Die älteren griechischen Katenen zum Buch Hiob: Band III Fragmente zu Hiob 23,1 - 42,17 9783110812268, 311016843X, 9783110168433

Citation preview

DIE ÄLTEREN GRIECHISCHEN KATENEN ZUM BUCH HIOB BAND III

w DE

G

PATRISTISCHE TEXTE UND STUDIEN IM AUFTRAG DER

PATRISTISCHEN KOMMISSION DER AKADEMIEN DER WISSENSCHAFTEN IN DER BUNDESREPUBLIK DEUTSCHLAND

HERAUSGEGEBEN VON

H. C. BRENNECKE UND E. MÜHLENBERG

BAND 53

WALTER DE GRUYTER • BERLIN · NEW YORK 2000

DIE ÄLTEREN GRIECHISCHEN ZUM

BUCH

KATENEN

HIOB

HERAUSGEGEBEN VON

URSULA UND DIETER HAGEDORN

B A N D III FRAGMENTE ZU HIOB 2 3 , 1 - 4 2 , 1 7

WALTER DE GRUYTER · BERLIN · NEW YORK 2000

® Gedruckt auf säurefreiem Papier, das die US-ANSI-Norm über Haltbarkeit erfüllt.

Die Deutsche Bibliothek — ClP-Einheitsaufnahme Die älteren griechischen Katenen zum Buch Hiob / hrsg. von Ursula und Dieter Hagedorn. — Berlin ; New York : de Gruyter Bd. 3. Fragmente zu Hiob 2 3 , 1 - 4 2 , 1 7 . - 2000 (Patristische Texte und Studien J Bd. 53) ISBN 3-11-016843-X

ISSN 0553-4003 ©

Copyright 2000 by Walter de Gruyter GmbH & Co. KG, 10785 Berlin

Dieses Werk einschließlich aller seiner Teile ist urheberrechtlich geschützt. Jede Verwertung außerhalb der engen Grenzen des Urheberrechtsgesetzes ist ohne Zustimmung des Verlages unzulässig und strafbar. Das gilt insbesondere für Vervielfältigungen, Ubersetzungen, Mikroverfilmungen und die Einspeicherung und Verarbeitung in elektronischen Systemen. Printed in Germany Druck: Werner Hildebrand, Berlin Buchbinderische Verarbeitung: Lüderitz & Bauer-GmbH, Berlin

Inhaltsverzeichnis Siglen und kritische Zeichen Ergänzungen zum Literaturverzeichnis Kapitel ΪΖ

(zu Hiob 23,1 - 24,25)

VII IX 1

Kapitel ΪΗ (zu Hiob 25,1-6)

27

Kapitel ΪΘ (zu Hiob 26,1 - 28,28)

35

Kapitel Κ

77

(zu Hiob 29,1 - 32,1)

Kapitel KÄ (zu Hiob 32,2-16)

143

Kapitel KB (zu Hiob 32,17 - 33,33)

157

Kapitel KT (zu Hiob 34,1-37)

177

Kapitel ΚΔ (zu Hiob 35,1-16)

195

Kapitel KE (zu Hiob 36,1 - 37,24)

209

Kapitel KS (zu Hiob 38,1 - 40,2)

249

Kapitel KZ (zu Hiob 40,3-5)

313

Kapitel KH (zu Hiob 40,6 - 41,26)

317

Kapitel ΚΘ (zu Hiob 42,1-6)

373

Kapitel Λ

(zu Hiob 42,7-8)

381

Kapitel Μ

(zu Hiob 42,9-10)

387

Kapitel ΛΒ (zu Hiob 42,1 la-f)

393

Kapitel ΛΓ (zu Hiob 42,llg-17)

397

Siglen und kritische Zeichen A Β C Ε

Mediolanensis Ambrosianus A 148 inf. Oxoniensis Bodleianus Laud. gr. 20 Oxoniensis Bodleianus Auct. Ε 2.19 (= Misc. 47) Vaticanus gr. 750 E^ Vorlage von Ε und Η-* F Venetus Marcianus gr. 538 G Monacensis gr. 148 Η Mediolanensis Ambrosianus D 73 sup. Vorlage von Η und Κ-* J Vindobonensis theol. gr. 147 Κ Hauniensis Gamle Kgl. Sämling 6 Κ-» Vorlage von Κ und Δ-* L Florentinus Laurentianus Plut. V 27 Μ Venetus Marcianus gr. 21 Ρ Vaticanus Pii II gr. 1 Q Vaticanus gr. 338 q Vorlage von Q und R R Mediolanensis Ambrosianus Μ 65 sup. S Sinaiticus gr. 3 Τ Parisinus gr. 138 (Colb. 1952) U Genuensis Durazzo-Giustiniani A. 1.10 V Vaticanus gr. 749 V-* Vorlage von V und Λ-* W Sinaiticus gr. 311 X Vaticanus gr. 745 Ζ Salamantinus Universitatis Μ 32 (1-2-1) Γ Archetyp der Γ-Redaktion, Vorlage von F, q und Π-* Δ Romanus Vallicellanus gr. 37 (C 41) Δ " V o r l a g e von Δ und MA Θ Hierosolymitanus Timiu Stauru 36 A Pragensis Stätni knihovna XXV Β 3 Λ-* Vorlage von Λ und E-» Π Patmensis gr. 171 Π-» Vorlage von Π, STJI und V"» Σ Mosquensis synod, gr. 342 + 412 252 Florentinus Laurentianus Plut. VIII27 256 Vaticanus gr. 697 351 Berolinensis Phillipps 1407 560 Parisinus gr. 151 (Reg. 1890)

VIII

765 3008 Proph

Siglen und kritische Zeichen

Athous Laura 220 (B / 100) Athous Vatopedi 590 Sinaiticus gr. 461 (vgl. Paul Gehin, Un Recueil d'extraits patristiques: les Miscellanea Coisliniana, Revue d'Histoire des Textes 22,1992, S. 89-130; Lesarten nach brieflicher Mitteilung von Gehin)

Chrys. Chrysostomos (s. Bd. I, Literaturverzeichnis) L Chrys , Chrys M , Chrysp: Lesarten von Handschriften des Chrysostomos-Kommentars Jul. Julian (s. Bd. I, Literaturverzeichnis) Jul. Aecl. Julian von Aeclanum (s. Bd. I, Literaturverzeichnis) Nik. Niketas; s. Bd. I, Literaturverzeichnis unter Young Olymp. Olympiodor (s. Bd. I, Literaturverzeichnis) Olymp*, Olymp Y , 01ymp F , 01ymp N , Lesarten von Olympiodor-Zeugen (αβγ) [αβγ] {αβγ} [αβγ] \ t

Hag + >

ι 2 c

m vi

I,Η

Ergänzung durch die Herausgeber Lücke in der Handschrift Tilgung durch die Herausgeber Tilgung durch den Schreiber über der Zeile nachgetragene Buchstaben Konjektur der Herausgeber fügt hinzu, fügen hinzu läßt aus, lassen aus stellt um, stellen um entspricht ungefähr hinter einer Sigle: im kritischen Apparat nicht vollständig kollationiert hinter einer Sigle: die erste Hand hinter einer Sigle: eine spätere Hand hinter einer Sigle: Zustand nach Korrektur hinter einer Sigle: die Handschrift hat das Stück in marginaler Position hinter einer Sigle: Alternativlesart der Handschrift hinter einer Sigle: Mehrfachfassungen hinter der Stücknummer: das Stück ist nur in Vorläuferkatenen bezeugt hinter der Stücknummer: das Stück ist nur in Weiterbearbeitungen der Γ-Redaktion bezeugt

Ergänzungen zum Literaturverzeichnis Cramer, Catenae:

f.A. Cramer, Catenae Graecorum Patrum in Novum Testamentum, Oxford 1838-1844 ISo'dad,

Hiobkommentar:

Commentaire d'Iso'dad de Merv sur l'Ancien Testament, III. Livres des Sessions, traduit par Ceslas van den Eynde, CSCO Vol. 230, Scriptores Syri, Tomus 97, S. 276-231: Commentaire du Livre de Job, Louvain 1963 TLG:

Thesaurus Linguae Graecae, CD-ROM #D, Packard Humanities Institute 1992

Προθεωρία κεφαλαίου

αττακαιδεκάτου Olympiodor

ό μεν Έλιφάζ άνηκέστοις υβρεσι περιέβαλε, τον δίκαιον αίσχράς 3 αύτώ περιθεις πράξεις και των έκτόπως ησεβηκότων. ό δέ μακάριος και όντως αληθινός Ίώ/3 «οίδα», φησίν, «ακριβώς, ώς ουκ έκ των υμετέρων λόγων, αλλ' εκ των έμών πράξεων κριθήσεται τά κατ' εμε· εΐ 6 γαρ και τιμωρείται θεό?, ηδέως έπ" αυτού τα έμά παρετιθέμην δίκαια και την εξ αύτοϋ περιέμενον άπόφασιν σφόδρα πεποιθώς αύτοϋ τη αλήθεια.» 9

ορα δε κάντεϋθεν, ώς ουκ άντιλέγων θεώ την προς αυτόν αιρειται διαδικασίαν, άλλα πιστεύων άσφαλώς τη θεία δικαιοκρισία καϊ διελεγγων τους φίλους και παραιτούμενος τό παρ" αύτοΐς δικασταΐς 12 κρίνεσθαι τά καθ' εαυτόν.

15

18

21

24

είτα του θεοΰ τό άόρατον είρηκώς και άκατάληπτον και οσην έχει προθυμίαν εις τό φυλάττειν τά θεω δοκοϋντα, πάλιν απορεί προς τους φίλους και φησι προς αυτούς· «έπειδηπερ επ" άσεβεία με κρίνετε και δείγμα ποιεΐσθε των ημαρτημενων τάς εμάς συμφοράς, άποκρίνασθε μοι, διά τί πολλά και ανήκεστα πραττόντων των άσεβων οϋτω θεός άνεξικακεΐ ώς μηδέ επίσκοπων τά πραττόμενα.» είτα των άδικων καταλέξας τάς πράξεις ό γενναίος Ίώ/3 και φιλοδίκαιος ού διά την άνογην του θεού προσγωρεΐ τη μερίδι των άσεβων, άλλά και καταράται τους τοιούτους και φησιν, 'ότι δώσουσι και αυτοί δίκη ν, ει και επι πολύ διήρκεσαν διά την άνοχην του θεού. θαρρών δέ τη τών οικείων λόγων αλήθεια «εί δε μη ταύτα», φησίν, «άληθη, ό βουλόμενος διελέγξαι τά είρημένα.» FQRIISZVAEHKAMΑ Ρ* C 3 περιτιθεις Η - * 4 ώϊ: ÖTL Olymp 5 τα κατ' εμ,ε: τα εμα RP 6 ήδέως: δικαίως Η-* 10 άσφαλώς: ακριβώς 01ympY, αληθώς ΜΑ 11 παρ* αύτοΐς: παρά τοις V ^ C 14 τά θεω Olymp: καϊ τά TC II απορεί - 15 φησιν Olymp: δυνατά FC 16 ποιείτε 01ympY II αποκρίνεσθε Olymp Ü S E ^ C 20 διά Olymp Ρ: > TC II παραγωρεΐ 01ymp Y 22 ei - θεοΰ > 01ympY II διήρκεσε ν ΔΑ 24 διελεγξαι Hag in Olymp: διαλλ,έγξει 01ympY, διελέγξει TC, διελ,εγξάτω RP Quelle: Olymp. S. 200,6 - 201,7 1-8.13-18.21 καταραται

- 24 Nik. S. 387,27 - 388,13 (PG 93, 249 B-D)

Stattdessen eine Wiederholung von Nr. IE 1 in T.

"Όγδοη

τον

Ί ώ / 3 προς

τους

Κ ε φ ά λ α ι ο ^

23,1

ΰπολαβών

23,2a

bk Ίώ/3

φίλους

διάλζζις

ΙΖ

λέγει-

Β και δη oiba, 'ότι εκ χειρός μου η ελεγξίς

μου

εστίν, 23,2b

και η χ α ρ αύτοϋ βαρεία

γέγονεν

επ

εμω

στεναγμω.

Β

Ιωάννου

«οιδα», φησίν, «ort εκ 7ων ει/ γερσίν - τουτέστιν και ούκ α φ ' ώζ> έπραξα δοκείτε του? έλεγχου? έπάγειν. επέθετό μοι θεό? εφ' ώ με στένειν.»

εκ τη? πληγής καϊ γαρ βαρέως

GUX FQRnSTZVAEHKAMA Ρ* [C]B W 1 Autor: τοΰ αύτοϋ (= Ιωάννου) FQ, τοΰ αΰτοΰ = keine Angabe R, Πολυχρονίου U, αλλωί ΣΡ, keine Angabe GXW 3 καί2 - 4 > Β 4 ohne Trennung folgt Nr. ΪΖ 3 in X Pitra, Analecta Sacra Π, S. 373 (aus V und Nik.) — Nik. S. 388,20-25 (PG 93, 249 D)

αλλωϊ

«οίδα κάγώ»,

φησίν,

«οτι εκ των πράξεων

κρίσεις αύτοΐς, πλην υπέρ την ίσγύν μου επετέθη της πράξεως μου 6 έλεγχος.» GUX FQRnSTJZVAEHKAMA Ρ [C]B Ohne Trennung an Nr. ΪΖ 2 in Χ 1 Autor: keine Angabe JZ φησίν > RP II ανθρωπίνων K^B Pitra, Analecta Sacra Π, S. 373 (aus V)

των ανθρώπων

at

μοι», ητοι· «έξω

2 κάγώ GX: > υΓΡΒ II

Kapitel XVII (zu Hiob 23,1 - 24,25) Β

3

Ιωάννου

Chrysostomos

τουτέστιν· «τον κατηγορον μετ εμαυτοΰ περιφέρω, 3 την άπόδειξιν των κακών οίκοθεν εγων.» GmX

FQRÜSTVAEHKAMA

τον

ελεγγον,

[C]

1 Autor: τοϋ αντον (= ά'λλω?) IISTAE, Πολυχρονίου Μ, Διδύμου Α, keine Angabe

XRHA 2 τουτέστιν: την κόΚασιν, τουτέστιν Χ II μ(θ' ίμαυτοΰ GX, μίτ' αυτόν Η, μΐθ' ίαυτοϋ Κ~* II πΐριφΐρω + την κόλασιν G II τοV2 - 3 > GX 3 έχω Chrys FVK Quelle: Chrys. S. 140,15-16 Pitra, Analecta Sacra Π, S. 373 (aus V) Die Fassung und Ausdehnung in GX entspricht dem Bestand in der a-Vorläuferkatene.

'Ιωάννου

Chrysostomos

«e't0€ ενην», φησίν, «παραυτα. των τιμωριών την ψήφον φέρε3 σθαι η εΰρεΐν αυτόν, etθε ενην δικάσασθαι», φησίν, «και έντυγεΐν αύτω και μαθεϊν, τίνα ην, α ημελλέ μοι προς ταύτα ερειν, α ημελλε λέγειν.» όρας, πώ? έπέτυγεν, οπερ ηϋχετο; τοϋτο γαρ εσγατον γέγο6 νεν εν τω βιβλίω. «ηθελον μαθεϊν, τί μοι ημελλεν ερειν και ei 'έμελλε με κολάζειν.» ταύτα δε ειττεν ο ύ χ ώ? καταγινώσκων άδικίαν. FQRIISTIVAEHKAMA

ομοίως

[C]B(3 ci'öe - 8)

1 Autor: Ιωάννου VB: του αΰτοΰ (= αλλωί) FqllSTAE, 'Ω,ριγύνους Μ, Πολυχρονίου Α, keine Angabe ΣΗΚΔ 2 ei'öe Hag in Chrys: el δε Chrys LMP Γ 3 η R: ην LMP Chrys Γ 4 ημ(ΚΚ( ι: έ'μελλί Chrys Β II ημελλε2: 'έμΐΚΚΐ Chrys Β, ημΐλ,Κον TK"* 5 ορα Chrys 6 ίν > ChrysLM Σ 7 ημΐΚΚΐν: έμ(λλ(ν Chrys KB, ημΐΚΚον ΤΣ II μ(: μοι RTA - * 7 ««iw Chrysp: απον ChrysLM ΓΒ Quelle: Chrys. S. 140,19-25 PG 17, 88 Β (aus Μ) — 5 όρας - 8 Nik. S. 389,41 - 390,1. 389,38-41 (PG 64, 624 D. CD)

23,3a

F 719 δε ά ρ α γνοίη,

'ότι

εΰροιμι

23,3b 23,4a

και ελθοιμι eis τε'λο?; εΐ'ποψ,ι δε εμαυτοΰ κρίμα,

23,4b

τ ό δε στόμα

23,5a

yvoiην

23,5b

αίσθοίμην

23,6a

και εί kv πολλή

23,6b

^

μου ζμττλησω

δε Ιάματα,

α μοι

δε, τίνα

μοι

Ισγΰϊ

είW kv α π ε ι λ ή μοι ον

αντον

ελέγχων. έρεί, άπαγγζλςΐ

&Γελευσεται χρήσεται-

μοι.

4

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ IZ

23,7a

MO α λ ή θ ε ι α γαρ και έ'λε^χο? π α ρ '

23,7b

>-ο

Γ

δε eis τε'λο? μ ο υ τ ο κρίμα.

ζζαγάγοί

teilw. Olympiodor

ΌΚνμπιοδώρου

« α λ λ ' εϊθε», 3 εδεξάμην

φησίν,

άπόφασιν»

«τω θείω παρέστην

- το γαρ ελθοιμι

άντϊ του· « ο π ω ? το πέρας γεγονώς 6 εμέ.»

παρά

τούτο

έκρίθην,

yap εστί το εϊποιμι

πότερον

η άνίησι

και πέπεισμαι

καϊ γαρ πέποιθα,

Ρ

τιμω-

εστίν ό

τας κρίσεις

Olymp: > 0 1 y m p Y G U T P C

τετελειω-

ώ? ούχ υγιείς

C

W ( 1 2 e'tye - 13

C7τι θΐοϋ κρίνεσθαι

τάς

ψηφον) 2 θείω - θρόνω:

βασι-

0 1 y m p Y ) II γνωρίμων

F Q F I S T I V A E H A ^ C II γνώρι-

5 yiyovt 0 1 y m p Y

6 eaτι: σή-

7 δ δήλοι: τοντο γάρ εστι Olymp II (τό) Hag in

8 ιλίγγων

+ä re (ττραζα και α πέπονθα

Olymp II 'ίνα -

9 κρίσιν + και τί προς ταϋτα λεγει και Olymp II με: μοι 0 1 y m p Y

VA, άνίσει

αν

Olymp II 7τάρεστιν 0 1 y m p Y G S T I II και: el 0 1 y m p Y

Olymp II τό κρίμα 0 1 y m p Y

άνιση

εκφέρει με

ώ? νενικημένην

διακόνου V, keine Angabe G J I W

4 οπω?: 'ίνα Hag in Olymp (dvai

άνίησι:

«α

ο δήλοι (τό)

το γαρ els τέλος άντι του

μον + iKeWev Olymp II και 'ίνα: 'ίνα φησιν Olymp

μάθω > 0 1 y m p Y

κατ

του -

δόξας.

του θεον θρόνω παρίστην

μαινα

- τουτέστι

είγε τούτων ετυγον,

ψηφον.»

F Q R n STJZVAEHKAMA

1 Autor: Όλνμιτιοδώρον

τα

ώ? άληθης

ταύτα δε φάσκει τους φίλους ελέγχων,

15 7τερι αύτοϋ ποιούνται GU

άντΐ

μοι σφοδρότερόν

του? ελέγχους» λίαν,

την καθ' υμών ελαβον μένην λέγει,

πάντα

κρίμα,

-,

και 'ίνα

«'ίνα τη πείρα μάθω, ποίαν

επεζέρχεταί

της απειλής,

θεό? και άπροσωποληπτως 12 «ενάγει,

γένηται

άπολοφύρωμαι

δε εμαυτου

έλεγχων,

ίσγυρως

εκείθεν

εις τέλος τοϋτο σημαίνει

ε'ίποιμι δε καΐ τα εμοι βεβιωμένα»,

7"ö στόμα μου εμττλήσω ρούμενος

θρόνω και την

των κατ' έμέ γνώριμον

το θείον εκείνο βημα

α πέπονθα.

9 την κρίσιν,

λικά

αύτοϋ,

E C , άνησει

βονλομαι

σφόδρα

Η - * II και γαρ πέποιθα: πεποιθώς

νενικημίνην:

νικηφόρος W, νικώσαν Nik

15 ποιούνταν

Olymp

δια τοντο δε,

Olymp II αληθώς

13 άντι τον > R P

01ympY

14 διελεγχων

Quelle: 2-11 εξάγει Olymp. S. 2 0 1 , 1 9 - 2 2 . 2 0 2 , 6 - 1 5 ; 12 καϊ - 14 λέγΐΐ nios, vgl. Nr. IZ 11; 14 TOOT - 1 5 Olymp. S. 2 0 2 , 1 8 - 1 9

10

φησίν, 12 Olymp

viell. Polychro-

Nik. S. 3 8 9 , 1 1 - 2 6 . 2 8 - 3 4 . 4 1 - 4 3 (PG 64, 6 2 4 B C . C . D ) 12 νενικημένην

wohl in der Bedeutung „erledigt"; vgl. auch Nr. IZ 11.

Γ

Julian

«τις δ' άρα μοι δωη αύτον άκούοντά μου και άποκρινόμενόν

GmUmX

FQRnSTZVAEHKAMA

1 Autor: Ίωάννον

ÜSTA^B

[C]B

μοι;»

W

2 δ' > Jul X B W II jnoti > Jul X W II και - μοι2 > Χ

Quelle: Julian S. 146,12 Nik. S. 3 8 9 , 1 0 - 1 1 (PG 64, 6 2 4 B )

Kapitel XVII (zu Hiob 23,1 - 24,25)

^

5

Ιωάννου

Chrysostomos

«και γαρ el πολλή 3 οίδα, οτι αλήθεια

ίσχύϊ χρήσεταί

παρ' α ΰ τ ω

FQRnSTIVAEHKAMA

μοι καϊ απαλή,

άλλ'

ομως

εστίν.»

[C]B

W

1 Autor: του αύτοϋ (= Ιωάννου) S, keine Angabe FZBW Quelle: Chrys. S. 141,5-6 Pitra, Analecta Sacra Π, S. 373 (aus V) — Nik. S. 389,26-28 (PG 64, 624 C)

MO TOO αύτοϋ

Chrysostomos

τούτο ηϋζατο, τοϋτο εστίν ο φησιν «ώστε πέρας έπιτεθηναί 3 τοις δειλοί?.» είτα φησιν, οτι «ταύτα ηθελον γενέσθαι, ώστε θανεΐν ούχ ώ? νυν μέλλοντος αύτοϋ κρίνειν». FQRIISTΥΛΕΗΚΔΜA

μου άπο-

[C]B

1 Autor: Ιωάννου FVAM, keine Angabe ΗΔΑΒ Ε~*Β

2 τούτο ηϋζατο > ΜΑ II μου: μοι

Quelle: Chrys. S. 141,9-11 Pitra, Analecta Sacra Π, S. 373 (aus V)

>-o

'Ιουλιανού

Julian

«αιτώ ούν αύτον ούκ αίνιγματωδώς ειπείν άλλα γαρ γυμνην 3 αύτήν μοι σημάναι την άκρίβειαν οίον μη μόνον, οτι «ημαρτες», άλλα και το είδος αυτό.» GmUmX

FQRÜSTVAEHKAMA

Ρ

[C]B

2 γαρ > XPB II αύτον: ούτω Jul 2

1 Autor: keine Angabe GXP

σημήναι ΓΡΒ II μόνον + άττάν μοι Jul II οτι: το Ε^Β, > UA

3 μοι > ΧΒ II

4 άλλα >

II αύτό

+ μηνϋσαι την αμαρτίας Jul II ohne Trennung folgt Nr. IZ 11 in Κ - > Quelle: Julian S. 147,2-4

>-o

παρ' Έ βραίοις το τέλος και η νίκη δια μι äs σημαίνεται GmUmX

FQRÜSTVAEHKAMA

Ρ

λέξεως.

[C]B

-

Ohne Trennung an Nr. IZ 10 in K * Quelle: Vielleicht Polychronios, vgl. die Bemerkung Ziegler, Beitr. S. 76 — 36 (PG 64, 624 C)

Pitra, Analecta Sacra II, S. 373 (aus V) —

Vgl. Nr. ΪΖ 6,12-14; zu 'Εβραίοι vgl. Bd. I, Einl. S. 105.

Nik. S. 389,34-

6

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΖ

Δ ει? γαρ πρώτα

23,8a

12

πορευσομαι

και ουκετι ε ι μ ι ·

23,8b

τα δ ε €7τ' έ σ χ α τ ο ι ? τί

οιδα;

23,9a

α ρ ι σ τ ε ρ ά ποιήσαντος

αύτοϋ

23,9b

περιβάλει

Δ

δ ε £ ιά, και ού/c

και ού

κατύσχον

οψομαι.

'Ιωάννου

Chrysostomos

«oi'Sas», φησίν, «την όδόν μου και 'ότι (σπούδασα άεϊ 3 αύτω. άλλα Tis, όταν κρίντ}, άντερει αύτω;» 2 Hiob 23,10a II vgl. Hiob 23,15a FQRIISTVAEHKAMA 2 07t > Chrys

υπακούνιν

3 vgl. Hiob 23,13a

[C]

LM

Quelle: Chrys. S. 141,20-21 Pitra, Analecta Sacra II, S. 373 (aus V) — Nik. S. 392,19-22 (PG 64,624 D)

13

Δ

Όλνμπιοδώρον

Olympiodor

σαφέστερου ό Σύμμαχος εκδεδωκεν "ιδού εαν προερχωμαι αυτόν, 3 αφανής εστιν, καν ακολουθώ, ούδε αίσθήσομαι." ό δε νους ούτος· «ήδεως μεν», φησίν, «υπό τοις θείοις όφθαλμοΐς εχω κριθήναι τα κατ εμε. άλλα τί πάθω; άόρατός εστι την φύσιν ό θεός. είτε γαρ εμπρο6 σθεν η όπισθεν η εις τα δεζια η και ευώνυμα αύτόν επιζητήσω, άφανής εστί παντελώς.» τό δε ούκετι ειμί άντι τοϋ· «εαν €7τί πλέον επεκτείνω την ερευναν, εξω εμαυτοϋ γίνομαι και εν σκοτοδινία 9 λογισμών ζητών καταλαβεΐν τον άκατάληπτον.» ταύτα δε ε'φη ούχ ώς σωματικώς ή μεταβατικώς τους τόπους του θεού περινοστούντος, άλλα δεΐζαι θελων, cos πανταχού μεν ό θεός πάρεστιν, ήμιν δε άνέ12 φικτος και άόρατος τυγχάνει. GU Χ(2 - 3 αίσθήσομαι.) FQRTISTJIVAEHKAMA

Ρ*

C

\ν(4ήδί'ωί-12)

1 Autor: Ιωάννου V, keine Angabe GXFJXW 2 ίξίδωκεν Η - * 3 ούδέ Olymp GUX: ούκ TPC II αίσθήσομαι Olymp GUXP: α'ώΐσθήσομαι FC II οϋτωί F1A~*C 4 φησίν

> GF

5 τί; φύσει AAW

10 μΐταδοτικώς E'C

7 πλάον Olymp AW

9 τον Olymp n~>CW: τό GUFq

Quelle: = Olymp. S. 203,1-8.12-14.8-11 Nik. S. 390,32 - 391,6.13-19 aus Olymp. (PG 93, 252 AB)

Kapitel X V I I (zu Hiob 23,1 - 24,25)

23,10a

Ε

οΐδεζ>

γαρ ήδη όδόν μου,

23,10b

διίκρινζν

23,1 la

έ£ελεΰσομαι δε

23,1 l b

οδού?

23,12a

από

Ε

7

δε' μ ε

äxrnep το χρνσίον. kv ζντάλμασιν αντον·

yap α ντου εφνλαξα

και

ου μη εκκλίνω

ενταλμάτων αύτοϋ και ου μη παρέλθω.

Όλ,υμπιοδώρου

Olympiodor

«δια τούτο δε», φησίν,

14

«ατι θ(θϋ θαρρώ το κρίνζσθαι, οτι και προ

3 των ζμων λόγων r a s εμά? €7τίσταται πράξεις. και et τούτον ye ϊτυγον, άπίφηνΐν

αν με ϊσα και γρυσίω καθαρόν.»

« κ α ι γαρ ώ δ ε υ σ α δ ι α τ ω ν εντολών

αύτοϋ.»

ε ν τ ο λ ά s δ ε Ae'yei ο ύ

6 τά? έγγραφους - προ νόμου γαρ (τύγχαναν -, άλλα r a s rf) φύσει συνεσπαρ μίνας, τας κατά διάνοιαν ΰπο θίοϋ λαλουμίνας. kκκλίνω θαυμάσαι άξιον 9 τραπησομαι

της ευθεία? οδού», όμοιον τω λίγοντι·

από της αγάπης του

το δε και ού μη

«καν γαρ μυρία πάθω», φησίν,

«ού παρα-

τις ημάς

χωρίσει

Χρίστου;

9-10

Römer 8,35

GU

FQRTISTJIVAEHKAMΑ

Ρ*

C

W * ( 2 - 9 eiöeta?)

1 Autor: τον αύτοϋ ( = Όλκμπιοδώρου) C, keine Angabe G U J X W 3/4 τούτον ye tTvyov: ϊκριν*. τα κατ' ίμί Olymp 4 ύπίφαινΐν 01ymp Y II αν μ( > 01ymp Y II καθαρω 01ymp Y Σ 6 Ιτύγγανον Τ Α II τή? φύσίως RP 10 Χρίστου: θΐον ΛΗΔ - * Quelle: 2-4 Olymp. S. 203,16-18; 5-10 = Olymp. 204,1-7 2 - 3 ττράξ(ΐί. 5 ίντολας - 10 Nik. S. 391,26-29.31-42 teilw. aus Olymp. (PG 93, 252 C.CD)

zu 23,10a

15

διά τούτο επ' αύτοϋ θέλω κριθηναι. GmUm

FmQmRmnSSmTTmVAAmEEmHmAmMmAm

Bezug: zu 23,10b/l l a in GUFV, zu 23,13b in Δ * -

δώρον) C

C Autor: τον αύτον (=

Όλυμπιο-

Ziegler, Beitr. S. 76 Das Fragment ist in Π - * sowohl im Erklärungsteil wie als Randnote tradiert, aber in einzelnen Handschriften an der einen oder der anderen Stelle unterdrückt worden.

23,12b 23,13a1

S kv δ ε κόλπω μον Ζκρνψα τα ρήματα αντον. ε ί δ ε κ α ι αντος Έκριναν ο υ τ ω ? ,

8

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΖ

23,13a2 τις εστίν ο άνταπών 23,13b γ δ γαρ αύτό? ηθέλησαν,

16

S

αύτώ;

και

Ιττοίησεν.

τοδ αύτοϋ (= ΌΚυμπωδώρου) «kv δέ τ ω βάθίΐ

3 έ χ ω ν ζφύλαξα.»

της διανοίας

μου»,

και ώ σ π ε ρ τίνος

φησίν,

άνθυπενίγκόντος

«τας θ ε ί α ? «οτου

ούν

ίντολας ένεκα

π ε ρ ι ε π ε σ α ? τ ο ί ? δει v o t e ; » ο £ ε ω ? ε π ά γ ε ι - «ei δε θεό? έ δ ο κ ί μ α σ ε

τούτοις ταϋτά

teilw. Olympiodor

με ΰττομάναι,

τίς αν άντίίττύν

GU_FQRI1STJIVAE[H]KAMA

Ρ

εχοι;»

C

W(4et-5)

1 Autor: τον αντον (= keine Angabe) Π Τ ν , Όλυμπιοδώρου AAP, keine Angabe GUSJZKACW 2 δ« > Olymp 3 nach (φύλαξα Trennung und das Folgende anonym zu 23,13a in KC 4 περιέπεσα MC II UqP II «χοι: δύναται U Quelle: 2 iv - hiavoias Olymp. S. 204,15 2 - 4 « r a y « Nik. S. 392,3-6.13-15 (PG 93, 252 D. 253 A); 4 (PG 64, 625 A)

17

zu 23,12b έι> τω m

διανοητικω.

G U F Q R m n m S m T m A m E m [H]K m A m M m A m [C] Ziegler, Beitr. S. 76 — Nik. S. 392,3 (PG 93, 252 D)

1 8

m

m

m

^ ει δε και δικαιοπραγοϋντα m

G U

m

m

m

m

κατέκριναν. ,

F Q R nSTZVAE[H]/r A

m

[C]B

Autor: του αύτοϋ (= Όλυμπιοδώρου) A

2 δικαιοπραγίαν A

Ziegler, Beitr. S. 76 — Nik. S. 392,26-27 (PG 64, 625 A) 19

zu 23,13a 2 άντϊ του· m

m

in in

ovbeis. m

Um F Q R n S T m A m E m [H]

[C]

Ziegler, Beitr. S. 84

20

γ συντριγούσαν m

m

m

m

m

ε χ ε ι τί) θ ε λ ή σ ε ι τ η ν

G U X F Q R nSTVAE[H]KAMA

δΰναμιν.

[C]B

Ziegler, Beitr. S. 76 — Nik. S. 392,28-29 (PG 64, 625 A)

- 5 Nik. S. 392,27-28

Kapitel XVII (zu Hiob 23,1 - 24,25)

23,15a

Ζ δ ι α τοϋτο

kir" αντώ

23,15b

νονθζτονμζνος

23,15c

€7τϊ τούτω

9

εσ7τονδακα,

δε ε φ ρ ό ν τ ι σ α α

από προσώπον

αντον

ντον. κατα-

σπονδασθω, 23,15d

Ζ

$

κατανοήσω

και πτοηθήσομαι

Όλυμπωδώρου

έ£

αντον.

teilw. Olympiodor

21

«δια τοΰτο», φησίν, - άντι τ ο ί · τ ά κατ' έμαυτόν άνασκοπών 3 «τετάραγμαι ουκ είδως εφ' ois επληξέ με ό θεός· π λ η ν και ελεγχόμενος ευχαρίστως φέρω και δια φροντίδος εχω μηδέν τι περϊ αύτοϋ παλίμφημον εννούν.» 6 επαναλαμβάνει δε -πάλιν το αυτό νόημα - 'όπερ των άθυμοΰντων ϊδιον - και λέγει, οτι «τοιαύτα έμαυτω συνεώώς, είτα πληγείς άμηγανώ και τεθορΰβημαι». πολλαγοϋ γαρ ενταύθα των ρημάτων εναλλάτ9 τουσιν οι χρόνοι. GU

FQRIISTJZΥΛΕ [Η] KAM Α

Ρ

[C]B

W*

1 Autor: keine Angabe GJIBW 2 τα: το U, > FQ'STIEKMA'W II σκοπών K~»P 3 ό > GM 4 (χω W: ΐγω Olymp γ , αγω GUTPB 5 nach kvvodv Trennung und das Folgende unter der Autorangabe Πολυχρονίου in U Quelle: 2-5 = Olymp. S. 205,5-7 2-5 Nik. S. 392,40-393,7 weitgehend aus Olymp. (PG 93, 253 A); 6-9 Nik. S. 393, 1114 (PG 93, 253 B)

ι£

Ιωάννου Chrysostomos «ούχ ημαρτον», φησίν, «και τί τοϋτο;» ού γαρ μόνον από της των 3 αμαρτημάτων εξουσίας έζεστι κολάζει,ν θεω, άλλα καΐ τούτων χωρίς, των αμαρτημάτων λέγω. FQRn STJIVAE [Η] KAM A 1 Autor: keine Angabe ΙΣ

[C]B 2 γαρ + δη Chrys 4 των >

II λέγω Chrys R: λίγων ΓΒ

Quelle: Chrys. S. 141,29-31 Pitra, Analecta Sacra Π, S. 374 (aus V) — Nik. S. 393,21-24 (PG 64, 625 B)

22

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΖ

10

23,16a 23,16b 23,17a

23

Η κύριος δε ϊμαλάκυνεν την καρδίαν μου, ό δε παντοκράτωρ εσπούδασύν με· 3 ού γαρ τ/δειν, οτι ειΓελεύσεται μοι σκότος.

Όλνμπιοδώρου teilw. Olympiodor τό ίμαλάκυνίν αντί του· της ψυχής τους τόνου? ίξίλυσΐν. το 3 8e σν γαρ f/beiv άντι τοϋ· ού προσώόκων. σκότος δέ και γνόφον προ προσώπου λίγα τό των συμφορών άδκζόδίυτον. Η

3-4 Hiob 23,17b GU

FQRnSTJZVAE[H]KAMA

Ρ*

[C]B

Όλνμπιοδώρου διακόνου V, keine Angabe G U J I 2 μίυ > RP II τον τόνον ΛΡ 3 7τροΐδόκουν RTJA II γνόφος 01ymp Y V II προ: τοΰ EB, > GRAP Quelle: 2 - ίξέλυσΐν = Olymp. S. 205,16; 3 σκότος - 4 Olymp. S. 205,17-18 1 Autor:

Nik. S. 393,31-36 (PG 93,253 C)

24

3

τό των μαστιγών αδηλον η άδιίξόδίυτον. GmUm FQ m R m nSTVAE[H]KAMA [C]B Nik. S. 393,36 (PG 93,253 C)

23,17b 24,1 24,2a 24,2b 24,3a 24,3b 24,4a 24,4b

25

Θ

Θ προ προσώπου δε μου εκάλυψεν γνόφος. Α δια τι δε κύριον ϊλαθον ώραι, ασεβείς δε οριον υπερέβησαν ποίμνιον συν ποιμενι άρπάσαντες; ΰποζΰγιον δε ορφανών άπηγαγον και βουν χήρας ηνεγύρασαν. εξεκλιναν αδυνάτους έ£ όδοϋ δικαίας, -φ- ομοθυμαδόν δε εκρύβησαν πραεις γης.

Όλνμπιοδώρου

Olympiodor

ην πάλιν τους φίλους προς τα ρηθίντα τω Ίώ/3 άντ^ρύν, ώ? 3 «ταύτα πάσχει? ου καθαρός ων, ως συ φης, άλλα των πλημμελημάτων Ικτίνων τάς δίκας». γοργώς ούν Ιπιλύων τό άντιπιπτον Ιπάγζιei'fcos

Kapitel XVII (zu Hiob 23,1 - 24,25)

11

« π ω ? τοίνυν τινες άνηκζστα πράττουσιν, ό be θεος ώσπερ τών καιρών 6 εκλελησμένος άνεγει τάς άνταποδόσεις;» το δια τί ούν προβληματικών ως προς τους φίλους ε'ίρηται, το δε εζέκΚιναν αδυνάτους εζ όδοΰ δικαίας τουτέστιν του? ασθενείς καταδι9 κάζουσι τας του δικαίου ψήφους €7r' αύτοϊς παρατρέποντας. GU FQRflSTZVAE [Η] KAMA

Ρ*

C

W(8 τους - 9)

1 Bezug: zu 24,1 in GU, zu 24,3a in Κ - * II Autor: του α ντου (= keine Angabe) V, keine

Angabe GXW 2ην> Λ - I I tow φίλους πάλιν ~ RP Δ - * II ό - 6: kombiniert mit Nr. ΪΖ 27 in Ρ 6 άντίχα

5 πράττουσιν: πάσγουσιν Κ~> II nach ανταποδόσεις

Trennung und das Folgende anonym (unter der Autorangabe Πολυχρονίου Μ) in Δ - * 7 ΐ'ιρηται + Direktentnahme aus Olymp Ρ 9 παρατρίποντος AM Quelle: 2 - 4 ΐττάγΐΐ = Olymp. S. 206,1-4; 5 πώς - 7 ίίρηται = Olymp. 206,12-15; 8 τους - 9 = Olymp. 206,8-9 2 - 7 ΐ'ιρηται. 8 τους - 9 Nik. S. 394,15-21.43 - 395,4. 394,29-30 aus Olymp. (PG 93, 253 D. 256 A. 253 D)

Θ

'Ιωάννου

Chrysostomos

«ου κατά άκολουθίαν άνθρωπίνην γέγονε τοϋτο», φησίν, «άπροσ3 δόκητον το κακόν, στοχάζομαι της του θεοϋ χειρός είναι την πληγην.» και καλώς είπεν προ προσώπου μου. «ού γαρ κοινον το σκότος εστίν, άλλα της έμης άθυμίας.» FQRnSTVAE[H]KAMA

[C]B

3 το Chrysp: > ChrysLM ΓΒ

2 κατ ΤΛΚΜ

5 ΐμης άθνμίας: άθυμίας εστίν Chrys

Quelle: Chrys. S. 142,5-8 Pitra, Analecta Sacra Π, S. 374 (aus V) — Nik. S. 394,1-6 (PG 64, 625 Β)

Λ

ώραι οί καιροί της κρίσεως των άσεβων, 3 αποδίδωσιν, είπατε.» GmUm

FQRÜSTJIVAE[H]KAMA

Kombiniert mit Nr. IZ 25,5-6 in Ρ Χρυσοστόμου Β 2 - άσεβων Ziegler, Beitr. S. 76

Ρ*

[C]B

το δίκαιον G U

m

m

m

επάτησαν.

m m m

F Q R n S AmEm[H]AmMmAm

Autor: Σ(υμμάχου) A Ziegler, Beitr. S. 76 Vgl. Julians. 149,13.

άντ-

W

1 Autor: Όλνμπιοδώρου Α, Πολυχρονίου A,

zu 24,2a m

«δια τί ουκ αύθωρον

[C]

ΚΕΦΑΛΑ I ON IZ

12 zu 24,2a η πλΐοιχκτοΰντΐς

πζρι το μίτρον τής γης {})} τούϊ γείτονας

ή τοΰ δικαίου 'όρους

τους

παρα

C, fol. 42ν

zu 24,3 το άλογοι/ ή το λογικόν κτήνος trj τον νοϋνί, ίν φ το λογικον της ψυχής ίποχαται. ορφανούς δ( θΐωρητίον τους ίστερημίνους του ττολυγόνου και παιδαγωγικού 3 λόγου, βοΰν be χήρας ή το κΐρατηφόρον και γ(ψτόνον ζωον ή το πρακτικον της ψυχής τής ανδρείων ΐργων ιστορημένης. C, fol. 42ν 1 ti) τον i/owt: vielleicht zu tilgen ίστιρημίνοις C

zu 24,4a ου μόνον αΰτοι άδικοϋσιν, αν ττολιτΐίαν καταλιμπάνειν

2 τοΰ: τήςC

4 τής ... ίστΐρημίνης\

άλλα και τους άσθακστίρους άναπΐίθουσιν.

τοις ...

τω λογισμω την δικαί-

C, fol. 42ν Nik. S. 394,32-34 (PG 93, 256 Α)

Φ

διωκόμενοι υπ

Um

αυτών

η φεύγοντες

FQRnSTVAE[H]KAMA

1 Autor: Ώριγίνονς

Κ-*

Ρ

2 το >

το

αδικον.

[C]

Ε-*

Nik. S. 395,7.10-11 (PG93, 256 Β)

24,5a

ι

24,5b

££

I

απέβησαν

bk ώσπερ

ΰττερ

εξελθόντες

εμον

ονοι την

εν

άγρώ

εαυτών

πραξιν.

teilw. Olympiodor

Όλυμπιοδώρου «οί ασεβείs»,

3 ώ σ π ε ρ ΐζεργόμενοι

φησίν,

«ίν ύποκρίσα

την εαυτών

πραξιν,

του δοκύν τουτέστιν

τίνος

λαλίΐν

Ιπικρΰπτοντες

υπέρ

την

Kapitel XVII (zu Hiob 23,1 - 24,25)

13

(pavepav πονηρίαν, εγκαθέτους τους δόλου? εργάζονται, άποβαίνουσι δε λοιπόν καθα και οναγροι μετ" εξουσίας τα προστυχόντα ληϊζόμε6 νοι.» GU FQRTISTJVAE [Η] KAMA 1 Autor: keine Angabe GJPBW Einschub aus Olymp, in Ρ

Ρ

[C]B W(2 - 4 ΐργάζονται) 4 δόλου?: δούλους Q ' S ' T A - * II nach ΐργάζονται

Quelle: 3 (πικρύπτοντΐς - 4 ΐργάζονται Olymp. S. 207,1-2 5 μ(τ' - 6 Nik. S. 395,23-24 (PG 93, 256 B)

ϊ

'Ιωάννου

Chrysostomos

τουτέστιν πάντων κατεφρόνησαν, 3 αύτους αδικεί ούδε κακώς ποιεί. αύτός δε οϋπω επισκοπήν

πάντων κατεγέλασαν,

πεποίηται

ταύτα καϊ εξετάσει τα πεπλημμελημένα

ουδείς

τούτων, ώστε ποιήσει αύτοϊς και ου

μετα

παρόψεται.

4 vgl. Hiob 24,12c FQRnSTZVAE[H]KAMA

[C]B

1 Autor: Πολυχρονίου Μ, keine Angabe Σ

4 οΐίπω: οϋτω ΤΣ

Quelle: Chrys. S. 142,27 - 143,2 Pitra, Analecta Sacra II, S. 374 (aus V) — 2 - κατίγίΚασαν. 4 - τούτων Nik. S. 395, 22-23.24-25 (PG 93, 256 Β)

zu 24,5a

άδεώ? καταπατοϋντες U m

τους ανθρώπους.

QmRmnmSmTmjmAmEm[H]Kmßn

[Q

Ohne Trennung an einer hexaplarischen Note in ΚΔ Ziegler, Beitr. S. 76 — Nik. S. 395,21-22 (PG 93, 256 B)

Κ ό μεν'Ακύλας 3 ζοντες εις αλωσιν". αναλαμβάνει

οϋτω φησίν

"εξέρχονται

εν κατέργω αυτών όρθρί-

υπέρ εμοϋ δέ· υπερ ων εγώ πάσχω - τό κοινόν γαρ

πρόσωπον - άπόλιδες

γινόμενοι.

GU FQRII 5ΤΣνΛΕΗΚΔΜΑ Ρ [C]B 1 Bezug: zu 24,5b in Ρ, zu 24,5a in GUKB, zu 24,6b in Γ II Autor: Πολυχρονίου U,

Όλυμπιοδώρου qAB, αλλω? tit το imp ίμοϋ ΐξέλθατΐ Ρ 2 μΐν > G II οϋτω φησίν: όντως φησίν RH, οΰτωί (φη Κ-*, > G 4 γενόμενοι RSTK~*PB 2 - 3 αλωσιν Nik. S. 395,28-30 (PG 93, 256 C) Vgl. Hagedorn, Nachlese S. 401.

14

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΖ αλλω?

ύττερβάντες την εαυτών άξίαν υπεράνω μου. 3

η οίίτωί

Julian

«ωσπερ ε^ώ», φησίν, «εν τοις Ιδίοις εζηργόμην άγροΐς, οϋτως οι ασεβείς kv τοις εμοΐς γωρίοις είσιόντες τα εμα εττλεονεκτουν.» GU

FQRI1STJVAEHKAM Α

Ρ

[C]B

1 Bezug: zu 24,5a in G, zu 24,5b in UKPB, zu 24,6b in Γ II 1 Autor: keine Angabe VK II 1-2 > J 2 nach μου Trennung in FqllSTVEHA^B 3 η οίίτω?: άλλω? η ούτως V,

4 ίγώ: ί'ξω Jul 2

> JB

5 ΐΐσώντΐς: e£t2 > q

Bonwetsch, Nr. V — Pitra, Analecta Sacra III, S. 604 — 2 - 4 άναπληρούσα Nik. S. 406,8-13 (PG 93, 268 A) Zu 4-6 vgl. Origenes, Comm. in Rom. 3,5 - 5,7 (S. 206,3-6 Scherer): ΟΊμαι δε οτι και

oi απόστολοι ελλιπή πΐΐσθίντα eivai την έκ τοΰ έφ' ήμΐν πίστιν και ταΰτην όμολογουντες ήδη'ίχειν,δεόμενο« δε της κατα χάριν Θεοΰ φασιν τω Σωτηρι· Πρόσ6es ημΐν πίστιν. ΚΘ

προς το είρηκεναι τον Ίώ/3 Tis γαρ αν γνοίη οτι πορεύσομαι 3 αυτόν; φησίν, οτι προ πάντων και το μνησθηναι θεοϋ φοβερόν.

προς

2-3 vgl. Hiob 23,3a GmUmX

FQRÜSTVAEHKAMA

Ρ

C

Kombiniert mit den Nr.n IH 2 und 4 in W

χρονίου Μ, σγόλιον Ρ

W* 1 Autor: άλλο IISTA, άλλω? Ε - 4 , Πολυ-

3 μνησθηναι + περί q

Nik. S. 405,38-41 (PG 64, 625 C)

25,2b

Α

A 6 ποιών

kv

ύψίατω.

Όλυμπιο&ώρου εις φόβον

3 εξηγείται

ενάγων,

καί φησιν,

εδημιούργησεν. GU

την σΰμπασαν

Olympiodor cos οίεται,

τον Ίώ/3 τον θεοϋ την

οτι ό θεός υπεράνω

πάντων

ων τα

δύναμιν πάντα

η και άλλως το εν ύψίστω άντϊ τοϋ· εν τω υίω.

FQRnSTOVAEHKAMA

Ρ

[CB]

W

Ohne Trennung an Nr. IH 8 in U 1 Autor: keine Angabe GJIW 2 ώς o'Urai > Olymp

3 öeos + ύψιστος ων καί Olymp II πάντων ων: παντός Olymp 4 ίδημιοϋρ-γησιν: κατεσκΐύασΐ και πάντων εστί δημιουργός Olymp II nach ^δημιούργησαν: Trennung und η και άλλως als Titel in Γ, fügt ein Nr. IH 8 Ρ II τ) - υίω > J II ή > H~* II ή και άλλως: (στι δέ καί νοήσαι ΐτίρως Olymp II το: τω 01ympY FqlTSTXVAEW II αυτί του > Olymp II τω > E~>W II ohne Trennung folgt Nr. ΪΗ 7 in UIT Quelle: Olymp. S. 216,4-7 Nik. S. 406,17-22 (PG 93,268 A)

30

7

Λ

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΗ

Μ (θο&ίου η και οϋτως. ό πας νους· «πάντα άνθρωπου», φησίν,

3 επί τω €ν ϋψει GU

«π(.ποίηκεν

eivai.»

FQRIISTZVAEHKAM Α

Ρ

[CB]

Selbständiges Fragment nur in G, ohne Trennung an Nr. ΪΗ 6 in L T P 1/2 η και όντως Μΐθοδ(ίου) G, trotz der Anhängung an Nr. IH 6 am Rande Μεθοδίου UP (keine Angabe Γ) Bonwetsch, S. 512, App. zu Z. 8

8

zu 25,2b

kv άπορρητω, μετ ούδενοζ UX

FMQMRMNSTVAEHKAMA

Ρ

συσκοπήσας. [CB]

W

Eingefügt in Nr. IH 6,4 in Ρ II Bezug: zu 25,3a in H ^ W II Autor: Όλυμπιοδώρου Μ, Πολυχρονίου A

1 kv: το 6« kv ϋψίστω αντη (lies άντϊ του) kv Ρ II ohne Trennung

folgt Nr. ΤΗ 6 in U, Nr. ΪΗ 9 in H~» Ziegler, Beitr. S. 77 —

25,3a

Nik. S. 406,16-17 (PG 93, 268 A)

ΛΑ μη yap T i s ύπολάβοι,

o r t ζστιν

παρύλκνσις

πειραταΐ?, 25,3b

€7Γΐ τίνας

δ ε ουκ

ε π ε λ ε υ σ ί τ α ι evebpa

παρ'

αύτοϋ;

9

ΛΑ

Όλνμπιοδώρον

Olympiodor

«μη yap τιs ei>νο€ΐτω», φησίν,

«ώ? eis τε'λο? ύπερτιθίμενος

3 /xeVei öeo? r a s κατά των άδικων τιμωρίας, αλλ' ωσπερ οι ενεδρεύοντεs,

εί και τέως

οΰτω? άδοκήτως αύτοΐς εττερ^εται, και

ουκ εστι τινα των άσεβων την θείαν διαδράναι GU

FQRII S T J I V A E H K A M A

δια-

μακροθυμεϊ,

Ρ

[CB]

δίκην.»

W*

Ohne Trennung an Nr. IH 8 in 1 Autor: Όλυμπιοδώρου UA: του αύτοϋ ( = keine Angabe) FqlTTVE, keine Angabe G S J I P W 2 μη yap Tis: μηζίϊς Olymp II φησίν >

Olymp II eis - 3 0eo?: eiri πολύ ζιαμίνα öeo? ντπρτιθΐμΐνος Olymp

αμαρτωλών U II ei - μακροθνμύ > Olymp Note in Κ

3 αδίκων:

5 ohne Trennung folgt eine hexaplarische

Quelle: Olymp. S. 216,11-14 Bonwetsch, Nr. VI 93, 268 B )

—

Pitra, Analecta Sacra III, S. 604

—

Nik. S. 406,28-33 (PG

Kapitel XVIII (zu Hiob 25,1-6)

31

zu 25,3a παράτασις U

m

m

m

ζωής η ύπερθεσις

m

F Q R nSTVAEHK*AM

Autor: Εϋαγρίου Λ Ziegler, Beitr. S. 77

τιμωρίας.

[CB]

παράτασις: παράθΐσκ U II ohne Trennung folgt Nr. 1H 11 in Κ

zu 25,3b em rims δε', των πειρατών m

m m m m

m m

εϋδηλον.

Qmjjm F Q R n S T A E H K*A Am [CB] Ohne Trennung an Nr. IH 10 in Κ «πι nVas δ« > UHAA II (ϋδηλον: (ϋδηλονότι G, δηλονότι Η-* Ziegler, Beitr. S. 86

25,4a

m

m

m

ΛΒ 7Γω? γαρ εσται

25,4b

δίκαιος

η τις αποκαθαρίσαι

βροτος

εαυτόν

έναντι,

κυρίου

γεννητος

γυναικός;

ΛΒ Όλυμπιοδώρου

Olympiodor

«ei και τη ανθρωπινή 3 α λ λ ά γε τω πανεπισκόπω οτι καθαρός είμι· άμηγανον τις γαρ ανθρώπων 6

κρίσει»,

φησίν,

«πολλοί

του θεοί) όφθαλμω

γαρ μη εν τισι γενέσθαι

εαυτόν καθαραι δύναται,

δίκαιοι

φαίνονται,

ουδείς δυνάμενος

ειπείν

παραπτώμασιν.

et μη της θείας τΰγοι

κα-

θάρσεως;» GU

FQRIISTJZVAEHKAM Α

Ρ

[CB]

1 Bezug: zu 25,3b in STXE II Autor: keine Angabe GJIE 3 τοΰ > UJ II δύναται RJ 5 ανθρώπων + και > GU Quelle: = Olymp. S. 216,19 - 217,1. 216,17-19 2 - 4 παραπτώμασιν Nik. S. 407,10-15 teilw. aus Olymp. (PG 93, 268 C)

AB αλλο Μίθοδίου απολογείται περί τοΰ θεου, δια τ ί τους πει ρατας άφήκε πειράζει ν 3 ημας, και φησιν, οτι ουκ ηδΰνατο δίκαιος είναι άνθρωπος μη οντος αυτω ανταγωνιστού. GUX

FQRÜSTVAEHKAMA

Ρ

C

1 Bezug: zu 25,3b in STE II Autor: άλλο: άλλωτ GU, > ΧΠΤΛΚΜΡ II Με0οδίου > UX 4 αντον ΤΗΔ'Α Bonwetsch, Nr. VII — Pitra, Analecta Sacra III, S. 605

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΗ

32 14

ΛΒ

Ιωάννου

Chrysostomos

οτι, πάσα ανάγκη, κολάζεται, επειδή γάρ ό Ίώβ ελεγεν, οτι 3 «εβουλόμην ελθειν εις κρίσιν και ει μη ημαρτον, αλλ' ομως κολάζομαι», προς τοϋτο πάλιν ούτος φησιν, οτι ουκ εστί δίκαιο? ο ύ δ ε ί ? εν άνθρώποις. «πώς γαρ εσται δυνατόν τοϋτο», φησίν, «δίκαιον τον 6 ανθρωπον είναι καθόλου; ώστε περιττώς ζητείς την κρίσιν και την εζετασιν.» FQRIISTΥΛΕΗΚΔΜA

C

W * ( 6 πΐρστώς

-7

ίξΐτασιν)

1 Bezug zu 25,3b in STE II Autor: keine Angabe V W Chrys L M

4 πάλιν > Chrys II δ τι - 5 φησίν > Τ

3 και el: et και Chrys p , ei

5 «στα ι + τοϋτο Η - *

5/6 τον αν-

θρωπον: 'ίνα Chrys Quelle: Chrys. S. 144,19-24 Nik. S. 407,19-25 (PG 64, 625 CD)

15

zu 25,4a Mc0o5iov

οίον et μη ην ταϋτα τα άνταγωιάσματα. Um

F Q m R m nSTVAEHKAM A

Bezug: zu 25,4b in Fq ταϋτα τα: τα αύτά q

25,5a

ei

σελήντ} συντάσσει

25,5b

ά σ τ ρ α δε

25,6a

ea

25,6b

16

XT

ΛΓ

H

C

1 Autor: αλλω? I I S T A ^ C , keine Angabe RV

και ουκ

ού καθαρά. Εναντίον

be, άνθρωπος

2 οίον > U II

hτι,φαύσκα, αύτοϋ.

σαπρία

και vios ανθρώπου

σκώληξ.

Όλυμπιοδώρου

teilw. Olympiodor

«ei ττ) σελήντρ», φησίν, «επιτάσσειν δύναται» - δηλονότι θεός 3 «ώστε το οίκεΐον μη εκλάμπειν σέλας, και τά αστρα δε ού καθαρά ώ? προς την θείαν καθαρότητα καίπερ οντα λαμπρά», ού πολιτείας λό^ω - πώς γάρ; - αλλ' ώς προς την άξίαν του πεποιηκότος. 6 εα δε άντι του· περιττον και λογίσασθαι περι ανθρώπου του δίκην σκώληκος περι την σαπρίαν είλουμενου. και γάρ 'έγκειται η διάνοια τον ανθρώπου επιμελώς επ\ τα πονηρά, εκ νεότητος. ταϋτα δε είπεν εκ 9 του περιόντος κατασκευάζων τον λόγον καί πλήττων τον Ί ώ / 3 ώς €7τί καθαρότητι σεμνυνόμενον. 7-8 GU

Genesis 8,21 FQRII STJIVAEHKAM A

Ρ

[CB]

W*

Kapitel XVIII (zu Hiob 25,1-6)

33

1 Bezug: zu 25,4b in ST II Autor: Όλνμπιοδώρου διακόνου Δ~\ Πολυχρονίου U, keine Angabe GRSJXW 3 ώί > FP 5 πώj: νώς Q, voos RP 6 τοΰ\ + και qüSTJZA^C 7 nach (Ιλουμίνου Trennung und das Folgende unter der Autorangabe Όλυμπιοδώρου in U 10 σεμνυνόμενος GHA - * II ohne Trennung folgt Nr. ΤϊΓ 17 in K, Nr. Ih 18 in U Quelle: 3 wore - 4 καθαρότητα = Olymp. S. 217,7.11-12; 6-10 = Olymp. S. 217,14-18 Nik. S. 407,33-38.408,2-10 (PG 93, 268 D - 269 A) zu 25,5a

εν TT] συντελεία προστάσσει avrfj μη φαναι. vgl. Jesajas 13,10; Matthäus 24,29; Markus 13,24 GmUm

F m Q m n ra S m T m A m E m H m KA m M m A m

Ohne Trennung an Nr. IH 16 in Κ

[CB]

Autor: Ά(κύλα) Λ II φαίνιιυ S, φαίνει Τ

Ziegler, Beitr. S. 77 Vgl. Olymp. S. 217,6-7. H

Ιουλιανού

Julian

ταύτα λέγει ού την φύσιν φαυλίζων, άλλα τον θεον υψών, ώ? 3 προς αυτόν ημείς σαπρία και σκώληζ, εφήμεροι τίνες οντες καϊ όλιγογρόνιοι. UX

FQRÜ STΙΣVAEHKAM Α

Ρ

[CB]

Ohne Trennung an Nr. IZ 16 in U 1 Autor: keine Angabe ΧΣ οτι Jul 3 ήμ«ίϊ - σκώληζ: σαπρία και σκώληζ ίσμέν Jul Quelle: Julian S. 156,8-9 Spicilegium Romanum X, S. 209 (aus V) — 268 D)

2 υψών:

μεγαλύνων

2 - υψών Nik. S. 407,30-32 (PG 93,

18

Meöoöios εις τον Χριστον

εκλαμβάνει

και φησιν

αύτοϋ

άκουε

3 λέγοντος- εγώ δε είμι σκώληζ και ουκ άνθρωπος, σκώληκα ούν λέγει ού δια κακίαν, άλλα δια ταπεινοφροσύνην, η και οτι, φησίν, ό σκώληζ ουκ εκ συνδυασμού γίνεται, αλλ" εκ -παρακείμενης ύλης. 3 Psalm 21,7a GUX*

FQRriSTJVAEHKAMA

Ρ

C

1 Bezug: zu 25,5a in G II Autor: άλλως JHA - * 2 Μίθόδιο? + ό Σιδηϊ TPC, + του? ανθρώπους (lies το υιό? ανθρώπου) U 3 δε > UAP 4 δια2 + την GFqVP Bonwetsch, Nr. VIII — Pitra, Analecta Sacra III, S. 605 Vgl. Origenes, Selecta in Psalmos, PG 12, 1253, 20-23; Didymos, Comm. in Psalm. (PTA 7), p. 28,16-20: δυνατόν δε και τοϋτο λαβείν ίπει ουκ ΐκ καταβολής σπερμάτων ανδρός γέγονεν αυτώ I το σώμα, αλλ' (κ μόνης της ϋλης της ϊκ της κυούσης λαμβανομίνη(ς), κατά τοϋτο σκώληκα αύτον I λίγα• ό γαρ σκώληζ ουκ εκ συνδυασμού γίνεται, αλλ' ΐζ απλής ϋλης.

ΥΙροθεωρία κεφαλαίου

εννζακαώεκάτου Olympiodor

3

6

9

12

15

18

21

24

27

επειδή περί της του θεοϋ σοφίας και δυνάμεως ό Βαλδάδ διελεχθη ο'ιά Tis 0εοΰ συνήγορος, προς τοϋτο ό μακάριος Ίώβ άπαντα και φησιν «τί συνηγορειν σπουδάζεις θεώ ώς δεομενω της εκ λόγων κατασκευής; 'ίνα δειγθη σοφός καϊ δυνατός;» είτα, 'ίνα δείζη, οτι κάλλιον αυτών και ύψηλότερον δοξάζει τά περι θεοϋ, περι της αύτοϋ σοφίας διεζοδικώτερον διαλέγεται και υμνεί την άκατάληπτον τοϋ θεού δϋναμιν και προφητεύει περι τοϋ μονογενούς και την τυραννικην τοϋ διαβόλου καθαίρεσιν πρόλεγε ι. ταϋτα δε προοιμιασάμενός φησιν, οτι «άμηγανόν με, παν οτι αν πάθω, ανομά τινα λαλήσαι περι θεοϋ εως αν εις θάνατον φθάσω», καϊ ορκω πιστοϋται την ύπόσχεσιν. είτα και μετά. καθαράς συνειδήσεως παρρησιασάμενος λεγει, 'ότι αυτός μεν ούδεν εαυτώ σύνοιδεν άτοπον πράζαντι, διαλήψεται δε η θεία δίκη τους ασεβείς. και πάλιν άναλαμβάνει περι της θείας σοφίας της εν τοις δήμιου ργημασ ι φαινόμενης και εν τοϊς λογικοΐς κατεσπαρμένης και τό σοφόν είναι πάντων άποφαίνει τιμιώτερον. πολλά δε περι της θεοδωρητού ταύτης σοφίας διεξελθών καϊ cos ούδεν αύτη παραβληθησεται διδάζας και τοϋτό φησιν, cos το μεν κλέος της σοφίας εις πάντας διαδέδοται, τους δε περι αύτής λόγους εύρειν άμηγανον. και μάθημα παραδίδωσι κάλλιστον, 'ότι άρκεΐ άνθρώπω εις το είναι σοφόν ού τό ζητεί ν τα ανεξερεύνητα, άλλα τό θεοσεβειν καϊ παντός εϊδου ς κακίας άπεγεσθαι, και ταύτην άνάλη-ψιν σοφίας και επιστημης είναι όριζε τα ι. ταϋτα δε διεζήλθεν όμοϋ μεν τά περι θεοϋ δοζάζων καλώς, όμοϋ δε και τους φίλους πείθων μη πάντως ο'ίεσθαι δι' αμαρτίας αύτον πάσγειν, άλλα τους περι τών τοιούτων λόγους τοις άνεζιγνιάστοις τοϋ θεοϋ καταλιμπάνειν κρίμασιν. FQRIITJZVAEHSKAMA P(l-27) C

1 Titel: > J, κεφαλαίου ίννζακαώίκάτου > Ρ 2 δΐΐλΐγχθη HSA-* 6 αϋτοΰ: ίαυτοΰ ςΛ 8 ntpl: δια 01ympY 8/9 τυραννικην - καθαίρεσιν: καθαίρεσιν της τον δια)3όλου τνραννίδος Ρ 10 αι>: (άν A^C 11 άνομα: άνώμαΚα 01ympY 14 πράζαντα JP 15 περί: ατ€ δη Olymp II τοις + θ(ίοίς Olymp 17 ύποφαίνει 01ympY 20 διαδι'δοται JS 23 και] - όρίζεται > Μ 24 δε > RP 26 των τοιούτων: τούτων RTP 27 καταλ.ιμπάνει 01ympY

36

ΠΡΟΘΕΩΡΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΙΘ

διαλέγεται δε, ώϊ εφην, περϊ σοφίας ού τοϋ ενυιτοστάτου λόγου, τουτέστι του μονογενούς υίοϋ του θεοϋ. ει γαρ και αύτος σοφία 30 καλείται και εστι τοϋ πατρός, αλλ' ού περι αύτοϋ νυν ό λόγος, άλλα περι της κατα φύσιν ενεργείας των υητο θεού πεποιημενων λογικών συνιστάμενης φιλόθεον και φιλάγαθον ττροαίρεσιν, ην εν τοις λογικοΐς 33 κατεσπειρεν ό δημιουργός, ει δε αϋτη ασύγκριτος και τοσούτου αξία η κατά μετοχην ημΐν διδομένη, τί εννοησαι προσήκει περϊ της αύτοσοφίας, της ουσιώδους σοφίας, τοϋ μονογενούς υίοϋ τοϋ θεοϋ τοϋ όμοου36 σίου τώ πατρί, της πατρικής σοφίας, τοϋ λόγου τοϋ ενυποστάτου, ζι οΰ και ημείς λογικοί και σοφοί κατα μετάληψιν καϊ μετογην δι αγίου πνεύματος γινόμεθά τε και καλούμεθα τη θεία χάριτι σοφιζόμενοι; F Q R n T J I V A E H S ΚΔΜΑ 28

ον > 01ymp

tvtpytiais TC

Y

C 31 τη?

κατα φύσιν kvtpyüas Olymp: τήϊ iv ταις κατα φύσιν

33 de + και Olymp J

ούσιώδουί σοφίας > Fq

37 ού Olymp:

34 δώομίνη Olymp II τί: Tis q

ον TC

Quelle: Olymp. S. 218,6 - 219,18 1-27 Nik. S. 408,14 - 409,13 (PG 93, 269 B-D)

38

θεία > 01ymp Y

35 της

Ένατη τον Ίώ/3 προς τους φίλους

δίάλζζις

Κζφάλαιον ΙΘ

26,1 26,2a 26,2b1 26,2b2 26,3a

νπολαβών δε Ί ώ β λέγει· ΛΔ τίνι ττρόσκεισαι η τίνι μέλλεις βοηθεΐν; πότερον ονχ ω πολλή ισχύ? και ώ βροχιών κραταιός εστίν; τίνι σνμβεβονλενσαι; ονχ ω πάσα σοφία;

26,3b1

ή τίνι

26,3b2 26,4a

ονχ ω μεγίστη δνναμις; τίνι ανήγγειλαν ρήματα,

26,4b

πνοή δε τίνος εστίν ή επελθούσα εκ σοϋ;

ΛΔ

έπακολονθήσεις;

Όλνμπιοδώρον

teilw. Olympiodor

«τίνι την παρά σαυτοϋ», φησίν, «δύναμιν εισφέρεις η τίνι συνη3 γορειν σπουδάζεις ώς δη της σης επικουρίας δεομένω; άπαγε, ώ άνθρωπε, άπαντες ϊσμεν, ώ? άνενδεής τε και παντοδύναμος εστίν ό θεός, αλλά και ώ? πάνσοφος πρόδηλον. τί ούν ώ? κοινωνών αύτω των βου6 λευμάτων τους ϋπερ αύτοϋ ποιεισθαι λόγους έσπούδακας; η εδίδαζας αυτόν τί ουκ είδότα; τί δε», φησίν, «λέγω, 'ότι ου δεΐται της σης συμβουλής; αυτό τό φθέγγεσθαι παρά τίνος λαβών έχεις; ού παρ" 9 αύτοϋ;» ταϋτα δε προς τον Βαλδάδ σκωπτικώς είρηκώς τρέπει τον λόγον επί την του θεοϋ δύναμιν δεικνυς ώ? άμεινον αύτών τά περί της ισχύος 12 δοξάζει του θεοϋ. GU

FQRTIΊΊΣVAEHSKAMA

Ρ

[CB]

W*(2 - 3 σττουδά^ί; 7 ου - 1 2 )

1 Autor: keine Angabe GUJZVW 2 την > E M ' A II παρά: irepl GP II φησίν > Olymp RH-* 3 ζΐομένω: δομίνω TJ'V, δίδομένω E'HSA 1 II ώ > Olymp GP 4re> 01ymp Y U II Olymp II τον Βαλδάδ: ικύνον Olymp 11 αυτών:

αύτω GW, αυτόν RJ

12 δοζάζα vor 11 rot — RK Quelle: 2 - 4 öeos- = Olymp. S. 219,22-25; 5 αλλά - 6 ΐσπούδακας Olymp. S. 220,2-3; 8 αύτο - 9 αύτοϋ = Olymp. S. 220,10-11; 10 - 12 Olymp. S. 220,15-17 2 - 7 ίΐδότα Nik. S. 409,24-36 (PG 93, 272 A); 10-12 Nik. S. 410,12-13.16-18 teilw. aus Olymp. (PG 64, 628 A)

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ιθ

38

3

ΛΔ 3

Chrysostomos

Ιωάννου

τουτέστιν « ο υ δ έ e y w εγκαλώ, 'ότι του θεού το μέρος άνεδέξω· και γαρ ο ί ί τ ω ? (δει. ου μην έμε καταδίκαζαν έγρην.» και γαρ εστί και τον ύττερ τοϋ θεοϋ λόγον u-nf.iv και τούτον μη άφεΐναι γενέσθαι εγκλημασιν υττεύθυνον. FQRITTVAEHSKAMA

C

1 Autor: keine Angabe V

4 τον > Ε ' K M Ά

Quelle: Chrys. S. 145,7-10 Nik. S. 410,7-12 (PG 64, 625 D - 628 A)

4

ΛΔ

3

'Ιουλιανού

Julian

εκ δη τούτου δείκνυσιν, ώς ου τω εύλόγω προσέσγεν ά λ λ α μόνη τη εξουσία. GU m

FQRIITVAEHSKAMA

Ρ

ό

Βαλδάδ,

C

Όλνμπιοδώρου Ρ, keine Angabe V Jul GUTPC: μόνον Γ II (ξονσία τοΰ ίνός Jul 1 Autor:

2 δή:

γαρ Jul

II

(νΚόγω Η - *

3

μόντ)

Quelle: Julian S. 157,17-18

26,5a

ΛΕ μη γίγαντας

26,5b

5

ύποκάτωθζν

μαιωθησονται ΰδατο? και των γειτόνων

α ντου;

'Ολυμπιο&ώρον Olympiodor «μη δύνανται», φησίν, «αί δυνάμεις αί υπό γην αί μετα τα ύδατα 3 και την γείτονα γην» - τουτέστιν α'ι εν τω αδη - «ωσττερ εκ μήτρας τη μαιωτικη τέγνη τ ο υ ? τεθνεωτας εξαγαγεΐν και ζωογονησαι;» ο δε λέγει, τοιούτον εστίν μη δύνανται αί εν τω αδη δυνάμεις άνάστασιν 6 ποιήσαι; θεός δε και νεκρούς άνίστησιν εξουσιαστική δυνάμει γρώμενος. η καϊ άλλως· « ο ί θ ε ο μ ά χ ο ι » , φησίν, «εκείνοι γίγαντες οι πάλαι 9 κατακλυσθέντες μη αύθις μαιωθήναι δύνανται η ίδία δυνάμει εαυτούς άναστησαι; μη τι αύτούς ώνησεν η ττολλη δυναστεία άντιπράξαντας τη άμάγω ίσχύϊ και τη βουλή τοϋ θεού;» ΛΕ

GU Χ * ( 2 - 4 ζωογονησαι·, 6 6«όϊ - 7) μη - 6 ποιήσαι\ 8-10 άναστησαι)

FQRTITJXVAEHSKAMA

Ρ

1-7 > Σ II 1 Autor: keine Angabe G U J I W 3 αί > Γ 4 ζωοποιήσαι ΓΡ 6 άνίστησΐν RP 6/7 nach χρωμενος Trennung und η

τοΰτο Olymp

[CB]

W*(5

5 τοιούτον: και ά'λλωί als

Kapitel XIX (zu Hiob 26,1 - 28,28)

39

Titel in U r 8-11 > J 8 η > V II f j και > U II άλλω?: όντως F 10 αναστψαι TV 1 Ε II δυναστεία: δύναμις Olymp 11 r f j βουλή: δυνάμπ Olymp II ohne Trennung folgen hexaplarische Noten und Nr. ΙΘ 6 in Κ Quelle: 2-7 Olymp. S. 220,20 - 221,2; 8 - 1 1 = Olymp. S. 221,3.5-8 4 TOW - 1 1 Nik. S. 410,35-37.23-28.30-34 teilw. aus Olymp. (PG 93, 272 C.BC)

26,6a

AS γυμνός

26,6b

AS

bk 6 αδης

κ α ι ουκ

εστίν

kvunnov

α

περιβόλαιον

ντου ττ\

απώλεια.

Ö€o? και τους

άποθανόντας

Όλυμπιοδώρου «μόνον»,

3 ερεύγεται δυνάμεως άγούσης.» 6 μονογενούς GU

φησίν,

«προστάττει

και ο ύ δ ε ν τ ω ν ά π ο λ ο μ ί ν ω ν κρυβηναι του

θεού

ταύτα

πάντα

και

τα

6e προφητικώς

ττώποτε εις την

δύναται

της

δ ι α φ θ α ρ έ ν τ α ei? δ ι α σαρκός

οίκονομίαν

ό αδη? ανίκητου μέσον του

είρηται.

FQRI1ΉΣ VAEHS KAMA

Ρ

[CB]

W

Ohne Trennung an hexaplarischen Noten in K, an Nr. ΙΘ 7 in U 1 Autor: Όλυμπιοδώρου qVMP: τοΰ αύτοΰ (= keine Angabe) FIITAE, keine Angabe GJIHSAW 2-3 tptvytTai > U 3 δύναται κρυβηναι ~ H~~* II της - 5 άγούσης > W II ανίκητου > Η - * 4 διαφθαρμένα RP 5/6 τοΰ μονογενούς > RP Quelle: 2-5 άγούσης vermutlich Polychronios, vgl. Jul. Aecl. XXVI42-45: impossibile est, inquit, morti retinere defunctos cum eos Deus voluerit suscitare: ad solum namque praeceptum, quos voraverat eructare cogetur (s. Bd. I, Einl. S. 105). Nik. S. 410,40 - 411,4 (PG 93,272 CD)

ÄS και kv Π α ρ ο ι μ ί α ι ς · αδη? και άττώλαα

ψαν€ρά

παρά

τω

θεώ.

m Proverbien 15,11a G U FQRÜTVEHSKAMA Ρ C 1 Bezug: zu 26,7a in H, zu 26,6b in SA - * II Autor: Πολυχρονίου U, τοΰ αύτοΰ (= Όλυμπιοδώρου) ΜΑ 2 ohne Trennung folgt Nr. ΙΘ 6 in U, Nr. ΙΘ 8 in Nik. S. 411,15-17 (PG 93,273 A)

26,7a 26,7b

AZ εκτείνων κρεμάζων

βορεαν yi)v

ktf km

ovbkv, μηδενός.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΘ

40 ΛΖ

Όλυμπιοδώρον

teilw. Olympiodor

ßopiav τό βöptiov κλίμα φησίν, 'ίνα ΰ'πη, ότι τοσούτον γης 3 μήκος ύπεστησατο μηδενός ερείσματος viτοκειμένου. «και τί τοϋτο λέγω», φησίν, «όπου γε την 'άπασαν γήν άοράτω δυνάμει κατέχει; τω γαρ θείω βουλήματι κρέματαί τε και ύπεστήρικται», κατά το εν 6 Ψαλμοί? είρημενον, οτι εν rfjχαρϊ αντοϋ πάντα τα πέρατα της γης. 6 Psalm 94,4a

GU Χ(5 κατα - 6)

FQRriTJXVAEHSKAMA

Ohne Trennung an Nr. ΙΘ 7 in Η - *

Ρ

C

W*

1 Autor: του αύτοΰ (= Όλυμπιοδώρου) V,

keine Angabe GUJIP 5 κρίμμαται JZSACMA, κρέμεται FqllEHA'C II κατα - 6 GXP: > UrCW II kv - 6 (ΐρημίνον > X 6 πάντα > X II ohne Trennung folgt eine hexaplarische Note in Κ Quelle: 4 τω - 5 ύπΐστήρικται ~ Olymp. S. 221,17-18

3 μηδίνος - 5 υπεστήρικται Nik. S. 412,2-3.411,42 - 412,2.7-10 zu 26,7a

ami του· εις yn,

απέραντου.

pmQmRmnmTmAmEmHmSmKAmMmAm

[

C B

]

-

Ohne Trennung an einer hexaplarischen Note in Ε * II απίρατον U Ziegler, Beitr. S. 84

26,8a 26,8b

AH δεσμεύων

νδωρ kv ν ε φ ε λ α ι ? α ντον,

και ονκ kppayη

νέφος

ΛΗ Όλυμιτιοδώρου

νποκάτω

αντον.

teilw. Olympiodor

ε£ μη γαρ ταις νεφέλαις προστάξει θεό?, ουκ €7ταφιάσι Kaff οσον 3 αν κελευσθώσι μέτρον τη γη τον ύετόν. νποκάτω δε αντον δηλονότι του ύδατος. GU

FQRimVAEHSKAMA

Ρ

C

W*

1 Autor: τοϋ αντοϋ (= Όλυμπιοδώρου) FQVC, keine Angabe GURIW 2 προατά£ei: προσίταζΐν Olymp, προστάζτ\ GAH~* II 0eos > Olymp 3 κεΚευθωσι UF II τον > KMA 4 ohne Trennung folgt Nr. ί θ 11 in U H ^ P Quelle: 2 - 3 ύΐτόν Olymp. S. 222,1-2 Nik. S. 412,20-23.29-30 (PG 93, 273 B.C)

ΛΗ τοϋ αντοϋ το παράδοζον, ότι ό μανώτατος αήρ καϊ άνέμοις διαρρηγνΰμενος 3 φέρει τε των υδάτων τό βάρος καϊ έλαυνόμένος ΰπ ανέμων ουκ έκχεΐ αυτό, ei δε καϊ εκχε'7j, ουκ αθρόως, αλλ' ισομερώς. GU

FQRnTJVAEHSKAMA

Ρ

C

Ohne Trennung an Nr. ΙΘ 10 in UH~*P

1 Autor: τοϋ αύτοΰ (= keine Angabe) R,

Kapitel X I X (zu Hiob 26,1 - 28,28) keine Angabe GJ

2 μανότατος GP

3 re GU: > TPC

41

4 ίκχέα UFRJSPC

Nik. S. 412,23-28 (PG 9 3 , 2 7 3 C)

26,9a

ΛΘ ό κρατών πρόσωπον Θρόνου,

26,9b

έκπζτάζων έπ' αυτόν νέφος αύτοϋ.

ΛΘ τοΰ αύτοϋ

Olympiodor

12

θρόνος τον θεοϋ ό ουρανός πολλαγοϋ της γραφής εϊρηται, κατά 3 πρόσωπον δε κείται του ουρανού ό αήρ. φησιν ούν, 'ότι διακρατεΐ τον αιθέρα και εφαπλοι τάς νεφέλας. 2 vgl. z.B. Matthäus 5,34; 23,22 GU

F Q R I I Ώ Σ VAEHS KAMA

1 Autor: Όλνμπιοδώρον

Ρ

C

UVP, τοΰ αυτού (= keine Angabe) R, Πολυχρονίου Μ. '\ov-

λιανοϋ Α, keine Angabe GJZSKAW

δι ακρατών Olymp

W*

3 τοΰ ούρανον κάrat - GS II ό > F T J X V ^ C II

3 φασιν 01ympY 4 αιθέρα: αέρα Olymp II (φαιτΚών Olymp II

rais i>ee\ais 01ymp Y Quelle: Olymp. S. 222,4-6 Nik. S. 413,13-17 aus Olymp. (PG 93, 276 A) zu 26,9b

13

εθετο σκότος άποκρνφην αύτοϋ. Psalm 17,12a; 2. Königreiche 22,12 Gm

F m Q r n R m nTT m VAEHSKAM m A m

C

1 Autor: τοΰ αύτοϋ Λ Ziegler, Beitr. S. 91

26,10a 26,10b Μ

Μ πρόσταγμα έγύρωσ^ν έπϊ πρόσωπον ύδατος μέχρι συντέλειας φωτός μετά σκότους.

Όλνμνιοδώρου

teilw. Olympiodor

«αλλά και το οικείοι/ πρόσταγμα»,

φησίν, «κυκλοτερώς

περι-

3 στήσας τοις ϋδασιν ΰπερβαίνειν και επικλύζειν την γείτονα γήν ουκ ία.» παρατείνει δε η θεία πρόνοια μέχρι συντελείας φωτός μετά σκότους, τουτέστιν άντιπαραγωρεΐν άλληλαι? του? δρόμους την νύκτα 6 καϊ την ήμέραν παρασκευάζουσα. το γαρ μετά άντι του και. GU

FQRriTJIVAEHSKAMA

Ρ

C

W*

1 Autor: τοΰ αύτον (= Όλυμπιοδώρου) Λ, τον αύτον (= keine Angabe) V, τοΰ Χρυσοστόμου Α, keine Angabe GJXHSKAPW 2 φησίν > Olymp 2/3 πίριστήσαι 01ymp Y

3/4 ούκ ία: ού συγχωρεί Olymp

6 παρασκευάζουσα: πείθουσα Olymp

Quelle: 2 - 6 παρασκευάζουσα Olymp. S. 222,10-14

2 - 6 τταρασκ(νάζουσα Nik. S. 414,4-8.10-11.13-14 (PG 93, 276 Β)

14

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ I©

42

26,11a

ΜΑ

26,1 lb

15

στύλοι

ούρανοϋ

και ζξέστησαν

Ιττζτάσθησαν αϊτο της ατιτιμήσεως

α ντον.

ΜΑ Όλυμπιοδώρου

Olympiodor

«και του ούρανοϋ τα στηρίγματα», φησίν, «ου κάτωθεν αυτόν 3 ερείδουσι καϊ άναβαστάζουσιν, αλλ' άνω 7του τυγγάνουσιν.» τοϋτο γαρ σημαίνει το επετάσθησαν, 'ίνα εϊπη, ότι και ό ούρανός θείω λόγω συνίσταται, πλην καϊ αυτοί του ουρανού οι θεμέλιοι εξίστανται και 6 σαλεΰονται, 'όταν αυτός επιτάζη· γίνεται δε τούτο εν τη συντελεία. ώσει περιβόλαιον γάρ, φησίν, ελίξεις αυτούς και άλλαγήσονται. 7

Psalm 101,27c

GU_FQRI1TJIVA[E]HSKAMA

Ρ

C

W*

1 Autor: Όλυμπιοδώρου διακόνου Π, του αϋτοΰ (= Όλυμπιοδώρου) FqAMC, keine Angabe G J I W 2 αυτό FqllZV, αύτω TA 3 αλλά ΛΡ 4 ουρανοί + τω Olymp 5 συνίσταται + οΰδα/όί αύτον inepeibovTOs Olymp Ρ II αϋτοϋ F R H ^ C Quelle: = Olymp. S. 222,17 - 223,6 2 -

στηρίγματα. 5 οί -

26,12a

MB

26,12b 26,13a

16

MB τοΟ αντοΰ

8 Nik. S. 414,19-22.23-26 teilw. aus Olymp. (PG 93, 276 B C )

Ισγΰϊ κατέπαυσεν την θάλασσαν, ζττίστημη δέ ϊστρωσεν το κήτος. κλείθρα δε ούρανοϋ δώοίκασιν αυτόν.

teilw. Olympiodor

et? τον περί της θαλάττης εκβεβηκώς λόγον του νοητού κήτους 3 εμνημόνευσεν. τό δε αυτό και Δαυίδ ποίησα? φαίνεται, είρηκως γαρ αϋτη η θάλασσα η μεγάλη και ευρύχωρος, εκεί ερπετά ων ουκ εστίν αριθμός, είτα επηγαγεν δράκων ούτος ον επλασας εμπαίζειν αύτω. 6 φησιν ούν, 'ότι θεϊκή δυνάμει την νοητην επαυσε θάλατταν. τουτέστιν την άμαρτίαν εξηφάνισε δια του λουτρού της παλιγγενεσίας, τον δε διάβολον ύπεστρωσε και πατεΐσθαι παρεσκεύασε δεδωκώς ημΐν 9 εξουσίαν ηατεΐν επάνω όψεων καϊ σκορπιών, ού τη τταναλκεΐ δυνάμει γρησάμενος cos θεός, αλλ' επιστήμη καϊ σοφία δια ταπεινοφροσύνης

Kapitel XIX (zu Hiob 26,1 - 28,28)

43

άνθρωπος γεγονώς ό των ανθρώπων δημιουργοί και ταπεινώσας εαυ12 τον μέχρι θανάτου, θανάτου δε σταυροϋ. οϋτω τε άναστάς εκ νεκρών και els ούρανον άνελθών ήνοιζεν ήμΐν αυτόν, ore και αι ανω δυνάμεις θεώμεναι μετ' εκπλήξεως ελεγον - ου 15 yap σύμβουλοι γεγόνασι θεοΰ περι την 'εκούσιον αύτου κενωσιν -· τις εστίν ούτος ό βασιλεύς της δόξης; και άντεβόων αί εξυπηρετησάμεναι τη αύτου σαρκώσει· κύριος των δυνάμεων αυτός εστίν ούτος. 4-5 Psalm 103,25ab 15-17 Psalm 23,10 GU

5 Psalm 103,26b

FQRnTJXVA[E]HSKAMA

Ρ

C

9 Lukas 10,19

11-12 Philipper 2,8

W*(6 θεϊκή- \4 ελεγον)

1 Autor: Όλυμπιοδώρου UqA, Διδύμου Μ, keine Angabe GJIHSKAW 2 της > ΣΡ II θαλάσσης Olymp U R I II εκβεβληκώς q n c T E V H S c A ^ C 3 το - 5 αύτω > U II αυτό δε ~ Η - I I Δαυίδ: ό θεσπέσιος μελωδό? Olymp 5 αριθμό? + ζωα μικρά μετα μεγάλων Olymp II είτα: (ύθυς Olymp, > RIH~*P 6 'ότι + τη RPW II θάλασσαν Olymp JIK^PW 7 την > 01ymp Y II του > 01ympY 8 και ττατΰσθαι 7ταρεσκεύασε > Olymp II δεδωκώς - 9 σκορπιών > U 9 σκορπιών + και (πι πάσαν την δΰναμιν τον εχθρού Olymp R 10 γρησάμενος + ουδέ τη κατ' εξουσίαν τούτο διαπραξάμενος Olymp II ώ?: ό TJ II ταπεινοφροσύνης + δια ανεξικακίας Olymp 13 ούρανούς TAW 15 γεγόνασι + περι q 17 ούτος: ό βασιλεύς UH, ό βασιλεύς της δόξης J, > I S - * Quelle: 2-12 Olymp. S.223,8-21; 13-17 vgl. Olymp. S. 223,23 - 224,5 (?) 2 - λόγον Nik. S. 414,31-32 (PG93,276C)

zu 26,13a

αί ύπερκόσμιοι m

m

m

ΰπερκόσμιαι

m m

δυνάμεις.

F Q R n T A m [E]H m S m A m M m A ra

G U X

m

m

[CB]

UF

Ziegler, Beitr. S. 77 — Nik. S. 415,13-14 (PG 93, 276 D)

zu 26,13a

συνάγει γαρ τον άερα και πάλιν διαλύει ώ? αν εθέλη. m

G U

m

FmQmRmnTJIVA[E]

[CB]

Autor: του αυτού V II (Θέλα UF, έθέλοι qA, θέλει Σ Ziegler, Beitr. S. 77 — Nik. S. 415,10-11 (PG 93, 276 D)

26,13b

ΜΓ π ρ ο α τ ά γ μ α τ ι bk εθανάτωσεν άποστάτην.

δράκοντα

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΘ

44

19

ΜΓ Όλυμπιοδώρον Olympiodor σύμφωνα τούτοις ό απόστολος εφη περι του άντιγρίστου λέγων 3 ον ό κύριος άνελεΐ τω ρήματι του στόματος αύτοϋ. εί δε καϊ εις τον διάβολου εκλάβοις δια το μέλλειν αυτόν παραπέμπεσθαι τω ήτοιμασμενω ττυρί, ούχ αμαρτήσεις του σκοπού. 3 2. Thessalonicher 2,8

4-5 vgl. Matthäus 25,41

GU X*(3 τον - 5 ττυρί) FQRnTJI VA [Ε] HS ΚΔΜΑ Ρ C W*(2 - 3 αύτ ου) 1 Autor: Όλυμπιοδώρου διακόνου Μ, τον αύτοΰ (= Όλυμττιοδώρου) qV, keine Angabe GUJIW 2 (φη: φησίν GP, kiyu Η-* II λίγων > Η-* 3 ρήματι: πνήματι Olymp

5 του > UP

Quelle: = Olymp. S. 224,7-12 2 - 3 αύτοΰ Nik. S. 415,20-22 (PG 93, 277 A)

26,14a

ΜΔ ιδού ταΰτα μέρη όδοϋ

26,14b

20

και hτι ικμάδα λόγον

αντον, άκονσόμεθα

ΜΔ τοΟ αύτοϋ

Ιν

αντω.

teilw. Olympiodor

«έξεπλάγημεν», φησίν, «επί τοις ρηθεισιν, άλλα ταύτα μοΐρά τις 3 εστι μετρία των τού θεού ενεργειών, και μικράν τινα ίκμάδα τού περι τούτων λόγου άκηκόαμεν.» GU

FQRn ΤΙΣVA[E] HS ΚΔΜΑ

C

W(2 ταΰτα - 4)

1 Autor: 'Ολυμπιοδώρου qVAM, keine Angabe GUJXHSKAW

μασιν TC

2 ρηθύσιν GU: ρή-

3 tttpi - 4 λόγου: λόγου αύτοΰ Olymp

Quelle: 3 και - 4 Olymp. S. 224,17-18 Nik. S. 415,36-37. 416,3-6 (PG 93, 277 Β)

26,14c

ME σθένος δί βροντής

αντον

τ is oibev όττότζ

ποιήσει;

21

ΜΕ τοΰ αύτοϋ την εσχάτην σάλπιγγα λέγει, ore σαλπίσει και οι νεκροί άναστή3 σονται. ως γαρ αυτός φησιν ό Χριστός, ουδέ οι άγγελοι Χσασι την ώραν έκείνην. 2-3 vgl. 1. Korinther 15,52 GU

3-4 vgl. Matthäus 24,36; Markus 13,32

FQRÜ TJZVAEHS ΚΔΜΑ

Ρ

C

1 Autor: Πολυχρονίου U, keine Angabe GJZHSKAAP

Αζκάτη τον Ίώ/3 προς τους φίλους

27,1

MS €ΤΊ δέ 7 τ ρ ο σ θ ζ ΐ ς Ί ώ / 3 c i V e y τώ

ττροοιμίω.

MS Όλυμπιοδώρου

teilw. Olympiodor

δίά τό όλί^α ίητύν 3 μηδενός των φίλων

διάλεξα

τον Βαλδάδ ολίγα και ό Ίώ/3 άπεκρίνατο.

άντ απόντος

πάλιν

6 Ίώ/3 τω λόγω

ως TTρ bs τα εφεξής τοίνυν τα πρότερον είρημενα προοίμιον GU

FQRnTJZVAEHSKAMA

Ρ*

[CB]

22

είτα

προστίθησιν. ειπεν.

W(3 μηΐκνος - προστίθησίν)

1 Autor: ΌλυμπιοΒώρον διακόνου V, του αντον (= Όλυμπιοδώρου) FqA, Πολυχρονίου U, keine Angabe GJIW 2 άποκρίνΐται RP Quelle: 4 ώ? - elncv ~ Olymp. S. 225,4 2 - 3 άνταπόντος Nik. S. 417,19-22 (PG 93,277 D) Zu Z. 4 liegt in Nr. ΙΘ 23,4 eine Dublette aus der β -Vorläuferkatene vor.

MS τοΟ αύτοϋ Olympiodor των τριών φίλων προς τα είρημενα την ησυχίαν άγαγόντων αύθις 3 rots προτέροις επισυνάπτων τα εφεξής ό μακάριος Ίώ/3 επιφέρει, προοίμιον δε ως προς τα εφεξής τα πρότερον είρημενα ειπεν. FQRnTVAEHSKAMA

Ρ*(2 την - 3 «τιφέρ(ΐ) [CB]

Ohne Trennung an Nr. Κ 1,5 in Ρ 1 Autor: Όλυμπιοδώρου Fq, Πολυχρονίου Μ, keine Angabe SHKAA 2 προ?: παρά 01ympY II αγόντων Η - * Quelle: Olymp. S. 225,2-4 Nik. 417,22-26 (PG 93, 277 D) Zu Z. 4 liegt in Nr. ΙΘ 22,4 eine Dublette aus der α-Vorläuferkatene vor.

27,2a 27,2b

MZ £77 κύριος,

os οϋτω

και 6 παντοκράτωρ

με

κ€κρικ€ν,

ό ιηκράνας

μου την

ψυχην.

23

46

ΚΕΦΑΛΑ I ON ΙΘ

27,3a

et μην eri τη? πνοής μου

27,3b

πνεύμα

27,4a

μη λαλησειν

τα χείλη μου

ανομα,

27,4b

ούδε η

Μ ου

άδικα.

δε θείον το περιόν ψνΧΠ

® μη μοι είη δίκαιου?

27,5a

μελετήσει. ύμα?

ζνοΰσης, μοι εν ρ

άποφήνα,

αποθάνω.

24

ΜΖ τοβ

αύτοϋ

teilw. Olympiodor

φησίν, «πόθεν κεκίνησθε εις το ερεθίσαι μ ε . ομνυμι δε κυρίου του δοκιμάσαντός μ ε ταύτα παθεΐν κατά τ ο υ ? ανέφικτους αύτοϋ λόγους και παραδόντος kv -πικρία την ψυχήν μου αχρις οτου ζω καϊ εμπνέω παρα θεοϋ τοϋτο λαβών, οτι καν επί π λείο6 ν α βασανίζωμαι γρόνον, ού μη φθίγζωμαι κ α τ ά του θεοϋ άπηγές τι ή παλίμφημον. άλλα μηδέ γένοιτο με», φησίν, «δυσωπούμενον ύμας παραγαράττειν το αληθές και φάσκειν, ως δικαίως μου καταψηφί9 ζεσθε.» «οίδα»,

3 κ α τ ά τοί) ^cüfTO?

GU

FQRnTJZVAEHSKAMA

Ρ*

[CB]

W*(2 - 3

τταθΐΐν, 5 άχρι? -

9)

1 Autor: Όλυμπιοδώρου ΛΡ, Διδύμου Μ, keine Angabe GUJIHSKAAW 2 epeöiσαι: ΘΚΐ-ψαι U, ΰβρίσαι RP 3 δοκιμάζοντος 5 τοΰτο - 6 0£θΰ > R 5 / 6 πλεΐοι/ GT 6 φθίγξομαι UTJXSPW II άιτηχθίς QITTZ1 ΗΔ1, άττΐχθ^ Olympγ RA 7 μ(: μοι Olymp GJAP Quelle: 2 - 3 παθεΐν entspricht Nr. ΤΘ 26,17-19 (Origenes); 3 κατά 2 - 9 = Olymp. S. 2 2 5 , 1 7 - 226,1 2 - 7 τταΚίμφημον Nik. S. 418,3-8.10-15 (PG 93, 280 B); 7 άλλα - 9 Nik. S. 419,2-5 (PG 93, 280 D) Zu 2 - 3

τταθύν liegt in Nr.

ΙΘ 26,18-20 eine Dublette aus der

β -Vorläuferkatene

vor.

25 MZ τίνες εφασαν, ώς ενταύθα της τριάδος μέμνηται. φ γαρ, φησίν, 3 κύριος και ό παντοκράτωρ και το πιχΰμα το θίΐον. και γαρ των Έβδομήκοντα το ίνζφύσησεν ό θίος eis το πρόσωπον του άνθρωπου πνοην ζωής έκδεδωκότων περι του πνεύματος του άγιου οι λοιποί των 6 'ερμηνευσάντων και ενΐφύσησεν "εις τ ο υ ? μυκτηρας αύτοϋ" πνοην ζωής έκδεδώκασιν. 4-5 vgl. Genesis 2,7 GU X ( 2 (νταΰθα

6-7 Genesis 2,7 (Theodotion u. Symmachos)

- 3 θάον)

FQRIITIVAEHSKAMA

Ρ(2φ -7)

C

Kapitel X I X (zu Hiob 26,1 - 28,28)

47

Όλυμπιοδώρου C, τον αϋτου (^Ολυμπιοδώρου) ΠΤΛΕ, (φασαν: δί φασιν U 2 / 3 κύριος φησίν ~ TC 4 Έβδομήκοντα: ο το ι - 5 ΐκδΐδωκοτων > C 5 (κδΐδωκότων - Ί ζωτ/s > R II ττΐρι: κατα Η - *

1 Autor: Πολυχρονίου ΜΑ, ό'λλω? Σ GRHPII

2

Nik. S. 418,21-31 ( P G 9 3 . 2 8 0 C )

ΜΖ 'Ω,ριγίνονί ελαβεν έξουσίαν του Ίώβ ό διάβολος και ήτασεν αυτοί/ νυκτός 3 και ημέρας, πρότερον διά των εκτός, ύστερον δε δι' αυτού του σώματος, μετά ταϋτα και δια τω ν φίλων, οτε γαρ αυτό ν έδοκίμασε διά της γυναικός καϊ ου νενίκηται 6 Ίώβ, τρεις φίλους ήνεγκεν ό διάβολος, 6 ουκ εχθρούς, ουκ επίβουλα δόγματα έχοντας, αλλ' άληθείας μεν λόγους, ου καλώς δε ουδέ εν καιρώ προφερομένους. και εβούλετο ό διάβολος δια τών φίλων τούτων ποιήσαι τον Ιώβ φθέγξασθαί τι κατά. 9 της προνοίας, άσεβήσαι δια τους πόνους, έκκακήσαι διά τάς άλγηδόνας. αλλ' ό άγιος ούτος άθλητης, ό αληθώς ανδρείος, ό καρτερικός, 12 δρα, τι λέγει μετά τους λόγους τών τριών, οτε έτέλεσεν ό Έλιφάζ τρεις διαλέξεις, ό Βαλδάδ τρεις διαλέξεις, ό Σωφάρ δύο διαλέξεις, τούτων γάρ τετελεσμένων σιωπησάντων εκείνων όρα τι αποκρίνεται 15 μετά τό είρημένον υπ' αυτού προοίμιον ούτως από της γραφής ώνομασμένον. τί αποκρίνεται, πρόσσχωμεν τη λέξει· έτι δε προσθάς ό 'Ίώβ eine τω ττροοιμίω· ζρ κύριοs, os οϋτω με κε'κρικε και ό παντοκρά18 τωρ ό πικράνας μου την ψνχην και τά εξής. «οιδα, πόθεν κεκίνησθε εις τό έρεθίσαι με, ομνυμι δε ύμιν και ομνυμι κατά τού ζώντος κυρίου αυτού τού κρίναντός με ταύτα παθεΐν, αύτοϋ τού παραδόντος με ταύ21 ταις ταΐς περιστάσεσιν, τού δόντος έξουσίαν τω διαβάλω τοιούτοις με εξετασμοις έξετάζεσθαι και βασανίζεσθαι, ομνυμι κατά τού κυρίου και φημι, οτι ζτ} κύριος, δς οντω με κεκρικε και ό παντοκράτωρ ό πικράνας 24 μου την ψυχην.» FQRIITZVAEHSKAMA

C

Όλυμπιοδώρου διακόνου V 3 δΐ > F R A K - * 7 προσφ^ρο μένους ΤΛ~* II ΙβουΚΐϋίτο FA 8 τον: τω R I E 13 ό Βαλδάδ τ pus διαΚίζΐΐς ~ nach ό Σωφαρ δύο διαλέξεις Η-* II Σοφαρ ΠΜ 14 τίλισμίνων TV \6πρόσσγωμ(ν: προσσγώμεν Σ, προσγωμεν FqllTVA, προσθωμεν E ^ C 17 τω ττροοιμίω είπε ~ Κ - * 18 παραπικράνας FC 23 παραπικράνας FC 24 ohne Trennung folgt eine hexaplarische 1 Autor:

Note in Κ 2 - 16 λέξει. 18 οΐδα- 24 PG 17, 88 C - 89 Α (aus F u n d M) — 2 - 13 διαλέξω Nik. S. 416,44 - 417,17; 14 τούτων - τετελεσμενων Nik. S. 417,18-19 (PG 93, 277 D); 18 οιδα - 22 βασανίζεσθαι Nik. S. 418,3-9 (PG 93, 280 B) — 2 - 13 διαΚίξει^ PG 12, 1040 CD (aus Niketas-Handschriften) Zu 18 vor.

οΐδα - 20 παθεΐν

liegt in Nr. ΙΘ 24,2-3 eine Dublette aus der α-Vorläuferkatene

48

27

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΘ

πνεύμα θείον ό Μεθόδιο? ττάσιν άνθρώποις ύπο θεού δοθέν εϊτε 3 δικαίου είτε άδικοι? ro συνειδός εκλαμβάνει κεντούν επι τοις άμαρτήμασι την ψυχήν και μη συνευδοκοϋν τοις παρα τον ορθόν λόγον γινομένοις, περί ού φησιν και τον *Ιωάννην kv τη επιστολή λέγειν 6 εάν η συνείδηση μη καταγινώσκτ) ημών, παρρησίαν εχομεν προς τον θεόν. τί ούν φησιν το καταγινωσκόμενον; ού γαρ εαυτής ή συνείδησις καταγινώσκει, άλλα της "ψυχής άμαρτανούσης. περί τούτου και ό 9 Σολομών εφασκεν το γάρ αφθαρτόν σου πνεϋμά εστίν εν ττασιν. 6-7 1. Johannes 3,21

GU

9 Weisheit 12,1

FQRTIΉΣ VAEHSKAMA

Ρ

C

W*(2 - 5 γινομένου; 8 nepl - 9)

Ohne Trennung an Nr. ΐ θ 28 in U, an Nr. ΪΘ 29 in Ρ

5 γ(νομ(νοις

II em 01ymp Y

4 συμ παρρησία 01ymp Y GE~* II (ττικαΚΐσΐ-

ται RAP: (πικαΚέσηται 01ympY GUI"

5 αύτοϋ Olymp: αύτω GUTP

Quelle: 2 - 5 άσακοΰίσθαι Olymp. S. 227,3-6 Nik. S. 420,13-16.17-20 (PG 93, 281 C)

41

52

42

ΜΘ

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΘ

'Ιωάννου «καθάπερ εγώ», φησίν, «προσδοκώ

GmUm

FQRFITIVAE

Chrysostomos

σωζεσθαι.»

[CB]

1 Autor: keine Angabe GZ Quelle: Chrys. S. 146,26-27 Nik. S. 420,16-17 (PG 9 3 , 2 8 1 C)

27,11a Ν ά λ λ α δή άναγγςλω

ύμΐν,

τί εστίν

kv χ^ιρι

27,1 lb

α Ιστιν

27,12ab

ιδού δη ττάντζς o'töare, οτι κενά κενοΐς

παρα

παντοκράτορι,

ου

κυρίου,

ψεύσομαι. kiri-

β άλλ€Τ€·

27,13a 27,13b^

αϋτη

η μερις άνθρωπου

κτήμα

δέ δυναστών

κράτορας 27,14a

€7τ'

kav de πολλοί

άσεβους

ελεύσεται

παρα παρα

κυρίου, παντο-

αυτούς. γένωνται

οι υιοι αύτοΰ,

et?

σφαγην

(έσονται.

43

ΌΚνμπιοδώρου teilw. Olympiodor «eyco 5e υμΐν», φησίν, «άναγγελώ συν άληθεία και τα εκ χειρό? κυρίου τοις άσεβέσιν έπιφερόμενα. ύμεΐς μεν γαρ ο'ίδατε, οτι ματαίου ματαίους συνείρετε λόγους ασεβείας με γραφόμενοι. φημι δέ ε ^ ω ^ ε •ποία τις εστίν η του άσεβους μερις και ποιον κτήμα και τις 6 κλήρος των έπι κακία μέγα δυνάμενων και τί αυτοΐς επελεΰσεται παρά του πάντα δυνάμενου θεοϋ;» είτα επάγει, οτι τα γενηματα αυτών - τουτέστιν α'ι κακίαι - προς κόλασιν ηζουσιν. καν έπι πλείστον έζαρθώσιν, ουδέν ήττον καταβληθήσονται ως μηδε ιγνος αυτών σώζεσθαι μηδε τάς ψυγας αυτών γτηρευοΰσας άπο του άγαθοϋ τυγγάνειν ελέους τινός, και τα μεν εις θεωρίαν οίίτω?, είκος δε ταύτα και καθ' ιστορίαν συμβαίνειν. Ν

3

6

9

12

GU Χ(11 και - 12) FQRI1TJZVAEHSK*AMA Ρ C W * ( 3 ύμεΐί - 11 τινός) 1 Autor: ΌΚυμπιοδώρου διακόνου V, του αύτοΰ (= ΌΚυμπιοδώρου) Α, keine Angabe GJIHSKAW 2 δε > JM II φησίν > Olymp U II συν αλήθεια > Olymp 3 γαρ: ουν φησίν Olymp 3 / 4 ματαίους ματαίοις ~ Olymp 4 με γραφόμΐνοι: μΐταγραφόμίνοι U F E W II φημι: φησίν HSA II φημι δε ϊγωγί: eyu> δε φημι Olymp 5 nachμςρις Trennung und das Folgende zu 27,14a in Κ II τις ό: ποίος Olymp 6 μΐγαΚυνομίνων 01ymp Y 7 πάντα δυναμένου: παντοδυνάμου Olymp FM, τα πάντα δυναμένου JC II

Kapitel XIX (zu Hiob 26,1 - 28,28)

53

nach θΐοΰ Trennung und das Folgende unter der Autorangabe Πολυχρονίου in U 8 γΐννηματα UFqEPC 9 ήξουσιν Ρ: αζουσιν GFC, άζιουσι,ν U 9/10 καταναλωθηoονται Ρ 12 συμβαίνα. GFV Quelle: 2 - 3 ίπιφ(ρόμ(να

Olymp. S. 227,9-10; 3 ύμ& - 7 Olymp. S. 227,14-18

2 - 3 ίττιφ(ρόμ(να Nik. S. 420,25.26-28 (PG 93, 281 D); 3 νμΰς - 8 ίπάγα 420,37 - 421,4 (PG 93, 284 A)

Ν

'Ιωάννου τουτέστιν

GmUmX

Nik. S.

Chrysostomos τί οικονομεί

aei, τί έργον

FQRÜTVAEHSKAMA

44

αύτω;

[CB]

1 Autor: keine Angabe GXV 2 τουτέστιν + τί πράττΐΐ Chrys II τί οίκονομύ aei Chrys G: τί (τις RK) οικονομία η Γ, τΐ\ οικονομία et U, > Χ Quelle: Chrys. S. 147,2

zu 27,11b ο'ίαν εγω δόζαν GmUmX

45 περί θεοϋ,

ερώ.

F m Q m R m n m T m A m E m H m SKAMA

Ρ

[CB]

Autor: Πολυχρονίου Μ, Χρυσοστόμου Ρ Nik. S. 420,25-26 (PG 93,281 D)

^

46 κτήσις

δε δυνατωτέρων

γίνονται

οι

ασεβείς.

G m U m F m QRnTJIVAEH m SKAMA [CB] 1 Autor: Όλυμπιοδώρου Λ 2 δε > GJA II ohne Trennung folgt eine hexaplarische Note in J

27,14b

NÄ lav

δ έ και άνδρωθώσιν,

προσαιτήσουσιν,

27,15a

οι δ έ τηρώντας

27,15b

X V p a s δ έ αυτών

27,16a

έάι> συναγάγτ}

27,16b

Ι σ α δ έ ττηλω

ετοιμάστ]

27,17a

ταϋτα

δίκαιοι

27,17b

τα δ έ χρήματα

πάντα

αύτοϋ

θανάτω

τελευτησουσιν,

ούδεί? ελεήσει. ωσπερ

αύτοϋ

γην

αργύρων, χρυσών, πζριποιήσονται,

άληθινοι

καθέξουσιν.

Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο Ν ΙΘ

54 ΝΑ Ό λ ν μ π ι ο δ ώ ρ ο ν

τούτο yiyov(.v,

Olympiodor

ore δια r a s αμαρτίαs των Άμορραίων

3 ναίων και των λοιπών ό Εβραίων GUX

FQRIITJVAEHSKAMA

λαό? τα αυτών

Ρ

και Χανα-

(κληρονόμησαν.

[CB]

I Bezug: zu 27,14a in K ~ \ zu 27,17 in UP II Autor: Όλυμπιοδώρον

διακόνου V, keine

Angabe GXJKP 2 yiyovtv + ώ? και lv τοις'έμπροσθενΐφαμΐν Olymp II Εβραίος 01ympY II (κληρονόμησαν 01ympY Gq

3 6 > Ε-*

Quelle: Olymp. S. 228,8-10 Nik. S. 421,31-33 (PG 93, 284 BC)

ΝΑ Ιουλιανοί)

Julian

ούχ οτι τών δικαίων yipas ό τών ασζβών έ'σται πλούτος, 3 eis biov ούτοι την τών χρημάτων ποιησονται κτήσασθαι τον ΐζ αυτών GUX

FQRIITZVAEHSK

γρησιν.

α λ λ ' ότι

τούτο yap εστι

καρπόν. Ρ

[CB]

1 Bezug: zu 27,16a in Κ, zu 27,17 in UP II Autor: άλλως Ιουλιανοί) GFq, keine Anga-

2 πλούτος ϊσται ~ Jul Ρ II οτΐ2 > Jul z

be ΧΣΚ

3 ούτοι cis hiov - Jul

Quelle: Julian S. 167,3-5 Spicilegium Romanum X, S. 209 (aus V) - 3 m - 4 Nik. S. 421,39-40 (PG 93, 284 C)

zu 27,15a

α ν τ ί του· m

πρόωροι.

F Q R n T m A m E ,n H m SKAM m A

CU™

m

m m

[CB]

Ziegler, Beitr. S. 84 — Nik. S. 421,21 (PG 93, 284 B)

27,18' 27,18

2

NB άπύβη

δ ε ό οίκος

κ α ι ωσπςρ

αύτοϋ

αράχνη

α

ωσπςρ

σητε?

συνζτηρησξν.

ΝΒ Όλυμπιοδώρου

Olympiodor

ΰφ" ίαυτών δαπανωμένων 3 τους ί'χοντας. GU

FQRIITJZVAEHSKAMA

1 Autor: Όλνμπιοδώρου

Ρ

η γαρ άσίβΐΐα

δίκη ν Ιου

[CB]

διακόνου V, keine Angabe GUJXKMP

αφ' G II καταναλίσκει: καταδαπανά Olymp Quelle: Olymp. S. 228,12-13 Nik. S. 422,3-5 (PG 93, 284 C)

καταναλίσκω

2 ΰφ': ίφ' 01ymp Y ,

Kapitel XIX (zu Hiob 26,1 - 28,28)

55

zu 27,18'

αφανής και m

eνμάραντος.

m

G , fol. 49r U , fol. 11 lr

27,19a

ΝΓ πλούσως

κοιμηθησεται

και ού

προσθήσςι.

ΝΓ τοΟ αύτοϋ (= Όλυμπιοδώρον) «καν σνμβαίη», 3 καταλϋσαι

φησίν,

τούτο yap δήλοι το ού GU

«τον αδίκως πλουτοΰντα

τον βίον, αλλά yt eis τον μέλλοντα

kv

αιώνα

eilτραγία

κολασθησΐται.»

προσθήσει.

FQRIIΤJZVAEHS KAMA

Ρ

[CB]

1 Autor: keine Angabe G U J I H ^ P

2 καν: και q, kav ΜΑ II συμβαίι>η XESAAP,

συμβαίνα TJVAHM zu 27,19a

κοιμηθάς m

m

ra

ανέστη m

m

πένης

m

G U X F Q R nTT JZVAEE m H m S m KAM m A m Ρ [CB] W Ohne Trennung an Nr. ΪΘ 54 in W II Bezug: zu 27,19b in FqlTITVAE II Autor: Συμμά-

χου XP Ziegler, Beitr. S. 77 — Nik. S. 422,15-16 (PG 93, 284 D)

27,19b

ΝΔ οφθαλμούς αύτοϋ διήνοιξζν

27,20a

συνήιπησαν

αντω

ωσπζρ

και ούκ

ϋ δ ω ρ al

ΝΔ τοΰ αύτοΰ (= Όλ,υμπιοζώρου)

«δια το όζύρροπον», 3 ψας ίίς τον έαυτοϋ

δίκην πίριέζα GU

ohvvai.

teilw. Olympiodor

φησίν,

πλοϋτον

εστίν,

«τον βίου.»

προς βραγυ

ο ι χ η σ ε τ α ι τας δίκας έκτίσων

γαρ

διαβλέ-

καΐ ίίδατο?

αύτον τα δεινά.

FQRIITJVAEHSKAMA

1 Autor: Όλυμπιοδώρον

Ρ*

[CB]

W*(2 -βίου)

F, τοΰ αύτοΰ (= keine Angabe) Α, keine Angabe GUJHSK

ΔΜΡ 2 φησίν τον βίον: της άπωλα'α? Olympγρ, τη? άπολαύσΐως (Nik) 7rpös Olymp F 3 πΐριίζΐΐ: πΐριίξΐται G, ττίριστησίται U1

3 «'?:

Quelle: 2 - 3 ΐκτίσων Olymp. S. 228,16-17; 3 και - 4 vielleicht Polychronios, vgl. Jul.

Aecl. XXVII 55-57: in more supervenientis aquae praeter spem malis supervenientibus obruetur (s. Bd. I, Einl. S. 105). 2 - βίον Nik. S. 422,35-36 (PG 93,285 A)

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΘ

56

27,20b

55

NE

νυκτϊ

δε ύ φ ε ί λ ε τ ο

αυτόν

γνόφος.

NE Όλνμπιοδώρον

Olympiodor (?)

«iv σκότω», φησίν, «οϋσης αύτω της διανοίας οίά τ ις γνόφος 3 κυκλοτερως αυτόν ττεράσταται τα δεινά.» GUX

FQRnTJZVAEHSKAMA

Ρ*

[CB]

W*

1 Autor: Όλυμπιοδώρου διακόνου V, του αύτοϋ (= Όλυμπιοδώρου) Angabe GUXJIW Quelle: » Olymp. S. 229,2-3

56

F, άλλο Ρ, keine

zu 27,20b

kv π€ριστάσει μη ίκφύγοι. Qmym

ρριη^π,^ηιρΗ^ιιι^^ι»

[CB]

Ohne Trennung an einer hexaplarischen Note in Η Ziegler, Beitr. S. 37 und 78 — Nik. S. 423,9-10 (PG 93, 285 B)

27,21a 27,21b

57

NS

άναλήψεται και λ ι κ μ η σ ε ι

αυτόν καύσων και ά π ε λ ε υ σ ε τ α ι αύτον ε κ του τόπου αύτοϋ.

NS τοΰ αύτοϋ (= Όλυμπιοδώρου)

Olympiodor

φησίν, «ωσπερ ΰπο ανέμου καύσωνος άναρριπιζόμί3 ι ό ? . » καλώς δε ε ί π ε καΰσωνοsr πυρ yap αύτους ασβζστον δ ι α δ έ χ ε τ α ι . Κικμήσαι δε ε σ τ ι το τω πτύω τον σΐτον άναρριτττοϋντα το γι>οώδ(ς και έλαφρον ταΐς τώζ/ ανέμων αϋραις άπομςρίζζΐν του σίτου, ώ? και (ύαγ6 γελική φησί τις παραβολή. «οιχησεται»,

3-6 vgl. Matthäus 3,12; Lukas 3,17 GUX

FQRIiraVAEHSKAMA

Ρ

[CB]

1 Autor: Όλυμπιοδώρου MP, Διδύμου Α, ά'λλωί Σ, keine Angabe GUJHSKA 2 οϊγησΐταί + δΐ Olymp II ωσπΐρ > 01ymp Y II καΰσωνος + άποφυσώμΐνος και Olymp 2/3 άναρυπτοΰμΐνος 01ymp Y 3 αύτον Olymp 4 δΐ > XQ II το ι > 01ympY 5 αϋpaii + και q II και: ή Olymp 6 τίϊ φησί Tis Q, Tis φησι RP II Tis > Olymp II παραβολή: φωνή ΧΣ Quelle: Olymp. S. 229,6-10.12 2 - 2/3 άναρριπιζόμινο·: Nik. S. 423,20-21 (PG 93, 285 BC)

Kapitel XIX (zu Hiob 26,1 - 28,28)

57

zu 27,21a

58

CO? KOVIV. Qm^jm

pmQmj^mjjm'pTi^m

Bezug: zu 27,21b in GIT II κόνις q, κόvi Π, κονιορτόj ΤΛ Ziegler, Beitr. S. 91 — Nik. S. 423,22 (PG 93, 285 C)

27,22a

ΝΖ

n z και επιρρίψει

τοϋ αντοϋ (=

επ' αντον

και ού

φείσεται.

Όλυμπιοδώρου)

Olympiodor

ώ? ληστής αφνω δηλονότι η τιμωρία και ό καύσων άνεμος 3 των €7τι τον GUX

59

επιπίπ-

άσεβη.

FQRIITJIVAEHSKAMA

Ρ

[CB]

W*

1 Autor: Όλυμττιοδώρου ΛΡ, Πολυχρονίου ΜΑ, keine Angabe GUXJIHSKAW αφνω > Olymp II δηλονότι + και Olymp 2/3 ίμπΐπτων RIP

2

Quelle: Olymp. S. 229,14-15 2 ώϊ - αφνω Nik. S. 423,31-33 (PG 93, 285 C)

27,22b

nh

εκ χειρός

αντοϋ φνγβ

27,23a

κροτησει

επ" αντον

27,23b

και σνριεΐ

αντον

φενζεται·

χείρας

αντον

εκ τον τόπον

αντον.

ΝΗ τοϋ αντοϋ

Olympiodor

ε'ίωθεν η γραφή σχηματίζειν ώ? πολέμων τον θεόν, 'όταν βούλη3 ται την κατά των άσεβων θείαν ενδείκνυσθαι δίκη ν. λεγει γουν ό Δαυίδ - e'πιλαβον ο πλου και θνρεοϋ. τούτο τοίνυν κάνταύθα, ποιεί τον μεν θεον δίκην πολεμίου καταδιώκοντα, φεύγοντα δε τον άσεβη, τον 6 δε επικτυπούντα τώ χεΐρε και αντω πτοοϋντα τω ψόφω και εζελκοντα τον άσεβη εκ τον τόπον αύτοϋ, τουτέστιν εκ της παλαιά? ευδαιμονίας. 4 Psalm 34,2 GU

FQRT1 ΤΙΣVAEHS KAMA

Ρ

[CB]

W*

1 Autor: Όλνμπι οδώρου FAP, του α ντου (= Πολυχρονίου) Μ, keine Angabe GUJZH SKAW 3 ούν RT 4 τοΰτο - ποκί: viell. οϋτω statt τοϋτο oder ποίΐΐ (σχηματίζουσα) II τοΰτο - 5 καταδιώκοντα > G 5 διώκοντα RP 6 (πικτνπονντα: ατικροτοΰντα Olymp, ίττικτυποϋν Η - * II πτοοϋντα: ποιοΰντα FRP 7 τουτέστιν - 8 > J Quelle: = Olymp. S. 229,18 - 230,7 Nik. S. 423,38 - 424,5.8-14 teilw. aus Olymp. (PG 93, 285 D - 288 A)

60

58

28,1a

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΘ

ΝΘ ϊστιν

28,1b

τόπος

28,2a

σίδηρος

28,2b

γαρ άργυρίω δε χρυσίω,

τόπος,

όθεν

γίνεται,

öQcv δ ι η γ ε ί τ α ι .

μζν γαρ εκ γης

γίνεται,

χ χαλκό? δε Γσα λίθω λατομείται.

28,3a

τάζιν

έ'θετο σ κ ό τ ε ι ,

28,3b

και παν πέρας

αύτός

ϊζακριβάζεται.

ΝΘ Όλυμπιο&ώρον

Olympiodor

οτι τοιγαρουν ουκ ακρίτα τα 7ταρά θεού, κατανοησωμεν αύτοϋ την 3 δημιουργίαν και θαυμάσωμεν. οϋτε γαρ ή χρυσιτις γη άργυρον φέρει οϋτε η άργνρΐτι? γρυσόν, και ε £ ά λ λ η ? μεν σίδηρος μεταλλεύεται, γαλκος δε εξ ετέρας. το δε χαλκόs δε ίσα λίθω λατομείται, ούχ οτι 6 χ α λ κ ά τυγγάνουσιν

ορη, α λ λ ' οτι λατομοΰμενα

κατά την

δοθεΐσαν

άνθρώποις ύττο θεοΰ μεταλλικην τέχνη ν γαλκον φέρουσιν, των προειρημένων υλών άπο γης ευρισκομένων, και το μεν της νυκτός σκότος 9 π α ρ α χ ω ρ ε ί τω φωτι πλησιάζοντι ώσπερ και η ημέρα άντιπαραγωρει τη νυκτι τον δρόμον κατά την θείαν διάταξιν. -πάντων δε τα -πέρατα και τάς εκβάσεις σοφώς ό θεός εξακριβάζεται τη άπεριλήπτω προνοία 12 τα πάντα συμπεριλαμβάνων, «ούκοϋν ούδε τας τιμωρίας», φησίν, «τας κατά των άσεβων η δια κενής ύπερτίθεται η μάτην επάγει ό πάντα μέτρω καϊ τάζει και άρμονία διαταζάμενος. GU FQRITTJZVAEHSKAMA Ρ C W*(2 - 4 χρυσόν; 8 το - 14) 1 Autor: ΌΚυμπιοδώρον διακόνου V, τοΰ αύτοϋ (= Όλυμπιοδώρου) F, keine Angabe GUJZW 2 τα > 01ymp Y RP 3 οϋτΐ γαρ: και οϋτΐ Olymp II άργνριον ΛΡ 5 χαλκό? ι - δ€2 > GUrPC II 3 > Olymp 6 χαλκά + τινα GU 7 γαλκον + και σίδηρου Olymp II των - 8 ΐύρισκομίνων > Olymp 9 τω - άντι-παραγωρύ > Τ II ή > HSAA II άντιπαραχωρΰ: -παραγωρύ GH - > ΙΟΘΐίαν ζιάταζιν: Ιδίαν τάζιν Olymp 11 ό >

Olymp II άπΐΐρολήπτω Η - *

12 σνμπαραλαμβάνων Λ - I I φησίν > Olymp

14

άρμονία καϊ τάξει ~ RP Quelle: 2 - 3 θανμάσωμίν Olymp. S. 230,23-24; 3 oiYc - 14 Olymp. S. 231,2-13 3 ού'τε - \0διάταζιν Nik. S. 425,9-21 teilw. aus Olymp. (PG 93, 288 CD); 10 -πάντων 14 Nik. S. 425,31-38 (PG 64, 628 B)

ΝΘ 'Ιωάννου

Chrysostomos

τοϋτό φησιν, οτι ό εν τοις τυγοΰσι 3 εν τοις άνθρωπίνοις. FQRIITVAE

[CB]

τάζιν όρίσας πολλω

μάλλον

Kapitel XIX (zu Hiob 26,1 - 28,28)

59

2 ό Γ: et' ChrysL, > Chrys MP Quelle: Chrys. S. 148,3-4 Pitra, Analecta Sacra II, S. 375 (aus V) — Nik. S. 424,37-39 (PG 93, 288 B) Vgl. die Bemerkung zu Nr. Ίθ 63.

Χ

'Ιωάννου

Chrysostomos

οτι προνοεί

και μελει

3 είκη παρέρχεται. τοϋ

των πραγμάτων

η ort τα μεν αλλα

αύτω,

δηλά εστίν,

ούδεν

απλώς

η δε οικονομία

ούδε άδηλος

θεοί). και μιτ' ολίγα

6

καλώς λαΰνει

είπε

τον

τοιοντω;

τάξιν.

οίδε παραγωρειν

ζόφο ν εκείνον;

πόθεν

εί'τα την δύναμιν,

9 μη θέλειν

απαιτεί

ν αυτόν

και ΰπεξίστασθαι.

ευταξία

είτα την σοφίαν

τοσαύτη αυτοϋ

εν

τις

άπε-

πράγματι

διηγείται

πείθων

εύθύνας.

FQR(l-4) ITTVAEHSKAMA

[CB]

1 Autor: τοϋ αντοϋ (= Ιωάννου) ΠΤνΛΕ 2 οτι > Chrys p II νρονούται R Chrys p LM 3 δήλα: δήλα δή Chrys 6 ύττΐξίστασθαι Chrys: ύπίρεξίστασθαι Γ 6/7 απολαμβάνω Κ - * 7 τοιαύτη Chrys Quelle: Chrys. S. 148,4-6.10-13 Pitra, Analecta Sacra II, S. 375-376 — 6-9 Nik. S. 425,25-31 (PG 64,628 AB)

2-4 Nik. S. 424,41 - 425,1 (PG 93, 288 B);

Der Text dieses Fragments schließt bei Chrysostomos unmittelbar an den von Nr. ΙΘ 62 an. Der Katenist hielt offenbar das öYt_in Nr. ΪΘ 63,2 und die daraus resultierende Ellipse des Verbs im öxi-Satz von Nr. ΙΘ 62 für akzeptabel, während wir in unserer Edition dieses οτι mit Chrys p getilgt haben.

zu 28,2b ό Έβραϊος m

G U

m

m

m

"άπο λίθων m m

m

m

m

m

γωνεΰεται" m

m

m

εφη.

m

F Q R n T A E H S K A M A

m

[CB]

Nik. S. 424,30-31 (PG 93,288 B)

Vgl. Ziegler, Edition, App. II zu 28,2b. — Zu "Εβραίος vgl. Bd. I, Einl. S. 105.

zu 28,3a μάλλον ym

έως τηs Χριστού

καθόδου. [CB]

Ohne Trennung an einer hexaplarischen Note in Ε - * II μαλΚον > S, + Öe HK - *

28,3c

z λίθος σκοτία και σκιά

θανάτου.

60 Ξ

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΘ

ΌΚυμπιοδώρου

Olympiodor

«ναι μην», φησίν,

«ούτοι οι λίθοι οι μίταλλίυόμζνοι

3 που κείνται ώ? υπ" αυτήν του θανάτου την σκιάν», τοις κατωτάτω και kv σκοτία GU

FQRnTJZVAEHSKAMA

'ίνα (ίπη,

ότι kv

βαθίία. Ρ

[CB]

W*

1 Autor: Όλνμπιοδώρου διακόνου V, ά'λλωϊ W, keine Angabe GUJIP

και μίν 01ympY, και μήνΎΡ

kv βάθζι

2 ναι μήν:

3 κείνται + της γης Olymp Ρ II την του θανάτου σκιάν

4 σκοτάα 01ympY GFJAHSP II ohne Trennung folgt Nr. ΙΘ

~ RJ II δ η + και Olymp 67 in U

Quelle: Olymp. S. 231,15-17 Nik. S. 425,42 - 426,2 (PG 93, 288 D) zu 28,3c

και τα πεπεραιωμενα σκότω avtpevva ώ? τον kv σκότα λίθο ν, αφ' οΰ ό χαλκός, και τον υπ ο χαμάρρονν και κονίαν σίδηρον. 2 vgl. Hiob 28,4a GmU

FQ "TITJVAEHS ΚΔΜΑ

Ρ

C

W*

Ohne Trennung an Nr. ΪΘ 66 in U, an Nr. ΪΘ 68 in Μ II Bezug: zu 28,3b in G, zu 28,4a in KP II Autor: αλλο Ü T E ^ C , η οίίτω? Ρ 1 ιτΐττΐραιωμένα (im Sinne von

ττίττίρασμίνα): τΐτΐλΐσμίνα W II cρΐυνα H~"*P

2 χειμάρρου PW

28,4a

κονίας,

2Ä διακοπή

28,4b

χειμάρρου

άπο

oi δέ ϊπιλανθανόμζνοι εκ βροτών

obov δικαίαν

ήσθένησαν,

ςσαλζύθησαν.

ΞΑ τοΟ αντοϋ (= Όλυμττιοδώρου)

teilw. Olympiodor

«ή φησίν, «τοιάδε κόvi? εις χωνευτηριον εμβληθεΐσα 3 και δ ι υ λ ι σ θ ε ΐ σ α τω πυρι ποταμηδον εκρεΐ είτε τον χρυσον είτε τον αργυρον eiτ f. τον χαλκον είτε τον σίδηρον.» λεγει δε ταϋτα άποθαυμάζων άμα την παρά θεοϋ δοθεΐσαν τοις άνθρώποις σοφίαν. «οι ούν», 6 φησίν, «μη καλώς χρησάμενοι τοις ύπο θεοϋ δωρηθεΐσι τιμωρηθήσονται.» GU

FQRnmVAEHSKAMA

1 Autor: Όλνμιηοδώρου

Ρ

C

W*

FAA, keine Angabe GUJIHSKAMPW

2 ή + 5e Olymp II

φησίν > q II φησίν τοιάδΐ κόνις: κόνις φησίν Olymp II γωνευτήριον: την γωνΐίαν Hag in Olymp, την κονίαν 01ympY 3 καϊ διυλ,ισθΐΐσα > Olymp Η-* 4 Κίγΐί - 5 σοφίαν > W

6 δοθΐΐσι UW

7 ohne Trennung folgt Nr. ΪΘ 67 in Μ, Nr. ΪΘ 70 in Ρ

Quelle: 2 - 4 σίδηρον Olymp. S. 231,20-22 2 ή-κόvis Nik. S. 426,2-3 (PG 93,288 D)

Kapitel XIX (zu Hiob 26,1 - 28,28)

61

2A

Olympiodor (?)

