Variae Lectiones Veteris Testamenti 9781611432701, 1611432707

Citation preview

Variae Lectiones Veteris Testamenti

Kiraz Manuscript Archive

11

Kiraz Manuscript Archive is a series of monographs and reference works that focus on the ancient and medieval production of manuscripts, both in the East and the West.

Variae Lectiones Veteris Testamenti

ex immensa manuscriptorum editorumque codicum congerie haustae et ad Samaritanum textum, ad vetustissimas versiones, ad accuratiores sacrae criticae fontes ac leges examinatae

Volume 4

Giovanni Bernardo De Rossi

2012

Gorgias Press LLC, 954 River Road, Piscataway, NJ, 08854, USA www.gorgiaspress.com G&C Kiraz is an imprint of Gorgias Press LLC Copyright © 2012 by Gorgias Press LLC Originally published in 1784-98 All rights reserved under International and Pan-American Copyright Conventions. No par be reproduced, stored in a retrieval system or transmitted in any form or by any means photocopying, recording, scanning or otherwise without the prior written permission of Go

2012

ISBN 978-1-61143-270-1 Reprinted from the 1784-98 Parma edition.

Printed in the United States of America

DISSERTATIO PR A ELIMIN APJS DE H U J U S COLLATIONIS

PRAESTANTIA,

UTILITATE ET U S U .

^

D i iuturno

ac laboriosissimo operi finem imponimus, quo ex mille septingentis circiter mss. editisque codicibus sacri textus eruuntur selectae variae lectiones V. T . , et ad Samaritani textus ac vetustissimarum versionum fidem examinantur. Quam immensa ac pretiosa collatorum codicum suppellex, ex suppellectile variarum lectionum copia ac delectus, ex variis lectionibus sententiarum praestantia sacrarumque emendationum ubertas! Nostram hanc collationem cum iis compara, quae praecesserunt. Si ad judaicas te confers, multae equidem celebrantur factae antiquitus, Sorianae, Nehardeae , ben Ascer , ben Napthali, Orientalium, Occidentalium, masoretarum variae aetatis, Todrosii, Meirii. Sed in iis neglecta est generalis collatio codicum diversae classis, neglecti qui a masora recedebant, qui antiquitate et insigniorum "variationum copia praestant, ne-

glectae versiones antiquae ceteriqae uberrimi fontes sacrae criticae, neglectae variae omnes lectiones cum masora non consentientes , quamquam eximiae essent et veterum omnium auctoritàte comprobatae. Saepe unus tantum vel alter codex in provincia vel natione famigeri tissimus , ut Ascerianus, Hillelianus, Sinaiticus, Hierychuntin u s , conferebatur, nec is admodum correctus , ut de Hilleliano aliisque constat, soli masoietici codices in collationibus assumebantur, soke notabantnr lectiones masoreticae, sola masora codicum ac lectionum examen moderabatur. Hinc quid mirum, si collationes illae mancae sint, imperfectae, levissimae, si in majusculis, minusculis, iuversis, suspensis litteris, in plenis, defectivis, punctis , accentibus aliisque similibus rebus minimis, rabbinicae plerumque originis vel librariorajn, totae versentur, si collatores in his

ir

D I S S E R T A T I 0

ipsis minimis rebus potius recensendis et enucleandis, si in numerandis litteris, dictiònibus, versibus, sectionibus majoribus, minoribus, apertis, clausis, eoque servando , qui vigebat , non emendando masoretico textu occupentur, « similes , ut apposite de iis inquiebat Àbeii Ezra, iis qui folia et paginas recensent librorum medicinalium, sed nullum eorum opera sanatur vulnus ? ( O " Ubi autem illorum candor, Studium , historica diligentia, si postquam damnati sunt et aboliti ut prophani et illegitimi tot codices a masora aberrantes , damnatae ac deperditae tot variae lectiones masorae contrariae, tot earum millia ex superstitibus mss. hodie eruuntur, totque iiisignissimae lectiones veterum apographorum et interpretum fide suffultae, quarum nulla in judaicis illis collationìbus reperiuntur vestigia ! Ubi criticum acumen ac sensus, si ex auctOritate proba ti or um codicum ac fontium tot nunc lectiones rejiciuntur, quae masoreticis eorum studiis consecrabantur? Quae eorum laborum utilitas et usus, si in colligen-

dis dijudicandisque ctionibus ea unica vel fere unica regula assumpta, quam d o ctiores judaeorum critici illi addictissimi mancam , fallacem , mendisque ac corruptelis innumeris scatere fatentur ? Si ea regula assumpta, quae tantum abest ut servarit, ut potius perdiderit praestantiores ac graviores lectiones, et codices ipsos qui illas continebant? Nec enim mss. evolventes sine admiratióne et indignatione conspicimus vix esse codicem, vix codicis plagulam , vix lectionem paullulum a masora recedentem, quam judaeus scriba ad illius praescriptum non abraserit, correxerit, mutarit. Si ea tandem regula assumpta, quae non modo promovendae perfectae ' et optimae collationi obfuit, sed et acceptandae verae codicuni lectioni, si quae eruebatur? Lege judaeorum interpretes ac criticos, ex antiquis Kimchium, ex recentioribus Norzium, saepiusque reperies laudari meliorem et accuratiorem lectionem, meliorum et accuratiorum eodicum testimonio coniirmatam, sed respui, eique hodiernam antepon i , quia sic praecipit et definii

r^yn nDiaar^ Cü^fflnn yf'lrn (i) nr too r r a v ì à o hnistì nso?

•

Apud Ephodaeum et Muscatum Comm. in Co\ri Serna, ni cap. xxxl f

PRÄELIMINARIS masora. Qiröd si vero cum masora accurati correctique codices, ut aliquando fit, conjunguntur, quinara ii sunt, nisi masoretici seu masoretice correcti ? Atque hic est in' genere judaicarüm collationum status et indoles ante Chaiimi primaeque masoreticae editionis tempora . Sanioribus sane principiis ducebantur christiani patres ac biblici correctores, sed ea aetate ac temporibus florebant, quibus perrari erant apud christianos codices hebraici, nec nisi aegre ac difficulter a judaeis eorum copia habebatur. Orígenes nonnisi unicum V . T. apographum hebraicis litteris videtur prae manibus habuisse, quod in Hexaplis descripsit, et ex quo Hebraici textus lectiones ac dissidia plerumque hauriebantur, non multa Hieronymus aliique interpretes ac critici. Nulla in eorum scriptis hebraicorum codicum collatio, nullaque aut saltern rarissima variarum eorum lectionum mentio comparet. Felix Pratensis omnium primus sedulam mss. codicum, quos undique collegerat Bombergius, collationem instituit, variarumque lectionum syllogem e i iis decerptam edidit ad marg. duplicis editionis Bombergianae,

quae ejus studio ac cura prodiit Venetiis anno minoris ' judaeorum supputationis 2 7 8 , christianäe 1 5 1 8 . Sed vix felicissima haec utilissimi instituti primordia ac ten-* tamina prodierant, quod praejudicata judaeorum de masora opinio èa dejecit, variaeque illae lectiones amasoreticae non modo jacuerunt neglectae, sed et diro anathemate perculsae. Notum est quam acriter a judaeis damnatus sit Pratensis labor ob id unum quod judaeus non esset et masoreta. »> Quemlibet lectorem moneo, inquit Elias Levita, qui majoribus vel minoribus Bibliis Venetis utatur anni 2 7 8 , ne respiciat ad verba mendacia ad eorum marginem excusa. Etenim qui posuit illa, non discernit inter dexteram suam et sinistram, quia non fuit judaeus, nec quicquam de masora novit, nec alia de caussa id f e c i t , nisi quod discrepantias interdum repererit in codicibus, quos habebat prae manibus, nec sciverit utra ex duabus lectionibus esset vera, hinc unam scripsit in margine, aliam in textu, modo veram in textu constituens, in margine falsam , modo contra, fuitque palpans ut coecus in tenebris, quamobrem Biblia ilia utpote

vi

D I S S E

futilia , non. sunt attendenda ( i ) » . Itaque gliscenti gravissimo malo statim occurrit Jacobus Chaiimus nova editione masoretica, quae sequentium omnium vel fere omnium mater ex ti tit, editaque sublimi illa ac divina mnii legis sepe, qua ex traditane patrum ac codicum de vera lectione cavebatur, solaque omnium codicum collatioìii sufficiebat. Tanto operi obsequuti judaei ac christiani eas ferme solas sacrorum librorum discrepantias deinceps noverunt et acceptarunt, quas servant K.erì et Chediv, ben Ascer et ben Napthali, Orientales et Occidentales judaei, de gravioribus aliis variantibus no vaque codicum superstitum collatione vix cogitatum . Editores utriusque nationis, antiquatis neglectisque mss. primisque editionibus, ac si nunquam extitissent, solum Chaiimi textum fere omnes fidentissime descripserunt. Quamquam autem ea masorae opinio et auctoritas per duo et amplius sécula adeo invaluerit, ut nefas esset a masoretico

R T AT

I

0

Chaiimi textu vel minimum discedere, non defuerunt tamen sive inter judaeos, sive inter christianos, qui ejus lectiones vocarent in dubium, qui eas revocarent ad codices mss., mutarent, corrigerent, qui novis institutis collationibus novas et accuratiores lectiones elicerent. Ex judaeis Peniateuchum ad decern mss. fidem recognovit Lonzanus, plura Scripturae loca ac lectiones editores Bibliorum Venetorum 1678 Moses Moja et D a vid Altaras ,* insignibus ex mss. erutis variis lectionibus et emendationibus, quae in Venetas omnes vel fere omnes editiones dimanarunt. Hoc idem in integra Biblia multoque illustrius ante hos duumviros fecerat Salomon Norzius, collatis pluribus mss. et antiquis editionibus, sed ejus collatio sive ob auctoris fatum, sive ob graviores ac liberiores quasdam quas continebat, masoretici textus emendationes, diu mansit inedita, maneretque etiam^ num^ nisi anno 1 7 4 a patronurn et editorem nacta fuìsset doctum judaeum Mantuanum Raphaelem Chaiim de Italia. Jam vero

Niìpn tt -rercoi -mrco tuo (1) tortai w p S?T NVOHW rigori a'DLpn a y o ^ t o n m i cni;yn ^son irr rmom pyo J?T NVI i-nrr rrrr Á D riyar bnw rfjn rosn ntjti ns cros-on -2SO Khx HT HBW NVÏ tvhn moDin rvforra -pw njT VN nî-N VV vfo TDD? TTO cnS03 r^ftf*

P R J E L I 1 quamvis Norzio nimium masorae ac minimarum rerum Studium, iique generatim naevi exprobrari queant, qui objiciuntur ceteris judaeorum collationibus, ejus tarnen laudi tribuendum est, quod masoreticum textum impressimi candide fateatur esse mcndosissimum, quod infinita ejus menda detegat et emendet, quod non solum in accentibus id fa ciat ac rebus ortographiae, sed in lectionibus gravissimis, quod in collationis et emendationis subsidium praeter hispánicos codices germánicos etiam vocet et itálicos, quod cum mss. antiquas saepe editiones antea neglectas, Talmudem, rabbinorum scripta, parallela loca conjungat, quod denique multas egregias varias lectiones ex his fontibus eruat olim ignotas, et ubi opus est, hodiernis masoreticis praeferre non dubitet. Conf. potissimum Josue v n l i l , xv 5 2 , x x l 3 5, i l Sam. v i i 2 2 , Ezech. x l 1 9 , x x x l I I , XLVJI 6 , Prov. v n l 1 6 , I Chron. v i 43 , x v n l 3, 5 , 7 , 8 , 9 , 1 o;

IN ARTS

rn

inter eos, qui in edendis Bibliis aliquem mss. usura fecerunt, Johannes Leusdenius, Jablonskius, Opitius, Majus, Henricus Michaélis, et Houbigantius. Sed nec multi ab iis collati sunt codices, nec sat accurate, quaeque omnium celebrior, pleñior et accuratior habebatur Halensis collatio, quinqué solis codicibus Erfurtensibus ac novemdecim editionibus constabat, iisque non satis piene ac diligenter excussis. Nec defuerunt qui miseram conditionem suam rati, si necessario semper ac soli masoretarum auctoritati ac fidei crederent , judaeorumque librariis, masoreticum textum cum Samaritano et antiquis versionibus accurate conferrent, vetustasque earum lectiones masoreticis anteponerent, quo potissimum spectant Morini, Capelli et H o u bigantii labores omnibus notissimi .

Ex christianis masoreticum textum cum mss. plures contulerunt, eminentque praesertim

A t vero omnes quotquot hucusque prodierant, judaicas ac Christianas collationes Kennicottiana longissime superávit, cum qua si priores comparas, vix speciminum laudem merentur. Doctissimus ac celeberrimus hic

mw "nna w

: ¡ ion vrn o ti nan^y crc^ r* p*

sro pi» nr v nrn nco'

"ipffim CÜ-JSD ncNH m n o-rl/sfr a^ssn

nVsNa -njott'ffitJQrrm isnì? crnyah yin:i

Masoreth amasoreth edit. Venetae 1538.

Prae£ ni pag. 18

vili

DISSE

KT

angltis incredibili labore et aere contulit sive per se, sive per alios, sive in integrum, sive in selectis locis mss. hebraica prope sexcenta, quotquot nempe in universis Europae bibliothecis servari cognoverat, samaritana septemdecim, editiones quinquaginta quinque praeter utrumque Talmudem paucaque alia judaeorum scripta ab eo delibata, amplissimamque ex tot fontibus variantium lectionum messem paucis abhinc annis edidit, quae illius nomen immortalitati consecravit. Multa hinc inde de hujus collationis laudibus ac vitiis disputata sunt, quae hie non repetimus. Quid de ea sentiamus, tetigimus alibi, naevis ipsis non dissimulatis, quos in hac nostra pro viribus devitare et emendare studuimus. Hi tarnen non obstant , quominus summa sit Kennicottiani operis praestantia, utilitas, usus, maximique haberi a nobis posterisque omnibus tum opus ipsum debeat, tum sumtmim quod in eo elucet, auctoris de sacra critica benernerendi Studium, labor indef e s s a , singularis doctrina, eruditio ac diligentia. In tanta fontium vi ac colluvie quamquam novae audendae collationis spes piane exigua locusque fere nullus relin-

AT

î 0

queretur, ausus sum tarnen n o vam, sed selectam , suscipere , non inani fiducia adductus plures adhuc apud judaeos delitéscere mss. codices a nemine examinatös, qui utiliter potuissent conferri et Kennicottianis superaddi. Quam firma praeconcepta ea spes fuerit, et quantum audentem fortuna adjuverit, ex collatione ipsa apparet, ad cujus perfectionem, supputatis fragmentis, iisque mss. quae biblicas sectiones continent, ex una hac mea librorum suppellectile afferuntur mss. codices sacri textus sexcenti septemdecim , editiones vero tercentae et decern. Sunt in mss. numero quingenti nonaginta septem antea non collati, vigiliti in locis tantum selectis, quibus accedunt exteri centum triginta quatuor in Kennicottiana collatione et ipsi omissi. Superadduntur ergo in nostra hac collatione Kennicottianis codicibus septingenti triginta et unus illic intacti, editi vero fere tercenti, quos si cum Kennicottianis ac Samàritanis componis, fiunt collati codices mss. mille tercenti quadraginta sex, editi tercenti quinquaginta duo, universim mille sexcenti nonaginta octo. JÖ^SMS comprehendunrur p e n e ^ m n e s , qui noti sunt, codices Europas*

P R A E L J .M I N A R I S

IX

códices omnes varií generis ac L e x i c o n Kimchiano antiquius, et classis, raasoretici, amasòretici, in statuendis incertìs rarìorum germanici, italici, hispanici, có- v e l unicarum vocum signifìcatiodices singulares , ut Babyloni- nibus multo accuratius. cus meus l a , Hillelianus 4 1 3 , Immanissima profecto e s t , códices ipsi editionum et collaac vere immensa quae ex tot tionum autographi, ut mei 3 1 9 , tantisque fontibus emergit va5 7 9 , 782, tantae apud Norzium riarum lectionum messis. Sed auctoritatis ac fidei, nec negliselectam nos dumtaxat earum guntur antiquissimi códices desyllogem exhibere ab initio conperditi , qui ad superstitum oras stituimus et exhibemus, quae memorantur . tamen ad plurima adhuc millia N e autem quidpiam collatio- assurgit. Eae non omnes quidem nis laudi deesset, praeter mss. ejusdem momenti, sed majoris Codices et editiones arcessenda aliae, aliae minoris ac minimi putavi secundaria omnia subsi- etiam sunt. Propositum namque dia reliquosque fontes sacrae cri- mihi fuit ex immensissima miniticae in Kennicottiana neglectos, marum variationum classe ac farnec satis esse duxi quae super- ragine selectiores sistere, quae sunt mss. antigrapha sacri textus Samaritani textus- et veterum decerpere, nisi et antiquae ver- versionum, v e l editionum praesiones in Polyglottis et Hexaplis sidio et auctoritate fulciebanconfèrrentur, earumque cum il- t u r , turn o b pondus, quod ex lis consensum innuerem, paral- hisce fontibus illis accedebat, lela l o c a , contextus analogiam, tum ut plenior exbiberetur coln o v i Foederis, p a t r u m , rabbi- l a t i o , tum ut specimen daretur norum testimonia, sacrorum de- communis ac generalis codicum nique criticorum de variis lectio- ac lectionum varietatis, quae fenibus judicia ac conjecturas c o l - re omnis in minutis rèbus ac ligerem, Norzii praesertim notas levioribus consistit, tum denihuc facientes latine versas ex- que ut locus fieret plerisque, hiberem, centum quinquaginta masoretieis, hispanicis codicibus et amplius códices mss. versio- afferendis, qui in solis minimis num, commentariorum ac sacrae lectìonibus discrepant. philologiaé v e l criticae in usus Verumtamen in ingenti qui meos traherem, potissimum vero hic sistitur, variarum lectionum meditum ac perrarum Parchonis numero (juot gravissimae ac praeTom. IV b

X

D I S S E R T A T I O

stantissimae extant quae integra verba respiciunt, membra, versus? Quae sensum, historiaeque nexum et adjuncta valde immutant, quae Samaritanum textum et antiquas versiones, ubi suspectae erant et dubiae, mire confirmant ac criticum earum pretium extollunt ? Nam certum est codices, ex quibus petuntur, a judaeis descriptos vel samaritarum inimicissimis, v e l antiquarum versionum, si Chaldaicam excipis, ignorantissimis, ad Samaritanum textum ac versiones ipsas non fuisse reformatos . Amica hinc ostenditur consensio Hebraici textus cum Samaritano, hodiernorum codicum cum antiquis , textus cum. versionibus. Extant autem quae unius, v e l alterius, extant quae gravissima omnium interpretum auctoritate ac fide praemuniuntur, illudque jam versionibus omnibus , Graecae praesertim ac V u l gatae, ex nostra hac collatione praesidium accedit, ut tot a fonte discrepantias quae pro erroribus temere damnabantur, nunc autographorum codicum esse appareat, non interpretum. Infinita ejus quod dicimus, in collatione prostant exempla. Quod autem de versionibus, idem de

novi Testamenti scriptorum testimoniis dicendum est, quae in multis locis cum veteri conciliantur. V . D,euter. x x v i l 16, Isai. x 2,3 , XL 7 , XLIX 6, Jer. x x x l 1 3 , M i c h , v I , Zach. x i l 1 0 , Psal. x v l 1 0 , LI 6 , Dan. ix 2,7. Quid de iis variis lectionibus dicam quae receptum textum apertissime emendant? Plura in eum ocpaXjiata irrepsisse nemo est nunc, opinor, qui neget, notatque praeclare doctissimus Huetius, 1» verbum D e i primum lapidibus, tum deinde libris, chart i s , membranis fuisse mandatum, vere thesaurum in vasis fictilibus, primum digito D e i aut Mosis fuisse scriptum, tum deinde digitis aliorum hominum, eorumque saepe incuriosorum , aut socordium , aut indoctorum ( 1 ) »». Veritatem hanc fatentur judaei ipsi masoretici textus tenacissimi, pluraque in hanc rem Norzii testimonia ac querelas in Prolegomenis protulimus, quibus unum tantum, sed lufulentissimum ex inedita ejus Praefatione, quae modo in manibus meisest, addimus. » Pro* gressu temporis , inquit i s , i a exilio nostro impegerunt genua nostra, et infirmata? sunt ma-

( 1 ) Demonstr. evang. Prop. iy p. 1 9 8 .

