De Morbis qui hominem ad militiam invalidum reddant et de Ratione, qua Morbos simulantes sint deprehendendi: Dissertatio inauguralis medico-militaris [Reprint 2021 ed.] 9783112447420, 9783112447413

Citation preview

M O R B I S, QUI

HOMINEM AD MILITIAMINVALIDUM REDDANT, £ X

D E

R A T I O N E, QUA

MORBOS SIMULANTES SINT DEPREHENDENDI.

DISSERTATIO INAUGURALIS MEDICO - MILITARIS, QUAM

CONSENSU ET AUCTORITATE

GRATIOSIMEDICORUM ORDINIS IN

UNIVERSITATE

LITERARIA FRIDERICA GUILELMA, UT

SUMMI

IN MEDICINA ET CHIRURGIA HONORES RITE SIBI CONCEDANTUR, M. AUGUSTI A. MDCCCXXXI.

DIE V.

H . L . . S.

PUBLICE D E F E N D E T

JOANNES

AUCTOR

THEODORUS

OHMES,

Hri.QEsir.Nsis.

OPPONENTIBTJS : C. S C H M E L Z E R ,

W. PILZ,

MED.

MED. ET CIUR. DR.

ET

C. SCHICKEYSEN,

CHIR.

PK.

MED.

ET

C H I R . DD.

BEKOLIiVI F O R M

i S

r, E I m

i l ¡ A i\ I s.

VIRO PERILLUSTRI, EXCELLENTISSIMO, GENEROSISSIMO

JOANNI MEDICINA!

ET

RUM

ARCHIATRO

KEGIS

A

CHIRURGIAE

WIEBEL,

DOCTORI,

PALATINO,

AUGUSTISSIMI

EXERCITUS

BORUSSO-

BORUSSICI

PRO-

TOMEDICO R E I Q U E OMNIS M I L I T A R I - M E D I C A E PRAEFECTO SUMMO J REGI

A

TIS ;

CONSILIIS

SEMINARII

MIANI

ET

ACADEMIAE

BIRECTORI; BRAE

IN

RATAE ,

ORDINUM

CLASSE CRUCIS

CAESAREORUM FOLDINI , DECORI

IN

EQUITI, RUM IN

FERREAE

SECUNDA,

LEGIONIS

EKFURTENSIS

SOC1ETATIS

ASTE.0 IN

REGIORUM

ET

EADEM IN

FRONDE

WOLODIMIRI

CLASSE ,

IN

BATAVICI

HONORARIAE MEMBRO

REGlé

I»

RUTHENICO CAESAREAE

PARISIIS ,

ERLANOAE,

SUMME

MEDICINALIS

PUBLICAÉ

RUTHENICAE

VENERANDO

DECU-

SCIENTIA-

PETROPOLI,

PATRONO

REGII

T E R T I A CLASSE

CONSILII

NEAPOLI

LEO-

GEMMIS

CLASSE,

COMMUNIUM

ORDINARIO ,

RU-

DECO-

ET

FRANCOGALLORUM

C O M P L U R I U M Q U E A C A D E M I A R U M AC S O C I E T A T U M BONNAE,

«JUERNA

ANNAE

TERTIA

LEONIS

BORUSSICAE

PHILANTHROPICAE

MILITAR1S

AOUILAE

AUS»RIACORUM

ST.

INSTITUTIONISQUE

CAESAREO

SANITA-

C L A S S E SECUNDA

CAESAREORUM

REGIAE

ET

FRIDERICO-GUILEL-

MEDICO-CHIRURGICAE

FERREAE

REGII

CLERICARUM

SUMMO

MEDICINALIUM

BORUS9ICORUM

CORONAE

ACADEMIAE

RERUM

STRATU

REGIAE

SECUNDA

CORONAE,

RERUM

MEDICO-CHIRURGICI

RUTHENICORUM

BAVARICI RIONI ;

INTIMIS

REGII

MAGI-

NEC

NON

IBIDEM,

LITERARIARUM

SODALI

ETC.

NEC

NON

V I R O

l'ERILLUSTRI, LONGE PRAESTANTISSIMO, AMPLISSIMO

C H R I S T O P H E R O KNAPE, PHILOSOPHIAE , STISSIMO

MEDICINAE

BORUSSORUM

A CONSILIIS

RERUM

PROFESSORI

PUBLICO

BEROLINENSI GICA,

ATQUE

ET

CHIRURGIAE DOCTORX,

REGI A CONSILIIS

MKDICINALIUM ORDINAKIO IN A C A D E M I A

COLLEGII REG1I E X A M I N I B U S

AQUILAE

RUBIIAE

BORUSSICAK

NON S O C I E T A T U M

ET

IlfTIMIS ,

ETC. ETC.

NON

SANITATIS

SUFREMIS,

IN U N I V E R S I T A T E

LITERA1UA

MILITARI PRAEFECTl

MEDICO - C H I R U R SUMMI,

E(JU1TI I N A L A S S E

COMPLUKIUM

AUGU-

NEC

LITERARIARUM

ORDINIS

TERTIA, SODALI,

ETC.

PRAECEPTORI ET FAUTORI AD C I Ñ E R E S USQTJi: PIO A N I M O

COLENDO

NET.

HASCE

LITERARUM PRIMITIAS

EXIGUUM

ANIMI GRATISSIMI

DOCUMENTUM

OFFEHT

AIJCTOR.

