De Aristotelis librorum ordine et auctoritate: Commentatio [Reprint 2018 ed.] 9783111645254, 9783111262222

Citation preview

VALENTINI ROSE

ARISTOTELE LIBRORÜM ORDINE ET AUCTORITATE COMMENTATIO.

BEROLINI A. MDCCCLIV TYPIS ET IM PENS IS GEORGII REIMERI.

Librorum falsis auctoribus aut errore aut Consilio supposi torum feracissimum in universa Graecarum literarum historia fuisse seculum illud et maxime seculi initium quod interfuit inter Aristotelis et Alexandri mortes regnumque tertii Ptolemaei (circa Olymp. 1 1 5 — 1 4 0 ) , et exemplis quam plurimis doceri potest et per se veri est simillimum. Praecedebat enim aetatem hanc Alexandrinam criticam historiaeque intentam et qui eius quasi pater est Aristotelem philosophum ut ita dicam historicum aetas rhetorica et politica in Platone philosopho oratore finita, cuius aetatis et ipsa sapientia non solum ceterorum sophistarum sed Socratjcorum etiam omnium oratoriam habet speciem iìnemque fere politicum, et omnis fere ratio ènideiÇis est ut ad agendum inveniendumque potens ita imitatorum et aemulatorum fecunda librorumque parens sine nomine auctoris nullo aequalium studio critico defensi circumlatorum eique maxime qui in quoque genere summus esset tributorum. Quos •omnes arripiens rudis in discernendo doctrina et colligendi primum avida ipsa hac colligendi cupiditate et studio, quum aucta esset colligendum et vendentium diligentia veri incuriosa, augebat librorum falsa coniectura inscriptorum numerum, propensa praeterea hominum opinione ad veterum auctorum admirationem ita ut facili negotia fidem assererent libris quorum auctores dedita opera et ipsi admiratione magis quam dolo malo commoti recentes sectarum opiniones referrent in antiquorum nominum fabulis ornatorum gloriam propriosque libros argumento sententiaque similes commendurent. Nec absimilis est iam inde ab Aristotele philosophiae historiam enarrantium ratio, scilicet ut sententiarum cognatione freti verba quibus diversis magisque adaequatis omnis fere philosophiae processus continetur negligerent. Accedebant deinde veterum non solum poetarum et historicorum sed etiam medicorum et philosophorum in usum posteriorum factae sive recensiones sive abbreviationes Hose

de l i b r i s Aristotehs.

1

2 excerptarumque sententiaruni eollectiones, quae auctomm quibus debebantur nomina plerumque aut servarent aut resume-entt. Vera autem fraudis exempla ex malitiosa seetarum contentioneinwidiaque profecta apud Graecos quoque multo rariora fuerunt qiaim putant et fere semper ab ipsis veteribus detecta narrataque, iti uit a Davide Armeno in nota ilia quam e priorum interpretun scholiis descripsit de librorum subditiciorum causis accurata dspiutatione iure haec omitteretur. Factum est igitur ut exceHentium omnium ante Alexandrian) conditam auctorum opera doctorum studio collecta iau in ipso seculo primo Alexandrino et inde a bìbliothecae condiate initiis falsorum ingenti copia mixta haberentur ipsiusque iiblliothecae primordia siili primordia pseudepigraphiae. De oratioiuimv quae sub öratorum Atticorum nominibus falso ferebantur ingentil numero Dionysius narrat. Ad quarum exemplum proxime accedi hiottiirtum studium dialogos Socraticos, quorum plerumque subditomrm praeter clarissimorum Antisthenis Aeschinis libros et ipsos fates plurimis commixtos ingens Diogenis Laertii tempore ferebatur praeter P-Iatonem et Xenopbontem collectio cuius ille singulos tomo» passim recenset, sub titulis veterum Socraticorum edentium sire Socratis amicorum vel eorum qui numquam sine dubio libros scfipserunt velut Critonis Simonis Glauconis Simmiae quoque et Cebetis, cuius quae nunc quoque fertur tabula Teletis fortassé tempore scripta, sicut simile fragmehtum neql cvyxqioeoiq nXovxov ml àqexfjg (Stob. Flor. 91, 3 3 ) , indeque a seculo post Chr. altero veterum testhnoniis nota huic rei potest esse documento non minds quam quorum eadem ratio est falsi Antisthenis lóyoi ex operUfii eius editionis tomo primo ( D . L . 6 , 1 5 ) servati Aìag et 'Odvoaeòg {Reiske, Oratt. Gr. Vili. p. 5 2 — 6 3 una Cum -falsis--Gòrgia© et AlcidàiPantis p. 64—121). Nec magis de Aristippo Euclide Phaedone aucumbus constat. Nàm ut Socrates ita nihil scripserunt Graecorum et hüius aetótis antealexandrinae et superioris multi, quorum postea libros ferri fingebant velut Diogenes Cynicus Pyrrho Menederaus Stilpo Arcesilaus Garneades. Nihil scripsit Pythagoras neque utlus omnino Pythagorèorum, quod ex ipsiüs Aristotelis de iis narrandi modo elucet fragmentorumque studiò confirmatur. Nec exceptus est Philolaus. Fuit enim Pythagoreorum vitae doctrina (ßiog IIvday sicut 'OQ(ptXLS iam a Platone Pseudocebete et postea saepissime praedicatur cum Orpbica vita confiisus maxime ab Afexandrinis ita

3 ut ab his vel Pythagoreorum aucloruin carmina Orphica ferrentur, deinde vero a Neoplatonicis carminum Orphicorum eorumque Platone manifesto posteriorum — sunt enim non veteris poeseos theologieae, quod nobis obtrudit Tzetzis inepta de Pisistrato fabula, sed Aletandrinae specimina — Pythagoricorumque amantissimis) fuit igitur vitae doctrina Christianae quaedam indolis vestigia praebens — Christianismus enim et paganismus sunt omnium temporum et gentium — studiis mathematicis quibus mystica quaedam numeri et mensurae dignitas animum perculit nutrita, fuit secta politica non philosophica, cuius rei vel antiquissimum Heracliti polymathiam Pytbagorae increpantis testimonium est (cf. etiam Grote history of Greece IV, 5 2 5 . 5 3 1 . 542. 544. 559 qui quidem hue usque omnium. optimus ut de universa Graecorum historia ita de soc. Pyth. auctor est). Pythagoram vero Heraclitus hoc loco cum Xenophane componit Hieronis aequali qui et ipse fere neque philosophus neque omnino physicus sed poeta et lyricus et epicus fuit atque in carminibus quibusdam Homerum et Hesiodum increpans de Deo uno coelo egit, a posteris quidem et cum Eleatis confusus et in iustam philosophiae speciem iam inde a Theophrasto sententiarum intera pretatione redactus (de Hesiodo cf. nunc Heraclit. ap. Pseudorigenem sive ut volunt Hippolytum Philosopbum. p. 2 8 2 ) . Philosophiam vero Pythagoricam sive numerorum tamquam symbolorum doctrinam dialecticam primus fecit et quasi creavit ipse Aristoteles, quamvis ipse aliis locis inter physicos, non inter dialecticos diserte ponat Pythagoreos. Transtulit enim Platonicorum philosophiam arithmeticam in ipsosPythagoreos tamquam sub numerorum rerumque mathematicarum comparationibus religiosis latentem, per omnem illis literarum humanarum memoriam vigentibus, sed non ut apud Jordanum Brunum in bac rerum numerorumque inepta coinparatione piane Pythagoricum etiam apud Graccos illos cum dialectica coniunctis. Non enim dicebant Pythagorei de numerorum tamquam rerum principiis sed de rebus numeris singulis pro numerorum diverso genere .similibus. Arithmeticae vero philosophiae, quae si ipsa Pythagoreorum fuisset, si porro scriptis tradita fuisset, certe longa Pythagoreorum serie a \eteribus nominata diversis modis explicata varieque exculta fuisset nec eandem exceptis rebus physicis singularibus doctrinam eandemque maxime sententiam metaphysicam omnibus Pythagoreis tribuere potuisset Aristoteles (Zeller I, 9 9 . 1 0 1 . 104, idemque ap. Pauly Real-Encycl. VI, p. 3 2 4 ) — arithmeticae i*

4 igitur philosophise inventor. Plato est, maxime in Philebo, auctae vero supra modum inque nimiam subtiljtatem versae Piatomi, maxime. Speusippus Caeneus (Arist. Anal. post. 1, 12. cf. Diog. L 4 , 2 ) alii, ab ipsius Platonis manifesta ironia in Republica et finaaeo ludentis, in Legibus vero et Epinomide legislatoris religioso strinone usi exemplis male intellectis profecti. Quorum studiorum Ilatonicorum numerorumque aignitatis vestigia etiam in scriptorutr medicorum collectione Alexandrina quae Hippocratis nomine sigiabatur hi« iilic vestigia reperiuntur (cf. etiam Androcydem, Chry;ippum medicum etc.), maximeque in libro nunc latine tantum servito de septenario Philoni noto. Sunt enim haec quoque scripta omnia temporis monumenta Platone et ipso Aristotele posterioris nec magis quam Pythagoras Philolaus Timaeus Archytas auctor fuit etiam Hippocrates Socratis ille et Democriti aequalis, qui quod testantur Plato et qui uno tantum loco eum memorat Aristoteles nagnus quidem fuit medicus nihil tamen scripto tradidit. Illi enin libri et ipsi optimi et qui a veteribus criticis in veri Hippocratis nomen selecti fuerunt, velut liber de diaeta in morbis acutis ab appendine quae vocatur post Platonis aetatem scripta minime separandus ut ipse auctor significai, licet iam inde a Galeno usque ad Eimerinsjum criticis huic parti propter vulgarem haerentemque de Hippocrate vetere totius libri auctore opinionem adversantibus, cuius tamen auctor idem qui libri de aere aquis locis, de morbo sacro, de fracturis et articulis, de glandulis, de natura hominis, aliorum, anatomiae corporis hujnani non expers, quod ut de vetere Hippocrate recte negant (Sprengel I, 381, Hecker l 121), si de librorum Hippocraticorum quoque auctoribus, praecepta illa et tradita opinione prorsns falluntur (cf. ipsum auctorem libri de articulis T, II. p. 198) ab auctore vero prognostici diversus diyersissimus tandem et ab auctore libri de veteri medicina de quo agens Ermerins LitlFaeuro recte refutavit — referendus est enim inter recentissimo« et propter universam indolem et quod auctorem ipsum librorum de diaeta philosophicum manifesto oppugnai -r- et ab aohorismorum id est sententiarum e diversis medicorum scriptis quorum perdita multa ipsa iam Hippocratea citant et ex ipsis etiam q/ji nunc leguntur Hippocraticis descriptarum nec raro sibi contradicentium compilatori Alexandrinorum fere studia referente si cut libri non minus receates qui inscribuntur Ktoaxai nqoyvéasig et IlQogfymixóv a — illi igitur libri Hippocratici in pnorum sententiis exnlicandis et peftì

tandis sensum ilium criticum el tiistoricuni qui est aetatis Platonem secutae osten denies et medicorura Jibrorum veteran iam literaturain respicientes, uiedieae scientiae excultam in singulas partes referunt amplitudinem, cuius in Platonis qui ipse quaedam in Timaeo doctrinae medxcae fondamenta posuit Eryximacho aliisque vestigia tantum, maxime

Heraeliteismi

illius

recenlioris

(Sympos. 1 8 6 sq. Phaedo

S 6 — 8 8 . cf. Arist. de an. 1, 4 ) liac aetate apud medicos vigentis et ab ipso quasi Platone Stoicis

commendati,

quam

ignorat

etiam

Aristotetes in libns de gencratione animalium ubi frequens occasio quum easdem sententias oppugnet quae etiam apud auctorem libri Ilippocratici de generatione et natura pueri leguntur, medicis tamen eae omnibus et antiquioribus et posterioribus quod ad ipsum explicandi principium

viamque communes,

in libris de semine,

ut Galenus quoque

dicit

uec igitur ad Hippocratem ipsum referendae,

numquam inentionem faciens neque Hippocratis, qui de physiologia certe et anatomia nihil habuit, nec praeter Polybum

ullius eorum

qui feruntur Hippocratis aut filii propinquive aut discipuli (cf. cum Hippocratis flcta genealogia Hecataeum ap. Ilerod. 2, 1 4 3 etc.)

Non

minus quam Hippocrateorum librorum censura ad hanc quaestionem pertinet Galeni vatio,

de

iisdem iudicium artisque

eius criticae

obser-

quae quidem quum eius de omni Hippocratis doctrina

et

sermonis genere sententia diversissimorum librorum confusione nitatur,

in libris

vero

quos

recentiores

iudicat

certis

auctoribus

assignandis velut Hippocratis propinquis aut medicis simili librorum argumento Claris, —

tribuit enun libros de diaeta varios diaeteticis

scriptoribus Aristotele iunionbus quorum libri noininatiin habebantur velut librum negi

rQotprjs inter alios vel Pliilotnno qui libros suos

it. TQoepfjs post Praxagoram et Dioclem et ipsos Aristotele postenores coinposuit (cf. fr. ap. Allien, M ; 8 1 ) —

plane sit arbitraria,

clarissimo nos exeniplo docet saepe veteres a falsa de scriptoris cuiusdam vita ingenio studiorum ratione profectos opinione de libris quoque

eius

quum priorum testimoniis

carerent

false

iudicasse,

et etiamsi sensu quodam veri ducti alienum propter oinnem rationem sermonemque ab auctore titulo inscripto librum quendam esse intellexissent, futilibus id argumentis probasse, velut Andronicus de libro neql

eqf.irjvEÌag iudicans et auctores quos sequitur Olympio-

dorus (I, p. 1 3 1 sq. Id.) de Aristotelis Meteorologicis

disputantes,

maxime vero in eo peccasse eos quod scripta insto mdicio reiecta ea

ut

veris

auctorum

nominibus

redderent,

fortuita

plerumque

ti externaque similitudine commuti nitereiitur, quod ut Galeno acuidit usque

quos

ìlle

sequitur

ita

nunc

quoque

de

eodem

Hippocrate

Littraeo disputanti qui Leophanem et Polybum ab Aristotele citatos quorum ut multorum temporis Platonici aliorum ab Aristotele

et fama et libri pcriere, visus est.

physicorum

velut Clidemi

fere solo et Theophrasto memoratorum

mox

inter auctores Ehppocraticos reperire sibi

Arbitrarium enim est ex eo quod libri TVSQI ETUXVRJGIOG

una quaedam sententia conveniat cum ea quae Leophanis et aliorum quoque secundum Aristotelem est, eundem esse auctorem libri qui sententiae affannare; Polybi vero locus de venarum anatome ab eo qui librum de natura hominis

compcsuit

an. 3, 3 ) citatione descriptus est, quum orationem Polybi

ex ipsa Aristotelis (hist,

quod locorum comparatio

apud Aristotelem

in medio

docet

enuntiato

(xà

óè Tiov (pXeftwv etc.) incipientem verbisque finitis plerumque omissis satis conciso sermone progredientem liber Hippocraticus planiorem reddat verbi tempora finita inserens ( e x hoc vero transiit in librum e diversis fraginentis consutum de nat. oss. p. 507 sqq. T. I. Kiihn). Non minus falsa, ut hoc quoque exemplo

utar, Spengelii de Ana-

xiinenis rhetoricis coniecturae Victorianae (cf. Menage Obs. ad Diog. L . p. 7J )

defensio

est.

hbrorum auctoribus et Halcyone,

Omnia

igitur

veteres produnt,

quae

de

vens

velut de Platonis

incertorum Epinomide

ex mera coniectura et levissima quaque hausta nulla

nos auctoritate constnngunt, ipsius vero vo&siag arbitraria (cf. e. c. Idomen. ap. Athen. 13, 61J )

iudicia licet saepe non

semper

nobis

negligenda sunt, cuius rei exemplo utor Dionysii optimi critici clarissimo.

