deus, qui 40 eripiet vos de manu mea ? Respondentes Sidrach, Misach et Abdenago, dixerunt regi Nabuchodonosor: Non oportet nos de hac re respondere tibi. Ecce enim Deus noster,

BENEDICTIO

FONTIS

21

quem colimus, potest eripere nos de camino ignis ardentis, et de manibus tuis, o rex, liberare. Quod si noluerit, notum sit tibi, rex, quia deos tuos non colimus, et statuam auream, quam erexisti, non adoramus. Tunc Nabuchodonosor repletus 5 est furore: et aspectus faciei illius immutatus est super Sidrach, Misach, et Abdenago, et praecepit ut succenderetur fomax septuplum quam succendi consueverat. Et viris fortissimis de exercitu suo jussit ut, ligatis pedibus Sidracb, Misach, et Abdenago, mitterent eos in fomacem ignis ario dentis. Et confestim viri illi vincti, cum braccis suis, et tiaris, et calceamentis, et vestibus, missi sunt in medium fornacis ignis ardentis: nam jussio regis urgebat: fornax autem succensa erat nimis. Porro viros illos, qui miserant Sidrach, Misach, et Abdenago, interfecit flamma ignis. Viri autem hi i S tres, id est, Sidrach, Misach, et Abdenago, ceciderunt in medio camino ignis ardentis, colligati. Et ambulabant in medio flammae lau.dantes Deum, et benedicentes Domino. Hie non dicitur Flectamus genua, sed tantum,

20

15

Oremus. Oratio. Omnipotens sempiteme Deus, spes unica mundi, qui Prophetarum tuorum praeconio, praesentium temporum declarasti mysteria: auge populi tui vota placatus: quia in nullo fidelium, nisi ex tua inspiratione, proveniunt quarumlibet incrementa virtutum. Per Dominum. His expletis, si ecclesia habuerit fontem baptismalem, Sacerdos benedicturus fontem, accipit pluviale violaceum; et praecedente Cruee, cum candelabris, et Cereo benedicto accensot descendit cum Clero et ministris paratis ad fontem: et interim cantatur sequens

3°

Ttactus Ps. 41 Sicut certms besiberat ab fontes aquarum: ita besiberat anima mca ab te, Deus. V. Sitioit anima tnea ab Deum moum: quanbo oentam, et apparebo ante factem Dei? V. Jueruttt mitji lacrymae meae panes bie ac nocte, bum bicttur mil(t per singulos bies: Ubi 35 est Deus tuus ? Deinde Sacerdos, antequam intret ad benedictionem fontis, dicit hanc Orationem juxta fontem. V. Dominus vobiscum. R. Et cum spiritu tuo. Oremus. Oratio. Omnipotens sempiteme Deus, respice propitius ad devotionem populi renascentis, qui sicut cervus aquarum tuarum

22

BENEDICTIO

FONTIS

expetit fontem : et concede propitius ; ut fidei ipsius sitis, baptismatis mysterio, animam corpusque sanctificet. Per Dominum. R. Amen. Postea procedit ad benedictionem fontis, dicens V. Dominus vobiscum. R. Et cum spiritu tuo. Oremus. Oratio. Omnipotens sempiterne Deus, adesto magnae pietatis tuae mysteriis, adesto sacramentis : et ad recreandos novos populos, quos tibi fons baptismatis parturit, Spiritum adoptionis emitte: ut quod nostrae humilitatis gerendum est ministerio, virtutis tuae impleatur effectu. Per Dominum nostrum. In unitate ejusdem. Elevans vocem in modum Praefationis, prosequitur junctts manibus : Per omnia saecula saeculorum. R. Amen. V. Dominus vobiscum. R. Et cum spiritu tuo. V. Sursum corda. R. Habemus ad Dominum. V. Gratias agamus Domino Deo nostro. R. Dignum et justum est. Vere dignum et justum est, aequum et salutare, nos tibi semper, et ubique gratias agere, Domine sancte, Pater omnipotens, aeterne Deus. Qui invisibili potentia, Sacramentorum tuorum mirabiliter operaris effectum : et licet nos tantis mysteriis exequendis simus indigni: tu tamen gratiae tuae dona non deserens, etiam ad nostras preces aures tuae pietatis inclinas. Deus, cujus Spiritus super aquas, inter ipsa mundi primordia ferebatur : ut jam tunc virtutem sanctificationis, aquarum natura conciperet. Deus, qui nocentis mundi crimina per aquas abluens, regenerationis speciem in. ipsa diluvn effusione signasti : ut unius ejusdemque elementi mysterio, et finis esset vitiis, et origo virtutibus. Respice Domine, in faciem Ecclesiae tuae, et multiplica in ea regenerationes tuas, qui gratiae tuae affluentis impetu laetificas civitatem tuam : fontemque baptismatis aperis toto orbe terrarum Gentibus innovandis : ut tuae Majestatis imperio, sumat Unigeniti tui gratiam de Spiritu sancto. Hie Sacerdos manu extensa dividit aquarn in modum crucis, et earn statim linteo extergit, dicens : Qui hanc aquam regenerandis hominibus praeparatam, arcana sui Numinis admixtione foecundet; ut sanctificatione concepta, ab immaculato divini fontis utero, in novam renata creaturam, progenies caelestis emergat : et quos aut sexus in corpore, aut aetas discernit in tempore, omnes in

BENEDICTIO

FONTIS

23

unam pariat gratia mater infantiam. Procul ergo hinc, jubente te Domine, omnis spiritus immundus abscedat: procul tota nequitia diabolicae fraudis absistat. Nihil hie loci habeat contrariae virtutis admixtio: non insidiando circumvolet: non 5 latendo subrepat: non inficiendo corrumpat. Aquam manu tangit. Sit haec sancta et innocens creatura libera ab omni impugnatoris incursu, et totius nequitiae purgata discessu. Sit fons vivus, aqua regenerans, unda purificans: ut omnes 10 hoc lavacro salutifero diluendi, operante in eis Spiritu sancto, perfectae purgationis indulgentiam consequantur. Facit tres cruces supra fontem, die ens: Unde benedico te creatura aquae, per Deum vivum, per Deum + verum, per Deum + sanctum: per Deum, qui 15 te in principio, verbo separavit ab arida; cujus spiritus super te ferebatur. Hie manu aquam dividit, et effundit earn versus quatuor mundi partes, dicens : Qui te de paradisi fonte manare fecit, et in quatuor 20 fluminibus totam terram rigare praecepit. Qui te in deserto amaram, suavitate indita, fecit esse potabilem, et sitienti populo de petra produxit. Be + nedico te et per Jesum Christum Filium ejus unicum, Dominum nostrum: qui te in Cana Galilaeae signo admirabili, sua potentia convertit in 25 vinum. Qui pedibus super te ambulavit, et a Joanne in Jordane in te baptizatus est. Qui te una cum sanguine de latere suo produxit et discipulis suis jussit, ut credentes baptizarentur in te, dicens: Ite, docete omnes Gentes, baptizantes eos in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti. 3° Mutat vocem, et prosequitur in tono Lectionis: Haec nobis praecepta servantibus, tu Deus omnipotens, Clemens adesto: tu benignus adspira. Halat ter in aquam in modum crucis, dicens: Tu has simplices aquas tuo ore benedicito: ut praeter naturalem emundationem, quam lavandis 35 possunt adhibere corporibus, sint etiam purificandis mentibus efficaces. Hie Sacerdos paululum demittit Cereum in aquam: et resumens tonum Praefationis, dicit: Descendat in hanc plenitudinem fontis, virtus Spiritus 40 sancti. Detnde extractum Cereum de aqua, iterum profundius mergit, aliquantulo altius repetens Descendat in hanc. Postea

24

BENEDICTIO FONTIS

Cereum rursus de aqua extractum, tertio immergens usque ad fundum, altiori adhuc voce repetit Descendat, ut supra. Et deinde sufflans ter in aqarn, secundum hanc figuram y prosequitur : Totamque hujus aquae substa-itiam regenerandi foecundet effectu. Hie tollitur Cereus de aqua, et prosequitur : Hie omnium peccatorum maculae deleantur: hie natura ad imaginem tuam condita, et ad honorem sui reformata principii, cunctis vetustatis squaloribus emundetur: ut omnis homo Sacramentum hoc regenerationis ingressus. in verae innocentiae novam infantiam renascatur. Sequentia dicit legendo. Per Dominum nostrum Jesum Christum Filium tuum: qui venturus est judicare vivos et mortuos, et saeculum per ignem. R. Amen. Deinde per assistentes Sacerdotes spargitur de ipsa aqua benedicta super populum. Et interim units ex ministris Ecclesiae accipit in vase aliquo de eadem aqua ad aspergendum in domibus, et allis locis. His peractis, Sacerdos, qui benedicit fontem, infundit de oleo Catechumenorum in aquam in modum crucis, intelligibili voce dicens: Sanctificetur, et foecundetur fons iste oleo salutis renascentibus ex eo, in vitam aeternam. R. Amen. Deinde infundit de Chrismate modo quo supra, dicens: Infusio Chrismatis Domini nostri Jesu Christi, et Spiritus sancti Paracliti, fiat in nomine sanctae Trinitatis. R. Amen. Postea accipit ambas ampullas dicti Olei sancti et Chrismatis, et de utroque simul in modum crucis infundendo, dicit: Commixtio Chrismatis sanetificationis, et olei unctionis, et aquae baptismatis, pariter fiat, in nomine Pa + tris, et Fi + hi, et Spiritus + sancti. R. Amen. Tunc miscet ipsum Oleum cum aqua, et spargit manu sua per omnem fontem. Si aderunt baptizandi, eos baptizat more consueto.

ORDO BAPTISM I

ORDO B A P T I S M I

25

ADULTORUM

In primis Sacerdos, parotis kis, quae supra de observandis in administratione Sacramenti Baptismi Parvulorum dicuntur, indutus superpelliceo et stola, vel etiam pluviali violacei coloris, 5 cum suis clericis accedit ad gradus Altaris, et genibus flexis, pias mente ad Deum preces effundit, ut tantum • Sacramentum digne valeat ministrare ; et ad implorandum divinum auxilium, surgens, se signat, et si temporis ratio ferat, dicit : 10

V. Deus, in adjutorium meum intende. R. Domine, ad adjuvandum me festina. V. Gloria Patri. R. Sicut erat. 2. Postea incipiat, prosequentibus Clericis, Antiph. Effundam super vos aquam mundam, et mundabimini ab omnibus inquinamentis vestris, dicit Dominus.

15

Psalm us 8 Domine, Dominus noster, * quam admirabile est nomen tuum in universa terra! Quoniam elevata est magnificentia tua, * super caelos. E x ore infantium et lactentium perfecisti laudem propter 20 inimicos tuos, * ut destruas inimicum et ultorem. Quoniam videbo caelos tuos, opera digitorum tuorum : * lunam et stellas, quae tu fundasti. Quid est homo, quod memor es ejus ? * aut filius hominis, quoniam visitas eum ? 2 5 Minuisti eum paulo minus ab Angelis, gloria et honore coronasti eum : * et constituisti eum super opera manuum tuarum. Omnia subjecisti sub pedibus ejus, * oves et boves universas : insuper et pecora campi. 30 Volucres caeli, et pisces maris, * qui perambulant semitas maris. Domine, Dominus noster, * quam admirabile est nomen tuum in universa terra! Gloria Patri, etc. 35

Psalmus 28 Afferte Domino, filii Dei : * afferte Domino filios arietum. Afferte Domino gloriam et honorem, afferte Domino gloriam nomini ejus : * adorate Dominum in atrio sancto ejus.