PRAELIMINARÏS nus nostrae, caligati oculi obturatique fontes sapientiae nostrae. Cessarunt sacri critici et multiplicata sunt dissidia et opiniones, ita ut non solum facta sit lex sicut duae leges, sed sicut leges innumerae ob plurimas va« riationes, quae reperiuntur in libris confinium nostrorum. Si ve recentiores ii sint, si ve antiqui, sive in Pentateucho, sive in Prophetis et Agiographis, nulla est dìctio, nulla verba, quae non sint confusa et piena erroribus ( i ) » . E x ipsa collatione codicum et versionum manifeste evincitur librariorum negligentia mendose fuisse descripta nomina propria ac numericas notas, affines litteras confusas, omissas saepe vel additas matres lectionis, permutatas lectiones parallelas, perturbatane aliquando verborum Seriem , praetermissa vel intrusa integra verba , immo integra membra, integros versus, ea lino verbo vitia sacris libris contigisse, quae sunt diuturni temporis humanaeque infirmitatis consectanea , idem quod prophanis

Xi

fatum, forte etiam iniquius, quia si quod mendum in prophanos libros irrepit, liberrime corrigitur, si in sacros, saepe meticulosi indoctique librarii non audent in illud manus injicere. Cujas rei illustre argumentum suppeditat codex meus 3 1 9 , ille ipse qui in adornanda prima editione masoretica Jacobo Chaiimo fuit ad manus, in quo corrector apertissima menda emendare non audens adnotat tantum ad marginem alios libros aliter legere , ac si tot variae codicum lectiones illa essent, non putida describentis ¿juaprij/iara • Si vero error in plures codices di* manat, si antiquus est pluriumque scculorum aetate consecrat u s , quamquam nulla unquam sit ejus praescriptio, magis difficulter extirpatur . Tandem illud jam apud omnes constat ccleberrimum codicemHillelianum, qui ex Zacuti, Ganzii, Aboabi aliorumque judaeorum testimonio ad reliquorum omnium correctionem est assumptus, fuisse mendosum, mendosam Venctam Chaiimi editionem quae hc-

i:mM>jo "mn ¡msco o w r a n o^iVnrr •ßrvfaü CTOTI lTM m (i) iono3i urry ira -DT ISTI "oo-in -fran p^iroi o w : » min mm*1 n j ¡=rtinn r*1TOWT* rnp^rron mi *npDn •tyra -buy, iDrrccn w o cMì a m r» TWO nmnn rrtttw nfr ìà o myrm nryt) a ^ a « E x cod. meo 8 9 5 . yn ryjoh -¡sod miro nmn

XII

D I S S E R T A

dierni masoretici textus mater salutai ur . Quid ergo miremur hodiernam textum, qualem accuratiores etiam editiones sistunt, pluribus emendationibus indigere, qui ex duobus potissimum mendosis fontibus ad nos devenit ? Porro si codicibus emendandis primitus invigilare debet ex Augustini effato solertia eorum qui sacras Scripturas nosse desiderant, si de nova accuratiore sacri textus editione cogitandum, quot quantaeque ejus eraendationes ex nostra hac collatione peti non poterunt? Quot falsae lectiones recentium editionum nulla aut vix ulla mss. fide su£ fultae hic deteguntur ? Vide praesertim Num. xil 1 4 , T Sam. x J , I Keg. v 4 , Isai. xxx 30. Quot aliae falsissimae a principe ilia masoreticarum editione Jacobi Chaiimi, tot judaeorum ac christianorum laudibus celebratissima , in sequentes derivatae? Levit. xvnl 11 legit ea cum triginta sex et amplius editionibus t» n« cum masculo, mendose et contra fidem mss. omnium et antxquiorum omnium editionum. I Sam. x v i i 34 omnes codices et antiquae editiones habent n® agnum, sed illa nr per zain Aoc, quod putidissimum mendum plures aliae editiones

T I

0

descripserunt. I Sam. xxv 26 putidum aliud hujus editionis 0(pdXjia conspicitur late disseminatum nnxi et tu pro nnjn et nunc* Isaiae x v l 9 T ^ P ^ ìiìper aestivis tuis fructibus. Vitiosa Chaimicae editionis lectio, quam ex ea tot aliae hauserunt et ex collatis codicibus servat solus meus 4 1 1 . Isaiae x x l 5 alius in earn error irrepsit, quem in plurimas alias transfudit, videlicet TWDI et ungite cum nexu, q«em nullus codex exprimit. Illustrìora adhuc habes errata in hoc ipso volumine et in solis Chronicorum librls - I Chron. v i 4 1 n m ny civìtates Judae. Supposititium est Judae vocabulum, quod ex accuratissima illa matre in tot filias pertransiit, nullusque codex agnoscit, nulla antiquior editio, nulla versio. ix 3 5 irra sororis ejus. Falsa et haec iìlius editionis lectio , quam ex cod. meo 3 1 9 depromsit, damnatque consensus mss., antiquiorum editionum ac versionum, legentiuni omnium intra uxoris ejus. Viginti octo editiones hic memoratae et aliae errorem secutae. xil 8 poi et clypeum. Omnes noni et lanceam, falsamque earn lectionem iterum ex cod. meo 3 1 9 in ea servanda unico Chaiimus descripsit, quam ex so-

P R A E L I M I N A R I S Us editionibus hie collatis sequutttur quadraginta duae. xx 4 HQin -gigantism Lectio et mendosissima solius editionis Chaiimi ex ignoto codice desumpta et ad omnes fere editiones transmissa . Omnes C N B V I giganmm ' i l Chron. 11I 5 vsy lignis. Omnes r^ in sing. Ugno, merumque illud mendum ex cit. cod. meo 3 1 9 a Chaiimo petitum, et in ceteras fere omnes editiones transfusum. Unde nisi ex mss. collatione sciri possunt et emendari istae totque aliae vitiosissimae editionum lectiones? Unde restituì eae quas ex infirmissima sive masorae, sive masoreticorum codicum auctoritate eadem Chaiimi editio in reliquas propagavit ? Quis ferat Jacobum Chaiimum omnium primum in ea exulare jussisse binos celeberrimos Josue versus x x l 3 5 , 36 tanta nunc criticòrum consensione acceptatos ut genuinos et authenticos ? Quis tandem non miretur acutissimo illi editori ac critico ad manus fuisse, ut ex tot singularibus lectionibus eruitur, codicem ilium meum 3 1 9 , quem supra animadvertimus esse mendosum nec secundis curis recte emendatum? Non minoris momenti sunt emendationes, quae respiciunt K e r ì et C h e d i v , seu marginales

x ai

ac scriptas lectiones sacri textus. Infinitae sunt marginales quae aperte textum emendant, in mulipsa tis codicibus in textum ipsum receptae, infinitae textuales aperte falsae ac vitiosae ex iisdem eliminatae, aliae plures marginales falsae et ineptae, quae a mss. absunt. Sunt insignes emendationes in Psalmis alphabetic is et in versibus qui ab aliis litteris male incipiunt, ut Psalm, x x v 5 , xxxiv 6 , cxLV I 3 , sunt in punctis vocalibus, ut I Sam. xix 1 7 , et il R e g . xxv 7 , sunt denique in multis anomaliis, quae extra omnem linguae genium vel scriptorum consuetudinem usurpanti! r . Luculentissimus autem est usus quem praestat mss. collatio in emendandis tot antilogiis, quae in libris historicis Genesis, J o sue, Judicum, Reg um, Esdrae, Nehemiae ac Paralipomenon in propriis praesertim nominibus occurrunt, et ex sola litterarum confusione et scribarum negligentia sunt ortae. Qui in uno libro dicitur Diphath, in altero est R i p h a t h , Rodanim Dodan i m , Mesceeh Masc , Chadar Chadad, Tzephi Tzepho, Chan.ran Chamdan , Jaakan A k a n , Adarhezer Adadhezer, Abimelech Achimelech, Zina Z i s a , Merodach Berodach, Hebron

XIV

D I S S E R T A T I O

Hebdon , Cheleb Cheled etc.. Permutantur alicubi et integra nomina, ut Israel Abraham, Jeoachaz Achazias, Judas D a v i d , Ozias Azarias. Crebrae hae gravesque dissensiones, quae saepe torserunt interpretes, modo mss. codicum auctoritate tolluntur, locaque parallela egregie inter se conciliantur. Idem die de locis in quibus permutantur verba, adverbia, numeri, genera , suffixa. Pervulgatum est quam insignes in eadem Davidis oda referenda discrepantiae extent in parallelis libris i l Sam. xxil et Psal. x v i i l , quarum aliae videntur Davidi ipsi, vel diversae carminis recensioni tribuendae, aliae librariorum negligentiae . A c verosimile admodum est in posteriorum numero esse collocandas quae pendent ab uni us litterae, maxime affinis, permutatione, ut ktj et visus est,

dire Pvtvb ad famatn, vwn et accingetit se uth et trepidàbunt vel egredientur. Collati codices non modo haec aliaque hujus generis dissidia componunt, sed et graviora reliqua, quae videntur librariis non posse attribui. Idem dicendum de arithineticis notis et annis, in quibus aliquando sacri libri magnopere dissentiunt. Ex locis parallelis , ex vetustis versionibus, ex historiae nexu ac veritate demonstrabant critici il Chron. x x i l 2 legendum esse »nan o - w ? vi-

giliti duo annorum, non ¡rrwiK ¡=m£n quadraginta duo, x x v n l I tram a^y annorum viginti quinque , non ona-y viginti, x x x v l 9 rntyy nymw p filius octodecim, non rmott? octo annorum.

A t in singulis his aliisque similibus locis deerat fides hebraicorum codicum, quae modo prod u c i t i . Deerat et in pluribus kti et volitai, nao tabernaculaaliis gravissimis lectionibus, quae vod tabernaculum suurn, J=nsnut sinceriores solent communisagittas ren sagittas suas, o* bus anteponi. Quaenam celemaris ana aquarum, id« irae brar aut gravior lectio ilia Psal.

ejus "¡en irae tuae, nv» in in-xxil 17 caarìi, seu foderunt\ crepatione myan ab increpatioquam exhibent omnes veteres ac ne, nox recedam. tdk amovebo, pro vera hujus loci lectione woo ab ea '»d a me, "raj forti habent auctores propemodum in^ viro, w respicient ww clafiniti? Sed nec unus quidem mabunt, opiK comminuam eos ex superstitibus codicibus proopnx extenuabo, w©n pones me duci poterai illius testk; nunq custodies me, yintcrV ad aubini luculentissimi ex utraque c o t

PR

A E L I

M

latione extant. In aliis aeque gravissimis ac verissimis afFerebantur quidem, sed paucissimi, modo vero in tanta copia, ut major expectari non possit. Quis ex. gr. non laetetur Psal. x v l IO singularem lectionem TTon

sanctum

tuum,

quae Messiam

I N A R I S

xv

rimum dissident inter se, dissident et editiohes, antjquae, recentes, masoreticae, amasoreticae, Yenetae, Amstelodamenses, dissident editiones singulares, ut Buxtorfiana ac Nisseliana, dissident saepe in K e r l et Chediv, seu in marginali ac textuali lectione. Princeps ipsa masoretica editio dissidet aliquando a ceteris omnibus vel fere omnibus in singularibus ac gravissimis lectionibus, ut Nehem. vil 68 in additamento integri versus. Unde nisi ex accurata mss. codicum collatione extricabis t e , veramque lectionem erues?

respicit, hie ducentorum sexaginta quatuor mss. codicum, ac quadraginta quatuor editionum auctoritate corroborari ? Atque harum quidem emendationum nonnullas jam fecerant critici, et editores , praelatis quandoque communibus variis aliorum codicum vel editionum lectionibus. Inter judaeos id Patet hinc quam utilis ad praesertim, ut diximus, ausus veram sacri textus lectionem fiest Norzius, cujus recensionem gendam novamquê^accuratiorem omnium fere judaeorum consen- editionem procurandam futura sit sione videmus acceptari. E x il- nostra haec collatio, quam utilis plures ad aequitatis ac sanio- lis ad novas illius versiones deris criticae leges expensae sunt, inceps procudendas ; frustra enim aliae non item, nosque "non se- vera interpretado quaeritur, ubi m e l , ut il Sam. x 1 6 , Jerem. de vera lectione dubitatur vel x x v l 6 , Neh. xil i o , I Chron. vitiosa habetur. Utilis ad antiv i l 1 8 , il Chron. x 1 4 etc., quas ipsas versiones sive emenejus judicium et collationem re- dandas, sive confirmandas, ubi darguimus. Sunt inter christia- dubium nascitur, num recte necnos criticos moderati et aequi, ne a masoretico textu recedant. liberiores et temerarii, inter eo- Utilis ad demonstrandam curam, rum emendationes rectae, egre- qua divini libri servati sunt, giae, ineptae, falsae, praecipita- eorumque in fidei doctrina satae. Unde nisi ex codicum col- crorumque monumentorum verilatione utrasque dignosces? Co- tate consensionem et integritadices ipsi qui producuntur, plu- tem, quod maximum nobis so-

XVI

D I S S E R T A T I O

latium est, religionique nostrae praesidium. Àc praeter haec alia adhuc sunt collationis nostrae emolumenta , ac illud non contemnendum, quod habes hic accuratissimam notitiam ac descriptionem mss. fere omnium primigenii V. T. textus, quae aetatem ferunt et Europa servai, quod melius et accuratius eorumdem codicum historia, natura, character, praestantia, aetas, genealogia, classes constimi possunt ac distingui , melius et accuratius figi derivatio , genealogia , classes editionum, et edoceri quae inter eas primariae, archetypae , matres sint, quae secundariae ac filiae . Deteguntnr ^ a p ^ l h n tes ac typi, un de principes et archetypae editiones sunt haustae, eorum character, pretium, fides eruitur, magna obscurioribus locis dubiisque rariorum vocum significationibus lux affiinditur , antiquae et accuratiores identidem significations in hodiernis lexicis deperditae restituuntur. Sunt et peculiaria alia nostrae collationis supra Kennicottianam emolumenta in Prolegomenis summatim expósita, quae statim offeruntur utramque inter se conferenti. Ex quibus quidem fit, ut quoad decerptas lectiones multo com-

modius et accuratius nostra quam Kennicottiana utaris , ut ve] ex ipsa codicum summa constat. si accurate sit exhibenda, distinguendique fontes ac numeri perpetuo confusi , quod sine gravi molestia nullus, nec exercitatissimus criticus praestare poteri t . Quae emolumenta quamquam eximia sint, ea tamen omnia collatio amitteret, aut multum saltern ejus laudi decederet, si diligentia deesset. Quae in eruendis colligendisque undique mss. codicibus ea fuerit, ex incredibili eorum copia constat, pleniusque constaret, si susceptae meae collationis historiam, statum, progressum edidissem, ut de sua ci. Kennicottus fecerat. Tum enim luculenter patuisset quot et quantae ubique diligentissimae perquisitiones, in singulis praesertim Italiae urbibus ac provinciis, in singulis judaeorum synagogis, in singulis publicis ac privatis judaeorum ac christianorum bibliòthecis, in singulis ghenizoth, seu locis recondendis laceris libris ac fragmentis destinatis, in vetustis denique ipsis librorum integumentis examinandis factae sint, eaeque sive per me, sive per alios, sive itinenbus ad hoc institutis, sive per diutur-

P R A E L 1 M I N A R Ï $ »um litterar um commercium per sexdecim circiter annos continuatae. Patuisset quo et quanto non dicatn aere, sed studio devicta capsariorum nostrorum tenacitas ac religio in servandis nationis ac familiae monumenti^, sacris potissimum^, et ut saepe unius codicis, vel rarissimae et unicae editionis antiquae acquisit'io et usus plures mihi annos infinitasque curas constiterit. Quamvis autem alii in dies codices detegi queant h u cusque ignoti, alii plures servari in dissitissimis locis ac b i bliothecis, tanta jam eorum copia est examinata, ut fere ceterorum collatione possimus carer e , nisi eximia antiquitas, o p timae notae, singulares ignotaeque variae lectiones, vel in rarioribus ac singularibus consensus suadeant utiliter eos posse aut debere conferri. Quae enim utilitas, aut quod communiorum variantium praesidium est , si tot codicum numero et auctoritati unus vel alter deinceps accedat ? Quae porro in eruendis ac colligendis codicibus, eadem in iis conferendis diligentia adhibita. Jam sancte in Prolegomenis testatus sum maximam earn fuisse ac vere summam, fidemque faciunt amplissimam non Tom. IV

XVII

modo hucusque editae ttteae lucubratiunculae, sed Kennicottianae notae seu Kenn, codicum, collationes religiósissime a me ubique decerptae, versiones, editiones, critica scripta , quae teruntur omnium manibus, infiniti qui emendantur, Kennicottianae aliarumque collationum naevi, quos si non animadvertissem, dubius et anceps perpetuo fuisset criticus, cui nam collatori ac lectioni crederet, tandem codices ipsi sive mei, si ve exteri sub certis numeris semper designati , qui cuique patent et ab unoquoque possunt examinari. Summum sane ubique in opere emicat Studium veritatis ac diligentiae. Diligentiae studio tribuendum, quod Kennicottianorum codicum collationes ad iteratum examen saepe vocaverim, suppleverim, emenda verim, mss. earum schedis et excerptis, aliquando codicibus ipsts consultis, quod Kennicottianos codices qui in meas manus devenerunt , in integrum , seu in omnes quae producuntur , varias lectiones rursus contulerim, ac si nunquam fuissent collati, quod neglectis quas olim institueram, selectis meorum codicum collationibus, novam ac pleniorem semper susceperim, quod iterum

XV III

DISSERTATIO

examinaverim editiones ab aliis allatas, maxime antiquas, non exceptis iis quae fuerant collatae in integrum, quod ad earum examen in dubiis lectionibus plura exemplaria adhibuerim , quod non modo antiquas, primarias , archetypas cum Hoogthiana comparaverim, sed et secundarias ac plerasque posteriores, ut editionum ipsarum status , character, fata ac primigeniarum lectionum progressus patef ent, unoque intuitu videret criticus in quot et quas editiones lectio quaelibet permearit, quod constituios praetergressus limites variantibus litterarum plures addiderim vocalium , accentuum , diacriticorum signorum, interpunctionum, quod praeter Varias leçtiones infinitas conjecturas non sine gravi temporis dispendio conferendas assumpserim, quod dubia et ©bscuriora loca, incertas, rariores, unicas dictiones saepe excusserim, collatis ad earum fidem et illustrationem non modo mss. codicibus, sed et ineditis antiquis lexicis , quod tandem omnia per me ipsum praestare voluerim, quamquam id esset et uni homini molestissimum , et jnfirmiori mea,e valetudini gravissimum, nihilque, si exterorum nonnullorum codicum col«-

lationem excipis , receperim , nisi autoría me primum convicerit. Nec minus in decerpendis variis singulorum librorum lectionibus earumque delectu instituendo Studium contuli. Etenim praeter Kennicottiana Biblia , quae diligenter semper ac patientissime percurri , delectis quas in immenso errorum et ineptiarum chaos reperiebam, majoris aut alicujus momenti variationibus, editas omnes aliorum collationes in suppetias advocavi ac fere omnia critica scripta, non neglectis dissertationibus academicis, collectisque undique non modo gravioribus variis lectionibus, sed singulorum de iis judiciis ac conjecturis. Sylvam auxi ex collationibus mss. antea a me factis sive meorum, sive exterorum codicum , et ex nova quam praemisi, eorum qui sunt vetustiores, et insignioribus variis lectionibus abundant. Codices decerpens attente semper abrasiones correctionesque considerabam , quaeque novae occurrebant discrepante criticorum attentione digniores, notabantur et in praecedentibus codicibus conferebantur. Saepe etiam Samafitanus textus et antiquae versiones cum hodierno Hebraico tQxttt

P R A E L I M I N A R I $ collatae sunt, earumque dìssidia in mss. codicibus quaesita * Ita selectae variae lectiones decerptae sunt, antequam in singulis mss. examinarentur, quotquot pro tempore nosci ac decerpi potuerunt. Dandum est àutem condìtioni et aetati codicum, si plures praestantiores varias lectiones non complectarltur, quas ferunt antiquissimae versiones. Recentior est enim vel non valde antiqua eorum origo, et adeo religiose ad masoreticas lectiones reformati sunt, ut mirandum potius sit tot et tantas amasoreticas potuisse complecti. Dandum non tam rei difficultati, quam temporis angustiis, si effugisse deprehendantur nonnullae vel etiam plures, quae mereantur conferri. Quum enim intra quadriennium opus absolvere mihi proposuerim, quod multo majus temporis spatium postulabat, saepe conferendarum lectionum delectus intra tam arctos limites factus est, ut penitiori indagini locus non esset. In tanta etiam farragine minimarum variationum litterarumque plenarum ac deficientium, quarum collatio in genere instituti mei non erat, quia ex scribaruin arbitrio esse solent, nec sensum afficiunt, ut notant Aben Ezra et Elias Levita, sunt

xi x

quae prima fronte et in specie nulli us momenti esse videntur, sed in contextu et re considerata deteguntur graves, quaeque turn demum innotescunt, quum studiosius in loca ipsa inquire tur, eorumque fit accuratior analysis . Dandum denique et naturae institutae collationis, quae selecta est, et in qua plerique codices non in integrum, sed in selectis tantum locis conferuntur. Ut tamen hac in parte praecedentium voluminum lacunam quoddamodo suppleremus , ad hujus calcem appendicem subjicimus, in qua exhibentur eae lectiones, quae post excusos libros nobis se se obtulerunt alicujus momenti , et in selectis aliis conferuntur codices mei serius comparati et superadditi . Placuit et ad collationis praestantiam ac supplementum subjicere summam codicum, qui sive universe collati sunt, sive in singulis scripturarum libris, in qua tamen nota a Kennicottianorum numero sive integro, sive singulorum librorum subduci qui in meam potestatem venerunt, qui sunt viginti, editosque nonnullos cum mss. a Kennicotto confusos , contra ex supplements quosdam addi qui fuerant omissi. Emendatior ergo

Ar.y

D I S S E 11 T A T

ubique ziatiu' Kennicottianorum summa . Ex. g. in Gen. Kennicottiani in integrum collati numerantur 97 , in locis selectis I i ] , in totum 30.0. Adde ex supplementis 1 5 3 , 6 8 6 , erunt Sed demendi sunt mei d u o decim, 4 0 9 , 4 1 0 , 4 1 7 , 4 1 8 , 4 1 9 ? 5 2 3 , J H . 5 7 0 , 573 ^ 5 7 4 , 5 8 1 , 5 8 3 , ac praeterea impressi quatuor cum mss. confusi, 3 8 6 , 3 9 6 , 5 1 3 , J 4 5 , videlicet Pentateuch us Brixiensis 1 4 9 2 , Biblia Pisaurensia 1 4 9 4 , quae non existunt, aut saltern valde suspecta sunt, perperamque a Kennicotto a Brixiensibus distinguuntur, Pentateuchus in 4. et Biblia antiqua sine anno et loco. Superest ergo K e n nicottianorum summa 3 ö S . Sic de reliquis. Sed sat de nostrae hujus collationis praestantia, militate et usu diximus. Illud unum monendum restât ut usus hic sit moderatus ac prudens . C a v e , ne variis lectionibus abutaris , earumque novitatis pruritu abripi te sinas, ac lectionem quamlibet, quae facilitate et analogia se commendet, videaturque prima fronte melior magisque consentanea, statim acceptes ac praeferas. Id enim a nonnullis liberrime fieri nostra hac aetate videmus et dolemus, ut varias

IO

léctiones saepe sine delectu ac necessitate assumant, recep-L anteponant, temere sacrum textum emendent, deleant, addant, transponant, mutent pro levi conjectura ac fere pro eorum ingenio, eaque liberiate utantur in sacris libris, qua nemo utitur in prophanis. Ne abutaris auctoritate et testimonio veterum inter-pretura, qui citantur ut vertunt, et ut in eorum versionibus leg u n t , monentes in Prolegomenis eos aliquando liberos esse, non litierae ac verbomm tenaces, saepissime autetn in collatione ipsa, ubi de anomaliis agebatur, eos solam analogiam sequi , non ullam in iis auctoritatem codicum. Illud etiam testati nos communibus Polyglottorum lectionibus u t i , non mss. earum codicibus , hebraicorum nos codicum discrepantias dare^ non versionum, quamquam saepe id factum sit, potissimura ubi Alexandrinus vel Complutensis codex L x x a Vaticano dissentiebat. Nec velitn abutaris sacrorum criticorum judiciis, quae crebro protulimus. Historice tantum nos ea proferre professi sumus,- ut uno intuitu tibi constet quos varia ea lectio na£ta sit defensores, quaeque eie e» fuerint ante mss. codicum colla-

P R A E L I M I N A

Rî

XX i

tionem et auctoritatem aliorum est, ignorantiae , supeístitionis conjectitrae et sententiae, fate- non emendare, licetque utique murque esse inter eas liberiores, christianis criticis et editoribus, quae justis aequitatis saniorisque quod Norzio aliisque judaeis licriticae limitibus non continen- cuit qui errores in editíones intur. Interdum etiara criticus so- troductos emendarunt . Id etiam lam speqtat syntaxis analogiam, postulai sacri textus dignitas ac optimamque , egregiam , melio- critici munus. Sed caute id farem lectionera appellat, quod cías, prudenter, ex auctoritate contextui sit aptior, quin earn gravissima mss. codieum et acpraeferat, aut ab aliis velit prae- curatiorum sacrae criticae fonferri . Q u o d nos ipsos fecisse tium . U b i menda non patent, aliquando monuimus in Praefa- vel si patent, certa codicum autione ad il volumen . Itaque ctoritas certaque emendatio non antequam quidpîam assumas, ma- suppetit, sacras has remotissiture primum fontes expende , mae antiquitatis reliquias quales et ad justas ac severiores criti- ad nostra haec tempora devecae leges exige eosque canones, nerunt, aevi diuturnitate et hoquos in hanc rem praemisimus. minum negligentia paullulum maSi patet error ac mendum, et le habitas intactas rqlinque et certo corrigi potest, socordiae religiose serva .

• neon WT nwtp m TOT D-D-1 DIES ANTIQUI LOQUANTUR, ET QUI MULTOS HABENT ANNOS DOCEANT

SAPIENTIAM .

Job. xxxil

7,

MSS. EDITIQUE CODICES C O L L A T I O N I S MSS.

