The Kosciuszko Foundation Dictionary: Vol. 1 English-Polish [[Bd. 1 nur von Bulas u. Whitfield verf.]. Reprint 2020 ed.] 9783112313619, 9783112302477

Citation preview

THE KOSCIUSZKO

FOUNDATION

I

DICTIONARY

POLAND'S MILLENNIUM

SERIES

OF

THE K O S C I U S Z K O

FOUNDATION

THE K O S C I U S Z K O FOUNDATION ENGLISH-POLISH

.

DICTIONARY

POLISH-ENGLISH

VOLUME

I

ENGLISH-POLISH BY

KAZIMIERZ

BULAS

AND

F R A N C I S J. W H I T F I E L D

Second printing

1964 M O U T O N & CO. LONDON

THE HAGUE

PARIS

© C O P Y R I G H T 1959 BY T H E KOSC1USZKO F O U N D A T I O N ALL RIGHTS RESERVED NO PART O F THIS BOOK MAY BE R E P R O D U C E D IN ANY F O R M , BY PRINT, PHOTOPRINT MICROFILM OR ANY OTHER MEANS WITHOUT WRITTEN PERMISSION

First printing 1959

PRINTED IN T H E NETHERLANDS BY MOUTON & CO., THE H A G U E , T H E NETHERLANDS

PREFACE

The year 1966 will mark the Millennium of Poland's recorded history as a Christian nation, dating back to her acceptance of Christianity in 966. Looking forward to the commemoration of this Millennium, the Kosciuszko Foundation, which serves as American Center for Polish Culture, has undertaken to publish, sponsor, or inspire the publication of a series of books dealing with Poland, with important aspects of Polish culture, and with Polish-American relations. Each book treats a different subject, is independent of any other book in the series, and bears the legend: POLAND'S MILLENNIUM

SERIES

OF THE KOSCIUSZKO

FOUNDATION

THE KOSCIUSZKO FOUNDATION DICTIONARY, of which the present volume is the

first part, forms the cornerstone of the Millennium Series. It has been long in the making, having undergone numerous changes and revisions in the course of nearly two decades with the view of filling a long-felt need of the general reader, the translator, the student, and the scholar for an English-Polish and Polish-English dictionary that would compare favorably in scope and scholarship with the several good bilingual dictionaries available for other languages. The Kosciuszko Foundation has long been interested in the possibility of sponsoring an adequate and up-to-date English-Polish and Polish-English dictionary. It is appropriate to recall here the work of the late Ernest Lilien, a Polish-American journalist, a lawyer by training and lexicographer by avocation, who, by way of labor of love in his years of retirement after the Second World War, set out to publish in 48-page installments an English-Polish and Polish-English dictionary known as the Lilien Dictionary. His project was conceived on a large scale, a dictionary and an encyclopedia combined, which, if completed, would have been a veritable monument not only to the old generation of Polish immigrants to America but also to the entire Polonia. The Kosciuszko Foundation was able to help this project in a modest way by subscribing for a substantial portion of the printed installments as they appeared. When Ernest Lilien died a few years ago,

VI

the English-Polish part had been carried only to the letter 'H', and the project was terminated with the nineteenth installment of the forty proposed for the EnglishPolish part alone. Yet the author deserves honorable mention and commendation here for being the first not only to sense the need of an extensive English-Polish and Polish-English dictionary but also to attempt to do something about it. When it became evident that the Lilien Dictionary could not be carried to its completion, Dr Edmund Zawacki, Chairman of the Slavic Department at the University of Wisconsin and member of the Board of Trustees of the KoSciuszko Foundation, called our attention to the present work, then still in progress, and we welcomed the opportunity to encourage its completion and to aid in its publication. The task of the undersigned has been very easy and very pleasant: to serve as a liaison between the Kosciuszko Foundation and the authors, some of the readers and the publishers during the preparation of this volume. It is hoped that Volume II, the Polish-English part, will be off the press within a year of the appearance of Volume T. STEPHEN P . M I Z W A

President, The Kosciuszko Foundation New York

PRZEDMOWA

Niniejszy slownik powstal zasadniczo w latach 1940-1945 i byl pierwotnie oparty gl6wnie na Concise Oxford Dictionary z r. 1938, a nast?pnie uzupelniony wedtug wydania z r. 1951. W nast?pnych latach ulegl on rozszerzeniu przez wci^gni^cie dwutomowego New World Dictionary of the American Language Webstera oraz American College Dictionary. W r. 1952 prawo pierwszenstwa publikacji nabyl Wydzial Slawistyczny Columbia University w Nowym Jorku, ale juz w nast?pnym roku odst^pil je Fundacji KoSciuszkowskiej. Mniej wi?cej w tym samym czasie autorzy nawi^zali z sob^ wsp61prac§. Zamiarem ich bylo danie slownika srednich rozmiarow, dostosowanego do mozliwoSci finansowych jiolskich, ale r6wnocZesnie dostatecznie duzego, azeby nadawal si? nie tylko do czytania literatury i prasy, ale takze do celow naukowych i dla thimaczy zawodowych. W tym celu oprocz Slownika Karlowicza w osmiu tomach, Slownika warszawskiego, Slownika j?zyka polskiego Trzaski-Everta-Michalskiego oraz Slownika poprawnej polszczyzny Szobera uwzgl^dniono caly szereg slownikow specjalnych, jak Slownik morski Polskiej Akademii Umiej^tnosci w Krakowie, przedwojenny Slownik wojskowy Ministerstwa Spraw Wojskowych oraz podobny slownik opracowany w Londynie podczas II wojny swiatowej, Slownik techniczny angielsko-polski Skibickiego (1948), English-Polish and Polish-English Medical Dictionary Tomaszewskiego (1953), Podr?czny slownik bibliotekarza H. Wi^ckowskiej i H. Pliszczynskiej (1955), Slownik wyraz6w obcych Arcta (1946) oraz slownik pod tym samym tytulem wydany przez Panstwowy Instytut Wydawniczy (1955). Wiele kwestii przedyskutowano ze specjalistami, kt6rym skladamy gor^ce podzi?kowania za wyjasnienia i wskaz6wki. Slownik uzupelniono na podstawie rozleglej lektury podczas blisko dwudziestoletniej pracy nad nim. Pisownia polska opiera si? na Zasadach pisowni polskiej St. Jodlowskiego i W. Taszyckiego wedlug wydania dziesi^tego z r. 1953. Dotyczy to oczywiscie takze pisania l^cznego i rozl^cznego. Slownik w drugiej wersji, t.zn. przed ostatecznym przepisaniem do druku, byl czytany w calosci przez dr. Wiktora Weintrauba, profesora Harvard University, dr. Lawrence L. Thomasa, profesora University of California w Berkeley, oraz mgr. Michala K. Pawlikowskiego z tegoz uniwersytetu, ktory kontynuowal czytanie przerwane na literze F przez dr. Ludwika Krzyzanowskiego z Columbia University i New York University. Rowniez dr. Edmund Zawacki i dr. Zbigniew Folejewski, profesorowie University of Wisconsin, czytali sam poczqtek maszy-

VIH nopisu. Za wprowadzone przez wymienione wyzej osoby poprawki i uzupelnienia autorzy skladaj^ im gorjee podzi?kowania. Szczególn^ trosk^ autorów bylo dawanie przy kazdym slowie i zwrocie dokladnych odpowiedników zarówno w zakresie poj^ciowym jak i pod wzgl?dem zabarwienia uczuciowego: a wi?c tlumaczono kazdy wyraz i zwrot literacki, potoezny, archaiczny, retoryezny, wulgarny czy gwarowy (slangowy) takim samym wyrazem i zwrotem z drugiego j?zyka. W wypadkach, gdzie dany odpowiednik moze byc niezrozumialy z takich czy innych wzgl?dów, podano objasnienie w nawiasie. Wszelkie objaánienia zawsze podane w nawiasie; wlaáciwy odpowiednik stanowi tylko to, co si? znajduje poza nawiasem. Oczywiscie tam, gdzie nie ma odpowiednika, musimy dawac po prostu definicj?. Día zyskania na miejscu wprowadzono nawiasy równiez tam, gdzie nie moze byc w^tpliwosci, ze chodzi o podwójne znaezenie, a wi?c np. "(opiata za) pilotowanie" znaczy "pilotowanie" lub "opiata za pilotowanie", zas "(srodek) nasenny" znaczy "nasenny" lub "srodek nasenny". W takich wypadkach a. i n. zaznaeza, ze wyraz jest przymiotnikiem, a wi?c "nasenny" i równoczeánie rzeczownikiem, a wi?c "srodek nasenny". Nowosci^ nie spotykan^ dot^d w slownikach angielsko-polskich jest rozróznienie pomi?dzy wyrazami i zwrotami brytyjskimi i amerykañskimi. Pierwsze S4 oznaezone Br., drugie US. Przeprowadzenie scislej granicy nie zawsze jest mozliwe wobec zywych kontaktów j?zykowych pomi?dzy Wielk$ Brytani¡$ i Stanami Zjednoczonymi, ale na ogól uznano za specyficznie amerykañskie wyrazy tak oznaezone w zródlach brytyjskich i na odwrót. Dotyczy to równiez wymowy i pisowni. Wymowa wspólna día obu krajów jest zawsze podawana na pierwszym miejscu, odr?bnosci i obocznoáci zaznaezane Br. i US. Jezeli istniej^ dwie odr?bne formy wymowy, wówczas tylko forma brytyjska jest oznaezana Br., w innych wypadkach í. (takze) US wzgl?dnie Br. wskazuje, ze obok wspólnej formy s$ równiez dopuszczalne podane obocznoáci. Natomiast nie podano jako nieistotnych takich odchyleñ, jak [a] w Stanach Zjednoczonych zamiast [i] w Wielkiej Brytanii, np. believe [ba'li-.v] i [bi'li:v] lub [a:], np. hot [ha:t] i [hot]. Zasadniczo nie zaznaezanto równiez róznicy w wymowie sufiksów -ary, -ery i -ory: US [-eri] i [-o:ri], Br. [-ari], Nawiasem mówiqc, przy powolnej wymowie sufiksy te b?d$ brzmialy w Wielkiej Brytanii tak samo jak w Stanach Zjednoczonych. Drug^ innowacj^ jest podawanie znaczeñ nie w porzqdku historyeznym, lecz wedlug cz?stoáci uzycia, a wi?c znaezenie najcz?sciej wyst?puj^ce idzie na poczgtek, natomiast rzadziej uzywane i specjalne na dalsze miejsca. Celem wykorzystania miejsca nie podawano osobno kazdego wyrazu pochodnego, lecz ograniezono si? do zaznaezenia sufiksu, jak -ation, -ative. Sufiksy s^ oddzielone od pnia znakiem ~ , system cz?sto praktykowany w slownikach. To samo dotyczy wymowy: zasadniczo podano tylko wymow? sufiksu, natomiast reszt? wymowy nalezy uzupelnic z poprzedniego wyrazu. Jezeli wyraz pochodny posiada akcent glówny na sufiksie, to oczywiscie akcent glówny wyrazu poprzedniego zmienia si? na uboezny: np. nomin~ate ['nomineit], ~ation [,nomi'neij3n]. Akcent jest

IX

zawsze zaznaczony przed zgloskq, na której spoczywa, akcent glówny u gory, akcent uboczny u dolu. Równiez celem wykorzystania miejsca zrezygnowano z podzialu czasowników na przechodnie i nieprzechodnie. Taki mechaniczny podzial zmuszalby do wielu zbytecznych powtórzen, gdyz wiadomo, ze w j?zyku angielskim prawie kazdy czasownik moze bye równoczesnie przechodnim i nieprzechodnim; natomiast podawanie przykladów uzycia z róznymi rzeczownikami wskazuje wyraznie, ze dany czasownik jest uzywany przechodnio. Dzi?ki zaniechaniu podzialu czasowników na przechodnie i nieprzechodnie mozna bylo równiez poiqczyé w jednq calosc takie formy jak "obracac" i "obracac si?" jako "obracaó (si?)". Na ogót wykluczono rzeczowniki na -ness oraz przyslówki na -ly, gdyz uwzgl^dnienie ich zmuszaloby do powtórzenia wszystkich znaczen przymiotnika i tym samym powi^kszyloby niepotrzebnie rozmiary slownika. Przy podaniu tylko wyboru znaczen uzytkowca slownika móglby miec bl?dne wrazenie, ze tylko podane znaczenia sq uzywane; natomiast takie rzeczowniki i przyslówki mogq bye bez trudu utworzone od przymiotnika przez dodanie -ose i -ie. Przy rzeczownikach zakonczonych na -er nie podano wymowy, o ile jest podana wymowa czasownika. Dia doktadnosci nalezy zaznaczyc, ze wyrazy takie jak "struggler" nie majq a (wzgl?dnie 41' zgloskotwórczego) w przeciwienstwie do "struggle", a wi?c ['strAgal], ale ['strAglw].

Dalej opuszczono wsz^dzie cech? bezokolicznika to jako oczywistq, zaznaczaj^c natomiast jej brak przy pewnych czasownikach, jak np. I saw him go. Rodzajnik okreslny jest nieraz pomini?ty we zwrotach, zwlaszcza tam, gdzie moznaby równiez uzyc a. Nie podano nigdzie liczby mnogiej rzeczowników zakonczonych na -man i -woman, która brzmi oczywiscie -men i -women, z wyjqtkiem takich wyrazów jak dolman, gdzie zaznaczono -s jako cech? liczby mnogiej. Jezeli liczba mnoga moze bye utworzona na sposób angielski lub na sposób lacinski czy francuski, wówczas forma angielska nie jest podawana, natomiast t. (takze) przy formie lacinskiej czy francuskiej zaznacza, ze jest dopuszczalna równiez zwykla forma angielska. A wi?c t. -li przy "gladiolus" wskazuje, ze liczb? mnogq mozna utworzyc w postaci "gladioluses" lub "gladioli". Podwojenie spólgloski czasownika w imieslowie czasu terainiejszego (np. putting) lub w czasie przeszlym (np. combatted) jest zaznaczone przez podanie podwojonej spólgloski w nawiasie bezposrednio po v., w tym wypadku (-tt-). To samo dotyczy stopnia wyzszego i najwyzszego przymiotnika, np. mad, madder, maddest. W Stanach Zjednoczonych czasowniki podwajajq spólglosk? tylko wtedy, gdy akcent spoczywa na poprzedzajqeej jq samoglosce. Podwojenie nie ma zadnego wplywu na wymow?. Podawanie wymowy przy kazdym slowie zmuszaloby do powtarzania jej przy wszystkich homonimach. Unikni?to tego przez oznaczenie wyrazów jednakowo brzmiqcych i o tej samej pisowni cyframi rzymskimi I, II, III itd., co umozliwia podawanie wymowy tylko raz, na poczqtku danego paragrafu.

X

Rownoczesnie starano si? zrobic stownik jak najbardziej przejrzystym, celem ulatwienia szybkiego znalezienia wyrazu. Najwi?ksz$ trudnoSc sprawialy wyrazy zlozone, pisane z l^cznikiem lub bez, cz?sto jako dwa odj?bne wyrazy, na co nie ma zadnej reguly. Wyrazy te s^ umieszczone w slowniku w porzqdku scisle alfabetycznym, ale rownoczesnie starano si? zaoszcz^dzic miejsca tam, gdzie znalezienie wyrazu zlozonego pod pierwszym jegp czlonem nie przedstawia zadnych trudnoSci. Odnosi si? to glownie do przymiotnikow: a wi?c "black market" zostalo umieszczone pod "black", nat'omiast "blackleg" czy "blacksmith" znajduj^ si? na odpowiednich miejscach w porz^dku Scisle alfabetycznym. Mimo to nalezy dla pewnoSci szukac wyraz6w zlozonych w jednym i w drugim miejscu. Pewn^ trudnosc nastr?czylo tez mozliwie przejrzyste rozmieszczenie zwrot6w. Na ogol starano si? je umieScic w porzqdku alfabetycznym wedlug sl6w najbardziej znamiennych i uderzaj^cych w danych zwrotach. Czasowniki w pol^czeniu z przys!6wkiem sq zwykle zebrane na koncu danego paragrafu; poniewaz jednak czasem przys!6wek moze bye tez uzyty jako przyimek, dlatego w razie potrzeby dodano adv. wzgl?dnie prep. A zatem: get about, get abroad, get across, get along itd. System transkrypeji fonetycznej jest identyczny z systemem zastosowanym przez Daniela Jonesa w English Pronouncing Dictionary, 7 wyd., Nowy Jork 1946, z drobnymi tylko modyfikacjami. Uzyte w nim znaki zestawione ponizej z odnosnymi przykladami. [ae] apple ['sepal] [d3] judge [d3Ad3] [A] cut [kAt] [S] this [Sis] [a] about [a'baut] fo] ring [rig] [a]/r. grand [gra] [ J ] shut [jAt] [e]/r. bain [be] [tf] chest [tjest] ( 5 ] f r . son [so] [0] thin [0in] [ii]/r. vue [vii] [3] vision ['vÍ3an] [x] szkock. loch [lox] Nalezy jedynie dodac, ze w naszej transkrypeji 'i' zajmuje stanowisko "posrednie" pomi?dzy polskim 'i' i 'y', np. w stowie 'bit'. Jezeli 'i' ma bye wymawiane jak po polsku, wtedy piszemy [i:], np. 'beat' [bi:t]. Ten znak ahigosci [:] stosujemy takze przy innych samogloskach. Zwracamy tez uwag?, ze 'r' w zglosce zamkni?tej jest drukowane kursywq [r] dla zaznaczenia, ze moze bye nieme (g!6wnie w Anglii), wzgl?dnie mniej lub wi?cej slyszalne (glownie w Stanach Zjednoczonych). A wi?c w Anglii "far" b?dzie brzmialo [fa:], natomiast w Stanach raczej jak [fa:r], ale zawsze far away ['fa:ra'wei]. Wreszcie nalezy zauwazyc, ze'w' wedlug naszej transkrypeji jest wymawiane jak 'u' w slowie 'autor', natomiast polskie 'w' oddajemy liters V . Jest zapewne zbyteczne dodawac, ze grecka litera x oznacza w przyblizeniu polskie *ch\ KAZIMIERZ BULAS F R A N C I S J. W H I T F I E L D

SKROTY - ABBREVIATIONS

a. adjective, przymiotnik act. active, strona czynna adv. adverb, przyslowek alg. algebra anat. anatomia, anatomy anglo-ind. anglo-indyjskie, Anglo-Indian antrop. antropologia, anthropology arch, archaiczne, archaic astr. astronomia, astronomy astrol. astrologia, astrology Austr. Australian, australijskie Bibl. Biblia, Bible bibl. bibliotekarstwo, librarianship biol. biologia, biology bil. bilard, billiards M. bl?dnie, erroneously bot. botanika, botany Br. British, brytyjskie bud. budownictwo, architecture chem. chemia, chemistry chir. chirurgia, surgery comp. comparative, stopien wyzszy conj. conjunction, spojnik cz. cz?sto, often czas. czasem, sometimes daw. dawniej, formerly dent, dentystyka, dentistry dial, dialektyczne, dialectal dosl. doslownie, literally druk. drukarstwo, printing dziec. dziecinne, nursery dzienn. dziennikarstwo, journalism ekon. ekonomia, economics el. elektrotechnika, electrotechnics emf. emfatycznie, emphatically ent. entomologia, entomology euf. eufemistycznie, euphemistically f. feminine, rodzaj zenski fil. filozofia, philosophy fiz. fizyka, physics fizj. fizjologia, physiology fon. fonetyka, phonetics form, formalnie, formally fort, fortyfikacje, fortification

fot. fotografia, photography gal. galicyzm, Gallicism geol. geologia, geology geogr. geografia, geography geom. geometria, geometry gimn. gimnastyka, gymnastics gl. glownie, chiefly gorn. gornictwo, mining gr. greckie, Greek gram, gramatyka, grammar hand, handel, commerce her. heraldyka, heraldry hist, historyczne, historical hut. hutnictwo, metallurgy icht. ichtiologia, ichthyology id. idem, taki sam imp. imperative, tryb rozkazuj^cy ind. indyjskie, Indian inf. infinitive, bezokolicznik int. interjection, wykrzyknik introl. introligatorstwo, bookbinding ir. ironicznie, ironically irl. irlandzkie, Irish j^z. j^zykoznawstwo, linguistics kol. kolejnictwo, railroads kosc. koscielne, ecclesiastical krystal. krystalografia, crystallography I. lub, or lit. literackie, literary log. logika, logic lot. lotnictwo, aviation m. masculine, rodzaj m?ski mal. malarstwo, painting mat. matematyka, mathematics mech. mechanika, mechanics med. medycyna, medicine metaflz. metafizyka, metaphysics miern. miernictwo, surveying min. mineralogia, mineralogy mit. mitologia, mythology muz. muzyka, music mysl. mysliwstwo, hunting n. noun, rzeczownik neg. negative, z przeczeniem

XII nieos. nieosobowo, impersonal niewl. niewlasciwie, improperly num. numeral, liczebnik ob. obecnie, at present obelz. obelzywe, abusive obs. obsolete, przestarzale obsc. obscene, nieprzyzwoite odl. odlewnictwo, casting og. ogolnic, generally ogr. ogrodnictwo, horticulture opt. optyka, optics orn. ornitologia, ornithology os. osoba, person p. przenosnie, metaphorically pari, parlament, parliament part, participle, imiestow pass, passive, strona bierna pat. patologia, pathology pierw. pierwotnie, originally pi. plural liczba mnoga pld. potudnie, South pid.-afr. poludniowo-afrykariskie, South African pin. polnoc, N o r t h poet, poetyckie, poetical pog. pogardliwe, contemptuous pol. polityka, politics popr. poprawnie, correctly pot. potocznie, colloquially pp. past participle, imiestow czasu przes; praw. prawnicze, legal prep, preposition, przyimek pron. pronoun, zaimek przes. przesadnie, exaggeratedly psych, psychologia, psychology pyt. pytaj^co, interrogatively

rel. religia, religion ret. retoryka, rhetoric rz. rzadko, rarely s. singular, liczba pojedyncza si. slang spir. spirytyzm, spiritism stat. statystyka, statistics stol. stolarstwo, woodworking sup. superlative, stopien najwyzszy szk. szkolne, school szkock. szkockie, Scottish szn. w szerszym znaczeniu, loosely t. takze, also tech. technika, technics tel. telekomunikacja, telecommunication telew. telewizja, television teol. teologia, theology uj. ujemnie, pejoratively uniw. uniwersytet, university v. verb, czasownik voc. vocative, wolacz wojsk. wojskowosc, military w przec. w przeciwieristwiedo, in contradistinction to wulg. wulgarne, vulgar zam. zamiast, instead of zas. zasadniczo, virtually zb. zbiorowo, collectively zool. zoologia, zoology zw. zwykle, usually zwl. zwlaszcza, particularly z wyj. z wyj^tkiem, except zart. zartobliwie, jocularly zegl. zegluga, termin morski, sailing, marine term.

A

A, a [ei] pierwsza litera alfabetu; US szk. bardzo dobry; A 1, (w rejestrze Lloyda) = first-class, US pot. pierwszorz?dny. a, an [a, emf. ei; an, emf. sen] rodzajnik nieokreslny (an kladzie si? przed samogtosk^ i przed niemym h: an idea, an hour, ale a house, a university). — a. 1. pewien, niejaki, jakis. 2. taki; a Napoleon, taki Napoleon. 3. drugi; he is a Cicero in eloquence, jest drugim Cyceronem, o ile chodzi o wymow?. 4. jeden; taki sam; they perished to a man, zgin?li wszyscy co do jednego; all of a size, wszyscy jednego /. tego samego wzrostu, wszystkie jednej /. tej samej wielkosci. 5. nawet; not a one, ani (nawet) jeden. 6. = one; a thousand = one thousand. 7. w niektorych wyrazeniach = every, each; once a week, raz na tydzieri; twice an hour, dwa razy na godzin?; one cent a piece, po cencie za sztuk?. a (-) prep. 1. do, ku, na; przewaznie pisze si? razem jako przedrostek: abed, afoot etc., zob. tamze. 2. arch., dial, z imiestowem czasu terazniejszego: go a begging, chodzic po prosbie /. po zebrach. Aachen ['a:kan] Akwizgran. Aaron ['earan] Aron. aback [a'baek] adv. 1. taken zaskoczony (znienacka), (o statku) z zaglami przycisni?tymi przez wiatr do masztu, (o zaglach) wyd?ty do tytu. 2. z wiatrem wiejgcym do tylu. abacus ['«ebakas] n. 1. liczydto (z gatkami na drutach). 2. bud. abakus. abaft 0'ba:ft, US t. -®ft] prep. zegl. za, w tyle; ~ the beam, za prostopadtq, za trawersem. abalone [,aeba'louni] n. US zool. stuchotka (Haliotis) kalifornijska. abandon [a'baendan] v. 1. opuszczac, porzucac. 2. wycofywac si? z czegos, odst?powac od czegos. 3. wyrzekac si? /. zrzekac si? czegos. 4. zrywac z (przyzwyczajeniem), pozbywac si? czegos. 5. wydawac, oddawac; ~ oneself, t. oddac si? zupetnie to (nami?tnosci, uczuciu).

— n. [/. ,a:bà'dò] 1. beztroska swoboda. 2. oddanie si?. 3. zywiotowosc. ~ e d a. 1. oddany to (czemus ztemu). 2. niepohamowany, zywiolowy. 3. rozpustny, rozwiqzfy. ~ment [a'bandanmant] n. 1. opuszczenie, porzucenie. 2. odst^pienie of od czegos, zrzeczenie si?. 3. oddanie si?. 4. zywiotowosc. abase [a'beis] v. ponizac, upokarzac. ~ment [-mant] n. upokorzenie, ponizenie. abash [a'baej] v. zawstydzac, zmieszac, stropic; be ~ e d , zmieszac si?. ~ment [-mant] n. zawstydzenie, zmieszanie. abate [a'beit] v. 1. opuszczac, znizac; obnizac; zmniejszac. 2. przyt?piac. 3. ukrócac. 4. praw. uniewazniac. 5. slabn^c; zmniejszac si?, maleó; zelzec. ~ment [-mant] n .1. zmniejszenie;znizka, redukcja. 2. ukrócenie. 3. praw. uniewaznienie. abatis ['»batis] n. zasieki (ze zwalonych drzew z korzeniami stercz^cymi na zewn^trz /. wojsk. [,asba'ti:] z drutu kolczastego). abattoir [,aeba'twa:r] n. rzeznia. abaxial [aeb'íeksial] a. znajdujqcy si? z dala od osi, lez^cy poza osiq. abb [reb] n. Br. tk. w^tek. abb~acy ['«basi] n. opactwo, godnosc opata. ~atial [a'beijal] a. opacki. ~ess ['asbis] n. ksieni. ~ e y ['sebi] n. opactwo (godnosc, zgromadzenie, budynki). ~ o t ['asbat] n. opat. abbreviai ~ e [a'bri:vieit] v. skracac (gì. stowa). ~ion [a^riivi'eifan] n. 1. skrót. 2. skracanie. ABC Lei.bú'si:] n. abecadto; p. ABC of czegos; ~ ' s pi. abecadto. abdicata-e ['sbdikeit] v. 1. abdykowac. 2. zrzekac si? /. wyrzekac si? czegos. ~ion [,aebdi'keijan] n. 1. abdykacja. 2. zrzeczenie si?. abdom~en ['aebdamen, íeb'doumen] n. Í. brzuch. 2. podbrzusze. 3. ent. odwtok. ~inal [seb'dominal] a. 1. brzuszny. 2. icht. brzuchcpietwy. - n. ryba brzuchopletwa. ~inous [-as] a. brzuchaty.