26

ORDO

BAPTISMI

Vox Domini super aquas, Deus majestatis intonuit: * Dominus super aquas multas. Vox Domini in virtute: * vox Domini in magnificentia. Vox Domini confringentis cedros: * et confringet Dominus cedros Libani: s Et comminuet eas tamquam vitulum Libani: * et dilectus quemadmodum filius unicornium. Vox Domini intercidentis flammam ignis: * vox Domini concutientis desertum: et commovebit Dominus desertum Cades. 10 Vox Domini praeparantis cervos, et revelabit condensa: * et in templo ejus omnes dicent gloriam. Dominus diluvium inhabitare facit: * et sedebit Dominus rex in aeternum. Dominus virtutem populo suo dabit: * Dominus bene- 15 dicet populo suo in pace. Gloria Patri, etc. Psulmus 41 Quemadmodum desiderat cervus ad fontes aquarum: * ita desiderat anima mea ad te, Deus. ao Sitivit anima mea ad Deum fortem vivum: * quando veniam, et apparebo ante faciem Dei? Fuerunt mihi lacrimae meae panes die ac nocte: * dum dicitur mihi quotidie: Ubi est Deus tuus ? Haec recordatus sum, et effudi in me animam meam: 25 * quoniam transibo in locum tabernaculi admirabilis, usque ad domum Dei. In voce exsultationis, et confessionis: * sonus epulantis. Quare tristis es, anima mea ? * et quare conturbas me ? Spera in Deo, quoniam adhuc confitebor illi: * salu- 30 tare vultus mei, et Deus meus. Ad meipsum anima mea conturbata est: * propterea memor ero tui de terra Jordanis, et Hermoniim a monte modico. Abyssus abyssum invocat, * in voce cataractarum 35 tuarum. Omnia excelsa tua, et fluctus tui * super me transierunt. In die mandavit Dominus misericordiam suam: * et nocte canticum ejus. Apud me oratio Deo vitae meae, * dicam D e o : Sus- 40 ceptor meus es.

ORDO

BAPTISMI

27

Quare oblitus es mei ? * et quare contristatus incedo, dum affligit me inimicus? Dum confringuntur ossa mea, * exprobraverunt mihi qui tribulant me inimici mei. 5 Dum dicunt mihi per singulos dies: Ubi est Deus tuus ? * quare tristis es, anima mea ? et quare conturbas me ? Spera in Deo, quoniam adhuc confitebor illi : * salutare vultus mei, et Deus mcus. 10 Gloria Patri, etc. Et repetitur Antiphona: Effundam super vos aquam mundam, et mundabimini ab omnibus inquinamentis vestris, dicit Dominus. 3. Deinde dicitur: Kyrie, eleison. Christe, eleison. Kyrie, *5 eleison. Pater noster secreto tisque ad V. Et ne nos inducas in tentationem. R. Sed libera nos a malo. V. Domine, exaudi orationem meam. R. Et clamor meus ad te veniat. 20 V. Dominus vobiscum. R. Et cum spiritu tuo. Oremus. Oratio. Omnipotens, sempiterne Deus, qui dedisti famulis tuis in confessione verae fidei, aeternae Trinitatis gloriam agno»5 scere, et in potentia majestalis adorare unitatem : quaesumus ; ut ejusdem fidei firmitate, ab omnibus Semper muniamur adversis. Oratio. Adesto supplicationibus nostris, omnipotens Deus : et 3* quod humilitatis nostrae gerendum est ministerio, tuae virtutis impleatur effectu. 4. Si plures fuerint baptizandi, haec tertia Oratio dicatur 171 numero plurali (et in genere masculino, nisi omnes sint feminae). 35

Oratio. Da, quaesumus, Domine, Electo nostro, ut sanctis edoctus mysteriis, et renovetur fonte Baptismatis, et inter Ecclesiae tuae membra numeretur. Per Christum Dominum nostrum. R. Amen. 40 5. Deinde Sacerdos procedit ad fores Ecclesiae, et stat iti limine : catechizandus vero extra limen. Et si sunt plures,

28

ORDO BAPTISMI

mares et feminae, Uli ad dexteram Sacerdotis, hae vero ad sinistram statuantur, et Sacerdos interrogai (singulariter singulos, si plures, usque ad Orationem pag. 2g 3 1 ) .• Quo nomine vocaris ? Catechumenus respondet: N. 5 Sacerdos*): N. Q u i d petis ab Ecclesia D e i ? R. Fidem. Sacerdos: Fides, quid tibi praestat? R. Vitam aeternam. Sacerdos: Si igitur vis ad viSi vis habere vitam tam ingredi aeternam serva mandata. Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, et ex tota anima tua, et ex tota mente tua, et proximum tuum sicut te ipsum. In his duobus mandatis tota L e x pendet, et Prophetae. Fides autem est, ut unum Deum in 15 Trinitate, et Trinitatem in unitate venereris, neque confundendo personas, neque substantiam separando. Alia est enim persona Patris, alia Filii, alia Spiritus Sancti; sed horum trium una est substantia, et nonnisi una Divinitas. 6. Et rursus interrogai: N. Abrenuntias satanae ? R. Abrenuntio. Interrogai: Et omnibus operibus ejus ? R. Abrenuntio. Interrogai: Et omnibus pompis ejus? R. Abrenuntio.

20

25

7. Deinde Sacerdos interrogai de Symbolo Fidei, dicens: Credis in Deum Patrem omnipotentem, Creatorem caeli et terrae? R. Credo. Interrogai: Credis in Jesum Christum, Filium ejus unicum, Dominum nostrum, natum, et passum ? 3„ R. Credo. Interrogai: Credis et in Spiritum Sanctum, sanctam Ecclesiam Catholicam, Sanctorum communionem, remissionem peccatorum, carnis resurrectionem, et vitam aeternam ? R. Credo. J5 8. Tunc Sacerdos exsufflat ter in faciem ejus, semel dicens: Exi ab eo, spiritus immunde, et da locum Spiritui Sancto Paraclito. *) B. Parv. : Sacerdos interrogat fsi plures fuerint baptizandi, singulariter singulosj. N. Q u i d etc. Patnnus respondet: Fidem. Beim B. Parv. werden alle Responsa von den Paten gesprochen.

ORDO

BAPTISMI

29

9. Hie in modum crucis halet in faciem ipsius, et dicat: N. Accipe Spiritum bonum per istam insufflationem, et Dei benedictionem + . Pax tibi. R. Et cum spiritu tuo. 10. Deinde facit Crucetn cum pollice in ejus fronte, et in 4 a pectore, dicens : N. Accipe signum Crucis tam in fronte quam in corde + : sume fidem caelestium praeceptorum [et om. B. adult.] talis esto moribus, ut templum Dei jam esse possis : ingressusque Ecclesiam Dei, evasisse te laqueos mortis, laetus agnosce. Et si Catechumenus venit de gentilitatis errore, seu de ethnicis et idololatris, dicat: Horresce idola, respue simulacra. 15 Si ex Hebraeis, dicat: Horresce Judaicam perfidiam, respue Hebraicam superstitionem. Si ex Mahumetanis, dicat: Horresce Mahumeticam perfidiam, respue pravam sectam 20 infidelitatis. Si ex Haereticis, et in ejus Baptismo debita forma servata non sit, dicat: Horresce haereticam pravitatem, respue nefarias sectas impiorum N. 25 Exprimens proprio nomine sectam de qua venit. Inde prosequatur: Cole Deum Patrem omnipotentem, et Jesum Christum, Filium ejus unicum, Dominum nostrum, qui venturus est judicare vivos et mortuos, et saeculum per ignem. R. Amen. 5

30

Oremus. {In plurali pro pluribus.) Oratio. Te deprecor, Domine sancte, Pater omnipotens, aeterne Deus: ut huic famulo tuo N., qui in hujus saeculi nocte vagatur incertus ac dubius, viam veritatis et agnitionis tuae jubeas demonstrari: quatenus, reseratis oculis cordis sui, te 35 unum Deum Patrem in Filio, et Filium in Patre cum Spiritu Sancto recognoscat, atque hujus confessionis fructum, et hic, et in futuro saeculo percipere mereatur. Per Christum Dominum nostrum. R. Amen. 11. Deinde signet Electum (singulos Electos) signo Crucis 40 cum pollice in fronte dicens (smgulanter singulis) : Signo tibi frontem ut suscipias Crucem Domini.

3o

ORDO BAPTISMI

In auribus: Signo tibi aures + , ut audias divina praecepta. In oculis : Signo tibi oculos + , ut videas claritatem Dei. In naribus: Signo tibi nares ut odorem suavitatis Christi sentias. 5 In ore: Signo tibi os ut loquaris verba vitae. In pectore: Signo tibi pectus ut credas in Deum. In scapulis: Signo tibi scapulas + , ut suscipias jugiim servitutis ejus. In toto corpore, illud non langem, manu producit signum 10 Crucis, et dicit : Signo te totum, in nomine Patris + , et Filii et Spiritus + Sancti, ut liabeas vitam aeternam, et vivas in saecula saeculorum. R. Amen. 4b

Oremus.

(In plurali pro pluribus.)

Oratio.

Preces nostras, quaesumus Domine, clementer exaudi, et hunc Electum tuum N. Crucis Dominicae,

>s

impressione signatum per- i cuius impressione eum petua ; signamus,

virtute custodi : ut magnitudinis gloriae tuae rudimenta 20 servans, per custodiam mandatorum tuorum ad regenerationis gloriam pervenire mereatur. Per Christum Dominum nostrum. R. Amen. Oremus. Oratio. Deus, qui humani generis ita es conditor, ut sis etiam 25 reformator, propitiare populis adoptivis, et novo testamento sobolem novae prolis adscribe : ut filii promissionis, quod non potuerunt assequi per naturam, gaudeant suscepisse per gratiam. Per Christum Dominum nostrum. R. Amen. 5

12. Tunc imponit manum Electorum), et postea dicit: Oremus.

super caput Elee ti (singulorum 3°

{In plurali pro pluribus.)

Oratio.

Omnipotens, sempiterne Deus, Pater Domini nostri Jesu Christi, respicere digneris (dignare B. Pam.) super hunc famulum tuum N., quem ad rudimenta fidei vocare dignatus 35 es: omnem caecitatem cordis ab eo expelle: disrumpe omnes laqueos satanae, quibus fuerat colligatus; aperi ei, Domine, januam pietatis tuaé, ut signo sapientiae tuae imbutus, omnium cupiditatum foetoribus careat, et ad suavem odorem praeeeptorum tuorum laetus tibi in Ecclesia tua 40 deserviat, et proficiat de die in diem, ut idoneus efficiatur

ORDO

BAPTISMI

accedere ad gratiam Baptismi tui, percepta medicina. eumdem Christum Dominum nostrum. R . Amen.

SI Per

13. Deinde Sacerdos benedicit sal. (Sine mutatione.) 6 Benedictio Salis dandi Catechumeno i Exorcizo te, creatura salis, in nomine Dei Patris omnipotentis + , et in caritate Domini nostri Jesu Christi et in virtute Spiritus Sancii + . Exorcizo te per Deum vivum + , per Deum v e r u n i p e r Deum s a n c t u m + , per Deum qui te ad tutelam humani generis procreavit, et popuio » venienti ad credulitatem per servos suos consecrari praecepit, ut in nomine sanctae Trinitatis efficiaris salutare sacramentum ad effugandum inimicum. Proinde rogamus te, Domine, Deus noster, ut hanc creaturam salis sanctificando sanctifices + , et benedicendo benedicas + , ut fiat omnibus 15 accipientibus perfecta medicina, permanens in visceribus eorum, in nomine ejusdem Domini nostri Jesu Christi, qui venturus est judicare vivos et mortuos, et saeculum per ignem. R. Amen. 14. Quod si Catechumenus fuerit Gentilis, sive ex idoloio latris venent ad fidem, benedicto sale, antequam ejus medtcinam gastet, Sacerdos addat sequentem Orationem, quae tarnen pro venientibus ex Hebraeis vel ahis, ut supra, non dicitur. Oremus. {In plurali pro pluribus.) Oratio. Domine sancte, Pater omnipotens, aeterne Deus, qui 25 es, qui eras, et qui permanes usque in finem, cujus origo nescitur, nec finis comprehendi potest; te supplices invocamus super hunc famulum tuum N., quem liberasti de errore gentilium, et conversatione turpissima: dignare exaudire eum, qui tibi cervices suas humiliat ad lavacri fontem, ut 30 renatus ex aqua, et Spiritu Sancto, exspoliatus veterem hominem, induat novum, qui secundum te creatus est; accipiat vestem incorruptam, et immaculatam, tibique Deo nostro servire mereatur. Per Christum Dominum nostrum. R. Amen. jj

15. Tunc pollice et indice accipit de ipso sale, et immittit ya in os Catechumeni, dicens (singulariter singulis) : N. Accipe sal sapientiae: propitiatio sit tibi in vitam aeternam. R. Amen. Sacerdos: Pax tibi (tecum). R. Et cum spiritu tuo.

