Ioannis Zonarae Epitome historiarum: Vol. 6 [Reprint 2021 ed.] 9783112423189, 9783112423172


192 70 30MB

Latin, Latin Pages 445 [410] Year 1876

Report DMCA / Copyright

DOWNLOAD PDF FILE

Recommend Papers

Ioannis Zonarae Epitome historiarum: Vol. 6 [Reprint 2021 ed.]
 9783112423189, 9783112423172

  • 0 0 0
  • Like this paper and download? You can publish your own PDF file online for free in a few minutes! Sign Up
File loading please wait...
Citation preview

I&ANNOT TOT Z&NAPA E n i T O M H

IOAÎÏNIS

I2T0PI&N.

ZONARAE

EPITOME HISTORIARUM. CUM

CAROLI DUCANGII SUISQUE ANNOTAT IONIBUS EDIDIT

LUDOYICUS DINDORFIUS. YOL. VI.

LIPSIAE IN A E D I B U S B. G. T E U B N E R I . MDCCCLXXV.

ilPßlAE:

ITTI6

B . O.

TÍÜBKJSBI.

PRAEFATIO. loannis Zonarae Annales seculo compositi duodecimo et historiam mundi ab antiquissimis temporibus usque ad Alexii Comneni imperatoris obitum complexi quum plures quam merebantur lectores habuisse videantur, codicibus non paucis sunt propagati, de quibus dictum est in Praefationibus editorum primo huius editionis volumini praemissis. Horum codicum alii textum talem fere exhibent qualem ab Zonara scriptum fuisse credibile est, alii novitiorum interpolatorum incredibilem experti sunt temeritatem, qui Zonarae verba saepissime suis amplificarunt additamentis vel ad arbitrium suum refinxerunt, sola ducti scripturae mutandae libidine: unde ingens orta est scripturae diversae copia, cuius specimina H. Wolfnis et Ducangius in annotationibus ediderunt, sed quam integram ex codicibus omnibus colligi in tali scriptore nemo facile expetet, quae iam H. Wolfii seatentia fuit, cuius v. Praefat. vol. 1 p, XXXII. Quamobrem nos satis habuimus volumine quinto duorum proposasse optimorum codicum lectiones tanta collatorum diligentia quanta priorum editorum in hoc genere negligentia fuit. Eorum prior est Monacensis n. 324. bombycinus foliorum formae maximae 5 5 3 , olim ab H. Wolfio inspectus, de quo v. Praefat. vol. 1 p. IV: alter est egregius codex Parisinus 1715, post Ducangii demum tempora bibliothecae regiae illatus, qui centenis in Iocis veram scripturam solus nobis praebuit. Est bombycinus foliorum formae maximae 474, scriptus anno Chr. 1289 secundum, subscriptionem : v. Praefat. vol. 1 p. III. IV. His duobus igitur codicibus res prope confetta haberi potest: si qui tamen ampliorem in codi-

*IV

PKAEFATIO.

cibus comparandis operam ponere volent, ad duos potissimum libros attendere debebunt, Vindobonensem 102, membranaceum foliorum formae maximae 4 7 8 , cuius excerptis usus est H. Wolfius, et Vaticanum membranaceum numero notatum 136. De utroque dictum est in Praef. vol. 1 p. IV, et de Vindobonensi ab Wolfio ib. p. X X X I I et M. Pindero. Alios plures enumeravit Fabricius Bibl. Gr. vol. 7 p. 467. ed. Harles. Volumini sexto pr'aeclaram de Zonarae Annalium iontibus commentationem Adolphi Schmidtii, Professoris Ienensis, praemisimus, qua hoc efTectum est ut non solum quibus scriptoribus, vel nominatis vel non nominatis, usus sit Zonaras pianissime intelligamus, sed etiam qua ratione illorum opera compilaverit ab arte historiae scribendae si quis alius alienissimus, quod prorsus fugerat Zonarae laudatores, Hieronymum Wolfium et C. Ducangium, merito notatos ab Schmidtio p. L V I I I . L I X . Ducangii Annotationes prope integras repetivimus eo scriptas Consilio quod ipse in Praefatione ad Annotationes pluribus exposuit. Quae annotationes etsi nulla ex parte satisfaciunt, tamen multa continent non inutilia futura si quis commentarium, qualem hodie requiri Schmidtius significavi p. L I X , componere suscipiat. Ceterum Ducangius Annotationes suas non raro amplioribus distirixit excerptis ex codicibus Parisinis scriptorum ecclesiasticorum et Byzantinorum sumtis, qui libri partim post Ducangii tempora integri editi sunt, ut Leonis Diaconi Historiarum libri ab C. B. Hasio, partim etiamnum inediti sunt. Quae autem ex codicibus excerpsit Ducangius, saepe negligenter descripsit, quod exemplis ostenderunt Boivinus in Annotationibus ad N i cepborum Gregoram, Hasius in Leone Diacono, Boissonadius in Anecdotis aliique: qualia omnia intacta nobis relinquenda fuerunt, quum quid ab librariis, quid ab Ducangio peccatum sit non possit discerni nisi codicibus, ex quibus sua hausit Ducangius, investigatis et accuratius collatis.

UEBER DIE

QUELLEN DES ZONAKAS VON

WILHELM ADOLF SCHMIDT.

Diese Abhandlung ist mit Genehmigung des Verfassers, Prof. Adolf Schmidt in Jena, abgedruckt aus Zimmermann'» Zeitschrift für die Altertlmmswissewchaft, Jahrg. 1839. Nr. 3 0 — 36.

Die Seitenzahlen des Originals sind am Bande bemerkt.

Ueber die Quellen des Zonaras. Der Mönch vom Berge Athos, wenn wir dem Andreas238 Thewet trauen dürfen*), einst Grossdrungarius und erster kaiserlicher Geheimschreiber, beginnt seine Chronik, welche von Erschaffung der Welt bis auf das Jahr 1118 herabreicht, mit einer gespreitzten, zum Theil höchst auffälligen Vorrede. Die Entschuldigungen Aber sein Unternehmen gränzen an's Fabelhafte; wir dürften sie ganz übergehen, wenn sie nicht ihn selbst und den gelehrten Zustand seiner Zeit so trefflich charakterisirten. Zonaras geht davon aus, als ob jedes profan-wissenschaftliche Thun nur ein geschäftiger Müssiggang sei und desshalb seine Arbeit ihm nicht unverdienten Tadel zuziehen könnte. In dieser Befürchtung wälzt er die ganze Schuld seines Müssigganges auf seine Freunde — als die eigentlichen Verführer (p. 1 sq. ed. du Fresue du Cange Par.) — in der That eine originelle captatio benevolentiae. Seine wirkliche oder affectirte Abhängigkeit geht so weit, dass er sich nicht einmal getraut, selbstständig ein historiographisches Prinzip aufzustellen: die guten Freunde müssen ihm darüber eine lauge Vorlesung halten und vorschreiben, wie er die Sache anzugreifen habe, wie nicht. Hierbei kommen einige nicht verwerfliche Aeusserungen vor, im Ganzen ist aber das Resultat wunderlich. Sämmtliche genera historiae conscribendae und alle bisherige Historiker werden gleichsam über die Achsel anges«hen, und *) Dass das iv vrjatäi ¿vöiairmfisvog (Zon. p. 471 D) dagegen streite, wie Du Cange (praef.) meint, kann bei der Natur jener Localität nicht für ausgemacht gelten.

IV

lieber die Quellen des Zonaras.

als ob Zonaras der erste wahre Geschichtschreiber werden sollte, wird für ihn ein Idealprincip ausfindig gemacht, das im Wesentlichen auf compendióse Fülle hinausläuft. Demnach hätten w i r denn ein Musterbild von ihm zu erwarten (p. 2 — 4). Und was finden w i r ? Eine nach unseren Begriffen mehr als schülerhafte Pfuscherei, ein Zerrbild echter Geschichtschreibung. In W a h r h e i t , des Zonaras Freunde k o n n t e n , wofern sie von Fleisch und Blut w a r e n , keine schiefere Wahl trefTen, oder — wofern nur erdichtete Repräsentanten seiner eigenen Gedanken, keine hohlere Arroganz documentiren. Freilich fehlt Anstands halber ein gewisses Sperren und Zieren nicht, ehe die unablässig ihn Bestürmenden (oí Sé ¡is vvxzovtsg ovx aviieav) das ersehnte Jawort triumphirend empfangen; allein auch das ist eben nur Affectalion (s. p. 4 D. — p. 5 B.). In letzter Instanz gesellt sich ein neues Motiv hinzu. Der Mönch will nicht nur der Quälereien überhoben w e r d e n , sondern hoifL auch durch sein Beginnen eine Lasterscheuche für seine schwache Tugend zu g e w i n n e n , ein Mittel, um unnütze Gedanken und Begierden, schmutzige und eitele Sorgen zu vertreiben (tvQvfir¡G£(óv rs (pavlwv xal Xoyi6(iäv, . . . . tmv novr¡QWV ¿v&v/¿ijacav, . . . . Si¿ te zoívvv rr¡v ¿x rñv tfilav nuqáQti^iv, xal óia zr¡v rcov (jv7i

ii

=

ii

ii

=

ii

ii

= =

ii

Ursin.

fr.