Abducent abducent [aeb'd(j)u:sant] a. anat. odwodz^cy, odsiebny (mi?sien). abduct [aeb'dAkt] v. 1. uprowadzac, uwodzic. 2. (o mi?sniach) wyprowadzac z poiozenia. ~ion [-fan] n. 1. uprowadzenie t. praw., uwiedzenie, porwanie. 2. ruch odsiebny (mi?snia). ~or [-ar] n. 1. sprawca uprowadzenia /. porwania. 2. anat. mi?sieri odwodz^cy /. odsiebny. abeam [Vbi:m] adv. zegl. na prostopadlej, na trawersie. abecedarian [,eibi(:)si(:)'de3ri3n] a. 1. abecadtowy, alfabetyczny. 2. elementarily. - n. 1. uczen ucz^cy si? alfabetu, sztubak zwl. US. 2. poczqtkuj^cy. abed [a'bed] adv. w 16zku. Abel ['eibal] Abel. abele [a'bi:l] n. hot. biala topola (Populus alba). aberr ~ ance, ~ancy [as'bersns-i] nn. zejsciez wlasciwej drogi. ~ant a. zoo!., hot. odbiegaj^cy od normy, nienormalny. ~ ation [,aeb3'reijan] n. 1. zejscie z drogi, zboczenie; ~ of the mind, bi^d spowodowany przez roztargnienie. 2. bl^d (np. mlodosci). 3. zboczenie umyslowe. 4. odbiegni?cie od prawidla; odchylenie od typu. 5. opt., astr. aberracja; chromatic, spherical, ~ , aberracja chromatyczna, sferyczna. abet [s'bet] v. (-tt-) poduszczac, podjudzac, podzegac, podbechty wa£; ~ acrime.namawiac I. zach?cac do zbrodni. ~ment [-mant] n. poduszczenie, podzeganie, podjudzanie, podbechtywanie; namowa, zach?ta. ~ter, ~tor [-ar] n. osoba namawiaj^ca do wyst?pku; podzegacz. abeyance [a'beians] n. be in ~ , bye w zawieszeniu /. ,uspieniu, t. praw. abhor [ab'ho:r] v. (-rr-) 1. brzydzic si? czyms, czuc wstr?t /. odraz? do kogos, czegoi. 2. wzdrygac si? przed czyms. ~ rence [-'horans] n. 1. odraza. 2. rzecz budzqea odraz?. ~rent a. 1. czuj^cy odraz? of do czegos. 2. nie dajqcy si? pogodzic from z czyms, to z (rozumem). 3. budzqey wstr?t /. odraz?. abid~ance [a'baidans] n. trwanie; obstawanie by przy czyms. ~ e [a'baid] v. (abode, abode, czas. abided). 1. trwac; ~ by, obstawac /. trwad przy czyms; ~ by an agreement, dotrzymywad umowy. 2. czekac na coS, oczekiwac czegos. 3. znosic cierpliwie; I cannot ~ it, nie mog? si? z tym pogodzic. 4. arch. przebywac, mieszkac, bawic. ~ing t. a. trwaly, nieztomny (wiara). abigail ['aebigeil] n. garderobiana (przy pani). ability [a'biliti] n. 1. zdolnosd fizyczna. 2. zdolnoic umyslowa, talent (og61ny s., specjalny

2

Abode pi.). 3. zdolnosc do dzialan prawnych. 4. mozliwosci finansowe. 5. (o statku) zdolnosc do podrozy morskiej. abject ['aebdjekt, seb'd3ekt] a. 1. n?dzny. 2. nikczemny, podly; in ~ poverty, na dnie n?dzy. ~ion [asb'd3ekjan] n. upodlenie, ponizenie. abjur~ ation [,aebd3u'reijan] n. uroczyste wyrzeczenie si? I. odwolanie. ~ e [ab'd3uar] v. wyrzekac si? uroczyscie czegos, odwolywac (opini?, herezj?, pretensje). ablactation [,aebl£ek'teiJan]n.odj?cieodpiersi. ablation [aeb'leijan] n. 1. usuni?cie zwl. chir. 2. geol. znoszenie powierzehni (lodowca przez stopnienie I. skaly pizez wod?). ablative ['aeblativ] n. gram, ablativus; ~ absolute, ablativus absolutus. ablaut ['asblaut] n. fon. przeglos. ablaze [a'bleiz] adv. i a. 1. plon^c(y), w plomieniach. 2. btyszcz^cy. 3. podniecony. able ['eibol] a. 1. zdolny, uzdolniony; zdatny; be ~ . m6c, by6 w stanie. 2. zr?czny, sprawny. 3. dzielny, t?gi. 4. utalentowany. 5. zdolny do dziatari prawnych. 6. zdolny do podrozy morskiej (statek). ~ -bodied [-'bodid] a. zdrowy, zdolny, zdatny do sluzby; ~ seaman, marynarz kwalifikowany. ablet, ablen ['aeblit, -an] nn. Br. icht. ukleja (Leuciscus alburrtus). ablin(g)s ['eiblinz] adv. szkock. i Br. pin. moze. abloom [Vblu:m] adv. i a. kwitn^c(y), w rozkwicie. ablush [s'bUJ] adv. i a. zarumieniony, oblany rumiencem. ablution [ab'luijan] n. 1. zw.pl. obmywanie, ablucja t. ¿art. 2. woda z ablucji. ~ary [-eri] a. ablucyjny. ably ['eibli] adv. 1. zr?cznie, sprawnie. 2. dzielnie. abnegat~e ['aebnigeit] v. wyrzekac si? czegos. ~ion Lasbni'geijan] n. wyrzeczenie si?; samozaparcie si?, abnegacja. abnormal [aeb'noirmal] a. odbiegaj^cy od normy, anormalny, nieprawidlowy; niezwykly. ~ity [,2ebno:f'maeliti] n. zw. uj. anormalnosc, nieprawidlowosc; niezwyklosi. aboard [a'bo:rd] adv. i prep. 1. na poklad; na pokladzie; w /. do poci^gu; put ~ the car, wlozyc na w6z; all wszyscy wsiadac /. wsiedli. 2. tuz obok zwl. close /. hard ~ ; lay a ship zegl. ustawiac si? r6wnolegle do (statku celem walki); fall zegl. zderzyc si? ze (statkiem). abode [a'boud] I. n. 1. miejsce pobytu; siedziba, mieszkanie. 2. pobyt. - II. v. zob. abide.

Abolish abolish [a'bolij] v. znosic, obalac, usuwac (obyczaj, instytucj? ). ~ment [-msnt] n. zniesienie, usuni?cie, obalenie. abolition [^bs'lijan] n. = abolishment. ~ist n. zwolennik zniesienia (jakiejs instytucji zwl. niewolnictwa Murzynow), abolicjonista. A-bomb ['ei,bom] n. bomba atomowa. abomin~able [a'bominsbsl] a. obrzydliwy, wstr?tny, ohydny. ~ a t e [a'bomineit] v. czuc wsti?t I. odraz? do czegos; nienawidzic czegos; brzydzic si? czyms. ~ation [a^omi'neijan] n. 1. przedmiot odrazy. 2. wstr?t, odraza, obrzydzenie. 3. ohyda. aborigineal [,aeb3'rid3in3l] a. 1. pierwotny. 2. tubylczy. — n. krajowiec, tubylec. ~ e s f,aeb3'rid3ini:z] n. pi. 1. najstarsza ludnosc miejscowa, krajowcy. 2. fauna I. flora krajowa. abort [s'bo:rt] v. 1. poronic. 2. biol. ulec zahamowaniu w rozwoju /. zanikowi; zmarniec. 3. US wojsk. si. nie wykonac zadania. ~ e d a. niedorozwini?ty. ~ifacient [3,bo:rti'feij3nt] a. i n. med. (srodek) poronny. ~ ion [a'boirjan] n. 1. poronienie; sp?dzenie plodu. 2. plod poroniony. 3. biol. niedorozwoj, zanik. 4. zupelne niepowodzenie; his attempt proved an ~ , jego usilowania spelzly na niczym. ~ ionist n. osoba praktykuj^ca sp?dzanie plodu. ~ive [a'borrtiv] a. 1. poroniony, nieudany. 2. prozny, daremny, bezowocny. 3. biol. niedorozwini?ty; szcz^tkowy, zanikowy. 4. poronny. 5. med. hamuj^cy post?p choroby. 6. lagodny (przebieg choroby). abought [a'bo:t] zob. aby(e). abound [a'baund] v. 1. bye w obfitosci; meat ~ s , mifsa jest dosyc I. pod dostatkiem. 2. obfitowac in w cos. 3. roic si? with od czegos. about [a'baut] adv. 1. do(o)kola; tu i tam; look ~ , rozgl^dac si? dokola; turn oneself obrocic si? do tylu; ~ face tvojsk., Br. ~ turn! wstecz zwrot! going ~ , zegl. zwrot przez dziob; be up (Br. out) and ~ wrocic do zwyklych zaj?c (po chorobie); he is somewhere ~ , on jest gdzies tutaj. 2. okoto; ~ five miles, okolo pi?c mil; I am just ~ ready pot., jestem prawie got6w. - prep. 1. w sprawie, co do, o; we talked ~ you, mowilismy o tobie. 2. mniej wi?cej; he is ~ my size, jest mniej wi?cej mojego wzrostu; that's ~ it, tak mniej wi?cej wygl^da sprawa. 3. do(o)kola; po; go ~ town, chodzic po miescie; go ~ one's business, chodzic dokola swych spraw; he is ~ the house, jest gdzies kolo domu. 4. przy; I have no money ~ me, nie mam przy sobie pieni?dzy; be przypilnowac /. dopilnowac czegos; he was ~ to leave, wlasnie mial odejsc, wlasnie zabieral si? do wyjscia. ~ -face n. 1. zwrot w tyl. 2. p. zmiana pogl^du I. stanowiska. - v. robic zwrot

3

Abscond w tyl t. p. ~-ship v. zmieniac kurs (statku). above [a'bAv] adv. i prep, ponad, powyzej, w górze; dalej niz; powyzej, wi?cej niz; over and ~ ponad(to) ; ~ ground, zyj^cy; it is ~ my understanding, to przechodzi moje pojgcie; ~ all, przede wszystkim; from z góry; he's a bit ~ himself, jest troch? zarozumialy co do swej osoby ; the ~ court, wyzszy s^d; not be ~ doing, nie wahaé si? zrobic czegos, nie cofac si? przed zrobieniem czegos. - a. powyzszy. ~ board adv. otwarcie, uczciwie. - a. otwarty. abrade [a'breid] v. scierac (przez tarcie), wycierac; zdzierac. Abraham, Abram ['eibrahsm, 'eibram] Abraham; sham Abram Br., udawac chorego /. wariata. abranchi~al, ~ a t e [a'brasrjkial, -kiit] aa. icht. bezpletwowy. abras~ion [a'brei33n] n. 1. scieranie (si?); wycieranie si?. 2. zdarcie naskórka. ~ive [-siv] a. scieraj^cy. — n. substancja scieraj^ca (np. piasek). abreast [a'brest] adv. obok siebie, rz?dem t. zegl.; two po dwu w jednym rz?dzie; keep ~ of /. with science, isc z post?pem nauki; keep ~ of the times, isc z duchem czasu. abridg~e [a'brid3] v. 1. skracac; dokonywaé skrótu z czegos. 2. ograniczac, umniejszac. 3. pozbawiac of (prawa, przywileju). ~ (e)ment [-mant] n. 1. skrót. 2. skrócenie. 3. zmniejszenie, ograniczenie. abroach [VbroutJ] adv. odszpuntowany; set ~ , napoczynac /. otwierac (beczk?), p. poruszac (spraw?). abroad [Vbro:d] adv. 1. za granici; za granic?; from z zagranicy. 2. na zewn^trz, poza domem. 3. szeroko, daleko; po swiecie, szeroko i daleko; there is a rumor ~ , kr^zy pogloska; the schoolmaster is oswiata wsz?dzie dociera; all ~ , daleki od odgadni?cia, na niewlasciwej drodze, zaskoczony, nie mog^cy si? polapac, na pòi przytomny, oglupialy. abrogat e e ['asbrsgeit] v. znosic, usuwac, kasowac, uchylac (/. prawo itp.). ~ion [.Eebra'geijsn] n. usuni?cie, zniesienie, skasowanie, uchylenie. abrupt [a'brApt] a. 1. raptowny, nagly, niespodziewany. 2. urywany. 3. urwisty, stromy. 4. szorstki (sposób). ~ion [-Jan] n. nagle zerwanie; gwahowne oderwanie. abscess ['aebses] n. pat. absces, wrzód. absciss ~ a [sb'sisa] n., pi. t. ~ a e [-i:] mat. odci?ta. ~ion [-ijan] n. chir. i p. odci?cie, uci?cie. abscond [ab'skond] v. 1. zbiec pokryjomu.

Absence 2. ukrywac si? przed prawem. ~ er n. ukrywaj^cy si?, zbieg. absence ['sebsans] n. nieobecnosc; brak; ~ of mind, nieuwaga, roztargnienie. absent a. ['iebsant] 1. nieobecny; brakujqcy; be ~ without leave, wojsk. oddalic si? bez pozwolenia. 2. ~ (-minded), roztargniony, nieprzytomny. - v. [aeb'sent] ~ oneself, absentowac si?. ~ation [,xbsan'teifan] n. absencja. ~ e e [,aebsan'ti:] n. 1. osoba nieobecna; ~ voting, glosowanie osob nieobecnych w dniu wyborow (przez uprzednie oddanie gtosu I. nadeslanie go poczt^); ~ landlord, wlasciciel mieszkaj^cy poza miejscem, sk^d czerpie dochod. 2. osoba absentuj^ca si?. ~eeism [-izam] n. absentowanie si?, absenteizm. ~ l y ['aebsantli] adv. nieprzytomnie, w sposob roztargniony, z roztargnieniem. absinth ['aebsinQ] n. 1. absynt, piolunowka. 2. hot. piolun. absolute ['asbsol(j)u:t] a. absolutny, bezwzgl?dny; stanowczy; chem. czysty; ~ ceiling, lot. pulap teoretyczny; ~ majority Br., bezwzgl?dna wi?kszosc; ~ music, czysta muzyka; ~ pitch, absolutna wysokosc (tonu), t. zdolnosc natychmiastowego rozpoznawania /. powtarzania tonu; ~ zero, fiz. zero absolutne. — n. fit. absolut. absolution [,aebsa'l(j)u:Jan] n. 1. odpuszczenie of sin grzechu; darowanie from guilt winy. 2. rozgrzeszenie, absolucja. 3. zdj?cie kary koscielnej. absolute ism ['a:bsal(j)u:tizam] n. X.pol. absolutyzm. 2. teol. predestynacja. ~ ist n. absolutysta. - a. absolutystyczny. absolve [ob'zolv] v. 1. zwalniac, uwalniac from od czegos (t. w s^dzie]. 2. darowac, odpuszczac of sin grzech, rozgrzeszac. absonant ['aebsanant] a. niezgodny from z czyms. absorb [ab'so:/-b] v. pochlaniac t. p., wchlaniac, chlon^c w siebie, absorbowac. ~ency [-ansi] n. chlonnosc, absorpcyjnosc. ~ e n t a. chlonny, absorpcyjny. - n. chlonnik. ~ e r n. 1. chem. urzqdzenie pochlaniaj^ce. 2. radio eliminator. 3. shock ~ , amortyzator wstrz^sow. absorpt~ion [ab'so:/-pJan] n. 1. pochlanianie, wchlanianie; absorpcja. 2. zatopienie si? in w czyms. ~ive [-tiv] a. chlonny, absorpcyjny. abstain [ab'stein] v. 1. powstrzymywac si? /. powsciggac si? from od czegos. 2. powstrzymywac si? od alkoholu. ~ e r n. abstynent. abstemious [asb'stirmias] a. wstrzemi?zliwy. abstention [xb'stenjan] n. 1. powstrzymywanie si? from od czegos. 2. abstynencja wyborcza.

4

Abyss abster~gent [ab'sta:rd3ant] a. i n. (srodek) czyszcz^cy (o dzialaniu koloidalnym). ~sion [-Jan] n. czyszczenie. ~sive [-siv] a. czyszcz^cy. abstinen ~ ce, ~ cy ['abstinans-i] nn. 1. wstrzemi?zliwosc, abstynencja. 2. powstrzymywanie si? from od (mi?sa itp., dzialan wojennych itp.). ~ t a. uprawiaj^cy wstrzemi?zliwosc, wstrzemi?zliwy. abstract ['sebstrsekt] a. abstrakcyjny, oderwany. - n. 1. strcszczenie; regest; pi. bibliografia zawartosci czasopism, przegl^d analityczny. 2. abstrakt, abstrakcja; in the in abstracto, abstrakcyjnie. - v. fseb'straekt] 1. zabierac, odejmowac. 2. odrywac from od czegos, odciqgac. 3. przywlaszczac sobie. 4. abstrahowac. 5. ['¡eb-] robic wyci^g z czegos; streszczac. ~ e d [ab'straektid] a. roztargniony, zamyslony. ~edly adv. 1. w sposob oderwany, abstrakcyjnie; w oderwaniu from od czegos. 2. w sposob roztargniony. ~ edness n. roztargnienie. ~ i o n [aeb'straskjan] n. 1. abstrakcja. 2. abstrahowanie. 3. zabieranie, odejmowanie. 4. przywlaszczanie sobie. 5. roztargnienie; zatopienie si? w myslach. ~ ionism [-izam] n. abstrakcjonizm. abstruse [aeb'stru:s] a. zawily, ciemny. absurd [ab'sarcd] a. absurdalny, niedorzeczny; smieszny. ~ i t y n. 1. absurdalnosc, niedorzecznosc. 2. absuid. abundan~ce [a'b\ndans] n. 1. obfitosc, dostatek. 2. nadmiar. ~ t a. 1. obfity. 2. obfituj^cy in w cos. a b u s ~ e v. [a'bju:z] 1. uzywac na zle I. niewlasciwie; naduzywac czegos. 2. zwymyslac; ublizac. - n. [a'bju:s] 1. naduzycie. 2. obelgi; ublizenie. ~ ive [-siv] a. 1. pochopny do obelg. 2. obelzywy, nieprzyzwoity. 3. niewlasciwie uzyty; niepopiawny. abut [a'bAt] v. (-tt-) 1. gtaniczyc upon z czyms, przytykac (up)on do czegos; stykac si? on I. against z czyms. 2. opieiac si? on na czyms. ~ m e n t [-mant] n. 1. wsparcie, oparcie (belki, luku, sklepienia); mech. powierzchnia nacisku; ~ pier, filar podpieraj^cy (mostu). 2. przytykanie, styk. ~ t a l [-al] n. 1. = abutment. 2. pi. pogranicze. ~ t e r n. praw. s^siad graniczny. abuzz [a'bAz] a. US pelen brz?czenia /. ruchu. aby(e) [a'bai] v. (abought, abought) arch. okupic, zaplacic nawi^zk? za cos. abysm [a'bizam] n. arch. = abyss. ~ a l [-zmal] a. 1. otchlanny; przepascisty. 2. bezdenny (zwl. ignorancja). abyss [a'bis] n. 1. bezden. 2. otchlan (t. = pieklo), przepasc. ~ a l [-al] a. zool. gl?binowy

Abyssinia (powyzej 300 s^zni = 548.64 m gl?bokosci). Abyssinia [^sebi'sinja] Abisynia. ~ n a. abisyriski. - n. Abisynczyk. acacia [a'keifa] n. bot. akacja. Academe [,aeka'di:m] n. poet. Akademia. academic ^seka'demik] a. akademicki (/. = teoretyczny, konwencjonalny); ~ freedom, wolnosc nauki. - n. 1. czlonek uniwersytetu. 2. pi. dyskusje uniwersyteckie. ~ a l [-si] a. akademicki. - n. pi. stroj uniwersytecki. ~ a l l y adv. po akademicku, teoretycznie. ~ i a n [a,kaeda'mijan] n. akademik, cztonek akademii. academy [a'kasdami] n. akademia t. szn.; ~ of music, akademia muzyczna. Acadia [a'keidia] Akadia. ~ n a. akadyjski. - n. Akadyjczyk. acantli~ ine [a'ksnbain] a. akantowy - us [-as] n., pi. t. ~ i [-ai] n. bot. akant. acarpellous [ei'kairpobs, Br. ,Eeka:c'pebs] a. bot. bezowocolistkowy. acarpous [ei'ka:/-pas, Br. ae'k-] a. hot. nie owocujqcy. acaulous [ei'ko:las, Br. ae'k-] a. bot. beztodygowy. accede [ez zaplodnienia. 2. hot. skrytoplciowy. agape [a'geip] adv. i a. gapi^c(y) si?. agar(-agar) ['eiga:c] n. agar (produkt oleisty wodorostow morskich, uzywany dla bakteryj itp.). agaric ['aegarik] n. 1. (grzyb) bedlka (Polyporus). 2. huba. agate ['sgit] n. 1. min. agat. 2. (ztotniczy) przyrz^d do polerowania. 3. USdruk. = ruby. ~ware [-wear] n. emaliowane naczynia metalowe I. gliniane o wyglqdzie agatu. Agatha ['aegaOa] Agata. agave [a'geivi] n. bot. agawa. agaze [a'geiz] adv. i a. utkwiwszy wzrok, z utkwionym wzrokiem. age [eid3] n. wiek, czas, epoka; pokolenie; cz. pi. pot. cale wieki; ~ of discretion, wiek rozeznania (14 lat); be of ~ , bye pelnoletnim; come of dojsc do pelnoletnosci; ~ before honesty ¿art., starsi maj4 pierwszeristwo przed dziecmi; full pelnoletni. - v. 1. postarzac. 2. starzec si?. ~ d a. ['eid3id] 1. wiekowy; s?dziwy. 2. starczy. 3. [eid3d] w wieku; ~ 50, w wieku 50 lat. ~less ['eidjlis] a. 1. nie starzejqcy si?. 2. wieczny. ~ long 1. wiecznotrwaly. 2. dlugotrwaly. agency ['eid3snsi] n. 1. agencja; agentura. 2. urzqd, biuro. 3. dzialanie; czynnik; an invisible niewidzialna r?ka; by the ~ of, za posrednictwem kogos, czegos. agenda [3'd3ends] n.pi. 1. porzqdek dzienny. 2. Br. terminarz. agent ['eid33nt] n. 1. agent (por. t. podrozny); administrator maj^tku. 2. czynnik. agglomeratee v. [s'glomareit] gromadzic

Agglutinate (siç). - [-rit] a. nagromadzony. -n.geol. aglomerat; zlepek, spiek. ~ion [^glomo'reijan] n. nagromadzenie (siç). agglutinat~e v. [s'glu:tineit] 1. zlepiac (siç), sklejac (siç). 2. jçz. aglutynowac. - a. [-nit] 1. zlepiony, sklejony. 2. jçz. utworzony w drodze aglutynacji. ~ion [a^lurti'neijan] n. 1. zlepianie (siç), sklejanie (siç). 2. zlepiona masa. 3. içz. aglutynacia. ~ive [?'glu:tineitiv] a. jçz. aglutynacyjny. aggrandize ['aegrandaiz] v. 1. powiçkszac, zwiçkszac, rozszerzac. 2. zwiçkszac czyjqs potçgç, stanowisko /. bogaetwo; przydawac komus wielkosci; wywyzszac. 3. przesadzac, wyoltjrzymiac. ~ment [Vgrœndizmant] n. 1. powiçkszenie; rozszerzenie, ekspansja. 2. przydanie wielkosci, wywyzszenie. 3. wyolbrzymianie. aggravat~e ['aegraveit] v. 1. pogarszac; obci^zac. 2. pot. rozjqtrzac. -ion [^gra'veijan] n. 1. pogorszenie; obciqzenie. 2. okolicznosc obci^zajqca. 3. pot. rozjqtrzenie. aggregatee v. ['aegrigeit] 1. gromadzic (siç), zbierac (siç). 2. wynosic, liczyc. - [-git] a. 1. zbiorowy; ~ total, Iqczna suma. - n. 1. skupienie. 2. catosc, ogôlna liczba; in the w catosci. 3.jiz., mat. agrégat. 4. bud. kruszywo (kamieri i inné dodatki do cementu). ~ion [,aegri'geij3n] n. 1. skupienie, zbiorowisko. 2. agrégat. 3. US sport pot. druzyna. aggress [s'gres] v. 1. ~ on, zaczepiac kogos. 2. wszczynac klôtniç. ~ion f-Jan] n. agresja, napasc; zaczepka. ~ive [-siv] a. 1. napastniczy, zaczepny; napastliwy, agresywny; assume the przybrac postawç zaczepny. 2. rzutki, energiezny. ~ o r [sr] n. napastnik. aggrieve [a'gri:v] v. sprawiac bol; zasmucac; krzywdzic. ~ d a. pokrzywdzony. aghast [a'ga:st, US t. -asst] a. przerazony, ostupiaty. agil~e [sed3il, Br. -ail] a. 1. zwinny. 2. obrotny (umysl). ~ ity [a'd3iliti] n. 1. zwinnosc. 2. obrotnosc. agio ['aed3iou] n . , p i ~ s l.azio, prowizja.2. rôznica kursu. ~tage faed3stid3] n. 1. aziotaz. 2. spekulacja handlowa. agist [a'd3ist] v. brac na paszç (za oplatit). agitat~e ['aed3iteit] v. 1. poruszac gwaltownie, wzburzac; miotac; podniecac. 2. roztrzqsac gwaltownie. 3. agitowac. ~ ion [, znakowanie arabskie; cipher in p. zero, figurant. 2. arytmetyka. ~ithm [-dam] n. algorytm. alias ['eilias] adv. alias, inaczej. - n. przybrane nazwisko. alibi ['aelibai] adv. i. n. 1. alibi. 2. US pot. wymowka. - v. US pot. tlumaczyc si?. A l i c ~ e ['aelis], ~ i a [a'lija] Alicja. alidad(e) ['aelidasd, -deid] nn. geom., astr. celownica, alidada. alien ['eilian, -ljan] a. obey (t. w swojej istocie I. naturze) to czpmus. - n. obey (obywatel); ~ friend, ~ enemy, praw. obywatel panstwa zaprzyjaznionego, wrogiego. - v. 1. praw. alienowac, przenosic tytul wtasnosci czegos. 2. poet, odstr?czac, zrazac. ~ a b l e [-abal] a. mog^cy bye alienowanym; do zbycia. ~ a t e [-eit] 1. odstr?czac, zrazac; ~ s.o's love, odbierac czyj^s milosc. 2. odci^gac /. odrywac from od kogos, czegos. ~ation [,eilia'neijan] n. 1. odstr?czenie (si?), zrazenie (si?). 2. praw. alienacja, przeniesienie tytulu wlasnosci. 3. (mental) pomieszanie zmystow. ~ee [,eilia'ni:] n. osoba, na rzeez ktörej dokonano alienacji; nowy wtasciciel. ~ i s m ['eilianizam] n. psychiatria. ~ ist n. psychiatra. aliform ['eilifoirm] a. skrzydlasty. alight [a'lait] I. v. 1. zeskakiwac (z konia); zsiadac, wysiadac. 2. osiqsc, usi^sc (z powietrza). 3. natkn^c si? (up)on na kogos, cos. - II. a. zapalony t. p. align [a'lain] v. 1. wyci^gac (si?) w lini?, ustawiac (si?) w szereg, (wy)röwnac; ~ oneself with, pol^czyc si? /. przystawac do kogos. 2. przeprowadzac I. wytyczac prostq (lini?) pomi?dzy (kilku punktami). ~ ment [-mant] n. 1. wyci^gni?cie (si?) w lini?, (wy)rdwnanie. 2. linia frontu. 3. wytyczenie prostej. 4. rzut poziomy. alike [a'laik] a. podobny, jednakowy, jednaki. - adv. podobnie, jednako, tak samo. aliment n. ['aelimant] pokarm, strawa (t. duchowa). - v. [-ent] karmic; zasilac. ~ a l [^li'mental] a. pokarmowy; karmi^cy. ~ a r y [-ari] a. 1. pokarmowy; karmi^cy; zasilajq-

