Włoski dla bystrzaków 9788324677795

Citation preview

Tytuł oryginału: Italian for Dummies® Tłumaczenie: Anna Owsiak ISBN: 978-83-246-7779-5 For Dummies® trademark is the exclusive property of Wiley and is used under license. Original English Language edition Copyright © 2000 by Wiley Publishing, Inc. All rights reserved including the right of reproduction in whole or in part in any form. This translation published by arrangement with Wiley Publishing, Inc. Oryginalne anglojęzyczne wydanie © 2000 by Wiley Publishing, Inc. Wszelkie prawa, włączając prawo do reprodukcji całości lub części w jakiejkolwiek formie, zarezerwowane. Tłumaczenie opublikowane na mocy porozumienia z Wiley Publishing, Inc. Wiley, the Wiley Publishing Logo, For Dummies, the Dummies Man, A Reference for the Rest of Us!, The Dummies Way, Dummies Daily, and related trade dress are trademarks of John Wiley and Sons, Inc. and/or its affiliates in the United States and/or other countries. Used under license. Wiley, the Wiley Publishing Logo, For Dummies, the Dummies Man, A Reference for the Rest of Us!, The Dummies Way, Dummies Daily i związana z tym szata graficzna są markami handlowymi John Wiley and Sons, Inc. i/lub firm stowarzyszonych w Stanach Zjednoczonych i/lub innych krajach. Wykorzystywane na podstawie licencji. Translation copyright © 2010 by Helion S.A. Polish language edition published by Helion S.A. Copyright © 2010. Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi bądź towarowymi ich właścicieli. Autor oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje były kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za związane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz Wydawnictwo HELION nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji zawartych w książce. Wydawnictwo HELION ul. Kościuszki 1c, 44-100 GLIWICE tel. 32 231 22 19, 32 230 98 63 e-mail: [email protected] WWW: http://dlabystrzakow.pl (księgarnia internetowa, katalog książek) Drogi Czytelniku! Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres http://dlabystrzakow.pl/user/opinie?wlosbv_ebook Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję. Dodatkowe materiały do książki można znaleźć pod adresem: ftp://ftp.helion.pl/przyklady/wlosbv_p.zip

• Poleć książkę na Facebook.com

• Księgarnia internetowa

• Kup w wersji papierowej

• Lubię to! » Nasza społeczność

• Oceń książkę

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Francesca Romana Onofri: Chciałabym zadedykować tę książkę wszystkim osobom, które mnie wspierały: członkom mojej rodziny, za to, że przez cały czas we mnie wierzyli, a także moim przyjaciołom, którzy —pomimo dzielącej nas odległości — nie zapominają o mnie. W sposób szczególny chciałam podziękować mojej siostrzenicy Simone, bez pomocy której nie wygrałabym zmagań z komputerem, a także Violetcie, za jej wyjątkowe wsparcie. Jednak najgłębszą wdzięczność odczuwam wobec Karen: nie potrafię wyobrazić sobie lepszego partnera w „pracy na cztery ręce”, zarówno z punktu widzenia ludzkiego, jak i zawodowego. Karen Möller: Książkę tę z głębi serca dedykuję wszystkim osobom, które wytrzymały ze mną w czasie, gdy nad nią pracowałam. Należą do nich: mój brat Frank, który zawsze pomagał mi, gdy miałam pytania lub problemy związane z komputerem, a także — wraz z żoną — wykazywał się wielką cierpliwością, gdy przez całe miesiące stukałam w klawiaturę; moi dziadkowie, którzy wspierali mnie swoją miłością; wszyscy przyjaciele, którzy musieli zaakceptować nasze skrócone rozmowy telefoniczne; Francesca Onofri, która była wspaniałym i serdecznym współautorem; a także — pozostawiając to, co najlepsze na koniec — mój chłopak Paolo, za to, że był przy mnie i wspierał mnie zarówno w słoneczne, jak i deszczowe dni.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

4

Część IV: Dekalogi

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Spis treści O autorach .............................................................................................................................. 11 Podziękowania od autorów ..................................................................................................... 13 Wstęp ...................................................................................................................................... 15 O książce ..................................................................................................................................................... 15 Konwencje zastosowane w książce .................................................................................................................. 15 Naiwne założenia .......................................................................................................................................... 16 Jak podzielona jest książka ............................................................................................................................. 17 Część I: Na dobry początek ....................................................................................................................... 17 Część II: Włoski w akcji ............................................................................................................................ 17 Część III: Włoski w podróży ...................................................................................................................... 17 Część IV: Dekalogi .................................................................................................................................. 17 Część V: Dodatki ..................................................................................................................................... 18 Ikony użyte w książce ..................................................................................................................................... 18 Co dalej ....................................................................................................................................................... 18 Materiały do pobrania ................................................................................................................................... 18

Część I: Na dobry początek ...........................................19 Rozdział 1: Włoski nie jest Ci zupełnie obcy ........................................................................... 21 Przecież już znasz trochę język włoski! ............................................................................................................ 22 Językowi krewniacy ................................................................................................................................... 23 Popularne zwroty ..................................................................................................................................... 23 Podstawy wymowy ........................................................................................................................................ 24 Samogłoski ............................................................................................................................................... 24 Spółgłoski ................................................................................................................................................ 25 Prawidłowe akcentowanie wyrazów ................................................................................................................ 28 Stosowanie gestów ........................................................................................................................................ 30

Rozdział 2: Do rzeczy: podstawy gramatyki włoskiej ............................................................. 31 Konstruowanie zdań prostych ........................................................................................................................ 31 Rodzaj gramatyczny (rodzajniki i przymiotniki) ............................................................................................. 32 Rodzajniki określone dla rzeczowników rodzaju żeńskiego ........................................................................... 33 Rodzajniki określone dla rzeczowników rodzaju męskiego ............................................................................ 33

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

6

Włoski dla bystrzaków Rodzajniki nieokreślone dla rzeczowników rodzaju żeńskiego ....................................................................... 33 Rodzajniki nieokreślone dla rzeczowników rodzaju męskiego ....................................................................... 34 Przymiotniki ............................................................................................................................................ 34 O zaimkach słów kilka ................................................................................................................................... 36 Zaimki osobowe ....................................................................................................................................... 36 Zaimki osobowe w funkcji dopełnienia bliższego ......................................................................................... 37 Zaimki osobowe w funkcji dopełnienia dalszego .......................................................................................... 37 Na „ty” i na „pan/pani” ........................................................................................................................... 38 Zaimki pytające ............................................................................................................................................ 39 Wprowadzenie do czasowników regularnych i nieregularnych ........................................................................... 39 Czasowniki regularne ................................................................................................................................ 40 Czasowniki nieregularne ............................................................................................................................ 41 Wprowadzenie do czasów prostych: czas przeszły, teraźniejszy i przyszły .......................................................... 42 Czas przeszły ........................................................................................................................................... 42 Czas teraźniejszy ...................................................................................................................................... 43 Czas przyszły ........................................................................................................................................... 43 Liczebniki .................................................................................................................................................... 44

Część II: Włoski w akcji ................................................ 47 Rozdział 3: Buongiorno! Jak się przywitać i przedstawić ...................................................... 49 Przegląd popularnych zwrotów powitalnych i pożegnalnych ............................................................................. 49 Na „ty” czy na „pan/pani”? ...................................................................................................................... 50 W odpowiedzi na pozdrowienie ................................................................................................................. 50 Posługiwanie się mową ciała ...................................................................................................................... 51 Precyzowanie terminu kolejnego spotkania ................................................................................................. 51 Przedstawianie się ......................................................................................................................................... 52 Przedstawianie się .................................................................................................................................... 52 Przedstawianie innych osób ....................................................................................................................... 56 Zawieranie znajomości .................................................................................................................................. 58 Pytanie o znajomość innych języków .......................................................................................................... 58 Rozmowy o pochodzeniu .......................................................................................................................... 60 Być, pozostawać, przebywać: opisywanie rzeczywistości za pomocą czasowników „essere” i „stare” ................ 65 Zapraszanie i odpowiadanie na zaproszenie ............................................................................................... 67

Rozdział 4: Poznajmy się: rozmowy towarzyskie ..................................................................... 71 Zadawanie prostych pytań ............................................................................................................................. 71 Słucham, proszę? .......................................................................................................................................... 73 Mówienie o sobie i swojej rodzinie .................................................................................................................. 75 Rozmowy o pogodzie .................................................................................................................................... 80 Rozmowy na tematy zawodowe ...................................................................................................................... 83 Adresy i numery telefonu ............................................................................................................................... 85

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Spis treści Rozdział 5: Jedzenie, wspaniałe jedzenie ............................................................................... 91 Rozkosze podniebienia all’italiana .................................................................................................................. 91 Włoskie przeboje wśród napojów .................................................................................................................... 92 Ekspresowo — kawa i nie tylko ................................................................................................................. 92 Napoje wyskokowe ................................................................................................................................... 93 ABC jedzenia na mieście ............................................................................................................................... 96 Rezerwowanie stolika ................................................................................................................................ 96 Płacenie za posiłek ................................................................................................................................... 97 Śniadanie ..................................................................................................................................................... 98 Obiad ........................................................................................................................................................ 101 Kolacja ....................................................................................................................................................... 104 Deser ......................................................................................................................................................... 106 Zakupy żywnościowe .................................................................................................................................. 108

Rozdział 6: Idziemy na zakupy ............................................................................................... 115 Zakupy odzieżowe ...................................................................................................................................... 115 Co nieco o sklepach ................................................................................................................................ 115 Włoskie rozmiary .................................................................................................................................... 120 Język włoski we wszystkich kolorach tęczy ................................................................................................. 121 Materializm we włoskim wydaniu ............................................................................................................ 123 Dobór dodatków ..................................................................................................................................... 123 Stylowe obuwie ...................................................................................................................................... 125

Rozdział 7: Miejskie rozrywki ................................................................................................ 129 Pory dnia i dni tygodnia .............................................................................................................................. 129 Rozrywki kulturalne .................................................................................................................................... 131 Wyjście do kina ...................................................................................................................................... 134 Wyjście do teatru .................................................................................................................................... 137 Wyjście do muzeum ................................................................................................................................ 140 Wyjście na koncert .................................................................................................................................. 142 Zaproszenie do wspólnego spędzenia czasu .................................................................................................. 144

Rozdział 8: Rozrywki we włoskim stylu ................................................................................. 151 Wycieczki krajoznawcze ............................................................................................................................... 151 Czasowniki zwrotne ..................................................................................................................................... 155 Sport .......................................................................................................................................................... 156 Hobby i zainteresowania .............................................................................................................................. 160

Rozdział 9: Rozmowy telefoniczne ......................................................................................... 163 Pogaduchy przez telefon .............................................................................................................................. 163 Korzystanie z telefonu publicznego .......................................................................................................... 164 Rozmowy telefoniczne — towarzyskie i nie tylko ....................................................................................... 165 Telefoniczne umawianie spotkań .................................................................................................................. 168 Proszenie do telefonu i zostawianie wiadomości ............................................................................................. 169 Co robiłeś w zeszły weekend? — rozmowy o przeszłości ................................................................................ 172

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

7

8

Włoski dla bystrzaków Rozdział 10: W biurze i w domu ............................................................................................. 179 Rozmowy na temat pracy ............................................................................................................................. 179 Czynnik ludzki ....................................................................................................................................... 180 Sprzęt biurowy ....................................................................................................................................... 181 Typowe ogłoszenie o pracę ...................................................................................................................... 182 Dom .......................................................................................................................................................... 184 Poszukiwanie mieszkania ........................................................................................................................ 185 Meblowanie mieszkania .......................................................................................................................... 188 Tryb rozkazujący ........................................................................................................................................ 189

Część III: Włoski w podróży ........................................ 193 Rozdział 11: Money, Money, Money ....................................................................................... 195 W banku .................................................................................................................................................... 195 W świecie kantorów i kart ............................................................................................................................ 198 Euro .......................................................................................................................................................... 202

Rozdział 12: „Gdzie to Koloseum?” — czyli pytanie o drogę ............................................... 207 Odnajdywanie drogi: pytanie o konkretne miejsca .......................................................................................... 207 Orientacja w terenie dzięki mapie i wskazówkom ...................................................................................... 208 Liczebniki porządkowe ........................................................................................................................... 211 Quant’è lontano?: pytanie o odległość ...................................................................................................... 212 Czasowniki ruchu ........................................................................................................................................ 213 Miejsca, których być może będziesz szukał .................................................................................................... 214

Rozdział 13: Pobyt w hotelu ................................................................................................. 217 Rezerwowanie noclegu ................................................................................................................................ 217 W hotelowej recepcji ................................................................................................................................... 220 Liczba mnoga i zaimki ................................................................................................................................ 223 Gdy jeden to za mało .............................................................................................................................. 223 Zaimki osobowe ..................................................................................................................................... 224

Rozdział 14: W podróży: samolotem, pociągiem, taksówką i autobusem ............................ 231 Na lotnisku ................................................................................................................................................. 231 Odprawa ............................................................................................................................................... 231 Dodatkowy bagaż ................................................................................................................................... 233 W oczekiwaniu na wejście na pokład ........................................................................................................ 233 Po wylądowaniu ..................................................................................................................................... 234 Wynajem samochodu .................................................................................................................................. 237 Podróżowanie środkami komunikacji publicznej ............................................................................................ 239 Wzywanie taksówki ................................................................................................................................. 239 Podróże pociągiem ................................................................................................................................. 240 Podróż autobusem lub tramwajem ........................................................................................................... 242 Czytanie map i rozkładów jazdy .............................................................................................................. 244 Punktualność .............................................................................................................................................. 244

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Spis treści Rozdział 15: Planowanie wycieczki ...................................................................................... 247 Kiedy i dokąd jechać ................................................................................................................................... 247 Rezerwowanie wycieczki .............................................................................................................................. 249 Wyjazdy i przyjazdy: czasowniki „partire” i „arrivare” ................................................................................... 251 Podróże w dalekie kraje ............................................................................................................................... 254 Czas przyszły prosty — zastosowanie ........................................................................................................... 255

Rozdział 16: Nagłe wypadki ................................................................................................. 259 Kłopoty z samochodem ................................................................................................................................ 260 Rozmowy z lekarzami .................................................................................................................................. 261 Opisywanie dolegliwości ......................................................................................................................... 263 Fachowe słownictwo medyczne ................................................................................................................ 264 Okradziono mnie! Co robić i mówić, gdy przyjedzie policja ........................................................................... 266 Gdy potrzebny jest prawnik ......................................................................................................................... 269

Część IV: Dekalogi ......................................................273 Rozdział 17: Dziesięć sposobów na szybkie opanowanie włoskiego .................................. 275 Czytaj etykiety włoskich produktów ............................................................................................................... 275 Zamawiaj jedzenie po włosku ...................................................................................................................... 275 Słuchaj włoskich piosenek ............................................................................................................................ 276 Czytaj włoską prasę ..................................................................................................................................... 276 Oglądaj włoskie filmy .................................................................................................................................. 276 Odszukaj włoskie stacje radiowe i telewizyjne ..................................................................................................... 276 Słuchaj nagrań lekcji językowych .................................................................................................................. 277 Rozwijaj swoje zainteresowania w towarzystwie ............................................................................................. 277 Włoski w sieci ............................................................................................................................................. 277 Potraktuj naukę jako zabawę ........................................................................................................................ 277

Rozdział 18: Dziesięć wyrażeń, których nie należy używać ................................................... 279 Ciao czy nie ciao? ....................................................................................................................................... 279 Nie bądź taki dosłowny ............................................................................................................................... 280 Czterej fałszywi przyjaciele ........................................................................................................................... 280 Problemy starości ........................................................................................................................................ 280 Coś tu nie gra… ......................................................................................................................................... 281 Uważaj na idiomy ....................................................................................................................................... 281

Rozdział 19: Dziesięć ulubionych włoskich zwrotów ........................................................... 283 Mamma mia! .............................................................................................................................................. 283 Che bello! ................................................................................................................................................... 283 Uffa! .......................................................................................................................................................... 284 Che ne so! .................................................................................................................................................. 284 Magari! ...................................................................................................................................................... 284 Ti sta bene! ................................................................................................................................................ 284

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

9

10

Włoski dla bystrzaków Non te la prendere! ..................................................................................................................................... 284 Che macello! .............................................................................................................................................. 284 Non mi va! ................................................................................................................................................. 285 Mi raccomando! ......................................................................................................................................... 285

Rozdział 20: Dziesięć najważniejszych włoskich świąt ....................................................... 287 L’Epifania (La Befana) .............................................................................................................................. 287 Martedì grasso ............................................................................................................................................ 288 La festa della donna .................................................................................................................................... 288 Pasquetta ................................................................................................................................................... 288 La festa del lavoro ....................................................................................................................................... 288 Ferragosto .................................................................................................................................................. 288 Ognissanti .................................................................................................................................................. 289 L’Immacolata ............................................................................................................................................. 289 La festa del patrono .................................................................................................................................... 289 La sagra del paese ...................................................................................................................................... 289

Rozdział 21: Dziesięć zwrotów, dzięki którym zostaniesz uznany za Włocha ....................... 291 In bocca al lupo! ......................................................................................................................................... 291 Acqua in bocca! .......................................................................................................................................... 292 Salute! ....................................................................................................................................................... 292 Macché! ..................................................................................................................................................... 292 Neanche per sogno! .................................................................................................................................... 292 Peggio per te! ............................................................................................................................................. 292 Piantala! .................................................................................................................................................... 292 Vacci piano! ............................................................................................................................................... 292 Gatta ci cova! ............................................................................................................................................. 293 Sono nel pallone ......................................................................................................................................... 293

Część V: Dodatki ........................................................ 295 Dodatek A Tabela czasowników ............................................................................................ 297 Dodatek B Minisłownik ........................................................................................................ 307 Dodatek C Płyta CD ............................................................................................................... 317

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

O autorach F

rancesca Romana Onofri po ukończeniu filologii hiszpańskiej i angielskiej przez kilka lat mieszkała za granicą, aby lepiej zrozumieć tamtejszą kulturę i język. W Hiszpanii i Irlandii pracowała jako nauczyciel języka włoskiego i hiszpańskiego, a także jako tłumacz podczas różnych wydarzeń kulturalnych. W Niemczech, jako pracownik muzeum sztuki współczesnej, odpowiadała za komunikację i specjalne wydarzenia, lecz nawet wtedy nie zrezygnowała ze swojej pasji: uczyła języka włoskiego w Opera Studio przy Operze w Kolonii oraz wykonywała tłumaczenia — głównie poświęcone tematyce artystycznej. Po powrocie do ojczystych Włoch wydała, we współpracy z wydawnictwem Berlitz, kilka podręczników do nauki języka włoskiego. Obecnie pracuje jako tłumacz książek poświęconych sztuce, a także jako organizatorka wydarzeń kulturalnych i pedagog. Karen Möller ukończyła filologię włoską i angielską. Przed rozpoczęciem studiów pracowała w branży public relations oraz pisała artykuły do gazet i różnego typu magazynów poświęconych modzie. Ostatnio współpracuje także z wydawnictwem Berlitz Publishing, opracowując podręczniki i ćwiczenia do nauki języków niemieckiego i włoskiego. Berlitz to od ponad 130 lat synonim najlepszej jakości usług związanych z edukacją językową. W ponad 400 siedzibach, w 50 krajach na całym świecie, Berlitz oferuje pełen zakres usług językowych, wśród nich nauczanie, szkolenia międzykulturowe, tłumaczenie dokumentów, lokalizację oprogramowania i tłumaczenia ustne. Berlitz oferuje także szeroki asortyment publikacji, takich jak: kursy językowe dla samouków, rozmówki, przewodniki turystyczne i słowniki. Znana na całym świecie metoda Berlitza to istota nauczania proponowanego przez firmę Berlitz. Od czasu jej wprowadzenia, czyli od roku 1878, skorzystały z niej miliony osób uczących się języków obcych. Więcej informacji na temat produktów i kursów językowych Berlitz uzyskasz, kontaktując się z najbliższą szkołą językową Berlitz lub odwiedzając stronę internetową www.berlitz.pl, za pośrednictwem której możesz zapisać się na zajęcia lub nabyć materiały językowe.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

12

Włoski dla bystrzaków

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Wstęp

Podziękowania od autorów F

rancesca Romana Onofri i Karen Möller pragną przekazać wyrazy wdzięczności i uznania pracownikom wydawnictwa Wiley, w tym Markowi i Holly, a także redaktorom z wydawnictwa Berlitz — Sheryl Olinsky Borg i Juergenowi Lorenzowi — za słowa zachęty i wsparcie. Berlitz chciałby podziękować następującym osobom: Karen Möller i Francesce Onofri, znakomitym autorkom, za ich zaangażowanie w proces tworzenia tej książki. Paulowi Rubenowi, naszemu nowojorskiemu twórcy nagrań, za ożywienie zapisanych na papierze włoskich dialogów, a także zespołowi postprodukcyjnemu z Big Media Productions w Nowym Jorku — Johnowi Sheary, Philipowi Clarkowi i Timowi Franklinowi — za niezliczone godziny poświęcone na przesłuchiwanie, cięcie i montowanie materiału. Naszym wydawcom Juergenowi Lorenzowi i Sheryl Olinsky Borg, za ich profesjonalizm oraz zaangażowanie w realizację pełnego wyzwań, fascynującego projektu. Duccio Faggelli, wspaniałemu lektorowi i znakomitemu redaktorowi za to, że zatroszczył się o ostateczny włoski charakter tej książki. Wyrazy głębokiej wdzięczności kierujemy także do pracowników wydawnictwa Wiley, a zwłaszcza do Holly McGuire, Pam Mourouzis, Marka Rohe, Kathleen Dobie i Tracy Barr, którzy od początku do końca czuwali nad procesem tworzenia książki Włoski dla bystrzaków.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

13

14

Włoski dla bystrzaków Podziękowania od wydawcy oryginału Jesteśmy dumni z tej książki. Prosimy o przesyłanie wszystkich uwag za pomocą formularza internetowego serii Dummies, który znajduje się pod adresem www.dummies.com/register. W wydaniu tej książki pomogli nam między innymi: Acquisitions, Editorial, and Media Development

Composition

Editors: Mark Edwin Rohe, Kathleen A. Dobie, Tracy Barr

Project Coordinator: E. Shawn Aylsworth

Senior Acquisitions Editor: Holly Mc Guire Copy Editor: Corey Dalton Acquisitions Coordinator: Karen S. Young Technical Editor: Dolores Pigoni-Millrer, Alberto Mari Editorial Manager: Pamela Mourouzis Media Development Manager: Heather Heath Dismore Editorial Assistant: Carol Strickland

Layout and Graphics: Beth Brooks, Barry Offringa, Tracy K. Oliver, Brent Savage, Janet Seib, Brian Torwelle, Dan Whetstine, Erin Zeltner Proofreaders: Corey Bowen, Rita Milandri, Marianne Santy, Charles Spencer Indexer: Mary Mortensen Special Help: Tina Sims, Donna Frederick, Seta. K. Franz, Sherry Gomall

Reprint Editior: Bethany Andre

Publishing and Editorial for Consumer Dummies Diane Graves Steele, Vice President and Publisher, Consumer Dummies Joyce Pepple, Acquisitions Director, Consumer Dummies Kristin A. Cocks, Product Development Director, Consumer Dummies Michael Spring, Vice President and Publisher, Travel Brice Gosnell, Associate Publisher, Travel Suzanne Jannetta: Editorial Director, Travel Publishing for Technology Dummies Andy Cummings, Vice President and Publisher, Dummies Technology/General User Composition Services Gerry Fahey, Vice President of Production Services Debbie Stailey, Director of Composition Services

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Wstęp

Wstęp W

miarę jak społeczeństwo staje się coraz bardziej wielokulturowe, znajomość przynajmniej kilku słów w języku obcym coraz bardziej się przydaje. Tanie linie lotnicze sprawiają, że zagraniczne podróże stają się coraz bardziej realne. Podobnie globalne interesy mogą zaprowadzić nas poza granice kraju. Być może masz przyjaciół lub sąsiadów mówiących w innym niż Ty języku, a może chcesz powrócić do korzeni, poznając język, którym posługiwali się Twoi przodkowie. Bez względu na to, dlaczego chcesz nauczyć się podstaw włoskiego, książka Włoski dla bystrzaków może Ci w tym pomóc. Dwaj eksperci pomagający Czytelnikom zgłębiać wiedzę — Berlitz specjalizujący się w nauczaniu języków obcych oraz Wiley Publishing, Inc., wydawca bestsellerów z serii Dla bystrzaków — zespolili siły, aby powstała książka, która pomoże Ci opanować podstawowe umiejętności w zakresie porozumiewania się w języku włoskim. Nie obiecujemy, że dzięki książce Włoski dla bystrzaków osiągniesz biegłość w posługiwaniu się tym językiem, lecz jeśli będziesz musiał kogoś powitać, kupić bilet czy zamówić danie w restauracji, oto znalazłeś właściwą pomoc.

O książce Nie jest to żaden kurs językowy, na który musisz obowiązkowo uczęszczać dwa razy w tygodniu przez określony czas. Po Włoski dla bystrzaków możesz sięgać, gdy tylko masz na to ochotę, niezależnie od tego, czy chcesz opanować kilka słów i zdań przydatnych podczas pobytu we Włoszech, czy raczej dowiedzieć się, jak powiedzieć „Cześć, jak się masz?” do włoskojęzycznego sąsiada. Przeczytaj tę książkę w swoim własnym tempie, czytając za każdym razem tyle, na ile masz ochotę. Nie musisz też brnąć przez poszczególne rozdziały w zaproponowanej przez nas kolejności; po prostu czytaj te fragmenty, które Cię interesują. Uwaga: Jeżeli dotychczas nigdy nie uczyłeś się języka włoskiego, dobrze by było, abyś najpierw przeczytał rozdziały z części I, a dopiero potem zapoznał się z dalszymi. Część I dostarcza podstawowej wiedzy na temat języka włoskiego, dotyczącej między innymi wymowy głosek.

Konwencje zastosowane w książce Aby ułatwić Ci poruszanie się po książce, zastosowaliśmy pewne konwencje:

9 Słowa w języku włoskim zostały zapisane pogrubioną czcionką w celu ich wyróżnienia. 9 Kursywą zapisano akcentowaną sylabę.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

15

16

Włoski dla bystrzaków

9 Koniugacje czasowników (zestawienia pokazujące formy czasownika) zostały zapisane w następującej kolejności: forma „ja”, forma „ty”, forma „on, ona, ono”, forma „my”, forma „wy” (mnoga/grzecznościowa), forma „oni”. Wymowa została zapisana w drugiej kolumnie. Poniżej przedstawiamy przykład odmiany czasownika divertirsi (di-wer-tir-si) (bawić się, rozerwać się): Koniugacja mi diverto ti diverti si diverte ci divertiamo vi divertite si divertono

Wymowa mi di-wer-to ti di-wer-ti si di-wer-te ci di-wer-tja-mo wi di-wer-ti-te si di-wer-to-no

Nauka języka obcego jest dość specyficzną dziedziną, dlatego książka ta zawiera kilka elementów, których inne książki z serii Dla bystrzaków nie zawierają. Poniżej przedstawiamy nowe elementy, z którymi zetkniesz się podczas lektury:

9 Pogawędki: najlepszym sposobem nauki języka jest obserwowanie i przysłuchiwanie się rozmowom, dlatego w książce tej zamieszczamy liczne dialogi zwane przez nas pogawędkami. Dzięki nim poznasz włoskie słowa, ich wymowę, a także ich polskie znaczenie.

9 Słówka do zapamiętania: w nauce języka istotne jest także zapamiętywanie kluczowych słów i zwrotów, dlatego ważne słówka pojawiające się w poszczególnych rozdziałach (lub ich częściach) prezentujemy w formie zestawienia na tablicach opatrzonych nagłówkiem „Słówka do zapamiętania”. W języku włoskim każdy rzeczownik ma swój rodzaj, determinujący dobór rodzajnika czy sposób tworzenia liczby mnogiej. Dlatego też na tablicach ze słówkami do zapamiętania rodzaj żeński rzeczownika oznaczamy literą [ż], a rodzaj męski literą [m].

9 Gierki językowe: jeżeli nie masz możliwości przećwiczenia w praktyce świeżo zdobytych umiejętności językowych, możesz utrwalić wiedzę dzięki gierkom językowym. To świetny sposób na śledzenie postępów w nauce.

Ponieważ każdy język inaczej wyraża pewne idee, polskie tłumaczenie niektórych włoskich terminów nie zawsze jest dosłowne. Zależy nam na tym, abyś poznał sens wypowiedzi, a nie dosłowne znaczenie poszczególnych słów. Przykładowo zwrot Mi dica (mi di-ka) można przetłumaczyć dosłownie jako „Proszę mi powiedzieć”, lecz w niektórych sytuacjach znaczy on tyle, co „W czym mogę pomóc?”. W tej książce znajdziesz właśnie takie tłumaczenie tego zwrotu.

Naiwne założenia Pisząc tę książkę, musieliśmy przyjąć pewne założenia dotyczące tego, kim jesteś i jakie są Twoje oczekiwania związane z książką zatytułowaną Włoski dla bystrzaków. Oto one:

9 Nie znasz języka włoskiego, a jeśli nawet kiedyś się go uczyłeś, wszystko wyleciało Ci z głowy.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Wstęp

9 Nie szukasz książki, dzięki której mógłbyś biegle opanować język włoski; zależy Ci

wyłącznie na opanowaniu pewnych słów, zwrotów i konstrukcji zdaniowych, które umożliwiają porozumiewanie się w języku włoskim w podstawowym zakresie.

9 Nie chcesz być zmuszany do zapamiętywania długich list słówek ani mnóstwa nudnych reguł gramatycznych.

9 Chcesz nieco się rozerwać i jednocześnie nauczyć się trochę włoskiego. Jeżeli powyższe stwierdzenia odnoszą się do Ciebie, oznacza to, że znalazłeś właściwą książkę!

Jak podzielona jest książka Książka ta została podzielona tematycznie na części, a następnie na rozdziały. Z poniższych opisów dowiesz się, jakiego typu informacje możesz znaleźć w poszczególnych częściach.

Część I: Na dobry początek W tej części znajdziesz podstawowe informacje na temat języka włoskiego: jak wymawiać poszczególne wyrazy, jakie akcenty w nim występują itd. Wzmocnimy też Twoją pewność siebie, wskazując włoskie słowa, które prawdopodobnie doskonale znasz. Przedstawimy także pewne zagadnienia gramatyczne, które mogą okazać się przydatne podczas lektury dalszych części książki.

Część II: Włoski w akcji W tej części zaczniesz uczyć się języka włoskiego i stosować go w praktyce. Zamiast koncentrować się na kwestiach gramatycznych — jak to bywa w przypadku wielu podręczników do nauki języka — skupimy się na sytuacjach dnia codziennego takich jak robienie zakupów, spożywanie posiłków czy rozmowy towarzyskie.

Część III: Włoski w podróży Ta część dostarcza narzędzi, które pozwalają wykorzystać Twoją znajomość języka włoskiego „w drodze”, bez względu na to, czy trafisz do lokalnej włoskiej restauracji, czy do muzeum we Florencji.

Część IV: Dekalogi Jeżeli poszukujesz niewielkich, lekkostrawnych porcji informacji dotyczących języka włoskiego, ta część z pewnością Cię zainteresuje. Znajdziesz w niej m.in. opis dziesięciu sposobów na szybką naukę włoskiego, dziesięć przydatnych wyrażeń w języku włoskim oraz dziesięć kwestii, których nie należy wypowiadać po włosku.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

17

18

Włoski dla bystrzaków

Część V: Dodatki Ta część książki zawiera ważne informacje, do których być może zechcesz się odnieść. Zawarliśmy w niej między innymi tabele z odmianą czasowników, dzięki którym dowiesz się, jak odmieniać zarówno czasowniki regularne, jak i te, które uparcie nie chcą wpasować się w schemat. Przedstawiamy także spis ścieżek dźwiękowych pojawiających się na płycie CD dołączonej do niniejszej książki, tak abyś mógł z łatwością odnaleźć poszczególne dialogi. Na końcu prezentujemy słowniczki włosko-polski i polskowłoski. Jeżeli spotkasz się z włoskim słowem, którego nie rozumiesz, albo gdy zechcesz przetłumaczyć na włoski jakieś polskie słowo, zawsze możesz tu zerknąć.

Ikony użyte w książce Być może czytając tę książkę, będziesz poszukiwał pewnych konkretnych informacji. Aby ułatwić Ci to zadanie, na marginesach umieściliśmy następujące ikony: Ta ikona odnosi się do rad, które mogą ułatwić naukę języka włoskiego.

Ikona ta, niczym supełek zawiązany na chusteczce, pomoże Ci nie zapomnieć ważnych informacji. Języki pełne są pułapek, w które z łatwością możesz wpaść, jeżeli nie będziesz się ich spodziewał. Ta ikona wskazuje na fragmenty książki, w których omówione zostały takie właśnie dziwaczne zasady gramatyczne. Jeżeli szukasz informacji i rad dotyczących kultury i podróży, zwróć uwagę na te właśnie ikony. Wskazują one na ciekawostki związane z włoską specyfiką. Dzięki dołączonej do książki płycie CD będziesz miał okazję posłuchać osób biegle władających językiem włoskim i w ten sposób lepiej poznać prawdziwe brzmienie tego języka. Ikona ta wskazuje pogawędki, których treść została zarejestrowana na płycie.

Co dalej Nie nauczysz się języka, jeśli nie spróbujesz i nie zaczniesz mówić (bez względu na to, jak kiepska będzie na początku Twoja wymowa). A więc zrób pierwszy krok! Wybierz rozdział, który Cię interesuje, albo włóż płytę do odtwarzacza CD i wysłuchaj kilku dialogów. Już wkrótce będziesz mógł odpowiedzieć Sì, gdy ktoś spyta Parla italiano?.

Materiały do pobrania W przypadku wersji elektronicznej obraz płyty dołączonej do książki możesz pobrać bezpośrednio z serwera FTP Wydawnictwa Helion. Wystarczy, że klikniesz w poniższy link: ftp://ftp.helion.pl/przyklady/wlosby_p.zip Rozmiar pliku: 260 MB

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Część I

Na dobry początek

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

20

Część I: Na dobry początek

W tej części…

C

iao! Widzisz, już rozumiesz trochę włoską mowę, choć być może sądzisz, że żegnamy się, zanim jeszcze zdążyliśmy się przywitać. W rzeczywistości ciao znaczy tyle, co „cześć”, a więc można stosować je zarówno przy pożegnaniu, jak i przy powitaniu. W dwóch pierwszych rozdziałach opisane zostały podstawy języka włoskiego. Rozdział 1. uświadomi Ci, że już teraz znasz liczne włoskie słowa, oraz dostarczy wskazówek, dzięki którym będziesz potrafił poprawnie wymówić wszystkie inne włoskie słowa. Rozdział 2. omawia podstawy gramatyki języka włoskiego — między innymi wyjaśnia, w jaki sposób konstruować zdanie — oraz, ponieważ liczby odgrywają dużą rolę w procesie nauki języka, zapoznaje z włoskimi liczebnikami. A zatem andiamo! (an-dja-mo) (do dzieła!).

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 1: Włoski nie jest Ci zupełnie obcy

Rozdział 1

Włoski nie jest Ci zupełnie obcy W tym rozdziale: ► Słówka, które znasz. ► Popularne wyrażenia i wyrazy pokrewne. ► Podstawy włoskiej wymowy. ► Posługiwanie się gestami.

P

rawdopodobnie wiesz, że włoski to język romański, co oznacza, że podobnie jak hiszpański, francuski, portugalski i kilka innych języków jest „dzieckiem” łaciny. Był taki czas, gdy łacina stanowiła język urzędowy w znacznej części Europy znajdującej się wówczas we władaniu Rzymian. Oczywiście przed nadejściem najeźdźcy ludzie mówili we własnych językach i to właśnie z połączenia ich mowy oraz łaciny powstało wiele języków i dialektów pozostających w użyciu po dziś dzień. Jeżeli znasz któryś z języków romańskich — francuski, włoski, portugalski czy hiszpański — często jesteś w stanie zrozumieć co nieco z pozostałych. Lecz podobnie jak członkowie rodziny mogą być do siebie podobni i jednocześnie mieć całkowicie inny charakter, tak samo rzecz się przedstawia z językami. Takie samo zróżnicowanie odnajdziesz wśród istniejących we Włoszech (a także i w innych krajach) dialektów. Ze względów historycznych lub społecznych ludzie w różnych regionach kraju mówią w odmienny sposób i choć włoski jest we Włoszech językiem urzędowym i powszechnie używanym, na terenie całego kraju funkcjonuje wiele dialektów. Wyobraź sobie, że niektóre dialekty tak bardzo różnią się od języka włoskiego, że posługujący się nimi mieszkańcy różnych regionów nie rozumieją się nawzajem. Podróżując po Włoszech, będziesz słyszał różne akcenty i dialekty. Być może zaskoczy Cię fakt, że pomimo tych różnic wszyscy rozumieją Twój włoski, a Ty rozumiesz ich. Włosi z reguły nie mówią dialektem, porozumiewając się z obcokrajowcami! Bądź jednak ostrożny, ponieważ dzięki tej książce Twój włoski może stać się aż nadto doskonały, przez co mogą uznać Cię za krajana! W takim przypadku, prosimy, skontaktuj się z nami telefonicznie! Nie chcielibyśmy jednak wdawać się w tym miejscu w szczegóły dotyczące wspomnianych różnic regionalnych. Język stanowi środek komunikacji z ludźmi. Aby rozmawiać z obcokrajowcami, musisz ich rozumieć i jasno wyrażać to, co sam chcesz im przekazać. Ponieważ posługiwanie się wyłącznie gestami po pewnym czasie może okazać się bardzo uciążliwe, prezentujemy przydatne zwroty, które ułatwiają życie osobom chcącym porozumieć się w języku włoskim. Dostarczymy Ci także informacji z zakresu kultury, aby nakreślić obraz mieszkańców Półwyspu Apenińskiego. To także może okazać się bardzo przydatne, ponieważ — jak głosi stare przysłowie — co kraj, to obyczaj.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

21

22

Część I: Na dobry początek

Przecież już znasz trochę język włoski! Być może już wiesz, że Włosi uwielbiają rozmawiać. Czerpią przyjemność nie tylko z samej komunikacji, lecz także kochają swój język. Włoski jest bardzo melodyjny. To nie przypadek, że włoska opera słynie na cały świat. Mimo iż Włosi są tak dumni ze swego języka, pozwolili, by zadomowiły się w nim pewne obcojęzyczne słowa, takie jak na przykład angielskie: gadget, jogging czy shock; często też posługują się słowem okay. Od czasu, gdy w ich życiu pojawiły się komputery, mówią cliccare sul mouse (klik-ka-re sul maus) (klikać w myszkę). Spędzanie całych godzin przed telewizorem i przeskakiwanie z kanału na kanał Włosi nazywają z angielska lo zapping (lo dzap-ping). To tylko nieliczne przykłady spośród powodzi angielskich słów, które przeniknęły do języka włoskiego. Zjawisko to działa jednak w obydwie strony. W wielu językach, w tym także w języku polskim, obecne są włoskie słowa. Czy znasz takie? No właśnie...

9 pizza (pic-ca) 9 pasta (pa-sta) 9 spaghetti (spa-get-ti) 9 tortellini (tor-tel-li-ni) 9 mozzarella (moc-ca-rel-la) 9 espresso (e-spres-so) 9 cappuccino (kap-pu-czi-no) 9 tiramisú (ti-ra-mi-su) Przy okazji, czy wiedziałeś, że tiramisù znaczy „podnieś mnie na duchu”? Ma to związek z tym, że jednym ze składników tego deseru jest mocne włoskie espresso. Być może spotkałeś się także ze słowami pochodzącymi z obszarów innych niż kulinarne, takimi jak na przykład:

9 amore (a-mo-re): słowo to oznacza „miłość”, o której opowiada tyle włoskich piosenek. 9 avanti (a-wan-ti): posługujemy się tym słowem, aby powiedzieć „proszę wejść!”, a także „no chodź!” czy „no dalej!”.

9 bambino (bam-bi-no): to dziecko płci męskiej. Żeński odpowiednik to bambina (bam-bi-na).

9 bravo! (bra-wo): prawidłowo posługujemy się tym słowem, gdy zwracamy się do jednego

mężczyzny. Aby zwrócić się do kobiety, musimy powiedzieć brava! (bra-wa), a do grupy osób bravi! (bra-wi). Jeśli grupa ta złożona jest wyłącznie z kobiet, należy powiedzieć brave! (bra-we).

9 ciao! (cza-o): ciao znaczy „witaj” i „żegnaj”. 9 scusi (sku-zi): słowo to znaczy tyle, co „przepraszam” i „przykro mi”. Zwracamy się nim do osób, których nie znamy, lub w sytuacjach formalnych. Do osób znajomych i dzieci mówimy scusa (sku-za).

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 1: Włoski nie jest Ci zupełnie obcy Zetknąłeś się przynajmniej z częścią powyższych określeń, prawda? To zaledwie przedsmak tych wszystkich słów i zwrotów, które poznasz dzięki tej książce. W tej chwili mówimy: Chi si accontenta gode (ki si ak-kon-ten-ta go-de) (Co za dużo, to niezdrowo).

Językowi krewniacy Poza słowami, które zostały zaadaptowane w sposób bezpośredni, języki włoski i polski mają wielu krewniaków. Wyrazy pokrewne, bo o nich właśnie mowa, to takie wyrazy, które wywodzą się z tego samego rdzenia i w związku z tym brzmią podobnie, mimo iż mogą należeć do innych języków. Poniższe przykłady pomogą Ci zrozumieć, o jakiego typu wyrazy chodzi:

9 comunicazione (ko-mu-ni-ka-cjo-ne) (komunikacja) 9 informazione (in-for-ma-cjo-ne) (informacja) 9 terrorista (ter-ro-ri-sta) (terrorysta) 9 monastero (mo-na-ste-ro) (monaster) 9 discoteca (di-sko-te-ka) (dyskoteka) Rozumiesz język włoski o wiele lepiej, niż Ci się wydaje. Języki włoski i polski mają mnóstwo wspólnych „krewnych”.

Popularne zwroty W każdym języku istnieją wyrażenia, którymi posługujemy się tak często, że niemal rutynowo. Przykładowo, gdy dajesz coś komuś, a osoba ta mówi „dziękuję”, automatycznie odpowiadasz „nie ma za co!”. Tego typu zwroty stanowią nieodłączną część każdego języka. Gdy znasz je i wiesz, w jakich sytuacjach należy je stosować, jesteś na dobrej drodze do tego, by zacząć biegle posługiwać się danym językiem. Poniżej przedstawiamy niektóre z najpopularniejszych wyrażeń w języku włoskim:

9 Accidenti! (acz-czi-den-ti) (Ojej!) 9 Andiamo!(an-dja-mo) (Chodźmy!) 9 Che bello! (ke bel-lo!) (Jak miło!) 9 Che c’è? (ke cze) (Co tam?) 9 D’accordo? D’accordo! (dak-kor-do) (Zgoda?; Zgoda!) 9 Dai! (daj) (No!; No dalej!) 9 E chi se ne importa? (e ki se ne im-por-ta) (A któżby się tym przejmował?) 9 È lo stesso. (e lo stes-so) (To to samo; Na jedno wychodzi.) 9 Fantastico! (fan-ta-sti-ko) (Cudownie!; Fantastycznie!) 9 Non fa niente. (non fa nien-te) (Nic nie szkodzi.) Zwrotem Non fa niente posługujemy się, gdy ktoś nas za coś przeprasza.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

23

24

Część I: Na dobry początek

9 Non c’è di che. (non cze di ke) (Nie ma za co.) 9 Permesso? (per-mes-so) (Czy mogę przejść? Czy mogę wejść?) 9 Włosi posługują się tym zwrotem, gdy chcą przekroczyć próg czyjegoś domu lub gdy

torują sobie przejście w tłumie. Bardziej poufałym odpowiednikiem tego zwrotu jest posso? (pos-so) (mogę?), lecz nie jest to zwrot, którym posłużylibyśmy się w powyżej opisanych sytuacjach.

9 Stupendo! (stu-pen-do) (Cudowny!; Zadziwiający!) 9 Va bene! (wa be-ne) (Dobrze!; Okay!)

Podstawy wymowy Język włoski dostarczy Ci okazji do fonetycznych akrobacji. A wszystko to za sprawą głosek nieistniejących w języku polskim. W tej części przekażemy podstawowe informacje na temat wymowy, które umożliwią Ci zarówno korzystanie z niniejszej książki, jak i poprawną artykulację wypowiedzi w języku włoskim. Najpierw chcielibyśmy zawrzeć z Tobą kontrakt. W nawiasach obok włoskich słów zamieściliśmy ich wymowę. Poniżej znajdziesz pomocne wskazówki, dzięki którym łatwiej będzie Ci wymawiać włoskie słowa. Kontrakt dotyczy tego, do których dźwięków odnoszą się poszczególne litery. Kod ten będzie obowiązywał w całej książce. Zapisując wymowę, oddzielamy sylaby dywizem w taki oto sposób: casa (ka-za) (dom). Sylabę akcentowaną zaznaczamy kursywą. Więcej informacji na temat akcentów znajdziesz w punkcie zatytułowanym „Prawidłowe akcentowanie wyrazów” w dalszej części rozdziału.

Samogłoski Zaczniemy od samogłosek. Ich wymowa nie przysparza szczególnych trudności. W języku włoskim istnieje pięć samogłosek (licząc wyłącznie znaki graficzne)1: a, e, i, o, u. Poniżej znajdziesz informacje dotyczące wymowy każdej z nich.

Samogłoski „a” oraz „u”. Samogłoski a oraz u mają w języku włoskim takie samo brzmienie, jak w języku polskim.

Samogłoska „i” Podobnie jak w języku polskim, samogłoskę i w języku włoskim wymawiamy jako (i) lub (j), w zależności od pozycji w wyrazie oraz akcentu. Oto kilka przykładów obrazujących to zróżnicowanie:

9 cinema (czi-ne-ma) (kino) 9 bambino (bam-bi-no) (dziecko) 1

Jeżeli uwzględnimy także zróżnicowanie wymowy — podział na samogłoski otwarte i ścieśnione — będzie ich siedem — przyp. tłum.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 1: Włoski nie jest Ci zupełnie obcy

9 piacere (pja-cze-re) (przyjemność) 9 italiano (i-ta-lja-no) 9 Uwaga: w języku włoskim i nie zmiękcza spółgłosek c, s ani z. Samogłoski „e” oraz „o” W języku włoskim samogłoski e i o w pozycji akcentowanej występują w wersji otwartej (è, ò) lub ścieśnionej (é, ó). W pozycji nieakcentowanej wymawiamy je po prostu jako (e, o). Ponieważ odmienna wymowa tych samogłosek wpływa na znaczenie jedynie bardzo nielicznej grupy wyrazów (tzw. homografów, czyli wyrazów, które zapisujemy w taki sam sposób, lecz inaczej wymawiamy), aby dodatkowo nie komplikować nauki, nie będziemy uwzględniać tego podziału w zapisie fonetycznym.

Spółgłoski W języku włoskim istnieją te same spółgłoski, co w języku polskim. Większość z nich w obydwu językach wymawiamy w taki sam sposób, choć istnieją też pewne różnice. Zaczniemy od kwestii najprostszych, czyli spółgłosek, które wymawiamy tak samo:

9 b: jak w bene (be-ne) (dobrze) 9 d: jak w dare (da-re) (dać) 9 f: jak w fare (fa-re) (robić) 9 l: jak w ladro (la-dro) (złodziej) 9 m: jak w madre (ma-dre) (matka) 9 n: jak w no (no) (nie) 9 p: jak w padre (pa-dre) (ojciec) 9 r: jak w radio (ra-djo) (radio) 9 t: jak w treno (tre-no) (pociąg) Istnieją też pewne spółgłoski, które tak naprawdę nie należą do alfabetu włoskiego, lecz występują w wyrazach pochodzenia obcego zadomowionych w języku włoskim. Są to:

9 j: jak w jogging (dżo-ging), junior (dżu-nior) czy jeans (dżins). 9 k: jak w okay, ketchup czy killer. 9 w: jak w whisky (łi-ski), windsurf (łind-surf) czy wafer (wa-fer) (wafel). 9 x: jak w xenofobia (kse-no-fo-bi-a) (ksenofobia) i xilofono (ksi-lo-fo-no) (ksylofon).

W większości przypadków wyrazy zawierające spółgłoskę x pochodzą z języka greckiego.

9 y: jak w yogurt (jo-gurt), hobby (ob-bi)czy yacht (jot) (jacht). Teraz zajmiemy się spółgłoskami, które wymawiamy inaczej niż w języku polskim.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

25

26

Część I: Na dobry początek Spółgłoska „c” Wymowa włoskiego c zależy od tego, jaka następuje po nim głoska:

9 Gdy po c następują samogłoski a, o, u lub jakakolwiek spółgłoska, wymawiamy je jak

w polskim wyrazie kot. Taką wymowę zapisujemy jako (k). Dźwięk ten występuje przykładowo w wyrazach: casa (ka-za) (dom), colpa (kol-pa) (wina) czy cuore (kło-re) (serce).

9 Gdy po c następują e lub i, wymawiamy je jako (cz), jak w polskim wyrazie czas; takim

też zapisem będziemy się posługiwali w książce. A oto przykłady: cena (cze-na) (kolacja), cibo (czi-bo) (jedzenie), certo (czer-to) (pewnie; oczywiście).

9 Aby uzyskać dźwięk „cz” przed samogłoskami a, o lub u, musimy dodać samogłoskę i.

Służy ona jednak wyłącznie do tworzenia dźwięku „cz”, tzn. nie wymawiamy jej jako takiej. Do wyrazów obrazujących taką sytuację należą: ciao (cza-o) (cześć), cioccolata (czok-ko-la-ta) (czekolada) czy ciuccio (czucz-czo) (smoczek).

9 Aby uzyskać dźwięk „k” przed samogłoskami e lub i, pomiędzy c a e lub i należy wstawić h, jak w wyrazach: che (ke) (co), chiesa (kje-za) (kościół) czy chiave (kja-we) (klucz).

Zasady te mogą sprawiać wrażenie bardzo skomplikowanych, lecz w rzeczywistości stosowanie ich w praktyce nie jest wcale takie trudne. Poniżej przedstawiamy je w nieco inny sposób, który być może ułatwi Ci zapamiętanie wspomnianych reguł: casa

colpa

cuore

che

chiave

=k

cena

cibo

certo

cioccolata

ciao

= cz

Spółgłoska „g” Włoskie g zachowuje się tak samo jak c. Dlatego przedstawiamy je w taki sam sposób:

9 Gdy po g następują samogłoski a, o, u lub jakakolwiek spółgłoska, wymawiamy je jak w polskim wyrazie gad. Taką wymowę zapisujemy jako (g). Dźwięk ten występuje przykładowo w wyrazach: gamba (gam-ba) (noga), gomma (gom-ma) (guma) czy guerra (głer-ra) (wojna).

9 Gdy po g następują e lub i, wymawiamy je jako (dż), jak w polskim wyrazie dżem; takim też zapisem będziemy się posługiwali w książce. A oto przykłady: gentile (dżen-ti-le) (uprzejmy), giorno (dżor-no) (dzień) oraz gelosia (dże-lo-zi-a) (zazdrość).

9 Aby uzyskać dźwięk „dż” przed samogłoskami a, o lub u, musimy dodać samogłoskę i. Ma ona za zadanie wyłącznie wskazywanie dźwięku „dż”, dlatego nie wymawiamy jej jako takiej. Do wyrazów obrazujących taką sytuację należą: giacca (dżak-ka) (kurtka), gioco (dżo-ko) (gra) czy giudice (dżu-di-cze) (sędzia).

9 Aby uzyskać dźwięk „g” przed samogłoskami e lub i, pomiędzy c a e lub i należy wstawić h, jak w wyrazach: spaghetti (spa-get-ti) (spaghetti), ghiaccio (giacz-czo) (lód) czy ghirlanda (gir-lan-da) (wieniec).

Oto kolejny schemat, który pomoże Ci zapamiętać tę wymowę: gamba

gomma

guerra

ghiaccio

spaghetti

=g

gentile

giorno

giacca

gioco

giudice

= dż

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 1: Włoski nie jest Ci zupełnie obcy Spółgłoska „h” Spółgłoska h ma wyłącznie jedną funkcję, a mianowicie zmianę dźwięków c oraz g przed samogłoskami e oraz i, jak opisaliśmy powyżej. Pojawia się ona także w wyrazach i zwrotach obcojęzycznych, takich jak hostess (o-stes) (hostessa), hit parade (it pa-rejd) czy hobby (ob-bi), a także w niektórych formach czasownika avere (a-we-re) (mieć), lecz niezmiennie pozostaje niema.

Spółgłoska „q” Q istnieje wyłącznie w połączeniu z u, po którym następuje kolejna samogłoska; stąd zawsze mamy do czynienia ze zlepkiem qu. Q wymawiamy jak (k), stąd qu jest wymawiane jako (ku). A oto kilka przykładów: quattro (kłat-tro) (cztery), questo (kłe-sto) (to) oraz quadro (kła-dro) (obraz).

Spółgłoska „s” Czasami s wymawiamy jak polskie s w wyrazie smok. W takim przypadku jego wymowę zapisujemy jako (s). W innych przypadkach wymawiamy je jak polskie z w wyrazie zero; w takich przypadkach jego wymowę zapisujemy jako (z). Do przykładowych wyrazów ilustrujących te odmienne sytuacje należą: pasta (pa-sta) (makaron), solo (so-lo) (tylko) oraz chiesa (kje-za) i gelosia (dże-lo-zi-a).

Spółgłoska „z” Pojedyncze z wymawiamy jak polskie (dz), jak w polskim wyrazie dzwon i włoskim zio (dzi-o) (wujek). Gdy spółgłoska ta ulega podwojeniu, wymawiamy ją nieco ostrzej, jak (c) w wyrazie tazza (tac-ca) (filiżanka; kubek).

Spółgłoska „v” Włoską spółgłoskę v wymawiamy jak polskie (w). Przykładem są wyrazy vino (wi-no) (wino), viso (wi-zo) (twarz) czy dove (do-we) (gdzie).

Spółgłoski podwójne Spółgłoski podwójne w języku włoskim należy wymawiać ze szczególną starannością, dbając o to, aby wydłużyć dźwięk pierwszej z nich. Dodatkowo samogłoska poprzedzająca takie podwojenie jest krótka. Trudność polega na tym, że pomiędzy jedną a drugą spółgłoską nie ma pauzy. Podwojenie spółgłoski zazwyczaj zmienia znaczenie słowa. A zatem, aby mieć pewność, że nasz włoski będzie zrozumiały, musimy wyraźnie je zaznaczać. Poprawną wymowę wyrazów zawierających spółgłoski podwójne ułatwia zapis fonetyczny, w którym spółgłoski te zostają rozdzielone między sąsiadujące z sobą sylaby:

9 nono (no-no) (dziewiąty) 9 nonno (non-no) (dziadek) 9 capello (ka-pel-lo) (włos) 9 cappello (kap-pel-lo) (kapelusz)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

27

28

Część I: Na dobry początek Nie martw się jednak zbytnio wymową podwójnych spółgłosek, ponieważ w rozmowie kontekst zazwyczaj ułatwia właściwe zrozumienie tego typu słów. Spróbuj raz jeszcze:

9 bello (bel-lo) (piękny) 9 caffè (kaf-fe) (kawa) 9 occhio (ok-kjo) (oko) 9 spiaggia (spjadż-dża) (plaża) Grupy spółgłoskowe Niektóre grupy spółgłoskowe przybierają w języku włoskim specjalne brzmienie. A oto one:

9 gn wymawiamy jak polskie „ni”. Jest to taki sam dźwięk, jak w niewątpliwie znanym Ci hiszpańskim słowie señorita (se-nio-ri-ta) (panna).

9 sc wymawiamy jak polskie „sk” w wyrazie skóra, gdy następuje po nim a, o, u lub h,

jak w wyrazach scala (ska-la) (skala), sconto (skon-to) (obniżka; przecena) oraz scuola (skło-la) (szkoła). Przed e oraz i wymawiamy je jako „sz”, jak w wyrazach scena (sze-na) (scena), scesa (sze-za) (zejście) oraz scimmia (szim-mja) (małpa).

9 gli wymawiamy jako „lj”, jak w wyrazach figlio (fi-ljo) (syn), voglia (wo-lja) (chęć) czy moglie (mo-lje) (żona).

Prawidłowe akcentowanie wyrazów Akcent to słyszalny nacisk, który kładziemy na sylabę podczas mówienia. Jedna sylaba w wyrazie zawsze jest mocniej akcentowana niż pozostałe. W tej książce sylaby, które należy akcentować, zostały zapisane kursywą. Niektóre słowa zawierają wskazówkę pokazującą, w jaki sposób należy je akcentować: akcent graficzny (`) lub (´) nad jedną z liter. Oto kilka przykładów:

9 caffè (kaf-fe) (kawa) 9 città (czit-ta) (miasto) 9 lunedì (lu-ne-di) (poniedziałek) 9 perché (per-ke) (dlaczego; dlatego) 9 però (pe-ro) (jednak) 9 università (u-ni-wer-si-ta) (uniwersytet) 9 virtù (wir-tu) (zaleta) Jedynie samogłoski mogą mieć akcent graficzny. W języku włoskim wszystkie samogłoski znajdujące się na końcu wyrazu mogą mieć akcent (`), lecz jedynie e może mieć zarówno (`) jak i (´). Różnica widoczna jest w wymowie: è wymawiamy w sposób otwarty, jak w wyrazie „biel”, podczas gdy é jest bardziej ścieśnione, jak we francuskim wyrazie foier (r nieme).

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 1: Włoski nie jest Ci zupełnie obcy Niestety w sytuacji, gdy akcent graficzny nie występuje, jesteś zdany sam na siebie. Zazwyczaj akcent w języku włoskim pada na przedostatnią sylabę. Jednak wyjątków od tej reguły jest zbyt wiele, abyśmy mogli je przytoczyć w tym miejscu! W pisanym języku włoskim spotkasz się z akcentami graficznymi. Zawsze znajdują się one nad samogłoskami i mogą pełnić różne funkcje:

9 Akcent informuje, w którym miejscu położyć nacisk w wymowie. 9 Akcent dostarcza wskazówek dotyczących poprawnej wymowy akcentowanej samogłoski. 9 Najważniejszą rolą akcentu jest różnicowanie znaczeń. Na szczęście istnieje stosunkowo niewiele słów, które piszemy w taki sam sposób, a akcentujemy odmiennie. Niemniej rozróżnienie ze względu na akcent może mieć istotne znaczenie, co ilustruje poniższy przykład:

e wymawiane jako (e) ścieśnione oraz è wymawiane jako (e) otwarte to dwa odrębne wyrazy. W pierwszym wypadku znaczy tyle co „i”, w drugim — tyle co „jest”.

Współczesne Włochy Na temat każdego kraju i kultury funkcjonują pewne stereotypy. Podczas vacanza (wa-kan-ca) (wakacji) lub oglądania starego filmu możesz dostrzec pewne powszechne cechy narodowe. Pamiętaj tylko, że stereotypy niekoniecznie muszą odzwierciedlać fakty.

się do Italii, nie spodziewa się, że spotka tam wyłącznie piękne kobiety i czarujących mężczyzn, którzy spędzają cały swój czas na śpiewaniu, piciu wina chianti (kjan-ti) i jedzeniu całych gór spaghetti. We Włoszech nie każda kobieta wygląda jak la Sofia nazionale (la so-fi-a na-cjo-na-le) (skarb narodowy w osobie Sofii Wszyscy znamy stereotypy krążące na temat gli ita- [Loren]) i nie każdy mężczyzna zabawia innych żartami liani (li i-ta-lja-ni) (Włochów). Tak, to prawda, że Włosi niczym il nostro Roberto (il no-stro ro-ber-to) (nasz mają buon gusto (buon gu-sto) (dobry gust) zarówno Roberto [Benigni]). w odniesieniu do moda (mo-da) (mody), jak i cucina (ku-czi-na) (kuchni), no i oczywiście mieszkają w jakimś W każdym kraju istnieje odrębny kanon zachowań. pięknym zakątku. Lecz Włochy to paese moderno (pa- Gesty lub zachowania, które gdzie indziej mogą zostać e-ze mo-der-no) (nowoczesny kraj). W dzisiejszych uznane za niegrzeczne, we Włoszech są całkowicie czasach donne (don-ne) (kobiety) nie rodzą niezliczo- akceptowane. Dlatego nie martw się; nie zawsze będziesz nej rzeszy bambini (bam-bi-ni) (dzieci); wręcz prze- świadkiem kłótni. Włosi wprost uwielbiają rozmawiać ciwnie, we Włoszech występuje obecnie ujemny przy- i to nieraz podniesionym głosem. Nie ma nic nadzwyrost naturalny. Także władza chiesa (kje-za) (Kościoła) czajnego w zagadywaniu przypadkowego współpasanie jest już tak silna, jak 50 lat temu. Obecnie Włochy żera w autobusie, w żartowaniu z osobami stojącymi należą do wiodących gospodarek w Europa (eu-ro-pa) z nami w kolejce czy ucinaniu pogawędki ze sprze(Europie). dawcą warzyw. Obalanie stereotypów na temat Włoch i ich mieszkańców to bez wątpienia niełatwe zadanie. Dzięki licznym filmom opowiadającym o Włochach oraz eksportowanej przez Włochy kulturze gastronomicznej, każdy może wyrobić sobie pewne pojęcie o sposobie zachowania i myślenia Włochów. Mamy nadzieję, że nikt, kto wybiera

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Potwierdzenie w rzeczywistości znajduje stereotyp, że Włosi potrafią cieszyć się życiem. Dzięki ciepłej pogodzie, która zazwyczaj panuje we Włoszech, mieszkańcy tego kraju lubią przebywać na świeżym powietrzu, spotykać się z przyjaciółmi w kawiarniach, restauracjach i pizzeriach oraz wspólnie miło spędzać czas.

29

30

Część I: Na dobry początek

Stosowanie gestów Włosi uwielbiają podkreślać słowa za pomocą gestów. W rzeczywistości mogliby rozmawiać bez słów i doskonale się rozumieć. Przykładowo istnieją gesty pozwalające wyrazić następujące stwierdzenia: Ho fame (o fa-me) (Jestem głodny), Me ne vado (me ne wa-do) (Idę sobie) czy E chi se ne importa? (e ki se ne im-por-ta) (A któżby się tym przejmował?). Co tu dużo mówić, istnieje także całe mnóstwo niegrzecznych gestów. Niestety opisywanie gestów słowami jest zbyt trudne, ponieważ włoska mowa ciała to niemal osobna dziedzina nauki, którą obcokrajowcom trudno opanować. Ważne jest także, aby wykonując poszczególne gesty, przybierać odpowiedni wyraz twarzy; w przeciwnym razie natychmiast zostaniesz zdemaskowany jako obcy. Ponadto gesty te powinno się wykonywać w sposób naturalny i spontaniczny, co jest doprawdy bardzo trudne, gdy nie ćwiczy się ich od kołyski. Poniższe powiedzenie dobrze obrazuje ten pogląd: L’abitudine è una seconda natura. (la-bi-tu-di-ne e u-na se-kon-da na-tu-ra) Przyzwyczajenie to druga natura. Tym niemniej chcielibyśmy nauczyć Cię kilku praktycznych, przydatnych gestów, które wolno wykonywać obcokrajowcom. Przykładowo powitaniu i pożegnaniu towarzyszy ten sam gest — uściski i całusy. W tych sytuacjach Włosi szukają bezpośredniego kontaktu. Nieznajomi ograniczają się do uścisku dłoni. Osoby, które znają się bardzo dobrze lub które już przy pierwszym spotkaniu czują do siebie sympatię, całują się w obydwa policzki; to znaczy nie dotykają się bezpośrednio ustami, a jedynie muskają policzkami. W rzeczywistości musisz sam zdecydować, czy całować, niby-całować, czy jedynie dotknąć się policzkami; to kwestia sympatii i stopnia zażyłości. Jeśli jednak masz z kimś bliższy kontakt — powiedzmy, że druga osoba jest członkiem rodziny lub kimś, kogo dobrze znasz — możesz pocałować ją w policzek i serdecznie uścisnąć. Nawiasem mówiąc, Włosi cmokają się „na dwa” — jeden całus z lewej strony, drugi z prawej. Jak mawiają: Paese che vai, usanza che trovi (pa-e-ze ke waj u-zan-ca ke tro-wi) (Co kraj, to obyczaj).

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 2

Do rzeczy: podstawy gramatyki włoskiej W tym rozdziale: ► Podstawy tworzenia zdań prostych. ► Rodzaj męski i żeński rzeczowników. ► Użycie zaimków. ► Forma grzecznościowa zaimków osobowych. ► Czasowniki regularne i nieregularne. ► Tajniki przeszłości, teraźniejszości i przyszłości we włoskich czasach gramatycznych. ► Liczenie na palcach i nie tylko.

W

tym rozdziale znajdziesz wskazówki i reguły gramatyczne, które pomogą Ci poprawnie posługiwać się językiem włoskim. Zapewne wiesz, że w każdym języku istnieją pewne schematy stosowane zarówno w mowie, jak i w piśmie, które ułatwiają jego zrozumienie. Gdyby wszyscy ludzie postanowili nie przestrzegać tych zasad, wtedy nawet osobom posługującym się tym samym językiem trudno byłoby porozumieć się. Nie traktuj gramatyki jako czegoś, co ma utrudnić Ci życie, lecz raczej jako swego rodzaju rusztowanie ułatwiające konstrukcję zdań. Pod koniec rozdziału omawiamy liczebniki i ich różne zastosowanie, ponieważ także i one nie są zbyt skomplikowane.

Konstruowanie zdań prostych Aby płynnie posługiwać się językiem obcym, najpierw trzeba włożyć mnóstwo pracy w jego naukę. Porozumiewanie się w języku obcym na poziomie podstawowym jest o wiele łatwiejsze. Nawet jeżeli znasz zaledwie kilka słów w danym języku, zazwyczaj za ich pomocą jesteś w stanie z powodzeniem porozumiewać się w codziennych sytuacjach, na przykład w restauracji lub w hotelu. Konstruowanie zdań prostych jest, no cóż — proste. Podstawowa struktura zdania w języku włoskim to podmiot – orzeczenie – dopełnienie, czyli taka sama jak w języku polskim. Na przykładzie poniższych zdań możesz zaobserwować, w jaki sposób to działa:

9 Carla beve un caffè. (kar-la be-we un kaf-fe) (Carla pije kawę.) 9 Pietro ha una macchina. (pie-tro a u-na mak-ki-na) (Pietro ma samochód.) Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

32

Część I: Na dobry początek W języku włoskim, podobnie jak w języku polskim, podmiot w formie zaimka osobowego (np. ja, ty, on, ona) może być — i zazwyczaj jest — pomijany. Wynika to stąd, że czasownik zmienia się w zależności od podmiotu. A zatem, jeżeli znasz różne formy czasowników, automatycznie wiesz, w której osobie występuje podmiot. Forma czasownika informuje nas o ukrytym podmiocie, jak w następującym przykładzie: Ho una macchina (o u-na- mak-ki-na) (Mam samochód). Zwróć uwagę na przedstawioną poniżej odmianę czasownika avere (a-we-re) (mieć) — wraz z zaimkami w funkcji podmiotu: Odmiana io ho tu hai lui/lei ha noi abbiamo voi avete loro hanno

Wymowa (i-o o) (tu aj) (lui/lei a) (noi ab-bja-mo) (woi a-we-te) (lo-ro an-no)

W przykładzie celowo nie pominęliśmy podmiotu, aby pokazać, które formy czasownika odpowiadają danym zaimkom osobowym. Niemniej rodowity Włoch, wykorzystując wybrany przez nas czasownik, powiedziałby:

9 Ho un cane. (o un ka-ne) (Mam psa.) 9 Hai un cane. (aj un ka-ne) (Masz psa.) Pozostałe zaimki zachowują się w taki sam sposób. Gdy podmiot w zdaniu nie jest do końca oczywisty — na przykład gdy mówimy o trzeciej osobie (w naszym przykładzie jest to Luca) — albo gdy zdanie może być mylące, należy posłużyć się zaimkiem osobowym. Wystarczy jednak raz wskazać podmiot, by w kolejnych zdaniach wskazujący nań rzeczownik lub zaimek móc pominąć: Luca ha fame. Mangia una mela. (lu-ka a fa-me man-dża u-na me-la) (Luca jest głodny. [On] je jabłko.)

Rodzaj gramatyczny (rodzajniki i przymiotniki) Jedną z zasadniczych różnic gramatycznych między językiem włoskim a polskim jest istnienie rodzajników, które w języku włoskim wskazują na rodzaj (męski lub żeński) oraz liczbę (pojedynczą lub mnogą) rzeczownika.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 2: Do rzeczy: podstawy gramatyki włoskiej

Rodzajniki określone dla rzeczowników rodzaju żeńskiego Rodzajnik określony dla rzeczowników rodzaju żeńskiego w liczbie pojedynczej to la (la), na przykład la casa (la ka-za) (dom)1. W większości przypadków rzeczowniki rodzaju żeńskiego przybierają końcówkę -a. Jeżeli rzeczownik rodzaju żeńskiego zaczyna się od samogłoski, zastąp a w rodzajniku la oraz przestrzeń pomiędzy rodzajnikiem a rzeczownikiem apostrofem — jak w wyrazie l’amica (la-mi-ka) (przyjaciółka). Rodzajnik określony dla rzeczowników rodzaju żeńskiego w liczbie mnogiej to le (le), na przykład le case (le ka-ze) (domy). Rodzajnik w liczbie mnogiej nigdy nie traci końcowej samogłoski i nie przyjmuje apostrofu; stąd le amiche (le a-mi-ke) (przyjaciółki).

Rodzajniki określone dla rzeczowników rodzaju męskiego W języku włoskim istnieje więcej niż jeden rodzajnik dla rzeczowników rodzaju męskiego. Najważniejszy jest rodzajnik il (il), jak w wyrazie il gatto (il gat-to) (kot). Forma tego rodzajnika dla liczby mnogiej brzmi i (i), jak w wyrazie i gatti (i gat-ti) (koty). Istnieje jeszcze jeden rodzajnik męski, a mianowicie lo (lo). Poprzedza on rzeczowniki rozpoczynające się od z, jak lo zio (lo dzi-o) (wujek); od y, jak lo yogurt (lo jo-gurt) (jogurt); od gn, jak lo gnomo (lo nio-mo) (gnom); od ps, jak lo psicologo (lo psi-ko-lo-go) oraz od s, po którym następuje spółgłoska, jak np. st, sb, sc, sd itd. — przykładowo lo studente (lo stu-den-te) (student, uczeń). Formę lo stosujemy także wtedy, gdy rzeczownik zaczyna się od samogłoski, jak w wyrazie l’amico (la-mi-ko) (przyjaciel). Jak widać, w takim przypadku rodzajnik lo zostaje ściągnięty. Jeśli chodzi o liczbę mnogą, to mamy dobre wieści: we wszystkich powyższych przypadkach rodzajnik przybiera formę gli (li), na przykład gli studenti (li stu-den-ti) (studenci, uczniowie) oraz gli amici (li a-mi-czi) (przyjaciele). W przeciwieństwie do rzeczowników rodzaju żeńskiego, rzeczowniki rodzaju męskiego w większości kończą się na -o. Niemniej wiele włoskich słów kończy się na -e, w tym zarówno rzeczowniki rodzaju żeńskiego, jak i męskiego. Rodzajniki określone są oczywiście przydatne; bez wątpienia także rodzajniki nieokreślone odgrywają w języku włoskim ważną rolę.

Rodzajniki nieokreślone dla rzeczowników rodzaju żeńskiego Rodzajnik nieokreślony dla rzeczowników rodzaju żeńskiego to una (u-na)2, na przykład una casa (u-na ka-za) (dom). W przypadku, gdy rzeczownik rodzaju żeńskiego zaczyna się od samogłoski, rodzajnik ten należy ściągnąć w sposób zobrazowany następującym przykładem: 1

Rodzajników określonych nie tłumaczy się na język polski — przyp. tłum.

2

Rodzajników nieokreślonych, podobnie jak określonych, nie tłumaczy się na język polski. Ich znaczenie odpowiada mniej więcej polskim zaimkom nieokreślonym: jakiś, pewien oraz liczebnikowi: jeden — przyp. tłum.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

33

34

Część I: Na dobry początek un’amica (un-a-mi-ka) (przyjaciółka). W liczbie mnogiej rodzajnik nieokreślony przybiera jedną formę delle — bez względu na to, czy rzeczownik zaczyna się od spółgłoski, czy od samogłoski, dlatego powiemy zarówno delle case (del-le ka-ze) (domy), jak i delle amiche (del-le a-mi-ke) (przyjaciółki).

Rodzajniki nieokreślone dla rzeczowników rodzaju męskiego Jak mogłeś zaobserwować we wcześniejszej części tego rozdziału, w języku włoskim istnieje więcej niż jeden rodzajnik określony dla rzeczowników rodzaju męskiego. Podobnie jest w przypadku rodzajników nieokreślonych. Pierwszym z nich jest un (un), na przykład un gatto (un gat-to) (kot). W liczbie mnogiej przyjmuje on formę dei (de-i). W przeciwieństwie do rodzajnika określonego, rodzajnika nieokreślonego nie ściągamy, gdy następujący po nim rzeczownik zaczyna się od samogłoski. A zatem, gdy rzeczownik rodzaju męskiego zaczyna się od samogłoski, rodzajnik przybiera formę taką, jak w następującym przykładzie: un amico (un a-mi-ko) (przyjaciel). W tym przypadku rodzajnik dla rzeczowników liczby mnogiej przyjmuje formę degli, na przykład degli amici (de-li a-mi-czi) (przyjaciele). W przypadkach, w których rodzajnik określony dla rzeczowników rodzaju męskiego przybiera formę lo (lo), jego nieokreślonym odpowiednikiem jest uno (u-no), na przykład uno studente (u-no stu-den-te) (student, uczeń). W tym przypadku forma rodzajnika dla rzeczownika liczby mnogiej także brzmi degli, na przykład degli amici (de-li a-mi-czi) (studenci, uczniowie). Podsumujmy:

9 il, lo (l’ — przed samogłoską) — rodzajniki określone dla rzeczowników rodzaju męskiego liczby pojedynczej;

9 i, gli — rodzajniki określone dla rzeczowników rodzaju męskiego liczby mnogiej; 9 un, uno — rodzajniki nieokreślone dla rzeczowników rodzaju męskiego liczby pojedynczej;

9 la (l’ — przed samogłoską) — rodzajnik określony dla rzeczowników rodzaju żeńskiego liczby pojedynczej;

9 le — rodzajnik określony dla rzeczowników rodzaju żeńskiego liczby mnogiej; 9 una (un’ — przed samogłoską) — rodzajnik określony dla rzeczowników rodzaju żeńskiego liczby pojedynczej.

Przymiotniki Rodzaj rzeczownika determinuje formę innych części mowy, w tym przymiotników i zaimków. Przyjrzyjmy się najpierw przymiotnikom. Przymiotnik to słowo, które określa cechy rzeczownika — osoby, przedmiotu czy czegokolwiek innego. Ponieważ przymiotnik i rzeczownik są z sobą powiązane gramatycznie, muszą się zgadzać pod względem liczby i rodzaju. Jeżeli na przykład posługujesz się przymiotnikiem bello (bel-lo) (piękny), aby za jego pomocą opisać dom, który w języku włoskim jest rodzaju żeńskiego, wyrażenie będzie brzmiało una bella casa (u-na bel-la ka-za) (piękny dom).

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 2: Do rzeczy: podstawy gramatyki włoskiej Tak się składa, że imiesłów czasu przeszłego — tj. forma czasownika mogąca funkcjonować samodzielnie3 — to także przymiotnik rodzaju męskiego liczby pojedynczej. Oto kilka przykładów obrazujących sposób, w jaki przymiotniki zmieniają się pod wpływem rzeczowników, do których się odnoszą:

9 il vino italiano (il wi-no i-ta-lja-no) (włoskie wino) 9 i vini italiani (i wi-ni i-ta-lja-ni) (włoskie wina) 9 la pizza italiana (la pic-ca i-ta-lja-na) (włoska pizza) 9 le pizze italiane (le pic-ce i-ta-lja-ne) (włoskie pizze) Część przymiotników kończy się na -e, na przykład grande (gran-de) (duży). Za pomocą tej formy możemy określać zarówno rzeczowniki rodzaju męskiego, jak i żeńskiego. W liczbie mnogiej obydwu rodzajów -e zmienia się na -i — na przykład grandi (gran-di) (duzi/duże):

9 il negozio grande (il ne-go-cjo gran-de) (duży sklep) 9 i negozi grandi (i ne-go-cji gran-di) (duże sklepy) 9 la casa grande (la ka-za gran-de) (duży dom) 9 le case grandi (le ka-ze gran-di) (duże domy) W języku włoskim w większości przypadków przymiotnik następuje po rzeczowniku. Niemniej istnieją pewne przymiotniki, które mogą go poprzedzać. Pozycja przymiotnika nieznacznie wpływa na zmianę sensu zdania — na przymiotnik następujący po rzeczowniku kładziony jest pewien nacisk. Obydwa poniższe zdania znaczą „mały dom”, lecz w drugim przypadku w szczególny sposób akcentowany jest niewielki rozmiar opisywanego budynku: una piccola casa (u-na pik-ko-la ka-za) una casa piccola (u-na ka-za pik-ko-la) Istnieją także przymiotniki, których znaczenie zmienia się w zależności od tego, czy następują po rzeczowniku, czy go poprzedzają. W takim przypadku ich pozycja względem rzeczownika zależy od znaczenia, które wyrażają. Oto kilka przykładów: una cara amica (u-na ka-ra a-mi-ka) (droga przyjaciółka) un CD caro (un czi-di ka-ro) (droga, nie tania płyta CD) un certo signore (un czer-to si-nio-re) (pewien pan) una cosa certa (u-na ko-za czer-ta) (rzecz pewna) diverse macchine (di-wer-se mak-ki-ne) (różne samochody) penne diverse (pen-ne di-wer-se) (inne pióra) un grand’uomo (un grand-uo-mo) (wielki człowiek) un uomo grande (un uo-mo gran-de) (postawny, wysoki mężczyzna) un povero ragazzo (un po-we-ro ra-gac-co) (nieszczęśliwy chłopiec) 3

Formę tę (participio passato) zazwyczaj można znaleźć w słowniku obok formy bezokolicznikowej czasownika lub w specjalnym zestawieniu, na przykład na końcu słownika — przyp. tłum.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

35

36

Część I: Na dobry początek un ragazzo povero (un ra-gac-co po-we-ro) (biedny, ubogi chłopiec) una semplice domanda (u-na sem-pli-cze do-man-da) (po prostu pytanie) una domanda semplice (u-na do-man-da sem-pli-cze) (proste, łatwe pytanie) l’unica occasione (lu-ni-ka ok-ka-zjo-ne) (jedyna okazja) un’occasione unica (un-ok-ka-zjo-ne u-ni-ka) (wyjątkowa okazja)

O zaimkach słów kilka Zaimek, jak sama nazwa głosi, zastępuje rzeczownik. Przykładowo, gdy mówisz o Janku, możesz zastąpić jego imię zaimkiem osobowym on. Często zaimkami posługujemy się, aby uniknąć powtórzeń.