CODICES

SACRI

BIBLIOTHECAE

940 Jffiiblìa cum Masora, cod. ms. membr. charactere quadrato italico in 4. i col. an. 1 4 9 9 .

A D D E N D I . TEXTUS

AUCTORIS.

rariores masorethicae notae, librorum poeticoruin divisio partinr metrica , partim continua . Singularis librorum ordo, nam v Meghilloth post Esdram et Nehem. collocantur. Nonnullas habet lacunas a K . observatas, ut Exod. il ad Levit. vii 29, Psal. i x x i l et i x x i i l , Esd. vii 4 , et desinit v. 11 postremi cap. il Parai. Quamquam hispanicus, saepissime a masoretico textu dissidet, saepe etiam singulares et unicas lectiones tuetur. Conf. Psal. Lxvnl 28, cxvnl 27, Prov. ni 15 , xl 2 3 , Dan. xl 6, Esd. il 8 , I V 7 , Neh. I 1 1 , I Parai. I 40, xxiil 13 , il Parai. x v J 9 , in Append. Isai. x i v i Thessal. 1 5 2 2 , Ven. 1 5 2 5 , Quadruplex Lugd. 1 5 3 0 , Sextuplex ejusdem a n n i , Lips. 1 5 3 3 » Basii. 1 5 4 7 , Hanov. 1 7 1 2 , Veneta 1 7 3 8 , et 1 7 5 6 , Taurinense 1 7 6 0 , Pisan. 1 7 7 9 . V . 7 pauci cum Psal. Basii. 1 5 1 6 Nttom, alii cum u troque Psal. 1 4 7 7 defective

L

M

I

r r a w , quod ad sing. num. trahi potest , ut Chalclaeiis , S y r u s , S y i n m a e l m s , Tbeodotio. V I I r 4 iV) et ei — nVi foem. prirao meus 9 5 4 , et ut videtur, Kenn. 9 7 . Cum stiff, foem. construitur rap versu piaecedenti. V I I I 4 n&wo opus. In meo 5 9 6 correctum "{two opera, ut L x x , Cbaldaeus, V u l g a t u s , Syrus Erpenii. In TOn v . 2 nulla varietas. V I I I 7 W D 2 in opera — H O T M in opus, Kenn. 1 , 3 0 , 3 5 , 3 8 , 3 9 , 74•> 9 3 » 9 7 1 » 3 3 » 1 37•> 156, 170, 173, 206, 2ro, 220, 227,

228,

primo 3 ,

2 0 1 , mei

3,

4 , 3 1 » 39» 4 0 1 224, 231, 249,

x

4 1 4 » 4 3 5 •> 4 4 $ 1

5 * 7 » 5 5 3 » 5^4'•>

93 » 287, 337,

6 l 570, 5951 3> 6i5 » 644, 681, 696, 779, 828, 8 6 7 , 8 9 9 , 9 4 1 , 9 5 5 , primo

2

°4> 369,

6

32> 846, 270,

3 5 ° 1 3 8 0 » 554 » 579 1 5 9 6 , 6 8 3 , 7 5 8 , 8 2 9 , 8 7 9 , videtur primo 1 8 6 , forte primo 8 6 4 , ext. 2 8 , B i b l i a B r i x . a Kenn. omissa, Agiographa Thessal. 1 5 1 5 , Psalt. 1 4 7 7 , Psalt. membr. 1 2 . circa 1 4 7 7 , Basil. 1 5 1 6 , Ven. 1 5 1 9 , Thessal. 1 5 2 2 , Psalt. sine an. et loco , quod videtur Isnae e d i t u m , Thessal; hebraeo-hisp. 1 5 8 4 , Hanov. 1 7 1 2 , Syrus. V I I I 8 nDTi Pecus. Melius TON'S suppleto N Kenn, 3 9 , 4 0 , 7 6 , 1 1 7 » 1 4 8 , 1 5 6 , 1 5 8 , 1 8 8 , 2 4 5 , mei 3 2 , 3 5 0 , 3 6 8 , 4 3 5 , 5 9 6 , 632V 8 6 7 , primo 5 5 4 , et Agiogr. Neapol. I X I n v o y super mortp in vel de adolescentia, vel adolescent tiae, Kenn. 1 , 3 0 , 3 6 , 3 7 , 7 6 1 97, 131, 133, 141 , 1 5 0 , 153, 156, 158, 160, 198, 2qi,

P

S

A

L

M

I

3

226, 228, 240, 242, 6 0 1 , 602, ex Bibliis Halensibus Erfurtensis 5 , Kenn. a me collati 4 3 1 , 4 7 1 , 5 3 2 , 5 35 » cod. mei 1 , 2 , 4 , 3 1 , 3 2 , 33 ' 3 4 » 3 5 1 4 0 , 2 0 4 , 2 5 6 , 2 6 3 , 276, 287, 337, 350, 367, 380, 4 1 2 , 4 6 6 , 5 I 7 Ì . 5 5 4 » 5 6 4 , 5 7°i 579» 595» 596» 6 0 9 , 6 4 0 , 6 4 5 , 683» 7 7 9 » 7 8 2 » 864 , 8 6 5 , 8 7 3 , s 7 4 » 8 7 9 , 9 2 3 , 9 4 1 , primo 5 1 8 , mine 8 9 9 , ext. 1 , 4 , 1 6 , 1 7 , 3 3 , 3 8 , Biblia Sonc. 1 4 8 8 , Brixiens. 1 4 9 4 ? Antiqua sine an. et loco, Pisaurensia 1 5 1 7 , Ven. bina 1 5 1 8 , Yen. 1 5 2 1 , Mitnsteri omnia 1 5 3 4 , 1 5 3 6 , 1 5 4 6 , Rob. Steph. in 4 . , Psalt. 1 4 7 7 , Psalt. 1 2 . circa eundem a n n u m , Brixiense 1 4 9 4 , Octaplum 1 5 1 6 , Polyglottum Basii. 1 5 x 8 , Venetum 1 5 1 9 , Venet. 1 5 2 4 - 2 5 , Quadruplex Lugd. 1 5 3 0 , Sextuplex Lugd. ejusdem anni. Basii i 5 3 8 , I s o a e 1 5 4 2 , Trilingue Basii. 1 5 4 5 , Witterbergense 1 5 6 6 , Aquila, Tbeodotio, v et v i editio. Conjunctim etiam unoque verbo, sed per cholem L x x , Vulgatus et Arabs, qui vertunt

1 2 1 , 1 3 7 , mei 3 9 , 1 9 3 , 2 0 4 , 3 5 0 , 4 J 4 » 5 5 3 ' 6 7 ° » 6 9 6 , 9 4 1 , primo 3 8 , 2 7 0 , 368 , 5 5 4 , 595 , 5 9 6 , videnntr primo- 2 4 9 , 3 8 0 , Agiographa Neap.. In nun códices non d i screpan t .

cod. 4 , 3 2 , 2 4 4 , 2 5 6 , 2 6 3 , 3 6 8 , Biblia Brixiensia , Agiogr. Neapolitana , Psalt. Basii. 1 5 1 6 , Isnae 1 5 4 2 , PsaL sine an. et loco typis Isnensibus, R o manum 1 5 8 1 , Sulsbacense 1 7 6 1 , L x x , Vulgatus. Ita in vetusto codice scriptum reperisse R. Donas filium Librat notat Aben E s r a , bancque lèctionem agnoscit et praeferre etiam videtur Jarchius . V. Gapell. Crit. sacr. p. 9 1 9 .

tuam, ut fèrunt pimela vocalia. Neolectis aermanicis et italicis sic legenO O tes produco ex meis hispánicos 1 8 7 , 196, 209, 304, 4 1 4 , 518, 632, 9 2 3 , 9 4 1 , primo 2 2 4 , 2 7 0 , et Ililleliaiuim ipsum 4 1 3 , Biblia Antiqua sine a n . , et Pisaurensia 1 5 1 7 ex bis* pan. codicibus bausta, Agiogr. Noap., et Thessalonicensia , Machuzor Karamcum 1 5 2 9 , bina Psukeria 1 4 7 7 1 P^l» Basii. 1 5 1 6 , Octaplum Justiniaui, Tbessal. 1 5 2 2 , sine an. et loco typis Isnensibus , Hanoviense 1 7 1 2 .

IX 9 ez;^ 7 ? judicabit naùones. Kenn. 7 3 , et ex prima manu-' meus 6 8 3 o'onVi et nationes, ut vertit S y rus. V. 1 3 in te-xtu quamplures sive mss., sive editi, alii minori numero nDa; nVi cura 1 praeSxo. IX 1 4 ^ s n Miserere mei Recti u 3 'Din Kenn. 1 , 1 7 , 19,30,38,73, 7 4 , 1 2 5 , 133., 145 , 148 , 1 5 3 , 156» i S 8 » 170» 198» 2 0 5 , 206, 2 2 5 , 2 2 8 , primo 2 , mei 2 4 9 , 3 6 7 , 368, 369, 564, 570, 596, 670, 6 8 7 , primo 2 , 3 1 , 3 4 , 2 0 4 , 3 1 9 , 3 3 7 » 5 1 ° , 5 54 » 6 8 3 , 8 2 8 , 8 6 4 , 8 7 9 , Biblia Amstel. 1 6 3 0 , Agiographa Neapol., Psalt. 1 4 7 7 , Psalr. alterimi 1 2 . circa eundem annum edirum, Psalt. utrumque Lugd. 1 5 3 0 , Psalt. sine an. et loco sec. x v l typis Isnensibus.

IX 1 5 ynVnn laudes tuas. Ita veprò vel de occuhis . teres omnes , habita consona rum rat ioIX 7 ITOTI desolationes — n o n ne . Códices quamplures utriusque colper cateph patach gladi:, mss. mei lationis legunt in ¿ing. " r à m lauJem

Ibid. nttfro extirpasti •—• nWUJ dise misti, Kenn. 1 , 1 9 , 3 0 , 4 0 , 7 6 , 131,

148,

245,

2 5 0 , primo

117,

4

r

I X 1 9 o n s y humilium pauperurn, Kenn. 3 5 , 7 3 ,

•—• o ' j I ? 76, 97,

I

3

I

' *33 >

1

53 »

i 6

4 1 7 3

S

1

A

»

2 2 2 , primo 1 2 8 , s o 1 , mei 1 , 3 8 , 244, 256, 304, 337, 510, 613, 6 1 5 , 6 3 2 , 8 2 8 , 8 6 5 , primo 3 6 8 , 8 7 9 , nunc 3 6 7 , aliique, praesenim 7 w Machazorim cum Bìbliis Complutensibus, Plaminianis 1 5 6 6 , Amstel. 1 6 3 0 , et 1 6 3 9 , Polyglottis Londin., K e r ì , L x x , S y r o , V u l g . , A r a b e , Hier o n y m o . Alii in textu d " ^ et Kerì o t j ? , ut ex meis 1 , 3 0 4 , 3 3 7 , 8 2 8 . Hillelianus 4 1 3 nullum hie e x liibet K e r ì . Ibid. ~2N'n peribit •— 73xn non peribh, Kenn. 1 5 3 , et amiquae o m nes -versiones, quae tamen praecedens N^ , qucd hie subintelligitur, supplere potuerunt. In Kenn. 9 3 , 1 3 3 , 8 c primo ineo 3 4 otnissum nh sub in. versus , ac proinde in liorum codicum leciione utrobique supplenda interrogano . I X 2 1 m m doctorem —— NTiO tiri7 orem , Kennic. 2 3 9 , mei 3 1 , 3 9 , 1 9 6 , 2 3 1 , 2 7 7 , 8 2 8 , primo 2 2 4 , 2 7 0 , Agiograp. Neapol., Psalt. T h e s sal. 1 5 2 2 , Aquila, Teodotio, Chaldaeus, Hieroriymus. n esse hie loco K notant ad maro. , c Biblia Hooothiana O hancque lectionem communi anteponimi Houbigantius et Doederlein. Reliqui interpretes, L x x , Syinmachus, S y r u s , V u l g . , Arabs legunt rrno, quod placet Starckio Davidis Carm. T . I pag. 7 0 . X . Pars praecedentis in Ken. 1 4 2 , 2 2 2 , in meis 2 , 2 4 4 . V . 1 pm-Q. Meus 3 9 primo pinna a longinquo. X 3 niNn by super desiderio. Kenn. 39, n m in desiderio, Lxx, Vulg. in

L

M

I

desideriis. mun desiderium Kenn. 3 8 , 1 1 7 , primo meus 2 , et Hieronymus. X 4 rijjD secundum superbiatn — n3J0 in superbia, Kenn. 3 7 , 7 3 , 1 4 8 , 1 5 3 , 1 5 8 , 2 1 9 , 2 2 6 , 2 2 8 , primo 9 9 , mei 2 , 3 2 , 1 9 6 , 2 0 4 , 2 4 9 , 287* 4 4 6 , 5 1 0 , 5 6 4 , 5 7 0 , 5 9 6 , 609, 640, 644, 670, 7 7 9 , 824, 828 , 8 6 4 , 8 6 5 , 8 7 3 , 8 7 4 , 8 7 9 , 9 5 3 > 9 9 2 1 primo 3 3 > 3 5 ° > 5 5 4 , 6 8 3 , nunc 5 5 3 , Biblia Brix. a Kenn, omissa, Pisaurensia 1 5 1 7 , Ven. utraque 1 5 1 8 , Veneta 1 - 5 2 1 , Munsteri 1 5 3 4 , Roberti Steph. in 4 . et 16., Munsteri 1 5 4 6 , Sanctanclreana 1 5 8 6 , Wittebergensia 1 5 8 7 , quae et Hartmanniana 1 5 9 5 , Amstel. 1 ^ 3 0 , Nisseliana 1 6 6 2 , Agiographa Veneta 2 4 . , Sulsbac. 1 7 6 9 , Psalt. memb. 1 2 . circa 1 4 7 7 , Polyglottum Basii. 1 5 1 8 , Venerum 1 5 1 9 , Ven. 1 5 2 4 - 2 5 , Lugdunensia bina 1 5 3 0 , Lips. 1533, Isnense 1 5 4 2 , sine an. et loco typis Isnens., B a s i l > i 5 4 7 , Trilingue Basil. 1 5 4 8 , Genev. 1 5 7 8 , Rom. 1 5 8 1 , Ven. cum com. Sphorni 1 5 8 6 , Ven. cum com. Aramae 1 5 9 0 , Lugd. Bat. i 5 9 5 i Ven. 1 5 9 8 , Norimb. Harmon. 1 6 0 2 , Ven. 1 6 2 3 , Parisiense 1 6 3 2 , Paris, cum Prov. Eccle. 8. 1 6 3 2 , Basil. heb.-lat. 1 6 9 1 , Basil. 1 7 0 5 , Machazor Sonc. sec. x v , Talmud B a b y l . , Chaldaeus , S y r u s . X 5 iWv dolebunt, vel dolore afficient, terreni, juxta Schroederum et Michaelis dolosae sunt, distortae iVrr a prophanae fient, contaminabuntur, cod. mei 6 4 0 , 8 7 9 , primo 7 3 2 , Biblia Veneta 1 5 2 1 , Munsteri 1 5 3 6 , Rob. Stephani in 4 . , Hutteri 1 5 8 7 , Psalter. Polygl. Basil. 1 5 1 8 » Venetum 1 5 2 4 - 2 5 , Lugd. Q u a d r u p l e d

J

»

S

A

1 5 3 0 , S e x t u p l e x ejusd. a n n i , Witteberg. 1 5 6 6 , Harmon. Hutteri S y r u s , V u l g . , Arabs . Sappi,

lex. heb.

nec

temere non

39, 40, 74, 89, 93, 97, 99, 148,

156,

164,

166,

173 ,

220,

222,

226,

227,

239,

252,

253,

primo

128,

158,

224,

40,

196,

215,

218,

277 , 287,

319 ,

ubi miramss. c i t a r i ,

satis

775,

primo ^TP in s i n g . , cum

diligenter

Keri

viae ejus plures in textu

39,

231,

249,

368,

380 ,

con-

553,

613,

615,

autem

681,

683,

696,

899,

primo

quod

OT.

mei 2 ,

raeus

Cod.

sistunt,

867,

304,

579,

interque eos hispanici mei 2 0 9 ,

256,

386, 4 1 4 ,

tis

grapha N e a p . , Psalt.

Biblia

Complutensia,

Agiographa Neapolitana et c e n s i a , Psalt.

12.

utrumque Machazor X

8

Thessaloni-

circa an.

nrfrt?

1477,

et

Soncinense. Pauci

quidam iterum o ' i o ' r n , inter quos

hispanicus meus 2 7 0

e x prima

chius

interpretatur.

Kenn.

tres" cura Neapolitanis

p h i s , et meis 2 4 9 , X

12

tnanus tuas.

X

14

in

256,

779,

846,

867,

5 5 -i

Veneta' 1 5 2 1 ,

Sic triginta et octo codi-

1563,

Ven.

Plantiniana

meis

39, 276,

dun. Bat.

1610,

•> 337

466, 615, 6

77i

2,

231,

1 3^8,

554, 632, 779

videlicet

» 4

570, 644,

38,

244,

609, 645,

J

667, >

8^7,

8 9 9 , primo 3 1 , 3 2 , 2 7 0 , 3 4 3 ,

350,

518,

596,

Psalteria

4

»

613, 670,

&12, 8 6

»

446

4 '

789,

1477,

Psal. sine an.

ext.

1,

3,

Psalt.

Neapol.

et loco ,

quod

Isnae editum , Machazor Sonc. et Karaiticum Ibid, mìlium.

bina 1491,

videtur i486,

1529. pauperum —

o^ib? hu-

Masorethicam eiv.endationeiri in

textu exbibent K e n n .

1 , 19, 3 5 , 3 7,

1644, Targum.

1615,

612,

primo 6 4 5 ,

Biblia

1 5 2 5 - 2 8 , et

co sec.

1534,

Veneta

1566, Veneta

Ven.

1635,

Ven.

1647,

xvl

typis Basil.

Basil.

1 5 4 8 , V e n . cum comm.

Rom.

1581,

Isnensibus,

1605,

1547»

Thessal. 1 5 8 4 ,

cum comm. Sphorni Alseck.

Psalte-

Psal. sine an. et lo-

1546,

siense

sen Lug-

1613,

tum

com. Aramae

et

ejus-

1587, 1595,

Ven.

Ven.

1533,

1536, 1551

Ven.

Veneta

1627,

1639,

rium Lips.

39,

466,

Wittebergensia

Ven.

Lombrosi

7 8 , mei

270,

1544,

1^95,

224,

1

Munsteri omnia

Hartman.

addendi,

manum

Véneta

dem a n n i ,

204,

Veron.

17°*

ces K e n n . , quibus quadraginta duo e x 40,

1491,

—>

1

~T3

231,

•—•

12.

35,

1533,

tuam

Agio-

Psalt.

tuarn

1546,

manum

270, e x edi-

T T 3 i" manus tuas, Kenn. 2 , 1 9 ,

TT

]T

224, 670,

1477,

1581,

204,

696.

864,

Machazor utrumque S o n c . , et

Kim-

Agiogra-

667,

829,

a n n u m , Neapol.

37 >

i z j ' ì o ^n in textu

644,

779,

Psal. in 4-. sec. x v l , quod videtur Isnae

manu,

vel n ^ i o ^"n duobus v e r b i s , ut

640,

Biblia C o m p l i n . ,

circa eundem

r o r n ? , cura j o d . Idem v. 1 4 , et vers, io

praesertim

editum, Rom.

ad. pauperem.

517,

31,

9 5 5 , primo 2 2 4 , 2 7 0 , 5 1 8 , et ediut

509,

8 4 6 , nunc 2 0 4 ,

ti

quidam,

125,

133,

gruit ryn

5.

206,

fuisse excussos . Chediv

I

Lxx,

Kenn.

suspicatur

M

Coni! Micliaélis

pag. 7 3 4 ,

tur nullum hie e x eos

1602,

L

1590,

Vene-

Trilingüe 1548,

Venerum

1586,

Ven. cutn

Ven.

cum com.

Venetum

1627,

Pari-

1 6 3 2 , Psal. Prov. etc. Parisiens.

1 6 3 2 , Ven. 1 6 4 1 , L x x , S y r u s , Yulg-,

Arabs.

Symmachus,

6

P

S

A

X 16 czhy se culi •— c f o y ^ in sechium , primo mei 31 , 5 5 4 , ac versiones omnes in Polyglottis, quarum pleraeque praecedens -pò pro verbo vertunt. X 17 r m j y humilìum — pauperum, Keni). 1 6 0 , primo 1 5 0 , 1 7 2 , mei 31 , 3 5 0 , 6 4 4 , primo 3 6 S , 5 54 í 5 9 5 •> 6 3 a ' nunc 8 7 9 , L x x , Syrus, Vulg., Arabs, Targ. cocl. mei 3 1 . Sed bini ex productis mss., 3 5 0 , 8 7 9 , habeiu ad marg. "p o ' i j j / . XI 1 i t o transvolate — 'Tij transvoL-i jaxta masorethartim Kerì legunt Kenn. 1, 1 9 , 3 0 , 3 7 , 3 8 , 4 0 , 7 3 ,

L

M

I

corruptara exiseimant Doederlein Schal in lib. poet. V. T. pag. 7 8 , et Starckius Dav. Carm. T o m . I pag. 2 3 9 . Sic etiam L x x et Aquila, praeterquam quocl in plur. vertant in montes, nisi conjicias eos legisse ¡ 3 ' i n , et 0 sirnilituclinis ante -ncy subimeilexisse . XII 2 TOD imminuti sunt —• Vi 3 dispersi sunt, Kenn. 3 7 , forte 1 5 6 , rrieus 2 0 4 , primo 3 6 8 . XII 3 n y n nx cum proximo suo — vrjn bn ad proximam suum, Kenn. 101 1 9 ' 3 ° > 3 7 ' 7 3 ' 7 4 » 971 » 1 2 8 , 3 3 3 , 2 1 0 , 2 1 6 , 2 2 8 , primo 2 4 5 , 2 5 0 , nunc 1 5 6 , 1 7 3 , mei