PROEMIUM, C ^ u u m jam cujusvis intersit medici militaris ad novum arlis suae munus excercendum accedenti», ut quam maxime milituin valetudinem anquirere sciret imprimisque, quae ad aufugienda officia militarla saepenumero adhiberi soleant, artes fraudesque nosset: turn inihi quoque hanc rem accuralius percontandam e t , quantopere equidem p o s s i m , hac dissertatione explicandain atque illustrandam sumpsi. Etenim quamvis nondum a n n u m militaris medici f u n g a r v i c e , in hoc tamen terriporis spatio tarn exiguo haud raro accidit, ut morbi simularentur ab iis, qui aliquamdiu armoruin usui vel excubiis ageudis subtraliere se vellent. Quocirco summopere e s t ' c a v e n d u m , ,ne isti dolis artem superantes sese efferant medicosque ut imperilos atque insipientes d e spiciant, neve reliquis melioris animi inilitibus majus coininilitonum inertia onus a d d a t u r , quod ipsis etiam ceterorum munera sunt subeunda. Hac de causa, quae spectanlia ad hanc rem in singulis doctissimorum libris medicoruin inveniuntur mihique i n n o t u e r u n t , ipse perlegi et, quae medici veterani et patrii et peregrini de hac re animadverterunt et conscripta reliquerunt, quasi ad m e u m usuin composui, p a s s i m , quae m i h i ex re videbantur e s s e , adjeci. Et quoniam mos ìnvaluerit, ad consequendam doctoris dignitatein, inauguralem dissertationem in lucem proferendi, has literas excudi jussi. Ceternm mene mihi conscius scientiae mediocritatis benigno velim et facili animo legatur primuin quod edo opusculum fiatque Iene ejus judicium. —

Seqonntur proxime scriptores, quos ad componendam hanc dissertationein legisse ine jam in proeinio perhibui. 1. F l a v i u s V e g e t i u s de re militari. 2. G a l e n i libellus: Quomodo ¿¡mutantes morbos sint deprehendendi, 3. I s f o r d i n k ' s militairische Gesundheits-Polizei, mit besonderer Beziehung aut die k. k. österreichische Armee. Wien 1827. 4. J o s e p h ! Grundrifj der Militair-Staatsarzneikunde etc. Berlin 1829. 5. N i e m a n n ' s Taschenbuch der Militair-Medizinal-Polizei etc. Leipzig 1829. 6. H e m p e l ' s Handbuch der Krieges-IIygieine. Göttingen 1822. 7. J a n s e n praef. A. R. V o g e l de simulatis morbis. Goettingae 1769. 8. E r e h o l m ' s Handbuch der Krieges-IIygieine. Leipzig 1818. 9. v o kunde, n F r o r ivol. e p '15. s Notizen et 18. aus dem Gebiete der Natur- und Heil10. Dictionnaire de aciences medicales, Tom. 51. etc.

INTRODUCTO) M i l i t i a ob varias molestias contentlonesque validos ac robustos homines magnitudinis expelit idoneae, reliqul civitatis legibus sunt esclusi, commoda sua sequentis. De hac re dijudicare medici est militaris, qui ex officio et jurejurando discernere debet, utrum ad rem militarem opti sint juvenes iiecne. Sed quod in bellis gerendis baud mediocres aerumnae insunt, quod persaepe in summum vitae discrimen venitur, summa obeunda sunt pericula, ab ignavis vel patriae negligeotibus iisve, quos alios alias causae domi retinent, evitatur rés militaris et quum leges nonnisi aegros militia prohibeant, morbi aut simulantur aut re vera temere adducuntur. Verum etiain ultro quidam nonnunquam, ut inter milites conscribantur, operam dant, et morbos, aliasque causas re militari arcentes aequo studio dissimula^, quippe qui egestate coacti, aut scelerlbus commiss i aliatn vivendi rationem sequi nolint. — Ceterum inter omnes constat, nunc temporis prioris generis fraudes multo rarius leprebendi, quam tempestatibus praeterlapsis, id que maxime in ipsa nostra Borussorum civitate optima disciplina moderata. Neque vero id mirum cuiquam videri potest. Quum antea, quicunque vellent, militibus adscriberentur, dummodo robora praediti essent atqus externo quodam habitu formidoloso: in hac, qua fruimur, civitatis administratione et moderatlone recentiore saluti communi ad unum omnes operam studiumque impendere debent, nec di-

—

10

—

tissimi largiendo, neque ipsì studiosi literarum liberantur, neque ex iDÌima plebe hominibus patriae salus pennillitur. Hoc modo sprela olim viliscjue militia et honorem et dignitatem et auctoritatem est apud DOS adepta. Cur igilur vir probus et regis patriaeque aman.s arma recuset, quibus solis hoslis aggrediens est repellendus ac sui cuique sunt defendendi?— praeserliin quum regia cleineutia atque humanitate oinnes poenae turpes ac crudeliores plane siut abolitae. — Accedit, ut nonnisi Ires anni continui arrnoruin exercitationi tribuantur, sane breve aduiodum teuiporis intervallum, quo peracto ad suum cuique focuin redire licet, nec profecto operarius hoc spatio artem dedidicit, nec rusticus agri natura desuevit. Et quanta est legum militarium erga literagim studiosos lenitasi Annum armis uli «at est, quod facilius propter ipsuin ingeniorum cultum exercitationum genera et quaecunque ad rem pertinent miIitarem comprehendere eos aequum est. Quae cum ita sint, summique lionores probos milites exspectant, quid cogitari turpius potest, quam militiam astute et callide effugere juvenes? nihil enim est aliud, quam ab ipsa se laude bellica honoreque crvium removere. Quod si jam perraro accidit, ne tarnen vel pauci legem ludant, impediendum est. Et a quo magis iinpediri potest, quam a medici» militaribus, quorum est conscribendorum veletudinem examinare? Hanc propter causam digna mihi visa est haec ipsa r e s , quae dissertations inaugurali quam optime posset fieri, describe retur atque exponeretur. — Utar hac dispositione: I. Qualis sit corporis status ad rein militarem aptissimus, quibusque notis cognoscendus ? II. Quales homines plane sint ad militiam inutiles P III. Minus validos et aegrotantes non semper esse reinovendos a re militari, sed in militum uumeruui adscribendos:

—

11

—

1) si ad aliquod certe militiae genus adhiberi possint, 2 ) si exspeclare possis, f o r e , ut brevi sanenlur inorbi. I V . O ua ratiooe ipsa tironum valeludo examinanda sit ? V.