157



=

ii

Peir.

fr.

68



=

ii

ii

69



ii

=

ii

ii

fr. fr. fr.

„ „

ii

ii

70 73

fr.

74



ii

fr. 76 „ ii Ursin. fr. 1 6 1 s q . „

ii n

ii

=

= ii —

ii

ii ii

--

ii

Peir.

=

ii

Ursin.

fr.

7 fr. 1 6 5

n ii ii ii

ii

ii

„ „

7

ii

n e u e r e r Zeit dienen nur dazu , im Zon. immer mehr den Dio zu enthüllen und, w o bisher nur V e r m u t h u n g , w e n n auch zuversichtliche, statthaben k o n n t e , die vollkommenste Gewissheit

zu s c h a f f e n ;

man

vergleiche

n u r Mai's Nov. Coli. II. p. 1 3 9 — 1 9 6

mit Zon. p.

817

schlagende

C

fin.

Fast

jede

Seite

liefert

324— Beweise,

w e l c h e der g e l e h r t e Italiener nicht unbeachtet lässt. p.

139

B C;

Z. B .

VI c l . Zon. 3 2 4 C ; p . 1 4 3 s q . XII cl. Zon. p . 3 3 9

p. 1 4 4

sq.

XIII cl. Zon. p, 3 3 9

C— 340

C med.;

p. 1 4 6

XIV cl. Zon. p. 3 4 0 C . 3 4 1 D ; p. 1 4 7 XV cl. Zon.

p. 3 4 2

D;

p.

148

X V I cl. Zon. p. 3 4 3

C med.;

p. 1 4 8 B ; p. 1 5 0 p. 1 5 5 X X V I I cl. Zon. p 3 5 9 C ;

s q q . XVII. XVIII cl. Zon. p. 3 4 3 C m e d . — 3 4 4 XVIIII cl. Zon. p. 3 4 4 B ; p.

165

368

B;

X L cl. Zon. p. 3 6 6 p.

und so f o r t .

171

sq.

XLVIII

A; sq.

p.

168

XLII1I cl. Zon. p.

cl. Zon.

p. 3 7 2

A C D

In der Sammlung des Planudes und dem

r i l e g . vatican. s. b e s o n d e r s ebendaselbst p. 5 2 8 ,

531,

flo533

Ueber die Quellen des Zonaras

XXIX

c l . Zon. p. 3 6 0 D — 3 6 1 B. So sehen wir die Intervallen in unserer obigen Vergleichung mit den in den Ausgaben des Dio vorhandenen Fragmenten sich nach und nach füllen. Hierzu kommt nun aber n o c h : Wenn man den Zonaras in diesen Abschnitten mit Livius und Dionysius von Halikarnass vergleicht, so findet man eine ungemeine und fast durchgehende Aehnlichkeit in den Angaben, minder in den Worten. Die Sache steht augenscheinlich s o : Dio wählte in den ersten Theilen seiner Geschichte jene beiden Historiker zu seinen vornehmsten Gewährsmännern*), schmolz aber deren Worte um und setzte aus Beiden zusammen, wie man aus der zweiten oben ausführlich gegebenen Stelle ersehen kann; Zonaras andrerseits schrieb nun den Dio aus; daher kommt e s , dass er mit den Fragmenten desselben w ö r t l i c h übereinstimmt, wo diese uns aber verlassen, wenigstens häufig mit den thatsächlichen Angaben jener beiden Autoren. Auf diese Weise werden die Aehnlichkeiten mit ihnen ein neuer Beweis, dass Zonaras bei weitem mehr-262 noch den Dio benutzte, als wir durch blosse Confrontation darzuthun im Stande sind. Ganz so wie in jener zweiten mitgetheilten Stelle (p. 3 2 9 B C) zeigt Zonaras öfters eine Verschmelzung der Angaben des Livius und Dionysius, und wie jene sich als dem Dio angehörig e r g a b , so werden wir auch alle ähnliche als sein Eigenthum erkennen müssen. An ein Zurückgehen des Zonaras selbst auf jene beiden Schriftsteller ist dabei nie zu denken. So ist nun auch sicher das Citat des Herodot über den Milesischen Thrasybul bei Gelegenheit der Verfahrungsweise des Sextus Tarquinius gegen Gabii (p. 3 3 0 D) aus Dio entlehnt. Livius I. 5 4 macht jene Vergleichung mit Thrasybul gar nicht, und bei Dionysius IV. 5 6 ist sie zwar vorhanden, aber Herodot nicht genannt. Dio, eben aus Beiden schöpfend, setzte gewiss auch die Quelle hinzu, aus der Dionysius die pa-

*) Einen Beitrag zu der Beweisführung, dass Dio den Dionysius benutzt, gibt unter anderen neueren Entdeckungen das Fragment I V des Dio in B e k k e r ' s Anecd. I r p. 133, & cl. Dionys. V, 34. S. Niebuhr R. G. I. p. 610 n. 1219. ZONARAS V I .

c

XXX

Ueber die Quellen des Zonaras.

rallele Thatsache entnahm. *) Zudem hat Zonaras augenscheinlich keinen römischen Schriftsteller benutzt; einerseits citirt er keinen einzigen, und dann führt uns auch die Untersuchung selbst da jederzeit auf griechische Quellen, wo er römische hätte zu Rathe ziehen können und müssen, wofern er irgend auf Bedeutung Anspruch machen wollte; so in der Kaisergeschichte. Ueberbaupt lässt es sich mit Grund voraussetzen, dass er das Lateinische gar nicht verstanden. Auch den Dionysius citirt er nirgends, während er den Dio sonst gar häufig, nur nicht in diesen Abschnitten, erwähnt. Ueberdiess ergibt sich die Nichtbenutzung des Ersteren aus solchen Stellen, wo derselbe mit Dio gerade im Widerspruch steht und Zonaras dennoch des Letzren Angabe und Worte hat. Dionysius sagt z, B. IV. 4 2 von Tarquiqius: „Nachdem er den besten Theil des Senates durch Hinrichtung oder ewiges Exil bei Seite geschafft, schuf er selbst einen anderen Senat und setzte seine Freunde in die Würde der Ausgetretenen ein." Dio dagegen, die Angabe des Livius I. 4 9 : Patrum praecipue numero imminuto, statuit nullos in Patres legere vorziehend, sagt (fr. 23, 2): xax zovzov ro xQctrunov zrjg ßovkrjg xai rrjg innäöog anavakastv. ovS' awixa&iöztj ro naQunav ig avrovg avrl T(äv anoXXvfiivmv ovöeva. y.i nöXiv äia xmv naidav (wörtlich aus Dio). exeivog de deivov xo epyov •jjyrjaäftevog (aus Plut.) xal ctQsxrj tptjaag Idta xbv fieyav GxQaxriybv, aXV ovx aXkoxgici naxta &UQQOVVXCC %gijvai exgaxeveiv (aus Plut.), ngoohai-e yvfivco&ijvai ¡xev xbv didaUxaXov, xal äe¡taí wxí 'Aniticcvoc iv roí tlaostä ósvtéQCp }.0y(p rrjg ißtOQÍctg avtov rPa>i¿aiKr¡g) scheiut mir wieder aus Dio entnommen zu sein- Eusebius wenigstens hat diess Citat nicht, und dass Zonaras gerade nur dieses Buch des Appian in Händen gel a b t , ist unwahrscheinlich. Doch dürfte er auch die Bemerkung als Randglosse zu Dio (66, 1), Eusebius oder Iosephus gefunden haben. — Den Galba und Otho des Plutarch hat Zonaras so wenig wie dessen übrige Kaiserbiographieen benutzt; denn gerade die Stellen, die wir im Xiphilin nicht finden und von denen man also muthmassen dürfte, dass sie aus Plularch wären, finden sich auch bei diesem nicht, z. B. p. 5 7 0 C, p. 5 7 2 A; daher muss man auch bei ihnen einen Dionischen Ursprung voraussetzen, und dass Xiphilin sie nur ubergangen; sowie die bei dem Letzteren ebenfalls fehlende und auch sonst nirgend vorkommende Angabe des Zouaras p. 5 7 1 D (über die Sklaven) sich jetzt durch Vergleichung mit dem Fragmente: ort Tivig x. z. k. (Nov. Coli. p. 216) bei einiger Combination als Dioniscli ergibt. Die Quellen

des zwölften

Buches

(p. 5 9 2 D — p. 648).

Von Antoninus Pius bis auf den Tod des Maximinus.

