Sinema Televizyon: Video, Bilgisayarlı Sinema Sözlüğü [1 ed.] 9758240250

Citation preview

KABALCI YAYINEVİ: 156 BAŞVURU DİZİSİ: 5

NİJAT ÖZÖN, 25 Aralık 1927'de İstanbul'da doğdu. Yazın tarihçisi Mustafa Nihat Özön'ün oğludur. İlköğre­ nimini İstanbul'da, orta ve yükseköğrenimini Ankara'da yaptı. Ankara Üniversrtesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nin Türk Dili ve Edebiyatı ile Kütüphanecilik bölümlerini brtirdi

(t 952). Öğrenimden sonra

yayımcılık yaşamına atılan Özön, İstanbul'da "Bir Yayınevi"nde çalışlı (1952-54). Özel bir şirkette çevir­ menlik yaptı ( 1955-58). 1958'de Ankara'da Anadolu Ajansı Genel Müdürlüğü Dış Haberler Bölümü'ne girdi; çevirmen, sekreter, bölüm şefi olarak çalıştı. 31 Ocak 1980'de buradan emekli oldu. 1962'de Ayten Deniz'le evlenen Özön'ün bir oğlu (Levent, 1964), bir kızı (Alev, 1965) vardır. Özön. 1966-67 ile 1967-68 öğretim yıllarında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'ne bağlı Basın ve Yayın Yüksek Okulu'nda sinema öğretim görevinde; 1978-79'da Kültür Bakanlığı Yüksek Kurulu ve Sinema Yarkulu üyeliklerinde bulundu. 1964'ten 1992 yılına dek Fransa Büyükelçiliği'nin Fransa'dan Haberler adlı haftalık bültenini yayımladı. 1975'\en beri Basın Şeref Kartı taşıyan Özön, 1980'de SjYAD

Onur Belgesi'ni, 1984'de İFSAK Sinema Ödülü'nü, 1989'da İstanbul Kültür ve Sanat Vakfı'nca düzenlenen 8. Uluslararası Film Festivali'nin Onur Ödülü'nü, 14 Kasım 1989 Türk Sineması Günü'nde sinemaya kırk yıl emeği geçenlere verilen plaketi aldı. 1990'da Fransa Milli Eğitim, Gençlik ve _Spor Bakanlığı, Fransız dili ve kültürünün yayılmasına katkısından dolayı kendisine "Palme academique" nişanının "Ollicier" rütbesini verdi. 1994'te Uluslararası İzmir Film Festivali'nin Altın Artemis'iyle ödüllendirildi. Yayım yaşamına sinema yazılarıyla başlayan Özön'ün ilk yazısı, Aralık 1950'de Yağmur ve Toprak der­ gisinde çıktı. O tari�ten bu yana çeşitli gazete ve dergilerde sinema konusunda yüzlerce inceleme, araştırma, eleştirmesi yayımlanmıştır. Bunlardan Türk sinemasıyla ilgili olanların bir bölümü Karagözden Sinemaya, Türk Sineması ve

Sorunlarında (1995) toplanmıştır. 1965-68 yılları arasında Bilgi Yayınevi'nin

"Sinema Dizisi"ni yöneten Özön, yurdumuzda sinemayı hemen her yönüyle ciddi olarak ele alıp sinemabili­ min ülkemizde yerleşmesinde ilk emeği geçenlerdendir. Sinema sanatı üzerine ilk krtabı (Sinema Sanatı, 1956), ilk ciddi sinema dergisini (Sinema, 1956), ilk sinema ansiklopedisini (Ansiklopedik Sinema Sözlüğü,

1958), Türk sinemasının geniş kapsamlı ilk tarihini (Türk Sineması Tarihi, 1962) ve kronolojisini (Türk Sineması Kronolojisi, 1968) yayımlamıştır. Türk Dil Kurumu'nun önerisiyle önce sinema terimlerinin, sonra

da televizyon terimlerinin Türkçeleştirilmesine katkıda bulundu (Sinema Terimleri Sözlüğü, 1963; Sinema ve Televizyon Terimleri Sözlüğü, 1983). 1966'da, ilk Türk filminin çevrilişinin elli ikinci, ilk öykülü filminin ellinci

yıldönümü dolayısıyla Sinematek Derneği'nin hazırladığı anma izlencesi için, ilk Türk filmlerinden bazılarını (Mürebbiye, 1919; Binnaz, 1919; Bican Efendi Vekilharç, 1919) KKK Foto-Film Merkezi belgeliğinden gün

ışığına çıkarıp kurgu taslaklarını hazırlayarak bunların izleyicilere sunulmasını sağladı. İlk Türk Sinemacısı Fuat Uzkınay'la sinemamızın öncüsünü, ilk belgesel ve öykülü film çalışmalarını ortaya koydu. 1968'de yeni

kurulan TRT için Türk sinema tarihinin başlangıçtan "Sinemacılar Dönemi"ne dek uzanan izlencenin metni­ ni hazırladı. Sinema Elkitabı (1964), üniversitelerin sinema bölümlerinde ders kitabı olarak da okutulan

100

Soruda Sinema (1972) ve Sinema: Uygu/ayımı, Sanatı. Tarihi (1985) adlı yapıtlarıyla sinemanın geniş

yığınlara ulaşmasını sağladı. Özön ayrıca sinemanın temel kuramcılarının (Eisenstein, Pudovkin, Bazin) yapıtlarıyla sinemanın kimi klasiklerinin senaryolarını da Türkçeye çevirmiştir. Bunların yanı sıra Arkın Sinema Ansiklopedisini hazırlamış (1975) ve Cumhuriyet Dönemi Türk Ansiklopedisinin (1984) Türk sine­

masıyla ılgili bölümlerini yazmıştır. Dile ilişkin çalışmaları arasında, Resimli Uygulamalı Dilbilgisi (1954), Söylenişli Fransızca-Türkçe Sozluk (1965, 1972, 1988), Dil Kılavuzu (1985, 1986, Güıe/Türkçemizadıyla 1986, Büyük Dil Kılavuzu

adıyla 1995). Okullar için Yeni Türkçe Sözlük (1995), Büyük Yazım Kılavuzu (1999), Temel Yazım Kılavuzu ( 1999) yer almaktadır.

SİNEMA, TELEVİZVON, VİDEO, BİLGISAYARLI SİNEMA SÖZLÜGÜ © Nijat Özön - Kabalcı Yayınevi, 2000

Tanıtım için yapılacak alıntılar dışında yazılı ve elektronik her türlü ortamda ticari kullanımı izne bağlıdır. Teknik Hazırlık: Sabri Gürses Kapak Düzeni: Serdar Bal Baskı: Yaylacık Matbaası Mücellit: YedigOn Mücelltthanesi Birinci Basım: Sinema Terimleri Sözlüğü (TDK, 1963) İkinci Basım : Sinema ve Televizyon Terimleri Sözlüğü (TDK, 1981) Kabalcı Yayınevi'ndeYeniden Yazılmış Birinci Basım: Sinema, Televizyon, Video, Bilgisayarlı Sinema Sözlüğü, Nisan 2000

KABALCI YAYINEVİ Himaye-i Etlal Sok. 8-B Cağaloğlu 34410 İSTANBUL Telefon: (0212) 526 85 86 Faks: (0212) 513 63 05

KÜTÜPHANE BİLGİ KARTI Cataloging-in-Publication Data (CiP) Özön, Nijat Sinema, Televizyon, Video, Bilgisayarlı Sinema Sözlüğü

1. Çoklu Ortam 2. Sözlük 3. Terim İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2000 ISBN 975-8240-25·0

1

il

il

NIJAT OZON .

.

SiNEMA, TELEViZY ON, .

.

.

ViDEO, BILGISAYARLI .

..

..

....,

..

SiNEMA SOZLUGU (Eski Terimler, Fransızca, İngilizce, Almanca, İtalyanca karşılıklar ve dizinlerle)

(@KABALCI

YAYINEVi

Sinema ve televizyon yazarı SEMİH TUGRUL'un değerli anısına

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ

........ .........................................................................................................................

SÖZLÜGÜN KULLANILIŞI ÜZERİNE KISALTMALAR VE İMLER

SÖZLÜK

..................................................................................

................................................................. ............................... . . .

. . . . ............ . . ............................................ ........................................ ................

Vll XI Xll

13 • 843

DİZİN ESKİ TERİMLER - TÜRKÇE FRANSIZCA - TÜRKÇE İNGİLİZCE - TÜRKÇE ALMANCA - TÜRKÇE

847

..................................................................... . . . . . . . . . .....................

875

........ . . . . . . . . .....................................................................................

938

......... . . . ........................... ......... .......................... . . . . . . . ...................

İTALYANCA - TÜRKÇE ÖBÜR DİLLER

...........................................................................................

1031

. . . . . . .............................................................................................

1082

.................................... ............................................................................

1131

ÖN SÖZ Sinema, Televizyon, Video, Bilgisayarlı Sinema Sözlüğü (STVVBSS) ilk kez 1963' te Türk Dil Kurumu' nca yeni bir terimler sözlüğü dizisinin ilk kitabı olarak Sinema Terimleri Sözlüğü (STS) adıyla yayımlandı. Ereği, o güne dek yurdumuzda herhangi bir terim çabasına girişilmemiş olan sinema alanında, te­ mel kavramlar için Türkçe karşılıklar önermek, bu alanda ortak bir terim anlayı­ şının yerleşmesini sağlamaktı.

Bu çeşit bir sözlüğün başarı ölçüsü olarak, önerilen terimlerin benimsen­ mesi ele alınırsa, STS'nin bu ereğine büyük ölçüde ulaştığı söylenebilir. Ger­ çekten de 1963'ten bu yana, sinema konusunda kitap ya da süreli yayın biçi­ minde ortaya konan yerli ya da çeviri ürünlere bakılınca, sözlükteki terimlerin tümüne yakınının benimsendiği görülür. Bu da, sinemacıların yetişmelerine gö­ re Fransızca, Almanca ya da İngilizce'den olduğu gibi aktarılmış ya da kulaktan kapılmış, çoğunlukla da yanlış söyleyişli, yüzü geçmeyen melez bir terim da­ ğarcığını kullandığı bir ortamda bir başarı sayılabilir. Dahası, iyi bir rastlantı, STS 'nin, beklenilenden daha da çoğunu yapmasını sağladı: Sözlüğün yayımın­ dan birkaç yıl sonra yurdumuzda ilk televizyon çalışmaları başlamıştı. Gerek bu çalışmaların yürütülmesi gerek televizyoncu yetiştirilmesi, ortak bir dilin, ortak terimlerin kullanılması zorunluluğunu ivedilikle gündeme getiriyordu. Bundan dolayı, televizyonun yöneticileri, eğiticiler, sinema ile televizyonun özellikle yapım ile yönetim bakımından büyük benzerlikler taşıdığını, bu alanda terimle­ rin genellikle oı1ak olduğunu göz önüne alarak STS'deki terimlerin büyük bir bölümünü olduğu gibi televizyon alanına da aktardılar, televizyon yayınlarında milyonlarca izleyiciye ulaştırdılar. 1981 'de yine TDK'nin terimler dizisinde yayımlanan Sinema ve Televiz­ iki sözlük arasında geçen on sekiz yılda bir yandan sürekli değişen, gelişen dilimizin son verilerini göz önüne almak, aynı süre içinde sinema alanındaki yeni gelişmelerin getirdiği yeni terimlere yer vermek, bir yandan da televizyon terimlerini de başlı başına bir bölüm olarak işlemek gereksiniminden doğmuştu.

yon Terimleri Sözlüğü (STVTS),

Şimdi aradan geçen yirmi yıla yakın süre, bu gereksinimleri çok daha bü­ yük ölçüde duyurmaktadır: Bu süre içinde sinema ile televizyon alanında baş döndürücü bir değişme ve gelişme ortaya çıkmıştır. Bunlara video katılmış; bil­ gisayar her alana olduğu gibi sinema, televizyon, video alanına da girmiş; böy­ lelikle sayısal film, sayısal televizyon, sayısal video dönemi açılmış; bunların birbiriyle bağlantılı olarak kullanılışı çok araçlılığı ve etkileşimliliği ortaya çı­ karmıştır. Bütün bunların iki binli yılların eşiğinde yol açtığı şimdiki ve önü­ müzdeki temel gelişmeler şöyle özetlenebilir:

•

Sinema büyük bir değişimden geçmektedir. Bu değişikliğin temelinde kimyasal, örneksel görüntülerden elektronik/sayısal görüntülere yönelim bu­ lunmaktadır. Bunun anlamı, kimyasal duyarkatların, kimyasal işlemlerin yerini, saptandığı anda gerçekleşmiş olan ve bilgisayarda kolayca işlenebilen görüntü­ lerin almakta olduğudur. Bu da duyarkatların yerini de daha kolay, daha esnek, daha elverişli ve nitelikli sayısal video kuşaklarının, sayısal filmlerin, sayısal tıkız tekerlerin, bilgisayar tekerciklerinin, bilgisayarlardaki yerleşik belleklerin alması demektir. •

Bu durumda duyarkatlı kuşağın eskimesi, yıpranması, aşınması, her eş­ lcınde niteliğinden yitirmesi, olduğu yerde bozulması sorunları ortadan kalk­ maktadır. •

Sinema dağıtım ve gösterimi yavaştan da olsa artık eski yapısını değişti­ recektir. Ağır, hantal, bozulabilir duyarkat kuşaklarından sayısal tıkız tekerlere ya da tek bir özekten sinemalara, evlere sayısal televizyonla, uydu yayınıyla gönderilen, sayısal göstericilerle kullanılan elektronik/sayısal görüntülere geçi­ lecektir. •

Sinema artık kendi başına bir "ada" olmaktan çıkmakta; video, televiz­ yon, uydu televizyonu, sayısal televizyon, yüksek seçiklikli televizyon, Internet'ten ve bunların eklentilerinden oluşan etkileşimli çok araçlılığın bir parçası olmaktadır. •

Video, özellikle de sayısal video, sinema ve televizyonun yanı sıra başlı başına bir sanat dalı olarak gelişmektedir. Sayısal video, sanatçılarına sinema ve televizyondan daha kullanışlı, daha esnek, daha kolay ulaşılabilir, daha ucuz, dolayısıyla daha bağımsız çalışma koşulları sağladığıııdan daha hızlı bir geliş­ meye adaydır. •

Internet, uydu olukları bu yeni, çok araçlılık evreninin, bilginin, "yuvar­ sal köy"i.in, iletişim uzayının hızyoludur. Ancak, bilgi, düşünce, veri alışverişin­ den eğlenceye dek uzanan bu iletişim uzayı ve hızyolu, iştahları kabartmakta, bunları ele geçirme, bunlara egemen olma isteklerini kamçılamaktadır. Bu da bu alanda tekelleşme, bilgi, düşünce, eğlence alanlarını ele geçirip tek elden yön­ lendirme eğilimini, dolayısıyla dünya çapında yeni bir çatışmanın tehlike ve sakıncalarını da yanında getirmektedir. Bütün bunlar sözlüğün de bu yeni alanlara açılmasını zorunlu kılmıştır. Sözlükte temel olarak sinema, televizyon, video, bilgisayarlı sinema terimlı::ri yer almış, ancak bunlarla şimdiki ilişkileri çerçevesinde bilgisayar ve çok nraç­ lılığın gerekli terimlerine dı:: yer verilmiştir. Ayrıca geçtiğimiz yıllarda, sineınn, ıelı::vizyon, video yapıtlarının incelenmesi, araştırılması ve çözümlenmesinde gösıergebilim ve yapısalcılık önemli bir yer tuttuğundan bu dalların başlıca te­ rimleri de katılmıştır. Öte yandan, TDK'ce yayımlanan terim sözlüklerinin ereği, yalnızca sine­ ma ve televizyon alanlarındaki kavramlara Türkçe karşılıklar bulmakla sınırlıy-

dı ve terimlerin yalnızca çok kısa bir tanımıyla yetinilmesi istenmişti. Oysa o­ kurlar kendileri için hepsi de yepyeni bir alan bu konularda terimlerin daha ay­ rıntılı açıklanmasını istemekteydiler. Bundan dolayı STVVBSS bütün bunlar göz önüne alınarak yeniden yazılmıştır. 1981 ' deki son basımla bu yeni sözlük ara­ sındaki karşılaştırma, STVVBSS'nin özelliklerini daha açıklıkla ortaya koyacak­ tır: 1 .Sinema ve televizyon terimleri yeniden gözden geçirilmiş, kimi Türkçe terimlerin yerine yenileri önerilmiştir. Ayrıca aradan geçen yirmi yıla yakın sü­ rede sinema ve televizyon alanına giren yeni terimlere yer verilmiştir.

2.Bundan önceki sözlükte yalnızca sinema ve televizyon terimleri yer al­ maktaydı. Ayrıca yukarıda sözü edilen iç içe geçiş ve etkileşim göz önüne alına­ rak bu sözlüğe video, bilgisayarlı sinema terimleri ile sinema yazınında göster­ gebilim ve yapısalcılıkla ilgili olarak kullanış alanı bulan temel terimler de ek­ lenmiştir. Bu sonuncuların öbürleriyle ilişkisi oranında ele alındığını belirtmeli­ yiz. 3.Bundan önceki basımda yer alan 3500 kadar madde başına karşılık, bu sözlükte 5250'den çok madde başı yer almaktadır. Ayrıca maddeler kısa bir ta­ nımın ötesinde okuru daha çok aydınlatacak ölçüde genişletilmiştir. 4.Herhangi bir maddede geçen, ayrıca sözlükte kendi maddesinde yer alıp tanımı yapılan maddelere göndermelerde bulunularak konunun daha iyi anla­ şılmasına yardımcı olmaya çalışılmıştır. 5.Bundan önceki sözlükte her terimin, varsa, eskiden kullanılanı, bunun yanı sıra Fransızca, İngilizce, Almanca karşılıkları yer almaktaydı. Bu sözlükte bunlara İtalyanca karşılıklar da eklenmiştir. 6.Dolayısıyla bu sözlükte Eski Terimler, Fransızca, İngilizce, Alman­ ca'nın yanı sıra, İtalyanca ve az sayıdaki Öbür Diller'den Türkçe'ye dizinler de yer almaktadır. 7.Kısaca belirtmek gerekirse, sözlüğün oylumu, bundan önceki basımın bir katını aşmıştır. *

Sözlüğün bu yeni biçiminde de terimler konusunda, daha önceki basım­ lardaki yol tutulmuş, Türkçe karşılıklarda elden geldiğince yadırganmayacak kök ve gövdelerden, işlek eklerden yararlanılmak yoluna gidilmiştir. Sinemacı­ ların, televizyoncuların, videocuların kısa, söylenişi kolay sözcüklere eğilimleri göz önüne alınarak yine elden geldiğince bu eğilimi karşılayacak sözcükler bu­ lunmasına çalışılmıştır. Bundan dolayı, birden çok sözcükten oluşan birçok te­ rimin kısası yeğlenmi�. çok sözcüklü bu çeşit terimler yalnızca göndermelerde bırakılarak kısa terimler temel alınmıştır. Zorunlu olarak kimi uzun terimlerde, yabancı terimlerde de yapıldığı gibi, kolaylık sağlamak için kısaltmalar da ve­ rilmiştir. Terim kargaşası yaratmamak için her kavram tek terimle karşılanmış,

anlamdaş terimler kullanılmaktan kaçınılmıştır. Zorunlu durumlarda bu çeşit terimler sayılarla birbirinden ayrılmıştır. Sözlüğe şöyle bir göz atan okur bile, Türkçe terimlerin yabancı dillerdeki karşılıkları olarak ortalama üç terim kulla­ nıldığını, kimileyin bunların yarım düzineyi aştığını görecektir. Bu durum o dillerin "varsıllığını" değil, terimler sorununun o dillerde henüz tümüyle çö­ zülmediğini, bir terim kargaşasının sürdüğünü ortaya koymaktadır. Terimlerde birlik olmadığından, herkesçe benimsenebilecek terimler düzenli bir çabayla ortaya konmadığından, her önüne gelen bir terim ortaya atmış, aynı kavram için birbirine yakın ya da uzak bir sürü karşılık türemiştir. Zaten başlangıçtan beri bu alandaki çabalarımızın nedeni de, oturmuş, durulmuş sayılan batı dillerindeki bu sinema, televizyon, video terimleri kargaşasının dizlimizde de yinelenmesini elden geldiğince önlemektir. Bu arada, dizin bölümünün de Fransızca, İngilizce, Almanca, İtalyanca' dan Türkçe'ye çeviri yapacaklar için kullanışlı biçimde dü­ zenlenmesine özen gösterilmiştir. *

Sözlüğün İtalyanca dizinini yazım yönünden gözden geçiren dostum Giovanni Scognamillo'ya teşekkürlerimi sunarım.

Ankara, Ocak 2000

SÖZLÜGÜN KULLANILIŞI ÜZERİNE 1 . Bu sözlükte Türkçe terimler abece sırasına göre madde başı yapılmış; terimin es­ kiden kullanılan karşılığı ile Fransızca, İngilizce, İtalyanca karşılıkları belirtilmiş; sonra tanımı verilmiştir. 2. Aynı terimlerin değişik anlamları varsa bunlar sayılanarak birbirinden ayrılmıştır. Bu çeşit çokanlamlı terimlerin yabancı dilde her anlam için ayrı bir karşılığı varsa, bunlar da o anlamın başındaki sayıyla belirtilmiştir. Örnek: "dizi" maddesinde yer alan "'Al. 1. Reihe, 2. Sendefolge" sözcükleri, "dizi"nin ilk anlamının Almanca " da Reihe, ikinci anlamının Sendefolge ile belirtildiğini gösterir.

3. Az sayıda olmakla birlikte aynı terimin değişik kavramlar için kullanıldığı du­ rumlarda. bunlar madde başının sağ üstündeki sayılarla birbirinden ayrılmıştır. Örnek: im1• im�. im�

4. Her maddenin sonunda, o madde içinde geçen ve sözlükte kendi maddesinde gösterilen terimlere gönderme yapılarak konunun daha iyi anlaşılması sağlanmıştır. 5. İsteğe göre kullanılan sözcükler ayraç içinde gösterilmiştir. Örnek: balık gözü (mercek). ısıkeser (süzgeç), vitesse (de prise de vue). 6. Yabancı dildeki karşılıklarda terimlerin ilk öğeleri yinelendiğinde bu öğeler bir kez yazılmış. öbür öğeler ayraç içinde verilmiştir. Örnek: ouverture (d'objecıif. ıııecanique, utile); ouverture d 'objectif. ouverture mecanique, ouverture utile'dir. Bun­ lar dizinlerde ayrı ayrı gösteril miştir.

7. Kimi sözcüklerin

dişil

biçimleri

de

ayraç

içinde

belirtilmiştir.

Örnek:

preseııtaıeur(ırice): preseııraıeur, presenıatrice; Sprecher(in): Sprecher, Spreclıeriıı. 8. Herhangi bir dilde başka dilden olduğu gibi alınarak kullanılan terim tırnak içinde verilmiştir. Örnek: Fr. 'fooı-rooın " il İng. foot-roonı il Al. "Foot-roonı " il İta. ''.f(>ol­ room " ıerimin İngilizce olduğunu. öbür dillere olduğu gibi aktarıldığını gösterir. 9. İngilizce terimlerin yazılışında İngiliz ve Amerikan yazımları arasındaki başkalık belirtilmiştir: colourcolor, theatre!theater, travelling/traveling vb. İngilizce bir terim yalnızca ABD' de kullanılıyorsa bu terim (ABD) kısaltmasıyla gösteril miştir. 10.

Değişikliğe uğramayan eski terimler ayrıca belirtilmemiştir.

1 1. Sözlükte yer alan dört yabancı dilin dışındaki bir dilden alınma terim varsa. bu

yabancı dildeki yazım da ayrıca gösterilmiştir. Örnek: [Fr. Nouveau Cinema il İng. New Cineıııa i l Al. ııeııe Kino il İta. cineıııa nuovo il Portekizce: Cineıııa Nôvo]. Dört yabancı dilin dışındaki az sayıda terim dizinde Öbür Diller - Türkçe bölümünde yer almaktadır. 12. Sözlüğün sonuna, sözlükteki Eski Terimleri, Fransızca, İngilizce, Almanca, İ­ talyanca. Öbür Dillerdeki terimleri gösteren altı dizin konmuştur. Bu dizinlerde, terimle­

rin sözlük bölümünde geçtiği Türkçe madde başı belirtilmiştir. Böylelikle bunlardan herhangi birinin Türkçe karşılığını bulmak için ilgili dizine bakmak; aynı terimin tanı­ mını, öbür dillerdeki karşılıklarını topluca bulmak için de, karşısında gösterilen Türkçe

terim yardımıyla o maddeye başvurmak gerekir. 13. Dizinlerde yerden kazanmak için, tamlamalardaki temel sözcük madde başında bir kez verilmiş, ondan sonraki satırlarda - imiyle gösterilmiştir. Örnek: "montaj" mad­ desindeki bölümü; - bürosu; - masası. sırasıyla montaj bölümü, montaj bürosu. montaj masası' dır. -

KISALTMALAR VE iMLER (a.)

argo

ABD

Amerika Birleşik Devletleri

Al.