Ut Hippocratis ita falsorum Democriti librorum ìam anti-

quitus magna copia extitisse videtur, pocrate libros

Galenus, ex

utriusque primi

aliorum

de Democrito fragmentis

collectionis

Alexandnni

similem

nec

solum id quod de Hip-

Diogenes

compositos naturam

et Hippocratis

scripta

Laertius fuisse

probat.

tradit

multos

(Diog. L . 9, 4 9 ) Nam

ab Herophilo

quod inde

iam com-

mentabantur et dialecti Jonicae causa diligente!' legebant Democritea quorum etiam indices fecit Callunachus, id certe nihil nisi suppositorum antiquitatem ostendit, praesertim quum incertam fidem arbitnumque grammaticorum qui niva%ag et versuum libns

cnticis

numeris ornatos

notisque

praeterea

scribebant librorum initiis auctore

eiusque

(cf. Athen. 6, 244. 13, 600 etc.) et

de ipso

Alexan-

dnnorum et Pergamenorum (cf. Athen. 8, 3 3 6 ) iam Dionysius ( O p p .

t

tiouibus iudieium vituperali» eoncedat (cf. locum maxime m e m o r a bilem de Aristophane libros e \ comectura i n s e n b e n t e Sehol. Aristoph. Nub. 9 6 7 ) . Necessitudmem quandam inter argumenta librorum doctrinamque utriusque inedicain et ph\siologieam lntercedentem fabulae significant de Democriti et Ilippoeraüs familiaritate et commercio epistolaeque ìllae multo quam Mullaeh putat antiquiores, eiusdem scilicet aetatis quae cetera etiam l ' \ t h a g o r a e Jlippocratis Democriti falsa tulit, etiam sermone praeter \ e r b o r u m u s u m (cf. e. g. vocis a x ^ v o g ) similem quandam speciem svmbolicam poeticamque referente (cf. Hipp. ed. Kühn T. III. p. epistolain Dem. rcegi ( f i a i o g ¿v&QiüTiov, qui ipse fortasse ille iibcr est quem recenset Thrasvllus, ex cuius indice alia quoque c o m m e m o r a n t u r cf. p. S14). Doctnnae vero lilam similitudmem ut ad ipsa genuina Democriti scripta cuius quae secundum Aristotelem de generatione maxime uberius disputava cum Hippocrateis fere concinunt, ita ad ea — et maxiine medica - refero quae eodem fere tempore quam falsa Hippocratis sive a Demoeriteis Abderitisque (Diog. L. 9, 5"?. 4, 5 s . cf. 9, 6 7 ; 69. Lie. d. orat. 1, l u , 11) sive alus Mexandrinae aetati prop i o n b u s edita Democriteorum librorum colleetioni comungebantur Nam si ex Aristotele et Ttieophrasto antiqinssimis testibus iudieium fennius, ut uno certe plures (Anslox. ap. D. L. 9, 40. cf. prooem. 16) ita paucos tantum hbros ipse Democritus edidit quorum p h \ sieum argumentum et universa quadam cosmographia comprehens u m ; contra qui a p o s t e n s velut Plutarcbo maxime legebantur libri morales Aristoteli ignorati tempus Platonicum sive Anstoteleum sapiunt ipsa placitormn liberiate quadam et r u m i a t e a vetusto ilio tempore alieni. Inier Thcophrasti quoque libros recensenlur hi: ileqi c/~G J^IIOKQIIOV ÀOIQO/.OYIA^ A , rifili usi C.Q ai O Itaylag a , TitQL TCÜV tidtiiliov a , TISQÌ xcMOjr XQOLUV aaqxüv a , TCEQI zov diaxóaftov a , rteqi icöv ¿yd-Quiicov a , ad Democriti d o c t n n a m et quidem p h j s i c a m solam explicandain o m n e s ut ipsa indicis ratio alptiabeti litteras sequentis demonstrat pertinentes. Itaque q u u m alia quam plurima quae m indice Tlirasvlli h a b e n t u r , velut quod certissimum est ouinis huius antiqui tempori* scrifoendi artem et diljgentiam s p e d a n t i simplici quadam elegantia et poetico colore insigncni ita ut sicut Hippocrates Deniocriius vel Piatoni comparatus suminas boni scnptoris apud veteres mdices laudes tulent fragmentorum sermone confirmatas, libri omnes illi „ a l i t a i " inscripti quae fuerunt èavrccatia problematum collectionibus peripateticis

8 similia,

deinde vero libroi'uui

de rebus singularibus

peculianuui

cum Theophrasteae aetatis monobiblis conferendorum multi, et ipsi a philosophorum

Democriteae aetatis scriptione totum quid

prehendente alieniores, — tum

vel ex ipsis titulis octo ìlli libri

quos ipso indicis initio legimus misso (IIv&ccyÓQìjs

com-

quum haec igitur omnia suspeeta sunt, commentationum ethicarum

octavo quippe deperdito

praeter-

etc.) diversas, ut fragmenta docere videntur,

a commentariis illis singularibus quos spurios recte dicit C. Miiller barbarae

sapientiae fabulas narrantes barbarorumque

rum opera commeritatos

fìcticiorum

philosopho-

velut Boli Aegyptii,

de quo

errat Miillerus Fr. hist. II, 2 5 cum Mullachio ( 1 5 6 ) , Dardani Phoenicis, Acichari Babylonii de quo etiam Theophrastus scnpsisse fertur (v. ind.), alioram, velut Alexandrinae eiusdem aetatis Coeranus philosophus

(apud

Plinium, cf. qui ferebantur Iivgavldes

Hermet.).

Hermes Aegyptius, Nechepso et Petosiris qui vel Pythagorei vocantur, Mochus, Ostanes, Zaratas sive Zoroastres.

Quae studia de populis

Orientis historica Alexandri aetate ab Aristotelicis Theophrasto Eudemo aliisque

incepta ab Alexandnnis

ut ipsa

urbis conditio

situsque

ferebat potissitnum colebantur, eiusdemque aevi Ptolemaeorum scilicet

primi

et secundi

barbarorum

ad

haec

studia

exempla clanssima feruntur Berosus et Manethos. doctorum studiis fabulas hominum

et admiratio

omnes

quibus

et invidia

veterum sapientum

ornaverat

etiam itinera ilia fabulosa debentur non

accedentium

Quibus virorum

curiose

vitas

colligentium

solum Democriti de quo

critici Strabonis sicut de Aristotele sequentia

non ipsius iam Me-

gasthenis adnotatio est quae legitur 1. XV. ed. Kramer III, 2 1 0 (cf. Arr. Ind. 6. Diod. 2 , 3 7 ) ,

sed

Pythagorae Empedoclis Platoms e

lectura primum nata et sive scriptarum falsorum velut teorum

eon-

Semocri-

illorum auctoritate sive loeorum male intellectorum ut in

Platone maxime intelligitur interpretatione confirmata, quibus itmeribus omnium (cf. iam

philosophorum externorum Alexandrims

Platon. Epinom. 9 8 7

J 2 3 etc.)

sapientiam

celebratam

et maxime Herodotum 2 , 5 0 ;

Aegyptiorum

Magorum

Chaldaeorumque

dorum et vel Getarum Judaeorumque quasi collegisse eos

81; In-

fingebant.

Nec satis ab his fabulis quibus auctorum aetatis lllius rhetoricae indoctae

in cognoscenda

rerum natura novae vitas ìpsiusqiie PLa-

toms et Aristotelis contaminaverant, stotele

Stalir,

in Platone

nostro etiam tempore in Ari-

C. F. Hermann

abstinuere.

Barbaras

quoque magicasque superstitioncs hoc ipso antiquo ( c f . P h n . 2 4 , 1 0 1 - )

9 tempore una cum sapientia ilia mythica et religiosa inveclas osiendunt fragmenta Democriti Pliniana (cf. Gell. 10, 12) de medieinis animalium plantarum lapidimi Pythagorae similia — Plinius similibus quoque libris satis reeentibus Hesiodi Musaei Orphei de effectu herbarum usus est postremis Graecae historiae temporibus quum plurimum probatis; animadvertendurn enim est quod Arabum versiones, quae fere ea referunt quae Neoplatonicorum ultimorum tempore legebantur eademque plerumque quae nobis quoque, multa inde tulerunt, velut fragmenta libri cuiusdam Pythagorae de virtut. herb. etc. (Plin. 24, 101. 25, 6. ed. Bip.) medici Arabes saepissime citant, maxime Serapion et Ibn-el-Beitar; iidem Hermetica (Mesue, Ilm-el-Beitar) cf. Casiri 1, 374. Schmölders Essai p. 124 sqq. — physiologica apud Aelianum et xavôveç a Sexto Empirico citati, etiam ethica multa vestigia Platonis legunt; liber denique TISQÌ yecaçyir;ç Arabibus etiam notus cuius in Geoponicis Cassiani feruntur fragmenta inter se non secernenda, Aristotele et Praxagora iunior est; alia nmlta ex ipsis titilli s suspecta sunt. Ea vero fragmenta quae ex gnomologiorum scriptoribus christianis post Orellium Mullach multos quidem ille et universae Dem. doctrinae et horuni notos fontes praeter Arabes negligens (velut Michaelem Apostolium, Joannem Georgidem etc.) collegit, quae quidem non solum Democritum Democratem (de quo si recta sunt lemmata Atheniensi cf. Stob. Fl. 13, 30. 22, 43. cf. Mich. Apost. 2, 92) Deinophiluui Demosthenem miscent sed eandeui sententiam alii aliis saepissime tribuunt, ea omni carent auctoritate; inter quae Mullach omnia ille commiscens quaedam habet aperte falsa: nam ut de Demoerate alieno taceam IVagmentum eius 130 ex Antonio p. 377 petitum Plutarchi ipsius verba sunt in libro de lib. educat. 4. Jam vero praeter hanc Hippocrateorum et Democriteorum comparationem ad Pythagoreorum historiam pertinere liane quoque de Democrito disputationem et falsus ille de Pythagora liber ostendit post Piatonis demuin tempus scriptis peculiaribus illustrato veluti Xenocratis Heraclidis Pseudaristotelis Zenonis Aristoxeni Dicaearchi, et Platonicae numerorumque cum atomorum doctrina quaedam confusio ab Eephanto Pythagoreo et Ileraclide aliisque facta, Platonisque ipsius Timaeo fulta et vera quadam similitudine (cf. Arist. de Coelo 3, 4), ita quidem Alexandrina coniectura (cf. idem judicantem Krische Forsch. I, 145) explicata ut Pythagorici cuiusdam discipulum incertius primum deinde audacius Philolai Democritum fuisse fintre-

1(1 rent (cf. etiain 1). L . prooeni. 1 5 ) .

Admodum demque memorabile

est

Stobaeo

quod

Hipparchus

Pythagoreus

eitatus

Flor.

1 OS,

(cf. Lvsid. ad Hipp, epist. ) ex Democriti vel fortasse Anaxarchi Eudaemonici

fragmento

( S t o b . Flor. 1, 4 0 )

èvOvuiag

t e n u s d e s c n p s i t , tiìqì

locum

quendam

fere

verbo-

agens ita omni argumenti sententia

similis ut necessitudinem quandam obscuram inter hbros Pythagoreis et Democrito suppositos

e o s d e m q u e antiquissmios

enim in u t n s q u e Peripatetica

ilia /Lietoióz^g

et quae h u m s est svSaijxovia. ap. D. L . 9 , 4 0 )

indieet:

si\e

regnal

/.tstQiona&eia

Pyrrhoneorum quoque (ef. Timon

erga D e m o c n t u i n

amor

cum

falsorum

librorum

s c n p t i o n e coniunctus fuisse videtur (cf. D. L . et S e x t u m ) . Vitam asceticam

vero

Pythagoncam

et svmbolorum

in ipsam Graeciam

et

Orphicam

ex Italia ilia

inferiori

luxuria mysticarum l u g u b n u m q u e

aut

tempore

Studium

quod

idem

est

Piatonis et Aristotelis

in ipsa vitae levitate et

religionum

quadam

sede et fer-

vidorum ingeniorum ut postea etiam Bruni divini patria propagatam fujsse

videmus.

Transnt

enim

sticae doctrinae

faeiem a vitae

dentis in

Cvnieani,

reorum

vitam

Italicorum

affectantem

ipsum

quam

maxime

quasi alteram

quasi

gereus

communi mores

et

sece-

Pythago-

seventatejuque

s e c . D. L. 6 , 1 0 2 e t c . )

non vero ipsam ut putaiit philosophiam

dendebant

Platonem

comici

Alexis

recentiores

Aristophon

lidcmque

Cratujus

qui

Platonicorum

Diodorus E u x i t h e u s

—

aequales

fuerunt

Cynicps

et

quibus

Aristotelis

Androcydes

quem Piatone posteriorem

i. e. Pytha-

Antiphanes;

conferendus est Aeschinis Telauges de quo Welcker. arithmeücorum

sophi-

ratione

Pvthagoncam

Tarentinorum

(ef. Cvnicorum T£(>aTeia

IIv&ccyoQlZnvoav, gorieam,

haec

menüsque

secundum

et

Lvco quae

de eo ex Clearcho (cf. Stob. Flor. 1 0 5 , 5 5 . App. 3 , 3 6 et Phot. cod. 167

ubi inter fontes Stobaei Euxitheus q u o q u e ) c.itantur Theophrasti

aequalem fuisse cornicio ex Zacharia Mitylenaeo apud quem veteres illi philosoplu

tamquam

viveiites

Alexandnae

certant

dialogo

dp

sectarum praestantia, simili causa qua posteriores soplnstae et B i zantini velut Theophylactus Simocata veterum philosophorum nonunibus

in Actis epistolis

utebantur

tarnen inviti decipientes — Euphranor

ahi

qui Pythagorei

Piaton. R e s p . 6 0 0 ) .

sicut

minime illi f r a u d u l e n t

et praeter

hos

voluerunt

Gatonis

etiam

posteros

quibus accedit fortasse haben

(Isoer. Bus. 2 8 ,

tempore inter

Tarentinos

Nearchus qui secundum Ciceronem quasi tradxtione aeeeptas navrat \rchytae morales wmtentias (Cic. de amie. 2 3 . de sen, 1 2 . Plut. Cat.

H mai. 2 ) , scripta Archytae manifesto iguorans et vel supposita tunc in Italia

ignota

neque

in hac

ipsa

composita

fuisse

ostendens

quamvis Pythagoreorum ad Italos barbaros Rornanosque etiam propagatae memoriae satis tenaci

et Pythagoricorum dogmatum incisa

publicis litteris aera monstrante (Hieron. adv. Ruf. 3 , 1 0 . ed. 1 6 2 9 . p. 2 6 1 )

cf. de Pythagora

1 3 9 8 b 13.

etiam tunc Italis honorato

thagorica ferebantur et ipsius Pythagorae iam apud Aristoxenum tamen

Arist. Rhet.

Jam vero Timonis et Hermippi tempore scripta Py-

plurimis

fabulis

collectis

diu fabulosi cuius

obvoluta legebatur,

vita

ab Hermippo

(Diog. L. 8 , 4 1 cf. 8 , 9 . 1 4 . 3 8 . 2 1 . adde

etiam 8 , 8 Ionis Chii testimonium in Triagmorum opere

supposito

Callimacbo tamen antiquiore, ubi ieQoç Xôyoç cf. Jambl. 1 4 6 memorato;

carmen aureum Chrysippi iam aetate extitisse certissimum

est e Geli. 6 , 2 ; Neanthes ap. D. L. 8 , 5 5 . filii sub Philometore

florentis

cf. Heraclidis Sarapionis

indicem ap. D. L. S , 7 . ) et Philolai

ad mulierem quandam Pythagoricam

scribentis quasi dogmata Py-

thagorae magistri (v. Phil, in libro Hagiopolite ap. Vincent, Notice sur

divers

manuscrits

Grecs relatifs à la Musique.

Paris

1847.

p. 2 6 8 . cf. Euseb. contra Hieroclem p. 5 1 9 ed. Colon. 1 6 8 8 . D. L. 8, 15. 85.

très

illi

libri

Pythagorici 3 , 9 et 8 , 6

sunt

iidem

ipsi qui ab aliis non scripsisse Pythagoram intelligentibus aut L y sidi D. L. 8 , 7 aut qui cum hoc saepe commutatur — cf. locos ap. Boeckh 1 1 sq. —

Philolao tribuebantur, quorum tertii physici ad

quëm fragmenta omnia fere p e r t i n e n t — n e q u e enirn Boeckhio neque Prellero ap. Ersch et Gruber III, 2 3 . p. 3 7 2 sq. consentio — initium servavit Demetrius D. L. 8 , 8 5 ; de priorum librorum duorum argumente

cl* quaedam ap. D. L. 8 , 9 — 1 0 . )

secundum rationem

scri-

ptoruni horiim Pythagoricorum brevem et quasi sumrna rerum capita in modum

epitomae eïpônenti'iïm (cf.* Jambl. v. P . 1 5 8 . 1 9 8 . 2 5 3 .

cf. 9 0 . Ml eye Philol. ap. Boeckh p. 1 6 4 . 1 6 7 ,

scil. Pythagoras, cf.

Archyt. fr. 1 4 . 1 5 . Hart, eundemque p. 4 3 . Tim. Locr. 9 4 . 1 0 0

fpavzi,

Theano Stob. Eel. ph. 3 0 2 , Suid. s. v. cf. etiam Aristoxeni

librum

„ïlvd-ayoQticai

àrtocpâaeiç"

et Jambl. v. P. 1 0 1 . et citandi usum

NeopiatoniCorum), Speusippo quo usus est et Aristotele posterions, et Archytae

(cf. Charnaeleon. ap. Athen. 1 3 , 6 0 0 ) cuius sententias

Aristoteles etiam tamquam traditione sola acceptas posuit

scripta

ignoràns, et quod satis probabiliter dici potest etiam Timaei Locri paullo post Crantoris in pseudoplatonica

tempus

editi et Ocelli denique Lucani

ad Archytam

epistola

citati quam ut

libri

ceteras

12 epìstola» a Thrasyllo recensitas iain Aristophanem habuisse credo; qui quidem Ocellus Aristotele et Aristoxeno utitur, et ita quidem ut sicut falsus Timaeus Timaei Platonici quasi revera Pythagorici epitoniator hic verba ipsa Aristotelis ut Platonis Archytas Pempelus in locis maxime philosophiae Pythagoricae postea vindicatis excerperet. Nec minus libri qui sunt de regno Ecphanti Sthenidae Diotogenis differentes iIli ab Archyteis politicis Dicaearchum in quibusdam sequentibus Macedonici temporis studia colore quodam satis antiquo produnt novae monarchiae auctoritatem in doctrinam vertentis, ut librorum huius temporis Peripateticorum Platonicorum Stoicorum quibus alii quoque multi Pythagoricoruin conveniunt tituli quarn plurimi probant (cf. Fabric.). Omnes vero libri Pythagorici in vet e r a n i et verorum Pythagoreorum quos plurimos recenset Jamblichus 2 6 7 , clara fabulis virtutisque exemplis dictisque servatis (cf. Pempeli ap. Atlien. 10, 4 1 8 quem locum non intellexit Winckelmann in Platon, ed. Turic. min. Voi. 18. p. XII. — Pempelus vero Peripateticus apud Diog. L. et Gellium ab hoc loco sine dubio alienus est —• deinde Philolai, Archytae aliorum apud Aristot. Aristox. etc.) nomina velut Thymaridae Theagis Prori Cliniae (Jambl. 239. 2 5 7 ) aliorum m u l t o r u m , ab auctoribus rnultis satisque diversis dialecto Pythagoreorum Dorica scripti erant sicut Jonica Herodoti et Ilippocratis post Christum etiam medica quaedam et historica utebantur. Quibus accensenda quoque sunt Zaleuci et Charondae quos postea Pythagoreos vocabant legum fragmenta piane similia (cf. maxime Phintyos et Perictionae fr. et Theanus epistolas ap. Orellium e t h i s similiter disputantem Cratet. ap. Plut. pr. coni. 2 6 . cf. 31. 4 8 . ) et ipsa supposita. Ut vero librorum tam antiquo tempore falso titulo inscriptorum certo et confesso exemplo utar, iam Aristoxenus dicit et Philochorus de Epicharmeis faìsis (cf. Jaffibl. 266. 166. 2 2 8 . D. L. 8, 78. 1, 42. P l u t Nuina 8 etc.), inter quae licet invito Schttiidtio Diogeniana etiam refero ab Alcimo rhetore Siculo narrata Pyrrhonis familiari (D. L. 2, 1 1 4 ) . Etenim Epicharmum quoque non m i n u s quam Empedoclem cuius item inox falsa multa — et IleQGixà quidem iam Theophrasti aequalibus cf. Pseudarist. Probi. 21, 2 2 cum falso apud D. L. Aristotele de poetis; ila librum Leucippo (cf. D. L. 10, 1 3 ) suppositum iam Aristotele'!» novit el verus. ( d e gener. et corr. 1, 8. 3 2 5 , 2 3 ) el falsus ( d e Gòrgia 9 8 0 , 7 ) , coìrg yisvxÌTiTiov Ityojxivnvg Inyovg ; cf.TbeophfaSt. de magno diàeósnio Democriti sive Leucippi I). L. 9, 4 6 — legebsntur (D. U. 8, 5-7 etc.)

