Regesta Pontificum Romanorum: Ab condita ecclesia ad annum post Christum natum MCXCVIII edidit Philippus Jaffé, editio tertia emendata et aucta [1 ed.] 9783666310034, 9783525310038

Citation preview

REGESTA PONTIFICUM ROMANORUM AB CONDITA ECCLESIA AD ANNUM POST CHRISTUM NATUM MCXCVIII EDIDIT PHILIPPUS JAFFÉ

EDITIONEM TERTIAM EMENDATAM ET AUCTAM IUBENTE ACADEMIA GOTTINGENSI

SUB AUSPICIIS NICOLAI HERBERS

TOMUS PRIMUS (A S. PETRO USQUE AD A. DCIV)

CURAVIT MARCUS SCHÜTZ

COOPERANTIBUS VICTORIA TRENKLE, IUDITH WERNER

ITEMQUE CATHARINA GOWERS, WALDEMARO KÖNIGHAUS, CORNELIA SCHERER, THORSTANO SCHLAUWITZ

GOTTINGAE IN AEDIBUS VANDENHOECK ET RUPRECHT MMXVI

Dieser Band wurde durch die Gemeinsame Wissenschaftskonferenz (GWK) im Rahmen des Akademienprogramms mit Mitteln des Bundes und des Landes Niedersachsen gefördert.

Bibliografische Information der Deutschen Nationalbibliothek Die Deutsche Nationalbibliothek verzeichnet diese Publikation in der Deutschen Nationalbibliografie; detaillierte bibliografische Daten sind im Internet über http://dnb.d-nb.de abrufbar. ISBN 978-3-666-31003-4 Diese Ausgabe entspricht der Druckausgabe (ISBN 978-3-525-31003-8). Etwa zwei Jahre nach dem Erscheinen der Druckausgabe werden die Regesten auch über die Online-Datenbank http://www.papsturkunden.de abrufbar sein. Weitere Ausgaben und Online-Angebote sind erhältlich unter: www.v-r.de

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Theaterstraße 13, D-37073 Göttingen/ Vandenhoeck & Ruprecht LLC, Bristol, CT, U.S.A. www.v-r.de Alle Rechte vorbehalten. Das Werk und seine Teile sind urheberrechtlich geschützt. Jede Verwertung in anderen als den gesetzlich zugelassenen Fällen bedarf der vorherigen schriftlichen Einwilligung des Verlages.

RERUM INDEX

Prooemium Praefatio Index abbreviationum Index Pontificum Romanorum Regesta Pontificum Romanorum Index initiorum Concordantia siglorum editionum secundae et tertiae Concordantia siglorum editionis tertiae et voluminum serierum ‚Pontificia' Index librorum adhibitorum Praefationis versio germanica

VII IX XIII XV 1–510 511–528 529–540 541–552 553–578 579–584

PROOEMIUM

Papatus, institutio Ecclesiae catholicae praecipua, quia ab ipsa antiquitate per medium aevum usque in haec tempora permansit, non solum Europaeis sed etiam universis historicis res summi momenti atque maximae curae fuit et adhuc est. Qua de causa iam a saeculo undevicesimo tot viri docti eruditique in huius institutionis historiam, quae tantis monumentis illustratur, investigandam incubuerunt. Philippus Jaffé, Monumentorum Germaniae Historicorum socius, qui anno 1851 primus Johannem Fridericum Boehmer Regestorum Imperii editorem imitatus Regesta Pontificum Romanorum edidit, incipiens ab ipso s. Petro usque ad initium Pontificatus Innocentii III (i.e. ad annum 1198) circa 11000 regesta e 1700 libris editis collecta dinumeraverat. Quod opus eximium etiam ab ipso Pio IX Pontifice laudibus elatum est. Sed postea Philippus Jaffé, qui natus erat a mercatore Iudaeo terrae Posnaniensis et, fortasse ut meliore vitae condicione uteretur, a cultu Hebraico ad confessionem Lutheranam converterat, adversae Fortunae succubuit. Anno enim 1863 post tantam operam Instituto Monumentorum Germaniae Historicorum feliciter impensam gravi discordia orta illinc discessit atque postremo, quia copiam historiae feliciter investigandae sibi porro negatam esse intellexit, die 3 mensis Aprilis anno 1870 in quadam caupona oppidi Wittenberge voluntariam mortem sibi conscivit. Opus autem illud Regestorum, quod quasi legatum posteritati reliquerat, auspiciis et cura Guilelmi Wattenbach anno 1885 denuo editum est. Ferdinandus Kaltenbrunner, Paulus Ewald, Samuel Loewenfeld suis studiis Regestorum in hac secunda editione collectorum numerum in 18000 amplius auxerunt. Philippum Jaffé Regesta usque ad annum 1198 collegisse constat. Is enim annus quasi limen temporis est, quia hinc demum series Registrorum Pontificiorum incohatur, quae satis fideliter, etiamsi non sine lacunis, privilegia et litteras Roma expeditas referunt. Quae autem ante illum annum a Pontificibus acta litterisque tradita erant, plerumque in archivis externis quaerenda sunt. Quam ob rem Paulus Fridolinus Kehr, paulo post Regestorum a Philippo Jaffé collectorum editionem secundam, sub tuitione Academiae scientiarum Gottingensis opus novum instituit, quo privilegia litteraeque pontificiae in archivis omnium nationum Europae latentes inquisitae colligerentur atque singulis regionibus vel dioecesibus attributae ederentur. Hoc autem opus quamvis feliciter progressum nondum tamen ad finem deductum est. Praeterea hoc in loco addendum videtur, ut inde ab anno 1969 in illa Regestorum Imperii serie praeter acta imperatorum

viii

Prooemium

vel regum etiam volumina Pontificum Romanorum actis proprie dedicata separatim in lucem edi soleant. Regestorum Pontificum Romanorum secunda editione tot annis post peracta novum tandem opus aggrediendum esse visum est, quo quaecumque ad Papatum pertinentia per hoc temporis spatium a viris doctis inventa, tractata, publicata sunt (praesertim in Instituto Gottingensi cui titulus Papsturkunden des frühen und hohen Mittelalters vel in Regestis Imperii), colligerentur Indicique generali chronologico insererentur. Hic Index, cuius nunc primum volumen praebemus, etiam electronice transformatus cuicumque petenti patebit. Illa autem datorum apotheca, inde ab anno 2007 confici coepta, iam magnum Regestorum numerum continet, qui, ut conicimus, usque ad annum 1198 in numerum 27000 vel etiam 30000 augebitur. Hoc autem volumen papatus historiam usque ad annum 604 praebet, quae per hos 130 annos multis ac variis modis tractabatur. Testimonia non pauca, quae ad illam aetatem spectant, re vera postea scripta sive falsa sive ficta esse scimus, ut difficillime iudicari vel distingui potuerint. Quibus autem rationibus documenta demum tractata sint, Praefatio, quae sequitur, explanabit. Sed illud monendum esse videtur, hoc in Indice, quippe qui spectet ad omnes litteratos historiam curantes, res non tam diligenter atque subtiliter explicatas esse quam fieri soleat in illis voluminibus, quae non nisi ad ipsas singulas nationes velut Germaniam, Iberiam, Italiam, Galliam Pontificiam pertinent. In hunc Indicem perficiendum per varia tempora plures operam studiumque contulerunt, sed rem ipsam susceperunt, absolverunt, suaque auctoritate praestiterunt primo Marcus Schütz, denique Victoria Trenkle et Iudith Werner. Confoederatio autem Academiarum Germanicarum suis sumptibus per octo annos Institutum Gottingense, cui titulus Papsturkunden des frühen und hohen Mittelalters fovit atque promovit (ipsa Academia Gottingensi favente), ut liber hic tandem in lucem prodire potuerit. Congratulandum est omnibus, qui suam operam huic rei impenderunt, grates agendae sunt institutis multis, quorum doctrina et auxilio necnon amicitia uti nobis licuit per tot annos, praesertim Instituto cui titulus Lehrstuhl für Kirchengeschichte Universitatis Erlangensis et Instituto Regestorum Imperii Academiae Moguntinae. Crescant volumina sequentia! Erlangae

Klaus Herbers

PRAEFATIO

Quae in hoc libro inveniuntur Haec Regestorum Pontificum Romanorum editio tertia emendata et aucta opus Philippi Jaffé renovans et lectorem ad fontes historiae pontificalis ab origine usque ad annum 1198 (scil. a s. Petro usque ad Coelestinum III.) perducit. Tomus primus incipit in urbem Romam adventu s. Petri; cuius gesta antecedentia, quae leguntur in Evangeliis vel Actibus apostolorum, ad haec regesta pontificum non pertinent. Haec Pontificum Romanorum Regesta excipiuntur et continentur ab ipsa scrinii Romani traditione, quae anno 1198 ab Innocentio III instituta est. Itaque hic tomus historiam pontificalem per tempus antiquitatis et aetatis mediae incipientis usque ad mortem s. Gregorii papae (a. ca. 39–604) continet. Series regestorum praebet fontes epistolarum ac historiographorum, quibus acta pontificis Romanae ecclesiae sive scripta vel gesta vel legatos confecta describuntur. Inveniuntur etiam quidam in Romanum pontificem electi (non tamen consecrati) vel pontifices in schismatica electione inaugurati, etiamsi in traditione Romana non inter pontifices numerantur. De regestorum collocatione et intentione in praefatione agitur. Deinde sequitur summa regestorum. In appendice invenies elenchum initiorum, concordantiam siglorum secundae (JK/JE/JL) et tertiae (J³) editionis et elenchum librorum adhibitorum.

De regestorum collocatione et intentione Anno 1851 Philippus Jaffé inventarium chronologicum epistolarum bullarumque e sancta sede emissarum congessit, cui singulas notitias ad chronologiam spectantes inseruit. Ferdinandus Kaltenbrunner et Paulus Ewald cum Samuele Loewenfeld anno 1885 vel 1888 editionem secundam in tomos duos distinctam rebus ac commemorationibus novissime inventis suppleverunt. Paulus Fridolinus Kehr anno 1906 seriem Regesta Pontificum inscriptam instituit et cum successoribus suis praesertim narrationes historiarum vel epistolas ad papam directas fontium thesaurum non parum tuendo auxit. Item Haraldus Zimmermann anno 1968 deinde discipuli eius sub auspiciis commissionis Regesta Imperii Regesta Pontificum ratione nova amplificata ediderunt. Pontificum scriptis recens inventis, notitione historiarum et epistolis ad papam directis Regestorum Pontificum seriei insertis numerus regestorum tantum increvit, ut nunc numerentur regesta 2107 (a. 1851: 1306 / a. 1885: 2064) inter quae spuria 400 (a. 1851: 270 / a. 1885: 363) deperdita et gesta 1057 (a. 1851 vel 1885: 364). Non solum ipsorum Pontificum acta sed etiam illa, quae per legatos vel iudices eorum vice fungentes acta sunt, progredientibus saeculis auctoritatem pontificalem per orbem universum auxerunt atque propagaverunt. Hac de causa regesta in singulos annos crescentia maiores singulos tomos sequentes complebunt. Complectitur ergo hoc volumen et omnia scripta vel acta pontificum et epistolas ad eos directas. Maior pars e pontificum

Praefatio

x

epistolis vel bullis vel decretis, quae ante saec. XI haud stricte distinguenantur, constat. His addere convenit etiam epistolas spurias nec non acta synodorum vel conciliorum coram papa vel eius legatis habitorum. Narrationes recentiores de pontificum gestis, consecrationibus, fundationibus, donationibus, conventibus vel relationibus, quae pertinent ad eorum electionem, consecrationem, mortem ac sepulturam inter „deperdita“ numerantur. Ubi fontes literarii ex ipsis rebus profluere videntur, narrationes posteriores neglegendas duximus. Item illa deperdita negleximus, quorum in responsis tantum mentio fit, nisi quid ad rem afferant.

Rationes huius novae editionis: − datum et actum, initium et res emendavimus, editiones recentiores addidimus − opera regestorum recentiora indicavimus, imprimis volumina Regestorum Pontificum Romanorum (cum commentariis illis, quibus titulus „Archivberichte“, „Studien und Vorarbeiten“, „Papsturkunden in“) vel Regesta Imperii − publicationes per hos quinquaginta annos editas vel electronice congestas tractavimus − collectiones decretorum, si fieri potuit, revisimus; Ad novas res huic editioni utiles cognoscendas, iterum quoad fieri potuit, perscrutati sumus fontes ipsos editos, praesertim in editionibus illis ACO, CC, CSEL, FChr, FSI, MGH, SC.

De ordine regestorum Regesta secundum ordinem chronologicum collocantur. Si de die ipso non constat, regestum in postremo loco inseritur, ut existimationem editionis novissimae imitemur. Datatio secundum editionum vel regestorum opera novissima indicatur vel in commentario dilatatur. Notitiam datationis secundae editionis supplevimus, ubi sola positione indicata erat. Si terminus ante quem vel post quem constat, regestum in die terminus inserimus. Notas, quae pertinent ad itinerantis papae stationes, ante ipsam stationem collocavimus. Si regesta non sine dubio pontifici certo attribuere potuimus, priorem praetulimus posterioribus tamen per notam memoratis. Litteras ad papam vacante sede directas aut in fine pontificatus prioris aut in initio pontificatus sequentis inseruimus. Si pontificatus et datum in spuriis non congruunt, dies in spurio indicatus praevalet. Litteras papae cuidam false attributas, cui pontificatui recens probato attribuas, invenies per registrum initiorum. Si regestorum datatio inter se non differt, in primo loco litteras in authentica traditas, tum genuinas, tunc deperditas, spuria ac deperdita falsa posuimus. Datatione congruente regesta ratione distantiae ab urbe Roma collocavimus, primum regesta Romana ipsa, deinde Italica, Germanica, Gallica vel aliunde orta apponendo. Nullo argumento contradicente, consecutionem editionum aut collectionum fontium conservavimus. Ubi fines datationis unius regesti cum inauguratione vel morte pontificis concordat, solum annum indicavimus. Chronologia pontificum usque ad Pontianum (a. 230–235) non certa est, insuper etiam catalogi et

Praefatio

xi

historiae vel Liber pontificalis inter se differunt. Hac in re secuti sumus Irenaei et Eusebii et Libri pontificalis narrationem de successione pontificum. Multorum decretorum vel spuriorum dies nescitur excepto pontificis nomine. Insuper etiam die consecrationis vel die mortis persaepe ignoratur.

De specie regestorum Regesti numeros ratione chronologica notavimus. Numero ipsi adiunximus: signum asterisci („*“), si est deperditum, signum crucis („†“), si est spurium, signum quaestionis („?“), si de fide dubitatur. Item intra regesta signo interrogationis dubia indicantur. Data coniecta aut variae codicum lectiones in uncis ponuntur. In regesto invenies diem (etiam sub forma genuina), rem et editiones vel regesta recentiora. Ubi papa moratur, etiam indicatur. Nota bene in singulis partibus: Singulas partes numeri („J³“) ordine notavimus non curantes sintne acta genuina vel spuria vel deperdita. Notavimus etiam numerum secundae editionis (JK = Jaffé/Kaltenbrunner, JE = Jaffé/Ewald, JL = Jaffé/Loewenfeld) vel tomum paginamque. In appendice indicavimus, ubi ex duobus numeris (JK/JE/JL) unum regestum (J³) congessimus. Actum vel locum, in quo papa moratur, indicavimus lingua vernacula usi vel secundum tenorem fontis. In regesti relatu pontifex Romanus subiectum repraesentatur, nisi „antipapas“ aut alteros subiectos esse evenit. Litterae a papa expeditae cum „Linea scriptum et datum“ et cum initio notantur. Hic invenies, quae secunda editio in initio cuiusque pontificatus de scrinio notariisque addidit. Lingua latina usi sumus exceptis nominibus vulgaribus. Initia, quae ex fragmentis consistunt, uncis inclusa sunt. Sequntur editiones et regestorum opera sub titulis abbreviatis et in indice librorum adhibitorum collocatis. Sub „Ed.“ invenies notitiam editionis recentioris vel editionum maiorum, quae praebent textum ipsum litterarum. Traditio posterior, si extat, in adnotatione („Laud. et in.“) indicatur. Sub „Laud. in“invenies notitiam editionis recentioris vel editionum maiorum, quae scripta pontificum, scripta ad papam directa vel gesta pontificum laudant. Si hic tomus fontes alio loco sumptos praebet, illos solo numero (J³ vel JE/JL vel Potthast vel editio) notavimus. Sub „Can.“invenies notitiam editionis recentioris vel editionum maiorum, quae decreta pontificum in collectionibus canonicis praebent. Sub „Reg.“invenies notitiam operum regestorum, imprimis Regesta Pontificum Romanorum vel alia opera recentiora ordine chronologico posita. Sequuntur adnotationes de fide, de datatione sive de personis vel locis nominatis, si necesse erit. Rarissime autem aliquid de re adiunximus. Accessum alterum in biennium praeparabimus, quod www.papsturkunden.de praebebit.

Gratiarum actio Olim Philippus Jaffé regesta e veteribus virorum doctorum scriptis hausta in copiosum volumen congesserat. Cuius hereditatem Ferdinandus Kaltenbrunner, Paulus Ewald, Samuel Loewenfeld summa industria auxerunt. Praeterea innumeri viri et mulieres ad hoc opus contulerunt, quae indagando et explorando invenerant. Horum omnium laborum nunc tollimus fructum. Sed non solum ii, qui regesta pontificum Romanorum creaverunt iique, qui eis olim utebantur, digni

xii

Praefatio

sunt memoria et gratiarum actione, sed etiam ii, qui hoc volumen conscribendum curaverunt. Voluntate et benevolentia Nicolai Herbers factum est, ut haec regesta in lucem ederentur. Rudolfus Schieffer, qui ea diligenter recensuit, consilio numquam deerat. Fideli Rädle debetur versio Latina prooemii. Singula autem regesta iam ab initio tractavit et emendavit Waldemarus Könighaus. Catharina Gowers et Cornelia Scherer iecerunt fundamenta eorum regestorum, quae ad aetatem priscam spectant. Meritum Victoriae Trenkle et Iudithae Werner est, quod praesens volumen, postquam ego ab opere recessi multis locis emendatum, non nimis sero typis excusum preloque tandem mandatum est. Praesens opus perfici non potuisset sine auxilio et patientia collegarum Thorstani Schlauwitz, Danielis Berger, Franconis Engel ceterorumque collegarum et famulorum, quos Erlangae Gottingaeque per tot annos socios laborum habebamus. Imprimis his ultimis mensibus iterum multi vires suas in unum contulerunt, ut operi ultimam manum imponerent, inter quos, praeter alios famulos, laude digni sunt hi potissimum: Haroldus Böhm, Thomas Kieslinger, Anna Riedel, Iasmina Sailer. Cum vix fieri possit, ut omnes, qui hoc opus cohortando aut varia conferendo adiuverint, nominatim indicentur, ex eorum numero duobus, pro multis aliis, gratias agimus: consilio nostro scientifico et Dominico Moreau. Variis modis enitendum est, ut etiam nostra aetas e regestis pontificum Romanorum fructum capiat. Si in hac contentione nondum ad metam pervenimus, tamen speramus quamvis parvos gradus, quos fecimus, eis usui fore, qui in historiam investigandam incumbunt. Erlangae

Marcus Schütz

INDEX ABBREVIATIONUM a. a. inc. adn. adv. al. ann. ap. apost. app. apr. arch. aug. b. bas. bibl. c. ca. can. canc. cap. cat. cf. chart. chron. civ. cod. coll. conc. cons. cont. corr. coss. d. dat. dec. decr. dep. de trad. diac. dioec.

annum anno incarnatione adnotatio adventus, adversus aliter, alias annales apud apostol(ic)us appendix aprilis archivum augustus, -a beatus basilica bibliotheca(rius) capitulum circa canonistica cancellarius capitulare, capitolare catalogus confer charta chronica, chronicon civitas, civica codex collectio concilium consul, consulato continuatio, continuator corrige, correctum consules dies, dioecesis, dominus datum decembris, decanus decretum deperditum de traditione diaconus dioecesis

dipl. eccl. ed. ep. episc. epist. etc. ex. f. fasc. febr. fragm. hist. i. e. ian. ibid. id. imp. in. ind. iul. iun. kal. l. lat. laud. lib. Lib. diurn. Lib. pont. m. mai. mart. med. ms. n. non. not. nov. oct. opp.

diplomaticus ecclesia, ecclesiasticus editum, editio, edidit, editor epistola, episcopus episcopatus, episcopus epistola et cetera exeunte folio fasciculum februarius fragmentum historia id est ianuarius ibidem idus, idem imperator, imperans inchoans, ineunte indictione iulius iunius kalendae, kalendas linea, lege latinus laudatur liber Liber diurnus Liber pontificalis mensis maius martius, martyr medio manuscriptum numerus, noster nonae, nonas notarius novembris octobris, octava opera

xiv orig. p. pbr. perp. p. m. pont. pp. praef. praes. s. S.R.E. sacr. saec.

Index abbreviationum originalis pagina, pater presbyter perpetuus per manum pontificatus, pontificalis papa praefatio praesertim sanctus Sancta Romana Ecclesia sacer, sacrosanctus saeculum

sc. scr. scrin. sept. sq. SS ss. t. tit. trad. v. vat. vol.

scilicet scriptum scriniarius septembris sequens, sequentes scriptores sancti tomus titularius traditio vide, virgo vaticanus volumen

Abbreviationes serierum AASS Acta Sanctorum ACO Acta Conciliorum Oecumenicorum CCCM Corpus Christianorum Continuatio Mediaevalis CCSL Corpus Christianorum Series Latina CPG Clavis Patrum Graecorum CPL Clavis Patrum Latinorum CSCO Corpus Scriptorum Christianorum Orientalium CSEL Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum EOMIA Ecclesiae Occidentalis Monumenta Iuris Antiquissima FChr Fontes Christiani FSI Fonti per la Storia d'Italia Gall. Pont. Gallia Pontificia Germ. Pont. Germania Pontificia GCS Griechisch Christliche Schriftsteller der ersten Jahrhunderte Ital. Pont. Italia Pontificia MGH Monumenta Germaniae Historica - Auct. ant. Auctores antiquissimi - Capit. Capitularia regum Francorum - Conc. Concilia - Const. Constitutiones - Dt. Chron. Deutsche Chroniken - DD Diplomata - Epp. Epistolae in Quarta - Epp. sel. Epistolae selectae - Fontes iuris Fontes iuris Germanici antiqui in usum scholarum separatim editi - LL Leges in Folio - SS Scriptores in Folio - SS rer. Germ. Scriptores rerum Germanicarum in usum scholarum separatim editi - SS rer. Lang. Scriptores rerum Langobardicarum - SS rer. Merov. Scriptores rerum Merovingicarum RIS Rerum Italicarum Scriptores SC Sources Chrétiennes SS rer. Brit. Rerum Britannicarum Medii Aevi Scriptores

INDEX PONTIFICUM ROMANORUM „Antipapae“ in litteris italicis imprimatae sunt.

Agapitus I Alexander I Anacletus Anastasius I Anastasius II Anicetus Anterus Benedictus I Bonifatius I Bonifatius II Caius Calixtus I Coelestinus I Clemens I Cornelius Damasus I Dionysius Dioscorus Eleutherus Eulalius Eusebius Eutychianus Evaristus Fabianus Felix I Felix Felix III Felix IV Gelasius I Gregorius I Hilarus Hippolytus Hormisda Hyginus Innocentius I Iohannes I

535–536 105? – 115? 79?–91? 399–401 496–498 155?–166? 235–236 575–579 418–422 530–532 283–296 217?–222 422–432 91?–101 251–253 366–384 259–268 530 174?–189? 418–419 309 275–283 97? – 105? 236–250 269–274 355–365 483–492 526–530 492–496 590–604 461–468 217?–235 514–523 138?–142? 401–417 523–526

Iohannes II Iohannes III Iulius I Laurentius Leo I Liberius Linus Lucius I Marcellinus Marcellus I Marcus Miltiades Novatianus Pelagius I Pelagius II Petrus Pius I Pontianus Silverius Silvester I Simplicius Siricius Sixtus I Sixtus II Sixtus III Soter Stephanus I Symmachus Telesphorus Urbanus I Ursinus Victor I Vigilius Zephyrinus Zosimus

533–535 561–574 337–352 498–507 440–461 352–366 64?–79? 253–254 296–304 308–309 336 311–314 251–258? 556–561 579–590 33?–64? 142?–155? 230–235 536–537 314–335 468–483 384–399 115?–125? 257–258 432–440 166?–174? 254–257 498–514 125?–138? 222–230 366–367 189?–198? 537–555 198?–217? 417–418

REGESTA PONTIFICUM ROMANORUM

Petrus (39?–64?) *? 1 JK I 1

(ca. 39? apr. 27?) (Roma) Ingreditur in urbe Roma „ibique sedit cathedra(m) episcopatus a. XXV m. I (II) d. VIII (III)“ (Nerone caes.). L a u d . i n : Ignatii ep. ad Romanos (Bihlmeyer Väter 96); Irenaei Contra haeres. III c. 1 (SC 211, 23); Tertulliani De praescriptione c. 36 (FChr 42, 305); Clemens Alexandrinus (Eusebii Hist. eccl. VI c. 14 [SC 41, 107]); Clemens Alexandrinus (Eusebii Hist. eccl. III c. 1 [SC 31, 97]); Lib. pont. (Duchesne I 118; Mommsen 2). Petrum una cum Paulo in urbe Roma de christianis sacris praecepisse conditaque ecclesia exstinctum esse antiquissimum est testimonium ap. Ignatium. De tempore summe incerto cf. Dockx Essai 227. De dubiis num Petrus Romam pervenerit an non cf. Zwierlein Petrus 4–35 et Heid Petrus cum Dassmann Petrus. De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 50 et 58.

*† 2

(42?) Ecclesiam s. Petri ad Aram Neapoli visitantibus indulgentiam plenariam dat. L a u d . i n : Catalogo ms. della chiesa di s. Giorgio ad forum (D'Aloe Catalogo 712). – R e g . : Ital. Pont. VIII 453 n. *†1. De aliis indulgentiis spuriis Silvestro I et Gregorio I et Pelagio attributis cf. D'Engenio Caracciolo Napoli II 195 et Sigismondo Descrizione II 156.

†3

(39–64?) Electos advenos dispersionis Ponti, Galatiae, Cappadociae, Asiae et Bithyniae fidem conservare et testari hortatur. Silvanum fidelem fratrem commendat. – Εὐλόγητος ὁ θεός; Benedictus Deus et. E d . : Novum Testamentum Graece 598 (1 Petr). Laud. et in Hieronymi De vir. illustr. c. 1 (Barthold 160). De loco et fide cf. Brox Petrusbrief 38.

†4

(39?–64?) Omnes fideles hortatur, ne „pseudoprophetis“ credant. De veritatibus fidei admonet. – Ὡ πάντα ἡμῖν; Quomodo omnia nobis. E d . : Novum Testamentum Graece 608 (2 Petr). Laud. et in Hieronymi De vir. illustr. c. 1 (Barthold 160). De fide cf. Paulsen Petrusbrief 93.

†5 JK †1

(ante 64?) Iubet haec: Profer imaginem Domini nostri Iesu Christi et eam in turricula exprime, ut cernant populi, qualem formam assumpserit filius Dei. – Ἐξένεγκε τὴν εἰκόνα; Profer imaginem domini. E d . : Mansi Conc. 1, 71.

*† 6

(ante 64?) Hermagorae b. Marci evangelistae successori privilegium concedit, ut Aquileiensis ecclesia in cunctis fidei rebus peculiaris et vicaria et secunda sit post Romanam sedem.

4

Petrus (39?–64?) L a u d . i n : Privilegium Leonis VIII (JL 3701; Zimmermann Papsturkunden I 298 n. 161); Privilegium Iohannis XIX. (JL 4085; Zimmermann Papsturkunden II 1092 n. 578). – R e g . : Ital. Pont. VII/1 18 *†1.

*? 7

(ante 63?) dec. Facit ordinationes III per m. dec., presbyteros X, diaconos VII, episcopos III (i.e. Linum, Cletum, Clementem?). L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 118; Mommsen 4). De fide dubitat Harnack Ordinationes.

*? 8 JK I 1

(64? iun. 29?) Roma Petrus et Paulus Romae occumbunt (Olymp. 211, a. Abrah. 2083, Neronis XIII). L a u d . i n : Eusebii Chron. (Schöne 2, 156); Depos. martyrum (Duchesne I 11); Lib. pont. (Duchesne I 118; Mommsen 4). Laud. et in Eutychii Annalibus (Breydy I 54), qui „a. 22 post Christum“ crucifixus esse dicit. Persecutio Neronis, quae secundum antiquissimam traditionem causa fuit martyrii apostolorum, non a. 67, qui respondet designationibus anni ap. Eusebium, sed a. 64 adscribenda est. Petrum a. 25 mens. 2 d. 3 Romanae ecclesiae praefuisse et d. 29 m. iun. martyrio coronatum „post passionem Domini a. XXXVIII“ esse antiquissima ecclesiae catholicae traditio est, cf. Lib. pont. (Duchesne I 51 et 118; Mommsen 2 et 4); sed hi anni non sunt certa scientia, sed supputatione annorum definiti, et dies mortis desumptus est ex notitia in Depos. martyrum a Chronographo a. 354 exscripta: „III kal. iul. Petri in Catacumbas et Pauli Ostiense. Tusco et Basso coss. (a. 258)“. De quaestione utrum Petrus primus episcopus Romanus fuerit an non, disseruntur recenter Zwierlein Petrus, Ziegler Successio et Heid Petrus.

*? 9

(64?) iun. 29? Roma, Vaticano Sepelitur „Via Aurelia, in templum Apollonis, iuxta locum, ubi crucifixus est, iuxta palatium Neronianum, in Vaticanum, iuxta territorium triumphalem“ (III kal. iul.). L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 118; Mommsen 4). Laud. et in Hieronymi De vir. illustr. c. 1 (Barthold 160). De loco cf. O'Connor Peter in Rome 208, Hack Doppelapostolizität 13sq., Cracco Ruggini Pietro e Paolo et Weber Suche. D. 29 m. iun. diem translationis aut festivitatis a. 258 fuisse censent Duchesne Memoria apostolorum 19–22 et Delehaye Origines du culte 264–269.

Linus (64?–76?) * 10 JK I 1

(64?) Lino discipulo s. Pauli ecclesiae Romanae cura ab ipsis apostolis conceditur. „Sedit a. XI m. III d. XII … temporibus Neronis a cons. Saturnini et Scipionis usque ad Capitone et Rufo coss.“. L a u d . i n : Irenaei Contra haeres. III c. 3 (SC 211, 33); Lib. pont. (Duchesne I 121; Mommsen 5). Laud. et in Eutychii Annalibus (Breydy I 54), qui a. XII sedisse dicit. In 2 Tim 4,21 Linus quidam commemoratur, cf. Weiser Brief 333. Vetustissimi episcopi an simul an se subsequentes sederint dubitat Ziegler Successio. De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 50 et 59.

* 11

(64?–76?) „Ex precepto b. Petri constituit, ut mulier in aecclesia velato capite introiret“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 121; Mommsen 5).

*? 12

(64?–76?) Facit ordinationes II, episcopos XV, presbyteros XVIII. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 121; Mommsen 5). De fide dubitat Harnack Ordinationes.

* 13 JK I 1

(76?) sept. 23? Moritur et iuxta corpus b. Petri in Vaticano sepelitur (IX kal. oct.).

Roma

L a u d . i n : Eusebii Hist. eccl. III c. 13 (SC 31, 119); Eusebii Chron. (Schöne 2, 156); Cat. Liberianus (Duchesne I 3; Mommsen 231); Lib. pont. (Duchesne I 121; Mommsen 5). Lini necem martyrologia ad d. 23 m. sept. referunt, ecclesia catholica celebrat d. 26 m. nov. Eum annos 12 sedisse vult Eusebii Hist. eccl. III c. 13, cui consentit Cat. Liberianus. Eusebii Chron. tamen Lino adscribit a. 14.

Anacletus (76?–88?) alias Cletus, Anenkletus * 14 JK I 1

(76?) Lino succedit. „Sedit a. VII (XII) m. I d. XX (XI) … temporibus Vespasiani et Titi (et Domitiani) a cons. Vespasiano VII et Domitiano V usque ad Domitiano VIIII et Rufo coss.“. L a u d . i n : Irenaei Contra haeres. III c. 3 (SC 211, 35); Lib. pont. (Duchesne I 122; Mommsen 6). Propter variam scribendi nominis rationem duo sunt pontifices distincti, Cletus et Anenkletus; quos alii ambo ante Clementem I, alii post eum, alii ita collocant, ut Clementis nomine dissocientur, cf. Duchesne Lib. pont. I 69–73. De „Aneclitus“ legitur in Lib. pont. (Duchesne I 125; Mommsen 8) „sedit a. XII (VIIII) m. X (II) d. VII (X) … temporibus Domitiani a cons. Domitiano X et Savino usque ad Domitiano XVII et Clemente“. Neque vero aut Irenaeus aut Eusebius consci sunt huius geminationis, cf. Bernardi Successeurs 287–290. Vetustissimi episcopi an simul an se subsequentes sederint dubitat Ziegler Successio. De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 50 et 59.

† 15 JK †2

(76?–88?) Omnes episcopos et ceteros fideles iubet patientia niti. Detractorum et accusatorum in sacerdotes iniurias pertinere ad Christum. Cuius legem qui negligant, iis neque accusare neque testes esse licere. Episcopis sacrificantibus plures quam aliis sacerdotibus testes assint. Improbat iudicia peregrina, iudices externos, alienos, nisi ab apostolica sede missos. Apud duodecim provinciae iudices agantur causae. Ad sacerdotes provocare cuique licere. Causae difficiles, negotia maiora referantur ad maiorem sedem, ubi si facile discerni non possint, ad summorum congregationem bis in anno convocandam. In commune apud patriarcham aut primatem ecclesiasticum et patricium saecularem tractanda negotia esse. In difficilioribus quaestionibus appellari ad sedem apostolicam posse. – (Benedictus Deus et). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 66; Schon n. 012).

† 16 JK †3

(76?–88?) Universis Italiae episcopis consulentibus responsum, valetudine sua tardatum, reddit. Episcopi die dominica ab episcopis provinciae omnibus, reliqui sacerdotes a suo episcopo ordinentur. Episcopi, ecclesiae columnae, apostolorum successores, nisi a probatissimis viris ne accusentur; a Deo iudicentur; quos qui recipiat, ab eo recipi Deum. In provinciarum capitibus, ubi summi iudices civiles quondam fuerint, patriarchas vel primates instituendos esse; in reliquis civitatibus metropolitanis, ubi minores fuerint iudices, metropolitanos aut archiepiscopos; ad primates appellare episcopos posse; ad eosque „post sedem apostolicam summa negotia conveniant“. – (Quoniam apostolicae sedis). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 75; Schon n. 013).

7

Anacletus (76?–88?) † 17 JK †4

(76?–88?) Omnibus episcopis ac reliquis sacerdotibus scribit, sacerdotum ordines non esse nisi duos: episcopos, qui vice apostolorum, presbyteros, qui discipulorum LXXII vice fungantur. Ordinem episcoporum unum esse, quamquam episcopi urbium earum, quae primatum olim tenuerint, primates vel patriarchae, reliquarum vero metropolium archiepiscopi aut metropolitani, non patriarchae aut primates, appellentur. Romanam vero ecclesiam obtinuisse primatum et eminentiam potestatis super universas ecclesias ac totum christiani populi gregem; secundam sedem Alexandriae esse, tertiam Antiochiae. Difficiliores episcoporum causae ad Romanam sedem referantur. Inimicos non debere accusatores esse. Alieno iudicio ne committantur causae. Doctorem vel pastorem ecclesiae pro moribus reprobis magis tolerandum, quam distringendum esse. – (Benedictus Deus et). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 81; Schon n. 014).

† 18 JK †5

(76?–88?) Omnes episcopos „apostolicae sedis ordinationi subiacentes propinquos“ iubet quotannis circiter id. mai. Romam venire. E longinquo chirographa mitti vult. – (Iuxta sanctorum patrum). C a n . : Gratiani Decr. D. 93 c. 4. Est c. 4 Conc. Rom. a. 743 (MGH Conc. 2/1 13).

† 19 JK †6

(76?–88?) Episcopum vetat in episcopi dioecesim „ad alienos clericos ordinandos vel consecranda altaria irruere“. – (Episcopus in diocesi). C a n . : Gratiani Decr. C. VII q. 1 c. 28. Est c. 15 Conc. Aurel. a. 538 (MGH Conc. 1, 78).

† 20 JK †7

(76?–88?) Laicos in accusatione episcoporum audiendos non esse decernit. – (Laici in accusatione). C a n . : Gratiani Decr. C. II q. 7 c. 14.

† 21 JK †8

(76?–88?) „Episcopum universosque sacerdotes debere tam pro ecclesiasticis, quam etiam pro suis actionibus (excepto publico videlicet crimine) habere advocatum“ iubet. – (Dei bonorumque operum). C a n . : Gratiani Decr. C. V q. 3 c. 3. Est c. 19 Conc. Rom. a. 826 (MGH Conc. 2/2 575).

*? 22

(76?–88?) Ordinat ex praecepto b. Petri presbyteros XXV.

Roma

L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 122; Mommsen 6). Cf. Duchesne Lib. pont. I 55 ad „Aneclitum“, qui ibi perperam de eodem (Ana-)„Cleto“ distinctus est, cf. ibid. I 6. De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 50 et 59.

* 23 JK I 2

(88?) apr. 26? Moritur. Sepelitur iuxta corpus b. Petri in Vaticano (VI kal. mai.).

Roma

L a u d . i n : Eusebii Hist. eccl. III c. 15 (SC 31, 120); Cat. Liberianus (Duchesne I 3; Mommsen 231); Lib. pont. (Duchesne I 122; Mommsen 6). A. 12 pontificem fuisse tradit Eusebii Hist. eccl. III c. 15. Cat. Liberianus Cleto tribuit a. 6, Anacleto a. 12. Ille d. apr. 26 colitur, hic iul. 13.

Clemens I (88?–97?) * 24 JK I 2

(88?) Anacleto succedit. „Sedit a. VIIII m. II d. X … temporibus Galbae et Vespasiani a cons. Tragali et Italici usque ad Vespasiano VIIII et Tito“. L a u d . i n : Irenaei Contra haeres. III c. 3 (SC 211, 35); Hermae I vis. II,4 (Patr. Apost. 348; GCS 48, 7); Tertulliani De praescriptione c. 32 (FChr 42, 295); Hieronymi De vir. ill. c. 15 (Siamakis 186; Barthold 180); Lib. pont. (Duchesne I 123; Mommsen 7). Clemens, cui permissum est litteras in externas civitates mittere secundum Hermae Pastorem, et apostolorum discipulus et Anacleti successor perhibetur in Irenaeni Contra haeres. III c. 3; de quo Tertullianus in De praescriptione c. 32 a Petro ordinatum esse ait, et Hieronymus in De viris illustr. c. 15 a plerisque aetatis suae Latinis proximum post Petrum haberi testatur. Vetustissimi episcopi an simul an se subsequentes sederint dubitat Ziegler Successio. De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 51 et 59.

*? 25

(88?–96?) dec. Facit ordinationes II per m. dec., presbyteros X, diaconos II; episcopos per diversa loca XV. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 123; Mommsen 7). De fide dubitat Harnack Ordinationes.

† 26 JK †10

(88?–97?) Iacobum episcoporum episcopum, regentem Hebraeorum sanctam ecclesiam Hierosolymis certiorem facit Petrum morientem invito sibi manum imposuisse traditaque tum praedicationis cathedra, tum ligandi solvendique potestate, praecepisse: 1) ut ipse, vacuus negotiis saecularibus, in solius ecclesiae rebus versetur; 2) ut presbyteri casti sint, pupillis, viduis, egentibus, aegrotis, iis qui in carcere sint, peregrinis consulant, avaritiam defugiant, vivant concorditer, futuri iudicii sint memores; ut lites fratrum ab ecclesiae presbyteris, non a civilibus magistratibus iudicentur; 3) ut diaconi, episcoporum oculi, vigilent, ne quis peccet, neve sacrorum usum negligat etc.; 4) ut populus oboediat episcopo; hunc enim qui contristaverit, eum in Christum peccare. Insuper exposito symbolo apostolico scribit, se episcopos et misisse et missurum esse ad Gallias, Hispanias, Germaniam, Italiam atque ad reliquas gentes. In civitatibus, ubi ethnicorum archiflamines olim fuerint, episcoporum primates vel patriarchas, qui reliquorum episcoporum iudicia et maiora negotia agitent, constituendos esse; ubi minores archiflamines fuerint, archiepiscopos, in singulis civitatibus reliquis (non vero in villis aut castellis vel modicos civitatibus) singulos, non binos vel ternos aut plures, episcopos esse collocandos. Episcopos apostolorum, presbyteros reliquorum discipulorum esse vicarios. Accusari aut iudicari nec maiorem a minore, nec sacerdotem a laico debere. Episcopos a solo Domino esse aut iudicandos aut removendos; omnes terrae principes oboedire iis debere; eorum adversarios velut homicidas excommunicandos esse. – Γνώριμον ἔστω σοι; Notum tibi facio. E d . : Pseudoklementinen (GCS 42, 5). – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 731); Ps. Is. (Hinschius 30 et 40; Schon n. 007); Coll. Anselmo dedic. I c. 1 et II c. 63 et III c. 92–93 et IV c. 26;

Clemens I (88?–97?)

9

Anselmi Coll. can. III c. 1; Deusdedit Coll. can. IV c. 302; Ivonis Decr. X c. 36; Gratiani Decr. C. VI q. 1 c. 5. De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 162.

† 27 JK †11

(88?–97?) Iacobo Hierosolymorum episcopo nuntiat Petri de corporis dominici sacramentis ac de vasis vestibusque sacris praecepta. Addit de poenitentia agenda, de ecclesiis condendis et consecrandis, de sacerdotibus colendis. – Quoniam sicut a. E d . : Mansi Conc. 1, 125 et 157; Migne PG 1, 483; Migne PL 56, 893. – C a n . : Ps. Is. (Hinschius 46; Schon n. 008); Coll. Anselmo dedic. IV c. 42; Reginonis De syn. causis I c. 331; Burchardi Decr. III c. 216 et V c. 11; Ivonis Decr. II c. 21 et II c. 64 et II c. 66 et II c. 86 et III c. 266; Ivonis (?) Panorm. I c. 148; Gratiani Decr. de cons. D. I c. 39 et I c. 40 et II c. 23. Cf. Lightfoot Fathers 414. De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 162.

† 28 JK †12

(88?–97?) Omnes coepiscopos, presbyteros, diaconos et reliquos clericos et cunctos principes maiores minoresve omnesque generaliter fideles edocet Dominum episcopos vice sua et loco apostolorum ad docendos omnes misisse; itaque et populum et principes, ut Deo oboedire iis debere, quique iis resistat, eum resistere Domino. Iniussu episcopi ne presbyteri, diaconi, alii clerici quidquam agant, neve aut sacra procurent, aut baptizent etc. Addit de baptismate dando, de propaganda veritate, de libero arbitrio etc. – (Urget nos fratres). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 52; Schon n. 009); Coll. Anselmo dedic. II c. 52 et II c. 54; Bonizonis Liber III c. 37; Gratiani Decr. C. XI q. 3 c. 11.

† 29 JK †13

(88?–97?) Iulium et Iulianum fratribus ac reliquos consodales suos gentesque, inter quas habitent, ab errore revocat. De baptismate scribit, „omnibus festinandum esse sine mora, (per aquam) renasci Deo et demum consignari ab episcopo, i. e. septiformem gratiam spiritus sancti percipere“. Addit de castitate. – (Oportet fratres omnes). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 60; Schon n. 010); Coll. Anselmo dedic. VIII c. 68. Leeming False Decretals 123sq. partes ex Clementis Recognitionibus VI c. 9sq. (Migne PG 1, 1353) sumptas esse dicit.

† 30 JK †14

(88?–97?) Fratres et condiscipulos Hierosolymis cum Iacobo coepiscopo suo habitantes docet de communi bonorum usu et de sanctis libris non aliter ac secundum traditionem interpretandis. – (Communis vita fratres); (Dilectissimis fratribus et). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 65; Schon n. 011).

† 31 JK †15

(88?–97?) Corinthiis scribit de Christi dei erga homines misericordia, de praeceptis eius custodiendis, de morte non timenda, de futura vita aeterna, de agenda poenitentia, de exercenda virtute, de fide promissis Dei habenda, de regno Dei exspectando. – Ἀδελφοὶ οὕτως δεῖ; Fratres ita sentire. E d . : Wengst Didache 238. Laud. et in Hieronymi De vir. illustr. c. 15 (Barthold 180).

† 32 JK †16

(88?–97?) Virginitatem qui servare constituerint, iis de vera fide proponit, de bonis operibus, de continentia, de amore Dei, de Christi aemulatione, de cura egentium et

10

Clemens I (88?–97?) aegrotorum, de otio vitando etc. – Unicuique virginum et; Quicunque vir feminare. E d . : Mansi Conc. 1, 144; Migne PG 1, 379.

† 33 JK †17

(88?–97?) Fratres hortatur, ut vitae suae consuetudines imitentur, maximeque mulierum conversationem fugiant. – Volo autem sciatis; Scire vos cupio. E d . : Mansi Conc. 1, 151; Migne PG 1, 417.

† 34 JK †18

(88?–97?) Laicos, dum fiant sacra, vetat in presbyterio esse. – (Sacerdotum aliorumque clericorum). C a n . : Gratiani Decr. de cons. D. II c. 30. Est c. 33 Conc. Rom. a. 826 (MGH Conc. 2/2 581).

† 35 JK †19

(88?–97?) Dicit monogamiam naturae atque legi consentaneam esse, digamiam post promissionem illegitimam esse, trigamiam intemperantiae iudicium esse; quae autem trigamiae addatur, apertam fornicationem esse scribit. – Monogamia quidem naturae. E d . : Mansi Conc. 1, 235. Est Nicolai patriarchae ep. inserta in Conc. Const. a. 891 (Labbé Conc. IX 1266).

† 36

(88?–97?) Iacobo apostolo apostolorum mandat, ut populum ei commissum de aqua baptismatis instruat, „ne quis baptizatus ex ea tangere praesumat, nisi illi, pro quibus consecrata sit“. – Contestamur et praecipimus. E d . : Sudendorf Registrum II 36; Fuhrmann Fälschung 164. Sudendorf minus recte primum Clementi III antipapae, demum Clementi II (cf. ibid. p. XIV) litteras adscribit, cf. Fuhrmann Fälschung 158 et Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 139.

*† 37

(88?–97?) Ecclesiam s. Petri ad Gradus Pisae consecrat. L a u d . i n : Relatio Hugonis de Pisis in Breviario Pisane historiae (RIS 6, 165). – R e g . : Ital. Pont. III 373 n. *†1.

38 JK 9

(95–97?) Ecclesiae Corinthiae et discordia et seditione contra presbyteros concussae scribit ecclesia Romana. Discidio dolet auctoresque seditionis, ut poenitentia suscepta presbyteris oboediant, hortatur. Suadet hospitalitatem, humilitatem, concordiam, timorem Dei. De resurrectione promissa exponit, de Phoenice avi mirabili, de continentia, modestia, sobrietate, de bonis operibus, de mutuis officiis, de servando sacrorum ordine. Ab apostolis cum episcopos et diaconos constitutos esse docet, tum quemadmodum in locum mortuorum episcoporum successores sufficiendi sint, praescriptum. Episcopos rite creatos officiaque servantes non esse removendos. Claudium, Ephebum et Valerium, Bitonem, Fortunatum nuntios suos, brevi remitti cupit. – Διὰ τὰς αἰφνιδίους; Propter subitaneos alios. E d . : Clementis Ep. ad Corinthios (SC 167, 98). De tempore cf. Clementis Ep. ad Corinthios (SC 167, 20) et Lona Clemensbrief 77sq. et Lebek Datum et Lona Petrus, quamvis Ziegler Successio 84 a. 64–70 et Zwierlein Petrus 245–333 (et iterum: Zwierlein Kritisches 140–154) a. 120–125 scriptam esse proponunt. Cf.

Clemens I (88?–97?)

11

etiam testimonia Hegesippi in Eusebii Hist. Eccl. IV c. 22 (SC 31, 199) et Dionysii episc. Corinthiae in Eusebii Hist. Eccl. III c. 16 et IV c. 23 (SC 31, 120 et 205) et Irenaei Contra haeres. III c. 3 (SC 211, 35).

* 39 JK I 4

(97?) nov. 23? Moritur et sepultus est in Graecias (IX kal. dec.).

Graecia

L a u d . i n : Eusebii Hist. eccl. III c. 34 (SC 31, 146); Eusebii Chron. (Schöne 2, 160); Cat. Liberianus (Duchesne I 3; Mommsen 231); Lib. pont. (Duchesne I 123; Mommsen 7). Hieronymi De vir. illustr. c. 15 (Barthold 180) addit: „Obiit tertio Traiani anno“. D. 23 m. nov. Clementis memoriae sacratus est, cui pontifici a. 9 assignant.

Evaristus (97?–105?) * 40 JK I 4

(97?) Succedens Clementi ecclesiae Romanae praeest. „Sedit a. XIII (VIIII) m. VII (X) d. II … temporibus Domitiani et Nervae Traiani, a cons. Valentis et Veteris usque ad Gallo et Bradua coss.“. L a u d . i n : Irenaei Contra haeres. III c. 3 (SC 211, 37); Lib. pont. (Duchesne I 126; Mommsen 9). Vetustissimi episcopi an simul an se subsequentes sederint dubitat Ziegler Successio. De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 60.

*? 41

(97?–104?) dec. Facit ordinationes III per m. dec., presbyteros XVII, diaconos IX; episcopos per diversa loca XV. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 126; Mommsen 9). De fide dubitat Harnack Ordinationes.

† 42 JK †20

(97?–105?) mart. 24 Universis Africae episcopis respondet de diaconis VII in unaquaque civitate constituendis, de matrimoniis legitimis. Non solum patrem sine filio lucem inaccessibilem habitare (VIIII kal. apr. Valente et Vetere coss.). – (Consulentibus vobis fratres); (Diaconi qui quasi). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 87; Schon n. 015); Coll. Anselmo dedic. IV 127; Anselmi Coll. can. VII c. 59; Deusdedit Coll. can. II c. 37; Bonizonis Liber V c. 27; Gratiani Decr. D. 93 c. 11. Ab hac epistola Pseudo-Isidorus epistolis a sese confictis addit notas consulum, quas partim ex versione quadam Lib. pont. variis satis modis desumpsit, partim pro libidine finxit.

† 43 JK †21

(97?–105?) nov. 1 Omnes per Aegyptum Domino conglutinatos fratres hortatur, ut expulsos episcopos revocent, quosque in eorum locum substituerint, pellant. Episcopo iunctam ecclesiam esse, ut marito uxorem. Querelas si in episcopos habeant, ad sedem apostolicam deferant. Ne inordinatum quidem episcopum debere a plebe aut vulgaribus hominibus accusari (kal. nov. Gallo et Bradua coss.). – (Unum nos fratres); (Si Dominus omnia); (Nullus episcopus accusari). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 90; Schon n. 016); Coll. Anselmo dedic. II c. 4 et II c. 55 et II c. 166; Burchardi Decr. I c. 76 et I c. 99; Anselmi Coll. can. VI c. 98; Deusdedit Coll. can. I c. 63; Bonizonis Liber III c. 80; Ivonis Decr. V c. 182 et V c. 201; Gratiani Decr. C. VII q. 1 c. 11; Coll. Taurinensis (Pflugk-Harttung Acta II 1 n. *1).

* 44

(97?–105?) Titulos „in urbe Roma dividit presbiteris et VII diaconos“ ordinat, „qui custodirent episcopum predicantem propter stilum veritatis“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 126; Mommsen 9).

Evaristus (97?–105?) † 45 JK †22

13

(97?–105?) „Omnes basilicas cum missa, altaria vero non solum unctione chrismatis, sed etiam sacerdotali benedictione sacrari“ iubet. – Omnes basilicae cum. E d . : Mansi Conc. 1, 631; Migne PG 5, 1057. – C a n . : Ivonis Decr. III c. 32; Gratiani Decr. de cons. D. I c. 3. In Gratiani opere decreti pars Hygino tribuitur.

† 46 JK †23

(97?–105?) Decernit, „ut presbyteri de occultis peccatis iussione episcopi poenitentes reconcilient et infirmantes absolvant et communicent“. – (Ut presbyteri de); (Presbyteri de occultis). C a n . : Ivonis Decr. XV c. 38; Gratiani Decr. C. XXVI q. 6 c. 4.

* 47 JK I 5

(105?) oct. 26? Moritur. Sepelitur iuxta corpus b. Petri in Vaticano (VI kal. nov.).

Roma

L a u d . i n : Eusebii Hist. eccl. IV c. 1 (SC 31, 160); Eusebii Chron. (Schöne 2, 162); Cat. Liberianus (Duchesne I 3; Mommsen 232); Lib. pont. (Duchesne I 126; Mommsen 9). Evaristo adscribit Eusebii Hist. eccl. IV c. 1 a. 8, sed Eusebii Chron. ei dat a. 9, Cat. Liberianus autem a. 13.

Alexander I (105?–115?) * 48 JK I 5

(105?) Evaristo succedit. „Sedit a. X m. VII d. II … temporibus Traiani, usque Heliano et Vetere“. L a u d . i n : Irenaei Contra haeres. III c. 3 (SC 211, 37); Lib. pont. (Duchesne I 127; Mommsen 10). Vetustissimi episcopi an simul an se subsequentes sederint dubitat Ziegler Successio. De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 60.

† 49 JK †24

(105?–114?) iul. 24 Omnibus orthodoxis per diversas provincias scribit: „Omnes, qui sanctos patres (episcopos) persequantur, aut amovere vel dilacerare manifeste nitantur, infames esse et alienos a liminibus ecclesiae usque ad satisfactionem“. Confessoria scripta metu vel fraude extorta episcopis non posse damno esse; eosdem „ad alios iudices prius non debere quam ad sacerdotes vel auditores ecclesiae accusari“. Addit de pane et vino aqua permixto in eucharistia offerendis, de benedicenda aqua sale aspersa et de trinitate (VIIII kal. aug. Traiano et Eliano coss.). – Cogitantibus nobis metum; Aqua enim sale. E d . : Pflugk-Harttung Acta II 1 n. 2 (partim). – C a n . : Ps. Is. (Hinschius 94; Schon n. 017); Coll. Anselmo dedic. X c. 32; Deusdedit Coll. can. IV c. 376.

† 50 JK †25

(105?–114?) oct. 16 Omnes episcopos per diversas constitutos regiones hortatur, ut unanimes sint, et alius alium in arcendis iniuriis adiuvet (XVII kal. nov. Traiano et Heliano coss.). – (Nulli fratres dubium). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 102; Schon n. 018).

*? 51

(105?–114?) dec. Facit ordinationes III per m. dec., presbyteros VI, diaconos II; episcopos per diversa loca V. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 127; Mommsen 10). De fide dubitat Harnack Ordinationes.

† 52 JK †26

(105?–115?) mai. 1 Omnibus divino sacerdotio fungentibus scribit fratres detrahere et accusare summam iniquitatem esse, quam qui commiserint, eos esse vitandos (kal. mai. Heliano et Vetere coss.). – (Gratia Dei sumus). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 104; Schon n. 019).

† 53 JK †27

(105?–115?) Interdicit presbyteris, ne donis ad celanda peccata moveantur. – (Ut nullus presbyter); (Ut nemo presbyterorum). C a n . : Ivonis Decr. XV c. 112.

Alexander I (105?–115?) † 54 JK †28

15

(105?–115?) Decernit, ut episcopus in causa propria non auditus a metropolitano istam causam in proxima synodo exercere possit. – (Si metropolitanus a). C a n . : Ivonis Decr. V c. 169; Gratiani Decr. C. VI q. 4 c. 4. Est c. 17 Conc. Aurel. a. 549 (MGH Conc. 1, 106).

† 55 JK †29

(105?–115?) Satis habere sacerdotem iubet missam semel aut quam plurimum bis in die celebrare. – (Sufficit sacerdoti missam); (Sufficit sacerdoti unam). C a n . : Ivonis Decr. II c. 81; Gratiani Decr. de cons. D. I c. 53. Quod decretum non recte Alexandro II attributum esse probatur in Coll. Brit. 350.

† 56 JK †30

(105?–115?) Sacerdotem vetat et accusatorem et iudicem et testem esse. – (Nemo simul sit). C a n . : Burchardi Decr. XVI c. 15.

* 57 JK I 5

(115?) mai. 3 Roma Decollatur in Via Nomentana ab urbe Roma (non longe) miliario VII ibique sepelitur (V non. mai.). L a u d . i n : Eusebii Hist. eccl. IV c. 4 (SC 31, 163); Eusebii Chron. (Schöne 2, 164); Cat. Liberianus (Duchesne I 3; Mommsen 232), Lib. pont. (Duchesne I 127; Mommsen 10). Alexandrum a. 10 ecclesiam administrasse tradit Eusebii Hist. eccl. et Eusebii Chron. Cat. Liberianus annos 7 ei attribuit. Cf. Acta s. Alexandri (AASS mai. 1, 371).

Sixtus I (115?–125?) alias Xystus * 58 JK I 5

(115?) In Alexandri locum subrogatur. „Sedit a. X m. III d. XXI … temporibus Adriani, usque ad Vero et Anniculo“. L a u d . i n : Irenaei Contra haeres. III c. 3 (SC 211, 37); Lib. pont. (Duchesne I 128; Mommsen 11). Vetustissimi episcopi an simul an se subsequentes sederint dubitat Ziegler Successio. De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 51 et 61.

† 59 JK †32

(115?–125?) mart. 24 Omnibus episcopis scribit, „sacra vasa ne ab aliis quam a sacratis Dominoque dicatis contrectentur hominibus“. Episcopus pulsatus ad sedem apostolicam appellet. „Si appellare minime ausus fuerit, et vocatus a sancta sede fuerit venire festinet“, neve „ad ecclesiam suam prius revertatur, quam litteris apostolicis vel formatis pleniter instructus atque purgatus sit“. „Nemo pontificum aliquem suis rebus exspoliatum episcopum aut a sede pulsum excommunicare aut iudicare praesumat“ (VIIII kal. apr. Adriano et Vero coss.). – Cognoscat vestra sapientia. E d . : Mansi Conc. 1, 653; Migne PG 5, 1077. – C a n . : Ps. Is. (Hinschius 108; Schon n. 021). Laud. et in Lib. pont. (Duchesne I 128; Mommsen 11).

† 60 JK †31

(115?–125?) apr. 16 Omnibus in Deo patre et Domino Iesu Christo fratribus scribit, esse „unum verum Deum patrem et filium, a quibus etiam spiritum sanctum non esse discretum“. „In accusatione Domini ministrorum, primo persona, fides, vita et conversatio blasphemantium perscrutetur, nam dubium in fide infidelem esse“. „Accusatoribus suspectis non esse credendum“ (XVI kal. mai. sub Adriano et Vero coss.). – (Carissimi fideliter agite). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 105; Schon n. 020).

*? 61

(115?–125?) Constituit, „ut intra actionem ... hymnum … sanctus“ cantetur. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 56 et 128; Mommsen 11). Cf. Duchesne Lib. pont. I 128 adn. 5.

† 62 JK †33

(115?–125?) Iubet, „presbyteros cavere, ne animas per suam incuriam a caelesti beatitudine separent et, si evenerit, gravi poenitentiae luctui diebus vitae suae submittere“. – (Perpendant presbyteri quanti). C a n . : Burchardi Decr. IV c. 46; Ivonis Decr. I c. 240.

Sixtus I (115?–125?) *? 63

17

(115?–125?) dec. Facit ordinationes III per m. dec., presbyteros XI, diaconos III; episcopos per diversa loca IIII. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 128; Mommsen 11). De fide dubitat Harnack Ordinationes.

* 64 JK I 6

(125? apr.–dec. 23?) Moritur. Sepelitur iuxta corpus b. Petri in Vaticano.

Roma

L a u d . i n : Eusebii Hist. eccl. IV c. 5 (SC 31, 164); Eusebii Chron. (Schöne 2, 164); Cat. Liberianus (Duchesne I 3; Mommsen 234); Lib. pont. (Duchesne I 128; Mommsen 11). Mors Sixti in fontibus ad apr. 3 et 6 et 8 et dec. 23 refertur. Ecclesiam Romanam ab eo a. 10 rectam dicunt Cat. Liberianus et Eusebii Hist. eccl. IV c. 5, cui differt eiusdem annotatio annorum 11 in Eusebii Chron.

Telesphorus (125?–136?) * 65 JK I 6

(125?) Succedit Sixto. „Sedit a. XI m. III d. XXI … temporibus Antonini et Marci“. L a u d . i n : Irenaei Contra haeres. III c. 3 (SC 211, 37); Lib. pont. (Duchesne I 129; Mommsen 12). Vetustissimi episcopi an simul an se subsequentes sederint dubitat Ziegler Successio. De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 51 et 61.

† 66 JK †34

(125?–135?) febr. 15 Episcopis scribit, clerici „septem hebdomadas ante pascha ieiunent; et sicut laici et saeculares homines nolint eos recipere in accusationibus et infamationibus suis, ita nec clericos debere eos recipere in impulsationibus suis; nocte nativitatis domini Salvatoris missas celebrent et hymnum angelicum decantent“. Episcopos „esse audiendos, oboediendos atque timendos, non dilacerandos aut detrahendos“. Dei ordinationem accusare eum, qui sacerdotes accuset vel damnari cupiat. „Accusatori ne credatur, qui absente adversario causam suggerat, nec hi, qui non sint idonei, suscipiantur ad accusationem“ (XV kal. mart. Antonio et Martio coss.). – (Credimus sanctam fidem). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 109 et 110; Schon n. 022); Coll. Anselmo dedic. X c. 98 et XI c. 6 et XI c. 42; Reginonis De syn. causis I c. 188; Burchardi Decr. III c. 63; Anselmi Coll. Can. III c. 29 et VII c. 156; Ivonis Decr. II c. 71 et III c. 65 et IV c. 25 et VI c. 313; Ivonis (?) Panorm. II c. 40 et II c. 174; Gratiani Decr. D. 4 c. 4 et de cons. D. I c. 48. Laud. et in Lib. pont. (Duchesne I 129; Mommsen 12), cf. Duchesne Lib. pont. I 129 adn. 2.

*? 67

(125?–135?) dec. Facit ordinationes IIII per m. dec., presbyteros XII, diaconos VIII; episcopos per diversa loca XIII. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 129; Mommsen 12). De fide dubitat Harnack Ordinationes.

* 68

(125?–136?) Constituit, „ut natalem Domini noctu missas“ celebrarentur; ut „omni tempore ante horae tertiae cursum nullus praesumerent missas celebrare“; ut „in ingressu sacrificii hymnus diceretur angelicus, hoc est Gloria“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 56 et 129; Mommsen 12).

*† 69 JK I 6

(125?–136?) Synodus, in qua Theodotus Coriarius damnatur. L a u d . i n : Synodicon vet. n. 3 (Duffy 4). De fide cf. Hefele/Leclercq Hist. I 151.

Roma

Telesphorus (125?–136?) * 70 JK I 6

19

(136? ian. 2?) Moritur. Sepelitur „iuxta corpus b. Petri in Baticano“ (IIII non. ian.). L a u d . i n : Irenaei Contra haeres. III c. 3 (SC 211, 37); Eusebii Hist. eccl. IV c. 10 (SC 31, 173); Eusebii Chron. (Schöne 2, 166); Cat. Liberianus (Duchesne I 3; Mommsen 233); Lib. pont. (Duchesne I 56 et 129; Mommsen 12). Irenaei Contra haeres. III c. 3 praedicat de martyrio Telesphori, quod Lib. pont. ad d. ian. 2, martyrologia ad d. ian. 5 referunt. Notitia Eusebii Hist. eccl. IV c. 10, hoc primo anno Antonini Pii (i. e. a. 139) factum esse, minime certa est, ut docet Lipsius Chronologie 191. Telesphoro a. 11 regiminis concorditer dant Cat. Liberianus et Eusebii Hist. eccl. et Eusebii Chron.

Hyginus (136?–140?) * 71 JK I 6

(136?) Succedit Telesphoro. „Sedit a. X (IIII) m. III d VII (IIII) … temporibus Veri et Marci, a cons. Magni et Camerini usque ad Orfito et Camerino (Prisco)“. L a u d . i n : Irenaei Contra haeres. III c. 3 (SC 211, 37); Lib. pont. (Duchesne I 131; Mommsen 13). Vetustissimi episcopi an simul an se subsequentes sederint dubitat Ziegler Successio. De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 62.

*? 72

(136?–139?) dec. Facit ordinationes III per m. dec., presbyteros XV, diaconos V; episcopos per diversa loca VI. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 131; Mommsen 13). De fide dubitat Harnack Ordinationes.

† 73 JK †36

(136?–140?) febr. 20 Atheniensibus de vitanda infidelium societate exponit (X kal. mart. Magno et Camerino coss.). – (Multa mihi fiducia). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 115; Schon n. 024).

† 74 JK †35

(136?–140?) sept. 15 Cunctis in apostolica fide et doctrina degentibus scribit, „filium non secundum deitatem solam a patre missum esse, sed etiam secundum carnem“. „Nullus metropolitanus absque ceterorum omnium comprovincialium episcoporum instantia aliquorum causas audiat eorum“. „Criminationes maiorum natu per alios non fiant nisi per ipsos, qui crimina intendant“. „Peregrina negotia et iudicia prohibet, quia indignum sit, ut ab externis iudicentur, qui provinciales et a se electos debeant habere iudices“ (XVII kal. oct. Magno et Camerino coss.). – (Carissimi Deus filium). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 113; Schon n. 023) sub nomine „Viginius“; Coll. Anselmo dedic. VIII c. 6.

* 75

(136?–140?) „Clerum conposuit et distribuit gradus.“ L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 56 et 131; Mommsen 13).

† 76 JK †37

(136?–140?) Decernit haec: Si qua mulier transierit ad secundas nuptias et ex eis prolem habuerit, ipsa proles non potest se copulare cognationi prioris viri usque ad quartam generationem. – (Si qua mulier). C a n . : Gratiani Decr. C. XXXV q. 10 c. 4. De trad. can. cf. Deeters Bambergensisgruppe n. 56, 3a.

Hyginus (136?–140?) † 77 JK †38

21

(136?–140?) „Omnes basilicae cum missa consecrari“ ecclesiaeque conservari ab episcopis iubet. – (Omnes basilicae cum). C a n . : Gratiani Decr. de cons. D. I c. 3. Est c. 3 Capitul. Wormat. a. 829 (MGH Capit. 2, 12).

† 78 JK †39

(136?–140?) Praecipit haec: „Si motum fuerit altare, denuo consecretur ecclesia, si parietes moventur et non altare, salibus tantum exorcizetur; si homicidio vel adulterio ecclesia violata fuerit, diligentissime expurgetur, et denuo consecretur“. – (Si motum fuerit); (Si homicidio vel). C a n . : Ivonis Decr. c. 13 et 14; Gratiani Decr. de cons. D. I c. 19.

† 79 JK †40

(136?–140?) Vetat ligna ecclesiae dedicatae ad aliud opus iungi, nisi ad aliam ecclesiam. – (Ligna ecclesiae dedicatae). C a n . : Ivonis Decr. c. 44; Gratiani Decr. de cons. D. I c. 38.

† 80 JK †41

(136?–140?) „In catechismo et in baptismo et in confirmatione unum patrinum fieri posse“ decernit. – (In catechismo et); (In catecumino et). C a n . : Ivonis Decr. I c. 218; Gratiani Decr. de cons. D. IV c. 100.

† 81 JK †42

(136?–140?) Iubet haec: Si quis ecclesiam igne combusserit, quindecim annis poeniteat et eam sedule restituat et pretium suum pauperibus distribuat. – (Si quis ecclesiam). C a n . : Ivonis Decr. III c. 127; Gratiani Decr. C. XVII q. 4 c. 14.

* 82 JK I 7

(140? ian.?) Moritur. Sepelitur iuxta corpus b. Petri in Vaticano.

Roma

L a u d . i n : Eusebii Hist. eccl. IV c. 11 (SC 31, 175); Eusebii Chron. (Schöne 2, 168); Cat. Liberianus (Duchesne I 3; Mommsen 234); Lib. pont. (Duchesne I 131; Mommsen 13). Diebus, qui variant inter dec. 28 et ian. 11, fontes Hygini mortem notant. Cuius pontificatui assignantur ab Eusebii Hist. eccl. IV c. 11 et ab Eusebii Chron. a. 4, ab Cat. Liberiano a. 12.

Pius I (140?–155?) a Graecis Osus nominatur * 83 JK I 7

(140?) In Hygini locum substituitur. „Sedit a. XVIIII m. IIII d. XXI (III) … temporibus Antonini Pii, a cons. Clari et Severi“. L a u d . i n : Irenaei Contra haeres. III c. 3 (SC 211, 37); Eusebii Hist. eccl. IV c. 11 (SC 31, 175); Cat. Liberianus (Duchesne I 5; Mommsen 234); Lib. pont. (Duchesne I 132; Mommsen 14). Contra Irenaei Contra haeres. III c. 3 et Eusebii Hist. eccl. IV c. 11, quibus maior est de hac aetate auctoritas, Cat. Liberianus Pium post Anicetum ecclesiam gubernavisse vult. Vetustissimi episcopi an simul an se subsequentes sederint dubitat Ziegler Successio. De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 51 et 62.

*? 84

(140?–154?) dec. Facit ordinationes V per m. dec., presbyteros XVIIII, diaconos XXI; episcopos per diversa loca numero XII. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 132; Mommsen 14). De fide dubitat Harnack Ordinationes.

† 85 JK †44

(140?–155?) mart. 15 Italicis fratribus scribit, praedia divino usui destinata qui ad humanum usum transferat, eum sacrilegum esse. Qui clerici episcopo non oboediant, aut insidias vel contumeliam vel calumniam parent, ii „curiae tradantur“ (id. mart. Claro et Severo coss.). – (Scitis fratres quia). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 118; Schon n. 026); Coll. Anselmo dedic. X c. 36–37 et X c. 39; Reginonis De syn. causis XI c. 29; Burchardi Decr. XI c. 29; Anselmi Coll. can. V c. 27 et V c. 32; Deusdedit Coll. can. III c. 33; Ivonis Decr. V c. 243 et XIII c. 39; Gratiani Decr. C. XII q. 2 c. 5 et C. XVII q. 4 c. 12.

† 86 JK †43

(140?–155?) mart. 26 Omnibus ecclesiis significat, secundum revelationem Hermae factam pascha dominico die agendum esse. Addit de episcopis per subditos non accusandis; de accusatorum fide et conversatione scrutanda. Iussum apostolicae sedis qui neglexerit, eum infamem esse (VII kal. apr. Claro et Severo coss.). – (Gratias agimus fratres); (Qui iussa apostolicae). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 116; Schon n. 025); Coll. Anselmo dedic. I c. 14 et XI c. 23; Anselmi Coll. Can. I c. 11 et I c. 22; Deusdedit Coll. Can. I c. 76; Bonizonis Liber IV c. 54; Ivonis Decr. IV c. 3; Gratiani Decr. de cons. D. III c. 21; Coll. Taurinensis (Pflugk-Harttung Acta II 4 n. 13 adn.).

† 87 JK †45

(140/142?–154/155?) Iusto (al. Vero) (episcopo Viennensi) significat, se „in domo a sorore Euprepia ante Iusti discessum pauperibus assignata cum pauperibus commorare et missas agere“. Scire cupit quod factum sit, postquam Iustus ad senatoriam urbem Viennam perrexerit. „Presbyteros illos, qui ab apostolis educati usque ad hoc tempus

Pius I (140?–155?)

23

pervenerint, a Domino vocatos in cubilibus aeternis clausos teneri; sanctum Timotheum et Marcum per bonum certamen transisse“. Addit de Sotere et Eleutherio presbyteris, qui eum salutant. De Cerintho (Cherinto) „primarcha satanae“ scribit, quod multos avertit a fide. – Antequam Romam exisses. E d . : MGH Epp. 3, 86. – R e g . : Gall. Pont. III/1 50 n. †1. De traditione istius spurii, de tempore et de nomine Iusti cf. Gall. Pont. Confictum ante a. 904, quoniam laudatur in Ludovici caeci regis Francorum diplomate eiusdem anni (Poupardin Recueil n. 46).

† 88 JK †46

(140/142?–154/155?) Roma Iusto episcopo (Viennensi) nuntiat se per Athalum epistolas martyrum accepisse, e quibus pateat Verum, collegam suum, „victorem de mundi principe triumphasse“, Iustum autem apud senatoriam urbem Viennam eius loco a fratribus episcopum constitutum esse. Monet, ut ministerium, quod acceperit, impleat. Sibi revelatum esse, citius se finem huius vitae facturum. – Athalus epistolas martyrum. E d . : MGH Epp. 3, 87. – R e g . : Gall. Pont. III/1 51 n. †2b. Confictum ante a. 904, quoniam laudatur in Ludovici caeci regis Francorum diplomate eiusdem anni (Poupardin Recueil n. 46).

* 89

(140?–155?) Constituit „hereticum venientem ex Iudaeorum herese … baptizari“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 58 et 132; Mommsen 14).

* 90

(140?–155?) Facit „constitutum de ecclesia“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 58 et 132; Mommsen 14).

† 91 JK †47

(140?–155?) Decernit haec: „Virgines non velentur ante 25 annos, nisi forte necessitate periclitantis pudicitiae virginalis, et non sunt consecrandae, nisi in epiphania et in sabbato paschae et in apostolorum natalitiis, nisi causa mortis urgente“. – (Virgines non velentur); (Ut virgines non). C a n . : Ivonis Decr. VII c. 39; Gratiani Decr. C. XX q. 1 c. 15.

† 92 JK †48

(140?–155?) Ecclesiasticum, qui per capillum Dei vel caput iuraverit, removeri, laicum anathematizari iubet. – (Si quis per); (Si qui per). C a n . : Ivonis Decr. XII c. 72; Gratiani Decr. C. XXII q. 1 c. 10.

† 93 JK †49

(140?–155?) Edicit haec: „Qui compulsus a domino sciens periurat, utrique sunt periuri; si liber est, 40 dies in pane et aqua poeniteat et septem sequentes annos, si servus est, tres quadragesimas et legitimas ferias poeniteat.“ – (Qui compulsus a). C a n . : Ivonis Decr. XII c. 61; Gratiani Decr. C. XXII q. 5 c. 1.

† 94 JK †50

(140?–155?) Decernit haec: „Qui periurat se in manu episcopi aut in cruce consecrata, tres annos poeniteat; si vero in cruce non consecrata, annum unum poeniteat; qui autem coactus fuerit et ignorans se periuraverit et postea cognoscit, tres quadragesimas poeniteat.“ – (Qui periurat se). C a n . : Ivonis Decr. XII c. 62; Gratiani Decr. C. XXII q. 5 c. 2.

24 † 95 JK †51

Pius I (140?–155?) (140?–155?) Sancit haec: „Quicumque propriam uxorem absque lege vel sine causa et certa probatione interfecerit aliamque duxerit uxorem, armis depositis publicam agat poenitentiam et, si contumax fuerit et episcopo suo inoboediens extiterit, anathematizetur, quousque consentiat; eadem lex erit illi, qui seniorem suum interfecerit.“ – (Quicunque propriam uxorem). C a n . : Ivonis Decr. X c. 166; Gratiani Decr. C. XXXIII q. 2 c. 7. Est c. 3 Capit. Wormat. a. 829 (MGH Capit. 2, 18).

† 96 JK †52

(140?–155?) Iubet de hoc, si aliquid de calice sacri sanguinis stillaverit. – (Si vero per); (Si per negligentiam). C a n . : Ivonis Decr. II c. 56; Gratiani Decr. de cons. D. II c. 27.

† 97 JK †53

(140?–155?) Decernit, „ut nullus de iis, qui aut in terra(m) arrepti a daemonibus eliduntur aut quolibet modo vexationis incursibus efferuntur, vel sacris audeat altaribus ministrare vel indiscusse se divinis ingerat sacramentis“. – (Bene siquidem maiorum); (Communiter diffinimus ut). C a n . : Ivonis Decr. II c. 125; Gratiani Decr. D. XXXIII c. 3. Est c. 13 Conc. Toletani XI a. 675 (Concilios Visigóticos [Martínez Díez] VI 122).

† 98 JK †54

(140?–155?) Decernit de eulogiis populo a presbytero tribuendis. – (Ut de oblationibus). C a n . : Ivonis Decr. II c. 37.

† 99 JK †56

(140?–155?) Praecipit haec: „Poenitentes non debent communicare ante consummationem poenitentiae“; „poenitentes a conviviis et ornamentis atque alba veste abstinere debeant et discordes ab ecclesia pellantur, donec ad pacem redeant“. – Poenitentes non debent. E d . : Mansi Conc. 1, 681.

*† 100

(140?–155?) Ex rogatu b. Praxedis dedicat ecclesiam „thermas Novati, in vico Patricii, in honore sororis suae s. Potentianae“ (i. e. eccl. s. Pudentinae in urbe Roma ), quae et multa dona offert. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 132; Mommsen 14). – R e g . : Ital. Pont. I 59 n. *†1. In Lib. pont. haec adnotatio adiecta fuit ex Actis ss. Pudentianae et Praxedis. De fide cf. Duchesne Lib. pont. I 133 adn. 8.

† 101

(155) Ad audientiam et preces Hielarii Aquilegiensis patriarchae et de voluntate Laurentiae reginae confirmat donationem a Laurentia regina, Ataulfi Aquilegiensis filia in domum s. Mariae Civitatis Novae factam (a. 165, id. III, pont. n. a. III). E d . : Muratori Antiquitates 3, 19. – R e g . : Ital. Pont. VII/2 228 n. †1 (ad a. 165). De datatione inventa cf. Ital. Pont.

* 102 JK I 8

(155? iul. 11?) Moritur. Sepelitur iuxta corpus b. Petri in Vaticano.

Roma

L a u d . i n : Eusebii Hist. eccl. IV c. 11 (SC 31, 175); Eusebii Chron. (Schöne 2, 168); Cat. Liberianus (Duchesne I 5; Mommsen 234); Lib. pont. (Duchesne I 132; Mommsen 14). De spatio pontificatus Pii dissentiunt fontes: Eusebii Hist. eccl. IV c. 11 et Eusebii Chron. ei dant a. 15, Cat. Liberianus a. vero 20 assignat.

Anicetus (155?–166?) * 103 JK I 9

(155?) Succedit Pio. „Sedit a. VIIII (XI) m. III (IIII) d. III … temporibus Severi et Marci, a cons. Gallicani et Veteris usque ad Praesente et Rufino.“ L a u d . i n : Irenaei Contra haeres. III c. 3 (SC 211, 37); Lib. pont. (Duchesne I 134; Mommsen 15). De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 62.

† 104 JK †57

(155?–165?) mai. 25 Universis ecclesiis per Galliae provincias constitutis respondet, archiepiscopum ab omnibus suffraganeis consecrandum esse „reliquos comprovinciales episcopos, ceteris consentientibus, a tribus iussu archiepiscopi consecrari posse episcopis“. „Archiepiscopus nihil de eorum causis aut de aliis communibus absque cunctorum illorum agat consilio“, alioquin „ab omnibus districte corrigatur, si vero incorrigibilis eisque inoboediens apparuerit, ad apostolicam sedem eius contumacia referatur aut ad eius primatem causa deferatur“. „Similiter si aliquis episcoporum proprium metropolitanum suspectum habuerit, apud primatem dioeceseos aut apud apostolicam sedem audiatur“. „Nulli archiepiscopi primates vocentur, nisi illi, qui primas teneant civitates, quarum episcopos apostoli et successores apostolorum regulariter patriarchas et primates esse constituerint“. De clericorum tonsura addit (VIII kal. iun. Gallicano et Rufino coss.). – (Bonorum operum et); (Si archiepiscopus obierit). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 120; Schon n. 027) sub nomine „Annicius“; Coll. Anselmo dedic. I c. 90–91; Burchardi Decr. I c. 28; Anselmi Coll. can. VI c. 33; Deusdedit Coll. can. I c. 75; Bonizonis Liber II c. 25 et III c. 3; Ivonis Decr. V c. 139; Ivonis (?) Panorm. III c. 10; Gratiani Decr. D. 64 c. 4 et D. 66 c. 1 et C. IX q. 3 c. 5. Laud. et in JL 6787 (cf. Somerville Scotia Pontificia 24 n. 5 adn. 5). De trad. can. cf. Deeters Bambergensisgruppe n. 31, 7c.