Almanca

BS

bilgisayar

E.t.

eski terim

Fr.

Fransızca

GB

göstergebilim

İng.

İngilizce

S

sınema

SSCB Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği TV

televizyon

V

video

NOT: Aynı terim birden çok dalda ortaksa S/IV/V, SIIV. V/BS. . . biçiminde gösterilmiş­

tir Yabancı dildeki karşıl ıkları içine alır il

Yabancı dildeki karşılıkları birbirinden ayırır İsteğe göre kullanılan terimleri (bak. yukarıdaki 5. madde) ya da yabancı dilde­ ki karşılıklarda terimlerin ilk öğeleri yinelendiğinde, bununla kullanılan öbür ö­ ğeleri gösterir (bak. yukarıda 6. madde). Ayrıca dizinlerde madde başının bü­ yük ya da küçük harfle olmasına göre öbür öğelerde bunun tersi biçiminde kul­ lanılacağını belirtir. Örnek: "cine" "(C)-panoraınic": Cinepanoramic; "Foto" "'(f)-gen: fotogen Herhangi bir madde içinde geçip de sözlükte kendi maddesinde yer alan terim­ lcn: gönderme yapar l>iı.iııdc madde başındaki sözcüğün/sözcüklerin yerini ıuıar (bak. yukarıda 1 3. ıııaddc)

/\lııııı ların ba�ında yer alarak bunları öbürlerinden ayırır

•

•

SiNEMA, TELEViZY ON, •

•

•

ViDEO, BILGISAYARLI .

..

..

....,

..

SiNEMA SOZLUGU

A A: amper A"

angström

AB -: ana bellek abartıcı [İng. ham (a.) il Al. Funkama­ teur, Schmierenkomödiant il İta. gigi­ one] SIIVN. Rolünü doğallıktan uzak, abartılı biçimde gerçekleştiren acemi o­ yuncu -: oyuncu, rol

abartılı tanıtı [İng. pitch advertising] TV. Olağandan aşırı uzun olan tanıtı = tanı­ tı, taııtaııa

A, B basımı [Fr. tirage A et B il İng. A and B printing, A and B roll printing il f Al. A und B Kopierverahren il İta. stampa A e B] S. A, B dizilemesiyle ha­ zırlanmış filmin basım yöntemi. Bu yöntem zincirleme, açılma, kararma, bindirme, yapıştırma gibi işlemler için ayrıca bir eşlem çıkarılmasına, dolayı­ sıyla resim niteliğinin bozulmasına meydan vermemek için kullanılır = A, B. C basımı. A, B dizi/emesi, basım, damalı basım, damalı kurgu

A, B, C basımı [Fr. tirage A, B et C il İng. A. B and C printing il Al. A, B und C Kopierverfahren il İta. stampa A, B e C] S. A, B basımındakinden daha çapraşık optik etkiler sağlamak ereğiyle iki yeri­ ne üç kangala bölünmüş filmin basımı A, B basımı. kangal

dizilemesi [Fr. assunblage A et B il İng. A and B rol/ assembly, A and B roll editing, A-B roll editing, A and B rol/

A, B

method. A and B rolls il Al. A uııd B Rohschnitt il İta. montaggio di A e B] S. Özellikle 16 rnrn'lik filmlerin dizileme­ sinde kullanılan bir yöntem. Bu yöntem, filmde etkiler (özellikle noktalamalar) olduğunda ya da yapıştırmaların gö­ rünmemesi istendiğinde uygulanır. Et­ kilerde, film tek değil iki kangal olarak hazırlanır. Her iki kangal bir eşleme i­ minden başlar. İlk zincirlemenin sonuna kadarki görünçlükler A kangalına sarı­ lır; bunu bir siyah kılavuz izler. B kan­ galı, A kangalındaki görünçlüğün zin­ cirleneceği noktaya dek bir siyah kıla­ vuzdan oluşur. Böylece, zincirlenecek iki görünçlük, zincirleme uzunluğunca çakışmış olur. Bundan sonraki zincir­ lemeye dek görünçlükler B kangalına eklenir. Bunun karşıl ığında A kangalı siyah kılavuzla doldurulur. Bu işlem her iki kangal tamamlanıncaya dek nöbetle­ şe sürer. Bunun sonunda film. A, B ba­ sımına hazırlanmış olur. Yapıştırmaya gelince. 16 mm' lik filmlerde çerçeve çizgisi çok küçüktür; bundan dolayı doğrudan yapılacak bir yapıştırmada. ek yerini gizleme olanağı yoktur. Bunu gizlemek için negatifin kesimi A. B dizilemesinde yani damalı biçimdeyken yapılır: Tek sayılı görünçlükler bir kan­ galda, çift sayılı görünçlükler öbür kan­ galda toplanır; her iki kangalda öbür kangaldaki görünçlüklerin uzunluğu kadar siyah kılavuzlar yer alır. Her iki kangal basım aygıtından geçtiğinde or­ taya çıkan ilk eşlemde ek yerleri gö­ rünmez. Videoda bunun karşılığı A. B makaralarıdır = A, B basımı, A, B ma­ karaları, basım aygıtı, çerçeve çizgisi, damalı basım, damalı kurgu, dizileme, ek yeri, etkiler, görünçlük, ilk eşlem, eş­ leme imi, kangal, noktalama, 16 mm ' lik ilm, siyah kılavuz, video, yapıştırma, f zincirleme

16

"Abdurrahman Color" - acıklı güldürü

"Abdurrahman Color" (a.) S. (Türki­ ye'de) 1 960'1ı yılların ortalarında baş­ latılan renkli film yapımındaki çarpıklı­ ğı anlatan argo deyim. Çarpıklık, bu gi­ rişimin Türkiye' deki film enflasyonu sı­ rasında vurgun ereğiyle hiçbir ön hazır­ lık olmaksızın renkli filme başlanma­ sından kaynaklanmaktaydı. Renkli film çevirecek en temel araç ve gereç, bunu gerçekleştirecek deneyimli uygulaman, renkli film için gerekli işlemelik de yoktu. Yapımcılar her zamanki gibi, en pahalı işi en ucuza çıkarmak için, ça­ lışmaya en iyi renkli boş filmle başla­ salar bile, az sonra bunu daha ucuz renkli boş filmlerle sürdürüyorlar; deği­ şik marka renkli filmleri uygun olma­ yan banyolardan geçirtiyorlar ve uygun olmayan değişik pozitiflere bastırıyor­ .. lardı; "maksat, renk olsun du. Bunun sonucunda ortaya çıkan ucubeye. dün­ yanın hiçbir yerinde var olmayan "Abdurrahman Color" renkli işlemi de­ niyordu ·: banyo, işlemelik, pozitif. renkli boş .film, renkli.film. yapımcı

"A" belgesi [Fr. certificat "A, " autorisa­ ti"ll

-e Gatıung belgesel tür

- Hundlung çifte deviııiııı

-er Film belgesel film

- Klcben çift yapıştırma

Dolby Dolby

- perforierter Film ç i ft de -

Dimension-150 Dimension- 1 50

- A Dolby A

DiN Alman İşleyim Ölçünü

- AC-J Dolby AC-3

Dopplereffekl Doppler etkisi

-

Dose kutu

--Empfindlichkeit DiN duyar­ lığı

--Normen DiN ölçünleri

B Dolby B

likli film

- C Dolby C

Doubel benzer

- Dlgital Dolby Sayısal

Doubeln sözlendinne

Diode diyot (ışıtacı)

- NR Dolby NR

Dioptrie diyoptri

- Pro Logic Dolby Pro Logic

doubeln sözlendirmek

-kopf sözlendirme kafası

Dipol(anıenne) çiftucay

- Shure Dolby Shure

"Doublage" sözlendirme

"Diplexer'' köpıii 2

- SR Dolby SR

Double benzer

direkt

- SR-D Dolby SR-D

Draht tel

-e

Ü bergang kesme

-e Salellltenübertragung dolaysız yayın

- Kompalibilitiil düz bağdaşım Direklbeleuchtung dolaysız aydınlatma

Direklempfang dolaysız alış

- Stereo Dolby Stereo

Dolly kaydırma arabası -fahrer kaydınnacı

Drama dram

- Vorfahren öne kaydınna

draınaüsch dramatik

- Zurückfahren geriye kaydınna

dominant Farbe başat renk

Direktüberlragung canlı yayın

"Dope Sheet" döküm kağıdı; film

"Diskette" tekercik

fişi

Doppel

Disk-Jockey teker sunucu

--8-mm-film çift 8

diskonlinuirlischer Bewegung

-aufzeichnung çift kenarlı ses-

aralı devinim

alıcı

--Fahrwagen kaydırma arabası

Direktsendung canlı yayın; Direklor yöneltici

-auslöser teli i düğme drahtlose Kamera telsiz bağlantılı

lendirme

-e Struktur dramatik yapı Dramaturg oyunluk görevlisi; oyunluk yazarı

Draufsicht üstten göıiiş Dreh çevirim -arbeiten çevirim -buch çevirim oyunluğu; oyunluk

-buchautor çeviıim oyunluğu yazarı; oyunluk yazan

Diskriminaleur ayırıcı

-belichlung bindinne; ikizleme

Diskussion açıkoturum; toplugö­

-bild çift boy resim

-buchverfasser oyunluk yazarı

-dekoraüon açık bezem

-erlaubnis çevirim izni

ıiişme

-sleiter açıkoturum yöneticisi

--Film iki film

-geschwindigkeit alıcı hızı

-ssendung açıkoturum

-formatprojektor ikili gösteri-

-knopf ayar düğmesi

Dispersion ayrılma

ci

Disposiüonsplan çalışma çizelgesi

-gengiiraufnahme bindirme

Diva yıldız

-gliederung çift eklemleme

-knopf für Kanaleinstellung oluk seçme düğmesi

-orl çevirim yeri; yer

Divcon Divcon

-malteserkreuz ikili Malta haçı

-plan çalışma çizelgesi

divergierend ıraksak

-programın ikili izlence

-slab yapım takımı

Dokumenlar

--16-mm-Film çift 1 6

-tag çevirim günü

-archivlilm belgelik filmi

-spur çift >es yolu

-verhiiltnis çevirim - kurgu

-film belgesel film

--Super-8-mm çift büyük 8

-filmmacher belgeci

-zackenschrift bakışımlı ses

-isi belgeci

imi

oranı

-zeit çevirim süresi drehen çevinnek

1 044

Drei - Echo

-kammer karanlık oda

-kopierung sürekli basım

-aktcr üç makaralık film

-kammerlampe güvenışığı

-projektion sürekli gösterim

-band üç kuşak 1

-raum karanlık kutu; karanlık

-projektor sürekli gösterici

Drci

-bandkamera iiç kuşak' alıcısı -band-Negativ üç kuşak 1 negaı i fi

-bandprojeklor üçlü gösterici -dimension üçboyut -eck üçgen -clektronenröhre triyot (ışıtaç) -er-Einstellung üçlii çekim -rarbenrernsehkamcra üç renkli alıcı

-rarbensystem iiç renkli işlem -rarbenvcrfahren üç renkli işlem

-russ üçayak --Röhren-Kamcra üç ışıtaçlı alıcı

-spulcnfilm üç makamlık film -strahlröhe üç elektron toplu ışııaç

3-D iiçboyuLlu; üçboyullu (film) dreidimensionalcr üçboyutlu; üçboyuılu (film)

oda

-trickkopiermaschine sürekli

-sack değiştirme torbası Dunning(-Venahren) Dunning

optik basım aygıtı

-- und Kontaktkopiermaschi­

işlemi

ne sürekli değmeli basını ay­ gıtı

Dup çoğaltım eşlemi -rarbnegativ renkli negatif eş­

Durchprojektion geriden göste­ rim

lem

-farbposilivfilm renkli ana pozitif

--Negaüv çoğaltım negatifi; negatif eşlem

--Positiv çoğaltım pozitifi "Duplicaüng"-Venahren çoğaltım işlemi

-einheit geriden gösterim birimi Durchsage kısa tanıtı durchscheinend yarısaydam durchsichtig saydam DVD sayısal video tekeri DVI sayısal video-etkileşimli Dyaliscope Dyaliscope