ω? TCP

Quelle: = Olymp. S. 232,1-3 Nik. S. 426,14.20-23 (PG 93, 289 Α.AB) 2A

Julian

70

ei γαρ άριθμηται αύτω σταγόνας ύετοϋ, 7τολλω μάλλον χειμάρρων 3 φοραι μεμέτρηνται, καν εξαίφνης έπίωσι και διακόπτωσι τον ύποκείμενον γοϋν. GmX

FQRIITVAEHSKAMA

Ρ

C

Ohne Trennung an Nr. ΙΘ 68 in Ρ 1 Autor: αλλο ÜTEHSKAA, τοΰ Χρυσοστόμου 2 ήρίθμηνται Jul, αριθμείται GE~*C II πολλω: πόσω GX

Μ

Quelle: Julian S. 169,9-10 2 χειμάρρων - 4 Nik. S. 426,12-13 (PG 93, 289 A)

28,5a 28,5b

2Β

2B γη,

αύτη? έ^ελεΰσεται

ύποκάτω

αυτής Εστράφη

άρτος, ώσεί

πυρ.

Olympiodor

Όλυμπιοδώρου

«άλλα και ετέρα», φησίν, «γη θεοϋ συνεργία και γεωργική τέχνη 3 κατασπειρομένη καί κάτωθεν εν ταΐς ιδία is λαγόσιν ύποδεζαμένη τα σπέρματα, είτα ωσπερ πυρι τη οικεία θέρμη διαλύσασα το καταβληθέν καϊ τοϋτο τη ενούση αύτω σπερματική δυνάμει πολυπλασιάσασα 6 άναδίδωσι τον ασταχυν εις άρτου ποίησιν.» κατά δε θεωρία ν αγία γη εστίν η εκκλησία τοις μεν άζίοις τον ζωοποιού αρτον όρέγουσα, τοις δε άναζίοις το κάτωθεν, τουτέστι το εν 9 αδου και αίώνιον, εύτρεπίζουσα πυρ. GU Χ(7 - 9)

FQRriTJXVAEHSKAMA

Ρ

[CB]

W*(2 - 6)

1 Autor: Όλυμπιοδώρου διακόνου V, keine Angabe GXJIEHPW 2 γη + ttj του Olymp II συνΐργΐίa GVA 3 rois ίδιοι?: τοϊϊ ιδίου U, roi? Ρ 5 ίυούστ\ αύτω > Olymp II αύτω: αύττ} U II δυνάμα: ουσία 01ympY II πολυπλασιάσασθαι 01ympY 7 de + την Olymp II άγια > Olymp 8 ζωοποιό ν: ζώντα Olymp Quelle: Olymp. S. 232,8-15 2 - 6 Nik. S. 426,34-39 (PG 93, 289 B)

71

62

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΘ

28,6a

72

ζΓ

τόπος

σαπφάρου

οί λίθοι

αυτής.

ΣΓ τοϋ αΰτοϋ

Olympiodor

ή μεν αισθητή 3 τους άγιους, σαιτφείρου

περί ών γεγραττταν

λίθοι άγιοι κυλίονται

το ούράνιον ύποδεικνύντος

3 Zacharias 9,16 GU

γη τους τίμιους άναδίδωσι λίθους, πολίτευμα

ή δε

νοηθεΐσα

em της γης του

δια τοϋ

χρώματος.

4 vgl. Philipper 3,20

FQRnΤΙΣVAEHSKAMA

Ρ

[CB]

W*(2 ή, - λίθους)

1 Autor: τον αυτοΰ (= keine Angabe) Ε, Όλυμπιοδώρου UM, Διδύμου Α, keine Angabe GJZHSKAPW 2 νοηθάσα: νοητή AH-* 3 τους + αποστόλους και λοιπού? Olymp Quelle: 2-3 γης Olymp. S. 232,17-19; 3 του - 4 = Olymp. S. 232,19-21 2 ή| - λίθους Nik. S. 427,6-7 (PG 93, 289 C)

28,6b

73

2Δ

και χώμα χρυσίον

αυτής.

ζ,Α τοϋ αντοϋ Olympiodor της μεν αισθητής γης, ω9 και εν τοις έμπροσθεν εΧρηται, εστί τι 3 χώμα, οΐΐΐ,ρ εψόμενον εις χρυσού συμβάλλεται γενεσιν, της δε άγιας εκκλησίας και τα δοκοϋντα είναι ευτελή ώς χώμα τίμια τυγχάνει. GUX FQRriTJXVAEHSKAMA Ρ [CB] 1 Autor: τοΰ αντον (= Διδύμου) Α, του αϋτοΰ (= keine Angabe) Ε, Όλυμπιοδώρου U, keine Angabe GXJXHSKAMP 2 της -(ίρηται > Χ II ίίρηται: ζίπαμιν Olymp II τι > GM 3 ΐψώμΐνον UqllVA, (ψούμίνον ΧΕ-* 4 χώματα UI 2 P II τυγγάνουσιν Olymp Quelle: Olymp. S. 232,23 - 233,2 2 - 3 γίνεσιν Nik. S. 427,7-9 (PG 93, 289 C)

28,7a 28,7b

74

2Ε

ΞΕ τρίβος,

ουκ ϊγνω

και ου παράβλεψαν

αυτήν αυτήν

πατεινόν, οφθαλμός

γυπός.

τοΰ αντοϋ Olympiodor προς μεν ρητον τοϋτο λέγει, ότι ταύτην την όδον τής μεταλλικής 3 τέχνης ού γυψι τοις οξυωπεστάτοις ούδε τοις λοιττοΐς πετεινοΐς έδω-

Kapitel XIX (zu Hiob 26,1 - 28,28)

63

ρήσατο θεός, άλλα τη λογική των ανθρώπων φύσει. προς δε διάνοιαν της αγίας εκκλησίας ουκ εγνω την όδον δαίμων πετεινον κληθεί? δια 6 το εναέριος είναι, ου γΰψ, τουτέστι φιλοσώματός τις· σαρκοβόρον γαρ 7τετεινον ό γύψ. GU

FQRTITJZVAEHSKAMA

Ρ

[CB]

W*(2- 4 φύσα)

1 Autor: Όλνμπιοδώρου UqA, του αύτοϋ (= keine Angabe) Ε, keine Angabe GJZHSK AMPW 2 μΐν + το R E - * 3 όζυττΐστάτοις Λ, όζυττΐτάστοκ Ε - * II οϋδε: ού 01ympY II 7rerrji/ots FEM 3/4 ό θ(ός (δωρήσατο Olymp 4 ό öeo? UTI 2 VPW II φύσα: ουσία

Olymp II φύσα + βροτω γαρ δώοΐ μίταλλον, ού κτήνη θ(ός Ρ 5 την όδον ουκ 'έγνω οϋδί ηδννηθη αύτην κατανοησαι οφθαλμός γυπός Olymp II τ is > Olymp 7 7τΐτεινον Olymp: > GUrP

Quelle: Olymp. S. 233,5-6.7-12

2 - 4 φύσει Nik. S. 427,15-17.18-19.22-23 (PG 93, 289 CD) Die Zufügung von Ρ in Z. 4 ergibt (ohne γαρ) einen Trimeter. Zwei weitere Verse aus Ρ finden sich unten unter Nr. ΙΘ 106.

28,8a

£S ουκ επάτησαν

28,8b

2S

αυτήν viol

ού παρήλΘζν kir" αυτής

αλαζόνων,

λέων.

Όλυμπιο&ώρου

Olympiodor

«αλλ' ούδε δράκοντες», φησίν, «η τα 'έτερα μεγάλα θηρία» - ταϋ3 τα γαρ νίούς αλαζόνων καλεί - «η λέοντες ταύτην είληφασι παρά. θεοϋ την σοφίαν.» προς δε διάνοιαν ού δύνανται πατειν την θεωρηθεΐσαν γήν οι τοις δαίμοσι μαθητευόμενοι και υ'ιοι τούτων ενδίκως καλούμε 6 νοι, αλλ' ουδέ αυτό? ό νοητος λέων, τουτέστιν ό διάβολος. GU Χ*(4 ού - 6)

FQRIITJZVAEHSKAMA

Ρ

C

1 Autor: Όλυμπιοδώρον διακόνου V, του αύτοΰ (= Όλυμπιοδώρου) Α, keine Angabe GXRJXP 2 αλλ': δράκοντας ώδ( τους αλαζόνας νόα αλλ' Ρ 4 σοφίαν: τίχνην Olymp 6 λέων: δαίμων 01ympY Quelle: Olymp. S. 233,15-20

2 - 4 σοφίαν Nik. S. 427,19-22 (PG 93, 289 D)

28,9a

kv άκροτόμω

k£eT€Lvtv χείρα

28,9b

ΪΖ

κατέστρεψαν

δε έκ ριζών

28,10a

θΐνας δε ποταμών

ορη,

ερρηξεν.

αύτοΰ,

~

64 76

ζΖ

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΘ το 0 αΰτοδ

Olympiodor

φησίν, «συνετισθείς άνθρωπος ούδε τ ά ? τ ω ν ορών κορυφάς άνεπάφους εϊασεν, άλλα τάς άκροτόμους άναρρήξας ροιζηδόν ε κ ε ί θ ε ν πηγάς άναβλύσαι παρεσκεύασε και υψηλά δε' τ ί ν α αναστήματα πολλάκις εζεκοψεν», α δ ή ορη κ α λ ε ί , «προς την λοιπην εζομαλίζων γην.» προς δε διάνοιαν ό θεό? γ ^ άκρότομον ϊστρεψεν εις πηγας υδάτων την πάλαι άγονον των εθνών εκκλησία ν εξομβρήσαι ποταμηδόν τά πνευματικά χαρίσματα παρασκευάσας. κατέστρεψί δε εκ ριζών ορη τάς άντικειμενας δυνάμεις εκ θεμελίων κατασείσας. δυνατόν δε και άλλως θΐνας ποταμών ύπο θεού ρηγνυμενας νοησαι τάς επισυστάσεις των πειρασμών. «ό δέ υ π ο θ ε ο ΰ » ,

3

6

9

12

7-8 vgl. Psalm 113,8 GU Χ(10 SwctTOP -12) FQRÜT J(2-6) IVAEHSKA M(l-6) Α Ρ C W*(2-6) 1 Autor: ΌΚυμττιοδώρου ΛΑ, τον αντοΰ (= keine Angabe) R, keine Angabe GUXJXH SKAPW 2 ό δί > Olymp II φησίν > Olymp U II συνΐτισθησονται 01ympY 3 όρων: C _> ορίων UV H , ape των EC II άκροτόμο us + αναστόμωσαν και Olymp Ρ 4 ροιζηδόν: ποταμηδόν Olymp II ίκΐϊθΐν > 01ymp Y II άναβΚΰσαι > Olymp 5 καλεί: λίγα Olymp 6 nach γην Trennung und das Folgende anonym in Δ, unter der Autorangabe Δίδυμο ν in A II ohne Trennung folgt Nr. ΙΘ 77 in W 9 δί > q II ριζών + τα Olymp 11 αλλαϊ ES 1 Quelle: Olymp. S. 234,1-9.12-14 2-6 Nik. S. 427,31-37 teilw. aus Olymp. (PG 93, 289 D - 292 A)

28,10b

2H

28,1 la 28,1 l b

77

παν δ έ τίμιον dbiv μου ό οφθαλμός, βάθη δε ποταμών άνζκάλυψζν, e ö c i ^ e y δ έ αυτόν δύναμιν e i s φως.

2Η ΌΚυμπιοδώρου

Olympiodor

τό κοινον τών άνθρώπων άναδεγόμενος πρόσωπον φησιν, ότι παν 3 τίμιον ύπο θεού εσοφίσθη ό άνθρωπος, ος άνατέμνων την γην και εζάγων τά ύδατα δι' ων εργάζεται δείκνυσι φανερώς, όσην εϊληφε παρά θεοϋ δύναμιν και εξουσίαν. 6 προς δε διάνοιαν ό ενανθρωπησας λόγος τά πληθη τών πνευματικών χαρισμάτων απεκάλυψε καϊ εδειξεν εαυτού την δύναμιν εις φως κατά γε τον φησαντα προφητην ό θεός εμφανώς ηζει και εξαγαγών 9 ημάς εκ σκότους εις φώς. 8 Psalm 49,2b

8-9 vgl. Psalm 106,14a

Kapitel XIX (zu Hiob 26,1 - 28,28) GUX

FQRIITJIVAEHSKAMA

Ρ

C

65

W(2 παν - 5)

Ohne Trennung an Nr. Τθ 76,6 in W 1 Autor: τον αΰτοϋ (= Όλυμπιοδώρου) Π Τ ν AEC, 'Ιουλιανού Α, keine Angabe GXJXHSKAMP 2 άποδΐχόμΐνος qT 3 ύπο (+ τον Olymp) θ(ον nach άνθρωπος ~ Olymp Ρ 4 φανΐρώς > Olymp 8 ye > Olymp

II και -9:6 θώς ήμών και ον παρασιωπήσ(ται Olymp, > U II ίξάγων ΧΜΡ Quelle: 2 - 3 άνθρωπος Olymp. S. 234,17-18; 3 άνατψνων 23 - 235,3.5-7

- 9 Olymp. S. 234,21-22.

2 - 3 άνθρωπος Nik. S. 428,11-12.9-10 (PG 93, 292 Β)

28,12a 28,12b

ΕΘ ή δε σοφία f

ποιος

αύτοϋ

δε τόπος

εστίν

28,13a

ουκ οίδεν βροτος

28,13b

ούδε μη εΰρεθή

28,14a

Θ άβυσσος

28,14b

2Θ

εν

ευρέθη;

της

όδον

ειπεν

και θάλασσα

πόθεν

επιστήμης; αυτής,

άνθρώποις.

ουκ εστίν είπεν

εν

ουκ εστίν

εμοί, μετ'

Όλυμπιοδώρου

εμοϋ.

teilw. Olympiodor

σοφίαν ενταύθα τους δημιουργικούς λόγους καλεί, καθ" ους τα 3 οντά πεποίηταί τε και διεξάγεται, «ταύτην γάρ», φησίν, «την σοφίαν άγωρητον ούσαν τοις άττο γης ουκ εν τόττω τινϊ δυνατόν ευρύν ώ? τάς προρρηθείσας ϋλας τυχόν, ουκ εν άβΰσσω, ουκ εν θαλάσση.» 6 η άντι τοϋ· ούδ' αν πλείστα οσα θνητός τις άνΐρίυνήσίαν Ιμβαθύνων τοις λογισμοΐς

και άστάτω

α λ λ ' Ιδικώς θεού διδασκάλου

φορα τηδε κάκείσε περιφερόμενο?,

δεόμεθα, ε φ ' φ με'ρει γοϋν αυτής

επιλα-

9 βεΐν άπλανώς- oi) γάρ εν τω νυν βίω το τελΐΐον. βλέπομεν γαρ άρτι δι' εσόπτρου και εν αινίγματι. δια τοϋτο ώς δει είδεναι», φησίν, «ουκ οΐδεβροτος την όδόν αυτή?.» 9-10 1. Korinther 13,12

GU

FQRnΤΣVAEHSΚΔΑ

Ρ

C

W*(2 - 9 απλανως)

1 Autor: Όλνμπιοδώρου διακόνου V, τον αντον (= Όλυμπιοζώρου) F, keine Angabe GURZEPCW 3 τ( GUPW: > TC II ΐξάγεται ΠΤΣ II φησίν > GF 5 άβύσσοις Olymp II nach θαλάσστ\ Direktentnahme aus Olymp, eingefügt in Ρ

τοντο Olymp Ρ

&/9ΐπιλαβ(ΐν

(Nik): ίπιβαλΐϊν

8 ΐδικώϊ + προς

GURT, ίπιβάλλαν

TPCW

9

γαρ2· δε UP 10 δ»' ίσόπτρου > EC 11 αντον UTP II ohne Trennung folgen hexaplarische Noten in K, eine Direktentnahme aus Olymp, in Ρ Quelle: 4 ονκ - dpdv. 5 ουκ j - θαλάσστ; Olymp. S. 235,18; 8 άλλ' - δίόμεθα Olymp. S. 235,20; ΙΟδιά - 1 1 «Olymp. S. 236,17-18

2 - 5 τνχόν. 8 αλλ' - 11 Nik. S. 428,37-429,11 (PG 93, 292 CD)

ΚΕΦΑΛΑ10Ν ΙΘ

66 ζΘ

Μίθοίίου

κρίσει θεού πάσγειν πεπεισμένος ό Ίώβ και φήσας £fj κύριος, οr 3 ούτω με κεκρικεν, την περι των κριμάτων του θεού σοφίαν αληπτον είναι ομολογεί ού μόνον αΰτω, άλλα και παντι άνθρώπω, και την έπιστήμην της βουλής του θεοϋ μη ίκανον είναι παραδέξασθαι τον επί6 γεων τόπον μεμολυσμένον αμαρτία is. ταύτα ούν ώ? προς τους φίλους λέγει τους οίομένους κατειληφέναι την αίτίαν, δι ην ταύτα επασγεν. 2-3 Hiob 27,2a

UX

FQRIITJVAEHSKAMA

Ρ

C

W(2 - 6 τόπον)

1 Autor: Meöo5tou πατριάρχου Μ, ά'λλω? W, keine Angabe X J ohne Trennung folgt Nr. ΙΘ 80 in Ρ

5 δέζααθαι

UW

7

Bonwetsch, Nr. IX (zu Hiob 27,2) — Pitra, Analecta Sacra III, S. 605 (zu Hiob 27,2) — 3 την - 7 Nik. S. 429,15-20.12-14 (PG 18, 404 C)

t

επιστήμη 3 κρισις.

ή περι των ωσαύτως εχόντων θεωρία, σύνεσις δε η διά-

Vgl. Hiob 28,20b GmUmX

FQRFITIVAEHSKAMA

Ohne Trennung an Nr. 10 79 in Ρ ΜΑ, Μ ΐθοδίον Σίδης Β PG 17, 89C (aus Μ) —

Ρ

[C]B

του αύτοϋ (= Μίθοδίου) Λ, 'Ω,ριγίνου? ττΐρωχη ΓΒ II θΐωρίαν RB

1 Autor:

2 π tp\ GUXP:

Pitra, Analecta Sacra Π, S. 369 (zu Hiob 22,2)

επιστήμη und σύνεσκ werden verglichen wegen des Gleichklangs der Verse 28,12b und 28,20b. Zur Definition von επιστήμη vgl. z.B. Olympiodor, In Piatonis Gorgiam

comm., 13, 1 (S. 77,5-6 Westerink): ή μεν 7τερϊ τα άει και ωσαύτως Έχοντα καλείται

επιστήμη.

Θ

Μεθοδίου

ό κύριος ημών 'Ιησούς Χριστός, η τού πατρός σοφία, καταβέβη3 κεν εις την άβυσσον και καταβας ού κεκράτηται. άβυσσος ούν είττεν ουκ εστίν εν εμοί, εστι γαρ εν ούρανω. και θάλασσα είττεν ουκ εστι μετ' εμοϋ. αύτη η θάλασσα ό των ανθρώπων βίος, εν ω τα περι την 6 άρετην ναυάγια, εάν ούν θέλης, 'ίνα μετά. σού ή σοφία η, καν ης επι θαλάσσης, πάτει τα κύματα, επίδος σου την χείρα τη σοφία και ποιήσει σε περιπατεΐν επάνω των κυμάτων. 2 vgl. 1. Korinther 1,24 GUX

6-8 vgl. Matthäus 14,22-31

FQRIiraVAEHSKAMA

Ρ

C

Kapitel XIX (zu Hiob 26,1 - 28,28) 1 Autor: Μίθοδίου Σίδηϊ C, keine Angabe UXJZ καν: και I1EC

67

2 Ίησοϋί > FQIITZVAESA

6

Bonwetsch, Nr. XI — Pitra, Analecta Sacra III, S. 605

©

Ε ναγρίον οί μίν καταχθόνιοι

ουκ eστι μεθ'

ίίττον

ουκ εστίν

ei> ημΐν σοφία,

οί be

ίττiytioi-

ημών.

GU m X FQRÜTVAEHSKAMA

Ρ

[C]B

2 άπαν Η - *

1 Autor: keine Angabe X

zu 28,12-14

αλλωε δ ι α τούτων

το άκατάληπτον

του

θ(οϋ

λόγου,

ei και

ίσαρκώθη,

δίίκνυται. U,fol. 115r

zu 28,14b ώ? οί μαργαριται Um

m

m

m

m

m

τυχόν. m

m

m

F Q R n T A E H SmAmAm

[CB]

Nik. S. 431,37-38

28,15a 28,15b

Ο ού δ ώ σ ε ι συγκλασμον -Α-

28,16a 28,16b

κ α ι ού σταθήσςται

αντ αργύρων

κ α ι ού συμβασταγθήσζται ~h

e y ονυχι

τ ιμ ι ω κ α ι

28,17a

ούκ

ίσωθτησζται

28,17b

κ α ι το αλλαγμα

αυτής, αντάλλαγμα χρυσίω

αυτήςΣωφάρ,

σαπφείρω·

αύτή

γρυσίον

αύτής

σκεύη

και ΰ α λ ο ? χρυσά.

68 Ο

85

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΘ teilw. Olympiodor

Όλνμπιοδώρον

συγκρίνει 3 κατά πολλην

πάσι

την ιπριουσίαν

συγκλεισμον ασφαλώς

τοις mτο του λογισμού

ΰπερφέρουσαν την

δε εοικε λέγειν χρημάτων

ήμας συγκλείειν.

το δε Σωφείρ,

ται, τόπος εστίν, εν ω "χρυσός κάλλιστος 9

«αλλ" σάπφειρος,

και

δείκνυσι

θεογνωσίαν.

θησαυρον δια το

«ουκ εστίν ούν», φησίν, «πράγμα

6 τοιαύτη σοφία, ουδέ άντισταθμηθησεταί ού σνμβασταγθήσεται.

εύρεθεισι

ώνιον η

τι αύτη.» τούτο γαρ λέγει το ως και εν τοις 'έμπροσθεν είρηγίνεται.

ούδε των λίθων οι τιμιώτατοι»,

φησίν,

«σαρδόνυξ

ούχ η ύαλος» - λέγει δε η τους διαφανείς μαργαρίτας

τον διαυγή κρύσταλλον 12 τα δέ δι εξέρχεται

- «τη κατα θεον σοφία παρισωθησεται.»

ό δίκαιος Ίώβ πείθων τους φίλους, ώ? πάντων

λον και έπίσταται

ταύτα

της θεογνωσίας το ύπερφυές και διαφερόντως

και ητοι ταύμάλαύτης

περιέχεται. GU FQR11ΤΙΣ VAEHSKAMA Ρ C W(4 - 10 μαργαρίτας) 1 Autor: Πολυχρονίου U, Εναγρίον C, keine Angabe GJXEPW 3 nach θεογνωσίαν Trennung und das Folgende unter der Autorangabe Όλυμπιοδώρου in U 4 δί > Olymp II δια το: δι ό 01ymp Y 5 ούν ψησιν > Olymp II ων ων G 1 UKA C PW: των 'ίσων

Olympγ, αιώνιον GTC

6 άντισταθμισθησεται Olymp J, αυτισταθμίσιται U, άντι-

σταθμιθήσΐται QITP, άντισταθήσΐται V 7 nach συμβασταγθήσπαι fügt ein eine hexaplarische Note Κ, eine Direktentnahme aus Olymp Ρ II 'Ωφίρ G, Ώ φ ε ί ρ U 8 nach γίνεται fügt ein eine hexaplarische Note Κ II nach γίνεται Trennung und das Folgende zu 28,16b-17b unter der Autorangabe Όλυμττιοδώρου in U 9 φησίν vor

01 ~ K - * , > Olymp W

10 οϋχ ή: οΰχ GR, οϋχι MP, και U II ίίελο? GJP II he + ούχι

τον (ύτΐλή τούτον ϋίλον, άλλ' U II μαργαρίτας: ohne Trennung folgt Nr. ΙΘ 89 in W II ητοι: η UMAP 11 ταρισωθησεται AE'HSC 12 δίκαιος: μακάριος Olymp 13 και ι > GJ II θΐοσφΐίας Olymp II αντη UR Quelle: 4 - 6 σοφία Olymp. S. 236,20-22; 6 οϋδ«_- 8 = Olymp. S. 238,17 (zu Hiob 28,19b). 237,1-4 (vgl. Olymp. S. 197,19-20 = Nr. IS 62,7-8); 9 - 1 1 •παρισωθήσιται = Olymp. S. 237,7-8; 11/12 ταντα - 14 Olymp. S. 237,8-11 2 - 5 συγκλΐίην

Nik. S. 432,10-13.18-19; 6 οΰδ« - 8 Nik. 432.20-21.7-8.10 (alle PG

93, 292 D - 293 A); 9 - 11 κρύσταλλον Nik. S. 432,29-32 (PG 93, 293 Β)

Zu Ζ. 10-11 vgl. Nr. Ιθ 88. — Mit den Worten ούδ( άντισταθμηθησίται hat Olymp, in seiner Erklärung zu Hiob 28,19b die Übersetzung des Symmachos benutzt.

86

'Ω,ριγίνους ούδεν άντάζιόν 3 γύριον

έστι της σοφίας·

εάν απλούστερου

νοης το α/7-

εύθε'ω? έρεΐ Ίώ/3, ότι ούδεν αζιόν έστ ι της

και το χρυσίον,

σοφίας. FQRimVAEHSKAA 1 Autor: keine Angabe Σ ovbev - 4 > Κ

[C]B 2 eav - νοης: ουκ άντίσωθήσΐταί

ΔΑ

4 ohne Trennung folgt eine hexaplarische Note in H - *

PG 17, 89 C (aus F)

3 ό Ίωβ R K B II

Kapitel XIX (zu Hiob 26,1 - 28,28)

69

Die Variante in Z. 2 aus ΔΑ geht auf eine hexaplarische Note zurück; vgl. auch Hagedorn, Nachlese S. 402f. "f;

TOÖ αύτοδ ουδέ ονυχι

τιμίω ή σοφία

3 ρ ω Ισωθήσεται

7 τ α ρ α β λ η θ ή σ ε τ α ι , α λ λ ' ουδέ εν

σαπφεί-

αϋτη.

FQRÜTXVAEHSKAMA 1 Autor: Ώριγΐνους

[C]B

ΠΤΑΕΔΜ, keine Angabe IVAB

PG 17, 89 C (aus F und Μ) — Nik. S. 432,29-31 (PG 93, 293 Β) zu 28,17a κρύσταλλος Um

διαφανής.

praQmRmnmTmEm

[C]

Ziegler, Beitr. S. 78 Vgl. Nr. 10 85,10-11.

28,18a

OA μετέωρα

και yaßds

ού

μνησθησζται.

OA Όλνμπιοβώρον

Olympiodor

«προς σύγκρίσιν», 3 νει πάντα

«της σοφίας

τα παρά άνθρώποις

yap εστι μετέωρα GU

φησίν,

δοκοϋντα

και γαβεΐς,

FQRnmVEHSKAMA

ουδέ μνήμης

υψηλά

ώ? και ό Σύμμαχος Ρ*

Ohne Trennung an Nr. ΙΘ 85 in W

C

άξια

τυγγά-

και επηρμένα.»

τούτο

εκδίδωκζν.

W*

1 Autor: keine Angabe GJIP

3 άνθρωποι?: θίω

Y

Qlymp II τούτο - 4 > TCW Quelle: = Olymp. S. 237,17-19.16-17 Nik. S. 433,6-11 aus Olymp. (PG 93, 293 BC) Nach Olymp. S. 237,17 lautet die Symmachos-Version von Hiob 28,18a υψη καΐ επηρμένα οϋ μνησθησεται, wohingegen eine hexaplarische Randnote in GUT σ' ϋψη\α και ΰπΐρηρμένα bietet. — Die Ausdehnung in GU entspricht dem Bestand in der aVorläuferkatene. OA

'Ω,ριγίνονί ουδέ τα μετέωρα

3 δυνάμεων

τετάγθαι

αξιά οιονεί

εστι της σοφίας

ουδέ γα β els. εοικε δέ επί

γιγαντικών.

FQRI1TJVEHS KAMA C 1 Autor: keine Angabe JV 2 oiibeι - σοφία? > J II yaßis FITV^C folgt Nr. ΪΘ 91 i n j PG 17, 89 CD (aus F und M)

3 ohne Trennung

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΘ

70

91

OA τινές φασιν, 3 μώίμνου, U

m

ότι γαβεΐς λέγεται

δ καλεΐται

του

κομμουλατον.

FQRIITJVEHSKAMA

C

Ohne Trennung an Nr. ΪΘ 90 in J

II τό χΰλος U

το ΰττερέγον του φίλους

1 Autor: αλλοϋ Μ

2 rive's + δί JM II γάβις E~*C

3 κουμμουλατον EC

PG 17,89 D (aus Fund Μ) — Nik. S. 433,5-6 (PG 93,293 Β) Zu 3 κομμουλατον vgl. Κ. Maresch - P.J. Sijpesteijn, P.Lond. ΠΙ 1077 descr.: Metrologische Tabellen, ZPE 99 (1993) 57-72.

92*

zu 28,18a

τοϋτο κατ' έρώτησιν. m

G , fol. 50v

28,18b

93

OB και Ζλκυσον

σοφίαν

virkp τα εσώτατα.

OB Όλνμπ«οδώρον Olympiodor εσώτατα η τα εν τοις ταμιείοις άιτοτιθέμενα γρηματά φησιν η 3 τους τίμιους λίθους τους εκ των εσωτέρων 'Ινδών. «·πάντων ούν», φησίν, «κειμηλίων προτίμησον την σοφίαν.» καλώς δε είττεν ελκυσον, οιονεί «σπάσον εκ της άληθινης σοφίας δια της εύσεβείας» κατά 6 τό εν Ίίαλμοΐς· το στόμα μου ήνοίξα και εϊλκυσα πνεύμα, δτι ras έντολάς σον επεπόθουν. 6-7 Psalm 118,131 GU

FQRIITZVAEHSKAMA

C

1 Autor: τον αντοΰ (= keine Angabe) V, keine Angabe G l 2 «σώτατα: imep τα ϊσώτατα Olymp II ταμα'οι? Olymp Z H ^ C , ταμίου Q'AE II άποτιθέμΐνα: ίναποκΐίμΐνα Olymp 3 τοΰϊ2- T&>v 01ymp Y II '\νδών + ώϊ ημάς κομιζομίvovs Olymp 3/4 ουν

φησιν: τοιγαροϋν Olymp

4 σοφίαν + φησίν Olymp

5 δια τήί (ύσφΰας > Olymp

6 τό (ν Ψαλμοί? > 01ympY II οτι - 7 > Olymp Quelle: Olymp. S. 237,21 - 238,5

2 (σώτατα - φησιν Nik. S. 433,14-15 (PG 93, 293 C)

94

ÖB

Ώριγένους τα εσώτατα (τα) περι την Ίνδίαν η τα 7τερι την hτέκεινα γώραν, 3 ενθα είσι τίμιοι λίθοι, φέρει be εκείνη η χώρα τοις άνθρώττοις ταϋτα τα

Kapitel XIX (zu Hiob 26,1 - 28,28)

71

νομιζόμςνα παρα τοις πλούσιοι? είναι θαυμαστά, παρ' €κείνα ουι> ra ζσώτατα ΐλκυσον et? σαντου την σοφίαν, η virkp τα eσώτατα, imp τα 6 απόρρητα, τα tvhov μυστήρια, τά a y i a roß θΐοϋ, ΰπιρ πάντα πολλά οντα, έλκυσον την σοφίαν. FQRnmVAEHSKAMA

C 5 σαυτόν: αυτόν ΤΗ - * II η - 7 > Μ II τα.2 Σ: > TC

1 Autor: άλλωί Σ, keine Angabe JV PG 17, 89 D - 92 Α (aus F) zu 28,18b

του? θησαυρούς. ym

pmQmRmnmTmAmEmHmSmAmAm

j-q

Bezug: zu 28,19a in Γ Ziegler, Beitr. S. 78 (zu Hiob 28,19a)

28,19a

o r ουκ ισωθήσεται

ανττ\ τοπάζιον

Αιθιοπίας.

ΟΓ Όλνμπιοΰώρου Olympiodor το το ουκ ί'στιν άρθρον, άλλα μία λέζις εστί τοττάζων. λέγεται δέ 3 ό λίθος είναι διαυγέστατος. GU

FQRII TJmZVAEHS KAMA

Ρ*

[C]B

1 Autor: τοΰ αντοϋ (= keine Angabe) V, keine Angabe G K P 2 το το U n ' P : τοΰτο 01ympY Fqn 2 TJIV _ > B, [ ]τον G 3ό λιθο? Olymp: λίθο? GUrB II λίθοϊ + ΐύρίσ-

κΐσθαι παρ Ίι/hois και Hag in Olymp (ίΰρίσκίται παρα Ίι>δώι> και 01ympY) II thai Olymp: > GUITB Quelle: Olymp. S. 238,12-13 2 τοπάζιον - 3 Nik. S. 433,26 aus Olymp. (PG 93, 293 D)

28,19b

ΟΔ χρυσίω

καθαρώ ού

συμβασταχθήσεται.

OA τοΰ αντοϋ

3

τά άντισταθμιζόμΐνα βαστάζεται. GUX

FQRimVAEHSKAMA

Olympiodor

εί? έκατε'ρα? τά? πλάστιγγας Ρ

συμ-

[C]B

1 Autor: του αύτοΰ (= keine Angabe) V, Όλνμπιοδώρου

ΡΒ

κΰμ^να

UA, keine Angabe ΰΧΣΗ - *

2 τα + άλληλου Olymp II ras - κΐίμζνα: κΐίμενα ras πλάστιγγας δια τ ή? τρυτά-

νης όμοϋ Olymp 3 ohne Trennung folgt eine Direktentnahme aus Olymp, in U Quelle: Olymp. S. 238,15-16 Nik. S. 433,28-30 (PG 93, 293 D)

72

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝΙΘ

28,20a 28,20b 28,21a

98

ÖE η bk σοφία πόθεν ευρέθη; ποίος δε τόπος της συνέσεως κχ λέληθεν πάντα

εστίν;

ανθρωπον

28,21b

κ,αϊ άπο πετεινών του ουρανου

28,22a

η απώλεια και ό θάνατος

έκρΰβη.

είπαν.

Μ

τοϋ αϋτοϋ ού 7τερι της α ύ τ η ? διαλέγεται σοφίας· ανωτέρω μεν γαρ περι 3 σοφίας ελάλει τη? περι των όντων γνώσεως, ενταύθα δε περί της κατα θεον πολιτείας λέγει, ην και σύνεσιν είκότως καλεί ατε περί το αίρετόν η μη στρεφομένην. «ταύτης ο'ί τ ε άνθρωποι», φησίν, «επελάθοντο 6 και οι των ουρανών εκπεσόντες άγγελοι, άνωθεν μεν αυτήν εύράμενοι κατ' αρχάς, γωραν δε εν εαυτοΐς αύτη μη δεδωκότες». τούτο δε η απώλεια και ό θάνατος είπαν αντί του διεσάφησαν, 9 ηλεγζαν, 'ίνα είπη, ότι της σοφίας επιλαθόμενοι θανάτω και απώλεια κεκράτηνται καταλλήλως ταΐς φύσεσιν. GU

FQRI1ΤΙΣ VAEHS KAMA

Ρ

C

1 Autor: του αύτοϋ (= keine Angabe) V, Όλι>μ7τιοδώρου AC, Πολυχρονίου UM, keine Angabe GJZHSKAAP 2 σοφίας - πΐρΐ2 > q 3 λαλεί ΜΑ II nepl τητης περί ~ ΗΜ 5 η: ei EHSC II η μη: ήμϊν RTP II στρΐφομένη EHSC 6 ουρανών: ανθρώπων

ESC II μ(ν + γαρ ΜΑ 2 -6

αγγΐλοί. 9 θανάτω

8 τούτο GU: του Ρ, το TC II enrev Gil

- 10 Nik. S. 434,9-16.16-18 (PG 93, 296 A)

Vgl. die Bemerkung zu Nr. ΙΘ 100.

99

hx 'Ω,ριγίνονς λεληθε πάντα ανθρωπον, καν προφήτης η καν FQRimVAEHSKAMA

[C]B

1 Autor: keine Angabe ZS PG 17, 9 2 Α (aus F und M)

28,22b

OS άκηκόαμεν δε αυτής το κλέος.

απόστολος.

Kapitel XIX (zu Hiob 26,1 -28,28)

28,23a

ό κύριος εύ συνέστησαν

αυτής

28,23b

αύτός δε οίδεν τον τόπον

28,24a

αύτος γαρ την ύπ" ούρανον

28,24b

αιδώς τα αν ΤΎ\ γη πάντα

73

την

όδόν,

αυτήςπασαν τα α

eφορά

εποίησαν.

OS Όλνμιτιοδώρον «αλλ' ημείς», φησίν, «ουκ έμείναμεν επι του πτώματος, άλλα της 3 σοφίας ταύτης ηκούσαμεν την δόζαν.» προφητικούς δε ταύτα λέγει- ό γαρ ενανθρωπησας του θεού λό)/ο?, η σοφία του πατρός, εδίδαζεν ημάς δια της εύαγγελικής παραδόσεως, όπως άναστρίφεσθαι δει, 6 αυτός ων ή οδός, δι' ον Tis έρχεται προς τον πατέρα, ος και πάντα βλέπει τε και οίδεν, 'άτε και πάντων δημιουργός. 4 vgl. 1. Korinther 1,24 GU

5 vgl. 1. Timotheus 3,15

FQRIITJZVAEHSKAMA

1 Autor: Όλνμπιοδώρου

Ρ

6 Johannes 14,6

[C]B

διακόνου V, keine Angabe GUJXPB

4 του ι > q

6 nach

πατέρα fügt ein Nr. ΪΘ 101 Κ II os - 7 > ΜΑ II oy: ώ? HSA Wohl vom selben Autor wie Nr. ΙΘ 98; vielleicht Methodios: vgl. mit Z. 3-4 Nr. ΙΘ 81,2.

zu 28,23b

τουτέστιν πηγάζει. G m U m X*

την ρίζαν αύτης και 'όπως και όθεν αναβλύζει

FQRn m T ra JA m E m H m S m KA m

Eingefügt in Nr. ΪΘ 100,6 in Κ

[C]

1 öQtv. πόθεν U

1/2 τ« - πηγάζει > XJ

Trennung folgt Nr. Τθ 102 in X Nik. S. 434,23-24 (PG 93, 296 B)

zu 28,24b

νομίζω περι του Χρίστου λέγειν GmX

F m Q m R m n m T m JA m E m H m S m A m

Ohne Trennung an Nr. ΙΘ 101 in X

τε και

αυτόν.

[C]

1 Autor: Εϋαγρίου G

2 ohne

74

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΘ

28,25 28,26a 28,26b 28,27a 28,27b 28,28a 28,28b

103 3

6

9

ö z ανέμων σταθμον ϋδατό? τ€ μέτρα, ore €7τοίησεν, όντως ίδών ήρίΘμησζν / και όδόζ; kv τινάγματι. φωνάς· τότ€ eibev αύτην, έξηγήσατο αύτην, έτοι,μάσας έξιγνίασ^ν. j) ciVcy δέ άνθρώττω· ιδού η θζοσέβξιά έστιν σοφία, το de άττέχ^σθαι από κακών έστιν έττιστημη.

Όλνμιτιοδώρου teilw. Olympiodor «ό τοίνυν -πάντα τα ποιήματα συμμέτρων καϊ αναλόγως δημιονργήσας θεός ώ ? μ η τ ε ανέμους τη ά μετρία τους ε π ί τ η ς γ η ς λυμαίικσθαι μήτ€ των υδάτων την φοράν εκ της όμοιας άμετρίας η διαλύΐΐν η έπικλΰζειν την γην και τάς βροντάς, ας τινασσόμςνος ό αήρ α π ο τ ε λ ε ί , γρησίμως κ α τ α σ κ ε ύ α σ α ? » - ταύτας γαρ καλίΐ τάς ev τινάγματι φωνάς - , «ό ούν πάντα δημιουργήσας», φησίν, «τότε eiSev αύτην, έζηγησατο αύτην», αντί του· ήνίκα ΐνηνθρώπησεν, έ'δει£ε r o t ? άνθρώποις την (ύαγγΐλίκήν πολιτίίαν, ήν δή κ α λ ε ί σοφίαν, τταρέδωκέ τ ε αυτήν άπίζζσμένως δ ι δ ά σ κ ω ν , 'όπως μέν π ε ρ ί θεοϋ δοζαστέον, όπως δε τοις τε όμογενέσι και αύτω προσιτέον τω βίω. ΟΖ

GU

FQRnTJZVAEHSKAMA

Ρ

C

1 Autor: του α ντου ( = Όλυμπωδώρου) ITTVAEAC, Πολυχρονίου ϊπισκόπου Άπαμΰας Μ, keine Angabe GUJZHSKAP 2 ό τοίνυν πάντα: -πάντα ουν Olymp 3 öfoy > Olymp II τη - Κυμαίνεσθαι: λ,υμαίνΐσθαι r f j άμΐτρία τους hτϊ της γης δύνασθαι Olymp II τη? > UAC 6 κατΐσκΐύασΐν Olymp II nach φωνάς eingefügt eine Direktentnahme aus Olymp.; danach Trennung und das Folgende unter der Autorangabe ή και ά'λλω? in Ρ 7 ό -φησίν > Ρ 7/8 (ζηγησατο αυτήν > RIA 1 Α Quelle: 2 - 6 und 100.

φωνάς

Olymp. S. 239,17-22; 7 - 1 1 vielleicht Methodios, vgl. Nr. ΪΘ 81

2 - 6 κατασκεύασα? Nik. S. 435,11-17 (PG 93, 296 C); 9 ην - 11 Nik. S. 435,34-38 (PG 93, 297 A)

104 / και τ as φωνάς τάς ev τινάγματι έ χ ο υ σ α ? τήν οδό ν λέγει δε τάς 3 βροντάς, φασι δε τάς βροντάς τα-πίΐνοϋν τήν έπαρσιν των κυμάτων

Kapitel XIX (zu Hiob 26,1 - 28,28) φυσικώς·

διό και GFIT^B βροντάς ι fügt ein eine hexaplarische Note Κ

3 nach

Eine ähnliche Erklärung unter Verwendung desselben Zitats, aber ansonsten anders formuliert findet sich bei Olymp., S. 239,23 - 240,2.

J)

'Ιωάννου τοντο

3 εύθύνας

Chrysostomos

η μεγίστη

άτταιτειν

σοφία,

το θεοσεβεΐν,

των γινομένων,

ταύτης

της σοφίας

GU*X

FQRITTJIVAEHSKAMA

ού το περιεργάζεσθαι

ούδεν ταύτης

της τίγρης

ϊσον,

και ovbkv

δννατώτερον. [C]B

1 Autor: keine Angabe UXFJI 2 πΐραργάζΐσθαί LM των γινομένων > Chrys II ovbkv - 4 > GXT Quelle: Chrys. S. 148,20-22.18-19 Nik. S. 436,18-22 (PG 64, 628 B)

zu 28,28ab σοφούς μιν eivai φημι πολλούς cv βίω· σπάνις δί πολλή της ίπιστήμης (φυ. Ρ, fol. 113ν ι Φνμνρ Vgl. Nr. ΙΘ 74,4 App. und die Bemerkung dazu.

+ και ψήφους τιθέναι Chrys

3

Τίροθζωρία κεφαλαίου

ε ι κ ο σ τ ο ύ Olympiodor

θαυμασίως τοϋ Ίώ/3 τα περι δυνάμεως θεού και σοφίας εζηγησαμενου και διδάξαντος, ώς πάντων τιμίων η σοφία τιμιωτέρα και σοφός εκείνος ό θεοσεβης και άκακος, οι μεν φίλοι πάλιν ησύχασαν ουδέν άντιλεγειν 'έχοντες προς τα ειρημενα. διό πάλιν ό Ίωβ εζ ετερας αρχής ποιείται τον λόγον ερών μεν γενέσθαι εν τη πρώτη ευδαιμονία και υπό την επισκοπικην και εποπτικην του θεον δύναμιν, εκδιδάσκων δε, ώς άζιεραστον ό θεόσδοτος πλούτος ελεημοσύνη συμπεπλεγμενος καϊ επαινετόν ή περιφάνεια δικαιοσύνη συγκεκραμενη. ύλη γαρ τά πράγματα τω φιλοσοφώ πρόκεινται λογισμω, οίς εάν τις κεχρηται κατά το τοϋ λόγου βούλημα, θεοσεβής εστι και φιλόθεος και μακαριστός άναδείκνυται. πολλά δε των φίλων αυτόν επΊ άσεβεία και αδικία διαβεβληκότων, των ιδίων ανδραγαθημάτων ποιείται κατάλογον μονονουχι λίγων, οπερ ύστερον ό απόστολος ε'φη- εγενόμην άφρων, ύμεΐς με ήναγκάσατε. ει γαρ και γεγραπται· εγκωμιαζετω σε ό πέλας και μη τά σά χείλη- άλλα μάλιστα μεν τους τελείους προς τοιούτους εξάγει λόγους η άνάγκη πολλάκις άπαθώς και άτύφως τά καθ' εαυτούς εζηγουμένους. οικονομεί δε και θεός ταύτα οϋτω γίνεσθαι προς οίκοδομην ημετεραν, 'όπως των άγιων ανδρών row βίους άπεζεσμένας εικόνας άρετής εχοντες και προς ταύτας ενατενίζοντες τον ήμέτερον ρυθμίζωμεν βίον. εκτραγωδει δε και τά καθ* εαυτόν, 'ίνα ημείς εν ταΐς περιστάσεσι προς τά τοϋ Ίώ/3 παθήματα βλεποντες παραμυθώμεθα. διδάσκει δε και δόγμα κάλλιστον το μη δεΐν εαυτόν εζάγειν τοϋ σώματος δια τον συνδήσαντα θεόν την ψυχ^ν τω σώματι, πάλιν δε ούχ, οτι δίκαιος εστι και πάσχει, προστίθεται τη μερίδι των άσεβων, 15-16 2. Korinther 12,11 FQRriTVAEHSKAMA

16-17 Proverbien 27,2 P*(l - 5

άρημίνα)

C

1 Titel: κΐφαλαίου (ΐκοστοΰ > Ρ 2 τοϋ θΐον Olymp A ^ C 3 καϊ - 4 ακακο? > Ρ 4 ό > 01ymp Y 5 nach (Ιρημίνα folgt ohne Trennung Nr. Ί θ 23,2-3 in Ρ 6 noid 01ymp Y II Ιρών - πρώττ): α'ίρων μεν τον λόγον πρώην 0 1 y m p Y 7 (πισκοπήν 01ymp Y FqHC II όπτικην 01ymp Y 9 ή > 01ymp Y 10 πρόκΐΐνται Olymp: πρόσκειται TC 11 ίστι: όμοΰ Olymp 13 αυτόν: αυτών 01ymp Y QA 13/14βΐβΚηκότων 01ymp Y Π 15 οπtp: ωσπερ 01ymp Y II ίγΐνόμην: γέγονα Olymp II άφρων + κανχώμΐνος Olymp 17 άλλα + και Olymp γ II προς + row Olymp 2 0 οπως: 'ίνα Olymp II ανδρών > Olymp 21 ταύτας: αΰτάς Olymp 22 και > Olymp 23 παραμυθούμΐθα 01ymp Y 25 ψυχην > 01ymp Y

78

ΠΡΟΘΕΩΡΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ Κ

27 άλλα και ταλανίζει τούτους· και εφεξής κατάλογον των οικείων

ποι-

είται κατορθωμάτων eis ημετέραν διδασκαλία ν τε και ώφελειαν. ταϋτα είρηκώς ό Ίώβ τον λόγον κατελυσεν 30 φίλοι μηδέν άντιλεγειν

ησύχασαν δε και οι

εχοντες προς τα είρημενα.

συνηττίσταντο γαρ

και αύτοι τω δικαίω κατορθώματα· ην γάρ, φησίν,

Ίώβ δίκαιος εναν-

τίον αύτων. 31-32 Hiob 32,1b FQRIITVAEHSKAMA 27/28 ποκΐται

C

τωνοϊκ,ΐίων ~ Olymp

29 και > Olymp γ

31 δικαίω + τα Olymp

Quelle: Olymp. S. 242,5 - 243,16 2 - 7 θΐον. 1 3 - 3 2 Nik. S. 436,28 - 437,26 (PG 93, 297 A-C) In den Handschriften FQRP steht dieseProtheoria mitsamt ihrer Überschrift und der nachfolgenden Überschrift κ«ράλαιοι> Κ nicht vor Hiob 29,1, sondern vor Hiob 27,1 zwischen den Nummern ΙΘ 21 und 22 (vgl. auch die Einl., Bd. I S . 131 mit Fußn. 56). Aus diesem Grunde ist in FQRP die Dublette aus der α-Vorläuferkatene, die in Nr. Κ 2 zu Nr. Κ 1,2 - λόγον. 1 3 - 2 3 παραμυθώμΐθα vorliegt, erhalten geblieben, während sie in n ^ C unterdrückt worden ist.

Έ^δεκάτη

του

Ίώ/3

προς τους φίλους

διάλεξις

Κ^φάλαιοζ; Κ

29,1

OH €τι bk προσθάς

Ίώ/3 ζΊτΐζν τώ 7τροοιμίω.

Όλυμπιοδώρον Olympiodor θαυμασίως του Ίώ/3 τα περι δυνάμεως θεοϋ και σοφίας έζηγησαμένου και διδάξαντος, ως πάντων τιμίων η σοφία τιμιωτέρα, οι μεν φίλοι πάλιν ησύχασαν ουδέν άντιλέγειν άγοντες προς τα είρημένα. διό πάλιν ό Ίώ/3 εξ ετέρας αρχής ποιείται τον λόγον. και έπείπερ αυτόν επ άσε β ε ία καϊ αδικία πλείστα διέβαλλον οί φίλοι, των ιδίων άνδραγαθημάτων ποιείται κατάλογον μονονουγι λέγων το άποστολικόν γεγονα άφρων, ύμεΐς με ήναγκάσα τ ε. εί γαρ και γεγραπται· έγκωμιαζετω σε ό πελας καϊ μη τα σα χείλη, άλλα μάλιστα μεν τους τελείους προς τους τοιούτους εξάγει λόγους η ανάγκη πολλάκις άπαθώς και άτύφως τα καθ' εαυτους εξηγουμένους. οικονομεί δε και θεός ταϋτα οϋτω γίνεσθαι προς οίκοδομην ημετέραν, όπως των άγιων άνδρών τους βίους άπεξεσμένας εικόνας άρετής εχοντες και προς ταύτας ενατενίζοντες τον ήμετερον ρυθμίζωμεν βίον. έκτραγωδει δε και τά καθ' εαυτόν, 'ίνα ήμεις εν ταΐς περιστάσεσι προς τα του Ίώ/3 παθήματα βλέποντες παραμυθώμεθα. ΟΗ

3

6

9

12

15

8 2. Korinther 12,11 GU X(1 - 5 λόγου)

9 Proverbien 27,2 FQR

Ρ

1 Autor: προθΐωρία κεφαλαίου κ. Χ, προθεωρία Ρ, keine Angabe G Olymp

8 άφρων + κ,αυχώμΐvos Olymp Fq

ανάγκη: η ανάγει F

9 άλλα + και Olymp

12 ό'πω?: 'ίνα Olymp

ταντα U, αύτάί Olymp FqP

15 και > 01ymp Y

13 άνδρών > Olymp

2 τον 10

TOOT

θίοΰ

> R II ή

14 ταύτα? G:

16 παθήματα > U

Quelle: Olymp. S. 242,5-9.16 - 243,7 Hierzu liegt in Nr. Κ 1,2 - 5 λόγον. 13 - 23 eine Dublette vor, die ein Ergebnis der ΓRedaktion ist; vgl. die Bemerkung dort.

80

29,2a

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Κ

ΟΘ

τι'?

αν με θείη κατα μήνα 'έμπροσθεν

ημερών,

29,2b

ών με ό θεος

εφύλαξεν;

Όλνμπιοδώρον Olympiodor θείαν φυλακήν λέγει καϊ άντίληψιν ου μόνον την εύπαιδίαν και τον -πλούτου την περιουσίαν, αλλ" οτι καϊ εν τοσαύτη περιφανεία τό δίκαιον άκρως έφύλαξεν υπό της επισκοπής του θεοϋ φρουροΰμενος. διό καϊ εν έκείνοις εύχεται γενέσθαι οία φιλόθεος υπό την του θεοϋ σκέπην είναι ποθών. ΟΘ

GU FQIITJIVAEHSKAMA

Ρ [C]B

I Autor: ΌΚυμπιοδώρου διακόνου V, του αύτοΰ (= Όλυμπιοδώρου) FQ, σγόλιον Ρ, keine Angabe GJI 2 φυλακην - άντίληψιν: (πισκοπην λέγΐΐ και φυλακην Olymp II

και > MB

II

(ύπαιδΐίαν 01ymp Y

ΕΒ

Quelle: Olymp. S. 243,20-24 Nik. S. 438,4-12 (PG 93, 297 D) ΟΘ Ιουλιανοί)

Julian

«τις αν μοι δώη», φησίν, «ημερών μήνα κατα την προϋπάρξασάν μοι εύπραγίαν, 'ίνα πείσω τους καταψηφίσαμε νους μου, οτι ουκ ορθώς εξ ών έπλήγην τα κατ' εμε έκριναν, αλλ' έχρήν αμα έμοι περί τής αίτιας διαπορεΐν. εί γαρ εξ ών επαθον άδικος παρ' αύτοΐς εκρίθην, εξ ών εμελλον εύπραγεΐν δίκαιος έγνωριζόμην.» GUX FQRnTJXVAEHSKAMA Ρ [C]B W*(2 - 3 iiirpayiav) 1 Bezug: zu 29,2b in FOTJEVAE II Autor: keine Angabe XJIPW 2 μοι - φησίν: δώη μοι Jul, μοι φησίν δώη Κ -> II ήμΐρών: ήμίρας η Jul 3 μου: μοι Jul 2 U 4 irepl - 5 διαττορύν: αϊτορΰν ττΐρϊ τής αιτίας Jul 5 ΐ'παθίν Jul II (κρίθη Jul 6 ϊμίλλΐν Jul, ημΐλλον F Q l l ^ B P II (γνωρίζΐτο Jul Quelle: Julian S. 176,13-15.7-8 Nik. S. 437,35-43

29,3a

π

29,3b

is

ηϋγει ό λύχνος αύτον νττερ κεφαλής οτε τω φωτϊ αύτοΰ επορενόμην εν σκότει.

co? o r e

μου,

Όλυμπιοδώρου Olympiodor ό θείος νόμος καϊ λόγος ό εν διανοία του Ίώβ ύπο θεοϋ λαλούμενος παρεσκεΰαζεν αυτόν kv τή σκοτομήνη τ ο ύ δ ε τ ο υ βίου ώς εν φωτι πορεύεσθαι καϊ τας κατ' άρετήν έκτελειν πράξεις οίά τις λύχνο? υπέρ κεφαλήs, τουτέστιν άνωθεν, λάμπων. φησιν ούν, οτι καϊ πασι τοις Π

81

Kapitel XX (zu Hiob 29,1 - 32,1)

6 ανθρωπίνοις εκόμων άγαθοΐς και ασφαλώς τρίβους τω θείω φωτΐ καταλαμπό μένος.

τας κατ' εύσεβειαν

ωδευον

GU FQRIITJZVAEHSKAA C W* 1 Autor: Όλυμπιοδώρου

διακόνου V, Ίονλιανον C, keine Angabe GUJIEW

2

θ(Ιος + ούν Olymp II θύος νόμος: θΐός μόνος EC, θώς νόμος HS1 II όι > Olymp II τον θ(ον Olymp 2/3 λαλούμινος + ονπω γαρ ην ό γραπτός νόμος Olymp 3 irapeσκΐύασΐν Olymp II τοϋδΐ > 01ympY Η - * 5 λάμττων + και ασφαλή την πορΐίαν παρέχων ποκΐσθαι τοις διοδενονσιν Olymp 6 άνθρώποις RJ 7 ohne Trennung folgt Nr. Κ 9 in W Quelle: Olymp. S. 244,4-11 Nik. S. 438,16-25 (PG 93, 297 D - 300 A) Π

'Ιωάννου

Chrysostomos

οτι γαρ δια τούτο έζητει την προτέραν ευπραγίαν, 'ίνα δειχθή 3 θεοϋ η πρόνοια, δήλον εκ τοϋ λέγειν ore όθεός έφύλαττε με.

τοϋ

3 Hiob 29,2b FQRIITVAEHSKAMA [C]B

3 λέγειν: θΐοϋ ChrysLM II οτν. οτι ΤΛΜΑΒ Quelle: Chrys. S. 149,24-25 Pitra, Analecta Sacra Π, S. 376 (aus V) — Nik. S. 437,44 - 438,3 Π

Μίθοδιου

τουτέστιν 3 γαρ η κεφαλή

ύττερ σωτηρίας τηy κεφαλή? μου, δ έστι τον νου. ώς το κυριώτατον

ψυχής ημών το κυριώτατον

μέρος εστίν

εν τω σώματι,

οϋτω της

εστίν ό νους.

G m U m Χ(2 - νου) FQRTITVAEHSΚΔΜΑ Ρ C 1 Autor: Μίθοδίου Σίδης C, keine Angabe Χ 3 μέρος - 4 κυριώτατον > Τ Bonwetsch Nr. ΧΠ — Pitra, Analecta Sacra III, S. 605-606

tsi

Σίυηρον Άντιοχαας φωτός γαρ cos αληθώς τρίβους όδεΰουσιν εν τω σκότει τοϋ βιωτι3 κοϋ κλύδωνος οι τον μονήρη βίον της κοσμικής επιμιξίας άνταλλαζάμενοι. FQRIITVAEHSKAMA [C]B

1 Autor: Σευηρου: Σευηρίανοϋ AII'Αντιοχείας > Η Spicilegium Romanum Χ, S. 203 (aus V) — 2 - 3 κλύδωνος Nik. S. 438,25-27 (PG 93, 300 A) zu 29,3ab

λύχνονδϊ και φώΐ την του θΐον γνώσιν λίγα και τον λόγον τον τό ηγεμονικόν αυτοϋ ίκλάμποντα και τό σκότος της άγνωσίας φωτίζοιτα. W, fol. 115ν Ohne Trennung an Nr. Κ 5

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Κ

82

10

29,4a

ΠΑ

29,4b

ok» o r e ό κύριος

o r e η μην

29,5a

ο τ e η μην

29,5b

κύκλω

ξπιβρίθων ύλώδης

δ ε μου

οδοί?,

ίπισκοπην

&τοαΐτο

του οίκον

λίαν,

οί 7 r a t ö c s .

ΠΑ Όλυμπιοδώρου

Olympiodor

o r e πανταγόθεν

εβριθον

τοις άγαθοΐς

3 δένδρων ττ) r e περιουσία τον πλούτου σιν, ού κουφός τις ων καϊ ευρίπιστος, G U X ( 4 οϋ - στερίμνιοί)

ωσπερ

3 τε > GAPW

τα εϋκαρπα

και ταΐς κατ' εύσέβειαν α λ λ ' ίμβριθης

και

των πράζε-

στερεμνιος.

FQRnTXVAEHSKAMA Ρ C W

1 Autor: Όλυμπιοδώρου διακόνου V, keine Angabe GUXZW >q

μου,

2 ΐϋκ,αρττα - 3 κατ'

4 οΰ - στΐρίμvios > W II άλλα Η * -

Quelle: = Olymp. S. 244,13-16 Nik. S. 438,33-38 teilw. aus Olymp. (PG 93, 300 AB) 11

crö Ιωάννου

Chrysostomos

όρας, ότι τοϋτο επεθύμει,

την επισκοπην

και την πρόνοιαν

δεΐζαι

3 του θεοϋ; FQRn ΤJ£VAEHS KAMA C 1 Autor: keine Angabe J I sche Note in J

2 ΐπιθυμά E~*C

3 ohne Trennung folgt eine hexaplari-

Quelle: Chrys. S. 150,9-10 Pitra, Analecta Sacra II, S. 376 (aus V) — Pitra, Analecta Sacra ΠΙ, S. 606 (entgegen Pitras Angabe nicht aus P) — Nik. S. 439,4-6 (PG 93, 300 B) 12

Μεθοδίου « o r e είχον 3 πεποίηκα

εγώ δίκαιος

ων», φησίν,

αρετή ν πασι yap καλώς

«την χρήσιμον

εμοι

υΚην,

εχρώμην.»

G m UX FQRnTJZVAEHSKAMA Ρ [C]B 1 Autor: keine Angabe XJX Bonwetsch Nr. XIII ΠΙ, S. 606 (aus P) 13

zu 29,5b αγόμενοι Qmjjm

υπ'

—

2 φησίν > X B Pitra, Analecta Sacra II, S. 376 —

εμού.

pmQmnmTmAmEm

[Q

Ziegler, Beitr. S. 91 — Nik. S. 439,16 (PG 93, 300 C)

Pitra, Analecta Sacra

Kapitel XX (zu Hiob 29,1 - 32,1)

29,6a 29,6b 29,7a

ΠΒ

ΠΒ o r e νχίοντό

μου ai οδοί

1

O^ τα bk ορη μου εχέοντο €

o r e ίξζττορζυόμην

83

βουτύρω, γάλακτι,

ορθριος kv

πόλα.

Όλνμπιοβώρον

Olympiodor

δια τούτων σημαίνει των βοσκημάτων 3 νεμομενων.

14

το πλήθος ώ? πανταχού

GU FQRnTJVAEHSKAMA Ρ [C]B W* 1 Bezug: zu 29,5ab in ΛΡ II Autor: keine Angabe GJW 2 των βοσκημάτων σημαίνΐΐ ~ Olymp 3 ohne Trennung folgt eine Direktentnahme aus Olympiodor in U, Nr. Κ 15 in H"» Quelle: Olymp. S. 245,2 Nik. S. 439,22-24 (PG 93, 300 C) ΠΒ

15

λ

όδοι αυτού ai άρεταί, δι' ων και τους νηπιάζοντας

ηϋζανεν.

G m U m FQRIITVAEHSKAMA Ρ [C]B Ohne Trennung an Nr. Κ 14 in

1 Autor: Όλυμπιοδώρου

Ρ 2 ηϋζαινΐν GUQITT

Nik. S. 439,27-29 (PG 93, 300 C)

ΠΒ Ώριγίνους προειρήκαμεν περι των οδών τοϋ "\ώβ, as ώδευσεν, 'ότι άρεται 3 ήσαν. (γέοντο ούν ai όδοι αυτού βουτύρω· ώδευε την σωφροσύνην, και οιονεί εγεΐτο ή σωφροσύνη ώς πολλούς τρεφεσθαι και των νηπίων από της σωφροσύνης τοϋ Ίώ/3, άπο της δικαιοσύνης τοϋ "Ιώβ, άπο 6 της άνδρείας· τούτο yap kστι το οτε εχέοντο ai όδοίμοι βουτύρω, τα δε ορη μου εγέοντο γάλακτι.

16

FQRIITZVAEHSKAMA Ρ* C 1 Autor: keine Angabe XVP 4 καί - σωφροσύνη > Λ '1ωβ2 > RIAP 6 nach τοντο Beginn einer Lücke in Τ 17 in Ρ PG 17, 92 Α (aus Fund Μ)

5 από 2 - "\ώβ2 > HM II τοϋ 7 ohne Trennung folgt Nr. Κ

— 2 - 3 ησαν Nik. S. 439,27-28 (PG 93, 300 C)

Φ τοΟ αυτοί 3

17

όσα ήν υψηλά νοήματα και μεγάλα, ταύτα ήν ορη τού Ίώβ, εφ' α άνεβαινεν. Um

FQRn [TjZVAEHSKAMA Ρ [C]B

Ohne Trennung an Nr. Κ 16 in Ρ Angabe UVHSKAM PG 17,92 Β (aus F und M)

1 Autor: 'Ω,ριγίνους Β, Πολυχρονίου

— Nik. S. 439,29-30 (PG 93, 300 C)

Α, keine

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Κ

84 18

6

'Ιωάννου

Chrysostomos

την παρρησίαν λίγίΐ

και την άζίαν την προτίραν,

είτα την δό-

3 ξαν. FQRn [T]ZZVAEHSKAMA 1 Autor: keine Angabe ΣΕΒ

[C]B 2 πρότΐρον EB II την 4 > ChrysLM

Quelle: Chrys. S. 150,17-18 Nik. S. 439,34-36 (PG 93, 300 D)

19

€

Ώ,ριγένους διδασκαλία

εσχόλα^ε και t ωφελεία kpäv t ούχ ώς φίλαυτος,

αλλ'

3 ώ? άγάττην ΐγων ζητούσαν το κοινή συμφέρον ό Ίώβ. FQRn [TJZJVAEHSKAA Ρ [C]B

1 Autor: τοΰ αυτου (= Ώριγίνους) F, Όλυμπιοδώρου Β, keine Angabe JV ωφελεία ϊρών: πολυοχλίας ήρα Ρ, ώφ(\(ία ίτίρων (Nik) 3 6 Ίώ/3 > JAPB PG 17, 92 Β (aus F) — Nik. S. 439,36 - 440,1 (PG 93, 300 D)

29,7b

20

ΙΊΓ

nr

kv 6 e

7τλατ€ΐαΐ5 e r i ö c r o

2

μου ό δίφρος.

Όλνμπιοδώρον

Olympiodor

οίά Tis άρχων και διδάσκαλος αρετής ούχ ϋπνω και μεθαις έσχό3 λαζεν, αλλ" έ£ αγάπης ίωθινος kv ταΐς πλατΰαις τύπος rots kv τη πόλίΐ

καθήστο νόμος και

γινόμενος.

GU FQRII [TJZJZVAEHSKAMA Ρ [C]B W(3 « o ö i m - 4) 1 Bezug: zu 29,7a in GUPW II Autor: Ιωάννου V, σκόλιο ν Ρ, keine Angabe GUJZE

BW 2 μέθη ΜΑ 2/3 (σγόλαζον ΖΣ 3 (ξ αγάπης > Olymp II ίωθινως Ε ^ Β , ίωθινής ΖΡII καθηστο: καθιστών 01ympY, ίκάθητο U 4 γιγνόμενος FIIE Quelle: Olymp. S. 245,7-9 Pitra, Analecta Sacra Π, S. 376 (aus V) — Nik. S. 440,1-6 (PG 93, 300 D) Die Verweisziffer ΠΓ gehört ursprünglich zu dem Vers 29,7a (so in G) und ist erst in Γ zu 29,7b gezogen worden; das aus der α-Vorläuferkatene stammende Fragment ist also eigentlich 29,7a zuzuordnen.

21

ΠΓ Ιωάννου

Chrysostomos

έμοι δοκει και τούτους πληττΐΐν

και αΐνίττίσθαι

3 ιΌντας αυτω, οτι «προ τούτου φοβερός ημην», ξος». FQRn [T]ZVAEHSKAA C

1 Autor: ΌΚυμπιοδώρου V

2/3 ΐττΐμβαίνοντΐς ChrysLM

Quelle: Chrys. S. 150,22-24 (zu Hiob 29,8a-9b) Nik. S. 440,19-22 (PG 93, 301 A)

φησίν,

a r e εττεμβαί-

«και

(πίδο-

Kapitel X X (zu Hiob 29,1 - 32,1)

29,8a

ΠΔ ιδόντες με νεανίσκοι

85

εκρΰβησαν,

29,8b

πρεσβΰται

29,9a

αδροί δε επαύσαντο

29,9b

δάκτυλου επιθεντες επί στόματι.

29,10a

οί δε άκούσαντες εμακάρισάν

bk πάντες

έστησαν, λαλοϋντες με,

29,10b

^

και γλώσσα αυτών τω λαρύγγι αυτών

29,11a

£

οτι ώτίον ηκουσεν και εμακάρισεν

ΠΔ

Όλνμπιοδώρον

εκολληθη,

με.

teilw. Olympiodor

22

οί μΈν νίωτζρικον ήθος Έχοντες αιδούμενοι του δικαίου την άρετην 3 άπεκρύπτοντο· οί δε πρεσβυτικην Έχοντες φρόνησιν ισταντο των αυτού λόγων hτακροώμενοι. και οί άδροϊ δε, τουτέστιν οί τω λόγω και τη διδασκαλία πλούσιοι, παρεχώρουν τη του Ίώ/3 διδαχή και εις 6 μαθητών καθίσταντο χωράν, το δε και η γλώσσα αυτών τω λάρνγγι αυτών εκολληθη συνήιτται τω δάχτυλον e'πιθεντες επί στόματι. παρίστησι δε σιωπην αμα και φόβον εμακάριζον δε αυτόν οί τα κατ' αυτόν 9 άκοΰοντες και οί Έχοντες ώτίον ε π ι τ ή δ ε ι ο υ ει? συνετών λόγων άκρόασιν. GU FQRII [TJZJZVAEHSKAMA

Ρ C W(4 oi2 - 5 διδαχή)

1 Autor: του α ντου (= Όλυμπιοδώρου) V, Πολυχρονίου Μ, keine Angabe G U J I W 2 μεν: το Olymp II eyovrcs ηθος ~ JP II δικαίου: μεγάλου Ίωβ Olymp 4 ot'i τουτέστιν > Olymp 6 6e > Olymp 6/7 τώ λαρύγγι αυτών > Olymp γ 8τά>ςΡ II nach άκούοντα Trennung in Κ - *, das Folgende unter der Autorangabe 'Ω,ριγΐνους in ΚΔ, ausgelassen in MA 10 ohne Trennung folgt Nr. Κ 25 in U Quelle: 2 - 7 στόματι Olymp. S. 245,11-12.14(οί δε). 15-16.20-22. 246,3-4; 8 ίμακάριζον - 1 0 Olymp. S. 246,5-6 2 - 4 ίττακροώμενοι Nik. S. 440,10-16 teilw. aus Olymp. (PG 93, 301 A); 7 / 8 τταρίστησι - 8 φόβον Nik. S. 441,5-6 (PG 93, 301 Β) ^

23

'Ω,ριγίνονς

ούν και σημεΐον είναι το δάχτυλον «ττιθεντες em στόμα3 τι αυτών σιωπής, τάχα δε δηλοΐ, οτι - επει ή χειρ αντί Έργων λαμβάνεται, cos πολλάκις εδείξαμεν -, οτι τό Έργον αυτών επεθηκαν επί στόμα αίσθαι>θεντες εν όλίγω Έργω, οτι ουκ είσιν αζιοι του λαλεΐν 6 παρόντος του Ίωβ μείζονα Έργα πεποιηκότος. δό£ει μεν

FQRII [T]ZZVAEHSKAΑ

Ρ*

[C]B

1 Autor: Όλυμπιοδώρου Α, keine Angabe ΣΚΔ 3 δια σιωπής Η - > II οτι > F

2 elvaι > PB

PG 17, 92 Β (aus F) — schriften)

PG 12, 1041 Α (aus Niketas-Hand-

Nik. S. 440,31-39

—

2/3 τω στόματι ΣΒ

86

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Κ

fr« Ώ,ριγίνονς τοσούτος ην, o r e ούδε'πω εβασανίζετο, ώστε οι άκούοντες αυτού 3 (,μακάριζον αύτον και εθαύμαζον, τίνα τρόπον τα τοσαϋτα νοεί και καταλαμβάνει και δύναται τουs άκούοντας ώφελεΐν. FQRÜ [Τ]ΖΣΥΛEHSΚΔΑ

Ρ

[C]B

του αύτοϋ (= 'Ω,ριγίνονϊ) FH, τον αύτον 'Ω,ριγίνους V, keine Angabe Σ τοσούτον FZ 3 ίμακάριζον: ίβασάνιζον EHS II τα > ΕΒ PG 1 7 , 9 2 C (aus F) — 3 ΐθαύμαζον - 4 Nik. S. 441,13-15.16-17 (PG 93, 301 Β ) 1 Autor:

2

'Ιωάννου Chrysostomos τίνος ενεκεν εμακάριζον αυτόν, ειτιφέρει· διέσωσα γάρ, φησίν, 3 τττωγόν. άλλα πρώτον άναθεις τω θεώ την επισκοπην και την φυλακην αύτού, τ ό τ ε καυχάται εν κνριω. όρα δέ αύτον ούκ ε π ί τη των κακών άττογτ\ μέγα φρονούντα, ούκ επί ταΐς θυσίαις καθάπερ οι Ίου6 δαΐοι, α λ λ ' ε π ί τούτω, ω βούλεται ό θεό?· κρίνατε, φησίν, όρφανω και δικαιώσατε χηραν. fr-

2-3 Hiob 29,12a GUX

4 vgl. 1. Korinther 1,31; 2. Korinther 10,17

FQRn[T]ZJZVAEHSKAM

6-7 Jesaias 1,17

Ρ C

1 Autor: ΌΚυμπωδώρου Ρ, keine Angabe GJK επιφέρει: λέγει αντοΰ τα κατορθώματα Chrys II φησίν > q 3 πτωχόν + εκ {χειρός) δυνάστον Chrys 4 αύτον vor 3 και ~ RP II αντοΰ - 7 > Σ II καυχάται > H ^ II St > Chrys 5 ol > ChrysLM U X J E ^ C 6 o > X R 7 χήρα Chrys U M Ρ Ohne Trennung an Nr. Κ 22 in U 2 - 3 άλλα > X J II

Quelle: Chrys. S. 151,1-4.16-19 2 - επιφέρει Nik. S. 441,30-31 (PG 93, 301 C); 3 άλλα - 7 Nik. S. 441,35 - 442,3 (PG 64, 628 C)

Ώ,ριγίνουν των άκουόντων μου και μακαριζόντων με, εφ' οίς ελεγον, η γλώσ3 σα τω Κάρνγγι εκολλήθη. F Q R n [T]ZIVAEHSKAA 1 Autor:

Χρνσοστόμον Β,

[C]B keine Angabe Σ

2'ekeyevZ I V - >

PG 17, 92 C (aus F) zu 29,10b

την εσχάτην ζια τούτων σημαίνει σιωπήν. W, fol. 116r

το® αύτοϋ (= Ώ,ριγένονί) ώσπερ γεγραπται π ε ρ ί του Μ ω υ σ ε ω ? , 'ότι ηύλαβεΐτο κατεμβλε3 ψαι κατενώττιον του θεον δια την ύπερβολην της λαμπρότητος αυτού, ούτως νοησαις αν, 'ότι υπερβολή ην προκοπής της εν σοφία του Ίώβ

Kapitel X X (zu Hiob 29,1 - 32,1)

87

ώστε τους ακούονται α ντου μη δύνασθαι ενοραν τη μαρμαρυγή των 6 νοημάτων αυτού και άμβλυνομένους δια τούτο «κλίνειν

τους οφθαλ-

μούς αυτών μη παρακολουθούνται τη βαθύτητι της διανοίας αυτού, δια τούτο λέγει- οφθαλμός δε με ΙΒών εξεκλινεν. 2-3 Exodus 3,6

8 Hiob 2 9 , l i b

FQRn[T]ZZVAEHSKAA

Ρ C

1 Bezug: zu 29,1 lb in HCKP II Autor: "Ω,ριγίνου! PC, keine Angabe ΣΗ - *

qH^P II eikaßeho RAP 3 Ινώτηον Η - * δυναμένους TPC 7 αυτοϋ - 8 > V

4 οϋτω ΖΡ

2 Μωσί'ωί

6 ίμβλυνομίυουι Hag: μη

PG 17, 92 CD (aus F) — 4 ön - 7 αΰτοϋ Nik. S. 441,24-30 (PG 93, 301 C)

29,11b

ΠΕ

ΠΕ οφθαλμό?

δε ιδώζ; με ε£ε'κλινει>.

Όλυμπιοδώρον

teilw. Olympiodor

29

ό μεν Άκύλας και ό Σύμμαχος "(μαρτύρησα περί εμού" εκδεδώ3 κασιν, ετεροι δε· "οφθαλμός ιδώ ν με εζεκλι νεν", αντί τοϋ· ουκ ισχύων άντωττεΐν. G(3 ουκ - 4) U FQRIT[T]ZJ VAEHSKAMA 1 Autor: αλλωί Β, keine Angabe GUFqJVE

[C]B 2 ό 2 > FFIZJVAE

3 Ισχύω FR

4

αντωττύν GU: αντειπύν Olymp ΓΒ Quelle: 3 ουκ - 4 Olymp. S. 246,9 PG 17, 92 D (aus F und M) — Nik. S. 441,21-23.21 (PG93.301 C) Die Angabe zu Akylas und Symmachos findet sich in den meisten Hss. zusätzlich als Randnote. zu 29,11b

30*

αντφλίττίΐν αύτω μη τολμώντΐς η α'ιδούμΐνοι. W, fol. 116r

29,12a 29,12b

nS

n s δ ι έ σ ω σ α γαρ πτωχό ν εκ χ ε ι ρ ό ? και όρφανω,

Όλυμπιοδώρου

Ιβοηθησα.

Olympiodor

τάς αιτίας προείπομεν, 3

ώ ουκ ην βοηθός,

δυνάστου

31

δΓ ας των οικείων κατορθωμάτων ποιείται

τονκατάλογον. GU FQRI1[T]ZVAE

[C]B

1 Autor: 'Ιωάννου V, keine Angabe GB

2 προΐίπομΐν: ΐίπαμΐν Olymp, προύπαμίν

ΛΕΒ II ττοκΐται: oi δίκαιοι ποιούνται. Olymp 3 κατάλογον + ev rfj προθεωρία Olymp Quelle: Olymp. S. 246,12-13

88 32

ΚΕΦΑΛΑ I ON Κ

IIS Ιωάννου

Chrysostomos

ιστέ δε', οτι αχάριστοι> πως το γένος εστίν, ού παρά την οικείαν 3 φύσιν ουδέ προαίρεσιν, άλλα παρα την ανάγκην της πενίας, και πράγμα δύσκολου Ιπαινίσαι τον ευ ποιοϋντα. κάμινος γαρ πτώχειαςεστίν. 4 vgl. Jesaias 48,10 FQRn [Τ] ZZVAEHS KAMA C 1 Bezug: zu 29,12b in FVK II τον αντοΰ (= Ιωάννου) V, keine Angabe Σ στοι/ Chrys: αγρηστον PC Quelle: Chrys. S. 151,27 - 152,3 Nik. S. 443,3-9 (PG 64, 628 D)

29,13a

πζ

29,13b

33

ευλογία στόμα

άπολλυμίνου δ ε χήρας

ϊπ

μζ

2 αχάρι-

εμ,ε ε λ β ο ι ,

ηύλόγησίν.

ΠΖ Όλνμπιοδώρον

Olympiodor

ό μέλλων άπόλλυσθαι και μη άπολόμενος δια το της αύτοϋ τυγεϊν 3 επικουρίας και η χήρα δέ ή απροστάτευτος προστάτην αυτόν εύραμενη δικαίως αυτόν ηύλόγουν. GU FQRII[T]ZJ£VAEHSKAA Ρ C 1 Autor: keine Angabe GJI

2 άπολλύμΐνος

Olymp II (ύραμένη: κτησαμίνη Olymp

JP

3 172 > 01ympY II άπροστάτητος

4 ιυλόγουν ΛΡ

Quelle: Olymp. S. 246,16-18 Nik. S. 442,38-42 (PG 93, 301 D)

34

ΠΖ TOO αύτοϋ

«ουκ επειδή

Chrysostomos

ταύτη τη ελπίδι

3 τούτου γήρας μακρόν άπο συνειδότος

εποίουν,

α λ λ ' οτι προσεδόκων

καλοϋ και χρηστών

εκ

ελπίδων.»

FQRn[T]VAEHSKAA C

1 Autor: αλλο μ(τ" ολίγα ΠΑ, η αλλο μΐτ ολίγα EC, και μετ* ολίγα Η - > ώόκων ChrysL°p R: προσώόκουν ChrysM TC Quelle: Chrys. S. 151,13-15 Nik. S. 442,42 - 443,2 (PG 93, 301 D)

2 ιτροσ-

Kapitel XX (zu Hiob 29,1 - 32,1)

89

ΠΖ Σίυήρον αρχινπισκόττον Άντιοχΰας iκ της προς 'Αναστασίαν ζιάκονον επιστολής

Severus

3

HK II Άντωχΐία VH II « - 2 επιστολή? > Q II 'Αναστασίαν Hag (vgl. die Bemerkung): Ίουλιανήν ZXESA^C, lovkiavi) ΛΗΚ 6 τώ Ü I V : TO F Q Z A ^ C

FI1V, Ιουλιανού

Quelle: Severus, Brief 69 (an die Diakonin Anastasia), PO 14,1 S. 91 = 261: For our Lord also says in the gospels about those who mortify their soul to the world, and give up their body to the arena of martyrdom, or to labours of asceticism, and are thereby thought to be destroying and slaying their soul, because they are deprived of worldly pleasure: «He that destroyeth his soul for my sake shall find it». The prayer and blessing therefore of a man who has thus perished according to our Saviour's saying and finds his soul is a great thing: and any right-minded man will pray that this may come upon him, and will wisely say the words, «May the blessing of him that hath perished come upon me». Spicilegium Romanum X, S. 203 (aus V); Pitra, Analecta Sacra II, S. 376-377 (aus V)

Unter der korrekten Quellenangabe (d.h. προς 'Αναστασίαν statt προς Ίονλιανήν) findet sich unten unter Nr. ΛΓ 28 ein weiteres Fragment aus demselben Brief.

29,14a

ΠΗ

δικαιοσύνην

δε

kvbebvicav,

29,14b

ο—^

ημφιασάμην

δ ε κρίμα

ίσα

διπλοίδι.

ΠΗ Ό λ ν μ π ι ο δ ώ ρ ο ν

Julian, Olympiodor

άντι πάσης τίμιας εσθητος δικαιοσύνη και κρίματι 3 ό δε άδικος ενεδύσατο κατάραν ώς Ιμάτιον.

εκαλλωπίζετο.

3 Psalm 108,18a GU FQRII [T]ZJEVAEHSKAMA Ρ C W 1 Autor: Πολυχρονίου U, keine Angabe G J I W

2 κρίμα ΜΑ

3 ό - Ιμάτιον > JW

Quelle: 2 - ΐκαΚΚωπίζετο Julian S. 179,2; 3 ό - Ιμάτιο ν ~ Olymp. S. 246,21-22 2 - ίκαΚΚωπίζετο Nik. S. 443,19-21 (PG 93, 301 D); 3 ό - ιμάτιον Nik. S. 443,23-24 aus Olymp. (PG 93, 304 A)

ΚΕΦΑΛΑ10Ν Κ

90

37

ΠΗ 'Ω,ριγίνους ϊδωμεν αυτού τα ανδραγαθήματα καϊ άπλώσωμίν.

και κατα το

3 ρητον έχει λόγον τοϋτο, και κατ άναγωγήν €χ«ι ττολλω μάλλον veiav. κατα το ρητον νττό των δυνατών

οση δΰναμις όφΐίλομίν

βοηθύν

ίρμη-

τοις πτωχοις

καταδυναστευομένοις.

FQRn[T]ZVAEHSKAA

C

1 Bezug: zu 29,12b F II Autor: keine Angabe V

3 κατ': κατα q II «χ€ΐ2 > Η - *

5 κα-

ταδυναστΐυο μένους HSAA PG 17, 93 Α (aus F)

38

ΠΗ ro« αντοϋ καλόν χιτώνα ϋφαvev ίαυτω ό Ίώ/3, 'ίνα ενδύσηται την δίκαιοι σννην αντί χιτώνος. FQRI1 [T]ZVAEHSKAA

C

1 Autor: 'Ω,ριγίνους F, και μ(τ' ολίγα IIZAEHSKC, καΐ μ(τ' ολίγον ΔΑ, keine Angab e ^ Nik. S. 443,15-17

39

—

PG 12, 1041 Α (aus Niketas-Handschriften)

Π Η 'Ιωάννου

Chrysostomos

€ί'σί yap, ο'ι ίτέρων μίν "προΐστανται, αυτοί δί άδικοϋσι

πολλάκις·

3 αλλ' οΰτος ούχ ουτω?. FQRÜ [T]ZVAEHSKAMA

[C]B

1 Autor: keine Angabe V

3 αλλ' ούτος: ούτος Se E~*C

Quelle: Chrys. S. 152,4-5 Nik. S. 443,29-31 (PG 64, 629 A)

40'Tc

zu 29,14a

Ιωάννου

τουτέστιν

Chrysostomos

διηνεκως ημην iv τω δικαίω βίω, ωστηρ ανάγκη τα

3 ιμάτια δια -παντός ίχ^ιν. GUX

Ρ

1 Autor: άλλως und Ιωάννου U, keine Angabe ΧΡ ην Chrys 2/3 τα ιμάτια nach €%eiv ~ U

2 τοντίστιν > Chrys U II ημην:

Quelle: Chrys. S. 152,6.13-14 Zu 2 ωσττερ - 3 liegt in Nr. Κ 42,5-6 die Parallelfassung der /3-Vorläuferkatene vor. Nr. Κ 4 0 ist daher in Γ unterdrückt worden.

Kapitel XX (zu Hiob 29,1 - 32,1)

91

o—* 'Qpiyevovs

41

1'δε αύτοΰ και τό ίμάτιον Um

FQRn [T]ZJVAEHSKAMA

δικαιοσύνη ό χιτών, κρίμα ή διπλοίς. [C]B

1 Bezug: zu 29,14a in U II Autor: keine Angabe UJV Nik. S. 443,17-18 — PG 12,1041 Α (aus Niketas-Handschriften)

o—i 'Ιωάννου

Chrysostomos

42

«ούτως ένΐκαλλωπιζομην, καίτοι ί'τεροι τό πράγμα δυσγεραίνου3 σιν, άγανακτοϋσιν, φορτικόν είναι και βαρύ νομίζουσιν αλλ1 ουκ εγώ», φησίν, «αλλ" ωσπερ εί τις hτι διπλοίδι καλλωπίζοιτο, οΰτω 1 και εγώ διηνεκώς, ουχί σήμερον μίν, αϋριον δε ούκετι, αλλ ώσπερ 6 ανάγκη τα 'ιμάτια δια παντός εχειν, ούτω και τα πράγματα.» καίτοι τις αυτόν κατεστησε δικαστήν; αύτοχειροτόνητος κριτής παρά της αρετής γεγονεν αυτής καθάπερ Μωυσή?. τοιούτους είναι εχρήν τους 9 ανθρώπους. FQRn [TjZIVAEHSKAMA C

1 Autor: άλλο und του Χρυσοστόμου SA~του αύτοΰ (= Ιωάννου) FA, keine Angabe ZV 2/3 δυσκοΚαίνουσιν Chrys 3 άγανακτοϋσιν > Κ - * II καϊ βαρυ > q 4 ωσττΐρ + αν Chrys

8 Μωσήϊ Chrys p Η - * II ίχρήν (hat ~ q ü ^ C

Quelle: Chrys. S. 152,9-17 Nik. S. 443,32-44 (PG 64,629 A) Zu 5 ωσττΐρ - 6 ΐχαν liegt in Nr. Κ 40,2-3 die Parallelfassung der a-Vorläuferkatene

29,15a

ΠΘ

όφθαλμος

ημην

29,15b

πους δέ

χωλών.

29,16a

εγώ ήμην

πατήρ

ΠΘ Όλυμπιοδώρου ωφελεί τους τυφλούς 3 θαλμός. FQRn [T]Z£VAEHSKAMA

τυφλών, αδυνάτων.

43 ταΐς ψυχαΐς,

και αυτός αυτών εγίνετο

όφ-

[C]B

1 Autor: keine Angabe ΣΑ Pitra, Analecta Sacra II, S. 377 (aus Niketas-Handschriften) — Nik. S. 445,6-8 (PG 64, 629 D)

92

44

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Κ

ΠΘ Ιωάννου

Chrysostomos

ουκ ειπεν «επεκούφισα την συμφοράν» ούδε «της πηρώσεως την 3 άΐσθησιν άνηρουν», αλλ' «οφθαλμός· ήμην εβλεπον δι" eμου, ουκ ελάμβανον πειραν της ο ι κ ε ί α ? συμφοράς δ ι ' εμε, ουκ ατεζητουν τους χειραγωγοϋντας, τ ο υ ς όδηγοϋντας, π α ν τ α χ ο ύ το σκότος αύτοΐς εποί6 ουν φως.» και μ(τ' ολίγα

ορα σημεία αποστολικά· ουκ οφθαλμούς άποδώούς - ου πω γαρ ην 9 αϋτη ή χάρις -, άλλα μενόντων πεπηρωμενων φως παρέχων οί δε νυν και τους βλέποντας τυφλούς ποιοϋσιν. ουκ είπεν « δ ι α των οίκετων εποίουν», αλλ' αυτός της φύσεως τα αμαρτήματα διώρθουν, ου 12 τα παρα των άνθρώπων μόνον, άλλα και τα παρ' αυτής της φύσεως.» F Q R ( 1 -7) Π [Τ]Ζ J( 1 -7) VAEHSKAMA

C

1 Autor: του αΰτοΰ

C, keine Angabe J V

(= τον Χρυσοστόμου)

5 του? όδηγοϋντας

>

SC 7 και μΐτ' ολίγα: και μΐτ ολίγον ΔΑ, > V 8 άπΐδίδου Chrys II ην > Chrys 9 μίνόντων Chrys: μόνον των TC II παρίγων: παρύγεν Chrysp 12 παρα των: τταρά F, •παρ" Η - * II ohne Trennung folgt Nr. Κ 4 5 in Η - * Quelle: 2 - 6 Chrys. S. 152,21 - 153,1; 8-12 Chrys. S. 153,2-8 Nik. S. 444,31 - 4 4 5 , 2 (PG 64, 6 2 9 CD)

45

ΠΘ

Tofl

αύτοϋ ( =

Όλυμπιοδώρου)

τους γαρ τυφλώττοντας 3 τω λόγω. GU

FQRII [T]ZVAEHSKAMA

την ψυχήν η χωλεύοντας Ρ

C

Ohne Trennung an Nr. Κ 4 4 in Η ^

1 Autor: του αύτοϋ

Όλυμττίοδώρου V, keine Angabe GUP 46

εχειραγώγει

(= "Ιωάννου)

ITZAEC,

2 τη ψνχη AC

Εύαγρίου

ό μεν ούν οφθαλμός hτι της νοητικής οδηγίας, ό δε πους επι της 3 ηθικής. GUX

FQRIT[T]Z£VAEHSKAMA

Ρ

[C]B

1 Bezug: zu 2 9 , 1 5 a in GUP II Autor: Ώ,ριγίνους

Β , keine Angabe Χ Σ

2 ό μίν

ουν:

και ό μ(ν U, ό μΐν ΧΡΒ II νοητής UXPB Pitra, Analecta Sacra II, S. 377 (aus Niketas-Handschriften) (PG 64, 6 3 2 A )

47

—

Nik. S. 4 4 5 , 1 1 - 1 3

'Ω,ριγίνους 3

αυτός εχαρίζετο και τοις κεχωλωμενοις τα ς βάσεις πόδας και τω λόγω εγίνετο α υ τ ό ς α υ τ ώ ν π ο ύ ς .

της ψυχής

Kapitel XX (zu Hiob 29,1 - 32,1) FQRII [T]ZJVAEHSKAMA

93

C

1 Autor: keine Angabe JV PG 17, 93 Α (aus F und M) — Pitra, Analecta Sacra II, S. 377 (aus Niketas-Handschriften) — Nik. S. 445,8-10 (PG 64,632 A)

^

Ιωάννου

Chrysostomos

δ ρ α δ«', μ ε τ ά πόσον 3 μεγα

φρονών,

ΐττϊ τίσιν

γρόνον

ταύτα

α λ λ ' άναγκαζόμίνος

άπήλαυεν

αυτού

FQRII [TJZJZVAEHSKAMA 1 Autor: keine Angabe JZ Chrys p

kkytι,

ο υ χ ί κανχώμενος

ε ι π ε ί ν του

και kv τίσιν

εστί

θίοϋ

την

48

ούδε

ττρόνοιαν,

καΐ

4 αΰτοΰ:

αυτής

νυν.

C 2 hk > Chrys

3 μΐγαλοφρονών

Chrys

Quelle: Chrys. S. 153,9-12 Pitra, Analecta Sacra II, S. 377 (aus Q und V) — 2 - key a Nik. S. 445,24-25 (PG 64, 632 A); 2 οϋχι - 4 Nik. S. 445,35-39

^

'Ω,ριγίνους

49

kv τούτοις

φωναι

δηλ,οϋνται

του

ώφελοϋντος

του?

αδυνάτους,

3 του? ασθενεί?. Um

FQRII [T]ZVAEHSKA

1 Autor: keine Angabe U

[C] 3

> U

TOVS ΆΣΘΐΝΐΐΣ

Pitra, Analecta Sacra Π, S. 377 (aus QVE)

29,16b

Μ

Η

δίκην

δε,

ην

ουκ

ffleLv,

ζξιγνίασα.

Όλνμπιοδώρον

Olympiodor

«kv δέ τ ω δικάζειν», 3 μερών \ηφα

ούδε το

φησίν,

ττροδιαφθαρεις

την

«ουδέν άκοην

προμεμαθηκώς επιμελώς

εκ τίνος

άναζητησας

των κατεί-

δίκαιον.»

GU FQRII [T]ZVAEHSKAMA Ρ C 1 Autor: Όλνμττιο6ώρου Olymp

διακόνου V, keine Angabe GU

4 ohne Trennung folgt Nr. Κ 52 in U

Quelle: = Olymp. S. 247,8-10 Nik. S. 446,32-37 (PG 93, 304 A)

3 άκοην + ΐξιγνίασα

και

50

94

51

Η

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Κ

Ιωάννου

Chrysostomos

όρας την προστασίαν; «ου μέχρι χρημάτων ούδε μέχρι τροφής και 3 ενδυμάτων, άλλα και μέχρι κινδύνων αλλότριας προϊστάμην μάχης.» FQRn [T]ZJVAEHSKAA C 1 Bezug: zu 29,17a in S - * II Autor: keine Angabe J -

-

μάτων AH *

2 ού: ούχί Λ - * II -χρημάτων: ρη-

-

3 και > Λ * II προϊσταμίνην Λ *

Quelle: Chrys. S. 153,13-15 Pitra, Analecta Sacra Π, S. 377 (aus QVE) — Nik. S. 446,24-28 (PG 64, 632 C)

52

Η 3

Ευαγρίου τούτο λεκτέον προς τους άπερισκέπτως κρίνοντας.

αποφαινομένους

και κατα-

1 Bezug: zu 29,17a in Η - * II Autor:

Όλνμιτιοδώ-

GUXQ FQRI1[T]ZVAEHSKAA Ρ [C]B W* Ohne Trennung an Nr. Κ 50 in U ρου V, keine Angabe X0W Nik. S. 446,37-39 (PG 93, 304 A)

53

Η

Ώριγένονς διδάσκει ήμας, πώς δει δίκαζαν, εάν ποτέ κληθώμεν επί 3 αδελφών ώστε διαιτησαι τα κατ'' αυτούς. Um

δίαιταν

FQRn [TjZIVAEHSKAMA C

1 Bezug: zu 29,17a in FH - * II Autor: keine Angabe UZ PG 17,93 Α (aus Fund M) —

29,17a

54

ha

συνέτρίψα

Nik. S. 446,29-32 (PG 93, 304 A)

δε μ ύ λ α ?

αδίκων.

HA Ιωάννου

το άποστολικον

Chrysostomos

εκείνο• ό προϊστάμενος

2 Römer 12,8 GU m

FQRII[T]ZYAE

[C]B*

1 Autor: Ιωάννου GU: Όλυμπιοδώρου ΓΒ Quelle: Chrys. S. 154,3-4 Nik. S. 447,9-11 (PG 93, 304 B)

εν σπονδτ}.

Kapitel XX (zu Hiob 29,1 - 32,1)

95

HA 'Ω,ριγίνονς

55

αληθώς 6 Χριστοί ελθων ras μ,ΰλα? των αντικειμένων ενεργειών 3 συνέθΚασεν, ras μύλas των λεόντων συνέτριψεν ό κύριος, και εν τω προφήττ] γεγραπται- (κ δε μέσον οδόντων αυτών αρπαγμα εξίσπασα. 3 Psalm 57,7b

4 Hiob 29,17b (vgl. Bemerkung)

FQRn [TJZJZVAEHSKAA C 1 Autor: τον αΰτοΰ (= 'Ω,ριγίνονς) Η" 4 , keine Angabe J I V Η - * 3 συνίτριψΐν: σννίθλασίν ΣΛΚΔ1 A

2ό

Χριστός αληθώς ~

Pitra, Analecta Sacra Π, S. 377 (aus Q und V) Vermutlich hat in Ζ. 4 das Zitat Hiob 29,17b das eigentlich intendierte Zitat von Zacharias 9,7 (και (ζαρώ το αίμα αυτών ΐκ στόματος αντών και τα βδΐλύγματα μέσον οζόντων αυτών) verdrängt.

29,17b

HB

HB ε/c δε μέσων τών οζόντων αυτών ςξέσπασα.

'Ιωάννου

αυτών ΐκ

αρπαγμα

Chrysostomos

56

öpa την δυσκολίαν του πράγματος" «καταποθεν», φησίν, «ήδη 3 και ττροληφθεν το πράγμα άνώρθωσα». GUX FQRn[T]ZZVAEHSKAMA

[C]B

φησίν: > Chrys, nach ήδη G 3 άνωρθώσατο Ε-*, άνωρθωσάμην Β 1 Autor: keine Angabe U X I

2

~ U, nach 3 προΚηφθίυ

Quelle: Chrys. S. 154,5-7 Pitra, Analecta Sacra Π, S. 377 (aus Q und V) — Nik. S. 447,15-18 (PG 64, 632 CD)

29,18a 29,18b

ΗΓ dira δε'· ηλικία μου γηράσει, ώσ7rep στε'λεχο? φοίνικος πολύν βιώσω.

γρόνον

29,19a

η ρίζα διηνοικται

Hτι ϋδαTOS,

29,19b 29,20a

και δρόσος αύλισθήσεται kv τω θζρισμώ μου. η δόξα μου καινή μετ' εμού,

29,20b

και το τόζον

μου kv χ ε ι ρ ι αύτοϋ

7τορεΰσεταί.

~

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Κ

96 ΗΓ

Όλυμπιοδώρου «ταΰτα»,

teilw. Olympiodor

φησίν,

3 α ε ι θ α λ ή ? εσομαι τα δένδρα

«ελεγον

και πολυχρόνιος·

τά επί υδάτων

είναι και κατάκαρπος. 6 πλήρεις

γενόμενοι

9 ται»,

μεταλλάζειν

τον

- τουτέστιν πάντα

χειρός

ύπενόουν

η δυναστεία

μοι εκβήσεται.» όδηγεϊσθαι

η δόζα και η ελπις

οτι δικαιοσύνη γαρ ό φοίνιξ,

και ώ? καρποί δρόσου

δε, οτι και το τόζον

σκοπόν 12 γεγονεν

τοιούτον

τάς ρίζας εγοντα,

καθ' ώραν θερίζονται,

ράσας τοις άγαθοΐς «ελεγον

κατ' εμαυτόν,

ούτως

συζών

καΐ

ήλπιζον

και ύετων

ώσπερ ανθηρός

άποΚαΰσαντες

οϋτω προσεδόκων

καταγη-

βίον.»

μου ev rf) του θεου χειρί μου εύοδουμενη λεγει

ουν,

εσται

οτι «ΰπο

- «καϊ μεν

τα κατ' εμε, νυν δε, cos εοικεν, εις τουναντίον

ττορεΰσετης

κατά θείας

ματαία

μοι των πραγμάτων

μου περι-

τραπεντων.» GU FQRII[T]ZJZVAEHSKAMA Ρ C W*(2- 9 εσται) 1 Autor: keine Angabe GJIW 2 συζών + και της θείας απολαύων επικουρίας Olymp Ρ (aus Olymp) 3 γαρ + το φυτον Olymp 4 τα 10lymp GUJP: > TC II εγοντα + άνθοϋσιν U 5 και ι > FQII άπολαύσαντες + και Olymp 6 πλήρης FREHSA^C II οντω προσεδόκων: όντως ήλπιζον Olymp II προσώόκουν RAEHSA^C 8 δ«' + φησίν Olymp II χειρι του öcofi ~ JMP 9 τουτέστιν - εσται > Olymp 10 μοι > qP II γοϋν Q'RP II οτι > 01ympY 11 ώς εοικεν > Olymp II ματαία: κενή Olymp 12 ελπϊς +τουτέστι ματαία Olymp Quelle: 2 - 8/9 πορεύσεται. 9 και - 13 Olymp. S. 247,20 - 248,3.6-7.8-11 2 - 3 φοίνιξ Nik. S. 447,32-35 (PG 93, 304 C); 3 και -7 Nik. S. 448,8-10.11-16 (PG 93, 304 D); 9 και - 13 Nik. S. 448,29.27-29.18-20 (PG 93, 305 A) Ζ. 11-12: Olympiodors Bibeltext in Hiob 29,20a lautet ή δόξα μου κενή μετ

zu 29,20a αεί μου ανακαινίζεται m

G U

m

m

m

m

εμοϋ.

ή δόξα.

m

F Q R n[T]ZJ VAEHSKAMA m

[C]B

ανακαινίζεται RZ1: άνακενίζετε G, άνεκαινίζετο UTB Ziegler, Beitr. S. 78 Ziegler hat nicht in Erwägung gezogen, daß es sich um eine hexaplarische Note handeln könnte; doch vgl. die Übersetzung der Vulgata: gloria mea semper innovabitur.

zu 29,20b ό σκοπός μου προς m

G U

m

m

m

m

αυτόν.

F Q R n[T]ZFVAEHSKAMAm

Ziegler, Beitr. S. 78

[C]B

Kapitel XX (zu Hiob 29,1 - 32,1)

29,21a

ΗΔ ξμοϋ άκονσαντζς

97

ττροσίσγον,

29,21b

έσιώιτησαν δε επί ττ/ ζμτ\

βουλή-

29,22a

επί δε τω έμω ρηματι ού 7τροσίθεντο,

29,22b

>-ο περιχαρείς δέ kyivovTO, οπόταν

29,23a

ώσ7τερ yf) δη^ώσα προσδεχομίνη

29,23b

οϋτω? ούτοι την ζμην

αυτοί? έλάλουϊ/· τον ύετόζ/,

λαλίάν.

ΉΔ Όλνμττ ιο&ώρου eπαναλαμβάνει πάλιν τον ανωτέρω λόγον δεικνύς, cios άπασιν 3 υτττ)ργε δημηγορών αιδέσιμός τε και προσηνής.

60

GU FQRn [TjZIVAEHSKAMΑ Ρ [C]B W 1 Autor: Πολυχρονίου U, keine Angabe GIMBW 3 προσηνής + νόμο ν την τούτου βουλην οριζόμενοι UTB, + νόμον re την τούτου βουλην ώρίζοντο Ρ; vgl. die Bemerkung II ohne Trennung folgt Nr. Κ 64 in W Nik. S. 448,33-35 (PG 93, 305 A) Der Zusatz in υΓΡΒ ist aus dem Scholion Nr. Κ 61 entstanden, das folglich in UFq doppelt überliefert ist.

zu 29,21b

61

νόμον αυτήν οριζόμενοι. Qm^jm

pmQmj^m

Ziegler, Beitr. S. 78 Vgl. Olymp. S. 248,14; vgl. ferner die Bemerkung zu Nr. Κ 60.

>-o 'Ιωάννου

Chrysostomos

62

öpa, τι φησιν οϋχ ό πλούτο? αυτόν επίφθονον εποίει, ου το των 3 αδικούμενων προ'ίστασθαι, ουκ αλλο τοιούτον ουδέν. FQRn [T]ZJZVAEHSKAMA [C]B 1 Autor: keine Angabe JZ

2 rö: τω EHSA-*

3 αλλο + τι Chrys II ούδίν + άλλα

και περιχαρείς μάλλον kyivovro και (δίψων ακούειν των λόγων αΰτοΰ (Ρ) Quelle: Chrys. S. 154,26-27 Nik. S. 449,15-18 (PG 64, 632 D)

zu 29,23a

ώ? εζ ουρανού φερόμενον τον εμον λόγον ήσιτάζοντο. Gm Χ

Ρ

63*

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Κ

98 64*

zu 29,23a

και δίκην δίψώσης γης τους αντοΰ λόγους ίπόθουν. W, fol. 1 16γ Ohne Trennung an Nr. Κ 60

29,24a

qE

29,24b

29,25a

65

kav γζλάσω

προς αυτούς,

και φως του προσώπου

γ

ζξζλζξάμην

ού μη μου ουκ

όδόν αυτών

και ϊκάθισα

πιστζύσωσιν, απάπιπτεν

άρχων.

ΉΕ Όλυμπιοδώρου

Olympiodor

δια. το ασύνηθες 7Τΐΐραν elvai το πράγμα νομίζοντας, kv τούτοις δί 3 ήθος υπέγραψα

διδασκαλικού.

« ά λ λ α και θεία τις χάρις»,

της ψυχής προφαίνουσα

το

φησίν,

«του προσώπου

μου

άττίλαμττί

κάλλος.»

GU Χ(2-3) FQRn[T]ZIVAEHSKAMA

Ρ(4-5) [C]B W*

1 Autor: Όλυμπιοδώρου διακόνου V, keine Angabe G I B W 2 δια - νομίζοντας > UX II δΐ > UX 3 nach διδασκαλικόν Trennung und das Folgende zu 29,24b in Olymp W (P) 4 TU > Olymp II το πρόσωπον 01ympY II απίλαμπν. ίπίλαμψΐ 01ympY, ίπίλαμπε HSA^B 5 -ψυχής: κατα ψυχην (ΐρηνης Olymp Quelle: Olymp. S. 249,1-2.6-7 2-3 Nik. S. 449,32-34 (PG 93, 305 C); 4-5 Nik. S. 449,40 - 450,1 aus Olymp (PG 93, 305 D)

66 HE τοΟβύτοΟ δια το ζμβριθΐς GmUm

του ήθους.

FQRII[T]ZJVAEHSKAA

[C]B

1 Autor: ά'λλωί HSAA, keine Angabe GUJKB Nik. S. 449,31 -32 (PG 93, 305 C) Vgl. Olymp. S. 249,2.

6 7

^ η δόζα της διδασκαλίας GmUmX

μου.

FQ m R m n[T]ZJIVAEHS m KAMA m

1 Autor: τοΰ αΰτοϋ (= Όλυμπιοδώρου) Λ Ziegler, Beitr. S. 78 und 99 Vgl. Olymp. S. 249,9.

[C]Bm

2 ή > Πν

Kapitel XX (zu Hiob 29,1 - 32,1)

99

Y

68 εγώ μεν εις e£ αυτών

GmUmX

ηθελον

δοκειν,

FQ m R m n[T]ZJIVAEHSKAMA

οί δε αργοντά

με

ηρουντο.

[C]B W

1 Autor: Όλυμπιοδώρου FA Ziegler, Beitr. S. 78 — Nik. S. 450,23-24.25-26 (PG 93, 308 A)

29,25b

qs

29,25c

κ α ι κατεσκήνουν

ώσά

βασιλεύς

7ιαθεινονς

ον τρόπον

kv

μονοζώνοις,

παρεκάλουν.

HS Όλνμπιοδώρον

Olympiodor

«ου τυραννικών

δέ»,

3 έττειδή τα συμφέροντα άρετήν

όδον αύτοΐς

ou7(os

ΰπετάγησάν

6 αυτούς

γινομένους

εργοις

φησίν,

αύτοϊς

«την

εκλεγόμενος

υιτεδείκνυον, μοι

ώσττερ

αυτών

αργοντά

είσηγοΰμην με εαυτών

στρατιώται

η τοις κατά ψυγην

καϊ την

κατ

ανέδειξαν,

βασιλεΐ,

η και τοις εζωθεν

καϊ

εν πάθεσι λόγοις

69

αλλ'

αρχή ν ήρπασα,

δε

τε και

7ταρεμυθούμην.»

GU FQRn [TJZJIVAEHSKAMA Ρ

[C]B W(5 ούτω?-7)

1 Bezug: zu 19,25a in GUKP II Autor: τον αντον (= Όλυμπιοδώρου) Fq, τον αντον (keine Angabe) V, keine Angabe GJZBW 2 τυραννικών: βία Olymp II φησίν > Olymp 4 αντοίς όδον ~ Olymp US II μΐ ΐαυτών: μΐ αντών JB, μεν αυτών 01ympY 5 (ττΐτάγησαν 01ymp Y II kv - 6 γινομένου^: αλλά και ίν πάθισιν αντονς οντάς Olymp 6 γινομίνους GUZB: γΐνομίνονς ITW II και ι > Olymp 6/7 λόγοκ re και epyois: εργοις και λόγοις Olymp Quelle: Olymp. S. 249,13-16.19-20 2 - 5 β α σ ι Μ Nik. S. 450,26-32 teilw. aus Olymp. (PG 93, 308 A) Die Verweisziffer HS gehört ursprünglich zu dem Vers 29,25a (so in G) und ist erst in Γ zu 29,25b gezogen worden, so daß dieses Fragment eigentlich 29,25a zuzuordnen ist.

qS

70 «και 7ταρα ζένοις»,

ί ζωνοι

δε η οί τίμιοι

ζωστήρα

φοροϋντες

φησίν,

«βασιλικής

τών στρατιωτών ή οί άσύντακτοι

άπήλαυον

οί μη τον αυτόν και ώσανει

τιμής»,

μονο-

τοις

άλλοις

λησταί.

GU FQRI1 [TjZJVAEHSKAMA Ρ [C]B Suda Μ 1226 (III S. 409 Adler) 1 Autor: Πολυχρονίου UMA, ά'λλωϊ Β 2 - τιμήν > J Suda 3 Se > Suda II η GU: eitrlv ΓΡΒ, > Suda 4 η > Suda II ot > q Nik. S. 450,32-37 (PG 93, 308 B) Der Bezug ist in G nicht durch die Lemmaziffer HS , sondern durch ein Sonderzeichen hergestellt; vgl. die Bemerkung zu Nr. Κ 69.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Κ

100

30,lab 1

HZ νυνι δέ κατεγέλασάν

30,1b 2

νυν νουθετοΰσίν

30,1c

ών έξουδένουν

30,Id

ous ούχ ηγησάμην

μου Ελάχιστοι, με kv

πατέρας άναι

μέρει, αυτών, άξιους

κυνων

των

έμών

νομάδων.

71

HZ

teilw. Olympiodor

Όλνμπιοδώρον « α λ λ ' eis τοσαύτην

περιετράπη μεταβολήν τα κατ' εμε, ώ ? τ ο υ ? και δυσγενειαν και το της ηλικίας νεώτερον οϊεσθαι δια τη? eis γέλωτα νουθεσίας μέρος τι άνταποδώόναι μοι των ε υ ε ρ γ ε σ ι ώ ν , ών εις αύτους είσήνεγκα.» το ούν μ η δ έ κυσίν αύτους 6 παραβάλλων ουκ αλαζονείας ρήμα, άλλα δείγμα της εκείνων -παντελούς άγρειότητος, 'ίνα εϊπη, ότι «εϊπερ την έμαυτοϋ τιμήν και άζίαν έλογισάμην, ουδέ προσβλέπειν ήξίουν τους πατέρας των νυν έπεγγε9 λώντων μοι, ο'ίτινες ουδέ όσην οι εμοι κύνες της ττοίμνης άφθονίαν ει'χον», η τ ο ι 7τερι ψευδοδώασκάλων φησίν, «ους ουκ ηζίουν πρώην φ ύ λ α σ σ ε ιν τά ε μα θρέμματα τα άκούοντά μου των λόγων», 'όπερ και ό 12 προφήτης φησίν εζονδενωται ενώπιον αυτοϋ λέγων πονηρενόμενος. 3 ε λ ά χ ι σ τ ο υ ? δι' άπορίαν

12 Psalm 14,4a GU FQRn [T]Z J(2 - 1 0 ίίχου) ZVAEHSKAMA Ρ C W*(2 - 8 πατέρας) 1 Autor: Όλνμπιοδώρον διακόνου V, keine Angabe GUJiW 2 πΐρΐΐτράπην HSA1 4 eis γέλωτα > Olymp 5 προασήνΐγκα Olymp, (Ισήικγκ,αν Fq 7 (μαντοΰ: eavτον GHSA - * 8/9 ίπεγγελώντων GU: έπΐΐγΐλώντων QI1V, έπιγΐλώντων F R Z J I A~»PC 10 φησίν > 11 θρέμματα: -πρόβατα ΗΚ"> (θρέμματα Ην1Δν1) II τά 2 -

13 >G

12 λέγων > ΣΡ

Quelle: 2 - 7 άχρίΐότητο? Olymp. S. 250,4-5.7-10 2 - 3 νΐώτΐρον. 5 70 - 10 Δχον Nik. S. 451,37-41. 452,5-14 (PG 93, 308 D. D - 309 Α) 72

teilw. Chrysostomos

Ιωάννου

ου χρώμενος τη εζουδενώσει, άλλα σαφώς ε ι δ ώ ? αυτούς, όπερ ό 3 προφήτης έλεγεν εζουδενωται ενώπιον αύτοϋ πας πονηρευόμενος, τους γαρ τοιούτους ούδεν ήγειτο. 3 Psalm 14,4a GmUm

FQRII [Τ]ΖΣVAEHSΚΔΜA

1 Autor: keine Angabe G I M ChrysUZSB

[C]B

2 öVcp - 4 > Μ II öVep Chrys GU: ωσ-ntp ΓΒ

Quelle: 2 όπερ - 3 πονηρΐνόμενος Chrys. S. 155,22-23; 4 T O W 9-10

-

3 πάς >

ήγΰτο Chrys. S. 155,

Pitra, Analecta Sacra II, S. 378 (aus V) — Nik. S. 452,16-20 (PG 64, 633 A)

Kapitel XX (zu Hiob 29,1 - 32,1)

30,2a

qH και y e ι σ χ ύ ? γζιρων

30,2b

3

30,3a

A

αυτών

€7τ' α υ τ ο ύ ς άπώλζτο kvhda

καϊ λ ι μ ω

30,3b

οί φ€νγοντ€ς

30,3c

συνοχην

'ίνα τι μοι;

συντίλαα, άγονος·

άνυδρον

και

101

έχθές,

ταλαίΐτωρίαν.

Olymp II ίπικονρίαν nach αντων ~ PW II φησίν > Olymp qPW 3 τούτου A~*C II o'i yt: η 'ότι Olymp II 7τάλαι: πάλιν 01ymp Y Z A ^ C II την δίκην 01ympY 4 απ > Olymp F 5 δια + το ivhw και Olymp II ουκ

eτυχόν: ου τυγχάνουνιν Olymp ovras Olymp

6-9 > Μ

7 χΰ(ί URJIA^PC

9 άδοξων +

Quelle: 2 - 7 άγονοι Olymp. S. 251,2-3.6-8.12-13; 8 «We - 9 Olymp. S. 251.23 - 252,1 Pitra, Analecta Sacra II, S. 378 (u.a. aus V) — 2-5 Nik. S. 452,42-43. 453,3-8 (PG 93, 309 A.AB); Toi-9 Nik. S. 453,29-31.33-35 teilw. aus Olymp. (PG 93, 309 C)

3

74 άντί του• ουδέποτε τι χρηστον

GmUm

συνετέλεσαν.

FQRII[T]ZJXVAEHSKAA [C]B Suda Σ 1630 (Bd. IV S. 476 Adler)

Pitra, Analecta Sacra Π, S. 378 (aus V) — Nik. S. 453,8-9 (PG 93, 309 B) In der Suda nach Zitat von Hiob 30,2b.

Λ

75 πας γαρ άγονος έν ένδεια έστι και λιμώ.

G

m

FQRTI [T]JZVAEHSKAA [C]B

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Κ

102 zu 30,3a

άντι του· άγονοι. G^

FmQmRmnm[T]ZmAmEmHmSA

[C]

Ziegler, Beitr. S. 13; 84

zu 30,3b

άντϊ τοΰώ μη φέροντας. G

mUm

FmQmRmnm[T]ZmAmEmHmSmKmAm

[C]

Ziegler, Beitr. S. 84

30,4a

ηθ 01 περικυκλουντες

30,4b

30,4c

1

30,4c

2

O'LTLV€S

αλιμα

άτιμοι

δε και

-φ- kvbtds

30,4d

αλιμα

km

ην αυτών τα

ηχοϋντι, σΐτα,

πζφαυλισμένοι,

παντός

άγαθοϋ,

οι και ρίζας ξύλων

εμασώντο

ύττο

λιμοϋ

μεγάλου.

Μ II άλσώδη: υλην ΐγοντα Olymp 5 τόπον: τούτον 01ympY II äiroreXei: ίργάζΐται Olymp

6 φησιν: λίγα Olymp II ούτος 01ymp Y

7 τά?ι > Λ ^ Β II και: οί και Olymp

II τάς - ξύλων: τους φλοιονί (φλυονς Ρ) των δίνδρων και των ριζών Ρ Quelle: Olymp. S. 252,9-16 Pitra, Analecta Sacra II, S. 379 (aus V ) 93, 309 D - 3 1 2 A)

—

Nik. S. 454,6-19 teilw. aus Olymp. (PG

Kapitel XX (zu Hiob 29,1 - 32,1) ·φ·

Ιωάννου eripa πονηρία το και kv mvia τοιούτους eivai.

Gm Um

FQRÜ[T]ZZVAEHSKAA

1 Autor: keine Angabe G l Κ

103 Chrysostomos

79

[C]B

2 k v > EHSAA

Quelle: Chrys. S. 155,26-27 Pitra, Analecta Sacra II, S. 378 (aus V) — Nik. S. 454,34-36 (PG 93, 312 B)

30.5 30.6 30,7a 30,7b 30,8a 30,8b

ρ έττανέστησάν μοι κλίπται, ων οι οίκοι αυτών ήσαν τρώγλαι πζτρών. άνα μέσον εύηχων βοησονται, οι ύττο φρύγανα αγρία διητώντο, αφρόνων viol και άτιμων ονομα και κλέος έσβίσμένον αϊτο γης.

Όλυμπιοδώρου Olympiodor 80 «οι δέ τ ο ι ο ύ τ ο ι » , φησίν, « κ α ι eis ληστείαν ετρέποντο οίκους eyovrcs των ττίτρών τα κ ο ί λ α , kν έ ρ η μ ο ι ? διαιτώμενοι και ύττο φρυγάνων σκαπόμΐνοι, αφρόνων άφρονα, άτιμων άτιμοι, ανώνυμοι και άδοξοι €7τι της γης.» Ρ

3

GU FQRII [T]ZJ£VAEHSKAMΑ Ρ [C]B 1 Autor: Όλυμπιοδώρου διακόνου V, keine Angabe GJIM 2 φησί ν > Olymp 3 κοίλα + και τα αύτόγλυφα σπήλαια Olymp 5 nach αδοζοι Textausfall in 01ymp Y II ohne Trennung folgt Nr. Κ 81 in JH~» Quelle: Olymp. S. 252,20-24 Nik. S. 455,6-12 (PG 93, 312 B)

p

81 κλέπτοντας την ίπανάστασιν δια της παρηγορίας.

GmUm

FQRII [T]ZJIVAEHSKAMA Ρ [C]

Ohne Trennung an Nr. Κ 80 in JH - * άλλω? Σ, ά'λλω? Ρ 2 τ η? > Ρ

1 Autor: τον αύτοϋ (= Όλυμπιοδώρου)

V, η και

Das Scholion will κλίπται nicht als Subjekt, sondern als Prädikatsnomen verstanden wissen: „Sie kaschieren ihre Unbotmäßigkeit durch ihren Zuspruch."

104

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Κ

30,9a

Α

30,9b

82

Ä

ννν\ bk κιθάρα εγώ €ΐμι αυτών, και €ju€ θρΰλημα έ ' χ ο υ σ ι ν .

'Ιωάννου

Chrysostomos

όρας, τίνα εστϊ τα μάλιστα αυτόν λυποϋντα; 3 σκώπτεσθαι επί βλάβτ] τη εκείνων. GU FQRII [T]ZJ£[V]AEHSKAMA

το παρα τοιούτων

[C]B

1 Autor: keine Angabe GJI Quelle: Chrys. S. 156,9-10 Nik. S. 455,18-21 (PG 93, 312 C)

30,10a

Β

30,10b

83

Β

kßhtkv^avTO bk μ ε άποστάντζς του προσώπου μου ουκ πτΰελον.

α π ό δε

μακράν, εφείσαντο

Ό λ υ μ π ι οδώρον

Olympiodor (?)

«επάν δε μοι πλησιάσωσιν», φησίν, «εμπτύοντες 3 αφίστανται βδελυγμά με και άηδίαν ηγούμενοι.» GU FQRn[T]ZJZ[V]AEHSKAMA

μοι, μακραν

Ρ [C]B

1 Autor: Πολυχρονίου Μ, keine Angabe GUJI Quelle: Olymp. S. 253,6-7 (Auslassung in Olymp Y ?) Nik. S. 455,25-28 (PG 93, 312 C)

30,1 la 30,1 lb

84

Γ

Γ άι>οίξας γαρ φαρίτραν αύτοϋ εκάκωσέν με, και χ α λ ί ν ο ν του προσώπου μου ζξαπέστειλεν.

τοϋ αΰτοΟ

teilw. Olympiodor

πλήττει μεν καν τούτω τον διάβολον ό δίκαιος Ίώβ μη φάσκων 3 αυτόν δύνασθαί τι κατ' αύτοϋ, τον δε θεον επενηνογεναι αύτω τάς ττληγάς. λεγει δε, οτι «και γαλινόν μοι εξαπεστειλ,εν οιονεί δεσμουντά το πρόσωπον μου», 'ίνα είπη, οτι «άναπολόγητόν με πεποίηκε 6 πάντων τας συμφοράς eis άπόδειζιν ασεβείας μοι προφερόντων».

Kapitel X X (zu Hiob 29,1 - 32,1) GU FQRII [Τ]ΖΙΣ[V]AEHSKAMA Ρ [C]B

105

W*

1 Autor: Όλυμπιοδώρου FMP, Πολυχρονίου U, Ίουλιαζ/οΰ διακόνου Άντιοχίίαί A, 2 Ίώβ > JP 3 enevηνίχίναι FZ 4 nach πληγάς Trennung und das Folgende unter der Autorangabe Όλυμπιοδώρου in U 5 ττΐττοίηK€ + δια των ελιγμών Olymp 6 προσφερόντων FW Quelle: 4/5 δεσμοϋντa - 6 Olymp. S. 253,14-16 Nik. S. 455,32 - 456,2 (PG 93, 312 D) keine Angabe GJIHSKABW

In der Olympiodor-Ausgabe S. 253,11-14 haben wir ohne hinreichenden Grund den Anfang dieses Fragments für Olympiodor in Anspruch genommen.

30,12a

Δ

Δ

c m δ ε £ ι ώ ν βλαστού

hτανίστησαν.

Όλνμπιοδώρον

Olympiodor

η τοΰτο λεγει, οτι «το πρότερου βλαστοϋντι 3 ΰττερδεζίων επανεστησαν

επεμβαίνοντας

μοι»,

μου τοις δεζιοΐς» - τουτεστι τοις δικαιώμασιν τες, ώ? ου καθαρώς την εύσεβειαν GU Χ*(2 - 3 μοι)

Olymp RP II βλαστώντι GU (> X)

εξ

βλαστοΐς

- «επανεστησαν

λέγον-

μετηειν».

FQRII[T]ZJ[V]AEHSKAMA

1 Autor: του αντοϋ (=Ό\υμιτιοδώρου)

και εύθαλοϋντι η οτι «τοις

85

Ρ [C]B

W*

FqM, keine Angabe GXJBW

2 το: τω

2/3 (ξ ΰπ(ρδ(ξίων: ex δεξιών Olymp

καθαρώς: ουκ άκαίρως 01ympY II μΐτήΐΐν: μ( τηρεΐν 01ymp Y , μ(TUIV

5 οΰ

FQIIZ, μετιει

EHSA~>B Quelle: Olymp. S. 253,18-21 Nik. S. 456,5-10 (PG 93, 313 A)

30,12b

Ε

π ό δ α ? αυτόν

30,12c

1

και ώδοποίησζν

30,12c

2

τρίβους

Ε

ϊξέτζίνεν επ'

απώλεια?

εμ,ε αυτών.

τοϋ αντοϋ

«κινησαντος

Olympiodor

εαυτόν τοϋ θεού κατ' εμοϋ»,

ψησίν,

«εσ~χον και

3 αυτοί όδόν εφόδου.» GU FQRn[T]ZJ[V]AEHSKAMA

Ρ [C]B W

1 Autor: Όλυμπιοδώρου Ρ, keine Angabe G U J H ^ B W Quelle: Olymp. S. 254,2 Nik. S. 456,14-15 (PG 93, 313 A)

2 φησίν > Olymp PW

86

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Κ.

106

30,13a 30,13b

87

S

S

έξετρίβησαν τρίβοι μον έζέδυσεν γάρ μου την στολην.

τοϋ αύτοϋ

Olympiodor

«πασαι», φησίν, «αί όδοί μου ίζηφανίσθησαν τοϋ 6 ε ο ΰ περι3 δύσαντός με τη? ευπρεπείας την στολην», αντί του· περιελόντος την οίκείαν βοηθειαν. GU FQRII [T]ZJ[V]AEHSKAMA Ρ [C]B W* 1 Bezug: zu 30,12c 2 in ΚΔΜ II Autor: 2

φησίν > Olymp

Όλυμπιοδώρου q, keine Angabe

GUJH^PBW

3 μΐ > 01ympY

Quelle: Olymp. S. 254,4-5 Nik. S. 456,26-29 (PG 93, 313 B)

30,14a 30,14b1

88

Ζ

ζ

βέλζσιν αύτοϋ κατηκόντισέν με, κέχρηται δέ μοι, ώ? βούλεται.

τοϋ αύτοϋ

teilw. Olympiodor

τό σφοδρόν τοϋ ετασμοϋ δια τούτων δηλοΐ. το δε ώς βονλεται, 3 'ίνα είπη, οτι «εγώ την αιτίαν ουκ οιδα». GU FQRII [T]ZJ[V]AEHSKAMA Ρ [C]B 1 Autor: keine Angabe GUJH^PB

2 δηλοΐ:

(δΐΐξίν Olymp

Quelle: 2 - δηλοΐ Olymp. S. 254,7 Nik. S. 456,32-35 (PG 93, 313 B)

30,14b2 30,15a 30,15b 30,15c

89

Η

Η

kv ohvvais πέφυρμαι, επιστρέφονται δέ μου αί όδύναι. ψΧ€Τό μου η έλπις ωσπζρ πνεύμα και ωσπερ νέφος η σωτηρία μου.

τοϋ αύτοϋ

teilw. Olympiodor

φησίν, «τοis δεινοις και α'ι όδΰναι μου άνα3 καινίζονται. άπεπτη δε μου πασά τις ελπίς χρηστη δίκην ανέμου και νέφους παραδραμόντος.» «7Γ€ρΐ€στοι'χισμαι»,

Kapitel X X (zu Hiob 29,1 - 32,1) GU FQRII[T]ZJ[V]AEHSKAMA

Ρ [C]B

107

W*

1 Autor: Όλυμπιοδώρου F, Πολυχρονίου U, keine Angabe G J H ^ P B W 3 άπιστη 01ympY II χρηστότερα Olymp 3/4 καί - 4: παρίΚηλ,υθόTOS και νέφους διαλυθέντος Olymp Quelle: 3 άττίτττη - 4 Olymp. S. 254,12-13 Nik. S. 457,5.7.9-10.11-12 (PG 93, 313 BC)

30,16a

Θ κ α ι νυν

kir" έμ,έ ε κ χ υ θ η σ ε τ α ι η ψυχή

30,16b

έ ' χ ο υ σ ι ν δε' μ ε ήμέραι

30,17a

νυκτΐ

30,17b

τα δ ε νζΰρά

Θ

δε' μου

οδυνών

τά όστα μου

συγκεκαυται.,

διαλε'λυται.

Όλυμπιοδώρου

teilw. Olympiodor

€κχυθή

30,22b

και άπερριψάς

ΙΓ

με έ μ α σ τ ί γ ω σ α ς , όδνναις

μ ε άπο

σωτηρίας.

τοβ αυτοί)

Olympiodor

96

Γσασιν οι äyiot 70 μέγα του θεοΰ ελεος. διό και eAeyev ό Δαυίδ 3 ελεησόν με, ό θεός, κατά το μέγα ελεός σον. προς τούτο το αφατον ελεος του θεοϋ αποβλέπων λέγει- έπέβης δε μοι άνελεημόνως. «ει γαρ έτΰγγανον», φησίν, «του μεγάλου σου ελέους, ουκ αν εν ταΐς 6 παροΰσαΐζ συμφοραις εζηταζόμην.» αιτούντος τοιγαροϋν είσι και άζιοϋντος τύχει ν ελέους τα ρήματα. 3 Psalm 50,3a GU FQRI1 [T]ZJZ[ V]AEHSKAMA P* [C]B

I Autor: Όλυμπιοδώρου Ρ, keine Angabe GUZJIH^B τοϋτο 01ymp Y

3 σον e\cos ~ JP

2 "ίσασιν - (keos: το μέγα

4 τοΰ öeoö e'Aeo? ~ U F I P

5 φησίν > Olymp

II iv > 01ympY 6 συμφοραΐς: όδνναις Olymp II (ζίταζόμην 01ympY E^B II α'σι τοιγαροϋν ~ Olymp 7 ekeovs τυχάν ~ Olymp Quelle: Olymp. S. 255,17-22 Nik. S. 458,32 - 459,1 (PG 93, 316 B)

30,23a

ϊδ οιδα yap, 'ότι θάνατος

30,23b 30,24a

οΙκία γαρ παντί £ £ et γαρ οφελον

θνητώ

με

εκτρίψει·

γη.

δυναίμην

εμαυτον

διαχειρώσασθαι, 30,24b

η δεηθείς

30,25a

εγώ δε ε π ί παντι

30,25b

do

30,26a

ο-κ εγώ επέχων

30,26b

εστέναζα

γε ετερου

και ποίησα

άδυνάτω

δ ε Ιδων ά ν δ ρ α εν

Ιδου συνηντησάν

μοι

τοϋτο.

έκλαυσα, άνάγκαις.

άγαθοις, μοι μάλλον

ημέραι

κακών.

110

97

ΙΔ

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Κ ΌΚυμιτιοίώρου

teilw. Olympiodor

«οϊδα», φησίν, «θνητός γεγονώς και πάντως τελευτησειν μελ3 λων, ώστε ήδεως επιτομώτερον των συμφορών άπηλλαττόμην η αύτόγειρ εμαυτοϋ δίγα αμαρτίας γινόμενος η ετερον ικετεύων επί την Ι μην αναίρεσιν ελθειν. εί γαρ εδυνάμην», φησίν, «εποίουν αν.» ουκ 6 ηδύνατο ούν δίκαιος ων δηλονότι. G U X ( 2 - 4 αυτόχαρ) FQRI1[T]ZJZ[V]AEHSKAMA Ρ [C]B W*(5 ουκ-6 ων) 1 Autor: τοΰ αυτόν (= Όλυμπίοδώρου) ΠΖΛΕ, keine Angabe GXJIHSKAABW 2 φησίν + οτι Π ^ Β 3 ώστε > 01ympY II επιτομώτΐρον GUX: εττι το 'έτερον Olymp γ , συντομώτΐρον ΓΡΒ 4 yevopevos ΖΡΒ Quelle: 2 - 3 άπηλλαττόμην Olymp. S. 256,4-5; 3 ή - 5 ίλθάν = Olymp. S. 256,5-7; 5 ουκ - 6 ~ Olymp. S. 256,10 Nik. S. 459,8-9.11-17 (PG 93, 316 C)

98

tf

Ιωάννου

Chrysostomos

όρας, οτι το ήδυνάμην 3

ου δι' ασθενεί αν λέγει,

άλλα δια το κεκω-

λυσθαι; FQRn [T]ZZVAEHSKAA [C]B W*(2/3 δια το κεκωλΰσθαι) 1 Autor: keine Angabe SAW 2 ήδυνάμην Chrys Σ: ήζυναίμην FQIIZVA, εϊ έδυ-

νάμην R, δυναίμην Ε ^ Β Quelle: Chrys. S. 156,33-34 Pitra, Analecta Sacra Π, S. 379 (aus V) — Nik. S. 459,18-20 (PG 93, 316 D) Die Form ήδυνάμην steht auch im Lemmatext bei Chrysostomos.