7 4 1 97 •> *33> 1 53 ' 170, 198' r 9 3 i 3°4 1 3 8 5 > 3 8 6 > 595 » 2 1 3 , 2 1 6 , 2 2 2 , 2 2 4 , 2 2 7 , 2 3 9 , 6 7 0 , primo 3 1 , 2 0 4 , 2 7 0 , 5 9 6 , 2 4 0 , 2 4 9 , 2 5 3 , 355 , 3 7 9 , 4 0 3 , nunc 3 9 , Agiogr. Thess. 15 1 5 , L x x , per j lingua nostra 4 3 7 ' 4 7 4 1 4 9 6 * 4 9 7 » 5 ° 5 ' 5 ° 8 > Vulg.. V. 5 1 2 5 ^ 5 ^ 5 3 ' 5 3 5 5 4 0 , 6 0 7 , 6 3 8 , prirno me us 3 1 . 6 4 9 , primo 2 , 4 2 , 9 9 , 1 3 1 , 2 0 1 , XII 8 e m u a n servabis eos — 2 45> 3°9» 356? 373 > 4 1 » 8 2 , irroffln servabis nos, priino Kenn. 8 2 , 2 c 6 , 6 4 6 , mei 3 6 , 3 8 , 3 9 , 4 0 , primo meus 31 , videtur primo 5 7 0 , 2 0 9 , 231 , 2 4 4 , 2 7 6 , 2 8 7 , 3 4 6 , L x x , Vulg., Arabs, Hieronymus. Ibid. "imsn custodies cum — UT^n 3 8 0 , 386, 5 7 0 , 6 1 5 , 632,, 6 4 0 , 6 6 7 , 6 7 2 , 6 8 1 , 6 9 6 , 7 7 9 , 8 2 8 , custodies nos, cod. mei 4 , 3 9 , 4 0 , 8 4 6 , 8 6 5 , 8 7 4 , 9 5 5 , 9 9 2 , primo 2 3 1 , 2 4 4 , 2 8 7 , 3 3 7 , 3 8 6 , 5 9 5 , 1 3 1 ' 5 l 8 ? 5 5 4 ) 8 6 4 , et editiones 7 7 9 ' 9 4 1 L x x , Vulg., Arabs, quos nonnullae, ut Bibl. Brixiensia, Man- sequitur Michaelis Biblioth. or. T o m . steri utraque hebr.-Iat. 1 5 3 4 , 1 5 4 6 , x l pag. 2 0 4 . Sic etiam per t z e r e , Agiogr. Neap., Psalt. circa an. 1 4 7 7 , sed inserto jod ly-rän 5 7 0 , 6 3 2 . Per Basii. 1 5 1 6 , Colon. 1 5 1 8 , Ven. 1 5 1 9 , tzere, sed retento daghesc in n u n , 1 , 2 Isnen. . 1 5 4 2 , Isnense aherum sine an. 3 5 ' 7 6 i 3 ' 9 1 368, 8 4 6 , er loco, Rom. 1 5 8 1 , utrumque M a - 8 6 4 . Alii cum antiquis nonnullis edichazor Soncinense, et antiquae omnes tionibus iri/sn per segol abjecto d a versiones . ghesc. Quidara denique i r r a n cum 3 Ibid. errori ad monrem vestrum . radicali, ut Kenn. 3 0 , 9 2 , 9 3 , mei Kenn. 36 ero sup. ras., fòrte primo -pr? 3 4 , 4 1 4 , 6 0 9 , 6 9 5 , 8 6 7 , . 8 7 4 , montera tuum, vel t r n n montes. Chai- primo 1 , 3 6 8 , 5 5 4 , et quidem 874, d e u s , Vulgatus, Hieronymus in monrem cum t z e r e , seu suffixo 1 pers. plur* sicut passer, legentes -rais i c o i n n u , XII 9 a T O juxt a. elationern quam lectionem v e r a m , masorethicam aro in elatione, Kennte. 7 3 , p t i t a *

P

S

A

9 9 , meus 8 7 4 , , Biblia Soncin. a Kennicotto omissa. Ibid, ryh* vilitas — Militates. Sic in plur. cod. meus 4 1 3 Hillelianus, eumque secutae plurimae ec!itiones, Biblia Soncinensia , Brixiensia , Antiqua sine a n . , Veneta 1 5 1 8 , Ven. 1 5 2 1 , Ministeri omnia, 1 5 3 4 , 1 5 3 6 , 1 5 4 6 , Rob. Steph. in 4. et 1 6 . , Sanetandreana 1 5 8 6 , Witteberg. 1587, seu Hartm. 1 5 9 5 , Lombrosi 1 6 3 9 , Nisselii 1 6 6 2 , Psalter. Basil. 1516, Polyglot. Basil. 1 5 1 8 , Venetum 1 5 1 9 , Ven. 1 5 2 5 , bina Lugd. 1 5 3 0 , Lips. 1 5 3 3 , Isn. 1 5 4 2 , Isn. alterum sine an. et l o c o , Basil. 1 5 4 7 , Trilingue Basil. 1 5 4 8 , Rom. 1 5 8 1 , Paris, bina 1 6 3 2 , Amstelod. 1 6 4 4 , Ven. 1 7 2 5 , Venetum 1 7 3 8 , Sulsb. i 7 4 9 , T a u r i n . 1 7 6 0 , Sulsb. 1 7 6 1 . Ita Cluysosthomus in Montfàuconii Hexaplis ¿taAAwS-» Arabs negotia. X I V 1 ti~? Davidis — tttV n'era Psalmus Davidis, Kennic. J 4 8 , forte 1 7 3 , primo mei 3 2 , 5 7 9 , nunc 5 5 4 , 3 6 8 , Biblia Soncinen., L x x , Syrus , Vulgafus, A r a b s . Ibid. ìiY'U opere . God. meus 38 primo Viy iniquitate, ut in loco parali. Ps. u i l . X I V 3 irfao putidi facti sunt. Kennic. 1 5 7 pNi n i w putidus factus est, nullusque est etc. in sing., ut praecedens, "10. Meus 2 4 9 primo tow gemunt. Ibid. Post hunc versum seq. commata addunt c y r a mns -op "iffN odid^ nnn a r o y r i o n pp^rr TIEM? r ^ r r ^ n "ftp \òa n o m i n S t ¡=rrE> t ^ i r / i n i a r r o T o j n y m yn ^ro : z=n : D . T W i r ^ OT^N THD fK W ^ Sepulcrum patens est guttur eorum, lingua sua blandiuntur, venenum aspidis

L

M

I

7

sab lingua eorum, quorum os execratione et fraude plenum est, velocesque pedes ad ejfundendum sanguinem. In fili x sydus, vel sors, malusque eventus in yiis eorum, nec yiani pacts cognoscunt. Non est timor Dù ante oculos eorum, Kenn. 5 4 9 , cod. Vatic. L x x , Vulgatus ex veteri Itala, Arabs, Apostolus ad Rom. Ill 1 3 - 1 8 , eosque secuti Patres nonnulli graeci et latini. V. August. Justinian, in Psalt. oct. , Nobil. in h. 1., Brugens. No tat. in sacra Bibl. pag. 1 0 3 , Kenn. Diss. gen. §. 84 pag. 4 1 T ubi probare conatur hos versus ad nostri Psalmi textum pertinere. Sed haec animadvertere debebat doctissimus v i r . i . ° codicem ilium 6 4 9 a christiano exaratum esse, interpolatum seu accommodatum graecae et apostolicae lectioni, vel saltern suspectum , ac fidei prorsus infirmae, 2 . 0 eum eundem esse proculdubio cum 6 9 4 , quem ipse citat, seu Anglicano, quein proFerunt Lindanus ac Brugensis, ac proinde non binos hie codices buie additamento fa ve re , sed unicum, 3 . 0 non modo a judaicis omnibus cociicibus versus bos abesse, sed et a graecis plerisque, 4 . 0 Vaticanum codicem qui hie producitur, eos habere ad marg., non in textu, teste Montfauconio, deinde vero haec notare Nusquam extant in Psalmis, undenam vero apostolus excerpserit illos, quae— rendum est. Quod scholion in- graecis etiam Commentariis legitur. 5 . 0 In graeco scholio , ubi referuntur ex Diodoro , Theodoro , C y r i l l o , Didymo , a d d i , ut refert Nobilius, eos in H e xaplis non esse inventos. Tandem Hieronymum non modo ullum eorum vestigium in hebraicis suae aetatis codi-

8

P

S

A

cibus reperisse, seel re mature examinata nec illud in graecis latinisque praesidium et auctoritatem, quae cogeret genuinos habere, aut ex aliis Psalmis,nt ipse definiic, non interpolates. Ii ergo ex Apostolo, qui illos ex variis Scripturarum locis hauserat, in graecos codi' - emanarunt. XIV 4 W cognoverunt — nrv cognoscent, cod. mei 554, , 6 8 3 , 6 9 6 , primo 3 8 0 , Cassellanus apud Michaelis cit. 1 . , L x x , Symmachus, V u l g . , Hieronymus. Vd cmnes, quod non habet Psal. L u i , omittimt Kennic. 3 0 , 1 5 6 , bini vero 3 8 , 484. pro nvr legunt ED-nViî Deum, ut in eodem Psalmo. X I V 5 i n s timore. Addunt n-n 7HD ubi non erat timor Kenn. 1 5 6 , L x x , V u l g . , Arabs, Psal. parali. l i i I . Codex tamen Vatic. L x x verba haec exhibet cum obelo , notatque omitti a tribus aliis. V. Montfauc. Hexapla. V. 7 pauci n w salutes, ut Psal. LiiI, et pro mir Kenn. 1 5 5 ct^ì, ut habet idem Psalmus. X V I "priiO in talernaculo tuo. Kenn, sexdecim piene vel plur. t V i n j in tabernaculis tu is , mei triginta et unus, •videlicet 1 , 3 6 , 3 8 , 9 4 , 1 8 7 , 2 C 4 , 209, 224, 2 3 1 , 249, 270, 337, 380, 4 1 4 , 446, 554, 570, 6 1 5 , 640, 670, 6 8 1 , 696, 8 6 5 , 867, 942» 9 5 3 ' 9 7 ° 1 973 > 9 9 2 > P«m° 5 9 6 , 7 8 2 , Agiographa Neapol., Psalt. Neap. 1 4 9 1 , Isn. 1 5 4 2 , Francof. M, 1 7 1 2 , ac bina Sulsbac. 1 7 4 9 , 1 7 6 1 . Ibid, par n: quis habitabit. Sexdecim alii Kenn. 'DI et quis habitabit, ex meis triginta , nempe 2 , 3 1 , 3 8 , 39, 94, 2 0 4 , 244, 276 , 3 0 4 , 3 3 7 , 368, 466, 5 1 8 , 5 5 3 , 595, 6 1 2 ,

L

M

I

644, 6 8 1 , rimo

696, 6

758,

829,

857,

1 0

953 * P 44 1 5 » 645 , 683 , 8 2 8 , 9 5 4 , nunc 5 5 4 , ext. 9 5 , Biblia Soncin., Brixiensia , Pisaur. Agioprapha Neap., Psal. Basil. 1 5 1 6 , isn. 1 5 4 2 , Talm. B a b y l . , L x x , S y r u s , Chald. iu cod. meo 3 1 , Vulg. eiiam et Arabs, sed hi in signify aut. X V I 2 m c N dixisd — t h d n disci , Kenn. 3 5 , 3 9 , 9 7 , 1 3 3 , 1 4 8 , 1 5 8 » 2 4 5 > 3 3 2 ' 4 9 5 ' Ö 2 3 > primo 7 3 , 7 4 , 1 2 8 , 1 4 5 , 1 5 6 , forte 4 9 8 , mei 6 4 4 , 7 7 9 , primo 3 9 , 337, 6 1 2 , 8 2 9 , nunc 2 7 6 , ext. 2 0 , B i blia Soncinensia, Brixiensia, Psalt. Basil. 1 5 1 6 , Polyglot. Colon. 1 5 1 8 , L x x , Syrus , Vulgatus, Arabs , Hieronymus , hancque lectionem , quam mss. editique codices vetustique interpretes commendant, quaeque est sacro contextui aptior, multi ex recentioribus criticis sequuntur, Michaelis in Colleg. crit. super Psal., Lowth De sacra poesi heb. pag. 5 2 1 ed. Goetting., Schulzius iu Vers. germ. Psalmo rum, Tellerus Pratterita in quatuor hymnos Dav., Brunsius Ep. ad Kenn. in hujus Not. crit. in Psal. p. 8 c , Doederlein Schal. V. T. p. 8 0 . Pro communi stat S c h n u r rerus Animadv. ad quaedam loca Psal. Fase. I pag.. 5 . Alii codices receptam lectionem retinent, sed ei punctum substern unt 1 personae jyvdn . Sic mei 5 7 0 , 8 6 4 , et Psalt. Witteberg. 1 5 6 6 . Pro quinque codices Kenn, cum meo 39 legunt n v v . Con£ Schnurr, cit, 1. p. 6 . Ibid. tVj? non super te. Kenn. 3 7 9 , et ex prima manu meus 7 5 8 T ^ ^ omne super te. Nullus - p j ^ a , quod hie Houbig., Michaelis, ac Z a ch ariae substituunt,

P XVI 3

S

A L M I

it magnificis. m x

sine i Kenn. 3 7 , 7 3 , 7 4 , 9 7 , 1 1 7 , 1 3 3 , 2 5 0 , mei 6 7 0 , primo 2 . L x x , et Vulg. - n x " , quod placet Houbigantio et Zachariae. Agiogr. Neapol. m s i aptissimo sensu magnifcentia vel glo-

239

253 3!9 355 377 403

ria mea, omnisque oblectatio mea in 4 2 8 ipsis. Schnurr. ioi T7K cit. Animadv. 4 7 1 pag. 1 5 . 495 Ibid, "^sn desiderium meum - ^ s n 5 0 6 desideria vel voluntatis, Kenn. 2 2 4 , 5 3 1 seu Regiom. 2 ex Lilienthalio p. 3 7 3 , 559 mei 8 7 9 , p r i m o , ut videtur, 3 8 0 , 599

9

250, 2 J I 254» 295 » 3°9 2 3 2 6 , 3 8 , 33° » 332 356, 3 5 8 , 359 . 3 6 0 379 » 3 9 7 ' 399 > 4 0 0 4 0 4 , 40 6 , 4 0 7 , 423 4 3 1 ' 437 ' 444 » 454 474» 475 » 4 7 6 , 477 4 9 6 , 497 » 499 » 5 0 0 5^9, 5 1 2 » 519» 5 2 5 1 5 3 2 » 53 8 ' 5 4 0 , 54 571 » 5 8 7 ' 59 1

-240 , 242 ,

311-, 342, 373 »

296,

402,

425-' 455 » 4941 505» 53°' 54^' 598 ,

601, 602, 606, 612 613 , 6 2 7 , 628 , 636 , 637 6 3 8 , 639 6 4 2 , 6 4 6 , 6 4 9 , prin 0 4 2 , 508 Kenn. omissi et a me cum aliis pluribus in h. 1. collati 2 3 1 , 4 5 6 » cod. mei 1 , a , 3 , 3 1 , 3 2 , 3 4 , 3 6 , 3 8 , 3 9 , 4 0 , 1 9 3 , J 9 6 , 2 0 4 , 209,. X V I 9 ri£W laetatum est. Kennic. 2 1 5 , 2 x 8 , 2 3 1 , 2 4 4 , 2 4 9 , 2 5 6 , 1 5 7 nEttf* laetabitur vel laetatur, sic- 2 7 0 , 2 7 6 , 2 7 7 , 2 8 7 , 3 0 4 , 3 1 9 , cjue ex meis 3 1 ex prima manu, et 337 ' 343 » 346 , 350 » 3 s 7 •> 3 6 8 » 1 ad marg.. 369, 380, 386, 4 1 2 , 4 1 4 , 446,

5 9 5 , ext. x , hancque lectionem p r o bant Lilienthalius ac Tellerus. Idem Regiomontanus pro hi legit ^ non beneplacita, de quo raulta Lilienthalius cit. 1. V. 6 pro "hv nounulli codices utriusque collationis ^ .

625

XVI 1 o ;nn ah non dabis — nVi nec dabis, Kenn. 1 , 2 , 4 0 , 9 3 , 1 3 1 ,

466, 490,

1 5 6 , 1 5 8 , 1 8 0 , 2 2 8 , forte 1 3 0 , nunc 2 2 4 , mei 2 4 4 , 8 6 7 , primo 3 1 , 7 5 8 , 8 2 9 , 8 6 4 , nunc 3 2 , 6 4 5 , Talmud B a b y l . , L x x , S y r u s , V u l g . , Arabs, Targ. cod. meorum 3 1 et 3 2 .

613, 615, 632, 672, 677, 6 8 1 ,

644, 645, 683, 696,

75 8 > 775 1 779 »

82

510,

517,

6

518,

553,

6

5^4, 57°•> 5 7 ' 595 » 59 » 609, 4>

828

667, 732,

. 829,

8 6 4 , 8 6 5 , 8 6 7 , 873 , 8 7 4 , 8 7 9 , 2 2 899 , 9 3 > 9 4 1 1 953 > 954 » 99 » Ibid. "pTon sanctos tuos — •ppon primo 2 2 4 , 5 7 9 , 6 1 2 , nunc 2 6 3 , sanctum tuum, Kenn. 1 , 2 , 4 , 1 7 , 8 4 6 , exteri meae collationis 1 , 3 , 3°> 35 > 3 6 ' 37 1 3 8 > 39' 4 ° > 4 , 7 , 1 6 , 1 8 , 2 0 , 2 i , 2 8 , 2 9 , 4 1 , 74, 82, 89, 92, 93, 94, 97, 99, 100, 1 0 1 , 102, 117, 119, 1

1 2 I ) 125* 1 3 ° ?

J 3 » *33 » *37 »

141 , 158, 171 , 188, 208, 224,

150, 164, 175 , 201, 216, 227,

145 , 160, 172, 192, 210, 225,

148, 161, 173, 198, 213, 226,

Tom. IV

155, 168, 176, 203, 220, 228,

157, 170, 178, 206, 222, 235,

33 > 37 > 3 8 ' 4 6 > 47 ^ 95 > primo

1 7 , 1 0 3 , nunc 1 2 8 , Biblia Soncin., Brixiensia, Antiqua sine a n n o , Pisaur. 1 5 1 7 , Complut., Veneta bina 1 5 1 8 , Veneta 1 5 2 1 , Munsteri tria 1534, 1 5 3 6 , 1 5 4 6 , Rob. Stephani utraque in 4. et 1 6 . , Sanctandreana 1 5 8 6 , Ilutteri 1 5 8 7 , Agiographa Neapolit., Agiogr. Veneta 2 4 . , Psalt. 4. 1 4 7 7 ,

IO

P

S

A

Psait. i a . circa eundem annum, Brixiense 1 4 9 4 ; Octaplum 1 5 3 6 , Basil. 1 5 1 6 , Colon. 1 5 1 8 , Polyglot. Basil. 1 5 1 8 , Ven. 1 5 1 9 , Ven. 1 5 2 4 - 2 5 , Lugdunensia bina 1 5 3 0 , Lips. 1 5 3 3 , Ven. 1 5 3 7 •> Basil. 1 5 3 8 , Isn. 1 5 4 2 , Trilingue Artopaei 1 5 4 5 , Basil. 1 5 4 7 , Trilingue 1 5 4 8 , Genev. 1 5 7 8 , Rom. 1 5 8 1 , Harmon. Hutteri 1 6 0 a , Veron. 1 6 4 4 , Amstel. 1 6 4 4 , Amstel. Imman. Benbeniste sine anno, Berol. sine ann o , Ven. 1 7 5 6 , Taur. 1 7 6 0 , Pisan. 1 7 7 9 , Talraucl Babylon., Med ras Teil i m , Jalkuth simeoni, aliaque judaeorum scripta, L x x , Syrus, Chaldaeus, Vulgatus, Hieronymus, in Actis Apostolicis Petrus et Paulus. Lectio ipsa communis puncta habet singularis Humeri , multique codices et editiones cum Hoogthiana notant ad marg. reduttdat jod, alii vero quamplures sive mss., sive editi haben t Keri "¡Ton lege sanctum tuum. Paucissimi codices sistunt puncta lectionis pluralis. Confer, ex reeentioribus criticis Michaelis Colleg. crit. pag, 2 1 2 - 2 1 5 , et Bibl. or. Tom. I pag. 1 7 9 , Houbig. Notae crit. in h. 1 . , Kenn. Dissert, gen. pag. 8 , Diss. I de textu heb. p. 4 8 6 , Diss. II pag. 1 0 6 et 546 ed. lat., Schiede Observ. sacrarum biga p. 1 0 9 , Schultz Mecensio crit. antiquae edit. Gers. p. 3 , Lilier.thal. Comm. crit. cod, Regiomon. pag. 3 7 4 , Doederlein Schal, in lib. poet. V. T. pag. 8 1 , Diederichs Spec, in Psal. p. 4 , Gusset. Comm. I. heb. p. 1 4 5 5 , Dathius Psalmi p. 48 , qui omnes auctores, recte repudiatä masorethica lectione, defective ac singulars adhaerent, quam tot codices et editiones confirmant, contextusque ipse requirit, ubi de uno Messia agitur,

L

M

1

Nota in productorum codicum numero plures hispanicos reperiri ac praestantissimae notae. X V I I 7 rràn segrega — K^sn mirifica , Kenn. 1 , 9 3 , 1 2 1 , 1 2 5 , 1 3 1 , 153 , 156 , 2 0 6 , 2 1 6 , 239 , 355 , 3 7 3 » 379> 4 ° ° ) 4 3 7 * 4 5 5 ' 498, 500, 506, 5 1 2 , 5 1 9 ,

474^ 525,

531 ? 538 » 541 1 591 ' 6o7> 6 3 8 , 6 4 9 , forte 2 4 9 , 2 5 1 , primo 3 , 160, 1 7 3 , 4 2 8 , 476 , 571 , mei 3 2 , 3 9 , 1 8 6 , 2 7 0 , 2 7 6 , 3 3 7 , 3 8 0 , 403 , 4 0 5 , 4 1 2 , 4 4 2 , 5 6 4 , 5 7 ° » 579 1 595 » 6 i 5 > 6 3 2 , 6 4 4 , 6 7 0 , 6 8 1 , 7 5 8 , 7 7 9 , 828 , 8 2 9 , 8 6 7 , 8 9 9 , primo 3 5 0 , 5 5 4 , videtur primo 4 4 6 , 8 2 4 , Agiogr. Neap. , Psalt.- Isnae 1 5 4 2 , utrumque Machaz. Soncin., L x x , Syrus, Chald., S y m machus , Vulgatus , Arabs , Hieronym. Quidam yron, Syrus i r o n . X V I I i i in&'N In gressu nostro — "flnit'N vel piene imTd'X In gressibus nostris, Kenn. 1 7 , 4 2 , 4 3 , 67 , 7 4 , 76, 97, 100, 101 , 128, 130, 131 , 1 3 3 , 1 4 1 , 144 , 170 , 175 , 178, 2 1 0 , 214, 225, 226, 239, 2 4 2 , 2 5 4 , 6 0 1 , 6 0 2 , primo 8 2 , mei i , 3 3 , 3 4 , 3 6 , 3 7 , 3 8 , 3 9 , 40, 186, 187, 193, 224, 249, 2 5 6 , 2 7 0 , 2 7 5 , 3 3 7 , 34,6, 3 6 7 , 1 385, 386, 403, 405, 4 1 3 , 5 5 4 * 5 7 ° i 5 7 6 •> 5 9 6 1 6 0 9 , 6 1 5 , 670, 6 7 7 , 696, 7 7 5 , 7 8 2 , 899, 9 4 0 , 9 4 , 1 , 9 4 2 , 9 5 5 , primo 5 1 0 , nunc 5 1 8 , Agiogr. Neapol. et Thess., Psalt. Neap. 1 4 9 1 , Thessal. 1 5 2 2 . Idem ij-ffiN In gressu nostro — •OVitt/N Praedicaverunt me, Kennic. 4 j , Syrus, et Symraachus. Sic et Hieronymus in alia signif. ìncedendi, qui V ertit Incedentes adversum me, et Haubte*

P gantius, Lxx,

qui e x p o n i t Inctdunt

et V u l g . Projicientes

Ibid,

S

A

in

me.

me.

'ohqo circumdederunt

i-'ij-D

circumdederunt

quod

sequuntur

nos.

193,

me

Ita

quinquaginta

196,

2

9 2 3 , et HiileJ- 4 1 3 ,

—

Keri, codices

Thessal.

5

ronymus meo 4 1 3

^O

TOT

39,

14a,

178,

73,

de

180,

in libro

Sa-

legunt

et

wl'jnni,

ptures

juxta

lectionem

loci

'loia

paralleli. XVIII

I 1 N"H et volitai

visus

est,

mei

319,

—

nti

Sym-

Arabs ,

Hie-

et

Kennic.

211,

454,

562,

644,

681,

879,

899,

cit.

Deerat

nec legit manu

249,

779'

554,

596,

82

libri S a m . ,

696.

ubi

ta-

men insionis c o d i c u m varietas . V . 12 O riffln cum i p r a e f ì x o , ut in eodem ca-

612,

detur primo ext. 2 9 .