Quales morbi simulari soleant et quomodo siot medico detegendi?

CAP.

I.

Qualis sit corporis status ad rem militarem aptissimus quibusque notis cognoscendus ?

Integro animo et corpore s i t , necesse e s t , qui ad m i litiam accedit suscipiendam.

Ne sit demens vel

faluus;

ceruendi, loquendi, audiendi habeat facultates, seosibus denique uti possit omnibus.

Aetas sit media, i. e. juvenilis,

corpori nec ininori, nec majori insit vigor abundans et habilitas.

Nonnunquam nimium

butum, sed nullo, credo, jure.

corporibus proceris est triIpsa enim ilia multo faci-

lius laboribus et molestiis vincunlur, quam staturae mediae homines pressis membris et solidis.

Idcirco jam Vegetius

de re militari capita sexto: utilius esse, dicit, fortes mililes esse, quam grandes. Corpus validum et coustans bis fere notis cognoscitur: habitus erectus et virilis,

non nimia proceritas,

omnium

partium proportio quam m a x i m a ; ne sit igitur caput grandius, neve gracilius, ne collum crassius, ne abdomen dependeat; sani, nec minus robusti deinde hominis s u n t : color faciei vegetus ac purus, oculi alacres nitidique, dentes salvi, gingiva rubra et solida, vox clara et fortis, robusta torosaque,

cervix

pectus latum et bene concaineratum,

spiratio facilis, pulsus normalis, ossa et membra ixrma et valida, cutis aequaliter extensa puraque, adeps modicus, pilorum abundantia; motibus vigor iusit et habilitas, gressui firmitas.

—

11

—

1) si ad aliquod certe militiae genus adhiberi possint, 2 ) si exspeclare possis, f o r e , ut brevi sanenlur inorbi. I V . O ua ratiooe ipsa tironum valeludo examinanda sit ? V.

Quales morbi simulari soleant et quomodo siot medico detegendi?

CAP.

I.

Qualis sit corporis status ad rem militarem aptissimus quibusque notis cognoscendus ?

Integro animo et corpore s i t , necesse e s t , qui ad m i litiam accedit suscipiendam.

Ne sit demens vel

faluus;

ceruendi, loquendi, audiendi habeat facultates, seosibus denique uti possit omnibus.

Aetas sit media, i. e. juvenilis,

corpori nec ininori, nec majori insit vigor abundans et habilitas.

Nonnunquam nimium

butum, sed nullo, credo, jure.

corporibus proceris est triIpsa enim ilia multo faci-

lius laboribus et molestiis vincunlur, quam staturae mediae homines pressis membris et solidis.

Idcirco jam Vegetius

de re militari capita sexto: utilius esse, dicit, fortes mililes esse, quam grandes. Corpus validum et coustans bis fere notis cognoscitur: habitus erectus et virilis,

non nimia proceritas,

omnium

partium proportio quam m a x i m a ; ne sit igitur caput grandius, neve gracilius, ne collum crassius, ne abdomen dependeat; sani, nec minus robusti deinde hominis s u n t : color faciei vegetus ac purus, oculi alacres nitidique, dentes salvi, gingiva rubra et solida, vox clara et fortis, robusta torosaque,

cervix

pectus latum et bene concaineratum,

spiratio facilis, pulsus normalis, ossa et membra ixrma et valida, cutis aequaliter extensa puraque, adeps modicus, pilorum abundantia; motibus vigor iusit et habilitas, gressui firmitas.

— Quibus

12

—

notis unus idemque homo etsi HOD omnibus

utatur, tamen quo plures habeat, ep erit ad militiain aptior ; eo facilius ilinerum diuturnorutn sustinebit molestias, egere se multis patielur, quibus uti fruique alias solebat, tempestatibus coelique temperaturae diversae non accumbet, omnibus denique, qui saepenumero in euin incidunt,

laboribus

atque aerumnis optime resislet, nec cominilitonibus sua imbecillitate

et

invaletudine

opera augebit',

nec respublica

sumtus frustra faciei. Animadvertendum mibi videtur, saepe juvenibus egenis babitum esse macrum et famelicum, tales non invalidi sunt liabendi,

musculos tenues,

sed ut aplissimi ad rem

inilitarem adscribendi, quia satis cibis fruiti et vestimentis bonis indati brevi reHciuntur, et robusti milites excellentesque fieri Solent.

CAP.

II.

Q u i b u s m o r b i s juvenes militia plane prolnbeantur ?

Cuncti morbi, dum hominem premunt ailliguntque, in« validum eum reddunt.

Sed de acutis hoc loco morbis non

a g i , potest facile intelligi, quia ipsis feliciter depulsis, aeque bona atque antea homo utitur valetudine. De iìs milii dicendum est, qui chronici appellantur et permanentes, quibusque homo in omne vitae tempus ad rem militarem Ut inutilis.

Hujus rei leges, quum in civitatibus aliis aliae

esse soleant, de talibus mihi agere liceat, qui e x sua n a tura invalidos reddant juvenes.

Qua in re hi potissimum

morbi observandi videntur, qui vel efficiant, ut homo militiae muneribus fungi omnino nequeat, et ipso in sustentando civìtas opes prodigai, vel qui etsi vir alioquin sit ad rem militarem

utilissimus, comilitonibus tamen eum red-

dunt moleslum et aversum-

— Quibus

12

—

notis unus idemque homo etsi HOD omnibus

utatur, tamen quo plures habeat, ep erit ad militiain aptior ; eo facilius ilinerum diuturnorutn sustinebit molestias, egere se multis patielur, quibus uti fruique alias solebat, tempestatibus coelique temperaturae diversae non accumbet, omnibus denique, qui saepenumero in euin incidunt,

laboribus

atque aerumnis optime resislet, nec cominilitonibus sua imbecillitate

et

invaletudine

opera augebit',

nec respublica

sumtus frustra faciei. Animadvertendum mibi videtur, saepe juvenibus egenis babitum esse macrum et famelicum, tales non invalidi sunt liabendi,

musculos tenues,

sed ut aplissimi ad rem

inilitarem adscribendi, quia satis cibis fruiti et vestimentis bonis indati brevi reHciuntur, et robusti milites excellentesque fieri Solent.