l.-î Pythagoreos hive Pythagoreorum faimliares fuisse viri doeti coiinciebant, id certe intelligentes (cf. Plut. Numa 22 etc.) vitae disci¡ilinain moralem religionihus tutani maxime lins eoluisse, non philosophiae doctrinam, vitae igitur ratione severa plaoitisque politici« Pythagoi'icam similitudinem deliniri. Libri nutem îlli Pythagoreorum philosophic! in bibliothccam Alcxandrinam collecti non fere legebantur ante seculurn primutn (a. Chr.) quo et genuini ipsius Piatonis et cum eo Pythagorae studia resumebantur praecedentibus Antiocho et Posidonio et apud Romanos Varrone. Mox sequitur Thrasyllus cum Eudoro et ceteris. Inveniebat tunc Philo arithmeticae symbolicae quam ad Pytliagoreos refert deditissimus (maxime in libro de nuineris cf. II, 152 cd. Mang., Parai, arm. ed. Auch. p. 330) multisque locis fragiuentorum Studium ostendens, Alexandriae sc. in bibliothecae immensitate quasi perditos ( t v t Tvxov T. II, 4S9 Mang.) Ocelli Philolai aliorumque Pythagoricorum libros oblivioni fere ut videtur traditos, quos recenti fraude suppositos îlle non ignorasset. Commentarns Pythagoricis anonymis Alexander pohhistor usus est. Logica Arehytae post Theophrastum scripta Andronicus lectione prrnius repetnsse videtur, cf. Simpl. in Cat. Sch. 79 b 2. licet is ex coniectura tantum dixent at veri simili: Pythagoreorum enim scripta iani legebarit et Posidonius (Galen. V, 4 7 8 ) et Dionysius Halie. (V, 430) et Demetrius Magnesius (D. L. 8, 65) cf. Cicero de orat. 1, 10 et de Varrone Ritsehl Rhein. Mus. 1848. p. 504. Augusto regnante Juba rex auclorque Pythagoricos sibi libros collegit; alii Pythagoricae diseiplinae secundum Platonis sensum explicatae auetaeque libros edidere historicos velut Moderatus, vel ipsam vitam Pytliagoricam affectabant velut Apollonius. Quo factum est ut rursus Platonici simul et Pythagorei vocarentur licet nulla fuerit quam Zeller quoque habet secta Neopythagorica, sed studia tantum Pythagorica Neoplatonieorum omnium. Quod si est, scilicet nihil scnpsisse Pythagoreos, omnia vero fragmenta tertio k m seculo extitisse, sequitur Aristotelem traditione accepta narrantem et ab omni studio iudicem alieimm unicum nobis de Pythagoreorum sententiis fontem esse — nam vel Theophrastus et Eucienius minus certi sunt, hie quidem quod in Pythagorae (de quo ipso numquam Arist. memorai nisi uno ilio loco) inventis geometrici? enarrando fabulam populärem aperte sequitur (ap. Proci, in Euci.) — quae vero a posterioribus auctoribus referantur velut Sext® .Empirico Pseudoplutarcho Pseudorigene ceteris ipsaque

u fragmenta ad liisloriam Platonismi s p e d a r e , non ad veteres illos Pythagoreos, vel hoc tamen nomine ut plurinium advertenda velut praeter moralia Platonem ,cnm Aristotele secundum huius aetatis morem (ci'. Krische Forsch. 1, 3 1 2 . cf. 2 4 8 ) quae confundunt Butheri maxime Theanus Brontini Pythagorae Cliniae Philolai ad n u m e r o r u m dialecticam fragmenta p e r t i n e n z a , praelerea Onatas Aristaeon Archytas. Neque vero Aristoxenus et Dicaearehus certiores fontes sunt n e q u e de vita Pythagorae de qua nihil nos scire confitendum est nisi aut fabulas Herodoti iam aetate ne dicam Aristoxeni pervulgatas aut doctorum causas rerum nexusque quaerentium coniecturas, n e q u e de societate Pythagorica praeeeptisque ettiicis, q u u m quae illi narrant doctrinam référant Socratica fere temperatam — quod vel Spintharus Soeratis amicus ultimique ipsius Graeciae Pythagorei narratioms Aristoxeneae fontes indicant — , vel potius ipsorum illorum p r o p n a m atque societatis imaginera ad Platonicae reipublicae exemplum effietain : hoc enim arguii vel Dicaearchi ratio rhetorica Pythagorieas sententias per orationes quas a Pythagora Italiae modo appaisi habitas fìngit descnbentis. Et illud q u o q u e quod Peripatetici Socrati Platonique infensi (cf. quas de Socrate fabellas Aristoxenus libenter repetit) Pythagorica tamen aeque ac Platonici a d m i r a r e n t u r , ab u t n s q u e ea diverso modo efformata esse significai. In quam fabularum hislonam Pythagoricarum quae fere sedes sunt et receptaculum omnium quae ex Orientis patefacti superstitionibus in Graeciam migrarent — id quod iam de primis certissimisque Pythagorae placitis cf. Herod. 2 , 1 2 3 . 4, 9 5 (cf. 4, 1 5 de Aristea) Eudox. ap. Porph. 7 et Porpliyr. v. P. 19 (e Dicaearcho?) et nota ilia Xenophanis et Emped. fragmenta, sc. tribus his animae immortalìtate, per diversa animalium corpora s e c u n d u m certas periodos migratione et carnis abstinentia arete inter se comimctis Herodoti conieclura asserebat — ab Herodoto ad Hermippum indeque usque ad Antonium Diogenem Apollonium l'alsum el Philostratum inter fontium ficticiorum assertores (cf. praeter t a b u l a n o r u m publicorum fida testimonia Apollonii ap. J. v. P. 2 6 2 . Sorani vit. Hippocr. c. 1, 3. Abgari et Christi epp. ap. Euseb. hist. eccl. 1, 13. Hirami et Salomonis ap. Joseph. Ant. Jud 82, 8 etc. maxime de monumentis in sepulcris inventis Suid. s. Acusilaus, Anton, ap. Phot. c. 94, Plutarch, de genio Socr. 7, de fac. lun. 26, praeterea E u e m e r u m ap. Plut, de Is. 2 3 cf. Suid. s. ¿ i i n t v ç , Dardanum etc. et alia quam plurima) elaros et ad

Jamblichum pertinentein atque in Christianam Buddhisticamque ' ) similitudincm imitationemque abeuntem — in hanc igitur illustrandam nova post Meinersium multa arbitrarie fingentem fontinm Porphyrii et Jamblichi recensione opus est. Ita iarn ornnis fere historia Pythagoreismi in cognoscendis Platonicorum studiis posita est et mathematicis et theologicis, quibus factum est ut posteri Aristotelici iudicii auctoritate accedente quae Platonica sunt omnia fere a Platone Pytbagoreo (Ar. Met. 1, 6 ) ad ipsum referrent Pythagoram, confirmati quidem in hac opinione morum mgeniique r u m Pythagora Empedocle — non quidem illa quod docci Heraelitus severus et mysticus Dorica — similitudine. Est cium vel dialecticae Platonis initium et finis tamquam rbetoris ethicus et paedagogicus, est omnis ei philosophia religionis instar qua mentis in universum m u n d u m t a m q u a m cuiusdam summi dei imperio cognito hominum etiam actiones devmciantur. Ex qua indole doctrinae Platonicae apud Platonicos prinium nata est theologiae disciplina non quidem superstitiosae — quod ut abest a Xenocrate homine logico ab ineptarum rehgionum opprobrio maxime remoto ita de Heraclide Politico quoque narratorum ab eo argumentis male u s u s incaute iudicat Krische (Forsch. 1, 3 3 0 ) — sed mere historieae, cuiusquc inde a Xenocrate Stoicisque usque ad recentissimos Platonicos insignis in philosophia locus est auctus maxime philosophiae orientalis quae rcligionibus tota continetur notitia et cum arithmetica semper coniunctus O e l apud Stoicos). Quid quod vel cuncta Graeca philosophia iìnivit m Platonicam P r o d i Theologiam cui post Orpheum primus Pythagoras theologus Plato secundus est (1, p. 13), de quo hoinine i n g e l o s i s s i m o et a t h e u r gorum grege piane diverso (id quod ipse significat Theol. IV,

')

Cf. Apollon.

p. 2 0 9 s q q . l'hilonis

a p . .Iambi, et i p s u m

Apollon

Therapeutas;

t u d i n e in vitae

ìpsius

Weber Ind. L i t . - G . 2 6 0 et d o c e n d i

7 0 sq. cf. 1 1 . 4 4 0 etc. —

ratione

usus

numero

fabulosus

Porpli. v

Ir

B9 eie

a b h a c simili

cf. L a s s e n I n d . Alt

II,

Judaicum fontem sapit numeri quadra-

P. 5 6 . 5 7

cf. p r a e t e r a l i o s H a m m e r Ber cf. T b e o p b r

tamen

v. Barn-

ef. p r a c t e r e a

G n o s t i c o r u m mihi et M a m c h a e o r u m t h e o s o p h i a e v i d e n t u r ,

d

de

quo

VVicn. Acad. IX, 5 7 9 , et s a n e ì a m

Dicaearch.

inde

ab Alexandre a d J u d a e o n i m m o r e s c e n m o n i a s q u e terant:

de q u o

3 0 5 Sylh.

Alieniores

fere p o s i l a —

c o n t r a B a u r Mameli, liei. 4 3 3 s q q . a l n q u e gmta

Philostrateum

B u d d h a e n o t i t i a p r i m a osi. a p u d Clem. Alex

ap. P o r p b v r

apud D

L 8, 40

p e c u l i a r e s Graeci

de a b s t . p. 1 4 7 ,

animos

Megastlienis f r . 4 1 ,

adver-

Clearchi

16 p. 192. 193. ¿ 3 3 fin. I, p. 9. 70. elìpag dicitur, deos esse negantis demonstrationes ap. Sext. Emp. 4 2 9 sq. Gic. n. d. 2, 1 2 — 1 4 ) et Stoicis piane similibus, v. apud Philonem de mundi aetern. ed. Francf. 1 6 9 1 p. 9 4 3 b — 9 4 7 b , cf. ibid. posteriorem Boethum in multis a Stoicis

35 recedentcm 952 c sqq. Eadem licet brevior et antiquior de cadem re Ocelli Lucani ('I, 2. cf. Philop. c. Proci. 8, 2 in. 9 , 8 ) et ceterorum Pseudopvthagoreorum (cf. Censorin. de die nat. 4 ) est ratio dialectics, velut Aristaeonis ap. Stob. eel. phys. 4 3 0 etc. cf. Philol. ap, Stob. 4 1 8 sq. (Tim. 'Locr. 9 5 b ) = Critol. et Boeth. ap. Philon. p. 9 4 6 d. e. 947 d. 9 5 2 c—d; in quo Philolai loco (Boeckhp. 1 6 5 ) pro absurdo ilio ¿g agyjóiou corrigendum est apxys aidiov, notione Platonica quae eadem est apud Aristaeon. Stob. 4 2 8 . Tiin. Locr. ap. Clem. Al. V, p. 6 0 4 (Tim. Locr. in. pro aq%av re rwv àqlazcov legitur aqyav r e zwv àqyiòv in codice quem sequitur, si recte legit, doctus monachus congrcg. Sti Mauri qui Justinum ceterosque priinos apologetas edidit Hagae Com. 1 7 4 2 praef. p. X. c i Archyt. fr. 1 Hart, qui Aristotelis Metaphysica et Platonis Timaeum iungere studens eodem modo ut ap. T. L. sunt idèa sive fiOQv)

p o r i b u s mtlndanis et antichthone — teles

ubi v. 2 3

986,7 =

293,26.30.33)

terra altera —

et

Schwegler C o m m .

iis quae decern faciunt mundi

de rerum

cor-

de qua re quod ipse Aristo-

corporibus,

numeris

(rwv

in T. 3 , 4 7 )

id plane falsum

e s t : solos enim libros de coelo significai, ubi 2 , 1 3 . dicitur de

sv

de decern

citasse librum suum de Pythagoreis (p. 9 8 6 , 1 2 ) axQiftéotegov

dicens

293,20—b21

(jiQoaeyU%ovTO

de igne èv

medio

T

iL

Platonis";

disserendi

tertio

more

Bagolini denique

immutabile

de perd. p. 4 7

p. 93 b

libro,

esse

„in

cuius

rò

his quae

ev de

quo Platonico

détov

comprobatur

fragmentum servavit Simplicius de coelo 487, 6 — 1 8 (ad A r . 279, 3 0 ) id quod

primus

T . I p. 67 sq.,

vidit Ravaisson

ctrinam (Cic. n. d. 1 , 1 3 ) quein eundem I, 2 6 3 — 2 7 6 ) . batur

de

Essai

sur la métaphys. d'Arist.

hoc igitur suam ipsius et quidem eandem fere docum

quam

Ciceronis

Dialogo

philosophia

exponit tertio

Metaphysicorum

liber XI,

falso voluit Krische (Forsch.

scriptos fuisse libros Aristotelis qui dice-

significare

videntur

Ciceronis verba.

Jam

vero Aristoteles de talibus libris quum Metaphysica scriberet numquam cogitavit, qui potius in his ipsis Metaphysicis satis sibi visus est idearum doctrinam refutasse, adeo ut longiorem

disputationem

operae supervacaneae iudicaret (cf. Met. 13, 6 extr. 12, 5 extr. cf. de Pythagoreis 1, 9 init.).

Quod

f. 1) sari dè yv^oiov avtov bono,

id nihil

similiter

nisi

ipsorum

atque Porphyrii

vero

asserit Philoponus

xò (hfillov, iam

veterum

( d e an.

librum ille dicens de suspicionem

de libris Pythagoricis

verba

declarans ( P o r p h . in

Ptolém. harm. p. 2 3 6 W a l l . ) et de Aristotelis politiis Simplicii contrariam

firmat

opinionem.

Qui

vero restat

ffl.utiovixòg

citatus

86 Plutarcho adv. Col. 2 0 de Delphico ilio yvù>!/i aavzòv philosophise Socraticae principio), is secundum Olympiodorum (in Gorg. ed. Alb. Jahn in Jahn's Archiv XIV. Leipz. 1848 p. 3 9 5 ) koyog fuit iyMO(j.iaaxixòg de vita Platonis (exziüszai yàq zòv ßlov avtov xai VTtÉQSTcaivEÌ) qui Speusippum decebat (cuius nkaziovog èyxiófiiov habet index D. L. 4, 5) et Hermodorum de vita Platonis scribentem ceterosque Platonicos, non Aristotelem. Quae vero de Speusippi et Xenocratis philosophia edidisse credebatur, ea vel Xenocratis noraen, cuius quum numerorum doctrinam saepe maximeque in Metaphysicis refutet numquam tarnen utpote viventis et amici nomen tangit, post 01. 116, 3 mortemque Xenocratis scripta esse arguit. Cognatae quodammodo et ratione et Consilio historiis philosophis ceterisque huius generis sunt epitomae, quas fecisse traditur Aristoteles librorum Platonicorum et Reipublicae (D. L. '5, 22. An. Wenr. 144; cit. Proci, praef. in PI. Remp. sec. Fabric. Bibl. gr. Ili, 4 0 0 Harl.) et Legum (D. L. 5, 22. An.) et Timaei (5, 25. An.) cf. Simpl. de coelo 491 b 37 ubi bene nosse Aristotelem Platonis in Timaeo sententiam eo quoque comprobatur quod ille vel avvoipiv tj snizofiTjv zov Tifiaiov yqctcpeiv ovx ànrfèiiaoe, quem tarnen librum Simplicium qui ex eo numquam aliquid citat non legisse verisimile est ex tituli indicisque auctoritate non ratione iudicantem. Immo et haec ànrj^tojae Aristoteles multoque magis illa quibus sua ipsius opera in compendium redegisse dicitur, quales fuere èxXoyaì nZv àvazoftwv (D. L. cf. Apollon. mirab. 39) quae sine ordine excerpta fuisse videntur earum rerum quae in anatomica historia memoratu digna essent et quasi quaedam mirabilia anatomica, deinde enizofitj z nlrjv

Xoyia^i(o399,31

avzcov TIOV egycov (&eov egya 399b 24. decoQEirai (399b 2 2 ) .

Magni

regis

imagine (p. 398 a) et Pythagorici (Archyt. 4 3 , 1 3 4 ) utuntur et saepius

Philo

(cf. ed. Pfeiff. T. Ill p. 26).