99

Κ

Εύαγρίου το χειρώαασθαι

ουκ εκείτο εν τω Τετρασελίδω,

οϋτε τταρα τοις Ο

3 οϋτε τταρα τοις λοιττοϊς, ών και τας εκδόσεις παρεθεμεθα. ηθικώς παραλελειφθαι

κατ' άργαίαν

συνηθειαν.

ηνίκα λύττη τις η αιδώς η ά'λλο τι ττάθος ατελείς 6 τους GLF

τούτο

δύναται

δε

δε

γίνεται,

-πρόφερειν

ποιοΐτο

λόγους. FQRII [T]ZVAEHSKAMA Ρ C

1 Autor: keine Angabe GA 2 τω τετρασσελιδΟ G, τ 77 τετρασελ/δω Ρ II ΐβδομήκοντα Κ 3 έκδόσει? GUP: εκφεσει? Γ, εκβάσευ EC 4 παραλελειφθαι + και Κ~*Ρ

5 προσφέρίΐν FH - * II ποκΐ Ρ Zu Ζ. 2: Das Wort χειρώσασθαι (mehrheitliche Lesung der Handschriften anstelle von διαχειρώσασ$αι der Katenen) ist in der Syrohexapla mit einem Asterisk versehen; vgl. Ziegler, Edition, S. 77. — Die Bezeichnung Τετρασέλιδοι» (so wohl der Nominativ) anstelle von Τετραπλά für die vierspaltige Bibelausgabe des Origenes findet sich auch andernorts, z.B. in Marginalnoten der Handschrift Vaticanus gr. 754 (Psalmen; vgl. O. Procksch, Tetraplarische Studien, in: Ztschr. für die Alttestamentliche Wissenschaft 12 [1935] S. 240-269, bes. S. 257-260).

Kapitel X X (zu Hiob 29,1 - 32,1) ^

3

6

9

12

111

Όλνμπιοδώρον

μεθ* ö τε τα πολλά των (αυτού κατορθωμάτων κατελεζεν όπως τε τη ττοικιλία των εν άσθενεία ηρμόζετο, τους μεν εν ενδεία τη των ιόντων χορηγία παραμυθοΰμενος, τοις 5e αδικούμενοι? επίκουρων και τους εν αρρώστιας εΧτε σωματικαις είτε -ψυχικαις ίατρεΰων το κατά δϋναμιν, ειτείπερ εώρα λοιπόν και τινας ανίατα νοσούντας, ενθα και πάσα ή παρά ανθρώπων ηττάτο επικουρία, το συμπαθές εαυτού δεικνυς καν τοις τοιοΰτοις επεκτεινόμενόν φησιν, 'ότι «εν ο'ις ούδεν ην επικουρειν εξωθεν, μόνης δε ην της θείας γειρός το κατόρθωμα, συνηλγουν, εκλαιον, επεστέναζον και τα τοιαύτα τοις κάμνουσι συνεισεφερον, καίτοι γε αυτός εν ευδαιμονία τυγχάνων » - τούτο yap εστί το εγώ επέχων άγαθοΐς - ώσανει ελεγεν «ου τρυφαΐς σχολάζω ν ούδε άπατώμενος τω πλοΰτω τους εν συμφοραΐς άγαν παρετρεγον, άλλα τα τούτων οίκειοΰμην δείνα των εν γερσιν αγαθών προτιθείς.» G FQRII[T]ZJ£VAEHSKAA

Ρ C

1 Autor: Ιωάννου V, keine Angabe G J I P 2 μΐθ' ö re τα: μεθ' ö τα GP, viell. μιθ' ο τά τ€ 5 ΐ'ίτΐ ψυχικαϊ? eiVe σωματικακ ~ RA 8 καν τοΐς: και τοις JVK, καίτοι HS, και ΔΑ II ois: τοtj EHSAA, τούτοις C II ούδίν ην (vgl. Nr. Κ 103,2): ουκ ΐ'ιχον G, ουδέν ην ουκ ΐ'ιγον T C , oibkv

ην μοι ούδ( ίϊχον Ρ

9 χάρος:

χάριτος

G

10

ιττίστίναζου:

V, Ιστίυαζον A~*C II τα > A~*C 11 ev > EHSAAC II τυγχάνω άγαθά G 13 παρίτρΐχον: παρατρίχον Πν, παρατρίχων ZIAEHSAAC AEHSA II ohne Trennung folgt Nr. Κ 101 in SKAP Nik. S. 4 5 9 , 3 2 - 4 6 0 , 1 1 (PG 93, 317 AB) Ιυίστίναζον

Zu 8 vor.

kv oh

-

13 παρίτρεχον

G 12 14 τά >

liegt in Nr. Κ 103 eine Dublette aus der ß-Vorläuferkatene

zu 30,25a

«και ούχ ευρίσκω», φησίν, «την όμοίαν Gm

F m Q m R m n[T]ZIVAEHSKAA

Ρ

συμπάθειαν.»

[C]B

Ohne Trennung an Nr. Κ 100 in SKAP II Autor:

EHB

Ιωάννου

1

ουχ

>

HSK'AA II

ohne Trennung folgt Nr. Κ 102 in Β Ziegler, Beitr. S. 78 —

Nik. S. 460,12-13 (PG 93, 317 B )

Hierzu liegt in Nr. Κ 103,6 eine Dublette aus der /3-Vorläuferkatene vor. Chrysostomos

Ιωάννου

ού μικρόν καϊ τούτο, αγαπητέ, - αλλ' εί δει τι ειπείν και εκείνου 3 μείζον - το συμπαθητικην εγειν διάνοιαν. F'F"QRn[T]Z£VAEHSKAMA

[C]B

Ohne Trennung an Nr. Κ 101 in Β (= keine Angabe) VA,

του αύτοϋ

Quelle: Chrys. S. 157,2-3 Nik. S. 460,22-23 (PG 6 4 , 6 3 3 C)

1 Autor:

του αύτον

(= ΌΚυμπιοδώρου)

(= Ιωάννου)

F'EH,

Α, keine Angabe Σ

του

αΰτοϋ

112

ΚΕΦΑΛΑ10Ν Κ

In Chrys. S. 157,2 haben wir anstelle von αλλ' el δ«ϊ τι ΰττΰν vorgeschlagen, αλλ' «'δίίη? τι e'nrdv zu lesen; doch vgl. die Formulierung άλλ' ei Sei τι και θαυμαστον ΐΐπΐϊν bei Chrysostomos, Contra eos qui subintroductas habent virgines, PG 47, 506,5; De virginitate, PG 48, 577, 40-41; Ad populum Antiochenum, PG 49, 215,48; In epistulam I ad Corinthios, PG 61, 32, 60; In epistulam II ad Timotheum, PG 62, 618, 2-3. 103

zu 30,25a

το δε εγώ em παντί αδυνατώ έκλαυσα αυτί τον εττικουρειν εξωθεν, 3 ηλγουν,

εκλαιον,

«kv oty ούδευ ην

μόνης δε ην της θείας χειρός το κατόρθωμα, εττεστέναζον,

καίτοι ye αυτός kv ευδαιμονία

νων » - τοϋτο yap εστί το εγώ εττέγων άγαθοΐς - ωσανει ελεγεν τρυφαΐς 6 τρέχον,

σχολάζων

καΐ ττλούτω άπατώμενος

και την όμοίαν ούχ ευρίσκω

συντυγχά-

τους εν συμφοραΐς

«ου τταρε-

συμττάθειαν.»

U, fol. 124v/125r F, fol. 174r Bezug: zu 30,23ab in F Hierzu liegen in Nr. Κ 100,8-13 und Nr. Κ 101 Dubletten aus der α-Vorläuferkatene vor; Nr. Κ 103 ist daher in qll - * unterdrückt worden.

104

ίγίΐ/ήθημεν τω κόσμω και άγγέλοις και άνθρωποι? [ 1. Kor. 4,9] Olymp) 8 ώσπΐρΐΐ καθάρματα R II kv > GUAP Quelle: 2 - αίσθητοϋ. 4 ταϋτα - 7 νοάσθαι Olymp. S. 257,6.8-11 H

'Ιωάννου

Chrysostomos

διά την ύπερβολήν των δεινών ούδε πλήθος συνόδου αίσχυνό3 μένος. G m U m X FQRri[T]ZVAEHSKAMA 1 Autor: keine Angabe G οδον Η~»

[C]B

2 ύπερβολήν

των δεινών: άγαν όδύνην U II πλήθους σύν-

Quelle: = Chrys. S. 157,13.16 Pitra, Analecta Sacra II, S. 379 — Nik. S. 461,20-21 (PG 93, 317 D)

108

114

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Κ

30,29a 30,29b

109

ΙΖ

ΐζ αδελφό? ykyova σειρήνων, εταίρο? δε στρουθων.

Όλυμπιοδώρου

teilw. Olympiodor

σειρήνας λεγει ωδικούς τινας όρνιθας, στρουθους δε τους στρου3 θοκαμήλους. φιλερημα δε τα ζωα. φησιν ονν ταΰτα ώς εζω πόλεως και αίθριος κείμενος. GU FQRIT [TjZJZVAEHSKAMA Ρ [C]B W 1 Autor: τοΰ Χρυσοστόμου Β, keine Angabe GUJXESW 3 φησιν - ταύτα: ταϋτά φησιν Δ - *, ταΰτα ht φησιν BW II ου ν. δ« Olymp, > HS II ohne Trennung folgt Nr. Κ 111 in W Quelle: 2 - 2/3 στρουθοκαμήλους

2 ΐζέττΐσον ChrysL°P, ϊζίσπασα

Quelle: Chrys. S. 157,17-19 Pitra, Analecta Sacra Π, S. 379 (aus V) — Nik. S. 461,31-34 (PG 93,320 A)

111 Iz αλκυόνων η γλαυκών αμφω δε θρηνητικά. G U X FQRn [TJZVAEHSKAMA Ρ* C W m m

Ohne Trennung an Nr. Κ 110 in Δ - *, an Nr. Κ 109 in W

2 άμφότΐρα GA

Nik. S. 461,26-27 (PG 93, 317 D)

30,30a 30,30b

IH τό δέ δέρμα μου εσκότωται μεγάλως, τα δε όστα μου συνζφρΰγη απο καύματος.

3 ohne

Kapitel XX (zu Hiob 29,1 - 32,1)

115

IH

Olympiodor ή wτο του ήλιου

GU

m

ή και της

112

νόσου.

FQRIT [T]ZJ£VAESKAMA Ρ* [C]

1 Autor: Όλυμπιοδώρου

2 η ι > SA-* II ή2 GUKP: > Γ II ohne Trennung folgt

Δ^

Nr. Κ 113 inA~* Quelle: = Olymp. S. 257,19 Nik. S. 461,38-39 (PG 93, 320 A)

30,31a 30,31b ΙΘ

ΙΘ

απέβη ό 6k

δέ et? πένθος μου η ψαλμός μου ei? κλαυθμον

κιθάρα,

εμοι.

Όλνμπιοβώρον «ίστράφη

3 ει'? οίκτον

Olympiodor

δε' μοι τα της ευφροσύνης

τον θών

ας πένθος.»

ταύτα

δέ

113

φησιν

έκκαλοΰμενος.

GU FQRII[T]ZJVAEHSKAMA Ρ [C]B W(ra - πένθος) Ohne Trennung an Nr. Κ 112 in Δ - * 3 ϊγκαλούμΐνος 01ympY Quelle: Olymp. S. 258,5-6 Nik. S. 462,9-11 (PG 93, 320 B)

31,1a

Κ διαθηκην

1 Autor: keine Angabe GJPW

ξθέμην

τοις

31,1b

και ου συνησω

km

31,2a

κ α ι τ ι ΐμέρισ^ν

ό θώ$

31,2b

καϊ κληρονομιά

Κ 3 γαρ

όφθαλμοΐς

2 τα: το HSA~>

μου

τταρθένον άπάνωθ^ν

Ικανού

υψίστων;

τοΟ αύτοΰ

Olympiodor

ευαγγίλικήν

άκρίβααν

ό (μβλέψας

γνναικί

αυτήν ωρας

έν r f j καρδία των

6 τοσαΰτην ύψιστο?

ίφύλαττί προς

αύτοϋ,

-προ νόμου

το έπιθυμήσαι

ίπαιδαγώγα

παρθένων

περιεργάζξσθαι.

ακρίβΐ,ιαν

τοιαύτην

τον όφθαλμον « δ ι α τί ούν»,

μοι. μαρίδα

θεό? έ τ τ ζ μ έ ρ ι σ ε ν , τους λόγους

τυγγάνων.

αυτής

και κλήρον

ήδη

επειδή ep-oiyevaev

ει? τ ο μή τ ά ? φησίν, ό δυνατός

«μετά καϊ

αγνοώ.»

3-4 Matthäus 5,28 GU FQRII [T]ZJZVAEHSKAM A Ρ* C W* 1 Bezug: zu 30,31a in FIIIAAP II Autor: Όλυμπιο&ώρου UqAC, keine Angabe GJIH SKAMPW 3 γυναικι: eis γυναίκα Olymp, γυναίκα AP II προς - 4 αύτοϋ: και τά λοιπά RP II αυτής: αυτήν U Z V - 4 αυτήν - αύτοϋ > Olymp II όφθαλμον Olymp GU: + αύτοϋ TC 6 άκρίβΐΐ αν τοιαύτην > q II κλήρο ν: κληρονομίαν Olymp 7 τους λόγους αγνοώ Olymp G: αγνοία τους λόγους ~ TPC, αγνού ν ομολογώ την α'ιτίαν U

114

116

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Κ

Quelle: Olymp. S. 258,9-12.15-17 2 - 5 ιτεριεργάζεσθαι Nik. S. 462,18-19.22-25 aus Olymp. (PG 64, 633 D); 5 δια - 7 Nik. S. 463,35-39 (PG 93, 320 B)

115

Κ

'Ιωάννου

Chrysostomos

βαβαι της ακρίβειας, «ουκ εχει τι? ειπείν, οτι τω πλούτω και τοις 3 άγαθοΐς τοις εμπροσθεν εις ραθυμίαν και διάγυσιν άποχρησάμενος ταύτην τίνω την δίκην καϊ μεταβεβλημαι του θεού κατάλληλόν μοι φάρμακον επιθεντος.» τον μεν γαρ φιλόγελων καϊ τρυφη ττροσεσχη6 κότα και φιλοπαίγμονα είκότως αν Tis εις την εναντίαν καταστησειεν εζιν γοερώ τινι και πολυθρηνω παραδους αυτόν βίω. τον δε και προ τούτου φεύγοντα μεν κώμους, διώκοντα δε ανθρώπους παίζοντας και 9 γελωτοποιοϋντας ποιος αν εχοι λόγος εμπεσειν εις σκυθρωπον και κατηφη βίον; FQRn [TjZZVAEHSKAA

C

1 Autor: keine Angabe Σ 2 (,ίττίϊν + ουκ εγει Chrys II οτ ι τω > Chrys LM 4 τίνω: τινννω Chrys 5 τον Chrys RIE C (B): το TC II φιλ,ογίλωτα Chrys 5/6 προσεσχηκότα - 6 ΐίκότως: προσίσγτ\κότοκ Η - * 6 φιλοπαίγμονα Chrys (Β): φιλοπταίσμονα TC II αν TU tis Chrys: άντιθίΐς TC 6/7 καταστήσαΐν ίίξιν: κ,ατάστασιν ΐν ΐξει Chrys LM 7 πολυθρήνω Chrys: πολυθρηνώδα IX, πολυθρυλώίκι Κ - * II παραδους αΰτον βίω > ChrysLM II τον Chrys (Β): ro TC 9 (χα HSAA II ίμπεο-eh HSA1, ίμττΐσεΐσθαι ΚΔ°Α Quelle: Chrys. S. 158,18 - 159,1 Pitra, Analecta Sacra Π, S. 379 (aus V) — Nik. S. 463,39 - 464,8 (PG 93, 320 BC)

31,3a ' 31,3b

116

ΚΑ ούαί, απώλεια και αλλοτρίωση

τώ άδι'κω, t u τοις ττοιονσιν

ανομίαν.

Όλυμπιοδώρου Olympiodor οτι μεν ωετο ου δι αμαρτίας πάσγειν ό "Ιώβ πρόδηλον, και άλη3 θης ή υπόνοια, πείρα γαρ ην αρετής, ου κακών άνταπόδοσις. πλην ου δια τοΰτο προστίθεται τη μερίδι τών ασεβών, άλλα και ταλανίζει τούτους το ούαϊ αύτοις επιλεγων και την άπώλειαν και την εκ θεού 6 άλλοτρίωσιν. ΚΑ

Ρ [C]B W*(3 πλην - 6) Όλυμπιοδώρου διακόνου V, keine Angabe GXJIKAMW

GUX FQRri[T]ZJIVAEHSKAMA 1 Autor:

2

ωετο - - πάσ-

Kapitel XX (zu Hiob 29,1 - 32,1)

χ(ΐν: olbiv - - πάσχων Olymp Y

τον 01ymp II και ι > 01ymp

117

2/3 αληθές 01ympY, + y« Olymp

5 τούτους:

τονς

Y

Quelle: Olymp. S. 258,19-23 Nik. S. 464,12-18 (PG 93, 320 CD)

31,4a

KB

31,4b

οψζται όδόν μου και πάντα τα διαβήματα μου οΰχι αυτό?

ζξαριθμήσξται;

τοϋαντοϋ teilw. Olympiodor «καίτοι γΐ oiibkv των κατ" e/xc θώς ήγνόησεν ο ύ δ ε μίχρι των 3 ψιλών κινημάτων, πως ούν με ζπληζζν», φησίν, «ουκ ο'ιδα.» KB

117

GU FQRII [TjZJVAEHSKAMA Ρ [C]B W* 1 Autor:

Όλυμπιοδώρον qAPB, keine Angabe

GUJHSKAMW

Quelle: 2 - 3 κινημάτων Olymp. S. 259,3-4 Nik. S. 464,31 -34 (PG 93, 320 D - 321 A)

Ίωάννον Chrysostomos «ουκ €)(€t τις ίϊττΐϊν», φησίν, «'ότι ραθυμίαν μζν και διάχυσιν και 3 τον ύγρον τούτον (ουκ) ίδίωκον βίον, emi δε κατεσκληκώς ημην και κατζστυμμίνος, ε π ί r a s διαφέρουσας ε κ ε ί ν ω τω βίω κακίας κατέπεσα, πονηρίαν λέγω και δόλον, αλλ' ίκατέρας ομοίως της πονηρίας άπί6 στην μακράν.» KB

118

FQRITT(Z)ZVAEHSKAA C 1 Bezug: zu 31,5a in q II Autor: keine Angabe Σ 2 φησίν ΰττύν ~ Η - * II μεν > q {ουκ) Chrys p : > ChrysLM FC II «rei be κατεσκληκώ?: κατΐσκληκως 5« Chrys II Chrys1*1 TC: ων Chrys p 4 κακίας > Η - » Quelle: Chrys. S. 159,9-13 3 eirei - 4 κατίτησα Pitra, Analecta Sacra II, S. 379 (aus V) (PG 93, 321 A) Mit Z. 5 "πονηρίας endet die Lücke in T. zu 31,4a

—

3

ημην

Nik. S. 464,34-41

119

άντι τοϋ €ΐδζν. GmUm

F m Q m n m [T]Zm JraAm E m H m S m K m A m Am

[C]

Ziegler, Beitr. S. 84

120

zu 31,4b «αλλ'

ούχ ύμίΐς», φησίν.

G m U m X*

F m Q m R m n m [T]Z m A m E m

Ziegler, Beitr. S. 78

[C]

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Κ

118

κγ ei δε ημην πξπορζυμύνος

31,5a

121

μπα

γζλοιαστών.

ΚΓ Όλνμπιοδώρου

teilw. Olympiodor

δοκεΐ τούτο πως εναντίον είναι τω προ ολίγου ρηθεντι τω απέβη 3 « V πάθος η κιθάρα μου, ό δε ψαλμός μου « V κλαυθμον εμοί. το δε ουκ εστίν ούδε γαρ το κεχρησθαι όργάνοις εκεκώλυτό πω μετ' εύσεβείας γινόμενον, όπου γε καΐ εν τω ναω μουσικοΐς όργάνοις εκεγρηντο. 6 γελοιαστας τοίνυν λεγει τους κώμοι? και μεθαις προσέχοντας- όθεν και ό θειος απόστολος την εύτραπελίαν αφ' ημών αϊρεσθαι παραινεί. 2-3 Hiob 30,31

6 vgl. Römer 13,13

7 vgl. Epheser 5,4 + 4,31

GU X(2 - 5 (κέχρηντο) FQROTJXVAEHSKAA Ρ C 1 Autor: Πολυχρονίου U, keine Angabe GXJZ

2 πως τούτο ~ GX II τω2· το UA^C,

> GX 3 πάθος: πένθος UVKP 4 πω: ποτΐ RP, πω? A^C, > UX το πριν GX 6 προσέχοντας + Nr. Κ 124 Ρ

5 (κίχρηντο +

Quelle: 6 οθίν - 7 = Olymp. S. 259,6-7 2 - 6 προσέχοντας Nik. S. 465,6-13; 6 odtv - 7 Nik. S. 465,16-18 aus Olymp. (PG 93, 321 A)

122

ΚΓ Ιωάννου

Chrysostomos

το τον Ψαλμού και επι τούτου επληρούτο 3 αντω εν τρόμω.

το καϊ

άγαλλιασθε

2-3 Psalm 2,1 lb G m X FQRIITVAEHSKAA C 1 Autor: 'Ιωάννου G: τοΰ αύτοΰ (= Όλυμπιοδώρον)

Η~»

FqüTVAEC, keine Angabe Χ

2 τό ι: τα G II τοϋτο Fq II κα\2 Chrys GX: > TC

Quelle: Chrys. S. 159,2-3

123

ΚΓ Εναγρίου εντεύθεν γινώσκομεν,

ότι φεύγειν δει τους

γελοιαστάς.

m

GU X FQRF1ΤVAEHSΚΔΜΑ Ρ [C]B 1 Autor: keine Angabe XMP Zu den Einleitungsworten vgl. Nr. ΛΑ 7.

124

zu 31,5a

τουτέστιν Qmum

μίμων,

κωμαστών.

F m Q m R m n rn [T]Z m A m E m H m S m K m A m A m

Eingefügt in Nr. Κ 121,6 in Ρ

Ρ [C]

κωμαστών GUA: κωμαστικων ΓΡ

Kapitel XX (zu Hiob 29,1 - 32,1)

119

zu 31,5a

125*

γελωτοποιών, ευτράπελων, κ,ωμαστών. W, fol. 117r

31,5b

ΚΔ et δ ε KCU KCNTOVBCLAV

Ό

7Tovs fxov ε ι ? δ ό λ ο ζ Λ

ΚΔ Όλυμτποδώρου

Olympiodor

126

6 πους ό της ψυχής, λίγε ι δέ, οτι «ουκ εκινηθην ποτέ εις το δολί3 ως χρησασθαι κατά τίνος». GU FQRI1TJX[V]AEHSKAMA Ρ [C]B 1 Autor: του Χρυσοστόμου Α, keine Angabe GUJIMPB δόλωΡ (Nik), viell. zu Recht Quelle: Olymp. S. 259,9-10 Nik. S. 465,22-24 (PG 93, 321 B)

31,6a

KE

31,6b

V

ΚΕ

ε σ τ α μ α ι γαρ

dhw

kv ζυγώ

δ ε ό κύριος

2 όι > A~*C

2/3 δολίω?:

δικαι'ω,

την ακακίαν

μου.

Όλνμπιοδώρον

Olympiodor

ταύτα καϊ η γραφή προσεμαρτύρησεν αΰτω λέγουσα· 3 άνθρωπος (κείνος άκακος, δίκαιος, θεοαεβης.

127

και ην ό

2-3 Hiob 1,1b GU_FQRI1TJX[V]AEHSKAMA Ρ [C]B 1 Bezug: zu 31,6a in GU, zu 31,6b in ΓΡΒ, zu 31,7a in HM II Autor: τοΰ αυτού (= Ίωάννου) Τ, keine Angabe GUJIEMPB 3 δίκαιο? + και 01ympY Quelle: Olymp. S. 259,13-14 Nik. S. 466,3-6 (PG 93, 321 C) KE 'Ιωάννου

Chrysostomos

er ι τοϋτο μικρόν,

μέγα μεν ούν ώ? kv eκείνοις τοις χρόνοις,

3 δε και cos kv τοις παροϋσιν. τούτου

δε ουκ ελαττον

την πραζιν.

το μεν γαρ μηδε επιθυμήσαι

το δεξαμένους

την επιθυμίαν

προϊών δε και το τούτου μείζον φησιν,

6 μοι επαθόν τι

μη

τάγα

μέγα,

καϊ

προσθειναι

οτι ούδε οι

όφθαλ-

τοιούτον.

FQRnTJI[V]AEHSKAA C 1 Bezug: zu 31,5b in RA II Autor: keine Angabe J I

JTC

5 ovbkv A~>C

Quelle: Chrys. S. 159,24 - 160,3 Nik. S. 466,10-17 (PG 93, 321 CD)

4 δεζαμίνους Chrys: δΐξαμίνην

128

120 V

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Κ τ ο ί αντοδ

Chrysostomos

«τούτων ουκ ανθρωπον καλώ μάρτυρα τον και γαρίσασθαι δυνά3 μενον, τον και άγνοοϋντα πολλά, άλλα τον και τα άπόρρητα μετά ακριβείας τιστάμίνον.» GU m X

FQRriT[V]AEHSKAMA

[C]B

W*

1 Bezug: zu 31,4a in U, zu 31,6a in Chrys ÜTEW II Autor:

Angabe GXMW UE~» II

Ιωάννου UHSKAAB, keine

2 τούτον RH - * II μάρτυρα + φησίν Chrys

και2 > ChrysLM BW II τα > G II μΐτ' GUE

4

3 τα πολλά Chrysp

(πιστάμΐνον Chrys X T M A

Quelle: Chrys. S. 159,17-19 Nik. S. 465,37 - 466,1 (PG 93, 321 C)

31,7a

KS ei e£e/c\ivev ό irovs μου «

τ η ? όδοΰ.

KS

Olympiodor

της κατ' ζυσίβζιαν GU m

δηλονότι.

FQRI1T£[V]AEHSKAA

1 Autor: Εΰαγρίου Λ

Ρ [C]B

W

2 ίυσίβιιαν: ίϋθύαν Olymp

Quelle: Olymp. S. 259,16 Nik. S. 466,8-9 (PG 93, 321 C)

31,7b

KZ ei be και τώ όφθαλμώ

ζπηκολούθησεν

η Kaphia

μου.

KZ

Όλνμπιοδώρον

τουτέστιν «et και ίπήν€σά τι των kv κόσμω θζασάμη>os, αλλ' 3 ουκ ζμπαθώς nepl αύτο δΐΐτέθην.» GU m X

FQRnTJ[V]AEHSKAM

Ρ [C]B

1 Autor: Πολυχρονίου U, Ιωάννου

W*

Χρυσοστόμου S, keine Angabe G X H K ^ P W

ohne Trennung folgt Nr. Κ 133 in Ρ

3ούκ-δπτΐθην Nik. S. 466,21-22 (PG 93, 321 D) Vgl. Olymp. S. 259,20 - 260,2

KZ

Ιωάννου

Chrysostomos

ουκ e'nrev "ό οφθαλμός μου",

3 την διάνοιάν μου»,

φησίν,

«ίίασα

αλλ" "ουδέ η καρδία μου",

διαφθαρηναί ττοτί,

«ουδέ

μητι ye το

3

121

Kapitel XX (zu Hiob 29,1 - 32,1) σώμα.» όπερ φησιν ό Χριστός· σαι αυτήν ήδη εμοίγευσεν

ό εμβλεψας

γυναικί

αυτήν εν TTJ καρδία

προς το

επιθυμή-

αύτοϋ.

4-5 Matthäus 5,28 FQRnTZ[V]AEHSΚΔA [C]B 1 Bezug: zu 31,9a Chrys II Autor: του αύτου (= Ιωάννου Χρυσοστόμου) S, keine Angabe ΣΚΔΒ 2 άλλ' nach μου2 ~ E^B Quelle: Chrys. S. 160,11-14 2 - 4 σώμα Nik. S. 466,22-26 (PG 93, 321 D) zu 31,7b λ et' €7τεθύμουν ών

133 εβλεπον.

GmUmX FmQmRmnmTm[V]AEraHmSmKmAmAm Ρ [C] Ohne Trennung an Nr. Κ 131 in Ρ Autor: του αυτού (= Εύαγρίου) Λ, Σ(υμμάγου) Α 1 el: άντι τοΰ d ΛΚ Ziegler, Beitr. S. 78 — Nik. S. 466,20-21 (PG 93, 321 D)

31,7c

KH ei bk και τ α Ϊ 9 χερσίν

31,8a

σιτζίραιμι

31,8b

αρριζος

μου ήψάμην

αρα και ά λ λ ο ι δε γενοίμην

hτι

δώρων,

φάγοισαν, γης.

ΚΗ Όλνμπιοδώρον Olympiodor ταϋτα νυν ό "Ιωβ λέγειν ου δύναται πένης ων και τα τέκνα άπο3 βεβληκώς. τί ούν; Ίνα εΊπτι, ότι «προ της συμφοράς ταϋτα ελεγον», η και ώ? δίκαιο? πάλιν ηλπιζέ πως την εύθηνίαν. προς δε διδασκαλίαν ημετέραν οϋτως ειπείν ωκονομηθη παρά θεοϋ, Ίνα ημείς άναγινώσκον6 r e s έαυτοις επαρώμεθα λέγοντες· «ει έδωροδοκησαμεν, ει τάδε εποιησαμεν, τάδε πεισόμεθα.» 9

χερσϊ δε "ταΐς πράζεσι" έπραξα.»

λέγει,

άντι του· «ούδεν δια

δωροδοκίαν

GU Χ(4 προς - 7) FQRilTJX[V]AEHSKAMA Ρ [C]B 1 Autor: keine Angabe GUXJIMPB 2 τα > 01ympY G 3 τί - einri: η ούν τοϋτο λίγα Olymp II ekeyov: dye ν Olymp (vgl. die Bemerkung zu Nr. Κ 135) 4 και - ΐύθηνίαν > Olymp II -πάλιν > UE^B II ΐυθΐνίαν G, tiOivuav U II προς - 5 ήμΐτίραν: τrepi διδασκαλίαy ημετέρας 01ympY II δε > GXEHSA^B 5 dirdv - θίοΰ: dirtv Olymp 6 612: η Olymp 7 τάδε: τόδ« Olymp Η - * II ττίΐσώμίθα 01ympY HSA-* Quelle: Olymp. S. 260,5-10 2 - 7 Nik. S. 467,1-11 (PG 93, 324 AB)

134

122

135

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Κ

zu 31,8a

ταύτα Qmym

ekeyov.

F mQm R m n m T m[ V ] A m E m H m S m A m A m

[q

Ziegler, Beitr. S. 78 Diese Randnotiz steht offensichtlich in Beziehung zu derselben Wortfolge in Nr. Κ 134,3. Dort ist die in der Olympiodorhandschrift Y erhaltene Fassung ταϋτα (sc. τα τίκνα) είχερ sicherlich die ursprüngliche. Wir vermuten, daß ταϋτα eKeyov eine auf Mißverständnis beruhende Notiz ist, die in Nr. Κ 134,3 auch in den Text eingedrungen ist.

31,9a

ΚΘ et de και ζξηκολούθησεν

ή καρδία μου

γυναικι

ανδρόςετέρου,

136

31,9b

ei και εγκάθετος

31,10a

άρεσαι

31,10b

τα δε νήπια

εγενόμην

αρα και η γυνή μου

μου

ε π ε ι δ ή η επιθυμία

αυτής,

ετερω,

ταπεινωθείη.

ΚΘ Όλνμπιοδώρον 3 φησίν,

επί θύραις

Olympiodor

σνλλαβοϋσα

άμαρτίαν, « κ α ι αυτήν», εξεκοπτον εφ" ω μή λαβείν

TIKTSI

«εκ τ η ? κ α ρ δ ί α ? την hτιθυμίαν

όΚον τήν άμαρτίαν.» το δε άρεσαι αρα και ή γυνή μου ετερω ισότητος ένεκεν λέγει άντϊ 6 του· «εΧθε ήρεσε προ τη? συμφοράς, και προς α έπραζα άπείληφα.» ότι γαρ περί των προ τη? νόσου λίγα, δήλον εζ ων φησιν τα δε νήπιά μου ταπεινωθείς και γαρ ήσαν ήδη τεθνηκότες οί 7ταίδε? αύτω. 2 Jakobus 1,15

GU FQRnTJ[V]AEHSKAA Ρ C 1 Bezug: zu 31,7c in GEHSAA II Autor: τον αντον (= Όλυμτποδώρου) ΡΠΕ - *, keine Angabe GJ 2 τίκτει + την Olymp 3 καρδία* + μου Olymp II την Ιπιθυμίαυ vor εκ ~ Olymp GSP, > Λ 5 αρα > 01ymp Y II ισόttjtos evtKtv: περί (νπΐρ Hag) δικαιοσύY νης 01ymp 6 άπΐίληφα + κατά τον ΐσότητος λ,όγον Olymp 7 δ τ ι - προ > 01ymp Y II προ > q II νόσου + και πΐνίας Olymp 8 αυτοϋ 01ymp Y Λ, αυτών GR Quelle: Olymp. S. 260,14-21 Nik. S. 467,18-24.25.28-32 (PG 93, 324 BC)

137

ΚΘ Ιουλιανοί)

Julian

«εμαυτω», φησίν, «παρήνουν, οτι α 'έτερον διάθοιμι, ταϋτα και 3 αυτό? πείσομαι.» ό γαρ άλλότριον διορΰττων γάμον φλόγα μεγάλην

Kapitel XX (zu Hiob 29,1 - 32,1)

123

εζάπτει κακών ανδρα αδικεί, μιαίνει γυναίκα, υπόπτου? ποιεί τους παΐδας, μάχεται τη προνοία, διαιρεί τό εν τη σχίσει εις δύο, επιβου6 λά? άρτύει κατα του ανδρός, τοσούτος κακών εσμός εκ της ακολάστου φύεται μοιχείας. GUX FQRITrre[V]AEHSKAMA Ρ C 1 Autor: keine Angabe ΧΣΜΡ, και αλλωϊ J

2 φησιν -παρηνουν: παραινων Jul

II a Jul Λ: et GUXFn^PC, > q II διάθοιμι: διαθύμην Χ (Nik), διαθοίμην Ρ II διάθοιμι + κακώς U II ταϋτα: τα αυτά UX 3 διορύττων αλλότριου ~ Jul 4 ανδρα άδι/cet: αδικεί γαρ ανδρα Jul II ανδρα + γοϋν U 5 τό - δύο Jul: την σχέσιν GUXrPC II σχί'σ« + άνάπαλιν μΐθίστησι την προαίρισιν και την διάθΐσιν της γυναικός eis (αυτόν Jul Quelle: Julian S. 190,10-15 2 - 3 πείσομαι Nik. S. 467,24-27 (PG 93, 324 BC); 3 6 γαρ - 7 Nik. S. 468,13-20 (PG 93, 325 A)

31,1 lab 31,12a 31,12b

Λ θυμός γαρ οργής ακατάσχετος το μιαναι άνδρος γυναίκα· πυρ γάρ εστι καιόμενον hτι πάντων των μέρων, ψ ού δ' αν επελθτ], εκ ριζών άττώλεσεν.

Λ

Όλνμπιοδώρον Olympiodor 138 η γαρ μοιχεία τον θεόν τταροργίζει και αφυκτον επάγει τιμωρίαν 3 τω δεδρακότι. 'όπου γ άρ εαν στραφη, αναπολόγητος εστι και άπροφάσιστος. τούτο γάρ εστι τό πυρ κα ιό μεν ον επί πάντων των μερών πρόρριζον καταφλεγον τον πεπραχότα. GU FQRriTE[V]AEHSKAMA Ρ* [C]B 1 Autor: keine Angabe GXM

3/4 και άπροφάσιστος > Olymp

4 πυρ + τό Olymp

5 προ ριζών 01ympY qFIAEHSA-* II ττΐττραγότα: δΐδρακότα Olymp Ρ Quelle: Olymp. S. 261,3-6 2 - 3 δεδρακότι Nik. S. 467,40-42 (PG 93, 324 D)

139

zu 31,11a

οργήr Um

θεού

δηλονότι.

F m Q m R m n m T m J m [V]A m E m H m S m K m A m A m

Ziegler, Beitr. S. 86

P [C]

124 140

φ 3

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Κ 'Ιωάννου

Chrysostomos

«ηδειν», φησίν, «της αδικίας το μεγεθος· εκριζοΐ γαρ την οΐκίαν, ού αν είσελθη το -πάθος.» είδε? σωφροσύνην, ορα και ταπεινοφροσύνη ν. GUX FQRnTJ£[V]AEHSKAA

[C]B

1 Autor: τον αυτόν (= Ιωάννου) S, keine Angabe GXJI 2 γαρ + φησίν Chrys 3 αν: ία ν U E ^ B II άσίλθοι Chrysp G X F q ü ^ B II το πάθος > Chrys II etScy - 4 > U II Spa - 4 >R Quelle: 2 - μίγιθο·; Chrys. S. 160,18-19; 2 εκριζοΐ - 4 Chrys. S. 161,11-13 Nik. S. 468,23-27 (PG 93, 325 A)

141

zu 31,12b

άντι του· περιστατικό v. GmUm FmQmRmnmTm[V]AraEmHmSmKmÄm

[C]

Ziegler, Beitr. S. 84

3 1 , 1 3 a b ΛΑ

ει δε και εφαύλισα κρίμα θεράποντος μου η θερατταίνης κρινόμενων αυτών πρός με,

31,14a

τί γαρ ποιήσω, κύριος;

31,14b

kav δε και επισκοπην, τίνα άπόκρισιν ποιησομαι; 7τότερον ούχ ώ ? και εγώ εγενόμην kv γαστρί, και εκείνοι γεγόνασιν; γεγόναμεν δε εν ττ} αυττ\ κοιλία.

3 1 , 1 5 a ffto

31,15b

142

ΛΑ Όλνμπ(οδώ/>ον

kav ετασίν μου ποιησηται

ό

Olympiodor

« ά λ λ α και τοις οίκεταις», φησίν, «τοις εμοΐς παρρησίαν εδίδουν 3 δικάζεσθαι προς με, ei τι ύπώπτευον μη δίκαιον υπ' εμού πάσχειν. ενηγόμην δε εις τον του δικαίου λόγον υπό της φύσεως κατ' εμαυτόν εκλογιζόμενος ώ? πάντες άνθρωποι, είτε δούλοι, εϊτε δεσπόται, μίαν 6 εχομεν γενεσεως άρχην και ενα πάντες κύριον εν ούρανοΐς, ος γε άπροσωπόληπτος ων εκαστον απαιτεί την προς τον πελας Ισότητα.» ετασιν ούν φησι την εζετασιν, επισκοπην δε θείαν ηγείται τους 9 ελεγμούς. εκ ταύτης της ίσότητος ορμώμενος hτι θεού κρίνεσθαι επόθει, τη του θεού πεποιθώς δικαιοκρισία.

Kapitel XX (zu Hiob 29,1 - 32,1)

125

GUX FQRI1TJZ[V]AEHSKAMA Ρ [C]B(2-7) W(2 - 3 πάσχον) Ohne Trennung an einer Direktentnahme aus Olymp, in Ρ 1 Autor: keine Angabe GXJZMW 2 άλλα - (δίδουν: και γαρ και rots οΐκίταις μου, φησίν, παρρησίαν παρίΐγον Olymp II (δίδου HSA 3 ηάσγίΐυ ΰττ' εμοΰ ~ Olymp 5 ώ? Olymp GUX JKM: ώστε Γ, οτι ΡΒ 6 εχοι>T(s 01ympY 11 κύριον: δΐσπότην Olymp II ovpavols + παρ' ώ ουκ (στι δοϋλος οΰδ( ekevOepos (Galater 3,28) Olymp II os ye: άλλ' a 01ympY 7 ττελα?: ϊτΐρον Olymp 8 (τασίί ΠΤΣΕΗ&λ-* II οΰν + τον ίλιγμόν Olymp II φησι + και Olymp 9 (λίγχονΐ Olymp 9/10 ϊττίττοίθη 01ympY Quelle: Olymp. S. 261,12-22 Nik. S. 469,26-30.32-39.41-46 (PG 93, 325 C.D)

ΛΑ 'Ιωάννου

Chrysostomos

«oiire δ ο ύ λ ο ? ο lire «λεΰθερο? παρ' εμοΰ», φησίν,

143

«ηδίκηται.»

FQRIITI[V]AEHSKAMA [C]B 1 Autor: keine Angabe ΣΜ Quelle: Chrys. S. 161,16 Nik. S. 469,25-26 (PG 93, 325 C)

oto Ιωάννου

Chrysostomos

öpa, πώς ύποτίμνίται αυτόν τα εγκώμια πανταχού και καθαιρεί 3 τα κατορθώματα- «ουδέν μέγα εποίησα», φησίν. «τούτο αύτη η φύσις βούλζται• κοινωνούμε άλλήλοις, απάντων η αύτη γίννησις, η αύτη ασοδο?. πάντα κοινά· ού σΐμνότΐρος (γώ της (Κίίνων φύσεως.» FQRnTZ[V]AEHSKAA [C]B 1 Autor: του αντον (= Ιωάννου) S~*, keine Angabe ΣΗ

4 yeVeais Chrys R

Quelle: Chrys. S. 161,21-25 Nik. S. 469,16-23 (PG 93, 325 C)

31,16a

AB α δ ύ ν α τ ο ι δ έ χ ρ ε ι α ν , ην ποτέ

είχον,

ουκ

άπίτυγον, 31,16b 31,17a

XVpas w

δ ε τον όφθαλμον

ει δ ε κ α ι τον ψωμόν

31,17b

κ α ι ο υ χ ί όρφανώ

31,18a

ο τ ι εκ νεότητός

31,18b

β

κ α ι έκ γαστρος

ουκ μου

έ£ε'τη£α.

ϊφαγον

μετε'δωκα έ£

μου

ςξετρεφον

μητρός

μόνος αύτοϋ,

ώς

ώδήγησα.

πατήρ

144

126

145

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Κ

Όλυμπιοδώρον Olympiodor εφη που περι θεοΰ ψάλλων 6 μελωδός· του πατρός των ορφανών 3 και κριτον των χηρών, και αύθις· όρφανω σν ήσθα βοηθός, οία τοίνυν την εικόνα σώζων ακέραιου ό Ίωβ άπεμιμεϊτο το άρχέτυπον. το δε ουκ ϊζίτηξα άντι του- «ουκ ε'ι'ασα ύπό πενίας έκτήκεσθαι»· 6 το δε (κ γαστρος ωδήγησα, 'ίνα εϊπτ), ότι «κομιδή νήπια τα άπορφανισθέντα παραλαμβάνων μέχρι? ηλικίας έζέτρεφον και τέγνας επαίδευον α-χρι τοσούτου γειραγωγών, 'έως οτε της έμής επικουρίας μη 9 σφόδρα δέοιντο». ΛΒ

2-3 Psalm 67,6a

3 Psalm 9,35d

ονκ2 - ίκτήκισθαι) keine Angabe G U J I M W 2 (φη - μελωδός: τrtpl θ(ον ΰμνοΰντα Κίγομΐν 3 αύθις > Olymp II ορφανών UR 4 ό Ίώ/3 ακίραιον ~ ΣΒ II ό Ίώ/3 > 5 ύπο: άττο Olymp Β 6 τά + βρέφη Olymp 8 ά'χρι: μί'χρι Olymp

GU F Q R n m [ V ] A E H S K A M A 1 Autor: Olymp Olymp

Ρ

[C]B

W*(5

Quelle: Olymp. S. 262,5-8.9-13 2 - 5 ϊκτήκεσθαι Nik. S. 470,21-28 (PG 93, 328 A); 93, 328 B)

146

ΛΒ

(no-9

Nik. S. 470,38 - 471,4 (PG

'Ιωάννου

Chrysostomos

όρας, πώς ούκ ήν υπερόπτης, πώς μέτριος, πώς κοινός απάντων 3 ιατρός και κοινός λιμήν και κοινή καταφυγή τών εν ανάγκαις όντων, ήν ποτέ α'χον χρείαν, φησίν. ο υ χ ί την μεν ναι, την δε οϋ, α λ λ ' οιανδήποτε, ει καϊ κινδύνων εγεμεν, ει και δαπανηρά τις ήν, ει και επι6 σφαλής. και ορα, τούτοις έβοήθει, παρ' ών ούδεν προσεδόκα, γτηραις και όρφανοΐς και άδυνάτοις. FQRIIT[V]AEHSKAA 1 Autor:

του αϋτοϋ

C

(= Ιωάννου) F

5

ΐγΐμεν:'ekeyevΗ - *

II «{3 > q

Quelle: Chrys. S. 161,28 - 162,3 Nik. S. 470,7-18 (PG 64, 636 CD) Zu Ζ. 4 / 5 οιανδήποτε - 5 ήν liegt in Nr. Κ 147 die Parallel-Fassung der α-Vorläuferkatene vor.

147'''"

zu 31,16a 'Ιωάννου

οιανδήποτε, 3 χανεν. G m , fol. 56r 2/3

Chrysostomos

εί και κινδύνων έγεμεν, ει και δαπανηρά

U m , fol. 128r

ΐτύγχανίν: ήν Chrys

τις έτύγ-

Kapitel XX (zu Hiob 29,1 - 32,1)

127

Quelle: Chrys. S. 162,1 Hierzu liegt in Nr. Κ 146,4-5 die Parallel-Fassung der /3-Vorläuferkatene vor.

zu 31,16b rots m

G U

m

δάκρυσιν. m m

F n T m [V]A m E m H m S m A m A m

[C]

Ziegler, Edition, App. I zu 31,16b und Beitr. S. 91 — Nik. S. 470,28 (PG 93, 328 A)

W δρα τ η ? ε λ ε η μ ο σ ύ ν η ? τ ό δαψιλές, GmUm

ότι και τον ψωμον

επίμεριζεν.

FQRIITZ[V]AEHSKAA Ρ [C]B

1 Autor: το ν α ντου (= τον Χρυσοστόμου)

Λ, Εναγρίον Β

2 εμεριζεν ςΤΣΕ^ΡΒ

Nik. S. 470,36-37 (PG 93, 328 Α) Vgl. Nr. Κ 187,4-5. zu 31,17a Σ«νηρον αρχιεπισκόπου τον αυτόν

τρόπον

'Αντιοχείας άπο λόγου ΡΙΓ

και ό πατριάρχης

3 μ ε ι Ό ? μ\ν

κ τ η σ ε ι παντοδαπη,

την υλην

άποπλουτων.

"Αβρααμ

τη διανοία

Severus έπλούτει

6έ πτωχεύων

και

πζριρρζόόσημίραι

FQRIIT[V]AEHSKAA C 1 Autor und Titel: αρχιεπισκόπου: επισκόπου SC, > ΛΗΚ II 'Αντιοχείας > AHS II από λόγου ΡΪΓ: άπο λόγου ΪΓ EC, άπολογητΟ ΡΪΤ Δ, > ΛΑ 3 μεν > qHC II κτίσει FTE Quelle: Severus, Horn. 113, PO 26,3 S. 271,8-10: C'est de la meme maniere qu'etait riche aussi le patriarche Abraham, alors que d'une part il regorgeait d'une possession de tout genre, (et) que d'autre part il etait pauvre en pensee, meprisait la matiere chaque jour. Nik. S. 473,7-11

€

Εναγρίον πριν

ζφάψασθαι

3 ο ΰ τ ω γαρ αληθές GmUm

τ η ? κ α κ ί α ? ε π ί την

ε σ τ α ι τ ό άπο γαστρός

FQRI1TZ[V]AEHSKAA Ρ [C]B

1 Autor: keine Angabe G I B

2 τους νέονy > Κ - *

Nik. S. 471,4-7 (PG 93, 328 B)

άρετην

όδηγεΐσθαί

ώδηγΐΐ τινα.

του?

νιους.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Κ

128

31,19 31,20a 31,20b 31,21a 31,21b 31,22a 31,22b

152

ΛΓ

ΛΓ ει δε και ύπερειδοι> γυμνον άττολλύμενον και ουκ ημφίασα, άδύνατοι δε ει μη ηύλόγησάν με, από δε κούρας αμνών μου ϊθζρμάνθησαν οι ώμοι αυτών, ει επήρα όρφανώ χείρα πεποιθώς, 'ότι μοι πολλή βοηθαα περι'εστιΐΛ άπόσταίη αρα ό ωμός μου από τη? κλειδό?, ό δε βραχίων μου από τοί) ά^κώ^ό? μου συντριβίίη.

ΌΚνμιτιο&ώρον

Olympiodor

αυτών γαρ το 'όλον ί μ ά ανωτέρω ΐλίγομΐν, ώ ? τ ό μ ή ε ύ ε ρ ^ ε -

α π ό τ ω ν ώ μ ω ν τό π α ν έσημανε σώμα- έ£ 3 τιον

ηρτηται. όρα

δε', ό ' π ε ρ κ α ι

τεϊν μετά του άδικεϊν τάττει.

κλείδα δε' φησιν τον σ ΰ ν δ ε σ μ ο ν του ώμου προς τον τράγηλον. GU FQRNTJ£[V]AEHSKAMA Ρ [C]B 1 Autor: keine Angabe GJZHM 2 άττο: (κ Olymp 3 ίξήρτηται Olymp II öpa he Olymp II ΐλίγομΐν + μνημόνευαν γριών Olymp II ώ?: ort Olymp II μη: μΐν 01ymp Y 4 τ ά τ τ ί τ α ι E ^ B 5 προς: irtpl qP II τό vi > 01ymp Y Quelle: Olymp. S. 262,17-18.23-24. 263,2-3 2 - 3 ηρτηται Nik. S. 471,28-30 aus Olymp. (PG 93, 328 C); 3 opa - 4 Nik. S. 471,7-9 aus Olymp. (PG 93, 328 B); 5 Nik. S. 472,5-6 aus Olymp. (PG 93, 329 A)

31,23a 31,23b

153

ΛΔ

3

ΛΔ φόβος γαρ κυρίου συζ>ε'σχεζ> με, και από του λήμματος αύτοΰ ούχ ύποίσω.

Όλυμπωδώρου

Olympiodor

«ταύτα δ ε ε π ρ α τ τ ο ν » , φησίν, «τω θ ε ί ω σ υ ν ε χ ό μ ε ν ο ? φόβω, Ιννοών ώ ? , εί έπιλάβοιτό μου θ ε ό ? η άδικήσαντος η μη ΐύεργζτήσαντος, ά ν ύ π ο ι σ τ ο ν ύφίζω την τιμωρίαν.» GU FQRRITJ£[V]AEHSKAMA Ρ [C]B W 1 Autor: του αύτοΰ (= Όλυμπιοδώρου)

ΚΔ, του αϋτοΰ (= keine Angabe) Η, keine An-

>

Kapitel XX (zu Hiob 29,1 - 32,1)

129

gäbe GJISPW 2 φησίν > Olymp W 3 ei > 01ymp Y FQIITJIAEHS II ΐττΐλάβίτο 01ymp Y II ό öeos Olymp EB 4 (ξω Olymp Quelle: Olymp. S. 263,6-8 Nik. S. 472,16-20 (PG 93, 329 A)

31,24a

ΛΕ

et e Y a £ a χρυσίον

Ισγΰυ

31,24b

α δ ε και λίθω

31,25a

et δ ε κ α ι ηύφράνθην

μου,

πολυτζλεΐ

ϊπεποίθησα,

πολλού

πλόυτου

μοι

γενομένου, 31,25b

ΛΕ

et δ έ και kir* αναρίθμητοι9

Ιθίμην

χεΐρά

μου.

Σΐνηρον άρχίίπισκόπου από λόγου ΡΙΓ καϊ οτι μεν διέπτυε

3 δαπάναις

έχρήτο

την ϋλην,

κατεπειγόμενος

τζϊν το hή φιλανθρωπία 4ζω δε ονκ ηύλίζετο

δια τούτων πτωγεΰειν

φιλότιμον,

ζενος και τα

Severus παρέστησαν,

τω πνεύματι

εν rot? εφεξής

άκουε

τίσι και

154

δε

πλου-

λέγοντος-

έζής.

5 Hiob 31,32a FQRIITJZ[V]AEHSKAMA

[C]B

1 Autor und Titel: keine Angabe JZ II Σΐυηριανοΰ Fq II ίπισκόττου ES, > RAKMB II άργίΐπισκόπου + Άντωχΐίας ΕΗΔΑ II από λόγου ΡΙΓ : ΐκ τοϋ αϋτοΰ Κ, > qAMAB 4 τό: τω FQITTES II ίξή Olymp II πλουτώ RP II πάντα ECP

6 ohne Trennung folgt Nr. Κ

158 in AHSMA

Quelle: = Olymp. S. 264,7-12 Nik. S. 474,31-37 (PG 93, 329 C)

158 Äs

«οίίτω? ούν ενενόουν και περι πλούτου ώ? περι άστάτου. »

FVE

5 κατα-

Kapitel XX (zu Hiob 29,1 - 32,1) m

G U

m

131

FQRIITVAEHSKAMA C

Ohne Trennung an Nr. Κ 157 in AHSMA Nik. S. 474,44 - 475,2 (PG 93, 329 C)

2 ουυ > U E ^ C II ώ? - άστάτου > q

AS Σ(υηρου αρχιεπισκόπου Άρτιοχάα! από λόγου IE

άντι του· φθοραΐς και άλλοιώσεσιν

Severus

υπόκεινται.

FQRIITVAEHSKAA Ρ [C]B Eingeschoben in Nr. Κ 160,3 in Ρ 1 Autor und Titel: keine Angabe Β II αρχιεπισκόπου: επισκόπου FQE, > ΛΗΚΑ II 'Αντιοχείας > RAEHSKA II α-πο λό^ουΤΕ: λο() ΪΘ Κ, > ΛΑ Quelle: Severus, Horn. 16,4, PO 38,2 S. 441,9-10: (Les elements de notre monde) sont soumis (egalement) ä des corruptions et ä des changements. Spicilegium Romanum X, S. 204 (aus V) — Nik. S. 474,41 (PG 93, 329 C)

AS TO{) αύτοϋ από λόγου ΛΘ

«επειδή

όρώ, οτι και οί φωστήρας

3 του δημιουργού €7τι πλούτου

Severus

ούτοι προς το νεύμα

- ού γαρ cV' αυτοί? ecrriv - έπαιδεύθην

άδηλότητι,

άλλα δεόντως αυτά

μη

άγονται προσέχειν

δαπανάν.»

FQRIITVAEHSΚΑ Ρ [C]B

1 Autor und Titel: Σΐυηρου Β II από λόγου ΛΘ: από λόγου ΙΘ ΕΚΔ, από λόγου ΙΔ HS, > AP 3 nach εστίν fügt ein Nr. Κ 159 Ρ Quelle: = Severus, Horn. 39, PO 36,3 S. 517,15-23 Spicilegium Romanum X, S. 204 (aus V) — Nik. S. 474,40.42-43. 475,2-4 (PG 93, 329 CD) AS 'Ιωάννου

Chrysostomos

«ro λαμπρον τούτο φως», φησίν, «άπόλλυται και αφανίζεται και 3 ούχ όραται.» όρας, ο'ίαν αΐτίαν φησι της μεταβολής των φωστήρων; άρα αρκεί προς φιλοσοφίαν η κτίσις ημιν, ούχ ι προς θεογνωσία ν μόνον, οταν ϊδης, οτι μέγας ό ήλιος, θαύμασον τον δημιουργόν. 'όταν 6 Χδης, οτι εκλείπει, των ανθρωπίνων πραγμάτων το εύφθαρτον καταμάνθανε. ει γάρ, δ πάντων εστι λαμπρότερον των επι της γης, τούτο λήγει και μειούται και τελευτα, πολλω μάλλον τα λοιπά πάντα, ει το 9 οϋτω γρησιμον και άναγκαΐον και ού χωρίς ζην ουκ ενι μεταβολην δέχεται, πολλω μάλλον τα περιττά και ουκ άναγκαίως ημιν προσκείμενα. FQITTJZVAEHSKAA C 1 Bezug: zu 31,26b in HSAA II Autor: keine Angabe J I 2 τό - τοΰτο: του τι το Chrys 1 ^ 3 φησι > QT 4 κτήσis ChrysM VE1 Η Κ 1 7 τής> Η~> 9 ούτως Α~> 10/11 προκΐίμΐνα Chrys LM FQS'A Quelle: Chrys. S. 163,6-15 Nik. S. 474,13-29 (PG 64, 637 CD)

132 162

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Κ

zu 3 1 , 2 6 a

σημείωσαι, οτι εζητηθη. pmQm^mj-jm

σημίίωσαι

oder

σημειωτέον:

(Β Fq,

σημιοΟ

Π

Ziegler, Beitr. S. 87 Mitgeschleppte Notiz eines Benutzers?

zu 31,26b

163

αλλ' εν τω επιτάξαντι. G

mUm

Autor:

pmQm R m n m T m A m E m H m S m A m A m

Σ(υμμάχου)

Ziegler, Beitr. S. 7 9

31,27a 31,27b

AZ

F —

καϊ et

jq

Nik. S. 4 7 4 , 4 3 - 4 4 (PG 93, 3 2 9 C)

et

δε

ήπατήθη

και

χείρα

λάθρα η μου

καρδία

e m ö c i s επί

μου, στόματί

μου

ζφίλησα,

164

31,28a

και

τοϋτό μοι άρα ανομία

31,28b

οτι

ζψευσάμην

ΛΖ

η μεγίστη

έναντι κυρίου του

Όλυμιτιοδώρον

λογισθείη, υψίστου.

Olympiodor

πολλάκις τίνες τάς οικείας επαινοϋντες πράξεις την ιδίαν καταφιλοϋσι χείρα, φησϊν ούν, οτι « e t e m τη ε μη δυναστεία και r a t ? εμαΐς πράζεσιν εθάρρησα και μη επι τω θεώ, εψευσάμην το αληθές, ει ούν άπατηθεις πεπονθά τι τοιούτον, λογιζεσθω μοι τοϋτο εις άνομίαν 6 μεγίστη ν». 3

δια δε του λάθρα εοικε σημαίνειν,

οτι ούδε κατά συναρπαγην

τοιούτον τι πεπονθευ. GU

FQRnTJZVAEHSKAMA

1 Autor: keine Angabe G J I W

άνομίαν μίγίστην: ανομίας

Ρ

C

W * ( 2 - 6)

2 πολλάκΐί τ ι vis: πολλοί πολλάκις Olymp 5/6 μΐγάλης ισότητα Olymp 8 ohne Trennung folgt Nr. Κ

165 in GP Quelle: Olymp. S. 2 6 4 , 1 6 - 1 8 . 1 9 - 2 2 2 - 6 Nik. S. 4 7 5 , 2 8 - 3 3 . 3 5 - 3 6 (PG 93, 332 A); 7 - 8 Nik. S. 4 7 5 , 1 2 - 1 4 (PG 93, 3 2 9 D)

165

ΛΖ

Olympiodor

άλλοι δε οϋτως εξέλαβον «et ττροσεκύνησα ηλίω καϊ σελήνη 3 άπατηθεις τοις αυτών φέγγεσι και μη ελογισάμην, οτι και εκλείπούσι

Kapitel XX (zu Hiob 29,1 - 32,1)

και δεσποτικοΐς υπηρετούνται θαύματι την εμην κατεφίλησα 6 σθείη.»

133

προστάγμασιν, αλλ" επι τω τούτων χείρα, ανομία μοι η μεγίστη λογι-

GUX FQRIITJVAEHSKAA Ρ C 1 Bezug: zu 31,27b in S - * II Autor: αλλω? S

Ohne Trennung an Nr. Κ 164 in GP

2 ΐζαλ,ήφασιν Olymp 3 φθίγγατι 01ympY II και ι > AP προστάγμασιν ύπηρΐτοϋνται ~ Olymp

4 υπηρ(τοϋσ ι KACA II

Quelle: Olymp. S. 264,23 - 265,3 Nik. S. 475,37 - 476,3 (PG 93, 332 AB)

ΛΖ 'Ιωάννου

Chrysostomos

166

τίνες φασιν περι είδωλολατρείας τοϋτο είρησθαι, α λ λ ' ού πείθο3 μαι· ού γαρ αν εν μεγίστοις κατορθώμασι τοϋτο τεθεικεν. α λ λ ' εμοι δοκεΐ, 'όπερ 7τάσχουσιν οι ερωτικώς διακείμενοι απόντων των ερωμένων τας χείρας αυτών καταφιλοϋσι τω στόματι, η περί πλούτου η 6 περι πραγμάτων ων αν θαυμάζωσιν. FQRnTZVAEHSKAA

[C]B -

1 Bezug: zu 31,27b in Η * II Autor: ά'λλωϊ Σ, keine Angabe V

ChrysLP Κ - * II ταντα Η - *

3 kv > ChrysLM II τίθηκΐν VE

konj. Young, vgl. Chrys. Anm. 224

5 ίαυτών Chrys

2 Ειδωλολατρία?

4 απόντων: άπαντώντων 6 θαυμάζωσιν: θαυμάζου-

σιν Π ΐ 1 VAE, + δι' ών row ϊρωμίνους προς eavrobs ίφΐΚκΰουσιν Λ Quelle: Chrys. S. 163,20-24 Nik. S. 476,4-11 (PG 93, 332 B)

31,29a

AH α 6e και περίχαρης

εγενόμην

πτώματι

εχθρών

μου 31,29b

και ύττξ,ν η καρδία μου·

evyt,

31,30a

άκουσα ι αρα το ους μον την κατάρα ν

31,30b

θρυληθζίην

δε αρα ύττο λ α ο ϋ μου

μου,

κακούμενος.

ΛΗ

167

εάν γαρ ττέστ) ό εχθρόy σου, μη ενιχαρρί 3 σκελίσματι αύτοϋ μη επαίρου, φησίν. Proverbien 24,17 GU m

FQRnmVAEHSKAMA

[C]B

1 Autor: Όλυμπιοδώρου TAEHSKAAB Nik. S. 476,39-41 (PG 93, 332 C) Vgl. Chrys. S. 164,5-7

αύτω, εν δε τω νπο-

134

ΚΕΦΑΛΑ10Ν Κ

31,31a

ΛΘ et δε και πολλάκις

άττον

31,3 lb

π ' ? αν δωη ημΐν

των σαρκών

λι'αι> μου χρηστού

31,31c

168

αί θεράπαιναί αντοϋ

μον πλησθήναι.;

οντος.

ΛΘ Όλ,υμπιοδώρου Olympiodor «ούδί επαχθής», φησίν, « r a t s θεραπαινίσι γεγονα, ώ? δια τήν 3 εμήν ωμότητα και α υ τ ά ? έ ζ α γ ρ ι ω θ ε ί σ α ς των εμών επιθυμεΐν άπογεύσασθαι σαρκών, το δε εναντίον άπαν και λίαν αυταις χρηστός εγενόμην.» έτεροι δε όντως ερμήνευσαν «οϋτω», φησίν, «λίαν ήμην 6 ταις θεραπαίναις χρηστός και γλυκύς, cos, ει οίόν τε ην, και αυτών μου των σαρκών ηδιστα ενεφοροϋντο». GU Χ(2 - 5 ΐρμήνανσαν) FQRIITJIVAEHSKAMA Ρ [C]B W*(2 - 5 ίγΐνόμην) 1 Autor: τοϋ αντον (= ΌΚυμπιοδώρου) ΤΛΕΔΑ, keine Angabe GUXJZHKAMBW

2 - 5 ΐρμήνίυσαν > JM 2 θΐραπαίναισι 01ympY 4 εναντίον: αίτιον 01ympY II και: οτι Olymp II χρηστός αϋταίϊ - AW 5 ΐτεροι - ίρμηνΐυσαν vor 2ούδί ~ Χ II ήρμήνΐυσαν Ε ^ Β II οίίτω? UA^B II λίαν > RP II ημην λίαν ~ Olymp UA 6 Qepaπαινίδαις 01ympY, βίραπαινίσι Ρ II el > 01ympY G 6/7 των σαρκών μον ~ Olymp 7 ηδιατα ίνΐφοροϋντο: ΐμφορηθηναι ήδίως αν τοΰτο (ποιούν Olymp Quelle: Olymp. S. 265,13-18 2 - 5 ερμήνευσαν Nik. S. 478,10-15.9-10 (PG 93, 333 A); 5 οϊτωί - 7 Nik. S. 478,4-7 aus Olymp. (PG 64, 640 Β)

169

ΛΘ Ιωάννου εντεύθεν 3 φιλάνθρωπος

γαρ ή επιείκεια πάσα, 'όταν προς τον τις ή και μή βίαιος.

Chrysostomos ύποτεταγμενον

JFQRT1TVAEHS ΚΔΜA [C]B

2 ή > S~* II απασα Ε ^ Β

3 τις > Η - *

Quelle: Chrys. S. 164,12-13 Nik. S. 477,35-37 (PG 64, 640 A)

170

zu 31,31a

ει μή GmUm

πολλάκις.

FmQmRmnmTmAmEm

[C]

Nik. S. 477,13 (PG 93, 332 D) Das Scholion empfiehlt, statt el 6e και im Lemma el μη zu verstehen; man vergleiche auch die hexaplarischen Überstzungen. Die Fassung bei Niketas ist eine Kontamination beider Elemente.

Kapitel XX (zu Hiob 29,1 - 32,1) ^

, άντϊ τοϋ· της ζωής αυτού άπολαϋσαι.

GmUln

135 1 7 1

„ ότι ημην αύταΐς

γλυκύς.

FQRIITVAEHSKM [C]B

2 άντι του URA: άντϊ FQI1-*, > GB II'ότι- γλυκύς > U Pitra, Analecta Sacra Π, S. 380 Zu ότι ήμην αύταΐς γλυκύς vgl. Nr. Κ 168,5-6 = Olymp. S. 265,16-17.

31,32a

Μ

31,32b

Μ

ζξω bk ουκ ηύλίζξτο

ξίνος,

η bk Θύρα μου παντι

hkQovTi

ήνεωκτο.

Όλνμπιοδώρου

Olympiodor

τοϋτο της φιλοξενου

και "Αβραμιαίας

ευγενείας

172

τούπίσημον.

GU FQRnmVAEHSKAMA Ρ [C]B 1 Autor: keine Angabe GUJZMAPB 2 Άβραμιαίας και φιλοξένου ~ Olymp Ρ II συγγενείας 01ympY II τούπίσημον: ϊπίσημον Olymp, το ϊπίσημον υΣΛ~*Β Quelle: Olymp. S. 265,21 Nik. S. 478,32-34 (PG 64,640 B)

Μ 'Ιωάννου

Chrysostomos κοινην εκεκτημην την οίκίαν, κοινην την τράπεζαν, ουκ εμά τα 3 εμά ηγούμενος, άλλα. δεσποτικά, ό κύριος εδωκ€ΐ>, ούκοϋν διανεμεσθω τοις συνδούλοις.» σιτομετριον ην ου γάρ εθεράπευεν αυτούς υποδεχόμενος μόνον, αλλά και εφόδια της μετά ταύτα πενίας παρειγεν. 3 Hiob 1,21c GUX(2 - 3 δεσποτικά)

FQRÜTVAEHSKAA Ρ(2-3 δεσποτικά)

[C]B

1 Bezug: zu 31,35a-40b Chrys II Autor: Όλυμπιοδώρου Α, keine Angabe U 2 δεσποτικά: + τα ίμά Chrys 4/5 μόνον υποδεχόμενος ~ Ε~*Β Quelle: Chrys. S. 165,22-23.24-28 4 ού - 5 Pitra, Analecta Sacra II, S. 380 — 2 - 4 σιτομετριον Nik. S. 478,34-38 (PG 64,640 B); 5 εφόδια - πενίας Nik. S. 479,40-41 (PG 64, 640 D) 2 - 3 δεσποτικά entstammt der α-Vorläuferkatene, der Rest der ß-Vorläuferkatene.

31,33

MÄ

ei bk και άμαρτών άμαρτίαν

ακουσίως

Έκρυψα

την

μου·

31,34a1

ού γαρ ^ετράπην

31,34a2

του μη εξαγορεϋσαι

πολυογλίαν ενώπιον

πλήθους αυτών.

173

136 174

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Κ

ΜΑ Όλυμπιοδώρου

εκούσιον 3 κατ' άρετήν ίίκοντα

Olympiodor

μεν ούδεν εαυτω συνηδει εζήσκει

βίον.

παραπίπτειν

μωδός - μετανοία

επειδή

πλημμέλημα,

δε ανθρωπον

- παραπτώματα και εξομολογήσει

οΰτως άκρως

οντα

ουκ ην μη και

yap Tis συνήσα., εζιατο

γνωσθεν

6 € π α ι σ γ υ ν ό μ ε ν ο ς το μη κατά τον ορθόν λόγον

τον

φησίν

ό

ψαλ-

το αμάρτημα

πεπραγμενον

ουκ εζαγο-

ρεύειν. 4 Psalm 18,13a GU FQRnTJZVAEHSKAMA

Ρ C

1 Autor: σγόλιον Ρ, keine Angabe GUJIM 3 k-nti PC II και > Olymp 4 παραπίπOlymp F: ττ^ρίττίπταν GUqll^PC 4/5 μελωδό? Olymp 5 ίξιάτο - αμάρ-

T€iv

τημα: άζίοΐ τα αμαρτήματα 01ympY

6 αΙσγυνόμιυο q

2 \eye - δικαιωθεί nach 4 συνίώόταϊ

1

— Χ II πρώτο?: vor

3 ούν + αγαθών Chrys II δε + αμαρτημάτων

καΐ των Chrys II

4 kßουλόμην Chrys FRAK

ίποίουν

Quelle: Chrys. S. 164,26-29 Nik. S. 479,16-20 (PG 64, 640 C)

31,34b

MB

€L δέ και ε ί ' α σ α αδύνατον μου

31,35a

176

κόλπω

τ ι ? δωη

εξελθεΐν

την

κζνω,

άκονοντά

μου;

MB Όλυμπιοδώρου

εοικεν 3 ακρότητα

Olympiodor

άκροατας της πολιτείας

μενος επι τοις εαυτού γραμμόν,

'όπως

θύραν

βιώναι

επιζητειν

συνετούς

ης εξηγήσατο. κατορθώμασιν, γρη ουτω

δυνάμενους

ου γαρ ταύτα

χωρήσαι είπε

α λ λ ' ήμΐν καταλιμπάνων

του άγιου πνεύματος

την

σοβαρευόύπο-

οίκονομήσαν-

6 70S.

70 δε κόλπω

κενω σημαίνει,

ort προς

τω τρέφειν

και

εφόδια

Kapitel X X (zu Hiob 29,1 - 32,1)

137

7ταρεΐγε πλουσίως και ίλαρώς. GU

FQRF1ΉΣ VAEHSKAMA

Ρ C

W(2 άκροατας (ττιζητά, dann Nr. Κ 177)

1 Autor: keine Angabe G U J Z M W 2 COIKSV: ψοι δε δοκΰ Olymp II χωρησαι - 3 η?: ίπιγωρησαι τά τήϊ ακρότατης πολιτΐίας 01ympY 3/4 σοβαρΐυόμΐνος: (παφόμενος Olymp, σοβαρΐνομίνοις ΠΙΣ 4 ίπι > 01ympY 4/5 ύπογραμμον καταλιμπάνων ~ Η - * 5 οπως βιώναι: όντων βιώναι ών 01ympY II χρη + προΐγράφη γαρ ταΰτα eh νουθΐσίαν ήμΐτέραν Olymp

7 το: τω 01ymp Y U E ^ C II τ ώ : το 01ymp Y T Z A ^ P C

8 παρέγΐΐν 01ympY II Ιλαρών + μΐτιών το ίλιημονιτικον και φιλόπτωχον Olymp

Quelle: Olymp. S. 266,12-18 2 - 6 Nik. S. 480,13-20 (PG 93, 333 C); 7 - 8 Nik. S. 479,40-42 (PG 64, 640 D - 641 A) M B Ιουλιανού

Julian

δια το πλήθος των λεχθέντων άποκνησαντες αηδέστερου 3 οί φίλοι,

άλλα και δια τον ελεγγον δακνόμενοι το συνειδος

177

ηκουον άπεστρέ-

φοντο. λέγει ούν προς αυτούς· τίς δώη άκονοντά μου; GU

FQROTVAEHSKAMA

Ρ

[C]B

Ohne Trennung an Nr. Κ 176,2 in W

W*

3 oi φίλοι vor 2 δια ~ Jul II άλλα > Jul

4 ουν

+ αυτόν Jul II ohne Trennung folgt Nr. Κ 179 in H ^ P B Quelle: Julian S. 195,19 - 196,1 Nik. S. 480,5-10 M B Ιωάννου

Chrysostomos

ουκ είπεν «έλθόντι έδωκα», αλλ' «ούδε βουλομένω 3 βίαν έποίει τοις και ΐκούσι βουλομένοις

178

συνεγώρησα».

αυτόν παρατρέγειν

f/δει γαρ

το πράγμα, or ι εύπορία εστίν. οσην τοίνυν οι πένητες νυν ποιούνται σπουδην διει>ογλούντες τους οφείλοντας και δυναμένους χείρα όρέξαι, 6 τοσαύτην εκείνος ετίθετο τότε διενογλών τους οφείλοντας εύ παθεΐν. και μ(τ

ολίγα

«ούχ α7τλώί ταύτα έποίουν, 9 φύσει»,

φησίν,

άλλα προς τον θεον όρων,

ούγι

«απλώς ελεήμων ων, άλλα δια τον του θεού φόβον.

ουκ εγει τις ειπείν,

οτι ταύτα μεν κατώρθουν, έπαιρόμενος δε ημην

και έθάρρουν, αλλ' ωσπερ οί συνειδότες εαυτοις αμαρτήματα,

ούτως

12 άει τον θεον εφοβούμην και ετρεμον.» GUX(8 ουχι - 9 φόβον) FQRIITVAEHSKAA C 1 Bezug: zu 31,35b in G U X II Autor: keine Angabe X V

2 επΐλθόντι F T II ούδ«

Chrys FqA: + μη n ^ C 3 ϊκοΰσι: ηκουσι Chrys 4 oi: ov EC 4/5 νυν ποιούνται σπουδην Chrys: σπουδην F, σπουδην ύγον q, σπουδην ίποίουν Π - > C 5 οφείλονταν Hag in Chrys: όφΐΐλομίνουν ChrysLM TC 7 και μετ' ολίγα: και μ(τ' ολίγον ΔΑ, > V 9 απλών > Η ^ 10 έαυτουν SAA Quelle: 2-6 Chrys. S. 165,5-10; 8-12 Chrys. S. 166,6-11 2-6 Nik. S. 479,28-37 (PG 6 4 , 6 4 0 D); 8 - όρων Nik. S. 480,25-27 (PG 93, 333 C) Die Ausdehnung in G U X entspricht dem Bestand in der α-Vorläuferkatene.

138 179

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Κ

ZU 31,35a και μη ύμχίς τους αδίκως m

G U

m

m

m

m m

m

m

κρίνοντας.

m

F Q R n T A E HSKAM A

Ρ

[C]B

Ohne Trennung an Nr. Κ 177 in H ^ P B II ohne Trennung folgt Nr. Κ 181 in Β Nik. S. 480,10.11-12

31,35b

180

ΜΓ χ ε ί ρ α δ ε κυρίου

ει μη

ϊδώοίκαν.

ΜΓ Όλυμπιο&ώρον

Olympiodor

« ά λ λ α και τα προς θίόν», GU m

φησίν,

«ΐύλαβώς

ΒΐίΚίίμην.»

FQROTJZVAEHSKAMΑ Ρ [C]B

1 Autor: keine Angabe GUJIVMA Quelle: Olymp. S. 266,21 Nik. S. 480,24-25 (PG 93, 333 C)

181

zu 31,35b μη Ικτζίναι Qmym

αύτη ν κατά

τίνος.

F m Q m R m n m T m J m AE m H m S m A ra Am

Ohne Trennung an Nr. Κ 179 in Β TE~»B

[C]B

1 Autor: Σ(νμμίχου)

A II ΐκτάναν

U II αυτόν

Ziegler, Beitr. S. 79

31,35c

ΜΔ συγγραφην

31,36

δ ε , ην ζίγον

έ π ' ώ μ ο ι ? αν πς,ριθίμζνος

κατά

τίνος, στέφανον

άνζγίνωσκον,

182

31,37a

και ει μη ρήξας

31,37b

ο ύ θ έ ζ / λαβών

αυτήν irapa

αϊτε'δωκα

χρεοφειλε'του.

ΜΔ ΌΚνμπιοδώρου η τούτο

keyei,

Olympiodor οτι «ούχ οίά τις εγκαυχώμενος

επί τοις

δανείοις

Kapitel XX (zu Hiob 29,1 - 32,1)

139

3 άνίλίττων άμφοτέραις χ*ρσι τά? συγγραφάς δημοσία ύπανίγίνωσκον» - το γαρ επ ώμοιγ τοϋτο σήμαινα ώ? δια των ώμων των χειρών κινουμένων - η ότι «διαρρήγνυα των χρεοφειλετών τάς συγγραφάς καΐ 6 συγχωρών τα οφληματα πρότερον άναγινώσκων αύτοις, ειΙτα διαρρησσων τον χάρτην στέφανο ν και ιδίαν ευττρεττειαν ε-ποιοΰμην την συγχωρήσω.» GUX FQRnTJIVAEHSKAMA Ρ C W*(kontaminiert mit Nr. Κ 183) 1 Autor: Όλυμπιοδώρου

be GXJIMW

διακόνου V, τον αυτόν (= Όλυμπιοδώρου) FK, keine Anga-

4 το - 6 αναγινώσκων > 01ympY

5 η-8 >Χ

6 όφαληματα RMP

Quelle: Olymp. S. 267,4-10

2 - 3/4 νπανίγίνωσκον. 5 η or ι -6 αύτοϊς Nik. S. 480,42 - 481,5 (PG 93, 333 D)

ΜΔ 'Ιωάννου

Chrysostomos

183

«πασαν συγγραφην αδικον διέσπασα, ουκ εκαλλωπιζόμην, άλλα 3 διερρησσον την συγγραφην» - το δέ περιθεμενος επ' ώμων αινίττεταί Tivas Tals αλλότρια is εγκαλλωπιζομενους συμφοραϊς - «και ουχ απλώς αποδίδουν, άλλα πρότερον 7τοιών εζησθενημένην τω διαρ6 ρηζαι. ττασανγάρ», φησίν, «συγγραφηναδικονδιέσπασα.» 2.6 Jesaias 58,6 G m U m (3aiviTTCTai - 4 συμφοραϊς) mit Nr. Κ 182)

FQRIITVAEHSKAA

1 Bezug: zu 31,36 in GU II Autor: keine Angabe GVW

[C]B

W*(kontaminiert

5 τω: το Λ ^

6 γαρ > Chrys

Quelle: Chrys. S. 166,12-16 Nik. S. 480,34-42 (PG 93, 333 D) Die Ausdehnung in GU entspricht dem Bestand in der α-Vorläuferkatene.

zu 31,36

184

kv Ισχυι νικαν Gm

ελπίζων.

F m Q m R m n m T m A m E m H ,n S m A m

Bezug: zu 31,37a in GF

[C]

1 ελπίζω G

Ziegler, Beitr. S. 79

zu 31,37a

185

κατά κοινού δε το et. m

G U

m

F m Q m R m n m T m A m E m H m S m A m Ara

Ziegler, Beitr. S. 79

[C]

140

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Κ

31,38a

ΜΕ

31,38b

et έ π

έμ,οι π ο τ έ η γη

ε ι δ ε κ α ι oi αύλακες

εστε'ζ/α£εζ>, αυτής

έκλαυσαν

ομοθυμαδόν.

186

ΜΕ Όλνμπιοδώρον τουτέστιν 3 μισθών

« ε ι αδίκως

έστέρουν.»

άγρόν

κατωτέρω

έκτησάμην

δέ της έννοιας

η τους η

γψτόνους

τών

άπόδοσις.

GU FQRnTJZVAEHSKAMA Ρ [C]B 1 Autor: keine Angabe GJZMB 2 γηπόνους GURXAEKPB: γηηπόνους FQIIV, yeo7τόνους Τ, γΐηπόνους J, γηιπόνους HSA - * 2/3 των μισθών KACMAB: τον μισθον GUIT 3 ΐύνοίας ΜΑ Quelle: Polychronios? Vgl. Jul. Aecl. XXXI 148-151: Quid his duobus versibus intellegi voluerit, tertiifine signavit, id est, quod numquam iniusta operis exactione laborantes presserit, aut placita quos conduxerat mercede fraudaverit.(s. Bd. I, Einl. S. 105).

31,39a

MS

ε ι δ έ κ α ι την

ίσγυν

α ύ τ η ? ζφαγον

μόνος

άνευ

τιμής.

187

MS Όλνμιτιοδώρου δύο ένταϋθα 3 βάλλίτο τροφάς.

teilw. Olympiodor σημαίνει,

ο τ ι και τα τιμήματα

και ουδέ μόνος ήσθιεν, σημΐΐου

καρττοϊς καϊ έτέρους

α λ λ ' έκοινοποιεΐτο

δέ της έΚΐημοσΰνης ωνύτο

ττρος

το δαψιλές,

των καρττων τοις δεομένοις cos προς

κατ*.τα ς

ο'ις € ΐ χ €

μζτάδοσιν.

GU FQRITTJIVAEHSKAMA Ρ C 1 Autor: του αύτοϋ (= Ολνμπιοδώρου) HSKA, keine Angabe GJXMA Olymp 4 σημείου GU: σημΐιοϋται TPC

3

Quelle: 2 - 4 τροφάς Olymp. S. 267,16-18; zu 4 σημαοΰ - 5 vgl. Nr. Κ 149. 2 - 4 τροφάς Nik. S. 481,32-35 (PG 93, 336 Β)

31,39b

MZ

ε ι δ ε κ α ι ψυχην έλΰπησα.

κυρίου

της γης

ζκλαβών

ίκοινοποίη

Kapitel X X (zu Hiob 29,1 - 32,1)

141

MZ τοΟαύτοΟ

Olympiodor

188

Olympiodor (?)

189

cos κατά. Βυναστείαν άρπάσας τι του κτήτορος της γης. GU m

F Q R n T J V AEHSKAMA Ρ*

[C]B

1 Autor: keine Angabe G U J H ^ P B W

W

2 άρπάσας τι: άρπάσαντι R V

Quelle: Olymp. S. 267,20 Nik. S. 481,39-40 (PG 93, 336 B )

31,40a

ΜΗ αντί 7τυροϋ äpa εζέλθοι

31,40b

άντι

bk κρι,θής

μοι

κνίδη,

βάτος.

ΜΗ τοϋαυτοϋ

ή Kvihr) και ή βάτος ακανθώδη φυτά. λίγα ούν, οτι «α μη ττρόσ3 ΐ,στι τοις ζίρημίνοις το αληθές, μηκέτι 1'δοιμ.ι την ευετηρίαν και αυτής μοι της γης άκάνθας άντι των ήμερων εκφερούσης καρπών». GU F Q R n m V A E m H S K A M A

Ρ

[C]B

1 Autor: keine Angabe G J I E ^ P B Olymp in U

2 ή| - φυτά: ersetzt durch Direktentnahme aus

Quelle: « Olymp. S. 267,23 - 268,5 Nik. S. 482,6-8.14-17 (PG 93, 336 C)

31,40c/32,lab

ΜΘ και επαύσατο φίλοι

αύτοϋ

εναντίον

Ίώβ

ρήμασιν.

ϊτι άντζιπεΐν

ησύχασαν '\ώβ·

bk και οί

ήν γαρ Ί ώ / 3

τρεις

δίκαιος

αυτών.

ΜΘ Όλυμπιοδώρου

Olympiodor

ενταύθα τον λόγον έστησαν συμπεράναντες 3 Ίώ/3 και οι φίλοι,

τον διάλογου ό τε

ησύχασαν δε ου προαιρετικώς, αλλ" επειδή τχάσαν

αύτοις δικαιολογίαν απέκλεισαν ό Ίώβ και ουκ ειχον άντειπεΐν τα ειρημενα. συνηπίσταντο

γαρ τώ δικαίω τα κατορθώματα.

GU FQRIITJVAEHSKAMA

[C]

Ρ

W*

I Autor: τ ου αϋτοΰ (= Όλυμπιοδώρου) FA, keine Angabe G U J H - > W II ΐίγον: ήν αυτοί? Olymp

προς

5 συνΐττίσταντο 01ymp Y

Quelle: Olymp. S. 268,8-11 3 ησύχασαν - 5 Nik. S. 483,3-7 (PG 93, 340 A)

4 ό > Olymp

190

142

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Κ

ΜΘ Ιωάννου

Chrysostomos

η σ ύ χ α σ ε μίν

ό "Ιώβ διδούς

3 θεοί/ έ κ ά λ ε σ ε μάρτυρα

και

αύτοΐς

ίαυτω

λόγον

ε ι π ε ί ν ε π ε ι δ ή δε και

kiτηράσατο,

k-ιτΐστομίσθησαν

τον οι

φίλοι. GUmX

FQRI1TZVAEHSKAA

1 Autor: keine Angabe ZW 3-4 οι φίλοι > Chrys

[C]B

W*(2 - ίΐπάν)

2 μ ί ν ό: δ( Chrys LM II öe: γαρ Chrys LM I 3 ίπαράσατο q

Quelle: Chrys. S. 166,25-27 Pitra, Analecta Sacra II, S. 380 (aus V und E) — Nik. S. 482,42 - 483,3 (PG 93, 340 A)

192

ΜΘ

'Ω,ριγίνονς ο ύ χ άττλώ? έ π α ύ σ α τ ο · καρδία

3 ίπαύσατο. καιρός νασθαι, 6 αυτούς,

ηδει y a p , o n καιρός

του σιγαν προς

και καιρόs

τους

ϊσίγησίν

τρεις

τω παντϊ

τον λαλζιν.

tKtytv,

και οιμαι

δε ην αύτοϋ

νοούσα

πράγματι

τα θεία, (η) υπό TOP

δ τ ε ούν καιρός

δ τ ε ην καιρός,

kv έ π α ί ν ω λέγΐσθαι

μ€τα

ούρανόν,

του

το

το ίπαύσατο

ουκ

άττοκρίΙπιστομίσαι ό

Ίώβ.

3-4 Ekklesiastes 3,lb.7b FQRIITVAEHSKAA

Ρ C

1 Autor: keine Angabe VP

2 ΐπανσατο + άλλα ρήμασιν Ρ (Nik), άλλα τοις ρήμασιν

(Β) II καρδία - 3 ΐπανσατο:

ή γαρ καρδία αύτοϋ ουκ ίπαύσατο,

θύα Ρ II αυτον\ αύτω AB II (η) Hag: και (Β), > TC PG 17, 93 Β (aus F) —

αλλ' ην νοούσα τα

4 οΰν: ην Ρ (Nik)

Nik. S. 482,28-37 (PG 93, 337 A)

6 0>RFITKP

ΥΙροθεωρία κεφαλαίου

ε ι κ ο σ τ ο ί )

πρώτου

Olympiodor τών φίλων του Ίώβ επι παράκλησιν άφικομενων, ε£ω δέ του 3 σκοπού γεγενημενων της άφίζεως και τη βαρύτητι των λόγων επιτριβόντων τω δικαιω τα τραύματα - εφασκον γαρ δι" ασεβείας αυτόν πεπονθεναι και μη άλλως τον θεόν επάγειν τάς κολάσεις, ει μη κατά 6 άνταπόδοσιν επεσθαι γαρ αεί ταΐς αμαρτίας τας κακώσεις - τους αυτών λόγους ό Ίώβ αμυνόμενος hτηπόρησε λίγων «ει ταύτα ούτως έχει, ώσπερ ύμεΐς φατε, πώς πολλούς όρώμεν αδίκους τιμωρίαν ου 9 δεδωκότας με'χ/Η τύλους, πολλούς δε δικαίους πάσχοντας;» είτα cos εσφαλμένας των φίλων άποφεύγων τάς κρίσεις αιτεί τον θεον άπαλλαγηναι των βασάνων και επί θεού την δίκην ειπείν και 12 παραθέσθαι τα εαυτού δίκαια, 'ίνα επίδειξη, ώς ουδέ ν αδικον είργάσατο ουδέ της τηλικαύτης μάστιγος άξιον. ταϋτα δέ έ'λε^εν ού του θεού κατα-ψηφιζόμενος ώς άδικα πράττοντος, άλλα και σφόδρα θαρρών 15 τη αύτοϋ δικαιοκρισία, τους δέ φίλους διελεγξαι θελων, ώς ού δικαίας κατ" αύτοϋ ποιούνται ras κρίσεις. ό μεν ούν σκοπός του Ί ώ β cos προς τους φίλους ολος αποτείνεται 18 βουλομενου δειζαι, οτι επι θεού δικάζοντος δίκαιος άναφανεΐται του αληθινού και άπροσωποληπτου, οι δε μάτην αύτού κατηγοροϋντες ουκ αληθείς έ'χουσι τού δικαίου τάς κρίσεις. 21 τούτων επακροώμενος 6 Έλιοΰ? και ού νενοηκώς τού δικαίου την διάνοιαν ώηθη λέγειν αύτόν, ώ? «άδικα πάσχω παρά θεού δίκαιος ων», δια τούτο ζηλών εζήλωκε τω κυρίω και ώργίσθη κατά τού Ίώβ. ούδεν GU( 17-41) Χ(17- 37 ίττόθα) FQRnTJVAEHSKAMA Ρ(17-41) C I Titel: > GUXJP II Autor: Όλυμπιοδώρου Ρ 2 τταρακλήσΐΐ FA 4 δι' άσΐβάας: δια 01ympY, δια άσιβζία ς QIIV 5 τον θίου > 01ympY II αν τω ίπάγΐΐν Olymp II κατ Fq 7 (αυτών EHSA^C 8 αδίκους: άτιμους 01ympY, αδίκως ΗΔ1 9 ου δ(δωκότας: ίκδΐδωκότας 01ympY 10 τον > Olymp 11 άτταλ,λαγηναί - και: dvai των βασάνων κριτην 01ympY II θεον: αύτοϋ Olymp 12 ούδεν > Olymp 13 ούδ(: ouSevOlymp II του > Olymp 14 ώς > HSA^ II και: καν EC 15 (αυτόν OlympY II δικαίως Η-* 16 ποιούνται τας: ττοιοϋντας ΗΚ-* II nach κρίσεις Trennung und das Folgende unter der Autorangabe Όλυμπιοδώρου διακόνου in V 17 ούν > GUXP II cos > 01ympY II ολος UXqll-*: ό'λωϊ Olymp GFSC 17/8 άποτείνεται TC: ύποτείνεται 01ympY, άπετείνετο GUP, άπίτεινΐ Χ 18 βουΚόμΐνον 01ympY II δικάζοντος: Y δοκιμάζοντος 01ymp 19 μάτην + άρα GXP 22 αύτόν: αύτω 01ympY II πάσχω GUXFJAECKP: πάσχει Olymp, πάσχων qü^C II θεώ 01ympY 23 εζηλωσε Olymp

1

144

ΠΡΟΘΕΩΡΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΚΑ

24 δε εγων αδίκημα τον δικαίου κατηγορών ενδίκως ώργίσθη και κατά τών τριών φίλων, 'ότι τον δίκαιον ασεβείας καταδίκασαν ως δι' αμαρτήματα τάς τιμωρίας υπομένοντα. 27 εντεύθεν ανακύπτει ζήτημα τοιόνδε· et οργίζεται κατά των φίλων ό Έλιοΰ?, οτι άσεβη τον "Ιώβ έκριναν, δίκαιος άρα ό "Ιώβ. ei δε δίκαιος, πώς καϊ κατ' αύτοϋ ποιείται την επιτίμησιν; αλλ' ερεΐ προς 30 ταϋτα ό Έλιοϋς, ως ευσεβής μεν ό Ίώβ και δίκαιος, και ουδείς άντερει, αιτίαν δε δεδωκε καθ' εαυτοϋ τω θελειν προς θεον δικάζεσθαι. ό μεν ουν σκοπός του Έλιοϋς ου ψεκτός· ου γαρ σφοδρώς επληξε 33 τον Ίώβ ώσπερ εκείνοι άσεβειαν αύτοϋ καταψηφιζόμενοι, πλην ουκ ενόησεν, ώσπερ εφημεν, του δικαίου την διάνοιαν και εξ ο'ίας αγάπης και πεποιθήσεως της προς τον θεον επ' αυτού τήν δίκην λέγειν επόθει. 36 όθεν λογιζόμεθα και τον θεον μήτε επαινεσαι τον Έλιοΰ?, επειδή μη νενόηκε του Ιώβ τους λόγους, μήτε μην καταδικάσαι, επειδή μή ασεβείας κατεκρινε τον Ίώ/3 μηδε άπεφήνατο δι' αδικίας αυτόν 39 πάσγειν ώσπερ oi φίλοι· διά γάρ τοϋτο τήν κατ' εκείνων επιτίμησιν θεός είργάσατο. ΐπόθη) FQRnTJVAEHSKAMA Ρ C ίνδίκως nach 25 φίλων ~ GUXPII και > Η - * 25 aaeßeias Olymp GUXP: άσίβΐία TC II διά Olymp 27 όργίζετο I1TJV 29 και > Olymp Ρ 30 ό ι > ΧΡII και δίκαιος ό Ίώ/3 ~ Olymp II και ovbcis: ονδεν 01ymp Y 31 ί'δωκε G X P II καθ' εαυτού τω Χ : κατ αύτοϋ το Olymp Τ, καθ' ίαντοϋ το GUTPC 32 ού2: ούδε GUXP II σφόδρα Η - * 34 την διάνοιαν του δικαίου ~ X R 35 τον > GUXRP 36 μήτε: μή GU Χ(- 37 24

Olymp*

38 δ ι ' > H S A ^ II αδικία?: αμαρτία? GUP

4 0 ό 0«ό? UK

Quelle: Olymp. S. 269,5 - 270,22 Nik. S. 483,19 - 484,31 (PG 93, 337 A - 340 A) Die Fassung von GUXP repräsentiert den Textbestand der a-Vorläuferkatene.

Κςφάλαιον ΚΑ

32,2ab

Ν ώργίσθη

δ έ Έ λ ω ΰ ? 6 τον

(κ της συγγενείας

Ν

Όλνμττι οδώρου Β ο υ ζ ί τ η ς άρηται

3 Ήράμ, GU

Βαραχιήλ ό

' Ρ ά μ τή$ Αύσίτώος

Βουζίτης χώρας.

Olympiodor η α π ό συγγενείας

η και από τίνος πόλεως

FQRnmVAEHSKAMA

2

της του Β ο υ ζ ί , οθεν ην και

της Αύσίτώος

χώρα?.

Ρ* [C]B

1 Autor: keine Angabe GUFqJIVP 2 Βουζίτης (ίρηται: το δε Βουζίτης Olymp, Βουζίτης δέ (ίρηται GUP II η > Olymp R II τήϊ > GUTMP 3 Ήράμ: Άράμ Ρ, ηαραμ Β II και > Π ^ Β II ohne Trennung folgt eine Direktentnahme aus Olymp, in U Quelle: Olymp. S. 271,4-6 Nik. S. 484,35-39 (PG 93, 340 B)

Ν

3 Ν α χ ώ ρ ό α δ ε λ φ ό ? Άβρααμ

3 τον Β ο ύ £ ί σ ω ς τοιγαροϋν Βουζίτης

εκείθεν

γέννα

υ'ιον δεύτερον

κατάγει

το γένος

εκ της Μ ε λ χ α ? ό Έ λ ι ο ΰ ? · διό και

ώνόμασται.

2-3 vgl. Genesis 22,20-21 GUX

FQRnTVAEHSKAMA

Ρ* [C]B W

I Autor: άλλω? UE - *, άλλο ΠΤ, άλλο und του αύτον Λ, και άλλω? Β 2 Μελχοΰϊ Η - * 3 τον GUXFqKPW: του Π ^ Β II Γσωϊ τοιγαροϋν: και Γσω? PW II Βου£ F A H ^ P II διο - 4 > XW Nik. S. 484,39-44 (PG 93, 340 BC)

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΑ

146

32,2c 32,2d

ΝΑ ώργίσθη δέ τώ Ίώ/3 σφόδρα, διότι άπύφηνζν eavrov δίκαιον εναντίον κνρίον.

ΝΑ

Olympiodor

κατά το €ϋλογον μεν εκινειτο, ώ? ενόμιζεν, ό Έλιοΰ?, ούχ οτι 3 δίκαιον ίαυτον ελεγεν ο Ίώβ - συνψτίστατο γάρ -, αλλ" οτι έναντι κυρίου, ηγνόησε δε, ώ? εφημεν, και αυτό? την ευσεβή του δικαίου διάνοιαν. GU

FQROTZVAEHS KAMA

Ρ

[C]B

τον αυτόν (= άλλο, ά'λλω?) ΠΤΕΑ, Όλνμπιοδώρον ΛΡ 3 σννειτίστατο 01ymp Y II γάρ + οτι δίκαιος ην ό Ίώβ Olymp II οτι > 01ymp Y II ίναντίον RP 4 ηγνόησΐ: ού νΐνόηκΐ Olymp II και αύτός ώς ΐφημΐν ~ R H - * II και αυτός > Olymp II (ΰσΐβή + και φιλόθων Olymp II δικαίου: Ίώ/3 Olymp 1 Autor:

Quelle: Olymp. S. 2 7 1 , 1 2 - 1 4 . 1 5 - 1 6 Nik. S. 4 8 5 , 4 - 8 . 2 5 - 2 6 (PG 93, 3 4 0 C.D)

Ιωάννου Chrysostomos οϋχ οτι άπίφηνεν εαυτόν δίκαιον ώργίσθη, αλλ' οτι εναντίον κυρίου, επειδή αυτόν εκάλει μάρτυρα, η οτι προς τον θεον δικαζόμενος. το μεν γαρ δικαιώσαι εαυτόν ούδεν μεγα, το δε ώ? προς τον θεον δικαζόμενον τοϋτο ποιήσαι, τούτο άτοπον, μη δίκαιου γάρ, φησίν, εαυτόν εναντίον κυρίου, και μην και ούτοι δια τοϋτο ώργίζοντο και ελεγον μη γαρ εσται βροτός δίκαιον έναντι κυρίου; τι ούν ούτος πλέον εσχεν; και γάρ και εκείνοι το αυτό ενεκάλουν. εί δε τοϋτο αληθές, εσχάτης ασεβείας τοϋ Ίώβ, εί του θεοϋ δικαιότερον εαυτόν ενόμισεν είναι, τι ούν εγένετο; ουχί τοϋτο ενόμιζεν. τοϋτο μεν γάρ ύπελαβεν Έλιοΰ?, αλλ' ουχί τοιαύτη γνώμη ό Ίώβ ειπεν, οτι αυτό? δικαιότερος εστί τοϋ θεοϋ, αλλ' ότι ταϋτα μεν αύτω πεπρακται. ού μην άδικίαν ενεκάλει τω θεώ, ό δε Έλιοΰ? τοϋτο ύπελαβεν. εκείνοις δε δικαίως ενεκάλει προδεδωκόσι τοϋ θεοϋ τό μέρος και ηρνημενοις. ΝΑ

3

6

9

12

5-6 vgl. Weisheit Sirach 7,5a FQRNTJVAEHSKAMA

7 Hiob 25,4a (Baldad); vgl. Hiob 15,14a (Eliphaz)

C

1 Autor: keine Angabe J V 2 άπίφαινίν q l U V E ^ C II ίναντίον: ϊναυτι Chrys 3 οτι + ώί Chrys 6 ϊαυτον: σΐαυτον Chrys II ί'ναντι Chrys S 7 ίναντίον FS II ούτος: όντως Chrys LM 10 tivai ίνόμισΐν ~ H K - * II nach eivai Trennung in S - > (das Fol-

Kapitel XXI (zu Hiob 32,2-16)

147

gende unter der Autorangabe 'Ω,ριγίvovs A) II ovyi -11 αλλ' > R II ΐνόμιζ(ν: ίνόμιζον Chrys 1 ^ II μ\ν > PTJ 11 ό Έλιοΰ? ΛΚ - * II τοιαύτη - 1 2 τον > Λ 12αϋτόϊ: ούτος Chrys 1 ^ 12 πίπρακτο Chrys 14 δικαίω TV Quelle: Chrys. S. 167,19 - 168,4 10 τί - 14 Pitra, Analecta Sacra II, S. 380 (aus Hs. 256)

—

3 επειδή - 8

ίναάλουν.

9 ei - 10 elvai. 11 άλλ' - 14 Nik. S. 485,8-22.23-25.26-28 (PG 93, 340 CD) Zu 3 «7Γίΐδή - 3/4 δικαζόμινοί liegt in Nr. KA 6 die Parallelfassung der a-Vorläuferkatene vor.

zu 32,2c 'Ιωάννου

Chrysostomos

ε π ε ι δ ή αυτόν εκάλει μάρτυρα, η o n ώ? π ρ ο ? τον θών δικαζόμίνος. G, fol. 58r

W*, fol. 116v

1 Autor: keine Angabe W Quelle: Chrys. S. 167,20-21 Hierzu liegt in Nr. KA 5,3-4 die Parallelfassung der /3-Vorläuferkatene vor.

32,3a 32,3b

NB και κατά των τριών de φίλων διότι ουκ ηδυνηθησαν

ώργίσθη

άποκριθήναι

σφόδρα, αντίθετα

Ίώβ 32,3c

και ϊθζντο αυτόν ύναι

ΝΒ Όλνμπισβώρον

ασφη.

Olympiodor

διχτ] κατά των φίλων ώργίσθη ό Έ λ ι ο ΰ ? , οτι τ€ ασεβείας τον 3 δίκαιον έκριναν και οτι την virkp θίοϋ συνηγορίαν άικιληφότα ηττηθησαν TOIS του Ί ώ / 3 λόγοις και eσιώπησαν τον υπ αυτών συνηγοροΰμίνον ώσπερ καταπροδώωκότες θεόν. GU FQRnmVAEHSKAMA Ρ* [C]B W(2'ότι- 3/4 ήττήθησαν) 1 Autor: keine Angabe GUFqJXVPW 2 διχί): διπλά Olymp II ό > Olymp II οτι τc •πρώτα μίν οτι Olymp 2/3 τον δίκαιον'έκριναν,kav κριτον δίκαιον 01ympY (Ιληφότα 01ympY UF 4 τον im': το νυν q 5 ωσττΐρ > Olymp II θίόν > Olymp Quelle: Olymp. S. 271,21-22. 272,1-3 Nik. S. 485,34-39 (PG 93, 341 A)

3

ΚΕΦΑΛΑ ΙΟΝ ΚΑ

148

32,4a 32,4b

νγ Έ λ ι ο ΰ ? δε υττέμανζν δούναι άπόκρισιν ort πρζσβύτζροί αύτον ξίσιν ήμέραις·

32,5abc

ΝΓ

'Ίώβ,

και dhzv Έλιοΰ?, ort ονκ ϊστιν άπόκρισις στόματι τών τριών ανδρών, και εθνμώθη αυτόν.

Όλυμπιοβώρου

kv opyf\

Olympiodor

επαινετον το ήθος του Έλιοΰ? kv καιρώ μεν σιωπήσαντος - εδει γαρ πρώτους τους πρεσβυτέρους λαλεΐν -, kv καιρώ δε άποκριναμένου των παλαιοτέρων απορία συσγεθέντων. το ούν ύττέμείνεν τουτέστιν ανέμΐΐνεν, το δε έθυμώθη άντι του εζήλωσεν. GU Χ ( 2 - 4 )

FQRnraVAEHSKAMA

Ρ

[C]B

W*(2-4)

του αύτοϋ (= Όλ,υμπίοδώρου) ΠΤΕ, keine Angabe G X J I H ^ P W 2 μ\ν vor το ~ Olymp II «δει γαρ: iv ώ ehei Olymp 3 πρίσβυτίρου·; + καθ' ήλικίαν Olymp 3 / 4 άποκρινομίνου Χ Λ ^ Β 5 ύπίμΐΐνΐν ουν ~ Olymp II τουτέστιν: άντι του Olymp 1 Autor:

Quelle: Olymp. S. 272,8-10.13-14 Nik. S. 486,10-17 (PG 93, 341 Β )

ΝΓ Ιωάννου

Chrysostomos

καλώς ειπεν ύττεμεινεν, δεικνύς, 'ότι ώργίζετο μέν, ουκ άπετόλμα δε ουδέν ειπείν, εως αν πάντα κένωση 6 "\ώβ. καίτοι θέα αύτοϋ την σύνεσιν, πώς εκ προοιμίων ευθέως επέβαλεν, πώς την προσήκουσαν φυλάττει τάζιν. FQRIITVAEHSKAA

[C]B

1 Autor: keine Angabe Κ

2

ίτόλμα Chrys

Quelle: Chrys. S. 168,9-12 Nik. S. 486,17-23 ( P G 9 3 , 341 B )

3av>

E^B

πρώτη τον Έλιοΰ? προς τ€ robs φίλους καϊ προς Ίώβ αντίρρησις

32,6a

ΰπολαβών

δε Έ λ ι ο υ ? ό τοϋ Β α ρ α χ ι ή λ ό

Βουζίτης

ξίπεν

32,6b 1

ΝΔ z/εώτερο? μίν

32,6b

2

32,6cd

ει'μι τω

χρόνω,

ύμ,εΐ? δε' έ σ τ ε 7Γρεσ/3ύτεροι· -ν« δ ι ό ησύχασα €μαυτον

φοβηθάς

τοϋ νμΐν

άναγγζΐλαι

ζττιστημην.

ΝΔ Όλνμτποβώρον

Olympiodor

καλώ? ττροσέθηκί τω χρόνω. 3 κίαν, 7τολιαν δε έ'χωι/ φρόνησιν νεώτερος

δε τήι> διάνοιαν.

φ ό β ω και εύλαβεία 6 μ ή πρότερον

την

ϊστι yap τις νίώτίρος μεν καθ' ήλικαϊ 'έτερος γέρων μεν τον χρόνον,

Spa δε', δ π ω ? ού μόνον

των πρεσβυτέρων

έτταύσαντο,

GU Χ*(6 οΰκ - (Κογίζΐτο)

α ι δ ο ϊ , ά λ λ α και

την δ ι ά λ ε ζ ι ν ττεριεμενεν,

και ει

ουκ είττεν α υ τ ό ? α κ α λ ώ ? έ'χειι; ε λ ο ^ ί ^ ε τ ο .

FQRnTJIVAEHSKAMA

Ρ

[C]B

Ohne Trennung an Nr. ΚΑ 14 in Χ 1 Autor: keine Angabe GJIP 2 ΐθηκΐ 01ympY II μίν vor γαρ ~ UB 3 erepos: ά'λλο? Olymp II γέρων > q II τω "χρόνω ΛΜ 4 nach hiivoiav Trennung und das Folgende unter der Autorangabe Όλυμπιοδώρου in Ρ II

πώς UEB

5 τπριίμίνίν: ίμαυιν Olymp, ττ(ριίμαν(ν Uq

Olymp Quelle: Olymp. S. 272,22 - 273,3 Nik. S. 486,30-40 (PG 93, 341 C)

6 'iytiv + ήπίστατο καϊ

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΑ

150 11

ΝΔ 'Ιωάννου

Chrysostomos

εκατέρωθεν 3 από τε της

αύτοΰ την σύνεσιν

στογαζόμεθα,

από τε της

σιγής

διαλέξεως.

GUmX FQREITVAEHSKAMA C 1 Bezug: zu 32,7a-8b Chrys II Autor: keine Angabe GX 2 στογαζόμΐθα: Κογιζόμίθα Χ, λογιζόμιθα ήτοι στογαζόμΐθα Η - * 3 ohne Trennung folgt Nr. ΚΑ 14 in X, Nr. ΚΑ 12 in Λ Quelle: Chrys. S. 168,28-29 Nik. S. 487,1-4 (PG64,641 A)

12

ΝΔ rofl αύτοϋ Chrysostomos 'ίνα μη τις e't'.πη· «καϊ τίνος ενεκεν μη παρα την α ρ χ ή ν μεθ' ημών 3 εμαγτησω ΰττερ του θεού;» επι την ήλικίαν κατέφυγε και «προσδοκών», φησίν, «παρ' υμών γενναΐόν τι και θαυμαστον λεγεσθαι». δρα, πώς αφιλότιμος ην, πώς παρεγώρει τών πρωτείων εκείνοις. FQRIITVAEHS ΚΔΑ

C

Ohne Trennung an Nr. ΚΑ 11 in Λ 1 Autor: Πολυχρονίου Α, keine Angabe VHSKA 3 ϊκμαγήσω q II κατέφυγα ChrysLM 5 παραχωρΰ ChrysLM Quelle: Chrys. S. 168,18-21 Nik. S. 487,4-10 (PG 64, 641 AB)

13

ifo

'Ω,ριγίνουί ζττιστημην εγει, πώς άνθρωποι πάσγουσιν, δια τι άνθρωποι kv 3 περιστάσεσί τισιν kv τω βίω τούτω μόνω γίνονται, όσοι άδικοι οντες εύτυχοϋσιν. «είδον άδικοΰντας και παρανομουντας, και εμού παρα μικρόν εσαλεύθησαν οί πόδες, εαν kv τω βίω τούτω μόνον ενίδω, παρ' 6 ολίγον εζεχνθη τα διαβήματά μου.» 4-5 Psalm 72,2a 5-6 Psalm 72,2b FQRIITJZVAEHSKAA [C]B 1 Autor: keine Angabe JZ 2 δια τι: διότι EB PG 17, 93 BC (aus F) Handschriften)

32,7a 32,7b

—

Nik. S. 487,11-19

NE ei7τα de· ούχ ό χρόνος kv πολλοίς

4 άδι κοΰντας: άνομοϋντας Η - 4

be ereaιν

—

ίστιν

PG 12, 1041 Β (aus Niketas-

ό

ουκ οϊδασιν

λαλών, σοφίαν,

Kapitel XXI (zu Hiob 32,2-16)

32,8a

ά λ λ α ττνενμά

32,8b

7τνοη 6k παντοκράτορός

32,9a

χ

32,9b

εστίν

ο ν χ οί πολνχρόνιοί ουδέ οι γέροντες

kv

151

βροτοΐς, εστίν

είσιν ο'ιδασι

η διδάσκουσα·

σοφοί κρίμα.

NE Όλυμπιοδώρου

Olympiodor

14

«ουκ άξιους», φησίν, «άκούων της ηλικίας τους λόγους κατ' 3 εμαυτον ελεγον ου πάντως ουδέ άπλώ? oi χρόνω προβεβηκότες είσι σοφοί, άλλα χρεία της του άγιου πνεύματος χάριτος της ουκ άναμενούσης χρόνου, αλλ' αθρόως σοφιζούσης τον ανθρωπον.» δήλον δε', 6 οτι ουκ άκρίτως διδάσκει η χάρις, αλλ' εάν είίρτ] ψυχην καθαράν. GU Χ*(2 ουκ - λόγους) ανθρωπον)

FQROTJIVAEHSKAMA

Ρ*

[C]B

W*(4 χρεία - 5

Ohne Trennung an Nr. ΚΑ 11 in X II erweitert durch Direktentnahmen aus Olymp in Ρ 1 Autor: Όλυμπιοδώρου διακόνου V, Πολυχρονίου Μ, keine Angabe GJIW 2 άζίους: άξίοις HSA-*, άζίως Σ ' Ρ II φησίν > Olymp II λόγους: ohne Trennung folgt Nr. KA 10 in X 3 πάντως - απλώς: πάντΐς 01ympY II χρόνω προβΐβηκότΐς: kv πολλοίς ίτίσι βιώσαντΐς Olymp 5 χρόνον: χρόνου μήκος Olymp II αλλά FqllTVE II δήλοι» - 6 χάρις: διδάσκ«ι δ« η χάρις ουκ άκρίτως Olymp Quelle: Olymp. S. 273,7-11.14-15 Nik. S. 487,31-39 (PG 93, 341 D)

Χ

Ιωάννου

Chrysostomos

«ου γαρ ανάγκη», φησίν, «τους πρεσβύτας μόνους είναι σοφούς, 3 αλλ' εστι και από νεότητος άκοϋσαί τι γενναίου, εί γαρ χρόνος ποιεί σοφούς, πολλω μάλλον θεός.» FQRnTJVAEHSKAMA

[C]B

1 Autor: Διδύμου Μ, keine Angabe J 2 μόνον Chrys Β Chrys E ^ B II ohne Trennung folgt Nr. KA 16 in Μ Quelle: Chrys. S. 169,4-6

3 άλλα S - *

PG 17,93 C (aus F) — Nik. S. 487,39-43 (PG 93, 341 D - 344 A)

32,10a 32,10b

NS

δ ι ό e i m r ακούσατε και άναγγελώ

μου

νμιν a οιδα,

4 ό öeoy

15

152

16

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΑ

32,1 l a

ζνωτίζξσθέ

32,1 l b

ζρώ γαρ υμών

32,1 lc

ά ' χ ρ ι ? ου ζτάσητε

32,12a

καϊ μέχρι

NS

μου

τα

ρήματα

άκουόντων, λόγους,

υμών

συνησω.

Olympiodor

Όλυμπιοδώρου

3 τούτους άχρι

τους στίχους-

συνέσεως

υμών.

ιδού ηκουσα

"ιδού έξεδεξάμην

τους λόγους

6 εφ' όσον έξητάζετε

λόγους,

κατά

μεν

«ωσπερ»,

ούν ταύτην φησίν,

9 και άι'έμεινα πασαν

εαυτών

λόγων»,

την

έκδοσιν

«εγώ μεθ' ησυχίας

την φρόυησιν

άντι

του·

ενενόουν".

των

ηκουσα πάντων τών υμετέρων

αντιγράφων

τών

λόγων

λεχθέντων και έως οτε

και υμεΐς τών έμών

«έρώ γαρ ο υ δ έ ν ύπέρογκον,

υμών συνησω,

υμών

και τα έτερα

κενώσητε,

ήνωτισάμην έκδεδώκασιν

εφ" 'όσον έφρονεΐτε,

και μέχρι του έφικέσθαι

μέχρι συμπεράσματος

ώς δύνασθε συνιέναι,

υμών, ούτως

υμών, ηκροασάμην

κατα δε τα παρ'' ημιν αντίγραφα

12 μου», φησίν, καϊ μέχρι

τους λόγους

οι δε 'έτεροι έρμηνευται

άκούσατε

ό νους ούτος·

«άκούσατέ

άλλα ά δύνασθε

δοκιμάσαι.»

«ου κενοφωνίαις

χρησομαι,

αλλ'

λαλήσω».

3-4 Zusatz der lukianischen Rezension zu Hiob 32,1 lb (= 32,1 lab 2R) GU X(2 - 9 λόγων) FQRÜTJEVAEHSKAM Α Ρ C W*(12 ipu - 13 σννησω) Ohne Trennung an Nr. KA 15 in Μ 1 Autor: keine Angabe GXJIW 2 cVepa Y - άκουόντων > (durch Haplographie) 01ymp II ί'χουσι Olymp 3 ίνωτισάμην Olymp Λ 5 zu ιδού κτλ. am Rande: ©((οδοτίωνος) GUHlTVP, Σ(υμμάχου) q II (ξΐλΐξάμην 01ympY qTP, ΐδεξάμην FJEM1 II roiiy - ηκροασάμην > A II zu ηκροασάμην κτλ. am Rande: Σ(υμμάχου) GFqllTV II ηκροασάμην -14 > J 6 ίφ' - Xoyouj > A II ΐξΐτάζετε OIympY S 7 κατά - 8 φησίν: ό νους Χ II αντιγράφων + πρόδηY λος ή διάνοια Olymp 8 φησίν nach ήσυγίας ~ Olymp II ήσυγίαν 01ymp 9 με'χ/η + τοϋ Olymp II και 2 - 11 λόγων > Ρ 11 nach λόγων Trennung in Gil τα: των EC II οϋτως UE^C II άκοϋσαπ - 12 γαρ: λίγω Olymp 12 υπέρογκα 01ympY II άλλ' Y UTXK^ 13 μέχρις Olymp RA II καινοφωνίαις 01ymp GFqllTXV 13/14 άλλ' cos: αλλά α Olymp II συνύναι Olymp G, συνηναι Ρ Quelle: Olymp. S. 274,6-15.16.18-20 Nik. S. 488,12-32 (PG 93, 344 AB) — PG 12, 1041 BC (aus Niketas-Handschriften)

32,12b 32,12c

NZ

καϊ Ibob ουκ ην τώ Ί ώ / 3

ελέγχων,

ανταποκρινόμενος

αύτοϋ

ρήματα

υμών,

Kapitel XXI (zu Hiob 32,2-16)

3

6

9

12

32.13

'ίνα μη ζίπηre ττροσθίμζνοι,

32.14

άνθρώπω ρήματα.

δε

ίϋρομζν

σοφίαν

€7Γζτρέψατΐ

153

κυρίω τοιαύτα

λαλησαι

ΝΖ Όλυμπιοδώρου Olympiodor «δια τούτο δ ε » , φησίν, «εις το λέγειν προήγθην, €7Γ€ΐδη μηδεϊς υμών διελεγγειν τους λόγους του Ίώ/3 δεδΰνηται, άλλα και ήνεσχεσθε ανθρώπου τοιαύτα προς θεον λαλήσαντος.» το δε 'ίνα μη εϊπητε· εϋρομεν σοφίαν κυρίω προσθεμένοι τοιούτον υποβάλλει νουν «και 'ίνα μη νομίσητε, 'ότι το απλώς προστίθεσθαι ττ\ του θεού μερίδι και θεώ συνηγορεί ν τούτο σοφίας εστίν, άναγκαίως τους λόγους ποιούμαι. » ό δε πας νούς τοιούτος· «προηλθον», φησίν, «εις το λεγειν δι' αίτίαν διττην, 'ίνα μήτε νομίζοντες απλώς θεώ συνηγορεΐν και τούτο είναι σοφίαν καταδικάζητε τον Ίώ/3 ras αιτίας ουκ είδότες της κακώσεως και οτι ουκ ίσγΰσαντες άντειπεΐν τω Ίώ/3 τρόπον τινά και επετρε-ψατε δια της σιωπής άνθρώπω γε οντι τοιαύτα άλαζονεύεσθαι.» GU Χ(8

προηλθον -13)

FQRIITJIVAEHSKAMA

Ρ [C]B W*(8

προηλθον -

17

13)

1 Bezug: zu 32,12a in FVW II Autor: Όλυμπιοδώρου διακόνου V, keine Angabe GXJ ZW 3 ΐλίγχαν Olymp II άλλα και ήνίσγΐσθΐ: αλλ" άπίσιωπησατί Olymp 4 προς θεον τοιαύτα ~ FA 5 (ΰραμεν Olymp, (υρωμεν HSA - * II τοιούτον + τινά Olymp 6 ort > Η - * 7 αναγκαίους 01ymp Y 8 πας:'όλοςOlymp II τοιούτος + τις φαίνεται Olymp 9 διττην + πρώτον μϊν Olymp II μητΐ: μη Olymp XW II απλώς > Olymp II τφ θεώ Olymp 10 καταδικάζ(τ( 01ymp Y 12/13 άλαζονεύεσθαι: λαλησαι κατα θΐοϋ Olymp Quelle: Olymp. S. 275,3-12.13-15 2 - 3 δΐδΰνηται. 11 και - 1 3 Nik. S. 489,3-6.8-11 (PG 93, 344 C.CD)

ΝΖ

Ίωάννον

Chrysostomos

η τούτό φησιν, ότι «ούδε τότε, ότε ηλεγγετε, 3 η οτι «ύστερον εσιωπήσατε». QRIITVAEHSKAMA

ώς εδει ήλέγ£ατε»,

C

1 Bezug: zu 32,12a in V Chrys^

2 ούδε

τότΐ

TC:

οΰδΐποτι ChrysLM

II

ήλΐγγ(τΐ: ΐλίγγΐτΐ

Quelle: Chrys. S. 169,14-15 Pitra, Analecta Sacra II, S. 380 (aus V) —

Nik. S. 489,13-16 (PG 64, 641 B)

18

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΑ

154

19

zu 32,13

τοϋτο προς το έρώ γαρ υμών

άκουόντων.

Hiob 32,11b GmUm

F m Q m R m nTIVA m EHSKA

C

Bezug: zu 32,12c in U II Autor: τον Χρυσοστόμου Λ Pitra, Analecta Sacra II, S. 380 (aus V) — Ziegler, Beitr. S. 79

32,15a 32,15b 32,16a 32,16b

20

Μ

επτοήθησαν, ουκ άπ^κρίθησαν cri, cπαλαίωσαν e£ αυτών λόγους. vir έμεινα, ου γαρ k λάλησα, ort έστησαν, ουκ άπεκρίθησαν.

ΝΗ Όλνμπιοδώρου Olympiodor ενταϋθα σχήμα έστι λόγου το καλούμενου κατά αποστροφηυ. ώς 3 γαρ προς 'έτερον μεταξύ διαλεγόμενος περι αυτών φησιν, οτι «δια τοϋτο λαλώ, έπειδηπερ κατεπλάγησαν του Ίώ/3 τα ρήματα και τους εαυτών λόγους παλαιούς καΐ σαθρούς καϊ αχρείους έδειξαν δια της 6 σιωπής.» «cyclo δ«'», φησίν, «περιέμεινα καϊ ουκ ελάλησα οΐόμενος αύτους δύνασθαι άντειπεΐν. έπει ούν έστησαν καϊ περαιτέρω προελθεΐν ουκ 9 ηδυνήθησαν τοις του Ίώ/3 άνακοπέντες λόγοις, παρηλθον διελεγξων τα είρημένα.» GU Χ(8 ewit - 10) FQRnTJZVAEHSKAMA Ρ [C]B Ohne Trennung an einer Direktentnahme aus Olymp in U

W* 1 Autor: τον α ντον (=

Όλνμπιοδώρον) F, keine Angabe GXJIW 2 Ινταϋθα - λόγου: σχήμα be eari τοϋτο Olymp 3 μεταξν > Olymp II πΐρι: προ 01ympY 4 ϊπΐώήπΐρ: (τταζη γαρ 01ympY II κατ(πλάγησαν: και ΐπληγησαν ΕΒ 7 (γω - φησίν: αντι του Olymp 8 άντΐΐττίΐν: avTiktyuv Olymp II «rel - προίλθίΐν > V II (πα ουν: ίπαδη δ( Olymp 9 ανακόπτοντες UF II ίγώ παρηλθον Olymp II δΐΐλίγζΐΐν 01ympY Quelle: Olymp. S. 275,20 - 276,2.4-5.6-8 Nik. S. 489,35-41.42 - 490,3 (PG 64, 641 CD)

32,16c

ΝΘ

ότι αποκριθώ κάγώ μέρος.

Kapitel X X I (zu Hiob 32,2-16)

155

τοϋ αύτοϋ teilw. Olympiodor είρηκώς 6 Έ λ ι ο ΰ $ την αιτίαν, όθεν εις το λέγειν προήχθη, βαθείας αύτω γενομένης σιγής αυτός τους εαυτού λόγους άναπληροϊ και ουκ εγκαλεί μεν άσέβειαν τω Ίώ/3 ούδέ έπ' άτόποις τισι διαβάλλει πράζεσι καθάπερ ol φίλοι, μόνα δε αύτοϋ τα ρήματα καταμέμφεται οία δικαιοϋντος εαυτόν και ττρός θεόν έθέλοντος κρίνεσθαι ού νενοηκώς ούδε αυτός, ώ? εφημεν, εξ οίας διανοίας και ώς ττρός τα παρα των φίλων τα τοιαύτα έλάλει. οίηθεις δε πάλιν τον Ίώ/3 λέγειν, ότι «αδίκως ταύτα παρα θεού πάσχω» και ότι ώς ετυχεν φέρεται τα ανθρώπινα, πολλά περι της ποικίλης περι ήμας προνοίας του θεού διαλέγεται, πλην ουδέ ό Έλιοϋς της κατά τον Ίώβ υποθέσεως ήψατο, αλλ' ήγνόησε της έπενεγθείσης αύτω πληγής την αιτία ν. ΝΘ

3

6

9

12

GUX

FQRnTJXVAEHSKAMA

Ρ

C

Όλυμπωδώρου FqPC, του αύτοϋ Όλυμπωδώρου Λ, keine Angabe GUXJIHSKAM 2 οθ(ν > GF 3 γινομένης Τ Σ Η - * II άναπληρών ... λίγα Olymp 5 αύτοϋ > Η - * 6 και > Χ Ρ 8 το > RA 10 του θΐοΰ προνοίας ~ Η - * 11 πλην ούδε: ώστ€ 01ymp Y 11/12 ήψατο, α λ λ ' ήγνόησΐ: ά-ψάμίνος ού νΐνόηκί Olymp 12 άλλ' - αίτίαν > Χ Ρ II αύτω > Olymp Quelle: 2 - 3 άναπληροϊ Olymp. S. 277,5-6; 11 πλην - 12 Olymp. S. 277,21-22 2 - 3 και. 5 αύτοϋ - 12 Nik. S. 490,7-23 (PG 93, 344 D - 345 A) Zu 2 - 3 und 11 πλην - 12 liegen in Nr. KB 1,2-3 und 18-20 Dubletten vor, welche 1 Bezug: zu 32,16b in F, zu 32,17 in Olymp GU II Autor:

Ergebnis der Γ-Redaktion sind. Mit 3 - 1 1 vgl. einzelne Wendungen aus Nr. KA 1,2Iff.

ΥΙροθ^ωρία κζφαλαίου ζίκοστοϋ

bevripov Olympiodor

ειρηκώς 6 Έ λ ι ο ΰ ? την αΐτίαν, 'όθεν εις το λέγειν προήχθη, βαθεί3 as αύτω γινομένης σιγής αύτος τους εαυτού λόγους άναπληρών •πλήρης είναι λέγει ρημάτων, των υπέρ θεοϋ δηλονότι, καϊ των προς τον 'Ιώ/3 εις την όμοια ν άντεξέτασιν θεώ καταστήνα ι θελήσαντα. 6 λαλήσειν ούν φησι το δίκαιον πάσης ανθρωπινής αίδοϋς προτιμών, προκαλείται δέ τον Ίώβ εις την διάγνωσιν μηδέν εύλαβούμενον «ου γαρ προς θεόν σοι», φησίν, «ό άγων, μή δείσης, άλλα προς άνθρωπου 9 όμοιοπαθή. τοϋτο γαρ έφασκες, ως έτοιμος εϊ δικάσασθαι προς θεόν, εάν άφόβως τούτο ποιειν έπιτραπής, καϊ έλεγες μέν άμεμπτος είναι, ήτιώ δέ θεόν ώ? άκριβώς άναζητήσαντα τά κατά σέ. εγώ δέ σε διδάξω, 12 οτι παιδευτικώς ό θεός και προς το συμφέρον τοις άμαρτάνουσι τούς τε δι" ενυπνίων φόβους επάγει και τάς διά τών νόσων μάστιγας και σώζει τους παιδευομένους και μετανοοϋντας.» 15 και άληθή μέν φησιν ό Έ λ ι ο ΰ ? περι της παιδευτικής και κηδεμονικής του θεοϋ περι ημάς προνοίας, ου τοιαύτη δέ ην ή κατά τον "\ώβ ύπόθεσις· άγων γάρ ύπήρχεν άρετής προς κακίαν καϊ άνθρώπου 18 θεοσεβούς προς ωμότητα διαβολικήν. ώστε ουδέ ό Έ λ ι ο υ ? της κατά τον "Ιώβ υποθέσεως ήψατο ουδέ νενόηκε της έπενεγθείσης πληγής την αίτίαν. FQRriTJVAEHSKAMA

C

γινομένης EH'C 4 νττϊρ: νπο 01ymp Y II τών?· τον κατ(ξέτασιν R, άνΐζέτασιν Λ 7 προσκαλείται 01ymp Y II öe > 01ymp Y Λ 8 δ ί ί σ τ δ ό σ τ ^ 01ymp Y II ανθρωπον: ονραυου 01ymp Y 9 et': ων 01ymp Y 10 επιτρέπα 01ymp Y II μΐμτττος 01ymp Y 11 ζητήσαντα Y 01ymp 13 δι' > 01ymp Y 16 προνοίας περί ήμας ~ 01ymp Y 18 ούδ( > 01ymp Y 19 ηψατο ούδε: άψάμίνος ού Olymp 1 Titel: > J

2 0>FQI1TJV

V'EC, >

5

ΐξίτασιν

3

FT1TJV,

Quelle: Olymp. S. 277,5-22 4

δηλονότι

- 5

θΐλησαντα Nik. S. 490,29-31

(PG 93, 345 A)

Zu 2 - 3 άναπληρών und 18 ώστ€ - 20 liegen in Nr. ΚΑ 21,2-3 und 11-12 Dubletten aus der α-Vorläuferkatene vor.

Δ ς υ τ έ ρ α του Έλιοΰ? προς τους φίλους προς Ίώ/3 διάλεζίς

και

Κ€φάλαιοζ; KB

32,17 32,18a

νπολαβων 2 πάλιν

32,18b

2

ολεκει

δε Έ λ ι ο ΰ ? X c y e r

λαλήσω,

πλήρης

γάρ ξ,Ιμι

γάρ μ* το πνζϋματής

ρημάτων

γαστρός.

Όλυμπιοδώρου

teilw. Olympiodor

«ού φέρω», φησίν, «την σιωττην wτο των ειρημένων κεντούμενος, ούδε έχεμυθεΐν ετι δύναμαι· άπόλλυμαι γαρ την ψυγην ολως διαθερμανθεις και άττοπνιγόμενος, ει μη λαλήσω.» πνεύμα δε γαστρός η περιφραστικως την ψνγτ]ν λέγει η το θυμικον της ψνχης ανδρείως ώ? υπέρ θεοϋ κινουμένου. GU FQRflΉΣVAEHSKAMA Ρ [C]B W* 1 Autor: Όλυμπιοδώρου διακόνου V, keine Angabe GUJEPW 2 ού + γάρ Olymp 3 οϋδ( - δύναμαι > Olymp II «τι: 'ότι Ε ^ Β II γαρ: δΐ Olymp II ολω? την ψυχην ~ Η - * II ολο? GURAP II ολωϊ + συγκικινημίνος και Olymp 4 άποπνίγομαι RPB 5 ψυ-

χής + μέρος ευλόγως και Olymp

6 cos > 01ympY II κινούμενος q

Quelle: 2 - 2/3 κεντούμενος. 3 άπόλλυμαι - 6 Olymp. S. 278,7-11 Nik. S. 491,4-10 teilweise aus Olymp. (PG 93, 345 AB) Die Ergänzung von Z. 3 οϋδΐ - δύναμαι in Olymp. S. 278,8 wäre, da es sich um Überlieferung der α-Vorläuferkatene handelt, besser unterblieben.

2

'Ω,ριγίvovs ό γαρ μη πλήρης ων ρημάτων και ερχόμενος επι το λαλεΐν κενά λαλήσει ώς κενός, κατά το είρημένον ό μωρός μωρά λαλήσει και ή καρδία αύτοΰ μάταια νοήσει. 3-4 Jesaias 32,6

Kapitel X X I I (zu Hiob 32,17 - 33,33) Um

FQRÜ m TVAEHSΚΔΑ

159

C

3 κατα U: και κατά TC Nik. S. 490,36-39

—

PG 12,1041 D

jJ-

toO αυτοϋ ωσπερ τις 'έγκυος γίνεται και μορφωθέντος του γεννωμένου εν 3 αύτω έπι ώδινας έ ρ χ ε τ α ι , μ έ χ ρ ι ? ου άπογεννηση τούτο, ο πρότερον συνείληφεν, τοιούτον τι μοι νόει γενέσθαι και hτι της του φιλομαθούς ψυχής· συλλαμβάνει γαρ τον λόγον, ον άπαγγελλόμενον μορφοΐ και 6 τυποΐ Εαυτόν τη τάζει t. 'όταν δε μετά το τύπωσα ι και μορφώσαι αυτόν έτοιμον γενόμενον μη ως έκτρωμα άνέτοιμον και ατελές παραδίδω, αλλ' ώ? τελεσφορηθέν και τετελειωμένον, εΧποιμι αν (...>. FQRIITJIVAEHSΚΔΜΑ

4

C

1 Autor: 'Ω,ριγίνου? ΠΛΜ, keine Angabe JIHSKAA 2 γινομένου RS 3 άπογΐννήστι ΛΚ: άπογίννησα TC 4 γίνΐσθαί SM 6 αυτόν ι -μορφώσαι >q 8 τ(λίίωμένον V E H S A ^ C PG 17, 93 CD (aus F und M) Niketas-Handschriften)

32,19a

2Ä η

δε

—

γαστηρ

Nik. S. 491,17-26

μου ώαττξρ

ασκό?