ORDO

BAPTISMI

Oremus. (In plurali pro pluribus.) Oratio. Deus patrum nostrorum, Deus universae conditor veritatis, te supplices exoramus, ut hunc famulum tuum N. respicere digneris propitius, et hoc primum pabulum salis gustantem, non diutius esurire permittas, quo minus cibo s expleatur cadesti, quatenus sit semper spiritu fervens, spe gaudens, tuo semper nomini serviens. Perdue eum, Domine, quaesumus, ad novae regenerationis Iavacrum, ut cum fidelibus tuis promissionum tuarum aeterna praemia consequi mereatur. Per Christum Dominum nostrum. i» R. Amen*). Si inter Electos adsint feminae, recedant ipsae in partem, quousque tertio dicatur masculis : Ora, Electe etc. et hi signati fuerint in fronte. 16. Deinde Sacerdos dicat super masculum stantem (in 15 plurali pro pluribus masculis tantum) : Ora, Electe, flecte genua, et die: Pater noster. Et Electus genu flexo orat, et dicit: Pater noster. Et cum oraverit, et dixerit Pater noster, usque ad Sed libera nos a malo, inclusive, Sacerdos subjungit: » Leva, compie orationem tuam, et die : Amen. Et ille surgens respondet : Amen. Et Sacerdos dicit Patrino : Signa eum. Deinde Electo : Accede. Et Patrinus pollice signat eum in fronte, dicens : as In nomine Patris, et Filli, et Spiritus Sancti. 17. Tarn quoque Sacerdos facit crttcem in fronte ejus, (singulorum), ita dicendo : In nomine Patris, et Filii, et Spiritus Sancti. Et imponit manum super eum (singulos Electos), et postea 3o dicit : Oremus. (In plurali pro pluribus masculis.) Oratio. Deus Abraham, Deus Isaac, Deus Jacob, Deus, qui Moysi famulo tuo in munte Sinai apparuisti, et filios Israel de terra Aegypti eduxisti, deputans eis Angelum pietatis 35 tuae, qui custodirei eos die ac nocte : te quaesumus, Domine; ut nuttere digneris sanctum Angelum tuum de caelis, qui similiter custodiat et hunc famulum tuum N. et perducat *) Es folgt beim B. Parv. Exorcizo te S. 34 35 und danach Ergo maledicte S. 33

ORDO

33

BAPTISMI

eum ad gratiam Baptismi tui. Per Christum Dominum nostrum. R Amen. Exorcismus. (In plurali pro pluribus masculis.) 7C Ergo, maledicte diabole, recognosce sententiam tuam, et da honorem Deo vivo et vero, da honorem Jesu Christo Filio ejus, et Spiritui Sancto, et recede ab hoc famulo Dei N., quia (qui) istum sibi Deus et Dominus noster Jesus Christus ad suam sanctam gratiam [et benedictionem om. B. Adult.] fontemque Baptismatis vocare dignatus est*): . et hoc signum sanctae crucis + , (signat stngulos) quod nos 8 fronti ejus damus, tu, maledicte diabole, numquam audeas violare. Per eumdem Christum Dominum nostrum, qui venturus est judicare vivos et mortuos, et saeculum per ignem. R. Amen. 18. Sacerdos iterimi dicit Eleeto (in plurali pro pluribus masculis) : Ora, Electe, flecte genua, et die : Pater noster. Et Electus, genu flexo, orat, et dicit : Pater noster, usque ad Sed libera nos a malo, inclusive. Sacerdos subjungit : Leva, compie orationem tuam et die : Amen. Et ille surgens respondet : Amen. Et Sacerdos dicit Patrino : Signa eum. Deinde Electo : Accede. Et Patrinus pollice signat eum in fronte, dicens. In nomine Patris, et Filii, et Spiritus Sancti. ig. Turn quoque Sacerdos facit Crucem in fronte ejus (singulorum), ita dicendo : In nomine Patris, et Filii, et Spiritus Sancti. Deinde imponit manum super eum (singulos Electos), ac postea dicit: Oremus. (In plurali pro pluribus masculis.) Oratio. Deus, immortale praesidium omnium postulantium, liberatio supplicum, pax rogantium, vita credentium, resurrectio mortuorum: te invoco super hunc famulum tuum N., qui, Baptismi tui donum petens, aeternam consequi gratiam spirituali regeneratione desiderat: accipe eum, Domine, et quia dignatus es dicere : Petite, et accipietis ; quaerite, et invenietis ; pulsate, et aperietur vobis : petenti praemium porrige, et *) B. Parr. add. Hie folltce (singulariter singulis): H e r w e g e n , Taufe und Firmung.

in fronte

signat infantem, 3

dicens

34

ORDO

BAPTISMI

januam pande pulsanti, ut aeternam caelestis lavacri benedictionem consecutus, promissa tui muneris regna percipiat. Qui cum Patre, et Spiritu Sancto vivis et regnas Deus, in saecula saeculorum. R . Amen. Exorcismus. (In plurali pro pluribus masculis.) 5 Audi, maledicte satana, adjuratus per nomen aeterni Dei, et Salvatoris nostri Jesu Christi Filii ejus, cum tua victus invidia, tremens, gemensque discede: nihil tibi sit commune cum servo Dei N., jam caelestia cogitante, renuntiaturo tibi et saeculo tuo, et beatae immortalitati victuro. Daio igitur honorem advenienti Spiritui Sancto, qui ex summa caeli arce descendens, proturbatis fraudibus tuis, divino fonts; purgatura pectus, sanctificatum Deo templum et habitaculum perficiat: ut ab omnibus penitus noxiis praeteritorum criminum liberatus servus Dei, gratias perennes Deo referat semper, et benedicat nomen sanctum ejus in saecula saecu- 15 lorum. P. Amen. 20. Sacerdos tertium dicit Eleclo (in plurali pro pluribus masculis) : Ora, Electe, flecte genua, et die: Pater noster. 20 Et Electus, flex0 genu, oral, et dicit: Pater noster, usque ad Sed libera nos a malo, inclusive. Sacerdos subjungit: Leva, compie orationem tuam, et die: Amen. Et ille surgens respondet: Amen. Sacerdos dicit Patrtno : Signa eum. Deinde dicit Electo : Accede. Et Patnnus cum pollice signal Electum in fronte, dicens. In nomine Patris, et Filii, et Spiritus Sancti. 21. Et Sacerdos pariter facit signum Crucis in fronte ejus (singulorum), dicens: JO In nomine Patris, et Filii et Spiritus Sancti. Deinde imponit manum super eum (singulos Electos), postea dicens : fb

Exorcismus.

(In plurali pro pluribus

masculis.)

Exorcizo te, immunde spiritus, in nomine Patris 35 et Filii + , et Spiritus + Sancti, ut exeas, et recedas ab hoc famulo Dei N. Ipse enim tibi imperat, maledicte damnate, qui pedibus super mare ambulavit, et Petro mergenti dexteram porrexit.

ORDO BAPTISMI

35

Exorcismus. Ergo, maledicte diabole, recognosce sententiam tuam, et da honorem Deo vivo et vero, da honorem Jesu Christo Filio ejus, et Spiritui Sancto, et recede ab hoc famulo Dei s N., quia istum sibi Deus et Dominus noster Jesus Christus ad suam sanctam gratiam, fontemque Baptismatis vocare dignatus est: et hoc signum sanctae crucis (signat singulos) quod nos fronti ejus damus, tu, maledicte diabole, numquam audeas violare. Per eumdem Christum Dominum 10nostrum, qui venturus est judicare vivos et mortuos, et saeculum per ignem. R. Amen. Si, ut supra, adsint feminae, retrahunt se masculi in partem, et accedunt feminae. is

2G

22. Sacerdos dicit Electae (in plurali pro pluribus) • Ora, Electa, flecte genua, et die: Pater noster. Et Electa, genu flexo, orat, et dicit: Pater noster. Et cum dixerit usque ad Sed libera nos a malo, inclusive, Sacerdos dicit: Leva, comple orationem tuam, et d i e Amen. Electa, surgens, respondet: Amen. Sacerdos dicit Patrino: Signa earn. Deinde dicit Electae: Accede. Et Patrino polltce signat Electam in fronte, dicens. In nomine Patris, et Filii, et Spiritus Sancti.

23. Et Sacerdos pariter facit signum Crucis in fronte ejus »5 (singularum), et dicit: In nomine Patris, et Filii, et Spiritus Sancti. Deinde imponit manum super earn (singulas), et postea dicit: Oremus. (In plurali pro pluribus.) Oratio. 30 Deus caeli, Deus terrae, Deus Angelorum, Deus Archangelorum, Deus Patriareharum, Deus Prophetarum, Deus Apostolorum, Deus Martyrum, Deus Confessorum, Deus Virginum, Deus omnium bene viventium, Deus, cui omnis lingua confitetur, et omne genu flectitur, caelestium, terrestrium, et infernorum: te invoco, Domine, super hanc 35 famulam tuam N., ut earn custodire, et perducere digneris ad gratiam Baptismi tui. Per Christum Dominum nostrum. R. Amen. 40

Exorcismus. (In plurali pro pluriBus.) Ergo, maledicte diabole, recognosce sententiam tuam, et da honorem Deo vivo et vero, da honorem Jesu Christo 3*

ORDO

BAPTISMI

Filio ejus, et Spiritui Sancto, et recede ab hac faraula Dei N., quia istam sibi Deus et Dominus noster Jesus Christus ad suam sanctam gratiam, fontemque Baptismatis vocare dignatus est: et hoc signum sanctae crucis + , (signal singulas, si plures), quod nos fronti ejus damus, tu, maledicte diabole, s numquam audeas violare. Per eundem Christum Dominum nostrum, qui venturus est juaicare vivos et mortuos, et saeculum per ignem. R Amen. 24. Deinde Sacerdos iterum dicit Electae (in plurali pro lo phmbiis): Ora, Electa, flecte genua, et die: Pater noster. Et Electa, genu flexo, orat, et dicit: Pater noster. Et cum dixerit usque ad Sed libera nos a malo, inclusive, Sacerdos dicit: Leva, comple orationem tuam, et die Amen. Electa surgens respondet: Amen. ,s Sacerdos dicit Patrino: Signa earn. Deinde dicit Electae: Accede. Et Patrinus pollice signal Electam in fronte, die ens : In nomine Patris, et Filii, et Spiritus Sancti. 25. Et Sacerdos pariter facit signum Crucis in fronte ejus 20 (singularum), dicens: In nomine Patris, et Filii, et Spiritus Sancti. Postea imponit manum super caput Electae (singularum Electarum), et postea dicit: 25 Oremus. {In plurali pro pluribus.) Oratio. Deus Abraham, Deus Isaac, Deus Jacob, Deus, qui Moysi faniulo tuo in monte Sinai apparuisti, et filios Israel de terra Aegypti eduxisti, deputans eis Angeluin pietatis tuae, qui custodiret eos die ac nocte: te quaesumus, Domine; ut mittere digneris sanctum Angelum tuum de caelis, qui 30 similiter custodiat et hanc famulam tuam N. et perducat earn ad gratiam Baptismi tui. Per Christum Dominum nostrum. R. Amen.