"Duplicalion" çoğaltım

Dynalens Dynalens

Duplikat çoğaltım; çoğaltım eşle­

Dynamic Frame Dyııamic Frame

mi

Dynamik

-farbnegaüv renkli negatif film

-bereich incelik - kalınlık aralığı

-negativ basım negatifi; çoğaltım negatifi ; negatif

-umfang incelik - kalınlık ara­ lığı

eşlem

-posiüv ana pozitif; çoğaltım

dynamisch devingen

- Effekl nıhsal iiçboyutlu

pozitifi; kırmızı eşlem; mavi

-e Aufnahme devingen çekim

--Film üçboyuthı (film)

eşlem

-e Film devingen film

- Kinematografic üçboyutlu sinema

- Klang üçboyutlu ses 30 Bildcr pro Sckunde saniyede 30 resim

35-mm

-prozess çoğaltım işlemi duppen çoğaltmak Durchblende bindirme

-e Schnitt devingen kurgu

durchblenden bindirmek; zincir-

-e Sequenz devingen ayrım

lemek

alıcı

Durchblendung bindirme; zincir-

sestoplar

Dynode dinot --Effekt dinot etkisi D2-MAC D2-MAC

leme

--Normalfilm 35 mm'lik film

Durchfallen dön ıne

--Verleihkopie 35 mm'lik eş-

Durchlassung ışık geçirgenliği

lem

-es Mikrofon döner sanmlıklı

-! "bindir!"� "zincirle!"

--Aufnahmekamera 35 mm'lik Durchblendentitel bindirmeli yazı --Forma! 35 mm'lik film

- Kader değişir çerçeve -e Montage devingen kurgu

E

Durchlauf soğuk sınama

driıte Programın üçüncü izlence

-entwicklung sürekli işleme

"Eastern" kungfu filmi

..

-entwicklungsmaschine sürekli

Eastmancolor Eastmancolor

Drive-ln" park sineması

"Dubbing" sözlendirme Dufaycolor Dufaycolor Dunkel

açındırma aygıtı

-kopiermaschine sürekli basım aygıtı

Eberhardeffekt Eberhard etkisi E-Cam Electronicam Echo gölge; yankı

1 045 -raum yankı etkisi Echo - 1 Echo 1

- il Echo i l Eclair Cameflex Eclair Cameflex Ediflex Edi flex Editola kurgu aygıtı EITekt

Echo - clcktromsgnetisch

eingebaute - Antenne iç dalgalık - Belichtungsmesser iç ışıkölçer

eingelagertes Negativ negatif boş film; yapıt. hakkı negatifi

Eingenproduktion özyapını Einheit bi ri m ; birlik

-beleuchtung etki aydınlatması

einkanatig tekboyutlu (ses)

-licht etki aydınlatması

einkopierter 'fitel bindirme li yazı

-spitze etki aydınlatması

Einlegemarkc başlangıç imi

Effekte-Filter etki siizgeci

einlegen takmak

effektive Strahlungsleitung verici

Einleuchtung yerleştirme

dalgalık giicü

EIA Elektrik İşleyi mleri Birliği --Norm EIA ölçiinü --System EIA ölçünü Eidophor Eidophor --Projektion Eidophor

Einnahme gelir

1 kW birlik Einsatz ara çekim; sürüm; yapını imleri

-signal yapını imleri -ung bileştirme

-skıırlc hilcı -sprcls �inııılik Einmckcnschrlft ıek kenarlı seslendirıııe

Einzelııufstclhıng dcs Drehhuchcs

diikilııı

Einzelbild re'iııı; resim dıınlurnıa; tek rt!sinı: ıck. resimli devinim

-aufnahme ıek resimli çevirim; tek resi mli devinim;

-kontaktkopiermaschine ara değmeli basım aygıtı

-projektion tek resimli gösterim

-schaltung tek resim alıcısı -vergrösserung film fotoğrafı -zcichcntrick tek resimli canlandırma

einzelnc Tonspur tek ses yolu

--Projektor Eidophor

einschalten açmak

Eisenoxyd demir oksit

--Verfahren Eiılophor

Einschnitt bağlayıcı çekim

Ektachromc Eklaclırome

Eigcngeriiusch içsel gürültü

Einseiteband tek yan kuşak'

Ektacolor Ekıacolor

Eigenrauscher uğultu

einseitigen Perforalion tek sıra

Electric lndustrics Association

Einakler(lilm) tek makaralık film Ein- und Aus.�chalt açma-kapama --Schalter açma-kapama düğmesi

Einband -aufzeichnung birlikte çevirim -projeklor birli gösterici

delik

einseitig perforierter Film tek delikli film

einspielen seslendirmek Einspielung saptama' -sgeschwindlgkeit saplama hızı Einspur tek ses yolu

Elektrik İşleyiıııleri Birliği

Electronicam Elecıronicam Electronic-Cam Elecıronicam Electronic Video Recording Elecıronic Yiıleo Recording

Elektrikcr ışıkçı elektrische

Einbein-Stativ ıekayak

Einstelebene odak düzlemi

- Energie elektrik erkesi

Einblender(in) resim seçici

einstellen çerçevelemek; odakla-

- Entladung hoşalıııa

Einblcndtitel yazı

mak

Einblendung açılma; açma'

Einstelltaste ayar düğmesi

Einergang tek resimli çevirim

Einstellung çekim; çerçeveleme;

Einfiidelautomatik özdcvinimli takma

cinfallendcs Licht gelen ışık

odaklama; yerleştirme

-s Feld elektrik alam Elektrizitiit elektrik

- der Kamera yerleştirme

Elektrode elcklrikucu cleklrodynamisches Mikrofon

-splan alıcı dökümii

Einfarbung hoyaıııa

-ssequenz çekim-aynııı

Einrührungstext açıklama yazı>1

-r Widerstand direnç

-snummer çekim sayısı

einfarbig ıek renkli

Eingabe girdi

- Ladung elektrik yükü

Eintastung kenar >alır ıanııııa>1; yatay saptırma

-nabtastung satır boşlıı ).iu ; "ılır taraması

-antenne X dalgalık xlr üçl ü bağlaç

-nabtastungsdauer satır boşlı ı ­

y

-naustasimpuls > alır boşluğu

kafası; okuma kafası

(W)-gabemagnetkopf mıkna­ tıslı okuma kafası

(W)-gaberöhre almaç ışıtacı; eksiuç ışıtacı

(W)-gabetonkopf optik okuma kafası

-geben göstermek; okumak -herausgeben yeniden sürmek (W)-holung ertelenmiş yayın; yeni çekim ; yeniden süıiim; yeniden yayımlama; yinele­ me '

(W)-vertilmung yeni çevirim

ğu süresi

imi

Y parlaklık imi --Signal parlaklık imi

-schutz yelkıran -maschine yel aygıtı Winkel açı WirlichtkeitsDucht -film kaç ı ş filmi -kino kaçış sineması Wischblende silinme; silinmeli açılma - kararma

wissenschaftlicher - Film bilimsel film - Kino bilimsel sinema Wochenschau haber filmi --Kameramann alıcılı bildirmen

Wolfram tungsten Worldnet Worldnet World Wide Web Web WWW Web

-nfangregelung genişlik ayan; satır qleme ayarı; yatay doğ -

Y/C Y/C imi --Eingang Y/C girişi - Video Y/C imi - Video-Elngang Y/C girişi Yagi(-Uda)antenne Yagi dalgalığı "Yuri" Yuri

rusallık ayarı

-nfrequenz saniyede satır (sa­ yısı)

-ngeneralor satır üreteci -ngleichlaufsignal satır eşleme imi

-nnorm satır sayı sı

z

-nrücklauf satırbaşı yapma -nsprung geçmeli tarama

Wildwestfilm kovboy filmi Wind

-ndauer satır süresi

Zacken

(z)-nsprungartie Abtastung

-blende yanklı örtü -schrift değişir alanlı ses imi

geç meli tarama

-nsynchronimpuls sat ı r eşleme

-scbriftaufzeichnung değişir alanlı seslendirme

imi

-nsynchronisation satır eşle­

Ziihler sayaç Zahn diş -rad dişli makara -trommel dişli makara Ziisium sezyum 10 kW-Scheinwener onluk

zehn von Hollywood Hollywood Onu

Zeich -en gösterge ' ; yapım imleri -enfilm canlıresim

mesi

-nzahl (je Bild) satır sayısı -nzeit satır süresi Zeit -ablenkgeneralor tarama üre­ teci

-ablenkungkorrektur zaman düzeltici

-aufnahme dakikalama -basiskorrektur zaman düzeltici

-engenerator yazı üreteci

-dehner yavaşlatılmış del'inim

-enlehre giistergebilim

-dchneraufnahme yava� çevi-

-entrick canlı çizem -entrickfilnı canlıresim -envorlage yazı kartonu

rim

-dehnereffekt yavaşlatılmış devinim

1 096

Zell - zwci

-dchncrkamcra aşın hızlı alıcı -dchnerkino yavaşlatılmış devinim sineması

-lupc aynalı alıcı; yavaşlatılmış devinim

-lupcncffckt yavaşlatılmış devinim

-lupcnkino yavaşlatılmış devi­ nim sinenrnsı

-lupcntempo yavaşlatılmış devinim

-raffcr hızlandırılmış devinim;

-programın merkez izlencesi

-analysc izleyici çözümlemesi

Zerhacker dalgalı akım üreteci

-befragung izleyici ölçümii

Zerrei8en (des Bildes) yırtılma

-forschung izleyici ölçümü

Zcrsetzung aynşıııa

-messung izleyici ölçümü

Zcrslreuung ayrılma; yayınım -skreis bulanıklık tekeri; kuy­ ruk sapması

-spunkl görünen odak

zwei

ZF ara yineleninı "Z"-Film "Z" filmi

devinim

ziehen basmak; odaklamak

devinim; hızlı çevirim; tek devinim

-raffcr-Effcktc hızlmıdırılıııış devinim

-raffcrkinematogranc tek resim sineması

-rafferkino hızlandırılmış devinim "iİneması

-de Blende (Z)- des Bildes kayma

"Zoom" değişir odaklı mercek -effekt optik kaydırma etkisi -en optik kaydırma --Objektiv değişir odaklı mercek

donatısı

Zuführung besleme 1

-hornfüm yaıuır boş lilm; yanar Züge asma donatım Zugsuınge borulu askı zu hart çok sert

-uloid sclü loiı -uloidslrcifcn kuşak 1

Positiv ayrık pozitif (Z)-bandverfahren ayrı mık­

Zoomar Zoomar

lilm

çevirim

(Z)-band nichl kombinierles

Zirkusmm sirk filmi Zoll parmak

Zubehör einer Kamera alıcı

Zell

mıknatıslı ses; çift kuşak

(Z)-bandaufzeizchnung ayrı

(Z)-bandsystem

-zeichcn saat ayarı -c ..;aydanı y.aprak

(Z)-band ayrık pozitif; ayrı

Zimmerantennc içeri dalgalığı

-übcrsdırcitung aşına Zcll

Zuverlösigkeit güvenilirlik zuziehen! "darlaştır'"

"Z-Picture" "Z" filmi

resimli çevirim: tek resimli

-raum gösterim odası Zutastung boşluk

-slinse ıraksak mercek

tek resim alıcısı; tek resimli

-raffcraufnahmc hızlandırılmış

Zuschauer(in) izleyici; izleyiciler

zenlrieren! '"ortnla!"