—

PG 12, 1041 D (aus

γλεύκους

ζέων

öeöcjucVoy 32,19b

η ωσΐΐξ,ρ φυσητηρ

γαλκέως

έρρηγώς.

'Ολύμπιοδώρου Olympiodor «μικρού μεν ούν», φησίν, «διαρρηγνυμαι υπό του πλήθους των 3 ύπελθουσών μοι προς την άντιλογίαν εννοιών στενογωρούμενος ώσττερ τις άσκος οίνου νέου και θερμού πεπληρωμένος ύπο του αναβρασμού και της ζέσεως έκραγηναι μέλλων, η ωσπερ φνσητηρ 6 χαλκεως.» το δέ έρρηγώς ε'ιπεν, επειδή λαλεΐν ηρζατο καϊ ωσπερ άφιέναι τοΰ ένδον πνεύματος. ΞΑ

GU FQRIITZVAEHSKAMA

Ρ

5

C

1 Autor: keine Angabe G I I T I V P C 2 οΰν > Olymp II ϋπο + των up-ημίνων κ,αι ύπο 01ymp Y 3 ΐπίλθουσών Olymp GRS II ύττΐλθουσων- ίννοιών: ίννοιών των ΐπίλθουαών μοι προς την άντιλογίαν Olymp 5 φυσητην EC 6 ώσπερ:ώ? 01ymp Y 7 άφιίναι (τι) Hag in Olymp II ohne Trennung folgt eine Direktentnahme aus Olymp in U Quelle: Olymp. S. 278,14-18 Nik. S. 491,32-38.40 - 492,1 (PG 93, 345 C)

160

ΚΕΦΑΛΑ I ON KB

ΣΑ 'Ω,ριγίνους δοκεΐ μοι εντεύθεν είρήσθαι το εν τω εύαγγελίω· ovSek oivov νέον eh ασκού? παλαιούς βάλλει. 2-3 Markus 2,22; Lukas 5,37; vgl. Matthäus 9,17 Um

FQRIITVAEHS Κ Δ A

C

1 Autor: του αϋτοΰ (= keine Angabe) C, keine Angabe UV PG 17, 93 D - 96 Α (aus F) —

2 ούδάς: ού δει q

Nik. S. 491,38-40 (PG 93, 345 C)

2A Ιωάννου

Chrysostomos

δείκνυσιν,

'ότι

πάλαι 6 Έλιοΰ? ώδίνων

εκαρτερει και διαρραγήναι ειγεν

ειπείν

ύπεμεινε

οττερ εστί μάλιστα πάντων σοφίας έργον δύνασθαι ρήματα FQRIITJVAEHSKAMA

και

ώστε 7τολλής της υπομονής χρει'α, κατασχεΐν.

[C]B

1 Autor: keine Angabe JVS

2 6 "E\toüs: ταϋτα Chrys

4 σοφίας tpyov πάντων ~

Chrys LM Quelle: Chrys. S. 169,26-28 Nik. S. 492,3-8 (PG 64, 641 D - 644 A )

2B λαλήσω,

32,20

Ίνα άναπαύσωμαι

άνοίξας τα χείλη-

32,21a

άνθρωπον γαρ ού μη

32,21b

άλλα μην ουδέ βροτον ού μη

32,22a 32,22b

αίσγυνθω,

-Λ- ού γαρ επίσταμαι θαυμάσαι Θ

ΐντραπώπρόσωπον.

et δε μη, και εμε σήτζς έ'δοζ>ται.

33,1a

ού μην δε άλλα άκουσον, Ίώ/3, τα ρηματά μου

33,1b

και λαλιαν ζνωτίζου

33,2ab

ιδού γαρ ήνοιξα το στόμα μου, καϊ ελάλησζν

μου· η

γ λ ω σ σ ά μου.

ΞΒ

Όλνμπιοδώρον

Olympiodor

λαλήσω τοιγαρουν άνεπαισγύντως

καϊ δ ι χα πάσης

κίας. ει δε τι παρά το δίκαιον φθεγζομαι, δαπανώσιν,

ώσπερ τα ιμάτια

σήτες

οίίτω κάμε δαπανησουσιν οι τής ψυχής σήτες, ή κενοδο-

ξία και ή άνθρωπαρεσκία τα ς εκ θεού τιμωρίας GU FQRnTJZVAEHSKAMA 1 Autor: keine Angabe G T J I W

RT

άνθρωπαρεσ-

Ρ

[C]B

επάγουσαι.

W(4ot-5)

2/3 άνθρωπαρίσκίία·;

UIB,

άνθρωποπαρεσκύας

3 φθέγζωμαι GTA II φθίγζομαι + πρόσωπον α'ώοΰμΐνος ή τινι γαριζόμςνος

161

Kapitel XXII (zu Hiob 32,17 - 33,33)

Olymp 4 δαπανήσουσιν: δαπανήσωσιν 01ympY GUEP II oi: αί 01ympY II oi trrjrey > A 5 και > TW II ή > Olymp Λ II άνθρωπαρίσκΐΐα υ θ ° Β , αυθρωποπαρίσκαα RWII (ττάγονσιν 01ymp Y VW Quelle: Olymp. S. 279,3-7

2 - 3 φθίγξομαι Nik. S. 492,20-23 (PG 93, 345 D)

SB

Ώριγίνους ό τυγγάνων

3 παύεται και λίγα· Um

συνετού άκροατού και ων πλήρης λόγων λαλών

άνα-

λαλήσω, 'ίνα άναπανσωμαι.

FQRTITVAEHSKAA C

1 Autor: τον αντον (= keine Angabe) C

2/3 αναττανσΐται UTV

PG 17, 96 Α (aus F) — Pitra, Analecta Sacra II, S. 381 (aus V) — Nik. S. 492,11-13 — PG 12,1044 Α (aus Niketas-Handschriften)

Ά- 'Ω,ριγένονί ου γαρ ίπίσταμαι θαυμάσαι πρόσωπον ουκ «χω ταύτη ν την ίπι3 στήμην, 'ίνα θαυμάσω πρόσωπον, άλλα καταφρονώ ανθρώπων και της πap, αύτοΐς αισγΰνης, βροτών και της παρ' αύτοΐς eντροπής. FQRnTJZVAEHSKAMA

C

1 Autor: τον αντον (= Ώ ρ ι γ ί ν ο ν ς ) ΠΤΎΛΕ, τον αντον (= keine Angabe) C, keine

Angabe JZHSKAA

2 την > HS ΚΑ A

4 βροτων - (ντροπής > J

PG 17,96 Α (aus Fund Μ) — 2 - 4 αισχύνης Nik. S. 492,28-33 (PG 93, 345 D)

Ά-

'Ιωάννου

Chrysostomos

τοϋτο ΐκζίνους αΐνίττΐται, 3 αυτόν. G m U m X FQRIITVAEHSKAMA

οτι δια τούτο Ισιγησαν

αίσγυνθίντίς

[C]B

1 Autor: keine Angabe X Quelle: Chrys. S. 170,5-6 Nik. S. 492,33-35 (PG 93, 345 D)

®

Ώριγίνους cos των σητών διίσθιόντων 3 θρώπων. Um

FQRimVAEHSKAMA

του? λαμβάνοντας

Ρ C

1 Autor: του αντον (= keine Angabe) C, keine Angabe U I M P PG 17,96 Α (aus F und M)

πρόσωπα

άν-

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ KB

162 ®

Ίωάννον

Chrysostomos

ωσττίρ τους προσωπολήπτας, και μάλιστα, 'όταν debs iv τω μέσω 3 77 και ανθρώπους μάλλον τιμώμ^ν. FQRnΤVAEHSKAM 1 Autor: του αϋτοΰ 3 η: η FqllTVAE

[C]

(= Ίωάννον) F

2

orαν. οτ( ό ChrysLMP II'όταν+ η FqüTVAE

Quelle: Chrys. S. 170,8-9 Nik. S. 492,25-28 (PG 93, 345 D)

zu 32,22b ώ ? τον Ί ώ / 3 oi σ κ ώ λ η κ ε ? . Qmjjm

pmQmj^mj^m'j'm^mjsmjjmgmj^m^m

ρ

Eingearbeitet in eine Direktentnahme aus Chrys. in Ρ Ziegler, Beitr. S. 79 —

Nik. S. 492,25 (PG 93, 345 D)

zu 33,1a

προτρέπεται τον Ίώβ επί την ακρόασιν των λεγομένων kv σννίσει- παντός πάθους ΐπαγγέλλΐται ίΚίυθϊραν την ζιάλ,ΐξιν ποιήσασθαι. W, fol. 119ν Ohne Trennung folgt Nr. KB 18

33,3a

καθαρά μου η καρδία

ΐΓ

33,3b

ζΓ

a w e a i ? δέ

γζιλέων

ρήμασι,ν, μου

καθαρά

Ιωάννου

νοήσα.

Chrysostomos

τουτέστιν 3 μαι.»

«ουκ αϊτο βασκανίας ουδέ αττο φθόνου ταύτα

GU m X FQRIITJIVAEHSKAMA

φθέγγο-

[C]B

-

1 Autor: keine Angabe X J I K * Quelle: Chrys. S. 170,15-16

zu 33,3a

μηδέν κατά πρόκριμα m

G X

m

m

m

m

m

m

m

m

λέγουσα. m

F Q n T A E H S K Am

Ρ

Ziegler, Beitr. S. 79 — Nik. S. 493,7-8 (PG 93, 348 A) Das Scholion steht als Zusatz zu Hiob 33,3a in drei Hss. der lukianischen Rezension, darunter auch P; vgl. Ziegler, Edition, App. I und S. 104.

Kapitel X X I I (zu Hiob 32,17 - 33,33)

33,4a

1Δ

33,4b 33,5a

ddov

το ποίησαν

με,

7τνοη δε 7ταντοκράτορος η διδάσκουσα με.

1

33,5a b' 2

2Δ

πνςϋμα

163

lav bvvrj,

δός μοι

Trpbs ταϋτα

άιτόκρισιν,

νττόμ^νον.

Όλνμπιοδώρου

teilw. Olympiodor

«και οίδα», φησίν,

«ώ? ταύτην την σΰνεσιν

3 αλλ' αϊτο της θείας χάριτος κεκτημαι. δεόντων την γνώσιν παράσιτο,

ΰπόμεινον

χρονίου U, keine Angabe G J I W τοιγαροϋν

Olymp

τοίννν άκοϋσαι τα παρ'

άπόκριναι.»

FQRIITJIVAEHSKAMA

Ohne Trennung an Nr. KB 15 in W

ίμαυτού,

ό γαρ το είναι δεδωκώς και των

εμού καϊ εαν εστι σοι λόγος άντιλογίας, G U m (2 - 4 παρεσχετο)

ουκ αϊτ

Ρ [C]B W * ( 2 - 3 κεκτημαι)

1 Autor: Όλνμπιοδώρου 3 άλλα FQITE

διακόνου F, Π ο λ υ -

4 ύπόμενον > 01ymp Y II τοίννν.

5 εαν ϊστι: ει εστι Hag nach Nik in Olymp (doch ca. 30 Paral-

lelen für εαν εστι in TLG) II άντιΚογίας > KP II αποκρίνου Olymp, άπόκρινε GEHS Quelle: 4 ύπόμεινον - 5 Olymp. S. 280,4-5 2 - 4 παρ(σχετο Nik. S. 493,21-25; 4 ΰπόμεινον - 5 Nik. S. 493.34-36 beides (PG 93, 348 B ) 4 ΰπόμεινον - 5 in einer Direktentnahme aus Olymp, in U

ΣΔ

Σενήρου επισκόπου 'Αντιοχείας άπο λόγου ΚΕ

εκ των προειρημενων

διδασκόμεθα, 'ότι θεός το πνεύμα και δημι-

3 ουργόν αγγέλων και ψυχών. FQRnTIVAEHSKAMA

[C]B

1 Autor und Titel: η και άλλως Σ II επισκόπου: αρχιεπισκόπου Τ, > RAEHKA II 'Αντιοχείας > RAEHKA II άπο λόγου ΚΕ: > ΛΚΜΑ 2/3 δημιουργών FTE, δημιουργός R 3 ohne Trennung folgt Nr. KB 20 in H - * Quelle: Vgl. Severus, Horn. 25, PO 37,1 S. 163,7-15 Spicilegium Romanum X , S. 204 (aus V) —

Nik. S. 493,26-28

zu 33,4a

ότι δημιουργον το πνεύμα ώ? ό υιός. G U X m

m

FmQmRmnTJmVAEHSKAMA [C]

Ohne Trennung an Nr. KB 19 in Η - > Spicilegium Romanum X, S. 204 —

Nik. S. 493,28

164

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ KB

zu 33,4-6

δια τοντο ό θΐος και ταττεινον (ποίησε τον ανθρωπον και μεγάλα αντω «χαρι'σατο, 'ίνα μη Ιτταρθτ] εγων μεγίστην ανάγκην τοϋ μετριάζειν την άπο της 3 φύσεως εύτΐλ,ειαν. Ρ, fol. 128ν Ohne Trennung an einer Direktentnahme aus Chr.; vgl. Chr., Anm. 238 auf S. 223f. Quelle: Chrysostomos, Expositiones in Psalmos, PG 55,460,10-12

33,5b2

iE

στήθι

κατ

ε μ έ κ α ι εγώ

33,6a

εκ 7τηλοϋ δίήρτησαι.

33,6b

εκ του αύτοϋ

SE

κατά

σέ,

συ ώ ? και εγώ,

δι,ηρτίσμζθα.

Όλυμπιο&ώρου

teilw. Olympiodor

άντι τοϋ· «τί προς θεον κρίνεσθαι θέλεις; προς με δίκασαι, τον 3 κατ" ουδέν σου διαφέροντα,

της γαρ αυτής αμφω τυγχάνομεν

φύ-

σεως. » GU FQRnmVAEHSKAMA Ρ(2 - 3 διαφέροντα) [C]B 1 Autor: τοΰ αΰτοΰ (= Όλυμπιοδώρου) q, Πολυχρονίου U, keine Angabe GJX τί: το ZEHS

2

3 σου: σοι Ε ^ Β

Quelle: 3 της-4 Olymp. S. 280,9 Nik. S. 494,5-8.1-2 teilw. aus Olymp. (PG 93, 348 C) 3 της - 4 in einer Direktentnahme aus Olymp, in Ρ

33,7a

2S

33,7b

ούχ ό φόβος

μου σ ε

ο υ δ έ η χ ε ι ρ μου

βαρεία

στροβήσει c a r α ι επί

σοι.

z.S τοϋ αύτοϋ επειδή εΚεγεν ό Ίώ/3· ό φόβος αύτοϋ μή με στροβείτω, 3 φησίν,

Olympiodor «ιδού»,

«ούδεν φοβερον ούδε δυνατόν παρ' εμοι ws παρα θεω, ούδε,

Kapitel X X I I (zu Hiob 32,17 - 33,33)

165

kav αντζίπης, δΰναμαί σοι τινα πληγην kirayayelv.

εφασκε? yap, ως

ει' μη ταύτα εδεδοίιceis, διηγωιήζου προς θών.» 2 Hiob 9,34b

GU FQRIiraVAEHSKAMA Ρ* 1 Autor: Όλυμπιοδώρου 3 coy: ώσπερ Olymp Ρ

HSA~*

[C]B W(2 - 4 kuayaydv)

UqAKAP, keine Angabe G J E B W

2 καϊ ό φόβος Olymp Ρ

4 ΐτταγαγεΐν + Direktentnahme aus Olymp, in UP II ϊφασκί

5 διαγωνίζίσθαι προς θών ηθΐΚΐς Olymp

Quelle: Olymp. S. 280,14-16.17.18-19 Nik. S. 494,12-14.18-22 (PG 93, 348 CD)

33,8a 33,8b 33,9a 33,9b 33,10a 33,10b 33,1 la 33,11b

ζΖ

2Z

πλην φωνην διότι

diras

kv ώσίν

ρημάτων kiyar

σον

καθαρός

μου, άκηκοα,

ειμί ονχ

άμαρτών,

δε' ειμι, ον γαρ ηνόμησα· μέμψιν δε κατ' έμοΰ εύρει>, ηγηται δε' με ώσπερ νπ εναντίον έ'0ετο δέ ει/ £ύλω μου τον πόδα, εφύλαξεν δε' μου πάσας τάς obovs. αμξμπτος

τοΟ αύτοΟ

«ίθάρρησας

Olympiodor

δέ ειπείν τοιαύτα ρήματα»,

3 ykyova, ότι ye καθαρός eiμι και αμ^μπτος,

φησίν,

ακριβώς άναζητησας τα κατ' έμε', ε'ι τι άκων παρίβην, ημαρτον, ανίχνευσα? ηύρε κατ' έμοΰ μέμψιν, 'όπως με 6 το

δ ε ε & τ σ f V /ζ;λα> r w

«ών

αύτηκοος

ό δέ θεό? ώσπερ τις εγθρος ε'ι τι εν νζότητι τιμωρησηται.»

ττο&ζ μ ο υ τ ό ά δ ι ε £ ό δ ε υ τ ο ν τ ή ?

τιμωρίας

αινίττεται. GU

FQRnmVAEHSKAMA

1 Autor: Όλυμπιοδώρον

Ρ

[C]B

W*

UP, Πολυχρονίου Α, keine Angabe G J I V H S K A B W

2

εθάρρησας: (τόλμησας Olymp (vgl. zu Ζ. 3) II φησίν > Olymp 3 ότι ye Hag: cöäpρησας 6e ίίττύν Olymp, δτι rt GUrPB II καθαρός + μλν Olymp 5 tvpt Olymp

URTZA^BW II οπως: πώς Olymp Olymp

7 αΐνιττόμί,υος (i'nnj) Olymp

Quelle: Olymp. S. 281,2.7-10.14-15 Nik. S. 4 9 4 , 3 5 - 3 9 . 4 9 5 , 1 - 3 (PG 93, 349 A)

5 τίμωρήσίταί Olymp

6 άδκξίτητον

24

166

ΚΕΦΑΛΑ10Ν KB

33,12a

ZH

πώς γαρ λέγεις-

δ ί κ α ι ο ? cijui,

μου; αιώνιος γάρ εστίν ό επάνω

33,12b

και ουκ ζπακηκοάν

βροτών.

33,13

t

λίγεις δε'· δια τι της δικαιοσύνης μου ουκ

33,14a

/

kv yap τω απαζ λαλησαι

επακηκοεν παν ρημα; ό κύριος.

ΞΗ Όλυμπιοδώρον

Olympiodor

« ά λ λ α και άπετόλμησας elirdv, ότι kyio μίν ίίμι δίκαιος και δικαίαν €ποιησάμην προς θίον την δίησιν ό δέ ου κατίνινσεν ο υ δ έ των Ιμών ύπηκουσί λόγων, καίτοι γο>, φησίν, «ίγρην σε Ιννούν, ώ? ό αιώνιος καϊ αναργος θ ε ό ? αριστα τον κόσμον ήνιογων ovbkv του 6 δικαίου παρόψεται.» πάντα yap, α ώ ρ ι σ ε και δι(τάζατο, αμζμπτα και επαινετά, ώς των μίν ανθρώπων πολλάκις ε φ ' ο ί ? λέγουσιν η πράττουσι μεταμε9 λομίνων η έπιλογιζομίνων, θ ε ο ΰ δε τούτο ούχ υπομένοντος, ό'περ δηλοΐ τό ev γαρ τω απα£Καλησαι ό κύριος. 3

Ρ [C]B W * ( 5 aiwwos - 6 παρόψΐται) Όλυμπιοδώρον διακόνου Π, keine Angabe GXBW 4 ϊπήκουσί Olymp RB II φησίν > Olymp II ίγρή GM 5 αριστα + (τα) κατά Olymp 8 πράττουσι Olymp U: + τι G I T B 9 τοΰτο > Δ ^ GU

FQRnTZVAEHSKAMA

1 Autor:

Quelle: 2 - 6 Olymp. S. 281,19-23; 7 - 1 0 = S. 282,2.4-6 2 - 4 λόγων Nik. S. 495,11-13 (PG 93, 349 B); 4 349 C)

ΣΗ 3

καίτοι

- 10 Nik. S. 495,32-41 (PG 93,

'Ιωάννου

Chrysostomos

«τούτο ΐ,στιν, ο ε γ κ α λ ε ί ? » , φησίν, «ότι ουκ ε ί σ η κ ο υ σ ε ' σου τήy δίκη?, πόθίν δηλον, ε ί π ε μοι, ότι ουκ είσηκουσεν; ότι κολάζει και τιμωρύται; τοΰτο ϊργον αυτω, ώ σ τ ε βελτίους ποκΐν τους ανθρώπους. » GUX

FQRnTJIVAEHSKAA

[C]B

W*

1 Autor: αλλωϊ Σ, keine Angabe X J W

2

τουτέστιν Χ Α

3

οτι2 >

Chrys

Kapitel XXII (zu Hiob 32,17 - 33,33)

167

Quelle: Chrys. S. 171,15-18 Nik. S. 495,6-11 (PG 93, 349 B) 2/3 τί)ί δίκη* steht bei Chrys. in Hiob 33,13 anstelle von της δικαιοσύνης-, vgl. auch Ziegler, Edition App. I.

τουτέστιν GmUm

ουκ em σοι -πρώτον

FQ m R m nTJIVAEHSKAA

δοκιμασθήσ^ται.

[C]B

Autor: τον αντοΰ (='\ωάννου) ΤΛ Ziegler, Beitr. S. 86 — Nik. S. 495,16-17 (PG 93, 349 Β)

"t

Ιωάννου

Chrysostomos

τουτέστιν 3 ί'στι

« ο υ χ ί καθ* ΐκαστον

του θίοϋ

oveiράτων

eis άπαξ

παρηνΐσΐν,

FQRnTZVAEHS ΚΔΑ

τι ποιήσαι δι

ακούει

και 7 τ α ώ ί ΰ ί ΐ , άλλα

και μη κατά

μικρόν,

πολλάκις

τούτο δΓ

ενυπνίων.»

[C]B

1 Autor: τοΰ αντοΰ (= Ιωάννου) ςΛ, τοϋ αύτοΰ (= keine Angabe) Π, keine Angabe ΣΕ 2 ίκάστην q

3 και - 4 > Α

Quelle: Chrys. S. 172,26 - 173,1 Nik. S. 495,27-31 (PG 93, 349 C )

zu 33,13 οποία Qinjjm

ποτ" αν η αίτησις

pmQmRmnmTmAmEra

fj. [Q

Ziegler, Beitr. S. 79

σύ 8e αυτόν GmUm

eis δικαστηρίου

FmQRIITJIVAEHSKAA

Bezug: zu 33,13 inGU Nik. S. 495,31-32 (PG 93, 349 C)

κατασπάσαι [C]B

προηρησαι.

168

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ KB

33,14b

ς θ

kv bk τώ

δευτερω

kvvirviov,

33,15a

η kv μζλέττ]

33,15b

η ώς 'όταν €7Π7Γΐ7ΓΤ77 havos

νυκτερινή, φόβος

e7r'

άνθρώπους

31

33,15c

€7Π νυσταγμάτων

km

33,16a

τότ€ ανακαλύπτει

νουν

κοίτηςανθρώπων.

Όλνμπιοδώρου Olympiodor Chrys LM GUFRTHSK II και kv: Ιν hi Chrys II όράμασιν + καταπλήσσεις Chrys Quelle: Chrys. S. 173,1-2 Nik. S. 496,12-13

Kapitel XXII (zu Hiob 32,17 - 33,33)

169

zu 33,16a

GmUm

33

FmQmRmIlTZVAEHSKAA

[C]B

Autor: τοϋ αύτοΰ (=τον Χρυσοστόμου) Λ Ziegler, Beitr. S. 79

33,16b 33,17a 33,17b 33,18a 33,18b

ö

kv tibeaLV

φόβου

άποστρέψαι

τοωΰτοις

ανθρωπον

τό δέ σώμα

αύτοϋ

αύτους

k£

αδικίας,

αϊτο πτώματος

ζφείσατο

δέ της

και μη

7 r e a d v αυτόν

ψυχής

αυτοϋ

kv

ζξζφόβησζν

ζρρΰσατο. άττο

θανάτου

ττολέμω.

Ο

Όλυμνιοδώρου Olympiodor «οϋτω τοιγαροϋν», φησίν, «χρήσιμος ό παιδευτικός ούτος φόβος 3 ό δια τώι> φασμάτων και Ινδαλμάτων, ort και μέλλουσαν τιμωρίαν επέγει, cos τον εκ τ ο ΰ φόβου βελτίω γενόμενον άβλαβες έχειν και σ ώ μ α και ψυχην άναρπασθηναί τε και εκ πολεμίων χειρός, 'ίσως γάρ, 6 ει μη έπεστρεψεν, η θεηλάτω πληγή η πολεμίων εφόδω ων εξήμαρτε την δίκη ν εδίδου.» GU FQRimVAEHSKAMA Ρ [C]B W*(4 1 Autor: keine Angabe GIMPW

34

άβλαβις-Τ)

2 φησίν > Olymp FTAB

2/3 φησίν 6 παιδίυ-

τικός φόβος ούτος χρήσιμος ~Ε, ό παώ(υτικός φόβος ούτος φησιι/ χρήσιμος ~ Η-* 3 των + τοιούτων Olymp II Ινδαλμάτων + (παγόμΐνος Olymp 3/4 τιμωρίαν ίπίχα: ΐπάγΐσθαι τιμωρίαν δνσωπίί Olymp 4 βελτίω: καλλίονα Olymp II άβλαβες: ύγάς Olymp 5 re: 01ympY II χαρών ΜΑ 6 πληγή: οργη OlympY II ών: ώ? OlympY Quelle: Olymp. S. 283,9-14 Nik. S. 496,24-33 (PG 93, 349 D - 352 A)

zu 33,17b

35

επιστρέφων Qmym

προ της

τιμωρίας.

F m Q m R m n m T m J m A m E m H m S m ^ 1 1 Am

[C]

Autor: Ά(κύλα) Σ(υμμάχου) A Ziegler, Beitr. S. 79 — Nik. S. 496,31 (PG 93, 352 A)

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ KB

170

33,19a

ÖÄ

πάλιν

33,19b

και

33,20a

παν

bk ήλζγξζν πλήθος

δε

αύτον

οστών

βρωτόν

kv μαλακία

αύτον

σίτου

επί

κοίτης

ενάρκησξν.

ού μη

δννηται

προσ-

δε'£ασ0αι,

36

33,20b

και

33,21a

έ'ω? αν

33,21b

και

33,22a

ήγγισεν

33,22b

ή

OA

αύτον

σαπώσιν

άποδζίζη

δε

βρώσιν

αί

αύτοϋ τα όστα

αύτον

kv

σάρκζς

αύτον

δε ει'? θάνατον

ζωή

ζπιθνμύ,

κ€νά.

αύτοϋ

η

ψνχή,

abrj.

Όλ,νμπιοδώρου «erepov

τροφής

νόσου

όρέγςσθat,

τίϋθεν

Olympiodor

ή καϊ τον

3 7reroi)s ελέγχει

6 ίσχύν

ή ψυχή

kv α δ ο υ

φησίν, τοις

μη δΰνασθαι

r a s μ ε ν σάρκας ίκλΐίπΐΐν,

αυτόν», φρίκην

έγγύς

«μη

όστίοις

μίτανοοϋντα tviels

δια

κλινο-

cos και εβε'λειν

δε ύττο της ν ό σ ο υ προσίζσθαι,

άποτηκομίνας δε ε ί ν α ι λοιπόν

δαπανασθαι, του θανάτου

καν-

των δε οστών την ψυχήν

μζν

και

την τα

φαντάζίσθαι.»

GU FQRnTJZVAEHSKAMA

Ρ [C]B W*(2 - 3 νόσου; 5 τάί - 7)

1 Autor: Όλυμπιοδώρου διακόνου F, του αυτοΰ (= Όλυμπιοδώρου) IlTVESKAAB, Πολυχρονίου Μ, keine Angabe GUJIPW 2 ή: 6e 01ymp Y II αύτον > HS'A 1 II φησίν > Olymp II μη > 01ymp Y 3 νόσον 01ymp Y II και > Olymp II 6ekeι 01ymp Y , θίλίΐν U II μΐν - 4 μη > q 4 τροφής: τροφην και 01ymp Y II ύπο: άττό 01ymp Y II προσίΐσθαι UKACA: προίΐσθαι 01ymp Y ΘΓΡΒ, προίσθαι Μ 4/5 καντΐϋθΐν: βρώματα ώ? ίντΐϋθίν 01ymp Y 5 όστίων Olymp U 6 και - 7: τα? τιΚΐνταίας ίφΐΐΐσαν άναπνοας και τα (ν αδου φανταζομίνην Olymp Quelle: Olymp. S. 283,22 - 284,4 Nik. S. 497,10-12.13-14.15-17.19-20 (PG 93, 352 Β) Zu Ζ. 6 vgl. Nr. KB 37.

37

zu 33,21a ό Εβραίος G V

"ϊκλίίψωσιν"

έ'χει.

FmQmRmnmTmAmEmHmSmKmAmAm

Bezug: zu 33,20b in UR II ΐκλα'ψουσιν

[C]

q

Ziegler, Edition, App. II zu Hiob 33,21a Vgl. Nr. KB 36,6. —

Zu Έβραΐος

vgl. Bd. I, Einl. S. 105.

Kapitel XXII (zu Hiob 32,17 - 33,33)

33,23a 33,23b 33,23c 33,23d 33,23e

171

OB kav ώσιν χίλιοι αγγελοι θανατηφόροι, eis αυτών ου μη τρώστ) αυτόν kav νόηση τη καρδία εττιστραφηναι km κύριον, άναγγείλη δε άνθρώπω την εαυτού μεμψιν, την δε άνομίαν αυτού δείζη.

OB Όλνμπιοδώρον

teilw. Olympiodor

38

«ούτος δε», φησίν, «ό kv τοις έσχατοι? εξεταζόμενος kav το αίτιον 3 της νόσου νοησας την αμαρτία ν επιστραφη προς θεόν δι εζομολογησεως τάς Ιδίας μεμψεις και αμαρτίας εξαγορεύων, ϊστησιν επηρτημενον τον θάνατον, καν πολλοί ώσιν άγγελοι περί αυτόν οί επ εξαγωγή 6 των ψυχών τεταγμένοι, άπαλειφούσης μεν της μετανοίας την άμαρτίαν, δυσωπούσης δε τον θεόν εφ" ώ την άπόφασιν άνακαλεσασθαι, καθά δη και επι Νινευιτων.» GU FQRnTJZVAEHSKAMA Ρ* [C]B W*(2 - 6 τεταγμένοι) 1 Bezug: zu 33,23c in G II Autor: keine Angabe GUJIPW 3 νοήσαι EHSA^ 4 εζαγορεύων + επι των παρόντων Olymp 5 ίπηρτημενον: προσδοκηθεντα Olymp 7 τον > Olymp 8 καθα - Νινευιτων: οίον δή και Nireturcu δώράκασιν Olymp Quelle: 2 - 5 θάνατον. 6 άπαλειφούσης - 8 Olymp. S. 284,8-14 Nik. S. 497,27-35 (PG 93, 352 C) Die Ergänzung nach Γ in Olymp. S. 284,11-12 wäre, da es sich um Überlieferung der α-Vorläuferkatene handelt, besser unterblieben.

OB Ιωάννου

Chrysostomos

«ού δυνησεται», φησίν, «επειδή αυτός κατεγει.» G m U m FmQRIITVAEHSΚΔA [C] 1 Bezug: zu 33,23b in Uq, zu 33,23c in G II Autor: keine Angabe G Quelle: Chrys. S. 172,16

33,24a of άνθεξεται τοϋ μη ττεσεΐν αύτον eis θάνατον, 33,24b1 ανανεώσει δε αυτού το σώμα 2 33,24b ώσπερ άλοιφην εττι τοίχου, 33,24c τα δε όστα αυτού εμττλησει μυελού·

39

ΚΕΦΑΛΑ ION KB

172

33,25a 33,25b

40

ΟΓ

άπαλυνύ δε αυτοί) r a s σάρκας ωσπζρ αποκαταστήσει δε αντον άνδρωθέντα άνθρωποι

νηπίου, kv

Όλνμπιοδώρον

Olympiodor

« ό γοϋν θ ε ό ? » , φησίν, «αντιλαμβανόμενος αύτοϋ καθάπερ οι 3 τοϊγον εκρεύσαντα δια της επαλείψεως της κόνεως τυγον η του πηλοϋ άνανεοΰμενοι οϋτως άνανεοι το διεφθορος αύτοϋ σώμα και ωσπερ ε£ άρχης άναπλάττων τα μεν οστά πληροί μυελού, νεοπαγείς δε α ύ τ ω 6 -χαρίζεται σάρκας, και το δη τέλος άνδρώσας αυτόν και επιρρώσας r a t ? εν άνθρωποι·; και συνήθεσι διατριβαΐς άποκαθίστησιν.» Ρ(2 καθάπερ - 7) [C]B W * τοΰ αντοΰ (= ΌΚυμπιοδώρου) F, τοΰ Χρυσοστόμου Μ, keine Angabe GJZ PBW 2 γοϋν: δε Olymp II φησίν > Olymp II καθάπΐρ οι: καμένου ώσπερεί Olymp 3 τοϊγον: τεΐχου Olymp II τοϊγον + κατΐρραγότα και Olymp II άπαλύ-ψίως 01ymp Y 4 άνανίώσα Olymp 5 άναπλάττω ν: την άνάπλασιν αύτω γαριζόμΐνος Olymp II πλήρης Olymp II αύτω > Olymp 6 σάρκας + ωσπερ τοις νηπίοις Olymp II Ιπιρρωσας + ώστκροϋν (rvyyave προ τοΰ νοσήματος Olymp GU

FQRnTJXVAEHSKAMA

1 Autor:

Quelle: Olymp. S. 284,20 - 285,7 Nik. S. 498,6-7.8-18 teilw. aus Olymp. (PG 93, 352 D)

33,26a οδ εύξαμύνου δε προς κνριον καϊ δεκτά αύτω εσται, 33,26b εί'σελεύσεται δε προσώπω καθαρω συν ζξηγορία.

41

ΌΚυμπιοδώρου Olympiodor « τ ό τ ε » , φησίν, « ό διασωθείς εύγαριστηριον εύχην και εξομολόγησιν εύπρόσδεκτον άνοίσει θ ε ώ » , τ ό δε είσελίύσεται προσώπω καθαρω άντι του· μετά παρρησίας προσελεΰσεται θεώ καθαρθεις την ψυχην δια της παιδείας καϊ εζομολογησεως. ΟΔ

3

GU

FQRIITJZVAEHSKAMA

Ρ

[C]B

W*(2 - διασωθεί. 4

1 Autor: Πολυχρονίου Α, keine Angabe GqJZHSKAPBW

ΐύχήν: ώδήν Olymp Λ

μετά - 5) 2 φησίν > Olymp II

Quelle: 2 - 3 0εω Olymp. S. 285,10-11; 3 τό - 5 = Olymp. S. 285,11-12 Nik. S. 498,34-41 (PG 93, 353 A B )

Kapitel XXII (zu Hiob 32,17 - 33,33)

33,26c

OE

OE α π ο δ ώ σ ε ι άνθρώποις

173

δικαωσννην.

Όλνμπιοδώρον

Olympiodor

η ό ΐξομολογησάμ^νος

τιμών λοιπον το δίκαιον καϊ καλλίων

3 τ η ? π α ι δ ε ύ σ ε ω ? yeyoi/cos η ό öeo? κ α τ ά τ ό δίκαιον

λοιττον

k-παμΰνων

42

δια τω

μίτανοησαντι. GUX FQROTZVAEHSKAMA Ρ [C]B W*(2 - 3 ytyovms) 1 Autor: του αντον (= Όλνμπιοδώρον) FIITVE, keine Angabe GUXIPBW 2ό > Qlymp Y A~>PB II /ρ: τον GV II και 01ympY II κάλλιο* 01ympY QTVAEHSA^P Quelle: Olymp. S. 285,14-16 2 τιμών - 3 τraiöevaeioy Nik. S. 499,5-7 (PG 93, 353 B)

33,27a 1 2

33,27a b 33,27b

ÖS α ' τ α τ ό τ ε άττομζμψζται. J

α ύ τ ό ί ε α υ τ ω λύγων

2

άνθρωπος οία

και ούκ ά£ια ητασε'ρ με a w

συνετέλουν, ήμαρτον.

33,28a

crooaoy ψυχήν

μου του μη ζλθύν

33,28b

κ α ι η ζωή

φως

μου

ν,

οψεται.

OS toö αϋτοϋ «γνους

e i s διαφθορά

Olympiodor

δε ό σ ω θ ε ί ? τ η ? σ ο φ η ? τ ο υ θ ε ο ΰ π α ι δ ε ί α ? τ ό κε'ρδο? ε ύ χ α -

3 ρίστω? έρεϊ, ώ? ,,ίλάττονα των ήμαρτημίνων π£παίδ(υμαι". εϊτα και εύχεται», φησίν, «μη τη? των αδίκων μερίδος μετά τόνδε τον βίον kv TTj διαφθορα γενέσθαι, άλλα τη? τώι> δικαίων.» φως yap, ΐίρηται, 6 δικαίοις δια παντός. 5-6 Proverbien 13,9a GU FQRnTJZVAEHSKAMA Ρ* [C]B W* 1 Autor: Όλνμπιοδώρον U, keine Angabe GJIH - >PBW Quelle: = Olymp. S. 285,19-21. 286,3-6 2 - 3 πΐπαίδΐνμαι Nik. S. 499,14-18 teilw. aus Olymp. (PG 93, 353 BC); 3 ei τα - 5 δικαίων Nik. S. 499,30-34 (PG 93, 353 C)

43

174

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ KB

33,29a 33,29b 33,30a 33,30b

oz Ibov ταϋτα πάντα kpyaTαι ό ισχυρός οδού? rpds μζτα ανδρόςαλλ' ερρύσατο την ψυχήν μου kn θανάτου, 'ίνα η ζωή μου kv φωτϊ alvfi αυτόν.

44 ΟΖ Όλνμπιοδώρου

Olympiodor

«ταϋτα», φησίν, «τοϋ Ισχυρού και σοφοϋ θεού τα έργα, ποικίλως 3 ημάς εύεργετούντος, εφ" ώ τον μεν ψυχικον διαφυγεΐν θάνατον, την αμαρτία ν, εν άϊδίω δε ζωη και φωτι δοξολογίας άναπέμπειν αύτω.» το γαρ οδούς τρεις άντι τού· πολυτρόπων, η το τρεις δια το την θείαν 6 παιδείαν τριπλήν άγειν ώφελειαν, άποχην κακίας, άνάληψιν αρετής και τα €7τι ταύτη τοις άγίοις επηγγελμενα, η οδούς τρεις, 'ίνα όλόκληρον ημών διασωθη το σώμα και η ψνχη και το πνεύμα. GU FQRIIT£VAEHSKAMA Ρ C W*(2 - 5 πολυτρόπων) 1 Bezug: zu 33,29b SA II Autor: Διδύμου Μ, keine Angabe GIHSKAPW

Olymp II σοφοΰ καϊ Ισχυρού ~ ECW άμαρτίαν

> Olymp

2 φησίν

3 διαφίύγαν AEC, φΐύγΐΐν Η - *

4 άϊδίω: άμυθήτω Olymp II φωτϊ + διηνεκεί Olymp

τρόπων: πολυμίρώς Olymp

7/8 ολόκληρο? Olymp

>

3/4 την 5 πολυ-

8 ή ψυχή και το σώμα ~

Olymp Quelle: Olymp. S. 286,10-15.17-18 2 - tpya Nik. S. 500,2-3 (PG 93, 353 D)

45 ÖZ, τοϋ αύτοϋ επειδή ανωτέρω ειπεν εν γαρ τω άπαζ λαλήσαι ό κύριος, δηλών 3 οτι τη προγνωστική εαυτού σοφία πάντα εζ αρχής διωρίσατο τά τε €7τι δικαίοις και άδίκοις κρίματα, επειτα, οτι και δι ενυπνίων παιδεύει και φασμάτων πολλάκις, και τρίτον την δια μαλακίας και μάστιγος 6 βιαιοτεραν επιστροφην, ενταύθα συγκεφαλαιούται το νόημα και φησιν ιδού ταϋτα πάντα εργαται ό ισχυρός οδούς τρεις μετά ανδρός διδάσκων, απειλών, βασανίζων. 2 Hiob 33,14a GU

4 vgl. Hiob 33,14b

FQRnTJVAEHSKAA

Ρ C

5 vgl. Hiob 33,19a W*

1 Bezug: zu 33,29b SKA II Autor: Πολυχρονίου UA, τοϋ αυτόν Ρ, keine Angabe GJHSKAW 8 διδάσκων - βασανίζων

2 δήλο ν URP

αλλω? Π, €i's το αυτό

5 μαλακία? + πολλάκις E ^ C

Nik. S. 500,15-16 (PG 93, 356 A)

Kapitel X X I I (zu Hiob 32,17 - 33,33) OZ

175

Ιουλιανοί)

Julian

46

«οϋτω», φησίν, «ό θεος τα κατά τους άνθρώπους διοικείται· 3 παρέχει τό είναι, ΰφηγεΐται τα δέοντα, και ή μισθόν δίδωσι των κατορθωθέντων ή δίκην εισπράττεται των παραβαθέντων.» GUmX

FQRIITVAEHSKAA

Ρ

[C]B

1 Bezug: zu 33,29b SKA II Autor: keine Angabe G X

παρίγΐται Jul 2

3 και > Jul 2

4

2

κατορθωμάτων ΡΒ

τα > Ε ' Η Δ ' Β

2/3

διοικΐϊ

Quelle: Julian S. 211,13-15 Spicilegium Romanum X , S. 209 (aus V) —

33,31a

ÖH

ϊνωτίζου, κώφζυσον,

33,32a

e'i c i V ι ν

33,32b

J)

και ακουί

Ίώβ,

33,31b

και €γώ €ΐμι

λόγοι,

λάλησον,

άποκρίθητί

ei

33,33b

κώφξυσον,

μου, λαλήσω· μοι.

θέλω γαρ δικαιωθήναί

μή, συ άκουσον

33,33a

Nik. S. 500,10-14 (PG 93, 356 A)

ac

μου,

και διδάξω σ€

σοφίαν.

ΟΗ Όλνμπιοδώρον

teilw. Olympiodor

«et τι τοιγαροϋν προς ταϋτα λέγειν έχεις και ελέγξαι με μη δίκαια 3 περι της του θεοϋ δικαιοσύνης λέγοντα, λάλησον ήδέως γαρ έχω της σης επακροάσαθαι δικαιολογίας.» το δε και εγώ είμι αντί του· «ου 7τρος θεόν σοι ό άγων, μη δείσης, ώ? εφασκες· εγώ είμι ό ίσοφυης σοι. 6 et δε μηδέν έχεις άττοκρίνασθαι, μεθ" ησυχίας άκουσον και ετέρας σοφίας ρήματα.» των ου ν κεφαλαίων του Έ λ ι ο ΰ ? τάς άρχάς ρήσεων άρχάς ό συγ9 γραφευς εποιήσατο. GU* Χ ( 8 - 9) FQRnTJXVAEHSKAMA

Ρ*

[C]B

W*(2-7)

τοϋ α ντον (= Ιουλιανού) V, keine Angabe G X J I M P B W 2 τι: Tf 01ymp Y II δΐίλίγζαι Olymp q 4 αντί του > UE II οΰ > q 4/5 οϋ - άγων > 1 Autor: Ιουλιανοί) Fq,

Olymp

5 ώ? (φασκΐΐ

φιλοσοφίας ΜΑ

> Olymp II σοι: σον ΣΗΔ - *

8 ρήσΐων άρχας > Ε^Β

Quelle: 2 - 7 Olymp. S. 286,23 - 287,3.5-6 Spicilegium Romanum X , S. 209 (aus V)

6 εχτ)? GFITE

7 σοφίας:

47

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ KB

176 J)

Ιουλιανοί)

Julian

εύχη? γαρ έργον άναδειγθήναί 3 θεού, α λ λ ' ουκ οικεία άποφάσει. GU m

FQRnmVAEHSKAMA

σε δίκαιον ψηφω

και

μαρτυρία

Ρ [C]B

1 Autor: του αύτοΰ (= Ιουλιανού) FqV, του αυτοϋ (= Όλυμπωδώρου) ΠΤ, Ό λ υ μ πιοδώρου Λ, τοΰ Χρυσοστόμου Α, keine Angabe JIEHSKAMB Quelle: Julian S. 213,1-2 Spicilegium Romanum X, S. 209 (aus V)

Υίροθεωρία κεφαλαίου ζΐκοατοϋ τρίτου Olympiodor

είρηκώς ό Έ λ ι ο ΰ ? τρόπον κηδεμονικής παιδεύσεως θεοϋ κ α ι ότι δ ι ' 3 ενυπνίων φόβων και δια νόσων παιάνων hΛ το κάλλιον ημάς (πανάγει, πάλιν εξ ετέρας άρχής ποιείται τον λόγον και προοιμιαζόμενος παρακαλεί τους άκροατάς eis την των λεγομένων κατανόησιν. προτί6 θεται δε διδάσκειν περι κολάσεως όλοθρευοΰσης α δ ί κ ο υ ? κ α ι άξιοι τους άκροατάς διακριναι, ει καλώς εϊρηται τω ' Ι ώ β , ώ ? α ΰ τ ό ? μεν δίκαιος εστίν, ου δίκαια δε πάσχει παρά θεού. είτα και φησιν, οτι εκάστω ό 9 θεός το κατ' άξίαν άπονεμων κολάζει τους άδικους και λογισμούς τούτου τίθησιν πρώτα μεν γαρ «ό δημιουργός ουκ αν άνάσγοιτο», φησίν, «άδικησαι τά 'ίδια ποιήματα, αλλ' οΰδ' αν κηδεμών ων καϊ 12 ευεργέτης άνθρώπων ό θεός παρά τό δίκαιον έπάξει τινι κόλασιν.» περι μεν ουν δικαίας κρίσεως του θεοϋ ορθώς εΐρηται τω Έλιοΰς, την δε αίτίαν, δι ην ό Ίώ/3 πάσχει, οϋτε αυτός ένόησεν, ουτε οι 15 φίλοι, οι μεν γαρ ελεγον, ότι κατά άντίδοσιν ων δέδρακε πέπονθεν, ό δε Έ λ ι ο ΰ ? δοξάζει μεν ορθώς περι θεοϋ, ούχ ευρίσκει δε την αίτίαν της κατά τον Ίώβ επαγωγής, πλην διαφέρει των φίλων, ότι μη καταδικά18 ζει τον δίκαιον, αλλ' ουδε αυτός ό μέγας Ίώβ ου πω πεπληροφορημένος ην, δι ην αίτίαν πέπονθεν. όθεν διάφοροι μεν απάντων οι λόγοι καλώς μεν και όρθοδοξαστικώς περι θεοϋ λαλοΰντων, ή δε της πληγής 21 ΰπόθεσις ούδενϊ γνώριμος έτΰγχανεν. τοϋτο δε μόνον μέμφεται τω 'Ιώβ ό Έ λ ι ο ΰ ? , ότι προς θεόν όμοτίμως ήθελε κρίνεσθαι, τη μεν προφορά των ρημάτων προσέγων, νοήσαι δε άμηχανήσας, εξ οίας 24 αγάπης και πίστεως της περι θεοϋ δικαιοκρισίας ό άγιος άνήρ τους λόγους προέφερεν, καϊ cos ου θεοϋ κατηγορών, ά λ λ α τους φίλους διελέγξαι θέλων την προς θεόν επόθει διαδικασίαν. FQRIITJVAEHSKAMA

C

I Titel: > qJ 3 φόβων: θείων 01ympY II παώΐύων - κάλλιου: (ττΐ τό κάλλιστου γ τταίδίύωι/Olymp 4 τον Κόγον ποιείται ~ Η - * 5/6 προστίθεται Olymp 10 τονγ TOVS O l y m p II αν > 0 1 y m p Y Τ 12 0ίό?: κύριος O l y m p II τινι: την EC 15 ών: ω H S ' A - * , δ Κ I I δέδρακε: πίπρακε Η - * 18 οϋπω: οϋτω 01ympY 19 απάντων: -πάντων Olymp, > q 20 ορθοδόξων 01ympY 21 ούδενι: οϋδε 01ympY 24 τη?: η 01ympY II θεοϋ + και 01ympY II ό άγιος άνηρ > q 25 προσέφερεν EC II cos > 01ympY II θεώ 01ympY 26 προς: ei? τον Olymp II επεποίθη 01ympY, επεπόθει q II δικαιοκρισίαν Κ-* Quelle: O l y m p . S. 288,5 - 289,9 N i k . S. 500,29 - 501,18 ( P G 93, 356 B C )

1

Τρίτη τον Έ λ ι o v s πρός re τους φίλους καϊ τον Ί ώ / 3 Κ ε φ ά λ α ι ο ^ ΚΓ

34,1 34,2a

ΟΘ

34,2b

υπολαβών δε Έλιοΰ? λεγει· ακούσατε μου, σοφοί, ειτ ιστάμενοι, ενωτίζεσθε το καλόν.

ΟΘ Ίουλιαι/οϋ

Julian

εκμειλι'σσεται του? άκροατας GmUm

FQRI1TJZVAEHSΚΔΜA

Ρ

δια τάς προλαβούσας μίμψεις.

[C]B

1 Bezug: zu 34,1 in VK II Autor: keine Angabe U J I Quelle: = Julian S. 214,3-4 Nik. S. 501,31-33 (PG 93, 356 D)

34,3a 34,3b 34,4a 34,4b 34,5a 34,5b

34,6a 34,6b

π ort ους λόγους δοκιμάζει και λάρυγξ γεύεται βρώσιν. κρίσιν ελώμεθα εαυτοίς, γνώμεν άνα μέσον εαυτών οτι καλόν, οτι εφηκεν Ίώ/3· δίκαιος είμι, ό κύριος άπήλλαξεν μου το κρίμα, εψεύσατο δε τω κρίματί μου, βίαιον το βέλος μου ανευ αδικίας.

Kapitel ΧΧΙΠ (zu Hiob 34,1-37)

179

Όλυμπωδώρου teilw. Olympiodor «λόγων», φησίν, «ώ φίλοι, άκοή κριτική καθα και βρωμάτων ό 3 λάρυγξ. εις κοινήν τοίνυν προκείσθω σκεψιν τοϋ αληθούς ή ερευνά, ei καλώς ό Ίωβ ελάλησε λίγων „δίκαιος μεν ειμι, ό δε θεός μοι το κριτικόν ουκ εφύλαζεν, αλλ' εψεύσατο τω κρίματί μου ου προς άζίαν 6 κρίνας τα κατ' έμε', και ως δυνατός μάλλον ή δίκαιος βία την πληγήν επήγαγε κατά τοϋ μηδέν άδικήσαντος".» ό μεν ούν Έ λ ω ΰ ? οϋτως (νόησε τα είρημένα, ό δε "Ιώβ τοϋτο 9 ελεγεν, οτι «υπερεθετο 0 ε ό ? κρΐναι τα κατ' έμε'. ei δε εβούλετό μου άκουσαι, δίκαιος ων ερρύετο αν με των αναγκών.» τοϋτο γαρ δηλοΐ το κΐκράζομαι και ούδαμον κρίμα. 12 περιξεει δε ό Έ λ ω β ? και παρατρέπει τοϋ "\ωβ τα ρήματα άγνοησας, ώ? πολλάκις εφημεν, οίας αγάπης της προς θεον τους λόγους προεφερεν. Π

3

11 Hiob 19,7b GUΧ(12 -14)

FQRnmVAEHSKAMA

Ρ*

[C]B

W*(3«'y-ll)

2 λόγω F Q n T I V A E ' H

1 Autor: keine Angabe G U X J I M W

λίλάλη/ce Olymp II ό δε: α λ λ ' ό Olymp II μοι: μου 01ymp Y γαρ

Olymp II μου:

μ( Olymp

3

Κάρυζ RTMA

4

9 01ymp Y F II δηλοϊ: \ e y u Olymp

11

άπήλλ,αξέ μου το Olymp 12 και τταρατρέττα > Olymp II τα > 01ymp Y 13 οϊα? + δέ 01ymp Y II τη? προς θιον > Olymp 14 προσέφερΐν 01ymp Y S Quelle: 2 - 3 \άρυγξ = Olymp. S. 289,13-14; 4 fi - 1 4 Olymp. S. 289,18 - 290,4.6-8 κίκρά£ομαι - οϋδαμοΰ:

Nik. S. 501,35.37-38.40 - 502,2.5-18 (PG 93, 356 D - 357 A)

Π

Ίονλιανοΰ

Julian

ωσιrep γαρ τα ε δ ώ δ ι μ α ου μίαν 3 ρήματα επί μιας εννοίας λέγεται. GU"1 FQRnTJVAEHSΚΔΑ

Ρ

έχει

την ποιότητα, οϋτως

[C]B

1 Autor: αλλωϊ J, keine Angabe U B

2 γαρ: 5k Jul 2 , > UF

Quelle: Julian S. 214,8-9 Spicilegium Roman um X, S. 209 (aus V)

34,7a 34,7b 34,8a

nÄ Tis άνήρ ωσπερ "\ωβ πίνων μυκτηρισμον ωσπζρ ϋδωρ, ούχ άμαρτων oi)bk άσςβήσας,

ουδέ

τα

4

180

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΓ

34,8b

ούδ' δ λ ω ?

τα

κοινώνησαν

ανομα

του πορευθηναι

34,8c

των 7τοιοΰντων

μετά

μετά

ασφων;

Όλνμπιοδώρου Olympiodor «κάγώ μεν ούν», φησίν, «Ιπίσταμαι του Ίώ/3 τήν άρετήν, ώ? ras μεν ύβρεις εκ προαιρέσεως ύποδεγεται ώσπερ οι το ύδωρ εκπίνοντες. τοϋτο δε δείγμα μεγίστης αρετής το (pipeιν ύβριν άλύπως. οιδα δε και, δτι ούτε προς ανθρώπους ήμαρτεν ούτε προς θεον ήσεβησεν, αλλ' ο υ δ έ τήν μετά ανόμων ή ασεβών κοινωνίαν ποτέ ή διατριβήν κατησπάσατο.» ΠΑ

GU FQRNTCVAEHSKAMA

Ρ

1 Autor: keine Angabe G J I P

3

οτι και

01ymp Y

> GU 1 II

Π Ή Σ ν , ort qAB

ποτΐ > 01ymp Y

II

Η

[C]B

ίπώίχΐται 5

01ymp Y II

οντΐj: ού

διατριβήν ΤΤΟΤΪ

~

το > Olymp H - *

01ymp Y

4 / 5 και

'ότι:

6 r)j Olymp U c : και ΓΡΒ,

PB

Quelle: Olymp. S. 290,12-16 Nik. S. 502,25-33 (PG 9 3 , 3 5 7 B)

άρχκπισκόπου Άλίζαι'Sptias χρήμα γαρ οιδε των ά λ λ ω ν απάντων οτι μάλιστα τιμαλφέστατον τήν άταραξίαν. τοιούτον ήμιν υπογράφει και ή θ ε ί α γραφή τον μακάριον Ί ώ / 3 . ει'ρηται γαρ π ε ρ ί αύτοϋ· τις άνηρ ωσττίρ Ίώβ πίνων μυκτηρισμόν ώσπερ νδωρ; άζιοζήλωτος γαρ αληθώς και παντός οιμαι θαύματος άξιώτερος, ει προς τοϋτό τις αγει μακροθυμίας, ώ? εύκόλως δύνασθαι διαθλεΐν τήν έκ του πλεονεκτεΐσθαι δριμεΐαν αληθώς και ού τοις τυγούσιν εύκαταγώνιστον λύπην. ΠΑ Κυρίλλου

FQRflΤVAEHS ΚΔΑ

[C]B

αρχιεπισκόπου: ίπισκόπου Fq, θνμίαν RA 1 Autor:

> TVSKB II 'Αλεξανδρείας > V

6

μακρο-

Nik. S. 502,34-44

34,9a 34,9b

ΠΒ

μη γαρ έίπης, οτι ουκ εσται επισκοπή κ α ι επισκοπή αύτω παρα κυρίου.

ανδρός,

Kapitel ΧΧΠΙ (zu Hiob 34,1-37)

181

Όλνμνιοδώρον teilw. Olympiodor προς r o u s φίλους είρηκώς τά περί του Ίωβ προς αυτόν ετρεψε 3 τον λόγον. «μέμφομαι yap σοι», φησίν, « ο υ χ ώ ? άδίκω, α λ λ ' ώς άνεπισκόπητα και άπρονόητα νομίζοντι τα καθ' ημάς.» πεπλάνηται δε πάλιν ό Έ λ ι ο ΰ ? αϊτο του λέγειν τον δίκαιον Ίώβ· 6 δια τί ασεβείς ζώσιν, πεπαλαίωνται δε και εν πλούτω; και πάλιν δια τί δε κνριον εΚαθον ώραι, ασεβεί? δε οριον υπερέβησαν; α προβληματικές προς rows φίλους προέφερεν. ΓΊΒ

6 Hiob 21,7

7

6-7 Hiob 24,1-2a

-προβληματικά - 8) FQRIITJZVAEHSKAMA Ρ [C]B του αυτόν (= Όλυμπιοδώρου) Μ, keine Angabe G X J I P του mpl τον 01ymp Y 3 / 4 άπροσκόπητα 01ymp Y II nach ήμάϊ GU X ( 7 / 8

'

1 Autor:

Folgende unter der Autorangabe Πολυχρονίου in U

2 τά

irepl του:

Trennung und das

6 και] > J B

7 δ« ι > Η - * II

οριον - 8 > Η 8 ττροΐφΐρΐν + Κόγους SA-* Quelle: 2-4 Olymp. S. 290,19-21; 7 α - 8 = Olymp. S. 206,14-15 (vgl. Nr. Tz 25,7) Nik. S. 503,4-13 (PG 93, 357 BC)

34,10a 34,10b 34,10c 34,11a

34,1 lb

6

συνετοί καρδίας, ακούσατε μουμη μοι είη έναντι κυρίου άσεβησαι καΐ έναντι παντοκράτορος ταράζαι το δίκαιον α λ λ ' άποδώοΐ άνθρώπω, καθα ποιεί έκαστος αυτών, διό,

και εν τρίβω avbpos ευρησει αυτόν.

αύτοϋ teilw. (?) Olympiodor «£πά ου ν», φησίν, «ου περί των τυχόντων η σκέψις, μη παρέρycos άκούσητε, ώ φίλοι, οτι και συνιέναι δύνασθε τά λεγόμενα, μη γάρ δη γένοιτο με εις ασεβείς εκπεσειν λόγους, μηδε επι παντοκράτορος θεοϋ λαλοϋντα φθέγξασθαί τι παρά το δίκαιον, οιδα τοιγαροϋν, cos θεός έκάστω το κατ' άξίαν απονέμων εν ω π ε ρ ι π α τ ε ί , ε ν τούτω δράσσεται αύτοϋ», τουτέστιν ώ? ευρίσκει αυτόν πορευόμενον, οϋτως αυτόν κρίνει. ΠΓ

3

ΠΓ

τοΟ

GU FQRnTJZVAEHSKAMA

Ρ

[C]B

W*(3 μη - 8)

1 Autor: Όλυμπιοδώρου qM, Πολυχρονίου Α, keine Angabe GUJZHSKAPBW

συνάναι 01ymp Y GP Olymp II ώ?: ό'τι Olymp

4 δή: ιχ() 01ymp Y II με:

μοι 01ymp Y

6 Olymp PW II τχΰθτ\ AESAP II φησιν ταϋτα ~ Η - > II φησίν > Olymp II « m τοί ye: επί τί ye Hag in Olymp 3 ακονσον Olymp R 4 γαρ > Olymp II άει: αιώνιος και άναρχο? και Olymp II ών > 01ympY II ό > Olymp 5 τιμωρά 01ympY II χρήται προς: ireiöei Olymp 6 τιμωρείται Olymp UPB: τιμωρεί GHV 6/7 άρα και: ών Olymp 7 πράξει 01ympY TA'W II ττώττοτΐ: ποτε UA, > Olymp W Quelle: Olymp. S. 292,5.8-11 Nik. S. 504,39 - 505,7 (PG 93, 360 C)

14

184

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΓ

34,18a 34,18b

15

ΠΖ

πζ άσζβης ό λύγων βασιλύπαρανομείς, ασεβέστατος τοις αργουσιν.

Όλυμπιοδώρον

Olympiodor

«et γαρ κατά άνθρωπίνην», φησίν, «άκολουθίαν ό λίγων βασιλεΐ 3 „παρανομείς" ώ? ασεβέστατος κρίνεται τιαρά των αρχόντων, τί αν πάθοιεν οί προς θεον τολμώντες ειπείν, οτι „παρανομείς";» καλώς δε είπε τοις αρχουσιν ού γαρ πάντως καϊ παρά θεώ άσεβης κρίνεται 6 τω 6 επϊ γης βασιλεΐ λέγων „παρανομείς". GU F Q R n T J VAEHSKAMA

Ρ C

W(2 - 4

παρανομείς)

1 Autor: του HSKAPW

αυτοΰ (= Όλυμπωδώρου) ITVAE, Πολυχρονίου Α, keine Angabe GTJ 2 φησίν > Olymp GW II ακολουθία ν + και νομοθεσίαν Olymp Ρ II λίγων + τω Olymp Ρ 3 cos + άσεβης και 01ymp Y 4 οτι > Olymp II οτι - 5 ΐΐ-Πΐ > R 6 ΐττϊ γης: ίπιγείω Olymp ΛΡ Quelle: Olymp. S. 292,13-17 Nik. S. 505,21-24.25-26.29-33 (PG 93, 360 D - 361 A)

16

ΠΖ

Ίονλιανοϋ

Julian

ω? τα εζ αναρχίας κακά μηγανώμενος. GmUm

FQRIITIVAEHSKAA

[C]B

1 Autor: keine Angabe Σ Quelle: Julian S. 217,16 Nik. S. 505,24-25 (PG 93, 360 D)

34,19a

π ϊ ϊ o? ουκ ήσγΰνθη

Εντίμου

34,19b

ουδέ οιδεν τιμήν θάσθαι

άδροΐς

34,19c

θαυμασθηναι

αυτών.

34,20a

1

34,20a

17

πρόσωπον

2

πρόσωπα

κενά δε αυτοί? τω κεκραγέναι

άποβήσζται και δείσθαι

ανδρός.

Όλυμπιο&ώρου Olympiodor κρίνεται δε ασεβείας ό τοιούτος κατά την άνθρωπίνην άκολου3 θίαν, ώ? εφημεν, και ώ? μη αίσχυνθεϊς τον εντιμον και πλοΰσιον μηδε ΠΗ

Kapitel XXIII (zu Hiob 34,1 -37)

185

θαυμάσας την προσοϋσαν αυτω δυναστεία ν. «πλην», φησίν, «rot? θαυμάζουσι τα πρόσωπα των εντίμων κενά 6 άποβησεται δια το μη επί θεώ, αλλ" επ" άνθρώπω πεποιθεναι και επελπίζειν». GU FQRIITJZVAEHSKAA Ρ C W* 1 Bezug: zu 34,18b in HSK II Autor: του αύτοΰ (= Όλυμπιοδώρου) FC, keine Angabe GJXW 3 και ώς > 01ympY 4 nach bvvaareiav Trennung und das Folgende unter der Autorangabe Όλυμπιοδώρου zu 34,20a1 in Κ 5 π\ήι> - τοκ: τοις δ« Olymp 6 δια: §to Olymp γ II άνθρώποις PW 6/7 και ίπΐλπίζΐΐν > Olymp 7 ϊλ,πίζΐΐν URIHSKAPW Quelle: Olymp. S. 292,20 - 293,1.3-4 2-4 Nik. S. 505,40 - 506,1 (PG 93, 361 A)

ΠΗ 'Ιωάννου

Chrysostomos

18

«ει γαρ και μη οίδας, αλλ' οφείλεις πολλά παραγωρειν αυτω καΐ 3 ττ) δό£ί] αύτοΰ ώστε μη πάντα ζητειν μανθάνειν.» FQRIITVAEHSKAMA C 1 Bezug: zu 34,18b in HSK II Autor: keine Angabe A pdv πολλά ~ Η - * II και2 - 3 > A Quelle: Chrys. S. 175,6-7

2 7τολλά > Chrys II παραχω-

Pitra, Analecta Sacra Π, S. 381 (aus V) — Nik. S. 505,26-29 (PG 93, 361 A)

zu 34,19b

19

πλουσίοις. GmUm FmQmRmnmTmEm

[C]Bm

Autor: Σ(υμμάχου) Ε Ziegler, Edition, App. II zu Hiob 34,19b

34,20b1 π θ ζχρήσαντο 34,20b 34,21a

2

γαρ

Ιγκλζιομίνων

παρανόμως αδυνάτων.

cä> αυτός γαρ ορατής Ιστιν ϊργων

34,21b

λέληθεν

δε αύτόν ούδέν ων

34,22

ούδε ϊστιν τα άνομα.

τόπος του κρυβηναι

ανθρώπων, πράσσονσιν, τους

ποιουντας

186 20

ΚΕΦΑΛΑ10Ν ΚΓ

ΠΘ Όλυμιτιοδώρον

Olympiodor

εκκλείονται του ιδίου δικαίου οί αδύνατοι ΰπο των παρανόμως 3 θελόντων γαρίζεσθαι τω βασιλεϊ και τοις αργουσιν. «δια τούτο γοΰν κενά αυτοί? άποβήσεται», φησίν, «οτι προς χάριν ανθρώπων παρεΐδον το δίκαιον πάντα εφορώντος του θεοϋ τα 6 γινόμενα και τόπου μη οντος, εις ον ουκ άφικνεΐται ή εποπτική του θεοϋ δΰναμις.» GU Χ(4 - 7) FQRITTJZVAEHSKAMA Ρ [C)B W*(2 - 3) 1 Autor: του αυτόν (= Όλυμπιοδώρου) Κ, keine Angabe GXJIW

2 ΐκκλ,ΐίονται:

(κκΚίνονται Olymp, Ιγκλίίονται JH~* II εκκΚύονται + γαρ PW II -παρανόμων 01ympY G 4 γοΰν: ούν Olymp Ρ II άποβήσΐται αΰτοΐί ~ Olymp II φησίν > Olymp Quelle: 2 - 5 δίκαιον Olymp. S. 293,6-9; 5 πάντα - 7 = Olymp. S. 293,13-14

4 οτι - 5 δίκαιον Nik. S. 506,8-9 (PG 93, 361 Β) Zu Ζ. 2 ίκκλΐίονταί: Olympiodor hat im Lemma 34,20b2 ίκκλινομένων, während die Katenenhandschriften zwischen ίκκλαομίνων (G) und (γκΚαομένων schwanken. Vgl. auch den App. hier zu Z. 2.

21

crö

Εναερίου

οτι ή πρόνοια εφ" εκαστον φθάνει και εκάστου m

G U

m

FQRnΤΣVAEHSΚΔΑ Ρ [C]B

1 Autor: keine Angabe ΣΡ

22

έργον.

2 φθάνα > Η - * II και GUP: + ίφ' ΓΒ

oh) Ιωάννου Chrysostomos συ δε μοι παρατηρεί, πώς ουδαμου καθικνεΐται καθάπερ εκείνοι 3 του "\ώβ, α λ λ ά φησίν «ό θεος δίκαιος εστίν», καϊ ον λέγει αντώ, οτι «ήρπασας ορφανούς και χήρας», πώς επιτιμητικός εστίν, ούχι κατηγορικός. 4 vgl. Hiob 22,9 FQRriTVAEHSKAA [C]B 3 φησίν + οτι Chrys

4 οτι: Ti'ChrysM

5/6 κατηγορητικός Chrys Λ Έ ^

Quelle: Chrys. S. 175,25-28 Nik. S. 506,18-23 (PG93, 361 BC)

34,23a

Η o r t ουκ ktf ävbpa

θήσει

eYi.

Kapitel XXIII (zu Hiob 34,1 -37)

187

Η 'Ιωάννου

23

εοικε τοϋτο λέγειν, οτι νυν μεν εν ημΐν κείται το καλόν η φαϋλον, 3 kv δε τω μέλλοντι αίώνι ούκέτι. GU

FQRriTJVAEHSKAMA

Ρ

[C]B

W*

1 Autor: Ιωάννου FQVAHS: του αυτού (= Ιωάννου) ΠΤΕΚΔΑ, Πολυχρονίου Όλυμπιοδώρου RP, του αύτου (= Όλυμπιοδώρου) Μ, keine Angabe GJBW ούκέτι: οϋ κάται V^B Pitra, Analecta Sacra Π, S. 381 (aus V) —

U, 3

Nik. S. 506,26-28 (PG 93, 361 C)

zu 34,23a

24

ουκ εκ του καθ' 'ίνα οψεται το δίκαιον. Qmym pmQmRmnmTmAmEmHmSmAmAm Bezug: zu 34,22 in Γ II 'ίνα: ev Ziegler, Beitr. S. 79

—

[Q

A-*

Nik. S. 506,32-33 (PG 93, 361 C)

34,23b

qX ό γαρ κύριος πάντας

34,24a

ό καταλαμβάνων

34,24b

ενδοζά τε και εξαίσια,

34,25a

6 γνωρίζων

34,25b

και στρίψει

εφορα, ανεξιχνίαστα, ων ουκ εστίν

αριθμός-

αυτών τα έργα, νύκτα, και

ταττεινωθησονται.

Όλυμπιο&ώρου teilw. Olympiodor «πανεπίσκοπος γάρ», φησίν, «τυγγάνων ό θεος καταλαμβάνει 3 μεν τα πασιν ακατάληπτα, εργάζεται δε Ένδοξα και εξαίσια πάντα γνωρίζων τα παρά άνθρώποις πραττόμενα.» το καταλαμβάνων ούν εφ" εκατερου κείται, επί τε του εξιγνιάζειν και διαπράττεσθαι. 6 «των τοίνυν», φησίν, «άσεβων την εύπραγίαν εις νύκτα μεταβαλει.» η και ούτως- τα δοκοϋντα δικαιώματα είναι αυτών στρέφων δείκνυσι νύκτα είναι την αντοψιν αυτών, διο και ταπεινοί αυτούς άτε 9 επίπλαστους και εσγηματισ μένους. ^Α

διαπράττεσθαι) FQRIITKVAEHSKAMA Ρ [C]B W*(6-9) Όλυμπωδώρου διακόνου F, keine Angabe G X J I M 2 γαρ: ουν Olymp II φησίν > Olymp Χ Σ Ρ 3 πασιν ακατάληπτα: άνΐζιγνίαστα Olymp II'ένδοξα+ τ( ΛΜ II (ξαίσια +και αναρίθμητα Olymp 4 παρά: παρ' FQIT 6/7 μεταβαλΰ: μεταθηαα Olymp, μεταβάλλει F T J Z A ^ B W 7 οϋτω RB II αυτών: των άσεβων Olymp GU Χ ( 2 - 5 1 Autor:

Quelle: 2 - 5 Olymp. S. 293,21 - 294,2; 6 - 8 αύτok 2 -4

πραττόμενα

Nik. S. 507,5-9 (PG 93, 361 D)

= Olymp S. 294,4-6

25

188

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝΚΓ

34,26a

HB eaßeaev

δε άσε/3εϊ?.

HB

Olympiodor μ ε τ ά τό ΐλίγχθηναι

GU

m

δηλονότι..

FQRIITJZVAEHSKAMA Ρ [C]B

1 Bezug: zu 34,26b in K, zu 34,25a A~* II Autor: Όλυμπιοδώρου SA αύτούί Olymp Β Quelle: Olymp. S. 294,10

34,26b

ΗΓ

ΗΓ όρατοϊ

δ ε εναντίον

«όρα», ποιούνται

+

αύτοϋ.

Όλνμπιοδώρον

3 τω αυτούς

2 (Κίγγθήναι

teilw. Olympiodor

φησίν,

«τους

άσίβίϊς

τιμωράσθαι», κακά του

ό ö e o s ού κατ

κατα το kv Ύαλμοΐς·

(πισκοπήν,

πρόσωπον

αλλ' bk κυρίου

km e'πι

ΐζολοθρζϋσαι.

3-4 Psalm 33,17ab GU FQRnTJ£VAEHSKAMA Ρ [C]B W*(2 - 3 τιμωρΰσθαή 1 Autor: του αύτοϋ (= Όλυμπιοδωρου) Λ, keine Angabe G U J I H ^ P B W 2 φησίν > Olymp II öeos Olymp GUTPB: + και Γ 3 τω GU: το 01ympY ΓΡΒ 4 του ίξολ,οθρΐΰσαι,: καϊ τα (ζής Ε, > JH - *, + και τα ίζής U, + ίκ γης το μνημόσννον αυτών Λ, + αυτούςΡ Quelle: 2 - 3 τιμωράσθαι

Olymp. S. 294,12-13

Nik. S. 507,18-22 (PG 93, 364 A) Die Ergänzung nach Γ in Olymp. S. 294,13-14 wäre, da es sich um Überlieferung der α-Vorläuferkatene handelt, besser unterblieben.

34,27a

ΗΔ ό'τι ε £ ε ' κ λ ι ν α ν εκ νόμου

34,27b

δικαιώματα δέ αύτοϋ

34,28a

του

34,28b

και κραυγην

ζπαγαγζΐν

hτ

πτωχών

θεοϋ,

ουκ

αυτόν

ςπέγνωσαν κραυγην

εισακουσεται.

πένητος,

Kapitel XXIII (zu Hiob 34,1-37)

189

ΉΔ TOO avroü αιτίας

Olympiodor

ειπεν,

3 την των πενήτων

hi as oi ασεβείς

κολάζονται,

εττάγεσθαι δε

κραυγην εις θεόν, οτιττερ αδικούμενοι

άνωθεν εττισττωνται

βοώσι

28

φησιν κα\ την

βοηθειαν.

GU FQRIITJIVAEHSKAMA Ρ [C]B W*(3

eh-βοώσι)

1 Autor: Όλυμπιοδώρου Uq, keine Angabe G J I H ^ P B W 2 8e > U T H ^ 3 οτιTiep: 07rep 01ympY II βοώσι: eis αυτόν καταφεύγουσι βοώντα Olymp 4 ανωθίν βοηθειαν: θίόθίν εκ&ίκησιν επικαλούμενοι Olymp Quelle: Olymp. S. 294,18-20 Nik. S. 507,28-29.32-35 (PG 93, 364 Β)

34,29a1

34,29a

HB

HE κ α ι αυτός

ησυχίαν

παρέζεται,

και τ is καταδικάσεται;

2

roü αντοϋ

Olympiodor

ει δε και θεό? άνεζικακών

εν η σ υ χ ί α τεως εα τ ο υ ? ασεβείς

29

είναι,

3 Tis δύναται καταδικάσαι, ον ό θεό? ού κατεδίκασεν; GU FQRIITJZVAEHSKAMA Ρ [C]B W* 1 Bezug: zu 34,29a 2 in G II Autor: Όλυμπιοδώρου UFA, του αΰτοΰ (= keine Angabe) Α, keine Angabe GJSHSKAMPBW 2 eä του?: εαυτούς GRP Quelle: Olymp. S. 295,1-2

34,29b

HS κ α ι κρύψίί

34,29c

HS

πρόσωπον,

κ α ι τι'? οψίται

τοΟ αντοϋ τοϋτο λεγει,

3 τιμωρείται

αυτόν;

και κατά 'έθνους και κατά ανθρώπου όμοϋ.

Olympiodor οτι αόρατος ων ό θεό? άοράτως τά? κρίσεις

δέ ού μόνον τον καθ' εκαστον,

Kaff ους ο'ιδεν αυτός

εκφέρει.

άλλα και εθνηδον α-παντας,

λόγους.

GU FQRnTJZVAEHSKAMA Ρ [C]B W* 1 Autor: Όλυμπιοδώρου UIITVE, Διδύμου Α, keine Angabe GJIHSKAMPBW αόρατος: αφανής Olymp II ό > TW II ό öco? άοράτως > Olymp Quelle: Olymp. S. 295,4.6-7 Nik. S. 508,11-15 (PG 93, 364 C)

2

30

190

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΓ

34,30ab

ΧΜ II ούτος: ό Σύμμαχος Olymp, όντως FA1 Η - * 8/9 τουτέστιν XA~*C 10 επέχω: 'έχω 01ympY IIάλλα Olymp QITTZVAP II εξέρχομαι 01ympY HSA-* II el - λέγω > Σ 11 διασάφησον - λόγον: έλεγξον Χ II nach λόγον Trennung und das Folgende zu 34,33 in Μ 12 το 2 > TJ 13 ήδη: δή EC, δεΐ HSA-* 15 είδέναι θέλω: ιδείν θέλων G, είδεΐν έθέλω U II e't τι > EHSA'C 16 έχεις VA II ϊνα - 1 7 > Μ 16/17 τον λόγον HSAA Quelle: 2 - 6 Olymp. S. 295,16-20; 7 - 1 1 Olymp. S. 296,7-11 Pitra, Analecta Sacra II, S. 381-382 (aus Hs. 256) — Nik. S. 508,28 - 509,12 (PG 93, 364 D - 365 A) % «ει δε έζέστην 3 μοι δειζον GmUm

έμαυτοϋ»,

« ε ν τω συνώίΐν

το αληθές,

αυτό.»

FmQRTITVAEHSKAA Ρ [C]B

1 Autor: Εύάγριος Λ, και άλλως Β

34,32b

φησίν,

GUXJ II κεφαλαίου (Ικοστον τπάρτου > Ρ GUX 6 ποιήσαι: πραξαι GUX II και > 01ympY

2 - 3 ι/ΰι>: ίνταϋθα ό Έλιοΰ?

Quelle: Olymp. S. 299,5-9 Nik. S. 511,4-11 (PG 93, 368 AB) Die Fassung von GUX repräsentiert den Textbestand der α-Vorläuferkatene.

ι

Τετάρτη του Έλιοΰ? πρός re τους φίλους και τον Ίώβ δίάλζξι,ς Κεφάλαιο^ ΚΔ

35,1

35,2a

Γ

δε έ τ ι Έ λ ι ο ΰ ί A c y e r

ΰπολαβων

Γ τί τοντο

ηγησω

kv

κρίσζι;

Όλνμπιοδώρον

Olympiodor

η τοϋτο λέγζί· «τί Φλογίσω πζρι των κριμάτων τοϋ θεού; άρα ort δύνασαι ταύτα καταλαβύν,» η οτι «τί ζλογίσω προς θών θζλων κριθηναι; πώς δε ζτόλ,μησας σεαυτόι/ δίκαιον άποφήναι ώ? προς θΐόν;» G U Χ ( 3 τί - 4 )

FQRNTJZVAEHSKAMA

Ρ

[C]B

W(3TI-4)

1 Autor: keine Angabe GXFJXPW 2 rj > FB II η - λίγα > q II λίγα + οτι Olymp Β II τί > 01ympY Β 2/3 οτι δύνασαι: ώϊ δυνάμΐνος Olymp 3 τί: το Olymp*, > GJB II

θελω RT 4 δε > Olymp W II ΐαυτόν ΤΛ II δίκαιον σαυτον Olymp II ώ? > ΕΒ II toy προς θΐόν: εναντίον του θΐοϋ Olymp Quelle: Olymp. S. 299,12-14.16 Nik. S. 511,16-21.24-25 (PG 93, 368 Β)

35,2b

Δ

Δ συ

τις

et, οτι

α π α ? · δι'καlös ει'μ,ι Εναντίον

κυρίου;

τοϋ αντοϋ

συ yap, φησίν, τις ei, οτι diras' δίκαιος α'μι εναντίον κυρίου; το μ\ν ούν δίκαιον είναι τον Ίώ/3 άληθίς. ολον δε τούτο μετά προσθήκης το δίκαιον αυτόν eivai εναντίον κυρίου ψευδές, ίμάθομζν γαρ άπο των γραφών, οτι ώς προς θεόν πασα δικαιοσύνη ανθρώπων ουκ έ'στι δικαιοσύνη. ου δικαιωθησεται γαρ κατενώπιόν σου πας ζων. το αυτό ούν

Kapitel XXIV (zu Hiob 35,1-16)

ei? μεν προς θεον ουκ εστί δικαιοσύνη, εστίν.

ως δέ προς άλλου?

197

δικαιοσύνη

6 Psalm 142,2b FQRnmVAEHSKAMA

[C]B

1 Autor: του αύτοϋ (= keine Angabe) F, keine Angabe J I E ^ B 3 ιΐυαι δίκαιον ~ H"^ 4 ψευδές ΠΚΒ: ψίϋδοί FqTJV, ψευδώϊ lAEHSA^ 6 ού - 7 δικαιοσύνη | > Μ 2 τ ό - 6 ζών Nik. S. 511,26-31 (PG 93, 368 BC) Der Autor ist vermutlich Origenes. Dafür spricht: 1) Origenes verwendet das Zitat von Psalm 142,2b für dieselbe Argumention und mit derselben Lesart κατ ενώπιον (statt ίνώπιον) auch im Johanneskommentar (II 120-122, ^74,11-27 GCS) und im Matthäuskommentar (XV 10, S. 377,16-26 GCS). 2) Nr. ΚΔ 3 stammt offenbar (wie alle unsere Origenes-Fragmente) aus der /3-Vorläuferkatene. 3) Von Nr. KA 11 bis Nr. ΚΔ 25 wird Origenes mehrfach als Autor genannt. Die Serie dürfte mit Nr. ΚΔ 3 beginnen. Vgl. dazu Bd. I, Einl. S. 107f.

zu 35,2b

πλείονα m

G U

m

m

εναντίον

κυρίου.

m

FQ R nTJVAEHSKAA Ρ

[C]

Nik. S. 511,32-34 (PG 93, 368 C)

35,3

Ε

Ε η epels·

Όλνμπι οδώρου

τί ποιήσω

άμαρτών;

Olympiodor

« α λ λ ' ουδέ ώφειλες», φησίν, «ειπείν τί ποιήσω άμαρτών; οΐδα? 3 yap, δ ποιειν ε'8ει· άπεχεσθαι της αμαρτίας και ικετεύειν θεόν». ό μεν ούν Έ λ ι ο ΰ ? προς την (.αυτού διάνοιαν καλώς συμβουλεύει, ό δε μακάριος Ίώ/3 κρείττονι διανοία και εύλαβεστερον ελεγεν εί δε και ημαρ6 τον, τί σοι δύναμαι ποιησαι, αντί του· ούδεν τοσούτον δύναμαι ποίησα ι ώστε εζαλεΐψαι την άμαρτίαν, ει μη της σης τύχω φιλανθρωπίας. 5-6 Hiob 7,20a

GU FQRIITJXVAEHSKAMA Ρ* C W*(2 - 3 θΐόν) 1 Autor: τον αύτοϋ (= Όλυμπιοδώρον) q, τον αύτοϋ (= keine Angabe) F, Ίουλιανοΰ Μ, keine Angabe GJIHSKAAPW 2 οΐδα 01ympY 3 (δα: ωφαΚες Olymp II και: δακρύΐΐν μετανοάν Olymp II θΐόν: τον θΐόν Olymp UKW, θ(ω E ^ C 1 II θΐόν + άμνηστίαν σοι των παραπτωμάτων παρασγΐΙν Olymp 4 ούν > q II διάνοιαν (αυτού ~ Olymp II συμβουλΐύα + τω Ίώβ Olymp 5 και ΐύΚαβίστΐρον > Olymp 6 άντϊ 6/7 ποιησαι > 01ympY FT Quelle: Olymp. S. 300,5-12 Nik. S. 511,37 - 512,8 (PG 93, 368 C)

198 6

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΔ

Ε

el δικαιοπραγησας m

G U

m

κολάζομαι,

FQRIITVAEHSKAA

τί αν (.παθόν άμαρτών;

C

Nik. S. 512,9-11 (PG93, 368 D)

35,4ab S εγώ δε σ ο ι δ ώ σ ω άττόκρισιν

7

S

και r o t ? τρισιν

Όλνμπιοδώρον

Olympiodor

cos και του Ίώ/3 ούκ ίν συνέσει λαλησαντος 3 μη ίύράντων ετι άπόκρισιν, αυτός υπισχι/«ϊται προφέρειν λόγους. GUX

FQRIITJVAEHSKAMA

Ρ

και των τριών φίλων κρείττονας απάντων

C

Ohne Trennung an Nr. ΚΔ 8 in Χ 1 Autor: keine Angabe GJAP ohne Trennung folgt Nr. ΚΔ 8 in U Quelle: = Olymp. S. 300,16-17 Nik. S. 512,17-22 (PG 93, 368 D)

8

S

φίλοις.

4 προσφέραν ES II

Ιουλιανού

Julian

δικαίως Öe αυτόν τοις φίλοις συνάπτει 3 σιν αύτω.

cos ηττημένοις

και

ίνωθύ-

ι

GUX

FQRÜTIVAEHSKAA

Ρ

C

Ohne Trennung an Nr. ΚΔ 7 in U 1 Autor: του αυτού (= ΌΚυμπιοζώρου) EC, keine Angabe ΧΣΗ - * 2 δέ > Jul qP II ηττημένοι1:: συνθιμίνονζ (nach 3 αύτω aber ήττήθησαν γαρ κτλ..) Jul 2/3 άνωθΐΐσιν TZVEHSA'C 3 ohne Trennung folgt Nr. ΚΔ 7Julian i n Χ S. 223,8-9 Quelle: Nik. S. 512,22-24 (PG 93, 368 D)

35,5a

Ζ άνάβλεψον

35,5b

€

35,6a

ei ημαρτες,

35,6b 35,7a

κατάμαθε

ει? τον ούρανον δέ νέφη,

ώ ? ύψηλα

αϊτο

σου.

τ ι 7Γρά£ει?;

ei δέ και πολλά ^

και ιδε,

ήνόμησας,

τί δννασαι

ζττξώη ούν δίκαιο? ει, τί δ ώ σ ε ι ?

35,7b

η τί έ/c χ ε ι ρ ό ς σου

35,8a

avhpi

τω όμοίω

αύτω;

ληψεται;

σου η ασέβεια

σου

ποιήσαι;

199

Kapitel X X I V (zu Hiob 35,1-16)

και υίω άνθρωπου η δικαιοσύνη

35,8b

σον.

Ζ

Όλυμπιοδώρου teilw. Olympiodor «έννόησον», φησίν, «προς τίνα δικαιολογησασθαι επεγείρησας, 3 πόσον οντά ύττερ σέ. τω ούν ούτω θαυμαστώ και ύπερφυεΐ, καν ημαρτές που, καν δίκαιος ης, ποίον ει>τεϋθεν βλάβος η κέρδος; ανθρωπον μεν yap τις τον όμοφυα και άδικησαι και εύεργετησαι δύναται, 6 τούτων δε ούδέτερον περι θεον οίόν τε γίνεσθαι. μη τοίνυν έπαίρου», φησίν, «έπι τη σαυτοϋ δικαιοσύνη.» GU

FQRIITJVAEHSKAMA

Ρ

C

W

1 Autor: Πολυχρονίου U, keine Angabe GJHSKAMPCW RT II TC τι HSA - * I Quelle: 3 τω -

9

3 ουν > Olymp

6 öeoö

7 της αντον δικαιοσύνης TJV II σαυτοϋ: ση Olymp

θαυμαστώ

Olymp. S. 301,4; = 6

μη - 7

Olymp. S. 301,19-20

2 - 3 σέ Nik. S. 512,31-33 (PG 93, 369 A); 3 καν - 7 Nik. S. 513,18-25 (PG 93, 369 BC)

Ζ

Ιωάννου

Chrysostomos

10

τουτέστιν «ει και μη άπο λογισμών, αλλ' αϊτο των δρωμένων 3 μάθε, πόσον σου άπέγει και πόσον εστίν υψηλότερος.» FQRIITZVAEHSKAMA

[C]B

1 Autor: keine Angabe Σ

2 μ η > Chrys M II αλλά qXE

7τόσ·ον2:7roaos

3 και - υψηλότερος > Μ II

V-*

Quelle: Chrys. S. 176,20-21 Nik. S. 512,28-31 (PG 93, 369 A)

Ζ

Ώ,ριγένους άναβλέπει εις τον ούρανόν ούχ ό τους σωματικούς οφθαλμούς 3 €7τάρας και ιδών τον ουρανό ν. τούτο γαρ το άναβλέπειν εχουσ ι και οι κύνες καϊ οι ονοι επαίροντες τους οφθαλμούς eis τον ούρανόν. και μ(τ ολίγα 6 ουδείς φιλόκοσμος άναβλεττει «V τον ούρανόν. μη άγαπώμεν τον κόσμον μηδε τα έν τω κόσμω- ει τα ενθένδε άγαπώμεν, ουκ άναβλεπομεν «V τον ούρανόν. FQIITVAEHSKAA

C

1 Autor: keine Angabe VH

4 ei?: προς E ^ C II τον > FAEC

5 > VA

6-8 Pitra, Analecta Sacra II, S. 382 (aus QVEP) — 2-4.6 - 7 κόσμω Nik. S. 512,3336.37-39 (PG 93, 369 A ) — 2-4.6 - 7 κόσμω PG 12, 1044 AB (aus Niketas-Handschriften)

11

200

ζ.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΔ

τοΰ αντοϋ

τα νέφη υψηλά α φ ' ήμων εστίν, ώ?, εάν Χδω τον βίον και την εκείνου άρέσκειαν προς θεον και την εμαυτοϋ σμικρότητα καϊ ταπεινότητα, οϋτω βλέπω τοϋτο το νέφος ΰψηλον απ' εμοϋ. kav ελθω επι Ίησοϋν τον του Ν α υ η , και βλέπω άλλο νέφος 6 υψηλον απ' εμοϋ, hτι τους βίους των προφητών εκείνων των μακαρίων, kav εξετάζω αυτών τας πράξεις, ποιώ το γεγραμμένον. ο ύ χ οίίτω τ α ΰ τ α

3 Μωυσεω?

FQRriTIVAEHSKAMA

C

'Ω,ριγΐνους R, σχόλιον eis το κατάμαθί he νίφη ΗΔ, Πολυχρονίου Μ, keine Angabe I V S K A 2 ä>s ea ν: (ως αν EC II ϊδωμΐν ΜΑ 2 Μωσεω? Η - * II άρισκίαν FqüVAESC 3 καϊ ταττΐίνότητα > EC 5 ίαν - 6 ίμοΰ > q II τον > Η - * I Autor bzw. Titel:

Nik. S. 512,39 - 513,5 (PG 93, 369 A B )

—

PG 12, 1044 Β (aus Niketas-Hand-

schriften) „Wolken" deutet Origenes auch in Horn, in Jer. 8,3-5 (S.58-60 GCS) auf die Heiligen, vgl. insbesondere S. 59,5 « α σ τ ο ϊ των άγιων νΐφίλη εστίν, S. 60,9-101'δί μοι και την νοητην ν(φί\ην Μωσήϊ ιχφΐλη ην, Ίησους ό τοΰ Ναυή νΐφΐλη ην. ^

'Ιωάννου

Chrysostomos

τουτέστιν «ούδεν αυτόν αδικήσεις, αλλ' ούδε ωφελήσεις δίκαιος 3 ων.» επειδή γαρ ελεγεν ei ημαρτον, τίδνναμαίσοι ττραζαι, τί ποιήσω; φησι τοϋτο, 'ίνα ε'ίπη· «δια τί; μη γαρ αδικούμενος φροντίζει σου άμαρτόντος, μη γαρ ώς βλάβην υπομένων;» 3 Hiob 7,20a FQRimVAEHSKAA

[C]B*

1 Autor: keine Angabe I V B τί Chrys M

4 τοΰτο -

4 γαρ + ώ? Chrys Β

τί: δια τί τοντο eines Chrysp, τοϋτο eines δια

5 γαρ: δ« Κ, > HSAA

Quelle: Chrys. S. 176,24-27 Pitra, Analecta Sacra II, S. 382 (aus QVEP) — B.C)

Nik. S. 513,16-18.25-29 (PG 93, 369

Zum Text von Z. 4 vgl. Chrys., S. 225, Anm. 247.

Ώ,ριγένους) «άρα οίδας, ει ημαρτες, τί πράξεις επι το λϋσαι το ήμαρτημένον; 3 έκαστος γάρ, εάν μη εαυτόν ίάσηται τοις εαυτού λόγοις της δικαιοσύνης, ουκ εχει λύσιν τών ημαρτημένων.» και μ(τ' ολίγα 6 «εί ημαρτες λόγοις, λόγοις κρείττοσι ϊασαι, εί ημαρτες εν εργοις, εργοις διαφέρουσιν.» ^

roO αΰτοΰ (=

U

FQRIITVAEHSKAMA

C

1 Bezug: zu 35,6b in HSA - * II Autor: 'Qpiyevovs QH, 'Ιωάννου Χρυσοστόμου S, τοΰ Χρυσοστόμου Μ, keine Angabe URVA 3 eavrov: αύτοΰ TVAEC, αύτοίϊ Η - * II Xoyois: epyois U 4 αμαρτημάτων U 6 τιμapτes] + ev U

Kapitel XXIV (zu Hiob 35,1-16)

201

2 - ήμαρτημίvov. 6-7 Nik. S. 513,29-34 (PG 93, 369 C) Niketas-Handschriften) ^

—

PG 12, 1044 Β (aus

Ώριγtvovs eav

3 νοησΐις,

άναβλέψτις

ΐίς

τί ημαρτίς,

παρακαλίϊν, άμάρττ], 6 δίκαιον,

τον

ουρανον

τί σε πράξαι

'ίνα ό αρχιερείς παράκλητον

Set, προσέργ^σθαι

προσαγάγτ]

('χομεν

και αυτός ίλασμός

και κατανόηση

προς

θυσίαν τον

τα

τω άρχκρΐϊ

περί σου.

πατέρα

και

eav γάρ

Ίησοΰν

ecrri περί των αμαρτιών

νέφη, Tis

Χρίστο

ν

ημών.

4-6 1. Johannes 2,1-2 U

FQRÜTJVAEHSKAMA

C

1 Bezug: zu 35,5b in UH II Autor: του αυτόν (= Ώριγtvovs) Angabe) R, keine Angabe JV 5 Χριστον Ίησονν ~ Η - * PG 17,96 Β (aus F und M) fr«

QC, τοϋ αΰτοΰ (= keine

το® αύτοϋ τό τηλικοϋτον

3 τοΰτο

ποιήσεις,

hτι τ ο is άνιάτοις,

Ίησοϋς μακάριοι

Χρίστος

α ν α λ ύ σ ε ι ? σου τας 7τολλά? ανομίας,

oh ε α υ τ ο ύ ? Ιάσασθαι

έ£ ουρανών,

ών αφέθησαν

'ίνα τα ανίατα

αίάνομίαι

ου δυνάμεθα,

ίάσηται

και γίνηται

και ών επεκαλ νφθησαν

α'ι

δια ηλθεν το

άμαρτίαι.

5 Psalm 31,1 FQRIITZVAEHSKAA

C

1 Autor: του αύτοΰ (= 'Ιωάννου Χρυσοστόμου) S, του αύτοϋ (= keine Angabe) RA, keine Angabe I V 2 ποιήσει?: (ϊ ποιήσεις R, ποιήσ^ς SA II άναλΰστ/ί FQEITV, αναλύσει R, άναλΰσαί Η - * 4 γίνηται 5 και - άμαρτίαι > R II (ττΐκαλύφθησαν αί άμαρτίαι: ίνΐκαΚύφθησαν άμαρτίαι και τα έξης EC PG 17,96 BC (aus F) — 2 δια - 5 άνομίαι Nik. S. 513,35-39 (PG 93, 369 C) — PG 12,1044 C (aus Niketas-Handschriften) ^

roO αΰτοΰ α λ λ ' εί και δίκαιος

3

ει ώς προς θεόν, τί εχεις δούναι

κ α τ ά την

σην

δικαιοσύνην; FQRliTJEVAEHSKAA

C

1 Autor: τοΰ αύτοΰ (= Ιωάννου Χρυσοστόμου) S, του αύτοΰ (= keine Angabe) RA, keine Angabe J I V 2 άλλ' et' και konj. Κ: άλλαϊ F, αλλά και ςΠ - * PG 17, 96 C (aus F)

ei δε και ώς λε'^ει? δίκαιος ei, τ ί προσθησεις m

G U

m

m

m

FQ R nTJVAEHSKAMA C

1 Autor: άλλο HSKAA Ziegler, Beitr. S. 79 — PG 17, 96 C (aus F und M)

αύτω;

202

19

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΔ

35,9a

Η από πλήθους

35,9b

βοήσονται

35,10a

και ουκ άπζν

35,10b

Jk ό κατατάσσων

Η

συκοφαντούμενοι αϊτο βραχίονος που ζστιν φύλακας

κζκράζονται, πολλών.

ό θεός ό ποιήσας

με,

νυκτζρινάς;

Όλνμπιοδώρον

Olympiodor

«σνκοφαντονμενοι μεν δη», φησίν, «οι άνθρωποι αϊτο τον πλη3 θους των κακών ών πάσγουσιν βοώσι προς θεόν, κατ' εκείνων δε προσέρχονται κράζοντας των μη λογιζομένων, οτι τον θεον εχουσι 7τοιητην, μηδέ ενθυμουμένων, οτι αύτος Έταξε και ννκτι μέτρα»· διη6 ρηται γαρ εις τέσσαρας φύλακας. κατά δε βαθυτέραν διάνοιαν νυκτός οντος του παρόντος βίου δια την σύγχυσιν της αμαρτίας φύλακας ημΐν Έταξαν, οίον έντολάς, καϊ 9 αγγέλους τους ημας φυλάττοντας. GU

FQRnTJZVAEHSKAMA

Ρ(2-6)

[C]B

W*(2-6)

1 Autor: keine Angabe GRJIPBW 3 ΐκάνον FQÜTVEHS 4 τον - 5 οτι > Μ 6 γαρ: δέ TJ 7βαθυτέραν: ίτίραν Olympγ 8φύλακας GUEK, φυλαχαϊ FQV II ΐταξΐν + ό öeoy Olymp II οίον ivro\as > Olymp Quelle: 2-6 Olymp. = S. 301,22-23. 302,1-2.4-5.7-8; 7-9 Olymp. S. 302,14-16 Nik. S. 514,4-7.8-11 (PG 93, 369 D) In Olymp. S. 302,15 und 17 sollte φνλακάς akzentuiert und die Tilgung in Z. 16f. aufgehoben werden.

20

'Ιωάννου

Chrysostomos

τουτέστιν καθάπερ εν στρατοπέδω. ούχ όρας πάντα διατεταγμέ3 να και μετά πλείονος ακριβείας 'έκαστον εν τάζει μένον τη προσηκούση, ούδεν των πάντων τον οίκεΐον υπερβαίνον ορον ουδέ rots άλλοτρίοις έπιπηδών χωρίοις, καθάπερ τα πάντα των φυλάκων κατεχόν6 των καθευδόντων των ανθρώπων ουδείς επιβουλεύει; ορα τά θηρία· οτε διαβαίνει, τότε ούτοι καθεΰδουσιν. ουκ έγρην έπινέμεσθαι τά ς πόλεις, ουκ έχρήν αυτούς άπολωλέναι, δεδεμένοι καθεΰδουσιν. FQnTVAEHSKAA

C

μένον: κίίμιυου ChrysM, μένοντα Ε - * 5/6 των φυλάκων κατεχόντων Chrys: φυλ,άττων κατέχων TC 6 των > ChrysMP 7 οτε Chrys: τότε TC II τότε: οτε E ^ C 3

Quelle: Chrys. S. 177,9-16 2-7

καθιύδουσιν Nik. S. 514,12-20 (PG 64, 644 A)

Kapitel X X I V (zu Hiob 35,1-16)

203

Ώριγίνους έγκώμια του θεού και αίνους καϊ ϋμνους αυτού διεζέρχεται3 κατατάσσων φύλακας νυκτερινας αύτος ό θεός έστιν. Um

FQRIITZVAEHSKAA

1 Autor: keine Angabe Σ PG 17, 96 C (aus F ) — Niketas-Handschriften)

2

ό

C

αυτού·. αΰτω EC

Nik. S. 514,20-23 (PG 64, 644 A B ) —

PG 12, 1044 C (aus

toO αντοϋ θέλω Ibeiv, πως κατατάσσων εστίν ό θεός φύλακας νυκτερινάς. 3 ολος ό αΙων ούτος νύζ έστιν, σκότος (στιν. το φως τηρείται σοι· δ βλέπεις νύν φως, δι' εσότττρου βλέπεις, και εν τω φωτί σον οψόμεθα φως, μέλλομέν ποτε βλέπειν αυτό. ονκοϋν νύζ έστι πας ό αιών έπει 6 νύζ εστίν, πολέμιοι πολλοί, πολλά θηρία περιέρχονται. 4 vgl. 1. Korinther 13,12 FQRIITVAEHSKAMA

4-5 Psalm 35,10b C

1 Autor: του αύτοϋ (= Ιωάννου) F, Ώριγίνους Μ, Πολυχρονίου Α, keine Angabe HSKA 2 ολω? QÜV II ο R A ^ C : ων FQIITV PG 17, 9 6 CD (aus F und M) — Pitra, Analecta Sacra II, S. 382 (aus Q V E ) — 2 - 5 514,23-28 (PG 64, 644 B ) — PG 12, 1044 C (aus Niketas-Handschriften)

αιών Nik. S. Jk

Ώ,ριγίνους έπει ούν νύζ έστι τα έν τ τ) σκοτία του βίου πράγματα, χρεία έστι 3 φυλακών τεταγμένων εις την νύκτα ταΰτην, ίνα οί φύλακες οι έπι τών νυκτών φρουρώσι τους έν νυζι και ελθωσι και φυλάζωσιν ημας άπο τών ληστών, τίνες ούν οί φύλακες οί τεταγμένοι παρα τοϋ θεού έν 6 ταϊς φυλακαις ταΐς νυκτεριναις; τταρεμβαλει άγγελος κυρίου κύκλω τών φοβούμενων αυτόν και ρύσεται αυτούς, ούτοι οί άγγελοι ώ? έν νυκτι φρουρούσιν ημας. 6-7 Psalm 33,8 imZVAEHSKAA

C

1 Autor: του αϋτοΰ (= 'Ω,ριγένονς) AC, Διδύμου Α, keine Angabe JIHSKA 3 012 -5 > Τ 4 νυζι: νυκτι Η - * 5 nach ληστών Trennung und das Folgende anonym in 1 kv > ΔΑ

φνλακΐΐ

Pitra, Analecta Sacra II, S. 382f. (aus VE) — 2 χρΐία - 6äyy(Ko SA

3 ohne Trennung folgt Nr. ΚΔ 26 in Ρ

2 «et - τότε Nik. S. 515,9

35,13a

IX ατοπα

35,13b

αντο$

35,14a

των συνηλούντων

ΙΑ

γαρ ibdv

ov βούλεται

γαρ ό παντοκράτωρ

κύρως· όρατής

τα ανομα,

Ιστιν

και σ ώ σ ε ι μ€.

Όλυμπιοδώρον

Olympiodor

είρηκώς του θεοϋ το μισοπόνηρον και ότι έφορα κολαστικώς 3 ανόμους, εύγην έπλεξε τω λόγω φήσας· και σώσει με. GU

τους

FQRIITJVAEHSKAMA Ρ [C]B W

1 Autor: του αΰτοϋ (= Όλυμπιοδώρου) SK, keine Angabe GFqJMPBW

3 ϊττλΐξΐ:

'έπληξε Quelle: = Olymp. S. 303,8-10

2 μισοπόνηρον Nik. S. 515,23-24 Zu Ζ. 3 ίττ\(ζ(: Unsere Konjektur ίπέπλΐξΐ war überflüssig; vgl. Olymp. S. 81,8.

anstelle von 'έπΚΐξΐ in Olymp. S. 303,10

Λ'Ε, ίπήξΐ

206 29

ΙΑ

ΚΕΦΑΛΑ ΙΟΝ ΚΔ

Chrysostomos

Ίωίννον ού μόνον ού δε'χεται, αλλ" ουδέ

GmUm

FQRnTJIVAEHSKAMA

ίδεΐνβούλΐται.

[C]B

1 Autor: αλλοΟ Μ, keine Angabe GFJX δύναται TJ

2 heueren + ό κυρ toy Chrys II βούΧ,ΐται:

Quelle: Chrys. S. 178,3-4 Nik. S. 515,22-23

35,14b 1

IB

35,14b2

30

IB

κρίθητι δε εναντίον ei

αύτοϋ,

δΰνασαι αυτόν αίνεσαι, ώ ? εστίν.

Όλνμνιοδώρου

teilw. Olympiodor

«άναλόγισαι

δη», φησίν, «του θεού την άζίαν, ει χω/sei σοι τον

3 ϋμνον ό λογισμός,

τί ούν προς τοσούτον

καϊ τηλικοϋτον

εθέλεις

κριθηναι, οπού ye μηδε προς άζίαν αύτόν ύμνολογησαι οίός re ei.» GU

FQRIIΤ JZ VAEHS K A M A

Ρ

[C]B

W*(3ti'-4)

1 Autor: Πολυχρονίου UM, keine Angabe G J I A P W 2 δη > JB II χωρεί σοι G H ^ P : χωρήσοι UFqllJEVA, χωρίσοι Τ, χώρισα ι Ε, χω/κί σου Β 3 προ? + τον Olymp II «öeXeij: θελα? φησίν Olymp 4 μηδέ: oiht FR Quelle: 3 τί - 4 Olymp. S. 303,12-13 Nik. S. 515,29-34 (PG 64, 644 BC; 93, 372 A ) 31

IB

'Ιωάννου

Chrysostomos

«et δικαστηριον έκάθισεν»,

φησίν,

«και τα δικαιώματα

προέθη-

3 κεν, ουκ αν αυτόν έπηνεσας; ουκ αν αυτόν εδόζασας κατ' άζίαν επι τοις εις σε yeyei>ημένοις νυν, ore νομίζεις άδικεϊσθαι και

κολάζεσθαι;»

τό μεν yap μη δύνασθαι κατ' άζίαν τον θεόν ύμνεΐν ουδέν μέγα, τό δε 6 μέλλοντα

κρίνεσθαι προς αυτόν εν τοις προς ήμας μη δύνασθαι κατ'

άζίαν αυτόν ύμνεΐν, τοϋτο μέγα. FQRTITVAEHSKAMA

C

1 Autor: του αύτοϋ (= ΌΚυμιτιοΒώρου) V

3 αυτόν - avj > V

Quelle: Chrys. S. 178,11-17 Nik. S. 515,35 - 516,5 (PG 64, 644 C; 93, 372 A )

35,15a

TT και νυν, ο τ ι ουκ εστίν Επισκεπτόμενος αύτοϋ

35,15b

και ουκ εγνω παραπτώματι

σφόδρα.

όργην

Kapitel XXIV (zu Hiob 35,1-16)

ΙΓ

Όλυμπιοδώρου

207

Olympiodor

« ά λ λ α δια τοϋτο»,

φησίν,

«hτειδή μη σ υ ν έ χ ω ? επισκέπτεται

και

3 επεξέργεται

öeo? 777 οφειλομένη άδικοι? opyf), ώσπερ δε τ ι ? άγνοών ού σφόδρα τιμωρείται τα ημέτερα παραπτώματα, την άνογην αυτόν και μακροθυμίαν οί άνθρωποι ει? καταφρόνησιν λαμβάνουσιν.» τ ω δε 6 ειπείν και νυν εδειξεν, οτι καν παραχρήμα μη τιμωρηται, ά λ λ ' ούν αποδώσει ποτ ε έκάστω το κατ" άζίαν. GU Χ(5 τω - 7)

FQRIITJZVAEHSKAMA

Ρ

C

W*(2 - 5 λαμβάνουσιν)

I Autor: keine Angabe G X J I V P W 2 αλλά δια τοϋτο φησίν: δια τοϋτο τοιγαροϋν Olymp II μη > EC II και - 3 öeö? > Olymp 3 (ττίρχΐται UM II ίπιφίΐλομίυτ\ 01ymp Y II ώσπερ δέ: άλλ' ωσπΐρ Olymp 4 ού > 01ymp Y 5 τω: το Olymp UFTZA - *

6 ειπείν + οτι Η - * II μη: > HSA, vor παραχρήμα ~ Κ, ού Μ II τιμωράται 01ympY GUF TZVAEHSA^C

7 το: τα Olymp F, > TC II κατ': πρ οι ΧΡ

Quelle: Olymp. S. 303,16-21

35,16a

ΙΔ και Ί ώ / 3 μαται'ω? άνοιγα

35,16b

ΙΔ

€ν άγνωαία

ρήματα

το στόμα

αντον,

ßapvvu.

τοΟ αΰτοϋ

Olympiodor

«μη κατανοών», φησίν, «τοιγαροϋν

Olymp ABW II τη - 3 μακροθυμία: τω μεγαλΐίω τον θΐοϋ και τω μακροθΰμω Olymp (vgl. die Bemerkung) 4 προς - αινέσαι: αΐνίσαι κατ' άξίαν Olymp II και > Olymp GRE^B 5 βαρέα - φθίγγΐται > 01ympY Quelle: Olymp. S. 304,1-4 Nik. S. 516,26-32 (PG 93, 372 BC) Zu Z. 2-3: Die Änderung der Dative in Akkusative, die wir in unserer OlympiodorAusgabe S. 304,1-2 in Anlehnung an Niketas vorgenommen haben, war falsch. Κατανοΐω mit Dativ-Objekt findet sich bei Olympiodor auch S. 172,11 (= Nr. ΙΔ 1,7), S. 173,6 (= Nr. ΪΔ 5,6), S. 366,8 (= Nr. KH 62,2), sowie an folgenden Stellen, wo wir ebenfalls unnötigerweise den Akkusativ hergestellt haben: S. 125,3 (die Lesung ois von 01ymp Y wird durch U bestätigt) und S. 289,13 (wir ziehen jetzt τοις άρημίνοις vor).

Προθεωρία κεφαλαίου εικοστού πέμπτον Olympiodor

3

6

9

12

15

18

21

24

ενταϋθα περι δικαιοσύνης θεοϋ διδάσκει ό Έλιο05 τό κατ' άζίαν έκάστω άττονεμούσης και περί δυνάμεως μεγαλοπρεπούς και σοφίας άκαταλήπτου, συνίστησι δε τον περί της άκαταλήπτου σοφίας αύτοϋ λόγον εκ των περί τον αέρα γινομένων χειμώνων τε και βροντών και των Θηρίων και κτηνών, πώς τα μεν μεθ" ημέραν εργάζεται, την δε νύκτα εις άνάπαυσιν έχει, τα δε την μεν ημέραν εις το ησυχάζειν άπεκληρώσαντο, 'ίνα μη τοις άνθρώττοις έπιτρέχωσιν, την δε νύκτα περινοστοϋσι ζητοϋντα τροφήν, και οτι τοις ϋδασιν ό θεός ποτέ μεν εις ανθρώπων παιδείαν, ποτέ δε εις εύεργεσίαν χρήται, και οτι εκ μεν σκότους φώς, εκ δε της του φωτός αναχωρήσεως νύκτα εργάζεται. φησι δέ, οτι ττάσίν εστίν εϋληπτον τό εκ της δημιουργίας καταλαμβάνειν, ώ? ακατάληπτος εστίν η σοφία του θεού. μεγαλοπρεπώς δε διεζελθών τα περι της άκαταλήπτου σοφίας τε και προνοίας τοϋ θεοϋ συμπεραίνει τον λόγον εις τό δειν φοβεισθαι τον θεόν. δια μεν ούν τοϋ δίκαιον άποφήναι θεόν και τοις δικαίοις επαμύνοντα παράκλησιν είργάσατο τω Ίώ/3, ίνα ως δίκαιος αγαθού και δικαίου θεού τεύξεσθαι προσδοκών εαυτόν άνακτήσηται, δια δε τοϋ μέγαν και ίσχυρόν και άκατάΚηπτον εις φόβον ενάγειν έπειράθη τον δίκαιον, 'ίνα μηκέτι μηδέν άντείπη, άλλα τη σιωπή παραχώρηση τοις άκαταληπτοις τοϋ θεοϋ κρίμασιν. θαυμχισίως ούν τοϋ Έ λ ι ο ΰ ? μάλιστα προς τω τέλει περι της τοϋ θεοϋ σοφίας τε και μεγαλοπρεπείας έξηγησαμένου ό μεν Ίώ/3 ούδεν άντειπεν, σύμψηφος δε ό θεός τοις τοιούτοις αύτοϋ γέγονε λόγοις, cos εφεξής εστίν εκ της θείας ρησεως καταμαθειν. FQRnTJVAEHSKAMA

C

1 Titel: > J 4 συνίστησι - σοφίας > 01ymp Y 5 Κόγον: λίγων 01ymp Y II χειμώνων τ( > 01ymp Y 6 και + των Olymp 7 / 8 απεκληρώσατο Olymp V 8 / 9 irepiνοστονντα ζητονσι Olymp 14 - 15 θ(οϋ > 01ymp Y 16 δια - θεον^ > q II τοϋ: το 01ymp Y 18 θεοϋ > RC II τεύζεται 01ymp Y , τεΰζασθαι RAS II άνακτησεται 01ymp Y 2 0 τον: το 01ymp Y 22 μάλιστα + τα 01ymp Y 24 ό > Olymp Quelle: Olymp. S. 305,5 - 306,7 2 - 16

θεόν. 2 0 'ίνα - 25 Nik. S. 516,36 - 517,25 (PG 93, 372 C - 373 A) 3 άπονεμούσης und Ζ. 16 δια - 21: In Nr. KE 2 liegt, teilweise als Dublette,

Z. 2 entsprechende Fassung der α-Vorläuferkatene vor.

die

ΤΙέμπτη τον Έλιοΰ? προς τον Ίώβ διάλζζι,ς Κζφάλαων ΚΕ

36,1

ΙΕ

ΙΕ

προσθάς

bk

Έλιοΰ?

en

\4yei.

Όλυμπιοδώρον

Olympiodor

εν τούτοις περί δικαιοσύνης θεού διδάσκει ό Έλιοϋς το κατ' άζίαν 3 εκάστω άπονεμούσης άκαταλήπτου.

και περι δυνάμεως μεγαλοπρεπούς

και σοφίας

δια μεν ούν του δίκαιον άποφήναι τον θεον και τοις

δικαίοις επαμύνοντα παράκλησιν είργάσατο τω Ίώ/3, 'ίνα ώ? δίκαιος 6 αγαθού και δικαίου θεού τεύξεσθαι προσδοκων εαυτόν δια δε τού μεγαν και ίσγυρον και άκατάληπτον επειράθη τον δίκαιον,

ϊνα μηκετι

άνακτησηται,

εις φόβον

μηδέν άντείπη,

ενάγειν

άλλα τη

σιωπή

9 παραχώρηση τοις άκαταληπτοις τού θεού κρίμασιν. GUX FQRI1TZVAEHSKAMA(2 - 3 άπονΐμοΰσης) Ρ W(2 - 4 άκαταλήπτου)

[C]B(2 - 3 άπονΐμούσης)

1 Autor: Όλ,υμπιοδώρου διακόνου V, προθΐωρία Ρ, keine Angabe GU2SMW

τούτοις: ίνταϋθα Olymp II θΐοϋ: τοϋ θ(θΰ U, ου G, > MW Notiz προ£γράφη eis την προθΐωρίαν in q τΐύξΐται 01ymp Y 8 τον: το 01ymp Y

2 ev

3 nach άπονΐμούσης die

4 του: το Olymp* II τον > Olymp

6

Quelle: Olymp. S. 305,5-7.18 - 306,3 2 - 4 άκαταΚήπτου. 8 'ίνα - 9 Nik. S. 516,36-41. 517,16-18 (PG 9 3 , 3 7 2 C - 373 A) Dieses Fragment ist die Προθίωρία (Nr. KE 1,2-3.16-21) in der Fassung der α-Vorläuferkatene, welche hier durch GUX, Ρ und W repräsentiert wird. Die Zeilen Nr. KE 2,2 3 άττονΐμοΰσηί sind als Dublette auch in Γ erhalten; der Rest ist in Γ unterdrückt worden.

36,2a

I s μύνόν

με μικρόν

CTI, 'ίνα διδάξω

36,2b

έτι γαρ kv εμοί εστίν

36,3a

άναλαβών

σε·

λέξις,

την ίττιστημην

μου

μακράν.

Kapitel XXV (zu Hiob 36,1 - 37,24) IS

τοΟ αντοϋ

211 Olympiodor

3

«ε7τειδη7Γ€/3 έ'τι 7rcpi Qeov kiyav έ χ ω και βούλομαι», φησίν, 3 «ΰψηλότζρον άναλαβων τον λόγον μίτ ίπιστήμης και γνώσίως διεξίλθίΐν, έ'κδε£αι μαθύν και τα νυν υπ ίμοΰ λΐγόμζνα.» GU

FQRI1TJIVAEHSKAM*A

Ρ

[C]B

W*

1 Autor: Όλνμπιοξώρον U, keine Angabe G J I H ^ P B W 2 φησίν > Olymp Ρ 3 ΰψηΚότΐρον: μακρότΐρον Olymp, μακρότίρον και ΰψηΚότερον Ρ 4 μαθύν > Olymp Quelle: Olymp. S. 306,11-13 Nik. S. 517,32-38 (PG 93, 373 A)

36,3b

Iz

e p y o i ? de μου

δίκαια

αληθείας και ουκ ά δ ι κ α ρήματα

36,4a

€7γ'

36,4b

άδι'κω? συν U is.

ΙΖ

ζρώ

το0 αντοΟ

Olympiodor

4

τ ο yuoy 7rpos τ ο δίκαια, 'ίνα (ϊπη, ότι «την ζικαιολογίαν μου, ην 3 νυν έρώ, τοις του θΐοϋ tpyois 7τιστοϋμαι δζικνύς, o>s α γινώσκω μζτα άληθζίας συνίημι και ουκ αδικόν τι νοήσας άδικα φθίγγομαι.» GU

FQRIITJVAEHSKAMA

Ρ

[C]B

W*

1 Autor: Όλνμπιοδώρον UqA, keine Angabe GJH^PBW 2 το μου > 01ympY II ιοί'· τα 01ympY U II οτι: «τι 01ympY 3 ϊργοis τοΰ 0«οΰ ~ Olymp II α γινώσκω: άναγινώσκω 01ympY II μ«τά: μ«τ' UJH - * 4 αδικα: αδικον TBW II φθίγγομαι + ρήματα Olymp Quelle: Olymp. S. 306,16-19 Nik. S. 517,42 - 518,3 (PG 93, 373 AB)

ΙΖ 3

'Ιωάννου

Chrysostomos

τουτέστιν «τα km των ΐργων αυτών ΐκβαίνοντα δ ί κ α ι α λέγω, ούγΐ ρήματα ταϋτά Ιστιν ουδέ λόγοι.» άλλα φνλαξαι, μη πράξτ/ς αδικα. και ουκ αδικα, φησίν, ρήματα αδίκως avvieisr ουκ e'nrev, οτι ιίπραξας. 3-4 Hiob 36,21a FQRnTZVAEHSKAA 1 Autor: τοΰ αντοϋ

C

(= Ό\νμπιοδώρον) Τ, keine Angabe Σ

Quelle: Chrys. S. 178,23-24.26.22.27 Nik. S. 518,3-6.7-8 (PG 93, 373 Β)

5

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΕ

212

36,5a

ΙΗ γίνωσκί

δε, οτι ό κύριος

άποποιήσηται

ΙΗ

τον

ού

μη

ακακον.

'Ολύμπιο δώρου

Olympiodor (?)

«ϊσθι τοιγαροϋν, ως τον τα ορθά προγιρημένον ουκ άτταλλοτρι3 οϋται θεό?, καν εν συμφοραΐς αυτόν δό£τ] ποτε καταλιμττάνειν προς το λυσιτελοϋν.» GUX

FQRIITJEVAEHSKAMA

Ρ

[C]B

W

1 Autor: Πολυχρονίου U, keine Angabe GXJIMPW

προ-ηρημίνων Ε^Β 1 (vgl Bemerkung) II τα > q συντελούν AEHSA^B

2 τον - - προτιρημένον: των - -

3 7τοτΐ > G, ποτ( δόξτ] ~ U

4

Quelle: Vgl. Olymp. S. 306,21-22: ϊσθι τοιγαροϋν, toy ούδε'ποτε Öeos (ζω της οίκΐίας

επισκοπής τον ακακία συζώντα καταλιμπάνΐΐ. Nik. S. 518,16-17.19-21 (PG93, 373 B.C) 2/3 άπαλλοτριοϋται: Das Medium steht vielleicht wegen άποποιήσηται des Lemma. Andernfalls müßte man den Plural των - - προτ\ρημίνων von E~>B1 übernehmen und bei αυτόν in Z. 3 den Numeruswechsel in Kauf nehmen.

36,5b6a

ΪΘ δυνατός

ίσ~χύϊ καρδίας

ασεβών

ού

μη

ζωοποιήσει 36,6b

και κρίματα

πτωχών

δώσει.

ΙΘ

τοϋ αντοϋ Olympiodor ζωοποιεΐται ψυχή θείας γνώσεως μεταλαμβάνουσα, θάνατος δε 3 λογικής ψυχής ή άγνωσία, καϊ αϊ κολάσεις, «ό δυνατόs ουν», φησίν, «θεος τάς ψυγάς των ασεβών ού μη ζωοποιήστ] hia το ελεσθαι αυτους εν άγνωσία διάγειν. κολάζων δε τους άσεβεΐς κατά τά δίκαια εαυτού 6 κρίματα τοις ττενησιν άδικουμενοις ετταμΰνει.» GU

FQRIIΤVAEHSKAMA

Ρ

[C]B

W*(3 ό - 6)

1 Autor: Όλυμπιοδώρου UFA, keine Angabe GJIHSKAMPBW 3 (και ai Kokaaeis) Hag in Olymp, viell. και κόλασις (,άγνωσία bedeutet Tod und Bestrafung") 4 öeöj +

και ισχυρός Olymp II ζωοποιήσει 01ympYUTS τα δίκαια Olymp

5 αύτοΰ XS

5/6 τά κρίματα αυτόν

Kapitel X X V (zu Hiob 36,1 - 37,24)

213

Quelle: Olymp. S. 307,2-5.7-8 5 κολάζων - 6 Nik. S. 518,21-24 aus Olymp. (PG 93, 373 C)

36,7a

κ ουκ ά φ ε λ ε ΐ από δικαίου

36,7b

και μετά βασιλίων

36,7c

και καθίίΐ

Κ

οφθαλμούς

αύτοϋ,

eis θρόνου,

αύτους ei? VLKOS, καϊ

τοϋ αύτοϋ

ΰψωθησονται.

Olympiodor

κατά μεν το ττρόχειρον εσθ' οτε τους δικαίους ό θεος τοσαΰτης 3 ά£ιοί και παρά άνθρώττοις τιμής cos και συγκαθίζειν αύτους βασιλεϋσι και νΐκος αύτοΐς χαρίζεσθαι κατά των εχθρών και ei? ϋψος ετταίρειν. κατά δε βαθυτεραν διάνοια ν οι κατά θεον πτωχοί και δίκαιοι μετά 6 των κατ' άρετην υψηλών σύνθρονοι τω βασιλεΐ των ουρανών Έσονται νικήσαντες τους νοητούς εχθρούς και ύψωθεντες. GU

FQRIITJZVAEHSKAMA

1 Autor: Όλυμπιοδώρου

Ρ

[C]B

q, Πολυχρονίου Α, keine Angabe GUJZEHSKAMPB

τιμήy ws: τιμησίω? 01ympY 3 συγκθεζειν RA 01ympY 6 υψηλών: μεγάλων Olymp

3

4 αυτοΐς: αύτους FT II ίτταίρισθαι

Quelle: Olymp. S. 307,14-20

2 - 3 βασιλεϋσι Nik. S. 518,30-32 (PG 93, 373 C)

Κ

την εττοτττικην και προνοητικην αύτοϋ δύναμιν. G U m

m

F m QRITTVAEHSKAA

[C]B*

W*

Nik. S. 519,9-10 (PG 93, 373 D)

zu 36,7b

μετά τών αποστόλων Qmym

pmQmRmnmTmAraEmHmSm

μΐτά GU: και μετά Γ

[Q

τών > FTEHS

zu 36,7c

αλλά και τίμιους αυτούς καθίστησιυ και τών εχθρών Ιτιικρατεστίρους. W, fol. 124ν

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΕ

214

36,8a

ΚΑ και οι πζπώ-ημίνοι

kv

36,8b

συσχεθήσονται

36,9a

και avayytkd

36,9b

και τα παραπτώματα

χειροπίδαις

kv σγοινίω αύτοΐς τα έργα αυτών,

πενίας, αυτών οτι

ίσγύσουσιν.

ΚΑ Όλνμπιοδώρου

Olympiodor

«τους 8e αδίκου?», φησίν, «δΐσμώτας ίργασάμζνος και καταδήσας 3 ττίνία δια τών συμφορών eis άνάμνησιν αγίΐ των οικείων Έργων και παραπτωμάτων, ämp Έπραξαν δια της ιδίας ισχύος.» GU

FQRnmVAEHSKAMA'A"

Ρ

[C]B

W

1 Autor: τον αυτοΰ (= Όλυμπιοδώρου) F, του Χρυσοστόμου Α1, keine Angabe GUJ ΣΜΑ11 PBW 2 φησίν > Olymp Ρ 4 ΐίτραζΐν 01ympY F II (δία?: οΐκα'αϊ KPB Quelle: Olymp. S. 308,1-3 Das Stück findet sich versehentlich zweimal hintereinander in A.

zu 36,9b

κατ' αυτών τα Έργα αυτών. m

G U

m

FmQmRmnmTmErn

[C]

Bezug: zu 36,9a in U II κατ' αυτών GUF: κατά αυτών q, κατά Π - * Ziegler, Beitr. S. 41. 62

36,10a

KB ά λ λ α του δικαίου

είσακοΰσεται.

KB Όλνμπιοδώρον

Olympiodor

τοϋτο τω ανωτέρω ίίρημένω συνηπται, ίνα rj όντως· ουκ άφίλεί 3 άπό δικαίου οφθαλμούς αύτοϋ, άλλα του δικαίου εισακούεται. 2-3 Hiob 36,7a GU

FQRTITJZVAEHSKAMA

Ρ

[C]B

1 Autor: του αΰτοϋ (= Όλυμπιοδώρου) ΠΤΥΕ, keine Angabe G J I H ^ P B 3 άλλα - ίΐσακούσΐται: Psalm 33,16 01ympY (s. App. zur Stelle)

2 Ίν UB

Kapitel XXV (zu Hiob 36,1 - 37,24)

215

Quelle: Olymp. S. 308,5-7 Nik. S. 519,6-8.10 (PG 93, 373 D)

36,10b

ΚΓ και

€LTT€V,

οτι

(.ττιστραφήσονται

αδικία?.

ΚΓ τοϋαντοϋ

Olympiodor

15

«κηδόμενος δε», φησίν, «και των αδίκων ό 0εό? δεσμοί? αυτούς 3 και πtvia πιέζει, cos αν εί? συναίσθησιν έλβόντε? των ημαρτημίνων επιστρέψωσιν εκ της αδικία?.» GU FQRIIΌΣVAEHS KAMA Ρ [C]B 1 Autor: Όλυμπωδώρου UA, keine Angabe GJXE^PB 2 (|>ij50juei/os01ympY Τ II 5e: μ\ν 01ympY II αύτοίϊ 01ympY ΣΡ 3 σνναίσθησιν: σύνΐσιν 01ympY 4 άττοστρίψωσιν Olymp G

Quelle: Olymp. S. 308,9-11 Nik. S. 518,40 - 519,3 (PG 93,373 D)

36,11a

ΚΔ

kav ακοΰσωσιν

και δουλεΰσωσιζ/,

36,1 l b

συντελζσουσιν

r a s ημέρα? αυτών

36,1 lc

και

τα

eVrj αυτών

kv

Olympiodor

την δια των Έργων ίπιστρίπτικην μενους. 6

άκουστην

«εάν ούν», φησίν,

άγαθοΐς

εύπρζπζίαι,ς.

ΚΑ Όλνμπιο&ώρου 3 τίνα νουθεσίαν

kv

παώζίαν του θεού λέγει ωσπερ

εις σνναίσθησιν «άκοΰσαντες

αγουσαν του? τταώευοτου -ψυχωφελούς

τούτου

μαθήματος δουλεύσωσι 0εω, kv εύπραγία καϊ αγαθών αφθονία

βιοτεύ-

σουσιν.» GU FQRΠTJΣVΛEHSKΔMA Ρ [C]B W* 1 Autor: του αντοϋ (= Όλυμπωδώρου) FITV, τοΰ αύτοΰ (= keine Angabe) Ε, keine Angabe GTKH^PBW 2 Xe'yci > 01ympY 3 άκουστην + φησίν 01ympY 4 ovv > 01ympY 5 τω öe Κ - * II αγαθών καϊ ~ KP Quelle: Olymp. S. 308,14-17 Nik. S. 519,16-22 (PG 93, 376 A)

16

216

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΕ

36,12a

ΚΕ ά σ ε / 3 α ? δέ ού διασώζει παρα

amovs αbivat τον κνριον, και διότι νονθζτονμζνοι άνήκοοι

36,12b

17

το μη

βονλ^σθαι

ήσαν.

Όλνμπιοδώρον Olympiodor « τ ο υ ? 5 e άσεβεΐς», φησίν, «ού διασώζει θ ε ό ? , ουκ α υ τ ό ? αύτοΐς 3 της απώλειας γινόμενος αίτιος, α λ λ ' επειδηπερ α ύ τ ο ι ε α υ τ ο ί ? τ ο ύ τ ο υ κατέστησαν αίτιοι μητε τω εμφύτω και φυσικω λόγω τον θεον επιγνώναι θελησαντες, μ η τ ε τη έπιστρεπτική παιδεία και νουθεσία κατη6 κοοι θεοϋ γενέσθαι βουληθεντες.» ΚΕ

GUX

FQRnTJZVAEHSKAMA

Ρ

C

τοϋ αυτοί) (= Όλυμπιοδώρου) FA, keine Angabe G X J 2 M A P 2 δ( > φησί ν > Olymp 3 αίτιος γΐνόμΐνος Olymp 5 / 6 μητ« rfj - - βουληθϊντίς: τί) Τί - - μη θ(λήσαντ(ς Olymp 6 ytviaQai θ(θϋ ~ Olymp 1 Autor:

01ymp Y II

Quelle: Olymp. S. 308,20 - 309,4 Nik. S. 519,28-34 (PG 93, 376 A B )

36,13a 36,13b

18

KS και νποκριται oi) βοησονται,

καρδία τάξουσι θνμόν, οτίξ,δησζν αντον Olymp II μόνον: μίν Olymp 3 πΐρικΐίμενοι +'ίσωθΐνδΐ ovTts λύκοι αρπαγές

Kapitel XXV (zu Hiob 36,1 - 37,24)

Olymp Ρ II καθαιρίζουσι 01ympY

217

4 καϊ\: ούτοι δε ο'ι ΰττοκριται Olymp II (ξομο-

λογοΰνται: επιστρίφονσιν Olymp 5 nach υπόκριση Trennung und das Folgende unter der Autorangabe Πολυχρονίου in U Quelle: 2-5 Olymp. S. 309,6-8.10-11 2 - 4 θών Nik. S. 519,37-40. 520,3-4 (PG 93, 376 B)

36,14a

KZ anτοθάνοι

τοίννν

36,14b

η δε ζωη αυτών

36,15a

άνθ' ών Έθλιψαν

kv νζότητι

η ψυχή

τιτρωσκομένη άσθζνή

ΰπο

καϊ

αυτών, αγγέλων,

αδύνατον.