26. Postea Sacerdos dicit tertio Electae (in plurali pro pluribus): 3S Ora, Electa, flecte genua, et die: Pater noster. Et Electa, genu flexo, orat, et dicit: Pater noster. Et cum dixerit usque ad Sed libera nos a malo, inclusive, Sacerdos dicit: Leva, comple orationem tuam, et die: Amen. Electa, surgens, respondet: Amen. ^ Sacerdos dicit Patrino: Signa earn.

ORDO

BAPTISMI

37

Deinde dicit Electae: Accede. Et Patrinus cum pollice signal Electam in fronte, dtcens In nomine Patris, et Filii, et Spiritus Sancti. 27. Et Sacerdos pariter facit signum Crucis in fronte ejus 5 (singularum), dicens : In nomine Patris, et Filii, et Spiritus Sancti. Postea imponit manum super caput Electae (singularum Electarum), et postea dicit: 10

IS

Exorcismus. {In plurali pro pluribus.) Exorcizo te, immunde spiritus, per Patrem + , et Filium HH, et Spiritum •+> Sanctum, ut exeas, et recedas ab hac famula Dei N. Ipse enim tibi imperat, maledicte damnate, qui caeco nato oculos aperuit, et quatriduanum Lazarum de monumento suscitavit. Exorcismus.

(In plurali pro pluribus.)

Ergo, maledicte diabole, recognosce sententiam tuam, et da honorem Deo vivo et vero : da honorem Jesu Christo Filio ejus, et Spiritui Sancto, et recede ab hac famula Dei N., quia istam sibi Deus et Dominus noster Jesus Christus 20 ad suam sanctam gratiam, fontemque Baptismatis vocare dignatus est : et hoc signum sanctae crucis + , (signal sitigulas), quod nos fronti ejus damus, tu, maledicte diabole, numquam audeas violare. Per eumdem Christum Dominum nostrum, qui venturus est judicare vivos et mortuos, et saeculum per ignem. R. Amen. Postmodum accedunt iterum masculi, qui se retraxerant, et tpsi ad dexteram, feminae vero ad sinistram Sacerdotis, ut in principio, disponuntur. 28. Super utrumque, sive masculum, sive femmam, impomt 9 30 manum super caput ejus, et postea dicit (in plurali pro pluribus tam masculis, qitam femims) : Oremus. Oratio. Aeternam ac justissimam pietatem tuam deprecor, Domine sancte, Pater omnipotens, aeterne Deus, auctor t? luminis et veritatis, super hunc famulum tuum N., ut digneris eum (illuni) illuminare lumine intelligentiae tuae: munda eum, et sanctifica: da ei scientiam veram, ut dignus gratia Baptismi tui 1 efficiatur accedere ad effectus | gratiam Baptismi tui 40 teneat firmam spem, consilium rectum, doctrinam sanctam,

3»

ORDO BAPTISMI

ut aptus sit ad percipiendam gratiam tuam. D o m i n u m nostrum. R. A m e n . 10

Per C h r i s t u m

2 9 * ) . His peractis, Sacerdos sinistra manu apprehendens dexteram Electi prope brachium, vel ei porrigens extremam partem stolae, introducit eurn in Ecclesiam. Si autem baptizandi erunt plitres, Sacerdos vel porrigit eorum primo extremam. partem stolae, vel trahit ilium, quem manu tenet, et ille secundum, et secundtis tertium etc. pariformiter ducat. xo Durn autem Sacerdos ilium vel illos introducit, dicat (in plurali pro pluribus): N. Ingredere in sanctam Ecclesiam Dei, ut accipias benedictionem caelestem a D o m i n o Jesu Christo, et habeas partem cum illo, et Sanctis ejus. R. A m e n . 30. Et ingressus Electus procumbit, seu prosternit pavimentot et adorat. (Si plures, omnes simul.)

se in

31. Deinde surgit, et Sacerdos imponit manum super caput ejus (singulorum, si plures), et Electus cum eo recitat Symbolum Apostolorum, et Orationem Dominicam. 11

15

2o

32. Ita etiarn si plures fuerint, omnes surgunt, et simul recitant: C r e d o in D e u m , Patrem omnipotentem, Creatorem caeli et terrae. Et in Jesum Christum, Filium ejus unicum, D o m i n u m n o s t r u m : qui conceptus est de Spiritu Sancto, 25 natus ex Maria Virgine, passus s u b P o n t i o Pilato, crucifixus, mortuus, et s e p u l t u s : descendit ad inferos; tertia die resurrexit a m o r t u i s ; ascend it ad c a e l o s ; sedet ad dexteram Dei Patris o m n i p o t e n t i s : i n d e venturus est judicare v i v o s et mortuos. C r e d o in Spiritum Sanctum, sanctam Ecclesiam catholicam, Sanctorum c o m m u n i o n e m , remissionem p e c c a - 3 0 torum, carnis resurrectionem, vitam aeternam. Amen. Pater noster, qui es in caelis, sanctificetur n o m e n tuum. Adveniat r e g n u m tuum. Fiat voluntas tua, sicut in caelo, et in terra. P a n e m nostrum quotidianum da n o b i s hodie. Et dimitte n o b i s debita nostra, sicut et nos dimittimus de- 3s bitoribus nostris. Et ne nos inducas in tentationem: sed libera n o s a malo. Amen. *) Beim B. Parv. lautet § ro: Postea SacerUos imponit partem stolae super primum infantem et introducit eum (quem

extremam sequuntur

ceteri) in Ecctesmm, dicens: N. Ingredere in templum Dei, ut habeas partem cum Christo in vitam aeternam. R. Amen.

ORDO BAFTISMI

39

33. Tunc rursits Sacerdos imponat manum super caput Ekcti (singulorum Electorum), et postea dicati Exorcismus *). (In plurali pro pluribus) Nec te latet, satana, imminere tibi poenas, imminere s tibi tormenta, imminere tibi diem judicii, diem supplicii sempitemi; diem, qui venturus est velut clibanus ardens, in quo tibi, atque universis angelis tuis praeparatus sempiternus erit interitus. Proinde, damnate, atque damnande, da honorem Deo vivo et vero, da honorem Jesu Christo Filio ejus, da 10 honorem Spiritui Sancto Paraclito, in cujus nomine atque virtute praecipio tibi, quicumque es, spiritus immunde, ut exeas, et recedas ab hoc famulo Dei N., quem hodie idem Deus et Dominus noster Jesus Christus ad suam sanctam gratiam et benedictionem, fontemque Baptismatis dono vocare •s dignatus est: ut fiat ejus templum per aquam regenerationis in remissionem omnium peccatorum. In nomine ejusdem Domini nostri Jesu Christi, qui venturus est judicare vivos et mortuos, et saeculum per ignem. R. Amen. 20

12

34. Postea Sacerdos pollice accipit de saliva oris sui, et 13 tangit aures, et nares Electi (singulorum Electorum) ; tangendo vero aurem dexteram et sinistram, dicat: Ephpheta, quod est, Adaperire; deinde tangendo nares, dicat; In odorem suavitatis. Et subdit: T u autem effugare, diabole; appropinquabit enim judicium Dei.

25

35- Deinde interrogai Electum (singulos, si pluresj : Quis vocaris? Et ipse tespondet : N. Interrogai**): N. Abrenuntias satanae? Interrogai: Et omnibus operibus e j u s ? Interrogai: Et omnibus pompis e j u s ?

R. Abrenuntio. 1 4 R. Abrenuntio. R. Abrenuntio.

*) § 12 lautet ira B. Parv. : Ac deinde, antequam accedat ad Baptister mm, dicat. Exorcismus. (In plurali pro omnibus) Fxorcizo te, omnis spiritus immunde, in nomine Dei Patris omnipotentis + , et in nomine |esu Christi Filii ejus, Domini et tudicis nostri + . et in virtute Spiritus Sancti + , ut discedas a b oc plasmate Dei N., quod Dominus noster ad templum sanctum suum vocare dignatus est, ut fiat templum Dei vivi, et Spiritus Sanctus habitet in eo Per eumdem Christum Dominum nostrum, qui venturus est judicare vivos et mortuos, et saeculum per ignem. /i. Amen. **) B. Parv. Postea interrogai baptizandum nominatim dicerts (smgulariter singulis) • Abrenuntias etc.

4o 15

ORDO

BAPTISMI

36. Tunc Sacerdos intingit pollicem dexterae matius in Oleo sancto Catechumenorum. et inungit Electum (singulos Electos) primum in pectore, deinde inter scapulas, in modum crucis, dicens (singulariter singulis) : E g o te linio + oleo salutis in Christo Jesu Domino nostro in vitam aeternam. R. Amen. V. P a x tibi. R. E t c u m spiritu tuo. 37. Mox bombacio, vel re simili tergit pollicem, et loca inuncta, et subjungit, dicens (singulis, si plures) : Exi, i m m u n d e spiritus, et d a h o n o r e m D e o vivo et vero. Fuge, i m m u n d e spiritus, et d a locum J e s u Christo Filio ejus. Recede, i m m u n d e spiritus, et da locum Spiritui S a n c t o Paraclito.

jg

Hic Sacerdos deponat stolam, et pluviale uiolaceum, et sumat aliud albi colons. Et ducitur Electus ad Baptisterium. Et cum fuerit prope Fontem, Sacerdos interrogai (singulos, st plures) : Quis vocaris ? Respondet. N .

xy

38. Interrogai*) (singulos, si plures): N. Credis D e u m Patrem omnipotentem, creatorem caeli et terrae? R. Credo.

in

Interrogai (singulos, si plures). Credis in Jesum Christum, Filium ejus unicum, Dominum nostrum, natum, e t p a s s u m ? R. Credo. Interrogai (singulos, st plures) : Credis et in Spiritum Sanctum, sanctam Ecclesiam catholicam, Sanctorum communionem, remissionem peccatorum, carnis resurrectionem, et vitam aeternam? R. Credo.

18

Iterum interrogai (singulos, si plures) • N. Q u i d petis ' Respondet: Baptismum. Interrogai**) (singulos, si plures) : Vis baptizari? Respondet: Volo. *) B. Parv. Submde pollicem et inuncta loca abstergit vel re simili. Et interrogai expresso nomine baptizandum baptizandos) Patrino respondente N. Credis etc. **) Subinde expresso nomine baptizandi, riter singulis) : N. V i s e t c .

Sacerdos

dicit

bombaci0, (singulos (singula-

ORDO

BAPTISM!

41

39. Tunc Patrino, zlei Matrina, vel ulroque (si ambo ad- 19 mittantur) admota mann, tenente seu tangente Electum, vel Electam, aperto capite, et laxatis a collo vestibus, inclinatimi, Sacerdos vasculo nel urceolo hauriat Aquam baptistnalem de 5 Fonte, et cum ea sub trina supra caput in tnodum crucis infusione baptizet Electum, seu Electam, in nomine Ss. Trinitatis, sic dicens : N. E g o te baptizo in n o m i n e Patris fundat primo; et Filii - f , fundat secundo ; et Spiritus + Sancti, fundat tertio. 10

40*). Si Aqua, quae ex capite baptizati defluii, non dila- 20 bitur in sacrarium Baptisterii, recipiatur in subjecta aliqua pelvi, 21 et in illud postmodum projiciatur. Cum plures sunt Electi, singillalitn singuli interroganti»-, et baptizantur, ut supra 15 Si sunt mares et feminae, primum mares, demde feminae. Verum si probabiliter dubitetur, an Electus fuerit alias bapti- 22 zatus, dicat Sacerdos : Si non es baptizatus (-a), e g o te baptizo Patris Hb, et Filii + , et Spiritus + Sancti. 20

in

nomine

4 1 . Deinde Sacerdos intingat pollicem dexterum in sacrum 23 Chrisma, et perungat vertice m Electi (singulorum Elee tonimi in modum crucis, dicens

D e u s o m n i p o t e n s , Pater D o m i n i nostri Jesu Ciiristi, 25 qui te regeneravit ex aqua et Spiritu Sancto, q u i q u e dedit tibi remissionem o m n i u m peccatorum, ipse te liniat + Chrismate salutis in e o d e m Christo Jesu D o m i n o nostro in vitam aeternam. R. A m e n . V P a x tecum (tibi). R. Et cum spiritu tuo. ;o

42. Tunc bombacio vel re simili pollicem tergit, et imponit 24 capiti Electi chrismale, seu candidum linteolum, et dat Uli vestern candidam, dicens (singulis, si plures) •

A c c i p e vestern candidam, quam perferas immaculatam ante tribunal D o m i n i nostri Jesu Christi, ut habeas vitam 35 aeternam. R. A m e n . *) B. Parv. 20. Ubi autem est consuetudo baptizandi per inimersionem, Sácenlos acápit infantem, et advertens ne taedatur, caute immergit, et trina mersior.e bapiizat, et semel tantum dicit: N. Ego te baptizo in nomine Patris + , et Filii + , et Spiritus + Sancti. 21. Mox Patrmus, vel Matnna, vel uterque simiil infantem de sacro Fonte levant, suseipientes illum de nianu Saeerdotis.