Ueber Antoninus (p. 5 9 2 D — p . 5 9 3 D) sind die Quellen offenbar Xiphilin und einige Fragmente des Dio (s. Xiph. 70, 1 — 4 fin. und Reim, ad II. cc. und ad 7 1 , 32 fin. 130). Die Sache hängt wohl so zusammen: In den Exemplaren des Dio war eine Lücke, die nach Xiphilin's Angabe sich üher Antoninus Pius und den Anfang der Geschichte des Marcus erstreckte; Xiphilin füllt sie durch einige Angaben aus Eusebius und Quadratus aus. Dieselbe Lücke fand nun 'auch Zonaras in s e i n e m Dio; desshalb schrieb er die wenigen Notizen des Xiphilin wörtlich ab. Jedoch fanden sich in seinem verslümmelten Exemplare noch einige Fragmente vor, welche in dem des Xiphilin nicht vorhanden gewesen sein müssen, weil dieser sie weder mittheilt noch verarbeitet, auf die aber Dio, wenigstens auf eins derselben, augenscheinlieh anspielt (s. 7 1 , 32 fin.).

Ueber die Quellen des Zonaras.

XL1X

Sie beziehen sich auf die Lücke im Aufuug des Marcus; der unwissende Zonaras jedoch bezog sie auf Antoninus Pius und schob sie unter die Notizen des Xiphilin: p 5 0 3 B : ov pfjv Sia TOVTO — cßiaGaro; C: rovrov kiytzai— xaTahftnavsiv; D: ntgl rovrov rov avroxQarofiog — xarukt¡ATiüva x¿äs. Alles Uebrige ist aus Xiphilin, was Reimar, so viel ich weiss, weder ausspricht noch andeutet; es kann aber nicht anders sein; denn wenn auch Zonaras in seinein Dio das finden mochte, was Xiphilin 7 0 , 1. 2 fand, so könnte doch, was dieser c. 3 . 4 aus eigenen Mitteln selbstständig zusammenträgt, nicht im Zonaras so wörtlich sich wiederfinden — ohne Benutzung. Nur den Eusebius hat277 auch Zonaras zur Hand und excerpirt ihn, ohne ihn namhaft zu machen, in dem kirchengeschichtlichen Anhange p. 5 9 4 A - C; vgl. Eus. IV. 1 0 sqq. Aus gleichen Gründen ist auch der Anfang vom Marcus Aurellus p. 5 9 4 C, weil er wörtlich mit Xiphilin übereinstimmt, im Dio aber fehlte, nothwendig aus dem Ersteren (71, 1 sq.). Im Verlaufe nimmt man jedoch an einigen Erweiterungen und an mehrfachen Citaten aus Dio (p. 5 9 5 C, D. p. 5 9 6 A. fl. 6 0 7 D. p. 6 0 8 A [cf. Xiph. 7 5 , 1 3 ] ) wahr, dass Zonaras, sobald die Lücke ergänzt war, auch wieder den Dio selbst zur Hand nahm. Er benutzt ihn ununterbrochen bis p. 6 1 9 A (cf. Xiph. L. 7 1 — 8 0 fin.), beiläufig nur den Eusebius in christlichen Dingen: p. 5 9 5 D, p. 5 9 7 B , p. 6 0 0 D sq. (cf. Eus. V. 9 sqq.), p. 6 1 0 C — p . 6 1 2 A (cf. Eus. VI. 1 sqq.), p. 6 1 8 A (cf. Eus. VI. 2 1 ) . Mitten in der Geschichte des Alexander Severus verlässt ihn Dio, und er ist genöthigt, sich nach einem anderen Führer umzusehen. Von p. 6 1 9 A — p. 6 4 8 : von Alexander Severus bis auf Maximinus, Licinius und Coustantin. Wer ist nun dieser neue Führer? — Nicht die ermüdenden , oft fruchtlosen, Forschungen will ich mittheilen, sondern wie im Bisherigen nur der Mühe Ergebniss. Der vorliegende Abschnitt, wie schon, ohgleich in geringerem Maasse, die zunächst vorhergehenden, sondert sich in zwei wesentliche Bestandteile: die politische uud die Kirchen-

Ii

Ueber die Quellen des Zonaras.

Geschichte. Für jeden folgt Zonaras Einem Ilauptgewährsmanne, hier dem Eusebius, dort, wie mir scheint, dem anonymen Fortsetzer der Geschichte des Dio bis auf Constantin, aus welchem uns Mai in der Nov. Coli. II. p. 2 3 4 — 2 4 6 einige Excerpte gerettet hat. Während ich nirgend bei theilweise oder vollständig vorhandenen Autoren, wie Dexipp u s , Eunapius, Zosimus, Malalas, Cedrenus, das Chronikon Paschale u. s. w . eine directe Quellenbeziehung auffand, zeigen sich hier merkwürdige Spuren und überraschende Uebereinstimmungen in Angaben, die bei dem jetzigen Bestände der Quellenliteratur für diese Periode als entlegen und isolirt gelten dürfen. So sagt z. B. Zonaras von Aemilian p. 6 2 8 D: avaQQtj&ils de ovxoog avxoxQuxcoQ, ineßxeiks ry GvyKkrjxa, iitayyekkSjievog, mg Kai xtjv &Quy.tjv anakld^ii ßagßaQai', xal xaicc IteQßcöv ixGxQaxsvGexai, xal navxa u Kai ayoavißexai ag GxQax-rjyog avxmv, rrjv ßaßikeiav xrj yiQovoia y.axakmäv. Diess ist eine vereinzelte Notiz. Nun finden wir die Quelle in einem Fragmente des Conlinuator Dionis (fiexa Jlcova ixkoycd etog Kmvßxavxivov 1. c. p. 2 3 4 ) : ort Aijiihavog avayoQevdilg ßaßtkevg syQatps itgog xrjv ßvyxkrjxov, oxt xrji> ßaßikeiav vjiiv xaxakifinava, Kaya o GxQcextjyog vfiextQog navxa%ov aytovl^ofiai. Ferner Zon. p. 6 3 5 D: inek&6vxeg ¿s xaig 'Ä&tjvaig (d. i. die Scytheu unter Claudius II.), elkov avxag, Kai Gvvayayovxig navxa xa iv xij nokei ßißkla, xavßai ravxa qßovkovxo. eIg öe rig rcov ßwexwv nag' aiixoig ÖOKOVVxtov aneiQ^e rovg ¿Fioq>vkovg xov iyyuQiqfxaxog, qidfisvog, tag negl ravxa ot Ekkrjveg aG%okov(ievoi, nokefitxcSv dfiekovßiv l'gycov, Kai ovxaag svxeiQiaxoi yivovxai. Dasselbe lesen w i r im Anonymus 1. c. p. 2 4 0 : 278ort xcov Zxvdüv inl KkavSiov rag 'A&i\vag ikovxav Kai Gvrayayovxeov navxa xa ßißkia Kai ßovkrj&tvxav xavßai. äkkog xig iv avxoig cpQÖvifiog elvai vo(u£6p.evog iKwlvGe, kcyatv ort nsgl ravta ol 'Pwfiaioi G%oka£ovxsg noke/iov ¿fiekovßi. Die Abweichung 'Pafiaioi für "Elltjveg ist äusserst unbedeutend; im ursprünglichen T e i t e kann sogar Beides gestanden haben, wie de.in auch der Verfasser gleich in den folgenden Worten eine Anwendung des Erzählten

Ueber

die Q u e l l e n

des

Zonaras.

LI

auf die Athener und die Römer zugleich macht. — Endlich vergl. noch drittens Zon. p. 6 3 6 B C: Avgrjhavog ¿e rrjg rjytfioviag ¿Tctßeßijxcog 'Pca^aicav, r[qexo zovg iv rckii, onag ßaGiXeveiv IQECOV. tov elg slnev avrrp co; ,EMV

ßovXei

ßaGiievGat

x a l ä g ,

ZQVOCP

ÖE

xal

AIDIJGA

nequpga^ai Gavzov, y.azct ¡ih> zäv Xvnovvxav xi^orjfitvov aiärjgip, tovg de ye &eganevovxag XQvaavrjxov reposuimus ex Iosepho lib. 1 c. 1 9 . Wolfius perperam ediderat T0&0firjxr]g • avrà, xä ftijpiip. nec enim intelligendum ori TO &R\QÌov Xiyu iavtm óo&ijvai. IÌ-ovGÌav, poteslatem sibi esse datarn: nam in Daniele hoc tantum legitur, eique datum est imperium. W. 194, 28. rag ßißXovg TOV 'Pa/xaiov ¿jiwvog] Dionem Cassium Nicaeum intelligit, qui Romanorum historiam conscripsit, et quem Zonaras integrum, non ut hodie exstat maxima sui parte mutilum, vidit et saepe exseribit.