Peripateticorum

et Academicorum

munes doctrinas inter Stoicos

Ad

has

vero

veterum

et Pseudopythagoreorum

postea

com-

etiam Posidonius a schola

discedens suas efformavit sententias, qui ut Pythagoreorum libros novit, ita quum omnino saepe Aristotele turn hoc de mundo libro usus esse deprehenditur et iis quidem quae ibi de meteorologicis coropendio

(394,8)

traduntur

(c. 4 ) :

mundi definitionem (D. L. 7, 138 =

inde

391b 9.

enim verbotenus

et

e Posidonio posteri

velut Cleoniedes 1, 1 init. Acliill. Tat. Is. 8 5 ) et iridis fulminisque quam in brevius contraxit (D. L. 7, 152—53 = 395,32. b2. 6. cf. de cometis etc. 395, 3 1 ) recepit ille in librum inscriptum fisreM-r Qoloyixij

OToixeuoaig

a maiore neqi

/LtszeiuQCOv opere diversum.

Eandem mundi definitionem ex Posidonio videtur ille sumsisse qui confecit epitomen doctrinae Stoicae sive Chrysippeae in multis illam et maxime ut par est in definitionum genere cum. libro de mundo cuius nec ipse fortasse auctor notitia lectioneque carebat (cf,392b 2 0 — 2 2 quae ap. Stob. repetita ex eodem sine dubio fonte hausta sunt

sive

auctore

de mundo

sive qui eum sequitur Posidonio;

tertius locus est392,17) consentientem (Osann BeitrSge 1,211-^14), qua usus est Stobaeus eel. 1, 444 sqq., nisi forte epitomalor; ex-

97 scribit ipsum qui apud Diogcnem est Dioclcm, quum et alteram illarn mundi definitionem priori nexam apud D. L. quam non habet 1. de mundo verbotenus repetat ex Posidonio sine dubio aeque sumtaim, et àavqan^g quoque quam ex Zenone infert Diocl. D. L. 7, 1 5 3 et ßQovzrjg explicatio ad verbum eadem sit quae ap. Stobaeum, nisi quod Zenonis ilia citatio omissa est. Quod vero ad ipsam idenique terram, multus est auetor de mundo in rebus geographicis (cf. Posidonii librum TIEQI coxeavov magnum itidem locum geographicis concedentem teste Strabone 1, 149. 1 5 5 cf. 1 , 8 ) provocans ipse ad TOVQ EV YBIOYQACPRJAAVTAG 3 9 0 b 22, quos ne ipsum potius Eratosthenèm ut primo obtutu placet quam antiquiores velut Dicaearchum sive historicos Timaeum Ephorum alios intelligamus (cf. etiam Arist. Meteor. 2, 5 ) , vetare videtur ipsa quam ex illis sumit auetor de terrae habitatae longitudine (c. 7 0 0 0 0 stad.) et latitudine (paene 4 0 0 0 0 ) mensura. Eratosthenes enim postquam multis probavit terrae habitatae longitudinem necessario plus quam duplo latitudine esse maiorem, in quo plurimi eum et geographi secuti sunt et alii auctores (Strabo J , 1 0 1 . 1 0 2 ) , qiium latitudinem diceret stadium 3 8 0 0 0 (Str. J , 9 9 ) , longitudini iam antea ut ex Strabonis verbis verisimile est receptae stadium 7 0 0 0 0 (sc. ab ostio Gangetis usque ad columnas Herculis, accuratius sec. Erat, stadium 7 0 8 0 0 cf. Str. 1, 1 0 1 ) addidit, in hac re a Strabone reprehensus, Europae extra columnas incurvatae 3 0 0 0 , utrimque vero in.super ex coniectura 2 0 0 0 stad., ita ut omnis sit longitudo stad. 7 7 8 0 0 (Str. 1, 1 0 1 — 2 ) . Quos numeros ita reliquit Hipparchus ut longitudinem diceret 7 0 0 0 0 stad., latitudinem 3 0 0 0 0 st. (Str. 1, 1 7 9 — 8 4 . cf. 1 0 0 . 1 6 7 ) , posterioribus plerisque Hipparcho consentientibus (cf. Strabo 1 , 1 8 4 . Agathemcr. 2 , 1 ) . Posidonius quoque longam fecit terram 7 0 0 0 0 st. ( J , 1 6 2 ) sicut plerique (1, 1 6 7 ) . Artemidorus denique Ephesius hypothesi ilia relicta hos dedit numeros 3 9 5 2 0 : 6 8 5 4 4 (sive alio itinere 71560, additisque a Gadibus usque ad prom, sacrum 3 9 2 8 st., 7 2 4 7 2 sive 7 5 4 8 8 ) , post quem Isidorus Characenus 4 5 9 2 0 : 7 8 5 4 4 (Plin. 2 , 1 1 2 ) . Inde iam constat non solum ante Hipparchum, quod certissimum est, sed etiam ante Eratosthenem vixissc Pcripateticum ilium qui librum de mundo composuit. Accedunt alia. Sequitur auctor falsam Clitarchi (Str. 2, 398. cf. Plin. 6, 1 5 ) opinionem, ex qua a mari Hyrcanio a x e vojtccTog iod-F-Wg slg zòv TIÓVTOV dirjxsi 3 9 3 b 2 5 : huius vero isthmi latitudo Eratosthcni iam est 1 0 0 0 st. (Str. 1, 1 4 5 ) , PosiHofe

de l i b n s Arislotelis.

7

98 doniò 1 5 0 0 (Str. 2, 3 9 8 ) , aliis veluti Cornei» Nepotis auctori 2 0 0 0 (Plin. 6, 12), Straboni 3 0 0 0 (2, 3 9 8 cf. Plin. 6, 12). Citat porro auctor de Europae Asiae Libyae terminis eorum (cf. Str. 2, 4 2 7 ) sententiam qui has partes fluminibus dividant Tanai et Nilo ( 3 9 3 b 25. 3 0 ) , ipse potius fines dicens isthmos quibus seiunguntur Pontus et mare Hyrcanium itemque a mari interno sinus Arabicus: utraque vero sententia memorata Eratosthenes hanc omnem quaestionem ut vanàm et inutilem reiecit (Str. 1, 1 0 3 ) . Nec repugnat rnarium descriptio: erat enim opinio ilia de oceano sive Atlantico terram cingente secundum antiquissimùm placitum, ex quo illa de Africa circumnavigata coniectura nata est et ex coniectura fabula inepte eredita (cf. praeter Aegyptioruin iactantiam ap. Hcrod. 4, 4 2 varias illas narrationes apud Herod. 4, 4 3 . Strabon. 1, 1 5 5 — 5 8 . Plin. 2, 67. Melam 3, 9), et in maximos quatuor sinus incurvato (de mundo 393, 1 6 — b 1 1, cf. Strabo 1, J 9 2 sq. J. Philopon. n e g ì •Koaixon. 4, 5 p. 5 4 6 qui Aristotelem citat huic doctrinae nescio quo in libro — Probi. Homer.? — repugnantem; cf. Meteor. 3 5 4 , 2 ) ab omnibus fere primisque Alexandrinis recepta (cf. Humboldt Asie centrale II, ì 72. cf. 1 7 6 sq.), auctore ut videtur Patrocle quem ex Eratosthene auctorem ¡llum et in hac re et in multis probante ( 1 , 107 sq.) citat Strabo 1 , 1 1 8 . 2 , 4 4 2 : quamquam fuerunt qui Alexandrina etiam aetate U/ìivtjv haberent Caspium mare i. e. terris undique clausum, velut Polycletus (de quo errat Humboldt 1. c. p. 1 7 1 ) cf. Strabo 1, 4 2 7 sq. Plut. Alex. 45. Macrob. S. Se. 2, 9, quam tamen opinionem quae anlea fuerat Herodoti et Aristotelis, cf. Philopon. n. xoa/.innouag p. 5 4 7 Gali. — in hac enim re ipsa accuratior orientalis orbis notitia in errorem duxit homines — ab Eratosthene (Str. 1, 4 2 8 ) profligalam mox reliquerunt Alexandrini. In recensendis denique maris interni partibus nominibusque distinguendis parcior est Strabone ( l , ' J 9 4 s q q . ) auctor de mundo (393, 2 3 — b 2 ) , licet hoc narrationis brevitati possis tribuere: attainen constat antiquis eum et Aristoteli (Meteor. 2, 1. 354, 2 1 ) et Eratostheni (Plin. 3, 10. cf. Straton. ap. Strab. ì, 7 8 ) in eo consentire quod „inter ostium Oceani et Sardiniam quidquid est Sardoum" appellatur (393, 27, nisi quod Galatici etiam meminit auctor, Tyrrhenicum tamen quod habet Aristoteles omittens, deinde Siculum ponens et Creticum ut Eratosthenes). Jam vero ea quoque quae maxime propria fuisse videtur huic libro sententia (392b 2 3 — 2 9 ) : esse praeter earn quam nos tenemus oìxovf.iXoaorpiag

turn eo ipso quod non artem ex priorum orationibus exemplisque describit demonstratque ut philosophus, sed in ipsum eorum usum qui se orationibus 1436,26)

35. cf. xazà que

habendis sive scribendis (cf. c. 39 in. 30. zovg

quasi

rhetoricos)

semper converso

lóyovg

1446,

yvfivatea&ai

1436, 2 5 ) praecepta tradit locos-

toc nQoyvfivaafiaza

(jónovg

lectorem

sive

exercerc velint (negi

colligit

sermone

satis quidem exili

ad

discipulum

(cf. repetitum illud

OÌV EV7TOQIIAOI.ISV), eo tamen quem ab epistolae auctore minime seiungas ( i d quod voluit Spengel Art. script, p. 187, Anaxim. rhet. p. 93, eodem iudicii arbitrio Beitr. 1, 246 s q . ) : qui in docendo

certe

quo idem in libro de mundo Osann

enim ridiculus

et in praeceptis

fuisset aut potius insanus

eundem

cui potuit in

ethicoque sermone (similiter atque Isocrates

epistolico

in ipsis ethicis prae-

ceptis ad Demonicum et ad Nicoclem) indulgere figurarum ornatum adhibuisset.

Itaque sicut fecerant iam ante eum dudum

litterarum genere TS%voyqa(poi Pseudaristoteles

recepto

multi (1420, 10. 1.421,39) ipseque

in praeceptis rhetoricis ad Theodectem scriptis et

qui auctor fuit libri in Coracis veteris illius nomen editi — talem enim

revera

extitisse

significare

etiam ea videntur quae habent

Syrian. Schol. in Hermog. status ap. Walz Rhet. Gr. IV p. 575 et Anon. Prolegg. scr. p. 24 —

in Hermogen. rhet. ib. quibus duobus

p. 12 sq.

3 8 sqq., ita huius artis auctor exhibet (.is&ódovg ( 1 4 2 0 , 7. 1421 b 7 . noXitixtSv

Xóywv

e principali terisque

1436, 28, contra

cf. Isocratis

Soph. 21.

parte definit addens

generibus

cf. Spengel

art.

se fontibus usum esse dicit 1421,

demonstrative

xal sc.

illa

Xóycov

noXixixwv

ìniaTr^

cf. 9 sq. 1 6 — 1 8 etc.) dixavixwv et

rwv quas

( 1 4 2 1 b 4 ) ce-

deliberativo

vere

poli-

JO J. ticis — id quod sexcenties clamat Isocrates Socraticus ille inter oratores et philosophus, siciit bene sensit Plato et praedicavit in Phaedro sero scripto — opponens tamquarn publico generi privatum (cf. etiam 1 4 2 1 b 12. 1 8 — 1 9 . 1 4 4 5 b 27 et ipsum Arist. 1 3 5 4 b 23, ubi politicis et publicis subiungit quodammodo genus laudativum deliberativo satis cognatum, cf. Ar. Rhet. 13G7b 3 6 eysi de xoivov eidog o enaivog xai ai ov/.i(Jovlai etc. Quintil. 3, 7, 2 8 ) . Omnis vero haec doctrina etsi mutatis in quibusdam vocabulis definitionibusque Uunen et oinni ordine (cf. e. g. locos de argumcntis) et consilio eo artis ambitu nititur quo rhetoricam primus donavit Aristoteles (cf. Rbct. 1, 1. 2. Isocr. c. Soph. 19. Spengel art. scr. p. 1 3 sqq.), priorum praeceptis in iudiciali fere genere et roig E^W TOV N(iay[iazog versantibus. Et revera primus zeyvtjv scripsit Aristoteles, hie invenit: t i y y a i enim dicuntur et orationum exempla arte sci'ipta (teyvnyqacfixa, quo pertinent et posteriorum nqnotf-tia et hniloyoi partium exempla), quales quidem fuere priluorum ostentalionis causa scribendi auctorum Coracis et Tisiae, item Gorgiae Eveni Poli Thrasymachi (cf. liuius e l s o i ap. Ar. Rhet. 3 , 1 ) et quae huius generis Antiphonti Lysiae Isaeo Demostheui tribuebantur, el dicuntur regulae ac praecepta ipsa instituendae ac disponendae orationis artificiosae velut quae erant Licymnii et qui clarissimus l'uit Theodori Byzantii, quorum xiyvag tuetur Aristotelis testimonium, et postea lsocraleoruin (Cic. de inv. 2, 3, 8. cf. praeter Platouis Phacdrum rlietorieae historiae primum exemplar p. 2 6 6 sq., Arist. Rhet. 3 , 1 3 . Isocr. n. avx. 47. J 83. 2 8 0 . Panathen. 2). Multae \ero etiam vetcrum illorum noininibus falso inscriptae ferebantur, velut Coracis Alcidamanlis Antiphontis Theodectis Anaximenis Isocratis deniquc quem nullam scripsisse arlcin praeter ipsorum antiquorurn suspiciones ex Aristotele ipsi usque Isocratis scriptis intelligas: quae enim postea legebalur Isocratei cuiusdam fuerit. Ceterum vel Isocrateorum artes (Cic. de inv. 2, 2 ) xeyvixa potius Posteriorum jiaqayysXfxaTa quain artes vocat Dionys. p. 7 2 2 . autem ars Academiae (Cic. part. or. 4 0 ) et Peripateticis (Cic. Top. 2 ) maxime dcbctur (Quint. 3, 1, 1 5 ) et quibus ipsa dialecticae pars erat (D. L. 7, 4 1 sq.) Stoicis etiam: id est philosophis. Aristoteles enim primus ex orationum artificiis cffecit artificii oratorii thcoriam atque naturam, ille rheloricae materiam in tria ilia genera quibus Sex modi sivc species (««fy) comprehenduutur primus divisit, ille primus argumcntationes (niazeig) diligenter tractavit et divisit

102 (Quint. 5 , 1)

et Evri%voug

addidit.

Hunc sequitur rhetoricae

ad

Alexandrum auctor, nisi quod quum praecepla tantura dare properet a philosophia alienus et artis definitionem omnem omisit (dirersus in hoc a Theodecteorum auctore cuius definitionem sei-vavit Quintil.) et omnem trium generum rationem.

Postqiiam

enim

divisionem

Aristotelicam breviter tetigit, statim ad ipsas species animum advertit

xad'

ev

'¿xaarov

eldog

( 1 4 2 1 b 15,

ano'tKafiuv

non

ut

Aristot. 3 , 1 4 s q q . ) : idque eo maiore quidem iure, quod ipse dicit i n e s s e in omni genere cf. c. 7 ) , iungantur;

ita

has species (c. 6. 1 4 2 7 b 3 0 — 3 6 .

in dr]f.trjyoQlaig maxime sunt nqoTQnnai

( 1 4 2 1 b 19),

tQonai

omnes

maxime tamen in eo cui proprie singulae quaeque subin

maxime

enideit-ei

et et

eyxciftict

anoxpoyoi

( 1 4 4 0 b 1 2 , de quo igitur loco vana prorsus sunt Spengelii contra Lerschium verba ad Anaxim. p. 2 2 9 . cf. 1 4 2 6 b 1 8 ) , maxime xctTtjyoQiai

nqaynaxeLq

et annloylai;

neri (c. 3 7 init.) coniungit scptimum el dog, solum est,

per se non fere usu

et nohrixolg

venit

in

quod

TO i&taoTixov,

sed ceteris generibus mixtum

(qui sunt ai rcavtjyvQSig

^vXXoyotg

dixavixfj

cui iudiciali ge-

ludorum

publicorum, cf. Isocratis Panathenaicus et qui mixti generis — cf. Quint. 3 , 4 , 1 4 — exemplum est Panegyricus: habet enim et suaSionem

et

laudationem

et Lacedaemoniorum

¿ i j e T a o i v cf. § 2 0 . 1 2 9 ) aptum et roig drjfioaiois eidrj

(qui sunt

cci jovial

sicut

et al ¿xxlrjaictL).

ita in initio sine ratione ponuntur,

in

Panathen.

(sc. iudiciis) et

Idloig

Haec

zoig snrci

ut ab ipso auctore non

inventa esse neque sex ilia nequc septimum concludas, sed receptum ab alio quodam — inventoris enim erat demonstrare rationem, ipsa vero inventio theoretici lantis —

non qualis hie est praecepta compi-

scil. ex Theodecteis quae ipsa fortasse tangit Syrian, in

Hermog. Rhet. Gr. IV, 6 0 Walz.:

verba

enim Aristotelis

ab

hoc

citata (cf. Quint. 3 , 7 , 1 ) in artem certe ad Alexandrum inscriptam etiamsi

cedas

arbitrariae Spengelii

correctioni

minime

quadrant,

cf. c. 3 8 . Speng. ad Anax. p. 1 0 1 , in Theodecteis autem quibus se usum esse ipse auctor confitetur et defmitio erat artis rhetoricae auctoris anonymi rationi consimillima

(Quint. 2 , 1 5 , 1 0 :

„ducere homines

dicendo in id quod actor velit") et ut in fonte

consentaneum est

eadem

divisio.

6onum

est de Anaximene Quintiliani,

Syriani autem de Aristotele

eundem librum voluisse utrumque, praesertim simile sit post Andronici nivamg

testimonium si con-

non statim

inde

sequitur

quum veri minime

in omnem posteritatem valentes

103 opus

Aristoteli

etiamsi

tributimi

ile Aristotelis

alio

ab

alns

titulo

inscripturn

auctoritate dubitarctur.