Zaimki osobowe Istnieje kilka typów zaimków osobowych. Tobie najbardziej przydadzą się zaimki osobowe w funkcji podmiotu, które odnoszą się do wypowiadającej się osoby lub osób (ja lub my), do osoby lub osób, do których kierowana jest wypowiedź (ty lub wy), bądź do osoby lub osób, o których mowa (on, ona, ono lub oni). Istnieją także dwa inne typy zaimków osobowych: zaimki osobowe w funkcji dopełnienia bliższego i zaimki osobowe w funkcji dopełnienia dalszego. Tabela 2.1 prezentuje zaimki osobowe w funkcji podmiotu. Tabela 2.1. Zaimki osobowe w funkcji podmiotu Zaimek

Wymowa

Tłumaczenie

io

(i-o)

ja

tu

(tu)

ty

lui

(lui)

on

lei

(lei)

ona

esso4/a

es-so/a

ono/ona

noi

(noi)

my

voi

(woi)

wy

(lo-ro)

oni, one

es-si/e

oni/one

loro 5

essi /e

Włosi z reguły opuszczają zaimki w funkcji podmiotu, ponieważ o podmiocie zdania informuje końcówka czasownika. Zaimkiem tym posługujemy się wtedy, gdy chcemy wskazać na pewien kontrast, położyć nań nacisk lub wtedy, gdy występuje on samodzielnie.

4

Forma używana wyłącznie w odniesieniu do zwierząt i rzeczy — przyp. tłum.

5

Forma stosowana również w stosunku do osób — przyp. tłum.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 2: Do rzeczy: podstawy gramatyki włoskiej

9 Kontrast: Tu tifi per il Milan, ma io per la Juventus. (tu ti-fi per il mi-lan ma i-o per la ju-wen-tus) (Ty jesteś kibicem Milanu, a ja Juventusu.)

9 Nacisk: Vieni anche tu alla festa? (wie-ni an-ke tu al-la fe-sta) (Czy i ty przyjdziesz na przyjęcie?)

9 Samodzielne występowanie: Chi è? Sono io. (ki e? so-no i-o) (Kto tam? To ja.) Zaimki mogą także służyć do zastępowania wcześniej wspomnianej rzeczy lub osoby. Więcej informacji na temat zaimków osobowych w funkcji dopełnienia bliższego oraz dalszego znajdziesz poniżej. Zacznijmy od omówienia zaimków w funkcji dopełnienia bliższego zilustrowanego przykładami, dzięki którym z łatwością zrozumiesz, co zastępują.

Zaimki osobowe w funkcji dopełnienia bliższego Zaimki osobowe w funkcji dopełnienia bliższego są bezpośrednio związane z czasownikiem i nie wymagają użycia przyimka. Oto kilka przykładów takich zaimków w języku polskim:

9 Widziałem ją. 9 Zawołała go. 9 Lubisz ich? 9 Nie potrzebujesz mnie. Z pewnością jesteś ciekaw, jak zaimki te brzmią w języku włoskim.

9 Mi hai chiamato? (mi aj kja-ma-to) (Wołałeś mnie?) 9 No, non ti ho chiamato. (no, non ti o kja-ma-to) (Nie, nie wołałem cię.) 9 Vorrei ringraziarLa. (wor-rei rin-grac-jar-la) (Chciałbym panu / pani podziękować.) 9 Lo vedo. (lo we-do) (Widzę go / to.) 9 La vedo. (la we-do) (Widzę ją / to.) 9 Ci hanno invitati. (czi an-no in-wi-ta-ti) (Zaprosili nas.) 9 Vi ringrazio. (wi rin-gra-cjo) (Dziękuję wam.) 9 Li ho visti. (li o wi-sti) (Widziałem ich.) 9 Le ho viste. (le o wi-ste) (Widziałem je.) Zaimki lo (lo) (go) i la (la) (ją) ściągamy przed samogłoską. Czasami ściągamy również zaimki mi (mi) (mnie), ti (ti) (ciebie), ci (czi) (nas) oraz vi (wi) (was). Nigdy jednak nie ściągamy za pomocą apostrofu form liczby mnogiej li (li) (ich [m]) oraz le (le) (ich [ż]).

Zaimki osobowe w funkcji dopełnienia dalszego Niektóre czasowniki w języku włoskim wymagają użycia zaimków osobowych dopełnienia dalszego — przykładowo dare a (da-re a) (dać komuś) wymaga użycia celownika.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

37

38

Część I: Na dobry początek

9 Mi hai scritto una lettera? (mi aj skrit-to u-na let-te-ra) (Czy napisałeś do mnie list?) 9 Ti ho portato un regalo. (ti o por-ta-to un re-ga-lo) (Przyniosłem ci prezent.) 9 Le do il mio indirizzo. (le do il mi-o in-di-ric-co) (Daję panu / pani mój adres.) 9 Gli ho chiesto un favore. (li o kje-sto un fa-wo-re) (Poprosiłem go / ich o przysługę.) 9 Ci hanno telefonato. (czi an-no te-le-fo-na-to) (Zadzwonili do nas.) 9 Vi chiedo scusa. (wi kje-do sku-za) (Proszę was / państwa / panie o wybaczenie.) 9 Gli ho dato un lavoro. (li o da-to un la-wo-ro) (Dałem mu / im pracę.) 9 Le ho dato un bacio. (le o da-to un ba-czo) (Dałem jej całusa / Pocałowałem ją.) Wszystkie powyższe zaimki można odpowiednio zastąpić formą a me (a me) (mnie), a te (a te) (tobie), a lui (a lui) (jemu), a lei (a lei) (jej), a noi (a noi) (nam), a voi (a woi) (wam/Państwu), oraz a loro (a lo-ro) (im). Dlatego przykładowo pierwsze dwa zdania można również zapisać w następujący sposób:

9 Hai scritto una lettera a me? (aj skrit-to u-na let-te-ra a me) (Czy napisałeś do mnie list?) 9 Ho portato un regalo a te. (o por-ta-to un re-ga-lo a te) (Przyniosłem ci prezent.) Zdania w pierwszej wersji brzmią bardziej naturalnie. Drugą wersję stosuj tylko wtedy, gdy chcesz w sposób szczególny zaakcentować jakiś fakt.

Na „ty” i na „pan/pani” W języku włoskim, podobnie jak w języku polskim, występują formy grzecznościowe zaimków osobowych. W wielu sytuacjach posługiwanie się nimi jest wręcz nieodzowne. Nieformalnym zaimkiem osobowym tu (tu) (ty) posługuj się w odniesieniu do przyjaciół, młodych ludzi, dzieci i członków rodziny. Gdy jednak rozmawiasz z osobą, której nie znasz za dobrze, albo z osobą wyższą rangą (przełożonym, nauczycielem, wykładowcą itd.), powinieneś zwracać się do niej w sposób formalny — tj. posługując się zaimkiem osobowym Lei6 (lei) (pan / pani). W miarę pogłębiania znajomości możesz porzucić formę grzecznościową. Zgodnie ze zwyczajem to starsza osoba proponuje przejście na „ty”. Tu wymaga użycia formy czasownika w drugiej osobie liczby pojedynczej, na przykład tu sei (tu sei) (ty jesteś). Lei wymaga formy użycia formy czasownika w trzeciej osobie liczby pojedynczej: Lei è (lei e) (pan / pani jest). Forma grzecznościowa liczby mnogiej — Loro — jest stosowana bardzo rzadko. A oto przykłady:

9 Liczba pojedyncza w sytuacjach nieformalnych: Ciao, come stai? (cza-o, ko-me staj) (Cześć, jak się masz?)

9 Liczba pojedyncza w sytuacjach formalnych: Buongiorno, come sta? (buon-dżor-no, ko-me sta) (Dzień dobry, jak się pan / pani miewa?)

6

Pisownia wielką literą zaimka lei, jak i innych zaimków w formie grzecznościowej, jest fakultatywna. Dla łatwiejszego rozróżnienia jej od tak samo brzmiących form przyjmujemy w całej książce pisownię wielką literą — przyp. red.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 2: Do rzeczy: podstawy gramatyki włoskiej

9 Liczba mnoga w sytuacjach nieformalnych: Ciao, come state? (cza-o, ko-me sta-te) (Cześć, jak się macie?)

Zaimki pytające W języku włoskim tworzenie pytań jest bardzo proste: pytanie ma taką samą strukturę, jak zdanie twierdzące. Rozpoznajemy je jedynie dzięki intonacji w przypadku języka mówionego oraz dzięki znakowi zapytania w języku pisanym. Na przykład: Luca va a scuola. (lu-ka wa a skło-la) Luka chodzi do szkoły.

Luca va a scuola? (lu-ka wa a skło-la) Luka chodzi do szkoły?

W języku włoskim istnieją także zaimki pytające (kiedy, gdzie, co itd.) od których można zacząć pytanie. Posługuj się następującymi zaimkami:

9 Chi? (ki) (Kto?) 9 Cosa? (ko-za) (Co?) 9 Quando? (kłan-do) (Kiedy?) 9 Dove? (do-we) (Gdzie?) 9 Perché? (per-ke) (Dlaczego?) 9 Come? (ko-me) (Jak?) Oto kilka przykładów zdań, w których występują zaimki pytające:

9 Chi è? (ki e) (Kto to jest?) 9 Cosa stai facendo? (ko-za staj fa-czen-do) (Co robisz?) 9 Quando arrivi? (kłan-do ar-ri-wi) (Kiedy przyjeżdżasz?) 9 Dov’è la stazione? (do-we la sta-cjo-ne) (Gdzie jest stacja?) 9 Perché non sei venuto? (per-ke non sei we-nu-to) (Dlaczego nie przyszedłeś?) 9 Come stai? (ko-me staj) (Jak się masz?)

Wprowadzenie do czasowników regularnych i nieregularnych Jaka jest różnica między czasownikami regularnymi a nieregularnymi? Czasowniki regularne odmieniamy według pewnego schematu, co oznacza, że zachowują się one w taki sam sposób, jak inne czasowniki należące do tej samej grupy. Można przewidzieć, jaką formę przybiorą w danym czasie gramatycznym. Z kolei w odniesieniu do czasowników nieregularnych nie jesteś w stanie tego przewidzieć. Zachowują się one jak prawdziwi indywidualiści.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

39

40

Część I: Na dobry początek

Czasowniki regularne Włoskie czasowniki można podzielić na trzy grupy ze względu na końcówkę w formie bezokolicznika. Są to: -are, jak w czasowniku parlare (par-la-re) (mówić, rozmawiać); -ere, jak w czasowniku vivere (wi-we-re) (żyć); oraz -ire, jak w czasowniku partire (par-ti-re) (wyjeżdżać). Do każdej z trzech grup należą zarówno czasowniki regularne, jak i nieregularne. W poniższym zestawieniu prezentujemy odmianę trzech czasowników regularnych: Odmiana io parlo tu parli lui/lei parla noi parliamo voi parlate loro parlano

Wymowa (i-o par-lo) (tu par-li) (lui/lei par-la) (noi par-lja-mo) (woi par-la-te) (lo-ro par-la-no)

Odmiana io vivo tu vivi lui/lei vive noi viviamo voi vivete loro vivono

Wymowa (i-o wi-wo) (tu wi-wi) (lui/lei wi-we) (noi wi-wja-mo) (woi wi-we-te) (lo-ro wi-wo-no)

Odmiana io parto tu parti lui/lei parte noi partiamo voi partite loro partono

Wymowa (i-o par-to) (tu par-ti) (lui/lei par-te) (noi par-tja-mo) (woi par-ti-te) (lo-ro par-to-no)

Powyższe schematy możesz zastosować do odmiany wszystkich czasowników regularnych. Niektóre z nich zachowują się nieco inaczej, lecz nie czyni ich to nieregularnymi. Czasami — dotyczy to na przykład niektórych czasowników kończących się na -ire — konieczne jest dodanie formantu -isc- pomiędzy tematem a końcówką, czego przykładem może być czasownik capire (ka-pi-re) (rozumieć): Odmiana io capisco tu capisci lui/lei capisce noi capiamo voi capite loro capiscono

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Wymowa (i-o ka-pi-sko) (tu ka-pi-szi) (lui/lei ka-pi-sze) (noi ka-pja-mo) (woi ka-pi-te) (lo-ro ka-pi-sko-no)

Rozdział 2: Do rzeczy: podstawy gramatyki włoskiej

Czasowniki nieregularne Dwa ważne czasowniki, których często się używa (m.in. dlatego, że pełnią funkcję czasowników posiłkowych), są nieregularne. Mowa o czasownikach avere (a-we-re) (mieć) i essere (es-se-re) (być). Odmiana io ho tu hai lui/lei ha noi abbiamo voi avete loro hanno

Wymowa (i-o o) (tu aj) (lui/lei a) (noi ab-bja-mo) (woi a-we-te) (lo-ro an-no)

Odmiana io sono tu sei lui/lei è noi siamo voi siete loro sono

Wymowa (i-o so-no) (tu sei) (lui/lei e) (noi sja-mo) (woi sje-te) (lo-ro so-no)

Nieregularne są także między innymi czasowniki andare (an-da-re) (iść, jechać) oraz venire (we-ni-re) (przyjść, przyjechać): Odmiana io vado tu vai lui/lei va noi andiamo voi andate loro vanno

Wymowa (i-o wa-do) (tu waj) (lui/lei wa) (noi an-dja-mo) (woi an-da-te) (lo-ro wan-no)

Odmiana io vengo tu vieni lui/lei viene noi veniamo voi venite loro vengono

Wymowa (i-o wen-go) (tu wje-ni) (lui/lei wje-ne) (noi we-nja-mo) (woi we-ni-te) (lo-ro wen-go-no)

W dodatku czasowniki kończące się na -rre, jak na przykład porre (por-re) (kłaść), są w sposób szczególny nieregularne.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

41

42

Część I: Na dobry początek Odmiana io pongo tu poni lui/lei pone noi poniamo voi ponete loro pongono

Wymowa (i-o pon-go) (tu po-ni) (lui/lei po-ne) (noi po-nja-mo) (woi po-ne-te) (lo-ro pon-go-no)

Wprowadzenie do czasów prostych: czas przeszły, teraźniejszy i przyszły Ludzie, rzecz jasna, nie posługują się wyłącznie jednym czasem. Czasami musisz odnieść się do czegoś, co robiłeś wczoraj, albo powiedzieć, co masz zamiar robić jutro. Opisane przez nas trzy czasy proste (przeszły, teraźniejszy i przyszły) to nie żadna skomplikowana gramatyka, a jedynie jej podstawy.

9 Ieri ho mangiato un gelato. (je-ri o man-dża-to un dże-la-to) (Wczoraj zjadłem loda.) 9 Mangio un gelato. (man-dżo un dże-la-to) (Jem loda.) 9 Domani mangerò un gelato. (do-ma-ni man-dże-ro un dże-la-to) (Jutro zjem loda.)

Czas przeszły Jak mogłeś zauważyć na podstawie powyższych przykładów, spośród trzech wspomnianych czasów jedynie czas przeszły prosty, zwany passato prossimo (pas-sa-to pros-si-mo), stanowi formę złożoną. W czasie passato prossimo forma czasownika avere (a-we-re) (mieć) następuje przed imiesłowem czasu przeszłego. Imiesłów czasu przeszłego wyraża czynność dokonaną — napisałem, poszedłem itd. Oto kilka przykładowych zdań:

9 Ho letto il giornale. (o let-to il dżor-na-le) (Przeczytałem gazetę.) 9 Maria ha scritto una lettera. (ma-ri-a a skrit-to u-na let-te-ra) (Maria napisała list.) 9 Abbiamo vinto una partita. (ab-bja-mo win-to u-na par-ti-ta) (Wygraliśmy mecz.) Niektóre czasowniki podczas tworzenia passato prossimo wymagają użycia czasownika posiłkowego essere (es-se-re) (być) zamiast avere (a-we-re) (mieć) — do tej kategorii należy na przykład większość czasowników wyrażających ruch. Przyjrzyj się poniższemu przykładowi, który obrazuje taką sytuację:

9 Anna è andata al cinema. (an-na e an-da-ta al czi-ne-ma) (Anna poszła do kina.) 9 Anche Marco è venuto. (an-ke mar-ko e we-nu-to) (Przyszedł także Marco.)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 2: Do rzeczy: podstawy gramatyki włoskiej Osobliwość tej formy polega na tym, że imiesłów czasu przeszłego kończy się na -a lub na -o. Wynika to stąd, że w pierwszym przypadku podmiot (osoba wykonująca daną czynność) jest rodzaju żeńskiego — Anna, a w drugim męskiego — Marco. Gdy tworzymy passato prossimo z użyciem formy czasu teraźniejszego czasownika essere (es-se-re) (być), końcówka imiesłowu czasu przeszłego zależy od podmiotu. W rodzaju żeńskim w liczbie pojedynczej przybiera on końcówkę -a (andata), w mnogiej -e (andate), w rodzaju męskim w liczbie pojedynczej -o (andato), w mnogiej -i (andati). Zobaczmy to na przykładzie całych zdań:

9 Anna è andata a Milano. (an-na e an-da-ta a mi-la-no) (Anna pojechała do Mediolanu.)

9 Marco è andato a Milano. (mar-ko e an-da-to a mi-la-no) (Marco pojechał do Mediolanu.)

9 Anna e Carla sono andate a Milano. (an-na e kar-la so-no an-da-te a mi-la-no) (Anna i Carla pojechały do Mediolanu.)

9 Marco e Paolo sono andati a Milano. (mar-ko e pa-o-lo so-no an-da-ti a mi-la-no) (Marco i Paolo pojechali do Mediolanu.)

Czas teraźniejszy Czas teraźniejszy nie wymaga jakiegoś szczególnego komentarza. Zwróć uwagę na omówioną wcześniej kwestię budowy zdania prostego oraz formy czasowników.

Czas przyszły W języku włoskim czas przyszły prosty tworzymy poprzez dodanie do tematu czasownika odpowiedniej dla danej osoby końcówki. Prześledźmy to na przykładzie czasownika parlare (par-la-re) (mówić, rozmawiać), który należy do grupy czasowników o końcówce -are. Gdy ją odetniemy, pozostanie nam wyłącznie jego rdzeń parl-, do którego możemy dodawać końcówki wskazujące osobę i czas. Przykładowo końcówką dla pierwszej osoby liczby pojedynczej czasu przyszłego jest -erò/-irò. Dodając ją do rdzenia, otrzymamy formę parlerò (par-le-ro) (będę mówił, rozmawiał). Dla porównania czasownik ten w pierwszej osobie liczby pojedynczej czasu teraźniejszego brzmi parlo (par-lo) (mówię, rozmawiam). Oto kilka innych przykładów:

9 Domani saprò i risultati. (do-ma-ni sa-pro i ri-zul-ta-ti) (Jutro poznam wyniki.) 9 Lunedì vedrai Marco. (lu-ne-di we-drai mar-ko) (W poniedziałek zobaczysz Marco.) 9 Elena partirà domenica. (e-le-na par-ti-ra do-me-ni-ka) (Elena wyjedzie w niedzielę.) 9 Finiremo il lavoro fra poco. (fi-ni-re-mo il la-wo-ro fra po-ko) (Wkrótce skończymy pracę.)

9 Quando uscirete dalla chiesa? (kłan-do u-szi-re-te dal-la kje-za) (Kiedy wyjdziecie z kościoła?)

9 Verranno da noi in estate. (wer-ran-no da noi in e-sta-te) (Przyjadą do nas latem.) W dodatku oznaczonym literą A znajdziesz tabele z odmianami czasowników.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

43

44

Część I: Na dobry początek

Liczebniki Liczebniki to podstawowa sprawa w każdym języku, dlatego informacje na ich temat zawarliśmy w rozdziale poświęconym podstawom gramatyki. Nie obejdziesz się bez znajomości liczebników nawet podczas najbardziej banalnej pogawędki. Ktoś może zapytać Cię, ile masz lat, ile dni zamierzasz poświęcić na zwiedzanie lub o cokolwiek innego. Zwróć uwagę, w jaki sposób posługujemy się liczebnikami w restauracji (rozdział 5.), dokonując transakcji pieniężnych (rozdział 11.) czy poszukując jakiegoś adresu (rozdział 12., w którym znajdziesz także włoskie nazwy liczebników porządkowych). W każdym języku istnieje pewien schemat pozwalający na tworzenie liczebników powyżej dziesięciu. Gdy znamy podstawy — liczebniki od jeden do dziesięciu — możemy mówić o połowie sukcesu. W języku włoskim, podobnie jak w języku polskim, wyższa wartość poprzedza niższą, dlatego mówiąc „22”, najpierw powiemy venti (wen-ti) „dwadzieścia”, a potem due (du-e) „dwa”, co w sumie daje nam ventidue (wen-ti-du-e) (dwadzieścia dwa). To samo dotyczy wyższych liczb — takich jak na przykład trecentoventidue (tre-czen-to-wen-ti-du-e) (trzysta dwadzieścia dwa) i duemilatrecentoventidue (du-e-mi-la-tre-czen-to-wen-ti-du-e) (dwa tysiące trzysta dwadzieścia dwa). Zwróć uwagę na łączną pisownię włoskich liczebników. Jedna sprawa wymaga wyjaśnienia: gdy dwie samogłoski spotykają się obok siebie, co często ma miejsce w przypadku liczebników uno (u-no) (jeden) oraz otto (ot-to) (osiem), eliminujemy pierwszą samogłoskę tak, jak w przypadku vent( i )uno (wen-tu-no) (dwadzieścia jeden) czy quarant( a )otto (kła-ran-tot-to) (czterdzieści osiem). Jak na razie, całkiem nieźle. Jednak od każdej reguły są wyjątki — w języku włoskim istnieją nieregularne liczebniki, które trzeba po prostu zapamiętać. Liczebniki od 11 do 19 rządzą się własnymi prawami: undici (un-di-czi) (jedenaście), dodici (do-di-czi) (dwanaście), tredici (tre-di-czi) (trzynaście), quattordici (kła-tor-di-czi) (czternaście), quindici (kłin-di-czi) (piętnaście), sedici (se-di-czi) (szesnaście), diciassette (di-cza-set-te) (siedemnaście), diciotto (di-czot-to) (osiemnaście), diciannove (di-czan-no-we) (dziewiętnaście). Jak zapewne zauważyłeś, do liczby 16 dotychczas obowiązująca reguła została odwrócona — mniejsza liczba poprzedza większą. Liczby 17, 18 i 19, mimo iż tworzone zgodnie z zasadą „kto większy, ten pierwszy”, mają budowę całkowicie indywidualną. Jeżeli chcemy powiedzieć po włosku „w latach sześćdziesiątych”, mówimy negli anni sessanta (ne-li an-ni ses-san-ta). W przypadku wszystkich pozostałych dekad postępujemy w sposób analogiczny. Kolejną sprawą, którą należy zapamiętać, jest to, że liczba mnoga od mille (mil-le) (tysiąc) to mila (mi-la), jak w przypadku duemila (du-e-mi-la) (dwa tysiące). Mamy nadzieję, że liczebniki zawarte w tabeli 2.2 oraz przytoczone powyżej zasady pozwolą Ci na samodzielne tworzenie pozostałych liczebników.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 2: Do rzeczy: podstawy gramatyki włoskiej Tabela 2.2. Liczebniki Włoski

Wymowa

Liczba

zero

(dze-ro)

0

uno

(u-no)

1

due

(du-e)

2

tre

(tre)

3

quattro

(kłat-tro)

4

cinque

(czin-kłe)

5

sei

(sei)

6

sette

(set-te)

7

otto

(ot-to)

8

nove

(no-we)

9

dieci

(dje-czi)

10

undici

(un-di-czi)

11

dodici

(do-di-czi)

12

tredici

(tre-di-czi)

13

quattordici

(kłat-tor-di-czi)

14

quindici

(kłin-di-czi)

15

sedici

(se-di-czi)

16

diciassette

(di-czas-set-te)

17

diciotto

(di-czot-to)

18

diciannove

(di-czan-no-we)

19

Od 1 do 30

venti

(wen-ti)

20

ventuno

(wen-tu-no)

21

ventidue

(wen-ti-du-e)

22

ventitré

(wen-ti-tre)

23

ventiquattro

(wen-ti-kłat-tro)

24

venticinque

(wen-ti-czin-kłe

25

ventisei

(wen-ti-sei)

26

ventisette

(wen-ti-set-te)

27

ventotto

(wen-tot-to)

28

ventinove

(wen-ti-no-we)

29

trenta

(tren-ta)

30

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

45

46

Część I: Na dobry początek Tabela 2.2. Liczebniki — ciąg dalszy Włoski

Wymowa

Liczba

quaranta

(kła-ran-ta)

40

cinquanta

(czin-kłan-ta)

50

sessanta

(ses-san-ta)

60

settanta

(set-tan-ta)

70

ottanta

(ot-tan-ta)

80

novanta

(no-wan-ta)

90

Dziesiątki od 40 do 90

Setki od 100 do 900 cento

(czen-to)

100

duecento

(du-e-czen-to)

200

trecento

(tre-czen-to)

300

quattrocento

(kłat-ro-czen-to

400

cinquecento

(czin-kłe-czen-to)

500

seicento

(sei-czen-to)

600

settecento

(set-te-czen-to)

700

ottocento

(ot-to-czen-to)

800

novecento

(no-we-czen-to)

900

Większe liczby mille

(mil-le)

1 000

duemila

(du-e-mi-la)

2 000

un milione

(un mi-ljo-ne)

1 000 000

due milioni

(du-e mi-ljo-ni)

2 000 000

un miliardo

(un mi-ljar-do)

1 000 000 000

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Część II

Włoski w akcji

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

48

Część II: Włoski w akcji

W tej części…

R

ozdziały zawarte w tej części pomogą Ci odnaleźć się w sytuacjach dnia codziennego:

9 Dowiesz się, co powiedzieć, aby zasłużyć na miano dobrego gościa: jak się przedstawić i uprzejmie zagadnąć rozmówcę.

9 Wyruszysz do krainy włoskich specjałów kulinarnych oraz powrócisz z niej i wybierzesz się na włoski targ.

9 Będziesz robić zakupy do upadłego. 9 Posmakujesz włoskiej kultury i poznasz sposoby spędzania czasu we Włoszech.

9 Porozmawiasz przez telefon zarówno na tematy służbowe, jak i prywatne.

9 Dowiesz się, jak funkcjonować w środowisku biurowym. A zatem wybierz jakiś temat i zacznij mówić po włosku!

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 3: Buongiorno! Jak się przywitać i przedstawić

Rozdział 3

Buongiorno! Jak się przywitać i przedstawić W tym rozdziale: ► Powitania i pożegnania. ► Odpowiadanie na pozdrowienia. ► Pytanie o znajomość innych języków. ► Rozmowy o pochodzeniu. ► Wśród przyjaciół. ► Czasowniki „być”: essere (es-se-re) i stare (sta-re).

B

uongiorno! (buon-dżor-no) (Dzień dobry)

Czy kiedykolwiek policzyłeś, ile razy dziennie mówisz „cześć”? Prawdopodobnie wypowiadasz to słowo częściej, niż Ci się wydaje. Nawiązując kontakt z drugim człowiekiem, niemal zawsze zaczynasz od pozdrowienia, które może mieć wpływ na pierwsze wrażenie, jakie wywołujesz.

Podczas kontaktów z ludźmi z innych krajów i kultur wiedza na temat tego, jak się przywitać i pożegnać, jest bardzo przydatna. W tym rozdziale wyjaśnimy, jak to robić w języku włoskim, a także w jaki sposób wzbogacić pozdrowienie krótką, uprzejmą pogawędką.

Przegląd popularnych zwrotów powitalnych i pożegnalnych Włosi lubią osobisty kontakt z innymi osobami oraz poznawanie nowych ludzi. Z reguły są bezproblemowi i całkowicie rozluźnieni, a przy tym uprzejmi i pełni szacunku względem innych. Na dobry początek chcielibyśmy zaznajomić Cię z najpopularniejszymi formami pozdrowień w języku włoskim. Zobrazowaliśmy je przykładami:

9 Ciao! (cza-o) (Cześć) — zwrot nieformalny

Ciao Claudio! (cza-o klau-djo) (Cześć Claudio!)

9 Salve! (sal-we) (Cześć; Czołem; Witam) — zwrot neutralny Salve ragazzi! (sal-we ra-gac-ci) (Czołem, chłopaki!)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

49

50

Część II: Włoski w akcji Salve to forma wywodząca się z łaciny. Pozdrowieniem tym często posługiwali się Rzymianie za czasów Cezara.

9 Buongiorno (buon-dżor-no) (Dzień dobry) — zwrot formalny

Buongiorno signora Bruni! (buon-dżor-no si-nio-ra bru-ni) (Dzień dobry pani Bruni!) Buongiorno to najbardziej oficjalna forma pozdrowienia. W razie wątpliwości zawsze się nią posługuj. Buongiorno oznacza również „do widzenia”. Zwrot ten często słyszymy, opuszczając sklep.

9 Buonasera (buo-na-se-ra) (Dobry wieczór) — zwrot formalny

Buonasera signor Rossi! (buo-na-se-ra si-nior ros-si) (Dobry wieczór panie Rossi!) Zwrotem tym posługujemy się po godzinie 14.00 zarówno przy powitaniu, jak i przy pożegnaniu. Zwracaj tylko uwagę na porę dnia!

9 Buonanotte (buo-na-not-te) (Dobranoc)

Buonanotte amici. (buo-na-not-te a-mi-czi) (Dobranoc, przyjaciele!)

9 Buona giornata! (buo-na dżor-na-ta) (Miłego dnia!)

Zwrotem tym często posługujemy się przy pożegnaniu lub na zakończenie rozmowy telefonicznej.

9 Buona serata! (buo-na se-ra-ta) (Miłego wieczora!)

Podobnie jak buona giornata, zwrotem buona serata posługujemy się przy pożegnaniu lub na zakończenie rozmowy telefonicznej. Jedyna różnica polega na tym, że — wedle włoskiego zwyczaju — tego ostatniego używamy po godzinie 14.00.

9 Addìo (ad-di-jo) (Do widzenia; Żegnaj)

Addìo amore mio! (ad-di-jo a-mo-re mi-o) (Żegnaj, miłości moja!) Zwrot addìo jest bardziej literacki aniżeli potoczny. Oznacza to, że częściej posługujemy się nim w piśmie, a rzadziej w mowie.

9 Arrivederci (ar-ri-we-der-czi) (Do zobaczenia)

Arrivederci signora Eva! (ar-ri-we-der-czi si-nio-ra e-wa) (Do zobaczenia pani Evo!)

Na „ty” czy na „pan/pani”? W kulturze włoskiej, podobnie jak w naszym kraju, istnieją dwa sposoby zwracania się do ludzi — formalny i nieformalny.

9 Zasadniczo za pomocą formy grzecznościowej – Lei (lei) (pan / pani) — zwracamy się do osób bliżej nam nieznanych: biznesmenów, urzędników czy osób wyższych rangą, takich jak przełożeni, nauczyciele, wykładowcy itp.

9 Gdy lepiej poznasz jakąś osobę, w zależności od charakteru relacji, możecie przejść na „ty” i zacząć posługiwać się formą tu (tu) (ty). Zaimek ten stosujemy także w odniesieniu do członków rodziny i dzieci. Także młodzi ludzie zwracają się do siebie w sposób nieformalny.

W odpowiedzi na pozdrowienie Gdy ktoś we Włoszech zagadnie Cię, zapytując, jak się masz, możesz odpowiedzieć w jeden z kilku sposobów.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 3: Buongiorno! Jak się przywitać i przedstawić Pozdrowienie (język formalny) i odpowiedź Pozdrowienie:

Buongiorno signora, come sta? (buon-dżor-no si-nio-ra ko-me sta) Dzień dobry pani, jak się pani miewa?

Odpowiedź:

Benissimo, grazie, e Lei? (be-nis-si-mo gra-cje e lei) Świetnie, dziękuję, a pan / pani?

Pozdrowienie (język nieformalny) i odpowiedź Pozdrowienie:

Ciao, Roberto, come stai? (cza-o ro-ber-to ko-me staj) Cześć, Roberto, jak się masz?

Odpowiedź:

Bene, grazie. (be-ne gra-cje) Dobrze, dziękuję.

Kolejne typowe (raczej nieformalne) pozdrowienie i odpowiedź Pozdrowienie:

Come va? (ko-me wa) Jak leci?

Odpowiedź:

Non c’è male. (non cze ma-le) Nie jest źle.

Posługiwanie się mową ciała Słowom powitania lub pożegnania zazwyczaj towarzyszy jakiś kontakt fizyczny, którego forma różni się w zależności od kultury. We Włoszech ludzie pozostający w bliskich relacjach, tacy jak członkowie rodziny czy przyjaciele, zazwyczaj wymieniają uściski i całusy. Dotyczy to zwłaszcza relacji między dwoma kobietami oraz mężczyzną i kobietą. Włosi dają sobie dwa całusy — jeden w lewy policzek, a drugi w prawy. To, czy będziesz postępował zgodnie z tym zwyczajem, zależy wyłącznie od Ciebie. Kolejną popularną formą kontaktu fizycznego podczas powitania lub pożegnania jest uścisk dłoni. Ściskamy dłoń osobom, które spotykamy po raz pierwszy lub których dobrze nie znamy.

Precyzowanie terminu kolejnego spotkania Czasami chcesz powiedzieć więcej niż tylko „do zobaczenia” i doprecyzować czas kolejnego spotkania. Poniższe zwroty są powszechnie używane przez Włochów i samodzielnie mogą stanowić formę pożegnania:

9 A presto! (a pre-sto) (Do zobaczenia wkrótce!) 9 A dopo! (a do-po) (Do zobaczenia!)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

51

52

Część II: Włoski w akcji

9 A domani! (a do-ma-ni) (Do jutra!) 9 Ci vediamo! (czi we-dja-mo) (Do zobaczenia!, dosł. widzimy się) Zwrot ci vediamo możesz wykorzystać w różnych sytuacjach, na przykład:

9 Ci vediamo presto! (czi we-dja-mo pre-sto) (Do zobaczenia wkrótce!) 9 Ci vediamo dopo! (czi we-dja-mo do-po) (Na razie!) 9 Ci vediamo domani! (czi we-dja-mo do-ma-ni) (Do zobaczenia jutro!) Do tych podstawowych zwrotów możesz dodać, co tylko chcesz — dzień tygodnia, godzinę lub cokolwiek innego — aby precyzyjniej określić czas spotkania. Przykładowo możesz powiedzieć: Ci vediamo lunedì alle cinque (czi we-dja-mo lu-ne-di al-le czin-kłe) (Widzimy się w poniedziałek o piątej). W rozdziale 7. powiemy więcej o porach dnia i dniach tygodnia.

Przedstawianie się Codziennie spotykasz ludzi — znanych Ci i nieznanych. Przedstawianie się lub pytanie o imię często stanowi początek dalszej znajomości. W języku włoskim forma, którą posługujesz się, zwracając się do rozmówcy, oraz to, czy zwracasz się do niego po imieniu, czy po nazwisku, zależą od stopnia Waszej zażyłości. Informacje na temat wyboru formy podczas zwracania się do drugiej osoby znajdziesz we wcześniejszej części tego rozdziału opatrzonej nagłówkiem „Przegląd popularnych zwrotów powitalnych i pożegnalnych”. Poza wyborem formy, za pomocą której będziemy zwracali się do rozmówcy, równie ważne jest to, czy będziemy zwracać się do niego po imieniu, czy po nazwisku. W relacjach zawodowych zazwyczaj obowiązuje ta druga konwencja, podczas gdy na gruncie prywatnym przedstawiając się mieszkańcy Italii zazwyczaj podają imię. Fakt, iż ktoś mówi Ci, jak ma na imię, nie oznacza wcale, że powinieneś zwracać się do niego przez nieformalne tu (tu) (ty); zwracanie się do drugiej osoby po imieniu przy jednoczesnym posługiwaniu się formą grzecznościową Lei (lei) (pan / pani) jest we Włoszech dość powszechne. Jeżeli nie masz pewności, w jaki sposób powinieneś zwracać się do włoskiego rozmówcy, zwróć uwagę na to, jak on zwraca się do Ciebie, i idź w jego ślady.

Przedstawianie się Chcielibyśmy zaznajomić Cię z czasownikiem zwrotnym chiamarsi (kja-mar-si) (nazywać się), którym posługujemy się podczas przedstawiania się oraz gdy pytamy inne osoby, jak się nazywają. Oto, w jaki sposób odmieniamy ten ważny czasownik: Odmiana mi chiamo ti chiami si chiama

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Wymowa (mi kja-mo) (ti kja-mi) (si kja-ma)

Rozdział 3: Buongiorno! Jak się przywitać i przedstawić ci chiamiamo vi chiamate si chiamano

(czi kja-mja-mo) (wi kja-ma-te) (si kja-ma-no)

Aby zyskać wyobrażenie o sposobie funkcjonowania tego czasownika w zdaniu, zapoznaj się z poniższymi przykładami:

9 Ciao, mi chiamo Eva. (cza-o mi kja-mo e-wa) (Cześć, nazywam się Eva.) 9 E tu, come ti chiami? (e tu ko-me ti kja-mi) (A ty, jak się nazywasz?) 9 Lei si chiama? (lei si kja-ma) (Jak się pan / pani nazywa?) Tak się składa, że również po włosku możesz przedstawić się, po prostu wypowiadając swoje imię: Sono Pietro (so-no pje-tro) (Jestem Pietro).

Pogawędka Osoby występujące w poniższym dialogu to koledzy wyznaczeni do pracy nad wspólnym projektem. Właśnie przedstawiają się sobie. Pan Messa:

Carlo Messa, piacere! (kar-lo mes-sa pja-cze-re) Carlo Messa, miło mi!

Pan Rossi:

Piacere, Marco Rossi. (pja-cze-re mar-ko ros-si) Miło mi, Marco Rossi.

Pani Pertini:

Piacere, sono Paola Pertini. (pja-cze-re so-no pa-o-la per-ti-ni) Miło mi, jestem Paola Pertini.

Pani Salvi:

Lieta di conoscerLa, Anna Salvi. (lie-ta di ko-no-szer-la an-na sal-wi) Miło mi panią poznać, Anna Salvi.

Pan Melis:

Mi chiamo Carlo Melis, piacere. (mi kja-mo kar-lo me-lis pja-cze-re) Nazywam się Carlo Melis, miło mi.

Pan Foschi:

Molto lieto, Silvio Foschi. (mol-to lie-to sil-wjo fo-ski) Bardzo mi miło, Silvio Foschi.

Dzieci oraz młodzi ludzie pomijają ceremoniały i przedstawiają się sobie w sposób nieformalny, lecz nadal grzeczny — mniej więcej tak: Ciao! Sono Giulio. (cza-o so-no dżul-jo) Cześć! Jestem Giulio.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

53

54

Część II: Włoski w akcji E io sono Giulia, piacere. (e i-o so-no dżu-lja pja-cze-re) A ja jestem Giulia, miło mi. Poniższy sposób przedstawiania się wykorzystywany jest wyłącznie w bardzo nieformalnych sytuacjach, na przykład na plaży czy w dyskotece. Come ti chiami? (ko-me ti kja-mi) Jak się nazywasz? Chiara. E tu? (kja-ra e tu) Chiara, a ty? Amadeo. (a-ma-de-o) Amadeo.

Pogawędka Pan Versi wchodzi do kawiarni, w której jedyne wolne miejsca znajdują się przy częściowo zajętych już stolikach. Podchodzi do jednego z nich i pyta nieznajomego mężczyznę, czy może się dosiąść. Ponieważ nie zna swojego rozmówcy, zwraca się do niego w sposób formalny. Do kolegi zwróciłby się inaczej. Zwróć uwagę na skrót od słowa signor. Sig. Versi:

Posso? (pos-so) Mogę?

Sig. Melis:

Prego, si accomodi. (pre-go si ak-ko-mo-di) Proszę bardzo, niech pan siada. (dosł. Proszę się rozgościć)

Sig. Versi:

Grazie mille. (gra-cje mil-le) Dziękuję bardzo.

Sig. Versi:

Permette? Versi. (per-met-te wer-si) Pan pozwoli, że się przedstawię. Versi.

Sig. Melis

Piacere, Melis. (pja-cze-re me-lis) Bardzo mi miło, Melis.

Zasadniczo to osoba starsza proponuje przejście na „ty”. Starsze pokolenie z reguły preferuje bardziej formalny sposób odnoszenia się do nowo poznanych osób. Zazwyczaj osoby starsze nie są tak skore do wdrażania nowinek obyczajowych. Jeżeli nie jesteś pewien, która forma zwracania się do rozmówcy jest bardziej stosowna, lepiej wybierz formę grzecznościową.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 3: Buongiorno! Jak się przywitać i przedstawić Często młodzi ludzie już od początku znajomości zwracają się do siebie w sposób nieformalny. Bierz przykład ze swoich rozmówców.

Pogawędka Wysłuchaj rozmowy dwojga młodych ludzi przedstawiających się sobie w mniej formalnych okolicznościach. Chłopak w kawiarni podchodzi do stolika zajmowanego przez dziewczynę. Mario:

È libero? (e li-be-ro) Czy wolne?

Patrizia:

Sì. (si) Tak.

Mario:

Grazie. Ti disturbo? (gra-cje ti di-stur-bo) Dziękuję. Przeszkadzam ci?

Patrizia:

No, per niente. (no per nien-te) Nie, skądże.

Mario:

Mi chiamo Mario. (mi kja-mo mar-jo) Mam na imię Mario.

Patrizia:

Ciao, io sono Patrizia. (cza-o i-o so-no pat-ri-cja) Cześć, jestem Patrizia.

Mario:

Aspetti qualcuno? (a-spet-ti kłal-ku-no) Czekasz na kogoś?

Patrizia:

Sì, due amici. (si du-e a-mi-czi) Tak, na dwoje przyjaciół.

Amici (a-mi-czi) (przyjaciele) to rzeczownik liczby mnogiej, który odnosi się do co najmniej dwojga przyjaciół. Posługuj się tym określeniem w odniesieniu do grupy zaprzyjaźnionych osób, wśród których jest co najmniej jeden mężczyzna. Jeżeli grupa składa się wyłącznie z kobiet, użyj słowa amiche (a-mi-ke) (przyjaciółki).

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

55

56

Część II: Włoski w akcji

Przedstawianie innych osób Czasami musisz nie tylko przedstawić sam siebie, lecz także przedstawić kogoś przyjacielowi lub innym osobom. Zamieszczony poniżej słowniczek może okazać się pomocny podczas prezentacji. Za pomocą zawartych w nim słów możesz określić relacje łączące Cię z osobą, którą przedstawiasz:

9 mio fratello (mi-o fra-tel-lo) (mój brat) 9 mia sorella (mi-a so-rel-la) (moja siostra) 9 mia figlia (mi-a fi-lja) (moja córka) 9 mio figlio (mi-o fi-ljo) (mój syn) 9 mio marito (mi-o ma-ri-to) (mój mąż) 9 mia moglie (mi-a mo-lje) (moja żona) 9 il mio amico (il mi-o a-mi-ko) (mój przyjaciel) 9 la mia amica (la mi-a a-mi-ka) (moja przyjaciółka) 9 il mio collega (il mi-o kol-le-ga) (mój kolega) 9 la mia collega (la mi-a kol-le-ga) (moja koleżanka) Prawdopodobnie zastanawiasz się, dlaczego określeniu mia amica towarzyszy rodzajnik la, podczas gdy przed słowami mia sorella brak jakiegokolwiek rodzajnika. Wynika to stąd, że zaimki dzierżawcze z zasady są poprzedzane rodzajnikiem, jednak wyjątek od tej reguły stanowią zaimki odnoszące się do nazw członków rodziny w liczbie pojedynczej. Aby ułatwić Ci nieco życie, przedstawiamy odmianę czasownika presentare (pre-zen-ta-re) (przedstawiać). Zaimek, który umieszczasz przed czasownikiem, zależy od liczby osób, którym kogoś przedstawiasz, oraz od Waszych relacji: ti (ti) (tobie), Le (le) (panu / pani), vi (wi) (wam: formalny i nieformalny). Odmiana io presento tu presenti lui/lei presenta noi presentiamo voi presentate loro presentano

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Wymowa (i-o pre-zen-to) (tu pre-zen-ti) (lui/lei pre-zen-ta) (noi pre-zen-tja-mo) (woi pre-zen-ta-te) (lo-ro pre-zen-ta-no)

Rozdział 3: Buongiorno! Jak się przywitać i przedstawić

Pogawędka Poniższy dialog, mający miejsce w sytuacji o charakterze formalnym, zawiera pewne typowe zwroty wykorzystywane podczas prezentacji. Pani Ponti przedstawia nowego kolegę. Zwróć uwagę na skrót od słowa „signora”. Sig.ra Ponti:

Buonasera signora Bruni... Signora Bruni, Le presento il signor Rossi. (buo-na se-ra si-nio-ra bru-ni si-nio-ra bru-ni le pre-zen-to il si-nior ros-si) Dobry wieczór, pani Bruni... Pani Bruni, przedstawiam pani pana Rossiego.

Sig.ra Bruni:

Lieta di conoscerLa. (lie-ta di ko-no-szer-la) Miło mi pana poznać.

Sig. Rossi:

Il piacere è tutto mio! (il pja-cze-re e tut-to mi-o) Cała przyjemność po mojej stronie!

Pogawędka Oczywiście przyjaciele posługują się zwrotami o mniej formalnym charakterze, co pokazuje kolejna przytoczona przez nas rozmowa. Tym razem Teresa wpada na swoją starą przyjaciółkę Carlę. Obydwie są zamężne. W poniższym dialogu przedstawiają sobie swoich mężów. Carla:

Ciao, Teresa, come stai? (cza-o te-re-za ko-me staj) Cześć, Teresa, jak się masz?

Teresa:

Bene, grazie. Carla, ti presento mio marito Franco. (be-ne gra-cje kar-la ti pre-zen-to mi-o ma-ri-to fran-ko) Dobrze, dziękuję. Carla, przedstawiam ci mojego męża Franco.

Carla:

Ciao Franco. (cza-o fran-ko) Cześć, Franco.

Franco:

Piacere. (pja-cze-re) Miło mi cię poznać.

Carla:

Teresa, questo è Roberto. (te-re-za kłe-sto e ro-ber-to) Teresa, to jest Roberto.

Roberto:

Piacere. (pja-cze-re) Miło mi cię poznać.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

57

58

Część II: Włoski w akcji

Słówka do zapamiętania conoscere

(ko-no-sze-re)

(poznać)

marito [m]

(ma-ri-to)

(mąż)

moglie [ż]

(mo-lje)

(żona)

piacere

(pja-cze-re)

(miło mi cię / pana / panią poznać)

Zawieranie znajomości Przedstawienie się to pierwszy krok do zadzierzgnięcia znajomości. Jeżeli czujesz do kogoś sympatię i masz ochotę na dłuższą pogawędkę, zapewne zainteresuje Cię ta część rozdziału. Poniżej przedstawiamy różne tematy, które być może zechcesz poruszyć, aby lepiej poznać rozmówcę.

Pytanie o znajomość innych języków Jeżeli znasz jakiś inny popularny język obcy, na przykład angielski, hiszpański, niemiecki czy francuski, prawdopodobnie pierwsze pytanie, które pojawia się na Twoich ustach podczas pierwszej rozmowy z obcokrajowcem, dotyczy jego znajomości tego właśnie języka. Oczywiście istnieje prawdopodobieństwo, że odpowiedź będzie brzmiała pozytywnie, lecz co zrobić, jeśli okaże się, że jesteś zdany na rozmowę w języku włoskim? W takiej sytuacji zyskasz świetną okazję, by wypróbować świeżo nabyte umiejętności w tym zakresie.

Dwa nazwiska zamężnych kobiet? Zamężne Włoszki mają dwa niezależnie funkcjonujące nazwiska. I nie chodzi tu wcale o nazwisko dwuczłonowe. Przykładowo, gdy Maria Bianchi (ma-ri-ja bjan-ki) wychodzi za mąż za mężczyznę nazywającego się Paolo Verdi (pa-o-lo wer-di), można zwracać się do niej signora Bianchi (si-nio-ra bjan-ki) lub signora Verdi (si-nio-ra

wer-di) — w zależności od okoliczności. Jeżeli kobieta pracuje poza domem, koledzy z reguły zwracają się do niej, używając nazwiska panieńskiego. Jednak w relacjach pozazawodowych oraz w obecności męża lub dzieci (które przybierają nazwisko ojca), prawdopodobnie będzie posługiwała się nazwiskiem męża.

Z wizytą w Neapolu... W całych Włoszech, we wszystkich autobusach i taksówkach zazwyczaj można spotkać napis: Non parlate al conducente! (non par-la-te al kon-du-czen-te) (Nie rozmawiajcie z kierowcą!). W Neapolu natomiast znajdujemy wywieszkę z napisem: Non rispondete al condu-

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

cente! (non ri-spon-de-te al kon-du-czen-te). Czy domyślasz się, z czego to wynika? Neapolitańczycy są znani z tego, że lubią mówić dużo i z zapałem, a także używają języka, którego w tej książce nie znajdziesz.

Rozdział 3: Buongiorno! Jak się przywitać i przedstawić Aby zapytać rozmówcę, czy mówi w danym języku, musisz przyswoić sobie czasownik parlare (par-la-re) (mówić; rozmawiać). Jest on regularny i należy do koniugacji -are (a-re). Jego temat to parl- (parl). W rozdziale 2. znajdziesz informacje na temat czasowników regularnych i nieregularnych. Poniżej przedstawiamy przykłady zdań z czasownikiem parlare:

9 Parlo molto e volentieri! (par-lo mol-to e wo-len-tje-ri) (Mówię dużo i chętnie!) 9 Parli con me? (par-li kon me) (Mówisz do mnie?) 9 Parla italiano? (par-la i-ta-lja-no) (Mówi pan / pani po włosku?) 9 Parli inglese? (par-li in-gle-ze) (Mówisz po angielsku?) 9 Parli tedesco? (par-li te-de-sko) (Mówisz po niemiecku?) 9 Parli spagnolo? (par-li spa-nio-lo) (Mówisz po hiszpańsku?) 9 Parli francese? (par-li fran-cze-ze) (Mówisz po francusku?) 9 Oggi parliamo di musica americana. (odż-dżi par-lja-mo di mu-zi-ka a-me-ri-ka-na) (Dzisiaj porozmawiamy o muzyce amerykańskiej.)

9 Parlano sempre di viaggi! (par-la-no sem-pre di wjadż-dżi) (Ciągle rozmawiają o podróżach!)

Włosi mają takie miłe powiedzonko: Parla come mangi! (par-la ko-me man-dżi) (Mów tak, jak jesz!). Możesz zwrócić się tymi słowami do osoby, która wysławia się w bardzo wyszukany sposób, a przy tym z odrobiną arogancji. Powiedzonko to przypomina ludziom, aby mówili normalnie — po prostu tak, jak jedzą.

Pogawędka Ilaria i Carmen poznały się niedawno. Ponieważ Carmen nie jest Włoszką, mimo iż mieszka we Włoszech, Ilarię ciekawi, w ilu językach jest w stanie porozumieć się jej koleżanka. Ilaria:

Quante lingue parli? (kłan-te lin-głe par-li) W ilu językach mówisz?

Carmen:

Tre: italiano, spagnolo e tedesco. (tre i-ta-lja-no spa-nio-lo e te-de-sko) W trzech: po włosku, po hiszpańsku i po niemiecku.

Ilaria:

E qual è la tua lingua madre? (e kłal-e la tu-a lin-gła ma-dre) A który jest twoim językiem ojczystym?

Carmen:

Lo spagnolo. (lo spa-nio-lo) Hiszpański.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

59

60

Część II: Włoski w akcji Ilaria:

Tua madre è spagnola? (tu-a ma-dre e spa-nio-la) Twoja matka jest Hiszpanką?

Carmen:

Sì. E mio padre è austriaco. (si e mi-o pa-dre e au-stri-a-ko) Tak, a mój ojciec jest Austriakiem.

Rozmowy o pochodzeniu Poznawanie osób z innych krajów i innej narodowości może być bardzo interesujące. Czasami, gdy słyszymy o nieznanych nam miejscach, budzi się w nas ciekawość. Jednak aby dowiedzieć się czegoś, musisz najpierw zadać pytanie. Warto zapamiętać dwa często zadawane pytania w formie grzecznościowej przytoczone poniżej:

9 Da dove viene? (da do-we wie-ne) (Skąd pan / pani pochodzi?) 9 Di dov’è? (di do-we) (Skąd pan / pani jest?) Odpowiedzi brzmią odpowiednio:

9 Vengo da... (wen-go da) (Pochodzę z...) 9 Sono di... (so-no di) (Jestem z...) Zdania te możesz potraktować jako swego rodzaju szablon, w który wpisujesz nazwy kontynentów, państw, miast i innych miejsc.

Pogawędka Signor Belli siedzi w swojej ulubionej kafejce w Mediolanie i popija kawę. W pewnym momencie, przy sąsiednim stoliku dostrzega mężczyznę pochylonego nad planem miasta. Signor Belli jest z natury dość ciekawski... Sig. Belli:

Non è di qui, vero? (non e di kłi we-ro) Nie jest pan stąd, prawda?

Sig. Verdi:

No, sono di Perugia. (no so-no di pe-ru-dża) Nie, jestem z Perugii.

Sig. Belli:

Una bella città! (u-na bel-la czit-ta) Przepiękne miasto!

Sig. Verdi:

Sì, è piccola ma molto bella. (si e pik-ko-la ma mol-to bel-la) Tak, jest małe, lecz bardzo piękne.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 3: Buongiorno! Jak się przywitać i przedstawić Sig. Belli:

È antica? (e an-ti-ka) Czy jest stare?

Sig. Verdi:

Sì, medievale. (si me-dje-wa-le) Tak, średniowieczne.

Sig. Belli:

È tranquilla? (e tran-kłil-la) Czy jest spokojne?

Sig. Verdi:

Sì, forse troppo. (si for-se trop-po) Tak, może nawet za bardzo.

Gdy chcesz zapytać kogoś o narodowość, możesz powiedzieć po prostu:

9 È americano? (e a-me-ri-ka-no) (Jest pan Amerykaninem?) 9 No, sono canadese. (no so-no ka-na-de-ze) (Nie, jestem Kanadyjczykiem.) 9 È ceco? (e cze-ko) (Jest pan Czechem?) 9 No, sono polacco. (no so-no po-lak-ko) (Nie, jestem Polakiem.) Teraz, gdy już znasz podstawowe zwroty przydatne podczas zawierania znajomości, możesz sobie śmiało pogawędzić.

Pogawędka Signor Bennati spotyka Czecha, pana Klausa. Ponieważ nie znają się, prowadzą rozmowę, posługując się formą grzecznościową. Sig. Bennati:

Di dov’è? (di do-we) Skąd pan jest?

Pan Klaus:

Sono ceco. (so-no cze-ko) Jestem Czechem.

Sig. Bennati:

Di dove esattamente? (di do-we e-zat-ta-men-te) Skąd dokładnie?

Pan Klaus:

Di Olomouc. Lei è italiano? (di o-lo-mo-uc lei e i-ta-lja-no) Z Ołomuńca. Jest pan Włochem?

Sig. Bennati:

Sì, di Firenze. (si di fi-ren-ce) Tak, z Florencji.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

61

62

Część II: Włoski w akcji Podobnie jak w języku polskim, w języku włoskim zazwyczaj możemy pominąć zaimek osobowy. Posługujemy się nim wyłącznie wtedy, gdy podmiot nie jest dostatecznie sprecyzowany lub gdy chcemy podkreślić jakiś fakt, na przykład: Loro sono polacchi, ma io sono italiano (lo-ro so-no po-lak-ki ma i-o so-no i-ta-lja-no) (Oni są Polakami, lecz ja jestem Włochem). Przymiotników kończących się na -o (liczba pojedyncza) oraz -i (liczba mnoga) używaj w odniesieniu do osób płci męskiej, a przymiotników kończących się na -a (liczba pojedyncza) oraz -e (liczba mnoga) w odniesieniu do osób płci żeńskiej. Przymiotniki kończące się na -e w liczbie pojedynczej odnoszą się zarówno do osób płci męskiej, jak i żeńskiej, a w liczbie mnogiej kończą się na -i. Niektóre przymiotniki wskazujące na narodowość kończą się na -e: to forma zarówno żeńska, jak i męska. W tabeli 3.1 znajdziesz kilka przykładów takich przymiotników. Tabela 3.1. Nazwy narodowości wspólne dla rodzaju męskiego i żeńskiego oraz nazwy państw Narodowość/kraj

Wymowa

Tłumaczenie

canadese

ka-na-de-ze

Kanadyjczyk / Kanadyjka

Canada

ka-na-da

Kanada

cinese

czi-ne-ze

Chińczyk / Chinka

Cina

czi-na

Chiny

francese

fran-cze-ze

Francuz / Francuzka

Francia

fran-cza

Francja

giapponese

dżap-po-ne-ze

Japończyk / Japonka

Giappone

dżap-po-ne

Japonia

inglese

in-gle-ze

Anglik / Angielka

Inghilterra

in-gil-ter-ra

Anglia

iralndese

ir-lan-de-ze

Irlandczyk / Irlandka

Irlanda

ir-lan-da

Irlandia

portoghese

Por-to-ge-ze

Portugalczyk / Portugalka

Portogallo

Por-to-gal-lo

Portugalia

svedese

Zwe-de-ze

Szwed / Szwedka

Svezia

Zwe-cja

Szwecja

W pozostałych przypadkach nazwy narodowości mają odrębne formy dla rodzaju męskiego, żeńskiego i liczby mnogiej obydwu rodzajów, co pokazują przykłady zawarte w tabeli 3.2.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 3: Buongiorno! Jak się przywitać i przedstawić Tabela 3.2. Nazwy narodowości odrębne dla rodzaju męskiego i żeńskiego oraz nazwy państw Narodowość / kraj

Wymowa

Tłumaczenie

americana/o/e/i

a-me-ri-ka-na/no/ne/ni

Amerykanka / Amerykanin / Amerykanki / Amerykanie

America

a-me-ri-ka

Ameryka

brasiliana/o/e/i

bra-zi-lja-na/no/ne/ni

Brazylijka / Brazylijczyk / Brazylijki / Brazylijczycy

Brasile

bra-zi-le

Brazylia

italiana/o/e/i

i-ta-lja-na/no/ne/ni

Włoszka / Włoch / Włoszki / Włosi

Italia

i-ta-lja

Włochy

marocchina/o/e/i

ma-rok-ki-na/no/ne/ni

Marokanka / Marokańczyk / Marokanki / Marokańczycy

Marocco

ma-rok-ko

Maroko

polacca/o/he/hi

po-lak-ka/ko/ke/ki

Polka / Polak / Polki / Polacy

Polonia

po-lo-nia

Polska

russa/o/e/i

rus-sa/so/se/si

Rosjanka / Rosjanin / Rosjanki / Rosjanie

Russia

rus-sja

Rosja

spagnola/o/e/i

spa-nio-la/lo/le/li

Hiszpanka / Hiszpan / Hiszpanki / Hiszpanie

Spagna

spa-nia

Hiszpania

svizzera/o/e/i

zwic-ce-ra/ro/re/ri

Szwajcarka / Szwajcar /Szwajcarki / Szwajcarzy

Svizzera

zwic-ce-ra

Szwajcaria

tedesca/o/e/i

te-de-ska/ko/ke/ki

Niemka / Niemiec / Niemki / Niemcy

Germania

dżer-ma-nia

Niemcy

Zamiast mówić sono polacco (so-no po-lak-ko) (jestem Polakiem), możesz również powiedzieć vengo dalla Polonia (wen-go dal-la po-lo-nia). To samo dotyczy mieszkańców innych krajów. Poniżej przedstawiamy odmianę czasownika venire (we-ni-re) (przychodzić; przyjeżdżać), który przydaje się, gdy chcemy powiedzieć, skąd jesteśmy, lub zamierzamy spytać rozmówcę o pochodzenie. W takim przypadku właściwa jest kombinacja czasownika venire z przyimkiem da (da) (z), jak w zdaniu: Vengo dalla Francia (wen-go dal-la fran-cza) (Pochodzę z Francji). Odmiana io vengo tu vieni lui/lei viene noi veniamo voi venite loro vengono

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Wymowa (i-o wen-go) (tu wje-ni) (lui/lei wje-ne) (noi we-nja-mo) (woi we-ni-te) (lo-ro wen-go-no)

63

64

Część II: Włoski w akcji Poniższe przykłady pozwolą Ci przećwiczyć tę konstrukcję:

9 Veniamo dall’Italia. (we-nja-mo dal-li-ta-lja) (Pochodzimy z Włoch.) 9 Viene dalla Francia. (wje-ne dal-la fran-cza) (Pochodzi z Francji.) 9 Vengono dalla Spagna. (wen-go-no dal-la spa-nia) (Pochodzą z Hiszpanii.) 9 Vengo dalla Polonia. (wen-go dal-la po-lo-nia) (Pochodzę z Polski.) 9 Venite dalla Russia. (we-ni-te dal-la rus-sja) (Pochodzicie z Rosji.) 9 Vieni dalla Svizzera. (wje-ni dal-la zwic-ce-ra) (Pochodzisz ze Szwajcarii.) 9 Vengo dal Giappone. (wen-go dal dżap-po-ne) (Pochodzę z Japonii.) 9 Veniamo dal Canada. (we-nja-mo dal ka-na-da) (Pochodzimy z Kanady.) 9 Veniamo dagli Stati Uniti. (we-nja-mo da-li sta-ti u-ni-ti) (Pochodzimy ze Stanów Zjednoczonych.)

Być może zauważyłeś, że niektóre rzeczowniki stanowiące nazwy krajów są rodzaju żeńskiego (kończą się na -a), a inne męskiego (kończą się na -e, -a i -o). Kanada stanowi wyjątek: w języku włoskim ma rodzaj męski, lecz kończy się na -a. Stany Zjednoczone przyjmują rodzajnik w liczbie mnogiej, ponieważ — jak sama nazwa głosi — składają się z wielu stanów. Poniżej przedstawiamy kilka innych często zadawanych pytań, którymi możesz się posłużyć, aby zagaić rozmowę:

9 Sei di qui? (sei di kłi) (Jesteś stąd?) 9 Dove vivi? (do-we wi-wi) (Gdzie mieszkasz?) 9 Dove sei nato? (do-we sei na-to) (Gdzie się urodziłeś?) Jeżeli pojedziesz do Włoch i poznasz tam nowych przyjaciół, prawdopodobnie zadadzą Ci następujące pytania:

9 Ti piace l’Italia? (ti pja-cze li-ta-lja) (Podobają Ci się Włochy?) 9 Sei qui per la prima volta? (sei kłi per la pri-ma wol-ta) (Jesteś tu po raz pierwszy?) 9 Sei qui in vacanza? (sei kłi in wa-kan-ca) (Jesteś tu na wakacjach?) 9 Quanto rimani? (kłan-to ri-ma-ni) (Jak długo zostajesz?) 9 Ti stai divertendo? (ti staj di-wer-ten-do) (Dobrze się bawisz?)

Pogawędka W poniższym dialogu możesz wychwycić pewne typowe zwroty używane do opisu miasta. Tokiko:

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Ti piace Venezia? (ti pja-cze we-ne-cja) Podoba ci się Wenecja?

Rozdział 3: Buongiorno! Jak się przywitać i przedstawić Dolores:

Sì, è molto romantica. (si e mol-to ro-man-ti-ka) Tak, jest bardzo romantyczna.

Tokiko:

È bellissima! (e bel-lis-si-ma) Jest piękna.

Dolores:

Com’è Tokio? (ko-me to-kio) Jakie jest Tokio?

Tokiko:

È grandissima, moderna. (e gran-dis-si-ma mo-der-na) Jest ogromne, nowoczesne.

Dolores:

Ma è molto bella, no? (ma e mol-to bel-la no) Ale jest piękne, prawda?

Tokiko:

Sì, e molto cara. (si e mol-to ka-ra) Tak, i bardzo drogie.

Dolores:

Cara e affollata? (ka-ra e af-fol-la-ta) Drogie i zatłoczone?

Tokiko:

Sì, come Venezia! (si ko-me we-ne-cja) Tak, tak jak Wenecja!

Być, pozostawać, przebywać: opisywanie rzeczywistości za pomocą czasowników „essere” i „stare” Essere (es-se-re) (być) to najważniejszy czasownik w języku włoskim. Używa się go częściej niż innych; jest on także niezbędny podczas poznawania nowych osób, pozdrawiania ich i prowadzenia najprostszych nawet rozmów. Poniżej przedstawiamy odmianę tego czasownika. Odmiana io sono tu sei lui/lei è noi siamo voi siete loro sono

Wymowa (i-o so-no) (tu sei) (lui/lei e) (noi sja-mo) (woi sje-te) (lo-ro so-no)

Mniej więcej to samo znaczy także czasownik stare (sta-re) (być; pozostawać; przebywać). Czasownik stare odnosi się raczej do bieżącego stanu rzeczy aniżeli do jakiejś niezmiennej okoliczności. Przykładowo, jeżeli mówisz: Oggi sto a casa (odż-dżi sto a ka-za) (Dzisiaj

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

65

66

Część II: Włoski w akcji zostaję w domu), oznacza to, że prawdopodobnie nie wyjdziesz dzisiaj nigdzie. Z kolei mówiąc: Oggi sono a casa (odż-dżi so-no a ka-za) (Dzisiaj jestem w domu), wskazujesz na fakt przebywania w domu. Czasownikiem stare posługujemy się także, mówiąc o samopoczuciu: Stai bene? (staj be-ne) znaczy „Dobrze się czujesz?”, a Maria sta male (ma-ri-a sta ma-le) znaczy „Maria nie czuje się dobrze”. Poniższe przykłady pokazują, w jaki sposób posługiwać się czasownikiem essere:

9 Sei americana? (sei a-me-ri-ka-na) (Jesteś Amerykanką?)

No, sono australiana. (no so-no au-stra-lja-na) (Nie, jestem Australijką.)

9 Com’è Paola? (ko-me pa-o-la) (Jaka jest Paola?)

È un po’ arrogante. (e un po ar-ro-gan-te) (Jest trochę arogancka.)

9 Siete qui in vacanza? (sje-te kłi in wa-kan-ca) (Jesteście tu na wakacjach?)

No, siamo qui per studiare l’italiano. (no sja-mo kłi per stu-dja-re li-ta-lja-no) (Nie, jesteśmy tu, aby uczyć się włoskiego.)

9 Dove sono Elena e Sara? (do-we so-no e-le-na e sa-ra) (Gdzie są Elena i Sara?) Sono in biblioteca. (so-no in bi-bljo-te-ka) (Są w bibliotece.)

Oto, jak odmieniamy czasownik stare: Odmiana io sto tu stai lui/lei sta noi stiamo voi state loro stanno

Wymowa (i-o sto) (tu staj) (lui/lei sta) (noi stja-mo) (woi sta-te) (lo-ro stan-no)

Poniższe przykłady pokazują, jak posługiwać się czasownikiem stare:

9 In che albergo stai? (in ke al-ber-go staj) (W którym hotelu przebywasz?) 9 Sto al Miramare. (sto al mi-ra-ma-re) (Jestem w Miramare.) 9 State un po’ con me? (sta-te un po kon me) (Pobędziecie ze mną przez chwilę?) Perché, non stai bene? (per-ke non staj be-ne) (A co, nie czujesz się najlepiej?)

9 Oggi stiamo a casa! (odż-dżi stja-mo a ka-za) (Zostańmy dzisiaj w domu!) Come mai? (ko-me maj) (Jak to?)

9 Daniela sta a dieta. (da-nie-la sta a dje-ta) (Daniela jest na diecie.)

Stanno tutti a dieta! (stan-no tut-ti a dje-ta) (Wszyscy są na diecie!)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 3: Buongiorno! Jak się przywitać i przedstawić

Zapraszanie i odpowiadanie na zaproszenie Włosi są bardzo gościnni. Zaproszenie do domu na posiłek nie jest niczym nadzwyczajnym, zwłaszcza gdy podróżujesz po Włoszech. Możesz także zostać zaproszony przez zaprzyjaźnionego Włocha do wspólnego spożycia posiłku w restauracji. Gdy chcesz zaprosić kogoś na kolację, możesz posłużyć się następującymi zdaniami:

9 Andiamo a cena insieme? (an-dja-mo a cze-na in-sje-me) (Wybierzemy się razem na kolację?)

9 Vieni a cena da noi/me? (wje-ni a cze-na da noi/me) (Wpadniesz do nas / mnie na kolację?)

9 Posso invitarti stasera? (pos-so in-wi-tar-ti sta-se-ra) (Czy mogę zaprosić cię dziś wieczór?)

Przyjmując zaproszenie, możesz skorzystać z któregoś z poniższych zdań:

9 Volentieri, grazie! (wo-len-tje-ri gra-cje) (Chętnie, dziękuję!) 9 Con piacere, grazie! (kon pja-cze-re gra-cje) (Z przyjemnością, dziękuję!) Oczywiście nie zawsze jesteś w stanie przyjąć zaproszenie. Poniżej przedstawiamy zwroty, którymi możesz się posłużyć, aby grzecznie odrzucić propozycję:

9 Mi dispiace ma non posso. (mi di-spja-cze ma non pos-so) (Przykro mi, ale nie mogę.) 9 Magari un’altra volta, grazie. (ma-ga-ri un-al-tra wol-ta gra-cje) (Może innym razem, dziękuję.)

9 Sono occupata stasera, mi dispiace. (so-no ok-ku-pa-ta sta-se-ra mi di-spja-cze) (Przykro mi, ale dziś wieczór jestem zajęta.)

9 Mi dispiace, ho già un altro impegno. (mi di-spja-cze o dża un al-tro im-pe-nio) (Przykro mi, ale mam już inne zobowiązania.)

Pogawędka Francesca rozmawia z Giovannim, aby ustalić szczegóły ich dzisiejszej randki. Francesca:

A che ora ci vediamo? (a ke o-ra czi we-dja-mo) O której godzinie się spotykamy?

Giovanni:

Alle nove. (al-le no-we) O dziewiątej.

Francesca:

Dove ci vediamo? (do-we czi we-dja-mo) Gdzie się spotykamy?

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

67

68

Część II: Włoski w akcji Giovanni:

Al bar Centrale. (al bar czen-tra-le) W barze „Centrale”

Francesca:

Dove vogliamo andare? (do-we wo-lja-mo an-da-re)

Giovanni:

Al cinema! (al czi-ne-ma) Do kina!

Słówka do zapamiętania andare

(an-da-re)

(iść; jechać)

mi scusi

(mi sku-zi)

(przepraszam)

numero [m]

(nu-me-ro)

(numer; liczba)

ora [ż]

(o-ra)

(godzina)

ciao

(cza-o)

(cześć)

arrivederci

(ar-ri-we-der-czi)

(do zobaczenia)

grazie

(gra-cje)

(dziękuję)

Kwestia podarunków We Włoszech panuje powszechny zwyczaj przynoszenia przez osoby zaproszone na kolację il dolce (il dol-cze) (słodyczy) jako drobnego podarunku. Wśród przynoszonych słodkości znaleźć się może una torta (u-na tor-ta)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

(ciasto), gelati (dże-la-ti) (lody) lub coś z una pasticceria (u-na pa-sti-cze-ri-a) (cukierni). Równie na miejscu są fiori (fjo-ri) (kwiaty) lub una bottiglia di vino (u-na bot-ti-lja di wi-no) (butelka wina). Także inne podarki są mile widziane, zwłaszcza wśród młodzieży.

Rozdział 3: Buongiorno! Jak się przywitać i przedstawić

Gierki językowe W poniższym dialogu przypadkowe spotkanie prowadzi do szybkiej prezentacji. Wypełnij puste pola, korzystając ze zwrotów i wyrazów podanych poniżej. le presento, il piacere, e Lei, come sta, conoscerLa Stefan:

Buonasera, signora Frederick. ______________ ? Dobry wieczór pani Frederick. Jak się pani miewa?

Pani Frederick: Benissimo, grazie, ______________ ? Bardzo dobrze, dziękuję, a pan? Stefan:

Bene, grazie. ______________ mio amico, Jerzy. Dobrze, dziękuję. Chciałbym pani przedstawić mojego przyjaciela Jerzego.

Jerzy:

Lieto di ______________, signora. Miło mi panią poznać.

Pani Frederick: ______________ è mio. Przyjemność po mojej stronie.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

69

70

Część II: Włoski w akcji

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 4

Poznajmy się: rozmowy towarzyskie W tym rozdziale: ► Zadawanie prostych pytań. ► Zawieranie nowych znajomości. ► Mówienie o sobie i swojej rodzinie. ► Rozmowy na temat pogody, temperatury i pór roku.

K

ażdy z nas od czasu do czasu uczestniczy w rozmowach towarzyskich dotyczących mniej lub bardziej istotnych spraw. Może być to pierwszy krok do poznania drugiej osoby, pogaduszki z sąsiadką lub zagajenia rozmowy z osobą siedzącą obok w samolocie. Czasami przypadkowa pogawędka prowadzi do dyskusji na całkiem ciekawe tematy. Nawet jeżeli masz zaledwie kilka minut i wiesz, że nie spotkasz swojego rozmówcy ponownie, taka wymiana zdań może mieć pewien urok. Umiejętność prowadzenia konwersacji przydaje się chyba najbardziej wtedy, gdy znajdujemy się w towarzystwie nieznanych nam osób. Dzięki niej możemy dowiedzieć się czegoś nie tylko na temat drugiej osoby, lecz także na temat obcej nam kultury. Jakby nie było, do zbliżenia między narodami nie dochodzi wyłącznie na drodze politycznych pertraktacji, lecz także dzięki prywatnym rozmowom. W tym rozdziale przedstawiamy zdania, którymi możesz się posłużyć, aby prowadzić rozmowy towarzyskie w języku włoskim. Włosi uwielbiają rozmowy towarzyskie. Są zawsze otwarci na nowe pomysły i ludzi. We Włoszech sytuacja, w której całkowicie nieznane sobie osoby zaczynają rozmawiać na środku ulicy, nie jest niczym nadzwyczajnym. Włosi zdają się zawsze mieć czas na to, by porozmawiać i wysłuchać się nawzajem.

Zadawanie prostych pytań Zazwyczaj zadajemy pytanie, aby rozpocząć rozmowę. Oczywiście wcale nie musisz zaczynać od oklepanego „Piękną mamy dzisiaj pogodę, nieprawdaż?”. Masz mnóstwo innych możliwości, aby zadać pytanie. Oto kilka kluczowych słów, które ułatwią Ci to zadanie:

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

72

Część II: Włoski w akcji

9 Chi? (ki) (Kto?) 9 Che? (ke) (Co?) 9 Che cosa? (ke ko-za) (Co?) Jest to forma stosowana najczęściej. 9 Dove? (do-we) (Gdzie?) 9 Quando? (kłan-do) (Kiedy?) 9 Perché? (per-che) (Dlaczego?) 9 Come? (ko-me) (Jak?) 9 Quanto? (kłan-to) (Ile?) 9 Quale? (kła-le) (Który / która?) Jednak pojedyncze słowa nie pomogą Ci zbytnio w nawiązaniu kontaktu, dlatego być może przydadzą Ci się gotowe zdania, które zawsze będziesz mógł wyciągnąć z rękawa, gdy tylko nadarzy się okazja, by uciąć sobie choć krótką pogawędkę:

9 Chi è? (ki e) (Kto to jest?) 9 Scusi, che ore sono? (sku-zi ke o-re so-no) (Przepraszam, która jest godzina?) 9 Che cosa ha detto? (ke ko-za a det-to) (Co pan / pani powiedział/a?) 9 Dov’è la stazione? (do-we la sta-cjo-ne) (Gdzie jest stacja?) 9 Quando parte l’aereo? (kłan-do par-te la-e-re-o) (Kiedy odlatuje samolot?) 9 Perché va a Milano? (per-ke wa a mi-la-no) (Dlaczego jedzie pan / pani do Mediolanu?) 9 Com’è il tempo? (ko-me il tem-po) (Jaka jest pogoda?) 9 Quanto dura il volo? (kłan-to du-ra il wo-lo) (Ile trwa lot?) 9 Qual è l’autobus per il centro? (kła-le lau-to-bus per il czen-tro) (Który autobus jedzie do centrum?)

Oto drobna, lecz praktyczna informacja z zakresu gramatyki. Jak wiadomo, niewielkie przedsięwzięcia mogą zmienić świat. Choć w tym przypadku nie mamy do czynienia ze sprawą aż tak dramatyczną, to jednak niewielki akcencik jest w stanie zmienić znaczenie słowa. Być może zwróciłeś uwagę na słówko è (e) (jest) i jego akcent. Akcent ten odróżnia je od innego krótkiego słówka, e (e) (i), które wygląda tak samo, lecz oznacza co innego. Niewątpliwie obydwa słowa są używane bardzo często. è (e) (jest) e (e) (i) Być może zastanawiasz się, w jaki sposób Włosi odróżniają te dwa słowa. To całkiem proste! Akcent możesz dostrzec w piśmie, w mowie natomiast różnica polega na odmiennej wymowie – è jest nieco bardziej otwarte, jak w wyrazie hel, podczas gdy e brzmi bardziej jak e w pochodzącym z języka francuskiego wyrazie foier. Jednak gdy mówisz, nie musisz w sposób szczególny akcentować różnicy między tymi dwoma wyrazami, ponieważ ich znaczenie wynika z kontekstu.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 4: Poznajmy się: rozmowy towarzyskie

Słucham, proszę? Gdy dopiero poznajemy jakiś język, nie zawsze rozumiemy wszystko, co się do nas mówi, i często musimy prosić o powtórzenie. W takich sytuacjach poniższe trzy zdania mogą okazać się bardzo przydatne:

9 Non ho capito. (non o ka-pi-to) (Nie zrozumiałem.) 9 Mi dispiace. (mi di-spja-cze) (Przykro mi.) 9 Come scusa? (nieformalnie) (ko-me sku-za) lub Come scusi? (formalnie) (ko-me sku-zi) (Słucham?)

