Empedocles Agrigentinus: De vita et philosophia eius exposuit, carminum reliquias ex antiquis scriptoribus collegit, recensuit, illustravit, praefationem et indices [Reprint 2022 ed.] 9783112680766

Citation preview

E M P E D O C L E S A GPiIGENTINVS

DE

VITA

ET

PHILOSOPHIA

EIVS

E X P O S V I T

CARMINVM EX

ANTIQVIS

RECENSVIT

RELIQVIAS

SCRIPT ORIBVS

ILLVSTRAVIT

ET INDICES

M. F R I D E R .

E T

PRAEFATIONEM

ADIECIT

G V IL.

L I P S I A U T E R I S

COLLEGIT

S V M T I B V S

STVRZ

E G O E S C H E N

II

C O M M E N T

ATIO

D E

EMPEDOCLIS VI TA

ET

riIILOSOPHIA

F H A E E V N T I B V S

3CRIPTORIBVS

ANTIQVIS

S.

L E C T O R I

Quicunque non ignarus est historiae literariae, is recentioribus temporibus viros doctcs non paucos cum alia multa de Empedocle scripsisse, turn carminum eius reliquias, ex antiquis varii generis scriptoribus colligere atque edere voluisse, neque tamen edidisse, exploratum habeat necesse est. Oui mihi quidem i n n o t u i s s e n t , eos h i e , Fabricio et 111. Ilarlesio

magnam partem indicantibus, commemorasse non superfluum videbatur. Scilicet Iosephus Barberius *) promiserat Empedoclem restitut u m , et Iohannes Caramuel

2

)

Empedocleam

philosophiam, quam Louanii se iam ante multos annos scripsisse ait. i )

iVieodorus Canterus

de m i s e r i a poetarum ; in Gronouli

tlies.

anliquitt.

Graec. T . X . p. Q22. sq. siue in' 'Menckenii analcctis de calam i t a t e literatoi um ( L i p s . 1707. 12. ) p. 516. 2)

i n evitica p l i i l o s o p h . diss. V . metapli. nr. S>5- P- 353-

a

II

P R A E F A T I O .

collegerat fragmenta omnia, quaecunque potuit reperire, in his Empedoclis, breui editurus 3 ) . Iohannes Albertus Fabricius 4 ) scripsit, se multo plura quam Henricuin Stephanmn 5) congessisse et illustrasse in syntagmate singulari de vita, philosophia ac scriptis Empedoclis, quod in lucem dare animus esset. Vir doctissimus van Goens 6 ) narrat, se ex Scali*geri aduersariis, in bibliotheca Leidensi seruatis, turn e scholiastis et philosophis MSS. inprimis e commentariis in Platonem ineditis, et aliis editis libris apparatum fragmentorum Empedocleorum forte trecentorum et amplius collegisse, et plura conquirere ad syntagma Empedocleum aliquando publicandum. Etiam Ernestus Godofredus Like, qui Platonis sententiam de natura animi docte exposuit peculiari libello 7 ) , cogitauerat de colligendis edendisque fragmentis Empedoclis. Et Celeberrimus Augustus MattJdae constituerat nouam poeseos 3)

T.

Suffridi

Petri

de

scriptoribus et illustribus

v i r i s ( C o l o n . A g r . 1593. 8 0

Decad.

15,

4)

b i b l i o t h . Grace. V o l . I. p. 466. ( p . 8 1 3 -

5)

in poesi philosophic» (1573. 8 - )

6)

a d Poiphyr.

de

antro

7)

Goettingae

1 7 9 0 . 8-

edito.

Harles.)

p . 17. s q q .

Nympliarum

1 7 6 5 . 4 - ) P- ')•

Frisiae

17.

( T r a i . ad Rlien.

1» tt A E I A l i o .

Ili

philosophicae Stephanianae editionem parare, i n qua et ipsa sperari poterat n o u a ac docta reliquiarum Empedoclis tractatio atque illustratio.

Similia Georgius

si quidem recte m e n i m i ,

Gustauus

Fulleborn,

ante a n n o s aliquot

pollicitus erat. I a m his tot viris eruditis idem fuisse propositum,

n e m o facile m i r a b i t u r ,

qui prae-

stantiam philosophiae Empedocleae, quam Thomas Campanella quoque et Emanuel et alii instaurare conati s u n t

8

Maignanus

) , vel leuiter

degustauerit atque cognitam habuerit.

Quae

n o n exigua videtur esse operae meae commendatio.

C-ur vero n o n illi persequerentur, quod

sequi coeperant, haud dubie n o n ' eadem f u i t o m n i b u s causa.

N o n n u l l i e n i m , quo m i n u s

quae collegerant cderent, morte impediti sunt. Aliis apparatus in itinere periit, v t S l l i o Italiam

peragranti.

Alii per m u l t a s ill as et

m a g n a s , quibus tale opus laborat, difficulta8)

Scilicet Campanella

scripsit

nobile

rerum et magia etc. v b i demonstratur, viuam

statuam,

beneque

o p u s de

sensu

mandarti esso D e i omnesquc

illius

partes, partiumque particnlns sensu donatas esse, etc.

cognoscentem ,

Frcf.