Alimony c y ; ~ canal, anat. przewod p o k a r m o w y ; ~ industry, przemyst spozywczy; ~ pipe, r u r a zasilajqca. 2. dostarczaj^cy s r o d k o w utrzym a n i a . ~ a t i o n [,®limen'teijan] n. 1. karmienie (si?); zasilanie. 2. utrzymanie. alimony I ' x i i m o u n i , Br. -ma-] n. I. praw. alimenta. 2. utrzymanie, srodki egzystencji. aline [a'lain] align. aliphatic ^seli'ftetik] a. chem. alifatyczny, ttuszczowy. aliquot ['selikwot] a. mat. mieszcz^cy si? bez reszty (rip. 2 w 6). alive [s'laiv] a. i adv. 1. zyji(cy, zywy; ozywiony; he is - a n d well, jest caty i zdrow I. d o b r z e mu si? p o w o d z i ; the wisest m a n najm^drzejszy cztowick pod storicem; look ~ ! zwijaj si?! m a n ~ ! pot. cztowieku! be ~ with, roic si? od czegos, bye petnym czegos; keep the affections zywic niezmienne uczucia; keep the idea podtrzymywac przekonanie, przeswiadczenie /. wrazenie; keep t h e fire p o d t r z y m y w a c ogien; take brae zyweem. 2. wrazliwy /. czuty to na cos; be ~ to, miec o t w a r t e oczy na cos, uswiadamiac sobie. 3. odbezpieczony (brori). 4. el. pod napi?ciem (przewod). alizarin ¡Vlizarin] n. chem. alizaryna. alkal — escencc, ~ cy [,aslka'les3ns-i] nn. chem. alkalizacja. ~ e s c e n t a. alkalizuj^cy si?. f'aelkalai] n., pi. -(e)s sol alkaliczna, alkali. ~ i f y [-ifai] v. alkalizowac, zamieniac (si?) w alkali. ~ i n e [-ain] a. alkaiiczny, zasadowy. ~ i z e f - a i z j v. alkalizowac. ~ o i d n. alkaloid. all [o:l] a. wszystek, caly; wszelki; beyond ~ d o u b t , p o n a d wszelkq w^tpliwosc; with ~ speed, cat^ /. petn^ szybkosciij; be ~ things to, s t o s o w a c si? we wszystkim d o k o g o s ; she f o u n d the money in, of ~ places, the refriger a t o r , znalazta pienigdze w miejscu, gdzie m o z n a byto si? n a j m n i e j ich spodziewac, a mianowicie w lodowce I. znalazla pieniadze zupetnie nieoczekiwanie w lodowce; maid of ~ w o r k , stuz^ca d o wszystkiego; A ~ Fools' Day, Prima Aprilis; A ~ Hallows [ hielouz] /. A ~ Saints' D a y , Dzien Wszystkich Swi?tych; A ~ Souls' Day, Dzien Z a d u s z n y , Z a d u s z k i . - n. calosc, wszystko, wszyscy; ~ of us, my wszyscy; life is not ~ pleasure, zycie nie jest tylko z a b a w g ; the score is 10 sport zapis wynosi 10 dla o b u s t r o n ; a n d i cata reszta, i tak dalej; a n d t h a t ' s ~ there is to it, i t o wszystko, i na t y m koniec; one and ~ a n d sundry, arch. ~ and some, wszyscy razem i kazdy z o s o b n a , bez roznicy; ~ told, wszystkiego r a z e m ; a f t e r z tym wszystkim, m i m o to, ostatecznie, a j e d n a k ; at w ogole,

20

Alleviate zgota, wcale, b y n a j m n i e j ; f o r ~ (that), p o m i m o (ze); for good a n d na zawsze; once (and) for ~ , raz na zawsze; in ~ , ogotem, w catosci; ~ in ~ , wszystkiego razem, w sumie, w ogole, zupetnie, przede wszystkim; take it ~ in when ~ c o m e s /. goes t o jesli wszystko rozwazyc, zwazywszy wszystko, ogolnie biorqc; ~ but, nieledwie, prawie, o m a t o (co); it is ~ but certain, jest prawie pewne. - a d v . catkiem, zupetnie; ~ alone, s a m jeden, samiuteriki; ~ one, w t a s n i e t o s a m o , t o s a m i u s i e n k o ; it's ~ o n e /. t h e s a m e t o me, to dla mnie wszystko j e d n o , to mi /. dla mnie nie robi zadnej roznicy; ~ right, dobrze, doskonale, w p o r z ^ d k u ; ~ t h e better, tym lepiej; ~ the same, m i m o wszystko, bqdz c o b^dz, niemniej j e d n a k ; ~ t o o soon, o wiele za wczesnie; ~ there, d o rzeczy I. przy zdrowych zmystach; ~ along of dial., przez cos, wskutek czegos; ~ in US pot., (caty) skonany, z m a c h a n y ; be ~ out si., wyciijgac nogi, robic c o si? tylko d a ; be ~ out for, popierac z wszystkich sit; go ~ out pot., wysadzic si?; ~ over, po catej powierzehni, wsz?dzie, na calym ciele, skonczony t. p., niezdrow na catym ciele, zupetnie, ze wszyst k i m ; that's him ~ over, to zupetnie na niego wygl^da; it's ~ over /. up with him, j u z po nim (-= z r u j n o w a n y , umiera). Allah ['seta] Allach. all-American a. ogolno-amerykariski, wszechamerykanski. ~-around a. US = all-round. allay [s'lei] v. usmierzac, koic, tagodzic, uspokniac. all-clear n. odwotanie a l a r m u ; sygnat odwolawczy. alIeg~ation [ ^ l i ' g e i j s n ] n. twierdzenie (zwl. nie p o p a r t e d o w o d a m i ) . ~ e [a'led3] v. 1. twierdzic. 2. n a p r o w a d z a c (dowody itp.), powotywac si? na cos; przytaczac na swoj^ o b r o n ? . ~ e d a . rzekomy. ~ edly [Vled3idli] a d v . rzekomo. allegiance [Vli:d33ns] n. 1. obowi^zek postuszenstwa. 2. ulegtosc, lojalnosc. 3. wiernosc, oddanie. allegor~ic(al) i'gorik(al)] a a . alegoryczny. ~ i z e [ aeligsraiz] v. alegoryzowac. ~ y ['aeligorri] n. alegoria. alleluia!h) [,sli'lu:ja] alleluja. allergy en ['zeb)d3en] n. med. atergen (substancja mogijea wywotac alergi?). ~ e n i c [,aeta/-'d3enik] a. alergiczny, wywotuj^cy alergi?. ~ i c [3'l3:fd3ik] a. alergiczny. ~ y ['aelacdsi] n. alergia, uczulenie. a l l e v i a t ~ e [a'li:vieit] v. 1. zmniejszac. 2. tagodzic, ulzyc, koic. ~ ion [a^Kvi'eiJsn] n. 1. zmniejszenie. 2. ztagodzenie, ukojenie. ^ i v e

Alley [a'li:vieitiv, Br. -¡at-] a. kojgcy, lagodzacy, sprawiajqcy ulgç. alley ['œli] n. I. 1. wqska uliczka, zautek; przejscie; ~ w a y , (wqskie) przejscie. 2. aleja. 3. krçgielnia. 4. u p one's ~ US si., wedtug gustu /. zdolnosci. - II. = ally II. all-fired ['o:lfaiard] US si. - a. 1. zupetny. 2. straszny. - adv. 1. zupelnie. 2. strasznie. Allhallowmas [o:l'haeloumas] n. Wszystkich Swiçtych. alliaceous f^aeli'eijss] a. bot. cebulkowy (gatunek). a l l i ~ a n c e [a'laians] n. 1. zwiqzek; przymierze, sojusz. 2. p o w i n o w a c t w o t. p. ~ e d [a'laid] a. 1. sprzymierzony. 2. pokrewny (gatunek). alligator [ '¡eligeitar] a. 1. zoo!, aligator; ~ pear = a v o c a d o . 2. tech. szczçki; maszyna ze szczçkami; ~ wrench, klucz d o rur. all-in ['o:l,in] a. ryczattowy; ~ wrestling, zapasy w wolnym stylu, wolny styl walki; zob. I. all adv. -in-all ['o:lin'o:l] n. najdrozszy, - a ; wszystko (w zyciu). alliterat~e [a'litareit] v. 1. stosowac aliteracjç (do czegos). 2. zaczynac od tej samej litery. - ion [a,lita'reijan] n. aliteracja. ~ i v e [a'litareitiv, Br. -rat-] a. aliteracyjny. a l l o c a t e e ['aslakeit] v. 1. przydzielac. 2. umiejscawiac. ~ ion [,aela'keijan] n. I. przydzielenie; przydziat. 2. kredyt, d o t a c j a . 3. umiejscowienie. allocution [,aels'kju:fan] n. alokucja, uroczyste przemówienie (zwl. papieskie). a l l o d i a a l [a'loudial] a. alodialny. ~ u m [ - a m ] n., pi. ~ a [-a] alodium (majqtek wolny w przec. d o lenna). allopath ['œlapasQ] n. a l ó p a t a . ~ ic [,3elapae6ik] a. alopatyczny. — ist [a'lopaQist] n. a l ó p a ta. ~ y [a'lopaOi] n. alopatía, allopbone faelafoun] n .fon. wariant f o n e m u . allot [a'lot] v. (-tt-) 1. rozlosowac. 2. rozdzielac; przydzielac; rozparcelowac : wyznaczac. 3. przeznaczac. ~ m e n t [ - m a n t ] n. 1. przydzielenie, wyznaczenie; czçsc wydzielona; p. rola w zyciu. 2. US wojsk. potr^cenie (z ptacy). 3. Br. dziatka; c o t t a g e dziatka o g r o d o w a ( r o b o t n i k a rolnego). a l l o t r o p ~ e ['aelatroup] n. chem. a l o t r o p . ~ i c [,®la'tropik] a. alotropiczny, wielopostaciowy. ~ y [a'lotrapi] n. a l o t r o p í a . all-out ['o:l,aul] a. energiczny, zdecydowan y ; ~ a t t a c k , wojsk. atak generalny: ~ -over a. ['o:l'ouvar] 1. ci^gnqcy siç n a calej powierzchni, p o w t a r z a j ^ c y siç (wzór). 2. pokryty p o w t a r z a j ^ c y m siç wzorem ( t k a n i n a ) . - n . ['o:l,ouvar] t k a n i n a p o k r y t a p o w t a r z a j ^ c y m siç

21

Alluvia I wzorem. ~ -overish [,o:l'ouv3riJ] a. Br. pot. niezdrow na calym ciele. allow [a'lau] v. 1. pozwalac k o m u s to do n a c o s ; dopuszczac d o czegos; ~ oneself, pozwalac sobie (na cos); ~ a car to be stolen, dopuscie d o kradziezy s a m o c h o d u ; ~ of, pozwalac n a cos. 2. udzielac, uzyczac, d a w a c ) ; przyznawac, wyznaczac for na (wydatki). 3. u z n a w a c (twierdzenie), zgadzac si? na cos. 4. ~ for, brae pod uwag?, uwzgl^dniac; ~ for wear and tear, brae pod uwag? zuzycie; ~ two h o u r s for waiting, odliczac /. uwzgl?dniac dwie godziny na czekanie; I have ~ e d for 20 people, przygotowalem si? na 20 osob. 5. US dial. powiedziec; sqdzic. 6. arch, zatwierdzac. ~ a b l e [-abal] a. dopuszczalny. ~ ance [-ans] n. 1. przydzial, racja. 2. uposazenie, dotacja, r e n t a ; family d o d a t e k r o d z i n n y ; e n t e r t a i n m e n t /. representation d o d a t e k reprezentacyjny; residence d o d a t e k mieszkaniowy. 3. odliczenie, potrqeenie; hand, ust^pstwo na wadze b r u t t o , m a r z a : aiming poprawka strzelecka; m a k e ~ for, uwzgl?dniac, brae pod uwag? ( j a k o okolicznosc tagodzijCi}), liczyc sie z czyms. 4. zgoda, zezwolenie; tolerowanie. v. 1. wyznaczac k o m u s uposazenie. 2. wydzielac w okreslonych r a c j a c h ; racjonowac. ~ edly [-idli] adv. 1. za zezwoleniem. 2. w s p o s o b uznany; jak wiadomo. alloy n. ['seloi, a'loi] 1. stop, aliaz. 2. p r o b a (zlota /. srebra). 3. domieszka (czegos gorszego) l. p. - v. [a'loi] I. stapiac. 2. mieszac (z czyms gorszym). 3. deprecjonowac. all-powerful a. wszechmocny, wszechwladny. ~ - r e d a. Br. calkowicie brytyjski. ~-right a. US si. 1. rzetelny. 2. swietny. ~ -round a. wszechstronny, uniwersalny. ~ -rounder n. czlowiek wszechstronny. ~ spice n. pieprz z J a m a j k i i inne krzewy aromatyczne. allude [o'l(j)u:d] v. 1. robic aluzjtj I. przym o w k ? to d o kogos, czegos. 2. s t a n o w i c aluzj? to d o kogos, czegos. all-up a. lot. ~ weight, ci?zar calkowity. a l l u r ~ e [a'l(j)uar] v. 1. n?cic, wabic, kusic. 2. (o)czarowac. - n. p o w a b ; p o n ? t a . ~ e m e n t [ - m a n t ] n. 1. n?cenie, wabienie. 2. p o n ? t a , p o k u s a . ~ ing a. pon?tny, p o w a b n y . alius~ ion [a'l(j)u:3an] n. aluzja, p r z y m o w k a . ~ i v e [-siv] a. zawieraj^cy aluzj?; peten aluzji; ~ arms, her. herb zawierajgey aluzj? d o nazwiska wlasciciela. a l l u v i - a l [a'l(j)u:vial] a. geol. aluwialny; n a p f y w o w y , n a m u t o w y . ~ o n [-an] n. 1. czgstki naniesione przez wod?, n a m u l . 2. praw. powi^kszenie posiadlosci przez naniesione ziemi?. 3. zalew. ~ u m [-am] n., pi. t.

Ally

22

~ a aluwia, wspolczesne osady rzeczne; namul. ally I. [a'lai] v. 1. tqczyc, koligacic. 2. sprzymierzac (si?); -ied to, (o rzeczach) zwi^zany, spokrewniony, z czyms; zob. t. allied. - n. sprzymierzeniec, sojusznik. - II. ['aeli, a'lai] n. kula do gry z alabastru I. marmuru. almanac ['o.lmanxk] n. almanach, kalendarz. almandine ['aslmandain, -di:n] n. min. czerwony granat. almight ~ iness [o:l'maitinis] n. wszechmoc. ~ y a. 1. wszechmog^cy, wszechmocny. 2. si. wielki. - adv. si. niezwykle. almond ['aimand] n. migdal. almoner ['aelmanar, armans/-] n. 1. jahnuznik. 2. Br. pracownik szpitalny opieki spolecznej. almost ['o:lmoust] adv. prawie, nie(o)mal. alms [a:mz] n., t. pi. jatmuzna; ~-giver, czlowiek daj^cy jalmuzn?, jalmuznik; ~ -giving, jalmuznictwo; ~-house Br., dom ubogich, przytuiek. ~man n. czlowiek zyjqcy z jalmuzny 1. z dobroczynnosci. alodium = allodium. aloe ['aelou] n. bot. aloes (pi. jako srodek przeczyszczajqcy). ~tic [,aelou'etik] a. aloesowy. aloft [a'lo(:)ft] adv. i a. 1. w gorze, wysoko. 2. w gor?. aloha [a'loua, a:'louha:] n. int. (hawajskie) milosc (powitanie I. pozegnanie). alone [aioun] a. sam (jeden), samotny, odosobniony; let /. leave s.o. zostawic kogos samemu sobie /. w spokoju; let I. leave it well (enough) niech juz tak zostanie, nie ruszaj tego wi?cej; he did not speak to me, let ~ help me, on do mnie nie mowil, a co dopiero zeby mi pomogl. - adv. jedynie, tylko. along [a'loOo] adv. 1. naprzod; all przez caly czas, ci^gle; come chodz tutaj; take wzi^c z sobq. 2. od konca do konca, na catej dlugosci; he will soon be ~ pot., niedlugo tu b?dzie; ~ by, wzdluz czegos; ~ towards evening US pot., gdzies pod wieczor; ~ with, wspolnie z, oprocz. 3. ~ of dial., skros czegos, przez cos ( = z powodu). - prep, wzdluz; walk ~ the road, isc drog^. ~shore adv. wzdluz brzegu; przy brzegu. ~side adv. tuz obok. - prep. ~ (of), tuz obok czegos. aloof [a'lu:f] adv. z dala; w pewnym oddaleniu; na uboczu. - a. trzymajqcy si? na uboczu; pelen rezerwy I. powsciqgliwy. ~ness n. rezerwa, powsciqgliwosc. alopecia [ . s b ' p i j i a ] n. pat. wylysienie. aloud ¡Vlaud] adv. glosno; read czytac na glos. alow [a'lou] adv. zegl. na dole /. na dol (statku).

Although Aloysius [,aelou'ij3s] Alojzy. alp [aelp] n. szczyt gorski. alpaca [ael'paeka] a. 1. lama peruwianska. 2. welna z lamy peruwianskiej. 3. alpaka (material). alpen~glow ['aslpsnglou] n. luna (od zachodz^cego slonca). ~ stock n. kij alpejski; ciupaga. alphabet ['aslfabet] n. alfabet; ~ soup, zupa z lazankami w ksztalcie liter alfabetu. ~ ic(al) [,aelf3'betik(3l)] aa. alfabetyczny. ~ i z e ['aelfsbstaiz] v. 1. ukladac I. zestawiac w porz^dku alfabetycznym. 2. oddawac przy pomocy alfabetu. Alpin~e ['aelp(a)in] a. alpejski; a ~ , wysokogorski. ~ i s t ['aelpinist] n. alpinista. Alps [aelps] pl. Alpy. already [o:l'redi] adv. juz. Alsa~ce ['aelsaes], ~tia [asl'seijs] Alzacja. ~tian a. alzacki. - n. 1. Alzatczyk. 2. alzatczyk (pies). also ['o:lsou] adv. takze, rowniez; not o n l y . . . but ~ , nie t y l k o . . . lecz takze. ~ -ran [-,raen] n. si. pobity kandydat. alt [aelt] a. muz. wysoki (ton). Altaic [ael'teiik] a. altajski. altar ['o:ltar] n. oltarz; lead to the poprowadzic do oharza ( = poslubic); ~ boy, ministrant; ~ cloth, obrus na oltarz; ~piece, obraz w oltarzu /. rzezba oltarzowa. alter ['oiltar] v. 1. zmieniac (si?). 2. poprawiac (cz?sc odziezy). ~ ation [^ilta'reijan] n. 1. zmiana. 2. poprawka (ubrania). ~ative ['oiltareitiv] a. powoduj^cy zmiany. - n. lekarstwo /. leczenie przywracaj^ce stopniowo zdrowie. altercat ~ e ['o:ltarkeit] v. klocic si?. ~ion [,o:lt3r'keiJan] n. klotnia, sprzeczka. altera ~ ant [o:l't3:rnant] a. id^cy /. ulozony na przemian. ~ a t e v. ['o:lt3rneit] zmieniac (si?) kolejno; isc po sobie kolejno /. na przemian; przeplatac (si?); ~ between hope and despair, oddawac si? na przemian nadziei i rozpaczy; -ing current, el. prqd zmienny. - a. [o:l't3:mt, 'o:lt3r-] 1. na przemian idqcy /. ulozony, kolejny; co drugi. 2. bot. (liscie) skr?to]egly, naprzemianlegly (/. geom. kijty). n. ['oiltarnit] zast?pca. ~ ately adv. na przemian, kolejno. ~ation [^ltar'neijan] n. zmiana kolejna. ~ative fo:l't3:/-n3tiv] a. alternatywny, jeden z dwojga; ~ title, bibl. podtytul, tytul dodatkowy. - n. 1. alternatywa. 2. szn. mozliwosc, wybor. ~ator ['oiltarneitsr] n. el. prqdnica prqdu zmiennego. althorn ['acltho:rnJ n. muz. sakshorn altowy. although [o:l'8ou] conj. jakkolwiek, chociaz.

Altigraph alti~graph ['aeltigra:f, US t. -aef] n. wysokosciomierz zapisuj^cy. ~ meter [ael'timitar] n. wysokosciomierz. altitude ['aeltit(j)u:d] n. 1. wysokosc (/. geom. i nad poziomem morza); ~ control, lot. ster wysokosciowy. 2. zw. pi. wyniostosc. 3. wysokie stanowisko I. ranga. alto ['aeltou] n. muz. 1. alt. 2. wysoki tenor, alto-cumulus [,seltou'kju:mjulas] n. meteor. chmura wysokokl?biasta. altogether [ ( o:lt3'geS3r] adv. zupelnie, calkowicie, w calosci. - n. catosc; in the ~ pot., nagi. alto-stratus [,seltou'streitas] n. meteor, chmura wysokowarstwowa. altru~ism ['aeltruizam] n. altruizm. ~ ist n. altruista. ~ istic [,aeltru'istik] a. altruistyczny. alum [ ' a b m ] n. chem. atun. alumin~a [s'lfjjirmins] n. chem. glinka. ~ a t e [-eit] n. glinian. ~ium [,aelju'miniam] Br. = aluminum. ~ o u s [a'l(j)u:minas] a. 1. alunisty. 2. glinkowaty. ~ u m [a'l(j)u:minam] n. aluminium, glin. alumn~a [ a ' k m n a ] n., pi. ~ a e [-i:] wychowanka (uczelni). ~ u s [-as] n., pi. ~ i [-ai] wychowanek (uczelni). alunite ['aeljunait] n. min. alunit, kamieri alunowy. alveol~ar [ael'vi:alar] a. 1. anat. przegrodkowaty, z?bodolowy; (o ptucach) p?cherzykowy. 2./on. dzi^slowy. ~ a t e [-it] a. bot. kubkowaty. ~ u s [-as] n., pi. ~ i [-ai] anat., zool. 1. drobne zagl?bienie; przegrodka. 2. komorka (plastru). 3. z?bodol. 4. pgcherzyk (plucny). always ['o:lw(e)iz] adv. zawsze; stale, amadou ['semadu:] n. hubka. amah ['aims, 'x-] n. anglo-ind. 1. mamka, nianka. 2. sluzqca. amain [a'mein] adv. arch., poet. 1. ca)^ sil^. 2. co sil, p?dem. amalgam [a'mEelgam] n. 1. chem. amalgam, rt?ciak. 2. p. amalgamat, mieszanina. ~ a t e a. [-it] mieszany (zwt. j?zyk). - v. [-eit] 1. mieszac (si?); Iqczyc (si?). 2. amalgamowac (si?). ~ation ^mEelga'meiJan] n. 1. amalgamowanie (si?). 2. mieszanie (si?); fuzja (towarzystw). 3. amalgamat. ~ative [a'maelgameitiv] a. amalgamacyjny. amanuensis [a,manju'ensis] n., p!. -ses [-si:z] pisarz, kopista, skryba. amaranth ['aemaraenO] n. bot. amarant, szarlat(ek). ~ i n e [,aema'raen6ain] a. 1. amarantowy. 2. niewi?dngcy, niesmiertelny. amaryll ~ idaceous [.aemarili'deijas] a. bot. amarylkowaty. ~ i s [,aema'rilis] n. amarylek, nadobnica, narcyzowa lilia.

23

Ambrosia amass [a'maes] v. gromadzic (zw!. bogactwa). ~ment [-mant] n. nagromadzenie. amateur ['»matjuar, -ta:/-] n. amator t. sport, milosnik. ~ ish ^ s m a ' t a ^ i j ] a. amatorski. ~ i s m [-izam] n. amatorstwo. amat~ive ['aemativ] a. mitosny ( = sklonny do milosci). ~ o r y ['aemato:ri] a. milosny ( = odnoszqcy si? do kochanka I. do milosci zmystowej). amauro~sis [,aemo:'rousis] n. pat. jasna slepota. ~ tic [-'rotik] a. dotkni?ty jasnq. slepotq. a m a z ~ e [a'meiz] v. wprawiac w zdumienie, zadziwiac; zaskakiwac. - n. arch, zdumienie. ~ i n g a. 1. zadziwiajqcy. 2. cudowny. -ement [-mant] n. zdumienie. Amazon ['aemazon] Amazonka (/. rzeka). ambages [aem'beid3i:z] n. pi. omowienie; kotowanie, obwijanie w baweln?. ambassad~or [sem'bssadar] n. 1. ambasador (to Paris, w Paryzu); ~ extraordinary, posel nadzwyczajny. 2. wyslannik. ~ orial [srr^baesa'do:rial] a. ambasadorski. ~ress [asm'baesadris] n. 1. ambasadorka. 2. ambasadorowa. amber [ ' s m b a r ] n. bursztyn; black czarny bursztyn, dzet. - a. bursztynowy. ~gris [-gri:s] n. ambra. ambidext~er [,aembi'deksta/-] a. 1. wprawny obur?cznie; obur?czny. 2. p. dwulicowy. - n. czlowiek dwulicowy, gracz na dwie r?ce. ~erity [-'teriti] n. 1. wprawnosc obur?czna; obrotnosc. 2. dwulicowosc. ~rous [-'dekstras] a. = ambidexter, ambient ['asmbiant] a. otaczaj^cy. ambigu~ity [,aembi'gju:iti] n. 1. dwuznacznosc, niejasnosc. 2. zagadkowosc. ~ o u s [aembi'gjuas] a. 1. dwuznaczny, niejasny. 2. zagadkowy; w^tpliwy. ambit ['aembit] n. 1. obwod. 2. zasi?g. ambiti~on [aem'bijan] n. ambicja (/. = przedmiot ambicji). ~ o u s [-as] a. 1. ambitny. 2. spragniony of czegos. ambivalen~ce [aem'bivalans] n. psych, sprzecznosc uczuc. ~ t a. sprzeczny z sob^ (uczucia itp.). amble ['aembal] n. 1. inochod (chod konski przypominaj^cy wielbl^dzi). 2. spokojny krok. - v. I. isc inochodem. 2. isc sobie spokojnie. ambo ['aembou] n. ambona, pulpit (w kosciolach starochrzesc.). Ambros~e ['aembrouz] Ambrozy. ~ i a n [aem'brouzian] a. ambrozjanski; ~ chant, spiew ambrozjanski. ambrosia [jem'brou3ia] n. ambrozja. ~ 1 a. 1. ambrozjowy. 2. rozkoszny, boski.