CAP.

II.

Q u i b u s m o r b i s juvenes militia plane prolnbeantur ?

Cuncti morbi, dum hominem premunt ailliguntque, in« validum eum reddunt.

Sed de acutis hoc loco morbis non

a g i , potest facile intelligi, quia ipsis feliciter depulsis, aeque bona atque antea homo utitur valetudine. De iìs milii dicendum est, qui chronici appellantur et permanentes, quibusque homo in omne vitae tempus ad rem militarem Ut inutilis.

Hujus rei leges, quum in civitatibus aliis aliae

esse soleant, de talibus mihi agere liceat, qui e x sua n a tura invalidos reddant juvenes.

Qua in re hi potissimum

morbi observandi videntur, qui vel efficiant, ut homo militiae muneribus fungi omnino nequeat, et ipso in sustentando civìtas opes prodigai, vel qui etsi vir alioquin sit ad rem militarem

utilissimus, comilitonibus tamen eum red-

dunt moleslum et aversum-

13 — Itaqoe invalides faciunt juvenes: I. Oinnes animi et mentis nervorumque morbi chronic!, (pales sunt: vesaniaruin genera: mania; amentia; nimia vel lenitas, vel hebetudo animi, vel stupiditas, vel imbecillitas obliviove; nec non hypochondria vel melancholia nimia ; noctambulismus ; spasmi et convulsiones, ut epilepsia, catalepsi9, chorea St. Viti, palpitatio cordis vehemens. II. Abolitiones omnes sensuuin et motus : ufr apoplexia , vertigo, paralysis , cujuscunque sit partis ; amaurosis, haemeralopia, nyctalopia, myopia, cataracta, quicunque alius morbus visum vel plane tollens, vel conturbans valde ; surditas et quae semper fere conjuncta cum ea est mutitas, et vitio alio v. g. palato bifido impedita loquendi potestas. III. Profluvia varia praelernaturalia. Hue pertinent praecipue: haemoptysis, haematemesis, nisi laesis vi mechanica vasis exortae sint, sed tola organismi conditione morbosa et permanente sive innata, sive aliquo casu genita, effectae et proplerea certis temporis intervallis redeunt. Homines talibus Iaborantes liaemorrlngiis militiae inservire neutiquam possunt, quoniam hac vitae ratione perinultis molesliis, modo aestu, modo frigore, aliisque incommodis corpus afüigatur, qua ex re non modo augeri haec conditio morbosa, sed etiam in summum vitac discriinen homo adduci potesti Enuresis, quae idoneis quamquam remediis adhibitis, diu tamen permansi! et cui mederi non posse credilur. Diabetes, quamvis curalus, debiles tamen et cachecticos reddit homines, qui ad militiam minime sunt utiles. IV. Morbi cachectic!, quales sunt : omnia hydropis genera, scorbutus, scrofulosi», rhachitis, icterus et arthritis, si sunt indolis chronicae atque hominem debilitant, praeterea kyanosis, nec non ischias et rheumatisuius chronicus.

—

14 —

V. Phthisis omnium organorum, nec non tabes pulmonale et nervosa atque atrophias. VI. Morbi locales: 1) D e f e c t a. Si extremitas, rei membrum quoddam, vel dentes anteriores, vel alia pars v. g. hasus, unde gravetur respiratio, deficit, quo homo in re militari perfungenda oneratur : militiam subire non licet, 2 ) D e f o r m i t a t e s . Enumerari merentur imprimis : lordosis, gibbus, scoliosis, pes planior, qui non est coinmutandus cum pede lato, i d , quod ill. G o e r k e jam satis bene demonstravit. 3 ) Anchylosis. 4 ) Contracturae. 5) Luxationes, fracturae, herniae non sanatae ita, ut ii, qui his malis laborant, nullo modo onerentur. 6) Lithiasis nec non aneurysmata, varices, scirrhus, cancer; quae vera mala nonnisi eximia nec brevi sananda militia arcent. 7 ) Fistulae omnes incurabiles, prolapsus ani inveteratus, polypi, qui haud facile removeantur, sed tamen impediant, quo minus spiretur, vel dicatur, vel audiatur facile; struma magna atque insanabilis respirationein aliquo modo impediens ; testes intra annulum abdominalem vel pone eundem retenti; sarcocele, hydrocele, varicocele, laesi vel testes, vel funiculus sperinaticus, si morbos revera constituunt nec solae sunt deformitates ; exanthemata omnia incurabilia, ut scabies vel herpetes inveterati, omnes denique tuinores chronici, ejusdemque indolis excrescentiae, ut tumor albus, fungus vel haematoides, vel medullaris; ulcera a causis internis naturae scrofulosae, scirrhosae et cancerosae, et pertinacia nec operatione nec medicamentis radicaliter sananda, propter quae militia suscipi igitur nequit.

—

ID

—

III.

CAP.

M i n u s validos et aegrotantes non semper esse removendos a re m i litari, sed in militum n u m e r u m adscribendos-. A.

si ad aliquod certe mililiae genus adhibere possint,

li.

si exspectare possis, fore, ut brevi c u r e n t u r m o r b i .

A.

Nonnunquam fieri solet, ut bello diutius gerendo,

vel certaiiiine cum lioste multo validiore inito,

juvenes

inilitiae idonei magnopere desiderenlur. Tali civitatis conditione, quibuscunque rei militaris muneribus non opus est fortissimis et robustissimis viris, ea minus validis tradantur fungenda Decesse est, quo minus validiorum numerus talibus negotiis facilioribus diininustur. Neque vero ii dimittendi, sed potius in nosocomio militari curandi sunt, quibus levia tantum vitia innaereant, quae tamen nonnisi externa oportet.

neque inveterata

mala esse

Itaque sola externi habitus menda nobis sunt de-

scribenda, quoad hue pertinent: I.