1620. 4- et iterum Paris. 1636. 4- Sod Maìgnan

philosopliiain

E m p e d o c l i s instaurare instituit i n Cursu p h i l o s o p h i c o , losae 1652. 8- quatuor voli, et Lugcluni 1673. fol.

To-

PRAEFATIO.

IV

tes deterriti videntur,

quod mihi quoque pa-

rum abfuit quin accideret.

Sed de Fabricii

Goensii f i d e ,

constaret,

dubitari.

nisi aliunde

et

posset

Quamuis enim Moshemius 9) se a

Fabricio accepisse praedicet complura Empedoclis fragmenta : rus

10)

tamen non solum

Reimci-

negat admodum copiosa fuisse, quae

is mortuus reliquisset,

sed etiam in biblio-

theca H a f n i e n s i , in quam collectanea Fabriciana migrasse scimus, nihil quod hue spectaret repertum f u i t , nisi pauculae quaedam not u l a « , Stephani poesi philosophicae adscriptae, quas 111. IJcyriii

opera nactus sum.

Continent

illae tantummodo locos veterum scriptorum, e quibus Stephanus, quae ad Empedoclem pertinerent, hauserat, diligentius notatos additis paginis editionum et capitibus, cum Stephanus libros modo indicasset.

Quae quidem aduer-

sariorum Fabricii paucitas explicari facile potest.

V t enim mittam,

quod complures

viri

docti et amici per literas mihi significarunt, f u r t o ilia

sublata fuisse, perpendendum est,

eum fuisse viro summo morem, vt libris quig)

ad Cudworthi

s y s t e m a intellect. 1 ,

15.

p. 1 9 .

ed. Ien.

1 7 3 3 . fol.

10) de vila et scviptis I. A. Fabricii (Hamb. 1737. 8-) p. 210. sq.

V

P R A E F A T I O .

busdam , quibus quotidie vteretur, ea insereret, quae in aliis ad idem argumentum pertinentia et notatu digna reperisset, et paucissimis quidein verbis, ita v t , v b i occasio ferret,

non

solum i l i a , quae adscripsisset, facile reperirei, sed etiam, p e r d i u i n a m , qua pollebat, memoriam, multa alia recordaretur, quae t u m , cum notam scriberet, forte cogitasset.

Quae autem

van Goens dicit se ex Scaligeri chirographo descripsisse, ea quo peruenissent prorsus ignorabam.

Certe Goensius i l l e ,

bis per literas

rogatus, v t , si non amplius placeret Empedoclem edere, quae e MSS. collecta haberet, beneuole in vsus publieos mihi mitteret, ne semel quidem rescripsit.

Et in

bibliotheca

L u g d u n o - Bataua, in cuius catalogo moratur sylloge ilia Scaligeri,

11

) me-

qui reliquias

Empedoclis vltra centum congesserat et passim emendauerat, hodie nihil tale comparere docuit me Christophorus Saxius,

popularis meus

celeberrimus ac doctissimus. N o n plus auxilii fuit mihi ab opusculo quodam Gerardi Nicolai Ileerkeus

12),

quod in-

scriptum quidem est Empedocles siue physico11 )

p. 340. Cod. X X V .

12)

Groningae edito 1783. 8-

P R A E F A T I O

vi

rum epigrammatum libri quinque , sed nihil tarnen de Empedocle continet, nisi initio libri tertii 13 ), vbi simul causam indicat, cur hunc potissimum titulum operi posuerit, nempe vt vetustatis consuetudinem, simulque vt in memoriam reuocaret maximi nominis virum, qui non modo versibus, sed et versiculis, iisque ab omni antiquitate laudatissimis, physicas res celebrauerat. Ipsum Ileerkcnsii epigramma, quod ibi reperitur, liic legisse non poenitebit: Non mens, Empedocle«, frustra tiber esse vocatus Dicitar, Empedocle« cui bene notus erit. Vii Siculus, doctis clarisque parentibus ortus, Christum ante in viuis saecula quinque fuit. Natus agro fuerat, vixitque libentiui agro, Vrbs Acragas oculos vt tarnen ante foret. Qua docuit ratione, hominum sibi facta piacere, Cordi naturae res tarnen esse magis. Cuius et in studiis sic est versati», vt acri Parta animo, vulgi crederet esse bonum. Versibus exposuit, quae v i d i t ; et edita priscis Temporibus, versu condita semper erant. Sed sic de Physica scripsit numerosus, vt omnes Vicerit asseclas, quique fuere prius. Conseruata diu scripta, et mille amplius annis, Perdidit ex oculis gens rudis orta suis. 13) p- 58- sq-

P R A E F A T I O .

VII

Gens r u d i s , et Christi quae non didicisse ministris D e b u e r a t , veterum condere dona patrum. Y n u m illud scitur, senis optima quaeque reperta N o n nisi versiculo dieta fuisse breui.