31

cum

Agiographis Neapolitanis , et

prò r o & n Kenn. dem legiuir .

121, primo

156,

Kennic. 7 6 ,

3,

186,

170,

228,

564,

613 ,

607,

nunc 4 0 0 , in meis 5 7 9 ,

677,

867,

681,

primo 3 ,

234,

828,

350 , 670 ,

645, 31,

XVIII

3 8 5 , vi-

Ita locus paral'l.

xx.

14

"tabs®) et liberator

Desiderata 93,

de

caelis,

comma

in

121,

156,

168,

377,

431 ,

437,

330,

32,

37,

209,

828..

Ibid. D"Qìi;3

in caelis

Kennic. 2 0 1 ,

forte 8 2 ,

3

1 forte m ^ n , ut ibi-

rio o t 133,

9>

nunc

in

Arabs.

•—•

c o l l a t u s , mei

632,

XVIII

et

nonmillique

Sic cap. x x

2 1 5 , 368 , 4 6 6 ,

Sam.

38 ,

muèlis,

1 5 8 4 , et Chal-

74, 97,

forte p r i m o 2 1 5 , 11

Iienn.

7

haec

1533,

Lips.

omnium.

et

a ine

primo

verba m

V.

Desunt

pite parallelo, Kenn. 2 4 5 , primo meus

1

Kenn.

596.

coram eo veniet.

6 3 2 , -videtur primo

Vulg.,

Hiileliano,

Ibid.

204,

8'

me.

XVIII

et 4 5 4

1

Agiogr.,

daeus . Reliqui interpretes L x x , machus , S y r u s ,

primo mei* 2 2 4 ,

primo 3 3 7 ,

bina Psalteria an. 1 4 7 7 , 1581,

7°>

Neap.

I

201,

209,414,510,

5 7 s > 9 5 5 1 Pr5™0

Rom.

M

!On

K e n n . , quamplures m e i , inier quos liispanici

L

128,

nunc

—

rrraira

primo

224,

145,

mei

39,

meus.

644,

74,

156,

4,

7 1

623,

A r a b s , loc. parall. S a m . , sed hic dis-

6 2 5 , mei 3 3 7 , 9 5 3 , primo 3 2 ,

186,

junctim

696,

xxil.

A d d u n t ^ mihi

Kenn.

379 1 5 ° 5 ^

579 1

et locus parall.

11

6 o

Sam.

nonnulli v f o i , ut in S a m u e l e .

Pro

XVIII •—

73,

''jISSN O

Kennic.

379,

quia

me,

Arabs,

1 8 8 , mei

696,

primo

645,

Biblia S o n c i n . , Brixiensia , Psalt. Basil. 1516,

Colon.

et locus parall. ut in S a m u e l e , meus 3 1 ,

1 5 1 8 , Syrus, Samuelis. Kennic.

Psalt. Octapl.

Arabs,

Ibid, 175,

^nj, primo

X V I I I 6 'TOjD circumdederunt •OTüo ut in S a m u e l e , K e n n . 9 3 ,

683,

Chaldaeus , V u l g . ,

Diss.

primo

Omittunt Kenn. 2 2 8 ,

437,

primo meus 7 5 8 ,

locus

XVIII

Kennic.

377 .

15

T^n

sagittas

Kenn.

Cj-iin sagittas, 612,

249, Lxx,

parall. Sam. V .

]I pag.

primo

vid.

••'"rui "7"j grand0 et carta-

173,

suas mei

— 386,

L x x , A r a b s , locus parall.

Samuelis. XVIII

1516.

primo Lxx, "(12.

nes ignis.

me

circumdederunt

3,

Ibid.

'jIDDN circumdederunt

5

696,

ext.

me .

maris,

156,

meus

16

Kennic. 196,

era

aquarum

39,

76,

ac lib.

il

—

153,

S^m.

CS'1 156,

1

.

*

S

Ibid. "¡SN irae tuae •— ISN irae e) u s , Kenn. 6 0 2 , ac locus parall. Sam. V. Vogel Diss. I in T. Tl., seu Coil, l 1 Sam. xxil cum Psal. XVIII. XVIII 18 "rcitcro ab osoribus meis, 11t in S a m u e l e , Kenn. 2 3 9 , primo meus 5 9 6 , nunc 8 2 9 . V . 1 9 ^ a i p ' defective , ut iterum in Sam. legitur , codices quamplures Kennic. ac m e i , quod praefert appositis punctis singul. lectionis Vogelius Diss, de matribus lectionis Ubrariorurn arbitrio relictis pag. 1 2 ; XVIII 20 'pTiD secundum justitiam meam. Pauci 'ripT^ forma f o e m . , ut in libro Samuelis, Kenn. 4 , 3 8 , 2 4 5 , mei 7 5 8 , primo 5 9 6 . XVIII 23 TDK amovebo — "TDK recedam, Kennic. 1 7 , 3 0 , 3 7 , 3 9 , 4 0 , 7 3 , 9 2 , 9 7 , 1 3 1 , 1 3 3 , 14.5 , 1 4 8 , 3 5 0 , 1 5 7 , 1 8 8 , 2 4 9 , primo 1 3 9 , forte 2 4 5 , mei 4 , 3 1 , 34, 39 , 337 1 3 6 8 > 5 1 7 » 595 , 596» 6 3 2 , 6 4 5 , 6 7 0 , 696., 8 6 4 , 8 6 5 , 8 6 7 ,primo 2 , 2 0 4 , 3 5 0 , 6 1 2 , nunc 8 2 9 , videtur 5 6 4 . Ita locus parall. Samuelis. "ion meus 6 4 0 . Ibid. '313 a me. 'jizv Kenn. 3 9 , 2 2 8 , 3 7 9 , 6 0 2 , primo 1 3 7 , 1 5 6 , mei 5 5 4 , 6 7 0 , 6 8 3 , 8 6 5 , 8 7 9 , primo 6 1 2 , cum editionibus nonnullis, inter quas Psalt. Harm. Hutteri 1 6 0 2 , et Biblia Nisseliana a Diederichs citata. Lib. i l Sam. habet r~djdd, quod primura scripserat descriptor cod. Kenn. 1 4 2 , qui habet ^n XVIII 25 •>t "DD. secundum puritatem rnanuutn mearutn. Kenn. 245 m r o secundum puritatem meam, ut habet parall. caput Samuelis. XVIII 2 6 "oa o j n et cum viro Ken. !7> 3°> 3 6 ,

3 7 , 38, 39, 7 3 ,

131,

L

A

M

I

2 I ° ' 253 ' !56i 175, Pnmo 1 1 7 , mei 3 1 , 3 8 6 , 5 9 5 , 5 9 6 , 632., 6 4 4 , 6 8 1 , 829 j primo 2 , 38 , 2 4 4 , 2 7 0 , nunc 8 7 9 , Biblia Sonc., B r i x . , Psalt. Basil. 1 5 1 6 , Colon. 1 5 1 8 , L x x , S y m r a , , Syrus , V u l g . , Arabs, Hieron y m u s . Quidam Tea forti, ut in S a muele . Kenn. 1 4 5 , 2 4 5 , forte 1 3 1 , meus 8 6 7 , et defective 6 3 2 . XVIII 27 TOnn mundus eris — "Onn, Ken. 7 3 , 1 3 3 , 1 5 0 , 1 5 6 , mei 1 9 6 1 75 s -> P r i m o 3 1 , 2 0 4 , 3 5 0 , Psalt. 1 4 7 7 , et locus parallel. Samuel. Ibid. VnDnn perversus eris — Vsrin Kennic. 1 3 3 » 2 4 5 , primo mei 3 1 , 2 0 4 , Psal. 1 4 7 7 , aperte, non f o r t e , ut habent Kenn, notae, et parall. locus Samuelis.

XVIII 32 rrfoi Deus — - ^x, mei 9 6 , 5 9 6 , uterque p r i m o , Psal. 1 4 7 7 , Samuel. 1

Ibicl. Ti'?" praeter — "Tifao Kenn. 1 3 1 , 1 4 8 , primo 1 1 9 , mei 3 8 6 , 7 5 8 , primo 6 1 2 , 8 2 4 , 8 9 9 , videtur primo 8 2 8 , et lib. i l Samuelis. Ibid. rsròx 'nVir praeter Deum nostrum — 1jTÒnd sicut Deus noster, primo meus 3 5 0 , S y r u s , A r a b s . V . 33 'OTT. Meus 5 9 5 13TT c u m Kerì •on., ut in Samuele, sieque puto legere qui hic producuntur Kennicottiani. X V I I I 35 nnrai et conteritur — nnrei et dedisti. Ita L x x , et V u l g . , quorum lectionem nullus sive m e u s , sive Kenn, codex t u e t u r . Delendus namque est qui Ilio producitur Kenn. 5 4 6 , parum accurate a Brunsio collatus, qui aperte legit per c h e t h . m n , ut in Sam., Kenn. 4 3 7 , et Psal. Octaplum 1 5 1 6 . XVIII 4 1 nnro dedisti. n n n , ut in Samuele, Kennic. 4 1 , j 5 7 , 1 5 8 t

P 216,

primo

meus

380,

ut in S a m u e l e , K e n n .

S

A

'Kjtt'Q sine

93,

219,

3 1 , primo 2 0 4 , tandem • r i T O nexu,

ut h a b e t

lelus,

legunt Kenn. 4 0 ,

31,

primo XVIII

37

"PN

saepe

596, 43

210,

228

meis

ut

591 1

forte

4,

5 8 7 , mei 3 1 , 4 1 4 , 867,

899,

primo

primo

224,

612,

564, 609, 2,

596,

Agiographa

Thes-

Lxx, Samue-

g i s s e . i : n m fesse h i e p r o n m , positis

litteris,

sive

opinantur.

d i t o Lexìco,

loco

Psalmi

in

ine-

inscripsit,

D'unti; c o m p o s u i t , et

nan , et

Samuelis

significatimi attribuir, JTT :

trans-

metathesim ,

rrrarra

nrr ac

per

R. Parchon

quod

403,

videntur

645,

in t e x t u v i d e t u r o l i a i le-

utrique v e r b o

677,

864,

596,

l i s . C o d . m e u s 2 6 3 a d m a r g . "p v e r r i ,

et d i n ante K i m c h i i

39 , 444 » 49$ >

758Ì»

554,

Psalt. O c t a p l . 1 5 1 6 ,

133,

437 * 495 » 505 » 5 3 ° » 5 4 1 > » 6 4 5 » primo 1 7 3 , 2 0 1 , 2 0 6 , 251, 379 '

828,

681,

350,

sicque e t i a m

OpHK

249,

67o,

V u l g a t u s , S y r u s , l o c u s parali.

multi

131,

marg.,

570,

nunc

Kenn.

eos —

Kennic.

564,

13

cum

879.

terrae,

I

primo 2 , 3 8 ,

Samuelis.

evacuabo

eos,

i,

M

mei paral-

ex

nunc

ut pulverern

Ibid. o p ^ N 180,

93,

789,

et lìber

comminuam

cit. l o c u s

"1DJJD ut pulverern.

*>Di?D

Targum,

£

utrique

claudica/idi

scribens ad

rad.

7J1DP 1DÌ>5' 'D DTVnVUODD "UTTl?

ad a l t e r a m

vero u n ,

lis

subdens C P D T

textu,

cSroo

producto SatnueII^O' 'd

. R. Menachem

ben

Saruk

sal. 1 5 1 5 , L x x , S y r u s , C h a l d . , V u l g . »

a n t i q u i o r in L e x i c o etiam i n e d i t o , q u o d

Arabs,

s u b e o d e m titulo Mechabberotk

T.

probante

pag.

83.

Doederlein

Omissi

ex

Schol. meis

nonnulli. Kennicottianis adde mo

ex

Tom. tamen std

Brunsio xtil sistit

videtur

nicor.

De

Repert. marg.

mìhi

156

var. or.

dubii

59

Kenn.

89,

notam

. Ken-

o y p - i x , ut in

m u e l e , sicque , ut v i d e t u r , primo XVIII Tìcìdd gum,

44

custodies

-jDU'n me,

et l o c . parali.

XVIII

46

consumentur,

to

Symmachus

Kenn.

373.

me 93,

Tar-

Vulg.,

locum

—

to

Conf. Starck.

Day.

5 8,

Repert.

XVIII 4 9 violtìitìarum 2c 1 ,

579,

se,

alii claudicant,

XIX

5

245.,

pag.

p. 9 0 7 . D'OCR

primo

3.1,

758 , 864 , 865 , 867 , 8 2 8 , 'nunc

anstc^

Lxx,

cum

Neapol.

Sed

nultus

57c,

et

li-

ac-

dunt,

1 ,

pellus, Pocock. —

legit

1477 .

DTip,

ut

v e t e r u m , et docti non

contra q u o s 7

cstfTt

et Psal.

Houbig. sequitur,

et

XIX

^"ua.

PI a res

Dip

plerique

egre-

coram

soli.

Agiogr., pro

alii

4 * » 7 3 ' 7 4 » 1 3 1 » 1 33 ' J 4 8 » marg., 2 4 5 , mei 3 9 ? 6 0 , 2 3 1 , 24.9,

heb.

antiquis nonnullis editionibus

";:r a

Kenn.

lex.

V

b e r S a m u e l i s . V . 5 1 m u l t i codices c u m

I b i d . " t r m et trepidabunt, cingerti

T o m . I pag.

or. T o m .

227,

6 7 , mei 5 6 4 ,

pauci, quos

•—- rum

lume

, K e n . 38 , 3 9 , 4 0 , 1 4 8 ,

vertunt

arctabuntur

Carm.

Ra-

cingali.

O O l viole ut idi

203,

veterascent. dientur,

nostrum

remissione

6 , M i c h a é l i s Suppl.

yO^-oiSo. Arabs

d e cnun i r m

Kohler.

edidit,

1 3 2 , turn a p u d

s c h i m i ! in h . I . , e x p l i c a t

prinio

1c t o inhonorabuiitur.

communis,

—

Samuelis.

habet

turn in c o d . m e o

Sa-

5 5 4 , C h a l d a e u s , et

Syrus Erpenia., qui Syrus

pones

decident

meus

qui

cupix

legendum

addit

pri-

lect.

pag.

V.

coni

Notai

DnV5p arvrip

"TiT

Rivetus,

misceli. ri

contcnp.

Ca47.

super

exircm.t

itsqua ad

ex:re;n.i

34 eorum, Ken. 162, 435, 887, 97a, 442, 596,

P

S

A

3 , 7 , 2 1 6 , 6 81 , mei 38 465, 487, 643, 814, 1 0 1 1 , primo 2 0 9 , 4 0 3 , 8 7 9 , L x x , Vuigauis .

X X 4 ""nroo oblationum tuarum. Notancla hie defectiva plurium codic u m et editionum lectio "jnniD , quae mutatis punctis legi potest oblationis, vel sacrificii tut, ut L x x et V u l g a t u s . Inter codices hispanici mei 4 , 33, 3 7 , 1 8 7 , 6 3 2 , 7 8 2 , inter editiones Mantuana acl Norzii emenclationes exacta. Ibid. "¡n?un et holocaustum tuarn — TnViyi et holocausta tua Kennic, 4 , 3 0 , plene T m H ' i 1 4 2 , ac me us 6 4 0 , S y r u s , Chalcl., A r a b s . X X 5 jrv Det — mrr p r Dct Dominus, Kcmi. 7 3 , 7 4 , 9 7 . , i 3 3 , ,-rftmc 2 2 4 , cod. A l e x . L x x , S y r u s , A r a b s . V . 6 i n ' m ' D Psak. 1 2 . circa 1 4 7 7 , et S y r u s . X X I 3 J izhn'i et sponsionem, vel votum, alii aliter nomen hoc solum loco obvium interpretantur. Cod. meus 5 5 4 primo r i ^ i D i et declarationem, ut legisse videtur Chaldaeus , qui vertit ffiiTSi. Nonnulli cod. r"vinxi per sin. XXI 5 in seculum,

zziby seculum —< Kennic. 7 3 , 7 6 ,

primo

5547 5 9 X X I 1 2 riOfO propasitum , vel co~ gitationem — morn cogitationes, Kennic. 3 7 , 3 8 , 1 8 0 , forte 3 , meus 6 9 6 , Psalt. 1 4 7 7 , Psalt. 1 2 . circa eundem annum editum , cod. Alex. L x x , Symmachus, Cbald., Vulgatus, Arabs . V . 13 pauci cum Psal. 1 2 . 1477 rijm>. X X I 1 4 "jrYTaa potentiam tuam — i w a a potentias tuas, Kenn. 3 0 , 3 6 , 4 3 ' 9 7 ' 1 3 1 9 1 4 8 , 2 0 6 , mei 2 0 9 , 244, 5 9 6 , 696 7 5 8 , primo 2 , raei

s

L

M

I

6 8 3 , Agiog. N e a p . , L x x , V u l g a t u s . Plerique d e f e c t i v e , sed n o n n u l l i , ut meus 6 9 6 , etiam cum punctis plur. lectionis, plenius autem •j-nmjj Kenn. 1 5 3 . "fnfon latidem tuam Kenn. 3 7 , ac primo meus 3 4 . X X I I 4 r r f r n n lau des Israel — nVnn laus , seu laud em Israel, vel saltern d e f e c t i v e , Ken. 7 3 , 1 1 7 , 133, 6 0 1 , mei 31 , 6 3 2 , 8 6 5 . In sing. L x x , Aquila , S y m m a c h u s , Theodotio , V u l g a t u s , Arabs , Hieronymus,. Syrus e t i a m , sed cum 2 praefixo. X X I I 1 0 "nut by super ubera — n & o ab uberibus, Psalt. 1 4 7 7 , L x x , S y r u s , V u l g . , Arabs. X X I I 1 4 (TIN leo — m > o quasi leo, Kenn. 5 3 0 , L x x , Aquila, S y m m . , C h a l d . , Syrus , V u l g . , A r a b s , Hieronymus . Sed hi interpretes 2 s i militudinis subiutelligere p o t u e r u n t . X X I I 1 7 "1ND sicut leo, alii f j dientes — "1X3 foderunt , Kenn. 3 9 , forte 2 0 7 , nunc 2 4 2 , meus 3 3 7 , 3 d marg. 2 1 8 , Biblia Complutensia, Psalt. Basil. 1 5 1 6 , Psal. polygl. Potkenii C o lon. 1 5 1 8 , ad marg, Psalt. Q u a d r u plex Lugdun. 1 5 3 0 . Job. Isaacus in Defens. verit. hebr. contra Lindanum lib. 1 1 pag. 2 0 2 testatur vidisse se Psalterium apud avum s u u m , ubi in textu scriptum erat n o , et in mar?, n j o . Eandem lectionetn tod apud V a a giones ad marg. vetustissimi ac m e m branacei libri reperii Capito in Instit. heir. lib. I cap. x n l . Martianaeus ia edit. Hieron. T . I p. 8 5 0 , et Defence cantre M. Simon p. 15 9 ad codicem 626 Colbert, provocai legentem in t e x tu T i f o , quod Simonius posteriori manui christianicorrectoris attribuii, Martianaeus judaeo amanuensi. Quibus co-

P dicibus Jenensem addir apud C a l o v i u m in qui

A

Gerhardus

ill.

ad

li.

1.

L

M

I

»5

a ^ T m " ! christiani^

ac s i a d solos chri-

stianos

codices

eorumque

haec lectio

optimae

pertineret. Q u a e est in genere judaeo-

legerent i o t e x t u tind , in

r u m m e n s . R . Joseph Kimchius in i n e -

A t q u e extitisse notae,

Jo.

Bibl.

S

olirn

codices

Maso-

dito

Milchemeth

9 , docens bi-

^m

'T

marg. n ì o , manifestissime eviucit ra magna ad N u m . x x i v

to

na esse nNO, aherurn Numerorum , aite-

immutarunt

r u m in Psalmis o t o

derunt

Caart manus

r.to

meas et pedes

T

'-»o

meos,

caa-

rii Chediv , seil textualis lectio

foderunt.

filius

chovà :

cmp>. lectionem,

manus

( christiani )

leguntque

TO

meas et pedes meos.

David Kimchius

sponsionibus

c>f>'")po i:n do

Jpsi

in r-raitt>n

excusis ad calc.

Hackspanii p .

masoreticarum

v o c e m n i o efFerre TO . K i m c h i i

nec judaeis

tenacissimus,

suspectus s c r i p t o r ,

qui in

Masora finali in serie ~iK scribit : rripcD "HIO n p i T1ND 3 T O TINTO crpTTO CZTDO In

quibusdatn

libris

ptum reperi Caarù,

accuratissimis

scri-

et tectum Caart.

Ve-

iustissimos codices interpretum non aliam lectionem

praesetulisse patet

versionibus. L x x vav 1 S y r u s

, Hieronymus

runty consentientibus to ,

Arabe,

ex eorum

¿qu^ccv-, Aquila \ a y v ~ cum L x x

Aethiope.

Vulga-

Atque

quidem certe legit m o

fixeAquila

d e t u r p a n d i , reliqui ad alterutram lectiotan-

dem in suis codicibus legit auctor Jal— t u s , v o c a b u l u m hoc vertit codices legunt

TO

derunt . Ita ad marg. Ken.

539,

542, p TO

1566.

A d marg.

lege

habent

Biblia

dreana

1 5 8 6 , Psal. P r o v . ec. c u m lat.

versione interlineari an.

i 616,

ris. fol.

Sanctan-

8. G e n e v a e

Psal. c u m

circa

vers, interi. Pa-

e x e d . Gordonii

1632,

Psal.

Prov. ec. c u m lat. vers. 8. ibid, eodem anno .

A d calcem

inter, varias lectio-

nes TO referunt Biblia Munsteri Psal. Basil. 1 5 3 8 , Basil, alterum sed

Biblia

Munsteri

praefixo

1536,

verba

in h. 1. f u -

recentioribus

sed

legitur

codicibus,

omnibus

in decern

in

446,

ex

798,

e x prima manu in 2 0 4 ,

256^

367,

501,

et ili"

edit,

675,

primaria

in Thess.

yxchon

pag.

Tells

Testis

est

np,

edit.

Ni\-

Arcanis

tametsi judaei Dicunt

scribendum

idest legendum

in

edit. Basil. In.

codicibus TO scri-

reperiri,

'"iKD legam . idest

Neapol.

Wagenselii in

Gaiatinus

pag. 3 4 1

vetustissimis

adhuc

in

Confer.

Satanae.

cath. yeritatis aliquibus

864,

1522.

162

igneis

ptum

693,

an. 1 4 7 7 ?

1487,

esse

nto.

v e r o Martini in Pugione

in

enim

ibi

TO,

sed

Raymundus fidei

p.

278

ed. Lips, profèrt librum Bereschh bi

inter loca a n s i o

ct ionis

scribarum,

ferentem. medrascico

Quod

ms.

Majoricano

fieri

animadvertit

ppn,

seu

rabcorre-

nostrum hoc TO renon

hujus

in alio R. Mosis

in c o m m u n i

nominis Hadarsan , fuse

libro, cujus

recitat

ac sed ex

verba ,

Voisinius Observ.

in

P u g - p- 3 ° 4 •

1547, nomine

ipse nos

897,

ran. fo-

e x Comm.

in

editionibus,

iisdem

sine N

est

mss. meis

TTO,

Psal. Witteb. foderunt

minata

Frischmu-

k u t S i m e o n i , q u i , ut notat

et

saque ejus nota antichristiana, quae e l i -

in significatione

n e m YiND et TO trahi possunt. Sic

Alii

desumpta sunt

notat

Re-

Ni\\achon

Evincit et R. Jacobus C h a i i r a , judaeus lectionum

197

foEjus

A d lectionem ces ,

qui

jod c u m

yind

referendi c o d i -

surek,

sive pro l

16

P

S

A

m i n u s a i l o ac decuitato h a b e n t , ut Jer. L

i i

et a l i b i . Ira legunt Biblia Plan-

tiniana

1571,

Polyglotta

s i a , Biblia Hutteri teberg. Ac

1566,

Antwerpien-

1587,

Psalt. "Wic-

Psalt. Harmon.