Capitis

vitia.

1) O c u l o r u m ; amblyopia, myöpia levis, strabismus, etiam oculus deflcierfs, alia menda levia palpebrarum tormentorum pyriorum usu excludunt, sed homines his vitiis laborantes, siquidem ceterum integri validique sunt, ad alia rei militaris negotia adhiberi possunt: calones sunto, vel in nosocoiniis aegrotantibus serviant, vel nuntii militares, sive alia vice fungantur,

ad quam oculorum acies non ita sit

necessaria. 2)

Dentium;

si dentes incisivi et canini plures vel

omnes desunt, idem observanduin est quod supra, quia farturas pulveris nitrati (l'atronen) talis homo demordere non potest; sed equite quoque eo uti licet, quippe cui rarius tormento pyrio sit confligendum. 3) N a e v i

materni,

nisi hominem praeter moduin

deforment, miliiia non magis arcent, quam

—

16

—

4) L a b i u m l e p o r i n u m sanatum ineleganter et 5) P a l a t u m v i t i o s e p e r f o r a t u m , quod cyratum loquendi nonnisi leve impediinentum offerat, neque efiiciat, ut difiicilius verba intelligantur, 6) A u r i u m e x t e r n a r u m d e f e c t u s , nisi audiendi facultas simul est abolita, virum re militari non absolvit. IT. T r u n c i et e x t r e m i t a t u m v i t i a . 1) H u m e r u s p r a e a l t e r o e l a t i o r n o n minus quam 2) T h o r a x p a u l l o o b l i q u i u s c o n c a m e r a t u s T e l p l a n i o r , peditum ma nera suscipi non patitur, quod sarcinae portandae ob turbatam symmetriam dolorem efllciunt; attamen aut equitum, aut calonum officiis fungi nihiloininus licet. 3 ) D e d i g i t i s h o c a n i m a d v e r t e n d u m : Digiti medii aut minimi defectum, quamquam e legibus hominem invalidum reddat, ex re ipsa neutiquam id efiicere puto; etenim nullum fere ex hoc malo nascitur armorum tractan«3 or um impedimentum. Ipsius indicis digiti jactura tolerari vel substitui potest. Quam rem esemplo mihi illustrare liceat, quod mihi ipsi evenit inter breve tempus, quo medici militaris munere fungor. Tiro quidam ferramento aliquo hebeti, casune, an sua sponte, nescio, omnem digiti indicis manus dextrae substantiam muscularem una cum tendine ad os usque transcidit. Brevi curatus quidem est digitus, extremae tarnen phalangis motu penitus sublato. Praecepit deinde centurio, ut iste medio digito tormentum exploderet, id quod mox ex usu eadem, ac si indicem digitum adhiberet, habilitate faciebat. — Talis homo, cui digitus sit inilexibilis, aut quem digitus unus plane deficiat, quamquam in tormenti usum lex talem non vocat, nihilominus qua calo militiae prodesse licebit. 4) P e d u m v i t i a , qualia sunt pedis digitus alius super alium jacens, id quod plerumque eo nascitur, quod calceis niinis angustis pueri pedes comprimere solent, etiam

— multi magnique d a v i ,

17

—

numerus digitorum pedis vel auclus

vel iraininulus, quaeque alia mala pedes deformantìa,

ut

pedes planiores, praeter moduin sudantes, peditum munera exsequi non paliuntur, equitum muneribus tamen non arcent. N o t a . Adjicere mihi liceat, trancum certa ratione stabilique modo cum

extremitatibus compara» non

posse.

Hominum

enim,

qui aeque magni esse videntur, uec trunci, neque extremitates aequi nonnunquam sunt.

Observari autem illud ex faac re li-

cet, quod v i r i , qui stante! aequa erant magnitudino, considenies multum saepe discrepant.

Cujus animadversionis satis quidera

notae ratio habenda est medico ad destinandum militum genus, qnum duo tales etsi peditum muneribus Fungi aeque bene possint, tamen equitatui non eodem modo smt adscribendi, quoniam melius est equitis crura longiora esse.

B.

Quum juvenes propter morbos leves, quibus brevi

mederi possis, militibus adscribi liceat, prius in nosocomio militari sunt tractandi.

Ejusmodi vitia haec s u n t :

1 ) Debilitas corporis ceterum sani vel reconvalescentis. 2 ) Spasmi leves ac recentes. 3) Exanthemata varia, quibus curatio nondum est adhibita. 4 ) Varia tumorum genera, ut earcocele, tumor lymphaticus, cisticus, operatione chirurgica sanatu facilia. 5 ) Ulcera atque vulnera, nec non 6 ) Ophthalmiae brevi tempore sanabiles. 7 ) Labia leporina ; omnia denìque mala leviora, quae sine vitae periculo ope chirurgica levari possunt. 8 ) Luxationes et fracturae recentes et leviores. 9 ) Syphilis non inveterata.

CAP.

IV.

Qua ratione ipsa tironum valetudo esaminanda sit?

Optima anquìrendi tironis valeludinem via haec mihi e ^ e videtur:

Primo universe

intueatur hominem medicus

examinans a capite ad calcem usque, videatque, an proceo

— multi magnique d a v i ,

17

—

numerus digitorum pedis vel auclus

vel iraininulus, quaeque alia mala pedes deformantìa,

ut

pedes planiores, praeter moduin sudantes, peditum munera exsequi non paliuntur, equitum muneribus tamen non arcent. N o t a . Adjicere mihi liceat, trancum certa ratione stabilique modo cum

extremitatibus compara» non

posse.

Hominum

enim,

qui aeque magni esse videntur, uec trunci, neque extremitates aequi nonnunquam sunt.