ORDO BAPTISMI

42

43. Et Electif deponit priores vestes, et induitur novis albi coloris, vel saltern txteriore candida, quam a Sacerdote accepit. 25 Postea dat ei Sacerdos cereum, seti candelam accensam in manu dextera, dicens (singulis, si plures) : Accipe lampadem ardentem, et irreprehensibilis custodi 5 Baptismum tuum: serva Dei mandata, ut, cum Dominus venerit ad nuptias, possis occurrere ei una cum omnibus Sanctis in aula cadesti et vivas in saecula saeculorum. R. Amen. 44 *). Ipse vero Neophytus eumdem cereum accensum ma- w nibus teneat usque in finem, praelerqtiam dutn confirmatur. *) Im B . Parv. folgen nun: 26

26. Postremo

dicit:

N. Vade (Ite) in pace, et Dominus sit tecum (vobiscum). R. Amen.

27

27. Si vero fuerint plures baptizandi, sive masculi, sive feminae, in catechismo masculi statuantur ad dexleram, feminae vero ad sinistrami omnia pariter dicantur ut supra, in proprio genere, et numero plurali. Verum prima nominis interrogano, exsufflatio, Crucis irnpressio, seu signatio, tactus aurium et narium cum saliva, abrenuntiationis interrogano, unctio Olei Catechumenorum, interrogano de Fide, seu Symbolo, et ipse Baptismus, inunctio Chrismatis, candidae vestis impositio, atque accensae candelae traditio, singulariter singulis, et primum masculis, deinde feminis fieri debent. Sed nos pro majori commoditate adnotavimus in propiis locis in Rubricis parenthesi notatis; ita ut, quando dicitur in tali Rubrica: Singulariter singulis, intelhge quod ilia verba, vel actiones usque ad aliam Rubricam dici vel fieri debent singulariter singulis, et primum masculis, deinde feminis, mutato solum genere, ut dictum est supra. Quando vero in simili Rubrica dicitur: In plurali pro omnibus, intelhge, quod ilia verba usque ad aliam Rubricam, dici debent semel, sed pro omnibus in plurali, mutato solum genere, si omnes sint feminae.

28

28. Si infans, vel adultus aegrotus adeo graviter laboret, ut periculum immineat, ne pereat antequam Baptismus perficiatur, Sacerdos, omissis quae Baptismum praecedtmt, eum baptizet, ter, vel etiam semel infundens aquam super caput ejus in modum crucis, dicens: E g o t e

baptizo in nomine Patris + , etc. ut supra, pag. 41.

29

29. Si non habeatur aqua Baptismalis, Sacerdos ulattir aqua simplici. 30 30. Dehulc si habeat Chrisma, hmat

Deus omnipotens, etc. ut supra, pag 41.

et periculum eum

in

impendeat,

vertice,

dicens.

Postea dat ei linteolum candidimi, dicens: A c c i p e v e s t e m , etc. ut supra, pag. 41. Ac demum dat ei ceream candelam accensam, dicens: A c c i p e

lampadem ardentem, etc. ut supra, pag. 42.

31

Si supervixerit, suppleantur alii ritus omissi. 31. Admonendi sunt Susceptores de spirituali cognatione, quam contraxeruiit cum Bapiizato, Baptizatique patre et matre; quae cognatio impedit Matrimonium, ac dirimit.

ORDO

BAPTISMI

43

45. In Ecclesìis autem, ubi Baptismus fit per mersionem, uve totius corporis, sive capitis tantum, Sacerdos accipiat Electum per brachia prope humeros, et superiore parte corporis nudatum, reliqua honeste contectum, ter illum, vel caput ejus mergendo, et toties elevando, baptizet sub trina mersione, sanctam Trinitatem semel tantum sic invocando : Ego te baptizo in nomine Fatris + , mergat semel; et Filii mergat iterum ; et Spiritus + Sancti, mergat tertio ; Patrino, vel Matrina, vel utroque eum tenente, vel tangente. 46. Et cum Electus surrexerit de Fonte, Patrinus vel Matrina cum linteo in manibus suscipit eum de manu Sacerdotis : et Sacerdos intincto pollice dextero in sacro Chrismate, illum in vertice in modum crucis perungit, dicens: Deus omnipotens, Pater Domini nostri, Jesu Chnsti etc. pag. 41. 47. Deinde Sacerdos imponit capiti ejus linteolum, seti chrismale, et dat ei vestern candidam, dicens; Accipe vestem candidarci, etc. pag. 41. 48. Et statim praedicto linteo abstergitur, et in loco semoto vestitur novis et albis vestibus, et exteriore candida, quam accepit. 49. Postea dat ei Sacerdos candelam accensam in dextera manu, dicens: Accipe lampadem, etc. pag. 42. Eodem modo, si plures fuerint, fit pro singulis. 50. Postea dicat: N. Vade (Ite) in pace, et Dominus sit tecum (vobiscum). R. Amen. 51. Si adsit Episcopus, qui id legitime praestare possit, ab eo Neophyti Sacramento Confirmationis initiantur. Deinde si hora congruens fuerìt, celebratur Missa, cut Neophyti intersunt, et sanctissimam Eucharistiam devote suscipiunt. 52. Si vero ob baptizandorum multitudinem, ut in India et novo Orbe qnandoque contingit, in singulorum Baptismo praescripti ritus adhiberì non possunt, tunc vel pluribus simul adhibeantur, vel si urget necessitas, omittantur. 32. Curet Parochus parentes infantis adraoneri, ne in lecto secum 3 2 ipsi, vel nutrices parvulum habeant, propter oppressionis periculum ; sed eum diligenter custod.ant, et opportune ad chiistianam disciplinam instituant. 33. Commonendi sunt etiam parentes, et alii, si opus fuerit, ne filios hebraeis, aliisve infidelibus, vel haereticis mulieribus ulto modo lactandos, aut nutriendos tradant. 34. Antequam infàns ex ecclesia asportelur, aut Susceptores dis- 34 cédant, eorum nomina, et alia de administrato Baptismo ad praescriptam formam in Baptismali libro Parochus accurate describat.

44

DE

CONFIRMANDIS

DE CONFIRMANDIS Pontifex infantes, pueros, vel alios sacri baptismatis unda perfusos confirmare volens, paratus supra rochettum ; vel, si sii Regularis, supra supetpelliceum, amictu, stola, pluviali albi colorís, et mitra, accedit ad faldistorium ante medium altaris, aut in alio 6 convenienti loco sibi paratum ; et in eo sedens, renibus altari, et facie populo versis, baculum Pastoralem in sinistra tenens, populum coram se stantem admonet, quod nullus alius, nisi solus Episcopus, Confirmationis ordinarius minister est. Nullus confirtnalus debet reconfirmari. io Nullus, qui non sit confirmatus, potest esse in confirmatione patrinus ; nec pater, aut mater, maritus, aut uxor. Nullus excommunicato, interdictus, vel gravioribus facinoribus alligatus, aut ckristianae fidei rudimentis non edoctus, ingerat se ad percipiendum hoc Saci amentum, vel ad tenendum i? confirmandum. Adulti deberent prius peccata confiten, et postea eonfirmari ; vel saltem de mortalibus, si in ea incidermi, conterantur. Hoc Sacramento contrahitur spiritualis cognatio impediens matrimonium contrahendum, et dirimens jam contractnm ; quae 20 cognatio confirmantem, et confinnatum, illiusque patrern, et matrem, ac tenentem non egreditur. Nullus praesentet nisi unum, aut duos, non plures nisi aìtler necessitas, suadeat, arbitrio Episcopi Confirmandi deberent esse jejuni. 25 Confirmato debet ligari frons, et sic manere quousque Chrisma desìccetur, vel extergatur. Proinde, unusquisque confirmandus [>ortet lineam nittam mundam, cum qua ligetur caput. Nidlus confirmatus discedat, nisi betiedictione accepta, quarn 30 Pontifex post omnium confirmationem dabit. Infantes per patrinos ante Pontificem confirmare volentem teneantur in brachiis dextris. Adulti vero, seu alii mafores ponant pedem suum super pedem dextrum patrinì sul. Et ideo, neque mascidi feminis patrini, neque feminae masculis matrinae 35 esse deberent. Quibus per ordinem ante Pontificem dìspositis, Pontifex sedens lavat manus, deinde deposita mitra snrgit, et stans versa facie ad confirmandos, junctis ante pectus manibus, confirmandis genua flectentibus, et manus ante pectus juncias tenentibus, dicit : 40

DE CONFIRMANDIS

45

Spiritus Sanctus superveniat in vos, et virtus Altissimi custodiat vos a peccatis. R. Amen. Deinde signans se manti dextra a fronte ad pectus signe crucis, dicit: V. Adjutorium nostrum in nomine Domini. R. Qui fecit caelum et terram. V. Domine exaudi orationem meain. R. Et clamor meus ad te veniat. V. Doininus vobiscum.

R. Et cum spiritu tuo.

Tunc extensis versus confirmandos manibus, dicit: Oremus. Omnipotens sempiterne Deus, qui regenerare dignatus es hos famulos tuos ex aqua et Spiritu Sancto; quique dedisti eis remissionem omnium peccatorum ; emitte in eos septiformem Spiritum tuum Sanctum Paraclitum de caelis. R. Amen. Spiritum sapientiae, et intellectus. R. Amen Spiritum consilii, et fortitudinis. R. Amen. Spiritum scientiae, et pietatis. R. Amen. Adimple eos Spiritu timoris tui, et consigna eos signo cru + cis Christi, in vitam propitiatus aeternam. Per eumdem Dominum nostrum Jesum Christum Filium tuum : Qui tecum vivit, et regnat in unitate ejusdem Spiritus Sancii Deus, per omnia saecula saeculorum. R. Amen. Pontifex sedens super faldistorium praedictum, vel etiam, st multitudo confirmandortim id exegerit, dispositis illis per ordinem super gradus presbyterii, vel alibi, Pontifex stans cum mitra, illos confirmat per ordinem genuflexos, et uno ordine confirmato, illi surgunt, et alii genuflectunt, et confinnantur, et sic usque in finem. Et Pontifex inquirit sigillatim de nomine cufuslibet confirmandi, sibi per patrinum, vel matrinam flexis genibus praesentati. et summitate pollicis dextrae manus Chrismate intincta, dicit: N. Signo te signo cru cis : quod dum dicit, producit pollice signum crucis in frontem illius ; deinde prosequitur: Et confirmo te Chrismate salutis. In nomine Pa + tris, et Fi + lii, et Spiritus + Sancti. R. Amen. Deinde leviter eum in maxilla caedit, dicens : Pax tecum. Omnibus confirmatis, Pontifex tergit cum mica panis, et lavat pollicem, et manus super pelvim.