Jeżeli chcesz być bardzo uprzejmy, możesz połączyć te trzy zwroty: Scusi! Mi dispiace, non ho capito. (sku-zi mi di-spja-cze non o ka-pi-to) (Przepraszam! Przykro mi, nie zrozumiałem.) Zwrotami scusa (sku-za) i scusi (sku-zi) posługujemy się także w sytuacji, gdy chcemy kogoś przeprosić, na przykład gdy niechcąco na kogoś wpadniemy.

Pogawędka Podczas lotu numer 223 z Palermo do Mediolanu signor Brancato chce zająć swoje miejsce, lecz aby to uczynić, musi minąć kobietę, która zajęła miejsce obok. Rozmowa ma charakter formalny. Sig. Brancato:

Permesso? (per-mes-so) Można?

Pani Roe:

Prego. (pre-go) Proszę.

Sig. Brancato:

Grazie. Aldo Brancato. (gra-cje al-do bran-ka-to) Dziękuję. Aldo Brancato.

Pani Roe:

Piacere, Kathy Roe... Bel decollo! (pja-cze-re ke-ti ro bel de-kol-lo) Miło mi, Kathy Roe... Ładny start!

Sig. Brancato:

Meno male! (me-no ma-le) Dzięki Bogu!

Pani Roe:

È il Suo primo volo? (e il su-o pri-mo wo-lo) Czy to pana pierwszy lot?

Sig. Brancato:

No, ma ho sempre paura. (no ma o sem-pre pa-u-ra) Nie, ale zawsze się boję.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

73

74

Część II: Włoski w akcji Pani Roe:

La capisco perfettamente. (la ka-pi-sko per-fet-ta-men-te) Doskonale pana rozumiem.

W kolejnym dialogu odnajdziesz słownictwo, z którego możesz skorzystać, opowiadając o swojej rodzinie.

Pogawędka Signor Brancato i pani Roe kontynuują rozmowę na pokładzie samolotu. Sig. Brancato:

Ha un accento particolare. (a un acz-czen-to par-ti-ko-la-re) Ma pani dość szczególny akcent.

Pani Roe:

Sono canadese, di Winnipeg. (so-no ka-na-de-ze di łin-ni-peg) Jestem Kanadyjką, z Winnipeg.

Sig. Brancato:

Viene spesso in Italia? (wje-ne spes-so in i-ta-lja) Często bywa pani we Włoszech?

Pani Roe:

Sì, mia sorella vive a Milano. (si mi-a so-rel-la wi-we a mi-la-no) Tak, moja siostra mieszka w Mediolanie.

Sig. Brancato:

Vacanze in famiglia! (wa-kan-ce in fa-mi-lja) Wakacje z rodziną!

Pani Roe:

Sì, e Lei, di dov’è? (si e lei di do-we) Tak, a pan skąd jest?

Sig. Brancato:

Sono di Palermo, ma vivo a Milano. (so-no di pa-ler-mo ma wi-wo a mi-la-no) Jestem z Palermo, lecz mieszkam w Mediolanie.

Pani Roe:

E la Sua famiglia? (e la su-a fa-mi-lja) A pana rodzina?

Sig. Brancato:

I miei genitori sono a Palermo. (i miei dże-ni-to-ri so-no a pa-ler-mo) Moi rodzice są w Palermo.

Pani Roe:

Ha sorelle e fratelli? (a so-rel-le e fra-tel-li) Ma pan siostry i braci?

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 4: Poznajmy się: rozmowy towarzyskie Sig. Brancato:

Una sorella che vive a Roma. (u-na so-rel-la ke wi-we a ro-ma) Siostrę, która mieszka w Rzymie.

Wielu ludzi z południa Włoch mieszka w północnej części kraju, ponieważ łatwiej tam o pracę: większość zakładów przemysłowych jest ulokowanych właśnie w regionach północnych.

Słówka do zapamiętania vivere

(wi-we-re)

(żyć, mieszkać)

il volo [m]

(il wo-lo)

(lot)

capire

(ka-pi-re)

(rozumieć)

dove

(do-we)

(gdzie)

spesso

(spes-so)

(często)

Mówienie o sobie i swojej rodzinie Rozmowy towarzyskie często koncentrują się wokół rodziny. Jest to okazja, aby opowiedzieć nieco o sobie i swoim domu oraz dowiedzieć się czegoś na temat rodziny i domu innych osób. Współczesne włoskie rodziny nie przypominają już tych sprzed 30 czy 40 lat. Rodziny wielopokoleniowe, w których nonna (non-na) (babcia) i nonno (non-no) (dziadek) mieszkali ze swoimi dziećmi i ich nuore (nuo-re) (synowymi) oraz generi (dże-ne-ri) (zięciami), a także z nipoti (ni-po-ti) (wnukami), są o wiele rzadziej spotykane niż dawniej. Obecnie figli (fi-lji) (dzieci) wyprowadzają się z domu rodziców, gdy tylko znajdą pracę (choć może to nastąpić później niż w innych krajach). Inne popularne tematy do pogawędki są wspólne dla wielu kultur:

9 il tempo (il tem-po) (pogoda) 9 il lavoro (il la-wo-ro) (praca) 9 lo sport (lo sport) (sport)

Pogawędka Oto zapis kolejnej rozmowy przeprowadzonej na pokładzie samolotu. Signor Melis i signor Belli już zdążyli przedstawić się sobie. Teraz opowiadają o swoich rodzinach. Signor Melis pochodzi z Cagliari, lecz mieszka w Mediolanie.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

75

76

Część II: Włoski w akcji Sig. Belli:

Di dov’è, signor Melis? (di do-we si-nior me-lis) Skąd pan jest, panie Melis?

Sig. Melis:

Sono di Cagliari. (so-no di ka-lja-ri) Jestem z Cagliari.

Sig. Belli:

Vive solo a Milano? (wi-we so-lo a mi-la-no) Mieszka pan sam w Mediolanie?

Sig. Melis:

No, con mio fratello. (no kon mi-o fra-tel-lo) Nie, z moim bratem.

Sig. Belli:

I Suoi genitori? (i suoi dże-ni-to-ri) A pana rodzice?

Sig. Melis:

Mia madre vive in Sardegna. (mi-a ma-dre wi-we in sar-de-nia) Moja matka mieszka na Sardynii.

Sig. Belli:

E Suo padre? (e su-o pa-dre) A pana ojciec?

Sig. Melis:

Purtroppo è morto. (pur-trop-po e mor-to) Niestety nie żyje.

Sig. Belli:

Mi dispiace. (mi di-spja-cze) Bardzo mi przykro.

Poniżej przedstawiamy kolejny dialog, który zawiera słownictwo przydatne podczas rozmów na temat stanu cywilnego.

Pogawędka Dwie kobiety, signora Tossi i signora Amici, także znajdujące się na pokładzie samolotu, rozmawiają o wspólnej koleżance z pracy. Sig.ra Tosi:

Anna è sposata, vero? (an-na e spo-za-ta we-ro) Anna jest zamężna, prawda?

Sig.ra Muti:

Credo, perché? (kre-do per-che) Tak mi się wydaje, a dlaczego pytasz?

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 4: Poznajmy się: rozmowy towarzyskie Sig.ra Tosi:

Non è mai con suo marito. (non e maj kon su-o ma-ri-to) Nigdy nie pokazuje się ze swoim mężem.

Sig.ra Muti:

Forse è vedova. (for-se e we-do-wa) Może jest wdową.

Sig.ra Tosi:

Oppure è divorziata. (op-pu-re e di-wor-cja-ta) Albo rozwódką.

Słówka do zapamiętania sposata

(spo-za-ta)

mężatka

vedova [ż]

(we-do-wa)

wdowa

divorziata

(di-wor-cja-ta)

rozwiedziona

mi dispiace

(mi di-spja-cze)

przykro mi

mio marito [m]

(mi-o ma-ri-to)

mój mąż

mia madre [ż]

(mi-a ma-dre)

moja matka

mio padre [m]

(mi-o pa-dre)

mój ojciec

Pogawędka W tylnej części samolotu rozmawia dwoje młodych ludzi, Martina i Fabio. Rzecz jasna, zwracają się do siebie w sposób nieformalny. Martina:

Quanti siete in famiglia? (kłan-ti sje-te in fa-mi-lja) Ilu was jest w rodzinie?

Fabio:

Siamo cinque. (sja-mo czin-kłe) Jest nas pięcioro.

Martina:

Hai fratelli? (aj fra-tel-li) Masz rodzeństwo?

Fabio:

Una sorella e un fratello. (u-na so-rel-la e un fra-tel-lo) Jedną siostrę i jednego brata.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

77

78

Część II: Włoski w akcji Martina:

Beato te! (be-a-to te) Szczęściarz z ciebie!

Fabio:

Perché? (per-che) Dlaczego?

Martina:

Io sono figlia unica. (i-o so-no fi-lja u-ni-ka) Ja jestem jedynaczką.

Fabio:

Beata te! (be-a-ta te) Szczęściara!

Dzielenie się dobrymi wiadomościami ze starym przyjacielem jest zawsze bardzo przyjemne, nawet jeżeli — jak to ma miejsce w przypadku Anny i Marty — nie rozmawialiście z sobą od dłuższego czasu.

Pogawędka Poniższa rozmowa odbywa się między wieloletnimi przyjaciółkami Anną i Martą, które dawno nie miały z sobą kontaktu. Anna:

Pronto, Marta, sono Anna. (pron-to mar-ta so-no an-na) Cześć, Marta, tu Anna.

Marta:

Anna, che sorpresa! (an-na ke sor-pre-za) Anna, cóż za niespodzianka!

Anna:

Marta, sai che sono nonna? (mar-ta saj ke so-no non-na) Marto, czy wiesz, że jestem babcią?

Marta:

Nonna? Tu? (non-na tu) Babcią, ty?

Anna:

Sì, mia figlia Carla ha una bambina. (si mi-a fi-lja kar-la a u-na bam-bi-na) Tak, moja córka Carla ma córeczkę.

Marta:

Tanti auguri! Come si chiama? (tan-ti au-gu-ri ko-me si kja-ma) Gratulacje! Jak ma na imię?

Anna:

Teresa, come la suocera di Carla. (te-re-za ko-me la suo-cze-ra di kar-la) Teresa, tak jak teściowa Carli.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 4: Poznajmy się: rozmowy towarzyskie W języku włoskim nie istnieje żaden neutralny termin określający braci i siostry, taki jak słowo rodzeństwo w języku polskim. W takiej sytuacji trzeba powiedzieć sorelle e fratelli (so-rel-le e fra-tel-li) (siostry i bracia). Jednak aby uniknąć tego długiego zwrotu, Włosi często redukują go do fratelli, mając na myśli rodzeństwo obu płci.

Słówka do zapamiętania mia moglie [ż]

(mi-a mo-lje)

(moja żona)

mia figlia [ż]

(mi-a fi-lja)

(moja córka)

mio figlio [m]

(mi-o fi-ljo)

(mój syn)

mia sorella [ż]

(mi-a so-rel-la)

(moja siostra)

mia cognata [ż]

(mi-a ko-nia-ta)

(moja bratowa, szwagierka)

mio cognato [m]

(mi-o ko-nia-to)

(mój szwagier)

mia zia [z]

(mi-a dzi-a)

(moja ciocia)

mio zio [m]

(mi-o dzi-o)

(mój wujek)

mia cugina [ż]

(mi-a ku-dżi-na)

(moja kuzynka)

mio cugino [m]

(mi-o ku-dżi-no)

(mój kuzyn)

Pogoda dla Włochów Włochy to szczęśliwy kraj, przynajmniej jeśli chodzi kraju. Południe jest nieco cieplejsze zarówno w lecie, o pogodę. Tamtejszy klimat jest łagodny i słoneczny. Nic jak i w zimie. dziwnego, że Półwysep Apeniński stał się popularny wśród osób udających się na wakacyjny wypoczynek! Latem we włoskich miastach jest z reguły bardzo gorąco, dlatego większość Włochów wybiera się na waLato jest niemal zawsze upalne — czasami wręcz zbyt kacje w sierpniu, aby uciec w chłodniejsze rejony: nad upalne. Zimą temperatura bywa bardzo niska, lecz śnieg morze, nad jezioro lub w góry. I rzeczywiście w sierpniu, należy do rzadkości, co nie dotyczy jednak górzystych w mieście niełatwo jest znaleźć rdzennych mieszkańców. rejonów narciarskich w północnej i środkowej części W zasadzie jedynymi ludźmi, których możesz spotkać, są turyści oraz ci Włosi, którzy muszą pracować.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

79

80

Część II: Włoski w akcji

Rozmowy o pogodzie Gdy znajdujesz się w kłopotliwej sytuacji podczas rozmowy, ponieważ nie wiesz, co powiedzieć, zawsze możesz porozmawiać o pogodzie: „Ależ dzisiaj gorąco, prawda?”. Możesz też zapytać: „Czy wiosna w twoim kraju jest deszczowa?”. Rozmowa o pogodzie może uratować niejedną konwersację! Skoro temat pogody jest tak istotny, musisz uzbroić się w niezbędne słownictwo. W tej części porozmawiamy o quattro stagioni (kłat-tro sta-dżo-ni), czyli o czterech porach roku. To nie przypadek, że słynne koncerty Antonio Vivaldiego oraz wyśmienita pizza noszą nazwę Quattro stagioni. Zarówno cykl koncertów, jak i pizza dzielą się na cztery części, z których każda jest poświęcona innej porze roku. Są to:

9 primavera (pri-ma-we-ra) (wiosna) 9 estate (e-sta-te) (lato) 9 autunno (au-tun-no) (jesień) 9 inverno (in-wer-no) (zima)

Pogawędka Tym razem nasi znajomi z samolotu, signor Brancato i pani Roe, rozmawiają o pogodzie. Pani Roe:

Le piace Milano? (le pja-cze mi-la-no) Podoba się panu Mediolan?

Sig. Brancato:

Sì, ma non il clima. (si ma non il kli-ma) Tak, lecz nie tamtejszy klimat.

Pani Roe:

Fa molto freddo? (fa mol-to fred-do) Jest bardzo zimno?

Sig. Brancato:

In inverno sì. (in in-wer-no si) Zimą tak.

Pani Roe:

E piove molto, no? (e pjo-we mol-to no) I często pada, prawda?

Sig. Brancato:

Sì, e c’è sempre la nebbia. (si e cze sem-pre la neb-bja) Tak, i zawsze jest mgła.

Pani Roe:

Com’è il clima di Palermo? (ko-me il kli-ma di pa-ler-mo) Jaki jest klimat w Palermo?

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 4: Poznajmy się: rozmowy towarzyskie Sig. Brancato:

Temperato, mediterraneo. (tem-pe-ra-to me-di-ter-ra-ne-o) Umiarkowany, śródziemnomorski.

Pani Roe:

Non fa mai freddo? (non fa maj fred-do) I nigdy nie jest zimno?

Sig. Brancato:

Quasi mai. (kła-zi maj) Prawie nigdy.

Także we Włoszech istnieje powiedzenie: Una rondine non fa primavera (u-na ron-di-ne non fa pri-ma-we-ra) (Jedna jaskółka wiosny nie czyni).

Pogawędka Signor Brancato i pani Roe, współpasażerowie z samolotu, wciąż rozmawiają o pogodzie. Pani Roe:

Piove molto a Milano? (pjo-we mol-to a mi-la-no) Czy w Mediolanie często pada?

Sig. Brancato:

No, un po’ in inverno. (no un po in in-wer-no) Nie, trochę zimą.

Pani Roe:

E l’estate come’è? (e le-sta-te ko-me) A jakie jest lato?

Sig. Brancato:

Molto calda e lunga. (mol-to kal-da e lun-ga) Bardzo gorące i długie.

Pani Roe:

E la primavera? (e la pri-ma-we-ra) A wiosna?

Sig. Brancato:

La mia stagione preferita. (la mi-a sta-dżo-ne pre-fe-ri-ta) Moja ulubiona pora roku.

Pani Roe:

Davvero? (daw-we-ro) Naprawdę?

Sig. Brancato:

Sì, perché è mite. (si per-che e mi-te) Tak, ponieważ jest łagodna.

Pani Roe:

Come l’autunno in Canada. (ko-me lau-tun-no in ka-na-da) Tak jak jesień w Kanadzie.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

81

82

Część II: Włoski w akcji Jeżeli podczas rozmowy o pogodzie posłużysz się poniższymi wyrażeniami idiomatycznymi, będziesz mówił jak rodowity Włoch.

9 Fa un caldo terribile! (fa un kal-do ter-ri-bi-le) (Jest strasznie gorąco!) 9 Oggi il sole spacca le pietre! (odż-dżi il so-le spak-ka le pie-tre) (Dzisiaj słońce kruszy kamienie!)

9 Fa un freddo cane! (fa un fred-do ka-ne) (Jest strasznie zimno! / Zimno jak w psiarni!) 9 Fa un freddo / un caldo da morire! (fa un fred-do / un kal-do da mo-ri-re) (Jest śmiertelnie zimno / gorąco.)

Da morire (da mo-ri-re) (śmiertelnie) to typowe wyrażenie, którym posługują się Włosi, gdy chcą coś zaakcentować. Możesz stosować je w różnego typu sytuacjach, na przykład: sono stanco da morire (so-no stan-ko da mo-ri-re) (jestem śmiertelnie zmęczony) albo ho sete da morire (o se-te da mo-ri-re) (umieram z pragnienia).

Pogawędka A w samolocie, który zbliża się do lądowania, nadal trwa rozmowa o pogodzie. Głos z głośnika: Signore e Signori! (si-nio-re e si-nio-ri) Panie i panowie! Sig. Brancato:

Che succede? (ke sucz-cze-de) Co się dzieje?

Głos:

Stiamo atterrando a Milano Malpensa. (stja-mo at-ter-ran-do a mi-la-no mal-pen-sa) Lądujemy na lotnisku Mediolan Malpensa.

Sig. Brancato:

Meno male! (me-no ma-le) Dzięki Bogu!

Głos:

Il cielo è coperto. (il cze-lo e ko-per-to) Niebo jest zachmurzone.

Panna Roe:

Come al solito! (ko-me al-so-li-to) Jak zwykle!

Głos:

La temperatura è di cinque gradi. (la tem-pe-ra-tu-ra e di czin-kłe gra-di) Temperatura wynosi pięć stopni.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 4: Poznajmy się: rozmowy towarzyskie

Słówka do zapamiętania come al solito

(ko-me al so-li-to)

jak zwykle

umido

(u-mi-do)

wilgotno

tempo incerto [m]

(tem-po in-czer-to)

niepewna pogoda

Piove!

(pjo-we)

Pada!

Piove sul bagnato (pjo-we sul ba-nia-to) (dosł. pada na mokre) to idiom, którym posługują się Włosi, gdy coś dobrego lub złego przytrafia się osobie, która tak naprawdę tego nie potrzebuje lub na to nie zasługuje. Gdy na przykład milioner wygra na loterii, będziesz mógł powiedzieć piove sul bagnato, aby wskazać na towarzyszące Ci wewnętrzne przeświadczenie, że to Ty powinieneś wygrać, a nie on. Możesz w ten sposób również wyrazić współczucie dla kogoś, komu przytrafiło się coś złego, wtedy polskim odpowiednikiem będzie powiedzenie: „biednemu zawsze wiatr w oczy wieje” lub „nieszczęścia chodzą parami”.

Rozmowy na tematy zawodowe Kolejnym popularnym tematem rozmów towarzyskich jest praca. To, czym zajmuje się druga osoba, jest zawsze ciekawe. Oczywiście istnieją także tematy tabu dotyczące sfery zawodowej, jak na przykład kwestia zarobków. Niemniej prawie każdy lubi rozmawiać o tym, czym się na co dzień zajmuje. Gdy mówisz po włosku o swoim zawodzie, nie musisz stosować rodzajnika nieokreślonego. Wystarczy, że powiesz sono medico (so-no me-di-ko) (jestem lekarzem).

Pogawędka Ponownie na pokładzie samolotu słyszymy, jak signora Basile i jej sąsiad signor Corsi rozmawiają, stosując formę grzecznościową typową dla rozmów prowadzonych w tego typu okolicznościach. Sig.ra Basile:

Viaggia per lavoro? (wjadż-dża per la-wo-ro) Podróżuje pan w sprawach służbowych?

Sig. Corsi:

Sì, per un’intervista. (si per un-in-ter-wi-sta) Tak, aby przeprowadzić wywiad.

Sig.ra Basile:

È giornalista? (e dżor-na-li-sta) Jest pan dziennikarzem?

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

83

84

Część II: Włoski w akcji Sig. Corsi:

Sì, giornalista televisivo. (si dżor-na-li-sta te-le-wi-zi-wo) Tak, dziennikarzem telewizyjnym.

Sig.ra Basile:

Per quale società lavora? (per kła-le so-cze-ta la-wo-ra) Dla jakiej firmy pan pracuje?

Sig. Corsi:

Sono libero professionista. (so-no li-be-ro pro-fe-sjo-ni-sta) Jestem wolnym strzelcem. E Lei che lavoro fa? (e lei ke la-wo-ro fa) A pani kim jest z zawodu?

Sig.ra Basile:

Sono architetto. (so-no ar-ki-tet-to) Jestem architektem.

Sig. Corsi:

Anche Lei è free lance? (an-ke lei e fri lans) Pani również pracuje na własny rachunek?

Sig.ra Basile:

No, lavoro in uno studio di design. (no la-wo-ro in u-no stu-djo di di-zajn) Nie, pracuję w biurze projektów.

Sig. Corsi:

Grande? (gran-de) Dużym?

Sig.ra Basile:

Siamo sei colleghi. (sja-mo sei kol-le-gi) Jest nas sześcioro.

Słówka do zapamiętania giornalista [m/ż]

(dżor-na-li-sta)

dziennikarz / dziennikarka

regista [m/ż]

(re-dżi-sta)

reżyser

architetto [m/ż]

(ar-ki-tet-to)

architekt

avvocato [m/ż]

(aw-wo-ka-to)

adwokat

ingegnere [m/ż]

(in-dże-nie-re)

inżynier

medico [m/ż]

(me-di-ko)

lekarz / lekarka

insegnante [m/ż]

(in-se-nian-te)

nauczyciel / nauczycielka

comesso [m]

(ko-mes-so)

sprzedawca

comessa [ż]

(ko-mes-sa)

sprzedawczyni

meccanico [m/ż]

(mek-ka-ni-ko)

mechanik

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 4: Poznajmy się: rozmowy towarzyskie

Adresy i numery telefonu Podczas niemal wszystkich codziennych czynności posługujesz się liczbami. Być może telefonujesz do przyjaciółki i umawiasz się z nią na rogu ulic 3 Maja i 11 Listopada. Kupujesz dwa jabłka, aby dostać 1 euro reszty, której potrzebujesz, aby kupić bilet na autobus numer 46, który zawiezie Cię na umówione spotkanie. Poniżej przypominamy liczebniki od zero do dziesięciu — pełniejszą listę znajdziesz w rozdziale 2.

9 zero (dze-ro) (zero) 9 uno (u-no) (jeden) 9 due (du-e) (dwa) 9 tre (tre) (trzy) 9 quattro (kłat-tro) (cztery) 9 cinque (czin-kłe) (pięć) 9 sei (sei) (sześć) 9 sette (set-te) (siedem) 9 otto (ot-to) (osiem) 9 nove (no-we) (dziewięć) 9 dieci (dje-czi) (dziesięć) Od 1998 roku Włosi muszą wybierać numer kierunkowy także w przypadku rozmów lokalnych. Nie zapominaj o tym podczas pobytu we Włoszech.

Pogawędka Marina i Luca poznali się na imprezie i chcą spotkać się ponownie. Marina prosi Lucę o adres i numer telefonu. Marina:

Mi dai il tuo indirizzo? (mi daj il tu-o in-di-ric-co) Podasz mi swój adres?

Luca:

Via Alberto Ascari, otto. (wi-a al-ber-to a-ska-ri ot-to) Ulica Alberto Ascari osiem.

Marina:

Codice postale? (ko-di-cze po-sta-le) Kod pocztowy?

Luca:

Zero zero uno quattro due, Roma. (dze-ro dze-ro u-no kłat-tro du-e ro-ma) Zero zero jeden cztery dwa, Rzym.

Marina:

Telefono? (te-le-fo-no) Telefon?

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

85

86

Część II: Włoski w akcji Luca:

Cinque uno nove due sette tre tre. (czin-kłe u-no no-we du-e set-te tre tre) (Pięć jeden dziewięć dwa siedem trzy trzy.)

Marina:

Il prefisso? (il pre-fis-so) Numer kierunkowy?

Luca:

Zero sei. (dze-ro sei) Zero sześć.

W dzisiejszych czasach wiele osób ma dodatkowy adres: adres poczty elektronicznej, czyli tzw. e-mail. Po włosku można powiedzieć e-mail (i-mejl) lub posta elettronica (po-sta e-let-tro-ni-ka) (poczta elektroniczna). W języku polskim symbol @ określamy mianem małpy. Także Włosi nadali mu nazwę rodem ze świata zwierząt: chiocciola (kjocz-czo-la) (ślimak), a nawet chiocciolina (kjocz-czo-li-na) (ślimaczek). Zdarza się również, że mówią po prostu at (et). Format włoskich adresów e-mailowych jest taki sam, jak wszędzie na świecie: [email protected] Przy okazji, nome (no-me) to „imię”; @ lub at zaczerpnięto z języka angielskiego; „kropka” po włosku to punto (pun-to); a it (it) to skrót od Italia.

Pogawędka Signora Damiani i signor Bianchi rozważają możliwość zostania partnerami biznesowymi. Aby nie stracić kontaktu, wymieniają się adresami. Sig.ra Damiani: Ha un biglietto da visita? (a un bi-ljet-to da wi-zi-ta) Ma pan wizytówkę? Sig. Bianchi:

Purtroppo no. (pur-trop-po no) Niestety nie.

Sig.ra Damiani: Il Suo indirizzo? (il su-o in-di-ric-co) Pana adres? Sig. Bianchi:

Corso Sempione, cinque. (kor-so sem-pjo-ne czin-kłe) Corso Sempione, pięć.

Sig.ra Damiani: Codice? (ko-di-cze) Kod? Sig. Bianchi:

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Non mi ricordo! (non mi ri-kor-do) Nie pamiętam!

Rozdział 4: Poznajmy się: rozmowy towarzyskie Sig.ra Damiani: Numero di telefono? (nu-me-ro di te-le-fo-no) Numer telefonu? Sig. Bianchi:

Zero due cinque nove zero uno uno sei tre. (dze-ro du-e czin-kłe no-we dze-ro u-no u-no sei tre) Zero dwa pięć dziewięć zero jeden jeden sześć trzy.

Sig.ra Damiani: Ha un fax? (a un faks) Ma pan faks? Sig. Bianchi:

Sì, è lo stesso numero. (si e lo stes-so nu-me-ro) Tak, to ten sam numer.

Tak jak w Polsce, we Włoszech ulice mają swoje nazwy. Nazwa każdej z nich zawiera słowo oznaczające ulicę, aleję, bulwar itd. Możesz spotkać się z ulicami o przykładowych nazwach: via Antonio Vivaldi, viale Regina Margherita, corso Mazzini czy strada statale 12. Jaka jest różnica między via, viale, corso i strada? Zasadniczo, jeżeli chcesz powiedzieć „to jest duża ulica”, mówisz è una strada grande (e u-na stra-da gran-de), choć niektórzy w takiej sytuacji posłużą się słówkiem via. Podobnie jest w przypadku słów oznaczających aleję: mów il viale (il wja-le), gdy masz na myśli każdą szeroką, obsadzoną drzewami aleję czy bulwar, oraz il corso (kor-so), gdy wymieniasz nazwę alei lub wskazujesz na główną ulicę w dzielnicy handlowej. Większość Włochów żyjących w mieście mieszka w apartamencie lub mieszkaniu. Z powodu dużej gęstości zaludnienia, w obszarach miejskich domy wolnostojące należą do rzadkości. Ci, którzy mogą sobie na to pozwolić, często mają domek w górach lub nad jeziorem. Zazwyczaj jednak ludzie mówią o swoim appartamento (ap-par-ta-men-to) (mieszkaniu) jako o swoim casa (ka-za) (domu). Włosi bardzo troszczą się o swoje domy, są z nich dumni i — w większości przypadków — pięknie je meblują i wykańczają. Aby poznać kilka pojęć związanych z mieszkaniami i domami, przeczytaj zacytowany poniżej fragment wypracowania pewnej uczennicy szkoły podstawowej.

Tytułowanie i skróty We Włoszech często możemy usłyszeć Buongiorno dottore! (buon-dżor-no dot-to-re) (Dzień dobry, doktorze!), co może skłaniać do refleksji nad liczbą doktorów w tym kraju. W rzeczywistości każdy, kto ma wyższe wykształcenie, jest nazywany dottore [m] (dot-to-re) lub dottoressa [ż] (dot-to-res-sa). Oczywiście także do osób faktycznie legitymujących się tytułem doktora i do lekarzy zwracamy się w taki właśnie sposób.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Prawdopodobnie zwróciłeś uwagę na skróty, które pojawiły się w pogawędkach: Sig.ra dla signora oraz Sig. dla signor. Istnieje także skrót Sig.na od słowa signorina (si-nio-ri-na), stosowanego w odniesieniu do kobiet niezamężnych. Skróty te używane są wyłącznie w języku pisanym.

87

88

Część II: Włoski w akcji Casa mia è la più bella del mondo. (ka-za mi-a e la pju bel-la del mon-do) Mój dom jest najpiękniejszy na świecie. È grande, con tante finestre e due terrazze. (e gran-de kon tan-te fi-ne-stre e du-e ter-rac-ce) Jest duży, z wieloma oknami i dwoma balkonami. Il palazzo non è tanto grande, ha quattro piani. (il pa-lac-co non e tan-to gran-de a kłat-tro pja-ni) Budynek nie jest zbyt duży, ma cztery piętra. Io abito al secondo. (i-o a-bi-to al se-kon-do) Ja mieszkam na drugim. C’è anche un bel giardino. (cze an-ke un bel dżar-di-no) Jest też piękny ogród. W języku włoskim istnieją dwa czasowniki, które znaczą „mieszkać”:

9 vivere (wi-we-re) (żyć) ogólnie odnosi się do stanu bycia żywym oraz faktu zamieszkiwania w jakimś miejscu przez dłuższy czas. Czasownikiem tym nie posługujemy się, by opowiedzieć, gdzie spędziliśmy wakacje, lecz by wskazać miejsce zamieszkania.

9 abitare (a-bi-ta-re) (mieszkać) zazwyczaj używany dla wskazania ulicy, przy której mieszkamy.

Zasadniczo jednak nikt tym rozróżnieniem specjalnie się nie przejmuje; możesz posługiwać się zarówno jednym czasownikiem, jak i drugim. Oto ich odmiana: Odmiana io vivo tu vivi lui/lei vive noi viviamo voi vivete loro vivono

Wymowa (i-o wi-wo) (tu wi-wi) (lui/lei wi-we) (noi wi-wja-mo) (woi wi-we-te) (lo-ro wi-wo-no)

Odmiana io abito tu abiti lui/lei abita noi abitiamo voi abitate loro abitano

Wymowa (i-o a-bi-to) (tu a-bi-ti) (lui/lei a-bi-ta) (noi a-bi-tja-mo) (woi a-bi-ta-te) (lo-ro a-bi-ta-no)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 4: Poznajmy się: rozmowy towarzyskie Gdy odwiedzasz jakieś miasto i chcesz powiedzieć komuś, gdzie się zatrzymałeś, posługuj się czasownikiem abitare. W takim przypadku możesz też powiedzieć sono all’albergo Quattro Stagioni (so-no al-lal-ber-go kłat-tro sta-dżo-ni) (Jestem w hotelu Quattro Stagioni). Poniżej dwa inne przykłady:

9 Sono al Quattro Fontane. (so-no al kłat-tro fon-ta-ne) (Mieszkam w Quattro Fontane.) 9 Stiamo all’albergo Il Giardino. (stja-mo al-lal-ber-go il dżar-di-no) (Zatrzymaliśmy się w hotelu Il Hiardino.)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

89

90

Część II: Włoski w akcji

Gierki językowe Na zakończenie rozdziału chcielibyśmy zaproponować Ci wypełnienie krótkiego kwestionariusza. W razie trudności ze rozumieniem pytań, u dołu strony znajdziesz ich tłumaczenie. Na pytania możesz odpowiedzieć, posługując się zwykłym Tak lub Nie. Możesz też oczywiście posłużyć się pełnymi zdaniami, jeżeli tylko czujesz się na siłach. Pytania z pierwszej partii zostały zadane w formie grzecznościowej: 1. È polacco? / È polacca? 2. È sposato? / È sposata? 3. Piove? 4. Ha un fratello? 5. Fa freddo? 6. Vive a Palermo? W tej części pytania zostały zadane w sposób nieformalny: 7. Sei giornalista? 8. Hai un fax? 9. Hai una sorella? Zapamiętaj: Conta più la pratica che la grammatica. (kon-ta pju la pra-ti-ka ke la gram-mati-ka) (Ćwiczenie czyni mistrza, dosł. Ważniejsza jest praktyka językowa niż nauka gramatyki).

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 5

Jedzenie, wspaniałe jedzenie W tym rozdziale: ► Rozkosze podniebienia all’italiana. ► Rezerwowanie stolika i płacenie rachunku. ► Trzy posiłki dziennie (co najmniej!). ► Zakupy spożywcze.

T

en rozdział zachęci Cię do bliższego przyjrzenia się słynnej na całym świecie kuchni włoskiej — poznasz jej specyfikę i kulinarne zwyczaje Włochów. Zapewne znasz już liczne włoskie specjały, takie jak spaghetti i inne makarony, pizza, risotto, espresso itd. Czytając ten rozdział, natrafisz na wiele słów odnoszących się do posiłków; nauczysz się, jak powiedzieć, że jesteś głodny lub spragniony. Powiemy Ci także, jak zamówić posiłek w restauracji oraz gdzie i kiedy jadają rodowici Włosi. A zatem baw się dobrze!

Rozkosze podniebienia all’italiana W języku włoskim istnieje kilka sposobów na to, by zakomunikować, że jesteśmy głodni, lub chcielibyśmy się czegoś napić:

9 Ho fame. (o fa-me) (Jestem głodny.) 9 Andiamo a mangiare qualcosa. (an-dja-mo a man-dża-re kłal-ko-za) (Chodźmy coś zjeść.)

9 Hai sete? (aj se-te) (Chce ci się pić?) Włosi wyróżniają trzy główne posiłki: la (prima) colazione (la pri-ma ko-la-cjo-ne) (śniadanie), il pranzo (il pran-co) (obiad) oraz la cena (la cze-na) (kolację). Uno spuntino (u-no spun-ti-no) (przekąskę) jadają, gdy dopadnie ich głód pomiędzy głównymi posiłkami.

Koń z kopytami! W każdym języku istnieją sformułowania pozwalające wyrazić w sposób przesadzony, jak bardzo jesteśmy głodni lub spragnieni. Niewątpliwie Włosi ani na krok nie ustępują innym w tej konkurencji. Oto kilka popularnych zwrotów:

9 Muoriamo di sete! (muo-rja-mo di se-te) (Umieramy z pragnienia!)

9 Ho una fame da lupi! (o u-na fa-me da lu-pi) (Jestem głodny jak wilk!)

9 Ho una fame che non ci vedo! (o u-na fa-me ke non czi we-do) (dosł. Nie widzę z głodu!)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

92

Część II: Włoski w akcji

Włoskie przeboje wśród napojów W tej części opowiemy o niemal wszystkich typach napojów spożywanych przez Włochów. Zaczniemy oczywiście od wspaniałej włoskiej kawy, nie zapominając jednak o wodzie, herbacie i licznych gatunkach napojów alkoholowych.

Ekspresowo — kawa i nie tylko Być może w Twojej ulubionej kawiarni w Polsce musisz posłużyć się słowem espresso, aby zamówić ten aromatyczny, czarny napar, który niezawodnie stawia Cię na nogi. We Włoszech wystarczy, że poprosisz o caffè (kaf-fe) (kawę). Słowo espresso rzadko tam pada, chyba że il cameriere (il ka-me-rje-re) (kelner) mówi, un espresso per la signora (un e-spres-so per la si-nio-ra) (espresso dla pani), obwieszczając w ten sposób, że serwowane przez niego espresso jest Twoje. Oczywiście nawet we Włoszech ludzie piją nie tylko caffè. Możesz tu delektować się filiżanką pysznej cioccolata (czok-ko-la-ta) (czekolady na gorąco), różnymi gatunkami tè (te) (herbaty), succhi di frutta (suk-ki di frut-ta) (sokami owocowymi) i bogatym wyborem wód mineralnych. We Włoszech nawet woda nie jest po prostu wodą. Jeżeli poprosisz o szklankę wody, możesz czuć się zaskoczony, gdy podadzą Ci acqua naturale (a-kła na-tu-ra-le) (wodę naturalną), która pochodzi z kranu. Dlatego, jeżeli wolisz wodę z butelki, poproś o acqua minerale (a-kła mi-ne-ra-le) (wodę mineralną), która może być acqua gassata / gasata (a-kła gas-sa-ta / ga-za-ta) (wodą gazowaną), zwaną także acqua frizzante (a-kła fric-can-te), albo acqua liscia (a-kła li-sza) (wodą niegazowaną).

Włoski napój narodowy: espresso Informacje zawarte w tej ramce dotyczą różnych typów włoskiej kawy. Istnieje wiele rodzajów tego pysznego, mocnego, brązowego napoju. A przy okazji, espresso to skrót od słów espressamente preparato per chi lo richiede (e-spres-samen-te pre-pa-ra-to per ki lo ri-kje-de) (przygotowane ekspresowo dla tego, kto o to prosi). Caffè Hag (kaf-fe ag) to popularna marka kawy bezkofeinowej — każdy Włoch ją zna.

9 caffè (kaf-fe): gdy zamówisz caffè, dostaniesz 9 9 9 9

espresso. Inne określenie to caffè normale (kaf-fe nor-ma-le) (zwykła kawa). ristretto (ri-stret-to): bardzo mocne i skoncentrowane espresso. doppio (dop-pjo): podwójne espresso. lungo (lun-go): espresso z dodatkiem większej ilości wody. corretto (kor-ret-to): espresso z odrobiną koniaku lub innego alkoholu.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

9 cappuccino (kap-pucz-czi-no): espresso ze spienionym mlekiem.

9 caffellatte (kaf-fel-lat-te): espresso z dużą ilością mleka.

9 macchiato (mak-kja-to): espresso z odrobiną mleka. 9 caffè americano (kaf-fe a-me-ri-ka-no): kawa po

9 9

amerykańsku (czyli dużo wody, sporo mleka i trochę kawy), lecz mocniejsza — popularność we Włoszech zyskała stosunkowo niedawno. decaffeinato (de-kaf-fei-na-to): kawa bezkofeinowa. caffè d’orzo (kaf-fe dor-co): kawa zbożowa z ziaren suszonego i prażonego jęczmienia. Można zamówić mocną lub słabą.

W którym momencie płacimy za napoje we włoskim barze? To zależy. Zazwyczaj najpierw odbierasz kawę lub inne zamówienie, a dopiero potem płacisz. W małych włoskich barach, w których obsługa składa się zaledwie z jednej lub dwóch osób, po prostu mówisz kasjerowi, co zamówiłeś, i dopiero wtedy płacisz. W większych lokalach dostajesz paragon, z którym udajesz się do kasy.

Rozdział 5: Jedzenie, wspaniałe jedzenie In estate (in e-sta-te) (latem) możesz mieć ochotę na kawę lub herbatę con ghiaccio (kon giacz-czo) (z lodem). W takiej sytuacji poproś o caffè freddo / shakerato (kaf-fe fred-do / szej-ke-ra-to) (kawę mrożoną) lub tè freddo (te fred-do) (mrożoną herbatę). Gdy zamawiasz we Włoszech jakiś napój, musisz sprecyzować, jaką ilość sobie życzysz — całą butelkę, karafkę czy może tylko kieliszek lub szklankę. Możesz użyć następujących słów:

9 una bottiglia di... (u-na bot-ti-lja di) (butelka...) 9 una caraffa di... (u-na ka-raf-fa di) (karafka... ) 9 un bicchiere di (un bik-kje-re di) (szklanka / kieliszek...) 9 una tazza di... (u-na tac-ca di) (filiżanka...) 9 una tazzina di caffè (u-na tac-ci-na di kaf-fe) (mała filiżanka kawy)

Napoje wyskokowe Włochy słyną także ze swych vini (wi-ni) (win) oraz innych napojów fermentowanych. Już sam widok butelki chianti (kjan-ti) niejednemu z nas przywodzi na myśl romantyczną kolację przy świecach. Grappa (grap-pa), choć nie jest tak masowo eksportowana, jest bardzo popularnym alkoholem we Włoszech. Przy najbliższej okazji koniecznie spróbuj choć kieliszek.

Pogawędka Dwoje przyjaciół wspólnie spożywających kolację w pizzerii zastanawia się nad doborem wina. Laura:

La lista dei vini per favore? (la li-sta dei wi-ni per fa-wo-re) Czy można prosić o kartę win?

Kelner:

È l’ultima pagina. (e lul-ti-ma pa-dżi-na) Jest na ostatniej stronie.

Laura:

Ah, eccola. (ah ek-ko-la) Ach, oto i ona.

Kelner:

Che tipo di vino volete? (ke ti-po di wi-no wo-le-te) Jakie wino sobie życzycie?

Silvio:

Di solito bevo vino bianco, ma oggi preferisco il rosso. (di so-li-to be-wo wi-no bjan-ko ma odż-dżi pre-fe-ri-sko il ros-so) Zazwyczaj piję białe wino, ale dzisiaj mam ochotę na czerwone.

Laura:

Che ne dici di una bottiglia di Chianti? (ke ne di-czi di u-na bot-ti-lja di kjan-ti) Co powiesz na butelkę chianti?

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

93

94

Część II: Włoski w akcji Perfetto! (per-fet-to) Doskonale!

Silvio:

Słówka do zapamiętania il vino [m]

(il wi-no)

wino

bianco [m]

(bjan-ko)

biały

rosso [m]

(ros-so)

czerwony

oggi [m]

(odż-dżi)

dzisiaj

perfetto

(per-fet-to)

doskonale

Nie możesz rozmawiać o włoskich napojach, nie znając czasownika bere (be-re) (pić). Oto jego odmiana: Odmiana io bevo tu bevi lui/lei beve noi beviamo voi bevete loro bevono

Wymowa (i-o be-wo) (tu be-wi) (lui/lei be-we) (noi be-wja-mo) (woi be-we-te) (lo-ro be-wo-no)

Pogawędka Signor Di Leo i signora Fazio wspólnie spożywają lunch. Wzywają kelnera, aby zamówić napoje. Kelner:

Desiderano un aperitivo? (de-zi-de-ra-no un a-pe-ri-ti-wo) Czy życzą sobie państwo aperitif?

Sig.ra Fazio:

Io prendo un Campari. E tu? (i-o pren-do un kam-pa-ri e tu) Ja wezmę campari, a ty?

Sig. Di Leo:

Per me un Martini rosso, grazie. (per me un mar-ti-ni ros-so gra-cje) Dla mnie czerwone martini, dziękuję.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 5: Jedzenie, wspaniałe jedzenie Kelner:

E da bere? (e da be-re) A do picia?

Sig.ra Fazio:

Che cosa ci consiglia? (ke ko-za czi kon-si-lja) Co może nam pan polecić?

Kelner:

Abbiamo un ottimo Chianti. (ab-bja-mo un ot-ti-mo kjan-ti) Mamy doskonałe chianti.

Sig. Di Leo:

Io preferisco vino bianco. (i-o pre-fe-ri-sko wi-no bjan-ko) Ja wolę białe wino.

Sig.ra Fazio:

Un bianco allora. (un bjan-ko al-lo-ra) A zatem białe.

Być może będziesz miał ochotę na aperitivo (a-pe-ri-ti-wo) (aperitif) przed posiłkiem lub po, a może na birra (bir-ra) (piwo), czy to z bottiglia (bot-ti-lja) (butelki), czy to alla spina (al-la spi-na) (lane). Możesz też połączyć włoskie specjały, tak jak to robi signor Di Leo w kolejnym dialogu, dodając grappa do espresso.

Pogawędka Aby zwieńczyć wyśmienity posiłek signor Di Leo i la signora Fazio zamawiają sprzyjające trawieniu napoje. Kelner:

La casa offre caffè e amaro. (la ka-za of-fre kaf-fe e a-ma-ro) Oferujemy kawę i napoje poobiednie.

Sig.ra Fazio:

Per me caffè. (per me kaf-fe) Dla mnie kawa.

Sig. Di Leo:

Per me caffè corretto, grazie. (per me caf-fe kor-ret-to gra-cje) Dla mnie espresso z odrobiną alkoholu, dziękuję.

Kelner:

Con grappa? (kon grap-pa) Z grappą?

Sig. Di Leo:

Perfetto! (per-fet-to) Doskonale!

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

95

96

Część II: Włoski w akcji

ABC jedzenia na mieście Jedna z najprzyjemniejszych (a zarazem tuczących) dróg umożliwiających poznawanie innej kultury prowadzi przez kuchnię. Osoby zainteresowane kuchnią włoską mają szczęście — w wielu polskich miastach i miasteczkach działają pizzerie i restauracje oferujące włoskie dania. Dzięki temu, jeśli wybierzesz się do Włoch, Twoje kubki smakowe będą przygotowane na prawdziwą ucztę. W tej części omówimy całą procedurę związaną z jedzeniem w lokalu — od dokonywania rezerwacji po regulowanie rachunku. Buon appetito! (buon ap-pe-ti-to) (Smacznego!).

Rezerwowanie stolika Często, zanim udamy się do włoskiej restauracji, musimy dokonać rezerwacji. Z reguły nie dotyczy to pizzerii ani małej restauracyjki zwanej trattoria (trat-to-ri-a). W poniższym dialogu zostały zawarte zdania, którymi możemy posłużyć się, rezerwując miejsce w restauracji.

Pogawędka Signor Di Leo telefonuje do restauracji, aby zarezerwować stolik. Kelnerka:

Pronto. Ristorante Roma. (pron-to ri-sto-ran-te ro-ma) Słucham. Restauracja Roma.

Sig. Di Leo:

Buonasera. Vorrei prenotare un tavolo. (buo-na-se-ra wor-rei pre-no-ta-re un ta-wo-lo) Dobry wieczór. Chciałbym zarezerwować stolik.

Kelnerka:

Per stasera? (per sta-se-ra) Na dzisiejszy wieczór?

Sig. Di Leo:

No, per domani. (no per do-ma-ni) Nie, na jutro.

Kelnerka:

Per quante persone? (per kłan-te per-so-ne) Dla ilu osób?

Sig. Di Leo:

Per due. (per du-e) Dla dwóch.

Kelnerka:

A che ora? (a ke o-ra) Na którą godzinę?

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 5: Jedzenie, wspaniałe jedzenie Sig. Di Leo:

Alle nove. (al-le no-we) Na dziewiątą.

Kelnerka:

A che nome? (a ke no-me) Na jakie nazwisko?

Sig. Di Leo:

Di Leo. (di le-o) Di Leo.

Słówka do zapamiętania tavolo [m]

(ta-wo-lo)

stół

cameriere [m]

(ka-me-rje-re)

kelner

domani [m]

(do-ma-ni)

jutro

prenotazione [ż]

(pre-no-ta-cjo-ne)

rezerwacja

stasera [ż]

(sta-se-ra)

dziś wieczór

Płacenie za posiłek Nie we wszystkich restauracjach we Włoszech musisz płacić gotówką. W wielu lokalach, zwłaszcza tych wykwintniejszych, można zapłacić również kartą. Informacja o takiej możliwości umieszczona jest na drzwiach wejściowych. Oczywiście możesz zostawić kelnerowi napiwek na talerzyku z rachunkiem. W dobrych restauracjach goście zazwyczaj zostawiają napiwek w wysokości 10% kwoty rachunku. W pizzeriach młodzi ludzie czasami o tym zapominają. Gdy chcesz dostać rachunek, prosisz kelnera, aby Ci go przyniósł. Oto odmiana włoskiego czasownika portare (por-ta-re): Odmiana io porto tu porti lui/lei porta noi portiamo voi portate loro portano

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Wymowa (i-o por-to) (tu por-ti) (lui/lei por-ta) (noi por-tja-mo) (woi por-ta-te) (lo-ro por-ta-no)

97

98

Część II: Włoski w akcji

Pogawędka Signor Di Leo i jego żona właśnie skończyli jeść pyszną kolację. Pan Di Leo woła kelnera, prosząc o rachunek. Sig. Di Leo:

Ci porta il conto, per favore? (czi por-ta il kon-to per fa-wo-re) Czy można prosić o rachunek? (dosł. Czy może nam pan przynieść rachunek?)

Kelner:

Subito! (su-bi-to) Już się robi!

Sig.ra Di Leo:

Scusi, dov’è il bagno? (sku-zi do-we il ba-nio) Przepraszam, gdzie jest toaleta?

Kelner:

Al piano di sotto a sinistra. (al pja-no di sot-to a si-ni-stra) Na dole po lewej.

Sig.ra Di Leo:

Grazie. (gra-cje) Dziękuję.

Kelner:

Prego, signore. (pre-go si-nio-re) Oto rachunek, proszę pana.

Sig. Di Leo:

Accettate carte di credito? (acz-czet-ta-te kar-te di kre-di-to) Czy można zapłacić kartą?

Kelner:

Certo! (czer-to) Oczywiście!

Śniadanie Pierwszym posiłkiem dnia jest zawsze la prima colazione (la pri-ma ko-la-cjo-ne) (śniadanie). Wielu Włochów rozpoczyna la giornata (la dżor-na-ta) (dzień) od un caffè (un kaf-fe) (espresso) w domu, a w drodze do pracy wpada do un bar (un bar) (bar espresso) na kolejną kawę. Niektórzy zamawiają un cornetto (un kor-net-to) (rogalika) nadziewanego la marmellata (la mar-mel-la-ta) (dżemem), crema (kre-ma) (kremem) lub cioccolata (czok-ko-la-ta) (czekoladą).

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 5: Jedzenie, wspaniałe jedzenie

Prawdziwe włoskie restauracje Jeżeli chcesz zjeść coś poza domem, zanim zaspokoisz głód, musisz wybrać miejsce, w którym to uczynisz. W większych miejscowościach we Włoszech, gdzie aż roi się od przeróżnych lokali gastronomicznych, nie jest to wcale takie łatwe zadanie. Zazwyczaj masz wiele możliwości:

9 ristorante (ri-sto-ran-te): we Włoszech można

9 bar (bar): włoski bar, w którym możesz zamówić

9

wszelkiego typu napoje i niewielkie przekąski.

9 paninoteca (pa-ni-no-te-ka): tu dostaniesz niemal 9 9 9

wszystkie rodzaje kanapek i tostów, podawanych zarówno na zimno, jak i na gorąco. osteria (o-ste-ri-a): to niewielka gospoda, w której dostaniesz proste, lecz niezwykle smakowite potrawy. Ceny z reguły są tu stosunkowo niskie. trattoria (trat-to-ri-a): trattoria to coś pomiędzy osteria a ristorante. Ceny zazwyczaj umiarkowane. taverna (ta-wer-na): serwuje dania i napoje, których jakość z reguły nie przewyższa poziomu trattorii.

9

znaleźć bardzo dobre restauracje, które różnią się od siebie pod względem cen. Najlepiej najpierw zapoznać się z cennikiem wywieszonym na zewnątrz, a dopiero potem podjąć decyzję o wyborze lokalu. pizzeria (pic-ce-ri-a): większość z nich oferuje szeroki wybór pizzy. Pizza we Włoszech zawsze jest dobra (zastanawiasz się, dlaczego?). Możesz tu dostać także makaron i sałatki. tavola calda (ta-wo-la kal-da): restauracja serwująca dania typu fast food lub na wynos. Dostaniesz tu ciepłe potrawy, takie jak pollo arrosto (pol-lo ar-ro-sto) (kurczak z rożna), patate arrosto (pa-ta-te ar-ro-sto) (pieczone ziemniaki) itd.

Osterie, trattorie oraz taverny to miejsca, w których można naprawdę dobrze zjeść — z reguły spotkasz tam więcej Włochów aniżeli turystów.

Zachowaj paragon W niektórych włoskich barach — zwłaszcza tych zlokalizowanych w pobliżu dworców kolejowych i autobusowych oraz w innych tłocznych miejscach — trzeba płacić przed odbiorem zamówienia. Należy podejść do kasy, złożyć zamówienie, zapłacić, a dopiero potem podejść do kontuaru, aby je odebrać.

Nie zapomnij zachować lo scontrino (lo skon-tri-no) (paragonu), przynajmniej do momentu opuszczenia baru, sklepu lub restauracji. To ważne, ponieważ możesz natknąć się na kontrolę przeprowadzaną przez la Guardia di Finanza (la głar-dja di fi-nan-ca) (policję skarbową). Jeżeli wyjdziesz ze sklepu lub lokalu bez paragonu i zostaniesz przyłapany, będziesz musiał zapłacić grzywnę. A to nic miłego!

Na Sycylii i w Kalabrii możesz dostać brioche con il gelato (brjosz kon un dże-la-to) (ciastko przypominające bułkę maślaną z lodami). Włoski bar różni się od typowego baru w Polsce, w którym wieczorem można napić się piwa lub innego alkoholu. We Włoszech możesz pójść al bar (al bar) (do baru) o każdej porze dnia. W lokalach tych serwowane są espresso, cappuccino, wino, grappa (grap-pa) (szczególny gatunek włoskiego alkoholu), a także lekkie posiłki. Tego typu lokal znajdziesz na niemal każdym rogu ulicy. Włosi spożywają śniadanie, stojąc przy barze, dzięki czemu zabiera im ono zaledwie kilka minut. Trzydzieści lat temu w większości włoskich barów nie było stolików. Obecnie, ze względu na turystów, stoliki stają się coraz popularniejsze.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

99

100

Część II: Włoski w akcji Nie możemy rozmawiać na temat posiłków i dań, nie znając podstawowego czasownika mangiare (man-dża-re) (jeść). Odmiana io mangio tu mangi lui/lei mangia noi mangiamo voi mangiate loro mangiano

Wymowa (i-o man-dżo) (tu man-dżi) (lui/lei man-dża) (noi man-dża-mo) (woi man-dża-te) (lo-ro man-dża-no)

Pogawędka We Włoszech mężczyzna stojący za barem nazywany jest il barista (il ba-ri-sta) (barman). Barman:

Buongiorno! (buon-dżor-no) Dzień dobry!

Sig. Zampieri:

Buongiorno! Un caffè, per favore. (buon-dżor-no un kaf-fe per fa-wo-re) Dzień dobry! Poproszę espresso.

Barman:

Qualcosa da mangiare? (kłal-ko-za da man-dża-re) Czy podać coś do jedzenia?

Sig. Zampieri:

No, grazie. (no gra-cje) Nie, dziękuję.

Barman:

Nient’altro? (nient-al-tro) To wszystko?

Sig. Zampieri:

Una spremuta d’arancia, per favore. (u-na spre-mu-ta da-ran-cza per fa-wo-re) Poproszę świeżo wyciśnięty sok z pomarańczy.

Barman:

Prego. (pre-go) Proszę bardzo.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 5: Jedzenie, wspaniałe jedzenie

Słówka do zapamiętania acqua [ż]

(a-kła)

woda

certo

(czer-to)

pewnie

scusi

(sku-zi)

przepraszam

spremuta d’arancia

(spre-mu-ta da-ran-cza)

świeżo wyciśnięty sok z pomarańczy

buongiorno

(buon-dżor-no)

dzień dobry

tazza [ż]

(tac-ca)

filiżanka

tazzina [ż]

(tac-ci-na)

mała filiżanka

Obiad Dla większości osób żyjących w tak zwanej kulturze zachodniej, il pranzo (il pran-co) (obiad; lunch) stanowi okazję do krótkiej przerwy w pracy, szansę, by oderwać się od obowiązków i zjeść qualcosa di caldo (kłal-ko-za di kal-do) (coś ciepłego). Włosi jednak podchodzą do tej sprawy inaczej. Bywa, że zadowalają się un panino (un pa-ni-no) (kanapką) zakupioną w alimentari (a-li-men-ta-ri) (sklepie spożywczym) za rogiem, jednak większość pracujących osób dysponuje przerwą trwającą od jednej do trzech godzin, którą mogą poświęcić na lunch. Do tradycyjnych dań spożywanych o tej porze dnia należą między innymi:

9 antipasti (an-ti-pa-sti) (zakąski): zazwyczaj podawane na zimno — począwszy od verdure miste (wer-du-re mi-ste) (mieszanki warzyw) po frutti di mare (frut-ti di ma-re) (owoce morza).

9 primo piatto (pri-mo pjat-to) (pierwsze danie): zazwyczaj jest to główne, sycące danie. Może składać się na nie: pasta (pa-sta) (makaron), risotto (ri-zot-to) lub inne danie z riso (ri-zo) (ryżu), a także minestra (mi-ne-stra) (zupa).

Ulubionym primo (pri-mo) (pierwszym daniem) wielu Włochów jest spaghetti con le vongole (spa-get-ti ko le won-go-le) (spaghetti z małżami), zwane także spaghetti alle veraci (spa-getti al-le we-ra-czi). Verace (we-ra-cze) znaczy „prawdziwy, autentyczny”, co w tym przypadku oznacza, że makaron został przyrządzony „z prawdziwymi neapolitańskimi małżami”. Teraz wiesz, skąd pochodzi ten przepis!

9 il secondo (il se-kon-do) (drugie danie): zazwyczaj składa się z carne (kar-ne) (mięsa),

pesce (pe-sze) (ryby) lub piatti vegetariani (pjat-ti we-dże-tar-ja-ni) (dań wegetariańskich). Contorni (kon-tor-ni) (przystawki) można zamawiać oddzielnie.

9 il dolce (il dol-cze) (deser): ostatnim, lecz bynajmniej nie najmniej ważnym daniem jest deser, którym może być un dolce (un dol-cze) (coś słodkiego) lub frutta (frut-ta) (owoc).

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

101

102

Część II: Włoski w akcji Szeroki wybór włoskich dań i potraw znajdziesz w lepszych włoskich restauracjach w Polsce. Czasownik prendere (pren-de-re) (dosł. „brać” — w tym przypadku „jeść”), jest bardzo przydatny podczas rozmów na temat jedzenia i picia. Odmiana io prendo tu prendi lui/lei prende noi prendiamo voi prendete loro prendono

Wymowa (i-o pren-do) (tu pren-di) (lui/lei pren-de) (noi pren-dja-mo) (woi pren-de-te) (lo-ro pren-do-no)

Przejdźmy do tematu zup. Istnieją różne sposoby przyrządzania włoskich zup i oczywiście liczne ich smaki. Można zjeść una minestra (u-na mi-ne-stra) (zupę) lub una zuppa (u-na dzup-pa) (gęstą zupę). Il minestrone (il mi-ne-stro-ne) (gęstą zupę warzywną) często przyrządza się z drobnego makaronu i warzyw. Il brodo (il bro-do) (rosół) może być vegetale (we-dże-ta-le) (warzywny), di pollo (di pol-lo) (drobiowy), di manzo (di man-co) (wołowy) lub di pesce (di pe-sze) (rybny). La zuppa (la dzup-pa) (gęstą zupę) zazwyczaj przyrządza się z cereali (cze-re-a-li) (zbóż), legumi (le-gu-mi) (warzyw strączkowych) lub innych warzyw. Inne zupy to między innymi: zuppa di piselli (dzup-pa di pi-zel-li) (zupa grochowa), di ceci (di cze-czi) (z ciecierzycy), di lenticchie (di len-tik-kje) (z soczewicy), di patate (di pa-ta-te) (ziemniaczana), di pomodori (di po-mo-do-ri) (pomidorowa), a także di pesce (di pe-sze) (rybna). Do tej grupy należy także pasta e fagioli (pa-sta e fa-dżo-li) (zupa fasolowa) — bardzo popularne, pożywne danie rodem z Toskanii. Nie zdziw się, gdy wśród deserów natrafisz na la zuppa inglese (la dzup-pa in-gle-ze) — dosłownie „angielską zupę”!

Pogawędka Signora Fazio i signor Di Leo zamawiają pierwsze danie. Kelner:

Per primo, signori? (per pri-mo si-nio-ri) Co sobie państwo życzą na pierwsze danie?

Sig.ra Fazio:

Che cosa consiglia la casa? (ke ko-za kon-si-lja la ka-za) Jaka jest wasza specjalność?

Kelner:

Oggi abbiamo, penne all’arrabbiata, risotto alla milanese e tortellini di zucca. (odż-dżi ab-bja-mo pen-ne al-ar-rab-bja-ta ri-zot-to al-la mi-la-ne-ze e tor-tel-li-ni di dzuk-ka) Dzisiaj mamy makaron penne z pikantnym czerwonym sosem, risotto po mediolańsku i tortellini z dynią.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 5: Jedzenie, wspaniałe jedzenie Sig. Di Leo:

C’è formaggio nei tortellini? (cze for-madż-dżo nei tor-tel-li-ni) Czy w tortellini jest ser?

Kelner:

No, soltanto zucca. (no sol-tan-to dzuk-ka) Nie, tylko dynia.

Sig. Di Leo:

Nelle penne c’è aglio o peperoncino? (nel-le pen-ne cze a-ljo o pe-pe-ron-czi-no) Czy w penne jest czosnek i ostra papryczka?

Kelner:

Sì, tutt’e due. (si tut-te du-e) Tak, jedno i drugie.

Sig. Di Leo:

Sono molto piccanti? (so-no mol-to pik-kan-ti) Czy są bardzo pikantne?

Kelner:

Un po’, ma molto saporite. (un po ma mol-to sa-po-ri-te) Trochę, lecz są bardzo smaczne.

Sig. Di Leo:

Allora le prendo. (al-lo-ra le pren-do) A zatem wezmę je.

Liczne znaczenia słowa „prego” Prego (pre-go) ma kilka znaczeń. Gdy wypowiadasz to słowo w odpowiedzi na grazie (gra-cje) (dziękuję), oznacza ono „proszę”. Posługują się nim także sprzedawcy i kelnerzy, aby zapytać, czego sobie życzysz lub czy mogą Ci jakoś pomóc. Prego często słyszymy po wejściu do urzędu lub sklepu. Używamy go także wtedy, gdy coś komuś wręczamy. Może ono stanowić utrzymaną w tonie formalnym odpowiedź na prośbę o pozwolenie. Poniżej kilka przykładów wykorzystania słowa prego:

9 Grazie. (gra-cje) (Dziękuję.) Prego. (pre-go) (Proszę.)

9 Prego? (pre-go) (W czym mogę pomóc?)

9

Posso entrare? (pos-so en-tra-re) (Czy mogę wejść?) Prego. (pre-go) (Proszę.) Prego, signore. (pre-go si-nio-re) (Proszę bardzo, proszę pana.) Grazie. (gra-cje) (Dziękuję.)

Pod pojęciem pasta (pa-sta) (makaron) Włosi zazwyczaj rozumieją różnego typu makarony produkowane z pszenicy durum i wody. Wśród makaronów wyróżniamy: spaghetti (spa-get-ti) (spaghetti), bucatini (bu-ka-ti-ni) (grube, rurkowate spaghetti), penne (pen-ne) (krótki, spiczasto zakończony makaron o cylindrycznym kształcie), fusilli (fu-zil-li) (świderki), rigatoni (ri-ga-to-ni) (krótkie rowkowane rurki) i wiele, wiele innych. Pasta fresca (pa-sta fre-ska) (świeży makaron) to pasta all’uovo (pa-sta al-luo-wo) (makaron jajeczny), zwany także pasta fatta in casa (pa-sta fat-ta in ka-za) (makaronem domowym). Do tego typu makaronów należą między innymi tagliatelle (ta-lja-tel-le) (wstążki), fettucine (fet-tu-czi-ne) (bardzo wąskie, płaskie wstążki) i tonnarelli (ton-na-rel-li) (rurkowate wstążki).

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

103

104

Część II: Włoski w akcji Próbując makaronu, powinieneś sprawdzić, czy został ugotowany al dente (al den-te) (dosł. na ząb, co oznacza, że jest on lekko twardawy — jedząc go, naprawdę musisz posłużyć się zębami!). Poniżej przedstawiamy odmianę czasownika volere (wo-le-re) (chcieć) w formie grzecznościowej. Forma ta w języku włoskim jest uzyskiwana dzięki użyciu trybu przypuszczającego. Odmiana io vorrei tu vorresti lui/lei vorrebbe noi vorremmo voi vorreste loro vorrebbero

Wymowa (i-o wor-rei) (tu wor-re-sti) (lui/lei wor-reb-be) (noi wor-rem-mo) (woi wor-re-ste) (lo-ro wor-reb-be-ro)

Słówka do zapamiętania soltanto

(sol-tan-to)

tylko

saporito

(sa-po-ri-to)

smaczny

piccante

(pik-kan-te)

pikantny

verdura [ż]

(wer-du-ra)

warzywa

tutt’e due

(tut-te du-e)

obydwa / obydwie

Kolacja Włosi często jedzą la cena (la cze-na) (kolację) w domu, lecz bywa, że jadają ją także w lokalach. Ciebie z pewnością bardziej interesuje ta druga opcja. Wieczorem we Włoszech najlepiej wybrać się do restauracji lub do pizzerii. We Włoszech restauracja i pizzeria różnią się nie tylko pod względem serwowanego jedzenia, lecz także stylem. W pizzerii zazwyczaj rozmawiamy z obsługą w sposób nieformalny, podczas gdy w restauracji, zwłaszcza tej bardziej wykwintnej, wypada zwracać się do kelnera bardziej formalnie. W pizzerii możesz posługiwać się nieformalną liczbą mnogą „wy” — voi (woi), podczas gdy w restauracji będzie to prawdopodobnie forma Loro (lo-ro) (dosł. oni, w tym przypadku państwo).

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 5: Jedzenie, wspaniałe jedzenie

Pogawędka Grupa przyjaciół spotyka się na wspólnej kolacji w lokalnej pizzerii. Prowadzą rozmowę w dość luźnym stylu. Sandra:

Che cosa prendiamo? (ke ko-za pren-dja-mo) Co zamawiamy?

Laura:

Non lo so! Guardiamo il menù. (non lo so głar-dja-mo il me-nu) Nie wiem! Zajrzyjmy do karty dań.

Silvio:

Hai fame? (aj fa-me) Jesteś głodna?

Laura:

Ho fame e sete! (o fa-me e se-te) Chce mi się jeść i pić!

Sandra:

Anch’io! (ank-i-o) Mnie też!

Silvio:

Sandra, che cosa prendi? (san-dra ke ko-za pren-di) Sandro, co będziesz jadła?

Sandra:

Vorrei qualcosa di leggero. (wor-rei kłal-ko-za di ledż-dże-ro) Chciałabym coś lekkiego.

Silvio:

Spaghetti al pomodoro? (spa-get-ti al po-mo-do-ro) Spaghetti z sosem pomidorowym?

Sandra:

E un’insalata mista. (e un-in-sa-la-ta mi-sta) I sałatkę mieszaną.

Silvio:

Poco originale... (po-ko o-ri-dżi-na-le) To mało oryginalne danie...

Sandra:

...ma buono e leggero! (ma buo-no e ledż-dże-ro) Ale dobre i lekkie!

Większość włoskich pizzerii oferuje szeroki wybór pizz. Można też zamówić makaron i sałatki, a na koniec deser.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

105

106

Część II: Włoski w akcji

Słówka do zapamiętania leggero [m]

(ledż-dże-ro)

(lekki)

insalata mista [ż]

(in-sa-la-ta mi-sta)

(dosł. sałatka mieszana1)

buono [m]

(buo-no)

(dobry)

il menù [m]

(il me-nu)

(karta dań, menu)

avere fame

(a-we-re fa-me)

(być głodnym)

Deser Zapewne słyszałeś o włoskich gelati (dże-la-ti) (lodach). Są bogate w smaku, kremowe — jednym słowem: przepyszne! Możesz wybierać między gelati confezionati (dże-la-ti kon-fe-cjo-na-ti) (lodami w opakowaniu) a gelati artigianati (dże-la-ti ar-ti-dża-na-ti) (lodami własnej produkcji — robionymi w sklepie). Jeżeli zdecydujesz się na te ostatnie, musisz podjąć decyzję, czy wolisz je jeść z cono (ko-no) (waflowego rożka), czy z coppetta (kop-pet-ta) (papierowego kubeczka). Musisz także zdecydować, jaki chcesz gusto (gu-sto) (smak), ile palline (pal-li-ne) (gałek), a także czy masz ochotę na gelati con panna (kon pan-na) (z bitą śmietaną) czy senza panna (sen-ca pan-na) (bez bitej śmietany).

Pogawędka Nieco później Laura i Silvio zatrzymują się, aby zjeść lody.

1

Ekspedient:

Prego? (pre-go) Czego sobie życzycie?

Laura:

Due coni per favore. (du-e ko-ni per fa-wo-re) Poproszę dwa lody w rożku.

Ekspedient:

Quante palline? (kłan-te pal-li-ne) Ile gałek?

Silvio:

Per me due. (per me du-e) Dla mnie dwie.

Mieszanka różnych gatunków sałat podawana zazwyczaj z octem balsamicznym i oliwą z oliwek — przyp. tłum.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 5: Jedzenie, wspaniałe jedzenie Laura:

Per me quattro. (per me kłat-tro) Dla mnie cztery.

Ekspedient:

Che gusti? (ke gu-sti) Jakie smaki?

Silvio:

Fragola e limone. (fra-go-la e li-mo-ne) Truskawkowy i cytrynowy.

Ekspedient:

Prego. E Lei? (pre-go e lei) Proszę bardzo, a pani?

Laura:

Crema, cioccolato, cocco e noce. (kre-ma czok-ko-la-to kok-ko e no-cze) Śmietankowy, czekoladowy, kokosowy i orzechowy. Panna? (pan-na) Bita śmietana?

Ekspedient:

Laura:

No, grazie. Sono a dieta! (no gra-cje so-no a dje-ta) Nie, dziękuję. Jestem na diecie.

Po posiłku Włosi często jedzą owoce lub deser. Bywa, że decydują się na jedno i drugie: un dolce (un dol-cze) (słodycze; coś słodkiego) i frutta fresca (frut-ta fre-ska) (świeże owoce). Istnieje wiele sposobów podawania owoców. Jeżeli nie smakują Ci one w naturalnej postaci, możesz zjeść una macedonia (u-na ma-cze-do-nja) (sałatkę owocową), a także napić się któregoś z licznych napojów owocowych, takich jak spremuta di agrumi (spre-mu-ta di a-gru-mi) (świeżo wyciskany sok z owoców cytrusowych), succo naturale (suk-ko na-tu-ra-le) (sok owocowy), frullato (frul-la-to) (mieszanka soków owocowych), frappé (frap-pe) (napój na bazie zmiksowanych mrożonych owoców i mleka lub samych zmiksowanych mrożonych owoców), a także infuso di frutta (in-fu-zo di frut-ta) (herbatę [dosł. napar] z suszonych owoców).

Słówka do zamapiętania cioccolato [m]

(czok-ko-la-to)

czekolada

crema [ż]

(kre-ma)

śmietanka

cono [m]

(ko-no)

rożek

gelato [m]

(dże-la-to)

lód

dieta [ż]

(dje-ta)

dieta

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

107

108

Część II: Włoski w akcji

Zakupy żywnościowe Zazwyczaj ludzie kupują żywność w supermercato (su-per-mer-ka-to) (supermarkecie), nawet jeżeli istnieją inne miejsca, w których można się w nią zaopatrzyć. W wielu włoskich miastach można znaleźć place targowe, a także małe sklepiki, zwane alimentari (a-li-men-ta-ri), w których można dostać wszystko, począwszy od latte (lat-te) (mleka) i biscotti (bi-skot-ti) (ciasteczek), po różnego rodzaju salumi (sa-lu-mi) (wędliny), formaggi (for-madż-dżi) (sery) oraz pane (pa-ne) (chleb). Te niewielkie sklepiki o dość ograniczonym asortymencie doskonale nadają się na zakupy uzupełniające, robione pomiędzy większymi wyprawami zaopatrzeniowymi. Być może zechcesz kupić carne (kar-ne) (mięso) u macellaio (ma-czel-la-jo) (rzeźnika) oraz inne świeże prodotti (pro-dot-ti) (produkty) na targu, a pane (pa-ne) (chleb) w panetteria (pa-net-te-ri-a) (piekarni), choć wszystko to oferują supermarkety. Jedno jest pewne: tu zawsze znajdziesz świeżą żywność. Supermarkety, oprócz żywności, mają w swoim asortymencie także inne produkty. W tych największych znajdziesz także ubrania i sprzęt AGD. U rzeźnika możesz nabyć między innymi następujące produkty:

9 agnello (a-niel-lo) (jagnięcina) 9 anatra (a-na-tra) (kaczka) 9 coniglio (ko-ni-ljo) (królik) 9 fegato (fe-ga-to) (wątróbka) 9 maiale (ma-ja-le) (wieprzowina) 9 manzo (man-co) (wołowina) 9 oca (o-ka) (gęś) 9 pollo (pol-lo) (kurczak) 9 vitello (wi-tel-lo) (cielęcina) 9 bistecca (bi-stek-ka) (stek) 9 cotoletta (ko-to-let-ta) (kotlet) 9 filetto (fi-let-to) (filet) Jeżeli wybierzesz się al mercato (al mer-ka-to) (na targ) — mamy tu na myśli targ na wolnym powietrzu, na którym rolnicy sprzedają swoje produkty — aby zaopatrzyć się w żywność, znajdziesz tam przede wszystkim frutta (frut-ta) (owoce) i verdura (wer-du-ra) (warzywa). W tabeli 5.1 wymienione zostały owoce, które można dostać in estate (in e-sta-te) (latem) oraz in autunno (in au-tun-no) (jesienią), agrumi (a-gru-mi) (cytrusy), a także owoce dostępne tutto l’anno (tut-to lan-no) (przez cały rok). Podajemy formy liczby pojedynczej i mnogiej. Oczywiście wiesz, że spożywanie owoców i warzyw jest ważne ze względu na zawarte w nich vitamine (wi-ta-mi-ne) (witaminy). Nie wszystkie włoskie restauracje serwują świeże ryby. Czasami pesce (pe-sze) (ryba) jest zamrożona; dotyczy to zwłaszcza lokali w dużych miastach. Smaczną świeżą rybę najłatwiej kupić w miejscowościach położonych w pobliżu morza lub jeziora. Oczywiście im lepsza restauracja, tym większa szansa na zjedzenie naprawdę dobrej ryby. W razie wątpliwości

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 5: Jedzenie, wspaniałe jedzenie Tabela 5.1. Owoce i warzywa Liczba pojedyncza/liczba mnoga

Wymowa

Tłumaczenie

albicocca/albcocche [ż]

(al-bi-kok-ka/ke)

morela

ananas [m]

(a-na-nas)

ananas

arancia/arance [ż]

(a-ran-cza/cze)

pomarańcza

asparago/i [m]

(a-spa-ra-go/gi)

szparag

banana/e [ż]

(ba-na-na/ne)

banan

broccoli [m]

(brok-ko-li)

brokuły

carota/e [ż]

(ka-ro-ta/te)

marchewka

cavolo/i [m]

(ka-wo-lo/li)

kapusta

ciliegia/e [ż]

(czi-lje-dża/dże)

czereśnia

cocomero/i [m]

(ko-ko-me-ro/ri)

arbuz

fico/fichi [m]

(fi-ko/ki)

figa

fragola/e [ż]

(fra-go-la/le)

truskawka

fungo/funghi [m]

(fun-go/gi)

grzyb

limone/i [m]

(li-mo-ne/ni)

cytryna

mela/e [ż]

(me-la/le)

jabłko

melanzana/e [ż]

(me-lan-dza-na/ne)

bakłażan

melone/i [m]

(me-lo-ne/ni)

melon

peperone/i [m]

(pe-pe-ro-ne/ni)

papryka

pera/e [ż]

(pe-ra/re)

gruszka

pesca/pesche [ż]

(pe-ska/ke)

brzoskwinia

pomodoro/i [m]

(po-mo-do-ro/ri)

pomidor

pompelmo/i [m]

(pom-pel-mo/mi)

grejpfrut

prugna/e [ż]

(pru-nia/nie)

śliwka

spinaci [m]

(spi-na-czi)

szpinak

uva [ż]

(u-wa)

winogrona

zucchine/i [ż/m]

(dzuk-ki-ne/ni)

cukinia

trzeba popytać wśród miejscowych lub zajrzeć do przewodnika kulinarnego. Lepiej zachować ostrożność, niż potem żałować! Jeżeli jednak przebywasz w okolicy nadmorskiej, możesz być niemal pewien, że dostaniesz świeżą rybę. Zawsze możesz zapytać: Dove si può mangiare pesce fresco? (do-we si puo man-dża-re pe-sze fre-sko) Gdzie można zjeść świeżą rybę?