Observari autem illud ex faac re li-

cet, quod v i r i , qui stante! aequa erant magnitudino, considenies multum saepe discrepant.

Cujus animadversionis satis quidera

notae ratio habenda est medico ad destinandum militum genus, qnum duo tales etsi peditum muneribus Fungi aeque bene possint, tamen equitatui non eodem modo smt adscribendi, quoniam melius est equitis crura longiora esse.

B.

Quum juvenes propter morbos leves, quibus brevi

mederi possis, militibus adscribi liceat, prius in nosocomio militari sunt tractandi.

Ejusmodi vitia haec s u n t :

1 ) Debilitas corporis ceterum sani vel reconvalescentis. 2 ) Spasmi leves ac recentes. 3) Exanthemata varia, quibus curatio nondum est adhibita. 4 ) Varia tumorum genera, ut earcocele, tumor lymphaticus, cisticus, operatione chirurgica sanatu facilia. 5 ) Ulcera atque vulnera, nec non 6 ) Ophthalmiae brevi tempore sanabiles. 7 ) Labia leporina ; omnia denìque mala leviora, quae sine vitae periculo ope chirurgica levari possunt. 8 ) Luxationes et fracturae recentes et leviores. 9 ) Syphilis non inveterata.

CAP.

IV.

Qua ratione ipsa tironum valetudo esaminanda sit?

Optima anquìrendi tironis valeludinem via haec mihi e ^ e videtur:

Primo universe

intueatur hominem medicus

examinans a capite ad calcem usque, videatque, an proceo

—

18

—

ritas sit sufficiens, aut, legibus certum modum prnescribenlibus, sub mensuram euro ducat. —

Deinde scrutetur, an

externis •viliis et monstrositatibus deformatus militia sit arcendus.

Turn omnioo ex eo quaerat, sitne sanus, an qui-

bus inorbis labore! ;

jamne miiiliae muneribus functus sit

ejusque rei testimonia a magistratu loci, sive a medico, cui curatio commissa erat,

conscripta ostendi sibi jubeat. —

Tali modo medicus, si generalibus bis quaestionibus jam invalidum hominem cognoverit, et magnam saepe inquisitionis specialis partem omittere poterit, et ad morbos relatos magia aniinuin advertet, atque de mentis conditione, linguaque et audiendi facullale certior fiet. Si singulariler hominem medicus anqoirat necesse esl, e ti am si testimonia adsunt, ne quid negligatur et praetermittatur, banc sequatur rationem: 1. Virum cognoscendum omnes jubeat medicus exuere Testes, intueatur totum corporis habitum a capite ad pedes, a fronte atque a tergo, ad symmetriam et tranci relationem ad extremilates ; cogooscat, deiiciantne an deformentur e x tremitates membraque.

Turn deambulare semel atque ite-

rum hominem jubeatj movere extremitatum artículos modo hue, modo illic.

Quo facto si validum eum putet, diligen-

tius perscrutetur omnes corporis partes et incipiens a capite 1) ¡nquirat, an deformatum sit caput intumescentiis, cavationibus, capilline innati sint an galericus cooperiat ipsorum raritatem sive defectum, an tinea adsit maligna, fonticulique et suturae sint clausi. 2 ) Oculos anquirat, palpebras, cilia, carunculam et glandulain lacrimalem, adsitoe fistula lacrymalis, conjunctivam, corneam, sitne pellucida an maculis aliisve vitiis notata, irisne et pupilla mobiles ¿t magnitudine normali, sit lens, nutn adsit cataracta;

qualis

retinam circumspiciat,

la-

boret a in a u rosi, «n lucem sentire nequeat, an strabismus adsit

—

19

—

3) Nasum perquirat, sintne nares obstructae polypis, an membrana S c h n e i d e r i a n a relaxata, falsus, quem dicunt, polypus adsit, vel ozoena ulceravo gravia. Nonnunquam concham superiorem dextrae partis ita eminuisse dic u n t , ut facile conspecta ab examinatoribus imperitioribus polypus sit habita, 4) Deinde labia inspiciat, sintne liberi ulceribus scirrhosis cancerosisque ; os aperiat, ut cognoscat, num anima fueteat, dentibus non careat, qualis sit gingiva, palatum, num partes interiores ulceribus, faucium polypis sint liberi. 5) Neque aures sunt negligendae imprimis, quum surdum se iingit vir anquirendus, ac videndum, meatus auditorius polyposis intumescentiis sit obsitus, pusne eflluat. 6) Jam transit medicus ad anquirendum thoracem, spinam dorsalem, pelvem. Otnnino ampliijs pectus et aequo ubique modo convexum optimum est et valde optandum, sed sternum paulisper pressum, pectus angustum corporis cetei'um salvi et robusti, spiratione facili, nisi modice thoracem premendo dolor efficiatur, invalidurn non reddit. 7) De columna vertebrali aniinadvertendum, an sit ad normam directa. 8) De pelvi, num una parte amplior, quam altera et ad norinain sit collocata. 9) De alvo perquirendum, an indurationibus, ulceribus, herniis laboret, quod ut cognoscat, tussire aegrotum jubeat medicus. 10) Tum genitalia circumspiciat, perinaeum et anum. Quanti référât, omnes vestes virum exuere et praecipue has corporis partes anquiri, exemplo ostendere mihi liceat, quod ipsi mihi occurrit. Juvenis prolapsu ani laborans, hoc malum, quum perquireretur, tacuerat, quocirca iter ei faciendum fuit amplius nonaginta milliarium ex Borussia veteri Potisdamium, ubi stipendia meriturus erat. Ibi saepe propter validas molestias, quae ex armorum usu et exerci2*

—

20

—

lattone prolìciscì solent, aegrolans primo in nosocomio nostro a medicis curabalnr veri morbi ignaris, doneccausa delecla est. T u m invaletudinis testimonio descripto demissus idem iter molestimi denuo facere conclus fuit. 1 1 ) Ad lustrandas extremilates superiores humeri spectandi sunt,

num unus prae alterum emineat; deinde l a -

certi, an sint robnsti mohilesqtie in omnibus articulis, (in fracturae vel luxaliones reperiantur. rnm ita brachia protendere jubeàt, unde patebit nnm aequaliler

Ad hunc finem viut volae se tangant,

longa sint brachia uec

tom pretensa brachia in crucis

6peciem

ne;

imponat pectori,

id-emque repetat a tergo, et quidein prius ad cervicem tum ad crucem.