Plantiniana

quidem

1602.

editio

meas et pedes

tiones variatn gitant,

lectionem

ut Biblia

et

12.,

iu

quo

meos.

Psalt.

Polygl.

antiqua

Foderunt Aliae ecli-

circello

Genev.

11011

, Psalt.

in

Basil.

4.

1518,

possessoris

manus haec in raeo exemplari ro,

indi-

1618

christiani

annotat,

Sextuplex

Lugd.

1530. gunt '"iND fodientes.

Sic

caari

Kenn,

cl.

Oberlini,

m a r g . Psal. Basil,

mens

1516,

buta hac lectione Jud. no tat

ad ui,arg.

fodientes.

Egregia

le148,

Psalt. Argentoratense e x ms.

latione

36

I

hispanici, ut mei

col-

368,

ad

judaeis attri-

utraque

Lugd. 1542 ,

Trilingue Basii. Haec fides

1548«

mss.

et

editorumque

praecipua

verso hoc tici et

duntur classes

in

et

e x quibus alii

duas

sententias.

ruptam p u t a n t , alii rum e r r o r e , ob

denique tem

Masoram

secuti

textuali ac

et

,

eo-

Bellarm. Di

Arcana

Exam.

Diet.

cath.

For-

Brughtonus

p. 4 5 ,

Scalig. Epist.

earn e x h i b e a t . E x antiquis interpretibus

verit.

in p a n i c i p i o vkletur legisse C h a l d a e u s ,

Iiottingerus

sibus

"P:."!

meas

efpedes

codigjs

mei

31,

A t vero

Targuni

et_ excusum

bliis magnis Rabb.

ac

in

Bi-

Polyglottis An^-

glicanis habet NnKP -pri j t d d

morden-

tes

Octapli

NV~IK

mei

quasi ~n 32

plutense

leo,

Targum

yeluti

hones,

' n i n N "f'K quasi Targum

male

Psal.

Targum leones. hie

Comproducit

C a l m e t u s , quod non e x t a t . Ken. et e x prima

manu

meus 5 5 4

cod.,

245, legunt

alii m u h i . n « D per p a t a c h , etiam

heb.

philol.

p.

p. 4 7 2 , pag.

p.

310,

chr. relig.

p. 6 5 ,

Par.

pag. 5 3 5 - 5 4 9 ,

Essay

towards

true

text

of the

O.

rus

Misceli,

sacr.

in

I.

h.

Quacst.

in

sacr.

Mos.

rabb.

"Wisthon

venuto

Not.

Pocock. p. 5 8 ,

Par. I p. 7 8 3 ,

Bartolocc. Biblioth.

Messia

Apol.

le M o y n e

misceli, ad Portarti

Bochart. Hiero\.

T

T. pag.

154,

restoring

the

p. 7 8 , 349,

Hi ero 10 ¿ci pag.

984,

I p.

FulleVincenti

p. 2 4 0 , Schoderus Script.

Ca-

Genebrardus

Guadagnolus

ad

Notae

1 4 ,

192,

pro

sacra

p. 40,

Cha-

p. 3 9 4 ,

p. 1 0 9 ,

ver.

p. 4 4 6 ,

Assert, sacr.

ed.

p. 2 0 4 ,

Muisius

Psal.

Raym.

1. 1 1 cap. x l ,

in Dan.

pell. Crit.

pro

pag.

d i s p a r u i t , ut uullus e x hucusque collatis

Com.

varieta-

cath.

Dei

Thes.

alii

864

heb.

Sellar,

heb.

nihil

a judaeis

850,

Quaesr.

Panstratia

qualis ex tat in Poly glottis Antwerpien-

scriba-

opinantur

p.

Verbo

cor-

quo

veriore v w o . Confi

lectio

sterus

1

ac lectionis

fidei

rvo,

affinitatem,

introductam

Martini Pugio

tant "HiO esse hie p a r t i c i p i u m e t

meos .

Plerique

marginalem n > o

in t e x t u m

Hunnius

fortuito

litterarum

Galatinus

manus

Cridivi-

malida

mutato 1 in

Drusius

"nr." mordentes

contro-

hic

judaeorum

341

codicibus

varietas in

contendunt veram lectionem esse

Lips.,

posterior ita e x

codicura

celeberrimo v o c a b u l o .

interpretes

mierus

sed

edi-

Quadruplex

rumque opinionera coufii m a n s , qui pu1

et

et S e x t u p l e x an. 1 5 3 0 , Isnense

libri

pro

414,

ti , ut Biblia S o n c i n . , B r i x i e n s . , A g i o g .

Alii

n i O . Cod. meus nD n o

196,

N e a p o l i t a n a , Psalt.

facilius

E x t a n t c o d i c e s , qui pro sea

M

1571

addit praeterea ad marg. r r a manus

L

spec. ,

Disp. Zanol.

1 4 4 , Culmet

P

S

A

Dissert, de Caari , Lowth De sacra poèsi heb. PraeL xxvill in not., Houbigan. Notae crit. T . II. p. 1 4 , Kenn. Dissert. J de T. Heb. p. 4 8 9 , Doederlein Schol. in lib. poet. V. T. pag. 8 5 , Marchinì De Divin. sacr. libr. p. 1 0 2 , Michaelis Biblioth. or. Tom. X I pag. 2 0 9 seq., et Supplem. ad Lex. heb. p. 1 1 9 7 , Dathius Psalmi ex recerts. T. H. pag. 7 4 . Integritatem vocis nso alii quamplures propugnant, Augustinus Justi— nianus Not. ad Psal. Octapi., Voetius in Tkesibus, Giassius Philol. sacra p. 1 2 9 , Helvicus Elenchi jud. pag. 2 9 9 , Hottingerus Smegma orient, pag. 1 1 3 , Pocock. Notae misceli, p. 59 , Dachsel Bibl. accent, ad h. 1 . , Danzius Litter. §. 5 3 , Altingius Dissert, de integ. voc. n t o in J cad. Diss. p. 1 8 8 , PfeifFerus Diss, in h. 1 . , Frischmuthus Diss, de Messiae man. et ped. perforatione in Ikenii ThesHammond us, et Ghesnerus in h. J . , Stockius Clay. ling. s. p. 5 3 7 , Marcus Marinus in Arca Noe p. 3 3 2 , Lud. de Dieu Animadv. in h. 1., Gussetius Comm. ling. heb. pag. 7 7 0 , Carpzovius Crit. sacr. pag. 8 4 6 , Uriemoet Observ. misceli, p. 5 6 , Schultens. Orig. heb. Tom. I pag. 3 3 6 , Leusden Philol. heb. Diss, v i i , Verbrugge De nom. plur. heb. obs. I §. ac , Dav. Michaelis Diss, in h. 1 . , Lilienthalius Comm. crit. cod. Regiom. pag. 2 7 7 , Schulz Lex. heb. cocc. pag. 6 1 1 , alii— q u e , quorum sententiam nos ipsi olim sequuti sumus De praecipuis caussis neglectae heb. litt. discipl. p. 3 4 . Sed hi auctores non uno omnes modo, nec in eadem signification e hodiernam lectionem tueutur. Quidam, ut Justinianus, Voetius, Giassius, L i Tom. IF

L

M

I

lienthalius, retenta significatione leonis, ellipticum habent l o c u m , supplentque ispn vel TO, vel Aben Esrae et Khnchii opinionem secuti, caart rectum putant a praecedenti ^iDprr. Alii, ut Marinus, jod pro vau minusculo accipiunt. Est qui putat, ut Friscmutbus, esse praeteritum pro n t o , ut in Isaia M&ì pro IKCM, vel, ut Ludov. de Dieu, esse infinirivum i t o in conj. Pihel. Plerique arbitrantur caart esse participium plurale apocopatum pro a n o fodientes, quam sententiam, multis productis exempli» ac „

momentis, fuse exornat

Ahinoi us. &

Favet etiam Masora parva ad h. 1. iunuens bis occurrere ""liO cum kametz ^wh 'ira in duabus diversis significationibus. Atqui in Isaiae loco, quem chat Masora, caari proculdubio significat sicut leo, ergo in Psalmis fodientes. Sic salva integriate textus idem est christianorum caussae praesidium, quod in caarìt. Coni De praecipuis caussis pag. 39 . De scriptoribus in utramque partem agunt Poli Synopsis criticorum , Outhovii Bibl'tothcca Bremensis classe V pag. 4 1 2 , Wolfii Biblioth. hebraea Tom. il pag. 2 c , et IV pag. 4 . E x polemicis judaeis, qui defèndunt lectionem caari nominaridi sunt in primis Cardosius Las Excelencias de los He— breos pag. 3 9 7 , et R. Menasse ben Israel Conciliador Tom. IV pag. 3 9 , qui tamen fàlsissimo asserit que todos los authores leyeron ""ito ca-ari corno leon, y no TO carù horadaron segun la version latina, y assi se halla en todos los manuscriptos hebraicos. Contrarium interpretes , Masora , codices ipsi superstites demonstrant. Utraque lectio suos habet patronos magni nominis, suaque momenta gra-

P

S

A

vissimi pontieiis. Pro hoclierna scat mss. codicum , qui aetatem ferunt, fere omiiiura consensus et auctoritas . Bini soli vere judaici excipiuinur, qui legant TOD. Reliqui vel ciubii ac suspecti, vel ex sectinda manu correcti ac verosimilius Christiana, ad quorum classera ex Simonii judicio amandandus Colbertinus, Quotquor editiones exhibent TOD, a chrisriatris curatae s u n t , hancque lecrionem ex antiquorum poti us imerpretum vel Masorae auctoritat e , quam codicum videntur introduisisse. Pellicanus, qui Basileense Psalterium 1 5 1 6 edidit, addens ad marg. Jud. TOD, sat osrendit tèxtuale TOD, quod praetulit , esse christianorum , Psalt. Quadruplex 1 5 3 0 habet Alias TOP, scholium christ iani editoris antiquam ac deperditam lectionem refereut i s , nec audentis, quod Complutenses ac Pellicanus fece rant, in textum recid e r e , Margo prod ucti cod. mei 2 1 8 babet et ipse TOD alias suppjetuin a christiano codicis possessore, qui latinos titulos Vulgatae respondentes adjecit, non ab amanuense judaeo, qui italicam versionem apposuerat . Idem dicendum de TO, ejusque K e r ì , quod acl nonnullarum editionum marpinem c? comparet. Idem de j o d , sea vau m i nusculo cum surek, quod editores nonnulli obtrudere maluerunt. Galatini testimonium suspectum est, suspectus liber ille Mosis Hadarsan a Martini ac Voisinio citatus , quodque scribit Isaaeus apud avum suum vidissç Psalter i u m , Basileense ipsum an. J 5 1 6 esse conjicit Tychsenius in Tentarti, de vari is cod. heb. getter, pag. 2 5 5 , Masora Numerorum spuria est et interpolat a , ut ostenti un t Altingius et Gusse-

L

M

I

tius, male conflmdens lor«im nostrum, ubi caarì est kametzatum, cum ilio Numerorum quod habet patach , ac perperam exemplum producens, quod est incongruum. Buxtoriìus filius acerrimus Masorae defensor fa te tur ejus textum hic esse falsatimi , et pro exemplo Psalmorum reponendum aliud Ezechielis X X I 2 5 , ubi occurrit caarì cum patach, ut in Numeris. V. Comm. crit. in Masor. pag. 3 2 9 « Potissimum autem verba T r e TOD a Jacobo ipso ben Cliaiim addita suspicatur Gussetius, a christiano quopiam Altingius, quod dictio ipsa prodit inusitata j i r p , qua utitur. Ego sane mss. meos omnes codices contuli Masoram magnani 111 Pent, habentes, qui sunt quamplures. In nullo reperi haec verba. In nonnullis, ut 3 1 , 3 3 , 1 9 6 , in Masora magna ad hunc Psalmi locum extat nota de duplici caarì kametzaco , hoc et Isaiae, sed in nullo variae illius lectionis vestigia, nec h i c , nec in Isaia, ubi notam illam pauci repetunt. Chaiimus memorac .quidem codices habentes hoc Chediv, sed subdit se illud in Masorae locis, quae habent vau et leguntur per j o d , frustra quaesiisse. Tandem data etiam varia hac lectione codicum, semper TOP quod Kerì e s t , praeferendum esser textuali TOP . Contra pro TOD stat antiquiorurn interpretum eorumque codicum consensus. Nullus, si Chaklaeum excipis, Jegit TOD in alterutra leonis vel participii significatione. Chaldaeus serioris aetatis est, ipsaque codicum Varietas et utriusque significationis conjunctio sat prodit eum fuisse ad recentiores codices interpolatum. Is e d a m , salva lectione caarji, vertere potuit Kerì sui

P

S

A

codicis, quod hebraei solent a n t e p o r r e . Paucissimi quidem coclices vere judaic! nunc hanc lectionem praeseferunt. Extant tamen adhuc nonnulli a judaeis scribis certo exarati, nec ulla christianorum interpolatione foedari, qui in textu servant TOD, cujusmodi sunt Ken. 3 9 , ac meus 3 3 7 supra aliati- Bini autem codices veram lectionem servare optime possunt et testari contra fidem reliquorum omnium , quum habent pro s e , ut in casa nostro, auctoritatem vetustissimo™ m exemplarium interpreiuin, suspicioqtie est gravissima in re controversa immutatae a judaeis, vel dissiraulatae lectionisj:hristianis faventis, vel saltern in textum translatae m a r ginalis quae minus fàveret. Verum de primo duorum codicum, seu Kennic„ 39 , notanda Brunsii animadversio De

vjr. lect. Kenn. Tom. XIL Repcrt. or. p. 2 4 5 . >» Etsi nunc sic legitur, tamen prima scriptura fuisse videtur n s o , lit— tera jod scilicet postea mutata in , ab ipso tamen, ut videtur, scriba, qui margini appinxit 'p . Sic etiam hanc lectionem repraesentat ipse Kenn, in Dissertai, altera The state of the printed H. Text p. 5 0 0 , 5 0 1 , atque ex eo reverendiss. S e k e r , qui sub anonymo Iatet in appendice ad Merrickii A lino tat. in Psal. anglice scriptas p. 2 7 7 Paucissimos autem qui supersunt, codices alii, qui non extant, vel adhuc delitescunt, luculenter conformant, 11011 dubii, sed certae fidei, nec a cbristian i s , sed a jtidaeis producti, quales sunt inspect! a R. Jacob ben Chaiim , non mendosr, sed accuratissimi , ut eos appellai doctissimus hie judaeorirm criticus et Masorae collector. Confirma ut et codices masoretharum Chaiimicis aa-

L

M

I

19

tiquiores nec deterioris notae, in q u o rum textu scriptum erat caark , ut masoretbae ipsi notant ad cap. xxiv* Numerorum. Porro nulla certa argumenta suadent hanc masorethicam notarci spuriam esse et interpolatam, aut verba ilia u r o rito a Jacobo Chaii1110, vel a christian» aliquo fuisse adjuncta. Masora, cujus veritatis et integritatis fidem faciunt amplissimam in Masora altera finali correctissimi coclices et candidissimum de eorum lectione judaei collectoris testimonium, suspecta haberi nulla ratione potest, nec video cur suppositiva Masora magna Numerorum habeatur , integra fuialis quae adeo luculenter illi fidem adstruit » Codex ipse meus 3 3 7 legens TVO cum vau et chirech manifestissime demonstrat existentiam controversi Kerì et Chediv. Tantum autem abest, ut Jacobus Chaiimus masorae textus quammaxime tenax earn interpolarit, addita ìectione T i f o , ut potius Bombergio earn in textum recipere meditanti for titer restiterit, ut ex Drusio refert SixiinusAmama. Nec omittendum ante Jaco— bum ben Chaiim Chediv hoc et Kerì; in mss. codicibus obvium scrip to res nonnullos, ut vidimus, adnotasse. Jam vero qui ad infirmandam Masorani banc opponunt perperam confondi exemplum Psalmorum curii ilio Numerorum , non animadvertunt in multrs codicibus mss. et in editiooibus quibusdam legi etiam in Psalmis nxp cum patach , ut in Numéris, in aliis,, inter quos meus 6 7 4 hisp., in Numéris legi cum kametz, ut in Psalmis, in pluribus denique , non exceptio hisp-, ut sunt mei 4 , 2 3 , 304, 7 8 2 - , in loco ipso Isaiae x x x v i i l

2.0

P

S

A

qut..i ad h. « Psalmorum Masora parva adnotat, haberi patach . Quamquam porro In plerisque mss, desit in N u meris hoc exemplum Psalmi, habetur in nonnullis, ex meis in 6 0 4 , 7 2 1 , 7 4 5 1 9 4 0 , exceptis tamen -verbis r u o 3 T O , in quibus inusitatum mro legi falso contendit Altingius. Nam aperte legitur ypo. Demum qui admissa varia hac lectione semper Kerì caari textuali caarh anteponendum esse constiniunr, ii ex judaeorum inoenio eorumque legibus loquuntur. Liberum c u i que critico est ex duabus lectionibus earn praeferre, quae magis cohaereat, roajusque habeat in antiquissimis sacrorum interpretum apographis praesidium, qualis est in hoc loco textualis. Chediv autem' to) Kerì non in uno aut altero, sed in quamplurimis Scripturarum locis praeferunt doctiores nostri aevi critici, constatque ex nostro hoc opere saepe Kerì falsissimum esse, omnique auctoritate destitutum . Videtur ergo ex hucusque dictis jure colligi posse vel restituendum esse textuale caarh, vel saltern leciionis varietatem hie agnoscendam , ut liberum nobis sit alterutram praeferre. X X I I 1 8 i x t aspicient. Deest in Titroque Psalt. anni 1 4 7 7 .

L

M

I

615,

632,

670,

672,

681,

748

814,

829,

955,

primo 2 0 4 ,

412

5 5 4 ' 579 ' 6 l 2 ' 645 , 6 8 3 , 954 ad marg. 3 1 9 , Biblia Sonc. , Brixiens i a , Psalr. Basil. 1 5 1 6 , Octapl. ejusdem a n n i , Polygl. Colon. 1 5 1 8 , Macbazor utrumqne Sonc. sec. x v , L x x , V u l g . , A r a b s , Hieronymus. Utrarnque lectionem Chaldaeus connectir. Confer.

Michaelis Bibl. or. Tom. XII p. 1 2 8 , et Diedericbs Spec, p. 5 . XXII 27 oro:^ cor vestrum —. cor eorum , Ken. 7 6 , forte primo meus 9 5 4 , S y r u s . Sic etiam cum suff 3 pers. L x x , V u l g . , A r a b s , sed

in plur. corda eorum. Qui Polyglottis utuntur, notent hie mendum lat. vers. Targum quod legit p D j ? , non cordis eorum . Aptius sane cohaeret suffixum 3 pers., ut in praecedentibus, illudque praefert Hon big. in h. I.

XXII ¿8

coram te —

coram eo, Kenn. 3 7 , L x x , S y r u s , V u l g . , Arabs, Hieronymus, Houbig,

XXII 29

et dominant.

Plu-

res defect. Vara 1 . Editiones quae ica Iegunt, inter quas Biblia Mantuana cum Norzii notis, auetoritatem habent h i spanicorum meornm codicum 3 3 , 3 7 , 187, 209, 224, 256, 275, 304, 3 4 6 , 5 1 0 , 5 7 6 , 7 8 2 , 9 4 i , sicque videntur legisse L x x , qui vertunt et

XXII 2 2 O ' m eminentium, -vel elatorum , vel ex defectu n et cum dominabitur. tzere unicornium —. clotri utticorXXII 30 12'DjI et animam ejus — niurn vel bubalorum, Kenn. 1 , 3 0 , •ÜDDT et animam meam, vel 'anima mca 39 » 4 3 ' 7 4 1 I J

1

97» 7i 13 » 155 . IS», 170,; 245 » 2 4 9 ' 2 5 ° » nunc 2 1 6 , mei t , 1 8 6 , 26-0, 2 7 6 , 380, 386, 403,

7 6 » 93 1

33' 1 3 1 1 8 8 , 206, 2 5 3 , 602, 2, 3 1 , 32, 350, 368, 596, 4 9 o ,

9 4

,

5 3 . 224, 681, 63, 373, 613,

Kenn. 3 7 3 , forte 2 3 5 , videtur primo meus 8 6 4 , L x x , v , v i , v i l editio Graeca , Syrus ., Arabs communis et Maroniticus, Vulgatus , sicque . Houbi-

gantius Notae era. Tom. II pag. 15 , Michaelis Bibl. or. Tom. XII p. x 3 o : ' Xav. Matthaei Salmi trad. Tom. VU

P

S

A

pag. 4 4 . Posterius 1 sup. ras. Kenn. 1 8 0 , 2 4 2 . Pro -¿OK Psalt. 1 4 7 7 "¿OK", Ibid. tò non — r? Uli, Ken. 3 2 8 , primo meus 6 4 5 , L x x , Aquila , S y r u s , V u l g . , Arabs communis et Maroniticus, Houbig., et Michaelis . Symmachus et Theodotio vel non legerunt, Tel legerunt V . Ibid. rrn vivificabit. Kenn. 3 2 8 forte primo rprr. In Kai vivet citati omnes interpretes, ac praeterea S y m macbus, Tbeod., Hieronymus. X X I I 3 1 vni semen — -mi Semen ' meum. Ita corr. in Kenn. 3 7 9 , xu legunt L x x , eosque secuti V u l g . , Arabs, Houbig., qui tarnen videntur potius jod sequentis vocabuli cum hoc conjunxisse ac legisse "TTisy s y i i . X X I I I 4 "[Ma' virgo, tua. Kenn, sex froa; sed.es tua, mei decem, 3 6 , 3 9 , 2 0 4 , 6 4 0 , 6 7 0 , 8 6 7 , primo 3 1 , 5 9 5 , 6 0 9 , 6 8 3 , ac Psalr. memb. 1 2 . circa an. 1 4 7 7 . Sed veteres omnes per ti. X X I I I 6 Tüttn et revertar - TCtta cum habitavero, primo meus 3 1 , et T a r g u m . Reliqui etiam interpretes a 2UT habitando deducunt. X X I V x nota m 1 ? Davidis Psalmus. Meus 6 4 5 primo TnV nera Psalmus David, X X I V 3 ' a i p m in loco — Vìa in monte, primo meus 3 8 0 , et Syrus. X X I V 4 • "WSD. animam suam —• 'animam meam. Keri in textu sistunt codices non pauci utriusque collationis, etiam Impanici, ut mei 2 5 6 , 5 1 6 , 6 3 2 t 9 4 1 , primo 1 9 6 , et edit i , ut Biblia Soncinensia, Brixiensia , Coniplutensia , Agiogr. Neapol., P.-alt. merob. 1 2 . circa ann. 1 4 7 7 1 Basii. 1 5 1 6 , Colon. 1 5 1 8 , Isxi 1 5 4 2 . Sed