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

109

110

Część II: Włoski w akcji Jeśli w końcu uda Ci się trafić do dobrej restauracji specjalizującej się w daniach rybnych, możesz zamówić, co dusza zapragnie:

9 acciughe fresche (asz-szu-ge fre-ske) (świeże anchois, sardele) 9 calamari (ka-la-ma-ri) (kalmary) 9 merluzzo (mer-luc-co) (dorsz) 9 polpo/polipo (pol-po/po-li-po) (ośmiornica) 9 pesce spada (pe-sze spa-da) (miecznik) 9 sogliola (so-ljo-la) (sola) 9 spigola (spi-go-la) (okoń) 9 tonno fresco (ton-no fre-sko) (świeży tuńczyk) 9 frutti di mare (frut-ti di ma-re) (owoce morza) 9 cozze (koc-ce) (omułki, małże) 9 vongole (won-go-le) (małże) 9 crostacei (kro-sta-czei) (skorupiaki) 9 aragosta (a-ra-go-sta) (homar) 9 gamberetti (gam-be-ret-ti) (małe krewetki) 9 gamberi (gam-be-ri) (duże krewetki) 9 granchi (gran-ki) (kraby)

Tradycyjny włoski targ Być może podczas wakacji we Włoszech miałeś okazję poznać tradycyjny włoski targ. Miejsca tego typu mają bardzo tradycyjny charakter. Niektóre z nich zdają się być stworzone specjalnie z myślą o turystach, lecz w rzeczywistości zaopatrują się tu przede wszystkim rodowici Włosi. Na dużym targowisku możesz oczywiście kupić produkty żywnościowe, lecz także ubrania, torby skórzane, płyty kompaktowe itp. Bywa, że panuje tu spory chaos — tłum ludzi przepycha się wąskimi alejkami i biada temu, kto zdecyduje się podążyć w innym kierunku! Na mniejszych targowiskach w centrum miasta panuje mniej dramatyczna atmosfera. Zazwyczaj można na nich dostać świeże owoce, warzywa, a czasem ryby. Niektóre targi są otwarte tylko w jeden dzień tygodnia, inne — codziennie, w zależności od lokalizacji. Zasadniczo miejsca te tętnią życiem, emanując prawdziwie włoską atmosferą. Ludzie rozmawiają z sobą, a straganiarz może zapytać Cię Da dove viene? (da do-we wje-ne) (Skąd pan / pani pochodzi?), gdy zorientuje się, że jesteś obcokrajowcem.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

W większości przypadków musisz powiedzieć, co chcesz kupić, a sprzedawca wybierze dla Ciebie towar. Z reguły produkty żywnościowe są sprzedawane na wagę. Zazwyczaj podana jest cena za chilo (ki-lo) (kilogram). To sprzedawca waży towar, więc nie pozostaje Ci nic innego, jak polegać na jego uczciwości. Jeżeli dostrzeżesz na straganie niewielkie koszyczki lub papierowe torebki, będzie to niechybny znak, że możesz samodzielnie wybrać swoje frutta (frut-ta) (owoce) lub verdura (wer-du-ra) (warzywa). We Włoszech od pewnego czasu prawo zabrania konsumentom dotykania produktów żywnościowych przed zakupem. Cóż, niełatwo jest wybrać dobry owoc, jeżeli się go nie dotknie. Z drugiej strony jednak zyskujesz pewność, że jabłko, które właśnie kupiłeś, nie było przez wszystkich dotykane. Być może sądzisz, że targowanie się i negocjowanie cen to zjawiska powszechne na włoskich targach, lecz to nieprawda. Sprzedawca owoców może mandarti a quel paese (man-dar-ti a kłel pa-e-ze) (wysłać Cię do diabła), jeżeli zaczniesz się targować o cenę jego jabłek.

Rozdział 5: Jedzenie, wspaniałe jedzenie W panetteria (pan-net-te-ri-a) (piekarni) możesz zakupić różnego typu pane (pa-ne) (chleb; pieczywo), począwszy od il pane integrale (il pa-ne in-te-gra-le) (chleba pełnoziarnistego) po dolci (dol-czi) (wyroby cukiernicze; słodycze). W większości włoskich piekarni kupisz także pizza al taglio (pic-ca al ta-ljo) (pizzę w kawałkach), sprzedawaną na kilogramy. Możesz wybrać między pizza bianca (pic-ca bjan-ka) (białą pizzą) — tj. pizzą polaną oliwą z oliwek — a pizza rossa (pic-ca ros-sa) (pizzą czerwoną), przyrządzaną z dodatkiem pomidorów lub sosu pomidorowego. Smak pizzy może różnić się w zależności od piekarni, a także od regionu, w którym jest wypiekana. Stosunkowo niedawno we Włoszech zapanowała moda na wypiek różnego rodzaju pieczywa. Niegdyś Włosi preferowali białe pieczywo; obecnie w sklepach i piekarniach dostępnych jest tyle jego gatunków — w niemal każdym regionie innych — że trudno zapamiętać wszystkie nazwy.

Pogawędka Poniższy dialog mógłby mieć miejsce w każdej piekarni. Il fornaio (il for-na-jo) (piekarz) rozmawia z klientami. Sig.ra Belli:

Mi da un chilo di pane integrale? (mi da un ki-lo di pa-ne in-te-gra-le) Czy można prosić o kilogram chleba pełnoziarnistego?

Piekarz:

Ecco a lei. (ek-ko a lei) Proszę bardzo.

Sig.ra Belli:

Quant’è? (kłan-te) Ile się należy?

Piekarz:

Due euro e trenta. (du-e eu-ro e tren-ta) Dwa euro i trzydzieści [centów].

(Do innego klienta):

Desidera? (de-zi-de-ra) Czego sobie pan życzy?

Paolo:

Un pezzo di pizza rossa. (un pec-co di pic-ca ros-sa)

Piekarz:

Kawałek czerwonej pizzy. Così va bene? (ko-zi wa be-ne) Taki może być?

Paolo:

Sì. Quanto pago? (si kłan-to pa-go) Tak. Ile płacę?

Piekarz:

Euro e cinquanta. (eu-ro e czin-kłan-ta) Euro i pięćdziesiąt [centów].

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

111

112

Część II: Włoski w akcji Un etto (un et-to) to po włosku 100 gramów. Mezz’etto (medz-dzet-to) to natomiast 50 gramów, ponieważ mezzo (medz-dzo) znaczy tyle, co „pół”. Podobnie mezzo chilo (medz-dzo ki-lo) to pół kilo. Mille (mil-le) mówimy wyłącznie wtedy, gdy mamy na myśli jeden tysiąc. W przypadku dwóch i więcej tysięcy, mówimy mila (mi-la) (tysiące). Załóżmy, że masz zapłacić 1500 euro. Kasjer może powiedzieć coś w rodzaju „milleecinque” (mil-le e czin-kłe) (tysiąc i pięć [setek]), co brzmi jak jedno słowo. W rzeczywistości poprawna forma brzmi mille e cinque (mil-le e czin-kłe).

Pogawędka W tym dialogu Giulio kupuje owoce na straganie. Guilio:

Mi da un chilo di ciliegie? (mi da un ki-lo di czi-lje-dże) Poproszę kilogram czereśni.

Sprzedawca:

Sono un po’ di più. (so-no un po di pju) Jest trochę więcej.

Giulio:

Va bene. (wa be-ne) W porządku.

Sprzedawca:

Che altro? (ke al-tro) Co jeszcze?

Giulio:

Quanto vengono le albicocche? (kłan-to wen-go-no le al-bi-kok-ke) Po ile morele?

Sprzedawca:

Quattro euro. (kłat-tro eu-ro) Cztery euro.

Giulio:

Sono carissime! (so-no ka-ris-si-me) Są bardzo drogie!

Sprzedawca:

Perché sono le prime. (per-ke so-no le pri-me) Ponieważ to pierwsze w tym roku. Ne provi una. (ne pro-wi u-na) Proszę skosztować jednej.

Giulio:

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

È dolcissima! (e dol-czis-si-ma) Jest słodziuteńka!

Rozdział 5: Jedzenie, wspaniałe jedzenie Ne prendo mezzo chilo. (ne pren-do medz-dzo ki-lo) Wezmę pół kilo. Sprzedawca:

Altro? (al-tro) Coś jeszcze?

Giulio:

Basta così. Quant’è? (ba-sta ko-zi kłan-te) To wszystko. Ile płacę?

Sprzedawca:

Cinque euro. (czin-kłe eu-ro) Pięć euro.

W powyższym dialogu Giulio pyta quanto vengono (kłan-to wen-go-no), co odpowiada mniej więcej naszemu kolokwialnemu sformułowaniu „po ile chodzą?”. Giulio mógłby równie dobrze zapytać quanto costano (kłan-to ko-sta-no) (ile kosztują).

Słówka do zapamiętania gli alimentari [m]

(li a-li-men-ta-ri)

(sklep spożywczy)

la drogheria [ż]

(la dro-ge-ri-a)

(sklep kolonialny)

la frutteria [ż]

(la frut-te-ri-a)

(sklep warzywny)

il mercato [m]

(il mer-ka-to)

(targ)

la panetteria [ż]/ il forno (la pa-net-te-ri-a/ il for-no)

(piekarnia)

la pescheria [ż]

(la pe-ske-ri-a)

(sklep rybny)

la salumeria [ż]

(la sa-lu-me-ri-a)

(delikatesy)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

113

114

Część II: Włoski w akcji

Gierki językowe W tym rozdziale sporo powiedzieliśmy o jedzeniu. Aby wynagrodzić sobie wysiłek włożony w naukę, pozwól sobie na pyszny napój owocowy. W puste miejsca wstaw włoskie odpowiedniki nazw owoców. Miłej zabawy! 1. morela: _ _ _ _ _ _ _ _ _ 2. czereśnia: _ _ _ _ _ _ _ _ 3. winogrona: _ _ _ 4. gruszka: _ _ _ _ 5. arbuz: _ _ _ _ _ _ _ _ 6. truskawka: _ _ _ _ _ _ _

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 6

Idziemy na zakupy W tym rozdziale: ► Zakupy w domu towarowym. ► Poszukiwanie właściwego rozmiaru. ► Wybór odpowiednich kolorów, materiałów i akcesoriów. ► Przymierzanie butów.

W

łosi słyną z wyczucia smaku i dobrego gustu; nieprzypadkowo to właśnie z Włoch pochodzą wielcy stilisti (sti-li-sti) (projektanci mody) — tacy jak Armani (ar-ma-ni), Ferré (fer-re) i Valentino (wa-len-ti-no) — którzy przyczyniają się do podtrzymywania tej powszechnej opinii. Mieszkańcy Półwyspu Apenińskiego lubią porządnie się ubrać. Wystarczy na nich spojrzeć, aby nabrać ochoty na zakupy, które sprawią, że będziemy wyglądali tak dobrze, jak oni. A gdzie znajdziemy lepsze miejsce na zakupy odzieżowe, jak nie w Italii, która jest europejskim liderem w dziedzinie produkcji ubrań i obuwia? We Włoszech znana marka jest nazywana z francuskiego la griffe (la grif) lub la firma (la fir-ma), co dosłownie znaczy tyle, co „podpis”. Aby zaznaczyć, że dany produkt jest firmowany przez słynnego stylistę, mówimy, że jest on griffato (grif-fa-to) lub firmato (fir-ma-to) — podpisany.

Zakupy odzieżowe Zakupy mogą stanowić doskonałe źródło wiedzy na temat kultury danego kraju. Poznawanie różnych stylów ubioru oraz wypróbowywanie produktów, których na co dzień nie widujemy w sklepach, jest ciekawe i ma pewien walor edukacyjny. W każdym razie zakupy we Włoszech robi się wspaniale. Można odwiedzić mnóstwo świetnych butików i markowych sklepów, jak również liczne domy towarowe.

Co nieco o sklepach Włosi chętnie robią zakupy w wielkich centri commerciali (czen-tri kom-mer-cza-li) (centrach handlowych), w których można znaleźć niemal wszystko. Oprócz tego typu miejsc istnieją także nieco mniejsze grandi magazzini (gran-di ma-gadz-dzi-ni) (domy towarowe). Do największych sieci domów towarowych we Włoszech należą: Standa (stan-da), Upim (u-pim) oraz najdroższe z nich Rinascente (ri-na-szen-te). Wszystkie trzy działają niemal w każdym większym włoskim mieście. Oferowany przez nie asortyment jest naprawdę bogaty. Przy okazji — jak są zakupy po włosku? Mówiąc o zakupach żywnościowych Włosi posługują się wyrażeniem fare la spesa (fa-re la spe-za) (robić zakupy), a w odniesieniu do wszelkich innych zakupów — fare spese. Aby poprawnie posługiwać się tym wyrażeniem, należy znać odmianę czasownika fare. Oto i ona:

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

116

Część II: Włoski w akcji Odmiana io faccio tu fai lui/lei fa noi facciamo voi fate loro fanno

Wymowa (i-o facz-czo) (tu faj) (lui/lei fa) (noi facz-cza-mo) (woi fa-te) (lo-ro fan-no)

Bardzo przydatna może okazać się znajomość słownictwa widniejącego na różnego typu wywieszkach, takich jak na przykład uscita di sicurezza (u-szi-ta di si-ku-rec-ca) (wyjście awaryjne). Oto kilka innych przykładów:

9 entrata (en-tra-ta) (wejście) 9 uscita (u-szi-ta) (wyjście) 9 spingere (spin-dże-re) pchać 9 tirare (ti-ra-re) (ciągnąć) 9 orario di apertura (o-rar-jo di a-per-tu-ra) (godziny otwarcia) 9 aperto (a-per-to) (otwarte) 9 chiuso (kju-zo) (zamknięte) 9 la scala mobile (la ska-la mo-bi-le) (ruchome schody) 9 l’ascensore (la-szen-so-re) (winda) 9 la cassa (la kas-sa) (kasa) Włoskie domy towarowe oferują szeroki wybór produktów, zachowując jednocześnie niepowtarzalny tradycyjny charakter. Ceny wszystkich produktów zawierają podatek i widnieją na metkach. Często podczas saldi (sal-di) (wyprzedaży), il prezzo (il prec-co) (cena) uwzględnia obniżkę, jednak możesz też spotkać się z napisem saldi alla cassa (sal-di al-la kas-sa), informującym o obniżkach dokonywanych przy kasie. W większości miejsc można płacić kartą, lecz zasadniczo Włosi lubią, gdy płaci się in contanti (in kon-tan-ti) (gotówką) — zwłaszcza w mniejszych sklepach. Znaki kierujące do różnych reparti (re-par-ti) (działów) mogą zawierać słowo da (da) (dla), jak w przypadku określeń abbigliamento da donna (ab-bi-lja-men-to da don-na) (odzież damska) i abbigliamento da uomo (ab-bi-lja-men-to da uo-mo) (odzież męska), lub pomijać je. Lecz nawet bez słówka da, znaki te są wystarczająco czytelne. Być może zainteresują Cię także inne działy:

9 intimo donna (in-ti-mo don-na) (bielizna damska) 9 intimo uomo (in-ti-mo uo-mo) (bielizna męska) 9 accesori (acz-cze-so-ri) (dodatki) 9 profumeria (pro-fu-me-ri-a) (perfumeria) 9 articoli da toletta (ar-ti-ko-li da to-let-ta) (artykuły toaletowe) 9 casalinghi (ka-za-lin-gi) (artykuły gospodarstwa domowego) 9 biancheria per la casa (bjan-ke-ri-a per la ka-za) (pościel i ręczniki) Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 6: Idziemy na zakupy

9 articoli sportivi (ar-ti-ko-li spor-ti-wi) (sprzęt sportowy) 9 articoli da regalo (ar-ti-ko-li da re-ga-lo) (upominki)

Pogawędka Ekspedient pomaga klientom odnaleźć różne działy domu handlowego. Sig.ra Verdi:

Sto cercando l’abbigliamento da bambino. (sto czer-kan-do la-bi-lja-men-to da bam-bi-no) Szukam ubranek dla dziecka.

Ekspedient:

Al secondo piano. Alla destra quando esce dall’ascensore. (al se-kon-do pja-no al-la de-stra kłan-do e-sze dal-la-szen-so-re) Na drugim piętrze. Na prawo po wyjściu z windy.

Sig. Marchi:

Devo cambiare un paio di pantaloni. Dove devo andare? (de-wo kam-bja-re un pa-jo di pan-ta-lo-ni do-we de-wo an-da-re) Muszę wymienić parę spodni. Gdzie powinienem się udać?

Ekspedient:

Deve rivolgersi al commesso del reparto uomo. (de-we ri-wol-dżer-si al kom-mes-so del re-par-to uo-mo) Musi pan zwrócić się do ekspedienta w dziale z odzieżą męską.

Anna:

Vorrei provare questi abiti. Dove sono i camerini, per favore? (wor-rei pro-wa-re kłe-sti a-bi-ti do-we so-no i ka-me-ri-ni per fa-wo-re) Chciałabym przymierzyć te ubrania. Czy mógłby mi pan powiedzieć, gdzie są przymierzalnie?

Ekspedient:

Vede l’uscita di sicurezza? I camerini sono alla sinistra. (we-de lu-szi-ta di si-ku-rec-ca i ka-me-ri-ni so-no al-la si-ni-stra) Widzi pani wyjście awaryjne? Przebieralnie znajdują się na lewo.

Sig.ra Alberti:

C’è un reparto casalinghi? (cze un re-par-to ka-za-lin-gi) Czy jest tu dział z artykułami gospodarstwa domowego?

Ekspedient:

Sì, è a questo piano dopo le scarpe. (si e a kłe-sto pja-no do-po le skar-pe) Tak, jest na tym piętrze, za obuwniczym.

Sergio:

Dov’ è la scala mobile? (do-we la la ska-la mo-bi-le) Gdzie są ruchome schody?

Ekspedient:

Dietro questo bancone. (dje-tro kłe-sto ban-ko-ne) Za tym kontuarem.

Sergio:

Grazie. (gra-cje) Dziękuję.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

117

118

Część II: Włoski w akcji

Słówka do zapamiętania centro commerciale [m]

(czen-tro kom-mer-cza-le)

centrum handlowe

grande magazzino [m]

(gran-de ma-gadz-dzi-no)

dom towarowy

camerini [f]

(ka-me-ri-ni)

przebieralnie

libreria [ż]

(li-bre-ri-a)

księgarnia

Avere bisogno di (a-we-re bi-zo-nio di) (potrzebować) to często używany zwrot, przydatny zwłaszcza w sklepie. Forma, którą posługujesz się w takiej sytuacji, brzmi: Ho bisogno di... (o bi-zo-nio di) (potrzebuję…) Pełna odmiana wygląda następująco: Odmiana io ho bisogno tu hai bisogno lui/lei ha bisogno noi abbiamo bisogno voi avete bisogno loro hanno bisogno

Wymowa (i-o o bi-zo-nio) (tu aj bi-zo-nio) (lui/lei a bi-zo-nio) (noi ab-bja-mo bi-zo-nio) (woi a-we-te bi-zo-nio) (lo-ro an-no bi-zo-nio)

Pogawędka Poszukująca sukienki Marisa potrzebuje porady sprzedawczyni. Marisa:

Scusi? (sku-zi) Przepraszam?

Sprzedawczyni: Prego, Signora! (pre-go si-nio-ra) Słucham panią! Marisa:

Mi può aiutare? Sto cercando un vestito. (mi puo a-ju-ta-re sto czer-kan-do un we-sti-to) Czy mogłaby mi pani pomóc? Szukam sukienki.

Sprzedawczyni: Elegante? (e-le-gan-te) Eleganckiej? Marisa:

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

No, per tutti i giorni. (no per tut-ti i dżor-ni) Nie, takiej na co dzień.

Rozdział 6: Idziemy na zakupy Sprzedawczyni: Vediamo... (we-dja-mo) Popatrzmy...

Gdy w sklepie masz jakieś pytanie albo potrzebujesz czyjejś rady, zwracasz się do la commessa (la kom-mes-sa) (sprzedawczyni; ekspedientki) lub il commesso (il kom-mes-so) (sprzedawcy; ekspedienta) i mówisz: Mi può aiutare per favore? (mi puo a-ju-ta-re per fa-wo-re) (Czy może mi pan / pani pomóc?). Oczywiście jeżeli tylko się rozglądasz, a ekspedient pyta: Posso essere d’aiuto? (po-so es-se-re da-ju-to) lub Desidera? (de-zi-de-ra) (W czym mogę pomóc?; Czego sobie pan / pani życzy?), odpowiadasz: Sto solo dando un’occhiata, grazie (sto so-lo dan-do un-ok-kja-ta gra-cje) (Tylko się rozglądam, dziękuję).

Słówka do zapamiętania vestiti [m]

(we-sti-ti)

ubrania

abito [m]

(a-bi-to)

ubranie; garnitur

camicetta [ż]

(ka-mi-czet-ta)

bluzka; bluzeczka

camicia [ż]

(ka-mi-cza)

koszula

cappotto [m]

(kap-pot-to)

płaszcz

completo [m]

(kom-ple-to)

komplet — spódnica lub spodnie i bluzka

giacca [ż]

(dżak-ka)

marynarka; marynarka sportowa

gonna [ż]

(gon-na)

spódnica

impermeabile [m]

(im-per-me-a-bi-le)

płaszcz nieprzemakalny

paio di jeans [m]

(pa-jo di dżins)

dżinsy

maglia [ż]

(mal-ja)

bluza

maglietta [ż]; T-shirt [ż] (ma-ljet-ta)

koszulka z krótkim rękawkiem

pantaloni [m]

(pan-ta-lo-ni)

spodnie

tailleur [m]

(taj-ler)

spódnica lub spodnie wraz z marynarką

vestito [m]

(we-sti-to)

sukienka

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

119

120

Część II: Włoski w akcji

Włoskie rozmiary Zapewne znasz ten problem: za każdym razem, gdy robisz zakupy w innym kraju, rozmiary — czyli po włosku taglie (ta-lje) lub misure (mi-zu-re) — zmieniają się i nigdy nie wiesz, który z nich odpowiada Twojemu. W przypadku odzieży włoskiej sprawa jest o tyle prosta, że tamtejsza rozmiarówka jest zaniżona o dwa numery w stosunku do polskiej, dlatego kalkulacja nie jest zbyt skomplikowana: włoskie 40 odpowiada polskiemu 36, 42 to 38 itd. Uważaj także na włoskie S, M, L, XL itd. Zazwyczaj i te rozmiary są zaniżone.

Pogawędka Giovanna znalazła spódnicę, której szukała. Pyta ekspedientkę, czy może ją przymierzyć. Giovanna:

Posso provare questa gonna? (pos-so pro-wa-re kłe-sta gon-na) Czy mogę przymierzyć tę spódnicę?

Ekspedientka: Certo. Che taglia porta? (czer-to ke ta-lja por-ta) Oczywiście. Jaki rozmiar pani nosi? Giovanna:

La quarantadue. (la kła-ran-ta-du-e) Czterdzieści dwa.

Ekspedientka: Forse è un po’ piccola. (for-se e un po pik-ko-la) Może być trochę mała. Giovanna:

Me la provo. (me la pro-wo) Przymierzę ją. Giovanna wraca z przymierzalni.

Ekspedientka: Va bene? (wa be-ne) W porządku? Giovanna:

È troppo stretta. Avete una taglia più grande? (e trop-po stret-ta a-we-te u-na ta-lja pju gran-de) Czy macie większy rozmiar?

Ekspedientka: Nella sua taglia solo blu. (nel-la su-a ta-lja so-lo blu) W pani rozmiarze jest tylko niebieska. Giovanna:

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

No, il blu non mi sta bene. (no il blu non mi sta be-ne) Nie, w niebieskim mi nie do twarzy.

Rozdział 6: Idziemy na zakupy

Pogawędka Oto kolejny krótki dialog. Teraz już jesteś ekspertem w dziedzinie rozmiarów. Alberto:

Mi posso provare questa giacca? (mi pos-so pro-wa-re kłe-sta dżak-ka) Czy mogę przymierzyć tę marynarkę?

Ekspedient:

Certo, è la Sua misura? (czer-to e la su-a mi-zu-ra) Oczywiście, czy to pana rozmiar?

Alberto:

Che taglia è: la M? (ke ta-lja e la em-me) Co to za rozmiar: „emka”?

Ekspedient:

È la L. Ma forse le sta bene. (e la el-le ma for-se le sta be-ne) To „elka”. Ale może dobrze leży?

Alberto:

È troppo lunga! (e trop-po lun-ga) Jest za długa!

Ekspedient:

Sì, è vero. (si e we-ro) Tak, to prawda.

Alberto:

Non c’è più piccola? (non cze pju pik-ko-la) Nie ma mniejszej?

Ekspedient:

No, mi dispiace. (no mi di-spja-cze) Nie, przykro mi.

Język włoski we wszystkich kolorach tęczy Oczywiście znajomość nazw colori (ko-lo-ri) (kolorów) jest ważna i przydatna. Opisywanie koloru wyłącznie za pomocą rąk i nóg mogłoby przysporzyć Ci pewnych trudności. My jednak chcemy ułatwić Ci nieco życie, dlatego w tabeli 6.1 zawarliśmy najbardziej popularne kolory. Mówiąc o kolorach, nie sposób pominąć takich słów jak scuro/a/i/e (sku-ro/ra/ri/re) (ciemny/ciemna/ciemni/ciemne) i chiaro/a/i/e (kja-ro/ra/ri/re) (jasny/jasna/jaśni/jasne). Nie przejmuj się tymi wszystkimi samogłoskami na końcu tych wyrazów. Wystarczy, że wybierzesz jedną w zależności od rodzaju i liczby rzeczownika, do którego odnosi się dany przymiotnik. W przypadku rzeczownika liczby pojedynczej rodzaju męskiego użyj przymiotnika z końcówką -o; na -a kończą się przymiotniki określające rzeczownik liczby pojedynczej rodzaju żeńskiego, a na -i oraz -e przymiotniki odnoszące się do rzeczowników

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

121

122

Część II: Włoski w akcji Tabela 6.1. Kolory Kolor

Wymowa

Tłumaczenie

arancione

(a-ran-czo-ne)

pomarańczowy

azzurro

(adz-dzur-ro)

błękitny

beige

(beż)

beżowy

bianco

(bjan-ko)

biały

blu

(blu)

niebieski

giallo

(dżal-lo)

żółty

grigio

(gridż-dżo)

szary

marrone

(mar-ro-ne)

brązowy

nero

(ne-ro)

czarny

rosa

(ro-za)

różowy

rosso

(ros-so)

czerwony

verde

(wer-de)

zielony

viola

(wjo-la)

fioletowy

liczby mnogiej, odpowiednio rodzajów męskiego i żeńskiego. To samo dotyczy przymiotników określających nazwy kolorów, lecz aby nie wprowadzać zbędnego zamieszania, podajemy tylko formy dla rodzaju męskiego liczby pojedynczej.

Pogawędka Matteo szuka nowego garnituru na lato. Ekspedient:

La posso aiutare? (la pos-so a-ju-ta-re) Czy mogę panu pomóc?

Matteo:

Sì. Cerco un abito sportivo. (si czer-ko un a-bi-to spor-ti-wo) Tak. Szukam sportowego ubrania.

Ekspedient:

Benissimo. Per l’estate? (be-nis-si-mo per le-sta-te) Świetnie. Na lato?

Matteo:

Sì, leggero. (si ledż-dże-ro) Tak, lekkiego.

Ekspedient:

Ecco... Provi questo. (ek-ko pro-wi kłe-sto) Proszę bardzo... Proszę przymierzyć to. Matteo powraca z uśmiechem na twarzy.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 6: Idziemy na zakupy Ekspedient:

Va bene? (wa be-ne) W porządku?

Matteo:

Sì, mi va bene. Lo prendo. (si mi wa be-ne lo pren-do) Tak, odpowiada mi. Wezmę je.

Materializm we włoskim wydaniu Znaczny wpływ na cenę, trwałość oraz wygodę produktów odzieżowych i obuwniczych ma tworzywo, z którego zostały wykonane. W przypadku odzieży możemy wybierać między fibre naturali (fi-bre na-tu-ra-li) (włóknami naturalnymi) a fibre sintetiche (fi-bre sin-te-ti-ke) (włóknami syntetycznymi), takimi jak viscosa (wi-sko-za) (wiskoza) czy l’acrilico (la-kri-li-ko) (akryl). Jeżeli chcesz, aby materiał był w stu procentach wykonany z bawełny, możesz zapytać: È puro cotone? (e pu-ro ko-to-ne) (Czy to czysta bawełna?). Na tak zadane pytanie możesz uzyskać na przykład taką odpowiedź: Il vestito è di lino. (il we-sti-to e di li-no) (Ta sukienka jest lniana).

Słówka do zapamiętania camoscio [m]

(ka-mosz-szo)

zamsz

cotone [m]

(ko-to-ne)

bawełna

flanella [ż]

(fla-nel-la)

flanela

fodera [ż]

(fo-de-ra)

podszewka

lana [ż]

(la-na)

wełna

lino [m]

(li-no)

len

pelle [ż]

(pel-le)

skóra

seta [ż]

(se-ta)

jedwab

velluto [m]

(wel-lu-to)

aksamit

viscosa [ż]

(wi-sko-za)

wiskoza; sztuczny jedwab

Dobór dodatków Ważnym elementem starannego ubioru są piękne i dobrze dobrane accessori (acz-czes-so-ri) (dodatki). Aby zwrócić Twoją uwagę na ich różnorodność, wymieniamy niektóre z nich:

9 berretto (ber-ret-to) (czapka) 9 borsa (bor-sa) (torba) Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

123

124

Część II: Włoski w akcji

9 calze (kal-ce) (pończochy) 9 calzini (kal-ci-ni) (skarpetki) 9 cappello (kap-pel-lo) (kapelusz) 9 cintura (czin-tu-ra) (pasek) 9 collant (kol-lant) (rajstopy) 9 cravatta (kra-wat-ta) (krawat) 9 guanti (głan-ti) (rękawiczki) 9 ombrello (om-brel-lo) (parasol) 9 sciarpa (szar-pa) (szal; szalik; apaszka) Jeżeli masz zamiar wybrać się na zakupy i zapytać o któryś z powyższych dodatków, możesz to zrobić, wzorując się na poniższym dialogu:

Pogawędka Giovanni chce kupić szalik. Prosi sprzedawcę o pomoc. Giovanni:

Vorrei una sciarpa rossa. (wor-rei u-na szar-pa ros-sa) Szukam czerwonego szalika.

Ekspedient:

Ne abbiamo una bellissima, di cachemire. (ne ab-bja-mo u-na bel-lis-si-ma di ka-szmir) Mamy piękny szalik z kaszmiru.

Giovanni:

Deve essere carissima. (de-we es-se-re ka-ris-si-ma) Musi być bardzo drogi.

Ekspedient:

Sì, ma è in saldo. Non ha bisogno di guanti? (si ma e in sal-do non a bi-zo-nio di głan-ti) Tak, ale został przeceniony. Czy nie potrzebuje pan rękawiczek?

Giovanni:

Veramente no. (we-ra-men-te no) Nie, doprawdy.

Ekspedient:

Guardi questi: un’occasione. (głar-di kłe-sti un-ok-ka-zjo-ne) Proszę spojrzeć na te: to okazja.

Giovanni:

Sono veramente belli. (so-no we-ra-men-te bel-li) Są naprawdę piękne.

Ekspedient:

Li vuole provare? (li wuo-le pro-wa-re) Czy chce pan przymierzyć?

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 6: Idziemy na zakupy Giovanni:

Sì. (si) Tak.

Stylowe obuwie O tak, to ważna sprawa. Zapewne wiesz, że Włosi są liderem przemysłu obuwniczego. Trudno chyba nie zgodzić się z twierdzeniem, że mają oni doskonały gust, jeśli chodzi o scarpe (skar-pe) (buty). Jeżeli wybierasz się do Włoch, koniecznie zajrzyj do tamtejszych sklepów obuwniczych. Nie rozczarujesz się, a może nawet znajdziesz buty swych marzeń — niezależnie od tego, czy będzie to zwykła paio di scarpe (pa-jo di skar-pe) (para butów), pantofole (pan-to-fo-le) (pantofelki), sandali (san-da-li) (sandały), czy może stivali (sti-wa-li) (kozaki). Być może podczas mierzenia butów przyda Ci się któreś z następujących słów:

9 stretta/e (stret-ta/te) (wąska / wąskie) 9 larga/he (lar-ga/ge) (szeroka / szerokie) 9 corta/e (kor-ta/te) (krótka / krótkie) 9 lunga/he (lun-ga/ge) (długa / długie) Pamiętaj: ponieważ po włosku la scarpa (la skar-pa) (but) jest rodzaju żeńskiego, podaliśmy żeńską formę przymiotników, kończącą się na -a w liczbie pojedynczej oraz -e w liczbie mnogiej. Prawdopodobnie zauważyłeś, że w języku włoskim posługujemy się terminem numero (nu-me-ro) (numer) w odniesieniu do butów oraz taglia (ta-lja) lub misura (mi-zu-ra) w odniesieniu do ubrań.

Pogawędka Jeżeli in vetrina (in we-tri-na) (na wystawie) dostrzegłeś buty swoich marzeń i chciałbyś je przymierzyć, możesz pójść za przykładem Micheli... Michela:

Vorrei provare un paio di scarpe. (wor-rei pro-wa-re un pa-jo di skar-pe) Chciałabym przymierzyć pewną parę butów.

Ekspedientka: Quali sono? (kła-li so-no) Których? Michela:

Quelle blu, a destra. (kłel-le blu a de-stra) Tych niebieskich, po prawej.

Ekspedientka: Che numero porta? (ke nu-me-ro por-ta) Jaki numer pani nosi?

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

125

126

Część II: Włoski w akcji Michela:

Trentasette. (tren-ta-set-te) Trzydzieści siedem.

Ekspedientka: Ecco qua. Un trentasette... È stretta? (ek-ko kła un tren-ta-set-te e stret-ta) Oto one. Numer trzydzieści siedem... Wąskie? Michela:

No. Sono comodissime. (no so-no ko-mo-dis-si-me) Nie. Są bardzo wygodne.

Ekspedientka: È un’ottima pelle. (e un-ot-ti-ma pel-le) To doskonała skóra.

Jeszcze kilka słów na temat przymiotników carina e cara (ka-ri-na e ka-ra). Istnieją trzy podobne słowa, różniące się jedynie końcówkami oraz znaczeniem:

9 cara (ka-ra) (droga) — podobnie jak w języku polskim przymiotnikiem tym możemy

określić zarówno „kosztowną” rzecz rodzaju żeńskiego, jak i „kochaną” osobę płci żeńskiej.

9 carina (ka-ri-na) znaczy tyle, co „ładna” (np. dziewczyna). 9 carissima (ka-ris-si-ma) znaczy „najdroższa” (w odniesieniu do osoby) oraz „bardzo droga” (w sensie kosztowna — w odniesieniu do rzeczy).

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 6: Idziemy na zakupy

Gierki językowe W tym rozdziale przekazaliśmy Ci mnóstwo informacji dotyczących zakupów odzieżowych. Sprawdź, które elementy stroju przedstawionej poniżej pary potrafisz nazwać po włosku.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

127

128

Część II: Włoski w akcji

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 7

Miejskie rozrywki W tym rozdziale: ► Pory dnia i dni tygodnia. ► Film, sztuka, teatr i inne formy rozrywki. ► Zapraszanie i przyjmowanie zaproszeń.

W

ypad do miasta może być bardzo przyjemny, niezależnie od tego, czy przybywasz do niego po raz pierwszy, czy też udajesz il turista (il tu-ri-sta) (turystę) we własnej miejscowości. W tym rozdziale dostarczymy Ci wszelkich informacji potrzebnych do tego, aby uczestniczyć w życiu kulturalnym i społecznym. Zasadniczo Włosi są towarzyskimi ludźmi, którzy lubią dobrze się bawić. Możesz zobaczyć, jak wspólnie piją espresso al bar (al bar) (w barze) lub drinki — wieczorem sulla piazza (sul-la pjac-ca) (na rynku). Większość Włochów uwielbia wychodzić z domu wieczorem, zaludniając ulice miast do późnych godzin nocnych. W weekendy wychodzą w większym gronie, spotykają się ze swoimi amici (a-mi-czi) (przyjaciółmi) i wspólnie miło spędzają czas.

Włochy to kraj cieszący się wielką popularnością wśród turystów. Oferta kulturalna tamtejszych miast jest bardzo bogata, począwszy od organizowanych pod gołym niebem festiwali i koncertów muzyki klasycznej, po obchody lokalnych świąt i festyny.

Pory dnia i dni tygodnia Organizowanie sobie życia towarzyskiego — niezależnie od tego, czy chcesz wybrać się na przedstawienie, czy może zaprosić kogoś na imprezę — wymaga znajomości nazw dni tygodnia oraz pór dnia. W tabeli 7.1 przedstawiamy nazwy dni tygodnia i ich skróty. Tabela 7.1. Dni tygodnia Nazwa dnia / skrót

Wymowa

Tłumaczenie

domenica / do.

(do-me-ni-ka)

niedziela

lunedì / lun.

(lu-ne-di)

poniedziałek

martedì / mar.

(mar-te-di)

wtorek

mercoledì / mer.

(mer-ko-le-di)

środa

giovedì / gio.

(dżo-we-di)

czwartek

venerdì / ven.

(we-ner-di)

piątek

sabato / sab.

(sa-ba-to)

sobota

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

130

Część II: Włoski w akcji Wiedza na temat godziny rozpoczęcia danego wydarzenia oraz umiejętność przekazania tej informacji osobie, która ma nam towarzyszyć, są bardzo istotne. Jeżeli ieri (je-ri) (wczoraj) umówiłeś się na spotkanie domani sera (do-ma-ni se-ra) (jutro wieczorem) alle sette e mezza (al-le set-te e medz-dza) (o siódmej trzydzieści), a oggi (odż-dżi) (dzisiaj) odkryłeś, że spektakl rozpoczyna się alle sette (al-le set-te) (o siódmej), musisz powiedzieć o tym swojemu towarzyszowi. Jak zapewne zauważyłeś, siódma trzydzieści to le sette e mezza (le set-te e medz-dza) (dosł. siedem i pół). Kwadrans po ósmej to le otto e un quarto (le ot-to e un kłar-to) (dosł. osiem i kwadrans). Le nove meno un quarto (le no-we me-no un kłar-to) to za kwadrans dziewiąta. Zapisując godziny w języku włoskim, zaczynamy od 1.00 i kończymy na 24.00 (lub 00.00). W mowie natomiast posługujemy się wyłącznie liczbami od jeden do dwanaście, a jeśli istnieje wątpliwość co do pory dnia, zawsze możemy dodać di mattina (di mat-ti-na) (rano), di pomeriggio (di po-me-ridż-dżo) (po południu) lub di sera (di se-ra) (wieczorem). Być może zaciekawi Cię włoskie określenie na „przedwczoraj”, a mianowicie l’altro ieri (lal-tro je-ri), dosłownie „inne wczoraj”. „Pojutrze” jest już bardziej zwyczajne. To dopodomani (do-po-do-ma-ni) — dopo (do-po) znaczy „po”. Oto kilka przykładów użycia tych wyrażeń:

9 Il concerto è martedì sera. (il kon-czer-to e mar-te-di se-ra) (Koncert odbędzie się we wtorek wieczorem.)

9 Arrivo a Milano dopodomani. (ar-ri-wo a mi-la-no do-po-do-ma-ni) (Przyjeżdżam do Mediolanu pojutrze.)

9 Dov’eri ieri pomeriggio? (do-weri je-ri po-me-ridż-dżo) (Gdzie byłeś wczoraj po południu?)

9 Il concerto è stato l’altro ieri. L’hai perso! (il kon-czer-to e sta-to lal-tro je-ri laj per-so) (Koncert odbył się przedwczoraj. Przegapiłeś go!)

Podczas rozmów o spotkaniach i zwiedzaniu przyda Ci się także kilka czasowników. Poniżej odmiana czasowników vedere (we-de-re) (widzieć) i visitare (wi-zi-ta-re) (zwiedzać): Odmiana io vedo tu vedi lui/lei vede noi vediamo voi vedete loro vedono

Wymowa (i-o we-do) (tu we-di) (lui/lei we-de) (noi we-dja-mo) (woi we-de-te) (lo-ro we-do-no)

Odmiana io visito tu visiti lui/lei visita noi visitiamo voi visitate loro visitano

Wymowa (i-o wi-si-to) (tu wi-si-ti) (lui/lei wi-si-ta) (noi wi-zi-tja-mo) (woi wi-zi-ta-te) (lo-ro wi-zi-ta-no)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 7: Miejskie rozrywki

Pogawędka Teraz możesz przyjrzeć się tym wyrażeniom w dialogu. Paola stara się przekonać Martina do zwiedzenia katedry. Paola:

Andiamo a visitare la cattedrale? (an-dja-mo a wi-zi-ta-re la kat-te-dra-le) Pójdziemy zwiedzić katedrę?

Martino:

Ma no, facciamo una passeggiata! (ma no facz-cza-mo u-na pas-sedż-dża-ta) Nie, chodźmy na spacer!

Paola:

Per il centro? (per il czen-tro) Po centrum?

Martino:

Sì, perché no? (si per-ke no) Tak, a dlaczego nie?

Paola:

Ma la cattedrale è al centro! (ma la kat-te-dra-le e al czen-tro) Ale katedra znajduje się w centrum!

Martino:

Allora mentre io passeggio... (al-lo-ra men-tre i-o pas-sedż-dżo) A zatem w czasie, gdy ja będę spacerował...

Paola:

…io visito la chiesa! (i-o wi-zi-to la kje-za) …ja zwiedzę kościół!

Rozrywki kulturalne W większości włoskich miast wydawana jest cotygodniowa pubblicazione (pu-bli-ka-cjo-ne) (publikacja) poświęcona najbliższym wydarzeniom kulturalnym. Znajdziesz w niej programy teatralne i kinowe, informacje na temat wystaw, festiwali i innych imprez. Często znajdują się w niej także wskazówki dotyczące zakupów i restauracji. Oczywiście na stronach tego typu przewodników sporo jest reklam, jednak zazwyczaj łatwo odróżnić annuncio (an-nun-czo) (ogłoszenie) od pubblicitá (pub-bli-czi-ta) (reklamy). Te cotygodniowe magazyny kulturalne w wygodnym niewielkim formacie zazwyczaj ukazują się w czwartki. Istnieją także większe publikacje, zawierające dodatkowe informacje. Niektóre z nich są tłumaczone na inne języki. W kioskach w centrum Rzymu można znaleźć nawet specjalne wydania dla obcokrajowców. W mniejszych miejscowościach, gdzie tego typu cotygodniowe publikacje nie ukazują się, informacje na temat ciekawych imprez znajdziesz na plakatach, a także w lokalnych gazetach.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

131

132

Część II: Włoski w akcji Oczywiście gazety nie stanowią jedynego źródła wiedzy na temat różnego typu wydarzeń kulturalnych. Zadając następujące pytania, możesz uzyskać informacje, na których Ci zależy:

9 Cosa c’è da fare stasera? (ko-za cze da fa-re sta-se-ra) (Czy dzieje się dziś coś ciekawego?) 9 Può suggerirmi qualcosa? (puo sudż-dże-ri-rmi kłal-ko-za) (Czy może mi pan / pani coś polecić?)

9 C’è un concerto stasera? (cze un kon-czer-to sta-se-ra) (Czy dziś wieczór odbędzie się jakiś koncert?)

9 Ci sono ancora posti? (czi so-no an-ko-ra po-sti) (Czy są jeszcze wolne miejsca?) 9 Dove si comprano i biglietti? (do-we si kom-pra-no i bi-ljet-ti) (Gdzie można kupić bilety?)

9 Quanto vengono i biglietti? (kłan-to wen-go-no i bi-ljet-ti) (Po ile są bilety?) 9 Non c’è niente di più economico? (non cze nien-te di pju e-ko-no-mi-ko) (Czy nie ma nic tańszego?)

Podczas oglądania pokazów i przedstawień znajomość niektórych czasowników może okazać się bardziej przydatna niż znajomość innych słów. Poniżej znajdziesz odmianę dwóch pomocnych czasowników: cominciare (ko-min-cza-re) (zaczynać) i finire (fi-ni-re) (kończyć): Odmiana io comincio tu cominci lui/lei comincia noi cominciamo voi cominciate loro cominciano

Wymowa (i-o ko-min-czo) (tu ko-min-czi) (lui/lei ko-min-cza) (noi ko-min-cza-mo) (woi ko-min-cza-te) (lo-ro ko-min-cza-no)

Odmiana io finisco tu finisci lui/lei finisce noi finiamo voi finite loro finiscono

Wymowa (i-o fi-ni-sko) (tu fi-ni-szi) (lui/lei fi-ni-sze) (noi fi-nia-mo) (woi fi-ni-te) (lo-ro fi-ni-sko-no)

Niektóre agencje turystyczne oraz agencje specjalizujące się w sprzedaży biletów oferują bilety po obniżonej cenie. Nie ma jednak żadnej gwarancji, że dostaniesz w nich bilety na interesujący Cię spektakl. Zawsze jednak możesz nabyć je w teatralnej kasie.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 7: Miejskie rozrywki

Pogawędka Arturo pracuje w teatrze. Przed spektaklem klienci zasypują go pytaniami. Sig. Paoli:

Quando comincia lo spettacolo? (kłan-do ko-min-cza lo spet-ta-ko-lo) O której rozpoczyna się seans?

Arturo:

Alle sette e mezza. (al-le set-te e medz-dza) O wpół do ósmej.

Erika:

A che ora finisce lo spettacolo? (a ke o-ra fi-ni-sze lo spet-ta-ko-lo) O której godzinie kończy się spektakl?

Arturo:

Verso le dieci. (wer-so le dje-czi) Około dziesiątej.

Erika:

C’è un intervallo? (cze un in-ter-wal-lo) Czy jest przewidziana przerwa?

Arturo:

Sì, tra il secondo e il terzo atto. (si tra il se-kon-do e il ter-co at-to) Tak, między drugim a trzecim aktem.

Sig.ra Battiato: Ha un programma per favore? (a un pro-gram-ma per fa-wo-re) Czy ma pan program? Arturo:

Certo Signora. Eccola qua. (czer-to si-nio-ra ek-ko-la kła) Oczywiście, proszę pani, oto on.

Słówka do zapamiętania a che ora?

(a ke o-ra)

o której godzinie?

quando?

(kłan-do)

kiedy?

dove?

(do-we)

gdzie?

biglietto [m]

(bi-ljet-to)

bilet

spettacolo [m]

(spet-ta-ko-lo)

spektakl, przedstawienie

cominciare

(ko-min-cza-re)

zaczynać

finire

(fi-ni-re)

kończyć

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

133

134

Część II: Włoski w akcji

Kino włoskie Powszechnie wiadomo, że Włosi produkują wiele filmów. Liczni włoscy reżyserzy cieszą się światową sławą: Fellini, Visconti, Bertolucci, De Sica oraz Nanni Moretti. Niektóre z ich dzieł uznawane są za ważne rozdziały włoskiej kultury, dlatego pragniemy polecić Ci obejrzenie przynajmniej kilku z nich. Le notti di Cabiria (Noce Cabirii) oraz La strada należą do czołowych dzieł Felliniego. Pełna dramatyzmu i poruszająca Bellissima to jeden z najważniejszych filmów Viscontiego. Obraz włoskiego kina lat 1948 – 1957 nie byłby pełny, gdybyśmy nie wspomnieli o Ladri di

biciclette (Złodziejach rowerów) De Siki. Bertolucci należy do bardziej współczesnych twórców; po raz pierwszy świat usłyszał o nim dzięki filmowi zatytułowanemu L’ultimo tango a Parigi (Ostatnie tango w Paryżu). Obraz Caro diario (Dziennik intymny) Morettiego przyczynił się znacznie do szerzenia włoskiej kultury za granicą w połowie lat 90. Roberto Benigni nie tylko wyreżyserował La vita è bella (Życie jest piękne) — jeden z najgłośniejszych współczesnych filmów, lecz także jako odtwórca głównej roli zdobył nagrodę Amerykańskiej Akademii Filmowej.

Wyjście do kina Chodzenie al cinema (al czi-ne-ma) (do kina) to popularna rozrywka niemal w każdym kraju. Możesz wybrać się tam da solo (da so-lo) (sam), z un amico (un a-mi-ko) (przyjacielem) lub in gruppo (in grup-po) (w grupie). Często film (film), który chcesz obejrzeć, jest wyświetlany w multisala (mul-ti-sa-la) (multipleksie). We Włoszech filmy obcojęzyczne zazwyczaj są doppiati (dop-pja-ti) (dubingowane), choć zdarza się, że wyświetlany jest film w oryginalnej wersji językowej, z włoskimi napisami. Z drugiej strony jednak dlaczego nie miałbyś pójść na oryginalny włoski film? To wspaniała okazja do szlifowania języka. Oto kilka pytań, które mogą przydać się osobom chcącym wybrać się do kina:

9 Andiamo al cinema? (an-dja-mo al czi-ne-ma) (Idziemy do kina?) 9 Cosa danno? (ko-za dan-no) (Co grają?) 9 Dove lo danno? (do-we lo dan-no) (Gdzie to grają?) 9 È in lingua (versione) originale? (e in lin-gła [wer-sjo-ne] o-ri-dżi-na-le) (Czy film jest w oryginalnej wersji językowej?)

9 Dov’è il cinema Trianon? (do-we il czi-ne-ma trja-non) (Gdzie jest kino Trianon?) Bardzo często wystarczy wymienić samą nazwę kina, na przykład: Dov’è il Trianon? (do-we il trja-non) (Gdzie jest Trianon?). Wszyscy wiedzą, że mamy na myśli kino.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 7: Miejskie rozrywki

Pogawędka Ugo chce wybrać się na film. Pyta swoją dziewczynę Biankę, czy ma ochotę mu towarzyszyć. Ugo:

Andiamo al cinema? (an-dja-mo al czi-ne-ma) Idziemy do kina?

Bianca:

Che film vuoi vedere? (ke film wuoi we-de-re) Jaki film chcesz obejrzeć?

Ugo:

La dolce vita, naturalmente. (la dol-cze wi-ta na-tu-ral-men-te) La dolce vita, oczywiście.

Bianca:

Oh, l’ho visto solo cinque volte! (oh lo-wi-sto so-lo czin-kłe wol-te) Oh, widziałam go tylko pięć razy! Dove lo fanno? (do-we lo fan-no) Gdzie go grają?

Ugo:

Al Tiziano, qui vicino. (al ti-cja-no kłi wi-czi-no) W Tiziano, tu niedaleko.

Bianca:

A che ora comincia? (a ke o-ra ko-min-cza) O której godzinie się zaczyna?

Ugo:

Esattamente fra cinque minuti! (e-zat-ta-men-te fra czin-kłe mi-nu-ti) Dokładnie za pięć minut!

Bianca:

Cosa aspettiamo? (ko-za a-spet-tja-mo) To na co czekamy?

Podobnie jak w Polsce, dawniej włoskie kina były małe, z jedną salą. Obecnie niemal we wszystkich miastach we Włoszech znajdują się wielkie multisala (mul-ti-sa-la) (multipleksy) — kina z wieloma ekranami. Ponieważ chodzenie do kina jest we Włoszech popularną rozrywką, a repertuar stale się zmienia, często, gdy na ekrany wchodzi popularny film, kina przeżywają prawdziwe oblężenie. W takiej sytuacji warto wcześniej zarezerwować biglietto (bi-ljet-to) (bilet) na interesujący nas seans. Rezerwacji można dokonać osobiście lub telefonicznie.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

135

136

Część II: Włoski w akcji

Pogawędka Filmy to ciekawy temat rozmów. Oto typowy dialog między dwojgiem przyjaciół, Chiarą i Alberto. Chiara:

Hai visto l’ultimo film di Bellotti? (aj wi-sto lul-ti-mo film di bel-lot-ti) Czy widziałeś ostatni film Bellottiego?

Alberto:

Ancora no, e tu? (an-ko-ra no e tu) Jeszcze nie, a ty?

Chiara:

Sì, ieri sera. (si je-ri se-ra) Tak, wczoraj wieczorem.

Alberto:

Com’è? (ko-me) I jak?

Chiara:

L’attore è bravissimo! (lat-to-re e bra-wis-si-mo) Aktor jest doskonały!

Alberto:

Ma dai! Lo dici perché è bello! (ma daj lo di-czi per-ke e bel-lo) Daj spokój! Mówisz tak, ponieważ jest przystojny!

Chiara:

E allora? E il film è così divertente! (e al-lo-ra e il film e ko-zi di-wer-ten-te) No i co z tego? A film jest taki zabawny!

Alberto:

L’ultimo film di Bellotti era così serio. (lul-ti-mo film di bel-lot-ti e-ra ko-zi se-rjo) Ostatni film Bellottiego był taki poważny.

Chiara:

Èquestione di gusti. (e kłe-stjo-ne di gu-sti) To kwestia gustu.

Alberto:

Lo vado a vedere. (lo wa-do a we-de-re) Idę go zobaczyć.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 7: Miejskie rozrywki

Słówka do zapamiętania Chi è il regista?

(ki e il re-dżi-sta)

Kto jest reżyserem?

Chi sono gli attori?

(ki so-no li at-to-ri)

Jaka jest obsada?

attore [m]

(at-to-re)

aktor

regista [ż/m]

(re-dżi-sta)

reżyser

trama [ż]

(tra-ma)

wątek, akcja

scena [ż]

(sze-na)

scena

Wyjście do teatru Słownictwo związane z teatrem i kinem jest bardzo podobne. Oczywiście gdy zamierzasz obejrzeć sztukę, wysłuchać opery czy koncertu symfonicznego, kwestia wyboru miejsca jest bardziej istotna niż w przypadku wyjścia do kina. W większości przypadków miejsca na platea (pla-te-a) (parterze) to poltronissime (pol-tro-nis-si-me) (miejsca w pierwszych rzędach) i poltrone (pol-tro-ne) (miejsca w kolejnych rzędach). Możesz też zdecydować się na posti nei palchi (po-sti nei pal-ki) (miejsca na balkonach). W niektórych teatrach miejsca siedzące są oznaczone wyłącznie poprzez numer rzędu: i primi posti (i pri-mi po-sti) (pierwsze miejsca) znajdują się w pierwszych pięciu lub sześciu rzędach, i secondi posti (i se-kon-di po-sti) (drugie miejsca) w kolejnych itd. Być może będzie Ci zależało, aby uniknąć pewnych konkretnych miejsc. Lekarz, który w każdej chwili może zostać wezwany do nagłego przypadku, zapewne nie będzie chciał siedzieć centrale/i (czen-tra-le/li) (pośrodku rzędu). Jeśli nie lubisz czuć się osaczony ze wszystkich stron, pewnie wybierzesz miejsce laterale/i (la-te-ra-le/li) (boczne; skrajne). W dużych teatrach, a zwłaszcza w operze możesz siedzieć w il loggione (il lodż-dżo-ne) (w loży), zwanej również la piccionaia (la picz-czo-na-ja) (dosł. gołębnikiem), ponieważ góruje ona nad resztą widowni. Lokalizacja piccionaia jest bardzo dogodna, dlatego miejsca w niej cieszą się dużą popularnością wśród bywalców teatru. Także panująca w niej atmosfera jest wyjątkowa. W słynnej La Scala di Milano (la ska-la di mi-la-no) jest to miejsce zarezerwowane dla bardzo ważnych osobistości.

Pogawędka W poniższym dialogu Eugenio usiłuje dowiedzieć się, czy są jeszcze bilety na przedstawienie, które koniecznie chce zobaczyć. Rozmawia przez telefon z pracownikiem teatralnej kasy. Kasjer:

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Pronto? (pron-to) Słucham?

137

138

Część II: Włoski w akcji Eugenio:

Buongiorno. È il Teatro Valle? (buon-dżor-no e il te-a-tro wal-le) Dzień dobry. Czy to teatr Valle?

Kasjer:

Sì, mi dica. (si mi di-ka) Tak, słucham pana (dosł. proszę mi powiedzieć).

Eugenio:

Vorrei prenotare dei posti. (wor-rei pre-no-ta-re dei po-sti) Chciałbym zarezerwować miejsca.

Kasjer:

Per quale spettacolo? (per kła-le spet-ta-ko-lo) Na który spektakl?

Eugenio:

Aspettando Godot, domani sera. (a-spet-tan-do go-dot do-ma-ni se-ra) Czekając na Godota, jutro wieczorem.

Kasjer:

Mi dispiace: È tutto esaurito. (mi di-spja-cze e tut-to e-zau-ri-to) Przykro mi, ale bilety są już wyprzedane.

Eugenio:

Ci sono repliche? (czi so-no re-pli-ke) Czy planowane są kolejne spektakle?

Kasjer:

L’ultima è dopodomani. (lul-ti-ma e do-po-do-ma-ni) Ostatni odbędzie się pojutrze.

Czy zauważyłeś, że we włoskim tytule sztuki Czekając na Godota nie ma przyimka? W języku polskim czekasz na kogoś, lecz Włosi mówią „czekać kogoś” — aspettare qualcuno (a-spet-ta-re kłal-ku-no). Możesz także usłyszeć słowa ti aspetto (ti a-spet-to) (czekam na ciebie).

Pogawędka Eugenio konsultuje się z przyjaciółmi w sprawie zmiany terminu wspólnego wyjścia do teatru, a następnie ponownie telefonuje do teatralnej kasy. Głos:

Pronto? (pron-to) Słucham?

Eugenio:

Ho telefonato due minuti fa. (o te-le-fo-na-to du-e mi-nu-ti fa) Dzwoniłem dwie minuty temu.

Głos:

Sì, vuole prenotare per dopodomani? (si wuo-le pre-no-ta-re per do-po-do-ma-ni) Tak, czy chce pan dokonać rezerwacji na pojutrze?

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 7: Miejskie rozrywki Eugenio:

Sì, tre posti. (si tre po-sti) Tak, trzech miejsc.

Głos:

Che posti desidera? (ke po-sti de-si-de-ra) Jakie miejsca pan sobie życzy?

Eugenio:

Non troppo cari. (non trop-po ka-ri) Nie najdroższe.

Głos:

La platea viene diciasette euro. (la pla-te-a wie-ne di-cza-set-te eu-ro) Miejsce na parterze kosztuje siedemnaście euro.

Eugenio:

Ci sono tre posti centrali? (czi so-no tre po-sti czen-tra-li) Czy znajdą się jeszcze trzy miejsca na środku widowni?

Głos:

Un momento... sì, ma non insieme. (un mo-men-to si ma non in-sje-me) Chwileczkę... tak, ale nie obok siebie.

Eugenio:

In tre file diverse? (in tre fi-le di-wer-se) W trzech różnych rzędach?

Głos:

Due in ottava e uno in nona fila. (du-e in ot-ta-wa e u-no in no-na fi-la) Dwa w ósmym i jedno w dziewiątym rzędzie.

Jeżeli jedziesz do Włoch, koniecznie musisz wybrać się na operę Verdiego, Pucciniego lub Rossiniego. Muzyka tych kompozytorów oczarowała cały świat. Podziwianie dzieł we wspaniałych teatrach, takich jak mediolańska La Scala (la ska-la) czy neapolitańskie San Carlo (san kar-lo), a także we Florencji czy Palermo, potęguje wspaniałe przeżycia artystyczne. W miesiącach letnich w teatrze Arena (a-re-na) w Weronie opery wystawiane są pod gołym niebem. Z pewnością uda Ci się zobaczyć jakieś interesujące przedstawienie. Także w wielu innych włoskich miastach znajdują się piękne budynki teatralne i operowe. Poniżej przedstawiamy wyrażenia związane z przedstawieniami:

9 la danza classica / moderna / contemporanea (la dan-ca klas-si-ka / mo-der-na / kon-tem-po-ra-ne-a) (taniec klasyczny / nowoczesny / współczesny)

9 lo spettacolo (lo spet-ta-ko-lo) (spektakl; przedstawienie) 9 la prova generale pubblica (la pro-wa dże-ne-ra-le pub-bli-ka) (otwarta próba generalna) 9 la replica (la re-pli-ka) (ponowne wystawienie sztuki) 9 il matinée (il ma-ti-ne) (matinée; spektakl poranny) 9 lo spettacolo pomeridiano (lo spet-ta-ko-lo po-me-ri-dja-no) (spektakl popołudniowy)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

139

140

Część II: Włoski w akcji

Pogawędka Dwoje przyjaciół, Stefano i Giorgio, chcą wybrać się na spektakl premierowy. Giorgio:

Voglio vedere lo spettacolo al Verdi. (wo-ljo we-de-re lo spet-ta-ko-lo al wer-di) Chcę zobaczyć przedstawienie w Teatrze im. Verdiego.

Stefano:

Ci sono ancora biglietti per la prima? (czi so-no an-ko-ra bi-ljet-ti per la pri-ma) Czy są jeszcze bilety na premierę?

Giorgio:

No, è tutto esaurito. (no e tut-to e-zau-ri-to) Nie, wszystkie już wyprzedane.

Stefano:

Peccato! (pek-ka-to) Jaka szkoda! Andiamo alla prova generale! (an-dja-mo al-la pro-wa dże-ne-ra-le) Chodźmy na próbę generalną! È pubblica? (e pub-bli-ka) Czy jest otwarta dla publiczności? Penso di sì. Ora telefono. (pen-so di si o-ra te-le-fo-no) Myślę, że tak. Już tam dzwonię.

Giorgio: Stefano: Giorgio:

Rezerwując bilety we Włoszech, zazwyczaj musisz uiścić dodatkową opłatę. Niektóre teatry nie uznają rezerwacji telefonicznej; w takiej sytuacji możesz jej dokonać wyłącznie w okienku kasowym, o czym informuje napis – prenotazione al botteghino (pre-no-ta-cjo-ne al botte-gi-no) (rezerwacja w kasie). Po zapłaceniu za bilety możesz odebrać je od razu lub najpóźniej pół godziny przed spektaklem. Duże teatry oferują możliwość zamawiania biletów przez telefon, co wiąże się z koniecznością zapłaty za bilet za pomocą karty kredytowej i uiszczenia dodatkowej opłaty. W niektórych miastach możesz nabyć bilety w specjalnych punktach sprzedaży, takich jak na przykład punkt informacji turystycznej. Ich adresy znajdziesz w publikacjach poświęconych wydarzeniom kulturalnym.

Wyjście do muzeum Poznawanie muzealnych skarbów stanowi wspaniałą przygodę edukacyjną. Można w ten sposób poszerzyć wiedzę z zakresu historii, socjologii, antropologii, polityki i komunikacji. Wiele zachodnich kultur ma swe korzenie w cywilizacji starożytnego Rzymu. Spuścizna po rzymskich przywódcach, artystach i filozofach po dziś dzień oddziałuje na ludzi i całe kultury. Warto zatem odwiedzić we Włoszech któreś z licznych muzeów historycznych.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 7: Miejskie rozrywki O włoskich artystach nawet nie zaczynamy opowiadać! Udaj się do większego muzeum w dowolnym kraju, a z pewnością znajdzie się tam dzieło któregoś z nich. Sztuka włoska powszechnie uznawana jest za jedną z najznakomitszych. Wystarczy wspomnieć Leonarda da Vinci, Michała Anioła czy Tycjana. Lista włoskich artystów nie ma końca; z pewnością słyszałeś o wielu z nich. Jeżeli wybierasz się do Włoch, zajrzyj przynajmniej do jednego z licznych tamtejszych muzeów — nie pożałujesz!

Pogawędka Przysłuchaj się rozmowie dwóch przyjaciółek, które właśnie wybierają się al museo (al mu-ze-o) (do muzeum). Luisa:

Ciao, Flavia, dove vai? (cza-o fla-wja do-we waj) Cześć Flavia, dokąd idziesz?

Flavia:

Ciao! Alla mostra di Picasso. (cza-o al-la mo-stra di pi-kas-so) Cześć! Na wystawę Picassa.

Luisa:

Ma dai: ci vado anch’io! (ma daj czi wa-do an-ki-o) No proszę: i ja się tam wybieram!

Flavia:

Allora andiamo insieme! (al-lo-ra an-dja-mo in-sje-me) A zatem chodźmy razem!

Luisa:

Certo! Viene anche Janet. (czer-to wje-ne an-ke dża-net) Jasne! Także Janet wybierze się z nami.

Flavia:

La conosco? (la ko-no-sko) Znam ją?

Luisa:

Sì, la mia amica americana. (si la mi-a a-mi-ka a-me-ri-ka-na) Tak, to moja przyjaciółka, Amerykanka.

Flavia:

Dove avete appuntamento? (do-we a-we-te ap-pun-ta-men-to) Gdzie się umówiłyście?

Luisa:

Davanti al museo. (da-wan-ti al mu-ze-o) Przed muzeum.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

141

142

Część II: Włoski w akcji

Wyjście na koncert Muzyka to język uniwersalny, a niektóre z jej najpopularniejszych form, takie jak l’opera (lo-pe-ra), mają ścisły związek z Italią. We Włoszech jest mnóstwo starych i pięknych kościołów i katedr, w których często musicisti (mu-zi-czi-sti) (muzycy) organizują koncerty muzyki klasycznej. Muzyki na żywo można posłuchać także w innych miejscach — czasami nawet w centrum miasta, na piazza (pjac-ca) (rynku, placu). Takie koncerty dostarczają niezapomnianych wrażeń.

Pogawędka Signora i signor Tiberi czytają poranną gazetę. Nagle signora Tiberi wydaje okrzyk: Sig.ra Tiberi:

Guarda qui! (głar-da kłi) Popatrz tutaj!

Sig. Tiberi:

Che c’è? (ke cze) Co tam masz?

Sig.ra Tiberi:

Martedì c’è Pollini a Roma! (mar-te-di cze pol-li-ni a ro-ma) Pollini będzie we wtorek w Rzymie!

Sig. Tiberi:

Dà un concerto? (da un kon-czer-to) Da koncert?

Sig.ra Tiberi:

Sì, al Conservatorio. (si al kon-ser-wa-to-rjo) Tak, w konserwatorium.

Sig. Tiberi:

Sarà tutto esaurito? (sa-ra tut-to e-zau-ri-to) Bilety już wyprzedane?

Sig.ra Tiberi:

Forse no! (for-se no) Może nie!

Sig. Tiberi:

Vai al botteghino? (waj al bot-te-gi-no) Idziesz kupić bilety? (dosł. Idziesz do kasy?)

Sig.ra Tiberi:

Sì, subito! (si su-bi-to) Tak, natychmiast!

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 7: Miejskie rozrywki Maurizio Pollini to światowej sławy włoski pianista, który rzadko koncertuje. Mamy nadzieję, że signor i signora Tiberi zdobędą dwa bilety na to wyjątkowe wydarzenie. Buona fortuna! (buo-na for-tu-na) (Powodzenia!)

Słówka do zapamiętania musica [ż]

(mu-zi-ka)

muzyka

concerto [m]

(kon-czer-to)

koncert

esaurito

(e-zau-ri-to)

wyprzedany

piano [m]

(pja-no)

pianino

pianoforte [m]

(pja-no-for-te)

fortepian

museo [m]

(mu-ze-o)

muzeum

insieme

(in-sje-me)

razem

Być może osobiście znasz jakiegoś muzyka lub kogoś, kto w wolnym czasie gra na instrumencie muzycznym. Jeżeli to Włoch, być może chciałbyś zadać mu kilka pytań, takich jak na przykład te:

9 Che strumento suoni? (ke stru-men-to suo-ni) (Na jakim grasz instrumencie?) Suono il violino. (suo-no il wjo-li-no) (Gram na skrzypcach.)

9 Dove suonate stasera? (do-we suo-na-te sta-se-ra) (Gdzie dzisiaj gracie?)

Suoniamo al Blu Notte. (suo-nia-mo al blu not-te) (Gramy w Blu Notte.)

9 Chi suona in famiglia? (ki suo-na in fa-mi-lja) (Kto w rodzinie gra?) Suonano tutti. (suo-na-no tut-ti) (Wszyscy grają.)

Pogawędka In coda (in ko-da) (w kolejce) po bilety signora Tiberi spotyka swoją sąsiadkę, signorę Busi. Obydwie chcą kupić bilety na koncert Polliniego. Sig.ra Tiberi:

Buongiorno! (buon-dżor-no) Dzień dobry!

Sig.ra Busi:

Anche lei per martedì? (an-ke lei per mar-te-di) Pani też po bilety na wtorkowy koncert?

Sig.ra Tiberi:

Sì, spero di trovare due biglietti. (si spe-ro di tro-wa-re du-e bi-ljet-ti) Tak, mam nadzieję, że dostanę dwa bilety.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

143

144

Część II: Włoski w akcji Sig.ra Busi:

Le piace il piano? (le pja-cze il pja-no) Lubi pani fortepian?

Sig.ra Tiberi:

Molto, e poi il pianista è così bravo! (mol-to e poj il pja-ni-sta e ko-zi bra-wo) Bardzo, a do tego pianista doskonały!

Sig.ra Busi:

Suona divinamente! (suo-na di-wi-na-men-te) Gra bosko!

Zaproszenie do wspólnego spędzenia czasu Wystosowywanie un invito (un in-wi-to) (zaproszenia) i jego otrzymywanie jest zawsze przyjemne, bez względu na to, czy zapraszasz przyjaciela na towarzyską kolację, czy przyjmujesz zaproszenie na szykującą się la festa (la fe-sta) (imprezę) roku. Przyjęcie to doskonała okazja, by poznać nowych i interesujących ludzi. Gdy masz ochotę zorganizować spotkanie dla przyjaciół, możesz powiedzieć, że chcesz dare una festa (da-re u-na fe-sta) (wydać przyjęcie). Możesz też posłużyć się wyrażeniem fare una festa (fa-re u-na fe-sta) (organizować przyjęcie; dosł. robić przyjęcie). W jaki sposób wystosowujemy zaproszenie po włosku? Poniżej znajdziesz pierwszą wskazówkę — odmianę czasownika invitare (in-wi-ta-re) (zapraszać). Odmiana io invito tu inviti lui/lei invita noi invitiamo voi invitate loro invitano

Wymowa (i-o in-wi-to) (tu in-wi-ti) (lui/lei in-wi-ta) (noi in-wi-tja-mo) (woi in-wi-ta-te) (lo-ro in-wi-ta-no)

Możesz posłużyć się następującymi wyrażeniami, aby zaproponować wspólną rozrywkę:

9 Che ne pensa di andare a Roma? (ke ne pen-sa di an-da-re a ro-ma) (Co pan / pani myśli o tym, by pojechać do Rzymu?)

9 Che ne dici di uscire stasera? (ke ne di-czi di u-szi-re sta-se-ra) (Co powiesz na wspólne wieczorne wyjście?)

9 Andiamo in piscina! (an-dja-mo in pi-szi-na) (Chodźmy na basen!) 9 Mangiamo una pizza! (man-dża-mo u-na pic-ca) (Zjedzmy pizzę!) 9 Perché non andiamo a teatro? (per-ke non an-dja-mo a te-a-tro) (A może byśmy poszli do teatru?)

Jak zapewne zauważyłeś, niektóre konstrukcje wykorzystywane w języku włoskim do wysuwania propozycji przypominają nieco formy stosowane w języku polskim: che ne pensi di...

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 7: Miejskie rozrywki (ke ne pen-si di) (co myślisz o...) czy che ne dici di (ke ne di-czi di) (co powiesz na...). Nieco inaczej wygląda sprawa z bezpośrednią zachętą typu: chodźmy, zróbmy. W języku włoskim bardzo istotna jest intonacja. Jeżeli powiesz: Andiamo! (an-dja-mo) (Chodźmy!) z entuzjazmem, Twoje słowa zostaną odebrane jako zachęta. Jeśli natomiast zwykłym tonem powiesz: Andiamo al ristoranate (an-dja-mo al ri-sto-ran-te) (Idziemy do restauracji), po prostu stwierdzisz pewien fakt. Jak widać, pomimo zmiany sensu zdania, forma czasownika pozostaje wciąż taka sama. Słowo perché jest dość szczególne. Posługujemy się nim w tym rozdziale, aby pytać „dlaczego”. Może ono jednak również znaczyć „ponieważ”. Oto przykładowy dialog: Perché non mangi? (per-ke non man-dżi) (Dlaczego nie jesz?) Perché non ho fame. (per-ke non o fa-me) (Ponieważ nie jestem głodny.)

Pogawędka Guido ma nową pracę. Bardzo się cieszy z tego powodu i chce podzielić się swoją radością z przyjaciółmi. Postanawia dare una festa (da-re u-na fe-sta) (wydać przyjęcie), o czym mówi przyjaciółce Caterinie. Guido:

Ho deciso! (o de-czi-zo) Podjąłem decyzję!

Caterina:

Cosa? Dimmi? (ko-za dim-mi) Co takiego? Powiedz!

Guido:

Faccio una festa! (facz-czo u-na fe-sta) Organizuję przyjęcie!

Caterina:

Fantastico! Quando? (fan-ta-sti-ko kłan-do) Fantastycznie! Kiedy?

Guido:

Sabato sera. (sa-ba-to se-ra) W sobotę wieczór.

Caterina:

Una festa da ballo? (u-na fe-sta da bal-lo) Przyjęcie z tańcami?

Guido:

Certo. Mi aiuti? (czer-to mi a-ju-ti) Pewnie. Pomożesz mi?

Caterina:

Come no! (ko-me no) Czemu nie!

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

145

146

Część II: Włoski w akcji Obecnie można wystosowywać i otrzymywać zaproszenia na wiele sposobów: przez telefon, faksem, za pośrednictwem poczty elektronicznej. Czasami ospite (o-spi-te) (gospodarz) zaprasza osobiście. Może się też zdarzyć, że otrzymamy tradycyjne zaproszenie na papierze!

Pogawędka W przyszłą sobotę Guido organizuje w swoim domu imprezę. Dzwoni do Sary, aby ją zaprosić. Sara:

Ciao Guido, come va? (cza-o głi-do ko-me wa) Cześć Guido, jak leci?

Guido:

Sei libera sabato sera? (sei li-be-ra sa-ba-to se-ra) Jesteś wolna w sobotni wieczór?

Sara:

È un invito? (e un in-wi-to) Czy to zaproszenie?

Guido:

Sì, alla mia festa. (si al-la mi-a fe-sta) Tak, na organizowaną przeze mnie imprezę.

Sara:

Fantastico! A che ora? (fan-ta-sti-ko a ke o-ra) Fantastycznie! O której godzinie?

Guido:

Verso le nove. (wer-so le no-we) Około dziewiątej.

Sara:

Ci sarò, grazie! (czi sa-ro gra-cje) Zjawię się, dziękuję!

Rysunek 7.1 przedstawia faks przesłany przez Guida przyjaciołom, do których nie udało mu się dodzwonić.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 7: Miejskie rozrywki INVITO (in-wi-to) Zaproszenie C’è una festa e tu sei invitato. (cze u-na fe-sta e tu sei in-wi-ta-to) Jesteś zaproszony na przyjęcie. Quando? (kłan-do) Kiedy? Sabato 24 luglio. (sa-ba-to wen-ti-quat-tro lu-ljo) W sobotę 24 lipca. A che ora? (a ke o-ra) O której godzinie? Verso le 9. (wer-so le no-we) Około godziny 9.00. Dove? (do-we) Gdzie? A casa mia. (a ka-za mi-a) W moim domu. Perché? (per-ke) Dlaczego? Per festeggiare insieme! (per fe-stedż-dża-re in-sje-me) Aby wspólnie świętować! Ti aspetto. (ti a-spet-to) Oczekuję cię. Guido.

Rysunek 7.1. Nieformalne zaproszenie, w formie nadającej się do wysłania faksem

Pogawędka Franco i Emma otrzymali zaproszenie Guida. Zastanawiają się, czy wybrać się na przyjęcie. Franco:

Vieni alla festa di Guido? (wje-ni al-la fe-sta di głi-do) Wybierasz się na imprezę do Guida?

Emma:

No, mi annoio alle feste. (no mi an-no-ja-no le fe-ste) Nie, na imprezach się nudzę.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

147

148

Część II: Włoski w akcji Franco:

Ti annoi? (ti an-no-i) Nudzisz się?

Emma:

Sì, non ballo e non bevo. (si non bal-lo e non be-wo) Tak, nie tańczę i nie piję.

Franco:

Ma chiacchieri! (ma kjak-kje-ri) Ale rozmawiasz!

Emma:

Sì, ma senza musica di sottofondo. (si ma sen-ca mu-zi-ka di sot-to-fon-do) Tak, ale gdy w tle nie słychać muzyki.

Rysunek 7.2 przedstawia przykładowe formalne zaproszenie na otwarcie wystawy artystki Elisy Catalani. La Signoria Vostra è invitata all’inaugurazione della mostra: (la si-nio-ri-a wo-stra e in-wi-ta-ta al-li-nau-gu-ra-cjo-ne del-la mo-stra) Jesteście Państwo zaproszeni na otwarcie wystawy: „Ricordi di una vita” (ri-kor-di di u-na wi-ta) „Wspomnienia z pewnego życia” Dipinti a olio e sculture di (di-pin-ti a o-ljo e skul-tu-re di) Obrazy olejne i rzeźby Elisa Catalani (e-li-za ka-ta-la-ni) Elizy Catalani Venerdì 28 marzo alle 19,30 (we-ner-di went-ot-to mar-co al-le di-cza-no-we e tren-ta) Piątek, 28 marca o 19.30

Rysunek 7.2. Tradycyjne, formalne zaproszenie na papierze

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Galleria Arte & Arte (gal-le-ri-a ar-te e ar-te) Galeria Arte & Arte Via Gabriele Sisti 18 Piacenza L’artista sarà presente. (lar-ti-sta sa-ra pre-zen-te) Artystka będzie obecna.

Rozdział 7: Miejskie rozrywki

Słowka do zapamiętania invito [m]

(in-wi-to)

zaproszenie

festa [ż]

(fe-sta)

przyjęcie; impreza

suonare

(suo-na-re)

grać (na instrumencie muzycznym)

perché

(per-ke)

dlaczego; ponieważ

bere

(be-re)

pić

ballare

(bal-la-re)

tańczyć

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

149

150

Część II: Włoski w akcji

Gierki językowe Teraz Twoja kolej, aby zaprosić przyjaciela Włocha na imprezę. Uzupełnij tekst, posługując się następującymi słowami: aspetto, dove, festa, invitato, ora, perché, sabato, verso C’è una (1) _________________ e tu sei (2) _________________. (Jesteś zaproszony na przyjęcie.) Quando? (3) _________________ 24 luglio. (Kiedy? W sobotę 24 lipca.) A che (4) _________________? (O której godzinie?) (5) _________________ le 9. (Około godziny 9.00.) (6) _________________? A casa mia. (Gdzie? W moim domu.) (7) _________________? Per festeggiare insieme! (Dlaczego? Aby wspólnie świętować!) (8) Ti _________________. Oczekuję cię. Buon divertimento! (Udanej zabawy!)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 8

Rozrywki we włoskim stylu W tym rozdziale: ► Odkryj uroki włoskiej przyrody. ► Baw się dzięki czasownikom zwrotnym. ► Sporty i inne hobby.

W

tym rozdziale opowiadamy o bardzo przyjemnych formach spędzania czasu — wycieczkach, sporcie i generalnie o wszelkiego typu rozrywkach. Dodatkowo proponujemy część poświeconą czasownikom zwrotnym, tak abyś mógł poprawnie opowiadać o tym, jak się bawisz.

Wszyscy od czasu do czasu lubimy oderwać się od codziennej harówki i wykorzystać wolny czas na poznawanie nowych miejsc i przyjemne spędzanie czasu. Urlopowicze gromadzą się al mare (al ma-re) (nad morzem), wyruszają in montagna (in mon-ta-nia) (w góry) lub in campagna (in kam-pa-nia) (na wieś) albo planują zwiedzanie miast. Być może wykorzystujesz swój fine settimana (fi-ne set-ti-ma-na) (weekend) jako okazję, by pograć w calcio (kal-czo) (piłkę nożną), tennis (ten-nis) (tenisa) lub pallavolo (pal-la-wo-lo) (siatkówkę). A może sadowisz się wygodnie przed telewizorem, aby pooglądać pallacanestro (pal-la-ka-ne-stro) (koszykówkę) lub inną dyscyplinę sportu. Jakkolwiek jest, umiejętność rozmawiania o sporcie i rekreacji po prostu się przydaje. Włosi chętnie spędzają wolny czas poza miastem — zwłaszcza latem, kiedy masowo udają się nad morze, nad jezioro lub w góry. Większość Włochów lubi aktywny wypoczynek. Wycieczki piesze i rowerowe to doskonała okazja do tego, by lepiej poznać wiejskie okolice. Alpy i Dolomity są przepiękne i dostarczają entuzjastom turystyki niezapomnianych wrażeń, zwłaszcza w ciepłych miesiącach. Zimą możesz wykorzystać góry do jazdy na nartach. Włosi uwielbiają białe szaleństwo niemal tak samo, jak piesze wycieczki górskie.