46

DE

CONFIRMANDIS

Deinde aqua lotionis cum pane fundatur in piscinam sacrarti. Interim dum lavai manus, cantatur sequens Antiphona, vel legitur a minislris, quod etiam in similibus servari debet, ionftrma tjoc Deus, qnob operatus es itt nobis: a tempio sancto tuo quob est in 3 e t u s a ' e m ©lotta patri, et filio, et s Spiritui Sancto. R. Sicut ecat in principio, et nunc, et semper, et in saecula saeculorum. ilmen. Deinde repelitur Antiphona. Confirma hoc, Deus. Qua repetita, Ponti/ex deposita mitra surgit, et stans versus ad altare, junctis ante pecltis manibus, dicit: m V. Ostende nobis Domine misericordiam tuam. R. Et salutare tuum da nobis. V. Domine exaudi orationein meam. R. Et clamor meus ad te veniat. V. Dominus vobiscum. R. Et cum spirita tuo. IÌ Deinde junctis adhuc ante pectus manibus, et omnibus eonfirmatis devote genua flectentibus, dicit: Oremus. Deus, qui Apostolis tuis Sanctum dedisti Spiritum, et per eos, eorumque successores, ceteris fidelibus tradendum esse voluisti : respice propitius ad humilitatis nostrae famulatum, et praesta; ut eorum corda, quorum frontes sacro Chrismate delinivimus, et signo sanctae Crucis signavimus, idem Spiritus Sanctus in eis superveniens, templum gloriae suae dignanter inhabitando perficiat. Qui cum Patre, et »5 eodem Spiritu Sancto vivis et regnas Deus, in saecula saeculorum. R. Amen. Deinde dicit; Ecce sic benedicetur omnis homo, qui timet Dominum. Et vertens se ad confirmatos, faciens super eos signum crucis, jc dicit : Bene + dicat vos Dominus ex Sion, ut videatis bona Jerusalem omnibus diebus vitae vestrae, et habeatis vitam aeternam R. Amen. Expedita itaque Confirmatione, Pontifex sedens, accepta mitra, patrinis et matrinis annunciai, quod instruant filios suos bonis moribus, quod fugiant mala, et faciant bona, et doceant eos Credo in Deum, et Pater noster, et Ave Maria, quoniam ad hoc sunt obligati. Hoc Sacramentum potest conferri minus solemniter quotumque die, hora, et loco, et causa ad arbitrium Episcopi. Typis H. P o h l e , Jena. — 4787

A. Marcus und E. Webers Verlag in Bonn K L E I N E T E X T E F Ü R V O R L E S U N G E N UND Ü B U N G E N H E R A U S G E G E B E N VON HANS L I E T Z M A N N

,4i

EINFÜHRUNG IN D A S

RÖMISCHE BREVIER VON

HANS LIETZMANN P R E I S 1,50 M.

Diese Einführung in das römische Brevier ist für Anfänger bestimmt, die keinerlei Vorkenntnisse mitbringen. Zunächst wird in einer E i n l e i t u n g der Leser über die Anordnung des Brevierbuches und die allgemeinen Grundsätze der Zusammenstellung des Ofiiciums de tempore und de sanetis unterrichtet. Danach erst wird eine genauere Darstellung der B r e v i e r r e f o r m P i u s ' X gegeben und die jetzt giltigen Vorschriften im Einzelnen erörtert. Um nun aber den Verlauf eines Officiums zur klaren Anschauung zu bringen, ist für einen als Beispiel besonders geeigneten Tag, den 18. Januar 1913, der g e s a m t e W o r t l a u t d e s G e b e t bp e n a u m s unter vollständiger Auflösung der üblichen Abkürzungen ohne Unterbrechung durch Rubriken zum Abdruck gebracht: die dem Commune und Proprium sowie Psalterium entlehnten, also täglich wechselnden Stücke sind durch besonderen Druck kenntlich gemacht und ihre Herkunft im Einzelnen am Rande bezeichnet. Die zum Ordinarium gehörigen Texte (Preces, Suffragium etc.) welche am 18. Januar 1913 zufällig ausfallen, sind gleichwohl mit abgedruckt (nur durch [ ] gekennzeichnet), damit der gebotene Text für alle vorkommenden Fälle als bequem übersichtliches Schema dienen kann. In den beigegebenen A n m e r k u n g e n ist das Material der Rubriken in einer dem Anfänger förderlichen Form kurz zusammengefasst und durch Literaturverweise weitere Hilfe gegeben. Teuerung6znschlag des Verlags 20 °/0> des Sortimentees 10 %•

A. Marcus und E. Weber's Verlag in Bonn

Prof. Dr. C. Isenkrahe:

Experimental-Theologie Behandelt vom Standpunkte eines Naturforschers.

X, 168 S.

1919.

Opera Dei relevare et confitcri honorificum est. Tob. 12,7. „Sehen wir uns um, wo etwas zu gewinnen, wo etwas abzuwehren, wo etwas zu bessern ist. Lassen wir uns an Findigkeit, Weitblick und großzügiger, ausdauernder Arbeit von niemand übertreffen " l ' r a n z E b r l e S. J. Preis 6 Mk. und 80°/ 0 Teuerungszuschlag.

Mit grausamster Deutlichkeit haben die Schrecknisse des Krieges jedem denkenden Mensrhen bewiesen, daß alle Heilshoffnung der Welt im letzten Ende nur fußen kann auf dem Glauben an einen Allmächtigen, der da lebt und wirkt, der alles sieht und jede Tat richtet. Ist dieser Glaube leider so Vielen verloren gegangen, so gilt es, ihn ueu zu erwecken und zu »ichern. J e klarer nun aber der Beweis vor Augen liegt, daß alle unsere tiefsinnigen und gelehrten apologetischen, historischen und philosophischen Werke nicht vermocht haben, dem fortschreitenden Abfall vom Gottcfglaubcn zu steuern, um so einleuchtender wird die Not, sich nach anderen Hiilfsmitteln umzusehen, nach wirksameren, dem Zuge der Zeit angepaßteren. Unter dem Einfluß mächtig gesteigerter Naturerkenntnis geht die Triebrichtung menschlichen Strebens in unseren Tagen mit starker Kraft auf das E x p e r i m e n t . Beweise dafür sind neben der Experimental-Physik u. -Chemie die experimentelle Psychologie — Physiologie — Geologie, Vererbungslehre — Pädagogik. Auch eine experimentelle T h e o l o g i e hat es schon lange gegeben, aber ohne daß sie als ein besonderes Arbeitsgebiet hervorgetreten, und ohne daß die Weite ihres Bereichs gebührend erkannt und gewürdigt worden wäre. Manches Feld ließ man unbeackert und in dem beackerten manches Unkraut wuchern. Wenn nun die „Experimental-Thcologie" hier für sich in einen Rahmen gefaßt und eigens vom Standpunkt der Naturwissenschaft behandelt wird, so ist damit beabsichtigt, zu zeigen, wie jene Mittel, die der heutigen Wissenschaft und Technik überhaupt zur Feststellung von T a t s a c h e n zu Gebote stehen, auch zu verwerten sind, um von einem erkennbaren Walten und Wirken G o t t e s in der Welt das T a t s ä c h l i c h e ins Licht zu setzen. Vornehmlich in Frage kommt also alles, was bei W u n d e r n das sinnfällig Tatsächliche ist, und wenn unter Vorführung zahlreicher Beispiele manche Versäumnis oder Verkehrtheit erwähnt werden muß, so schließt sich daran doch auch der Hinweis auf geeignete Wege zur Besserung. Wunder sind, wie das Vatikanum erklärt, „für alle Menschen die e i n l c u c h t e n s t e n Zeichen der göttlichen Offenbarung". Eben daraus aber erfließt die Pflicht, daß der Mensch gerade die Wunder mit allen verfügbaren Mitteln auch als solche s i c h e r s t e l l e n soll. Genaueste Ermittelung und eine wirklichkeitstreue, weitestreichende Kundgabe der T a t s a c h e n : Das ist hier' Pflichterfüllung. — Wohl manche damit verwandts Aufgabe rankt sich sonst noch daran a n ; ihnen allen aber zu dienen ist die umfassende Bestimmung der „ E x p e r i m e n t a l - T h e o l o g i e". Teuerungszuschlag des Verlags 20 %> das Sortimenters 10°/o-

A. Marcus und E. Weber's Verlag, Borni

Petrus und Paulus in Rom Liturgische und archäologische Studien von

Hans Lietzmann Mit sechs Plänen Preis: 6,80 M. „Wag den Hauptteil des Buches angeht, so müssen wir Katholiken dem Verfasser g e r a d e z u d a n k b a r sein. Wir hätten die katholische Tradition nicht besser verteidigen können, als er es getan hat. Die Beweise machen in seinem Buche, das der evangelisch-theologischen Fakultät in Bonn gewidmet ist, entschieden mehr Eindruck. Es kommt noch hinzu, dasa der Verfasser in dem Buche jede für Katholiken anstössige Bemerkung vermieden hat." G. R a u s c h e n in der Theolog. Eevue, 1916, Nr. 11/12. „Hat der konfessionelle Standpunkt oft genug in dieser Frage den Blick der Forscher getrübt, so wird gegen L. niemand den Vorwurf der Befangenheit erheben. Denn der protestantische Gelehrte bekennt sich offen zu dem Glauben an die katholische Tradition. Petrus und Paulus liegen wirklich in den von der Kirche verehrten Gräbern, das ist der Schluss, zu dem den Forscher seine eingehenden Studien geführt haben, ein Schluss, f ü r den er zwar nicht absolute Sicherheit, aber doch denjenigen Grad von Wahrscheinlichkeit in Anspruch nimmt, mit dem die empirische Wissenschaft sich oft begnügen muss. Ueberraschend wird dies Ergebnis auch für manchen sein, der von konfessionellen Skrupeln nicht gequält wird. Aber das ist so wenig ein Grund gegen seine Richtigkeit, wie die erfreuliche Vorurteilslosigkeit des Verf. ein Grund dafür ist. Was wir allein ins Auge zu fassen haben, sind die Mittel und Wege seiner Forschung; denn nur nach ihnen können wir den Wert der von ihm gewonnenen Ueberzeugung schätzen." P. C o r s s e n in Berliner Philolog. Wochenschrift (19. Aug. 1916). „Erstaunlich ist die Vertrautheit des liberal - protestantischen Jenenser Theologen mit der altchnstlichen liturgischen Literatur. F ü r den archäologischen Teil des Buches konnten des Krieges wegen keine Studien mehr an Ort und Stelle gemacht werden. Hoffentlich ist es dem Verf. in einer späteren Zeit möglich, auch hier das Material restlos zu verarbeiten. — Die negative Beantwortung der Frage ist durch dieses Buch wohl endgültig überwunden." Westf. Merkur, Morgen-Ausgabe, 10. Sept. 1916. „Der Verfasser hat es verstanden, sich die neuesten Resultate der Archäologie und der liturgischen Forschungen zunutze zu machen, und von dieser Seite bringt seine Beweisführung manche neue Details und bestätigt die anderen traditionellen Argumente." Zeitschrift f. kathol. Theologie, 1916. Teuerungszuschlag des Verlags 20°/ 0 , des Sortimenters 10 °/0.

A . Marcus und E . Weber's V e r l a g in Bonn JENAER HISTORISCHE ARBEITEN HERAUSGEGEBEN

VON

ALEXANDER CARTELLIERI UND WALTHER JUDEICH HEFT 8

Die Kanones von Sardika aus der Kirchengeschichte erläutert von

Dr. E.

Heekrodt.

128 Seiten.

P r e i s 3 M.

I n dieser U n t e r s u c h u n g w i r d der N a c h w e i s f ü r d i e n e u e r d i n g s mehrfach angefochtene Echtheit dieser überaus wichtigen Kirchenrechtsq u e l l e in d e r W e i s e g e f ü h r t , d a s s i m E i n z e l n e n a u f g e z e i g t wird, w i e s i c h d i e s a r d i c e n i e c h e n K a n o n e s in d i e ü b r i g e n k i r c h e n r e c h t l i c h e n Bes t i m m u n g e n u n d d i e h i s t o r i s c h e n T a t s a c h e n des I V . J a h r h u n d e r t s h a r monisch einfügen.