196, 7.. notafibg nvgòg tlXxev ¿xnoptvófievog G&ev ci5rot5] ilXxcv poni videtur avvi TOV tikùzo ¡laive, volvebatur vel undabat. W. 10

tfingovel ixv-

2 2 5 , 2 . rjv avxoìg ¿ y o p à ] ex Xenophonte lib. 1 . vide Brissonium de Regno Persar. lib. 2 p. 2 4 0 . 2 4 8 , 1 6 . xal ituQiàv Tag T a | « f ] malim nsQitcav vel

inuóv. W. 257, 2 7 . nQononn-rjv] supra [p. 255, 2 4 ] tlx a xovg fiayovg xaXéoag, àg óopvaXùixov xrjg nóXtcog ovGrjg axgoQiviu Toìg deoìg èxéXsvGsv è&Xeìv. locus paulo intricatior est. 7touq6aG&ai TtQOTtOfinrjv e ig ra r tfiivr) est ire supplicatum ad pulvinaria deorum. sed xò toìg &soìg rjQt]^éva TS/icvtj videntur esse fana de manubiis construcla: nisi forte non aedificia luci diis consecrati intelligantur. W .

AD VOL. I.

9

2 5 8 , 1. ovrs ÒQfpvivtov ovrt xctçvxivoov [¡juxxiav^ oQtpvivov esse colorem nigricantem, qualis sit combustae purpurae, loach. Camerarius ex Platone in Timaeo annotat. Philelplius in Xenoplionte ferrugineum vertit. Pollux xà fiékava [pària dicta fuisse OQtpviva trailit: unde Hesychio OQtpviov et OQcpviç, fiélctv îfiâxiov exponitur. de carycino colore agimus in Gloss, med. Graecit. 2 7 0 , 1 9 . (ivçiââeç xexçaxÔGiai] quater millies mille, sexcenties mille, vicies octies mille, immensus hic est numerus et fortasse falsus, ex imperiti» scriptoris atque oscitanza, qui pro itt 4 0 posuit v 4 0 0 , et pro %ilir]Grrjv] Non desunt qui xçvGriv r e p o n e n dum putant. Zonaras ait Commodum praecepisse tòv alava TOV Y.UT avTov an' avTov %QVGOVV ovofiâÇeG&ai. 3 9 2 , 8 . 3av&ov] Vide praeter Dionem 1. 4 7 et alios Romauae Historiae seriptores, Pliilonein in lib. ort nàç Gnovèaloç. etc. p. 6 0 5 . edit. Turnebi. aXX avà (Suo] Vide Henr. Valesii Epistolam de L X X . Interpretum versione, subditam Eusebii Historiae Ecclesiasticae. 3 9 7 , 1 2 . i(ai rtaTço'&ev] Ita apud nostros in clamore militari copiarum duces nomen suum inclamare solitos docuimus in Dissertât, ad loinvillam. 3 9 8 , 6 . co r t ó f i o v ] Hos versus paulo aliter citât Dion c d i t u s l 4 7 extr. m Tlrjfiov açetij, Xôyoç CÎQ' • èyà ôé as œç t'çyov RJGNOW • at) ô' ay' èôovievsg xv'fj*]. Vide Plutarchum de Supcrstitione sub initium. 4 t 9 , 2 8 . îârjGiv avxov ¿XvGeaiv ¿ ( l y u ç a i g ] Alter cod. 2 1 Wollii: é'ôtjGev aviòv aXvGsat Giôrjgaiç tf ¿Xrj&tGTiçov àçyvçaiç. Quae quidem de perfida Autonii liberalitate interpretari licet. 4 2 3 , 1 2 . TOV? âs vvf (SaGiXeîç 'Pafiaiwv] Hic porro carpit Zonaras Imperatores et Graecos sui aevi, qui dimisso ZOMARAS VI.

2

18

ANNO T ATIONE S

patrio vestitu, barbarico seu extran.eo uti amabant. Scribit Nicephorus Gregoras 1. 2 Ioannem Vatatzem Imp. cum videret Romanas divitias in peregrinas et sumptuosas vestes, Séricas, Assyrias, Babylonias, atque Italicas, vario ac solerti artificio conlectas efTundi, edicto sanxisse ne quis subditorum iis uteretur, sed iis contenti essent, quas Romanae provinciae praeberent. Idem 1. 1 1 extr. eum etiam m o rein invaluisse tradit sub Andronico Palaeologo iuniore, ut omnes simul, et adolescentes et senes, piléis uterentur, non minus in Palatio quam in agris, iisque ad libitum multiformibus et peregrinis ; cum Lalinis alii, alii Mysiis et Triballicis, alii Syriis et Phoeniciis uterentur, atque id denique in vestibus observasse, adeo ut prudentiores novitatem aliquam et Imperii destructionem, sed et institutorum finem ac morum inde male ominarentur. 4 4 5 , 17. avayvàvai] Huc referri potest qui apud nostros adhuc oblinet mos, quo Regum edicla, priusquam vim habeant, ad Senatum Parlamentarium mitti soient ut probentur, ac deinde in acla referantur : quod si quidpiam in iis occurrrat cui sententiam suam non accommodet, de eo Princeps admonetur ac rogatur. 4 4 7 , 9. ïlaçxôv xe (pvlrjç] Praefectum tribus vertit Wolfius: Sevirum turmis equitum vertere debuisse conteudit Valesius ad Excerpta Dionis ex Capitolino in Marco: Consulem Serum Pius Marcum designava, et Caesaris appellatione donavit, et Sevirum turmis equitum. Rom. iam Consulem designatum creavii. Ubi, inquit, Sevir nomen officii videtur fuisse, cui et ludorum Seviralium cura competebat, teste eodem Capitolino. AD VOL. III. 21, 2. xçaxifça xal d-VQGov qptpEtv] Cum Dionysium seu Bacchum se diceret. Eustathius II. 1 tri Se ital rr¡v (ànóvoiuv) xov avxoxçâxopoç Fatov xov xal KaXkiyóka cpaoì nQoaayUQSvdévtos ôtà io ìv GXQazonéâa) yevvr¡9y¡vcu• ovxog (itv yào v7ieQ(pQOvr¡Gag aç elxos ¿ni x b U e í , vêoç xe diovvGioç ¿xaleìxo, xal ¿íiovvSiaxr¡v nàGav ¿vòvvav axoXrjv èôixct&v.

18

ANNO T ATIONE S

patrio vestitu, barbarico seu extran.eo uti amabant. Scribit Nicephorus Gregoras 1. 2 Ioannem Vatatzem Imp. cum videret Romanas divitias in peregrinas et sumptuosas vestes, Séricas, Assyrias, Babylonias, atque Italicas, vario ac solerti artificio conlectas efTundi, edicto sanxisse ne quis subditorum iis uteretur, sed iis contenti essent, quas Romanae provinciae praeberent. Idem 1. 1 1 extr. eum etiam m o rein invaluisse tradit sub Andronico Palaeologo iuniore, ut omnes simul, et adolescentes et senes, piléis uterentur, non minus in Palatio quam in agris, iisque ad libitum multiformibus et peregrinis ; cum Lalinis alii, alii Mysiis et Triballicis, alii Syriis et Phoeniciis uterentur, atque id denique in vestibus observasse, adeo ut prudentiores novitatem aliquam et Imperii destructionem, sed et institutorum finem ac morum inde male ominarentur. 4 4 5 , 17. avayvàvai] Huc referri potest qui apud nostros adhuc oblinet mos, quo Regum edicla, priusquam vim habeant, ad Senatum Parlamentarium mitti soient ut probentur, ac deinde in acla referantur : quod si quidpiam in iis occurrrat cui sententiam suam non accommodet, de eo Princeps admonetur ac rogatur. 4 4 7 , 9. ïlaçxôv xe (pvlrjç] Praefectum tribus vertit Wolfius: Sevirum turmis equitum vertere debuisse conteudit Valesius ad Excerpta Dionis ex Capitolino in Marco: Consulem Serum Pius Marcum designava, et Caesaris appellatione donavit, et Sevirum turmis equitum. Rom. iam Consulem designatum creavii. Ubi, inquit, Sevir nomen officii videtur fuisse, cui et ludorum Seviralium cura competebat, teste eodem Capitolino. AD VOL. III. 21, 2. xçaxifça xal d-VQGov qptpEtv] Cum Dionysium seu Bacchum se diceret. Eustathius II. 1 tri Se ital rr¡v (ànóvoiuv) xov avxoxçâxopoç Fatov xov xal KaXkiyóka cpaoì nQoaayUQSvdévtos ôtà io ìv GXQazonéâa) yevvr¡9y¡vcu• ovxog (itv yào v7ieQ(pQOvr¡Gag aç elxos ¿ni x b U e í , vêoç xe diovvGioç ¿xaleìxo, xal ¿íiovvSiaxr¡v nàGav ¿vòvvav axoXrjv èôixct&v.

AD V O L . I I I . 22,

etg

2.

lone in L e g a t .

Quod hausit Zouaras a P h i -

OÌKÙOV UQOV] ad Gaium p.