* 105 JK I 9

(155–165) Roma Cum Polycarpo episcopo Smyrnensi de controversia paschali agit frustra sed pacifice. L a u d . i n : J³ 137. Synodicon vet. n. 4 (Duffy 4) in synodo inter illos de hac re agitatum esse vult, cf. Hefele/Leclercq Hist. I 152. Olim ad a. 164, hodie inter annos supra indicatos fluctuant hi, qui de martyrio Polycarpi scripserunt.

* 106

(155–165) Constituit, „ut clerus comam non nutriret“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 58 et 134; Mommsen 15).

*? 107

(155?–165?) dec. Facit ordinationes V per m. dec., presbyteros XVIIII, diaconos IIII; episcopos per diversa loca numero VIIII.

26

Anicetus (155?–166?) L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 134; Mommsen 15). De fide dubitat Harnack Ordinationes.

* 108 JK I 9

(166? apr. 17?) Moritur. L a u d . i n : Eusebii Hist. eccl. IV c. 19 (SC 31, 198); Eusebii Chron. (Schöne 2, 170); Lib. pont. (Duchesne I 134; Mommsen 15). Hunc diem Aniceto usque hodie sacrum profert Lib. pont. Anicetum octavo anno imperatoris Marci Aurelii (i. e. a. 168) occidisse prodit Eusebii Hist. eccl. IV c. 19, de huius infirmitate tractat Lipsius Chronologie 186. Annorum 11 regimen praebet iste Eusebii Hist. eccl. et Eusebii Chron., dum catalogi Pont. Rom. valde inter se discrepant. De sepultura cf. Duchesne Lib. pont. I p. LXI. et Borgolte Petrusnachfolge 21.

Soter (166?–174?) * 109 JK I 9

(166?) In Petri sedem post Anicetum escendit. „Sedit a. VIIII m. VI d. XXI … temporibus Severi, a cons. Rustici et Aquilini usque ad Cetego et Claro“. L a u d . i n : Irenaei Contra haeres. III c. 3 (SC 211, 37); Hegesippus (Eusebii Hist. eccl. IV c. 22 [SC 31, 200]); Lib. pont. (Duchesne I 135; Mommsen 16). De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 63.

*? 110

(166?–173?) dec. Facit ordinationes III per m. dec., presbyteros XVIIII, diaconos VIIII; episcopos per diversa loca numero XI. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 135; Mommsen 16). De fide dubitat Harnack Ordinationes.

† 111 JK †60

(166?–174?) mai. 7 Campanis omnibus de incarnatione exponit. „Filium secundum carnem dici, nam secundum divinitatem a patre nusquam legi factum sed genitum; non doceri filium praecepto patris fuisse locutum, sed magis proprium exercuisse in loquendo sermonem“ (non. mai. Rustico et Aquilino coss.) – (Gaudere vos oportet). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 122; Schon n. 028); Coll. Anselmo dedic. VIII c. 7. – R e g . : Ital. Pont. VIII 63 n. †1.

† 112 JK †61

(166?–174?) iun. 1 Fratribus per Italiae provincias sanctis constitutis episcopis scribit, ne monachae „pallam sacratam contingeret, nec incensum poneret in sanctam ecclesiam“ (kal. iun. Cetico et Clero coss.) – Divinis praeceptis et. E d . : Insertum in Lib. pont. (Duchesne I 58 et 135; Mommsen 16). – C a n . : Ps. Is. (Hinschius 124; Schon n. 029); Coll. Anselmo dedic. X c. 76; Burchardi Decr. III c. 215; Anselmi Coll. can. I c. 32; Deusdedit Coll. can. I c. 77; Ivonis Decr. II c. 72 et III c. 265; Gratiani Decr. D. 23 c. 25.

* 113 JK *58

(166?–174?) Soteris ad Corinthios epistolae mentionem facit Dionysius episcopus Corinthius. L a u d . i n : Eusebii Hist. eccl. IV c. 23 (SC 31, 205).

* 114 JK *59

(166?–174?) Scribit librum contra Montanistas. L a u d . i n : Arnobii iun. Praedestinatus c. 26 (CCSL 25B, 67). Dubio subiacet, cf. Bonwetsch Geschichte 52 et Belck Geschichte 68.

† 115 JK †62

(166?–174?) Sancit haec: „Si aliquid forte incautius nos iurasse contigerit, quod observatum peiorem vergat in exitum, illud consilio salubriore mutandum noverimus, et magis

28

Soter (166?–174?) instante necessitate periurandum nobis, quam pro facto iuramento in aliud crimen maius esse divertendum“. – (Si aliquid forte). C a n . : Ivonis Decr. XII c. 75; Gratiani Decr. C. XXII q. 4 c. 16.

† 116 JK †63

(166?–174?) Praecipit, ut ubi temporis vel loci sive cleri copia suffragatur, habeat quisquis canens Deo atque sacrificans post se vicini solaminis adiutorem. – (Ut illud divini). C a n . : Ivonis Decr. II c. 126; Gratiani Decr. de cons. D. I c. 58. Est c. 14 („Vae illud divini“) Conc. Toletani XI a. 675 (Martínez Díez VI 123).

† 117 JK †64

(166?–174?) Vetat „presbyterum missarum solemnia celebrare, nisi duobus praesentibus sibique respondentibus ipse tertius habeatur“. – (Hoc quoque statutum); (In sancta apostolica). C a n . : Burchardi Decr. III c. 74; Ivonis Decr. II c. 30; Gratiani Decr. de cons. D. I c. 61.

† 118 JK †65

(166?–174?) Die coenae Domini percipi eucharistiam iubet. – (In coena Domini). C a n . : Ivonis Decr. II c. 30; Gratiani Decr. de cons. D. II c. 17. Est c. 47 Conc. Cab. a. 813 (MGH Conc. 2/1 283).

* 119 JK I 10

(174? apr. 22?) Moritur. Sepelitur in coemeterio Calisti.

Roma

L a u d . i n : Eusebii Hist. eccl. V c. 1 (SC 41, 4); Eusebii Chron. (Schöne 2, 170); Cat. Liberianus (Duchesne I 5; Mommsen 235). Hoc d. venerantur Soterem, cui Eusebii Hist. eccl. V c. 1 et Eusebii Chron. a. 8, Cat. Liberianus autem a. 9 dederunt.

Eleutherus (174?–189) * 120 JK I 10

(174?) Post Soterem ecclesiae praeficitur. „Sedit a. XV m. III d. II … temporibus Antonini et Commodi, usque ad Paterno et Bradua“. L a u d . i n : Irenaei Contra haeres. III c. 3. (SC 211, 37); Hegesippus (Eusebii Hist. eccl. IV c. 22 [SC 31, 200]); Lib. pont. (Duchesne I 136; Mommsen 17). De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 51 et 63.

* 121

(177?) Eleuthero martyres (Lugdunenses et Viennenses) in vinculis positi per Irenaeum presbyterum Lugdunensem epistolas mittunt de dissensione super Montano, Alcibiade et Theodote orta. Pacem suadent. Irenaeum epistolarum portitorem commendant sicut „zelatorem testamenti Christi“. L a u d . i n : Eusebii Hist. eccl. V c. 3 (SC 41, 27). – R e g . : Gall. Pont. III/1 52 n. *3a et *3b. De hac legatione cf. Hieronymi De vir. ill. c. 35 (Siamakis 202; Barthold 196).

*? 122

(174?–188) dec. Facit ordinationes III per m. dec., presbyteros XIII, diaconos VIII; episcopos per diversa loca numero XV. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 136; Mommsen 17). De fide dubitat Harnack Ordinationes.

† 123 JK †68

(174?–189) iul. 11 Universas ecclesias per Galliae provincias Domino militantes hortatur, ne „refutent escas communes“. „De accusationibus clericorum“ respondet, „quamvis liceat apud provinciales episcopos et metropolitanos atque primates episcoporum ventilare accusationes vel criminationes, non tamen licere diffinire“, nam „finitiva episcoporum iudicia ad sedem apostolicam deferenda esse“. „Reliquorum vero clericorum causas apud provinciales et metropolitanos ac primates et ventilare et iuste finire licere“. Reus in provincia sua dicat causam, neu „alibi aut longius ad iudicium protrahatur“ (V id. iul. Paterno et Bradua coss.). – (Magno munere misericordiae); (Quamquam ius liceat). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 125; Schon n. 030); Coll. Anselmo dedic. X c. 90; Coll. Brit. 576 n. 72; Coll. Taurinensis (Pflugk-Harttung Acta II 2 n. *4).

* 124 JK *66

(174?–189) Emittit litteras pacis pro Montanistis per Asiam minorem et Phrygiam commorantibus. L a u d . i n : Tertulliani Adversus Praxean c. 1 (Scarpat 144; FChr 34, 98). Cf. Bonwetsch Geschichte 52, qui litteras pacis pro Montanistis ab Eleuthero ca. a. 177 emissas et revocatas esse censet. Langen Geschichte I 180 autem hoc a Victore I. et Belck Geschichte 69 a Zephyrino pp. factum esse putant.

30 * 125 JK *67

Eleutherus (174?–189) (174?–189) Litteras pacis pro Montanistis missas (J³ *124) revocat urgente Praxea. L a u d . i n : Tertulliani Adversus Praxean c. 1 (Scarpat 144; FChr 34, 100).

† 126 JK †69

(174?–189) Lucio Britanniae regi, nuper christianae fidei conciliato, respondet, leges Romanas et Caesaris, quarum exemplum petierit, reprobari posse, legem Dei non posse; itaque ex utraque pagina legem sumat. – Petistis a nobis. E d . : Mansi Conc. 1, 698; Migne PG 5, 1143. Cf. Bedae Hist. eccl. I c. 4 (Colgrave 126) et Thomae de Elmham Hist. monast. s. Augustini Cantuariensis (SS rer. Brit. 8, 134).

* 127 JK I 10

(189) Sepelitur. L a u d . i n : Eusebii Hist. eccl. V c. 1 (SC 41, 4 et 65); Eusebii Chron. (Schöne 2, 172); Cat. Liberianus (Duchesne I 5; Mommsen 235); Lib. pont. (Duchesne I 136; Mommsen 17). Depositio Eleutheri a Lib. pont. et nonnullis martyrologiis mai. 26 (28), ab nonnullis sept. 6 notatur. Eidem ecclesiam administranti ab Cat. Liberiano et Eusebii Chron. a. 15, in Eusebii Hist. eccl. V c. 1. autem a. 13 dantur, et ibidem V c. 22 initium episcopatus decimo septimo anno Antonini Veri (i. e. a. 177) concordatur. Sed quia a. 189 certe primordio Victoris (et morti Eleutheri) tribuendus est, annorum numerum in Cat. Liberiano et Chronico praeferentes initium Eleutheri ad a. 174 ponit Lipsius Chronologie 172.

Victor I (189–ca. 199) * 128 JK I 11

(189) Ecclesiae praeesse incipit. „Sedit a. XV (X) m. III (II) d. X … temporibus Cesaris augusti, a cons. Commodo II et Gravione usque ad Laterano et Rufino“. L a u d . i n : Eusebii Hist. eccl. V c. 22 (SC 41, 65); Cat. Liberianus (Duchesne I 5; Mommsen 235); Lib. pont. (Duchesne I 137; Mommsen 18). Eusebii Hist. eccl. V c. 22 ponit primordium Victoris anno decimo Commodi, cui fides tribuenda est, ut exponit Lipsius Chronologie 172. De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 51 et 64.

* 129 JK *70

(ca. 190) Theodotum Coriarium, qui primus Christum nudum esse hominem asseruit, a communione ecclesiae eicit. L a u d . i n : Eusebii Hist. eccl. V c. 28 (SC 41, 75).

* 130 JK *71

(ca. 190) Petente Marcia, Commodi imperatoris concubina, nomina confessorum in Sardinia insula commorantium conscribit. L a u d . i n : Hippolyti Refutatio IX c. 12 (Marcovich 352).

*† 131 JK I 11

(ca. 190) Synodus, quae Theodotum, Aebionem et Artemonem abdicat. L a u d . i n : Synodicon vet. n. 19 (Duffy 14). Dictum contra Theodotum Synodicon vet. n. 3 (Duffy 4) quoque Telesphoro attribuit, cf. JK I 6 et Hefele/Leclercq Hist. I 132 et 151sq.

* 132

(191) Ad Victorem (Uqtor) patriarcham una cum Gaiano episcopo sanctae civitatis (Constantinopolitanae) et Maxim(inian)o patriarchae Antiocheno Demetrius patriarcha Alexandrinus scribit de die Paschae et de ieiunio. L a u d . i n : Eutychii Annales (Breydy I 60). Laud. et in Hieronymi De vir. illustr. c. 34 (Barthold 196). Cf. Hefele/Leclercq Hist. I 142. Non scriptum esse post a. 191, in quo Maximinianus obdormivit, constat. Cf. et J³ *134.

† 133 JK †74

(190?–194?) iul. 20 Theophilo episcopo et cunctis fratribus in Alexandria Domino famulantibus scribit de paschate die dominica et „a quarta decima luna primi mensis usque ad vicesimum primum eiusdem mensis diem“ agendo. De rebus incertis ne iudicetur. Episcoporum causas definiri nisi a sede Romana non debere; ubi dum causae agantur, non posse successores iis substitui (XIII kal. aug. Commodo et Gaviano coss.). – (Multa mihi gratulatio); (Multa mihi est); (Ea vos iudicare). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 127; Schon n. 031); Coll. Anselmo dedic. VIII c. 66 et IX c. 7 et XI c. 22; Burchardi Decr. IV c. 3; Ivonis Decr. I c. 52 et I c. 198 et IV c. 4; Gratiani Decr. de cons. D. III c. 22; Coll. Taurinensis (Pflugk-Harttung Acta II 2 n. 4).

32 * 134 JK 72

Victor I (189–ca. 199) (190?–194?) Roma Synodus, in qua sanciunt: „Ne ullo alio quam dominico die mysterium resurrectionis Domini unquam celebretur, utque eo duntaxat die paschalium ieiuniorum terminus observetur“. L a u d . i n : Eusebii Hist. eccl. V c. 23 (SC 41, 66). Eiusdem synodi Romanae epistolae Victoris episcopi nomen praefixum est. De responsionibus episcoporum cf. Hefele/Leclercq Hist. I 142 et J³ 135 et J³ *136. Ex Eusebii Hist. eccl. compilatur Synodicon vet. n. 9 (Duffy 8).

135 JK 73

(190?–194?) Victori Polycrates episcopus Ephesinus respondet in Asia more traditionis antiquae dies paschae in quarto decimo die mensis observari. E d . : Inserta in Eusebii Hist. eccl. V c. 24 (SC 41, 67).

* 136 JK *77

(195?) Omnes Asiae vicinarumque provinciarum ecclesias in hac manentes sententia, ut pascha quartadecima luna celebretur, tamquam contraria rectae fidei sentientes, a communione abscindere conatur, datisque litteris universos, qui illic erant, fratres proscribit et ab unitate ecclesiae prorsus alienos esse pronuntiat. L a u d . i n : Eusebii Hist. eccl. V c. 24 (SC 41, 69). Cf. Socratis Hist. eccl. V c. 22 (GCS NF 1, 297).

137

(195?) Victori Irenaeus episcopus Lugdunensis de paschae celebratione scribit. Ad unitatem ecclesiae hortatur. E d . : Partim insertum in Eusebii Hist. eccl. V c. 24 (SC 41, 69).

*? 138

(189–ca. 198) dec. Facit ordinationes II per m. dec., presbyteros IIII, diaconos VII; episcopos per diversa loca XII. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 137; Mommsen 18). De fide dubitat Harnack Ordinationes.

† 139 JK †78

(189–ca. 199) sept. 1 Universis episcopis per Africam constitutis sub excommunicationis poena praecipit, ut unanimes sint inimicitiasque de sacramentis deponant (kal. sept. Laterano et Rufino coss.). – (Semper enim in). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 129; Schon n. 032); Coll. Anselmo dedic. II c. 126; Gratiani Decr. D. 90 c. 12.

† 140 JK †75

(189?–198/199?) Roma Dionisio (Desiderio) episcopo Viennensi quaerit, ut catholica ecclesia Pascha non decima quarta luna, sed a decima quinta usque ad vigesimam primam celebret. Mandat, ut presbyteros Galliarum incitet, ut observent Pascha „non cum Iudaeis negatoribus Christi, sed cum sequacibus apostolorum“. Commendat Eubulum, qui et paratus sit cum eo vivere et mori. – Sicut sancta fraternitas. E d . : MGH Epp. 3, 87. – R e g . : Gall. Pont. III/1 53 n. †4. Fons spurii est Hieronymi De vir. ill. c. 35 et 43 (Siamakis 202 et 210; Barthold 196). De episcopo Dionysio cf. Schilling Guido 308 n. 267. Confictum ante a. 904, quoniam laudatur in Ludovici caeci regis Francorum diplomate eiusdem anni (Poupardin Recueil n. 46). Olim ad a. 190?–194?, cf. Gall. Pont.

33

Victor I (189–ca. 199) † 141 JK †76

(189?–198/199?) (Roma) Paracodae episcopo (Viennensi) scribit, ecclesiam orientalem ab occidentali propter paschae celebrationem disiunctam esse. Hortatur, ut doceat per ecclesias ei commissas eam celebrationem a decima quinta luna esse agendam. Salutat fratres cum eo Viennae degentes. – Collega noster Dionisius. E d . : MGH Epp. 3, 88. – R e g . : Gall. Pont. III/1 53 n. †5. Confictum ante a. 904, quoniam laudatur in Ludovici caeci regis Francorum diplomate eiusdem anni (Poupardin Recueil n. 46).

142

(189–ca. 199) Victorem Irenaeus episcopus Lugdunensis de libro haeretico Florini monet. E d . : Severi Antiocheni Contra additiones Iuliani (CSCO 295, 163). Fragmentum syriacum.

† 143 JK I 11

(189–ca. 199) Synodus, in qua Sabellius et Noetius damnantur.

Roma

E d . : Synodicon vet. n. 20 (Duffy 16). Mansi Conc. 1, 1001 synodum Sixto II tribuit. De fide cf. Hefele/Leclercq Hist. I 151.

† 144 JK †78α

(189–ca. 199) Carino episcopo Ianuensi declarat, nullum coniugium sola verborum attestatione scindi debere, nisi forte propinquitas sit omnibus nota patenter. His vero, qui parentelam proponant et iurare non possint vel nolint, competens ponatur poenitentia. – (Duo ad minus). C a n . : Coll. Taurinensis (Pflugk-Harttung Acta II 1 n. *3). – R e g . : Ital. Pont. VI/2 264 n. †1. Cf. JL 5388, ex quo conficta videtur.

† 145 JK †78β

(189–ca. 199) Quando quomodoque episcopus deiectus restituatur, exponit. – (Interea scitote quia). C a n . : Coll. Taurinensis (Pflugk-Harttung Acta II 2 n. *4). Praecedunt sub eodem rubro sententiae duae sumptae e J³ †123 et J³ †133.

* 146 JK I 12

(ca. 199) Moritur. Sepelitur iuxta corpus b. Petri in Vaticano.

Roma

L a u d . i n : Eusebii Hist. eccl. V c. 28 (SC 41, 76); Eusebii Chron. (Schöne 2, 174); Cat. Liberianus (Duchesne I 5; Mommsen 235); Lib. pont. (Duchesne I 137; Mommsen 19). Mortem Victoris Lib. pont. ad iul. 28, vetusta martyrologia ad apr. 20 referunt. Cat. Liberianus regimini eiusdem a. 9, Eusebius in Hist. eccl. V c. 28 et in Chron. a. 10 assignant.

Zephyrinus (ca. 199–217) alias Cephyrinus † 147 JK †80

198 sept. 20 Omnibus per Siciliam constitutis episcopis scribit, „patriarchae vel primates accusatum discutientes episcopum non ante sententiam proferant finitivam, quam apostolica fulti auctoritate, aut reus se ipsum confiteatur aut per innocentes et regulariter examinatos convincatur testes septuaginta duo“. Nullum episcopum „sententia a non suo iudice dicta constringat, quia et leges saeculi id ipsum fieri praecipiant“. „Duodecim iudices quilibet episcopus accusatus eligat; finis vero eius causae ad sedem apostolicam deferatur, ut ibidem terminetur“. „Ad eam ab omnibus, maxime tamen ab oppressis, appellandum esse“ (XII kal. oct. Saturnio et Gallicano [l. Gallo] coss.). – (Divinae circa nos). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 131; Schon n. 033); Coll. Anselmo dedic. II c. 56 et II c. 168; Gratiani Decr. D. 38 c. 8. – R e g . : Ital. Pont. X 168 n. †1. Olim ad ca. 199–217 sept. 20. De tempore cf. Ital. Pont.

* 148 JK I 12

(ca. 199) Ecclesiae praeponitur. „Sedit a. XVIII (VIII) m. III (VII) d. X … temporibus Antonini et Severi, a cons. Saturnini et Gallicani usque ad Presente et Stricato coss.“ L a u d . i n : Eusebii Hist. eccl. V c. 28 (SC 41, 76); Cat. Liberianus (Duchesne I 5; Mommsen 236); Lib. pont. (Duchesne I 139; Mommsen 20). De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 51 et 64.

* 149 JK I 12

(ca. 200) Calixtum coadiutorem in ordinatione clericorum et praepositum coemeterii a sese aperti designat. L a u d . i n : Hippolyti Refutatio IX c. 12 (Marcovich 353).

150 JK 79

(ca. 199–205?) Dicit: „Ego et moechiae et fornicationis delicta poenitentia functis dimitto“. E d . : Tertulliani De pudicitia c. 1 (SC 394, 146). A nonnullis hoc dictum Calixto I adscribitur, cf. Langen Geschichte I 217.

*? 151

(199–216) dec. Facit ordinationes IIII per m. dec., presbyteros XIIII, diaconos VII; episcopos per diversa loca numero XIII. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 139; Mommsen 20). De fide dubitat Harnack Ordinationes.

Zephyrinus (ca. 199–217) † 152 JK †81

35

(ca. 199–217) nov. 7 Fratres per Aegyptum Domino militantes edocet episcopos pulsos et exspoliatos, antequam ius de iis fiat, in integrum restituendos esse. Presbyteri ac levitae solemniter ordinentur (VII id. nov. Saturnino et Gallicano coss.). – (Tantam a Domino). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 133; Schon n. 034); Coll. Anselmo dedic. I c. 17; Anselmi Coll. can. I c. 33.

* 153

(199–217) Constituit, ut „praesentia omnibus clericis et laicis fidelibus sive clericus sive levita sive sacerdos ordinaretur“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 60 et 139; Mommsen 20).

* 154

(199–217) Facit „constitutum de ecclesia“ et missae celebrationem ordinat. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 60 et 139; Mommsen 20).

† 155 JK †81α

(ca. 199–217) Monet, ut in re dubia certa non detur sententia. Et causarum et personarum simul obiurgantium qualitas diligenter observetur. Pro suspectis divinis experimentis aquae vel ferri dudum inventis omnino credatur. – (Quoniam in re). C a n . : Coll. Taurinensis (Pflugk-Harttung Acta II 2 n. *5). Sententia prima est ex J³ †147 c. 4.

* 156 JK I 12

(217) aug. 25 Roma Moritur. Sepelitur „in cymiterio suo, iuxta cymiterium Calisti, Via Appia“ (VIII kal. sept.). L a u d . i n : Eusebii Hist. eccl. VI c. 21 (SC 41, 120); Cat. Liberianus (Duchesne I 5; Mommsen 236); Lib. pont. (Duchesne I 139; Mommsen 20). Mortuus aug. 25 (24 sive 26 etc.) legitur in Lib. pont. et in quibusdam martyrologiis, in aliis autem d. 20 m. dec. Cat. Liberianus dat a. 19, Eusebii Hist. eccl. VI c. 21 a. 18, quae differentia oritur ex varia notatione annorum in Victoris pontificatu. Consules Saturnius et Gallicanus (Gallo) in Cat. Liberiano respondent a. 217.

Calixtus I (217–222) cui accedit: Hippolytus (217?–235) * 157 JK I 12

(217) Ecclesiam regendam suscipit. „Sedit a. V (VI) m. II d. X … temporibus Macrini et Theodoliobolli, a cons. Antonini et Alexandri“. L a u d . i n : Eusebii Hist. eccl. VI c. 21 (SC 41, 121); Cat. Liberianus (Duchesne I 5; Mommsen 236); Lib. pont. (Duchesne I 141; Mommsen 21). De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 52 et 65.

* 158 JK I 15

(217) Hippolytus (antipapa) eligitur. L a u d . i n : Hippolyti Refutatio IX c. 12 (Marcovich 353). Post Zephyrini mortem schismate in ecclesia Romana exorto antipapam electum esse patet ex Hippolyti Refutatione, quorum auctorem ipsum hunc antipapam eundemque Hippolytum censent Döllinger Hippolytus 100 et Marcovich in Hippolyti Refutatio 10.

* 159 JK *82

(ca. 218) Sabellium anathematizat. L a u d . i n : Hippolyti Refutatio IX c. 12 (Marcovich 353).

† 160 JK †85

(217–221) nov. 21 Benedicto fratri et coepiscopo respondet de ieiuniis „per quattuor anni tempora“ agendis ac de episcopis non accusandis. „Nulli imperatori licere aliquid contra mandata divina praesumere: iniustum ergo iudicium et diffinitionem iniustam, regio metu aut iussu, aut cuiuscumque episcopi aut potentis, a iudicibus ordinatam vel actam, non valere“ (XI kal. dec. Antonio et Alexandro coss.). – (Fraternitatis amore constrigimur); (Quicquid ergo sine). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 135; Schon n. 035); Coll. Anselmo dedic. I c. 18 et XI c. 37; Anselmi Coll. can. I c. 12; Deusdedit Coll. can. I c. 71; Bonizonis Liber VIII c. 69; Ivonis Decr. IV c. 26; Ivonis (?) Panorm. II c. 175; Gratiani Decr. D. 12 c. 1 et D. 76 c. 1; Coll. Taurinensis (Pflugk-Harttung Acta II 4 n. 13; Marcello ascripta). Laud. et in Paschalis II epistola ad Turgotum episcopum directa („Postulavit a nobis“, cf. Somerville Scotia Pontificia 22 n. 3 adn. 2).

*? 161

(217–221) dec. Facit ordinationes V per m. dec., presbyteros XVI, diaconos IIII; episcopos per diversa loca numero VIII. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 141; Mommsen 21). De fide dubitat Harnack Ordinationes.

† 162 JK †86

(217–222) oct. 8 Fratribus per Gallias constitutis universis episcopis scribit in episcopum, qui conspiraverint clerici removeantur, laici excommunicentur, utrique infames „in

Calixtus I (217–222), cui accedit: Hippolytus (217?–235)

37

nullius accusationem recipiantur“. Pari poena teneantur, qui excommunicatis communicaverint. „Nemo alterius terminos usurpet, nec alterius parochianum iudicare aut excommunicare praesumat“; quae si primas vel metropolitanus „sine consilio ac voluntate omnium comprovincialium episcoporum agere tentaverit, gradus sui periculo subiaceat“. Consanguineorum liberos, raptores et eos, „qui seniores impetant, sacerdotes vel legitime convictos criminari vel in eos testificari minime posse“. Ne quis accusetur absens, neu per libellum, sed viva voce. Testes quoque praesentes testimonium dicant etc. (VIII id. oct. Antonio et Alexandro coss.). – (Plurimorum relatu comperimus). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 137; Schon n. 036).

* 163 JK *83

(217–222) Hippolytum ditheismo incumbere palam declarat et doctrinam suam de trinitate explanat. L a u d . i n : Hippolyti Refutatio IX c. 12 (Marcovich 354).

* 164 JK *84

(217–222) Edictum emittit, quo omnibus peccatoribus vere poenitentibus receptio in communionem ecclesiae promittitur, omnibus ab haereticis ad fideles Christi redeuntibus pax ecclesiastica praebetur et quo decernitur episcopum, etiam ad mortem peccantem, non posse removeri. L a u d . i n : Hippolyti Refutatio IX c. 12 (Marcovich 354). Cf. et J³ 150.

* 165

(217–222) Facit „basilicam (s. Mariae) trans Tiberim“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 62 et 141; Mommsen 21). Cf. Ital. Pont. I 127 et Duchesne Lib. pont. I 141 adn. 5.

* 166

(217–222) Constituit „ieiunium die sabbati ter in anno fieri“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 62 et 141; Mommsen 21).

† 167 JK †86α

(217–222) Vetat, ne ullus sacrati ordinis ad saeculare pergat iudicium, nisi forte, ut pauperibus succurat aut iudices admoneat; inferiores autem in propria causa cum licentia episcopi et cum advocato ad illud pergant. – (Nullus sacrati ordinis). C a n . : Coll. Taurinensis (Pflugk-Harttung Acta II 2 n. *6).

* 168 JK I 13

(222) oct. 14 Roma Moritur. Sepelitur in Via Aurelia, in coemeterio Calepodii (postea Calixti vocatur) (II id. oct.). L a u d . i n : Eusebii Hist. eccl. VI c. 21 (SC 41, 121); Cat. Liberianus (Duchesne I 5; Mommsen 236); Depos. martyrum (Duchesne I 12); Lib. pont. (Duchesne I 141; Mommsen 21); Vita Calixti in Hippolyti Refutatione (Marcovitch 274); Acta Calixti (AASS oct. 6, 439). Cat. Liberianus et Eusebii Hist. eccl. VI c. 21 pariter uti recentiores fontes assignant ei a. 5. De re cf. Gülzow Kallist 117 adn. 63.

Urbanus I (222–230) cui accedit: Hippolytus (217?–235) * 169 JK I 13

(222) Succedit Calixto. „Sedit a. VIIII (IIII) m. I (X) d. II (XII)“. L a u d . i n : Eusebii Hist. eccl. VI c. 21 (SC 41, 121); Cat. Liberianus (Duchesne I 5; Mommsen 237); Lib. pont. (Duchesne I 143; Mommsen 23). De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 52 et 66.

*? 170

(222–229) dec. Facit ordinationes V per m. dec., presbyteros XVIIII, diaconos VII; episcopos per diversa loca numero VIII. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 143; Mommsen 23). De fide dubitat Harnack Ordinationes.

† 171 JK †87

(222–230) sept. 5 Omnibus christianis de puniendis sacrilegis scribit. Addit de episcoporum auctoritate, de voto baptismali, de spiritu sancto „per manus impositionem episcoporum post baptisma accipiendo“. „Omnia, quae Domino offeruntur, consecrata habeantur, et ibi permaneant Deo dicata, ubi videntur esse oblata. Quod si quis secus egerit, iure perpetua damnetur infamia aut exsilio perpetuae deportationis tradatur.“ (non. sept. id est V d. eiusdem m. Antonio et Alexandro coss.). – (Decet omnes christianos); (Omnia que Domino). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 143 et 145; Schon n. 037); Coll. Anselmo dedic. II c. 87–88 et VI c. 5–6 et X c. 4–5 et X c. 7–9; Reginonis De syn. causis II c. 284; Burchardi Decr. III c. 3 et III c. 143; Anselmi Coll. can. V c. 33 et VII c. 4; Deusdedit Coll. can. III c. 32; Bonizonis Liber V c. 68; Ivonis Decr. III c. 5 et III c. 139 et III c. 208; Gratiani Decr. C. XII q. 1 c. 9 et C. XII q. 1 c. 16 et C. XII q. 1 c. 26 et C. XVII q. 4 c. 13; Coll. Taurinensis (Pflugk-Harttung Acta II 3 n. *7).

172 JK 87α

(222–230) Affirmat Romano Pontifici semper licuisse novas condere leges, solummodo autem in rebus, in quibus nec Dominus, nec eius apostoli, nec eos sequentes sancti patres sententialiter aliquid definiverint. – (Sunt quidam dicentes). C a n . : Gratiani Decr. C. XXV q. 1 c. 6.

* 173

(222–230) „Multos convertit ad baptismum … etiam et Valerianum nobilissimum virum, sponsum s. Caeciliae“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 62 et 143; Mommsen 22).

† 174 JK †87β

(222–230) Decernit, ut presbyteri non amplius quam unam ecclesiam habeant, eique sine episcoporum auctoritate quibuslibet ecclesiis nec constituantur nec expellantur. – (Presbyter non amplius).

Urbanus I (222–230), cui accedit: Hippolytus (217?–235)

39

C a n . : Coll. Taurinensis (Pflugk-Harttung Acta II 3 n. *8). Prima sententia est can. 7 synodi Romanae a. 1059 apr. 13 (JL I 559) vel can. 8 synodi Romanae a. 1063 apr. (JL 4501).

* 175 JK I 13

(230) mai. 19? Moritur et deponitur in coemeterio Praetextati (XIV kal. iun.).

Roma

L a u d . i n : Eusebii Hist. eccl. VI c. 23 (SC 41, 123); Eusebii Chron. (Schöne 2, 178); Cat. Liberianus (Duchesne I 5; Mommsen 237); Lib. pont. (Duchesne I 143; Mommsen 23); Cat. Corb. (Duchesne I 16). Urbanum sepultum esse 230 mai. 19 legitur in Lib. pont. (Duchesne I 143 adn. 7). Ecclesia catholica autem sequens martyrologium Hieronymianum memoriam colit mai. 25. De tempore episcopatus catalogi differunt: Cat. Liberianus et Eusebii Hist. eccl. VI c. 23 ei dant a. 8, iste autem in Chronico et Cat. Corbeiensis a. 9. Annum mortis designat Cat. Liberianus consulatui Agricolae et Clementini 230. Initium pontificatus potest ergo poni ad a. 222, cui non obstat notitia consulum Maximi et Eliani a. 223 in isto catalogo, qui saepe exordium et initium duorum pontificatuum in duos annos distribuit. De fide notitiae sepulturae cf. Borgolte Petrusnachfolge 24.

Pontianus (230–235) cui accedit: Hippolytus (217?–235) * 176 JK I 14

230? Pontifex constituitur post Urbanum. „Sedit a. V (VIIII) m. II (V) d. XXII (II) … temporibus Alexandri, a cons. Pompeiani et Peliniani.“ L a u d . i n : Cat. Liberianus (Duchesne I 5; Mommsen 237); Eusebii Hist. eccl. VI c. 23 (SC 41, 123); Lib. pont. (Duchesne I 145; Mommsen 24). De tempore cf. Lib. pont. De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 52 et 66.

* 177 JK I 14

(ca. 231) Roma Synodus (senatus), in qua sententia Demetrii Alexandrini episcopi de damnatione Origenis confirmatur. L a u d . i n : Hieronymi ep. 84 (CSEL 55, 121). De re cf. Hefele/Leclercq Hist. I 159.

*? 178

(230–234) dec. Sardegna Facit ordinationes II per m. dec., presbyteros VI, diaconos V; episcopos per diversa loca numero VI. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 145; Mommsen 24). De fide dubitat Harnack Ordinationes.

† 179 JK †88

(231–235) ian. 23 Felicem Scribonem de defensis sacerdotibus laudat. In sacerdotibus Dominum honorari, cuius legatione fungantur, eos „accusandos non esse ab infamibus aut sceleratis vel inimicis aut alterius sectae vel religionis hominibus; si peccaverint, a reliquis arguantur sacerdotibus, sed et a summis pontificibus constringantur et non a saecularibus aut malae vitae hominibus arguantur“ (X kal. febr. Severo et Quintiano coss.). – (Oppido cor nostrum). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 147; Schon n. 038); Coll. Anselmo dedic. VIII c. 75.

† 180 JK †89

(231–235) apr. 28 Episcopis omnibus recte Dominum colentibus de caritate fraterna exponit. „Suspectos, aut inimicos, aut facile litigantes et eos, qui non sint bonae conversationis, aut quorum vita sit accusabilis et qui rectam non teneant et doceant fidem, accusatores esse et testes“ vetat (III kal. mai. Severo et Quintiano coss.). – (Gloria in excelsis). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 148; Schon n. 039); Coll. Anselmo dedic. X c. 99.

* 181 JK I 14 et 15

(235) Sardegna Pontianus papa una cum Hippolyto presbytero ab Alexandro in Sardiniam insulam deportatur (Severo et Quintiano coss.).

Pontianus (230–235), cui accedit: Hippolytus (217?–235)

41

L a u d . i n : Cat. Liberianus (Duchesne I 5); Mommsen 237; Lib. pont. (Duchesne I 63 et 145 Mommsen 24). De re cf. Borgolte Petrusnachfolge 35.

* 182 JK I 14

(235) sept. 28 In Sardinia insula „distinctus“ est (IV kal. oct.).

Sardegna

L a u d . i n : Eusebii Hist. eccl. VI c. 29 (SC 41, 131); Cat. Liberianus (Duchesne I 5; Mommsen 237); Depos. martyrum (Duchesne I 11); Lib. pont. (Duchesne I 62 et 145; Mommsen 24 et 237). Pontianus sedisse dicitur in Eusebii Hist. eccl. VI c. 29 a. 6, in Cat. Liberiano a. 5 m. 2 d. 7. An 235 sept. 28 dies mortis Pontiani sit, dubium est Lib. pont. ponens pro „discinctus“ verba „adflictus, maceratus fustibus martyr defunctus est III (IV) kal. nov.“ Mommsen et Lipsius Chronologie 194 his verbis vident depravatum textum Cat. Liberiani, Rossi Roma Sotterranea II 77 autem iisdem diem martyrii traditum esse censet. Ecclesia catholica colit eius memoriam nov. 19. Romam deportatum est corpus Pontiani (a Fabiano papa) et ibidem depositum in coemeterio Calixti d. 13 m. aug., quod legitur in Depos. martyrum (Duchesne I 11).

Anterus (235–236) * 183 JK I 15

235 nov. 21 Ordinatur post abdicationem Pontiani. „Sedit m. I d. XII (a. XII m. I d. XII). Martyrio coronatur temporibus Maximini et Africani coss.“ (XI kal. dec. coss. Severo et Quintiano). L a u d . i n : Cat. Liberianus (Duchesne I 5; Mommsen 237); Lib. pont. (Duchesne I 147; Mommsen 26). De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 52 et 67.

* 184

(235–236) Unum episcopum in civitate Fundis Campaniae facit. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 147; Mommsen 26). – R e g . : Ital. Pont. VIII 94 n. *1. De re dubitat Lanzoni Diocesi 162.

* 185

(235–236) Gesta martyrum „diligenter a notariis exquisivit et in ecclesia recondit“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 64 et 147; Mommsen 26).

* 186 JK I 15

236 ian. 3 Roma Moritur. Deponitur in coemeterio Calixti (III non. ian. Maxim[in]o et Africano coss.). L a u d . i n : Cat. Liberianus (Duchesne I 5; Mommsen 237); Lib. pont. (Duchesne I 147; Mommsen 26); Cat. Corb. (Duchesne I 16); Rossi Roma Sotterranea II 56. Antero in Cat. Liberiano adscribuntur m. 1 d. 10, in Lib. pont. m. 1 d. 12, in Cat. Corbeiensi m. 1 d. 11. Fluxere autem ex d. 235 nov. 21 ad 236 ian. 3 m. 1 d. 14. Utrum martyrio coronatus sit an non disserunt Rossi Roma Sotterranea II 181 et Lipsius Chronologie 198. Epitaphium ap. Rossi.

† 187 JK †90

(235–236) mart. 20 Fratribus per Baeticae atque Toletanae provincias episcopis constitutis „de mutatione episcoporum“ respondet, licere eum „transferri de minori civitate ad maiorem, qui hoc non ambitu, nec propria voluntate fecerit, sed aut vi a propria sede pulsus, aut necessitate coactus, aut utilitate loci aut populi, non superbe sed cum humilitate ab aliis translatus et inthronizatus sit“ (XIII kal. apr. Maximino et Africano coss.). – (Optarem fratres karissimi). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 151; Schon n. 040); Coll. Anselmo dedic. X c. 129.

Fabianus (236–250) a Graecis Flavianus nominatur * 188 JK I 15

236 (ian. 10?) Eligitur ab omni populo. „Sedit a. XIIII m. I (XI) d. X (XI) … temporibus Maximi et Africani usque ad Decio II et Quadrato“ (Maximiano et Africano coss.). L a u d . i n : Eusebii Hist. eccl. VI c. 29 (SC 41, 131); Cat. Liberianus (Duchesne I 5; Mommsen 238); Lib. pont. (Duchesne I 148; Mommsen 27). De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 67.

* 189 JK *91

(ca. 240) Privatum episcopum Lambesitanum „in Lambesitana colonia“ ob multa et gravia delicta „nonaginta episcoporum sententia condemnatum“, litteris severissime notat. L a u d . i n : J³ 232.

† 190 JK †92

(236–249) iul. 1 Catholicae ecclesiae comministris praescribit, in civitatibus omnibus, ut Romae diaconi septem, subdiaconi septem totidemque notarii, qui martyrum gesta perscribant, esse constituendos. Novatum narrat ex Africa venisse, a fideque Novatianum et alios avertisse. „Hos et omnes, qui rectam non doceant doctrinam vel rectam non teneant fidem, neminem recte credentium accusare posse“. Qui excommunicatis communicaverit, eum ipsum excommunicandum esse (kal. iul. Maximo et Africano coss.). – (Divinis praeceptis et). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 156; Schon n. 041); Coll. Anselmo dedic. I c. 42; Anselmi Coll. can. I c. 34.

† 191 JK †94

(236–249) oct. 16 Hilario episcopo exponit de iis, qui sacerdotum accusandorum iure careant, ac de peregrinis iudiciis (salva in omnibus apostolica auctoritate) prohibendis. „Episcopus super certis accusatus criminibus, ab omnibus audiatur, qui sint in provincia episcopis“, et appellationem habeat. „Omnis, qui crimen obiiciat, scribat se probaturum revera; semper ibi causa agatur, ubi crimen admittatur; et qui non probaverit, poenam, quam intulerit, ipse patiatur“ (XVII kal. nov. Africano et Decio coss.). – (Divinae circa nos). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 167; Schon n. 043); Coll. Anselmo dedic. II c. 123 et III c. 59.

† 192 JK †93

(236–249) oct. 19 Omnibus orientalibus episcopis et cunctis fidelibus scribit de chrismate singulis annis in coena Domini conficiendo; et de iis, quibus accusare sacerdotes non liceat. Qui clerici adversentur vel insidientur episcopis vel conspirent, ii „curiae tradantur, cui diebus vitae deserviant et infames absque ulla restitutionis spe permaneant“.

44

Fabianus (236–250) Episcopum, nisi aberraverit a fide, accusandum non esse (XIIII kal. nov. Maximo et Africano coss.). – (Exigit dilectio vestra). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 160; Schon n. 042).

*? 193

(236–249) dec. Facit ordinationes V per m. dec., presbyteros XXII, diaconos VII; episcopos per diversa loca numero XI. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 148; Mommsen 27). De fide dubitat Harnack Ordinationes.

* 194 JK I 15

(236–250) Regiones divisit diaconis et multas fabricas per coemeteria fieri iussit. L a u d . i n : Cat. Liberianus (Duchesne I 5; Mommsen 238); Lib. pont. (Duchesne I 148; Mommsen 27). Cf. Rossi Roma Sotterranea I 199.

† 195 JK †95

(236–250) Decernit haec: „Si quis contristatus noluerit reconciliari fratri suo, satisfaciente eo, qui contristaverit, acerrimis maceretur inediis, usque dum gratanti animo satisfactionem recipiat.“ – (Si quis contristatus). C a n . : Ivonis Decr. XIII c. 60; Gratiani Decr. D. 90 c. 10.

† 196 JK †96

(236–250) Decernit ita: „Quicunque sciens se periuraverit, 40 dies in pane et aqua et 7 sequentes annos poeniteat, et numquam sit sine poenitentia et numquam in testimonium recipiatur; communionem tamen post haec percipiat“. – (Quicunque sciens se); (Si quis contristatus). C a n . : Ivonis Decr. XII c. 65; Gratiani Decr. D. 90 c. 10.

† 197 JK †97

(236–250) Edicit haec: „Neque furiosus, neque furiosa matrimonium contrahere possunt; sed si contractum fuerit, non separentur.“ – (Neque furiosus neque). C a n . : Ivonis Decr. VIII c. 168; Gratiani Decr. C. XXXII q. 7 c. 26.

† 198 JK †98

(236–250) Sancit haec: „De propinquis, qui ad affinitatem per virum et uxorem veniunt, defuncta uxore vel viro, in quinta generatione coniungantur; in quarta si inventi fuerint, non separentur; in tertia vero propinquitate non licet uxorem alterius accipere post obitum eius.“ – (De propinquis qui). C a n . : Gratiani Decr. C. XXXV q. 2 et 3 c. 3.

† 199 JK †99

(236–250) Praescribit haec: „Qui propinquam sanguinis uxorem ducunt et separantur, non licebit eis, quamdiu utrique vivunt, alias uxores sibi in coniugio sociare, (nisi ignorantia excusentur)“. – (Qui propinquam sanguinis). C a n . : Gratiani Decr. C. XXXV q. 2 et 3 c. 4.

200

(513 ante nov. 6) (Roma) Caesarius episcopus Arelatensis postulat ut, cum in Gallia provincia ab aliquibus personis ecclesiastica praedia alienentur, hoc apostolica sedis auctoritate prohibeat, nisi aliquid pietatis intuitu monasteriis fuerit largiendum. Supplicat ut, nullus clericus aut episcopus laicos, qui in republica officiis meruerunt, nisi multo

Fabianus (236–250)

45

tempore ante conversatione legitima examinata, ordinetur. Poscat ut, viduas, qui religioso habitu adsumpto longo tempore in monasteriis consistentes, coniugii cause nec volentes sibi iungere nec invitas rapiendi, interdicat. Suggerit ut, nulli per ambitum ad episcopatum accedat, clerici vel cives sine metropolitani notitiam vel consessum episcopum eligere non praesumant. E d . : Migne PL 62, 53.

† 200 JK †100

(236–250) Decernit ita: „Consanguineos extraneorum nullus accuset vel consanguinitatem in synodo computet, sed propinqui, ad quorum notitiam pertinet, id est pater, mater, frater, soror, patruus, avunculus, amita, matertera et eorum procreatio; si autem progenies tota defecerit, ab antiquioribus et veracioribus episcopus canonice perquirat, et, si inventa fuerit propinquitas, separentur.“ – (Consanguineos extraneorum nullus). C a n . : Ivonis Decr. IX c. 57; Gratiani Decr. C. XXXV q. 6 c. 1.

† 201 JK †101

(236–250) Decernit haec: „Etsi non frequentius, saltem in anno ter (laici) homines communicent, in pascha videlicet, in pentecoste et natali Domini.“ – (Etsi non frequentius); (Ut si non). C a n . : Ivonis Decr. II c. 27; Gratiani Decr. de cons. D. II c. 16. Est c. 50 Conc. Turon. a. 813 (MGH Conc. 2/1, 293).

† 202 JK †102

(236–250) Sancit, ne quis nisi confectis annis 30 presbyter ordinetur. – (Si quis triginta). C a n . : Ivonis Decr. VI c. 30.

† 203 JK †103

(236–250) Decernit, „ut omnibus dominicis diebus oblatio altaris ab omnibus viris vel mulieribus fiat tam panis quam vini, ut per has immolationes a peccatorum suorum fascibus liberentur“. – (Decernimus ut in); (Decrevimus ut in). C a n . : Ivonis Decr. II c. 34.

† 204 JK †104

(236–250) Sacrificium accipi vetat „de manu sacerdotis, qui orationes vel lectiones et reliquas observationes in missa secundum ritum implere non potest“. – (Sacrificium non est). C a n . : Ivonis Decr. II c. 44.

* 205 JK I 16

250 ian. 20 Necatur. Deponitur in coemeterio Calixti (XIII kal. febr. Decio II et Quadrato coss.). L a u d . i n : Cypriani ep. 30 et 69 (CCSL 3B, 145 et 3C, 474); Eusebii Hist. eccl. VI c. 39 (SC 41, 141); Eusebii Chron. (Schöne 2, 180); Cat. Liberianus (Duchesne I 5; Mommsen 238); Depos. martyrum (Duchesne I 11); Lib. pont. (Duchesne I 148; Mommsen 27); Cat. Corb. (Duchesne I 16); Rossi Roma Sotterranea II 59. Eusebii Chron. dat Fabiano a. 13, Cat. Liberianus a. 14 m. 1. d. 10 et Cat. Corbeiensis a. 14 m. 2 d. 10; sed quia inter mortem Anteri 236 ian. 3 et necem Fabiani ian. 20 numerantur tantum a. 14 d. 18, Lipsius Chronologie 199 delet m. 1 et ponit electionem Fabiani ad 236 ian. 10. Cum Depos. martyrum et Lib. pont. ponendus XIII kal. febr. est, quo die etiam ecclesia catholica colit memoriam Fabiani. Epitaphium ap. Rossi. De martyrio cf. etiam Cypriani ep. 30 et 69 et Eusebii Hist. eccl. VI c. 39 et Eutychii Annales (Breydy I 61).

Cornelius (251–253) cui accedit: Novatianus (251–268) * 206 JK I 17

(251 mart.–apr.) Eligitur. „Sedit a. II m. III (II) d. X (III).“

Roma

L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 150; Mommsen 28). Cum electionem Cornelii notam iam fuisse synodo paschali a Cypriano Carthaginis a. 251 congregatae pateat ex eiusdem ep. 48 (CCSL 3B, 228), ea debet poni circa m. mart. aut apr., cf. Lipsius Chronologie 205. Vacante sede presbyteri et diaconi Romae consistentes Cypriano episcopo (Carthaginiensi) de martyris scripserunt et epistolas accepiunt, cf. Cypriani ep. 8 et 9 et 20 et 27 et 30 et 35 (CCSL 3B, 40 et 44 et 106 et 127 et 139 et 171). Nuntiant nondum episcopum „propter rerum et temporum difficultates“ constitutum esse. De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 52 et 68.

* 207 JK I 17

(251 post mart.–apr.) Roma Consecratur „in ecclesia a sedecim episcopis“ (c. 24), „qui tunc in urbe Roma aderant“ (c. 8). L a u d . i n : Cypriani ep. 55 (CCSL 3B, 264 et 285).

* 208 JK *105

(251 post mart.–apr.) Cypriano episcopo Carthaginiensi se pontificem creatum nuntiat. L a u d . i n : J³ 219.

* 209 JK I 19

(251 post mart.–apr.) Roma Novatianus (antipapa) consecratur hora decima a tribus episcopis Italis manus ei imponentibus. L a u d . i n : Eusebii Hist. eccl. VI c. 43 (SC 41, 156); Hieronymi De vir. illustr. c. 70 (Barthold 226).

* 210 JK I 17

(251 ca. oct.) Roma Synodus episcoporum 60, in qua concilii Carthaginiensis de lapsis decretum confirmatur et Novatianus sociique excommunicantur. L a u d . i n : Cypriani ep. 55 et 67 (CCSL 3B, 262 et 3C, 457); Eusebii Hist. eccl. VI c. 43 (SC 41, 153). Laud. et in Synodicon vet. n. 21 (Duffy 16). Cf. Hefele/Leclercq Hist. I 168.

211 JK 106

(251) Fabio episcopo Antiocheno scribit de schismate post electionem suam Romae exorto. Novatum presbyterum Carthaginiensem cum quinque sociis Romam venientem discordiam ecclesiae intulisse, sed non potuisse Moysem confessorem tunc in carcere degentem sibi conciliare, sed illum falsitatem eius agnoscentem a communione eius se separasse. Sed paulo post (mortuo Moyse) Novatianum Novati amicum alios confessores, Maximo, Urbano, Sidonio ac Celerino nomine, ad partes suas duxisse, quos autem paulo post destituisse ab eo et publice doluisse, quod

Cornelius (251–253), cui accedit: Novatianus (251–268)

47

inducti aliquando temporis spatio ab ecclesia recesissent. Sed contra iurandum Novatianum subito prodiisse eique tres episcopos, ex „exigua et vilissima Italiae parte“ arcessitos, Romae manus imposuisse; quorum unum quidem ad ecclesiam postea rediisse, reliquis vero successores a se datos esse. Qui episcopi Romae congregati Novatianum damnaverint, quique huic sententiae per litteras accesserint, nuntiat. Memorat etiam in ecclesia catholica esse presbyteros 46, diaconos 7, subdiaconos 7, acolythos 42, exorcistas, lectores, ostiarios 52, viduas cum θλιβομένοις amplius 1500. – Ἵνα δὲ γνῷς; Ut autem scias. E d . : Insertum in Eusebii Hist. eccl. VI c. 43 (SC 41,154). Fragmenta. Laud. et in Hieronymi De vir. illustr. c. 66 (Barthold 222), qui notat Cornelium quattuor epistolas ad Fabium Antiochenum scripsisse. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/1, 54).

* 212 JK *119

(251?) Roma Novatianus (antipapa) Cypriano episcopo Carthaginiensi se ad pontificatum Romanum elatum nuntiat litteris per Maximum presbyterum et Augendum diaconum et Machaeum ac Longinum missis. L a u d . i n : J³ 213.

213

(251?) Cornelio Cyprianus episcopus Carthaginiensis nuntiat Novatianum sibi litteras misisse. Cum ordinatio Novatiani „contra ecclesiam catholicam“ facta sit, una cum plurimis collegis suis exspectat legatos Caldonium et Fortunatum ordinationis Cornelii causa sibi Romam missos. Collegae Pompeius et Stephanus testimonia sibi collegisque suis congregatis protulerunt. Per Primitivum missum, conpresbyterum suum, explanat, quia quibus refutati et compressi essent. E d . : Cypriani ep. 44 (CCSL 3B, 211). Cf. J³ 212.

* 214 JK *108

(251) Cypriano episcopo Carthaginiensi litteris per Primitivum missis motum se ostendit, „quod, cum de Hadrumetina colonia Polycarpi (episcopi) nomine ad se litterae dirigerentur, posteaquam Cyprianus et Liberalis in eundem locum venissent, coepissent ad presbyteros et ad diaconos (Romanos, non ad ipsum) litterae dirigi“. L a u d . i n : J³ 215.

215

(251) Cornelio Cyprianus episcopus respondet de litteris a clericis Hadrumetinis Cornelio missis (cf. J³ *214). E d . : Cypriani ep. 48 (CCSL 3B, 228).

* 216 JK *109

(251) Cyprianum episcopum Carthaginiensem epistola Augendo confessori data certiorem facit, Nicostratum, Novatum, Evaristum, Primum, Dionysium Novatiani socios Carthaginem profectos esse. L a u d . i n : J³ 217.

217 JK 111

(251) Cypriano episcopo Carthaginiensi scribit, Maximum et Urbanum confessores et Sidonium Machariumque, relicta Novatiani parte, in gratiam secum rediisse „contracto presbyterio“ et episcopis quinque praesentibus haec professos (cf. J³ *216): „Nos … Cornelium episcopum sanctissimae catholicae ecclesiae, electum a Deo

48

Cornelius (251–253), cui accedit: Novatianus (251–268) omnipotente et Christo domino nostro scimus; nos errorem nostrum confitemur; imposturam passi sumus; circumventi sumus perfidia et loquacitate captiosa; nam tametsi videbamur quasi quandam communicationem cum schismatico et haeretico homine habuisse, cor tamen nostrum semper in ecclesia fuit; nec enim ignoramus unum Deum esse et unum Christum esse dominum, quem confessi sumus, unum sanctum spiritum, unum episcopum in catholica ecclesia esse debere“. Has litteras suas Nicephoro acolytho datas ad ceteras quoque ecclesias mitti vult. – Quantam sollicitudinem et. E d . : Cypriani ep. 49 (CCSL 3B, 231). Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/1, 74).

218 JK 110

(251) Cypriano episcopo Carthaginiensi significat sceleratum illum hominem (Novatianum), expulsis Maximo et Longino et Machaeo, denuo resurrexisse. Monet iterum, ut Nicostratum, Novatum, Evaristum, Primum, Dionysium a fidelibus caveri iubeat. – Ne quid minus. E d . : Cypriani ep. 50 (CCSL 3B, 238). Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/1, 66).

219

(251) Cyprianus epistolam per Mettium hypodiaconum et Nicephorum acolythum mittit. Confirmat se contra Caldonium et Fortunatum episcopos et scripta eorum in scribendo atque praedicando intervenisse. Susceptis litteris Cornelii (J³ 208) et collegarum suorum hortatur, ut scriptorum suorum de causa Felicissimi et presbyteri meminerit. E d . : Cypriani ep. 45 (CCSL 3B, 215).

220

(251) Cornelium Cyprianus adhortatur, ut Novatiani ac Novati obstinatione seductis litteras breves faciat. De litteris suis prius missis addit. E d . : Cypriani ep. 47 (CCSL 3B, 226).

* 221 JK *107

(251) Dionysio episcopo Alexandrino litteras adversus Novatianum mittit. L a u d . i n : Eusebii Hist. eccl. VI c. 46 (SC 41, 162).

* 222 JK *120

(251?) Novatianus antipapa Antoniano episcopo litteras mittit. L a u d . i n : Cypriani ep. 55 (CCSL 3B, 256).

* 223 JK *121

(251?) Novatianus (antipapa) Dionysio episcopo Alexandrino affirmat invitum se in sedem Romanam escendisse. L a u d . i n : Eusebii Hist. eccl. VI c. 45 (SC 41, 161).

* 224 JK *112

(252 ca. iul.) Cypriano episcopo Carthaginiensi litteris per Satyrum acolythum missis significat Felicissimum hostem Christi reiectum ab ipso esse, et cum venisset stipatus caterva

Cornelius (251–253), cui accedit: Novatianus (251–268)

49

et factione desperatorum, vigore pleno, quo episcopum agere oportet, pulsum de ecclesia esse. L a u d . i n : J³ 233.

* 225 JK *113

(252) Cypriano episcopo Carthaginiensi nuntiat, Felicissimum sociosque ipsum aggressos esse, „cum summa desperatione comminantes“, quod, si litteras, quas attulerant, non accepisset, publice eas recitarent et multa turpia ac probrosa et ore suo digna proferrent. L a u d . i n : J³ 233.

† 226 JK †115

(251–253) mai. 22 Rufo coepiscopo rescribit, episcopos dare iusiurandum non debere. „Ne pastorem suum oves reprehendere neque accusare praesumant; tales accusationes vim non habere“. „Nullus sacerdotum causam suam alieno committat iudicio, nisi ad sedem apostolicam fuerit appellatum“. „Omnia, quae adversus absentes in omni negotio aut loco agantur aut iudicentur, omnino evacuentur“. (XI kal. iun. Maximo et Decio coss.) – (Exigit dilectio tua). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 172; Schon n. 045).

* 227

(251–253) iun. 29 Rogatus „a quodam matronam Lucina corpora apostolorum bb. Petri et Pauli de Catacumbas levavit noctu: … corpus b. Pauli … posuit in predio suo via Ostense … b. Petri accepit corpus … et posuit iuxta locum, ubi crucifixus est … in templum Apollonis in monte Aureum in Baticanum palatii Neroniani“. (III kal. iul.). L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 66 et 150; Mommsen 29).

† 228 JK †116

(251–253 iun.?) (Roma) Lupicino archiepiscopo Viennensi significat, christianos Romae ab imperatoribus et praefecto vexari. – Scias frater beatissime. E d . : MGH Epp. 3, 89. – R e g . : Gall. Pont. III/1 54 n. †6. Confictum ante a. 904, quoniam laudatur in Ludovici caeci regis Francorum diplomate eiusdem anni (Poupardin Recueil n. 46).

† 229 JK †114

(251–253) sept. 7 Sanctae Dei ecclesiae filiis et omnibus Domino recta fide famulantibus nuntiat de rogatu nobilissimae matronae Lucinae translatis ss. Petri et Pauli corporibus ac de Novato haeretico. Concordiam suadet. (VII id. sept. Decio et Maximo coss.) – (Videns de caritatis); (Videns charitatis vestrae); (Fidens caritatis vestrae). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 170; Schon n. 044).

230

(251–253) Cornelio Cyprianus scribit de Maximo presbytero et Urbano confessoribus cum Sidonio et Marario ad ecclesiam catholicam regressis. Cyprianus gaudet, cum monstret ecclesiam catholicam unam esse nec scindi nec dividi posse. E d . : Cypriani ep. 51 (CCSL 3B, 240).

231

(251–253) Cornelio Cyprianus gratias agit, cum Niceforum acolythum ad se miserit, qui sibi et de confessoribus regressis gloriosam laetitiam nuntiaret et adversus Novatiani et Novati novas machinas instrueret. Scribit etiam de sceleribus Novati rerum novarum cupidi. E d . : Cypriani ep. 52 (CCSL 3B, 243).

50 232

Cornelius (251–253), cui accedit: Novatianus (251–268) (251–253) Cornelio Cyprianus scribit de Fortunato isto pseudoepiscopo et de delictis istius perditae factionis. Isti adulteriis et sacrificiis contaminati ad ecclesiam reverti non debent, qui non precibus aut sacrificiis, sed minis, terrore, maledictis regredi velint. E d . : Cypriani ep. 59 (CCSL 3C, 336).

* 233

(251–253) Litteris signat, „dandam esse lapsis pacem … et poenitentia acta fructum communicationis et pacis negandum non esse“. L a u d . i n : J³ 258. Cyprianus Cornelii et Lucii (J³ *242) litteras iisdem verbis laudat. Cf. J³ *224 et *225.

† 234 JK †117

(251–253) Cyprianum rebaptizantem episcopum Carthaginiensem vituperat. – Dilectionis tuae non. E d . : Cypriani ep. spuria 2 (CCSL 3C, 272). – R e g . : CPL 63. Cf. Petitmengin Notes.

† 235 JK †118

(251–253) Decernit, „ut qui in sanctis audeat iurare, hoc ieiunus faciat cum omni honestate et timore Dei; et ut pueri ante quattuordecim annos non cogantur iurare“. – Honestum etiam videtur; (Sed et nobis). E d . : Migne PL 3, 874. – C a n . : Ivonis Decr. XII c. 69; Gratiani Decr. C. XXII q. 5 c. 16.

* 236 JK I 18

(253?) Centumcellas in exsilium pellitur.

Civitavecchia

L a u d . i n : Cat. Liberianus (Duchesne I 7; Mommsen 238).

* 237 JK I 18

(253) Centumcellis moritur.

Civitavecchia

L a u d . i n : Cat. Liberianus (Duchesne I 7; Mommsen 238); Cypriani ep. 61 et 68 (CCSL 3C, 382 et 468); Eusebii Hist. eccl. VII c. 2 (SC 41, 167); Eusebii Chron. (Schöne 2, 180); Rossi Roma Sotterranea I 275 et 291. De tempore mortis Cornelii existit dubium: Eusebii Hist. eccl. VII c. 2 et Eusebii Chron. assignant ei a. circiter 3, Cat. Liberianus autem a. 2 m. 3 d. 10, qui a tempore electionis denumerati ca. 253 iun. dant. Cornelium demum 253 et non ut pridem putabatur 252 mortuum esse, patet ex Cypriani ep. 61. Sed tempus iun. repugnare videtur, ne Cornelii memoria d. 14 sept. colatur. Mommsen (Cat. Liberianus 238) emendat 633 ad XVIII kal. oct. pro „Cypriani Africae Romae celebratur in Calixti“ legit „Cypriani Africae Romae Cornelii in Calixti“ (cf. Rossi Roma Sotterranea I 275) et antiquissimum testimonium pro hoc die habet, qui etiam in Lib. pont. invenitur. Epitaphium ap. Rossi. De sepultura cf. Borgolte Petrusnachfolge 22.

Lucius I (253–254?) cui accedit: Novatianus (251–268) * 238 JK I 19

253 (iun.) 25? Episcopus creatur. Statim, ut pontificatum susceperit, Lucius exsilio affectus est. „Sedit a. III m. VIII (III) d. X (III)“. (VIII kal. sept.). L a u d . i n : J³ 241; Cat. Liberianus (Duchesne I 7; Mommsen 239); Lib. pont. (Duchesne I 67 et 153; Mommsen 32). De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 69.

*? 239

(253) dec.? Facit ordinationes II per m. dec., presbyteros IIII, diaconos IIII; episcopos per diversa loca numero VII. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 153; Mommsen 32). De fide dubitat Harnack Ordinationes.

* 240 JK I 19

(253?–254?) Romam exsilio redit.

Roma

L a u d . i n : J³ 241; Cat. Liberianus (Duchesne I 7; Mommsen 239); Depos. episc. (Duchesne I 10). In Cat. Liberiano haec leguntur: „Ad ecclesiam reversus est III non. mart.“; sed inter „est“ et „III“ „obiit“ vel simile verbum excidisse, liquet ex Depos. episc., cf. J³ *245.

241

(253?–254?) Lucio Cyprianus cum collegis gratulatur, quod cum eadem gloria et laudibus reduces eos denuo ad suos fecerit benigna Domini et larga protectio. De persecutione contra ecclesiam et episcopum b. Cornelium addit. E d . : Cypriani ep. 61 (CCSL 3C, 380). Aliqui codices epistolam inscribunt „ad Lucium de exilio reversum“ cf. Cypriani ep. 61 adn.

* 242 JK *122

(253?–254?) Litteris signat, „dandam esse lapsis pacem … et poenitentia acta fructum communicationis et pacis negandum non esse“. L a u d . i n : J³ 258. Cyprianus Cornelii (J³ *233) et Lucii litteras iisdem verbis laudat.

† 243 JK †123α

(253–254?) Iubet, ut si quis percusserit presbyterum vel diaconum aut quodlibet malum eis intulerit, det eis pro poena auri libras decem. – Si quis percusserit. E d . : Pflugk-Harttung Acta II 403 n. 1.

52 * 244

Lucius I (253–254?), cui accedit: Novatianus (251–268) (254?) „Potestatem dedit omni ecclesiae Stephano archidiacono suo, dum ad passionem pergeret.“ L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 68 et 153; Mommsen 32).

* 245 JK I 20

(254?) mart. 5 Moritur. Deponitur in coemeterio Calixti. (III non. mart.).

Roma

L a u d . i n : Depos. episc. (Duchesne I 10); Eusebii Hist. eccl. VII c. 2 (SC 41, 167); Cat. Liberianus (Duchesne I 7; Mommsen 239); Cat. Corb. (Duchesne I 16); Rossi Roma Sotterranea I 63. Lucio assignantur in Eusebii Hist. eccl. VII c. 2. „vix octo menses“, in Cat. Liberiano a. 3 m. 8. d. 10, in Cat. Corbeiensi a. 4 m. 8. Depositus est Lucius in coemeterio Calixti (Epitaphium ap. Rossi Roma Sotterranea II 66) d. 25 m. aug. secundum Rossi, qui annotatione istius diei in recentioribus catalogis diem depositionis, antiquius tradito d. 5 m. mart. mortis indicari vidit secundum Lib. pont. (Duchesne I 7 dat „III non. mart.“, at Mommsen 239 „IIII non. mart.“), cf. Duchesne Lib. pont. I p. CCLX. Cf. J³ *240.

† 246 JK †123

(254?) apr. 1 Omnibus episcopis partibus occidentalibus tam Gallis quam Hispanis consistentibus scribit, „duo presbyteri vel tres diaconi in omni loco episcopum ne deserant propter testimonium ecclesiasticum“. Episcopos non esse leviter accusandos. „Criminationes maiorum natu per alios non fiant, nisi per ipsos, qui crimina“ intendant. A „iudicibus ecclesiasticis ad alios iudices ecclesiasticos, ubi“ sit „maior auctoritas, si fuerit provocatum, audientia non negetur“. „Si quis metropolitanus episcopus sine consilio et voluntate omnium comprovincialium episcoporum extra aliquid agere tentaverit, gradus sui periculo subiaceat“. „Ne posteriores episcopi se prioribus suis praeferant, nec eis inconsultis, nisi quantum ad propriam pertineat parochiam, aliquid agant“. Sacrilegos anathematizandos esse. (kal. apr. Gallo et Volusiano coss.) – (Litteras dilectionis vestrae). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 175; Schon n. 046); Coll. Anselmo dedic. II c. 82; Anselmi Coll. can. VI c. 127; Deusdedit Coll. can. II c. 40; Gratiani Decr. de cons. D. I c. 60; Coll. Taurinensis (Pflugk-Harttung Acta II 3 n. *9 et 4 n. *13). Laud. et in Lib. pont. (Duchesne I 67 et 153; Mommsen 32).

Stephanus I (254?–257) cui accedit: Novatianus (251–268) * 247 JK I 20

254 (mai. 12) Constituitur episcopus. „Sedit a. IIII (VI) m. II (V) d. XV (II) … temporibus Valeriani et Gallicani et Maximi, usque ad Valeriano III et Gallicano II“. L a u d . i n : Cat. Liberianus (Duchesne I 7; Mommsen 240); Lib. pont. (Duchesne I 154; Mommsen 33). De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 69.

* 248 JK *124

(254?) Basilidem episcopum Hispanum (Legionensem), post crimina detecta a collegis depositum „gestae rei ac veritatis ignarum“ reponit et ordinationem successoris Sabini irritam esse declarat. L a u d . i n : Cypriani ep. 67 (CCSL 3C, 454).

*? 249

(254–256) dec. Facit ordinationes II per m. dec., presbyteros VI, diaconos V; episcopos per diversa loca numero III. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 68 et 154; Mommsen 33). De fide dubitat Harnack Ordinationes.

* 250

(255–256) Stephano Cyprianus episcopus Carthaginiensis eos, qui ex quacumque haeresi ad ecclesiam accedunt catholicam, denuo baptizandos esse scribit. L a u d . i n : J³ 251.

251 JK 125

(255–256) Cypriano episcopo Carthaginiensi „inter cetera vel superba, vel ad rem non pertinentia“ ita respondet: „Si qui ergo a quacumque haeresi venient ad vos, nihil innovetur, nisi quod traditum est, ut manus illis imponatur in paenitentiam, cum ipsi haeretici proprie alterutrum ad se venientes non baptizent, sed communicent tantum“. – Si qui ergo. E d . : Cypriani ep. 74 (CCSL 3C, 564 et 568). Cf. J³ *250.

* 252 JK I 20

(256) Roma Synodus, „quae eos, qui in Africana synodo sine ratione concesserant eos rebaptizari, qui ex quancunque haeresi ad catholicam accederent ecclesiam, abdicat“. L a u d . i n : Synodicon vet. n. 26 (Duffy 20). De re cf. Hefele/Leclercq Hist. I 172.

54 * 253 JK 126

Stephanus I (254?–257), cui accedit: Novatianus (251–268) (256) Cyprianum episcopum „pseudochristum et pseudoapostolum et dolosum operarium“ a communione ecclesiae esse avectum declarat. L a u d . i n : Cypriani ep. 75 (CCSL 3C, 603).

* 254 JK *127

(256) Litteras scribit de Heleno (Tarsensi) et de Firmiliano (Caesareae Cappadociae episcopis), de omnibus denique sacerdotibus per Ciliciam, Cappadociam, Galatiam videlicet cunctasque finitimas provincias constitutis: sese ob eam causam ab illorum communione prorsus discessurum, quod haereticos rebaptizent. L a u d . i n : J³ 270.

* 255 JK *128

(256) Praecipit fraternitati universae, ne quis legatos episcopos (Africanorum et Orientalium episcoporum) in domum suam recipiat. L a u d . i n : Cypriani ep. 75 (CCSL 3C, 602).

† 256 JK †131

(254?–257) apr. 5 Omnibus per diversas provincias constitutis episcopis scribit, „quidquid in episcopis iniuste agatur, pro sacrilegio putatum iri“. „Nullum episcopum dum suis fuerit rebus exspoliatus, aut a sede propria pulsus, debere accusari, priusquam integerrime restauretur“. „Nullus alienigena aut accusator episcoporum fiat aut iudex“ etc. „Nulli metropolitani aut alii episcopi appellentur primates, nisi hi, qui primas sedes teneant“. „Episcopum aliter non debere audiri aut iudicari, nisi in praesentia omnium comprovincialium; ultra provinciae terminos accusandi licentia non progrediatur, nisi ad sedem apostolicam fuerit provocatum“. „Clericus, qui episcopum suum accusaverit, infamem effectum a gradu debere recedere, aut curiae tradi serviturum“. „Laicis de ecclesiasticis facultatibus aliquid respondendi numquam attributam facultatem esse“. (non. apr. Valeriano et Gallicano coss.) – (Plurimum gaudemus in); (Primum vel plurimum). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 183; Schon n. 048); Coll. Anselmo dedic. III c. 150 et X c. 126 et X c. 144; Burchardi Decr. I c. 142; Ivonis Decr. V c. 255; Gratiani Decr. C. II q. 2 c. 3.

† 257 JK †130 et JK †131α

(254?–257) mai. 3 Hilario respondet, „qui sint infames et qui ad gradus ecclesiasticos non sint admittendi, nec summos sacerdotes possint accusare“. Addit de „oboedientia praepositis exhibenda“ et de vestimentis ecclesiasticis. (V non. mai. Valeriano et Gallicano coss.) – (Quamquam sperem dilectionem); (Infames illos dicimus); (Sicut distat lux). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 180; Schon n. 047); Coll. Taurinensis (Pflugk-Harttung Acta II 4 n. †10). Decretum a Stephano I. scriptum esse simulat, ut censet Pflugk-Harttung Acta II 4 n. †10 adn. De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 174.

258

(254?–257) Stephano Cyprianus (Carthaginensis) episcopus petente Faustino Lugdunensi episcopo de Marciano Arelatensi, quod „consistens Novatiano se coniunxerit“, scribit. Ceteri ex collegio eius, qui solacium suum opitulationis exposcunt, litteris subveniantur. E d . : Cypriani ep. 68 (CCSL 3C, 463). Cf. J³ *233 et J³ *242.

55

Stephanus I (254?–257), cui accedit: Novatianus (251–268) * 259

(254?–257) Stephano Dionysius episcopus Alexandrinus scribit et cunctas per Orientem et ulterius positas ecclesias ad unitatem reversas esse gaudet. L a u d . i n : Eusebii Hist. eccl. VIII c. 2–4 (SC 55, 6).

* 260 JK *129

(254?–257) Ad Syros et Arabes litteras mittit. L a u d . i n : Dionysii Alexandrini ep. in Eusebii Hist. eccl. VII c. 5 (SC 41, 169).

* 261

(254?–257) Constituit „sacerdotes et levitas, ut vestes sacras in usu cottidiano non uti nisi in ecclesia“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 68 et 154; Mommsen 33).

* 262

(254?–257) „Exilio est deportatus, postea nutu Dei reversus est ad ecclesiam incolumis.“ L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 68 et 154; Mommsen 33). De additamento hoc unius codicis cf. Rossi Roma Sotteranea II 85.

*? 263

(257?) „Post dies XXXIIII tentus a Maximiano missus est in carcerem … Ibidem in carcerem ad arcum Stellae fecit synodum et omnia vasa ecclesiae archidiacono Xysto in potestatem dedit vel arcam pecuniae post dies VI exiens … capite truncatus est.“ L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 68 et 154; Mommsen 33). De additamento hoc unius codicis cf. Rossi Roma Sotteranea II 85.

* 264 JK I 21

(257) aug. 2 Moritur. Deponitur in coemeterio Calixti. (IIII non. aug.).

Roma

L a u d . i n : Eusebii Hist. eccl. VII c. 5 (SC 41, 169); Eusebii Chron. (Schöne 2, 182); Hieronymi Chron. (GCS 7, 219); Cat. Liberianus (Duchesne I 7; Mommsen 240); Depos. Episc. (Duchesne I 10); Rossi Roma Sotterranea II 84. De tempore cf. Duchesne Lib. pont. I p. CCXLVIII. Eusebii Hist. eccl. VII c. 5 et Eusebii Chron. ei praebent a. 2, Cat. Liberianus autem a. 4 m. 2 d. 2. Epitaphium ap. Rossi. Acta Stephani I papae in AA SS aug. 1, 139 exorta ex historia martyrii Sixti II ut docet Rossi Roma Sotterranea II 82.

Sixtus II (257–258) alias Xystus, cui accedit: Novatianus (251–268) * 265 JK I 21

(ca. 257 sept.) Pontificatum adit. „Sedit a. II (I) m. XI (X) d. VI (XXIII) … temporibus Valeriani et Decii, quo tempore fuit maxima persecutio“. L a u d . i n : Eusebii Hist. eccl. VII c. 5 (SC 41, 169); Eusebii Chron. (Schöne 2, 182); Cat. Liberianus (Duchesne I 7; Mommsen 240); Lib. pont. (Duchesne I 155; Mommsen 35). Sixtum a. 11 sedisse refert Eusebius in Hist. eccl. et in Chron., in Cat. Liberiano autem a. 2. m. 11 d. 6. Cum non possit dubitari, quin Sixtus 258 aug. 6 vita functus sit et Kaltenbrunner putat, Stephanum mortuum esse 257 aug. 2, credit Sixto concedendos esse illos m. 11, qui in suprascriptis fontibus a librariis vitiati apparent, cf. Lib. pont. (Duchesne I p. CXLVIII) et Lipsius Chronologie 213. De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 52 et 70.

† 266 JK †133

(257) sept. 1 Grato coepiscopo respondet, „omnes episcopi, qui in quibusdam gravioribus pulsentur vel criminentur causis, libere apostolicam appellent sedem, cuius dispositioni omnes maiores causae ecclesiasticae et episcoporum iudicia reservata sint“. „Dum pontifex causam suam agat, nullus alius in eius loco ponatur aut ordinetur episcopus“. „Si quis putaverit se a proprio metropolitano gravari, apud primatem dioeceseos aut penes universalis apostolicae ecclesiae papam iudicetur“. (kal. sept. Valeriano et Decio coss.) – (Laetari et gaudere). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 189; Schon n. 049); Coll. Anselmo dedic. XII c. 4; Anselmi Coll. can. I c. 36; Gratiani Decr. C. II q. 6 c. 5 et C. III q. 6 c. 5 et C. XXIV q. 1 c. 10. Olim ad (257–258) sept. 1, sed Sixtus iam moritur (258) aug. 6, cf. J³ *275.

*? 267

(257) dec. Facit ordinationes II per m. dec., presbyteros IIII, diaconos VII; episcopos per diversa loca II. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 155; Mommsen 35). De ordinationibus bis factis dubitant Duchesne Lib. pont. 156 adn. 7 et Harnack Ordinationes.

† 268 JK †134

(258) iul. 16 Fratribus per Hispaniarum provincias constitutis scribit, „si quis contra episcopum vel actores ecclesiae se proprium crediderit habere negotium, non prius adeat iudices, quam ad eos recurrat caritatis studio, ut familiari colloquio commoniti ea sanare debeant, quae in querimoniam deducantur“. „Nemo pontificum aliquem episcopum, suis exspoliatum rebus aut a sede pulsum, excommunicare aut iudicare praesumat“. „Nullus episcopus alterius parochianum praesumat retinere aut ordinare vel iudicare“. (XVII kal. aug. Valeriano et Decio coss.) – (Magno munere misericordiae). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 191; Schon n. 050); Coll. Anselmo dedic. I c. 19. Olim ad (257–258) iul. 16, sed Sixtus non consecratus est ante ca. 257 sept., cf. J³ *265.

Sixtus II (257–258), cui accedit: Novatianus (251–268) 269

57

(257–258) Sixto Dionysius Alexandrinus iterum epistolam de baptismate haeretico scribit. E d . : Insertum in Eusebii Hist. eccl. VII c. 9 (SC 41, 174); Dionysius Letters 56. De tempore cf. Dionysius (Bienert 38 adn. 54).

270

(257–258) Sixto Dionysius Alexandrinus epistolam de baptismate scribit. E d . : Insertum in Eusebii Hist. eccl. VII c. 5 (SC 41, 169); Dionysius ep. 49. De tempore cf. Dionysius (Bienert 38 adn. 54). Cf. J³ *254.

* 271

(257–258) Sixto Dionysius Alexandrinus epistolam de natura Christi scribit. L a u d . i n : Fragmentum armeniace (Aelurus Widerlegung 7). Translatio ap. Dionysium (Bienert 44).

* 272 JK *132

(257–258) Communionem ecclesiasticam cum Africanis et Orientalibus episcopis (monente Dionysio Alexandrino episcopo) renovat. L a u d . i n : Pontii Vita Cypriani (Bastiaensen 37); Dionysii ep. in Eusebii Hist. eccl. VII c. 9 (SC 41, 174). In dubium revocatur a Ritschl Cyprian 124; alii autem, uti Jungmann Dissertationes in Histor. eccl. IV (1884) 332, epistolam emendatam putant. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 329).

*† 273

(257–258) Primam celebrat missam et casulam dimittit, qua rector ecclesiae collegiatae Vredensis utitur in missa celebranda. L a u d . i n : Charta a. 1485 (Finke Papsturkunden 1 n. 2 adn.). – R e g . : Germ. Pont. IX 82 n. *†1.