Zuhörer dinleyici -forschung izleyici ölçümii

natıslı ses

(Z)-bandvorführapparal çift ku�ak ' göstericisi

(Z)-bellchtung ikizleme (Z)-blld çift resim -bildtrick çift rc'imli canlandırma --4 Antennc 2-4 dalgalık

-dimensional ikiboyutlıı (Z)-ereinslellung ikili çekim (Z)-farbvcrfahrcn çift ı"nkli i�lem

(Z)-formatbildprojektor ikili gösterici

(Z)-formatprojektor

-ulosc selüloz

zu konlrastreich çok sert

(2)-kW ikilik

-ulosca1.ctat scliiloz asetat

zurück

(Z)-normenfernsehempfiinger

-ulosctriazetal selüloz triasetaı zcnsiercn denetlemek Zensur denetleme

-fahren! geriye kaydır' -nelımen! "azalt!" -nchmen (Licht!) "azalt!"

-ausschuss denetleme kurulu

Zusammcnfassung özet

-kartc denetleme belgesi

zusammenschnciden yapıştırmak

-kopic denetlenmiş qlem

Zusatz

Zcntral -mmzcnsur merkez denetlemeSi

-lautsprecher ek sesyayar --objektiv ek mercek zuschalten açmak

çift ölçünlü almaç

(Z)-schirmenpfıinger çift görüntiiliiklii almaç

-seitig gerichtetes Mikrofon çift yönlii sestoplar

-seitig perforierıer Film çift delikli fi l m

(Z)-spulennım iki nıakaralık film

1 097 (Z)-spurnıaschine yarım ses

yollu aygıt (Z)-taufführung ikinci oyna-

tım -ten Stab ikinci takım -ter Film ikinci film

Zweit - zylindrisch Schirm

-unddreillig (32)-mm-Format 32 mm'lik film

Zweit

e�lenı -positiv aur Mıırronmaterial

kırmızı eşlem

-programın yineleme'

-schnitt uyum

-sendung yineleme'

-stück uyarlaç

Zwischen.

-titel arayazı

-ter Kamcraassistent takıcı

-rrequenz ara yinelenimi

-triiger alı taşıyıcı c.lalga

-ter Rapt ikinci balkon

-rrequenzsture ara yinelen im

-triigerverfahren ara taşıyıcı

-ter Rcgicassistent ikinci ym-

dııııcı -ter Tonassistent sestoplarcı -unddrcillig (32)-mm-Film 32

nıııı' l ik film

katı -rrequenzverstiirker ara

yinelenim yükselteci -negativ ara negatifi -posiüv kırmızı eşlem; mavi

-zeilenabtastung geçmeli ta-

rama "12" " 1 2" zylindrisch Schirm çember gö­

rüntülük işlemi

İTALYANCA TÜRKÇE A A amper

A angström

acido acetico asetik asit

a lre dimensioni üçboyllllu

Acmeola kurgu aygıtı

a voi camera 1, 2... "al !"

acquisto - a scatola chiusa görmeden

kiralama

abassare azaltmak abassare! "azalt'"

- in blocco toptan kiralama

Agascope Agascope agente menajer - di pubblicita tanıtı görevlisi Agfa-Gevaerl Agfa-Gevaert

abbagliamento kamaşma; panltı

acrobata cambaz, kavgacı

abbombamento kabarma; tümsel-

acromatico renksemez

aggeggio zamazingo

"action stili" film fotoğrafı

agitatore çalkayıcı

abbonato sürdiiriimcü

ACTV İ leri Bağdaşır Televizyon

agitazione çalkama

aberrazione sapınç

acustica sesdağı lı mı

Ah ampersaat

acutezza keskinlik

AIR Amerikalılararası Radyo

me

- cromatica renkser sapınç - sferica yuvarsal sapınç

- visiva görme keskinliği

abrasione çizinti

acuto seçik

ABU Asya Yayın Birliği

adattamento (cinematogranco)

"Academy leader" Akademi kı-

lavuzu "Academy of Motion Picture

uyarlama adattato uyarlanmış adattare uyarlamak

Aris and Sciences" Sinema Sa­

adattato uyarlanmış

nat ve Bilimleri Akademisi

adattatore(trice) u yarlamacı

"Academy standards" Akademi

Add-A-Vision Add-A-Yision

ölçünleri acceleraıo hızlandırılmış devinim accendere açmak - e spegnere açma-kapama accessori alıcı donatısı; donatım - a mano el donatımı - di una macchina da presa

alıcı donatısı accessorisla donatımcı - di esterni dışarı donatımcısı accomodante ısmarlayıcı accorciare -

! "mercek öne�"

- la distanza! "darlaştır'" accu akımtoplar accumulatore akımtoplar "A" Certilicate "A" belgesi acetato asetat - di celluloso selüloz asetat acetone aseton

addeıto al carrello kaydırmacı addeıto alla distribuzione delle parti oyuncu yönetmen yardım­

cısı addeıto alla produzione yapım

yönetmen yardımcısı addeıto ali 'esame degli scenari

oyunluk görevlisi addeıto al missaggio delle imma­ gini resim seçici a destra del palcoscenico

görünçlük sağı a sinistra del palco scenico

görünçlük solu

Agfacolor Agfacolor

Birliği aiuto - architeıto sanat yönetmen

yardımcısı - accessorista yardımcı dona­

tımcı - costumista başgiysici yardım-

cısı - da presa alıcı yönetmeni

yardımcısı - del capo eleıtricista başışıkçı

yardımcısı - di segretario di produzione

yapım görevlisi yardımcısı - eleıtricista yardımcı ışıkçı - montatore di negativo nega-

tif kesici - montatore kesici --operatore alıcı yönetmeni

yardımcısı - proiezionista gösterimci yar­

dımcısı - regista yönetmen yardımcısı

ADO ADO

albedo aklık

"Advanced Compatible Televisi-

albero dingil: direk

on" İ leri Bagdaşır Televizyon affisso ası AFNOlt Fransız Ölçün Birliği a fuoco odakta

- dell'antenna dalgalık ı.lircği - motore geçiş dingili - telescopica geçmeli dalgalık alcali alkali

1 099

Alexcoi>" - animazione

Alexcoi>" Alexcope

Institute" Amerika Ulusal Öl­

analizzare ıaraıııak

alimentazione besleme'

çünler Birliği

analizzatore di colorl renk çö-

allargare genişletmek -! . .genişlet1"; ..mercek geriye '"

"American Standards Association" Amerika Ölçünler Birliği

zümleyici analizzi tarama 1

- l'inquadratura! . .genişlet'"

ambiguita belirsizlik

analogico örneksel

- quadro! "genişlet"'

ammisslone geçirgenlik

analogo örneksel

AMPAS S i nema Sanat ve Bilimle-

anamorfosi sıkıştırıııa'

atlegoria yerine atlestimento scenico göıiinçlükleme atlestire (una scenogralia) bezem kurmak

ri Akademisi

- di film dolanı

ami>"re-Ora ampersaat

- di diaframma ışık düzengeci

amperometro amperölçer

"ati star cast" yıldızlar filmi

Ampex Ampex; video aygıtı

"ati talking, ali singing, ati

ampiezza en; genlik

dancing (film)" ..baştan başa

- detl'immagine genişlik; gö­

sözlü, şarkılı, danslı film" allineamento yerleştirme' - di sorgenle di luce yerleştir­

riintü eni amplilicatore yükselteç - detl'antenna dalgalık güçlen­

me' allogazione di frequenza

anetlo dolam

ami>"re amper

dirici - detla vidco-frequenza

yinelenim özgtileme

intermedia resim ara

allusione anıştırma

yinelenim yükselteci

bileziği - di messa a fuoco odaklama bileziği - anetlo per doppiaggio sözlendirme dolamı - per la sincronizzazione sözlendirme dolamı anliteatro basamaklı salon Angenieux Angenieux angolazione açı - a volo d'uccello üstten göriiş

aloide tuzlar

-

del suono yükselteç

- dall'alto üsnen görüş

alone ağıl

- del suono frequenza

- dal basso altlan göıiiş

alt! "kes "'

intermedia ses ara yinelenim

alta

yükselteci

- delinizione yüksek seçiklik - lideltiı tıpk.ılık

- di frequenza intermedia ara yinelenim yükselteci

- frequenza yüksek

- di video resim yükselteci

yinelenim(ler)

amplificazione kazanç; yükselt­

- tansionc yüksek gerilim

me'

- del'obiettivo açı angolazioni - corrispondenti uç' - simmetriche uç

'

angolo - di defiessione saptırma açısı - di fascio di luce ışık açısı

alternatore dalgalı akım üreteci

- detl'antenna dalgalık kazancı

- di presa açı

altezza diklik.yükseklik , - detl'immagine yükseklik

- di bassa l'requenza alçak

- di campo alan açısı

- di suono diklik altissima frequenza çok yüksek yinelenim(ler) - tensione çok yüksek gerilim altoparlante sesyayar - di controllo denetim sesyaya-

- supplemenıare ek sesyayar ..

aç1"

alzare il sonoro! "sesi aç!" "American National Standards

- di ripresa açı - visivo açı

anaglifo ikiz resim

angström angström

analisi cinegranca sinemalık

animare canlandırmak

çözümleme - di film film çözümlemesi - di publico izleyici çözümlemesi

rı

alzare!

yinelenim yükseltimi anaglifi ikiz resim işlemi

- pbıstica )Oğrunısal çözüm­ leme - di quadro çekim çözümlemeSi

Animascope Animascope animatore(trice) canlandıncı; açıkoturum yöneticisi; sunucu animazione canlandırma - fotogramma per fotogramma tek resimli canlandırma - immagine per immagine tek

1 1 00

Animographc - architetto scenografo

resimli canlandırma

Animographe Animogrnphe

sinema delisi

apertura açıklık

- muto sessiz gösterici - 9,5 mm 9.5 rnm'lik gösıerici

annebbiamenıo hozıılma

- a iride noktalı açılma

- 8 mm 8 mm'lik gö,tcrici

annebbiare karıştırmak

- a spirale sarmal açılma

- per analisi çöziimleme göste-

anno cinematogralico sinema yılı

- circolare noktalı açılına

annunciatore(tricc) suııııcu

- del diaframma ışık düzengeci

annunci di programnıa tanıtma fi lmi

açıklığı; ışık düzeııgecini aç­ ma: ışık düzengeciyle açılma

anode aıtıuç Ansco Color Ansco Color

- dell'otturatore örtiicii açıklı­ ğı

- in dissolvenza açılma

Anscolor Ansco Color

- per mascherino mobile si-

Birliği

gösıericisi

- per due formati ikili gösteri­ ci

- per mm lisso saydam resim

Anscochrome Anscochrome ANSI A merika Ulusal Ö lçiinler

ricisi

- per diapositiva saydam resim

l inmeli açılına

"A-picture" "A'" filmi

kuşağı göstericisi

- per tre formati iiçlii gösterici - per uno formato birli gösterici

anlagonista karşıt kahrnman

apogeo yeröte

- portabile ta�ınahilir gösterici

anıcnna dalgalık

apparecchi

- sonora sesli gösıerici

- a dipolo çifıucay - ccnlralizzata kablolu televizyon

donatımı

- di proiczionc Super-8 mm

- direzionale yöneltmeli dalga-

biiyiik 8 mm'lik gösterici

apparecchiatura donatı

lık - 5-12 - 2-4

- d'illuminazione aydınlatma

5- 1 2 dalgalık

2-4 dalgalık

apparecchio - a pellicola unica sesli alıcı

- estcrno dı)�trı dalg.alığı

- di sviluppo açıııdırıııa aygıtı

- H 1 1 dalgalık

- radiofonico almaç

- incorporala iç dalgalık

- televisivo almaç

- intcrno içeri dalgalığı - onnidirczionale yönelımcsiz dalgalık

- per tutti canali tiim kuşak 1 dalga lığı

apparccchio da presa alıcı 1 - a mano kollu alıcı - a motore motorlu alıcı - a velocitiı multipla değişir hızlı alıcı

- 35 mm 35 mm' li k gösterici

apparecchio da ripresa alıcı 1 - a grandc velocitiı a�ırı hızlı alıcı

- a manovella kollu alıcı apparecchio di registrazionc optik seslendirici

- sonora optik sölendirici apparecchio di riprcsa del suono ses alıcısı

apparecchio per ripresa sotıomarina deniz altı alıcısı apparecchio riceventc tclcvisivo a colori renkli almaç apparecchio ricevente tclevisivo almaç

- rkcvcntc almaç dalg.alığ.ı

- 16 mm

- tclcvisivtt cınillcntc verici

- insonoro ses,izlenmi� alıcı

- tclevisivo dalgalık

- 9,5 mm 9,5 mnı'lik alıcı

- V tavşan kulağı (dalgalık)

- 8 mm 8 mm'lik alıcı

"appraisal" değerlendirme

- Yaııi(-Uda) Yagi dalgalığı

- per disegno animato canlıre-

''appraisal panel" değerlendirme

anteprima ilk oynatım antiabrasivo çiziııtiönler antialone ağılönler anticincmatogralico siııcmadışı anticipato öndelik uanticlimax" donık a�ağı

16 m m ' l i k alıcı

siın alıcısı

- Super-8 mm biiyiik 8 mm'lik

appassionato di tclcvisione televizyonsever

kıınılıı

apprez7,amento (del mm) değer­ lendirme

alıcı - 35 mm :ı5 mm'lik alıcı

apparccchio da proiczionc göste­

aprire il diaframma ışık diizeııg.ccini açmak

arabesco arabesk

rici

Antiope Arııiopc

- di cinema gösterici

archetipo i lkörnek

apassionato del cincmatografo

- 16 mm

architetıo scenoRrafo sanal yö-

16 mm'lik gösterici

1 1 01 net meni archivio belgelik

archivio - audio

asincrono qlemesiz "Asociacion lnteramericana de

- del suono soğunıl'lı assorbitore di lucc sof:unını

- cincmalogralico belgdik

Radiodifusion" Amerikalılara­

asligmalismo asıigıııaılık

- dei cffclli sonori ses etki !eri

rnsı Radyo Birliği

ASTRA ASTRA

belgeliği - del suono seslik - sonoro seslik arco ışık yayı - a bassa lensionc alçak ye­

asonoro ses geçirmez

atmosrera hava

aspelto dell'iınmagine çerçeve

atomo öğecik

oranı

allenuazione alkınnıa; giiçsiizle�-

me

assc

..

kalkışa geç , ..