KLEINE TEXTE FÜR VORLESUNGEN UND ÜBUNGEN HERAUSGEGEBEN VON HANS

LIETZMANN

1 D A S MURATORISCHE FRAGMENT und die monarchianischen prologe zu

den evangelien, hrsg. v. H . L i e t z m a n n . 2 DIE

DREI

ÄLTESTEN

MARTYROLOGIEN,

2. A u f l .

hrsg.

v.

H.

16 S.

0.30 M .

Lietzmann.

2. A u f l . 18 S. 0.40 M. 3 APOCRYPHA I : R e s t e d. Petrusevangeliums, d. Petrusapocalypse u. d. Kerygma Petri, hrsg. v. E . K l o s t e r m a n n . 2. A u f l . 16 S. 0.30 M . 4 AUSGEWÄHLTE PREDIGTEN I : Origenes homilie X

z u m Jeremias,

ho-

milie V I I zum Lukas, homilie X X I zum Josua hrsg. v. E . K l o s t e r mann. 2. A u f l . 25 S. 0,70 M. 5 LITURGISCHE TEXTE I : Zur gesch. d. orientalischen taufe u. messe im 2. u. 4. jahrh., ausgew. v. H . L i e t z m a n n. 2. A u f l . 16 S. 0.30 M. b DIE DIDACHE hrsg. v. H . L i e t z m a n n . 3. A u f l . 16 S. 0.30 M. 7

BABYLONISCH-ASSYRISCHE T E X T E , übers, v. C . B e z o l d .

I. S c h ö p f u n g

und Sintflut. 2. A u f l . 24 S. 0.40 M. [21 S. 8 APOCRYPHA II: Evangelien, hrsg. v. E . K l o s t e r m a n n . 9 PTOLEMAEUS

10 S.

B R I E F A N DIE F L O R A

hrsg. v. A . H a r n a c k .

Q.40 M. 2. A u f l . 2. A u f l .

0.30 M.

10 D I E H I M M E L F A H R T

DES M O S E , h r s g . v . C . C 1 e M e n .

16 S.

0.30

M

11 APOCRYPHA M : Agrapha, slavische Josephusstücke, Oxyrhynchusfr 1911 hrsg. v. E . K l o s t e r m a n n . 2. A u f l . 26 S. 0.50 M. APOCRYPHA RV: Die apokryphen briefe des Paulus an die Laodicener 12 und Korinther, hrsg. v. A . H a r n a c k . 2. A u f l . 23 S. 0.60 M. T e u e r u a g s z u s c h l a g des V e r l a g s 2 0 % , d e s S o r t i m e n t e r s

10°/0.

A. Marcus und E. Weber'» Verlag in Bonn. 13 AUSGEWÄHLTE PREDIGTEN IL : Fünf festpredigten Augustini in gereimter prosa, hrsg. v. H . L i e t z m a n n . 16 S. 0.30 M. 14 GRIECHISCHE PAPYRI hrsg. v. H. L i e t z m a n n . 2. Aufl. 32 S. 0.80 M. 15/16 DER PROPHET AMOS, Hebräisch und Griechisch, hrsg. v. J. M e i n h o l d und H . L i e t z m a n n . 32 S. 1.00 M. 1 7 / 1 8 SYMBOLE DER ALTEN K I R C H E , a u s g e w ä h l t v o n H .

Lietzmann.

2. Aufl. 40 S. 1.— M. 19 LITURGISCHE TEXTE II: Ordo missae secundum missate romanum, hrsg. y. H . L i e t z m a n n . 2. Aufl. 32 S. 0.40 M. 20 ANTIKE FLUCHTAFELN hrsg. v. R . W ü n s c h . 2. Aufl. 31 S. 0.70 M. 21 D I E W I T T E N B E R G E R

U.

LEISNIGER KASTENORDNUNG

hrsg. v, H. L i e t z m a n n .

24 S.

1522,

1523,

0.60 M.

2 2 / 2 3 JÜDISCH-ARAMÄISCHE P A P Y R I AUS E L E P H A N T I N E

sprachlich

und

sachlich erklärt v. W . S t a e r k . 2. Aufl. 38 S. 1.30 M. 24/25 LUTHERS geistliche Lieder, hrsg. v A. L e i t z m a n n . 31 S. 0.60 M. 26/28 LATEINISCHE ALTCHRISTLICHE INSCHRIFTEN mit einem anhang jüdischer Inschriften, ausgew. u. erkl. v. E . D i e h l . 2 Aufl. 86 S. 2.20 M. 29/30 RES GESTAE DIVI AVGVSTI, hrsg. u. erkl. v. E . D i e h l . 3. Aufl 47 S. 1.60 M. [15 S. 0.40 M 3 1 Z W E I NEUE E V A N G E L I E N F R A G M E N T E h r s g . u . e r k l . v. H . B . S W E T E .

32 ARAMÄISCHE URKUNDEN Z. gesch. d. Judentums im V I u. V jahrh. vor Chr. sprachl. u. sachl. erkl. v. W . S t a e r k . 16 S. 0.60 M. 33/34 SUPPLEMENTUM LYRICUM (Archilochus Alcaeus Sappho Corinna Pindar, Bacchylides) hrsg. v. E . D i e h l . 3. Aufl. 83 S. 2.40 M. 35 LITURGISCHE TEXTE m : Die konstantinopolitanische messliturgie vor dem I X . jahrhundert v. A. B a u m s t a r k . 16 S. 0.40 M. 36 LITURGISCHE TEXTE IV: Martin Luthers Von Ordnung gottesdiensts. Taufbüchlein, Formula missae et communionis 1523 hrsg. v. H . L i e t z m a n n . 24 S. 0.60 M. 37 LITURGISCHE TEXTE V: Martin Luthers Deutsche Messe 1526 hrsg. v. H . L i e t z m a n n . 16 S. 0.40 M. 38/40 ALTLATEINISCHE INSCHRIFTEN hrsg. v. E. D i e h l . 2. Aufl. 92 S. 2.40 M., gbd. 2.80 M. 4 1 / 4 3 F A S T I CONSULARES I M P E R I I R O M A N I

(30. v. C h r . — 565 n.

mit Kaiserliste bearb. v. W . L i e b e n a m . 128 S. 3 M., gbd. 44/46 MENANDRI reliquiae nuper repertae hrsg. v. S. S u d h a u s . 103 S. 2.00 M., gbd. 2.40 M. [ m a n n . 64 S. 47'49 LATEINISCHE ALTKIRCHLICHE POESIE ausgewählt v. H . 50/51

URKUNDEN

ZUR

GESCHICHTE

DES

BAUERNKRIEGES

Chr.)

3.40 M. 2. Aufl. 1.50 M. Lietz-

UND

DER

WIEDERTÄUFER hrsg. v. H . B ö h m e r . 36 S. 0.80 M. 52/53 FRÜHBYZANTINISCHE KIRCHENPOESIE I : Anonyme hymnen des V.—VI. jahrhunderts ediert v. Dr. P a u l M a a s . 32 S. 0.80 M. 54 KLEINERE

GEISTLICHE

A. L e i t z m a n n .

GEDICHTE

30 S.

DES XII J A H R H U N D E R T S

hrsg. v.

0.80 M.

5 5 M E I S T E R E C K H A R T S B U C H D. GÖTTLICHEN T R Ö S T U N G U. VON DEM

EDLEN MENSCHEN hrsg. v. P h . S t r a u c h .

51 S.

1.20 M .

56 POMPEIANISCHE WANDINSCHRIFTEN hrsg. v. E. D i e h l . 6 0 S 1.80M. 57 ALTITALISCHE INSCHRIFTEN hrsg. v. H . J a c o b s ö h n . 3 2 S . 0.80 M. 5 8 A L T J Ü D I S C H E LITURG. G E B E T E h r s g . v . W . S t a e r k . 32 S. 5 9 D E R M I Ö N A T R A K T A T B E R A K H O T H IN VOKALISIERTEM T E X T

v. W . S t a e r k .

16 S.

1.00 M. herausg.

0.60 M.

Teuerungszuschlag des Verlags 20 ° 0 , des Sortimenters 10 %•

A. M a r c u s

und

E. Webers

6 0 E D W A R D Y O U N G S GEDANKEN

Verlas

in

Bonn

ÜBER DIE O R I G I N A L W E R K E ü b e r s e t z t

von II. E . v. Teubern hrsg. v. K . J a h n . 46 S. 1.20 M. 61 LITURGISCHE TEXTE VI: Die Klement. liturgie a. d. Const. apost. v m mit anhängen hrsg. v. H . L i e t z m a n n . 32 S. 0.80 M. 62 VULGÄRLATEIN. INSCHRIFTEN hrsg. v. E . D i e h l . 180 S. 4.50 M., gbd. 5 M. 6 3 GOETHES E R S T E W E I M A R E R

64 65 66 67 b8 69 70 71

GEDICHTSAMMLUNG m i t Varianten hrsg.

v. A . L e i t z m a n n . 35 S. 0.80 M., gbd. 1.20 M. DIE ODEN SALOMOS aus dem syrischen übersetzt mit anmerkuugen von A . U n g n a d und W . S t a e r k . 40 S. 0.80 M. A u s DER ANTIKEN SCHULE. Griechische texte auf papyrus holztafeln ostraka ausgew. u. erklärt v. E . Z i e b a r t h . 2. Aufl. 33 S. 0.80 M. ARISTOPHANES Frösche mit ausgewählten antiken Scholien herausgeg. v. W . S ü s s . 90 S. 2 M., geb. 2.40 M. DIETRICH SCHERNBERGS Spiel von Frau Jutten hrsg. v. E . S c h r ö d e r . 56 S . 1.20 M . LATEINISCHESACRALmsCHRiFTENausg. v . F . R i c h t e r . 45 S. 0.90 M. POETARVM VETERVM ROMANORVM reliquiae selegit E . D i e h l . 165 S. 2.50 M., geb. 3.— M. LITURGISCHE TEXTE VH: Die Preussische Agende im auszug hrsg. v. H . L i e t z m a n n . 42 S. 0.80 M., geb. 1.— M. CICERO PRO MILONE m i t

dem

commentar

des

ASCONIVS

und

den

SCHOLIA BOBIENSIA hrsg. v. P . W e s s n e r . 1.60 M., geb. 2.— M. 72 DIE VITAE VERGILIANAE hrsg. v. E . D i e h l . 60 S. 1.50 M. 7 3 D I E Q U E L L E N VON SCHILLERS UND GOETHES B A L L A D E N z u s a m m e n -

gestellt v. A . L e i t z m a n n .

51 S. 3 Abb.

1.20 M., geb. 1.50 M.

7 4 A N D R E A S K A R L S T A D T VON ABTUHUNG DER BILDER

75 76 77 78 79 80 81 82

und

das

keyn

bedtler vnther den christep seyn sollen 1522 und die Wittenberger beutelordnung hrsg. v. H . L i e t z m a n n . 32 S. 0.80 M. LITURGISCHE TEXTE VIII : Die Sächsische Agende im auszug hrsg. v. H . L i e t z m a n n . 36 S. 0.80 M., geb. 1.— M. AUSWAHL AUS ABRAHAM A S. CLARA hrsg. v. K . B e r t s c h e . 47 S. I . — M. HIPPOCRATIS de aere aquis locis mit der alten lateinischen Übersetzung hrsg. v. G. G u n d e r m a n n . 50 S. 1.20 M. RABBINISCHE WUNDERGESCHICHTEN des neutestamentlichen Zeitalters in vokal, text mit anmerkungen v. P. F i e b i g . 28 S. 1.— M . ANTIKE WUNDERGESCHICHTEN zum Studium der wunder des Neuen Testaments zusammengestellt v. P. F i e b i g . 27 S . 0.80 M. VERGIL AENEIS I I mit dem commentar des Servius herausgeg. von E . D i e h l . 1 3 1 S. 2.— M., geb. 2.50 M. [geb. 1.80 M. ANTI-XENIEN in auswahl hrsg. v. W . S t a m m l e r . 68 S. 1.40 M. APOLLONJUS DYSCOLUS De pronominibus pars generalis edidit Dr. P a u l u s M a a s . 44 S. 1 . — M.