Ambry ambry [ ' s m b r i ] n. arch. 1. szafa /. nisza na sprz?ty liturgiczne. 2. spizarnia; kredens. ambsace ['eimzeis] n. 1. dwa oczka (najnizszy rzut w grze w kosci). 2. pech. 3. rzecz bez wartosci. ambul~ance ['fembjulans] n. ambulans (szpital /. woz szpitalny); ~ chaser US si., adwokat namawiajqcy ofiary wypadku do procesu o odszkodowanie. ~ a n t 1. w?drowny. 2. nie obloznie chory. ~ a t e [-eit] v. w?drowac. ~atory ['aembjulato:ri] a. 1. chodz^cy. 2. w?drowny, r u c h o m y ; objazdowy. 3. praw. mog^cy ulec zmianie. - n. galeria, arkady, kruzganek. ambu~scade [^aembas'keid], ~ s h ['aembuJJ nn. zasadzka; lay an ambush, urz^dzic zasadzk?; lie in ambush, lezec w zasadzce. - vv. 1. nasadzic ludzi. 2. zaczaic si?, lezec w zasadzce. ameba = amoeba. Amelia [a'mi:lia] Amelia, amelioratee [a'mi:ljareit] v. polepszac (si?). ~ i o n [a/niilja'reijan] n. polepszenie (si?). ~ i v e [a'mi:ljareitiv] a. polepszaj^cy. amen ['a:'men, 'ei'men] int. a m e n ; say ~ to, gor4co aprobowac; ~ corner US si, lawki najblizej ambony. a m e n a b i l i t y [3,mi:na'biliti] n. odpowiedzialnosc (wobec prawa, za swoje obowi^zki itp.). ~ l e [a'mi:nabal] a. 1. powolny, ulegty; sklonny to do czegos. 2. odpowiedzialny. 3. podlegaj^cy to czemus. 4. daj^cy si? sprowadzic to do czegos. amend [a'mend] v. 1. wprowadzac poprawk? /. poprawki do (ustawy). 2. poprawiac (si?). ~atory [-Dto:ri] a. US poprawczy. ~ ment n. 1. poprawa. 2. part, p o p r a w k a ; nowela (do ustawy). ~ s [a'mcndz] n. odszkodowanie, powetowanie, zadoscuczynienie; make ~ for, powetowac, dac zadoscuczynienie za cos. amenity [a'meniti] n. 1. p!. uprzejmosc, -ci. 2. powab. amenorrh(o)ea [eimena'ri:a, Br. a men-] n. pat. brak menstruacji. ament [a'ment] n. hot. kwiat kotkowy; kotek. ~aceous ^¡emen'teijas] a. kotkowy. amentia [a'menjia] n. uposledzenie umyslowe. amerce [a'ma:/-s] v. 1. karac grzywn^. 2. szn. karac. ~ment [-mant] n. 1. nalozenie grzywny. 2. grzywna. America [a'merika] Ameryka. ~ n a. amerykariski; ~ Beauty, odmiana rozy; ~ cheese, gladki bialy /. zolty twardy ser o lekko kwaskowatym smaku; ~ plan, pokoj z utrzyfnaniem. ~ n. Amerykanin. ^nism [-izam] n.

24

Amnion amerykanizm. ~nize [-aiz] v. amerykanizowac (si?). Amerind ['¿emarind] n. Indianin amerykariski. ~ i a n [,aema'rindian] n. Indianin ameiykariski.-a. dotycz^cy Indian amerykariskich. amesace ['eimzeis] = ambsace. amethyst ['¡emiOist] n. min. ametyst. ~ i n e [,a:tni'flistain] a. ametystowy. Amharic [aem'hsrik] a. i n. (j?zyk) amharyjski. amiab~ility [ ,eimia'biliti] n. uprzejmosc, slodycz. ~ l e ['eimiabal] a. uprzejmy, mily; przyjemny. amianthus Laemi'ajnOas] n. min. amiant (odmiana azbestu). amic ['aemik] a. chem. amoniakowy. amicab~ility [^emiko'biliti] n. przyjacielskosc. ~ l e ['aemikabal] a. przyjacielski, polubowny. amice ['aemis] n. I. kosc. humeral. - II. k a p t u r /. plaszcz z kapturem (noszony daw. przez duchownych). amid [a'mid], ~ s t prep, wsrod, posrod. ~ships adv. zegl. w srodokr?ciu. a m i n ~ e ['aemin, Br. 'iemain] n., zw. pi. chem. aminy. ~ o acids ['ieminou, a'mi:nou] kwasy aminowe. Amish ['a:mij] a. odnoszijcy si? do J a k u b a A m m a n n a , menonity szwajcarskiego z XVII w., /. do jego zwolennikow. - n. pi. menonici zwolennicy A m m a n n a . amiss [a'mis] adv. i a. bl?dnie, niewlasciwie, na opak; be bye nie w por? /. do niczego; it may not be ~ to do, niezle byloby, nie od rzeczy byloby; come, go /. happen nie udac si?, nie powiesc si?; nothing comes ~ to him, nic go nie potrafi zaskoczyc, jest na wszystko przygotowany; take /. think zle rozumiec, obrazac si?, czuc si? dotkni?tym. amity [ aemiti] n. przyjazii. ammo ['semou] n. pot. amunicja. ammoni~a [a'mounia] n. chem. amoniak (gaz /. ptyn, Br. liquid ~ ) . ~ a c [-aek], ~ a c a l [,a:ma'naiakal] aa. amoniakowy, amoniakalny; gum ~ a c , zywica z drzewa amoniakowego. ~ t e ['aemanait] n. paleoni. amonit. ~ u m [s'mounism] n. chem. a m o n i u m ; ~ chloride, salmiak; ~ hydrate, amoniak. ammunition [ ^ m j u ' n i j a n j n. 1. amunicja; ~ bread, boots, chleb wojskowy /. "komisny", buty wojskowe. 2. p. bron. amnesia [®m'ni:33, Br. -zia] n. amnezja. amnesty ['aemnisti] n. amnestia; ulaskawienie. - v. amnestiowac; ulaskawiac. amni--on ['amnian] n. anat. zool.

Amoeba o w o d n i a . ~ o t i c |,aemni'otik] a. owodniowy. amoeb~ a [a'mi:ba] n. zool. a m e b a . ~ i c a. 1. a m e b o w y . 2. ( c h o r o b a ) znamienny obecnosciq a m e b /. wywolany przez ameby. amok = a m u c k . among(st) [VmAi](st)J prep, wsröd, (po)mi?dzy, u. amoral [ei'mc(:)ral] a. a m o r a l n y . amorce [ a ' m o . j s ] n. 1. Br. kapsla (do pistoletu dzieci?cego). 2. p o d s y p k a (na panewce). a m o r ~ ist [ s m a r i s t ] n. 1. k o c h a n e k . 2. pisarz erotyczny. ~ o u s [-as] a. 1. kochliwy. 2. r o z k o c h a n y /. rozmitowany of w czyms. 3. miiosny. amorph ~ ism [a'mo:rfizam] n. I. bezksztaltnosc, bezpostaciowosc. 2. min. amorficznosc. ~ o u s [-as] a. 1. bezksztaftny, bezpostaciowy. 2. min. amorficzny. amortiz~ation ^ m o i r t i ' z e i j a n ] n. 1. a m o r tyzacja, umorzenie. 2. praw. przeniesienie tytulu wlasnosci na o s o b ? p r a w n ^ . ~e [a'mo:;'taiz] v. 1. a m o r t y z o w a c , umarzac. 2. przenosic tytul wlasnosci na osob? prawnq. ~ ement |a'mo:rtizmant] n. amortization. amount [ a ' m a u n t ] v. ~ to, wynosic /. czynic (sum?); d a w a c w w y n i k u ; r o w n a c si? czemus, wychodzic na cos. - n. 1. s u m a , kwota, wysokosc. 2. w a r t o s c ; wynik. amour [ a ' m u a r ] n. 1. a m o r y ; sprawy sercowe. 2. milostki. a m p e r ~ a g e [ ' s m p a r i d 3 ] n. el. amperaz. ~ e ['aempiar, Br. 'asmpear] n. a m p e r . ampersand ['aemparssend] n. z n a k & ( - and per se and). a m p h i b i ~ a [asm'fibia] n. pi. zool. ptazy. ~ a n a. z i e m n o w o d n y . - n . 1. zwierz? ziemnowodnc. 2. tech. amfibia. ~ o u s [-as] a. 1. z i e m n o w o d n y . 2. majqcy p o d w d j n q n a t u r ? . amphibrach ['aemfibnek] n. proz. amfibrach. amphictyony [iem'fiktiani] n. amfiktionia. amphigo(u)ri ['iemfigo:ri, ,semfi'guari] nn. wiersz /. g a d a n i n a bez sensu; banialuki. amphitheat ~ e r , Br. - re [ iemfi'Oiatar] n. amfiteati. ~rical [ smfiOi'aetrikal] a. amfiteatralny. Amphitryon [lem'fitrian] Amfitrion. amphora [ ' s m f a r a ] n. a m f o r a . ample ['¡empal] a. (comp. ~ r ; sup. ~ s t ) 1. o b s z c m y , rozlegty, przestronny. 2. dostatni, wystarczajijcy, bogaty. 3. obszerny, rozwlekly. 4. o rozlozystych ksztattach. amplexicaul [;em pleksikoil] a. bot. obejmujacy todyge (lisc). a m p l i f i c a t i o n [ / iemplifi'keij'an] n. 1. rozszerzenie, powi?kszenie. 2. amplifikacja; roz-

25

Anaesthesia wodzenie si?; pi. d o d a t k i (w o p o w i a d a n i u ) . 3. radio wzmocnienie. ~ ier ['asmplifaiar] n. radio wzmacniacz, amplifikator. ~ y f-ai] v. 1. rozszerzac (przez d o d a n i e S7C7-."j.-' '->w); rozwodzic si? (up)on nad czyms 2. radio wzmacniac. amplitude [ a;mplit(j)u:d] n. 1. wielkosc, rozmiary. 2. obfitosc. 3. szerokosc, rozleglosc (pogliidow). 4. fiz. a m p l i t u d a ; ~ m o d u l a t i o n , radio m o d u l a c j a amplitudy. amply ['icmpli] adv. obszernie, szeroko, przestronnie. ampoule [ c szefem /. przywodcg kogos, czegos. 2. rz^dzic kims, czyms; ~ it, rz^dzic si?; ~ the show, zaaranzowac wszystko. - II. n. 1. wypukiosc, guz (ozdobny). 2. bud. wyst?p (w miejscu przeci?cia si? zeber sklepienia - nie zwornik). 3. mech. glowka (walu). - III. = bos. - IV. n. US - 1. krowa. 2. ciel?. bossed [bost, US t. bo:st] a. 1. wypukfy. 2. zaopatrzony w guz /. glowk?. boss-eyed = bos-eyed. bossism ['bosizam, US t. 'bo:-] n. US rz^dy przywodcow partyjnych. boss shot = bos shot. bossy ['bosi, US t. 'bo:si] I. a. = bossed. - II. a. robi^cy si? waznym, rz^dz^cy si? jak szara g?s. - III. n. US - 1. krowka. 2. ciel^tko. boston ['bostan, US t. 'bo:-] n. boston (gra w karty i taniec); B ~ bull /. terrier, buldog I. bul. terier bostoriski (skrzyzowanie buldoga z bulterierem). bosun ['bousan] = boatswain, bot [bot] n. ent. rupia (poczwarka gzika zol^dkowego u koni); the ~ s , choroba konska wywolana przez rupie. botan~ic, ob. ~ical [b3'taenik(al)] aa. botaniczny. —ist ['botanist] n. botanik. ~ i z e [-aiz] v. studiowac I. zbierac rosliny. ~ y n. botanika; B ~ (wool), welna australijska; B ~ yarn, prz?dza australijska. botch [botj] n. 1. partaczka, fuszerka. 2. lata. 3. latanina. - v. 1. partaczyc, fuszerowac. 2. latac. ~ e r n. 1. partacz. 2. latacz. ~ y a. spartaczony, sfuszerowany. botfly n. ent. gzik zol^dkowy. both [bou9] a. i pron. oba(j), obie, oboje; ~ (of the) men, ~ the men, obaj m?zczyzni; have it ~ ways, kr?cic na obie strony I. jak szewc kopytem (o wygodnej argumentacji); you and me ~ US pot., i ja si? na to zgadzam. - adv. ~ . . . and, z a r o w n o . . . jak i. bother ['boSar] v. 1. naprzykrzac si? /. dokuczac komus, dr?czyc; m?czyc; zawracac komus glow?. 2. martwic si? /. klopotac si? about o cos; oh, niech to licho porwie! niech to g?s kopnie! - n. zmartwienie, ktopot. ~ation LboSa'reiJsn] n. pot. = bother n. ~some ['boSarsam] a. natr?tny; dokuczliwy; uprzykrzony. both~y, ~ i e ['boQi] n. szkock. chalupa. bo-tree ['boutri:] n. swi?to drzewo w Indiach,

95

Boudoir pod którym Gautama doznat objawienia i zostal Budd^. bott [bot] = bot. bottle ['botal] I. n. 1. butelka, flaszka; hotwater flaszka z gor^c^ wodq; be on the ~ US si., zagl^dac do kieliszka, pic. 2. el. lampa katodowa. - v. 1. butelkowac, spuszczac do flaszek; przechowywac we flaszkach; ~ up, schowac (uraz? itp.); ~ it! US si. zamknij dziób! 2. capn^c, przyskrzynic. - II. n. Br. dial, wi^zka (siana /. slomy); look for a needle in a ~ of hay, szukac igty I. szpilki w stogu siana. - III. n. Br. bot. chaber; blue blawatek (Centaurea cyanus). bottle brush 1. szczotka do mycia flaszek. 2. bot. skrzyp. —fed a. karmiony flaszk^ (niemowl?). ~ green ciemnozielony. ~ holder n. Br. pomocnik boksera (przy zawodach); sekundant; si. pomagier. ~neck n. 1. (o drodze) w^ska szyja. 2. p. zator, przeszkoda. ~nose n. 1. odmiana wieloryba. 2. nos spuchni?ty jak tr^ba. ~ party zebranie, na które kazdy przynosi cos do picia. ~ washer n. totumfacki, famulus, si. pomagier. bottom ['botam] n. 1. spód, podstawa; dno, grunt; ~ up, do góry dnem /. nogami; ~ s up! US pot. pijcie do dna! at (the) w gruncie rzeczy; be at the ~ of, lezec u zródla czegos, bye zródlem I. przyczyn^ czegos;' from the ~ of one's heart, z gl?bi serca; get to the ~ of, si?gac do íródla czegos /. do gl?bi, wnikac w cos, zgl?biac, badaé dokladnie, wybadac; search to the szukac gruntownie; stand on one's own p. stac na wlasnych nogach; touch I. strike ~ , dotykaó /. si?gac dna, miec grunt pod nogami, p. staé na twardym gruncie (faktów). 2. zegl. kil, dno (statku na ladunek). 3. siedzenie (krzesla I. cz?sc ciala). 4. dolina. 5. dalszy /. szary koniec (/. osoba zajmuj^ca go). 6. najdalszy koniec; gi^b. 7. wytrzymalosé. 8. pi., t. ~ lands US, nadrzeczne obszary zalewowe. - a. 1. spodni, dolny; ostatni; I bet my ~ dollar US si., zaloz? si? o nie wiem co ( = jestem bezwzgl?dnie pewny). 2. podstawowy. - v. 1. wprawiac dno do czegos. 2. wstawiaó siedzenie do czegos. 3. dotykac I. si?gac dna. 4. gruntowac, sondowac, zgl?biac t. p. 5. opierac (argument itp.) upon na czyms. ~less a. 1. (beczka itp.) bez dna. 2. (krzeslo) bez siedzenia. 3. bezdenny, niezgl?biony. ~ most a. najnizszy, najdalszy, ostatni. bottomry ['botamri] n. bodmeria. - v. zastawiac (statek). botulism ['botjulizam] n. pat. botulizm (zatrucie kielbas^ /. konserwami). boudoir ['bu:dwa:r] n. buduar.

Bough

96

bough [bau] n. konar. bought [bo:t] zob. buy v. ~ e n a. dial. kupny. bougie ['bu:3i:] n. 1. chir. swieczka, zgt^bnik. 2. swieca woskowa. bouillon ['buljon] n. bulion, rosol. boulder ['bouldar] n. 1. otoczak. l.geol. gtaz narzutowy, narzutowiec, narzutniak; ~ clay, glina z gtazami narzutowymi I. morenowa; ~ drift, rozmieszczenie narzutowcow; ~ formation, formacja narzutowa; ~ period, okres lodowcowy. 3. gorn. bryla rudy. boulevard ['bulava:rd, Br. 'bu:lva:c] n. bulwar. boulter ['boultar] n. dluga w?dka z mnostwem haczykow. bounc~e [bauns] v. 1. odbijac si?, odskakiwac. 2. podskakiwac, skakac; rzucac si? (wokol); ~ in, wpasc, ~ out, wypasc (z halasem, ze ztosci^). 3. chelpic si?, przechwalac si?. 4. rzucac z hukiem. 5. odbijac (pilk?). 6. US si. wyrzucic (t. z posady). 7. US si. (o czeku) nie miec pokrycia. 8. Br. zastraszyc, wystraszyc. - n. 1. odbicie si?, odskok. 2. sila odskoku, spr?zystosc. 3. grzmotni?cie; get the ~ US si., bye wylanym z posady. 4. US si. rozmach, zycie. 5. Br. przr'-hwalki, chelpienie si?; tupet. - adv. jak bomba nagle, z halasem). ~ e r n. 1. wielki okaz czegos. 2. bezwstydne ktamstwo. 3. US si. pracownik (lokalu) wylewajgcy gosci na ulic?. 4. Br. samochwat, pyszalek. ~ing a. 1. krzepki; a ~ lie, grube klamstwo. 2. bujny, peien temperamentu. bound [baund] I. n. granica t. p.; in ~ s , wolne wejscie; out of ~ s , poza granic^ /. lini^ (t. boiska), t. wejscie wzbronione; place sth. out of ~ s to, zabraniai komus wst?pu dok^ds; out of the ~ s , poza granice przepisow szkolnych; go beyond, pass, all ~ s , przekraczac, przechodzic, wszelkie granice; know no ~ s , nie znac granic; within the ~ s of probability, possibility, w granicach prawdopodobienstwa, mozliwosci; hold within ~ s , trzymac w karbach; put ~ s to, nakladac szranki na cos. - v. 1. stanowic granic? czegos. 2. ograniczac. 3. graniczyc on z czyms. - II. v. 1. posuwac si? naprzod skokami. 2. (o pike itp.) odbijai si?; podskakiwac, skakac. - n. 1. podskok; skok; advance by leaps and ~ s , posuwac si? blyskawicznie naprzod. 2. odbicie si?. - III. a. 1. zdqzaj^cy for dokgds. 2. przeznaczony do wysylki for dok^ds. 3. arch, gotow do wyruszenia. - IV. zob. bind I. boundary ['baundari] n. linia graniczna (pola, kraju, boiska); granica. bounden ['baundsn] a. 1. in ~ duty, jako

Bow obowigzek. 2. arch, zobowi^zany (za cos). bounder ['baundar] n. 1. skoczek. 2. gl. Br. si. holota (wesola /. halasliwa zle wychowana osoba). boundless ['baundlis] a. bezgraniczny ; nieograniczony. bount~eous ['bauntias] a. 1. szczodrv, hojny. 2. obfity. ~iful [-fal] a. = bounteous; lady dobrodziejka miejscowa. ~ y n. 1. hojnosc, szczodrosc. 2. premia (dla nowozaci?znych ochotnikôw, przemyslowcôw, za czyjqs glow? itp.); zasilek; King's /. Queen's nagroda krôlewska (dla matki trojaczkôw); ~ -fed, premiowany, zyj^cy z zasilkôw, „cieplarniany" (przemysl, produkeja); ~ jumper US daw., rekrut dezerterujqcy po otrzymaniu premii (zeby si? ponownie zaci^gnqc). bouquet [bou'kei, bu:'kei, Br. bu'kei, 'bukei] n. bukiet (kwiatôw /. [US bu:'kei] zapach wina); throw ~ s at US pot., obrzucac kogos komplementami. bouquetin ['bu:katin] n. zool. koziorozec alpejski. bourbon ['bawban, 'bus/--] n. US - 1. rodzaj whisky gl. z kukurydzy. 2. uj. zagorzaly konserwatysta. bourdon ['buardan] n. muz. rejestr burdonowy. bourgeois I. ['buar^wa:] n., pi. id. (drobny) mieszczanin ; burzuj. - a . (drobno) mieszczariski ; burzuazyjny. - II. [bo:r'd3ois] druk. - n. borgis. - a. borgisowy. bourgeoisie [,buar3wa:'zi:] n. stan sredni; burzuazja. bourgeon = burgeon, bourn [buarn] n. Br. potok. bourn(e) [buarn] n. 1. meta, cel. 2. arch. granica. bourse [buars] n. zagraniczny rynek pieniçzny (zwl. paryski); gielda. bouse [bu:z] = booze, bout [baut] n. okres, tura (pracy, cwiczenia), runda; napad (pijanstwa), atak (choroby); prôba sii; this tym razem; merry hulanka; ~ of fighting, a short ~ with the enemy, utarczka; verbal pojedynek slowny. boutonnière [,bu:to'nje?r] n. 1. p?czek kwiatôw w butonierce. 2. butonierka. bovine ['bouvain] a. wolowy, woli t. p. ( = t?py, ci?zki, ciel?cy). bow I. [bou] n. 1. kablqk, patqk; luk (t. do strzelania); have two strings /. a second string to one's miec cos w rezerwie, miec otwartq furtk?; draw the long ~ , przesadzac, koloryzowac; draw a ~ at a venture, strzelic na oslep. 2. t?cza. 3. smyczek; pociqgni?cie

Bow smyczkiem. 4. kokard(k)a (w?zel I. wst^zka). 5. = ~ window. 6. = ~ compass. - v. 1. wyginac lukowato. 2. wodzic smyczkiem t. po (skrzypcach itp.). - II. [bau] v. 1. uginac, zginac (kolano, plecy); pochylac (glow?); uginac si? (to fate, przed losem); pochylac si?, kl?kac (to I. before przed kims); ~ e d down by, przygnieciony (trosk^ itp.); ~ and scrape US, gi^c si? w poktonach. 2. ktaniac si?; skin^c gtow'4 ; dzi?kowac uktonem; ~ in, witac uktonem, US t. wchodzic z uktonem ; ~ out, zegnac uktonem, US si. t. wycofac si?; ~ ing acquaintance, znajomosc ograniczaj^ca si? do uktonu, bardzo luzna. - n. ukton, skinienie gtowy; make one's ukazac si? I. uktonic si? i odejsc, p. wycofac si?; take a ~ /. ~ s US, kianiac si? (dzi?kujqc za oklaski). III. [bau] n. dziób (todzi /. statku, cz. pi.); wioslarz siedzqcy najblizej dzioba; on the potozony na tuku w obr?bie 45° od punktu na wprost widza; ~ s on, glow^ naprzód; ~ s under, posuwaj^c si? z trudnosci^ naprzód /. przygnieciony. Bow [bou] zam. St Mary-le-Bow; within the sound of ~ bell, w City (londyriskim). bow compass [bou] n. cyrkiel lukowy. bowdlerize ['baudbraiz] v. usuwac z (ksi^zki) ust?py uwazane za drastyczne. bowel ['baual] n. 1. med. jelito. 2. pi. jelita, kiszki; trzewia, wn?trznosci t. p.; move one's ~ s , wyprózniac si?; ~ s of mercy l. compassion arch., litosc, serce. bower ['bausr] n. I. zegl. 1. jedna z dwu kotwic przednich (best and small), t. ~ anchor. 2. jej lina, t. ~ cable. - II. (w grze w euchre) walet; right walet atutowy; left walet w tym samym kolorze. - III. 1. chatka; altana. 2. poet, sadyba. 3. poet, gotowalnia. bowerbird n. orn. jedwabnica plamista (Chlamydodera maculata, buduj^ca altanki ozdobione piórami, muszelkami itp.). Bowery ['bausri] the ulica w Nowym Jorku, znana z szynków, obskurnych hoteli itp. bowhead ['bouhed] n. zool. wielki wieloryb arktyczny I. grenlandzki Balaena mysticetus. bowie knife ['boui] US dlugi nóz w pochwie (bron). Bowie State ['boui] Arkansas, bowknot ['bounot] n. kokard(k)a. bowl [boui] I. n. 1. mis(k)a; waza; czara, czasza; puchar. 2. gtówka (fajki). 3. czerpak (tyzki). 4. i/5amfiteatr; stadion. 5. szala (wagi). - II. n. 1. kula. 2. rzut kul$. 3. pi. gra w kule. 4. Br. dial. kr?gle. - v. 1. grac w kule. 2. toczyc (kul? I. obr?cz po ziemi); toczyc si?; krykiet

97

Box rzucac, strzelac, t. wyeliminowac (bramkarza); ~ along, sun^c; ~ down, trafic w (bramk?); off, s t r i d e (poprzeczk? bramki); ~ out, wyeliminowac (bramkarza), p. zlamac komus karier?; ~ over, powalic, obalic, zwalic z nog, p. zastrzelic ( = wprawic w klopot itp.); block s.o.'s ~ing, p. przyhamowac I. zaszachowac kogos. bow-legged ['bouleg(i)d] a. o pal^kowatych nogach. bowler f'boutar] n. I. krykiet gracz rzucajqcy pitk?. - II. Br. melonik. bowline ['boulin] n. zegl. bulina, odchylnica; ~ (knot), lora (prosty ale pewny w?zel). bowling alley kr?gielnia. ~ green gl. Br. trawnik do gry w kule. bowman n. I. ['bouman] lucznik. - II. ['bauman] zegl. wioslarz siedz^cy najblizej dzioba. bowse [bu:z] = booze, bowshot ['boufot] n. odleglosc strzalu z tuku. bowsprit ['bousprit] n. zegl. bukszpryt, dziobak pierwszy. bowstring ['boustriq] n. ci?ciwa (luku). v. dusic ci?ciw^ (egzekucja w dawnej Turcji). bow tie [bou] US motylek. bow window [bou] 1. bud. lukowe okno wykuszowe. 2. Br. si. bandzioch. bow-wow ['bau'wau] int. i. n. 1. hau-hau (t. dziec. = pies). 2. US si. gruba ryba; the (big) ~ style, dogmatyczny styl mowienia /. pisania. - v. szczekac. bowyer ['boujar] n. lucznik (wyrabiaj^cy I. sprzedaj^cy luki). box [boks] I. n. 1. puszka; skrzynka; pudto, pudeiko; be in the same bye w tej samej skorze ( = ktopocie); be in the wrong bye w kropce ( = w klopotliwej sytuacji); place in a ~ US pot., wprawiac w klopot. 2. podarek; gwiazdka. 3. loza. 4. budka (straznika, droznika, ochronna w maszynach). 5. Br. domek (prowizoryczny). 6. boks, przegrodka (na konia w stajni, wagonie). 7. kratka, przegrodka. 8. koziol (pojazdu). 9. Br. ogrodzenie (dla s?dziow przysi?glych I. dla swiadkow). 10. mech. pochwa; tuleja. - v. 1. wsadzac do pudta itp.; ~ up, zamykac, ogradzac, wpakowac, sttoczyc; ~ in = US ~ up, t. sport zablokowac (drugiego biegacza). 2. oddzielac, odgradzac. 3. zegl. = boxhaul; ~ the compass, wymieniac w nalezytym porz^dku kierunki kompasu, (o wietrze) kr?cic si? we wszystkich kierunkach, p. powracac do punktu wyjscia (w polityce, rozumowaniu). 4. Br. skladac (dokument) w sqdzie. - II. n. ~ on the ear(s), trzepni?cie w

Box uszy /. glowç. - v. boksowac (siç), kulakowac; ~ s.o.'s ears, trzepnqc kogos w uszy /. glowç. - III. n. bot. bukszpan. Box [boks] ~ and Cox, dwie osoby popierajqce na przemian jak^s stronç. box bed tôzko skrzynkowe I. skladane. ~ calf skôra boksowa. ~ camera fot. aparat skrzynkowy. ~ car n. CAS 1. zamkniçty wagon towarowy. 2. samolot transportowy. ~ coat bunda (do jazdy). boxer ['boksar] n. bokser (t. pies), piçsciarz. boxhaul ['boksho:l] v. zegl. wirowac dokola kilu (z braku miejsca). boxing n. boks, piçsciarstwo. Boxing Day Br. pierwszy dzien po Bozym Narodzeniu (w ktôrym siç rozdaje gwiazdkç /. kolçdç); dzien sw. Szczepana. box iron zelazko na duszç. ~ kite latawiec skrzynkowy (do doswiadczen naukowych). ~ office kasa teatralna; good ~ -office a. US si., przyci^gajqcy widzôw, majqcy szanse powodzenia. ~ pleat podwôjny fald (w suknie). ~ seat miejsce w lozy. ~ spanner Br. klucz rurowy (do srub) I. nasadowy. boy [boi] n. chtopiec, chiopak (t. robotnik, sluz^cy, niewolnik itp.); old /. my ~ ! pot. chlopie! - int. US si. oh, ~ ! cos takiego! a to ladnie! (przyjemnosc, zdziwienie itp.). boyar [ba'ja:r] n. bojar. boycott ['boikot] n. bojkot. - v. bojkotowac. boy ~ hood ['boihud] n. 1. chiopiçctwo. 2. chlopcy. ~ish a. chlopiçcy; dziecinny. boy scout harcerz. boysenberry ['boizonberi] n. owoc podobny do jezyny, o smaku przypominaj^cym malinç, bçd^cy wynikiem skrzyzowania rôznych gatunkôw Rubus. boy's-love n. bot. Br. boze drzewko (Artemisia abrotanum). bra [bra:] n. pot. = brassière, brabble ['brasbal] arch. - n. swar. - v. swarzyc siç. Jbrace [breis] n. 1. klamra, spiçcie. 2. korba (Swidra); ~ and bit, swider korbowy. 3. bud. klamra, zwora, ankra (zelazna /. drewniana). 4. zegl. bras; splice the main ~ si., pic. 5. pi. med., dent, szyny. 6. pi. Br. szelki. 7. (pl. z liczebnikiem id.) para (psôw, zwierzyny, pog. osôb). 8. druk. wqsy. 9. Br. pas (do zawieszenia podwozia na resorach). - v . 1. wzmacniac. 2. lq.czyc, spajac. 3. spinac, zaciskac, sciskac. 4. krzepic, pokrzepiac, hartowac; ~ oneself up, zebrac wszystkie sily, wytçzyc siç, dodac sobie odwagi, pokrzepic siç; ~ oneself up to fear, staraé siç opanowac strach; ~ one's energies, zebrac cal$ energiç. 5. zegl. brasowac.