Digiti denique yisendi sunt, an salis mobililo -

tis habeant. 12)

Interiora membra jam geiieraliore perscrutatione

apparuit, num flexa sint nimis inlrorsum r e i contra, num Iwevior alter altero pes sit, ceteraque crurum vitia.

CAP.

V.

Quinam morbi simulari soleant et quomodo medico sint detegendi ?

Simulando morbos artes malae fraudesque omnem saepenumero iidem ita superant,

ut difficile sit enumeratu,

quot medici, quanta astutia et sublimitale, quanta ralione et eruditione, ne damno quidem eximio valetudinis simulantium facto, sint decepti; sunt etiam, qui turpi modo et crudeli, dummodo quod volunt consequantur, sua se marni mutilent deforinentque; qui tamdiu fraudein ducant, ut victores evadant prayi certaminis.

Quam ob rem medicus i m -

peritior, qui nec legerit, quae alii hanc rem experti descripserunt, neque ipse mulla sit experlus, sexcenties fraudibus 6uccumbet callidissìmis.

Siculi autem certaturo cui-

que omnium generum arma parnnda sunt et expedienda, ita medicum militarem omnia deprehendendi fraudes reme-

—

20

—

lattone prolìciscì solent, aegrolans primo in nosocomio nostro a medicis curabalnr veri morbi ignaris, doneccausa delecla est. T u m invaletudinis testimonio descripto demissus idem iter molestimi denuo facere conclus fuit. 1 1 ) Ad lustrandas extremilates superiores humeri spectandi sunt,

num unus prae alterum emineat; deinde l a -

certi, an sint robnsti mohilesqtie in omnibus articulis, (in fracturae vel luxaliones reperiantur. rnm ita brachia protendere jubeàt, unde patebit nnm aequaliler

Ad hunc finem viut volae se tangant,

longa sint brachia uec

tom pretensa brachia in crucis

6peciem

ne;

imponat pectori,

id-emque repetat a tergo, et quidein prius ad cervicem tum ad crucem.

Digiti denique yisendi sunt, an salis mobililo -

tis habeant. 12)

Interiora membra jam geiieraliore perscrutatione

apparuit, num flexa sint nimis inlrorsum r e i contra, num Iwevior alter altero pes sit, ceteraque crurum vitia.

CAP.

V.

Quinam morbi simulari soleant et quomodo medico sint detegendi ?

Simulando morbos artes malae fraudesque omnem saepenumero iidem ita superant,

ut difficile sit enumeratu,

quot medici, quanta astutia et sublimitale, quanta ralione et eruditione, ne damno quidem eximio valetudinis simulantium facto, sint decepti; sunt etiam, qui turpi modo et crudeli, dummodo quod volunt consequantur, sua se marni mutilent deforinentque; qui tamdiu fraudein ducant, ut victores evadant prayi certaminis.

Quam ob rem medicus i m -

peritior, qui nec legerit, quae alii hanc rem experti descripserunt, neque ipse mulla sit experlus, sexcenties fraudibus 6uccumbet callidissìmis.

Siculi autem certaturo cui-

que omnium generum arma parnnda sunt et expedienda, ita medicum militarem omnia deprehendendi fraudes reme-

— día p r o r o g a habere

21

nihilque inexperlutn

«4 morbos simúlalos detegat. ctrina,

— omitiere oportel,

Maxima cum prudentia, do-

sapientia et humanitate agere debet,

in suspectus injustas durusque,

partim ne sit

partiin ne leges negligat.

Q u o plures casum difficultates reddunt obscuruin atque i m pediunt, eo diligen tius animum ad eum explicandum in ten det,

e o inagis singulas res ei juncias respiciet

corporis status habebit disceroat. ventati

toliusqua

rationem, Ut verum a ficto morbo

Itaque line fere via utetur medicus, ut próxima accedat: I.

Fraecepta

generalia.

1 ) Omnino. reputet medicus, num causae adsint>, q u i bus ad

siraulandos

morbos

et aufugiendaiu

liomo adduci possit, et quales sint.

ita

militiam

Au b e n e commodequa

domi vitain agat, quum iti re militari labores molestiaeque e u m e x s p e c t a n t , an sit amore captus, au i g n a v i a , timor, patriae negligentia, pluraque ejusmodi eum ad simulalion e m commoveant.

Quae ut recoguoscat, sermoae medicus

utatur admodum familiari, neve suspicionem ostendat, tenlamen

potius leve adhibeat.

I o ter dum etiam

proplerea

militiam aversantur viri, quod turpissime tractantur a praefectis rainoribus vel minimis, quorum opera baud raro m o lestissima redditur vita mililibus gregariis. 2 ) Testimonia, si quae adsint, respiciat magislratus loci e t c . , etiain commilitonum indiciis,

quorum interest

verum

cognosci, fides habenda est. 3)