19

731.

edit. Turnebi

Eusebio, Philonem d e s c r i b e n t e ] : zòv òg Xomòg

rjv

aipavGzog,

fie&rjQjtó&To

xcà

s noXXàv vneap^fiivaiv roìg GTQctriutaig nctQa row 'IovXiavov ¿y.iìvov jt^osTtft^ffavTo] Quae verba sic expressit interpres: Iulianus, quamvis ab altero magna pecunia promissa, est praelatus. Immo horum sensus est, uti edi curavimus, multa pecunia a Iuliano militibus promissa, eundem praelatum, quod et diserte ait Dio, et ex eo Xiphilinus, a quo sua hausit Zonaras : qui scribit in hac Imperii auctione, ducentis in singulos milites aureis a Sulpiciano promissis alteros quinquaginla adiecisse lulianum. 101, 18. ó fiÈr y à p etc.] Quippe cum Albino promis-

AD VOL. III.

23

sam Caesaris dignitatem negaret, turn is Imperatorem sese appellavit. 1 0 1 , 2 6 . &evza MayiGxyiuvov, ftij TtQOrtpov eniGzrjvai Stixvvvza td yqa^.fia tcqiv av 7tv&oizo zov TdXXov avrjQrjfievov. eyivtxo zavza, xal o TaXXog szt&vrjxtt • o Si KmvGzdvziog neql t£ zoig -TtQuyjiaGi SstGag fit] ovx f4°V0S andat]g tivai rrjg ¿Q%fjg ¿yxgazrjg, aXXcog rt xal zmv raXarwv o^vzaza Srj xal ojtorf TtQO&vfirj&titv fig zag zvqavviSag eyeigofiivcov, dia zs Ga/iazog iG%vv, xal xovcpozrjza ¡pQOvrjfiazmv, fiezefiiXero ijiJij zov rdXXov vns^iXav, xal XoyiGOf.icVOg t o Gvyyevig zov o&veiov xal aXXoyevovg aGcpaXcgtiqov tivai fiaxQtp ngog xoivavlav rrjg fiaGiXtiuc, 'IovXictvov zov adeXEv à&Xov ¿i-íav

ANNOTATIONES

44

ngog xov xgatovvxog IlgaxofiEGxiagiov, ixsi&sv 'ily.cav •XUXQO&EV xai firjxgo&sv o&sv xaxrjyov y.al yovuq ¿fiol yevog. adthpidrjg i¡xr¡v âiénliov tvnò xov fiaxaçixov Aiovxog ixslvov m¡Á,q>&tíg. Aiovxog, &aQ^vat h { t r o ] Anonymus de Gest. Constantini M. intra Cisternam siccam frigore defecisse scribit. 256, 19. tiyovaiv] Hie Basiliscus Constantinopoli P a latium exstruxerat, de quo egimus in nostra Constantinopoli 2 . p. 1 3 3 , a quo tractus Basilisci dictus, ubi prae aliis exstitere aedes S . Barbarae et S. Zenaidis. Synaxarium ms. 4 . Decemb. ubi de S. Barbara: XSIEIXCU 6h r\ avrrjg Gvva£ig iv xip MaQzvQia avrrjg xa ovxi ¿v xoig (¡ctGikiGxov, rtlipiov xrjg ctyiug ¡xaQxvQOg Zrjva'i'dog. 2 5 6 , 2 3 . ifiTtQriGfiog] Vide CP. Chr. ubi de Bibliotheca, et de Lausi Palatio. 2 5 7 , 1 5 . "IXXov] Marcellin. Com. Euagr. 3 , 2 7 . Theophan. etc. 2 5 7 , 1 8 . IltXayiov] Vide Marcellinura Comitem et Theophan. an. 1 7 . Zenon. 2 5 7 , 3 1 . i a p v a x t ] Eadem habet Cedrenus. 2 5 8 , 1 0 . JtotjjffaoOcit] Porro Zenone imperante inven-

AD VOL. III.

69

tum S . Barnabae corpus, cum Sancii Matlhaei Evangelio, in 51 insula Cypro : quod quidem Evangelium in Palatii oratorium illatum, et quotannis feria quinta maioris Ilebdomadis, in eo Evangelium in sacris liturgiis legi solitum scribit auctor ms. Periodi et Martyrii S . Barnabae: imvevGag 6h ò ènÌGxo-wog

àntGxeikev èva rròv GÌtv uvtip iniGxónwv ¡xsrà tov ni~ arorarov av&Qwvov rov ßaGikicag, xal laßovteg rò evc/yyikiov, ¿vijyayov iv KmvGruvrivovnókei, k'%ov ex dvtvuv ¡¡vkatv rà TtTvpa. laßiav de ßuGtlsvg, xal xarctrpikiqGag, xal '¿Qvoitp xaraxoGfiijGag, anelerò iv rà nakarico, xal fié%(>ig rijg GrjfitQOv (pvkatrsvai • iv yuQ rrj fieyalrj nifiTTTTJ TOV TluGyu, xa& exaGrov iviavzòv iv avrai avaytvÓGxovGiv rò tvayyéhov iv rw svxtrjoiw TOV üalarlov. 2 5 8 , 2 1 . eyygcKpov ¿fioXoyiav rrjg nÌGreatg] V. Gloss, med. Graecit. in eyygaqiov. Anastasius Bibl. in Ioanne II. PP. de Iustiniano: Misit fidern suam chirographo proprio scripto ad Sederti Apostolicam. Adde Victorem Tununensem in Cliron. et alios.

2 5 8 , 23.

fiera

yàp]

Euagr. 3, 10. 11. 1 2 . 13. 3 3 .

Marcellin. Comes ad an. 4 et 5 . Anast. 2 6 0 , 1 . rag yap nohrixàg ¿ ^ ¿ g ] Ita etiam Theodoras Lector Eel. 2 . Contra Ioannes Antiochenus scribit Mag i s t r a t e pretio addictos pessimis viris c o n c e s s i s s e : - T a j fiiv

apj;àg anaGag anifiitokwv,

xal roìg aóixovGi Gvy%a>Qct>v.

2 6 0 , 4 . 2}vy%vtixtuv] Seu Eutychianorum : quippe Eut y c h e s , ut est apud Timotheum P r e s b y l e r u m , TOJV Sirrmv

(pvGicov rtfv fisv i'vcoGiv ó/iokoyeì, rrjv db xar' ovßlav Siatpoqàv aQvùxai, xal Gvy/vGiv rcòv gjvGeav eleayei. Leontius de s e c t i s : o óè Evxv^g fi lav vnócraGiv k'leyev, xal roGavrijv ekeye yevÉG&ai evaGiv TOV &eov Aayav ngòg ràv av&qmnov, aere xal fiiav rpvGiv ¿noreleG&rjvai ix rcòv ävo. At idem Leontius Anastasium ait fuisse eorum haereseos, quos JiaxQivofiivovg appellabant: qui scilicet post Synodum Chalcedonensem, et damnatum ab ea Dioscorum, qui illius partes sectabantur, cmiarriGav zrjg aytag

IxxkriGÌug, xal wvófiaGav iavrovg /diaxqivofiivovg, àia to SiaxQÌveG&ai avzovg xoivcoveiv ry ¿yia ixxhr\Gla, ut est apud eundem Timotheum.

Horum meminit idem Leontius.

70

ANNOTATIONES

2 6 0 , 9 . Evqjtjpiov] Euagr. 3 , 3 0 . Theophanes an. 1. 4. Anastas. Víctor Tununens. 2 6 0 , 1 1 . eyyQaipov aq>£Íá(isvos] Víctor Tununensis. 2 6 0 , 1 2 . Maxedóviov] Cuius Synaxin agunt Graeci 2 5 . April. 2 6 0 , 1 4 . eig Ev%a'izct] Marcellin. Comes ad Cónsul. Secundini el Felieis. Víctor Tun. et Theophan. an. 6. Anast. 2 6 0 , 1 5 . Aoyyívog] Euagr. 3 , 2 8 et 3 5 . Theophan. an. 1 et 2 . Anast. Víctor Tuuunensis. Bellum vero illud Isauricum descrípsere Pamprepíus Panopolíta poeta soluta oratione, et Christodorus Coptensis itídem poeta, ut testantur Suidas et Eudocia in loniís mss. 2 6 0 , 2 1 . fiáyiGTQOg Aoyyivog] Cognomento Selinuntius. Euagr. 3 , 2 5 . Marcellin. Comes ad an. 8 . Anast. Theophan. an. 4 et 5. Anast. 2 6 0 , 2 4 . ©EoáéjHpg] Idem habet Theophanes an. 8. Auast. 2 6 0 , 29. 'AVUGZUGÍOV Víctor Tununensis, Anastas. Bibl. in S. Symmacho, Theophanes an. 1 0 . Auast. Anonyiiius de gest. Constantini, etc. 2 6 1 , 5. BovXyÚQav] Marcellin, Comes an. 9 . Anast. Theophan. an. 1 1 . De Bulgarorum origine agimus pluribus in Stemmatibus Dalmaticis. 2 6 1 , 7. 'Ayagt/pcov] Quos £xr¡vr¡rcts vocabant. Euagr. 3, 3 6 . Theophan. an. 7. Anast. 2 6 1 , 9. Bizahavov] Euagrius 3 , 4 3 . Marcellin. Comes et Victor Tun. ad Cons. Senatoris, et an. seq. Theophan. an. 2 2 . 2 3 . 2 4 . Procop. Persic. 1 , 8 el 12 Chronicon ms. Georgii Hamartoli in Anastasio: xai Bizahccvóv avevrj(iiag, iv oJ xai at GzoXui tmv ayicov 'AnoGzolmv svgi&tjaav. Ubi Cedrenus: xai izuixai, ori xal iv BaßvXmvi vvv ¿ari rò aq^tìov avràv, còv Srj 6 AvxiIQiGxog a>g 'Pcofiaicov ßaoiXcvg xgctryati. 408, 17. fiova%òv yla^aQOv~\ De q u o A n a s t a s i u s B i b l . in B e n e d i e t o III. p . 2 0 6 : huius temporibus Michael filius Theophili Imp. Constanlinopolilanae urbis Imperator, ob amoretti Apostolorum misit acl B. Pclrum Aposlolum donum per manum Lazari monachi, et pictoriae artis nimie eruditi, genere vero Chazari e i e . S e d d e L a z a r o in p r i mis