98

Brahmin bracelet ['breislit] n. 1. bransoletka (pi. t. = kajdanki). 2. naramiennik. bracer ['braisar] n. I. napi?stnik (ochronny tuczników i szermierzy). - II. US si. napój krzepi^cy. brach [braek] n. arch, suka mysliwska. brachi ~ al ['breikiol] a. zool. ramieniowy. ~ a t e [-(e)it] a. bot. ramienisty (galfzie). brachy~ cephalic [,braekisi'faelik] a. antrop. krótkoglowy. ~Iogy [bra'kilad3i] n. brachilogia, skrót myslowy. bracing ['breisirj] a. rzeski (powietrze); odswiezaj^cy. - n. 1. tech. wzmocnienie. 2. lot. usci?gnienie. bracken ['braekan] 1. duza paproc. 2. zb. paprocie. bracket ['brsekit] n. 1. bud. wspornik, konsola; polka trójk^tna; podpórka (w ksztalcie wspornika); ~ attachment, okucie, zamocowanie; ~ bearing, mech. lozysko nosne, loze wspornikowe. 2. rami? (lampy sciennej), kinkiet. 3. druk. klamra, Br. nawias, klamra /. wqsy ; ~ turn, lyzw. trójka. 4. US p. szczebel; rocznik; klasa, grupa. 5. wojsk. widly (przy wstrzeliwaniu si?). - v. 1. zaopatrywac we wsporniki. 2. ujmowac w nawias; tqczyc nawiasem (dia zaznaczenia zwi^zku l. równosci, st^d) ~ e d , równy. 3. US klasyfikowac, grupowac. 4. wojsk. obramowac (eel) do wartosci widel(przy wstrzeliwaniu sif). brackish ['braekij] a. 1. slonawy (woda). 2. przyprawiaj^cy o nudnosci. bract [braekt] n. bot. listek /. luska podkielichowa; przylistek. ~eal [-ial] a. (przy)listkowy, luskowy. ~eate [-i(e)it] a. bot. posiadaj^cy przylistki. brad [brad] n. sztyft. - v. (-dd-) zaklepac. bradawl ['br£edo:l] n. szydlo (do wiercenia dziurek). brae [brei] n. Br. stroma szkarpa, stok (wzgórza). brag [braeg] v. (-gg-) przechwalac sie, chetpic si? (of, about czyms). - n. 1. przechwatki. 2. = braggart. ~ gadocio [,braäga'dou(t)Jiou] n. puste przechwalki. ~gart ['brsegart] n. samochwal, pyszalek. - a. pyszatkowaty. brahma ['bra:ma] n. drób pochodzenia azjatyckiego o upierzonych nogach oraz malych skrzydlach i ogonie. Brahmin, Brahman ['bra:min, -man] nn., pi ~ s bramin. ~ e e n. [-'ni:] braminka. - a. ['bramini:] nalez^cy do kasty braminów, braminski; ~ bull, ox, swi?ty byk, wól. ~ic(al) [bra:'minik(al), -'maen-] aa. braminski.

Braid ~ ism ['bra:minizam, -ma-] nn. braminizm. braid [breid] n. 1. warkocz. 2. plecionka (jedwabna, niciana itp.) ; oplot; tasma z oplotem. 3. wstqzka (wpleciona we wlosy). v. 1. zaplatac, splatac, plesc (wlosy); ukiadac w warkocze; oplatac. 2. przepasywac wst^zk^ (wtosy). ~ing n. splot, oplot. brail [breil] zegl. - n. refsezing, troczyna. v. ~ up, troczyc (zagle przed zwini^ciem). braille [breil] n. system pisma dia slepców. brain [brein] n. mózg (jako organ, pi. jako substancja i pot. jako inteligencia); blow out one's ~ s , strzelic sobie w leb; have sth. on the miec bzika na punkcie czegos; beat, busy, cudgel, drag, puzzle /. rack one's ~ s , wysilac mózgownic?, tamac sobie glow?; she lets her ~ s go to her head, wyobraza sobie, ze jest bardzo m^dra, przewraca si? jej w giowie; suck /. pick s. o.'s ~(s), wyzyskiwac /. eksploatowac czyjes pomysly ; turn s. o. 's ~ , przewracac komus w giowie; ~ fag Br., wyczerpanie nerwowe; ~ fever, zapalenie mózgu; ~ -fever bird, kukulka indyjska; ~ p a n , jama czaszkowa; ~ sauce Br., inteligencia; ~sick chory umyslowo; ~ storm, atak szatu, US pot. wspanialy pomyst; ~ trust, trust mózgów; ~ wash(ing), pranie mózgu /. mózgów; ~wave pot., koncept, swietny pomysl. - v. wybijac komus mózg z glowy. brain ~ less ['breinlis] a. 1. bez mózgu. 2. bezmyslny. ~ y a. z mózgiem, bystry. braird [breard] Br. - n. kieiki. - v. kielkowac. braise [breiz] v. dusic (mi?so ze stoning, jarzynami itp.). brake [breik] I. n. hamulec; trzymak; set one's face in a przybrac kamienny wyraz twarzy; air-pressure ~ , hamulec pneumatyczny; ~ horsepower, moc na hamulcu; ~ (van) kol. wóz z hamulcem, budka hamulcowa. - v. hamowac. - II. 1. mi?dlica (do lnu i konopi). 2. strug (do zdzierania lyka wiklinowego). 3. ci?zka brona (t. ~ harrow). - v. mi?dlic (lcn, konopie). - III. n. g^szcz, podszycie. IV. n. = bracken. V. = break II. brake ~ age ['breikid3] n. 1. hamowanie. 2. zespól hamulców. ~ man, Br. ~sman nn. hamulcowy. bramble ['braembsl] n. 1. kazdy krzak z rodzaju Rubus (malina, jezyna). 2. krzak kol^cy, ciernie, glogi. 3. szkock. jezyna. brambling ['braemblii)] n. orn. zi?ba jer (Fringilla montifringilla). bran [bran] n. otr?by. brancard ['braijkard] n. hist, lektyka konna.

99

Brass branch [bra:ntj, US t. 'bra-] n. 1. gafez tp., t. konar /. galqzka; root and ~, p. z korzeniem, gruntownie, radykalnie /. gruntowny, radykalny. 2. odgalgzienie, odnoga; el. przewód odgat?zny. 3. bud. skrzydio. 4. ~ (office), oddzial, filia; ~ library, filia biblioteczna. - v. ~ away I. off, odgal?ziac si?, (o osobie) zbaczac; ~ forth, puszczac gal?zie /. rozgat?ziac si?; ~ into, rozgal?ziac si? na cos; ~ out = ~ forth t. p. (np. o interesach), t. wydawac duzo pieni?dzy. branchi ~ a e , ~ a ['brasrjkii:, -ia] nn. pi. icht. skrzela. ~ al [-al] skrzelowy. ~ ate [-(e)it] a. zaopatrzony w skrzela. brand [brand] n. 1. marka handlowa, gatunek. 2. pi?tno (wypalone zelazem i p.). 3. ¿elazo do wypalania, zegadto. 4. glownia (t. grzyb pasozytniczy oraz poet. = pochodnia /. miecz). - v. 1. pi^tnowac t. p., wypalac t. chir., cechowac. 2. wbijac I. wrazac w pami?c. brandish ['brandiJ] v. 1. wywijac, wymachiwac I. potrz^sac (broniq). 2. rzucac (grozby). brandling ['brandlii)] n. czerwony robak Helodrilus foetidus (na przyn?t? dia ryb). bran(d)-ne\y [,bran(d)'n(j)u:] a. nowiutki jak spod igly. brandreth ['braendriO] n. Br. koziy (pod beczk?, na siano itp.). brandy ['brandi] n. winiak (mocna wódka z wina); koniak; szrt. wódka; ~ ball Br., bomba likierowa; ~ pawnee ['po:ni:], ind. winiak z wod^; ~ snap, Br. wafel piernikowy; ~ vinegar, ocet winny. brankursine ['brai)ka:rsin] n. Br. bot. akant. bran-new = brand-new. branny ['brani] a. otr?biany. bran pie Br. rodzaj w?dki szcz?scia. brant = brent. brash [ b r a j ] I. a. US pot. obcesowy. - II. n. water pat. zgaga. - III. n. 1. lom skalny I. lodowy. 2. odpadki z zywoplotu, obrzynki. brass [bra:s, US t. bras] n. i a. 1. hist. spiz(owy); ob. mosi^dz, mosi?zny; ~ band, orkiestra d?ta; ~ farthing, „zlamany szelqg"; I don't care one ~ farthing about it, nie dbam o to ani na jot?; ~ hat, wyzszy oficer; ~ knuckles, kastet.bokser; ~ plate Br., tabliczka mosi?zna (na drzwiach itp.); ~ rags Br. zegl., szmatki do czyszczenia; part ~ rags with si, poprztykac si? z kims ; get /. come down to ~ tacks si., przejsc do (wiasciwej) rzeczy. 2. pi. mech. (wymienne) pierscienie mosi?zne (lozyska). 3. pf. instrumenty d?te. 4. US si. starszyzna (oficerska), t. szn. dygnitarze, „gòra". 5. Br. si. forsa. 6. bezwstyd, bezczelnosc. 7. tabliczka mosi?zna (na grobie). - v. si. ~ up, splacic.

Brassage

100

brassage ['brœsidj] n. oplata mennicza. brassard ['braesa:rd] n. 1. opaska, odznaka. 2. hist, naramiennik (pancerza). brassie ['brassi] n. golf kijek z mosiçznym okuciem. brassière [bra'ziar, Br. 'braesjear] n. biustnik, staniczek. brassy ['braesi] a. 1. mosiçzny (kolor, dzwiçk, smak). 2. bezczelny, bezwstydny. 3. pretensjonalny. - n. = brassie. brat [braet] n. zw. pog. brzdqc, bachor. brattic~e ['braetis], ~ing nn. gôrti. obudowa szybu, grodz. bravado [bra'va:dou] n,,pl. ~(e)s junakieria, kozactwo. brave [breiv] a. 1. dzielny, mçzny; make a ~ show, wspaniale siç prezentowac; none but the ~ deserve the fair, tylko ludzie odwazni majq. powodzenie u kobiet. 2. arch, strojny, wspanialy. - n. zuch (zwl. wojownik czerwonoskôry). - v. stawiac czolo komus, czemus, nie bac siç; ~ it out, nie sobie z tego nie robic (z podejrzenia I. nagany). ~ r y [-ari] n. 1. junactwo. 2. strojnosc, blask. bravo ['bra:vou] I. n. i int. brawo. - II. n., pl. ~ (e)s zbir. bravura [bre'vjura] n. 1. muz. partia brawurowa. 2. brawura. braw [bro:] a. szkock. i Br. pin. wspanialy. brawl [bro:l] v. 1. awanturowac siç. 2. (o strumieniu) szumiec. - n. awantura, burda. ~ e r n. awanturnik, halaburda. brawn [bro:n] n. 1. miçsien. 2. krzepkosc, tçzyzna. 3. wieprzowina marynowana. ~ y a. muskularny, krzepki. braxy ['braeksi] szkock. - n. wqglik owczy. - a. 1. chory na w^glik. 2. (miçso) z owcy chorej na w^glik. bray [brei] I. n. ryk (trqby, osla). - v. ryczec; ~ out, rylcnqc ; the ~ i n g of an ass does not reach heaven, psie glosy nie pod niebiosy. - II. v. thic, ucierac (zwl. w mozdzierzu). braze [breiz] v. I. 1. pokrywac mosiqdzem. 2. zabarwiac na kolor mosiçzny. - II. lutowac na twardo (stopem mosiqdzu i cynku). brazen ['breizan] a. 1. mosiçzny (t. o sile, kolorze l. dzwiçku); ~ age, wiek spizowy (id^cy po srebrnym). 2. bezwstydny, t. ~ -faced = o miedzianym czole. - v. 1. odbierac komus wszelki wstyd. 2. ~ (it) out, zachowywac siç cynicznie, nie siç nie wstydzic, nie sobie z tego nie robic. brazier ['breiîar] n. I. kotlarz miedziany, mosiçznik. - II. fajerka (na wçgiel drzewny). Brazil [bra'zil] Brazylia; ~ nut, orzech

Breadth brazylijski z Bertholdia excelsa itp.; ~ (wood), drzewo brazylijskie (dostarczajqce barwnikow). ~ i a n [-jsn] a. brazylijski. - n. Brazylijczyk. breach [bri:tj] n. 1. zlamanie, naruszenie; ~ of arrestment, bezprawne rozporzsjdzenie si? zasekwestrowan^ wlasnosciq; ~ of close = trespass; ~ of (the) peace, zakiocenie spokoju publicznego; ~ of prison, ucieczka z wi?zienia; ~ of promise, praw. zlamanie obietnicy zwl. malzeristwa; ~ of trust, praw. naduzycie zaufania, pot. sprzeniewierzenie. 2. wytom (zwl. w murze fortecznym); stand in the bye celem glownego ataku t. p.; throw oneself into the ~ , przyjsc z pomocq. 3. zerwanie (stosunkow), poroznienie si?. 4. zegl. tamanie si? fal; clean ~ , fala splukujijca maszyny i wszystko na pokladzie; clear ~ , rowna fala. 5. skok (wieloryba) z wody. - v. 1. przelamac, zrobic wylom w czyms. 2. (o wielorybie) wyskoczyc z wody. bread [bred] n. chleb; daily chleb powszedni /. codzienny, utrzymanie; ship's zegl. suchar; standard ~ , chleb pszeniczny z mieszanej m^ki; break ~ , lamac chleb, t. pozywiac si?, przyst?powac do Stolu Panskiego, bye w goscinie with u kogos; eat the ~ of affliction, pozywac chleb goryczy; eat the ~ of idleness, bye darmozjadem; make one's zarabiac na chleb; take the ~ out of s.o.'s mouth, p. odbierac komus chleb; ~ buttered on both sides, dostatek; know which side one's ~ is buttered, znac swoj interes; ~ and butter, chleb z maslem, p. utrzymanie, egzystencja; quarrel with one's ~ and butter, porzucic zrodlo utrzymania; ~-andbutter letter, list z podzi?kowaniem (goscia) po wyjezdzie; ~-and-butter miss, uczenica; ~ and cheese, chleb z serem, t. skromne pozywienie /.utrzymanie; ~ -and-cheese marriage, skromne malzenstwo; ~ and milk, chleb nakruszony do gor^cego mleka; take ~ and salt arch., wi^zac si? przysi?g^; ~ and scrape, chleb sk^po posmarowany maslem; ~ basket koszyczek na chleb, si. brzuch, zolqdek, US p. spichlerz ( = urodzajny kraj), US si. bomba kruszaco-zapalaj^ca; ~ board US, stolnica I. deska do krajania chleba; ~ crumb, okruszyna I. osrodka chleba; ~ f r u i t , owoc drzewa chlebowego; ~ line US, ogonek czekaj^cy na zapomog? zywnosciow^; ~ stuff, z:iarno, maka, chleb; ~ ticket, kartka chlebowa; ~tree, drzewo chlebowe; ~ winner, zywiciel rodziny {t. zaj?cie, narz?dzie.) breadth [bred0] n. 1. szerokosc t. p.\ to a hair's na wlos. 2. material o pelnej szerokosci. 3. szerokosc pogl^dow; liberalnosc, tolerancja. 4. smialy efekt; rozmach. ~ways

Break [-weiz], ~ w i s e [waiz] adv. na szerokosc. break [breik] I. v. (broke, Bibl. brake; broken zob. tamze, czas. broke zob. broke I). 1. tamac (t. prawo, obietnic?, slowo), p o l a m a c ; odlamac from z czegos; rozbijac, tluc; kruszyc, rozdrabniac; US pot. rozmieniac (banknot); ~ the back of, przetr^cic komus grzbiet, polamac komus kosci; ~ the back of a task, odwalic najci?zsz4 robot?; ~ the balls, bil. rozpoczqc gr?; ~ the bank, rozbijac bank (w grze); ~ bonds, rwac wi?zy; ~ bulk, zaczqc wyladowywac; ~ camp US, zwijac obóz, p. przeprowadzac si?; ~ a cipher, rozwi^zywac szyfr; ~ even US, remisowac; ~ one's fast, przestac poscic I. jesc sniadanie; ~ the gloom, rozdzierac m r o k i ; ~ ground, zaorywac ziemi?, rozpoczynac budow? /. p. dzialania; ~ the ice, p. przelamac lody ( = przerwac klopotliwe milczenie /. poruszyc pierwszy drazliw.} kwesti?); ~ a journey, przerywac podróz; ~ a lance with, p. kruszyc kopie z kims; ~ the neck of, skr?cic komus kark, pozbyc si? kogos, skoriczyc z czyms; ~ the neck of a journey, miec najgorszq cz?sc podrózy za sob?; ~ one's neck, skr?cic /. zlamac sobie k a r k ; ~ an officer, degradovvac oficera; ~ open, otwierac sil^, rozbijac, t. otwierac (rewolwer); ~ Priscian's head, gwalcic prawidla gramatyczne; ~ prison, wyfamac si? z wi?zienia; ~ rank(s) tamac szereg(i); a record, pobic rekord; ~ a set, rozbijac komplet ( = sprzedawac na sztuki); ~ silence, przerywac milczenie; ~ the spell, przelamac czar; ~ square(s), gwalcic ustalony porz^dek, wyrzqdzac szkod?; ~ step, wojsk. lamac k r o k ; ~ a way, torowac drog?; ~ wind, puszczac wiatry. 2. rujnowac. 3. oslabiac (uderzenie, upadek, wiatr). 4. wyjawiac; ~ the jest, wyjawiac na czym zart polega; ~ the news, przyniesc pierwszy wiadomosc. 5. zaczynac. 6. el. przerywac /. wyiaczac (prqd). 7. zaprawiac, poskramiac; ujezdzac; ~ of a habit, oduczyc jakiegos przyzwyczajenia. 8. lamac si?, polamac si?; rozbijac si?, tluc si?; p?kac; kruszyc si?; rozchodzic si?; ~ loose, p. rozp?tac si?, wy'ouchn^c (t. o tlumie); ball ~ s , kula /. pilka zbacza; clouds ~ , chmury si? rozchodzq, przeswieca sloiice; day ~ s , dnieje; frost ~ s , mróz puszcza; troops wojska zalamujn si?, rozpraszajq si?; voice ~ s , glos si? lamie, zalamuje si? (ze wzruszenia), zmienia si? (przy mutacji); weather ~ s , pogoda si? zmienia. 9. bankrutowac. 10. wychodzic na jaw . 11. uciec, wyrwac si?; ~ free, wyrwac si? na swobod?. 12. boks uwalniac si? z uscisku. 13. US pot. ukladac si?; things were ~ i n g badly, sprawy

101

Breaker zle sie ukladaly. 14. wylaniac si? (z wody)15. ~ away, odlamac, oderwac, wyrwac si? (t. sport = startowac przedwczesnie), uciec, uwolnic si? from od kogos, czegos; ~ down, lamac (opozycj? itp.), burzyc, walic (si?), zawalic si?, runqc, zalamac si? t. p., zepsuc si?, US rozbijac na grupy, analizowac; ~ forth, rzucac si? naprzod, (o plomieniu,wojnie, chorobie) wybuchn^c, rozp?tac si?, przemowic; ~ in, wylamywac (drzwi), wdzierac si? t. (up)on w cos, wtargngc, wciskac si?, wtrqcac si?, przerywac t. (up)on, zaprawiac, ujezdzac, poskramiac, docierac (silnik); ~ into, wdzierac si? do czegos, US zacz^c p r ? d k o ; ~ into a run, puscic si? biegiem; ~ into a song, zaczqc spiewac piosenk?; his brow broke into sweat, pot wystqpil mu na czolo; ~ off, odlamywac, odrywac, przerywac, urywac, przestawac, zrywac with z kims; ~ out, wylamywac, zwl. zegl. otwierac i oprozniac (z zawartosci, ladunku), rozwijac (flag?), (o chorobie, wojnie) wybuchac t. p. (o osobie), zaczynac nagle, dostawac wysypki; ~ out of prison, wytamac si? z wi?zienia; ~ out with knowledge, popisywac si? wiedzq; ~ through lines, obstacles, przelamywac linie, przeszkody; ~ up, l a m a c / . cisjc na(drobne) kawatki, rozbierac (maszyn?), rozpuszczac, rozwiqzywac, rozp?dzac, brae (grunt) pod upraw?, klasc koniec czemus, rozchodzic si?, ruszac w drog?, konczyc si?, p o d u p a d a c na silach, chylic si? do upadku, US pot. martwic, denerwowac; ^ with, zrywac z kims, czyms, poroznic si? z kims, arch, powiadamiac kogos. - n. 1. zlamanie; stluczenie; p?kni?cie. 2. luka; wylom; przerwa (t. mi?dzy lekcjami itp.). 3. proba ucieczki. 4. pocz^tek; ~ of day, swit; the first p. pierwszy promien swiatla (w tajemniczej sprawie). 5. nagla zmiana. 6. spadek (cen). 7. pot. szansa, okazja. 8. pot. gafa, glupstwo, Br. a bad 9. wada. 10. pi. US kropki ( . . . ) . 11. zboczenie (kuli, pilki). 12. bil. nieprzerwana seria punktow. 13. muz. punkt rozdzielczy rejestru. - II. Br. - n. 1. brek (pojazd). 2. (pusty) wozek do ujezdzania mlodych koni. b r e a k - a b l e f'breikabol] a. lamliwy, kruchy. ~ age [-id3] n. 1. zlamanie (si?). 2. cz?sci I. kawalki polamane. 3. szkoda powstala skutkiem polamania si?. 4. odszkodowanie za strate wynikl^ z polamania si?, break-bone fever pat. dengue, breakdown n. 1. zalamanie si? t.p.; zepsucie si?; upadek sit I. wladzy. 2. US rozbior, analiza. 3. el. przebicie izolacji. 4.rodza tanca ludowego. breaker ['breiksr] I. n. 1. tech. lamacz. 2.