ΚΖ Όλυμπιοδωρου Olympiodor «δια τούτο», φησίν, «και άωροι αποθνήσκουσα υπό των θανατη3 φόρων αγγέλων τιτρωσκόμενοι η και συναποθνήσκουσι ταΐς νεωτερικαΐς έπιθυμίαις υπο των τιμωρών αγγέλων αίκισθησόμενοι.» καϊ ετέρα αιτία· δι' a s είργάσαντο κατά των υποδεεστέρων θλίψεις και

19

6 αδικία?. GU

FQRIITJZVAEHSKAMA

Ρ

C

1 Autor: τοϋ αυτου (= ΌΚυμπιοδώρου)

W* FAC, keine Angabe GJIMPW

4/5 και

irepa: ή δε Olymp 5 ίτίρα - δι': δι' ίτίρας αιτίας UK II ('ιργάσαντο nach υποδεεστέρων ~ UK 6/7 θλίψεις και αδικίας: άδικοΰντες και θΚίβοντες U Quelle: Olymp. S. 309,14-17 2 - 3 τιτρωσκόμενοι. 4 και - 5 Nik. S. 520,12-16 aus Olymp. (PG 93, 376 C)

36,15b

KH κρίμα δε πραέων

έκθησζΐ.

ΚΗ τοϋ αντοϋ Olympiodor των δε πραέων το κρίμα ορίσει θεός. τοϋτο γαρ σημαίνει το έκ3 θήσει, άντι τον· ου περιόψεται αύτους άδικουμένους. GU

FQRIITOVAEHSKAMA

1 Autor: Όλυμπιοδώρου

Ρ

[C]B*

W*

UqB, keine Angabe G J I E ^ P W

2 ό θεός Olymp

Quelle: Olymp. S. 309,19 - 310,1 2 - 2/3 εκθησει Nik. S. 520,19-21 aus Olymp. (PG 93, 376 C)

20

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΕ

218

36,16a κθ και 7τρός, εττεϊ ήπάτησύν

21

σ€ εκ στόματος

ΚΘ τοϋ αϋτοϋ

έχθρον.

Olympiodor

δια μέσου τεθεικώς το κρίμα δέ πραεων εκθήσει ως προς το των 3 υποκριτών πρόσωπον επηγαγεν, 'ότι «τιμωρούνται οί ύ π ο κ ρ ι τ α ΐ ου μόνον», φησίν, «δι as προεϊπον αίτιας, α λ λ ' ε π ε ι δ ή και άπατώσι τ ο υ ? ανθρώπους δια τοϋ (αυτών εχθροϋ στόματος.» το δε κοινον cos επί Ιδι6 κοϋ προσώπου τεθεικώς ειπεν ήπάτησέ σε. 2 Hiob 36,15b GU

FQRTITJVAEHSKAMA

Ρ

C

W(3

τιμωρούνται - 5 στόματος)

1 Autor: τον αντον (= keine Angabe) Ε, Όλυμπιοδώρου UF, keine Angabe GqJH - * PW 2 τΐθηκως Olymp TVAEHSA'M 3 ού - 4 άπατώσι: ώϊ άπατώντίϊ Olymp 6 τΐθηκως Olymp TAHSA - * II σΐ: μ( H~* Quelle: Olymp. S. 310,5-7.8-9 2-5

22

στόματος Nik. S. 520,27-33 (PG 93, 376 D)

K®

και επειδή ε£ εχθροΰ στόματος ήπάτησε σε ό υποκριτής, αύτώ μεν 3 η άβυσσος και η νποκάτω αύτής κατάχυσις, τουτέστι το σκότος το εξώτερον, σοι δε επιδοθησεται τράπεζα πλήρης πιότητος. 3 vgl. Hiob 36,16b GUX

3-4 vgl. Matthäus 8,12; 22,13; 25,30

FQRIITJZVAEHSKAA

1 Autor: αλλω?

Ρ

4 vgl. Hiob 36,16c

[C]B

ΠοΚνχρονίον U, άλλο Ρ, τον αντον (= keine Angabe) Ε

Nik. S. 520,38 - 521,3 (PG 93, 376 D)

36,16b

23

λ

Λ άβυσσος

Όλνμπίοδώρου

κατάγυσις

νποκάτω

αύτής.

teilw. Olympiodor

ei μεν περι τών υποκριτών ό λόγος, «έοίκασιν», φησίν, «άβύσ3 σοις βαθέως και εγκαθέτως βουλευόμενοι, και ώσπερ η τών υδάτων κατάγυσις ύποκάτω εαυτής τας υφάλους έπικρύπτει πέτρας και λανθάνοντα τοις πλέουσι φέρει τον κίνδυνον, οϋτω δη και η τούτων 6 γνώμη τω προσγηματι της ύποκρίσεως έπισκιαζομένη ναυαγεΐν παρασκευάζει τους αύτοΐς καταπιστεύοντας.» ει δε 7τερι της θαυματουργίας τοϋ θεοΰ, δια μέσου παρεντέθειται 9 το ρητόν «υποκάτω», φησίν, «της αβύσσου ουδέν έστιν η κατάχυσις.» θαυμαστον δε όντως το επι χύματος ηδράσθαι.

Kapitel XXV (zu Hiob 36,1 - 37,24) GUX(8-10)

FQRIITI VA EHS ΚΔΜΑ

Ρ

C

219

W(2-7)

1 Autor: τον αντον (= Όλυμπιοδώρου) A, keine Angabe GXXMPW 2 φησίν: yäp UW 3 βουλόμίνοι 01ympY 4 ύποκάτω ίαυτής > Olymp II (αυτής: αυτής UW 5 δή > Olymp 7 αύτοίς: αυτή Olymp II nach καταπιστΐΰοντας Trennung und das Folgende ohne Autorangabe in SAA 8 παρΐντίθ€ται Olymp, παρίντίθηται TVA Quelle: 2 - 4 πέτρας. 5 οΰτω - 1 0 Olymp. S. 310,12-20 Nik. S. 521,4-15 (PG 93, 376 D - 377 A) Die Erweiterungen gegenüber OIymp Y , die wir in Olymp. S. 310,12-20 nach der Katene vorgenommen haben, treffen vermutlich nicht das Original, da es sich um Überlieferung der α-Vorläuferkatene handelt.

36,16c

ÄÄ και κατίβη

36,17

τράπςζά

σον πλήρης

ο ύ χ υ σ τ ε ρ ή σ ε ι δε άττο δίκαιων

36,18a

Θ

36,18b

πιότητος. κρίμα,

θ υ μ ό ς δ ε εττ' α σ ε β ε ί ? έ σ τ α ι

δι άσίβξίαν

δώρων,

ων έδεχοντο

επ

αδικία

ΛΑ το0 οΰτοΟ

is.

Olympiodor

24

«των δέ δικαίων», φησίν, «ονχ υστερεί το κρίμα», τουτέστιν 3 απονέμει αυτοϊν το κατ' άξίαν ό θεός, ων και εφαπλουν αύτοΐν τράπεζαν πλήρη πιότητος, πρωτοτύπων μεν την την γνώσεων, την πνευματικήν, κατά τι δε παρακολούθημα Γσω? που και την εν αίσθητοΐν 6 άγαθοιν. GU

FQRrtTVAEHSKAMA

Ρ

[C]B

W*

1 Autor: Όλυμπιοδώρου UqAB, keine Angabe GH~*PW 2 he > U A ^ B II το > Olymp 3 άζίαν + καϊ κριτικόν 01ympY 4 πλήρης Olymp UVAEHSA^ II τήν\ > 01ympY 5 κατα - 'ίσως: 'ίσως δε U Quelle: Olymp. S. 311,1-4

TO{) αύτοβ

καν παραυτίκα 3 ενεστιν φθειρον

25

δοκώσιν ατιμώρητοι

γρημασι

και άσεβεΐν

μάλλον

ε'ίλαντο· κρίναντεν γοϋν αδίκων δικαίων GUX

μένειν

οι ασεβείς,

αλλ" ουκ

αύτούν την θείαν διαδράναι δίκην, οτι δη και το δίκαιον

FQRIITJXVAEHSKAA

Ρ

καϊ άδικεΐν cos δη τι

παρε-

μεγιστον

κριθησονται.

[C]B

1 Bezug: zu 36,17 ΚΑ II Autor: Όλυμπιοδώρου F, Πολυχρονίου U, keine Angabe

GXn^PB 3 tvtvriv: ϊστιν ΣΡ II αυτοΐς ASA1 Β II το δίκαιον παρίφθαρον > q και'ι - 5 (ίλαντο > GXP 5 κρίναυτίς - κριθήσουται > U Nik. S. 521,22-27 (PG 93, 377 Β) Wohl vom selben Autor wie Nr. KE 29.

4

220 26

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΕ

zu 36,18a

τό τιμωρητικον τοϋ θεοϋ. jjm

F n,Qn 1R :r, n :r. γ

Autor:

Σ(νμμάχου)

Ηn'Hnl Sm K.m Διη A111 A

Ziegler, Beitr. S. 80

36,19a

ΛΒ

36,19b

27

ΛΒ

μη

€κκ\ινάτω ίκών 6 νους δ ε η σ ε ω ? kv ανάγκη όντων αδυνάτων. σε

Όλυ/mοδώρου

teilw. Olympiodor

« μ η εκών», φησίν, « τ η ? ευθείας οδοί) παρατραπτ\ς, οταν της σ η ? 3 επικουρίας δεωνται oi εν ανάγκη οντες αδύνατοι, αλλ' επάμυνον κατά δΰναμιν.» λίγα δε ταύτα νυν ούχι νουθετών τον Ίώ/3, et καϊ το σχήμα τοϋ 6 λόγου τοιούτον, ου γαρ είχε καιρόν ή τταραίνεσις προς άνδρα kv άνάγκαις οντά και τοσαύταις, α λ λ ' ε π ε ι δ ή της κ α τ ά τ ω ν δωροδεκτών εμνημόνευσε δίκης, εβουλήθη καϊ νουθεσίαν είσενεγκασθαι κοινην et? 9 τ ό τ ά τ ο ι α ύ τ α φυγείν, υπογράφει δη ούν επι προσώπου το πράγμα, I V ο ΰ τ ω ? εναργέστερος τε και εύάφορμος ό λόγος γενηται. GU

FQRNTJ£VAEHSKAMA

Ρ

C

W(2-4)

τον αύτοϋ (= Όλυμπιοδώρου) FqC, τοϋ αϋτον (= keine Angabe) JA, keine 2 φησίν > Olymp 3 δέονται 01ymp Y GTJASMPCW 6 (ίχί: eyei TA 8 ηβουλήθη EHSA^C 9 ίπιγράφΐΐ Λ, απόγραφα EC II ϋττογράφΐί - 10 > Σ II ίνα GTJ 10 evepyea-Ttpos EA~*C 1 Autor:

Angabe GEMPW

Quelle: 2-4 Olymp. S. 311,14-15 2-4 Nik. S. 521,34-37 (PG 93, 377 B )

36,19c 36,20a 36,20b 36,21a 36,21b

28

ΛΓ

πάντας τους κραταιοϋντας μη ζξζλκύσης την νύκτα και

Ισγύν

τοϋ άναβηναι λαούς άντ αυτών, ά λ λ α φύλαξα ι, μη πράξης άτοπα, α 7 τ ό τούτων γαρ ζξζίλου αϊτο πτώχειας.

Όλνμνιοδώρου Olympiodor «ώσπερ δε», φησίν, «ου χρη τους αδυνάτους περιοράν, οΰτως 3 ούδε τοις δυνατοΐς εφεδρεύειν εν νυκτι μετά πλήθους και των οικείων εκβάλλειν.» διδάσκει δε, οτι την ισότητα και τό δίκαιον προς πάντας φυλάττειν προσήκει. ΛΓ

221

Kapitel XXV (zu Hiob 36,1 - 37,24)

6

άλλοι

δ(

νύκτα

καθΐύδων,

κραταιοϋντας

την

την

9 άντασαγάγης άπο

ηρμηνευσαν 'ίνα

των

μηδέν

GU Χ(2-5)

«μη

τους

ψνγτις ούν

φυλακή

άτοπων

«eis

«ολην

λογισμούς

φαύλους

των

φησίν,

η γαμαιπετες

φησίν,

αγαθούς

έτερους

πράξεων»,

ταπεινον

παρίλκύσης»,

εκβαλων

της

πάστ)

τοιούτων ετι

μη

ισχυν

σαυτω.

γαρ

νοίας

οϋτως

ϋψος

και

τους άτοπους

απίγεσθαι

bd-

άναγθήση

δια-

φρονών.»

FQRnTKVAEHSKA Μ(2-5) Α

Ρ

C

W*

I Bezug: zu 36,20a in TC (Lemmaziffer versetzt) II Autor: του αυτόν (= keine Angabe) FV, keine Angabe GUXJSH^PW 2 öc Olymp GUP: δη TC, > XM 3 rot? δυνατοί? Hag in Olymp: r o w δυνατούς 01ympY GUXrPCW (vgl. Bemerkung) II πλήθους + και λαών

πλΐΐόνων

τας > Olymp

Olymp

F o l g e n d e a n o n y m (άλλως την νύκτα ατόπους:

Olymp

και αδυνατώ

O l y m p II προς

πάν-

~ Olymp II nach ττροσήκΐι Trennung und das 6 ήρμήνΐυσαν:

ίκδΐδώκασι

G F q l l T J Z V A , ίρμηνΐΰουσιν

GUFQCRIITEVEPC

δεϊ: προσήκα Olymp II φημί

W ) in G U W

O l y m p , ίρμήν€υσαν άτονους

4 ο τ ι + και δυνατω

5 ττροσηκΐΐ φυλάτταν

9 σαυτω:

το μη

Ρ II παρΐλκούσης

εξΐλκύσης EC

8

0 1 y m p Y U F J A H S A , > Α II

αύτω

10 γαρ: be Olymp II πράξΐων + των κατά δικαιοσύνην Olymp

11 ταπανον

+ η πτωχού

Olymp

Quelle: Olymp. S. 311,19-22. 312,3-6.2.8-10 Nik. S. 522,7-8.10-12 (PG 377 C) 3 701? δυνατοΐς: Es dürfte sich bei dem einhellig überlieferten τους δυνατούς um einen alten Fehler handeln, der durch τους αδυνάτους (Z. 2) hervorgerufen wurde, wenngleich 01ympY auch in Olymp. S. 50,21 (dort gegen 01ymp x und die Katene) ίφΐδρΐύΐΐν mit dem Akkusativ konstruiert (vgl. den Apparat der Edition).

XT

μηδέ 3 φθείρα

GU

τους

ίσγυρους

ι το δίκαιον

FQRTITJZVAEHSKAA

1 A u t o r : συντόμως

άδικήσ-ΐΐς V S W

μηδέ

άδικήσης

κατα

το

λεληθος

λογίση

δια-

γρημασιν.

e i s τ ο αυτό

Ρ

[C]B

G , άλλως

W

συντόμως

U , άλλως

Ρ, Π ο λ υ χ ρ ο ν ί ο υ Α

2

3 τό GJAE C KPB: τον UTW

Wohl vom selben Autor wie Nr. KE 25. — Die Zuweisung zu Hiob 36,19c erfolgt in Γ nicht durch die Lemmaziffer ΛΓ, sondern durch ein zusätzliches Lemmazeichen.

zu 36,20a τ ό δ( μη ίζΐλ,κvery?

την νύκτα

αντι

τοϋ·

μη χρονίσης

τα κακά

λογιζόμΐνος.

W, fol. 125 ν

36,22a 36,22b

ΛΔ

ιδού Tis

ό Ισχυρός

yap

κραταιώσα

Ι σ τ ι ν κατ

αυτόν

kv

Ισγυί δυνάστης;

α

ντου·

222 31

ΛΔ

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΕ Olympiodor

Όλνμπιοδώρου

άπο τοϋ περι δικαιοσύνη? ανθρώπων λόγου εις τον περί ίσγύος 3 θεοϋ και δικαιοσύνης εκβαίνει λόγον επισυνάπτων και τον της μεγαλοπρεπείας αύτοϋ και σοφίας και των άνεζιγνιάστων της θείας προνοίας έργων. «θεώρησον ούν», φησίν, «ως ό ίσγυρος θεός κραταιώς 6 πάντα και μετά θεϊκής δυνάμεως εργάζεται και ουκ εστίν ό τη αύτοϋ δυνάμει παραβαλλόμενος.» GU Χ(2 - 5

ϊργων)

FQRnTKVAEHSKAMA

Ρ

C

W*

1 Autor: του αυτού (= Όλυμπιοδώρου) q, keine Angabe GXJXMPW 2 λόγου: λόγους 01ymp Y Q 6 και μετά > EHSA^C II δυνάμΐως + και 01ymp Y 7 ττ(ριβαΚΚάμ(νος FW Quelle: Olymp. S. 312,13-18 Nik. S. 522,23-29 (PG 93, 377 D) 32

zu 36,22a

τους ορθά

Qmjjm

κρίνοντας.

pmQm R m n m T mjm A m E m H m S m K m^ A m

[Q

Ziegler, Beitr. S. 80

36,23a

ΛΕ

36,23b

33

ΛΕ

τις bi Ιστιν η

Ti?

ό

6 ϊτάζων

aVas"

αύτοϋ

επραξεν

τα

ζργα

άδικα;

τοϋ αύτοϋ (= Όλυμπιοδώρου)

Olympiodor

« α λ λ ' ει και τοσούτος εστίν», φησίν, «την ίσγύν, ο ύ χ cos εξουσί3 αν έχων άτοπον τι πράττει, ούδε δύναται τις αναζητών αύτοϋ τα εργα επιδεΐζαί τι πεπραγμενον αδίκως, ώστε εί και μη δυνατόν ετάζειν καϊ άναζητειν τοϋ θεοϋ τάς πράξεις - ανεξιχνίαστοι γαρ και άκατάληπ6 τοι - , αλλ' ούν εύσεβεϊ διανοία προσήκει πιστεύειν, cos ούδεν άδικον παρά τω δι καίω θεώ.» GU Χ ( 4 el - 7)

FQROTJIVAEHSKAMA

Ρ

C

W * ( 2 - 4 αδίκως)

I Autor: Όλυμπιοδώρου QA, keine Angabe G U X R J Z H ^ P W 2 ά λ λ ' - 3 οΰδέ: ον U II τοιούτος Olymp Ρ II φησίν > Olymp II ούχ - 3 ϊγων > Η - * 4 αδίκως: άτόπως ΡII ΐτάζΐΐν: άνΐζΐτάζαν 01ymp Y , ΐζΐτάζαν EC 5 και - 6 αζικον: ττιστίΰαν χρή 'ότι

αδικον oiihiv U

Quelle: Olymp. S. 312,21 - 313,3 34

zu 36,23a

αντί τοϋ· Um

ούδείς.

pmQmRmnmTmAmEmHraSmAmAm

ami τοϋ > Η-* Ziegler, Beitr. S. 84

[Q

Kapitel XXV (zu Hiob 36,1 - 37,24)

36,24a

AS μνησθητι,

36,24b

ων ήρξαν

AS

ort μεγάλα

223

τα ϊργα α ντον

ζστιν,

ävbpes.

τοΰ αυτού (= ΌΚυμπιοδώρου)

teilw. Olympiodor

35

«άναλόγισαι δη», φησίν, «οίά εστι τα κατά. την τον θεοΰ κτίσιν, 3 ων apyf.iv εξ αρχής Ετάχθησαν άνθρωποι.» ο και εν τη Τενεσει λέγει· ποιήσωμεν ανθρωττον κατ' εικόνα ημετεραν και καθ' όμοίωσιν, και άρχετωσαν των ιχθύων της θαλάσσης και των πετεινών του ούρανοϋ 6 και πάσης της γης. το γαρ μνησθητι αντι τοϋ· εις νουν βαλλόμενος σκόπησον, α εκ της συνήθειας 'ίσως ευκαταφρόνητα φαίνεται η και των παθών η επί9 τασις συνοράν ου συγχωρεί, το δε μεγάλα αντι του· θαυμαστά. 4-6 Genesis 1,26

GU Χ*(7 σκόπησον - 9)

FQRIITJEVAEHSKAA

Ρ

C

W*(2 - 3 άνθρωποι)

1 Autor: Όλυμπιοδώρου UqA, keine Angabe G X J I H ^ P W 2 δή > Q'RJ II κτίσιν: κρίσιν T J I P 3 οί άνθρωποι GTX 6 nach γης Trennung und das Folgende unter der Autorangabe Πολυχρονίου in U 7 βαΚόμΐνος GilA 8 η: et' URH - * 9 το -

θαυμαστά > Η-* Quelle: 2-6 = Olymp. S. 313,5-10 Nik. S. 522,40 - 523,6 (PG 93, 380 A) Zu 9 το - θαυμαστά vgl. Nr. KE 36 (das Scholion steht also in UFQIITAE doppelt).

36

zu 36,24a

αντι του· ym

θαυμαστά.

pmQmnmTmAmEmHmSmAmAm

[Q

Bezug: zu 36,23b in S - * Ziegler, Beitr. S. 85 Vgl. Nr. KE 35,9 und die Bemerkung dort.

36,25a

a z 7τά? άνθρωπος

dbcv

kv εαυτώ.

AZ Όλυμπιοδώρου Olympiodor την γαρ περι θεοϋ γνώσιν πας άνθρωπος εχει, ει και ολίγοις εκ 3 μέρους οί λόγοι των έργων αυτού γεγόνασι γνώριμοι. GU

FQRnmVAEHSKAMA

Ρ

[C]B

W(2-e'xei)

1 Autor: τοΰ αύτοΰ (= Όλυμπιοδώρου) qA, keine Angabe GUJIMPBW Quelle: Olymp. S. 313,16-17 2 - ( χ α Nik. S. 523,9-10 (PG 93, 380 A)

37

224

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΕ

ΛΖ τοϋ αντοϋ

τούτο δύναται οϋτω· πάντες, 3 γνωστικώτεροι γίνονται.

οσοι τω θείω πάθω

τιτρώσκονται,

2 vgl. Hiob 36,25b GmUmX

FQRIITVAEHSKAMA

Ρ

[C]B

W*

1 Bezug: zu 36,25b in UA II Autor: Όλνμπιοδώρου G U X H ^ W 2 τοντο - οίίτω > UP

36,25b

ΛΗ ό σ ο ι τιτρωσκόμενοί

36,26a

ιδού ό ίσγυρος

36,26b

αριθμός

ϊτών

Λ, και άλλως ΡΒ, keine Angabe

εΐσι

πολύς, αύτοϋ

βροτοί·

και ού και

γνωσόμεθα-

απέραντος.

ΛΗ τοβ αντοϋ

teilw. Olympiodor

οσοι άντι τον -πάντες. τω γαρ κίντρω της αμαρτίας - τουτέστι τω 3 θανάτω - πάντες τιτρώσκονται. «ούκ επειδή ούν», φησίν, «την περί θεού γνώσιν άπαντες Έχομε ν, ήδη τις αντοϋ και εφικεσθαι δύναται· ακατάληπτος γαρ και άιδιος.» 6 τινά. δε των αντιγράφων άριθμός όδών εχει, 'ίνα ειπη, οτι ανεξιχνίαστοι είσιν ας ποιείται εν ήμΐν πορείας, τουτεστι κρίματα. GU Χ(6 τινα - 7) FQRIITJVAEHSKAMA Ρ [C]B W* 1 Autor: Όλνμπιοδώρον

q, άλλως W, keine Angabe GUXJH^PB

II κίντρω: μίτρω 01ympY

2 οσοι > Olymp

7 κρίμα I1TJVES

Quelle: 2-3 Olymp. S. 313,19-20 2 - ττάντΐς Nik. S. 523,12 (PG 93,380 B); 6 τινα - 7 Nik. S. 523,32-36 (PG 93, 380 C)

4-7: Die Fassung von W lautet: ούκ ΐττίώή, φησίν, (ίπον, οτι πάς άνθρωπος fiSev (Hiob 36,25a) eivai Qtov, ήδη και [ttoiojE τις ίστιν, όποιος, hτίσταται- ακατάληπτος yip ίστι και αίδιος, ού μόνον αυτός, άλλα και τα π*ρι ήμας αντοϋ κρίματα, α οδούς άλλος ίφη. — Zu 5 αίδιος vgl. Nr. ΚΕ 41. ΛΗ 'Ιωάννου

τουτέστιν

Chrysostomos

άπολλύμενοι

FQRimVAEHSKAA

καθ' εκάστην ήμέραν, οσους αναιρεί.

[C]B

1 Autor: και άλλως Β, keine Angabe Σ

2'όσους·,πόσονς ChrysLM

Quelle: Chrys. S. 179,4 zu 36,26b

τουτέστιν Um

άϊδιος.

pmQmRmnmTmAmEmHmSmAmAm

[C]

Ziegler, Beitr. S. 80 — Nik. S. 523,32 (PG 93, 380 C) Vgl. Nr. KE 39,5.

Kapitel XXV (zu Hiob 36,1 - 37,24)

36,27a

ΛΘ αριθμητοί

δ ε αύτώ

σταγόνας

225

verov

36,27b

και € 7 Γ ι χ υ θ ή σ ο ν τ α ι ύ ε τ ω et?

36,28a

ρνησονται

νζφίλην,

παλαίώματα.

ΛΘ Όλυμττιοδώρου ϊ ν α εϊπη, 3 άμέτρως», εκρέουσί

o r t « τ η ν δε r o ö θεοϋ γνώσιν

φησίν, τε

« α λ λ ' εναριθμίως

αυτών

δ ι α τ ό άνωθεν 6 διάταξιν

Olympiodor ουδέν

εκφεύγει,

δια τ ω ν νεφελών

οι σταλαγμοί.»

τ α ύ τ α y a p δ η παλαίώματα

και εκ π α λ α ι ο ί ) τ ο ΰ θ ' ο ϋ τ ω γίνεσθαι

ητοι παλαίώματα

GU Χ(4 ίκρίουσι - 6 διάταξιν) μ,ίωϊ - 6 διάταζιν)

και ουκ

χε'ει τ ο ν

Ρ

εΐ7rev

κατά την

έκ τ ο υ τ ά π α λ α ι ά τηκεσθαι FQRriTJXVAEHSKAA

υετόν,

και

[C]B

θείαν

εκρεΐν. W*(3 eyapiö-

1 Bezug: zu 36,26b FqlLVE II Autor: keine Angabe GXFqJIPBW 2 - 4 ef in Lücke G II > PB II διαφίύγα H~* 5 τοϋθ': ταύτα Olymp W, τούτο UX 6 το > RB II τίκ(σθαι 01ympY FQÜTVAA, τίκτΐσθαι R I Quelle: = Olymp. S. 314,5.8.10-13 2 - 5 γίν(α·θαι Nik. S. 524,4-6.8-11 (PG 93, 380 CD) ΛΘ 'Ιωάννου

Chrysostomos

έι>ταϋθα την γνώσιν

φησι και την

ττρόνοιαν.

m

F QRTITVAEHSKAA C 1 Bezug: zu 36,26b ςΠΛΕ II Autor: του αυτού (= Ιωάννου) R Chrys^ 1

2 γνώσιν - τήι>2 >

Quelle: Chrys. S. 179,6 Nik. S. 524,3-4 (PG 93, 380 C) άλλο παλαίώματα· 3

η ούτω? •ποιοϋσι νεφέλη GU Χ(2)

-

'Α(κύλα)

oi veröl

νεφελας ρυεΐσα

εις

"poirai".

πίπτοντας

και πάλιν

εί? την γην δια τών

το παλαιον

σύστημα

αναθυμιάσεων

ανακαινίζεται·

ή

ύετόν.

FQRIITVAEHS ΚΔΜΑ

Ρ

C

1 Bezug: zu 36,27b Fq, zu 36,26b ΠΑ, zu 36,28a KM II Autor: άλλωϊ GP, άλλο του αυτού Λ, Πολυχρονίου U, keine Angabe ΧΗΜΑ 2 παλαίώματα - ροπαί > A II Ά(κύλα) ροπαί Hag (vgl. die Bemerkung): αί τροπαί GUXFPC 3 η οίίτωϊ als Titel inAAC II οί > HSA-* Zu Ζ. 2: Akylas gibt das hebräische Wort, für welches die Septuaginta im Buch Hiob παλαίώματα verwendet, immer mit ροπαί wieder; vgl. Ziegler, Beitr. S. 42 und 62. Auch bei Hiob 37,18a stoßen wir in der gesamten Katenenüberlieferung zweimal auf den Fehler eis τροπάς anstelle von ei? ροπά?; vgl. zu Nr. KE 89. Es handelt sich bei Z. 2 also vermutlich um eine (andernorts nicht nachgewiesene) hexaplarische Note, die in den Erklärungsteil der Katene eingedrungen ist.

226

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΕ

Μ Ισκίασς,ν

36,28b 36,28c

(Τ

6e νύφη

ωραν e ö e r o

Ιττι αμύθητων

β

ρότων

κτηνεσιν,

36,28d

ο ι δ α σ ι δέ κοίτης

τάξιν.

36,28e

€7ή τούτοις

36,28f

ο υ δ έ δ ι α λ λ ά σ σ ε τ α ί σου η καρδία

7τασιν ουκ εξίσταταί

σου η δι άνοια άττο

σώματος;

Μ

Όλνμπιοδώρον «άγασθείη Tis», φησίν, «είκότω? σκοπών ακριβώς, οπω? ό γαννος 3 άηρ οϋτω ττυκνοϋται els νεφάλας ώστε και σκιάζΐΐν τοις άνθρώποις τον ούρανόν.» GU FQRIITOVAEHSKAMA Ρ [C]B W* 1 Bezug: zu 36,28a in FQV II Autor: keine Angabe GUFqJIMPW

3 πυκνοϋται:

τυποϋται HSA~* Nik. S. 524,15-19 (PG 93, 380 D)

CT ούτοι οι Δ ού κείνται kv τω 'Έβραϊκω· διό και ώβελίσθησαν. ϊν 3 τισι δε αντιγράφου ενταύθα κείνται· ωραν εθΐτο κτήνεσιν, οϊδασι Se κοίτης τάζιν. km τούτοις ττασιν ουκ ΐξίσταταί σου η διάνοια, ούδί διαλλάσσεταίσου η καρδία άττο σώματος; G

FQRFITIVAEHSKAMA

[C]B

1 Autor: του αύτοϋ (= Όλυμπιοδώρου) Λ 2 Δ: τέσσαρα Ε, τέσσαρα στίχοι Η - * 3 ωραν - 5 > ΛΒ 3 οϊδασι - 5: και ίξής οί ίίτεροι Γ στίχοι Η - * 2 - 3 κείνται Ziegler, Edition, App. Π zu 36,28cdef Vgl. Nr. KE 47 und 66; dazu Ziegler, Edition S. 83f.

ούτοι οί ωβελισμενοι 3 τ α ι , kv ετεροις

& στίχοι εν τισιν αντίγραφου

ενταύθα

δέ έ μ π ρ ο σ θ ε ν μ ε τ ά ΤΘ σ τ ί χ ο υ ? ε ί σ ί ν τεταγμένοι

τον στίγον, ού η αρχή· βροντήσει ό ισχυρός εν φωντ) αύτοϋ εγώ δ' kv ίτερω τούτους τε'ταχα τόττω. 4 Hiob 37,5a U m , fol. 153r Vgl. Nr. KE 46 und 66; dazu Ziegler, Edition S. 83f. zu 36,28c

μέτρα και ορούς. Um

F m Q m R m n m T m A m E m H m S mAm Am

[C]

Bezug: zu 36,27b in F II Autor: Σ(υμμάχου) A Ziegler, Beitr. S. 80 Vgl. Olymp. S. 320,6 = Nr. KE 64,2.

κεΐνμετά

θαυμάσια,

Kapitel X X V (zu Hiob 36,1 - 37,24)

36,29a

MA καϊ kkv avvfi αττίκτασιν

36,29b

Ισότητα

36,30a

ιδού ζκτζίνα

ΜΑ

σκηνής

227

νεφέλης,

αντοϋ,

€7r' αυτήν

ήδώ.

Όλυμνιοδώρου

Olympiodor

«εάν ούν δοθη», φησίν, «εις σύνεσιν ελθεΐν άνθρώποις, πώς 3 μικράς προφανείσης νεφελης περί ολον τον ούρανόν η πύκνωσις εκτείνεται των νεφών» - σκηνήν γαρ λεγει τον ούρανόν, ώς καϊ Η σ α ΐ α ? φησίν 6 στήσας τον ουρανον ώ? καμάραν και διατείνας ώς σκηνήν 6 κατοικεΐν - , «7τώ? δε και επι ταύτης της καταπυκνώσεως εκτείνει την ήδώ» - ήδώ δε ερμηνεύεται "φως αύτοΰ"· οϋτω γαρ και ό Σύμμαχος εκδέδωκεν, ετερα δε αντίγραφα αντί του ήδώ "τό£ον" εγουσιν -, «εάν 9 ούν», φησίν, «εννοηση και συνη άνθρωπος, πώς συννεφιάς ούσης αί ηλιακαϊ ακτίνες εις την τών νεφών άραίωσιν προσβάλλουσαι ποιοϋσι το τόξον» - δ 7ταρά τοις πολλοίς ίρις καλείται, περι ου καϊ εν τη 12 Γενε'σει λεγει· ιδού τίθημι το τόζον μου εν ΤΒ νεφε'λ TJ εις σημεϊον του μή γίνεσθαι κατακλυσμόν -, «θαυμάσεται του δημιουργού την σοφίαν, πώς εν μεν τη τών νεφών πυκνότητι την ώφελιμον του ύετού τοις 15 άνθρώποις γρείαν εργάζεται, εν δε τη μανότητι και άραιότητι προφαίνεσθαι το τόξον παρασκευάζει παραμυθούμενος τους επι της γης, ότι δητα ού τη επομβρία τούτους κατακλύζει, αλλ' άνεγει τών υδάτων 18 την άμετρον φοράν κατά την οίκείαν επαγγελίαν.» 5-6 Jesaias 40,22 GU

12-13 Genesis 9,13.15

FQRIITJIVAEHSKAMA

μάσεται

- 13/14

Ρ

W * ( 2 - 4 νεφών,

C

6 π ώ ς - 7 ή δ ώ , ; 13 θ α υ -

σοφίαν)

1 Autor: keine Angabe GFqJIVE~*PW ~ JHSA - * II άνθρωπος q 3

δοθη

2

oiv

προφανοϋσης

> Olymp F II φησίν > Olymp II φησίν 01ymp Y II καταπύκνωσπ Olymp

5 ως: ώ σ ί ΐ UFJV~*PC 6 em: CK SW 7 οϋτω? Olymp U II και > Olymp G 8 nach ϊγονσιν Trennung und das Folgende anonym in A~~* 9 φησίν > Olymp II Ιννοηση και συνη: σνννοήση Olymp II ό άνθρωπος Olymp 10 προβάλλουσαι RT 11 τό > 01ymp Y II δ: οπερ Η - * II πολλοί?: παλαίοΐς Olymp 11/12 kv τη Γενέσα: Μωσή? Olymp 12 Ae'yci: άπζν Olymp 13 θαυμάσεται - 18 > Μ II θαυμάσΐταί: θαυμάσαι Τΐ

01ymp Y GEC, θαυμάσαι F, θαυμάσαι Olymp 16 της > JA 17

φαίνεσθαι

δ( δει

J

κατακΚύζα.:

15

μανότητι

κατασκευάζει.

> Olymp Olymp γ

και

15/16

Quelle: Olymp. S. 314,18 - 315,14 2

πώς

σεται

-4

ούρανόν

Nik. S. 525,10-14 (PG 93, 381 B); 7 ή δ ώ 2 - Π

καλείται.

130αυμά-

- 1 8 N i k . S. 525,16-31 ( P G 93, 381 B C )

7 Zusätzlich findet sich in GUFqllTAEHSAA als Randnote eine ausführlichere Fassung der Symmachos-Version; vgl. auch Ziegler, Edition, App. II zu Hiob 36, 30a. - 8 und 11 vgl. Hesych-Lexikon Η 136 (Bd. II S. 271 Latte): ηδω· ίρis, ήγουν τόξου.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΕ

228

36,30b 36,31a

50

MB και ριζώματα

τ ή ? θαλάσσης

kv γαρ αύτοΐς

κρινύ

ζκάλυψζν

λαού?.

MB Όλνμτποδώρον

Olympiodor

η τούτο λεγει, οτι το τόξον μέχρι και της θαλάσσης ζιήκει, η 'ότι 3 ό θεος τα ριζώματα της θαλάσσης εκάλυψεν. ουδείς γαρ οίδεν, υπτο τίνος βαστάζεται η θάλασσα, εν δε τούτοις τοις θαυμασίοις κρίνει και τιμωρείται τους ανθρώπους ό θεός δι' επαγωγής θαλάσσης τυχόν η 6 χαλάζης καϊ των τοιούτων. GU*

FQRIITJZVAEHSKAMA

Ρ

C

W*(4 ί ν - 1 )

1 Autor: τοϋ αντοϋ (= Όλυμπιοδώρου) ΠΤΛΟ, του αν του (= keine Angabe) Ε, keine Angabe GJXMPW 2 τόξον + μου 01ympY Λ II και > Olymp II διήκα - 3 θαλάσσης >

G

3 θαλάττης FQIIVP II θαλάσσης + -πάλιν E ^ C

Olymp

5/6 η χαλάζη(ς) τυχόν ~

6 ohne Trennung folgen hexaplarische Noten in Κ

Quelle: Olymp. S. 315,17-19.20-22 Nik. S. 525,34-41 (PG 93, 381 C)

36,31b

51

ΜΓ δ ώ σ ε ι τροφην

τώ

ισχύοντι.

ΜΓ Όλυμπιοδώρου Olympiodor ό Σύμμαχος "παρέκει τροφην παμπόλλην" εκδεδωκεν. κατα μεν 3 ούν το πρόχειρον λεγει, οτι τροφην ίσχυραν και πολλην - άντι του· καρπών άφθονίαν - η τώ ν ύετών εργάζεται χρεία, προς δε διάνοιαν τροφή εσται η γνώσις τοϋ θεοϋ τώ Ισχύοντι καϊ δυναμενω γνώναι την 6 αυτού θαυματουργίαν. GU

FQRnTJIVAEHSKAMA

Ρ

1 Autor: τοϋ αϋτον (= ΌλυμπιοΒώρου)

[C]B Fq, keine Angabe GJIE - > ΡΒ -

II πάμττολλον AEHSA^B II εκδεδωκώί Κ *

2 ό > 01ymp Y

5 ΐσται: εστίν GA

Quelle: Olymp. S. 316,1-5

2 - ίκδίδωκΐν. 3 άντι - 4χρεία Nik. S. 526,2-5 (PG 93, 381 D) 2 Die Angabe Σίυμμάχου) schriften als Randnote.

παμπόλλην

findet sich zusätzlich in zahlreichen Hand-

Kapitel X X V (zu Hiob 36,1 - 37,24)

36,32a

ΜΔ €7ή χ α ρ ώ ν ϊκάλυψζν

229

φως.

ΜΔ τοϋ αύτοΰ

teilw. Olympiodor

«εν ττ) εαυτού δυνάμει», φησίν, «και ενεργεία κρύπτει τοϋ φωτός 3 την αύγην.» ουδείς γαρ 'έτερος δύναται αποκρύψαι παντελώς το φως. GU

FQRTITJZVAEHSKAMA

Ρ

[C]B

W*(2 - κρύπτα)

1 Autor: τοϋ αύτοΰ (= keine Angabe) Ε, keine Angabe G U J I H ^ P B W

2 αύτον AB

3 παντίΚώς άποκρνψαι ~ UFA, άποκρύψαι nach φώϊ ~ Λ Quelle: 2 - δυνάμα Olymp. S. 316,7 Nik. S. 526,7-8.9-10 (PG 93, 381 D)

36,32b

ME και €V€T€L\aro

ττζρϊ αυτής

\ν

ατταντωντι.

ΜΕ τοϋ αύτοΰ

teilw. Olympiodor

ό Σύμμαχος "και επιτάξει αύτω ώστε άπαντησαι" έρμηνευσεν. 3 «καλύπτων γάρ», φησίν, «το φως και νύκτα εργαζόμενος εντέλλεται αύτω, ώστε άπαντησαι», 'ίνα εϊπη, ότι και η νύζ και η ημέρα τω αύτοϋ βουληματι άλλήλας διαδέχονται, το ούν irepl αυτής της ημέρας φη6 σίν, εν απαντωντι δε τω ηλίω. GU

FQRIITJZVAEHSKAMA

Ρ

[C]B

W*(3 το - 6)

1 Autor: τοϋ αύτοΰ (= keine Angabe) Ε, Όλυμπιοδώρον

Α, keine Angabe GUJEHS

KAMPBW 2 και ίπιτάζα αύτω: οϋτως 01ympY II άπαντησαι Olymp GUKCPB: άπατήσαι Γ II ήρμήνΐυσΐν Olymp UE^B 3 καλύπτων - 4 άπαντησαι > Β 4 άπαντησαι Olymp GUKP, άπαρτήσαι FqllTJIVA, άπαρτίσαι Ε - * Quelle: 2 - 5 διαδέχονται Olymp. S. 316,9-12 Nik. S. 526,13-20 (PG 93, 381 D - 384 A) 2 Zusätzlich steht die Randnote Σίυμμάχου) ωστ( άπαντησαι (in Γ ebenfalls mit dem Fehler άπατήσαι) in den Handschriften GFqllTAE.

36,33a

M S άναγγελεΐ

περί αύτοϋ

φίλον

αύτοϋ.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΕ

230 MS το0 αύτοϋ

Olympiodor

ό Σύμμαχος 3 αντί

"άπαγγελεΐ

περι τούτου

του· μη περι της τούτων

εταίρω αύτοϋ άνακοινοϋται δυνατόν 6 χαρίσηται δοϋλον,

δημιουργίας

ταϋτα;

τοϋτον

εκδεδωκεν,

τίνος βουλεύεται η

φίλον

ελεγεν

εαυτοϋ

τούτων

καλεί και

νμεΐς φίλοι μού

η

ανάγνωση,

ότι εάν τινι θεος την περι

λοιπον

ώς και προς τους μαθητάς

μετά

αύτοϋ"

'ίνα η κατ' ερώτησιν

δε καΐ ούτω νοησαι, γνώσιν,

εταίρω

ούκετι

εστε.

7 Johannes 15,14 GU Χ*(5 - 7)

FQRITTJZVAEHSKAMA

Ρ

C

1 Autor: τοΰ αύτοϋ (= keine Angabe) Ε, ΌΚυμπιοδώρον HSAAC, keine Angabe GUX JZKMP 2 avayyikü UZP II τούτου: αύτοϋ GA II ίταίρω UFRJP 0 : ίτίρως 01ympY, erίρω G Q I T O V ^ P ' C II αύτοΰ > Κ - * 3 τοΰ - τη?: τηy TTtpl 01ympY II τούτον JMA II βούλΐτα,ί 01ympY R 4 ίτ αίρω: ίτίρον 01ympY, ίτίρω TZV^C II αύτοϋ: (αυτόν UIITVAP, > R II ταύτα: τα τοιαύτα σκΐπάσματα 01ympY II IV UT II κατ ίρώτησιν fi ~ Olymp 5 - 7 > Μ II οίίτω? Olymp Λ II τινι: τισιν Olymp II ό θεός Olymp UP 7 ώς t\(yev: καθώς (ίρηται U II (keyev +ό σωτηρ Olymp II ϋμΐΐς + και FQFITKVAEC Quelle: Olymp. S. 316,14 - 317,1 2 - 6 γνώσιν Nik. S. 526,23-29 (PG 93, 384 A) 2 Die Symmachos-Version steht zusätzlich, häufig auch mit den Lesarten und έτέρω, als Randnote in den meisten Handschriften. 36,33b

mz

κτήσις

κ α ι 7repi

αδικίας.

MZ Όλυμπιο&ώρου 3 αδικίας" περι τους 6

Olympiodor

εκδεδωκεν.

της εαυτοϋ

avayyekti

ό δε νοϋς ούτος· μη άνακοινοϋται

κτίσεως,

πώς τε εις ζηλον

κινείται

θεος εταίρω και

τινι

τιμωρείται

αδίκους; η και ούτως·

τοις εαυτοϋ κα. κτησασθε

φίλοις

κτήσις

και περι αδικίας,

ωστε κτησασθαι

γάρ, φησίν,

αντί τοϋ~ άναγγελει

αύτοϋ την σοφίαν

σοφίαν και μη

και μη τα

θεος άδι-

αργύρων.

8 Proverbien 17,16b + 8,10a GU

FQRTTTJZVAEHSKAMA

Ρ

C

W*(2 - 5)

1 Autor: τού αύτοϋ (= Όλυμπιοδώρου) IlTVAC, του αύτοϋ (= keine Angabe Ε), keine Angabe G J I H ^ P W 2 κτίσις Ρ: KTiVeis 01ympY , κτήσις GUTCW II Σύμμαχος δ«: ό 6e Σύμμαχος Olymp 3 ούτος: ούτως HSK'A^C II ίταίρω G: ίτίρω 01ympY UTPC 4 κτίσεως Olymp TPW: κτήσεως GUrC II πώς - 8 > Μ II πώς re: και πώς Olymp 6 η και ούτως als Zwischentitel in HSAA II κτήσις: κτίσεις 01ympY II θεος: και ό θεος Olymp 7 τα - 8 μη > 01ympY 8 κτήσασθε - άργύριον > U II φησιν > EC Quelle: Olymp. S. 317,3-10 2 - 7/8 άδικα Nik. S. 526,32 - 527,2 (PG 93, 384 AB) 2-3 Die Angabe Σ(υμμάγου) ζηλον (ζήλος GTAE) findet sich zusätzlich als Randnote in GFQRÜTAEAA; Zieglers App. Π zu Hiob 36,33b ist in diesem Punkte ungenau.

Kapitel X X V (zu Hiob 36,1 - 37,24)

37,1a

ΜΗ και ταύτψ

37,1b

και άπζρρΰη

e r a ρ ά χ θ η ή καρδία ck τον τόπου

231

μου

αυτής.

τοϋαντοΰ Olympiodor « δ ι ό από ταύτης της θ ε ω ρ ί α ? » , φησίν, «ου δυναμένη μου η ψυχή 3 e i ? τ ό άκατάληπτον της του θ ε ο ί ) σοφίας ενατζνίσαι κλόνον υπέστη κ α ι τ η ? ο ι κ ε ί α ? σ τ ά σ ε ω ? τταρΐ,ρρύη μονονουχι καϊ ίκπηδώσα άπο τοϋ θαύματος.» τοιούτον τι και ό θ ε σ π ε ' σ ι ο ? Π α ύ λ ο ? πεπονθως θαυμαστι6 κήν άφήκε φωνήν ώ βάθος πλούτου καϊ σοφίας και γνώσεως θεοΰ και τα ίξής.

56

ΜΗ

6 Römer 11,33

ου - 5 θαύματος) Χ ( 5 τοιούτον W*(2 - 4 παρερρύη) G U*(2

- 7)

FQRIITJIVAEHSΚΔΜΑ

Ρ

C

I Bezug: zu 37,1a in GUKP: zu 37,1b in TC (Lemmaziffer versetzt) II Autor: Ό λ υ μ -

πιοδώρου IITVEC, keine Angabe G U X J Z H ^ P W 2 airo ταύτης: άπ' αύτη? Olymp II φησίν > Olymp II ή ψυχή μου ~ Olymp 3 ίνατ(νίσαι + ίταράχθη καϊ Olymp II κλόνον - 7 > Μ 4 μονονουχι - 5 θαύματος: και τταρεκινήθη Olymp 6/7 και τά ί ζ ή ς : Fortsetzung des Zitats Olymp, > X P Quelle: Olymp. S. 317,13-17 Nik. S. 527,5-13 (PG 93, 384 B C )

37,2a

ΜΘ άκουε άκοην kv όργη θυμοϋ

37,2b

και μελέτη

€K στόματος

αύτοϋ

κυρίου, ε^ελεύσεται. Olympiodor

ΜΘ τοΟ αύτοϋ

άκουε άκοην, άντϊ τοϋ· «eis συναίσθησιν έλθε', διάνοιζόν σου την 3 άκουστικήν της ψυχής δύναμιν και κατάμαθε τ ά έ £ ό ρ ^ ή ? τοϋ θ ε ο ΰ τοις άνθρώποις έπιφίρόμενα» - οίον τας άπο της χαλάζης βλάβας, τάς επομβρίας, τους αύχμούς, των καρπών τήν φθοράν. δια γαρ των 6 τοιούτων θ ε ό ? μονονουχι φωνήν άφιάς έ κ δ ι δ ά σ κ ε ι ήμας τήν ίαυτοϋ δύναμιν και σοφίαν και προς φόβον evayei. μίλέτη ούν ήμΐν τα τοιαύτα και ύπογραμμος και διδαχή φοβάσθαι παρασκευάζουσα τον 9 ταϋτα κατ^ργαζόμ^νον. FQRriTJXVAEHSKAMA Ρ C W * ( 3 κατάμαθΐ - 4 ίττιφΐρόμΐνα. 5 δια 7 ίνάγΐΐ) 1 Autor: Όλυμπιοδώρου U, keine Angabe G J I H ^ P W 5 καρπών + ή 01ymp Y 5/6 των τοιούτων: τούτων Olymp Ρ 6 ό öeos Olymp 7 φόβον + ήμάς Olymp II μΐλίτη - 9 > Μ II ήμΐν + ίστι Olymp 8 ϋπογραμμοϊ Olymp II τταρασκΐυάζουσι 01ymp Y GU

Quelle: Olymp. S. 317,22 - 318,1.2.4-10 2

διάνοιξον - 9 Nik. S. 527,22-32

(PG 9 3 , 3 8 4 CD)

57

232

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΕ

37,3a

Ν νττοκάτω

37,3b

παντός

τον ονρανον

άρχη

και το φως α ντου em πτερύγων

της

αντον, γης.

τοϋ αύτοΰ Olympiodor «διηκει δε'», φησίν, «η άργτ) του θεοΰ μ έ χ ρ ι και αντών των καταγθονίων, και ούκ αναργα ο υ δ έ άνεπισκόπητα τυγγάνει τα καθ' ημάς. ά λ λ α yap και αμα ημέρα διαυγάση, τα πέρατα της γης ΰπ αύτοϋ καταφωτίζΐται.» Ν

3

GU

FQRriTJZVAEHSKAMA

1 Autor: Olymp

Ρ

C

W*

Όλ,υμπιοδώρον qAHSKAA, keine Angabe GUJEMPW 4 άλλα - 5 > Μ II διαυγάστ] G: διαυγάσα 01ymp Y UTPC

3

άνιπίσκοπα

(vgl. Bemerkung)

Quelle: ° Olymp. S. 318,12-14.16-17 Nik. S. 527,35-38. 528,4-6 (PG 93, 384 D. 385 A) 4 διαυγάσ-ρ: Olympiodor verwendet αμα als Temporalkonjunktion; vgl. Olymp. S. 77,7 = Nr. Ε 142,3 und Olymp. S. 319,13 = Nr. KE 60,10. Es ist schwer zu entscheiden, welchen Modus er damit verbindet. zu 37,3 άλλωϊ

άντί τοΰ· πάντα τα ΰπ ονρανον τω αύτοΰ λόγω τάττΐται και γίνεται. W, fol. 126r

37,4a 37,4b

ΝΑ οπίσω

αυτόν

βροντήσει,

βοήσεται

φωνή,

kv φωντ\ ύβρεως

αύτοΰ.

Όλυμπιο&ώρου Olympiodor άντι του ύβρεως αύτοϋ ό ' Α κ ύ λ α ? "ύττερφερείας αύτοΰ" εκδέδω3 κεν, τουτέστιν υ π ε ρ ο χ ή ? η α π ε ι λ ή ? . το μεγαλ,εΐον δε του θεοϋ παραστησαι θέλων ωσττερ τινι στρατηγώ η και βασιλεϊ μεγάλους τινας και φοβερούς έττομένους έταζε της βροντής τους ηγους. «'όταν ου ν», 6 φησίν, «εθέλη θ ε ό ς κ ε λ ε υ σ α ι τ ο ι ς έπομένοις αύτω, εύθυς α'ι δ ι α της βροντής καταρρηγνυνται φωναί, η βουλομένου αύτοϋ τινας αδίκους έζυβρίσαι, παραδηλοΰσαι την άττειλην η την ύπερφέρειαν αύτοΰ.» 9 δυνατόν δε και οϋτω το οττίσω αύτοΰ νοησαι, άντι τοΰ· θελησαντος αύτοΰ. αμα τε γαρ εθέλη, έπεται τω θέλειν το έργον. GU FQRnΤΙΣVAEHSKAMA Ρ C W*(3 το -8(ξυβρίσαι) 1 Autor: τοΰ αύτοΰ (= Όλυμπιοδώρου) Λ, keine Angabe G U J I H - > P W 2 αντί ΝΑ

αύτοΰ ι > Olymp II ό > UK II ύπερηφανίας EC 3 ύπαροχή? η: ύττΐρηχηθη 01ymp Y Y 3 / 4 παραστήσασθαι 01ymp 5 (ττομίνον; Olymp: ακολούθους G, > UFPC 6 θ(-

Kapitel XXV (zu Hiob 36,1 - 37,24) λησ£ΐ 01ymp Y

233

8 nach αυτού Trennung und das Folgende anonym in U II νπερφέ-

puav: ϋπ(ρηφ(ρίαν 01ympY

9 ούτω: κατά. άπλουστίραν evvoiav Olymp

10

e6e\rt G: βιλήσαι 01ymp Y , eöe'Xci U I T C Quelle: 2-8 Olymp. S. 318,19 - 319,2; 9-10 Olymp. S. 319,12-14 Nik. S. 528,9-21 (PG 93, 385 A) 2 Die Akylas-Version findet sich in der Katene nur innerhalb dieses Olympiodor-Exzerpts, nicht als selbständige Randnote; Zieglers Angaben in App. II sind irreführend. - 10 Vgl. die Bemerkung zu Nr. KE 58,4.

ΝΑ η οΰτως

Olympiodor?

οπίσω αύτοϋ, άντϊ τοϋ· επόμενη και πειθαρχούσα τω θεω, ή 'ότι 3 7τασα μεν ή αισθητή γνώσις νώτος θεοϋ, ή δε νοητή πρόσωπον, διό και Μ ω υ σ ή ? διδαχθεί? τα περι της αισθητής γνώσεως τα οπίσθια τοϋ θεοϋ λέγεται εωρακεναι, όσα μετ" εκείνον εκείνου γνωρίσματα, ουδείς δε 6 των ζώντων όψεται αύτοϋ το πρόσωπον. 3-6 vgl. Exodus 33,20-23 GUX

FQRIITVAEHSKAMA

Ρ

C

1 Autor: η και ούτως Χ, τοΰ αντοΰ (= Ό λ υ μ π ι ο δ ώ ρ ο υ ) IlTVAEC, keine Angabe Fq

Η-»

2 τω > UX

4 Μωστρ

3 ήι - 6 > Μ II αισθητική FT Ii θΐοΰ νώτος ~ E~^C II τοΰ θ(θΰ q

5 Ικύνου: ίκΐίνων ΔΑ II οϋδεΐϊ - 6 > U

6 το > ΧΡ

Quelle: Vgl. Olymp. S. 319,7-11. Ζ. 5 öcra μΐτ' ίκύυον Ικΰνον γνωρίσματα ist ein Zitat aus Gregor von Nazianz, Oratio 28,3 (PG 36, 29 B).

37,4c

NB και ούκ άνταλλάξςι

αυτούς,

οτι ακούσει

φωνήν

αύτοϋ.

ΝΒ Όλνμπιοδώρου Olympiodor? το oilκ ανταλλάζει, 'ίνα εϊπη, ότι ούχ οίό? τέ εστίν άνθρωπος 3 αντάλλαγμα τι παρασχεϊν εις το μή γενέσθαι ή άκουσθήναι τους εκ των βροντών ήχου?, ό δε Σύμμαχος οϋτως εκδέδωκεν "και ούκ έζιχνιασθήσεται άκουσθέντος τοϋ ψόφου αύτής", άντϊ τοϋ· ούδεις δύναται 6 έζιχνιάσαι καϊ καταλαβεϊν, όπως ό αήρ συστρέφεται, όπως πυκνοϋται όπως τε ό ήχος της βροντής αποτελείται. GU Χ(4 ονκ - 7)

FQRnmVAEHSKAMA

1 Autor: τοϋ αντοΰ (= Όλνμπιοδώρον)

Ρ

C W*(2 - 4 ήχους. 5 ονδΐΐς - 7)

IlTVAEC, keine Angabe G U X J I H ^ P W

2

ούκ άνταΚΚάξΐΐ GUAKP: ονν κατα\Κάξα FFITJIVEHSAAC, οΰυ ονκ άνταλ\άζ(ί qM

4/5 (ξίχν€υθήσ(ται

Olymp

5 ούδίί?: ον q

7 re > KM

Quelle: = Olymp. S. 319,18-24 4 ό - 7 Nik. S. 528,25-29 (PG 93, 385 B) 4-5: Die Symmachos-Version findet sich in der Katene nur innerhalb dieses Exzerpts, nicht als selbständige Randnote; Zieglers Angaben in App. II sind irreführend.

234

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΕ

37,5a

63

ΝΓ βροντησξί

ό Ισχυρός

kv φων f j α ντον

θαυμάσια.

ΝΓ τοϋ αυτού Olympiodor «ώσπερ δε», φησίν, «τίνα φωνην εκττεμττων την βροντην γίνε3 σθαι παρασκευάζει θεος eis την των άκουόντων κατάπληξιν.» φωνην δε θεού την βροντην είπε δια το εκ προστάγματος αυτού γίνεσθαι. GU

FQRI1ΤΣVAEHSKAMA

Ρ

C

W*(3 φωνην - 4)

1 Autor: Όλνμπωδώρου UFA, keine Angabe GZH^PW

γΐνεσθαι Olymp UAP

3 ό θεός Olymp

2 φησίν > Olymp

2/3

4 (im: εκάλ,εσε Olymp II κελευσματοϊ

Olymp Quelle: Olymp. S. 320,2-4 Nik. S. 528,35-39 (PG 93, 385 BC)

37,5a+' 37,5a+2 64

ΝΔ ώρα

ν ϊθζτο

oihaaiv

κτηνζσιν,

δε κοίτης

τάζιν.

ΝΔ τοΟ αύτοϋ Olympiodor μέτρα, ορούς, ώστε τα μεν ϋπουργεΐν άνθρώποις, τα δε μη ύπο3 τάττεσθαι, και τά μεν νυκτός, τα δέ ημέρας ησυγάζειν οικονομικώς, 'ίνα της κατα ανθρώπων εφόδου παύοιντο. GU

FQRII ΤΙΣVAEHS ΚΑ Α

Ρ

C

1 Autor: Όλυμπιοδώρου ÜTVEC, keine Angabe G U J I H ^ P

II öpovs: ωρών 01ympY II ΰπουργύνζεσθαι Olymp

2 μέτρα + ήτοι ye UK

2/3 νττοτάττfσθαι: ύποτάσσεσθαι, το δέ εργά-

2/3 νποτάσσεσθαι Olymp Ε

-

3

και > Olymp

Quelle: Olymp. S. 320,6-7.9-10 Nik. S. 524,22-27 (PG 93, 380 D - 381 A)

2 μέτρα, öpow: Vgl. Nr. KE48. 65

ΝΔ 'Ιωάννου

Chrysostomos

καίτοι λόγου άπεστερημενα άττο της φύσεως έγνωσαν, προοιμιά3 ζεται 7τερι τούτων, περι ων μελλει αύτω ό θεός διαλεγεσθαι. FQRnTVAEHSKAA

C

1 Autor: keine Angabe V Quelle: Chrys. S. 179,9-10

2 - έγνωσαν Nik. S. 524,34-35 (PG 93, 381 A)

Kapitel XXV (zu Hiob 36,1 - 37,24)

235

ΝΔ ούτοι 3 είκοσι

oi ώβελισμενοι

στίγων

μετά

οι Δ εν τισιν

το εσκίασε

εν τοις τ ε τ ρ α π λ ο ί ? Ώριγένους GmUm

αντιγράφου

δε νέφη

οπίσω

κείνται

εττι αμύθητωνβροτών,

προ

ώ ? και

ηϋρομεν.

FQRIITVAEHSKAMA

C(2-Ä)

2 Δ + στίχοι UA 3 είκοσι: Κ UFqllTVA II βροτών GSKA: βροντών UFqnTVA ΕΗΜΑ 4 ηΰραμΐν QV, ίϋρομίν URAHSKA, > Α Vgl. Nr. ΚΕ 46 und 47; dazu Ziegler, Edition S. 83f.

37,5a+3 37,5a+

NE

4

€7τι τούτοις

ττασιν

ουκ

ζξίσταταί

σου

η

διάνοια

ουδέ δ ι α λ λ ά σ σ ε τ α ί σ ο υ η καρδία α π ό

σώματος.

NE

Olympiodor «άρα ούν», φησίν,

3 π ο ν τίνα διαγωρίσαι GU

« ο ϋ χ ι κ α ν ά ταύτα

ψυχην

FQRIITZVAEHSKAMA

αϊτο Ρ

εκστησαι

διάνοιαν

και

τρό-

σώματος;»

[C]B W

1 Autor: Όλυμπιοδώρου ΗΚΔΑ, του αϋτοΰ (= Όλυμπιοδώρου) Λ 2 αρα: άρ' Olymp II φησίν > Η~*Β 2/3 τρόπον τινα: διαλλάζαι άντι του Olymp 3 διαχωρησαί GTVEHSA-», χωρήσαι W II ohne Trennung folgt Nr. ΚΕ 69 in W Quelle: Olymp. S. 320,13-14 Nik. S. 524,31-34 (PG 93, 381 A)

NE Ιωάννου

Chrysostomos

ουκ είπεν 3 και φρίκη,

ου θαυμάζει;

πόθεν

τα αλόγα

οτι καΐ συ ουκ άπο

του

αλλ'

ουκ εζίσταται;

τοσαύτην λόγου,

εύταζίαν

α λ λ ' άπο

του

- όντως γαρ φυλάττει τον λόγον

εκστασις

-, ίνα

μάθτ]ς,

δεδωκότος

κυβέρνα. FQRnTJVAEHSKAA

C

1 Autor: του αϋτοΰ (= Ιωάννου) ITTAEC, keine Angabe JVS

2 owe 2 > Η - *

L M

ßepvfl Chrys '

Quelle: Chrys. S. 179,13-16 Nik. S. 524,37 - 525,6 (PG 93, 381 A)

37,5b

NS €ττοίησ€ν

γαρ

μεγάλα,

α ουκ

τβζιμζν.

5 κυ-

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΕ

236 69

NS

Όλνμπιοδώρου

Olympiodor

αντί τοϋ· μεγάλα μεν εισι τα εργα του θεού, τους δε λόγους αύ3 των γνώναι ού δυνάμεθα. GU

FQRn ΉΣVAEHS KAMA

Ρ

Ohne Trennung an Nr. ΚΕ 67 in W

C

W

1 - 2 θ(θΰ > C II Autor: keine Angabe GUJIMP

2 μΐγάλα Olymp UTKA'MAW: μ€γαλάα GFqlTK VAEHSA1 Ρ

2/3 αντον Olymp

Quelle: Olymp. S. 320,17-18 Nik. S. 529,3-5 (PG 93, 385 C)

70

37,6a

NZ συντάσσων

χιόνι·

γίνου E M γης,

37,6b

και χζιμών

37,7a

kv χ α ρ ι παντός ανθρώπου

37,7b

ίνα γνω πας άνθρωπος την ζαυτοϋ

37,8a

ζίσηλθεν

37,8b

ησύχασαν

ύζτων δυναστείας

δε θηρία ύπο δε hή

αύτοΰ. κατασφραγίζίΐ, άσθύνζιαν.

σκεπην,

κοίτης.

ΝΖ Όλνμπιοδώρου

Olympiodor

«δείκνυσι δε», φησίν, «του θεού την δυναστείαν η kv χειμώνι των 3 υετών επομβρία και της χιόνος η αποστολή.»

ό ούν άκρος χειμών και

η χιών κατασφραγίζει και οιονεί καταδεσμεύει των ανθρώπων τας χείρας και των εργων άποκωλύει προς το εκαστον ημών της άνθρω6 πίνης άσθενείας έπιγνώμονα γενέσθαι, και τα θηρία ye μην εντεύθεν υπό φωλεοΐς και άντροις κατακρύπτονται παραχωρούντα τω κρύει. GU

FQRnTJIVAEHSKAMA

Ρ

C

W*

1 Autor: του αϋτοΰ (= Όλυμπιοδώρου) qH, keine Angabe GFJZVK^PW

3 ίττομ-

βρία: ίπίχυσις Olymp, επομβρία και ίπίχνσκ Ρ II ουν: δ« Olymp II άκρωςFEC II και 4 γιων > Olymp 4 κατασφραγίζΐται 01ympY II καταδΐσμΐύσα 01ympY Quelle: 2 - 6 γενίσθαι Olymp. S. 320,21 - 321,1.5-7; 6 και - 7 = Olymp. S. 321,17-18 3 και - αποστολή Nik.S.529,13-14 (PG 93, 385 C); ό - 5 άττοκωλύα Nik. S. 529,20-23 (PG 93, 385 D) 71

zu 37,7a

τα πάντα του άνθρώπου.

Qmjjni

pmQmj^mpjm'j'm^mjjmgm^in^m

Autor: Σ(υμμάγου) U

1 ανθρώπου: ουρανού ΔΑ

Ziegler, Beitr. S. 80 72

'Ιωάννου

Chrysostomos

«δια τούτο», φησίν, «ούτω μεγάλα του θεοϋ τα δημιουργήματα, 3 δια τούτο ψύχος καϊ καύμα, δια τούτο άερων ανωμαλία.» μη γαρ ουκ

Kapitel X X V (zu Hiob 36,1 - 37,24)

6

9

12

15

237

ένήν γενέσθαι κρίσιν άρίστην; άλλ' 'ίνα πάντοθεν κωλύη του φρονήματος το ΰπερέχον και διανιστάμενον, ίνα γνω πας άνθρωπος την εαυτου άσθενειαν. και μετ ολίγα πάντα προς το Εναντίον κατεσκεύασεν ό θεός και την κτίσιν και την κατασκευήν του σώματος καϊ την του βίου διαγωγήν, ώστε ταύτα πάντα δια ταπεινοφροσύνην, 'ίνα μάθωμεν μετριάζει ν καϊ 'ίνα την άσθενειαν επιγνώμεν την εαυτών, 'ίνα λέγωμεν κατά τον Αβραάμ· εγώ δε ειμί γη καϊ σποδός, 'ίνα λεγωμεν κατά τον Δαυίδ· εγώ ειμί σκώληξ και ουκ άνθρωπος, 'ίνα λεγωμεν κατά τον άπόστολον, οτι εμοι ώσπερει τω εκτρώματι ώφθη. ασθενή αυτόν εποίησεν, και νομίζει ισχυρός είναι· διο καϊ ασθενέστερος γίνεται. 12 Genesis 18,27

12/13 Psalm 21,7a

F Q R O - 6 ) IITIVAEHSKAA

13/14 1. Korinther 15,8

C

1 Autor: keine Angabe Σ 2 του θεοΰ: αντοΰ Chrys 4 κρασιν Chrys Κ: κλήσιν TC II κωλύση Chrys 7 > ΣΑ II ολίγον ΗΔ 9 / 1 0 -πάντα ταύτα ~ Chrys MP 11 'Αβραάμ Chrys: Ί ώ β TC 12 6« Chrys FQ: > n~*C II εγώ2 + δε Chrys 14 αντον: εαυτόν

^hrysLM μ νομΐζ(ι + ÜTL EC

Quelle: Chrys. S. 179,19-23.26 - 180,6 2 - 6. 8 - 1 1

εαυτών Nik.

S. 529,23-34 (PG 93, 385 D - 388 A)

1 If.: Der Urheber der Variante Ί ώ β s t a t t ' Α β ρ α ά μ dachte vielleicht an die Stellen Hiob 30,19b und 42,6b.

nh

37,9a

εκ ταμιζίων

επέρχονται

37,9b

αϊτο δέ άκροτηρίων

37,10a

και άπο

πνοής

όδνναι, ψύχος

Ισχυρον

ΝΗ Όλνμπιοδώρον

δώσει

πάγος. Olympiodor

ταμιείων, τών ένδοτάτω, των άποκρΰφων. όδύνας δε λέγει τάς εκ 3 του κρυμοΰ καϊ ψύχους, «εκ τών ένδοτάτω ουν και απόκρυφων», φησίν, «το όδυνηρον γίνεται ψύχος, το δε πάγος διά πνεύματος άνεμιαίου συνίσταται.» πνοην δε ίσχυροϋ το πνεύμα εκάλεσεν, επειδή 6 προστάζει γίνεται θεού. GU

FQRnmVAEHSKAMA

Ρ

C

W*

1 Bezug: zu 37,8b in FqüKVAEHSAMC (Lemmaziffer versetzt) II Autor: keine Angabe G K M P W 2 ταμείων Olymp ÜAEHSKAMCW II ενδοτάτων 01ymp Y UFTJC II των > 01ymp Y JMP II δί > UEC 3 κρυμοΰ: κρύους Olymp II εκ: και 01ymp Y II ενδοτάτων 01ymp Y U F R J A ^ P C 4 φησίν > Olymp II το δε πάγος: πάγος δε φησίν Olymp 5 άνεμιαίου > Olymp Quelle: Olymp. S. 321,20-22. 322,1-2 4 τό 2 - 6 Nik. S. 530,18-21 (PG 93, 388 B )

238 74

ΚΕΦΑΛΑ10Ν KE

zu 37,9a

ομοιον ό εζάγων άνεμους εκ Θησαυρών αύτοϋ. Psalm 134,7c G

m

F m Q m

37,10b

75

R

m

n

T

V

A

E

H

S

K

A

A

C

ΝΘ οιακίζζί de το ύδωρ cos kav

βοΰληται.

ΝΘ Όλυμιτιοδώρου

Olympiodor

χρηται δε τω ϋδατι ώ? αν εθέλη θεος κατά την Ιδίαν σοφίαν ώσττερ 3 Tis κυβερνήτης εμπειρος em των οιάκων καθήμενος. GU

FQRIIΉΣVAEHS KAMA

1 Autor: keine Angabe GJIMPB

Ρ

[C]B

2 Be > Olymp II av - öfos: kav θίληστj Olymp

3

Tis κυβΐρνήτης: της κυβίρνητικής ίπιστήμης Olymp Quelle: Olymp. S. 322,4-5 Nik. S. 530,24-27 (PG 93, 388 BC)

37,11a

76

Ξ

Ξ και εκλεκτον

τοϋ αύτοϋ

καταπλάσσει

νεφέλη.

Olympiodor

«έκπλήττεσθαι», φησίν, «επί τοις τοιούτοις θαύμασι τον εκλεκ3 τόν» - τουτέστιν τον συνετόν - «παρασκευάζει ή τοϋ αέρος συστροφή και 7τύκνωσις.» ό δε Σύμμαχος οϋτως εκδέδωκεν "άλλα και καρπω έττιβρίσει 6 νεφέλη", άντι τοϋ· ταϋτα γίνεται, οτε τοις καρττοις της γης επισκιάζει νεφέλη. εκλεκτού ούν τον καρττον λέγει, καταττλάσσει δε άντι τοϋ επισκιάζει κατά την Συμμάχου διάνοιαν. GU Χ(5 ό - 6 νΐφίΚη. 7 ΐκλ,ΐκτον - 8) FQRIITJVAEHSKAMA Ρ* [C]B W* 1 Autor: ΌΚυμπιοδώρου UA, keine Angabe GXJH^PBW 2 φησίν > Olymp II τοσούτοι? AEHSA~*B II τον: το HSA 4 πνκ,νωσκ + καϊ των νιφιλων η σνστασα Olymp 5 ίπιβρνσιι Olymp (Ιπίβρυσι 01ymp Y ), ΐπφρώσΐΐ U 6 άντι - 7 νΐφΐλ,η > Olymp Ρ 7 \eyei + και OIympY II καταπλήσσε ΧΕΒ 8 την + τοϋ Η Quelle: Olymp. S. 322,9-15 Nik. S. 530,32-39 teilw. aus Olymp. (PG 93, 388 C) 5-6 Die Symmachos-Version findet sich in der Katene nur innerhalb dieses Olympiodor-Exzerpts, nicht als selbständige Randnote, das aber in allen Zeugen; Zieglers Angaben in App. II sind irreführend.

Kapitel XXV (zu Hiob 36,1 - 37,24)

37,11b

2A διασκορπιύ

νέφος

φως

239

αύτοϋ.

ΣΑ τοϋ αύτοϋ Olympiodor η τούτο λέγει, 'ότι νεφελών πληρούμενος ό άηρ διασκόρπιζα, καϊ 3 κρύπτει το φως, η οτι το φως το ηλιακον επιλάμψαν διασκόρπιζα την εκ των νεφών τοϋ αέρος κατηφειαν, η οτι άλλήλαις αί νεφέλαι συρρηγνύμεναι φως εκπέμπουσιν, 'ίνα εϊπη, οτι και των αστραπών αίτια 6 τα νέφη γίνεται.

77

GU Χ(4 η - 6) FQRIITJX VAEHSΚΔΜΑ Ρ [C]B W*(3 φ ώ ί 2 - 4 κατηφααν) 1 Autor: Όλνμπιοδώρου U, keine Angabe GXFKH~*PBW 2 οτι + των Π Ή , + από των Ρ 3 (πιΚάμπον Olymp 4 η - 6 > Μ 5 και Olymp GUXKP: εκ. Γ, > Β 6 γίνονται Olymp JIPB Quelle: Olymp. S. 322,17-21 Nik. S. 531,3-9 (PG 93, 388 CD)

37,12a

2B και αυτός

κυκλώματα

διαστρέψει.

2Β τοΟ αυτοϋ Olympiodor «αυτό? δε», φησίν, «ό θεός τω προστάγματι κυκληδον πανταχβ 3 τα νέφη περιάγει, η και αυτός ό θεος κυκληδον αναστρέφεται», άντι τοϋ· πάντα εφοδενει πασι παρών δια το περιεκτικον της ουσίας. GU Χ(2 - 3 ττεριίγει) FQRnTJIVAEHSKAMA Ρ [C]B W* 1 Autor: keine Angabe GUXFJIH^PBW

2 προστάγματι

GUXKMPBW: τάγματί

FqllTJXVAEHSAA II πανταγτι > Χ Π Ή Σ

4 πάσι: πανταχού Olymp

Quelle: « Olymp. S. 323,2-5 Nik. S. 531,12-14.15-17 (PG 93, 388 D) 3 Die Wörter αΰτόϊ - αναστρέφεται Bemerkung zu Nr. KE 79.

37,12b

2Γ kv θεφουλαθώθ

sind Zitat der Version des Symmachos; vgl. die

εργα

αυτών.

78

240 ζΓ

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΕ Όλυμπιοδώρον

Olympiodor

Σ ύ μ μ α χ ο ? ο υ τ ω ? εκδε'δωκεζ/· « ε ν τή κυβερνήσει 3 γάζεσθαι

αυτά»,

'ίνα e'i7τη, 'ότι ταύτα

τέραν κυβέρνησιν.

έτερα δε αντίγραφα

dels εργα αύτοϋ.

σημαίνει

FQRnTJZVAEHSKAMA

Ρ

θεός εργάζεται,

εις

W(2 - 4

ήμε-

κατωτάτω

γραφή, 'ότι ταϋτα

τουs ε π ί 7775

C

eis το ερ-

ούτως έ χ ε ι · εν τοις

δε -πάλιν ή τοιαύτη

6 ζεται θεός δ ι α τουs κάτω, τουτέστι GU

πάντα

αύτοϋ

εργά-

ανθρώπους.

κυβίρνησιν)

1 Autor: Όλυμπιοδώρου διακόνου V, keine Angabe GUqJXK~*PW 2 6 Σύμμαχος Olymp J H ^ P W II (κδίδωκΐν: έρμήνευσεν Olymp II εν - 3 αυτά: αυτός he κυκληδον αναστρέφεται εν τη κυβερνήσει αύτοϋ Olymp 3 ίνα - 6 > Μ II ταϋτα - εργάζεται: οιακίζει το (οιακίζεται 01ympY) ϋδωρ cos βούλεται Olymp (= Hiob 37,10b) 4 κυβίρνησιν + και διοίκησιν Olymp II 'έτερα - έχει: εν δε έτέροις αντιγράφου ούτως ηύραμεν Olymp II κατωτάτοις Olymp Ρ, κάτω q 5 πάλιν > Olymp 6 τους2 > Olymp Quelle: Olymp. S. 323,7-12 Nik. S. 531,21-28 teilweise aus Olymp. (PG 93, 388 D - 389 A) Die Symmachos-Version der Verse 37,12ab ist zusätzlich auch in Form von Randnoten in den meisten Handschriften der Katene und auch andernorts überliefert. Diese lauteten demzufolge: αύτος δε κυκληδον αναστρέφεται εν τη κυβερνήσει αύτοϋ εϊς το εργάζεσθαι αύτά. Die Wörter αύτος - αναστρέφεται, die Olympiodor schon ohne Namensnennung S. 323,3 = Nr. KE 78,3 verwendet hat, sind in der Katene hier wegen der Doppelung ausgelassen worden.

37,12c

2Δ

37,12d

ζΔ

πάντα ο σ α αν εντ^ίληται αύτοϊς, ταϋτα συντίτακται παρ' α ύ τ ο ϋ km της γης.

Όλ,υμπιοδώρου «γίνονται

δε'», φησίν,

3 και πρόσταγμα πρόσφατά

θεού.»

εισιν,

GU Χ(2 - 3 θεοϋ)

Olympiodor «τα εκ του αέρος επι της γης κατά

ή και τοϋτο λέγει,

α λ λ ' έ £ αρχής οϋτω FQRnTJXVAEHSKAMA

ότι πάντα

εντολάς

τα παρ' αύτοϋ

ού

γινόμενα. Ρ

[C]B

1 Autor: τοϋ αύτοϋ (= Όλυμπιοδώρου) ΠΤνΛΕ, keine Angabe GUXJEH^P 2 φησίν > Olymp II κατά. + τάς q 3 προστάγματα Olymp RAB 4 πρόσφατά εισιν: καινά (κενά 01ympY) ε'ισι και πρόσφατα Olymp II γινόμενα + παρ' αύτοϋ Olymp Quelle: Olymp. S. 323,15-17 2 - 3 θεοϋ Nik. S. 531,33-35 (PG 93, 389 A)

37,13a 37,13b

2E

kav kav

t c ei?

παώείαν, kav Te e i ? την γην αύτοϋ, αυτόν.

e i s e'Xeos ε ύ ρ η σ ε ι

Kapitel XXV (zu Hiob 36,1 - 37,24)

2E

241

τοϋαντοϋ

Olympiodor

«και γίνονται», 3 ανθρώπους

φησίν,

«ταύτα η eis το παιδεϋσαι

άμαρτάνοντας

αιτίας αγνώστους

η εις καρπογονίαν

μεν ημΐν,

πάντως

και

της γης η καϊ δι'

δε δη?του δι' ανθρώπων

εύρήσει ούν τις αυτόν δια ταύτα ς τας αιτίας ταύτα ποωύντα», GU Χ(2 - 4 ϊλΐον)

FQRnTJIVAEHSKAMA

1 Autor: keine Angabe GUXJIH^BW Olymp II καϊ > Olymp

Ρ*

[C]B

άλλας ελεον. φησίν.

W*

2 και - φησίν > Olymp

4 δηπου > Olymp II e\eos Olymp Τ

81

έπιστρέψαι

3 τ/| - γης >

5 φησίν > Olymp Β

Quelle: Olymp. S. 323,22 - 324,1.6-7.5 Nik. S. 531,35 - 532,3 (PG 93, 389 AB)

37,14a

2S ίνωτίζου

37,14b

2S

στήθι,

ταύτα,

Ίώβ·

νουθζτοϋ

δύναμιν

κυρίου.

τοΰ αυτού

τουτέστιν

teilw. Olympiodor

«έγκατάθου

3 του θεού την ίσχύν,

τη διαι>οία τα είρημένα

δση τις

GU Χ(2 άναλόγισαι - 3)

και

82

άναλόγισαι

τυγχάνει.»

FQRIITIVAEHSKAMA

Ρ

[C]B

1 Autor: keine Angabe GUXIH^PB Quelle: 2 ίγκατάθου - ΐίρημένα Olymp. S. 324,14 Nik. S. 532,10-12 (PG 93, 389 B)

37,15a

2Z οιδαμεν, οτι κύριος e'Oero "ipya αύτοϋ

37,15b

φως ποιήσας

37,16a

ϊπίσταται

ΖΖ

€κ

σκότους·

bk διάκρισιν

Όλ,νμπιοδώρου

ι>ζφών.

teilw. Olympiodor

«ο'ίδαμεν ουν», φησίν, «οτι θεός εστίν ό ταύτα εργαζόμενος, οΰ 3 και πρώτη φωνή· γενηθήτω φως» - το πρώην ουκ ον δηλαδή" τούτο γάρ εστί το εκ σκότους - «ό και τά νέφη διακρίνων καϊ διορίζων cos εάν εθέλη κατά την ιδίαν επιστήμην.» 3 Genesis 1,3 GU

FQRIITZVAEHSKAMA

Ρ

C

W*

1 Bezug: zu 37,14b in TZAEHSA-* II Autor: του αύτοϋ (= Όλυμπιοδώρου) FA, keine Angabe GUZH~*PW 4 iav: αν Ü ^ C II και διορίζων > Olymp 5 θΐΚη SP Quelle: 2 - 3 φώ?. 4ό- 5 = Olymp. S. 324,18.24 - 325,1. 324,18-19 Nik. S. 532,21-27 (PG 93, 389 C)

83

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΕ

242

84

αυτών UK, διαφοράν οϊδί νΐφΐλών Χ 3 άττο > GRE'AA II νήφα X F E C

85

37,16b

ζΗ

37,17a

Τ

ζΗ

ε ξ α ί σ ι α δε

πτώματα

Olymp 3 τούτων του?: robs τούτων EHKAAC, τοϋϊ τούτου SM 3 / 4 ίκ των νίφών > Olymp 4 τηγματα: στίγματα F J K - * , στήγματα 1 RA , πήγματα Σ 5 καταρρίονσι: καταφέρονται Olymp, καταρρίονσαι T J I V A E H S A ^ C II nach ϊπίγυσιν Trennung und das Folgende ohne Autorangabe in GXQ, mit der Angabe ά'λλω? in Π 8 ησυχάζει + Se Olymp II τα - 9 yfjs > 01ymp Y 9 eγγίνΐσθαι: γινίσθαί Olymp II Tis + τούϊ Olymp 10 όποιοσδηποτ« ΔΑ II λίγωμΐν Hag in Olymp. 11 ίκ > 01ymp Y II κατασκινασβίντοϊ + OVTOS be ισχυροί την φνσιν Olymp II τα - 12 κατά > 01ymp Y 12 ήμων: ήμΐν Olymp II ϋπ(ρκ(γυμ(υου: ύττΐρΐκγννομίνου EC 13 αντον: αύτών GFQÜTVAEHSAAC 1 Bezug: zu 37,17a in FV II Autor:

Quelle: Olymp. S. 325,21 - 326,9

88

244 89

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΕ

zu 37,18a αύτος

earepewae

τον

ούρανόν.

Jesaias 48,13 GmUmX

FmQmRmnmTmAmEmHmSmKmAmMmAm

[C]

Autor: Θ{«)δοτίωνος) ΧΑ, Σ(υμμάγου) HSA II ούρανόν + eis τροττάΐ GUXT Ziegler, Beitr. S. 62 Wir halten im Anschluß an Ziegler, Beitr. S. 42f. und 62 den in allen Handschriften vorhandenen Zusatz eis τροπόχ für eine angehängte hexaplarische Note, die sich in den Hss. GUFQRnTAE zusätzlich auch noch als selbständige Randnote erhalten hat. Es handelt sich dabei um die Wiedergabe von Akylas; eis τρο-näs ist ein Fehler der Überlieferung statt eis poiras; vgl. Ziegler und s. auch die Bemerkung zu Nr. KE 44.

37,19a

Ο δια τί; διδα£όζ/ μ€, τί ϊρουμεν

37,19b

90

Ο

και παυσόμξθα

3 μ ε ν λέγειν αύτω

λέγοντας.

Όλυμπιοδώρου

Olympiodor

τί ούν φήσομζν την

πολλά

αύτώ,

irepl τούτων;

θ ε ώ · δ ι α τί ταύτα

σοφίαν; σοφίας

ούκοϋν

του

της υπέρ

τί συνάναι

οϋτως

ατοίησας;

π ο λ λ ά λέγειν

δ υ ν ά μ ε θ α ; άρα ού σιωπή

επίσχωμεν

τολμώ-

θαυμάζομεν τταραγωρούντίς

ημάς;

GUX FQRIITJVAEHSKAMA P*(teilw. aus Olymp.) C 1 Autor: τοΰ αντοϋ ΌΚυμπιοδώρου AC, του αύτοϋ (= Όλυμπιοδώρου) ΠΤνΕ, keine Angabe GUXJMP 2 φησομ(ν: ίροϋμΐν Olymp, φήσωμ(ν EC II crvveivai: ουν eivai 01ympY, σννιέναι UR 3 ού - 4 σοφίαν > Η - * 4 την + αγαθότητα και Olymp II €7^ίσγωμev GJP: €7Γκτχώμίΐ> 01ympY UXFqriTV^C II παραγωροΰντος EHC Quelle: Olymp. S. 326,18-19.20-22 91

Ο

Ιωάννου τουτέστιν

3 oibkv

λέγω»,

Chrysostomos «δια τί ταύτα φησίν,

FQRIITZVAEHSKAA

γέγονεν;

«αν ταύτα C

μη δ υ ν ά μ ε θ α α υ τ ό ν

έρωτησαι;

μόνον δ υ ν η θ ώ μ ε ν μ α θ ε ί ν . »

W*

1 Autor: keine Angabe £W Quelle: Chrys. S. 180,21-22 Nik. S. 533,37 - 534,2 (PG 93, 392 B)

37,20a 37,20b

OA μη βίβλος 'ίνα ανθρωπον

η γραμματεύς ίστηκως

μοι

παρέστηκζν, κατασιωπήσω.

Kapitel X X V (zu Hiob 36,1 - 37,24)

245

OÄ Όλυμπιοδώρον

Olympiodor

«μη από τίνος», 3 r i s έστιν, λέγω»,

φησίν,

'ίνα σε νικήσω;

«βιβλίου

ταύτα λαλώ η φιλονεικία α λ λ ' αϊτο γνώσεως

ουδαμώς,

τυγχάνει τοις γε νουν εχουσιν. διό και GU

θεού

άντι του- ουκ έδεήθην παρ1 ετέρου μαθειν. ιτάσι γαρ

FQRTITJVAEHSKAMA

Ρ

C

1 Autor: keine Angabe GUJMPW βιβλίου φησίν ~ ΜΑ II μοι > Olymp

92

μοί ταύτα

πρόδηλα

επάγει.

W*(2- 4 λέγω) 2 τίνος φησίν > Olymp II φησίν > JACW II 3 cre: σοι EC II άλλα Olymp FqllVEPC 4λ«'-

γω + και δύναμιν θεοϋ έξαγγέλλω Olymp II μαθάν + ταΰτα Olymp

5 τυγχάνονσι

Olymp II επάγει: επιφέρει Olymp Ρ II ohne Trennung folgt Nr. KE 93 in J Quelle: Olymp. S. 327,1-4 axxcos

93

«μη δι' όζνγράφου»,

φησίν,

«διαλέγομαι

3 κρίσιν ου διδούς; η δηλον, ώς η αλήθεια σε

σοι άνακωχην

εις άπό-

κατασιγάζει.»

2 vgl. Psalm 44,2c GU

FQRIITJVAEHSKAA

Ρ

C

Ohne Trennung an Nr. KE 92 in J S, διαλέγωμαι Ε 3 οϋ: μη UK OA

2 διαλέγομαι: διαλεγόμενοι VHAA, διαλεγόμεθα

Chrysostomos

'Ιωάννου

«μη γαρ άπο βιβλίου», 3 γαρ άνθρωπος

εστίν;

πάσαν πανταχού

φησίν,

«ταύτα λέγομεν

ούχ όρας άντι γραμμάτων

προς αυτόν; την

94

μη

δημιουργίαν

βοωσαν;»

FQRIITZVAEHSKAMA

C

1 Autor: άλλως Μ, keine Angabe Σ

2 άττο + τον EC II λέγωμεν EHS C A Α

3 ονχ

όρας Chrys Λ: ού κέραs FS, εϋκέρας QFITXVEC, ΐνκαίρως R, (ύκαίρας ΗΚ -> Quelle: Chrys. S. 180,25-27 Nik. S. 534,6-10 (PG 93, 392 B )

37,21a 37,21b OB

OB ττασιν

δε ο ύ χ όρατον

τηλαυγίς

έ,στιν kv τοις

φως, παλαιώμασίν. Olympiodor

Όλυμπιο&ώρου

«ώσπερ γάρ», φησίν, 3 κατάδηλα οϋτω θεος GU

το

«το φως άπασι πρόκειται,

οϋτω καϊ

τυγχάνει θεου εργα οντα, και δηλός έστιν εκ παλαιού

ταύτα ταϋτα

διοικούμενος.»

FQRIITJZVAEHSKAMA

1 Autor: keine Angabe GJEMPW

εστι πρόδηλο ν Olymp

Ρ

[C]B

W*

2 φησίν > Olymp II ττασιν Olymp II πρόκειται:

3 τυγχάνονσι Olymp II παλαιού + και αρχαίου Olymp Ρ

Quelle: Olymp. S. 327,6-8 Nik. S. 534,16-17 (PG 93, 392 C)

95

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΕ

246 96

OB

τοΰ αύτοϋ

όρατον μεν απασι το φως, ου νοητον δε. GmUm

FQRIITVAEHSKAMA

[C]B

1 Autor: Ιωάννου HSKAM, keine Angabe GUAB

97

zu 37,21b

τουτίστιν m

GmUm

ε£ αναρίθμητων χρόνων. m

FmQ R nmTmAmEmHrnSrnAmAm

[C]

Ohne Trennung an der hexaplarischen Note 'Α(κύλα) τηλαυγής in Η - * λα) Λ II τουτέστιν > G

Autor: Ά ( κ ό -

Ziegler, Beitr. S. 86 — Nik. S. 534,18 (PG 93, 392 C) Die Autorangabe in Λ gehört zu der (in Λ ausgefallenen) hexaplarischen Note τηλαυγής. Um diese handelt es sich auch bei der in Ziegler, Edition App. I für G (250) verzeichneten Marginaliesart.

37,21c

or

ΟΓ

το παρ' α ντον ε π ί

α π ό βορρά

37,22a

98

ωσπερ

νέφη

νεφών,

χρνσανγονντα.

τοΟ αύτοϋ (=Όλυμπιοδώρου)

Olympiodor

«ώσττερ αμελεί και τοϋτο το Έργον», φησίν, «παρ* αύτοϋ γίνεται3 και ό άηρ εκ συννεφιάς

και σκυθρωττότητος πνεύματι

καθαίρεται,

βορράς δε αυτόν άττοκαθαίρει χρυσαυγείς και υπερύθρους νεφεΚας άνάγων». GU

FQRriTJIVAEHSKAMA

Ρ

[C]B

W*

1 Autor: Όλυμ7τιοδώρον UHSKAA, keine Angabe G F J I M P B W 2 ωστιερ > Olymp ΡII τό > 01ymp Y UAP II φησίν > Olymp II γίνεται: διαπράττεται Olymp 3 συννεφείας Olymp FQÜZVAB II καθαίρεται + εκ των νεφών 01ymp Y 4 και υπερύθρους > Olymp 4/5 ενάγων Η - * II άνάγων + θεοΰ προστάγματι Olymp Ρ Quelle: Olymp. S. 327,11-14

37,22b1 37,22b 37,23a

2

ΟΔ

KIRI TOVTOLS μεγάλη

και τιμή

7ταρα

και ονχ ενρίσκομεν αντον.

η δό£α

παντοκράτορος, άλλον

ομοιον

TTJ Ισγνϊ

Kapitel XXV (zu Hiob 36,1 - 37,24)

247

ΟΔ Όλυμπιοδώρου

Olympiodor

εκ των τοιούτων 3 άναπεμπειν άσύγκριτον GU

εστίν

άναλογίσασθαι,

τω θεω την δοξολογίαν, εγων σοφίαν και

FQRTITJVAEHSKAMA

ώ ? μεγάλην

εφ" οίς ημών το γένος ετίμησεν

ό

δύναμιν.

Ρ

[C]B

W

1 Autor: του αντοϋ (= Όλυμπιοδώρου) ΠΤΎΕ, keine Angabe GUJH^PBW σούτων Olymp Ρ

99

όφείλομεν

2 το-

3 άναπίμπομΐν 01ympY II τώ > PB II

Quelle: Olymp. S. 327,17-18.19-20 Nik. S. 534,28-33 (PG 93, 392 CD) ΟΔ 'Ιουλιανού ιστέον

Julian

δε, οτι ουκ αοράτων

ούδέ των ύπερκοσμίων

3 μνημονεύει, α λ λ ' εκ των όρατων την δοζολογίαν GmU

FQRIITZVAEHSKAMA

Ρ

100

δυνάμεων

ποιείται.

[C]B

1 Autor: Πολυχρονίου Α, keine Angabe GXHSKAMP

2 Ιστέον: μνημονΐυτίον Jul

Quelle: Julian S. 246,8-9 Spicilegium Romanum X, S. 209f.

37,23b

OE

ό τα δ ί κ α ι α κρίνων,

ουκ oir\ ξΐσακοΰζιν

ΟΕ Όλνμπιοδώρον τούτων

τοίνυν

teilw. Olympiodor οϋτως ώμολογημένων

3 προνοίας και δικαιοκρισίας και κηδεμόνα GUX

αυτόν;

δειγθείσης

των ημετέρων

FQROTVAEHSKAMA

και της καθόλου

μη νόμιζε τον απάντων

του

101

θεού

ποιητην

παραμελεΐν. Ρ*

[C]B

W*

Ohne Trennung an einer der Nr. KE 102 entsprechenden Direktentnahme aus Olymp, in Ρ 1 Autor: keine Angabe GUXMW 3 τον: των RVE, τον των XP 4 άμζλάν UXW Quelle: 3 μη - 4 = Olymp. S. 328,4-5 Nik. S. 534,39 - 535,1 aus Olymp. (PG 93, 392 D) ÖE

roO αυτού

Olympiodor (?)

επειδή ελεγεν ό "\ώβ· κίκράζομαι 2 Hiob 19,7b Um

FQRriTJIVAEHSKAMA

[C]

1 Autor: keine Angabe UJZH * -

Quelle: Vgl. Olymp. S. 328,2 Nik. S. 534,36-37 aus Olymp. (PG 93, 392 D)

και ονδαμον

κρίμα.

102

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΕ

248

103

37,24a

OS διό φοβηθήσονται

37,24b

φοβηθήσονται

OS

α ντον οι

άνθρωποι,

δε αντον και οι σοφοί

τοϋ αύτοϋ

καρδία.

Olympiodor

τούτου του συμπεράσματος χάριν διεξοδικώς 'άπασιν επεζηλθε 3 rots προειρημενοις εις φόβον kvaye.iv οιόμενος τον Ίώ/3 τον μηδεποτε τον του θεού καταλιπόντα φόβον, τω οικείω στόματι λέγοντα· χείρα δε κυρίου el μη εδεδοίκειν. «δια γαρ ταύτα πάντα», φησίν, «καϊ ό 6 πολύς και άγελαιος άνθρωπος δεδοικεναι τον θεον οφείλει, και οι σοφοί δε και συνετοί μάλλον τούτο ποιειν όφείλουσιν, οσω και πλείονος άζιούνται της γνώσεως.» 4-5 Hiob 31,35b GU

FQRnmVAEHSKAMA

Ρ

C W*(6 δώοικίναι - 8)

1 Autor: Όλυμιτιοδώρου UqAC, keine Angabe GJIHSKAMPW

2 τούτου - 3 προΐΐ-

ρ·ημίνοι J II τούτον: τούτο ÜTIVAHSA-* II απασι δΐΐζοδικώί ~ Olymp II hτ(ξή\θ( UP: ίξήλθί 01ympY FqllZVAEHSA AC, δκξήλθΐ GK, ιτροηλ,θΐ ΤΜ 3 (νάγαν οΐόμενος: βουλόμίνος iväyuv Olymp 4 καταλάποντα GTT Ρ II τω: τον GK, τον τω Λ 5 δε > EHSA^C II πάντα ταύτα ~ Olymp II και > FP > 01ymp Y

7 καϊ] + oi 01ymp Y II μάλλον

Quelle: 2 - 3 Ίωβ Olymp. S. 328,10-11; 3 τον - 5 iiehoUuv = Olymp. S. 325,4-7; 5 δια -1 όφΰλουσιν Olymp. S. 325,11-14; 7 οσω - 8 = Olymp. S. 328,18 5 δια - 8 Nik. S. 535,9-12 (PG 93, 393 A) 2 Zu ίττ(ξήλθ( und der Unsicherheit der Überlieferung vgl. Nr. ΚΓ 32,10 mit App.

104

zu 37,24b

ούδε αύτοι το τελειον U

m

m

m

m m

m

m

m

m

m

κατειληφότες.

F Q R n T A E H S KA m A m

[C]

Autor: Σ(υμμάχου) A II αύτοι: αυτό Κ, > A Ziegler, Beitr. S. 80

Vgl. Olymp. S. 328,14-15 (ovbi ... κατίλαβον το τίληον).

ΤίροΘ^ωρία κεφαλαίου άκοστον

'έκτον Olympiodor

πλούτος και πενία, υγεία και νόσος, τιμή και ατιμία, και άττλώς 3 ειπείν των ανθρώπων όλος όβίος ττειρατηριόν εστίν, ως αυτός ημάς ό μέγας Ίώ/3 επαίδευσε δια πάντων των αγωνισμάτων εγγεγυμνασμένος, δια των οπλών της δικαιοσύνης, των δεξιών και αριστερών, δια 6 δόξης καΐ ατιμίας, ως που ό ιερός απόστολος εφη. και πλούσιος μεν ων κοινός υπήρχε των δεομένων θησαυρός, ένδοξος δε και δύναμιν περιβεβλημένος των αδυνάτων επίκουρος, ούχ ό πλούτος αυτόν εις 9 εξιτηλίαν εκίνησε ν, ούχ η περιφάνεια την άλαζονείαν ετεκεν, οϋτως ανδρείως τα πρώτα πηδήσας σκάμματα επι τους δευτέρους και χαλεπωτέρους αγώνας έπαπεδΰσατο συγχωρήσει θεοϋ προς ολην αθρόως 12 του διαβόλου την κακουργίαν γεννικώς άντιταξάμενος, και βασιλεύσας εν μονοζώνοις ό πολύπαις και έ ν δ ο ξ ο ς και τω πλοΰτω πανταχόθεν περιρρεόμενος επι της κοπριάς παρέρριπτο, πένης, άδοξος, καταγελώ15 μένος, ειλκωμένος, i'.χώρας ρέων, πάντας νικησας τη ταλαιπωρία τους πρότερον γεγενημένους και 'όσους ύστερον είδεν ό βίος εν συμφοραϊς εξεταζομένους, προσθήκη δε αύτώ γέγονε τών κακών καϊ ή τών φίλων 18 διάλεξις άντι λόγων παρακλητικών άθυμίας αύτώ και οδύνης έπίτασιν άπεργασαμένη. επειδή δε ό μέγας άθλητης άπαντα νομίμως διεξηλθε τά παλαίσ21 ματα, καρτερίας στέφανον ένθέσμως άνεδήσατο. τότε δη τότε της 3 vgl. H i o b 7 , 1 a U*

5 - 6 2. Korinther 6 , 7 - 8

FQRnTVAEHSKAA

1 Titel: πρόλογος

12/13 vgl. H i o b 2 9 , 2 5 b

C

Όλυμπιοδώρου

U

4 τών > 01ymp Y

4/5 ϊγγυμνασάμ(νος

Η-*

δια.2 - 6 εφη > U 6 που + και O l y m p 7 κοινός: κενός 0 1 y m p Y II δ ε : r e 0 1 y m p Y 8 αδυνάτων: δυνατών 01ympY II ούχ - 9 ετεκεν > UII αυτόν Olymp: αύτοϋ TC 9ή περιφάνεια: ΰπερηφανία 0 1 y m p Y T V E ^ C II άλαζονίαν F q l l T V A E C 10/11 και 5

γαλεπωτέρους

> Olymp γ

12 γενικώς

Olymp Y ΤΔ

12/13 βασίλευσαν

Olymp: ό

βασιλεύς ώ ί U T C 13 τον πλοϋτον O l y m p 14 ίπι - παρέρριπτο > \\ παρέρριπτο ( N i k ) : παρηρίπτετο 0 1 y m p Y , παρερρίπτετο U , περίριπτο FTI, έπερέριπτο q, έπιριπτομένης Τ, περιριπτόμενος V, περιρριπτομένης Λ, περιρριπτούμενος EHSC II πένης > T A II άδοξος + ευτελής O l y m p 15 πάντας - 17 εξεταζομένους > U 16 (Iδ ε ν : ιδεί ν 0 1 y m p Y II εν > 0 1 y m p Y 17 γέγονεν αΰτώ ~ Κ - > 18 άντι - 1 9 > U II έπίτασιν: επι πασιν 01ympY 20 ύπεζηλθε Η - > 21 καρτερίας - άνεδήσατο > U II καρτερίας στέφανον H a g : και την περί του στεφάνου δίκην 0 1 y m p Y , και την περί τοΰ στεφάνου δόξαν Λ, και την περ'ι του στεφάνου TC

250

ΠΡΟΘΕΩΡΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ KS

θείας άκροαται φωνής άναγορευούσης μεν αύτοϋ τους - «έπι τούτω γάρ», φησίν,

καλού?

αγώνας

«συνεγώρουν σε τω θηρίω πυκτεύειν,

ίνα

24 άναφανής δίκαιος» - ανδριάντα δε αυτόν υπομονής και παρακλήσεως τω παντι των ανθρώπων άνιστώσης γεγένηται πένης, τον "Ιώβ 27 φανείας,

yap τις εκ

είτε

παράκλησιν,

έχει

προς αυτόν βλέπων

άπαις εκ πολύπαιδος

γένει.

ε ί τ ε και

πλουσίου

αφανής

εκ

περι-

έπικουφίζεται

τα λυπηρά,

ει δε και

ομού και καλλίπαώος,

διδάσκεται

λέγειν

κύριος ε'δωκεν, ό κύριος άφείλατο.

εϊ δε και ε'ιλκωμένος εϊη και υπό

30 άνοιας γυναικός εις άτοπους έρεθίζοιτο λόγους, επιτιμήσει ταύτα συμβουλευούσrj,

ό

μεν τή

καρτερικώς δε ομού και άνεζικάκως έρεΐ- ανα-

μένω χρόνον ΐ'τι μικρόν προσδεχόμενος την ελπίδα της σωτηρίας μον. 33

εστίν ούν παρακλήσεως κατά τον Ίώβ ύπόθεσις, συμφορά,

36 βαίνωσι

φάρμακον προς παντοδαπήν άθυμίαν ή

και ου ζενίζεταί τις άνηκέστω

κειμένω και όνειδίζωσιν.

ενθυμούμενοι και ημείς

ώ? οι καλώς άγωνιζόμενοι εσθ" ό'τε και θείας άζιούνται μή δια τον κόρον πλουτούντες 39

φοραις,

περιπίπτων

ούδ' αν οι άκρως αύτω προς φιλίαν συνηρμοσμένοι

άλλα

ΰβρίσωμεν,

πάντα ήμΐν τά συμβαίνοντα,

επεμ-

τοιγαρούν, προσρήσεως,

μή καταπέσωμεν

εν συμ-

όποΐά ποτε αν ώσιν,

ϋλην

άρετής έκδεζώμεθα. άλλ, ήδη λοιπόν της θείας άκροάσεως επακούσωμεν δια βραχέων 42 έπισκεψάμενοι

κατά την εκ τής θείας δωρεάς έπιμετρουμένην

ναμιν, δι ήν αΐτίαν τοιούτοις θεός προς τον Ίώβ κέγρηται

ήμΐν δύρήμασιν.

τών φίλων τοιγαρούν άριστα μεν τά περι θεού δοζαζόντων και 45 τής αυτού σοφίας και δυνάμεως και μεγαλοπρεπείας,

αποφαινομένων

δε', ώ? πάντως δί άμαρτίας πάσχουσιν άνθρωποι, και άγνοούντων τον τρόπον τής γυμναστικής

τών πειρασμών

επαγωγής, ουκ εν καιρώ δε

48 ούδε έπι τού τοιούτου προσώπου τοις λόγοις γρωμένων, 2 3 / 2 4 Hiob 4 0 , 8 b U * ( - 2 5 γένει)

2 8 - 2 9 Hiob 1,21c

FQRÜTVAEHSKAA

ό μακάριος

3 1 - 3 2 Hiob 2 , 9 A C

( G U X P [44-]; vgl. Nr. KS 2 )

22 ακρόασαι ΔΑ II αύτού: αύτω 01ympY A'C 23 επι - 24 δίκαιο; > U II επί τούτοι Olymp: ούτω TC II τω Olymp: > T C 2 5 εκ πλουσίου τις ~ Olymp 2 6 γενηται Olymp F S A 1 2 7 έπικουφίζεται Olymp: έπικουφίζει TC 2 8 καλλίπαιδος όμοϋ και πολύπαιδος ~ Olymp 2 9 άφείλετο ΛΚ II και] > Olymp II ε'ιλκωμένος Olymp Λ: ήλκωμένος Κ, ε'ιΚκωμένον FQITTVEHSA'C, ήλκωμένον RA C A II e'1'77 Hag: el δε Olymp TC

29/30 ύττό άνοιας FqilTV: ΰπ άνοιας Olymp Κ, ύπο ύπονοίας Λ, ύπονοίας

ύπο έπινοίας Α 31 ταύττ] E C II καρτεράς Η - * 3 6 όνΐώίζωσιν R A K : ονειδίζουσιν 0 1 y m p Y F Q Ü T V E H S A ^ C II τοιγαρούν και ημείς ~ Η - ^ 37 προρήσεως 01ympY Λ 3 8 kv > Olymp Y 3 9 ποτέ: ποτ Λ Η - * 4 0 έκδεζόμεθα 0 1 y m p Y 41 ήδη Olymp: ήδέως TC 4 2 έκ τής: της έκ VEHSKAC, ϊκ Λ Α II έπιμαρτυρουμένην 01ympY 4 4 τοιγαρούν Olymp TC: τού Ιωβ ( G U X P ) II άριστα - θεού TC ( G U X P ) : τά περι θεού άριστα μεν ~ Olymp 4 6 άγνοούντες E ^ C 4 8 τού > Olymp ( G U X P ) EHSAC,

ΛΗ->

Kapitel XXVI (zu Hiob 38,1 - 40,2b)

251

μεν και αύτός και τελεώτατα περι θεού σοφίας και δυνάμεως μεγαλοπρεπώς εξαγγέλλει, αληθινός δε ων και άκακος και ούδεν εαυτώ συνειδώς των τοσούτων πληγών άξιον ου συνετίθετο τοις φίλοις λέγουσιν, οτι δι' αμαρτίας κολάζεται, πλην άλλα και αύτός ηγνόει τοϋ καθ' εαυτόν άγώνος την ύπόθεσιν. όθεν ό Έ λ ι ο ΰ ? εις μέσον παρελθών ου καταδικάζει μεν τον δίκαιον ούδε αποφαίνεται δι' αμαρτίας αύτώ τάς κακώσεις επενηνέχθαι, κατά τούτο μεν τών φίλων καλλίων φαινόμενος, ού νοήσας δε τοϋ Ίώ/3 την εννοιαν, εξ ής τους δοκούντας είναι κατηγορικούς κατά θεού προέφερε λόγους, καταμέμφεται τον Ίώβ ως ασύνετα λαλούντα ρήματα, καλώς δε και ό Έ λ ι ο ΰ ? και θαυμασίως τά περι θεού σοφίας και δυνάμεως άπήγγειλεν. πάντων ούν ομοίως καλώς και όρθοδοξαστικώς την θείαν πρόνοιαν και δύναμιν άποθαυμαζόντων, άγνοούντων δε την κατά τον Ίώ/3 ύπόθεσιν και οτι γυμνάσιον άρετης ύπηργεν ή πληγη και ούχ άμαρτημάτων άντίδοσις, τών είρημενων πάντων ό κύριος ποιούμενος την επίκρισιν τά μεν περι της θ ε ί α ς προνοίας και δυνάμεως και σοφίας παρά πάντων είρημενα ως καλώς λεγθεντα αποδέχεται - διό και αυτός περιμηκέστερον τα περι τούτων επεξεργεται προς μεν τον εαυτού φίλον, τον δίκαιον Ίώβ, ημέρως και πράως διαλεγόμενος και επικυρών μεν τά παρά πάντων είρημενα περι θεού, δΓ ών και αύτός έκδιδάσκει περι εαυτού τά 'όμοια, διδάσκων δε ημάς, ως άκατάληπτα της θείας προνοίας τά κρίματα και άνεξιγνίαστοι αί οδοί της τού θεού σοφίας -, τοις δε φίλοις επίτιμα ως άποφηναμένοις περι ών ουκ ηδεισαν - μη γαρ προ καιρόν TL κρίνετε, φησιν ό θειος απόστολος, εως αν ελθτ] ό κύριος, os και φωτίσει τά κρυπτά τοϋ σκότους και φανερώσει 'Icbjö ά ρ ι σ τ α

51

54

57

60

63

66

69

72

72-74 1. Korinther 4,5 FQRIITVAEHSKAA C (GUXP[-55.56-62.63-67.69-70.71-72]; vgl.Nr. KS 2) 49 τΐλΐώτατα TEHSC, τΐλειώτατα VA 50 μεγαλοπρεπώς > (GUXP) 51 tarn ω: αύτώ ΠΤ II τοιούτων Olymp (GU) 52 οτι TC (GX): + βήτα Olymp (UP) 53 καθ' εαυτόν TC (GUXP): καθ' ίαντοϋ Olymp II ύπόθεσιν TC (GUXP): ττρόθΐσιν Olymp 54 δι' TC (GUP): δια Olymp 55 κακώσεις TC (GUP): κολάσεις Olymp II επενηνίχθαι r c (GUP): ίπενΐγθήναι Olymp 55/56 καλλίων TC: κάλλιον 01ymp Y Π'Τ 56 φαινόμενος Γ: γενόμει>ος Olymp C II (φαινόμενος) + κατά θεον 01ymp Y (an falsche Stelle gerückte Korrektur, s. App. zu Z. 57) II öe + οϋδ« αΰτος (GUXP) 57 tivai θ(θϋ Hag: eivai κατηγορικούς (κατα θεού) (s. App. zu Z. 56) Olymp, είναι κατα θεού TC (GUX), κατα θεού SA, είναι ασεβείς (Ρ) II καταμέμφεται Olymp: και κατεμέμφετο TC, κατεμέμφετο (GXP), κατεμέμφετο τε (U) 58 τον: τοϋ Η - * II Καλούντος SK II Καλούντα ρήματα TC (GUXP): ρήματα Καλούντα ~ Olymp 59 σοφίας άπήγγειλεν: δοξάζει (GUXP) 60 ομοίως Olymp (GUXP): άπαντα ώ? TC II και ορθοδοξαστικώς > (GUXP) 60/61 δνναμιν και πρόνοιαν ~ Η - * (Χ) 63 απάντων (GUXP) 65 7ταρα - είρημενα: παρ αυτών (GUXP) II λεχθέντα: ρηθέντα (GUXP) 66 «7τεξέρχεται qlYTVE^C (GU): ύπεξέρχεται 01ymp Y FA, επέρχεται (ΧΡ) 67 •πράως Olymp Fq (GUXP): ττραέως Π-^C 72 θείος > Η - »

252

ΠΡΟΘΕΩΡΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ KS

ras βούλας των καρδιών και τα εζής - τον τε Έ λ ι ο ΰ ? ούτε επαινεί - ου 75 yap εγνω του "Ιώβ την διάνοιαν, έζ 17s τους λόγους προέφερεν, αλλ'' ούδέ του αγώνος την ύπόθεσιν - ούτε ψέγει, επει μη καταδίκασε τον άγων, τον δε δίκαιον Ίωβ στέφανοι και αναγορεύει και ανακαλείται 78 rot? λόγο is ώ? ούδαμού μεν εκπαλαίσαντα, πάντα δε νομίμως άγωνισάμενον τα 7ταλαίσματα, και το απόρρητον αναπτύσσει και δημοσιεύει του πειρασμού την αιτία ν. «ου γαρ ώ? άδικος πέπονθεν», φησίν, 81 «ό δίκαιος, αλλ' ίνα δίκαιος άναφαντ/ και άπο θείας ψήφου άναγορευθή τα κατά την άρετην του "\ώβ.» έπαλείφων δε αύτον τοις λόγοις και άναρρωννύς και παρατείνων 84 αύτω την διάλεζιν - δίκαιος γαρ ην παρά τους άλλους πλείονος ομιλίας άπολαύσαι θεού, οσω και πλείονα χρόνον τοις πάθεσιν ενεκαρτέρησεν - διδάσκει και τα περι της ενανθρωπήσεως του μονογενούς 87 μυστήρια και δημοσιεύει δια λόγων μυστικών και επικεκαλυμμένων τού κοινού της άνθρωπότητος εχθρού, τού δράκοντος και άποστάτου, ον δη κήτος προσαγορεύει, την τε ίσχύν και ιταμότητα και κακόνοιαν, 90 ημΐν μεν τα κατ' αύτον άπογυμνων, τον δε δίκαιον πλέον άναγορεύων και θαρσαλεώτερον γενέσθαι παρασκευάζων, μονονουχι μεγάλη τη φωνή προς τους συνιέναι δυναμένους λέγων, ότι προς τοσούτον εσχεν 93 άντίπαλον και δι' 'όλων άρρηκτος εμεινεν. μετά δε τους πολλούς αγώνας και την εκ της θείας φωνής παράκλησιν υγεία μεν εύθύς συνέτρεχε και αθρόως ην εν τοις συνήθεσιν ό 96 τους ίχώρας αναβλύζων και τους σκώληκας εζομβρών. συνέτρεχον δε πανταχόθεν οι γνώριμοι και ζενίοις εδεξιούντο. και τα μεν τής περι72-74 1. Korinther 4,5

81 Hiob 40,8b

U*(79 και2 - 81 άναφαιψ, 86 διδάσκω- 89 Ιταμότητα) (GUXP [74-75.76-77.79-80]; vgl. Nr. KS 2)

FQRIITVAEHSKAA

C

74 οντ Olymp 75 προσέφερεν 01ymp Y 76 ψέγει TC: ψέγει δε Olymp, μην •ψέγα (GUP) II ειτει - 77 'άγιο ν Olymp: έπεί μη κατεδίκασε TC, 'ότι ye oil τον δίκαιον κατώίκασΐν (GUP) 76 -ψέγει TC: ψέγει δε Olymp, μην ψέγει (GUP) II επει - 77 άγιον Olymp: hrel μη κατεδίκασε FC, ore ye oil τον δίκαιον κατεδίκασεν (GUP) 77 δε Olymp ΛΕ: > TC II στέφανοι: + re R, + δέ KC 78 τους λόγους EHSA^C II μεν + μη 01ymp Y 83 άναρώνννσι 01ymp Y 85 δσω: οσον Olymp 86 διδάσκει + δε UREKC 87 δια - 89 προσαγορεύει Olymp: δια λόγων μυστικών τοΰ κοινοϋ της ανθρωπότητας εγθροϋ τον δράκοντος U, δε άπο των μνηστικών και επικεκοιμημένων τοΰ κοινοϋ βίου της άνθρωπότητος εχθίστου δράκοντος και άπο τούτον δεόντως {δεόντως: διαδεικνύντος και q) προσαγορεύει q l l ^ C , Freiraum + και F 89 Ιταμότητα + και περι έτερων κεφαλαίων ων της ερμηνείας κατά μέρος άψώμεθα U II κακόνοιαν: διάνοιαν 01ymp Y 90 τα: το Olymp II δίκαιον + και Olymp 92 λε'γων: λέγειν 01ymp Y II τοιούτον Olymp 97 πάντοθεν Olymp II και2 - 98 διπλά (Nik): κατά μεν ουν δίπλας της περιουσίας 01ymp Y , και τα μεν διπλά τής περιουσίας rc

Kapitel X X V I (zu Hiob 38,1 - 40,2b)

253

ήκολούθει πάντα, οί δέ παίδες ισάριθμοι· ου γαρ εις άνυπαρζίαν έχώρησαν οί του σώματος έκδεδημηκότες, ώστε καΐ αυτοί διπλοί τον αριθμόν έτύγχανον, ζώντων μεν των προαπελθόντων, προστεθέντων δέ των ύστερον επιγενόμενων, ώσπερ γαρ πρότερον ύπο τη? θείας εγκαταλείψεως προς γυμνασίαν γεγενημένης 'άπαντα ην σκυθρωπά, πενία και άπαιδία, ελκη και ίχώρες καϊ ατιμία, ούτως ύστερον ύπο της θείας έπιλάμψεως φαιδρά πάντα και ιλαρά και θυμηδίας άνάμεστα, και διπλασίονα μεν εν τω παρόντι, παραπεμπτεα δε προς τά τοις δικαίοις έπηγγελμένα, τά μήτε όφθαλμοϊς ορατά μήτε ανθρωπινή διανοία καταληπτά. επειδή δε ό μακάριος Ίώ/3 εύσεβεϊ μεν και φιλοθέω διανοία, σκοτεινότερα δε τη απαγγελία των λόγων ε χ ρ η σ α τ ο κ α ι δήλος μεν εστίν άριστα τά περϊ θεοϋ δοξάζω ν, άσαφής δε εν οίς εδοζε τοις ουκ είδόσιν αυτού τήν διάνοιαν ολιγωρίας φθέγγεσθαι ρήματα, και έπειδήπερ συνετίθετο μεν τοις του Έ λ ι ο ΰ ? καλώς δοξάσαντος τά περί θεοϋ, εσιώπα δε και ουκ άπεκρίνατο, εντεύθεν ό κύριος τών προς αυτόν α/3γεται λόγων οία σιωπώντος και τήν οίκείαν βουλην έπικρύπτοντος. ουσία? διπλά

99

102

105

108

ill

114

εργεται δια τοϋ άέρος ή θεία φωνή προς τήν ήμετέραν άκρόασιν κατά θείαν δημιουργίαν ού γάρ δή θεός ανθρωπίνως φθέγγεται, αλλ' 117 όμοϋ τ ε θέλει και ό λόγος εις έργον χωρεί και θείων ημείς ρημάτων άκούομεν. φθέγγεται δε διά λαίλαπος και νεφών - λαιλαψ δέ εστίν ή τών ανέμων συστροφή -, δια ταύτης μεν, οίμαι, καταπλήττων τους 120 περιεστηκότας και εις φόβον ενάγων, διά δέ τού νέφους προς τον δίκαιον διαλεγόμενος ώσπερ και Μ ω υ σ ε ί και 'Ααρών, εν στνλω γάρ νεφέλης eλάλε ι προς αυτούς, φησιν ό μελωδός. 123 αύτής δε λοιπόν σεβασμίως της τοϋ κυρίου ρήσεως έπακουσώμεθα. 1 1 4 vgl. Hiob 38,2a 1 1 8 Hiob 38,lb 1 2 1 - 1 2 2 Psalm 98,7a FQRnTVAEHSAM C (GUXP [ 1 0 8 - 1 0 9 . 1 1 0 - 1 2 2 ] ; vgl. Nr. K S 2 ) 101 υστέρων 01ymp Y 103 πενία - ατιμία > R 104 ύπο: ΐπι Olymp II καί| > q 105 παραπΐμπτέα Hag (s. Bemerkung): παραπέμπονται 01ymp Y PC 106 οφθαλμω

Κ - * II τα - 124 > („reliqua nonpossumus legere") Τ 109 ΐ-παγγΐλία

01ymp

Y

FRHA

1 1 0 τα > 0 1 y m p

Y

107 καταληπτα: ληπτά Η - *

q II εδόκει (GUXP)

ρίας: ολιγωρεί δέ OlympY II ίπείπερ (GUP) II επεώήπερ + oil Κ - * δοζάσαντος Olymp TC: τω ... ζοζάσαντι (GU), τω ... Βοζάζοντι (Ρ)

111

ολιγω-

1 1 2 τοις τον ... 1 1 3 άπε-

κρίνατο TC (GU): άττεκρίνετο Olymp (Ρ) 1 1 3 / 1 1 4 τών ... λόγων: τον... λόγον V - * 1 1 4 βουλην: περφολήν EC 1 1 5 έρχεται + δέ Olymp Λ Κ (GUP) 1 1 6 κατά -

δημιουργίαν > (GUP) II δή ... φθέγγεται: δει ... φθέγγεσθαι 01ymp Y II άνθρωπικώ? (GUP) II φθέγγεται + ούδε διά φωνητικών οργάνων κτύπο ν αποτελεί (GP) 117 θέλει: λέγίΐ 0 1 y m p Y II και ι - χωρεί > (GUP) 1 1 8 νεφών: νεφέλης 0 1 y m p Y 119 ανέμων: ύδάτων 0 1 y m p Y 120 περιεστώτας Olymp, Μωυστ) F R A S , Μωσεΐ Κ

Olymp

121 και ι > (GUXP) II Μωστ)

254

ΠΡΟΘΕΩΡΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ KS

Quelle: Olymp. S. 329,6 - 334,16 2 - 89 ίταμότητα. 94 - 99 εκδεδημηκότ«?. 108-122 Nik. S. 535,16 - 539,9 teilw. aus Olymp. (PG 93, 393 A - 396 D) Zu Ζ. 4445-55.56-62.63-67.69-70.77.79-80.71-72.74-75.76-77.108-109.110-122 liegt in Nr. KS 2 die Parallelüberlieferung der α-Vorläuferkatene vor; zu 115-117 gibt es ferner in C eine Parallelüberlieferung aus w (vgl. Bd. I, Einl. S. 83f.), die hier als Nr. KS 3 ediert ist. — Die hier kollationierte Fassung von U entstammt vermutlich der ßVorläuferkatene. — 105-107 „(Die irdischen Güter) sind verdoppelt zwar in der Gegenwart, zu vernachlässigen aber im Vergleich zu dem, was den Gerechten verheißen ist ..."Derselbe Gedanke findet sich in Nr. ΛΓ 1,7-9. — 118-119 Zur Worterklärung vgl. Suda Σ 1674 (IV, S. 480 Adler): συσ-σεισμός· λαΐΚαψ, συστροφη αυίμου.

Π ρ ώ τ η του κυρίου προς

Ίώ/3

διάλ€^ls

Κζφάλαιον KS

38.11

μετά δε το παύσασθαι

38.12

δζ

ειπεί* ό κύριος

Έ λ ι ο ΰ ι / της

λέξεως

τω Ίώ/3 δια λαίλαπος

καϊ

OZ

νεφών

Olympiodor

των φίλων 3 φαινομένων άγνοούντων

του Ίώ/3 άριστα μεν τα περι θεού δοζαζόντων,

άπο-

de, cos πάντως δι' αμαρτίας πάσγουσιν

οι άνθρωποι,

τον τρόττον της γυμναστικής

των

επαγωγής

και

πειρασμών,

ουκ εν καιρώ δε, ουδέ επί τοιούτου προσώπου τοις λόγοις χρωμενων ό 6 μακάριος Ίώβ άριστα μεν και αυτός και τελεώτατα και δυνάμεως εξαγγέλλει, συνειδώς

των τοιούτων

9 λέγουσιν,

περί θεού σοφίας

αληθινός δε ων καϊ άκακος και ούδεν εαυτω πληγών

οτι δητα δι' αμαρτίας

άζιον

ου συνετίθετο

κολάζεται,

πλην

τοις

άλλα

φίλοις

και αυτό?