8 3 O R I G E N E S , E U S T A T H I U S v . ANTIOCHIEN, GREGOR V. N Y S S A ü b e r die

Hexe von Endor hrsg. v. E r i c h K l o s t e r m a n n . 70 S. 1.60 M. 84 A u s EINEM GRIECHISCHEN ZAUBERPAPYRUS herausgeg. und erklärt von R i c h a r d W ü n s c h . 3 1 S. 0.70 M. [ 1 . 2 0 M. 85 DIE GELTENDEN PAPSTWAHLGESETZE hrsg. v. F . G i e s e . 56 S. 86 ALTE EINBLATTDRUCKE hrsg. v. O t t o C l e r n e n . 77 S. 1.50 M. 87 UNTERRICHT DER VISITATOREN an die pfarrherrn im kurfürstentum zu Sachsen hrsg. v. H . L i e t z m a n n . 48 S. I . — M.

Teuerungszuschlag des Verlags 20 °/„, des Sortimenters 10%.

A . M A R C U S UND E . W E B E R ' S V E R L A G IN BONN 88 BUGENHAGENS

BRAUNSCHWEIGER

KIRCHENORDNUHG hrsg. v o n H .

Lietzmann. 152 S. 2.40 M. [2.60 M., geb. 3.— M. 89 EURIPIÖES MEDEA mit Scholien herausg. von E r n s t D i e h l . 11b S. 90 D I E QUELLEN VON

SCHILLERS WILHELM T E L L

z u s a m m e n g e s teil t v.

A l b e r t L e i t z m a n n . 47 S. 1.20 M., geb. 1.50 M. 91 SCHOLASTISCHE TEXTE I : Zum Gottesbeweis d. Thomas v. Aquin zusammengestellt v. E. K r e b s . 64 S. 1.50 M. 92 MITTELHOCHDEUTSCHE NOVELLEN I : Die heidin hrsg. v. L. P f a n n m ü l l e r . 51 S. 1.20 M. 93 SCHILLERS ANTHOLOGIE-GEDICHTE kritisch hrsg. v. W . S t a m m l e r . 71 S. 1.50 M., geb. 1.80 M. 94 A L T E

UND NEUE

ARAMÄISCHE P A P Y R I

fibersetzt

und

erklärt

von

W . S t a e r k . 73 S. 2.— M. " 95 MITTELHOCHDEUTSCHE NOVELLEN II: Rittertreue. Schlegel hrsg. L. P f a n n m ü l l e r . 63 S. 1.50 M. 96 DER FRANCKFORTER („eyn deutsch theologia") hrsg. v. W . U h l . 64 S. 1.60 M. 97 DIODORS

RÖMISCHE A N N A L E N

bis 302 a. C h r .

Vaticanum hrsg. v. A . B. D r a c h m a n n .

s a m t d e m Ineditum

72 S.

1.80 M.

98 MUSAIOS, HERO U. LEANDROS m . a u s g e w . Varianten u. Scholien hrsg. v .

A . L u d w i c h . 54 S. 1.50 M. 99 AUTHENTISCHE BERICHTE über Luthers gegeben von Dr. J. S t r i e d e r . 42 S. 100. GOETHES RÖMISCHE ELEGIEN nach der A . L e i t z m a n n . 56 S. Brosch. 1.30 101 FRÜHNEUHOCHDEUTSCHES

GLOSSAR

letzte lebensstunden heraus1.20 M. ältesten reinschrift hrsg. v. M., geb. 1.70 M.

von

Alfred

Götze.

VIII

u. 136 S. 3.40 M., geb. 3.80 M. [0.50 M. •102 DIE GENERALSYNODAL-ORDNUNG hrsg. v. A . U c k e l e y . 20 S. 103 D I E

KIRCHENGEMEINDE-

UND SYNODALORDNUNG

f. d . p r o v i n z e n

Preußen, Brandenburg, Pommem, Posen, Schlesien u. Sachsen hrsg. v. A . U c k e l e y . 36 S. 0.90 M. [64 S. 1.50 M. 104 D I E RHEINBCH-WESTFÄX. KIRCHENORDNUNG hrsg. v . A .

Uckeley

105 MYSTISCHE TEXTE AUS DEM ISLAM. Drei gedichte des Arabi 1240. Aus d. Aräb. übers, u. erläutert v. M. H o r t e n . 18 S. 0.50 M. 106 DAS NIEDERDEUTSCHE NEUE TESTAMENT näch Emsers Übersetzung. Rostock 1530 hrsg. v. E. W e i s s b r o d t . 32 S. 0.80 M. 107 HERDERS

SHAKESPEARE-AUFSATZ

hrsg. v. F. Z i n k e r n a g e l .

in

41 S.

dreifacher

gestalt

mit

a um.

1 . — M.

108 KONSTANTINS K R E U Z E SVISION in a u s g e w . t e x t e n v o r g e l e g t v . J .

B.

A u f h a u s e r . 26 S. 0.60 M, 109 LUTHERS KLEINER KATECHISMUS, der deutsche text in seiner geschichtlichen entwicklung v. J. M e y e r . 32 S. 0.80 M. 1 1 0 HISTORISCHE ATTISCHE INSCHRIFTEN a u s g e w ä h l t u . erklärt v o n

Nachmanson. in

82 S.

E.

2.20 MI

A U S G E W Ä H L T E ILIASSCHOLIEN hrsg. v . W . D e e c k e .

88 S . 2.40 M .

112 SUPPLEMENTUM EURIPIDEUM hrsg. v. H. v. A r n i m , (die neuen Euripidesfunde) 80 S. 2 . — M. [Eurypylus), 33 S. 0.90 M. 113 SVPPLEMENTVM SOPHOCLEVM hrsg. v. E . D i e h l . (Indagatores. 1 1 4 D I E VERFASSUNG DES DEUTSCHEN REICHES v o m J a h r e

v. L , B e r g s t r ä s s e r . 'II5" GRIECHISCHE

104 S.

INSCHRIFTEN

ZUR

ausgewählt v. F. B l e c k m a n n . I I 6 D I E QUELLEN

ZU HEINRICH

GRIECHISCHEN

79 S.

STAATENKUNDE,

2.— M.

VON KLEISTS MICHAEL

Hrsg. von R u d o l f S c h l ö s s e r .

1 8 4 9 hrsg.

2.20 M.

14 S.

KOHLHAAS.

0.35 M.

Teuerungszuechlag des Verlags 20 °/0, des Sortimenters 10°/ o .

A . M A R C U S U N D E . W E B E R ' S V E R L A G IN B O N N Reden der Unterscheidung, hrsg. v. E . D i e d e 1.— M. R H E T O R U M G R A E C O R U M nova fragmenta ed. K . J a n d e r

117

MEISTER ECKHART:

118 119

O H A T O R U M KT T E X T E ZU D E M S T R E I T E Z W I S C H E N G L A U B E N UND W I S S E N I M I S L A M ,

richs.

45 S.

dargestellt von M. H o r t e n . 43 S.

1 2 0 HIPPOKRATES

121 122 123

ÜBER A U F G A B E N

1.20 M.

UND

PFLICHTEN

125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144

in

H U G O VON S T . V I C T O R SOLILOQUIUM D E A R R H A A N I M A E UND D E

V A N I T A T E MUNDI h r s g . v. K . M ü l l e r . 124

DES A R Z T E S

einer Anzahl auserlesener Stellen aus dem 'Corpus Hippocraticum hrsg. v. Xh. M e y e r - S t e i n e g u. W . S c h o n a c k . 0.80 M. H I S T O R I S C H E G R I E C H I S C H E I N S C H R I F T E N bis auf Alexander d. Grossen ausgewählt u. erklärt v. E. N a c h m a n s o n . 60 S. 1.75 M. U R K U N D E N ZUR E N T S T E H U N G S G E S C H I C H T E DES D O N A T I S M U S hrsg. v. H a n s v o n S o d e n . 56 S. 1.40 M. DEUTSCHE L Y R I K

DES

SIEBZEHNTEN

51 S.

1.30 M.

JAHRHUNDERTS

in

Auswahl

53 S. 1.40 M. L I T U R G I S C H E T E X T E I X : Die Hannoversche Agende im auszug hrsg. v. J. M e y e r . 30 S. 0.75 M. A N T I K E J E S U S - Z E U G N I S S E vorgel. v. J . B . A u f h a u s er. 5 1 S . 1 . 3 0 M. A U S G E W Ä H L T E P R E D I G T E N J O H A N N T A U L E R S hrsg. v. L . N a u m a n n . 62 S. 1.50 M. B Ü R G E R S G E D I C H T D I E N A C H T F E I E R D E R V E N U S hrsgeg. v. W. S t a m m l e r . 56 S. 1.50 M. T E X T E Z U R G E S C H I C H T E DES M O N T A N I S M U S hrsg. v. D . N . B o n w e t s c h . 32 S. 0.80 M. D E R T O S E P H T A T R A K T A T R O S H A Ä Ö A N A hrsg. v. Lic. P a u l F i e b i g . 1 6 S. 0 . 5 0 M. [ 5 9 S. 1 . 5 0 M. D I E L I N D I S C H E T E M P E L C H R O N I K neu bearb. v. C h r . B l i n k e n b e r g . hrsg. v. P. M e r k e r .

D I E RÖMISCHEN K R Ö N U N G S E I D E D E R D E U T S C H E N K A I S E R

51 S.

von

H.

[ O l i v i e r i . 28 S. I.— M. L A M E L L A E A V R E A E O R P H I C A E edidit commentario instruxit A l e x . P . V E R G I L I M A R O N I S B V C O L I C A cum auctoribus et imitatoribus in usum scholarum edidit C. H o s i u s . 64 S. I.— M., geb. 1.50 M. N O V A E C O M O E D I A E F R A G M E N T A in papyris reperta exceptis Menandreis edidit O. S c h r o e d e r . 77 S. 2.— M. T Ü R K I S C H E N A C H R I C H T E N für Uebungen im Türkischen in der Originalschrift von A r t h u r U n g n a d . 39 S. 1.60 M. V I T A E H O M E R I E T H E S I O D I in usum scholarum edidit V d a l r i c v s de W i l a m o w i t z - M o e l l e n d o r f f . 5 8 S . 1 . 6 0 M. [ 3 5 S. I , 2 O M . C R A T I P P I Hellenicorum fragmenta Oxyrhynchia ed. J . H. L i p s i u s . M U H A M M E D A N I S C H E G L A U B E N S L E H R E . Die Katechismen des Fudäli und des Sanussi übers, u. erl. von M a x H o r t e n . 57 S. 1.40 M. T Ü R K I S C H E VOLKSTÜMLICHE U N D V O L K S P O E S I E zusammengestellt u. m. Anmerkungen vers. von Dr. K a r l L o k o t s c h . 23 S. 1 M. L I T U R G I S C H E T E X T E X : Einführung in das römische Brevier von H . L i e t z m a n n . 1917. 48 S. 1.50 M. M A R T I N L U T H E R S 9 5 Thesen nebst dem Sermon von Ablaß und Gnade 1517. 34 S. 0,30 M. V U L G Ä R L A T E I N I S C H E S U E B U N G S B U C H hrsg. von F. S l o t t y . 6 4 S. 2 , 5 0 M. L I T U R G I S C H E T E X T E X I : Taufe und Firmung. Nach dem röm. Missale, Rituale und Pontificale, hrsg. v. I. H e r w e g e n . 3.— M. Günter.

1.20 M.

Teuerungszuschlag des Verlags 20 °/0, des S o r t i m e n t e « 10°/oFrommannsche Buchdruckerei (Hermann Fohle) in J e n a — 4787