Breakfast przerywacz; el. wyl^cznik. 3. trener, ujezdzacz. 4. balwan rozbijaj^cy si? na wybrzezu /. na rafach. - II. n. zegl. baryteczka. breakfast ['brekfast] n. (pierwsze) sniadanie; ~ food, kaszka (zimna /. ciepta). - v. 1. jesc sniadanie. 2. podejmowac sniadaniem. breaking ['breikio] n- fan. przemiana w dwugtos, dyftongizacja (samogtoski pod wptywem spolgloski /. zespotu spolgfosek); ~ of the clouds, przejasnienie. break ~ neck a. karkotomny. ~ through n. wojsk. przelom. ~ u p n. 1. upadek, zalamanie si? t. p. 2. rozpad, rozproszenie si?. ~ water n. iamacz fal, falochron. bream [bri:m] I. n. icht. leszcz. - II. v. zegl. wykadzac (dno statku). breast [brest] n. piers (sutka /. caty przod korpusu, t. u m?zczyzn, zwierz^t, stroju i p.); gors; make a clean ~ of, wyznac cos, wyspowiadac si? z czegos. - v. 1. nadstawiac piers. 2. stawiac czolo I. przeciwstawiac si? czemus. ~bone n. anat. mostek. ~-feed v. karmic piersi^. ~-high a. 1. (wysoki, zanurzony) po piers. 2. (zapach) tak silny, ze psy p?dzq z podniesionymi Ibami. ~ pang pat. angina pectoris, dusznica bolesna. ~ pin n. 1. szpilka do krawatu. 2. US broszka. ~ plate n. 1. hist. napiersnik (zbroi). 2. pancerz spodni (np. zohvia). 3. pektoral. 4. Br. tabliczka na trumnie. ~ stroke wyrzut ramion (w klasycznym stylu ptywackim). ~ summer [-sAmar] n. bud. nadproze. ~wall n. mur parapetowy. ~work n. fort, parapet, przedpiersie. breath [bre9] n. 1. dech, oddech; tchnienie; ~ of life /. nostrils, p. koniecznosc zyciowa, „pluca"; below I. under one's szeptem; in one I. the same ~ , jednym tchem; out of ~ , zadyszany; catch one's breath, iapac (r. z trudem) oddech; catch s.o.'s breath, zapierac komus oddech; draw ~ , oddychac, zyc; hold one's ~ , wstrzymac oddech (ze strachu, emocji); keep one's ~ to cool one's porridge, schowac rad? itp. dla siebie; save one's ~ US, zaoszcz?dzic sobie gadania; spend I. waste gadac po proznicy, strz?pic sobie j?zyk niepotrzebnie; take zaczerpn^c oddechu, odetchnqc, odsapn^c; take away s.o.'s zapierac komus oddech, zatykac kogos (o zdumieniu). 2. szept. 3. powiew. breath~e [bri:8] v. 1. oddychac; zyc; zaczerpn^c oddechu, odsapnqc; wdychiwac w siebie; szeptac; wybuchn^c (nami?tnie); ~ again /. freely, odetchnqc z ulg^; ~ one's last (breath), wydac ostatnie tchnienie, wyzionqc ducha; ~ upon, kazic tchnieniem; not ~ a word, nie pisn^c ani slowa /. stowem. 2. tchn^c

102

Breed

(odor, woni^, sincerity, szczerosci^); ~ fire, zion^c ogniem; ~ life into, tchn^c zycie w kogos, cos, natchnqc zyciem; ~ confidence into, natchn^c kogos otuchij. 3. powiewac. 4. pobrzmiewac. 5. pozwolic komus odetchn^c /. wytchn^c. 6. gonic, m?czyc. ~ e r n. 1. wytchnienie, oddech. 2. kr6tkie cwiczenie, pi?c minut dla zdrowia. ~ i n g a. tchn^cy zyciem (np. pos^g). - n. 1. oddech; ~ apparatus aparat do oddychania I. tlenowy. 2. wytchnienie; ~ space, chwila wytchnienia. 3. tchnienie, powiew. 4. gram. gr. rough, smooth, przydech mocny, slaby. breathless ['breQlis] a. 1. zadyszany, bez tchu. 2. zapierajijcy oddech (w piersiach). 3. z zapartym oddechem. 4. bez zycia, bezduszny. 5. bez jednego powiewu, cichy, spokojny. breath-taking a. zapierajqcy oddech (w piersiach). breathy ['breQi] a. sapiq.cy (mowca, glos). breccia ['bretjia] n. geol. druzgot, okruchowiec. bred zob. breed v. breech [bri:tj] n. 1. tyl, obsada (broni palnej). 2. arch, zadek. 3. pi. ['britjiz] krotkie spodehki spi?te pod kolanami (stroj dworski /. do konnej jazdy); szn. spodnie, spodenki; she wears the ~ es, trzyma m?za pod pantoflem; be too big for one's ~ e s US si., grac dorosiego /. wielkiego p a n a ; B ~ e s Bible, Biblia (genewska z r. 1560) ze slowem ~ e s (zam. aprons w Gen. I l l 7); ~ e s buoy, pas ratunkowy z nogawkami. - v. arch, ubierac (chlopca) w spodenki (zam. w sukienki). breech ~ block n. trzon zamkowy (broni palnej). ~ cloth, ~ clout nn. opaska na biodra 1. l?dzwie. breech ~ e d a. 1. [britjt] w spodenkach. 2. [bri:tjt] z tylem, z obsad^. ~ i n g ['bri(:)-] n. tylny pas obiegowy (konia poci^gowego). breechload ~ er n. bron odtylcowa. ~ i n g a . (bron) odtylcowy. breed [bri:d] v. (bred, bred) 1. rodzic t. p., plodzic, wydawac (potomstwo i p.); what is bred in the bone, z czym si? juz czlowiek urodzi (o cechach dziedzicznych). 2. nosic w lonie I. w j a j k u ; bye ci?zarn^ /. brzemienn^. 3. rozmnazac (si?); p. rodzic si?, l?gnqc si?; ~ in and in, ciqgle zenic si? z bliskimi krewnymi. 4. hodowac (zwierz?ta). 5. wychowywac, uczyc to czegos; ~ to a physician /. to the medical profession, ksztalcic na lekarza. - n. 1. chow, rasa (t. o rodzinie z cechami dziedzicznymi). 2. rod. ~ e r n. 1. hodowca. 2. sprawca, tworca. 3. rozsadnik (choroby). ~ i n g n. 1. hodowla

Breeze

103

chow. 2. wychowanie, obejscie. 3. dobre wychowanie. breeze [bri:z] I. n. 1. wietrzyk. 2. zegl. bryza. 3. gl. Br. sl. szum, ktotnia; shoot the ~ US sl., gadac. - v. 1. wiac. 2. US si. ~ (along), smigac ( = isc zwawo); ~ in, wpasc; ~ up, rozhulac si? (o burzy), walic jak w dym. - II. n. bqk bydl?cy. - III. n. Br. popiol piecowy, zuzel (uzywany przez cegielnikow); ~ concrete, beton zuzlowy; ~ coke, drobny koks. breezy ['bri:zi] a. 1. wietrzny; (przyjemnie) przewiewny. 2. rzeski, zywy. 3. wesoly. Bregenz ['breigents] Bregencja. brekker ['brekar] n. Br. si. sniadanie. Bremen ['breiman] Brema. brent(-goose) n. orn. bernikla, g?s obrozna (Branta bernicla). brer [brear] n. US murz. brat, brere = brier. Breslau ['breslau] (niemiecka nazwa miasta) Wroclaw. bressummer f'bresamar] n. bud. nadproze. Brest-Litovsk ['brest li'tofsk] Brzesc nad Bugiem. brethren zob. brother. Breton f b r e t a n ] a. bretonski. - n. Bretoriczyk. breve [bri:v] n. 1. proz. znak krotkosci. 2. US praw. pismo s^dowe; streszczenie sprawy. 3. muz. ob. rz. dwie cale nuty. 4. hist. brewe (monarsze I. papieskie). brevet [bra'vet, Br. 'brevit] n. 1. dyplom, patent (zwl. oficerski bez odpowiedniej placy); ~ rank, ranga tytularna; ~ colonel, pulkownik tytularny. 2. stanowisko honorowe I. nominalne. - v. nadawac komus patent /. dyplom. breviary ['bri:vieri] n. kosc. brewiarz. brevier [bra'viar] n. druk. petit (pomi?dzy bourgeois a minion), brevity ['breviti] n. 1. krotkosc. 2. zwi?zlosc. brew [bru:] v. warzyc (piwo, • herbat?, poncz); warzyc si?; p. gotowac (si?); knuc; zbierac si? na cos; drink as you have ~ e d , wypij piwo, ktoregos sobie nawarzyl; a storm, a revolution, is ~ i n g , zanosi si? /. zbiera si? na burz?, na rewolucj?; mischief is ~ i n g , tu si? knuje cos zlego. - n. 1. warzenie. 2. ilosc na raz uwarzona. 3. jakosc uwarzonego napoju. 4. preparat. 5. szn. napoj. ~ a g e [-id3] n. 1. warzenie, gotowanie. 2. mikstura t. p. brewer ['bru:ar] n. piwowar; ~ ' s barley, j?czmien browarniany; ~ ' s grains, drozdze piwne /. piwowarskie; ~ ' s wort, brzeczka piwna. ~ y n. browar; vinegar ~ , fabryka octu. brewis ['bru:is] arch., dial, rosol.

Bridge

Brewster Sessions ['bru:sOi'] Br. posiedzenia w sprawie wydawania koncesji na wyszynk alkoholu. briar = brier. brib~e [braib] n. lapówka. - v. dawac komus lapówk?, przekupywac; uprawiac przekupstwo. ~ e e [-'bi:] n. osoba przekupiona; lapówkarz. ~ e r y ['braibari] n. przekupstwo, lapownictwo. bric-à-brac ['brikabraek] n. osobliwosci; antyki; starzyzna. brick [brik] n. 1. cegla; zb. cegly; cegielka, kostka (t. do zabawy); like (a hundred, thousand of I. a ton of) ~ s , pot?znie; drop a ~ sl., wygadac si?, zrobic gaf?, wsypac si?, palnqc glupstwo; have a ~ in one's hat US sl., bye wstawionym; make ~ s without straw p., przyst?powac do czegos bez odpowiednich srodków; Dutch klinkier; face ~ , licówka; fire cegla ogniotrwala; hollow, perforated /. tubular cegla dziurawka; profilated cegla ksztaltowa; slag cegla zuzlowa; solid cegla pelna; stock klinkier. 2. sl. morowy chlop ( = dobry). - v. a. 1. ceglany. 2. ceglasty. - v. ~ in I. up, zamurowac. ~ b a t n. 1. kawalek cegly {zwl. j a k o pocisk). 2. szn. kamieri ( - pocisk). 3. US p. niekorzystna uwaga. ~dust n. 1. cegla sproszkowana. 2. kolor ceglasty. ~field n. cegielnia. ~kiin n. piec do wypalania cegiel. ~ layer n. murarz. ~ laying n. robota murarska; murarstwo. ~work n. 1. = bricklaying. 2. pi. cegielnia. bricky ['briki] a. 1. usiany ceglami. 2. ceglasty. brickyard n. cegielnia. bricole ['brikal] n. tenis, bil. rzut odbity. bridal ['braidal] a. weselny, slubny; ~ veil, welon panny mlodej I. slubny. - n. wesele. bride [braid] n. I. panna mloda. - II. 1. podloze (koronki). 2. tasiemka (u czepka). bride ~ cake n. tort weselny. ~ groom n. pan mlody; nowozeniec. ~smaid n. druhna (na weselu). ~sman n. druzba. bridewell ['braidwel] n. Br. dom poprawy. bridge [brid3] I. n. 1. most; ~ of gold /. golden bardzo latwy odwrót; burn one's ~ s , p. spalic (wszystkie) mosty za sobq; low ~ ! US sl. uwaga! ~ of boats, most pontonowy; suspension most wiszgey. 2. zegl. mostek (komendanta, t. dent., w tancu). 3. grzbiet (nosa). 4. podpórka (u skrzypicc). 5. kabt^k (u okularów). 6. hut. charge pomost gardzieli. 7. bil. podpórka pod kij, Br. poaparcie kija lew^ r?k^ (przy ciqgu). - v. (prze)rzucac most przez cos t. p. ; wypelniac luk? w czyms; ~ well into the past,

Bridgehead

104

si?gac daleko w przeszlosc. - II. n. brydz. bridge ~ head n. wojsk. przyczolek mostowy. ~ plate n. mech. jarzmo. Bridget f'brid3it] Brygida. bridge ~ train n. wojsk. oddzial saperski z materiatem do mostow pontonowych. ~work n. 1. dent, mostek; mostki. 2. budowa(nie) mostow. bridle ['bridal] n. 1. uzda; give a horse the lay a ~ on a horse's neck, popuscic /. oddac wodze koniowi; horse going well up to kon o dobrych chodach; ~ bridge, ~ path, ~ road, most, sciezka, droga, tylko dla jezdzcow. 2. p. hamulec, wodze. 3. zegl. cuma. 4. anat. wi^zadlo (hamuj^ce ruch jakiejs cz?sci). 5. zadarcie glowy. - v. 1. obuzdac. 2. (o)kielzac, ukrocic, poskramiac, powsci^gac, hamowac; ~ in, trzymac na wodzy; ~ (up), zadzierac glow? (na znak obrazy, proznosci itp.), obruszyc si? at na kogos. ~ wise [-waiz] a. id^cy poslusznie na wodzy. bridoon [bri'dum] n. uzda w?dzidlowa (konia wojskowego). brief [bri:f] I. n. 1. streszczenie; ~ of title, praw. wyciqg /. streszczenie dotycz^ce tytulu wlasnosci. 2. praw. streszczenie sprawy (dla adwokata); a powierzenie sprawy (adwokatowi), mandat; accept a ~ on behalf of, podj^c si? czyjejs obrony t. p.; give a ~ to, oddac spraw? (adwokatowi); hold a ~ for, bye czyims adwokatem, wyst?powac w czyjejs obronie; watching ~ Br., adwokat-obserwator (w sprawie dotyczqcej klienta tylko posrednio). 3. wojsk. odprawa (przed lotem). 4. list papieski, brewe. 5. pi. US krotkie kalesony I. majtki. 6. Br. format listowy (papieru, maszyny do pisania itp.). - v. 1. zwi?zle strescic (spraw?). 2. wojsk. urz^dzac odpraw? dla kogos, pouczac; US (po)informowac. 3. praw. wylozyc /. oddac spraw? (adwokatowi). - II. a. 1. krotkotrwaly. 2. zwi?zty, tresciwy; be ~ , streszczac (si?). - n. in ~ , pokrotce, krotko mowi^c. brief bag (mala skorzana) torebka reczna. ~case US te(cz)ka. briefing ['bri:fio] n. wojsk. odprawa, US t. szn. briefless ['bri:flis] a. 1. bez klientow (adwokat). 2. bez mandatu, nieupowazniony. brier ['braiar] n. I. gtog, ciernie, zwl. dzika roza; sweet roza wisniowka (Rosa rubiginosa); ~ rose, roza dzika, szypszyna; ~ tooth, wilczy z^b (u pity). - II. bialy wrzos (Erica arborea, ktorego korzenie s^ uzywane do wyrobu fajek). briery ['braisri] a. 1. ciernisty. 2.p. drazni^cy.

Bring brig [brig] n. I. zegl. bryg. - II. US - 1. areszt na okr?cie wojennym. 2. si. areszt wojskowy. - III. szkock. = bridge I. brigad~e [bri'geid] n. 1. brygada. 2. p. druzyna (na wzor wojskowy). - v. 1. (u)tworzyc brygad? /. brygady z (zolnierzy). 2. l^czyc (jednostk?) w brygad? with z (innymi jednostkami). ~ier [^briga'diar] n. dowodca brygady; B ~ General Br. daw., US ob. general-brygadier. brigand ['brigand] n. bandyta (zwl. w gorach), rozbojnik. ~ a g e [-id3], ~ism [-izam] nn. bandytyzm. ~ish a. bandycki, rozbojniczy. brigantine ['briganti:n] n. zegl. brygantyna. bright [brait] a. 1. jasny; blyszczacy, swietlany, promienisty, promienny, rozpromieniony; ~ adaptation, opt. adaptacja swietlna; ~ wire, drut blankowy. 2. znakomity, swietny. 3. inteligentny, zywy, bystry cz. ir. - adv. jasno (np. swiecic). ~ en v. 1. rozjasniac, rozswietlac, opromieniac. 2. polerowac. 3. jasniec, btyszczec. 4. rozpromieniac si?. Bright's disease [braits] pat. choroba Brighta, chroniczne zapalenie nerek. Brigid ['brid3id] Brygida. brill [bril] n.. icht. skarp (Scophthatmus rhombus). brillian~ce, ~ c y ['briljans-i] nn. 1. blask. 2. swietnosc, wspanialosc. 3. wybitne zdolnosci. ~ t a. 1. blyszcz^cy. 2. swietny, wspanialy. 3. wybitny; wybitnie zdolny. - n. brylant, t. druk. (najmniejszy format czcionki). ~ tine [-i:n], n. brylantyna (do wlosow /. tk.). brim [brim] n. l.brzeg (naczynia itp.). 2. rondo (kapelusza). - v. (-mm-) napelniac /. bye pelnym po brzegi t. p.: her eyes ~ m i n g with tears, z oczyma pelnymi lez; ~ m i n g with patriotism, przepelniony uczuciami patriotycznymi; ~ over, przelewac si? (with od czegos). ~mer n. pelna czasza. brimstone ['brimstoun] n. arch, siarka (t. piekielna); ~ and treacle Br., lekarstwo dla dzieci; take the ~ out of, ulagodzic kogos. brindle(d) ['brindal(d)] aa. (o zwierz?tach) krasy ( = brqzowy ze smugami innego koloru). brine [brain] n. 1. woda slona, solanka; ~ pan, Jiadz zelazna /. plytki dol do parowania solanki. 2. morze. 3.poet. Izy. - v. 1. moczyc I. marynowac w slonej wodzie. 2. zwilzac solankQ. bring [brirj] v. (brought, brought) przynosic; przyprowadzac, doprowadzac; przywozic; sprowadzac, powodowac, wywolywac; przytaczac (zarzuty, argumenty); ~ it against, wnosic skarg? (s^dowq) przeciwko komus; ~ into play, wprowadzac w gr?, wprawiac w

Brink ruch, uruchomiac; ~ into question, poruszac (spraw? itp.); ~ into the world, wydawac na swiat; ~ low, nadwer?zac, degradowac; ~ to light, wyci^gac na swiatlo dzienne; ~ to mind, przywolywac na mysl, przypominac; ~ to pass, powodowac, wywolywac, sprawiac; ~ on oneself, sprowadzac /. sci^gac na siebie; ~ oneself to, zdobywac si? na cos; I cannot ~ myself to believe, nie mog? w zaden sposob uwierzyc; ~ about, powodowac, wywolywac, doprowadzac do skutku, odwracac (statek); ~ around US, przekonac, rozruszac ( = wprawic w dobry humor), pot. ocucic, wyleczyc, przyprowadzic (na wizyt?); ~ back, przypomniec; ~ down, opuszczac, spuszczac, powalac, zabijac, ranic, zestrzelic, znizac, obnizac (cen?), doprowadzac (zapis w dokumencie) to do (daty itp.); ~ down the house, wywolywac szal entuzjazmu na widowni /. szn.; ~ forth, wydawac na swiat, wydawac (owoce itp.), ujawniac, powodowac, wywolyw a c ; ~ forward wysuwSc, wprowadzac, pokazywac, przenosic (sum? pa drugq strong); brought forward z przeniesienia; ~ in, wprowadzac (zwyczaj), przynosic (w dochodzie), przytaczac, wydawac (werdykt), przedstawiac (raport); ~ in (not) guilty, uznawac (nie)winnym; ~ off, ratowac (od rozbicia itp.), wyprowadzac, przeprowadzac szczgsliwie (przedsiewzifcie); ~ on, sprowadzac (chorob? itp.), wywolac dyskusj? o czyms; ~ out, wyrazac, wykladac jasno, wprowadzac (pann?) d o towarzystwa, wystawiac (sztuk?), przedstawiac kogos publicznosci, wydawac (ksic}zke itp.); ~ over, przyprowadzac, nawracac, przekonywac; ~ round, ccucic, przyprowadzic d o przytomnosci, postawic na nogi (chorego); ~ through, uratowac (chorego); ~ to, zastanowic, zatrzymac (si?), stance, ocucic; ~ together, doprowadzac do spotkania (osob); ~ under, podporzqdkowac sobie, opanowac, podbic; ~ up, wychowac, wyhodowac, zaprawiac to w czyms, pozywac do s^du, zakotwiczyc, zatrzymac si?, poruszac kwesti? czegos, wzywac (posla) do zabrania glosu, doprowadzac (rachunki itp.) d o dalszego punktu, US wykrztusic, wyrzucic (z zol^dka); ~ up to a profession, wyuczyc jakiegos zawodu; ~ up against, stawiac w obliczu czegos; ~ up the rear, zamykac pochod. brink [brink] n. brzeg, skraj (urwiska, przepasci itp.) t. p.; on the ~ of the grave, p. nad grobem; shiver on the nie moc si? zdecydowac na skok do wody. briny f'braini] a. solankowy; slony; the ~ si., morze.

105

Broad briquet(te) [bri'ket] n. brykiet (prasowany mial w?glowy). brisk [brisk] a. 1. zywy, razny, chyzy. 2. rzeski, orzezwiaj^cy; ~ stupidity, jaskrawa glupota. - v. ~ (up), ozywiac (si?), orzezwiac (si?); ~ about, krz^tac si? zwawo. brisket ['briskit] n. piers (zwierz?ca zw. j a k o mi?so). bristl ~ e ['brisal] n. szczecina, szczec; basal szczecina grzbietowa; set up one's ~ s , najezyc si?; set up s.o.'s ~ s , rozdraznic kogos. - v. jezyc (si?) t. p.. nastroszyc (si?); bye najezonym. ~ e d a. 1. szczeciniasty. 2. najezony. ~ ing a. p. szorstki. ~ y a. szczeciniasty. bris(t)ling ['brislirj] n. maly sledz podobny do sardynki. Bristol ['bristal] ~ board, brystol (karton rysunkowy); (shipshape and) ~ fashion iegl., w najwi?kszym porz^dku t. p. Britain ['briton] Brytania; Great Wielka Brytania; N o r t h Szkocja; Greater ~ pot., Imperium Brytyjskie. Britann~ia [ b r i ' t s n j a ] Brytania (personifikacja); ~ metal, stop cyny i regulusa antymonu. ~ i c a. brytyjski, gl. His ~ Majesty. Briticism ['britisizam] n. US = Britishism. British ['britij] a. brytyjski (t. = starobrytyjski); the Brytyjczycy; ~ thermal unit, brytyjska jednostka cieplna ( = ilosc ciepla potrzebna do podgrzania jednego funta o 1° F.); ~ warm, rodzaj krötkiego plaszcza wojskowego. ~ e r n. US Brytyjczyk. -ism [-izam] n. brytanizm ( = zwrot uzywany tylko w W. Brytanii). Briton ['briton] n. Bryt (starozytny); p. Brytyjczyk; N o r t h Szkot. Brittany ['britsnij Bretania. brittle ['brital] a. kruchy, lamliwy. britz(s)ka ['britska] n. bryczka. brize [bri:z] = breeze II. broach [ b r o u t j ] n. 1. tech. przeciijgacz, wyzlabiacz. 2. rozen. 3. Br. iglica (kosciola) wychodz^ca z wiezy bez parapetu. 4. = brooch. - v. 1. tech. wyzlabiac. 2. przekluwac (beczk?). 3. napoczynac (beczke, skrzynk? itp.). 4. zapoczatkowac rozmow? o czyms, poruszyc. 5. zw. ~ to, iegl. obracac (si?) i wystawiac (si?) na wiatr i fale. broad [bro:d] a. szeroki t. p.; rozlegty; pelen r o z m a c h u ; szeroko wymawiany (samogloska); wyrazny, silny (akcent dialektyczny itp.); (osoba) o silnym akcencie (dialektycznym itp.); p. gruby (t. dowcip), tlusty; it is as ~ as it is long, na jedno wyjdzie; ~ bean, b o b ; B ~ Church, czlonkowie kosciola anglik. uznajqcy jego nauk? w szerokim znaczeniu;

Broadax(e) ~ daylight, peine swiatlo dzienne; ~ distinction, odrôznienie z grubsza; ~ facts, jasne fakty; ~ hint, wyrazna aluzja; ~ jump, skok w dal; ~ rule, ogôlna /. szeroka zasada (pomijaj^ca drobne wyj. ~sman [-man] n. rzemieslnik, r?kodzielnik. handie-talkie ['haendi'to:ki] n. radio malertki przenoSny aparat nadawczo-odbiorczy.

Handy

handiwork ['haendiwa:rk] n. praca /. robota r?czna /. wlasna; this mess is your ten balagan jest twoim dzielem. handkerchief ['haeqk3rtji(:)f] n. chustka do nosa, t. pocket /. na szyj?, t. neck ~ /. neckerchief; throw the ~ to, rzucac komus chusteczk? (w zabawie, t. p. na znak wyboru). handle ['hasndal] n. 1. trzonek, r?kojesd; r^czka, uchwyt; klamra; ucho (u garnka); pal^k; ~ bar, r^czka, kierownica (u roweru itp.); —bar mustache, stoj^ce w^sy; ~ of the face ¿art., nos; front ~ US si., imi?; mutual ~ figures US si., og61na suma zakladow; up to the ~ si., calkiem; fly off the ~ si., go off the ~ si., zdenerwowac si?, rozzloscic si?, wpasc w wscieklosc 2. p. punkt zaczepienia, asumpt, powod. 3. pot. tytul, t. ~ to s.o.'s name. - v. 1. dotykac czegos; manipulowac czyms. 2. obchodzic si? z kims, czyms; traktowac (t. przedmiot); ~ with kid gloves, obchodzid si? z kimi, czyms, w r?kawiczkach; ~ one's liquor, wypid wodk? i nie upid si?. 3. zalatwiad (sprawy). 4. dad komus rad?. 5. handlowad czyms. ~ r n. 1. boks trener; pomocnik. 2. trener (psa itp. na wyscigach). hand ~ made a. r?cznej roboty, r?czny. ~maid(en) nn. shizebnica, shizka. ~ -me-down n. US pot. 1. uzywany artykul odziezowy. 2. tani konfekcyjny artykul odziezowy. ~off n. rugby odepchnifcie. ~ organ katarynka. ~out n. US si. 1. jaimuzna, zapomoga. 2. p. wiadomosc udzielona prasie itp. ~-pick v. 1. zrywac r?cznie. 2. dobierac starannie. 3. wybierac. ~rail n. por?cz. ~saw n. pila r?czna. handsel ['hsenssl] n. 1. podarek na szcz?scie. 2. zadatek (przy umowie). 3. przedsmak. - v. (Br. -11-) 1. dawac komus podarek na szcz?scie. 2. zapocz^tkowac szcz?sliwie. 3. uzywad, pr6bowac /. doznawad po'raz pierwszy. hand ~ set n. tel. sluchawka i mikrofon jako jedna calosd. ~ shake n. uscisk dloni. handsome ['haensam] a. przystojny, ladny (t. = pokazny, szczodry, US pot. zr?czny); it was ~ of him to come, ladnie z jego strony, ze przyszedl; ~ is that ~ does, ten jest ladny kto ladnie post?puje. hand ~ spike n. drewniana dzwignia okuta zelazem. ~ spring n. gimn. koziolek. ~-tohand adv. (walka) wr?cz. ~ -to-mouth a. niepewny; z dnia na dzien; ~ policies, polityka z dnia na dzieti. ~work n. praca r?czna. ~writing n. pismo; read, see, the ~ on the wall, p. czytad, widziec, pismo na scianie (Mane - Tekel - Fares), handy ['haendi] a. 1. b?d^cy pod r?k^; ~

Hang man, czlowiek do wyr?ki (cz. marynarz). 2. zr?czny. 3. por?czny, wygodny. 4. latwy w obsludze. hang [haeq] v. (hung, hung) 1. wieszac, powiesic (;. na szubienicy, past i pp. ~ e d ) ; he that is born to be ~ e d shall never be drowned, co ma wisiee nie utonie; ~ one's head, zwiesic glow?; ~ wallpaper, naklejac tapety; ~ with, obwieszac czyms; ~ out, wywiesic, zob. t. 3; ~ out one's shingle Br., wywiesic tabliczk? (zwl. jako adwokat /. lekarz), rozpoCZ4Ó prywatnq. praktyktj; ~ up, powiesic, zawiesic (t. p. = odtozyc), tel. powiesic I. polozyc sluchawk?, skoriczyc rozmow^; ~ up the numbers, sport oglaszac wyniki ; ~ up a record, ustanawiac rekord; niech to licho porwie! ~ it! pusc to kantem! ~ you! powies si?! wypchaj si?! I'll be ~ e d if. . ., jestem kiep, jezeli. . . ; ~ fire, (o broni palnej) zacinac si?, p. zwlekac, oci^gac si?, przewlekac si?, przeciygac si?; ~ one on si., popic; ~ one on s.o., uderzyc kogos; ~ i n g committee Br., komitet decydujycy o wieszaniu obrazów (na wystawie) ; ~ ing matter, sprawa pachngca szubienicy; hung beef, suszona wolowina; hung on the line Br., (obraz) zawieszony na odpowiedniej wysokosci. 2. powodowac utkni?cie (s^du przysi?gtych) na martwym punkcie (np. przez wstrzymanie si? od glosowania); hung jury, sqd przysi?glych, który utkn^l na martwym punkcie. 3. wisiee, zwisac; ~ heavy, (o czasie) wlec si?; ~ in the balance, p. wazyc si?; ~ in doubt, in suspense, bye w niepewnosci, w zawieszeniu; ~ i n g gardens, wiszyce ogrody; be left ~ i n g , pozostac w zawieszeniu; ~ about, skupiac si?, pot. ociygac si?, tracie czas; ~ around, kr?cic si? (dokola kogos); ~ back, ociqgac si?, zwlekac; ~ behind, wlec si? z tylu; ~ off - ~ back; ~ on, trzymac si? kogos, czegos, liczyc na kogos, cos, bye zaleznym od kogos, pilnowac czegos, przykfadac si? do czegos; ~ on /. by a thread, wisiee na wlosku; ~ (up)on s.o.'s words, every word, sluchac uwaznie czyichs slow, kazdego stowa; ~ on over, kochac si? w kims; ~ on to, trzymac si? kurczowo /. czepiac si? czegos; ~ out, sterczec w dot, zwisac, si. mieszkac, bywac cz?sto, zob. t. 1 ; ~ over, sterczec, zwisac, unosic si?, wisiee nad glowy, grozic, pozostac; be hung over, miec katzenjammer; ~ together, trzymac si? razem /. kupy (/. o sensie); ~ (up)on = ~ on. - n. 1. zwisanie; pochylenie; get the ~ of, rozumiec o co chodzi; not a ~ pot., ani odrobin?. 2. przerwa w ruchu. hangar ['haer^g)^] n. hangar.