Multo minus in animum induxi quaerere de colloquio

ilio

Empedoclis Agrigentini

cum

Magone, nauigatore Punico, quod Graece scriptum se possidere ait Comes Venetus

Corniani,

in libro, quem sub ficto Nicarni Fefilii

nomine

edidit sic inscriptum :• Saggio

Luciano,

osia Quadro

d'antichi

sopra

e di moderni Costumi

14

).

Dubitari enim vix potest, quin iocose dialogum ilium finxerit Cornianius,

et idem de co-

dice isto MSto statuendum sit, quod statuendum esse scimus de aliis similibus multis

15

).

Quia tamen liber ille Cornianii non admodum frequens est in his terris, placuit verba eius,

di

14)

Bassani ( v e l potius V e n e t i i s ) 1789. 8.

15)

Quo pertinent v. c. Le

Mitilene,

perto, phontis,

traduzione

auventure

dal Greco

in Padoua 1 7 3 2 . 8-

di Saffo,

originale

poetessa

nuovamente

item fragmenturtt aliquod

quod in Palmyrae ruderibus inuentum

scoXeno-

asseruari

fcrtur L o n d i n i in Museo B r i t a n n i c o , et quod F r a n c o - Gallico editum est Paris. 1783. 8iloxus,

oder über die Aufnahme

thumsstiiek, Thiladelpli.

der Verwüstung

et

l i b e r , q u i inscribitur

zum Pythagoräer.

und Vergessenheit

Aus dem Griechischen,

Eu-

Ein Altc-r-

entrissen

durch

s. 1. 1797. 8- cuius auclor

sc Interpretern fingit Codicis M S . nuper in agro Crotoniensi reperti.

E t quae talia figmenta sunt alia.

Vili

P R A E F A T I O .

v e l , v t ipse quidem nos credere v u l t , versioriem antiquissimi Codicis Graeci, hnc adscribere

):

16

,, In Agrigento nobilissima città di

.Sicilia viveva già Empedocle, il quale ascoltò .Pitagora,

e divenne e f i l o s o f o , e medico,

, e poeta , e oratore chiarissimo.

Gli Agrigen-

t i n i , che sapevano conoscere, ed onorare il ,merito eziandio tra i nazionali,

offerirono

, al loro illustre concittadino i sandali, ,porpora, e i a corona reale. ,ricusò

la sovranità,

la

M a Empedocle

e acconsentì

solo di

,essere i l c a p o , e l ' o r d i n a t o r e della patria , repubblica.

Scorgeva egli negli Agrigentini

, intelletto v i v a c e ,

e cuore attivo, e perciò

, t e m e v a , eh' essi non divenissero soverchia, mente proclivi ai piaceri del lusso, il quale »lacera il seno delle città colla rapacità, coli' , invidia, colla discordia civile.

Per allon-

t a n a r l i da un tale pericolo Empedocle portò ,per prima sua legge lo stabilimento di una , esatta eguaglianza tra i cittadini.

Semplici,

, e conformi furono le private abitazioni,

e

,grandiose, e magnifiche quelle che si consacrarono

agli

usi

pubblici,

, I lavori delle belle arti, 16)

che

e religiosi. adornavano

ex appendice cpistolae V I I . p. 123 — 126.

FRAEFATIO.

IX

„queste ultime, servivano ad appagare l'.eru„dita loro curiosità, e il delicato lor gusto. ,, In simili circostanze un celebre navigatore „Cartaginese nomato Magone per le foci del „ f i u m e Agragante si condusse ad Agrigento „ c o n un suo vascello tutto carico di eleganti „manifatture, di merci squisitamente frivole, „ d i monili, di smaniglie, di vezzi, di graz i o s i t a d'ogni genere sconosciute sino allora „ a g l i Agrigentini. Appena Empedocle ebbe „notizia del giungere di Magone col descritto „ c o n v o g l i o , che fece a lui inibire di esporre ,, in vendita la sua mercatanzia. Magone aff l i t t o , e commosso da tale Ordinazione pre„sentossi ad Empedocle, e così prese a ragionare : „MAGONE: Io non so combinare il „ t u o procedere verso di me colle lodi, che altamente si danno alla tua sapienza, e alla „tua giustizia. Il tuo divieto certamente non „ m i sembra nè saggio, nè giusto. „EMPEDOCLE: Non è mai ingiusto „ ciò che tende alla salute della repubblica. „MAGONE: Alla salute? Dì anzi alla „barbarie, alla rovina. Niun mercatante ver„ r à più ad apportarti i prodotti de' climi lon-

X

P R A E r A T 1O.