*† 274

(257–258) Laurentio diacono et discipulo suo „illum calicem lapideum, cum quo dominus noster Ihesus Christus in sua sancta cena sanguinem suum preciosissimum consecravit“, dat. Laurentius calicem monasterio s. Iohannis de la Penna (San Juan de la Peña) mittit. L a u d . i n : N otitia notariorum de a. 1399 (Selección de Documentos del Monasterio de San Juan de la Peña 383 n. 195). Monasterium calicem Martino regi Aragonum vendidisse docet notitia notariorum.

* 275 JK I 22

(258) aug. 6 Martyrio afficitur. In coemeterio (Calixti) sepelitur. (VIII id. aug.).

Roma

L a u d . i n : Cypriani ep. 80 (CCSL 3C, 627); Pontii Vita Cypriani (Bastiaensen 37); Cat. Liberianus (Duchesne I 7; Mommsen 240); Depos. martyrum (Duchesne I 11); inscriptio Damasiana in coemeterio Calixti (Rossi Roma Sotterranea II 23). Lib. pont. (Duchesne I 155; Mommsen 34) addit, quod „conprehensus a Valeriano et ductus, ut sacrificaret demoniis. Qui contempsit praecepta Valeriani“. Supremo Cypriani anno, i. e. a. 258, Sixtum animam efflasse liquet ex Pontii Vita Cypriani. Cf. Depos. martyrum et Cat. Liberianum et Inscriptionem Damasianam in coemeterio Calixti ap. Rossi. De martyrio et cultu Sixti II cf. Rossi Roma Sotterranea II 89.

Dionysius (259–268) cui accedit: Novatianus (251–268) * 276 JK I 22

259 iul. 22 Ecclesiae administrationem accipit. „Sedit a. VIII (VI) m. II d. IIII … temporibus Galieni“. (XI kal. aug. Aemiliano et Basso coss.). L a u d . i n : Cat. Liberianus (Duchesne I 11; Mommsen 241); Lib. pont. (Duchesne I 157; Mommsen 36). De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 53 et 70.

277 JK 136

(ca. 260?) Scribit contra Sabellianos. – Ἐξῆς δ᾿ ἂν; Iam vero aequum. E d . : Dionysii Alexandrini Ep. 176; Athanasii De decretis Nicenae synodi c. 26 (Athanasii Opera 2/1, 22). Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/1, 80).

* 278 JK I 22

(ca. 260?) Roma Synodus, in qua Dionysii episcopi Alexandrini sententia improbatur, „filium rem factam et patri non consubstantialem affirmantis“. L a u d . i n : Athanasii ep. de synodis 43 (Migne PG 26, 767). Cf. Hefele/Leclercq Hist. I 194 et 342. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 337).

* 279 JK *135

(ca. 260?) Dionysio episcopo Alexandrino Romana in synodo quid decretum sit, significat. L a u d . i n : Athanasii ep. de synodis 43 (Migne PG 26, 767) et ep. de sententia (Migne PG 25, 499).

* 280 JK *137

(ca. 260?) Ecclesiam Caesariensem in Cappadocia consolatur afflictam. Mittit, qui captivos fratres redimant. L a u d . i n : Basilii ep. 70 (Migne PG 32, 436).

† 281

(ca. 260?) Dionysio papae Dionysius episcopus Alexandrinus de baptismate scribit. E d . : Insertum in Eusebii Hist. eccl. VII c. 6 (SC 41, 170); Dionysius Letters 55.

† 282 JK †138

(259–268) febr. 2 Urbani praefecti erga fideles s. Petri studium laudat et confirmat. (IIII non. febr. Ameliano et Basso coss.) – (Summum bonum est). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 194; Schon n. 051); Coll. Anselmo dedic. VIII c. 9.

Dionysius (259–268), cui accedit: Novatianus (251–268) † 283 JK †139

59

(259–268) sept. 9 Severo episcopo, „ecclesiae parochianae qualiter sint custodiendae per Cordubensem provinciam“ consulenti, ecclesiae Romanae exemplum proponit, ubi „ecclesias singulas“ inquit „singulis presbyteris dedimus, parochias et coemeteria eis divisimus et unicuique ius proprium habere statuimus“. Monet, ne „crimina episcopis per alios sinat ullo modo fieri, nisi per ipsos, qui crimina intendant“. (V id. sept. Claudio et Paterno coss.) – (Olim et ab). L a u d . i n : J³ †283. – C a n . : Ps. Is. (Hinschius 195; Schon n. 052); Coll. Anselmo dedic. I c. 21; Anselmi Coll. can. I c. 14 et II c. 38; Deusdedit Coll. can. I c. 79; Bonizonis Liber IV c. 60.

* 284 JK I 19

(253–268) Novatianus (antipapa) martyrio utitur imperatore Valeriano. L a u d . i n : Socratis Hist. eccl. IV c. 28 (GCS NF 1, 263). De sepultura eius et de inscriptione (Rossi Inscriptiones VII 203) cf. Ferrua Novatiano et Giordani Novatiano.

† 285 JK †139α

(259–268) Sereno episcopo declarat, nullo alio teste opus esse, cum alter de sociis crimen pleniter expandat, quia ei, qui contra sese loquatur, fides nimirum habenda sit. Si causa iudiciali ordine comperta vel propria manifestatione detecta aut apertis indiciis deprehensa fuerit, iudex sententiam libere proferat. – (Cum alter de); (Cum reorum fuit). C a n . : Coll. Taurinensis (Pflugk-Harttung Acta II 4 n. *11). Cf. J³ 283 c. 4 (Ps. Is. [Hinschius 196; Schon n. 052]).

*? 286

(259–268) dec. Facit ordinationes II per m. dec., presbyteros XII, diaconos VI; episcopos per diversa loca numero VIII. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 157; Mommsen 36). De fide dubitat Harnack Ordinationes.

* 287 JK I 23

(268) dec. 26 aut 27 Roma Moritur. Deponitur in coemeterio Calixti. (VI[I] kal. ian., a cons. Claudii et Paterni). L a u d . i n : Eusebii Hist. eccl. VII c. 30 (SC 41, 220); Eusebii Chron. (Schöne 2, 182); Depos. episc. (Duchesne I 11); Cat. Liberianus (Duchesne I 7; Mommsen 241); Cat. Corb. (Duchesne I 16); Lib. pont. (Duchesne I 157; Mommsen 36). Dionysium a. 9 m. 5 d. 5 sedisse censendum est, quamquam huic temporis spatio contradicunt fontes, praecipue Cat. Liberianus, qui Dionysio assignat a. 8 m. 2 d. 4, cuius anni autem mutari possunt ex Eusebio, qui in Hist. eccl. VII c. 30 et in Chron. a. 9 habet, et similiter m. 2 in m. 5 ex Catalogo Corbeiensi emendandi sunt, cf. Lib. pont. (Duchesne I p. CCLXVIII) et Lipsius Chronologie 224. De sepultura cf. Borgolte Petrusnachfolge 21.

Felix I (269–274) * 288 JK I 23

(269 ian. 5?) Creatur pontifex. „Sedit a. II m. X (a. IIII m. III d. XXV) … temporibus Claudii et Aureliani, a cons. Claudii et Paterni usque ad cons. Aureliani et Capitulini“. L a u d . i n : Cat. Liberianus (Duchesne I 7; Mommsen 241); Lib. pont. (Duchesne I 158; Mommsen 37). Si recte tributi sunt Felici in Cat. Liberiano a. 5 m. 11 d. 25, ordinatio fuit ian. 5. De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 53 et 71.

† 289 JK †144

(269–274) febr. 5 Benigno episcopo respondet, in errore versari eos, qui dicant, „filium non posse proprie videre patrem, quia scriptum sit, Deum nemo vidit unquam“ et „ideo minorem esse patre filium, quoniam pater illi perhibeat testimonium“ etc. (non. febr. Claudio et Paterno coss.). – (Suscipientes fraternitatis tuae). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 204; Schon n. 055); Coll. Anselmo dedic. I c. 28 et XII c. 5; Anselmi Coll. can. II c. 13; Deusdedit Coll. can. I c. 80; Bonizonis Liber IV c. 61.

† 290 JK †142

(269–274) mai. 24 Paterno coepiscopo scribit, „detractores et fautores inimicorum ab episcopali submovendos esse accusatione“. „In re dubia certam iudicandam non esse sententiam“. „Si quis clericum pulsandum crediderit, in provincia, in qua consistat ille, qui pulsetur, suas exerceat actiones; illi vero, qui pulsatus fuerit, si iudices suspectos habuerit, liceat appellare primates“. „Primates accusatum discutientes episcopum non ante sententiam proferant damnationis, quam apostolica freti auctoritate“. „Ne absente eo, cuius causa ventiletur, sententia proferatur“ (VIIII kal. iun. Claudio et Aureliano coss.). – (Gaudere me plurimum). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 197; Schon n. 053); Coll. Anselmo dedic. XII c. 6.

† 291 JK †143

(269–274) aug. 9 Universis episcopis per Galliae provincias constitutis significat, quid synodus episcoporum amplius LXX de accusationibus episcoporum decreverit (V id. aug. Claudio et Paterno coss.). – (Bonorum operum et); (Si quis episcopus). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 200; Schon n. 054); Coll. Anselmo dedic. III c. 21. De trad. can. cf. Deeters Bambergensisgruppe n. 38A, 1.

* 292 JK *141

(269–274) Cum Domno, loco depositi Pauli episcopi Antiocheni electo, litterarum commercium habet. L a u d . i n : Eusebii Hist. eccl. VII c. 30 (SC 41, 219).

† 293 JK 140

(269–274) Maximo episcopo et clero Alexandrino haec scribit: „De verbi autem incarnatione et fide credimus in dominum nostrum Iesum Christum ex virgine Maria natum, quod ipse est sempiternus Dei filius et verbum, non autem homo a Deo assumptus,

Felix I (269–274)

61

ut alius sit ab illo. Neque enim hominem assumpsit Dei filius, ut alius ab eo existat, sed cum perfectus deus esset, factus est simul et homo perfectus ex virgine incarnatus“. – Περὶ δὲ τῆς; De incarnatione autem; De verbi autem; De incarnatione vero. E d . : ACO I/2 55 n. 8. Ab Apollinare confictam Felicique suppositam esse epistolam probat Caspari Quellen 123. Versio syriaca ap. Zingerle Monumenta syriaca I 2.

*? 294

(269–274) dec. Facit ordinationes II per m. dec., presbyteros VIIII, diaconos V; episcopos per diversa loca numero V. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 158; Mommsen 37). De fide dubitat Harnack Ordinationes.

* 295 JK I 23

274 (dec. 30) Roma Moritur. Deponitur in coemeterio Calixti (Aureliano II et Capitolino coss.). L a u d . i n : Eusebii Hist. eccl. VII c. 32 (SC 41, 222); Cat. Liberianus (Duchesne I 7; Mommsen 241). In Lib. pont. I (Duchesne 70 et 158; Mommsen 37) perperam legitur, quod „fecit basilicam in Via Aurelia, ubi sepultus est“, cf. Duchesne Lib. pont. I 158 adn. 3. Congruenter cum Cat. Liberiano Eusebii Hist. eccl. VII c. 32 Felici assignat a. 5. De sepultura cf. Borgolte Petrusnachfolge 21.

Eutychianus (275–283) * 296 JK I 24

(275) Pontificatum adipiscitur. „Sedit a. VIII (I) m. X (I) d. IIII (I) temporibus Aureliani, a cons. Aureliano III et Marcellino usque in d. id. dec. Caro II et Carino coss.“. L a u d . i n : Eusebii Hist. eccl. VII c. 32 (SC 41, 222); Eusebii Chron. (Schöne 2, 184); Cat. Liberianus (Duchesne I 7; Mommsen 241); Lib. pont. (Duchesne I 159; Mommsen 38); Hieronymi Chron. (GCS 7, 224); Cat. Corb. (Duchesne I 16). A. 8 m. 11 d. 3 sedisse legitur in Cat. Liberiano et in Lib. pont. igitur, cum d. 8 m. dec. obierit, creatione eius ad d. 5 m. ian. locum habuit, quamquam alii fontes tantopere a catalogo illo discrepant de Eutychiano, ut ei Eusebii Hist. eccl. VII c. 32 „vix X menses“ et Eusebii Chron. m. 2, Hieronymi Chron. m. 8, quidam catalogi autem, quorum primus est Cat. Corbeiensis a. 1 m. 1 assignent. De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 71.

† 297 JK †145

(275–283) apr. 12 Iohanni et omnibus per Baeticam provinciam constitutis episcopis utramque Christi naturam explicat (II id. apr. Aureliano et Marcello coss.). – (Hortatur nos aequitas); (Quae super altare). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 206; Schon n. 056); Coll. Anselmo dedic. VIII c. 9; Coll. Taurinensis (Pflugk-Harttung Acta II 4 n. *12 cum excerpto e cap. 3).

† 298 JK †146

(283) sept. 19 Universos episcopos per Siciliam constitutos edocet, in accusandis clericis quae ratio adhibenda sit, quibusque hominibus accusare christianos religiosos non liceat (XIII kal. oct. Caro II et Cariano coss.). – (Benedictus Deus et). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 210; Schon n. 057). – R e g . : Ital. Pont. X 168 n. †2. Olim ad 275–283 sept. 19, cf. Ital. Pont.

* 299

(275–283) Constituit, „ut quicumque de fidelium martyrum sepeliret, sine dalmaticam aut colobium purpuratam nulla ratione sepeliret“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 159; Mommsen 38).

* 300

(275–283) Constituit, „ut fruges super altare … benedici“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 70 et 159; Mommsen 38).

† 301 JK †147

(275–283) Presbyteros ad severam disciplinam munerisque tuendi studium adhortatur. Varia praecepta addit. – Fratres et sacerdotes. E d . : Migne PL 5, 163.

Eutychianus (275–283) † 302 JK †148

63

(275–283) Instituit poenitentias eorum, qui haereticis communicaverint missamque pro iis cantaverint. – (Si quis dederit); (Si quis episcopus). C a n . : Ivonis Decr. XV c. 117; Gratiani Decr. C. XXIV. q. 1. c. 41 (Iulio attributum) et C. XI. q. 3. c. 91.

† 303 JK †149

(275–283) Abbatissas et sanctimoniales, quae viduam aut puellam velaverint, excommunicandas esse statuit. – (Nihilominus etiam in); (Statuimus ut si). C a n . : Ivonis Decr. VII c. 38; Gratiani Decr. C. XX q. 2 c. 3. Est c. 43 Conc. Paris. VI a. 829 (MGH Conc. 2/2, 638).

† 304 JK †150

(275–283) Iubet „talem de periurio poenitentiam imponi, qualem et de adulterio et de fornicatione et de homicidio sponte commisso et de ceteris criminalibus vitiis“. – (Praedicandum est etiam). C a n . : Ivonis Decr. XII c. 71; Gratiani Decr. C. XXII q. 1 c. 17. Est c. 26 Theodulfi Aurelian. Capitul. (MGH Cap. Episc. 1, 123).

† 305 JK †151

(275–283) Incendiarios et eos, qui membris aliquem truncaverint, excommunicari iubet. – (Si quis membrorum). C a n . : Ivonis Decr. XIII c. 40; Gratiani Decr. C. XXIII q. 8 c. 31. Est c. 7 Conc. Raven. a. 877 (MGH Conc. 5, 69).

† 306 JK †152

(275–283) Statuit haec: „Si quis gentilis gentilem uxorem dimiserit ante baptismum, post baptismum in potestate eius erit, eam habere vel non habere. Simili modo, si unus ex coniugatis baptizatus est et sequi non vult, discedat“. – (Si quis gentilis); (Simili modo si); (Paratus debet esse). C a n . : Ivonis Decr. VIII c. 195sq.; Gratiani Decr. C. XXIII q. 1 c. 2sq.

† 307 JK †153

(275–283) Iurisiurandi synodalis verba instituit. – (Episcopus in synodo). C a n . : Gratiani Decr. C. XXXV q. 6 c. 7.

† 308 JK †154

(275–283) Ebriosos excommunicari iubet. – (Malum magnum ebrietatis). C a n . : Ivonis Decr. XIII c. 70.

† 309 JK †155

(275–283) Episcopis et Dei ministris interdicit, ne „comessationibus et vinolentiis“ nimiis incumbant. – (Episcopi et Dei). C a n . : Ivonis Decr. XIII c. 71.

† 310 JK †156

(275–283) Sacerdotibus praescribit, „ut se ab ebrietate abstineant et, ut plebes subditae abstineant, praedicent; et neque per tabernas eant bibendo et comedendo, neque domos aut vicos curiositate qualibet peragrent, neque cum feminis aut cum qui-

64

Eutychianus (275–283) buslibet personis impuris convivia exerceant, nisi forte paterfamilias quilibet eos ad domum suam invitaverit“ etc. – (Observandum est nobis). C a n . : Ivonis Decr. XIII c. 78.

*? 311

(275–283) dec. Facit ordinationes V per m. dec., presbyteros XIIII, diaconos V; episcopos per diversa loca numero VIIII. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 159; Mommsen 38). De fide dubitat Harnack Ordinationes.

* 312 JK I 25

283 dec. 6 aut 7 Roma Moritur. Deponitur in coemeterio Calixti (VII[I]id. dec. Caro II et Carino coss.). L a u d . i n : Cat. Liberianus (Duchesne I 7; Mommsen 241); Depos. episc. (Duchesne I 10); Rossi Roma Sotterranea II 70. Depos. episc. diem mortis dat „VI id. dec.“, Cat. Liberianus autem „VII id. dec.“. Epitaphium ap. Rossi.

Caius (283–296) alias Gaius * 313 JK I 25

283 (dec. 17) Suscipit pontificatum. „Sedit a. XI m. IIII d. VIIII (XII) … temporibus Cari et Carini, a d. XVI kal. ian., a cons. Caro II et Carino usque in d. X kal. mai. Diocletiano IIII et Constantino II“. L a u d . i n : Cat. Liberianus (Duchesne I 7; Mommsen 242); Lib. pont. (Duchesne I 161; Mommsen 40). De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 72.

*? 314

(283–295) dec. Facit ordinationes IIII per m. dec., presbyteros XXV, diaconos VIII; episcopos per diversa loca V. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 161; Mommsen 40). De fide dubitat Harnack Ordinationes.

† 315 JK †157

(284–296) mart. 1 Felici episcopo scribit, „paganos et haereticos non posse christianos accusare; nemo umquam episcopum apud iudices saeculares aut alios clericos accusare praesumat“. Qui episcopo, diacono clericove crimen obiecerit, quod probari non possit, eum infamem esse. Addit de incarnatione, de duabus Christi naturis, de episcoporum et presbyterorum, diaconorum et clericorum ordinationibus (kal. mart. Diocletiano IIII et Constantio II coss.). – (Directas ad nos). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 214; Schon n. 058). Olim ad (283–296) mart. 1.

* 316

(283–296) Constituit „ordines in ecclesia“ et consecutionem ordinationum eorum. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 72 et 161; Mommsen 39). Cf. Duchesne Lib. pont. I 161 adn. 3.

* 317

(283–296) Regiones diaconibus dividit. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 72 et 161; Mommsen 39). Cf. Duchesne Lib. pont. I 161 adn. 4.

* 318 JK I 25

296 apr. 22 Roma Moritur. Deponitur in coemeterio Calixti (X kal. mai. Diocletiano VI et Constantio II coss.). L a u d . i n : Eusebii Hist. eccl. VII c. 32 (SC 41, 222); Eusebii Chron. (Schöne 2, 184); Hieronymi Chron. (GCS 7, 224); Cat. Liberianus (Duchesne I 7; Mommsen 242); Depos. episc. (Duchesne I 10); Rossi Roma Sotterranea III 115.

66

Caius (283–296) Ecclesiae praefuit „a. 12 m. 4 d. 7“ (leg. 6) secundum Cat. Liberianum. Eusebius Gaium sedisse scripsit in Hist. eccl. VII c. 32: „annos circiter quindecim“, in Chron. a. 15 et eosdem dat Hieronymus. Epitaphium ap. Rossi. De sepultura cf. Borgolte Petrusnachfolge 21.

Marcellinus (296–304) * 319 JK I 25

(296 iun. 30) Accedit ad pontificatum. „Sedit a. VIII (VIIII) m. II (IIII) d. XXV (XVI) … temporibus Diocletiani et Maximiani ex prid. kal. iul. a cons. Diocletiano VI et Constantino II usque Diocletiano VIIII et Maximiano VIII, quo tempore fuit persecutio magna“. L a u d . i n : Cat. Liberianus (Duchesne I 7; Mommsen 242); Lib. pont. (Duchesne I 162; Mommsen 41). De tempore cf. Cat. Liberianum. De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 73.

* 320

(296–302) Severo diacono iubet aedificationem cubiculi duplicis in coemeterio s. Soteris. L a u d . i n : Inscriptio (Rossi Roma Sotterranea III 46).

† 321 JK †159

(296–303) dec. 8 Universis episcopis per Orientales provincias constitutis scribit, „contentiones inter christianos ab ecclesiasticis viris terminentur; maiorem autem non posse a minori iudicari“. „Clericus absque pontificis sui permissu nullum praesumat ad saeculare iudicium attrahere; nec laico clericum liceat accusare“. „Non licere imperatori aliquid contra mandata divina praesumere; iniustum iudicium et definitio iniusta, regis metu vel iussu ordinata, non valeat“ (VI id. dec. Diocletiano VI et Maximo VIII coss.). – (Quid tam dulce). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 220; Schon n. 060); Coll. Anselmo dedic. VIII c. 55 et X c. 31.

*? 322

(296–303) dec. Facit ordinationes II per m. dec., presbyteros IIII, diaconos II; episcopos per diversa loca V. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 162; Mommsen 42). De fide dubitat Harnack Ordinationes.

*† 323 JK I 25

(296–304) aug. 23 Sessa-Aurunca In synodo episcoporum 300 Marcellinus sub Diocletiano augusto Romae thurificatus semetipsum damnat. L a u d . i n : Theodoreti Hist. eccl. I c. 2 (GCS 44, 5). Acta synodi, quorum fabulositatem a Donatistis excogitatam arguit Augustini Lib. de unico baptismo (CSEL 53) c. 16 et 27 et Theodoreti Hist. eccl. c. 2. Cf. Döllinger Papst-Fabeln 57–61.

† 324 JK †158

(296–304) sept. 6 Salomoni coepiscopo exponit patrem non esse filio maiorem (VIII id. sept. Diocletiano VII et Constantino coss.). – (Quam laudabiliter pro). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 218; Schon n. 059); Coll. Anselmo dedic. XII c. 7.

* 325 JK I 26

304 (oct. 25?) Roma Moritur et deponitur in coemeterio Priscillae (Diocletiano IX et Maximiniano VIII coss.).

68

Marcellinus (296–304) L a u d . i n : Cat. Liberianus (Duchesne I 7; Mommsen 242); Depos. episc. (Duchesne I 10). In Cat. Liberiano, si a. 8 m. 3 d. 25 recte assignantur Marcellino, hic 304 oct. 25 naturae concessit, colitur autem apr. 26, cf. Duchesne Lib. pont. I p. CCXLIX. Post hunc pontificem vacuam per a. 7 m. 6 d. 25 sedem fuisse, legitur in catalogo, quod ad notas, quas de successore Marcello dat, minime quadrat. Lipsius Chronologie 249 censet hoc spatium tempus persecutionis esse et sedem apostolicam vacasse a. 2 m. 6 d. 27. De sepultura cf. Borgolte Petrusnachfolge 24 et 36. In editione Mommseniana Depos. episc. Marcellinus deest.

Marcellus I (307?–309) * 326 JK I 26

(307? mai. 25?) Creatur pontifex. „Sedit a. IIII (a. V m. VII d. XXI) temporibus Maxenti a cons. Maxentio IIII et Maximo usque post cons.“. L a u d . i n : Cat. Liberianus (Duchesne I 7; Mommsen 243); Lib. pont. (Duchesne I 164; Mommsen 43). De tempore incerto cf. Lipsius Chronologie 249. Marcellum 308 mai. 27 aut iun. 26 creatum esse censet Lib. pont. (Duchesne I p. CCXLIX), affirmans maiorem fidem habendam esse in Cat. Liberiano notis consulum quam regiminum spatiis. De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 53 et 74.

† 327 JK †161

(308) ian. 17 Maxentium a christianorum insectatione dehortatur. Addit praecepta de sacerdotibus tractandis, de episcopis accusandis et iudicandis, de synodis iniussu sedis apostolicae non convocandis, de appellatione ad sedem apostolicam etc. (XVI kal. febr. Maxentio et Maximo coss.). – (Magistra bonorum omnium); (Synodus absque huius). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 226; Schon n. 062); Coll. Anselmo dedic. VIII c. 56; Coll. Taurinensis (Pflugk-Harttung Acta II 4 n. *13).

† 328 JK †160

(308) apr. 1 Universos episcopos per Antiochenam provinciam constitutos hortatur, ut b. Petri praecepta sequantur. Ad sedem Romanam „cuncta maiora ecclesiastica negotia iussa esse referri; ad eam omnes episcopos suffugere eamque appellare debere, ut inde accipiant tuitionem et liberationem, unde acceperint informationem atque consecrationem“. „Nulla synodus fiat praeter eius sedis auctoritatem, nec ullus episcopus nisi in legitima synodo suo tempore apostolica auctoritate convocata super quibuslibet criminibus pulsatus audiatur vel iudicetur“ (kal. apr. Maxentio et Maximo coss.). – (Sollicitudinem omnium ecclesiarum). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 223; Schon n. 061); Coll. Anselmo dedic. I c. 22–23 et III c. 165; Anselmi Coll. can. I c. 15 et II c. 7; Deusdedit Coll. can. I c. 83–84 et I c. 86 et IV c. 327; Bonizonis Liber IV c. 64; Gratiani Decr. C. II q. 6 c. 6 et C. II q. 6 c. 10 dict. p. et C. XXIV q. 1 c. 15. Olim ad (307?–309) apr. 1.

*? 329

(307?–308) dec. Facit ordinationem I per m. dec., presbyteros XXV, diaconos II; episcopos per diversa loca numero XXI. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 164; Mommsen 43). De fide dubitat Harnack Ordinationes.

† 330 JK †162

(307?–309) Pueros monasterio oblatos, cum ad annum quintum decimum pervenerint, detineri invitos vetat. – Illud autem statuendum; (Non debet episcopus). E d . : Migne PL 7, 1100. – C a n . : Gratiani Decr. C. XXX q. 1 c. 10.

70 * 331

Marcellus I (307?–309) (308–309) Facit „cymiterium Via Salaria“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 74 et 164; Mommsen 43).

* 332

(308–309) Constituit „XXV titulos in urbe Roma … quasi diocesis propter baptismum et paenitentiam multorum“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 74 et 164; Mommsen 43).

* 333

(308–309) Domum Lucinae dedicat nomine b. Marcelli titulum (ecclesia s. Marcelli in Via lata in urbe Roma). L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 164; Mommsen 44). – R e g . : Ital. Pont. I 74 n. *1.

* 334 JK I 26

(309) In exsilium mittitur. L a u d . i n : Epitaphium Damasianum (Rossi Roma Sotterranea II 204).

* 335 JK I 26

(309 ian. 15) Roma Moritur. Deponitur in coemeterio Priscillae (XVII[I] kal. febr.; post cons. [Maximiani Herculii] X et [Maximiani Galerii] VII). L a u d . i n : Cat. Liberianus (Duchesne I 7; Mommsen 243); Depos. episc. (Duchesne I 10). Diem mortis praebet Depos. episc. (quae legit Marcellino pro Marcello), cui maior fides est quam Martyrologio Hieronymiano (AASS vol. II/1, II–XXXIX), quod dat d. 16 m. ian. De sepultura cf. Borgolte Petrusnachfolge 24 et 36.

Eusebius (309) * 336 JK I 26

309 (apr. 18?) Pontificatum suscipit. „Sedit a. II (VI) m. I d. XXV (III) … temporibus Constantini (Constantis)“. L a u d . i n : Cat. Liberianus (Duchesne I 9; Mommsen 243); Lib. pont. (Duchesne I 167; Mommsen 45). Eusebius utrum a. 309 an a. 310 pontificatum susceperit, ambigit Duchesne Lib. pont. I p. CCXLIX. Alii fontes varia spatia assignant, quae omnia (factis necessariis emendationibus) variant inter m. 6 et m. 7, hunc sedisse Cat. Liberianus „m. 4 d. 16 a XIV kal. mai. (apr. 18) usque in d. XVI kal. sept. (aug. 17)“ tradit. Verum ex d. 18 apr. ad d. 17 aug. m. 4 uno deducto die numerantur. Cum in isto catalogo spatia regiminum nonnumquam depravata sint, maiorem fidem tribuendam esse diebus consecrationis et exordii, et ea causa consecrationem Kaltenbrunner ad apr. 18 ponit. Eutychii Annales (Breydy I 69) Eusebium pontificatum imp. Constantini a. 1 (a. 507) suscepisse et 6 a. sedisse nuntiant. De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 75.

† 337 JK †163

(309) iul. 27 Episcopis omnibus per Gallicanas provincias constitutis respondet haereticos ad ecclesiam redeuntes manu imposita esse recipiendos. „Laicos, servos, libertos atque censibus publicis vel privatis subiugatos, omnes infames a clericorum accusatione vel tergiversatione submotos esse“. „Infames esse impugnatores episcoporum“ etc. (VI kal. aug. Constante cons.). – (Scripta sanctitatis vestrae). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 230; Schon n. 063); Coll. Anselmo dedic. XII c. 49.

* 338 JK I 27

309 aug. 17? In Siciliam deportatur.

Sicilia

L a u d . i n : Epitaphium Damasianum (Rossi Roma Sotterranea II 195).

† 339 JK †165

(309) aug. 25 Universis episcopis per Campaniam et Tusciam constitutis scribit, „criminationes adversus doctores non debere suscipi, nec peregrina iudicia fieri, nec quemquam alterius iudicis, quam sui, sententia debere constringi“. „Homicidas, maleficos, fures, sacrilegos, raptores, adulteros, incestos, veneficos, suspectos, criminosos, domesticos, periuros et eos, qui raptum fecerint vel falsum testimunium dixerint, seu qui ad sacrilegos concurrerint, nullatenus ad accusationem vel testimonium esse admittendos“. Addit de cruce Christi die 3 m. mai. inventa ac de haereticis imposita manu recipiendis (VIII kal. sept. Constante cons.). – (Benedictus dominus Deus). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 238 et 239; Schon n. 065); Coll. Anselmo dedic. I c. 24 et I c. 29; Anselmi Coll. can. I c. 16; Deusdedit Coll. can. I c. 87; Bonizonis Liber IV c. 66; Gratiani Decr. C. XXIV q. 1 c. 11. – R e g . : Ital. Pont. III 1 n. †1. De fragmentis a falsatore adhibitis cf. Leeming False Decretals 124–131.

72 † 340 JK †164

Eusebius (309) (309) sept. 23 Fratres per Alexandriam et Aegyptum Domino militantes hortatur, ut errorem deponant, neve episcopos infament aut accusent. „Episcopos rebus suis exspoliatos, aut a propria sede pulsos nec ad synodum comprovincialem, nec ad generalem posse vocari, nec in aliquo iudicari, antequam cuncta, quae eis sublata sint, potestati eorum redintegrentur“ (VIIII kal. oct. Constante cons.). – (Benedictus Deus et). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 233; Schon n. 064).

* 341

(309) Hereticos in urbe Roma reconciliat. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 74 et 167; Mommsen 45).

† 342 JK †162α

(309) Commentarius in Genesis 3.22 scribit. – Οὺ φθονῶν ὁ θεὸς. E d . : Eusebii Commentarius (Caspari 572). An Eusebio Emesino an Hippolyto Romano adscribendus sit hic commentarius, ambigit Caspari.

† 343 JK †166

(309) „Episcopum moderatis epulis contentum esse“ iubet. – (Oportet episcopum moderatis). C a n . : Ivonis Decr. XIII c. 75.

† 344 JK †167

(309) Ieiunia in ecclesia a sacerdotibus constituta sine necessitate rationabili solvi vetat. – (Ieiunia in ecclesia); (Ut in ecclesia). C a n . : Ivonis Decr. IV c. 49; Gratiani Decr. de cons. D. V c. 17. Est Admonitio generalis c. 48 (MGH Font. iur. Germ. 16, 180).

† 345 JK †168

(309) Praecipit, „ut sacrificium altaris non in serico panno aut tincto quisquam celebrare praesumat, sed in puro lineo ab episcopo consecrato, terreno scilicet lino procreato atque contexto“. – (Consulto omnium statuimus); (Consulto omnium constituimus); (Hic inter caetera). E d . : Mansi Conc. 2, 425; Migne PL 6, 28. – C a n . : Ivonis Decr. II c. 134; Gratiani Decr. de cons. D. I c. 46. Ex synodalibus gestis Silvestri ap. Ps. Is. (Hinschius 450; Schon n. 126 adn. 87).

† 346 JK †169

(309) Decernit haec: „Desponsatam puellam non licet parentibus alii viro tradere, licet tamen illi monasterium sibi eligere“. – (Desponsatam puellam parentibus); (Desponsatam puellam non). E d . : Mansi Conc. 2, 425; Migne PL 6, 27. – C a n . : Ivonis Decr. VII c. 40; Gratiani Decr. C. XXVII q. 2 c. 27.

† 347 JK †170

(309) Haec iubet: „Si evenerit fames aut pestilentia aut inaequalitas aeris vel alia qualiscumque tribulatio, statim ieiuniis et eleemosynis et obsecrationibus misericordia Domini deprecetur“. – (Si evenerit fames). C a n . : Ivonis Decr. IV c. 50.

Eusebius (309) * 348 JK I 27

73

(309) sept. 26 Sicilia Litore Trinacrio mundum vitamque relinquit. Deponitur Romae in coemeterio Calixti in crypta (VI kal. oct.). L a u d . i n : Depos. episc. (Duchesne I 10); Cat. Liberianus (Duchesne I 9; Mommsen 243); Epitaphium Damasianum (Rossi Roma Sotterranea II 195). Qua antiquissimi fontis notitia servata, licebit aug. 17, ad quem Cat. Liberianus regimen Eusebii perducit, deportationi, illum morti assignare, cf. Duchesne Lib. pont. I p. CCXLIX.

*? 349

(309) dec. Facit ordinationem unam per m. dec., presbyteros XIII, diaconos III; episcopos per diversa loca numero XIIII. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 167; Mommsen 45). De fide et de tempore dubitat Harnack Ordinationes.

Miltiades (310–314) alias Melchiades * 350 JK I 28

(310) iul. 2 Accipit pontificatum. „Sedit a. IIII m. VII d. VIII, ex d. non. iul., a cons. Maximini (Maxentio) VIIII usque ad Maxentio (Maximo) II, qui fuit m. sept. Volusiano et Rufino coss.“. L a u d . i n : Cat. Liberianus (Duchesne I 9; Mommsen 243); Lib. pont. (Duchesne I 74 et 168; Mommsen 46). Miltiadem pontificatum accepisse a. 311 suadet, teste consulari notitia ad eiusdem primordium in Cat. Liberiano data, Duchesne Lib. pont. I p. CCXLIX. Sed non concordat cum spatio pontificatus a. 3 m. 6 d. 9 (8) ab eo dato, cum certum sit, Miltiadem a. 314 vita cessisse. Quod spatium cum aliis fontibus fere omnibus corroboretur, neglecta notitia consulum a. 310 primordium Miltiadis assignatur. Itaque sedes post Eusebium vacaverat amplius 9 m. De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 76.

* 351 JK I 28

(310) Mittit „diaconos (in his Stratonem et Cassianum) cum litteris Maxentii imperatoris et litteris praefecti praetorio ad praefectum urbis, ut ea reciperent, quae tempore persecutionis ablata, memoratus imperator christianis iusserat reddi“. L a u d . i n : Augustini Brevic. collat. (CSEL 53, 84); Augustini Ad Donatistas (Migne PL 43, 661).

* 352

(313 apr. in.) Miltiadi Constantinus augustus reddit possessiones ecclesiae. L a u d . i n : Eusebii Hist. eccl. X c. 5 (SC 55, 107). – R e g . : Seeck Regesten 160.

* 353 JK I 28

313 (sept. ex.–oct. 2) Roma, in Laterano, in domo Faustae Synodus episcoporum XIX iussu Constantini imperatoris coacta, in qua, Caeciliano episcopo Carthaginiensi probato, reicitur Donatus. L a u d . i n : Optati Milevitani Contra Parmenianum Donatistam I c. 23 (CSEL 26, 26); Synodicon vet. n. 29 (Duffy 22). – R e g . : Germ. Pont. VII 16 n. *1; Seeck Regesten 161; Oediger Reg. Köln I n. 2. De synodo cf. Hefele/Leclercq Hist. I 272.

*? 354

(310–313) dec. Facit ordinationem I per m. dec., presbyteros VII, diaconos V; episcopos per diversa loca numero XI. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 74 et 168; Mommsen 46). De fide dubitat Harnack Ordinationes.

Miltiades (310–314) † 355 JK †171

75

(310–314) mart. 1 Marino, Benedicto, Leontio et ceteris Hispaniarum ac illis in partibus episcopis scribit, „episcopos nolint iudicare, nolint condemnare absque sedis apostolicae auctoritate“. „Maiores causae, sicut sint episcoporum et potiorum curae negotiorum, ad unam b. Petri sedem confluant“. Addit de appellatione ad sedem apostolicam, de sacramentis manus impositionis et baptismi, de ieiunio dominici diei et feriae quintae non agendo (kal. mart. Volusiano et Rufino coss.). – (Apostolici praecepti verba); (Apostolici verba praecepti). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 242; Schon n. 066).

* 356

(310–314) Constituit, ut „oblationes consecratas per ecclesias ex consecratum episcopi dirigeretur“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 74 et 168; Mommsen 46).

* 357

(310–314) Constituit, ut „nulla ratione die dominico aut quinta feria ieiunium quis de fidelibus ageret“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 74 et 168; Mommsen 46).

† 358 JK †172

(310–314) Decretum edit „de primitiva ecclesia et munificentia Constantini magni imperatoris erga eandem“. – (Nemo qui scripturas). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 247; Schon n. 067); Coll. Anselmo dedic. X c. 1–3; Burchardi Decr. III c. 2 et III c. 4–5; Ivonis Decr. III c. 4 et III c. 6–7; Ivonis (?) Panorm. II c. 2–3; Gratiani Decr. C. XII q. 1 c. 15.

† 359 JK †173α

(310–314) Si quis spontanea voluntate homicidium perpetraverit, quomodo poenitentiam agat, exponit. – Si quis spontanea. E d . : Poenitentiale Vallicellianum III (Schmitz Bussbücher 779).

† 360 JK †173

(310–314) Decernit, ne quis aliam ecclesiam, nisi cui usus antiquorum parentum canonica institutione subiacere perhibetur, sepulturae causa adire procuret, nisi infirmitatis causa praepeditus in aliam fuerit regionem quolibet negotio progressus. – (Placuit per omnia). C a n . : Gratiani Decr. C. XIII q. 2 c. 7.

* 361 JK I 28

314 ian. 10 aut 11 Roma Moritur. Deponitur in coemeterio Calixti (III[I] id. ian. Volusiano et Anniano coss.). L a u d . i n : Cat. Liberianus (Duchesne I 9; Mommsen 243); Depos. episc. (Duchesne I 10). – R e g . : Seeck Regesten 163. Depos. episc. „IV id. ian. Miltiades in Calisti“, sed Cat. Liberianus „III id. ian.“ praebet. De loco depositionis cf. Borgolte Petrusnachfolge 36.

Silvester I (314–335) * 362 JK I 28

314 ian. 31 Pontificatum init. „Sedit a. XXIII m. X d. XI … temporibus Constantini et Volusiani ex d. kal. febr. usque in d. kal. ian. Constantino et Volusiano coss.“. L a u d . i n : Cat. Liberianus (Duchesne I 9; Mommsen 244); Lib. pont. (Duchesne I 74 et 80 et 170 et 187; Mommsen 52 et 72). – R e g . : Seeck Regesten 162. Cat. Liberianus „pridie kal. febr.“ praebet. De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 53 et 76.

* 363 JK I 28

(314 aug. 1) Arles Ad synodum Arelatensem Claudianum et Vitum presbyteros ac Eugenium et Cyriacum diaconos legatos suos mittit. Isti 33 episcopi synodi eos certiores faciunt de Donatistarum appellatione repulsa nec non de canonibus ad observantiam et disciplinam ecclesiasticam spectantibus. L a u d . i n : J³ 364. – R e g . : Germ. Pont. VII 16 n. 2; Germ. Pont. X 23 n. 2; Gall. Pont. III/1 54 n. *7. De re cf. Scholz Die Rolle der Bischöfe et Pohlkamp Memoria Silvestri 289sq.

364

(314 post aug. 1) Silvestro synodus Arelatensis canones synodales una cum epistola mittit. E d . : Conc. Gall. (CCSL 148A, 3). Cf. J³ *363.

† 365 JK I 29

(314–324 ante mai. 30) Synodus (prima) contra Iudaeos. E d . : Altercatio Silvestri cum Iudaeis (Migne PL 8, 814).

† 366 JK I 29

324 mai. 30 Roma, in Traianis thermis Synodus (secunda) episcoporum 284 (Actum in Traianas thermas III kal. iun. Constantino aug. III et Prisco coss.). E d . : Wirbelauer Zwei Päpste 228. – C a n . : Ps. Is. (Hinschius 449; Schon n. 126). Hoc constitutum Silvestri laud. et in Lib. pont. (Duchesne II 7) et in Leonis IV ep. (JE 2599; Böhmer/Herbers n. 203). De traditione cf. et Wirbelauer Zum Umgang.

* 367 JK I 29

(325 ca. mai. 25) Mittit Victorem et Vincentium presbyteros ad synodum Nicaenam. L a u d . i n : Eusebii Vita Constantini III c. 7 (GCS 7, 80; FChr 83, 319); Sozomeni Hist. eccl. I c. 17 (FChr 73/1 173); Synodicon vet. n. 35 (Duffy 28). Cf. Joannou Ostkirche 31 n. 2.

† 368 JK I 29

(325 post mai. 25) Roma, in thermas Domitianas Synodus (tertia) episcoporum 275 „a Silvestro episcopo et Constantino augusto“ congregata, quae decreta Nicaeni concilii confirmat.

Silvester I (314–335)

77

E d . : Wirbelauer Zwei Päpste 324. Laud. et in Lib. pont. (Duchesne I 74 et 171; Mommsen 48sq.).

† 369

(325) iun. 24 Silvestro synodus Nicaena precatur, ut quidquid constituit in concilio ab eo confirmetur (VIII kal. iul., accepta XIII kal. nov. Paulino et Iuliano coss.). E d . : Migne PL 8, 822.

† 370 JK †174

(325) oct. 28 Concilii Nicaeni decreta confirmat. Addit de Victorino, qui „cyclos paschae pronuntiaverit fallaces“ (V kal. nov., accepta IV id. febr. Constantino VII et Constantio cesare IV coss.). – Gaudeo promptam vos. E d . : Mansi Conc. 2, 720; Migne PL 8, 823.

† 371 JK †175

(325) dec. 27 Concilio Nicaeno significat se quoque synodum coegisse, damnasseque Victorinum episcopum et Hippolitum diaconum, socios Manichaeorum, Iobianumque et Calixtum, „qui dixerint non pascha venire die suo, nec mense, sed X kal. mai. custodiri“. Anathematizat Photinum, Sabellium, Arium. Iubet iudicia sua rata haberi (XII kal. oct.). – Gloriosissimus atque piissimus. E d . : Mansi Conc. 2, 721; Migne PL 8, 823; Migne PL 56, 214. Lib. pont. (Duchesne I 74 et 171; Mommsen 48) laudat „concilium cum eius consensu (al. praecepto) in Nicea Bithiniae“ factum esse.

*? 372

(314–325) Constituit, „ut baptizatum linet presbiter chrisma levatum de aqua“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 171; Mommsen 49). Cf. Duchesne Lib. pont. I 189 adn. 19.

*? 373

(314–325) Constituit, „ut nullus laicus crimen clerico audeat inferre“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 76 et 171; Mommsen 50). Cf. Duchesne Lib. pont. I 189 adn. 20.

*? 374

(314–325) Constituit, „ut nullus clericus propter causam quamlibet in curia introiret nec ante iudicem cinctum causam dicere nisi in ecclesia“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 76 et 171; Mommsen 50). Cf. Duchesne Lib. pont. I 190 adn. 23.

*? 375

(314–325) Constituit, „ut diacones dalmaticas in ecclesia uterentur et pallea linostema leva eorum tegerentur“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 70 et 171; Mommsen 50). Cf. Duchesne Lib. pont. I 189 adn. 21.

*? 376

(314–325) Constituit, „ut sacrificium altaris non in siricium neque in pannum tinctum celebrari, nisi tantum in lineum terrenum procreatum“.

78

Silvester I (314–335) L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 76 et 171; Mommsen 51). Cf. Duchesne Lib. pont. I 190 adn. 24.

*† 377

(327) (Lodi Vecchio) Legati apostolici a concilio Nicaeano redeuntes ecclesiam ss. Petri et Pauli (de Laude vetere) consecrant praesente Helena imperatrice et unicuique introeunti de eius poenitentiis 28 annos et totidem quarantenas et tertiam partem omnium peccatorum relexant. L a u d . i n : Tabula in ecclesia (Vignati Storie lodigiane 159); Silvestri privilegium (Kehr Papsturkunden in Rom I 139 n. 1). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 250 n. *†1.

*† 378

(328) Nuntium apostolicum ad ecclesiam s. Petri de Laude (vetere) mittit, ut portet clavem s. Petri. L a u d . i n : Tabula in ecclesia (Vignati Storie lodigiane 159). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 250 n. *†2. Anselmus de Vairano (Arch. stor. di Lodi 28, 86) econtra narrat, Silvestrum I a. 327 oct. 1 altare b. Petri cum clave in honorem s. Mariae et apostolorum Petri et Pauli et aliorum sanctorum consecrasse.

*† 379

(314–335) mart. 20 Roma, S. Croce in Gerusalemme Capellam (s. Crucis in urbe Roma), quae dicitur Hierusalem, consecrat, decorat et sanctificat, ibique recondit reliquias (d. XX m. mart. in vigilia s. Benedicti). L a u d . i n : Inscriptio (Martinelli Roma 96; Piazza La gerarchia cardinalizia 547). – R e g . : Ital. Pont. I 36 n. *†1. In eadem inscriptione etiam legitur, Stephanum papam („qui hic in ista capella mortuus fuit“) cunctis dictam capellam visitantibus dedisse indulgentiam omnium peccatorum.

† 380

(314–335) mart. 30 Silvestro Constantinus imperator privilegium constituit (Dat. Roma sub d. III kal. apr. d. Flavio Constantino aug. IV et Gallicano Coss.). E d . : Constitutum Constantini (MGH Fontes iuris 10). – C a n . : Coll. Vetus Gallica c. XXXVI 12a et c. LXIII 10; Ps. Is. (Hinschius 249; Schon n. 068); Gratiani Decr. D. 96 c. 14. Constitutum Constantini saec. VIII confictum a praemultis doctis tractatur, cf. Fuhrmann in praefatione editionis (MGH Fontes iuris 10). Verisimile laud. in ep. Hadriani I papae a. 778 Carolo Magno scripta (JE 2423). Econtra saec. IX confictum censet Fried Donation (cf. etiam recensionem ad hoc opus spectantem a Goodson/Nelson Review scriptam). Cf. J³ *†407.

*† 381

(314–335) nov. 9 Roma, Laterano In dedicatione basilicae s. Iohannis in Laterano ordinat, ut omnibus ad huius festivitatis laetitiam convenientibus magna fiat remissio peccatorum, Romanis et circumadiacentibus MI annorum. Thuscis et Lombardis duorum milium annorum, sed et his, qui maria transmeare noscuntur, trium milium annorum. L a u d . i n : Prologus Iohannis diac. (Rasponi De bas. Lateranensi 204). – R e g . : Ital. Pont. I 24 n. *†1. Hac indulgentia canonici Lateranenses etiam tunc a. 1806 gloriabantur, eam ecclesiae s. Mariae Salomae Verulanae privilegio suo concedentes, cf. Ital. Pont.

* 382

(314–335 nov. 18?) Basilicam b. Petro a Constantino augusto ex rogatu suo in templum Apollonis fundatam ditat, ubi corpus apostoli in cypro reconditur. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 78 et 176; Mommsen 56).

Silvester I (314–335) *† 383

79

(314–335) nov. 18 Roma, S. Pietro Basilicam b. Petri (in Vaticano) sollemniter consecrat et maximam remissionem peccaminum omnibus ad eam devote venientibus condonat (XIV kal. dec.). L a u d . i n : Petri Mallii Descriptio c. 1 (FSI 90, 54); Maffeo Vegio De rebus bas. s. Petri I c. 2 (FSI 91, 230). – R e g . : Ital. Pont. I 136 n. *†1.

*† 384

(314–335) nov. 18 Roma, S. Paolo fuori le mura Basilicam b. Pauli extra muros (in Via Ostiensi) sollemniter consecrat et maximam remissionem peccatorum omnibus ad eam devote venientibus condonat (XIV kal. dec.). L a u d . i n : Petri Mallii Descriptio c. 1 (FSI 90, 54); Maffeo Vegio De rebus bas. s. Petri I c. 2 (FSI 91, 230). – R e g . : Ital. Pont. I 165 n. *†1. Eadem die a. 390 Siricium novam basilicam dedicasse, Grisar Geschichte Roms I 284 ex inscriptione coniecit.

385

(314–335) Silvestri Alexander episcopus Alexandrinus scribit de XI presbiteris diaconisque Arianis erroribus seductis, qui iam ante Athanasii consecratione condemnati sunt. E d . : Richard Quelques nouveaux fragments 82. – R e g . : CPG 2005. Laud. et in J³ 479.

* 386

(314–335) Facit „constitutum de omne ecclesia“. L a u d . i n : Lib pont. (Duchesne I 74 et 171; Mommsen 48).

* 387

(314–335) Basilicam Lateranensem a Constantino augusto fundatam ditat. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 76 et 172; Mommsen 52).

* 388

(314–335) Basilicam b. Pauli a Constantino augusto ex suggestione sua fundatam ditat, ubi corpus apostoli in aere reconditur. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 78 et 178; Mommsen 60).

* 389

(314–335) Basilicam, quae Hierusalem cognominatur, in palatio Sessoriano (al. Sossariano) a Constantino augusto fundatam ditat. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 80 et 179; Mommsen 61).

* 390

(314–335) Basilicam b. Laurentio in Via Tiburtina in agrum Veranum supra arenario cryptae a Constantino augusto fundatam ditat. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 80 et 181; Mommsen 63).

* 391

(314–335) Basilicam s. martyris Agnetis cum baptisterio a Constantino augusto ex rogatu Constantiae filiae suae fundatam ditat. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 80 et 180; Mommsen 63).

* 392

(314–335) Roma, S. Agnese fuori le mura Constantiam Constantini augusti sororem cum filia augusti in basilica „s. martyris Agnae“ baptizat. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 180; Mommsen 62).

80 * 393

Silvester I (314–335) (314–335) Basilicam bb. martyribus Marcellino presbytero et Petro exorcistae dedicatam et mysileum a Constantino augusto fundatam ditat, ubi mater ipsius sepulta est Helena augusta Via Lavicana miliario III. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 80 et 182; Mommsen 65).

* 394

(314–335) Ecclesiam in praedio cuiusdam presbyteri sui, qui cognominabatur Equitius, iuxta thermas Domitianas (ecclesiam ss. Silvestri et Martini) facit et titulum Romanum constituit. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 170 et 187; Mommsen 47 et 71). – R e g . : Ital. Pont. I 45 n. *1. De loco cf. Pohlkamp Memoria Silvestri 268–283.

* 395

(314–335) „Basilicam in civitate Hostia, iuxta portum urbis Romae bb. apostolorum Petri et Pauli et Iohannis Baptistae“ a Constantino augusto ex rogatu suo fundatam ditat. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 80 et 183; Mommsen 67).

* 396

(314–335) Basilicam s. Iohannis Baptistae in civitate Albanensi a Constantino augusto fundatam ditat. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 80 et 184; Mommsen 69).

* 397

(314–335) Basilicam apostolorum in urbe Capua a Constantino augusto fundatam ditat. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 80 et 185; Mommsen 70).

* 398

(314–335) „Basilicam in civitatem Neapolim“ a Constantino augusto fundatam ditat. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 80 et 186; Mommsen 70).

*? 399 JK I 29

(314–335) „A sacrilegis accusatus apud Constantinum (imperatorem) causam propriam prosequitur“. L a u d . i n : Conc. Rom. a. 378 (Mansi Conc. 3, 624). Factum dubio subiacet.

† 400 JK †176

(314–335) (Roma) Una cum Constantino imperatore init foedus cum Tiridate, rege Armeniorum, et Gregorio „martyri ac strenuo confessore, orientalium et septentrionalium illuminatore“. Gregorium constituit summum Armeniorum omnium patriarcham, eique concedit, ut Georgianorum patriarcham ordinet aliisque privilegiis utatur. – Voluntate atque potentia. E d . : Mansi Conc. 2, 461; Migne PL 8, 579. Fragmenta.

† 401 JK †177 et JK †178

(314–335) (Roma) Universis episcopis per Gallias et per septem provincias constitutis scribit, ut quilibet „de qualibet Galliarum parte“ sub quolibet ecclesiastico gradu ad sedem apostolicam venire contendat vel aut ad alia terrarum loca ire disponat, a Paschasio episcopo Viennensi, aut eius successoribus „documentum formatarum“ sumat. Ad

Silvester I (314–335)

81

ecclesiam Viennensem provincias septem pertinentes enumerat. – Placuit apostolicae sedi. E d . : MGH Epp. 3, 89. – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 155). – R e g . : Gall. Pont. III/1 55 n. †8. Spurium tempore archiepiscopi Guidonis (1088–1119) fictum, quod falsificat et amplificat epistolam Zosimi ad archiepiscopum Patroclum (J³ 739) directam de epistolis formatis praescriptis. In Coll. Quesn. pro „Paschasio Viennensi“ legitur „Retitio Augustodunensi“.

† 402 JK †179

(314–335) Ecclesiae Treverensis „super Gallos et Germanos prioratum“ a s. Petro per baculum doctoribus Euchario, Valerio et Materno concessum „per patriarcham Antiochenum Agricium“ confirmat, „ad honorem“ inquit „patriae domnae Helenae augustae, metropolis eiusdem indigenae, quam ipsa felix per apostolum Mathiam Iudea translatum (cum tunica et clavo Domini et dente s. Petri et scandaliis [sic] s. Andreae apostoli et capite Cornelii papae) ceterisque reliquiis … ditavit“. – Sicut in gentilitate. E d . : Beyer Mittelrhein. UB I 1 n. 1; insertum in Gestis Treverorum c. 19 (MGH SS 8, 152); Hugonis Flav. Chron. (MGH SS 8, 298); Sauerland Trierer Geschichtsquellen 89. – R e g . : Germ. Pont. X 22 n. †1. Spurium in variis versionibus ab saec. X ex. nobis pervenit, cf. Germ. Pont. X. Laud. et in JL 3736.

† 403 JK †180

(314–335) De reis decernit haec: „Ut imprimis paternaliter vocentur et per septem dies exspectentur, nullius ecclesiasticae rei interdicta licentia. Huic vero exspectationi iterum addantur septem dies, interdicta ecclesia intrandi licentia et omnia divina officia audiendi. Post vero addantur duo dies, quibus a pace et communione sanctae ecclesiae sint suspensi. Deinde vero iterum aliis duobus diebus sub eadem exspectatione deportentur; quibus uno die superaddito, omni exspectatione veluti iam desperata, reus mox anathematis gladio feriatur“. – (Praesenti decreto censemus). C a n . : Gratiani Decr. C. V q. 2 c. 2.

† 404 JK †180α

(314–335) Statuit, „sabbato ieiunandum et quintam feriam sicut dominicam observandam, sabbato die Dominum in sepulcro positum omnes eius discipuli ieiunasse“. – (Sabbato ieiunandum et). C a n . : Coll. can. Hibernensis (Wasserschleben Irische Kanonensammlung LXVI c. 9 adn. k).

† 405 JE †180β

(314–335) Disponit, de redditu sanctae ecclesiae quattuor partes fiant, prima pro ecclesiis relevandis, secunda pro clericis, tertia pro pauperibus quartaque pro advenis et peregrinis unacum pontifice. Presbyter, si neminem de sua generositate habeat consortem, conferat, antequam de hoc mundo migraverit, bona sua ecclesiae. – (Commoneo vestrum consortis). C a n . : Coll. Taurinensis (Pflugk-Harttung Acta II 5 n. *14).

*† 406

(314–335) Ecclesiae s. Laurentii (in Via Tiburtina in urbe Roma) indulgentiam concedit. L a u d . i n : Calixti III privilegium a. 1458 iul. 31 in Reg. Vat. t. 453 f. 360. – R e g . : Ital. Pont. I 160 n. *†1. Eaedem indulgentiae esse videntur, quae adservantur Romae in ecclesia s. Petri ad Vincula ex ecclesia s. Petri Cremonae (Kehr Papsturkunden in Italien II 139 n. 1).

82 *† 407

Silvester I (314–335) (314–335) Constantinum augustum baptizat.

Roma, Laterano

L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 74 et 78 et 170 et 174; Mommsen 47 et 54). Laud. et in Constituto Constantini (J³ †380). Cum Eusebii Vita Constantini narrat Constantinum in die mortis suae (337 mai. 22) baptizatum esse, dubitandum est etiam de mentione fontis sacrae basilicae Lateranensi dati, quem Lib. pont. aut „ex metallo“ aut „ex lapide porfyretico“ factum esse dicit. Econtra Synodicon vet. n. 29 (Duffy 22) Constantinum non Romae sed Nicomediae baptizatum edocet. Cf. Amerise Battesimo di Costantino.

*? 408

(314–335) dec. Facit ordinationes VI per m. dec. presbyteros XLII, diaconos XXVI(I); episcopos per diversa loca LXV. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 76 et 80 et 172 et 187; Mommsen 52 et 72). De fide dubitat Harnack Ordinationes.

* 409

(329?–335) Maximinus episcopus Treverensis limina b. Petri apostoli adit. L a u d . i n : Vita s. Maximini c. 3 (AASS mai. 8, 21); Lupi Vita s. Maximini c. 7 (MGH SS rer. Merov. 3, 7). – R e g . : Germ. Pont. X 24 n. *3. De fide cf. Germ. Pont.

*† 410

(329?–346) Summus pontifex (Silvester aut Marcus aut Iulius) Maximino episcopo Treverensi iura privilegiorum Treverensis ecclesiae renovat. L a u d . i n : Iohannis XIII privilegium (JL 3736; Zimmermann Papsturkunden I 384). – R e g . : Germ. Pont. X 24 n. *†4. Cf. J³ †402.

* 411 JK I 30

335 dec. 31 Roma Moritur, postquam annos 21 m. 11 ecclesiam rexit. Deponitur in coemeterio Priscillae Via Salaria ab urbe Roma miliario III (II kal. ian.; Constantino et Albino coss.). L a u d . i n : Cat. Liberianus (Duchesne I 9; Mommsen 244); Depos. episc. (Duchesne I 10); Lib. pont. (Duchesne I 80 et 187; Mommsen 72). – R e g . : Seeck Regesten 183. De tempore cf. Depos. episc., quae dat: „pridie kal. ian. Silvestri in Priscillae“. De sepultura cf. Pohlkamp Memoria Silvestri 250–268.

Marcus (336) * 412 JK I 30

(336 ian. 18) Pontificatum ingreditur. „Sedit a. II m. VIII d. XX … temporibus Constantini Nepotiano et Facundo coss. ex d. kal. febr. usque in d. kal. oct.“. L a u d . i n : Cat. Liberianus (Duchesne I 9; Mommsen 247); Lib. pont. (Duchesne I 80 et 202; Mommsen 74). De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 79.

† 413 JK †181

(336) oct. 24 Athanasium et universos Aegyptiorum episcopos versantes in malis consolatur. Mittit exemplum septuaginta concilii Nicaeni capitum (VIIII kal. nov. Nepotiano et Fecundo coss.). – (Doleo fratres et). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 452; Schon n. 128). De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 165.

* 414

(336) Constituit, „ut episcopus Hostiae, qui consecrat episcopum (i. e. Romanum), palleum uteretur et ab eodem episcopus urbis Romae consecraretur“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 202; Mommsen 73). – R e g . : Ital. Pont. II 15 n. *1.

* 415

(336) Roma Facit basilicam „via Ardeatina“ cum coemeterio Balbinae, quae Constantinus augustus ex eius (Marci) suggestione fundum offert. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 202; Mommsen 73).

* 416

(336) Basilicam „in urbe Roma iuxta Pallacinis“ (ecclesiam s. Marci) condit et aliquos fundos offert. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 202; Mommsen 73). – R e g . : Ital. Pont. I 100 n. *1.

* 417

(336) Ordinat „constitutum de omne(m) ecclesia(m)“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 202; Mommsen 73).

† 418

(336) Marco Athanasius et universi Aegyptiorum episcopi scribunt de numero canonum Nicaenorum pro exemplaribus Nicaeni concilii, quia Ariani eorum exemplaria incenderunt. C a n . : Ps. Is. (Hinschius 451; Schon n. 127); Anselmi Coll. can. I c. 59; Deusdedit Coll. can. I c. 8; Ivonis Decr. IV c. 108; Ivonis (?) Panorm. II c. 106; Gratiani Decr. D. 16 c. 12.

* 419 JK I 30

(336) oct. 7 Roma Moritur, gesto m. 8 d. 20 pontificatu. Deponitur in coemeterio Balbinae (non. oct.).

84

Marcus (336) L a u d . i n : Cat. Liberianus (Duchesne I 9; Mommsen 247); Hieronymi Chron. (GCS 7, 233); Depos. episc. (Duchesne I 10). Cf. Epitaphium Damasianum in Lib. pont. (Duchesne I 204 adn. 13), quod Marci memoriam sacratam esse affirmat. Lib. pont. (Duchesne I 202; Mommsen 73) Marcum in basilica ab eo fundata et „pridie non. oct.“ sepultum notat.

*? 420

(336) dec. Facit ordinationes II in urbe Roma per m. dec. presbyteros XXV(I), diaconos VI; episcopos per diversa loca XXVII. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 80 et 202; Mommsen 74). De incerta fide et tempore cf. Harnack Ordinationes. Lib. pont. ordinationes m. dec. factos esse narrat, sed Marcus iam oct. 7 obiit.

Iulius I (337–352) * 421 JK I 30

(337 febr. 6) Pontificatum adit. „Sedit a. XV m. II d. VI … temporibus Constantini filii Constantini heretici, a cons. Feliciani et Maximini“ (II id. apr.). L a u d . i n : Cat. Liberianus (Duchesne I 9; Mommsen 247); Lib. pont. (Duchesne I 205; Mommsen 75). – R e g . : Seeck Regesten 184. De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 54 et 79. Nova editio epistolarum Iulii I pp. a Thompson Julius facienda pronuntiatur in serie Library of Early Christianity ab Universitate Catholica Americae curanda.

* 422

(338 med.) Roma Athanasium episcopum Alexandrinum in urbe sententiam synodi (J³ *430) exspectantem monet, ut communionem reddat. L a u d . i n : J³ 431, Athanasii Apol. contra Arianos c. 50 (Athanasii Opera II/1, 108).

* 423

(338 ex.) Iulium episcopi Aegypti petunt, ut Athanasio communionem reddat. L a u d . i n : Athanasii Apol. contra Arianos c. 3–9 (Athanasii Opera II/1, 89). Laud. et in Hilarii Coll. antiariana (Frag.) III c. 2 (CSEL 65, 156). Baynes Athanasiana 63 hanc epistolam ad augustum scriptam esse putat, cf. Joannou Ostkirche 42 n. 5.

* 424 JK *182

(338 ex.) Eusebianos ad synodum, qua eorum cum Athanasio episcopo Alexandrino componatur discordia, vocat petentibus eorum legatis Macario presbytero et Martyrio atque Hesychio diaconis. L a u d . i n : J³ 431; Athanasii Apol. contra Arianos c. 50 (Athanasii Opera II/1, 103). Olim ad a. 339, cf. Joannou Ostkirche 43 n. 6.

* 425

(338) Iulium Eusebius una cum synodo Constantinopolitana petit, ut Pistum Alexandrinum episcopum noviter electum confirmet. L a u d . i n : J³ 431. Laud. et in Sozomeni Hist. eccl. III c. 7 (GCS 50, 109). Cf. Joannou Ostkirche 36 n. 3.

* 426 JK *183

(339 post mart. 19) Athanasium episcopum Alexandrinum ad synodum vocat. L a u d . i n : J³ 431, Athanasii Apol. contra Arianos c. 50 (Athanasii Opera II/1, 108). Vide J³ *424. De tempore cf. Joannou Ostkirche 45 n. 7. Ex Athanasii Apol. contra Arianos c. 83 (Athanasii Opera II/1, 162) patet Iulium Athanasio acta synodi Tyrensis misisse, cf. Joannou Ostkirche 41 n. 4.

* 427

(339 ex.) Iulium Paulus Constantinopolitanus, Lucius Adrianopolitanus et alii episcopi Thraciae, Coelae Syriae, Phoeniciae et Palestinae cum presbiteris Alexandrinis adeunt.

86

Iulius I (337–352) L a u d . i n : Sozomeni Hist. eccl. III c. 8 (GCS 50, 110); J³ 431; Athanasii Apol. contra Arianos c. 20 (Athanasii Opera II/1, 102). Cf. Joannou Ostkirche 55 n. 12.

* 428 JK *184

(339) Eusebianos (Marcellum Ancyranum et Asclepam Gazae episcopos) litteris per Elpidium et Philoxenum presbyteros missis ad synodum tempore praestituto Romae celebrandam invitat. L a u d . i n : J³ 431; Sozomeni Hist. eccl. III c. 8 (GCS 50, 110); Athanasii Apol. contra Arianos c. 20 (Athanasii Opera II/1, 102). Olim ad a. 340. De tempore et de Asclepa cf. Joannou Ostkirche 49 n. 9 et 51 n. 10.

* 429 JK *185

(340) Athanasii Alexandrini et Marcelli Ancyrani episcoporum defensores ad synodum Romanam evocat. L a u d . i n : J³ 431; Theodoreti Hist. eccl. II c. 3 (GCS 44, 97); Athanasii Apol. contra Arianos c. 50 (Athanasii Opera II/1, 130).

* 430 JK I 30

(340 ex. aut 341) Roma Synodus episcoporum amplius 50, in qua Athanasius Alexandrinus et Marcellus Ancyranus episcopi criminibus, quae intulerunt iis Eusebiani, absolvuntur. L a u d . i n : J³ 431; Athanasii Apol. contra Arianos c. 1 et 20 (Athanasii Opera II/1); Synodicon vet. n. 43 (Duffy 38, 101). Cf. Joannou Ostkirche 64 n. 16.

431 JK 186

(340 ex.–341) Dianium (al. Danium), Flacillum, Narcissum, Eusebium, Marem, Macedonium, Theodorum eorumque socios reprehendit et de insolentibus litteris per Elpidium et Philoxenum Antiochia missis, et quod ad synodum, Macarii presbyteri et Martyrii Hesychiique diaconorum, quos ipsi legassent, rogatu coactam, non venerint. Eorum excusationes non accipit. Suorum actorum rationem probat. Athanasium et Marcellum episcopos tuetur. In synodo quid actum sit, nuntiat. Monet, ut discordiae finem faciant, ad seque veniant. – Ἀνέγνων τὰ γράμματα; Legi litteras a. E d . : Athanasii Apol. contra Arianos c. 21–25 (Athanasii Opera II/1, 102); EOMIA II 1211; Cassiodori Hist. eccl. IV c. 28 (CSEL 71, 197). – R e g . : CPL 1627. Epistola missa est per Gabianum comitem. Cf. Joannou Ostkirche 66 n. 17 et de tempore ibidem 64. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/1, 88). Cf. J³ *422, J³ *424, J³ *425, J³ *426, J³ *427, J³ *428, J³ 429 et J³ *430.

* 432

(342–343?) Una cum Ossio (Cordubensi) et Maximino (Treverensi) episcopis Athanasio (episcopo Alexandrino) communionem reddit. L a u d . i n : Hilarii Coll. antiariana (Frag.) II c. 5 (CSEL 65, 141). – R e g . : Germ. Pont. X 24 n. *5. Cf. Boshof Rombeziehungen 92sq.

433

(342–343) Una cum Maximino (Treverensi), Ossio (Cordubensi) aliisque Italiae Galliarumque episcopis Constantem I augustum hortatur, ut una cum Constantino II fratre et augusto magnum concilium (Serdicam) convocet. – Αἰσχύνομαι μὲν οὖν.

Iulius I (337–352)

87

E d . : Hilarii Coll. antiariana (Frag.) IV 1,14 (CSEL 65, 57sq.); Athanasii Apologia ad Constantium c. 3 (Athanasii Opera II/8, 280). – R e g . : Germ. Pont. X 24 n. 6. Cf. Boshof Rombeziehungen 90; Feder Studien zu Hilarius von Poitiers I 48 et II 52sq.

434

(342–343) Iulio Osius (Cordubensis episcopus) et Protogenes (Serdicensis episcopus) cum episcopis (in Serdica) congregatis se „fidem factam apud Niceam“ de substantia Filii consentientes esse significant. E d . : EOMIA I 644; Tetz Ante omnia 247; Thompson Papal Correspondence 167; Athanasii Opera III n. 43.5 et n. 46.3.

435

(342–343) Iulium, Maximinum (Treverensem), Ossium (Cordubensem) aliosque episcopos synodus orientalium episcoporum (apud Serdicam constituta) „ut auctores communionis Marcelli et Athanasii ceterorumque sceleratorum“ damnat. E d . : Hilarii Coll. antiariana (Frag.) IV 1, 27 (CSEL 65, 65). – R e g . : Germ. Pont. X 24 n. 7. Cf. Boshof Rombeziehungen 88sq.

436

(342–343) Iulio episcopi in synodo apud Serdicam constituti canones mittunt. E d . : Athanasii Apol. contra Arianos c. 50 (Athanasii Opera II/1, 127). – R e g . : Germ. Pont. X 25 n. 8. Cf. Boshof Rombeziehungen 90–95. De tempore synodi cf. Parvis Marcellus of Ancyra 179.

* 437 JK *187

(342–343) Synodo Sardicensi se de absentia excusat. L a u d . i n : Synodi acta in s. Hilarii Opp. II 629 (Migne PL 10, 639).

* 438 JK I 31

(343) Ad synodum Sardicensem presbyteros Archidamum et Philoxenum legatos suos mittit. L a u d . i n : Athanasii Apol. contra Arianos c. 50 (Athanasii Opera II/1, 130); Hilarii Coll. antiariana (Frag.) II 1sq. (CSEL 65, 126sq.). Laud. et in Synodicon vet. n. 45 (Duffy 40). Cf. Joannou Ostkirche 82 n. 22.

439 JK 188

(346) Presbyteris et diaconis et populo Alexandriae de Athanasio episcopo ad eos redeunte gratulatur. – Συγχαίρω κᾀγὼ ὑμῖν; Gratulor et ipse. E d . : Athanasii Apol. contra Arianos c. 52 (Athanasii Opera II/1, 133); Socratis Hist. eccl. II c. 23 (GCS NF 1,126); Sozomeni Hist. eccl. III c. 20 (GCS 50, 134). – R e g . : CPL 1627. De traditione cf. Jasper Papal Letters 138 adn. 5. Cf. Joannou Ostkirche 99 n. 28. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/1, 130).

* 440 JK I 31

(347) Roma aut Milano? Synodus, in qua Photini damnatio Mediolani a. 345 promulgata confirmatur. L a u d . i n : Hilarii ep. ex opere historico fragmentum II (Mansi Conc. 3, 163; Migne PL 10, 647). Utrum Romae an Mediolani fuerit, dubium est.

* 441

(347) Roma Iulio Ursacius (Singidunensis) et Valens (Mursensis) episcopi Romae commorantes per litteras asserunt se haeresim Arianam et eius auctores damnasse.

88

Iulius I (337–352) L a u d . i n : Paulini Treverensis episcopi litterae Athanasio Alexandrino episcopo transmissae (Boshof Rombeziehungen 94; Athanasii Opera III n. 46); Hilarii Coll. antiariana (Frag.) II 6 (CSEL 65, 143sq.); Athanasii Apol. contra Arianos 58 (Athanasii Opera 2/1, 138); Sozomeni Hist. Eccl. III c. 23 (GCS 50, 137sq.). – R e g . : Germ. Pont. X 25 n. 8 adn. Laud. et in Socratis Hist. eccl. II c. 24 (GCS NF 1, 533). Cf. Joannou Ostkirche 104 n. 30.

† 442 JK †195

(337–351) oct. 1 Universis orientalibus episcopis scribit concilium Nicaenum statuisse: „Ut nullus episcopus, nisi in legitima synodo et suo tempore apostolica auctoritate convocata pulsatus, audiatur, id est iudicetur vel damnetur“. „Accusatores et accusationes, quas saeculi leges non admittant, a sacerdotali funditus avertantur nocumento“. Qui „episcopum praeter Romanae sedis sententiam damnare aut propria pellere sede praesumpserit, sciat se irrecupabiliter esse damnatum“ (kal. oct. Feliciano et Maximiano coss.). – (Decuerat vos fratres). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 456; Schon n. 130); Coll. Anselmo dedic. II c. 128. De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 165.

† 443 JK †196

(337–351) nov. 1 Eusebium, Theognium, Theodorum, Berinthum et ceteros orientales episcopos reprehendit, quod vocati ob iniurias Athanasio illatas ad sese non venerint. Episcopos, quos in synodo iniussu suo coacta deiecissent, restitutos a se esse. Addit de concilii Nicaeni decretis. – (Decuerat vos adversus); (Infames esse censemus). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 464; Schon n. 133; Zechiel-Eckes Blick in Pseudoisidors Werkstatt 60–90); Coll. Anselmo dedic. II c. 129; Anselmi Coll. can. I c. 23 et II c. 45–46 et III c. 84; Deusdedit Coll. can. I c. 10; Bonizonis Liber IV c. 70; Ivonis Decr. IV c. 111; Ivonis (?) Panorm. IV c. 12 et IV c. 107. Sententia una et in spurio Marcelli (Coll. Taurin., J³ 327) laudatur, cf. Pflugk-Harttung Acta II 4 sub n. 13. De traditione cf. Jasper Papal Letters 126 et Zechiel-Eckes Quellenkritische Anmerkungen 49–65.

† 444 JK I 31

(337–351 sept. 24–nov. 1) Roma Synodus episcoporum 122 in ecclesia Constantiniana, in qua symbolum Nicaenum confirmatur Arianique anathematizantur. E d . : Conc. Rom. (Mansi Conc. 2, 1269). Laud. et in Ps. Is. (Hinschius 454; Schon n. 069).

*? 445

(337–351) dec. Facit ordinationes III in urbe Roma per m. dec. presbyteros XVIII, diaconos IIII; episcopos per diversa loca VIIII. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 82 et 205; Mommsen 76). De incerta fide cf. Harnack Ordinationes.

446

(337–352) Iulio Marcellus episcopus Ancyranus exponit, quae Ariani sentiant et quae ipse credat. E d . : Migne PL 8, 915; insertum in Epiphanii Panarion haer. 72, 2sq. (GCS 37, 256sqq.); Athanasii Opera III/3 n. 41.7. – R e g . : CPG 2801. Cf. Joannou Ostkirche 61 n. 15.

* 447

(337–352) „Constitutum fecit, ut nullus clericus causam quamlibet in publico ageret, nisi in ecclesia, et notitia, quae omnibus pro fide ecclesiastica est, per notarios colligeretur, et omnia monumenta in ecclesia per primicerium notarium confectio celebraretur,

Iulius I (337–352)

89

sive cautiones vel instrumenta aut donationes vel conmutationes vel traditiones aut testamenta vel allegationes aut manomissiones clerici in ecclesia per scrinium sanctum celebrarentur“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 205; Mommsen 75). – R e g . : Ital. Pont. I 15 n. *1.

* 448

(337–352) Facit basilicam in urbe Roma iuxta Forum. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 205; Mommsen 75).

* 449

(337–352) Facit basilicam in urbe Roma trans Tiberim (via Flaminia). L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 205; Mommsen 75).

* 450

(337–352) Facit coemeteria III in urbe Roma, „unum Via Flamminea, alium Via Aurelia et alium Via Portuense“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 205; Mommsen 75).

† 451 JK †189

(337–352) Prosdocio scribit, unam esse patris et filii et spiritus sancti divinitatem, filiumque esse et perfectum Deum in carne, et in spiritu perfectum Deum, etc. – Τὸ φρόνημα ἡμῶν; Sententia nostra secundum. E d . : Mansi Conc. 2, 1245; Migne PL 8, 953. Epistolae J³ 451–456 ab Apollinaristis suppositae sunt. Cf. et Iulii ep. ap. Cyrilli Alexandrini Apolog. adv. Orientales (ACO I/1.7, 45).

† 452 JK †190

(337–352) Dionysio (episcopo Corinthio) exponit unam esse Christi naturam, quique cum Paulianistis discernant duas, eos in errore versari. – Θαυμάζω πυνθανομηῶ περὶ; Miror cum nonnullus. E d . : Mansi Conc. 2, 1191; Migne PL 8, 929 et Migne PL 54, 718. Laud. et in Gennadii De vir. illustr. c. 2 (Richardson 7). Epistolae J³ 451–456 ab Apollinaristis suppositae sunt.

† 453 JK †191

(337–352) Scribit de corporis et deitatis in Christo unitate. – Ἅγιον ἒξ ἀρχῆς. E d . : Migne PL 8, 873. Epistolae J³ 451–456 ab Apollinaristis suppositae sunt.

† 454 JK †192

(337–352) Omnibus ecclesiae catholicae episcopis de una Christi persona proponit. – Πέπεισμαι μὴν ἀγαπητοὶ. E d . : Migne PL 8, 876. Epistolae J³ 451–456 ab Apollinaristis suppositae sunt.

† 455 JK †193

(337–352) Divinam verbi incarnationem impugnantes refutat. – Μηδεὶς κατευτελεζέτω τὴν. E d . : Migne PL 8, 876. Epistolae J³ 451–456 ab Apollinaristis suppositae sunt.

† 456 JK †194

(337–352) Epistolam de unione divinitatis Christi cum eius humanitate scribit. – (Ὅθεν ἐξ ἀνάγκης); (Unde necesse est); (Cum ipse Deus); (Non invenitur in).

90

Iulius I (337–352) E d . : Mansi Conc. 2, 1253 et 1254; Migne PL 8, 961 et 963. Huius epistolae solum tria fragmenta extant. Epistolae J³ 451–456 ab Apollinaristis suppositae sunt.

† 457 JK †197

(337–352) Annonam flagellari vetat. – Quicunque tempore messis; (Quicunque enim tempore). E d . : Mansi Conc. 2, 1266; Migne PL 8, 968. – C a n . : Ivonis Decr. VI c. 201; Gratiani Decr. C. XIV q. 4 c. 9. Est c. 7 Capitularis II Niumagae a. 806 habiti (MGH Capit. 1, 131).

† 458 JK †198

(337–352) Edicit, qui presbyter morientibus poenitentiam abneget, eum animarum reum esse. – Si presbyter poenitentiam. E d . : Mansi Conc. 2, 1266; Migne PL 8, 968. – C a n . : Ivonis Decr. XV c. 43; Gratiani Decr. C. XXVI q. 6 c. 12.

† 459 JK †199

(337–352) Constituit haec: „Si quis desponsaverit uxorem vel subarrhaverit, et sive praeveniente die mortis, sive irruentibus quibusdam aliis causis minime eam cognoverit, neque eius superstes frater, neque ullus de consanguinitate eius eandem sibi tollat in uxorem ullo umquam tempore“. – Si quis desponsaverit. E d . : Mansi Conc. 2, 1266; Migne PL 8, 969. – C a n . : Gratiani Decr. C. XXVII q. 2 c. 15.

† 460 JK †200

(337–352) Libertae cum domino matrimonium legitimum esse censet, dirimique servorum matrimonia vetat. – Omnibus nobis unus; (Si quis ancillam). E d . : Mansi Conc. 2, 1266 et 1269; Migne PL 8, 969 et 971. – C a n . : Ivonis Decr. VIII c. 156; Gratiani Decr. C. XXIX q. 2 c. 3.

† 461

(337–352) Iulium Eusebius, Theognius, Theodorus, Berinthus una cum reliquis fratribus et coepiscopis in Antiochia congregatis reprehendunt, quod in communionem receperit Athanasium Alexandrinum, Paulum Constantinopolitanum, Marcellum Ancyrae, Asclepium Gazae, Lucianumque Hadrianopolitanum, quos ipsi damnaverant. E d . : Mansi Conc. 2, 1178; Migne PL 8, 977. Theodorus fuit Perinthi sive Heracleae episcopus, quem in duos distrahit falsarius.