consulendus

ltollandus

agunt

Graeei

et

Porro

Sancti

Lazari

tas

docet

Latini.

ad

reliquias

Synaxarium

23

Fobr.

Vide e t i a m

ins.

in

quo

Menaea

Euandri

1 7 Novemb.

festum

ad

17

Monasterium

quo

eius

Graeci:

409,

32.

Mto^rjks]

De A l e x i o

e g i m u s in familia M i c h a e l i s B a l b i , p.

133,

cuius

paupertatem quae

sub

describitur

posteri

ad

Mosele

nobili

Armenio Bvzantin.

exlromam

tandem

Bulgaroctono,

in

Graecorom.

ut

t. 2 .

ex

redacti eius

p. 1 7 5

erant

Novella, doccmur,

ubi rov MuyÌGxQov 'Pm^iavov rov MovGcke iyyóvovg anoQÌav

xai

trimonium milium

riXeiav

sunm

ab

possiderent.

evSeiuv

avo

410, 1. Kqivirùv^

et

ce-

AVAXO[AI6&ìv

in F a m i l . A u g u s t .

Basilio iure

rela-

feslum

xal rò ri(.uov av rov Gcòfta y.atiré&ì] iv xrj fiovij rov EvavSgov. lebrant

illius

Novemb.

tìg

pervenisse ait, cum mlIi Pa-

parenlibus

relictum

circa

rhiln-

ròv imfpavrj xal ntffißXiTixov Koi-

118

ANNOTATI ONES

vízr¡v Graeciae Praelorem, seu GXQuzqyòv, ncsciu quem memorai Anonymus in viLa S. Lucae iunioris p. 9 9 6 , aliuui Constantinus l'orpli. de Admin. Imp. cap. 5 0 , aliuin denique Anonymus Combefisianus in Leone Philosopbo n. 9. 4 1 0 , 2 0 . MavovtjX] Manuel I'alrieius, cui uxor fuit Helena, de qua Anonymus in vila S. Nicolai Sluditae p. 943. 4 1 4 , 1 5 . xov öh ísQtóxaxov ilÍE&o'dtoi'] Cuius feslum agunt Graeci 1 4 lunii, ut est in Menaeis. 4 1 6 , 1 1 . 'A(IÓQIOv] Ainorii excidiuni alligere eliam auctor Oralionis liistoricae in festum lieslilutionis Imaginum p. 7 2 1 el Menaea ad 6 Marlii in SS. T h e o d o r o , Constantino, el aliis qui lum caesi sunt a Liaiban's. 4 1 7 , 2 5 . Kcczà tà ßctaikeia] In Magnaurae Palalium, ul habet Scylitzes, quod quidem ad Orienten] urbis exlilil. Huius nienlionem tum priinum fieri, sub ipsa lusliniani tempora, ex Chronico Alexandrino docuimus in nostra Conslanlinopoli lib. 2. sect. 5. n. 2 , quod lìrnial praeterea Cyrillus Scytbopolilanus, qui sub codem Augusto v i x i t , in vita ms. S. Sabue cap. Tò xov xoívvv &eoq>vkúxvov r¡(t,áv ßuClXécOS tv XOVXOlg UG^oloVfltVOV f«T0l TOV 'fQlßoWlCtVOV xov KvéGxuQog ¿7tl xr¡v xalovfiivi/v MayvavQav etc. 4 1 7 , 3 2 . @e00ßov àia r o í BuvxoXíovxog iépyayov)M&Qvkúxvov r¡(t,áv ßuClXécOS tv XOVXOlg UG^oloVfltVOV f«T0l TOV 'fQlßoWlCtVOV xov KvéGxuQog ¿7tl xr¡v xalovfiivi/v MayvavQav etc. 4 1 7 , 3 2 . @e00ßov àia r o í BuvxoXíovxog iépyayov)M&Q A O L . I V .

119

¡(ilj ó fiexa^v XQÓvog xal Qeócpílog ¡/sv xav xyóe fiexe%iógei, Mi%ar¡). óe xal Ocoúcóqa x>¡v UQ?J¡V SIAÉÉ%ovxat,. Me&óóiog de xoig íeQoig, cog ÍEQug xoi ovxi xal &eov áv&(>oimog, ¿vtdgvexai &Q¿voig, xal GvvíXóvia cpavai. TtavToag avxa ngóg xi]v opdóóo£oi' niGxiv [lexa&eftivaiv, xXvócovog óe návxwg xal XQiy.vfiíaq xaxevvaG&eÍGijg, xal rcov nQayfiázuv t¡QSfx.ovvzav, exsQa xig naga TIAI" evGefítov eyeÍQexai Gxáaig, xal tig dixxag óo^ag ¿%a>Qei. o[ (iev y¿Q GvXlíixovQyovg e^eiv íovv xovg naga xmv eixovo/¿á% xó xr¡g ísQ(0Gvvt]g a^íco(ia kafiovxag, cog ovóev xovxov xy evGefieía Xvfiaivo/iévov' oí óe ftefifaoig ayia ytQGiv éxótóovai avoGÍag olag, rjyovv xó ye ov &em (pilov ovóe ¿jtódexxov" xal fi-ijv ág ah]&üg xm &em £wv Me&óóiog íjO^aklev, yviaxo, xr¡v xagóíav ixánxexo, xov fxéyav xoig coGiv ivr¡yeiv Uavkov ¡xovovuv/l xoiavxa q>&eyyó(ievov, cÓGxe xal avá&efia elvai ano XQIGXOV vjtho TCÜV aóekcpav (iov xaxa GaQxa etc. 2 , 1 3 . cpaal xal etc.] Id etiam pluribus commeraorat auclor Orationis liistoricae in Feslum Restitutionis lmaginum -a Combefisio eililus p. 7 3 2 . 7 3 3 . 2 , 1 5 . xotvrjv ngoaeveyxeiv ó é y a i v j Nempe ea Graecorum opiniü esl, infideiibus, impoenitcntibus, ct in peccatis inortuis, preces Sanclorum proficuas esse. Vide Allatium de libris Eccles. Graecor. disserl. 2 . p. 1 2 3 . 1 2 5 . 1 2 6 . 3 , 3 . i¿é%Qig ¿xovxáóog dmkrjg] Symeon Logoliiela: fiaaxí^xi ai5rór óiaxoGtoig kcÍQOtg. Solebanl nempe numeran ílageilorum ictus, ut in Gloss. raed. Lat. docuimus. Contin. Theoplianis lili. 4 . n. 2 2 éxvcp&i] fiayx?.á(¡ia §£i'¡xovxa. 3 , 6 . GvGxevá^ovGi] Varia S. Melliodii certamina attigit etiam auctor de Orthodoxia p. 7 1 8 . 6 , 8 . ZayoQav] Vide Geilrenum p. 7 4 6 el Familias Dalmalicas p. 3 1 0 . 6 , 1 3 . o fiev ovv OeóxxiGxog] Gaesum Theoclistum elg xolla xov i7t7t0ÓQ0¡iÍ0v scribil Godinus iu Orig. CP. n. 1 0 9 . C, 1 7 . Báoóag~\ Id ipsum narrat etiam Auonymus in vila S. Nicolai Studitae j>. 9 3 4 .

120

ANNOTATIONES

8 , 2 7 . roíg ¿£icófiavGr¡ dicitur, licet prorsus aerea sit, primitus aurata. Ita statuae aureae quae viris de república bene meritis olim decernebantur in Senatu, 80 aut locis aliis, non revera ex auro solido erant, sed aereae auro superfusae, ut est in veteri Inscriptione 3 5 3 , 4 auro iilustres, ut in alia 3 7 0 , 3 , quod satis praeterea innuit in

AU VOL. IV.