450

Happen

hangdog n. lajdak, hycel. - a. lajdacki, hyclowski. hanger ['haerpr] n. 1. wieszadto, ucho do wieszania; wieszak (na ubranie, na garnek nad ogniem). 2. mech. lozysko wiszyce; spring siodelko resoru. 3. haczyk (w pismie). 4. hist. krotki miecz. 5. Br. las na stromym stoku wzgorza. ~ - o n n., pi. ~s-on 1. intruz. 2. pasozyt, pieczeniarz. hanging n. 1. powieszenie (na szubienicy). 2. cz. pi. draperia. 3. wiszenie. hang ~ man ['hfegmsn] n. kat. ~ nail n. pat. zanokcica; p. spor. ~ o u t n. si. miejsce pobytu /. stale ucz?szczane przez kogos. ~-over n. 1. pozostaiosc, przezytek. 2. katzenjammer, kociokwik. hank [hasqk] n. 1. kl?bek {zwl. jako okreslona dlugosc prz?dzy bawelnianej - 840 jardow, welnianej - 560 jardow). 2. p?tla; w?zel. 3. zegl. petzacz, raks. hanker ['hasijkar] v. t?sknic after, for I. to za kims, czyms, poz^dac, wzdychac do czegos, pragnac. ~ ing n. t?sknota, pragnienie. hanky ['haeijki] n. Br. dziec. chusteczka. hanky-panky ['hEerjki'pasrjki] n. si. kuglarstwo, hokus-pokus, sztuczki t. p. Hanover ['haenouvac] Hanower; House of dynastia hanowerska (od Jerzego I do Wiktorii). ~ i a n Lhaenou'viarian] a. hanowerski. Hansard ['hasnsard] n. brytyjskie oficjalne sprawozdania parlamentarne. ~ i z e [-aiz] v. Br. konfrontowac (posla) z jego zaprotokolowanymi dawniejszymi oswiadczeniami. hanse [hasns] n. hist. - 1. cech kupiecki. 2. wpisowe do cechu. 3. H ~ , Hanza. ~atic [,haensi'aetik] a. H ~ , hanzeatycki. hansel = handsel. hansom ['haensam] n. kabriolet dwukolowy na dwie osoby z woznicy w tyle i lejcami przechodzycymi ponad dachem. hap [hasp] arch. - n. szcz?scie, los; przypadek. - v. (-pp-) 1. zdarzyc si?, przytrafic si?. 2. ~ to do, przypadkowo zrobic. ~ hazard [-'haezard] n. czysty przypadek; at na chybil trafil, na los szcz?scia; by calkiem przypadkowo. - a. przypadkowy. - adv. przypadkowo. ~less a. nieszcz?sliwy. ~ l y adv. arch, przypadkiem; moze. ha'p'orth ['heipsHJj Br. zob. halfpenny, happen ['haepan] v. zdarzac si?, trafiac si?, przytrafiac si?; if anything should ~ to me, gdyby mi si? cos staio ( = gdybym umarl); he ~ e d to be there, przypadkowo tam byl; ~ (up)on, natrafic na kogos, cos, napotkac. ~ ing n. zw. pi. wydarzenie, wypadek. ~ stance

Happiness

451

-staens] n. pot. przypadkowe zdarzenie. happ~iness ['hspinis] n. szcz?sliwosc. ~ y a. szcz?sliwy (t. = udaly); zadowolony; I shall be ~ to meet him, b?dzie mi bardzo milo poznac go; ~ birthday! serdeczne gratulacje z okazji urodzin! H ~ Easter! Wesolych Swi^t! ~ landing(s)! pomyslnego lqdowania! H ~ New Year! Szcz?sliwego Nowego Roku! many ~ returns (of the day)! zycz? szcz?scia i zdrowia i diugiego zywota; ~ dispatch, harakiri. 2. US si. rozanielony ( = wstawiony). bappy-go-lucky a. beztroski. Hapsburg ['haepsbarg] Hàbsburg. hara-kiri ['ha:ra'kiri] n. harakiri, harangue [ha'rser)] n. 1. perora, tyrada. 2. przemówienie. - v. przemawiac (do kogos). haras ['hseras, a:'ra:] n. stadnina. harass ['hsras, US t. ha'raes] v. n?kac (atakami itp.), trapic, ~ ment [-mant] n. n?kanie, trapienie. Harbin ['ha:r'bi(:)n] Charbin. harbinger ['ha:rbind33r] n. 1. zwiastun, prekursor. 2. daw. kwatermistrz. - v. zwiastowac nadejscie kogos, czegos, bye prekursorem. harbor, Br. harbour ['ha:rbar] n. przystan, port t. p.; ~ master, kapitan portu. - v. 1. dawac schronienie (zwl. robactwu, zbrodniarzowi) ; goscic. 2. dawac przyst?p, dopuszczac, zywic (zie mysli). 3. zawijac do przystani /. portu. ~age [-id3] n. przystan t.p., schronienie ~ e r n. wojsk. kwaterunkowy. hard [ha:rd] a. twardy (/. woda, spólgloska, lampa = wysokoprózniowa, t. sk^py, surowy on dia kogos); ci?zki, trudny; przykry; US mocny (napój); be ~ (up)on, bye surowym dia kogos, zawzi^c si? na kogos (t. o okolicznosciach), bye przykrym dia kogos; ~ on, niezdrowy na (nerki itp.); ~ of hearing, o przyt?pionym sluchu, gluchawy; ~ and fast, bezwzgl?dny, scisty (regula), mocno siedz^cy na mieliznie (statek) ; ~ as nails, p. twardy jak kamien; ~ to take, trudny do wzi?cia; a ~ man to live with, czlowiek tiudny w pozyciu; ~ bargain, nieust?pliwy I. zawzi?ty targ; ~ blow, mocne uderzenie, ci?zki I. dotkliwy cios ; a ~ case, p. czlowiek stracony; ~ cases make good law, dzi?ki krzywdzie prawo si? udoskonala; ~ cash, bilon l. gotówka; ~ cider, sfermentowany jablecznik ; ~ coal, antracyt; ~ currency, waluta o pelnym pokryciu (której wartosc nie podlega wahaniom); ~ drinker, nalogowy pijak; ~ facts, suche /. gole fakty; ~ feelings, uraza; a ~ heart, zatwardziale serce; school of ~ knocks, twarda szkola; ~ labor, ci?zkie roboty, katorga; ~ maple, klon cukrowy; ~ market, mocny rynek; a ~ nut

Hardly to crack, twardy orzech do zgryzienia (t. o osobie); ~ prices, mocne ceny; a ~ row to hoe, (o zadaniu) twardy orzech do zgryzienia; ~ sauce, mieszanina masla i m^czki cukrowej do polewania cieplych budyni itp.; ~ swearing euf., krzywoprzysi?stwo; ~ winter, ostra zima; ~ worker, robotnik ci?zko pracuj^cy /. wytrwaly pracownik. - n. Br. 1. pochyla droga wzdluz granicy przyplywu i odplywu morza. 2. si. ci?zkie roboty. - adv. z trudnosci^, ci?zko; zawzi?cie, ostro, mocno; it is freezing jest ostry mroz; ~ hit, ci?zko dotkni?ty; it is raining leje jak z cebra; work pracowac ci?zko; die drogo sprzedac swe zycie; it will go ~ with him, zle z nim b?dzie, nie wyjdzie mu to na dobre; it shall go ~ but I will do it, jesli tylko si? da, zrobi? to; hold on trzymac si? mocno czegos; he is ~ pressed, depcz^ mu po pi?tach (przy poscigu); he is ~ put to it, jest przyparty do muru, krucho z nim; run s.o. deptac komus po pi?tach; be ~ at one's sewing, bye pilnie zaj?tym szyciem; ~ by, tuz obok; ~ up, zegl. (o sterownicy wzdluznej) mozliwie najdalej w stron? wiatru; be ~ up for, bye zaklopotanym czyms; I am ~ up (for money), krucho ze mnq; ~ upon, tuz za kirns; ~ and fast, mocno, pewnie. hard—bitten a. zawzi?ty (w walce). ~board n. twarda tektura zast?puj^ca drzewo. ~ -boiled a. 1. ugotowany na twardo. 2. zatwardzialy, twardy, nieczufy. harden ['ha:rdan] v. 1. robic twardym, utwardzac. 2. czynic zatwardzialym; ~ oneself, zaci^c si?, upierac si?. 3. hartowac (si?). 4. czynic krzepkim. 5. twardniec. 6. krzepn^c (/. o cenach). ~ e r n. 1. hartownik. 2. utwardzacz (farb). ~ing n. utwardzacz. hard—favored, ~-featured aa. o ostrych i brzydkich rysach. ~-fisted a. majqey w?za w kieszeni, sk^py. ~ -handed a. 1. majqey r?ce stwardniale od pracy. 2. p. maj^cy twardy r?k?. ~head n. 1. chytra sztuka; trzezwa glowa. 2. t?pa glowa, tuman. ~-headed a. 1. praktyczny, trzezwy. 2. uparty. ~ -hearted a. nieczuly. hardi~hood ['ha:rdihud] n. 1. smialosc, odwaga. 2. zuchwalosc, bezczelnosc. ~ness n. 1. wytrzymalosc, sila fizyczna. 2. smialosc, odwaga. hard-laid a. g?sto spleciony, o g?stym splocie (sznur, tkanina itp.). hardly adv. 1. ledwie, zaledwie. 2. prawie nie; that is ~ true, to jest chyba nieprawda; he will ~ be there, jego chyba tam nie b?dzie.

Hard-lying

452

3. surowo. 4. z trudem. ~ -earned a. zart. lekko zarobiony. hard-lying a. ~ money Br., dodatkowy zold (dla zatog torpedowych itp.); —mouthed a. (kon) twardy w pysku /. p. hardness n. 1. twardosc; red twardos6 narz?dzia w temperaturze zaru. 2. surowosc. 3. trudnosc. hard—on n. si. erekcja. ~pan n. gl. US 1. twarde podloze gleby. 2. twardy grunt t. p. 3. najnizszy poziom. hards [ha:rdz] n. pi. pakuty. hard~-set a. 1. w trudnym polozeniu; przyparty do muru; przycisni?ty glodem. 2. stwardnialy. 3. zdecydowany; uparty, zawzi?ty. ~-shell a. 1. o twardej skorupie. 2. US pot. sztywny, nieust?pliwy. ~ship n. 1. trudnosc, ci?zar (losu, okolicznosci). 2. cierpienie, prywacja, trud. ~-spun a. mocno skr?cony (prz?dza). ~tack n. suchar. ~ware n. wyroby zelazne. ~ wareraan n. handlarz wyrob6w zelaznych. ~wood n. twarde drzewo (w przec. do jodly i sosny). hardy ['ha:rdi] a. 1. wytrzymaly. 2. zimotrwaty (roslina); half ~ , wymagajacy ochrony tylko na zim?; ~ annual, siany I. zasiewaj^cy si? sam pod golym niebem, p. doroczny temat. 3. wymagaj^cy wytrzymalosci. 4. smialy, odwazny. 5. lekkomyslny, zbyt pochopny. n. dhito kowalskie. hare [hear] n. zaj^c; as mad as a March zupelny wariat; first catch your then cook him, nie kizycz hop, dopoki nie przeskoczysz; hold /. run with the ~ and run /. hunt with the hounds, siedziec na dwu stolkach; run after two ~ s , lapad dwie sroki za ogon; ~ and hounds, zabawa w zaj^ca i psy. ~bell n. = bluebell. ~ -brained a. narwany, postrzelony. ~ -lip n. pat. zaj?cza warga. harem ['hearam, US t. 'has-] n. harem, hare's-foot n. Br. koniczyna polna, kotki (Trifolium arvense). haricot ['haerikou] n. gl. Br. 1. ~ (bean), fasola szparagowa. 2. potrawka (zw. barania). hark [ha:rk] v. 1. arch, sluchac zw. to kogos; ~ away, off, forward, (do psow) odejdz, naprzod. 2. ~ back, nawracac to do (przedmiotu), (o psach) zawracac (celem znalezienia tropu), zawracac (psy). ~ e e ['ha:rki:] = hark ye. ~en v. = hearken. harl [ha:rl] n. 1. wlokno lniane I. konopne. 2. promien (chor^giewki pi6ra). Harlem [lia:rtam] 1. glowna dzielnica murzyriska w Nowym Jorku. 2. rzeka nowojorska. harlequin [1ia:rlik(w)in] n. arlekin; ~ duck,

Harrier

kaczka kamieniuszka (Histrionicus histrionicus). ~ade [-'neid] n. arlekinada. Harley Street ['ha:rli] ulica londynska z gabinetami lekarskimi. harlot ['ha:rbt] n. ladacznica. - v. tajdaczy£ si?, uprawia

Traversing fire

963

na czopie. ~ r n. platforma do przesuwania lokomotyw. traversing fire wojsk. ogien poszerzany. ~ pulley blok biegn^cy po linie. ~ table 1. zegl. tabela do obliczania odlegtosci w prostej Iinii przy kursie zygzakowatym. 2. = traverser. travertin(e) ['traev3rti(:)n] n. trawertyn. travesty ['traevisti] n. 1. trawestacja. 2. parodia. - v. 1. trawestowac. 2. parodiowad. trawl [tro:l] n. 1. ~ (net), siec w ksztalcie worka holowana przez statek; traJ, niew6d. 2. US ~ (line), dhiga lina z w?dkami unosz^ca si? na wodzie. - v. 1. ci^gn^d (niew6d). 2. tralowad; lowic niewodem /. na dhig^ lin? z w?dkami. 3. towii na w?dk? ciqgnion^ za lodziq. ~ e r n. 1. osoba lowi^ca niewodem /. na dhigq lin? z w?dkami. 2. trawler. tray [trei] n. 1. tac(k)a. 2. wklad do kufra. 3. bibl. (card) ~ , szufladka (katalogowa). treacher ~ ous ['tretjarss] a. 1. zdradziecki. 2. zdradliwy (16d itp.). 3. zawodny (pami?d). ~ y n. 1. zdrada. 2. zdradzieckosd. treacle ['tri:ksl] n. Br. - 1. syrop cukrowy. 2. szrt. melasa. 3. slodki sok drzewny. tread [tred] v. (trod, arch, trode; trod(den)). 1. st^pac (po czyms, t. on); ~ this earth, bye przy zyciu /. wsrod zywych; ~ a path, st^pad sciezk^; ~ lightly p., post?powad ostroznie; ~ in s.o.'s (foot)steps, st^pac w czyjes slady; (seem) to ~ on air, stqpac lekko, byd wniebowzi?tym (z radosci); ~ on the heels of, nast?powad bezposrednio po czyms; ~ on the neck of, postawid komus nog? na karku t. p.; ~ the stage /. boards, wst^pic na seen?; water, trzymai si? prosto na (gl?bokiej wodzie). 2. deptac (po czyms), nadepn^d na cos; ~ on s.o.'s corns I. toes, p. nadepn^d komus na nagniotki; ~ a measure, wybijad takt nog^ (w tancu); ~ down, udeptad, zdeptad, podeptad; ~ in, wdeptad; ~ out, zadeptad (ogien), zdusid (powstanie itp.), wydeptywad (winogrona na wino itp.). 3. tloczyc. 4. (o ptaku) deptac (samic?). - n. 1. st^panie, krok. 2. (o ptaku) deptanie (samicy). 3. = ~ board. 4. kawalek metalowy /. gumowy na stopniu (dla ochrony /. celem sthimienia hatasu). 5. cz?sd kola dotykaj^ca ziemi /. szyn. 6. cz?sc szyny dotykana przez kola. 7. cz?sd podeszwy (t. buta) dotykaj^ca ziemi. 8. odst?p pomi?dzy pedatami (roweru). 9. oparcie dla nogi (u szczudla). 10. blizenka /. chalaza (w jajku). ~ board n. 1. powierzehnia stopnia /. schod6w. 2. stopien kieratu. treadle ['tredsl] n. pedai. - v. pedalowac. treadmill ['tredmil] n. kierat (w ksztalcie cylindra ze stopniami) t. p.

Trefoil

treason ['tri:zan] n. 1. (high) zdrada stanu. 2. zdrada. ~able [-sbal] a. 1. maj^cy znamiona zdrady, zdradziecki. 2. winien zdrady. treasur~e ['tre33r] n. skarb t. p.; ~ trove, skarb zakopany w ziemi, ukryty skarb t. p. v. ~ (up), przechowywac jak(o) skarb. ~er n. skarbnik. ~ y 1. skarb(iec). 2. ministerstwo skarbu; T ~ Board, Lords (Commissioners) of the T ~ Br., panstwowa rada skarbowa (First Lord of the T ~ , zw. t. premier, Chancellor of the Exchequer i trzech mlodszych lord6w); ~ bill Br., weksel skarbowy; ~ note, bilet skarbowy, Br. banknot zdawkowy. treat [tri:t] v. 1. traktowac (/. = cz?stowac to czyms). 2. obchodzid si? z kims. 3. uwazad as za kogos. 4. leczyd for na cos. 5. poddawac dziaianiu with czegos. 6. pertraktowac with z kims; ~ of, omawiad. - n. 1. pocz?stunek; zabawa; stand ponosid koszty zabawy. 2. przyjemnosd, rozkosz; fit a lezec jak ulane. treatise ['tri:tis, Br. -iz] n. traktat, rozprawa. treatment ['tri:tmant] n. 1. traktowanie. 2. leczenie. 3. poddawanie dziataniu with czegos. treaty ['tri:ti] n. 1. traktat, uklad, umowa; ~ port, port otwarty dla obcego handlu na mocy umowy. 2. be in umawiac si? with z kimS for co do czegos. treble ['trebal] a. 1. potr6jny. 2. muz. sopranowy; ~ clef, klucz sopranowy. 3. wysoki, ostry t. p., przenikliwy. - n. 1. sopran (zwi. chlopi?cy). 2. wysoki /. ostry gtos /. dzwi?k. - v. potrajac (si?). trebuchet ['trebjujet] n. 1. hist, katapulta. 2. waga uchylna. 3. potrzask. treek = trek. tree [tri:] n. 1. drzewo; family I. genealogical drzewo genealogiczne; ~ of knowledge of good and evil, drzewo wiadomosci zlego i dobrego; ~ of life, drzewo zycia; a ~ is known by its fruit, po owocach ich poznacie ich; like ~ like fruit, jablko niedaleko pada od jabtoni; up a ~ p., zap?dzony w kozi r6g, zatkany. 2. kopyto, forma. 3. rama siodla. 4. mat. p?k linii. 5. szubienica. 6. arch., poet. drzewo krzyzowe. - v. 1. zap?dzic na drzewo. 2. zap?dzid w kozi r6g. 3. wsadzid na kopyto. ~ frog 1. zabka drzewna. 2. = ~ toad. ~nail n. kolek drewniany (do przybijania desek itp.). ~ sparrow wr6bel mazurek (Passer montanus). ~ surgery leczenie drzew. ~ toad rzekotka (Hyla). trefoil ['tri:foil, Br. t. 'tre-] n. 1. koniczyna. 2. lucerna. 3. bud. rozeta trdjlistna. - a. tr6jplatkowy.

Trek

964

trek [trek] v. (-kk-) 1. w?drowac. 2. pld.-afr. (o wole) ci^gn^c. 3. pld.-afr. jechac wozem zaprz?zonym w woly. - n. 1. zorganizowana w?dröwka. 2. pld.-afr. podröz wotami. 3. pld.-afr. etap podrözy wotami. trellis ['trelis] n. 1. krata (z drzewa, drutu, metalowa), t. ~ w o r k . 2. altana I. zastona z kraty. - v. 1. zaopatrywac (winnq latorosl itp.) w krat?. 2. nadawac czemus form? kraty. trembl~e ['trembal] v. trzqsc si?, drzec, with z (zitnna, gniewu), at the thought I. to think, na mysl, for o cos; his fate ~ s in the balance, wazq si? jego losy. - n. 1. drzenie; in a drz4c(y); he was all of a drzat /. trz^sl si? caty. 2. pi. pat. drz^czka (zwl. bydl?ca). ~ e r n. 1. przerywacz automatyczny (do pr^du el.). 2. dzwonek el. ~ y a. drz^cy. tremellose ['tremalous] a. bot. galaretowaty. tremendous [tri'mendas] a. 1. straszny. 2. pot. ogromny. tremolant ['tremalant] muz. - a. o wibrujqcym glosie (piszczalka). - n. tremulant. tremor ['tremar] n. 1. drzenie (liscia, ciala, glosu); intention ~ , fizj. drzenie zamierzone. 2. drganie (r. swiatla); trz?sienie (ziemi). tremul~ant, ~ent ['tremjutant], ~ous [-as] aa. drz^cy. trenail ['tri:neil] = treenail, trench [trentj] n. 1. row t. wojsk.; pi. okopy; mount the ~ e s , zaciqgac straz w okopach; open the ~es, zacz^c kopac rowy; ~ coat, nieprzemakalny plaszcz wojskowy, trencz; ~ foot, choroba nög skutkiem dtugiego przebywania w wodzie; ~ knife, noz bojowy; ~ mouth, pat. angina gardla wywolana przez Treponema Vincentii i Borrelia Vincentii; ~ warfare, wojna pozycyjna. 2. bruzda; ci?cie. - v. 1. otaczac rowem I. rowami. 2. kopac row w (ziemi). 3. pokrywac rowami (pole itp.). 4. umieszczac w rowie. 5. ztobic (drzewo itp.). 6. ci^c; przecinac. 7. podkopywac si?. 8. graniczyc (up)on z (bezczelnosci^ itp.). 9. wdzierac si? (up)on w (prawa itp.). trenchant ['trentjant] a. 1. ci?ty (dowcip, slowa). 2. energiczny (polityka). 3. ostro zarysowany. 4. gl. poet, ostry. trencher ['trentjar] n. 1. osoba kopi^ca rowy. 2. drewniana taca (ob. gl. do krajania chleba). 3. arch, przyjemnosci stotu, jedzenie. ~man n. 1. good, poor, osoba duzo, malo, jedz^ca. 2. obzartuch. 3. pieczeniarz, pasozyt. trend [trend] n. 1. ogolna tendencja. 2. ogölny kierunek. - v. 1. miec tendencj? towards do czegos. 2. ciqgn^c si?. Trent [trent] Trydent; Council of sobör trydencki.

Triangular

trental ['trental] n. seria 30 mszy zalobnych. trepan [tri'paen] I. n. 1. korona wiertnicza. 2. chir. daw. trepan. - v. (-nn-) 1. odcinac krqzek z (plyty, sztaby itp.); wycinac rowek koncentryczny wokol wywierconego otworu. 2. daw. trepanowac. - II. n. podst?p; pulapka. - v. (-nn-) zwabic, usidtac t. p. trephine [tri'fain, -'fi:nj chir. - n. trepan. v. trepanowac. trepidation ^trepi'deijan] n. 1. niepokoj. 2. drzenie. trespass ['trespas] v. 1. wdzierac si? (up)on na (teren), w (prawa). 2. naduzywac (up)on (goscinnosci, czasu itp.). 3. wykraczac against przeciwko czemus. - n. 1. przekroczenie. 2. szkoda wyrzqdzona na cudzym terenie. 3. (action of) sprawa o odszkodowanie za szkod? wyrz^dzon^ na cudzym terenie. ~ er n. czlowiek wykraczaj^cy przeciwko prawu /. przepisowi; ~ s will be prosecuted, wst?p wzbroniony pod kar^ s^dowq. tress [tres] n. 1. warkocz. 2. pi. loki. - v. zaplatac (wlosy). trestle ['tresal] n. 1. koziol, kobylica. 2. ~(work), most filarowy. tret [tret] n. hist, dodatek na manco. Treves [tri:vz] Trewir. trevet ['trevit] = trivet, trews [tru:z] n. pi. spodnie szkockie z tartanu. trey [trei] n. trojka (karta, w kosciach). tri- tr6j-, trzy-. triable ['traiabal] a. 1. mog^cy bye wyprobowanym. 2. mog^cy bye s^dzonym. triad ['traiaed] n. 1. trojka, triada, trojea. 2. chem. pierwiastek trojwartosciowy. 3. muz. akord trojtonowy. trial ['traial] n. 1. proces (s^dowy); be on ~ on charges of, miec spraw? 1. bye sqdzonym o cos; go on ~ , stance przed s^dem(jako oskarzony); ~ jury = petit jury. 2. proba; on na prob?; give s.o. a przyj^c kogos na prob?, wyprobowywac; ~ balance, bilans probny; ~ balloon, balon probny t. p. 3. (ci?zka) proba; zmartwienie; his son is a great ~ to him, jego syn to dla niego prawdziwe utrapienie. 4. sport zawody eliminacyjne. triangle ['traiasrjgal] n. 1. trojkat. 2. muz. triangel, triangul. triangul~ar [trai'asggjubr] a. trojk^tny (t. liczby); ~ compasses, cyrkiel o trzech nozkach; ~ treaty, uklad pomi?dzy trzema partnerami. ~ate v. [-eit] 1. nadawac czemus ksztalt trojk^ta. 2. rozkladac (obszar) na trojkqty. 3. miern. mierzyc przy pomocy triangulacji. - a. [-(e)it] 1. trojkqtny. 2. zool. znaczony trojk^ta-

Trias

965

mi. ~ation [-'leijan] n. miern. triangulacja. Trias ['traiaes] n. geol. trias. ~ s i c [trai'sesik] a. triasowy. - n. trias. triatic [trai'aetik] a. zegl. ~ stay, wi?z przednia wtornika przedniego, grotsztag. tribadism ['tribadizam] n. trybadyzm, mitosc lesbijska. tribal ['traibal] a. szczepowy. ~ i s m [-izam] n. organizacja szczepowa. tribe [traib] n. szczep; plemi? /. pog. ~sman [-zmsnj n. cztonek szczepu. trib(o)let ['trib(s)lit] nn. wrzeciono (do obrobki metali). tribrach ['tribraek, US t. 'trai-] n. proz. trybrach. tribulation [,tribju'leijan] n. udr?ka, ci?zka proba. tribun~al [tr(a)i'bju:nal] n. 1. trybunal. 2. Br. (podczas I wojny swiatowej) miejscowa komisja reklamacyjna. ~ e ['tribju:n] n. I. trybuna. - II. trybun. tribut~ary ['tribjuteri] a. 1. pomocniczy. 2. plac^cy dan in? I. haracz. 3. placony tytulem daniny. - n. 1. doplyw (rzeka). 2. osoba /. kraj pfacQCy daninf. ~ e [-bju:t] n. danina t. p.; haracz. tricar ['traika:r] n. samochod o trzech kolach. trice [trais] I. n. in a ~ , w jednej chwili. II. v. zegl. ~ (up), wyci^gn^c do gory (i umocowac). tricentennial [^traisen'tenial] = tercentenary, triceps ['traiseps] n. anat. mifsien trojglowy. trichin ~ a [tri'kaina, Br. t. -'ki:-] n., pi. ~ a e [-i:] trychina, wlosien. ~ o s i s [,trLki'nousis] n. pat. trychinoza, wlosnica. trich~ome ['tr(a)ikoum] n. bot. wioski. ~ o s i s [tri'kousis] n. pat. choroba wtosow. trichotomy [trai'kotami] n. trichotomia, podzial na trzy cz?sci. trick [trik] n. 1. sztu(cz)ka; fortel; that does the ~ , to pomaga; a ~ knee si., feler w kolanie. 2. figiel, psota. 3. zwyczaj, maniera. 4. karty lewa. 5. zegl. sluzba. 6. US pot. dziecko; dziewczynka. - v. 1. oszukac, okpic; ~ into doing, namowic do zrobienia czegos; ~ sth. out of, wyludzic cos od kogos. 2. (o rzeczy) zawodzic. 3. zaskakiwac. 4. ptatac figle with komus. 5. ~ (up /. out), wystroic. ~ e r n. = trickster. ~ e r y n. oszukanstwo. ~ i s h a. = tricky. trickle ['trikal] v. ptyn^c /. puszczac ciurkiem /. kroplami; the crowd began to ~ away, thim zaczcit powoli odplywac; money ~ s in, pieni^dze napiywaj^ powoli; the information ~ d out, sprawa wyszla powoli na jaw. - n. struga