† 462 JK †201

(337–352) „Nullum in utroque sexu permittit ex propinquitate sui sanguinis vel uxoris usque ad septimum generis gradum uxorem ducere vel incesti macula copulari“. – Nullum in utroque. E d . : Mansi Conc. 2, 1267; Migne PL 8, 969. – C a n . : Gratiani Decr. C. XXXV q. 2 et 3 c. 7.

† 463 JK †202

(337–352) De innovatis ecclesiis iterum consecrandis statuit. – De fabrica vero; (De fabrica cuiuslibet); (Qui scelerate vivunt). E d . : Mansi Conc. 2, 1267; Migne PL 8, 969. – C a n . : Ivonis Decr. III c. 25; Gratiani Decr. de cons. D. II c. 24.

Iulius I (337–352) † 464 JK †203

91

(337–352) Episcopis per Aegyptum praecipit de pane vinoque cum aqua permixto in eucharistia offerendis. – Cum omne crimen. E d . : Mansi Conc. 2, 1267; Migne PL 8, 969. – C a n . : Ivonis Decr. II c. 11; Gratiani Decr. de cons. D. II c. 7.

† 465 JK †204

(337–352) Docet haec: „Ecclesia Graecum nomen est, quod in Latinum vertitur convocatio; ... catholica, id est universalis, ideo dicitur, quia per universum mundum est constituta, vel quoniam catholica, id est generalis, in eadem doctrina est ad instructionem“. – Ecclesia Graecum nomen. E d . : Mansi Conc. 2, 1268; Migne PL 8, 970. – C a n . : Ivonis Decr. III c. 3.

† 466 JK †205

(337–352) Qui ecclesiam combusserit, ei poenitentiam quindecim annorum imponit. – Si quis ecclesiam. E d . : Mansi Conc. 2, 1268; Migne PL 8, 971. – C a n . : Ivonis Decr. III c. 127; Gratiani Decr. C. XVII q. 4 c. 14 (fragm. Hygino attributum).

† 467 JK †206

(337–352) Statuit, „ut relictam patris uxoris suae, relictam fratris uxoris suae, relictam filii uxoris suae, relictam consanguineorum uxoris suae usque in tertiam progeniem nemo in uxorem sumat“. „Aequaliter“ inquit „vir coniugatur consanguineis propriis et consanguineis uxoris suae“. – (Et hoc quoque); (Aequaliter vir non). C a n . : Gratiani Decr. C. XXXV q. 2. et q. 3 c. 12sq.

† 468 JK †206α

(337–352) Monet, ut duobus vel tribus testibus testimonia dicentibus consanguinei vel affines separentur. – Duobus vel tribus. E d . : Pflugk-Harttung Acta II 403 n. II. Desumptum esse videtur e can. I Conc. Troiani a. 1093, vide Gratiani Decr. C XXXV q. 6 c. 3.

*† 469

(346–353) (Iulius aut Liberius) Paulino episcopo iura privilegiorum Treverensis ecclesiae renovat. L a u d . i n : Iohannis XIII privilegium (JL 3736; Zimmermann Papsturkunden I 384). – R e g . : Germ. Pont. X 25 n. *†9.

* 470 JK I 32

352 apr. 12 Roma Moritur. Deponitur „in Via Aurelia miliario III in Calisti“ (ad Calixtum) (II id. apr. Constantio V et Constantio caesare coss.). L a u d . i n : Hieronymi Chron. (GCS 7, 233); Cat. Liberianus (Duchesne I 9; Mommsen 247); Depos. episc. (Duchesne I 10); Cat. Corb. (Duchesne I 16). Sedebat igitur Iulius a. 15 m. 2 d. 7; Cat. Liberianus ille vero praebet a. 15 m. 1 d. 11, Cat. Corbeiensis a. 15 m. 2 d. 8, Hieronymi Chron.: a. 16 m. 4.

Liberius (352–366) cui accedit: Felix II (355–365) * 471 JK I 32

(352 iun. 21?) Auspicatur pontificatum. „Sedit a. VI m. III d. IIII … temporibus Constanti filii Constantini usque ad Constantio aug. III“ (XI kal. iun.). L a u d . i n : Cat. Liberianus (Duchesne I 9; Mommsen 248); Lib. pont. (Duchesne I 207; Mommsen 77). Quia his temporibus consuetudo iam Romae firmata fuit episcopum tantum die dominico ordinare (ut affirmat Lipsius Chronologie 262), emendatur dierum nota in „XI kal. iul.“. Liberii creationem ponit Duchesne Lib. pont. I p. CCL argumentis, quibus Kaltenbrunner consentire nequit, ad d. 17 m. mai.; cf. Langen Geschichte I 459 adn. 1. De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 54 et 80.

*† 472

(346–353) (Iulius aut Liberius) Paulino episcopo iura privilegiorum Treverensis ecclesiae renovat. J³ 469.

* 473 JK I 32

(352–353) Synodus, in qua de Athanasio agitur.

Roma

L a u d . i n : J³ 479.

† 474 JK †207

(352–353) Episcopis per Orientem constitutis significat acceptis eorum ad Iulium litteris se per Lucium, Paulum, Helianum presbyteros Alexandriam missos per litterasque Athanasium evocasse, eumque, cum adire Romam recusasset, secundum eorum ad sese epistolam excommunicasse. – Studens paci et. E d . : Hilarii Coll. antiariana (Frag.) III c. 1 (CSEL 65, 155). – R e g . : CPL 453 et 1630. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/1, 168).

* 475 JK *208

(353–354) Constantium imperatorem Arelatis commorantem per Vincentium (Capuanum) et Marcellum (Campaniae) episcopos rogat, ut concilium Aquileiam convocet. L a u d . i n : J³ 476.

476 JK 209

(353–354) Osio episcopo Cordubensi nuntiat Vincentium episcopum Capuanum ad Constantium imperatorem una cum Marcello item Campaniae episcopo missum, non solum licentiam concilii Aquileiae celebrandi non impetrasse, sed etiam in conciliabulo Arelatis iussu imperatoris habito damnationem Athanasii contra suam voluntatem subscripsisse. – Quia in nullo.

Liberius (352–366)

93

E d . : Hilarii Coll. antiariana (Frag.) VII c. 6 (CSEL 65, 167). – R e g . : CPL 457 et 1630. Cf. J³ *475. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/1, 138).

477 JK 210

(353–354) Caecilianum episcopum Spoletinum monet, caveat, ne Vincentii episcopi Capuani exemplo corrumpatur. – Nolo te factum. E d . : Migne PL 8, 1349; Hilarii Coll. antiariana (Frag.) VII c. 4 (CSEL 65, 166); Thompson Papal Correspondence 210. – R e g . : CPL 457 et 1630; Ital. Pont. IV 6 n. 1.

478 JK 211

(353–354) Eusebio (episcopo Vercellensi) significat, Luciferum episcopum Calaritanum cum post Vincentii (episcopi Capuani) defectionem „per Italiam episcopi publica conventione coacti fuerint sententiis Orientalium oboedire“, ad (Constantium) imperatorem de impetranda concilii venia accessurum; cui assit, hortatur. – Me frater carissime. E d . : Insertum in Eusebii Vercellensis Operibus (CCSL 9, 121). – R e g . : CPL 1628; Ital. Pont. VI/2 8 n. 1. Olim ad a. 354. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/1, 142).

479 JK 212

(354) Constantium imperatorem „repetita satisfactione“ adductum non esse dolet, ut in gratiam secum rediret, et convocandi concilii concederet licentiam, non modo Athanasii causa, sed etiam ob alia multa negotia petitam. Negat, litteras a se suppressas esse. Affirmat se Orientalium episcoporum et Aegyptiorum in Athanasium litteras „legisse ecclesiae, legisse concilio“; quod vero octoginta episcopi Aegyptii iudicassent, id pluris se habuisse, quam illorum contra Athanasium sententiam. Scripta illa omnia per Vincentium Arelatem missa esse. Quod de pace secum iungenda significaverint Orientales, quantum tandem spei in illis poni posse, quorum legati ante octo annos in concilio Mediolanensi Arium damnare recusaverint? Luciferum (episcopum Calaritanum), Pancratium presbyterum, Hilarium diaconum, nuntios suos commendat; synodique celebrandae potestatem petit. – Obsecro tranquillissime imperator; Opto tranquillissime imperator. E d . : Luciferi Calaritani Epp. n. 5 (CCSL 8, 311); Liberii ep. in Hilarii Coll. antiariana (Frag.) VII c. 1 (CSEL 65, 89). – R e g . : CPL 444 et 1630. Cf. Hilarii Coll. antiariana (Frag.) V (CSEL 65, 160), J³ *473, Joannou Ostkirche 118 n. 37 et Vetustissimae epp. (FChr 58/1, 146). Cf. J³ 385 et J³ *473.

480 JK 213

(354) Eusebio (episcopo Vercellensi) Luciferum episcopum (Calaritanum) Pancratium presbyterum, Hilarium diaconum, in defendenda ecclesia elaborantes, commendat litteris Calepio datis. – Remeante filio meo. E d . : Insertum in Eusebii Vercellensis Operibus (CCSL 9, 122). – R e g . : CPL 1628; Ital. Pont. VI/2 9 n. 2. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/1, 158).

* 481 JK *214

(354) Fortunatiano episcopo (Aquileiensi) mandat, laboret cum legatis suis, ut (Constantius) imperator concilium celebrari sinat. L a u d . i n : J³ 483. – R e g . : Ital. Pont. VII/1 18 n. *2.

94 * 482

Liberius (352–366), cui accedit: Felix II (355–365) (354) Lucifero, Pancratio, Hilario, Liberii legatis Eusebius episcopus Vercellensis consulit et cum eis ad (Constantium?) imperatorem accedit. L a u d . i n : J³ 483.

483 JK 215

(354) Eusebium (episcopum Vercellensem) laudat, quod Lucifero (episcopo Caralitano), Pancratio compresbytero, Hilario diacono legatis suis, optime consuluerit, cum eisque ad (Constantium?) imperatorem accedere statuerit; quorum negotium Fortunatiano quoque episcopo (Aquileiensi) a se commendatum scribit. – Sciebam domine frater. E d . : Insertum in Eusebii Vercellensis Operibus (CCSL 9, 122). – R e g . : CPL 1628; Ital. Pont. VI/2 9 n. 3. Cf. J³ *481 et J³ *482. Cf. Hübner Kirchengeschichte (FChr 57/1, 160).

484 JK 216

(355) Eusebium (Vercellensem), Dionysium (Mediolanensem), Luciferum (Calaritanum) episcopos exsulantes consolatur. Sibi parem fortunam instare scribit. „In ipsa congressione“ (i. e. in concilio Mediolanensi) quid actum sit, sibi significari vult. – Quamvis sub imagine. E d . : Hilarii Coll. antiariana (Frag.) VI c. 1 (CSEL 65, 165); Luciferi Calaritani Epp. n. 8 (CCSL 8, 320); Thompson Papal Correspondence 212. – R e g . : CPL 457 et 1630; Ital. Pont. VI/2 9 n. 4. Cf. Vetustissimae ep. (FChr 58/1, 164).

* 485 JK I 33

(355) Roma Admonitus ab Eusebio spadone Constantii imperatoris legato, ut Athanasium damnaret et communionem cum Arianis iniret, se id facturum negat. L a u d . i n : Dicta Liberii ad Eusebium spadonem (Migne PL 8, 1357); Athanasii Hist. Arian. ad monachos c. 35sq. (Migne PG 25, 734).

* 486 JK I 34

(355) Roma „A Constantio ad comitatum mitti praeceptus … Liberius aegre, populi metu, qui eius amore flagrabat, cum magna difficultate noctis medio asportatur.“ L a u d . i n : Ammiani Marcellini Res gestae XV c. 7 (Seyfarth 55).

* 487 JK I 34

(355) In comitatu (Mediolani?) In comitatu (Mediolani?) occurrit Constantio imperatore et contra iussum istius perstat in recusando, ne damnet Athanasium (triduo ante quam Liberius in exilium deportetur). L a u d . i n : Dialogus Liberii et Constantini (Migne PL 8, 1360); Theodoreti Hist. eccl. II c. 15 (GCS NF 5, 129); Synodicon vet. n. 52 (Duffy 46).

* 488 JK I 34

(355) Beroeam Thraciae relegatur.

Stara Sagora / Beroea Thraciae

L a u d . i n : Theodoreti Hist. eccl. II c. 16 et 17 (GCS 44, 131).

* 489 JK I 35

(355) Roma Felix (antipapa) consecratur in palatio ab „improbis tribus catascopis i. e. exploratoribus, haud episcopis nuncupandis“. „Sedit a. I m. III d. II“ (Lib. pont.). L a u d . i n : Athanasii Hist. Arian. ad monachos c. 75 (Migne PG 25, 783); Lib. pont. (Duchesne I 211; Mommsen 80).

Liberius (352–366), cui accedit: Felix II (355–365)

95

Felicem anno decimo ante obitum suum, paulo post Liberium in exsilium pulsum, i. e. a. 355 exeunte pontificem creatum esse, cf. Lipsius Chronologie 234. Felicem consensu Constantii imperatoris tempore exsilii Liberii cathedram s. Petri obtinuisse docet edictum eiusdem in Cod. Theodos. XVI. 2 c. 14. Cf. et Rossi Roma Sotterranea II 109. De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 81.

† 490

355 Roma Valfridum Pisanum archipresbyterum et eius socios in Orientem modo pro Christi fide relegatos obsecrat, ut universa litteris intimare dignentur utque resistant, fortes in fide, atque contra Constantium, ecclesiae rebellem, constantes sint, memores interim se habere in passione socios, Luciferum nempe Calaritanum episcopum una cum Pancratio et Hilario S.R.E. clericis (Romae a. Chr. 355 Constantii imp. a. XIX, Arbetione et Lolliano coss.). – Quamvis sub imagine. E d . : Martini Theatrum basilicae Pisanae App. 159. – R e g . : Ital. Pont. III 331 n. †1. Spurium confectum auxilio Liberii epistolae ad Eusebium, Dionysium et Luciferum episcopos a. 355 missae (J³ 483).

*† 491

(355) Stara Sagora / Beroea Thraciae A Fortunatiano (episcopo Aquileiensi) petit, ut litteras suas ad Constantium imperatorem perferat. L a u d . i n : J³ †492; J³ †493. – R e g . : Ital. Pont. VII/1 19 n. *3.

† 492 JK †217

(355) Stara Sagora / Beroea Thraciae Episcopis Orientalibus scribit, antea quidem, ut a Iulio, decessore suo, sic ab ipso defensum fuisse Athanasium; quem autem cum iure damnatum novissime cognovisset, faciendum sibi putasse, ut eorum sententias probaret. Qua de re litteras ad Constantium imperatorem per Fortunatianum (episcopum Aquileiensem) missas nuntiat. Formulam Sirmiensem (primam) a Demophilo expositam laudat. Mandat, reditum sibi impetrent. – Pro deifico timore. E d . : Hilarii Coll. antiariana (Frag.) VII c. 8 (CSEL 65, 168). – R e g . : CPL 457 et 1630. Vide Epitaphium in Rossi Inscriptiones II 83–85 et Duchesne Lib. pont. I 209 adn. 19, quod si vero Liberii memoriae sacratum est (cf. Funck Papstelogium 424, qui istud Martino I papae adscribit), plane eiusdem constantiam firmat, cf. et Chapman The contested letters. Vide etiam Anastasii I pro eadem testimonium in J³ 656 Suppl. et Hilarii Coll. antiariana (Frag.) VI c. 5 (CSEL 65, 166). Cf. J³ *491. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/1, 170).

† 493 JK †218

(355) Stara Sagora / Beroea Thraciae Ursacio, Valenti, Germinio significat, se prius, quam litteras episcoporum Orientalium ad imperatorem miserit, Athanasium damnasse. A Fortunatiano (Aquileiensi episcopo) se petivisse scribit, ut litteras suas ad (Constantium) imperatorem perferret. Se urbis desiderio teneri pacemque sibi esse cum Epicteto et Auxentio. – Quia scio vos. E d . : Hilarii Coll. antiariana (Frag.) VII c. 10 (CSEL 65, 170). – R e g . : CPL 457 et 1630. Vide Epitaphium (Duchesne Lib. pont. I 209 adn. 19), quod si vero Liberii memoriae sacratum est (cf. Funck Papstelogium 424, qui istud Martino I papae adscribit), plane eiusdem constantiam firmat, cf. Chapman The contested Letters. Vide etiam Anastasii I pro eadem testimonium in J³ 658 Suppl. et Hilarii Coll. antiariana (Frag.) VI c. 8 (CSEL 65, 168). De re cf. Hefele/Leclercq Hist. I 917. Cf. J³ *492 et Vetustissimae epp. (FChr 58/1, 174).

† 494 JK †219

(355) Stara Sagora / Beroea Thraciae Vincentio (episcopo Capuano) nuntiat Urbicum diaconum sibi ereptum esse, seque de damnato Athanasio episcopos orientales certiores fecisse. Rogat, conveniant Campaniae episcopi, ut reditum sibi ab (Constantio) imperatore per litteras petant. – Non doceo sed.

96

Liberius (352–366), cui accedit: Felix II (355–365) E d . : Hilarii Coll. antiariana (Frag.) VII c. 11 (CSEL 65, 172). – R e g . : Ital. Pont. VIII 215 n. †1; CPL 457 et 1630. Vide Epitaphium in Rossi Inscriptiones II 83 et 85 (teste Duchesne Lib. pont. I 209 adn. 19), quod si vero Liberii memoriae sacratum est (cf. Funck Papstelogium 424, qui illud Martino I papae adscribit), plane eiusdem constantiam firmat. Vide etiam Anastasii I pro eadem testimonium in J³ 658. Haec epistola falsane esset an genuina, viri docti disseruerunt; genuitatem defendit Caspar Papsttum I 589sq.; econtra Silva-Tarouca Nuovi studi I 67–69 et 187, qui falsitatem probat. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/1, 178).

* 495

(355–358) Felix (antipapa) „basilicam s. Felicis Via Aurelia cum presbyterii honore fungeretur“ facit et eidem ecclesiae agrum vicinum offert. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 211; Mommsen 80). – R e g . : Ital. Pont. I 178 n. *1.

* 496

(355–358) dec. Felix (antipapa) facit ordinationem I in urbe Roma per m. dec. presbyteros XXI, diaconos V; episcopos per diversa loca XVIIII. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 84 et 211; Mommsen 80). De incerta fide cf. Harnack Ordinationes.

* 497 JK I 34

(358) Sremska Mitrovica / Sirmium A Constantio, qui populo Romano reditum suum promiserat, ad synodum vocatus formulam Sirmiensem (tertiam) subscribit. L a u d . i n : Sozomeni Hist. eccl. IV c. 15 (FChr 73/2, 479); Theodoreti Hist. eccl. II c. 17 (GCS 44, 136).

* 498 JK I 34

(358) Roma Romam tertio anno post deportationem redit et habitat in coemeterio s. Agnetis. L a u d . i n : Faustini et Marcellini Libellus precum (Migne PL 13, 81; CSEL 35, 5); Athanasii Hist. Arian. ad monachos c. 41 (Migne PG 25, 742); Theodoreti Hist. eccl. II c. 17 (GCS 44, 136); Lib. pont. (Duchesne I 207; Mommsen 77sq.).

* 499 JK I 34

(358) Roma De exilio revocatus Romam intrat „victor quasi“ depulso Felice (antipapa). L a u d . i n : Hieronymi Chron. (GCS 7, 237); Vita s. Eusebii presbyteri Rom. (Baluze Misc. I 33); Faustini et Marcellini Libellus precum (Migne PL 13, 81; CSEL 35, 5).

* 500 JK I 36

(358) Roma Felix (antipapa) a senatu vel populo „depositus“ habitat „in praediolo suo Via Portuense“. L a u d . i n : Vita s. Eusebii presbyteri Rom. (Baluze Misc. I 33); Faustini et Marcellini Libellus precum (Migne PL 13, 81); Lib. pont. (Duchesne I 83 et 207; Mommsen 78).

* 501 JK I 36

(358–359) Roma Felix (antipapa) Romam „post parvum tempus irrumpit“ et in Iulii basilica trans Tiberim „stationem dare praesumit“. L a u d . i n : Faustini et Marcellini Libellus precum (CSEL 35, 5).

* 502 JK I 36

(358–359) Roma Felix (antipapa) Roma „a multitudine fidelium et proceribus iterum cum magno dedecore proiicitur“. L a u d . i n : Faustini et Marcellini Libellus precum (CSEL 35, 5).

Liberius (352–366), cui accedit: Felix II (355–365) † 503

97

(362 ante febr. 13) Liberio Athanasius Alexandrinus et Aegyptiorum episcopi in synodo apud Alexandriam congregati fidem confirmant et de oppressionibus Arianorum referunt. C a n . : Ps. Is. (Hinschius 474; Schon n. 132). Cf. J³ †504.

† 504

(362 ante febr. 13) Felici (antipapae) Athanasius episcopus Alexandrinus et episcopi Aegyptiorum, Thebaidorum et Libyorum in Alexandrina synodo congregati scribunt de infestationibus Arianorum. C a n . : Ps. Is. (Hinschius 478; Schon n. 135). Cf. J³ †503.

† 505 JK †230

(362) febr. 13 Felix (antipapa) in synodo Athanasio et universis Aegyptiorum, Thebaidorum, Libyorum episcopis in sancta Alexandrina synodo congregatis scribit, „nemo episcopum penes saeculares arbitros accuset, sed apud summos primates, nec prius quam familiariter ei suam indicet querelam et ab eo aut iustam emendationem aut rationabilem percipiat excusationem“. Ante iudicium, quae episcopo ablata sint, restituantur. Neque infames neque sacrilegos posse aut testes aut accusatores esse. Petitam iudicii prolationem dandam episcopo esse etc. Addit de primatibus et metropolitanis etc. (id. febr. Agario et Iuliano coss.). – (Sacram vestram synodicam). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 484; Schon n. 136). De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 165.

† 506 JK †222

(362) mai. 25 Athanasium et omnes in unum congregatos et de trinitatis fide recte sentientes Aegyptiorum episcopos vexatos esse dolet, eorumque fidem in concilii Nicaeni praeceptis positam laudat (VIII kal. iun. Asclepio et Deodato coss.). – (Olim et ab). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 476; Schon n. 134); Coll. Anselmo dedic. XII c. 1; Anselmi Coll. can. I c. 39 et V c. 59; Deusdedit Coll. can. IV c. 45; Gratiani Decr. C. XXIV q. 1 c. 32. De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 165.

† 507 JK †231

(362) oct. 25 Felix (antipapa) in synodo episcopos oppressos, ut insectationes patienter ferant, hortatur (VIII kal. nov. Filimone et Attico coss.). – (Gratia vobis et). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 491; Schon n. 137); Coll. Anselmo dedic. VIII c. 72. De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 165.

* 508 JK *220

(362) „Ad provincias“ mittit „post cassatum Ariminense concilium generalia decreta“, quibus Arianos baptizatos rebaptizari vetat. L a u d . i n : J³ 605.

* 509 JK *221

(362) Decretis synodi Alexandriae ab Athanasio congregatae assentit. L a u d . i n : Athanasii ep. ad Rufinianum lecta in synodo Nicaena II (Athanasii Opera III/3 n. 65).

98 510 JK 223

Liberius (352–366) (363) Episcopis Italiae catholicis praescribit, ut ignoscant iis, qui imprudenter commissam in concilio Ariminensi culpam professi, Arianorum praeceptis renuntiaverint; sed erroris auctores damnari vult. – Imperitiae culpam oblitterat. E d . : Hilarii Coll. antiariana (Frag.) IV c. 1 (CSEL 65, 156). – R e g . : CPL 453 et 1630. Cf. Joannou Ostkirche 138 n. 44. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/1, 180).

* 511 JK I 36

365 nov. 22 Felix (antipapa) moritur (X kal. dec. Valentiniano et Valente coss.). L a u d . i n : Faustini et Marcellini Libellus precum (CSEL 35, 2); Lib. pont. (Duchesne I 85 et 211; Mommsen 81). De tempore cf. Brennecke Hilarius 265–297. Quamvis hic Felix in paparum serie hodie non continetur (cf. Annuario pontificio 2010 p. 9), postea perperam martyr antiquissimus habetur. Unde habent numeros pontifices Felix III (483–492) et Felix IV (526–530). Felicem capite truncatum esse „cum multis clericis et fidelibus occulte iuxta murum urbis ad latus forma Traiani III id. nov.“ legitur perperam in Lib. pont., qui addit: „Et exinde rapuerunt corpus eius christiani cum Damaso presbytero et sepelierunt in basilica supradicta eius, Via Aurelia, XVII kal. dec. in pace“, cf. Duchesne Lib. pont. I p. CXXV.

*? 512

(352–365) dec. Facit ordinationes II in urbe Roma per m. dec. presbyteros XVIII, diaconos V; episcopos per diversa loca XVIIII. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 84 et 208; Mommsen 79). De incerta fide cf. Harnack Ordinationes.

† 513 JK †224

(353–366) febr. 15 Universos episcopos monet, ut iniurias patienter ferant, neve relictis ecclesiis in monasteria concedant (XV kal. mart. Beato et Iuliano coss.). – (In nichilum est); (Nihil est quod). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 494; Schon n. 138); Coll. Anselmo dedic. II c. 79; Gratiani Decr. C. VII q. 1 c. 46.

* 514

(352–366) Roma Facit „basilicam nomini sui iuxta macellum Libiae“ (Lib. pont.) et in honorem Dei et b. Mariae virginis (Mariae Maioris) consecrat, in qua reliquias collocat. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 208; Mommsen 79); De Angeli Bas. s. Mariae descriptio 19; Liverani Nome 95. – R e g . : Ital. Pont. I 54 n. *1.

* 515

(352–366) Sepulchrum s. Agnetis martyris „de platomis marmoreis“ ornat. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 208; Mommsen 79).

† 516 JK †225

(352–366) Praecipit haec: „In ieiuniorum diebus nullae lites, nulla contentiones esse debent.“ – In his ieiuniorum. E d . : Mansi Conc. 3, 229; Migne PL 8, 1408. – C a n . : Ivonis Decr. IV c. 46.

† 517 JK †226

(352–366) Iubet, „abstinendum esse sacratissimis quadragesimae diebus a coniugibus et caste et pie vivendo istos dies transigendos, et sic perveniendum ad diem sanctae paschae“. – Abstinendum est in; (Abstinendum est enim). E d . : Mansi Conc. 3, 230; Migne PL 8, 1408. – C a n . : Ivonis Decr. IV c. 47.

Liberius (352–366) † 518 JK †227

99

(352–366) Praescribit haec: „Si evenerit fames, pestilentia, inaequalitas aeris, vel alia qualiscumque tribulatio, statim ieiuniis, eleemosynis et obsecrationibus Domini misericordia deprecetur.“ – (Si evenerit fames). E d . : Mansi Conc. 3, 230; Migne PL 8, 1410. – C a n . : Burchardi Decr. XIII c. 18.

*† 519

(352–366) Visitantibus monasterium ss. Apostolorum (prope urbem Astensem) die 15 iul. pro qualibet vice tertiae partis et, si eo anno eos mori contigerit, omnium peccatorum plenarium remissionem concedit. L a u d . i n : Iulii II privilegium a. 1511 oct. 25. – R e g . : Ital. Pont. VI/2 179 n. *†1.

* 520

(ante 366) Liberio Athanasius episcopus Alexandrinus scribit de trinitate. L a u d . i n : Athanasii Opera III/5.

* 521

(366 aut paulo ante) Liberio 64 (episcopi) et universi Orientales orthodoxi litteras mittunt per Eustatium, Silvanum, Theophilumque episcopos allatas, quibus cognoverit eos concilii Nicaeni decreta cum Italis et Occidentalibus probasse. Formulam concilii Ariminensis, qui dolo decepti accepissent, ab iis ipsis iam damnatam esse nuntiant. L a u d . i n : J³ 523. Nomina episcoporum tradit J³ 523.

522

(366) Liberio Eustathius (Sebastenus), Theophilus (Castabalorum) et Silvanus Tarensis episcopi, synodi Lampsacenae legati, tum proprio tum eorum, a quibus missi sunt, nomine profitentur, se fidem Nicaenam tenere ac servaturos esse ac, si quis ipsos accusaverit, se coram episcopis causam esse dicturos. E d . : Insertum in Socratis Hist. eccl. IV c. 12 (GCS NF 1, 238); Sozomeni Hist. eccl. VI c. 11 (FChr 73/3, 708). De tempore cf. Migne PL 8, 1378. Laud. et in J³ 523.

523 JK 228

(366) Euethio et aliis episcopis et universis Orientalibus orthodoxis respondet, gratissimas sibi fuisse litteras ab Eustatio, Silvano, Theophilo episcopis allatas, quibus cognoverit, eos concilii Nicaeni decreta cum Italis et Occidentalibus probasse. Formulam concilii Ariminensis qui dolo decepti accepissent, ab iis ipsis iam damnatam esse nuntiat. Qui in erroribus Arianis „post hanc synodum“ perseveraverint, eos cum Ario et Sabellianis et Patropassianis expertes ecclesiae fore scribit. – Τὴν εὐκταιοτάτην ἡμῖν; Optatissimum nobis pacis. E d . : Insertum in Socratis Hist. eccl. IV c. 12 (GCS NF 1, 238); Cassiodori Hist. eccl. VII 25 (CSEL 71, 423). – R e g . : CPL 1629. De traditione cf. Jasper Papal Letters 138 adn. 5 et J³ *521 et Joannou Ostkirche 153 n. 48 et Vetustissimae epp. (FChr 58/1, 184).

† 524 JK †229

(366) Athanasio episcopo Alexandrino significat, quid de incarnatione et de individua trinitate sentiat. Sabellii Ariique dogmata anathematizat. – Ἔστιν οὖν ἡμῖν; Haec igitur est. E d . : Mansi Conc. 3, 211 et 226; Migne PL 8, 1396.

100 * 525 JK I 35

Liberius (352–366) 366 sept. 24 Moritur (VIII kal. oct. Gratiano et Dagalaifo coss.). L a u d . i n : Faustini et Marcellini Libellus precum (CSEL 35, 5). Diem „VIII kal. mai.“ in Lib. pont. (Duchesne I 118; Mommsen 79) traditum a librario depravatum esse putat Kaltenbrunner.

Damasus I (366–384) cui accedit: Ursinus (366–367) * 526 JK I 36 et I 37

(366 sept. 24–30) Roma Damasus diaconus eligitur in Lucinis (S. Lorenzo in Lucina) ab iis, qui Felicem creaverant. Ursinus diaconus eligitur in basilica Iulii (S. Maria di Trastevere) ab iis, qui Liberio studuerant contra Felicem. Damasus „sedit a. XVIII m. III d. XI … temporibus Iuliani“. L a u d . i n : Coll. Avellana n. 1 (CSEL 35, 1); Hieronymi Chron. (GCS 7, 244); Rufini Hist. eccl. XI c. 10 (GCS NS 6/2, 1017); Lib. Pont. (Duchesne I 85 et 212; Mommsen 83). De electionis chronologia cf. Reutter Damasus 31–56. De locis vide et Curran Pagan City 138sq. De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 54 et 82.

* 527 JK I 36

(366 sept. 24–30) Roma, S. Maria in Trastevere Ursinus (antipapa) paulo post electionem consecratur a Paulo episcopo Tiburtino „in basilica, quae Sicinini appellatur“ (Rufinus). L a u d . i n : Coll. Avellana n. 1 (CSEL 35, 1); Hieronymi Chron. (GCS 7, 244); Rufini Hist. eccl. XI c. 10 (GCS NS 6/2, 1017); Lib. Pont. (Duchesne I 85 et 212; Mommsen 83). In Coll. Avellana legitur Ursinum ante Damasum consecratum esse. Econtra Hieronymi Chron. a. 366 et Rufini Hist. eccl. XI c. 10 narrant Damaso ordinato „post non multum temporis intervallum“ Ursinum episcopum constitutum esse. De electionis chronologia cf. Reutter Damasus 31–56.

* 528 JK I 37

(366 sept. 24–30) Roma, S. Maria in Trastevere Ad basilicam Iulii „armatus fustibus perrumpit, et magna caede fidelium per triduum debacchatus est“, postquam „omnes quadrigarios et imperitam multitudinem pretio concitavit“. L a u d . i n : Coll. Avellana n. 1 (CSEL 35, 2); Hieronymi Chron. a. 366 (GCS 7, 244); Rufini Hist. eccl. XI c. 10 (GCS NS 6/2, 1017); Ammiani Marcellini Res gestae XXVII c. 12–14. De electionis chronologia cf. Reutter Damasus 31–56. De loco vide et Curran Pagan City 138sq.

* 529 JK I 37

(366 oct. 1) Roma Consecratur in Lateranensi basilica „post dies septem“ (sc. mortuo Liberio aut Damaso vel Ursino electo). L a u d . i n : Coll. Avellana n. 1 (CSEL 35, 2). – R e g . : Seeck Regesten 228. De electionis chronologia cf. Reutter Damasus 31–56.

* 530 JK I 37

366 oct. 26 Roma Basilicam Liberii (basilicam Sicinini), quo septem presbyteri Ursini confugerant, „obsidet hora diei secunda … et grave proelium concitat; nam effractis foribus igneque supposito, aditum, unde irrumperet, exquirebat; … tunc universi Damasiani irruentes in basilicam, centum sexaginta de plebe tam viros quam mulieres occiderunt, vulneraverunt etiam quamplurimos“ (Hora diei secunda, VII kal. nov. Gratiano et Dagalaifo coss.).

102

Damasus I (366–384) L a u d . i n : Faustini et Marcellini Libellus precum (CSEL 35, 5); Ammiani Marcellini Res gestae XXVII c. 3; Hieronymi Chron. (GCS 7, 244). De electionis chronologia cf. Reutter Damasus 31–56.

* 531 JK I 36

(366 oct.) Ursinus (antipapa) in exsilium expellitur, cum Damasus redemerit „iudicem urbis Viventium et praefectum annonae Iulianum“. L a u d . i n : Faustini et Marcellini Libellus precum (CSEL 35, 5).

* 532 JK I 36

367 sept. 15 Roma Ursinus (antipapa) Romam revenit (XVII kal. oct. Lupicino et Iovino coss.). L a u d . i n : Faustini et Marcellini Libellus precum (CSEL 35, 5). – R e g . : Seeck Regesten 230. Laud. et in epistola Valentiniani aug. (Coll. Avellana n. 5 [CSEL 35, 48]).

* 533 JK I 36

(367) nov. 16 Roma Ursinus (antipapa) Roma „iussione (Valentiniani) imperatoris ad exilium sponte properat“ (XVI kal. dec.). L a u d . i n : Faustini et Marcellini Libellus precum (CSEL 35, 5). – R e g . : Seeck Regesten 230. Cf. et epistolam Valentiniani augusti ad Praetextatum praefectum urbis directam (Coll. Avellana n. 7 [CSEL 35, 49]) et eiusdem epistolam ad Maximinum vicarium urbis a. 370–372 missam (Coll. Avellana n. 12 [CSEL 35, 53]).

* 534

(367 post nov. 16) Damasus a Valentiniano et Valentino et Gratiano augustis petit, ut ei aperiri basilicam Sicinini, „qua una tantum ex ecclesiis catholicae religionis obsequio a dissentientibus adhuc dicitur retentari“, iubeant. L a u d . i n : Epistola Valentiniani imperatoris ad Praetextatum praefectum urbis in Coll. Avellana n. 6 (CSEL 35, 49).

* 535 JK I 37

(366–367) Roma Synodus episcoporum 28 et presbyterorum 25, in qua Liberius damnatur. L a u d . i n : Vita s. Eusebii presbyteri Rom. (Baluze Misc. I 33); Faustini et Marcellini Libellus precum (CSEL 35, 5). Fontes, qui Liberium a Damaso in synodo damnatum esse nuntiant, et propter aetatem et propter alterius partis studium sunt reiciendi.

* 536 JK I 37

(366–367) Macarium presbyterum absque suo consensu coetum Christi fidelium convocantem urbe eicit. L a u d . i n : Faustini et Marcellini Libellus precum (CSEL 35, 5).

* 537 JK I 37

(366–367) Contra Luciferianos Bassi iudicis potestatem implorat sed frustra. L a u d . i n : Faustini et Marcellini Libellus precum (CSEL 35, 5). Bassum munus praefecturae urbis a. 382 demum suscepisse notat Langen Geschichte I 511.

* 538 JK I 37

(368) Synodus, in qua Ursacius et Valens et eorum socii damnantur. L a u d . i n : Athanasii epist. ad Afros episcopos (Migne PG 26, 1046).

Roma

Damasus I (366–384) † 539

103

(370 mai.) Ex parte Damasi Petrus praepositus s. Pauli (Aretinus) et Iohannes S.R.E. diaconus cardinalis laudant et firmant donationem a Zenobio tribuno filio Landerici s. Donato factam. E d . : Pasqui Documenti per la storia I 531 adn. 1. – R e g . : Ital. Pont. III 146 n. †1. De tempore cf. Reutter Damasus 517sq.

540

370 (ante iul. 30) Damaso Valentinianus, Valens et Gratianus imperatores significant, ne „ecclesiastici aut ex ecclesiaticis … viduarum ac pupillarum domos adeant“ neve quid de mulierum liberalitate possint adipisci (Lecta in ecclesiis Rom[ae] III kal. aug. Val[entini]ano et Valente III coss.). E d . : Cod. Theodos. XVI 2, 20.

541 JK 232

(372) oct. 16 Episcopis Illyricis nuntiat in synodo Auxentium haereticum episcopum Mediolanensem damnatum esse. Nicaeni concilii leges servandas scribit, neque ullam esse decretorum Ariminensium auctoritatem (XVII kal. nov. Siricio et Ardabure coss.). – Πιστεύομεν τὴν ἁγίαν; Confidimus quidem sanctitatem; Credimus sanctam fidem. E d . : ACO II/2.1 40; Schwartz Cod. Veronensis 19; Field Damasus and Meletius 10; insertum in Theodoreti Cyri Hist. eccl. II c. 22 (GCS NF 5, 147); Sozomeni Hist. eccl. VI c. 23 (GCS NF 4, 266; GCS 50, 266); Cassiodori Hist. eccl. V c. 29 (CSEL 71, 257). – C a n . : Ps. Is. (Hinschius 518; Schon n. 150); Deusdedit Coll. can. I c. 100. – R e g . : CPL 1633; Ital. Pont. VI/1 28 n. 2. Olim ad a. (369–374), cf. Savio Condanna 3sq. Richard La lettre Confidimus epistolam a. 368 sive 372 datam esse censet, Joannou Ostkirche 162 n. 54 vero eam ad a. 368 oct. 15 ponit. De epistolae huius ap. Ps. Is. usu diem consulesque addicentem, cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 166. Laud. et in Synodico vet. n. 67 (Duffy 60). Cf. Joannou Ostkirche 162 n. 54. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/1, 194).

* 542 JK I 37

(369–374) Roma Synodus Gallicanorum et Italicorum episcoporum 90 (al. 93), in qua de trinitate agitur et Auxentius episcopus Mediolanensis damnatur. L a u d . i n : Synodicon vet. n. 67 (Duffy 60). Una cum Auxentio et alios Ariana haeresi imbutos, nempe Ursacium, Valentem eorumque socios damnatos esse profert Langen Geschichte I 515 adn. 1. Nos autem ex Athanasii ad Afros epistola cognoscimus priorem adversus Arianos Damasi actionem in synodo a. 368 factam esse (J³ 538). De „Tomo Orientalibus a synodo a. 369–370 destinato“ contra Hefele/Leclercq Hist. I 980 adn. 3 disserit Rade Damasus 107 et 116 et 123.

543

(374) Episcopos per Orientem constitutos monet, „ne canonicus ordo in sacerdotum vel clericorum ordinationibus neglegatur aut praevaricatoribus ea impertiatur facile communio“. In dilectionem manere hortatur. – Ea gratia fratres. E d . : Migne PL 13, 350; Acta Romanorum Pontificum 71; Reutter Damasus 250. Cf. Joannou Ostkirche 207 n. 69.

* 544 JK *233

(374) Petro episcopo Alexandrino per quendam diaconum mittit consolatorias simul et communicatorias litteras. L a u d . i n : Theodoreti Hist. eccl. IV c. 22 (GCS 44, 146).

104 * 545 JK I 38

Damasus I (366–384) (374) Synodus, in qua Eustathius et Apollinaris damnantur.

Roma

L a u d . i n : Fragmenta epistolae synodalis in Damasi Opp. 202. Tria ista fragmenta „Ea gratia fratres“, „Illud sane miramur“, „Non nobis quidquam“, quae Hefele/Leclercq Hist. I 982 synodo a. 374 celebrata adscribit, Langen Geschichte et Rade Damasus duabus epistolis attribuunt, ita ut in primo fragmento unam partem, in secundo tertioque alteras partes videant. Sed non concordant de tempore et modo cum illis, quae a Damaso scriptae sint; nam Langen Geschichte 525 et 543 eas synodalibus actis a. 374 et 376, Rade Damasus 108 et 113 vero et Damasi decretali a. 376 et synodali epistolae a. 377 scriptis adscribunt.

* 546 JK *233α

(375) Ad Paulinum episcopum Antiochenum epistolam mittit per Vitalem de eiusdem receptione „voluntati suae et iudicio omnia derelinquens“. – Dilectissimo fratri Paulino. L a u d . i n : J³ 557.

* 547 JK *233β

(375) Paulino episcopo Antiocheno „breviter“ per Petronium indicat se de Vitale „iam in articulo eiusdem profectionis“ aliqua ex parte commotum esse. L a u d . i n : J³ 557.

548

(376) Damasum Hieronymus iterum rogat de personis Dei, quae hypostases dicuntur. E d . : Hieronymi ep. 16 (CSEL 54, 68).

* 549

(376) Damasum Hieronymus interrogat de personis Dei, quae hypostases dicuntur. L a u d . i n : Hieronymi ep. 15 (CSEL 54, 62).

550

(377 vere) Antiochenis petente Meletio Antiocheno episcopo tomum mittit, in quo Arianam haeresem refutat et expositio fidei synodi Romanae continetur. Petit, ut fides ab omnibus orientalibus ecclesiis confirmetur. – Ὁμολογία τῆς καϑολιχῆς; Illud sane miramur;. E d . : Migne PL 13, 352; EOMIA I 279 et I 284; Theodoreti Hist. eccl. V c. 11 (GCS 19, 297). Cf. Schwartz Sammlung des Diaconus 36 et Joannou Ostkirche 218 n. 71. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/1, 200).

* 551 JK I 38

(377 ante nov. 2) Synodus celebratur, in qua Apollinaris et Timotheus damnantur. L a u d . i n : J³ 555. Laud. et in Theodoreti Hist. eccl. V c. 10 (GCS 19, 295 et 297; GCS 44, 295); Synodicon vet. n. 72 (Duffy 64). Synodum ad eadem fragmenta „Illud sane“ et „Non nobis“ pertinere suadet Rade Damasus 113. Synodicon vet. synodum a. 376 attribuit. Cf. Joannou Ostkirche 223 n. 72.

* 552 JK *236

(377 post nov. 2) Petro episcopo Alexandrino Roma proficiscenti tribuit litteras commendatorias ad Alexandrinos directas, quibus et Nicaeni concilii decreta (consubstantialitatis fidem) et Petri ordinationem confirmat.

Damasus I (366–384)

105

L a u d . i n : Socratis Hist. eccl. IV 37 (Migne PG 67, 557; GCS NF 1, 272); Sozomeni Hist. eccl. VI c. 39 (FChr 73/3, 830; GCS 50, 300). Olim ad a. 380, cf. Joannou Ostkirche 225 n. 73.

* 553

(378 ex.–379 in.) Ursinus (antipapa) Coloniam in exsilium mittitur.

Köln

L a u d . i n : Coll. Avellana n. 13 (CSEL 35, 57). – R e g . : Germ. Pont. VII 16 n. *3; Seeck Regesten 250.

* 554

(379 oct.) Damaso et episcopis occidentalibus Meletius episcopus Antiochenus synodalem epistolam mittit, quae damnationem Marcelli, Photini, Apollinarii continet. L a u d . i n : Synodicon vet. n. 75 (Duffy 66). Laud. et in subscriptionibus tomi ad Antiochenos (J³ 550) directi, cf. Joannou Ostkirche 226 n. 74.

555 JK 234

(378–379?) Episcoporum Orientalium erga se reverentiam laudat. Miratur eos, ut Timotheum damnaret, a se petiisse, quem una cum Apollinari praeceptore iamdiu praesente Petro episcopo Alexandrino damnatum esse scribit. Monet, ut concilii Nicaeni leges custodiant. – Ὅτι τῇ ἀποστολικῇ; Quod vestra charitas; Quoniam apostolice sedi. E d . : Insertum in Theodoreti Hist. eccl. V c. 10 (GCS 19, 295 et 44, 295); Damasi Opp. 218 Migne PL 13); Cassiodori Hist. eccl. IX c. 15 (CSEL 71, 517). Epistolam scriptam esse a. 379 sive 381 proponit Reutter Damasus 429–440 praes. 437. Cf. Joannou Ostkirche 231 n. 76. Cf. J³ *551.

* 556 JK I 38

(380) Roma Synodus, quae Apollinaristas, Sabellianos, Eunomianos, Macedonianos, Photianos damnat. L a u d . i n : J³ 557. – R e g . : Seeck Regesten 253.

557 JK 235

(380) Paulino episcopo Antiocheno praescribit, ne aut Vitalem aut illius socios recipiat, nisi prius cum formulam Nicaenam, tum anathematismos contra Apollinaristas, Sabellianos, Eunomianos, Macedonianos et Photinianos in synodo Romana prolatos litterisque istis annexos subscripserint. – Ἐπειδὴ μετὰ τῆς; Per filium meum; Per ipsum filium; Post concilium Nicaenum. E d . : Damasi Opp. 205 et 209; insertum in Theodoreti Hist. eccl. V c. 11 (GCS 44, 297); La Fuente Hist. eccl. de España I 365–366 (Migne PL 13); EOMIA I 284. – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 684); Coll. Hispana n. 1–2 (González); Ps. Is. (Hinschius 499; Schon n. 142); Coll. Romana bipartita I c. 180 (Holste). – R e g . : CPL 1633. Pietri Roma christiana 873–880 censet huius epistolae duae partes non separandae esse eo modo, ut prima („Per filium meum“) ca. a. 375, altera, confessionem fidei continens („Post concilium Nicaenum“) eidemque Paulino directa, ad synodum a. 380 ponatur. Haec in duas partes divisa epistola immutata datur a Hinschius Ps. Is. 498 et 516, secundam vero partem alio loco (Hinschius 499 et 516 n. 20 et 508) dissecat in 3 capitula, in tertio non pauca perperam addens. Haec epistola laudatur etiam in Paulini Aquileiensis Operibus 112 c. III 24 et in Synodico vet. n. 74 (Duffy 66), ubi decretum Paulino Thessalonicensi episcopo missum esse dicitur. De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 166. Cf. J³ *546 et J³ *547 et J³ 556 et Vetustissimae epp. (FChr 58/1, 210 et 214).

106 558 JK 237

Damasus I (366–384) (380) Acholio, Eurydico, Severo, Uranio, Philippo et Ioanni episcopis scribit Maximo Cynico episcopatum Constantinopolitanum recte abrogatum esse. Etenim „philosophorum habitum non convenire incessui christiano; … philosophiam, sapientiae saecularis amicam, esse inimicam fidei, venenum quoddam spei, bellum gravissimum caritatis; … huic homini, qui in habitu idoli incedat, nunquam adscribendum nomen esse christiani“. In concilio Constantinopoli habendo, ut dignum virum eligendum curent, monet, neu „patiantur aliquem contra statuta maiorum de civitate alia ad aliam transduci“. – Decursis litteris dilectionis. E d . : Silva-Tarouca Coll. Thess. 16 n. 1. – R e g . : CPL 1633. Cf. Joannou Ostkirche 239 n. 79 et Vetustissimae epp. (FChr 58/1, 264).

559 JK 238

(380) Acholio (episcopo Thessalonicensi) Rusticum, Gratiani imperatoris silentiarium, Romae „gratiam Dei“ (i. e. baptismum) consecutum commendat. De catholico episcopo in locum Maximi Constantinopolitani substituendo addit. – Ad meritum filii. E d . : Silva-Tarouca Coll. Thess. 18 n. 2. – R e g . : CPL 1633. Cf. Joannou Ostkirche 239 n. 79. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/1, 270).

† 560

(ca. 380) Damaso Hieronymus tractatum ‚De Seraphim' dedicat. E d . : Hieronymi ep. ad Damasum (Nautin Le „De Seraphim“ App.). Hieronymus ca. a. 387 epistolam finxit, ut probat Nautin Le „De Seraphim“ 284–290.

561 JK I 38

(378 vel 381) Roma Synodus, quae a Gratiano et Valentiniano (II) imperatoribus haec petit: „Ut iubere pietas vestra dignetur, quicumque vel eius (Damasi) vel nostro iudicio, qui catholici sumus, fuerit condemnatus, atque iniuste voluerit ecclesiam retinere, vel vocatus a sacerdotali iudicio per contumaciam non adesse, seu ab illustribus viris praefectis praetorio Italiae vestrae, sive a vicario accitus ad urbem Romam veniat, aut, si in longinquioribus partibus huiusmodi emerserit quaestio, ad metropolitani per locorum iudicia deducatur examen“ etc.; deinde haec: „Ut episcopus Romanus, si concilio eius causa non creditur, apud concilium se imperiale defendat“. – Et hoc gloriae. E d . : Ambrosii epp. extra coll. 7 (CSEL 82/3, 191). – R e g . : Seeck Regesten 253. Epistola synodi Romanae inter Ambrosii epistolas tradita est. Vide Rade Damasus 33, qui epistolam synodalem ad Gratianum et Valentinianum imperatores a. 378 aut 379 scriptam esse putat. Laud. et in rescripto Gratiani et Valentiniani augustorum Aquilino vicario urbis directo (Coll. Avellana n. 13 [CSEL 35, 54]). Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/1, 226).

* 562

(381) Damasum Gratianus ad synodum in Aquileia civitate habendam incitat contra haereses. L a u d . i n : Synodicon vet. n. 76 (Duffy 69).

563

(382) Damaso aliisque nonnullis episcopis occidentalibus episcopi orientales in synodo (Constantinopolitana) constituti confirmant se ad synodum Romanam non venisse, sed tres coepiscopos legatos misisse. Fidem suam secundum concilium Niceaenum confitentur.

Damasus I (366–384)

107

E d . : Insertum in Theodoreti Hist. eccl. V c. 9 (GCS 19, 289 et 44, 289); Cassiodori Hist. eccl. IX c. 13sq. (CSEL 71, 510). – R e g . : Germ. Pont. X 25 n. 10; Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 6 n. 6. Cf. Joannou Ostkirche 272 n. 86.

564 JK 251

(382) In synodo edit decretum de spiritu sancto, de canone scripturae sacrae et de sedibus patriarchalibus. – Prius agendum est. E d . : Turner Latin Lists I, 556; EOMIA I 155. – R e g . : CPL 1634. Cf. Gelasii pp. decretum de libris recipiendis et non recipiendis (J³ 1359), cuius capitulum primum Damaso tribuendum esse probat Thiel Epistolae I 44. Cf. Langen Geschichte I 570, qui decretum ad synodum a. 382 celebratam pertinendum esse censet, et Rade Damasus 145. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/1, 272).

* 565 JK *238α

(382) Acholium episcopum Thessalonicensem vicarium suum per Illyricam provinciam, ita ut nullus episcopus absque ipsius consensu ordinari possit, instituit. Laud. in:

* 566 JK I 39

(382) Synodus, in qua de Apollinaristis agitur.

Roma

L a u d . i n : Theodoreti Hist. eccl. V c. 9 (GCS 44, 289); Rufini De adulteratione libr. Origen. in s. Hieronymi Opp. ed. Bened. V 253.

567 JK 239

(383?) Hieronymo mandat, Osanna quid sonet apud Hebraeos, sibi exponat. – Commentaria cum legerem. E d . : Damasi Opp. 280 (Migne PL 13); Hieronymi ep. 19 (CSEL 54, 103). De tempore cf. Reutter Damasus 517sq. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/1, 280).

† 568 JK †245

(366–384) apr. 11 Universos episcopos per Italiae provincias constitutos hortatur, ne „accusationes fratrum per scripta suscipere absque legitimo accusatore“ pergant, neve „unquam prius per scripta eorum, qui accusentur, causam discutiant, quam per querelantium institutiones vocati canonice ad synodum veniant, et praesens per praesentem intelligat, quae ei obiiciantur“ (III id. apr. Siricio et Ardubure coss.). – (Optaveram dilectissimi pro). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 519; Schon n. 151). De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 166. De tempore cf. Reutter Damasus 517sq.

† 569 JK †241

(366–384) mai. 17 Aurelio episcopo Carthaginiensi decreta suorum decessorum mittit; quae, ut servanda curet, hortatur (XVI kal. iun. Gratiano et Siricio coss.). – (Scripta sanctitatis tuae). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 21; Schon n. 003); Coll. Anselmo dedic. III c. 9; Anselmi Coll. can. III c. 109; Deusdedit Coll. can. I c. 98; Gratiani Decr. C. XXV q. 1 c. 5. De tempore cf. Reutter Damasus 517sq.

108 † 570 JK †240

Damasus I (366–384) (366–384) mai. 23 Hieronymo presbytero, „cuius fonte iam saciata est et amplius sitit ecclesia“ mittit vitas decessorum suorum. – Gaudet ecclesia tuo. E d . : Lipsius Chronologie 269; Migne PL 13, 441. De tempore cf. Reutter Damasus 517sq.

† 571 JK †244

(366–384) iun. 1 Prospero Numidiae primae sedis episcopo, Leoni, Reparato, Alexandro, Benedicto, Rufo et omnibus ceteris orthodoxis episcopis scribit de chorepiscopis, in quorum munia ad diminuendam episcoporum dignitatem pertinentia acerbe invehitur (kal. iun. Libio et Theodosio coss.). – (Licet fratres carissimi). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 509; Schon n. 146). De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 148 et 166. De tempore cf. Reutter Damasus 517sq.

† 572

(366–384 ante oct. 25) A Damaso Stephanus archiepiscopus concilii Mauritaniae et universi episcopi Africanae provinciae consilia ad auctoritatem apostolicae sedis et episcopos iudicandos pertinentia petunt. C a n . : Ps. Is. (Hinschius 501; Schon n. 143).

† 573 JK †243

(366–384) oct. 25 Stephano archiepiscopo concilii Mauritaniae et universis episcopis Africanae provinciae scribit, „firmamentum a Deo fixum et immobile atque titulum lucidissimum ... omnium episcoporum apostolicam sedem esse constitutam et verticem ecclesiarum“. „Discutere ... episcopos et summorum ecclesiasticorum causas negotiorum metropolitanos una cum omnibus suis comprovincialibus, ita ut nemo ex eis desit“, licere, „sed definire summas causarum querelas vel damnare episcopos absque ... s. sedis auctoritate“ nemini licere. „Synodum sine (eadem) auctoritate fieri non“ esse „catholicum“. Addit de accusatoribus episcoporum et testibus, de eiectis episcopis ante iudicium restituendis, de iudicii mora concedenda, de „criminum ... discussione ibi agitanda ... ubi crimen admissum“ sit (VIII kal. nov. Flavio et Stilicone coss.). – (Lectis fraternitatis vestrae). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 502; Schon n. 144); Coll. Anselmo dedic. I c. 39; I c. 59; I c. 69; III c. 78; III c. 129; Burchardi Decr. I c. 156; I c. 172; I c. 179; Anselmi Coll. can. I c. 18; II c. 60; III c. 46; Deusdedit Coll. can. I c. 95 (et IV c. 332); Bonizonis Liber III c. 53 et IV c. 71; Ivonis Decr. V c. 266; V c. 290; V c. 295; Ivonis (?) Panorm. IV c. 86; Gratiani Decr. C. II q. 7 c. 39; C. II q. 7 c. 51; C. III q. 6 c. 6; C. V q. 2 c. 1. Cf. Pflugk-Harttung Iter 171 n. 8. De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 148 et 166.

† 574 JK †242

(366–384 oct. 28) Ab Hieronymo petit, ut „Graecorum psallentiam“ sibi mittat. – (Dum multa corpora). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 498; Schon n. 140). De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 165.

575

(366–384) Damaso Hieronymus scribit de seraphym et calculo. E d . : Hieronymi ep. 18B (CSEL 54, 97).

Damasus I (366–384) 576

109

(366–384) Damaso Hieronymus scribit de eo quod „Ossanna Hebraico sermone significat“. E d . : Hieronymi ep. 20 (CSEL 54, 104).

577

(366–384) Damaso Hieronymus rescribit de filio prodigo in evangelio explicato. E d . : Hieronymi ep. 21 (CSEL 54, 111).

578

(366–384) Damaso Hieronymus scribit de seraphym et calculo. E d . : Hieronymi ep. 36 (CSEL 54, 268).

* 579

(366–384) Facit „constitutum … de ecclesia“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 212; Mommsen 83).

* 580

(366–384) Basilicam s. Laurentii iuxta theatrum construit titulumque constituit (s. Lorenzo in Damaso), cui et possessiones et balneum iuxta titulum donat. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 212; Mommsen 83sq.). – R e g . : Ital. Pont. I 93 n. *1.

* 581

(366–384) Basilicam Via Adriatina („in catacumbas“) facit (s. Sebastiani ad Catacumbas in Via Appia), „ubi iacuerunt corpora sancta apostolorum Petri et Pauli“, in quo loco platomam versibus exornatam dedicat. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 85 et 212; Mommsen 83 et 250). – R e g . : Ital. Pont. I 163 n*1.

* 582

(366–384) Constituit, „ut psalmos die noctuque canerentur per omnes ecclesias“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 212; Mommsen 84).

* 583

(366–384) dec. Facit ordinationes V in urbe Roma per m. dec. presbiteros XXXI, diacones XI; episcopos per diversa loca LXII. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 212; Mommsen 84).

† 584 JK †250α

(366–384) De quarta redditus parte ecclesiae, quae pauperibus unacum pontifice notata sit, etiam monachos frui posse declarat. – (De quarta notata). C a n . : Coll. Taurinensis (Pflugk-Harttung Acta II 5 n. *15). Cf. J³ †405.

† 585 JK †250β

(366–384) Docet omnia, quae surdis auribus transeundo sedes apostolica manere permittat, ipso silentio comprobata esse. – (Omnia quae surdis). C a n . : Coll. Taurinensis (Pflugk-Harttung Acta II 5 n. *16).

586 JK I 44

(383–384) Roma Synodus, quae emittit canones 16 de ordinatione episcoporum clericorumque, de diversis impedimentis matrimonii et de virginitate. – Dominus inter caetera. E d . : Duval Ad Gallos episcopos. – R e g . : CPL 1632.

110

Damasus I (366–384) Olim ad a. 402, cum decretalis ad Gallos episcopos a nonnullis temporibus Siricii aut Innocentii adscribatur (cf. Jasper Papal Letters 28 adn. 116). Pietri Roma christiana 764–772 et Duval Ad Gallos episcopos cum Babut La plus ancienne décrétale Damaso attribuunt contra Jasper Rezension Duval et Jasper Canones synodi Romanorum et Jasper Papal Letters 11 adn. 32 et 28–32. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/1, 238).

† 587

(366–384) Damaso Hieronymus scribit de episcopo Carthaginiensi Arrio restituto et de fide patrum Nicaeae congregatorum. E d . : Morin Lettre apocryphe 186; Migne PL Suppl. 1, 303. Cf. et de Bruyne apocryphe.

† 588

(366–384) Hieronymo de Melchisedech rescribit. E d . : Bignami-Odier Lettre apocryphe 186; Migne PL Suppl. 2, 283.

† 589 JK †246

(366–384) Hieronymo significat, „contentionem ortam esse in tota ecclesia Romana de sacrificio, qua hora liceat sacrificare“. Quaerit, de ea re quid sentiat. – Dirigimus vestrae fraternitati. E d . : Theiner Disquisitiones 301. Cf. Burini Epistolari II 24. De Hieronymo cf. Santifaller Saggio 6.

† 590 JK †247

(366–384) Decernit haec: „Calumniator, si in accusatione defecerit, talionem recipiat“. – Calumniator si in. E d . : Mansi Conc. 3, 446. – C a n . : Gratiani Decr. C. II q. 3 c. 2. Cf. Ps. Is. (Hinschius 504; Schon n. 144).

† 591 JK †248

(366–384) Decernit haec: „Si quis episcopum aut presbyterum aut diaconum falsis criminibus appetierit et probare non potuerit, nec in fine dandam ei communionem censet“. – Si quis episcopum. E d . : Mansi Conc. 3, 446. – C a n . : Gratiani Decr. C. II q. 3 c. 4. Est c. 75 Conc. Eliberitani a. 305 habiti.

† 592 JK †249

(366–384) „Oblationes, quae intra sanctam ecclesiam offeruntur, sub dominio laicorum detineri“ vetat. – Hanc consuetudinem que. E d . : Mansi Conc. 3, 446. – C a n . : Gratiani Decr. C. X q. 1 c. 15.

† 593 JK †250

(366–384) Decernit, „ut quisquis metropolitanus infra tres menses consecrationis suae ad fidem suam exponendam palliumque suscipiendum ad apostolicam sedem non miserit, commissa sibi careat dignitate“. – Quoniam quidem metropolitanorum; (Quisquis metropolitanus intra). E d . : Mansi Conc. 3, 447. – C a n . : Burchardi Decr. I c. 25; Deusdedit Coll. can. I c. 79; Ivonis Decr. V c. 354.

Damasus I (366–384) * 594 JK *252

111

(382–384) Ambrosio episcopo Mediolanensi mittit libellum, quem christiani senatores (a. 382) conscripserunt contra Symmachum urbis praefectum sociosque, qui statuam Victoriae e curia Iulia a Gratiano imperatore demotam iterum erigere voluerunt. L a u d . i n : Ambrosii epp. 72 (CSEL 82/3, 16). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 28 n. *3.

595 JK 253

(384) Hieronymo quinque ex testamento veteri quaestiones proponit. Se Lactantii libris delectari negat. – Dormientem te et. E d . : Insertum in Hieronymi ep. 35 (CSEL 54, 265); Damasi Opp. 220 (Migne PL 13). Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/1, 282).

† 596

(384) A Hieronymo petit, ut tractatum ‚De spiritu sancto' Didymi Alexandrini in linguam Latinam vertat. – Dormientem te et. E d . : Hieronymi ep. 35 (CSEL 54, 265). Hieronymus ca. a. 387 epistolam finxit, ut probat Nautin Le premier échange épistolaire.

597

(ca. 384) Damaso Nectarius patriarcha Byzantii et Theophilus Alexandriae „una cum episcopis“ epistolam synodicam scribunt; doctrinam Damasi probant. E d . : Insertum in Socratis Hist. eccl. V c. 10 (Migne PG 67, 588); Sozomeni Hist. eccl. VII c. 12 (GCS 50, 315); Synodicon vet. n. 79 (Duffy 70). – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 8 n. 8. De tempore cf. Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople. Cf. J³ *598 et Joannou Ostkirche 290 n. 90.

* 598

(ca. 384) Nectario patriarchae Byzantii et Theophilo Alexandriae episcopo tomum mittit, qui Arianos, Paulianos, Apolinaristas, Marcellianos et Photinianos anathematos subiciat. L a u d . i n : Synodicon vet. n. 78 (Duffy 70). – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 8 n. 8. De tempore cf. Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople.

* 599 JK *254

(384) Episcopo (Romano) a Symmacho urbis praefecto neque „assectatores eiusdem (catholicae) religionis ... ullam contumeliam pertulisse“, neque „ullum e suis aut carcere aut vinculis adtineri“ testatur. L a u d . i n : Symmachi ep. 21 (MGH Auct. ant. 6/1, 295).

† 600

(384) Damaso Hieronymus versionem Latinam tractatus ‚De spiritu sancto' Didymi Alexandrini mittit. E d . : Hieronymi ep. 36 (CSEL 54, 268). Hieronymus ca. a. 387 epistolam finxit, ut probat Nautin Le premier échange épistolaire.

* 601

(384) Damaso Himerius episcopus Tarraconensis litteras mittit, quae pertinent ad sacramenta et officia ecclesiastica. L a u d . i n : J³ 605.

112

Damasus I (366–384) Post Damasi mortem Siricius successor has litteras in „conventu fratrum“ legit et Himerio respondet (J³ 605).

* 602 JK I 40

(384) dec. 10 Moritur „prope octogenarius sub Theodosio principe“. L a u d . i n : Hieronymi De vir. ill. c. 103 (Barthold 246); Martyrologium Hieronymianum (Opp. XI 519). – R e g . : Seeck Regesten 266. Dies legitur in martyrologio Hieronymi. Nec de anno dubitari potest, siquidem omnes fere catalogi Damasum a. 18 m. 2 (al. 3) d. 10 (al. 11) sedisse testantur.

* 603

(384 dec. 11) Sepelitur „Via Ardiatina in basilica sua“ (III id. dec.). L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 212; Mommsen 84).

Siricius (384–398) * 604 JK I 40

384 (dec.) Creatur pontifex. „Sedit a. XV“ (Ricimere et Clearcho coss.). L a u d . i n : Valentiniani II et Theodosii et Arcadii augustorum epistola Piniane missa in Coll. Avellana n. 4 (CSEL 35, 47); Prosperi Chron. c. 1182 (MGH Auct. ant. 9, 461); Lib. pont. (Duchesne I 86 et 216; Mommsen 86). – R e g . : CPL 1637. De tempore cf. Hornung Directa ad decessorem 19sq. De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 83.

605 JK 255

(385) febr. 11 Himerii episcopi Tarraconensis litteris (J³ *601) acceptis et in „conventu fratrum“ lectis respondet, 1) Arianos rebaptizandos non esse; 2) baptisma nisi paschatis pentecostesque diebus non dandum; 3) apostatas excommunicandos quidem, sed, si redierint, recipiendos, perpetuaque afficiendos poenitentia; 4) sponsam a nemine, nisi a sponso, in matrimonium duci licere; 5) iis, qui voluptatibus post poenitentiam absolutionemque servierint, eucharistiam negandam esse, cum fidelibus oratione et „sacrae mysteriorum“ celebritate iungi permittendum esse; 6) monachos monachasque impudicos e monasteriis pellendos; 7) nec sacerdotes consecratos uti uxoribus; 8) nec eos fieri sacerdotes licere, qui a secundis non abstinuerint nuptiis; 9) qui possint fieri lectores, qui acolyti et subdiaconi, qui presbyteri, qui episcopi; 10) de laicis, qui provecta aetate capessierint ordinem sacerdotalem; 11) qui clerici in secundas nuptias venerint, eos munere privandos esse; 12) feminas supervacaneas e sacerdotum domibus removendas; 13) monachos virtute commendatos in clericorum numerum recipiendos; 14) laico, acta poenitentia, sacerdoti fieri non licere; 15) poenitentes, digamos, viduarum maritos, qui imprudenter sint clerici facti, ad ampliora officia promovendos non esse. – Hortatur „ad servandos canones et tenenda decretalia constituta“, utque haec responsa sua cum dioecesanis episcopis, tum Carthaginiensibus, Baeticis, Lusitanis, Gallicis nuntientur (Arcadio et Bautone coss. IIII id. febr.). – Directa ad decessorem; (Hi vero qui); (Quicumque se vovit). E d . : Zechiel-Eckes Erste Dekretale 81–119. – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 554); Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 231); Fornasari Coll. Mutinensis 312 n. 40; Coll. Vetus Gallica c. XLIX 71 et c. LXIV 30 et c. XLI 30h–l; Coll. Hispana n. 3 (González); Ps. Is. (Hinschius 520; Schon n. 152); Coll. Taurinensis (Pflugk-Harttung Acta II 5 n. *17 et 6 n. *19). – R e g . : CPL 1637; Seeck Regesten 266. Primae epistolae pontificiae, in quibus anni consulum indicantur, extant J³ 605 et J³ 610. Perperam c. 9 et 10 in Coll. Taurinense (Pflugk-Harttung Acta II 5 n. 17 „Quicumque se vovit“) cum illis capitulis coniunctae esse putantur. Expositionem c. 7 praebet Coll. Taurinensis (Pflugk-Harttung Acta II 6 n. 19 „Hi vero qui“). De traditione cf. Wurm Studien und Texte 120. De re cf. Hornung Directa ad decessorem, praes. de autore (267–283) et de tempore (39 et 283). Cf. J³ *508 et J³ 601 et Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 303).

* 606 JK *256

(385?) Magno Maximo augusto scribit de tuenda fide catholica et de Agricio ad presbyterii gradum indebite provecto. L a u d . i n : J³ 607.

114 607

Siricius (384–398) (385) Siricio Magnus Maximus augustus respondet de catholicae fidei cura et de Agricii causa in synodo examinanda. Gesta quibus recentia prodita sunt Manichaeorum seu Priscillianistarum scelera mittit. E d . : Coll. Avellana n. 40 (CSEL 35, 90). Cf. J³ *606.

608 JK *257

(385?) Anysio (episcopo Thessalonicensi) litteris per Candidianum episcopum missis concedit, „ut nulla licentia sit sine consensu eius in Illyrico episcopos ordinare praesumere“. E d . : Mirbt/Aland Quellen 59; Silva-Tarouca Coll. Thess. 19.

* 609 JK I 41

386 ian. 6 Roma Concilium episcoporum 80 ad s. apostoli Petri reliquias, qui decernunt: 1) Ne quis extra conscientiam sedis apostolicae, hoc est primatis, audeat ordinare; 2) ne unus episcopus episcopum ordinare praesumat; 3) ne fiat clericus, qui post remissionem peccatorum cingulum militiae saecularis habuerit; 4) ne viduam ducat clericus; 5) ne qui laicus duxerit viduam, clericus fiat; 6) ne quis alienae ecclesiae clericum ordinet; 7) ne abiectum clericum alia ecclesia admittat; 8) ut venientes a Novatianis vel Montensibus per manus impositionem suscipiantur, praeter eos quos rebaptizant; 9) ne sacerdotes et levitae cum uxoribus suis coeant. L a u d . i n : J³ 610 et J³ 665.

610 JK 258

386 ian. 6 Roma Episcopis Africanis concilii decreta (J³ *609) nuntiat (Romae in concilio episcoporum 80 sub d. VIII id. ian. post cons. Arcadii aug. et Bautonis coss.). – Diversa quamvis cum; Cum in unum. E d . : Conc. Africae (CCSL 149, 59). – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 726). – R e g . : Seeck Regesten 268. Epistolae pontificiae, in quibus anni consulum indicantur, primae extant J³ 605 et J³ 610. De traditione cf. Jasper Papal Letters 17 et 34sq. Et 40.

611 JK 259

(386?) Anysii (episcopi Thessalonicensis) de episcopis in Illyrico ordinandis privilegium confirmat, eumque monet, videat, „ne, ut factum est, certatim in una ecclesia dum ordinare praesumant indignos, veluti tres episcopos fecisse videantur“. – Etiam dudum frater. E d . : Silva-Tarouca Coll. Thess. 19.

* 612 JK I 41

(390) Synodus, in qua Ioviniani haeresis damnatur.

Roma

L a u d . i n : J³ 613; Lib. pont. (Duchesne I 86 et 216; Mommsen 85). In Lib. pont. legitur: „Constitutum fecit de omnem ecclesiam vel contra omnes hereses“.

613 JK 260

(390) Ecclesiae Mediolanensi (al. diversis episcopis) significat, se „facto presbyterio“ damnasse Iovinianum, Auxentium, Genialem, Germinatorem, Felicem, Plotinum, Marcianum, Ianuarium, Ingeniosum, novae haeresis auctores. – Optarem semper fratres. E d . : La Fuente Hist. eccl. de España I 375; Ambrosii epp. extra coll. (CSEL 82/3, 296 et cum correctionibus CSEL 82/4, 365). – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 562); Coll. Hispana n. 4 (González); Ps. Is. (Hinschius 523; Schon n. 153). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 28 n. 4.

Siricius (384–398)

115

Legitur in variis collectionibus canonum, ubi inscribitur „ad diversos episcopos“ (cf. Maassen Bibliotheca Latina 241 n. 275, 4). De traditione cf. Jasper Papal Letters 34sq. Cf. J³ *612 et Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 245).

614

(390) Siricium Ambrosius (Mediolanensis), Sabinus, Bassianus et ceteri episcopi in Mediolana synodo congregati laudant, quod ecclesiam a lupis defendat. Hos adversus virginitatem simulata coniugii defensione saevire, cum huic illam praeferri iubeat Paulus. Iidem haeretici e virgine Christum negantes nasci potuisse, scripturae testimoniis refelluntur. Paucis additis de laude viduitatis et abstinentiae, quibus isti infesti erant, ipsos utpote Manichaeos anathemate ab se confixos testantur patres. E d . : Migne PL 16, 1123; Ambrosii epp. extra coll. 15 (CSEL 82/3, 302).

615

(390) Siricii litteras Ambrosius (Mediolanensis), Sabinus, Bassianus et ceteri episcopi laudant. E d . : Ambrosii epp. extra coll. 15 (CSEL 82/3, 303). – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 566). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 29 n. 5. Legitur in variis collectionibus canonum (cf. Maassen Bibliotheca Latina 354 n. 372) et inter s. Ambrosii epistolas n. 42.

616 JK 261

(392) (Siricius aut Ambrosius Mediolanensis?) Anysio et ceteris episcopis per Illyricum constitutis respondet de Bonoso episcopo se iudicare non posse, quod concilium Capuanum „finitimis et praecipue Macedonibus“ causam cognoscendam mandaverit. De Maria post natum Christum virgine addit. – Accepi litteras vestras. E d . : Ambrosii epp. n. 71 (CSEL 82/3, 7 et cum correctionibus CSEL 82/4, 363). Epistolam potius ipsius Ambrosii Mediolanensis quam Siricii papae esse censet Machielsen Clavis II/A 36.

* 617

(394) Bagadium et Agapium episcopos Bostrinae ecclesiae Alexandriam iudicaturos remittit petentibus synodo episcoporum et Theophilo episcopo Alexandrino. L a u d . i n : Acta conc. Constantinopolitani a. 394 (Codificazione Canonica Orientale F. III/1 80).

*? 618

(384–397) dec. Roma Facit ordinationes V in urbe Roma per m. dec. presbyteros XXXI, diaconos XVI; episcopos per diversa loca XXXII. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 86 et 216; Mommsen 86). De incerta fide cf. Harnack Ordinationes.

619 JK 263

(384–398) Orthodoxis per diversas provincias scribit de ecclesiasticis honoribus caute deferendis. – Cogitantibus nobis metum. E d . : La Fuente Hist. eccl. de España I 376. – C a n . : Coll. Hispana n. 5 (González); Ps. Is. (Hinschius 524; Schon n. 154). De traditione cf. Jasper Papal Letters 35.

* 620 JK *264

(384–398) Ambrosio episcopo Mediolanensi epistolam mittit per Syrum presbyterum incerti tenoris. L a u d . i n : J³ 621. – R e g . : Ital. Pont. VI/1 29 n. *6.

116 621

Siricius (384–398) (384–398) Siricio Ambrosius (episcopus Mediolanensis) litteris sibi per Syrum presbyterum missis respondet. E d . : Ambrosii epp. 46 (CSEL 82/2, 45). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 29 n. 7. Epistolas J³ 621 et J³ 623 ad Siricium Romanum pontificem missas fuisse sunt qui putent. Sunt vero litterae familiares, ut amicus amico et confrater confratri scripsit. Itaque res dubia manet ipsasque epistolas aliter explicari posse concedimus.

* 622

(384–398) Ambrosio episcopo Mediolanensi epistolam per Priscum mittit. L a u d . i n : J³ 623. – R e g . : Ital. Pont. VI/1 29 n. *8.

623

(384–398) Siricio Ambrosius (episcopus Mediolanensis) litteris sibi per Priscum amicum missis respondet. E d . : Ambrosii epp. 41 (CSEL 82/2, 40). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 29 n. 9. Cf. J³ 621 et J³ *622.

624

(384–398) Coniugalem et omnem ecclesiae ministris coitum prohibet. – (Hi vero qui). C a n . : Coll. Taurinensis (Pflugk-Harttung Acta II 6 n. *19).

* 625 JK *262

(384–398) De recipiendis Priscillianistis consilia dat. L a u d . i n : Conc. Toletanum I (Coll. Hispana n. 21 [Gonzáles]).

* 626

(384–398) Vetat presbiteris missas celebrare „sine consecrato episcopi loci“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 86 et 216; Mommsen 85).

* 627

(384–398) Constituit, ut Manicheos „non participarent cum fidelibus communionem“ et „hereticum sub manus inpositione reconciliari“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 86 et 216; Mommsen 85).

† 628 JK †265

(384–398) Decernit haec: „Si sanus vir leprosam duxerit uxorem, aut postmodum ei supervenerit lepra, separentur, ne concepti filii lepra maculentur“. – Si sanus vir. E d . : Mansi Conc. 3, 676; Migne PL 13, 1129.

† 629 JK †266

(384–398) Statuit haec: „Presbyter, qui dicit se nescire, an episcopus fuit, qui eum ordinavit, et aliquanto tempore missas fecit, et postea dimisso officio uxorem duxit, hunc pseudo-presbyterum ... in monasterio ad poenitentiam omni tempore vitae suae retrudendum“. – Presbyter qui dicit. E d . : Mansi Conc. 3, 676; Migne PL 13, 1129.

† 630 JK †267

(384–398) Haec iubet: „Presbyter, qui in vino baptizat, proxima necessitate, ut aeger non periclitetur, pro tali re nulla ei culpa ascribatur; si vero aqua aderat et necessitas

Siricius (384–398)

117

talis non urgebat, hic communione privetur et poenitentiae submittatur; infans vero ... in eo baptismo permaneat“. – Presbyter qui in. E d . : Mansi Conc. 3, 676; Migne PL 13, 1129.

† 631 JK †268

(384–398) Praescribit haec: „Si (presbyter) infantem in periculo constitutum proxima necessitate cum vase aut cum manibus atque in nomine s. Trinitatis baptizaverit, firmiter permanebit“. – Si infantem in. E d . : Mansi Conc. 3, 676; Migne PL 13, 1129.

† 632 JK †269

(384–398) Decernit haec: „Presbyter, qui orationem dominicam non tenet, nec symbolum, neque psalmos, si episcopus fuit, qui eum benedixit, hic primum omnium dignitatem quam illicite praesumpsit, amittat, et sub districta poenitentia omni tempore vitae suae in monasterio degat“. – Presbyter qui orationem. E d . : Mansi Conc. 3, 676; Migne PL 13, 1130.

† 633 JK †270

(384–398) Decernit haec: „Qui vero ita baptizant, ut dicant, in nomine patris mergo, in nomine Filii mergo, et Spiritus Sancti mergo; ii qui ita sunt baptizati, ac si rustice, tamen in nomine sanctae Trinitatis baptizati sunt“. – Qui vero ita. E d . : Mansi Conc. 3, 676; Migne PL 13, 1130.

† 634 JK †270α

(384–398) Iubet, ut contentiones de rebus ecclesiae ortae ad metropolitanum deducantur. Nil liceat, ante principem ulla ratione suspendi, sed episcoporum iudicio terminetur. – (De rebus ecclesiae). C a n . : Coll. Taurinensis (Pflugk-Harttung Acta II 5 n. *17).

† 635 JK †270β

(384–398) Decernit, ut nulli sacerdoti vel diacono aut subdiacono liceat saeculares procurationes suscipere excepta episcopi iussione aut in pauperum favorem. Ut sacerdos, cui ex qualibet muliere suspicio nascatur, nullam cum ea habeat conversationem. Ut nulla ecclesia, ubi baptismus agatur, sine diacono reperiatur. Ut nullus clericus potestatem habeat praedia ecclesiae alienandi vel pignorandi. – (Nulla ecclesia ubi); (Nullus presbyterorum diaconorum); (Nulli sacerdoti vel); (Si cui sacerdoti). C a n . : Coll. Taurinensis (Pflugk-Harttung Acta II 6 n. *20). Fragmenta „ex canonica epistola“.

* 636 JK *271

(398?) Rufinum presbyterum Romam invitat. L a u d . i n : Insertum in Hieronymi Apol. adversus Rufinum III c. 20 (Migne PL 23, 471).

* 637 JK *271α

(ca. 398) Africanis episcopis respondet homines etiam infantili aetate apud Donatistas baptizatos in clerum promoveri minime posse. L a u d . i n : Conc. Africae (CCSL 149, 186).