,, t a n i , e a concambiarli colle ridondanti mesc s i di questa ubertosa contrada. „EMPEDOCLE: Tanto meglio. Così „ n o n s ' i n t r o d u r r a n n o gli stranieri costumi „ a contaminare i nostri. „MAGONE: Ma rimarrete anche privi „dell' oro, che il commercio a larga mano „ diffonde. „EMPEDOCLE: E che faremo noi „ d e l vostr' oro? „MAGONE: Stravaganza! F, chi non „ s a che 1' oro è il sangue, e la vita degli „Stati? „EMPEDOCLE: Ma noi viviamo tut„tavia senza questo sangue. „MAGONE: Non siete però sicuri. „ Avete de' vicini inquieti. Colla forza , che „ 1' oro infonde, vi rendereste lor formidabili. „EMPEDOCLE: Sì; noi potremmo „assoldare delle truppe prezzolate, siccome „ f a n n o tutte le vostre città commercianti; „ n o i potremmo aver queste truppe, le quali „ c i venderebbero a chi offerisce loro miglior „ condizione. „MAGONE: „potrete difendere?

E altramente

come vi

XI

P R À E F A T I O .

„EMPEDOCLE: ,,di

difensori.

Ogni

L a Città n o n manca Cittadino

è

soldato.

„ E s s o combatte n o n già per difendere il pro„ p r i o stipendio, ma per difendere i p r o p r j „Numi,

le proprie l e g g i , i vecchi p a d r i , le

„ m o g l i , i figli ec. „MAGONE:

Sia ; ma t u n o n m i potrai

„ n e g a r e , che questa tua severità n o n defraudi ,,i t u o i concittadini di u n gran n u m e r o de' „ p i ù dolci, e de' più dilicati piaceri. „EMPEDOCLE:

T u vorresti dire de'

„ p i a c e r i f a l s i , e di mera apparenza« „MAGONE:

A n z i di q u e ' p i a c e r i , che

„ d i s t i n g u o n o la gentilezza delle colte n a z i o n i „ d a l l a rusticità de' popoli barbari. „EMPEDOCLE:

L o st) che voi altri

„ N e g o z i a t o r i n o n valutate altri piaceri, f u o r i „ c h e q u e l l i , che nascono dall' o r o , e si ali„ m e n t a n o coli' o r o : piaceri corruttori d ' o g n i „ b u o n seme.

Con essi n o n c o m b i n a n o

le

„ qualità sociali : n o n p a c e , n o n generosità, „ n o n carità di patria.

N o i conosciamo

de'

„ p i a c e r i più solidi. „MAGONE:

E quali?

„EMPEDOCLE:

L a bella n a t u r a ,

b e l l e - a r t i , la f i l o s o f i a , l ' a m i c i z i a ,

le

l'amor

XII

P R A E l ' A T I O .

„ conjugale, la conversazione domestica ec.. „ E poi rendi gli uomini amanti della virtù, „ e d ogni dovere diverrà per essi un piacere. „ M a g o n e rimase confuso, nè ebbe ardire „ di proseguire più oltre

l'infruttuoso

„ logo col saggio Empedocle. „ n o n visse sempre.

dia-

Ma Empedocle

Gli Agrigentini

dopo

, , l a di lui morte si lasciarono sedurre

dalle

„ lusinghe del lusso.

I Cartaginesi pensarono

„ p r i m a a corromperli con introdurvi l'amor ,, del superfluo, e poi a soggiogarli. „ avvenne.

Così

I miseri avanzi della repubblica

„ A g r i g e n t i n a aggravarono il peso delle loro „ catene col rimorso di avere avuto per legislat o r e Empedocle, e di aver trascurati i suoi „ salutari istituti. " Neque magis opus est v t non nisi fictum ingeniöse esse doclis,

quod edidit Cel.

demonstretur, somniurn

Empe-

Traum des

Marisa:

Empedocles über die Erkennbarkeit der Natur ' 7 ) . 17)

E x t a t in Mercier

E r s c h e i n u n g e n und T r ä u m e ,

setzt und herausgegeben v o n G. {J. et in Guil. für Schulen

Aloyüi zur

S'.hreiberi

Bildung

SJiulz, deutsch.

und V e r e d l u n g

Beyspielsammlung des

Geschmacks,

O f f e n b a c h 1796. 8- denique in auctoris d o c t i s s i m i SMfu-n

T . I. I.ipä. i ß o i .

3.

fiber-

V o l . II. L i p s . 1 7 9 1 .

Vermischte

XIII

L' R A E I' A T [ O

E x his lam satis apparet, nihil mihi profuisse labores eorum, qui Codices veteresMSS. adhuc ignotos conferendi occasionem habuisse videri possent, sed me desertum ab omnibus oportuisse fere solis libris editis contentum esse,

et summa cum cura nec sine magna

molestia ex iis congerere, quae ad Empedoclem v l l o modo spectarent.

Quae enim e Pa-

risinae et Italicarum bibliothecarum Codicibus MSS. per Vìlloisoni et Morellii et Bossii

18

), Viro-

rum praestantissimorum, egregiam humanitatem Tiactus s u m , ea valde quidem grata, sed pauciora erant, quam quibus multum iuuarer. Nam continent fere nil nisi quae dudum typis erant descripta, lectionis.

cum perexigua varietate

Eiusdem notae erajjt, quae per b.