Deinde

fuisse,

si vel

con-

cedamus Pscudaristotelis librimi, sivc fuerint Theodectea sive quod arbitrarie

suiuitur Rhctorica

significasse quem

Quintilianum

exseribit

ad Alexandrum,

Anaximenis

vcl significatum repperisse in

auctore,

non

sequitur

revera

illum

nomine

antiquiori Anaximenis

l'uisse, historici quidem clari sed in arte mediocris nihilque proprii tentantis (Dionys. p. 7 2 2 . cf. 9 7 4 . 6 2 6 ) ,

ne timi quidem si

necesse est post Aristotelis mortem — Spengel ante Arist. art. scr. j S S

—

scripsisse Anaxiinenem

sumamus

Scr. rer. Alex. p. 3 4 . Anax. fr. i 5 — 1 7 ) . tria illa genera latius

singulatim

c. 3 . max. 1 4 2 3 , 20—27.

(cf. C. Muller

Quum vero liie auctor

describat ita ut demegoriarum

patens in soluin yévog

quod voluit

nQorqemixòv

nomen

diserte coerceat (cf.

I 4 3 6 b 3 9 etc.) noe comprehendat eodem

nomine laudativimi, profeclo quod vocabulo ènideigig

non saepius

sed bis tantum usus est, veruni a parte designans, sicut idem

rò

dqf.irjyOQixòv eidos snnplieiler rn ngnxqenxixòv eidos i.440b 3. 8. cf. 1 436, 39 et TO xaxrjyoqixòv eidos Pi'° universo iudiciali 1441 b 30,

cuni

Cicerone

28, 98)

et Quintiliano

praefert

genus

laudativum

J 3 5 8 b 2 7 . 3 8 . cf. 1 , 9 ,

èyxcofuaoxixòv kyxió/.ua

xai xpóyoi),

id quidem {yévrj

eidos

si tamen

etiam

(velut Top. 2 4 . part. or. 3 , 1 0 .

(3, 7 , 2 8 )

Stoicisque (D. L. 7 , 4 2 )

i. e. èyxtofiiaaxixòv

sivc

ab

xal xò

ulruque

qua

dicere

(cf. ipsum Arist. defìnitur parte

irò

ipexcixòv ad Alex. c. 4. 36 vel

de quo usu diserte Quintil. testalur ( 3 , 4 , 1 2 ) : aequali iure iuxta posita tria revera

sive eìdt] : haec

cnim

vocabula

genera

apud Graecos auctores

et

ipsuin Aristot. ibi quoque commutantur

ubi distincturi videbantur,

velut in eategoriis. ita hic iwv

eldwv

TQIWV

i. e. yevùv

c. 1 8

fin. 1 4 3 2 b 8 . cf. c. 2 9 . 4 extr. et 7 ) nec unum in duo divisa e x hibet,

uti cuivis legenti inanifestum est,

parum referre patet nec

quomodo cuiquam imponere suam coniecturam Spengel potuerit ego intelligo.

Oinnis cnim libri divisio haec est ut altera pars (de in-

ventionc) complectatur Xóyiov tteOÓdovg

xai néqrj (7) et quidem I

neql TWV eldcHv c. 2—6, quae sunt 1) al ngoTQonal xai ànoTQonai c. 2—3 (cf. 1421 b 17 et c. 3 extr.) 2) ró te èyxwficaazixòv eidos zò xpextixòv c. 4 (cf. 1425 b 34) 3) xó re xaxrjyoQixòv xai TÒ ànoXoyrj-cixòv eidos e. 5 (1426b 22. 1 4 2 7 b 9 ) et 4) rò è&TaoTixóv eidos c. 6. 11 ¿v nqoadéovxai xoivrj c. 8—29, et quidem

1 ) moteis

c. 8 — 1 8

2) za vnòloina

quae (8. 1 8 fin.)

104 %QT¡oitia Ttaqct návraq xovq lóyovg e. 1 9 — 2 9 ; — altera deínde pars (cf. c. 29) de dispositione partium agat 1) nqioiov (xév hni rcüv &T¡(iT]yo(¡ixt5v xai nQOTQS71TIXÜ)V (1436 b 3 9 ) c. 3 0 — 3 5 . 2) TO Sé eyxwfuaoTixdv xai TO xaxoXoyixóv ( 1 4 4 0 b 5) c. 3 6 . 3) TO te xazrjyoQtxóv xai TO é^eraazixdv (1441 b 30. cf. 1 4 4 5 , 2 8 ) c. 3 7 . 38. Additur tertia pars (c. 3 9 usque ad 1446, 3 5 ) de ipsius oratorís morum probitate et apud auditores auctoritate. Ceterum ut hoc quoque adnotem in praeíatione pro obscuro illo oi Ilaqtoi leyoftevoí oopiorai legendum censeo oi naga TIOI ley. Perlustratis his pseudepigraphorum generibus, quae licet ab Aristotele aliena quodammodo tamen et argumentis et librorum forma sermoneque ex Aristotelis exemplo ducuntur, saepe in libris et priorum sententias recensente et ánoqías disquisitioni praernittente et histórica inducente singulosque in ipsa universa doctrina locos accurate deinceps tractante, physicorum adeo problematum et physicarum historiarum revera auctore, reliquum est librorum genus et sententiae ratione et disputationis forma ab Aristotelis ingenio plane recedens nec ullo similitudinis vestigio in servatis eius libris significatum, dialogorum, qui si alia sunt quae disputandi formam sermonisque et gratias et tenorem nimis negligunt, eo ipso quod nimium formae concedunt damnantur. Quam diversitatem accedente argumenti natura populariter scripti, cuius rei ipsum consilium ab Aristotelis mente abhorret, ita senserunt veteres ut explications quadam desperatione exotericorum librorum ficto discrimine ab acroamaticis (i. e. avronqoawnoLg) eos et esotericis seiungerent, voce usi quam male intellexerant ipsius Aristotelis. Dubitationes enim illae et quaestiones quae ipsam qua diluerentur doctrinam solent praecedere (tamquam necpQoi/xiaonéva TÜ lóyip Polit. 7 , 1 ) cf. Metaph. 2, 1. de an. 1, 2. Anal. post. 2, 19 etc., eae alior'uin plerumque et aequalium e sententiis (cf. Metaph. 2 , 1 in., Top.1,14) repugnantibus deductae sunt sive ut saepius dicit 'Aristóteles ex exoterieis sive externis sennonibus (i. e. non suis, non propriis cf. s¡;ioT£Qixai

qixcoTÉqa

nqá^eig

naga

Tag

oixeíag

Pol. 7, 3 .

axéipig i b . 1 , 5 , opp. OIXEUÚTSQOV E t h i c . 1 , 1 2 .

¿!-.

í & t s áya&Á

Pol. 7 , 1 = TU xvxloj, Stahr Arist. II, 2 7 2 cuius plane confusa est de hac quaestione disputatio II p. 2 3 7 — 2 7 9 , quam fere sequitur Brandis Arist. I, 1 0 1 — 9 ) , omnino ille non de libris scriptis cogitans nisi per accidens, nedum de suis ipsius sed de receplis tune temporis in philosophia locis (cf. Michelet ad Eth. ed. II p. 2 9 sq.)

105 et Platonicorum qui dominabantur in vulgus lalis definitionibus, velut de animae partibus (Eth. N. 1 , 1 3 ) , de triplici bonorum divis i o n ct vita beata (Eud. Eth. 2 , 1 . cf. Elh. Nic. 1, 8. Polit. 7 , 1 . Eth. N. 1, 3), de idea boni et oninino de ideis (Eud. Eth. 1, 8. Metaph. 12, 1), de rerum publicarum formis divcrsis (Polit. 3, 6. cf. praeter Platon. eadem fere apud Xenoph. et Isocr.), de discnmine inter noiriaiv et jiqa'^iv (Eth. N. 6, 4 ) , de temporis definitione (Phys. 4, 1 0 ; : quae omnes fuerunt Platonicae quaestiones in vulgus notae, ab oratoribus etiarn et sophistis occupatae et fere communes: quapropter Eth. Eud. 1, 8 oi xaza (piXooocpictv loyoi i. e. eorum qui tunc erant philosophiae magistri Platonicorum (cf. oi ev zoig loyoig i. e. Platonici idearum magistri Metaph. 8, 8 fin.; oi xaza qil., za xaza cpil. i. e. philosophi, philosophemata, opp. za xaza xs%vrjv, za xaza rpvaiv, cf. de part. an. 1 , 1 . Polit. 3 , 1 2 . 8, 7 etc.) et e^iozsqixoi koyoi (i. e. iidem Platonicorum quatenus in vulgus manarant extra philosophiam sermones) una coniunguntur. Idem igitur sunt oi liontqixoi \oyoi at que oi ev XOIVM yiyvo^isvot (ita enini appellantur de an. 1, 4 Platonicae ex Phaedone argumentationes contra Heracliteorum et medicoruin et Empedoclis de anirna quae sit contrariorum in corpore elementorum harmonia seutentiam, non illam Pythagoreorum ut Plotinus etiam hunc sine dubio locum respiciens sumebat 4, 7, 8 p. 8 0 2 Cr., cf. Philol. 177 sqq. qui etiam in animae tripartitae vel quadripartitae tribusque corporis vel quatuor organis inditae placito apud Boeckh. p. 159. 191 quod Pythagoreis tamquam Platonis magistris tribucre solent, cf. praeter fragmenta Plac. ph. 4, 4. 4, 5. Posidon. Gal. V, 4 7 8 . 4 2 5 etc., Platonicus est cuiusque verbis — velut quoad imaginem vocis qiCwaig opp. avacpvaig Galen. V, 531 sq. cf. 656. 199. cf. Chrys. ap. Gal. 288. 362. Alcin. c. 17. Arist. de gen. an. 2, 7. 745 b 25. cf. 740, 26. de part. an. 2, 3. 650, 1 8 — 2 6 ctc. — ex Arist. ct Galeno multa possunt coniparari, cf. etiam similem quandam divisionem PseudoPythagorici ap. D. L. 8, 30. Tim. Locr. p. 9 9 — 1 0 0 ) et zd eyxvxha (cf. za eyxvxha i. e. phaenoinena nota et vulgaria Meteor. 1, 1. eyxvxlia diaxov^iaza Polit. 1, 7 etc.) q)iloaoqni/Aaza (de coelo 1, 9 de eo quod deus sit iramutabilis, Eth. N. 1, 3). Quum igitur dialogorum quoque auctorem docere viderent sententias quae non essent Aristotelis immo vulgaribns et Platonicis aptiores (cf. Alex, ap. David, in Cat. 2 4 b 35 ozi ev zoig axQoa/.iazixo'ig za teles (Meteor. 2, 3. 3 5 9 b 20. cf. dc humoribus Theophr. hist, pi. lib. IX, de caus. pi. 1. VI, ibid. 6, 2 0 fin.), sed etiam de -agricultura (de qua Th. de caus. pi. 1. III. cf. ibid. II init. et fin., V init.) Theophrasti exemplum docet: qui tamen postea legebantur Aristotelis irtsql yvj-iiov (Olympiod. ad Meteor, ap. Id. I, 2 8 7 . nisi forte hie e x ipsis tantum verbis Aristotelis talem eius fuisse librum effinxit Theophrastum respiciens; Alexander certe de ilio nihil commiemoravit ib. p. 2 8 8 . falsa habet Ideler praef. p. XII) et neqì •yecaQfiag, quo inter xpevdeniyqacpa ab Anonymo relato et a Ptolemaeo citato (Wenr. 1 5 4 ) usus est in libro de hortis Gargilius Martialis (apud A. Mai Classici auct. e Vatt. codd. ed. T. I Rom. 1 8 2 8 p. 4 0 8 „Arist. in Georgicis"), hi non minus certe spurii fuerunt nec qui omnino non scripsit de plantis Aristoteles scripsisse illos putandus e s t Nescio unde ductum sit illud quod e falsi Aristotelis „quae circumferuntur" Geoponicis de vulturum ex austro flante conceptu et anno deinde tertio partu mirabili citat Aldrovandi in Ornithologia (3, 1 ed. Bonon. 1 6 4 6 T. I p. 2 4 5 et 2 4 6 . idem similes Theoph. Simocattae et Manuelis Philae sententias affert), de qua eadem re iisdem ex parte verbis dixit Aelianus nat. hist. 2 , 4 6 (cf. Arist. ap. Aldr. „mares sunt etiam ut audio eorumque nidi ostenduntur" cum Aelian. xai xovztav /.lèv axovui xal vsotxiàg deixvvo&ai), item Aristotele citato auctore Cassianus in Geoponicis Aeliano consentiens (14, 2 6 cf. ed. Niclas p. 1 0 3 2 ) qui tamen licet interdum citet Aristotelera Mirab. ause, exscribens (cf. 1 3 , 1 6 . 1 4 , 2 6 init. 15, 6) numquam illius operis titulum tradit: quae quomodo expediam haesito. Niclas quidem ex eodem fonte hausisse cogitavit Aelianum, sc. ex ipso ilio Aristotele cuius Geoponicorum exemplar ex Arabico Latine versum legerit Aldrovandi. Sane enim cognovisse Arabes opus quoddam de agricultura Aristoteli triJbutum patet ex libro ilio ut plurimum memorabili quem 12*

ISO de agricultura composuit sec. XII lbn lil-Awwàin (Libro de agricultura etc. traducido al Castellano por Don J. A. Banqueri. Madrid 1802), qui pro more Arabum mediique aevi omnis communi ex multorum et Arabicorum et Graecorum scriptomm locis opus suum contexuit, Graecorum tamen testimonia (inter quos praeter Aristotelem cf. I p. 9 Cassianum alios continuo fere cum Junio citat Costi cuiusdam apud alios quoque Arabes velut Beitarium clari de agric. li brum cf. T. I p. 42. Wenrich p. 2 9 8 sq. Hadschi Kh. 5 , 1 3 2 ; plurimorum tamen nomina corrupta) non ex ipsis hausit fontibus sed ex alioruin potius Arabum libris de quibus ipse dixit in praef. p. 8 sq. : inter quos est Chaldaeus ille Ibn-Wahschijja (sec. IX—X cf. Wiistenfeld Geschichte der arab. iirzte und naturforscber p. 39) qui et in libro suo Agriculturae Nabataeae multis veterum auctoribus usus est et librum de agric. Democrito adscriptum cuius fragm. plurima citat lbn El-Awwàm, in linguam Arabicam ipse transtulit. Et Aristotelis quidem fragmenta quae posuit lbn El-Awwàm, ex libro quodam de agricultura qui tamen numquam titulus nominatur manifesto sumta (cf. T . I p. 5 5 1 . 6 5 7 . 6 7 1 . 6 7 3 . T. II p. 2 2 6 . 2 4 2 ) ex Costo ilio videtur duxisse (cf. max. 1, 551. 2, 242. etiam 2 , 2 2 6 ) sive ipse sive auctor quem sequitur Arabicus nec ipsum Aristotelis librum Arabice umquam extitisse verisimile est (id quod inconsideratius ut saepe voluit Wenrich p. 94). Quae autem revera apud Arabes ferebantur Graecorum auctorum scripta Graece deperdita velut Aristotelis Platonis Galeni Hippocratis aliorum plurima, ea omnia fere sunt recentissima auctorumque Byzantinorum pseudepigrapha. Syri enim illi interpretes quos intento studio eos libros quorum lectione tunc temporis maxime gauderent Graeci Arabibus tradidisse par est, mirum quantam praeter antiquorum auctorum libros clarissimos et tunc quoque vulgatos Byzantinorum scriptorum copiam in Arabicam linguam transtulerint eorumque falso titulo aut apud Graecos iam inscriptorum aut ipsorum interpretum deceptorum errore et incuria aut qua maxime causa medio aevo apud Latinos quoque tituli turbati sunt (cf. e gr. Aristotelem de causis de pomo de sex principiis etc.) librariorum posteriorum in titulo describendo cum brevitate negligentia. Etenim et interpretes auctoresque Arabici, et quorum eadem prorsus studiorum ratio medii aevi scriptores Christiani ipsis fere rebus singulis cognoscendis et undecunque ingenti curiositate compilandis intenti erant magis quam auctorum litterarumque historiae verique rerum nexus indagationi certae et eruditae.