* 638 JK *272

(398) Rufini presbyteri socios Roma „communicantes ecclesiae“ discessisse, testatur. L a u d . i n : Hieronymi ep. 127 (CSEL 56/1, 145).

118 * 639 JK *272α

Siricius (384–398) (398) Flaviano episcopo Antiocheno litteras pacis transmittit. Laud. in: Cf. Theodoreti Hist. eccl. V c. 8 (GCS 44, 287) et Sozomeni Hist. eccl. VIII c. 3 (FChr 73/4, 962).

* 640

(ca. 398) Episcopos Galliorum in consortium Romanae ecclesiae recipi volentes hortatur, ut a communione Felicis (episcopi Treverensis) partibus Ithacii et Hydatii episcoporum contra Priscillianistas faventis se subtrahant. L a u d . i n : Synodus Taurinensis a. 398 (Conc. Galliae [CCSL 148, 58]). – R e g . : Germ. Pont. X 25 n. *11.

* 641

(398) Siricio Ioannes Chrysostomus per Acacium Beroeensem „ordinationis … decretum“ mittit. L a u d . i n : Sozomeni Hist. eccl. VIII c. 3 (FChr 73/4, 962); Palladii Dialogus III c. 22 (SC 341, 66). – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 14 n. 14.

* 642 JK I 42

(398) nov. 26 Moritur. Sepelitur in cymiterio Priscillae Via Salaria (VIII kal. mart.).

Roma

L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 86 et 216; Mommsen 86). – R e g . : Seeck Regesten 298. Dies funeris in Lib. pont. indicatus dubius est. Quod cum „ter quinos annos“ rexisse Siricium dicat, Duchesne Lib. pont. I p. CCLI suadet, mortem eiusdem, qui m. dec. a. 384 pontifex creatus sit, a 398 nov. 26 ad 399 feb. 22 transponendum esse. Sed contradicunt plane consulum nomina (Honorio IV et Eutychiano coss.), in Siricii mortem ac successoris primordium a Prospero Aquitano notata, atque a. 3, quos fere omnes catalogi Anastasio I tribuunt, cf. Hornung Directa ad decessorem 19–22. Epitaphium ap. Rossi Inscriptiones II 102 et 138 (teste Duchesne Lib. pont. I 217 adn. 5).

Anastasius I (398?–401?) * 643

398 (dec. 5?) Creatur pontifex. „Sedit a. III d. X“ (Honorio IV et Eutychiano coss.). L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 86 et 218; Mommsen 87). Anastasium ecclesiam gubernavisse inde ab 399 nov. 27 usque ad 401 dec. 19 censet Duchesne Lib. pont. I p. CCLI, sed alii catalogi dant a. 3 d. 21 (22), cf. adn. ad Siricii mortem (J³ *642) spectantem. De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 83.

* 644 JK *273

(399) Episcopis Campaniae de Paulino (postea episcopo Nolano) mittit brevi post ordinationem suam epistolas plenas et religionis et pietatis et pacis. L a u d . i n : Paulini Nolani episcopi epist. 20 (CSEL 29, 144; FChr 25/2, 447). – R e g . : Ital. Pont. VIII 298 n. *1.

* 645 JK *274

(399) Paulinum (episcopum Nolanum) „ad natalem suum“ (i. e. in diem suscepti pontificatus) invitat. L a u d . i n : Paulini Nolani episcopi epist. 20 (CSEL 29, 144; FChr 25/2, 447). – R e g . : Ital. Pont. VIII 298 n. *2.

* 646 JK *275

(399?) Anysio episcopo Thessalonicensi „omnia, quae in illis partibus gerantur, tradit cognoscenda“. Laud. in:

647 JK 276

(400) Simpliciano (episcopo Mediolanensi) per Eusebium presbyterum significat se Theophili episcopi (Alexandrini) litteris motum Origenis scripta damnasse. – Grandem sollicitudinem atque. E d . : Hieronymi ep. 95 (CSEL 55, 157). – R e g . : CPL 1638; Ital. Pont. VI/1 29 n. 10. In dubium vocatur a Langen Geschichte I 662; sed ex Anastasii I epistola (J³ 658) ad Venerium Mediolanensem, Simpliciani successorem, directa genuitas elucet. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 353).

* 648

(400–401 ante iun. 7) Anastasio Ioannes episcopus Hierosolymitanus mittit litteras, quae ad libros Origenis in linguam Latinam transferendos attinent. L a u d . i n : J³ 650.

† 649 JK †278

(398–401) iun. 7 Neriani erga sacerdotes studium laudat, eumque parentibus orbatum consolatur (VII id. iun. Theodosio aug. VII et Palladio coss.). – (Multa mihi in).

120

Anastasius I (398?–401?) C a n . : Ps. Is. (Hinschius 526; Schon n. 156). De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 166.

650 JK 282

(400–401) iun. 7 Ioanni episcopo Hierosolymitano respondet Rufinum, si Origenis libros in Latinum convertendo illius laudes spectaverit, damnandum esse, sin vituperationem, probandum. Significat se de ipso Origine damnato ad Venerium episcopum (Mediolanensem) litteras dedisse, et „beatissimorum nostrorum principum manasse responsa, quibus unusquisque Deo serviens ab Origenis lectione revocetur, damnatumque sententia principum, quem lectio reum prophana prodiderit“ (VII id. iun. Theodosio aug. VII et Palladio coss.). – Probatae quidem adfectionis. E d . : Insertum in Rufini Opp. I 408 (Migne PL 21, 627); ACO I/5 3 n. 1. – R e g . : CPL 1640. Cf. J³ *648. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 361).

† 651 JK †277

(398–401) oct. 7 Cunctis Germaniae et Burgundiae episcopis respondet, „dum ss. evangelia in ecclesia recitentur, sacerdotes et ceteri omnes non sedentes, sed curvi stantes audiant et fideliter adorent“; ne „transmarinos homines in clericatus honore suscipiant, nisi quinque aut eo amplius episcoporum chirographis sint designati“; ne Manichaeos recipiant (non. oct. Archadio et Bautone coss.). – (Exigit dilectio vestra). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 525; Schon n. 155). De Ps. Is. falso partim auxilio Lib. pont. conficto cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 166.

* 652

(398–401) Episcopos synodi Hipponensis una cum Venerio Mediolanensi episcopo monet, ne episcopi, qui olim haeresem Donati secuti sint, restituant. L a u d . i n : Notitia de gestis Conc. Carthaginien. 401 sept. 13 habiti (Conc. Africae ante c. 57 et c. 68 [CCSL 149, 194]).

* 653

(398–401) Anastasio et ceteris confratribus episcopi synodi Hipponensis mittunt unum ex suis numero, prout restitutionem episcoporum de haeresi Donati reversorum approbant. L a u d . i n : Notitia de gestis Conc. Carthaginien. 401 sept. 13 habiti ante c. 57 et c. 68 (Conc. Africae [CCSL 149, 194 et 200]).

* 654

(398–401) Constituit, „ut quotienscumque evangelia sancta recitantur, sacerdotes … curvi starent“ et facit „constitutum de ecclesia“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 86 et 218; Mommsen 87).

† 655 JK †279

(398–401) Decimas vel oblationes extra episcopi conscientiam habere vetat. – (Statuimus si quis); (Si quis oblationes); (Statuimus ut si). C a n . : Ivonis Decr. III c. 209; Gratiani Decr. C. XVI q. 1 c. 55. Est c. 7 Conc. Gangr. (EOMIA II 193).

† 656 JK †280

(398–401) Iubet, ut decimae iuxta dispositionem episcopi distribuantur. – (In sacris canonibus). C a n . : Gratiani Decr. C. XVI q. 1 c. 56. Est Conc. Ticin. a. 845/850 (MGH Conc. 3, 213).

Anastasius I (398?–401?) *? 657

121

(398–401) dec. Roma Facit ordinationes II in urbe Roma per m. dec. presbyteros VIIII, diaconos V; episcopos per diversa loca XI. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 86 et 218; Mommsen 87). De incerta fide cf. Harnack Ordinationes.

* 658 JK *281

(400 sept.–401) Venerium episcopum (Mediolanensem) hortatur, ut, sicut olim Arius a sanctis viris in Nicaena synodo congregatis et a Dionysio Mediolanensis, Liberio Romanae ecclesiarum praesulibus aliisque catholicis, qui pro fide exsilium libenter tulerint, trucidatus sit, sic nunc Origenes cum suis detestabilibus blasphemiis damnetur. – Dat mihi plurimum. L a u d . i n : J³ 650. – R e g . : CPL 1639; Ital. Pont. VI/1 29 n. *11. Anastasii I epistolae ad Iohannem ep. Hierosolymitanum missae (J³ 650) exemplar ipsius epistolae adiungit. De qua re „conventum a Theophilo (Alexandrino episcopo) convenisse se memorat s. m. Simplicianum“ (praedecessorem Venerii, cf. J³ 647), ut episcopos aliosque earundem partium catholicos moneret, quatenus Origenes cum suo dogmate damnaretur. Editiones antiquiores hanc epistolam Anastasio II attribuerunt, cf. van den Gheyn Lettre du pape Anastase 3. Ibidem indicatur Dionysium non episcopum Alexandrinum sed episcopum Mediolanensium (a. 352–355) esse.

* 659 JK *283

(401) Episcopos Africanos hortatur, „ut de haereticorum et schismaticorum Donatistarum insidiis et improbitatibus, quibus Africanam ecclesiam vexent, nullo modo“ dissimulent. L a u d . i n : Notitia de gestis Conc. Carthaginien. 401 sept. 13 habiti (Conc. Africae [CCSL 149, 259]).

* 660 JK *284

(401) „Ad Orientem“ litteras mittit, in quibus dicit „libros Origenis περὶ ἀρχῶν a te (Rufino) esse translatos et simplici Romanae ecclesiae … traditos, ut fidei veritatem, quam ab Apostolo didicerant, per te (eum) perderent“. L a u d . i n : Hieronymi Apol. adversus Rufinum III c. 20–21 (Migne PL 23, 493; SC 303, 266).

* 661 JK I 43

401 dec. 14 aut 19? Moritur. Sepelitur „in cymeterio suo ad Ursum piliatum“ (V kal. mai.).

Roma

L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 86 et 218; Mommsen 87). – R e g . : Seeck Regesten 304. De die in Lib. pont. perperam indicato cf. Duchesne Lib. pont. I 219 adn. 6. Cf. J³ 643 adn.

Innocentius I (401?–417) * 662 JK I 44

(401? dec. 20?) Suscipit pontificatum. „Sedit a. XV m. II d. XXI“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 86 et 220; Mommsen 88). – R e g . : Seeck Regesten 304. Omnes fere catalogi assignant Innocentio a. 15 m. 2 d. 22 (al. 21), qui fluxere a d. (dominico) 401 dec. 22 ad d. 417 mart. 12, quo die obiit. Sed Prosperi Chron. (MGH Auct. ant. 9, 465) ponit primordium Innocentii: „Arcadio V et Honorio V coss.“ (a. 402). De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 84.

663 JK 285

402 iun. 17 Anysio (episcopo Thessalonicensi) pontificatum post Anastasii mortem „consentientibus sanctis sacerdotibus omnique clero ac populo“ sibi delatum esse nuntiat. Privilegium a Damaso et Siricio et Anastasio ei datum confirmat, „ut omnia, quae illis partibus gerantur, cognoscat“ (XV kal. iul. Honorio IX et Theodosio V aug. coss.). – Cum Dominus noster; Cum Deus noster. E d . : Silva-Tarouca Coll. Thess. 20. De traditione cf. Jasper Papal Letters 28–32. Cf. J³ *565. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 369).

* 664

(403 iul.) Innocentio Ioannes Chrysostomus nuntiat, ne „improbans iudicium“ probet. „Petrum presbyterum suum“ deferens gesta synodi mittit. L a u d . i n : Palladii Dialogus III c. 14 (SC 341, 66). – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 21 n. 27. Epistolam etiam aliis episcopis mittit. Cf. J³ *668.

665 JK 286

404 febr. 15 Victricio (al. Victorico) episcopo Rothomagensi mittit „regularum hunc librum per plebes finitimas et consacerdotes, quasi didascalicum atque monitorem, sedulo insinuandum“, qui praeter alia, quae sequuntur, praecepta illa concilii, 386 ian. 6 a Siricio celebrati, leges continet hoc ordine: 1) Extra conscientiam metropolitani non ordinandus sit episcopus et nec unus episcopus episcopum ordinare praesumat; 2) ne fiat clericus, qui post remissionem peccatorum cingulum militiae saecularis habet; 3) clericorum lites a congregatis provinciae episcopis diiudicandas esse, „nec alicui licere (sine praeiudicio tamen Romanae ecclesiae) relictis his iudicibus ad alias convolare provincias“; 4) „maiores causas ad sedem apostolicam post iudicium episcopale referendas“ esse; 5) ne mulierem clericus ducat uxorem; 6) ne qui laicus duxerit viduam, clericus fiat; 7) qui in secundas transierint nuptias, eos non posse clericos fieri; 8) ne quis alienae ecclesiae clericum ordinet nec abiectum clericum alia ecclesia admittat; 9) ut venientes a Novatianis vel Montensibus per manus impositionem suscipiantur, praeter eos quos rebaptizant; 10) ne sacerdotes et levitae cum uxoribus suis coeant; 11) et 12) monachos, qui sint clerici facti, debere in coelibatu permanere; 13) curiales ne fiant clerici; 14) monachas velatas, quae „nupserint vel se clanculo corruperint, non esse admittendas ad poenitentiam, nisi

Innocentius I (401?–417)

123

is, cui se iunxerant, de saeculo recesserit“; 15) monachas nondum velatas violatae virginitatis poenitentia solvendas non esse (XV kal. mart. Honorio augusto VI et Aristaeneto coss.). – Etsi tibi frater; Monachi ad clericatus. E d . : Migne PL 20, 468; Pflugk-Harttung Acta II 403 n. 3. – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 519); Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 241); Fornasari Coll. Mutinensis 330 n. 42; Coll. Vetus Gallica c. XLI 30m et c. XLVII 8a–b; Coll. Hispana n. 7 (González); Ps. Is. (Hinschius 529; Schon n. 158). – R e g . : CPL 1641; Seeck Regesten 306. Decreta 1–2 et 5–6 et 8–10 ex concilio Siricii a. 386 (J³ 609) sumpta sunt. De consulum notis cf. Rossi Inscriptiones XXXV. Transcriptio cap. 10 extat in Coll. Taurin. (Pflugk-Harttung Acta II 403 n. 3). Laud. et in JL 6787 (cf. Somerville Scotia Pontificia 24 n. 5 adn. 5). De traditione cf. Wurm Studien und Texte 129 et Jasper Papal Letters 22–28. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 373). Cf. J³ *609.

* 666

(404 in.) Innocentio Theophilus episcopus Alexandrinus nuntiat Ioannem (Chrysostomum) expulsum esse. L a u d . i n : Palladii Dialogus I c. 160 (SC 341, 62).

667

(404 post apr. 17) Innocentio Ioannes Chrysostomus post pascha scribit, quam iniuste urbe et ecclesia sua Theophili factione pulsus sit, et quanta mala sive tum, sive postea patrata sint. E d . : Insertum in Palladii Dialogo app. (SC 342, 68). – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 23 n. 31. Laud. et in Palladii Dialogo III c. 22 (SC 341, 66). De tempore cf. SC 341, 69.

* 668 JK *287

(404) Ioannis (Chrysostomi) episcopi Constantinopolitani et Theophili episcopi Alexandrini factionibus „pares litteras communionis mittit, improbans iudicium, quod a Theophilo (in Ioannem) factum videbatur; dicens debere aliam cogi synodum irreprehensibilem Occidentalium et Orientalium, primum quidem secedentibus ab illo consessu amicis, deinde et inimicis“. L a u d . i n : J³ 671. Cf. J³ *664.

* 669 JK *289

(404) Ioannem (Chrysostomum) episcopum Constantinopolitanum litteris Theotecno presbytero datis ad patientiam hortatur. Se enim, quominus ei opem ferat, impediri ait a potentibus quibusdam. L a u d . i n : J³ 670.

670 JK 288

(404) Theophilo episcopo Alexandrino iam iterum respondet se „sine ratione a Ioannis (Chrysostomi) communione non discessurum“. Vocat eum ad synodum. – Ἀδελφὲ Θεόφιλε ἡμεῖς; Frater Theophile nos. E d . : Insertum in Palladii Dialogo III c. 22 (SC 341, 66). Cf. J³ 666 et J³ *669. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 389).

† 671 JK †290

(404) Arcadium imperatorem et Eudoxiam, quod Ioannem (Chrysostomum) episcopali dignitate privaverint, excommunicat, itemque Arsacium Ioannis successorem et Theophilum episcopum Alexandrinum anathemate afficit. – Φωνὴ αἵματος τοΰ; Vox sanguinis fratris.

124

Innocentius I (401?–417) E d . : Insertum in Theodori Trimithuntis De Vita et exilio et afflictionibus b. Ioannis Chrysostomi (Mai Patrum nov. bibl. VI/2, 284); Nicephori Calixti Hist. eccl. XIII c. 34 (Migne PG 146, 1037); Mich. Glycae Ann. (Bekker 480). Cf. J³ *668.

? 672

(404) Innocentium Arcadius imperator obsecrat, ut se et Eudoxiam ab excommunicatione liberet. E d . : Insertum in Mich. Glycae Ann. (Bekker 481). Traditio duas versiones epistolae („Norunt omnes homines“ et „Omnino o pontifex“) praebet.

† 673 JK †291

(404) Arcadium imperatorem excommunicatione liberat. – Ἀπεδεξάμην ὑμῶν τὴν; Studium vestrum Dei. E d . : Insertum in Theodori Trimithuntis De Vita et exilio et afflictionibus b. Ioannis Chrysostomi (Maii Patrum nov. bibl. VI 289); Mich. Glycae Ann. (Bekker 482).

674 JK 292

(ca. 404) Episcopis in synodo Toletana (al. Tolosana deprav.) constitutis significat, schismate Hispanico per Hilarium episcopum et Elpidium presbyterum nuntiato, „in consessu presbyterii“ statutum esse: 1) Baeticos et Carthaginienses episcopos non debuisse ideo „a pace omnium discedere“, quod Symphosius et Dictinius, deposita Priscilliani haeresi, recepti fuissent; 2) episcopos a Rufino et Minucio in alienis ecclesiis contra canones Nicaenos ordinatos deiciendos esse; 3) Ioannem episcopum removendum, nisi Symphosium et Dictinium iniuriis afficere desistat; 4) in quibusdam ordinationibus vitiosis pacis ergo conivendum esse; 5) Gregorii episcopi Emeritensis querelam esse audiendam. Addit 6) de iis, quibus fieri clericis liceat. – Saepe me et. E d . : La Fuente Hist. eccl. de España I 399. – C a n . : Coll. Hispana n. 27 (González); Ps. Is. (Hinschius 552; Schon n. 186). De traditione cf. Jasper Papal Letters 36. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 391).

675 JK 293

(405) febr. 20 Exsuperio episcopo Tolosano respondet: 1) Et diaconos et presbyteros incontinentes omni munere ecclesiastico privandos esse; 2) morientibus nec poenitentiam nec communionem negandam; 3) contra ius fasque eos non agere, „qui post baptismum administraverint, et aut tormenta sola exercuerint aut etiam capitalem protulerint sententiam“ in noxios; 4) quid sit, cur uxores adulterae, adulteris viris facilius possint puniri; 5) licitum esse, „a principibus poscere mortem alicuius vel sanguinem de reatu; quam rem principes nunquam sine cognitione concedere“ scribit; 6) adulteros esse coniuges, quorum vel alter vel altera divortium ante fecerit; 7) „qui libri recipiantur in canone“ (X kal. mart. Stilicone [II] et Anthemio coss.). – Consulenti tibi frater; Nam si ad; Sicut mulieres si. E d . : Wurm Decretales sel. 46–78. – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 500); Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 215); Coll. Vetus Gallica c. II 3 et c. XLI 30n et c. XLIX 7c et e; Coll. Hispana n. 8 (González); Ps. Is. (Hinschius 531; Schon n. 159). – R e g . : Seeck Regesten 308. Excerptum cap. I (IV) in Coll. Taurin. (Pflugk-Harttung Acta II 6 n. 19/2). Eadem praebet sententiam unam sumptam esse e c. IV (10) ap. Coustant Epistolæ 793 in Coll. Taurin. (Pflugk-Harttung Acta II 7 n. 23). De traditione cf. Turner Latin Lists III et Jasper Papal Letters 22–28. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 405).

Innocentius I (401?–417) * 676 JK *292α

125

(405 ante aug. 23) Episcopis Africanis exponit, ut „episcopi ad transmarina pergere facile non debeant“. L a u d . i n : Notitia Conc. Carthaginensis 405 aug. 23 habiti (Conc. Africae [CCSL 149, 214]).

677 JK 294

(405) Clerum populumque ecclesiae Constantinopolitanae consolatur. Ioannis episcopi vicem dolet, datumque illi successorem reprobat. Solos canones Nicaenos custodiendos esse dicit, sed damnandos illos, quos haeretici addiderint. Curae sibi esse scribit, ut synodus oecumenica convocetur. Addit, quae gesta essent, ea se ex Demetrio, Eulysio, Palladio episcopis fugitivis cognovisse. – Ἐκ τῶν γραμμάτων; Ex litteris caritatis. E d . : Insertum in Sozomeni Hist. eccl. VIII c. 26 (FChr 73/4, 1042; GCS NF 4, 384). De consulum notis cf. Rossi Inscriptiones 231. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 417).

* 678 JK *295

(405) Honorio imperatori queritur iniurias Ioannis episcopi Constantinopolitani parti illatas. L a u d . i n : Palladii Dialogus III c. 121 (SC 341, 82).

* 679 JK *296

(405) Arcadio imperatori de Ioanne (Chrysostomo) episcopo Constantinopolitano scribit. L a u d . i n : Palladii Dialogus III c. 121 (SC 341, 82).

680 JK 297

(ca. 406) Aurelium Carthaginiensem et Augustinum Hipponensem episcopos litteris Germano presbytero datis salutat. – Acceptissimi mihi Germani. E d . : Augustini ep. 184 (CSEL 44, 731). – C a n . : Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 251); Coll. Hispana n. 15 (González); Ps. Is. (Hinschius 545; Schon n. 173). – R e g . : CPL 1641. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 425).

681

(406 ex.) Innocentii Ioannes Chrysostomus se paternum affectum et summam in rebus afflictis vigilantiam laudat, et ut hoc studium non remittat, iterum atque iterum obtestatur. E d . : Migne PG 52, 535.

* 682

407 iun. 13 Innocentio episcopi Africani in concilio Carthaginiensi congregati scribunt, „de dissensione Romanae atque Alexandrinae ecclesiae … quo utraque ecclesia inter se pacem, quam praecepit Dominus, teneat". L a u d . i n : Notitia de Conc. Carthaginien. 407 iun. 13 habiti (Conc. Africae [CCSL 149, 217]).

683 JK 298

(407) Ioannem (Chrysostomum episcopum Constantinopolitanum) solatur patientiaque niti iubet. – Εἰ καί πάντα; Etsi innocens prospera. E d . : Insertum in Sozomeni Hist. eccl. VIII c. 26 (FChr 73/4 1040; GCS NF 4, 384). Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 427).

126 * 684 JK I 45

Innocentius I (401?–417) (408) Roma Alarico rege in obsidione urbis perseverante, clam concedit, ut ethnico ritu sacrificetur. L a u d . i n : Zosimi Hist. nova V c. 40–41 (Mendelssohn 196–198; Corp. Scr. Hist. Byz. 305). Cf. Sozomeni Hist. eccl. IX c. 6 (FChr 73/4 1074), qui nihil de Innocentio scribit.

685 JK 299

(409) Ravenna Martianum episcopum Naissitanum iterum hortatur, ut presbyteros et diaconos a Bonoso ante damnationem ordinatos, si abiecerint errorem, recipiat. Etenim Germanionem presbyterum et Lupentium diaconum secum „nunc in Ravennati urbe constituto“ questos esse scribit, „se quidem ecclesias in“ eius „constitutas paroeciis retinere, sed“ eius „communionem non potuisse mereri“. – Superiori tempore si. E d . : Mansi Conc. 3, 1057; Migne PL 20, 519. – C a n . : Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 257); Coll. Hispana n. 25 secunda pars (González); Ps. Is. (Hinschius 549; Schon n. 184). Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 429).

* 686 JK I 46

(409) Ad Honorium imperatorem accedit cum senatus Romani legatis.

Ravenna

L a u d . i n : Zosimi Hist. nova V c. 45 (Mendelssohn 202); Sozomeni Hist. eccl. IX c. 7 (FChr 73/4 1076).

* 687 JK I 46

(410) Ravenna Ravennae commoratur, dum Romam Alaricus rex expugnat et diripit. L a u d . i n : Orosii Hist. adv. pag. VII c. 39 (CSEL 5, 544).

688 JK 300

412 iun. 17 Rufo (episcopo Thessalonicensi) mandat, „curam causasque, si quae exoriantur per Achaiae, Thessaliae, Epiri veteris, Epiri novae et Cretae, Daciae Mediterraneae, Daciae Ripensis, Moesiae, Dardaniae et Praevali ecclesias“ (XV kal. iul. Honorio IX et Theodosio V aug. coss.). – Lectissimo et gloriosissimo. E d . : Silva-Tarouca Coll. Thess. 21. – R e g . : Seeck Regesten 324. Cf. J³ *565. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 433).

689 JK 301

(412) Aurelio (episcopo Carthaginiensi) scribit anni proximi (i. e. anni 414) pascha d. 22 m. mart. agendum sibi videri. Mandat, rem in synodo tractandam curet. Quae si suam in sententiam concesserit, se „deliberatam paschalem diem iam litteris ante, ut moris sit, servandam suo tempore praescripturum esse“, ostendit. Archidamum presbyterum commendat. – Caritatis nostrae officium. E d . : Mansi Conc. 3, 1049; Migne PL 20, 517. – C a n . : Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 252); Coll. Hispana n. 16 (González); Ps. Is. (Hinschius 545; Schon n. 174). – R e g . : CPL 2281a. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 439).

690 JK 302

(ca. 413) Iulianae nobilis feminae religionem laudat et confirmat. – (Singulare membrum ecclesiae). C a n . : Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 252); Coll. Hispana n. 18 (González); Ps. Is. (Hinschius 546; Schon n. 176). Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 441).

Innocentius I (401?–417) 691 JK 303

127

(414) dec. 13 (Rufo, Eusebio, Eustathio, Claudio, Maximiano, Eugenio, Gerontio, Ioanni, Polychronio, Sophronio, Flaviano, Hilario, Macedonio, Calicratio, Zosimo, Profuturo, Nicetae, Hermogeni, Vincentio, Asiologo, Terentiano, Herodiano et Marciano) episcopis Macedonibus et diaconis respondet, 1) qui viduam duxerit, ei ne ultimum quidem ecclesiastici ordinis locum esse concedendum; 2) „qui catechumenus habuerit atque amiserit uxorem, si post baptismum fuerit aliam sortitus“, eum digamum esse; 3) homines ab haereticis baptizatos, manus impositione non fieri clericatus honore dignos, sed laicam tantum communionem adipisci; 4) falso rumore sedem Romanam ad damnandum Photinum elicitam esse (Flavio Constantio cons.). – Magna me gratulatio. E d . : Mansi Conc. 3, 1058; Migne PL 20, 526. – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 505); Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 257); Coll. Hispana n. 26 (González); Ps. Is. (Hinschius 549; Schon n. 185). – R e g . : CPL 1641; Seeck Regesten 328. De traditione cf. Wurm Studien und Texte 133 et Jasper Papal Letters 22–28. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 443).

* 692 JK *303α

(414) Sententiis ab episcopis Macedoniae in Bubalium et Tauranum episcopos latis consentit litteris per Maximinianum et Eumenem missis. L a u d . i n : J³ 693. Cf. Coustant Epistolæ 927 n. XXV.

693 JK 304

(ca. 414) Rufo, Gerontio, Sophronio, Flaviano, Macedonio, Prosdocio, Aristeo episcopis per Macedoniam constitutis respondet Maximinianum et Eumenem episcopos, qui de Bubalio et Tauriano ad eos epistolam a se acceperint, tempestate aliquamdiu esse detentos. Quas ipse Bubalius protulerit, litteras falsas esse scribit. Sententiam de perditissimis illis hominibus suam per Cretenses episcopos divulgari vult. – Mora coepiscoporum nostrorum. E d . : Mansi Conc. 3, 1048; Migne PL 20, 537. – C a n . : Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 250); Coll. Hispana n. 12 (González); Ps. Is. (Hinschius 544; Schon n. 170). Cf. J³ *692. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 463).

*† 694

(402–415) Monasterio s. Zachariae et s. Pancratii Venetiae privilegium et indulgentiam concedit. L a u d . i n : Iulii III privilegium a. 1552 mart. 26 concessum (Bozzoni Il silentio 31). – R e g . : Ital. Pont. VII/2 176 n. *†1.

695 JK 305

(ca. 415) Alexandrum episcopum Antiochenum laudat, quod pacem cum iis conciliaverit, „qui quondam Paulini atque Evagrii episcoporum censiti fuerant nomine“. Elpidium Pappumque episcopos recuperasse ecclesias gaudet. „Ecclesiae Antiochenae communionem recipit“, quoniam omnibus de Ioanne (Chrysostomo) conditionibus sit satisfactum. De Acacio episcopo addit. – Apostolici favoris gratia. E d . : Mansi Conc. 3, 1053; Migne PL 20, 540. – C a n . : Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 254); Coll. Hispana n. 22 (González); Ps. Is. (Hinschius 547; Schon n. 180). „Subscripserunt XX episcopi Italiae“. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 467).

696 JK 306

(ca. 415) Alexandro episcopo (Antiocheno) scribit gratissimam sibi fuisse legationem ab eo missam. Crebras litteras poscit. – Quam grata mihi.

128

Innocentius I (401?–417) E d . : Mansi Conc. 3, 1052; Migne PL 20, 543. – C a n . : Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 253); Coll. Hispana n. 20 (González); Ps. Is. (Hinschius 546; Schon n. 178). Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 473).

697 JK 307

(ca. 415) Acacio episcopo Beroeensi significat, si omnes inimicitias in „sanctum Ioannem (Chrysostomum) mirandum episcopum“ deposuerit, eum ab Alexandro episcopo Antiocheno „has suae societatis litteras“ accepturum. – (Adgaudere litteris fraternitatem). C a n . : Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 256); Coll. Hispana n. 24 (González); Ps. Is. (Hinschius 548; Schon n. 182). Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 475).

698 JK 308

(ca. 415) Maximiano episcopo respondet ad Atticum episcopum Constantinopolitanum se litteras mittendas non censuisse, quod nec pacis studium sibi significasset, neque, ut Alexander episcopus Antiochenus de b. Ioanne (Chrysostomo) satisfecisset. – Miramur prudentiam tuam. E d . : Mansi Conc. 3, 1052; Migne PL 20, 544. – C a n . : Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 253); Coll. Hispana n. 21 (González); Ps. Is. (Hinschius 546; Schon n. 179). Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 477).

699 JK 309

(ca. 415) Bonifacio presbytero nuntiat, quibus conditionibus pacem fecerit cum Alexandro episcopo Antiocheno. Paulum diaconum rem omnem ordine narraturum scribit. – Ecclesia Antiochena quam. E d . : Mansi Conc. 3, 1051; Migne PL 20, 546. – C a n . : Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 252); Coll. Hispana n. 19 (González); Ps. Is. (Hinschius 546; Schon n. 177). Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 481).

700 JK 310

(ca. 415) Alexandro episcopo Antiocheno respondet 1) de ecclesiae eius auctoritate; licet „divisis imperiali iudicio provinciis“, duae sint metropoles factae, episcopos tamen duos metropolitanos non esse creandos; 3) ne Cyprii in ordinandis episcopis canones Nicaenos negligere pergant; 4) ne Arianorum clerici „cum sacerdotii aut ministerii cuiuspiam suscipiantur dignitate“. – Et onus et. E d . : Mansi Conc. 3, 1054; Migne PL 20, 547. – C a n . : Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 254); Fornasari Coll. Mutinensis 335 n. 42/21; Coll. Hispana n. 23 (González); Ps. Is. (Hinschius 547; Schon n. 181). Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 483).

701 JK 311

(416) mart. 19 Decentio episcopo Eugubino respondet, 1) nec pacem ante confecta mysteria indicendam; 2) nec largitorum nomina ante preces recitanda esse; 3) consignare infantes solius episcopi esse; 4) sabbato ieiunium esse servandum; 5) de fermento die dominica ad presbyteros mittendo; 6) energumenos ab episcopo designandos esse; 7) „poenitentibus quinta feria ante pascha remittendum“ esse; 8) de unctione extrema (XIV kal. apr. Theodosio aug. VII et Palladio coss.). – Si instituta ecclesiastica; (De poenitentibus qui). E d . : Cabié Lettre 18. – C a n . : Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 237); Coll. Vetus Gallica c. XVIII 2 et c. XXII 2 et c. LXIV 7; Coll. Hispana n . 6 (González); Ps. Is. (Hinschius 527; Schon n. 157). – R e g . : Seeck Regesten 332; Ital. Pont. IV 82 n. 1.

Innocentius I (401?–417)

129

De traditione cf. Jasper Papal Letters 22–26 et Wurm Studien und Texte praes. 120–126. Laud. c. 7 (JK †320-α) et in Ordo poenitentiae (Schmitz Bussbücher 77). Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 489).

702

(416 ante iun. 2) Innocentium Aurelius episcopus Carthaginensis cum synodo episcoporum provinciae proconsulariae Carthagine habita rogat, ut condemnet haeresim. E d . : Migne PL 20, 564. – C a n . : Ps. Is. (Hinschius 533; Schon n. 161). – R e g . : CPL 1641. De tempore cf. Goldbacher (Augustini ep. [CSEL 58, 45]). Laud. et in Augustini ep. 175 (CSEL 44, 652).

703 JK 312

416 iun. 2 Aurelio (episcopo Carthaginiensi) scribit, quo facilius labefactata ecclesiae auctoritas restituatur, cavendum esse, ne contra leges creentur episcopi. „Haec recitanda per omnes Africanas ecclesias scripta dirigi“ vult (VI kal. febr. iul. [leg. iun.] IIII et Palladio coss.). – (Qua indignitate qua). C a n . : Coll. Hispana n. 17 (González); Ps. Is. (Hinschius 544; Schon n. 175). – R e g . : CPL 1642; Seeck Regesten 332. Epistolam hanc genuinam esse docent Ballerini (Migne PL 56, 226), quibus assentit Hinschius Ps. Is. 546 et p. XCVIII. De traditione cf. Jasper Papal Letters 17 et 36. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 505).

*? 704

(401–416) dec. Roma Facit ordinationes IIII in urbe Roma per m. dec., presbyteros XXX, diaconos XII; episcopos per diversa loca LIIII. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 86 et 222; Mommsen 90). De incerta fide cf. Harnack Ordinationes.

705

(401–ante 417 ian. 17) Innocentio Aurelius (Carthaginensis), Alypius (Thagastensis), Augustinus (Hipponensis), Evodius (Uzalensis) et Possidius (Calamensis) episcopi scribunt de gratia et de Romanis Pelagio faventibus. Librum Tamasii et Iacobi mittunt. E d . : Augustini ep. 177 (CSEL 44, 669). – C a n . : Ps. Is. (Hinschius 539; Schon n. 165).

706

(417 ante ian. 27) Innocentio Silvanus senex et alii episcopi in concilio Milevitano congregati scribunt de Pelagii haeresi et scripta de concilio Numidiae dirigunt. E d . : Augustini ep. 176 (CSEL 44, 663). – C a n . : Ps. Is. (Hinschius 537; Schon n. 163).

* 707 JK I 48

(417 ante ian. 27) Roma Synodus, in qua Pelagius et Caelestius damnantur (Post cons. Theodosii aug. VII et Iunii IV Palladii). L a u d . i n : J³ 708; J³ 709; J³ 710; Gennadii De vir. illustr. c. 44 (Richardson 29).

708 JK 321

(417) ian. 27 Concilii Carthaginiensis episcopis de epistola per Iulium episcopum missa gratias agit, eorumque navitatem laudat. Respuit hanc Pelagii Caelestiique de libero arbitrio sententiam: „Nos adiutorium Dei nec debere quaerere, nec eo egere“ (VI kal. febr. post cons. Theodosii aug. VII et Iunii IV). – In requirendis Dei; (In requirendo de); (In requirendis de). E d . : Augustini ep. 181 (CSEL 44, 701). – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 458); Ps. Is. (Hinschius 535; Schon n. 162). – R e g . : CPL 1641; Seeck Regesten 334.

130

Innocentius I (401?–417) De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 166. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 529). Cf. J³ *707.

709 JK 322

417 (ian. 27) Silvano seni, Valentino et ceteris, qui in Milevitana synodo interfuerunt, respondet, Pelagium et Caelestium, „inventores novarum vocum … ecclesiastica communione privandos esse, donec resipiscant“ (Honorio et Constantio coss.). – Inter caeteras Romanae; (Inter ceteras ecclesiae). E d . : Augustini ep. 182 (CSEL 44, 715). – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 467); Ps. Is. (Hinschius 538; Schon n. 164). – R e g . : CPL 1641. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 545). Cf. J³ 707.

710 JK 323

(417) ian. 27 Aurelio (Carthaginiensi), Alypio (Thagastensi), Augustino (Hipponensi), Evodio (Uzalensi), Possidio (Calamensi) episcopis rescribit se sperare fore, ut Pelagiani, cum ipsum Pelagium damnatum esse compererint, errorem proiciant. Significat de dubiis cuiusdam concilii (Diospolitani) actis per laicos allatis (VI kal. febr.). – Fraternitatis vestrae litteras. E d . : Coll. Avellana n. 41 (CSEL 35, 92); Augustini ep. 183 (CSEL 44, 724). – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 482); Ps. Is. (Hinschius 543; Schon n. 166). – R e g . : CPL 1595 et 1641. De traditione cf. Jasper/Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 84 et 166. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 555). Cf. J³ *707.

711 JK 324

(417) ian. 27 Aurelium episcopum Carthaginiensem resalutatione impertitur (VI kal. febr.). – In familiaribus scriptis. E d . : Mansi Conc. 3, 1080; Migne PL 20, 597. – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 485); Ps. Is. (Hinschius 544; Schon n. 167). De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 166.

712 JK 313

(401–417) Probo significat, cum Fortunius post Ursam uxorem in captivitatem abstractam duxisset Restitutam, se, reversa Ursa, confirmasse nuptias priores, secundas diremisse. – Conturbatio procellae barbaricae. E d . : Mansi Conc. 3, 1049; Migne PL 20, 602. – C a n . : Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 251); Fornasari Coll. Mutinensis 206 n. 42/20; Coll. Hispana n. 14 (González); Ps. Is. (Hinschius 545; Schon n. 172). Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 509).

713 JK 315

(401–417) Maximum et Severum episcopos per Brutios, qui facti presbyteri genuerint filios, docet eos esse sacerdotio privandos. – (Eos presbyteros qui); (Ecclesiasticorum canonum norma); (Maximilianus filius noster). C a n . : Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 249); Fornasari Coll. Mutinensis 333 n. 42/17; Coll. Hispana n. 10 (González); Ps. Is. (Hinschius 544; Schon n. 168); Anselmi Coll. Can. VIII c. 14; Ivonis Decr. VI c. 96; Gratiani Decr. D. 81 c. 6. – R e g . : Ital. Pont. X 5 n. 1. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 517).

714 JK 317

(401–417) Florentium episcopum Tiburtinum ab invadenda Ursi episcopi „Nomentana sive Feliciensi paroecia“ dehortatur, eumque, si ius suum persequi velit, post pascha ad se venire iubet. – (Non semel sed).

Innocentius I (401?–417)

131

C a n . : Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 251); Fornasari Coll. Mutinensis 334 n.42/19; Coll. Hispana n. 13 (González); Ps. Is. (Hinschius 545; Schon n. 171). – R e g . : Ital. Pont. II 76 n. 1. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 521).

715 JK 318

(401–417) Laurentio episcopo Senensi negotium dat, ut expellat ex agro Seniensi „haereticos Photini venena sectantes; quorum doctrinae nefariae auctorem Marcum dudum de urbe pulsum“ esse scribit. – (Diu mirati sumus). C a n . : Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 256); Coll. Hispana n. 25 prima pars (González); Ps. Is. (Hinschius 548; Schon n. 183). Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 523).

716 JK 319

(401–417) Severiano Gabalorum episcopo fidem de natura Christi exponit. – Cum divinum e. E d . : Migne PL 20, 611. – R e g . : CPL 1643. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 523).

* 717

(401–417) Facit „constitutum de omne(m) ecclesia(m) et de regulis monasteriorum et de Iudaeis et de paganis“; „constituit, ut qui natus fuerit de Christiana, denuo … baptizari“; „constituit sabbatum ieiunium celebrari“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 86 et 221sq.; Mommsen 88 et 90).

* 718

(401–417) Basilicam ss. Gervasii et Protasii (in urbe Roma) ex devotione cuiusdam illustris feminae Vestinae dedicat, laborantibus presbyteris Ursicino et Leopardo et diacono Liviano, ibique ex delegatione Vestinae titulum Romanum constituit et in eodem dominico offert dona et possessiones nominatim illustratas. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 220; Mommsen 88). – R e g . : Ital. Pont. I 63 n. *1.

* 719

(401–417) Constituit, „ut basilicam b. Agnae martyris a presbiteris Leopardo et Paulino sollicitudini gubernari et tegi et ornari eorum dispositione. Tituli supra scripti Vestinae presbyteris concessa potestas“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 222; Mommsen 90).

† 720 JK †320

(401–417) Ad quod sit recurrendum, cum sacra scripturae auctoritas non occurrat, exponit. – (De causis de); (De quibus causis); (De his ergo). C a n . : Burchardi Decr. III c. 128; Deusdedit Coll. can. I c. 90; Ivonis Decr. IV c. 70; Gratiani Decr. D. 20 c. 3; Coll. can. Hibernensis (Wasserschleben Irische Kanonensammlung XIX c. 1).

† 721 JK †320β

(401–417) Dicit: „cui manum porrigitis vobiscum porrigo, cui porrigo, mecum porrigite“. – (Cui manum porrigitis). C a n . : Coll. Taurinensis (Pflugk-Harttung Acta II 7 n. †22).

722 JK 314

(402–417) Felici episcopo Nuceriano respondet, ad clericatum non esse idoneos 1) eos, qui se ipsi consulto mutilaverint, 2) digamos, eosque qui viduas duxerint, 3) laicos, qui militaverint, qui „causas egerint, hoc est postulaverint“, qui „administraverint“, qui „curiales“ sint; sed 4) qui „habentes uxores baptizati“ sint, ac sic se instituerint,

132

Innocentius I (401?–417) „ut opinio eorum in nullo vacillet … et si non concubam, non pellicem noverint“, eos fieri clericos licere, 5) ea lege, ut ad honores altiores pedetentim promoveantur. – Mirari non possumus. E d . : Mansi Conc. 3, 1045; Migne PL 20, 603. – C a n . : Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 248); Coll. Hispana n. 9 (González); Ps. Is. (Hinschius 533; Schon n. 160); Reginonis De syn. causis II app. et III c. 61 (Hilaro attributum); Anselmi Coll. can. VII c. 7 et 29 et 30. – R e g . : Ital. Pont. VIII 305 n. 1. Olim ad a. 401–417. Ughelli It. Sacr. ²VII 526 hanc epistolam perperam Innocentio III attribuit, quem sequitur Gams Series Episcoporum 709 in episcopis Nucerinis. Etiam in Ital. Pont. VI 51 n. 1 Felix seriei episcoporum Nucerini episcopatus in Umbria perperam adscribitur; cf. Lanzoni Diocesi 245 et 483. De traditione cf. Jasper Papal Letters 37. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 511).

723 JK 316

(402–417) Agapito, Macedonio, Mariano (al. Mauriano) episcopis Apulis scribit Modestum post criminum multorum poenitentiam clericum contra canones Nicaenos institutum non solum non debere episcopum fieri, sed clericatu etiam esse privandum. – (Multa in provincia). C a n . : Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 250); Fornasari Coll. Mutinensis 334 n. 42/18; Coll. Hispana n. 11 (González); Ps. Is. (Hinschius 544; Schon n. 169); Gratiani Decr. D. 50 c. 60 (fragm.). – R e g . : Ital. Pont. IX 272 n. 1. Olim ad a. 401–417. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 519).

*† 724

(402–417) Archiepiscopatui Ravennati privilegium concedit. L a u d . i n : Balan Monumenta saec. XVI 472. – R e g . : Ital. Pont. V 20 n. *†1. In Gregorii I privilegio spurio (J³ †2993 ad a. 595–603) laudantur praecepta Innocentii, Leonis, Gelasii, Agapiti et Pelagii. De fide eorum, nulla alia notitia superstite, merito est dubitandum.

* 725

(408–417) Iulianum episcopum (Aeclanum) ordinat. L a u d . i n : Concilium universale Ephesinum (ACO I/5 68). – R e g . : Ital. Pont. IX 135 n. *1.

726 JK 325

(417) Ioannem (episcopum Hierosolymitanum) reprehendit, quod facinora ab Eustochio et Paula virginibus sibi nuntiata non prohibuerit. – Direptiones caedes incendia. E d . : Coll. Avellana n. 43 (CSEL 35, 97); Hieronymi ep. 137 (CSEL 56/1, 264). – R e g . : CPL 1597 et 1641. De traditione cf. Jasper Papal Letters 84. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 567).

727 JK 326

(417) Hieronymum presbyterum iniurias passum consolatur. Auctorum nomina ad se deferri vult. De superioribus ad Ioannem episcopum Hierosolymitanum litteris significat. – Numquam boni aliquid. E d . : Coll. Avellana n. 42 (CSEL 35, 96); Hieronymi ep. 136 (CSEL 56, 263). – R e g . : CPL 1596 et 1641. De traditione cf. Jasper Papal Letters 84. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 571). Cf. J³ 726.

728 JK 327

(417) Aurelio (episcopo Carthaginiensi) scribit se Hieronymo afflicto dolere. Litteras illi quam primum reddi vult. – Piissimum iter ad.

Innocentius I (401?–417)

133

E d . : Coll. Avellana n. 44 (CSEL 35, 98); Hieronymi ep. 135 (CSEL 56, 263). – R e g . : CPL 1598 et 1641. De traditione cf. Jasper Papal Letters 84. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 565).

* 729 JK I 49

417 mart. 12 Moritur. Sepelitur in cymiterio ad Ursum pileatum (IV id. mart.).

Roma

L a u d . i n : Martyrologium Vetustissimum (Migne PL 30, 447); Lib. pont. (Duchesne I 222; Mommsen 90). – R e g . : Seeck Regesten 334. Innocentium non d. 28 iul. (ut in Lib. pont. legitur) obiisse patet ex epistolis J³ 708, J³ 709, J³ 705 et J³ 732, quae probant Innocentium adhuc 417 ian. 27 sedisse, d. 22 mart. iam in pontificatu successisse Zosimum. De tempore cf. Martyrologium Vetustissimum.

730

(417 post mart. 12) Innocentio (iam defuncto) Pelagius queritur se ab hostibus infamari. E d . : Migne PL 20, 608 (fragm.). Fragmenta ep. Pelagii laud. et in Augustini De gratia Christi I c. 30–32 et c. 35–37 (CSEL 42, 149sq. et 152sqq.) et II c. 19–21 (CSEL 42, 179sqq.) qui adnotat epistolas Zosimo papae datas esse.

Zosimus (417–418) * 731 JK I 49

(417 mart. 18) Consecratur. „Sedit a. VII m. VIIII d. XXIIII (a. I m. III d. XI)“ (Honorio aug. XI et [Flavio] Constantio II coss.). L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 86 et 225; Mommsen 91). – R e g . : Seeck Regesten 334. Quoniam post Innocentium d. 12 mart. mortuum sedisse constat Zosimum iam d. 22 mart. (cf. J³ 732) unusque interfuit dominicus d. 18 mart., non licet huic diei abiudicari Zosimi consecrationem, cf. Duchesne Lib. pont. I p. CCLI. De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 85.

732 JK 328

417 mart. 22 Universis episcopis per Gallias et septem provincias constitutis praecipit, ut quilibet ex qualibet Galliarum parte sub quolibet ecclesiastico gradu ad se Romam proficiscatur, a metropolitano Arelatensi episcopo litteras formatas accipiat, utque ab eodem metropolitano consecrentur Viennensis provinciae et primae et secundae Narbonensis episcopi. Invadi parochias ecclesiae Arelatensis vetat. Mandat, ut idem metropolitanus auctoritatem „sicut semper habuit“ teneat, et Viennensem, Narbonensem primam et Narbonensem secundam provincias ad pontificium eius revocet. De cetero decernit de metropolitanae Arelatensium urbis „vetere privilegio“ (XI kal. apr., Honorio augusto XI et Constantio II). – Placuit apostolicae sedi. E d . : Gallia christiana novissima III 21 n. 37; MGH Epp. 3, 5 n. 1. – R e g . : Seeck Regesten 334; Gall. Pont. III/1 56 n. 9. De re cf. Bleckmann Arelate metropolis et Marcos Sánchez Papal Authority 146–152. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 575).

* 733 JK I 49

(417 aet.) Roma, S. Clemente Synodus in basilica s. Clementis, in qua Caelestii causa examinatur. L a u d . i n : J³ 734. – R e g . : Seeck Regesten 334. De re cf. Marcos Sánchez Papal Authority 152–157.

734 JK 329

(417 aet.) Aurelio et universis episcopis per Africam constitutis nuntiat Caelestii causa in s. Clementis basilica examinata testimonia in illum adhuc prolata idonea sibi non esse visa; duos tamen menses spatii ad instaurandam actionem accusatoribus datos esse. Caelestium cum aliis, qui affuerint, sacerdotibus a se admonitum esse scribit, ut vitarent „has tendiculas quaestionum et inepta certamina, quae non aedificent sed magis destruant“ (Honorio aug. XI et Flavio Constantio coss.). – Magnum pondus examinis. E d . : Coll. Avellana n. 45 (CSEL 35, 99). – R e g . : CPL 1599 et 1644; Cf. Seeck Regesten 334. Missa est epistola per Basiliscum diaconum. De tempore cf. Marcos Sánchez Papal Authority 153. Vide Paulini diac. Libellum contra Caelestium (Coll. Avellana [CSEL 35, 108]). De traditione cf. Jasper Papal Letters 84. Cf. J³ *733. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 581).

Zosimus (417–418) 735 JK 330

135

(417) sept. 21 Aurelio et universis episcopis per Africam constitutis significat datis litteris allatas esse Praylii episcopi Hierosolymitani et Pelagii epistolas eius „absolutam fidem“ testantes. Herotem et Lazarum accusatores Caelestii et Pelagii omnino reiciendos esse censet (XI kal. oct.). – Postquam a nobis. E d . : Coll. Avellana n. 46 (CSEL 35, 103). – R e g . : CPL 1599 et 1644; Seeck Regesten 336. De traditione cf. Jasper Papal Letters 84. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 591).

* 736

(417 sept. 22) (Torino?) Ab (Simplicio) episcopo Viennensi, qui se Proculo Massiliensium civitatis episcopo associat, postulat, ut „sibi quoque in Viennensium provincia creandorum sacerdotum permittatur arbitrium“. In conventu multorum consacerdotum Zosimo praesente usurpatio Proculi episcopi in ordinatione Ursii et Tuentii necnon reclamationes metropolitanorum Viennensis et utriusque Narbonensium provinciae contra privilegium Patroclo Arelatensi episcopo concessum discutiuntur. L a u d . i n : J³ 737, J³ 738, J³ 739 et J³ 740. – R e g . : Gall. Pont. III/1 56 n. *10a et 57 n. *10b. De tempore cf. Ulrich Konzil von Turin 111–115 (contra a. 398). Cf. J³ 732.

737 JK 331

417 sept. 22 Aurelio (Carthaginiensi) et universis episcopis per Africam constitutis, universis episcopis per Gallias et septem provincias constitutis, universis episcopis per Hispaniam constitutis „a pari“ praescribit, ne Ursum et Tuentium Priscillianistam a Proculo (episcopo Massiliensi) contra iura Patrocli episcopi Arelatensis consecratos „in communione ecclesiae, in quocumque ecclesiastico gradu suscipiant“ (X kal. oct. Honorio augusto XI et Constantio II). – Cum adversus statuta. E d . : MGH Epp. 3, 6 n. 2; Gallia christiana novissima II 9 n. 12. – R e g . : Seeck Regesten 336; Gall. Pont. III/1 57 n. 10c. Cf. J³ *736. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 603).

738 JK 332

417 sept. 26 Hilario Narbonensis primae provinciae episcopo interdicit, ne ius episcoporum suae provinciae ordinandorum episcopo Arelatensi antiquitus concessum, sibi vindicet (VI kal. oct. Onorio XI et Constantio II coss.). – Mirati admodum sumus. E d . : MGH Epp. 3, 9 n. 3. – R e g . : Seeck Regesten 336. De re cf. Gall. Pont. III/1 56 n. *10a et *10b. Cf. J³ *736. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 611).

739 JK 333

417 sept. 26 Patrocli episcopi Arelatensis dignitatem metropolitanam, damnato Proculo, confirmat. De formatis dandis et de honoribus ecclesiasticis gradatim deferendis addit (VI kal. oct. Honorius XI et Constantio II coss.). – Quid de Proculi. E d . : MGH Epp. 3, 10 n. 4. Cf. J³ *736. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 615).

740 JK 334

417 sept. 29 (Torino?) Episcopis provinciae Viennensis et Narbonensis secundae „a pari“ significat, consecrare utriusque Narbonensis et Viennensis provinciae episcopos, unius metropolitani Arelatensis esse, non Proculi (episcopi Massiliensis), neque Simplicii Viennensis episcopi (III kal. oct. Honorio XI et Constantio II coss.). – Multa contra veterem.

136

Zosimus (417–418) E d . : MGH Epp. 3, 11 n. 5; Gallia christiana novissima III 24 n. 41. – R e g . : Seeck Regesten 336; Gall. Pont. III/1 57 n. 11. De re cf. Bleckmann Arelate metropolis. Cf. J³ *736. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 619).

† 741 JK †335

417 oct. 1 (Roma) Simplicio archiepiscopo Viennensi concedit, „si ita sit, ut scripta eius sibi missa contineant“, ut „potestate antiqua“ utatur et „viciniores sibi intra provinciam civitates vindicet“, quamquam ante legati eius adventum episcopi Arelatensis „ius et pontificium super tres provincias“ a sese confirmata sint. Addit de Lazaro (indebite) episcopo ordinato, criminatore fratris, suo iudicio damnato (Sub d. kal. oct., Honorio XI et Constantio coss.). – Revelatum nobis est. E d . : MGH Epp. 3, 90 n. 7; Babut Concile de Turin 244. – R e g . : CPL 1646; Gallia christiana novissima III 24 n. 42; Gall. Pont. III/1 58 n. †12b. Gundlach Streit 139, 141, 156–157 censet epistolam spuriam esse contra Babut Concile de Turin 243–265. Schilling Guido 285–288, 290, 291 et 637 spuriam Adoni attribuit.

* 742 JK *336

(417 ante oct. 3) Vetat, ne quis parochias in alterius territorio civitatis retineat. L a u d . i n : J³ 743.

743 JK 337

417 oct. 3 Remigio episcopo scribit ecclesias, de quibus questus sit in libello suo, per Proculum (Massiliensis) et Domninum ceterosque detineri apostolicae sedis auctoritate. Monet, ut contentus parochiis iure sibi debitis alterius non usurpet (Dat. V non. oct. Honorio aug. et Constantino coss.). – Licet proximae scripta. E d . : Maassen Geschichte 955; Duchesne Fastes I 101 n. 2; Migne PL Suppl. 1, 797. – R e g . : CPL 1647. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 623). Cf. J³ *742.

* 744 JK *338

(417) Ad Gallias Hispaniasque missis litteris sancit, „ne quis penitus contra patrum praecepta, qui ecclesiasticis disciplinis per ordinem non fuerit imbutus et temporis approbatione divinis stipendiis eruditus, nequaquam ad summum ecclesiae sacerdotium aspirare praesumat“. L a u d . i n : J³ 745.

745 JK 339

418 febr. 21 Hesychio episcopo Salonitano respondet inferioribus gradibus neglectis sacerdotium neque ad monachos neque ad laicos deferendum esse (VIIII kal. mart. Honorio XII et Theodosio VIII aug. coss.). – (Exigit dilectio tua). C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 571); Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 261); Coll. Vetus Gallica c. V 4b; Coll. Hispana n. 28 (González); Ps. Is. (Hinschius 553; Schon n. 187). – R e g . : CPL 1644; Seeck Regesten 336. De traditione cf. Jasper Papal Letters 22–28. Cf. J³ *744. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 625).

746 JK 340

418 mart. 5 Patroclo episcopo Arelatensi respondet, quos Proculus consecraverit, eos a nemine recipiendos esse (III non. mart. Honorio XII et Theodosio VIII aug. coss.). – Cum et in. E d . : MGH Epp. 3, 12 n. 6. – R e g . : Seeck Regesten 336. De mandato ad clerum Patrocli directo cf. J³ 747. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 631).

Zosimus (417–418) 747 JK 341

137

418 mart. 5 Clero, ordini et plebi consistenti Massiliae significat, Patroclo episcopo Arelatensi negotium esse datum, ut in Proculi damnati locum novum episcopum curaret substituendum (III non. mart. Honorio XII et Theodosio III coss. aug.). – Non miror Proculum. E d . : MGH Epp. 3, 12 n. 7. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 633).

748 JK 342

418 mart. 21 Aurelio ac ceteris, qui in concilio Carthaginiensi adfuerunt, respondet, licet haec sedi apostolicae tradita sit auctoritas, „ut de eius iudicio disceptare nullus auderet“, tamen se litteris missis „pariter cum eis voluisse habere tractatum“ de Caelestio. Cui se „commodasse in omnibus fidem, verbisque eius non discussis, ad omnem … syllabam praebuisse adsensum“ negat, remque adhuc integram esse affirmat (XII kal. apr. Honorio aug. XII cons.). – Quamvis patrum traditio. E d . : Coll. Avellana n. 50 (CSEL 35, 115). – R e g . : CPL 1599; Seeck Regesten 336. Seeck receptionem epistolae ad III kal. mai. notat. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 635).

* 749 JK *344α

(418 ante oct. 3) Ad litteras, quas ei clerici quidam „iniuriose“ miserunt, respondet. L a u d . i n : J³ 750. Cf. Coustant Epistolæ 1004 n. XIII.

750 JK 345

(418) oct. 3 Presbyteris et diaconibus suis Ravennae constitutis excommunicatos nuntiat presbyteros quosdam, qui „contra canones adversus se ad comitatum ire voluerint“ (V non. oct. Honorio XII et Theodosio VIII aug. coss.). – Ex relatione fratris. E d . : Tarlazzi Appendice 1. – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 573); Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 264); Coll. Hispana n. 29 (González); Ps. Is. (Hinschius 554; Schon n. 188). – R e g . : Ital. Pont. V 20 n. 2; Seeck Regesten 338. Cf. J³ *749. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 645).

751 JK 346

418 nov. 16 Episcopos per Byzantium constitutos reprehendit, quod nec reverentiam sibi praestent, et de sacerdotibus iudicare laicos sinant (XVI kal. dec. Honorio XII et Theodosio VIII coss. aug.). – Miror vos nullam. E d . : Mansi Conc. 4, 369; Migne PL 20, 682. – R e g . : Seeck Regesten 338. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 647).

* 752

(417–418) Zosimo Atticus patriarcha Constantinopolitanus actas synodales, qui doctrinam Caelestii damnant, mittit. L a u d . i n : J³ 829; J³ 830. – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 29 n. 36 a.

* 753

(417–418) Zosimo Paulus diaconus Mediolanensis libellum adversus Caelestium mittit. L a u d . i n : Paulini diac. Mediolanensis Libellus adversus Caelestium (Coll. Avellana [CSEL 35, 108]). Cf. et Migne PL 20, 669.

138 *† 754

Zosimus (417–418) (417–418) Monasterio s. Zachariae et s. Pancratii Venetiae privilegium et indulgentiam concedit. L a u d . i n : Iulii III privilegium a. 1552 mart. 26 concessum (Bozzoni Il silentio 31). – R e g . : Ital. Pont. VII/2 176 n. *†2.

† 755 JK †338α

(417 mart. 18–418 nov.–dec.) Decernit, ut quicumque interdicta despexerit, gradum amittat, donec acquiescat. – (Quicumque interdicta despexerit). C a n . : Coll. Taurinensis (Pflugk-Harttung Acta II 8 n. †24).

*? 756

(417–418) dec. Roma Facit ordinationes in urbe Roma per m. dec. presbyteros X, diaconos III; episcopos per diversa loca VIII. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 86 et 225; Mommsen 91). De incerta fide cf. Harnack Ordinationes.

757 JK 343

(418) Tractoria ad Orientales ecclesias, Aegypti dioecesim, Constantinopolim, Thessalonicam, Hierosolymam missa Pelagium Caelestiumque damnat, nisi correcti etiam egerint poenitentiam. E d . : Migne PL 20, 693; Migne PL 51, 228; Augustini ep. 190 (CSEL 57, 159). – C a n . : Fornasari Coll. Mutinensis 339 n. 42/6 et 7 et 8. – R e g . : CPL 1645. Fragmenta. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 641).

758 JK 347

(418) Faustino episcopo et Philippo et Asello presbyteris legatis suis ad Africanos episcopos „commonitorio“ iubet, ut cum illis agant 1) de appellatione episcoporum ad sedem Romanam, 2) de nimia frequentia itinerum episcoporum ad aulam imperialem, 3) de tribunicia potestate vicinorum episcoporum in causa clerici iniuste a proprio episcopo damnati et 4) de Urbano episcopo Siccensi damnando, nisi rectificet iudicium de Apiario presbytero. Quod, ut legitimum esse probet, addit canones concilii Sardicensis de episcoporum, presbyterorum et diaconorum appellationibus, perperam eos concilio Nicaeno adscribens. – Vobis commissa negotia. E d . : Conc. Africae (CCSL 149, 90). Fragmenta. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/2, 651).

* 759 JK I 50

(418) Roma Synodus, quae Caelestium et Pelagium damnat et emittit epistolam ad universum orbem, in qua „ad impiorum detruncationem gladio Petri dexteras omnium arma(vi)t antistitum“. L a u d . i n : Prosperi Lib. contra collatorem (Migne PL 51, 271).

* 760 JK *344

(418) Augustinum cum aliis episcopis Caesaream in Mauritania ad negotia quaedam ecclesiastica administranda convenire iubet. L a u d . i n : Coustant Epistolæ 997 n. IX. Conventus praedictus factus est 418 sept. 28, cf. Cross African Canons 420–242.

Zosimus (417–418) * 761 JK I 51

(418) Romae diu gravi incommodo laborat.

139 Roma

L a u d . i n : Symmachi praefecti urbis epist. ad Honorium in Coll. Avellana n. 14 (CSEL 35, 59).

* 762

(418) Iulianum episcopum (Aeclanum), quia Pelagium Caelestiumque damnare noluit, deponit. L a u d . i n : Concilium universale Ephesinum (ACO I/5 12). Cf. Augustini Contra Julianum I c. 13 (Migne PL 44, 648).

* 763 JK I 51

(418 nov.–dec.) Roma Moritur. Sepelitur „Via Tiburtina iuxta corpus beati Laurentii martyris“ (VII kal. ian.). L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 225; Mommsen 91). De tempore regiminis Zosimi adeo discrepant catalogi, ut de die mortis non uni prae ceteris fidem dare audendum est. Duchesne Lib. pont. I p. CCLI concludit ex verbis in Symmachi epistola ad Honorium imp. (notatis in Regestis ap. Eulalium), Zosimum d. 26 m. dec. mortuum esse, quo die sepultum esse eundem indicatur a Lib. pont. De Epitaphio cf. Duchesne Lib. pont. I 226 adn. 4.

Bonifatius I (418–422) cui accedit: Eulalius (418–419) * 764 JK I 51

(418 dec. 27–28) Roma Eulalius (antipapa) eligitur in ecclesia Lateranensi. „Vir sanctus Eulalius ad ecclesiam Lateranensem de exequiis prioris episcopi (Zosimi) a populo et a clericis … adductus“ (Symmachi epistola). Bonifatianorum epist. ad Honorium et Theodosium imperatores: „Sed quoniam Lateranensem ecclesiam obstrusis paene omnibus ingressibus archidiaconus Eulalius, contemptis impie summi sacerdotis exequiis, (cum) diaconibus et paucissimis presbyteris ac multitudine turbatae plebis obsederat“ etc. Eulalius in ecclesia Lateranensi „per biduum (d. 27 et 28 m. dec.) cum maxima multitudine et cum pluribus sacerdotibus remoratus est, ut exspectaretur dies consuetus, quo possit solemniter ordinari“. L a u d . i n : Symmachi praefecti urbis epist. ad Honorium aug. in Coll. Avellana n. 14 (CSEL 35, 59); Bonifatianorum epist. ad Honorium et Theodosium imperatores in Coll. Avellana n. 17 (CSEL 35, 63). – R e g . : Seeck Regesten 338. De re cf. Gussone Thron 140.

* 765 JK I 52

(418 dec. 28) Roma. S. Theodora Eligitur in s. Theodorae ecclesia (in bas. Iulii). „Subito aliquanti presbyteri cum Bonifatio eiusdem ordinis ad Theodorae ecclesiam collecto populo properarunt, ibique habito tractatu ipsum ordinare episcopum velle coeperunt“ (Coll. Avellana n. 14). „Altero die (Eulalio electo) ad eandem ecclesiam, ubi prius ab omnibus fuerat constitutum … properavimus, ibique … quem Deus iussit, elegimus“ (Coll. Avellana n. 17). „Sedit a. III m. VIII d. VI. Hic sub intentione cum Eulalio ordinantur uno die et fuit dissensio in clero m. VII et d. XV“ (Lib. pont.). L a u d . i n : Symmachi praefecti urbis ep. ad Honorium aug. et ep. presbyterorum in Coll. Avellana n. 14 et n. 17 (CSEL 35, 59 et 63); Lib. pont. (Duchesne I 227; Mommsen 92). – R e g . : CPL 1648. De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 85.

* 766 JK I 51

(418) dec. 29 Roma, Laterano Eulalius (antipapa) consecratur „in basilica Constantiniana“ (Lib. pont.), „cui competens numerus ordinantum, legitimi sollemnitas temporis locique qualitas recte venerandi nominis apicem contulerunt“ (Coll. Avellana n. 15). Bonifatiani Eulalium consecratum (Coll. Avellana n. 17) esse aiunt „circumventis paucissimis presbyteris … exhibito etiam cum aliis Ostiensi episcopo“ (IIII kal. ian.). L a u d . i n : Honorii imperatoris ep. ad Symmachum praefectum urbis in Coll. Avellana n. 15 (CSEL 35, 60); Presbyterorum ep. ad Honorium et Theodosium aug. in Coll. Avellana n. 17 (CSEL 35, 63). – R e g . : Seeck Regesten 338.

* 767 JK I 52

418 dec. 29 Roma, S. Marcello Consecratur in ecclesia s. Marcelli. „Bonifatium … divinae institutionis ordine consecratum; nam subscribentibus plus minus 70 presbyteris, astantibus novem

141

Bonifatius I (418–422), cui accedit: Eulalius (418–419)

diversarum provinciarum episcopis, benedictionem competenti tempore constat fuisse celebratam“ (Coll. Avellana n. 17). L a u d . i n : Symmachi praefecti urbis ep. ad Honorium aug. et ep. presbyterorum in Coll. Avellana n. 14 et 17 (CSEL 35, 59 et 63); Lib. pont. (Duchesne I 227; Mommsen 92). – R e g . : Seeck Regesten 338. De loco cf. Lib. pont. (Duchesne I 228). De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 85.

* 768 JK I 52

(418) dec. 29 Ad s. Petri basilicam consecratus procedit.

Roma, S. Pietro

L a u d . i n : Symmachi praefecti urbis ep. ad Honorium aug. in Coll. Avellana n. 14 (CSEL 35, 59). Dies intelligitur ex Symmachi epistola data d. IV kal. ian.

* 769 JK I 52

419 ian. 6 Roma Ad s. Paulum procedit contra (Honorii) imperatoris interdictum. Symmachus enim praefectus urbis ad Honorii epistolam 419 ian. 3 datam (Coll. Avellana n. 15) sic respondit „VI id. ian.“: „Cum eo tempore ad me sacra perlata esset auctoritas, quo sancti diei erat celebranda sollemnitas“ (quam constat fuisse epiphaniam Domini) „statim … misso primiscrinio Bonifatium ut ad me veniret admonui … ac se a processione … abstineret. Qui, conventione contempta, processit …; quod ubi nuntiatum est, … ad s. apostolum Paulum, quo convenerat, et sacrae exemplaria pro cautela direxi“. Bonifatius Romam violenter ingreditur et „a certa urbis parte“ repellitur, nec permissus est, „quod cogitabat, implere“. L a u d . i n : Symmachi praefecti urbis ep. ad Honorium aug. in Coll. Avellana n. 16 (CSEL 35, 61). – R e g . : Seeck Regesten 338.

* 770 JK I 51

419 (ian. 6) Eulalius (antipapa) in s. Petri basilica „eo die“ sollemnia celebrat.

Roma

L a u d . i n : Symmachi praefecti urbis ep. ad Honorium aug. in Coll. Avellana n. 16 (CSEL 35, 63). – R e g . : Seeck Regesten 338.

* 771 JK I 53

(419 ian. 15) Bonifatium Honorius imperator ad synodum die 8 febr. Ravennae celebrandam vocat (Dat. XVIII kal. febr. per Aphtonium). L a u d . i n : Honorii aug. ep. ad Symmachum praefectum urbis in Coll. Avellana n. 18 (CSEL 35, 65). De tempore cf. CSEL.

* 772 JK I 51

(419 ian. 15) Eulalium (antipapam) Honorius imperator ad synodum Ravennae die 8 febr. celebrandam invitat (XVIII kal. febr. per Aphtonium). L a u d . i n : Honorii aug. ep. ad Symmachum praefectum urbis in Coll. Avellana n. 18 (CSEL 35, 65). – R e g . : Seeck Regesten 340. De tempore cf. CSEL.

* 773 JK I 52

(419 mart. ca. 18) Roma Eulalius (antipapa) per officium urbanum iussu (Honorii) imperatoris admonitus, ut omni festinatione exiret urbe, parere recusat. „Vespertinis horis“ inquit „per officium urbanum, id quod praeceperat invictissimus imperator (litteris Ravennae d. 25 mart. datis), ea die, qua perlatum est, ei (Eulalio) innotuisse agnoscitur … Quo lecto mandavit se diligentius tractaturum. Nec tamen, instanter admonitus, exire curavit“. L a u d . i n : Symmachi praefecti urbis ep. in Coll. Avellana n. 31 et 32 (CSEL 35, 76 et 78).

142 * 774 JK I 52

Bonifatius I (418–422) (419) mart. 18 Roma Eulalius (antipapa) Romam ingreditur contra (Honorii) imperatoris interdictum (XV kal. apr.). L a u d . i n : Symmachi praefecti urbis ep. in Coll. Avellana n. 29 (CSEL 35, 74). – R e g . : Seeck Regesten 340.

* 775 JK I 52

(419 mart. ca. 29) Roma, Laterano Eulalius (antipapa) basilicam Lateranensem invadit „alia … die“. L a u d . i n : Symmachi praefecti urbis ep. in Coll. Avellana n. 32 (CSEL 35, 78).

* 776 JK I 52

(419 mart. ca. 29) Eulalius (antipapa) Roma pulsus illuc dirigitur, ubi iussus fuerat residere. L a u d . i n : Symmachi praefecti urbis ep. in Coll. Avellana n. 32 (CSEL 35, 78).

777

(419 febr.–mart.) Bonifatio Honorius augustus epistolam rescribit, in qua statuit, ut, si denue Romae episcopi ordinati fuerint, ambo de civitate pellantur. Honorius ad mai. kal. hoc credidit negotium differendum et interim propter dies, qui imminebant, sanctae paschae (mart. 30), utrumque, Bonifatium scilicet et Eulalium, ab urbe iussit abscedere, et Spoletinum episcopum Achilleum Romae sacra mysteria celebrare. Cum in synodo „id fieri definitum esset, ut sciret se specialiter esse damnatum, quicumque ad incitandum populum urbem fuisset ingressus“ (Coll. Avellana n. 33). E d . : Coll. Avellana n. 37 (CSEL 35, 83). – C a n . : Coll. Hispana n. 31 (González).

* 778 JK I 51

(419 febr.–mart.) Ravenna Synodus perbrevis inter se dissentiens praesentem causam terminare non potest. Cum in synodo „id fieri definitum esset, ut sciret se specialiter esse damnatum, quicunque ad incitandum populum urbem fuisset ingressus“ (Coll. Avellana n. 33). Indicta est in „VI id. Feb.“, dimissa paulo ante 419 mart. 15. L a u d . i n : Honorii aug. et al. ep. in Coll. Avellana n. 18 et 21 et 23 et 24 et 33 (CSEL 35, 65 et 68 et 69 et 70 et 79). – R e g . : Seeck Regesten 340.

* 779 JK I 52

(419) apr. 3 Eulalius (antipapa) reicitur ab Honorio imperatore. Honorii epistola ad Symmachum: „Nam cum ordinatione nostra et sententia episcoporum, quorum in synodo maior se multitudo collegerat, … id fieri definitum esset, ut sciret se specialiter esse damnatum, quicumque ad incitandum populum urbem fuisset ingressus, oblitus sui probavit (Eulalius) ex praesenti facto, quale videatur habuisse principium; quoniam ergo recte hunc … urbe constat esse depulsum … Bonifatium venerabilem virum episcopum … sublimitas tua urbem ingredi debere, nos statuisse cognoscat“. L a u d . i n : Honorii aug. ep. in Coll. Avellana n. 33 (CSEL 35, 79). Dies intelligitur et ex Honorii epistola, qua Bonifatius sancitur, data d. III non. apr.

* 780 JK I 53

(419) apr. 10 Romam ingreditur ab Honorio imperatore pontifex comprobatus.

Roma

L a u d . i n : Honorii aug. et Symmachi praefecti urbis ep. in Coll. Avellana n. 33 et 34 (CSEL 35, 79 et 80). Dies intelligitur et ex Honorii epistola, qua Bonifatius sancitur, data d. III non. apr. Romaeque d. VI id. apr. accepta, et ex Symmachi responso, ubi legitur, „interiecto biduo“ post acceptam illam Honorii epistolam, Bonifatium Romam pervenisse.

Bonifatius I (418–422) 781 JK 348

143

(419) apr. 26 Faustino episcopo, Philippo et Asello presbyteris respondet eorum incolumitate se gaudere. Haec addit: „Vobis igitur et desideriis vestris Christus arrisit, qui dignatus est et in unam revocare divisas, et scissa sarcire, quod fratribus et compresbyteris venientibus cito Dulcitio et Felice, necesse est vobis melius intimetur“ (VI kal. mai.). – Dilectionis vestrae pagina. E d . : EOMIA I 565. – R e g . : CPL 1649; Seeck Regesten 342. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/3, 667).

782

(419 post mai. 19) A Bonifatio episcopi in synodo Carthaginiensi congregati litteras petunt, ut canones ab eis destinatos, appellationes ad sanctam sedem prohibentes, confirmet. Insuper de Faustino legato Zosimi papae quaerunt. E d . : Codex canonum ecclesiae Africanae c. 134 (EOMIA I 596). Laud. et in J³ 818. Cf. Cross African Canons 235–239 et 243 (ad 419 mai. 25).

783 JK 349

(419) iun. 13 Patroclo (Arelatensi), Remigio, Maximo, Hilario (Narbonensi), Severo, Valerio, Iuliano, Castorio, Leontio, Constantino, Iohanni, Montano, Marino, Mauricio (Treverensi?) et ceteris episcopis per Gallias et septem provincias constitutis mandat, ut synodo ante kal. nov. intra provinciam convocata de Maximo episcopo Valentino iudicent, criminibus accusato. Eorum sententiam se confirmaturum scribit (Sub d. id. iun. Monaxio cons.). – Valentinae nos clerici; (Decrevimus vestram debere). E d . : Mansi Conc. 4, 394; Migne PL 20, 756. – C a n . : Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 266); Coll. Hispana n. 32 (González); Ps. Is. (Hinschius 555; Schon n. 191); Ivonis Decr. V c. 271; Gratiani Decr. C. III q. 9. c. 10. – R e g . : Germ. Pont. X 26 n. ?12; Seeck Regesten 342. Laud. et in Nicolai I ep. (JE 2819; MGH Epp. 6, 512 n. 91; Böhmer/Herbers n. 824). De fide cf. Fuhrmann Studien I 147sqq.; Ewig Trier im Merowingerreich 39sqq.; Boshof Rombeziehungen 105sqq. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/3, 669).

784 JK 351

419 sept. 19 Rufo (episcopo Thessalonicensi) gratias agit pro petitiones suas. De Perigene electo episcopo Corinthio litteras desiderat (XIII kal. oct. Monaxio cons.). – Tales esse cognoscimus; Credebamus post epistolas. E d . : Silva-Tarouca Coll. Thess. 64 n. 27. – R e g . : Seeck Regesten 342. Epistola est in duas partes divisa, quarum secundam („Tales“ etc.) recte, primam vero (usque „complexi“), qui est Leonis ep. fragm. (J³ *917), perperam Migne cum Holstenio Coll. Romana bipartita Bonifatio I attribuunt, cf. Silva-Tarouca Coll. Thess. 62 adn. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/3, 675).

785 JK 366

(418–419) Perigeni, Dynato, Basilio, Sapio, Paulo, Aeternali, Sabatio, Iuliano et Senecioni episcopis per Illyricum constitutis scribit, se tantopere de iis laborare, ut Felix Dyrracenae provinciae episcopus, sua opera sit inimicorum insidiis exemptus. Sub excommunicationis poena iubet eos oboedire Rufo, episcopo Thessalonicensi, vicario suo. – Inter ceteras curas. E d . : Silva-Tarouca Coll. Thess. 23 n. 6. Holstenius Coll. Romana bipartita minus recte Coelestino I (ad a. 418–419) attribuit, cf. Silva Tarouca Coll. Thess. 23 adn. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/3, 366).

786 JK 350

(419) Rufo (episcopo Thessalonicensi), cui per Macedoniam et Achaiam ecclesiarum cura („ut scrinii nostri monimenta declarant“) commissa est, scribit, ut, quem Corinthii episcopum expetiverint, Perigenes iis concedatur. – Beatus apostolus Petrus.

144

Bonifatius I (418–422) E d . : Silva-Tarouca Coll. Thess. 24 n. 7 et 7b. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/3, 681).

787 JK 353

(420) iul. 1 Honorium imperatorem rogat, „conferat fratribus et consacerdotibus suis a se et ab omnibus, qui ecclesiam faciunt Romanam, ad eum legatis“, quemadmodum ecclesia tuta reddatur adversus „insidiantium procellarum fluctus“ (kal. iul.). – Ecclesiae meae cui. E d . : Mansi Conc. 4, 391; Migne PL 20, 765. – C a n . : Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 264); Coll. Hispana n. 30 (González); Ps. Is. (Hinschius 554; Schon n. 189). Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/3, 689).

* 788 JK *352

(418–420?) Ab Augustino episcopo Hipponiensi responsa adversus libros Pelagianorum poscit. L a u d . i n : Prosperi Lib. contra Collatorem (Migne PL 51, 271).

*? 789

(418–421) dec. Roma Facit ordinationem I in urbe Roma per m. dec. presbyteros XIII, diaconos III; episcopos per diversa loca XXXVI. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 88 et 228; Mommsen 93). De incerta fide cf. Harnack Ordinationes.

790 JK 362

(422) febr. 9 Hilario episcopo Narbonensi concedit, faciat, ut lugeat episcopo illi, quem Patroclus episcopus Arelatensis consecratum contra canones ecclesiae Lutevensi in Narbonensi provincia constitutae praefecerit (Honorio XIII et Theodosio X aug. coss. V id. febr.). – Difficile quidem fidem. E d . : Mansi Conc. 4, 395; Migne PL 20, 772. – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 574); Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 268); Coll. Hispana n. 33 (González); Ps. Is. (Hinschius 555; Schon n. 192). – R e g . : Seeck Regesten 346. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/3, 693).

791 JK 363

422 mart. 11 Rufum (episcopum Thessalonicensem) hortatur, ut coerceat adversarios. Significat se „commonitionis et correptionis plenas litteras“ misisse ad Thessalos et „ad synodum, quae dicitur illicite congreganda de causa … episcopi Perigenis“. Mandat, Perrevii episcopi causam cognoscat. Addit de Pausanio, Cyrisco, Calliopo excommunicandis, de Maximo removendo, de Severo apostolicae sedis legato quam primum remittendo (V id. mart. Honorio XIII et Theodosio X aug. coss.). – Retro maioribus tuis. E d . : Silva-Tarouca Coll. Thess. 32 n. 9. – R e g . : Seeck Regesten 346. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/3, 697).