Denisiuin *9) accepi e bibliotheca Caesarea Pala,18)

Quae Villoisono

debeam,

exponet

ipsius

epistola,

h u i c meae praefationi s u b i e c t a , v b i etiam

Cel.

bonas liteTas merita pro merito la 11 dan tur.

jiloysio

Canonico

ecclesiae

Mediolanensis

eruditissimo,

Coraei

in

Bossio,

acceptam

refero collationem Sphaerao Empedocleae cum d u o b u s codicibus MSS.

Morellii

donique in me beneficia recensere ni-

m i s l o n g u m foret. 19)

H i e v i r pracclarus Diogenis

Laerlii

narrationem de

v i t a E m p e d o c l i s ex editione M e i b o m i a n a conferri m i h i iussit a doctissimo

I. B.

Bolla,

nnper d. )j. M a i i

d e f u n c t o , de cuius i n s i g n i literarum 'Graecarum Neue

Allg.

deutsche Biblioth.

igo2.

vita

amore v.

V o l . X X I . p . 1 7 1 . , in Codice

PRÀEFATIO.

XIV

tina Vindobonensi, per Müllermn et Sìebelisium V V . D D . ex episcopali Cizensi, per Cel. Dafsdorfiuin

ex Electorali Dresdensi.

Pergrata,

inquam, erant haec omnia, quanquam insatiabili meae nouorum fragmentorum Empedoclis cupiditati ac fami non omnino satisfacientia.

Gratissimum etiam accidit, quod editos

veterum libros, in quibus de Empedocle agi verisimile esset, conferre omnes, ni fallor, potui.

Quos enim ipse non possidebam, eo-

rum plerosque suppeditauit Bibliotheca Senatoria L i p sien sis

10

), alios Goettingensis, Illu-

stris Heynii beneficio, alios Vimariensis, Cel. Boettigero procurante, alios Beckii V. C. humanitas.

E t sane in hoc l o c o ,

si in alio vilo,

quam maxime opus crat multis et insignibus librorum antiquorum adminiculis atque praesidiis.

Plurimis enim et grauissimis difficul-

tatibus premitur Empedocleae liistoriae ac philosophiae tractatio, e quibus v t solius vi ingenii te expedías, nec fieri potest facile, nec M S . bibliotliecae Palatinae V i n d o b o n e n s i s , Graecos nr. L I X . olim 20) aditus, alio

Ad dam

inter

liane • p e n e

tanquam

ad m c a m ,

b . Thiemius

viueret,

de

loco exposui.

Historíeos

XVII.

S e d Lunzii

patebat

ciiiu3 i n

quoque,

me

milii

mevitis

v i r i d o c t i s s i m i et

a m i c i s s i m i , l i b e r a l i t a s et h u m a n i t a s l a u d a n d a est.

XV

P K A E I A T I O.

c o n s u l t u m videtur.

Q u o d v t s t a t i m quasi i n

l i m i n e paleat l e c t o r i , v e l h o c v n u m m o n e r e l i c e a t , m u l t a de vita E m p e d o c l i s ficta et f a b u lae q u a m historiae s i m i l i o r a p u t a r i posse a lectore a t t e n t o .

E x his f i g m e n t o r u m telis et

i n u o l u c r i s q u o m o d o m o n u m e n t i s a n t i q u i s des t i t u t u s te extrices, difficile dictu est.

I n Dio-

genis Lacrtii vita E m p e d o c l i s l a u d a n t u r v i g i n t i f e r e scriptores veteres, q u o r u m o m n i u m l i b r i nobis perierunt. debit, Diogenan diligentia

Quis i a m praestabit ac sponhos libros o m n e s c u m s u m m a

inspexisse et i n t e r

se contulisse,

relationes n o n temere miscuisse et c o n f u d i s s e , vera a falsis satis d i s t i n g u e r e et voluisse et potuisse ?

Nobis quidem hodie nil nisi hoc

s u p e r e s t , v t v e l ex rei n a r r a t a e n a t u r a , quia Veritas ipsa se p r o d i t , vel ex a l i o r u m v e t e r u m testimoniis,

quae v i d e a n t u r esse a p a r t i u n r

studio a l i e n a , de f i d e s c r i p t o r u m , e q u i b u s t a n q u a m e f o n t i b u s sua h a u s i t Diogenes, c u n q u e iudicare c o n e m u r . cum

maximam

vim

vt-

Quae iudicii r a t i o

habere i n t e l l i g a t u r

ad

c o g n o s c e n d a m n a r r a t i o n i s meae i n d o l e m : placet m o m e n t a

quaedam p e r p e n d e r e , quae ad

aestimandam scriptorum quid videantur.

f i d e m c o n f e r r e ali-

P e r c e n s e b i m u s a u t e m singu-

XVi

PRAEFATIO.

los ducibus literis, a quibus nomina eorum incipiunt. 1 ) Alcidamas

èv rò) qvtjinw

(apud Diog.

Laert. g , 56.) refert, Empedoclem fuisse Parmenidis auditorem.