131 Cuius rei documentimi habes et confusa ilia exiliaque quae de auctorum vitis retulere (cf. c gr. quae ex Nedimo repetunt Abulfaradschius Dschemaleddinus Hadschi Khalfa de Euclide et Apollonio mathematicis de Hippocrate etc., licet de medicis auctoribus citent Joannis grammatici Alexandrini historiam cf. Casiri 1, 2 3 6 . 2 3 8 ) et ipsas librorum inscriptiones quae vel antiquissimis auctoribus tribuunt scripta non solum recentissima veruni manifeste Christiana iisque tribuunt qui vel in iisdem illis libris quorum auctores perhibentur ipsi citahtur. Ita libri Christiani et ex Arabico Latini et adeo Graeci Galeni nomine circumferuntur plurimi, quorum exempla multa praebet Renati Charterii editio (quod ad Graecos cf. 1. Galeni Tteql taiv èv tois vscpQolg nad-iov T. X p. 5 3 8 ) : linde satis est commemorasse subscriptionem interprets Arabici Galeni libro Secretorum ad Monteum (a Burlaeo quoque in librorum Galeni catalogo = Vine. Spec. hist. IO, 9 2 memorato), qui et ipse auctoris Christiani est et (sicut plurima Galeni cf. Hadschi Kh. 1, 7 5 ) Alexandrini (ed. Chart. T. X p. 554. 5 5 6 . 5 5 7 ) , additani in haec verba: „Inquit Hunayn filius Isaac, Istuc est quod invenimus ex libro religiosorum Galeni; et est gloriosioris benedictionis quam libri eius alii et iuvamenti. Quod si acciderit alius liber ab ipso, transferam ipsum". Non. minus tamen post primos interpretes librariorum peccavit negligentia: ita enim qui apud Arabes ferebatur liber de plantis Nicolai Damasceni (cf. Meyer praef. ad vers. Alfredi lat. Lips. 1 8 4 1 . p. I O — 1 4 ) quo hunc ut in aliis libris Aristotelis de eodem argumento librum paraphrasi expressisse accuratiores credebant (cf. Hadschi Kh. 5, 1 6 2 ) , postea in ipsius Aristotelis titulum abiit et apud Arabicos commentatores, recentiores quidem (inter quos, cf. Wenrich p. 1 7 3 , Wiistenfeld 1. c. p. 7 8 . 94, Nunnes. ad vit. Aristot. p. 1 3 8 , fuit Ibn Badsche) et apud Alfredum Anglicum versionis latinae veteris auctorem (de quo cf. Thom. Wright Biogr. Brit. litt. II p. 2 2 0 sq.) Multo frequentior apud Arabes mentio fit libri Aristotelis de lapidibus, in quo ille de sexcentis (Hadschi Kh. 5, 3 3 ) vel septingentis (Sylvestre de Sacy Chrestomathie arabe T. Ili p. 5 3 3 cf. 4 4 7 ) lapidum speciebus dicitur disseruisse agens de natura illorum et proprietatibus maximeque de utilitate medica de locis quibus inveniuntur et metallifodinis, plenus ille superstitionibus nec Plinii de eadem re libris adéò dissimilis, aetatis autem Byzantinae (cf. de lapidum gradibus Ar. ap. Constant, p. 3 7 8 , Ibn El-Beitar II, 63. de magnete eiusque vi

•J 82 et angulis 19. 34).

duobus Huius

conlrariis

libri

quem

Const, p. 3 7 8

et Viae. Sp. nat. 8 ,

Arabica versione usus prinus

inter

Latinos citavit Constantinus Africanus et in epistola ad älium de incantationibus p. 3 1 8 sq. in opp. Const, ed. Basil. 1 5 3 6 legitur in ed. operuni

Galeni Charteriana t. X

(eadem

sub Galeni n o m i n e

inepte tradita, licet auctoris sit Aarone medico Alexandriro —

cf.

Sprengel 2 , 3 6 5 et Renan de phil. perip. ap. Syr. p. 2 7 — e t Arabibus notissimo quem citât p. 5 7 2 b = et in libro de gradibus

(p. 3 5 2 . 3 6 0

Const, p. 3 2 0 ,

retentions)

ubi pro „ A r a b u m in libro

de lap. intitulato" corrigas „Aristoteles" etc. ex Vine. Spec. nat. 7 , 4 5 eundem Constantini locum citante,

deinde p. 3 7 8 . 3 8 3 . 3 8 4 . 3 8 6 )

aliisque ineditis quibus qui in 1. de minerai, interdum

ex Const,

citât Aristotelem usus est Albertus in 1. de mineralibus (Opp. II p. 2 2 9 . 2 3 2 . cf. 2 2 8 . 2 3 3 . 2 3 7 .

epistolam illam Const, hic appellai

1. de physicis ligaturis" p. 2 4 3 ) itemque usus esse (nisi forte ipsius Aristotelis libro) Arnoldus de Saxonia videtur, cuius liber de virtutibus lapidum (Vine. 8 , 2 3 ) a Vincentio

stotele ilio ipsis interdum 8, 77. 8 7 ) — habetur

inter primarios harum rerum fontes

in Speculi naturalis libro octavo exseriptus cum Ariverbis consentire

deprehenditur

(Vine.

huius igitur Aristotelis compendium Arabicum quod

Parisiis

tantum lapides

confectum a Luca Serapionis fìlio qui se centum selegisse in prooemio dicit (de Sacy 1. c . ) ,

multi

medici physicique Arabici et maxime ii qui de medicamentis simplicibus et de lapidibus pretiosis

tradiderunt fragmenta praebentes

citant, velut Ibn E l - B e i t a r in I. de med. simpl. qui de octodecim lapidibus Aristotelis

testimonio

utitur

(Ubersetzt

von J . v. Sont-

heimer Stuttgart 1 8 4 0 — 4 2 , ubi hos locos notavi T. 1 p. 1 5 . 4 4 . 7 3 . 1 3 8 . 1 8 7 . 1 8 9 . 2 9 4 . 5 1 5 . 5 2 3 . 5 3 7 . 5 4 2 . 5 5 3 . 5 5 4 . T. II p. 6 3 . 1 6 1 . 2 0 1 . 2 7 1 . 3 4 5 . 3 4 6 . 4 4 6 ) , Teifâschi (cf. Hadschi Kh. 2 , 6 5 4 ) in libro de gemmis (Specimen ed. S e b . Fulco Ravius Traj. ad Rhen. 1 7 8 4 p. 5 1 — 5 3 . 5 4 . 7 6 ) ,

Kazwîni in cosmographia

Sacy 1. c. p. 4 4 7 . cf. 4 4 3 ) ,

alii.

Non tamen

(Chézy apud S . de

commémorant Aristo-

telem de hac materia Ali B e n E l - A b b a s Mesue Avicenna Serapion Averroes enim

quorum

opere

versiones

antiquas

latinas

perlustravi;

Rhazis

uti non licuit.

Eiusdem autem libri a Luca

editi praeter notitiam a Constantino

suppeditatam Latinam quoque

versionem

celebri extitisse

excerpta ilia docent quae

„ e libro Aristotelis

de lapidibus" larga manu dedit Vincentius Bellov. Spec, natur. 6 , 7 7 . 7 , 2 4 . 4 1 . 5 2 et praecipue

in libro octavo, cf. e. gr. de sma-

183 Constant, p. 8 1 8 =

Ibn E l - B e i t a r I p. 5 3 7 (cf. Mar-

bod c. 7 ) , de carneolo Const, ib. =

ragdo 8 , 1 0 2 =

Beitar II, 2 0 1 , de onyche Vine.

8, 8 7 =

Const. 1. c. etc.

esse Aristotelis argumento

Similis liber,

de metallifodinis

ad artem

non tamen idem,

(Hadschi Kh. 5 , 1 5 2 ) ,

chymicam pertinente utrum

ne ex Alfarabii verbis

disputai Ibn Badsche

videtur

de cuius

sit ilia ars

nee

apud Hadschi Kh. 5,

2 7 2 sq. 2 8 2 cf. Avicenna ap. Vine. Sp. nat. 7 , 8 5 , non ilio cum Aristotelis „arte alchemiae" sive libro de perfecto

eodem

magisterio

in Theatro chemico Argentor. 1 6 5 9 . T. Ill p. 7 6 — 1 2 7 latine edito, in quo Hermetis Secretum citai auctor (p. 7 9 . 8 0 . 8 2 . 1 2 7 ) et suum ipsius librum „quod Lumen luminum inscribitur" (p. 7 9 . cf. Vine. Sp. nat. 7 , 3 6 . 8 , 6 etc.

cf. „Aristoteles

de alchymia"

quem

me-

morai ex cod. Arab. Ph. Labbeus in Nova bibl. mss. sive specim. antiq. lect. Paris 1 6 5 3 p. 2 5 5 . utitur libellus metricus

Theophrasti nomine simili ratione

de arte sacra gr. ap. Idelertim in Medico-

rum minorum T. II, 3 2 8 — 3 5 ) .

Non

minus

secretis Byzantini

atque ex Byzantinorum

Arabes

delectabantur

et Latini

quam

exemplo

in astrologicis

in

cliemicis

scholastici

(chemia

enim

et est

quasi quaedam inferior astronomia ut ait Arist. Th. chem. Ill p. 7 6 ) : quo factum est ut harum quoque ineptiarum libri Aristotelis simularentur,

velut ille de impressionibus

melior tota philosophia Latinorum" et dignus

qui transferatur

coelestibus

secundum

„qui liber

Rogerum

est

Baconem

(Op. mai. p. 2 4 6 . cf. 2 4 5 . 4 7 3 .

Casiri

1, 2 4 5 . de alio quodam libro astrologico cf. Albert. Opp. V, 6 6 1 ) . Inter omnia vero quae Byzantino aevo debentur Aristotelis pseudepigrapha et apud Arabes et apud Latinos (apud quos qui primus citavit ipsis tamen Arabicis fontibus hie quoque ut in ceteris usus Petrus Alfonsi

est

in

disciplina clericali p. 4 3 . 7 1

ed. Schmidt,

quamquam iam ante hunc eodem fonte Arabico tacite usus fuit ad signorum

physionomicorum

doctrinam

Constantinus Africanus

Pantechni 1.1 c. 8 — 1 8 . Const. Opp. reliqua ed. Basii. 1 5 3 9 )

in

cele-

berrima fuit Epistola Aristotelis ad regem Alexandrum de regimine principum

sive Secretum Secretorum

a Joliannc Alio Patricii

enim vertit Philippus nomen Jahjae Ben A l - B a t r i k ) translatum

seculo

(ita nono

„primo de lingua greca in caldeam et de hac in ara-

bicam" (sicut dicitur in prologo J o h a n n i s ) ,

cuius libri

Antiochiae

reperti latina versio a Philippo quodam clerico sec. XII facta iussu Guidonis de Valencia episcopi Tripolitani ingentem medio aevo i. e. sec, XIII

XV famam (et vcl Rogeri Baconis commentarium si fides

184 Catalogis libr. mss. Angliae et Hiberniae in unum collectis Oxon. 1 6 9 7 T. I P. II. cod. 1 6 1 6 . idem Secretum iam ante Philippum a Joanne Hispaniensi quae ad diaetam speetant cxeerpente ex parte conversum fuerat et dedicatum „Theophinae Hispaniarum reginae" Cat. codd. Angl. II, 1 c. ^ 7 9 4 . cf. I, 3 , 1 0 0 5 . I, 2, 8 6 9 . I, 1, 2 6 7 4 . Jourdain p. 1 1 7 ) nacta innumeris fere exemplaribus conservatur nec solum in francogallicarn veterem anglicamque linguam conversa est sed etiam licet per partes excerpta et parte altera medica emissa in Turcicam (Hadschi Kh. 5, 8 9 . cf. 4, 4 1 1 ) . Auctor hie qui Christianus est (id quod ipso invito quaevis fere docet pagina) sicut auctor historiae Alexandri Callistheni tributae et Byzantinus seculi sexti vel septimi, astrologicae superstitionis plenus fabularumque delectabilium (cf. fol. 7. 1 1 . 3 7 b . 2 8 . 2 8 b . 3 5 et maxime f. 3 0 — 3 1 . cf. f. 2 1 „libros delectabiles") et librorum Hermeticorum amator — Hermes enim Trisiiiegistus iste est „magnus doctor Hermogenes" quem cum Esculapide i. e. Asclepio (f. 20b. cf. f. 8 b : Et scriptum est in libro Esculapiorum. cf. Abulfaradsch hist. dyn. vers. Pococke p. 7 ) aliisque antiquis philosophis quorum nomina corrupta sunt (f. 2 0 b extr.) saepius citat (cf. f. 5. 9 b. 1 0 . 20b. 23. f. 2 0 b idem dicitur esse Enoch qui Graecis Hermogenes i. e. Hermes omnis scientiae secretae et coelestis auctor; de quo qui Arabibus est Edris sec. Petr. Alf. p. 3 4 . cf. Schahrastdni vert. Haarbriicker II, 61. cf. II, 3. HadschiKh. 1, 62etc. etc.) — multis tamen numeris dignus qui denuo edatur (prius enim cum aliis quinque versionibus latinis partim de Arabico olim partim de Graeco faciis et suo quodam tractalu de Universalibus Aristotelis Secretum edidit Alexander Achillini in „Opere septisegmentato" Bononiae 1 5 0 3 , ed. alt. 1 5 1 6 , cf. etiam Fabric. B. G. 3, 2 8 3 H.; ego quidem codice Berol. lat. qu. 7 0 membr. sec. XIV utor optime scriplo: alteram enim quod in bibl. Berol. exstat exemplar in cod. tbeol. lat. oct. 3 7 sec. XV textum breviorem continet ex integro illo multis omissis excerptum), hie igitur auctor quum alios quosdam libros suos citat velut librum de aquis f. 2 0 b, librum de pulmentis et medicinis f. 1 8 b , librum ,,de medicinis compositis et potacionibus artificialibus et unguentis confectis et emplastris secundum artem et ordinem Grecorum Italicorum lndorum et Persarum, in quibus nullum experimentum fuit fallax" f. 2 0 b („libros Persarum" pro more Byzantinorum citat etiam f. 2 8 b , cf. f. 2 9 „in libro cuiusdam Medorum mandatum est filio suo", idemque de Indis multa narrat

185 f. 7. 11. 2 8 b ) , turn librimi quendani „ d e lapidibus et plantis" f. 23. cf. f. 2 2 b lapidum

„In

aliis

et viribus

quidem

libris

herbarum

nostris piene de proprietatibus

et naturis

plantarum

declaravimus"

(cf. f. 2 3 b ) , qui quidem liber falsi Aristotelis num idem fuerit cum ilio

quem

citat Constantinus

dubito.

De animalium

quoque

pro-

prietatibus et medicinis librum quendam Aristotelis (cf. quod habetur in cod.

gr.

partem

scripto

Matrit. 8 4

sec. X V

manu

Const.

idçiazozélovç

prooemii

neql

fragmentum ab Iriarte editum Catal. p. 3 2 2 sq. crate

medicinae

conditore

narrans

auctor

Lascaris

maximam

Çwcov

ldiórt]xog

in

quo de Hippo-

Apborismorum

illius

prooemium quoddam spurium adscripsit sermone fere neoplatonico) legisse

Arabes

docet

E l - A w w â m 2, 719.

Ibn El-Beitar 1, 376. 2, 560. cf. 2, 99.

Ibn

Teifâschi p. 4 7 Rav. Iladschi Khalfa 3, 121, e

quo multa hausisse praeter veri Arist. historiam animalium videtur Eldemiri

cf. La

Chasse d'Oppien

trad, en

français par Belin

de

Ballu, suivi d'un extrait de la grande histoire des animaux d'EIdémiri par M. ( i . e. Sylvestre de S a c y ) Strassbg. 1 7 8 7 p. 1 7 6 . 1 7 8 . Ceterum Albertus Magnus a quo in libro de mineralibus maximeque in Secretis (cf. cod. lat. Berol. qu. 70. f. 2 9 8 — 3 0 8 , quem quidem de virtutibus herb. lap. et animal, tractatum genuinum esse Alberti Colon, parum idonea de causa negat Echard Scriptor. ord. praedic. T. I p. 1 8 2 ) citantur de lapidibus auctores multi velut Aaron Evax (cf. Marbod

de

gemmis

in prologo et col. 1 6 8 7 ed. Beaugendre)

Hermes, Aristotelis illum de lapidibus tractatum cum Thoma Aquino (Comm. autem

in Meteor, f. 4 8 b ) libros

ignorabat,

voluisse

libri quarti

saepius

excerpta,

Meteororum"

dicit Vine. Bell,

„Nonnulli

ubi agitur

dicunt non esse Aristotelis,

quae

Spec. nat. 5, 8 0 . 8 6 ,

cf. ibid. 7, 8 5 :

ultimum Meteororum rius auctoris."

ilia quam

nisi excerptos

his

ubi quod ad verba extrema (cf. Jourdain p. 169. 317. 3 6 8 ) Constantini

vidimus

„De

partes",

dita

non

cf. Opp. II, 2 1 0 : per

potius videtur

Aristotelis

etiam

„ad-

in 1. septimo illud

caput

de transmutatione metallorum

sed additum ex verbis cuiusdam alte-

Et sane hoc caput, quod sub titulo „Aristotelis de

mineralibus" in op. septisegm. edidit Achillini f. 2 1 b — 2 2 b , auctoris est manifeste Arabici

Arabumque

de

hac

re

doctrinae

(cf. Sylv. de

Sacy Chrest. ar. Ili, 3 7 2 — 7 4 . 4 3 0 — 3 5 ) plane concinens (cf. etiam de alchimia f. 2 2 b ) ,

Avicennae

se. sub cuius nomine post Chy-

miam Gebri illud edidit Tancken Gedani 1682, cf. Tom. Aquin. de arte alchem. p. 2 7 0 in Th. chem. t. Ili, Albert, de min. Opp. II, 251.

'J 8 6 Sed de his libris

aliisque

Arislotelis

pseudepigraphis

litterarum historian!,

Arabicis,

aliorumque quos

Graecorum

ad

auctorum

Byzantinarum

quidem

non vero ad antiquissimos illos Alexandrina

iam aetate falso inscriptos

pertinere

omnes manifestum est,

alio

tempore disputandum erit. Jam vero

si libros illos

lapidibus omnino

universae expositionem impeditum

patet

siologicos.