Quodsi suspici p o t e s t , fingi morbos et contumaci

ratione perseveran in fraude, artis remedia aegroto praescribat, tenuem viclura, medicamina amara, foetida, vesicantia, sinapismos acres, angat Simulatoren! confirmaudo, extremum morbi remedium esse operalionem cbiiurgicnm periculosam alque dolorosam, cauterio u t a t u r , vel instrumentorum meiern afferri jubeat aliaque a p p a r a t i ,

quibus vulgo ad confi-

iendum verum incitari solean! deceptores,

—

22

—

Quae reliqua sunt remedia magis ad singulos morbos spectant, quos modo sum euumeraturus, et quali rations siut deprehendendi qui eos simulent, adjeclurus. II. S i n g u l i m o r b i e o r u m q u e d e t e c t i o . A. Omnes l'ere animi mentisque morbi, ut insania, mania et quas supra (Cap. II. i.) commemoravi vesanias ; sed difiicillime ila simulantur, ut verae a fìctis non facila discerni a perito medico possint. Saepius haec mala ii accusant, qui commissi» sceleribus supplicia aut alias poenas graviores effugere conantur. B. Nervorum morbi quidam ut 1) sonambulismus. Brevi invenies, iìctusne an verus sit, accurate symptomata praecipua observando, et qualis valetudo fuerit antea, diligenter investigando. 2) Spasmi et convulsiones, imprimis epilepsia. De hoc morbo, quum saepissime lìngatur, copiosius disserere mihi liceat. Explorandum primum est, num jam ante m i litandi tempus, quo nulla simulandae epilepsiae causa erat, hoc malo affectus fuerit h o m o . — Deinde si praeler ipsuui epilepticum ejus familiae plures reperiuntur, qui hoc morbo laborant, vel si certae causae adsunt, quae epilepsiam adducere Solent, quales sunt nimius terror, timor, exanthemata subito suppressa, exinanitiones, indigestionis vitia: yerisimilius fit, morbum esse veruin. Confirmatur praeterea morbi Veritas et antecedentibus paroxismo epileptico signis, ut aura epileptica, vertigine, cephalaea, urgente ad caput sanguine, scintillis oculis obversantibus, et insequentibus malis, ut hebetudine animi, oblivione, aphonia. — Turn ipse paroxysmus est anquirendus, quomodo symptomata sequa ntur et congruantne cum veris. Vera enim in epilepsia omnino convulsionibus agitatur corpus omni affectione carena et sensu, qui nullis rebus excitari potest, nisi in lieto morbo. Vera epilepsia cruciatus saepe locis desertis, ubi solus est, coucidit, non raro caput manusqus vulnerai;

simulantes contra quacunque, quae commoda suis íinibiis videatur, occasione placide procuinbnnl Iiuini, antea circumtuiti, ne durius membra aíüigereiitur. mali? vel maxime

Vulgo per duodeci-

quarlam horae partein manet paroxys-

íuus Terus, simulantes diutius eum sustinent.

Veri epi-

leptici pupillae sine sensu in lucem convertantur, «iinulautiuin oculi fere clausi s u n t , praecipue allato candelas l a mine,

ubi pupilla vehementer contrabitur.

Nec pulsu in

spasmodicum et irregulärem imitari p o t e r u n t , alboque facullatis medicae decano t. t. ill. R u d o l p h i o inscriptus sum. Per semestre biberuum me docuerunt: osteologiam, syndesmologiam, splanchnologiam ili. K n a p e ; anatomiam universalem, anatomiam organorum sensuum et foetus humani specialem ill. R u d o l p h i ; anatomiam practicam in cadaveribas resecandis ili. ili. R u d o l p h ! et K n a p e . Semestre aestivo 1828 encyclopaediam medicam et methodologiam ili. R u d o l p h i , idem anatomiam comparatati» etìam et physiologiam ; zoologiain vero cell. L i c h t e t i s t e i n ; historiam naturalem, botanicen et toxicologiam ill. L i n k ; mineralogiam cell. R o s e ; semioticen cell. I i e c k e r . Per semestre hibernum 1 8 j f ill. R u d o l p h i anatomiam pathologicam; cell. H e Ick e r pathologiain generalem; cell. R e i c h pathologiam specialem; cell. O s a n n materiam medicam; ill. L i n k pharmacologianr me docuerunt. t Semestre aestivo 1829 haec audivi collegia: therapinm generalem docente cell. H e k k e r o ; therapiam specialem ill. F r i d e r i c o H u f e l a n d o ; chirurgiam generalem et specialem docente cell. J ü n g k e n i o ; akiurgiam docente ill. K l u g e o ; formulare docente ill. K n a p e o . Per semestre hibernum 18f& me docuerunt: ophthalmologiam cell. J i i n g k e n ; anthropologiam forensem cell. W a g n e r ; psychologiam et anthropologiam ill. H e g e l ; artem obstetriciam theoreticam cell. B u s c h . Exerci-

30

—

tatìonìbus autera clìnicìs interfui virorum ili. K i u g e i , W a g n e r ! et R u s t i de morbis venereis, de chirurgia et oplithalmologia, de chirurgia. Frequentabam etiam institutuin clinicum ducibus ili. B a r t e l s i o et cell. W o l f i o . Semestre aestivo 1830 ossium fracturas et luxationes atque fascias applicando artem ili. K l u g e me docuit, et ducibus ¡11. B a r t é l s i o et cell. W o l f f i o exercitationibus clinicis medicis incumbebam, ac duce cell. B u s c h i o clinicum obatetriciuin atque duce cell. J i i n g k e n i o clinicum ophthalmiatricum frequentavi. His studiis peractis Potisdamium me contuli ad medici militaris munus suscipiendum. Omnibus praeceptoribus optime de me merilis oblata hac occasione maximas gratias ago, et sincero animo polliceor, me nunquam beneficiorum ab iis in me collatorum luemoriam ex animo esse demissnrum. Jam vero tentamine, tam philosophico, quam medico, nec non examine rigoroso coram gratioso medicorum ordine absolutis, spero, fore ut dissertatone inaugurali theeibusque palam defensis, medicinae et cliirurgiae doctoris gradua rite mihi concedatur.

THESES

DEFENDENDJE. i.

Specifica

medicammo,

existunt.

II. Divisio gangraenae in humidam et siccam, iìlae in atque frigidam est praeferenda. III. Urina ad morborum diagnosin maxime IV. Ncque medicarnen neque venenum

conferì.

absolutum.

calidam