ηγνόει του καθ' εαυτόν αγώνος την ύπόθεσιν 'όθεν ό Έλιοΰ? εις μέσον παρελθών

ου καταδικάζει μεν τον δίκαιον ούδε αποφαίνεται

12 τίας αύτω τας κακώσεις επενηνέγθαι, GUXP

δι' άμαρ-

ου νοησας δε ουδέ αύτος

του

(ΓΟ

1 Titel: προθεωρία Ρ 2 του Ίώβ: τοιγαροΰν Olymp (ΓΟ) II άριστα - θεού GUXP (ΓΟ): τά περι θεον άριστα μεν ~ Olymp 3 οί > Olymp G (ΓΟ) 4 των πειρασμών €7ταγωγής ~ Olymp (ΓΟ) 5 οϋδ' U II επι + του (TC) 6 και τελειότατα και αύτος ~ Ρ II περί + της Χ 7 δυνάμεων + μεγαλοπρεπώς Olymp (ΓΟ) 8 τοιούτων Olymp GU: τοσούτων ΧΡ (ΓΟ) 9 δήτα Olymp UP: > GX ( Γ Ο 10 καθ' εαυτόν GUXP (ΓΟ): καθ' εαυτού Olymp II ύπόθεσιν GUXP (ΓΟ): πρόθεσιν Olymp 11 παρελθών: παρεισήγθη και Ρ II ούδε - 12 επενηνεγθαι > Χ II ούδ' U II δι' GUP (ΓΟ): δια Olymp 11/12 tos κακώσεις αύτω δι' αμαρτίας - G 12 κακώσεις GUP (ΓΟ): κολάσεις Olymp II επενηνεγθαι

GUP (ΓΟ): επενεγθηναι

Olymp II ούδε αύτος > Olymp (ΓΟ)

ΚΕΦΑΛΑ I ON KS

256

15

18

21

24

27

30

33

Ίώβ την ε'ννοιαν, εξ ής τους δοκοϋντας είναι κατηγορικούς κατά θεού προεφερε λόγους, καταμεμφεται τον Ίώβ ως ασύνετα Καλούντα ρήματα, καλώς δε και ό Έλιοΰ? και θαυμασίως τα περι θεού δοξάζει. πάντων ούν ομοίως καλώς την θείαν πρόνοιαν και δύναμιν άποθαυμαζόντων, άγνοούντων δε την κατά τον Ίώβ ύπόθεσιν των είρημένων άπάντων ό κύριος ποιούμενος την επίκρισιν τά μεν περι της θείας προνοίας και δυνάμεως καϊ σοφίας παρ' αυτών ώ? καλώς ρηθεντα αποδέχεται - διό καϊ αυτός περιμηκεστερον τά περι τούτων επεξέρχεται προς μεν τον εαυτού φίλον, τον δίκαιον "Ιώβ, ημέρως και πράως διαλεγόμενος, διδάσκων δε ημάς, cos ακατάληπτα της θείας προνοίας τά κρίματα. και στέφανοι μεν και αναγορεύει τον Ίώβ και το άπόρρητον αναπτύσσει και δημοσιεύει του πειρασμού την αίτίαν. τοις δε φίλοις επίτιμα ώς άποφηναμενοις περι ων ουκ ηδεισαν, τον δε Έλιοΰϊ οϋτε επαινεί - ού γάρ εγνω τού Ίώβ την διάνοιαν, εξ ης τους λόγους προεφερεν - οϋτε μην ψέγει, 'ότι γε ού τον δίκαιον κατεδίκασεν. επειδή δε καϊ ό μακάριος Ίώβ εύσεβεΐ μεν και φιλοθέω διανοία, σκοτεινότερα δε τη άπαγγελία τών λόγων εχρησατο και εδόκει rois ουκ είδόσιν αύτοϋ την διάνοιαν ολιγωρίας φθέγγεσθαι ρήματα, και επείπερ συνετίθετο μεν τω Έλιοτ)? καλώς δοζάσαντι τά περι θεού, εσιώπα δε καϊ ούκ άπεκρίνατο, εντεύθεν ό κύριος τών προς αυτόν άρχεται λόγων οία σιωπώντος καϊ την οίκείαν βουλην επικρύπτοντος. 33 vgl. Hiob 38,2a G U X ( - 30 ρήματα) Ρ

(ΓΟ)

13 κατηγορικούς - θΐοΰ: κατηγορικούς (κατά θεου) (s. App. zu Nr. K S 1,56) Olymp, κατά θεοϋ G U X (ΓΟ), ασεβείς Ρ 14 καταμεμφεται Olymp: κατεμέμφετο G X P , κατεμέμφετο τε U, και κατεμέμφετο (ΓΟ) II τον Ίώβ > Χ 14/15 Καλούντα ρήματα G U X P (ΓΟ): ρήματα Καλούντα ~ Olymp 15 καλώς: λέγει Ρ II ό > U II καϊ θαυμασίως > Χ II δοζάζει: σοφίας και δυνάμεως άπήγγειλεν Olymp (ΓΟ) 16 ομοίως Olymp G U X P : 'άπαντα ώς (rC) II καλώς G X : > Ρ, + και όρθοδοξαστικώς Olymp (ΓΟ) II δύναμιν και πρόνοια ν ~ Χ ( Η - * ) 17 δε: τε U 18 πάντων Olymp (ΓΟ) II άπόκρισιν Ρ 19 προνοίας - σοφίας Olymp U (ΓΟ): δυνάμεως και προνοίας καϊ σοφίας ~ G X , δυνάμεως και σοφίας και προνοίας ~ Ρ II παρ' αυτών: παρά. πάντων eίρημένα Olymp (ΓΟ) II ρηθέντα: λεχθέντα Olymp ( Γ Ο ) 20 αυτός > Ρ II επιμηκέστερον U 20/21 «ττεξέρχεται G U ( q l l T V E ^ C ) : ύπεξέρχεται 0 1 y m p Y (FA), επέρχεται Χ Ρ 21 έαυτοϋ > Χ II τοι>2 - και > Χ 23 μεν - Ίώβ: δε τον Ίώβ και αναγορεύει Χ 25 άποφηναμενου Ρ II τον - 27 κατεδίκασεν > Χ II δε GUP: τε Olymp (ΓΟ) 26 οϋτ' Olymp 27 προσεφερεν 01ymp Y II μην ψεγει: ψεγει δε Olymp, ψεγει (ΓΟ) II ότι κατεδίκασεν GUP: ewei μη κατεδίκασε τον άγιον Olymp, επεί μη κατεδίκασε (ΓΟ) 28 δε και: δε Olymp (ΓΟ), και U II μακάριος > Χ II εύσεβεΐ - 29 και > Χ 29 και > Ρ II εδόκει G U X P : εδοζε Olymp (ΓΟ) 30 ολιγωρίας: ολιγωρεί δε 01ymp Y II και 38 συστροφή > Χ 30/31 επεί'περ GUP: έπειδήπερ Olymp (ΓΟ) 31 τω ... δοζάσαντι GU: τοις τοΰ ... δοξάσαντος Olymp (ΓΟ), τω ... δοζάζοντι Ρ II τά > G 32 άπεκρίνατο G U (ΓΟ): άπεκρίνετο Olymp Ρ II αύτόν: αύτους G

Kapitel XXVI (zu Hiob 38,1 - 40,2b)

257

Έρχεται be δια του αέρος η θεία φωνη προς την ήμετέραν άκρόασιν· ου γαρ δη öeos άνθρωπικώς φθέγγεται oibe δια φωνητικών όργά36 νων κτύπον αποτελεί, α λ λ ' όμοϋ τε θέλει και θείων ημείς ρημάτων άκούομεν. φθέγγεται bk δια λαίλαπος και νεφών - λαΐλαψ be έστιν η των ανέμων συστροφή -, δια ταύτης μέν, οιμαι, καταπληττων τους 39 περιεστηκότας και eis φόβον ενάγων, δια be του νέφους προς τον δίκαιον bιaλεγόμevoς, ώσπερ Μωυσ€ΐ και Ααρών, εν στύλω γαρ νεφελης έλάλει προς αυτούς, φησιν ό μελωδός. 40-41 Psalm 98,7a GU Χ(38 δια - 41) Ρ

(ΓΟ 34 δέ > (TC) II δια τον: δι' G 34/35 άκρόασιν: + κατά θείαν δημιουργίαν Olymp (TC), + εκτνπουμένη G 35 δή ... φθέγγεται: δει... φθέγγεσθαι 01ympY II δη > Ρ II θεός: ό θεός Ρ, > U II ανθρωπίνως Olymp (TC) II ούδε - 36 αποτ eke ι GP: > Olymp U (ΓΟ) 36 0ε'λει: keyei 01ympY II θε'λει + και ό λόγος εις έργον χωρεί Olymp (ΓΟ) 37 νεφών: νεφέΚης 01ympY II δ' ecrrtv U 38 ανέμων: υδάτων 01ympY II δια καταπληττων: ό κύριος δια λαίλαπος καταπλήττΐΐ Χ 39 περιεστωτας 01ympY II ενάγει Χ II be τον > Χ 40 δίκαιον: Ίωβ Χ II διakeyeTai ΧII ωσπερ + και Olymp (TC) II Μωσί) Olymp Ρ, Μωυστ} Χ 41 «λάλα: ekayei G, tkeye Χ II φησιν ό μελωδός > Χ Quelle: 2 - 23 κρίματα Olymp. S. 331,5.6-16.17 - 332,1.2-6.8-9; 23 κα^ - 24 αΐτίαν Olymp. S. 332,17.19-20; 24 TOIS - 27 κατεδίκασεν Olymp. S. 332,10.14-15.16; 28 επειδή - 29 και Olymp. S. 333,34 - 334,1; 29 εδόκει - 41 Olymp. S. 334,2-15 Hierzu liegt in Nr. KS 1,44.45-55.56-62.63-67.69-70.77.79-80.71-72.74-75.76-77.108109.110-122 für TC eine Parallelüberlieferung aus der Γ-Redakion und zu Z. 24 in Nr. KS 1,79-80 für U eine Dublette vermutlich aus der /3 -Vorläuferkatene vor. Zu Z. 3435.36 vgl. ferner Nr. KS 3. — Zu Z. 37-38 vgl. die Bemerkung zu Nr. KS 1,118-119.

zu 38,1 Όλνμπιοδώρου

teilw. Olympiodor

ελάλησεν άθεος τω Ίωβ δια λαίλαπος και νΐφών έρχεται δια τον αέρος ή θεία 3 φωνη προς την ήμετέραν άκρόασιν άπο θείας δημιουργίας αύλοποιηθέντος τον άέρος. ον γαρ δη θεος ανθρωπίνως φθέγγεται, αλλ' όμοϋ re θέλει και ό λόγος εις 'έργον χωρεί. C, fol. 3ν

Bezug: zu 1,6 in C

4δή ... φθέγγεται: δει ... φθέγγεσθαι Olympγ, δη ... ζησεται C

Quelle: 2 - 3 άκρόασιν. 4 ον - 5 Olymp. S. 334,7-9 Zu 2 - 3 άκρόασιν und 4 ου - 5 liegen in Nr. KS 1,115-117 und Nr. KS 2,34-35.36 Parallelüberlieferungen der Γ-Redaktion bzw. der α-Vorläuferkatene vor.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ KS

258

4

ΟΖ αλλω; συντόμως

κατασιγάσαντος τού μεν Ί ώ β τους φίλους, του δε Έ λ ι ο ΰ ? τον κρίσιν καϊ πέρας των λόγων εζενεγθήναι, 'όπερ ό ποιήσων ουκ ην πλην θεού. διά λαίλαπος δη ούν φαίνεται τοις φίλοις καϊ διά νεφών τω Ί ώ β ως τω μεν Ισραήλ δια φωνών, τω δε Μ ω υ σ ε ΐ δια 6 στύλου νεφέλης. 3 Ί ώ β e'Set

5 vgl. Genesis 28,13-15 GU X(2 - 4

5-6 vgl. Psalm 98,7a

θ(θϋ. 5 τω2 - φωνών)

1 Autor: αλλω? συντόμως

FQRI1TJVAEHSΚΔΜA Ρ [C]B W*(2 - 5 Ίώ/3)

GU: Ίουλιαι/οΰ ΓΒ, keine Angabe XJPW

4 δή > GPB

5 Μωυστ) FTASKB, Μωστ) Ρ Spicilegium Romanum X, S. 210 (aus V)

5

ÖZ Μίθοδίου ό κύριος άργηθεν άνθρώποις ου λ α λ ε ί , α λ λ ' επαν παρασκευάσηται 3 ψυχή δια πλειόνων καϊ ώφεληθή διά τε ανθρώπων και δια της ιδίας προσοχής και επιμελείας και εγγυμνάσηται και άναβή εις ϋψος καθ' 6

9

12

15

18

21

λόγους αποκαλύπτει τ ο ι ς ε ι ς τοσούτον άναβεβηκόσιν. ούτω τοιγαρούν και τω Ίώβ πεποίηκεν διετήρει γαρ αύτω τον λόγον ws στεφανον. ζητησωμεν δε και το διά λαίλαπος καϊ νεφών, ού γαρ φαίνεται τινι τών προτέρων διά λαίλαποy λελαληκώς ό θεός. η ούν λαΐλαψ χειμώνός εστι ποιητική, τώ δε Ίώβ μέγιστος χειμών εληλύθει, όλος ό διάβολος ενεσκηψεν αύτω τούτο αιτήσας άπο θεού. χειμών ην τω Ίώβ και ό λόγος τών φίλων εν τω τοιούτω χειμώνι ύπεστη και εκαρτερησεν. ώ? δε νοήμων κυβερνησιν κτησάμενος περί την πίστιν ούκ ενανάγησεν. δια τούτο ό γρηματίζων αύτω προς σύμβολον τού καταλαβόντος αύτον γειμώνος, εν ώ και διελαμψεν, διά λαίλαπος χρηματίζει, και εί μεν εμεινε τα τού Ίώβ εν τη περιστάσει ταύτη ώστε αύτον καταλειφθηναι ταύτα πάσχοντα και ε£ελθείι> τον βίον, ελάλησεν αν αύτω ό κύριος διά λαίλαπος μόνης, νύν δε, επειδή μεταβάλλει αυτού τα πράγματα άπο χειμώνος εις εύδίαν και επειδή άπείληφε τήν ύγείαν τού σώματος, διά τούτο ό χρηματίζων αύτω ού μόνον διά λαίλαπος, άλλα και διά νεφών λαλεί. 14-15 vgl. 1. Timotheus 1,19

Kapitel XXVI (zu Hiob 38,1 - 40,2b)

GU X*(2-8. 14 ώί - 16/17 χρηματίζω. 19 «τεώη - 22) Ρ

259

FQRIITVAEHSKA Μ(-8) A

C_ W*

1 Autor: keine Angabe XW

3 ώφε\εθτ) FQI1V

4 προσοχή? GUXK: προσευχής

TPC II καθ' - 6 τοις > R 6/7 τοιγαροΰν: γαρ ουν EC 7/8 nach στεφανον Trennung und das Folgende unter der Autorangabe ΌΧνμπιοδώρου in A 9 φαίνεται + ποτέ Ρ 10 ττρότερον GP 11 okos: δλω? HSAC 12 ενσκηψεν HSA1, ενσκήψαί εν Κ, ενσκήψας Α°Α 13 τοιούτω + γονν UK 15/16 καταλαβάντος GUXKP: καταλαμβάνοντας TC 18 καταληφθήναι GURHC 19 μόνης GUKP: μόνο·; TC, μόνον q, μόνως ΗΔ, μόνω SA 22 νεφών GUXRKP: νεφελών TC Bonwetsch, Nr. XIV — Pitra, Analecta Sacra ΠΙ, S. 606-607 — 2 - 6 άναβεβηκόσ-ιν. 10 η - 22 Nik. S. 538,38 - 539,8 (PG 18, 406 Β)

ΟΖ 'Ιωάννου

Chrysostomos

έττεώη σύμβολον ουρανού νέφος, ώσανει αυτόν έπιστησαι βου3 λόμενος τον ούρανον τω Ίώβ οιονεί τον θρόνον αυτόν ήγαγε -πλησίον αυτού, ώστε αυτού διαναστησαι την διάνοιαν και πεΐσαι, ότι άνωθεν αϋτη φέρεται η φωνή καθάπερ εττϊ τού ιλαστηρίου τού επί της κιβω6 του. τοϋτό μοι δοκει και εττϊ τον opovs γενέσθαι, οτε νεφέλη επέστη, 'ίνα μάθωσιν, 'ότι άνωθεν η φωνή. 5-6 vgl. Numeri 7,89; Exodus 25,21f. GUX

FQRÜTZVAEHSKAMA

6 vgl. Exodus 19,16-20

C

1 Autor: keine Angabe ΧΣ 2 επειδή + γαρ Chrys 2/3 τον ούρανον βουλόμένος ~ ChrysLM 3 οιονεί: coy αν els ChrysLM II αΰτοϋ qT, αντω C 4 ζιαναστησαι Chrys GXK: διαστήσα ι U, διαναστήναι FC 5 επι - τον ι Hag: επί του ιλαστηρίου (Nik), το Ιλαστήριον ChrysLMP, οτε το ίλαστήριον GUXrC 7 μίθωμεν Chrys Quelle: Chrys. S. 181,13-16.11-13.16-17 Nik. S. 538,27-36 (PG 64, 644 A)

38,2a 38,2b

ÖH T i s OVTOS ό κρύπτων 1

38,2b 2

συνέγων

δε ρήματα

έ μ έ δε ο'ι'εται

μ ε βουλή εν

κρύπταν;

καρδία,

ν,

260

ΚΕΦΑΛΑ I ON KS

OH 'Ολύμπιοδώρου

7

3

6

9

12

teilw. Olympiodor

επειδήπερ τα μεν ασαφώς ό Ίώ/3 διελέγθη, εύσεβει μεν τη διανοία χρώμενος, τραγυτέρα δέ τη απαγγελία, και επειδή συνετίθετο μεν τοις του Έλιοΰ? λόγοις όρθοδοξαστικώς τα περι θεοϋ λέγοντος, εσιώπα δε και ουκ άπεκρίνατο, και οι φίλοι γε μην έ£ άργης καίτοι εύσέβειαν τω Ίώ/3 συνειδότες 'όμως ώς άμαρτωλον κατέκρινον, φησίν ό θεό?· τις ούτος ό κρυπτών με βουλην, άντϊ του- «ουδείς ουδέν άποκρύψαι με δύναται, άλλα και τα των καρδιών οίδα κινήματα, καν δια λόγων μη εξαγγέλλωνται.» επιρρωννυς ούν τον Ίώ/3 ώ? προς φίλον ταϋτά φησιν, 'ίνα ε'ίπη, ότι «ουκ αγνοώ σου την ειλικρινή διάθεσιν, ώ "\ώβ, καν σιωπάς, καν άσαφεστέροις κεγρησαι τοις λόγοις. οίδα και τών σών φίλων εν τοις περί σου λόγοις την του δικαίου παρατροπήν.» GU FQRIITVAEHSKAA Ρ C W(7 ουδείς - 9 εξαγγέλλωνταή 1 Autor: keine Angabe GUAPW 2 επειδή TP II ό Ίώ/3 > Olymp II μεν2: δε 01ymp Y 3 ταχύτερα 01ymp Y II απαγγελία GUqllK: επαγγελία OlympY F T V ^ C , αγγελία Ρ 3 επειδήπερ Olymp 4 τον > ΛΡ II όρθοδοξαστικώς + μεν 01ymp Y 5 απεκρίνετο FQnE~*P 6 κατέκριναν UT 7 ουδέν > Olymp W 8 καν: και EC 9 εξαγγελλοντα EC Quelle: 2 - 5 άπεκρίνατο. 6 φησίν - 9 εξαγγέλλωνται επιρρωννύς - 11 λόγοις ~ Olymp. S. 335,9.10-12 7 ουδείς - 9 εξαγγέλλωνται

8

Olymp. S. 334,22 - 335,5; 9

Nik. S. 539,38-41 (PG 93, 397 Β )

ΟΗ Ιουλιανοί)

Julian

τις ούτος ό κρύπτων με; ούχ ώ? του Ίώ/3 οϋτω περί θεοϋ φρονοϋν3 το?, αλλ' επειδή προς τα παρά. του Έλιοΰ? σιωπών ό Ίώ/3 ήγνοεΐτο, δι' ην αίτίαν σιωπά, πότερον ύπερφρονήσας του Έλιοΰ? η ουκ έχων, οτι ειπη, επιφανείς ό θεό? τον μεν άζιοι της ιδίας ομιλίας, του δε την 6 άμφιβολίαν λύει, ώ? ούχ ΰπεροπτικώς εσιώπα, άλλα τω εύλόγω τών ρημάτων αίρεθείς. ούκοΰν ό μεν δίκαιος ώ? προς του θεοϋ μαρτυρούμενος, ό δε άκατηγόρητος ώ? μηδέν άπ-ηχες και άνάξιον θεοϋ φθεγξάμε9 νος. GUX

FQITDVAEHSKAMA

Ρ

C

1 Autor: keine Angabe X J M A 2 με: + βουλήν Jul Χ , > GUP II του θεοΰ Jul FQIITJVA 3 επειδή - Έλιοΰ?: ώ? προς εκείνο οτι Jul II ό Ίώ/3 > Jul II ηγνόητο Jul V~*C 4 η > EC 5 επιφανείς + ούν Jul II τον μεν > Jul II ομιλίας: επιμελείας und am Rande γρ() ομιλίας ΗΔ 6 cos ούχ ύπεροπτικώς: οτι οϋ καθ' ύπεροψίαν Jul 7 αίρεθείς: αίρεθεις ησύχασε ν Jul, ερασθείς U, ερετισθείς Χ, άρεσθείς Κ II ούκοΰν + /cai yOi» Jul II ό: ώ? Jul ζ 7/8μαρτυρηθείς Jul 8 ό: ως Jul 2 S/9φθεγγόμένος MC Quelle: Julian S. 251,4-10 3 επειδή -1 αίρεθείς Nik. S. 539,42 - 540,7

Kapitel XXVI (zu Hiob 38,1 - 40,2b)

261

OH Mc0oSiov

επειδή νενίκηται ό πειράζων, μέγα φρονεί Η - * c h r y s L M P r c 13 καΐ2 > TC II ορα SKA Quelle: Chrys. S. 182,1-13 Nik. S. 539,13-37 (PG 64, 645 AB)

262

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ KS

38,3a 38,3b

11

ΟΘ

ζώσαι ώσπtp άνηρ την όσφύν σου, ερωτήσω δε' σε, συ δε' μοι άποκρίθητι.

ΟΘ Όλυμπιοδώρον

Olympiodor

«άνδρισαι τοιγαροϋν, άπόρριψον την άθυμίαν. και επεώηπερ», 3 φησίν, «έπεθύμεις εις εμην όμιλίαν έλθεΐν, ιδού σοι διαλέγομαι, ιδού πληρώ σου την αΧτησιν άποκρίθητι προς τα λεγόμενα». GU

FQRIITJVAEHSKAMA

Ρ

1 Autor: keine Angabe GUFJPW Qlymp Y UqJAEHSA^PB

[C]B 2

W*

ραθυμίαν Q ' R

3

φησίν > Olymp II (πιθυμάϊ

Quelle: Olymp. S. 336,3-5 2 -4

12

αίτησιν Nik.

S. 540,30-33 (PG 93, 397 B )

Ö§ Μ(θοϋον ώ? προς τον διάβολον «γενναίος el· ζώσαι ώσττερ άνηρ την 3 όσφύν σον και ερωτήσω σε. ού πιστεύεις με είναί σου σοφώτερον, αλλ' οϊει μέγας είναι νους;» ούτω γαρ και ύπο τοϋ Ή σ α ΐ ο υ λέλεκται ό διάβολος· επάξω επί τον νουν τον μέγαν τον αρχοντα των Άσσυρί6 ων. λέγει ούν αύτω· ζώσαι ώσπερ άνηρ την όσφύν σου - ού ζώννυται δε -, ερωτήσω δε σε, συ δε μοι άποκρίθητι. ο δε ού δύναται αύτω άποκριθήναι· τις γαρ εγνω νουν κυρίου ή Tis σύμβουλος αύτω εγένετο; 4.5-6 Jesaias 10,12 GU 4

οί-η FqllTVAE

Bonwetsch, Nr. X V I

13

8 Jesaias 40,13; Römer 11,34

FQRfl Τ VAEHS ΚΔΑ 8

Ρ

C

κυρίου: κύρκ RTII αύτοΰ —

UEPC

Pitra, Analecta Sacra ΠΙ, S. 607

Ιωάννου Chrysostomos επειδή καταβεβλημένος ύπο της άθυμίας ην, διανίστησιν αύτον 3 δια των ρημάτων ώστε προσέχει ν τοις λεγομένοις και κατ' έρώτησιν προάγει τον λόγον, οπερ εστίν ελεγκτικώτατον. μάλιστα δείκνυσιν, οτι πάντα σοφία και συνέσει ποιεί, και ούκ ην τοϋ τα τοσαϋτα μετά 6 σοφίας και συνέσεως εργαζομένου άνθρωπον, δι ον άπαντα ετεκτηνατο, παριδεΐν και cos ετυχε πάσχοντα κακώς. ΟΘ

FQRITTZVAEHSKAMA

C

1 Autor: keine Angabe Σ

3 κατ':

5e RK

κατα Chrys QTIA

7 άπλα« Hag in Chrys: > Chrys LMP ΓΟ

Quelle: Chrys. S. 182,16-22 Nik. S. 540,11-21 (PG 64, 645 BC)

4

προσάγα qK~* II μάλιστα +

Kapitel X X V I (zu Hiob 38,1 - 40,2b)

38,4a

π που ης kv τώ Θζμελωΰν

38,4b

άπάγγειλον

δί μοι,

με την

ei ζπίσττ\

263

γην; σύνεσιν.

Όλνμπιοδώρον Olympiodor «επειδή ήθύμεις», φησίν, «ότι ήγνόεις τών επαγόμενων σοι την 3 εκβασιν και των σων αγώνων την ύπόθεσιν, ίδου ερωτώ σε και άλλα μυρία, ών τους λόγους αγνούς», διδάσκει δε ημάς ό θεό? προς τον εαυτού 6 ανέφικτα τα βάθη της αύτοϋ σοφίας. Π

14

ίστέον δε', ότι νυν -πρώτον εκ θείας φωνής ό περϊ της δημιουργίας της κτίσεως εισάγεται λόγος, και γαρ εφημεν, ώ? προ του νόμου ό 9 Ίώ/3 ετύγχανε ν. ει γαρ και άπό μεγέθους και καλλονής τών κτισμάτων αναλόγως ό γενεσιουργός αυτών θεωρείται και τοϋτο ηδεσαν οί φιλόθεοι, α λ λ ' εκ θείας φωνής νυν πρώτον τοϋτο άκοΰομεν. «ει ούν έ χ ε ι ? » , 12 φησίν, «σύνεσιν της ποιήσεως τών κτισμάτων, άποκρίθητί μοι». 9-10 Weisheit 13,5 GU Χ ( 4

διδάσκει - 1 2 )

FQRÜTJIVAEHSΚΔΜΑ

Ρ

C

W * ( 2 - 8 λό^ο?)

1 Autor: keine Angabe G U X J I P W 6 τα > 01ymp Y II (αυτόν Olymp μιν: (φημΐν γαρ Olymp 9 και] > Olymp Ρ 10 (ίδησαν 01ymp Y εύθΐίας 01ymp Y II νυν πρώτον > 01ymp Y 12 σΰυισιν + την UP

8 και - ΐφη11 «κ öeiay:

Quelle: Olymp. S. 336,8-19 2 - 8

λόγος Nik. S. 541,26-28.24-25.21-23

(PG 93, 397 C)

Π

Μΐθοδίον «εμοι φιλονεικεις και προς εμε ϊστασαι και τοις εμοΐς άθληταΐς 3 άνταγωνίζη. που δε ής, ότε εγώ την γήν είργαζόμην; τις ης τότε; ήδη», φησίν, «πεπτώκεις.» και γαρ εν τη αρχή τής Κοσμοποιϊας σκότος ην, φησίν, επάνω τής αβύσσου, σκότος τοϋτο ου κτισθεν 6 σκότος, άλλα προαιρετικώς άρζάμενον είναι σκότος τή τοϋ φωτός στερήσει, «σκότος ούν», φησίν, «γεγονας επι τής γης εκ τοϋ άνωθεν φωτός κρημνισθεις δια την επαρσιν.» 5 Genesis 1,2 GU

FQRIIΤ VAEHS ΚΔΑ

Ρ

C

1 Autor: keine Angabe C 3 άνταγωνίζη: άνταγωνίζα RA, + ώ διάβολε U II 8c > U 5 φησίν nach αβύσσου ~ U II σκότο^ϊ + ήν FT II τοϋτο - 6 σ κ ό τ ο ς > Ρ 7 σκότος - 8

U: > GrPC

Bonwetsch, Nr. XVII —

Pitra, Analecta Sacra III, S. 607

15

264 16

Π

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ KS Ιωάννου

Chrysostomos

«τί λέγεις;» φησίν. «γήν μεν μετά ακριβείας τοσαύτης έστήριζα 3 δια σε, σέ δέ παρόψομαι, δι' ον εκείνην εποίησα;» δια τούτο ου λεγει της 7 τ λ ά σ ε ω ? τ η ν σοφίαν και τ η ν δημιουργίαν την κ α τ ά τ η ν κ α τ α σ κ ε υ ή ν , α λ λ ' έκ π ε ρ ι ο υ σ ί α ? α π ό τ ή ? yr)?, α π ό τ ο υ ουρανού δείκνυσιν, 6 ό τ ι « ε ι ό κ ό σ μ ο ? » , φησίν, «τοσαύτης α π ο λ α ύ ε ι προνοίας δ ι α σε', πολλω μάλλον σΰ.» και μ«τ' oXi'ya 9

ουκ

είπεν "ό'τε εποίησα", α λ λ ' o r e (θεμελίωσα. και γαρ α υ τ ό τ ό στηναι αυτήν μεγάλης τέγνης ην ουκ εγουσαν θεμελιον ουδέ κρηπιδα ουδέ ύποβάθραν, σώματος ογκον τοσούτον εναρμόσαι και πήζαι βε12 βαίως ούτως ώ? εν τοσούτω χρόνω μη παρασαλευθήναι. FQRÜ ΤVAEHS KAMA

C

1 Autor: keine Angabe V 2 7771/: την E~>C II μ«ι> > FTC II μ«τ' FI1 3 δια2 > ChrysLM 5 ουρανού: άνθρωπου HSK'A - * II δίίκνυσίν Hag in Chrys: δΐίκνύς Chrys LMP TC 6 6 Chrysp: > ChrysLM TC 8 και μΐτ ολίγον Η, > V 9 ore 1 2 : οτι ΤΑ 10 έχουσα TEHSA^C II ουδέ Chrys: ούτε TC 11 υπόβαθρου ChrysLM 12 Zusätze zum Zwecke der Seitenfüllung in Κ Quelle: Chrys. S. 183,1-6.10-14 Nik. S. 540,37 - 541,11 (PG 64, 645 CD)

38,5a

17

ΠΑ

τι'? e'0€TO

τα μέτρα

αυτής,

38,5b

ή τ i s ό e 7 r a y a y c b v σπαρτών

38,6a

€7Γΐ r i y o ? ο ί

38,6b

τι? δε « m y ό βαλων

κρίκοι, αυτής λίθον

et ο ι δ α ? ;

kir'

αυτής;

ττζπήγασιν; γωνιαϊον

έπ

αυτής;

Όλνμιτιοδώρον teilw. Olympiodor ομοιώματος των παρ' ημΐν οικονομιών μέτρα εφ η και σπαρτίον 3 έπ' ίσότητι των οικοδομημάτων άποτεινόμενον και λίθον γωνιαϊον εκατέρους συνδέοντα τους τοίχους, κρίκους δέ λε'^ει τ ο υ ? άναβαστακτηρας. «είπε ούν», φησίν, «ει τούτων τους λόγους επίστασαι.» ΠΑ

GU

FQRIITJVAEHSKAMA

Ρ

C

W*

1 Autor: keine Angabe GUPW 2 οικοδομών Olymp W, οικοδομημάτων U 3 im Olymp qT II οικοδομών U II λίθον + γαρ HS 4 λίγα > Olymp 4/5 άναβακτήρας

GRM Quelle: 2-5 2 -4

5 (Ιττΐ - ίττίστασαι >Δ'Μ ουν Olymp. S. 336,23 - 337,3

τοίχους Nik. S. 541,39 - 542,2 (PG 93, 397 CD); 4 κρίκους - 4/5 άναβαστακ-

τήρας Nik. S. 542,16-17 (PG 93, 397 D)

Kapitel XXVI (zu Hiob 38,1 - 40,2b)

265

ΠΑ McdoSc'ov ο υ χ ί τ ο μίτρον, 3 στηση GU

ά λ λ α τα μέτρα,

τ η ? τ ό δ ί τι τυγον FQRITTVAEHSKAA

φίρούσης

'ίνα τας δι α φ ο ρ ά ? τ η ? )*η?

και τ η ? 'ίτΐρόν τι και άλλης

παρααλλο.

C

2 μίτρον + ήγουν τον κανόνα, το σγοινίον (zwei hexaplarische Noten) Κ Bonwetsch, Nr. XVm — Pitra, Analecta Sacra III, S. 608 Vgl. Nr. KS 20,4-7

ΠΑ Ιωάννου απόρρητα 3 λίγόμίνον

Chrysostomos μανθάνομζν

μυστήρια

ού προς e κ ύ ν ο ν ΐίρηται

όντως,

μάλλον

άνηρ την οσφύ ν σου. και γαρ ημΐν ταύτης

και το προς

τον

η προς ημάς- ζώσαι Sei της προθυμίας

Ίώ/3 ώσττερ

και της

δίαναστάσεω?. 3-4 Hiob 38,3a FQRÜTZVAEHSKAMA

C

1 Autor: keine Angabe I V Quelle: Chrys. S. 183,16-19 Nik. S. 540,22-27 (PG 64, 645 C)

zu 38,5 Ώριγένονς ηθέλησαν μεν ειπείν "Ελληνες τι περι του μέτρου τήί γης- ή περίμΐτρος της 3 γης, φησίν, είκοσι πέντε μυριάδων στάδια, εοικε δ' ό λόγος δεικνύναι, οτι άληπτόν έστι το μίτρον της γης παντί, μόνος δε ό σωτηρ οΐδεν αύτό ό και δημιουργός, μίτρα δε και ου μίτρον είπεν, 'ίνα τας διαφοράς της γης παραστήση- μίτρον τί ίστι της 6 τοιάσδε, φίρε ειπείν της φεροΰσης τά αρώματα ανατολής, μίτρον της φερούσης το πεπερ η τάδε τα ζωα. ού γαρ -πάντα πανταγοΰ γίνεται, ταύτα ούν τά μίτρα παρά τω λόγω του θεοϋ είσιν. Ρ, fol. 144r 2 7τερίμετρος Hag (vgl. z.B. Johannes Philoponos, In Aristot. Meteor., [Comm. in Ar. Gr. XIV] S. 15,15f.): διάμετρος Ρ Pitra, Analecta Sacra Π, S. 383 Zu 4 μίτρα - 7 {ωα vgl. Nr. KS 18. — Der Kompilator von Ρ dürfte dieses Fragment aus derselben Quelle genommen haben wie Nr. Ζ 11, 20, 30, 39, Nr. KS 63 und vielleicht auch Nr. ΚΘ 15 (vgl. dazu auch Einl., Bd. I, S. 112f.). Zu der anonym überlieferten Nr. Ζ 11 hat ein Bearbeiter angemerkt, daß er Origenes für ihren Autor ebenso wie für den Verfasser der unter dem Namen „Athanasios" tradierten Fragmente Ζ 20, 30 und 39 ansehe; dieser Name ist hier vielleicht direkt eingesetzt worden. Eine Gemeinsamkeit fast aller dieser Fragmente ist, daß sie wörtliche Entsprechungen zu „Methodios"-Fragmenten der g-Vorläuferkatene aufweisen, in Kapitel Ζ zu Nr. 17, 19, 24 und 29, hier zu Nr. KS 18, bei Nr. KS 63 zu 61.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ KS

266 21

Ά-

τοϋ αύτοΟ (= Ίωάυυου)

Chrysostomos

•πρώτον μεν «εκκρεμής εστίν», φησίν. ποίοι κρίκοι αύτήν φερου3 σιν; πάλιν ούχ ώ? τούτων όντων, αλλ' cos ασφαλώς οΰτω? βεβηκυίας αυτής ώσττερ αν εί κρίκοι ήσαν άνωθεν βαστάζοντες και ττεττηγότες. επειδή γαρ ό κρίκος μετεωρον φέρει το σώμα, το δε μετεωρον ούχ 6 εστηκεν, δια τοΰτό φησιν ττεττηγασιν. FQRnTZVAEHSKAMA 1 Autor: Ιωάννου LM

Chrys

C 2 «κκρεμηί Chrys p R:

qK, keine Angabe IVHSAM

(κκρψνης

FQIITIV, ίκρεμνήσαι AS, ίκρίμνησί EH, ίρΐυνήσαι Κ-*, ϊκρέμνισΐ C

3

5 οΰχ: ουκ FqlTIVAEHKA 1 C

οϋτω Chrys

Quelle: Chrys. S. 184,12-17 Nik. S. 542,17-24 (PG 93, 397 D - 400 A)

22

%

'Ιωάννου

Chrysostomos

äpa ούχ απλώς

τοσαύτη

γεγενηται

3 δοκει, εί και το τυγον προσετέθη, ομοίως τω λόγω πασαν αυτήν GUX*

FQRFITZVAEHSKA

ούδε ώ? ετυχεν,

αλλ' εμοι

άκαιρον είναι, και ειπερ

άφτ/ρέθη,

λυμήνασθαι.

C

1 Bezug: zu 38,5a in GU II Autor: τοϋ αυτού (= Ιωάννου) ΠΛΕΚΟ, τοΰ αυτού (= keine Angabe) HSA, keine Angabe ΧΣ 2 τοσαύτα Chrys LMP , τοσαύτης IlTIVAEHSA II αλλ": και Chrys 3 d > EHSA II e'nrep: ei το τυχόν Chrys II άφαιρίθfj Chrys LM 4

ομοίως > Chrys Quelle: Chrys. S. 183,20.25-26. 184,5 Nik. S. 542,6-11 (PG 64, 648 A) tas-Hs.)

23

—

Pitra, Analecta Sacra II, S. 383 (aus einer Nike-

τοϋ αΰτοϋ

Chrysostomos

r/s· δε εστίν ό βαλών Κίθον γωνιαίοι·/ 3 έδραι'α ώσπερ επ' οικοδομής εττ' ασφαλούς βουλήσει

αυτής; οτι οϋτως εστηκεν βεβηκυια θεμελιώσεως τή

τοϋ θεοϋ. εν ττ) γαρ χειρϊ αύτοΰ πάντα τα πέρατα της γης.

4 Psalm 94,4a FQRIITVAEHSKAA

C

1 Autor: τοϋ αύτοΰ (= keine Angabe) HSA TC

4

3 άσφαλοΰί Chrysp: άσφαλΐία

Chrys1-*1

γαρ ττ\ ~ E~»C

Quelle: Chrys. S. 184,18-21 Nik. S. 542,27-30 (PG 9 3 , 4 0 0 A) —

24

Χ

Pitra, Analecta Sacra Π, S. 383 (aus V)

Μΐθοίίου μέχρι τούτων ελθών ό μακάριος -πατήρ ούτος κατα-παύει το ύπό3 μνήμα cos εμέ γοϋν εύρειν

Kapitel X X V I (zu Hiob 38,1 - 40,2b) λίθον δι' ημάς 6 μασαν θη eh ηψζν

γωνιαΐον.

τοϋτο

σαρκωθίντα

νοίΐσθαι

οί οίκοδομοϋντΐςκίφαλην ίαυτω

δύναται

και e i ? τον μονογενή

κατά το ev Ψαλμοΐς·

οί των Ιουδαίων

γωνίας,

ευδοκία

λίθος άμφοτίρους

συνδίΐ

τον θ(θϋ

λίθον

διδάσκαλοι

γάρ του πατρός

τους δύο λ α ο ύ ? των Ιουδαίων

9 και ό γωνιαίος

267

-,

ίλθών

r e και ίθνών, τους

ον

άπώοκί-

ούτος· ίπι

υίον έγενή-

γης

ωστπρ

συν-

άμε'λει

τοίχους.

5-7 Psalm 117,22; Matthäus 21,42; Markus 12,10, Lukas 20,17; vgl. Apostelgeschichte 4,11; 1. Petrus 2,7 GU X ( 2 - 2/3 υπόμνημα)

FQRIITVAEHSKAMA

Ρ

C

1 Bezug: zu 38,5a in GUP II Autor: Μ«0οδίου Ρ: ά'λλωϊ U, του αΰτοΰ ( = 'Iwawou) Fq IlTVAEKC, τον αυτού ( = keine Angabe) HSAM, keine Angabe G X A τούτου Ρ II ούτος πατήρ ~ Χ

2 - 3 > TC

2

3 ώί εμε GU: ώστε με Ρ II nach εΰρεϊν Trennung und

das Folgende anonym in G

4 viov τον θεού ~ RA

5 το: τον ς Π ' Τ

6 ούτω? F T S C

7/8 συνήψεν + εν FÜTVAECP Bonwetsch, Nr. X I X Sacra III, S. 608 — 93,400 AB)

— Pitra, Analecta Sacra II, S. 383-384 — Pitra, Analecta 4 δύναται - 5 νοεϊσθαι. 7/8 συνηψίν - 9 Nik. S. 542,31-34 (PG

Für ähnliche Formulierungen vgl. z.B. Chrysostomos, hom. in illud: Exiit edictum, PG 50, 798,1-3 Πασα γωνία συνάπτει (αυτη δύο τοίχου?· συνήψε δί ό λίθος ... δύο λαονς εξ εθνών και εξ Ιουδαίων; Pseudo-Athanasius, Quaestiones in scripturam sacram, PG 28, 724, 38-41 λέγεται και 6 Χριστοί λίθος ακρογωνιαίος, ότι συνήψε τους δύο λαού? εν τω αμα, τόν τε λαον των 'Ιουδαίων και τον εξ εθνών.

zu 38,6b ei> ώ r e i V e r a ι το Um

στταρτίον.

FmQmRmnmAmEmHmSmKmAmAm

[C]

Ziegler, Beitr. S. 80

38,7a

ΠΒ

38,7b

ΠΒ

άστρα, μεγάλτ}

yute φωνή

πάντες

αγγζλοί

Όλυμπιοδώρου evreüdev

3 άγγέλους

eivai

ΰμνολογοϋντας GU

07"€ ζγ^νηθησαν fjvcaάν

Olympiodor

διδασκόμΐθα

προ

του

eκπληττομένους τον τούτων

FQRIITZVAEHSKAMA

μον.

αισθητού

εφ' ίκάστω

r e και kαυτών Ρ

C

κόσμου

τους

των δημιουργημάτων

άγιους και

ττοιητην.

W

1 Autor: keine Angabe G I P W 2 ενταύθα Olymp 4 τε - εαυτών > Olymp II ohne Trennung folgt eine Direktentnahme aus Olymp, in P, Nr. KS 27 in Κ Quelle: Olymp. S. 337,10-12

268

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ K S

ΠΒ Μ «βοδιού

φωνη δε μεγάλη ή μεγαλεία φθεγγομενη, ώ? τό άποστολικόν ι'δε3 τε πηλίκοις νμΐν γράμμασιν έγραψα, τοις τα τηλικαυτα δηλονότι σημαίνουσιν. 2-3 Galater 6,11 GU

FQRTITVAEHSKAA

Ρ

[C]B

Ohne Trennung an Nr. KS 26 in Κ

1 Autor: keine Angabe Ρ

2 be > FB

Bonwetsch, Nr. X X — Pitra, Analecta Sacra ΙΠ, S. 608

ΠΒ Ιωάννου

Chrysostomos

και ύμνησαν φωνή μεγάλρ εκπλαγεντες το πλήθος, το κάλλος, 3 την θεσιν, την χροιάν, την ποικιλίαν, την φαιδρότητα, την λαμπηδόνα, την άρμονίαν, τα άλλα απαντα, 'άπερ άκριβεστερον ημών συνορώσιν εκείνοι. 2 Hiob 38,7b (Lukianische Version) FQITTrVAEHS KAMA

Ρ

C

2 μίγάλη + τουτέστιν Chrys πάντα Chrys nTJVAP

3 χρΰαν Chrys FQI1TJVP II την ποικιλίαν

> ΤΑ

4

Quelle: Chrys., Horn, ad eos qui scandalizati sunt 7 (PG 52,491-492) Nik. S. 543,2-7 (PG 93,400 B)

ΠΒ τοϋ avTOÜ

Chrysostomos

άπο τούτου δήλον, οτι πρώτοι άγγελοι του κόσμου γεγενηνται. 3 και φωνρ, φησίν, μεγάλη τ]νεσαν, τουτέστιν ύπο της όψεως αυτής εξεπλάγησαν. FQnTVAEHSKAA

C

1 Autor: Ιωάννου Q, keine Angabe VEC Chrys 3 φησίν > Chrys Quelle: Chrys. S. 184,24-26 Nik. S. 542,39 - 543,2 (PG 93,400 B)

2 πρώτοι + οί Chrys II κόσμου + τούτου

zu 38,7 Basileios von Seleukia τοϋ αγίου Βασιλείου ίπισκόπου Σίλΐυκίας της Ίσαυρίας άπο λόγου του eis την άρχην της Γενέσΐως. 3 ούρα νου μέν και γης συν τoh ϋδασι παραχθέντων ού προέλαβί φωνή, φωτός be παραγομένου φωνη προμαρτύρεται. Tis ό λόγος; μάθωμΐυ ωσπΐρ φθΐγγομένης ούτω και σιωπώσηs άκούειν της γραφής και παιδ(ύ(σθαι. έπαδη γαρ αρτι πλασθΐϊσαι των 6 αγγέλων αί μυριάδίς έώρων μϊυ τα γιυόμίνα, τον he ττοιοΰντα βλέπειν ούκ ΐίγον υπερβαίνει γαρ και αγγέλων όφθαλμόν το της Oeias ουσίας άθέατον -, ΐϊκότως νυν προλαμβάνει φωνη πρ6s αΐσθησιν και θαύμα του γινομένου κινούσα των αγγέλων 9 robs δήμους, 'ίνα τω προστάγματι συνοδΐΰον τό δημιουργούμενον βλέποντες και την

Kapitel XXVI (zu Hiob 38.1 - 40,2b)

269

θέαν καταπληττόμενοι προς γνώσιν και ϋμνον τραπώσι τον κτΐσαντος. τις τοΰτό φησιν; αντος ό θεος προς TOP οικειον αγωνιστήν τον Ίώ/3 διαλεγόμενος. ore εποίουν 12 άστρα, rjueadv με φωνή μεγάλτ) πάντες άγγελοι μου. τή γαρ καταπλήξει της θέας κρατούμενοι προς ίκαστον των παραγομένων τον ποιητήν ανενφήμονν. Ρ, fol. 144ν 3 ονρανον - φωνή: άλλ' ουρανός μεν παρήγθη και γη συν τοις ίίδασι μη προλαβονσης φωνής Basil 4 τις + ονν Basil II λόγος + καί τίς ή αιτία τον φθέγματος Basil II ώσπερ - 5 και2'· και σιωποΰσης άκονειν της γραφής και φθεγγομένης Basil 6 γενόμενα Basil II είχον: ϊσχνον Basil 7 οφθαλμούς Basil 8 φωνή ν ... κινούσαν Basil II γενομένον Basil 10 τοϋτο: ούτος Basil 12 πάντες + οί Basil Quelle: Basileios von Seleukia, Horn. 1,2 (PG 85, 30 D - 32 B)

38,8a

nr

ζφραξα

δ ε θάλασσαν

ττΰλαις.

ΠΓ Όλνμπιοζώρου πύλαις GU

Olympiodor

- άντι τοϋ· οροις τισίυ

FQRIITJZVAEHSKAMA

Ρ

- ττεριέκλεισα [C]B

τω

προστάγματι.

W

1 Autor: keine Angabe GUFÜTJXVMAPW 2 περιέκλεισα τω προστάγματι Olymp II ohne Trennung folgt eine Direktentnahme aus Olymp, in UP Quelle: Olymp. S. 337,20 Nik. S. 543,9-10 (PG 93,400 B)

38,8b

ΠΔ o r e ζμαίμασσξν

€κ κοιλίας

μητρός

>

αυτής

ξκπορςνομάνη.

ΠΔ ΌΚυμπιοδώρου εμαίμασσει/, 3 σύμμετρα ματος· αβνσσον 6

αύτη συναγθήτω λέγει

Olympiodor τουτέστιν γωρία

ορμητικούς

κατηττείγετο εαυτού

και προς

άκούουσα

το νδωρ eh συναγωγην η και την

ειγε

δύναμιν

μίαν.

του

θείου

μητέρα

(is αιτίαν

τα κοίλα

προστάγ-

δε αυτής

αύτη

και

της

την ύττάρ-

ζεως. 4 Genesis 1,9 GU

FQRnTOVAEHSKAMA

Ρ

C

W*

1 Autor: τον αυτόν (= Όλυμπιοδώρου) RAE, keine Angabe GUJXVHSKAMPW 2 τουτέστιν: άντι τον Olymp 3 αυτής RTJIVAEHSA^PC II κατεπείγετο EHSA^C, κατηπήγετο Olymp γ Κ II άκούοντα 01ympY, άκονσασα ΣΡ 5 έαντου: τοϋ θεον Olymp, αύτοΰ UW 6 ohne Trennung folgt Nr. KS 33 in HS Quelle: Olymp. S. 338,2-6 2 - εΐχε Nik. S. 543,13; 4 μητέρα - 6 Nik. S. 543,18-20 (beide PG 93, 400 C)

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ KS

270

33

ΠΔ έμαίμασσΐν οίστρα. ' Ακύλας δέ "εν τω παλαίειν" φησίν. 3 μασσεν ούν ώ? βρέφος σπεύδουσα άποκυηθηναι της αβύσσου.

εμαί-

GU Χ(2 οίστρα) FQI1TVAEHS ΚΔΑ Ρ C Ohne Trennung an Nr. KS 32 in HS 1 Autor: άλλως UP 2 οίστρα GUXP: οικτρά £C 2 - οίστρα. 3 ώϊ - αβύσσου Nik. S. 543,12.13-14 (PG 93,400 C) 2: Vgl. Hesych-Lexikon Μ 77 (Bd. II S. 622 Latte): μαιμάσασα- οίστρήσασα.

34

ΠΔ Γρηγορίου τοϋ Θεολόγου μαιμάσσει, αντί τοϋ· σπαράσσεται, 3 εγων θυμω σύγκρατον.

θερμαίνεται

Gregor von Nazianz προθυμίαν τινά

Um FQRnTVAEHSKAMA [C]B 1 Autor: Γρηγορίου: τοϋ άγιου Γρηγορίου ΠΤΛΕ II τοϋ θεολόγου: επισκόπου Να(ιανζοϋ FV, > ΤΑ 2 σπαράττεται Η - * Quelle: Gregor von Nazianz, Or. 17,1 (PG 35, 965 AB): Αισθητήρια δε τάχα μεν τα της ψυχής κινήματα και διανοήματα, και τούτων μάλιστα, (ίσα εκ της αισθήσεως, οίς 6 δίκαιος σπαράσσεται και θερ μαίνεται και όρμητικώς εχει, και ούδε καθεκτός εστι δια την ζεσιν τοϋ Πνεύματος· τοΰτο γαρ το μαιμάσσειν, οίον προθυμία τις θυμω σύγκρατος.

35

ΠΔ Ιωάννου Chrysostomos τουτέστιν «οτε έγένετο, συ αυτήν ετείγισας;» τίνος δε ένεκεν 3 φησιν ore εμαιοϋτο; 'ίνα δείζη, οτι κατά. μικρόν γέγονε καϊ ο ύ χ όμοϋ οϋτω παρηγθη. παραπέμπει δε προς την διηγησιν την Μωυσέως τον άκροατην καθάπερ μαιουμένη οϋτω πρώτον μεν διεγύθη, είτα διε6 πλάσθη και συνήγθη. 3 Hiob 38,8b (Lukianische Version)

6 vgl. Genesis 1,9

FQRn ΤVAEHS ΚΔΑ C I Autor: keine Angabe V 4 οίίτω: τούτω ChrysLM II δε: δη Chrys II την?, των ChrysLM II Μωσάϋί Chrys Quelle: Chrys. S. 185,3-7 Nik. S. 543,23-29 (PG 93,400 C)

38,9a

ΠΕ ϊθέμην

δ έ αντΐ\

38,9b

ata ομίγλτ}

δ έ αυτήν

νέφος

άμφίασιν,

εσπαργάνωσα.

Kapitel XXVI (zu Hiob 38,1 - 40,2b)

271

ΠΕ Όλνμπιοδώρον νίφος λέγει και ομίχλη ν τήν άγνωσίαν και άκαταληψίαν. 3 ούν, οτι «ουκ αν εϋροι τις, οπως την θάλασσαν περιέδησα». €7τιφέρει. GU

FQRTITZVAEHSKAMA

Ρ

[C]B

36 φησιν οθεν και

W*

Ohne Trennung an einer Direktentnahme aus Olymp, in Ρ 1 Autor: keine Angabe GU2W 2 Kalf. τήν U'B 3 ουκ.: οΰδ' T I V ^ B 4 ohne Trennung folgt Nr. KS 37 in AH~>PW

ΠΕ τοϋ αντοϋ

3

37

αυτής γαρ νεφη και όμίχλαι. εσπαργάνωσα. GUX

FQRIITVAEHSKAMA

ώ? έπι βρέφους

Ρ(2-όμίχλαι)

Ohne Trennung an Nr. KS 36 in A H ^ P W

δε το εθεμην και

[C]B W(2 - όμίχλαι)

1 Autor: αλλω? UB, keine Angabe GX

3 ohne Trennung folgt Nr. KS 38 in E ^ B Nik. S. 543,34-36 (PG 93,400 D)

ΠΕ 'Ιωάννου

Chrysostomos

38

μηδέ τοϋτο της φύσεως είναι νομίσης τους ατμούς τους αϊτο των 3 υδάτων, «και τοϋτο άπο του έμοϋ προστάγματος», φησίν. FQRIITJVAEHSKAMA

[C]B

Ohne Trennung an Nr. KS 37 in E ^ B

1 Autor: Ιωάννου FV: keine Angabe qllTJA

Quelle: Chrys. S. 185,24-25 Nik. S. 543,40 - 544,1 (PG 93,400 D)

σίΏ Ιωάννου

Chrysostomos

τίνος ενεκέν φησιν εσπαργάνωσα; άρα ώ? τω βρέφει χρήσιμα τα 3 σπάργανα, οϋτω και τη θαλάσση; η οτι e£ αργής τοϋτο γέγονεν, η οτι τοϋτο αυτήν κατέχει, ή το θαυμαστον δείκνυσιν, οτι το ρευστον περιέβαλαν αέρι και οτι ουχ ΰπο γής μόνον, άλλα και υπό αέρος κατέχεται 6 οϋτ€ προς ϋψος οϋτε προς πλαγίαν εζενεχθήναι παρα το μέτρον δυναμένη. FQRnTZVAEHSKAA

[C]B

1 Autor: του αντοϋ (= Ιωάννου) FV, keine Angabe RIEB

4 αυτήν τοϋτο ~ ΣΑ TTipLfßakkov ΤΣ

LM

4/5 7τεριέβαλεν Chrys

Quelle: Chrys. S. 186,2-7 Nik. S. 544,2-10 (PG 93, 400 D - 401 A)

3 η ι - 4 κατίχίΐ > Κ - *

RE^B: τπριέβαΚον Chrysp FQITVA,

39

272

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ KS

38,10ab n s 38,1 l a

ζθέμην

bk α υ τ ί ) 'όρια περιθεις

ε ί π α δ έ ανττρ

μέχρι

τούτου

κ λ ε ί θ ρ α και

πύλας,

έ λ ε υ σ η και ο ύ χ

ύπερβήστ}, 38,1 l b

40

IIS

α λ λ ' kv σίανττ\ συντριβησ^ται

σ ο υ τα

Όλνμπιοδώρον

3 yap», φησίν,

κύματα.

teilw. Olympiodor

«της θαλάττης τα κύματα, 'ίνα μη την όροθεσίαν

νοντα την γείτονα λυμαίνωνται

εκβαί-

γέρσον.»

2 Hiob 38,8a GU

FQRI1TJZVAEHS KAMA

Ρ

1 Autor: keine Angabe GUJZMPW

[C]B

W*

3 θαλάσσης Olymp F R I V E ^ P B II την όρο-

θΐσίαυ (vgl. Olymp. S. 338,14): t o w opow Olymp Quelle: 2 περιώρισα - 4 Olymp. S. 338,15-16 Nik. S. 544,13-14.17-19 teilw. aus Olymp. (PG 93,401 A)

41

IIS

'Ιωάννου

Chrysostomos

πάλιν οτι οΰτω? ασφαλώς εστηκεν ώσανει δεδεμένη. δια μεν τον3 του το ασφαλές, δια δε του έξης το εϋκολον δείκνυσιν. FQIITVAEHSKAA

C

Quelle: Chrys. S. 186,13-14 Nik. S. 544,20-24 (PG 64,648 A)

42

*

το!) αΰτοΟ

Chrysostomos

πάλιν εντεύθεν επι τον ούρανον αυτόν ε'ίλκυσε πρότερον άπο των 3 κάτω διαλεγθείς. FQRIIΤΣVAE m HS ΚΔ A

C

1 Autor: 'Ιωάννου R, keine Angabe Σ

2 από: ΕΚ Chrys

Quelle: Chrys. S. 186,29-30 Nik. S. 545,7-9 (PG 93,401 C)

43

*

TO0 αντοϋ

Chrysostomos

οϋτω μεν γαρ ασφαλώς κατέχει αύτην ώσανει κλείθροις, οϋτω δε 3 ευκόλως ώσανει έπιτάζας. εΐττον, γάρ φησιν. και ουκ εστίν

άντειπειν,

Kapitel X X V I (zu Hiob 38,1 - 40,2b)

273

ότι μηδεμιας αύτην ανάγκης ώθούσης τοϋτο γίνεται, άλλα καίτοι πολλής της βίας και της ρύμης ούτως αύτην μαστιζούσης. δια γαρ 6 τοϋτο ούκ άφήκ€ν αύτην είναι γαληνιαίαν ούδε ήμερον, 'ίνα κηρύττη τον θεον την ίσχνν της φύσεως τω προστάγματι μαχόμενης και τον προστάγματος πανταχού νικωντος. ει γαρ ήμερον ην το νδωρ, τη 9 φύσει τον νδατος την εύταξίαν αν ελογίσαντο πολλοί, ννν δε ταραττομενης, μαστιζομενης, ωθονμενης ένδον και τα 'όρια ύπερβήναι μη δνναμενης δια της ταραχής κηρύττει τον θεού την ίσχνν. FQRIITVAEHSKAA

C

ΐίπον Chrys: ei'we FC II ϊστιν ανταττύν. αυτύταυ Chrys LMP FqFITVA Η - * ,'όταν5e EC II ανάγκην FR 6 γαληναίαν Chrys •πράγματι q 10 μαστιζομίνης > Chrys LMP C II μη > q 3

'όταν προστάγματα,

4 ό'τι Chrys: 7

Quelle: Chrys. S. 186,18-28 Nik. S. 544,30 - 545,4 (PG 9 3 , 4 0 1 BC) —

38,12a

πζ

38,12b

Τ

38,13a

ΠΖ

Pitra, Analecta Sacra II, S. 384

η €7Π σου σνντίταγα φέγγος εωσφόρος δ έ e i ' ö e y την εαυτού επιλαβέσθαι πτερύγων γής;

Όλυμπιοδώρον

πρωϊνόν, τάξιν

Olympiodor

«παρής δε», φησίν, «οτε είπον γενηθήτω φως και τω λόγω τό 3 έργον παρηκολούθησεν; ή ότε ό εωσφόρος γεγονώς τα άκρα τής γής κατεφώτισεν;» λεγεται δε ούτος ό εωσφόρος και εν μια ννκτι καταλαμβάνειν το άκρον τής γής. 6 κ α τ ά δε άλληγορίαν ό εωσφόρος τον κνρίον λόγος, κατά τον 'ίδιον καιρόν επ" εσχάτον των ήμερων κηρνχθεις μέχρι των άκρων εξετάθη τής γής. e/y ττασαν γάρ, φησίν, την γην εζηλθεν ό φθόγγος αύτοϋ. 2 Genesis 1,3 GU X ( 6 - 8 )

8 Psalm 18,5a FQRFITJXVAEHSKAMA

Ρ

[C]B

W * ( 2 - 4 κατίφώτισ(ν)

1 Autor: keine Angabe G X J I M P W 2 δτε: οτι T J I S 3 iπηκολονθησίν JE~*B II γΐγονως + και 01ymp Y 4 oiirws 01ymp Y FT II και - 6 ΐωσφόρος > Ρ 6 eωσφόρος + ό Olymp RII κυρίου + ό FQFITEVAEHSA^ 8 φησίν > Olymp ΤΚΑ II αΰτοϋ Olymp ΛΜ: αΰτών G U X r P B Quelle: Olymp. S. 338,19 - 339,4 3 ore - 5 Nik. S. 545,28-31 (PG 93, 401 D)

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ KS

274 45

Ιωάννου Chrysostomos των αστέρων ό πρώτος, όρα και εκει την εύταζίαν. άπο των 3 υδάτων εμαθες, οτι και εν ούρανω ού φ ύ σ ε ι τα πράγματα οικονομείται, αλλά προνοία θεού· ει γαρ kv ρευστή φύσει καϊ άτάκτω τοσαύτη μεν ευταξία, τοσούτος δε ρυθμός, οταν ϊδης και εν ούρανω 6 τούτο, άναμνήσθητι τού αιτίου τούτων γινομένου. Υ

FQRI1ΤΙΣ VAEHS KAMA

C

1 Autor: keine Angabe JEM 2 τ ων ι - ίΰταζίαν > J τούτων γινομένου: των γινομένων ChrysLM C

4 «ΐ - 6 > Μ

6

μνήσθητι.

q II

Quelle: Chrys. S. 187,4-8 Nik. S. 545,16-23 (PG 9 3 , 4 0 1 CD)

46

αύτοϋ Chrysostomos τουτέστιν περιπολεΐν. τί εστίν επιλαβεσθαι·, ότι όπου αν fj, το 3 φως πανταχού της οικουμένης εκπέμπει και τοις εις τα πέρατα, ώστε ούδεν θαυμαστον περι τού ηλίου τούτο, όπου γε και εν τοις άστράσι τούτο εστίν. jJ-

Tofl

FQRTITJ m IVAEHSKAA 1 Autor:

fKd

C

Ίωάννου F, Όλυμπιοδώρου q, keine Angabe J I

Chrys LM

II

εκπέμπει: εκπίπτει

Κ-*

4

2

αν: ην EC

3 φώ? +

άστρο is Chrys

Quelle: Chrys. S. 187,10-13 Nik. S. 545,24-28 (PG 9 3 , 4 0 1 D)

38,13b

47

ΠΗ ζκτινάξαι

aaeßds

αυτής.

Όλυμπιοδώρου Olympiodor επειδή φωτός ανατολής εμνησθη, εύκαίρως ειπεν, ότι «εποίησα 3 γο φως, εξ ούπερ ύστερον οί ασεβείς εκτινασσόμενοι εις άφεγγη και σκοτεινά, χωρία παραπέμπονται.» κατά δε θεωρίαν τους ασεβείς δαίμονας εξετίναζεν ό λόγος της διδασκαλίας ό εύαγγελικός. ΠΗ

GU

παραπέμπονται) keine Angabe GJZMPW 2 ανατολής έμνήσθη: άνατολην έμνημόνευσΐν 3 ούπερ ύστερον Olymp U: ού το ύστερον GP, ούπΐρ TCW 4 δί θεωρίαν την θεωρίαν Olymp, θεωρίαν δε TC

FQRIITJZVAEHSKAMA

1 Autor: 01ymp Y GUP: δί

Quelle: Olymp. S. 339,6-10

Ρ

C

W(2 - 4

Kapitel X X V I (zu Hiob 38,1 - 40,2b)

275

ΠΗ Ιωάννου

Chrysostomos

ττίρϊ των ληστών και τυμβωρύχων

και των άλλων απάντων λίγε ι

3 των Tfi νυκτι προς την οικΐίαν κ^γρημένων FQROTVAEHSKAA

[C]B

48

πονηρίαυ.

W*

1 Autor: άλλως W, keine Angabe V

3 οίκΐίαν: Ιδίαν Chrys II πονηρίαν + νπο γαρ

τον φωτός κωλύ(ται αυτών τα ΐργα W Quelle: Chrys. S. 187,16-17 Nik. S. 545,33-36 (PG 64, 648 A)

zu 38,13b

49

τους kv σκότω Qmym

p p n , j ]

λίστας.

T A

»

E

i n

m

«

[Q

A B

Ziegler, Beitr. S. 80

38,14a

ΠΘ η συ λαβών

yr\s πηλον

38,14b

HO και λαλητον

αύτον

έ π λ α σ α ? ζώον

Ζθον em

γης;

ΠΘ Όλυμπιοδώρου

Olympiodor

«άλλα σΰ», φησίν,

«ώ Ίώ/3, λαβών χοΰν άττο γης eπλασας

3 ανθρωπον και λόγω τούτον εκόσμησα?, οπίρ

50

τον

ίγώ;»

2-3 vgl. Genesis 2,7 GU

FQRTITJZVAEHSKAMA

Ρ

[C]B

1 Autor: και άλλως Β , keine Angabe GJZMP

2 ω Ίώβ > Olymp II της γης Olymp

ΛΡΒ II τον > Olymp 3 ανθρωπον + οτκρ ΐγω πιποίηκα Κ II κατΐκόσμησας Olymp II eκόσμησας (U) bzw. ίγώ (Κ): + και φίρ( είπάν κόσμου κόσμον άνέδαξας (vgl. Nr. KS 54) UK II 07rep ίγώ > Olymp II οτπρ: ώσπΐρ ΣΛΕ° II ίγώ + πεποίηκα U Quelle: Olymp. S. 339,13-14 Nik. S. 546,6-7.8-9 (PG 64, 648 B ; 9 3 , 4 0 4 A)

ΠΘ Σ(υήρου ίνισκόπον Άντιοχΰας τουτέστιν

το λογικον το εκ πηλού π^πλασμίνον

FQRnTVAEHSKAA

51 ίχον το σώμα.

C

1 Autor: επισκόπου > qVEKAC, Ά ι m o y t i a s > EHKAC; keine Angabe Δ Quelle: Vgl. vielleicht Severus, Horn. 68, PO 8,2 S. 372,11-15. Spicilegium Roman um X , S. 204 (aus V)

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ KS

276 ΠΘ 'Ιωάννου

Chrysostomos

o0ev δ ή λ ο ι ; , οτι τα ά λ λ α ουκ ε ί χ ε τοϋτο· 3 αυτό

τω άνθρώπω

εϋρυθμόν

προσήψεν.

και ίναρμόνιον.

μαρτυρεί

ού γαρ αν cos

άπο τ ή ? ψ υ χ ή ? ΐ ε χ ε ι ) φωνην

όρα$, οτι οϋτ€ το is αστροις

ςζαίρΐτον τοιαντην

otire τοις ά λ λ ο ι ?

τοϋτο;

QRIITVAEHSKAA

C

1 Autor: keine Angabe V 2 toy αν ~ Chrys LMP in Chrys: > Chrys TC Quelle: Chrys. S. 187,21-24

3 αΰτο: αΰτω THSAAII ((χα) Hag

Spicilegium Romanum X, S. 204 (aus V) — 2 - 3 προσήψΐν Nik. S. 546,10-13 (PG 64, 648 B; 93, 404 A)

zu 38,14a τον χοΰν m

m

m

m

m

F Q R T A E

ϋδατι m

βζβρζγμένον.

[C]

Nik. S. 546,7-8 (PG 64, 648 B; PG 93,404 A) Vgl. Severus von Antiochia, Censura tomi Juliani, CSCO 244/5, Scr. Syri 104/5 (1964), S. 21,20f. (nach Zitat von Hiob 38,14): Car le limon est sans conteste de la poussiere melde d'eau.

>τθ

'Ιουλιανού «ώσττίροϋν

Julian ίγωγί»,

φησίν,

m

1

G U* FQRIITPVAEHSK * "ΔΑ Eingearbeitet in Nr. KS 50,3 in UK1 ωσττΐρ G, ωσπΐρ ov FqP Quelle: = Julian S. 265,21 - 266,1

«του κόσμου

κόσμον

άνίδαζα».

Ρ [C] 1 Autor: keine Angabe J

2 ώσττΐροϋν Π - *:

Spicilegium Romanum X, S. 210 (aus V) 404 A) — >Κ3 Σίνηρου (πισκόπου το bk τίθήναι 3 αρχαν όμοίωσιν

πάντων αυτόν

των

Άντιοχίία?

im

της γης

im

γεγ^νήσθαι

2-3 vgl. Genesis 1,28 FQRnTZVAEHSKAA

Nik. S. 546,9-10 (PG 64, 648 Β; 93,

ύ π α ρ χ ε ι το ταγθήναι

γης και δια τούτου του

δηλοϋν

Kvpieveiv κατ'

ΐίκόνα

καϊ και

κτίσαντος.

3-4 Genesis 1,26 C

1 Autor: ίπισκόπου > qTAHSKA, 'Αντιοχείας > qAEHKA; του αΰτον (= Σΐνήρον) C, τοΰ αΰτον (= keine Angabe) V, keine Angabe Σ 3 δήλων ΤΣ 4 αΰτον > Η - > Spicilegium Romanum Χ, S. 204 (aus V) — 2 - 3 7779 Nik. S. 546,14-15 (PG 64, 648 Β; 93, 404 A)

Kapitel XXVI (zu Hiob 38,1 - 40,2b)

38,15a

Η άφεΐλες

38,15b

Η

δε άττο ασεβών

βραχίονα

το

277

φως,

δε υπερήφανων

συνετριψας;

Όλνμιτιο&ώρου

Olympiodor

τοϋτο και περι ανθρώπων ασεβών 3 λαβείν

καΐ περί δαιμόνων εστίν

56

εκ-

άφηρεθη γαρ απ αυτών η γνώσις της αληθείας και η δύναμις

σννετρίβ η, και λύεται εντεύθεν το άπορο ν, το πολλάκις όρασθαι του? ασεβείς μηδέν εν τώδε τω βίω πάσχοντας GU

FQRTITJIVAEHSKAMA

Ρ

1 Autor: keine Angabe GJIMPW

C

δυσχερές.

W(2 - 4 συνίτρίβη)

3 απ > 01ympY

4 συνετρίβη Olymp PW: συν-

τρφήσΐται GUTC Quelle: 2 - 4 συνίτρίβη Olymp. S. 339,19-20; 4 και - 5 = Olymp. S. 339,21-23 zu 38,15a

57*

το της

παλιγγενεσίας.

G m , fol. 71r U m , fol. 166r zu 38,15b

58

τον αδίκως GmUm

εκτεινόμενον.

FmQmRmnmTmAmEmHmSmAmAm

[C]

Ohne Trennung an j e einer hexplarischen Note in RE II των ... ΐκτι,νομίνων Π - * Ziegler, Beitr. S. 62

38,16a

HA ήλθες

38,16b

V

δέ εττϊ γην

εν δε Χχνεσιν

θαλάσσης,

αβύσσου

περιεπάτησας;

ΗΑ τοΟ αΰτοΟ (= Όλυμπι,οζώρου)

«εγνως δε», 3 'ίχνη» - τουτέστιν GU

φησίν,

Olympiodor

«πόθεν η θάλασσα εσχε την αρχήν;

τα έσχατα - «της αβύσσου

FQRIITJVAEHSKAMA

Ρ

C

κατείληφας;»

W

I Autor: Όλυμπιοδώρου UqAA, keine Angabe GJHSKAMPW

II η - 3 'ίχνη > E~*C

η τα.

2 φησίν > Olymp W

3 τα ίσχατα > I1TJ II κατ(ίληφας: ϊγνtos Olymp

Quelle: Olymp. S. 340,3-4 Nik. S. 546,42 - 547,2 (PG 93,404 C) Olympiodor erklärt die Lesart em ττηγην θαλάσσης im Lemma 38,16a.

59

278 60

ΚΕΦΑΛΑ10Ν KS

HA

Ίουλιανοΰ

Julian

cos εκ προσώπου του πατρός «μεγα τι», φησίν, «ο'ι'ει πεπονθεναι, 3 ώ "\ώβ, όποτε ό εμος νιος 6 αγαπητός ούχ υπεύθυνος ων θανάτω ε'ίλετο θάνατον καϊ εν ΐχνεσι της αβύσσου περιεπάτησεν, 'ίνα τους υποκείμενους θανάτω λυτρώσηται;» 3 vgl. Matthäus 3,17; 17,5; Markus 1,11; 9,7; Lukas 3,22; 2. Petrus 1,17 GUX

FQRIITVAEHS ΚΔ Α

Ρ

C

1 Autor: keine Angabe XP 2 πατρός + λΐγόμΐνα οτι Jul II φησίν > Jul II oi'17 FqOT"VE II ττΐττοιθίναι FQÜTV 2/3 πΐπονθίναι ώ Ίώ/3: νπομΐμςνηκΐναι (κδοθίΐΐ τταρ' «μοΰ προς αΐκίαν Jul 3 02 > UHS 4 και - περκπάτησΐν > Jul Quelle: Julian S. 267,7-10 Spicilegium Romanum X, S. 210 (aus V) — 3 ούχ - 5 Bonwetsch, Nr. XXI, App. zu

Ζ. 9 (aus G) — 3 ούχ - 4 θάνατον. 4 ίνα - 5 Nik. S. 547, 11-13 (PG 18, 403 C) — 3 ούχ - 4 θάνατον. 4 'ίνα - 5 Pitra, Analecta Sacra III, S. 609; Bonwetsch, Nr. XXI, Z. 9-10 (aus Niketas-Handschriften)

61

HA

Μίβοδίον

eis αβυσσον πολλοί καταβεβηκασιν, καταβεβηκασι δέ ώστε 3 δέσμιου? είναι, ούχ ώστε περιπατεΐν εν αύτη. "Ιησούς μόνος εν άβύσσω περιεπάτησεν ώς ελεύθερος, οπου ίχνη περιπατούντων ουκ ενι, και λέγει τοΐς εν δεσμοΐς· εξέλθετε. 4 vgl. Psalm 87,5b GUX

5 Jesaias 49,9

FQRÜTVAEHSKAA

1 Autor: keine Angabe XKP

de AB

Ρ

[C]B

2 καταβφηκασι

be > XB

3 δίσμιοι ΧΛΒ II Ίησοΰϊ +

5 ΐξέλθατΐ GTSP

Bonwetsch, Nr. XXI — Pitra, Analecta Sacra III, S. 608f. — Nik. S. 547,6-11.1315 (PG 18,403 C) Eine zusätzliche Parallelüberlieferung aus Ρ liegt in Nr. KS 63 vor; vgl. dazu die Bemerkung zu Nr. KS 20.

62

HA

Ιωάννου

Chrysostomos

πάλιν επί την θάλασσαν τον λόγον μετήγαγεν, ούχ ώ? ττηγην της 3 θαλάσσης εχούσης, ά λ λ ' ώ? μη εκλεπτούσης καθάπερ ττηγην εγούσης. FQRIITZVAEHSKAA

[C]B

1 Autor: keine Angabe XV

3 (λλΐίττοΰσης Chrys LM

2 ττηγην: ίττϊ γην AE'HSAA

(am Rande: yp() ττηγην HSA) Quelle: Chrys. S. 187,29 - 188,2 Nik. S. 546,41-42. 547,3-5 (PG 93, 404 C) — Pitra, Analecta Sacra ΙΠ, S. 608; Bonwetsch, Nr. XXI, Z. 4-6 (aus Niketas-Handschriften) Chrysostomos erklärt die Lesart eiri ττηγην θαλάσσης im Lemma 38,16a.

Kapitel XXVI (zu Hiob 38,1 - 40,2b)

279

zu 38,16a σημύωσαι, 'ότι μόνος κύριος ίλΐύθΐρος περίίπάτησΐν kv άβΰσσω καϊ ούχ ώ? οι λοιττοϊ δέσμιος, διό ίγΐνηθη μϊν ώσίΐ άνθρωπος αβοήθητος ίττι τον σταυρόν, ίν veil κροΐί δί (λίύθψοί, hTel και άλλοι πολλοί (Ισιν ίν ϊχνεσιν αβύσσου. 1.2-3 vgl. Psalm 87,5b Ρ, fol. 146ν Eine Parallelüberlieferung aus der α-Vorläuferkatene liegt in Nr. KS 61 vor; vgl. dazu die Bemerkung zu Nr. KS 20.

'Ιωάννου

Chrysostomos

«ού λίγω, 3 οίδας,

οτι ουδέν δύνασαι

πως γίγονζν,

μξ,τα ακριβείας.»

ποίήσαι

ουδέ tibevai δια τούτων

αύτα

ών ίποίησα,

δύνασαι

διδάσκει αυτόν

α λ λ ' ότι ουδέ

ουδέ θίωρησαι το μέσον

πάντα

αυτόν

και

Ικάνου. FQRnTIVAEHSKAMA

C

1 Bezug: zu 38,18b in IITZVE - * II Autor: τον αύτοΰ (= Ιωάννου) FQ, keine Angabe RZV

2 ό'τΐ2 > Chrys II ovSi Chrys R: ovre TC

3 -πάντα: αντα Chrys

Quelle: Chrys. S. 188,5-8 Nik. S. 547,41 - 548,6 (PG 93,404 CD)

38,17a

qß ανοίγονται

38,17b

Φ

πυλωροί

δε σοι δε αδου

38,18a

νει>ουθετησαι

38,18b

ανάγγειλον

φόβω Ιδόντες

δε το εύρος δη μ ο ι πόση

πύλαι

θανάτου,

σε της

hττηξαν; υπ

τις

ούρανόν;

εστίν.

HB

Olympiodor ταϋτα

3

yiyovtv,

ό'τε J

τοις

εκεί

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ KS

280

^Β

Ιωάννου

Chrysostomos

ταύτα τα αόρατα, από των φαινομένων κάκεΐνα δήλα. τουτέστιν, 3 οτι «ζωής και θανάτου έζουσίαν έχω, δεσμωτηριόν μοί εστίν ό αδης.» FQRnTVAEHSKAMA

C

W

1 Autor: τον αυτοϋ (= Ιωάννου) F, άλλως Μ, keine Angabe VKW 2 δήλα: be Chrysp, > ChrysLM

3 θανάτου + την EC II μοι > Η - »

Quelle: Chrys. S. 188,10-12 Nik. S. 547,21-24

Φ

Θΐοψίλον «πσκόιτου 'Ake£avüptias

πυλωροί δε φράζων αδου ίδόντες σε ετττηζαν της επιφανείας 3 αυτού την παράδοξον roh εν χώρα και σκιά θανάτου καθήμενοιy περίλαμψιν ερμηνεύει, και το επτηζαν λέγων σημαίνει το θαύμα, βασιλεύς γαρ ην ουράνιος και εκεισε φαινόμενος καϊ το στυγνόν 6 γωρίον των κατελθουσών εις αδου ψυχών τω μεγαλοπρεπεΐ καταλάμττων της θεότητος φωτί. 3 Matthäus 4,16; Lukas 1,79; vgl. Psalm 106,10a; Jesaias 9,1 FQRnTJIVAEHSKAMA

C

1 Bezug: zu 38,17a in EHSA - * II Autor: ΐτησκόπου: άρχκπκτκόπου ΠΤΈ - *, > C; keine Angabe JZ 2 ae > ΤΣ 7 ohne Trennung folgt Nr. KS 68 in H - * Richard Nr. 13 (aus Paris, gr. 151; vgl. Bd. I, Einl. S. 111 mit Anm. 49) — Nik. S. 547,25-33

Tofl

αυτοϋ

φοβερός U™

γαρ τω αδη εγένετο ό σωτηρ.

FQRnTJVAEHSKAMA

C

Ohne Trennung an Nr. KS 67 in Η - *

1 Autor: keine Angabe UJA

Richard Nr. 14 (aus Paris, gr. 151; vgl. Bd. I, Einl. S. 111 mit Anm. 49)

zu 38,17

πύλας he äbov την αφυκτον άσφάλειαν των «ei φρουρουμένων ovoμάζeι, πυλωρού9 be τάϊ αφωρισμίνας δυνάμα,ς ΰπο Oeov. 3 προλέγει be και τον λόγον του κηρύγματος (τοΰ γεγονότος) els ττασαν την vir' ούρανον, ής το evpo? τον Ίώ/3 άγνοΰν. W, fol. 129r

1 αφικτον W

Kapitel XXVI (zu Hiob 38,1 - 40,2b)

38,19a

ηΓ ποία

yf\ αύλίζζται

öe

281

το φώς,

38,21a

σκότους ö e ποίος ό τόπος; e i άγάγοις μ ε εις όρια αυτών; e t δ ε και ζπίστασαι τρίβους αυτών; οίδας αρα, οτι τότζ γζγέννησαι;

38,21b

αριθμός

38,19b 38,20a 38,20b

δε ετών

σου

πολύς;

ΗΓ Όλυμπιοδώρου 3

6

Olympiodor

70

« ε ί π ε δε μ ο ι » , φησίν, «και περι φωτός και σκότους, που ά π ο κ λ ε ί ονται και π ό θ ε ν εκπορεύονται, ει δε τούτων τας ο δ ο ύ ? ειδέναι φαίης, λίγε, 'ότι και τότε εγεννηθης, οτε ταύτα ώροθετηθησαν.» δ ι δ ά σ κ ε ι δε ενταύθα, οτι και το του ανθρώπου όλιγοχρόνιον ούδε γνώναι αύτω τα π ο λ λ ά επιτρέπει. G U X ( 4 διδάσκει - 6)

FQRIITJVAEHSKAMA

Ρ

C

ώροθ(τηθησαν) 3 δε τούτων > Olymp II

W(2 - 4

1 Autor: keine Angabe GUXTJPW 2 6e - φησίν > Olymp Olymp 4 ίγ(ννήθη Olymp 3 nach ίκφαίνΐσθαι bricht die Hs. Β ab II ή GUAP: tl rW Quelle: 2 - 3 τταρασκΐυάζω Olymp. S. 341,4-5; 3 η - 4 = Olymp. S. 341,8-9 Nik. S. 548,41.549,3-7 (PG 64, 648 D; 93,405 B) 75

XP II'όθενptl > Jul

3 αμεϊβον Jul G: αμείβων

uxrp Quelle: Julian S. 272,18-19 Spicilegium Romanum X, S. 210 (aus V) —

Nik. S. 549,29-31 (PG 93, 405 CD)

Lemmazeichen und Autorangabe stehen in Γ vor Nr. KS 79.

8Γ'Κ

zu 38,24b

αλλω$ η διασκεδάνννται νότος, δι' ού τα είρημενα διαλύεται, τουτίστι 3 χιών τ( και χάλαζα και πάχνη στερέμνια οντα τη αύτοϋ θερμότητι. U, fol. 167r/v Nik. S. 549,24-26 (PG 9 3 , 4 0 5 C)

82

zu 38,25b

την κατ' ολίγον επίτασιν GmUm

FmnTIVAEHSKAA

Ρ

της

βροντής.

[CB]

Ohne Trennung folgen hexaplarische Noten in U

38,26a 38,26b 38,27a 38,27b

83

HS -φ-

του

ύετισαι

Ζρημον,

ου ουκ

οΰ ουχ υπάρχει

του χόρτασαι

και

km γήν, αβατον

του ζκβλαστησαι

άνηρ,

άνθρωπος καϊ ζξοδον

kv

αυτί),

άοίκητον χλόης.

HS Όλνμιτιοδώρον Olympiodor «γεΐται δε», φησίν, «ό ύετος καϊ εις την άοίκητον» - δήλον δε, ότι 3 και των θηρίων προνοοΰντος του θεοϋ - «και η έρημος ποάζει και χλο-

Kapitel XXVI (zu Hiob 38,1 - 40,2b)

ηφορύ δίχα τινός ανθρωπινής GU

FQRimVAEHSKAMA

285

ζπιμ(λ(ίας.»

Ρ

[CB]

W

1 Autor: τον αντον (= keine Angabe) Λ, keine Angabe GTIEHSKAMPW 2 δέ ι > Olymp II δήλον - 3 θηρίων: των θηρίων δί δηλονότι Olymp 3 του > Olymp 3/4

χλόην φίρΐΐ 01ympY Quelle: Olymp. S. 341,20 - 342,2 Nik. S. 549,40 - 550,3 (PG 93,405 D)

"φ" 'Ιωάννου

Chrysostomos

84

όρας, 'ότι ουκ kv kvi μέρα Ισχυρός ό θίός, αλλ' kv απασιν; FQRriTJVAEHSKAMA

[CB] -

1 Bezug: zu 38,26a in S * II Autor: keine Angabe JA Quelle: Chrys. S. 189,11 Nik. S. 549,38-39 (PG 93,405 D)

38,28a 38,28b 38,29a

REKMC II από λόγου > KM II ΡΚΓ Hag: ΡΪΓ FqEtTV, PH AEHSAAC, > KM 9 ίτίρω·>Χ: htpos RT II πατέρα -

12 > Μ

11 ούχ: οϋχι E^C

Quelle: 2 - 1 1 πατρός Severus, Horn. 123, PO 29,1 S. 133,11-28: Mais, lorsque ä Job, qui pensait traiter philosophiquement des souffrances et des locutions qui (s')y (rapportent), il voulait creer du doute et de l'embarras et lui montrer que beaucoup d'ignorance est repandue sur la science humaine, il l'interroge sous forme de doute et il dit: «Peux-tu dire, ö homme, qui est le pere de la pluie ou qui a engendre la rosie qui est si abondante?» Ce n'est pas pour montrer la naissance de ces (phenomfenes) ou (leur) gineration; mais parce que les ginerations humaines et les autres (ginirations) des (etres) qui (sont) sur la terre ou les naissances sont precedees par le temps et par le travail, c'est pour cette raison qu'il a dit: «Ne crois pas que j'aie besoin de cela et de delai et (de) travail, de meme que de la g£n£ration, pour que j e fasse venir la rosie et la pluie et la glace et le givre.» Et n'est-ce pas avec une rapidite plus rapide que la parole que cela subsiste par la volonte d'une operation divine, ou plutöt par un signe seulement, ou si on peut dire au sujet de Dieu quelque chose qui soit plus rapide que cela? Et ensuite il faut entendre les mots d'apres la qualite des objets affirmes par la parole, et non pas blesser la vdrite dans l'usage des expressions. En effet, c'est diffdremment qu'on entend Dieu comme pere de la pluie, et diff£remment (qu'on l'entend comme Pere) du Fils et (Pere) de ce (Fils) unique. Spicilegium Romanum X, S. 204 (aus V) — Nik. S. 550,38 - 551,12 Zum Titel: In Nr. Κ 150 wird mit ΡΙΓ korrekt die Homilie 113 bezeichnet.

87

4°

Ιωάννου

Chrysostomos

ούχ ότι εκ γαστρός αύτού, μη γένοιτο, άλλα τί βούλεται ό τόκος 3 ενταύθα και ή γαστηρ; ώσπερ, 'όταν φησι περι της θαλάσσης, ότι «ότε η μήτηρ αύτην ώδινεν», ουχί μητέρα λέγει θαλάσσης, οϋτω και ενταύθα ούχ, ότι άπο γαστρος έζηλθεν, άλλα την όιάπλασιν καϊ την αίτίαν. 6 τίνος ούν 'ένεκεν τό όνομα τού τόκου τέθεικεν ενταύθα συνεγως; έμοι

Kapitel XXVI (zu Hiob 38,1 - 40,2b)

δοκεΐ και τον αίτιου αίνίττεσθαι βουλόμενος τον -πρώτον το διαπλάττεσθαι τα δημιουργήματα και πριν ή αυτά 9 ώστε καν επι τοϋ υ'ιοϋ ταύτα λεγηται, περιττως αύτα εκεί γαρ το vios και το eγέννησα και το μονογενής και ενταύθα δε ovhkv τοιούτον. 3-4 vgl. Hiob 38,8b

287

και μόνον και άπαρτισθήναι. περιψέρουσιν. όσα τοιαύτα,

10 vgl. z.B. Apostelgeschichte 13,33; Johannes 3,16

FQRITrjZVAEHSKAMA C W*(2 - 3 yαστήρ. 5 ΐξήλθΐν - 6 λ ί γ α ) 1 Autor: keine Angabe JIVMW 3 δτι ore: όπότΐ ChrysLMP 4 θαλάσσης Keyei ~ Chrys 5 από Chrys Κ: νπο TC II αιτίαν Chrysp K - *: + οϋτω και ίνταϋθα (vgl. Ζ. 4-5) ChrysLM TC 6 τίνος - 11 > Μ II evaca ChrysLMP II τίθηκιν TVA'E 10 τό, p LM Chrys : 6 Chrys TC II μονογενής Chrysp: μονογΐνΐς ChrysLM TC Quelle: Chrys. S. 189,15-25 Nik. S. 550,17-36 (PG 93,408 AB)

zu 38,30a

88

ή πάγνη κατιούσα κρύσταλλοι GmUm

FmQmRmnTJZVAEHSKAMAra

τους ποταμούς cos οπό? γάλα. [CB]

Autor: τον Χρυσοστόμου Λ II ή > JIV Ziegler, Beitr. S. 80 — Nik. S. 550,14-16 (PG 93,408 A)

38,30b

hh

πρόσωπον

δε άσεβους

τί$

ετηξεν;

^Η Όλνμπιοδώρου

Olympiodor κατά μεν τό ρητον επι παντός άσεβους τούτο νοήσεις, προς δε 3 διάνοιαν την ωραιότητα τοϋ εχθρού, ην δη σημαίνει το πρόσωπον, τις ήφάνισεν; ούχ ό μονογενής τοϋ θεοϋ λόγος ό και της κτίσεως ποιητής; GU

FQRnTCVAEHSKAMA

Ρ

[CB]

W*

1 Autor: keine Angabe GUJIMPW 2 νοητίον Olymp Olymp 3 mit τό πρόσωπον beginnt eine Lücke in Ε Olymp q 4/5 ποιητής: δημιουργός Olymp Quelle: Olymp. S. 342,11-13 Nik. S. 551,15-19 aus Olymp. (PG 93,408 B)

3 ήν - 4 τις GUrP: ταύτην 4 λόγος: υιός Olymp II όι >

89

288

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ K S

38,31a

90

Suda II -παράγψ HSA-* II ohne Trennung folgt Nr. KS 96 in ΚΔ1 Quelle: Olymp. S. 343,8-9 Nik. S. 552,9-10.12-13 (PG 93,408 D. 409 A)

38,33a

96

Γ €7πστασαι δε τροπας

38,33b

η τα υ π ' ονρανον

38,34a

καλέσεις

38,34b

και τρόμω

Γ

ουρανου

όμοθυμχώον

de νέφος ύδατος

γινόμΐνα;

φωνβ, λάβρου

ύπακούσεταί

τοβ αϋτοβ

σου;

teilw. Olympiodor

«τάς 6e του αέρος», φησίν, «e'ττίστασαι τροπας η άπαζαπλώς 3 πάντα τα υπ' ονρανον γινόμενα, 'όπως γίνεται; άλλα δύνασαι έπιτάζαι νίφζσι και ο'ιονά τρέμοντα ΰιτακούσονται τω σω προστάγματι βριθόμίνα τω ϋδατι;» GUX

FQRnTJTVA[E]HSKAMA

Ρ

[CB]

W*

Ohne Trennung an Nr. KS 95 in ΚΔ1 1 Autor: Όλυμπιοδώρον Λ, keine Angabe GUXFJIHSA^PW 2 ras - τροπάί> X II φησίν > KW 3 τα > 01ympY II w «

γίνΐται > Olymp S - * II γίνονται PW Quelle: 2 - 3 γινόμενα Olymp. S. 343,12-13; 3 άλλα - 4 ττροστάγματι ~ Olymp. S. 343,16-17 Nik. S. 552,19-24 (PG 93,409 A)

38,35a 38,35b

97

Δ

Δ άποστζλύς ^

ξ,ρουσιν

Όλνμπιοδώρον

bk κεραυνούς hi σον

τί

και

ττορζυσονται;

ζστιν;

Olympiodor

«η ώσττζρ», φησίν, «τινές οΐκίται οι κεραυνοί ίπιτάττονται παρά 3 σου πορίΰΐσθαι καθ' ών άν εκπέμπωνται; και 'έτοιμοι οντ*ς προς το

Kapitel X X V I (zu Hiob 38,1 - 40,2b)

291

επίταγμα μονονουγι φωνην άφιέντες λεγουσιν ημάς προστάττεις;» GUX

FQRI1TJVA[E]HSKAMA

Ρ

[CB]

τι εστίν, ο ποιεΐν

W*(3 και - 5)

1 Autor: τοΰ αντοϋ (= keine Angabe) F, keine Angabe G X J H ^ P W 2 η - φησίν: ωσττΐρ be Olymp 3 ών: ον 01ympY Η - 4 II αν ΐκπίμπωνται: και «πέμπονται 01ymp Y

4 λίγουσιν: ίρονσιν Olymp

Quelle: Olymp. S. 343,20-23 Nik. S. 552,29-34 aus Olymp. (PG 93,409 AB)

Δ

'Ιωάννου

Chrysostomos

98

τεω$ από των κατ' ούρανον πραγμάτων των κολαστικών, των εύ3 εργατικών, ορα και κεραυνούς άποκρινομενους.

ούχ 'ότι εροϋσιν οι

κεραυνοί· τί εστίν; αλλ' οτι πάντα καθάπερ έμψυχα ούτως υπακούει τω t θεώ. u FQRnTOVA[E]HSKAA

[CB]

1 Autor: keine Angabe J I V 3 ορα: apa ΛΗΔΑ

2 τέως - 3 άποκρινομίνονν > J II κατ': κατά τον Chrys

4 ίπακούα ChrysLM

Quelle: Chrys. S. 190,14-18 3 opa - 5 Nik. S. 552,35-38 (PG 64, 649 A)

^

τοϋ αύτοϋ

Chrysostomos

ορα και το γρησιμον τοις μεγάλοις άναμίγνυσι τα μικρά, ου γαρ 3 η τυχούσα σοφία ποικίλη τις ούσα, ού γαρ μικρά η χρησις· ή γάρ αν περιττά τά εργα της τέγνης μη δοθείσης, και ορα ποιον αύτην ελαβε γένος. FQRIITZVA[E]HSKAA

[CB]

1 Bezug: zu 38,36a in Chrys Κ II Autor: 'Ιωάννου FSA, τον αύτοΰ (= keine Angabe) V, keine Angabe ΣΛ Quelle: Chrys. S. 190,27-30 Nik. S. 553,13-14.20-21 (PG 64, 649 B)

38,36a 38,36b

Ε Tis δέ εδωκ«> γυναιζϊν η ποικιλτικην

υφάσματος

επιστήμην;

σοφίαν

99

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ KS

292 100

Ε

Όλυμπιοδώρου

Olympiodor

«τις δέ γυναίκας εσόφισεν εις υφασμάτων κατασκευήν και εις το 3 ταύτα καταποικίλλειν ταϊς των ερίων βαφαις τε και χρώμασιν;» δείκνυται δε δια τούτων, ό'τι και η τεχνική σοφία τοις άνθρωποι? παρά θεοϋ. GU Χ(4 δείκνυται - 5)

FQRIITJVA[E]HSKAMA

Ρ

[CB]

1 Autor: σχόλιον Ρ, keine Angabe GXJVM 2 γυναίκα Gq 3 τ« > Olymp νυα l Olymp II ή τεχνική: φυσική Olymp 5 θεοϋ + δεδοται Olymp

4 δείκ-

Quelle: Olymp. S. 344,3-6 2 - 3 χρώμασιν Nik. S. 553,9.10-13 (PG 64, 649 AB)

101

Ε

Σενηρου

επισκόπου

Άντιοχΐίας

εκ τη? προς 'Αναστασίαν

ύπάτισσαν

επι-

στολής

3

{μη) της περι τους ιστούς φιλοτεχνίας καταμελησης και (μη) ώς άπερριμμένην λογίση - και γαρ και εν τούτοις ενεστι Qua σοφία -, {και} ην ουκ αίσγύνεται θεος ιδίαν άποκαλεϊν εαυτω ουκ άλλον λύγων 6 είναι ταύτης δοτηρα και γορηγόν. άπαριθμούμενος γαρ την ούρανοΰ και γης ποίησιν και θαλάττης κλείθρα και άστέρων θεσιν και ύετών ρύσιν και τάλλα, δι' ών κυβέρνα την ημετεραν ζωήν, εφη προς τον 9 "Ίώβ- Tis ίδω/ce γυναιξίν υφάσματος σοφίαν η ποικιλτικην ίπιστήμην; πως γαρ άρζεις οικίας η πως διατάζη ταις υπο την σην χείρα τελούσαις τά δέοντα μη πρότερον μαθοϋσα των αρχομένων και 12 δεσποζο μένων τά έργα; και γαρ οϋτε στρατηγός άριστα αν τάζειε τους στρατιώτας εις πόλεμον μη πρότερον αύτος στρατιώτης γενόμενος, η κυβερνήτης την όλκάδα προς το δέον ιθύνει μη εν ναύταις τελέσας και 15 οϋτως επι το πηδάλιον άναβάς. 7-8 vgl. Hiob 38,4-35, insbesondere 38,10b.l2b.25a FQRI1TZVA[E]HSKAA

C

1/2 Autor und Titel: επισκόπου: αρχιεπισκόπου V, > RK II'Αντιοχείας > FRVSK II εκ - επιστολής > VA II ύπάτισσαν Hag: ΰπατίαν F, ύπατικήν C, υπ' αΰτοϋ Σ, νπ( ) q, ΰ·7τατ( ) IIHSKAA, > Τ 3 (μη) ι 2 Hag: > TC (μη καταμελησ-ης Κ) 4 απερριμενην Κ, απερριμμενας FqlTTZV, άπερριμμενους Λ, άπερριμμενος HSAAC 5 {και}: Tilgung Hag II θεος > q II εαυτών FITTZV, εαυτόν A II λέγων > FT ΙΟαρξει ΔΑ 11 τελούσας π τ ν Spicilegium Romanum X, S. 204-205 (aus V) (PG 64, 649 B.A)

—

3 - 8 ζωήν Nik. S. 553,22-27.6-9

Ein Brief des Severus an 'Αναστασία ΰπάτισσα wird auch bei Cramer, Catenae I, S. 125 zitiert, und ein syrischer Brief an „Georgia, daughter of Anastasia the hypatissa" findet sich bei E.W. Brooks, The Sixth Book of the Select Letters of Severus, II (Oxford 1903), S. 455ff„ Nr. X 8; andernorts, nämlich bei Cramer, Catenae ΠΙ, S. 255f.

Kapitel X X V I (zu Hiob 38,1 - 40,2b)

293

und R. Devreesse, Les anciens commentateurs grecs de l'Octateuque et des Rois (Studi e Testi 201), Cittä del Vaticano 1959, S. 196, Nr. 47, sind Fragmente aus einem Brief an 'Αναστάσιος ύπατος überliefert. Hier mögen Verwechselungen stattgefunden haben, zu denen auch die Existenz von Briefen an eine ' Α ν α σ τ α σ ί α διάκονος (vgl. Nr. Κ 35 und ΛΓ 28, ferner CPG 7070,12) beigetragen haben kann. In P L R E II s.n. Anastasia 2 wird eine Identität der beiden Anastasiae nicht ausgeschlossen.

zu 38,36a

καίτοι GmUm

τα άλλα ασθίνίσιν

F m Q m R m n m T m [E]H m S m /S n A m

Ziegler, Beitr. S. 80 —

οϋσαις. [CB]

Nik. S. 553,9-10 (PG 64, 649 A B )

zu 38,36

3 6

9

12

15 18

'Ω,ριγένονς ίπά σοφία παρά κυρίου, δίδοται μ\ν και ταύτα, δίδοται δΐ και 'ίτΐρα μΐίζω καϊ 7τνΐυματικά, ών ταύτα τά αισθητά τύποι. 6 λίγων (νδυσασβαι Χριστοί/ Ίήσουν ύφασμα eίπΐν ΐΐναι τον Χριστόν. τις ύφαινα τοΰτον τον Χριστον Ίησούν; ή ψυχή ή λαβούσα υφάσματος σοφίαν και ττοικιλτικην ίπιστήμην ϊστιν ύφαιναν τους λόγους τοΰ θΐού και oiovel ζαίνΐΐν αυτούς, λαμβάνω άπο των ψιλών γραμμάτων ώς άπο προβάτων ϊριον oiovel την γραφή ν και ξαίνω αύτην και ξήνας ούτως Ιργάζομαι και στήμονα· πλίκω γραφή γραφήν και oiovel τρίχα γραφής τριχΐ γραφής, νόημα νοήματι. οϋτω ποιώ και κρόκην άπο τής γραφής δια πρακτικής φυσικής βιολογικής, και ποιήσας ταύτα διάζομαι και συμπλέκω την κρόκη ν τω στήμονι, ΐως ποιήσω, ΐάν άγιος ώ, ίμάτιον άρχαρατικόν, ei δ« δΐύτΐρος, ιμάτιον ίΐρατικόν και οϋτω καθΐζής, γίνομαι λαμβάνων άπο θΐού υφάσματος σοφίαν η ποικιλτικήν ίπιστήμην. ποικιλτικής ίπιστήμης χρΐία μοί ίστιν, 'ίνα μη μονόχρων ποιήσω το ύφασμα, άλλα πΐποικιλμένον παντοδαπώς, ϊνα ί'χτ) νομικό ν χρώμα, προφητικόν φώς, ΐύαγγΐλικήν άλήθΐίαν, άποστολικήν χάριν, ΐάν πάντα ταύτα συνάψω, ποιώ αληθώς ττοικίλον ίμάτιον, ού σύμβολον ΐποίησΐν ό Ιακώβ άγαπήσας τον νεώτΐρον υΐόν αυτού Ιωσήφ. και αύτη δΐ ή σοφία τοΰ θΐού πολυποίκιλος ύπο του αποστόλου ΐίρηταν την πολυποίκιλον ουν σοφίαν του θΐοϋ ϊνδύσασθΐ Χριστον Ίησοΰν. αύτός γάρ ίστιν ό ποικίλοςχιτών τού νΐωτίρου λαού και ού του παλαιού. 3 Römer 13,14 Ρ, fol. 148r/v

15-16.19 vgl. Genesis 37,3

6 λόγου Ρ

13 μονόχρων Hag: μονόχρωτου Ρ

38,37a

S τις δε ό αριθμών

38,37b

ουρανον

νίφη

bk eis γην

17-18 Epheser 3,10 + Römer 13,14

18 (νδύσααθαι Ρ

σοφία,

εκλινζυ;

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ KS

294 104

s

Όλυμττιοδώρου

Olympiodor

«Tis δε ό ύπο αριθμόν 3 χρείαν

τα νέφη

κυκλοφορικον

και ουκ άμετρως»,

συνίστασθαι

παρασκευάζων;

άπεργασάμενος

οτι των άκρων της γης

ώς δοκεΐν

φησίν,

« ά λ λ α ττρος την

τις δε ό τον

τοις ττόρρωθεν

ούρανον ατενίζουσιν,

εφάπτεται.»

GU Χ(2 - 3 παρασκευάζων) FQRI1TJVA[E]HSKAA Ρ [CB] W* 1 Autor: Όλυμπιοδώρου διακόνου F, σχόλιοι> Ρ, keine Angabe GXJAHSAW 2 ΰπ Olymp II αριθμώ GUXP II φησίν > Olymp 3 σννίστασθαι: ό θίμα>os και Ρ, > Quelle: Olymp. S. 344,8-11 Nik. S. 553,33-38 (PG 93,409 B) 105

S

Ιωάννου

Chrysostomos

op as, 'ότι της γης αυτής ά π τ ε τ α ι ; τοϋτο γάρ εστίν FQRnTZVA[E]HSKAA

[CB]

1 Autor: keine Angabe Σ

2 ΐφάπτΐται

εκλινεν.

K"~> II ίστιν + το AK

Quelle: Chrys. S. 191,3 2 τούτο - eKkivev Nik. S. 553,38-39 (PG 93,409 B)

38,38a

ζ

38,38b

106

Ζ

κίχυται

Η-° κεκόλληκα

γη

δ ε α ντον

κονία.· ώσττζρ

λίθω

Όλυμπιοδώρου •περικέγυται

3 το διαυγές, γασάμην», δε εστίν 6 λήγων GU

δ έ ώσττζρ

teilw. Olympiodor δε τη γη μελαίνη

«την δε λετττοτάτην φησίν,

κνβον.

«καθάπερ

ό εκ τετραγώνου οι δε το σχήμα

οϋση ό ουρανος ώσιτερ τις κονία αύτοϋ φύσιν

κατά

την βάσιν

σκυφοειδες

FQRriTJVA[E]HSKAMA

οϋτω στερεμνιον

αν et Tis λ ί θ ω κύβον

Ρ

αττειρ-

εναρμόση.»

η κυκλοτεροϋς

δια

κύβος εις

όξυ

φασιν. [CB]

W*

1 Autor: του αύτοϋ (= Χρυσοστόμου) Α, σγόλιον Ρ, keine Angabe GUJMW 3 διαυγές: αύγίς AHSA-* II αύτοΰ: του οϋρανοϋ Olymp 3/4 απΐργασάμην Olymp* ΠΤΥΑ 4 φησίν > Olymp II καθάπΐρ: ωσπΐρ Olymp II d > Olymp Λ - * II λίθω κύβον: λίθον κύβων 01ympY II «ναρμόσΐΐ 01ympY FqFITVAS, ίναρμόσΐκ J, Ιναρμόσοι (Nik), anepγάση U 5 κατά την βάσιν > Olymp II κυκλοτίρου JHSA-* 6 λήγον 01ympY Δ - * II οί - φασιν > Olymp II κυφοαδά F, κυβοαδίς Τ Quelle: 2 - 6 λήγων Olymp. S. 344,13-14.16-18 Nik. S. 554,1-3.8-15 (PG 93,409 C) 4-6 Statt des Quaders werden hier Pyramide und Kegel beschrieben; vgl. zum Kegel z.B. Meletius, De natura hominis (Anecdota Oxoniensia III S. 97,8): κώνος δε (στι

Kapitel XXVI (zu Hiob 38,1 - 40,2b)

295

σχήμα ittpiayh eis όζυ Χ,ηγον. Vielleicht handelt es sich um eine Interpolation im Olympiodortext.

Ζ

Ιωάννου

Chrysostomos

τ ό λΐπτον 3 καπνός

αύτοΰ

αινίττΐται,

δ και Η σ α ΐ α ? φησίν,

οτι

107

ωσιrep

εστίν.

2-3 Jesaias 51,6 FQRTITI VA [Ε] HS ΚΔA

[CB]

1 Autor: τον αύτοΰ (= 'ΟΚυμπωδώρου)

V, keine Angabe Σ

2 ο κάί : ö-nep Chrys

Quelle: Chrys. S. 191,5-6 Nik. S. 553,42 - 554,1 (PG 93,409 BC)

το0 αΰτοϋ

Chrysostomos

τ ό πεπηγος 3 ίιπών

ωσπ€ρ

άλλα

καϊ ßißaiov κΰβον

καϊ το σ χ ή μ α δ ι ' αυτού

τ ό ημισφαίριου

ήτοι

το άνωθεν

108

παρέστησαν μη eivai

οϋτω,

τετράγωνου.

FQRimVA[E]HSKAMA

C

1 Autor: Ιωάννου VA, keine Angabe IHSKAM H->

2 δι": δ« Chrys

3 οϋτως Chrys p

Quelle: Chrys. S. 191,8-10 2 - 3 κΰβον Nik. S. 554,6-8 (PG 93, 409 C)

38,39a 38,39b 38,40a 38,40b

Η

Η

θηρεύσεις ψυγας

^

δεδοίκασιν

θεσθαι GU

γαρ

εμπλήσεις;

εν κοίταις

δε kv

αυτών,

ϋλαι?

ενεδρεύοντας.

ιοδώρου

Tis δ« τ ω λίοντι 3 τας τροφής

βοράν;

δε δρακόντων

κάθηνται

Όλυμπ

δε λεουσι

Olympiodor την θηρατικην

εμπίπλησιν;

προς τροφής

ΐγαρίσατο

Tis εδι'δα^ε τα θηρία

φύσιν;

τις τους

ενώρεύαι>

και

δράκονk-πιτί-

εύπορίαν;

FQRIITOVA[E]HSKAMA

Ρ

C

W

1 Autor: keine Angabe GJXMPW 3 ϊμπίμπλησιν λιόντας Olymp 4 τροφην 01ympY Quelle: Olymp. S. 345,2-4 Nik. S. 555,3-7 (PG 93, 409 D)

Π ν II t8iöa£e: e'Ö€i£e q II τα θηρία:

109

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ KS

296 110

Η

Chrysostomos

Ιωάννου

τίνος ένεκεν φησιν ταϋτα; ότι «ει τών περιττών τοσαΰτην ποιοϋ3 μαι πρόνοιαν των ουδέ εις δούλε ίαν ύμιν γρησίμων, ου πολλώ μάλλον υμών;» τι γαρ τοσούτον όφελος άνθρώπω λέων; α τη φύσει τών αλόγων ενέθηκεν, ταύτα τίθησιν. FQRnTVA[E]HSKAMA

C

1 Autor: τοΰ αύτοΰ (= Όλυμπιοδώρου) V, αλλω? Μ, keine Angabe C φησιν ~ Chrys II τών περιττών: περί τών τοιούτων A~*C 2/3 πρόνοιαν Chrys 3 ή μι ν ChrysLM 4 λέων Chrys: bio ν FC

2 ταύτα ποιούμαι ~

Quelle: Chrys. S. 191,13-16 2 - 4 λέων Nik. S. 555,9-14 (PG 64, 649 C)

111

ΪΪ

ei τα μικρά τών επιγείων ουκ εγνως, πώς -πρόνοιαν θεοϋ

εζιχνιά-

3 σ ε is; GmUm

FQ m R m nTVA[E]HSKAMA

Ρ

C

1 Autor: αλλω? Μ

112

^

Chrysostomos

Όλυμπιοδώρου

«καίτοι μη συναγελαζόμενοι», φησίν, « μ η δ έ νεμόμενοι, άλλα δια 3 παντός γηραμους και καταδύσεις διώκοντες ού διαφθείρονται λιμώ.» FQRnTZVA[E]HSKAA

[CB]

1 Autor: keine Angabe I S A

3 ού Chrys Κ: > Γ II διαφθείρεται

Chrys LM

Quelle: Chrys. S. 191,18-20

38,41a

113

Θ

τ is

δε

ήτοίμασεν

38,41b

νεοσσοί

38,41c

πλανώμενοι

Θ

Όλυμπιοδώρου

κόρακι

γαρ αντον τα σΐτα

βοράν;

προς κνριον

κεκράγασιν

ζητουντες.

Olympiodor, Julian

και τών πτηνών, φησίν, ό θεός προνοεί· από γαρ του 3 τό παν έσημανεν. λόγος δε τον κόρακα άφιλόστοργον είναι και λητους εάν τους νεοττούς, τ ο υ ? δε υπό της ενδείας πιεζομενους τινι κεγρησθαι προς θεόν τη βοη, τον δε φιλάγαθον διατρεφειν άλλα

μέρους ατημέφυσική αυτούς

Kapitel XXVI (zu Hiob 38,1 - 40,2b) 6 τη άπορρητω νεοσσοΐς

εαυτοΰ

σοφία,

των κοράκων

TOLS

297

ο καΐ Δ α υ ί δ γυμνών επικαλουμένου

αυτόν

ελεγεν - ού λόγω,

καϊ

roh

άλλα

τη

6-7 Psalm 146,9 GU

FQRIITJVA[E]HSKAMA

Ρ

[CB]

W(2 - 3 εσήμανεν)

1 Autor: του αυτόν (= Όλυμπιοδώρου) ΠΤΎΑ, keine Angabe GUJHSKAMPW 2 φησίν > Olymp 3/4 ατημέλητους - 4 υεοττονς: άνεπιμέλητον εν τοις νεοττοΐς Olymp II ατημέλητους: άνειτιμελητους UMA 5 κεγρησθαι: κινεϊσθαι 01ympY II διατρέφειν: διαφύλατταν και τρίφειν Olymp 6 Jul F II ohne Trennung folgt Nr. KS 114 in Η - * Quelle: 2 - 7 αυτόν Olymp. S. 345,12-18; 7 ού - 8 Julian S. 275,10 2 - 3 εσήμανεν. 3 και - 5 βοη. 6 κα\2 - 8 Nik. S. 555,19-21.22-25.30-32 (PG 93, 409 D - 4 1 2 A) 7-8 Vgl die Erklärung Theodorets zu Psalm 146,9 (PG 80, 1981,24-26): Ού λογική των κοράκων ή φύσις, ούδ' 'ότι λογικώς επικαλείται τον ποιητήν αλλ' ή δια την γρείαν κραυγή μιμείται την αϊτησιν.

Θ

τοϋ αντοϋ μόνος γαρ ού σιτίζει

3 δε μικρών GU

ζωυφίων

τους νεοσσούς

γινομένων

FQRI1TZVA[E]HSKAMA

ΰπο λαιμαργίας

εν ταΐς νοσσιαΐς Ρ

[CB]

Ohne Trennung an Nr. KS 113 in Η" 4 νεοττους S-*

ό κόραξ,

υπό

εκτρέφονται.

W*

1 Autor: άλλως U, keine Angabe G I P W

2

2 ύπο\ - 3 Nik. S. 555,22.25-26 (PG 93, 409 D. 412 A) Vgl. Georgius Monachus, Chronicon, S. 255,19-22: μάλιστα μεν γαρ -πάντα ή θεία πρόνοια, φησίν, τρέφει, διαφερόντως δε τους νεοσσούς των κοράκων τους παρα των τεκόντων άμελουμένους. ζωύφια γαρ μικρά ταΐς καλιαΐς περιϊπτάμενα τροφή γίνεται τούτοις. Inhaltlich dieselbe Erklärung bei Julian, S. 275,5-8. Zum Thema vgl. M.P. Ciccarese, Filippo e i corvi di Giobbe 38,41: alia ricerca di una fonte perduta, Augustinianum 35 (1995) 137-159.

Θ

Ιωάννου λεγεται

3 μεγάλοι

6

Chrysostomos γαρ μη εκτρεφειν

οντες ττορίζουσι

τα εκγονα,

τροφην,

θεού λόγος;

καθα και το εύαγγελιόν

σπείρουσιν

ούδε

θερίζουσιν,

α λ λ ' αυτοί μεν είκότως

τα δε εκγονα φησιν

και ό πατήρ

τις εκτρεφει;

τα ττετεινα υμών

άτε

ούχ ό του

του ουρανού

ό ovpavios

ού

τρέφει

αύτά. 4-6 Matthäus 6,26 FQRIITVA[E]HSKAA

C

1 Autor: keine Angabe S

2 γαρ: δε Η

-

2 . 3 εγγόνα Η -

Quelle: Chrys. S. 191,25-29 Pitra, Analecta Sacra II, S. 384 (aus V) — 2 - εκγονα. 3 τις - 4 λόγος Nik. S. 555,2122.26-27 (PG 93,409 D. 412 A)

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ KS

298

39,1a 39,1b 39,2a 39,2b 39,3a 39,3b

116

^

I ει ζγνως καιρόν τοκετού τραγίλάφων έ φ ύ λ α £ α ? δε ώδΐνas έ λ ά φ ω ν ;

ηρίθμησας δε μήνας πλήρας Ο (τ ώδΐνας δε αυτών έλυσα?;

τοκετού

ζξέθρζψας δε αυτών τα παώία ε£ω ώδΐνας δε αυτών έ ^ α π ο σ τ ε λ ε ϊ ? ;

πέτρας, αυτών, φόβου,

Όλνμπιοδώρον Olympiodor «αλλ' ουδέ τα εύτελέστατα», φησίν, «οίσθα, 7τώς κατά. καιρόν 3 έλαφος και τραγέλαφος υπό αύτορόφοις σπηλαίοι? εν πέτραι? άποκυίσκουσι και τι? αύτοις αριθμό? μηνών ei? τήι; κύησιν δέδοται, 7τώ? δε άποτίκτουσι λυθεισών των ώδίνων, 7τώ? το ^άλα τοΐ? νεογνοις ένδι6 δόασιν, τά δε τρέφεται άνευ φόβου.» τό δε ££απο Η - * 3/4 ΰποκνίσκουσι 01ymp Y 5 λυθΐΐσών των: Κυθησάντων 01ymp Y II veoyvots Olymp GU: veoaaoh Γ, νΐογόνοίϊ Ρ 6 φόβου + Nr. KS 120 Ρ II τό - 9 > Μ 7 παύαί 01ymp Y II μη ι: μηδί q II αεί: αν 01ymp Y 8 ('χας: ΐπίστασθαι 01ymp Y 9 ίντΐΰθΐν συνάγΐται: μηνΰΐΐ το (κ τούτων δηλονμΐνον Olymp GU

FQRIITJVA[E]HSKAMA

Ρ

[CB]

W(3

Quelle: Olymp. S. 345,23-24. 346,1-7 2 - 6 φόβου Nik. S. 555,41 - 556,1.2-8 (PG 93, 412 B); 6 22-23 (PG 64, 649 D)

117

το - 7 παύσα? Nik.

S. 556,

zu 39,1a

άντι του· m

G U

m

m

m

αίγάγρων. m

F Q n T m A m [ECB]

Ohne Trennung an einer hexaplarischen Note in UQA. Nik. S. 556,1-2 (PG 93, 412 B)

118

'Ιωάννου

Chrysostomos

καλώς ειπεν έφνλαξας. επειδή γαρ άει εν φυγή και φόβω και 3 άγωνία το ζώον, αεί πηδών και έναλλόμενον, «πώς», φησίν, «ούκ

Kapitel XXVI (zu Hiob 38,1 - 40,2b)

αμβλώσκει,

ά λ λ α πλήρης

FQRnTJIVA[E]HSKAA

ό τόκος έ£ε'ρχεται;»

C

1 Autor: keine Angabe J I S W

299

W* 3 αγωνία Chrys: ατονία TC

Quelle: Chrys. S. 192,13-15 Nik. S. 556,9-14 (PG 64, 649 D)

c ^

119

αυτομάτως GmUmX

γαρ άποκΰουσιν

ου δεόμεναι μαιεΰσεω?.

FQRriTJ m IVA[E]HSKAA

C

W

2 άποκυίσκουσιν XCW Nik. S. 556,15-16 (PG 64, 649 D)

120 καίτοι δ ε ι λ ώ ν ούσών των F ra QRriT£VA[E]HSKAA

G™

Eingefügt in Nr. KS 116,6 in Ρ

μητέρων.

Ρ

C

1 Bezug zu 39,3a in GSK: zu 39,3b in TC II Autor:

Όλυμπιοδώρου R 2 δειλών GKACP: δηλών TC Vgl. Chrys., S. 192,22-23: καίτοι δειλοί/ το ζώόν ίστιν.

39,4a

IÄ απορρήξουσιν

39,4b

πληθυνθήσονται

39,4c

ζξζλζύσονταί

ΙΑ

τα τέκνα kv

αυτών, γ€νήματι,

καϊ ον μη άνακάμψονσιν

Όλνμπιοδώρου

αντοϊς.

Olympiodor

«και πως», φησίν, «α'ι μητέρες άνζρυνθέντα τα τέκνα καταλιμπά3 νουσιν eis λήθην ίλθοϋσαι της φυσικής στοργής, τα δε εξελθόντα και νεμόμενα kv τοις γενήμασι τής γής πληθύνεται ουκέτι αύτοΐς τοις γονευσιν επαναστρέφοντα;» GU

FQRIIΉΣ VA [Ε] HSKAMΑ

1 Autor: keine Angabe GJIMPW

πληθύνεται + και q II αύτοίς > UW Quelle: Olymp. S. 346,10-13 Nik. S. 556,37-42 (PG 93,412 BC)

Ρ

C

W*

2 άνδρυθίντα QSC

4 πληθύνεται > Olymp II

5 ίπαναστρεφουσιν Olymp

121

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ KS

300

Ib τι'? δε' εστίν 6 άφεις ονον αγρών

39,5a

122

39,5b

δεσμού? δε αύτοϋ τις ελνσεν;

39,6a

εθεμην δε την δίαιταν αντον

39,6b

καϊ τα σκηνώματα

39,7a

καταγελών

IB

αντον

πολνοχλίας

ελεύθερον,

ερημον

άλμνρίδα, 7Γολεω?.

Όλυμπιοδώρον

Olympiodor

κ α τ ά μ ε ν τ ό ρητόν «πόθεν», φησίν, «τω όνάγρω η αυτονομία; 3 πόθεν ανθρώπων επιτάγμασιν ου πείθεται, αλλ' οικησιν καϊ διατριβην ε χ ε ι τ η ν ερημον, κατασκηνοΐ δε ε ν άλμυροΐς τόποις;» - άντι του· kv άκάρποις και παντελώς ερημοις. 6 προς δε διάνοιαν ό μοναδικός υπογράφεται βίος ws ε£ω των κοσμικών και σαινόντων την αίσθησιν. GU_FQRI1TJXVA[E]HSKAMA

Ρ

[CB]

W*

1 Autor: τον αύτοϋ (= Όλυμπιοδώρου) qK, keine Angabe G J I M P W 2 τό Olymp GURKP: > Γ 4 ερημον (χει ~ Olymp II την > Olymp ΜΑ 5 εν > FP 6 μοναχικοί Olymp II διαγράφεται Olymp II ώς: ό Olymp 7 σαινόντων την αίσθησιν. τούτο is μη ύποταττόμενος Olymp (vgl. Bemerkung) Quelle: Olymp. S. 346,18-23 Nik. S. 557,18-26 (PG 9 3 , 4 1 2 C) 7 vgl. Gregor von Nazianz, Oratio 49, PG 36, 429,19: και μικρά σαινόντων σιν.

την

αίσθη-

Ιωάννου Chrysostomos «τις τούτο διετύπωσεν;» φησίν, «τις τους της φύσεως νόμους 3 εθηκευ; δτι γάρ», φησίν, «νόμοι διηνεκείς είσι καϊ ου παραφθείρονται, ίσγυρον τό ζώον και άδάμαστον. καν μυρία φιλονεικης, ουκ αζεις ύπο την χ ε ί ρ α την σην. α ό θεός βεβούλευται, τις διασκεδάσει; όρας, δτι 6 πάντα προνοία και αύτοϋ βουλομένου ε'ι'κει και υπακούει;»

123

IB

5 Jesaias 14,27 FQRnTVA[E]HSKAA 3 τεθείκεν αρξεις

Γ

Π, τεθηκεν

[CB] TV

4 ούκ αξεις

5 α + γαρ Chrys p Κ

Quelle: Chrys. S. 192,26 - 193,2 2-5

σην Nik. S. 557,10-16 (PG 64, 652 A)

Κ: ούκ ΙΣ 5 φάτνης Olymp II αύλακας Olymp II και 2 - 6 > Μ

6 γΐηττονίΐν Olymp II αλωνα? F 765 TJV

8 αντω: αυτόν AW Quelle: 2 - 8 όρα Olymp. S. 347,22 - 348,7 Nik. S. 559,6-18 teilweise aus Olymp. (PG 93,413 AB) 2 Die Angabe Ά(κύλα) ρινόκΐρως findet sich zusätzlich in zahlreichen Hss. als Randnote.

39,13a 39,13b 39,14a 39,14b

Is

ζ/εε'λασσα, kav συλλάβτ] άσιδα και ζ^ε'εσσα, ό'τι αφήσει ει? yr\v τα ωά αυτής πτέρυξ

τζρπομένων

και ε7τι χουν

θάλψει

Kapitel XXVI (zu Hiob 38,1 - 40,2b) 39,15a

κ α ι ζττζλάθζτο,

39,15b

κ α ι θηρία

IS

'ότι

πους

άγροϋ

303

σκορπιύ

καταπατήσει.

Όλνμπιοδώρον βούλεται

3 συνετίσθησαν, έστι

Olympiodor

είττειν δ ι α φ ο ρ ά ν τίνων όρνιων τίνα δέ είσιν άσυνετώτερα,

τη θέα ή νεέλασσα,

έποίησεν. σκορπίζονται οικονομικώς

ώσπερ

και θηρία άνόητον

ουκ ε σ χ ε σύνεσιν, 12 άραβίδα

καταπατοΰσι

καταφρονεΐν το είδος.

είναι την ορνιν,

τινές

ασύνετα

ότι και ποσϊν ταϋτα.

λόγος

δε την

τ ο υ ? νεοττους

ίσχύν καϊ εκ

την νεέλασσαν

ητις έν τη Μεσοποταμία

GU FQR[Ü] 351 560 765 3008 TJIVA[E]HSKAMA 11 τίνες - 12)

άσίδα μεγέθει

ά λ λ α προς την

δε έ'φασαν

τα

ανθρώπων

και γαρ ύπεραίρει

σώζεσθαι

μέν θεός

υπό την γην θάλπουσι

και ιππέως,

ώ σ τ ε μη πάντως

πληθύνεσθαι

και νέεσσαν

τέκωσιν,

έπιλαθόμενα,

υπό θ ε ο ύ γενέσθαι-

9 και ι σ χ ύ ϊ ώ ? δύνασθαι

καί φησιν, 'ότι τερπνόν

δέ άσίδα

έπαν γαρ συλλαβόντα

6 ωα και άφίπτανται

τούτου

την

και o n τίνα μέν ύττο θεου

την

ευρίσκεται. Ρ

[CB]

W*(2 - 9 ΐσχΰϊ.

1 Autor: keine Angabe GJEVMPW 2 διαφθοράν 01ympY II τίνων > Olymp 3 eiY σιν > 01ymp 4 νεέΚεσσα R, νεέλασσαν T I V II άσηδα 01ympY, άσσίδα 3511, ασπίδα 3512 II νέεσσαν: νησαν 01ympY, νέσσαν GP, νέεσσα 3008 II ασύνετα: ού παν 01ympY II ό θεος UP 5 θάλπουσι GJKP: 0άλπωσι 01ympY Γ, θάπτουσι U, θάλ-ψωσι W 6 επιλανθανόμενα UK - * II οτι > FP 7 σκορπίζονται + ταϋτα Olymp II ταϋτα: αυτά Olymp II άσίδαν Olymp 10 πάντως: πάντα 01ympY II νεοσσούς 12 αραβγίδα KAM II την > 351 560 765 3008 TJIV Quelle: Olymp. S. 348,15-17. 349,2-8.20-21 2 - 1 1 είδος Nik. S. 559,27-36. 43 - 560,7 (PG 93, 413 BC); 11 τίνες - 12 Nik. S. 560,20-22

η άσίδα ό " ε ρ ω δ ι ό ? " κ α τ ά 'Ακύλαν, 3

η ό πελαργός,

νέεσσα

το

ποι-

κίλον. GmUm

FQR[II] 351 560 765 3008 ΤΣVAm [E]HSKAA

1 Bezug: zu 39,14a in ΔΑ

[CB]

2 άσίς U, άσσίδα S II νεσσα GF 351 560 3008

2 - πελαργός Nik. S. 559,36-38 (PG 93,413 C) Nach Olymp. S. 349,12 und 350,13 (aus Olymp, stammt die Angabe in Nik. S. 560,13) und den hexaplarischen Noten der Hss. 248 und 252 sowie der Syrohexapla hat Akylas άσίδα και νέεσσα mit ερωδιοί) και ίερακος wiedergegeben. Nr. KS 129 ist bei Ziegler, Edition, App. II nicht verwertet.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ KS

304

39,16a

130

ΙΖ

iz

άπζσκλήρυνζν

τα τέκνα

αυτής

ώ σ τ ε μη

Όλυμπιοδώρου

Olympiodor

« ή ούν όρνις», 3 σκλήρυναν»

ζαυτην.

φησίν,

«η το ωόν με0εϊσα και ά μ ε λ η σ α σ α ά π ε -

- άντι του· ε'ιασε καταττονύσθαι

ίαυτην καταπονήσιη νεοττοτ

ροφούσα.»

GU

Ρ

FQRnTJ£VA[E]HSKAMA

[CB]

- «του? νεοττοΰ?, ί ν α μ η

W*

1 Autor: τοϋ αΰτοϋ (= keine Angabe) V, keine Angabe GTJIMPW 2 ήι - φησίν: αυτή ουν φησιν ή opvis Olymp II το ώόι>: των ωών U 3 ν(οσσούς GH~~* 4 αΰτην 01ympY II καταττονΐσίί 01ympY, καταπονίση U II νίοττοροφοϋσαν 01ympY, νΐοσσοτροφούσα HSA-* Quelle: Olymp. S. 349,23 - 350,1 Nik. S. 560,25-28.29-30 (PG 93,413 D)

39,16b

131

IH

IH eis· Kivov

ανζυ

φόβου.

τοϋ αντοϋ

Olympiodor

ου φοβηθύσα

3 σασα

τοίνυν

e/r Kevov εκοπίασε

ττίρισωζομίνων GU

ζκοπίασζν

των

την των ιαοττων

συλλαβοϋσα

άπώλειαν,

άλλα άμελη-

και άποτίκοϋσα,

μη -πάντως

νεοττών.

FQRITTJZVA[E]HSKAMA

Ρ

[CB]

W*

1 Autor: τοϋ αντοϋ (= keine Angabe) TV, Όλνμπιοδώρον UA, keine Angabe GJIHS KAMPW 2 οΰ: μη Olymp II τοίνυν: ούν Olymp II νεοσσών Η - * II άλλ' GU 3 μη:

οΰ Olymp II ττάνταν 01ympY II πάντως + μη q

4 νεοσσών Η - 4

Quelle: Olymp. S. 350,3-5 Nik. S. 560,32-35 (PG 93,416 A)

39,17a

ιθ

39,17b

132

ΙΘ

ό τ ι κ α τ ε σ ι ώ π η σ ζ ν αύτη

κ α ι ουκ Ιμέρισζν

\υ τη

τοϋ αντοϋ

σοφίαν συνίσα.

Olympiodor

«τούτο δε η όρνις υφίσταται, 3 άντι τοϋ· άνίσγεν GU

αύτη

6 öco?

επειδή», φησίν,

- «και ουκ (πεμίτρησςν

FQRI1TJEVA[E]HSKAMA

Ρ

[CB]

«άπίσιώπησΐν»

αυτγι ό θεός σ ύ ν ε σ ι ν . » W*

-

Kapitel XXVI (zu Hiob 38,1 - 40,2b) 1 Autor: τον αΰτοΰ (= keine Angabe) TV, Όλυμπιοδώρον KAMPW

2 φησίν > Olymp

305

UA, keine Angabe GJIHS

3 öeo? + σοφία ν και KP II ίμίτρησΐν Olymp Y UW

Quelle: Olymp. S. 350,8-9 Nik. S. 560,40 - 561,1.2-3 (PG 93,416 A)

39,18a 39,18b

κ κ α τ ά καιρόν

kv ϋψα

καταγζλάσζται

υψώσει,

'ίτχττου και του hτιβάτου

α ντου.

Κ

τοϋαυτοϋ Olympiodor «μετά δε τον καιρόν», φησίν, «του άποτεκεΐν els τον άερα άφίπ3 ταται περιφρονούσα 'ίππου συν τω αναβάτη δια την ίσχΰν, ώ? φασιν, και το μέγεθος.» GU

FQRn Ή Σ VA [Ε] HSKAMA

Ρ

[CB]

133

W*

1 Autor: του αύτοϋ (= keine Angabe) Τ, Όλυμττιοδώρου V, keine Angabe GUJZHSK

3 τκριφρονοΰντος 01ympY 11 αναβάτη + d δ« vepl

AMPW 2/3 άφίιττανται Olymp της άσίδας ό λόγος Olymp Quelle: Olymp. S. 350,12-13.14-15

2/3 αφίτπαται - 4 Nik. S. 561,8-10 (PG 93,416 AB)

39,19a

KÄ η συ πςριέθηκας

'ίττττω

39,19b

έζ/εδυσα? δε τραγτηλω

39,20a

π^ριέθηκας

39,20b

δόξα δε στηθίων

δε αύτω

δύναμιν,

αύτοϋ

φόβον;

πανοπλίαν;

αύτοϋ

τόλμη.

ΚΑ Όλυμπιοδώρον Olympiodor «άλλα συ», φησίν, «τον ϊππον δυνατόν είργάσω και υψαύγενα, 3 ώστε φοβερον τη του αύγενος άνατάσει φαίνεσθαι η και τω γρεμετισμω τω διά του αύχενος εξεργομένω; παρά σου δε ώσπερ καθοπλισθεϊς θαρρεί και τολμά ένδοξα εγων και ώραια τα στέρνα και ευθαρσή καρό δίαν εν τοις στηθεσιν;» GU

FQRnTJZVA[E]HSKAMA

Ρ

1 Autor: keine Angabe GFJIMAPW

[CB]

W*

2 άλλα - φησίν: erb δί Olymp

3 ωστο ώ?

Olymp II άναστάαα q II ή: ti FQÜTJEVHSA-^ 4 ϊξ(ργομένω: ίξ(ργομίνου 01ympY, αΰτοΰ ΐξΐρχομίνω TJ, άντΐξΐρχομίνω Σ 5/6 καρδία GAHA Quelle: Olymp. S. 350,19-21. 351,2-3 Nik. S. 561,25-29.33-35 (PG 93,416 B)

134

306 135

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ KS

ΚΑ 'Ιωάννου

Chrysostomos

έπι τα χρησιμώτατα μετάγει τον λόγον 'ίππου μνημονεύουτα του 3 γειροηθους και πολλά περι του ζώου τούτου διαλέγεται, πώς γαύρου, πώς άυεστηκός, πώς προς πόλεμου επιτήδειου, πώς ίκανόν ανθρωπον διασώσαι. όρας έκαστου γαϋρον, και τον ονον καϊ τούτον, άλλα τον 6 μεν ύποκείμευου, τον δε ου; είτα καϊ το ευτακτον άκουα φωνην σαλπίγγων και οίδε του πολέμου το σύνθημα. FQRnTVA[E]HSKAA

C

2 έπΐ: εΐτα επί Chrys II μνημονΐύων Chrysp H^C ανθρωπον Ικενον ~ Chrys LM

4 άνεστηκώί ChrysLM TA'C II

Quelle: Chrys. S. 193,9-15 2 - 6 οίί Nik. S. 561,15-24 (PG 64, 652 B); 6 elra - εϋτακτον Nik. S. 562,19-20 (PG 93,

416 D); 6 άκουα - 7 Nik. S. 562,26-27 (PG 64, 652 C)

39,21a

KB ά ν ο ρ ν σ σ ω ν kv irobl

39,21b

tKTTopemTca

39,22a

συναντων

39,22b

καϊ ού μη άποστραφτι

yavpia,

δε eis 7 τ ώ ί ο ν kv

βασιλύ

ισγΰϊ,

καταγζλα άττο

σώηρου.

136

KB Όλνμνιοδώρου Olympiodor «os γε», φησίν, «τω ττοδϊ κατακροαίνων την γήν γαυρια και φρυ3 άττεται και εκπορεύεται δια του πεδίου εις πόλεμου μη βέλος δεδοικώς, μη σίδηρου άκμήν.» GU

FQRnmVA[E]HSKAMA

Ρ

1 Autor: keine Angabe GJZHSKAMPW

[CB]

W

2 os - τω: τω bk Olymp II os: ws G S A ^ W

3 και eκπορεύεται: εκπορεύεται δε Olymp II πόλεμου + Nr. KS 137 U Olymp Η-* II άκμήν: αίχμήν Olymp Quelle: Olymp. S. 351,6.9-10 Nik. S. 561,37-38. 562,4-5.7-8 (PG 93, 416 B.C) 3 ßekos setzt in Hiob 39,22a die Lesart βεΚει anstelle von βασιλεΐ

137

zu 39,22a

ού γαρ οίδε διακρίνειν Gmu*

άζίας.

pmQmRmnmTmAmjE]HmSmAmAm

[Cß]

voraus.

4 μη: μηδέ

Kapitel XXVI (zu Hiob 38,1 - 40,2b)

307

Eingefügt in Nr. KS 136,3 in U II Autor: σγόλιον Λ II άξιας GU: αξίαν Γ Nik. S. 562,9-10 (PG 93,416 C)

39,23

ΚΓ kir" αύτώ

39,24a

και όργη

γαρ γαυρια άφανιύ

τόξον

την

και

μάχαιρα,

γήν.

ΚΓ Όλνμπιοδώ/σον

δια του ίπφάτου 3 δε την των πολεμίων GU

Olympiodor

δηλονότι τόξου μεν Έχοντος καϊ μάχαιραν, γήν ίζαφανίζοντος.

FQRnTJZVA[E]HSKAMA

Ρ

[CB]

οργή

W

1 Autor: του α ντον (= Όλυμπι οδώρου) FA, keine Angabe GJXHSKAMPW Olymp 3 την. rfj Δ - * II άφαι>ίζοντο% Olymp Quelle: Olymp. S. 351,12-13 Nik. S. 562,17-19 (PG 93,416 CD)

2 μ iv >

zu 39,23

139

οϋτω διάκειται cos καταστρΐψόμίνος GmUm

F m Q m R m nTVA[E]HSKAMA

την

[CB]

γήν.

W

Bezug: zu 39,24a in Gil - * II Autor: άλλω? Μ, Πολυχρονίου A Nik. S. 562,15-17 (PG 93,416 C)

39,24b

138

ΚΔ και ου μη πιστζύση,

39,25a

σάλπιγγος

39,25b

πόρρωθεν και

ecos αν σημάνη

δε σημαινονσης δε όσφραίνεται

κραυγή.

λέγει· πολέμου

σάλπιγξ, cvye, συν

αλματι

308

140

ΚΕΦΑΛΑ10Ν KS

Όλυμπιοδώρου Olympiodor και έως μεν οϋπω το σύνθημα τού πολέμου, σφαδάζει και όρμητι3 κώς έχει το ζωον, οϋ πω μέντοι και αναπηδά και β ά λ λ ε τ α ι · τούτο yap σημαίνει το και ού μη πιστεΰστ]. φοβερον δε ηχησάσης της σάλιτιγγος αισθάνεται, οτι πολέμου καιρός, και χαίρει τω συνθηματι - τούτο γαρ 6 δηλοΐ το λέγει εύγε - και ομού τη κραυγή τού στρατοπέδου έζαλλόμενον επιτρέχει τοις πολεμίοις. εί δε λέγοι τις, μη ταύτα τη? φύσεως είναι τού 'ίππου, άλλα της 9 διδαχής, 'ιστω μη άλλως τους ανθρώπους δύνασθαι διδάσκειν, εί μη το ζωον επιτηδείως έχον εις τούτο υπο θεού κατεσκεύαστο, έπει μηδέ άνθρωποι διδασκόμεθά τι μη έπιτηδείως έχοντες προς τα μαθήματα. 12 ενδείκνυται ούν θεος δια των σμικρών τούτων την αφατον εαυτού σοφίαν, ώ? αν διδαχθώμεν τα μεγάλα και απόκρυφα μη πολυπραγμονεΐν. ΚΔ

GU

FQRIITJ£VA[E]HSKAMA

Ρ

[CB]

W*(2-7. 12-14)

I Bezug zu 39,24b in GUKP: zu 39,25a in Γ II Autor: του αντοϋ (= keine Angabe) V, keine Angabe GJSMPW 3 το ζωον > Olymp II μίντοι.·. δε Olymp 4 πιστΐύσΐΐ Olymp URS II ήχησα? FqFITVHSA1 5 trvyyaipei 01ymp Y 6 δηλοΐ: σημαίν« Olymp II kiytiv Ölymp Y 6/7 (ξαΚΚόμενος Olymp 8-14 > Μ 8 Ktyei Olymp GRJA 10 (χον - 1 1 ίπιτηδΐίως > 01ymp Y 12 Olymp II αύτοΰ

US

13 μιγάλα +

και υπέρογκα Olymp

Quelle: Olymp. S. 351,17 -352,7 Nik. S. 562,29-32.34 - 563,7 (PG 9 3 , 4 1 6 D - 417 A)

141

zu 39,24b

εκ μεταφοράς τών δια πολλην επιθυμίαν μη Qrnjjm

pmQmRmnmTmAm[E]HmSmAmAra

πιστευόντων.