792 JK 364

422 mart. 11 Universos episcopos per Thessaliam constitutos monet, ne „se ab apostolicae sedis communione … et potestate separare nitantur, eorum petentes auxilium, quos ecclesiasticarum sanctio regularum maioris esse non dedit potestatis“. Rufi episcopi iura a patribus constituta servari iubet. Vetat, ne quis „episcopos per Illyricum citra conscientiam coepiscopi nostri Rufi ordinare praesumat“ (V id. mart. Honorio XIII et Theodosio X aug. coss.). – Institutio universalis nascentis. E d . : Silva-Tarouca Coll. Thess. 34 n. 10. – R e g . : Seeck Regesten 346. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/3, 703).

Bonifatius I (418–422) 793 JK 365

145

422 mart. 11 Rufo (Thessalonicensi episcopo) et ceteris episcopis per Macedoniam, Achaiam, Thessaliam, Epirum veterem, Epirum novam, Praevalin et Daciam constitutis interdicit, ne synodum ad examinandum statum Perigenis, a sede apostolica constituti episcopi Corinthii, convocent. Namque sedis apostolicae „iudicio non licere retractari“ scribit, et „maximas orientalium ecclesias in magnis negotiis … sedem semper consuluisse Romanam“. Perigenis causam ad Rufum episcopum Thessalonicensem vicarium suum delegat (V id. mart. Honorio XIII et Theodosio X aug. coss.). – Manet beatum apostolum. E d . : Silva-Tarouca Coll. Thess. 27 n. 8. – R e g . : Seeck Regesten 346. Cf. J³ *638. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/3, 707).

† 794 JK †361α

(418 dec. 27–422 apr. 3) Declarat illum, qui se subterfugere iudicium dilationibus putet, debere confiteri de omnibus sibi obiectis. – (Nullus dubitat quod). C a n . : Coll. Taurinensis (Pflugk-Harttung Acta II 8 n. †25). Ex „epistola ad episcopos Galliae“.

795

(418–422) Iusto (Dorobernensi) episcopo pallium transmittit. – Pallium per latorem. E d . : Migne PL 20, 791. Laud. et in episcoporum Britanniae epist. ad Leonem III directa (Migne PL 102, 1033), cf. et J³ 2498.

796

(418–422) Bonifatio Aurelius et Valentinus episcopi de clericorum causis et de appellationibus episcoporum id, quod Zosimi commonitorio continetur, servaturos se profitentur, donec authentica recognoverint Nicaeni concilii exemplaria. E d . : Migne PL 20, 752.

797

(418–422) Augustinus, praemisso Bonifatii elogio, necessitatem exponit haereticorum epistolis respondendi. Tum hoc opus ad illum potissimum, non ut disceret, sed ut examinaret, vel etiam emendaret, direxisse se significat. E d . : Migne PL 20, 763.

* 798

(418–422) Facit oratorium in cymiterio s. Felicitatis, ornat sepulchrum eius et s. Silvani ibi constitutum, ubi et patenam argenteam, sciphum argenteum, amam argenteam, calices minores argenteos II, coronas argenteas III ponit. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 227; Mommsen 93). De loco cf. Duchesne Lib. pont. I 229 adn. 13.

* 799

(418–422) Constituit, „ut nulla mulier aut monacha pallam sacratam contingeret … in ecclesia nisi minister“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 88 et 228; Mommsen 93).

† 800 JK †354

(418–422) Episcopis Galliae haec scribit: „Si inter episcopos eiusdem concilii dubitatio emerserit de ecclesiastico iure vel de aliis negotiis, primum metropolitanus eorum cum aliis quibusdam in concilio considerans rem diiudicet, et si non acquiescat utraque

146

Bonifatius I (418–422) pars iudicatis, tunc primas regionis inter ipsos audiatur et quod ecclesiasticis et legibus nostris (al. vestris) consentaneum sit, hoc definiat“. – Si inter episcopos. E d . : Mansi Conc. 4, 397; Migne PL 20, 789. – C a n . : Ivonis Decr. V c. 167; Gratiani Decr. C. VI q. 4 c. 3.

† 801 JK †355

(418–422) Universis Caralitanae ecclesiae coenobitis scribit, nihil exigendum esse ab his, qui ad conversionem accedant, nec pretio aliquem ad conversionem esse invitandum. – (Quam pio mentis). C a n . : Gratiani Decr. C. I q. 2 c. 2. – R e g . : Ital. Pont. X 409 n. †1.

† 802 JK †356

(418–422) Sancit haec: „Si quis triginta aetatis suae annos non impleverit, nullo modo presbyter ordinetur, etiamsi valde sit dignus“. – Si quis triginta. E d . : Mansi Conc. 4, 397; Migne PL 20, 789. – C a n . : Ivonis Decr. VI c. 30; Gratiani Decr. D. 78 c. 1.

† 803 JK †357

(418–422) Res ecclesiasticas qui abstulerit, eum excommunicari iubet. – Nulli liceat ignorare. E d . : Mansi Conc. 4, 397; Migne PL 20, 789. – C a n . : Ivonis Decr. XIV c. 87; Gratiani Decr. C. XII q. 2 c. 3. Laud. et in spurio Gregorio V attributo (JL 3890; Zimmermann Papsturkunden II 704 n. †359).

† 804 JK †358

(418–422) Decernit haec: „Nullus episcopus neque pro civili, neque pro criminali causa apud quemvis iudicem sive civilem sive militarem producatur vel exhibeatur; magistratus enim, qui hoc iubere ausus fuerit, amissionis cinguli condemnatione plectetur“. – Nullus episcopus neque. E d . : Mansi Conc. 4, 398; Migne PL 20, 789. – C a n . : Ivonis Decr. V c. 278; Gratiani Decr. C. XI q. 1 c. 8.

† 805 JK †359

(418–422) Episcopis Galliae haec scribit: „Si episcopus expulsus ausus fuerit ingredi civitatem, qua expulsus est, vel exire de loco, in quo degere iussus est, iubemus eum in monasterium in alia provincia constitutum tradi“. – Si episcopus expulsus. E d . : Mansi Conc. 4, 399; Migne PL 20, 790. – C a n . : Ivonis Decr. V c. 300.

† 806 JK †360

(418–422) Scribit de discordia sacerdotum reprimenda. – Sicut omnis qui. E d . : Mansi Conc. 4, 398; Migne PL 20, 789.

† 807 JK †361

(418–422) Eleutherio comiti respondet de oblationibus et decimis fidelium dispertiendis. – Requisivit pia tua. E d . : Mansi Conc. 4, 399; Migne PL 20, 790.

† 808

(418–422) Decernit de filiis servorum et liberorum ecclesiae. – (De filiis laicorum). C a n . : Coll. Taurinensis (Pflugk-Harttung Acta II 8 n. †27).

Bonifatius I (418–422) † 809

147

(418–422) Episcopis per Thessaliam constitutis communicat Nicaenam synodum Romanae ecclesiae nullum contulisse incrementum. Scribit se habere ius monachos et clericos de quacumque dioecesi ad se vocandi. – (Nicenae sinodi instituta); (Per principalem beatorum). C a n . : Coll. Taurinensis (Pflugk-Harttung Acta II 8 n. †26).

* 810 JK *365α

(422) In causa inter Augustinum Hipponensem et Antonium Fussalensem episcopos vertente epistolam emittit et ordinem rerum fideliter indicare petit. L a u d . i n : J³ 813.

* 811 JK I 54

(422) sept. 4 Sepelitur „Romae in coemeterio Maximi, Via Salaria“ (II non. sept.).

Roma

L a u d . i n : Martyrologium Vetustissimum (Migne PL 30, 474); Cat. Corb. (Duchesne I 228; Mommsen 93). – R e g . : Seeck Regesten 346. Teste Cat. Corb. Bonifatius sederat a. 3 m. 8 d. 6.

Coelestinus I (422–432) * 812 JK I 55

422 sept. 10? Consecratus esse videtur sine mora proximo post Bonifatii mortem die dominico. „Sedit a. VIII m. X d. XVII“. L a u d . i n : Prosperi Chron. (MGH Auct. ant. 9, 470); Lib. Pont. (Duchesne I 230; Mommsen 94). – R e g . : Seeck Regesten 346. Augustinus in epistola ad ipsum Coelestinum „te in illa sede“ inquit „dominus Deus noster sine ulla, sicut audivimus, plebis suae discissione constituit“. Quamquam Prosperi Chron. „Mariniano et Asclepiodoto coss.“, a. 423, praefectum esse ecclesiae scripsit Coelestinum. De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 86.

813

(422–423) Coelestino Augustinus episcopus (Hipponensis) scribit de causa Antonii episcopi Fussalensis, qui administratione ecclesiae suae ob scelera privatus apostolicam sedem appellavit (cf. J³ 810). Petit, ut latam in ipsum sententiam vigere sinat. E d . : Augustini ep. 209 (CSEL 57, 347). Cf. J³ *810.

* 814

(ca. 424) Ad Coelestinum Apiarius presbyter Siccensis ecclesiae venit.

Roma

L a u d . i n : J³ 819.

* 815 JK *367

(ca. 424) Episcopis Africanis litteris per Leonem presbyterum missis intimat, de adventu Apiarii (presbyteri Siccensis ecclesiae) laetatum se fuisse, et eum a sese communioni restitutum esse. L a u d . i n : J³ 818.

* 816 JK I 55

(ca. 424) In causa Apiarii mittit episcopum Faustinum legatum suum ad Afros. L a u d . i n : J³ 818.

*† 817

(424) Lucanum episcopum Brixinensem ab obiectis absolvit et multis affectum beneficiis ad ecclesiam suam remittit. L a u d . i n : Acta s. Lucani s. XVI (AASS iul. 20, 70). – R e g . : Germ. Pont. I 140 n.*†1.

818

(425 aug.–426) Coelestino Aurelius, Palatinus, Antonius, Tutus, Servusdei, Terentius, Fortunatus, Martinus, Ianuarius, Optatus (Celtitius), Celticus, Donatus, Theasius, Vinventius, Fortunatus et ceteri, qui in universali Africano concilio Carthaginis adsunt, notum faciunt, quod Apiarius (cf. J³ 814 et J³ 815) flagitia sua fateri coactus sit. Tum rogant, ne a se excommunicatos praepropere communioni restituat; ut presbyterorum aliorumque clericorum improba refugia seu appellationes repellat; ne de latere

Coelestinus I (422–432)

149

suo mittat qui appellationis causam recognoscant; neque petentibus exsecutores concedat; postremo ne Faustinum (cf. J³ 816) in Africam remittat. C a n . : Codex canonum ecclesiae Africanae c. 134 (EOMIA I 614); Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 227; Strewe 96).

* 819 JK *368

(428 ante iul. 26) Honorato (non Patroclo) episcopo Arelatensi litteras per Fortunatum subdiaconum mittit, quibus venire Romam iubet Danielem, qui de vitiatis in Oriente monialibus accusatus in Galliam concesserat (Flavio Felice et Tauro coss.). L a u d . i n : J³ 821. Epistolam tempore Honorati scriptam esse notat Gallia christiana novissima III 25 n. 47.

* 820

(428 ante iul. 26) Episcopis per Viennensem et Narbonensem provincias constitutis e scriniis suis exemplaria libellorum contra quendam Danielem dirigit, qui a virginibus orientalibus, quarum monasterium tenuisset, accusatus est. L a u d . i n : J³ 821. – R e g . : Gall. Pont. III/1 59 n. *13.

821 JK 369

(428) iul. 26 (Roma) Universis episcopis per Viennensem et Narbonensem provincias constitutis scribit, ne nimio vestitui indulgeant sacerdotes; ne morientibus poenitentia denegetur; ne cui deferatur episcopatus, nisi qui sit inferioribus perfunctus muneribus; suo quaeque provincia metropolitano contenta sit; episcopi non obtrudantur, sed cleri et plebis et ordinis consensus in iis eligendis requiratur; ne laici, aut digami, aut viduarum mariti fiant episcopi. De Daniele episcopo iam excommunicato et de Massiliensi episcopo addit (VII kal. aug. Felice et Tauro coss.). – Cuperemus quidem de. E d . : Gallia christiana novissima II 11 n. 15. – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 576); Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 274); Fornasari Coll. Mutinensis 342 n. 45/11; Coll. Vetus Gallica c. LXIV 17; Coll. Hispana n. 34 secunda pars (González); Ps. Is. (Hinschius 559; Schon n. 194). – R e g . : CPL 1650; Seeck Regesten 354; Gall. Pont. III/1 59 n. 14. Cf. J³ 790 cum J³ *819 et Gall. Pont. III/1 59 n. *13. De traditione cf. Jasper Papal Letters 22–28 et Thier Dynamische Schriftlichkeit 13–32. Cf. J³ *820. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/3, 723).

* 822 JK *370

(428) Iis, qui Nestorium episcopum Constantinopolitanum consecraverint, episcopis gratulatur. L a u d . i n : J³ 823.

823 JK 371

(429) iul. 21 Universos episcopos per Apuliam et Calabriam constitutos docet episcopatus ad laicos non esse deferendos (Florentio et Dionysio coss. XII kal. aug.). – Nulli sacerdotum suos; (Nulli sacerdoti liceat). E d . : Mansi Conc. 4, 469; Migne PL 50, 436. – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 581); Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 277); Fornasari Coll. Mutinensis 345 n. 45/15; Coll. Hispana n. 35 (González); Ps. Is. (Hinschius 561; Schon n. 195); Gratiani Decr. D. 38 c. 4 et D. 61 c. 7 et D. 62 c. 2 (partes). – R e g . : CPL 1651; Ital. Pont. IX 272 n. 2; Seeck Regesten 356. Laud. et in Nicolai I ep. (JE 2814; MGH Epp. 6, 533 n. 92; Böhmer/Herbers n. 825). De traditione cf. Jasper Papal Letters 22–28. Cf. J³ *822. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/3, 737).

824

(428–429) Coelestino Nestorius episcopus Constantinopolitanus scribit de concordia conservanda et quaeritur de interventionibus Iuliani cuiusdam et Flori et Orontii et

150

Coelestinus I (422–432) Fabiani se Occidentalium partium episcoporum dicentium apud imperatorem. E d . : Conc. Ephes. a. 431 (Loofs Nestoriana 165; ACO I/2 12). – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 42 n. 50. Nestorius Coelestino I complures litteras scripsisse videtur, cf. Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 43 n. 52. Cf. J³ 829.

* 825 JK I 55

(429) Germanum episcopum Autissiodorensem ad actionem Palladii diaconi vice sua mittit, ut „deturbatis haereticis (Pelagianis) Britannos ad catholicam fidem“ dirigat (Florentio et Dionysio coss.). L a u d . i n : Prosperi Chron. (Migne PL 51, 594).

826

(430 mart.–iun.) Coelestino Cyrillus episcopus Alexandrinus de controversia fidei cum factione Nestorii scribit. E d . : Mansi Conc. 4, 1011; Migne PL 50, 447; ACO I/1.5 10. De tempore cf. Dalla Costa Concezione 53.

827 JK 372

430 aug. 10 Cyrilli, episcopi Alexandrini, orthodoxiam laudat. Mandat, ut excommunicet Nestorium episcopum Constantinopolitanum nisi haereticam de ortu Christi sententiam admonitus intra dies decem abiecerit (IV id. aug. Theodosio XIII et Valentiniano III aug. coss.). – Τῇ ἡμετέρᾳ στυγνότητι; Tristitiae nostrae sanctitatis; Litteras quas sanctitas. E d . : ACO I/1.1 75 n. 9; ACO I/2 5 n. 1. – R e g . : Seeck Regesten 356. Laud. et in Liberati Breviarium c. 5 (ACO II/5 103). De traditione cf. Jasper Papal Letters 38. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/3, 741).

828 JK 373

430 aug. 10 Iohanni (Antiocheno), Iuvenali (Hierosolymitano), Rufo (Thessalonicensi), Flaviano (Philippensi) episcopis „a pari“ scribit de haeresi Nestorii ac de litteris ad Cyrillum missis (IV id. aug. Theodosio XIII et Valentiniano III aug. coss.). – Εὐχόμεθα μὲν ὥσπερ; Optaremus quidem sicut. E d . : ACO I/1.1 90 n. 12; ACO I/2 21 n. 6. – R e g . : Seeck Regesten 356. Laud. et in Liberati Breviarium c. 4 (ACO II/5 103). De traditione cf. Jasper Papal Letters 38. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/3, 749).

829 JK 374

430 aug. 10 Nestorio episcopo Constantinopolitano denuntiat, nisi iam tertio commonitus intra dies decem in viam redierit, fore, ut excommunicetur (IV id. aug. Theodosio XIII et Valentiniano III aug. coss.). – ᾿Εφ᾿ ἡμέρας τινὰς; Aliquantis diebus vitae. E d . : ACO I/1.1 77 n. 10; ACO I/2 7 n. 2. – R e g . : Seeck Regesten 356. De traditione cf. Jasper Papal Letters 38sq. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/3, 755). Cf. J³ *752.

830 JK 375

430 aug. 10 Presbyteros, diaconos, clericos, Dei servos et catholicum populum Constantinopolitanum cohortatur, ut respuant nefanda Nestorii de partu virgineo Christique divinitate praecepta. Excommunicationes ab eodem prolatas dissolvit. Cyrillum in ista causa vicarium suum constitutum nuntiat (IV id. aug. Theodosio XIII et Valentiniano III coss.). – Πρὸς τούτους μοι; Ad eos qui. E d . : ACO I/1.1 83 n. 11; ACO I/2 15 n. 5. – R e g . : Seeck Regesten 356.

Coelestinus I (422–432)

151

De traditione cf. Jasper Papal Letters 38sq. Cf. J³ *834. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/3, 775). Cf. J³ *752.

* 831 JK I 55

(430) aug. Roma Synodus celebratur, in qua de dogmate Nestorii episcopi Constantinopolitani agitur (Theodosio XIII et Valentiniano III aug. coss.). L a u d . i n : J³ 870; J³ 871; Gennadii De vir. illustr. c. 55 (Richardson 33).

* 832

(422–430) Commodianum presbyterum, qui professam sanctimonialem ad ludibrium stupri duxit, vindicat. L a u d . i n : Augustini ep. 9 (CSEL 88, 43). Commodianus ab Augustino Hipponensi episcopo in epistola sua ad Alypium „filius noster“ appellatur. De tempore cf. Augustini Epp. (CSEL 88, p. LVIII).

833

(430) Coelestino Nestorius episcopus Constantinopolitanus iterum scribit de lamentationibus Iuliani Orontii et aliorum, qui sibi usurpant episcopalem dignitatem et rogat, ut Valerius cubicularius Coelestino causam exponeat. E d . : ACO I/2 14 n. 4. – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 45 n. 55.

834

(430) Coelestino Cyrillus episcopus (Alexandrinus) relationem de causa Nestorii per Posidonium diaconum mittit. E d . : Migne PL 50, 453. Incertum est, an epp. J³ 830 et J³ 837 ad eandam epistolam se referant.

* 835 JK *376

(430) Tuentii quaestionibus in causa haereticorum dat responsum. L a u d . i n : J³ 838.

836

(430 dec.–431 ian.) Coelestino Nestorius de doctrina sua scribit et synodicum indicat. E d . : ACO I/5 182. – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 49 n. 60.

837 JK 377

431 mai. 7 Cyrillo episcopo Alexandrino respondet Nestorium ipsis indutiis exactis, modo damnet errorem, esse recipiendum. Addit se homines suspectos caute tractaturum (non. mai. Basso et Antiocho coss.). – Intelligo sententiam sapientissimi. E d . : ACO I/2 26 n. 10. – R e g . : Seeck Regesten 358. De traditione cf. Jasper Papal Letters 38. Cf. J³ *834. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/3, 793).

838 JK 378

431 mai. 8 Arcadio et Proiecto episcopis ac Philippo presbytero legatis suis ad concilium Ephesium delegatis, ut Cyrilli episcopi Alexandrini praeceptis utantur, praescribit (VIII id. mai. Basso et Antiocho coss.). – Cum Deo nostro. E d . : ACO I/2 25 n. 8. – R e g . : Seeck Regesten 358. De traditione cf. Jasper Papal Letters 38. Cf. J³ *835. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/3, 797).

839 JK 379

431 mai. 8 Synodum Ephesiam hortatur, ut custodiant leges apostolicas, rixasque vitent. Arcadium et Proiectum episcopos et Philippum presbyterum, legatos suos, com-

152

Coelestinus I (422–432) mendat (VIII id. mai. Basso et Antiocho coss.). – Τοῦ ἁγίου πνεύματος; Spiritus sancti testatur. E d . : ACO I/1.3 55 n. 106; ACO I/2 22 n. 7. – R e g . : Seeck Regesten 358. Laud. et in Nicolai I ep. (JE 2813; MGH Epp. 6, 488 n. 90; Böhmer/Herbers n. 823). De traditione cf. Jasper Papal Letters 38sq. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/3, 799).

840 JK 380

431 mai. 8 Theodosium augustum iuniorem obsecrat, „ne quid turbidae novitati licere permittat“. De legatis ad synodum Ephesiam missis addit (VIII id. mai. Basso et Antiocho coss.). – Sufficiat licet sollicitudo. E d . : ACO I/2 25 n. 9. – R e g . : Seeck Regesten 358. De traditione cf. Jasper Papal Letters 38. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/3, 807).

841

(431 post iun. 7) Coelestino synodus in Ephesiorum metropoli congregata scribit omnia, quae gesta sunt in ipsa synodo. E d . : ACO I/1.3 5 n. 82; ACO I/2 85 n. 22.

* 842

(431 aut.) Coelestino Maximianus episcopus Constantinopolitanae ecclesiae epistolam ordinationis mittit. L a u d . i n : J³ 849. – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 56 n. 66.

* 843 JK I 56

(431 ante dec. 25) Roma, S. Pietro Coelestino (Theodosius II imp.) litteras per Iohannem presbyterum et Epictetum diaconum mittit, quas pontifex legit „in totius congregatione christianae plebis apud beatissimum apostolum Petrum … die … Christi … natali“. L a u d . i n : J³ 848. – R e g . : Seeck Regesten 360.

*? 844

(422–431) dec. Roma Facit ordinationes III in urbe Roma per m. dec. presbyteros XXXII, diaconos XII; episcopos per diversa loca XLVI. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 88 et 230; Mommsen 95). De incerta fide cf. Harnack Ordinationes.

845 JK 381 et 875

(431) Venerium, Marinum, Leontium, Auxonium, Arcadium, Fillucium et ceteros Galliarum episcopos monet, ne presbyteros quosdam „indisciplinatas quaestiones vocantes in medium, pertinaciter praedicare adversantia veritati“ sinant. Augustinum, „sanctae recordationis virum“, ipsius communione semper usum esse scribit. – Apostolici verba praecepti. E d . : Mansi Conc. 4, 454; Migne PL 50, 528. – C a n . : Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 267); Coll. Hispana n. 34 prima pars (González); Ps. Is. (Hinschius 556; Schon n. 193). – R e g . : CPL 1652. Sententia „Qui enim male docet“ in Coll. Taurin. (Pflugk-Harttung Acta II 403 n. 4) Coelestino I adscripta ex hac epistola compilata est. Ad Coelestinum pertinet textus usque ad „fratres charissimi“ (Migne PL 50, 528–530). Textus ab „Quia nulli“ (Migne PL 50, 531–537) est Prosperi Aquit. praeteritorum sedis apostolicae episcoporum auctoritates sive De gratia Die, cf. Migne PL 51, 201 et CPL 1652. Laud. et in Vincentii Lerinensis Commonitorio XXXIIsq. (CCSL 64, 193sq.). Petrum diaconum (Migne PL 62, 91 et CCSL 85A, 171; olim JK 875) capitula XI–XIII excerpsisse ex epistola Coelestini I ipsumque anathematismos in Faustum protulisse, affirmant Krusch (MGH Auct. ant. 8, p. LIX) et Glorie (Petri diaconi Epistula Scytharum monachorum [CCSL 85A, 171]). Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/3, 811).

153

Coelestinus I (422–432) * 846 JK I 56

(431) Ad Scottos in Christum credentes ordinatum Palladium primum episcopum mittit. L a u d . i n : Prosperi Chron. c. 1307 (MGH Auct. ant. 9, 473).

847 JK 385

432 mart. 15 Synodo Ephesiae remotum Nestorium, Maximianumque suffectum gratulatur. Illum Antiochia expelli vult. Quidque de sociis statuendum sit, decernit (id. mart. Aetio et Valerio coss.). – Tandem malorum fine. E d . : ACO I/2 98 n. 26. – R e g . : Seeck Regesten 360. De traditione cf. Jasper Papal Letters 38sq. et Schwartz Neue Aktenstücke 41sq. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/3, 819).

848 JK 386

432 mart. 15 Theodosium II augustum iuniorem laudibus effert, quod et Nestorium depulerit et Maximianum episcopum Constantinopolitanum constituerit. Rogat, ut Nestorium „ab omni societate removeat“. Monet, ut possessiones ecclesiae a Proba in Asia relictas, tueatur (id. mart. Aetio et Valerio coss.). – Causis suis divinam. E d . : ACO I/2 88 n. 23. – R e g . : Seeck Regesten 360. Cf. J³ *843. De traditione cf. Jasper Papal Letters 38sq. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/3, 833).

849 JK 387

432 mart. 15 Maximiano ecclesiae Constantinopolitanae praefecto gratulatur eumque ad Caelestianum errorem impugnandum adhortatur (id. mart. Aetio et Valerio coss.). – Vidimus et amplexi. E d . : ACO I/2 90 n. 24. – R e g . : Seeck Regesten 360. De traditione cf. Jasper Papal Letters 38sq. Cf. J³ *842. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/3, 841).

850 JK 388

432 mart. 15 Clerum et plebem Constantinopolitanam Nestorio haeretico liberatos esse gaudet. Illum iure esse damnatum ostendit. Monet, ut in fide permaneant (id. mart. Aetio et Valerio coss.). – Exsultatio matris est. E d . : ACO I/2 91 n. 25. – R e g . : Seeck Regesten 360. De traditione cf. Jasper Papal Letters 38sq. et Schwartz Neue Aktenstücke 46sq. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/3, 847).

* 851

(422–432) Basilicam Iuli (Mariae Transtiberim) post ignem Geticum dedicat.

Roma

L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 230; Mommsen 94). – R e g . : Ital. Pont. I 128 n. *1.

* 852

(422–432) Basilicae b. Petri apostoli „farum cantharum, ex argento purissimo, canthara argentea cireostata“ offert. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 230; Mommsen 95).

* 853

(422–432) Basilicae Iuli (Mariae Transtiberim) offert multa dona. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 230; Mommsen 94).

* 854

(422–432) Basilica b. Pauli apostoli offert pharum, cantarum argenteum, cantara cyreostata XXIIII. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 230; Mommsen 95).

154 * 855

Coelestinus I (422–432) (422–432) Facit „constitutum de omn(e) ecclesi(a), maxime et de religione“, quae „hodie archibo ecclesiae detenentur reconditae“. Constituit, „ut psalmi David CL ante sacrificium psalli antefanatim“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 230; Mommsen 94).

† 856 JK †382

(422–432) Decernit, ut sacerdos, qui spiritualem filiam vitiaverit, „ab omni officio deponatur, et peregrinando duodecim annis poeniteat, postea vero ad monasterium vadat“. – Si quis sacerdos. E d . : Mansi Conc. 4, 472; Migne PL 50, 565. – C a n . : Gratiani Decr. C. XXX q. 1 c. 9.

† 857 JK †383

(422–432) Edicit, „non debere episcopum aut presbyterum commisceri cum mulieribus, quae ei fuerint confessae peccata. Si forte“ inquit „hoc contigerit, sic poeniteat, quomodo de filia spirituali, episcopus 15 annis, presbyter 12, et deponatur; si tamen in conscientiam populi devenerit“. – (Non debet episcopus). E d . : Mansi Conc. 4, 472; Migne PL 50, 565. – C a n . : Gratiani Decr. C. XXX q. 1 c. 10.

*† 858

(432) Praesentibus Coelestino et 12 cardinalibus aliisque, interveniente Petronio Bononiensi episcopo, Theodosius II imperator pronuntiat privilegium p. m. Ciceronis magnae curiae notarii in utilitatem sanctae et fertilis civitatis Bononiae. L a u d . i n : Charta spuria (Annali Bolognesi IIIb 491 n. 3). – R e g . : Ital. Pont. V 271 n. *†1.

* 859 JK I 57

(432 iul. 27) Moritur. Sepelitur in coemeterio Priscillae, Via Salaria, VIII id. apr.

Roma

L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 230; Mommsen 94). – R e g . : Seeck Regesten 360. Mortuum esse Coelestinum I d. 432 iul. 27, asserit Duchesne Lib. pont. I p. CCLI affirmans certum esse eiusdem regiminis spatium a. 9 m. 10 d. 17 (tamen catalogi discrepant in eo, quod alii d. 9 [10], alii d. 17 [16] addunt). Sed non constat sine ulla dubitatione, an Coelestinus d. 422 sept. 10 consecratus sit. Epitaphium ap. Rossi Inscriptiones II 62 et 101 (teste Duchesne ibid. 231 adn. 5).

*† 860

433 mai. 9 Roma Archigymnasio Bononiensi in concilio generali privilegium super studio et studentibus specialiter civitatis Bononiae concedit (d. IX intrante madio … a. D. 433). L a u d . i n : Theodosii II imp. privilegia spuria (Ughelli It. Sacr. ²II 9). – R e g . : Ital. Pont. V 269 n. *†1.

Sixtus III (432–440) alias Xystus * 861 JK I 57

432 iul. 31 Consecratur. „Sedit a. VIII d. XVIIII“. L a u d . i n : Prosperi Chron. c. 1309 (MGH Auct. ant. 9, 473); Lib. pont. (Duchesne I 232; Mommsen 96). – R e g . : Seeck Regesten 360. Testatur Prosper Aquitanus in Chron. integro, Sixtum Aetio et Valerio coss. (a. 432) creatum, eo mortuo sedem „40 amplius dies“ vacasse. Itaque cum et Sixtum a. 8 d. 19 rexisse e Lib. pont. (Duchesne I 232; Mommsen 96) et Leonem I, qui Sixto successit, d. 440 sept. 29 consecratum esse constet, nec dubitari potest, quin dominico die sit rite ordinatus Sixtus, manifestum est, et id factum esse d. 432 iul. 31, et obiisse Sixtum d. 440 aug. 18, et post eundem per ipsos 43 d. vacasse sedem Romanam. De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 54 et 87.

862

(432) Sixtum Eutherius Tyanensis et Halladius Tarsensis episcopi de Ioannis Antiocheni mutatione attoniti, plurium provinciarum nomine rogant, ut orbi succurrere non differat, cum in ea parte quae errat, tum in ea quae tyrranidem sustinet. E d . : ACO I/4 145; Tetz Antilogie 53. – R e g . : CPG 6148.

863

(432) Sixto Iohannes episcopus Antiochenus scribit. E d . : ACO I/1.7 158 n. 121. – R e g . : CPG 6336. Cf. Iohannis Relationem ad Theodosium imperatorem (ACO I/1.7 157 n. 120) et Schwartz Neue Aktenstücke 70.

864

(432) Sixto, Cyrillo et Maximiano fratribus et consacerdotibus Iohannes episcopus Antiochenus ceterique qui cum eo sunt probare se declarant depositionis sententiam a sancta synodo adversus Nestorium prolatam necnon blasphemas eius doctrinas anathematizare et assentiri Maximiniani ordinationi. E d . : ACO I/1.4 33. – R e g . : CPG 5335 et 6335 et 8859.

865 JK 389

(432) Cyrillo episcopo Alexandrino et reliquis episcopis Orientalibus significat se omnium consensu consecratum esse praesentibus eorum legatis Hermogene et Lampridio episcopis. Laudat Cyrillum, qui clementiam in poenitentes Nestorii socios utendam censeat. Ioannem quoque Antiochenum, si reliquerit haeresim, recipi vult. – Χάριν ὁμολογοῦντες τῇ; Gratiam habentes Dei. E d . : ACO I/1.7 144 n. 101. – R e g . : CPL 1655. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/3, 877).

156 866 JK 390

Sixtus III (432–440) (432) Cyrilli episcopi Alexandrini legatos, consecrationis suae testes, laudat. Ad episcopos Orientales se Themisonis archidiaconi monitu litteras misisse nuntiat. Addit de episcopo Antiocheno et reliquis Nestorianis, si resipuerint, recipiendis. – Ἥσθην ἐπὶ τοῖς; Laetatus sum in. E d . : ACO I/1.7 143 n. 100. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/3, 885).

867

(432) Flaviano Philippensium episcopo pro sua constantia in fide gratulatur et gratias agit. – Χάριν ὁμολογοῦντες τῇ. E d . : Acta Romanorum Pontificum I 168; ACO I/1.7 143. Cf. etiam Schwartz Neue Aktenstücke 59sq.

* 868 JK I 57

433 (iul. 31) Roma Synodus ad b. apostolum Petrum (d. natali suo [i. e. consecrationis acceptae d. 31 iul.]). L a u d . i n : J³ 870; J³ 871. – R e g . : Seeck Regesten 362.

* 869

(433 ante sept. 17) Sixto et synodo ad b. apostolum Petrum die natali suo (i. e. consecrationis acceptae d. 31 iul.) congregatae Cyrillus episcopus Alexandrinus litteras mittit, quibus nuntiat Ioannem episcopum Antiochenum ad ecclesiam rediisse. L a u d . i n : J³ 870.

870 JK 391

433 sept. 17 Cyrillo episcopo Alexandrino scribit optatissimas sibi et synodo, „ad b. apostolum Petrum“ die natali suo (i. e. consecrationis acceptae die 31 m. iul.) congregatae fuisse eius litteras, quibus cognoverint Ioannem episcopum Antiochenum ad ecclesiam rediisse (XV kal. oct. Theodosio XIV et Maximo coss.). – Magna sumus laetitia. E d . : ACO I/2 107 n. 30. – R e g . : Seeck Regesten 362. De traditione cf. Jasper Papal Letters 39. Cf. J³ *831 et J³ *868 et J³ *869. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/3, 889).

871 JK 392

433 sept. 17 Iohanni episcopo Antiocheno ad ecclesiam reverso gratulatur. Iam tandem exulem se ait sensurum esse Nestorium. Laudat et imperatorem et Maximiani episcopi Constantinopolitani fidem (XV kal. oct. Theodosio XIV et Maximo coss.). – Si ecclesiastici corporis. E d . : ACO I/2 108 n. 31. – R e g . : Seeck Regesten 362. Laud. et in Vincentii Lerinensis Commonitorio XXXIIsq. (CCSL 64, 193sq.). De traditione cf. Jasper Papal Letters 39. Cf. J³ *803 et J³ *868. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/3, 897).

872 JK 394

435 iul. 8 Synodo Thessalonicam conventurae ostendit Anastasio episcopo Thessalonicensi nihil a se tributum esse, nisi vetera decessorum iura a sede apostolica instituta. Ea persequitur. Perigenem episcopum Corinthium Anastasio oboedire iubet (VIII id. iul. Theodosio XV et Valentiano IIII coss.). – Si quantum humanis; Si quantum inservitur.

Sixtus III (432–440)

157

E d . : Silva-Tarouca Coll. Thess. 37 n. 12. – R e g . : Seeck Regesten 364. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/3, 905).

873 JK 393

(435) Perigenem (episcopum Corinthium) monet, ut Anastasio episcopo Thessalonicensi eandem habeat reverentiam, quam reliqui praestent pontifices per Illyricum constituti (Theodosio XV et Valentiniano IV aug. coss.). – Gratulari potius quam. E d . : Silva-Tarouca Coll. Thess. 36 n. 11. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/3, 909).

874 JK 395

437 dec. 18 Proclum (episcopum Constantinopolitanum) monet, ut sacerdotes e provinciis episcopi Thessalonicensis „sine eius epistolis atque formata“ venientes eodem, quo canonum contemptores, habeat loco (XV kal. ian. Aetio II et Sigisvuldo coss.). – Licet fraternitatem tuam. E d . : Silva-Tarouca Coll. Thess. 39 n. 13. – R e g . : Seeck Regesten 366. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/3, 913).

875 JK 396

437 dec. 18 Universis episcopis per Illyricum consistentibus significat omnium ecclesiarum Illyricianarum curam Anastasio episcopo Thessalonicensi mandatam esse. Hortatur, ut ei obtemperent, neu sequantur constituta, „quae praeter nostra praecepta Orientalis synodus decernere voluerit“ (XV kal. ian. Aetio II et Sigisvulto coss.). – Doctor gentium vas. E d . : Silva-Tarouca Coll. Thess. 41 n. 14. – R e g . : Seeck Regesten 366. Cf. Vetustissimae epp. (FChr 58/3, 919).

*? 876

(432–439) dec. Facit ordinationes III per m. dec. presbyteros XXVIII, diaconos XII; episcopos per diversa loca LII. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 88 et 235; Mommsen 100). De incerta fide cf. Harnack Ordinationes.

* 877 JK I 58

(439) Iulianus Eclanensis, iactantissimus Pelagiani erroris assertor, multimoda arte fallendi, correctionis spem praeferens, molitur in communionem ecclesiae irrepere. Sed his insidiis Sixtus, diaconi Leonis hortatu, vigilanter occurrens, nullum aditum pestiferis conatibus patere permittit, et omnes catholicos de reiectione fallacis bestiae gaudere facit (Theodosio XVII et Festo coss.). L a u d . i n : Prosperi Chron. c. 1336 (MGH Auct. ant. 9, 477).

† 878 JK †397

(432–440) apr. 1 Omnibus Orientalibus episcopis respondet se in synodo per Valentinianum imperatorem sua auctoritate congregata accusationes a Basso institutas exarmasse. Addit ea, quae leguntur in Fabiani epistola (J³ †195) (kal. apr. Valentiniano et Floriano coss.). – Gratias vestrae referimus. E d . : Mansi Conc. 5, 1054. – C a n . : Ps. Is. (Hinschius 561; Schon n. 196). De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 166.

158 * 879

Sixtus III (432–440) (432–440) Corpus Bassi „cum linteaminibus et aromatibus manibus suis tractans recondens ad b. Petrum apostolum, in cubiculum parentum eius" sepelit. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 232; Mommsen 97).

* 880

(432–440) Basilicam s. Mariae, quae ab antiquis Liberii cognominabatur, iuxta macellum Lybiae (s. Mariae Maioris in urbe Roma) condit, ubi et offert dona et possessiones nominatim expressas. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 232; Mommsen 97). – R e g . : Ital. Pont. I 55 n.* 2. Cf. inscriptionem ap. Duchesne Lib. pont. I 253 adn. 2.

* 881

(432–440) Ecclesiam (s. Petri ad Vincula in urbe Roma) consecrat. L a u d . i n : Martinelli De origine urbis 34; Martinelli Roma 284; Monsacrati De catenis IV adn. m (cf. XVII); Rossi Inscriptiones IIa 110 et 134; Grisar Anal. Rom. I 77. – R e g . : Ital. Pont. I 47 n. 1. Tabula olim in ecclesia periit.

* 882

(432–440) Monasterium „in Catatymbas“ (Romanas) instituit. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 234; Mommsen 99). – R e g . : Ital. Pont. I 163 n. *2. Duchesne pro „Catatymbas“ emendat „Catacumbas“.

* 883

(432–440) Facit scyphum aureum ad s. Petrum. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 234; Mommsen 99).

* 884

(432–440) Facit scyphum aureum ad b. Laurentium. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 234; Mommsen 99).

* 885

(432–440) Facit scyphum aureum ad s. Paulum. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 234; Mommsen 99).

* 886

(432–440) Confessionem b. Petri de argento ornat. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 233; Mommsen 98).

* 887

(432–440) E Sixti supplicatione Valentinianus (III) augustus imaginem auream cum XII portis et apostolis XII et Salvatore gemmis pretiosissimis ornatam offert, quam super confessionem b. Petri apostoli ponit. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 233; Mommsen 98).

* 888

(432–440) E Sixti rogatu Valentinianus augustus offert fastidium argenteum in basilica Constantiniana. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 233; Mommsen 98).

159

Sixtus III (432–440) * 889

(432–440) Confessionem s. Laurentii cum columnis porphyreticis facit et transendam platomis ornat. Multa alia dona s. Laurentio offert. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 233; Mommsen 98).

* 890

(432–440) In baptisterio basilicae Constantinianae ornamentum super fontem facit , „quod ante non erat, i. e. epistilia marmorea et columnas porfyreticas“ numero VIII erigit, „quas Constantinus augustus congregatas demisit et iussit, ut erigerentur, quas et versibus“ exornat. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 234; Mommsen 99).

* 891

(432–440) Facit „platoma in cymiterio Calisti Via Appia, ubi nomina episcoporum et martyrum“ commemorat. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 234; Mommsen 99).

*† 892

(432–440) Indulgentiam unius anni et 40 dierum in die consecrationis basilicae s. Mariae Maioris de urbe concedit. L a u d . i n : Privilegia Honorii III a. 1222 iul. 19 (Potthast n. 6876); Gregorii IX a. 1240 (teste Liverani 107); Alexandri IV a. 1258 aug. 4 (orig. in arch. s. Mariae Maioris); Urbani IV a. 1262 iul. 19 (orig. in arch. s. Mariae Maioris); Nicolai IV a. 1288 aug. 11 (Potthast n. 22770). – R e g . : Ital. Pont. I 55 n. *†3.

*† 893

(432–440) Monasterio s. Zachariae et s. Pancratii privilegium et indulgentiam concedit. L a u d . i n : Iulii III privilegium a. 1552 mart. 26 concessum (Bozzoni Il silentio 31). – R e g . : Ital. Pont. VII/2 176 n. *†3.

* 894 JK I 58

(440 aug. 18) Moritur. Sepelitur „via Tiburtina, in crypta, iuxta corpus b. Laurenti“.

Roma

L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 88sq. et 235; Mommsen 100). – R e g . : Seeck Regesten 370.

Leo I (440–461) * 895 JK I 58

(440 aug.) Eligitur absens, „quem tunc inter Aetium et Albinum amicitiae redintegrantem Galliae detinebant, quasi ideo longius esset abductus, ut et electi meritum et eligentium iudicium probaretur“. L a u d . i n : Prosperi Chron. c. 1341 (MGH Auct. ant. 9, 478). Cf. Leonis I Sermones I c. 7 (Corpus fontium Manichaeorum. Ser. lat. 1): „Dominus … benedixit nobis, quia fecit …, ut praesentem me crederet vestrae sanctitatis affectio, quem fecerat necessitas longae peregrinationis absentem“.

* 896 JK I 59

440 (sept. 29) Roma Consecratur. „Sedit a. XXI m. I d. XIII“ (Valentiniano V augusto et Anatholio coss.). L a u d . i n : J³ 922; Prosperi Chron. c. 1341 (MGH Auct. ant. 9, 478); Marcellini comitis Chron. a. 440 (MGH Auct. ant. 11, 80); Lib. Pont. (Duchesne I 91 et 238; Mommsen 102). – R e g . : Seeck Regesten 370. Leonem a. 21 sedisse tradit Marcellinus comes. Lib. pont. a. 21 m. 1 d. 13 indicat. Dominicum diem consecrationis suae ipse Leo tuetur epistola (J³ 922), qua singulis annis ad concilium d. 29 sept. Romae celebrandum a Siciliae episcopis legatos mitti iubet. Hoc enim in more positum erat, ut pontificum Romanorum „die natali“, id est consecrationis die, quotannis synodus Romae haberetur. De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 54sq. et 89.

897 JK 398

(442?) (Adelpho? Maximo?) episcopo Aquileiensi praecipit, ut convocata sacerdotum provincialium synodo ad damnandam haeresim cogantur Pelagiani Caelestianique clerici, quos non eierato errore receptos esse ex Septimi episcopi (Altinensis) litteris se cognovisse scribit. Clericos transire ab ecclesia ad ecclesiam licere negat. – (Relatione sancti fratris). C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 745); Ps. Is. (Hinschius 574; Schon n. 205). – R e g . : Ital. Pont. VII/1 19 n. 4. Cf. J³ 898. De traditione cf. Jasper/Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 50–52 et 166.

898 JK 399

(442?) Septimi episcopi Altinensis relatione suscepta istius fidem laudat. De litteris „ad metropolitanum episcopum provinciae Venetiae“ (i. e. Aquileiensem) datis significat. – Lectis fraternitatis tuae. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 3. – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 745). – R e g . : Ital. Pont. VII/2 88 n. 1. Cf. J³ 897 et Ital. Pont. VII/1 19 n. 4 adn. De traditione cf. Jasper Papal Letters 42 adn. 177, 50–52, 57.

* 899 JK *400

(442?) Cyrillum episcopum Alexandrinum de dubio a. 444 tempore paschali consulit. L a u d . i n : J³ 905.

Leo I (440–461) 900

161

(442?) Leoni Cyrillus episcopus Alexandrinus respondet se Pascha (a. 444) IX kal. mai. celebraturum. E d . : Migne PG 77, 377. – R e g . : CPG 5386. Cf. Burini Epistolari III 130.

* 901 JK *401

(ca. 442) Paschasinum episcopum Lilybaetanum adversis rebus afflictum litteris Silano diacono Panormitano datis consolatur ac de paschali anni proximi tempore ad se scribere iubet. L a u d . i n : J³ 905. – R e g . : Ital. Pont. X 254 n. *1.

* 902

(440 sept. 29–443 oct. 10) Ad Campaniae, Piceni, Tusciae provincias per Innocentium, Legitimum, Segatium epistolas dirigit, ut, quae male pullulasse noscuntur, radicitus evellantur. L a u d . i n : J³ 903. – R e g . : Ital. Pont. VIII 63 n. *4.

903 JK 402

443 oct. 10 Roma Omnibus episcopis per Campaniam, Picenum, Tusciam et universas (Italiae) provincias constitutis praescribit, 1) ne servus invito domino sacerdos fiat; 2) ne viduarum mariti, neve multarum nuptiarum homines in sacerdotibus sint; 3) ne clerici neve laici fenerentur; 4) clerici ne alieno quidem nomine fenus exerceant; 5) qui vel sua haec vel decessorum suorum neglexerint decreta, eos remotum iri ostendit (VI id. oct. Maximo iterum et Paterio coss.). – Ut nobis gratulationem. E d . : Tomassetti Bull. Rom. I 46; Wurm Epistula 83. – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 744); Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 277); Coll. Hispana n. 64 (González); Ps. Is. (Hinschius 614; Schon n. 242). – R e g . : Franchi Ascoli pont. 14 n. 3; Ital. Pont. III 2 n. 2; Seeck Regesten 372. De traditione cf. Jasper Papal Letters 22sq. et 50–53. Cf. J³ *902.

* 904 JK I 59

(443 dec.) Roma „Plurimos Manichaeos … de secretis suis erutos et oculis totius ecclesiae publicatos, omnes dogmatis sui turpitudines et damnare facit et prodere incensis eorum codicibus, quorum magnae moles fuerant interceptae“. L a u d . i n : Prosperi Chron. c. 1350 (MGH Auct. ant. 9, 479). Cf. J³ 908. De tempore cf. Lauras Léon le Grand 208.

905

(443) Leoni Paschasinus episcopus (Lilybaetanus) nuntiat se scriptis eius solaciatum esse, roganti, quo die pascha anni post hunc futuri (i.e. a. 444) sit celebranda, respondet se id verum invenisse, quod ab Alexandrinae ecclesiae antistite papae rescriptum erat, scil. illam tenendam esse minime m. mart. d. 23 secundum Romanam supputationem, sed m. apr. d. 25 secundum supputationem Hebraeorum. Ad veritatem suae sententiae probandam exponit quoddam miraculum a. 417 tempore Zosimi papae factum. E d . : Insertum in Mariani Scotti Chron. (MGH SS 5, 534 et 532; Krusch Studien 247). – R e g . : CPL 1656; Ital. Pont. X 255 n. 2. Cf. J³ *899 et J³ *901.

906 JK 403

444 ian. 12 Episcopis metropolitanis per Illyricum constitutis scribit suum esse omnes curare ecclesias, cum Petro primatum commiserit Dominus. Anastasium episcopum

162

Leo I (440–461) Thessalonicensem vicarium suum constitutum nuntiat, cui pareant, cuius iura observent, monet. Canonibus praeceptum esse scribit: „Ut episcopi, presbyteri atque diaconi (unius) uxoris viri sint ..., et hanc … virginem accipiant“ (II id. ian. Theodosio XVIII et Albino coss.). – Omnis admonitio salutaris. E d . : Tomassetti Bull. Rom. I 48; Silva-Tarouca Coll. Thess. 57 n. 25. – R e g . : Seeck Regesten 374. De consulibus cf. Rossi Inscriptiones 315.

907 JK 404

444 ian. 12 Anastasium (episcopum Thessalonicensem) suum in Illyrico vicarium declarat eique asserit potestatem et metropolitanos Illyricianos consecrandi et synodos, quibus episcoporum lites componantur, convocandi; sed maiores causas, quae definiri ab eo non potuerint, reservat sibi. De presbyteris diaconisque die dominico consecrandis addit (II id. ian. Theodosio XVIII et Albino coss.). – Omnium quidem litteras. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 4; Hacke Palliumverleihungen 106; Silva-Tarouca Coll. Thess. 53 n. 24. – R e g . : Seeck Regesten 374.

908 JK 405

444 ian. 30 Universis episcopis per Italiae provincias constitutis significat, magno Manichaeorum numero a se Romae deprehenso nonnullos ad fidem rediisse, alios „secundum christianorum principum constituta per publicos iudices perpetuo esse exsilio relegatos“, alios aufugisse. Quos investigari iubet (III kal. febr. Theodosio XVIII et Albino coss.). – In consortium vos. E d . : Tomassetti Bull. Rom. I 49; La Fuente Hist. eccl. de España II 444. – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 744); Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 280); Coll. Hispana n. 62 (González); Ps. Is. (Hinschius 596; Schon n. 221). – R e g . : Seeck Regesten 374. De traditione cf. Jasper Papal Letters 50–56.

* 909 JK I 60

(445 in.) Concilium celebratur.

Roma

L a u d . i n : J³ 912.

* 910

(445 in.) Roma Cognitione habita in concilio Romano Celidonius episcopus (Vesontionensis) et Proiectus episcopus, quos Hilarius Arelatensis episcopus ab officio deposuit, remota falsa obiectione ecclesiis suis redduntur et restituuntur in dignitatem, quam amittere non debuerunt. L a u d . i n : J³ 912. – R e g . : Gall. Pont. I/1 39 n. *1.

911 JK 407

(445 in.–aet.) Universis episcopis per Viennensem provinciam constitutis Hilarium episcopum Arelatensem, qui huc arrogantiae processerit, „ut se b. Petro non pateretur esse subiectum, ordinationes sibi omnium per Gallias ecclesiarum vindicans et debitam metropolitanis sacerdotibus in suam transferens dignitatem ipsius quoque b. Petri reverentiam verbis arrogantioribus minuendo“, per ipsum nuntiat „non tantum ab alieno iure depulsum, sed etiam Viennensis provinciae potestate privatum“ esse. Ordinationes provinciarum iis subiectarum a se affectari negat. Ipsis metropolitanis restituit ius sacerdotes ordinandi. Leontio episcopo concessum scribit, „ut praeter eius consensum alterius provinciae non indicatur concilium“. Episcopos ab Hilario iniuste deiectos, Celidonium (Vesontionensis) et Proiectum, „in sanctorum concilio sacerdotum“ in integrum restitutos esse significat. – Divinae cultum religionis.

Leo I (440–461)

163

E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 9; Pflugk-Harttung Acta II 9 n. 28; Gallia christiana novissima III 30 n. 56. – R e g . : Seeck Regesten 374; Gall. Pont. I/1 39 n. 2; Gall. Pont. III/1 60 n. 15a et b. Cf. J³ *908 et J³ *910.

912 JK 406

(445) iun. 21 Dioscoro episcopo Alexandrino scribit sacerdotes aut nocte sabbatum insequenti aut matutino diei dominici ieiunos a ieiunis consecrandos esse sacrificiumque sollemnioribus diebus propter populi frequentiam bis offerendum (XI kal. iul.). – Quantum dilectioni tuae. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 7. – C a n . : Coll. Hispana n. 72 (González); Ps. Is. (Hinschius 627; Schon n. 250). – R e g . : Seeck Regesten 374.

* 913

(445 in.–aet.) (Roma) (Nicetae?) Viennensi episcopo deputat potestatem Hilario Arelatensi episcopo ablatam. L a u d . i n : J³ 971. – R e g . : Gall. Pont. III/1 61 n. *16. Secundum Gall. Pont. III/1 63 n. 22b adn. deperditum esse (contra Schilling Guido 290) videtur.

* 914 JK *408

(445?) Episcopis per Mauritaniam Caesariensem constitutis significat se Potentio sacerdoti ad eos proficiscenti mandasse, ut de episcopis illicite creatis „inquireret sibique omnia fideliter indicaret“. L a u d . i n : J³ 916.

915 JK 409

446 ian. 6 Senecioni, Caroso, Theodulo, Lucae, Antiocho, Vigilantio metropolitanis per Illyrici provincias constitutis scribit de privilegiis Anastasii episcopi Thessalonicensis et de ordinationibus ab Achaiae provinciae metropolitano illicite factis; de episcopo per eundem Thespiensibus obstruso. Sancit, ne episcopus episcopi clericum sibi vindicet (VIII id. ian. Aetio III et Symmacho coss.). – Grato animo epistolas. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 20; Silva-Tarouca Coll. Thess. 60 n. 25. – R e g . : Seeck Regesten 376.

916 JK 410

(446?) aug. 11 Universis episcopis per Caesariensem Mauritaniam (per Africam) constitutis scribit se ex Potentii relatione cognovisse indignos quosdam apud eos esse sacerdotes. Neque enim licere sacerdotiis praefici aut immaturos aut „quos unius uxoris viros fuisse aut esse non constiterit“, aut secundarum uxorum vel viduarum maritos, aut homines inferioribus ordinibus non perfunctos. Episcopos ex laicis factos non improbat. Litteras confessorias sibi mitti vult a Donato, antea Novatiano, et a Maximo, quondam Donatista, episcopis. De Aggaro et Tyberiano episcopis ex laicis ordinatis litteras poscit. Famulas Dei per barbaros vitiatas pro puris virginibus non habet. Episcopis, qui indignum consecraverint sacerdotem, ius ordinationis ademptum iri ostendit. Maioribus tantum civitatibus praeficiendos esse ait episcopos, et restitutum episcopum iure postulasse, „ut, si episcopi eorum locorum, in quibus non debuissent ordinari, decesserint, loca ipsa ad ius suum reverterentur“. Vitiatis famulis illis sacramentorum communionem negari non vult. Lupicino episcopo communionem redditam nuntiat (III id. aug.). – Cum de ordinationibus; Cum in ordinationibus. E d . : Tomassetti Bull. Rom. I 39 et App. I 14. – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 745); Coll. Hispana n. 69 (González); Ps. Is. (Hinschius 621; Schon n. 247). – R e g . : Seeck Regesten 376.

164

Leo I (440–461) Recensiones duae traduntur. De traditione cf. Jasper/Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 50–56 et 167. Cf. J³ *914.

917

446 sept. 19 Anastasium (episcopum Thessalonicensem) studium in mandatis suis exsequendis laudat. Scribit se credidisse post epistolas suas pro ecclesiasticae disciplinae observatione transmissas omnibus aditum praesumptionibus praecludendum (XIII kal. oct. Monaxio cons.). – Credebamus post epistolas. E d . : Silva-Tarouca Coll. Thess. 62. – R e g . : Seeck Regesten 342. Holstenius Coll. Romana bipartita primam partem usque „complexi“ perperam Bonifatio I (cf. J³ 784) attribuit, cf. Silva-Tarouca Coll. Thess. 62 n. 26 adn.

918 JK 411

(446?) Anastasium episcopum Thessalonicensem, vicarium suum, a traditis regulis immodice discessisse dolet. Reprehendit iniurias Attico veteris Epiri metropolitano illatas. Veterem episcoporum metropolitanorum dignitatem imminui vetat. Laicos, neophytos, digamos, viduarum maritos non vult episcopos fieri. Ad eligendum episcopum cleri plebisque consensu opus esse scribit. Addit de consecratione metropolitanorum, de conciliis celebrandis, de episcopis non transferendis, de alienis clericis invito episcopo non recipiendis, de episcopis modeste evocandis, de causis gravioribus ad se deferendis. – Εἴ τις ἐπίσκοπος; Quanta fraternitati tuae; (Sicut enim iustas); (Legebatur quoque in). E d . : Tomassetti Bull. Rom. I 50. – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 743); Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 291); Coll. Vetus Gallica c. XLI 30g; Coll. Hispana n. 67 (González); Ps. Is. (Hinschius 618; Schon n. 245). De trad. can. cf. Deeters Bambergensisgruppe n. 31, 7d et 32, 5b et Jasper Papal Letters 50–52.

919 JK 412

447 iul. 21 Turribio episcopo Asturicensi multis exponit verbis de Priscillianistarum erroribus, quorum vestigia in Hispania comparuisse, ex eius litteris per diaconum Pervinco translatis intellexerat. Ad examinandam episcoporum fidem concilium celebrari vult aut generale Tarraconensium, Carthaginiensium, Lusitanorum, Galliciorum episcoporum, aut, si id fieri non possit, Galliciae saltem sacerdotum (Calepio et Ardabure coss. XII kal. aug.). – Quam laudabiliter pro; (Quamvis sint in). E d . : Tomassetti Bull. Rom. I 54; La Fuente Hist. eccl. de España II 434; Leonis I Sermones (Corpus fontium Manichaeorum. Ser. Lat. 1, 50); Campos Epistola 273. – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 743); Coll. Vetus Gallica c. II 4; Coll. Hispana n. 61 (González); Ps. Is. (Hinschius 591; Schon n. 220). – R e g . : Seeck Regesten 378. Laud. et in Hydatii Chron. c. 135 (MGH Auct. ant. 11, 24; SC 218, 140). De notis consularibus epistolarum huius anni cf. Rossi Inscriptiones 321. De trad. can. cf. Deeters Bambergensisgruppe n. 30C, 1 et Jasper Papal Letters 45 et 50–53.

* 920 JK *413

(447 iul. 21) Tarraconensibus, Carthaginiensibus, Lusitanis, Galliciis episcopis „concilium synodi generalis“ indicit, „ut plenissimo disquiratur examine, an sint aliqui inter episcopos, qui Priscillianistarum haereseos contagio polluantur, a communione sine dubio separandi, si nefandissimam sectam damnare noluerint“. L a u d . i n : J³ 919. De tempore cf. Campos Epistola 270. Schäferdiek Kirche 115 et 82 adn. 41 censet Turribium epistolam expeditam habuisse. Maassen Geschichte 695 sub n. 33 demonstrat, sententiam „ternam mersionem fieri in baptismo“ ad deperditam hanc epistolam pertinere.

Leo I (440–461) * 921 JK I 61

(447 sept. ca. 29) Synodus celebratur.

165 Roma

L a u d . i n : J³ 922 et J³ 923.

922 JK 414

(447) oct. 21 Universos episcopos per Siciliam constitutos de baptismo epiphaniae die dato reprehendit. Quod cur solis paschae pentecostesque diebus tribuendum sit, docet. Praecipit, ut annis singulis ternos episcopos mittant ad concilium d. 29 sept. Romae celebrandum (XII kal. nov.). – Divinis praeceptis et. E d . : Tomassetti Bull. Rom. I 61. – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 744); Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 281); Coll. Hispana n. 63 (González); Ps. Is. (Hinschius 611; Schon n. 241). – R e g . : Ital. Pont. X 168 n. 3. Fragmenta leguntur in plerisque collectionibus, cf. Ital. Pont. De traditione cf. Jasper Papal Letters 50–52. Cf. J³ *921.

923 JK 415

(447) oct. 21 Universis episcopis per Siciliam constitutis scribit clericos Tauromenitanos et Panormitanos in synodo a se celebrata esse questos de ecclesiasticis bonis per episcopos alienatis. Quod sine totius cleri consensu fieri vetat. Qui vero clerici assenserint de detrimento ecclesiae faciendo, eos privatum iri dicit cum ordine tum communione (XII kal. nov.). – Occasio specialium querelarum. E d . : Tomassetti Bull. Rom. I 65; Gerhohi Reichersb. De aedificio Dei c. 157 (MGH Libelli de lite 3, 191). – C a n . : Fornasari Coll. Mutinensis 353 n. 47/2; Gratiani Decr. C. XII q. 2 c. 52. – R e g . : Ital. Pont. X 169 n. 4; Seeck Regesten 378. Cf. J³ *921.

924 JK 416

447 dec. 30 Ianuario episcopo Aquileiensi respondet, ut clerici in haeresim lapsi, si ad fidem redierint, quem ante tenuerint, in eo gradu permaneant aditu ad ampliora officia intercluso (III kal. ian. Alapio et Ardabure coss.). – Lectis fraternitatis tuae. E d . : Tomassetti Bull. Rom. I 66. – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 744); Coll. Hispana n. 65 (González); Ps. Is. (Hinschius 615; Schon n. 243). – R e g . : Ital. Pont. VII/1 19 n. 6; Seeck Regesten 378. Compilatam ex J³ 897 et J³ 898 ac Leoni suppositam censet hanc epistolam Langen Geschichte II 5 adn. 1 (cf. eiusdem defensionem in Migne PL 54, 585). De traditione cf. Jasper Papal Letters 50.

925 JK 417

448 mart. 8 In Dorum episcopum Beneventanum vehementer invehitur, quod cuidam immaturo detulerit presbyterium. Quorum presbyterorum assensu id acciderit, eos „ultimos inter omnes ecclesiae presbyteros haberi“ iubet. Iulio episcopo (Puteolano) negotium scribit datum, ut sua exsequeretur praecepta (Posthumiano et Zenone coss. VIII id. mart.). – Iudicium quod de; (Iudicium nostrum quod). E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 21. – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 746); Deusdedit Coll. can. II c. 52. – R e g . : Seeck Regesten 378; Ital. Pont. IX 50 n. 1. De traditione cf. Jasper Papal Letters 47 et 54.

926 JK 418

(448) iun. 1 Eutychen presbyterum (Constantinopolitanum) laudat, quod de Nestoriana haeresi studiis quorundam renascente sibi nuntiaverit (kal. iun.). – Εἰς γνῶσιν ἡμετέραν; Ad notitiam nostram.

166

Leo I (440–461) E d . : ACO II/4 3 n. 1; Tomassetti Bull. Rom. App. I 23. – C a n . : Coll. Hispana n. 36 (González); Ps. Is. (Hinschius 580; Schon n. 213). – R e g . : Seeck Regesten 378.

927

(448 post. nov.) Leoni Eutyches archimandrita Constantinopolitanus libellum appellationis cum aliis scriptis causam suam spectantibus mittit et de dolis et factionibus Flaviani episcopi Constantinopolitani queritur. E d . : ACO II/2.1 33; ACO II/4 143. – R e g . : CPL 1656. De re cf. May Lehrverfahren. Utrum libellum post Conc. Constantinopolitanum 448 nov. habitum (cf. J³ 929) an ante Conc. Ephesinum 449 aug. celebratum (cf. J³ 934) missum sit, dubitatur.

* 928 JK *419

(448) Bassianum episcopum Ephesium damnat, „quoniam praeter regulas factus est“. L a u d . i n : Acta Conc. Chalcedonii (Mansi Conc. 7, 282 et 290).

929 JK 420

449 febr. 18 Flavianum episcopum Constantinopolitanum non prius, quam imperatorem, de scandalo exorto sibi significasse miratur. Eutychen presbyterum questum nuntiat, quod reus ab Eusebio episcopo factus immerito excommunicatus esset. Qua de re certior fieri vult (XII kal. mart. Asturio et Protegene coss.). – Ὁπότε ὁ χριςτιανικώτατος; Cum christianissimus et. E d . : ACO II/1.2 46 n. 4; ACO II/4 4 n. 3; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 2 n. 2). – C a n . : Coll. Hispana n. 37 prima pars (González); Ps. Is. (Hinschius 581; Schon n. 214). – R e g . : Seeck Regesten 380. De consulibus huius anni cf. Rossi Inscriptiones 326. Laud. et in Nicolai I ep. (JE 2813 et JE 2819; MGH Epp. 6, 488 n. 90 et 512 n. 91; Böhmer/Herbers n. 823 et 824).

930 JK 421

449 febr. 18 Theodosio II augusto respondet se Eutychis causam non satis perspectam habere. De qua quo facilius iudicare possit, accuratius instrui cupit (XII kal. mart. Asturio et Protogene coss.). – Quantum praesidii Dominus. E d . : ACO II/4 3 n. 2; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 1 n. 1). – R e g . : Seeck Regesten 380. De traditione cf. Jasper Papal Letters 55 adn. 230.

931

(449 post febr. 18) Leoni Flavianus episcopus Constantinopolitanus epistolam de haeresi Eutychis mittit et excommunicationem eius nuntiat. E d . : ACO II/1.1 36 n. 3; ACO II/2 21. – C a n . : Coll. Hispana n. 37 secunda pars (González); Ps. Is. (Hinschius 581; Schon n. 215). – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 80 n. 103.

932

(449 mart.) Ad Leonem Flavianus episcopus Constantinopolitanus de Eutychis errore litteris refert. E d . : ACO II/1.1 38 n. 5. – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 82 n. 106.

933 JK 422

449 mai. 21 Flaviano episcopo Constantinopolitano rescribit se, cum ex litteris eius errorem Eutychis intellexerit, locum pravitati non esse daturum. Rodanum has perferentem litteras commendat (XII kal. iun. Asturio et Protogene coss.). – Pervenisse ad nos. E d . : ACO II/4 9 n. 6;. – R e g . : Seeck Regesten 380.

Leo I (440–461) 934 JK 423

167

449 iun. 13 Flaviano episcopo Constantinopolitano de falsis Eutychis dogmatibus accurate scribit. Quem tamen, si damnaverit errorem, suscipiendum censet. Iulium episcopum (Puteolanum), Renatum presbyterum (s. Clementis?), Hilarum diaconum, Dulcitium notarium legatos mittit (id. iun. Asterio et Protogene aera 486). – Ἀναγνόντες τὰ γράμματα; Lectis dilectionis tuae. E d . : ACO II/1.1 10 n. 11; ACO II/2.1 24 n. 5; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 20 n. 5). – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 743); Coll. Hispana n. 38 (González); Ps. Is. (Hinschius 597; Schon n. 201 et n. 222). – R e g . : Seeck Regesten 380; CPG 8922. Laud. et in Gennadii De vir. illustr. c. 71 (Richardson 85). De traditione cf. Jasper/Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 21 adn. 79 et 50–52 et 166.

935 JK 424

449 iun. 13 Theodosio II augusto significat et de legatis missis ad synodum Ephesiam Eutychis causa indictam et de litteris ad Flavianum datis (id. iun. Asturio et Protogene coss.). – Ὅσῳ τῶν ἀνθρωπίνων; Quantum rebus humanis. E d . : ACO II/1.1 45 n. 10; ACO II/4 9 n. 7; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 4 n. 3). – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 745); Ps. Is. (Hinschius 576; Schon n. 207). – R e g . : Seeck Regesten 380. De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 166.

936 JK 425

449 iun. 13 Pulcheriam augustam in Eutychis errores incitat. Ad concilium Ephesium iam die kal. aug. celebrandum venire propter temporis angustias sibi licere negat; legatos vice sua functuros (id. iun. Asturio et Protogene coss.). – Ὅσην πεποίθησιν περὶ; Quantum praesidii Dominus; Quantum sibi fiduciae. E d . : ACO II/1.1 45 n. 11; ACO II/4 10 n. 8 et 12 n. 11; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 6 n. 4 et p. 8). – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 744); Ps. Is. (Hinschius 570; Schon n. 202). – R e g . : Seeck Regesten 380. Haec epistola bis invenitur. Fortasse mutatio recensionum facta est a Leone pp. ipso, cum Pulcheriae exemplar istius epistolae pridem ab eadem non acceptae transmisit cum litteris 449 oct. 13 (J³ 955). De traditione cf. Jasper/Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 45 adn. 185 et 166.

937 JK 426

449 iun. 13 Fausto et Martino et reliquis archimandritis Constantinopolitanis scribit contra Eutychis haeresim, cui tamen, si errorem exuerit, clementiam negari non vult (id. iun. Asturio et Protogene coss.). – Ἐπειδὴ διὰ τὴν; Cum propter causam. E d . : ACO II/1.1 42 n. 7; ACO II/4 11 n. 10; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 21 n. 9). – R e g . : Seeck Regesten 380.

938

449 iun. 13

JK 427

Synodo Ephesiae scribit, nimis a compage ecclesiasticae aedificationis alienum esse eum, qui et b. Petri confessionem non capiat et Christi evangelio contradicat. Legatos a se missos nuntiat, qui vice sua sancto conventui intersint et communi cum eis sententia, quae Domino sint placitura, constituant (id. iun. Asturio et Protogene coss.). – Ἡ τοῦ ἡμερωτάτου; Religiosa clementissimi principis. E d . : ACO II/1.1 43 n. 8; ACO II/4 15 n. 12; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 19 n. 8). – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 745); Coll. Hispana n. 40 (González); Ps. Is. (Hinschius 600; Schon n. 224). – R e g . : Seeck Regesten 380. De Dulcitio notario cf. Santifaller Saggio 7.

168 939 JK 428

Leo I (440–461) 449 iun. 13 Iuliani episcopi Coensis fidem laudat. De legatis ad synodum Ephesiam missis et quo pacto tractandus sit Eutyches, addit (id. iun. Asturio et Protogene coss.). – Litterae dilectionis tuae. E d . : ACO II/4 16 n. 13; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 18 n. 7). – R e g . : Seeck Regesten 380.

940 JK 429

449 iun. 13 Iuliano episcopo Coensi exponit de Eutychis erroribus (id. iun. Asturio et Protogene coss.). – Εἰ καὶ διὰ; Licet per nostros. E d . : ACO II/1.1 40 n. 6; ACO II/4 6 n. 5; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 13 n. 6). – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 745). De traditione cf. Jasper/Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 45 adn. 185 et 166.

941 JK 430

449 iun. 20 Flaviano episcopo Constantinopolitano significat litteras eius sibi redditas esse. Ad synodum ab imperatore decretam legatos a se missos esse scribit, „quamvis evidenter appareat rem, de qua agatur, nequaquam synodali indigere tractatu“ (XII kal. iul. Asturio et Protogene coss.). – Litteras tuae dilectionis. E d . : ACO II/4 17 n. 14. – R e g . : Seeck Regesten 382.

942 JK 431

449 iun. 20 Theodosium II imperatorem fidei unitati faventem laudat. Ad synodum se non accessisse, „cum nec aliqua“ inquit „ex hoc ante exempla praecesserint, et temporalis necessitas me non patiatur deserere civitatem“. Legatos missos nuntiat, licet „tam evidens fidei causa sit, ut rationabilius ab indicenda synodo fuisset abstinendum“ (XII kal. iul. Asturio et Protogene coss.). – Acceptis clementiae vestrae. E d . : ACO II/4 17 n. 15; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 23 n. 10). – R e g . : Seeck Regesten 382.

943 JK 432

449 iul. 23 Flavianum episcopum Constantinopolitanum hortatur, ut „inimicos nativitatis et crucis Christi“ oppugnare pergat. Poenitentibus vero haereticis veniam dari vult (X kal. aug. Asturio et Protogene coss.). – Profectis iam nostris. E d . : ACO II/4 18 n. 16; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 24 n. 11). – R e g . : Seeck Regesten 382; cf. Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 81 n. 107.

* 944 JK *436α

(449 ante aug. 8) Decernit Eusebium (Dorylaeum) episcopum in consessum episcoporum in Ephesina synodo intromitti debere. L a u d . i n : J³ 946.

945

(449 post aug. 8) Leoni Flavianus episcopus Constantinopolitanus depositionem suam significat et subsidium rogat. E d . : Flaviani Libellus appellationis (Mommsen Actenstücke 362; ACO II/2.1 77). – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 84 n. 110 a; CPG 8945. Hilario legato reveniente 449 sept. 29 libellum appellationis Flaviani ante exilium suum missum esse constat. Exilium post VI ind. aug. evenisse praebet ACO II/2.1 77.

946

(449 post aug. 8) Leoni Eusebius Dorylaeus libellum appellationis per Chrysippum presbyterum et Constantinum diaconum mittit.

169

Leo I (440–461)

E d . : Insertum in Eusebii Libello appellationis (Mommsen Actenstücke 364; ACO II/2.1 79). – R e g . : CPG 5944. Libellus appellationis Eusebii cum libello Flaviani expulso (J³ 955) traditur.

947 JK 433

449 aug. 11 Flavianum episcopum Constantinopolitanum scribendi intercapedinem fecisse queritur. Quid sit actum, cito vult certior fieri (III id. aug. Asturio et Protogene coss.). – Auget sollicitudinem nostram. E d . : ACO II/4 18 n. 17. – R e g . : Seeck Regesten 382.

948 JK 435

(449 aug. ca. 22 aut 26) Ravennio susceptum episcopatum Arelatensem gratulatur. De eius rebus saepius instrui cupit. – Provectionem dilectionis tuae. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 47; MGH Epp. 3, 16 n. 11.

949 JK 434

449 aug. 26 (Roma) Constantino (Carpentoracensi), Audentio (Diensi), Rustico (Narbonensi), Auspicio (Vasensi), Nicetae (Viennensi), Nectario (Avenionensi), Floro (Lutevensi), Asclipio (Cabellionensi), Iusto (Arausicensi), Augustali (Telonensi), Antonio, Ynantio (Venantio?), Chrysaphio episcopis gratulatur, quod „in Arelatensium civitate defuncto sanctae memoriae Hilario, virum etiam sibi probatum, fratrem Ravennium, secundum desideria cleri, honoratorum et plebis unanimiter consecraverint“. Eos certiores facit se roboravisse consecrationem Ravennii (Dat. VII kal. sept. Asturio et Protogene coss.). – Iusta et rationabilis. E d . : MGH Epp. 3, 15 n. 9; Gallia christiana novissima III n. 61 c. 36. – R e g . : Seeck Regesten 382; Gall. Pont. III/1 61 n. 18. De tempore cf. MGH Epp. 3.

950 JK 436

449 aug. 26 Ravennio episcopo Arelatensi mandat, pelli iubeat Petronianum, qui diaconum Romanum simulans per Galliae ecclesias circueat (VII kal. sept. Asturio et Protogene coss.). – Circumspectum te volumus. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 48; MGH Epp. 3, 16 n. 10. – R e g . : Seeck Regesten 382.

951

(449 ca. sept.) Hilarus Romanae ecclesiae diaconus Pulcheriam augustam Constantinopoli cum litteris Leonis adit. De concilii Ephesini terroribus et damnationibus scribit. – Studium mihi fuisse; Ἐχουδήν μοι γεγενήσθαι. E d . : Thiel Epistolae I 127. Hilarus, papa futurus, a Leone ad concilium Ephesium missus erat, cf. J³ 936 et J³ 955.

952 JK 437

(449 ca. sept.) Theodosio II imperatori de Ephesia synodo queritur. Rogat, ut omnia in eo statu esse iubeat, in quo fuerint ante iudicium, atque, ut generalem synodum in Italia convocari sinat. – Ἄνωθεν καὶ ἐξ; Olim et ab; Antea et ab. E d . : ACO II/1.1 3 n. 1; ACO II/4 26 n. 25; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 30 n. 12b). De dubiis et interpolationibus cf. CPG 8947 et Silva-Tarouca.

* 953 JK I 63

(449 oct. ca. 13) Synodus celebratur. L a u d . i n : J³ 954; J³ 955; J³ 956; J³ 957; J³ 958; J³ 959; J³ 960.

Roma

170 954 JK 438

Leo I (440–461) 449 oct. 13 (Roma) Theodosio II imperatori Ephesiae synodi iniurias proponit, quaeque prioribus litteris (J³ 952), ea iterum poscit (III id. oct. Asturio et Protogene coss.). – Τοῖς γράμμασι τῆς; Litteris clementiae vestrae. E d . : ACO II/1.1 25 n. 12; ACO II/4 19 n. 18; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 26 n. 12). – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 745); Coll. Hispana n. 41 (González); Ps. Is. (Hinschius 601; Schon n. 225). – R e g . : Seeck Regesten 382. Cf. J³ *953.

955 JK 439

449 oct. 13 (Roma) In synodo Pulcheriae augustae mittit exemplar epistolae, quae, ante synodum Ephesiam data, ad eam non pervenerat. Qua in synodo intercessionem a legatis suis factam esse scribit. Monet, ut concilii in Italia celebrandi licentiam ab imperatore petat (III id. oct. Asturio et Protogene coss.). – Εἰ ἐπιστολαὶ αἳ; Si epistolae quae. E d . : ACO II/1.1 47 n. 12; ACO II/4 23 n. 23; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 34 n. 13). – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 745); Coll. Hispana n. 42 (González); Ps. Is. (Hinschius 602; Schon n. 226). – R e g . : Seeck Regesten 382. Cf. J³ *953 cum J³ 936 et J³ 951.

956 JK 440

449 oct. 13 (Roma) Anastasio episcopo Thessalonicensi gratulatur, quod a synodo Ephesia abfuerit, eumque in fide perstare iubet. Sibi enim „definitissimum esse“ ait „in suae communionis numero non futuros eos, qui conentur antiqua catholicae fidei fundamenta convellere“ (III id. oct. Asturio et Protogene coss.). – Quantum relatione Hilari. E d . : ACO II/4 22 n. 20. – R e g . : Seeck Regesten 382. Cf. J³ *953.

957 JK 441

449 oct. 13 (Roma) Iuliano episcopo Coensi significat, quo ferat animo ea, quae in Ephesia synodo gesta sint. Consilia sua ex nuntio eum esse cogniturum scribit (III id. oct. Asturio et Protogene coss.). – Cognitis quae apud. E d . : ACO II/4 23 n. 22. – R e g . : Seeck Regesten 382. Cf. J³ *953.

958 JK 442

449 oct. 13 (Roma) Flavianum episcopum Constantinopolitanum de iniuriis synodi Ephesiae consolatur fortique animo esse iubet (III id. oct. Asturio et Protogene coss.). – Quae et quanta. E d . : ACO II/4 23 n. 21. – R e g . : Seeck Regesten 382. Cf. J³ *953.

959 JK 443

449 oct. 13 Roma In synodo clerum, honoratos et plebem Constantinopolitanam consolatur de malis ab Alexandrino episcopo in synodo Ephesia Flaviano illatis. Hortatur, ut fidem custodiant, „in qua“ inquit „christianissimum principem novimus permanere“ (III id. oct. Asturio et Protogene coss.). – Εἰς γνῶσιν ἡμῖν; In notitiam nostram. E d . : ACO II/1.1 50 n. 15; ACO II/4 21 n. 19; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 38 n. 15). – R e g . : Seeck Regesten 382. Laud. et in Synodico vet. n. 90 (Duffy 80). Olim ad 449 oct. 15, de tempore cf. Silva-Tarouca Quellen 44. Cf. J³ *953.

Leo I (440–461) 960 JK 444

171

449 oct. (13) (Roma) In synodo Faustum, Martinum, Petrum, Emmanuelem presbyteros et archimandritas Constantinopolitanos monet, ne Flavianum episcopum neve fidem deserant (id. oct. Asturio et Protogene coss.). – Εἰ καὶ τὰ; Quamvis ea quae. E d . : ACO II/1.1 51 n. 16; ACO II/4 25 n. 24; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 37 n. 14). Olim ad 449 oct. 15. Cf. J³ *954. De tempore cf. Silva-Tarouca.

961 JK 445

449 dec. 25 Theodosio II imperatori scribit se Nicaena in fide perseverare damnareque cum Nestorii dogma, tum sententiam eorum, „qui veritatem carnis nostrae negent a Iesu Christo susceptam esse“. Concilii in Italia celebrandi licentiam petit (VIII kal. ian. Asturio et Protogene coss.). – Pro integritate fidei. E d . : ACO II/4 11 n. 9; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 47 n. 16). – R e g . : Seeck Regesten 384.

* 962

(449 nov.–dec.) Leoni Anatolius episcopus Constantinopolitanus electionem suam significat. L a u d . i n : Anatolii ep. ad Leonem (Mansi Conc. 6, 44; Migne PL 54, 853). – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 86 n. 111. Cf. J³ 974 et J³ 975. De tempore cf. Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople.

* 963

(449) Petro (Chrysologo) Ravennati pontifici de Eutychis haeresi scribit. L a u d . i n : Agnelli Lib. pont. c. 48 (MGH SS rer. Lang. 310; FChr 21/1, 230). – R e g . : Ital. Pont. V 20 n. *3.