121

Isidorus Pelusiota lib. 1. epist. 3 9 5 . lib. 2. epist. 2 8 6 et üb. 3. epist. 4 1 1 . In Antholog. lib. 4 de statua aurea Aureliani : ytvatog iGzrjxev Avgtjliavoc. Quomodo Virgilius Eclog. 7. nunc te marmoreum pro tempore fecimus : al tu si fortuna gregem suppleverit, aureus eslo. Ita apud Harpocrationem de quodarn Epicrate, o j ^oAxovg (gza&r) Sia zòv vÓiaov zòv tccqÌ zòv iq>rjßwv, id est, aerea statua donatus fuerat. Vide Chronicon Alexandrinum an. IO. Theodosii M. et an. 3 6 . Theodosii iun. 9 , 9 . iv za oi'xtp zov tfapcavov] Nicetas Paphlago, tv zoìg KctQiavov Icyofiévotg. Vide nostrani Constantinopolim Christ. 11, 5. AaXaxamva] Leo Grammaticus: lofflGai/Teg t r j v Gvvavzcòaiv avrà e lg zòv òóòv ztjg V7CO0T go»] 1 la Conlinuator Theophanis: at Scvlitz. 'jiQyew liabct. Claudianus lib. 2 in Euiropium: Cappadocum tepidis Argeus acervis aeslual. 1 6 , 1 3 . AiyikovJ Alyixlov Scylitz. Avyilov Conlinuator Theophanis. 1 6 , 1 4 . y.aza zov Mipavrre] Scvlilzes, xaza zov leyofisvov Ma/xavza. Conlinuator Theophanis 4 , 3 5 xaza zov Mctfiavzu naktv (iovvov. Mimanlis Asiae proinontorii meminit supra Zonaras in Valenle. 81 1 0 , 1 5 . y.aza zov KV^ixov": Scylitzae o KIQKOS dicilur.

AD VOL. IV.

12;}

1 6 , 1 6 . Maw-log] ScyliU. ó Móv.di.og. 1 6 , 1 7 . TOV ayiov Av^svzivv /Soui/w] Sic appellalus collis seu nions in parlibus Bilhyniae dcserlis, 1 0 circiter millibus a (JaJchcdouc dissitus, qui primo Oleici, deinde Bovvòg TOV Avi-evzi'ov diclus e s t , ex quo S. Auxentius, qui Marciano el Leone M. imperanlilius vixil, in monlis vertice Monaslerium exslruxit S. Micliaeli sacrum, ul docenl Menaea ad 1 . 3 el 1 3 lunii, in Sanctis llermvlo et Strat o n i c o , in S. Luciliiano, et in S. Ilerniylo. Mentio praeterea (il in iisdem Menaeis 1 9 lanuarii o'ixov 'AvuGzuaiov IICITQÌCCQXOV

tv

0£EIOC,

in

quo

celebralur

memoria

SS.

Lu-

ciani el Paulae Martyrum. In eo porro Monaslerio vitain e x e g i l , ac demum sepultus esl idem S. Auxenlius, ut est apud Anonyinum in illius vila n. 9 el in Svnaxariis ad 1 4 Febr., ubi praelerea annolalur illius a v v a l i v celebrari solitam Constantinopoli tv ri} fiovij TOV KakhGzQazov. Montein liunc haud procul a Damalry staluit Tbeophanes p. 3 6 7 , ubi agii de quodam incluso Monacho, quein "EynktiGzov tov Av^tvxiov vocat, cuius eliam meminil Nicephorus Constatitinopolit. in Itrev. 'Evzeìi&tv Gvkka^dvovzai Extcpcivóv ti.va, av&QA ooiov KUÌ friocpili] zvyyuvovxtt, iiovctaztjv (5È reo G%tj(iaTt, y.al ittQitiQyfiévov èi> o Ini Sita Gztvozazm ntxvv vnaQiovzL vnò zrjv TOV (ityiozov OQOvg ¿XQWQtictv, o xaXovai rov Av^tvziov lóq>ov. Meminil praeterea eiusdeni Monasterii Sancii Aaxenlii idem Tbeophanes p. 3 7 3 el auclor vitae S. Slepliani lunioris, quod alias a veteri monlis appellai ione, MovjJ zrjg '0£t(ag (licitar Nicelae in Manuele lib. 1. n. 2 . Cimiamo lib. 2. n. 2 et Pachvmeri lib. 4 . cap. 8 . 1 6 , 2 5 . (tctaiMói] Ita non semel Urbem Constali li nopolitanam vocant sci'iplores. Anonymus in Monodia in Constantinum Imp. Constantiui M. filium: ài oToig vùv tmjìazi]QÌoig IgéviGs et rj fìaGiUq. In veteri lnscript. apud Reinesium p, 3 8 0 ANE2TH2AN EN TH B AZI Al Al PSÌMH MNHMH2 XAPJN. S. Asterius Ainaseae Episcop. in S . Pliocae martyrio ms. r.azà zi]v ( 3 a a t l t v o v G a v NÓHV, zrjv y.óovqiov zi]g 'Izctllag, y.CÀ (ìccGiltócc TOV y.ÓGpov.

124

ANNOTATIONEN

1 7 , 7 . ö l Kai ¿Q^ie^BÌg] Vide praeter Porphyrogenitunt in avi Basilii vita n. 2 1 . edit. Combefis. et alios scriplorcs Byzantinos, Balsamonem ad Can. 6 2 Synodi Trullanae. 1 7 , 2 1 . k'cpv òs narcgcov oröt^icov] Liuthprandus 1 , 2 :

Basilius Imperator Augustus, avus huius, Macedonia hitmili fuerat prosapia oriundus, descenditque Constantinnpolirn rrjg ntvictq ¡vyü, quod est paupertatis iugo, ut cuidarn servirei Igumeno Abbati. Igitur Imperator Michael, qui tunc temporis erat, cum orationis gratia ad Monasterium isludin quo ministrabat descenderet, vidil himc forma prae caeteris egregia: accilumque ad se Abbatem rogavii ut se donarel hoc puero, quem suscipiens in Palalio, Cubicidarii donavit officio. Tantae denique post paululum potestatis effectus esl, ut alter ab omnibus Imperator est appellalus. In quibus aliquantum dissentii a scriptoribus Byzantinis, quibus potior est fiiles adhibenda. 2 0 , 2 2 . Gvvrctì-ófievos] De bac voce agimus in Gloss, med. firaecit. He Tempio vero Ilodegorum copiose disseruimus in nostra C.onstantinopoli lib. 4 . 2 1 , 3 0 . tòv Bagóav negiaravtig ovvinoifjav] Nicetas Paphlago in vita ignatii Patr. Constantinopol. ènsiyojiéva yctQ Kara KQiqTrjg rw MixarjX, V.UL avTOg o Bdgàag a%gi

Ttov Icyofiévav Kr)ita>v Gvergaxlvcov, ixiì ór] rrjv £G%cirrjv i'rtas ¿¿xrjv " TtQucpctGiv yào ng imßovievovra TCS ßuGifei, 97 &€r]kaTog avròv ¡lETrjl&sv ¿Qyrj, % al ^IfftGi fieXrjöov à&ki'wg xaraxorctófisvoc. Infra: TOTS fikv ovv ó AvxoKQaTtoQ 7tag(v&vg ngòg Tijv ßaGiXevovaav naXiro82

GTÙ. 22,

11.

xai

Ttov rpgtvàv

s^iGTafisvog']

Liuthprandus

1, 3: Verum quia omnipnlens Deus servos silos iusle visital quacumque vult censura, kit ne Imperatorem Michaelem sanae mentis ad lempus esse non permiserat, ut quo eum gravius premerei in infimis, eo misericordius remuneraretur in summis. Nam, ut ferlur, huius tempore passionisi familiares eliam capitis iusseral damnari sententi«, quos lamen ad se rediens hoc pacto requirebat, ut nisi quol iugulari iusseral redderentur, pari ipsi qui hoc effecerant sententia damnarenlur. Hoc igilur terrore, quos

AD VOL. IV.