Wycieczki krajoznawcze Bez względu na to, czy przebywasz w mieście, czy na wsi, niemal zawsze w okolicy znajdzie się coś ciekawego, co warto zobaczyć. Możesz wyjechać własnym samochodem albo pozostawić prowadzenie pojazdu zawodowemu kierowcy, zapisując się na zorganizowaną wycieczkę autokarem, który zabierze Cię w jakieś wyjątkowe miejsce. Większość tego typu wycieczek jest organizowana w najdrobniejszych szczegółach, a w ich cenę z reguły wliczone są nocleg w hotelu, obiad, kolacja i usługi przewodnika. Wycieczka z przewodnikiem może okazać się najefektywniejszym sposobem dogłębnego poznania miasta, wraz z jego atrakcjami i historią. Możesz posłużyć się poniższymi pytaniami, aby dowiedzieć się więcej na temat una gita organizzata (u-na dżi-ta or-ga-nidz-dza-ta)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

152

Część II: Włoski w akcji (wycieczki zorganizowanej). Zauważ, że po włosku możesz w dwojaki sposób powiedzieć „jechać na wycieczkę”: fare una gita (fa-re u-na dżi-ta) lub fare un’escursione (fa-re un-e-skur-sjo-ne).

9 Ci sono gite organizzate? (czi so-no dżi-te or-ga-nidz-dza-te) (Czy są jakieś wycieczki zorganizowane?)

9 Che cosa c’è da vedere? (ke ko-za cze da we-de-re) (Co można zobaczyć?) 9 Quanto costa la gita? (kłan-to ko-sta la dżi-ta) (Ile kosztuje wycieczka?) 9 C’è una guida polacca? (cze u-na głi-da po-lak-ka) (Czy jest przewodnik mówiący po polsku?)

9 Dove si comprano i biglietti? (do-we si kom-pra-no i bi-ljet-ti) (Gdzie się kupuje bilety?)

Pogawędka Lucia i Renzo rozmawiają z pracownikiem biura podróży, który udziela im informacji dotyczących wycieczki. Lucia:

C’è una bella gita sul lago domani. (cze u-na bel-la dżi-ta sul la-go do-ma-ni) Mają jutro taką piękną wycieczkę nad jezioro.

Renzo:

Vuoi andare, vero? (wuoi an-da-re we-ro) Chcesz jechać, prawda?

Lucia:

Sarebbe carino. E tu? (sa-reb-be ka-ri-no e tu) Byłoby pięknie. A ty?

Renzo:

Non amo le gite in autobus. (non a-mo le dżi-te in au-to-bus) Nie przepadam za wycieczkami autokarowymi.

Lucia:

Ma è una gita a piedi! (ma e u-na dżi-ta a pje-di) Ale to jest wycieczka piesza!

Renzo:

Mamma mia! (mam-ma mi-a) O matko! A che ora inizia la gita? (a ke o-ra i-ni-cja la dżi-ta) O której godzinie rozpoczyna się ta wycieczka?

Pracownik biura podróży: Alle sette e trenta. (al-le set-te e tren-ta) O siódmej trzydzieści.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 8: Rozrywki we włoskim stylu Lucia:

Dov’è il punto d’incontro? (do-we il pun-to din-kon-tro) Gdzie jest zbiórka?

Pracownik biura podróży: Sul ponte. (sul pon-te) Na moście. Renzo:

Quanto dura? (kłan-to du-ra) Jak długo trwa?

Pracownik biura podróży: Circa cinque ore. (czir-ka czin-kłe o-re) Około pięciu godzin.

W poniższych zdaniach znajdziesz dwa wyrazy, które Włosi zapożyczyli z języka angielskiego – picnic (piknik) i jogging (jogging; bieganie).

9 Mi piace camminare nel verde. (mi pja-cze kam-mi-na-re nel wer-de) (Lubię spacerować wśród zieleni.)

9 Facciamo un picnic sul prato? (facz-cza-mo un pik-nik sul pra-to) (Urządzimy piknik na łące?)

9 Ti piace osservare gli uccelli? (ti pja-cze os-ser-wa-re li ucz-czel-li) (Lubisz obserwować ptaki?)

9 Faccio jogging nel parco. (facz-czo dzog-ging nel par-ko) (Uprawiam jogging w parku.) Słówka do zapamiętania campagna [ż]

(kam-pa-nia)

wieś

escursione [ż]

(e-skur-sjo-ne)

wycieczka

gita [ż]

(dżi-ta)

wycieczka

fiume [m]

(fju-me)

rzeka

guida [ż]

(głi-da)

przewodnik

lago [m]

(la-go)

jezioro

mare [m]

(ma-re)

morze

montagna [ż]

(mon-ta-nia)

góry

Być może lubisz wędrować po górach i z bliska podziwiać przyrodę. Nawet jeśli ti godi (ti go-di) (delektujesz się; cieszysz się) jej pięknem samotnie, być może zechcesz poznać parę słów oznaczających w języku włoskim cuda, które widzisz.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

153

154

Część II: Włoski w akcji

9 albero (al-be-ro) (drzewo) 9 bosco (bo-sko) (las) 9 fiore (fjo-re) (kwiat) 9 pianta (pjan-ta) (roślina) 9 pino (pi-no) (sosna) 9 prato (pra-to) (łąka) 9 quercia (kłer-cza) (dąb)

Pogawędka Zwierzęta to zawsze ciekawy temat rozmów, dlatego dobrze znać ich nazwy w innych językach. Poniższy dialog dotyczy zwierząt. Carla:

Ami gli animali? (a-mi li a-ni-ma-li) Lubisz zwierzęta?

Alessandra:

Sì, ho una piccola fattoria. (si o u-na pik-ko-la fat-to-ri-a) Tak, mam nawet taką małą farmę.

Carla:

Davvero? (daw-we-ro) Naprawdę?

Alessandra:

Ho un cane, due gatti e un maialino. (o un ka-ne du-e gat-ti e un ma-ja-li-no) Mam psa, dwa koty i świnkę.

Carla:

Ti piacciono i cavalli? (ti pjacz-czo-no i ka-wal-li) Lubisz konie?

Alessandra:

No, preferisco le mucche. (no pre-fe-ri-sko le muk-ke) Nie, wolę krowy.

Carla:

Ma dai! (ma daj) No co ty!

Alessandra:

Sì, sono così tranquille. (si so-no ko-zi tran-kłil-le) Tak, są takie spokojne.

Carla:

Ideali per cavalcare... (i-de-a-li per ka-wal-ka-re) Idealne do jazdy…

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 8: Rozrywki we włoskim stylu

Słówka do zapamiętania cane [m]

(ka-ne)

pies

cavallo [m]

(ka-wal-lo)

koń

gatto [m]

(gat-to)

kot

maiale [m]

(ma-ja-le)

świnia

mucca [ż]

(muk-ka)

krowa

uccello [m]

(ucz-czel-lo)

ptak

lupo [m]

(lu-po)

wilk

pecora [ż]

(pe-ko-ra)

owca

Czasowniki zwrotne Gdy mówisz „bawię się”, posługujesz się czasownikiem zwrotnym. Oznacza to, że działanie, o którym mówisz, kierujesz ku sobie. Tak samo dzieje się w języku włoskim. Jednak nie wszystkie czasowniki, które w języku włoskim są zwrotne, są zwrotne także w języku polskim, i odwrotnie. Dotyczy to na przykład czasowników riposarsi (ri-po-zar-si) (odpoczywać) i addormentarsi (ad-dor-men-tar-si) (zasypiać). W języku włoskim czasownik zwrotny można rozpoznać, przyglądając się formie bezokolicznika. Jeżeli ostatnią sylabą bezokolicznika jest -si (si), które tłumaczymy jako „się”, to mamy do czynienia z czasownikiem zwrotnym. Odmieniając czasownik zwrotny, musimy odpowiednio zmodyfikować jego ostatnią sylabę. Przedstawiona poniżej odmiana czasownika divertirsi (di-wer-tir-si) (bawić się) pokazuje, że odmiana czasowników zwrotnych nie różni się specjalnie od odmiany zwykłych czasowników regularnych. Jedyna różnica polega na konieczności dodania zaimka zwrotnego, odnoszącego się do danej osoby (podmiotu). Odmiana mi diverto ti diverti si diverte ci divertiamo vi divertite si divertono

Wymowa (mi di-wer-to) (ti di-wer-ti) (si di-wer-te) (czi di-wer-tja-mo) (wi di-wer-ti-te) (si di-wer-to-no)

Oto kilka innych przykładów:

9 Mi diverto molto. (mi di-wer-to mol-to) (Świetnie się bawię.) 9 Vi annoiate in campagna? (wi an-no-ja-te in kam-pa-nia) (Nudzicie się na wsi?)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

155

156

Część II: Włoski w akcji

9 A che ora ti svegli? (a ke o-ra ti zwe-li) (O której godzinie się budzisz?) 9 Si immaginano una bella gita. (si im-ma-dżi-na-no u-na bel-la dżi-ta) (Spodziewają się pięknej wycieczki.)

Pogawędka Maria Pia i Mauro rozmawiają o tym, co lubią robić w weekendy. Maria Pia:

Come passi i fine settimana? (ko-me pas-si i fi-ne set-ti-ma-na) Jak spędzasz weekendy?

Mauro:

Faccio sport, leggo, incontro amici. (facz-czo sport leg-go in-kon-tro a-mi-czi) Uprawiam sport, czytam, spotykam się z przyjaciółmi. Ti piace leggere? (ti pja-cze ledż-dże-re) Lubisz czytać?

Maria Pia:

È la mia passione. (e la mi-a pas-sjo-ne) To moja pasja. Che cosa leggi? (ke ko-za ledż-dżi) Co czytasz?

Mauro:

Soprattutto letteratura contemporanea. (so-prat-tut-to let-te-ra-tu-ra kon-tem-po-ra-ne-a) Przede wszystkim literaturę współczesną.

Sport Uprawianie sportu i rozmawianie o nim to jedna z ulubionych rozrywek ludzi na całym świecie. Niezależnie od tego, czy wybierasz się do Włoch, czy może chcesz pograć ze znajomym Włochem w tenisa, znajomość terminologii sportowej zawsze może się przydać. W języku włoskim niektóre sporty uprawiamy. W takim przypadku nazwy dyscyplin sportowych należy łączyć z czasownikiem fare (fa-re) (robić; uprawiać). W przypadku innych sportów należy posłużyć się czasownikiem giocare (dżo-ka-re) (grać) lub andare (an-da-re) (jeździć). W tabeli 8.1 wymieniono liczne dyscypliny sportowe oraz czasowniki, z którymi należy je łączyć.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 8: Rozrywki we włoskim stylu Tabela 8.1. Sporty Nazwa

Wymowa

Tłumaczenie

fare

(fa-re)

robić; uprawiać

atletica

(a-tle-ti-ka)

atletyka

ciclismo

(czi-kli-zmo)

kolarstwo

equitazione

(e-kłi-ta-cjo-ne)

jazda konna

jogging

(dżog-ging)

jogging; bieganie

nuoto

(nuo-to)

pływanie

palestra

(pa-le-stra)

siłownia

scherma

(sker-ma)

szermierka

sci nautico

(szi nau-ti-ko)

narty wodne

giocare

(dżo-ka-re)

grać

calcio

(kal-czo)

piłka nożna

pallacanestro

(pal-la-ka-ne-stro)

koszykówka

pallavolo

(pal-la-wo-lo)

siatkówka

tennis

(ten-nis)

tenis

andare

(an-da-re)

jeździć

a cavallo

(a ka-wal-lo)

konno

in bicicletta

(in bi-czi-klet-ta)

na rowerze

Podczas rozmów o sporcie przydadzą Ci się trzy czasowniki: fare (fa-re) (robić), andare (an-da-re) (jeździć, chodzić) i giocare (dżo-ka-re) (grać). Ich odmianę przedstawiamy poniżej: Odmiana io faccio tu fai lui/lei fa noi facciamo voi fate loro fanno

Wymowa (i-o facz-czo) (tu faj) (lui/lei fa) (noi facz-cza-mo) (woi fa-te) (lo-ro fan-no)

Odmiana io vado tu vai lui/lei va noi andiamo voi andate loro vanno

Wymowa (i-o wa-do) (tu waj) (lui/lei wa) (noi an-dja-mo) (woi an-da-te) (lo-ro wan-no)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

157

158

Część II: Włoski w akcji Odmiana io gioco tu giochi lui/lei gioca noi giochiamo voi giocate loro giocano

Wymowa (i-o dżo-ko) (tu dżo-ki) (lui/lei dżo-ka) (noi dżo-kja-mo) (woi dżo-ka-te) (lo-ro dżo-ka-no)

Być może pasjonują Cię jako kibica różne dziedziny sportu, począwszy od tenisa i il pugilato (il pu-dżi-la-to) (boksu) po la Formula 1 (la for-mu-la u-no) (wyścigi Formuły 1). A może jesteś nieco bardziej aktywny i sam uprawiasz takie sporty jak il ciclismo (il czi-kli-zmo) (kolarstwo), la marcia (la mar-cza) (wędrówki piesze), la vela (la we-la) (żeglarstwo), il nuoto (il nuo-to) (pływanie), la pesca (la pe-ska) (wędkarstwo), l’equitazione (le-kłi-ta-cjo-ne) (jazdę konną) czy il golf. Możesz ćwiczyć in una palestra (in u-na pa-le-stra) (na siłowni). Nie zapomnij o sportach zimowych, takich jak popularne we Włoszech lo sci (lo szi) (narciarstwo) oraz il pattinaggio (il pat-ti-nadż-dżo) (jazda na łyżwach), a także o wszystkich innych rzeczach, które można robić na stoku, jak na przykład: fare lo snowboarding (fa-re lo sno-bor-ding) (jeździć na snowboardzie), andare in slitta (an-da-re in zlit-ta) (ślizgać się) oraz andare col bob (an-da-re kol bob) (jeździć na bobslejach). We Włoszech istnieje spory rozdźwięk między aktywnym i biernym podejściem do sportu. To ostatnie polega na śledzeniu zmagań sportowców w charakterze obserwatora — na trybunach, przed telewizorem czy nawet za pośrednictwem prasowych doniesień. Paradoksalnie we Włoszech bierne uczestnictwo w sporcie jest nieraz bardziej aktywne od uczestnictwa czynnego! Zaraz to wyjaśnimy. Pewne dyscypliny, takie jak il calcio (il kal-czo) (piłka nożna) i il ciclismo (czi-kli-zmo) (kolarstwo), cieszą się największą popularnością wśród włoskich kibiców, lecz jednocześnie niewielu Włochów je uprawia. Wystarczy wspomnieć znany na całym świecie wielki wyścig kolarski Giro d’Italia (dżi-ro di-ta-lja). Oczywiście niektórzy Włosi jeżdżą na rowerach i grają w piłkę nożną, lecz zdecydowana większość woli emocjonować się dokonaniami sportowców, siedząc na kanapie przed telewizorem.

Piłka nożna z włoską fantazją Oto ciekawa informacja dotycząca włoskiego calciofanatyzmu. Stosunkowo od niedawna sporą popularnością cieszy się we Włoszech gra stanowiąca swego rodzaju symulację rozgrywek piłkarskich, zwana fantacalcio (fan-ta-kal-czo). Można w nią grać w grupach liczących od ośmiu do dziesięciu osób, a także w pojedynkę. Niezbędne statystyki drukowane są w gazetach sportowych. Fantacalcio opiera się na następujących zasadach: każdy uczestnik tworzy własną drużynę piłki nożnej. Może wraz z pozostałymi uczestnikami organizować aukcje, na których za fikcyjne pieniądze kupuje zawodników. Oczywiście ceny zawodników rosną wraz ze wzrostem popytu. Jeżeli grasz sam, możesz kupować

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

zawodników poprzez gazetę, w której znajduje się specjalny dział poświęcony fantacalcio. W takiej sytuacji ceny zawodników zależą od ich rzeczywistych dokonań na boisku. Zawodnicy, których „kupujesz”, to autentyczni piłkarze, grający w różnych zespołach. Wraz ze swoją wirtualną drużyną „grasz” przez cały sezon piłkarski; wymaga to śledzenia dokonań prawdziwych piłkarzy i liczenia zdobywanych przez nich punktów. Pod koniec sezonu menedżer, którego zespół zgromadził największą liczbę punktów, wygrywa. Główną atrakcją całej gry jest właśnie fakt „posiadania” własnej drużyny piłkarskiej.

Rozdział 8: Rozrywki we włoskim stylu Wielu ragazzi (ra-gac-ci) (chłopców) gra w calcio, podczas gdy mężczyźni w średnim wieku zazwyczaj grają w calcetto (kal-czet-to), zwane także calcio a cinque (kal-czo a czin-kłe), czyli grę, w której obowiązują takie same zasady co w piłce nożnej, z tą tylko różnicą, że drużyny liczą pięciu zawodników. Oczywiście także boisko jest odpowiednio mniejsze. W niedzielę ci sami zawodnicy zasiadają przed telewizorami, stając się biernymi entuzjastami piłki nożnej. Widok mężczyzn z uszami przyklejonymi do przenośnych odbiorników radiowych, śledzących dramatyczne doniesienia z boisk piłkarskich, nie jest we Włoszech niczym nadzwyczajnym.

Pogawędka Giulia i Stefano niedawno poznali się na uczelni. Ponieważ odkryli, że mieszkają w tej samej okolicy, postanowili wspólnie dojeżdżać na zajęcia. W drodze na przystanek autobusowy Stefano kieruje rozmowę na swój ulubiony temat — sport. Stefano:

Che sport pratichi? (ke sport pra-ti-ki) Jaki sport uprawiasz?

Giulia:

Faccio nuoto e vado a cavallo. (facz-czo nuo-to e wa-do a ka-wal-lo) Pływam i jeżdżę konno.

Stefano:

Equitazione? (e-kłi-ta-cjo-ne) Jazda konna?

Giulia:

È il mio sport preferito! (e il mi-o sport pre-fe-ri-to) To mój ulubiony sport! Giochi a tennis? (dżo-ki a ten-nis) Grasz w tenisa?

Stefano:

No, faccio palestra. (no facz-czo pa-le-stra) Nie, chodzę na siłownię.

Giulia:

Body building? (ba-di bil-ding) Kulturystyka?

Stefano:

Ma no – aerobica e fitness. (ma no a-e-ro-bi-ka e fit-ness) Ależ nie — aerobik i fitness.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

159

160

Część II: Włoski w akcji

Hobby i zainteresowania Oczywiście poza wyciskaniem z siebie siódmych potów podczas uprawiania sportu możesz też robić masę innych rzeczy w wolnym czasie.

Pogawędka Posłuchaj, o czym rozmawiają Serena i Nicoletta. Najwyraźniej Nicoletta w wolnym czasie szuka ciszy i spokoju, podczas gdy jej koleżanka lubi porządnie się spocić. Serena:

Cosa fai questo finesettimana? (ko-za faj kłe-sto fi-ne set-ti-ma-na) Co robisz w najbliższy weekend?

Nicoletta:

Vado in campagna. (wa-do in kam-pa-nia) Jadę na wieś.

Serena:

È un’idea fantastica! (e un-i-de-a fan-ta-sti-ka) To fantastyczny pomysł!

Nicoletta:

Ho una casetta vicino al lago. (o u-na ka-zet-ta wi-czi-no al la-go) Mam domek nad jeziorem.

Serena:

Ideale per riposarsi. (i-de-a-le per ri-po-zar-si) To doskonałe miejsce na wypoczynek.

Nicoletta:

Sì, leggo, scrivo, passeggio lungo il lago. (si leg-go skri-wo pas-sedż-dżo lun-go il la-go) Tak, czytam, piszę, spaceruję wzdłuż jeziora.

Serena:

Non fai sport? (non faj sport) Nie uprawiasz sportu?

Nicoletta:

Vado in bicicletta. (wa-do in bi-czi-klet-ta) Jeżdżę na rowerze.

Serena:

Non puoi fare jogging? (non puoi fa-re dżog-ging) Nie możesz uprawiać joggingu?

Nicoletta:

Sì, ma non mi diverto. (si ma non mi di-wer-to) Mogę, ale nie sprawia mi to przyjemności.

Serena:

Sei troppo pigra! (sei trop-po pi-gra) Jesteś zbyt leniwa!

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 8: Rozrywki we włoskim stylu Oczywiście oprócz sportu istnieją jeszcze inne hobby. Niektóre z nich, takie jak czytanie, szycie czy gra na instrumencie muzycznym, nie wymagają szczególnej aktywności fizycznej. O tego typu zajęciach mowa w kolejnym dialogu.

Pogawędka Ernesto i Tommaso odkrywają, że nie wszystkie sporty wymagają wysiłku fizycznego. Ernesto:

Non ti annoi mai? (non ti an-no-i maj) Nigdy się nie nudzisz?

Tommaso:

No, ho molti interessi. (no o mol-ti in-te-res-si) Nie, mam wiele zainteresowań.

Ernesto:

Per esempio? (per e-zem-pjo) Na przykład?

Tommaso:

Amo leggere e andare al cinema. (a-mo ledż-dże-re e an-da-re al czi-ne-ma) Uwielbiam czytać i chodzić do kina.

Ernesto:

Non fai sport? (non faj sport) Nie uprawiasz żadnego sportu?

Tommaso:

Soltanto quelli pericolosi. (sol-tan-to kłel-li pe-ri-ko-lo-zi) Tylko te niebezpieczne.

Ernesto:

Per esempio? (per e-zem-pjo) Na przykład?

Tommaso:

La Formula Uno in televisione! (la for-mu-la u-no in te-le-wi-zjo-ne) Wyścigi Formuły 1 w telewizji.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

161

162

Część II: Włoski w akcji

Gierki językowe Czas, abyś i Ty miał trochę rozrywki! Znajdź włoskie odpowiedniki następujących słów (wspominaliśmy je w niniejszym rozdziale): koń, kwiat, ptak, kot, wilk, dąb, sosna, krowa, owca, drzewo.

A

J

A

R

O

C

E

P

O

S

U

I

V

S

W

S

O

P

A

B

A

H

C

E

M

L

U

Y

O

A

C

I

K

R

L

L

U

V

G

D

C

G

B

A

E

F

O

L

E

D

U

N

V

M

Z

U

I

N

S

D

M

A

R

X

J

C

Q

O

I

Y

C

G

A

T

T

O

E

I

R

P

A

L

B

E

R

O

P

S

T

E

F

R

H

O

L

L

E

C

C

U

.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 9

Rozmowy telefoniczne W tym rozdziale: ► Rozmowy przez telefon. ► Telefoniczne dokonywanie rezerwacji i umawianie spotkań. ► Wyrażanie prośby o przekazanie wiadomości. ► Czas przeszły.

W

tym rozdziale znajdziesz wyrażenia i zwroty dotyczące rozmów telefonicznych — dowiesz się na przykład, co powiedzieć, gdy rozmówca chce zostawić wiadomość. Ponadto wyjaśnimy, jak telefonicznie dokonywać rezerwacji i umawiać się na spotkania, a także przedstawimy kilka typowych rozmów telefonicznych, które będziesz mógł potraktować jako wzór.

Pogaduchy przez telefon Pronto! (pron-to) (Halo!) to pierwsze słowo, które słyszysz, telefonując we Włoszech. Pronto dosłownie znaczy tyle, co „gotowy”. Jest to przymiotnik, a zatem jego końcówka zmienia się w zależności od liczby i rodzaju rzeczownika, do którego się odnosi. Innymi słowy, jeżeli opisywany rzeczownik jest rodzaju męskiego, przymiotnik kończy się na -o (pronto), jeżeli żeńskiego — na -a — pronta (pron-ta). Przyjrzyjmy się następującym przykładom:

9 Martino, sei pronto? (mar-ti-no sei pron-to) (Martino, jesteś gotowy?) 9 La cena è pronta. (la cze-na e pron-ta) (Kolacja jest gotowa.) Słowo pronto wykorzystywane jest także w określeniu pronto soccorso (pron-to sok-kor-so) (pierwsza pomoc; pogotowie ratunkowe). W tym kontekście pronto znaczy „nagły”. Włosi są fanatykami telefonów komórkowych. Od czasu, gdy stały się one powszechnie dostępne, niemal na każdym kroku można zobaczyć rozmawiających przez telefon Włochów. Trudno wręcz spotkać mieszkańca Półwyspu Apenińskiego, który nie posiadałby telefonu komórkowego, zwanego przez nich il cellulare (il czel-lu-la-re). Stosunek Włochów do tego niewielkiego urządzenia doskonale oddaje pieszczotliwe określenie, którym nieraz się posługują, a mianowicie il telefonino (il te-le-fo-ni-no), czyli „telefonik”.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

164

Część II: Włoski w akcji

Korzystanie z telefonu publicznego Oto kilka słów na temat il telefono pubblico (il te-le-fo-no pub-bli-ko) (telefonu publicznego) we Włoszech. Gdy nie masz telefonu komórkowego, a właśnie znajdujesz się na ulicy i musisz do kogoś przedzwonić, rozglądasz się za una cabina telefonica (u-na ka-bi-na te-le-fo-ni-ka) (budką telefoniczną), którą powinieneś znaleźć w każdej miejscowości (jeżeli tylko będziesz miał na tyle szczęścia). W budce tej znajduje się albo un telefono a monete (un te-le-fo-no a mo-ne-te) (telefon na monety), albo un telefono a scheda (un te-le-fo-no a ske-da) (telefon na kartę telefoniczną). Różnica jest oczywista. Gdzie można kupić kartę telefoniczną? W języku włoskim nosi ona nazwę la carta telefonica (la kar-ta te-le-fo-ni-ka) lub la scheda telefonica (la ske-da te-le-fo-ni-ka). Można ją nabyć w tabaccai (ta-bak-ka-i) (kioskach sprzedających tytoń, prasę i tym podobne artykuły), a także na poczcie. Oto kilka przydatnych zdań związanych z telefonowaniem:

9 C’è/avete un telefono? (cze/a-we-te un te-le-fo-no) (Czy jest tu telefon? / Czy macie telefon?)

9 È a monete? (e a mo-ne-te) (Czy [telefon] jest na monety?) 9 Avete schede telefoniche? (a-we-te ske-de te-le-fo-ni-ke) (Czy macie karty telefoniczne?) 9 Il telefono dà libero. (il te-le-fo-no da li-be-ro) (Linia jest wolna.) 9 Il telefono squilla. (il te-le-fo-no skłil-la) (Dzwoni telefon.) 9 Il telefono dà occupato. (il te-le-fo-no da ok-ku-pa-to) (Linia jest zajęta.) 9 Rispondi! (ri-spon-di) (Odbierz!; Podnieś słuchawkę!) 9 Attacca! (at-tak-ka) (Odłóż słuchawkę!)

Pogawędka Po przyjeździe do Neapolu Giorgio postanawia zadzwonić do starej przyjaciółki. Simona:

Pronto! (pron-to) Halo!

Giorgio:

Pronto, Simona? (pron-to si-mo-na) Halo, Simona?

Simona:

Sì, chi parla? (si ki par-la) Tak, kto mówi?

Giorgio:

Sono Giorgio. (so-no dżor-dżo) To, ja Giorgio.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 9: Rozmowy telefoniczne Simona:

Che bella sorpresa! (ke bel-la sor-pre-za) Cóż za niespodzianka!

Giorgio:

Come stai? (ko-me staj) Jak się masz?

Simona:

Benissimo, e tu? (be-nis-si-mo e tu) Świetnie, a ty?

Giorgio:

Bene, grazie. (be-ne gra-cje) Dobrze, dziękuję.

Simona:

Sei di nuovo a Napoli? (sei di nuo-wo a na-po-li) Jesteś znów w Neapolu?

Giorgio:

Sì, sono arrivato stamattina. (si so-no ar-ri-wa-to sta-mat-ti-na) Tak, przyjechałem dziś rano.

Simona:

Ci vediamo stasera? (czi we-dja-mo sta-se-ra) Zobaczymy się dziś wieczorem?

Giorgio:

Ti chiamo per questo! (ti kja-mo per kłe-sto) Po to dzwonię!

We Włoszech, gdy nie znasz numero di telefono (nu-me-ro di te-le-fo-no) (numeru telefonu), masz trzy możliwości, aby go zdobyć:

9 Pierwsza z nich polega na wyszukaniu numeru w elenco telefonico (e-len-ko te-le-fo-ni-ko) (książce telefonicznej).

9 Jeżeli jest to numer firmy lub innej instytucji, możesz poszukać go na pagine gialle (pa-dżi-ne dżal-le) (żółtych stronach).

9 Najprostszy, lecz najdroższy sposób to skorzystać z usług il servizio informazioni (il ser-wi-cjo in-for-ma-cjo-ni) (informacji telefonicznej).

Rozmowy telefoniczne — towarzyskie i nie tylko Gdy chcesz się dowiedzieć, o której godzinie rozpoczyna się przedstawienie, umówić się na wizytę u dentysty czy po prostu pogawędzić z przyjacielem, zazwyczaj najprościej jest sięgnąć po słuchawkę. Dlatego w tej części rozdziału dostarczymy Ci najważniejszych informacji związanych z rozmowami telefonicznymi. Zaczniemy od odmiany czasownika parlare (par-la-re) (mówić; rozmawiać):

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

165

166

Część II: Włoski w akcji Odmiana io parlo tu parli lui/lei parla noi parliamo voi parlate loro parlano

Wymowa (i-o par-lo) (tu par-li) (lui/lei par-la) (noi par-lja-mo) (woi par-la-te) (lo-ro par-la-no)

Pogawędka Poniżej przedstawiamy utrzymaną w tonie formalnym rozmowę telefoniczną dwóch signori (si-nio-ri) (dżentelmenów), którzy dotychczas tylko raz mieli okazję spotkać się osobiście. Sig. Palladino: Pronto? (pron-to) Halo? Sig. Nieddu:

Pronto, il Signor Palladino? (pron-to il si-nior pal-la-di-no) Halo, czy to pan Palladino?

Sig. Palladino: Sì, con chi parlo? (si kon ki par-lo) Tak, z kim mam przyjemność? Sig. Nieddu:

Sono Carlo Nieddu. (so-no kar-lo nied-du) Mówi Carlo Nieddu.

Sig. Palladino: Mi dica! (mi di-ka) Słucham pana! (dosł. Proszę mi powiedzieć) Sig. Nieddu:

Si ricorda di me? (si ri-kor-da di me) Czy pamięta mnie pan?

Sig. Palladino: No, mi dispiace. (no mi di-spja-cze) Przykro mi, ale nie. Sig. Nieddu:

Il cugino di Enza. (il ku-dżi-no di en-za) Kuzyn Enzy.

Sig. Palladino: Certo, mi scusi tanto! (czer-to mi sku-zi tan-to) Oczywiście, proszę mi wybaczyć!

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 9: Rozmowy telefoniczne Czasami dzwonisz do kogoś, aby zwyczajnie z nim pogawędzić o tym i owym – fare due chiacchiere al telefono (fa-re du-e kjak-kje-re al te-le-fo-no). Może to być całkiem miłą rozrywką. Bywa jednak, że osoba po drugiej stronie słuchawki w danej chwili nie ma na to czasu.

Pogawędka Oto krótki nieformalny dialog między Moniką a jej matką, Lucią. Monica:

Pronto, mamma, sono io! (pron-to mam-ma so-no i-o) Halo, mamo, to ja!

Lucia:

Tesoro, ti posso richiamare? (te-zo-ro ti pos-so ri-kja-ma-re) Skarbie, czy mogę do ciebie oddzwonić?

Monica:

Sei occupata? (sei ok-ku-pa-ta) Jesteś zajęta?

Lucia:

Sì, ho molto da fare. (si o mol-to da fa-re) Tak, mam mnóstwo do zrobienia.

Gdy jesteś naprawdę zajęty i nie masz nawet chwili na rozmowę z telefonującą do Ciebie osobą, możesz potrzebować poniższych zdań. Pierwsze z nich ma charakter nieformalny, drugim mógłbyś posłużyć się na przykład w pracy. Ti posso richiamare più tardi? (ti pos-so ri-kja-ma-re pju tar-di) Czy mogę później do ciebie oddzwonić? La posso richiamare fra un mezz’ora? (la pos-so ri-kja-ma-re fra un medz-dzo-ra) Czy mogę do pana / pani oddzwonić za pół godziny?

Pogawędka Innym razem możesz mieć więcej szczęścia, podobnie jak Monica. Monica:

Ciao, mamma, ti disturbo? (cza-o mam-ma ti di-stur-bo) Cześć mamo, przeszkadzam ci?

Lucia:

No, affatto. (no af-fat-to) Ależ nie, wcale.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

167

168

Część II: Włoski w akcji Monica:

Volevo chiacchierare un po’. (wo-le-wo kjak-kje-ra-re un po) Tak sobie chciałam z tobą pogawędzić.

Lucia:

Buona idea! (buo-na i-de-a) Dobry pomysł!

Monica:

Sai, non ho niente da fare! (saj non o nien-te da fa-re) Wiesz, nie mam akurat nic do roboty!

Słówka do zapamiętania cellulare;

(czel-lu-la-re)

telefon komórkowy

telefonino [m]

(te-le-fo-ni-no)

cabina telefonica [ż]

(ka-bi-na te-le-fo-ni-ka)

budka telefoniczna

telefono pubblico [m]

(te-le-fo-no pub-bli-ko)

telefon publiczny

telefono a monete [m]

(te-le-fo-no a mo-ne-te)

telefon na monety

carta/scheda telefonica [ż]

(kar-ta/ske-da te-le-fo-ni-ka)

karta telefoniczna

Telefoniczne umawianie spotkań Umawianie spotkań, rezerwacja stolika w restauracji, zamawianie biletów na koncert — to czynności, których zazwyczaj dokonujemy przez telefon. Gdy rozmawiamy w języku ojczystym, nie jest to żadne wielkie przedsięwzięcie. W języku obcym jest to nieco trudniejsze. W tej części rozdziału pokażemy, w jaki sposób Włosi załatwiają tego typu sprawy.

Pogawędka Pani Elmi telefonuje do lekarza, aby umówić się na wizytę. Rozmawia z pielęgniarką. Sig.ra Elmi:

Buongiorno, sono la signora Elmi. Vorrei prendere un appuntamento. (buon-dżor-no so-no la si-nio-ra el-mi wor-rei pren-de-re un ap-pun-ta-men-to) Dzień dobry, nazywam się Elmi. Chciałabym umówić się na wizytę.

Pielęgniarka:

È urgente? (e ur-dżen-te) Czy sprawa jest pilna?

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 9: Rozmowy telefoniczne Sig.ra Elmi:

Purtroppo sì. (pur-trop-po si) Niestety tak.

Pielęgniarka:

Va bene alle quattro e mezza? (wa be-ne al-le kłat-tro e medz-dza) Czy czwarta trzydzieści odpowiada pani?

Sig.ra Elmi:

Va benissimo, grazie. (wa be-nis-si-mo gra-cje) Jak najbardziej, dziękuję.

Pielęgniarka:

Prego. Ci vediamo più tardi. (pre-go czi we-dja-mo pju tar-di) Proszę bardzo. Do zobaczenia wkrótce.

Sig.ra Elmi:

Arrivederci. (ar-ri-we-der-czi) Do widzenia.

Proszenie do telefonu i zostawianie wiadomości W tym podrozdziale poznasz słownictwo, zwroty i pytania przydatne w sytuacji, gdy chcesz poprosić kogoś do telefonu lub zostawić wiadomość. Zapewne często korzystasz z telefonu zarówno w celach towarzyskich, jak i po to, by załatwić jakąś sprawę, a zatem niewątpliwie przyda Ci się ta wiedza. Pewnie nierzadko zdarza się, że osoba, z którą akurat chcesz rozmawiać, jest nieosiągalna. W takich sytuacjach umiejętność pozostawienia informacji może okazać się naprawdę pomocna. Znasz to dobrze: czekasz na telefon, a ten jak na złość milczy. Wychodzisz na jakiś czas, a gdy wracasz, chcesz dowiedzieć się, czy były do Ciebie jakieś telefony. Możesz zapytać o to na kilka różnych sposobów:

9 Mi hanno chiamato? (mi an-no kja-ma-to) (Dzwonił ktoś do mnie?) 9 Mi ha chiamato qualcuno? (mi a kja-ma-to kłal-ku-no) (Czy ktoś do mnie dzwonił?) 9 Mi ha cercato qualcuno? (mi a czer-ka-to kłal-ku-no) (Czy ktoś mnie szukał?) 9 Chi ha telefonato? (ki a te-le-fo-na-to) (Kto dzwonił?) 9 Nessuna telefonata? (nes-su-na te-le-fo-na-ta) (Nie było do mnie jakichś telefonów?)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

169

170

Część II: Włoski w akcji

Pogawędka Leo dzwoni do Camilli, lecz okazuje się, że przyjaciółki nie ma w domu. Dlatego Leo postanawia zostawić wiadomość. Leo:

Buongiorno, sono Leo. (buon-dżor-no so-no le-o) Dzień dobry, mówi Leo.

Głos:

Ciao Leo. (cza-o le-o) Cześć Leo.

Leo:

C’è Camilla? (cze ka-mil-la) Czy jest Camilla?

Głos:

No, è appena uscita. (no e ap-pe-na u-szi-ta) Nie, właśnie wyszła.

Leo:

Quando la trovo? (kłan-do la tro-wo) Kiedy mogę ją zastać?

Głos:

Verso le nove. (wer-so le no-we) Koło dziewiątej.

Leo:

Le posso lasciare un messaggio? (le pos-so la-sza-re un mes-sadż-dżo) Czy mogę zostawić dla niej wiadomość?

Głos:

Come no, dimmi. (ko-me no dim-mi) Oczywiście, proszę bardzo.

Chiamare (kja-ma-re) (dzwonić) to czasownik ściśle związany z tematyką rozmów telefonicznych. Oto jego odmiana: Odmiana io chiamo tu chiami lui/lei chiama noi chiamiamo voi chiamate loro chiamano

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Wymowa (i-o kja-mo) (tu kja-mi) (lui/lei kja-ma) (noi kja-mja-mo) (woi kja-ma-te) (lo-ro kja-ma-no)

Rozdział 9: Rozmowy telefoniczne

Literowanie po włosku Chcemy przedstawić Ci włoski alfabet. Gdy będziesz musiał przeliterować swoje nazwisko lub inny wyraz, posłuż się poniższą listą, aby mieć pewność, że rozmówca dobrze Cię zrozumiał. Możesz powiedzieć albo A come Ancona (a ko-me an-ko-na) (A jak Ancona), albo po prostu Ancona. W języku polskim zazwyczaj posługujemy się w tym celu imionami. W tym przypadku, poza nielicznymi wyjątkami, proponujemy nazwy włoskich miast.

9 A = Ancona (an-ko-na) 9 B = Bologna (bo-lo-nia) 9 C = Catania (ka-ta-nia) 9 D = Domodossola (do-mo-dos-so-la) 9 E = Empoli (em-po-li) 9 F = Firenze (fi-ren-ce) 9 G = Genova (dże-no-wa) 9 H = Hotel (o-tel) 9 I = Imola (i-mo-la)

9 J = i lunga (i lun-ga) 9 K = Kappa (kap-pa) 9 L = Lucca (luk-ka) 9 M = Milano (mi-la-no) 9 N = Napoli (na-po-li) 9 O = Otranto (o-tran-to) 9 P = Palermo (pa-ler-mo) 9 Q = Cu (ku) 9 R = Roma (ro-ma) 9 S = Salerno (sa-ler-no) 9 T = Torino (to-ri-no) 9 U = Udine (u-di-ne) 9 V = Venezia (we-ne-cja) 9 W = Vu doppia (wu dop-pja) 9 X = Ics (iks) 9 Y = Ipsilon (i-psi-lon) 9 Z = Zebra (dze-bra)

Pogawędka Pan Marchi telefonuje do biura pana Treviego, aby omówić kwestię zbliżającego się spotkania. Telefon odbiera sekretarka. Sekretarka:

Pronto? (pron-to) Halo?

Sig. Marchi:

Buongiorno, sono Ennio Marchi. (buon-dżor-no so-no en-njo mar-ki) Dzień dobry, nazywam się Ennio Marchi.

Sekretarka:

Buongiorno, dica. (buon-dżor-no di-ka) Dzień dobry, słucham pana.

Sig. Marchi:

Potrei parlare con il Signor Trevi? (po-trei par-la-re kon il si-nior tre-wi) Czy mógłbym rozmawiać z panem Trevi?

Sekretarka:

Mi dispiace, è in riunione. (mi di-spja-cze e in ri-u-nio-ne) Przykro mi, jest na zebraniu.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

171

172

Część II: Włoski w akcji Sig. Marchi:

Potrei lasciargli un messaggio? (po-trei la-sza-rli un mes-sadż-dżo) Czy mógłbym zostawić dla niego wiadomość?

Sekretarka:

Certo. Prego. (czer-to pre-go) Oczywiście. Proszę bardzo.

Czasami nie jesteśmy pewni pisowni nazwiska rozmówcy i musimy prosić go o przeliterowanie. Trudności dostarczają zwłaszcza nazwiska o obcym brzmieniu, dlatego nie bądź zaskoczony, gdy rozmawiający z Tobą Włoch poprosi Cię o powtórzenie lub przeliterowanie nazwiska. W takiej sytuacji prawdopodobnie usłyszysz jedno z poniższych pytań:

9 Come si scrive? (ko-me si skri-we) (Jak to się pisze?) 9 Può fare lo spelling? (puo fa-re lo spel-ling) (Czy może pan / pani przeliterować?) Wskazówki dotyczące literowania w języku włoskim znajdziesz w ramce zatytułowanej „Literowanie po włosku”, we wcześniejszej części tego rozdziału.

Słówka do zapamiętania pronto

(pron-to)

halo

arrivederci

(ar-ri-we-der-czi)

do zobaczenia

chiacchierare

(kja-kje-ra-re)

gawędzić

Attenda in linea!

(at-ten-da in li-ne-a)

Proszę się nie rozłączać!

chiamare

(kja-ma-re)

dzwonić

chiamata [ż]

(kja-ma-ta)

telefon, rozmowa telefoniczna

informazione [ż]

(in-for-ma-cjo-ne)

informacja

sorpresa [ż]

(sor-pre-za)

(niespodzianka)

Co robiłeś w zeszły weekend? — rozmowy o przeszłości W języku włoskim, gdy mówimy o czymś, co miało miejsce w przeszłości, zazwyczaj posługujemy się czasem passato prossimo (pas-sa-to pros-si-mo), czyli czasem przeszłym bliskim, służącym do wyrażania czynności dokonanych w niedalekiej przeszłości, których skutek pozostaje w jakimś związku z teraźniejszością, oraz czynności przeszłych nieokreślonych w czasie.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 9: Rozmowy telefoniczne Passato prossimo to czas złożony: składa się z więcej niż jednego słowa. Przyjrzyj się poniższym przykładom:

9 Ho ascoltato un CD. (o a-skol-ta-to un czi-di) (Słuchałem płyty.) 9 Ho parlato con lui. (o par-la-to kon lui) (Rozmawiałem z nim.) Czas passato prossimo tworzymy za pomocą formy czasu teraźniejszego czasownika posiłkowego avere (a-we-re) (mieć) oraz imiesłowu czasu przeszłego czasownika opisującego dane zdarzenie. W powyższych przykładach ascoltato (as-kol-ta-to) to imiesłów czasu przeszłego czasownika ascoltare (as-kol-ta-re) (słuchać), a parlato (par-la-to) to imiesłów czasu przeszłego czasownika parlare (par-la-re) (mówić). W języku włoskim imiesłów czasu przeszłego to forma czasownika, która może pełnić funkcję przymiotnika. Na przykład fatto (fat-to) to imiesłów czasu przeszłego czasownika fare (fa-re) (robić). Możemy powiedzieć: Ho fatto un errore (o fat-to un er-ro-re) (Popełniłem błąd), a także: un errore fatto da me (un er-ro-re fat-to da me) (błąd popełniony przeze mnie) (zob. tabela 9.1). Tabela 9.1. Imiesłowy czasu przeszłego wymagające użycia czasownika posiłkowego avere Bezokolicznik

Imiesłów czasu przeszłego

ascoltare (a-skol-ta-re) (słuchać)

ascoltato (a-skol-ta-to)1

ballare (bal-la-re) (tańczyć)

ballato (bal-la-to)

comprare (kom-pra-re) (kupować)

comprato (kom-pra-to)

conoscere (ko-no-sze-re) (znać; umieć; poznawać)

conosciuto (ko-no-szu-to)

dire (di-re) (mówić; powiedzieć)

detto (det-to)

fare (fa-re) (robić)

fatto (fat-to)

incontrare (in-kon-tra-re) (spotkać)

incontrato (in-kon-tra-to)

leggere (ledż-dże-re) (czytać)

letto (let-to)

pensare (pen-sa-re) (myśleć)

pensato (pen-sa-to)

scrivere (skri-we-re) (pisać)

scritto (skrit-to)

telefonare (te-le-fo-na-re) (telefonować)

telefonato (te-le-fo-na-to)

vedere (we-de-re) (widzieć)

visto (wi-sto)

Oto odmiana czasownika avere (a-we-re) (mieć) w czasie teraźniejszym: Odmiana io ho tu hai lui/lei ha 1

Wymowa (i-o o) (tu aj) (lui/lei a)

Uwaga: użycie czasu passato prossimo nie pokrywa się z użyciem polskich czasowników dokonanych w czasie przeszłym. Często należy tłumaczyć passato prossimo, stawiając czasownik w aspekcie niedokonanym (B. Storni, Gramatyka języka włoskiego, Delta W-Z, Warszawa 1993) — przyp. tłum.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

173

174

Część II: Włoski w akcji noi abbiamo voi avete loro hanno

(noi ab-bja-mo) (woi a-we-te) (lo-ro an-no)

Lei (lei) to zaimek osobowy, który odpowiada polskiemu „pan / pani”. Posługuj się nim, zwracając się do osób bliżej Ci nieznanych oraz w sytuacjach, gdy chcesz być szczególnie uprzejmy. Pytanie o to, jak upłynął miniony weekend, to zawsze dobry pretekst, by zadzwonić do przyjaciela i poznać najświeższe ploteczki.

Pogawędka Rosa dzwoni do swojej najlepszej przyjaciółki Tiziany, aby dowiedzieć się, jak minął jej weekend. Rosa:

Che cosa hai fatto questo fine settimana? (ke ko-za aj fat-to kłe-sto fi-ne set-ti-ma-na) Co robiłaś w miniony weekend?

Tiziana:

Ho conosciuto un uomo meraviglioso! (o ko-no-szu-to un uo-mo me-ra-wi-ljo-zo) Poznałam cudownego mężczyznę!

Rosa:

Racconta tutto! (rak-kon-ta tut-to) Opowiedz mi wszystko!

Tiziana:

Sabato sono andata al mare. (sa-ba-to so-no an-da-ta al ma-re) W sobotę pojechałam nad morze.

Rosa:

Da sola? (da so-la) Sama?

Tiziana:

Sì, e lì ho incontrato Enrico. (si e li o in-kon-tra-to en-ri-ko) Tak, i tam poznałam Enrico.

Rosa:

Per caso? (per ka-zo) Przypadkiem?

Tiziana:

Sì, è stato proprio carino. (si e sta-to pro-prio) Tak, było naprawę miło.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 9: Rozmowy telefoniczne Mamy jeszcze jedną uwagę dotyczącą passato prossimo. Nie wszystkie czasowniki wymagają czasownika posiłkowego avere (mieć). Między innymi w przypadku czynności oznaczających ruch (przemieszczanie się z jednego punktu do drugiego) używamy czasownika essere (es-se-re) (być). Poniższe przykładowe zdania różnią się nieco od poprzednich:

9 Anna è andata al mare. (an-na e an-da-ta al ma-re) (Anna poszła / pojechała nad morze.)

9 Carlo è appena uscito. (kar-lo e ap-pe-na u-szi-to) (Carlo właśnie wyszedł.) Istnieją dwie ważne różnice między tymi zdaniami a poprzednimi przykładami:

9 w funkcji posiłkowej zamiast avere (a-we-re) (mieć) występuje czasownik essere (es-se-re) (być) w formie czasu teraźniejszego,

9 jeden imiesłów czasu przeszłego kończy się na -a (andata), a drugi na -o (uscito).

Wynika to stąd, że w pierwszym zdaniu podmiotem jest kobieta, Anna, a w drugim mężczyzna, Carlo. Gdy passato prossimo wymaga użycia czasownika posiłkowego essere (być), wtedy imiesłów czasu przeszłego, w zależności od podmiotu, przybiera następujące końcówki: -a w przypadku podmiotu w rodzaju żeńskim w liczbie pojedynczej; -o w przypadku podmiotu w rodzaju męskim w liczbie pojedynczej; -e w przypadku podmiotu w rodzaju żeńskim w liczbie mnogiej; -i w przypadku podmiotu w rodzaju męskim w liczbie mnogiej.

Tak jak podaliśmy odmianę czasownika avere, który łączy się z pewnymi imiesłowami czasu przeszłego, tak samo podajemy odmianę czasownika essere (es-se-re) (być), abyś mógł tworzyć zdania w czasie passato prossimo opisujące ruch: Odmiana io sono tu sei lui/lei è noi siamo voi siete loro sono

Wymowa (i-o so-no) (tu sei) (lui/lei e) (noi sja-mo) woi sje-te) lo-ro so-no)

Tabela 9.2 zawiera imiesłowy czasu przeszłego czasowników oznaczających ruch, które wymagają posłużenia się czasownikiem posiłkowym essere podczas tworzenia czasu passato prossimo. Tabela 9.2. Imiesłowy czasu przeszłego wymagające użycia czasownika posiłkowego essere Bezokolicznik

Imiesłów czasu przeszłego

andare (an-da-re) (iść; chodzić; jechać)

andata/-o/-e/-i (an-da-ta/to/te/ti)

arrivare (ar-ri-wa-re) (przybyć; przyjechać)

arrivata/-o/-e/-i (ar-ri-wa-ta/to/te/ti)

entrare (en-tra-re) (wejść)

entrata/-o/-e/-i (en-tra-ta/to/te/ti)

partire (par-ti-re) (wyruszyć)

partita/-o/-e/-i (par-ti-ta/to/te/ti)

tornare (tor-na-re) (wrócić)

tornata/-o/-e/-i (tor-na-ta/to/te/ti)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

175

176

Część II: Włoski w akcji Imiesłów czasu przeszłego czasowników essere (es-se-re) (być) oraz stare (sta-re) (być; pozostawać) tworzymy w następujący sposób: Bezokolicznik essere (es-se-re) stare (sta-re)

Imiesłów czasu przeszłego stata/-o/-e/-i (sta-ta/to/te/ti) stata/-o/-e/-i (sta-ta/to/te/ti)

Dodajmy, że imiesłowy te (mimo iż czasowniki essere i stare nie wyrażają ruchu, lecz pewien stan) wymagają użycia czasownika posiłkowego essere.

Słówka do zapamiętania dimmi

(dim-mi)

powiedz mi

fine settimana [m]

(fi-ne set-ti-ma-na)

weekend

da solo

(da so-lo)

sam

dire

(di-re)

powiedzieć

tutto

(tut-to)

wszystko

proprio

(pro-prio)

naprawdę

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 9: Rozmowy telefoniczne

Gierki językowe Jesteś gościem Maria, który musiał na chwilę wyjść. Dzwoni telefon, a Ty musisz go odebrać. Uzupełnij poniższą rozmowę telefoniczną. Ty:

(1) _________________ ! (Halo!)

Głos:

Ciao, sono Chiara. Con chi (2) _________________ ? (Cześć, mówi Chiara. Z kim rozmawiam?)

Ty:

Sono un (3) _________________ di Mario. (Jestem przyjacielem Maria.)

Głos:

(4) _________________ Mario? (Czy jest tam Mario?)

Ty:

No, è (5) _________________ uscito. (Nie, właśnie wyszedł.)

Głos:

Gli posso (6) _________________ ? (Czy mogę zostawić dla niego wiadomość?)

Ty:

Certo (7) _________________ . (Oczywiście, proszę bardzo.)

Mario wraca i pyta: Mario:

Mi ha (8) _________________ qualcuno? (Czy ktoś do mnie dzwonił?)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

177

178

Część II: Włoski w akcji

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 10

W biurze i w domu W tym rozdziale: ► Rozmowy biznesowe. ► Poszukiwanie domu lub mieszkania. ► Tryb rozkazujący.

R

ozmowy biznesowe oraz poszukiwanie mieszkania to sprawy nie zawsze przyjemne, lecz znajomość języka włoskiego, pozwalająca porozumieć się w tych obszarach tematycznych, to zupełnie co innego! W tym rozdziale mówimy o sprawach zawodowych, które mogą okazać się dla Ciebie istotne, oraz o tym, jak radzić sobie z poszukiwaniem nowego miejsca zamieszkania we Włoszech.

Rozmowy na temat pracy Kontakty biznesowe z mieszkańcami innych krajów stale zyskują na znaczeniu. Dzięki nowoczesnej technologii, ułatwiającej szybką wymianę informacji między odległymi zakątkami świata, wielu z nas coraz częściej prowadzi rozmowy z zagranicznymi partnerami biznesowymi. Jeżeli utrzymujesz kontakty z włoskimi firmami, znajomość podstawowego słownictwa biznesowego w języku włoskim może okazać się bardzo przydatna. Zapewne zauważysz, że wiele terminów związanych z komputerami Włosi przejęli z języka angielskiego. W języku włoskim istnieją co najmniej trzy słowa oznaczające firmę — la compagnia (la kom-pa-ni-a), la ditta (la dit-ta) oraz la società (la so-cze-ta) (dosł. spółka). Z reguły słów tych można używać zamiennie. L’ufficio (luf-fi-czo) to włoskie słowo oznaczające „biuro”, lecz mieszkańcy Italii często posługują się terminem stanza (stan-ca) (pokój) w odniesieniu do pomieszczenia biurowego, w którym pracują. Poniższe zdania można usłyszeć w uffici (uf-fi-czi) (biurach) na terenie całych Włoch:

9 La mia scrivania è troppo piccola. (la mi-a skri-wa-ni-a e trop-po pik-ko-la) (Moje biurko jest za małe.)

9 È una grande società? (e u-na gran-de so-cze-ta) (Czy to duża firma?) 9 Non proprio, diciamo media. (non pro-prio di-cza-mo me-dia) (Nie za bardzo, powiedzmy, że średnia.)

9 Lavora per una piccola agenzia. (la-wo-ra per u-na pik-ko-la a-dżen-ci-a) (Pracuje dla małej firmy.)

9 Amo il mio lavoro. (a-mo il mi-o la-wo-ro) (Kocham moją pracę.) Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

180

Część II: Włoski w akcji Nauka języka też wymaga nakładu pracy. Poniżej przedstawiamy odmianę czasownika lavorare (la-wo-ra-re) (pracować): Odmiana: io lavoro tu lavori lui/lei lavora noi lavoriamo voi lavorate loro lavorano

Wymowa: (i-o la-wo-ro) (tu la-wo-ri) (lui/lei la-wo-ra) (noi la-wo-rja-mo) (woi la-wo-ra-te) (lo-ro la-wo-ra-no)

S.p.A. to skrót od słów Società per Azioni (so-cze-ta per a-cjo-ni) oznaczających spółkę akcyjną, podczas gdy skrót S.A.S. — Società in Accomandita Semplice (so-cze-ta in ak-ko-man-di-ta sem-pli-cze) to spółka komandytowa. Kolejnym typem firmy jest S.r.l. (Società a responsabilità limitata) (so-cze-ta a re-spon-sa-bi-li-ta li-mi-ta-ta) (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, czyli spółka z o.o.).

Czynnik ludzki Nawet jeżeli jesteś libero professionista (li-be-ro pro-fe-sjo-ni-sta) (osobą wykonującą tzw. wolny zawód), istnieje spore prawdopodobieństwo, że Twoja lavoro (la-wo-ro) (praca) wymaga kontaktu z innymi osobami. Być może niektóre z nich pełnią pewne funkcje, jak te z poniższych krótkich dialogów:

9 Il mio capo è una donna. (il mi-o ka-po e u-na don-na) (Moim szefem jest kobieta.) Il mio è un boss. (il mi-o e un bos) (Moim jest mężczyzna.) Powyższe zdanie dosłownie znaczy tyle, co „Moim jest szef”. Zdarza się, że Włosi posługują się słowem „boss” w odniesieniu do osoby apodyktycznej.

9 Hai un’assistente personale? (aj un-as-si-sten-te per-so-na-le) (Czy masz osobistą asystentkę?) No, il nostro team ha un segretario. (no il no-stro tim a un se-gre-ta-rio) (Nie, nasz zespół ma sekretarza.)

9 Dov’è il direttore? (do-we il di-ret-to-re) (Gdzie jest dyrektor?) Nella sua stanza. (nel-la su-a stan-ca) (W swoim biurze.)

Pogawędka Marta i Elisabetta rozmawiają o kolegach z pracy. Marta:

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Come sono i tuoi colleghi? (ko-me so-no i tuoi kol-le-gi) Jacy są twoi koledzy?

Rozdział 10: W biurze i w domu Elisabetta:

Abbastanza simpatici. (ab-ba-stan-ca sim-pa-ti-czi) Całkiem sympatyczni.

Marta:

E i superiori? (e su-per-io-ri) A przełożeni?

Elisabetta:

Non me ne parlare! (non me ne par-la-re) Nawet mi o nich nie wspominaj!

Sprzęt biurowy Obecnie nawet najmniejsze biura posługują się różnego rodzaju sprzętem. Wiele osób nie jest w stanie wyobrazić sobie prowadzenia firmy bez dostępu do komputera czy fotocopiatrice (fo-to-ko-pja-tri-cze) (kserokopiarki). Na szczęście wiele z tych technologicznych słów wywodzi się z języka angielskiego, dlatego brzmią one znajomo w uszach niemal każdego Polaka. Z angielska wymawiamy takie słowa jak: computer, fax czy e-mail. Poniższe zdania pomogą Ci wzbogacić słownictwo związane z tzw. życiem biurowym:

9 Posso usare la stampante, per favore? (pos-so u-za-re la stam-pan-te per fa-wo-re) (Czy mogę skorzystać z drukarki?)

9 Il lavoro non va bene. (il la-wo-ro non wa be-ne) (Praca nie idzie dobrze.) 9 Il fax è arrivato. (il faks e ar-ri-wa-to) (Przyszedł faks.) 9 Quando ha spedito l’e-mail? (kłan-do a spe-di-to li-mejl) (Kiedy wysłał pan / pani maila?) 9 Avete già ricevuto gli ordini? (a-we-te dża ri-cze-wu-to li or-di-ni) (Czy otrzymaliście już polecenia [także: instrukcje; zamówienia]?)

Pogawędka Pan Miller, amerykański biznesmen, bezskutecznie usiłuje wysłać swojemu włoskiemu wspólnikowi, signorowi Tosi, pewne ważne informacje. Pan Miller:

Ha ricevuto il mio messaggio? (a ri-cze-wu-to il mi-o mes-sadż-dżo) Czy otrzymał pan moją wiadomość?

Sig. Tosi:

No, oggi non è arrivato niente. (no odż-dżi non e ar-ri-wa-to nien-te) Nie, dzisiaj nic nie przyszło.

Pan Miller:

Le mando subito un fax. (le man-do su-bi-to un faks) Już wysyłam panu faks.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

181

182

Część II: Włoski w akcji Sig. Tosi:

Non funziona: è rotto. (non fun-cjo-na e rot-to) Nie działa: jest zepsuty.

Pan Miller:

Ha un indirizzo e-mail? (a un in-di-ric-co i-mejl) Czy ma pan adres mailowy?

Sig. Tosi:

Sì. E può mandarmi il file con gli indirizzi? (si e puo man-dar-mi il fajl kon li in-di-ric-ci) Tak. Czy może mi pan przesłać plik z adresami?

Pan Miller:

Certo, glielo mando come allegato, ma avrò bisogno di più tempo per prepararlo. (czer-to lie-lo man-do ko-me al-le-ga-to ma a-wro bi-zo-nio di pju tem-po per pr-pa-rar-lo) Oczywiście, wyślę go panu w załączniku, ale będę potrzebował więcej czasu, aby go przygotować.

Sig. Tosi:

Va benissimo. Oggi lavoro fino a tardi. (wa be-nis-si-mo odż-dżi la-wo-ro fi-no a tar-di) Świetnie. Dzisiaj pracuję do późna.

Słówka do zapamiętania messaggio [m]

(mes-sadż-dżo)

wiadomość

lavoro [m]

(la-wo-ro)

praca

È rotto.

(e rot-to)

Jest zepsuty.

macchina [ż]

(mak-ki-na)

tu: maszyna

tempo [m]

(tem-po)

czas

tardi

(tar-di)

późno

Typowe ogłoszenie o pracę Gdy szukasz pracy, warto śledzić ogłoszenia w gazecie, takie jak to zamieszczone poniżej (rysunek 10.1). We Włoszech, w ogłoszeniach o pracę często wskazywane są pożądane cechy osobowości poszukiwanego pracownika. Często także ogłoszeniodawca nie podaje adresu pocztowego, a jedynie adres poczty elektronicznej lub numer faksu, za których pośrednictwem możemy przesłać domanda d’assunzione (do-man-da das-sun-cjo-ne) (podanie o pracę) oraz życiorys.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 10: W biurze i w domu

Rysunek 10.1. Przykład ogłoszenia o pracę

Agenzia pubblicitaria cerca assistente di direzione. Requisiti: esperienza d’ufficio, perfetto inglese, conoscenza del computer. Caratteristiche: flessibilità, autonomia, senso del team, fantasia. Curriculum Vitae: Agenzia Mondo, Fax 01 36 45 08 92 71, e-mail: [email protected].

Agencja reklamowa poszukuje kandydatów na stanowisko asystenta dyrektora. Wymagania: doświadczenie w pracy biurowej, biegła znajomość języka angielskiego, umiejętność obsługi komputera. Cechy: elastyczność, niezależność, umiejętność pracy w zespole, wyobraźnia. CV: Agenzia Mondo, Fax 01 36 45 08 92 71, e-mail: [email protected]

Pogawędka Kilka dni temu Giuliana wysłała do pewnej firmy podanie o pracę. Z niecierpliwością oczekuje odpowiedzi. W końcu firma kontaktuje się z nią. Anna:

Pronto, la signora Dani? (pron-to la si-nio-ra da-ni) Halo, pani Dani?

Giuliana:

Sì. Chi parla? (si ki par-la) Tak. Kto mówi?

Anna:

Sono Anna, dell’Agenzia Mondo. (so-no an-na de-la-dżen-ci-a mon-do) Tu Anna z Agenzia Mondo.

Giuliana:

Buongiorno! Stavo aspettando la sua chiamata. (buon-dżor-no sta-wo a-spet-tan-do la su-a kja-ma-ta) Dzień dobry! Czekałam na pani telefon.

Anna:

Abbiamo ricevuto il suo curriculum vitae e vorremmo conoscerLa personalmente. (ab-bja-mo ri-cze-wu-to il su-o kur-ri-ku-lum wi-te e wor-rem-mo ko-no-szer-la per-so-nal-men-te) Dostaliśmy pani życiorys i chcielibyśmy poznać panią osobiście. Può venire martedì prossimo alle 10? (puo we-ni-re mar-te-di pros-si-mo al-le dje-czi) Czy może pani przyjść w przyszły wtorek o dziesiątej?

Giuliana:

Benissimo. Dov’è l’agenzia? (be-nis-si-mo do-we la-dżen-ci-a) Świetnie. Gdzie znajduje się agencja?

Anna:

Via delle Rose 10. (wi-a del-le ro-ze dje-czi) Via delle Rose dziesięć.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

183

184

Część II: Włoski w akcji Giuliana:

La ringrazio, a martedì. Arrivederci. (la rin-gra-cjo a mar-te-di ar-ri-we-der-czi) Dziękuję pani, do wtorku. Do zobaczenia.

Pracodawcy chcą zatrudniać osoby di responsabilità (di re-spon-sa-bi-li-ta) (odpowiedzialne) i affidabili (af-fi-da-bi-li) (rzetelne). Dlatego też we wtorek Giuliana przybywa do Agenzia Mondo za pięć dziesiąta, gdzie czeka ją rozmowa kwalifikacyjna z Anną — La prima cosa è la puntualità! (la pri-ma ko-za e la pun-tu-a-li-ta) (Grunt to punktualność!).

Pogawędka Anna zadaje Giulianie pytania, które często można usłyszeć podczas colloquio (kol-lo-kłio) (rozmowy kwalifikacyjnej). Anna:

Perché vorrebbe cambiare lavoro? (per-ke wor-reb-be kam-bja-re la-wo-ro) Dlaczego chce pani zmienić pracę?

Giuliana:

Vorrei fare qualcosa di nuovo. (wor-rei fa-re kłal-ko-za di nuo-wo) Chciałabym zająć się czymś nowym.

Anna:

È già assistente del direttore. (e dża as-si-sten-te del di-ret-to-re) Jest już pani asystentką dyrektora.

Giuliana:

Sì, ma in una compagnia finanziaria. (si ma in u-na kom-pa-ni-a fi-nan-cjar-ia) Tak, ale w instytucji finansowej.

Anna:

È molto diverso? (e mol-to di-wer-so) Czy to znacząca różnica?

Giuliana:

Penso di sì. (pen-so di si) Myślę, że tak.

Dom Włosi zazwyczaj mówią o la casa (la ka-za) (domu), nawet jeżeli mają na myśli l’appartamento (lap-par-ta-men-to) (mieszkanie). Dlatego właśnie używamy wyrażenia cerco casa (czer-ko ka-za) (szukam domu; mieszkania).

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 10: W biurze i w domu

Słówka do zapamiętania colloquio [m]

(kol-lo-kłio)

rozmowa kwalifikacyjna

assistente [m/ż]

(as-si-sten-te)

asystent / asystenka

annuncio [m]

(an-nun-czo)

ogłoszenie

di responsabilità

(di re-spon-sa-bi-li-ta)

odpowiedzialny

affidabile

(af-fi-da-bi-le)

rzetelny

chiamata [ż]

(kja-ma-ta)

telefon, rozmowa telefoniczna

Poszukiwanie mieszkania Gdy szukasz mieszkania we Włoszech, masz kilka możliwości. Możesz znaleźć je samodzielnie, śledząc annunci (an-nun-czi) (ogłoszenia) w gazecie, albo zwrócić się o pomoc do agenzia immobiliare (a-dżen-ci-a im-mo-bi-lja-re) (agencji nieruchomości). Zwracając się do agencji, musisz określić swoje oczekiwania związane z liczbą pomieszczeń i lokalizacją. Pomoże Ci w tym znajomość przedstawionego poniżej słownictwa:

9 il bagno (il ba-nio) (łazienka) 9 il balcone (il bal-ko-ne) (balkon) 9 la camera da letto (la ka-me-ra da let-to) (sypialnia) 9 la cucina (la ku-czi-na) (kuchnia) 9 il soggiorno (il sodż-dżor-no) (salon) 9 la stanza (la stan-ca) (pokój) Posługiwanie się słowem „wynajmować” może przysporzyć nieco kłopotu, lecz skoro Włosi sobie z nim radzą, poradzisz sobie i Ty. Całe zamieszanie wynika stąd, że podobnie jak w języku polskim, zarówno i padroni di casa (i pa-dro-ni di ka-za) (gospodarze), jak i l’inquilini (lin-kłi-li-ni) (najemcy; lokatorzy) posługują się słowem affittare (af-fit-ta-re) (wynająć). Aby uniknąć nieporozumień, gospodarze mogą posługiwać się sformułowaniem dare in affitto (da-re in af-fit-to) (dosł. dać w wynajem), a najemcy prendere in affitto (pren-de-re in af-fit-to) (dosł. wziąć w najem).

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

185

186

Część II: Włoski w akcji

Pogawędka Flaminia szuka mieszkania. Pomaga jej w tym Pietro, przeglądając ogłoszenia w gazecie. W pewnym momencie Pietro stwierdza, że znalazł coś interesującego. Pietro:

Affittasi appartamento zona centro. (af-fit-ta-si ap-par-ta-men-to dzo-na czen-tro) Wynajmę mieszkanie w okolicach centrum.

Flaminia:

Continua! (kon-ti-nu-a) Czytaj dalej!

Pietro:

Due stanze, balcone, garage. (du-e stan-ce bal-ko-ne ga-raż) Dwa pokoje, balkon, garaż.

Flaminia:

Perfetto! (per-fet-to) Doskonale!

Pietro:

Tranquillo, in via Treviso. (tran-kłil-lo in wi-a tre-wi-zo) Ciche, przy via Treviso.

Flaminia:

Chiamo subito. Non è molto centrale. (kja-mo su-bi-to non e mol-to czen-tra-le) Natychmiast tam dzwonię. Nie jest zbyt blisko centrum.

Pietro:

No, ma costa sicuramente meno. (no ma ko-sta si-ku-ra-men-te me-no) Nie, lecz z pewnością mniej kosztuje.

Flaminia:

È vero. (e we-ro) To prawda.

Pietro:

Chiama! (kja-ma) Dzwoń!

Gdy znajdziesz w gazecie ogłoszenie, które Cię zainteresuje, najlepiej zareaguj od razu — Chi prima arriva macina (ki pri-ma ar-ri-wa ma-czi-na) (Kto pierwszy, ten lepszy). Nie chciałbyś przecież usłyszeć Mi dispiace, è già affittato (mi dis-pja-cze e dża af-fit-ta-to) (Przykro mi, ale już wynajęte). Podczas poszukiwań mieszkania (oraz we wszystkich innych sytuacjach zakupu) przydadzą Ci się następujące określenia: caro (ka-ro) znaczy tyle, co „drogi”, a economico (e-ko-no-mi-ko) znaczy „tani”, choć Włosi stosunkowo rzadko posługują się tym ostatnim określeniem. Większość z nich powie, że coś costa poco (ko-sta po-ko) (mało kosztuje) albo że non è caro (non e ka-ro) (nie jest drogie). Gdy chcesz porównać ceny, mówisz, że coś costa meno (ko-sta me-no) (kosztuje mniej) lub costa di più (ko-sta di pju) (kosztuje więcej).

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 10: W biurze i w domu

Pogawędka Flaminia dzwoni pod numer wskazany w ogłoszeniu, aby dowiedzieć się więcej na temat mieszkania. Gospodarz:

Pronto! (pron-to) Halo!

Flaminia:

Buongiorno, chiamo per l’annuncio. Quant’è l’affitto? (buon-dżor-no kja-mo per lan-nun-czo kłan-te laf-fit-to) Dzień dobry, dzwonię w sprawie ogłoszenia. Ile kosztuje czynsz?

Gospodarz:

Cento novanta al mese. (czen-to no-wan-ta al me-ze) Sto dziewięćdziesiąt [euro] miesięcznie.

Flaminia:

Riscaldamento e acqua sono compresi? (ri-skal-da-men-to e a-kua so-no kom-pre-zi) Czy opłata za ogrzewanie i wodę jest zawarta w cenie?

Gospodarz:

No, sono nelle spese di condominio. (no so-no nel-le spe-ze di kon-do-mi-nio) Nie, zawierają się w opłacie za media.

Flaminia:

Sono alte? (so-no al-te) Czy to wysoki koszt?

Gospodarz:

Dipende dal consumo, come l’elettricità. (di-pen-de dal kon-su-mu ko-me le-let-tri-czi-ta) To zależy od zużycia, jak w przypadku elektryczności.

Flaminia:

Ci sono elettrodomestici nell’arredamento? (czi so-no elet-tro-do-me-sti-czi nel-lar-re-da-men-to) Czy wśród umeblowania jest sprzęt gospodarstwa domowego?

Gospodarz:

Sì, ci sono il frigo, la cucina a gas, la lavastoviglie e la lavatrice. (si czi so-no il fri-go la ku-czi-na a gas la la-wa-sto-wi-lje e la la-wa-tri-cze) Tak, jest lodówka, kuchenka gazowa, zmywarka i pralka.

Flaminia:

Quando posso vedere l’appartamento? (kuan-do pos-so we-de-re lap-par-ta-men-to) Kiedy mogę je obejrzeć?

Gospodarz:

Subito, se vuole. (su-bi-to se wuo-le) Natychmiast, jeśli sobie pani tego życzy.

Jeżeli zdecydujesz się wynająć mieszkanie, prawdopodobnie będziesz miał także wiele innych wątpliwości. W tabeli 10.1 znajdziesz najczęściej zadawane w takich sytuacjach pytania oraz możliwe odpowiedzi.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

187

188

Część II: Włoski w akcji Tabela 10.1. Pytania często zadawane przez osoby poszukujące mieszkania oraz możliwe odpowiedzi Pytania

Możliwe odpowiedzi

È occupato? (e ok-ku-pa-to) Czy jest zajęte?

No, è libero. (no e li-be-ro) Nie, jest wolne. Sì, per il momento. (si per il mo-men-to) Tak, przez jakiś czas. È libero fra sei mesi. (e li-be-ro fra sei me-zi) Będzie wolne za sześć miesięcy.

Bisogna lasciare un deposito? (bi-zo-nia la-sza-re un de-po-zi-to) Czy trzeba wpłacić zaliczkę?

Sì, un mese d’affitto. (si un me-ze daf-fit-to) Tak, miesięczną opłatę za wynajem. Sì, la cauzione. (si la kau-cjo-ne) Tak, kaucję.

Paghi molto per la casa? (pa-gi mol-to per la ka-za) Dużo płacisz za mieszkanie?

No, l’affitto è veramente basso. (no af-fit-to e we-ra-men-te bas-so) Nie, czynsz jest naprawdę niski.

La casa è tua? (la ka-ze e tu-a) Czy dom jest twój?

No, sono in affitto. (no so-no in af-fit-to) Nie, wynajmuję go. Sì, l’ho comprata l’anno scorso. (si lo kom-pra-to lan-no skor-so) Tak, kupiłem go rok temu.

Meblowanie mieszkania Gdy już uda Ci się znaleźć odpowiednie mieszkanie, zapewne zechcesz je pięknie umeblować. Z poniższego dialogu dowiesz się, jak brzmią po włosku nazwy różnych mebli.

Pogawędka Valerio znalazł nowe, non ammobiliato (non am-mo-bi-lja-to) (nieumeblowane) mieszkanie. Jego przyjaciółka Eugenia pyta go, czego potrzebuje. Valerio:

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Ho trovato un appartamento! Devo comprare dei mobili. (o tro-wa-to un ap-par-ta-men-to de-wo kom-pra-re dei mo-bi-li) Znalazłem mieszkanie! Muszę kupić meble.

Rozdział 10: W biurze i w domu Eugenia:

Tutto? (tut-to) Wszystko?

Valerio:

No, solo il letto e l’armadio. (no so-lo il let-to e lar-ma-djo) Nie, tylko łóżko i szafę.

Eugenia:

Nient’altro? (nient-al-tro) Nic poza tym?

Valerio:

Ho due comodini e una cassettiera. (o du-e ko-mo-di-ni e u-na kas-set-tje-ra) Mam dwie szafki nocne i komodę.

Eugenia:

E per il soggiorno? (e per il sodż-dżor-no) A do salonu?

Valerio:

Ho una poltrona. Mi mancano ancora il divano e un tavolino. (o u-na pol-tro-na mi man-ka-no an-ko-ra il di-wa-no e un ta-wo-li-no) Mam jeden fotel. Brakuje mi jeszcze sofy i stolika.

Signora Giorgetti chce kupić używane meble. W gazecie znajduje interesujące ogłoszenie: Vendesi tavolo e due sedie stile Liberty. (wen-de-si ta-wo-lo e du-e se-dje sti-le li-ber-ti) (Na sprzedaż: stół i dwa krzesła w stylu Liberty.) Quello che cercavo! (kłel-lo ke czer-ka-wo) (Dokładnie to, czego szukałam!) — wykrzyknęła. Natychmiast dzwoni pod numer podany w ogłoszeniu. Oczywiście ma parę pytań: Sono autentici? (so-no au-ten-ti-czi) (Czy są oryginalne?) Sì, comprati ad un’asta. (si kom-pra-ti ad un-a-sta) (Tak, kupione na aukcji.) Sono in buon stato? (so-no in buon sta-to) (Czy są w dobrym stanie?) Venga a vederli! (wen-ga a we-der-li) (Proszę przyjść i zobaczyć!)

Tryb rozkazujący Gdy Twój szef mówi Venga nel mio ufficio! (wen-ga nel mi-o uf-fi-czo) (Proszę przyjść do mojego biura!) albo gdy zwracasz się do dzieci Mettete in ordine le vostre camere! (met-te-te in or-di-ne le wo-stre ka-me-re) (Posprzątajcie swoje pokoje!), posługujecie się trybem rozkazującym — prosicie, żądacie lub zachęcacie. W języku włoskim istnieją cztery formy trybu rozkazującego:

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

189

190

Część II: Włoski w akcji

9 Liczba pojedyncza nieformalna: odnosisz się w sposób nieformalny do znajomej osoby,

na przykład do przyjaciela lub członka rodziny. Jeżeli czasownik w bezokoliczniku kończy się na -are, jak w przypadku słowa mandare (man-da-re) (wysyłać), to forma trybu rozkazującego kończy się na -a: Manda! (man-da) (Poślij!). Czasownik, który w bezokoliczniku kończy się na -ere lub -ire, na przykład prendere (pren-de-re) (brać) i finire (fi-ni-re) (kończyć), w trybie rozkazującym przybiera końcówkę -i: Prendi! (pren-di) (Weź!) i Finisci! (fi-ni-szi)! (Skończ!).

9 Liczba pojedyncza grzecznościowa: odnosisz się w sposób formalny do osoby, której

dobrze nie znasz. Forma trybu rozkazującego zmienia się, gdy odnosimy się do drugiej osoby w sposób grzecznościowy. Jeżeli czasownik w bezokoliczniku kończy się na -are, jak w przypadku słowa mandare, grzecznościowa forma trybu rozkazującego kończy się na -i: Mandi! (man-di) (Proszę posłać!). Czasownik, który w bezokoliczniku kończy się na -ere lub -ire, na przykład prendere i finire, w trybie rozkazującym przybiera końcówkę -a: Prenda! (pren-da) (Proszę wziąć!) i Finisca! (Proszę skończyć!).