† 964 JK †446

450 ian. 6 Episcopis per Gallias et Viennensem provinciam constitutis nuntiat Hilarium episcopum Arelatensem, qui suum iudicium pertinaciter effugisset, „a privilegio civitatis eius submotum esse, et redintegratum Viennensi archiepiscopo privilegium et ius antiquum, quod apostolica benignitas ad Arelatensem ex parte transtulisset civitatem“ (VIII id. ian., Valentinian. aug. IIII et Anien. [pro Avien.] coss.). – Quali pertinacia Hilarius. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 192; MGH Epp. 3, 90 n. 8. – R e g . : Gall. Pont. III/1 61 n. †19. Spurium restitutionem Hilarii in aliquo deperdito scriptam continere censet Schilling (Gall. Pont. III/1 61 n. *16 et 61 n. †19). De tempore cf. MGH Epp. 3.

* 965 JK I 64

(450) febr. 22 Roma, S. Pietro Synodus Valentiniano III imperatore praesente in basilica apostoli Petri celebratur (post … noctem diei apostoli). L a u d . i n : Cyrilli defensio (Mansi Conc. 6, 50); Valentiniani aug. ep. (Migne PL 54, 857); ACO II/1.1 5 et ACO II/2.1 13. – R e g . : Seeck Regesten 384.

* 966

(449 ex.–450 in.) Leoni (Nicetas) episcopus Viennensis litteras et legatos mittit conquestus de Arelatensi episcopo, qui ordinationem (Fonteii) Vasensis antistitis usurpaverit. L a u d . i n : J³ 971. – R e g . : Gall. Pont. III/1 62 n. *20. Quod non Mamertus sed istius successor agit, adnotat Gall. Pont.

967 JK 447

(450 mart. 17) Cleri et honoratorum et plebis Constantinopolitanae religionem laudat. „Manichaeorum confoederari errori“ scribit eos, „qui ab unigenito Dei filio verum et

172

Leo I (440–461) nostrae naturae hominem negent esse susceptum, omnesque eius corporeas actiones simulatorii velint fuisse phantasmatis“. „Nec quisquam“ inquit „sibi audeat de sacerdotali honore blandiri, qui potuerit in execrandi sensus impietate convinci“. Synodi indicendae potestatem ab imperatore peti vult. – Licet de his. E d . : ACO II/4 34 n. 34; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 40 n. 15b). – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 744); Ps. Is. (Hinschius 572; Schon n. 203). De traditione cf. Jasper/Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 45 adn. 185 et 166.

968 JK 448

450 mart. 17 Pulcheriae augustae fide laetatur. De suo celebrandae synodi desiderio addit (XVI kal. apr. Valentiniano aug. VII et Avieno coss.). – Gaudere me plurimum. E d . : ACO II/4 29 n. 28; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 48 n. 17). – C a n . : Coll. Hispana n. 43 (González); Ps. Is. (Hinschius 602; Schon n. 227). – R e g . : Seeck Regesten 384.

969 JK 449

450 mart. 17 Martiano et Fausto presbyteris et archimandritis (Constantinopolitanis) mandat, operam dent, ut omnibus ecclesiae filiis innotescant, quid contra impium sensum ipse secundum doctrinam evangelicam et apostolicam praedicet. Se omnes conatus suos ei causae, in qua universalis ecclesiae salus infestetur, impendere dicit (XVI kal. apr. Valentiniano aug. VII et Avieno coss.). – Bonorum operum et. E d . : ACO II/4 28 n. 27; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 49 n. 18). – C a n . : Coll. Hispana n. 44 (González); Ps. Is. (Hinschius 603; Schon n. 228). – R e g . : Seeck Regesten 384.

970

(450 ante mai. 5) Leonem (Constantinus Carpentoratensis, Armatarius Antipolitanus, Audentius Vocontiensis, Severianus de Eturamine, Valerianus Cimelensis, Ursus Sanitiensis, Stephanus, Nectorius Avenionensis sive Diniensis, Constantius Uceticensis, Maximus Reiensis, Asclepius Cavellicensis sive Aptensis, Theodorus Foroiuliensis, Iustus Arausicensis, Ingenuus Ebredunensis, Augustalis Telonensis, Superventor [Alpium maritimarum?], Ynantius [al. Venantius?], Fonteius Vasensis et Palladius) episcopi rogant, ut illius privilegia reformet scilicet, ut Arelatensis ecclesiae sacerdos non solum provinciae Viennensis ordinationem, sed etiam trium provinciarum, sicut praedecessorum Leonis auctoritas testetur (J³ 732), semper ad sollicitudinem eius revocet. Addunt (Ravennio?) Arelatensi episcopo id quoque honoris collatum esse, „ut non tantum has provincias potestate propria gubernaret, verum etiam omnes Gallias, sibi (Arelatensi) apostolicae sedis vice mandata, sub omni ecclesiastica regula contineret“. E d . : MGH Epp. 3, 17 n. 12; Gallia christiana novissima III 37 n. 65. – R e g . : Gall. Pont. III/1 62 n. 21.

971 JK 450

450 mai. 5 (Roma) Constantiano (al. Constantino) (Carpentoratensi), Armatario (Antipolitano), Audentio (Diensi), Severiano (de Eturamine), Valeriano (Cimelensi), Urso (Sanitiensi), Stephano, Nectario (Avenionensi), Constantio (Uceticensi), Maximo (Reiensi), Asclepio (Cabellicensi), Theodoro (Foroiuliensi), Iusto (Arausicensi), Ingenuo (Ebredunensi), Augustali (Telonensi), Superventori (Alpium maritimarum?), Venantio, Fonteio (Vasensi) et Palladio episcopis, comprovincialibus episcopis metropolis Arelatensis respondet se controversiam inter Viennensem et Arelatensem episcopos ita decrevisse, ut prior Valentiae, Tarantasiae, Genavae, Gratianopoli, posterior reliquis eiusdem provinciae civitatibus praesideret (III non. mai. Valentiniano aug. VII et Avieno coss.). – Lectis dilectionis vestrae. E d . : Tomassetti Bull. Rom. I 73; MGH Epp. 3, 20 n. 13; Gallia christiana novissima III 39 n. 66. – R e g . : Seeck Regesten 384; Gall. Pont. III/1 63 n. 22b. Cf. J³ *913.

Leo I (440–461) 972 JK 451

173

450 mai. 5 (Roma) Ravennio episcopo Arelatensi mandat, ut epistolam suam „ad Orientem pro fidei defensione directam vel sanctae memoriae Cyrilli, quae suis sensibus tota concordet“, universis cum fratribus communicet. Petronium presbyterum et Regulum diaconum legatos suos secreta mandata allaturos esse nuntiat (III non. mai. Valentiniano aug. VII et Avieno coss.). – Diu filios nostros. E d . : MGH Epp. 3, 21 n. 14; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 89).

* 973

(450 mai. 5) (Roma) (Nicetae Viennensi episcopo) epistolam, quam „de fidei instructione conscriptam ad Constantinopolitanum episcopum destinavit“ (J³ 934), mittit, ut ea fratribus innotescat. L a u d . i n : J³ 988. – R e g . : Gall. Pont. III/1 64 n. *24.

974 JK 452

450 iul. 16 Theodosio (II) imperatori respondet se Anatolio nuper creato episcopo Constantinopolitano „non dilectionem negare, sed manifestationem catholicae veritatis exspectare“. Monet, agat, „ut quam primum ad se“ illius „scripta perveniant, aperte scilicet atque dilucide protestantia, quod, si quis de incarnatione verbi Dei aliud aliquid credat aut asserat, quam catholicorum omnium et ipsius professio protestetur, hunc a sua communione secernat“. Abundium et Asterium episcopos ac Basilium et Senatorem presbyteros mittit cognitam Anatolii fidem. Quam si „a puritate suae fidei atque patrum auctoritate dissentire“ intellexerint, concilii universalis in Italia congregandi licentiam ab imperatore concedi cupit (XVII kal. aug. Valentiniano aug. VII et Avieno coss.). – Πιστεύομεν τὸν υἱὸν; Omnibus quidem vestrae; (Credimus filium Dei). E d . : ACO II/4 30 n. 30; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 51 n. 19). – C a n . : Coll. Hispana n. 45 (González); Ps. Is. (Hinschius 603; Schon n. 229). – R e g . : Seeck Regesten 386. Cf. fragm. in Mansi Conc. 6, 423 et Migne PL 54, 1257.

975 JK 453

450 iul. 16 Pulcheriae augustae nuntiat, se mittendas ad Anatolium litteras non censuisse, quoad confessoria illius epistola afferretur. De legatis missis et de universalis concilii necessitate addit (XVII kal. aug. Valentiano aug. VII et Avieno coss.). – Gaudeo fidei clementiae. E d . : ACO II/4 29 n. 29; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 54 n. 20). – C a n . : Coll. Hispana n. 46 (González); Ps. Is. (Hinschius 604; Schon n. 230). – R e g . : Seeck Regesten 386.

976 JK 454

450 iul. 17 Fausto, Martiano, Petro, Manueli, Iob, Antiocho, Abrahamio, Theodoro, Pientio, Eusebio, Helpidio, Paulo, Asterio, Charoso presbyteris et archimandritis et Iacobo diacono et archimandritae (Constantinopolitanis) significat Anatolium et eos, „qui eundem consecraverint, praeter id, quod ad ordinationem novi antistitis pertineat, nihil sibi de compressis vel abdicatis erroribus indicasse, quasi in illa ecclesia nullum scandalum exstitisset“. Legatos suos commendat (XVI kal. aug. Valentiniano aug. VII et Avieno coss.). – Causa fidei in. E d . : ACO II/4 31 n. 31. – C a n . : Coll. Hispana n. 47 (González); Ps. Is. (Hinschius 605; Schon n. 231). – R e g . : Seeck Regesten 386.

977 JK 456

450 sept. 13 Martino presbytero scribit, „ad haeresim destruendam sollicitudinem suam non defore, donec omnipotentis dextera Die omnia diaboli arma confringat“. Addit se

174

Leo I (440–461) bene sperare de legatis Constantinopolim missis (id. sept. Valentiniano et Avieno coss.). – Gratias agimus Deo. E d . : ACO II/4 32 n. 32. – R e g . : Seeck Regesten 386.

978 JK 457

450 nov. 9 Faustum et Martinum presbyteros et archimandritas (Constantinopolitanos) hortatur, ut constantiam sumant „contra antichristi praecursores, cui Nestorius et Eutyches sub diversa quidem erroris specie, sed sub eodem spiritu falsitatis militare voluerint“ (V id. nov. Valentiniano aug. VII et Avieno coss.). – Omnes scribendi occasiones. E d . : ACO II/4 33 n. 33; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 56 n. 21). – R e g . : Seeck Regesten 386. Olim ad 450 nov. 8. De tempore cf. ACO II/4.

* 979

(450 nov. 22) Leoni Anatolius episcopus Constantinopolitanus acta synodalia mittit. De Dioscuro, Iuvenale, Eustathio episcopis rogat. L a u d . i n : J³ 985. – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 89 n. 118. De tempore cf. Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 90.

† 980 JK †446α

(440–450) Petro episcopo Ravennati scribit potestatem ligandi et solvendi b. Petro a Domino traditam ab ipso b. Clementi eiusque successoribus aeterno dono esse collatam. – (Prius enim quam). C a n . : Coll. Taurinensis (Pflugk-Harttung Acta II 11 n. †29). – R e g . : Ital. Pont. V 20 n. †4.

981 JK 455

(450) Fausto presbytero respondet, „ne confundatur de evangelio generationis domini Iesu Christi, filii David, filii Abraham secundum carnem“. – Κεχαρισμένον ἐστὶν ἀεὶ; Gratum semper est. E d . : ACO II/4 5 n. 4.

*† 982

(ca. 450) (Leo I?) Severo episcopo iura privilegiorum Treverensis ecclesiae renovat. L a u d . i n : Iohannis XIII privilegium (JL 3736; Zimmermann Papsturkunden I 384). – R e g . : Germ. Pont. X 26 n. *†13.

983 JK 458

451 apr. 13 Marciani imperatoris fide ex eius litteris cognita gaudet eumque a Deo „ad hoc, ut fides catholica ab insidiis inimicorum suorum defenderetur, electum esse“ scribit. De plenioribus litteris per legatos missis addit (Adelfio cons., id. apr.). – Litteras pietatis vestrae. E d . : ACO II/4 38 n. 36; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 57 n. 22). – R e g . : Seeck Regesten 386. Cf. et Lib. pont. (Duchesne I 91 et 238; Mommsen 102).

984 JK 459

451 apr. 13 Pulcheriae augustae de victa Nestorii Eutychisque haeresi gratulatur eamque laudat, quod et legatos suos adiuverit et eiectos sacerdotes catholicos reduxerit et Constantinopolim referri iusserit Flaviani reliquias. Lapsos damnato errore recipi vult. Eusebium episcopum (Dorylaeum) iniuste pulsum Romae degentem et Iulianum Coensem episcopum et eos, qui Flaviano faverint, clericos Constantinopolitanos commendat (id. apr. Adelfio cons. aera 489). – Quod semper de.

Leo I (440–461)

175

E d . : ACO II/4 37 n. 35; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 58 n. 23). – C a n . : Coll. Hispana n. 48 (González); Ps. Is. (Hinschius 605; Schon n. 232). – R e g . : Seeck Regesten 386.

985 JK 460

451 apr. 13 Anatolii episcopi Constantinopolitani orthodoxia gaudet. Lapsis errorem damnantibus communionem reddi censet. Nomina Dioscori, Iuvenalis, Eustathii „ad sacrum altare recitari“ vetat. Commendat Iulianum et Eusebium episcopos clericosque Flaviano amicos (id. apr. Adelfio cons. aera 489). – Gaudemus in Domino. E d . : ACO II/4 38 n. 37; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 60 n. 24). – C a n . : Coll. Hispana n. 49 (González); Ps. Is. (Hinschius 606; Schon n. 233). – R e g . : Seeck Regesten 386. De traditione cf. Jasper Papal Letters 46. Cf. J³ *979.

986 JK 461

451 apr. 13 Iuliano episcopo (Coensi) miseriis liberato gratulatur eumque ad pertinaces haereticos „districtius comprimendos“ adhortatur (id. apr. Adelfio cons.). – Litteras fraternitatis tuae. E d . : ACO II/4 40 n. 38; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 64 n. 25). – C a n . : Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 286). – R e g . : Seeck Regesten 388.

987 JK 462

451 apr. 23 Marcianum imperatorem pacis ecclesiasticae studiosissimum monet, ne cuiusquam procaci impudentique versutia quasi de incerto, quid sequendum sit, sinat inquiri, cum ab evangelica apostolicaque doctrina ne uno quidem verbo liceat dissidere. Non disceptandum esse, ait, utrum Eutyches impie senserit et utrum perverse Dioscorus iudicarit. De synodo indicenda, quid sibi videat, legatos aperturos esse scribit (IX kal. mai. Adelfio cons.). – Quamvis per Constantinopolitanos. E d . : ACO II/4 41 n. 39. – C a n . : Coll. Hispana n. 50 (González); Ps. Is. (Hinschius 607; Schon n. 234). – R e g . : Seeck Regesten 388. Synodicon vet. n. 91 (Duffy 80) addit Leonem synodum Romanam Flaviani causae habuisse. Olim ad 451 apr. 23, de tempore cf. ACO II/4.

988

(451 post mai. 5) Leoni (Mamertus Viennensis episcopus) una cum Ceretio (Gratianopolitano), Salonio (Genevensi) et Verano (Ventium) episcopis notificat eius epistolam „de fidei instructione“ (J³ 934) in conventu lectam et recensitam fuisse. Deprecantur, ut libellum, quod asservandi studio foliis mandare curaverint, percurrat, ut plures episcopi per Gallias multique ex laicis hanc epistolam sua manu emendatam transcribere et legere et tenere possint. E d . : Mansi Conc. 6, 81; Migne PL 54, 887. – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 741). – R e g . : Gall. Pont. III/1 65 n. 25. De auctoribus cf. Mathisen Fifth-Century Gaul 186–190 n. 74. Cf. J³ *973.

989 JK 463

451 iun. 9 Marciano imperatori commendat Lucentium episcopum et Basilium presbyterum Constantinopolim missos, ut poenitentes haereticos recipiant. Synodum ante petitam in aliud tempus differri vult, „quoniam illae provinciae, de quibus maxime sint evocandi (sacerdotes), inquietatae bello, ab ecclesiis suis eos non patiantur abscedere“ (V id. iun. Adelfio cons.). – Multam mihi fiduciam. E d . : ACO II/4 42 n. 41; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 65 n. 26). – C a n . : Coll. Hispana n. 51 (González); Ps. Is. (Hinschius 607; Schon n. 235). – R e g . : Seeck Regesten 388.

176 990 JK 464

Leo I (440–461) 451 iun. 9 Pulcheriae augustae legatos suos commendat. Ostendit, „sicut Nestorianam impietatem, ita et Eutychianam blasphemiam ab omnium esse catholicorum eliminandam consortio“. Quare petit, ut Eutyches „ab eo loco, qui Constantinopolitanae urbi nimis vicinus sit, longius transferatur, ne frequentioribus solatiis eorum, quos ad impietatem suam traxerit, utatur“. Monasterio illius catholicum abbatem praefici vult (V id. iun. Adelfio cons.). – Religiosam pietatis vestrae. E d . : ACO II/4 43 n. 42; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 68 n. 27). – R e g . : Seeck Regesten 388.

991 JK 465

451 iun. 9 Anatolio episcopo Constantinopolitano mandat, ut studeat una cum suis legatis sic agere, „ut nec benevolentiae partes, nec iustitiae negligantur“. Iubet illos recipi, qui metu quondam ad haeresim adducti iam damnaverint eam, sed auctores machinatoresque impietatis „maturioribus apostolicae sedis consiliis reservari“ (V id. iun. Adelfio cons.). – Licet sperem dilectionem. E d . : ACO II/4 44 n. 43; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 70 n. 28). – C a n . : Coll. Hispana n. 52 (González); Ps. Is. (Hinschius 608; Schon n. 236). – R e g . : Seeck Regesten 388.

992 JK 466

451 iun. 9 Iulianum episcopum Coensem monet, ut in haeresi penitus delenda legatos suos adiuvet (V id. iun. Adelfio cons.). – Quam gratum mihi. E d . : ACO II/4 42 n. 40; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 73 n. 29). – R e g . : Seeck Regesten 388.

993 JK 467

451 iun. 19 Anatolio episcopo Constantinopolitano commendat Basilium et Ioannem presbyteros, a quibus et Nestorianam et Eutychianam haeresim Romae damnatam nuntiat (XIII kal. iul. Adelfio cons.). – Ad declinandam erroris. E d . : ACO II/4 45 n. 44; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 72 n. 28). – R e g . : Seeck Regesten 388.

* 994

(451 ante iun. 24) Leoni Anatolius episcopus Constantinopolitanus universos episcopos Antiochenae provinciae epistolam de Eutychiana haeresi subscripsisse nuntiat. L a u d . i n : J³ 995 et J³ 998. – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 90 n. 120.

995 JK 468

451 iun. 24 Paschasino episcopo Lilybaetano mittit exemplum suae ad Flavianum de Eutychiana haeresi epistolae, cui et „Constantinopolitanam ecclesiam cum monasteriis omnibus et multis episcopis“, et universos Antiochenae provinciae episcopos subscripsisse nuntiat. De controverso anni 455 tempore paschali quid sentiat, scire cupit (VIII kal. iul. Adelfio cons.). – Quamvis non dubitem. E d . : ACO II/4 46 n. 45; Krusch Studien 255; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 74 n. 30). – R e g . : Ital. Pont. X 255 n. 3; Seeck Regesten 388. Cf. J³ *994 et J³ 934. De tempore cf. Caspar Papsttum 509 adn. 7 et 616.

996 JK 469

451 iun. (26) Marciano semper augusto significat ad synodum praeter ipsius voluntatem hoc iam tempore indictam una cum Bonifatio presbytero et Iuliano episcopo missum esse Paschasinum episcopum Lilybaetanum. Quem synodo praesidere vult, „quia“ inquit „quidam de fratribus contra turbines falsitatis non valuere catholicam tenere constantiam“ (VIII kal. iul.). – Credebamus clementiam vestram.

Leo I (440–461)

177

E d . : ACO II/4 47 n. 46; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 79 n. 31b). – R e g . : Ital. Pont. X 255 n. 4; Seeck Regesten 388. Olim ad 451 iun. 24, de tempore cf. ACOII/4 et Silva-Tarouca. Cf. et Lib. pont. (Duchesne I 91 et 238; Mommsen 103).

997 JK 470

451 iun. 26 Marcianum augustum obsecrat, „ut in praesenti synodo fidem, quam bb. patres ab apostolis sibi traditam praedicaverint, non patiatur quasi dubiam retractari; illudque potius iubeat, ut antiquae Nicaenae synodi constituta remota haereticorum interpretatione permaneant“ (VI kal. iul. Adelfio cons.). – Poposceram quidem a. E d . : ACO II/4 48 n. 47; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 77 n. 31). – C a n . : Coll. Hispana n. 53 (González); Ps. Is. (Hinschius 608; Schon n. 237). – R e g . : Seeck Regesten 388. De tempore cf. Ital. Pont. X 255 n. 4 adn. Cf. et Lib. pont. (Duchesne I 91 et 238; Mommsen 101).

998 JK 471

451 iun. 26 Anatolio episcopo Constantinopolitano scribit mirari se, quod imperator synodum tanta festinatione congregari iusserit. Quocirca diversarum provinciarum evocari sacerdotes non potuisse nuntiat; legatos tamen a se missos esse (VI kal. iul. Adelfio cons.). – Cognita clementissimi principis. E d . : ACO II/4 49 n. 48; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 81 n. 32). – R e g . : Seeck Regesten 388. De tempore cf. Ital. Pont. X 255 n. 4 adn. Cf. J³ *994.

999 JK 472

451 iun. 26 Iulianum episcopum Coensem legatis suis in synodo Nicaeae celebranda suffragari iubet (VI kal. iul. Adelfio cons.). – Quid de dilectionis. E d . : ACO II/4 49 n. 49; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 82 n. 33). – R e g . : Seeck Regesten 388.

1000 JK 473

451 iun. 26 Synodo Nicaeae celebrandae scribit, licet ipse invitatus ab imperatore venire non possit, tamen in suis se legatis synodo praesessurum. Admonet, videant, ut „reiecta penitus audacia disputandi contra fidem divinitus inspiratam vana errantium infidelitas conquiescat, neu liceat defendi, quod non liceat credi“. Hortatur, ut suam ad Flavianum epistolam amplectantur et exsulantes episcopos catholicos restituendos curent (VI kal. iul. Adelfio cons.). – Ἐμοὶ μὲν ἦν; Optaveram quidem dilectissimi. E d . : ACO II/1.1 31 n. 17; ACO II/4 51 n. 52; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 83 n. 34). – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 746); Coll. Hispana n. 54 (González); Ps. Is. (Hinschius 609; Schon n. 238). – R e g . : Seeck Regesten 388.

* 1001 JK *468α

(451 ante iul. 20) Lucentio episcopo et Basilio presbytero legatis suis nuntiat se eorundem legationi Paschasinum (et Iulianum) episcopos ac Bonifatium presbyterum adiunxisse. L a u d . i n : J³ 1002.

1002 JK 474

451 iul. 20 Marciano imperatori scribit in synodo „compressa vel remota inquietudine ac pravitate paucorum facile firmatum iri probandam concordiam“. Monet, ut „nulla penitus disputatio cuiusquam retractationis admittatur, ne per vanam fallacemque versutiam aut infirma videantur, aut dubia, quae ab initio sint fundata et sine

178

Leo I (440–461) fine mansura“. Legatos suos commendat (XIII kal. aug. Adelfio cons.). – Sanctum clementiae vestrae. E d . : ACO II/4 49 n. 50; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 85 n. 35). – R e g . : Seeck Regesten 388. Cf. J³ *1001.

1003 JK 475

451 iul. 20 Pulcheriae augustae ostendit velle se, ut haeretici poenitentes in synodo Nicaeae celebranda tractentur clementius, quam „in illo Ephesino non iudicio sed latrocinio“ tractati sint catholici (XIII kal. aug. Adelfio cons.). – Religiosam clementiae vestrae. E d . : ACO II/4 50 n. 51; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca I 86 n. 36). – R e g . : Seeck Regesten 388.

* 1004

(450–451 sept.) Leoni Anatolius episcopus Constantinopolitanus depositionem Aetii (archidiaconi) significat. L a u d . i n : J³ 1021 et J³ 1022. – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 91 n. 122. De tempore cf. Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople.

1005

(451 nov.) Leonis doctrinam synodus in Chalcedonensi metropoli congregata laudat. Depositionem Dioscori nuntiat. Canonis de praerogativa sedis Constantinopolitanae edendis exponit et confirmationem petit. E d . : ACO II/1.3 166. – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 94 n. 129. Cf. et Lib. pont. (Duchesne I 91 et 238; Mommsen 103).

1006

(451 dec. 18) Leoni Anatolius episcopus Constantinopolitanus de synodo Chalcedonensi scribit. Privilegium Constantinopolitanae ecclesiae mittit et confirmationem petit. E d . : ACO II/1 252. – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 95 n. 130. Cf. J³ *1005. De tempore cf. Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 96.

1007

(451 dec. 18) Leoni Marcianus imperator de „victoria fidei“ gratulatur. De synodo Chalcedone celebrata scribit. E d . : ACO II/1.2 55 n. 16.

* 1008 JK *478

(451) Eusebio episcopo Mediolanensi per Abundantium episcopum et Senatorem presbyterum nuntiat episcopos ad Orientem missos effectum commissae legationis reportasse. L a u d . i n : J³ 1009. – R e g . : Ital. Pont. VI/1 30 n. *12.

1009

(451) Leoni Eusebius Mediolanensis episcopus nuntiat habito coepiscoporum conventu eius epistola recensita agnitaque relatione Abundantii episcopi et Senatoris presbyteri, recitatam esse epistolam eius ad Orientem dudum transmissam. Declarat una cum synodo, ut eos, qui impie de incarnationis dominicae sacramento sentiunt, seipsos dignos abiectione fecerint, damnatione congrua persequendos. E d . : Mansi Conc. 6, 141; Migne PL 54, 945. – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 691); Ps. Is. (Hinschius 567; Schon n. 198). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 30 n. 13.

Leo I (440–461) 1010 JK 477

179

(451) Ravennium episcopum Arelatensem hortatur, ut a. 452 pascha agat d. 23 m. mart. „Ad praecipuum“ inquit „religionis nostrae pertinet sacramentum, ut in festivitate paschali nulla sit toto orbe diversitas“. – Ad praecipuum religionis. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 91.

* 1011 JK *476

(451) Paschasino (Lilybaetano) et Lucentio episcopis et Bonifatio presbytero legatis suis communionem Theodoreto episcopo Cyrensi a se redditam nuntiat. L a u d . i n : Conc. Chalced. (ACO II/1.3 95; ACO II/3.3 109). – R e g . : Ital. Pont. X 256 n. *5.

1012 JK 479

452 ian. 27 Ravennii, Rustici et ceterorum episcoporum per Gallias constitutorum litteris, „caelesti doctrina“ plenis gaudet. Exponit de Nestoriano Eutychianoque errore fugiendo. A synodo Chalcedonia et litteras suas confirmatas et Dioscorum episcopum Alexandrinum damnatum esse nuntiat. Addit se reditum legatorum suorum exspectare (VI kal. febr. Herculano cons.). – Optassemus quidem fraternitatis. E d . : ACO II/4 53 n. 53; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca II 116 n. 44). – R e g . : Seeck Regesten 394.

1013 JK 481

452 mai. 22 Marciano imperatori respondet se perniciosissimo errore in synodo Chalcedonia exstincto gaudere, sed dolere de Anatolii episcopi Constantinopolitani ambitione, contraria ecclesiarum privilegiis in Nicaena synodo institutis. Regiam civitatem esse ait illius sedem, non apostolicam. Legatos suos Anatolii insolentiae in synodo iure optimo obstitisse scribit. Monet, agat, ut ille „consulat paci, neque sibi aestimet licuisse, quod Antiochenae ecclesiae episcopum ordinare praesumpsit; abstineatque ab ecclesiasticarum iniuria regularum, ne se ab universali ecclesia abscidat“ (XI kal. iun. Herculano cons. aera 471). – Μεγάλῃ χάριτι ἐλεημοσύνη; Magno munere misericordiae. E d . : ACO II/1.2 58 n. 18; ACO II/4 55 n. 54; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca II 93 n. 37). – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 745); Coll. Hispana n. 55 (González); Ps. Is. (Hinschius 609; Schon n. 239). – R e g . : Seeck Regesten 396.

1014 JK 482

452 mai. 22 Pulcheriae augustae scribit de victoria fidei et Anatolii arrogantia. „Superbum nimis esse et immoderatum“ ait, „ultra proprios terminos tendere et antiquitate calcata alienum ius velle praeripere, atque, ut unius crescat dignitas, tot metropolitanorum impugnare primatus“. „Consensiones episcoporum sanctorum canonum apud Nicaeam conditorum regulis repugnantes in irritum mittit et per auctoritatem b. Petri apostoli generali prorsus definitione cassat“ (XI kal. iun. Herculano cons.). – Sanctis et Deo. E d . : ACO II/4 57 n. 55; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca II 97 n. 38). – R e g . : Seeck Regesten 396.

1015 JK 483

452 mai. 22 Anatolio episcopo Constantinopolitano gratulatur, quod eo iuvante fides valuerit. Sed eum reprehendit, quod synodo haeresis exstinguendae gratia congregata ad proprium quaestum sit abusus. Dolet, „in hoc eum esse prolapsum, ut sacratissimas Nicaenorum canonum constitutiones conaretur infringere, tamquam opportune se ei hoc tempus obtulerit, quo secundi honoris privilegium sedes Alexandrina perdiderit et Antiochena ecclesia proprietatem tertiae dignitatis amiserit, ut his locis iuri eius subditis omnes metropolitani episcopi proprio honore

180

Leo I (440–461) priventur“. Excommunicatione proposita monet, ut deponat superbiam (XI kal. iun. Herculano cons.). – Φανερωθέντος ὡς ηὐχόμεθα; Manifestato sicut optavimus. E d . : ACO II/1.2 56 n. 17; ACO II/4 59 n. 56; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca II 100 n. 39). – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 746); Coll. Hispana n. 56 (González); Ps. Is. (Hinschius 610; Schon n. 240). – R e g . : Seeck Regesten 396. Laud. et in Pelagii II ep. (J³ 2055). De traditione cf. Jasper Papal Letters 37 et 57 adn. 237.

1016 JK 484

452 mai. 22 Iulianum episcopum Coensem reprehendit, quod pro Anatolio episcopo alienorum honorum appetenti litteras ad se dederit (XI kal. iun. Herculano cons.). – Cum frequentibus experimentis. E d . : ACO II/4 62 n. 57; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca II 105 n. 40). – R e g . : Seeck Regesten 396.

1017 JK 485

452 iun. 11 Theodoro episcopo Foroiuliensi de concedendis peccatis respondet obiurgans eum, quod metropolitanum ante non consuluerit (III id. iun. Herculano cons.). – Sollicitudinis quidem tuae. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 102. – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 743); Coll. Hispana n. 70 (González); Ps. Is. (Hinschius 625; Schon n. 248). – R e g . : Seeck Regesten 396. Cf. Ital. Pont. VII/1 20 n. 7 adn. De traditione cf. Jasper Papal Letters 45 et 50sq.

1018 JK 486

452 nov. 25 Iuliano episcopo Coensi rescribit monachorum Palaestinorum, Eutychis et Dioscori sectatorum, turbas opprimendas, imperatoremque commovendum esse, ut seditionis faces in exsilium agantur. Anastasii ad Epictetum epistolae contra Nestorium scriptae exemplum adiungit. Iuvenalis episcopi Hierosolymitani calamitatem dolet. Frequentes epistolas poscit (VII kal. dec. Herculano cons.). – Gravia sunt et. E d . : ACO II/4 137 n. 105; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca II 113 n. 43). – R e g . : Seeck Regesten 396.

1019 JK 480

(452) Rustico, Ravennio, Venerio et ceteris episcopis per Gallias constitutis significat acta synodi Chalcedoniae a suis sibi legatis allata esse. Synodum sibi de incarnatione Christi assensam esse gaudet. Exemplum sententiae in Dioscorum sociosque prolatae mittit. – Impletis per misericordiam. E d . : ACO II/4 155 n. 112. De traditione cf. Jasper Papal Letters 45 adn. 185.

* 1020 JK I 68

(452) Mincio Attilam Hunnorum regem ad Mincium adit a Valentiniano imperatore pacificatum missus. „Suscepit hoc negotium cum viro consulari Avieno et viro praefectorio Trygetio beatissimus papa Leo; … tota legatione dignanter accepta ita summi sacerdotis praesentia rex gavisus est, ut et bello abstineri praeciperet et ultra Danubium promissa pace discederet“. L a u d . i n : Prosperi Chron. c. 1367 (MGH Auct. ant. 9, 482); Iordanis Getica (MGH Auct. ant. 5/1, 115). Iordanes indicat locum: „Leo papa per se ad eum accedit in agro Venetum Ambuleio, ubi Mincius amnis commeantium frequentatione transitur.“ Laud. et in Lib. pont. (Duchesne I 91 et 239; Mommsen 105).

1021 JK 487

453 mart. 10 Marciano imperatori queritur, quod Anatolius episcopus Constantinopolitanus Aetium catholicum virum archidiaconatu privaverit, et Andream Eutychianum

Leo I (440–461)

181

in illius locum substituerit. Rogat, ut arceat Anatolium ab insectandis catholicis. Commendat Iulianum episcopum Coensem „nam“ inquit „vicem ipsi meam contra temporis haereticos delegavi, atque propter ecclesiarum pacisque custodiam, ut a comitatu vestro non abesset, exegi“ (Opilione cons., VI id. mart.). – Quam excellenti pietate; Manifestus sum ego. E d . : ACO II/4 62 n. 58. – R e g . : Seeck Regesten 396. Cf. J³ *1014.

1022 JK 488

453 mart. 10 Pulcheriam augustam monet, ut Aetium restituendum et Andream removendum curet. Iulianum vicarium suum commendat (VI id. mart. Opilione cons.). – Multis exstantibus documentis. E d . : ACO II/4 64 n. 59. – R e g . : Seeck Regesten 396. Laud. et in Pelagii II ep. (J³ 2053). Cf. J³ *1014.

1023 JK 489

453 mart. 11 Iulianum episcopum Coensem laudat, „quod“ inquit „de malis, quae multa et saeva pertulimus, pio nobiscum dolore compateris; sed utinam haec, quae nos perpeti Dominus aut permisit aut voluit, ad correctionem proficiant servatorum, et, ut desinant adversitates, finiantur offensae“. Hortatur, „ut speculari de Constantinopolitanae urbis oportunitate non desinat, ne Nestoriani et Eutychiani dogmatum impius usquam turbo consurgat“. De causis seditionis monachorum Palaestinorum et de monachorum Aegyptiorum ecclesiaeque Alexandrinae statu litteras poscit. Acta concilii Chalcedonii, Latine reddita, mitti iubet (V id. mart. Opilione cons.). – Agnovi in dilectionis. E d . : ACO II/4 65 n. 60. – R e g . : Seeck Regesten 396.

1024 JK 490

453 mart. 21 Episcopis, qui synodo Chalcedoniae interfuerunt, aperit se, quae de fide statuerint, probare, sed, quae ad explendam episcopi Constantinopolitani vanitatem contra leges Nicaenas acta sint, ea irrita futura (XII kal. apr. Opilione cons.). – Πᾶσαν μὲν τὴν; Omnem quidem fraternitatem. E d . : ACO II/1.2 61 n. 20; ACO II/4 70 n. 64; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca II 106 n. 41). – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 746); Ps. Is. (Hinschius 577; Schon n. 208). – R e g . : Seeck Regesten 396. Partim insertum in Pelagii II epp. J³ 2054 et J³ 2055. De Ps. Is. Opere cf. Fuhrmann PseudoIsidorian Forgeries 166 et Zechiel-Eckes Blick in Pseudoisidors Werkstatt 49.

1025 JK 491

453 mart. 21 Marciano imperatori de litteris ad episcopos synodi Chalcedoniae missis significat. Commonitorium eius ad „monachos imperitos“ laudat. Iulianum, episcopum Coensem, commendat (XII kal. apr. Opilione cons.). – Πολλή μοι αἰτία; Multa mihi in. E d . : ACO II/1.2 62 n. 21; ACO II/4 67 n. 61; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca II 120 n. 45). – C a n . : Coll. Hispana n. 57 (González); Ps. Is. (Hinschius 582; Schon n. 216). – R e g . : Seeck Regesten 396. Laud. et in Pelagii II ep. (J³ 2055).

1026 JK 492

453 mart. 21 Pulcheriae augustae scribit, gaudere se, quod monachos seditiosos admonuerit. De epistola ad episcopos synodi Chalcedoniae data nunciat (XII kal. apr. Opilione cons.). – Quamvis nullas nunc.

182

Leo I (440–461) E d . : ACO II/4 68 n. 62; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca II 122 n. 43). – R e g . : Seeck Regesten 398. Laud. et in Pelagii II ep. (J³ 2055).

1027 JK 493

453 mart. 21 Iuliano, episcopo Coensi, mittit litterarum ad episcopos synodi Chalcedoniae datarum exempla duo, quorum alteri suam ad Anatolium epistolam adiunctam ait, ut eligat, utrum ad provinciarum sacerdotes dimittendum (Marciano) imperatori tradat. Gaudet de Marciani „edicto“ et Pulcheriae „responsione“ ad monachos seditiosos missis. Iussu imperatoris se Eudociam augustam ad iuvandam fidem catholicam admonuisse nuntiat, ut auctores seditionum vindicantium timerent potestatem. Monet, ut interim aequo animo ferat iniurias. Episcopum a Thessalonicensi (ecclesia) ordinationis nuntium missum narrasse scribit, Anatolium „Illyricianos episcopos, ut sibi subscriberent, convenisse“ (XII kal. apr. Opilione cons.). – Quam vigilanter quamque. E d . : ACO II/4 69 n. 63; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca II 123 n. 47). – R e g . : Seeck Regesten 398. Laud. et in Pelagii II ep. (J³ 2055).

1028 JK 494

453 apr. 2 Iuliano, episcopo Coensi, mandat, hortetur imperatorem, ut „incentores cruentarum seditionum iubeat competentius coerceri“, et iis, „quorum vel consilio vel impulsu mala tanta commissa sint, nullius favoris praestet solatia“. Miratur, Thalassum episcopum Gregorio cuidam, antea monacho, „scribendi vel praedicandi aliquam permisisse facultatem“. „Omni virtute resistendum esse“ ait „ne ea, quae ad sacerdotes pertineant, monachi sibi audeant vindicare“ (IV non. apr. Opilione cons.). – Litteras dilectionis tuae. E d . : ACO II/4 71 n. 65. – R e g . : Seeck Regesten 398.

1029 JK 495

453 iun. 11 Maximo, episcopo Antiocheno, scribit de Nestoriana et Eutychiana haeresi pariter propellenda; de privilegiis ecclesiae Antiochenae, „tertiae sedis“, non imminuendis; de Nicaenis legibus custodiendis; de litteris ad Anatolium episcopum Constantinopolitanum (cf. J³ 1015) missis. Videat, „ut praeter eos, qui sint Domini sacerdotes, nullus sibi docendi et praedicandi ius audeat vindicare, sive ille monachus, sive sit laicus“ (III id. iun. Opilione cons.). – Quantum dilectioni tuae. E d . : ACO II/4 72 n. 66; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca II 108 n. 42). – R e g . : Seeck Regesten 398. Partim insertum in Pelagii II ep. J³ 2054 et J³ 2055 . De traditione cf. Jasper Papal Letters 46.

1030 JK 496

453 iun. 11 Theodoritum, episcopum Cyrensem, exsultare iubet, quod „incarnationis divinae mysterium saeculo redditum sit“. Exponit de Nestorianis et Eutychianis aequa lance vitandis damnandisque. De litteris ad Maximum missis addit (III id. iun. Opilione cons.). – Remeantibus ad nos. E d . : ACO II/4 78 n. 71; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca II 169 app.). – C a n . : Ps. Is. (Hinschius 565; Schon n. 197). – R e g . : Seeck Regesten 398. De fide dubitat Silva-Tarouca (Leonis epistolae contra Eutychis haeresim II 169–175), quamquam Klinkenberg Leo 156 et 162 epistolam genuinam esse confirmat. Schieffer Brief Papst Leos praes. 84–86 disseruit, hanc epistolam verisimile cum J³ 1029 missam, sed paulo post a. 553 interpolatam esse. De traditione ap. Ps. Is. cf. ibidem p. 86sq. et Jasper/Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 54 et 166.

Leo I (440–461) 1031 JK 497

183

453 iun. 15 Marciano imperatori per Darianum significat, dissensionem esse ortam, quo die pascha a. 455 sit celebrandum; namque quod in centenaria Theophili, episcopi Alexandrini, computatione ascriptum sit d. 24 m. apr., id ab aliis ad d. 17 eiusdem mensis revocari. Rogat, „ut studium praestet, quatenus Aegyptii, vel si qui sunt alii, qui certam huius supputationis videntur habere notitiam, scrupulum absolvant, ut in eum diem generalis observantia dirigatur“ (XVII kal. iul. Opilione cons.). – Tam multis documentis. E d . : ACO II/4 75 n. 67; Krusch Studien 257; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca II 126 n. 48). – R e g . : Seeck Regesten 398.

1032 JK 498

453 iun. 15 Iuliano, episcopo Coensi, mandat, ut hortetur imperatorem de constituendo anni 455 die paschali (XVII kal. iul. Opilione cons.). – De paschali observantia. E d . : ACO II/4 76 n. 68; Krusch Studien 260; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca II 128 n. 49). – R e g . : Seeck Regesten 398. In antiquioribus editionibus epistola perperam ad Eudociam augustam directa apparet.

1033 JK 499

453 iun. 15 Eudociam augustam monet, nitatur, ut monachi Palaestini ad pacem fidemque perducantur (XVII kal. iul. Opilione cons.). – Quanta mihi catholicae. E d . : ACO II/4 77 n. 69; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca II 130 n. 50). – R e g . : Seeck Regesten 398.

1034 JK 501

453 iun. 25 Iulianum, episcopum Coensem, Constantinopoli degentem de litterarum intermissione reprehendit (VII kal. iul. Opilione cons.). – Saepissime dilectionem tuam. E d . : ACO II/4 78 n. 70. – R e g . : Seeck Regesten 398.

1035 JK 500

(453) Universis monachis (non episcopis) per Palaestinam constitutis, qui epistolam ad Flavianum in Graecum male conversam erant indignati, copiose exponit et de incarnatione verbi et de Nestorii Eutychisque erroribus. Dolet eos „evangelicae et apostolicae doctrinae resultare exagitando seditionibus civitates et conturbando ecclesias, nec solum iniurias, sed etiam caedes presbyteris atque episcopis inferendo“. Ut resipiscant, monet. – Sollicitudini meae quam. E d . : ACO II/4 159 n. 81. – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 745); Ps. Is. (Hinschius 574; Schon n. 204). – R e g . : Seeck Regesten 398. De traditione cf. Jasper/Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 55 et 166.

* 1036

(454 ante ian. 9) Leoni Proterius episcopus Alexandrinus mittit epistolam fidei plenam. L a u d . i n : J³ 1039 et J³ 1043. – R e g . : CPG 5473.

* 1037

(454 ante ian. 9) Leoni Marcianus imperator pro Anatolio episcopo Constantinopolitano interveniens scribit. Qui (Anatolius) correctionem promittit et in omnibus satisfacturum esse pollicetur, ut illi gratia praebeatur. L a u d . i n : J³ 1039.

1038 JK 502

454 ian. 9 Marciano imperatori gratulatur et de compressis Palaestinae tumultibus et de Iuvenali episcopo Hierosolymitano restituto. Aegyptum „exsecrabilis Dioscori

184

Leo I (440–461) contagiis“ liberari cupit (Aetio et Studio coss., V id. ian.). – Geminis clementiae vestrae. E d . : ACO II/4 81 n. 72; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca II 131 n. 51). – R e g . : Seeck Regesten 398.

1039 JK 503

454 ian. 9 Iuliano episcopo Coensi de litteris ad imperatorem missis indicat. Nuntiat se Proterii episcopi Alexandrini epistolam fidei plenam accepisse, iuraque tuiturum. Monet, operam det, ut paschale a. 455 tempus constituatur. Quare suarum ad Chalcedonios episcopos litterarum (J³ 1024) pars ea, quae agat de Anatolii ambitione, non sit recitata, miratur. Imperatorem pro Anatolio ad se scripsisse addit (V id. ian. Aetio et Studio coss.). – Christianissimi principis fidem. E d . : ACO II/4 82 n. 73; Krusch Studien 261; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca II 132 n. 52). – R e g . : Seeck Regesten 398. Cf. J³ *1036 et J³ *1037.

* 1040

(454 ante febr. 4) Leoni Iuvenalis episcopus Hierosolymitanus per Andream presbyterum et Petrum diaconum litteras dilectionis mittit, quibus se ad episcopatus sedem redire licuisse inter alia refert. L a u d . i n : J³ 1041.

1041 JK 514

454 febr. 4 Iuvenali episcopo Hierosolymitano restitutionem gratulatur, sed dolet praeteritarum miseriarum ansam ab eo ipso fuisse praebitam. Hortatur, ut in fide permaneat (II non. febr. Aetio et studio coss.). – Δεξάμενος τῆς σῆς; Acceptis dilectionis tuae. E d . : ACO II/1.2 63 n. 22; ACO II/4 91 n. 82; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca II 134 n. 54). – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 743); Ps. Is. (Hinschius 569; Schon n. 200). – R e g . : Seeck Regesten 400. Olim ad 454 sept. 4, de tempore cf. Leonis I Epp. (Silva Tarouca II 137 adn.). De traditione cf. Jasper/Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 45sq. et 166. Cf. J³ *1040. Laud. et in J³ 1746.

1042 JK 504

454 mart. 9 Marciano imperatori rescribit libenti animo se cum Anatolio episcopo Constantinopolitano amicitiam facturum, dummodo et ambitionem deponat et haereticorum intermittat consuetudinem et ad epistolas suas respondeat (VII id. mart. Aetio et Studio coss.). – Si quantum vestra. E d . : ACO II/4 86 n. 76. – R e g . : Seeck Regesten 398.

1043 JK 505

454 mart. 10 Proterio episcopo Alexandrino respondet restricte observandum esse, ne in haeresim pelliciantur animi. Monet, ut doceat populum suis in scriptis nihil novi, sed vetera tantum praecepta patrum inesse. Ecclesiae eius iura confirmat (VI id. mart. Aetio et Studio coss.). – Laetificaverunt me litterae. E d . : ACO II/4 84 n. 75; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca II 140 n. 55). – R e g . : Seeck Regesten 398. Cf. J³ *1036.

1044 JK 506

454 mart. 10 Marcianum imperatorem Proterio episcopo Alexandrino favere gaudet. De litteris ad eundem missis nuntiat. Petit, ut sua ad Flavianum epistola (cf. J³ 934), quam ab

Leo I (440–461)

185

haereticis interpolatam ait, per Iulianum episcopum vel per alios viros idoneos in Graecum convertatur ac signo imperiali consignata Alexandriam mittatur (VI id. mart. Aetio et Studio coss.). – Puritatem fidei christianae. E d . : ACO II/4 83 n. 74; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca II 138 n. 54). – C a n . : Coll. Hispana n. 58 (González); Ps. Is. (Hinschius 583; Schon n. 217). – R e g . : Seeck Regesten 400.

1045 JK 507

454 mart. 10 Iulianum episcopum Coensem de epistola ad Flavianum (cf. J³ 934) in Graecum transferenda monet. De a. 455 paschate quid sit imperatori rescriptum, audire cupit, „quoniam“ inquit „imminet dies, ut nosse possimus, quem diem formatis adscribere debeamus“ (VI id. mart Aetio et Studio coss.). – Sumptis fratris et. E d . : ACO II/4 87 n. 77; Krusch Studien 263; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca II 143 n. 56). – R e g . : Seeck Regesten 400.

1046 JK 508

454 apr. 15 Marciano imperatori pollicetur in gratia se cum Anatolio fore, si is promissa persolverit. Eutychen ex eo loco, ubi adhuc exsulaverit, „ad longinquiora et secretiora“ relegari cupit. Quid Alexandrini de a. 455 paschate responderint, significari sibi vult (XVII kal. mai. Aetio et Studio coss.). – Quod saepissime multa. E d . : ACO II/4 87 n. 78. – C a n . : Coll. Hispana n. 59 (González); Ps. Is. (Hinschius 583; Schon n. 218). – R e g . : Seeck Regesten 400.

1047

(454 ante mai. 29) Apud Leonem Anatolius episcopus Constantinopolitanus de intermissione epistolarum conqueritur. Restitutionem Aetii nuntiat. Gestorum Chalcedonensium confirmatio pontificiae auctoritati reservata traditur. E d . : ACO II/4 168 n. 115; Silva-Tarouca Coll. Thess. 48. – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 97 n. 133.

1048 JK 509

454 mai. 29 Anatolium (episcopum Constantinopolitanum) laudat, quod remoto Andrea Aetium restituerit. Hortatur, ut lapsos, si damnaverint errorem, suscipiat, neu contra decreta Nicaena alienos honores appetat (IIII kal. iun. Aetio et Studio coss.). – Si firmo incommutabilique. E d . : ACO II/4 88 n. 79; Silva-Tarouca Coll. Thess. 51 n. 23. – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 746); Ps. Is. (Hinschius 580; Schon n. 212). – R e g . : Seeck Regesten 400.

1049 JK 510

454 mai. 29 Marciano imperatori de litteris ad Anatolium datis significat. Petit, ne damnatam haeresim patiatur a Caroso monacho perverso Constantinopoli defendi (IV kal. iun. Aetio et Studio coss.). – Litterarum clementiae vestrae. E d . : ACO II/4 90 n. 81; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca II 144 n. 57). – R e g . : Seeck Regesten 400.

1050 JK 511

454 mai. 29 Marciano imperatori significat ecclesiarum concordiae gratia se Alexandrinorum sententiae accessisse, ut pascha a. 455 agatur d. 24 m. apr., Proteriumque de ea re certiorem esse factum. Iam iterum petit, ne ecclesiae Constantinopolitanae oeconomos a publicis iudicibus audiri sinat (IV kal. iun. Aetio et Studio coss.). – Sollicitudinem meam quam. E d . : Krusch Studien 264; ACO II/4 89 n. 80. – R e g . : Seeck Regesten 400.

186 1051 JK 512

Leo I (440–461) 454 iul. 28 Universos episcopos catholicos per Gallias et Hispanias constitutos de paschate a. 455 d. 24 m. apr. celebrando certiores facit (post cons. Opilionis, V kal. aug.). – Cum in omnibus. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 140; La Fuente Hist. eccl. de España II 446. – R e g . : Seeck Regesten 400. Laud. et in J³ 1056. De traditione cf. Jasper Papal Letters 45.

* 1052 JK *513

(454 iul. 28) Britanos de paschate a. 455 d. 24 m. apr. celebrando certiores facit. L a u d . i n : Ann. Cambriae a. 453 (SS rer. Brit. 20).

* 1053

(454 ante dec. 6) Leoni Iulianus episcopus Coensis per Gerontium litteras mittit, in quibus praecipue de haeresi refutanda agitur. L a u d . i n : J³ 1054.

1054 JK 515

454 dec. 6 Iuliano episcopo Coensi scribit se mortuo Dioscoro sperare fore, ut iam facilius tollatur haeresis. Imperatoris fidem implorari iubet. De rebus Alexandrinis erudiri vult (VIII id. dec. Aetio et Studio coss.). – Litteras dilectionis tuae. E d . : ACO II/4 93 n. 83. – R e g . : Seeck Regesten 400. Cf. J³ *1053.

* 1055

(454 dec.–455 mart. 13) Leoni Iulianus episcopus Coensis per Gerontium litteras mittit, in quibus Carosum in fidei confessione correctum esse significat. Sed propter discordiam fratris Anatolii nunc a communione desciscat. Nuntiat Ioannem vero spectabilem virum et in fidei sinceritate laudabilem ad Aegyptum fidei causa fuisse directum. L a u d . i n : J³ 1058.

1056 JK 517

455 mart. 13 Marciano imperatori occidentales sacerdotes omnes admonitos nuntiat, ut huius anni pascha d. 24 m. apr. agerent. Carosum et Dorotheum monachos in exsilium eiectos esse gaudet (III id. mart. Valentiniano aug. cons.). – Quanta sit in. E d . : ACO II/4 95 n. 86; Krusch Studien 264; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca II 147 n. 58). – R e g . : Seeck Regesten 400. Cf. J³ *1051.

1057 JK 518

455 mart. 13 Anatolium episcopum Constantinopolitanum ad comprimendas haereticorum reliquias adhortatur (III id. mart. Valentiniano aug. cons.). – Curae esse dilectioni. E d . : ACO II/4 94 n. 84; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca II 148 n. 59). – R e g . : Seeck Regesten 400; cf. Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 97 n. 134.

1058 JK 516

455 mai. 11 Iulianum episcopum Coensem interrogat, quid sit, cur Carosus ad fidem reversus, pergat Anatolii communionem vitare. Mandat, ut sibi significet et de eventu legationis Aegyptiae a Ioanne suscepta, et de statu episcopi Antiocheni, rei facti (V id. mai. Valentiniano aug. VII cons.). – Per filium meum. E d . : ACO II/4 94 n. 85. – R e g . : Seeck Regesten 400. De tempore cf. ACO II/4. Cf. J³ *1055.

Leo I (440–461) * 1059 JK I 72

187

(455 iun. 2?) Roma, extra portas Geisericum Wandalorum regem ita lenit, „ut, cum omnia potestati ipsius“ sint tradita, „ab igni tamen et caede atque suppliciis“ abstineatur. „Per XIV dies secura et libera scrutatione omnibus opibus suis Roma“ vacuatur „multaque milia captivorum … Cartaginem“ abducuntur. L a u d . i n : Prosperi Chron. c. 1375 (MGH Auct. ant. 9, 484); Victoris Tunnunensis Chron. (MGH Auct. ant. 11, 186; CCSL 173A, 7). Verisimile est, Romam a Geiserico d. 2 m. iun. esse captam. Tradit enim Victor Tunnunensis, illum Romam ingressum esse „tertia die postquam Maximus occiditur“, quem imperatorem d. 31 m. mai. interfectum reperimus in Prosperi Chron.

* 1060

(455 post iun.) Roma Omnia ministeria sacrata argentea per omnes titulos post cladem Wandalicam renovat. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 91 et 239; Mommsen 104).

* 1061 JK I 72

(455) iul. 6 Roma „Pudet dicere“ inquit „sed necesse est non tacere, plus impenditur daemoniis, quam apostolis, et maiorem obtinent frequentiam insana spectacula, quam beata martyria; … liberationem nostram non, sicut opinantur impii, stellarum effectibus, sed ineffabili omnipotentis Dei misericordiae deputantes, qui corda furentium barbarorum mitigare dignatus est, ad tanti vos beneficii memoriam toto fidei vigore conferte“ (in octavis apost. Petri et Pauli). L a u d . i n : S. Leonis Magni sermones (Migne PL 54, 433); Leonis Magni tractatus (CCSL 138A, 582 n. 95).

1062

(455–456) Hilarus archidiaconus urbis Romae Victorium adit, ut de paschatis computatione inquirat, et dissensio inter Latinos et Graecos orta removeatur. – Cum pleraque de. E d . : Thiel Epistolae I 130.

* 1063

(457 ante ian. 27) Leoni Marcianus princeps scriptis suis consecrationem Basilii episcopi Antiocheni cognitam facit. L a u d . i n : J³ 1074. Marcianum obiisse 457 ian. 27 constat. Basilium sedisse a. 457–458 censet Fedalto Hierarchia orient. 683.

1064

(457 in.) Hilaro archidiacono urbis Romae Victorius de compositione diei paschalis postulatis satisfacit. E d . : Thiel Epistolae I 130.

* 1065 JK *519

(457 in.) Leoni I augusto imperium gratulatur. L a u d . i n : J³ 1068.

1066 JK 520

457 iun. 1 Iuliano episcopo Coensi respondet gaudere se, quod „ea, quae Eutychianistae post obitum principis Marciani excitare moliti sint, destructa sint“. Addit incertos „quosdam ad se rumores de Alexandrini populi ausibus“ allatos esse (kal. iun. Constantino et Rufo coss.). – Gratias Deo quod. E d . : ACO II/4 138 n. 106; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca II 148 n. 60). – R e g . : Seeck Regesten 404.

188 * 1067

Leo I (440–461) (457 ante iul. 11) Leoni Anatolius episcopus Constantinopolitanus de perturbata ab haereticis ecclesia Alexandrina significat. L a u d . i n : J³ 1068; J³ 1069; J³ 1070; J³ 1077. – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 98 n. 135.

1068 JK 521

457 iul. 11 Leonem I imperatorem hortatur, ut perturbatam ecclesiam Alexandrinam ab haereticis defendat et eidem ecclesiae catholicum episcopum praefici iubeat, decretaque Chalcedonia tueatur (V id. iul. Constantino et Rufo coss.). – Officiis quae ad. E d . : ACO II/4 95 n. 87; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca II 150 n. 61). – R e g . : Seeck Regesten 404. De traditione cf. Jasper Papal Letters 46. Cf. J³ *1065 et J³ *1067.

1069 JK 522

457 iul. 11 Anatolio episcopo Constantinopolitano respondet, admonitu eius se ecclesiam Alexandrinam imperatori commendasse (V id. iul. Constantino et Rufo coss.). – Satis claret fraternitatis. E d . : ACO II/4 96 n. 88; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca II 151 n. 62). – R e g . : Seeck Regesten 404. Cf. J³ *1067.

1070 JK 523

457 iul. 11 Iulianum episcopum Coensem et Aetium presbyterum de intermisso litterarum officio reprehendit. De rebus Alexandrinis addit (V id. iul. Constantino et Rufo coss.). – Quamvis dudum litteras. E d . : ACO II/4 97 n. 89; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca II 152 n. 63). – R e g . : Seeck Regesten 404. Cf. J³ *1067.

* 1071 JK *524α

(457 ante sept. 1) Asparem patricium de resistendo haereticorum insidiis monet. L a u d . i n : J³ 1076 et J³ 1077.

* 1072

(457 ante sept. 1) Leoni Galli atque Itali episcopi concordi credulitate litteras ad sacramentum catholicae fidei attinentes mittunt. L a u d . i n : J³ 1076.

1073 JK 524

457 sept. 1 Leoni I imperatori gratias agit, quod „in totius mundi pacem, Chalcedonensis synodi se esse custodem“ professus sit (kal. sept. Constantino et Rufo coss.). – Licet proxime ad. E d . : ACO II/4 98 n. 92; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca II 154 n. 64). – R e g . : Seeck Regesten 404.

1074 JK 525 et JK 526

457 sept. 1 Basilium Antiochenum, Euxitheum Thessalonicensem, Iuvenalem Hierosolymitanum, Petrum Corinthium, Lucam Dyrrachenum „a pari“ concitat adversus Eutychianos, qui interfecto Proterio episcopo Alexandrino id contendant, ut ad abolendam statutam Chalcedonia cogatur concilium. Sperat fore, ut imperator et (Aspar) patricius, si sacerdotum intellexerint concordiam, ecclesiam perturbari

Leo I (440–461)

189

ab haereticis non patiantur (kal. sept. Constantino et Rufo coss.). – Ordinationem quidem dilectionis; (Cognitis quae apud). E d . : ACO II/4 97 n. 90 et n. 91; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca II 155 n. 65). – R e g . : Seeck Regesten 404. Silva-Tarouca Leonis I Epp. JK 525 et JK 526 unam epistolam „a pari“ esse probat, de quorum delegatione in J³ 1075 agitur. Laud. et in Pelagii II ep. (J³ 2053) et insuper in Vigilii Constituto de tribus capitulis (J³ 1085), in quo aut perperam ad Anatolium episcopum Constantinopolitanum inscriptum aut ex epistola a pari Anatolio directa citatur. Epistolam ad Anatolium a pari directam probant Günther (Faustini et Marcellini Libellus precum [CSEL 35, 314 adn.]); Schwartz (ACO IV/2 116 adn.); Silva-Tarouca Nuovi studi 378 (aut p. 120 in ed. a. 1932); Price (Acts of the Council of Constantinople 208). Econtra fratres Ballerini (Migne PL 54, 1120 adn. j) censent Vigilium nomina Basilii et Anatolii perperam commutasse. Cf. J³ *1063.

1075 JK 527

457 sept. 1 Iuliano episcopo Coensi mandat, ut epistolam suam (cf. J³ 1074) ad episcopos celeriter perferendam curet. Miratur calumniantium vanitati aliquid adhuc in epistola sua (ad Flavianum cf. J³ 933), quae universo mundo placuit, obscurum videri, ut de ea putent apertius exponendum (kal. sept. Constantino et Rufo coss.). – Existente occasione filii. E d . : ACO II/4 99 n. 93; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca II 157 n. 67). – R e g . : Seeck Regesten 404.

1076 JK 528

457 sept. 1 Aetio presbytero Constantinopolitano mandat, ut exempla suarum „generalium litterarum“ (J³ 1074) ad Antiochenum et Hierosolymitanum episcopos mittat. Exemplaria quoque litterarum, quas Galli ad se atque Itali episcopi concordi credulitate miserunt, pariter dirigit (kal. sept. Constantino et Rufo coss.). – Accepimus dilectionis tuae. E d . : ACO II/4 99 n. 94; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca II 158 n. 68). – R e g . : Seeck Regesten 404. Cf. J³ *1071 et J³ *1072 et J³ 1074.

1077 JK 529

457 sept. 1 Anatolium episcopum Constantinopolitanum monet et de catholica puritate conservanda et de Attico presbytero haeretico aut corrigendo aut removendo (kal. sept. Constantino et Rufo coss.). – Fidem dilectionis tuae. E d . : ACO II/4 138 n. 107; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca II 157 n. 66). – R e g . : Seeck Regesten 404. Cf. J³ *1067 et J³ *1071.

* 1078

(457 ante oct. 11) Leoni Anatolius episcopus Constantinopolitanus litteras per Olympium mittit, in quibus inter alia de adventu episcoporum Aegyptiorum propulsorum refert. L a u d . i n : J³ 1081. – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 98 n. 136.

* 1079 JK 529α

(457 ante oct. 11) Leoni I imperatori gratias agit, quod episcopos Aegyptios Constantinopoli exsulantes humane susceperit. L a u d . i n : J³ 1080.

1080 JK 530

457 oct. 11 Episcopos Aegyptios Constantinopoli exsulantes consolatur et bene sperare iubet. Imperatori se gratias egisse scribit, quod humane eos suscepisset (V id. oct.

190

Leo I (440–461) Constantino et Rufo coss.). – Licet laboribus dilectionis. E d . : ACO II/4 101 n. 96. – R e g . : Seeck Regesten 404. Cf. J³ *1079.

1081 JK 531

457 oct. 11 Anatolio episcopo Constantinopolitano indicat de litteris ad episcopos Aegyptios missis (J³ 1080). Hortatur, ut coerceat clericos ad haereticorum causam inclinantes (V id. oct. Constantino et Rufo coss.). – Diligentiam necessariae sollicitudinis. E d . : ACO II/4 100 n. 95. – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 746); Ps. Is. (Hinschius 577; Schon n. 209). – R e g . : Seeck Regesten 404. De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 166. Cf. J³ *1079.

1082 JK 532

457 dec. 1 Leoni I imperatori significat se quamvis cupiat, non posse ad eum venire. Hortatur, ne sinat de statutis Chalcedoniis denuo tractari, atque, ut ecclesiam Alexandrinam, nunc „speluncam latronum“, catholicae fidei reconciliet. Addit de clericis Constantinopolitanis haereticorum sociis expellendis, et Iulianum episcopum Coensem Aetiumque presbyterum commendat (kal. dec. Constantino et Rufo coss.). – Litteras clementiae tuae. E d . : ACO II/4 101 n. 97. – R e g . : Seeck Regesten 404.

1083 JK 533

457 dec. 1 Episcopos Aegyptios Constantinopoli exsulantes iubet magno animo esse, monetque, ut imperatorem ad communem fidem defendendam sedulo adhortentur (kal. dec. Constantino et Rufo coss.). – Olim me commissorum. E d . : ACO II/4 104 n. 98. – R e g . : Seeck Regesten 404.

1084 JK 534

457 (dec. 1) Anatolio episcopo Constantinopolitano mandat, hortetur imperatorem, ut et universalem ecclesiam tueatur et liberet Alexandrinam ecclesiam. Gaudet, quattuor tantum episcopos Aegyptios stare cum Timotheo haeretico episcopo Alexandrino. Synodum haereticis ab imperatore concedi non vult. Monet, ut Atticum presbyterum et Andream, Eutychianos, nisi resipuerint, pellat. – Rursus acceptis dilectionis. E d . : ACO II/4 109 n. 102. – R e g . : cf. Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 100 n. 139; Seeck Regesten 404. Olim ad a. 457. De tempore cf. Silva-Tarouca Quellen 47.

1085 JK 535

(457) Aetium monet de statutis rebus non esse denuo disputandum, et animi sui constantiam profitetur. – Ne patiatur sopitarum; Nihil ab apostolicis. E d . : MGH Epp. 2, 454 app. III 3 (insertum in Pelagii II ep. J³ 2055); ACO IV/2 117. Fragmenta.

1086 JK 536

458 mart. 21 Nicetae episcopo Aquileiensi respondet, quae femina capto viro ad secundas transierit nuptias, eam illi reverso et reposcenti esse reddendam; immolaticios cibos qui ex necessitate ederint captivi, iis poenitentiam non negandam; rebaptizatis ad ecclesiam redeuntibus et poenitentiam iniungendam et manum imponendam esse, at qui semel ab haereticis baptizati sint, eos sola manus impositione recipiendos (Leone et Maioriano aug. coss. XII kal. apr.). – Regressus ad nos.

Leo I (440–461)

191

E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 78; Mon. Eccl. Aquileiensis 148. – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 744); Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 296); Coll. Hispana n. 68 (González); Ps. Is. (Hinschius 620; Schon n. 246). – R e g . : Ital. Pont. VII/1 20 n. 7; Seeck Regesten 406. Sententia ex c. 2 invenitur, Hilaro papae adscripta, in Coll. Taurin. (Pflugk-Harttung Acta II 11 n. 31). De traditione cf. Jasper Papal Letters 50–52.

1087 JK 537

458 mart. 21 Nestorium, Athanasium, Paulum, Petrum, Theonem, Esaiam, Apollonium, Arpocratem, Isidorum, Isaac, Apollonium, Maximum, Marionem, Poemenium et Helpidium episcopos clericosque ex Aegypto apud Constantinopolim constitutos in spem restitutionis adducit. De legato ex imperatoris voluntate a se mittendo significat. Ne evangelicam fidem impugnari sinant, monet, „nam“ inquit „definitarum rerum, quas tantae synodi vel christianissimi principis sanxit auctoritas et apostolicae sedis confirmavit assensus, nihil oportet discuti“ (XII kal. apr. Leone et Maioriano aug. coss.). – Tribulationem quam dilectioni. E d . : ACO II/4 107 n. 100. – R e g . : Seeck Regesten 406.

1088 JK 538

458 mart. 21 Presbyteris, diaconis, clericis Constantinopolitanis scribit de fide catholica servanda, de decretis Chalcedoniis non violandis, de Attico et Andrea Eutychianis corrigendis aut removendis (XII kal. apr. Leone et Maioriano aug. coss.). – Laetificatus valde sum. E d . : ACO II/4 108 n. 101. – R e g . : Seeck Regesten 406.

1089 JK 539

458 mart. 21 Leoni imperatori per Philoxenum significat se eius hortatu legatos missurum; quibus praescriptum fore, ut, „quae quidem sit apostolicae fidei regula, demonstrent“, ne vero „confligant cum hostibus fidei“, cum de rebus et Niceae et Chalcedone constitutis quaeri non debeat. De liberanda ecclesia Alexandrina addit (XII kal. apr. Leone et Maioriano coss.). – Multo gaudio mens. E d . : ACO II/4 105 n. 99; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca II 165 n. 72). – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 746); Ps. Is. (Hinschius 578; Schon n. 210). – R e g . : Seeck Regesten 406. De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 166.

* 1090

(458 ante mart. 28) Leoni Anatolius episcopus Constantinopolitanus per Patricium diaconum litteras et libellum Attici mittit. Scribit sollicitudinem Leonis studii causa sibi displicere. L a u d . i n : J³ 1091. – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 101 n. 142.

1091 JK 540

458 mart. 28 Anatolio episcopo Constantinopolitano respondet, se, cum de cavendis haereticorum fautoribus scripserit, eius offensionem non spectasse. Ab Attico presbytero certam definitamque haeresis Eutychianae improbationem exigi vult (V kal. apr. Leone et Maioriano aug. cons.). – Lectis dilectionis tuae. E d . : ACO II/4 p. XLIV n. 95. – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 746); Ps. Is. (Hinschius 579; Schon n. 211). – R e g . : Seeck Regesten 406. De tempore dubitat Silva-Tarouca Quellen 47 („V lege XII? kal. apr.“). Laud. et in Pelagii II ep. (J³ 2055). De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 166. Cf. J³ *1090.

1092 JK 542

458 aug. 17 Leoni I imperatori cum de Nestorii Eutychisque erroribus, tum de incarnatione Christi copiose exponit, adiunctis testimoniis Hilarii, Athanasii, Augustini, Ambr-

192

Leo I (440–461) osii, Iohannis, Theophili, Gregorii, Basilii, Cyrilli (XVI kal. sept. Leone et Maioriano aug. coss.). – Ὑποσχύμενον ἐμαυτὸν διαμέμνημαι; Promisisse me memini. E d . : ACO II/4 113 n. 104; Leonis I Tomus ad Flavianum 34 n. 70 et 44 n. 71. – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 743); Coll. Hispana n. 60 (González); Ps. Is. (Hinschius 584; Schon n. 219). – R e g . : Seeck Regesten 406. De traditione cf. Jasper Papal Letters 45sq.

* 1093 JK I 74

(458 sept. 29) Synodus celebratur.

Roma

L a u d . i n : J³ 1094. Cum Leo more solito quotannis in die consecrationis suae synodum Romae celebrat (cf. J³ 922), synodus in litteris (J³ 1094) „nuper“ indicata, etiam verisimile m. sept. d. 29 habita est.

1094 JK 543

458 oct. 25 Neoni episcopo Ravennati significat in synodo nuper habita esse statutum, ne baptisma negetur iis, qui, cum infantes in captivitatem abstracti essent, domum reversi memoriam accepti baptismatis non habeant. Docet homines ab haereticis baptizatos impositione manus esse recipiendos (VIII kal. nov. cons. Maioriani aug.). – Frequenter quidem in. E d . : Tomassetti Bull. Rom. I 74 (quod antiquiores editiones sequens falso pro Neoni „Leoni“ ponit). – C a n . : Coll. Hispana n. 71 (González); Ps. Is. (Hinschius 626; Schon n. 249). – R e g . : Ital. Pont. V 21 n. 5; Seeck Regesten 408. Excerptum legitur in Gratiani Decr. III D. 4 c. 112. Cf. J³ *1093. Olim ad a. 458 oct. 24. De tempore cf. Schon Ps. Is. n. 249 adn. 97.

1095 JK 545

459 mart. 6 Roma Universis episcopis per Campaniam, Samnium et Picenum constitutis praescribit, ne baptismum nisi paschatis pentecostesque diebus tribuant, neve scriptam poenitentium professionem publice recitent (II non. mart. Recimero cons.). – Magna indignatione commoveor. E d . : Tomassetti Bull. Rom. I 79. – C a n . : Coll. Hispana n. 73 (González); Ps. Is. (Hinschius 629; Schon n. 253). – R e g . : Ital. Pont. IV 116 n. 2; Franchi Ascoli pont. 19 n. 5; Seeck Regesten 408.

1096 JK 541

459 aug. 17 Leoni I imperatori commendat Domitianum et Geminianum legatos suos. Quaestiones in synodo Chalcedonia absolutas non licere scribit de integro institui. Hortatur, ut ecclesiam Alexandrinam liberet et catholicum episcopum ibi constitui iubeat exsulesque episcopos Aegyptios restituat (XVI kal. sept. Leone et Maioriano aug. coss.). – Multis manifestisque documentis. E d . : ACO II/4 110 n. 103; Leonis I Epp. (Silva-Tarouca II 160 n. 68). – R e g . : Seeck Regesten 406. Laud. et in Pelagii II ep. (J³ 2055).

* 1097

(458–459) Leoni Rusticus episcopus Narbonensis epistolas per Hermetem archidiaconum suum de causa Sabiniani et Leonis presbyterorum mittit. Addit se „vacationem ab episcopatus laboribus praeoptare“ et „in silentio atque otio vitam degere“ malle. L a u d . i n : J³ 1099.

1098 JK 544

(458–459) Rustico episcopo Narbonensi permittit, ut de Sabiniano et Leone adulteris presbyteris statuat. Hortatur, ne se munere episcopali abdicet. Ad-

Leo I (440–461)

193

dit episcopum a clero eligendum esse, plebi expetendum, a provincialibus episcopis consecrandum; de presbyterorum diaconorumque poenitentia; de monachis et monialibus, qui a suscepto voto defecerint; de baptismo. – Epistolas fraternitatis tuae. E d . : Tomassetti Bull. Rom. I 42. – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 743); Coll. Vetus Gallica XLI 30f; Coll. Hispana n. 66 (González); Ps. Is. (Hinschius 615; Schon n. 244). De traditione canonica cf. Thier Schriftlichkeit 15 et Jasper Papal Letters 50–52. Cf. J³ *1097 et J³ *1126.

† 1099 JK †551α

(458–459) Rustico (episcopo Narbonensi) scribit: Si quis in captivitatem ductus ancillam ibidem accipiat uxorem, et postmodum ad propria reversus ingenuam ducat uxorem et iterum in praedio dicto loco, ubi ancillam habuit, ducatur et invenerit ipsam ancillam alium virum habentem, huic licebit aliam mulierem secum coniungere, defuncta tamen ingenua illa, quam postea acceperat. Si ex coniugio quilibet unus infirmatur ita, ut debitum persolvi non possit, ob hanc numquam licebit eos dividi. – (Si quis in); (Si ex coniugo). C a n . : Coll. Taurinensis (Pflugk-Harttung Acta II 11 n. *30).

* 1100

(460 ante iun. 17) Leoni Domitianus et Geminianus episcopi notum faciunt Timotheo episcopo Alexandrinae civitatis expulso „Constantinopolim … venire permissum“ esse. L a u d . i n : J³ 1102.

1101 JK 546

460 iun. 17 Leoni I imperatori gratulatur de Timotheo Aeluro ex ecclesia Alexandrina expulso. Monet, ut in locum illius catholicum substituendum curet episcopum, „nulla damnatae totiens impietatis sit infectus aspergine“, neu restitui sinat Timotheum, „si etiam in professione fidei nihil … neglegat, nihil fallat“ (Magno et Apollonio coss. XV kal. iul.). – Si gloriosum pietatis. E d . : Coll. Avellana n. 51 (CSEL 35, 117). – R e g . : CPL 1604; Seeck Regesten 408. De notis consularibus huius anni epistolarum cf. Rossi Inscriptiones 351. Insuper Synodicon vet. n. 96 (Duffy 84) synodum Leonis notat, in qua Eutyches, Dioscurus, Timotheus anathematizantur et concilium Chalcedonense approbatur, sed de hac notitia dubitandum est, cf. ibid. 83 adn. 97.

1102 JK 547

460 iun. 17 Gennadio episcopo Constantinopolitano queritur, quod Timotheo, deiecto episcopo, licuerit Constantinopolim venire. Cuius aditum sermonemque defugiat operamque det, ut catholicus ecclesiae Alexandrinae praeficiatur episcopus (XV kal. iul. Magno et Apollonio coss.). – Dilectionis tuae litteris. E d . : Coll. Avellana n. 52 (CSEL 35, 119). – R e g . : cf. Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 106 n. 144; CPL 1604; Seeck Regesten 408. Cf. J³ *1100.

* 1103

(460 ante aug. 18) Leoni Theophilus, Ioannes, Athanasius, Abraham, Danihel, Ioahas, Paphnutius, Musaeus, Panulvius, Petrus episcopi Aegyptii per Danihelem presbyterum et Timotheum diaconum nuntiant pervasorem Alexandrinae ecclesiae deiectum et dignum rectorem (Timotheum Salophakiolum) a se electum esse. L a u d . i n : J³ 1106. Cf. et Migne PL 54, 1232.

194 1104 JK 548

Leo I (440–461) 460 aug. 18 Timotheo Salophakiolo episcopo Alexandrino electionem gratulatur eumque ad delenda vestigia Nestoriani Eutychianique errorum adhortatur. Crebras litteras poscit (XV kal. sept. Magno et Apollonio coss.). – Evidenter apparet sub. E d . : Coll. Avellana n. 53 (CSEL 35, 120). – R e g . : CPL 1604; Seeck Regesten 410.

1105 JK 549

460 aug. 18 Presbyteris et diaconis Alexandrinis de novo episcopo gratulatur. Pacem concordiamque suadet, „quia“ inquit „varietatem veritas, quae est simplex atque una, non recipit“ (XV kal. sept. Magno et Apollonio coss.). – Gaudeo exultanter in. E d . : Coll. Avellana n. 54 (CSEL 35, 121). – R e g . : CPL 1604; Seeck Regesten 410.

1106 JK 550

460 aug. 18 Theophilum, Ioannem, Athanasium, Abraham, Danielem, Ioaham, Paphnutium, Musaeum, Panulvium et Petrum episcopos Aegyptios hortatur, ut, quem concorditer consecraverint Timotheum Alexandrinum episcopum, in abolendis scandalis adiuvent (XV kal. sept. Magno et Apollonio coss.). – Litteris fraternitatis vestrae. E d . : Coll. Avellana n. 55 (CSEL 35, 123). – R e g . : CPL 1604; Seeck Regesten 410. Cf. J³ *1103.

*? 1107

(440–460) dec. Roma Facit ordinationes IIII in urbe Roma per m. dec., presbyteros LXXXI, diaconos XXXI; episcopos per diversa loca CLXXXV. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 91 et 239; Mommsen 106). De incerta fide cf. Harnack Ordinationes.

* 1108 JK *550α

(440–461) Cemelensem civitatem et Nicense castellum ab uno tantum episcopo regenda esse decernit. L a u d . i n : J³ 1141.

* 1109

(440–461) Facit „constitutum de ecclesia“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 91 et 238; Mommsen 101).

* 1110

(440–461) Constituit super sepulchra apostolorum custodes, qui dicuntur cubicularii, ex clero Romano. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 93 et 239; Mommsen 105). – R e g . : Ital. Pont. I 10 n. *1.

* 1111

(440–461) Monasterium apud b. Petrum apostolum, quod nuncupatur ss. Iohannis et Pauli (in urbe Roma), constituit. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 91 et 239; Mommsen 105). – R e g . : Ital. Pont. I 145 n. *1.

* 1112

(440–461) Renovat basilicam b. Petri apostoli post ignem divinam et facit conflatas hydrias II omniaque vasa sacrata. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 91 et 239; Mommsen 104sq.).

195

Leo I (440–461) * 1113

(440–461) Renovat basilicam b. Pauli apostoli post ignem divinam et facit conflatas hydrias II, quas Constantinus augustus obtulit, omniaque vasa sacrata. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 91 et 239; Mommsen 104sq.).

* 1114

(440–461) Facit cameram in basilica Constantiniana (Lateranensi) et conflatas hydrias II omniaque vasa sacrata renovat. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 239; Mommsen 104sq.).

* 1115

(440–461) Facit basilicam b. Cornelio episcopo et martyri iuxta coemiterium Calixti Via Appia. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 239; Mommsen 105). De loco cf. Duchesne Lib. pont. I 241 adn. 9.

* 1116

(440–461) Constituit, ut intra actionem sacrificii diceretur „Sanctum sacrificium etc.“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 91 et 239; Mommsen 105).

* 1117

(440–461) Constituit, ut monacha non accipiat velaminis capitis benedictionem, nisi probata fuerit in virginitate LX (al. XL) annorum. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 91 et 239; Mommsen 105).