L

M

I

21

pessima liaec est masoretharum, si corum quidem e s t , emendatio, quam contextus rejicit et est contra fidem omnium versionum. In multis codicibus textualis lectio est itt'SD -per cholem sine ullo Kerì et Cbediv . Sic ex meis 3 2 , 5 5 4 , 6 4 5 , 6 7 o , 910, aliique, inter editos Biblia Ven. 1 7 6 6 , Psalt. Basii. 1 5 4 7 , et alterum sine an. et l o c o , quod videtur Isnae impressum . Praeter vetustas omnes versiones ita legunt Berescith rabbà, Scemoth rabbà , Devarìm rabbà, Medras socbèr t o v , autor Akidà , Albo in Ikkarim , Elias levita in Masoreth. R. Jacob ben Chaiim notat in Masora hoc Kerì non numerari , ac Norzius aperte definit esse mendosum : e r i sto mycj nti o pso ^ni nec est dubium quin illud sit mendum scribarum. R. Elias Levita in corre— ctionibus Libri radicum haec habet : » Multi putant scribi tPD}, et legi et non est nisi vau minusculum, ac lectio vocis est juxta punctationem ejus iti?SD » . Non aliter sentiunt editores nonnulli Bibliorum Venetorum. In Bibliis Ven. 1 6 7 8 noe. ad marg. p i p 3'P3Ì np ID'ftl TOW^P O 03tfp 1 'ti/SD rJl'DÌ» Sic esse debet ìi/s5 cum vau parvo, quia sic traditum est, nullum que fiabe tur Kerì et Chediv . Iti textu autem B i blia hàec legunt iìudd , non u'D:, ut notat Henricus Michaélis in notis ad Biblia Halensia. Panilo aliter BibL Ven. 1 6 9 0 : J'DD) "p IJ'fil OD Dp '1 1GI0 bfl Sic legendum icc/DD cum vau minore sine Kerì et Chediv. Biblia Ven. 1 7 3 0 ad marg. : » » n p l^ftl oyjp 'i "C£D •p torto nn'rò bf> oioro in -^s: vau minusculum, nec ullu/n hic extat Kerì et Chediv juxta Masoram , sci juxta Comm. Zoar ita non est. Hanc

22

P

S

A

notai« noL modo repetunt Biblia Veneta 1 7 3 9 , in textu ipso vau minusculum legunt. Praecedentes editiones vau ordinarium omnes retinuerunc solo chirech abjecto . Aben Esra scribit ••©33 et legit i c s : , sicque codices aliq u i , inter quos meus 1 . X X I V 6 JPY JOD facies tuas , o Jacob — Jpy 'nbx "pE» facies tuas , Deus Jacob, Kenn. 3 8 , 2 0 1 , Syrus, Houbig., Lowthus , Kohlerus - L x x , V u l g . , Arabs facies Dei Jacob . "pjs primo omissum in meo 8 2 8 , in Ken. 3 7 9 J P Y . Plures in textu R A M CULTI Psal. 1 4 7 7 , et Octaplo 1 5 1 6 . XXIV 9 iNttfi et elevate — TKiWm et eleva/nini, Kenn. 1 3 3 , 1 5 6 , 3 2 8 , 5 9 8 , primo 2 4 9 , forte 1 8 0 , 2 0 1 , meus 5 5 4 , L x x , Syrus, Chaklaeus, V u l g . , Arabs, Houbigantius, Dathius. V. 1 0 ni deest in Kenn. 2 2 4 . Confi Doederl. pag. 8 7 . XXV 2 vel ad finem 1 versus amandandum, vel legendum post f a , ut 2 versus incipiat a 3 . V. Capellus, Houbig., Michaèlis, Venema, Knappius, Dathius. V. 4 codices nonnulli cum Bibl. Sonc. et B r i x . , Psal. Basii. 1 5 1 6 et Colon, 1 5 1 8 T'irmi et semitas tuas . X X V 5 ] m te — -[nm et te, Kenn. 3 9 , 5 4 1 , 6 2 5 , meus 6 8 3 ex prima manu , L x x , S y r u s , Vulgatus, Arabs. Gravissima notatuque dignissima lectio, quam recipere nullus dubito, nec dubitai Kennicottus in Diss. gener. p. 1 1 4 . Ea enim restituit versimi 6 incipientem a 1 , qui in hoc Psalmo alphabetico ob exiguam hanc transpositionem vau desideratur . X X V 1 9 . In Ken. 7 4 , 97 , 1 3 3 , «mittitur repetitus bic versus incipiens

L

M

I

a N . Versu praeceden:i nullus pro ¡ I N I legit r t t o p , ut Venema e: M;;liaélis, vel aliter deficientem luterani p restituir. X X V I 7 yutf1? ut audire facia/n, vel annuntiern — W-Wh ut audiam, primo mei 3 4 , 6 4 5 , Psalt. 1 4 7 7 , L x x , V u l g . , Arabs, Rabboth . Ita iti K a l , sed defective yhüb bini alii ex meis, 5 7 0 , 8 7 4 , et ex ms. collatione Oberlini Ken. 1 4 8 . Conf. Marcus Marinus Com. in h. 1., et Capellan. Mire rabbin, infìdum cap. v i i pag. 3 1 5 ed. Crenii. V. 8 pro frva meus 3 1 primo "jitnp sanctttatis tuae. Utrumque Targum. X X V I I 3 NT"1 timebit —- NTS timebo, Kenn. 1 2 5 , 1 4 7 , 1 5 0 , 2 0 6 , 2 1 0 , 2 2 4 , 2 2 7 , 2 4 5 , mei 3 8 6 , 5 5 4 , primo 2 7 0 , 3 5 0 . X X V I I 7 "3jm et miserere. mei. Vau copul. omittunt multi codices cum utroque Psal. 1 4 7 7 , urroque Machazor Sonc., Lxx*, S y r o , Vulgato. X X V I I 1 3 ìò-ò Nisi• Deest in K. 1 1 7 , 1 4 2 , 3 0 9 , ex prima manu in meis 3 6 8 , 8 7 4 , in L x x , Aquila, Symmacho, S y r o , Vulg., Arabe. Conf. Lilienthal. pag. 3 8 0 , Doederlein Schol. V. T. pag. 8 7 , Michaelis Bibl. or. Tom. XII pag. 1 3 5 , Kohlerus in Reperì. or. Tom. V p. 4 3 . X X V I I I 4 ntUi?OD juxta opus — juxta opera, Kenn. 1 3 9 , 1 7 3 , L x x , Chald., Vulg., S y r u s , Arabs. XXVIII 5 opera — opus, cod. mei 3 6 8 , 3 7 9 , 3 8 0 , 5 9 5 , 6 0 9 , 6 7 0 , 9 1 0 , 9 5 5 , primo 2 , 6 8 3 . Sequitur aliud sing, n t w o . Ibid. nti/yn opus — ••myn opera, Kenn. 1 3 9 , primo meus 4 4 6 , L x x , Chald., V u l g . , Arabs.

P

S

A

X X V I I I 8 ytzb ipsis — icy 1 ? po~ puli sui, Kenn. 39 , 4 3 , 1 5 3 , 2 4 5 , 5 6 2 , 6 0 7 , primo .455 , primo meus 6 8 3 , L x x , Syr us, V u l g . , Arabs. Sic Michaelis BibU or. T o m . X I I p. Î 3 8 , Doederlein cit. 1., et Dath. Ps. p. 9 4 .

L

M

I

X X X I 2 0 "pltt bonitas tua -— mn" 731Î3 bonitas tua, Domine, Kenn. 3 9 , primo mei 3 4 , 2 7 6 , L x x , V u l gatus, Arabs. X X X I 2 2 N^DH quia mirificavit "ii£?hî qui mirificavit, Kennic, 4 0 , 7 4 , 9 7 , primo meus 3 4 , S y m machus, S y r u s . X X X I 23 succisus sum —. TiitaD communion verbo Kenn. 7 3 r 142, 158, 206, 216, 245, 602, mei 3 1 , 5 7 2 , 6 4 0 , 8 6 4 , primo 3 5 0 , 6 8 3 , 7 0 6 , nunc 9 5 4 . Dele ex Kenn. Bibliis cod. 2 6 0 , seu Biblia Soncineusia, quae collatis etiam plur. exemplaribtis habent n n » , verbuni quod in solo hoc Psal. loco occurrit. Mei 6 8 1 , primo 4 4 6 "rwto. X X X I 2 4 VTon omnes pli ejus. Deest h? omnes in cod. meis 3 1 , 3 4 , 3 6 7 , in omnibus ex prima m a n u , et in S y r o . X X X I I 2 ntfltT Hh non imputabit. Cod. meus 4 0 5 , et ex prima manu 5 9 6 jffiîT N^ Itt/K cui non imputabit, expresso relativo, quod supplent o m nes vet eres. X X X I I 3 "fa inyeteraverunt — "fo consumpta sunt , Kenn. 37 , 4,3 , 1 4 7 , 1 7 0 , 3 2 8 , 3 5 5 , 3 7 9 , 4.03, 4 5 4 > 4 9 7 v fo r£ e 2 4 9 , 4 7 1 , mei 2 7 7 1 5 * 7 •> 5 7 ° ' 5 9 5 ^ 6 7 0 , 6 8 1 , 7 7 8 , primo 3 5 0 , 7 0 6 . Refert et Psalt. Basil. 1 5 3 8 in Catai. var. lect. Pro " r i m o Kenn. tres -riNttD, meus 3 1 primo T.NJÜ/Ü .

X X I X 1 ¡Z3"7N dcorum, alii arietitm — arictum , vel magtiatum, Kenn. 19., 1 7 3 , 1 8 8 , primo 171, 3 1 8 , mei 1 9 6 , 2 6 0 , 7 8 1 , primo 3 8 0 . Alii CD^K, ext. 1 2 9 o v r è x . V . 7, n^n succidens meus 5 7 9 primo risïT succidst. X X I X i o o V i l ^ in seculum. Meus 34 primo *Tjn o V i y . Targ. yvhv 'tôvh. X X X 4 Kennicottiani ac mei complu res in textU TTD . X X X 8 ^-nn? monti meo — -TrnV decori meo, Kenn. 7 3 , vid. 9 7 , L x x , Syrus,- V u l g . , Arabs. Ita Houbig. et Michaëlis, hancque lectionem vakle probabilem judicat Doederlein in h. locum. Symm. m r f ? , Kenn. 99 primo nrft . V . 9 n v r foi. Plures mss. et editiones ^"TN X X X I 3 rrn esta •— m T Domine . Variam hanc lect. servant ad marg. Biblia Ven. 1 5 1 8 , in App. Basileensia 1 5 3 6 et Psal. Bas. 1 5 3 8 . Utrumque ,Tn mn' meus 6 8 3 . X X X I 4 too; p/nh et propter nomen tuum. Addit mn- Domine Kenn. 1 5 0 , et S y r u s . X X X I 7 TIK:© Odi - t->k:-w Odisti, Kenn. 1 7 0 , L x x , S y r u s , V u l g . , Arabs , Houbigantius, Dathius. X X X I 1 o DJ7D2 in indignatione — X X X I I 4 "[sriD immutatus est. Ken. DJ730 prae indignatione, Kenn. 3 8 , 3 9 , 1 addit immutatum est cor meum. 9 7 , 1 3 1 j primo, ut videtur, 7 4 Pro 'jimro HiyV humor meus in siccimei 3 6 8 , 6 3 2 , 8 1 4 , primo 5 9 6 , tate$, cod. meus 3 7 9 primo üz^wb 7 0 6 , bis utrumque Machazor Sonc., 'jimn humores exsiccaverunt, vel deChaldaeus, Arabs. solaverunt me. In meo 380 deerat

24

P

S

A

nttfr, et 5 7 2 primo legebat ^ i m n . Meus 3 8 0 primo '"cnrD per 3 si cut siccitates ut legit S y m m . , et Chaldaetis. XXXII 5 super — "hv super me, vel adversum me, cod. mei 6 7 0 , primo 6 8 1 , L x x , S y m m a c h u s , Vulg. Ita Capellus et Houbig., seel confer. B u x i . Anticr. pag. 5 5 5 , et Kohlerus. Psal. 4. 1 4 7 7 ^ ' variatio a Kenn, ac Tycbsenio omissa. Ibid. W D praevaricationes meas — ""Vtt'S praevaricationem meant , cod. mei 2 1 8 , 3 6 8 , 6 4 5 , 6 7 0 , primo 2, 5 9 6 , ex Lilienthalio Kenn. 2 2 4 , seti Regiom. 2 , L x x , Symmachus, Vukgatus, Arabs, Hieronymus. X X X I I 9 r n n suis —- n n sis, Kenn. 4 0 , 2 0 6 . Antecedit docebo te, unde Houbig. praefert sing. lect. r r n n . Pro ^q Kenn. 1 5 5 , meus 3 1 , primo 5 5 4 habent fo'. X X X I I I . Pars Psalmi praecedentis in Ken. 7 4 , 9 7 , 1 3 3 , 1 3 7 , 2 x 0 , 2 4 5 , 5 4 1 , 5 7 1 , meis 6 7 0 , 8 7 9 . X X X I I I 3 y? TV© Cantate ei — mrrè TVtt; Cantate Domino , Kenn, i , 3 9 , primo 1 8 0 , mei 3 1 , 6 7 0 , p r i mo 2 0 4 , 2 5 6 , 3 6 7 , 8 7 4 , et Targ. X X X I I I 1 4 mjitf habitationis suae it£np sanaitatis suae, Kenn. 1 4 7 et Arabs. X X X I I I 1 8 f v oculus -rocul i , primo meus 9 5 4 , L x x * S y r u s , V u l g . , Arabs. X X X I V 1 Abimelech. Nuli US Achimelech , ut Vulg. Sed Sixtina editio ac fere omnes codices latini legunt Abimelech. Conf. Bukentopius. Sic cod. mens 9 3 8 . In 6 5 0 deest titulus Psal, XXXIV

6

ntrnn Respici te, 4°3 '

$ì

6

'

ìtran

Respexemnt

cod, mei

94,

— 310,

5 9 5 5 779 > 8 0 2 , primo

L

M

I

3 2 , Machazor Sonc. i 4 8 6 , Macìiazor alt. Sonc. sec. x v , Aquila, Symmach., S y r u s , Hieronymus, favetque context u s . V . Doederl. Schol. pag. 9 0 , et Dati). Psalmi p. 1 0 9 . In imper. etiam L x x , Vulg. et A r a b s , sed mutato verbo Accedite, ucnn • Ibid, cditddi et facies eorutn. Novum versum incipientem a v a u , qui in hoc Psalmo alphabetico juxta hodiernam interpunctionem deest , ab hoc verbo inchoant bini ex meis codicibus, 4 4 1 , 4 6 5 . In Bibliis Complutensibus non quidem duo puncta, sed unum tamen ante c a r i s i appositum. N u l lus O^DDI. XXXIV 1 1 D T O leones Kenn. 1 4 5 forte O ' T I D potentes, ut Iegit Houbig, ratus non aliter veteres o m nes, si Chaklaeum excipis, l e g i s s e , q u i habent divites. X X X I V 2 1 ima? Custodii —. l o w Hin» Custodii Dominus, Kenn. 148, primo meus 5 5 4 , cod. A l e x . , L x x , V u l g . , Arabs. X X X V 1 ' ^ T litigatores meos — litem meam , Kenn. 1 7 , 4 0 , 7 4 , 8 0 , 9 7 , 1 3 3 1 1 4 7 1 primo meus 5 5 1 , et S y r u s . X X X V 2 Tniyn in adjutorium meum per h Ken. 1 , 3 7 , 3 9 , 9 3 , — 117, 131 , 142, 157, 201, 2 1 6 , 2 2 7 , 2 4 9 , 6 0 2 , a me collati 4 7 5 , primo 4 5 4 , mei 2 7 6 , 3 6 8 , 379, 386, 466, 6 1 3 , 632, 640, 6 7 7 , primo 2 7 5 , nunc 4 1 4 , 6 8 3 , 8 2 9 , ext. 3 , 1 7 , 2 1 . V . Diederichs p, 7 . X X X V 7 insn foderunt — "©TI epeprobraverunt, Ken, 3 5 , primo meus 5 7 2 , L x x , V u l g . , Arabs, X X X V 1 2 ^-Dto orbitatem. Per sin favorem, Studium, ut vult Doederleìn

P

S

A

L

M

I

25

Schei, pag. 91 , cod. mei 3 7 9 , 6 7 o , primo 6 3 2 , nunc 2 6 3 , Machazor Sonc. sec. x v sine anno. Multi d e fect, feti;.

X X X V I I 6 •¡fcJStüar et judicium tuum — fastuai et judicia. tua, Kenn. 1 , 2 , 4 , 1 9 , 35 , 3 7 , 3 8 , 3 9 , 40, 4 1 , 42, 67, 7 3 , 74, 76, 80, 93 ' 97 1 99» 1 0 1 , 1 1 7 , 1 1 8 , XXXV X 6 subsannantes — "üj?^ subsannarunt, Kenn. 1 6 6 , L x x , 1 2 5 , 1 2 8 , 1 3 3 , 1 4 4 , 1 4 5 , 1 4 7 , 148» 1 5 6 , 1 5 7 , 1 5 8 , 1 6 6 , 170., V u l g . , Arabs , Starckius, Doederlein. 173, 175, 176, 188, 192, 206, Pro " s t o cod. meus 7 0 6 primo ' s t o . X X X V 2 4 fpTa'D secundum Justi- 2 0 8 , 2 1 5 , 2 1 6 , 2 2 0 , 2 2 2 , 2 2 4 , tium iuam. Pauci "fpTi3 in justitia tua, 2 2 5 , 2 2 6 , 2 2 7 , 2 4 9 , primo 3 , f ò f t e 1 4 2 , nuiic ut Kenn. 4 0 , 1 3 3 , 1 5 0 , 1 6 6 , pri- I 3 9 ' l7l ì mo i 56 , mei 7 0 6 , 865 , primo 3 0 4 , 3 2 6 , a me collati 4 5 4 , 4 5 6 , 4 7 5 , alii TjnpTXD fòem., ut Kenn. 1 7 , 3 7 , mei 1 , 2 , 4 , 3 6 , 38 , 39 , 4 0 , 89 , 186, 1 8 7 , 204, 209, 2 1 5 , 2)8, 73» 92> 1 2 5 1 m e i 1 8 6 , 3 3 7 , 6 7 0 , 2 24, 2 3 1 , 244, 249, 256, 263, primo 2 r 4 0 , 6 1 2 , 6 4 5 , Psalc. Octapi. 1 5 1 6 . Per n inpTa*3 fòrte Kenn. 2 7 0 , 2 7 7 , 2 8 7 , 3 1 9 , 3 4 3 , 3 4 6 , 9 7 , 2 4 5 , vid. primo mens 596, 368, 369, 379, 380, 385, 386, Machazor utrumque Sonc. sec. x v . 4 1 3 , 4 4 6 , 4 9 0 , 5 1 7 , 5 5 1 , 5 5 3 , Psal. 1 4 7 7 fmTi'D, non forte i n p T ^ , 5 6 4 , 5 7 0 , 5 7 2 , 5 9 5 , 5 9 6 , 6 0 9 , ut habet Kennicottus, quamquam l pro 6 1 2 , 6 1 3 , 6 1 5 , 6 2 8 , 6 3 2 , 6 4 0 , p , hocque verbum pro "tnpTìo irre- 6 4 4 , 6 6 7 , 6 7 0 , 6 7 2 , 6 7 7 , 6 ' 8 i , 6j6 , 7 0 6 , 7 7 5 , 7 7 9 , 8 2 4 , 8 2 8 , pserit. l> Ibid. ^ nn)3iL supergaudeant mihi. 8 2 9 , 8 4 6 , 8 6 4 , 8 6 5 , 8 6 7 , 8 7 3 , 8 7 4 , 8 9 9 , 9 5 3 , 9 5 4 , 9 9 2 , primo Biblia Sonc. ac Kenn. 2 5 3 ^ in me. 3 , 3 1 , 37 , 3 0 4 , 3 5 0 , 4 1 4 , 5 1 8 , X X X V 25 Multi i j ^ S j piene, vel plur. animabus nostris cum Bibl. Sonc., 5 54^ 5 7 9 ; 6 4 5 , 6 8 3 > 7 8 2 » 879 , Btix., Neap. Agiographis , aliisque edi- 9 4 1 , exteri meae collationis 1 , 3 , 4 , tionibus. Alii_TDnK- foi secundo loco 7 , 1 6 , 1 7 , 2 0 , 2 2 , 2 8 , 2 9 , 4 6 , cum iisdem Ägiog. Neap, et utroque primo 2 , Biblia Brixiensia , Pisauren. Machazor Sonc. 1 5 1 7 , Veneta bina 1 5 1 8 , Ven. 1 5 2 1 , XXXVI 2 cordis mei — rfr Munsteri tria 1 5 3 4 , 1 5 3 6 , 1 5 4 6 , cordis ejus, Kenn. 6 4 9 , fòrte 3 6 , Rob. Sreph. in 4 . , Ven. 1 5 6 6 , Hutmei 6 6 7 , 8 6 7 , L x x , Syrus, Vulg., teri 1 5 8 7 , Witteberg. 1 5 8 7 , Veneta Arabs, Hieronymus. Praeferunt Houbig. 1 6 1 5 , Amstel. 1 6 3 9 , Nissel. 1 6 6 2 , in b. 1., Michaelis Bibl. or. Tom. XII Veneta 1 6 7 8 , Veneta 1 6 9 0 , Amstel. pag. 1 4 4 , Doederl. Sc hol. V. T. pag. Torresii 1 7 0 5 , Ven. 1 7 3 0 , 1739, 9 1 , Knappius in h. 1., Schulz Lex. 1 7 4 3 , 1 7 6 6 , Pisana 1 7 8 1 , Agiogr. heb. Cocc. Tom. ì pag. 7 2 3 , Xav. Neapol. 1 4 8 7 , Thessal. 1 5 1 5 , Ven. 12 Mauhaei Salmi trad. Tom. VII p. 1 8 2 2 4 . , Psalterium 4. 1 4 7 7 , ed. Taur., Dathius Psalmi pag. 1 1 8 . circa 1 4 7 7 , Neapol. 1 4 9 1 » Brixiense X X X V I I 1 NDpn ne \elaverìs. Plures i w cum edit, nonnullis antiquis. Tom. IV

1 4 9 4 , Basii. 1 5 1 6 , Polygl. Colon. 1 5 1 8 , Polyglot. Basii. 1 5 1 8 , Venetum d

26

P

S

A

L

M

I

i 5 1 9 , Thess. 1 5 2 a , Ven, 1 5 2 4 - 2 5 , Lugd. bina 1 5 3 0 , Lips. 1 5 3 3 , Basil. 1 5 3 8 , Isnae 1 5 4 2 , Basil. 1 5 4 7 , Basil. Trigl. 1 5 4 8 •> R o n . 1 5 ^ 1 ^ Thess. 1 5 8 4 , Ven. cum Com, Sphorni 1 5 8 6 , Ven. cum Com. Aramae 1 5 9 0 , Harm. Hutteri 1 6 0 2 , Ven. cum Com. Alsek 1 6 0 5 , Amstel. 1 6 3 5 , Veron. 1 6 4 4 , Amst. 1 6 4 4 , Ven. 1 6 9 0 , Ven. 1 7 0 4 , Amst. 1 7 c 8 , Hanov. 1 7 1 a , Francof. M. 1 7 1 2 , Ven. 1 7 1 7 , Jesnitzii 1 7 2 1 , Ven. 1 7 2 5 , Ven. 1 7 3 4 , Ven. 1 7 3 6 , Ven, 1 7 3 8 , Su]sb. 1 7 4 9 , Ven. 1 7 5 6 » Taur, 1 7 6 0 , Pisan. 1 7 7 9 , Liburn. 1 7 8 0 , Mant, 1 7 8 1 , Syrus, Arabs. T£T£ffl» primo Kenn. 82 , Psalt. Octapl. 1516.