9 Liczba mnoga: odnosisz się do więcej niż jednej osoby.

Formą trybu rozkazującego w liczbie mnogiej posługujesz się, zwracając się do grupy co najmniej dwóch osób, nawet jeżeli do poszczególnych jej członków zwróciłbyś się w sposób grzecznościowy. Czasowniki w bezokoliczniku kończące się na -are, tak jak mandare, w trybie rozkazującym przybierają końcówkę -ate: Mandate! (man-da-te) (Poślijcie!). Czasowniki w bezokoliczniku kończące się na -ere zmieniają końcówkę na -ete: Prendete! (pren-de-te) (Weźcie!). Czasowniki w bezokoliczniku kończące się na -ire zmieniają końcówkę na -ite: Finite! (fi-ni-te) (Skończcie!).

9 Liczba mnoga uwzględniająca podmiot mówiący.

Dobre wieści! Wszystkie czasowniki, w tym także służące nam za przykład mandare, prendere i finire, zmieniają końcówki na -iamo. A zatem powiemy: Mandiamo! (man-dja-mo) (Poślijmy!), Prendiamo! (pren-dja-mo) (Weźmy!) oraz Finiamo! (fi-nia-mo) (Skończmy!). Proste, prawda?

Tabela 10.2 w zwięzły sposób porządkuje powyższe wiadomości. Tabela 10.2. Końcówki czasowników w trybie rozkazującym Forma

-are

-ere

-ire

Nieformalna liczba pojedyncza

-a

-i

-i

Grzecznościowa liczba pojedyncza

-i

-a

-a

Liczba mnoga

-ate

-ete

-ite

Forma „my”

-iamo

-iamo

-iamo

Nie możemy pominąć pewnych ważnych wyjątków od opisanych powyżej reguł. W tabeli 10.3 znajdziesz niektóre z nich.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 10: W biurze i w domu Tabela 10.3. Tryb rozkazujący — wyjątki Forma nieformalna

Forma grzecznościowa

Tłumaczenie

Abbi pazienza! (ab-bi pa-cjen-ca)

Abbia pazienza! (ab-bja pa-cjen-ca)

Bądź cierpliwy! / Proszę być cierpliwym!

Da’! (da)

Dìa! (di-a)

Daj! / Proszę dać!

Di’ qualcosa! (di kual-ko-za)

Dica qualcosa! (di-ka kual-ko-za)

Powiedz coś! / Proszę coś powiedzieć!

Fa’ qualcosa! (fa kual-ko-za)

Faccia qualcosa! (facz-cza kual-ko-za)

Zrób coś! / Proszę coś zrobić!

Sii buono! (sii buo-no)

Sia buono! (si-a buo-no)

Bądź dobry! / Proszę być dobrym!

Sta’ fermo! (sta fer-mo)

Stìa fermo! (sti-a fer-mo)

Nie ruszaj się! / Proszę się nie ruszać!

Va’ via! (wa wi-a)

Vada via! (wa-da wi-a)

Odejdź! / Proszę odejść!

Vieni qua! (wie-ni kła)

Venga qua! (wen-ga kła)

Chodź tu! / Proszę tu przyjść!

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

191

192

Część II: Włoski w akcji

Gierki językowe Tym razem coś prostego! Nazwij po włosku poszczególne pomieszczenia. Dodatkowo postaraj się nazwać jak najwięcej przedmiotów.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Część III

Włoski w podróży

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

194

Część III: Włoski w podróży

W tej części…

A

hoj, przygodo! Rozdziały zawarte w tej części pomogą Ci w każdym aspekcie podróży — począwszy od rezerwacji w hotelu i wymiany waluty, po pytanie o drogę i docieranie do celu. Dołączamy także rozdział poświęcony sytuacjom awaryjnym — choć mamy nadzieję, że nie będziesz musiał z niego korzystać. Buon viaggio! (buon wjadż-dżo) (Szczęśliwej podróży!)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 11: Money, Money, Money

Rozdział 11

Money, Money, Money W tym rozdziale: ► Transakcje bankowe. ► Wymiana walut. ► Karty kredytowe. ► W strefie euro.

Z

jednej strony, nigdy nie masz ich dość; z drugiej, pieniądze — bo o nich mowa — mogą przysporzyć sporych problemów. Twierdzenie to zdaje się szczególnie trafne, gdy przebywamy za granicą, lub generalnie w sytuacjach, w których mamy do czynienia z obcą walutą. Rozdział ten nie dotyczy wyłącznie kwestii walutowych (dobrze wiesz, jak męczące bywa przeliczanie złotówek na euro i odwrotnie), lecz wszystkiego, co powinieneś wiedzieć na temat pieniędzy.

W banku Wizyty w banku nie zawsze należą do najprzyjemniejszych, jednak nie sposób ich uniknąć. Nie zawsze udajesz się do banku, by spieniężyć czek na pokaźną sumę; czasem trzeba dokonać innej, bardziej bolesnej transakcji. W tej części rozdziału znajdziesz terminologię, która pomoże Ci załatwić wiele spraw we włoskim banku. Do banku można udawać się w różnych celach, na przykład po to, by cambiare zloty (kam-bja-re zlo-ty) (wymienić złotówki), prelevare soldi (pre-le-wa-re sol-di) (wybrać pieniądze), versare soldi sul conto (wer-sa-re sol-di sul kon-to) (dokonać przelewu na konto) lub contrarre un prestito (kon-trar-re un pre-sti-to) (zaciągnąć pożyczkę). W banku możemy również aprire un conto (a-pri-re un kon-to) (otworzyć konto) lub riscuotere un assegno (ri-skuo-te-re un as-se-nio) (zrealizować czek). Oto kilka zdań, które mogą się przydać podczas wizyty w banku:

9 Mi dispiace, il Suo conto è scoperto. (mi di-spja-cze il su-o kon-to e sko-per-to) (Przykro mi, ale stan pana / pani konta został przekroczony.)

9 Può girare l’assegno per favore? (puo dżi-ra-re las-se-nio per fa-wo-re) (Czy może pan / pani indosować czek?)

9 Avrei bisogno di un credito. (a-wrei bi-zo-nio di un kre-di-to) (Potrzebuję pożyczki.) 9 Com’è il tasso d’interesse? (ko-me il tas-so din-te-res-se) (Ile wynosi oprocentowanie?) 9 Vorrei fare un mutuo. (wor-rei fa-re un mu-tu-o) (Chciałbym zaciągnąć kredyt.) 9 Quando può fare il pagamento? (kłan-do puo fa-re il pa-ga-men-to) (Kiedy może pan / pani dokonać płatności?)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

195

196

Część III: Włoski w podróży Jeżeli jesteś w tej szczęśliwej sytuacji i posiadasz pewne dodatkowe środki, być może zechcesz je zainwestować. Oto odmiana czasownika investire (in-we-sti-re) (inwestować): Odmiana io investo tu in-ve-sti lui/lei investe noi investiamo voi investite loro investono

Wymowa (i-o in-we-sto) (tu in-we-sti) (lui/lei in-we-ste) (noi in-we-stja-mo) (woi in-we-sti-te) (lo-ro in-we-sto-no)

Pogawędka Signor Rossi udaje się do banku, w którym chce założyć konto. Rozmawia z un impiegato di banca (im-pje-ga-to di ban-ka) (pracownikiem banku). Signor Rossi:

Pracownik banku:

Signor Rossi:

Pracownik banku:

Signor Rossi:

Pracownik banku:

Buongiorno! (buon-dżor-no) Dzień dobry! Buongiorno. Prego? (buon-dżor-no pre-go) Dzień dobry. Słucham? Vorrei aprire un conto corrente. (wor-rei a-pri-re un kon-to kor-ren-te) Chciałbym otworzyć rachunek bieżący. Bene: Ho bisogno di alcune informazioni. (be-ne o bi-zo-nio di al-ku-ne in-for-ma-cjo-ni) Dobrze: potrzebuję pewnych informacji. Questo è il suo libretto degli assegni. (kłe-sto e il su-o li-bret-to de-li as-se-ni) Oto pańska książeczka czekowa. Quando mi verrà inviata la carta di credito? (kłan-do mi wer-ra in-wja-ta la kar-ta di kre-di-to) Kiedy przyślecie mi kartę kredytową? Fra tre settimane circa. (fra tre set-ti-ma-ne czir-ka) Za około trzy tygodnie.

Aby ułatwić Ci życie i uchronić przed przysłowiowym całowaniem klamki, podajemy godziny otwarcia banków we Włoszech. Z reguły włoskie banki są otwarte od poniedziałku do piątku w godzinach od 8.30 do 13.30 (czasami do 13.45), a następnie od 14.30 do 16.00. To generalna zasada; może się jednak zdarzyć, że godziny te będą inne.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 11: Money, Money, Money

Pogawędka Signor Blasio prosi un’impiegata (un-im-pje-ga-ta) (pracownicę [banku]) o wyciąg z konta. Signor Blasio:

Vorrei riscuotere un assegno. (wor-rei ri-skuo-te-re un as-se-nio) Chciałbym zrealizować czek.

Pracownica banku:

Firmi questa ricevuta, per favore. (fir-mi kłe-sta ri-cze-wu-ta per fa-wo-re) Proszę podpisać pokwitowanie.

Signor Blasio:

Vorrei anche il mio estratto conto. (wor-rei an-ke il mi-o e-strat-to kon-to) Chciałbym także wyciąg z konta.

Pracownica banku:

Signor Blasio:

Pracownica banku:

Il suo numero di conto? (il su-o nu-me-ro di kon-to) Numer pańskiego konta? Sette zero cinque nove. (set-te dze-ro czin-kłe no-we) Siedem zero pięć dziewięć. Grazie. Attenda un momento... (gra-cje at-ten-da un mo-men-to) Dziękuję. Proszę chwilę poczekać... Ecco a Lei! (ek-ko a lei) Oto pana wyciąg!

Signor Blasio:

Grazie mille, arrivederci! (gra-cje mil-le ar-ri-we-der-czi) Dziękuję bardzo, do widzenia!

Słówka do zapamiętania conto corrente [m]

(kon-to kor-ren-te)

rachunek bieżący

estratto conto [m]

(e-strat-to kon-to)

wyciąg z konta

tasso d’interesse [m]

(tas-so din-te-res-se)

stopa procentowa; oprocentowanie

libretto degli assegni [m]

(li-bret-to de-li as-se-ni)

książeczka czekowa

carta di credito [ż]

(kar-ta di kre-di-to)

karta kredytowa

ricevuta [ż]

(ri-cze-wu-ta)

rachunek; poręczenie

girare

(dżi-ra-re)

tu: indosować

riscuotere

(ri-skuo-te-re)

realizować [czek]

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

197

198

Część III: Włoski w podróży

W świecie kantorów i kart Zdarza się, że podczas pobytu za granicą musimy wymienić pieniądze. Bez względu na to, czy podróżujesz służbowo, czy dla przyjemności, zawsze potrzebujesz pieniędzy. Jeżeli przebywasz we Włoszech i chcesz zamienić złotówki na euro, możesz udać się in banca (in ban-ka) (do banku) lub do ufficio di cambio (uf-fi-czo di kam-bjo) (kantoru).

Pogawędka Liza Campbell, amerykańska turystka, chce wymienić dolary na euro. W tym celu udaje się do banku, gdzie rozmawia z kasjerem. Pani Campbell: Buongiorno, vorrei cambiare alcuni dollari in euro. (buon-dżor-no wor-rei kam-bja-re al-ku-ni dol-la-ri in eu-ro) Dzień dobry, chciałabym wymienić trochę dolarów na euro. Kasjer:

Benissimo. Quanti dollari? (be-nis-si-mo kłan-ti dol-la-ri) Świetnie. Ile dolarów?

Pani Campbell: Duecento. Quant’è il cambio? (du-e-czen-to kłan-te il kam-bjo) Dwieście. Jaki jest kurs? Kasjer:

Settanta centesimi. (set-tan-ta czen-te-zi-mi) Siedemdziesiąt centów.

Pani Campbell: E la commissione? (e la kom-mis-sjo-ne) A prowizja? Kasjer:

6 centesimi, signora. (sei czen-te-zi-mi si-nio-ra) Sześć centów, proszę pani.

Pani Campbell: Va bene. (wa be-ne) W porządku. Kasjer:

Ecco. Sono 140 euro meno la commissione. (ek-ko so-no czen-to-kła-ran-ta eu-ro me-no la kom-mis-sjo-ne) Proszę bardzo. Sto czterdzieści euro minus prowizja.

Pani Campbell: Grazie mille! (gra-cje mil-le) Dziękuję bardzo.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 11: Money, Money, Money Obecnie wymiana pieniędzy w banku nie jest najbardziej opłacalnym sposobem zyskania lokalnej waluty. We Włoszech, podobnie jak w większości europejskich krajów, niemal we wszystkich miejscowościach znajdziesz bancomat (ban-ko-mat) (bankomat). W wielu miejscach możesz też dokonywać zakupów i płacić za posiłki con la carta di credito (kon la kar-ta di kre-di-to) (kartą kredytową) lub con travellers’ cheques (kon tra-wel-lers czeks) (czekami podróżnymi). Tak, tak — gdy czegoś chcesz, musisz za to zapłacić, nawet we Włoszech. Dlatego poniżej zamieszczamy odmianę czasownika pagare (pa-ga-re) (płacić): Odmiana io pago tu paghi lui/lei paga noi paghiamo voi pagate loro pagano

Wymowa (i-o pa-go) (tu pa-gi) (lui/lei pa-ga) (noi pa-gja-mo) (woi pa-ga-te) (lo-ro pa-ga-no)

Poniższe zdania pomogą Ci znaleźć potrzebną gotówkę (albo przynajmniej bankomat):

9 Dov’è il bancomat più vicino? (do-we il ban-ko-mat pju wi-czi-no) (Gdzie jest najbliższy bankomat?)

9 Posso pagare con la carta di credito? (pos-so pa-ga-re kon la kar-ta di kre-di-to) (Czy mogę zapłacić kartą kredytową?)

9 Mi scusi, potrebbe cambiarmi una banconota da 100 euro? (mi sku-zi po-treb-be

kam-bjar-mi u-na ban-ko-no-ta da czen-to eu-ro) (Przepraszam, czy może mi pan / pani rozmienić banknot o nominale 100 euro?)

9 Mi dispiace, non accettiamo carte di credito. Dovrebbe pagare in contanti.

(mi di-spja-cze non acz-czet-tja-mo kar-te di kre-di-to do-wreb-be pa-ga-re in kon-tan-ti) (Przykro mi, ale nie akceptujemy kart kredytowych. Musi pan / pani zapłacić gotówką.)

9 Mi dispiace, non ho spiccioli. (mi di-spja-cze non o spicz-czo-li) (Przykro mi, ale nie mam drobnych.)

Słówka do zapamiętania in contanti

(in kon-tan-ti)

gotówką

riscuotere

(ri-skuo-te-re)

realizować [czek]

accettare

(acz-czet-ta-re)

akceptować

bancomat [m]

(ban-ko-mat)

bankomat

cambiare

(kam-bja-re)

wymieniać

spiccioli [m]

(spicz-czo-li)

drobne

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

199

200

Część III: Włoski w podróży We Włoszech, podobnie jak w Polsce, nie wszędzie można płacić kartą kredytową lub czekiem. Najważniejsze to upewnić się, czy istnieje taka możliwość, jeszcze przed zrobieniem zakupów lub zjedzeniem posiłku w restauracji. W większości przypadków informację na temat typów kart akceptowanych przez daną placówkę znajdziemy na drzwiach wejściowych. Nie ma tu jednej obowiązującej reguły; każdy właściciel sklepu sam określa, jakie metody płatności akceptuje; warto wiedzieć, że niektóre placówki nie przyjmują ani kart kredytowych, ani czeków. W niektórych regionach Włoch gotówka wciąż stanowi podstawową formę płatności.

Pogawędka Pani Johnson chce wypłacić trochę euro, lecz okazuje się, że wybrany przez nią bankomat nie działa. Wchodzi do banku, aby dowiedzieć się, co się stało. Pani Johnson: Scusi, il bancomat non funziona. (sku-zi il ban-ko-mat non fun-cjo-na) Przepraszam, bankomat nie działa. Kasjer:

Lo so, signora, mi dispiace! (lo so si-nio-ra mi di-spja-cze) Tak, wiem, proszę pani, przykro mi!

Pani Johnson: Ma ho bisogno di contanti. (ma o bi-zo-nio di kon-tan-ti) Ale ja potrzebuję gotówki. Kasjer:

Non può prelevarli qui alla cassa? (non puo pre-le-war-li kłi al-la kas-sa) Nie może pani wypłacić ich tu, w kasie?

Pani Johnson: Non lo so! (non lo so) Nie wiem! Kasjer:

Vediamo... (we-dja-mo) Spójrzmy…

We Włoszech kartą kredytową możesz posługiwać się niemal wszędzie, a zwłaszcza w dużych miastach, gdzie wielu sprzedawców akceptuje najpopularniejsze międzynarodowe karty kredytowe. Jeśli jednak wybierasz się do niewielkiej miejscowości, zadbaj o to, by mieć przy sobie jakąś gotówkę. Możesz także wykorzystać kartę kredytową (po okazaniu dowodu tożsamości) do wymiany waluty na lotniskach, stacjach kolejowych i w hotelach, lecz pamiętaj, że w miejscach tych prowizja bywa wyższa niż w bankach i kantorach. Zazwyczaj transakcje dokonywane za pomocą karty kredytowej przebiegają gładko i nie przysparzają żadnych problemów. Może się jednak zdarzyć, że ze względów bezpieczeństwa zostaniesz poproszony o pokazanie dowodu tożsamości. Poniższe zdania pomogą Ci przygotować się na taką okoliczność:

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 11: Money, Money, Money

9 Potrei vedere la Sua carta d’identità, per favore? (po-trei we-de-re la su-a kar-ta di-den-ti-ta) (Czy mógłbym zobaczyć pana / pani dowód osobisty?

9 Potrebbe darmi il suo passaporto, per favore? (po-treb-be dar-mi il su-o pas-sa-por-to) (Czy mógłbym prosić pana / pani paszport?)

9 Il Suo indirizzo? (il su-o in-di-ric-co) (Pana / pani adres?) Być może zechcesz poczekać, aby wymienić pieniądze. Przedstawiona poniżej odmiana pozwoli Ci wypowiadać się o oczekujących osobach — mowa o czasowniku attendere (at-ten-de-re) (czekać). Odmiana io attendo tu attendi lui/lei attende noi attendjamo voi attendete loro attendono

Wymowa (i-o at-ten-do) (tu at-ten-di) (lui/lei at-ten-de) (noi at-ten-dja-mo) (woi at-ten-de-te) (lo-ro at-ten-do-no)

Pogawędka W czasie, gdy pani Johnson rozmawia z kasjerem na temat możliwości wypłaty pieniędzy, do banku wchodzi kolejna, nieco poirytowana klientka. Signora Gradi: Il bancomat ha mangiato la mia carta. (il ban-ko-mat a man-dża-to la mi-a kar-ta) Bankomat połknął moją kartę. Kasjer:

Ha digitato il numero giusto? (a di-dżi-ta-to il nu-me-ro dżu-sto) Czy wprowadziła pani właściwy numer?

Signora Gradi: Certo! Che domanda!? (czer-to ke do-man-da) Oczywiście! Cóż za pytanie! Kasjer:

Mi scusi, ma può capitare. (mi sku-zi ma puo ka-pi-ta-re) Proszę wybaczyć, lecz może się tak zdarzyć.

Signora Gradi: Cosa posso fare? (ko-za pos-so fa-re) Co mogę zrobić? Kasjer:

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Attenda un momento... (at-ten-da un mo-men-to) Proszę poczekać chwilę…

201

202

Część III: Włoski w podróży

Słówka do zapamiętania Certo!

(czer-to)

Oczywiście!

bancomat [m]

(ban-ko-mat)

bankomat

digitare

(di-dżi-ta-re)

wprowadzać [dane]; pisać na klawiaturze

prelevare

(pre-le-wa-re)

wybierać [pieniądze]

funzionare

(fun-cjo-na-re)

funkcjonować; działać

contanti [m]

(kon-tan-ti)

gotówka

Che domanda!

(ke do-man-da)

Cóż za pytanie!?

Bardzo wielu Włochów uczestniczy w zakładach totalizatora sportowego. Zdaniem niektórych osób można wręcz mówić o prawdziwej loteryjnej obsesji. We włoskiej telewizji nadawane są programy poświęcone zakładom, z których dowiesz się, które numery wygrały oraz — co ważniejsze — czy przypadkiem i Ty nie wygrałeś.

Euro Dawniej włoską jednostką monetarną był lira (li-ra) (lir). 1 stycznia 2002 roku włoski lir (podobnie jak waluty wielu innych krajów należących do Unii Europejskiej) został zastąpiony przez euro. Istnieją różne nominały euro i eurocentesimi (eu-ro-czen-te-zi-mi) (eurocentów), zwanych powszechnie centesimi (czen-te-zi-mi) (centami): monete (mo-ne-te) (monety) — po 1, 2, 5, 10, 20 i 50 centów oraz po 1 i 2 euro, a także banconote (ban-ko-no-te) (banknoty) — po 5, 10, 20, 50, 100, 200 i 500 euro. W tabeli 11.1 przedstawiamy zestawienie wszystkich nominałów wraz z włoskimi nazwami liczebników. Tabela 11.1. Nominały euro i eurocentów Nominał

Wymowa

Tłumaczenie le monete

un centesimo

(un czen-te-zi-mo)

jeden cent

due centesimi

(du-e czen-te-zi-mi)

dwa centy

cinque centesimi

(czin-kłe czen-te-zi-mi)

pięć centów

dieci centesimi

(dje-czi czen-te-zi-mi)

dziesięć centów

venti centesimi

(wen-ti czen-te-zi-mi)

dwadzieścia centów

cinquanta centesimi

(czin-kłan-ta czen-te-zi-mi)

pięćdziesiąt centów

un euro

(un eu-ro)

jedno euro

due euro

(du-e eu-ro)

dwa euro

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 11: Money, Money, Money Tabela 11.1. Nominały euro i eurocentów — ciąg dalszy Nominał

Wymowa

Tłumaczenie le banconote

cinque euro

(czin-kłe eu-ro)

pięć euro

dieci euro

(dje-czi eu-ro)

dziesięć euro

venti euro

(wen-ti eu-ro)

dwadzieścia euro

cinquanta euro

(czin-kłan-ta eu-ro)

pięćdziesiąt euro

cento euro

(czen-to eu-ro)

sto euro

duecento euro

(du-e-czen-to eu-ro)

dwieście euro

cinquecento euro

(czin-kłe-czen-to eu-ro)

pięćset euro

W rozdziale 2. znajdziesz więcej nazw włoskich liczebników.

Pogawędka Patricia planuje wakacje we Włoszech. Rozmawia z przyjaciółką Mileną na temat wymiany pieniędzy. Patricia:

Sai com’è il cambio euro in zloty? (saj ko-me il kam-bjo eu-ro in zlo-ty) Wiesz, jaki jest kurs złotego?

Milena:

Non ne ho idea! (non ne o i-de-a) Nie mam pojęcia!

Patricia:

Domani parto per Varsavia... (do-ma-ni par-to per war-sa-wja) Jutro wyjeżdżam do Warszawy...

Milena:

... e non hai ancora cambiato! (e non aj an-ko-ra kam-bja-to) I jeszcze nie wymieniłaś pieniędzy!

Patricia:

Posso farlo all’aeroporto. (pos-so far-lo al-la-e-ro-por-to) Mogę to zrobić na lotnisku.

Milena:

Ma no, è molto più caro! (ma no e mol-to pju ka-ro) Ależ nie, wyjdzie o wiele drożej!

Patricia:

Mi accompagni in banca? (mi ak-kom-pa-ni in ban-ka) Potowarzyszysz mi w drodze do banku?

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

203

204

Część III: Włoski w podróży

Pogawędka Patricia i Milena znajdują się w banku. Allo sportello (al-lo spor-tel-lo) (przy okienku) widzą tablicę z bieżącym kursem wymiany walut. Patricia:

Vorrei cambiare trecento euro in zloty. (wor-rei kam-bja-re tre-czen-to eu-ro in zlo-ty) Chciałabym wymienić trzysta euro na złotówki.

Kasjer:

Per un viaggio? (per un wjadż-dżo) Na podróż?

Patricia:

Sì. (si) Tak.

Kasjer:

Perché non prende travellers’ cheques? (per-ke non pren-de tra-wel-lers czeks) A może weźmie pani czeki podróżne?

Patricia:

Ha ragione, un po’ di contanti... (a ra-dżo-ne un po di kon-tan-ti) Ma pan rację, trochę gotówki...

Kasjer:

…e il resto in travellers’ cheques. (e il re-sto in tra-wel-lers czeks) …a reszta w czekach podróżnych.

Słówka do zapamiętania travellers cheques

(tra-wel-lers czeks)

czeki podróżne

prendere

(pren-de-re)

brać

viaggio [m]

(wjadż-dżo)

podróż

aeroporto [m]

(a-e-ro-por-to)

lotnisko

cambiare

(kam-bja-re)

wymieniać

domani

(do-ma-ni)

jutro

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 11: Money, Money, Money

Gierki językowe Kolejna zabawa językowa. Spróbuj znaleźć włoskie odpowiedniki podanych przez nas słów w języku polskim. Ułatwiliśmy Ci zadanie, wskazując liczbę liter oraz ujawniając po jednej literze w każdym wyrazie. Powodzenia! 1. wymieniać

__M_____

2. banknot

____O____

3. gotówka

___T____

4. drobne

___C_____

5. bank

__N__

6. czekać

_S_______

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

205

206

Część III: Włoski w podróży

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 12

„Gdzie to Koloseum?” — czyli pytanie o drogę W tym rozdziale: ► Pytanie o drogę. ► Czasowniki ruchu. ► Liczebniki porządkowe.

C

zy kiedykolwiek zgubiłeś się w obcym mieście lub kraju? Jeśli tak, zapewne wiesz, jak przydatna jest znajomość języka obcego umożliwiająca zadanie pytania o drogę oraz — co ważniejsze — zrozumienie odpowiedzi. W tym rozdziale udzielimy Ci przydatnych wskazówek językowych, które ułatwią znajdowanie drogi.

Odnajdywanie drogi: pytanie o konkretne miejsca Zadając pytanie o drogę, zacznij od któregoś z poniższych grzecznościowych wyrażeń: Mi scusi. (mi sku-zi) (Przepraszam.) Scusi. (sku-zi) (Przepraszam.) Per favore (per fa-wo-re) (Za pozwoleniem; proszę) Potem możesz przejść do właściwej części pytania, co może brzmieć mniej więcej tak:

9 Dov’è il Colosseo? (do-we il ko-los-se-o) (Gdzie jest Koloseum?) 9 Questa è via Garibaldi? (kłe-sta e wi-a ga-ri-bal-di) (Czy to via Garibaldi?) 9 Come si arriva alla stazione? (ko-me si ar-ri-wa al-la sta-cjo-ne) (Którędy na stację?) 9 Può indicarmi la strada per il centro? (puo in-di-kar-mi la stra-da per il czen-tro) (Czy może mi pan / pani wskazać drogę do centrum?)

9 Dove siamo adesso? (do-we sja-mo a-des-so) (Gdzie się teraz znajdujemy?) 9 Mi sono perso. Dov’è la cattedrale? (mi so-no per-so do-we la kat-te-dra-le) (Zgubiłem się. Gdzie jest katedra?)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

208

Część III: Włoski w podróży Oto przykładowe odpowiedzi, które możesz usłyszeć w reakcji na tak zadane pytania:

9 Segua la strada principale fino al centro. (se-gła la stra-da prin-czi-pa-le fi-no al czen-tro) (Proszę podążać główną ulicą, aż do centrum.)

9 Vada sempre dritto. (wa-da sem-pre drit-to) (Proszę iść cały czas prosto.) 9 Dopo il semaforo giri a destra. (do-po il se-ma-fo-ro dżi-ri a de-stra) (Za światłami proszę skręcić w prawo.)

9 È in fondo a sinistra. (e in fon-do a si-ni-stra) (Jest w głębi po lewej.) 9 È vicino alla posta. (e wi-czi-no al-la po-sta) (Jest blisko poczty.) 9 Attraversi il ponte, poi c’è una piazza e lì la vede. (at-tra-wer-si il pon-te poj cze u-na pjac-ca e li la we-de) (Proszę przejść przez most, następnie będzie plac, z którego można ją zobaczyć.)

9 Ha sbagliato strada. (a zba-lja-to la stra-da) (Pomylił/a pan/i drogę.)

Orientacja w terenie dzięki mapie i wskazówkom Umiejętność określenia własnej lokalizacji względem stron świata okazuje się szczególnie przydatna, gdy posługujemy się mapą. Poniżej znajdziesz włoskie określenia i quattro punti cardinali (i kłat-tro pun-ti kar-di-na-li) (czterech głównych kierunków geograficznych):

9 nord (nord) (północ) 9 est (est) (wschód) 9 sud (sud) (południe) 9 ovest (o-west) (zachód) Być może ktoś wskaże Ci drogę, odnosząc się do stron świata. W takiej sytuacji możesz usłyszeć na przykład takie oto zdania:

9 Trieste è a nord-est. (trje-ste e a nord-est) (Triest jest na północnym wschodzie.) 9 Napoli è a sud. (na-po-li e a sud) (Neapol jest na południu.) 9 Roma è a ovest. (ro-ma e a o-west) (Rzym jest na zachodzie.) 9 Bari è a sud-est. (ba-ri e a sud-est) (Bari jest na południowym wschodzie.) Słuchanie wskazówek oraz ich udzielanie wymaga także orientacji w odniesieniu do ludzi i budynków. Poniżej znajdziesz przydatne terminy określające relacje przestrzenne:

9 davanti a (da-wan-ti a ) (przed) 9 dietro (dje-tro a) (z tyłu; za) 9 vicino a (wi-czi-no a) (blisko) 9 di fronte a (di fron-te a) (naprzeciw) 9 dentro (den-tro) (w środku)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 12: „Gdzie to Koloseum?” — czyli pytanie o drogę

9 fuori (fuo-ri) (na zewnątrz) 9 sotto (sot-to) (pod) 9 sopra (so-pra) (nad) Powinieneś także wiedzieć, jaki wybrać la direzione (la di-re-cjo-ne) (kierunek):

9 dritto (drit-to) (prosto) 9 sempre dritto (sem-pre drit-to) (cały czas prosto) 9 fino a (fi-no a) (aż do) 9 prima (pri-ma) (najpierw) 9 dopo (do-po) (potem) 9 a destra (a de-stra) (z prawej) 9 a sinistra (a si-ni-stra) (z lewej) 9 dietro l’angolo (dje-tro lan-go-lo) (za rogiem) 9 all’angolo (al-lan-go-lo) (na rogu) 9 all’incrocio (al-lin-kro-czo) (na skrzyżowaniu) Oto inne słówka, które mogą przydać się podczas wskazywania drogi i wysłuchiwania wskazówek innych osób:

9 la calle (la kal-le) (wąska wenecka uliczka) 9 il largo (il lar-go) (placyk o nieregularnych kształtach na skrzyżowaniu dróg) 9 il marciapiede (il mar-cza-pje-de) (chodnik) 9 la piazza (la pjac-ca) (plac) 9 il ponte (il pon-te) (most) 9 il sottopassaggio (il sot-to-pas-sadż-dżo) (przejście podziemne) 9 la strada (la stra-da) (ulica) 9 la via (la wi-a) (ulica) 9 la via principale (la wi-a prin-czi-pa-le) (główna ulica) 9 il viale (il wja-le) (aleja) 9 il vicolo (il wi-ko-lo) (uliczka; zaułek) La strada i la via to synonimy, lecz podając nazwę ulicy, zawsze posługujemy się słowem via.

9 È una strada molto lunga. (e u-na stra-da mol-to lun-ga) (To bardzo długa ulica.) 9 Abito in via Merulana. (a-bi-to in wi-a me-ru-la-na) (Mieszkam przy via Merulana.) Pomyśleliśmy sobie, że być może chciałbyś wiedzieć, jak brzmi w języku włoskim słynne powiedzenie:

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

209

210

Część III: Włoski w podróży Tutte le strade portano a Roma. (tut-te le stra-de por-ta-no a ro-ma) Wszystkie drogi prowadzą do Rzymu.

Pogawędka Mary jest a Bologna (a bo-lo-nia) (w Bolonii) po raz pierwszy w życiu. Pieszo zwiedziła niemal całe miasto i teraz chce wrócić na stację kolejową. Ponieważ nie pamięta drogi, pyta o nią pewnego dżentelmena. Mary:

Scusi? (sku-zi) Przepraszam?

Dżentelmen:

Sì? (si) Tak?

Mary:

Dov’è la stazione centrale? (do-we la sta-cjo-ne czen-tra-le) Gdzie jest dworzec główny?

Dżentelmen:

Prenda la prima a destra. (pren-da la pri-ma a de-stra) Proszę skręcić w pierwszą [ulicę] w prawo.

Mary:

Poi? (poi) A potem?

Dżentelmen:

Poi la terza a sinistra. (poi la ter-ca a si-ni-stra) Potem w trzecią w lewo.

Mary:

Sì? (si) Tak?

Dżentelmen:

Poi la seconda, no la prima... (poi la se-kon-da no la pri-ma) Potem w drugą, nie w pierwszą...

Mary:

Grazie, prendo un taxi! (gra-cje pren-do un taks-si) Dziękuję, wezmę taksówkę!

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 12: „Gdzie to Koloseum?” — czyli pytanie o drogę

Słówka do zapamiętania strada principale [ż]

(stra-da prin-czi-pa-le)

główna ulica

semaforo [m]

(se-ma-fo-ro)

światła uliczne

ponte [m]

(pon-te)

most

piazza [ż]

(pjac-ca)

plac

centro [m]

(czen-tro)

centrum

stazione [ż]

(sta-cjo-ne)

stacja

duomo [m]

(duo-mo)

katedra

cattedrale [ż]

(kat-te-dra-le)

katedra

posta [ż]

(po-sta)

poczta

Liczebniki porządkowe Podczas udzielania i wysłuchiwania wskazówek dotyczących orientacji w terenie często przydatne są numeri ordinali (nu-me-ri or-di-na-li) (liczebniki porządkowe). Ponieważ liczebniki porządkowe są przymiotnikami, ich forma zmienia się w zależności od rzeczownika, do którego się odnoszą. Formą żeńską posługujemy się, odnosząc się do rzeczowników rodzaju żeńskiego, takich jak na przykład via (wi-a) lub strada (stra-da) (ulicy), męską — do rzeczowników rodzaju męskiego. W tabeli 12.1 znajdziesz liczebniki porządkowe w formie męskiej i żeńskiej. Tabela 12.1. Liczebniki porządkowe Liczebnik [m] / [ż]

Wymowa

Tłumaczenie

il primo / la prima

(il pri-mo / la pri-ma)

pierwszy / pierwsza

il secondo / la seconda

(il se-kon-do / la se-kon-da)

drugi / druga

il terzo / la terza

(il ter-co / la ter-ca)

trzeci / trzecia

il quarto / la quarta

(il kłar-to / la kłar-ta)

czwarty / czwarta

il quinto / la quinta

(il kłin-to / la kłin-ta)

piąty / piąta

il sesto / la sesta

(il ses-to / la ses-ta)

szósty / szósta

il settimo / la settima

(il set-ti-mo / la set-ti-ma)

siódmy / siódma

l’ottavo / l’ottava

(lot-ta-wo / lot-ta-wa)

ósmy / ósma

il nono / la nona

(il no-no / la no-na)

dziewiąty / dziewiąta

il decimo / la decima

(il de-czi-mo / la de-czi-ma)

dziesiąty / dziesiąta

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

211

212

Część III: Włoski w podróży Dzięki poniższym zdaniom dowiesz się, jak posługiwać się liczebnikami porządkowymi: È la terza strada a sinistra. (e la ter-ca stra-da a si-ni-stra) (To trzecia ulica z lewej.) È dopo il terzo semaforo a destra. (e do-po il ter-co se-ma-fo-ro a de-stra) (Za trzecimi światłami po prawej.)

Quant’è lontano?: pytanie o odległość Być może zechcesz się dowiedzieć, jaki dystans dzieli Cię od miejsca, do którego chcesz dotrzeć. Oto kilka typowych pytań i odpowiedzi:

9 Quant’è lontano? (kłan-te lon-ta-no) (Jak to daleko?) 9 È molto lontano? (e mol-to lon-ta-no) (To bardzo daleko?) 9 Saranno cinque minuti. (sa-ran-no czin-kłe mi-nu-ti) (Około pięciu minut.) 9 Circa un chilometro. (czir-ka un ki-lo-me-tro) (Około kilometra.) 9 No, un paio di minuti. (no un pa-jo di mi-nu-ti) (Nie, kilka minut.) 9 Posso arrivarci a piedi? (pos-so ar-ri-war-czi a pje-di) (Czy dojdę tam na piechotę?) 9 Certo, è molto vicino. (czer-to e mol-to wi-czi-no) (Pewnie, to bardzo blisko.) 9 È un po’ lontano. (e un po lon-ta-no) (To trochę daleko.) Inne możliwe odpowiedzi na Twoje pytania mogą brzmieć mniej więcej tak:

9 È a circa dieci minuti a piedi. (e a czir-ka dje-czi mi-nu-ti a pje-di) (Mniej więcej pięć minut drogi piechotą.)

9 È a cinque minuti in macchina. (e a czin-kłe mi-nu-ti in mak-ki-na) (Pięć minut samochodem.)

9 Sono tre fermate d’autobus. (so-no tre fer-ma-te dau-to-bus) (Trzy przystanki autobusowe.)

9 È la seconda fermata. (e la se-kon-da fer-ma-ta) (Drugi przystanek.) 9 È molto lontano da qui. (e mol-to lon-ta-no da kłi) (To bardzo daleko stąd.) Słówka do zapamiętania numero [m]

(nu-me-ro)

numer, liczba

minuto [m]

(mi-nu-to)

minuta

lentamente

(len-ta-men-te)

powoli

autobus [m]

(au-to-bus)

autobus

fermata [ż]

(fer-ma-ta)

przystanek

macchina [ż]

(mak-ki-na)

samochód

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 12: „Gdzie to Koloseum?” — czyli pytanie o drogę

Przepraszam, nie zrozumiałem Czasami — być może nawet często — nie będziesz 9 Può ripetere più lentamente, per favore? (puo rozumiał wskazówek udzielanych przez zapytanego o drori-pe-te-re pju len-ta-men-te per fa-wo-re) (Czy może gę Włocha. W takich sytuacjach przydadzą Ci się poniżpan / pani powtórzyć wolniej?) sze wyrażenia, dzięki którym rozmówca powtórzy to, Gdy ktoś wyświadczy Ci przysługę, wskazując drogę co powiedział. lub udzielając wskazówek, prawdopodobnie będziesz 9 Come, scusi? (ko-me sku-zi) (Słucham?) chciał mu podziękować. Nic prostszego — wystarczy 9 Mi scusi, non ho capito. (mi sku-zi non o ka-pi-to) powiedzieć: Mille grazie! (mil-le gra-cje) (Dziękuję bardzo!). (Przepraszam, ale nie zrozumiałem.)

Czasowniki ruchu Jeżeli chcesz rozumieć wskazówki dotyczące drogi, musisz znać pewne czasowniki. Oto kilka z nich:

9 andare (an-da-re) (iść; jechać) 9 girare a sinistra / a destra (dżi-ra-re a si-ni-stra/a de-stra) (skręcić w lewo / w prawo) 9 prendere (pren-de-re) (wziąć) 9 proseguire (pro-se-głi-re) (iść dalej) 9 seguire (se-głi-re) (podążać [za]) 9 tornare/andare indietro (tor-na-re/an-da-re in-dje-tro) (wrócić; zawrócić) Znajomość form trybu rozkazującego czasowników przydaje się w wielu sytuacjach, również wtedy, gdy przemieszczasz się w nieznanym Ci terenie. Poniżej znajdziesz formy czasowników w trybie rozkazującym — nieformalną i — tuż obok — grzecznościową. W razie wątpliwości związanych z posługiwaniem się formą grzecznościową, zajrzyj do rozdziału 3.

9 Va’ / Vada! (wa / wa-da) (Idź! / Proszę iść!) 9 Gira / Giri! (dżi-ra / dżi-ri) (Skręć / Proszę skręcić!) 9 Prendi / Prenda! (pren-di / pren-da) (Weź! / Proszę wziąć!) 9 Prosegui / Prosegua! (pro-se-głi / pro-se-gła) (Idź dalej / Proszę iść dalej!) 9 Segui / Segua! (se-głi / se-gła) (Podążaj [za] / Proszę podążać [za]!) 9 Torna / Torni! (tor-na / tor-ni) (Zawróć / Proszę zawrócić!) 9 Attraversa / Attraversi! (at-tra-wer-sa / at-tra-wer-si) (Przejdź / Proszę przejść!) Zauważ, że końcówki powyższych czasowników różnią się między sobą. To nie przypadek ani błąd w druku. Końcówki te zależą od końcówek czasowników w bezokoliczniku (-are, -ere lub -ire). Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej na ten temat, zajrzyj proszę do rozdziału 2. Możesz też po prostu zaufać nam i nauczyć się na pamięć czasowników z powyższej listy.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

213

214

Część III: Włoski w podróży Bez wątpienia czasownikiem używanym najczęściej podczas wskazywania drogi jest czasownik andare (an-da-re) (iść; jechać), który odmieniliśmy dla Ciebie: Odmiana io vado tu vai lui/lei va noi andiamo voi andate loro vanno

Wymowa (i-o wa-do) (tu waj) (lui/lei wa) (noi an-dja-mo) (woi an-da-te) (lo-ro wan-no)

Miejsca, których być może będziesz szukał Gdy będziesz szukał konkretnych miejsc, możesz wykorzystać poniższe zdania, traktując je jako wzór.

9 Mi sa dire dov’è la stazione? (mi sa di-re do-we la sta-cjo-ne) (Czy potrafi mi pan / pani powiedzieć, gdzie jest stacja?)

9 Devo andare all’aeroporto. (de-wo an-da-re al-la-e-ro-por-to) (Muszę jechać na lotnisko.)

9 Sto cercando il teatro Argentina. (sto czer-kan-do il te-a-tro ar-dżen-ti-na) (Szukam teatru Argentina.)

9 Dov’è il cinema Astoria, per favore? (do-we il czi-ne-ma a-stor-ja per fa-wo-re) (Przepraszam, gdzie jest kino Astoria?)

9 Come posso arrivare al Museo Romano? (ko-me pos-so ar-ri-wa-re al mu-ze-o ro-ma-no) (Jak mogę się dostać do Museo Romano?)

9 La strada migliore per il centro, per favore? (la stra-da mi-ljo-re per il czen-tro per fa-wo-re) (Przepraszam, jaka jest najlepsza droga do centrum?)

9 Che chiesa è questa? (ke kje-za e kłe-sta) (Co to za kościół?) 9 Che autobus va all’ospedale? (ke au-to-bus wa al-lo-spe-da-le) (Który autobus jedzie do szpitala?)

Pogawędka Peter chce spotkać się z przyjacielem w restauracji przy via Torino. Po wyjściu z autobusu prosi napotkaną dziewczynę o wskazanie mu drogi. Peter:

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Scusa? (sku-za) Przepraszam?

Rozdział 12: „Gdzie to Koloseum?” — czyli pytanie o drogę Dziewczyna:

Dimmi? (dim-mi) Słucham?

Peter:

Sto cercando via Torino. (sto czer-kan-do wi-a to-ri-no) Szukam via Torino.

Dziewczyna:

Via Torino? (wi-a to-ri-no) Via Torino?

Peter:

È qui vicino, no? (e kłi wi-czi-no no) To gdzieś tu blisko, prawda?

Dziewczyna:

No, è lontanissimo. (no e lon-ta-nis-si-mo) Nie, bardzo daleko.

Peter:

Oddio, ho sbagliato strada! (od-di-o o zba-lja-to stra-da) O mój Boże, pomyliłem drogę!

Dziewczyna:

Devi prendere il 20 verso il centro. (de-wi pren-de-re il wen-ti wer-so il czen-tro) Musisz wsiąść w dwudziestkę jadącą w kierunku centrum.

Słówka do zapamiętania a destra

(a de-stra)

na prawo; po prawej

a sinistra

(a si-ni-stra)

na lewo; po lewej

stazione [ż]

(sta-cjo-ne)

stacja

aeroporto [m]

(a-e-ro-por-to)

lotnisko

teatro [m]

(te-a-tro)

teatr

cinema [m]

(czi-ne-ma)

kino

chiesa [ż]

(kje-za)

kościół

ospedale [m]

(o-spe-da-le)

szpital

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

215

216

Część III: Włoski w podróży

Gierki językowe W tych zdaniach brakuje słów, które co najmniej raz pojawiły się w niniejszym rozdziale. Uzupełnij tekst słówkami wymienionymi w przypadkowej kolejności pod każdym ze zdań. 1. Segui questa ____________ (ulica), all’angolo gira ____________ (w prawo). Poi prendi la ____________ (trzecia) a sinistra. Attraversa la ____________ (plac) e vai alla ____________ (przystanek autobusowy). Słowa do wyboru: terza, fermata, strada, a destra, piazza 2. Dopo l’incrocio giri ____________ (w lewo), vai sempre ____________ (prosto) fino al ponte. Attraversi il ____________ (most) e il teatro è ____________ (naprzeciw) alla posta. Słowa do wyboru: di fronte, a sinistra, ponte, dritto 3. Dopo ____________ (światła uliczne) ____________ (skręć) a destra e poi ____________ (w głębi) c’è la ____________ (kościół). Słowa do wyboru: in fondo, il semaforo, chiesa, gira Teraz spróbuj uzupełnić zdania, dokonując wyboru spośród słów wymienionych poniżej. 4. Devo ____________ (jechać) all’aeroporto. 5. Come posso ____________ (dostać się) al Museo Romano? 6. La strada migliore per ____________ (centrum)? 7. Che autobus va ____________ (do szpitala)? Słowa do wyboru: il centro, arrivare, andare, all’ospedale

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 13

Pobyt w hotelu W tym rozdziale: ► Rezerwacja noclegu. ► W hotelowej recepcji. ► Zaimki dzierżawcze.

A

by naprawdę dobrze poznać Włochów i ich język oraz rozsmakować się we włoskim stylu życia, powinieneś wybrać się do Włoch. Jeżeli nie należysz do szczęściarzy mających we Włoszech przyjaciół, u których można się zatrzymać, musisz w inny sposób zapewnić sobie nocleg. W tym rozdziale pokażemy Ci, jak porozumieć się z pracownikiem hotelu w sprawie rezerwacji pokoju oraz w kwestiach meldunkowych. Dodatkowo proponujemy Ci krótki kurs przygotowawczy w zakresie włoskich zaimków dzierżawczych i rodzajników.

Rezerwowanie noclegu Dokonując rezerwacji pokoju hotelowego, możesz posłużyć się wyrażeniami wykorzystywanymi podczas rezerwacji stolika w restauracji. Wystarczy zastąpić słowo il tavolo (il ta-wo-lo) (stolik), słowami la camera (la ka-me-ra) lub la stanza (la stan-ca) oznaczającymi w języku włoskim „pokój”. Aby uchronić Cię przed ewentualnymi nieporozumieniami podczas rezerwacji noclegu, chcemy zapoznać Cię z podstawowymi określeniami odnoszącymi się do typów hotelowych pokoi. La camera singola (la ka-me-ra sin-go-la) to pokój z jednym łóżkiem. La camera doppia (la ka-me-ra dop-pja) to pokój dwuosobowy z dwoma bliźniaczymi łóżkami, podczas gdy la camera matrimoniale (la ka-me-ra ma-tri-mo-nia-le) to pokój, w którym znajdziesz tzw. łóżko małżeńskie, czyli jedno duże łóżko dla dwóch osób. Oczywiście musisz nie tylko dokonać wyboru pokoju, lecz także określić typ i liczbę posiłków, które chcesz wykupić. Możesz wybierać między la mezza pensione (la medz-dza pen-sjo-ne), czyli noclegiem wraz ze śniadaniem i jednym ciepłym posiłkiem w ciągu dnia, a la pensione completa (la pen-sjo-ne kom-ple-ta), czyli noclegiem wraz z pełnym wyżywieniem, na które składają się śniadanie, obiad i kolacja. We Włoszech zazwyczaj mówi się o pokojach hotelowych po prostu una doppia, una matrimoniale i una singola. Wszyscy rozumieją, że masz na myśli pokoje hotelowe.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

218

Część III: Włoski w podróży Z pewnością nie musimy mówić Ci, jak ważne jest, by odpowiednio wcześnie dokonać rezerwacji. Dotyczy to zwłaszcza alta stagione (al-ta sta-dżo-ne) — czyli szczytu sezonu, który we Włoszech przypada na miesiące letnie oraz czas Wielkanocy. Włochy to kraj bardzo popularny wśród turystów, którzy licznie przybywają ze wszystkich stron świata, by podziwiać jego piękno i poznawać historię. Dla pewności zarezerwuj sobie zawczasu miejsce noclegowe. Gdybyś z powodu braku wcześniejszej rezerwacji musiał prosić o pokój dopiero po przybyciu do hotelu, przygotuj się, że niekoniecznie dostaniesz to, czego oczekujesz; może się zdarzyć, że będziesz musiał pójść na kompromis. Być może podczas dokonywania rezerwacji lub podczas pobytu w hotelu będziesz miał pytania dotyczące pokoju i różnego rodzaju udogodnień. W takiej sytuacji prawdopodobnie usłyszysz któreś z poniższych zdań i wyrażeń lub sam z któregoś z nich skorzystasz.

9 La stanza è con bagno? (la stan-ca e kon ba-nio) (Czy to pokój z łazienką?) 9 Posso avere una stanza con doccia? (pos-so a-we-re u-na stan-ca kon docz-cza) (Czy mogę dostać pokój z prysznicem?

9 Non avete stanze con la vasca? (non a-we-te stan-ce kon la was-ka) (Nie macie pokojów z wanną?)

9 Avete una doppia al primo piano? (a-we-te u-na dop-pja al pri-mo pja-no) (Czy macie dwuosobowy pokój na pierwszym piętrze?)

9 È una stanza tranquillissima e dà sul giardino. (e u-na stan-ca tran-kłil-lis-si-ma e da sul dżar-di-no) (To bardzo spokojny pokój z oknem wychodzącym na ogród.)

9 La doppia viene cento euro a notte. (la dop-pja wje-ne czen-to eu-ro a not-te) (Pokój dwuosobowy kosztuje sto euro za noc.)

9 La colazione è compresa? (la ko-la-cjo-ne e kom-pre-za) (Czy śniadanie jest wliczone w cenę?)

9 Può darmi una camera con aria condizionata e televisione? (puo dar-mi u-na ka-me-ra kon a-rja kon-di-cjo-na-ta e te-le-wi-zjo-ne) (Czy może mi pan / pani dać pokój z klimatyzacją i telewizorem?)

9 Dove sono i suoi bagagli? (do-we so-no i suoi ba-ga-li) (Gdzie są pańskie / pani bagaże?) 9 Può far portare le mie borse in camera, per favore? (puo far por-ta-re le mi-e bor-se in ka-me-ra) (Czy może pan / pani zlecić przeniesienie moich bagaży do pokoju?)

Pogawędka Donatella dokonuje rezerwacji na il soggiorno (il sodż-dżor-no) (pobyt) pięciu osób. Recepcjonistka informuje ją, że zostały już tylko dwa pokoje z bliźniaczymi łóżkami, w związku z czym Donatella musi wymyślić coś, aby zmieściła się cała piątka. Donatella:

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Buonasera. (buo-na-se-ra) Dobry wieczór.

Rozdział 13: Pobyt w hotelu Recepcjonistka: Buonasera, prego. (buo-na-se-ra pre-go) Dobry wieczór, słucham panią. Donatella:

Avete stanze libere? (a-we-te stan-ce li-be-re) Czy macie wolne pokoje?

Recepcjonistka: Non ha la prenotazione? (non a la pre-no-ta-cjo-ne) Nie ma pani rezerwacji? Donatella:

Eh, no... (e no) Ee, nie...

Recepcjonistka: Abbiamo soltanto due doppie. (ab-bja-mo sol-tan-to du-e dop-pje) Mamy tylko dwa pokoje dwuosobowe. Donatella:

Non c’è una stanza con tre letti? (non cze u-na stan-ca kon tre let-ti) Nie ma pokoju z trzema łóżkami?

Recepcjonistka: Possiamo aggiungere un letto. (pos-sja-mo adż-dżun-dże-re un let-to) Możemy dostawić łóżko. Donatella:

Benissimo, grazie. (be-nis-si-mo gra-cje) Świetnie, dziękuję.

Poniżej znajdziesz odmianę dwóch czasowników, które mogą okazać się przydatne podczas pobytu w hotelu — portare (por-ta-re) (nosić; przynosić) i dare (da-re) (dawać). Odmiana io porto tu porti lui/lei porta noi portiamo voi portate loro portano

Wymowa (i-o por-to) (tu por-ti) (lui/lei por-ta) (noi por-tja-mo) (woi por-ta-te) (lo-ro por-ta-no)

Odmiana io do tu dai lui/lei dà noi diamo voi date loro danno

Wymowa (i-o do) (tu daj) (lui/lei da) (noi dja-mo) (woi da-te) (lo-ro dan-no)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

219

220

Część III: Włoski w podróży

Słówka do zapamiętania aria condizionata [ż]

(a-rja kon-di-cjo-na-ta)

klimatyzacja

camera [ż]

(ka-me-ra)

pokój

stanza [ż]

(stan-ca)

camera singola [ż]

(ka-me-ra sin-go-la)

pokój z jednym łóżkiem

camera doppia [ż]

(ka-me-ra dop-pja)

pokój dwuosobowy z dwoma łóżkami

camera matrimoniale [ż]

(ka-me-ra ma-tri-mo-nia-le) pokój z łóżkiem małżeńskim

colazione [ż]

(ko-la-cjo-ne)

śniadanie

letto supplementare [m] (let-to sup-ple-men-ta-re)

dodatkowe łóżko

servizio in camera [m]

(ser-wi-cjo in ka-me-ra)

dostarczanie posiłków do pokoju

servizio sveglia [m]

(ser-wi-cjo zwe-lja)

usługa budzenia na życzenie

W hotelowej recepcji Meldowanie się we włoskim hotelu nie jest tak trudne, jak mogłoby się wydawać. Wystarczy znać podstawowe wyrażenia, takie jak: nome (no-me) (imię), cognome (ko-nio-me) (nazwisko), numero del passaporto (nu-me-ro del pas-sa-por-to) (numer paszportu) lub carta d’identità (kar-ta di-den-ti-ta) (dowód osobisty), data di nascita (da-ta di na-szi-ta) (data urodzenia), indirizzo (in-di-ric-co) (adres), città (czit-ta) (miasto), nazionalità (na-cjo-na-li-ta) (narodowość), data arrivo (da-ta ar-ri-wo) (data przyjazdu), data partenza (da-ta par-ten-ca) (data wyjazdu), firma (fir-ma) (podpis). Być może, gdy już znajdziesz się w swoim pokoju, zorientujesz się, że zapomniałeś wziąć z domu jakąś potrzebną rzecz albo że w wyposażeniu pokoju czegoś brakuje. A może zechcesz skorzystać z któregoś z hotelowych udogodnień, takich jak na przykład una cassaforte (u-na kas-sa-for-te) (sejf) czy un frigorifero (un fri-go-ri-fe-ro) (lodówka). W takich sytuacjach zapewne zwrócisz się o pomoc do recepcjonisty, portiera lub pokojówki. Poniższe zdania pomogą Ci uzyskać to, czego potrzebujesz.

9 Non trovo l’asciugacapelli. (non tro-wo la-szu-ga-ka-pel-li) (Nie potrafię znaleźć suszarki do włosów.)

9 Gli asciugamani devono essere cambiati e manca la carta igenica. (li a-szu-ga-ma-ni

de-wo-no es-se-re kam-bja-ti e man-ka la kar-ta i-dże-ni-ka) (Trzeba wymienić ręczniki, a poza tym brakuje papieru toaletowego.)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 13: Pobyt w hotelu

9 Potrei avere un’altra saponetta? (po-trei a-we-re un-al-tra sa-po-net-ta) (Czy mógłbym dostać nowe mydło?)

9 Ho finito lo shampoo. (o fi-ni-to lo szam-pu) (Skończył mi się szampon.) 9 È ancora aperto il bar? (e an-ko-ra a-per-to il bar) (Czy bar jest jeszcze otwarty?) 9 Vorrei un’altra coperta e due cuscini, per favore. (wor-rei un-al-tra ko-per-ta e du-e ku-szi-ni per fa-wo-re) (Poproszę jeszcze jeden koc i dwie poduszki.)

9 Dov’è la farmacia più vicina? (do-we la far-ma-czi-a pju wi-czi-na) (Gdzie jest najbliższa apteka?)

9 Vorrei la sveglia domattina. (wor-rei la zwel-ja do-mat-ti-na) (Chciałbym zamówić budzenie na jutro rano.)

9 C’è il telefono nella mia stanza? (cze il te-le-fo-no nel-la mi-a stan-ca) (Czy w moim pokoju jest telefon?)

Zauważ, że żeńską formę wyrażenia un’altra (un-al-tra) (inna; kolejna) zapisujemy inaczej niż męską — un altro (un al-tro) (inny; kolejny). Rzeczowniki rodzaju żeńskiego rozpoczynające się samogłoską wymagają, w odróżnieniu od rzeczowników rodzaju męskiego, użycia apostrofu po ściągniętym rodzajniku nieokreślonym. Poniższa lista zawiera więcej słów, które mogą Ci się przydać podczas pobytu w hotelu:

9 fazzolettino di carta (fadz-dzo-let-ti-no di kar-ta) (chusteczka higieniczna) 9 lettino (let-ti-no) (łóżeczko dla dziecka) 9 negozio di regali (ne-go-cjo di re-ga-li) (sklep z pamiątkami) 9 parrucchiere (par-ruk-kje-re) (fryzjer) 9 portacenere (por-ta-cze-ne-re) (popielniczka) 9 piscina (pi-szi-na) (basen)

Pogawędka Pan Baricco przyjeżdża do hotelu, w którym dwa tygodnie temu dokonał rezerwacji. Podchodzi do recepcjonistki. Sig. Baricco:

Buonasera, ho una stanza prenotata. (buo-na-se-ra o u-na stan-ca pre-no-ta-ta) Dobry wieczór, mam zarezerwowany pokój.

Recepcjonistka: Il suo nome, prego? (il su-o no-me pre-go) Pana nazwisko? Sig. Baricco:

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Baricco. (ba-rik-ko) Baricco.

221

222

Część III: Włoski w podróży Recepcjonistka: Sì, una singola per due notti. (si u-na sin-go-la per du-e not-ti) Tak, pokój jednoosobowy na dwie noce. Può riempire la scheda, per favore? (puo riem-pi-re la ske-da per fa-wo-re) Czy może pan wypełnić formularz? Sig. Baricco:

Certo. Vuole un documento? (czer-to wuo-le un do-ku-men-to) Oczywiście. Czy chce pani jakiś dokument?

Recepcjonistka: Sì, grazie... Bene, la sua chiave, stanza numero quarantadue, signore. (si gra-cje be-ne la su-a kja-we stan-ca nu-me-ro kła-ran-ta-du-e si-nio-re) Tak, dziękuję... Dobrze, pana klucz, pokój numer czterdzieści dwa, proszę pana. Sig. Baricco:

Grazie. A che ora è la colazione? (gra-cje a ke o-ra e la ko-la-cjo-ne) Dziękuję. O której godzinie jest śniadanie?

Recepcjonistka: Dalle sette alle nove. (dal-le set-te al-le no-we) Od siódmej do dziewiątej. Sig. Baricco:

Grazie. Buonanotte. (gra-cje buo-na-not-te) Dziękuję. Dobranoc.

Recepcjonistka: Buonanotte. (buo-na-not-te) Dobranoc.

Słówka do zapamiętania avete

(a-we-te)

macie (2 os. l.mn. czasownika „mieć”)

dov’è

(do-we)

gdzie jest

dove sono

(do-we so-no)

gdzie są

Può ripetere per favore?

(puo ri-pe-te-re per fa-wo-re)

Czy może pan / pani powtórzyć?

saldare il conto

(sal-da-re il kon-to)

zapłacić; wymeldować się

indirizzo [m]

(in-di-ric-co)

adres

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 13: Pobyt w hotelu

Liczba mnoga i zaimki Czasami zagłębienie się w gramatykę pomaga lepiej zrozumieć pewne sprawy. Ta część rozdziału pomoże Ci poszerzyć wiedzę na temat liczby mnogiej rzeczowników oraz na temat zaimków. Doskonale wiesz, jak posługiwać się nimi w języku polskim — teraz dowiesz się, jak to robić po włosku.

Gdy jeden to za mało W języku włoskim sposób, w jaki tworzymy liczbę mnogą rzeczowników, zależy zarówno od ich rodzaju gramatycznego, jak i od pierwszych liter danego słowa. W rozdziale 2. znajdziesz więcej informacji na temat rodzaju gramatycznego rzeczowników. W języku włoskim istnieją dwa rodzaje gramatyczne rzeczowników: męski i żeński. Rodzaj nijaki nie występuje. Każdemu rodzajowi przyporządkowany jest inny rodzajnik:

9 Rodzajnik określony il (il) towarzyszy rzeczownikom rodzaju męskiego, z których większość kończy się na -o.

9 Rodzajnik określony la (la) towarzyszy rzeczownikom rodzaju żeńskiego, z których większość kończy się na -a.

Dodatkowo w przypadku rzeczowników rodzaju męskiego rozpoczynających się od samogłoski, tak jak l’amico (la-mi-ko) (przyjaciel), od z jak lo zio (dzi-o) (wujek), od gn jak lo gnomo (lo nio-mo) (gnom), od x jak lo xenofobo (lo kse-no-fo-bo) (ksenofob), od ps jak lo psicologo (lo psi-ko-lo-go) lub od y jak lo yogurt (lo jo-gurt), a także od s, po którym następuje inna spółgłoska (sb, sc, sd itd.), jak lo studente (lo stu-den-te) (student; uczeń), rodzajnik określony przybiera formę lo (lo), które ulega skróceniu do l’ przed samogłoskami, jak w l’amico. To samo dotyczy rzeczowników rodzaju żeńskiego rozpoczynających się od samogłoski; rodzajnik określony la zostaje skrócony do l’. Nie istnieje odpowiednik rodzajnika lo dla rzeczowników rodzaju żeńskiego. W liczbie mnogiej lo i l’ (dla rzeczowników rodzaju męskiego) przybierają formę gli (li); la i l’ (dla rzeczowników rodzaju żeńskiego) przechodzą w le (le). Oczywiście także i tu istnieją wyjątki. Należą do nich rzeczowniki kończące się na -e. Końcówka ta może wskazywać na dwojaki rodzaj rzeczownika — zarówno męski, jak i żeński. W takiej sytuacji rozróżnienia dokonujemy dzięki rodzajnikowi. Gdy rozumiesz powyższe zasady, tworzenie liczby mnogiej okazuje się całkiem proste.

9 Rzeczowniki rodzaju żeńskiego, takie jak na przykład la cameriera (la ka-mer-je-ra)

(pokojówka; kelnerka) czy l’entrata (len-tra-ta) (wejście), zmieniają końcówkę -a (zarówno w rodzajniku, jak i w rzeczowniku) na -e, w wyniku czego słowo la cameriera zmienia się w le cameriere, a l’entrata w le entrate.

9 W przypadku rzeczowników rodzaju męskiego, takich jak il bagno (il ba-nio) (łazienka), rodzajnik określony zmienia się z il w i, podobnie jak -o na końcu wyrazu. I tak il bagno zmienia się w i bagni (i ba-ni).

9 Poza pewnymi wyjątkami liczbę mnogą rzeczowników kończących się na -e — na przykład takich jak la chiave (la kja-we) (klucz) i il cameriere (il ka-me-rje-re) — tworzymy, zamieniając końcowe -e w -i. Rodzajnik natomiast zmienia się w zależności od rodzaju

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

223

224

Część III: Włoski w podróży gramatycznego, na przykład le chiavi (le kja-wi) (klucze) i i camerieri (i ka-me-rje-ri) (kelnerzy). Rodzajniki określone lo i l’ towarzyszące rzeczownikom rodzaju męskiego zmieniają się w gli (li), a la i l’ dla rzeczowników rodzaju żeńskiego przechodzą w le (le). Tabela 13.1 przedstawia liczbę mnogą rzeczowników związanych z hotelem wraz z właściwymi rodzajnikami określonymi. Tabela 13.1. Tworzenie liczby mnogiej Liczba pojedyncza Liczba mnoga

Wymowa

Tłumaczenie

la cameriera le cameriere

(la ka-me-rje-ra) (le ka-me-rje-re)

pokojówka; kelnerka pokojówki; kelnerki

il bagno i bagni

(il ba-nio) (i ba-ni)

łazienka łazienki

la chiave le chiavi

(la kja-we) (le kja-wi)

klucz klucze

il cameriere i camerieri

(il ka-me-rje-re) (i ka-me-rje-ri)

kamerdyner; kelner kamerdyner; kelnerzy

lo specchio gli specchi

(lo spek-kjo) (li spek-ki)

lustro lustra

l’albergo gli alberghi

(lal-ber-go) (li al-ber-gi)

hotel hotele

la stanza le stanze

(la stan-ca) (le stan-ce)

pokój pokoje

la camera le camere

(la ka-me-ra) (le ka-me-re)

pokój pokoje

la persona le persone

(la per-so-na) (le per-so-ne)

osoba osoby

il letto i letti

(il let-to) (i let-ti)

łóżko łóżka

la notte le notti

(la not-te) (le not-ti)

noc noce

l’entrata le entrate

(len-tra-ta) (le en-tra-te)

wejście; hol wejścia; hole

Zaimki osobowe Jak zapewne wiesz, zaimek to słowo zastępujące rzeczownik: gdy mówisz „ja idę”, zastępujesz swoje imię słowem „ja”. „Ja” to zaimek osobowy. Czasami posługujesz się zaimkiem, który nie tylko zastępuje rzeczownik, lecz także wskazuje osobę, do której coś należy. Mamy wtedy do czynienia z zaimkiem dzierżawczym. Przykładowo, gdy mówisz „Moja torba jest czerwona, a twoja czarna”, zaimek dzierżawczy twoja określa torbę i jednocześnie wskazuje, do kogo torba ta należy.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 13: Pobyt w hotelu To czy te, czyli zaimki wskazujące W języku polskim posługujemy się zaimkami ten i ta (zwanymi zaimkami wskazującymi) w celu wskazania lub określenia tego, o czym mówimy. Zaimki te w dużym stopniu odpowiadają włoskim: questo (kłe-sto) i questa (kłe-sta). W liczbie mnogiej natomiast — ci oraz te to po włosku questi (kłe-sti) oraz queste (kłe-ste). Przyjrzyjmy się następującym przykładom: Dla rodzaju żeńskiego:

9 Questa è la Sua valigia? (kłe-sta e la su-a wa-li-dża) Czy to pana / pani walizka? 9 No, le mie sono queste. (no le mi-e so-no kłe-ste) (Nie, moje są te.) Dla rodzaju męskiego:

9 Signore, questo messaggio è per Lei. (si-nio-re kłe-sto mes-sa-dżo e per lei) (Proszę pana, ta wiadomość jest dla pana.)

9 Questi prezzi sono eccessivi! (kłe-sti prec-ci so-no ecz-czes-si-wi) (Te ceny są zbyt wysokie!)

Wasz, mój i nasz, czyli zaimki dzierżawcze Zaimki dzierżawcze (takie jak mój, twój, jego) wskazują na posiadacza oraz określają to, co do niego należy (rzecz lub osobę). W języku włoskim zaimki te zgadzają się co do rodzaju i liczby z rzeczownikiem, do którego się odnoszą. Niemal zawsze poprzedza je rodzajnik. Poniżej przedstawiamy rodzajniki liczby pojedynczej i mnogiej zarówno dla rodzaju żeńskiego, jak i męskiego. rodzaj żeński żeński męski męski

liczba pojedyncza mnoga pojedyncza mnoga

rodzajnik la/l’ le il/l’/lo i/gli

Gdy chcesz zaznaczyć, że coś do Ciebie należy, a obiekt ten jest rodzaju żeńskiego, zaimek dzierżawczy mia kończy się na -a, na przykład la mia valigia (la mi-a wa-li-dża) (moja walizka). Gdy odnosisz się do obiektu rodzaju męskiego, zaimek dzierżawczy kończy się na -o, na przykład il mio letto (il mi-o let-to) (moje łóżko). Jak widać, forma zaimków dzierżawczych zmienia się w zależności od posiadacza — il mio (il mi-o), il tuo (il tu-o), a także od liczby i rodzaju posiadanych przez nich obiektów. Na przykład w stwierdzeniu è la mia chiave (e la mi-a kja-we) (to mój klucz), la chiave jest rzeczownikiem żeńskim w liczbie pojedynczej, dlatego odnosi się do niego zaimek dzierżawczy mia. W tabeli 13.2 przedstawiamy zaimki dzierżawcze wraz z rodzajnikami.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

225

226

Część III: Włoski w podróży Tabela 13.2. Zaimki dzierżawcze Liczba pojedyncza Rodzaj męski

Liczba pojedyncza Rodzaj żeński

Liczba mnoga Rodzaj męski

Liczba mnoga Rodzaj męski

włoski

Polski

włoski

polski

włoski

polski

włoski

polski

il mio

mój

la mia

moja

i miei

moi

le mie

moje

il tuo

twój

la tua

twoja

i tuoi

twoi

le tue

twoje

il Suo

pana / pani

la Sua

pana / pani

i Suoi

pana / pani

le Sue

pana / pani

il suo

jego / jej

la sua

jego / jej

i suoi

jego / jej

le sue

jego / jej

il nostro

nasz

la nostra

nasza

i nostri

nasi

le nostre

nasze

il vostro

wasz

la vostra

wasza

i vostri

wasi

le vostre

wasze

il loro

ich

la loro

ich

i loro

ich

le loro

ich

Poniżej przedstawiamy kilka praktycznych przykładów zastosowania zaimków dzierżawczych:

9 È grande la vostra stanza? (e gran-de la wo-stra stan-ca) (Czy wasz pokój jest duży?) 9 Dov’è il tuo albergo? (do-we il tu-o al-ber-go) (Gdzie jest twój hotel?) 9 Ecco i vostri documenti. (ek-ko i wo-stri do-ku-men-ti) (Oto wasze dokumenty.) 9 Questa è la Sua chiave. (kłe-sta e la su-a kja-we) (To jest pana / pani / jego klucz.) 9 La mia camera è molto tranquilla. (la mi-a ka-me-ra e mol-to tran-kłil-la) (Mój pokój jest bardzo cichy [dosł. spokojny].)

9 Anche la nostra. E la tua? (an-ke la no-stra e la tu-a) (Także nasz. A twój?) Poniżej zamieściliśmy odmianę dwóch włoskich czasowników: appartenere (ap-par-te-ne-re) (należeć) i possedere (pos-se-de-re) (posiadać). Odmiana io appartengo tu appartieni lui/lei appartiene noi apparteniamo voi appartenete loro appartengono

Wymowa (i-o ap-par-ten-go) (tu ap-par-tje-ni) (lui/lei ap-par-tje-ne) (noi ap-par-te-nia-mo) (woi ap-par-te-ne-te) (lo-ro ap-par-ten-go-no)

Odmiana io possiedo tu possiedi lui/lei possiede noi possediamo voi possedete loro possiedono

Wymowa (i-o pos-sje-do) (tu pos-sje-di) (lui/lei pos-sje-de) (noi pos-se-dja-mo) (woi pos-se-de-te) (lo-ro pos-sje-do-no)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 13: Pobyt w hotelu

Pogawędka Zaimki dzierżawcze to części mowy, którymi posługujesz się stosunkowo często, dlatego warto, abyś robił to w sposób poprawny. Uczestnicy poniższego dialogu to członkowie rodziny, którzy usiłują ustalić między sobą, do kogo należą trzymane przez nich bagaże. Mamma:

Dove sono le vostre borse? (do-we so-no le wo-stre bor-se) Gdzie są wasze torby?

Michela:

La mia è questa. (la mi-a e kłe-sta) Moja jest ta.

Mamma:

E la tua, Carla? (e la tu-a kar-la) A twoja, Carla?

Carla:

La porta Giulio. (la por-ta dżu-ljo) Giulio ją niesie.

Mamma:

No, Giulio porta la sua. (no dżu-ljo por-ta la su-a) Nie, Giulio niesie swoją.

Carla:

Giulio, hai la mia borsa? (dżu-ljo aj la mi-a bor-sa) Giulio, masz moją torbę?

Giulio:

No, sono le mie! (no so-no le mi-e) Nie, te są moje!

Carla:

Sei sicuro? (sei si-ku-ro) Jesteś pewien?

Giulio:

Com’è la tua? (ko-me la tu-a) Jaka jest twoja?

Carla:

È rossa. (e ros-sa) Czerwona.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

227

228

Część III: Włoski w podróży

Słówka do zapamiętania bagaglio [m]

(ba-ga-ljo)

bagaż

borsa [ż]

(bor-sa)

torba

cameriera [ż]

(ka-mer-je-ra)

pokojówka; kelnerka

garage [z]

(ga-raż)

garaż

messaggio [m]

(mes-sadż-dżo)

wiadomość

portiere [m]

(por-tje-re)

portier

valigia [ż]

(wa-li-dża)

walizka

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 13: Pobyt w hotelu

Gierki językowe Poniższe ćwiczenie koncentruje się wokół słów związanych z pobytem w hotelu. Zacznij od wpisania odpowiedzi w języku włoskim. Wypisując wskazaną w nawiasie literę danego wyrazu, uzyskasz jedno z dwóch włoskich słów oznaczających pokój. Tylko jedno z nich stanowi rozwiązanie zagadki. 1. Przywołujesz ją, gdy potrzebujesz czegoś w swoim pokoju. ____________________ (1.) 2. W podróży, nosisz w niej swoje rzeczy. ____________________ (2.) 3. Możesz ją znaleźć nawet w butelce. ____________________ (1.) 4. To najlepsze miejsce na odpoczynek. ____________________ (2.) 5. W nim wynajmujesz pokój. ____________________ (5.) 6. Zabierze Cię w górę lub w dół. ____________________ (1.)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

229

230

Część III: Włoski w podróży

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 14

W podróży: samolotem, pociągiem, taksówką i autobusem W tym rozdziale: ► Podróże samolotem. ► Odprawa. ► Wynajem samochodu. ► Korzystanie ze środków komunikacji publicznej. ► Mapy i rozkłady jazdy. ► Problemy z punktualnością.

N

iezależnie od tego, czy właśnie podróżujesz po Włoszech, czy może chcesz udzielić wskazówek odwiedzającemu Twoje miasto Włochowi, słownictwo związane z korzystaniem ze środków komunikacji publicznej na pewno Ci się przyda. Dzięki lekturze tego rozdziału dowiesz się, jak radzić sobie na lotnisku i jak zorganizować sobie transport taksówką, autobusem, samochodem lub pociągiem. Powiemy Ci także, jak wynająć we Włoszech samochód. A zatem — w drogę!

Na lotnisku Po wylądowaniu na włoskim lotnisku będziesz miał okazję po raz pierwszy poćwiczyć język, w którym już za chwilę zanurzysz się na dobre.

Odprawa Moment, w którym wreszcie pozbywasz się bagażu, to po włosku accettazione (acz-czet-ta-cjo-ne) (odprawa bagażowo-biletowa). Często w odniesieniu do odprawy Włosi posługują się także angielskim terminem check-in (czek in). Zazwyczaj podczas odbioru karty pokładowej musimy zamienić z pracownikiem lotniska kilka słów. Poniższy dialog ilustruje taką właśnie sytuację.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

232

Część III: Włoski w podróży

Pogawędka Pani Adami przechodzi przez odprawę na lotnisku. Pokazuje bilet i paszport, a następnie zostawia bagaż. Pracownik odprawy:

Sig.ra Adami:

Pracownik odprawy:

Sig.ra Adami:

Pracownik odprawy:

Sig.ra Adami:

Pracownik odprawy:

Sig.ra Adami:

Pracownik odprawy:

Il Suo biglietto, per favore. (il su-o bi-ljet-to per fa-wo-re) Poproszę pani bilet. Ecco. (ek-ko) Oto on. Passaporto? (pas-sa-por-to) Paszport? Prego. (pre-go) Proszę. Quanti bagagli ha? (kłan-ti ba-ga-li a) Jaki ma pani bagaż? Due valigie e una borsa a mano. (du-e wa-li-dże e u-na bor-sa a ma-no) Dwie walizki i jedna torba podręczna. Preferisce un posto vicino al finestrino o al corridoio? (pre-fe-ri-sze un po-sto wi-czi-no al fi-ne-stri-no o al kor-ri-do-io) Woli pani miejsce przy oknie czy przy przejściu? Preferisco il finestrino, grazie. (pre-fe-ri-sko il fi-ne-stri-no gra-cje) Wolę przy oknie, dziękuję. Ecco la Sua carta d’imbarco. (ek-ko la su-a kar-ta dim-bar-ko) Oto pani karta pokładowa. L’imbarco è alle nove e quindici, uscita tre. (lim-bar-ko e al-le no-we e kłin-di-czi u-szi-ta tre) Wejście na pokład o dziewiątej piętnaście, wyjście numer trzy.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 14: W podróży: samolotem, pociągiem, taksówką i autobusem

Słówka do zapamiętania imbarco [m]

(im-bar-ko)

wejście na pokład

valigia [ż]

(wa-li-dża)

walizka

uscita [ż]

(u-szi-ta)

wyjście

bor-sa a mano [ż]

(bor-sa a ma-no)

bagaż podręczny

passaporto [m]

(pas-sa-por-to)

paszport

bagaglio [m]

(ba-ga-ljo)

bagaż

Dodatkowy bagaż Czasami zabieramy w podróż tak dużo rzeczy i nasze walizki są tak ciężkie, że linie lotnicze obciążają nas dodatkową opłatą za ich przewóz. Poniższe zdania, które nic nie ważą, a które z powodzeniem możesz przenosić w głowie, przygotują Cię na taką okoliczność. Bądźmy jednak szczerzy — w takiej sytuacji niewiele można powiedzieć; po prostu trzeba zapłacić i tyle.

9 Ha un eccesso di bagaglio. (a un ecz-czes-so di ba-ga-ljo) (Ciężar pana / pani bagażu przekracza limit.)

9 Deve pagare un supplemento. (de-we pa-ga-re un sup-ple-men-to) (Musi pan / pani uiścić opłatę za nadbagaż.)

9 Per ogni chilo in più sono _____ euro. (per o-ni ki-lo in pju so-no eu-ro) (Za każdy dodatkowy kilogram płaci się _____ euro.)