Fuit Alcidamas Gorgiae

in arte dicendi discipulus, atque adeo Isocralis oratoris aequalis. (v. Suid.)

Per temporum

igitur rationem possit vera narrasse de Empedocle putari.

Ñeque ipsa eius narratio in se

habet quod repugnet.

Video tarnen , eius

fidem suspectam videri nonnullis ideo posse, quia Gorgiam habuit magistrum.

De eius

libro nequit iudicari, quia vix ab alio vilo scriptore vetere commemoratus reperitur.

Co-

dex Vindobonensis L I X . habet ¿éXmbas, sed in margine ¡2 ) cus.

síXmbáfias.

Apollodorus,

Atheniensis , grammati-

Vixit circa Olymp. C L X .

_praeter alia, Xpovina

et scripsit,

siue y.povinrjv

avvraS.iv

versiburs comicis s. iambicis, in quo opere virorum clarorum aetates passim designauerat, adscriptas fere memorabili alicui euento. V. III. Heyn.

not. in Apollodori fragmenta

(T. III. notarum ad Apollodori

bibliothecam

p. io88>)> qui etiam (p. 1095.) metri vestigia

1' IV A E

l ' A T I O .

detexit in iis , quae Diogenes

XVII

L.. y, 5 2 . ex opere

isto narrat de E m p e d o c l i s patre Metone et ad T h u r i o s i t i n e r e , et de ignorai!tia e o r u m , qui Empedoclem

diccbant ad Syracusanos

iuisse

e x u l e m et cum iis aduersus Alhenienses pugnasse. dit

E x eodem opere .Diogenes

aetatem

ApoUodorus 3)

Gorgiae Leontini. c? f i d e salis dignus.

Aristippus

tra-

Et

videtur

laudator {5, 60. v t fides au-

geatur narrationi Satyri,

qui P a u s a n i a m medi-

cum vocauerat E m p e d o c l i s vero n o n

§.

appareat,

amasium.

Socraticusne

Cum

Aristippus

i n t e l l i g e n d u s s i t , an P l a t o n i c u s , an T a r e n t i nus,

qucm Iamblichus

"' ) inter

Pythagoreos

recenset, an a l i u s ; cumque l i b e r , e quo testim o n i u m i l l u d petitum esset, n o n commemoratus reperiatur a Diogene: fide nihil

de huius Aristippi

certi a f f e r r i posse n e m i n i

mirum

videbitur.

P u t e m t a m e n , intelligi

Socrciticum,

qui talia narrasse potuit in l i b r o

xepi

ijboviji,,

quem Diogenes

E x hac autem ratione existet mus.

10, fide

Arisiippuin 4.

laudat. dignissi-

F u i t e n i m non a d m o d u m ab E m p e d o -

clis aetate remotus. 4) Si )

Arisloteles

testis citatili' g , 5 1 .

auum

tie v i t a P y t l i a g q r a e c a p . v l t .

b

P R A E

XVIII

F A

T

1 O .

E m p e d o c l i s , M e t o n i s p a t r e m , "vicisse O l y m p . L X X I . §. 52. et 74. E m p e d o c l e m philosophum diem obiisse annos sexaginta natutn.

§. 63.

eundem fuisse ab o m n i imperio alienum.

In

his quatuor locis omisit Laertius libri Aristotel i c i , e quo sua hauserit, n o m e n . sis i n t e l l i g e n d u m quo Diogenes

Sed fortas-

est opus Xipi

xoitjròiv,

e

§. 57. afrert Aristotelis de Empe-

doclis facullate poetica indicium.

Vossius

putabat illud scriptum fuisse post

jtoirjTihr)v.

Ibidem Diogenes

22

)

ex Aristotelis 6o(pi6TÏ] refert,

E m p e d o c l e m artem oratoriam inuenisse. 5)

Deinocritus

Troezenius y , 74. dici tur in

libro n a r a óoqiGTwv tradidisse, E m p e d o c l e m gulam

sibi fregisse laqueo.

Sed de

huius

D e m o c r i t i et aetate et libro tam parum constat,

vt

m u l t i viri

apud Diogenem

docti

pro

ZlijjiónpiTos

reponi iubeant jdrjpijrpws.

A n igitur f i d e . d i g n u s putandus s i t , n u l l o m o d o potest.

23

)

definivi

Quodsi sequaris emenda-

tionem ¿hjp.ì'jTpios, quam o m n i n o sequendam arbitror,

c o l l i g i saltern p o t e s t ,

eum A u g u s t i

22) de artis p o e l i c a e natura 5> 5- C f . Diog. 5 . 22. et Fahriv. b i b l i o t l i . Graec. V o l . I I I . p. 400. ed. Harles. 25) v. Menu«, ad I. 1. et Q, 49. et Fuhic. 1. 1. Vol. II. p. 6/ t 5.

p a a E R a

XIX

t i c .

Imperatoris t e m p o r i b u s v e l p a u l o post v i x i s s e . v . Alberine. C)

4 , 7. p. 139. C.