[CB]

Autor: σχόλιον A Nik. S. 562,32-34 (PG 9 3 , 4 1 6 D)

39,26a 39,26b

KE

€K δ ε της σης επιστήμης εστηκεν ϋραξ άναπετάσας τας πτέρυγας ακίνητος καθορών προς νότον;

τα

Kapitel XXVI (zu Hiob 38,1 - 40,2b)

KE Όλυμπιοδώρου

309

Olympiodor

«η δέ ση σύνεσις», φησίν, «και επιστήμη τον ιέρακα έζεπαίδευ3 σεν άπλώσαντα το πτερον ακίνητου τω αέρι φέρεσθαι;» λέγεται δε ό ιέραζ περί τα νότια μέρη έξαπλοϋν το πτερον και ωσπερ ορθώς 'ίστασθαι έν τω αέρι και άποσκοπεΐν το θήραμα και οϋτως αύτοϋ καθίπ6 τασθαι. GU

FQRIITJ£VA[E]HSKAMA

Ρ

[CB]

W*

1 Autor: του αύτοϋ (= Όλυμπιοδώρου) F, του αυτόν (= keine Angabe) V, keine Angabe GJIHSKAMPW 2ση> 01ymp Y II φησίν > Olymp 2/3 επαίδευσεν Olymp 3 εζαπλώσαντα Η - * II φέρεσθαι: συμφέρεσθαι 01ymp Y , φαίνεσθαι UW 4 περι: επι Olymp II απλούν Olymp II ορθριος GMA 4/5 ϊσθασθαι kv: ειέναι 01ymp Y 5/6 καθάπτεσθαι RES-* Quelle: Olymp. S. 352,10-13 Nik. S. 563,12-18 (PG 93,417 AB)

KE Ιωάννου

Chrysostomos

7τώς εστησεν, φησίν, μετέωρον αυτόν ατι του αέρος; 7τώς αύτω 3 την τροφήν εδωκεν; ορα, ολίγων πόσα φησίν. τίνος 'ένεκεν ουκ έμνήσθη βοός ουδέ προβάτων ουδέ των άλλων των τοιούτων ούδενός, ά λ λ α των αχρήστων και είκη δοκούντων είναι; δεικνύς, ότι, ει εν τού6 τοις, έν τοΐ ς ουδέν δοκοϋσ ι συντελεί ν, σοφία τοιαύτη καϊ πρόνοια, πολλω μάλλον έν έκείνοις. εί έν τοΐς σαρκοβόροις τινά. λογικήν σοφίαν άπό της κατά φύσιν επιστήμης ένοϋσαν έκάστω και πρό9 γνώσιν, τω μεν πολέμου, τοις δε των άποθανόντων, όρας καϊ έν αέρι φερόμενον τον γύπα < — >. FQRnTVA[E]HSKAA

C

2 αυτόν: αύτο Chrys LM , τον ιέρακα Chrys p 3 ορα: όρας Chrys II τίνος + δέ Chrys 5/6 τούτοις - 1 εκείνοις Hag: εκείνοις σοφία τοιαύτη (τοσαύτη Chrys) και πρόνοια π ο λ λ ώ μάλλον kv τούτοις kv (kv > Chrys) τοις ούδεν δοκοΰσι συντελειν Chrys FC, εκείνοις σοφία τοιαύτη και πρόνοια τοϊς ούδεν δοκοΰσι συντελειν πολλω μάλλον kv τούτοις Κ, εκείνοις σοφία τοιαύτη και πρόνοια πολλω μάλλον kv τούτοις A (Nik) (vgl. die Bemerkung) 8 ϊνούσης Chrys Quelle: Chrys. S. 194,3-11 7 et' - 10 Pitra, Analecta Sacra II, S. 385 (aus V?) — 2 - 3 εδωκεν Nik. S. 563,18-20 (PG 93,417 B); 3 Spa - 7 εκείνοις Nik. S. 563,21-27 (PG 64, 652 C) Zu den Problemen, welche die gesamte Überlieferung dieses Textes aufwirft und die wir hier z.T. anders zu lösen versucht haben, vgl. Chrys., S. 194 Anm. 266 und S. 226 Anm. 265. Z. 9 τω μεν πολέμου bezieht sich, trotz der anscheinenden Zuordnung zu den σαρκοβόροι, wohl auf das Pferd (Hiob 39,25b); zu τοις δε των αποθανόντων vgl. 39,30b.

310

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ KS

39,27a

KS επι δε σώ προστάγματι

ύψοϋται

άετός;

KS

144

Olympiodor

την δε υψιπετή πτήσιν συ τω άετώ προσέταζας GU 2

FQRnTJZVA[E]HSKAMA

Ρ

εχειν;

[CB]

υψιπετή πτήσιν GUP: ύψητπτή κτίσιν 01ympY, ύψιπίτησιν Γ

Quelle: Olymp. S. 352,16 Nik. S. 563,29-30 (PG 93,417 B)

39,27b 39,28 39,29a 39,29b 39,30a 39,30b

kz γυψ δέ €7π νοσσια JP

2

3

προσκαλούμενης Olymp

qAS"^P

Quelle: Olymp. S. 354,6-11 Nik. S. 565,5-16 (PG 9 3 , 4 2 0 A) Zu Ζ. 2 - 5 ασθίνειαν liegt in Nr. KZ 2,2-4 die Parallelfassung der a-Vorläuferkatene vor. In Ρ sind beide Fassungen kombiniert.

Κζφάλαων KZ

40,3 40,4a

Λ

1

40,4a2 40,4b

Λ

νπολαβών δ ε Ί ώ β λ ε ' ^ ε ι τω κνρίω· τί ε τ ι eydo κρίνομαι νονθζτούμξ,νος kkiyyoiv κύρων ακούω ν τοιαντα ovQkv ων,

ΌλυμίΓί οδώρου

Olympiodor

», φησίν, 3 πληγής

ζητών,

λζγθέντα

«δΐΐτίλ,ουν

την αΐτίαν

eis δέ δημιουργίαν

ο υ δ έ ν έ'χω λέγειν,

αντοφθαλμύν GUX*

2 ίξ - 4

ovbev

της γενομένης

&τ" έμ,οί

ε ν ε κ ά λ ε σ α , και προς

σ υ σ τ ε ' λ λ ε σ θ α ι γαρ χρη προς

τα

τοσούτον

δΐσπότην.»

FQRI1TJVA[Ε]HSΚΔΜΑ

Ρ

[CB]

W*(2 - 4 kiyeiv)

-

1 Autor: αλλωί S *, keine Angabe XJVHPW 2 φησίν > Jul II γεγΐνημένης Jul και 7rpos: irpos δέ Jul 4 στίλλΐσθαι Κ - * II τοσούτον Jul GUXP: τοιούτον Γ

3

Quelle: Julian S. 280,6-7.8-9 Pitra, Analecta Sacra II, S. 385 (aus V und einer Niketas-Handschrift) — Nik. S. 565, 28-30.27-28 (PG 93,420 B)

zu 40,4a 1 ίλΐούμίνος C'U' 1 '

πίφΐυγα

την

κρίσιν.

FmQmRmIlTZVA[E]HSKAA

[CB]

Autor: Όλυμπίοδώρου ΠΤΛ~*

zu 40,4a 1 μ ε τ ά τα πάθη τοις

λόγοις.

pmQmRmnmpTiAmjEjHinsrnKinßiiAm

[CB]

Ziegler, Beitr. S. 81

zu 40,4a 2 λ ε ί π ε ι το "cos", ϊν η· ώς έ λ ε γ χ ω ν κύριον νουθετούμαι m

G U

m

m

m

m

F Q R nTJIVA[E]HSKAMA

[CB]

1 'ίνα UMA II νουθΐτοΰμαι. GU: νουθετούμΐνος Γ Ziegler, Beitr. S. 81 — Pitra, Analecta Sacra II, S. 385

ό

άθλιος.

316

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ KZ

40,4c 40,4d

8

eyoo δέ τίνα άιτόκρισιν δώ προς χείρα θησω cm στόματί μου.

ΛΑ

ταϋτα;

ΛΑ Όλνμιποδώρον

Olympiodor

«iycb δε», φησίν, «τί προς τα ζίρημένα φθίγζομαι; 3 τη σιωπή την άκατάληπτόν σου Θαύμαζαν σοφίαν.» GU

FQRIITJZVA[E] HS KAMA

Ρ

[CB]

1 Autor: keine Angabe GUqJIMAPW

αμεινον

κρίνω

W*

2 φησίν > Olymp II τί > I1TJXV

3 rfj: rj

SA~> Quelle: Olymp. S. 355,3-4 Nik. S. 565,38-40 (PG 93,420 C)

40.51

λελάληκα, €7ή δε τω δευτε'ρω ού

απαξ

ΛΒ

2

40.5

9

ΛΒ

τοϋ αντοϋ

Olympiodor

« ε λ ά λ ο υ ν » , φησίν, 3 δικαζόμην

ώ? αμαρτίας

τ ά π ε ρ ί ö e o ö σοφίας

φθίγζασθαι, GU

προσθησω.

ουκ

«δτε προς ανθρώπους ίκτίνων

ην η διάλεξις,

δτε κατε-

ζίκας. προς δε τα δεύτερα» - τουτε'στι

τ ε και δυνάμεως

- « ο υ δ έ ν ε σ τ ί προσθύναι,

ου

άντΐΐπίΐν.»

FQRn ΤΙΣΥΛ [Ε] HS KAMA

Ρ

[CB]

W*

1 Autor: του αντοϋ (= Όλυμπιοδώρου) FT1TV: Όλυμπιοδώρου ΛΑ, τοΰ αντοϋ (= keine Angabe) q, keine Angabe GUJIHSKAMPW 2 otc: οτι UV 3 ίκτΐίνων 01ymp Y GTAW 4 re > Olymp F II νροθύυαι Η - * II ού: η Olymp 5 φθέγγΐσθαι

Olymp II αντίΐπύν.

+ άλλ' αμανον σιωπαν και θαυμάζΐΐν (aus Nr. KZ 8) Ρ, ohne

Trennung folgt Nr. KZ 10 in U Quelle: Olymp. S. 355,10-13 Nik. S. 566,1-6 (PG 93,420 C)

10

zu 40,5

α ίτόλμησα m

G U

m

m

ra m

ύπο ακακίας, μεταμανθάνω m

m

m

m

n

ra

m

F Q R n T A [E]H SK A M A

[CB]

υπό

παώΐίας.

W

Ohne Trennung an Nr. KZ 9 in U, an einer Symmachos-Übersetzung in Γ Ziegler, Beitr. S. 47

κ ε φ α λ α ί ο υ

ΤΙροθ^ωρία

ζ ΐ κ ο σ τ ο ϋ

ογδόου Olympiodor

υπερβολή φιλανθρωπίας κάνταϋθα τού θεού δείκνυται. άγιοπρε3 πώς γαρ του Ίώ/3 την προς θεον αναδυομένου διάλεζιν και το μηδέν είναι όμολογούντος ό φιλάνθρωπος θεός και φιλοδίκαιος πράως όμοϋ και φιλικώς φησι προς αυτόν «μη σιωπήσης, άλλα λάλα. ου γαρ δι' 6 άλλο τί σοι κεγρημάτικα, αλλ' 'ίνα την σήν δημοσιεύσω δικαιοσύνην.» πάλιν δε εκ της προς τον δίκαιον διαλέζεως ημάς την εαυτού δύναμιν και ύπερογτ)ν ό θεος έκδιδάσκει. και περί θηρίων διαλεγόμενος 9 εισάγει καϊ τον περι τού δράκοντος λόγον, ον δη τίνες μεν ζώον είναι καθ' Ιστορίαν ύπειληφασιν ύπερφερες ίσγύϊ και μεγέθει, 'έτεροι δε τούτον εφησαν είναι τον Αευϊαθάν τον τω διαβάλω την αρχήν ύπηρε12 τησάμενον καϊ την Εϋαν εζαπατησαντα. Αευϊαθάν δε οί Εβραίοι τα μεγάλα κήτη προσαγορεΰουσιν, οί δε πλείονες των εν εκκλησία διαλαμψάντων εν οίκείαις έζηγήσεσι καϊ λογογραφίαις εις τον διάβολον 15 άλληγορικώς άνήνεγκαν τά άναγεγραμμένα, εγώ δε, ει μεν και ζώόν εστι τοιούτον, ουκ έχω λέγειν ούτε γαρ αυτός είδον, οϋτε ετέρων ίστορησάντων ηκουσα. οτι δε εις τον άποστάτην δράκοντα, τον νουν 18 τον μεγαν των Άσ-συρίων, τουτέστι τον Σαταναν, καλώς αναφέρεται τά γεγραμμένα και τη θεία ρήσει πρέπουσα ή τοιαύτη θεωρία, σφόδρα συντίθεμαι. τίνι γάρ επρεπεν η μόνω θεώ τού άρχεκάκου δαίμονος 21 διαγράψαι cos εν σωματοποιία την τε κακία ν και ίταμότητα, 'ίνα τω δέει τού θηρίου βαλλόμενοι προς τον αύτον γειρωσάμενον καταφύγωμεν κύριον; οτι δε πολλάκις η γραφή ώ? περι σωματικών διαλεγομένη 24 έπι νοητά ημάς παραπέμπει πράγματα δια το μη προδήλως, αλλά μετ* έπικρύψεως τά μυστηριώδη διαλέγεσθαι, παντί που πρόδηλον τω και κατά βραγυ τη διανοία της θεοπνεύστου γραφής επιστήσαντι, 'όπου 27 γε το *Αισμα τών ασμάτων σωματικά μεν διαλέγεται πάντα, μυστική 17 vgl. Hiob 26,13b

17-18 vgl. Jesaias 10,12

άναγεγραμμένα-, 2 0 τίνι -) C I Titel: Χρυσοστόμου Ρ 4 και - όμοϋ > 01ymp Y 7 ίαυτοϋ: αύτοΰ Κ - * 9 και > q II ζωον μϊν ~ 01ymp Y 10ϋττ(ρφ(ρη 01ymp Y II 4'repot: ϊτι 01ymp Y 11 'ίφασαυ Olymp Ρ II Αΐυϊαθάν Olymp Ρ: Αευϊθαν TC 12 Αευϊαθάν Olymp FAP: Αίυϊθάν

FQRIITVA[E]HSKAA

P*(7 - 1 5

q l l ^ C II oi Olymp T: > TCP

15 και μεν ~ 01ymp Y

16 έστι +το

01ymp Y

18

μέγα τον Άσΰριον 01ymp Y 2 0 μόνω + τω Olymp II δαίμονος: δράκοντος Olymp Ρ 22 αύτον: αύτο AC 25 πρόδηΚον: δήλοι; Λ KAP II τω: το Olymp Y Λ 26κατά+τό 0 1 y m p Y II της διανοίας ττ\ θΐοπνΐύστω γραφί) 01ymp Y

318

ΠΡΟΘΕΩΡΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΚΗ

δε ε σ τ ί ν η βίβλος και

τοιούτον

30 φιλονεικω.

και ό'λη προς

θηρίον

καθ'

αλληγορίαν

ιστορίαν,

οτι δε τον διάβολον

άνδράσι

και kv εκκλησία

ϊννοιαν

την π ε ρ ί τούτου

FQRnTVA[E]HSKAA 28 τι (στ ι ~ H ^ C

αίνίττΐται

διαπρά-ψασιν λίζιν

μ€ν

et μίν

ούν ϊστι

τι

πλην

ου

πείθομαι,

η γραφή, ζ'δοζεν.

ίρμηνίϋσαι

Ρ*(- 28 βίβλος)

29 τοιούτο ςΠ

βλέπΐΐ.

οϋπω

πολλοίς

διό κατά

ταύτην

άγίοις την

7τειρασώμΐθα.

C

31 ταυ την > 01ymp Y

32 π^φασώμΐθα:

π(ΐ-

Y

σόμίθα 01ymp , ireφασόμεθα ΚΑ Quelle: Olymp. S. 356,6 - 357,15 Nik. S. 566,13 - 567,26 (PG 93, 420 C - 421 C) Zu 2/3 άγιοπρΐπώς - 5 αυτόν liegt in Nr. ΚΗ 2, 2-4 eine Dublette aus der a-Vorläuferkatene vor. — Zu 20 τίνι - 23 κύριο ν liegt in Nr. KH 143,4-6 eine Dublette aus der aVorläuferkatene vor. — Zu Z. 17-18: Deutung von Jesaias 10,12 (ΐπάζίΐ evl τον vow τον μίγαν, τον άρχοντα των Άσσυρίων) auf den Teufel findet sich häufiger, z.B. auch oben in Nr. KS 12,4-6 (Methodios) und - mit Verwendung des Namens Leviathan - bei Johannes Damascenus, Homilia in sabbatum sanctum, PG 96, 620,48 - 621,3 = 22,17-21 (S. 132 Kotter): N w ό λόγος προς τον δράκοντα κάτΐίσι, τον Λευϊαθάν, τον άττοστάτην (δράκων bi ό Αΐνϊαθαν ίρμηνίν(.ται), τον νουν τον μίγαν των Άσσυρίων κτλ. Diese Stelle ist übrigens auch in die Suda aufgenommen worden (Λ 314, ΙΠ S. 253 Adler), wo weder die Herkunft (Johannes Damascenus und nicht, wie falschlich angegeben, Olympiodor) noch die Anspielung auf Jesaias 10,12 erkannt wurden, was zu einer abwegigen Textherstellung (δράκων. vow δ«· μίγας Ά σ σ ύ ρ ι ο ς ) geführt hat.

Αζυτέρα του κυρίου προς Ίώβ

διάλε£ι?

Κ ε φ ά λ α ι ο ^ ΚΗ

40,6 40,7a 40,7b

ΛΓ

ετι δε νιτολαβων 6 κύριος είττεν τώ Ίώ/3 εκ τον νέφους· λγ μη, ά λ λ α ζωσαι ωσπερ άνηρ την όσφύν σου, ερωτήσω δέ σε, συ δε μοι άποκρίθητι.

Όλνμπιοδώρον

Olympiodor

άγιοπρεπώς του Ίώβ την προς θών αναδυομένου διάλεξιν καϊ το 3 μηδέν tivai όμολογοϋντος ό φιλάνθρωπος θεό? καϊ φιλοδίκαιος πράως όμον καϊ φιλικώς φησι προς αυτόν μη σιωπήστης, άλλα ζωσαι ΐοσπερ άνηρ την όσφύν σου, τουτέστιν «ανάλαβε σαυτόν, ανδρισαι, άπόσει6 σαι την άθυμίαν, καϊ εννοήσας, τις ό την έρώτησιν ποιούμενος, ούτως άπόκριναι.» GU _ F q R n m V A [ E ] H S K A M I Μ Π (4 μη - 7) Α την άθυμιαν)

Ρ*

[CB] W*(6/7

άπόσΐΐσαι

1 Bezug: zu 40,4 in Μ1 II Autor: keine Angabe GUJXM"'P 2 άγιοπρΐπώί + γαρ Olymp II τον θών UqT 3 και - 4 όμον > 01ympY 4 προς αυτόν φησιν ~ UFqll TJXVA 5 σ«αυτον q 6 τι'ί >01ympY II οίίτω? > q 7 άποκρίνου Olymp, αποκρίνεται FQTJIVH II ohne Trennung folgt eine Direktentnahme aus Olymp in U, Nr. KH 3 in M1 Quelle: Olymp. S. 356,6-9; 357,19-20; 358,4-5 4 μη - 7 Nik. S. 567,33-39 (PG 93, 421 C) Zu Z. 2 - 4 αυτόν liegt in Nr. KH 1,2-5 eine Dublette vor, die ein Ergebnis der Γ-Redaktion ist.

320 3

ΛΓ

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΗ Chrysostomos

Ιωάννου

οι γαρ -περιουσία δικαιωμάτων θαρροϋντες ούδε φεύγοντας τους 3 αντιδίκους άφιάσιν, ώστε εκ περιουσίας γενέσθαι την νίκην. είτα αύτω και απολογείται«ότι μεν μελει μοι περι των ανθρώπων, δήλο ν εκείθεν, τίνος δε ενεκεν; τούτον επηγαγόν σοι τον πειρασμόν.» FQRriTV[E]HSKAMA

C

Ohne Trennung an Nr. ΚΗ 2 in Μ 2 οί γαρ: opas πώί oi Hag in Chrys, opas ο'ία Chrys LM , opa 6« coy oi Chrysp II 0appowTtChrys LM 3 νίκη ν: δίκην Η - * 4 και > Chrys II 7repl > Chrys 5 τίνος hk eviKtv: o n Hag in Chrys, > Chrys LM II ΐπήγαγί ChrysLM Quelle: Chrys. S. 194,24 - 195,2 Pitra, Analecta Sacra II, S. 385 (aus Q und V) (PG 64, 652 D)

4

—

4 'ότι - 5 Nik. S. 570,22-24.26-27

ΛΓ 'Ω,ριγίνον! «δίδωμί σοι παρρησίαν εγώ σε ερωτήσω, συ δε μοι άπόκριναι.» 3 ηδη άθλον αύτω δίδωσιν ό θεός, οτι ανθρωπον έρωτα, ότι πυνθάνεται αύτοϋ, οτι δίδωσιν εζουσίαν της άποκρίσεως. ει μη ην νενικηκώς, ουκ ελάμβανεν, ει μη ην ύπομείνας, ουκ αν ηκουσεν ζωσαι ώσπερ άνηρ 6 την όσφύν σου. ερωτήσω δε σε, συ δε μοι άπόκριναι. FQRnTV[E]HSKAMA

C

1 Autor: τοΰ αΰτοΰ (= Ώριγίνους) q, keine Angabe Μ 6 σου > SA II ίρωτησω - άπόκριναι: και τα ϊζής S - * PG 17, 97 Α (aus F) — 2 - άττόκριναι Pitra, Analecta — 3 rjörj - 6 Nik. S. 568,30-36 Handschrift)

5

ΛΓ

—

3 ό'τΐ] R (Nik): > F Q I I ^ C

Sacra II, S. 385 (aus Q und V) 3 ηδη - 6 PG 12, 1045 Β (aus einer Niketas-

rofl αΰτοΰ

μη πρότερον άποκρινάσθω τις τω θεώ, εάν μη γενόμενος άνηρ 3 ζώσηται ώσπερ άνηρ την όσφνν αύτοϋ. οσον γαρ η οσφύς αύτοϋ ούκ εζωσται, άλλα λέλυται, και ουχί περιδεδεται ούδε συνεσφιγκται, ού δύναται εύλόγως άποκρίνασθαι τω κυρίω. JPQRTIT V [Ε] HS ΚΔ A

C

1 Autor: τοΰ αΰτοΰ (= Ώ,ριγένουy) F: Ώριγίνους q, ά'λλωί IITH^C, keine Angabe V 3 οσον - αΰτοΰ2 > H S ' K - * II οΰκ - 5 > A 4 και + tl KAC 5 δύνασθαι SA II άποκρι-

θηναι q II κυρίω: θΐω TV PG 17,97 AB (aus F) — Niketas-Handschrift)

6

Nik. S. 568,41-44.37-40 —

PG 12, 1045 C.BC (aus einer

zu 40,7a

«μη σιώπα»,

φησίν, «άλλα άνδρίζου προς τάς

ερωτήσεις.»

Kapitel X X V n i (zu Hiob 40,6 - 41,26) GmUm

F m Q m R ra n m T m A[E]H m K m Ä n M ra A m

Autor: Σ(υμμάγου)

A

Ziegler, Beitr. S. 81 Handschrift)

3

6

9

12

15

[CB]

321

W*

1 άλλ' GF —

Nik. S. 568,36-37

—

PG 12, 1045 Β (aus einer Niketas-

'Ω,ριγίνου? τα μεν τέλεια τών αγωνισμάτων τοις καλώς άθλήσασι μετά τον βίον απόκειται τοϋτον, ούδεν δε ήττον και ήδη ή χάρις ή του θεού άρραβωνίζεται τ ο υ ? άθλητάς. δια τούτο, οτε ήγωνίσατο τα μέγιστα ό 'Ιώβ, οτε άποβαλών τα υπάρχοντα εδόξασε τον δεδωκότα, οτε άποθέμα>ος τα τέκνα ηύγαρίστησε τω παρειληφότι, οτε νοσήσας ώ? σκώληκας άνάγειν αύτού άπό του σώματος ου νενίκηται από τών πόνων, προοίμια και αρραβώνα τών ά θ λ ω ν δίδωσιν αύτώ ό θεός χρηματίσας αύτώ δια λαίλαπος και νεφών, άκουσας ούν προτέρων λόγων δέον άποκρίνασθαι προς θεόν σιωπά cos ουκ εχων παρρησίαν άποκρίνασθαι προς αυτόν, ου πω γαρ ήδει το ύστερον γεγραμμένον υπό Μωυσέως, ώ? Μωυσή? ελάλε t, ό δε θεό? άπεκρίνατο αύτώ φωνή. ώς μή έπιστάμενος τοίνυν τοΰτο ου θέλει άποκρίνασθαι προς τον θεόν, ό δε θεός δίδωσιν αύτώ παρρησίαν του λέγειν. και μ(θ' (Ttpa

τοσαύτη εστίν ή χρηστότης του θεού ώστε άναλαβεΐν αύτόν πρόσωπον ού κρίνοντος, άλλα κρινομένου μετά του άνθρωπου, και 18 πολλαΐ τούτο έδίδαζαν γραψαί- δεΰτε και διαλεχθώμεν, λέγει κύριο?, και λαόy μου - μάλλον δέ· ό θεός μετα τού λ α ο ύ δ ι α λ ε χ θ ή σ ε τ α ι - λαός μου, τί εττοίησά σοι η τί τταρενώχλησά σοι; άποκρίθητίμοι, και τα 21 εξής. 9 Hiob 38,1

12 Exodus 19,19

18 Jesaias 1,18

19-20 Micha 6,3

FQ R(16-21) ΠΤ J(16-21) IVA[E]HSKA M(16-21) A 1 Autor: του αύτοϋ 8 και > Κ - * ολίγον

( = Ώ,ριγένους)

Δ Α , τοΰ αυτόν

μάλλον λησα

15 και μίθ'

11 ή δ η F T

- 2 0 μου

(= Ώ,ριγένους)

> ΜΑ

(Ttpa

F Q : και μ(τ'

Λ, > I V

2 0 παρΐνώχλησα

ς Λ , παρηνώγληαα

C 4 άραβωνιάζΐται

F R , keine Angabe VJXM 17 του

ολίγα

> RA

I I V : παρηνόγλησα

FQT

Ü T H S K C , και 18 τούτον

μ(τ

RT

19

F T Z H S A ~ * C , παρ€ΐ»όχ-

J K II σοι2'. ere Κ Α

PG 1 7 , 9 7 B-D (aus Fund Μ) — einer Niketas-Handschrift)

Nik. S. 568,6-24.25-30

—

PG 12, 1045 AB (aus

zu 40,6-7b Χρυσοστόμου (•Πΐώή 3 χρεία-

ην ό διακρίνων απ'

δια δη τ ο ΰ τ ο λεγει

πλαγάς σου

(ίθΐ

άποστησάτω

βείτω, 6

Chrysostomos

tintv

εφη-

τί ί'τι

το πρότερον,

εγώ

νυν

(μου

την

και

ελέγχων

ράβδον

αύτοϋ

αύτώ· ερωτήσω κρίνομαι

μου

και

έωράκασί

και

αμφοτέρων,

ό φόβος

σ ΐ , σύ δε μοι

νουθετούμενος;

de οί οφθαλμοί

μεταζν

άποκρίθητί. πάλιν

σε-

δυειν

αύτοϋ

μή

ΐ ί τ α hτεϊ

(ως μεν

διό ϊφαύλισα

μ*

ώτός έμαυτόν

be

μοι στροκατα-

ήκουόν και

322

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΗ

ετάκην, ηγημαι δε εμαυτόν γήν και σποδό ν, χείρα επιθήσω επί στόματίμου, λέγει προς αυτόν μη, άλλα ζώσαι ώσπερ άνηρ την οσφύ ν σου, μόνον οϋκ αυτών των ρη9 μάτων αναμιμνήσκων αυτόν, 'ότι «ε β ούλου κρίνεσθαι προς εμέ· ιδού πάρειμι δικασόμενος». eiSes 0eot> φιλανθρωπίαν άφατο ν; ei'Öf? αγαθότητα πέρας ουκ εγουσαν, επειδή γαρ και rives των ανόητων επί τον θεον τα αφ' εαυτών επιφέρουσιν, TL vis δε 12 και ϊλεγον πάς ποιών πονηρόν καλόν ενώπιον κυρίου και εν αντοίς εύδόκησεν αυτός, και ανοικοδομούνται ποιοϋντες ανομα και ουκ εΰθεΐα ή οδός κυρίου και δια τί ενηστεύσαμεν και οϋκ είδες; δια τοϋτο συνεγως βούλεται κρίνεσθαι προς αυτούς. 15 φησι γοϋν κρίσις τω κυρίω προς τον λαόν αύτοΰ και μετά του Ίσραηλ διαλεχθήσεται και• ακούσατε φάραγγες και θεμέλια της γης και 'έτερα τοιαύτα άττο τοϋ συνεχώς βοΰλεσθαι δικάζεσθαι διορθούμενος τούς άνοήτους. 2-4 Hiob 9,33-34 5 Hiob 40,4a 5-7 Hiob 42,5-6 7 Hiob40,4d 12-13 Malachiasen 13 Malachias 3,15; Ezechiel 33,17.20 13-14 Jesaias 58,3 15-16 Micha 6,2 16 Micha 6,2 P, fol. 152r 9 πάρειμοι

Ρ

11 έπιφέρουσα

Ρ

17 ohne Trennung folgt eine Direktentnahme aus

Chrys (Hiobkommentar) in Ρ Quelle: = Johannes Chrysostomos, Expositio in Psalmos, PG 5 5 , 4 4 9 , 3 6 - 450,15 (2-11: 449,49 - 450,10.11-13; 12-13: 449,43-46; 14:449,42-43; 14-15: 450,15; 15-17: 449,3641)

40,8a

λδ η άποποιτι μου το κρίμα;

40,8b 1

$

40,8b2

9

ΛΔ

oir\ δέ με άλλως

£

σοι

η 'ίνα άναφαντ\ς

κεχρηματικέναι,

δίκαιος;

Olympiodor

Όλυμπιοδώρον

«μη παραιτοΰ», 3 σιν.»

φησίν,

επειδή γαρ 6 Ίώβ

τη αύτοΰ δικαιοκρισία νοντος οιδα, 6 αύτον

έπίστευες, 9 πάσαις

δίκαιος»,

«δίκασαι»,

καλώ? ήλπιζες

λέγων,

άναφανησεσθαι

τούς πειρασμούς,

δημοσιεύσω

ταΐς γενεαις

εϋκλειαν και της οικουμένης δρα δε, πως ειπεν

τούτων αύτων εις «κρίθητι

εμοι'·

εννοιαν καλώ?

δίκαιος, και γαρ δια τοϋτο

την σην δικαιοσύνην

σοι

και

el's τε

σην

ώφέλειαν.»

ϊνα ävaavfjs. ούκ εϊπεν

FQRI1T κ 11 -12) VA[E]HSKAMA

1 Autor: keine Angabe G J M P W

παρ'

ίνα επί τ ε λ ε ί χρηματίσω

12 ην γαρ άκρως την δικαιοσύνην άσκησα? - α λ λ ' "ίνα GU

θαρρών

και ελεγεν ώ? προς τους φίλου?, οτι «θεού κρί-

οτι άναφανοϋμαι

ό θεό? αγει

συνεγωρησα

«δικάσασθα ι μηδέ εκφευγε την ε μην κρί-

επόθει λέγειν έπι θεού τα προσόντα

Ρ C

"'ίνα γένη δίκαιος"

-

δειγθης".

W*(2 - δικάσασθαι. 6 κρίθητι - 12)

2 φησίν > Olymp II εκφυγε Olymp Η-"*

3 έπι

θεού λέγειν ~ Olymp 4 εαυτού Olymp II coy - φίλους > Olymp 5 τούτων - 6 αύτον: τούτον αύτον εις εννοιαν Olymp 6 λέγω 01ympY 7 εττίστευσες 01ympY 9 eis - 12:

Kapitel XXVni (zu Hiob 40,6 - 41,26)

323

άσκήσας -, αλλ'· 'ίνα αναφανης, τουτέστιν 'ίνα δημοσκυθη τα κατά σέ e'i? re σην ΐϋκλααν και της οικουμένης ώφέλίίαν Olymp II eis - 10 > U 12 άκρως - άσκησας: και εκ πάλαι δίκαιος U II άκρως GP: ακριβώς TC II δΐίχθης: άναφαι/ης, τουτέστιν 'ίνα δημοσίΐυθη τα κατα σι U Quelle: Olymp. S. 358,7.9-18 2 - 6 ίμοί Nik. S. 569,8-9.3-8.10 (PG 93, 421 D - 424 A); 8 ha - 12 Nik. S. 569,32-37 (PG 93, 424 A) — 11-12 Pitra, Analecta Sacra II, S. 386 (aus einer NiketasHandschrift)

11-12: Zu dieser Interpretation vgl. Chrys., S. 226f„ Anm. 267.

ΛΔ

Μίθοδίου

«μη νομίσης», φησίν, «ταύτα απερ ύπέμεινας άλόγως κεκρίσθαι 3 μοι, άλλα προϊδομένου μου τό συμφέρον σοι. προσέθηκα γαρ τοις πειρασμοΐς τον χρηματισμον ουκ άλλου τινός 'ένεκεν, η ϊνα δίκαιος άναφανης», ο εστίν "δειχθής 'όπερ ης". GU FQRII ΤΣ VA [Ε] HS ΚΑ Α Ρ [CB] 1 Autor: keine Angabe Σ 3 προϊδομένου GP: npoeιδομένου UFqK, προϊδουμένου Τ,

προΐΐδουμένου ÜXVAHSAA

5 ο - οτπρ: οττερ και U

Bonwetsch, Nr. ΧΧΠ — Pitra, Analecta Sacra III, S. 609 — 2 - 3 μοι Nik. S. 569, 11-12 — PG 12, 1045 C (aus Niketas-Handschriften)

4-5: Zu dieser Interpretation vgl. Chrys., S. 226f„ Anm. 267.

ΛΔ 'Ω,ριγένους μη άποποιοϋ μου το κρίμα, τούτου τοϋ ρητού ώς χρησίμου μνημο3 νεύωμεν. 'όταν γαρ κ ρίνη ό θεό? τταθεΐν τι ημας, τέκνον άποβαλεϊν, ύπάργοντα άπολέσαι, νοσησαι κατα το σώμα, οτιδήποτε τούτων υπομειναι, ούδεν τούτων οίον τέ εστίν ήμας παθεΐν μη κρίνοντος θεοϋ. 6 ούδε γαρ στρουθίον πίπτει eis παγίδα αν ευ τοϋ βουληματος τοϋ πατρός τοϋ εν τοις ούρανοΐς. επεί ούν ουδέν τούτων γίνεται χωρίς κρίματος τοϋ θεοϋ, λέγεται προς τον παθόντα· μη άποποιοϋ μου το 9 κρίμα, μη άπαρνοϋ, ότι έκρινα περι σοϋ. 6-7 vgl. Matthäus 10,29 (vgl. die Bemerkung) FQRfITJ£VA[E]HSKAA C 1 Autor: keine Angabe JZV 2/3 μνημονεύομεν

TJXVHAA

αλλ' οταν TC II ό > q II ημάς + οίον Ac II τέκνα Η - * χοντα TC 5 τοϋ θ(οϋ RTJIV 6 βουλεύματος Κ-* PG 17, 97D - 100 Α (aus F) —

3 'όταν γαρ konj. Λ:

4 ΰπάργοντα konj. ACK: άρ9 άπαρνοΰ (Nik): άπαρνη TC

2 - 5 θεοϋ. 7 €π«ί - 9 Nik. S. 569,12-23 —

2 -5

θεοΰ. 7 ΐττά - 9 PG 12, 1045 CD (aus Niketas-Handschriften) — 2 - 5 θΐοΰ. 1 ίπά 9 Pitra, Analecta Sacra III, S. 609 (aus Niketas-Handschriften) Zu 6-7: Die Wiedergabe von Matthäus 10,29 mit der Formulierung εις (την) παγίδα anstelle von ϊπι την γην und (bisweilen) dem Zusatz τοϋ ev ούρανοΐς zu πατρός ist nicht selten; vgl. bei Origenes Contra Celsum 8,70 (S. 287,17-19 GCS); De oratione

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΗ

324

29,16 (S. 391,13-15 GCS); Comm. in epist. ad Ephes. 29,15-16 (JThS 3 [1902] 565); Comm. in Joh. 20,36,333 (S. 376,30 GCS); Selecta in Psalmos, PG 12, 1637,19-20. Ferner Athanasius, Apologia de fuga sua, 9,2; 15,5 (S. 74,15-16; 79,10-12 Opitz); Didymos, Hiobkommentar, p. 317,10-13; Epiphanius, Panarion, Vol. II, S. 163,17-19 (GCS); Joh. Chrysostomos, Horn, in Matth., PG 57,400,61 - 401,2.

Ιωάννου

Chrysostomos τον παρόντα λέγει γρηματισμόν «ούχ ίνα σε κατακρίνω, λέγω 3 ταύτα», φησίν, «αλλ" 'ίνα δείζω δίκαιον.» η περί του 7τειρασμού φησιν χρηματισμόν την συγγωρησιν λίγων, τουτέστιν «προστεταχέναι με δΓ ά λ λ ο τι τοϋτο γενέσθαι». 6 ουκ είπεν "'ίνα γένη", α λ λ ' «ίνα (pavf/s, οπερ ης, 'ίνα τους άλλους παίδευσης». FQRIITJXVA[E]HSKAA

C

1 Autor: keine Angabe J I V αλλ' > F

2 τον: η τον Chrys

3 αλλ' - 4 φησιν > q

6 tVa ι -

Quelle: Chrys. S. 195,5-10 2 - χρηματισμόν Nik. S. 569,23; 2 ούχ - 7 Nik. S. 569,27-32.37-38 (PG 93, 424 A) — Pitra, Analecta Sacra II, S. 385f. — 2 - χρηματισμόν PG 12, 1045 D (aus NiketasHandschriften) 6-7: Zu dieser Interpretation vgl. Chrys., S. 226f., Anm. 267.

£

Ώ,ριγενους «απολογούμαι σοι· δίκαιος ης, αλλ' ουκ ης φανερός, υπομονή ν ει3 χες· εδει με άφορμην παρασχεΐν τοΰ λάμψαι σου την ΰπομονήν. είχες ανδρείαν, α λ λ ' εκέκρυπτο εν σοι. οι συμβεβηκότες πόνοι εδειζάν σου την ανδρείαν.» 6 και μ(τ' ολίγα μνημονεύωμεν τούτων εν τοις των περιστάσεων καιροΐς και δόζομεν τού θεού άκούειν παρόντος και λέγοντος ημϊν ol'rj δε μη άλλως σοι 9 κεχρηματικέναι η ίνα avacpavf/s δίκαιος; μη άναφανώμεν άδικοι μηδε ασεβείς. FQRQ-5) ΠΤ Σ( 1 -5) VA[E]HSKAMA

C

1

1 Bezug: zu 40,9a in F, zu 40,8b in KMA II Autor: keine Angabe £VM

TIV

6 και μετ ολίγον Δ - *, > V

8 o u t ΤΚΜ II δε + με SKM

7 μνημονενομεν QTHC

4 ίκρνπτετο

7/8 δόξωμεν FQIIVA

9 nach δίκαιο? Trennung und das Folgende unter der

Autorangabe ΌΚυμπιοδώρου in C PG 17, 100 Α (aus Fund M) — 2 - 9 κεχρηματικεναι Nik. S. 569,39 - 570,6 —

2-

9 κεχρηματικίναι PG 12, 1045 D - 1048 Α (aus Niketas-Handschriften) — 7 - 9 'ίνα Pitra, Analecta Sacra II, S. 386

Kapitel XXVIII (zu Hiob 40,6 - 41,26)

£

Εϋαγρίου ενταύθα της εγκαταλείψεως

GmUm

F m QRnTZVA m [E]H

325

14 την αΐτίαν δεδήλωκεν.

[CB]

1 Bezug: zu 40,9a in Γ II Autor: keine Angabe Σ

zu 40,8b 2

15

άντι τον· ym

δειγθης.

pmQmnmTmAm[E

C ß

]

Ohne Trennung an einer Symmachos-Übersetzung in Γ (vgl. Bemerkung) Ziegler, Beitr. S. 87 Bei der Anfügung an die Symmachos-Übersetzung in Γ ist ein υπάρχει σοι zu ΰττάργιις οίον geworden; dieses οίον gehört also, anders als Ziegler glaubt, nicht zu diesem Scholion. - Zu dieser Interpretation vgl. Chrys., S. 226f., Anm. 267.

40,9a

ΛΕ η βραγίων

40,9b

κατά τον

σοι ζστιν

η φωντι κατ αυτόν

κυρίου,

βροντάς;

ΛΕ Όλνμπιοδώρον

Olympiodor

ei>ταύθα ό κύριος την εαυτού δύναμιν ενδείκνυται τω Ίώβ δυο 3 τούτων αιτιών γάριν «.συνεγωρησά σε πληγήναι», φησίν, «ούχ ώ? πολέμων

σοι ουδέ ώς όργιζόμενος,

α λ λ ' ίνα άναφανί}?

ποία σοι ε σ τ ί ν Ισχύς, ίνα και els πόλεμοι/ άντικαταστώ 6

και άλλως

δίκαιος-

ειret

σοι;»

δε', ε π ε ι δ ή ε ί π ε ν αντω ό θεό?· «δια τούτο

σοι

κεχρη-

μάτικα, 'ίνα άναφανρς δίκαιος», ίνα μη εντεύθεν μέγα φρόνηση, ευθύ? αύτω την οίκείαν ενδείκνυται δύναμιν. ει δε και ό "\ωβ τούτο ουκ αν 9 έ π α θ ε ν, α λ λ ' ε π ε ι δ ή κοινωφελείς

είσιν οι λόγοι,

ημας αεί

λεσθαι προσήκει, καν eis το άκρότατον ϋψος της αρετής

καταστελ-

φθάσωμεν.

4.7 Hiob 40,8b G

FQR]1TJVA[E]HSKA M(2-5) Α

1 Autor: keine Angabe GJMPCW

Ρ

C

W(3 συι/ΐχώρησα - 5)

2 ό κύριος: θώς Olymp II δύο: δια 01ympY

σοι RPC II πληγή ναι φησίν: yap φησιν πληγήναι Olymp

3 ae:

5 και > ΠΉ II άποκατα-

στώ 01ympY II nach σοΐ2 Trennung und και άλλως als Zwischentitel in H K - 6 και άλλως 6e > S II 8e > H K ^ C II FP 8 δΰκνυται Olymp II ό - τοΰτο: ό μακάριος τοντο Ίώβ Olymp II αν > Ρ Quelle: Olymp. S. 358,20 - 359,5.6-8 Nik. S. 570,37 - 571,10 aus Olymp. (PG 93, 424 BC) Stattdessen eine Direktentnahme aus Olymp, in U.

16

326 17

Κ 3

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΗ Ιωάννου

Chrysostomos

ουκ άρα προς επίδειξιν η βροντή και τα άλλα, ά λ λ α w p o s θεογνωσίαν. δρα, δ ι ' ό'σωζ; τ ό ταπεινόν της αύτοϋ φύσεως ίλιγγε ι. αυτόν και ου λίγα, οτι «ταπεινός σΰ», αλλ' οτι «μέγας εγώ και ου δύνασαι, άπερ εγώ». FQRF1TJZVA[E]HSKAA

[CB]

1 Bezug: zu 40,9a in Fq II Autor: keine Angabe J I V

2 άλλα Chrys:

πάντα FII - 4 ,

>q

3 όσου FIA Quelle: Chrys. S. 195,22-25 Pitra, Analecta Sacra II, S. 386 — Nik. S. 571,16-22 (PG 64, 653 A)

40,10a 40,10b 40,1 la 40,11b 40,12a

18

ÄS ανάλαβε, δή ϋψος και δΰναμιν, of δό£αν re και τιμήν άμφίασαι. άπόστξίλον δε αγγέλους οργΐ\, >Η3 πάντα be ύβριστην ταττάνωσον, υπερήφανου δέ σβίσον.

Όλυμπιοδώρου Olympiodor «ίεπεί τοιΐ», φησίν, «ανάλαβε ταύτα, ά δή κατά φύσιν υπάρχει 3 τω θεώ. χρήσαι δε τοις άγγελοις, εί δύνασαι, εις τιμωρίαν τών υβριστών και ΰπερηφάνων.» AS

GU

FQRnTJVA[E]HSKAMA

Ρ

[CB]

W

1 Bezug: zu 40,11 a in Γ II Autor: keine Angabe GJMPW 2 k-nti - ταύτα > Olymp II ΐττΐί τοι: (πειτα konj. Young; vielleicht e.g. eird τοι (νΐνίκηκας) II φησίν > Η - * bwri Olymp Quelle: Olymp. S. 359,12.15-16 Nik. S. 571,33-35.36-38 teilw. aus Olymp. (PG 93,424 CD)

19

AS Ώ,ριγίνους νενίκηκας- ανάλαβε σου τό ϋψος, ανάλαβε σου την δνναμιν. Um

FQRIITZ VA [Ε]HSΚΔΑ

[CB]

1 Bezug: zu 40,1 la in Γ II Autor: keine Angabe UZ

2 τό - σου2 > q

Nik. S. 572,5-7 — PG 12, 1048 Α (aus Niketas-Handschriften)

3

Kapitel X X V I I I (zu Hiob 40,6 - 41,26)

327

od" 'Ω,ριγίi/ovs στεφάνωσαι, ενδυσαι δόζαν,'ένδυσαιτιμήν. FQRnTJmIVA[E]HSKAMA

[CB]

1 Bezug: zu 40,10a in Γ II Autor: τον αντον (= 'Qptyevovs) F, keine Angabe J I V M 2 ohne Trennung folgt eine hexaplarische Note in H - * PG 17, 100 Β (aus F) — Nik. S. 572,7-8; Nik. S. 571,35-36 (PG 93, 424 D) — Pitra, Analecta Sacra II, S. 386 (aus Niketas-Handschriften) — PG 12, 1048 Α (aus Niketas-Handschriften)

Mo toO αύτοϋ ό υβριστής εστρατεΰσατο κατά σον. ειπε μοί ποτε 6 υβριστής3 άπόστειλον την χείρα σου. είπε μοι· αψαι πάντων ων εχει. είπε μοι ττερι σου, ώς άρα εις πρόσωπον με ευλογήσεις, αλλ" ούν γε νενίκηκας. δια τοϋτό σοι λέγω- θάρρει, πάν δε ύβριστήν ταπείνωσον και τους 6 αγγέλουs αύτοϋ ταπείνωσον. υπερήφανος εκείνος γεγενηται κατα σου, άλλα συ ύπερήφανον σβεσον ασεβής εκείνος κατά σου, αλλά συ σήψον ασεβείς παραχρήμα. 3 Hiob 1,11a

4 Hiob 1,11b

FQRriTJ£VA[E]HSKAA I Autor: II και - 6

8 Hiob 40,12b

C

'Ω,ριγίvovs C, ΌΚνμπιοδώρου H ~ \ keine Angabe J X V ταπΐίνωσον > R 6 ταπείνωσον: καταίσγννον Η - *

PG 17, 100 Β (aus F) — Niketas-Handschriften)

2 - σον Nik. S. 572,8-9

40,11a

τους δαίμονας. Qmjjm

F

mQm R m n m T m A ra|- E ] H m

[Cß]

Bezug: zu 40,11b in U r Ziegler, Beitr. S. 81

40,11b

τον άργεκακον.

GmUm

FmQmRmnmTmAm[E]Hm

Bezug: zu 40,12a in U r Ziegler, Beitr. S. 81

[CB]

—

5

πάν: -πάντα J I A K σον2 > Η - *

7 άλλα ι -

2 - σον PG 12, 1048 Α (aus

328

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΗ

40,12b 40,13a 40,13b 40,13c

24

ΛΖ

λζ άσζβύς δ ε παραχρήμα κρύψον, σηψον δ ε ομοθυμαδόν ε ι ' ? γην έ ' £ ω , τα δ ε πρόσωπα αυτών ατιμίας εμπλησον, γ κρύψον δ ε c i s γην έ ' £ ω ομοθυμαδόν.

Όλνμπιοδώρον

Olympiodor

«εργασαι δε rows ασεβείς αφανείς» - εϊτε ανθρώπους, εϊτε δαίμο3 ι'ας - «και els τα κατώτατα της γης και εις· το εξώτερον εκπεμψον σκότος σηπεσθαι», αντ\ τοϋ· τιμωρεΐσθαι αυτους παρασκευάζων. το Βε παραχρήμα, τουτέστιν άκωλύτως, οτε αν βουληθης. 3-4 vgl. Matthäus 8,12; 22,13; 25,30

GU

FQRITrVA[E]HSKAMA

Ρ

C

W(2 - 4 σήπίσθαι)

1 Autor: τον αΰτοϋ (= ΌΚνμπιοδώρον) SKA, keine Angabe GMPCW 2 e'tVc ι - 2/3 δαίμονας > Olymp 3 eis·ι > 01ymp Y 4 αυτόν 01ymp Y II nach παρασκευάζων Trennung und das Folgende anonym in R 5 τουτέστιν: άντϊ τοϋ Olymp II ore αν: Quelle: Olymp. S. 359,19-22

2 - αφανείς Nik. S. 571,38; 5 άκωλύτως - βουληθψ Nik. S. 571,41-42 (beides PG 93, 424 D)

25

Υ" 'Ω,ριγίνους ελεγξον αμαρτωλούς δεικνυς αυτους αμαρτωλούς, 3 πρόσωπα αυτών ατιμίας δια τοϋ ελέγχου τοϋ έν σοι. F Q R n ΤΣ ΥΛ [Ε] HS ΚΑ A

[CB]

1 Autor: keine Angabe Σ PG 17, 100 BC (aus F) —

26

Pitra, Analecta Sacra II, S. 386 (aus Q)

40,13b

δια τών Qmjjm

ελέγχων.

Q m R m n m T m A m [E]H m S m A m M m A m

Autor: Σ(υμμάχον) A Ziegler, Beitr. S. 81

[CB]

πλήρωσον

τα

Kapitel XXVIII (zu Hiob 40,6 - 41,26)

40,14

ΛΗ

ομολογήσω

äpa, οτι δύναται

η

329

ΔΕ£ΙΆ

σου

σώσαι.

ΛΗ Όλνμπιοδώρου

Olympiodor

«εάν ταύτα δυνατός ης άπζργάσασθαι, 3 τί) εσθαι και δια τούτων τους άνθρώπονς ΐζαπαταν. GU

FQRTITJZ ΥΛ [Ε] HS KAM Α

Ρ

C

W*

1 Autor: του αυτοΰ (= keine Angabe) Q, Όλυμττιοδώρου UVC, keine Angabe GRJXH SKAMPW 2 αύτοϋ - 3 Σατανά: αυτόν τον Σαταναν 01ympY II ye GUP: re Fqll TJIVA, > H ^ C 3 θηρία άσι ~ Olymp 4 ßoes URTW 5 ίσθίοντίς + Direktentnahme aus Olymp in Ρ Quelle: Olymp. S. 360,9-12.14-16

ΛΘ Μίβοδίου

29

ως αθλητής μανθάνζι τα 7τερι τού Δράκοντος τον G

FQRIITVA[E]HSKAA

Ρ

ανταγωνιστού.

C

1 Autor: keine Angabe C Bonwetsch, Nr. XXIII — Pitra, Analecta Sacra III, S. 609 — Pitra, Analecta Sacra Π, S. 386 (aus Q)

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΗ

330

ΛΘ

Ώριγίνους θηρία αι άντικείμεναι

3 λίγων

δυνάμει? εισίν, irf.pi ων ηυζατο ό προφήτης

μη παραδως τοις θηρίοις ψνχην εζομολογο υ μ βνην σοι.

εισίν α ι άντικείμεναι

δυνάμει?, ων εϊληφας,

σίαν. εάν θεω δουλεΰσης, 3 Psalm 73,19a U

θηρία

ώ άνθρωπε, την

επί ασπίδα καΐ βασιλίσκον

εζου-

επιβήστ].

5 Psalm 90,13a

FQRnTVA[E)HSKAA

2 eiV\v δυνάμας ~ U

C

3 παραδώί + με ΠΤ

5 em: ιπ q

PG 17, 100 C (aus F) — Bonwetsch, Nr. XXIII — — 2 - 3 σοι Nik. S. 572,19-22 (PG 93, 425 A)

Pitra, Analecta Sacra ΠΙ, S. 609

ΛΘ τοΰ αντοϋ παρά σοι, τω "Ιώβ, παρά παντϊ τω ΰπομονητικω, 3

παρά παντι τω

νενικηκότι. FQRIITVA[E]HSKAA

C

1 Autor: αλλω? ITTA^C

PG 17, 100 C (aus F)

—

2 - νπομονητικω Nik. S. 572,22-23 (PG 93, 425 A)

Pitra, Analecta Sacra II, S. 386 (aus Niketas-Handschriften)

ΛΘ 'Ιουλιανού

Julian

τους σκώληκας λέγει τους έζ αύτοϋ αυτόν κατεσθίοντας. 3 στειλα

—

γάρ», φησίν,

«συνέ-

«την χεΐρά μου από σου, και Ιδου ώ? χόρτος

κατεσθίη.» GUX*

FQRnTVA[E]HSKAA

Ρ

[CB]

1 Autor: Μίθοδίου U, του αντοϋ (= Ώ,ριγύνους) F > Jul 4 κατΐσθίΐΐ FqllVH"*

2/3 σννίστΐΐΚα: ήρα Jul

3 μου

Quelle: Julian S. 282,13-14 PG 17, 100 CD (aus F) — Nik. S. 572,14-19 (PG 93,425 A)

ΛΘ 'Ιωάννου

Chrysostomos

το γαρ θαυμαστό ν, 'ότι θηρίον ούχ αίμοβόρον

εστίν,

είτα

3 περι δυο τίνων, του μεν -χερσαίου, του δε ένυδρου και θαλαττίου. ουκ αγνοούμεν,

δτι πολλοί

περι του διαβόλου

ζουσι κατά άναγωγήν έκλαμβάνοντες. 6 επιμεληθηναι γής, μη

ταύτα είρησθαι

δει δε πρότερον της

λέγει και νομί-

ιστορίας

και τότε, ε'ι τι τον άκροατην ωφελεί και εκ της αναγω-

παριδεϊν.

Kapitel XXVIII (zu Hiob 40,6 - 41,26) FQRnTVA[E]HSKAA

331

C

1 Autor: keine Angabe V

5 κατά: κατ HK - *

2 ουχ: ουκ FqllTV

6 e'i τι —

ώφΐΚίΐ Chrys: eVt — ώφίλίΐρ TC Quelle: Chrys. S. 195,29 - 196,5 Nik. S. 572,32-33.38-45 (PG 64, 653 A.B)

£

,

3 σαρζ

αντί τοϋ· σαρκικώς, χόρτος.

ού πνευματικών

πολιτεύονται.

34 ττασα γαρ

2-3 Jesaias 40,6 GmUmX

F m QRIlTVA[E]HSKAA

2 nach πολιτΐΰονται

40,16a

[CB]

Trennung in G

Μ ιδού δη ή

ίσγνς

αύτοϋ

kv

όσφνϊ.

Μ Όλνμπιοδώρον

Olympiodor

35

«τον θηρίου», φησίν, «η δύναμις kv τη πορνεία», επειδή kv τη 3 όσφύϊ τα σπέρματα, το πρόσωπον δε σωματοποιών του Σατανά έκ των ενεργειών αύτοϋ διαγράφει τούτον. GU

FQRIITVA[E]HSKAMA

1 Autor: keine Angabe GMPW

σπερματικά iyytla Ur

Ρ

[CB]

W*

2 έτταδή + ovv Olymp

3 σπέρματα Olymp GPW:

4 tvepyeιών: δυνάμίων Olymp

Quelle: Olymp. S. 360,19.20-21.19-20 Nik. S. 573,17-18.13-14.10-12 (PG 93, 425 B)

Μ

'Ω,ριγίι/ovs αϋτη πρώτη δύναμις κατα του ανδρός- πόρνον ποιεΐν εντεύθεν

3 χεται. FQRimVA[E]HSKA

[CB]

1 Autor: keine Angabe R I V PG 17, 100 D (aus F) — Nik. S. 573,15-17 (PG 93,425 B)

36 αρ-

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΗ

332 37

zu 40,16a

Έ,ναγρίου

ή σεμνώς ενταύθα την πορνείαν λέγει και πάσαν αισχράν ηδονή ν. GmUm

FQnTVA[E]HSKAM

[CB]

1 Bezug: zu 40,16b in Γ II Autor: άλλω? Μ, keine Angabe G

2η> U

Nik. S. 573,22-24 (PG 9 3 , 4 2 5 BC)

40,16b

38

ΜΑ η de δνναμις

αύτοΰ

ζπ ομφαλού

γαστρός.

ΜΑ Όλνμπιοδώρον

Olympiodor

«άλλα και εις γαστριμαργίαν», φησίν, «εκμαίνει». η και, 3 ομφαλός εν μέσω κείται του παντός σώματος, «εν μέσω», «αύτοϋ πέπηκται ή ίσχυς αύτοΰ και άκλινής εστι πανταχόθεν κακός ων και μηδέποτε ρίπων εις αγαθόν». GU Χ ( 2 η - 5)

FQRnTJVA [EJHSKAA

Ρ

[CB]

ε π ε ι δ ή Olymp W II (μμαίνΐΐ 01ymp Y II η και ΐπαζη: ηχούσα Se και άλλου τίνος ΐξηγονμίνον Olymp II η: ei Η - * , > FP 3 ομφαλός + φησίν Olymp II kv μίσω|: ΐμμίσω 01ymp Y RAS II φησίν: ονν Olymp 4 αύτοΰ] Olymp GUPW: > Γ II μόνος 01ymp Y 5 μηδίπω 01ymp Y II ρίπων, τέρπων 01ymp Y II els + το Ohne Trennung an einer Direktentnahme aus Olymp, in Ρ

Όλυμπιοδώρου) Α,

Quelle: Olymp. S. 360,23 - 361,5 Nik. S. 573,19-20.25-29 (PG 9 3 , 4 2 5 B.C)

39

MA

περισφίγγουσι Gm

γαρ τον όμφαλον τα νεύρα της ράχεως.

FQRnTVA[E]HSKAMA

[CB]

Nik. S. 573,30-31 (PG 9 3 , 4 2 5 C)

40

ΜΑ 'Ω,ριγίνους 'ίνα το θηλν σημάνη, 'ίνα δείξη, οτι στρατεύεται ού μόνον κατά 3 των εχόντων τα σπέρματα, πάνυ δε εύπρεπέστατα ώνόμασεν όσφυν επι άρρενος και όμφαλον γαστρος επι γυναικός, μέχρι γαρ επί εϋσχημον φθάσαι (εδει) τω λόγω επι γυναικός· ιδού δη η ισγυζ αύτοϋ εττ" 6 όσφύϊ, η δε δύναμις cV' όμφαλον γαστρός. 5-6 Hiob 40,16ab

Kapitel X X V m (zu Hiob 40,6 - 41,26) FQROTJZVA[E]HSKA

[CB]

1 Autor: αλλωί J, keine Angabe I V όσφυν) SA

333

2 σημαίντ\ ΣΛ 3 όσφυν: Ισγυν (am Rande: yp()

5 {(bei) konj. (Nik): > Γ II ΐπ: ev FqA - *

6 δίι/αμκ + αύτοΰ FJS

PG 17, 100 D (aus F) — Nik. S. 573,34-43 (PG 93,425 C) Vgl. Origenes, De pascha p. 35,23-26 (nach Zitat von Hiob 40,16): ... 777s όσφύος ώϊ

im τον άνδρος και τον όμφαλον της γαστρος ίύσχημόνως ώ? ϊττΐ της θηλ-άας νοου-

μένων ...; Horn, in Εζ. 6,4, S. 382,13 GCS (nach Zitat von Hiob 40,16): ... honeste viri

mulierisque genitalia ....

Ε. Klostermann, Die Schriften des Origenes in Hieronymus' Brief an Paula, Sb. Akademie d. Wiss. Berlin 33 (1897) 866, zu Z. 107.

40,17a

MB εστησεν

40,17b

ovpav

τα 6 e vtvpa

cos

κνπάρισσον,

αύτοΰ

συμπεπλζκται.

MB Όλυμπιοδώρον

Olympiodor

ούρα τό τέλος, κυπάρισσος δε ζΰλον Ιταμόν. «επιμένει 3 σίν, «μέχρι τέλους

41

ούν», φη-

ίταμευόμενος.»

τα δε νεύρα αύτοΰ, τουτέστιν

η πανουργία αύτοϋ

δυσδιάλυτος

εστίν. GU

FQRIITJZVA[E]HSKAMA

Ρ*

1 Autor: keine Angabe GFJIVMAPW

[CB]

W

2 ούραν Olymp II κνπάρισσον Olymp

Quelle: 2-3 Olymp. S. 361,7-8; 4-5 = Olymp. S. 361,16-17 Nik. S. 574,2-4.16-18 teilw. aus Olymp. (PG 93,425 D. 428 A)

αλλωί

Olympiodor (?)

προσποιείται 3 μις - κυπάρισσος

η ουραγία αύτοϋ - αντί του· ή επομένη αύτω δύναείναι,

ο εστι δίκαιος,

κυπαρίσσω

γαρ εικάζεται 6

δίκαιος δια το ίθυ και ευώδες και ευτονον. μετασχηματίζονται

δε εις

αγγέλους φωτός και οι διάκονοι αυτοϋ. 4-5 vgl. 2. Korintherl 1,14

GU Χ*(3 κυπαρίσσω - 5)

FQRI1TVA[E]HSKAM

1 Autor: keine Angabe X

2 ούραγία Olymp GUFITH: πανουργία q, οΰριαγία TV,

ovpa AS~>

4 ίθυ GUXP: ηδυ Γ

Quelle: = Olymp. S. 361,9-14 Nik. S. 574,8-11.4-8 (PG 93, 425 D)

Ρ*

[CB]

W*

42

334 43

ΚΕΦΑΛΑ I ON KH

zu 40,17a

τ ά χ α τον m

G U

m

m

m

άντίγριστον. m m

F Q R n T m A m [E]H m S m A m M m A m

[CB]

Bezug zu 40,17a in GFqTA: zu 40,17b in UH - * II τάχα > A - * II τον άντίχριστον: ττΐρί

του αντίχριστου U

40,18a

44

ΜΓ α ί πλευραι

αύτοϋ

πλζυραΐ

χάλκααι.

ΜΓ Όλνμπιοδώρον

teilw. Olympiodor

ττλευραι οι δόλοι, αί μηχαναϊ ήτοι ai αιρέσεις, ό'τι πλάγιαί είσιν 3 at πλενραΐ ώσπερ αύτοϋ τα νοήματα σκόλια και πλάγια, γαλκαι δε ή δια το ιταμώς άνθίστασθαι τη αλήθεια ή επειδήπερ στίλβων ό γαλκος μιμείται τον χρυσό ν. 6 γεγραπται δε, οτι και αντός ό Σατανάς μετασχηματίζεται eis άγγελοι> φωτός. 6-7 2. Korinther 11,14 GU

FQRIITJVA [Ε] HS KAM A

Ρ

[CB]

W*

1 Autor: του αύτοϋ (= keine Angabe) ÜTV, keine Angabe GUJHSKAMPW

2 oi -

αίρίσης: αί ώδοί, αί πανουργίαι, αί μηχαναϊ 01ympY II'ότι- 3 -nkevpal > Olymp 3 χάλκειαι Olymp AW 4 ό χαλκό? στίλβων ~ Olymp 5 μιμείται τον χρυσόν: ϊοικε τω χρυσω Olymp II χρυσό ν + Direktentnahme aus Olymp in Ρ 6 δε: γαρ AP Quelle: 2 - 3 πλάγια Olymp. S. 362,1-2; 3 χαλκαΐ - 5 Olymp. S. 362,8-9 Nik. S. 574,25-31 (PG 93, 428 A)

40,18b

45

ΜΔ η δ ε ρ ά χ ι ? αύτοϋ

σίδηρος

γυτός.

ΜΔ Όλνμπιοδώρον

Olympiodor

τα άπορινήματα του σιδήρου γωνευόμενα γίνεται σκεύος άήττη3 τον ράχις δε εστίν ό σύνδεσμος πάντων των μελών, σημαίνεται τοίνυν δια ταύτης το περιεκτικον πάντων των παθών, εζ ής πάντα φύονται. GU

FQRnmVA[E]HSKAMA

Ρ

1 Autor: του αντον (= Όλυμπιοδώρου)

[CB]

W

FA, keine Angabe GJXMPW

2 άττορινίσ-

ματα U, άπορρινήματα Π, ρινίσματα W II γίνονται Olymp II σκεϋοί γίνΐται ~ Η-* 3 ράχις - ό: εστί 5e ή ράχις Olymp

4 των > FQIIVHSKAM II ής + τα Olymp

ohne Trennung folgt eine Direktentnahme aus Olymp, in Ρ Quelle: Olymp. S. 362,13-16 Nik. S. 575,5-10 aus Olymp. (PG 93, 428 B)

5

Kapitel XXVIII (zu Hiob 40,6 - 41,26)

335

ΜΔ Αιδνμον kv Παροιμίας

ού κατακαμπτομενη

46

δι' υποταγής- ακμών γαρ άνήλατός

εστίν.

2 vgl. Hiob 41,16b GmUm

FQRriTJVA[E]HSKA

[CB]

1 Autor: kv Παροιμίας > UÜTY; keine Angabe J

40,19a

ME

τοντ

ζστιν

αρχή πλάσματος

κυρίου.

ΜΕ Όλνμπιοδώρον

Olympiodor

47

αρχή, ψησίν, τοΰ πλάσματος κυρίου, τουτεστι των ανθρώπων ή 3 και των δαιμόνων, ού παρά κυρίου, αλλ' εκοντι τοϋτο παθειν ελομένων και έαυτους δια τα πάθη και τάς ήδονάς ΰπαγαγόντων τω τυραννικω του διαβόλου ζυγω, ή και οτι ό διάβολος την πρώτην άργήν παρ' 6 άγγελοις είγεν. G

FQRÜTJI VA [E]HSKAMA

Ρ

[CB]

1 Autor: keine Angabe GJZVMAPW MAW

1

W*

3 και > PW II τοϋτο: του q

4

ύπαγόντων

-

5 η: et IITJZVA , > Η * II παρ': παρα SP

Quelle: = Olymp. S. 363,17-18.15-16.5-6 Nik. S. 576,3-5.1-2. 575,29-30 aus Olymp. (PG 93,428 D.C) Stattdessen eine Direktentnahme aus Olymp, in UX.

40,19b

MS πζποιημίνον αγγέλων

ζγκαταπαίζεσθαι

ύπο

των

αύτοΰ.

MS τοβ αύτοΰ

Olympiodor

επειδή γαρ άπεστη θεού, λοιπόν γέγονεν et? το ύπό των άγιων 3 αγγέλων εγκαταπαίζεσθαι και υπό των Ισαγγελων ανθρώπων. G

FQRIITJX VA [E]HSKAMA

Ρ

[CB]

W*

1 Autor: τοΰ αύτοΰ (= keine Angabe) V, Όλυμπιοδώρου

2 αγίων > AW

3 καταπαίζΐσθαί ΛΑ

Quelle: = Olymp. S. 364,7-8 Nik. S. 576,14-17 (PG 93,429 A) Stattdessen eine Direktentnahme aus Olymp, in U.

Λ, keine Angabe GJZH - *PW

48

336

49

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΗ

Evert β ίου Kat aaptias ΐκ τον (Ις τον Ήσαίαν υπομνήματος Eusebius ot? επιλεγεί, τουτέστιν άρχή πλάσματος κυρίου πεποιημενον καταπαίζεσθαι. υπό των αγγέλων αύτοϋ. και πάλιν αυτός εστίν, φησίν, βασιλεύς πάντων των εν τοις ϋδασιν. επιλύεται δε και άμφιβολίαν εν τούτοις ό λ ό γ ο ς διδάσκων τούτου χάριν συγκεχωρήσθαι αύτω το ζην επι τω καταπαίζεσθαι αύτον ύπο των άγιων του θεοϋ εγγυμναζο μίνων τη προς αύτον πάλη και ποτέ μεν άγκιστρα αύτω περιβαλλόντων, ποτέ δε φορβεαν περί ρίνα αύτοϋ δεσμούντων, ά λ λ ο τ ε κρίκον αύτω περιπειρόντων διο και ε'ίρηταιπεποιημενον έγκαταπαίζεσθαι ύπο των αγγέλων αύτοϋ. αλλ' έως μεν τα του προς τον θήρα τούτον αγώνος τοις άθληταΐς συνειστηκει, κάκεΐνοι δοκιμην της εαυτών παρειγον αρετής εν αύτω και δΓ αύτοϋ γυμναζόμενοι, και αύτος ό δράκων διετέλει καταπαιζόμενος. ε π ε ι δε λοιπόν λέλυτο 6 άγων, και η τοϋ θεού δικαιοκρισία τας άμοιβας παρειγεν τοις ηγωνισμενοις. επι συντελεία του παντός μετά την κατά των άσεβων κρίσιν έπάζει ό θεός την μάχαιραν αύτοϋ την άγίαν και την μεγάλη ν και την ίσχυράν επι τον δράκοντα όφιν φεύγοντα, έπϊ τον δράκοντα δφιν σκολιόν, εϊρηται. MS

3

6

9

12

15

18

2-3 Hiob 40,19ab vgl. Hiob 40,26a U

3-4 Hiob 41,26b 7 vgl. Hiob 40,25a 13 vgl. Psalm 103,26b 16-18 Jesaias 27,1

8 Hiob 40,25b

9

FQRNTVA[E]HSKAA(2 - 8 ξ(σμονντων) C(2 - 8 δΐσμονντων)

1 Autor: Evcreßtiov FQITTAS; Kaicrapeias + του ΓΊαμφίλου U 2 oh Eusebios U: ό Ίησοΰϊ Fn~*C, ό κύριος q II τουτέστιν, τοϋτο e'ernv U II πΐποιημίνον: τΐτιμημίνον S-4 3 ίγκατατταίζεσθαι Eusebios U, > H ^ C 5 ό λόγος Ιν τούτοις ~ Eusebios 6 τω Eusebios URK: το TC 8 περιβαλ,όντων AC II φορβαίαν F H ^ C II αύτοϋ δΐσμούντων Eusebios U: αύτοϋ δ( oiovel των του θ(οϋ αγγέλων FTI^C, > q (danach Ende in TC) 9 αλλοτ( + 5c Eusebios 10 μεν τα τοϋ: μΐτα το Eusebios 11 άθληταϊς + τον θίον Eusebios 13 αύτος: αύτοϋ U 16 ίπάξίΐν U Quelle: Eusebios, Jesaiaskommentar, S. 173,12-26 (GCS) 4 ίπιλύΐται - 8 ρίνα Nik. S. 576,18-24

40,20a 40,20b

50

MZ ξπελθων εποίησαν

ΜΖ Όλνμπιοβώρον

δε kv opos άκρότομον γαρμονην τςτράποσιν kv τω

ταρτάρω.

teilw. Olympiodor

όρος άκρότομον τον ενανθρωπησαντα λόγον φησίν δτε γαρ 3 επηλθεν αύτω και παρεσκεύασε σταυρωθηναι, εγάρησαν οι τοϋ ταρ-

Kapitel XXVIII (zu Hiob 40,6 - 41,26)

τάρου άξιοι,

oi ανόητοι δαίμονας και 'Ιουδαίοι και "Ελληνες

ησα ντες την δια του σταυρόν 6

337

Τ€τράποδα δε εϊρηιπαι

αγνό-

οίκονομίαν. ώ$ τη άλογία και rot? σαρκικοί?

εφηδό-

μενοι - εκ τεσσάρων γαρ το σώμα - η οτι δια του σταυροϋ κατελθόντος eh αδον τον σωτηρος χαρα γίγονε τοις εκεΐ φρονρονμενοις 'άττασιν 9 άχρι και των άλογώτερον βιοτενσάντων

της καθόδον άττοναμενων. ει

γαρ οντοι, πολλώ μάλλον οι ενάρετοι. GU Χ(7 κατΐλθόντος - 10) FQRnTJIVAEHSKAMA Ρ C W*(2 - 6/7 ίφηδόμΐνοι) 1 Autor: keine Angabe GUXJEEMPCW 4 ot > Olymp II ml | + oi UW 6 6e > GZ II ίΐρηται VP 9 άλογωτίρων TIVEHSAA, άλογωτίρως UK, άλογώτΐρα Χ, αλόγων Λ II καθόδου: καθόλου T J Z V ^ C II άπωναμίνων GU, άπορουμίνων EC Quelle: 2 - 4 "Ελληνες Olymp. S. 364,13-15 2 - 5. 8 χαρα - 10 Nik. S. 576,28-40 (PG 93,429 AB) zu 40,20a

άκρότομον το δύσβατον. GmUm

F m Q m R m n m T m J m A m [E]H m S m A ra M m A m

[CB] Suda A 1021 (I S. 94 Adler)

άκρότομον 5e opos τό δυνατόν παρά τω Ίώβ Suda II άκρότομον > U II δύσβατου GU: δυνατόν Γ Ziegler, Beitr. S. 81 Das Exzerpt der Suda basiert auf der verderbten Fassung der Γ-Katene.

40,21a

MH viτο TravTohaira

hivhpa

κοιμάται.

ΜΗ Όλνμπιοδώρον

Olympiodor

η viτο 7ταν είδος άνθρώπινον, ort και κατά δικαίων επιχειρεί, 3 υπό τα δένδρα τα ουκ επι μιας εστηκότα γνώμης δΓ περι ών γεγραττται- Sei/δρα φθινοπωρινά κοιμάται δε άντι του· αυλίζεται,

η

αβεβαιότητα,

ακαρπα δις αποθανόντα,

επαναπαύεται.

4 Judas 12

GU

FQRIITJVAEHSKAA

Ρ*

C

W(- 2 άνθρώττινον, 5 αΰλίζΐταύ

1 Autor: row αύτοΰ (= Όλυμπιοδώρου) qKA, keine Angabe GJPW 2 ανθρώπων Olymp II και > SA 3 ουκ - άβφαιότητα: τω ταρτάρω τΐτηρημίνα Olymp II δι': δια RP 4 δίί άττοθανόντα: διό άποθανοϋνται 01ympY 5 κοιμάται δΐ > 01ympY Quelle: Olymp. S. 364,18-21 3 τά.2 - 5 Nik. S. 577,3-6 (PG 93,429 B) Die Fassung von Ρ enthält Einschübe aus Olymp.

338

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΗ

ΜΗ Σ€ψηρου ίπισκόπον Άντιοχίίας ό διάβολος 3 κατήλθαν

άπο Κόγον Τ

και οί δαίμονες

€ΐς το ΰδωρ 6 κύριος,

FQRnTIVAEHSKAMA

τοις νγροΐς

εμφιλογωροϋσι

'ίνα εκεί αυτους

τόποις.

διό

συντρίψτ],

C

1 Autor und Titel: ίπισκόπον Άντωγείας gabe ΣΜ 3 αϋτοΰϊ εκεί ~ Η - *

> RASKA, απο λόγου Τ > FAA; keine An-

Quelle: Severus, Horn. 10,9, PO 38,2 S. 113: (Ζ. 31-32) En effet c'est dans les lieux humides que les demons aiment abiter, ainsi que le Calomniateur. (Z. 27-28) ... celui qui enleve le peche du monde descend vers les eaux ... il brise la puissance du Calomniateur (anschließend Zitat von Hiob 40,21). Spicilegium Romanum X, S. 205 (aus V) — Nik. S. 577,12-13.14-16 (PG 93,429 C)

zu 40,21a παντοδαπα m

τω r e π ο λ υ ε ι δ ε ί της κακίας και τοις

πάθεσιν.

m

G , fol. 76r U , fol. 179r

40,21b

ΜΘ παρα πάπνρον και κάλαμον καϊ

βούτομον.

ΜΘ Όλυμπιοδώρου ταύτα

ϋλη

3 παρά τοις άζίοις GU

Olympiodor και τροφή του

πυρός

τυγχάνει,

αύλίζεται

ούν

μάλιστα

πυρός.

FQRTITJZVAEHSKAMA

Ρ

C

1 Autor: άλλωϊ U, keine Angabe GFqJIVMP 3 ohne Trennung folgt Nr. Μ 56 in

2 και > 01ympY II τυγχάνουνιν

Olymp

Quelle: Olymp. S. 365,1-2 Spicilegium Romanum X, S. 205 (aus V) — Bonwetsch, Nr. XXIV — Pitra, Analecta Sacra III, S. 610 (aus P?) — Nik. S. 577,9-10 (PG 93, 429 BC) ΜΘ 3

ύπο τάς ύγράς ΰλαι. GU

και άτονους

FQRnTVAEHSKAMA

Ρ

και άκάρπους

C

ψυχάς,

αϊ πυρός

ί'ισιν

W

Ohne Trennung an Nr. ΚΗ" 55 in Η 1 Autor: Μεθοδίου Ρ ϋλη S~> II ohne Trennung folgt Nr. KH 57 in W

2 ατόπου? AM

3

Spicilegium Romanum X, S. 205 (aus V) — Bonwetsch, Nr. XXIV — Pitra, Analecta Sacra III, S. 610 (aus P) — Nik. S. 577,10-12 (PG 93, 429 C) Die Autorangabe Μεθοδίου in Ρ ist vermutlich aus der mißverstandenen Lemmaziffer ΜΘ entstanden.

Kapitel XXVIII (zu Hiob 40,6 - 41,26)

339

40,21b

τας το ν vypov και φιλήδονοι* άγαπώσας βίον. W, fol. 134r Ohne Trennung an Nr. KH 56 in W Nik. S. 577,13-14 (PG 93,429 C)

40,22ab 1

Ν σκιάζονται

δε αυτώ δένδρα μεγάλα

συν

όροδάμνοις.

Ν

Όλνμ,πιοδώρον

Olympiodor

η τούτο λίγα., 'ότι συνδιαιτώνται αύτω και μεγάλοι τίνες δαίμο3 νες και υποβεβηκότες τί) κακία, η ότι και μικρούς και μεγάλους άνδρας ύπεργεται πάντας ομοίως ύποτρέχων. όρόδαμνοι γαρ αι παραφυάδες. λεγει ούν, ότι ώς νπο σκιαΐς δένδρων και παρά τούτοις επαναπαύεται. GU FQRnmVAEHSKAMA Ρ C W(2 - 4 ΰπίρχΐται) 1 Autor: Όλυμπιοδώρου διακόνου V, τον αυτόν (= Όλυμπιοζώρου) AC, τον αυτού (= keine Angabe) Ε, keine Angabe GUJZHSKAMW

2 και > Olymp II Tivks μεγάλοι

~ Olymp 3 η + και q 4 ΐπιτρέγων Η - * II ρόζαμνοι Olymp γ , ράζαμνος GP, όρόδαμi/os U, όράζαμνοι V II γαρ + οί κλών(ς Olymp 5 σκιάϊ Olymp C 5/6 ΐπαναπίπαυ-

ται Ρ Quelle: Olymp. S. 365,4-7 Bonwetsch, Nr. XXIV — Pitra, Analecta Sacra ΙΠ, S. 610 (aus P) — 2 - 4 ΰττίρχίται Nik. S. 577,23-27 (PG 93,429 C)

40,22b 2

ΝΑ

και κλώνος

αγνού.

ΝΑ τοΟ αύτοΰ

Olympiodor

επειδή πολλοί πολλάκις και άγνείαν άσκησαντες της αύτοϋ μερί3 δο? γεγόνασιν ως α'ι μωραι παρθένοι. 3 vgl. Matthäus 25,1-13 GU

FQRÜTJVAEHSKAMA

Ρ

C

W*

1 Autor: τον αύτοΰ (= keine Angabe) E, keine Angabe GUqJVH^PW 2 αΰτον Olymp GUKP: αύτη? TC 3 ohne Trennung folgt Nr. KH 60 in H">P, eine Direktentnahme aus Olymp, in U Quelle: Olymp. S. 365,9-10 Bonwetsch, Nr. XXIV 30-33 (PG 93, 429 D)

— Pitra, Analecta Sacra III, S. 610 (aus P) — Nik. S. 577,

Olympiodor versteht im Lemma άγνον anstelle von αγνού.

340

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΗ

ΝΑ

Olympiodor (?) εισί

GU m

γαρ και παρ" αύτω άγνεύοντες.

FQRIITJIVAEHSKAMA

Ρ

[CB]

Ohne Trennung an Nr. KH 59 in H ^ P Quelle: = Olymp. S. 365,10-11 Bonwetsch, Nr. X X I V

40,23a

3

6

—

Pitra, Analecta Sacra ΙΠ, S. 610 (aus P)

NB kav γάνηται

πλημμύρα,

ού μη

αίσθηθί).

NB Όλνμπιο&ώρου Olympiodor άντι του- kav γενηται πλήθος γνώσεως και η σύμπασα οικουμένη επιγνω τον θεόν, α υ τ ό ? μενεΐ εν τη πονηρία, καϊ της εύαγγελικής δ έ δ ι δ α σ κ α λ ί α ? δίκην ποταμίων υδάτων εύφρανάσης την ΰπ' ούρανον κατα το και εκκλινω eV' αυτούς ώς ποταμός ειρήνης καθαίρων καϊ ζωογονών την γήν, αυτός εις συναίσθησιν ουκ ήλθεν ο υ δ έ καλλίων £αυτοϋ γεγονεν. 5 Jesaias 66,12

ηλθίν) FQRIITJZVAEHSKAMA Ρ C W(2 - 3 πονηρία) του αυτοϋ (= Όλυμπιοδώρου) C, τον αΰτοΰ (= keine Angabe) Λ, keine Angabe G X J I H ~ * P W 2 και: τουτίστιν tcav Olymp II ή σύμπασα: πάσα ή A W 3 τον θΐον αύτος: αϋτους 01ymp Y II πονηρία + πολλαχοΰ be και ποταμοΐς το κήτος παραβάλλεται W II καϊ - 7 > Μ II δί > Olymp X R T S 4 ύπ' ούρανον: οικουμίνην Olymp 5 κατά - 6 γήν: 6 ποταμοί yap του θίοϋ Ιπληρώθη υδάτων (Psalm 64,10c) φησϊν 6 •ψαλμωδός Olymp II καΐ| > G F J A S - * II (π': απ' EC, > RA II ποταμούς G R 6 κάλλιον Olymp TA 7 ίαυτοΰ: αύτω Olymp, αΰτοΰ R H - * G U Χ ( 3 και - 6 1 Autor:

Quelle: Olymp. S. 365,13-17 Nik. S. 578,3-4.5-12 (PG 93, 429 D - 432 A)

40,23b

ΝΓ πίποιθζν,

στόμα

ΝΓ 3

6

τοΰ αΰτοΰ

o r t προσκρούσει

ό Ί ο ρ δ ά ν η ς eis

το

αντου.

Olympiodor

«πεποιθεν», φησίν, «τη '(.αυτού συκοφαντία, και διασύρει το θείον χ ά ρ ι σ μ α κατευτελίζων αύτο λόγοις χ λ ε υ α σ τ ι κ ο ί ? . » τούτο δε εστίν άκούσαι και των υπ" αυτού ενεργούμενων "Ιουδαίων τε και Ελλήνων και των ανοσιών Μανιγαίων ού προσδεγομενων την δια τού Ιορδανού άπολύτρωσιν.

Kapitel XXVIII (zu Hiob 40,6 - 41,26) GU

FQRTITJIVAEHSKAMA

Ρ

C

341

W*

1 Autor: Όλυμπιοδώρου UFA, τον αύτοΰ (= keine Angabe) Λ, keine Angabe GJIHS KAMPW 2 φησίν > Olymp II διασυρίζα 01ympY 3 nach χλίυαστικοις Trennung und das Folgende anonym in EC 4 άκοϋσαι + λεγόντων Ρ 4/5 Ελλήνων και 'Ιουδαίων Olymp 5 ανοσιών: ανόμων Olymp II ου > EC II δια > 01ympY 6 ohne Trennung folgt eine Direktentnahme aus Olymp, in U Quelle: Olymp. S. 365,19 - 36^,3 Nik. S. 578,19-25 (PG 93, 432 AB)

40,24a

ΝΔ kv τω όφθαλμώ

α ντον

Several

αυτό

v.

ΝΔ τοϋ αύτοΰ

επειδή σφόδρα 3 αυτών

Olympiodor

κατανοεί

μ ά λ ι σ τ α μεμηνεν

τοις τη γάριτι

εν τω όφθαλμώ

προσεληλυθόσι αύτοϋ,

λέγεται

και κατ' πολεμειν

αύτοΐς. G

FQRnTJXVAEHSKAMA

Ρ

C

W*

1 Autor: Όλνμπιοδώρου AHSKA, keine Angabe GJIMAPCW 2 τήί χάριτοί FqE II 7τροσεΚθοϋσι Olymp 3 αυτών: αυτόν EHSA! 4 αύτοΰ? Olymp Ρ Quelle: Olymp. S. 366,8-10

2 - 3 μέμηνιν Nik. S. 578,26-28 (PG 93, 432 Β) Stattdessen eine Direktentnahme aus Olymp, in U. — Zu κατανοίω mit Dativ vgl. die Bemerkung zu Nr. ΚΔ 33.

40,24b

NE ζνσκολίζυόμζνος

τρήσζι

τοϋ αύτοϋ

ρίνα;

Olympiodor

όρμησαs και εγκρούσας εις τον σταυρόν επληγη την ρίνα. δρακον3 τοειδη γαρ αυτόν ό λόγος υποτιθέμενος kv τη κεφαλή πολεμοϋντα δείκνυσιν τη γαρ ολη εαυτού δυνάμει επηλθεν ημών τω σωτήρι και ή άμαχος τοϋ σταυροϋ δύναμις τάς μύλας των λεόντων συνεθλασεν, 6 αυτοϋ δηλονότι και των υπ' αύτω τεταγμένων, ώστε και η ρις και οι οδόντες και 'όλον το πρόσωπον τοϋ δράκοντος συνετρίβη. 5 Psalm 57,7b GU

FQRnmVAEHSKAMA

Ρ

C

W*

1 Autor: Όλυμπιοδώρου Uq, τοϋ αύτοΰ (= keine Angabe) AC, keine Angabe GJIAHS KAMPW 2/3 δρακοντιοαδη 3 ό λό^ο? αυτόν ~ Olymp II kv > Olymp 5 τοϋ σταυρού: αύτοϋ Olymp, τοΰ σωτήρος Η - * 6 αύτοϋ + δ( Olymp II αύτω: αύτοϋ 01ympY S II και2 > TJZ II pis: ριν Olymp 7 ohne Trennung folgt Nr. KH 65 in U Quelle: Olymp. S. 366,12-16 6 ή pis - 7 Nik. S. 578,34-35 (PG 93,432 Β)

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΗ

342 άλλωί

τρησει ρίνα, άντι του· υποτάξει

εαυτόν, εκ μεταφοράς των τρυ-

3 πωμένων βοών τού? μυκτηρας και δι αυτών αγομένων. GU

FQRIT ΤVAEHS ΚΔΑ

Ρ

[CB]

Ohne Trennung an Nr. ΚΗ 64 in U

W

I Autor: keine Angabe E K W

2 τρήσΐΐ:

α a UFQIITVAEHS, > W II υπόταξαν αυτόν W, ύποτάξα αυτόν Ρ1 (Nik) πονμίνων PW, τρυτττωμένων G

τρί-

2/3 τρυ-

3 ohne Trennung folgt Nr. ΚΗ 66 in U H - *

Nik. S. 578,31-33 (PG 9 3 , 4 3 2 B )

NE

η τας βλασφημίας

αύτοϋ σημαίνειν

βοϋλεται

δια του οιονεί

τρί-

3 ζειν την ρϊνα. GmU

F m QRmrVAEHSKAA

Ρ

[CB]

Ohne Trennung an Nr. KH 65 in U H - »

3 ρϊνα: ρίζα ν TAEHAmars

Die Paraphrase τρίζΐΐν setzt τρίσα im Lemma voraus, was auch einige Bibelhandschriften bieten.

40,25a

NS

NS

a £ e i s bk δράκοντα

άγκίστρω;

Όλυμπιο&ώρου

«δύνασαι δό>, φησίν, 3 ρον είργάσατο; βαλλόμενος GU

kv

Olympiodor

«ώ Ίώβ,

ποιησαι

όπερ ό μονογενής

ϋστε-

ώσιτερ γάρ τι δέλεαρ αυτώ την οίκείαν σάρκα

δια τών οικείων ηλων ώ? δι αγκίστρων Ιγθυν

FQRnTJZVAEHSKAMA

Ρ

[CB]

1 Autor: keine Angabe GJIHSKAMPW Olymp II ö-ntp: ωσττίρ 01ymp Y G

προ-

ηγρευσεν.»

W

2 δύνασαι: Uvr\ Olymp II be > U I W II ω >

3 γαρ > Olymp

1/4προβαλόμ(νος

QÜTVEP II

προβαλλόμενος + καϊ Olymp Quelle: Olymp. S. 366,19-21 Pitra, Analecta Sacra II, S. 386 —

NS

Nik. S. 579,26-31 (PG 9 3 , 4 3 2 D)

Εϋαγρίον

οιμαι το ττροειρημένον κήτος και τον ενταύθα δράκοντα ένα και 3 τον αύτον είναι, επεί το 'Έ,βραϊκον εν άμφοτέροις Αευϊαθαν

περιέχει

ούχ οϋτως τών άλλων δρακόντων παρ' Ε β ρ α ί ο ι ? όνομαζομένων,

αλλ'

Kapitel ΧΧΥΠΙ (zu Hiob 40,6 - 41,26)

343

εχόντων το οίκεΐον ονομα του γένους αυτών του γε μην εις τον 6 αργοντα των αντικειμένων δυνάμεων αναφερομένου δράκοντος Ιδίως ονομα Αευϊαθαν κέκληται ωσπερ κυρίαν ταΰτην κεκτημένου προσηγορίαν. 2 κήτος: vgl. Hiob 3,8b GU X(ab 3 Αΐνϊαθαν unlesbar) FQRnTVAEHSKAA Ρ C 1 Autor: keine Angabe X 3 Αΐνϊαθαν GFAP: Anιϊαθαμ U, Αΐνϊθάν q l l ^ C

7 το

ονομα Κ II Αΐνϊαθαν GFAP: Αΐνϊαθαμ U, Αΐνϊθαν qll^C II κεκτημένος ΛΡ Nik. S. 579,14-25 (PG 93,432 CD)

40,25b

NZ περίθήσει,ς

40,26a

bk φορβέαν

η δ η σ α ? κρίκον

40,26b

ucf

ψελίω

7repi ρίνα

kv τω μυκτήρι

be τρυπήσεις

το χ α λ ο ?

ΝΖ Όλυμιτιοδώρον

αύτοϋ αύτοϋ, αύτοϋ;

Olympiodor

ψελίω, αντί τοϋ· περιογτ\. ώσπερ ου ν ψελίω κα\ περιοχή συνέρ3 ραψεν αύτοϋ τα χείλη Χριστός, έφ' ω μηκέτι μεγαλαυγειν, και τον μυκτήρα αύτοϋ κρίκω εδησεν καθά τις ταύρου δαμάζων και φορβεαν αύτω ττεριεθηκε καταπαίζεσθαι παρεχόμενος. GU

FQRIITJZVAEHSKAA

Ρ

1 Autor: keine Angabe GJIPW

[CB]

W

2 - ττΐριοχή | > W II ψ ί λ ι ω { GUV: ψίλλίω FQITTJ

ΣΛΡ, -ψΐλλ,ιον R, ψίλιον Ε - 4 II πΐριογ?} [: περιογήν RE -4 II γ(λίω2 GUVEHK: ψΐλλ,ίω FqüTJZASPW, -ψΐλμω ΔΑ 3 6 Χριστός ΣΑ II ώ: ώι> Ε1 Η 4 τις ταύρον: τι σταυρόν EHSA1 II τανρω FJ II φορβαίαν Ε - * Quelle: ° Olymp. S. 367,3-4.5-7 Nik. S. 579,37-42. 580,2-4 (PG 93,433 A)

5 ohne Trennung folgt Nr. KH 72 in W

Zu Ζ. 2 vgl. Suda Ψ 41 (III S. 842 Adler): ψ(Κίω, nepioyfi. ό κύριος iv Ίώ/3 7Τΐρι τον δράκοντος. τουτίστι τον διαβόλου· ψελίω δε τρυπήσεις το γεΐλος αύτοϋ.

zu 40,26a McdoStov

'ίνα μηκέτι συρίζη ό δράκων. m

G U

m

F m QRnTVAEHSKA -

[CB] -

2 μηκέτι: μη Π * II συριστ] Η *, σννίση Ε Bonwetsch, Nr. XXV — Pitra, Analecta Sacra III, S. 610

344 ucf

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΗ 'Ω,ριγίνονς το ψίλιον

3 ϊγων

κόσμος

το τοιούτο

ΐναντίας

ε σ τ ί της χαράς,

ψέλιον

διαβόλου

τρυπήσει

ΐντρζπομίνου

το 'ίργον το αγαθόν,

ό

το χ ε ί λ ο ? του Δράκοντος, μη εχορτό?

τι λαλησαι

κατ

ούν

του

££

αυτού.

3-4 vgl. Titus 2,8 U

FQROTVAEHSKAMA

C

W*

1 Bezug: zu 40,25b in ΠΤΕΑ II Autor: 'Ω,ριγΐνους U: Μεθοδίου Α, Όλυμπιοδώρον C, keine Angabe TW 2 ·ψέλλιον FS 3 τοιούτον qTAMA II ψίλλιον FqS 4 εναντίας + τοϋ ΠΤ Nik. S. 580,4-8 (PG 9 3 , 4 3 3 A) — Bonwetsch, Nr. X X V (aus Niketas-Handschriften) — Pitra, Analecta Sacra III, S. 610 (aus Niketas-Handschriften) Vgl. Origenes, Selecta in Ezechielem, PG 13, 812,31-34: Αίδωσιν Olymp Quelle: Olymp. S. 367,12-14

2/3 ttolvtol hoxrw

Bonwetsch, Nr. XXV — Pitra, Analecta Sacra III, S. 610 — Nik. S. 580,14-16.18 (PG 93, 433 B)

40,28b

ζ

2 λήψ-τ} δε αύτον

δοϋλον

αιώνων;

τοϋ αύτοϋ

Olympiodor

ό δούλος η προαιρετικως γίνεται δούλος ώς ό δουλεύει ν θεω προ3 αιροΰμενος η αναγκαστικών, αίχμαλωτιζόμενος και καταδεσμούμενος, ο δη πέπονθεν ό διάβολος. GU

FQRflTOVAEHSKAMA

Ρ

[CB]

W*

1 Autor: Όλυμπιοδώρου ΠΤν, keine Angabe GUJIE^PW konj. Young 2 6 2 > ΣΔ - * 4 δη: ήδη 01ympY Quelle: Olymp. S. 367,16-18 Nik. S. 580,21-25 (PG 93,433 B)

40,29a 40,29b

ΙΑ

παίζ-η

ον γεγίνηται τοις νηπίοις καϊ θηλάζουσιν, ών eκ στόματος κατηρτίσατο α'ινον ό θεό?. 6-7 vgl. Psalm 8,3a; Matthäus 21,16 U

FQRnTVAEHSKAA

C

1 Autor: άλλως U, keine Angabe VA

USK: μηδί TC 3/4 το παιδίον > U φίρΐΐ > U 6 bebißivov > U

2 και τΐλΐί ay > U

3 'ίνα: IV EHSKA II μηδε ν

4 ore: οττου U II οποί U: οττον TC II το - 5 πιρι-

Nik. S. 580,34 - 581,2 — PG 12, 1048 AB (aus Niketas-Handschriften)

zu 40,29b

μηδέν βλάψαι FmQmRmnmTmJmAmEm

δυνάμίνον. [CB]

μηδΐ Τ II δυναμένου Τ Hierbei handelt es vielleicht um eine als Scholion mißverstandene Korrektur, durch welche die Γ-Lesart μηδέ in Nr. KH 77,3 zu μηδέν geändert werden sollte. Andernfalls müßte das Scholion aus der α-Katene stammen, obgleich es nicht in GU erhalten ist.

40,30a

ΞΒ ζνσιτοϋνται

δε kv αυτώ

ϊθνη.

Kapitel XXVIII (zu Hiob 40,6 - 41,26)

347

ΞΒ Όλυμπιοδώρον

Olympiodor

ώσπζρ τών πιστών

βρώμα

3 έ'δωκας γαρ αυτόν βρώμα τουτέστιν

ό κύριος, οϋτως αυτός των

λαοίς TOIS Αίθίοψιν,

τοις υιοις του σκότους, τοις kv

3 Psalm 73,14b

φησιν

ό

ασεβών. -ψαλμωδός,

άγνωσία.

4 vgl 1. Thessalonicher 5,5

GU FQRimVAEHSKAMA Ρ [CB] W*(2 - ά,σφων) 1 Autor: τον αύτοΰ (= keine Angabe) V, keine Angabe GIMAPW 2 ωσττερ + γαρ Olymp II πι στων: δικαίων Olymp 3 (δωκας γαρ: ί'θον Olymp 4 ohne Trennung folgt Nr. KH 80 in SA - * Quelle: Olymp. S. 368,4-6

Nik. S. 581,7-11 — PG 12,1048 Β (aus Niketas-Handschriften)

zB

τοϋ αντοϋ

πάντως καθ' έκαστου λόγον, ου παραδεχόμενα, ητοι άπο του δρά3 κοντος έσθίομεν, kav παραδεξώμεθα άκοην ματαίαν, η άπο τοϋ Χριστού εσθίομεν, kav παραδεζώμίθα λόγον οικοδομοΰντα και ώφελοϋντα. 3 vgl. Exodus 23,1 FQRIITJVAEHSKAMA [CB] Ohne Trennung an Nr. KH 79 in SA - * keine Angabe JH 2 ov FSA: ων qll - *

1 Autor: τοϋ αύτοΰ (= keine Angabe) FV,

Nik. S. 581,11-15 — PG 12,1048 Β (aus Niketas-Handschriften) Der Autor des Fragments ist vermutlich Origenes.

zB

'Ιωάννου

Chrysostomos

τουτέστιν 3 όλοκληρω

τοσούτος

ό του σώματος

εθνει άρκέσαι.

ταϋτά φησιν.

και Φοινίκων

FQRIIΤVAEHS ΚΑ

ογκος εστίν,

ου γαρ δη ώς τούτου εμνησθη δια την

ώ?

δυνηθηναι

μέλλοντος

γίνεσθαι

εμπορίαν.

C

1 Autor: keine Angabe V

4 φησιν κάί: φυσικά EC

Quelle: Chrys. S. 197,4-6 Nik. S. 581,32-36 (PG 64, 653 B)

40,30b

2Γ μεριτζΰονται

de αυτόν

Φοινίκων

ϊθνη.

348 82

ΞΓ

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΗ Olympiodor

Όλυμπιοδώρου

η Φοινίκη Χαναναία το πρότερον έκαλεΐτο· την γαρ Συροφοινί3 κισσαν Χαναναίαν καλούσι τα ευαγγέλια, οί δε Χαναναΐοι είδωλολάτραι. λέγει ούν, ότι μερίζονται τον δράκοντα οί είδωλολάτραι. και άλλως δε Φ οινικά νοούνται οί τοις είδώλοις θύοντες ώ? φοι6 νισσόμενοι τοις επιβωμίοις α'ίμασιν. μερίζονται δε τον δράκοντα άλλος αλλην άθεσμον μετιών πραξιν. 2-3 vgl. Markus 7,26; Matthäus 15,22 GU

FQRim*ZVAEHSKAMA

Ρ

C([2-4] 5-7) [Β]

1 Autor: keine Angabe GJIVMAPW και Σιδώι> Olymp γ είδωλολάτραι

>

RH-*

W * ( 4 μερίζονται - 7)

2 ή: και ή νυν δε Olymp II Φοινίκη + Τύρος

3 Χαναναΐοι: Μανιχαΐοι 01ymp Y II οΰν > 01ymp Y

Titel και άλλως (άλλως K ^ C ) in Ε

-

4 λέγει - 7 > Μ II λέγει -

vor 5 Trennung und Φοινικές κτλ. unter dem 5

Φοίνικες + καλώς Olymp

Quelle: Olymp. S. 368,10-15.16-17 Nik. S. 581,16-22 (PG 9 3 , 4 3 3 C)

83

2Γ

'Ω,ριγένους

επί πονηρία μεγάλη διαβάλλονται Χαναναΐοι οί και Φοίνικες, δια 3 τοϋτό φησιν μεριοννται δε αύτον Φοινίκων έθνη. έκαστος τε μέρος τι λαμβάνει άπο του δράκοντος, εαν η το γένος Χαναναΐος και Φοΐνιζ. U m (2 - 3 €θνη)

FQRFITVAEHS ΚΔ

Ρ

C

1 Autor: άλλως S, keine Angabe UV 2 επι U T E ^ P C : εττεΐ FqllVA II Χαναναΐοι - Φοίνικες: Φοίνικες Χαναναΐοι οντες Ρ, Χαναναΐοι C II οί και FII: οί q, και οί UH~\ και TVAE 3 έκαστος τε FIIV: εκάστοτε q, έκαστος TA~*C, έκαστος γαρ Ρ 4 το γένος: την γνώμην Ρ PG 17, 101 Α (aus F ) —

40,31a

84

ΖΔ

ϊδ

Nik. S. 581,24-26.23-24 (PG 93, 433 CD.C)

τταν δ ε ττλωτον συνίλθον ον μη βνρσαν μίαν ovpäs αύτον.

Όλυμπιοδώρου

ϊνέγκωσι

Olympiodor

βύρσα η φολίς, ή λεπίς. φησιν ούν, 'ότι πάντες άνθρωποι κατα 3 ταύτον συναγόμενοι οί τόνδε τον βίον θάλατταν καλοΰμενον πλέοντες ούδε μικράν τινα αύτοϋ επηρειαν των εσγάτων δυνάμεων δύνανται το καθ' εαυτούς ενεγκεΐν. ό δε κύριος ημων αύτας σννέθλασε ras κεφάλας 6 τον δράκοντος. 5-6 Psalm 73,14a

Kapitel XXVIII (zu Hiob 40,6 - 41,26) GU

FQRnTJVAEHSKAMA

P*

1 Autor: keine Angabe GqJMAPW

C

349

W*

2 βύρσαν EC II λε-nir. λέττος 01ympY

2/3 κατ'

Y

αΰτον 01ymp qTVEHSA^C 4 εσχάτων + και τελευταίων Olymp 4/5 το καθ' εαυτούς > Olymp 5 νττενεγκεΐν Olymp II αύτάς: αυτός AM 6 των δρακόντων JM Quelle: Olymp. S. 368,21.22 - 369,3 Nik. S. 581,41 - 582,8 aus Olymp. (PG 93, 433 D - 436 A)

2Δ 'Ω,ριγένους

85

τα τελευταία του δράκοντος και τα έσχατα ου δύνανται νεκρώσαι 3 -πάντα άμα π λ ω τ ά , οι άνθρωποι οί πλοίο is -χρώμενοι τοις σώμασιν ου δύνανται ενεγκεΐν βύρσαν μίαν ovpäs αύτον. αύτοι καθ' εαυτού? ου δύνανται• θεια? δε δυνάμεως επισκοπούσης δυνάμεθα ου μόνον βύρ6 σαν μίαν ούρα? αύτοϋ, ά λ λ α και όλου αυτόν κομίσαι και όλον αυτόν νέκρωσα ι. νεκροϋμεν δέ 'έκαστος το 'όσον εφ' εαυτω τον διάβολον κατά το εΙρημενον παρά τω άποστόλω" ό δε θεός σύντριψα τον Σαταναν 9 ύττο τους πόδα? υμών εν τάχει. 8-9 Römer 16,20 FQRIITIVAEHSKAA

C

1 Autor: keine Angabe I V A

2 και τά έσχατα > ΛΚ

3 αμα -πάντα ~ A~*C II

πλοίου: πλείοις ΛΕ, πλείους 4 αύτοι > q II awroi + Öe EC μάσαι Λ, κοιμίσαι Κ 8 παρά - 9 > A II συντρίψαι FA

6 κομίσαι: κοι-

PG 17, 101 AB (aus F) — Nik. S. 582,9-18 — PG 12, 1048 C (aus Niketas-Handschriften)

40,31b

zE

2E κ α ι kv πλοίοις

άλίύων

κεφαλήν

αντοϋ.

Όλυμπιοδώρου

teilw. Olympiodor

άλιεΐς οί της εκκλησίας προεστωτες διδάσκαλοι, πλοία δέ αί εκ3 κλησίαι. κεφαλήν δε αυτού την ύπερηφανίαν λεγει ητοι τάς άρχάς και ΰποθεσεις των άμαρτημάτων ως φόνου τυχόν την ακριτον όργην. φησι δε, ό'τι ύπερηφανεύσεται και κατά διδασκάλων και κατά εκκλη6 σιων, διωγμούς δηλονότι κινών. GU

FQRIITJZVAEHSKAA

Ρ

1 Autor: keine Angabe GUJXAPW

C

W*

2 προεστώτες + οί 01ympY

ΰπερηφανεύσεται Olymp GUP: ϋττερηφανενσατο TC 01ympY II ohne Trennung folgt Nr. KH 87 in FqüTJIVAP Quelle: 2 - 3 λέγει. 5 φησι - 6 Olymp. S. 369,5-8 Nik. S. 582,19-24 (PG 93, 436 A)

4 ώ? - 6 > A

5

6 κινών: ποιων κατ' αυτών

86

350

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΗ

zu 4 0 , 3 1 b

87

κ α ι α λ λ ω ? δε'· ποικίλως άντέστη τη πορεία των αλιέων λων βουλόμενος εμποδίσαι τω κηρύγματι, εί και όμοϋ τοις 3 μασι συνετρίβη. GU

FQRIITJZVAEHSKAA

Ρ

C

Ohne Trennung an Nr. ΚΗ 8 6 in F q l l T J I V A P 1 - 2 κηρύγματι

40,32a

αποστόεγγειρη-

1 και άλλως

de: άλλως

(als Titel) Ε - *

Nik. S. 5 8 2 , 2 5 - 2 7 (PG 9 3 , 4 3 6 A )

is

ςπιθήσεις

40,32b

μνησθάς

δε αύτώ πόλζμον

χείρας τον γινόμενον

kv

σώματι

α ντου, 40,32c

88

2S

και μηκετι

γι,νέσθω.

τοΟ αύτοϋ (= Όλυμπιοδώρου)

Olympiodor

«δύνασαι δε αυτόν», φησίν, «τη ση δυνάμει καταδήσαι η ο λ ω ? 3 μνησθήναι και εννοήσαι τον μέλλοντα γενεσθαι εν τω σώματι αύτοϋ πόλεμου, ηλίκος (εσται);» σώμα δε αύτοϋ τους δαίμονας λεγει ώί αύτοϋ κεφαλής οντος. τοϋτον δε τον πόλεμον ενίκησε δια τον τρο6 π α ι ο ύ χ ο υ σ τ α υ ρ ο ύ ό κύριος, το δε μηκετι γινεσθω, επειδηπερ απαξ γέγονεν ό σταυρός, ο γαρ άπέθανεν, φησίν, rfj αμαρτία απίθανων εφάπαξ. 7 - 8 Römer 6 , 1 0 GU

FQRnTJVAEHSKAMA

1 Autor: του αύτοϋ

(= άλλως)

Ρ

C

W*

E S C , Όλυμπιοδώρου

ΛΗΚΔΑ, keine Angabe G U J M

PW 2 δύνασαι: δύνη Olymp II φησίν > Olymp II 777 - καταδήσαι: ίπισφίγξαι τη σί) δυνάμΐΐ και Olymp II 'όλον 01ympY 3 και ίννοησαι: τον ττόλίμον Olymp II τον: τον τον HSA' II γίνΐσθαι PW II ίν τω σώματι: τω ομματι KM, τω σώματι ΔΑ 47τόλΐμον - (ίσται> > Olymp (vgl. zu Ζ. 3) II ήλίκος: ήλίκον U, η νΐκ,ος V, > Ρ II τους δαίμονας: τάς πάσας άποστατικάς δυνάμας Olymp 5 πόλεμον + (πολίμησΐ και Olymp 6 τό - 8 > Μ II απαζ > Κ - * 7 σταυρός + ώί και ό Ιΐρος απόστολος ΐφη Olymp II φησίν

> Olymp U

Quelle: Olymp. S. 3 6 9 , 1 9 - 3 7 0 , 2 Pitra, Analecta Sacra II, S. 3 8 7 (aus P )

IS

89 3

Ιωάννου Chrysostomos πόλεμον ενταύθα λεγει την ταραχην, την αγριότητα, «μετα το ;χρεμψασθαι α υ τ ό φως γίνεται», φησίν. «τοιούτον», φησίν, «εστι το θηρίον αγριον καϊ δυνατόν και άκατάπληκτον.» 2 - 3 vgl. Hiob 4 1 , 1 0 a

Kapitel XXVIII (zu Hiob 40,6 - 41,26) FQRnTVAEHSKAA

351

C 3 γρίμψασθα*. Chrysp Γ: μίμψασθαι 4 ακατάληπτου RH - *

1 Autor: ά'λλω? S 2 μ«τά - 3 φησίν \ > A ChrysM II φώ?: πώί Chrys MP II φησίν2 > Chrys Quelle: Chrys. S. 197,10-12

Pitra, Analecta Sacra II, S. 387 (aus Chrysp) — 2 - άγριότητα Nik. S. 582,38-39 (PG 93,436 B); 2 μΐτα - 4 Nik. S. 590,2-6 (PG 93,441 D)

41,1a

TL

41,1b

zZ

ούχϊώρακας ovbk

km

αντον TOLS

λξγομύνοι,Σ

τεθαύμακας;

Όλυμπιοδώρου

Olympiodor

«ουκ €7τληροφόρησά σε», φησίν, 3 νοητοϊς

όφθαλμοϊς

λεγομένοις

τούτον

περί αύτοϋ;»

«ναι»,

κατ' άργας έ'λε^εζ/· ό μέλλων

«ατε ττροφητην;

τον πόλ^μον;

ουκ είδε$ τοις

ου θαυμάζεις

δηλονότι

90

δε em

roh

φ η σ ε ι ε ν αν ό Ίώ/3. διό και

το μέγα κήτος

χειρώσασθαι.

5 Hiob 3,8b

GU

FQRIITJZVAEHSKAMA

1 Autor: keine Angabe GJIMPW

Ρ

C

W*(2 - 4 λίγομίνοκ)

2 φησίν > Olymp II'άτν.ώ? Olymp

3 τον > HSA

4 irept αντοϋ > Olymp Quelle: Olymp. S. 370,4-7

41,2a

ΞΗ

ού

δεδοικα?, ort

41,2b

τ ι ? yap

kariv

41,3a

η τ i s άντιστησ^ταί

ήτοίμασται

6 ζμοϊ

μοι;

αντιστάρ μοι. και

νιτομ^νύ;

ζΗ τοϋ αντοϋ Olympiodor καν τούτω πάλιν προσυπακουστίον το ναι- κατ' ιρωτησιν γάρ 3 εστίν η άνάγνωσις. η και τούτο λε'^ει, 'ότι «ουκίτι αυτόν φοβηθηση· ήτοίμασται "γάρ μοι ει? το υπ' εμού δεθήναι και υπό των άγιων μου εγκαταπαίζεσθαι.» 4-5 vgl. Hiob 40,19b; Hiob 41,25b

GU

FQRFIT J(3 ούκέτt - 5) ZVAEHSKAMA

Ρ

C

W*(3 οΜτι - 5)

1 Bezug: zu 41,1b in FÜTEHSAA II Autor: Όλυμπιοδώρου UFA, keine Angabe GJI

H~>PW 3 ίστιν > SP II φοβηθήσα SW 4 δεθήναι - μου > 01ympY II δΐθηναι: δοθήναι FW II αγίων: αγγέλων Λ 5 κατατταίζΐσθαι IC II (γκαταπαίζ(σθαι + μηδΐi>os άντιφθέγγεσθαί μοι δυναμένου η την (μην όρμήν υπομένοντος W Quelle: Olymp. S. 370,9-12

4 ήτοίμασται - Μήναι Nik. S. 583,28-29 (PG 93, 436 D)

91

352

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΗ

41,3b

ΈΘ α 7τασα η υπ

41,4a

ού σιωπησομαι

41,4b

και λόγω

ονρανον δι'

δυνάμεως

ςμη

εστίν,

αυτόν, ε λ ε ή σ ε ι τον Χσον

αντω.

ΞΘ τοΟ αντοϋ Olympiodor «επειδή γάρ», φ η σ ί ν , «δημιουργός ει'μι -πάντων και δεσπότη?, oy 3 σιωπήσομαι δια τον σκυλίϋσαντα την υπ ουρανόν, α λ λ ' έπε£ελεύσομαι και άμυνοϋμα ι αυτόν τω λόγω της ε μη? δυνάμεως χρώμενο?, ώστε π ά ν τ α ? ελείΐν και τον ίσον αντω» - τουτέστιν τον 'ίσον τω δια6 βόλω γεγονότα τη αποστασία λε'^ει δε τον άντίχριστον - «εφ' οί? και αυτό? π ε ί σ ε τ α ι . » GU

FQRnTJZVAEHSKAMA

Ρ

C

W*

1 Autor: Όλνμπιοδώρου Uq, του αύτοΰ (= keine Angabe) Α, keine Angabe GJIHSK AMPW 2 φησίν > Olymp 3/4 (ξίλΐύσομαι Olymp AP 5 ektuv: ίλΰν ΚΔ2ΜΑ II αύτοΰ ΛΡ, αυτών G 6 ΐφ' ois: το αυτό Ρ 7 τκσάται E~*C II ohne Trennung folgt Nr. KH93 in U Quelle: 2 - 4 α ντον Olymp. S. 370,17-19; 4 τω - 7 = Olymp. S. 370,21 - 371,2 2 - 4 αύτόι/ Nik. S. 583,33-37 (PG 93, 436 D - 437 A); 4 τω - 7 Nik. S. 584,21-26 teilw. aus Olymp. (PG 93,437 B)

zu 41,4b ό 0εό? τον φίλον νώσει.

ε α υ τ ω ευλό^ωε ελεήσει, τον δε εγθρον

ταπει-

GmU FraQmRmnTVAEHSKmAA [CB] Ohne Trennung an Nr. KH 92 in U Autor: Ώ,ριγένους A 1 ό: τιves Se φασιν οτι ό UII φίλον εαυτω: φίλον ίαυτοΰ Ε-*, ίαυτοΰ φίλον UII τοι>2 - 2 > F

41,5a

ο

τ ι ? αποκαλύψει

πρόσωπον

έ ^ δ ύ σ ε ω ? α ντον;

Kapitel XXVIII (zu Hiob 40,6 - 41,26)

353

Ο

Όλυμττιοδώρου Olympiodor άντι τοϋ· ουδείς πλην εμού. πρόσωπον δε ενδύσεως λέγει, τό άλ3 λοτε άλλο προσωπεΐον, ο μετενδύεται ύποκρινόμενος. GU

FQRnTVAEHSKAMA

Ρ

1 Autor: keine Angabe GFqAMPW

[CB]

94

W*

2 δε > 01ymp Y

3 ohne Trennung folgt eine

Direktentnahme aus Olymp, in U Quelle: Olymp. S. 371,4-5 Nik. S. 585,8-11 (PG 9 3 , 4 3 7 D)

Ο

'Ω,ριγίνουί δια τί ουκ ειπεί/· "τις αποκαλύψει πρόσωπον αύτού;" τί ποιεί έν3 θ ά δ ε και η ενδυσις; τις γαρ αποκαλύψει, φησίν, πρόσωπον ενδύσεως αύτοΰ; 'ίνα δε νοηθη το λεγόμενον, παραδείγματι χρησώμεθα των περιτιθεμενων προσωπεΐον και μη φαινομένων τούτο ö είσιν, άλλα 6 θέλουσι δοκεΐν. άναλαμβάνουσι γαρ προσωπεία, φέρε ειπείν ούτοι οι εν ταις θυμέλαις ύποκριταί, ποτε μεν ηγουμένων, ποτε δε άλλως βασιλέων, ποτε δε γυναικών και το μεν 'ίδιον αυτών πρόσωπον 9 άποκέκρυπται, και ο είσιν, ού φαίνονται, δ δέ δοκ(εΐν θέλ)ουσιν, {ού} βλέπονται, τοιούτος εστίν ό δράκων ουδέποτε το πρόσωπον αυτού δείκνυσιν, αλλ' αεί πρόσωπον λαβών εις άπάτην των ανθρώπων 12 εκείνω χρήται. και έ'χει γε ό εχθρός ούτος πολλά προσωπεία, και καθ' έκάστην κακίαν πρόσωπον λαμβάνει άρετης. και μ(τ' ολίγα

95

15

το πρόσωπον, δ ενεδύσατο, τίς Ικανός έλέγζαι, τις ικανός άποκαλύψαι και δειξαι, οτι ένδον δράκων εστίν; τοιούτοι είσί τίνες και άλλοι μαθηται αυτού, ο'ίτινες έρχονται προς νμας εν ενδύμασι προ18 βάτων, ενδοθεν δέ είσι λύκοι αρπαγές. 17-18 Matthäus 7,15 FQRIIT J(2-13) VAEHSKAA

C

1 Autor: keine Angabe JV 4 γρησόμΐθα TK 6 θ(Χ)ονσιν {οϋ} Hag: δοκούσιν ού TC (ού tilgt Young)

μ(τ' ολίγον Η, > V 16 δάζαι: ληζαι F

δοκάν: δίκην q 9 bonielv 12 ίκίΐνο FAEC 14 και 18 ίνδοθίν. ϊσωθίν ΛΑ

PG 17, 101 BC (aus F) — Nik. S. 585,34 - 586,12 (PG 93, 437 D - 4 4 0 Β ) — εστίν Pitra, Analecta Sacra II, S. 387 (aus einer Niketas-Handschrift)

15-16

8-10: Vgl. Origenes, De oratione 20,2 (S. 344,11-14 GCS): ωσπΐρ δέ oi h τοις θΐάTpoLS δραμάτων τίνων ύποκριταί ούχ öirep Κέγονσίν eiaiv, ούδ' one ρ βλέπονται καθ' ο ττίρίκίΐνται πρόσωπον τούτο τυγχάνουσιν, οϋτως κτλ.

354 Ο

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ KH

Σΐυηρον ίπισκόπου Άι>τκ>χ«ία$ ίκ. τήϊ ττρος του? Επισκόπους Επιστολής εκ των δεδηλωμενων

3

μοι παρά της υμετέρας όσιότητος

...

και μΐτ' ολίγα προς την μνήμην πνεύστω

βίβλω

άνεδραμον

του Ίώβ

6 το λίαν αναιδές και ποικίλον των εξωθεν προσωπείων δαίμονος

αύτοϋ;

ταύτης ποικιλίας επενήνεκται

των τη θεο-

καΐ ως εν σωματική

καϊ κεκρυμμενον

διαπλάσει

των επινοιών

ύπαλλαγής υπογραφόντων

άρχεκάκου και πονηρού,

9 7Τον ενδύσεως

των ιερών γραμμάτων

εγκειμενων

και της

του διαβόλου

φασι γάρ· Tis αποκαλύψει

και

ττρόσω-

καϊ επείπερ αί ρίζα ι της εζωθεν

φαινόμενης

cos εκ τίνος βάθους της αφανούς κακίας

άνίσγουσιν,

τοις είρημενοις και ταύτα.

Q R Q - 2 ) ΠΤΣVAEHSKA Α ( 3 - 1 1 )

C

1 Autor und Titel: keine Angabe I V A II (πισκόπου Άντιοχΐίας

> qK II sk - Επιστολής

τους > A~>C 3 > I V 7 άιταλλαγής E A C 11 Επινίνηκται E C II es folgt die Notiz το λοιπον ets το Εξής (+ παγινόν Η) in ΠΤΎΛΕΗ (s. Nr. KH 9 9 ) > q II

3 - 9 αντον Pitra, Analecta Sacra II, S. 3 8 7 (wohl aus Handschrift 2 5 6 ) Nik. S. 5 8 6 , 1 3 - 2 1

—

6

το - 11

Zu möglichen Quellen vgl. C P G 7071 ( 2 0 ) - (22). Fortsetzung in Nr. KH 9 9 .

41,5b

OA

OA ei? bk πτύξιν

θώρακος

αύτοϋ

τις αν

Όλυμπιοδώρου

τουτέστιν

ζΐσέλθοι;

teilw. Olympiodor

τίς ικανός εισελθειν εις τα νοήματα της καρδίας

3 διότι συνεπτυγμενα αντον τα νοήματα

τυγγάνουσιν;

αλλ' οί εν Χριστώ

φασιν

αυτού, ο ν γαρ

άγνοονμεν.

3/4 2. Korinther 2,11 GU

FQRIITVAEHSKAMA

1 Autor: keine Angabe G U M P W

Olymp

Ρ

[CB] 2

W

τουτέστιν: λΕγΐΐ ουν οτι Olymp II Ικανός + Εστίν

3 συνΐπτυγμίνα: avyixe) καλυμμένα Olymp

Quelle: 2 - 3

τυγγάνουσιν Olymp. S. 3 7 1 , 1 0 - 1 1

2 - 3 τυγγάνουσιν Pitra, Analecta Sacra II, S. 3 8 7 Olymp. (PG 9 3 , 4 4 0 B )

—

Nik. S. 5 8 6 , 2 8 - 3 2 teilw. aus

Kapitel XXVIII (zu Hiob 40,6 - 41,26)

355

OA Ώριγίυους όρας; θώραζ ούτος ονομάζεται και στήθος, και θώραζ, οπού εστί 3 το ήγεμονικόν. ούχ απλούν εστιν 6 θώραζ αυτού, ούδεν εχει απλούν δόλιος εστιν, επτυγμένος εστίν. εις ούν την πτύξιν θώρακος αύτοϋ τις αν είσελθοι; άγιος δε ελεγχειν αύτόν δύναται και δεΐζαι, οτι επτυκται 6 αυτού ό θώραζ, τώ δε άγίω ούκ επτυκται. FQRIITJVAEHSKAA

C

1 Autor: του αύτοϋ (= Ώ,ριγίνους) F, keine Angabe J IITJV II πτύξιν + του A ^ C PG 17, 101 D (aus F) — schriften)

6

9 12

ούτως

VEAC

4

την >

PG 12, 1048 C (aus Niketas-Hand-

των λ ο ι π ώ ν τής προς επισκόπους km στολής €19 δε τττύζιν Θώρακος αύτοϋ τις αν είσελθοι; ττύλας στόματος αύτοϋ τις ανοίξει; και γαρ ού μία πύλη τοϋ στόματος, άλλα πολλαι τών τα αναιδή ψευδομενων είσίν, και δοκούσι μεν δια μιας διαλεγεσθαι πύλης, τάς δε πλείους εχουσι κεκλεισμενας εν εαυτοϊς, 'ίνα προς την γρείαν τής κακοτεχνίας τών εν τω άφανεΐ διανοημάτων ήν βούλονται πύλην κατά μέρος άνοίγωσιν επι τώ θηραθήναί τινα προς όλεθρον και άπώλειαν. και το άνένδοτον δε και αμετάθετου τής πονηρίας τοϋ δαίμονος και τής εκ ταύτης φυομενης αναίδειας ώ? διά τίνων "χρωμάτων ούτωσί πως άνεζωγράφηται· η καρδία αύτοϋ ττέττηγεν ώσττερ λίθος, εστηκε δε ώσττερ ακμών άνηλατος. OA

3

Σ< υηρου ίπισκόπου

Nik. S. 586,33-39 —

2

2-3 Hiob 41,6a

εκ

11-12 Hiob 4 1 , 1 6

QROTIVAEHSKA

C

1 Autor und Titel: keine Angabe I V II επισκόπου - επιστολής > q II επισκόπου > HK, + Άντιογείας Δ II e/c - επιστολής ΤΗ: εκ τής αυτής ε π ι σ τ ο λ ή ? Κ, εις τα λοιπά τής προς (+ τους C) επισκοπούς (επίσκοπου Λ) επιστολής AESA, > Π 2 - είσέλθοι > Σ 7 πύλην > ΤΣ II τώ: το ΣΑ II τινα: τινά ποτέ Κ, ποτε A t x t , τινα A m a r 8 11 ώσπερ: ώς IHSA 3 και - 8 Nik. S. 586,42 - 587,7 Fortsetzung von Nr. KH 96.

41,6a

OB πνλας

προσώπου

αύτοϋ

τις

ανοίζει;

356 100

ΚΕΦΑΛΑ I ON KH

OB Όλυμπιοδώρου

teilw. Olympiodor

«ras επικρύψεις», φησίν, «των νοημάτων αυτού τις φανεροποιη3 σε ι;» πανούργος γαρ ων και αγαθού δήθεν προφάσει κακοποιεί, οΰτω δΓ άμετρου μετανοίας εις ετερον βόθρον τον Ίούδαν ενεβαλεν άπο της προδοσίας επι την άγγόνην άγαγών. res· ούν ανοίξει, άντι του· ουδείς 6 πλην εμού. 4-5 vgl. Matthäus 27,3-5 GU FQR11TJZVAEHSKAMA Ρ [CB] W(2 - 3 κακοποιεί) 1 Autor: τοϋ αύτοΰ (= Όλυμπιοδώρου) F, του αύτοΰ (= keine Angabe) V, keine Angabe GUJIMAPW 2 έπικρΰψει?: επικαλύψει? Olymp 2/3 φανερώσει GW 3

και - 4 βόθρον > U

4 δια KMA

Quelle: 2 - 2/3 φανεροποιήσει. 5 αντί -6~ Olymp. S. 371,14-15 Nik. S. 587,9-10.12-17.20-21 (PG93.440BC)

101

OB

Ώριγίνονς κρύπτει τα ένδον άποκείμενα. τις ούν ανοίξει τας ττνλας τοϋ 3 προσώπου αύτοΰ; τις τοιούτος εστίν, ωστε ελεγξαι και δεΐξαι, οσον δόλον, οσον ιόν, οσα κακά εγει άποκείμενα; FQRnTVAEHSKA

C

1 Autor: τον αύτοΰ (= Όλυμπιοδώρου) q, keine Angabe V

3 τοιούτοs: οΰτοϊ FT

PG 17, 101 D - 1 0 4 Α (aus F) — Nik. S. 587,17-20 (PG 93, 440 C)

41,6b

102

ΟΓ

or κύκλω οδόντων αντοϋ

φόβος.

Όλυμπιοδώρου

Olympiodor

τα ρήματα τα πονηρά, οι ψευδοπροφήται και ψευδοδιδάσκαλοι, 3 οί δάκνοντες όλω τω στόματι. εστί δε και άλλως φοβερος τοις αυτόν άγνοοϋσιν εκφοβών και άπειλών, α ποιειν ού δύναται μη συγγωρουντος θεού. GU

FQRIiraVAEHSKAMA

Ρ

[CB] W*

1 Autor: τον αντον (= keine Angabe) V, keine Angabe GUJIMAPW 3 nach στόματι Trennung und das Folgende unter der Angabe αλλωϊ in U 3 άλλως· > Olymp UK II

φοβεροί Olymp GUKP: και φοβεροί Γ Quelle: Olymp. S. 371,17-20 Nik. S. 587,31-36 (PG 93, 440 D)

5 του θεον FTJ

Kapitel XXVIII (zu Hiob 40,6 - 41,26)

357

ΟΓ 'Qptytvovs περί ών λέγεται- οδόντας αμαρτωλών συν έτριψαν και κύριος 3 συντρίψει τας μύλας των λιόντων, ουκ εστίν ούτος ό φόβος του θεοϋ, αλλ' ό φόβος ό κύκλω των οδόντων αύτοϋ. αλλ' εαν τον Χριστον εν σεαυτω, μη φρόντιζε τούτου του φόβου, κύριον γαρ τον θεόν σου 6 φοβηθηστ] και πλην αύτοϋ μη φοβοϋ άλλον. 2 Psalm 3,8c 7,1 Ab

2-3 Psalm 57,7b

FQRnTVAEHSKAA

6 Proverbien

C

1 Autor: του αυτόν (= Ώριγίνους)

ό: άλλα EC II

5-6 Deuteronomium 6,13; 10,20

103

C, keine Angabe RV

3 ουκ - 4 των > q

4 άλλ'

> EC II Χριστον. θώυ ΗΚ~* φόβον του θ(οϋ S

PG 17, 104 Α (aus F) — Nik. S. 587,23-31 (PG 93, 440 C)

41,7a

ΟΔ τα έγκατα

αύτοϋ

ασπίδες

χαλκαι.

ΟΔ Όλνμπιοδώρου Olympiodor «δλοι», φησίν, «οί διαλογισμοί αύτοϋ ιού γίμουσι και είσιν οϋχ 3 απαλοί rives, αλλ' ιταμοί και σκληροί.» GU

FQRIITreVAEHSKAMA

Ρ

[CB]

104

W*

1 Autor: τοΰ αύτοϋ (= Όλυμπιοδώρου) q, keine Angabe GUJEKMPW

Olymp II αυτοϋ > Olymp II ούχ: ουκ OIympY GUP ροί: ίσγυροι και Ιταμοί Olymp

2 φησί ν >

3 άπΚοΐ RAA II Ιταμοί και σκλη-

Quelle: Olymp. S. 372,5-7 Nik. S. 587,42 - 588,1 (PG 93,441 A)

ΟΔ 'Ω,ριγίνους τα δόγματα, τα νοήματα τα άποκεκρυμμίνα πάντα, ιός ασπίδων 3 εστι πάντα τα ένδον αύτοϋ και ασπίδες είσιν ούχ άπαλαί τίνες, άλλα σκληραί· ασπίδες γάρ εισι σκληραί.

105

2 Psalm 13,3e;Psalm 139,4b; Römer 3,13 FQRnTVAEHSKAMA

1 Autor: keine Angabe V -

C

2 νοήματα: νοσήματα E'C, νοητά S~* II 7013 > E~*C 3

απαλοί HSA > 4 άσπι'δ« - σκληράij > K-* II σκληραί2'· vielleicht χαλκαι PG 17, 104 Α (aus Fund Μ) — Nik. S. 588,1-4 (PG 93, 441 A)

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΗ

358

41,7b

ΟΕ

41,8a

106

δέ αύτον

σΰνδζσμος eis του

evos

ωσιrep

σμιρίτης

λίθος,

κολλώντας

ΟΕ Όλνμπ«οδώρον σύνδεσμος 3 εϊσιν

αύτου,

Olympiodor

'όλον

το σώμα αύτοϋ.

αί γαρ κακία ι, α'ίτινε ς σ ύ ν δ ε σ μ ο ?

μία της μ ι άς ηρτηνται

καθο κακίαι,

δοκώσ ιν. τοιαύτη

δέ και η του σμηρίτου

λη ντα ι. λεγεται

δέ ούτος

6 αδάμαντος γλύφειν.