9 Questa borsa a mano è troppo ingombrante. (kłe-sta bor-sa a ma-no e trop-po in-gom-bran-te) (Ten bagaż podręczny jest zbyt duży.)

W oczekiwaniu na wejście na pokład Zanim wejdziesz na pokład, mogą zaistnieć pewne nieprzewidziane okoliczności, takie jak na przykład opóźnienie lotu. W takiej sytuacji zapewne zechcesz zadać parę pytań. Przeczytaj poniższy dialog stanowiący przykład tego, co można powiedzieć w takiej sytuacji.

Pogawędka Podczas odprawy pan Campo pyta pracownika lotniska, czy samolot wystartuje zgodnie z planem. Sig. Campo:

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Il volo è in orario? (il wo-lo e in o-ra-rio) Czy lot odbędzie się planowo?

233

234

Część III: Włoski w podróży Pracownik odprawy:

Sig. Campo:

Pracownik odprawy:

No, è in ritardo. (no e in ri-tar-do) Nie, z opóźnieniem. Di quanto? (di kłan-to) Jak dużym? Circa quindici minuti. (czir-ka kłin-di-czi mi-nu-ti) Około piętnastominutowym.

Podczas oczekiwania na wejście na pokład, przydać Ci się mogą dwa inne pytania:

9 Dov’è il bar? (do-we il bar) (Gdzie jest bar?) 9 Dove sono i servizi? (do-we so-no i ser-wi-ci) (Gdzie są łazienki?) Słówka do zapamiętania supplemento [m]

(sup-ple-men-to)

dodatek [tu: opłata za nadbagaż]

ingombrante

(in-gom-bran-te)

duży; zajmujący dużo miejsca

circa

(czir-ka)

około

servizi [pl. m]

(ser-wi-ci)

usługi [tu: łazienki]

in ritardo

(in ri-tar-do)

z opóźnieniem

volo [m]

(wo-lo)

lot

in orario

(in o-ra-rjo)

na czas

Po wylądowaniu Gdy wylądujesz we Włoszech i wyjdziesz z samolotu, natychmiast dobiegną Cię odgłosy rozmów w obcym języku. Nie masz czasu, by zastanawiać się nad swoimi pierwszymi wrażeniami, ponieważ musisz zatroszczyć się o niezbędne sprawy, takie jak znalezienie łazienki, wymiana pieniędzy, dotarcie do hali przylotów, gdzie odbiera się bagaż, oraz zdobycie wózka bagażowego i złapanie taksówki. Poniższy dialog da Ci pewne wyobrażenie o tym, jak mogą wyglądać takie sytuacje.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 14: W podróży: samolotem, pociągiem, taksówką i autobusem

Pogawędka Pani Johnson właśnie wysiadła z samolotu na lotnisku w Mediolanie. Chce wymienić pieniądze, tak by móc zapłacić za taksówkę. Pyta pierwszego napotkanego przechodnia, gdzie może dokonać tej transakcji. Pani Johnson: Mi scusi? (mi sku-zi) Przepraszam? Przechodzień: Prego! (pre-go) Słucham! Pani Johnson: Dov’è un bancomat? (do-we un ban-ko-mat) Gdzie jest bankomat? Przechodzień: All’uscita, signora. (al-lu-szi-ta si-nio-ra) Przy wyjściu, proszę pani. Pani Johnson: C’è anche una banca? (cze an-ke u-na ban-ka) Czy jest tam także bank? Przechodzień: No, c’è soltanto uno sportello di cambio. (no cze sol-tan-to u-no spor-tel-lo di kam-bjo) Nie, jest tylko punkt wymiany walut. Pani Johnson: Benissimo. Dove? (be-nis-si-mo do-we) Świetnie. Gdzie? Przechodzień: In fondo alla hall. (in fon-do al-la ol) W głębi holu. Pani Johnson: Grazie mille. (gra-cje mil-le) Dziękuję bardzo. Pani Johnson dokonuje wymiany pieniędzy, po czym udaje się po odbiór bagażu. Pyta przechodzącą kobietę, gdzie może znaleźć wózek. Pani Johnson: Dove sono i carrelli? (do-we so-no i kar-rel-li) Gdzie są wózki? Kobieta:

Al ritiro bagagli. (al ri-ti-ro ba-ga-li) Przy odbiorze bagaży.

Pani Johnson: Servono monete? (ser-wo-no mo-ne-te) Czy potrzebne są monety?

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

235

236

Część III: Włoski w podróży Kobieta:

Sì, da un euro o da due. (si da un eu-ro o da du-e) Tak, jedno euro lub dwa.

Podczas kontroli dokumentów pasażerowie będący obywatelami państw Unii Europejskiej muszą okazać la carta d’identità (la kar-ta di-den-ti-ta) (dowód osobisty) lub ważny passaporto (pas-sa-por-to) (paszport). Obywatele wszystkich innych krajów muszą mieć przy sobie ten drugi dokument, a czasem także specjalną wizę. Zazwyczaj podczas controllo passaporti (kon-trol-lo pas-sa-por-ti) (kontroli paszportowej) nie mówimy zbyt wiele, a słowa, które wypowiadamy, mają zwykle charakter rutynowy. Poniższy dialog to typowa rozmowa podczas kontroli paszportowej.

Słówka do zapamiętania arrivo [m]

(ar-ri-wo)

przylot; przyjazd

partenza [ż]

(par-ten-ca)

odlot; wyjazd

vacanza [ż]

(wa-kan-ca)

wakacje

riconsegna bagagli [ż]

(ri-kon-se-nia ba-ga-li)

odbór bagażu

cambio [m]

(kam-bjo)

wymiana [walut]

destinazione [ż]

(de-sti-na-cjo-ne)

cel podróży

entrata [ż]

(en-tra-ta)

wejście

Pogawędka Pani Smith i jej córeczka przechodzą kontrolę paszportową. Kontroler odprawy paszportowej prosi je o okazanie paszportów. Kontroler:

Buongiorno. Passaporti, per favore. (buon-dżor-no pas-sa-por-ti per fa-wo-re) Dzień dobry. Paszporty proszę.

Pani Smith:

Ecco! Mia figlia è sul mio. (ek-ko mi-a fi-lja e sul mi-o) Proszę bardzo! Moja córka jest w moim.

Kontroler:

Viene in Italia per lavoro? (wje-ne in i-ta-lja per la-wo-ro) Czy przybywa pani do Włoch służbowo?

Pani Smith:

No, siamo qui in vacanza. (no sja-mo kłi in wa-kan-ca) Nie, jesteśmy tu na wakacjach.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 14: W podróży: samolotem, pociągiem, taksówką i autobusem

Wynajem samochodu Włochy to piękny kraj, który warto zwiedzać, podróżując samochodem. Jeżeli nie dysponujesz własnym pojazdem, możesz rozważyć możliwość wynajęcia samochodu, pamiętając jednak o tym, że włoski ruch uliczny potrafi przyprawić o ból głowy, a znalezienie miejsca parkingowego nieraz graniczy z cudem, zwłaszcza w centrum miasta. Jednak wcale nie chcemy Cię straszyć; potraktuj to jako przygodę. Aby móc prowadzić we Włoszech samochód lub motocykl, musisz mieć ukończone co najmniej 18 lat. Oczywiście musisz też posiadać ważne patente (pa-ten-te) (prawo jazdy). W przypadku, gdybyś zdecydował się wypożyczyć auto, weź pod uwagę fakt, że małe, lokalne firmy z reguły żądają mniej niż międzynarodowe lub duże wypożyczalnie. Z drugiej jednak strony łatwiej jest znaleźć te drugie, ponieważ zazwyczaj znajdują się one na lotnisku lub w jego pobliżu. Bez względu na to, czy wynajmujesz samochód przez telefon, czy też osobiście w siedzibie wypożyczalni, cała procedura przebiega tak samo: musisz określić, jaki typ samochodu Cię interesuje i na jakich warunkach chcesz go wypożyczyć. Poniższy dialog to typowa rozmowa prowadzona na ten właśnie temat.

Pogawędka Podczas dwutygodniowego pobytu we Włoszech pan Brown planuje zwiedzić różne miasta i miasteczka. Ponieważ chce podróżować samochodem, udaje się do wypożyczalni, gdzie rozmawia z l’impiegato (lim-pje-ga-to) (pracownikiem). Pan Brown:

Vorrei noleggiare una macchina. (wor-rei no-ledż-dża-re u-na mak-ki-na) Chciałbym wypożyczyć samochód.

Pracownik:

Che tipo? (ke ti-po) Jakiego typu?

Pan Brown:

Di media cilindrata col cambio automatico. (di me-dja czi-lin-dra-ta kol kam-bjo au-to-ma-ti-ko) O średniej pojemności z automatyczną skrzynią biegów.

Pracownik:

Per quanto tempo? (per kłan-to tem-po) Na jak długo?

Pan Brown:

Una settimana. (u-na set-ti-ma-na) Na tydzień. Quanto costa a settimana? (kłan-to ko-sta a set-ti-ma-na) Ile kosztuje wypożyczenie na tydzień?

Pracownik:

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

C’è una tariffa speciale. (cze u-na ta-rif-fa spe-cza-le) Mamy specjalną taryfę.

237

238

Część III: Włoski w podróży Pan Brown:

L’assicurazione è inclusa? (las-si-ku-ra-cjo-ne e in-klu-za) Czy cena uwzględnia także ubezpieczenie?

Pracownik:

Sì, con la polizza casco. (si kon la po-lic-ca ka-sko) Tak, wraz z polisą autocasco.

Pan Brown:

Il chilometraggio è limitato? (il ki-lo-me-tradż-dżo e li-mi-ta-to) Czy przebieg jest ograniczony?

Pracownik:

No. (no) Nie.

Pan Brown:

E posso consegnare la macchina all’aeroporto? (e pos-so kon-se-nia-re la mak-ki-na al-la-e-ro-por-to) A czy mogę odstawić samochód na lotnisku?

Pracownik:

Certo. (czer-to) Oczywiście.

Pan Brown:

L’ultima domanda: che benzina ci vuole? (lul-ti-ma do-man-da ke ben-dzi-na czi wuo-le) Ostatnie pytanie: jaka benzyna będzie potrzebna?

Pracownik:

Normale senza piombo. (nor-ma-le sen-ca pjom-bo) Zwykła bezołowiowa.

Oto inne słówka, które mogą Ci się przydać podczas wypożyczania samochodu lub tankowania paliwa:

9 l’aria condizionata (la-rja kon-di-cjo-na-ta) (klimatyzacja) 9 il cabriolet (il ka-bri-o-let) (kabriolet) 9 fare benzina (fa-re ben-dzi-na) (tankować) 9 faccia il pieno (facz-cza il pje-no) (do pełna proszę) 9 la benzina senza piombo (la ben-dzi-na sen-ca pjom-bo) (benzyna bezołowiowa) 9 la benzina super (la ben-dzin-na su-per) (benzyna 95-oktanowa) 9 controlli l’olio (kon-trol-li lo-ljo) (proszę sprawdzić poziom oleju)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 14: W podróży: samolotem, pociągiem, taksówką i autobusem

Podróżowanie środkami komunikacji publicznej Jeżeli wolisz sam nie prowadzić, możesz przemieszczać się — i to całkiem wygodnie — korzystając ze środków komunikacji publicznej, takich jak taksówki, pociągi czy autobusy. Poniżej znajdziesz informacje, dzięki którym dowiesz się, jak to robić we Włoszech.

Wzywanie taksówki Przywoływanie taksówki we Włoszech wygląda mniej więcej tak samo jak w Polsce. Włosi, podobnie jak Polacy, często posługują się angielskim terminem taxi (tak-si), choć istnieje również włoska wersja słowa „taksówka”, a mianowicie tassì (tas-si). Różnica polega na tym, że gdy już uda Ci się złapać jakąś taksówkę, dalej musisz dogadywać się z kierowcą po włosku. Oto kilka zdań, które mogą ułatwić Ci to zadanie:

9 Può chiamarmi un tassì? (puo kja-mar-mi un tas-si) (Czy może mi pan / pani wezwać taksówkę?)

9 Vorrei un tassì, per favore. (wor-rei un tas-si per fa-wo-re) (Chciałbym zamówić taksówkę.)

Lepiej wcześniej przygotuj sobie odpowiedź na wypadek, gdyby ktoś zapytał quando? (kłan-do) (kiedy?). Oto kilka przykładowych możliwości:

9 subito (su-bi-to) (natychmiast; w tej chwili) 9 fra un’ora (fra un-o-ra) (za godzinę) 9 alle due del pomeriggio (al-le du-e del po-me-ridż-dżo) (o drugiej po południu) 9 domani mattina (do-ma-ni mat-ti-na) (jutro rano) Gdy już rozsiądziesz się w taksówce, kierowca zapyta, dokąd ma Cię zawieźć. Oto kilka potencjalnych celów podróży:

9 Alla stazione, per favore. (al-la sta-cjo-ne per fa-wo-re) (Proszę na stację.) 9 All’aeroporto. (al-la-e-ro-por-to) (Na lotnisko.) 9 In via Veneto. (in wi-a we-ne-to) (Na via Veneto.) 9 A questo indirizzo: via Leopardi, numero 3. (a kłe-sto in-di-ric-co wi-a le-o-par-di nu-me-ro tre) (Na ten adres: via Leopardi, numer 3.)

Gdy będziesz chciał zapłacić, zapytaj kierowcę Quant’è? (kłan-te) (Ile płacę?). Więcej informacji związanych z pieniędzmi i płaceniem znajdziesz w rozdziale 11. We Włoszech istnieje zwyczaj pozostawiania taksówkarzowi napiwku w wysokości 10 – 15% należności.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

239

240

Część III: Włoski w podróży

Podróże pociągiem Bilet kolejowy możesz kupić alla stazione (al-la sta-cjo-ne) (na stacji) lub w un’agenzia di viaggi (un-a-dżen-ci-a di wjadż-dżi) (agencji turystycznej). Jeżeli chcesz pojechać treno rapido (tre-no ra-pi-do) (pociągiem ekspresowym), który zatrzymuje się wyłącznie na większych stacjach, musisz liczyć się z supplemento (sup-ple-men-to) (dodatkową opłatą). Szybkie pociągi zwane są we Włoszech InterCity (IC) i EuroCity (EC), w przypadku gdy jeżdżą poza granice kraju. Najszybszym pociągiem jest jednak EuroStar. Pamiętaj, aby przed wejściem na il binario (il bi-na-rjo) (peron) podbić bilet w żółtym kasowniku znajdującym się na ścianie budynku stacji lub w przejściu podziemnym prowadzącym na perony.

Pogawędka Bianca znajduje się na stacji kolejowej w Rzymie. Udaje się do informazioni (in-for-ma-cjo-ni) (punktu informacyjnego), aby zapytać o połączenie z Perugią. Bianca:

Pracownik informacji:

Bianca:

Pracownik informacji:

Bianca:

Pracownik informacji:

Bianca:

Pracownik informacji:

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Ci sono treni diretti per Perugia? (czi so-no tre-ni di-ret-ti per pe-rudż-dża) Czy są pociągi bezpośrednie do Perugii? No, deve prendere un treno per Terni. (no de-we pren-de-re un tre-no per ter-ni) Nie, musi pani pojechać do Terni. E poi devo cambiare? (e poi de-wo kam-bja-re) A potem muszę się przesiąść? Sì, prende un locale per Perugia. (si pren-de un lo-ka-le per pe-ru-dża) Tak, wsiądzie pani do pociągu osobowego do Perugii. A che ora parte il prossimo treno? (a ke o-ra par-te il pros-si-mo tre-no) O której godzinie odjeżdża najbliższy pociąg? Alle diciotto e arriva a Terni alle diciannove. (al-le di-czot-to e ar-ri-wa a ter-ni al-le di-czan-no-we) O osiemnastej, a o dziewiętnastej jest w Terni. E per Perugia? (e per pe-ru-dża) A [pociąg] do Perugii? C’è subito la coincidenza. (cze su-bi-to la ko-in-czi-den-ca) Przesiadka jest natychmiastowa.

Rozdział 14: W podróży: samolotem, pociągiem, taksówką i autobusem Po zapoznaniu się ze wszystkimi możliwościami musisz podjąć decyzję i kupić bilet — tak jak Bianca, w kolejnym dialogu.

Pogawędka Bianca udaje się do kasy, aby kupić bilet. Bianca:

Un biglietto per Perugia, per favore. (un bi-ljet-to per pe-ru-dża per fa-wo-re) Poproszę bilet do Perugii.

Kasjer:

Andata e ritorno? (an-da-ta e ri-tor-no) W obydwie strony?

Bianca:

Solo andata. Quanto viene? (so-lo an-da-ta kłan-to wje-ne) Tylko w jedną. Ile kosztuje?

Kasjer:

In prima classe venti euro. (in pri-ma klas-se wen-ti eu-ro) 20 euro w pierwszej klasie.

Bianca:

E in seconda? (e in se-kon-da) A w drugiej?

Kasjer:

Undici. (un-di-czi) 11.

Bianca:

Seconda classe, per favore. Da che binario parte? (se-kon-da klas-se per fa-wo-re da ke bi-na-rjo par-te) Poproszę drugą klasę. Z którego peronu odjeżdża?

Kasjer:

Dal tre. (dal tre) Z trzeciego.

Zauważ, że kasjer mówi undici zamiast undici euro (un-di-czi eu-ro). To częsty sposób podawania ceny, gdy kontekst jest na tyle jasny, by można było z łatwością domyślić się znaczenia wypowiedzi.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

241

242

Część III: Włoski w podróży

Słówka do zapamiętania binario [m]

(bi-na-rjo)

peron

biglietto [m]

(bi-ljet-to)

bilet

andata [ż]

(an-da-ta)

bilet w jedną stronę

ritorno [m]

(ri-tor-no)

powrót

supplemento [m]

(sup-ple-men-to)

dodatek; dopłata

Podróż autobusem lub tramwajem Nie zawsze mamy tyle szczęścia, by dysponować własnym samochodem. Czasami po prostu chcemy uniknąć prowadzenia go w obcym mieście. W takiej sytuacji, aby dostać się z punktu A do punktu B, możemy skorzystać z autobusu lub tramwaju. W tej części zapoznamy Cię ze słownictwem przydatnym w takich okolicznościach. W niektórych włoskich miastach kursują tramwaje, a w większości jeżdżą autobusy. Włosi mówią na tramwaj il tram (il tram), a na autobus — l’autobus (lau-to-bus). Mały autobus to il pullmino (il pul-lmi-no), a duży, przewożący pasażerów z jednego miasta do drugiego — il pullman (il pul-lman) lub la corriera (la kor-rje-ra). We Włoszech bilety na autobus lub tramwaj można kupić w barze, dal giornalaio (dal dżor-na-la-jo) (w kiosku z prasą) lub dal tabaccaio (dal ta-bak-ka-jo), czyli w małym sklepiku, w którym sprzedawane są papierosy, pocztówki, gazety itd. Punkty te znajdują się na niemal każdym rogu ulicy we Włoszech. Rozpoznasz je po czarno-białym lub niebiesko-białym znaku z literą T.

Pogawędka Gherardo chce dostać się na stację kolejową. Stoi na przystanku autobusowym, lecz nie jest pewien, którym autobusem powinien pojechać. W końcu postanawia zapytać o to un signore (un si-nio-re) (pana; dżentelmena), który czeka wraz z nim na przystanku. Gherardo:

Mi scusi, signore. (mi sku-zi si-nio-re) Przepraszam pana.

Dżentelmen:

Prego? (pre-go) Słucham?

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 14: W podróży: samolotem, pociągiem, taksówką i autobusem Gherardo:

Quest’autobus va alla stazione? (kłe-stau-to-bus wa al-la sta-cjo-ne) Czy ten autobus jedzie na dworzec?

Dżentelmen:

Sì. (si) Tak.

Gherardo:

Dove si comprano i biglietti? (do-we si kom-pra-no i bi-ljet-ti) Gdzie się kupuje bilety?

Dżentelmen:

In questo bar. (in kłe-sto bar) W tym oto barze.

Prawdopodobnie będziesz się starał wybrać najdogodniejszy i najszybszy środek transportu. Aby dowiedzieć się, który z nich spełnia te kryteria, musisz wiedzieć, jakie masz w tym względzie możliwości i w jakim kierunku chcesz się udać. Nie na każdym rogu przecież stoją życzliwi Włosi, którzy chcą pomagać nieznajomym.

Pogawędka Tom, turysta z Kanady, chce zwiedzić katedrę znajdującą się w centrum miasta. Pyta o autobus, lecz zagadnięta przez niego kobieta doradza mu, aby pojechał metrem, które jest szybsze. Tom:

Scusi, che autobus va al Duomo? (sku-zi ke au-to-bus wa al duo-mo) Przepraszam, który autobus jedzie do katedry?

Kobieta:

Perché non prende la metropolitana? (per-ke non pren-de la me-tro-po-li-ta-na) Dlaczego nie pojedzie pan metrem?

Tom:

È meglio? (e me-ljo) Czy tak jest lepiej?

Kobieta:

Sì, ci mette cinque minuti! (si czi met-te czin-kłe mi-nu-ti) Tak, to tylko pięć minut!

Tom:

Dov’è la fermata della metropolitana? (do-we la fer-ma-ta del-la me-tro-po-li-ta-na) Gdzie jest przystanek metra?

Kobieta:

Dietro l’angolo. (dje-tro lan-go-lo) Za rogiem.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

243

244

Część III: Włoski w podróży Tom:

Per il Duomo? (per il duo-mo) [Kiedy trzeba wysiąść, aby dotrzeć] do katedry?

Kobieta:

La prossima fermata. (la pros-si-ma fer-ma-ta) Na najbliższym przystanku.

Tom:

Grazie! (gra-cje) Dziękuję!

Kobieta:

Prego. (pre-go) Proszę.

Czytanie map i rozkładów jazdy Aby czytać mapy, nie potrzebujesz jakiejś szczególnej wiedzy poza znajomością paru podstawowych słów. Z pewnością przyda Ci się znajomość głównych kierunków geograficznych: nord (nord) (północ), est (est) (wschód), sud (sud) (południe) i ovest (o-west) (zachód). Czytanie rozkładów jazdy wymaga opanowania poniższego słownictwa:

9 l’orario (lo-ra-rjo) (rozkład jazdy) 9 partenze (par-ten-ce) (odjazdy) 9 arrivi (ar-ri-wi) (przyjazdy) 9 giorni feriali (dżor-ni fe-rja-li) (dni robocze) 9 giorni festivi (dżor-ni fe-sti-wi) (dni wolne od pracy [niedziele i święta]) 9 il binario (il bi-na-rjo) (peron)

Punktualność Nie zawsze przybywasz gdzieś o wyznaczonej porze, w związku z czym musisz wiedzieć, jak uprzedzić o tym osobę, z którą się umówiłeś, lub przeprosić za spóźnienie. Poniższa lista zawiera ważne wyrażenia, które mogą przydać się w takich sytuacjach:

9 essere in anticipo (es-se-re in an-ti-czi-po) (być wcześniej) 9 essere puntuale (es-se-re pun-tu-a-le) (być punktualnym; być na czas) 9 essere in ritardo (es-se-re in ri-tar-do) (być spóźnionym) 9 arrivare / venire troppo presto (ar-ri-wa-re / we-ni-re trop-po pre-sto) (przybywać zbyt wcześnie)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 14: W podróży: samolotem, pociągiem, taksówką i autobusem Oto zdania, w których zostały wykorzystane powyższe wyrażenia:

9 Mi scusi, sono arrivata in ritardo. (mi sku-zi so-no ar-ri-wa-ta in ri-tar-do) (Przepraszam, przybyłam z opóźnieniem.)

9 Sono venuti troppo presto. (so-no we-nu-ti trop-po pre-sto) (Przyjechali za wcześnie.) 9 Meno male che sei puntuale. (me-no ma-le ke sei pun-tu-a-le) (Na szczęście jesteś na czas.)

Mówiąc o czyimś spóźnieniu, prawdopodobnie nie obędziesz się bez czasownika aspettare (as-pet-ta-re) (czekać). Poniżej kilka przykładowych zdań z jego użyciem:

9 Aspetto da un’ora. (as-pet-to da un-o-ra) (Czekam od godziny.) 9 Aspetta anche lei il ventitré? (as-pet-ta an-ke lei il wen-ti-tre) (Także pan / pani czeka na [autobus numer] 23?)

9 Aspettate un momento! (as-pet-ta-te un mo-men-to) (Poczekajcie chwilę!) 9 Aspettiamo Anna? (as-pet-tja-mo an-na) (Czekamy na Annę?) 9 Chi aspetti? (ki as-pet-ti) (Na kogo czekasz?) Zauważ, że czasownik aspettare, w przeciwieństwie do jego polskiego odpowiednika czekać na (kogoś, coś), nie wymaga użycia przyimka.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

245

246

Część III: Włoski w podróży

Gierki językowe Cóż za bałagan! Ten rozkład jest naprawdę pogmatwany. Kryją się tu włoskie słowa oznaczające pociąg, przystanek autobusowy, stację kolejową, peron, bilet, bilet w jedną stronę oraz bilet powrotny, a także dopłatę. Jeśli chcesz zdążyć na swój pociąg, musisz rozwikłać tę zagadkę. Pospiesz się!

B

S

M

T

A

T

A

M

R

E

F

O

I

T

U

D

H

G

L

T

X

L

N

C

N

S

Y

P

V

X

L

A

B

E

D

G

A

P

J

Y

P

B

E

I

R

S

H

D

R

K

D

A

J

L

G

T

X

F

X

V

I

V

D

U

Y

L

E

M

R

C

D

Q

O

I

D

Y

I

K

A

M

G

G

D

R

R

Z

J

E

L

X

S

T

E

E

L

K

B

C

T

C

P

M

D

Q

A

N

C

I

B

T

H

P

R

S

P

U

F

D

T

K

O

R

I

T

O

R

N

O

S

O

N

O

S

T

A

Z

I

O

N

E

Z

A

G

A

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 15

Planowanie wycieczki W tym rozdziale: ► Plan podróży. ► Wyjazdy i przyjazdy: czasowniki partire i arrivare. ► Paszport i wiza. ► W oczekiwaniu na wakacje: czas przyszły prosty.

G

dy planujesz wyjazd, zwłaszcza za granicę, niemal zawsze masz długą listę spraw do załatwienia. Zacznij od decyzji, które miasta chcesz odwiedzić. Gdy już to uczynisz, możesz zająć się rezerwowaniem biletu lotniczego i noclegów. Gdy wszystko będzie gotowe, nie pozostanie nam nic innego, jak życzyć Ci Buon viaggio! (buon wjadż-dżo) (Szczęśliwej podróży!) lub Buone vacanze! (buo-ne wa-kan-ce) (Udanych wakacji!).

Kiedy i dokąd jechać Termin wyjazdu może mieć równie duże znaczenie, co wybór celu wyprawy. Prawdopodobnie nie zdecydujesz się na zwiedzanie Indii w porze monsunowej ani na sierpniową wizytę w Waszyngtonie, kiedy w mieście tym panuje nieznośny skwar, a wilgotność powietrza przekracza wszelkie normy. Także we Włoszech są miasta, które lepiej omijać w czasie letnich upałów. Wiedzą o tym doskonale ich mieszkańcy, którzy w najgorętsze miesiące, gdy tylko to możliwe, uciekają w chłodniejsze rejony. Z drugiej strony jednak letnie miesiące to l’alta stagione (lal-ta sta-dżo-ne) (szczyt sezonu) dla turystów, którzy sprawiają, że miasta te tętnią życiem. W tabeli 15.1 znajdziesz nazwy miesięcy, które mogą przydać Ci się podczas planowania wakacji. Tabela 15.1. Miesiące Miesiąc

Wymowa

Tłumaczenie

gennaio

(dżen-na-jo)

styczeń

febbraio

(feb-bra-jo)

luty

marzo

(mar-co)

marzec

aprile

(a-pri-le)

kwiecień

maggio

(madż-dżo)

maj

giugno

(dżu-nio)

czerwiec

luglio

(lu-ljo)

lipiec

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

248

Część III: Włoski w podróży Tabela 15.1. Miesiące — ciąg dalszy Miesiąc

Wymowa

Tłumaczenie

agosto

(a-go-sto)

sierpień

settembe

(set-tem-bre)

wrzesień

ottobre

(ot-to-bre)

październik

novembre

(no-wem-bre)

listopad

dicembre

(di-czem-bre)

grudzień

Pogawędka Enzo rozmawia z Cristiną o ich wspólnych letnich wakacjach, które już zdążył szczegółowo zaplanować. Cristina odnosi się do tych planów z nieskrywanym sceptycyzmem. Enzo:

Quest’anno andiamo in montagna! (kłe-stan-no an-dja-mo in mon-ta-nia) W tym roku jedziemy w góry!

Cristina:

Stai scherzando? (staj sker-can-do) Żartujesz sobie?

Enzo:

È rilassante: boschi, aria fresca... (e ri-las-san-te bo-ski ar-ja fre-ska) To takie relaksujące: lasy, świeże powietrze...

Cristina:

Ènoioso! E non si può nuotare! (e no-jo-zo e non si puo nuo-ta-re) To jest nudne! I nie można popływać!

Enzo:

Ci sono le piscine! (czi so-no le pi-szi-ne) Są przecież baseny!

Cristina:

Ma dai, pensa al mare, al sole... (ma daj pen-sa al ma-re al so-le) Daj spokój, pomyśl o morzu, o słońcu...

Enzo:

E la campagna? (e la kam-pa-nia) A wieś?

Cristina:

Oh no. Rimango a casa! (o no ri-man-go a ka-za) O nie. Zostaję w domu!

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 15: Planowanie wycieczki

Rezerwowanie wycieczki Gdy jesteś gotów, by zarezerwować lot lub hotel, możesz rozważyć możliwość skorzystania z usług un’agenzia viaggi (un-a-dżen-ci-a wjadż-dżi) (agencji turystycznej; biura podróży). To wygodny sposób nabycia biletów lotniczych, dokonania rezerwacji noclegów lub wykupu wycieczki zorganizowanej. Więcej informacji na temat rezerwacji noclegów w hotelu znajdziesz w rozdziale 13.

Pogawędka Alessandro, który wybiera się do Indii, rozmawia z Giorgio, l’impiegato (lim-pje-ga-to) (pracownikiem) biura podróży. Jeżeli zechcesz pojechać z Włoch do innego kraju, może czekać Cię podobna rozmowa. Giorgio:

Buongiorno, mi dica. (buon-dżor-no mi di-ka) Dzień dobry, słucham pana.

Alessandro:

Vorrei fare un viaggio in India. (wor-rei fa-re un wjadż-dżo in in-dja) Chciałbym pojechać do Indii.

Giorgio:

Dove, esattamente? (do-we e-zat-ta-men-te) Dokąd konkretnie?

Alessandro:

Da Bombay al sud. (da bom-baj al sud) Od Bombaju na południe.

Giorgio:

Un viaggio organizzato? (un wjadż-dżo or-ga-nidz-dza-to) Wycieczka zorganizowana?

Alessandro:

No, vorrei soltanto prenotare i voli. (no wor-rei sol-tan-to pre-no-ta-re i wo-li) Nie, chciałbym tylko zarezerwować loty.

Giorgio:

Anche interni? (an-ke in-ter-ni) Także w obrębie kraju?

Alessandro:

No, in India vorrei viaggiare in treno. (no in in-dja wor-rei wjadż-dża-re in tre-no) Nie, w Indiach chciałbym podróżować pociągiem.

Giorgio:

Quando vuole partire? (kłan-do wuo-le par-ti-re) Kiedy chce pan wyruszyć?

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

249

250

Część III: Włoski w podróży Alessandro:

La prima settimana di febbraio. (la pri-ma set-ti-ma-na di feb-bra-jo) W pierwszym tygodniu lutego.

Giorgio:

E il ritorno? (e il ri-tor-no) A powrót?

Alessandro:

Fine marzo. (fi-ne mar-co) Pod koniec marca.

Główne włoskie lotniska to mediolańskie Malpensa (mal-pen-sa) i Linate (li-na-te) oraz rzymskie Leonardo da Vinci (le-o-nar-do da win-czi) i Fiumicino (fju-mi-czi-no). Oprócz nich działa szereg mniejszych lotnisk w pobliżu innych dużych miast. Od pewnego czasu we Włoszech sporą popularnością zarówno wśród Włochów, jak i zagranicznych turystów cieszy się l’agroturismo (la-gro-tu-ri-zmo) (agroturystyka). Entuzjaści tej formy wypoczynku znajdują zakwaterowanie w wiejskich domkach lub starych zamkach położonych na wsi lub w górach. Zazwyczaj ceny noclegów są niższe od cen oferowanych przez hotele. Jednak główną atrakcją tego typu wakacji jest możliwość spożywania posiłków złożonych z tradycyjnych produktów regionalnych oraz przebywania w miejscu, które nie ma nic wspólnego z formalną, bezosobową atmosferą hotelu. Kolejną popularną formą zakwaterowania jest tzw. bed and breakfast (w skrócie B&B), czyli nocleg ze śniadaniem (z ang. łóżko i śniadanie). Oferują je pensjonaty oraz skromne hoteliki na terenie niemal całego kraju, w tym także w większych miastach, takich jak Rzym czy Mediolan.

Słówka do zapamiętania campagna [ż]

(kam-pa-nia)

wieś

esattamente

(e-zat-ta-men-te)

dokładnie

mare [m]

(ma-re)

morze

montagna [ż]

(mon-ta-nia)

góry

è noioso

(e no-jo-zo)

[to] jest nudne

prenotare

(pre-no-ta-re)

rezerwować

rimanere

(ri-ma-ne-re)

zostawać

scherzare

(sker-ca-re)

żartować

in treno

(in tre-no)

pociągiem

viaggiare

(wjadż-dża-re)

podróżować

viaggio organizzato [m]

(wjadż-dżo or-ga -nidz-dza-to)

wycieczka zorganizowana

volo [m]

(wo-lo)

lot

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 15: Planowanie wycieczki

Pogawędka Alessandro opowiada przyjaciółce Carolinie o planach związanych z podróżą do Indii. Carolina jest nieco zaskoczona tym pomysłem. Carolina:

Perché in India? (per-ke in in-dja) Dlaczego do Indii?

Alessandro:

È un paese bellissimo. (e un pa-e-ze bel-lis-si-mo) To przepiękny kraj.

Carolina:

Ma non l’ideale per rilassarsi. (ma non li-de-a-le per ri-las-sar-si) Lecz nie idealny na relaks.

Alessandro:

Perché no? (per-ke no) Dlaczego nie?

Carolina:

Ti muoverai molto. (ti muo-we-raj mol-to) Będziesz sporo podróżował.

Alessandro:

Viaggerò e farò delle pause al mare. (wjadż-dże-ro e fa-ro del-le pau-ze al ma-re) Będę podróżował i robił przystanki nad morzem.

Carolina:

Ci sono belle spiagge? (czi so-no bel-le spjadż-dże) Czy są tam piękne plaże?

Alessandro:

Sì, la campagna... (si la kam-pa-nia) Tak, wieś...

Carolina:

Ho visto le fotografie incredibili. (o wi-sto le fo-to-gra-fi-e in-kre-di-bi-li) Widziałam niesamowite zdjęcia.

Wyjazdy i przyjazdy: czasowniki „partire” i „arrivare” Aby pomóc Ci zrozumieć sposób funkcjonowania czasowników arrivare (ar-ri-wa-re) (przyjeżdżać) i partire (par-ti-re) (wyjeżdżać), posłużyliśmy się nimi w kilku prostych zdaniach, które znajdziesz poniżej. Gdy mówimy o wyruszaniu skądś lub przybywaniu dokądś,

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

251

252

Część III: Włoski w podróży w przypadku czasownika arrivare posługujemy się przyimkiem a (a) — arrivare a (ar-ri-wa-re a) (przybywać do), natomiast w przypadku czasownika partire przyimkiem da — partire da (par-ti-re da) (wyjeżdżać z). Poniższe przykłady pokazują, jak posługiwać się czasownikami partire i arrivare w odniesieniu do planowanego wyjazdu lub przyjazdu:

9 Luca parte da Torino alle cinque. (lu-ka par-te da to-ri-no al-le czin-kłe) (Luca wyjeżdża z Turynu o piątej.)

9 Arrivo a casa nel pomeriggio. (ar-ri-wo a ka-za nel po-me-ridż-dżo) (Przyjeżdżam do domu po południu.)

9 A che ora parte l’aereo da Madrid? (a ke o-ra par-te la-e-re-o da ma-drit) (O której godzinie wylatuje samolot z Madrytu?)

Czasami czasownik jest oddzielony od przyimka innym słowem: Parto stasera da Milano. (par-to sta-se-ra da mi-la-no) (Dziś wieczorem wyjeżdżam z Mediolanu.) Forma czasownika zmienia się jednak, gdy odnosimy się do przyjazdu lub wyjazdu, który miał miejsce w przeszłości. W takich przypadkach do imiesłowu czasu przeszłego czasownika dodajemy czasownik posiłkowy essere (es-se-re) (być), uwzględniając przy tym liczbę i płeć osoby (lub osób), do której czasownik ten się odnosi. W przypadku osoby płci żeńskiej czasownik kończy się na -a w liczbie pojedynczej i na -e w liczbie mnogiej. Gdy mowa o osobie płci męskiej, czasownik kończy się na -o w liczbie pojedynczej i na -i w liczbie mnogiej. Oto przykłady zastosowania tej konstrukcji:

9 Sono partita stamattina. (so-no par-ti-ta sta-mat-ti-na) (Wyjechałam dziś rano.) 9 Sono appena arrivato alla stazione. (so-no ap-pe-na ar-ri-wa-to al-la sta-cjo-ne) (Właśnie przyjechałem na stację.)

9 Sono arrivate in ritardo alla lezione. (so-no ar-ri-wa-te in ri-tar-do al-la le-cjo-ne) (Spóźniły się na lekcję.)

9 Siamo partiti da lì dopo pranzo. (sja-mo par-ti-ti da li do-po pran-co) (Wyjechaliśmy stamtąd po obiedzie.)

Poniżej pełna odmiana czasowników partire (par-ti-re) (wyjeżdżać) i arrivare (ar-ri-wa-re) (przyjeżdżać). Odmiana io parto tu parti lui/lei parte noi partiamo voi partite loro partono

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Wymowa (i-o par-to) (tu par-ti) (lui/lei par-te) (noi par-tja-mo) (woi par-ti-te) (lo-ro par-to-no)

Rozdział 15: Planowanie wycieczki Odmiana io arrivo tu arrivi lui/lei arriva noi arriviamo voi arrivate loro arrivano

Wymowa (i-o ar-ri-wo) (tu ar-ri-wi) (lui/lei ar-ri-wa) (noi ar-ri-wja-mo) (woi ar-ri-wa-te) (lo-ro ar-ri-wa-no)

Pogawędka Filippo i Marzia wspólnie spędzają czas przed planowanym lotem. Podczas gdy sam Filippo jest raczej spokojny, Marzia obawia się, że jej przyjaciel może nie zdążyć na lotnisko. Marzia:

A che ora parte l’aereo? (a ke o-ra par-te la-e-re-o) O której godzinie odlatuje samolot?

Filippo:

Alle nove. (al-le no-we) O dziewiątej.

Marzia:

Alle sette devi essere all’aeroporto! (al-le set-te de-wi es-se-re al-la-e-ro-por-to) O siódmej musisz być na lotnisku!

Filippo:

Ma no, un’ora prima basta. (ma no un-o-ra pri-ma ba-sta) Ależ nie, wystarczy, że będę tam godzinę wcześniej.

Marzia:

Hai fatto la valigia? (aj fat-to la wa-li-dża) Spakowałeś już walizkę?

Filippo:

Ancora no, c’è tempo. (an-ko-ra no cze tem-po) Jeszcze nie, mam czas.

Marzia:

Sei pazzo! Sono già le sei! (sei pac-co so-no dża le sei) Oszalałeś! Już szósta!

Filippo:

E allora? Mi porto solo poche cose. (e al-lo-ra mi por-to so-lo po-ke ko-ze) No i co z tego! Biorę tylko kilka rzeczy.

Marzia:

Certo, poi sono sempre tre valigie e due borse! (czer-to poi so-no sem-pre tre wa-li-dże e du-e bor-se) Jasne, a potem zawsze są trzy walizki i dwie torby!

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

253

254

Część III: Włoski w podróży

Słówka do zapamiętania aereo [m]

(a-e-re-o)

samolot

aeroporto [m]

(a-e-ro-por-to)

lotnisko

arrivare a

(ar-ri-wa-re a)

przyjeżdżać do

borsa [ż]

(bor-sa)

torba

partire da

(par-ti-re da)

wyjeżdżać z

in ritardo

(in ri-tar-do)

z opóźnieniem

tempo [m]

(tem-po)

czas

valido

(wa-li-do)

ważny

viaggio [m]

(wjadż-dżo)

podróż

visto [m]

(wi-sto)

wiza

Podróże w dalekie kraje Obywatele Stanów Zjednoczonych, Kanady, krajów Unii Europejskiej, Australii lub Nowej Zelandii podróżujący do Włoch nie potrzebują wiz, wystarczy ważny paszport lub — jak w przypadku obywateli krajów unijnych — dowód osobisty. Niemniej Włosi podróżujący na przykład do Australii muszą wcześniej postarać się o wizę.

Pogawędka Pani Alessi potrzebuje wizy, dlatego dzwoni do konsulatu kraju, który chce odwiedzić. Rozmawia z sekretarką. Sig.ra Alessi:

Ho bisogno di un visto. (o bi-zo-nio di un wi-sto) Potrzebuję wizy.

Sekretarka:

È un viaggio di lavoro? (e un wjadż-dżo di la-wo-ro) Czy to podróż służbowa?

Sig.ra Alessi:

No, una vacanza. (no u-na wa-kan-ca) Nie, wakacje.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 15: Planowanie wycieczki Sekretarka:

Abbiamo bisogno del Suo passaporto valido. (ab-bja-mo bi-zo-nio del su-o pas-sa-por-to wa-li-do) Potrzebny jest pani ważny paszport.

Sig.ra Alessi:

Nient’altro? (nien-tal-tro) Coś jeszcze?

Sekretarka:

Sì, deve pagare una tassa di venti euro. (si de-we pa-ga-re u-na tas-sa di wen-ti eu-ro) Tak, musi pani uiścić opłatę w wysokości dwudziestu euro.

Sig.ra Alessi:

Ci vuole molto tempo? (czi wuo-le mol-to tem-po) Długo trzeba czekać?

Sekretarka:

Due o tre giorni. (du-e o tre dżor-ni) Dwa lub trzy dni.

Czas przyszły prosty — zastosowanie Czasami potrzebujesz formy czasownika wskazującej na coś, co będzie miało miejsce w najbliższej przyszłości. W języku włoskim czas przyszły prosty — bo o nim mowa — nazywa się futuro semplice (fu-tu-ro sem-pli-cze). Nie jest to jedyny czas, którym możesz posłużyć się w takiej sytuacji. Możesz także odnieść się do danego momentu w przyszłości, używając czasu teraźniejszego. Poniżej prezentujemy zdania w czasie przyszłym prostym:

9 Andrò in Italia. (an-dro in i-ta-lja) (Pojadę do Włoch.) 9 Quando arriverai a Palermo? (kłan-do ar-ri-we-raj a pa-ler-mo) (Kiedy przyjedziesz do Palermo?)

9 Anche Anna verrà alla festa di sabato sera. (an-ke an-na wer-ra al-la fe-sta sa-ba-to se-ra) (Także Anna przyjdzie na przyjęcie w sobotni wieczór.)

9 Non torneremo troppo tardi. (non tor-ne-re-mo trop-po tar-di) (Nie wrócimy zbyt późno.)

9 Sarete lì anche voi? (sa-re-te li an-ke woi) (Czy i wy tam będziecie?) 9 Arriveranno un po’ in ritardo. (ar-ri-we-ran-no un po in ri-tar-do) (Przybędą z niewielkim opóźnieniem.)

Czas przyszły prosty nie tylko odnosi się do danego momentu w przyszłości, ale pełni także inne funkcje. Za jego pomocą możemy wyrazić na przykład przekonanie lub przedstawić plan: Domani sarò a Roma e farò un giro turistico della città. (do-ma-ni sa-ro a ro-ma e fa-ro un dżi-ro tu-ri-sti-ko del-la czit-ta) Jutro będę w Rzymie i pozwiedzam miasto.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

255

256

Część III: Włoski w podróży Możesz użyć czasu przyszłego prostego także w zdaniach wyrażonych w trybie warunkowym, zawierających słówko jeżeli: Se domani pioverà, andrò al museo. (se do-ma-ni pjo-we-ra an-dro al mu-ze-o) (Jeżeli jutro będzie padać, pójdę do muzeum.) Tę samą myśl możesz wyrazić za pomocą czasu teraźniejszego: Se domani piove, andrò al museo. (se do-ma-ni pjo-we an-dro al mu-ze-o) (Jeżeli jutro będzie padać [dosł. pada], pójdę do muzeum.) A nawet: Se domani piove, vado al museo. (se do-ma-ni pjo-we wa-do al mu-ze-o) (Jeśli jutro będzie padać [dosł. pada], pójdę [dosł. idę] do muzeum.) Więcej przykładów odmiany czasowników znajdziesz w dodatku A.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 15: Planowanie wycieczki

Gierki językowe Uzupełnij zdania, dokonując wyboru spośród trzech możliwych odpowiedzi. Miłej zabawy! 1. Quest’anno andiamo in __________ . (W tym roku jedziemy w góry.) a. albergo b. montagna c. aereo 2. Il volo parte __________ Palermo alle tre. (Samolot wylatuje z Palermo o trzeciej.) a. da b. su c. a 3. Passo le vacanze in __________ . (Spędzam wakacje na wsi.) a. mare b. campagna c. montagna 4. Dov’è la mia __________ ? (Gdzie jest moja walizka?) a. stanza b. piscina c. valigia 5. È un __________ organizzato. (To wycieczka zorganizowana.) a. viaggio b. treno c. volo

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

257

258

Część III: Włoski w podróży

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 16

Nagłe wypadki W tym rozdziale: ► Zwracanie się z prośbą o pomoc. ► Kłopoty z samochodem. ► Opisywanie dolegliwości. ► Wzywanie policji. ► Ochrona Twoich praw.

P

roszenie o pomoc niemal nigdy nie jest przyjemne, ponieważ zazwyczaj pomocy potrzebujemy wtedy, gdy znajdujemy się w tarapatach. Dla potrzeb tego rozdziału zastanów się, jakie nieszczęścia mogłyby Ci się przytrafić i w jakich trudnych sytuacjach mógłbyś się znaleźć. Niektóre z nich prawdopodobnie będą dość błahe, inne — o wiele poważniejsze. My natomiast dostarczamy Ci narzędzi językowych, pozwalających zwrócić się o pomoc do osób, które mogą jej udzielić. Oto najbardziej podstawowe zwroty wyrażające prośbę o pomoc:

9 Aiuto! (a-ju-to) (Pomocy!) 9 Mi aiuti, per favore. (mi a-ju-ti per fa-wo-re) (Proszę mi pomóc.) 9 Chiamate la polizia! (kja-ma-te la po-li-ci-a) (Wezwijcie policję!) 9 Ho bisogno di un medico. (o bi-zo-nio di un me-di-ko) (Potrzebuję lekarza.) 9 Chiamate un’ambulanza! (kja-ma-te un-am-bu-lan-ca) (Wezwijcie karetkę!) Być może zauważyłeś, że zdania trzecie i piąte kierowane są do grupy osób. Zazwyczaj w nagłej potrzebie zwracamy się do wszystkich, którzy mogą nas usłyszeć. Bywa i tak, że jesteśmy zmuszeni wezwać osobę, która mówi po polsku lub w innym znanym nam języku. Oto, jak możemy zareagować w takiej sytuacji:

9 Mi scusi, parla inglese? (mi sku-zi par-la in-gle-ze) (Przepraszam, czy mówi pan / pani po angielsku?)

9 C’è un medico che parli tedesco? (cze un me-di-ko ke par-li te-de-sko) (Czy jest jakiś lekarz, który mówi po niemiecku?)

9 Dove posso trovare un avvocato che parli polacco? (do-we pos-so tro-wa-re un

aw-wo-ka-to ke par-li po-lak-ko) (Gdzie mogę znaleźć adwokata mówiącego po polsku?)

Jeżeli nie uda Ci się znaleźć specjalisty mówiącego po polsku, angielsku lub w innym znanym Ci języku, zawsze możesz poszukać un interprete (un in-ter-pre-te) (tłumacza), który będzie mógł pomóc.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

260

Część III: Włoski w podróży

Kłopoty z samochodem Nie musisz wcale uczestniczyć w wypadku samochodowym, aby mieć problem z autem. Czasami wystarczy jakaś niewielka usterka, by samochód całkowicie odmówił posłuszeństwa. W takich przypadkach możesz zadzwonić po mechanika, który wybawi Cię z kłopotu.

Pogawędka Raffaella, której samochód zepsuł się na środku drogi, dzwoni po il soccorso stradale (il sok-kor-so stra-da-le) (pomoc drogową). Mechanik:

Pronto. (pron-to) Halo.

Raffaella:

Pronto, ho bisogno d’aiuto! (pron-to o bi-zo-nio da-ju-to) Halo, potrzebuję pomocy!

Mechanik:

Che succede? (ke sucz-cze-de) Co się dzieje?

Raffaella:

Mi si è fermata la macchina. (mi si e fer-ma-ta la mak-ki-na) Zepsuł mi się samochód.

Mechanik:

Dove si trova? (do-we si tro-wa) Gdzie się pani znajduje?

Raffaella:

Sull’autostrada A1 prima dell’uscita Firenze Nord. (sul-lau-to-stra-da a u-no pri-ma del-lu-szi-ta fi-ren-ce nord) Na autostradzie A1 przed wyjazdem Florencja Północ.

Mechanik:

Bene. Mando un carro attrezzi. (be-ne man-do un kar-ro at-trec-ci) Dobrze. Wysyłam wóz techniczny.

Raffaella:

Ci vorrà molto? (czi wor-ra mol-to) Czy to długo potrwa?

Mechanik:

Dipende dal traffico. (de-pen-de dal traf-fi-ko) To zależy od natężenia ruchu.

Raffaella:

Venite il più presto possibile! (we-ni-te il pju pre-sto pos-si-bi-le) Przyjedźcie możliwie jak najszybciej!

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 16: Nagłe wypadki

Słówka do zapamiętania aiuto [m]

(a-ju-to)

pomoc

fermare

(fer-ma-re)

zatrzymywać

macchina [ż]

(mak-ki-na)

samochód

il più presto possibile

(il pju pre-sto pos-si-bi-le)

możliwie jak najszybciej

soccorso stradale

[m](sok-kor-so stra-da-le)

pomoc drogowa

traffico [m]

(traf-fi-ko)

ruch uliczny

meccanico [m]

(mek-ka-ni-ko)

mechanik

carro attrezzi [m]

(kar-ro at-trec-ci)

wóz pomocy drogowej

Rozmowy z lekarzami Gdy jesteś in ospedale (in o-spe-da-le) (w szpitalu) lub dal medico (dal me-di-ko) (u lekarza), zazwyczaj musisz wskazać bolesne miejsce lub wyjaśnić, na czym polega Twoja dolegliwość. To zadanie nie zawsze jest łatwe, ponieważ samo wskazanie miejsca może nie wystarczyć. Ale nie martw się — nie zostawimy Cię, nie udzielając pomocy. Z tej części rozdziału dowiesz się między innymi, jak brzmią włoskie nazwy poszczególnych części ciała (tabela 16.1) oraz co mówić w razie nagłej konieczności hospitalizacji. Tabela 16.1. Podstawowe części ciała Część ciała

Wymowa

Tłumaczenie

il braccio

(il bracz-czo)

ramię

il collo

(il kol-lo)

szyja

la gamba

(la gam-ba)

noga

la mano

(la ma-no)

ręka

la pancia

(la pan-cza

brzuch

il petto

(il pet-to)

klatka piersiowa

il piede

(il pje-de)

stopa

lo stomaco

(lo sto-ma-ko)

żołądek

la testa

(la te-sta)

głowa

Poniższe zdania pozwalają konstruować wypowiedzi na temat dolegliwości związanych z różnymi częściami ciała:

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

261

262

Część III: Włoski w podróży

9 Mi sono rotto una gamba. (mi so-no rot-to u-na gam-ba) (Złamałem sobie nogę.) 9 Ho la gola arrossata. (o la go-la ar-ros-sa-ta) (Mam zaczerwienione gardło.) 9 Ho la pelle irritata. (o la pel-le ir-ri-ta-ta) (Mam podrażnioną skórę.) 9 Mi sono storto il piede. (mi so-no stor-to il pje-de) (Zwichnąłem sobie stopę.) 9 Ho mal di schiena. (o mal di skje-na) (Boli mnie krzyż.) 9 Ho disturbi al cuore. (o di-stur-bi al kuo-re) (Mam problem z sercem.) 9 Il dentista mi ha tolto un dente. (il den-ti-sta mi a tol-to un den-te) (Dentysta wyrwał mi zęba.)

9 Mi fa male lo stomaco. (mi fa ma-le lo sto-ma-ko) (Boli mnie żołądek.) 9 Mi bruciano gli occhi. (mi bru-cza-no li ok-ki) (Pieką mnie oczy.) 9 Mi sono slogata la spalla. (mi so-no zlo-ga-ta la spal-la) (Wybiłam sobie bark.) 9 Ho mal di testa. (o mal di te-sta) (Boli mnie głowa.) 9 Mi fa male tutto il corpo. (mi fa ma-le tut-to il kor-po) (Boli mnie całe ciało.) Gdy chcesz wskazać na lewą lub prawą część ciała, powinieneś pamiętać, że w języku włoskim każda z nich ma swój rodzaj gramatyczny. W przypadku części ciała rodzaju męskiego mówimy destro (de-stro) (prawy) i sinistro (si-ni-stro) (lewy), podczas gdy części ciała rodzaju żeńskiego określamy odpowiednio destra (de-stra) (prawa) i sinistra (si-ni-stra) (lewa). Kolejne małe utrudnienie to forma liczby mnogiej. Istnieje mnóstwo nieregularnych form liczby mnogiej rzeczowników oznaczających części ciała. W tabeli 16.2 pokazujemy najpopularniejsze z nich. Tabela 16.2. Części ciała — liczba mnoga Liczba pojedyncza (wymowa)

Liczba mnoga (wymowa)

Tłumaczenie

il braccio (il bracz-czo)

le braccia (le bracz-cza)

ramię / ramiona

il dito (il di-to)

le dita (le di-ta)

palec / palce

il ginocchio (il dżi-nok-kjo)

le ginocchia (le dżi-nok-kja)

kolano / kolana

la mano (la ma-no)

le mani (le ma-ni)

ręka / ręce

l’orecchio (lo-rek-kjo)

le orecchia (le o-rek-kja)

ucho /uszy

l’osso (los-so)

le ossa (le os-sa)

kość / kości

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 16: Nagłe wypadki

Opisywanie dolegliwości Zasadniczo, gdy chcesz komuś powiedzieć, że nie czujesz się najlepiej, zawsze możesz posłużyć się zwrotem: mi sento male (mi sen-to ma-le) (źle się czuję). Poniżej przedstawiamy pełną odmianę czasownika sentirsi male (sen-tir-si ma-le) (źle się czuć). Odmiana mi sento male ti senti male si sente male ci sentiamo male vi sentite male si sentono male

Wymowa (mi sen-to ma-le) (ti sen-ti ma-le) (si sen-te ma-le) (ci sen-tja-mo ma-le) (wi sen-ti-te ma-le) (si sen-to-no ma-le)

Wyrażenie to nie określa jednak w sposób szczegółowy Twoich dolegliwości. Podczas rozmowy z lekarzem lub pielęgniarką musisz być bardziej precyzyjny. Mówiąc o kłopotach zdrowotnych, możesz wybrać jedno z dwóch wyrażeń wskazujących na ból: fare male (fa-re ma-le) lub avere mal di (a-we-re mal di). Ostatnie wyrażenie jest nieco łatwiejsze, ponieważ wystarczy znać formę ho (o) (mam) czasownika avere (a-we-re) (mieć). Następnie wstawiamy bolącą część ciała, jak w stwierdzeniu: ho mal di testa (o mal di te-sta) (boli mnie głowa). Posługiwanie się pierwszym wyrażeniem, fare male, jest nieco skomplikowane, ponieważ podmiotem jest bolesna część ciała. Gdy boli Cię głowa, możesz powiedzieć mi fa male la testa (mi fa ma-le la te-sta) (boli mnie głowa). Gdy dokucza Ci więcej niż jedna część ciała, musisz posłużyć się formą czasownika w liczbie mnogiej, na przykład mi fanno male il collo e le spalle (mi fan-no ma-le il kol-lo e le spal-le) (bolą mnie szyja i ramiona). Być może zauważyłeś, że zwrot fa male jest poprzedzony przez słówko mi (mi) (mnie). Zaimek ten zmienia się w zależności od osoby wypowiadającej zdanie oraz osoby, która odczuwa ból. Lekarz może zapytać: Cosa Le fa male? (ko-za le fa ma-le) (Co panu / pani dolega?). Le to zaimek osobowy w funkcji dopełnienia dalszego dla trzeciej osoby liczby pojedynczej (forma grzecznościowa).

Pogawędka Gloria udaje się do lekarza, ponieważ spuchła jej noga. Jak się okazuje, bez bardziej szczegółowych badań lekarz nie jest w stanie zdiagnozować problemu. Gloria:

Mi fa molto male questa gamba. (mi fa mol-to ma-le kłe-sta gam-ba) Bardzo mnie boli ta noga.

Lekarz:

La sinistra, vero? (la si-ni-stra we-ro) Lewa, prawda?

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

263

264

Część III: Włoski w podróży Gloria:

Sì, è gonfia. (si e gon-fja) Tak, jest spuchnięta.

Lekarz:

Vediamo... (we-dja-mo) Spójrzmy...

Gloria:

Devo andare all’ospedale? (de-wo an-da-re al-lo-spe-da-le) Czy muszę iść do szpitala?

Lekarz:

Sì, almeno per i raggi. (si al-me-no per i radż-dżi) Tak, przynajmniej na prześwietlenie.

Słówka do zapamiętania fare male

(fa-re ma-le)

boleć

ospedale [m]

(o-spe-da-le)

szpital

raggi [m]

(radż-dżi)

promienie [rentgenowskie]

sinistra/o [ż/m]

(si-ni-stra/stro)

lewa / lewy

gonfia/o [ż/m]

(gon-fja/fjo)

spuchnięta / spuchnięty

Fachowe słownictwo medyczne Różne osoby — i to nie tylko lekarze — mogą zapewnić Ci fachową pomoc medyczną. Należą do nich między innymi:

9 il medico (il me-di-ko) (lekarz; zarówno mężczyzna, jak i kobieta) 9 il dottore (il dot-to-re) (doktor; lekarz; zarówno mężczyzna, jak i kobieta)

Żeńska forma tego rzeczownika, la dottoressa (la dot-to-res-sa), jest rzadziej spotykana.

Każdym z poniższych słów możesz posłużyć się w odniesieniu do lekarza:

9 la/lo specialista [ż/m] (la/lo spe-cza-li-sta) (specjalistka / specjalista) 9 la/il dentista [ż/m] (la/il den-ti-sta) (dentystka / dentysta) 9 l’infermiera (lin-fer-mje-ra) (pielęgniarka) 9 l’infermiere (lin-fer-mje-re) (pielęgniarz)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 16: Nagłe wypadki Oto pytania, które być może zechcesz zadać w gabinecie lekarskim, oraz typowe odpowiedzi:

9 Devo prendere qualcosa? (de-wo pren-de-re kłal-ko-za) (Czy muszę coś zażywać?)

No, si riposi e beva molte bevande calde. (no si ri-po-zi e be-wa mol-te be-wan-de kal-de) (Nie, proszę odpoczywać i pić dużo ciepłych napojów.) Ecco la ricetta. (ek-ko la ri-czet-ta) (Oto recepta.)

9 Devo tornare per un’altra visita? (de-wo tor-na-re per un-al-tra wi-zi-ta) (Czy mam

wrócić na kolejną wizytę?) No, è tutto a posto. (no e tut-to a po-sto) (Nie, wszystko jest w porządku.) Sì, ripassi la settimana prossima. (si ri-pas-si la set-ti-ma-na pros-si-ma) (Tak, proszę przyjść ponownie w przyszłym tygodniu.)

W razie gdybyś potrzebował una medicina (u-na me-di-czi-na), zapewne będziesz rozglądał się za una farmacia (u-na far-ma-czi-a) (apteką). Zwykle apteki we Włoszech są czynne od godziny 8.30 do 20.00, z przerwą obiadową od godziny 13.00 do 16.00. Adresy dyżurujących aptek całodobowych są podawane na drzwiach wszystkich punktów aptecznych oraz w lokalnych gazetach. W prasie znajdziesz również numer telefonu, pod którym uzyskasz stosowne informacje.

Pogawędka Przed chwilą Elena była świadkiem wypadku, dlatego dzwoni na policję. Oficer dyżurny: Polizia. (po-li-ci-a) Elena:

C’è un incidente. (cze un in-czi-den-te) Zdarzył się wypadek.

Oficer dyżurny: Dove? (do-we) Gdzie? Elena:

Piazza Mattei. (pjac-ca mat-te-i) Piazza Mattei.

Oficer dyżurny: Che succede? (ke sucz-cze-de) Co się dzieje? Elena:

C’è un ferito. (cze un fe-ri-to) Jest ranny.

Oficer dyżurny: C’è bisogno di un’ambulanza? (cze bi-zo-nio di un-am-bu-lan-ca) Potrzebna jest karetka?

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

265

266

Część III: Włoski w podróży Elena:

Penso di sì. Fate presto, è urgente! (pen-so di si fa-te pre-sto e ur-dżen-te) Myślę, że tak. Pospieszcie się, to pilne!

Jeżeli podczas pobytu we Włoszech zdarzy Ci się wypadek, zadzwoń pod numer alarmowy 113. Dzięki niemu wezwiesz policję, pogotowie ratunkowe lub inne służby. Jeżeli chcesz połączyć się bezpośrednio z policją, wybierz numer 112. Numery te obowiązują na terenie całych Włoch.

Słówka do zapamiętania ambulanza [ż]

(am-bu-lan-ca)

karetka

Che succede?

(ke sucz-cze-de)

Co się dzieje?

emergenza [ż]

(e-mer-dżen-ca)

nagły wypadek

è urgente

(e ur-dżen-te)

to pilne

Okradziono mnie! Co robić i mówić, gdy przyjedzie policja Mamy nadzieję, że nigdy nie padniesz ofiarą rabusiów. Gdyby jednak tak się nieszczęśliwie złożyło, chcemy, abyś miał przygotowane zdania, które przydadzą Ci się podczas rozmowy z policją.

9 Sono stata/o derubata/o. (so-no sta-ta/to de-ru-ba-ta/to) (Zostałam / zostałem obrabowana / obrabowany.)

9 C’è stato un furto nel mio appartamento. (cze sta-to un fur-to nel mi-o ap-par-ta-men-to) (Moje mieszkanie zostało okradzione.)

9 Sono entrati dei ladri in casa nostra. (so-no en-tra-ti dei la-dri in ka-za no-stra) (Do naszego domu weszli złodzieje.)

9 Mi hanno rubato la macchina. (mi an-no ru-ba-to la mak-ki-na) (Skradziono mi samochód.)

9 Mi hanno scippata. (mi an-no szip-pa-ta) (Wyrwano mi torebkę.)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 16: Nagłe wypadki

Pogawędka Przejeżdżający motocyklista wyrwał Annie borsa (bor-sa) (torebkę). Zdenerwowana dzwoni pod numer 112, aby denunciare (de-nun-cza-re) (zgłosić) il furto (il fur-to) (kradzież). Oficer dyżurny: Polizia. (po-li-ci-a) Policja. Anna: Mi hanno appena scippata! (mi an-no ap-pe-na szip-pa-ta) Właśnie skradziono mi torebkę! Oficer dyżurny: Si calmi e venga in questura. (si kal-mi e wen-ga in kłe-stu-ra) Proszę się uspokoić i przyjść na komendę. Anna:

È stato un uomo sul motorino. (e sta-to un uo-mo sul mo-to-ri-no) To był mężczyzna na motorowerze.

Oficer dyżurny: Ho capito, ma deve venire. (o ka-pi-to ma de-we we-ni-re) Rozumiem, niemniej musi pani przyjść. Anna:

Dov’è la questura? (do-we la kłe-stu-ra) Gdzie znajduje się komenda?

Oficer dyżurny: Dietro la posta centrale. (dje-tro la po-sta czen-tra-le) Za pocztą główną. Anna:

Vengo subito. (wen-go su-bi-to) Zaraz będę.

Słówka do zapamiętania borsa [ż]

(bor-sa)

torebka

furto [m]

(fur-to)

kradzież

denunciare

(de-nun-cza-re)

zgłosić [np. kradzież]

motorino [m]

(mo-to-ri-no)

motorower

questura [ż]

(kłe-stu-ra)

komenda policji

scippare

(szip-pa-re)

ukraść torebkę

scippo [m]

(szip-po)

kradzież torebki

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

267

268

Część III: Włoski w podróży W razie, gdybyś musiał zgłosić kradzież i opisać złodzieja, przydadzą Ci się pewne kluczowe określenia odnoszące się na przykład do koloru włosów, wzrostu itd. Zdania opisujące inną osobę możesz tworzyć w następujący sposób: La persona era... (la per-so-na e-ra) (Ta osoba była...)

9 alta (al-ta) (wysoka) 9 bassa (bas-sa) (niska) 9 di media statura (di me-dja sta-tu-ra) (średniego wzrostu) 9 grassa (gras-sa) (gruba) 9 magra (ma-gra) (chuda; szczupła) Uwaga: powyższe przymiotniki kończą się na -a, ponieważ odnoszą się do rzeczownika rodzaju żeńskiego — la persona. I capelli erano... (i ka-pel-li e-ra-no) (Włosy były...)

9 castani (ka-sta-ni) (kasztanowe) 9 biondi (bjon-di) (blond) 9 neri (ne-ri) (czarne) 9 rossi (ros-si) (rude) 9 scuri (sku-ri) (ciemne) 9 chiari (kja-ri) (jasne) 9 lisci (li-szi) (proste) 9 ondulati (on-du-la-ti) (faliste) 9 ricci (ricz-czi) (kręcone) 9 corti (kor-ti) (krótkie) 9 lunghi (lun-gi) (długie) Aveva gli occhi... (a-we-wa li ok-ki) (Jej / jego oczy były...)

9 azzurri (adz-dzur-ri) (niebieskie) 9 grigi (gri-dżi) (szare) 9 marroni (mar-ro-ni) (brązowe) 9 neri (ne-ri) (czarne) 9 verdi (wer-di) (zielone) Era... (e-ra) (Był...)

9 calvo (kal-wo) (łysy) 9 rasato (ra-za-to) (gładko ogolony)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 16: Nagłe wypadki Aveva... (Miał / miała...)

9 la barba (la bar-ba) (brodę) 9 i baffi (i baf-fi) (wąsy) 9 la bocca larga (la bok-ka lar-ga) (szerokie usta) 9 la bocca stretta (la bok-ka stret-ta) (wąskie usta) 9 la bocca carnosa (la bok-ka kar-no-za) (wydatne usta) 9 il naso lungo (il na-zo lun-go) (długi nos) 9 il naso corto (il na-zo kor-to) (krótki nos)

Gdy potrzebny jest prawnik Nieprzyjemne zdarzenia często powodują, że musimy zwrócić się o pomoc do specjalisty o szczególnych kwalifikacjach. Osobą tą może być prawnik, który pomoże Ci w skomplikowanej sytuacji. Dlatego warto wiedzieć, jak skontaktować się z kimś takim. Aby uzyskać pomoc prawną we Włoszech, możesz posłużyć się następującymi pytaniami i zdaniami:

9 Mi serve l’aiuto di un avvocato. (mi ser-we la-ju-to di un aw-wo-ka-to) (Potrzebuję pomocy prawnika.)

9 Ho bisogno di assistenza legale. (o bi-zo-nio di as-si-sten-ca le-ga-le) (Potrzebuję pomocy prawnej.)

9 Vorrei consultare il mio avvocato. (wor-rei kon-sul-ta-re il mi-o aw-wo-ka-to) (Chciałbym się skonsultować z moim adwokatem.)

9 Chiamate il mio avvocato, per favore. (kja-ma-te il mi-o aw-wo-ka-to per fa-wo-re) (Proszę wezwać mojego adwokata.)

Gdy już uda Ci się znaleźć prawnika, możesz porozmawiać z nim na temat swojej sytuacji. Oto kilka przykładowych zdań, które mogą okazać się przydatne.

9 Sono stato truffato. (so-no sta-to truf-fa-to) (Zostałem oszukany.) 9 Voglio denunciare un furto. (wo-ljo de-nun-cza-re un fur-to) (Chciałbym zgłosić kradzież.)

9 Devo stipulare un contratto. (de-wo sti-pu-la-re un con-trat-to) (Muszę podpisać umowę.)

9 Ho avuto un incidente stradale. (o a-wu-to un in-czi-den-te stra-da-le) (Miałem wypadek samochodowy.)

9 Voglio che mi vengano risarciti i danni. (wo-ljo ke mi wen-ga-no ri-sar-czi-ti i dan-ni) (Chcę ubiegać się o odszkodowanie.)

9 Sono stato arrestato. (so-no sta-to ar-re-sta-to) (Zostałem aresztowany.)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

269

270

Część III: Włoski w podróży

Pogawędka Signor Bruni miał un incidente stradale (un in-czi-den-te stra-da-le) (wypadek drogowy), w związku z czym udaje się do prawnika. Sig. Bruni:

Ho avuto un incidente stradale. (o a-wu-to un in-czi-den-te stra-da-le) Miałem wypadek drogowy.

Prawnik:

Com’è successo? (ko-me sucz-czes-so) Jak to się stało?

Sig. Bruni:

Una macchina ha tamponato la mia. (u-na mak-ki-na a tam-po-na-to la mi-a) Jakieś auto uderzyło w tył mojego samochodu.

Prawnik:

Ha il numero di targa dell’altra auto? (a il nu-me-ro di tar-ga del-lal-tra au-to) Czy ma pan numer rejestracyjny tego drugiego auta.

Sig. Bruni:

Sì, ho tutto. (si o tut-to) Tak, mam wszystko.

Prawnik:

Si è fatto qualcosa? (si e fat-to kłal-ko-za) Coś się panu stało?

Sig. Bruni:

Ho una ferita sulla fronte. (o fe-ri-ta sul-la fron-te) Zraniłem się w czoło.

Prawnik:

Scriverò all’assicurazione. (skri-we-ro al-la-si-ku-ra-cjo-ne) Napiszę do ubezpieczyciela.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 16: Nagłe wypadki

Słówka do zapamiętania danno [m]

(dan-no)

szkoda

dennunciare

(den-nun-cza-re)

zgłaszać [przestępstwo]; donosić

denuncia [ż]

(de-nun-cza)

zgłoszenie [przestępstwa]; doniesienie

incidente stradale [m]

(in-czi-den-te stra-da-le)

wypadek drogowy

macchina [ż]

(mak-ki-na)

samochód

targa [ż]

(tar-ga)

tablica rejestracyjna samochodu

ferita [ż]

(fe-ri-ta)

rana

assicurazione [ż]

(as-si-ku-ra-cjo-ne)

ubezpieczenie

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

271

272

Część III: Włoski w podróży

Gierki językowe Anna udała się na komisariat policji, aby zgłosić kradzież torebki. Szczegółowo opisuje złodzieja. Uzupełnij tekst stanowiący zapis zeznań Anny. Sono stata (1) ____________ (okradziona z torebki). Mi ha (2) ____________ (okradł) un uomo. Era (3) ____________ (wysoki) e (4) ____________ (szczupły) e aveva i capelli (5) ____________ (czarne) e (6) ____________ (kręcone). Poi aveva (7) ____________ (wąsy) e gli occhi (8) ____________ (zielone).

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Część IV

Dekalogi

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

274

Część IV: Dekalogi

W tej części…

R

ozdziały z tej części książki stanowią uzupełnienie podstawowych wiadomości zawartych w dwóch poprzednich częściach. Dowiesz się z nich, jak szybciej i efektywniej uczyć się języka włoskiego. Poznasz włoskie święta. Zapoznamy Cię z wyrażeniami idiomatycznymi, które sprawią, że będziesz mówił niczym rodowity Włoch, oraz wskażemy sformułowania, których powinieneś unikać. Zacznij czytać od razu — rozdziały są krótkie i zabawne!

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 17: Dziesięć sposobów na szybkie opanowanie włoskiego

Rozdział 17

Dziesięć sposobów na szybkie opanowanie włoskiego W tym rozdziale: ► Nauka przy stole. ► Przez uszy do serca. ► Włoskie filmy. ► Dzielenie włoskiego na czworo... i więcej. ► Surfowanie w internecie. ► Przyjemność nade wszystko.

O

czywiście już wybrałeś jeden z najszybszych sposobów nauki języka włoskiego — sięgnąłeś po tę książkę! Aby podszlifować umiejętności, skorzystaj z jednej lub wszystkich sugestii zawartych w tym rozdziale.

Czytaj etykiety włoskich produktów Obecnie znalezienie na sklepowych półkach włoskich produktów wcale nie jest takie trudne. Jeżeli zdarza Ci się kupować włoskie produkty żywnościowe, przed wyrzuceniem opakowania kilkakrotnie przeczytaj każdą etykietkę. Zazwyczaj obok oryginalnego tekstu widnieje także polskie tłumaczenie. Za kilka tygodni nie będziesz musiał już na nie zerkać!

Zamawiaj jedzenie po włosku Gdy udasz się do włoskiej restauracji lub pizzerii, nie ulegaj nieśmiałości! Zamów ulubione dania, posługując się ich oryginalnymi włoskimi nazwami. W restauracyjnym menu nazwy te zazwyczaj zachowują oryginalną pisownię, jednak cała sztuka polega na poprawnej wymowie. Potraktuj rozmowę z kelnerem jako zabawę. Przed wyjściem do lokalu przygotuj się, sprawdzając wymowę nazw kilku ulubionych potraw. Możesz je nawet zapisać fonetycznie i karteczkę zabrać z sobą. W restauracji poproś o dania tak, jak zrobiłby to Włoch.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

275

276

Część IV: Dekalogi

Słuchaj włoskich piosenek Każdy wie, że motywem przewodnim większości włoskich piosenek jest l’amore (la-mo-re) (miłość). Na szczęście temat ten interesuje także i Ciebie, a przynajmniej w takim wymiarze, w jakim ujmują go włoscy piosenkarze. Czytanie i śpiewanie oryginalnych tekstów włoskich piosenek — przy jednoczesnym śledzeniu ich tłumaczenia — to doskonały sposób, aby nauczyć się nowych słówek i wyrażeń. W razie braku dostępu do oryginalnych tekstów zawsze możesz spróbować samodzielnie wychwycić i zrozumieć poszczególne słowa la canzone (la kan-co-ne) (piosenki).

Czytaj włoską prasę Próby czytania gazety w języku obcym mogą być bardzo frustrujące! Nie martw się jednak: zdaniem wielu specjalistów język dziennikarzy (nawet jeżeli jest to ich język ojczysty) jest najtrudniejszy do zrozumienia. Radzimy czytać ogłoszenia i tytuły artykułów prasowych: zawsze zrozumiesz kilka słów i z pewnością rozpoznasz nazwiska znanych na całym świecie osobistości i gwiazd. Co więcej, nie zapominaj, że znaczny odsetek polskich słów pochodzi z łaciny — języka, z którego wywodzi się język włoski. Będziesz zdziwiony, jak wiele rozumiesz. A tak przy okazji, wiedz, że dawniej Włosi na gazetę mówili la gazzetta (la gadz-dzet-ta). Do dziś zresztą istnieje mediolański dziennik sportowy „La Gazzetta dello Sport”. Obecnie, wskazując na gazetę, powiemy raczej il giornale (il dżor-na-le) (dziennik) lub il magazzino (il ma-gadz-dzi-no) (magazyn).

Oglądaj włoskie filmy Mamy nadzieję, że lubisz kino. Oglądanie filmu w oryginalnej wersji językowej to przyjemny sposób na podłapanie kilku nowych słówek lub wyrażeń. Film to także doskonałe źródło wiedzy na temat kraju, w którym rozgrywa się akcja. Zapewne uda Ci się wypożyczyć kilka włoskich filmów z polskimi napisami, począwszy od produkcji należących do klasycznego neorealismo (neo-re-a-li-zmo) (neorealizmu), po bardziej współczesne obrazy. Jeżeli znasz inne osoby, które interesują się il cinema italiano (il czi-ne-ma i-ta-lja-no) (włoskim kinem), umówcie się na wspólny seans filmowy.

Odszukaj włoskie stacje radiowe i telewizyjne Obecnie dzięki internetowi możliwe jest odbieranie programów radiowych niemal z całego świata, w tym oczywiście także z Włoch. A zatem, jeżeli tylko dysponujesz dostępem do internetu, odwiedź stronę www.windowsmedia.microsoft.com/radio/Radio5.asp, na której znajdziesz odnośniki do kilkunastu stron włoskich stacji radiowych. Korzystaj z tej możliwości tak często, jak to tylko możliwe. Nawet jeżeli nie od razu wszystko zrozumiesz, zawsze istnieje szansa, że wychwycisz słowa kluczowe dla zrozumienia wiadomości. Zazwyczaj spikerzy czytający serwisy informacyjne mówią powoli i wyraźnie, a poza tym część wiadomości zapewne będzie pokrywała się z tymi, które są nadawane przez polskie stacje. Jeżeli korzystasz z telewizji kablowej lub satelitarnej, zapewne już zdążyłeś znaleźć jakieś włoskie kanały. To świetna rozrywka i jednocześnie miły sposób na naukę języka.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 17: Dziesięć sposobów na szybkie opanowanie włoskiego

Słuchaj nagrań lekcji językowych Nagrań będących zapisem lekcji języka włoskiego — w tym także płyty CD dołączonej do niniejszej książki — możesz słuchać niemal w każdej sytuacji: podczas joggingu, sprzątania czy gotowania. Nie zapomnij tylko o głośnym powtarzaniu materiału. Być może nie zawsze będziesz wiedział, co oznaczają wypowiadane przez Ciebie słowa, jednak i tak warto, abyś wykonywał takie ćwiczenia. W każdym języku istnieją specyficzne dźwięki i intonacja, których najszybciej możemy się nauczyć, starając się je naśladować — podobnie jak małe dzieci, które uczą się mówić. Wystarczy, że będziesz przygotowany na sytuację, w której ktoś zapyta Cię, dlaczego mówisz sam do siebie!