Et

de victu

et

morbis

de plantis

non scripsit Aristoteles nec physicae unquam absolvit,

nec iam locus sane

quidem

de

doctrinae

morte sola eum fuisse

est metaphysicis libris post phy-

quamquam

eae

sunt

citationes

et

Metaphysicorum, quae licet non disertae nec ipso libri addito titulo multae tamen in Physicis

obviae sunt

(cf. Bonitz Comm. p. 4

praeterea 1 8 4 b 2 6 . 1 9 8 , 2 8 . 2 2 8 , 1 9 etc.),

et

Physicorum

et

libro-

rumque subsequentium quae in Metaphysicis, ut de temporis ratione nihil

inde

effìcias uno forte loco excepto Phys. 1, 9 . 1 9 2 , 3 5 qui

vix ullam admittere

dubitationem visus est omnibus,

si perlustras Physica eaque

ipsa tamen

quae primo maxime libro universalia

dicta sunt Metaphysicorum argumentum saepe tangentia, si physica scripta quae sequuntur reliqua,

si librum de anima, res ibi meta-

physicas terminosque sexcenties invenies

esse usurpatos saepeque

quae in Metaphysicis dedita opera demonstrantur ita hic argumenti instar adhibita quasi illis memoratis utpote omnibus iam notis r e s omnis conficiatur, alteram denique hanc secundamque videbis theoreticae philosophiae partem e prima philosophia,

id quod ex ipsa

re esse patet, fundiamentoque metaphysico revera pendere indeque rerum physicarum plicationes,

ut minime

omnem

deduci plurimas et defìnitiones et ex-

ex eo solo id derivare possis

iam prima philosophia perfecta et mente auctoris interspiciatur: non enim lectori ignoranti.

quod

elaborata

tota quasi

Nam ut exempla afferam,

si multis modis dici unum (taceo enim de ente de quo idem saepe ut notum assumitur velut 1 8 5 , 2 1 etc. cf. max. 3 3 6 b 2 9 ) legis ita simpliciter saepe positum (ut Phys. 1, 2 . 1 8 5 b 6 . 5 , 4 . 2 2 7 b 3 . de an. 2 , 1 . 4 1 2 b 8 etc.) sive ex principio quod vocant contradictionis omnis dialecticae fundamento celeberrimo

rei cuiusdam refutandae

argumentum peti (velut Phys. 8 , 5 . 2 5 7 b 1 0 . de an. 3 , 2 . 4 2 6 b 2 9 . 4 2 7 , 5 — 8 . de sensu c. 7 )

sive quo illius maxime illustratur Ve-

ritas et qua ratione multa et contraria tamen esse posse unum et idem ostenditur, potentiae et actus discrimen sicam dominari

eoque non' physiologicos

per totani fere phy-

solum

libros et genera-

187 tionis explication«!)) animaeque definitionem et doctrinam omneni niti psychologicam (cf. de an. 1, 1. 2, 1—2. 2, 5. 3, 2. 3, 4 sq. 3, 8 ) sed in primis etiam Physicorum hbris ipsius motus definitionem (Phys. 3, 1—3. cf. 200 b 26. 201, 9) atque omnino in his ipsis discrimen illud ut notissimum et lectori iam probatum saepe inferri (186, 3. 191b 28. cf. 262, 22. 327 b 23 etc. Phys. 8, 4 ) sive denique ea respicis quae de physicae et metaphysicae disciplinae ratione universa passim tanguntur (Phys. 1, 2. 2, 2. 2, 7. Phys. 1, 3 = Met 1, 5. 986 b 17. Phys. 1, 5. cf. Met. 1 3 , 1 etc.) etprius scripta esse debere Metaphysica non solum propter dignitatem et argumentum universalius sed diserte quodammodo significari iis quae rebus quas ad aliam prioremque disciplinam spedare edicit opponit postea (vateqov) tradenda 318, 5 — 9 cf. 192 b 2, haec omnia si perpenderis, iam vix ulla tibi dubitatio relinquetur quin libros metaphysicos, quos eodem fere tempore quo Physicorum octo scriptos esse cuivis apparet, post hos ipsos statuas edi non potuisse nedum post psychologicos vel physiologicos. Nec obstat illud sìg èxelvov xòv xaiqòv ¿noxsio&io quo disputationis de forma quam metaphysicae esse ait illique occasioni debere reservari et- manere, arcet ab hoc loco repetitionem; nam neql %wv (pvaixwv xal tcüv OVTIÜ aüTqa

cf. etiam 3 7 5 b J S . 3 6 3 , 2 5 .

Theophrast. de

sigmis 2, 1 0 . Arist. fr. de signis p. 9 7 3 b 2 2 et in ipsa bist. an. 3 , 1 . 510«, 3 0 . de part. 4 , 3. 6 7 7 b 1 8 \ 2 2 0 b 3 7 . Nicom. 1106,

tabulasque virtutum in Eth. Eud.

3 2 . hue faciunt et yf¡s neqiodoi

vulgares Met. 3 6 2 b \ 2. 3 5 0 , 1 5 ) nunc

quoque

auctoris

codices Dioscoridis: —

hoc tempore

cura illustraretur

patet

enim

sicut

eosdem

plane

fuisse libros anatómicos et historíeos; nam qiium una fere semper citentur ai ávavofiaí quam

lamen

libri

et ac larnqiai significantur

(cf. Prantl p. 2 5 — 2 8 ) ,

de anatómica scientia

tantum aut sectiones ita ut solennis ilia-formula tpavegdv sive día

TWV avatof.uuv

vo^iivcov,

num-

sed

ipsae

EX TWV

nihil aliud velit atque ex TWV

avarefi-

id quod habetur 4 7 8 , 2 7 i. e. si quis dissecuerit,

sectionum descriptiones

aut

nec umquam praeter historiam animalium

alii Aristotelis exstiterunt libri de scientia anatómica sive animalium partibus interioribus

quibus ut par est mox celeberrimis veteres

certe medici et máxime Galenus uti non neglexissent, íIii scripta

illa supposita anatómica

tres ferebantur velut al sxloyal

negligentes

quae sane secundum indices

TWV AVCTT0[.I0JV rariora spectantes

et mirabilia, unde Apollon. mirab. 3 9 . cf. Apul v Apolog. p. 4 9 2 Oud., Stahr Arist. b. d. Rom. p. 1 5 0 ; quos

vocat

Apul. ib. p. 4 9 1

cf.

nam libros avcaofiwv quae

incerta

Aristotelis

leguntur p. 4 7 7 ,

ipsam sine dubio vult historiam animalium; neque quidquam

ava-

TOFIRJ av&qamov

quam numquam citatam — errat enim de Galeno

Fabric. 3 , 3 8 9 —

spuriam ait Anonymus, pertinere- videtur ad Isa-

gogen anatomicam earn quam ex ipsis zoologicis Aristotelis scriptis ab honnine quodam recentissimo verbotenus consarcinatam ex Gallia quondam)

reportasse

dicitur

Petrus

Lauremberg

primus

editor,

cf. Bernard praef. ed. Lugd. Bat. 1 7 4 4 . p. 3 — 5 et ibid. p. 1 4 — 1 6 Joach.

Morsi praef. ex ed. Amstelod. 1 6 8 1 . Choulant Geschichte und

litteratiar d. ält. med. Leipz. 1 8 4 1 . I p. 1 2 9 . Historiffiis eadem

fere ratione physica

Qua

autem

zoica

scripta universa olim prae-

cedebamtur Problematicis, quae de rerum natural ium particulariumque et ad ipsam naturae philosophiam

theoreticorumque

librorum

expositäonem minus pertinentium causis (cf. Meteor. 2, 6 ) velut

(de elementis

Meteor» 2, 6 )

(de vita et m. 5 )

et meteoris

agebant

(sc. de ventis

deque rebus psychologicis (de somno 2 )

et physio-

logicis (de part. an. 3, 1 5 . de gen. an. 4 , 4 . 4, 7 ) quaeque reverá scripta

et ante Physica

scripta

fuisse

apparet

ex

ipsius

verbis

J 90 Meteor. 2, 6. 36«J, 24 : baa ¡.i>] av/.ifJi(l)]-AEv sv toig UQofiltifiaoiv eÌQfjO&ai tots xaxà /-ISQOSQuae quidem Aristotelis problemata et nobis deperdita et antiquitus iam ipsis Graecis quum propter argumentum minus notabile turn propter aliorum auctorura similes libros plurimos, nullo modo dubito quin a posteriorum Peripateticorum consuetudine cuius nunc quoque monumenta exstant Arist. Mirabilia et Oecon. lib. II Hippocraticis illis Aphorismis et Prorrhetico primo et Coicis praenotionibus nec non Mirabilium rerum collectionibus plane similia, tales Problematum libros tumultuaria plane ratione aut prorsus nulla undique congerentium omnino recesserint. Nam quae ipse citat ea non leguntur in Aristotelis quae feruntur Problematis physicis (iisdem sine dubio cum tpvaiXÙJV NQO^KRJFIDRIOV xavà azoiyuov 3 8 libris quos indicat Diogenes) nee umquam legi potuerunt (quod falso cum aliis statuii Ideler ed. Meteor. 2 , 1 9 4 ) : sunt enim haecea quorum et omnis ratio Aristotele prorsus indigna et argumentum magna ex parte ab eius non sententiis solum cui vel contrarias non raro tuentur sed studiis etiam alienum (velut medica et musica). Id quod non de hac solum collectione valet sed de ceteris etiam plane similibus quas multas antiqui ferebant Aristotelis (cf. praeter indices Arist. vit. Nunn. p. 2 4 — 2 5 ) . „Ex Ar. libro qui syxvxha 7TQO^lij/.iaza inscriptus est" citat Gellius 2 0 , 5 idem prorsus problema quod in nostris etiam 30, 1 0 repetitur, de qua re fallitur Stahr Ar. b. d. Rom. 132 ; ita et in codicis Matritens. 94 Problematum medicinalium et physicoruin collectione per partes exstante Aristotclisque falso nomine ornata multa quae et in nostris repetuntur (cf. Prantl iiber die Probleme des Arist. Abh. d. Miinchn. acad. 1 8 5 0 T. VI p. 366). Exstant nunc quoque ¡.ir^avixa nqofth quae etsi diligentius uberiusque exposita et vel prooemio ornata, in quo de mechanicorum ratione quomodo se habeant ad physica problemata p. 847, 24, non magis tamen quam cetera Aristotelis esse p>utabis; quibus tacito auctoris nomine usus est sive potius ipso ex quo problemata haec ducta sunt auctore Vitruvius in libro decimo de principiis machinarum agens, cf. ed. Schneider Comm. t. Ill p. 343. 362. 367 sq. van Cappelle ad Ar. Mech. p. 1 9 7 (cf. 214. 2 1 7 ) : Ad tales igitur Problematum libros perditos referenda sunt ea qjuae ex Aristotelis Probi, saepe citant veteres in nostris non repertai (quas citat. collegit Prantl p. 3 6 7 — 7 0 ) : nostra enim haec olim fuisse auctiora, id profecto non verisimile est in scriptore eo qiui sex-

191 centies eadem sive iisdeni verbis sive paullo mutatis bis vel tris aut integra aut ex parte repetere non supersedit (cf. Prantl p. 3 4 5 — 47), compilans ille problemata verbotenus plerumque excerpta ex scriptis diseipulorum Aristotelis utpote in rebus particularibus uberiorum, libros

maxime Th. n.

(cf. Schneider in comm. ad

autem Theophrasti

avéfiiov

n.

nvqóg

it.

xóruov

Theophr. t. IV. Prantl 1. c. p. 3 7 2 — 7 6 ) una

cum

librorum

ipsis

aut aliorum

citationibus

igne 34 sq. 40,

eiusdem

nsql

cuius libri

iÓQùkog

ita

omnes

ed.

libros

locorum aut aliorum

(velut libri de igne Probi. 30, 1 cf. Th. de

ex qua citatione

antiqui

quidam

editores deesse

nunc problematum de igne sectionem male efficiebant, cf. Schneider IV, 594. fragmentum illud longum Theophrasti Probi. 30, 1 e libro 7teqi fisXayxoliag

a Diogene memorato sumtum esse patet. cete-

rum de his citationibus quas collegit p. 348 sq. minus recte iudicavit Prantl

ipsius

eas auctoris esse putans, cuius tamen nullae

omnino in hoc opere partes sunt) ita igitur omnes

exscripsit

ut

e singulis fere sectionum titulis libellorum Theophrasti adhibitorum Diogenis inspecto indice coniecturam facias. nisi

rarissime

auctor

usus est,

Ipso Aristotele non

velut de geminis solibus Probi.

15, 1 2 quae sunt ex Arist. Meteor. 3, 6 (cf. 912b 3 1 — 913, 4 = Meteor. 377 b 30 — 378, 11).

Theophrastus enim ut doctrinas illas

quarum ambitum primus emensus est Aristoteles singulorum capitum

monobiblis

exemplorum

plenis

et problematum adauxit

ita

scriptorum rerum magis quam philosophiae curiosorum, ut Plinii Athenaei aliorum, praecipuus semper fons fuit.

Ei vero qui Theo-

phrasti libellos istos in suspicionem vocaverit (cf. Prantl p. 373. Ideler Met. 1, 1 3 7 ) ,

summa

id quidem iniuria

quum et omnino

Theophrasti utpote minus clari recentiorisque certiores fuerint libri qui ferebantur apud veteres eiusque rationi optime illi conveniant corrupti quidem multis locis at integri tamen (neque enim multum iis tribuerim quae in codice Fiorentino libro leguntur librarium fortasse solum spectantia: Ttsql nvgòg

xctì trjq

contra librum nsqì

avxox

[lezacpqaaeiog

atj/ieliov vóatwv

de igne subscripta té log

Qeocpqaaxov

Schneider t. V p. 155;

xai nv£v/.iazit>v cf. D. L. 5, 45

pariter alienum et ab Aristotele et a Theophrasto censeo, utrique enim

in

codicibus assignatur,

cf. versionem veterem latinam in

Achillini Op. septisegm. editam et Schneider t. V p. 163 sq. cf. 173, utroque indignus et propter ipsam compositionis rationem et propter superstitiones quibus nimis indulget, antiquiores ut initio narratur

192 compilans. cf. Arist. de signis avium ap. Ael. n. h. 7, 7. ceterum et Pseudaristotelicum illud de nominibus ventorum ap. Bekk. p. 973, de quo cf. Ideler Meteor. 1, 308, excerptum dicitur ex TWV 'AQ. neQÌ OTjf.ieia)v. D. L . 5, 25. Ar. Meteor. 2, 6 ) , in hac Problematum mala botanica cf. 2 0 , 8 =

ex Theophrasti

libro

c. pi. 5, 6, 3. 20, 9 =

5—6. 20,17

Theophrasti

libros

collectione fuisse exscriptos evincunt problede causis plantarum sumta,

c. pi. 5, 6, 4. 20, 14 =

c. pi. 5, 6,

cf. hist. pi. 7, 3, 4. c. pi. 4, 4, 5 — 6 . 2 0 , 1 8 cf. c. pi.

5, 6 , 1 0 etc. Mechanica vero Problemata quae versantur circa libram et vectem aliaque deinde varia (ad vectem autem ceterarura rerum mechanicarum explicationem referendam esse vult omnium p. 8 4 8 , 1 3 ) non esse Aristotelis si negligas compositionem ipsam et quaestionum minutias

et confusionem

(multis tamen quae bene vereque

intellecta exposuit auctor refertarum cf. van Cappelle p. 152 sqq. et 184, ita ut in huius libri laude multi essent antiquiores ut Monantholius cuius

cf. Praef. et Comm. p. 211)

et

ex

praefationis

sermone circuii ex quo mechanicorum motuum i } a v y . a x a repetit

mirabilia

omnia

efiferentis ( 8 4 7 b 17 sqq. cf. Vitruv. 10, 1. 8 )

et

ex eo sequitur (nihili enim sunt quae pro Aristotele auclore verba fecere

Henr.

Monantholius

in Comm. ad Ar. Mech. Paris. 1599

p. 1 — 2 et van Cappelle in ed. Mech. Amstelodami 1812 Animadverss. p. 127, quem cf. de cod. Paris, p. 125, sermonem Aristotelis et disputandi modum agnoscentes) quod si ipsum audimus nullius omnino scripti mathematici auctorem eum fuisse patet.

Licet enim

ipse ut omnes Platonis discipuli matliematicorum fuerit peritissimus —

hoc enim cuivis persuadent libri physici et metaphysici

(cf. e. gr. Meteor. 3, 5 et similia) —

tamen ubicunque tangit res

mathematicas ad peritos eos qui disciplinis illis operam dant ipsaque harum rerum studia et theoremata lectorem reiicit, vel ibi ubi tangit

xà

(PVAIKWREQA

TÙJV

F.IA-9-ÌIF.ictTiov

(Phys. 2, 2 )

physicam et mathematicam disciplinam intermedia

et

inter

(cf. de astron.

Metaph. 11, 8 ) scilicet optica (Meteor. 3, 2. 372, 3 1 ) et harmonica (Polit. 8, 5. 8, 7 )

et astronomica

(de coelo 2, 10. 291, 31. ibid.

2, 14. 297, 2. Meteor. 1, 8. 345b 1 ) ,

ita ut ipse de talibus libris

ne cogitasse quidem intelligatur philosophiae quippe intentus et ipsi rerum naturae non rebus substantia carentibus (Analyt. post. 1,13. cf. 27. Metaph. 11, 8

et quae licet

in ipsa sententia eadem alieni

tamen ab ilio libro XI auctoris esse sentias Metaph. 12, 3 ) et solius fere humanaf mentis circa quantitatem abstractam eiusque accidentia

193 necessaria speculantis fìgmentis.

Nec si cogitasset

locus

fuisset

post Physica morte interrupta theoreticarum disciplinarum tertiae. Quapropter spurios fuisse omnes censeo qui Aristotelis secundum indices Andronici et Ptolemaei ferebantur apud veteres libros mathematicos, e quibus commentatores, qui vel ex ipsa sola Aristotelis theoreticae

philosophiae

divisione

(Metaph. 5, 1. cf. auct. lib. IO,

3. 4 ) de mathematicis eius scriptis persuasi erant (cf. David Prolegg. p. 1 6 b ) , eos fere solos citant (David in Cat. 2 5 , 3 4 . Simpl. in Cat. f. 3 ) quos nunc quoque legimus, se. Medianica illa et librum neqì

xwv

¿TÓficov

yQa/uuaiv

phrasto adscriptum

(cf. Ptol. Wenr. 1 4 3 ) ab aliis Theo-

(D. L. 5, 4 2 in ind. Andronici, cf. Themist. et

Simplic. de coelo Sch. Br. 5 1 0 b 1 1 ) , ad neutrum fortasse pertinens: Aristotelem enim, qui numquam in refutandis singulorum philosophorum

sententiis

singularibus tanta copia usus est,

non ipsum

libro peculiari egisse de placito ilio Platonicoruni (non enim Platonis est, qui ut docet Timaeus p. 5 3 d dogma illud mathematicum non solum ad physicam theoriam numquam sicut fecere Platonici adhibuit

sed ex ipsa defìnitione mathematica semovit, non per se

aliquid esse punctum ne definitioni

quidem concedens,

verum ut

ait Aristoteles principium lineae dictitans id quod vocamus — se.

discipuli et maxime

cf. Metaph. 1, 9. 9 9 2 , 2 0 ,

Xenocrates —

nàg

¿rópovs

nos

yQa/tfiag

de quo loco erravit cum ceteris Bonitz

Comm. p. 1 2 2 ) , vel ea docent quibus in libris genuinis illud refutavit cf. de coelo 3 , 1. de sensu 6. de gen. et corr. 1, 2. 3 1 6 b l 7 et ad quem locum

tres illi spectant Phys. 6, 1.