IJioclorus

Anaximandro,

JEphesius scripsit l i b r u m de

e q u o Diogencs

y , 70.

refert,

E m p e d o c l e n i i m i t a t i m i esse A n a x i m a n d r i niores.

Nec

de D i o d o r i

huius

aetate

aut f i d e

constituere a l i q u i d poteram. 7)

Rratosthciies

Xiovir,ais

legitur g , 51.

Arìstoteìcm

E n i p e d o c l i s ano.

secntus

èv

'OXvji-

exposuisse

de

F u i t ille inde a P t o l e m a e i

Euergetae temporibus bibliothecae Alexandrinae p r a e f e c t u s , atque adeo o p t i m i s q u i b u s q u e e r u d i t i o n i s copiis praesidiisque i n s t r u c t u s , q u o facile potest de eius f i d e iudicari.

e

Olym-

p i o n i c a e eius l a u d a n t u r e d a m ab Athehaeo

4,

p. 154. A. 0)

Glaucus,

patria Rlieginus,

Democrito

atque adeo E m p e d o c l i fere aequalis

24),

dici-

tur 8> 5 - - narrasse de E n i p e d o c l i s itinere T h u rios

suscepto.

I n q u o l i b r o id p r o b a b i l i t e r

n a r r a u e r i t , d i x i §. 0. n o t . 15. p. 6. vero non

i p s u m inspexisse

Apollodorì

chronicis

ostendit Heynius 24)

v. Dio?. .Laert.

librum,

repetiisse,

1. 1. p. 1093. '), 3fj.

Diogcnem sed

ex

quae retili il",

De Glauci fide,

P R A E I- A T I C ) .

XX quod

ad

Empedoclem

attinet,

non

est

cur

dubitelur. 9)

Cnrgias

aequalis ac d i s c i p u -

Leontinus,

lus Empedoclis,

omnium maxime mihi foret

f i d e dioTius, n i s i e u m c o n s t a r e t v a l d e v a n i l o quum fuisse.

( v . quae §. 5. p. 56. d i x i )

referendum videtur, prodit,

Satyro

Enipedocli

quod

dixisse

Laertius

59.

Q,

Gorgiam,

Ouo

se a d f u i s s e

Ouod vtrum' coram

yorjrzvovTi.

d i x e r i t et ore tail t u m , an f o r t e i n l i b r o y:i)nivai. 41)

de i i s ,

q u i c r u d i t i o n i s f a m a ciarliere p. 33.

l o n . A l l o b r o g . - 1 6 1 5 . 8-

42) ad Diog. Latri, (3, 72.

oniisit.

ed.

Co-

P R A E F A T I O .

XXV

Adriani t e m p o r i b u s , teste Sui da, tur àvìjp xoXvjxaSìjs et ad Plutarchi dicitur TOÌS

43

).

a quo voca-

« a r a xanav

ttaibèiav,

e x e m p l u m permulta scripsisse Iìiogenes

-VXOJIVÌ-JFIAAIV

8 , 53- laudat enm év

ad narrationem de boue.ex

melle et farina sacrificato ab E m p e d o c l e , 63. v b i de opere KaSapjiCov,

sed

et §. 73. v b i

de diuitiis Empedoclis a g i t u r , ¿v

àxop.vr]fio-

v£vjj,a3i,

quod opus n o n videtur ab i l i o priore

differre.

Continuit quinque saltcm libros

et saepissime citatur a Diogene. hunc Phauorinum

),

44

E g o quidem

putabam auctorem historiae

philosophorum n o n c o n t e m n e n d u m fuisse. 17)

Satyrus,

philosophus

Peripateticus,

Aristarchi grammatici f a m i l i a r i ? , ab 7no

45

) appellatur doctus vir.

quot libros TCapi

fti/tìv,

Hierony-

Scripserat ali-

c quibus

Ileraclides

Lcmbus epitomen f e c i t , v t supra significauimus.

Laudatur hoc Satyri opus a Diogene

pn

53. de E x a e n e t o , Empedoclis aui patre et f i l i o , et §. 58- de Empedoclis philosophi medica et oratoria. 45)

facilitate

E x eodem petita apparet,

C f . FABRIC, b i b l i o t l i . Graec. V o l . I I I . p . 173 —

175.

e d . LLARLCS. 44 )

j1",)

v . DIAG. 3 , 6 2 .

e t Q,

23.

in jiraeintione l i b r o de s c r i p t o r i b . ecclcS. p r a e f i x a .

X\TI

PK

q u a e §. 5 9 .

A E

F A T I O .

narrasse legitur de E m p e -

Gorgias

docle y o i j r e v o v r i , et quae §. 60. de Pausania E m p e d o c l i s amasio ig) hand

traduntur. Pythagorae

Telaugcs,

filius,

dubie f i d e d i g n i s s i m u s ,

Philolaum, Diogenem

quae ei t r i b u i t u r ,

g,

53.