Rozwijaj swoje zainteresowania w towarzystwie Ta rada dotyczy nauki każdego języka: nauka języka obcego w grupie jest o wiele przyjemniejsza (i łatwiejsza!) niż nauka w pojedynkę. Towarzystwo podczas doskonalenia umiejętności językowych jest przydatne nie tylko dlatego, że język stanowi przede wszystkim narzędzie komunikacji z innymi ludźmi, lecz także dlatego, że zabawa stanowi istotny element każdego procesu uczenia się. Z pewnością uda Ci się znaleźć — za pośrednictwem włoskiej instytucji kulturalnej lub szkoły językowej — grupę konwersacyjną, do której będziesz mógł się przyłączyć. Jeżeli nie — pobuszuj w internecie. Najważniejsze to próbować!

Włoski w sieci Nie ma nic prostszego od poszukiwania informacji w internecie. Aby znaleźć informację na temat Włoch, wpisz w przeglądarkę słowo Italia (i-ta-lja) (Włochy) lub włoską nazwę jakiegoś miasta lub zabytku, takiego jak na przykład Venezia (we-ne-cja) (Wenecja) lub Colosseo (ko-los-se-o) (Koloseum). Najpierw spróbuj zapoznać się z treścią stron w języku włoskim; z pewnością uda Ci się wychwycić kilka znajomych słów. Poszukaj też polskiej wersji językowej: zdobywanie wiedzy na temat kultury danego kraju pozwala lepiej zrozumieć jego specyfikę i usprawnić naukę. Możesz także korzystać ze słowników internetowych, takich jak www.ling.pl lub www.wloski.com. Inną stroną internetową godną polecenia jest www.rai.it — portal Radio Televisione Italiana.

Potraktuj naukę jako zabawę Potraktuj naukę języka jako zabawę i czerp z niej radość! To nie żadna „technika”, lecz podejście. Unikaj wszystkiego, czego nie lubisz; stosuj metody, które sprawiają Ci przyjemność: śpiewaj, recytuj wiersze, powtarzaj słówka, które Ci się podobają. Nie zapomnij też o bardzo ważnym czasowniku: ridere (ri-de-re) (śmiać się).

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

277

278

Część IV: Dekalogi

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 18

Dziesięć wyrażeń, których nie należy używać W tym rozdziale: ► Właściwe posługiwanie się słówkiem ciao. ► Pułapki dosłownego tłumaczenia. ► Na tropie fałszywych przyjaciół. ► Siłownia nie tylko dla prawników. ► Wychowanie czy wykształcenie. ► Ważne kwestie finansowe. ► Małe przemeblowanie. ► Problemy starości. ► Gra grze nierówna. ► O tym, czego nie robi deszcz we Włoszech. ► Coś dla głodomorów.

M

amy nadzieję, że tytuł tego rozdziału nie brzmi nazbyt dramatycznie! Pamiętaj, że do procesu uczenia się zawsze powinieneś podchodzić na luzie. Jeżeli nie opanowałeś języka włoskiego w stopniu doskonałym, zawsze istnieje prawdopodobieństwo, że popełnisz jakiś błąd, który Cię rozbawi lub wprawi w zakłopotanie. Nie martw się jednak — nawet gdy coś pomieszasz, nie będzie to żadna tragedia! Wręcz przeciwnie, większość ludzi cieszy się, gdy obcokrajowcy podejmują próbę porozumienia się w ich języku, w związku z czym są bardzo wyrozumiali wobec popełnianych przez nich błędów zarówno językowych, jak i tych dotyczących zachowania. Niemniej chcemy dostarczyć Ci pewnych wskazówek, które pomogą uniknąć takich sytuacji.

Ciao czy nie ciao? Ciao (cza-o) to popularny odpowiednik polskiego „cześć”, znany często nawet tym, którzy nie mówią po włosku. Pamiętaj jednak, że Włosi posługują się tym słowem jedynie w kontaktach z osobami, do których zwracają się przez nieformalne tu (tu) (ty) — w rozdziale 2. znajdziesz szersze omówienie tego tematu. Wielu obcokrajowców posługuje się grzecznościową formą Lei (lei) (pan / pani), a jednocześnie wciąż mówi ciao; powtórzmy raz jeszcze — ten błąd to nie żadna tragedia, lecz gdy zwracasz się do kogoś w sposób formalny, bardziej naturalne jest witanie się i żegnanie słowami buongiorno (buon-dżor-no) (dzień dobry) lub arrivederci (ar-ri-we-der-czi) czy arrivederLa (ar-ri-we-der-La) (do widzenia).

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

280

Część IV: Dekalogi

Nie bądź taki dosłowny Dosłowne tłumaczenie z polskiego na włoski w wielu przypadkach zupełnie się nie sprawdza. Oto typowy przykład: być może zechcesz zapytać znajomego Włocha „Jak ci się podoba Kraków?”. Ponieważ zapewne dobrze znasz włoskie odpowiedniki wszystkich słów tworzących to zdanie, możesz je przetłumaczyć tak: Come ti piace Cracovia? (ko-me ti pja-cze kra-ko-wja), pamiętając, że come tłumaczymy jako „jak”, a ti piace jako „podoba ci się”. To poprawne zdanie, lecz nie brzmi zbyt naturalnie w uszach Włocha. Powinieneś raczej zapytać: Ti piace Cracovia? (Podoba ci się Kraków?). Całkiem proste, prawda?

Czterej fałszywi przyjaciele Fałszywi przyjaciele to słowa, które perfidnie udają językowych krewniaków. Brzmią i wyglądają bardzo podobnie (bądź wręcz identycznie) w dwóch różnych językach, ale pomimo łudzącego podobieństwa oznaczają co innego. Dobrym przykładem jest słowo palestra. W języku włoskim palestra (pa-le-stra) to siłownia, podczas gdy w języku polskim jest to „adwokatura”. Cóż, skoro w starożytności słowem tym określano miejsce ćwiczeń zapaśniczych i gimnastycznych, zarówno w jednym, jak i drugim języku współczesne zastosowanie słowa palestra wydaje się uzasadnione (zwłaszcza jeżeli przyjmiemy, że głównym zajęciem adwokatów są zapasy — słowne, oczywiście). Kolejnym fałszywym przyjacielem jest słowo educazione (e-du-ka-cjo-ne). W języku włoskim nie odnosi się ono do poziomu wykształcenia, lecz sposobu, w jakim dana osoba została wychowana. Educato (e-du-ka-to) tłumaczymy jako „dobrze wychowany” lub „uprzejmy”. Włoskim odpowiednikiem polskiego „wykształcenia” lub „edukacji” jest istruzione (i-stru-cjo-ne). Na tym jednak nie koniec niespodzianek. Zgadnij, co oznacza włoskie słowo stipendio (sti-pen-djo)? Już sam temat tych rozważań podpowiada, że nie chodzi o przyznawane uczniom lub pracownikom naukowym stypendium. I rzeczywiście — stipendio to „pensja”. Zatem, gdy chcesz ubiegać się o stypendium we Włoszech, zapamiętaj termin borsa di studio (bor-sa di stu-djo). Ostatni „fałszywiec” w tym rozdziale to przebiegłe słowo divano (di-wa-no). Nie, to nie dywan. Dywan to po włosku tappeto (tap-pe-to). Divano to „sofa; kanapa”. Cóż, pewnie zastanawiasz się, jak w takim razie będzie „tapeta”...

Problemy starości Przymiotnik vecchio [m] (wek-kjo) / vecchia (wek-kja) [ż] tłumaczymy jako stary/stara. Należy jednak unikać posługiwania się nim w odniesieniu do ludzi. Możesz określić tym mianem jakiś przedmiot (samochód, książkę czy cokolwiek innego), lecz odnosząc się do drugiej osoby, powiedz lepiej anziano [m] (an-cja-no) lub anziana (an-cja-na). Określenie to wskazuje na podeszły wiek, lecz nie ma negatywnego zabarwienia.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 18: Dziesięć wyrażeń, których nie należy używać

Coś tu nie gra… Przedostatni podpunkt tego rozdziału chcielibyśmy poświęcić problematycznemu tłumaczeniu czasownika „grać”. W języku polskim czasownik ten ma różne znaczenia. Możemy przykładowo powiedzieć, że gramy w tenisa (lub w jakąkolwiek inną grę), na skrzypcach lub w teatrze. W języku włoskim sprawa jest nieco bardziej skomplikowana, ponieważ włoski czasownik giocare (dżo-ka-re) (grać), możemy zastosować jedynie w pierwszym przypadku — powiemy giocare a tennis (dżo-ka-re a ten-nis) (grać w tenisa). Odnosząc się do gry na instrumencie muzycznym, musimy posłużyć się czasownikiem suonare (suo-na-re) — suonare il violino (suo-na-re il wjo-li-no). Gdy mowa o grze w filmie lub sztuce, na scenie pojawia się czasownik recitare (re-czi-ta-re) (krewniak polskiego „recytować”). A zatem powiemy, że l’attrice (lat-tri-cze) (aktorka) recita un drama (re-czi-ta un dra-ma) (gra w dramacie). Mówienie l’attrice gioca jest błędem, chyba że aktorka rzeczywiście w coś gra, co przecież też może się zdarzyć.

Uważaj na idiomy Pułapki związane z fałszywymi przyjaciółmi czyhają także w krainie idiomów, co może być bardzo zabawne dla obcokrajowca. Pomyśl tylko o polskim wyrażeniu „rzuca żabami”, które może rozbawić osobę uczącą się języka polskiego. Pamiętaj, że nie możesz po prostu powiedzieć Sta gettando le rane (sta get-tan-do le ra-ne). Aby wyrazić to samo uczucie, musisz powiedzieć Piove a catinelle (pjo-we a ka-ti-nel-le). To samo dotyczy wyrażenia „być głodnym”. Po włosku głód „posiadamy”; dlatego powiesz Ho fame (o fa-me). Możesz również powiedzieć Sono affamato (so-no af-fa-ma-to), lecz brzmi to mniej więcej jak „jestem wygłodniały”, czyli o wiele mocniej.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

281

282

Część IV: Dekalogi

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 19

Dziesięć ulubionych włoskich zwrotów W tym rozdziale: ► Wyrażenia, które możesz usłyszeć na każdym kroku. ► Zdania, dzięki którym pomylą Cię z rodowitym Włochem.

Z

liczenie, ile razy dziennie Włosi posługują się niektórymi z poniższych wyrażeń, stanowiłoby ciekawy eksperyment! Wszystkie są typowe dla języka potocznego. Jeżeli zatem zapamiętasz choć część z nich i wykorzystasz w stosownym momencie, Twoje wypowiedzi będą się wydawały bardziej naturalne. Oczywiście w języku włoskim (podobnie jak w każdym innym języku) istnieją wyrażenia, które brzmią nieco dziwnie w ustach obcokrajowca; poniższych możesz jednak używać bez wahania. No, może z wyjątkiem mamma mia i uffa, ponieważ są bardzo spontaniczne. Pozostałymi jednak możesz się śmiało posługiwać.

Mamma mia! Mamma mia! (mam-ma mi-a). Nie myśl, proszę, że wszyscy Włosi są jak dzieci, tylko dlatego, że zauważyłeś, jak często wzywają swoje mamusie! W rzeczywistości niemal dosłowne tłumaczenie tego wykrzyknienia brzmi mniej więcej jak „O mamo!”, a Włosi posługują się nim, gdy chcą wyrazić zdziwienie, zniecierpliwienie, szczęście, smutek itd. — generalnie silne emocje. W ujęciu przenośnym wyrażenie to zbliżone jest do polskiego „wielkie nieba!”.

Che bello! Che bello! (ke bel-lo) (Jak cudownie!, dosł. Jak pięknie!). Za pomocą tego wyrażenia możesz wyrazić entuzjazm.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

284

Część IV: Dekalogi

Uffa! Uffa! (uf-fa) wyraża zniecierpliwienie, znudzenie, złość lub po prostu zmęczenie daną sytuacją. Po polsku prawdopodobnie wyraziłbyś te odczucia, mówiąc „ech!”.

Che ne so! Gdy Włosi chcą powiedzieć, że nie mają o czymś zielonego pojęcia, wzruszają ramionami i mówią Che ne so! (ke ne so) (Skąd mam wiedzieć?). Nie musimy chyba dodawać, że jest to dość popularne wyrażenie.

Magari! Magari! (ma-ga-ri): tylko jedno słowo, a tak wiele wyraża. Za jego pomocą Włosi sygnalizują głębokie pragnienie lub nadzieję. Jest to na przykład dobra odpowiedź w sytuacji, gdy ktoś pyta Cię, czy chciałbyś wygrać na loterii. Wyrażenie to zbliżone jest do naszego „Daj Bóg” lub „Jasna sprawa”.

Ti sta bene! Ti sta bene! (ti sta be-ne) to po włosku tyle, co „Dobrze ci tak!”.

Non te la prendere! Gdy zobaczysz, że ktoś jest smutny, zmartwiony lub zdenerwowany, możesz spróbować go pocieszyć, mówiąc Non te la prendere! (non te la pren-de-re) (Nie przejmuj się tak!). Czasami to działa.

Che macello! Che macello! (ke ma-czel-lo) znaczy dosłownie „Co za rzeźnia!”. Nietrudno domyślić się, skąd wzięło się to wyrażenie. Skojarzenia są dość oczywiste. Włosi często posługują się nim w sytuacji, w której Polak powiedziałby „Niezły bałagan!”.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 19: Dziesięć ulubionych włoskich zwrotów

Non mi va! Non mi va! (non mi wa) to jedno z pierwszych zdań, którego uczą się włoskie dzieci. Za jego pomocą komunikują, że nie chcą czegoś zrobić. Najlepsze tłumaczenie to „Nie mam na to ochoty!”.

Mi raccomando! Za pomocą Mi raccomando! (mi rak-ko-man-do) szczególnie akcentujemy prośbę, tak jakbyśmy mówili „Błagam cię!”. Przykład: Telefonami, mi raccomando! (Nie zapomnij do mnie zadzwonić, proszę!).

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

285

286

Część IV: Dekalogi

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 20

Dziesięć najważniejszych włoskich świąt W tym rozdziale: ► Świętowanie po włosku. ► Impreza na zakończenie karnawału. ► Święto kobiet. ► Piknik z pisanką. ► Święto pracy. ► Feriae augusti. ► Wspólne wspominanie. ► Świętowanie rzymskim zwyczajem. ► Obserwowanie lokalnych tradycji. ► Dożynki all’italiana.

W

szyscy znamy i lubimy dni wyróżnione w kalendarzu na czerwono, ponieważ tak oznaczamy święta. Bądźmy jednak szczerzy — czy znamy pochodzenie każdego z nich (nie mówiąc o pochodzeniu świąt celebrowanych w innych krajach)? Jeżeli ciekawią Cię święta obchodzone we Włoszech, koniecznie powinieneś przeczytać ten rozdział.

L’Epifania (La Befana) L’Epifania (le-pi-fa-ni-a) (Święto Objawienia Pańskiego), obchodzone 6 stycznia, jest we Włoszech ostatnim dniem szkolnych ferii bożonarodzeniowych. Ustawowo jest to dzień wolny od pracy. Jednak święto to największą frajdę sprawia dzieciom, oczekującym tego dnia starej, dobrej wiedźmy zwanej la Befana (la be-fa-na), która przylatuje do nich na miotle i obdarowuje prezentami w zależności od zasług. Grzeczne dzieci dostają zabawki i słodycze, niegrzeczne — węgiel! W każdej cukierni znajdziesz specjalny cukrowy węgiel przygotowywany wyłącznie na tę okazję. La Befana dostaje się do domu przez komin i wkłada dary do starych skarpet. Dzieci są ogromnie podekscytowane, gdy w poprzedzający święto wieczór zostawiają dla wiedźmy w kuchni swoje skarpety — wiele z nich nie potrafi lub nie chce zasnąć, tak bardzo pragną ją zobaczyć. Słowo befana wywodzi się od słowa Epifania oznaczającego Objawienie Pańskie. Samo święto zostało ustanowione na pamiątkę wizyty Trzech Króli u Dzieciątka Jezus.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

288

Część IV: Dekalogi

Martedì grasso Martedì grasso (mar-te-di gras-so) (dosł. tłusty wtorek) to ostatni i najważniejszy dzień il Carnevale (il kar-ne-wa-le), czyli karnawału. Nazwa ta wywodzi się od łacińskich słów carne vale (kar-ne wa-le) (żegnaj mięso), oznaczających pożegnanie z mięsem, z którego rezygnowano na czas rozpoczynającego się Wielkiego Postu. W czasie Martedì grasso dla dzieci organizuje się szkolne bale przebierańców. W wielu miejscach odbywają się parady uliczne z udziałem przebierańców w wyszukanych karykaturalnych kostiumach, prezentowane są także platformy z alegoriami. W dużych miastach tradycja ta zamiera, lecz w mniejszych miejscowościach (zwłaszcza na południu Włoch, na Sycylii i na Sardynii) wciąż cieszy się wielką popularnością. Do Wenecji na pełen artystycznego rozmachu karnawał zjeżdżają goście z całego świata.

La festa della donna We Włoszech la festa della donna (la fe-sta del-la don-na) (Święto Kobiet), obchodzone jest, podobnie jak w Polsce, 8 marca. Z tej okazji organizowane są liczne imprezy kulturalne i polityczne dedykowane kobietom. Zwyczajowo w tym dniu panie otrzymują od swoich przyjaciół, chłopaków, mężów i synów (a czasem nawet i szefów) śliczne bukieciki z gałązek mimozy.

Pasquetta Pasquetta (pas-kłet-ta) (dosł. Mała Wielkanoc) to Poniedziałek Wielkanocny — dzień, w którym wielu Włochów opuszcza miasto, aby urządzić sobie miły piknik. W ten sposób świętują oni początek letniego sezonu — pierwszy „oficjalny” dzień, który należy spędzić na świeżym powietrzu.

La festa del lavoro Także we Włoszech 1 maja obchodzone jest la festa del lavoro (la fe-sta del la-wo-ro) (Święto Pracy), oficjalne święto państwowe o silnym politycznym zabarwieniu. Niemal wszystkie partie polityczne i związki zawodowe organizują tego dnia demonstracje. Wstęp na wieczorne koncerty popularnych gwiazd jest z reguły bezpłatny.

Ferragosto 15 sierpnia w Kościele katolickim obchodzone jest święto Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Jednak dla wielu Włochów Ferragosto (fer-ra-go-sto) to po prostu środek kanikuły (nazwa pochodzi od imienia rzymskiego cesarza Augusta, który zapoczątkował tę tradycję). W wielu miastach i wioskach, zwłaszcza nadmorskich, organizowane są huczne festyny z muzyką, tradycyjnym jedzeniem i nierzadko imponującymi pokazami sztucznych ogni.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 20: Dziesięć najważniejszych włoskich świąt

Ognissanti Dzień Ognissanti (o-nis-san-ti) (Wszystkich Świętych), przypadający 1 listopada, także we Włoszech jest obchodzony w sposób bardzo uroczysty. W przeszłości 2 listopada, czyli Dzień Zaduszny, poświęcony pamięci osób zmarłych, także był dniem ustawowo wolnym od pracy. Ponieważ obecnie jest to dzień roboczy, ludzie oddają cześć zmarłym w dniu Ognissanti. W wielu wsiach nadal istnieje tradycja przygotowywania specjalnych potraw — prawdopodobnie wywodzi się ona stąd, że całe rodziny zwykły spędzać te dni wspólnie, traktując je jako, nieraz jedyną w roku, okazję do spotkania. Obecnie, dzięki znacznym ułatwieniom w zakresie komunikacji i transportu, święto to nie stanowi już tak wyjątkowej okazji. Niemniej wiele osób tego dnia wciąż powraca w rodzinne strony, aby odwiedzić groby krewnych.

L’Immacolata Włochy to kraj katolicki, w którym kult Matki Boskiej odgrywa szczególną rolę. Choć wiele świąt religijnych, które w przeszłości były dniami wolnymi od pracy, utraciło ten status, l’Immacolata (lim-ma-ko-la-ta) (nazwa święta stanowi skrót od l’Immacolata Concezione, czyli [święto] Niepokalanego Poczęcia), przypadające 8 grudnia, nadal nim pozostaje. Gdy w połowie XIX wieku Kościół katolicki ogłosił dogmat o Niepokalanym Poczęciu NMP, rzymski strażak umieścił na szczycie antycznego obelisku, znajdującego się w samym centrum miasta, statuę Matki Boskiej. Rok w rok, 8 grudnia w Rzymie odbywa się specjalna ceremonia upamiętniająca to wydarzenie. Jeden ze strażaków wspina się na szczyt obelisku, aby następnie ofiarować Matce Boskiej wieniec z czerwonych róż. Rzymianie uwielbiają tę tradycję.

La festa del patrono Każde włoskie miasto i miasteczko obchodzi la festa del patrono (la fe-sta del pa-tro-no) (święto patrona). Sposób czczenia tego dnia zależy od lokalnych tradycji. Najpiękniejsze obchody możemy obserwować w niewielkich miejscowościach, w których nigdy nie brak doskonałego jedzenia przygotowanego specjalnie na tę okazję.

La sagra del paese La sagra del paese (la sa-gra del pa-e-ze) to bardzo popularny wiejski jarmark, ze straganami, tradycyjnym jedzeniem oraz mnóstwem różnych wydarzeń, typowych dla danego miejsca. Każda mała miejscowość ma swój własny jarmark przypadający na najważniejszy dla regionu okres roku rolniczego. Przykładowo na obszarach specjalizujących się w uprawie winorośli wioski i miasteczka organizują la sagra dell’uva (la sa-gra del-lu-wa) (festiwal winobrania), podczas którego można zakosztować młodego wina. Uczestniczenie w tego typu wydarzeniach to doskonały sposób poznawania lokalnych i regionalnych specjalności kulinarnych.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

289

290

Część IV: Dekalogi

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 21

Dziesięć zwrotów, dzięki którym zostaniesz uznany za Włocha W tym rozdziale: ► Gdy dobrze komuś życzysz. ► Gdy zależy Ci na dochowaniu tajemnicy. ► Gdy chcesz życzyć komuś na zdrowie. ► Gdy chcesz żywo zaprzeczyć. ► Gdy się zdecydowanie nie zgadzasz. ► Gdy brak Ci współczucia. ► Gdy chcesz kogoś powstrzymać. ► Gdy chcesz ostudzić czyjeś emocje lub sprawić, by zwolnił. ► Gdy coś się święci. ► Gdy utknąłeś w ślepym zaułku.

W

rozdziale 19. zapoznaliśmy Cię z dziesięcioma typowymi wyrażeniami często używanymi przez Włochów. Jeżeli będziesz się nimi posługiwał, Twój włoski będzie „bardzo włoski”. W tym rozdziale znajdziesz bardziej wyszukane wyrażenia, dzięki którym Twój włoski będzie „jeszcze bardziej włoski”. Mowa bowiem o prawdziwych wyrażeniach idiomatycznych, które mogą wprawić w osłupienie niejednego Włocha. Baw się dobrze!

In bocca al lupo! Być może masz przyjaciela Włocha, który zmaga się z jakimiś trudnościami, a Ty chcesz życzyć mu powodzenia. W takiej sytuacji możesz posłużyć się zwrotem buona fortuna! (buo-na for-tu-na), który stanowi odpowiednik polskiego „powodzenia!”. Jednakże wywrzesz na rozmówcy większe wrażenie, jeżeli powiesz in bocca al lupo (in bok-ka al lu-po). Zwrot ten dosłownie znaczy tyle, co „w paszczy wilka”. Nadciągające kłopoty są bowiem niczym wielki wilk, czekający z otwartą paszczą. Twój przyjaciel prawdopodobnie odpowie Crepi il lupo! (kre-pi il lu-po), co znaczy „Niech zdechnie wilk!”.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

292

Część IV: Dekalogi

Acqua in bocca! Gdy chcesz podzielić się z kimś tajemnicą i upewnić się, że osoba ta nikomu jej nie zdradzi, powiedz aqua in bocca (a-kła in bok-ka) (woda w ustach). Wyrażenie to znaczy tyle, co „tylko nie mów nikomu”, a zatem to trochę tak, jakbyśmy kazali komuś „nabrać wody w usta”.

Salute! Salute! (sa-lu-te) — mówimy w reakcji na czyjeś kichnięcie. To wyrażenie odpowiada mniej więcej polskiemu „zdrówko!”. Nie należy jednak mylić go ze zwrotem alla salute! (al-la sa-lu-te), czyli „na zdrowie!”, wypowiadanemu podczas toastu.

Macché! Niewątpliwie Włosi uwielbiają rozmawiać. Istnieją jednak sytuacje, w których zamiast potoku słów wolą wypowiedzieć tylko jedno — macché! (mak-ke). To sposób na to, by stanowczo czemuś zaprzeczyć, czyli tak jakby powiedzieć „ależ skąd!” czy „oczywiście, że nie!”.

Neanche per sogno! Podobne znaczenie ma kolejny idiom neanche per sogno (ne-an-ke per so-nio) (dosł. nawet nie we śnie), który odpowiada polskiemu „ani mi się śni!” lub „nie ma mowy!”.

Peggio per te! Mówiąc komuś peggio per te (pedż-dżo per te) (tym gorzej dla ciebie), nie okazujesz zbyt wielkiego współczucia, ale cóż — zdarza się, że i taki zwrot bywa potrzebny.

Piantala! To dość kolokwialny odpowiednik polskiego „przestań!” lub „zostaw to!”. Dosłowne tłumaczenie piantala (pjan-ta-la) to „posadź to”.

Vacci piano! „Zwolnij” albo „Przystopuj!” to tłumaczenie włoskiego wyrażenia Vacci piano! (wacz-czi pja-no). Posługuj się nim, gdy uznasz, że ktoś porusza się zbyt szybko lub nadmiernie się czymś emocjonuje.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Rozdział 21: Dziesięć zwrotów, dzięki którym zostaniesz uznany za Włocha

Gatta ci cova! La gatta (la gat-ta) to kotka, a covare (ko-wa-re) znaczy „wysiadywać jaja”. W sytuacji, w której Włosi mówią la gatta ci cova (la gat-ta czi ko-wa), my powiedzielibyśmy „w tym kryje się jakieś oszustwo”. Istnieje wiele teorii na temat pochodzenia tego wyrażenia. Jedna z nich wynika z obserwacji kotów siedzących niczym wysiadujący jaja ptak, szykujących się do ataku na potencjalną ofiarę (niekoniecznie widoczną dla obserwatora). Kot w takiej pozycji może wskazywać na czające się gdzieś niebezpieczeństwo. Stąd być może wywodzi się skojarzenie opisane we włoskim powiedzeniu.

Sono nel pallone Nie pytaj, proszę, skąd wywodzi się ten idiom — nie mamy pojęcia! We Włoszech ludzie mówią sono nel pallone (so-no nel pal-lo-ne), gdy nie wiedzą, co zrobić lub jak się zachować w trudnej sytuacji. Dosłownie wyrażenie to znaczy tyle, co „jestem w piłce [balonie]”. Cóż, może nie powinno nas jednak dziwić to powiedzonko, skoro sami mówimy „jestem w kropce”.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

293

294

Część IV: Dekalogi

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Część V

Dodatki

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

296

Część V: Dodatki

W tej części…

W

tej części znajdziesz same praktyczne informacje: odmianę czasowników, całkiem obszerny minisłowniczek — zarówno polsko-włoski jak i włosko-polski — a także instrukcję korzystania z dołączonej do książki płyty CD.

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Dodatek A Tabela czasowników

Dodatek A

Tabela czasowników Włoskie czasowniki Czasowniki regularne kończące się na -are Przykład: parlare (mówić) Imiesłów czasu przeszłego: parlato Teraźniejszy

Przeszły

Przyszły

io (ja) tu (ty) lui/lei (on/ona/pan/pani)

parlo

ho parlato

parlerò

parli parla

hai parlato ha parlato

parlerai parlerà

noi (my) voi (wy) loro (oni/państwo)

parliamo parlate

abbiamo parlato avete parlato

parleremo parlerete

parlano

hanno parlato

parleranno

Czasowniki regularne kończące się na -ere Przykład: vendere (sprzedawać) Imiesłów czasu przeszłego: venduto

io (ja)

tu (ty) lui/lei (on/ona/pan/pani) noi (my) voi (wy) loro (oni/państwo)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Teraźniejszy vendo

Przeszły ho venduto

Przyszły venderò

vendi vende

hai venduto ha venduto

venderai venderà

vendiamo

abbiamo venduto

venderemo

vendete vendono

avete venduto hanno venduto

venderete venderanno

297

298

Część V: Dodatki Czasowniki regularne kończące się na -ire Przykład: partire (wyjeżdżać) Imiesłów czasu przeszłego: partito

io (ja) tu (ty) lui/lei (on/ona/pan/pani) noi (my) voi (wy) loro (oni/państwo)

Teraźniejszy

Przeszły

Przyszły

parto

sono partito/a

partirò

parti parte

sei partito/a è partito/a

partirai partirà

partiamo partite

siamo partiti/e siete partiti/e

partiremo partirete

partono

sono partiti/e

partiranno

Czasownik avere (mieć) Imiesłów czasu przeszłego: avuto

io (ja) tu (ty) lui/lei (on/ona/pan/pani) noi (my) voi (wy) loro (oni/państwo)

Teraźniejszy

Przeszły

Przyszły

ho hai

ho avuto hai avuto

avrò avrai

ha abbiamo

ha avuto abbiamo avuto

avrà avremo

avete hanno

avete avuto hanno avuto

avrete avranno

Czasownik essere (być) Imiesłów czasu przeszłego: stato io (ja) tu (ty) lui/lei (on/ona/pan/pani) noi (my) voi (wy) loro (oni/państwo)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Teraźniejszy sono

Przeszły sono stato/a

sei è

sei stato/a è stato/a

siamo siete

siamo stati/e siete stati/e

sono

sono stati/e

Przyszły sarò sarai sarà saremo sarete saranno

Dodatek A Tabela czasowników Czasowniki zwrotne Przykład: lavarsi (myć się) Imiesłów czasu przeszłego: lavato

io (ja) tu (ty) lui/lei (on/ona/pan/pani) noi (my) voi (wy) loro (oni/państwo)

Teraźniejszy mi lavo

Przeszły mi sono lavato/a

Przyszły mi laverò

ti lavi si lava

ti sei lavato/a si è lavato/a

ti laverai si laverà

ci laviamo vi lavate

ci siamo lavati/e vi siete lavati/e

ci laveremo vi laverete

si lavano

si sono lavati/e

si laveranno

Włoskie czasowniki nieregularne

andare chodzić

io tu lui/lei noi voi loro

io dare dawać

tu lui/lei noi voi loro

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Teraźniejszy

Przeszły

vado vai

andrò andrai

va andiamo

andrà andremo

andate vanno

andrete andranno

Teraźniejszy

Przyszły

do dai

darò darai

dà diamo

darà daremo

date

darete

danno

daranno

Imiesłów czasu przeszłego andato/a/i/e (z essere)

Imiesłów czasu przeszłego dato (z avere)

299

300

Część V: Dodatki

dire powiedzieć

Teraźniejszy dico

Przyszły dirò

dici dice

dirai dirà

diciamo

diremo

loro

dite dicono

direte diranno

io

Teraźniejszy devo

Przyszły dovrò

devi deve

dovrai dovrà

dobbiamo

dovremo

dovete devono

dovrete dovranno

Teraźniejszy faccio

Przyszły farò

fai

farai

fa facciamo

farà faremo

loro

fate fanno

farete faranno

io

Teraźniejszy muoio

Przyszły morirò

muori

morirai

muore moriamo

morirà moriremo

morite muoiono

morirete moriranno

io tu lui/lei noi voi

dovere musieć

tu lui/lei noi voi loro

io fare robić wykonywać

morire umierać

tu lui/lei noi voi

tu lui/lei noi voi loro

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Imiesłów czasu przeszłego detto (z avere)

Imiesłów czasu przeszłego dovuto/a/i/e (z avere)

Imiesłów czasu przeszłego fatto (z avere)

Imiesłów czasu przeszłego morto/a/i/e (z essere)

Dodatek A Tabela czasowników

piacere lubić

Teraźniejszy piaccio

Przyszły piacerò

piaci piace

piacerai piacerà

piacciamo

piaceremo

piacete piacciono

piacerete piaceranno

Teraźniejszy pongo

Przyszły porrò

poni pone

porrai porrà

poniamo ponete

porremo porrete

pongono

porranno

Teraźniejszy

Przyszły

posso

potrò

puoi può

potrai potrà

possiamo potete

potremo potrete

possono

potranno

Teraźniejszy

Przyszły

io tu lui/lei

rimango

rimarrò

rimani rimane

rimarrai rimarrà

noi voi loro

rimaniamo rimanete

rimarremo rimarrete

rimangono

rimarranno

io tu lui/lei noi voi loro

porre kłaść

potere móc, potrafić

rimanere zostać

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

io tu lui/lei noi voi loro

io tu lui/lei noi voi loro

Imiesłów czasu przeszłego piaciuto/a/i/e (z essere)

Imiesłów czasu przeszłego posto (z avere)

Imiesłów czasu przeszłego potuto/a/i/e (z avere)

Imiesłów czasu przeszłego rimasoto/a/i/e (z essere)

301

302

Część V: Dodatki

salire wchodzić

io tu lui/lei noi voi loro

sapere wiedzieć

scegliere wybierać

spegenere wyłączać

io tu lui/lei noi voi loro

io tu lui/lei noi voi loro

io tu lui/lei noi voi loro

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Teraźniejszy salgo

Przyszły salirò

sali sale

salirai salirà

saliamo

saliremo

salite salgono

salirete saliranno

Teraźniejszy so

Przyszły saprò

sai sa

saprai saprà

sappiamo sapete

sapremo saprete

sanno

sapranno

Teraźniejszy

Przyszły

scelgo

sceglierò

scegli sceglie

sceglierai sceglierà

scegliamo scegliete

sceglieremo sceglierete

scelgono

sceglieranno

Teraźniejszy

Przyszły

spengo

spegnerò

spegni spegne

spegnerai spegnerà

spegniamo spegnete

spegneremo spegnerete

spengono

spegneranno

Imiesłów czasu przeszłego salito/a/i/e (w/avere/essere)

Imiesłów czasu przeszłego saputo (z avere)

Imiesłów czasu przeszłego scelto (z avere)

Imiesłów czasu przeszłego spento (z avere)

Dodatek A Tabela czasowników

stare być, przebywać

io tu lui/lei noi voi loro

tacere milczeć

tenere trzymać

togliere zabrać

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

io tu lui/lei noi voi loro

io tu lui/lei noi voi loro

io tu lui/lei noi voi loro

Teraźniejszy sto

Przyszły starò

stai sta

starai starà

stiamo

staremo

state stanno

starete staranno

Teraźniejszy taccio

Przyszły tacerò

taci tace

tacerai tacerà

taciamo tacete

taceremo tacerete

tacciono

taceranno

Teraźniejszy

Przyszły

tengo

terrò

tieni tiene

terrai terrà

teniamo tenete

terremo terrete

tengono

terranno

Teraźniejszy tolgo

Przyszły toglierò

togli toglie

toglierai toglierà

togliamo togliete

toglieremo toglierete

tolgono

toglieranno

Imiesłów czasu przeszłego stato/a/i/e (z essere)

Imiesłów czasu przeszłego taciuto (z avere)

Imiesłów czasu przeszłego tenuto (z avere)

Imiesłów czasu przeszłego tolto (z avere)

303

304

Część V: Dodatki

uscire wychodzić

io tu lui/lei noi voi loro

venire przychodzić

volere chcieć

Teraźniejszy esco

Przyszły uscirò

esci esce

uscirai uscirà

usciamo uscite escono

usciremo uscirete usciranno

Teraźniejszy

Przyszły

io tu lui/lei

vengo vieni

verrò verrai

viene

verrà

noi voi loro

veniamo venite

verremo verrete

vengono

verranno

Teraźniejszy

Przyszły

io tu lui/lei noi

voglio vuoi

vorrò vorrai

vuole vogliamo

vorrà vorremo

voi loro

volete

vorrete

vogliono

vorranno

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Imiesłów czasu przeszłego uscito/a/i/e (z essere)

Imiesłów czasu przeszłego venuto/a/i/e (z essere)

Imiesłów czasu przeszłego voluto (z avere)

Dodatek A Tabela czasowników

Czasowniki włoskie z -isc-

capire rozumieć

Przyszły capirò

capisci capisce

capirai capirà

capiamo capite

capiremo capirete

capiscono

capiranno

Teraźniejszy

Przyszły

finisco

finirò

finisci finisce

finirai finirà

finiamo finite

finiremo finirete

finiscono

finiranno

io tu lui/lei

Teraźniejszy

Przyszły

Imiesłów czasu przeszłego

preferisco preferisci

preferirò preferirai

preferito (z avere)

noi voi loro

preferisce

preferirà

preferiamo preferite

preferiremo preferirete

preferiscono

preferiranno

io tu lui/lei noi voi loro

finire kończyć

io tu lui/lei noi voi loro

preferire preferować, woleć

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Imiesłów czasu przeszłego capito (z avere)

Teraźniejszy capisco

Imiesłów czasu przeszłego finito (z avere)

305

306

Część V: Dodatki

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Minisłownik włosko - polski

A

B

a destra (a de-stra) na prawo a domani (a do-ma-ni) do jutra a dopo (a do-po) do zobaczenia później a sinistra (a si-ni-stra) na lewo abitare (a-bi-ta-re) mieszkać abito /m/ (a-bi-to) ubranie acqua/ż/ (a-kła) woda aereo /m/ (a-e-re-o) samolot aeroporto /m/ (a-e-ro-por-to) lotnisko affittare (af-fit-ta-re) wynajmować agosto/m/ (a-go-sto) sierpień albergo /m/ (al-ber-go) hotel amare (a-ma-re) kochać americana /ż/, americano/m/ (a-me-ri-ka-na) / (a-me-ri-ka-no) Amerykanka / Amerykanin amica /ż/, amico /m/ (a-mi-ka), (a-mi-ko) przyjaciółka, przyjaciel amore /m/ (a-mo-re) miłość anche (an-ke) również andare (an-da-re) chodzić; jeździć andata /ż/ (an-da-ta) podróż; bilet w jedną stronę anno /m/ (an-no) rok antipasto /m/ (an-ti-pa-sto) przystawka; zakąska anziana /ż/, anziano /m/ (an-cja-na) / (an-cja-no) stara [kobieta] / stary [mężczyzna]; w podeszłym wieku appartamento /m/ (ap-par-ta-men-to) mieszkanie aprile /m/ (a-pri-le) kwiecień architetto /m/ (ar-ki-tet-to) architekt arrivare (ar-ri-wa-re) przyjeżdżać; przybywać arrivederci (ar-ri-we-der-czi) do widzenia assegno /m/ (as-se-nio) czek autobus /m/ (au-to-bus) autobus automobile /ż/ (au-to-mo-bi-le) samochód avere (a-we-re) mieć avvocato /m/ (aw-wo-ka-to) adwokat

bambina /ż/, bambino /m/ (bam-bi-na) / (bam-bi-no) dziecko [dziewczynka / chłopiec] banca /ż/ (ban-ka) bank bella /ż/, bello /m/ (bel-la) / (bel-lo) piękna / piękny bene (be-ne) dobrze bere (be-re) pić bianca /ż/, bianco /m/ (bjan-ka) / (bjan-ko) biała / biały bicchiere /m/ (bik-kje-re) szklanka; kieliszek bicicletta /ż/ (bi-czi-klet-ta) rower biglietto /m/ (bi-ljet-to) bilet birra /ż/ (bir-ra) piwo blu /ż/m/ (blu) niebieski borsa /ż/ (bor-sa) torba bottiglia /ż/ (bot-ti-lja) butelka braccio /m/ (bracz-czo) ramię buona /ż/, buono /m/ (buo-na) / (buo-no) dobra / dobry buonanotte (buo-na-not-te) dobranoc buonasera (buo-na-se-ra) dobry wieczór buongiorno (buon-dżor-no) dzień dobry

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

C c’è (cze) jest; znajduje się caffè /m/ (kaf-fe) kawa calcio /m/ (kal-czo) piłka nożna calda /ż/, caldo /m/ (kal-da) / (kal-do) ciepła / ciepły cambiare (kam-bja-re) zmieniać; wymieniać cameriera /ż/, cameriere /m/ (ka-me-rje-ra) / (ka-me-rje-re) kelnerka; pokojówka / kelner; kamerdyner camicia /ż/ (ka-mi-cza) koszula campagna /ż/ (kam-pa-nia) wieś

308

Część V: Dodatki canadese /ż/m/ (ka-na-de-ze) Kanadyjka, Kanadyjczyk cane /m/ (ka-ne) pies capelli /m. pl/ (ka-pel-li) włosy cappello /m/ (kap-pel-lo) kapelusz cappotto /m/ (kap-pot-to) płaszcz cara /ż/, caro /m/ (ka-ra) / (ka-ro) droga / drogi carina /ż/, carino /m/ (ka-ri-na) / (ka-ri-no) ładna; miła / ładny; miły carta di credito /ż/ (kar-ta di kre-di-to) karta kredytowa casa /ż/ (ka-za) dom cassa /ż/ (kas-sa) kasa cavallo /m/ (ka-wal-lo) koń cena /ż/ (cze-na) kolacja cento (czen-to) sto chi (ki) kto chiara /ż/, chiaro /m/ (kja-ra) / (kja-ro) jasna / jasny ci sono (czi so-no) są; znajdują się ciao (cza-o) cześć cinema /m/ (czi-ne-ma) kino cinquanta (czin-kłan-ta) pięćdziesiąt cinque (czin-kłe) pięć cioccolata /ż/ (czok-ko-la-ta) czekolada città /ż/ (czit-ta) miasto codice postale /m/ (ko-di-cze po-sta-le) kod pocztowy colazione /ż/ (ko-la-cjo-ne) śniadanie collo /m/ (kol-lo) szyja colore /m/ (ko-lo-re) kolor come (ko-me) jak commessa /ż/, commesso /m/ (kom-mes-sa) / (kom-mes-so) sprzedawczyni / sprzedawca comprare (kom-pra-re) kupować costume da bagno /m/ (ko-stu-me da ba-nio) kostium kąpielowy cravatta /ż/ (kra-wat-ta) krawat crema /ż/ (kre-ma) krem

D d’accordo (dak-kor-do) zgoda dai! (daj) dalej!; pospiesz się!; przestań! dare (da-re) dawać dentista /ż/m/ (den-ti-sta) dentystka, dentysta dicembre /m/ (di-czem-bre) grudzień diciannove (di-czan-no-we) dziewiętnaście diciassette (di-czas-set-te) siedemnaście diciotto (di-czot-to) osiemnaście dieci (dje-czi) dziesięć

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

dire (di-re) powiedzieć dito/m/ (di-to) palec dodici (do-di-czi) dwanaście dolce /ż/m/ (dol-cze) słodka / słodki domani (do-ma-ni) jutro donna /ż/ (don-na) kobieta dormire (dor-mi-re) spać dottore /m/ (dot-to-re) lekarz; doktor dove (do-we) gdzie dovere (do-we-re) musieć due (du-e) dwa

E emergenza /ż/ (e-mer-dżen-ca) nagły wypadek entrata /ż/ (en-tra-ta) wejście entrare (en-tra-re) wchodzić essere (es-se-re) być est /m/ (est) wschód

F faccia /ż/ (facz-cza) twarz facile /ż/m/ (fa-czi-le) łatwa / łatwy fame /m/ (fa-me) głód fare (fa-re) robić febbraio /m/ (feb-bra-jo) luty festa /ż/ (fe-sta) święto; zabawa figlia /ż/ (fi-lja) córka figlio /m/ (fi-ljo) syn fine /ż/ (fi-ne) koniec finestra /ż/ (fi-ne-stra) okno finire (fi-ni-re) kończyć fiore /ż/ (fjo-re) kwiat formaggio /m/ (for-madż-dżo) ser fragola /ż/ (fra-go-la) truskawka fratello /m/ (fra-tel-lo) brat fredda /ż/, freddo /m/ (fred-da) / (fred-do) zimna / zimny frutta /ż/ owoce

G gatto /m/ (gat-to) kot gelato /m/ (dże-la-to) lód gennaio /m/ (dżen-na-jo) styczeń gente /ż/ (dżen-te) ludzie ghiaccio /m/ (giacz-czo) lód giacca /ż/ (dżak-ka) kurtka

Dodatek B Minisłownik gialla /ż/, giallo /m/ (dżal-la) / (dżal-lo) żółta / żółty giardino /m/ (dżar-di-no) ogród ginocchio /m/ (dżi-nok-kjo) kolano giocare (dżo-ka-re) grać gioco /m/ (dżo-ko) gra giornale /m/ (dżor-na-le) dziennik giorno /m/ (dżor-no) dzień giovane /ż /m/ (dżo-wa-ne) młoda / młody giugno /m/ (dżu-nio) czerwiec gonna /ż/ (gon-na) spódnica grande /ż/m/ (gran-de) duża / duży grande magazzino /m/ (gran-de ma-gadz-dzi-no) dom towarowy grazie (gra-cje) dziękuję grigia /ż/, grigio /m/ (gri-dża) / (gri-dżo) szara / szary

I ieri (je-ri) wczoraj impermeabile /m/ (im-per-me-a-bi-le) płaszcz nieprzemakalny impiegata /ż/, impiegato /m/ (im-pje-ga-ta) / (im-pje-ga-to) pracownica; urzędniczka / pracownik; urzędnik in ritardo (in ri-tar-do) z opóźnieniem indirizzo /m/ (in-di-ric-co) adres infermiera /ż/ (in-fer-mje-ra) pielęgniarka ingegnere /m/ (in-dże-nie-re) inżynier insalata /ż/ (in-sa-la-ta) sałata invito /m/ (in-wi-to) zaproszenie io (io) ja italiana /ż/, italiano /m/ (i-ta-lja-na) / (i-ta-lja-no) Włoszka / Włoch

J jeans /m/ (dżins) dżinsy

L lago /m/ (la-go) jezioro lana /ż/ (la-na) wełna larga /ż/, largo /m/ (lar-ga) / (lar-go) szeroka / szeroki latte /m/ (lat-te) mleko lavoro /m/ (la-wo-ro) praca lei (lei) ona; (grzeczn.) pan / pani libro /m/ (li-bro) książka loro (lo-ro) oni

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

luglio /m/ (lu-ljo) lipiec lui (lui) on

M ma (ma) ale macchina /ż/ (mak-ki-na) samochód madre /ż/ (ma-dre) matka maggio /m/ (madż-dżo) maj mai (maj) nigdy malata /ż/, malato /m/ (ma-la-ta) / (ma-la-to) chora / chory mamma /ż/ (mam-ma) mama mangiare (man-dża-re) jeść mano /ż/ (ma-no) ręka mare /m/ (ma-re) morze marito /m/ (ma-ri-to) mąż marrone /ż /m/ (mar-ro-ne) brązowa / brązowy marzo /m/ (mar-co) marzec me (me) mnie medicina /ż/ (me-di-czi-na) lek; medycyna medico /m/ (me-di-ko) lekarz mercato /m/ (mer-ka-to) targ mese /m/ (me-ze) miesiąc metropolitana /ż/ (me-tro-po-li-ta-na) metro mettersi (met-ter-si) założyć coś [o ubraniach] mia /ż/, mio /m/ (mi-a) / (mi-o) moja / mój mille (mil-le) tysiąc moglie /ż/ (mo-lje) żona montagna /ż/ (mon-ta-nia) góry

N naso /m/ (na-zo) nos nebbia /ż/ (neb-bja) mgła negozio /m/ (ne-go-cjo) sklep nera /ż/, nero /m/ (ne-ra) / (ne-ro) czarna / czarny neve /ż/ (ne-we) śnieg noi (noi) my noiosa /ż/, noioso /m/ (no-jo-za) / (no-jo-zo) nudna / nudny nome /m/ (no-me) imię nord /m/ (nord) północ nove (no-we) dziewięć novembre /m/ (no-wem-bre) listopad numero /m/ (nu-me-ro) numer; liczba nuoto /m/ (nuo-to) pływanie

309

310

Część V: Dodatki

O occhio /m/ (ok-kjo) oko orecchio /m/ (o-rek-kjo) ucho ospedale /m/ (o-spe-da-le) szpital otto (ot-to) osiem ottobre /m/ (ot-to-bre) październik ovest /m/ (o-west) zachód

R ragazza /ż/, ragazzo /m/ (ra-gac-ca) / (ra-gac-co) dziewczyna / chłopak ridere (ri-de-re) śmiać się riso /m/ (ri-zo) śmiech; ryż rossa /ż/, rosso /m/ (ros-sa) / (ros-so) czerwona / czerwony

P

S

padre /m/ (pa-dre) ojciec pagare (pa-ga-re) płacić pane /m/ (pa-ne) chleb pantaloni /m.pl/ (pan-ta-lo-ni) spodnie parlare (par-la-re) mówić; rozmawiać partire (par-ti-re) wyruszać; wyjeżdżać passaporto /m/ (pas-sa-por-to) paszport pasticceria /ż/ (pas-ti-cze-ri-a) cukiernia; ciastkarnia per favore (per fa-wo-re) proszę perché (per-ke) dlaczego; ponieważ pesce /m/ (pe-sze) ryba piacere (pja-cze-re) miło mi piazza /ż/ (pjac-ca) plac piccola /ż/, piccolo /m/ (pik-ko-la) / (pik-ko-lo) mała / mały pioggia /ż/ (pjodż-dża) deszcz piove (pjo-we) pada polacca /ż/, polacco /m/ (po-lak-ka) / (po-lak-ko) Polka / Polak polizia /ż/ (po-li-ci-a) policja potere (po-te-re) móc; potrafić pranzo /m/ (pran-co) obiad preferire (pre-fe-ri-re) woleć prego (pre-go) proszę prendere (pren-de-re) brać presentare (pre-zen-ta-re) prezentować; przedstawiać

saldi /m. pl/ (sal-di) wyprzedaże sale /m/ (sa-le) sól scarpa /ż/ (skar-pa) but scura /ż/scuro /m/ (sku-ra) / (sku-ro) ciemna / ciemny sedici (se-di-czi) szesnaście segretaria /ż/, segretario /m/ (se-gre-ta-rja) / (se-gre-tar-jo) sekretarka / sekretarz sei (sei) sześć sempre (sem-pre) zawsze sete /ż/ (se-te) pragnienie sette (set-te) siedem settembre /m/ (set-tem-bre) wrzesień settimana /ż/ (set-ti-ma-na) tydzień signora /ż/ (si-nio-ra) pani signore /m/ (si-nio-re) pan soldi /m. pl./ (sol-di) pieniądze sole /m/ (so-le) słońce solo (so-lo) tylko; sam sorella /ż/ (so-rel-la) siostra spalla /ż/ (spal-la) ramię; bark stanca /ż/, stanco /m/ (stan-ka) / (stan-ko) zmęczona / zmęczony stazione /ż/ (sta-cjo-ne) stacja strada /ż/ (stra-da) droga stretta /ż/stretto /m/ (stret-ta) / (stret-to) wąska / wąski sud /m/ (sud) południe supermercato /m/ (su-per-mer-ka-to) supermarket

Q qualcosa (kłal-ko-za) coś quale (kła-le) jaki; który quando (kłan-do) kiedy quanto (kłan-to) ile quattro (kłat-tro) cztery quattordici (kłat-tor-di-czi) czternaście qui (kłi) tu; tutaj quindici (kłin-di-czi) piętnaście

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

T tazza /ż/ (tac-ca) filiżanka teatro /m/ (te-a-tro) teatr telefono /ż/ (te-le-fo-no) telefon tempo /m/ (tem-po) czas; pogoda tre (tre) trzy

Dodatek B Minisłownik tredici (tre-di-czi) trzynaście treno /m/ (tre-no) pociąg troppo (trop-po) za bardzo; za dużo tu (tu) ty tutti (tut-ti) wszyscy tutto (tut-to) wszystko

U ufficio /m/ (uf-fi-czo) biuro uno (u-no) jeden uscita /ż/ (u-szi-ta) wyjście

V vacanza /ż/ (wa-kan-ca) wakacje valigia /ż/ (wa-li-dża) walizka vedere (we-de-re) widzieć; zobaczyć vendere (wen-de-re) sprzedawać venire (we-ni-re) przyjeżdżać; przychodzić

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

venti (wen-ti) dwadzieścia verde /ż /m/ (wer-de) zielona / zielony verdura /ż/ (wer-du-ra) warzywa; jarzyny; zielenina vestito /m/ (we-sti-to) ubranie; sukienka via /ż/ (wi-a) ulica viaggiare (wjadż-dża-re) podróżować viaggio /m/ (wjadż-dżo) podróż viale /m/ (wja-le) aleja vino /m/ (wi-no) wino voi (woi) wy volere (wo-le-re) chcieć

Z zero (dze-ro) zero zia /ż/ (dzi-a) ciocia zio /m/ (dzi-o) wujek zucchero /m/ (dzuk-ke-ro) cukier

311

312

Część V: Dodatki

Minisłownik polsko - włoski

A adres indirizzo /m/ (in-di-ric-co) adwokat avvocato /m/ (aw-wo-ka-to) ale ma (ma) aleja viale /m/ (wja-le) Amerykanka / Amerykanin americana /ż/, americano /m/ (a-me-ri-ka-na) / (a-me-ri-ka-no) architekt architetto /m/ (ar-ki-tet-to) autobus autobus /m/ (au-to-bus)

B bank banca /ż/ (ban-ka) bardzo molto (mol-to); za ~ troppo (trop-po) biała / biały bianca /ż/, bianco /m/ (bjan-ka) / (bjan-ko) bilet biglietto /m/ (bi-ljet-to) biuro ufficio /m/ (uf-fi-czo) brać prendere (pren-de-re) brat fratello /m/ (fra-tel-lo) brązowa / brązowy marrone /ż /m/ (mar-ro-ne) but scarpa /ż/ (skar-pa) butelka bottiglia /ż/ (bot-ti-lja) być essere (es-se-re)

C chcieć volere (wo-le-re) chleb pane /m/ (pa-ne) chłopak ragazzo /m/ (ra-gac-co) chodzić; jeździć andare (an-da-re) chora / chory malata /ż/, malato /m/ (ma-la-ta) / (ma-la-to)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

ciemna / ciemny scura/z/, scuro /m/ (sku-ra) / (sku-ro) ciepła / ciepły calda /ż/, caldo /m/ (kal-da) / (kal-do) ciocia zia /ż/ (dzi-a) coś qualcosa (kłal-ko-za) córka figlia /ż/ (fi-lja) cukier zucchero /m/ (dzuk-ke-ro) cukiernia; ciastkarnia pasticceria /ż/ (pas-ti-cze-ri-a) czarna / czarny nera /ż/, nero /m/ (ne-ra) / (ne-ro) czas tempo /m/ (tem-po) czek assegno /m/ (as-se-nio) czekolada cioccolata /ż/ (czok-ko-la-ta) czerwiec giugno /m/ (dżu-nio) czerwona / czerwony rossa /ż/, rosso /m/ (ros-sa) / (ros-so) cześć ciao (cza-o) czternaście quattordici (kłat-tor-di-czi) cztery quattro (kłat-tro)

D dalej!; pospiesz się!; przestań! dai! (daj) dawać dare (da-re) dentystka, dentysta dentista /ż/m/ (den-ti-sta) deszcz pioggia /ż/ (pjodż-dża) dlaczego perché (per-ke) do jutra a domani (a do-ma-ni) do zobaczenia później a dopo (a do-po) do widzenia arrivederci (ar-ri-we-der-czi) dobra / dobry buona /ż/, buono /m/ (buo-na) / (buo-no) dobranoc buonanotte (buo-na-not-te) dobry wieczór buonasera (buo-na-se-ra) dobrze bene (be-ne) doktor dottore /m/ (dot-to-re)

Dodatek B Minisłownik dom casa /ż/ (ka-za) dom towarowy grande magazzino /m/ (grande ma-gadz-dzi-no) droga / drogi cara /ż/, caro /m/ (ka-ra) / (ka-ro) droga strada /ż/ (stra-da) duża / duży grande /ż /m/ (gran-de) dużo molto (mol-to); za ~ troppo (trop-po) dwa due (du-e) dwadzieścia venti (wen-ti) dwanaście dodici (do-di-czi) dziecko [dziewczynka / chłopiec] bambina /ż/, bambino /m/ (bam-bi-na) / (bam-bi-no) dziennik giornale /m/ (dżor-na-le) dzień giorno /m/ (dżor-no) dzień dobry buongiorno (buon-dżor-no) dziesięć dieci (dje-czi) dziewczyna ragazza /ż/ (ra-gac-ca) dziewięć nove (no-we) dziewiętnaście diciannove (di-czan-no-we) dziękuję grazie (gra-cje) dżinsy jeans /m/ (dżins)

F filiżanka tazza /ż/ (tac-ca)

G gdzie dove (do-we) głód fame /m/ (fa-me) góry montagna /ż/ (mon-ta-nia) gra gioco /m/ (dżo-ko) grać giocare (dżo-ka-re) grudzień dicembre /m/ (di-czem-bre)

H hotel albergo /m/ (al-ber-go)

I ile quanti (kłan-ti) ile quanto (kłan-to) imię nome /m/ (no-me) inżynier ingegnere /m/ (in-dże-nie-re)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

J ja io (io) jak come (ko-me) jaki; który quale (kła-le) jasna / jasny chiara /ż/, chiaro /m/ (kja-ra) / (kja-ro) jeden uno (u-no) jest; znajduje się c’è (cze) jeść mangiare (man-dża-re) jezioro lago /m/ (la-go) jeździć; chodzić andare (an-da-re) jutro domani (do-ma-ni)

K Kanadyjka, Kanadyjczyk canadese /ż /m/ (ka-na-de-ze) kapelusz cappello /m/ (kap-pel-lo) karta kredytowa carta di credito /ż/ (kar-ta di kre-di-to) kasa cassa /ż/ (kas-sa) kawa caffè /m/ (kaf-fe) kelnerka; pokojówka / kelner; kamerdyner cameriera /ż/, cameriere /m/ (ka-me-rje-ra) / (ka-me-rje-re) kiedy quando (kłan-do) kieliszek bicchiere /m/ (bik-kje-re) kino cinema /m/ (czi-ne-ma) kobieta donna /ż/ (don-na) kochać amare (a-ma-re) kod pocztowy codice postale /m/ (ko-di-cze po-sta-le) kolacja cena /ż/ (cze-na) kolano ginocchio /m/ (dżi-nok-kjo) kolor colore /m/ (ko-lo-re) koniec fine /ż/ (fi-ne) koń cavallo /m/ (ka-wal-lo) kończyć finire (fi-ni-re) kostium kąpielowy costume da bagno /m/ (ko-stu-me da ba-nio) koszula camicia /ż/ (ka-mi-cza) kot gatto /m/ (gat-to) krawat cravatta /ż/ (kra-wat-ta) krem crema /ż/ (kre-ma) książka libro /m/ (li-bro) kto chi (ki) kupować comprare (kom-pra-re) kurtka giacca /ż/ (dżak-ka) kwiat fiore /ż/ (fjo-re) kwiecień aprile /m/ (a-pri-le)

313

314

Część V: Dodatki

L lek; medycyna medicina /ż/ (me-di-czi-na) lekarz medico /m/ (me-di-ko) lewo [na ~] a sinistra (a si-ni-stra) liczba; numer numero /m/ (nu-me-ro) lipiec luglio /m/ (lu-ljo) listopad novembre /m/ (no-wem-bre) lotnisko aeroporto /m/ (a-e-ro-por-to) lód (do jedzenia) gelato /m/ (dże-la-to) lód ghiaccio /m/ (giacz-czo) ludzie gente /ż/ (dżen-te) luty febbraio /m/ (feb-bra-jo)

Ł ładna / ładny carina /ż/, carino /m/ (ka-ri-na) / (ka-ri-no) łatwa / łatwy facile /ż /m/ (fa-czi-le)

M miło mi piacere (pja-cze-re) maj maggio /m/ (madż-dżo) mała / mały piccola /ż/, piccolo /m/ (pik-ko-la) / (pik-ko-lo) mama mamma /ż/ (mam-ma) marzec marzo /m/ (mar-co) matka madre /ż/ (ma-dre) mąż marito /m/ (ma-ri-to) metro metropolitana /ż/ (me-tro-po-li-ta-na) mgła nebbia /ż/ (neb-bja) miasto città /ż/ (czit-ta) mieć avere (a-we-re) miesiąc mese /m/ (me-ze) mieszkać abitare (a-bi-ta-re) mieszkanie appartamento /m/ (ap-par-ta-men-to) miła / miły carina /ż/, carino /m/ (ka-ri-na) / (ka-ri-no) miłość amore /m/ (a-mo-re) mleko latte /m/ (lat-te) młoda / młody giovane /ż /m/ (dżo-wa-ne) mnie me (me) moja / mój mia /ż/, mio /m/ (mi-a) / (mi-o) morze mare /m/ (ma-re) móc; potrafić potere (po-te-re) mówić; rozmawiać parlare (par-la-re) musieć dovere (do-we-re) my noi (noi)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

N nagły wypadek emergenza /ż/ (e-mer-dżen-ca) niebieski blu /ż/m/ (blu) nigdy mai (maj) nos naso /m/ (na-zo) nudna / nudny noiosa /ż/, noioso /m/ (no-jo-za) / (no-jo-zo) numer; liczba numero /m/ (nu-me-ro)

O obiad pranzo /m/ (pran-co) ogród giardino /m/ (dżar-di-no) ojciec padre /m/ (pa-dre) okno finestra /ż/ (fi-ne-stra) oko occhio /m/ (ok-kjo) on lui (lui) ona lei (lei) oni loro (lo-ro) opóźnienie ritardo (ri-tar-do); z opóźnieniem in ritardo (in ri-tar-do) osiem otto (ot-to) osiemnaście diciotto (di-czot-to) owoce frutta /ż/

P pada piove (pjo-we) palec dito /m/ (di-to) pan signore /m/ (si-nio-re) pani signora /ż/ (si-nio-ra) pan / pani (grzeczn.) Lei (lei) paszport passaporto /m/ (pas-sa-por-to) październik ottobre /m/ (ot-to-bre) pić bere (be-re) pielęgniarka infermiera /ż/ (in-fer-mje-ra) piękna / piękny bella /ż/, bello /m/ (bel-la) / (bel-lo) piętnaście quindici (kłin-di-czi) pies cane /m/ (ka-ne) pięć cinque (czin-kłe) pięćdziesiąt cinquanta (czin-kłan-ta) piłka nożna calcio /m/ (kal-czo) piwo birra /ż/ (bir-ra) plac piazza /ż/ (pjac-ca) płacić pagare (pa-ga-re) płaszcz cappotto /m/ (kap-pot-to) płaszcz nieprzemakalny impermeabile /m/ (im-per-me-a-bi-le)

Dodatek B Minisłownik pływanie nuoto /m/ (nuo-to) pociąg treno /m/ (tre-no) podróż; bilet w jedną stronę andata /ż/ (an-da-ta) podróżować viaggiare (wjadż-dża-re) podróż viaggio /m/ (wjadż-dżo) pogoda tempo /m/ (tem-po) południe sud /m/ (sud) Polka / Polak polacca /ż/, polacco /m/ (po-lak-ka) / (po-lak-ko) policja polizia /ż/ (po-li-ci-a) ponieważ perché (per-ke) pospiesz się!; przestań! dalej! dai! (daj) potrafić; móc potere (po-te-re) powiedzieć dire (di-re) północ nord /m/ (nord) praca lavoro /m/ (la-wo-ro) pracownica / pracownik impiegata /ż/, impiegato /m/ (im-pje-ga-ta) / (im-pje-ga-to) pragnienie sete /ż/ (se-te) prawo [na ~] a destra (a de-stra) prezentować; przedstawiać presentare (pre-zen-ta-re) proszę per favore (per fa-wo-re) proszę prego (pre-go) przyjaciółka, przyjaciel amica /ż/, amico /m/ (a-mi-ka), (a-mi-ko) przyjeżdżać; przybywać arrivare (ar-ri-wa-re) przystawka; zakąska antipasto /m. pl./ (an-ti-pa-sto) przyjeżdżać; przychodzić venire (we-ni-re)

R ramię spalla /ż/ (spal-la); braccio /m/ (bracz-czo) ręka mano /ż/ (ma-no) robić fare (fa-re) rok anno /m/ (an-no) rower bicicletta /ż/ (bi-czi-klet-ta) rozmawiać; mówić parlare (par-la-re) również; także anche (an-ke) ryba pesce /m/ (pe-sze) ryż riso /m/ (ri-zo)

S sałata insalata /ż/ (in-sa-la-ta) sam solo (so-lo) samochód macchina /ż/ (mak-ki-na); automobile /ż/ (au-to-mo-bi-le) samolot aereo /m/ (a-e-re-o) są; znajdują się ci sono (czi so-no)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

sekretarka / sekretarz segretaria /ż/, segretario /m/ (se-gre-ta-rja) / (se-gre-tar-jo) ser formaggio /m/ (for-madż-dżo) siedem sette (set-te) siedemnaście diciassette (di-czas-set-te) sierpień agosto /m/ (a-go-sto) siostra sorella /ż/ (so-rel-la) sklep negozio /m/ (ne-go-cjo) słodka / słodki dolce /ż /m/ (dol-cze) słońce sole /m/ (so-le) sól sale /m/ (sa-le) spać dormire (dor-mi-re) spodnie pantaloni/m.pl/ (pan-ta-lo-ni) spódnica gonna /ż/ (gon-na) sprzedawać vendere (wen-de-re) sprzedawczyni / sprzedawca commessa /ż/, commesso /m/ (kom-mes-sa) / (kom-mes-so) stacja stazione /ż/ (sta-cjo-ne) stara [kobieta] / stary [mężczyzna] w podeszłym wieku anziana /ż/, anziano /m/ (an-cja-na) / (an-cja-no) sto cento (czen-to) styczeń gennaio /m/ (dżen-na-jo) sukienka; ubranie vestito /m/ (we-sti-to) supermarket supermercato /m/ (su-per-mer-ka-to) syn figlio /m/ (fi-ljo) szara / szary grigia /ż/grigio /m/ (gri-dża) / (gri-dżo) szeroka / szeroki larga /ż/largo /m/ (lar-ga) / (lar-go) szesnaście sedici (se-di-czi) sześć sei (sei) szklanka; kieliszek bicchiere /m/ (bik-kje-re) szpital ospedale /m/ (o-spe-da-le) szyja collo /m/ (kol-lo)

Ś śmiać się ridere (ri-de-re) śmiech riso /m/ (ri-zo) śniadanie colazione /ż/ (ko-la-cjo-ne) śnieg neve /ż/ (ne-we) święto; zabawa festa /ż/ (fe-sta)

T także; również anche (an-ke) targ mercato /m/ (mer-ka-to) teatr teatro /m/ (te-a-tro) telefon telefono /ż/ (te-le-fo-no)

315

316

Część V: Dodatki torba borsa /ż/ (bor-sa) truskawka fragola /ż/ (fra-go-la) trzy tre (tre) trzynaście tredici (tre-di-czi) tu; tutaj qui (kłi) twarz faccia /ż/ (facz-cza) ty tu (tu) tydzień settimana /ż/ (set-ti-ma-na) tylko solo (so-lo) tysiąc mille (mil-le)

U ubranie abito /m/ (a-bi-to); vestito /m/ (we-sti-to) ucho orecchio /m/ (o-rek-kjo) ulica via /ż/ (wi-a) urzędniczka / urzędnik impiegata /ż/, impiegato /m/ (im-pje-ga-ta) / (im-pje-ga-to)

W wakacje vacanza /ż/ (wa-kan-ca) walizka valigia /ż/ (wa-li-dża) warzywa; jarzyny; zielenina verdura /ż/ (wer-du-ra) wąska / wąski stretta /ż/, stretto /m/ (stret-ta) / (stret-to) wchodzić entrare (en-tra-re) wczoraj ieri (je-ri) wełna lana /ż/ (la-na) wejście entrata /ż/ (entra-ta) widzieć; zobaczyć vedere (we-de-re) wieś campagna /ż/ (kam-pa-nia) wino vino /m/ (wi-no) włosy capelli/m.pl/ (ka-pel-li) Włoszka / Włoch italiana /ż/, italiano /m/ (i-ta-lja-na) / (i-ta-lja-no) woda acqua /ż/ (a-kła)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

woleć preferire (pre-fe-ri-re) wrzesień settembre /m/ (set-tem-bre) wschód est /m/ (est) wszyscy tutti (tut-ti) wszystko tutto (tut-to) wujek zio /m/ (dzi-o) wy voi (woi) wyjście uscita /ż/ (u-szi-ta) wynajmować affittare (af-fit-ta-re) wyprzedaże saldi /m. pl./ (sal-di) wyruszać; wyjeżdżać partire (par-ti-re)

Z zabawa; święto festa /ż/ (fe-sta) zachód ovest /m/ (o-west) założyć [ubranie] mettersi (met-ter-si) zaproszenie invito /m/ (in-wi-to) zawsze sempre (sem-pre) zero zero (dze-ro) zgoda d’accordo (dak-kor-do) zielona /zielony verde /ż /m/ (wer-de) zimna / zimny fredda /ż/, freddo /m/ (fred-da) / (fred-do) zmęczona / zmęczony stanca /ż/, stanco /m/ (stan-ka) / (stan-ko) zmieniać; wymieniać cambiare (kam-bja-re) znajduje się; jest c’è (cze) zobaczyć; widzieć vedere (we-de-re)

Ż żona moglie /ż/ (mo-lje) żółta / żłóty gialla /ż/, giallo /m/ (dżal-la) / (dżal-lo)

Dodatek C

Płyta CD Poniżej przedstawiamy listę ścieżek dźwiękowych, które znajdują się na dołączonej do książki płycie CD (szukaj jej po wewnętrznej stronie okładki). Jest to płyta typu audio, a zatem wystarczy, że skorzystasz z odtwarzacza stereo (lub jakiegokolwiek innego sprzętu, dzięki któremu słuchasz muzyki ze zwykłych płyt CD). Ścieżka 1: Wstęp oraz wskazówki dotyczące wymowy Ścieżka 2: Rozdział 3. Buongiorno! Jak się przywitać i przedstawić — język formalny Ścieżka 3: Rozdział 3. Buongiorno! Jak się przywitać i przedstawić — język nieformalny Ścieżka 4: Rozdział 3. Buongiorno! Jak się przywitać i przedstawić — przedstawianie innych osób w sposób formalny Ścieżka 5: Rozdział 3. Buongiorno! Jak się przywitać i przedstawić — przedstawianie innych osób w sposób nieformalny Ścieżka 6: Rozdział 4. Poznajmy się: rozmowy towarzyskie— rozmowa towarzyska w stylu formalnym Ścieżka 7: Rozdział 4. Poznajmy się: rozmowy towarzyskie— pogawędka na temat pochodzenia Ścieżka 8: Rozdział 4. Poznajmy się: rozmowy towarzyskie— ploteczki, pogawędka w młodzieżowym gronie Ścieżka 9: Rozdział 4. Poznajmy się: rozmowy towarzyskie— rozmowy o pogodzie Ścieżka 10: Rozdział 5. Jedzenie, wspaniałe jedzenie — dokonywanie rezerwacji telefonicznej Ścieżka 11: Rozdział 5. Jedzenie, wspaniałe jedzenie — proszenie o rachunek Ścieżka 12: Rozdział 5. Jedzenie, wspaniałe jedzenie — regulowanie rachunku Ścieżka 13: Rozdział 5. Jedzenie, wspaniałe jedzenie — pizza z przyjaciółmi Ścieżka 14: Rozdział 5. Jedzenie, wspaniałe jedzenie — wypad na lody Ścieżka 15: Rozdział 6. Idziemy na zakupy — zwracanie się z prośbą o pomoc Ścieżka 16: Rozdział 6. Idziemy na zakupy — przymierzanie ubrań Ścieżka 17: Rozdział 6. Idziemy na zakupy — kwestia gustu i rozmiaru Ścieżka 18: Rozdział 6. Idziemy na zakupy — w poszukiwaniu garnituru

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

318

Część V: Dodatki Ścieżka 19: Rozdział 6. Idziemy na zakupy — wyprawa po wymarzone buty Ścieżka 20: Rozdział 7. Miejskie rozrywki — wyjście do kina Ścieżka 21: Rozdział 7. Miejskie rozrywki — zapraszanie na imprezę Ścieżka 22: Rozdział 8. Rozrywki we włoskim stylu — weekendowe przyjemności Ścieżka 23: Rozdział 8. Rozrywki we włoskim stylu — porozmawiajmy o sporcie Ścieżka 24: Rozdział 8. Rozrywki we włoskim stylu — uroki siedzącego trybu życia Ścieżka 25: Rozdział 9. Rozmowy telefoniczne — rozmowa ze starą, dobrą przyjaciółką Ścieżka 26: Rozdział 9. Rozmowy telefoniczne — umawianie się na spotkanie Ścieżka 27: Rozdział 9. Rozmowy telefoniczne — pozostawianie wiadomości Ścieżka 28: Rozdział 10. W biurze i w domu — w poszukiwaniu mieszkania Ścieżka 29: Rozdział 11. Money, money, money — wypłata pieniędzy z bankomatu Ścieżka 30: Rozdział 11. Money, money, money — problem nieczynnego bankomatu Ścieżka 31: Rozdział 12. „Gdzie to Koloseum?”, czyli pytanie o drogę — prośba o wskazanie drogi wiodącej na stację Ścieżka 32: Rozdział 12. „Gdzie to Koloseum?”, czyli pytanie o drogę — którędy do restauracji Ścieżka 33: Rozdział 13. Pobyt w hotelu — w hotelowej recepcji Ścieżka 34: Rozdział 14. W podróży: samolotem, pociągiem, taksówką i autobusem — uzyskiwanie informacji na temat połączenia kolejowego Ścieżka 35: Rozdział 14. W podróży: samolotem, pociągiem, taksówką i autobusem — korzystanie ze środków komunikacji miejskiej Ścieżka 36: Rozdział 15. Planowanie wycieczki — omawianie wakacyjnych planów Ścieżka 37: Rozdział 15. Planowanie wycieczki — przygotowania do podróży samolotem Ścieżka 38: Rozdział 16. Nagłe wypadki — wzywanie pomocy drogowej Ścieżka 39: Rozdział 16. Nagłe wypadki — wizyta u lekarza Ścieżka 40: Rozdział 16. Nagłe wypadki — zgłaszanie wypadku

Materiały do pobrania W przypadku wersji elektronicznej obraz płyty dołączonej do książki możesz pobrać bezpośrednio z serwera FTP Wydawnictwa Helion. Wystarczy, że klikniesz w poniższy link: ftp://ftp.helion.pl/przyklady/wlosby_p.zip Rozmiar pliku: 260 MB

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Powitanie Buongiorno! (buon-dżor-no) (Dzień dobry!) Arrivederci! (ar-ri-we-der-czi) (Do widzenia!) Ciao! (cza-o!) (Cześć!) Salve! (sal-we) (Witam!; Żegnam!) Buonasera! (buo-na-se-ra) (Dobry wieczór!) Buonanotte! (buo-na-not-te) (Dobranoc!) Mi chiamo... (mi kia-mo) (Nazywam się...) Come sta? (ko-me sta) (Jak się pan / pani miewa?) Come stai! (ko-me staj) (Jak się masz?) Bene, grazie. (be-ne grac-je) (Dziękuję, dobrze.)

Zwroty grzecznościowe Per favore. (per fa-wo-re) (Proszę.) Grazie. (grac-je) (Dziękuję.) Non c’è di che. (non cze di ke) (Nie ma za co.) Mi dispiace. (mi di-spja-cze.) (Przykro mi.) Mi scusi. (mi sku-zi) (Proszę wybaczyć.) Sì. (si) (Tak.) No. (no) (Nie.)

Dni tygodnia Domenica (do-me-ni-ka) (niedziela) Lunedì (lu-ne-di) (poniedziałek) Martedì (mar-te-di) (wtorek) Mercoledì (mer-ko-le-di) (środa) Giovedì (dżo-we-di) (czwartek) Venerdì (we-ner-di) (piątek) Sabato (sa-ba-to) (sobota)

Przydatne pytania Parla inglese? (par-la in-gle-ze) (Czy mówi pan / pani po angielsku?) Chi? (ki) (Kto?) Cosa? (ko-za) (Co?) Quando? (kłan-do) (Kiedy?) Dove? (do-we) (Gdzie?) Perché (per-ke) (Dlaczego?) Come? (ko-me) (Jak?) Quanto? (kłan-to) (Ile?) Permesso? (per-mes-so) (Czy można?)

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

W razie wypadku Aiuto! (a-ju-to) (Pomocy!) Emergenza! (e-mer-dżen-ca) (Wypadek!) Chiamate la polizia! (kja-ma-te la po-li-ci-a) (Zawołajcie policję!) Chiamate un’ambulanza! (kja-ma-te un-am-bu-lan-ca) (Wezwijcie karetkę!) Ho bisogno di un medico. (o bi-zo-nio di un me-di-ko) (Potrzebuję lekarza.) Dov’è l’ospedale? (do-we lo-spe-da-le) (Gdzie jest szpital?)

Nieliczne liczebniki zero

(dze-ro)

0

diciannove

(di-czan-no-we)

19

uno due

(u-no)

1

venti

(wen-ti)

20

(du-e)

2

ventuno

(wen-tu-no)

21

tre

(tre)

3

ventidue

(wen-ti-du-e)

22

quattro

(kłat-tro)

4

trenta

(tren-ta)

30

sei

(sei)

6

quaranta

(kła-ran-ta)

40

sette

(set-te)

7

cinquanta

(czin-kłan-ta)

50

otto

(ot-to)

8

sessanta

(ses-san-ta)

60

nove

(no-we)

9

settanta

(set-tan-ta)

70

dieci

(dje-czi)

10

ottanta

(ot-tan-ta)

80

undici

(un-di-czi)

11

novanta

(no-wan-ta)

90

dodici

(do-di-czi)

12

cento

(czen-to)

100

tredici

(tre-di-czi)

13

cinquecento

(czin-kłe-czen-to)

500

quattordici

(kłat-tor-di-czi)

14

mille

(mil-le)

1 000

quindici

(kłin-di-czi)

15

duemila

(du-e-mi-la)

2 000

sedici

(se-di-czi)

16

un milione

(un mi-ljo-ne)

1 000 000

diciassette

(di-czas-set-te)

17

due milioni

(du-e mi-ljo-ni)

2 000 000

diciotto

(di-czot-to)

18

un miliardo

(un mi-ljar-do)

1 000 000 000

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Notatki

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]

Ebookpoint.pl kopia dla: Rodenko David [email protected]