- debitricc verici dingil

attenzione!

- oltico optik eksen

allesa bekleme

- a carbone kömiirlii ışık yayı

- raccoglitrice alıcı dingil

allinicita etkenl i k

- ad alta lcnsionc yiiksek ye-

assicurazionc di produzione

ğinlikli ışık yayı

ğinlikli ışık yayı - a mercurio cıva buğulu

ı�ık yayı armadio - di asciugamenıo kumııııa do­

labı - di cssiccazione kurutma do-

lahı - di scccaggio kurulma dolabı - pcr mm dolap

yapım sigortası assistente - ai fuochi odaklayıcı - alla produzione yardımcı ya-

pınıcı - alla regia yönetmen yardım-

cısı - al montaggio kesici - animalorc(-lricc) canlandırıcı

yardımcısı

AromaRan1a AromaRaına

- del suono sesloplarcı

arrangiamento miizik diizenk­

- di produzione yönetmen yar-

rnesi

dımcısı

attore erkek oyuncu - con particina ufak rol oyun-

cusu - di carattere karakter oyuncu-

su - professionista uğrn�man

oyuncu - lelcvisivo televizyon oyuncu-

su - virtuale sanal oyuncu allore/allricc - bambino/bambina çocuk oyuncu

- di cincma sinema oyuncusu

arrangialorc müzik düzenleyici

- montalore kesici

- dilellante özenci oyuncu

arreslo durdıınııa

- operatorc alıcı yönetmeni

- di primo piano ha�oyııncu

- dcll'inımaginc resim dondur-

nıa Arrincx Arri llex

yardımcı•il - per la set>lla degli attori

oyuncu yönetmen yardımcısı - regisla yiinetmen yardımcısı

arlc - dclla tclevisione televizyon

"analı

- sL-enografo yardımcı bezemci "Associalion Française de

- del video video sanatı

Normalisalion" Fransız Ölçün

- lclcvisiva tdevizyon sanatı

B i rliği

arti dclla communicazione ileti-

associazionc

�im sanatları arlisıa gralico çizici ASA Amerikan Ölçiinler Birliği asciuganıcnıo kıınıııııa

- audio-visivo görsel-işitsel

çağrışım - di immagini çağıışıııı assorbimento soğurma

- in una parlc secondaria

yardımcı oyuncu - lelevisivo/tclevisiva ıcleviz-

yon oyuncusu allrezzatura donalı atırezzeria donatım konıııağı atırezzi donatım atırezzisla (di sccna) donaıııııcı atırice kadın oyuncu - professionista uğra�man

oyuncu atlualita haber fi 1 ıni - cinematograliche haber filıııi

ascollarc ­

- di scansione satır - di separazione dei fotogrammi çerçeve çizgisi

ııclcllıloııııle ek mercek

- di visione görüş çizgisi

ııclclb.loıııılc neııatlvo negatif

- elettrica elektrik kordonu

ı•k llll"ll't'k

ııcldlı.loııııle positlvo pozitif ı•k nıru'l·k

u•tlıınıııllco asıigmat mercek

- visione bakış çizgisi linee verticali düşey çizgiler lingua dil linguaggio dil

1 1 22

lista - macchina

- cinematografico sinema dili

- solare güneş ışığı

- del film sinema dili

- tenue yumuşak ışık

- a velo sis aygıtı

- della televisione televizyon

- visibile görülebilir ışık

- a verificare kerteleme 1 aygıtı

dili - televisivo televizyon dili

lumen lümen

- calcolatrice bilgisayar

luminanza parlaklık imi

- da presa alıcı 1

- di schermo görüntülük par-

lista - degli attori tanıtma yazısı - degli accessori donatım di-

zelgesi - di ripresa çekim dizelgesi - nera kara dizelge livello - del bianco beyaz düzeyi - del suono ses düzeyi

laklığı

yi

luminescenza ışıldama

- da presa a manovella kollu

luminositiı ışıklılık; parlaklık - dell'immagine parlaklık lunetta annerita ek çentiği lunghezza uzunluk - dell'antenna dalgalık uzunlu-

ğu - di un film uzunluk - di bobina makara boyu

im lümen

- di plano çekim uzunluğu - di stampa basım uzunluğu

locomativo lokomotif

- d 'onda dalga uzunluğu

"looking room" yan boşluk

- focale odak uzunluğu

"lot" işlik arsası

- in piede ayakla uzunluk

Louma Louma

- originale özgün uzunluk

"loupe" bakaç

lungometraggio uzun film

luce ışık

luogo di produzione çevirim yeri

! "ışık'"

alıcı - da presa a mano el alıcısı

"location" dışarıda (çevirim)

-

- da presa ad specchio aynalı

luminescente ışıldar

- di nero siyah düzeyi - di soppressione boşluk düze-

açındırma aygıtı

lustrare çiziksizlemek

- a incandescenza akkor ışık

lux lüks

- ambientale dağınık ışık

luxmetro lüksölçer

alıcı - da presa a motore a molla

kurmalı alıcı - da presa a motore elettrico

elektrik motorlu alıcı - da presa a tre pellicola üç

kuşak 1 alıcısı - da presa automatica özdevi­

nimli alıcı - da presa di teatro di posa

işlik alıcısı - da presa insonora sessizlen­

miş ahcı - da presa muto sessiz alıcı - da presa 8 mm 8 mm'lik alı-

cı - da presa per dilettante özen­

ci alıcısı - da presa per Röntgencine· matogralia röntgen alıcısı

- artiliciale yapma ışık

LV LaserVision

- bianca beyaz ışık

lx lüks

- da presa per single 8 tek 8

M

- da presa portatile el alıcısı

alıcı

- caldo sıcak ışık - del sole güneş ışığı

- da presa professionale te-

- di ambiente dağıtıcı - diffusa yayınmış ışık - di fondo geriden aydınlatma - di rinforzo doldurma ışık - di stampa basım ışığı - diurna gün ışığı - duro çiğ ışık - e ombra ışık ve gölge - freddo soğuk ışık - incidente gelen ışık - naturale doğal ışık - nera kara ışık

MAC MAC macchia d 'acqua su lekesi macchina - ad essicamento kurutma ay-

gıtı - a incerare mumlayıcı - a spalla el alıcısı - a sviluppo açındırma aygıtı - a sviluppo continuo sürekli

açındırma aygıtı - a sviluppo diurno gün ışığı

cimsel sinema alıcısı - da presa semiautomatica

yan özdevinimli alıcı - da presa visiva-sonora sesli

alıcı - da proiezione gösterici - da ripresa alıcı 1 - di fotogramma per fotogramma tek resim alıcıSi

- di immagine per immagine

1 1 23 tek resim alıcısı

macchinista (dl sccnıı)

eksikliği

- fotografica fotoğraf aygıtı

mangetico-ottico mıknatıslı-optik

- fotogralica Polaroid Polaroid

manopola

(fotoğraf aygıtı) - per il vento yel aygıtı - per pulire il film parlatıcı - per trucchi optik basım aygıtı macchinist.a (di scena) düzlük iş­ çisi

- d'arresto durdurma düğmesi - di controllo orizzont.ale satır eşleme düğmesi - di controllo verticale resim eşleme düğmesi - di magnificatore büyüteç düğmesi

macrocinematografia iriölçek sineması Macrozom Macrozom magazzino doldurmalık; koru­ nak'; saydam resim doldur­ malığı - di diapositiva saydam resim doldurmalığı - coassiale eksendeş doldurmalık Magic Box Magic Box Magirama Magirama Magiscope Magiscope Magnafilm Magnafilm Magnascope Magnascope magnete mıknatıs magnetico mıknatıssal magnetismo mıknatıslık magnelizzazione mıknatıslanma magnetofono ses aygıtı

- di pausa ara verme düğmesi - di regolazione ayar düğmesi

•

mecanismo

- indietro rupidu lı11.lı tersine devinim maschera yer göslcric-i mascherino örtü - di finestrino pencere öı1iisii - di proiettore gö ste ric i öı1iisii - mobile devinimli ö11ü - mobile silinme - per colonna sonora Akademi örtüsü - per inserto bileştirme örtüsü maser maser

- di regolazione dei canali oluk massa figüran topluluğu seçme düğmesi - di regolazione del contrasto sertlik dü!imesi - di regolazione dell'altezza yükseklik ayan düğmesi - di regolazione dell'ampiezza genişlik ayan düğmesi - di regolazione della luminositlı parlaklık düğmesi - di riabbobinaggio geriye sarma düğmesi - di sintonizzazion ottima ince ayar düğmesi

massima - apertura (di diaframma) en son açıklık - apertura di obiettivo bağın­ tılı açıklık "master control" supervisore ana denetim görevlisi "master control room" ana denetim odası; ana denetlik materiale metin materia plastica yoğrumsal gereç matiera özdek matrice (di stampa colore) kalıp

- per regolazione del suono ses Mauritone kurgu ay gıtı ve resim düğmesi - sollotitolo altyazı düğmesi manoscritto oyunluk

MB megabyte Mc megasikl Mc/s megasikl

- a cassetta kutucuklu ses aygıtı

manovella kol

Mil M i l

- a film magnelico mıknatıslı

manutenzionc bakım

Mil zoom manuele elle kaydırma

marca ayırmaç

mecanismo

filmli ses aygıtı magnetoscopio video aygıtı - mulli-sistema çok işlemli vi­ deo - portabile taşınabilir video aygıtı - trasportabile taşınabilir video aygıtı magnetoteca mıknatıslı seslik

marchio ayırmaç - di fabbrica ayırmaç marcia - a passo uno tek resimli devi­ nim

fotogramma tek resim dü­ zeneği - di immagine per immagine tek resim düzeneği

- avanti düz devinim

- di trasporto geçiş düzeneği

- avanti rapida hızlı düz devi-

- di un solo fotogramma tek

nim

mag-opt mıknatıslı-optik

- in avanli düz geçiş

malva mavi eşlem

- indietro ters geçiş; tersine

mancanza di conırııslo se11lik

- fotogramma per

devinim

resim düzeneği - intermittente aralı devinim düzeneği - Mitchell Miıchell düzeneği

1 1 24

medio - moltiplicalore

medio - delinizione orta seçiklik - metraggio orta uzunlukla film - piano boy çekimi megabyte megabyte megaciclo megasikl - per secondo megasikl

- auditivi işitsd araçlar - visivi görsel araçlar mezzo - campo lungo yan genel çe­

kim - pollice yanm parmak - primo piano bel çekimi

mired mired mirino bakaç missaggio bileştirme - digitale sayısal bileştirme missare bileştirmek misure