Trigger

t. p. \ ~ charger el., urz^dzenie do powolnego ladowania akumulatorow. tricks ~ t e r ['trikstar] n. oszust. ~ y a. 1. chytry. 2. figlarny. 3. dziwaczny. 4. elegancki. tricktrack ['triktrak] n. tryktrak (gra). tricky ['triki] a. 1. chytry, podst?pny. 2. sprytny. 3. trudny, delikatny (zadanie). tri~ color ['traikAlar] a. i n. (sztandar) trojbarwny. ~corn a. i n. (kapelusz) trojgraniasty. tricot ['tri:kou] n. tk. trykot (material). tri~ cuspid [trai'kAspid] a. i n. 1. trojwierzcholkowy (z^b). 2. anat. ~ (valve), zastawka trojdzielna (serca). 3. pat. ~ murmur, szmer sercowy. ~cycle ['traisiksl] n. trycykl. - v. jezdzic na trycyklu. trident ['traidant] n. tiojzab. - a., t. ~ a t e [trai'denteit] a. trojz^bny. Tridentine [trai'dent(a)in] a. trydencki. - n. katolik rzymski (przyjmuj^cy uchwaly soboru trydenckiego). tri~ dimensional [,traidi'menjanal] a. trojwymiarowy. ~ ennial [trai'enial] a. trzechletni. n. 1. trzechlecie. 2. roslina trzechletnia. 3. msza zalobna odprawiana codziennie przez trzy lata, tried [traid] a. wyprobowany. Trier [triar] Trewir. trier ['traisr] n. osoba badaj^ca slusznosc wniosku o wyl^czenie s?dziego przysi?glego. Trieste [tri'est] Triest. tri~ facial [trai'feijal] a. i n. (nerw) trojdzielny. ~fid ['traifid] a. bot., zool. trojdzielny. trifl~e ['traifal] n. 1. drobnostka, blahostka, bagatela, drobiazg (t. o pieni^dzach), glupstwo; a troch?. 2. stop cyny i olowiu. 3. Br. bita smietana /. bialko z ciastem maczanym w winie, owocami, migdalami itp. - v. 1. paplac. 2. baraszkowac; ~ with, bawic si? kims, czyms; he is not to be ~ e d with, z nim nie ma zartow; ~ away, marnowac (czas, energi?, pieni^dze). ~ i n g a. 1. Wahy. 2. plochy. tri~foliate(d) [trai'fouli(e)it, -eitid], ~ f o liolate [-'foulialeit] aa. bot. trojlistkowy. ~ form(ed) ['traifo:rm(d)] aa. trojksztaltny. ~furcate a. [-'fa:rk(ejit] trojwidelkowy. - v. [-eit] rozwidlac (si?) potrojnie. trig [trig] I. a. 1. schludny. 2. zdrowy. - v. (-gg-) ~ (up /. out), wystroic. - II. v. 1. zatrzymac (kolo). 2. ~ up, podpierac. - n. podporka. trigeminal [trai'djeminol] a. i n. anat. (nerw) trojdzielny. tiigger ['trigar] n. spust, cyngiel; quick on the ~ US pot., strzelajqcy bez namyslu, p. szybki w dzialaniu, poj?tny; ~ gap, el. szczelina wyzwalaj^ca. - v. US 1. ci^gn^c za

Triglyph

966

spust /. cyngiel. 2. p. wywolywac, dawac pocz^tek czemus. ~man n. gangster uzywany do mordowania ludzi; zbir. triglyph ['traiglif, Br. t. 'tri-] n. bud. tryglif. trigonometr~ic(al) Ltrigana'metrikial)] a. trygonometryczny. ~y [-'nomitri] n. trygonometria. tri ~ gonous ['triganas] a. trójk^tny. ~ graph ['traigra:f, US t. -graef] n. trzy litery dla wyrazenia jednego fonemu. trike [traik] pot. — tricycle, trilateral [trai'tetaral] a. trójboczny. trilby ['trilbi] n. Br. 1. ~ (hat) pot., mi?kki kapelusz filcowy. 2. pi. si. pedaly ( = nogi). tri ~ linear [trai'liniar] a. trójlinijny. ~ lingual [-'lirjgwal] a. trójj?zyczny. ~ literal [-'litoral] a. trójliterowy. - n. slowo l. pieñ trójliterowy. trill [tril] v. 1. wydawac wibruj^cy dzwi?k; trz^sc gtosem; ~ing laughter, dzwoni^cy smiech. 2. trelowaé. 3. fon. wymawiac wibruj^co. - n. 1. trel. 2. spólgloska wibruj^ca. trilling ['trilir)] n. 1. potrójny krysztah 2. pi. trojaczki. trillion ['triljan] n. 1. US bilion ( = tysiqc miliardów). 2. Br. trylion ( = milion miliardów). tri ~ lobate [trai'loubeit] a. trójplatkowy. ~logy ['tritad3i] n. trylogia. trim [trim] v. (-mm-) 1. oporz^dzac t. kogos (i si. = wyludzaó pieni^dze od kogos); ~ the fat, ujmowaó nieco thiszczu; ~ off I. away, usuwaé, obcinac. 2. ozdabiac; przybieraé, przystrajaó (sukni? itp.); ~ up, wystroic si?; ~ s.o.'s jacket pot., przetrzepaó komus skór?. 3. przycinaé (kawalek drzewa); obcinac (ksi^zk?); przystrzygaé (wlosy). 4. lot. wyrównywac (samolot). 5. zmieniac (opini? itp.) zaleznie od okolicznosci. 6. trzymaé si? posredniej drogi; byé oportunista. 7. zegl. zabezpieczac równowag? (statku /. iodzi) przez równomierne rozmieszczenie ladunku. 8. zegl. nastawiaé pod wiatr (zagle, reje). 9. zmyé komus glow?. 10. pot. sprawic komus lanie. 11. pot. wyprowadzic w pole. 12. (o lawicy ryb) ~ the shore, plyn^c blisko brzegu. - n. 1. porzqdek; I am in no ~ for, nie jestem odpowiednio ubrany 1. nie mam sit do czegos; in ~ , zegl. w porz^dku, w formie t. p.; out of ~ , zegl. nie w porz^dku, nie w formie t. p. 2. strój. 3. ozdoby. 4. dekoracja wystawy sklepowej. 5. oporz^dzenie; obci^cie; I must get a musz? si? ostrzyc. 6. kino partie wyci?te (filmu). 7. lot. równowaga. 8. widoczne cz?sci drewniane wewn^trz budynku. 9. wyposazenie wn?trza samochodu I. dekoracja zewn?trzna. - a. 1. porz^dny, schludny. 2. w porz^dku. tri ~ merous ['trimaras] a. trójdzielny.

Triphammer mester [trai'mestar] n. trymestr. ~mestr(i)al aa. trzymiesi?czny; trymestralny. ~ meter ['trimitar] proz. - n. trymetr. - a. trymetryczny. trimm~er ['trimar] n. 1. osoba przybierajgca cz?sci stroju. 2. przyrzqd do obcinania. 3. bud. belka wymianowa. 4. przyrz^d do ladowania /. przesuwania iadunku. 5. gl. Br. oportunista. ~ing n. 1. ozdoba. 2. przybranie (stroju itp.). 3. strzyzenie. 4. pi. pot. dodatki (do potrawy). 5. pi. obcinki. trin~al, ~ a r y ['trainai, -ari] aa. troisty. ~ e [train] a. troisty. - n. trójca. trìngle ['triggal] n. pr?t (do firanek itp.). Trinit~arian [,trini'tearian] a. trynitarski. n. trynitariusz. ~ y ['triniti] n. 1 . 1 ~ , troistosc. 2. t ~ , trójca. 3. Trójca §wi?ta; ~ Brethren Br., czlonkowie ~ House, stowarzyszenia zajmuj^cego si? koncesjonowaniem pilotów, wznoszeniem latarni morskich itp. trinket ['trirjkit] n. 1. ozdóbka (noszona), swiecidelko, bibelot. 2. btahostka. trinomial [trai'noumial] a. 1. alg. trójmianowy. 2. bot., zool. potrójny. - n. 1. alg. trójmian. 2. bot., zool. potrójna nazwa. trio ['tri:ou] n., pi. ~s 1. muz. trio. 2. [t. 'traiou] trójka, trio, triode ['traioud] n. lampa trójelektrodowa. triole ['tri:oul] n. muz. trójka. ~ t ['traialit, Br. t. 'tri:-] n. triolet, trior ['traiar] n. = trier, bip [trip] n. 1. podróz; wycieczka; take a ~ to, wyjechaó /. zrobió wycieczk? dok^ds. 2. jazda. 3. potkni?cie si? t. p. 4. przyprawienie o upadek, podiozenie nogi. 5. zgrabny krok. 6. mech. wyzwalanie zapadkowe /. wychwytowe. - v. (-pp-) 1. potykaé si? over na czyms; p. potykac si?, mylió si?. 2. ~ (up), przyprawiaó o upadek, podkladaó komus nog?, wprawiac kogos w zamieszanie, lapac na bl?dzie. 3. drobió nogami (w taricu I. w chodzie). 4. taAczyc po (ziemi itp.); ~ the light fantastic US pot., tanczyt. 5. (o rytmie itp.) plyn^c lekko. 6. przechylaé (si?). 7. zeg. (o z?bie) przesuwac si? przez wychwyt kotwicowy. 8. zegl. odczepiaé (kotwic?) od dna przy pomocy liny. 9. zegl. obracac (rej? itp.) pionowo. 10. spuszczaé nagle (cz?sc maszyny). tripartit~e [trai'pa:rtait, 'tripar-] a. 1. trójdzielny. 2. trójstronny (umowa). ~ion [-'tijan] n. podziaf na trzy cz?sci. tripe [traip] n. 1. (potrawa) fla(cz)ki. 2. zw. pi. ob. wulg. flaki. 3. si. paskudztwo. 4. si. duby smalone. tripetalous [trai'petalas] a. bot. trójplatkowy. triphammer ['triphaemar] n. mlot mechaniczny.

Triphibious

967

triphibious [trai'fibias] a. na l^dzie, na morzu i w powietrzu. triphthong ['trifOor)] n. trojgtoska. triplane ['traiplein] n. lot. trojpfatowiec. triple ['tripal] a. 1. potrojny; ~ time /. measure, muz. potrojny takt. 2. troisty. 3. trojstronny; T ~ Alliance, Trojprzymierze; T ~ Entente, Trojporozumienie. - n. 1. potrojna ilosc. 2. trojka. - v. 1. potrajac (si?). 2. bye trzy razy tak duzym jak. ~ t ['triplit] n. 1. trojka t. muz. 2. pi. pot. trojaczki. 3. trojwiersz. ~ x [-eks, US t. 'trai-] a. potrojny. - n. muz. 1. potrojny takt. 2. kompozyeja zlozona z trzech cz?sci. triplic~ate a. ['triplik(e)it] potrojny (zwi. w trzech egzemplarzach). - n. jeden z trzech egzemplarzy, tryplikat; in w trzech egzemplarzach. - v. [-eit] potrajac. ~ ity [tri'plisiti] n. 1. troistosc. 2. trojka. tripod ['traipod, Br. t. 'tri-] n. 1. trojnog. 2. fot. statyw. Tripoli ['tripali] 1. Trypolitania. 2. Trypolis. 3. t ~ = rottenstone. ~tania [-'teinia] Trypolitania. tripos ['traipos] n. Br. Cambridge - 1. egzamin na stopien Bachelor of Arts z odznaczeniem. 2. lista kandydat6w, ktorzy go zlozyli z wynikiem pomyslnym. tripp~er 1. mech. mechanizm wyzwalaj^cy. 2. Br. pot. wycieczkowicz. ~ e t ['tripit] n. mech. kuiak. ~ i n g a. lekki (krok, rytm). triptych ['triptik] n. tryptyk. tripudiate [trai'pju:dieit] v. Br. rz., ret. tanczyc z radosci. triquetrous [trai'kwetras, US t. -'kwi:t-] a. trojk^tny. trireme ['trairi:m] n. hist, tryrema, trojrz^dowiec (statek). trisect [trai'sekt] v. dzielic na trzy cz?sci. trisyllab~ic [,tr(a)isi'laebik] a. trojzgloskowy. ~ I e [-'silabal] n. wyraz trojzgfoskowy. trite [trait] a. wyswiechtany (powiedzenie itp.). Triton ['traitan] Tryton; he is a ~ among minnows, to gruba ryba wsrod plotek. triturate ['tritjureit] v. 1. rozcierac, proszkowac. 2. zuc. - n. substancja roztarta. triumph ['traiamf] n. triumf. - v. triumfowac. ~ a l [-'Amfal] a. triumfalny. ~ant [-ant] a. 1. zwyci?ski. 2. triumfalny. triumvir [trai'Amvar] n., pi. t. ~ i [-ai] triumwir. ~ a t e [-(e)it] n. triumwirat. triune ['traiu:n] a. tr6jjedyny. - n. T ~ , Trojca. trivalent ['trivabnt, US t. trai'veil-] a. chem. trojwartosciowy.

Troop

trivet ['trivit] n. trôjnôg (pod naczynie do gotowania); podstawka pod pôimisek; right as a ~ , doskonale, swietnie, w swietnym zdrowiu I. polozeniu; ~ table, stôt o trzech nogach. trivia ['trivia] n .pl. blahostki. ~ 1 a. 1. blahy. 2. plytki (cztowiek). 3. banalny, trywialny. 4. bot., zool. popularny I. gatunkowy (nazwa). — llty [-'aeliti] n. 1. blahosc. 2. plytkosc. 3. banalnosc, trywialnosc. troat [trout] v. beczec (o kozie w rui). - n. beczenie. trocar ['trouka:r] n. chir. trokar, trôjgraniec. trochaic [trou'keiik] a. i n. (wiersz) trocheiczny. troche ['trouki] n. med. pastylka. trochee ['trouki(:)] n. proz. trochej. trochoid ['troukoid] a. i n. 1. geom. trochoida(lny) 2. anat. (staw) bloczkowy /. obrotowy. trod(den) ['trod(an)] zob. tread v. troglodyte ['trogbdait] n. 1. troglodyta t. p., jaskiniowiec. 2. p. pustelnik. troika ['troika] n. trojka (koni wszerz - zaprzçg rosyjski). Trojan ['troudjan] a. trojariski. - n. Trojanin ; the ~ s became wise too late, m^dry Polak po szkodzie; work like ~ s , pracowac zawziçcie i wytrwale. troll [troul] I. v. 1. spiewac /. m6wic na caly glos; wyspiewywac. 2. spiewac kolejno. 3. lowic na wçdkç ci^gnionq za lodzi^. 4. obracac (siç) w kolko. 5. arch, puszczac w obieg (butelkç). - n. 1. piosenka spiewana kolejno. 2. obracanie (siç) w kolko. 3. lowienie na wçdkç ci^gnion^ za iodzi^. 4. przynçta /. wçdka z przynçt^ ci^gniona za lodziq. 5. Br. krqzek u wçdki. - II. n. olbrzym /. karzel (w mitologii skandynawskiej). trolley ['troli] n. 1. krqzek (u tramwaju); ~ bus, trolejbus; ~ car US, tramwaj el. 2. wywrotka (wôz). 3. Br. drezyna. 4. Br. wôzek przekupnia. trollop ['trolap] n. flqdra (kobieta niechlujna /. prostytutka). trolly = trolley. trombon ~ e [trom'boun, US t. 'tromboun] n. puzon. ~ i s t n. puzonista. trommel ['tromal] n. gôrn. obracaj^ce siç sito cylindryczne (do czyszczenia rudy). trompe [tromp] n. hut. dmuchawa wodna. troop [tru:p] n. I. gromada, grupa. 2. rota (pôl szwadronu); get one's zostac rotmistrzem. 3. pl. wojsko. 4. trupa teatralna. - v. 1. gromadzic siç. 2. isc gromadq; ~ ofXI. away, odehodzie gromadnie. 3. formowac (pulk) w

Trope

968

roty. 4. obcowac with z kims. 5. ~ i n g the colours Sr., uroczysta zmiana warty. ~ e r n. 1. kawalerzysta; swear like a klqc jak flakier I. dorozkarz; work like a ~ US, harowac jak kon. 2. policjant konny. 3. kori kawaleryjski. 4. gl. Br. = ~ ship n. transportowiec wojskowy. trope [troup] n. ret. trop (t. zdanie I. wiersz wtr^cony dla upi?kszenia w jak^s cz?sc mszy). trophic ['trofik] a. biol. zwiqzany z odzywianiem. troph~ied ['troufid] a. ozdobiony trofeami. ~ y n. trofeum t. p. tropic ['tropik] n. 1. zwrotnik (of Cancer, Raka, of Capricorn, Koziorozca). 2. pi. okolice podzwrotnikowe. - a. podzwrotnikowy, tropikalny. ~ a l [-si] a. 1. = tropic. 2. p. gor^cy, nami?tny. tropism ['troupizam] n. biol. tropizm. troposphere ['tropasfiar] n. troposfera. trot [trot] v. (-tt-) 1. klusowac. 2. puszczac khisem; ~ out, puszczac khisem (konia dla pokazania jego chodu), p. popisywac si? kims, czyms, zachwalac. - n. 1. klus; at a khisem; keep on the ~ , utrzymywac w ruchu. 2. US szk. si. bryk. 3. zw.pog. starucha. 4. zataczaj^ce si? dziecko. 5. pi. US si. biegunka. troth [trouO] n. arch. - 1 . wiernosc. 2. prawda. 3. slowo; plight one's dac slowo, zwi^zac si? slowem; by my slowo daj?, na honor. trotter ['trotar] n. 1. klusak. 2. pi. nozki (zwierz?ce jako pokarm). 3. Br. ¿art. pedal ( = noga). troubadour ['tru:baduar, US t. -do:r] n. trubadur. trouble ['trAbal] v. 1. martwic (si?). 2. trudzic (si?), niepokoic (si?); may I ~ you to open the window? mog? pana poprosic o otwarcie okna? 3. dokuczac, dolegac. 4. klopotac si?, zaprz^tac sobie glow?. 5. m^cic, burzyc; wzburzyc; ~ d sky, zachmurzone niebo. - n. 1. klopot; zmartwienie; be in /. get into ~ , narobic sobie nieprzyjemnosci; ask I. look for szukac klopotu, wtr^cac si?, bye w gor^cej wodzie k^panym. 2. niepokoj; zaburzenie. 3. dolegliwosc. 4. trud. 5. mech. uszkodzenie, defekt. 6. gorn. maty uskok. ~ maker n. czlowiek sprawiaj^cy klopot drugim. ~ shooter n. mechanik wykrywaj^cy defekty; fachowiec wyszukuj^cy i usuwajqey bl?dy. ~ some [-sam] a. klopotliwy. troublous ['trAblas] a. arch, niespokojny, burzliwy. trough [tro(:)f] n. 1. koryto (t. na ptyn^c^ wod?). 2. niecki. 3. rynna. 4. ~ of the sea, zagi?bienie mi?dzy dwiema falami. 5. ~ of barometric depression, linia najnizszego cisnie-

Truckage nia na obszarze ruchomej znizki barometrycznej. trounce [trauns] v. zerznqc ( = zbic). troupe [tru:p] n. trupa. - v. podrozowac z trup4. ~ r n. 1. czlonek trupy. 2. stary aktor. trousers ['trauzarz] n. pi. spodnie. trousseau [trui'sou, 'tru:-] n., pi. t. [-z] wyprawa (slubna); ~ party US, przyj?cie (dla przyjaciolek) celem pokazania swojej wyprawy. trout [traut] n., pi. id. icht. pstr^g; as sound as a ~ , zdrow jak ryba. - v. lowic pstr^gi. trove [trouv] zob. treasure, trover ['trouvar] n. praw. sprawa o zwrot wartosci rzeczy nieslusznie zabranej I. zatrzymanej. trow [trou, trau] v. arch, myslec, s^dzic; I ciekaw jestem. trowel ['traual] n. 1. kielnia. 2. lopatka ogrodnicza; lay it on with a kadzic ( = pochlebiac). - v. (Br. -11-) nakladac /. obrabiac kielni^. Troy [troi] Troja. troy [troi] n. system wag dla zlota i srebra. truant ['tru:ont] n. i v. 1. opuszczajqcy robot?, zwl. uczen chodz^cy na wagary. 2. (play) nie chodzic do pracy, chodzic n a wagary. - a. wykr?caj%cy si? od pracy, prozniacki, wal?saj^cy si?. t r u c ~ e [tru:s] n. rozejm t. p., zawieszenie broni; ~ of God hist., treuga Dei. ~ i a l [-Jel] a . dotycz^cy rozejmu; zwiqzany rozejmem; T ~ Oman, grupa szesciu szczepow arabskich nad Zatok^ Persk^ zwi^zanych traktatem z W . Brytani^. truck [trAk] I. n. 1. woz I. samoch6d ci?zarowy. 2. taczki. 3. wozek. 4. podwozie (wagonu kol.), zestaw kolowy. 5. Br. kol. lora. 6. zegl. drewniany kr^zek z otworami (na szczycie masztu). - v. 1. przewozic wozem, samochodem ci?zarowym I. wozkiem. 2. ladowac na woz. - II. n. 1. drobne towary. 2. US warzywa. 3. pot. smieci; p. brednie. 4. pot. stosunki; have no ~ with, unikac stycznosci z kims. 5. wymiana. 6. interes. 7. ~ (system I. tommy), wyplacanie robotnikom zarobku w towarze I. w gotowce pod warunkiem nabywania towarow u pracodawcy; T ~ Acts Br.y ustawy znosz^ce system j. w. wzgl?dnie rozci^gaj^ce nad nim kontrol?; ~ shop, sklep prowadzony systemem j. w. - v. 1. robic zamian?, wymieniac with z kims for na cos. 2. obnosic (towar). 3. utrzymywac stosunki z kims. truckage ['trAkid3] n. 1. przewozenie wozem /. samochodem ci?zarowym. 2. oplata z a przewoz.

Trucker

969

trucker ['trAkar] n. I. szofer samochodu ci?zarowego t. rozwoz^cy towary. - II. hodowca jarzyn (zwl. na sprzedaz). truck farm US gospodarstwo warzywne. trucking ['trAkirj] n. I. przew6z wozami I. samochodami ci?zarowymi. - II. US hodowla jarzyn. truckle ['trAkal] v. 1. plaszczyc si? to przed kims. 2. przesuwac (si?) na kolkach. - n. 1. kolko. 2. ~ (bed), (niskie) lozko na kolkach (daj^ce si? wsun^c pod drugie). truculen~ce, ~ c y ['trAkjulans-i, 'tru:-] nn. dzikosc, okrucienstwo. ~ t a. dziki, okrutny. trudge [tr\d3] v. 1. maszerowac zwl. z trudem. 2. odbywac z trudem (drog?). - n. ci?zki marsz. trudgen ['trAd33n] n. ~ (stroke), styl ptywacki stosuj^cy uderzenie z gory na przemian prawym i lewym ramieniem oraz nozyce (nogami). true [tru:] a. 1. prawdziwy; come sprawdzac si?, ziszczac si?, spelniac si?; ~ to, zgodny z czyms; ~ to type, typowy. 2. wierny t. to komus, czemus; ~ copy, wierna kopia, dokladny odpis. 3. we wlasciwym polozeniu, doktadny. 4. czysty (glos). 5. prawdomowny. 6. arch, uczciwy. - n. 1. the prawda. 2. wtasciwe polozenie; in ~ , wlasciwie potozony, doktadny; out of niewtasciwie potozony, niedokladny. - adv. 1. prawdziwie. 2. doktadnie; shoot trafic. 3. biol. breed hodowac bez zmian /. zgodnie z typem pierwotnym. - v. ~ (up), umieszczac we wlasciwym polozeniu, (na)regulowac, wyregulowac. ~ bill akt oskarzenia zaakceptowany przez s^d przysi?glych. ~ -blue a. i n. (czlowiek) bezkompromisowy, bezwzgl?dnie oddany. ~ -born a. z krwi i kosci. ~ -bred a. czystej krwi. ~ love n. 1. czlowiek naprawd? kochajqcy /. kochany; prawdziwa milosc. 2. bot. jednojagoda czworolistna, czworolist (Paris quadrifolia). ~love /. ~-lover's knot podwojny w?zel (trudny do rozwi^zania) jako symbol milosci. ~ penny n. arch, rzetelny czlowiek. ~ - u p n. regulacja. truffle ['trAfal, 'tru:-] n. trufla. trug [trAg] n. Br. - 1. drewniana miska na mleko. 2. plytki kosz ogrodowy z patyczkow. truism ['tru:iz3m] n. truizm; komunal. trull [trAl] n. arch, ladacznica. truly ['tru:ii] adv. 1. prawdziwie, naprawd?; yours (very) ~ , (w iiscie) z (prawdziwym) powazaniem, ¿art. ja. 2. wiernie. trump [trAmp] I. n. 1. atut; no ~(s), bez atu(ta); put s.o. to his ~ s , p. przypierac kogos do muru; turn up ~ s pot., wychodzic lepiej ponad wszelkie oczekiwanie, t. miec szcz?scie.

Trust

2. p. pot. as, zloty czlowiek. - v. 1. bic atutem. 2. atutowac. 3. bic ( = przewyzszac). 4. ~ up, preparowac, zmyslac (zarzuty). - II. arch., poet, trqba. - v. 1. tr^bic. 2. p. roztr^bic. trumpery ['trAmpari] n. 1. blichtr, szych; tandeta. 2. bzdury. - a. tandetny t. p. trumpet ['trAmpit] n. 1. tr~ of $10, ni mniej ni wi?cej tylko 10 dol. 2. harmonia; in nastrojony, p. dostrojony with do czegos; out of rozstrojony, p. niedostrojony with do czegos; sing in out of ~ , spiewac czysto, falszywie. 3. nastr6j for do czegos. - v. 1. stroic; ~ in, nastawiac (radio, aparat telewizyjny) on na cos, US si. t. zaczqi I. dostosowac si? do sytuacji; ~ out, wyeliminowa6 (interferencj? itp.), US si. nie zwracac uwagi na cos; ~ up, (na)stroid instrumenty (o orkiestrze), zacz^d gra