Empedoclis, eiusdem

§.

si epistola ad et e qua a p u d

Archinomus

vocatur

Hippasus

c>5-

praeceptores,

esset

et

et §. 7 4 .

pater

Brontinus philosophus

n o s t e r dicitur ob senectutem v a c i l l a n s in mare delapsus esse, si h a e c , i n q u a m , supposititia a p u d Diog.

esset censenda. 8 , 55•

et §. 4 3 .

XiGTov,

epistola n o n

Certe

d i x i t , earn jxìj omnino

Neanthes

eivai

negatur

a l i q u e m l i b r u m scripsisse.

ccEióTelauges

Cf. quae dicta a

m e s u n t § . x . not. 2 5 . p. 4. 19)

Tlieophrcistus

lus Aristotelis, xepi

'EjjutèbonXéovs.

Eresius,

n o b i l i s discipu-

scripserat l i b r u m peculiarem *)

Ex

f l u x i t relatio ilia apud Diogenem

eo h a u d

dubie

8 , 55-

Em-

pedoclem P a r m e n i d e v s u m esse magistro. vero

perquam

sit v e r i s i m i l e ,

Cum

Tluo]ìltrastnm

v e r i , non fabularum f u t i l i u m , studiosissimum *)

Fortassis tamen ili e putari possit pars operis

jSiaav, quoti 5. 42.

tTes

libros complexum f u i t teste

Diogene

ìtipì

Lamt.

P R A E I A T I O. fuisse,

miravi l i c e t ,

XXVII

cur Diogenes

semel ex hoc f o n t e hauserit.

non

nisi

Scilicet videtur

n o n ipse eius l i b r n m ante oculos habuisse. 20)

Timaeus

Tauromenites

Siculus

vixit

circa Olymp. C X V I . et scripsit ir>ropiwv libros m i n i m u m duodeuiginti.

Snida teste frequen-

ter q u i d e m alios (np. scrip tores) reprehendeb a t , 'jExirijxaios tiTTfv Jtpóvoiav igitur

inde d i c t u s , sed eliam eiy.e rijs àA,ySeias.

46

)

saepe ad eum recurrit lliogenes,

x'XriRccte qui

idem 8> 66. diserte d i c i t , e u m saepe mention e m fecisse Empedoclis.

A f f e r t ibi e l i b r o 1.

et 2. n o n n u l l a de E m p e d o c l i s iactantia et phil a u t i a , secessuque in P e l o p o n n e s u m .

§ . 7 1 . et

72. e x libro 4. de mortis g e n e r e , et de Heraclidis ( P o n t i c i ) studio n o u i t a l l s inepto. §. 54. e lib. 9. de XoyoriXoxeia.

§.51.

( v b i diserte scriptum extat èv rrj iidTij

robv ÌGTopiibv)

e lib. 15. Tttvrenaibe-

de genere Empedoclis.

§. 60. e lib. 13. de eius artificio v e n t o s compescendi.

D e n i q u e §. 64.

n u m e r o , de eiusdem 21)

n o n addito libri

popularitate.

Tim on Phliasius,

s i l l o g r a p h u s , alque

àdeo scriptor m a l e d i c u s , caeterum h o m o vino/;

),

Justino

27

Marlyre

),

e t Eusebio

2il

).

So-

l u s Tzctzes ) eum vocat M e l i t o n e m . Quo fortasse spectat glossa Suidae : ATéXiroùvos, cui n u l l u m glossema a d d i t u m legitur. Sed de hac Tzctzcie traditione quid s t a t u e n d u m sit, n o n opus est v t iis d e m o n s t r e t u r , qui leuitatem eius atque temeritatem in rebus antiquis ipsi perspexerunt. Metonis p a t e r , atque adeo auus Empedoclis n o s t r i , f u i t Empedocles 3o). Fratrem nostro fuisse Callicratidem, Phauorinus 5l) et Suidas 1. 1. referunt. Sed Exaenetus, quem Satyrus 1. 1. vocat Empedoclis f i l i u m , f u il haud dubie filius Empedoclis a u i , f r a t e r 3i M e t o n i s , v t recte statuit Corsinus ). H i c 2>J

£4) *)

ap. Diog. Laert ap. Eudociam

8, g ì . et Eudoc. 1. 1.

1. I.

25)

ap. Diog. Laert.

26)

de placitis p h i l o s o p h o r u m 1 , 3.

Q, 52.

2.1)

C o h o r t a t . ad •Graecos p. 5. B.

28)

Praeparat. euangel. 1 4 , 1 4 . p. 479. ed. C o l o n . i()88- f.

Edam

ab Arsenio

ed. C o l o n . 1688. f-

in libro i l i o : àitov noiifTwv t é xaì fxovSitiwv, quem laudat Plutarchus de musica T . I I . p. 1132.

p. 320.

Hac ipsa Olympiade videtur Thurii fuisse.

enim apud

*)

v

- §• 4-

extr

-

14)

in clironico p.752. sq.

15)

in onomastico litérario T . I. p. 59.

16)

de aetate Fytliagorae p. 219. sqq.

DoihcelDiog. Laert. ß. 73- e Phauorino refert, Empedoclem mortuum esse ¿T&v