672, 681, 683, 706, 864, 874, primo 3 2 , 3 4 , 1 9 6 , 3 5 0 , 551, 6 4 5 , Psalt. Rom. 1 5 8 1 , L x x , S y rus , Vulg., Arabs , quibus Beza , Pagninus, Piscator, Dathius, aliique adstipularitur. Vers. 28 nullus zzhw sine h praefixo, ut alphab. ordo postulat, vel n o t « c & V , quod snpplent L x x juxta cod. Alex., Symmachus, Vulgatus post •nEttf'1 in aeternum conservabuntur. Injusti punientur. Quae posteriora verba ob praecedentium affinitatem facile potuerunt excidere, et reapse excidisse Houbigantius ec Dathius opinantur. Minus accurate cod. Vatic. L x x ajjMjJ.oi Immaculati pro

X X X V I I i 3 Xj 1 SD quod veniet — i o "D quod venit, Kennic. 1 5 6 , mei 6 4 0 , 6 9 6 , primo 6 4 5 , 6 8 3 , primo ext. 29 . X X X V I I 1 4 Tn rectos via nty rectos corde , Kennic. 4., 3 8 , 7 3 ' 7 4 •> 97 1 2 0 1 , 2 0 6 , 2 4 9 , 5 3 1 , sup. ras. seti primo 1 . 3 0 , 2 4 6 , 3 5 6 , 4 0 5 , 4 9 4 , mei 6 7 0 , primo 3 1 , 33 , 9 5 4 , nunc ad marg. 3 8 0 , L x x , Vulg., Arabs. Pro praecedenti n r w p arcuiti suum Psal. 1 4 7 7 legìt onttn rete suum, aperte, non forte, ut 110tant Biblia Kennic., sicque Psalt. aiterum memb. in 1 2 . circa eundem annum editum . X X X V I I 20 in fumo •—sìcut fumus, Ken. 3 8 , 3 9 , 4 0 , 7 3 , 7 6 , 8 0 , 125 , 1 3 1 , 1 4 5 , ,50, I 3 0 1 156» 7 ° ' » 207, 216, 373, 4 0 3 , 4 7 7 , 498 , 4 9 9 , 5 3 0 , 5 3 1 , 5 3 8 ' 5 6 2 1 5 9 8 , 607 , 6 23 , primo 4 , 156, 245, 249, 301,forte 1 4 7 , 4 7 6 , 5 4 0 , mei % , 4 , 36 , 38 , 1 8 6 , 304, 3 6 8 , 379, 554 , 596,

X X X V I I 39 n j m m Salus vero — WMn Salus, Kenn. 1 0 0 , 6 c S , nunc 2 9 5 , primo meus 3 4 , Syrus, Arabs. Sic postulat ordo alphab., ut "versus incipiat a Iittera n .

CCVOJIOL

•

X X X V I I I 2 'frffinin et in furore tuo — "jnDnj et ne in furore tuo, Kenn. 3 7 , 1 4 7 1 2 1 6 , 2 2 7 , mei 3 9 , 8 7 4 , primo 3 1 , 2 3 1 , 3 5 0 , 5 5 1 , 8 2 8 , 8 2 9 , 9 5 3 , ac versiones omnes. Praefert Starckius Dav. Carm. Tom. I pag. 1 0 7 . XXXVIII 4 cyfatf fK non est sanitas — ]"KT et non est s an it as, Ken. 1 4 7 , 1 5 6 , 2 4 5 , mei 2 4 9 , primo 3 2 , 3 8 0 , Psal. Tubing. 1 5 x 2 , S y rus , Arabs. X X X V I I I 9 TTDTn et enervatus sum. Bibl. Sonc. Tikdtdi, sicque Ken. quatuor, mei 5 7 2 , 6 7 0 , primo 2 5 6 , 879. X X X V I I I 1 3 ittjpm Et tetenderunt laqueos — U'pm Et quaesiverunt, K. 3 7 , primo 1 7 8 , mei 7 0 6 * 7 5 8 , primo 1 8 6 , 5 9 6 , 6 4 5 , Psal,4. j 4 ? 7 i

P

S

A

Psälc, 1 2 . circa 1 4 7 7 , Machazor utrumque Sonc. V . 1 4 Kenn, novem cum meo 6 4 5 your ìò qui non audit, sed contra fid. versioni!m. XXXVIII 16 Kenn, quadradraginra et unus m r r , ex meis sexaginta et unus, omissis coclicibus Ma— chazorim . In meorum numero hispanici 4 , 2 5 6 , 3 0 4 , 5 1 8 , 5 5 3 , 5 7 6 , 6 x 5 , 6 3 2 , 7 8 2 , 9 4 1 , ex editis Bibl. Sonc., Agiog. Neap., Psal. Neap. 1 4 9 i , Tubing. 1 5 i 2 , utrumque Machaz. S o n c . . Eadem varietas v. 2 3 , ubi iterum hispanici, et edili nonnulli adstipulantur. X X X I X 5 njnx scìam — nyixt ut sciarti, Kenn. 4 , 3 7 , 3 8 , 3 9 , J 7 3 • 97I31» * 33 » J 4 5 > 47» primo mei 3 1 , 3 4 , 3 6 8 , 7 0 6 . Ibid. • i n n o . Mei 3 5 0 , 3 8 0 , primo Vinn. XXXIX 6 omnis vanitas — vanitas, Kenn. 1 , 1 7 , 1 9 , 3 9 , 7 3 , 7 4 , 80, 97, 1 1 9 , 1 2 1 , 131 , 1 4 4 , 1 7 0 , 1 8 8 , 2 1 5 , nunc 1 5 7 , 2 2 4 , primo 5 3 2 a me colkuus, mei 39» 2 ° 9 » 3 3 7 ». 3 7 9 » 3 8 6 » 609, 628, 670, 696, 874, 879, 9 9 2 , primo 3 4 , 38 , 2 1 5 , 6 1 2 , 7 8 9 , nunc 2 1 8 , 3 6 8 , ext. 3 , primo 2 9 , Agiographa Neapol. 1 4 8 7 , et Thessal. 1 5 1 5 , utraque a Ken. omiss a , Psal. Thessal. 1 5 2 2 , Àquila, Symmachus. Syrus ve! non legit bz>, vel legic ^qtd. Posterius omittunt Ken. . 1 3 1 , primo meus 6 8 3 . Pro n^m cod. meus 3 1 primo 'Vim, qui et v. 7 pro -OTT Iegebat n y .

XXXIX meis hisp. 304, 414, 6 3 2 , Biblia Psal. memb.

8 Plurimi m r r . E x 209, 224, 256, 270, 5 1 8 , 7 8 2 , 9 4 1 , primo B r i x . , Agiograplia Neap., 1 2 . 1 4 7 7 , Basil. 1 5 1 6 ,

L

M

I

27

Colon. 1 5 1 8 , Thess. 1 5 2 2 . V. 1 0 k^i nec apsrui Kenn. 4 3 , primo meus 3 1 cum omnibus versionibus. X X X I X 1 1 I T manus tuae — T T manuum tuarum, primo mei 3 1 , 5 5 1 , S y r u s , Arabs. V. 1 4 jrtt/rr Respìce. Kenn. 2 5 3 , primo meus 8 7 4 , ntOT Converte. X L 1 'rora tu'? Davidis Psalmus — m ? "nana Psalmus Davidis, Ken. 73 > 7 4 1 97 » 1 l 7 > * 3 3 » , 224, 2 4 9 , 2 5 3 , mei 2 0 9 , 5 5 4 , 5 9 5 , 6 4 0 , 7 7 8 , primo 3 6 8 , 7 0 6 * 8 6 4 , nunc 2 5 6 , et Biblia Sonc. X L 2 mir Dominum. Praeponunt ad Ken. 1 , 4 , 3 8 , 7 3 , 7 4 , 97 , 1 3 3 , 1 4 8 , 1 7 0 , primo 1 1 8 , nunc 2 2 4 , mei 3 4 , primo 3 2 * 6 8 3 , 8 6 4 , nunc 3 3 7 » Agiogr. Neapol., uuumque Machaz. Soncin. V. 3 jyn coci. meus 8 6 5 , et Psal. sine an. et 1. typis Isnensibus. X L 6 vfrx Deus meus. Ken. 1 3 3 , et Syrus TjmVn Deus noster. Pro rshx Psal. Octapl. 1 5 1 6 . V. Micbaelis in Coli. crit. ei Biblioth. or. T. XII pag. 1 5 0 . X L 1 1 ^np^ coetui — ^npa in coetu, Kenn. 1 , 3 7 , 7 3 , 9 3 , 9 7 , 1 3 1 , 1 3 3 , 1 4 7 , 148 , 1 5 8 , 1 7 0 , 388, 198, 2 0 1 , 206, 245, 253, primo 2 4 9 , 2 5 0 , forte 7 4 , a me collati 4 5 6 , 4 7 1 , nunc 4 7 4 , cod. mei

3 9 ' 337 1 4 6 6 , 553 ' 670, 6 8 1 , 8 2 9 , 8 6 5 , 8 7 9 , 9 5 5 v primo 2 , 2 3 1 , 3 8 0 , 6 8 3 , nunc 7 0 6 , ext. 3 , 3 3 , Biblia Sonc., Brixiensia, Psal. Ncap. 1 4 9 1 7 Basii. 1 5 1 6 , Polyg. Colon. 1 5 1 8 , utrumque Machaz. Sane., Aquila, Theodotio, S y m . , Clialdaeus. Reliqui a coetu. V . 1 2 nriKl Et tu Kenn. 1 4 7 , primo 2 5 0 , meus 6 7 0

28

P

S

A

cum L x x , Syro simpl. et H e x a p l . , V n l g . , A r a b e . Pro N^on Kenn, decern r f o n , ac totidem m e i , 3 2 , 2 . 0 4 , 2 7 7 , 6 4 c , 6 4 5 , 6 7 0 , 8 6 5 , 9 5 4 , primo 368, 879. X L 1 5 •nr simul. Abest a Kenn. 3 7 , 1 0 1 , a S y m m . , S y r o , a Psal. parall. L x x 2 . Alii ttit cum Machaz. Sonc. i 4 8 6 . -Hn" Machaz, Sonc. sine anno . X L 1 6 icar Desolentur — m' Revertantur, Psalt. Octapl. 1 5 1 6 , et Psal. L x x 4. X L I 7 • n w dicent - TiDNM et dicent Ken. i , 3 0 , 3 7 , 3 9 , 4 3 , 7 6 , 8 0 , 93, 1 1 7 , 121 , 1 3 1 , 1 4 5 , 147 , 148, 156, 157, 158, 160, 166, l 7 ° 1 173^ 2 o ¡ , 206, 215, 226, 598, 198 , 186,

2i 6 , 227, 602 , mei i 209 ,

3 37 ' 3 6 7 »

220, 222, 240, 245, primo 1 1 8 , , 3 , 4 , 32 2 4 4 , 263 ,

224, 225, 249, 250, nunc 1 5 7 , , 38 , i i 2 , 277 , 287 ,

3 6 8 ' 3 6 9 , 379 1

380,

3 8 6 , 4 ¡ 4 , 5 7 9 , 595 , 6 1 3 , 6 1 5 , 6 3 2 , 6 4 4 , 6 7 0 , 68i , . 6 9 6 , 7 0 6 , 7 5 8 , 7 7 8 , 824 , 8 2 9 , 831 , 8 4 6 , s 7 4 , 94* » 95 3 ' P r i l " ° 31 » 3 4 , 2 3 1 * 3 S o , 4 1 2 > 5 1 0 » 554 > 645 , 667, 683, 828, 8 7 9 , mine 2 , 1 2 3 4 •> 5 7 1 6 o g , 7 3 2 , 8 6 4 , ext. 3 8 , Biblia Sonc., Brixiensia, Antiqua sine an. et loco , Pisaur. 1 5 1 7 , V é neta utraque 1 5 1 8 , Veneta 1 5 2 1 , Munsteri omnia 1 5 3 4 , 1 5 3 6 , 1 5 4 6 , Rob.. Steph. 4 . , Veri. 1 5 7 0 , Hütt. 1 5 8 7 » Nissel. 1 6 6 2 , Agiog. Neapol., Thessal. 1 5 1 5 , Veneta 2 4 . , Psalt. 4. 1 4 7 7 , alteram 1 2 . circa 1 4 7 7 , Basil- 1 5 1 6 , Polygl. Basil. 1 5 1 8 , Ven. 1 5 1 9 , Ven. 1 5 2 4 - 2 5 , Lugd. utrumciue, Quadruples et Sextuplex 1 5 3 0 ,

L

M

I

Lips. 1 5 3 3 , Isn. 1 5 4 2 , Basil. 1 5 4 7 Basil. Trilingüe 1 5 4 8 , "Witteb. 1566" Thess. 1 5 8 4 , Ven. cum Com. Sphorni 1 5 8 6 , Ven. cum Com. Arnmae 1 5 9 0 , Harm. Hütt. 1 6 0 2 , 111 rum que Machaz. Sonc. sec. x v L x x , Chald., Syrus simpl. et H e x a p l , V u l g . , Arabs. Conf. Spec. cod. Syr. Hexapl. in Diatriba praefixa, Michaelis in Coll. crit., Lilienthalius, Diederichs, et Doederlein Schol. in h. 1 . , qui lectionem hanc anteponit, sed non accurate pro ea citat Jusiiniani Psalterium.. Ibid. i n r oti^n , ut in Psal. L x x parall., Ken. 9 2 . V. 1 8 ^ i x . Plures codices et editiones m i r . X L I 3 . Plurimi in textu "wni cum utroque Psalt. 1 4 7 7 . XLII 3 ^ ad Deutn. Omittit K . 1 4 5 , S y r u s , Arabs. Ibid. n N ' N l et apparebo ante fa~ ciem — in kal et videbo faciera , cod. mei 3 3 7 , 3 6 S , 6 7 0 , 8 6 4 , 8 7 9 , primo 3 4 , 3 8 0 , 6 8 3 , Regiom, 2 apud Lilienih. p. 3 8 2 , Agiograph» Neapol. 1 4 8 7 , Psalt. Rom. 1581, Cliald., S y r u s , Hieronymus. Lectio ex Osiandri sententia rectior , et ex contextu sane planior ac praestantior. Brunsius pro ea affert Biblia Hal. S i monis 1 7 6 7 in Nocis crit. Kenn, in Ps. p. 9 i . Prior editio Simonis 1 7 5 2 , quae ad manus e s t , habet nxiNV per tzere et sceva , ut bini ex meis codicibus, 2 1 8 , 5 7 0 . Nullus XLII 4 in die endo — c r o o dicentibus Ulis, Kenn. 7 6 , 1 8 8 , - mei 6 4 4 , 8 7 4 . Syrus et Arabs cum diceban t . X L I I 5 cdttk progrediar cum eis — c r r r x magnificcntiac eorum wl magnatum, Ken. 3 , 3 5 , pritno 1 1 7 ,

P

S

A

vkletur 3 6 , 3 7 7 , mei 6 4 4 , 8 9 g . Ità per L x x , S y r u s , V u l g . , Arabs, quibus et Chaldaeus addi potest, nisi malis eunT utramque lectionem conjungere. Ita Cal met Diss, in text. Psal. Tom. IV Comm. p. 3 1 , Kent). Notae crit. in Psal. pag. 1 1 et 1 3 , Bruns. A'of. in h. 1. ib. p. 9 6 . Pauci c n t , nullus m i x cum Doederleinio , nullus nnrvi in statu regiminis. X L Ï Ï 6 •'nnm et tumultuaris — "nnn HDl et quare tumultuaris, vid. prirao Kenn. 1 2 1 , primo mei 3 6 8 , 5 9 6 , codex umis Anglicauus apud Brugens. Not. pag. 1 1 9 , L x x , Syramachus, S y r u s , V u l g . , Arabs, Hieronym. Ita repetit Chorus v. 1 2 . et XLIII 5 , unde veram hanc lectionêm esse colligit Kenn. Notae crit. p. 1 5 . X L I I 6 , 7 TI^N : VJD vuhus ejus. Dens meus — TiVni "I'D vuhus mei et Deus meus, Ken. 80 , forte 39 , 4 0 4 , nunc 1 4 7 , cod, Alex. L x x , S y r u s , V u l th o . ,7 Arabs . Cum cod. Alex, .,eoli• gruit Veronensis a Blanchinio e d u u s , et Psal. Graec. Ven. 1 5 3 4 , quod apud me e x t a t , item versio Aethiopica ac Persica in 2 mss. Huntianis apud K. Notae crit. p. 1 5 . Hanc litterarum di\isionem postulat, vel saltern confirmât repetitio commatis 1 2 et XLIII 5 . Hinc earn hodiernae anteponunt Calmetus Diss, in textum Psal., Ken. Notae crit. p. 1 5 , Bruns, ib. p. 1 0 2 , Doederlein Schol. V, T. p. 9 4 , Ohcrlin Miscell. litter, pag. 9 2 , Michael is Biblioth. or. Tom. XII pag. 1 5 2 , Dathius Psalmi p. 1 4 4 . Cod. Vau L x x legit vuhus mei, Deus meus, omisso et, cumque eo congruunt quidam latini. V. Hieron. Epist. ad Sun. ac Fret. et Brug. Notât, pag. 1 1 8 .

L

M

f

Ibid, p r m memor era tufc Kenn. 8 0 addit mrr Domine, ut cod. Alex. L x x , Veronensis, latinus Bodlejanus, et Psalt. Rom. apud Kenn. cit. Notae pag. 1 6 . Ibid. E^jra-ym et Chermonim. K. 3 9 pcnm et Cher/non in sing., ut S y rus et A r a b s , cod. lat. Bodlejanus, Psalt. Rom., et Gallic., et bini codices Persici ap. Kenn. cit. I. XLII 9 "n D'o vitae mecie "n Deo vivo, Kenn. 4 , 3 0 , 3 9 , 4 0 , 76, 145, 148, 224,. 245, forte 7 4 , nunc 1 5 6 , mei 3 7 9 , 6 7 0 , 6 8 3 , 6 9 6 , 7 7 9 , primo 3 1 , 3 4 , 3 5 c , 5 7 2 , nunc 5 9 5 , S y r u s . Ac lcctionem hanc restituit corrector in codice Cassellano, et in Erfurt. 1 , notans solum kametz, ' f l . V. Michaëlis BlbL or. T o m . I pag. 1 8 3 , Tom. Ill p. 2 3 7 , et XII pag. 1 5 2 y et Diederichs Spec, codd. Erfurt, pag. 9 . Nonnulli codices r r a per et pro. rftsrv Kenn. quatuor cum meo 3 1 rftnn. X L I I 1 o "DrrDC o'blitus es mei •an--"i rejecisti me, Kenn. 3 7 , prima meus 3 I . Petitum ex Psal. XLIII 2 , unde etiarn destimendum p - n x , quod pro Biblia Sonc. cum paucis c o dicibus hie leguut. X L I I 1 1 n - ^ j In glaJio — r r r o Ut gladius , Kennic. 3 0 , 7 3 , 133, 5 9 8 , meus 8 6 7 t vid. primo 4 1 4 , Symmachus. Vatablus legisse videtur in suo textu 0,. nam notât:. Heb. ut occisio est, vid. quasi gladius . Ita leaunt Hare, Kenn. Notae cr. pag. 1 0 , et 1 8 , Doederl. Schol. p. 9 5 . Conf. Capellus Crit. sacr. p. 8 3 4 . X L I I 1 2 n y w salutes — runty salus , vel salutare, cod. meus 6 7 0 , L x x , Aquila, Theod., Chald., S y r u s ,

30

P

S

A

V u l g . , A r a b s . vonm, ut v . 6 , cod. meus 3 7 9 cum Psah. Octaplo 1 5 1 6 . Ibid, t p x i KD vuhus meus •—•

Deus

ejus ,

Deus

TDD vultits

meus, Kenn. 7 4 , meus 3 1 , Chald., 681,

mei et

primo

9 7 , 1 3 3 , primo S y m m a c h u s . Mei

379

TOD vuhus

ejus

et Deus meus, sicque ex Kenn. 3 7 . Meus 5 7 a primo tVpn '3D, in 7 8 2 Toletano versus hie primo omissus. X L I I I . Pars Psal. x u l in Kennic. 2 , 4 , 3 6 , 3 9 , 7 3 , 82 , 8 9 , 1 5 6 , 1 5 8 , 1 7 2 , 1 7 5 , 1 7 8 , 188, 2 1 0 , 216, 224, 227, 245, 318, 326, 355 » 3 5 6 , 360 , 373 , 3 7 7 , 379 , 403 , 405 , 431 , 499 , 5 7 9 , 5 8 7 , 5 9 ° •> 59 1 1 6 ° 7 > 6 2 5 , 6 3 9 , in meis 31 , 3 8 0 , 4 8 0 , 6 7 0 , 7 8 a , 8 4 6 , 8 6 5 , § 7 9 ? 9 5 4 - Ita Eusebius in Hexaplis, Kenn. Not. crit. p. 1 9 , et Doederlein Schol. V. T . p. 9 4 . XLIII 1 , Praefigitur tiiulus Tn? Davidis

in K e n .

30,

253,

328,

pri-

mo in meo 5 5 1 , in Bibliis Sonera., L x x , V u l g . , S y r o . n m sine i praefixo Bibiia Brixiensia. XLIII 3 •otij- ducent me —• "'Diony consolabuntur me, Kennic. 1 4 8 , 2 4 5 , primo meus 8 7 9 , et S y r u s . XLIII 4 r e m tars tuum,

ah are —

Ken. 7 3 ,

74,

fraro

al-

97,

et octo codices Hieron. versionis a p. Kenn. cit. 1. p. 2 0 . Pro r m t > cod. Kenn. 7 6 "nrram laetitiae meae. XLIII 5 Deus

-n^Ni 09 , 6 4 4 , 864, 8 6 7 , primo 3 4 , 3 5 0 , 7 0 6 , Psalr. Rom. 1 5 8 1 . V. Michaelis Bibl or. T o m . I l l pag. 2 1 3 . a n t o , quod ob metrum respuit Hare, punctis destituitur in Kenn. 2 2 4 . Falso notat Lilienthalius pag. 3 8 3 omitti a L x x . V. 4 tint et lumen. Cod. meas 3 9 , et primo 2 2 4 Tito in lumine. XLIV nomini

9 7OT1 et no men tuum , vel

tuo —

"¡OilO! et in nomine

Kenn. 9 2 , L x x , Meus 3 1 primo XLIV

Symm., .

1 o v\x Etiim

—

tuo,

Vulgatus. fN

Verum-

tamen , Kenn. 1 2 1 , p r i m o , ut v i d . , meus 4 8 0 , C h a l d . , alius in H e x a p l i s , Hieronymus. Ibid, n r o dbjecisti — innrer ab— jecisti nos, Kennic. 3 9 , 2 0 6 , 2 5 1 , meus 8 7 4 . Suffixum expiimunt S y r u s , Chald., A r a b s . Ibid. Addunt

NVn

nVi et non Deus Kenn.

egredieris. 17, 37,

2 2 7 , 2 5 2 , 6 9 4 A , mei 7 5 8 , 31 , Talmud B a b y l . , cod. Alex. Vulgatus. Sed ut g r a e c i , ita et codices dissident. V . Brugens. pag. 1 1 9 .

primo Lxx, latini Notar.

XLIV 1 1 TOV eis, vel sibi — t