και σίδηρον

άρπάζειν

φύσις-

που

eh γαρ του evos ice κάλ-

και ιταμώτατος

και τραγύτατος

ίκαναι δε και αί κακίαι ai διαβολικαι

ει'? έαυτάς GU

Olymp MW (vgl. Olymp. S. 373,17 καν εναντία συμβουλνάειυ δοκωσιν) II καθο: καθώς EHSAA II κακίαι: viell. και αί άρΐταί (vgl. Bemerkung) II καν GUKP: και Γ II πον: 7τω? U 4 δοκοϋσιν RJEHSAA II δέ: γαρ Olymp II σμιρίτου URZP, σμφήτου G 4/5 κΐκόλληται Olymp UH'P 5 ούτος 6: ό σμηρίτης Olymp II ιταμός Olymp 6 τραχύτητος 01ympY II vtkov: αυλον 01ympY 7 ΐσω? > Olymp 8 (αυτού? THSA-* Quelle: Olymp. S. 372,10-15 Nik. S. 588,33-43 (PG 93,441 AB) Zu 3-4 vgl. Makarios, Horn. 40,1 (S. 275,3-5 Dörries): αλλήλων (κδΐδΐνται πάσα ι αί άρΐταί, ώσπίρύ yap τις πνευματική αλυσις· μία της μιας ηρτηνται.

41,8b

107

OS

πνςϋμα

δε ου μη διύλθτ]

αυτόν.

OS τοΟ αϋτοΟ αντι 3 πάσαις GU

τοϋ·

Olympiodor ουδεμία

επιβουλεύειν

ψυχη

λανθάνει

αυτόν,

άλλα

πάσας

τηρεί

και

πειράται.

FQRIIΤΙΣ VAEHS KAMA

Ρ

[CB]

W*

1 Autor: τοΰ αυτού (= keine Angabe) V, Όλυμπιοδώρου ΛΑ, keine Angabe GUJIHS KAMPW 3 πάσαις: πάσας GqM II ohne Trennung folgt eine hexaplarische Note in U Quelle: = Olymp. S. 372,18. 373,5-6 Nik. S. 589,5-8 teilw. aus Olymp. (PG 93, 441 B)

Kapitel XXVIII (zu Hiob 40,6 - 41,26)

359

OS 'Ω,ριγίνους 108 το δε διέλθι7 ούχ ort ου δι έρχεται, και παρέρχεται, αλλ' 'ότι ούδεν 3 αυτόν λανθάνει, πάντας δει δι' αυτού διελθεΐν εαυτούς ούν παρασκευάσωμεν του μη κατασχεθηναι υπ αυτού. FQRIITVAEHSKAA

C

διΐλ,θτ) Κ - * : έ'λθτ) TC II ού > FTC II καϊ παρέρχεται > V 3 δΐΐλθάν: (Κθΐϊν FC 4 κατασγΐθηναι: κατίνΐγθηναι R, καταισγννθηναι E^C 1 Autor: keine Angabe V

2

Nik. S. 589,10-15 (PG 9 3 , 4 4 1 Β) — PG 1 2 , 1 0 4 8 D (aus Niketas-Handschriften)

41,9a 41,9b

ΟΖ

oz άνηρ τώ άδελφώ αυτόν συνάγονται καϊ ού μη

προσκολληθήσζται, άποσπασθωσιν.

Όλνμπιοδώρου

Olympiodor

109

καν σφόδρα τίνες όμονοησωσιν ώς μη διασπασθαι, και τούτοις 3 επιτίθεται, δρα δε, μη και περί των κακιών και των ενεργούντων αύτάς δαιμόνων τούτο λέγει- ώσπερ γαρ άνθρωπος άνθρώπω δια το όμοφυες κολλαται, ούτω και ο'ι δαίμονες αλλήλων εχονται, καν κατά 6 ret? ενεργείας εαυτοις εναντιώνται, ό μεν εις πορνείαν τυχόν, ό δε εις ύπερηφανίαν ώθων εις γαρ αύτοις σκοπός η του ανθρώπου απώλεια. GU

FQRTITOVAEHSKAMA

Ρ

[CB]

W*

4 αύτας: αύται? Olymp U 6 «αυτοί? GUP: αΰτοΐς ίναντιώνται (Nik): kvavTiovvrai 01ymp Y GUTP, Ιναυτιονται RTA - * 7 σκοπός Olymp GU: ό σκοπος ΓΡ 1 Autor: keine Angabe G J I M P W

01ymp Y Γ II

Quelle: = Olymp. S. 373,11-19 Nik. S. 589,19-30 (PG 9 3 , 4 4 1 C)

41,10a

OH

OH kv πταρμώ

αύτου

ζπιφαύσκεται.

φέγγος.

Όλνμπιοδώρου

Olympiodor

πταρμος καθαρτικός εγκεφάλου, επει ούν και αύτός 3 ζεται els φως, προσποιείται και δύνασθαι καθαίρειν.

μετασχηματί-

2-3 vgl. 2. Korinther 11,14 GU

FQRn ΉΣVAEHS KAMA

Ρ

[CB]

W

τοϋ αντον (= Όλνμπιοδώρου) qV, keine Angabe GJZMPW λον φωτός UW 1 Autor:

Quelle: Olymp. S. 374,2-3 Nik. S. 589,36-39 (PG 93, 441 D)

3 φώ?:

ayyi-

110

360

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΗ

41,10b

111

ΟΘ

oi bk οφθαλμοί

αύτοϋ

είδος

εωσφόρου.

ΟΘ τοϋ αύτοϋ

Olympiodor

κατά άπάτην ού γαρ ιχουσι το άληθινον φως. οφθαλμοί δε νο3 οΰνται τον Δράκοντος άνθρωποι τίνες δοκοϋντες είναι γνωστικώτεροι ώ? οί από των αίρεσεων. GU

FQRnTVAEHSKAMA

Ρ

[CB]

W*

1 Bezug: zu 41,10a in ΛΕ II Autor: Όλυμπιοδώρου GUHSKAMPW

2/3 νοούνται: ΰσι Olymp

VA, Ώριγένους

4 ώ ί - αίρίσΐων

R, keine Angabe

> Olymp

Quelle: Olymp. S. 374,9-11 Nik. S. 590,9-12 teilw. aus Olymp. (PG 9 3 , 4 4 4 A)

112

ΟΘ Ώ,ριγίνους οί οφθαλμοί γοϋν αύτοϋ ουκ είσιν εωσφόρος, α λ λ ' είδος £ωσ3 φόρου, μετασχηματίζεται γαρ eis άγγελο ν φωτός, προσποιείται είναι ουράνιος αστήρ, προσποιείται σΰμβολον ημέρας. 3 2. Korinther 11,14

U(2 - 3 φωτός)

FQRllTJXVAEHSKAMA

1 Autor: τοϋ αύτοϋ (= 'Ω,ριγίνους)

[CB]

W*

R, α λ λ ω ϊ U, keine Angabe J I V W

2 γοϋν > U II

ϊωσφόρος U: ίωσφόροί Γ Nik. S. 590,16-20 — PG 12, 1048 D (aus Niketas-Handschriften)

41,11a 41,11b

113

Π

π εκ στόματος καιόμ,ει>αι

αύτοϋ

Ικπορεϋονται

εσχάραι

και διαρριπτοϋνται

λαμπάδες πυρός.

Όλνμπι οδώρου al βλασφημίαι καϊ οι λόγοι των άσεβων και άθεων

GU

FQRIITJVAEHSKAMA

Ρ

[CB]

1 Autor: τοϋ αύτοϋ (= ΌΚυμττωδώρου)

MPW

W

ΠΤ, Ώριγίνους

R, keine Angabe GUFQJV

2 δυσφημίαι Olymp II άθεων και άσεβων ~ GU

Quelle: Olymp. S. 374,15 PG 17, 104 Β (aus F u n d M?) —

Olympiodor διδασκάλων.

Nik. S. 590,31-32 (PG 93, 444 A)

Kapitel XXVIII (zu Hiob 40,6 - 41,26) Π

Ώριγίνο

361

us

114

οίμαι μεν και πάντας τους ασεβείς άθεων δογμάτων εισηγητάς 3 κυρίως αν είναι μάλη τού δράκοντος. και των μελών του δράκοντος ονόματα εί θελεις άκούσαι, ποίοι είσιν ούτοι· το στόμα του δράκοντος. είη δ' αν τι καί τροπικώς νοούμενο ν και παρά τούτο, 'όθεν οι λόγοι oi 6 άπολλύντες. εκ στόματος γάρ αύτοϋ λαμπάδες απολύονται πυρός, ετι εκ στόματος αύτοϋ εσχάραι απολύονται πυρός, εί ποτε ηκουσας τού κατηγορούντος λόγου, προφάσει Χριστιανισμού κατηγορούντος τού 9 δημιουργού, φερε ειπείν πρεσβεύοντος τά Μαρκίωνος, πρεσβεύοντος τα Ούαλεντίνου και τά Βασιλείδον, όταν κακώς λεγωσι τον ποιητην ουρανού και γης, όταν λέγωσιν αύτον μη είναι μηδε πνευματικής 12 ούσίας, όποΐά φασιν ούτοι, όψη, ότι εκ στόματος τών τοιούτων εξέρχονται λαμπάδες καώμεναι και διαρριπτοϋνται εσχάραι πυρός, διά τούτο ήμεΐς είδότες τηρώμεν εαυτούς, μη ποτε εκεϊναι ai λαμπάδες 15 ημας καύσωσιν, μη ποτε α'ι εσχάραι τού πυρός ημών άψωνται. FQRimVAEHSKAA

C

W(3 μί'λη του Δράκοντος)

1 Autor: τοΰ αύτοϋ (= Όλυμπιοδώρου) ΠΤ, keine Angabe RX 2 (ζηγητας E~*C 4 όποιοι Η - * 6 ετι - 7 πυρός > q II e n : ότι FTZ 7 πυρός απολύονται ~ II ηκουσas (Nik): ηκουσα TC 8 προφάσα - 9 δημιουργού > Α 9 πρεσβεύοντος τα Μαρκίωνος > Σ 10 τα2 > q l V E C II Βασιλι'δου TEKC II κακώς: καλώς SA1, μη καλώς Κ 12 φησιν TZVAEHSAAC II οψ(ΐ RAA II τών τοιούτων: αύτών Η - * 14mitcu beginnt eine Lücke in Ε 15 αί > TC PG 17, 1 0 4 B C ( a u s F ) — Niketas-Handschriften)

41,12a 41,12b

ΠΑ

Nik. S. 590,34 - 591,5

—

PG 12, 1048 D - 1049 Α (aus

πα €κ μνκτηρων αύτοϋ ζκττορζύζται καπνός καμίνου καιομ£νη S - * 3 υπέρογκα: μεγάλαυγα και υπεροπτικά Olymp II εκπορ(υόμ(να + ατιυα 01ympY II (Ισιν: εστίν Η - * 4 κατακαίουσαι QI1II αντά H ^ C Quelle: Olymp. S. 375,7-9 Nik. S. 591,22-26 teilw. aus Olymp. (PG 93,444 BC)

117

ΠΒ Εναερίου αφ' ης εξέρχονται

τα πεπυρωμενα

βέλη.

2 vgl. Epheser 6,16 GmUm

FQ'Q'^R'R'^nTZVAtEJHSKAA

[CB]

1 Autor: keine Angabe q " I

41,14a

118

nr

kv δε τ ρ α χ η λ ω αυτοϋ

αύλίζζται

δύναμη.

ΠΓ Όλ,νμπιοδώρου τραχηλω, 3 οιησει GU

τη οιήσει.

Olympiodor ανλ ίCera ι δε', ότι ού παύεται,

αλλ' αεί kv

τυγχάνει. FQR1ITJΥΛ [Ε] HS KAMA

Ρ

1 Autor: keine Angabe GFqllTJVMPW

[CB]

W

2 δε οτι: διότι Olymp

Quelle: Olymp. S. 375,11-12 Nik. S. 591,29-31 (PG 93, 444 C)

119

ΠΓ 'Ω,ριγίνους εστί Tis Βύναμις πονηρά, αλλ' η ασθένεια, ην ανέλαβε δι' ε με ό 3 σωτηρ μου και κύριος, ήτις λέγεται ασθένεια θεού, ενίκησεν την δύναμιν.

το γαρ ασθενές τοΰ θεού 6 μεν απόστολος

λέγει

εκείνου ίσχυ-

Kapitel XXVIII (zu Hiob 40,6 - 41,26)

363

porepov των άνθρώπων. εγώ δε αν είττοιμι Ισχυρότερον της δυνάμεως 6 τοϋ δράκοντος. 4-5 1. Korinther 1,25 U

FQRTITIVA [Ε] HS ΚΔΑ

1 Autor: keine Angabe UZV PG 17, 104 CD (aus F) —

C 5 / 6 τοϋ

5 5«: δ'

δράκοντος δυνάμεως ~ U

Nik. S. 591,34-41 (PG 9 3 , 4 4 4 C)

zu 41,14a

120*

η και ά λ λ ω ί

τράχηλοι αύτοϋ οί αιρετικοί. Ρ, fol 157r Ohne Trennung folgt eine Direktentnahme aus Olymp, in Ρ

41,14b

ΠΔ

'έμπροσθεν αυτόν

τρέχει

άττώλζια.

ΌΧνμιτιο&ώρον Olympiodor πρότερον γάρ τ is είσδεχεται τάς φθαρτικάς ήδονάς και κακίας, 3 αϊτινες αύτοΰ προτρέχουσιν, και ούτως αυτόν είσοικίζεται τον διάβολον. ΠΔ

GU

FQRTITJZ ΥΛ [Ε] HS KAMA

[CB]

121

W

2 πρότΐρον - ΐϊαδίχΐται: ei μη γάρ Tis και - αύτον: oxihk Olymp

1 Autor: ά'λλω? W, keine Angabe G U J I V M

πρότερον ΐίσδίζηται. Olymp

3

Quelle: Olymp. S. 375,18-19 Nik. S. 592,3-6 (PG 9 3 , 4 4 4 D)

ΠΔ 'Ω,ριγίνους 122 U II ούχ: ούκ GFqllTV Nik. S. 592,28-30 (PG 9 3 , 4 4 5 A)

125

ΠΕ

Ώριγίνους

εδύνατο είρηκέναι· "σάρκες δε σώματος ήνωνται", δ δέ ούκ ειπεν 3 ου γαρ ήνωνται. ούκ εστί το εν παρ' εκείνω" πολλά εστίν {η} εν δοκοϋντα, κεκολλησθαι δια τοϋτο λέγονται· σάρκες δε σώματος αύτον κεκόλληνται, ούχ ήνωνται. FQnTVA[E]HSKAA

C

1 Autor: keine Angabe V 4 δοκοϋντα - λέγονται: λέγονται:

2 ηδύνατο V H - * II δ - 3 ήνωνται > S

viell. δοκοϋντα (τω) κΐκολλήσθαι.

3 (η): Tilgung Hag

δια τοϋτο λέγεται II τοϋτο

τοϋ λέγοντος F

PG 17, 104 D (aus F )

41,15b

ns

41,16a 41,16b

126

IIS 3 ει

$

καταχύει η καρδία ϊστηκ,ζν

Όλυμπιοδώρου

αυτόν, ού σαλ^υθησ^ται. αύτοϋ πίπηγεν ωστχξ,ρ λίθος, δ ε ωσπζρ ακμών άνήλατος. €7r'

teilw. Olympiodor

οία ΐί γαρ αν τ is θεραπείαις και καταντλήσεσιν αύτω γβήσαιτο και τ ι δ ' αν τις αύτω προσαγάγοι, άναλγής έ σ τ ι και αθεράπευτος. bio

Kapitel XXVIII (zu Hiob 40,6 - 41,26)

και (.πάγει παριστά? αυτού το απεσκληκος GU

FQRnTJZVA[E]HSKAMA

Ρ

C

365

και im κακίαν

ανένδοτου.

W*

1 Autor: τοΰ αυτόν (= Όλυμπιοδώροκ) F, keine Angabe GUJIVMAPCW 2 χρήσηται Olymp 3 τι? > Olymp UW II αθεράπευτο? + Direktentnahme aus Olymp, in Ρ II διό - 4 παριστάς: δια γαρ των (παγομένωυ παρίστησιν Ρ 4 παριστά?: περί τά? HSA1 II επί: ττρό? UP II ohne Trennung folgt eine Direktentnahme aus Olymp, in U Quelle: 2 - 3 äOepaτηυτος Olymp. S. 376,7-8 Nik. S. 592,40 - 593,5 (PG 93,445 A)

Ώ piytvovs ουκ έλαυνόμενος, ουκ ακολουθών λόγω, ουκ εϊκει- toiSet σκληρός 3 εστίν, άνήλατος, ανένδοτος, και εϊ τις από του διαβόλου απέσπασε δύναμιν, και τ ο ύ τ ο υ τ ο ΰ δράκοντος α υ τ ό ς έχει τ η ν καρδίαν ανήλατον και ουκ ελαυνομένην. εί δέ τις χρυσός εστιζ; ακολουθών τω λόγω χρυ6 σοχοϊκώ, οϋτως εϊκει, εω? αν γένηται ττεταλον χρυσοϋν και δέξηται τους τύπους των γραμμάτων τοΰ θεού εν Χριστώ Ιησού, ω η δόξα ει? τους αιώνας, αμήν. 6-7 vgl. Exodus 36,37 FQRimVA[E]HSKAMA

C

1 Autor: keine Angabe XVM 2 0ÜK3 - 3 εστίν > Σ II ουκ - oiht: οικείοι δι F II οιδε Q ü ^ : ό δε R, ούδέ SC (etwa ε'ί'κ(ΐ{ν) οιδε, oder εΐκει· ωδε?) 3 Tis (Nik): τι FQIl^C, τινα R 6 οϋτως: ούτος Κ (viell. richtig) 7 kv - 8 > Μ II Ίησοΰ + τω κυρίω ημών

V ^ C II ώ - 8 > Λ

7 δόξα + και τό κράτος S II εϊ? - αμήν > Σ 8 αμήν > R

PG 17, 104 D - 105 Α (aus F) 593,23-30 (PG 93,445 B)

—

Pitra, Analecta Sacra II, S. 388

—

Nik. S.

6-7: Vgl. auch Nr. Ä41,5-9.

41,17

nz

στραφίντος km γης

δ έ αύτον

φόβος

Θηρίοις

άλλομένοίς.

ΠΖ Όλνμπιοδώρον

3 και δίκην τετραπόδων τρέμουσιν GU

τζτράττοσιν

Olympiodor

ανόητων

έκδειματούμενοι

FQRnmVA[E]HSKAA

τα γήϊνα φρονούντων,

αλλονται

και

παρ' αυτού. Ρ

C

W*

1 Autor: keine Angabe GKPW 2 και > Olymp II τταθο μίνων αύτω ~ Olymp II θηριY οττότων 01ymp 3 άνοήτων + των Olymp II αλλονται και > Olymp Quelle: Olymp. S. 376,16-18 Nik. S. 593,35-39 (PG 93,445 C)

366 129

ΚΕΦΑΛΑ I ON KH

αλλωϊ

πέρας αύτοϋ 3 στραμμένος

της ηγεμονίας

δ ι α δ ε χ ό μ ε ν ο υ και ώσπερ

και ει? τό παντελες

άνενίργητος

γενόμενος

ολος

κατε-

τότε δη τότε

τοις δι' εμπαθούς ηδονής τον τηδε βίον δίκην αλόγων μετεληλυθόσιν άνύποιστος όργη και φόβος άνείκαστος διαδε'£εται. διό μ η συστρα6 φήναι

αύτω σττεύσωμεν,

'ίνα μη συν αύτω την δικαίαν

τι'σιν έ κ τ ί -

σωμεν. Π, ρ. 498 Zu verstehen ist wohl: πέρας αύτοϋ της ηγεμονίας διαδεχόμενης καΐ αύτοϋ ο Κως καταστραμμένου κα\ είς τό παντελες άνενεργητου γινομένου τότε δη τότε τουs δι' εμπαθούς ηδονής τον rij5e βίον δίκην αλόγων μετεληλυθότας κτλ. — Es ist zweifelhaft, ob dieses Fragment Bestandteil der Γ-Katene war. Falls ja, müßte es in Fq und den Hss. unterhalb von Π - * (vielleicht wegen seiner sprachlichen Mängel) bewußt übergangen worden sein.

41,18a 1 41,18a

130

2

ΠΗ

ίαν

συναντήσωσιν

ovQkv

ού μη

αύτω ττοιήσωσιν

41,18b

δ ό ρ υ επηρμένον

41,19a

ήγηται

μεν

41,19b

γαλκον

bk ωσιτζρ

41,20a

ού μη τρώση

41,20b

ήγηται

41,21a

w s καλάμη

λόγγαι,

και

θώρακα.

γαρ σίδηρον

αυτόν

ζύλον τόξον

πετροβόλον ζλογίσθησαν

μεν

άχυρα,

σαθρόν. χάλ/caoy, γόρτον, σφϋραι.

ΠΗ Όλυμπιοδώρον

Olympiodor

δια τούτων πάλιν το ίταμον εδηλωσε του θηρίου και 'ότι, όσα αν 3 ο'ι άγιοι δια τω ν πνευματικών και πολεμικών τρόπων καταβάλωσιν αυτόν, ουκ αισθάνεται, άλλα πάλιν ό αυτός εστίν, τπτροβόλον δε εστίν η σφενδόνη. GU FQR[IT] 351 560 765 3008 TJIVA[E]HSKAA Ρ [CB] W(2 - 4) 1 Autor: Όλυμπιοδώρον 351 560 765 3008 ΤΛ: Όλυμπωδώρου διακόνου F, τοϋ αύτοϋ (= Όλυμπιοδώρου) qV, keine Angabe GUJIH~*PW 2 πάλιν > Olymp 2/3 αν oi: άνθρωποι 3 δια + πάντων Olymp II πολεμικών, πολεμίων Olymp II καταβάλλουσιν 01ymp Y , καταβάλλωνιν REW 5 δε: γάρ Olymp Quelle: Olymp. S. 377,2-5 2-4 Nik. S. 594,7-11 (PG 93, 445 CD); 5 Nik. S. 594,27-28 (PG 93, 445 D)

Kapitel XXVIII (zu Hiob 40,6 - 41,26) Κ

367

Εύαγρίου

131

ούδεν μεν τούτων 3 7τη αναιρεί m

G U

m

τιτρώσκει

τον Σαταναν,

εγκράτεια

δε καϊ

άγά-

αυτόν.

FQR[Ü] 351 560 765 3008 ΤΣVA [EJHSKAMA

[CB]

1 Bezug: zu 41,20b in FqTAH II Autor: Σΐυήρου 351 560 765 3008, keine Angabe ΣΜ 2 τούτων GU: > Γ Nik. S. 594,21-23 zu 41,21a

132

ai βολαί, Um

τουτεστι

των

πληγών.

F m Q m R m [n] 351 560 765 3008 TFZVA[E]HSKAMA

[CB]

Bezug: zu 41,20b in SAM II Autor: Όλυμ,πωδώρου 3008 II πληγών: σφυρών Σ Nik. S. 594,30 (PG 93,448 Α)

41,21b

ΠΘ καταγ^λα δέ σεισμοί) πυρφόρου.

ΠΘ 'Ολύμπιοδώρου πυρφόρος

Olympiodor

ό θ ε ο φ ι λ ή ? βίος,

3 και εαν τω άγιοπρεπεΐ

ώ ? ζέων τω πνεύματι.

βίω συσσείστ]

Tis αυτόν,

φησϊν

ουδέν ήττον

133

ου ν, οτι καταφρο-

νεί. 2 vgl. Apostelgeschichte 18,25; Römer 12,11 GU

FQR[n] 351 560 765 3008 TEVA [EjHSKAMA

Ρ

[CB]

W

1 Autor: keine Angabe GRJZSMPW 2 6 > 01ympY 3 και - σνσσύστ\: καν κατά Y •πάντα βίον θεοφιλή συνήσα 01ymp II oihiv ήττον > 01ympY 3/4 καταφρονύ + και καταπαίζα Olymp Quelle: Olymp. S. 377,7-9 Nik. S. 594,35 - 595,2 (PG 93,448 A)

41,22a

Η

Η η στρωμνη αύτοϋ οβελίσκοι

τοϋ αύτοϋ

Olympiodor

€7τι γαρ r o i s όδυνηροϊς GU

ό£α?.

και άνωμάλοις

πράγμασιν

FQR[II] 351 560 765 3008 TEVA [E]HSKAMA

Ρ

[CB]

επαναπαύεται. W

1 Autor: τοϋ αύτοϋ (= keine Angabe) R, ΌΚυμπιοδώρου U 765 AS, άλλωϊ W, keine Angabe GJZ H K ^ P

2 «τι: ίπά GqW

Quelle: Olymp. S. 377,11 Nik. S. 595,7-9 (PG 93,448 A)

134

ΚΕΦΑΛΑ I ON KH

368

41,22b

135

qA πας δε χρυσός θαλάσσης έπ' αυτόν ώσπερ πηλός αμύθητος.

Olymp A 3 ίμον > ZW II ϊμον + ίστι Olymp G II ούτος: αύτόί Olymp 4 σωτήρι + ψΐυδόμίροί Olymp 4/5 πάντα σοι ~ Η - * 5 μοι: μ( TZV Quelle: Olymp. S. 377,17-18.13-16 Nik. S. 595,16-22 (PG 93,448 B ) 136

zu 41,22b

ούδε yap έστι τούτου επώεής. GmUm

F r a Q m R m [n]560 m T m A r a [E]

[CB] W

Nik. S. 595,23 (PG 93,448 B )

41,23a

137

HB

Olymp

3 ΐκταράσσων

Olymp UP

Quelle: Olymp. S. 377,21 - 378,1 Nik. S. 595,26-29 (PG 9 3 , 4 4 8 C)

41,23b 41,24a

ΗΓ ήγηται bk την θάλασσαν ωσπζρ εξάλειπτρον, τον δε τάρταρον της άβνσσον ωσπερ αίχμάλωτον

Kapitel XXVIII (zu Hiob 40,6 - 41,26)

41,24b

qr

ξλογίσατο

αβυσσον

et?

369

περίπατου.

τοϋ αντοϋ

Olympiodor

τ α ύ τ α μάτην μεγαλαυχών ενάμισι, δύνασθαι την τε θάλατταν 3 εξαφανίζειν και του ταρτάρου εγκρατής (Ιναι, καθά και Η σ α ΐ α ? ώ? εκ προσώπου αυτόν φησιν την οικουμένη» ολην καταλήψομαι ττ} χειρϊ ώς νοσσιάν. πάντων δε εξώσθη των τόπων, ων κρατήσειν ό μάταιος 6 ήλπισε και ουρανού μεν κατ αρχάς, γης δε και αυτού αδου δια της του κυρίου ενανθρωπήσεως, ούδενα ούν εχει ύπολελειμμενον τόπον εί μη το σκότος το εξώτερον το ητοιμασμενον αύτω και τοις άγγελοις 9 αύτοϋ. 4-5 Jesaias 10,14 8-9 Matthäus 8,12; 22,13; 25,30 + Matthäus 25,41 GU FQR[IT] 351 560 765 3008 "ΠΣ VA [Ε] HS KAMA Ρ [CB] W* 1 Autor: του αντοϋ (= keine Angabe) q 765 TV, Όλυμπωδώρου Λ, keine Angabe GU 3008 J I H ^ P W 2 re > 3008 W II θάλασσαν RTEH^PW 3 εξαφανίζει: ίξαλΐί-

φΐΐν PW 4 χειρι + μου AP 6 μΐν > q II αύτοϋ + τοϋ RZ 7 ίνανθρωττησνΑϊ + Direktentnahme aus Olymp, in Ρ II τόπον + αύτω 6 παμμίαρος και τρισάθλ-ios Ρ 8 τό3 - 9 > U 9 αύτοϋ + και την φλόγα την ασβίστον Ρ Quelle: = Olymp. S. 378,5-7.16-21 Nik. S. 595,35 - 596,8 (PG 93,448 CD)

Φ εζάλειτττρον τρουλλίον μύρου, ai γαρ ταραγαι τούδε τού βίου και 3 α'ι άνωμαλίαι αύτω είσιν ευωδιά καϊ ηδονή, η εζάλειπτρον άντι τού εύτελες. GU

FQR[n] 351 560 765 3008 TVA[E]HSKAMA

1 Autor: τοϋ αύτοϋ (= Όλυμπιοδώρου) F

Ρ

[CB]

W

2 τρουβλ,ίον R, τρυβλίον Ρ

Nik. S. 596,8-12 (PG 93,448 D)

41,25a

ΗΔ

ύπε'σχετο μη λαλησΐΐν

ύπερογήν, καλώς δέ και αύθις φθέγγΐται σιωπής την νπόσγζσιν.

τιμών

την

θΐίαν

λύσαντος αύτώ του θεού της

4-5 Hiob 40,7a GU_FQR*nTJ*ZV[E]HSKAMA

Ρ

[CB]

W*

1 Autor: Όλυμπιοδώρου διακόνου F, προθ^ωρία Ρ, keine Angabe GUJIMW 2 ζητήσαι + τοιγαροϋν Olymp II Ίωβ > Olymp 3 παρα - 8 > FII πόδα Olymp II λύσι? + ίστιν Olymp II nach λ ύ σ υ Trennung und das Folgende anonym in ΔΑ II ίττίώη - 8 >

RJ

3/4 νποσγόμίνοι: ΐπαγγ(ίλάμΐνος 01ympY

ώσττep Olymp Q n i V ^

4 άκηκόαμεν 01ympY II ώϊ GUTP:

6-8 > Μ II μη - ye > UW II yc + ό öeto? Ίώ/3 Olymp II

καλώς μ*ν: καλός ων 01ympY II λαλίΐν UP II θΐίαν > SAA Quelle: Olymp. S. 381,6-10; 15-17 Hierzu liegt in Nr. ΚΘ 1,3-7.12-14 eine Dublette vor, die ein Ergebnis der Γ-Redaktion ist. Nr. ΚΘ 2 ist daher in Λ ganz und in FRJ teilweise unterdrückt worden.

42,2a 42,2b

voias

os διαλαθειν αυτού δύναται τον πανε-

πίσκοπον οφθαλμό ν. GU

FQRIITJVA[E]HSKAMA

1 Autor: Όλυμπιοδώρου

Ρ

[CB]

W

UA, keine Angabe G J H ^ P W

2 ταύτα: τοΰτο Olymp

και δτι: άλλα και τοΰτο οίδα ώ? και Olymp II εμβατεΰας Olymp

3

4 επίστασαι

Olymp II ώ? > Olymp AII αΰτοΰ: σου Olymp Quelle: Olymp. S. 382,2-3.7-9 Nik. S. 598,21-27 (PG 9 3 , 4 5 2 A)

42,3c

Ρ τι'? δε άναγγελεΐ

42,3d

Ρ

μεγάλα

μοι,

και Θαυμαστά,

α ουκ τ\6ειν, α ουκ

ήπιστάμην;

τοΟ αύτοϋ

teilw. (?) Olympiodor

άντι του· ουδείς πλην σού του και την αΐτίαν της κατ' εμε ύπο3 θεσεως φανερώσαντός μοι καϊ τού διαβόλου ϊταμότητα,

μοι την γνώσιν GU

την άπειρον κακίαν καϊ

ετι γε μην και της κατά σαυτόν θείας οικονομίαs

πλείονα

ελλάμψαντος.

FQRnTJ£VA[E]HSKAMA

Ρ

[CB]

W*

1 Autor: Όλ,υμπιοδώρου F, του αύτοΰ (= keine Angabe) Α, keine Angabe G U J I V H S KAMPW 2 και: κατά JMA Quelle: 2 άντι - σου Olymp. S. 382,12; 2 το0 - 5 viell. freie Bearbeitung von Olymp. S. 382,14-22. Nik. S. 598,34-39 (PG 9 3 , 4 5 2 B )

42,4a 42,4b

Α άκουσον ερωτήσω

δε μου,

κύριε, 'ίνα κάγώ

δε' σε, σ ύ δε' με

δίδαξον.

λαλήσω,

376

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΘ

Όλυμπίοδώρου Olympiodor ζητήσειεν αν τις, πώς ερώτησαν υποσχόμενο? ovbkv ουτε επηρώτησε τον θεον οϋτε τινά άπόκρισιν εδέξατο. φαίνεται τοιγαροϋν τοιούτον τινα νουν εχειν τα προκείμενα· «επειδή yap», φησίν, «εδίδαζάς με, α ουκ ήπιστάμην, είσάκουσόν μου, κύριε, και εάν τι των αγνοουμένων μαθεΐν βουλόμενος ερωτήσω σε, διδάσκειν με καταζίωσον, ίνα δυνηθώ κάγώ λαλήσαι και ετέροις γενεσθαι των αγνοουμένων διδάσκαλος. » Α

GU

FQRFITJIVA[E]HSKAMA

Ρ

1 Autor: του α ντον (= Όλυμπίοδώρου) gabe G U J I M P W Olymp Olymp

[CB]

F, του αντον

2 ούδεν GUP: ό Se Γ

4 εχει F I H S A ^ II yap: τοίνυν 7 τών - διδάσκαλος:

Quelle: 2 - 3 εδέξατο

W* (= keine Angabe) V, keine An-

2/3 επερώτησε

Olymp

GEI - *

5 ίττιστάμην

3 φαίνεται

GTHSA1

6

+ μοι άξίωσον

01ymp Y

τοις αγνοουμένου

= Olymp. S. 383,2-4; 3 φαίνεται

- 8 Olymp. S. 383,4-8

Nik. S. 599,4-7.9-17 (PG 9 3 , 4 5 2 B.C)

42,5a

Β

42,5b

οκ

Β

ακοήν

μεν

νυν

ό οφθαλμός μου ίώρακεν

δε

ώτό?

ηκουόν σου το πρότ^ρον,

τοΟ αντοΰ

Olympiodor

«πλείονα», φησίν, «προσείληφα οφθαλμοί πλέον ακοής εχουσιν». η και θρωπήσεως του μονογενούς μυστηριον. πληροφορούμένος την τελειοτεραν περι GU

FQRnTVA[E]HSKAMA

1 Autor: Όλυμπίοδώρου την - γνώσιν: αΰτώ

σε.

RTH-*

γνώσιν

Ρ

RV, άλλως

[CB]

W*(2 - 3

εχουσιν)

Ρ, keine Angabe G U H ^ W

περι σον Olymp

5 τελειοτεραν

την περι σου γνώσιν, όσον τοϋτο λέγει δια το της ενανάμυδρώς γαρ αύτο πρότερον αυτοΰ προσείληφε γνώσιν.

3 πλείονα

Olymp GUP: πλειοτέραν

2 ττλεϊον 01ymp Y II

Olymp II η: ί'σωί δί Olymp Γ II προείληφε

4

01ymp Y

Quelle: Olymp. S. 383,12-16 Nik. S. 599,26-32 (PG 9 3 , 4 5 2 CD)

Β

πρώην προφητείαις εθεασάμην. GU

επαιδευόμην,

FQRnTJZVA[E]HSKAMA

Ρ

C

νυν δε αυτοψία

τον μονογενή

W

1 Autor: τον αύτοϋ (= Όλυμπίοδώρου) V, άλλως UM 2 προφητείας FU II δε > GP II αΰτοψι ΛΜ 3 εθεασάμην > GUP II ohne Trennung folgt Nr. ΚΘ 10 in U, Nr. ΚΘ 8 in J

Kapitel XXIX (zu Hiob 42,1 -6)

377

zu 42,5a

Εύαγρίου μετά τον ττειρασμον

ακριβέστερου

του? \ 0 y o u s των

γεγονότων

μεμάθη κεν. Gm

FQ m R m ΠΤΙΥΛ [Ε] HSKAMΑ

Ohne Trennung an Nr. ΚΘ 7 in J

keine Angabe GI"C

ο-κ

Ρ

C

1 Bezug: zu 42,5b in SAM II Autor: Εύαγρίου Ρ:

3 μΐμάθηκα Ρ, μεμαθήκαμεν C

'Ιωάννου

Chrysostomos

ουκ. εττειδη όφθαλμοΐς elfte ν, α λ λ ' επειδή σαφεστερον FQRimZVA[E]HSKAMA

ηκουσεν.

[CB]

1 Autor: keine Angabe JIVKA Quelle: Chrys. S. 197,21 Nik. S. 599,25-26 (PG 93,452 C)

zu 42,5ab

και γαρ οσοι της ελλάμψεως του άγιου -πνεύματος όρώσι τοις ένδον όφθαλμοϊς καθώς εφικτον τον θεόν.

άξιοϋνται,

U.fol. 188r Ohne Trennung an Nr. ΚΘ 7 in U

42,6a 42,6b

Γ

r

δ ι ό ζφαύλισα ήγημαι

ζμαυτόν

δ ε ϊμαυτον

γην

Όλυμπιοδώρου

και και

&άκην, σποδόν.

Olympiodor

«εψαύλισα», φησίν, «εμαυτόν ώ? οίηθεντα ειδεναι τι. νυν δε μαθών τα υττερ εμαυτον και της εύτελείας της εμης φύσεως το σμικροττρεττες κατενόησα.» θεωρεί δε του? άγιους άνδρας, ττώς οτε μειζόνων άζιοϋνται, -πλείονα κτώνται τα-πεινοφροσύνην. GU

FQRnmVA[E]HSKAMA

Ρ

C

W

1 Autor: keine Angabe GUJIVMPW 2 φησίν > Olymp II δί Olymp GURW: δή FQIl^PC 3 και > Olymp 3/4 μικροπρΐ-πίς Olymp Ρ 4 θεώ pet - 5 > J II δ« + μοι Olymp 5 ohne Trennung folgt eine hexaplarische Note in U Quelle: Olymp. S. 383,19-22

2 - 4 κατανόησα Nik. S. 599,37-41 (PG 93, 452 D - 453 A); 4 θΐώρα - 5 Nik. S. 600,911 (PG 64, 653 C)

378 12

γ

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΚΘ 'Ιωάννου

Chrysostomos

απολογία

ΰπερ

3 του πειρασμού

των προτέρων

ταϋτά

φησιν,

ήσεν.

«ούδεν

εμαυτον

τέρων

ερώ,

και τούτων

6 εαυτόν κατεδίκασεν,

απάντων,

e n εν τοις δεινοΐς ων

αλλ'

τίθεμαι», ανάξιος

φησίν ημην

τότε εδικαίωσεν

FQRriTYA[E]HSKAMA 1 Autor: keine Angabe VM

ούδε γαρ

«άπολογίαν εγώ.»

απαλλαγείς παλινωδίαν

ΰπερ των

τί ουν ό θεός;

προεπεώη

αυτόν.

[CB] 3/4 παλινωδίαν

fjaev: πάλιν ώδίνησΐν ChrysM

Quelle: Chrys. S. 197,27 - 198,2 Nik. S. 599,42 - 600,8 (PG 64, 653 C)

13

zu 42,6b ώ ? ' Α β ρ α ά μ , ore ειδεν τον

κΰριον.

Vgl. Genesis 18,27 Qmjjm

F m Q m R m n m A m [E]HmSmAmMmAm

[CB]

τον > F Nik. S. 600,11-12 (PG 64, 653 C)

14*

zu 42,6b Κυρίλλου Ιεροσολύμων οϋκ είπε- γήν, και (σίγησαν, 'ίνα μη το μέγα στοιχειον ία ντον όνομάσιj, άλλα 3 και σττοδάν, 'ίνα το εύδιάλντον και σαθρότατον (αυτόν παραστήση. τί γαρ σποδού μικρότερον ή λεπτότερον; Ρ, fol. 158ν 2 γήν: γή Kyrill II άλλα + (ττήγαγε Kyrill 3 σποδό? Kyrill II άδιάλυτον Ρ II και σαθρότατον (αυτού Ρ: και σαθρότατον αΰτοΰ KyrillAPP, αύτοΰ και σαθρον KyrillTexI II τί γαρ: (στι τι φησιν Kyrill 4 σμικρότερον Kyrill Quelle: Kyrill von Jerusalem, Katechese 6,3 (S. 156 Reischl; PG 33, 541 B; nach Zitat von Genesis 18,27)

15*

3

6

zu 42,6b Tofl αγίου 'Αθανασίου εκ της εις το αυτό βιβλίον τον Ίώβ ερμηνεία1; καίτοι προ τοϋ άξιωθήναι τον θείον τούτον χαρίσματος μετά παρρησίας περϊ των (αυτοΰ κατορθωμάτων διαλέγεται και μάρτυρα της αρετής τον θεον καλεί, οι γαρ άγιοι οσω προκόπτουσιν εν τή του θεον γνώσει, τοσούτοι μάλλον αισθάνονται τής ανθρωπινής ασθενείας, οντω και 'Αβραάμ πρότερον μεν οϋκ ελεγεν εγώ εΐμι γή καΐ σποδός, οϋδε εν τω πρώτω χρηματισμω τοϋτο είπε τω λεγοντι αύτω- e£e\0e ίκ της γής σου και (κ τής συγγενείας σου, άλλ' οτε προέκοψε πολλω, οτε ώφθη αύτω ό κύριος εν r f j δρυί ττ} Μαμβρή, οτε ήκουσε των χρηματισμών νοήσας τον θεον εκ των

Kapitel XXIX (zu Hiob 42,1 -6)

379

αποκαλύψεων, ΐ'ώΐν, δτι cos προy θΐον ονδίν ίστιν άλλα γη, ούδέ yr; μόνου, άλλα και σποδός, γη κατακΐκαυμΐνη - τοιαύτη γαρ ή σποδός - ονδ( γη ζώσα ο lire ΐγουσα φυσικην ΐιύυαμιυ. γή μιυ δια τα ανθρώπινα κατορθώματα, σποδός hi. δια τα αμαρτήματα. 5-6 Genesis 18,27

6-7 Genesis 12,1

7-8 Genesis 18,1

Ρ, fol. 159r 4 γνώσει: γνώ( ) Ρ, γνώμη Pitra Pitra, Analecta Sacra et Classica, S. 26 Zur möglichen Autorschaft vgl. die Bemerkung zu Nr. KS 20.

Προθζωρία κεφαλαίου

τριακοστού Olympiodor

3

6

9

12

15

μεγάλως ο θεός τους οικείους τίμα θεράποντας, όπου γε και νυν τιμωρίας αξίων φανεντων των άμφϊ τον Έλιφάζ δια το του δικαίου καταψηφίσασθαι άνηκε την άττειλην ό θεός και την τιμωρίαν συνεγωρησε ν, αύτώ τω δ ι καίω την συγχωρησιν χαριζόμενος. el δε Tis ερεΐ φιλομαθών κινούμενος- «δια τί την Μ α ρ ι ά μ , ελεπρωσεν ό deos κατά Μωυσέως λαλησασαν, el και ύστερον άποκατεστησεν αυτής το σώμα τιμη πάλιν τη προς τον εαυτόν θεράποντα, r o t s δ ε άμφι τον 'Έ,λιφάζευθυς την συγχωρησιν δεδωκε μηδέν αύτους περιεργασάμενος;», φαμεν, 'ότι ή μεν Μαριάμ δια της είς Μωυσεα λοιδορίας και κατά θεοϋ την βλασφημία ν εφερε του δοζάσαντος του ίεροφάντου το πρόσωπον, οι δε φίλου του 'Ιώβ την ύπερ θεου συνηγορίαν άναδεζάμενοι εις μόνον τον δίκαιον εξημάρτανον αδίκως αύτοϋ την άσεβειαν καταλεγοντες. εΐ δε και ζητησειας· «Ααρών δε δια τί μηδέν υπέστη δεινόν;», φαμεν, ότι του θεοϋ τιμώντος την ιερωσύνην.

δυο ούν εντεύθεν μανθάνομεν, ότι καϊ άμαρτίαις ενοχον τό τών δικαίων κατηγορειν και ότι θεός τιμη τη προς αύτους συγχωρεί τα 18 αμαρτήματα. 6-8.10-12.14-15 vgl. Numeri 12,1-15 FQRnTVA[E]HSKAA

C

3 Έ λ ι φ ά ? FqlTVHAAC 6 Μαριάμ Olymp C: Μαρίαν Γ και + οτι 01ymp Y II αποκατέστησα Κ - * : αττίκατίστησίν 01ymp Y TC 8 τό σώμα τιμη: τω σώματι μη 01ymp Y RT II τη Olymp Κ: > TC 9 Έλιφάί FQnVHAA II eü0w: αυθκ Olymp II μηδΐν Olymp H~»C: μηδέ FqllVAH, μη Τ II avTOVS FqllTVA: αύτον 01ymp Y , aüröi HSC, αύτοίς Κ - > 9 / 1 0 περαργασάμενος Olymp: προεργασάμενος TC 10 Μωσεα QIIAA 11 δοζάζοντος Olymp 12τό> 01ymp Y 13 μόνον: μίσον HSA'C 14 ζητήσίις Olymp 16 άμαρτίαις: αμαρτίας σε Olymp γ 16/17 τον δίκαιον FqFIVAHSAA 17 οτι: ό Olymp 2

θεραπΐυτας

11-12 vgl. Exodus 34,35

01ymp Y

7 ό öfOj > Olymp II

Quelle: Olymp. S. 384,6-21 Nik. S. 600,17-43 (PG 9 3 , 4 5 3 AB) Zu Z. 6-13 liegt in Nr. Λ 3 eine Dublette aus der α-Vorläuferkatene vor.

Κεφάλαιο^ Λ

42,7a 1

eye'yero δέ μετά το λαλησαι

42,7a

2

πάντα τα ρήματα

42,7a

3

Δ

ταϋτα τω

Δ ET7REY ό κύριος Έ λ ι φ ά ^ τ ω

τόζ> κύριον Ίώβ θαιμανίττ)·

Όλυμπιοδώρον

Olympiodor

εοικεν ό Έλιφάζ αιδεσιμώτερος των άλλων τύγχανα ν διό και πρότερος της προς τον Ίώβ άρχεται διαλέγω?, και νΰι> ό κύριος προς αυτόν διαλέγεται και ταϋτα των λόγων τοις τρισιν αρμοζόντων φίλοις. θεωρεί δε, ώ? εις επήκοον απάντων ό θεός ελάλει ώ? άν εις 7τάντας ή του Ίώβ αρετή δια. της θείας μαρτυρίας κατάδηλος γενηται. GU

FQRnTJIVA[E]HSKAMA

1 Autor: keine Angabe GUJIAMPW

Ρ

[CB]

W*(2 - 4 δ ι α λ υ τ ο ί )

2 Έλιφάϊ Π ν

3 ττρότΐρον 01ymp Y

(Jopu - 6 > Σ II ei? ατήκοον (Nik): ei's υπήκοο ν 01ympY GUP, ΰπήκοον Γ

5 θ(-

6 γίνΐται

TV Quelle: Olymp. S. 385,4-9 Nik. S. 601,34-42 (PG 93, 453 D - 456 A)

42,7b

Ε

Ε ήμαρτες

τοϋ αύτοϋ

σν και οι δύο φίλοι

σον.

Olympiodor

δια τί Μαριάμ μεν λελεπρωται κατειπουσα Μωυσε'ω?, οί δε φίλοι του Ίώβ ούδεν πεπόνθασιν; οτι εκείνη και θεοϋ κατελάλησε τοϋ δοξά-

Kapitel XXX (zu Hiob 42,7-8) σαντος

τό πρόσωπον

eλοιδορούν

τον

Μωυσε'ω?, ούτοι δέ θεόν δο£ολογοΰντ(ς

μόνον

ανθρωπον.

2 vgl. Numeri 12,Iff. GU

383

3-4 vgl. Exodus 34,35

FQnTOVA[E]HSKAMA

Ρ

[CB]

W*

1 Autor: Όλυμπωδώρου Λ, keine Angabe GUJIHSKAMPW Nr. Λ 4 in Μ

5 ohne Trennung folgt

Quelle: = Olymp. S. 384,10-18 Hierzu liegt in Nr. Λ 1,6-13 eine Dublette vor, die ein Ergebnis der Γ-Redaktion ist. Nr. Λ 3 ist daher in R unterdrückt worden.

42,7c

S ού γαρ

42,7d

S

γ

ελαλησαre

ωσπερ

ενώπιον

ό θεράπων

μου

μου

αληθές

ουδέν

Ίώ/3.

τοΟ αΰτοΰ κατανοεί

Olympiodor της θεία? ρησεως την άκρίβειαν

3 π ο λ λ ο ί ? κ α λ ώ ? εποίουν Ί ώ / 3 εποίει προσκόπτουσι 6 προσέχοντας, εφάνη. ύμεΐς

τοις αύτοϋ

θ ε ώ συνηγορούντες,

δικάσασθαι, ρημασιν,

μ ε ν ούδεν

αληθές

εκφέροντες, έφθεγζατο.

μον.

και

τη των λ ε ' £ ε ω ν -προφορά «παρ'

ελαλήσατε

ό δέ εμός θεράπων ού γαρ δ ι ' αμαρτίας

τοις

ού καλώς δε ό

οπού γέ τινες μέχρι

παρα δέ τη θεία και άπροσωπολήπτω

διό καΐ ε ι π ε ί ' · ενώπιον

9 ψήφους πάντα

οι φίλοι

π ρ ο ? θεον θελων

όσον μεν γαρ παρα

νυν μόνη

κρίσει το

εναντίον

έμοι y a p » , φησίν,

«κριτή

αδίκως

κατά

του

δικαίου

τας

Ίώ/3 μετά της φίλης

αληθείας

επασγεν,

άναφαντ)

α λ λ ' ίνα

δίκαιος.» 10-11 vgl. Hiob 40,8b GU FQRnTJZVA[E]HSKAMA Ρ C W*(2 - άκρίβααν. 7 παρ -11) Ohne Trennung an Nr. Λ 3 in Μ 1 Autor: Όλνμπιοδώρου UAC, keine Angabe GJXH->PW 2/3 τοις πολλοίς: άνθρωποι? Olymp 3 καλώς ι + piv Olymp 3/4 €7roi€t TJIV 10 δι': δια Olymp 11 ohne Trennung folgt eine Direktentnahme aus Olymp, in U Quelle: Olymp. S. 385,12-21 Nik. S. 601,13-28 teilweise aus Olymp (PG 93,453 C) 9 μΐτα της φίλης αληθείας: Youngs Konjektur ψιλής, die wir in Olymp, übernommen haben, ist falsch; vgl. z.B. Origenes, Contra Celsum, I 12 (S. 64,25 GCS); III 16 (S. 214,28 GCS); Epistula ad Africanum, PG 11, 61 B.

4

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Λ

384 "y

'Ιωάννου

Chrysostomos

σ υ ν έ χ ω ? αύτον κ α λ ε ί θεράποντα αυτοΰ δεικνύς, ο τ ι τα πρότερα άπαντα άνηρηται. « ώ σ τ ε α λ η θ ή ελάλησεν ό Ί ώ β λίγων τα εαυτού κατορθώματα· ύμεΐς δέ αυτόν καταδικάσαντες ουκ αληθή είρηκατε.» F Q R I I Τ Σ Υ Λ [Ε] HS KAMA

[CB]

1 Bezug: zu 4 2 , 7 c in ΜΑ II Autor: ZVHSKAM

2

πρότερον Δ - *

τοϋ αύτον (= ΌΚυμπιοδώρου) ΠΤΛ, keine 3 ίίτταντα: -πάντα Chrys II ό > Chrys M

Angabe

Quelle: Chrys. S. 198,10-13 Nik. S. 6 0 1 , 4 2 - 602,2 (PG 9 3 , 4 5 6 A )

42,8a

ζ νυν δέ λάβετε

42,8b 42,8c

επτά μόσγους και επτά κριούς

και πορεύθητε προς τον θεράποντα μου Ίώ/3, w

και ποιήσει κάρπωσιν περί υμών.

42,8d

Ίώβ δέ ό θεράπων μου εϋξεται περι υμών,

42,8e

οτι ει μη πρόσωπον αύτοϋ

42,8f

εί μη γαρ δι' αυτόν, απώλεσα αν ύμας·

42,8g

ού γαρ ελαλησατε

ληψομαι-

αληθές κατά. του θεράποντος

μου Ίώ/3.

Όλνμπιοδώρου Olympiodor έτττά 7ταρα τη γραφή τίμιος και τ έ λ ε ι ο ς αριθμός, τέλεια τοιγαροϋν θύματα κελεύονται προσφέρειν ώ? μεγάλα εζημαρτηκότες' αύτον δέ τον Ίώβ Ιερέα κελεύει γενέσθαι και ras όλοκαρπώσεις άναφέρειν. «ούτω γάρ», φησίν, «δίκαιος, ώ? και ύπερ ετέρων πρεσβεύειν.» προ δέ τοϋ νόμου οι άγιοι δι εαυτών ras θυσίας προσέφερον ώσπερ και ό "Αβελ και ό Νώε και ό 'Αβραάμ. Ζ

ό

GU

F Q R I 1 Ή Σ VA[E] HS KAMA

Ρ

C

W*

4 άναφέραν: άναφέρΐσθαι δι* αυτοϋ προσφησίν - 6 άγιοι: οί άγιοι προ τοϋ νόμου Olymp II δίκαιος + εστίν 6 νόμου +και SA-* 1 Autor: keine Angabe GJZMPCW

τάττει Olymp

5

Quelle: Olymp. S. 386,6-11 Nik. S. 6 0 2 , 9 - 1 8 (PG 93, 4 5 6 A )

Ζ

'Ιωάννου

Chrysostomos

ούκ αν τούτο προσέταζεν, ει νόμος ην, αλλ' αύτος Ιερεύς γίνεται εκείνων προσαγόντων τα ς θυσίας, προσηνεγκεν ύπέρ των παίδων.

Ρ

Kapitel X X X (zu Hiob 42,7-8)

385

προσφερει ύπερ των φίλων, όρας, πώς το άμνησίκακον

αύτοϋ δείκνυ-

σιν; μάρτυρας αύτους ποιεί γενεσθαι της αρετής του ανδρός και δείκ6 νυσι της αμαρτίας

το μεγεθος και δια της υπερβολής

της κατά

ττροσφοράν. ου γαρ αν τοσούτων εδεησεν ιδρύων μη μεγάλων των όφειλόντων 9 σία ικανή ην

λυθηναι αμαρτημάτων,

«ei μη γάρ», φησίν,

την

όντων

και δείκνυσιν, οτι ούδε η θυ-

«δι'αυτόν

ουκ αν εϊασα την

άμαρ-

τίαν ύμιν.» δια τούτου δείκνυσιν, οτι και αυτούς ελυσεν. 3 vgl. Hiob 1,5c FQRIIT J(8 και - 10) VA[E]HSKA A(1 - 7 ττροσφοράν) 1 Autor: keine Angabe JV

4 opaj: öpa Chrys

C

7 μη: ei μη Chrys

8 ή > ilTJV

Quelle: Chrys. S. 198,17-27 Nik. S. 602,19-33 (PG 64, 653 D - 656 A)

W

' i ουλιανοϋ

Julian

το μεν 7τρότερον αυτός εκούσια γνώμη ιερεύς του θεοϋ 3 προσφέρων

ειτΐΐδη δε μετά την

πληγην

ούκετι οίος τ€ ην θαρρεΐν προσάγειν θυσίας δια το συμβεβηκος

πάθος,

και ύπερ των υιών αύτοϋ.

8

γεγενηται

είκότως προς του θεού χειροτονεΐται ιερεύς. 2-3 vgl. Hiob 1,5 GmU

FQRÜTZVA [E]HSKAMA

1 Autor: keine Angabe G T I M

Ρ

C

2 7τρότερος HSA - *

3 εττειδη: εττει Jul Ρ

4 ούκίτι:

ούκέθ' Jul II TC > Julz II θαρσύν Jul Quelle: Julian S. 303,4-6.7 Spicilegium Romanum X, S. 210 (aus V)

W

Chrysostomos

δρα, οτι καίτοι ζηλω λέγοντες ηλεγγοντο 3 μάλλον

μηδέν αληθές

δε ούκ ελεγον ζηλω τω κατά θεόν η γάρ άν

ώστε δικαίως αύτοΐς ό Ίώβ

εγκαλεί,

εκ τούτου μανθάνομεν,

κατηγορών τών δικαίων ού μικράν άμαρτίαν FQRimVA[E]HSKAMA

είπόντες,

συνεγνώσθησαν.

τίνει.

[CB]

1 Bezug: zu 42,8f in IVAH, zu 42,8g in Κ - * II Autor: rofi αύτοϋ (= Ιουλιανού)

ΔΑ

2 καίτοι οτι ~ Η - *

οτι ό

4 ό ι > ΤΔΜ

Quelle: Chrys. S. 198,31 - 199,3 Nik. S. 603,4-10 (PG 93, 456 B )

5 αμαρτία ν: τιμωρίαν Κ - *

HSK

9

ΥΙροθ^ωρία κεφαλαίου

τριακοστού πρώτου

ι

Olympiodor ηρζαντο

μζν αφ' οΰ ό θ(ος ίγρημάτισί

3 δ ι καίω δίδοσθαι. α υ τ ό γαρ το καταζιωθήναι λίας

και μαρτυρίας

δεύτερα

το υπερ

6 την αυτών

πρώτον των φίλων

εδέξατο εϋγεσθαι

προς αυτόν

τα Έπαθλα

θείας ομιλίας

στέφανον,

και

νυν ßpaßua

και των αγώνων

δεχεσθαι

τω

διδασκαδέεται γέρα

συγχώρησιν.

FQRIITVA[E]HSKAA

C

2 ηρζατο Olymp S II ό öeo? > S - * 3 αν το γαρ το AS - *: οντω γαρ το 01ymp Y , αντω γαρ τω FqriTVHC II καταξιωθηναι + της Olymp 5 δΐΰτΐρον 01ympY II το: τω Y 01ymp Quelle: Olymp. S. 387,4-8 Nik. S. 603,4-13 (PG 93,456 C) Hierzu liegt in Nr. ΛΑ 2 die Parallelfassung der α-Vorläuferkatene vor.

Κζφάλαων

42,9a 1

Η

ΛΑ

Ιττορζΰθη δε Έ λ ι φ ά ^ ό

θαιμανίτης

42,9a

2

και Β α λ δ ά δ 6 Σαυχίτης

42,9a

3

κ α ι Σωφαρ

ό

MLVCLLOS

42,9b

κ α ι εποίησαν

42,9c

κ α ι ζλυσζν

42,10a

ό bk κύριος ηϋξησεν

Η

καθώς συνέταξαν

την άμαρτίαν

αντοΐς

ό κνρως,

αύτοΐς δ ι α Ί ώ / 3 .

τονλώβ.

Όλνμνιοδώρου

Olympiodor

ηρζατο μεν αφ' ον ό θεός εχρημάτισε προς αυτόν τα έπαθλα τω δ ι καίω δίδοσθαι. αυτό γαρ το καταζιωθήναι θείας ομιλίας πρώτον εδεξατο στέφανον,

νυν δε βραβεία δέχεται δεύτερα το ύπερ των

φίλων εϋχεσθαι και την αυτών λαμβάνειν συγχωρησιν. GU

Ρ

1 Autor: keine Angabe GP

2 ό > Ρ II αΰτον: Ίώβ U

3 αύτο: ούτω 01ymp Y II τω G II καταζιωθήναι ας και μαρτυρίας των

> U

τούτοις

Olymp

5 την - λαμβάνειν:

2/3 δίδοσθαι τω δικαίω ~ U

+ της Olymp II ομιλίας + και

διδασκαλί-

4 δε > Olymp II δεύτερον 01ymp Y II το: τω 01ymp Y II των αγώνων δεχεσθαι

εκ θεού ττροσφερειν την U II λαμβάνίΐ

γερα την αυτών

Olymp,

G II ohne Trennung folgt Nr. ΛΑ 3 in U

Quelle: Olymp. S. 387,4-8 Hierzu liegt in Nr. ΛΑ 1 die Parallelfassung der Γ-Katene vor.

Kapitel XXXI (zu Hiob 42,9-10) Η

Ιουλιανοί)

Julian

ζημία γαρ ην τω "Ιώβ, ei οι προς παραμυθίαν 3 φίλοι τιμωρίαν ΐτισαν θανάτου. GU

389

FQR[n] 351 560 3008 TJIVA[E]HSKAMA

Ohne Trennung an Nr. ΛΑ 2 in U 7rpos: eis Jul II

Ρ

ΐλθόντΐς

3

αυτω

[CB]

1 Autor: keine Angabe RJIM

2

ζημίαν GF II

(λθόντες αντώ: αύτον εΚθόντΐς Jul

Quelle: Julian S. 304,1-2 Spicilegium Romanum X, S. 210 (aus V) — Nik. S. 603,13-16 (PG 93, 456 C)

zu 42,9a 1

4"*"

ϊνθζν, φασί τίνες, ϊστιν άκριβίστερον eibivai, οτιπερ ονχ ήμαρrev ό Έ λ ι ο ΰ ? διαλεχθεις τω Ίώβ· ου yap θυσίας ΰιrkp αυτού το θίΐον 3 επιτρέπει γενέσθαι. ούτε δε, φασίν, η του Ίωβ ήμαρτεν γυνή. εί γαρ τοϋτο ην, επετρεπετο αν καϊ ύπερ αυτής θυσίας ττοιήσασθαι, μάλιστα μελλούσης αυτής κοινωνήσαι τω Ίώ/3 επι τοις άγαθοΐς οίς αυτω ό θεος 6 εδωρήσατο και πάλιν τεκνογονεΐν. το ούν είπε λόγοι/ προς κύριον και τελεντα τούτο φασιν, οτιπερ- «οι'δα, εάν αίτησης τον θεον άποθανεΐν, είσακούη ευθύς ώς δίκαιος και άπαλλάττη των βασάνων του βαρυ9 τάτου νοσήματος», ei μήπω τις είποι μηδ' ολως αυτής είναι το ρήμα άλλα του διαβόλου δι' αυτής ρηθέν ακουσίως, κεκοσμημένη γαρ ην το πρώην και θεοφιλής 'άμα τω Ίώ/3 φιλοσοφούσα. 6-7 Hiob 2,9Ε U, fol. 189ν - 190r

42,10b1 42,10b 42,10c

2

Θ ζύξαμένου

δε αύτον

αύτοϊς

την

και περί των φίλων

Φ

άφηκεν

^

εδωκεν δε ό κύριος δίπλα

αύτοϋ

άμαρτίαν.

Ί ώ / 3 ei? δ ι π λ α σ ι α σ μ ό ^ .

όσα ην

εμπροσθεν

390 5

Θ

ΚΕΦΑΛΑ10Ν ΛΑ Όλυμπιοδώρου

Olympiodor

όντως ικανή τιμη και περιφάνεια το ίύχτ) δυσωπησαι θεόν, εφ' ω 3 λυσαι την άμαρτίαν. δι ο 7T/3ii> ειπείν τα διπλά της περιουσίας, ειπεν οτι ό δε κύριος ηϋζησε τον Ίώβ, και ό ε'ιλκωμενος και πένης και άπερριμμενος ύπερ των ΰγιαινόντων και πλουσίων ηυγετο. 6 θεωρεί δε ενταύθα του Ίώβ το άμνησίκακον. 4 Hiob 42,10a GU

FQR[n] 351 560 3008 TJVA[E]HSKAA

Ρ

[CB]

Ohne Trennung an einer Direktentnahme aus Olymp in Ρ HSA - * II Autor: keine Angabe GUJA 2 τον θών Olymp KP

ΛΑ II ήλχωμέι>os RKP

1 Bezug: zu 42,10a in 4 οτι > Olymp UFT

5 πλουσίων + και περιφανών Olymp

6 δί ίνταΰθα >

Olymp II ohne Trennung folgt eine Direktentnahme aus Olymp in U Quelle: Olymp. S. 387,16 - 388,2.7 2 - 3 άμαρτίαν Nik. S. 603,28-30 (PG 93, 456 C); 4 καί| - 5 Nik. S. 604,4-7 (PG 93, 456 D)

6

Θ

πάντως είπόντος· κύριε, μη στήο-ρς αντοΐς την άμαρτίαν

ταύτην.

Apostelgeschichte 7,60 Gm

FQR[II] 351 560 3008 TIVA[E]HSKAMA

[CB]

1 Bezug: zu 42,9c in GTZAHSM II Autor: Όλυμπιοδώρου Κ Nik. S. 603,18-20 (PG 93,456 CD) Vgl. Olymp. S. 388,7-9.

7

Φ

εντεύθεν γινώσκομεν, GmUm

οτι προσευχή δικαίου περιαιρεΐ

FQR[I1] 351 560 3008 TZVA[E]HSKAMA

αμαρτίας.

[CB]

2 ΐΰχη Η-* II δικαίων S - * II άμαρτίαν Γ Der Autor ist vielleicht Euagrios; vgl. Nr. Κ 123 mit demselben Beginn ίυτΐνθίν γι-

νώσκομεν οτι.

8

/

'Ω,ριγένους ό γενναίος άθλητης και πάντα πειρασμού ύποστας 3 Ί ώ β άθλα λαμβάνει της υπομονής αύτοϋ, ως η γραφή διπλά παρά. τα πρότερα, ό δε κύριος Ίησοϋς Χρίστος ούγι διπλασίονα, αλλ' εκατονταπλασίονα. φησι γάρ· 6 λείπτ} πατέρα η μητέρα, οίκίαν, αδελφούς, άδελφάε

άνδρειότατος φησιν, πάντα άθλα δίδωσιν ο? εάν καταενεκεν εμού η

Kapitel X X X I (zu Hiob 42,9-10)

391

ενεκεν τοϋ ευαγγελίου, ως εν τω κατά Μάρκον γεγραπται, πλασίονα λήψεται και ζωην αιώνων

εκατοντα-

κληρονομήσει.

5-8 vgl. Markus 10,29-30 + Matthäus 19,29 FQR[II] 351 560 3008 TJVAEHSKAM

C

1 Autor: Όλυμπιοδώρου V, άλλω? SM, keine Angabe T J 5 αλλ' ΐκατουταπλασίova > q 6 μητέρα + η 351 560 3008 MC II οίκίαν + η 351 560 3008 K ^ II αδελφού?

> q II άδίλφούς + η 351 560 3008 Κ"» II eventv - η2 > RM

PG 17, 105 A B (aus F und Μ) — tas-Handschriften)

Nik. S. 604,35-40

—

PG 12, 1049 Β (aus Nike-

Mit Z. 7 eveniv endet die Lücke in E. — Zu Z. 7: Origenes las bei Matthäus πολλάπλασίονα anstelle von έκατονταπλασίονα; daher die Hervorhebung von Markus, die sich ebenso in der Exhortatio ad martyrium 14 (S. 14,19-20 GCS) findet. — Den Vergleich zwischen Hiobs Lohn und dem des Christen mit Verweis auf dieses Logion zieht auch Chrysostomos; vgl. De incomprehensibili dei natura hom. 4 (SC 28, S. 248 = PG 48, 736); Ad populum Antioch. hom. 1 (PG 49, 30, 32-35); In epist. I ad Thess. hom. 3 (PG 62, 413,62 - 414,3); (Ps.-)Chrys., In lob sermo 4,4 (PG 56, 582,33-37).

^

roO άγιου Ήασιλΐίου άπο λόγου περί πλεονεξίας

Basileios

παράδειγμα δε τον μεν προτέρου εϊδους των πειρασμών ό μέγας 3 Ίώ/3, ό άκαταγώνιστος αθλητής, os πασαν τον διαβόλου ώσπερ -χειμάρρου φοράν άσείστω

καρδία και λογισμοϊς

την

βίαν

άτρεπτοις

νποδεξάμενος τοσοντω μείζων εκ των πειρασμών άνεφάνη, δσω μεγά6 λα αντω και δνσεκλντα

εδόκει τά παρά τον εγθροΰ

προβεβλησθαι

παλαίσματα. FQR[II] 351 560 3008 TVAEHSKAMA

C

1 Bezug: zu 42,12a in F II Autor und Titel: keine Angabe V II τοϋ αγίου > F II Β α σ ι -

λίίου + αρχιεπισκόπου Καισαρείας F II άπο - πλεονεξίας: εκ του κατά πλεονεξίας λόγου q, > ΜΑ II από + τοϋ HSKA II λόγου + του AHSKA 6 αύτω > q II τά BasilA: vor 7 παλαίσματα ~ Basil

Quelle: Basileios, In illud Destruam horrea mea hom. 1 (S. 15,6-10 Courtonne = PG 31,261 B) Nik. S. 604,26-34

^

'Ιωάννου

ουκ αν διπλάσια 3 άρετην GmUm

Chrysostomos

των προτέρων ελαβεν,

εί μη διπλασίονα

την

επεδείζατο. FQR[n] 351 560 3008 TIVAEHSKAMA

1 Autor: keine Angabe G I V S M

[CB]

2 διπλάσια: διπλασίονα Chrys LM II την > Chrys

Quelle: Chrys. S. 51,12-13 (zu Hiob 3,1-3) PG 17, 105 Β (aus F und M) — tas-Handschriften)

Nik. S. 604,40-42

—

PG 12, 1049 Β (aus Nike-

392

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΛΑ

zu 42,10c 'Ω,ριγίνους εΐ πάντα οσα ην (μπροσθεν τω Ίώβ διπλά δεδωκεν αύτω ό κύριος μετά την πληγήν, καθα το Ιερόν φησι γράμμα, εδει και τονς παΐδας διπλοί)? ei ναι. σκόπει yap· επι των κτηνών πρόβατα, φησιν, ην αύτω ä f i - εν γαρ τη αρχή είχεν JL κάμηλοι β - εν γαρ τη άρχή είχεν f - ζεύγη βοών fA - προ τον γαρ ήσαν Φ. το αύτο καΐ επι των νομάδων όνων. γεννώνται δε αύτω, φησίν, νιοι έτττά και θυγατέρα τρεις - 'όσοι ήσαν και πρότΐρον. εbei be τους μεν δεκατέσσαρας e'ivai, τάς he εξ, 'ίνα ε'ιεν διπλή των άπολωλότων παίδων. Key ο μεν ου ν, 'ότι τα μεν πρόβατα άπώλοντ ο και τα κτήνη, οί be viol καΐ α'ι θυγατέρα τεθνήκασιν, ουκ άπώλοντο. εδωκεν ούν αύτω 6 θεός και ετερα τοσαΰτα τέκνα, ωστε ev τη άναστάσει δίπλα eye ι ν αυτά, ωστε και πατέρα διπλασίων παίδων αυτόν πειτοίηκεν ό θεός ών ην πρότίρον πατήρ, el be ή ψυχή εσβέννυτο μετά θάνατον και τα της αναστάσεως ονκ ην αληθή, εδει ν'ιονς δοθήναι δεκατέσσαρας και θυγατέρας S. διό ίερώς ή γραφή τετήρηκε περι του 'ότι ελαβεν νιους επτά και θυγατέρας Γ. ei δε γεγόνεισαν αύτω bεκaτέσσapες υίοι και θυγατέρες εξ σωζομένου του περι τής αναστάσεως λόγον, ονκ εστίν αύτω δίπλα δεδομένα τα τέκνα, άλλα τριπλά. 4 vgl. Hiob 42,12b und 1,3a 5 vgl. Hiob 42,12c und 1,3b II vgl. Hiob 42,12d und 1,3c 5-6 vgl. Hiob 42,12e und 1,3d 7 vgl. Hiob 42,13 und 1,2 P, fol. 160r 5κάμιλοιΡ

6 όνων: όντων Ρ

7 γενωνται Ρ II θυγατέραις Ρ

14 τετήρηκε περι τον: viell. τετήρηκε (τον τής αναστάσεως

10 θυγατέραις Ρ

λόγον 'ιστορούσα) περι

JM

C

2 7 « > Η - * II γέγονΐν αύτω ~ Olymp

3 τήι>2 > Olymp II θητΐύιιν:

καθικΐτΐΰΐιν FA, καθητΐύΐιν ΤΗ1 4 άγίω: μακαρίω Olymp 5 δωροφοροΰσιν Δ -> : δωρνφοροϋσιν 01ympY ΤΚ, δορνφορονσιν FqlUVEHSC, δοροφοροΰσιν Λ Quelle: Olymp. S. 389,5-9 Nik. S. 605,4-13 (PG 93,457 A )

Κεφάλαων AB

42,11a 1

ϊ

la2

42,1 42,1 lb 42,1 lc 42,1 Id 42,11ε 1

42,1 le2 42,1 If

2

Γ

ηκονσαν δε πάντες οί αδελφοί αύτοϋ και αί άδελφαΐ αύτοϋ πάντα τα σνμβεβηκότα αύτω και ηλθον προς αύτον και 7τάντες οσοι τ\δεισαν αντον εκ πρώτον. φαγόντες δε και πιόντες παρ' α ύ τ ω παρακάλεσαν α ντον, και εθαύμασαν επι πάσιν, οίς επηγαγεν αύτω ό κύριος.

Όλυμπιοδώρον

Olympiodor

άδΐλφους και άδΐλφάς 7τάντας του? συγγενείς εϊωθεν η θεία ττροσ3 αγορεύειν γραφή, το δε ηκουσαν πάντα τα συμβεβηκότα αύτω ούχ ό'π ήγνόουν τα της συμφοράς, αλλ' δτι έκαστο? 7rpos τόι/ πλησίον άπαντα ελεγε τά τε του πειρασμού και της θείας επισκέψεως, και ηδυ 6 πάσι και επωφελες διήγημα ην 6 Ίώ/3. GU

FQRnTJVAEHSKAMA

Ρ

[CB]

W*

1 Autor: τοΰ αύτοΰ (= Όλυμπιοδώρου) ΠΤΛΕ, άλλωϊ Α, keine Angabe GJHSKAMP W 2 άδελφάϊ και άδίλφοϋϊ ~ 01ympY 5 /cat] + τά PW II επισκέψεως + Einschub aus Olymp. Ρ 6 επωφελή διηγήματα Olymp II ην 6 Ίώ/3: τά κατά τον Ίώ/3 €TÜy-

yavtv Olymp

Quelle: Olymp. S. 389,14-15.17 - 390,1 Nik. S. 605,24-33 teilw. aus Olymp. (PG 93, 457 B)

Kapitel XXXII (zu Hiob 42,1 la-f) I

'Ιωάννου

395 Chrysostomos

τίκμηριον και σημύον της μεταβολής, τον γαρ wτο του θεοϋ τ ι μηθίντα καθάπζρ νπο βασιλέως τιμαν ζιώθασιν άνθρωποι, καϊ πάντα αύτω μίτίβίβλητο και δ ί π λ α ην. FQRnTZVAEHSKAMA

[CB]

1 Autor: 'Ιωάννου Fq: Όλυμπιοδώρου ΠΤΛΕΑ, τον αϋτοϋ (= προθΐωρία) V, keine Angabe EHSKAM

4 μ«ταβίβλητο ChrysM Τ

Quelle: Chrys. S. 199,12-14 Nik. S. 605,13-18 (PG 93,457 AB)

ΥΙροθ^ωρία κεφαλαίου τριακοστού

τρίτου Olympiodor

εντεύθεν καταριθμείται της περιουσίας τον διπλασιασμού και 3 θείαν εύλογίαν είναι λεγει τα σωματικό, αγαθά, επηγγελλετο γαρ τοις παλαιοτεροις εις ευλογιών μοίρα ν η τε παιδογονία και η των υπαρχόντων αΰξησις, ωσπερ και τουναντίον eis κατάραν αύτοις κατελο6 γίζετο. επειδή τοίνυν προ νόμου τυγχάνω ν νομικώς όμοϋ και εύαγγελικώς επολιτεΰσατο, εϊληφε μεν ταs κατά νόμον ευλογίας, απόκειται δε αυτω και τα τοις άγίοις επηγγελμενα εν τω μελλοντι αίώνι, 9 όσα υπέρ λόγον και ΰπερ άνθρωπίνην εννοιαν. από δε του γέγραπται δε αυτόν πάλιν άναστήσεσθαι εως του τέλους φασι μεν τίνες μη είναι της ιεράς ταύτης γραφής, άλλα παρεγ12 γεγράφθαι τω βιβλίω τα ρήματα, ημείς δε εν πάσι τοις Έλληνικοις άντιγράφοις οϋτως εύρηκότες γεγραμμενην την βίβλον πάντα τα εγγεγραμμένα οϋτω δεχόμεθα, ώ? παρά τών πάτερων παρειληφαμεν. 10 Hiob 42.17Α FQRIITVAEHS ΚΔΑ

C

3 ΐπηγγείλατο TEHSAAC, ίπήγγΐλτο Κ 4 τ) re: eiVe AEHS 6 τυγχάνων: ην Η - * 8 αύτω: avTois 01ymp Y 9 vir\p2 > R S - * Ii άνθρωπίνην: την ήμΐτίραν Olymp 10 δ«2 > 01ymp Y FII του2 > n ^ C 11 TT/S Upas ταύτης: ταντα της Upäs Olymp 11/12 παραγΐγράφθαί Olymp A 13 αντιγράφου οϋτω? > EC II οϋτω Olymp 14 ΐΐλ,ήφαμεν Olymp Quelle: Olymp. S. 391,5-18 Nik. S. 606,31 - 607,13 (PG 93, 460 A B ) Zu Z. 3-8 liegt in Nr. ΛΓ 3,8-13 eine Dublette aus der α-Vorläuferkatene vor.

Κζφάλαων ΛΓ

42,1 l g 1

ΙΑ ε δ ω κ « ; δ έ αύτώ 'έκαστος άμνάδα

42,11g2

και τετράδραχμον

χρνσονν

μίαν

άσημο

ν.

ΙΑ Όλυμ-πιο&ώρον ras μεν άμνάδας φίρουσιν

ώ? έπ' ζνωγίαν Γσω?

παραγενόμΐνοι,

3 το δέ τετράδραχμον του γρυσίου προς τιμήν τον Ίώ/3, όπερ εστί νόμισμα ίν. οϋτω γαρ και erepos των ερμηνευτών έ£ε'δωκεν. ασημον δε αντί του άτύπωτον σταθμον και αγαρακτήριστον. 6 κάκως καίτοι

δεχεται δέ άμνησι-

μη δεόμενο? ουκ εγκαλών έφ' ots πρώην

κατελιπον

αυτόν. GU

FQRITrjZVAEHSKAMA

Ρ

1 Autor: keine Angabe GJZMPW

[CB]

W*

2 παραγενάμενοι F Q I I T J V E , -παραγόμενοι U

τετράδραγμον UA II χρυσού ΤΣ 4 οϋτω - 6 > J II οίίτωί UP άχαρακτήριστον ~ UW 6 κατίλΐίττον Gl Α, ΐγκατίΚιττον SM

3

5 σταθμον nach

Nik. S. 607,17-22.24-25 (PG 9 3 , 4 6 0 B C ) Zu 3-4: Die Angabe beruht auf einem Mißverständnis; νόμισμα ίν muß der ungenannte jüngere Übersetzer anstelle von άμνάδα μίαν geschrieben haben. Nach Ausweis der hexaplarischen Randnoten der Katene hatten Akylas und Theodotion eνώτων anstelle von τετράδραχμον und Symmachos ίπρρίνιον; vgl. Ziegler, Edition, App. II und Beitr. S. 50. Aus der Angabe der Hs. 248 können wir schließen, daß Symmachos der gesuchte Übersetzer ist, obwohl der Name (gegen Ziegler) dort nicht genannt ist; der Vers lautet

dort: os μεν νόμισμα ev, os Se πυρίνιον (lies (πρρίνιον) ev χρυσοϋν.

42,12a

!b

όδζκύριοςηύλόγησζνταζσγαταΊωβητα ϊμπροσθζ

42,12b

v.

ην δ ε τα κτηνη

α ντον πρόβατα

τζτρακισχίλια, 42,12c

κάμηλοι

ε^ακισχιλιαι,

μύρια

Kapitel ΧΧΧΠΙ (zu Hiob 42,11 g-17)

42,12d 42,12e

IB

399

ζεύγη βοών χίλια, ονοι θηλειαι νομάδες χιλιαι.

Tofl αΰτοϋ

Olympiodor

τα μεν πρότερον ούκ άθλα αρετής έδέδοτο τω Ίώβ, αλλ' 'ίνα εν εγγυμνασθή, και ην ό πλούτος αύτω των αγωνισμάτων ύπόθεσις. επειδή δε ηγωνίσατο και διδάσκαλο? άπασι γέγονεν, 'όπως προσήκει τω 7 τ λ ο ύ τ ω χρήσασθαι, είτα και αφαιρεθείς των υπαρχόντων εν 6 τοις της πενίας νομίμως ηγωνίσατο σκάμμασιν, γέρα της αρετής τον διπλασιασμον των υπαρχόντων ό μέγας άγωνοθετης αύτω δίδωσιν. τοις γαρ παλαιοτέροις εν ευλογίας μέρει κατεπηγγέλλετο ή τε 9 παιδογονία και ή των υπαρχόντων αϋζησις, ωσπερ και τουναντίον ή τούτων στέρησις εις κατάραν αύτοΐς έλογίζετο. επειδή τοίνυν προ νόμου τυγχάνω ν ό Ίώ/3 νομίμως όμοϋ και ευαγγελι κώς έπολιτεύσατο, 12 εϊληφε μεν τας κατά νόμον ευλογίας, απόκειται 8ε αύτω και τα τοις άγίοις έπηγγελμένα. 3 αυτοί?

yipa - άρπής) I Autor: Όλνμπιοδώρου Λ, keine Angabe GUJXH^PW 2 πρότΐρον: πρώτα Olymp II άρΐτής + μόνον Olymp II «δίδοτο Olymp Κ 3αύτω: αύτοϋ Olymp 5 eira: ei be ΜΑ II και > Olymp 6 nach σκάμμασιν Trennung und das Folgende anonym in Τ 8 Tois - κατίπηγγέλλΐτο: (πηγγίλλετο γαρ rots παλαιorepois (is ΐύλογιων μοΐραν

GU

FQRTITJZVAEHSKAMA

Olymp II η ΤΪ: ehe EH, η ΜΑ > Olymp anonym in G

Ρ

[CB]

W*(2 - 3 (γγυμνασθγ. 6

9 και2 - 10 τοίνυν > Ρ

9/10 ή τούτων στύρησις

10 κατΐλογίζΐτο Olymp II nach (Κογίζετο Trennung und das Folgende 11 ό Ίώ/3 > Olymp II νομικώς Olymp 12 αύτω: αΰτοΐί 01ymp Y

13 ΐπηγγίλμίνα + ev τω μέλ,λοντι αιώνι Olymp U Quelle: Olymp. S. 392,3-8. 391,6-12 2-7 Nik. S. 607,29-39 (PG 93,460 C)

Zu Z. 8-13 liegt in Nr. ΛΓ 1,3-8 eine Dublette vor, die ein Ergebnis der Γ-Redaktion ist.

zu 42,12a

εκείνα μεν δοκιμασίας ύπόθεσις, ταύτα δε νίκης άντίδοσις. m

G U

m

F m Q m R m IITZVAEHSKAMA

[CB]

W*

Bezug: zu 42,12a U: zu 42,12b in Gf

42,13

ir γεννώνται τρεις.

δε αύτω viol επτά και

θυγατέρες

400 ΙΓ

3

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΛΓ Όλνμπιοδώρον

Olympiodor

τα μεν των αλόγων cos άπολομένων διττλα δέδοται· ε π ε ι δ ή δέ οί 7ταίδε? οί τεθνηκότες ουκ άπώλοντο, άλλα ζώσι θεώ, ούτοι τοις προτέροις ισάριθμοι δίδονται, ως αν και παΐδας άττολάβοι διπλούς, ζώντων μεν των προαπελθόντων, των δέ δευτέρων επιγενομένων. 3 vgl. Römer 6,10; Galater 2,19 GU

FQRriTJEVAEHSKAMA

Ρ

[CB]

W*

I Autor: του αυτοϋ (= keine Angabe) Λ, keine Angabe GJIMPW II δ« >

01ymp Y

3 τεθνηκότα:

προτέρων 01ymp Y

αποθανόντα

5 ίπιγινομίνων

Olymp

2 δίδωται 01ymp Y

4 άττολάβοι: απολαύων ι των

Λ-*

Quelle: Olymp. S. 392,12-15 Nik. S. 608,4-10 (PG 93, 460 D) Zur Argumentation vgl. Nr. ΛΑ 11.

42,14a

ΪΔ καΐ έκάλζσεν

την μέν πρώτην

42,14b

την δε δευτέραν

42,14c

την δε τρίτην

42,15a1

και ούχ ευρέθησαν

Ήμέραν,

Κασίαν, 'Αμαλθαίας κατα

κέρας. ras θυγατέρας

Ίώ/3

τοϋ αυτοϋ Olympiodor εοικεν ό μακάριος Ίώ/3 ει? ενδειζιν των θεόθεν αύτω δοθέντων 3 άγαθών ταΐς θυγατράσι τεθεικέναι τας προσηγορίας· την μεν ούν πρώτην Ήμε'ραν εκάλεσεν ώ? άπό τίνος βαθείας νυκτός των περιστοιγισάντων αυτόν δεινών ημέρας αύτω φωτεινής έπιλαμψάσης, την δέ 6 δευτεραν Κασίαν cos ήδη λοιπόν έν ευωδιά τινι καϊ απολαύσει των άγαθών γενόμενος, την δέ τρίτην Άμαλθαίας κέρας ώ? άπασι λοιπόν πανταχόθεν τοις άγαθοις περιρρεόμενος. Άμαλθαίας γαρ κέρας οί 9 παλαιοί την των άγαθών άφθονίαν έκάλουν, λέγοντες ως ην αιπόλω τινί α ί £ Άμαλθαία καλουμένη, ητις όρΰζασα τω κέρατι θησαυρόν άνέδειξε τω δεσπότη. 12 τρεις δε και αί άριστειαι του Ίώ/3 έν πλούτω, εν πενία, εν άνακαινισμω, αύται αί ώραΐαι αύτού θυγατέρες, εί δε δει τι και πνευματικόν έν τω τόπω θεωρησαι· όταν ό φωσφόρος του κυρίου λόγος εν 15 ταΐς καρδία is ημών άνατείλρ, η ημέρα ημΐν έπιλάμπει, προκόπτοντες δε Χριστού ενωδία γινόμεθα. αύξανομένοις δε και εις τελείωσιν έργομένοις τότε και η των πνευματικών γαρισμάτων ήμιν αφθονία προσ18 γίνεται. ΙΔ

14-15 2. Petrus 1,19

1 6 2 . Korinther 2,15

Kapitel XXXIII (zu Hiob 42,11 g-17) GU

FQRIimVAEHSKAMA

Ρ

[CB]

401

W

I Autor: Όλυμπιοδώρου UqA, keine Angabe G J I H ^ P W 2 έοικεν ό μακάριος·, οϊμαι τον μακάριον Olymp II δοθέντων αύτω ~ I W 3 τεθηκέναι Olymp TJVEHP 3/4 την μεν ούν πρώτην: δι ότι 01ympY 4/5 ττεριστοιχησάντων UTZAEPW 5 αυτόν: αύτω ISPW II δεινών: κακών Olymp 7 γινόμενος Olymp Σ II Άμαλθείας Olymp II άπασι - 8 περιρρεόμενος: ώϊ πάντων λοιπόν πανταχόθεν περιρρεόντων αύτω των αγαθών Olymp 8 Άμαλθείας Olymp II γαρ: δέ Η - * 9 εκάλουν άφθονίαν ~ 10 Άμαλθία υΣ, Άμαλθεία FQIIA, Άμαρθείας Τ, Άμαρθεία V 1 2 - 1 3 θυγατέρες >W 13 τι > q 14 θεωρήσαι εν τοις τόποις Olymp II κυρίου: θεού Olymp 15 ή - ήμΐν: ήμέραν μεν 01ympY II ήμΐν: ημών FQITTIVAEHS II προκύπτοντος 01ympY 17 ή - 18: Άμαλθείας κέρας ήμΐν εγγίνεται υπό η τών πνευματικών (+ και 01ymp Y ) •χαρισμάτων αφθονία Olymp Quelle: 2 - 9 εκάλουν Olymp. S. 392,17-20.22 - 393,2.3-4.5-6; 9 λέγοντες - 11 » Olymp. S. 393,10-12; 12 - 13 θυγατέρες = Olymp. S. 395,3-7; 13 εί - Olymp. S. 394,811. 12-14 Nik. S. 609,4-18.28-33. 610,1-12 teilw. aus Olymp. (PG 93,461 A-C) Zu 9-11 vgl. Libanius, Progymn. 2,40,1: Ίστέον 'ότι περι τοϋ της Άμαλθείας κέρως οϋτω φασί. την αίγα την Άμάλθειαν την γην τώ κέρα άνορύττουσα ν θησαυρό ν κεκρυμμένον άποκαλύψαι, τον δέ αϊπόλον πλοΰσιον άντί πένητος γεγενήσθαι.

zu42,14-14a 1 άλλως δύναται ό Ίώβ άνάγεσθαι έπι τον κύριόν μου Ιησούν Χριστόν ώς Ίώβ 3 πλούσιος ων έπτώχευσεν, και ό κύριος ημών Ιησούς Χριστός επτώχευσε πλούσιος ων, άλλ' ουκ έμεινεν εν τη πτώχεια, ώς ουδέ ό Ίώβ· ό γαρ θεός αυτόν υπερύψωσε και ίχαρίσατο αύτω ονομα το υπέρ παν δνομα και τα έξης. 6 εϊχευ υιούς και θυγατέρας τους προτέρους, καθ' ών πέπτωκεν ό οίκος, ηνεγκε τον πειρασμόν, επάλαισε προς τον διάβολον, έστεφανώθη, έσχεν υιούς και θυγατέρας. εν τούτοις εστίν Ήμερα- νύξ γαρ ού γεγέννηται τώ Χριστώ, εν τούτοις έστι 9 Κασία, ή ευωδιά- Χριστού γαρ ευωδιά ίσμέν τω θεώ εν τταντι τόττω και τά έξης, σμύρνα και στακτη και κασία από τών ιματίων σου. λοιπόν έστιν 'ιδεΐν, τί εστίν Άμαλθείας κέρας. 12

15

18

21

24

τινά οι έρμηνεύοντες βουλόμενοι παραστήσαι τοις έλληνίζουσι βιάζονται σαφηνίσαι διά τίνων Ελληνικών παραδειγμάτων, οίον Σειρήνας ίστορουσιν "Ελληνες και λέγουσι γεγενήσθαι τινας Σειρήνας αδούσας ωδην θανατηφόρον λέγουσιν αί it pal γραφαί περι Σειρήνων τινά εν Βαβυλώνι εσομένων. οί έρμηνεύοντες από της ιστορίας της παρ' "Ελλησι λεγομένης περι Σειρήνων ελαβόν τινα ομοιώματα, 'ίνα νοηθτ) θανατηφόρος τις ηδονή εν ταϊς Σειρήσι ταΐς κατακηλούσαις τάς ψυχάς τών φιλήδονων. έστι τις 'ιστορία παρ' "Ελλησι περι Γιγάντων, ότι οί Γίγαντες θεομάχοι τινές γεγόνασιν, και περι Τιτάνων, ότι οί Τιτάνες γενναίοι τίνες ήσαν και τώ θείω έμάχοντο. οί έρμηνεύοντες πεποιήκασι κοιλάδα τινά Τιτάνων και λέγουσιν, ότι γεγέννηνται από τών έπιθυμησάντων τάς θυγατέρας τών ανθρώπων υιών του θεού Γίγαντες άπ' αιώνος άνθρωποι ονομαστοί, 'ίνα παραστήσωσιν αυτών τό θεομάχον. τοιούτον τί μοι νόει και περί του της Άμαλθείας κέρως· ίστορουσιν "Ελληνες, ότι ήν τις 'Αμάλθεια α'ίξ, και τό κέρας αυτής πάντα έρρει τά άγαθά, και ούδέν ήν, ο

402

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ

ΛΓ

ουκ (ττίγορήγΐΐ τοις βουλομένοπ ά'τί οίνου ΐ'ίτΐ (λαών e'tVc γάλα el're σιτον (ίτ( 27 ότώήποτί των (δωδίμωυ. ΐαν νοήσ-ιης ονν Παύλοι;, οψ(ΐ ότι θυγάτηρ ην τον '\ώβ Άμαλθΐίας κέρας- τι γαρ ουκ εχίΐ -παρ' ίαυτώ; ποίαν έστίασιν ου παρατίθησιν; υοίαν τροφην οϋ δίδωσι 30 δαψιλώς; και γαρ και τρίφα θαυμασίως και οίνοχοΰ πιχυματικώς ίπι τοΰ ίκίπνου του μυστικού. 3-4 2. Korinther 8,9 4-5 Philipper 2,9 6 vgl. Hiob 1,19b 9 2. Korinther 2,15 10 Psalm 44,9a 15 vgl. Jesaias 13,21 21 2. Königreiche 5,18.22 22 vgl. Genesis 6,2 23 Genesis 6,4 P, fol. 161 r/v 2 ώί Hag: 7τώϊ Ρ

3 πλούσιoy2: πλούσις Ρ

11.24.25.28 Ά μ α λ 0 ( ) Ρ

Zur Thematik vgl. Gregor von Nyssa, In Canticum canticorum hom. 9, PG 44, 973 C 976 A; zu 24-27 vgl. z.B. Plutarch, Παροιμίαι ais Άλΐζανδράς ίχρώντο, Cent. 2,27.

42,15a2

8

iE

βζλτίους

αυτών

kv τ9\ ύπ

ονρανόν.

IE 'ίνα r f i θία τούτων GU

παντάπασιν

FQRimVAEHSKAMA

η του πάθους

Julian άπαλαφθΐ].

μνήμη

Ρ [CB]

1 Bezug: zu 42,15a' in SKMA II Autor: Όλνμπιοδώρου ΠΤΛ, τοΰ αύτοΰ (= Ό λ υ μ πιοδώρου) V, άλλω? U 2 παντάπασιν vor τί) ~ G II μνήμη: μικία G Quelle: Julian S. 307,11-12 Nik. S. 610,24-26 (PG 93,461 D)

42,15b1 42,15b 42,16a

2

I s ε δ ω κ ε ζ / δ ε αύταΐς κληρονομίαν χ ϊζησζν

ό

πατήρ

kv τ ο ϊ ? α δ ε λ φ ο ί ? .

δ ε Ί ώ / 3 μ ε τ ά την

πληγην

ετη

εκατόν

ςβδομήκοντα, 42,16b

τα δ έ πάντα

έ τ η , α ϊζησξ,ν,

τεσσαράκοντα

οκτώ.

42,16c

και

ε ί δ ε ν Ίώβ

42,16d

κ α ι τ ο υ ? υ ί ο ύ ? των ytvzav.

έ'τη δ ι α κ ό σ ι α

του? υίου? νίών

αυτόν

αυτόν

τετάρτην

Kapitel X X X I I I (zu Hiob 42,1 lg-17)

403

άντι του· άμα τοις αδελφοί?, 'ίνα eiirrj, ότι πάσι τοις παισιν

εξ

IS

3 ισοτιμίας τα όντα έκληροδότησεν. GU

FQRTITJZ VAEHS KAMA

Ρ

1 Autor: του αύτοϋ (= Όλυμπιοδώρου)

[CB]

W*

ΠΤνΛ, τον αϋτοϋ (= keine Angabe) Ε

Nik. S. 611,3-5 ( P G 9 3 , 4 6 4 Β )

zu 42,15b

και προ νόμου γαρ έννόμως έττολιτεύετο. Vgl. Numeri 27,7-8 G m , fol. 8Or U m , fol. 192v Ohne Trennung an Nr. ΛΓ 9 in G II πολιτεύεται G Zur Formulierung vgl. Nr. Ä 11,7; Nr. ΛΓ 1,6-7; Nr. XT 3,10-11.

X

εοικεν ό μέγας Ίώ/3 qTM 5 ίκατον έβδομήκοντα: PO F R J I E ^ P II ευρίσκεται + δε F Q ' R 6 τα > U II ήμίση: ήμισυ EHC, ήμίσει FA II πρώην vor τά ~ RM, nach διεζηκώς ~ G II ετη > JC II όγδοήκοντα πέντε: ΠΕ FRJEHSA - * 7 σΰνα-ψον - πέντε > Ρ II ετη - 8 γράμματος > S - * II διακόσια πεντήκοντα πεντε: ΣΝΕ F R J I H C 8 ίίφειλε G T E V - * II γράμματος: τραύματος GR II διακόσια τεσσαράκοντα οκτώ: ΣΜΗ RJZHSA - * 9 πάντα + ετη FRS C II εζησεν + ετη U II επτά: Ζ R I 10 συνηρίθμηται GUP: συναριθμεϊται FC 2 - 5 έβδομήκοντα Nik. S. 611,10-12.15-19 (PG 93, 464 B.C); 10 απερ - 11 Nik. S. 611,12-15 (PG 9 3 , 4 6 4 Β ) Dieselben Überlegungen liegen den Berechnungen in Prolog 3a und in Nr. ΛΓ 13 zugrunde, ferner den Ausführungen, die Iäo'dad, Hiobkommentar, S. 319,21 - 320,13 einem .Johannes" (gemeint ist wohl Chrysostomos) zuschreibt und die sich auch in der Syrohexapla finden (vgl. ibid., S. X X V , Anm. 3). Zu anderen Ergebnissen kommen die Autoren von Prolog 7,5-7 und Nr. ΛΓ 12.

404

12* 3

6

9

12

15

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΛΓ

zu 4 2 , 1 6

Ώριγίνονς 7τώς νοείται ό Ίώ/3 ζήσας μετά την πληγήν έτη ΡΟ των πάντων όντων τη? £ωή? αΰτοΰ ετών ΣΜΗ; φαμεν τοίνυν λεπτολογοΰντες, ότι, πάντα τα άγαθά διπλά απολαβών εάν και τα τής προτέρας εΰημερίας «τη διπλά άπΐίληφΐν, οϋτως άριθμήσαι προσήκει- έζησεν εν τη πρότερα εύθηνία 'έτη ΟΗ, και άφ' ού την πληγήν ΐδί^ατο έμεινεν εν rfj κακοπαθεία έ'τη ΙΔ. οίίτω? νοητέον το μετά. την πληγήν, ουκ άφ' ού ή πληγή επαύσατο, άλλ' άφ' οΰ ήρζατο. μετά δ« τον τεσσαρεσκαιδεκαετή γρόνον τη? νόσου έζησε 'ίτερα PNS· των γαρ της προτέρας εΰημερίας ΟΗ ετών τυγχανόντων ό διπλούς χρόνος της ύστερον εύπραγίας PNS «τη συνάγει, προστιθεμένων δί και των ΙΔ ετών της -πληγής συνάγονται 'έτη ΡΟ, και οίίτω? ευρίσκεται ζήσας μετά την πληγήν - τουτέστιν, άφ' ού ή πληγή επενήνεκται - έτη ΡΟ κατά τήν γραφή ν. σώζεται δε οίίτω και ή διπλασίων της εΰθηνίας άνταπόδοσις. συνελών τοίνυν αριθμήσεις ούτως• έζησε ν εν πλούτω και εύπαιδία έτη ΟΗ, εν τη πάντων αποβολή και τη αίκία του σώματος έτη ΙΔ, εν τη δευτέρα εύπραγία έτη PNS, ώ? είναι τον πάντα της ζωής αυτού χρόνον έτη ΣΜΗ, καθά φησιν ή κατ' αΰτον ιερά βίβλος. Ρ, fol. 1 62γ 12 ή: ό Ρ Pitra, Analecta Sacra II, S. 3 8 9 - 3 9 0 Vgl. die Bemerkung zu Nr. ΛΓ 11.

1 3 *

zu 4 2 , 1 6 ^

_

GO? είναι αυτόν, ότε επλήγη, ετών ΟΗ. σύναψον τούτοις τα τής πληγής Ζ και γίνονται ΠΕ, α διπλασιασθέντα γίνονται ΡΟ· άριθμουμένων δε πάντων γίνονται 3 ΣΝΕ, ύφαιρουμένων δε των Ζ τής πληγής ώ? κακώσεως καΐ μή ζωής όντων, γίνονται ΣΜΗ. W , fol. 138r

Vgl. die Bemerkung zu Nr. ΛΓ 11.

1 4 *

zu 4 2 , 1 6 d

προσθετέον τον "και" σύνδεσμον τη τετάρττ] γενεά, 'ίνα μετά τους υιούς τών υιών αύτοΰ και τετάρτην γενεάν τούς έζ αυτών τεγθέντας σημάνη, έπει τρίτη και οΰ 3 C, τετάρτη γενεά εύρεθήσεται. fol. 75r 1 vielleicht

προθετέον

Nach Ausweis von Zieglers Apparat findet sich das hier postulierte και tatsächlich in einer Handschrift, nämlich 7 9 7 ( 1 3 . / 1 4 . Jh.).

42,17

iz και ετελεντησεν Ίώ/3 πρεσβύτερος καϊ πλήρης ημερών.

Kapitel X X X I I I (zu Hiob 42,1 lg-17) IZ

405

Όλνμπιοδώρον

μέχρι του πρεσβύτΐρος

και πλήρηs ημερών 'Ακύλας και

3 γος έλθόντες συνεπέραναν

το βιβλίου

θοϋντες. 6 δε Θεοδοτίων συμπεραίνει G U _ F Q R [ Ü ] 560 3008 Τ J VAEHS ΚΔΜ Α Ohne Trennung an Nr. ΛΓ 16 in U

ως δη τω Έβραϊκω

τοις Ρ

Σύμμαάκολου-

Έβδομηκοντα.

[CB]

W*

1 Autor: keine Angabe G 560 3008 J H ^ P W

4 συμττιραίυα: συμπαραινά 560 3008 TJV II ίβδομήκοντα: Ö GFJHSAA Pitra, Analecta Sacra Π, S. 390 (aus P) —

IZ

Ιουλιανοί)

Julian

ουδέν έχων έλλεΐπον, GU

Nik. S. 611,40 - 612,3 (PG 9 3 , 4 6 4 D)

ου χρόνον, ου βίον.

FQR[I7] 5 6 0 3008 TIVAEHSKAA

1 Autor: keine Angabe U I P SAA

Ρ

[CB]

2 ohne Trennung folgt Nr. ΛΓ 15 in U, Nr. ΛΓ 17 in

Quelle: = Julian S. 309,4 Spicilegium Romanum X , S. 210 (aus V ) — Nik. S. 611,37-38 (PG 9 3 , 4 6 4 D)

—

Pitra, Analecta Sacra II, S. 390 (aus P)

Identisch mit Nr. Δ 187.

42.17A1

ih

4 2 , 1 7 Α 2 Λ-

ΙΗ

γίγραπται

δε αντον

μζθ' ων 6 KvpLOs

πάλιν

άναστησζσθαι

άνίστησιν.

'Ολύμπιο δώρου

των δικαίων δηλονότι,

Olympiodor

οί γαρ άσεβεΐς,

3 εν κρίο~£ΐ ουδέ οι αμαρτωλοί εν βονλτ)

φησίν,

ουκ

άναατήσονται

δικαίων.

και ταΰτα δε τα ρήματα δεχόμεθα και εϊ μη cos του παντός ϋφους οντα, αλλά γε ως τίνος των άγίωυ αυτά συνυφάναντος

τη

βίβλω.

6 πλην 'όμως πάντα δεχόμεθα ούτως εκ των πατέρων το βιβλίον

παρει-

ληφότες. 2-3 Psalm 1,5 GU

FQR[II] 560 3008 TJIVAEHSKAA

Ρ

C

Ohne Trennung an Nr. ΛΓ 16 in SAA 1 Bezug: zu 4 2 , I 7 A 2 in Κ II Autor: 'Ιουλιανοί C, του αΰτοΰ (= Ίονλιανον) Κ, keine Angabe G J I H P 2 φησίν > Olymp 3 oi > UTS^C 4 öc > Olymp II ei και ~ Olymp KPC II ϋψους 01ymp Y 5 yt ώϊ > Olymp II T W O S : rivis 01ymp Y ΔΑ II συνυφήναντος GPC C 6 πλην όμως > 01ymp Y II ομω?: 07τωί q Quelle: Olymp. S. 395,21-22.24 - 396,2 Pitra, Analecta Sacra II, S. 390 (aus P) Z. 4-7 sind in C ein weiteres Mal erhalten; s. Nr. ΛΓ 20,3-5.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝΛΓ

406 ΙΗ

Ιουλιανοί) μ(τα

GU

m

την ex του πάθους

Julian άνάστασιν.

FQR[Ü] 560 3008 TVAEHSKAMA

C

1 Autor: του αϋτοΰ (= Ιουλιανοί)) SKA, άλλω? C, keine Angabe UMA nung folgt Nr. ΛΓ 20 in C Quelle: »Julian S. 309,12

2 ohne Tren-

Spicilegium Romanum X, S. 210 (aus V) — Nik. S. 612,10 (PG 93,465 A)

IH άντι τον· μετά των λοιπών kv τη του κυρίου άναστάσει. 3 αυτοί/ άναστήσεσθαι μ(θ' ών ό κύριος άνίστησιν. C, fol. 75r

πρόσκειται

το

πάλιν

W, fol. 138r

2/3 viell. πάλιν W II μ«0' - άνίστησιν:

kv τη έσχα-

zu 42,17A 1 Julian, Olympiodor πάλιν προσθείς, ώς την έκ του πάθους μίαν άνάστασιν (ίναι, δεντέραν he την συν τοις άλλοις νεκροΐς, οδϊ άνίστησιν ό κύριος kv τη εσχάτη ημέρα. 3 και ταύτα be τα ρήματα δεχόμεθα el και μη ώς του παντός ϋφους οντα, αλλά ye ώς των άγιων τίνος συνυφήναντος αύτά τη βίβλω. συν δε τούτοις και τα (φέξης δεχόμεθα ούτως εκ των πατέρων το βιβλίον παρειληφότες. C, fol. 75r Ohne Trennung an Nr. ΛΓ 18 in C 1 to? Jul: η C II πάθους + μεν Jul II eivai Jul: > C II he δεντέραν ~ Jul 2 2 άνίστησιν: αν άναστήση Jul 2 3 Se > Olymp II ye - 4 τίνος: τινές των άγιων 01ympY 4 αύτά συνυφάναντος Olymp II συν - έφεζης: πάντα Olymp Quelle: 1-2 Jul. S. 309,12-14; 3-5 Olymp. S. 395,24 - 396,2 Zu 1 την - άνάστασιν vgl. Nr. ΛΓ_18, zu 2 kv - ημέρα vgl. Nr. ΛΓ 21. — Ζ. 3-5 sind in C ein weiteres Mal erhalten; s. Nr. ΛΓ 17,4-7.

zu 42,17 A 2

Julian

kv Tfi ε σ χ ά τ τ ) ή μ ε ρ α . m

G U

m

F m Q m R m [n] 560m TmAm EmHmSmAra

W*

Ohne Trennung folgen hexaplarische Noten in Ε Nik. S. 612,7-8 (PG 93, 464 D) Quelle: Jul. S. 309,13-14. Zur Fassung von W vgl. zu Nr. ΛΓ 19; in C stehen diese Worte in Nr. ΛΓ 20,2.

Kapitel XXXIII (zu Hiob 42,11 g-17)

407

zu 42.17A 2

ούχ cos τών κατακρίτων ϊτίρως άνισταμίνων, αλλ' οία τών δικαίων φαιδροί ίραν Ιγόντων την άνάστασιν και τω οντι την τοιαύτην ίκ θίοΰ λαμβανόντων φιλο3 τιμίαν. οντω γαρ και θ(6ς 'Αβραάμ και 'Ισαάκ και Ιακώβ λίγςται, ούχ ώί των λοιπών μη'έχωντην (ξουσίαν, άλλα τούτων οικίΐότίρον öcoy ονομαζόμΐνος δια το λαμπρον της πολιτίίας. άνίσταται ονν μ(θ' ών ό κύριος άνίστησιν, πατριαρχών 6 προφητών αποστόλων, ών την eΰσίβΐίαν ΐμιμήσατο, απαρχή τών ΐθνών θαυμαζόμΐνος ίν ovpavols, eiVrep τών Ήσαΰ υιών απόγονοs ών τοις κατΐγνωσμίνοις γίνΐται σΐμνολόγημα. 3 Apostelgeschichte 7,32; vgl. Exodus 3,6 u.a. C, fol. 75r

7 τοts κατίγνωσμίνοις Hag: της κατΐγνωσμίνης C, viell. της κατΐγνωσμίνης {φυλής)

42,17Ba

ΙΘ ούτος

έρμηνζύζταί

ck της Συριακής

βίβλου.

ΙΘ

Julian

Σνριακην νυν την Έβραίαν διάλεκτον καλεί, έ π ε ώ η καϊ Συρίαν 3 την Ίουδαίαν και Σύρους οί πολλοί τους Παλαιστίνους όνομάζουσιν, και Η ρ ό δ ο τ ο ? ό Ιστοριογράφος φησίν «περιτίμνονται δε Ίζ/δοί και Αιγύπτιοι καϊ "Αραβες και οι έν Παλαιστίι/77 Σύροι» τους Ιουδαίου? 6 καταλέγων. 4-5 vgl. Herodot 2,104 GU FQR[n] 560 3008TTVAEHSKAMA Ρ C W* Proph 1 Autor: του αύτοϋ Ιουλιανού C, Όλυμπιοδώρου 560 3008 ΤΛΗΚΔΑ, άλλως Μ

Συριακην + δε Jul II Εβραίων 3008 Σ νούί Jul 2 Proph ΛΓ 24 in Proph

2

3 Ίουδαίαν: Ίδουμαίαν Proph II Παλαιστη-

5 Π α λ α ι σ τ ή ς RP II τούϊ - 6 > Proph II ohne Trennung folgt Nr.

Quelle: Julian S. 311,17 - 312,1 Spicilegium Romanum X, S. 210-211 (aus V) — Pitra, Analecta Sacra II, S. 390-391 (ausP) — Nik. S. 612,15-16.18-23 (PG 93,465 A)

ΪΘ

Σνριακην

βίβλον

καλεί δια το γειτνιάζειν

την διάλεκτον

3 Σύρων τη Έβρα'ίδι και είκοσι δυο στοιχεία εχειν καθάπερ οί FQR[I1) 560 3008 TVAEHSKAMA Ohne Trennung an Nr. ΛΓ 23 in Proph RAW

[CB]

W*

τών

'Εβραίοι.

Proph

1 Autor: Πολυχρονίου A

3 ίικοσιδύο: KB

Spicilegium Romanum X, S. 211 (aus V) — Nik. S. 612,15-18 (PG 93,465 A)

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΛΓ

408

42,17Bb' 42,17Bb

2

κ Θ

kv μεν yf\ κάτοικων €7τι τοΐ9

rfj

0 / 3 1 0 1 9 τη9

Αύσίτώι

Ίδουμαια9

και'Αραβίας.

25 κ εντεύθεν δηλον, cos η Αύσϊτις γη εν μεθορίω κείται τη? 3 /cßi 1'Αραβίας. GU

FQR[n] 560 3008 Ή Σ VAEHSΚΔΜΑ

1 Autor: Όλυμπιοδώρου q 560 HSKA

Ρ

Ίδουμαίας

[CB]

2 Ίδουμαιαϊ: 'Ιουδαία? Κ - *

Nik. S. 612,28-30 (PG 9 3 , 4 6 5 Β )

26

Όλνμπιοδώρου [Olympiodor] μέχρι σήμερον εν τη'Αραβία και το μνημεΐον του ανδρείου Ίώβ 3 φαίνεται και η της κοπριάς παλαίστρα, εν fj τους λάμπρους άνεδησατο στεφάνους και τάς δι έτους αυτω τιμάς αγουσιν οί έπιχώριοι, ώς εκείθεν ήμιν άφικόμενοί τίνες των αδελφών έζηγησαντο. την δε Αύσίτι6 6α χωράν οί μεν την του Σηων είναι εφησαν, οί δε την Ίδουμαίαν, άλλοι δε εν μέσω τίνα κειμένην της 'Ιδουμαίας και της 'Αραβίας, έτεροι δε αυτήν την Ά ρ α β ί α ν , εν η και το μνήμα του δικαίου κείται, αλλ' 9 οτι μεν Ίδουμαιος ην, εϋδηλον εκ των προς τω τέλει του βιβλίου γεγραμμένων. που δε κατωκει και που ηγωνίσατο, πρόδηλον εκ των μέχρι νυν όρωμένων. Θ

UA'

FQR[n] 560 3008 TJZVA"EHSKAA

Ρ

C

Proph

1 Bezug: zu 1,1a in UA'P, als Prolog Proph II Autor: τον αύτοϋ (= ΌΚνμπιοδώρου) Λ1 560 3008, σχόλιον Ρ, keine Angabe Proph qJIVHSA 2 μίγρι + μίν U II 'Αραβία: ακρίβεια EHS 1 A 2 C II ανδρείου Ίώβ: άνζραοτάτου Proph 4 δ ι ' έτους: ετησίας UA1 II έγγώριοι A'A" II cos - 5 εζηγήσαντο: > UA1 6 Σηών Proph F 5 6 0 J E H K ^ C 0 : Σιων UA'q 3008 TXVA I[ SPC' II είναι + αυτήν Λ1 II ΐφασαν UA1 II oi - Ίδουμαίαν > UA'VA"

7 öe - κειμένην: μέσον UA1 II κείμενα Ρ II της 'Αραβίας και της Ίδουμαίας ~ UA1 II της2 > q 560 3008 Ή Σ 8 κείται του δικαίου ~ UA1 II αλλ': καΐ UA1 9 / 1 0 γεγραμμένων: κειμένων Ρ 10 ποΰι - 11 > UA1 11 μέχρι + και Proph Quelle: [Olymp. S. 7 Fr. 1] (Lücke) 2 - 4 Επιχώριοι: Nik. S. 2,24-28; 5 Nik. S. 2,28-30 (alles PG 93, 20 B )

την

- 8

Άραβίαν

Nik. S. 2,17-24; 10

·πονχ -

11:

Z. 5 την - 8 κείται in der Fassung von UA 1 findet sich auch als Z. 84-86 in der Erweiterung von Prolog 3 durch die Hss. Μ 613 B.

Kapitel ΧΧΧΠΙ (zu Hiob 42,1 lg-17)

42,17Bc KÄ προυπήρχεν 42,17Ca

1

λαβών

42,17Ca

2

ω ονομα

δ ε αύτώ

δ ε γυναίκα

ονομα

Άράβισσαν

409

Ίωβάβ. γζννα

υίόν,

'Εννών.

ΚΑ τοΟ αυτού

Olympiodor

r a s μετονομασίας bτι τών άγιων εΰρίσκομεν γινομενας ως τον 3 ' Α β ρ α μ Άβρααμ και τον Σίμωνα Πέτρον και τον Σαΰλον Παΰλοζ/. επειδή δε της παλαιάς του "Ιωβ ονομασίας εμνησθη, καλώς και της αντοϋ γυναικός εμνημόνευσε της 'Αραβίσσης, e£ ή? ye'yoyei; α ύ τ ω ό 6 Έννών εϊτε et? των πρώτων παίδων ει'τε και τ ω ν δευτέρων. G U(2 - 3 Παΰλοζ/)

F Q R f ü ] 560 3008 TJXVAEHSKAMA

Ρ

C

W*

1 Bezug: zu 42,17Ca' UA II Autor: Ό λ υ μ π ι ο δ ώ ρ ο υ U 3008 Α, τοΰ αντοϋ (= keine Angabe) q, keine Angabe GJIVHSKAMPW

2 γινομίνας

> Olymp U

3 ' Αβραμ

Άβρααμ: Άβρααμ Άβ ραμ ονομαζόμενου Olymp, Άβρααμ Ά βρααμ RC, Άβρααμ TEW II Σίμωνα Πέτρον: Πέτρο ν Κηφαν Olymp II και - Παυλον > Olymp II TOVJ > U II Π α ύ λ ο ι : ohne Trennung folgt eine Direktentnahme aus Olymp, in U Quelle: Olymp. S. 396,6-7.9-10.11-12 Nik. S. 612,28-32.40 - 613,3 teilw. aus Olymp. (PG 93,465 BC)

"t 3

Σενηρου (πκτκόπου Άντιοχείαί

e/c rrjs πρόΐ Άναστασίαν διάκονον επι-

στολής. ουδέ γαρ ην ei/cos ουδέ δίκαιον εκείνην μετασγεϊν τών αγαθών την εν τω καιρώ τών άθλων όλιγωρησασαν και κατενεγκειν εκ της υψηλοτάτης κορυφής της καρτερίας πειραθεϊσαν τον άθλητην. FQR[FI] 560 3008 TJIVAEHSKA

[CB]

1 Autor: keine Angabe J I V II ΐπισκόιτου > FR 3008 Η - » II Αντιοχείας

> FRAH - * II εκ

- επιστολής > R II διάκονον > FQA Quelle: Severus, Brief 69 (an die Diakonin Anastasia), PO 14,1 S. 92 = 262: For it would have been far from just that she should share in the good things, who shrank in the time of the struggle, and tried to bring the combatant down from the highest summit of endurance. Nik. S. 613,14-19 Zur Adressatin vgl. Nr. Κ 35 mit Bemerkung.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΛΓ

410

4 2 , 1 7 G b 1 KB

ην bk αύτος

πατρός

42,17Cb2

των

νΐών

42,17Cb3

μητρός

42,17Cc

29

KB

/

ώστε

Ή σ α ΰ

μϊν

Ζαρε,

νίός,

δέ Β ο σ σ ό ρ α ? ,

ύναι

αυτόν

ττίμτττον άπο

'Αβραάμ.

Olympiodor

Όλυμνιοδώρον

κύται η γενεαλογία kv Παραλειπομίναις. άπο γαρ 'Αβραάμ Olymp II ούν: ην

>Ρ

5 αύτον + και

01ymp Y 6 0 - 6 / 7 ' Α β ρ α α μ > ΣII Μωσήί 01ymp Y 7 'Ισαάκ + και 01ymp Y II Κάθ Λ, > Ρ II Άμβράμ Uq: Άβραμ 01ymp Y GF 560 3008 T X V A P , ' Α β ρ α α μ Ε~ΜΙ ό > Ε~> II ό

- πατήρ: Μωσή? Olymp 8 προλαμβάνων yevtav μίαν Olymp GP: γΐνίάν μίαν προλαμβάνων ~ υΓ II προλαμβάνων: λαμβάνων Ε - * II καν: και 01ympY 9 αύτον: αύτω QlympY FA II Μωυστ) 01ymp Y FR 560 3008 ΤΣΛΡ II και: δε Olymp, καν ΤΣ Quelle: Olymp. S. 396,22 - 397,6

2 - 7 πατήρ Nik. S. 613,24-34 (PG 93, 465 CD)

30

KB

Ίονλιαι/οδ

Julian

Ζαρεθ πόλις της Ίδουμαίας και Βοσορ της 'Αραβίας η νυν καλου3 μένη Βόστρα. επώνυμοι bk αύται των γειναμενων τον θεσπεσιον Ιώβ. GmU

FQR[n] 560 3008 TJEVAEHSKAA

Ρ

[CB]

W*

Proph(2 - 3 Βόστρα)

Kapitel Χ Χ Χ Π Ι (zu Hiob 42,1 lg-17)

411

2 Zapi ΣΛ II πόλις + ίστι Jul II Βοσώρ αύται: ούσα ι Jul II γίΐναμέυων Jul GRCJKP: γΐννησαμένων U, yevaμένων FQR 1 560 3008 T I V A E , γινομένων HSAA II τω θ(σττΐαίω EHSAA II θ(σττέσιον: μακάρων Jul 1 Autor: keine Angabe GJZVAPW Proph

EHSAA

3 δί

Quelle: Julian S. 312,11-12 Nik. S. 613,35-38

β

'Ιωάννου

Chrysostomos

e n εν Αίγύπτω ήσαν oi Ι ο υ δ α ί ο ι , εμελλον άνιεναι λοιπόν, ώ?, e'i 3 γε εβοΰλοντο, ού μικρόν ηύρισκον εμπύρευμα εύσεβείας- ούδε γαρ είκος ην λαθεΐν. εί γαρ ετ ι και νυν δείκνυται τα λείψανα, πολλώ μάλλον τότε εδείγθη °·ν νεαρών όντων των αραγμάτων και το μέγεθος 6 των συμβεβηκότων και οι εν τη "Αραβία άπαντες αν έγνωσαν. και μίτ' ολίγα

έκαστος τοίνυν των άναγινωσκόντων ώσπερ εις άρχετυπόν τινα 9 εικόνα όρων τον άθλητήν τούτον τον γενναΐον μιμείσθω την άνδρείαν, ζηλούτω την ΰπομονήν, 'ίνα την αυτήν αύτώ βαδίσας όδον και προς άπάσας του διαβόλου τας μηγανας γενναίως παραταξάμενος των 12 επηγγελμενων αγαθών τοις άγαπώσι τον θεον επιτυγείν δυνηθείη· γάριτι και φιλανθρωπία του κυρίου ημών "Ιησού Χριστού, μεθ' ού τω πατρι αμα τω άγίω πνεΰματι δόξα, κράτος, τιμή, νύν και άει και εις 15 τους αιώνας τών αιώνων. αμήν. FQR[TI] 560 3008 Τ Σ(2-6) VAEHSKAA

[CB]

1 Bezug: zu 42,17Cb 3 in Η - * II Autor: keine Angabe Σ 2 οι Chrys p T: > Chrys M Γ 3 εϋριακον Chrys p R 3008 SAA II έμπύρΐυμα Chrys M : ίμπόρΐυμα Chrys p Γ II ουδέ: ού 3008 Τ 5 τότΐ > ΣΛ II των > q 6 πάντες Chrys 7>V 10 αύτήν αντω: αύτώ

TV, αυτού Ε - * 12 δυνηθή Ε - * 13 ημών - 15 > R II - 14 και2: ω ή δόξα Λ 14 δόξα κράτος τιμή > HSAA II κράτος - καΐ2 > Κ II και ά(1 > HSA 15 τών αιώνων > Η~* II αμήν > HS Quelle: Chrys. S. 199,20-25. 200,5-14 Nik. S. 613,40 - 614,6 (PG 6 4 , 6 5 6 B); 616,4-12.27-30 (PG 64, 656 C.D)

zu 42,17Cbc

ΐδα δί την τοϋ Άβρααμ σποραν ίκατέρωθιν έχ(ΐν το αξιόπιστου, μη μόνον εκ τής Λ(υιτικής φυλής κατά την τοϋ 'Ισαάκ ΐύλογίαν, ά λ λ ' ήδη και «κ τοϋ Ή σ α ΰ δια 3 την τοϋ προφήτου τούτου καρτΐρίαν και προς το δίκαιον φιλίαν ('τυχ( γαρ και ΉσαΟ -πατρικής ευλογίας, et' και μη τής πρώτης. C, fol. 75r

412

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΛΓ

4 2 , 1 7 D a ' ΚΓ

42,17Da2 42,17Db] 42,17Db2

33

καΐ ούτοι οι βασιλείς οι βασιλεΰσαντες Έδώμ, ης και αύτος ηρξεν χώρας· πρώτος Βαλάκ ό του Βεώρ, και δνομα r f ) πάλει αύτοϋ Αενναβά.

ΚΓ Όλνμνιοδώρον

εν

Olympiodor

οϋτω πάλιν kv Παραλειπομίναις εύρησει?, ώ σ τ ε , 'όταν λάγη περί 3 ίαυτοϋ, οτι τίμην kv μέσω αυτών ώϊ βασιλεύς kv μονοζώνοις, η ort και προ της βασιλείας δια την άρετην ώς βασιλεύς ετιματο, η το ώ? ούχ όμοιωματικώς ΐίρηται, α λ λ ' ε π ' α ύ τ η ? της αληθείας, οτι βασιλεύς 6 ετύγχαναν. 2 vgl. 1. Chroniken 1,43-46 GU

3 Hiob 29,25b

FQR[II] 560 3008 ΤΙΣVAEHSKAMA

Ρ

[CB]

W*

1 Autor: ΌΚυμπωδώρου διακόνου F, keine Angabe G 560 JIEMPW 2 πάλιν: και Olymp 4 το ώί ούχ: ούχ ώ? Olymp, το ούχ ώϊ HS'A - * 5 άληθεία?: βασιλείας Qlymp Y II οτι > AW Quelle: Olymp. S. 397,19-23 Nik. S. 614,11-18 (PG 93,468 A)

34

zu 42,17Db

Julian

ταϋτα και kv τη Γ ε ν ε σ ε ι λέγει. Vgl. Genesis 36,32 GmUm

F m Q m R m [II] 3008 T m A m E m

[CB]

Keyti: κίΐνται U Quelle: Julian S. 313,3

42,17Dc 42,17Dd

ΚΑ 1

42,17Dd2

μετά δε Βαλάκ Ίωβαβ ό καλούμενος Ίώβ, μετα δε τούτον "Ασομ ό υπάρχων ηγεμών εκ της θαιμανίτώος χώρας,

Kapitel ΧΧΧΠΙ (zu Hiob 42,11 g-17) 42,1706!

μ ζ τ α δ ε τούτον

Ά δ ά δ vios

413

Βαράδ

42,17De

2

ό ίκκόψας

Μ α δ ι ά μ kv τω πώίω

42,17De

3

κ α ι ονομα

τ9\ π ό λ α αντοΰ

Μωάβ,

Γξθαίμ.

ΚΔ Ό λνμπιοδώ ρου

Julian

δ ι α δ ε χ ό μ ε ν ο ? δ ή τον 3 αυτόν

της ασεβείας,

άλλα

Β α λ ά κ eis την τον Άβρααμ

βασιλείαν

της

G U _ F Q R [ Ü ] 560 3008 TJIV[A]EHSKAMA

Ρ

ουκ

εζηλωσεν

πίστεως. [CB]

W*

1 Autor: Όλυμπιοδώρου διακόνου F, του αϋτοΰ (= Όλ,υμπωδώρου) qVA, keine Angabe GUJZHSKAMPW 2 δή - βασιλύαυ: δ\ και την βασιΚΐίαν δια τον Βαλάκ Jul 3 άσΐβΐίας +ούδέ τον Ή σ α ΰ της \ayvüas Jul II ohne Trennung folgt Nr. ΛΓ 36 in S~>P Quelle: Julian S. 315,14-15.16-17 Nik. S. 614,21-23 (PG 93, 648 A)

ΚΑ τοϋ αύτοϋ και σημείωσαι,

οτι ουκ εστίν

3 ' Ι σ ρ α ή λ εν τω Βεελφεγώρ. εν τοις Ά ρ ι θ μ ο ΐ ς εύρησεις, κείται,

ούτος

Β α λ ά κ ό εκπορνεύσας

μεν γαρ ό τοϋ Σεπφώρ

ούτος δε ό τον Βεώρ,

και εκείνος μεν της Μωαβ

2-3 vgl. Numeri 22-25 36,32 GU

εκείνος

βασιλεύς,

3 Numeri 22,16

FQR[IT] 560 3008 TJV[A]EHSKAMA

ώ ? και εν τη

ούτος δε της

4 Hiob42,17Db' Ρ

[CB]

τον

ειρηται,

ως

Τενεσει

Έδώμ.

4-5 vgl. Genesis

W*

Ohne Trennung an Nr. ΛΓ 35 in S ^ P 1 Autor: keine Angabe GUJEHW 2 και > GP II ουτοΐ + ό RKM II Βαλαάκ q 5 6 0 Τ 5 Έδώμ: Δώμ 3 0 0 8 TJVEHSA^ Nik. S. 614,23-29 (PG 93, 648 AB) Das Fragment widerspricht der Interpretation Julians; vgl. S. 313,3-4 und S. 315,15-16. — Mit diesem Stück endet die Handschrift Τ (Defekt der Vorlage).

zu42,17De 3 Φοινίκων Um

πόλις.

F m Q m R m [n] 560m 3008m T m E m H m

[CB]

Nik. S. 614,42 (PG 93, 648 D) Vgl. Jul. S. 313,16: Φοινίκων Se το άστυ τουτί.

414

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΛΓ

42,17Ea ΚΕ οί bk ελθόντες προς αυτόν φίλοι·

42,17Eb1 42,17Eb 42,17Ec 42,17Ed

38

2

Έλιφά£τώι> Ή σ α ΰ υιών Θαιμανών βασιλεύς, Βαλδάδ ό Σαυχαίων τύραννος, Σωφαρ ό Μιναίων βασιλεύς.

ΌλνμιΤίοδώρου Olympiodor καλώ? -πάλιν των φίλων εμνημόνευσεν ό λόγος μονονουγϊ λέγων 3 C7τι των περιφανών τούτων και άπαραγράπτων προσώπων γέγονε τα κατά τον Ίώ/3. em γαρ δυο και τριών μαρτύρων σταθήσεται παν ρήμα, φησιν η θ (.ία γραφή. ΚΕ

4-5 Deuteronomium 19,15; Matthäus 18,16 GU

FQRnj£V[A]EHSKAMA

Ρ

[CB]

W(2 - 4

Ίώβ)

Όλυμπωδώρου διακόνου F, keine Angabe GJIEMAPW 2 πάλιν των: πάντων AP 3 yeyovt τά: γΐγονότα Olymp Y II τά > E ' H S A - * 4 / 5 πάν ρήμα σταθήσΐτα ι ~ Olymp 5 θda > Olymp UF II ohne Trennung folgt Nr. ΛΓ 39 in HV 1 Autor:

Quelle: Olymp. S. 398,2-5 Nik. S. 615,13-19 (PG 9 3 , 4 6 8 C)

39

zu 42,17Ea

φαίνεται δε ό Έλιοϋς μη συμπαραγενόμενος εις την ειτίσκεψιν του Ίώ/3 μετά των τριών φίλων, αλλ' εκ του παρατυχόντος παρεΐναι 3 καϊ ευρεΐν τον μεν Ίώ/3 εν τω πάθει συνε~χόμενον, του? δε τρεις φίλους παρακαθημένους αύτώ διαλεγεσθαι, και δια την του πάθους νπερβολην και δια την ερασμίαν διάλεζιν συγκαθεσθηναι αύτοις 6 επακροώμενος αυτών και λοιπον επαπορησάντων τών φίλων αυτών της διαλεζεως άντεγεσθαι ύστερον, οία δη συμβαίνει διαλέξεως γενόμενης ϊστασθαι τους παριόντας και άκουειν τών λεγόμενων και τινας 9 εαυτών λόγους είσαγαγόντας άντεχεσθαι της διαλέξεως, η οτι δια θεαν παραγεγονεν ό Έλιοΰ? του Ίώ/3 και ου δια συμπάθειαν καθάπερ οί τρεις φίλοι, διόπερ ουκ εμνημόνευσεν η θεία γραφή της αύτοΰ 12 άφίζεως οϋτε ώς λυπηθεί>τος κα\ διερρηχότος τά ιμάτια αυτού. Έλιοΰ? δέ ερμηνεύεται "0εό? άκούων" η "υιος εκφαίνων θεόν". U

FQRnJIV[A]EHSKAMA

[CB]

W*(l - 2

παράναι. 11 oik

- 13)

Kapitel XXXIII (zu Hiob 42,1 lg-17)

415

Ohne Trennung an Nr. ΛΓ 38 in TW 1 ό > ZW II συμπαραγενάμΐvos VE 2 τοΰ\ > EHSA^W 6 των φίλων αυτών > q II αυτών, αϋτον U, αυτός Κ 7 διαλε£εω;ι συμβαίνα > RII άντίγΐται Κ 8 παρόντας 12 ουτ( ώ? U: ούτως Γ, viel], οϋδ' ώί Nik. S. 615,19-38 (PG 93,468 CD) Mit Ζ. 11 της bricht die Handschrift Η ab.

zu 42,17Eb-d Εναγρίου τον Έ λ ι φ ά £ ην νιος Σωφαρ γζννηθίίς.

καί Ά μ α λ ή κ εκ 7 τ α λ λ α κ ί δ ο ς

ό ούν Έ λ ι φ ά £ και ό Σωφαρ

κ α ί ' Ι α κ ώ β , και ό 'Αμαληκ

γ^γόνασι

μαθηται

του

αυτω Ισαάκ

του Ή σ α ΰ .

2-3 vgl. Genesis 36,11-12 GmU

FQRTIJV[A]E[H]SKAMA

1 Autor: keine Angabe JEP

Ρ

[CB]

2 vios +