125

•damnari iusserat, servabunlur. Lx his soli lieo morbo laborasse Michaelcm videlur indicare Liulliprandus, quod sileni Byzantini scriptores, qui ebi'ietale et compotationibus ineiileni subinde perturhalani volunt. 2 2 , 17. BaGtkìvogj Basiliscum vocal Manasses: BaaikiGxiavbv Clironicon ins. ab Adamo ad Leonem Phil, ut •et Georgius Monachus, a quo Patricii dijjnitale donalur. 2 2 , .'32. óióoixàg o BaaikuogJ Idem Liulhprandus: Sed cum hoc saepius et ilerurn Basilio facer et, huiusmodi a sibi obsequentibus (proli nefas!) accepit consilium: ne forte insana regis iussio aliquando ex industria a le non diligenlibus, immo odio habenlibus, impleatur, eum tu poiius occidito, atque imperialia sceplra suscipilo. Quod sine dilatione, turn terrore compulsili, turn etiam regnandi cupiditalc deceplus complevit. 23, 4. tv zoìg YMià zòv ayiov Ma/xavxa fiaaikeioig} Nicetas Paphlago : ìiQog reo zefiévet zov (ici(JzvQog Maficcvzos óoloyovehcu. 23, 18. ¿rioAoqov^óftfvoj] Gregorius in \ita S. Basilii lunioris n. 2 de Basilio: ó xal ròv tzqo avzov (SefiaGikevxóza Mi^fttjA. ctveloìv, xal oiitra za GxrjTtTQa xazaGicòv, óv ótj xal ifjvzoQQciywi' i'fikeiiev èyxakovvza xovtcù xal kéyovza, zi aoi inoitjGa, o3 Baaikeu, t\ zi Got ijdtxifOa, ozi ovicog àvr/kecog (i£ xazéxzeivug ; xal oilzcog il-ayos>evwv zélei zov (iiov ¿xQtjGato. 2 4 , 14. xal zòv Otóxiov zrjg ¿xxkt]GÌag i£có&rjGav~] Ut exinde pessime habitus fuerit, el carceri mancipatus, den e g a t i quibus inlerim vacaret libris, pluribus ipse Photius enarrai in episl. ad Basilium Imp. 97 el in altera ad Baanem Praepositum el Patricium 114. 2 5 , 1. Beoqivkaxzog] Nescio an is sii Theophylactus Patricius el Armeniacorum Praetor, ad quem exlat epistola Photii 21. 2 5 , 7. ó Xqvgó%ìi,q\ Bellum Basilii cuni Chrysochire narrat pariler Constantinus in Basilio cap. 3 0 el lib. 1 de Themat. cap. 1 0 praeler Scvlitzem, Glycam et alios. tv zfi jucyuky nagayivófisvog kxxht\GÌa\ Ipso die Pentecoste». Nicetas Paphlago in vita S. Ignatii Pair, Con-

ANNOTATIONEtì slantinopol. zozs f i ì v uvv o avzoxgazag Tzapiv&vg izgòg zrjv §aGiXsvovGav naXivoGzù. nevzrjxOGzr] ó' ag' rjv, xal BCIGÌÌ.ILOV UazQixiov ovza xal TIagaxoifiafisvov Ozéfifiuzi y.araxoGarjGag ccvayoQivsi fic/GiXéa. 22, 17. ò zov Miy_aì]\~\ Vide C.lvcam p. 2 9 7 , uhi hunc Zonarae locum e x p e n d i t . 2 0 , 1 8 . lyvazlov %exai Trtv ó(5òv autoii, faiqwv xal ev^agiGràv im &eà. rrj ovv vvxrl ¿y.sivïj OÇÙ xar OVAO rov XQIGXOV ¿l&óvra xal elnóvra avrà' ev&' wv enoirfiaç elg ròv Grçancôvrjv, iôov avQiov ¿xovaeiç yevófisvov Ilaçaxoificôfievov ròv vlóv Gov, xal ro ngoaGreiov rovro etg fiovrjv fieyâXrjv ysvrjGÓfievov Tcçoç âo^oloyiav ifiriv xal av ÔÈ avroç ròv VKÎQ rovrmv fiia&òv xopieì. ngaï'aç ôè ysvofiévrjg, rò /iijvvfia rjk&ev, xal ¡1er' oXiyag rjfiéçaç ry &el^Gei rov fiaGiXémg xal rrj i^oâm, ¿g e'iQrjrai, rò fiovaGrijçiov olxodofieîrai. xal èvedQOvÎG&rj. 49, 1. GOV yciç] Haec varie efferuntur a scriptoribus: Symeon Logolheta ait praestigiatores Alexandre dixisse rrjv Çcorjv av rov nQOGavaxeîG&ai apri slatuae iu Circo. Neque aliter Leo Grammaticus : ro rov Gvayçov Gror/eiov ro ¿v rà îmtixà Goi xal rrj Gy Çaij 7tQ0Gavctxeirat. Zonarae vero accedit Scylitzes: Groi%eîov yàç avrov rovrov elvai nçocpavàg, Aiovri yccQ àvrifiâyerai rà avrov, çpaolv, adektpà.

152

ANNOTATIONES

5 0 , 4 . ¿mrQonovg] Gregorius in vita S. Basilii iun. ll. 1 0 7CttQel&0VT0g ovv TOVTOV Ts ra GKfjntQU xuxiypv-

Tog Aiovrog, ft£t' eviavtov xctl fiixgov tI itQOg, xta o TOVTOV avTcedelgpog ¡xeztGrrj 'Aic^avSgog, SiaSoypv v.uxv.Istipag Trjg (¡aGileiag rov ¿x TOV AhvTOg avei¡iiov KmvGTCCVTIVOV, Gvv TRJ fit]rpi CIVTOV ZcoiJ, vrjniov %iEni¡QVZOV

ava&ÍG&af

xvQie, (isv zà

imaginis

TI av/ißeßrjxivai zr/ç

xal

cavia e cog xr¡v

ms. ¿vxsv&ev

kêyixai

SGTÍUV

Geßofievov

zrjg

íyniv

inventae

TOV Gcazrjçog

cîxa

ixxkr¡GÍag

TOVTI TQOTta-

anszéxhjGav

evgtjxcog,

TtaQexTtéfinsi.

iné%ovxog

&vGÍa

áXr¡azov.

Hist.

avavneqayíag

jfçovra,

ôtGnoxa

Got

koiTcòv

nokiOQxeï,



zi¡g

la(i.naór¡(p0Q0vvTav

TAG TE Bakavaiag

GzavQCùGiv

JS'ixrjcpó-

fxíyáXt¡g

feaoizotov,

fivi¡fir¡v

&iov

xal

açfioG&sv

rj yrj

ôs

íxytog xovxov

étanózr¡g

xàv

xsvu&ívzi,

Sic p o r r o islius

vixrjv

ó

g v o £

ivXaßcüi'

xal

o

Bka-^sgvaig,

vno

TOV érti&r¡GavQÍGttVTog

xzog.

iv

iv

iv

xal

xal

ílâaxog,

xal

kelipava.

Gijxà

zw

xô'

aí'paxi

aijg aíav

úylmv r¡¡iiv

[lerexofiío&rj

ctòóvxtav

xal

aXXa

KavGxavxivovnokiv

•ihotoxov ¡ir¡vog

TOV TZOXV-

aifiuxog

iajiaxoßgvxco

í¡¡iáv

TOV Iavovagíov ixeì&iv

xr¡v

fuor TÙV

xal

TOV deano TOV xal

za¡v

èòcaQijsazo

¿TÍI

avxov

oig typvaa

óir¡yr¡Gig"

nXùGxa

ccvsvsyxàv

navOag

ftsíov

aq>0(Á,0ÍC0Gtv i'fjfiiv

TOV &r)GavQÒv

poç,

xal

r¡ naçovGa

ezíQa

iv

'HÇÀITOFOÇ evQt&IJ

0(i0&(tr¡(í>t(úv ovg

T

VOVV,

o&ev

hist. ras.

aXlct

Infra:

GnovSaGfua, flSVOV

de A r g y r o :

r\v,

175

Xoyoig

3

¿mxsxQafifisvog

¡xsxsG'urjxmg

oGr\

xoig

IxaXmv

i^rjqxrjxo. 139,

5.

xai

xoig

Hax¡ivaxaig

Xcia

yeyovs

xmv

Mv-

Guv] Notum proverbium, de quo in Nolis ad Alexiadem quaedam attigimus. In Alexii Comneni Novella apud Balsamonem ad Xomocan. p. 1 4 0 . edit. 1 xa Qvya>v xai Mvacov,

rj

nayoiixia.

1 4 1 ,

26.

rci

uxoris f r a t r i ? adsXtpa

yvvaixt]

cidiAqpco]

mss. regii o m n e s ,

'Iaavvy

etc.

ov

fiaoxavia

qov

%v(iov

ini

k'viQyov

xrjg

143,

ficv

¡¡aGiXeiag

12.

xov

xicpaXrjv o

x a

Idem Psel-111

(SaGiksvg

vdeqw

ite-

exafivsv,

¡its

xivog

6rj

xo

xrjg

fieXavxegov oca

afi(pox£Qa>&cv xrjg

il>v%rjg

r\yt-

x a i

afiavQOvxog, ovv

Sia

ovxs

ficv

avxo

il'xs

xrjv

ygaipei

vcavievoficvr/g] o

novyQOv,

e't'co&sv'

yvvaixadsXcpa,

avxixa

(pqsvixiSi

nsQtxgsnovxog,

ylvsG&ai

in

Ttegiodixrj

daipovog

¡xovixov

An

81

praeferunt.

1 4 3 , 1 0 . rjSi]