- AFNOR AFNOR ölçünleri

megafono sesbiiyütür

MF bel çekimi; evre değiştirimi

megahertz megahertz

mho mho

- BSI BSI ölçünleri

melodramına melodram

Mhz megahertz

- CCIR CClR ölçünleri

membrana zar

MiDi MiDi

- di sicurezza güvenlik önlem-

membro della commissione di

Mica Mica

censura denetleyici memoria bellek memorizzazione bellekleme - iconica iz bırakma menu seçke

"Mickey Mouslng" Mickey Mou­

sing micro sestoplar microcinematogralia ufakölçek

sineması

- ASA ASA ölçünleri

leri - EIA EIA Ölçünleri

- FCC FCC ölçünleri

- ıso ıso ölçünleri Mitchell Mitchell "mixer" eşleme bileştirici; ses­

MESECAM MESECAM

microlilm minifılm

lendirme masası; yönetim masa-

messa

microfonista sestoplarcı

Si

- a fuoco odaklama - a fuoco automatica özdevi-

nimli odaklama

- a punto della macchina da presa yerleştirme 1 - a lerra topraklama - in quadro çerçeveleme metafora eğretileme metodo yöntem - audio-visivo görsel-işitsel

yöntem - Dunning Dunning işlemi metonimia düzdeğişmece metraggio metreyle uzunluk mettere

microfono sestoplar - a bobina mobile döner sar-

malı sestoplar - a carbone kömürlü sestoplar

M.JPEG MJPEG mobili döşeme modellino (in scala ridotta) ma­

ket

- a collare boyun sestoplan

modellista giysi yaratıcısı; maketçi

- a condensatore yoğunlaçlı

modello maket

sestoplar

- di primo piano tümler maket

- a cravatta boyun sestoplan

modem modem

- a cristallo kınlcalı sestoplar

moderatore(trice) açıkotunım

- a nastro kuşaklı sestoplar - da collo boyun sestoplan - direzionale yöneltmeli ses-

toplar - onnidirezionale yöneltmesiz

sestoplar

yöneticisi modilazione positivo pozitif de·

ğiştirim modulare değiştirimlemek modulatore değiştirimci modulazione değiştirim'

- a fuoco odaklamak

- trasınittente verici sestoplar

- di fase evre değiştirimi

- a fuoco (la 1!, la 2! ... ) "odak-

- ultradlrezionale namlu ses-

- di frequenza yinelenim de-

la'" - in commercio (un lilm) sür­

mek

- in distribuzione dağıtmak

toplar - unidirezione tek yönlü ses·

toplar micron mikron

ğiştirimi - di suono ses değiştirimi - negativo negatif değiştirim - video resim değiştirimi molecola özdeci k

mezza figura bel çekimi

microondo minidalga

mezzi

microsolco uzunçalar (teker)

molla kurma yayı

miniatura maket

Molnya Molniya

minimo garantilo götüıü

molüplicatore optik bileştirme ay-

- audio-visivi görsel-işitsel a­

raçlar

1 1 25 gıtı

mondo

- intellettuale anlıksal kurgu

- elettronico elektron çoğaltıcı

- lento yavaş kurgu

- immagini saydam resim ta-

- lungo kaba kurgu

rayıcı mondo - del cinema sinema dünyası

- metrico ölçümlü kurgu

dünyası Mondovision Mondovision monilor görüntü denetliği; önde- .

netlik - di studio işlik denediği

Movleolu kurgu ayı:ııı

- preliıninare kaba kurgu - preventivo dizileme - rapido hızlı kurgu - relativo bağıntılı kurgu - ritınico tartımlı kurgu - sintetico bireşimci kurgu

monofonico tekboyutlu (ses)

- sonoro ses kurgusu

"monopack" tek kuşak'

- sovratomıle üstıiıremsel kur-

monopode tekayak

gu

monoscope tekresimlik

- statico durgun kurgu

monoscopia a colori renkli ayar

- lonale titremsel kurgu

resmı

monoscopio monoskop Montage Monıage montaggio bezem kurma; kurgu

- visivo göıüntü kurgusu montare kurgulamak - le scene bezem kurmak montatore(trice) kurgucu - di banda sonora ses kurgucu-

- A e B A, B kurgusu - alla Griffith "son anda kur-

ıanş"

- slncrono qlcıııc motoru

- per analogia benzetmeli kur-

monochromatico tek renkli

monoscopio ayar resmi

Jl)()(()nl

- SelNyn C\lcıııc ıııoıoru

Movielıı kurgu aygııı

gu

su - di nastri kurgucu montatura mercek yuvası

"Movietone framc" 'c'li �·crçc-

vesi movimenti - di macchina da presa alıcı

devinimleri - di microfono sesıoplar devi­

nimleri movimento çalışma; devinim':

geçiş - accelerato hızlandırılmış de­

vinim - del film geçiş - intermittente aralı devinim - primario birincil devinim - rallentalo yavaşlatılmış devi-

nim - secondario ikincil devinim moviola bakımlık Moviola kurgu aygıtı; Moviola Movitone kurgu aygıtı

- alternato almaşık kurgu

- ad baionetta süngülü yuva

MP boy çekimi

- analitico çözümleyici kurgu

- C C yuvası

MPEG MPEG

- a ripetizione yinelemeli kur-

- di lenti mercek çerçevesi

MPP bel çekimi

gu - audio-visivo görsel-işitsel

kurgu

- di obiettivo mercek çerçevesi Moritone kurgu aygıtı morsa C C kelepçesi

musicı

- pcr mııcchlna da presa alıcı

- parallelo koşut kurgu

- della televisione televizyon

•

MP3 MP3 "multicam" çok alıcılı çevirim;

çok alıcılı işlem

- B B dizilemesi

mosaico mozaik

"multi-lilm" çok filmli işlem

- copia originale ana kuşak 1

mostra

multimedia çok araçlılık

kurgusu - defınitivo ince kurgu

- cinemalografica şenlik

Multiplane çok düzlem alıcısı

- di televisione şenlik

mulliplex çok imli (aygıt)

- delle attrazioni çarpıcı kurgu

motivo gulda yinelemeli kavram

- del negativo negatif kesimi

moto continuo sürekli devinim

- di A e B A, B dizilemesi

motore alıcı motoru; motor

multiplexer çok imli (aygıt); op-

tik bileştirme aygıtı museo del cinema sinema müzesi

- digitale sayısal video kurgusu

-

- dinıımico devingen kurgu

- a cristallo kırılcalı motor

- d'archivio belgelik müziği

- di naslri kurgu

- a molla kııı ı ı w lı motor

- del

- elettronico elektronik kurgu

- asincrono eşlemesiz motor

- di fondo destekleyici müzik

- incrociııto almaşık kurgu

- elettrico dektrik motoru

- elettronica elektronik müzik

! "al!"

musica müzik

film film müziği

musicale

•

1 1 26

nuova ondata

- originale özgün müzik - per film fil m müziği - riprodotta hazır müzik

- a tre pelUcole üç kuşak' ne­ gatifi

siz uydu

- B B negatifi

"non-theatrical distribution" te­

musicale müzikal (film)

- combinato bileşik negatif

musicista besteci

- con pista sonora ses yollu ne-

hmusique concrete" somut müzik mutilatore çizikleyici mutilazione çiziklerne

nonsynchronous satellite qleme­

cimdışı dağıtım "non-theatrical rights" tecim dışı dağıtım hakkı

gatif - del suono ses negatifi

normale olağan ayar

- depositato yapıt hakkı nega-

norme televisive yayın ölçiinleri

tifi

notizie in breve kısa haberler

muto sessiz (film)

- originale ana negatif

Mylar Mylar

- per controtipo basım negatifi

9,S mm 9,5 mm'lik film

- per montaggio kurgu negatifi

"nouvelle vague" Yeni Dalga

- scena görüntü negatifi

novella dnematogranca öykülü

N

noıte gece

- sceno e sonoro görüntü ve ses n nanoN newton Nagra Nagra nano- nanonarratage öyküleme narratore(trice) öyküleyici narrazione anlatı nastro - adhesivo kuşak yapıştırıcı - di partenza kılavuz - magnetico mıknatıslı kuşak 1 - magnetico mıknatıslı ses kuşağı - sonoro ses kuşağı - video video kuşağı - video digitale sayısal video kuşağı - visivo göriintü kuşağı "National Association of Television Aris and Sciences" U lusal Televizyon Sanat ve Bilimleri Birliği National Television System Commiıtee Ulusal Televizyon Dizgesi Kurulu naturalezza doğallık Natura! Vision Natura) Vision Naturama Naturama "NC-17" "NC- 1 7" negativo negatif

kısa film NTSC Ulusal Televizyon Dizgesi

negatifi

Kurulu

--suono ses negatifi

nucleo göbek

- visivo görüntü negatifi

- del soggetto ana konu

negro ışık örtüsü neorealismo Yeni Gerçekçilik

numero

Net lntemet

- aureo altın sayı

neıto seçik

- del canale oluk sayısı

neve karlanma

- della ripresa çevirim sayısı

newton newton

- del quadro çekim sayısı

"Next Wave" Sonraki Dalga

- dell'emulsione duyarkat

N HK N H K

sayısı - dell'inquadratura çekim sa-

ni-cad ni-cad

yısı

"nickelodeon" nickelodeon

- di bordo kenar sayısı

nitidezza seçiklik - d'immagine resim seçikliği

- di codice eşleme sayısı - di identificazione kenar sayı-

nitrocellulosa selüloz nitrat

Si

nocciolo düğüm nodo düğüm; düğüm noktası

- di immagini resim sayısı

noleggiare dağıtmak

- di linea per immagine satır sayısı

noleggiatore dağıtımcı

- di posti a sedere koltuk sayısı

noleggio dağıtım; kiralama - alla cieca görmeden kiralama

- di produzione yapım sayısı

- a scatola chiusa görmeden ki­

- di semiquadrl alan sayısı - d'ordine della ripresa çevi-

ralama

rim sayısı

- in blocco toptan kiralama nome di trasmettitore yayaç adı non commerciall"

tecim dı�ı

film

non esposto boş til m non-stationary satellite eşlemesiz uydu

-

r f sayısı

- sul negativo kenar sayısı nuova ondata Yeni Dalga

1 1 27

obieıtivo - oscillografo

o

- magico göz ışıtacı oculare gözyeri offerta alla cieca görmeden kira-

obiettivo mercek - a corto fuoco kısa odaklı mer­

lama officina işlik

cek - acromatico renksemez mer­

"off-micro" sc!stoplar dışı "off the record" açıklanmamak

cek - distanza focale variabile değişir odaklı mercek - a fuoco Osso değişmez odaklı mercek - a fuoco variabile değişir

koşuluyla oggello konu

- a grande apertura hızlı mer­ cek

değişir odaklı mercek - a lungo fuoco uzun odaklı mercek - anamorfico sıkıştırmaç

olografıa holografı

OM orta dalg;ı

- di microfono sestoplar gölge­

merceği - di lupe gözyeri merceği - di piccolo lunghezza focale kısa odaklı mercek

ceği - di stampatrice basım ayı:ııı merceği - intercamblablle dejtişıirilchi

- normale olağan

uç ılı

111a dalı:a occhlo ı:lll

rüntücüsü

- di proiezione gösterimci

- diretta y;ınsımamış dalga

- di riduzione küçiiltmeci

- indirelta yansımış dalga

- di ripresa alıcı yönetmeni

- portante taşıyıcı dalga

- di telecinema film yayıncısı

- portante del suono ses taşı-

- proiezionista gösıerimci

yıcı dalga - portante di visione resim ıa­ şıyıcı dalga

ora saat - di maggiore ascolto yoğun saatler - di punla yoğun saatler orbita

onde - corte kısa dolga

- di satellite yörünge

- elcllrom1111netlche clcktm·

- polare kutupsal yörünge

ııııkııotı' dolgular

. - lunııhe uı.1111 �ulga

- sincrona eşlemeli yörünge ordlne del giorno günlük döküm orizzontali yatay çizgiler

- medle orıu ı.Jıılga

Orizzonte Çevren

- trııNverıwle enine dalgalar

orto ortokromatik

onor11rl lıdcıııclik

-cromatica ortokromatik

op11dlı'ı snyı.Jnııısızlık

-pancromatica ortopankroma-

opat.·o saydamsız

lir mercek

kurutucu - di magnetoscopio video gö­

onda dalga

- hertzlıınl' hcrtı ı.lulgaları

- di proiezione gösterici mer- .