David in Cat. 25, 3 5

Optica his addit

cf. Alexand. in Meteor. II, 1 0 4 sq.

Olympiod.

ib. I, 1 7 1 . Vit. Nunn. p. 2 4 similisque tituli („de Speculo") librum sub Aristotelis nomine translatum Wenrich 1 6 1 . 1 7 4 )

legebant Àrabes (Casiri 1, 3 0 6 .

et postea Latini

(Vincent. Bellov. Spec. hist.

3, 8 4 „extat enim liber qui dicitur perspectiva Aristotelis" ex quo tamen ipse nihil excerpsit Vine, in Spec. nat. nec magis

Roger

Baco Ptolemaei Opticorum bene gnarus. cf. Walther Burley de vita philos. c. 5 3 . Nunnes. ad vit. Arist. p. 1 2 9 ) unde excerpta fragmenta legas

apud Bartholomaeum Anglicum

(fr. ord. min. sec. XIII)

in

opere olim celeberrimo aequalisque Vincentii Speculo naturali prorsus simili de proprietatibus rerum ubi de visu agit et oculis et coloribus,

ed. Argentor. 1 4 8 5 1. III c. 7, V c. 6, X I X praef. cf. Joannis

(Pecham, f 1 2 9 4 )

archiep. Cantuar. Perspectiva communis 1, 4 4 .

4 6 . 2 , 3 3 . 5 1 — 5 4 . 5 6 ed. Facius Cardanus s. a. 1. (Mediolani) et Rose de libris Aristotelis.

13

194 Jo. Duns Scoti Quaest. Meteorol. 1. Ill qu. 3 — 5 ubi de refractione visus agit et reflexione (p. 8 5 . 9 1 Opp. ed. Wadding Lugd. 1 6 3 9 t. Ill) propter locum de iride Aristotelis, in quem eundem commentatus Albertus nonnisi Euclidis Perspectivis usus fuerat (Opp. II, 1 2 7 ) . Quae autem de hoc argumento ipse citavit Aristoteles (de anima 2, 7. 4 9 6 , 2 — 6 ) ea non magis spectant librum de opticis, id quod falso voluit Alex, in Meteor. 1. c . , quam librum de coloribus: optime vero conveniunt Problematicis (ad quae aliam quoque Arist. citationem in Meteor. 4 , 3 . 3 8 1 b 1 3 iure videtur referre Prantl 1. c. p. 3 6 4 ) . Neque enim ubi de visu agit philosophus aliquid restare significat neque ad visus naturam ipsam explicandam philosophiamque faciunt quae circa ta olxela na^rj visus versantur optica theoremata, non magis Aristotelis ilia quae dicuntur quam Optica Euclidis (quorum nunc nonnisi e p i t o m e exstat recentioris cuiusdam auctoris, id quod ex introduclione patet, non patuit autem neque editoribus cf. Gregory in praef. Eucl. ed. Oxon. 1 7 0 3 neque Opticae historicis cf. Priestley p. 1 0 . Wilde p. 1 1 sq. modo spurium esse libellum istum modo corruptum clamantibus et interpolatum. rectius Delambre hist, de l'astron. anc. I, 6 0 ) vel Ptolemaei (de cuius Opticis cf. Delambre 1. c. II, 4 1 ' J — 4 2 8 ) . Confirmatur autem falso illo Problematum libro fieri potuisse illud quod de quarto Metaphvsicorum supra contendi, sc. ut pro vero rt£Qi t&v noXXaxws libro falsus nunc legatur, amplioris hie rerum ambitus at dignitatis longo minoris. Jam vero post Problematica sequatur doctrinarum physicarum prima pars comprehendens libros qui ab Alexandrinis ita inscribebantur: Physicorum octo, de coelo quatuor, de generatione et corruptione duo, quatuor denique Meteorologicorum — arete cohaerentes, ita tamen ut quod recte dixit Spengel (über das siebente buch der Physik Abh. d. Milnchn. Acad. Bd. III p. 3 0 8 ) in tres fere sectiones dividantur (cf. ipsum Arist. Meteor. 1, i init.), quorum prima est eorum qui proprie et ab ipso vocantur nsgl cpvaeiog vel (pvoixa i. e. xct xa&olov 7tsql (pvoEWQ de prineipiis et motu (Phys. 8 , 8. 2 5 7 , 3 4 ubi respicit ad 5, 2 — 4 . cf. 8 , 8 fin. de gen. corr. 2, 9. 3 3 6 , 1 3 ) libro octavo terminata, quem tamen utpote intermedium et de motu continuo et aeterno specialiter agentem ab illis aliquatenus videtur separare (cf. 8 , 1 . 3. 5. 8 . 1 0 ) : transitum enim facit ad ipsam de corporibus physicis doctrinam (de coelo 1 , 1 . 3, 1 ) et primum ad corpora coelestia quae cum universo mundo motu illo aeterno moventur

195 et ipsa aeterna, ita ut et librorum de coelo quodammodo initium

sit et simul Physicorum finis (zekog rjfuv rawyg

rrjs

nqayfia-

Teiag Phys. 8 , 3. 2 5 3 , 3 1 ) neque ipse ullo modo loco movendus neque alio ac libro de coelo prirao contfnuandus. Eiusdem operis partes esse qui sequuntur libros ipse Aristoteles saepius eo quoque signiflcavit quod universalia ilia de physicis citat tamquam rovg

ngwTovg Xoyovg, zoiig sv aQ'/jj loyovg

(de Coelo 1, 3. 270, 17.

4, 3. 3 1 1 , 1 1 . de gen. et corr. 2, 10. 3 3 7 , 25. ad libros de generatione et corr. secuturos reiicit Phys. 4„ 5. 2 1 3 , 4 ) , simul tamen partem separatam esse eadem Physica indicans solenni ilia formula

eiqrjtai sv alloig

s. ev hiqoiq

(de gem. et corr. 2,10. 337,18.

2, 1. 3 2 9 , 2 7 . i, 3. 3 1 6 b 1 7 . 3 1 7 b 1 3 ) qiua non alios solum libros citare solet sed eiusdem etiam libri partes alias et distinctas. Deinde ut Physica motusque primus et act emus et circularis excipiuntur descriptione primi corporis coelique et siderum et ipsius denique terrae, ita libri de elementis (de coelo III. IV. de gen. et corr. I. II) et elementorum motu vario contrarioque (de coelo IV) deque generatione et corruptione Meteorologia explicantur descriptis corporum sublunarium eifectibus et mutationibus ita quidem ut ab

eo quem vocat tov nsql

%rjv yrjv xoofiov

ad res terrestres et

natura compositas plantasque et animalia (Meteor. IV) auctor descendat. Horum omnium librorum locus certissimus est nisi quod de uno iam antiquitus dubitatum fuit quarto de coelo, quamvis non magis recte quam de Meteororum quarto. Nam quum argumentum eius libri secundum ipsius verba et prima et extrema

esset neqi fictQeoq otal xovcpov cominentatores offensi uipote nimium urgentes partium titulos ab Alexandrinis positos inscriptionem huius libri varie conati sunt explicare (cf. Simpl. de coelo init. Sch. Br. p. 4 6 8 sq.), sumtam illam primis duobus libris ex ipsius Aristotelis verbis (de coelo 3 , 1 . 298, 2 4 cf. 3 0 . cf. 1 , 1 0 fin. et Meteor. 1, j ) . Sane non sunt de coelo libri / et 6', recte tamen sequuntur primos duos atque communi operis de corporibus simplicibus agentis (de coelo 3 , 1 ) Physicorumque partis secundae disputatione (1, 1 sqq. cf. 1, 8 fin.) introducuntur. Etenim de dementis tractaturus auctor primum coelesti illo astrorum elemento a ceteris eoque maxime discrimine facto quod unum et aequabile pondere caret a gravis et levis ratione et contrarietate exemtum tribusque twv' gw/xcctixwv gtoi%euov in mundo locis distinctis, supremo primi elementi de quo primo coelo agit 1. a et 13*

196 deinde de reliquis duobus ( 3 , J . 2 9 8 b 7 : Xoinòv TCEQÌ XOLV ÒVOIV cf. 1, 4. 2 7 1 b 25. Meteor, d, 3. 3 4 0 , 5 ) elementis elementórumque locis aeris sc. cum igne medio et imo t e m e cum aqua — haec enim avozoi%a -—, libro tertio ut secundum Alexandrum descriptionem mundi ( T I E Q Ì ?ov xóofxov Alex. ap. Simpl. p. 4 6 8 , J 1 — 2 8 , cum quo revera ipse consentii Simplicius p. 4 6 9 , 3 3 — 3 9 . cf. b 4 — 6 . inde titulus Arabicus „de coelo et mundo") compleat de mundi sublunaris elementis agit et motu eorum naturali a pondere omni eorpori proprio pendente (3, 1 — 2 . cf. 4, 1 ) numeroque et differentia ( 3 , 3 sqq. rtóoa TE xaì noia 3 3 8 , 2 2 ) , ita ut quasi primus sit de generatione et corruptione: nani quemadmodum de primo corpore disserenti una de aeternitate sermo coniungitur, ita de corporibus loquenti corruptioni obnoxiis a^ta ovf.i(ìrjaexoiL xaì TISQI yevéaeiog xaì (p&oqccg diaoxéipao&ai (3, 4 . 2 9 8 b 8 . cf. 3, ' J — 2 . 3, 7 sq.). Generatio vero corporumque diversitas quum efficiatLir elementorum variis facultatibus, de generatione et corruptione docenti hoc ipso negotio explicantur ai dialogai aco^iaTcov

a" TE xaxà xà nad-rj xaì TCC tgya

xaì

rag

òvva(.teig (3 extr.

3 0 7 b 2 0 ) , se. libro de coelo quarto et de gen. et corr. I. Il (primi igitur tres 1. de coelo sunt de ipsis physicis substantiis, reliqui de physicis facultatibus secundum discrimen 3, 1. 2 9 8 , 2 9 factum), et primum quidem de ea corporum differentia sane primaria quae non iam ad generationeni ipsam spectat (cf. de gen. et corr. 2, 2. 3 2 9 b 2 0 TOVTIOV ÓÈ FIAGV f.tèv xaì xovtpov ov noir\Tixà ovdè nad->]Tixà), sed quum universalis corporum motus et localis quasi ^atnvQ atra teneant potestates illae (òvvaj.i£ig 3 0 8 , 3 ) gravis et levis,, merito praecedunt reliquas differentias cjorporum primas quibus nititur generatio. Quo factum est ut universaliores hi libri (de coeloIlIellV) de elementorum inundanorum numero differentia et motu (cf. de coelo 4 , 6 ubi tacite respicilur ad 3 , S ) eos qui de generatione et corruptionc proprie inseribuntur praecedentes in priorum librorum titulum abirent latius intellectuin a quarto certo alienum. Gravissimum igitur quartum illum et suo loco certissimum (promittitur iam de coelo 1, 3 init. cf. 1, 8. 2 7 7 b 2 3 ) qui ex ipso solo titulo dubitatone ducta non genuinum esse dicerent c5g

ov ngooìjxov

zoìg neqì

ovqavov

oxéfifiaoiv

¿XX'

EÌTVEQ

aga

Toìg neqì ysvéoEiog xaì (p&oqàg (Simpl. praef. in IV de coelo Sch. Br. 5 1 6 , 3 ) , ii vix digni sunt qui refutentur. Quam leves in hac re saepe fuerint critici veteres argumenta docent contra

197 Meteorologicorum tantum Jam

auctoritatem

specie petita

vero

aliata inepta plane et ex verborum

quae bene refutavit

omne Physicoriun

opus

Olympiodor. I, 1 3 1 sq.

absolvitur libro singulari

tertiae parti i. e. Meteorologicis eodem titulo quartus

qui

adnumera-

batur: in quo post generationeni et corruptionem trjv

iam

v.oivr¡v

agitur de eadem hac quatenus in ipsis corporibus compositis ( I v Totg

ipvaei

rjór] 3 7 9 b l i . 3 7 9 , 6. 3 7 8 b 2 0 . 3 3 . cf.

ovvsazójaiv

3 2 8 b 3 2 . 2 6 8 , 4 ) in animalibus sc. etplantis ( 3 7 8 b 3 0 . cf. 2 9 8 , 3 1 ) conspicitur, quae quilín communi nomine dicatur yéveaig

xaì

afjtpig

pro varia corporum quae elementorum facultatibus mutantibus subiecta sunt natura

et inutatione

nomina varia (etenim al 4, 2 — 3 ,

èrveipia

cf. Theophrasti

complures EQyaoícu et

NRJ^IG

IRJ'^IG

libellum neql

diversosque modos

rüv autem

n^ewv

sicut

simplicium differentiae, teorologicis

supra

D. L. 5, 4 5 ) ,

rr¡^ewv

quibus modis quum determinentur cu òtcKpoqaì (4, 8 . cf. 1 0 in.)

elementorum

et

NAD-rjTixiov 4 , 4 — 7 .

TWV

xaì

capit et

sunt nsxpig

TCOIT¡ZIXÚÍV

tiov

òf.ioio^isQc3v

facultatibus

corporum

iam ut libri de elenientis illustrantur me-

ita hic in fine libelli qualibus corporibus proprietates

illae conveniant ( 9 )

et quomodo iis differant lapides plantae ani-

malia partiumque ò^toiofieQUÌv origo ( 1 0 sq.) exponitur, ita ut iam satisfecerit auctor promisso dato Meteor. J , 1. 3 3 9 , 5 : òè

TIEQÌ

xazà

(se. de meteoris)

XOVXOÌV

ròv

V(pr¡yi¡[iévov

ffVTwv

xad-ólov

yeyovòg

Trjg

xqónov

TE xaì àqxrjg

d-EWQ^AIOFISV

anoòovvat

%ioQtg

r¡uiv

SÌ

dislS-óvzeg dvva/,ie&ce

TI

£Úv

TIEQÌ

atque revera nunc sit

nqncitqéaEiog

náorjg

(339, 8).

ex ipsis illis verbis elucet non respici ad opera neqì

Kióiov

xal

xéXog Nam varia

et diffusa sed ad breviorem quandam ( T Í ) et universaliorem ( x a # disputationem

ókov)

Physicorum

partem separatam ("¿loglg.

qua-

propter 4 , 1 0 . 3 8 4 b 3 4 libri tertii caput ultimum citatur his verbis: ¿joneq

eÌQrjtai

sv

et lini

g).

Attamen

scripta et toto hoc libro manilestum

praeparari certe zoologica

est et epilogo eius quo post

universales illas rwv o^ioiof.ieQÚ¡v differentias ut iam a materia et elementis ad cognitionem (pvasiog

singularum esse

eorum

quae vocat

rà

ola

et ad naturae causas finales perveniamus, ex partibus consimilibus constantium

docet ut exploremus et deinde rà

ex iis composita sunt ve]ut hominem

egya

rf¡g

ipsam rerum

naturarli necesse

(.irj ó/.ioio/.isQf¡,

ita quae

plantam iamiam intellecturi.

Quibus verbis tenendum est studia quidem operaque zoica sequentia non vero horum

dispositionem indicari, id quod putavit Pseudo-

198 alexander post Meteorologica statim debere sequi suinens xà ¡regí iwv £lóiov (loq'mv (ad Meteor. II p. 236. cf. Olympiod. II, 168). Sed antequam zoicorum librorum seriem persequar ad Physicos illos octo qui proprie inscribuntur redeat disputatio. Recte enim dixit Porphynus quatuor esse de motu xal lòia TTSQÌ xivr¡aeag èniyqàqiEo&ctL testatus est (ap. Simpl. Sch. 395, 14 sqq.) nec veruni est quod Simplieius ex ipsis Aristotelis citationibus quinqué Physica (vel neoi ccQyjZv q>voixwv, licet revera de pnncipiis non sint nisi primi duo: nituntur enim loco Aristotelis de coelo 1, 6 ubi libri tertii de infinito disputationes appellai ancipiter zovg Xóyovg zovg sv toìg neoì rag c'.oyàg slqrj(xévovg ¡¿iiìv ) tribus de motu continúan probare conatus est ( 3 9 5 , 1 2 . 404b 7 — 3 8 . 4 3 5 , 3 4 ) ita potius distingui debere curn pnonbus commentatoribus inde ab Andronico omnibus asserens quodque ita fieri solere nec ipse Porphyrius infitiatus est (cf. etiain Alexand. ad 1, 3 p. 18, 3 2 et ad 12, 1 in. ). Aristóteles autem ipse quum Physicorum titulo citet universum ìllud opus nec quintum solum librum et octavum (Metaph. 11, í-i) sed etiam libros de coelo et de generatione primum (Metaph. 1, 8. 7, 1. 10, 6), praecipue tamen nomine ilio universali usus est de illis libns omnibus quibus de physicis universe disput a t e (cf. locos a Bonitzio cit. Comm. p. 5 ) quorumque argumentum ahicov rfjg ita descnbit Meteor. 1, 1 in. ut sit re eoi ttov nqétwv cpvaecog (I. II. cf. 1, 1. 184, 15) et neql náor¡g xivr¡aswg àvovç, 12. ntçi Mtkiaaov, 13. niQi roçylov, 14. 7ííQi drófiaty ypa/ifiwy, 15. ¡.moKfvaiy.ûv %ò a tXanov, ò', x, 16. tpvoixwy tò r¡ (r¡ tííqi y.it>r¡at