sim alıcı yönetmeni - di macchina ad essiccamento

- di presa alıcı yönetmeni

- sonora ses dalgası

- della macchina da presa alıcı

- del suono ses yönetmeni

si

- a piccola apertura yavaş mercek

meni - d'aıtualita alıcılı bildirmen

- di cabina gösterimci

- anastigmatico alan düzleyici; astigmatönler (mercek)

gösterimci - clnematograOco alıcı. yönet­

- di disegno animato canlıre-

olağan odaklı mercek - a lunghezza focale variabile

ni - alla macchina da proezione

OL uzun dalga

ombra çalışma gölgesi

- a lunghezza focale normale

- alla macchina alıcı yönetme-

ohm ohm

ologramma hologram

odaklı mercek

- al controllo alıcı denetçisi

oper11 - del cineme sinema yapıtı - della televisione televizyon

yapılı - televisiva televizyon yapıtı operııtore alıcı yönetmeni; gös­ ıcrimci

tik Orwocolor Orwocolor Oscar Oscar oscillatore salıngaç oscillazione sal mı m oscillografo dalga salınınıçizeri; salınınıçizer

1 1 28

oscilloscopio a raggi catodici - pelicola

oscilloscopio a raggi catodici

salınımçizer

panoramica çevrinme

"pattem generator" biçim üreteci

- a destra sağa çevrinme

pausa ara verme pavimento düzlük kaplaması

oscuratore (di luce) azaltıcı

- a sinistra sola çevrinme

ossido di ferro demir oksit

- diagonale köşegen çevrinme

PE genel çekim

8 mm 8 mm'lik film

- orizzontale yatay çevrinme

"peak programme meler'' ses imi

819 righe 8 1 9 satır

- verticale düşey çevrinme

ottava arte sekizinci sanat

- verticale in alto yukanya çev-

otturatore örtücü - ad specchio aynalı örtücü - a settori değişir örtücü - per dissolvenza değişir örtü-

cü "overlay" elektronik örtülü bileş-

tirme

rinme" - verlicale verso il basso a�a-

ğıya çevrinme panoramlcare çevrinmek

ölçer pelicola boş film - a colorl renkli boş film - a doppia perforazione çift

delikli film - all'ııcetato yanmaz boş film

- a destra! "sağa çevrin!"

- annerlta saydamsız kılavuz

- a sinistra! "sola çevrin!"

- ıı perforazione bilaterale çift

pantografo yaylı askı

delikli film

ozono ozon

paraboloide çanak dalgalık

P

paradi üst balkon

- cinematografica boş film

paradigma dizi

- cinematografica vergine boş

parabrezza yelkıran

PA diz çekimi; yan diz çekimi pacco di halterle batarya "package" hazır izlence padellone tas ışıldak padelloni yansıtıcı-yayındırıcı; ya-

yındırıcı ışıldak paga ödemelik Paint Box Paint Box palco loca -scenico görünçlük -scenico scorrevole kayar gö-

rünçlük pan pankromatik -cromatica pankromatik Panaglide Panaglide Panavision Panavision Pan-Cake Pan-Cake Pan-Cinor Pan-Cinor pannello - di controllo ana denetim ma-

sası - di comando per l'illuminaz­ zione aydınlatma masası pano - alto! "yukarıya çevrin 1" - basso! "aşağıya çevrin'"

parallasse ıraklık açısı paraluce güneşlik

- a semplice perforazione tek

delikli film

film - di prova deneme parçası

parasole güneşlik

- di sicurezza yanmaz boş film

parassita parazit

- formato ridotto dar boş film

parodia gırgırlama

- grena nne ince tanecikli boş

parola söz

film

parrucchiere(iera) berber

- infiammabile yanar boş film

parte rol

- ininfiammabile yanmaz boş

- con quache battuta ufak rol

film

- secpndaria ikinci rol

- inversibile evrilir boş film

- terminale del tubo catodico

- negativa negatif boş film

erek

- nera saydamsız kılavuz

partecipante katılımcı

- non impressionata boş film

partecipazione katılım

- normale ölçün boş film

pasaggio di quadro kesme

- ortocromatlca oıtokromatik

passa-61m gösterimci yardımcısı;

kesici passaggio geçiş; geçme - automııtlco özdevinimli geç-

me - orrlzontale yanlamasına ge­

çiş - pcr stacco kesme passerella iskele passo (delle perforıızioni) delik

aralığı

(boş) film - ortopancromatica ortopan­

kromatik (boş) film - pancromatica pankromatik

(boş)

� im

- per lavander mavi eşlem

(boş) filmi - per Iuce artlficialc yapma

ışık (boş) filmi - per luce naturale gün ışığı

(boş) filmi

1 1 29 - per ripresa nolturna gece boş filmi

- positiva pozitif boş film - superpancromalica ortopan-

pendolo composllo - "pollUque des auteurs" ışı taç

piani corrispondenti uç2

plcdc ııyak 1; ilçayak --cıındclıı ayak-mum

piano - ad grandangolare geniş açılı

kromatik (boş) film

- vergine boş film

Plclosrnpe P ıcln scope

çekim

--lambcrl ayak-lambert piedl per mlnuto dakikada ayak'

- all'americano yan diz çekimi

piezo-elettrlcltiı hasıııç elektriği

pendolo composito sarkaçlı film

- americano diz çekimi

pila pil

pennello elettronico elektron

- avvicinato göğüs çekimi

demeti

- B B çekimi

- a secco pil - solare güneş pili

penombra yangölge

- delle luci aydınlatma tasan

Pilotone Pilotone

"Peoplemeter" izleyiciölÇer

- dello studio düzlük tasan

pioggia çizik

percentuale d'autore yapıt hakkı

- di lavorazione döküm

piscina düzlük çukuru

- di lavoro

pista

ödemeliği

perforatrice delik açıcı perforazione delik; delik açma - Bell & Howell Bell & Howell delikleri

- CinemaScope CinemaScope delikleri

- di lavorazione di produzione

yoğunluklu ses imi

- di lavoro çalışma çizelgesi

- doppia çift kuşak

- d'insieme genel çekim

- doppia (sonora) çift ses yolu

- di produzione çalışma çizelgesi

- negativo negatif deliği

- di prova sınama tasan

- positiva pozitif deliği

- di punto di vista di camera görüş noktası çekimi

- rettangolare pozitif deliği - standard ölçün delik

- a densita variabile değişir

çalışma çizelgesi

- di ripresa çalışma çizelgesi

- magnetica mıknatıslı ses yolu Pittografo Pictographe piıtore boyacı - scenografo ressam-bezemci pixel nokta 1 placca di segnale i m ' yüzeyi

perigeo yerberi

- di sfondo dip bezemi

plan medio largo genel çekim

periodico dönemsel

- di spalla uç2

"plan-sequence" çekim-aynın

periodo dönem

- focale odak düzlemi

plastico maket; yoğruk; yoğrum-

permanenza dell'immagine iz bı­

- medio boy çekimi

rakma

permesso di ricevitore televizyon bildirmeni

- di ripresa çevirim izni persistenza iz bırakma - delle immagini görme sürerli­ ği

- retiniche görme sürerliği

plastilicante esnekleştirici

--sequenza çekim-aynm

platea koltuk; lüks koltuk

- totale toplu çekim

"playback" önceden seslendirme

pianta dei posti yer tasan piastra della finestra yatak bölümü

piazzamento çevirim yeri; dışan­ da çevirim yeri

personaggio rol

piccola parte ufak rol

perspettico aereo hava görüngesi

piccole luci sut piano principale

petardo kestanefışeği pezzetto parça - di film parça

cılız ana ışık

piccolo schermo küçük görüntü­ lük

pezzo di cinctcca belgelik çekimi

''pick-up" tekerçalar

PG eşleme üreteci; "PG"

pick-up di disco video video te­

"PG-13" "PG- 1 3" photoconductive tube ışıkiletken

sal

- medio stretto bel çekimi

kerçalan

"Pictographe" Pictographe

PM boy çekimi PML genel çekim PMS bel çekimi poema cinematografico ozansı film

polarizazzione ucaylama; ucay­ lanma

- orizontale yatay ucaylama polarizzare ucaylamak polarizzatore ucaylayıcı Polaroid Polaroid (fotoğraf aygıtı); ucaylayıcı gözlük

poliester polyester ''politique des auteurs" yaratıcı-

1 1 30

pollice • presentazione

lar siyasası pollice parmak poltrona birinci; ön; yer poltrona di platea birinci Polyecran Polyecran

postsincronizzazione sonradan

- a seguimento kaydırmalı çe-

seslendirme

kim

postsonorizzazione sonradan ses­

lendirme

- a seguire kaydırmalı çekim - a vole üstten görüş

potenza güç

- cattiva sessiz çevirim

Polyvision Polyvision

- dell'antenna dalgalık gücü

- cume kulaklık yuvası

ponte

- dell'antenna ricevente almaç

- da alta frequenza aşırı hızlı

- dei volanti iskele - di lavoro sopra la scena is-

kele --luce iskele - mobile yürür köpıil - radio telsiz bağlantısı porpora mavi-kırmızı porıa - cartello yazı desteği - titolo yazı desteği portatore dl diapositiva saydam

resim taşıyıcı posa ışıklama posa le rotaie kaydırmalık döşeme posemetro a cellula fotoeletlrico

ışıkgözlü ışıkölçer positivo pozitif - colori per controtipo renkli

ana pozitif

dalgalığı gücü potenziometro ses ve resim düğ­

mesi

- di antenna dalgalık yuvası

potere rlsolvente seçme gücü

gücü "Power-Zoom" odak uzunluğu

yayın

PP göğüs çekimi; ön

- di suono sesçi

praticabile seki

- foto-fonica eşlemeli çevirim

"pravdlsti" Sinema-Gerçekçiler

- in esterno dışanda (çevirim);

preamplificatore önyükselteç precedimento schlieren kırılım

- in teatro işlikte çevirim

fotoğrafı

- passa uno tek resimli çevirim

predoppiaggio önceden sözlendir-

- per altoparlante supplementare ek sesyayar yuvası

me "premiere" ön oynatım

sek yinelenim(ler) dalgalığı

- per controtipo ana pozitif

prendere (un film) çevirmek

- pista doppia aynk pozitif

prenotazione yer ayırtma

- scena görüntü eşlemi; görün-

preparazione hazırlık

mektubu postmodernismo artçağdaşçılık posto koltuk; yer postproduzione yapım sonrası postsincronizzare sonradan ses-

lendirmek

yuvası - per antenna VHF çok yük­

sek yinelenim(ler) dalgalığı

- Emmy Emmy Ödülleri premissaggio ön bileştirme

posta degli ammiratori izleyici

- per antenna UHF pek yük­

premio

- di montaggio kurgu pozitifi

- visivo görüntü pozitifi

dışarıda (canlı) yayın - in interno içeride (çevirim)

precensura öndeııetleme

- di televisione ödül

posometro ışıkölçer

- diretta in studlo işlikte canlı

motoru

- di lavorazione iş eşlemi

tü pozitifi

dalgalık yuvası - di pioggia yağmur etkisi

- di cinema ödül

--suono ses pozitifi

- di antenna centrale ortak

- rlsolvente di occhio seçme

- del suono ses pozitifi

- maestro ara pozitifi

çevirim - dell'antenna dalgalık yuvası

yuvası - per commando a dlstanza

uzaktan yönetme yuvası - per cuma (rlcevente) kulak­

lık yuvası

preproduzione yapım öncesi preregistrazione önceden seslen-

- per magnetofono ses aygıtı

yuvası

dirme

- vislva çevirim

presa priz; yuva - per il microfono sestoplar

preselezione izlenceleme; resim

önseçimi

yuvası

- automatica özdevinimli

presa çevirim

izlenceleme

- ad ultra rallentato aşın ya­

presentatore(trice) sunucu

vaş çevirim - angolazione

göıiiş

da terra alttan

-

di "quiz" yarışma sunucusu

presentazione sunma; sunuş

1 1 31 - a sorpresa habersiz oynaııııı - commerciale alıcılara oyııaıma

- del prossimo film lanıtma filmi

- non annunciata habersiz oy­ natım

- per la stampa basına gösterim

- privata özel oynatım - pubblico kamuya oynatım - ufficiale resmi oynatım presincronizzazione önceden ses­ lendirme

- musicale önceden besteleme pressore intermittente aralı basaç preventivo bütçe

presincronizzazione

pro