† 1118 JK †551

(440–461) Universis Germaniarum et Galliarum regionum episcopis praecipit, ne diutius contra canones sinant a chorepiscopis altaria erigi, ecclesias consecrari, baptismum tribui, chrisma confici, poenitentes reconciliari, epistolas formatas dari. – (Cum in Dei). E d . : Maassen Bibliotheca Latina 189. – C a n . : Ps. Is. (Hinschius 628; Schon n. 251). De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 167.

*† 1119

(440–461) Monasterio s. Zachariae et s. Pancratii Venetiae privilegium et indulgentiam concedit. L a u d . i n : Iulii III privilegium a. 1552 mart. 26 concessum (Bozzoni Il silentio 31). – R e g . : Ital. Pont. VII/2 176 n. *†4.

* 1120 JK I 75

(461 nov. 10) Moritur. Deponitur in basilica b. Petri.

Roma

L a u d . i n : Martyrologium Vetustissimum (Migne PL 30, 481). – R e g . : Seeck Regesten 410. Martyrologium Hieronymianum (AASS nov. II/1) adnotat „Romae depositio s. Leonis papae“, cui consentit Lib. pont. (Duchesne I 93 et 239; Mommsen 106): „sepultus est in basilica b. Petri, III id. apr.“.

Hilarus (461–468) alias Hilarius * 1121 I 75

(461 nov. 19) Consecratur. „Sedit a. VI m. III d. X“ (II id. nov.). L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 242; Mommsen 107). Hilarum consecratum esse d. 19 m. nov. concludunt Thiel Epistolae I 126, Langen Geschichte II 114 adn. 1 et Duchesne Lib. pont. I p. CCLII ex eo, quod acta synodi a. 465 „in natali“ suo congregatae d. m. nov. data sint. Tamen potest, acta demum post natalem in altero synodi conventu conscripta esse. Mariani Scotti Chron. a. 484 (MGH SS 5, 535) consecrationi et morti Hilari atque morti Simplicii, e fonte ignoto, dies assignat et addit: „tenet a. 7 m. 6“. De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 91.

* 1122

(462 ante ian. 25) Hilaro Leontius episcopus Arelatensis sine notitia electionis ipsius litteras mittit. L a u d . i n : J³ 1125.

1123 JK 552

462 ian. 25 Leontio episcopo Arelatensi pontificatum ad se venisse nuntiat; quod totius provinciae episcopis significari vult (VIII kal. febr. Severo aug. cons.). – Quantum reverentiae in. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 201; Thiel Epistolae I 137; MGH Epp. 3, 23 n. 16. – R e g . : Seeck Regesten 410.

1124

462 (post ian. 25) Hilaro Leontius episcopus Arelatensis pontificatum gratulatur et rogat, ut Arelatensis ecclesiae iura tueatur (Severo Aug. cos.). E d . : Thiel Epistolae I 138; Rahner Papstbriefe 130.

1125 JK 553

(462 febr. in.) Ad Leontii episcopi Arelatensis litteras (J³ 1122, quas putat antea datas, quam superior sua epistola J³ *1123 ad eum pervenerit) respondet. Frequenter cum eo per litteras colloqui cupit. Pollicetur hoc se „ad universalem sacerdotum Domini concordiam provisurum, ut omnes non sua audeant quaerere, sed quae sunt Christi studeant obtinere“. – Dilectioni meae quae. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 202; Thiel Epistolae I 139; MGH Epp. 3, 24 n. 17.

1126 JK 554

(462) nov. 3 Leontium episcopum Arelatensem de episcopatu Narbonensi per Hermem invaso nondum ad se retulisse miratur. Mandat, ut omnia sibi significet, „ut“ inquit „quod definire possimus, recurrenti pagina possitis agnoscere“ (III non. nov.). – Miramur fraternitatem tuam. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 202; Thiel Epistolae I 140; MGH Epp. 3, 22 n. 15. – R e g . : Seeck Regesten 410.

Hilarus (461–468) * 1127 JK I 75

(462 nov. ca. 12) Concilium celebratur.

197 Roma

Laud. in:

1128 JK 555

462 dec. 3 (Roma) Episcopis provinciae Viennensis, Lugdunensis, Narbonensis primae et secundae et Alpium Peninarum (l. Alpium Maritimarum) nuntiat se „numeroso concilio et ex diversis provinciis ad diem natalis“ sui (i.e. consecrationis diem nov. 19) „in honorem b. Petri apostoli congregato“ decrevisse (cf. J³ *1127), ut quam ordinandorum episcoporum potestatem habuisset Hermes episcopus a Biterrensi ecclesia ad Narbonensem contra decreta patrum translatus ea deferretur ad Constantium episcopum Uceticensem sed illis, qui Hermi successissent, restitueretur. Praecipit, ut quotannis metropolitanis a Leontio episcopo Arelatensi per litteras admonitis „ex provinciis, quibus potuerit“ concilium episcopale ad tuendam canonum auctoritatem celebrent; ubi „quae illic non potuerint terminari“ causae graviores, eas ad se deferri vult. Vetat clericos sine litteris metropolitani e provincia proficisci, ab alienoque episcopo recipi. Mandat, statuant de parochiis ecclesiae Arelatensis, Hilario, Leontii decessori, ablatis. Ecclesiarum bona conservari iubet (III non. dec. Severo aug. cons.). – Quamquam notitiam dilectionis. E d . : Tomassetti Bull. Rom. I 81; Thiel Epistolae I 141; MGH Epp. 3, 25 n. 18. – R e g . : Seeck Regesten 410; Gall. Pont. III/1 66 n. 26.

* 1129

(463 ante oct. 10) Hilaro Gundioc magister militum (et Burgundionum rex) indicat Mamertum Viennensem episcopum invitis Diensibus hostili more eorum civitatem occupavisse et episcopum consecravisse. L a u d . i n : J³ 1130. – R e g . : Gall. Pont. III/1 67 n. *27.

1130 JK 556

463 oct. 10 (Roma) Leontio (episcopo Arelatensi) mandat, ut „in conventu synodali“ secundum statuta sua annis singulis congregando rationem a Mamerto episcopo Viennensi reposcat, quare „contra sedis apostolicae … constituta“ episcopum Diensis ecclesiae „apostolicae sedis“ auctoritate ei non deputatae consecraverit, ipso oppido hostiliter occupato (VI id. oct. Basilio cons.). – Qualiter contra sedis. E d . : Tomassetti Bull. Rom. I 86; Thiel Epistolae I 146; MGH Epp. 3, 28 n. 19. – R e g . : Seeck Regesten 412; Gall. Pont. III/1 67 n. 28. Cf. J³ *1129.

* 1131

(464 ante febr. 25) (Roma) Verano (Vinciensi episcopo) per litteras mandat, ut Mamertum Viennensem episcopum ex sua delegatione conveniat, quatenus agnoscat, quid coepiscopi eius in conventu congregati apostolicae sedi de eo retulerint. L a u d . i n : J³ 1133. – R e g . : Gall. Pont. III/1 68 n. *30.

* 1132 JK *558

(464 ante febr. 25) Verano episcopo dat negotium, ut, quid ipse statuerit, Mamerto episcopo Viennensi significet. L a u d . i n : J³ 1133.

1133 JK 557

464 febr. 25 (Roma) Victuro (Aquensi?), Ingenuo (Ebredunensi), Ydatio (Tarentasiensi?), Eustasio (Massiliensi), Fonteio (Vasensi), Viventio (Gratianopolitano?), Eulalio (Vivariensi?), Verano (Vinciensi), Fausto (Reiensi), Auxanio, Proculo, Ausonio, Paulo (Tricastinensi),

198

Hilarus (461–468) Memoriali (Digniensi), Coelestio, Proiecto, Eutropio (Arausicensi), Avitiano, Urso (Sanitiensi), Leontio (Arelatensi) et Antonio episcopis respondet se de Mamerto episcopo Viennensi non capturum poenam; si vero Leontii episcopi Arelatensis laedere iura perrexerit, fore, ut quattuor illae civitates Viennensi ecclesiae a Leone tributae restituantur ecclesiae Arelatensi. Quae, ut Mamerto significaret, Verano episcopo mandatum esse scribit. Nuntiat se censuisse, ut Diensis episcopi „sacerdotium“ Leontii confirmaretur arbitrio, a quo rite debuerit consecrari (VI kal. mart. post cons. Basilii). – Sollicitatis admodum nobis; Sollicitis admodum nobis. E d . : Tomassetti Bull. Rom. I 84; Thiel Epistolae I 148; MGH Epp. 3, 30 n. 21; Gallia christiana novissima III 42 n. 82. – R e g . : Seeck Regesten 412; Gall. Pont. III/1 69 n. 31. Cf. J³ *1131 et J³ *1132.

* 1134

(464 febr. 25?) (Roma) Episcopis provinciarum Viennensis, Lugdunensis, Narbonensis primae et secundae, Alpinae, per Antonium episcopum scripta dirigit, quatenus procurent, „ne quisquam fratrum in alterius prorupturus iniuriam transcendat terminos a venerandis patribus constitutos“. L a u d . i n : J³ 1135. – R e g . : Gall. Pont. III/1 69 n. *32.

1135 JK 559

(464 post febr. 25) (Roma) Episcopos provinciae Viennensis, Lugdunensis, Narbonensis primae et secundae et Alpinae hortatur, ut singulis annis a Leontio episcopo Arelatensi vocati ad concilium se conferant, „ne quisquam fratrum in alterius prorupturus iniuriam transcendat terminos a venerandis patribus constitutos“. Addit se confirmationem illius, quem Viennensis episcopus ordinare praesumpserit, voluntati Leontii Arelatensis episcopi reliquisse. – Etsi meminerimus fraternitatem. E d . : Tomassetti Bull. Rom. I 83; Thiel Epistolae I 151; MGH Epp. 3, 29 n. 20. – R e g . : Seeck Regesten 412; Gall. Pont. III/1 69 n. 33. Cf. J³ *1134.

1136

(465 ante nov. 19) Hilaro Ascanius episcopus (Tarraconensis) et omnes episcopi provinciae Tarraconensis de ordinatione episcopi per Silvanum Calaguritanum episcopum contra patrum regulas et Nicaenos canones facta conqueruntur eumque consulunt, quid in hoc casu facere, aut qua ratione abusibus eiusmodi occurrere debeant. E d . : Thiel Epistolae I 155.

1137

(465 ante nov. 19) Hilarum episcopi Tarraconensis provinciae rogant, ut Irenaeum episcopum, quem Nundinarius sibi successorem optavit quemque clerus et populus expetunt, in Barcinonensi sede confirmet. De Silvani molitionibus iterato conqueruntur, cum nullum ad priores litteras responsum acceperint. E d . : Thiel Epistolae I 157.

1138 JK I 76

(465) nov. 19 Roma Synodus episcoporum 48 (vel 50) in basilica s. Mariae, qui decernunt, ne consequantur gradus sacratos, qui non virginem in matrimonium duxerint, qui secundas ad nuptias pervenerint, rudes litterarum, mutilati, poenitentes. Episcopis interdicunt, ne successores suos designent (Flavio Basilisco et Herminerico coss. XIII kal. dec.). – Quoniam religiosus sancto.

Hilarus (461–468)

199

E d . : La Fuente Hist. eccl. de España II 464; Thiel Epistolae I 159; Hefele/Leclerq Hist. II 592. – C a n . : Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 316); Coll. Hispana n. 74 (González); Ps. Is. (Hinschius 630; Schon n. 254). – R e g . : CPL 1662; Seeck Regesten 412. Laud. et in Lib. pont. (Duchesne I 242; Mommsen 107), ubi legitur: „fecit constitutum de ecclesia in basilica ad s. Maria(m), consulatu Basilisco Hermenerico XVI kal. dec.“. XIII kal. dec. D. dominicus fuit. Quapropter errant Hinschius („XII kal. dec.“), Lupus et Mansi Conc. („XIV kal. dec.“ sive „XV kal dec.“). Sirmondus (Migne PL 58, 12, propter insertam epistolam Tarraconensium episcoporum, qui c. 5 sequitur) perperam Hilarium synodalem epistolam ad Tarraconenses confratres missam vult.

1139 JK 560

(465) dec. 30 Ascanio et universis episcopis Tarraconensis provinciae Silvanum, episcopum Calaguritanum excusatum nuntiat. Reprehendit eos, quod insciente Ascanio metropolitano nonnulli eorum ordinati sint, et quod a se petierint, ut Irenaeum episcopum in ecclesiam Barcinonensem contra canones translatum confirmaret. „In conventu fratrum … natalis sui festivitate congregato“ statutum nuntiat, ut Irenaeus ad priorem ecclesiam rediret, Barcinonensibusque de proprio clero episcopus praeficeretur, ab Ascanio et eligendus et consecrandus. Viduas qui duxerint, eos numero episcoporum eximi iubet, itemque litterarum imprudentes et mutilatos. Ecclesiis duos simul episcopos praeesse vetat (III kal. ian. Basilisco et Herminerico coss.). – Postquam litteras vestrae. E d . : Tomassetti Bull. Rom. I 86; La Fuente Hist. eccl. de España II 466; Thiel Epistolae I 165. – C a n . : Coll. Hispana n. 75 (González); Ps. Is. (Hinschius 631; Schon n. 255). – R e g . : Seeck Regesten 412.

1140 JK 561

(465) Ascanium episcopum Tarraconensem, ut privilegia sua tueatur, monet. De rebus in priore epistola (J³ 1139) significatis addit. – Divinae circa nos. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 203; La Fuente Hist. eccl. de España II 469; Thiel Epistolae I 169. – C a n . : Coll. Hispana n. 76 (González); Ps. Is. (Hinschius 631; Schon n. 256).

1141 JK 562

(463–466) Leontio, Verano, Victuro episcopis mandat, ut de controversia inter Ingenuum episcopum Ebredunensem et Auxanium episcopum cognoscant. Quae sibi in Ingenuum elicita sint, ea stare debere negat. Provinciam eiusdem integram servari et ecclesias Cemelensis civitatis ac Nicensis castelli uni eidemque episcopo regendas denuo mandari iubet. – Movemur ratione iustitiae. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 80; Thiel Epistolae I 152. Cf. J³ *1108.

*? 1142

(461–467) dec. Roma Facit ordinationem unam in urbe Roma per m. dec., presbyteros XXV, diaconos VI; episcopos per diversa loca XXII. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 245; Mommsen 111). De incerta fide cf. Harnack Ordinationes.

* 1143 JK 563

(461–468) Omnibus episcopis per diversas provincias scribit: „Iniuria sacerdotum et ecclesiarum sacrilegium est“. – Iniuria sacerdotum et. L a u d . i n : Acta synodii Triburiensis a. 895, c. 4 (MGH Conc. 5, 346). Cf. et Thiel Epistolae I 173.

* 1144 JK *564

(461–468) Facit „decretalem“ et per universum Orientem dirigit epistolas „de fide catholica, confirmans tres synodos Nicaeni, Epheseni et Chalcedonense vel tomum s. episcopi

200

Hilarus (461–468) Leonis“; damnat „Eutychem et Nestorium vel omnes sequaces eorum et omnes haereses“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 242; Mommsen 107). Cf. et Thiel Epistolae I 173.

* 1145

(461–468) In urbe Roma „ministeria, qui circuirent constitutas stationes“ constituit. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 244; Mommsen 110). – R e g . : Ital. Pont. I 10 n. *2.

* 1146

(461–468) Facit „monasterium intra urbe Roma ad Luna(m)“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 245; Mommsen 110). – R e g . : Ital. Pont. I 155 n. *1.

* 1147

(461–468) Monasterium iuxta basilicam s. Laurentii (ss. Stephani et Cassiani in Via Tiburtina) instituit et „bibliothecas II in eodem loco“ facit. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 245; Mommsen 110). – R e g . : Ital. Pont. I 161 n. *1.

* 1148

(461–468) Facit ad s. Iohannem (intra sanctum fontem) lucernam auream, cervos argenteos III fundentes aquam, turrem argenteam, columbam auream. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 243; Mommsen 108). De loco cf. Duchesne Lib. pont. I 246 adn. 7.

* 1149

(461–468) Ante confessionem b. Iohannis facit coronam argenteam et farum cantharum. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 243; Mommsen 108). De loco cf. Duchesne Lib. pont. I 246 adn. 6.

* 1150

(461–468) Facit oratoria III in baptisterio basilicae Constantinianae: Confessioni s. Iohannis Baptistae et confessioni s. Iohannis evangelistae inter alia cruces aureas et ianuas aereas argentoclausas offert. In oratorio s. Crucis facit confessionem, ubi lignum dominicum ponit, et crucem auream cum gemmis, ianuas argenteas et arcum aureum supra confessionem, nympheum et triporticum, et multa alia dona. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 242; Mommsen 107).

* 1151

(461–468) Ad b. Paulum apostolum facit scyphum aureum, alium scyphum aureum cum gemmis, scyphos argenteos IV, calices argenteos ministeriales X, amas argenteas II. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 244; Mommsen 109).

* 1152

(461–468) In basilica b. Laurentii martyris facit fara canthara argentea X, canthara argentea XXVI, ministeria ad baptismum sive ad paenitentem argentea, fara aerea L. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 244; Mommsen 110). De loco cf. Duchesne Lib. pont. I 246 adn. 8.

Hilarus (461–468) * 1153

201

(461–468) Ad b. Petrum apostolum facit scyphum aureum, alium scyphum aureum cum gemmis prasinis et yaquintis, calices argenteos ministeriales X, amas argenteas II, fara canthara argentea XXIV. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 243; Mommsen 109).

* 1154

(461–468) Basilicae Constantinianae (Lateranensi) multa dona offert. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 243; Mommsen 109).

* 1155

(461–468) Omnia in basilica Constantiniana (Lateranensi) vel ad s. Mariam constituta recondit. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 245; Mommsen 110). De locis cf. Duchesne Lib. pont. I 247 adn. 10sqq.

* 1156

(461–468) Ad b. Laurentium martyrem multa dona offert. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 244; Mommsen 109). De loco cf. Duchesne Lib. pont. I 246 adn. 8.

† 1157 JK †565

(461–468) Nicephoro et aliis episcopis per provincias significat se Euxitheo (episcopo Thessalonicensi) scripsisse, ut N. „in eversionem regionis“ consecratus episcopus Adrianopolitanus, „si in hoc officio, quod indigne adeptus esset, desideraret permanere, quidquid contra catholicam (fidem) sensisset, cum Eutycia et Nestoria sua professione condemnaret“. – Deo gratias autem. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 205; Thiel Epistolae I 174; Fuhrmann Bruchstück 374; Conc. Ticinens. a. 865 collectio Guntharii Coloniensis episcopi (MGH Conc. 4, 194). – R e g . : CPL 1663. De traditione cf. Jasper Papal Letters 82.

† 1158 JK †566

(461–468) Censet haec: „Ubi pars est corporis, est et totum; eadem ratio est in corpore Domini“. – Ubi pars est. E d . : Thiel Epistolae I 173. – C a n . : Gratiani Decr. de cons. D. II c. 78. Est Hilarii Pictaviensis Homilia Quinque post Pascha; cf. Thiel 173.

† 1159 JK †567

(461–468) Decernit haec: „Si quis videtur contentiosus esse dicente apostolo nos talem consuetudinem non habemus, sed neque ecclesia Dei; si quis facit, notetur, usquequo se corrigat“. – Si quis videtur. E d . : Thiel Epistolae I 173. – C a n . : Burchardi Decr. X c. 55.

† 1160 JK †568

(461–468) Decernit haec: Viduam qui in matrimonio duxerit, eum censet non posse sacerdotem esse. – (De digamis autem). C a n . : Reginonis De syn. causis II app. et III c. 61. Est cap. 2 Innocentii I (J³ 722).

202 † 1161 JK †568α

Hilarus (461–468) (461–468) Episcopis Narbonensis ecclesiae dicit, statuta patrum etiam per apostolicae sedis auctoritatem non mutari posse. – (Contra statuta patrum). C a n . : Coll. Brit. 573 n. 11.

* 1162 JK I 77

(468) febr. 21 Moritur. Sepelitur ad s. Laurentium in crypta (IX kal. mart.).

Roma

L a u d . i n : Mariani Scotti Chron. (MGH SS 5, 526). – R e g . : Seeck Regesten 414. Spatio a. 6 m. 3 d. 10 in catalogis servato usus Duchesne Lib. pont. I p. CCLII ad d. 29 m. febr. a. 468 ut d. Hilari supremum pervenit. Thiel Epistolae I 126 ponit cum Regestis d. 21 eiusdem mensis.

Simplicius (468–483) * 1163 JK I 77

(468 febr. 25) Consecratur. „Sedit a. XV m. I d. VII (a. XV d. VII)“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 249; Mommsen 112); Thiel Epistolae I 174. – R e g . : Seeck Regesten 414. Quem 483 mart. 2 mortem obiisse constat, eum a. 15 et d. 7 sedisse e Cat. Corb. elucet (Duchesne Lib. pont. I 17). Ordinationem eius Duchesne Lib. pont. I p. CCLII 468 mart. 3 ponit. De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 93.

* 1164 JK *569

(468–474) Leonem imperatorem docet se non posse consensum praebere decretis Chalcedoniae synodi de Constantinopolitanae ecclesiae praerogativis. L a u d . i n : J³ 1278. Synodicon vet. n. 97 (Duffy 84) synodum Simplicii notat, in qua Eutyches, Dioscurus, Timotheus anathematizantur et concilium Chalcedonense approbatur, sed de hac notitia dubitandum est, cf. ibid. 83 adn. 97.

* 1165 JK *571

(475 ante nov. 19) Severo episcopo ordinationum in Aufiniensi ecclesia potestatem delegat. L a u d . i n : J³ 1166. – R e g . : Ital. Pont. IV 264 n. *1.

1166 JK 570

475 nov. 19 Florentio, Equitio, Severo episcopis nuntiat ordinandi potestatem Gaudentio episcopo Aufiniensi ademptam esse Severoque episcopo mandatum, „ut in supradicta ecclesia hoc fungatur officio“. Illicitas illius ordinationes rescindit. Quartam reditus ecclesiastici partem Gaudentio tribui vult, alienata vero ecclesiae bona repeti iubet (XIII kal. dec. post cons. Leonis aug.). – Relatio nos vestrae. E d . : Tomassetti Bull. Rom. I 99; Thiel Epistolae I 175. – R e g . : Ital. Pont. IV 264 n. 2; Seeck Regesten 420. Cf. J³ *1165.

1167 JK 572

(476) ian. 9 Acacio episcopo Constantinopolitano mandat, omnibus nervis contendat, ut imperator ecclesiam Alexandrinam a Timotheo (Aeluro) invasore liberet, neu synodum cogi ab haereticis patiatur (V id. ian.). – Quantum presbyterorum et. E d . : Coll. Avellana n. 58 (CSEL 35, 130). – R e g . : CPL 1605; Seeck Regesten 422.

1168 JK 573

476 ian. 10 Basiliscum (non Zenonem) imperatorem obsecrat, ut Timotheum Aelurum, qui et ecclesiam Alexandrinam pulso catholico episcopo iterum invaserit, et Constantinopoli sacra procuraverit, coerceat; catholicumque de incarnatione dogma, ut Marcianus et Leo imperatores, sic ipse tueatur contra haereticos (Basiliscus aug. IV id. ian.). – Cuperem quidem quantum.

204

Simplicius (468–483) E d . : Coll. Avellana n. 56 (CSEL 35, 124). – R e g . : CPL 1605. In intitulatione perperam „Zenoni“, sed in datatione recte „Basilisco“ legitur.

1169 JK 574

476 ian. 11 Presbyteros et archimandritas apud Constantinopolim constitutos laudat, quod Timotheum Aelurum non receperint. Hortatur, ut perstent in fide et statutis Chalcedoniis et Leonis I epistolis explicata (III id. ian. cons. suprascripto). – Per filium nostrum. E d . : Coll. Avellana n. 59 (CSEL 35, 133). – R e g . : CPL 1605; Seeck Regesten 422.

1170 JK 575

(476 ian. med.) Acacium episcopum Constantinopolitanum iterum monet, ut et Timothei Aeluri consuetudinem vitet et imperatorem ad servanda statuta Chalcedonia adhortetur. – Cum filii nostri. E d . : Coll. Avellana n. 57 (CSEL 35, 129). – R e g . : CPL 1605. De tempore cf. Scholz Kommunikation 163.

* 1171

(477 ante oct.) Simplicio Acacius episcopus Constantinopolitanus litteris per Epiphanium diaconum directis nuntiat, haereticorum fortunam dilabi. L a u d . i n : J³ 1173. – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 113 n. 151.

1172 JK 577

477 oct. Acacio episcopo Constantinopolitano gratias agit, quod dilabentem haereticorum fortunam sibi nuntiaverit. (Zenonem) imperatorem moneri vult, „ut Timotheus Aelurus cum sequacibus suis ad irremeabile dirigatur exsilium“. Eadem sorte dignum esse scribit Paulum de Ephesia ecclesia et Petrum Antiochia depulsos, et Antonium, tyrannorum antesignanum, et Iohannem Apameni sacerdotii invasorem; quos omnes anathematizat in perpetuum. In synodo Constantinopolitana statui quidquam non contra decreta Chalcedonia vetat (IV id. ian. Basilisco aug. cons.). – Litteris tuae dilectionis. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 215; Thiel Epistolae I 189. Laud. et in Vigilii Constituto de tribus capitulis (J³ 1871, perperam Zenoni inscriptum). De tempore cf. Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 114. Cf. J³ *1170. De tempore cf. Scholz Kommunikation 164.

1173 JK 576

477 apr. Zenoni augusto recuperatum imperium gratulatur. Ecclesiam Alexandrinam ab invasore liberatam legitimo episcopo reddi et in locum eorum, quos ecclesiis praefecerit Timotheus Aelurus, catholicos substitui decretaque Chalcedonia servari vult (VII id. oct. post cons. Basilisci et Armati). – Inter opera divinae. E d . : Coll. Avellana n. 60 (CSEL 35, 135). – R e g . : CPL 1605; Lounghis Reg. n. 18. De tempore cf. Scholz Kommunikation 164.

1174

(478 ante mart. 8) Simplicio Acacius episcopus Constantinopolitanus per litteras nuntiat Timotheo haeretico mortuo et Petro Mongo fugato Timotheum Salophakiolum ecclesiam Alexandrinam recuperasse. E d . : Thiel Epistolae I 192; Schwartz Publizistische Sammlungen 4 n. 4. – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 612); Coll. Hispana n. 78 (González); Ps. Is. (Hinschius 632; Schon n. 258). – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 115 n. 153; CPL 1664. Cf. J³ 1175.

Simplicius (468–483) 1175 JK 578

205

478 mart. 8 Acacio episcopo Constantinopolitano respondet litteras eius sibi gratas fuisse, quibus cognovisset Timotheum Salophakiolum ecclesiam Alexandrinam recuperasse. Quem admoneri iubet, ut de Dioscori damnati nomine quondam „inter altaria“ recitato sibi satisfaciat (VIII id. mart. Illo cons.). – Quam sit efficax. E d . : Coll. Avellana n. 61 (CSEL 35, 138). – R e g . : CPL 1605. Olim ad mart. 13, cf. Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 116.

1176 JK 582

478 oct. 21 Acacio episcopo Constantinopolitano mandat, ut moneat (Zenonem) imperatorem, ut Petrum invasorem ecclesiae Alexandrinae in exsilium agat (XII kal. nov. Illo cons.). – Proxime quidem dilectioni. E d . : Coll. Avellana n. 65 (CSEL 35, 146). – R e g . : CPL 1605.

1177 JK 581

478 oct. 21 Zenonem augustum hortatur, ut protegat Timotheum (Salophakiolum) restitutum episcopum Alexandrinum propellatque Petrum eiusdem ecclesiae invasorem (XII kal. nov. Illo cons.). – Proxime quidem cum. E d . : Coll. Avellana n. 64 (CSEL 35, 144). – R e g . : CPL 1605; Lounghis Reg. n. 62.

1178 JK 579

(478) Zenoni augusto gratulatur, quod Timotheo Salophakiolo ecclesiam Alexandrinam restituerit; cuius litteras sibi redditas esse nuntiat. Rogat, pelli iubeat Petrum, eiusdem ecclesiae invasorem, iure damnatum. – Olim divinorum exultatione. E d . : Coll. Avellana n. 62 (CSEL 35, 139). – R e g . : CPL 1605. Missa est epistola per Petrum virum spectabilem, comitem Placidiae.

* 1179

(478) Simplicio Timotheus episcopus (Alexandrinus) per „coepiscopum nostrum Esaiam et filios nostros Nilum presbyterum et Martyrium diaconum Alexandrinae ecclesiae sollemnia scripta“ de reconciliatione sua dirigit. L a u d . i n : J³ 1180. Thimotheum 477 iul. 7 mortuus esse constat.

1180 JK 580

(478) Acacio episcopo Constantinopolitano significat Timotheum Salophakiolum episcopum Alexandrinum a se veniam petivisse, quod quondam timore perterritus Dioscori nomen inter altaria recitasset (J³ *1179). Addit de sua ad (Zenonem) imperatorem epistola (J³ 1178) et de deprecatoriis ad se litteris eorum, qui cum Timotheo Aeluro et Petro fuerant. – Quantos et quam. E d . : Coll. Avellana n. 63 (CSEL 35, 142). – R e g . : CPL 1605. Missa est epistola per Petrum.

* 1181

482 (vere?) Simplicio Zenon imperator per agentem rebus (πρακτῆρα) Urianum de peccatis Iohannis Talaiae expatriarchae Alexandrini scribit. L a u d . i n : J³ 1184; Zachariae Hist. eccl. V c. 9 (CSCO 83, 160). – R e g . : CPL 1664; Lounghis Reg. n. 98. Cf. Schwartz Publizistische Sammlungen 3 et 163 n. 36. Cf. et PLRE II 1186.

1182 JK 583

482 mai. 30 Iohannem episcopum Ravennatem reprehendit, quod Gregorium episcopum Mutinensem consecravit invitum. Quem tamen sancit ea lege, ut „nullam causam“

206

Simplicius (468–483) cum eo habeat, sub suamque iurisdictionem subiunctus sit. Iubet eidem tradi possessionem „in Bononiensi triginta solidorum redituum liberorum … salvo proprietatis iure Ravennatis ecclesiae“. Iohannem, si ordinandi privilegio insolenter abuti perrexerit, eo privilegio privatum iri ostendit (III kal. iun. Severino cons.). – Si quis esset. E d . : Thiel Epistolae I 201; Tarlazzi Appendice 2. – C a n . : Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 319). – R e g . : Ital. Pont. V 21 n. 7. Olim ad mai. 20. Excerptum legitur in Gratiani Decr. D. 74 c. 7 et C. XXV q. 2 c. 23.

* 1183

(482 ante iun. 13) Simplicio synodus Aegyptia clerusque Alexandrinus Timotheum (Salophakiolum) mortuum et ab omnibus fidelibus Iohannem in episcopum electum esse significant. L a u d . i n : J³ 1184.

1184 JK 587

482 iun. 13 Acacium episcopum Constantinopolitanum de intermisso litterarum officio reprehendit. Nuntiat synodum Aegyptiam clerumque Alexandrinum nuper sibi significasse Timotheo episcopo mortuo electum Iohannem esse. Quem confirmaturo sibi litteras (Zenonis) imperatoris redditas esse (J³ *1180) scribit, quibus idem periurii coarguatur. Petrum autem, haereticorum socium, miratur in eadem epistola dignum dici, qui praesit ecclesiae Alexandrinae. Monet, ut omni ope contendat, ne imperator faveat haeretico (id. iun. Severino cons.). – Miramur pariter et. E d . : Coll. Avellana n. 68 (CSEL 35, 151). – R e g . : CPL 1605. Olim ad iul. 15. De tempore cf. Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 119. Epistola missa per Uranium subadiuvam.

1185 JK 584

482 iun. 22 Zenonem imperatorem laudat, quod qui episcopum Antiochenum interemissent, eos supplicio affici iusserit. Quod facinus, si haeretici suo consilio in exsilium eiecti essent, eventurum fuisse negat. Novum episcopum Antiochenum contra canones provincialiumque episcoporum iura Constantinopoli ab Acacio episcopo consecratum confirmat quidem, sed ne id posthac fiat, cavet (X kal. iul. post cons. Illi). – De ecclesia Antiochena. E d . : Coll. Avellana n. 66 (CSEL 35, 147). – R e g . : CPL 1605; Lounghis Reg. n. 94. Datum „post consulatum Illi v. cl.“, quod rectum esse putat Rossi Inscriptiones 386, depravatum esse ex: „Dat. P. c. illius viri cl.“ loco N. N. provisorie pro nomine proprio a librario positum suadet Thiel Epistolae I 205.

1186 JK 585

(482 paulo post iun. 22) Acacio episcopo Constantinopolitano iisdem de rebus haereticis, de quibus epistola ad Zenonem (J³ 1185), et de novo episcopo Antiocheno scribit. – Clementissimi principis litteris. E d . : Coll. Avellana n. 67 (CSEL 35, 149). – R e g . : CPL 1605. De tempore cf. Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 117 n. 155.

* 1187

(482 ante iul. 15) Simplicio Acacius episcopus Constantinopolitanus Anastasium episcopum mittit et electionem Calendionis Antiocheni episcopi nuntiat. L a u d . i n : J³ 1188. – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 118 n. 160.

Simplicius (468–483) 1188 JK 586

207

482 iul. 15 Acacio episcopo Constantinopolitano consecrationem Calendionis episcopi Antiocheni necessario factam ignoscit. De ecclesia Alexandrina post Timothei Salophakioli mortem ab haereticis turbata, eum sibi nihil significasse miratur (id. iul. Severino cons.). – Antiocheni exordium sacerdotis. E d . : Coll. Avellana n. 69 (CSEL 35, 154). – R e g . : CPL 1605. Cf. J³ *1187.

1189 JK 588

(482 paulo post iul. 15) Zenonem imperatorem hortatur, ne Petrum, hominem sempiterno exsilio dignissimum, ecclesia Alexandrina potiri sinat. – Sed iam veniamus. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 235; Thiel Epistolae I 212; Schwartz Publizistische Sammlungen 3 n. 1. – R e g . : Lounghis Reg. n. 101. Alia fragmenta huius epistolae extant in epistola Felicis III ad Zenonem (cf. J³ 1202, Thiel Epistolae I 223) et in Gelasii Breviculo historiae Eutychianorum (J³ 1317, Thiel Epistolae I 518).

* 1190

(482 post iul. 28) Simplicio et omni clero plebique Aegyptiorum Zenon imperator sacra (Henotikon) mittit. L a u d . i n : Evagrii Hist. eccl. III c. 14–15 (FChr 57/2, 364); Theophanis Chron. I 130, 199. – R e g . : Lounghis Reg. n. 102.

1191 JK 589

482 nov. 6 Acacium episcopum Constantinopolitanum saepenumero admonitum de rebus Alexandrinis nihil sibi nuntiasse miratur. Mandat, ut petat ab (Zenone) imperatore, ut eidem ecclesiae pax reddatur (VIII id. nov. Severino cons.). – Cogitationum ferias non. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 226; Thiel Epistolae I 213; Schwartz Publizistische Sammlungen 3 n. 3. – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 612). Epistola missa per Restitutum. De traditione cf. Jasper Papal Letters 61sq.

* 1192

(468–482) dec./febr. Roma Facit in urbe Roma ordinationes III per m. dec. et febr., presbyteros LVIII, diaconos XI; episcopos per diversa loca LXXXVIII. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 249; Mommsen 113).

1193 JK 590

(468–483) Zenonem episcopum Hispalensem sedis apostolicae vicarium constituit; eique mandat, ne „apostolicae institutionis decreta vel sanctorum terminos patrum“ ullo modo transcendi permittat. – Plurimorum relatu comperimus. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 88; Thiel Epistolae I 213. – C a n . : Coll. Hispana n. 77 (González); Ps. Is. (Hinschius 632; Schon n. 257). De re cf. Schäferdiek Kirche 79. De traditione cf. Jasper Papal Letters 63 adn. 265.

* 1194

(468–483) Constituit „ad s. Petrum apostolum et ad s. Paulum apostolum et ad s. Laurentium martyrem ebdomadas, ut presbyteri manerent propter penitentes et baptismum: regionem III ad s. Laurentium, regionem I ad s. Paulum, regionem IV vel VII ad s. Petrum“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 249; Mommsen 112). – R e g . : Ital. Pont. I 10 n. *3 et 136 n. *2; Ital. Pont. I 160 n. *2 et 166 n. *2. Petri Mallii Descriptio c. 4 et Maffeo Vegio De rebus bas. s. Petri III hanc notitiam false ad Gregorium I referent (cf. Ital. Pont. I 136 n. *6).

208 * 1195

Simplicius (468–483) (468–483) Roma Basilicam iuxta Romanum palatium Licinianum b. martyris Bibianae dedicat, ubi corpus eius requiescit. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 249; Mommsen 112). – R e g . : Ital. Pont. I 38 n. *1.

* 1196

(468–483) Roma Basilicam s. Stephani in Celio monte (s. Stephani rotundi in urbe Roma) dedicat. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 249; Mommsen 112). – R e g . : Ital. Pont. I 42 n. *1.

* 1197

(468–483) Roma Basilicam b. apostoli Andreae iuxta basilicam s. Mariae (in urbe Roma) dedicat. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 249; Mommsen 112). – R e g . : Ital. Pont. I 57 n. *1. De basilica inscriptionibusque eius cf. Duchesne Lib. pont. I 250 adn. 2.

* 1198

(468–483) Roma Basilicam s. Stephani iuxta basilicam s. Laurentii (ss. Stephani et Cassiani in Via Tiburtina) dedicat. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 249; Mommsen 112). – R e g . : Ital. Pont. I 161 n. *2.

* 1199

(468–483) Facit in ecclesia Romana scyphum aureum et canthara argentea ad b. Petrum XVI. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 249; Mommsen 113).

* 1200 JK I 80

(483) mart. 2 Moritur. Sepelitur in basilica b. Petri (VI non. mart.).

Roma

L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 249; Mommsen 113); Mariani Scotti Chron. a. 484 (MGH SS 5, 536). De die cf. Duchesne Lib. pont. I p. CCLII, qui VI id. mart. contra Lib. pont. et Marianum Scotum proponit.

Felix III (483–492?) alias Felix II * 1201

(483 mart. 6?) Consecratur. „Sedit a. VIII m. XI d. XVII … temporibus Odobacris regis usque ad tempora Theodorici regis“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 252; Mommsen 114). Consecrationis dies a Duchesne Lib. pont. I p. CCLII 483 mart. 13 et mors d. 1. m. mart. ponuntur. De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 55 et 94.

1202 JK 591

(483 paulo post mart. 6?) Zenoni augusto nuntiat mortuo Simplicio se pontificem creatum esse. Vitalem (Troentium) et Misenum (Cumanum) episcopos legatos suos commendat. Obsecrat eum, ut catholicae fidei consulat. Marciani et Leonis imperatorum vestigia secutus atque ad suam pristinam virtutem reversus Petrum haereticum sedis Alexandrinae invasorem abigat. – Decebat profecto venerabilis. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 237; Thiel Epistolae I 222; Schwartz Publizistische Sammlungen 63 n. 20.

1203 JK 592

(483) Ad Acacium episcopum Constantinopolitanum litteras mittit per Vitalem et Misenum episcopos. Obstinatum eius de rebus Alexandrinis silentium moleste fert. Ad servanda statuta Chalcedonia eum adhortatur, studereque iubet, ne Petro Alexandrino faveat (Zenon) imperator. – Postquam sanctae memoriae. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 242; Thiel Epistolae I 232; Schwartz Publizistische Sammlungen 69 n. 21. Dubitandum est, quod Synodicon vet. n. 104 (Duffy 90) notat: Felicem synodum adversus Petrum et Acacium habuisse.

1204 JK 595

(483) Zenoni imperatori Acacium Romam vocatum nuntiat. – Cum sibi redditam. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 247; Thiel Epistolae I 240; Schwartz Publizistische Sammlungen 74 n. 22.

* 1205

(483) Felici Iohannes episcopus Alexandrinus ab haereticis pulsus libellum mittit. L a u d . i n : J³ 1206.

1206 JK 593

(483) Acacium episcopum Constantinopolitanum litteris Vitali et Miseno et „fidelissimo suo Felici defensori s. ecclesiae Romanae“ datis Romam vocat, ut libello respondeat, quem Iohannes episcopus Alexandrinus ab haereticis pulsus sibi porrexit. – Episcopali diligentia commonente.

210

Felix III (483–492?) E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 246; Thiel Epistolae I 239; Schwartz Publizistische Sammlungen 75 n. 23. Laud. et in Evagrii Hist. eccl. III c. 18 (FChr 57/2, 372).

* 1207 JK *594

(483) Episcopos Orientales incitat, ut moneant coniunctis studiis Acacium, ut tandem respondeat. L a u d . i n : J³ 1233. Cf. Thiel Epistolae I 278 et 306 et Schwartz Publizistische Sammlungen 33 n. 11.

* 1208 JK *596

(484 ante iul. 28) Miseno et Vitali legatis suis praecipit, ne quidquam agant, priusquam cum Cyrillo abbati Acoemitarum sint collocuti et ab eo, quid agendum sit, didicerint. L a u d . i n : Evagrii Hist. eccl. III c. 19 (FChr 57/2, 374).

* 1209 JK *597

(484 ante iul. 28) Miseno et Vitali legatis suis simul cum priore epistola (J³ *1208) „commonitorium“ incerti tenoris mittit. L a u d . i n : Evagrii Hist. eccl. III c. 18 et 20 (FChr 57/2, 372 et 376).

* 1210 JK *598

(484 ante iul. 28) Zenoni imperatori scribit de synodo Chalcedonia tuenda et monet, ut persecutionem, quae in Africa ab Hunerico regi excitata sit, sedari curet. L a u d . i n : Evagrii Hist. eccl. III c. 20 (FChr 57/2, 374).

* 1211

(484 ante iul. 28) Felici Acacius se depositionem Petri recusare scribit. L a u d . i n : J³ 1214; J³ 1278; J³ 1311. – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 123 n. 168.

* 1212 JK I 81

(484 ante iul. 28) Synodus episcoporum 77 (67) celebratur.

Roma

L a u d . i n : J³ 1214.

* 1213

(484 ante iul. 28) Misenum episcopum (Cumanum) et Vitalem episcopum (Troentinum) legatos suos ad (Zenonem) imperatorem Constantinopolitanum missos honore et communione privat. L a u d . i n : J³ 1214 et J³ 1216. – R e g . : Ital. Pont. VIII 470 n. *1. Sententia renovata est in synodo Romae a. 485 oct. 5 celebrata (J³ 1222).

1214 JK 599

484 iul. 28 Acacium episcopum Constantinopolitanum sacerdotis et nomine et munere privat ac damnat anathematizatque in perpetuum, quod aliena iura contra canones Nicaenos sibi vindicaverit ac haereticos non modo receperit, sed etiam ecclesiis praefecerit, velut Tyriae ecclesiae Iohannem Antiochena pulsum; quod Petrum et in invadenda sede Alexandrina adiuverit et tueri pergat; denique quod Vitalem et Misenum legatos suos (iam privatos tum muneribus tum communione) corruperit (V kal. aug. Venantio cons.). – Multarum transgressionum reperiris. E d . : Tomassetti Bull. Rom. I 91; Thiel Epistolae I 243; Schwartz Publizistische Sammlungen 6 n. 5. – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 614); Coll. Hispana n. 80 (González); Ps. Is. (Hinschius 634; Schon n. 260).

Felix III (483–492?)

211

Subscripserunt episcopi 77. Laud. et in Liberati Breviario c. 18 (ACO II/5 131) et in Nicolai I ep. (JE 2813 et JE 2814; MGH Epp. 6, 488 n. 90 et 533 n. 92; Böhmer/Herbers n. 823 et 825). De traditione cf. Jasper Papal Letters 62. Cf. J³ *1211 et J³ *1212 et J³ *1213.

1215 JK 601

484 aug. 1 Zenoni imperatori scribit contra ius fasque accidisse, ut Vitalis et Misenus legati sui „tamquam in captivitatem redacti tenerentur et chartis, quas baiulaba(n)t, violenter ablatis, ad communicandum haereticis, hoc est, apocrisiariis Alexandrini Petri“, adversus quem ierant, de custodia sint producti. Sedem b. apostoli Petri affirmat Alexandrino Petro „communionis nunquam vel praebuisse vel praebituram esse consensum“. De Acacio damnato et de excommunicationis sententia per Tutum „Romanae ecclesiae defensorem“ missa significat. Hortatur, „ut regiam voluntatem sacerdotibus Christi“ studeat „subdere, non praeferre“ (kal. aug. Venantio cons.). – Quoniam pietas tua; (Certum est hoc). E d . : Thiel Epistolae I 247; Schwartz Publizistische Sammlungen 81 n. 33. – C a n . : Gratiani Decr. D. 10 c. 3. – R e g . : Lounghis Reg. n. 111. Laud. et in Nicolai I ep. (JE 2813 et JE 2819; Böhmer/Herbers n. 823 et 824; CPL 1666). De traditione cf. Jasper Papal Letters 63 adn. 265. Cf. J³ *1213.

1216 JK 602

(484 aug.) Clerum ac plebem orthodoxam Constantinopoli constitutam monet, ne Vitalis et Miseni legatorum suorum praevaricatione turbentur, atque ut communione Acacii damnati abstineant. – Probatam cunctis vestrae. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 250; Thiel Epistolae I 251; Schwartz Publizistische Sammlungen 76 n. 28.

1217 JK 603

(484 aug.) Episcopis per Aegyptum, Thebaidem, Libyam et Pentapolim constitutis scribit de Petro Alexandrino in catholicorum communionem numquam restituendo. – Petrum vero qui. E d . : Thiel Epistolae I 250.

* 1218

(484 aug.) Cyrillo abbati (Acoemitarum) de praevaricationibus legatorum suorum Vitalis et Miseni rescribit. L a u d . i n : JE 2813 et JE 2819 (MGH Epp. 6, 491sq. et 518). Cf. Böhmer/Herbers n. 823 et 824. De tempore cf. Perels Zwei Brieffragmente 162sq.

1219 JK 600

484 iul. 28 Hoc edictum sententiae dirigit propter Acacii episcopi Constantinopolitani damnationem: „Acacius, qui secundo a nobis admonitus statutorum salubrium non destitit esse contemptor, meque in meis credidit carcerizandum, hunc Deus coelitus prolata sententia de sacerdotio fecit extorrem. Ergo si quis episcopus, clericus, monachus, laicus post hanc denuntiationem eidem communicaverit, anathema sit sancto spiritu exsequente“. – Acacius qui secundo. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 248; Thiel Epistolae I 247; Schwartz Publizistische Sammlungen 76 n. 26. Laud. et in Nicolai I ep. (JE 2813; MGH Epp. 6, 488 n. 90; Böhmer/Herbers n. 823).

* 1220 JK *604

(484) Monachis et clericis per Orientem, Aegyptum et Bithyniam commorantibus scribit, ut Petrum Alexandrinum episcopum Chalcedoniae synodi obtrectatorem et eius communicatores tanquam haereticos vitent. L a u d . i n : Victoris Tunnunensis Chron. (MGH Auct. ant. 11, 190; CCSL 173A, 18).

212 * 1221

Felix III (483–492?) (484) Iohanni Talaia patriarchae Alexandrino expulso Nolanam ecclesiam dat. L a u d . i n : Liberati Breviarium c. 17 (ACO II/5 130). – R e g . : Ital. Pont. VIII 298 n. *3.

1222 JK I 81

485 oct. 5 Roma Synodus episcoporum 43 apud b. Petrum, in qua de Acacio agitur, et Vitalis et Misenus excommunicantur (III non. oct. Symmacho cons.). – Olim nobis atque. E d . : Thiel Epistolae I 252; Codificazione Canonica Orientale Fonti III/1 334–337.

* 1223

(485 ca. oct. 5) (Roma) Zenoni imperatori scribit de perfidia legatorum suorum Vitalis et Miseni. L a u d . i n : Nicolai I ep. (JE 2813; Böhmer/Herbers n. 823). – R e g . : CPL 1666. De tempore cf. Perels Zwei Brieffragmente 162sq. inserat ad 485 ca. oct. 5.

* 1224 JK I 82

(485) Synodus, in qua Tutus ecclesiae defensor damnatur.

Roma

L a u d . i n : J³ 1225.

1225 JK 608

(485) Rufino et Hilario et Thalassio presbyteris et archimandritis et ceteris monachis circa Constantinopolim et Bithyniam constitutis respondet Tutum ecclesiae defensorem ideo factum, ut sententiam in Acacium prolatam deferret, cum accepta ab haereticis pecunia proditionem commisisset, „in conventu fratrum“ excommunicatum esse. Addit de consuetudine improborum vitanda. – Diabolicae artis astutias. E d . : Thiel Epistolae I 257; Schwartz Publizistische Sammlungen 77 n. 29; Nautin Lettre de Félix III. Cf. J³ *1224. De Hilario cf. Nautin. Litterae Rufini et Hilarii et Thalassii per Basilium lectorem transmissae sunt.

† 1226 JK †605

(485) In synodo Petrum Fullonem episcopum Antiochenum in Valentini, Manichaei, Arii, Apollinaris, Pauli Samosateni haereses dilapsum monet, ut ad fidem revertatur. – Τίς δώσει τῇ; Quis dabit capiti. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 248. J³ †1226 et J³ †1227 et J³ †1228 epistolarum tamquam ad synodum Romanam a Simplicio a. 478 habitam spectantium falsitatem probant Thiel Epistolae I 284 et Schwartz Publizistische Sammlungen 291.

† 1227 JK †606

(485) Petrum episcopum Antiochenum erroris tenacem anathematizat atque ab ecclesia civitateque Antiochena remotum declarat. – Ἐπειδὴ δυστυχῶς ἐξεμαγεύθης; Ἐπειδήπερ δυστήνων ἐξεμαγεύθης; Quoniam importabilibus verbis; Quoniam pestiferis doctrinis. E d . : Tomassetti Bull. Rom. I 89 et App. I 231; Schwartz Publizistische Sammlungen 139 n. 7. Laud. et in Synodico vet. n. 107 (Duffy 92). J³ †1226 et J³ †1227 et J³ †1228 epistolarum tamquam ad synodum Romanam a Simplicio a. 478 habitam spectantium falsitatem probant Thiel Epistolae I 284 et Schwartz Publizistische Sammlungen 291.

† 1228 JK †607

(485) Zenonem imperatorem hortatur, ut Petrum Fullonem haereticum damnatum exigi Antiochia iubeat. – Πρέπει τῇ σῇ; Convenit clementiae tuae. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 232.

Felix III (483–492?)

213

J³ †1226 et J³ †1227 et J³ †1228 epistolarum tamquam ad synodum Romanam a Simplicio a. 478 habitam spectantium falsitatem probant Thiel Epistolae I 284 et Schwartz Publizistische Sammlungen 291.

* 1229 JK I 82

(487 mart. 13) Roma, Laterano Synodus episcoporum 43 (42) in basilica Constantiniana, in qua occasione persecutionis Vandalicae finitae de recipiendis rebaptizatis statuitur. – Communis dolor et. L a u d . i n : Thiel Epistolae I 259. – R e g . : CPL 1665.

1230 JK 609

(488) mart. 15 Universis episcopis per diversas provincias (al. per Siciliam) constitutis praescribit, quem ad modum rebaptizati redeuntes ad ecclesiam recipiantur (id. mart. Dynamio et Siphidio [al. Sibidio] coss.). – Qualiter in Africanis; Communis dolor et; (Qui in qualibet). E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 92; Thiel Epistolae I 15 et 260; La Fuente Hist. eccl. de España II 470. – C a n . : Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 323); Coll. Hispana n. 79 (González); Coll. Dacheriana I c. 22; Ps. Is. (Hinschius 633; Schon n. 259); Anselmi Coll. Can. VII c. 14; Coll. duorum librorum I c. 290; Gratiani Decr. C. I q. 7 c. 10 et D. 4 c. 118. – R e g . : Ital. Pont. X 169 n. 5. Epistolam hanc sine unius anni mora statim post synodum praecedentem emissam et unam aut alteram consulum designationem scriptorum errore exortam esse credit Langen Geschichte II 149 adn. 2; cf. Hefele/Leclercq Hist. II 935 et Thiel Epistolae I 17 et Caspar Papsttum II 752.

* 1231

(488 ex.–489 in.) Felici Zenon imperator scribit Iohannem Talaiam iuramentum suam frangisse, sed Petrum Alexandrinum fidem suam confirmavisse. L a u d . i n : Evagrii Hist. eccl. III c. 15 et 20 (FChr 57/2, 366 et 374, qui epist. ad Simplicium adressatam esse putat); Coll. Avellana n. 95 (CSEL 35, 385 et 392); Schwartz Publizistische Sammlungen 36sq. et 164 n. 55. – R e g . : Lounghis Reg. n. 154.

* 1232 JK *610

(485–489?) Episcopis Orientalibus pro Vitale et Miseno intercedentibus promittit se deliberaturum, quomodo illi „iuste videantur absolvi“. L a u d . i n : J³ 1233. – R e g . : Thiel Epistolae I 282 n. XIV et XV.

1233 JK 611

(489?) Episcoporum Orientalium varias argumentationes, quibus causam Acacii tueri praetendebant, minutatim refellit et vinculum excommunicationis in eum prolatae nullo modo absolvi ostendit. – Post quingentos annos. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 263 et 339; Thiel Epistolae I 287; Schwartz Publizistische Sammlungen 33 n. 11. – C a n . : Gratiani Decr. C. XVI qu. 3. c. 9. Epistola invenitur in codicibus inter Gelasii I epistolas; sed eam a Gelasio, priusquam pontificatum inisset, nomine et auctoritate Felicis III scriptam esse suadet Thiel Epistolae I 21. Cf. J³ *1207. Cf. et CPL 1666.

* 1234

(489) Felici Flavita episcopus Constantinopolitanus legatos mittit. L a u d . i n : J³ 1235 et J³ 1236. – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 128 n. 173.

1235 JK 613

(490 in.) Flavitae novo episcopo Constantinopolitano gratulatur. Legatis eius communionem denegatam nuntiat, quod de Petri Alexandrini et Acacii nominibus postea non

214

Felix III (483–492?) recitandis nihil mandati habuissent. Fidem catholicam statutis Chalcedoniis confirmatam, ut et ipse sequatur, et (Zenoni) imperatori intime commendet, hortatur. – Multa sunt quae. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 254; Thiel Epistolae I 266; Schwartz Publizistische Sammlungen 111 n. 44. Cf. J³ *1234.

1236 JK 612

(490 in.) Zenoni imperatori gratulatur de (Flavita), orthodoxo viro, episcopo Constantinopolitano electo. Neque tamen se monachis missis communionem reddidisse scribit, quod Petri Alexandrini et Acacii nomina damnare non essent iussi. Monet, ut concordiae ecclesiasticae causa et statuta Chalcedonia defendat et haereticos proiciat. – Dignas referre Deo. E d . : Thiel Epistolae I 270; Schwartz Publizistische Sammlungen 82 n. 34. Cf. J³ 1234.

1237 JK 615

(490 ante mai. 1) Vetranioni episcopo mandat, det operam, ut (Zenon) imperator servatis statutis Chalcedoniis eos „patienter permittat abscidi“, qui ipsum (Felicem) perturbent, et „de ecclesia Constantinopolitana Petri Alexandrini nomine Acaciique“ („iterata excommunicatione“ depulsi) „sublato, pro quo tempestas omnis exorta“ sit, „intemeratam paternae traditionis fidei … efficiat unitatem“. – Quod unitatis ecclesiae. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 257; Thiel Epistolae I 275; Schwartz Publizistische Sammlungen 79 n. 31. De tempore cf. Caspar Papsttum II 43.

1238 JK 614

490 mai. 1 Thalassio archimandritae praecipit, ne futuro episcopo Constantinopolitano, nisi a se iussus communicet, „etiamsi … nomina damnatorum, i. e. Alexandrini Petri et infelicis Acacii fuerint de ecclesiastica recitatione sublata“ (kal. mai. Probo Fausto coss., ind. XIII). – Post factas litteras. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 259; Thiel Epistolae I 273; Schwartz Publizistische Sammlungen 78 n. 30. Primam post, secundam vero epistolam ante mortem Flavitae Constantinopolitani episcopi scriptam esse censet Langen Geschichte II 158 adn. 2, cf. Thiel Epistolae I 18 et 274 adn. 3. Epistola haec epistolarum papalium prima habet (praeter consulum nomina) indictionis notam.

*† 1239

(ca. 490?) Summus pontifex (Felix vel Gelasius I?) precatione Volusiani Treverensis archiepiscopi privilegium Silvestri I papae (J³ †402) „iam suo tempore Romae deletum“ renovat. L a u d . i n : Gesta Treverorum c. 23 (MGH SS 8, 158). – R e g . : Germ. Pont. X 26 n. *†14.

* 1240 JK *616

(491 apr.) Anastasio imperatori scribit se in eius imperii promotione gaudere. L a u d . i n : J³ 1256.

* 1241

(483–491) dec. Roma Facit ordinationes II in urbe Roma per m. dec., presbyteros XXVIII, diaconos V; episcopos per diversa loca XXXI. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 252; Mommsen 115).

Felix III (483–492?) 1242 JK 617

215

(483–492) Andream episcopum Thessalonicensem „ad sedis b. Petri communionem venire“ desiderantem libenter amplectitur. – Quod plene catholicae. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 262; Thiel Epistolae I 277; Schwartz Publizistische Sammlungen 76 n. 25.

1243 JK 618

(483–492) Zenoni episcopo (Hispalensi) Terentianum virum clarissimum ex Italia revertentem commendat. – Filius noster vir; (Filius meus vir). E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 262; Thiel Epistolae I 242. – C a n . : Coll. Hispana n. 81 (González); Ps. Is. (Hinschius 635; Schon n. 261).

* 1244

(483–492) Facit basilicam s. Agapiti iuxta basilicam s. Laurentii martyris. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 252; Mommsen 114).

† 1245 JK †618α

(483–492) Non esse pro criminibus aliisque ambiguis causis imponendam sententiam dicit, nisi aut iudiciali ordine publicentur aut manifestis indiciis deprehendantur. – (Non est pro). C a n . : Coll. Taurinensis (Pflugk-Harttung Acta II 12 n. †32).

* 1246 JK I 83

(492 febr. 25 aut mart. 1) Moritur. Sepelitur in basilica s. Pauli.

Roma

L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 252; Mommsen 115). De tempore cf. Duchesne Lib. pont. I p. CCLII. De sepultura cf. Rossi Inscriptiones 372.

Gelasius I (492–496) * 1247 JK I 83

(492 mart. 1) Consecratur. „Sedit a. IIII m. VIII d. XVIII … temporibus Teoderici regis et Zenoni augusti“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 255; Mommsen 116). Gelasium a. 4 m. 8 d. 18 (aliter 19) ecclesiae praefuisse consentiunt catalogi fere omnes. Cf. Ullmann Gelasius. Excerpta e registro Gelasii praebet Coll. Brit. (praes. 277 et 505 et 526), quae docet epistolas huius collectionis omnes ad ultimos tres annos regiminis Gelasii spectare et sic dividi posse, ut eae usque ad ep. Ad Victorem directam (J³ 1307) ab exordio a. 493 aut primordio a. 494 usque ad 495 sept. 1, sequentes ab hoc die usque ad Gelasii mortem datae appareant, et fontem collectionis excerpta ex Registri tomis, qui indictionibus III et IV et V signati essent, continuisse. De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 55 et 95.

* 1248

(492 mart.) Gelasio Euphemius episcopus Constantinopolitanus scribit quaerens causas, ex quibus sibi ordinationem (in Romanum pontificem factam) non significaverit. L a u d . i n : J³ 1250. – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 134 n. 178 et 179. Cf. et Caspar Papsttum II 44.

* 1249

(492 mart.) Gelasio Euphemius episcopus Constantinopolitanus de adepto pontificatu et de servanda pace gratulatur. L a u d . i n : J³ 1250. Cf. Thiel Epistolae I 607.

1250 JK 620

(492 mart.) Euphemio episcopo Constantinopolitano rescribit se ei ordinationem suam non significasse, propterea quod haereticorum faveat partibus. Statuta Chalcedonia cum probaverit, ipsumque Eutychen damnatum respuerit, quare Acacium, Timotheum, Petrum, Eutychianos non reiciat, miratur. Monet, ne metu plebis Constantinopolitanae perterritus tribunal Christi obliviscatur. – Quod plena cupimus. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 271; Thiel Epistolae I 312; Schwartz Publizistische Sammlungen 49 n. 12. De traditione cf. Jasper Papal Letters 62–64. Cf. J³ *1248 et J³ *1256.

* 1251 JK *619

(492 mart.) Anastasio imperatori se electum esse nuntiat honorificis litteris. L a u d . i n : J³ 1256. Cf. Thiel Epistolae I 608.

Gelasius I (492–496) * 1252

217

(492) Gelasio de Pelagiana „recidiva" haeresi in Dalmatiarum regionibus grassante nuntiatur. L a u d . i n : J³ 1254. De tempore cf. Thiel Epistolae I 608.

*† 1253

(ca. 492) Laurentium episcopum (Sipontinum) consecrat et confirmat ei protinus cuncta Sipontinae ecclesiae iura. L a u d . i n : Vita s. Laurentii ep. Sipontini altera (BHL 4791) c. 8 (AASS feb. 7, 58). – R e g . : Ital. Pont. IX 232 n. *†1.

1254 JK 625

493? iul. 28 Honorium (Selonae) episcopum hortatur, ut Pelagianam haeresim in Dalmatia reviviscentem caveat. Scribit se „inter varias temporum difficultates … implicatum vix respirare“ (V kal. aug. Fausto cons.). – Licet inter varias; (Remitti culpa de); (Mortuos suscitasse legimus). E d . : Coll. Avellana n. 98 (CSEL 35, 436). – C a n . : Coll. Taurinensis. – R e g . : CPL 1617. De tempore cf. Thiel Epistolae I 26, qui hanc epistolam, quam nomine Felicis pp. a Gelasio scriptam esse putat, a. 490 tribuit. Pars c. III (Thiel Epistolae I 342) in Coll. Taurin. invenitur. Ultima vero sub eodem rubro posita sententia de Petri cuiusdam absolutione non reperitur in Gelasii I epistolis.

1255 JK 621

493 nov. 1 Roma Universis episcopis per Picenum constitutis scribit vastatas a barbaris provincias urbi vicinas minori sibi tristitiae fuisse, quam eorum erga haeresim indulgentiam. Senecam senem, Pelagii cultorem, damnatum nuntiat. Explicat tria doctrinae Pelagianae capitula propositaque poena errores vitari monet (kal. nov. Albino cons.). – Barbaricis hactenus dolebamus. E d . : Coll. Avellana n. 94 (CSEL 35, 357). – R e g . : Ital. Pont. IV 116 n. 3; CPL 1617; Franchi Ascoli pont. 21 n. 7.

1256 JK 622

(493) Fausto magistro, fungenti legationis officio Constantinopoli, scribit se praesensisse, „Graecos in sua obstinatione mansuros“. (Anastasium) imperatorem negat a se damnatum esse; „ad senatum vero“ inquit „pertinet Romanum, ut … contagia vitet communionis externae“. Acacii damnationem ipsis statutis Chalcedoniis contineri scribit; quem quod ab una sede Romana damnari debuisse negaverit Euphemius, sancitum canonibus esse, ut „appellationes totius ecclesiae“ ad istam sedem deferantur, neve sit ab eadem provocatio. Monet, ut festinet redire. – Ego quoque mente. E d . : Tomassetti Bull. Rom. I 107; Thiel Epistolae I 341; Schwartz Publizistische Sammlungen 16 n. 7. – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 628); Ps. Is. (Hinschius 637; Schon n. 263). De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 167. Cf. et Thiel Epistolae I 608 (litteras perperam ad a. 490 ex. indicantem). Cf. J³ *1240 et J³ *1251.

1257 JK 623

(493?) Universis Dardaniae episcopis litteris per Ursicinum episcopum delatis se excusat, quod iis de inito pontificatu propter continuorum tempestatem bellorum antea non significaverit. De Eutychianis vitandis monet. – Ubi primum respirare. E d . : Coll. Avellana n. 79 (CSEL 35, 218). – R e g . : CPL 1608. De traditione cf. Jasper Papal Letters 62 adn. 258. Laud. et in J³ 1258.

218 1258 JK 624

Gelasius I (492–496) (493?) Natalem abbatem de litteris ad episcopos Dardaniae missis (J³ 1257) certiorem facit. Hortatur, ut quoscumque haereticorum Orientalium ad fidem revocare poterit, revocet. Frequentes litteras poscit. – Quamvis pro beati. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 269; Thiel Epistolae I 337; Schwartz Publizistische Sammlungen 57 n. 14. De traditione cf. Jasper Papal Letters 63 adn. 264.

1259 JK 626

(493?) Honorio (Selonae) episcopo respondet de cavenda haeresi Pelagiana eum ideo admonitum esse, quod „cura(m) sedis apostolicae … more maiorum cunctis per mundum debeatur ecclesiis“. – Miramur dilectionem tuam. E d . : Coll. Avellana n. 96 (CSEL 35, 398). – R e g . : CPL 1617. De tempore cf. etiam Thiel Epistolae I 26, qui hanc epistolam ad a. 490 tribuit quamque nomine Felicis pp. a Gelasio scriptam esse putat. Cf. Gelasii dissertationem Adversus Pelagianam haeresim (Thiel Epistolae I 571; Coll. Avellana n. 97 [CSEL 35, 400]; J³ 1260).

1260 JK 627

(493?) De erroribus Pelagianis copiose exponit. – De Pelagianis quidem. E d . : Coll. Avellana n. 97 (CSEL 35, 400).

1261 JK 628

(493?) Succonium episcopum Afrum in partibus Orientis adversariis veritatis communicare dolet. Ad pristinae virtutis memoriam eum excitat. „Nonne tu ille es“ inquit „qui spretis regum minis et saevientium barbarorum feralia iura despiciens simul patriam, facultates et honoris sacerdotalis privilegia posuisti, ut ea perpetua recipere merearis in Christo?“. – Cum tuae dilectionis. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 260; Thiel Epistolae I 339; Schwartz Publizistische Sammlungen 56 n. 13. A nonnullis haec epistola Felici III adscribitur, cf. Thiel Epistolae I 28. De traditione cf. Jasper Papal Letters 63 adn. 264.

1262 JK 631

(493–494 ante ian. 17) Iusto (Larinati) et Probo (Carmeiano) episcopis mandat, ut Marcum presbyterum monasterii in fundo Luciano constituti defendant contra iniurias eidem et monasterio suo a Romulo et Ticiano presbyteris (Lucerini episcopi) et Moderato, conductore domus regiae, illatas. Addit: „Sciat … episcopus Lucerinus, aut ita ad monasterium secundum consuetudinem se esse venturum, ut nichil in eisdem locis dampnum clerici valeant perpetrare, aut sibi a conventu eius loci noverit abstinendum“. – Religionis probatur iniuria. E d . : Löwenfeld Epp. 2 n. 3; Migne PL Suppl. 3, 750. – C a n . : Coll. Brit. 509 n. 3. – R e g . : Ital. Pont. IX 157 n. 1.

1263 JK 633

(494 ian. 17) Roma Corvino diacono Romanae sedis mandat, ut describat meritum et proventum quorundam praediorum in Piceni provincia iacentium. Subiungit, ut initio quadragesimae Romam veniat ad consequendum presbyterii munus. – (Quid utilitatis intersit). C a n . : Coll. Brit. 510 n. 4 cum adn. 2. – R e g . : Ital. Pont. IV 116 n. 4; Franchi Ascoli pont. 22 n. 8.

Gelasius I (492–496) † 1264 JK 634

219

494 ian. 25 Rustico episcopo Lugdunensi respondet „subsidium“ ab eo et Aeonio episcopo (Arelatensi) missum sibi miseriis paene obruto fuisse magno et solatio et usui. Epiphanium episcopum (Papiensem) „ad gentis suae relevandos et redimendos captivos“ in Galliam missum commendat. De illata sibi „ob impiissimi Acacii causam“ persecutione addit (VIII kal. febr. Asterio et Praesidio coss.). – Inter ingruentium malorum. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 288; Thiel Epistolae I 358; Rahner Papstbriefe 142. Epistolam ab Hieronymo Vignier saec. XVII confictam esse probat Havet Questions 255 et 261. Cf. spurium J³ †1265. Cf. et Ital. Pont. III 331 n. †2 adn.

† 1265

494 febr. 7 Ivonem archipresbyterum s. Mariae Pisanae ecclesiae rogat, ut adiuvet Epiphanium episcopum. Monet, ut quid novi de impiissimo Acacio e Gallia pervenerit, de eo cito se certiorem faciat (VII id. febr. Asterio et Praesidio coss.). – Inter ingruentium malorum. E d . : Martini Theatrum basilicae Pisanae App. 135. – R e g . : Ital. Pont. III 331 n. †2. Spurium confectum auxilio Gelasii I epistolae spuriae ad Rusticum episcopum Lugdunensis missae, cf. J³ †1264.

1266

(494 in.) Gelasio Dardaniae episcopi ipsius praecepta grato animo se suscepisse nuntiant, atque Eutychis, Petri, Acacii sectatorumque eius consortium iam antea vitasse. Petunt, ut quae Tryphoni mandaverant ipsi suggerenda, benignus audiat, et cum dicto viro aliquem e suis ad ipsos destinet. E d . : Thiel Epistolae I 348.

* 1267 JK *635

(494 in.) Dardaniae episcopis litteras per Tryphonem mittit iterum Eutychianam haeresim exponentes. L a u d . i n : J³ 1273. Cf. et Thiel Epistolae I 609.

* 1268

(494 ante mart. 11) Gelasio Iohannes episcopus Ravennas frequenter „de deficiente servitio“ sacerdotum et legitimorum interstitiorum remissione refert. L a u d . i n : J³ 1270. Cf. Thiel Epistolae I 609.

* 1269 JK I 85

(494 ante mart. 11) Synodum celebrat.

(Roma)

L a u d . i n : J³ 1270.

1270 JK 636

494 mart. 11 Episcopos per Lucaniam et Brutios et Siciliam constitutos docet temperandam esse hoc tempore canonum severitatem in „reparandis militiae clericalis officiis, quae“ inquit „per diversas Italiae partes ita belli famisque consumpsit incursio, ut in multis ecclesiis (sicut fratris et coepiscopi nostri Iohannis Ravennatis ecclesiae sacerdotis frequenti relatione comperimus) usquequaque deficiente servitio ministrorum, nisi remittendo paulisper ecclesiasticis promotionibus antiquitus intervalla praefixa, remaneant … sacris ordinibus ecclesiae funditus destitutae“. Exponit, qui monachi quique laici clericalibus muneribus praeficiantur; de basilicarum dedicatione; de baptismo gratis dando; de presbyterorum diaconorumque

220

Gelasius I (492–496) et muniis et ordinatione; virgines quo tempore velentur; de viduis non velandis; de servis iniussu dominorum in monasteria non recipiendis; ne clerici in negotiis versentur; de illiteratis, mutilatis, maleficis, daemoniacis ad ordinem clericalem non admittendis; de poenitentia lapsarum virginum sacrarum; de iis, qui ab ecclesia ad ecclesiam transierint; de ordinatione gratis tribuenda; de ecclesiis sine auctoritate sedis apostolicae non consecrandis; ne sacra a feminis procurentur; de reditu ecclesiarum quadrifariam dividendo, „quarum (partium) sit una pontificis, altera clericorum, pauperum tertia, quarta fabricis applicanda“ (V id. mart. Asterio et Praesidio coss.). – Necessaria rerum dispositione; Necessaria rerum dispensatione; (Ubi nulla perurguet). E d . : Tomassetti Bull. Rom. I 101; Thiel Epistolae I 360. – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 691); Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 301); Coll. Hispana n. 82 (González); Ps. Is. (Hinschius 650; Schon n. 267); Coll. Taurinensis (Pflugk-Harttung Acta II 13 n. †37). – R e g . : Ital. Pont. IX 450 n. 1. Excerpta c. II et III (Thiel Epistolae I 362sq.) in Coll. Taurin. Laud. et in Nicolai I ep. (JE 2814; MGH Epp. 6, 533 n. 92; Böhmer/Herbers n. 825) et in Paschalis II epistola ad Turgotum episcopum („Postulavit a nobis“, cf. Somerville Scotia Pontificia 22 n. 3 adn. 2). De traditione cf. Jasper Papal Letters 59–65. Cf. J³ *1269. De tempore cf. Ital. Pont.

1271 JK 637

(494) mai. 15 Episcopis Siciliensibus de facultatibus ecclesiarum distribuendis scribit. Haec addit: „Si … facultates ecclesiae nec non et dioeceses ab aliquibus possidentur episcopis, iure sibi vindicent, quod tricennalis lex conclusit, quia et filiorum nostrorum principum ita emanavit auctoritas, ut ultra triginta annos nulli liceat pro eo appellare, quod legum tempus exclusit“ (id. mai. Asterio et Praesidio coss.). – Praesulum nostrorum auctoritas; (Quomodo presulum nostrorum); (Nulla presumptione statum). E d . : Tomassetti Bull. Rom. I 110; Thiel Epistolae I 381. – C a n . : Coll. Vetus Gallica c. XXXV 4–5; Coll. Hispana n. 83 (González); Coll. Dacheriana II c. 70; Ps. Is. (Hinschius 654; Schon n. 268); Reginonis De syn. causis I c. 18; Burchardi Decr. III c. 149; Coll. Duorum librorum II c. 108; Anselmi Coll. Can. V c. 19; Ivonis Decr. III c. 147; Ivonis (?) Panorm. II c. 65; Gratiani Decr. C. XIII q. 2 c. 1 et C. XVI q. 3 c. 2. – R e g . : Ital. Pont. X 170 n. 7.

* 1272 JK *639

(494 ante aug. 3) Dalmatiae episcopis scribit de haeresi Eutychiana et de damnatione nominis Acacii. L a u d . i n : J³ 1273. De tempore cf. Caspar Papsttum II 55 adn. 5.

1273 JK 638

494 aug. 3 Universis episcopis per Dardaniam sive per Illyricum (al. Daciam) constitutis per Cyprianum et Macarium diaconos scribit, cum dogma Eutychianum, tum eos, qui id profiteantur, esse fugiendos. Episcopo Thessalonicensi, qui Acacii nomen non damnasset, sedis apostolicae communionem denegatam esse (III non. aug. Asterio et Praesidio coss.). – Audientes orthodoxam vestrae. E d . : Coll. Avellana n. 101 (CSEL 35, 464). – R e g . : CPL 1617. De traditione cf. Jasper Papal Letters 62 adn. 258 et 85. Cf. J³ *1267 et J³ *1272.

1274 JK 640

494 aug. 23 Aeonium episcopum (Arelatensem) salutat litteris datis „Euphronio presbytero et Restituto viro religioso, qui ad Italiae partes ad providendam congregationi sanctae substantiam commearant, remeantibus ad propria“ (X kal. sept. Asterio et Praesidio coss.). – Inter difficultates varias. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 289; Thiel Epistolae I 385; MGH Epp. 3, 32 n. 22.

Gelasius I (492–496) 1275 JK 629

221

(493–494) Iohanni, Basso (Ferentino) et Alexandro episcopis commendat Antoninam (in ms. „Annoninam“ legitur) viduam, quia „nihil magis convenit officio sacerdotis, quam viduae inferre subsidium“. – Missis praesentibus litteris. E d . : Löwenfeld Epp. 1 n. 1; Migne PL Suppl. 3, 749. – C a n . : Coll. Brit. 509 n. 1. – R e g . : Ital. Pont. II 146 n. 1. Olim ad (paulo ante 494 ian. 17).

1276 JK 630

(493–494) Iusto episcopo Larinati mandat, ut basilicam a Priscilliano et Felicissimo in proprio suo „Mariana“ nuncupato in honorem s. Michaelis constructam benedicat. „Nihil“ monet „sibi tamen fundatores ex hac basilica praeter processionis aditum noverint vindicandum“. – Priscillianus et Felicissimus. E d . : Löwenfeld Epp. 1 n. 2; Migne PL Suppl. 3, 750. – C a n . : Coll. Brit. 509 n. 2. – R e g . : Ital. Pont. IX 175 n. 1. Olim ad (paulo ante 494 ian. 17).

1277 JK 632

(494) Anastasio augusto scribit reversos legatos suos Faustum magistrum et Irenaeum renuntiasse litteras apostolicas ab eo desiderari. Tacuisse se ait, quod legatis Orientalibus Romam missis, ut ipsius aditum vitarent, imperatum ab eo esset. Monet, ut fidem catholicam tueatur, neve unius populi Constantinopolitani pertinacia, quominus Eutychis et dogma et cultores opprimat, impediatur. „Duo quippe sunt“ inquit „quibus principaliter mundus hic regitur: auctoritas sacrata pontificum et regalis potestas. In quibus tanto gravius est pondus sacerdotum, quanto etiam pro ipsis regibus Domino (al. hominum) in divino reddituri sunt examine rationem …. Nosti … itaque … ex illorum te pendere iudicio, non illos ad tuam velle redigi voluntatem … Quanto potius sedis illius (Romanae) praesuli consensus est adhibendus, … quem Christi vox praetulit universis, quem ecclesia veneranda confessa semper est et habet devota primatem“. – Famuli vestrae pietatis; (Duo sunt imperator). E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 280; Thiel Epistolae I 349; Schwartz Publizistische Sammlungen 19 n. 8. – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 633); Ps. Is. (Hinschius 639; Schon n. 264); Coll. Taurinensis (Pflugk-Harttung Acta II 12 n. *33). De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 167. Cf. J³ †1346.

1278 JK 664

(495) febr. 1 Universis episcopis per Dardaniam constitutis demonstrat Acacium a sede Romana iusto iure damnatum esse. Docet pontificem Romanum „pro suo … principatu“ synodorum executorem esse; cuius fugere iudicium nulli omnium episcoporum licere; eidem datam esse potestatem tollendi quorumlibet episcoporum sententias, neque vero de eius decretis iudicandum; „de qualibet mundi parte“ posse ad eum appellari, neque ab eo provocationem esse; eum, „etiam sine ulla synodo praecedente, et absolvendi, quos synodus inique damnaverit, et damnandi, nulla exsistente synodo, quos opporteat, habere facultatem“ (kal. febr. Viatoris cons.). – Valde mirati sumus; (Sicut hii simili). E d . : Coll. Avellana n. 95 et app. n. 1 (CSEL 35, 369 et 774). – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 640); Ps. Is. (Hinschius 641; Schon n. 265). – R e g . : CPL 1617; Lounghis Reg. n. 154. Thiel duas recensiones distinguit. Laud. et in Nicolai I ep. (JE 2813; MGH Epp. 6, 488 n. 90; Böhmer/Herbers n. 823). De trad. can. cf. Deeters Bambergensisgruppe n. 42C, 6 et Jasper/Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 62 et 85 et 167. Cf. J³ *1273 et J³ *1211. Cf. et Ullmann Gelasius I. 199sqq.

222 * 1279 JK I 88

Gelasius I (492–496) (495 mart. 13) Synodus episcoporum 45, in qua Misenus et communionem et sacerdotium recipit, „professus … se omnes haereses, Eutychianam praecipue cum Eutychete, Dioscoro, Timotheo Aeluro, Petro Alexandrino, Acacio Constantinopolitano Petroque Antiocheno vel cunctis eorum successoribus, sectatoribus et communicatoribus detestari, eosque anathemate ferire perpetuo“. L a u d . i n : Exempla gestorum de absolutione (Thiel Epistolae I 437). Laud. et in Lib. pont. (Duchesne I 255; Mommsen 116). De Miseno cf. J³ 1214.

1280 JK 666

(495) iul. 28 Actores Urbici (Sabinenses) testatur „intulisse actionibus ecclesiae ex praestatione fundi Claculas … de fructibus anni consulatus Asterii et Praesidii vv. cc. de ind. III (a. 494) auri solidos triginta“ (V kal. aug. Flavio cons.). – Constat vos intulisse. E d . : Thiel Epistolae I 447. – C a n . : Deusdedit Coll. can. III c. 101. – R e g . : Ital. Pont. II 9 n. 1. Cf. J³ 1281.

1281 JK 667

(495) iul. 28 Vincomalum testatur „intulisse actionibus ecclesiae ex praestatione fundi (cuiusdam) de fructibus anni consulatus Asterii et Praesidii vv. cc. de ind. III (a. 494) auri solidos triginta“ (V kal. aug. Flavio cons.). – Constat vos intulisse. E d . : Thiel Epistolae I 448. – C a n . : Deusdedit Coll. can. III c. 101. – R e g . : Ital. Pont. II 10 n. 2. Cf. J³ 1280.

1282 JK 641

(494–495 aug.) Theoderico regi Constantium virum spectabilem commendat, „utpote qui pro quolibet homine supplicare sacerdotalis officii ratione“ conveniatur. – Apud magnanimitatis tuae. E d . : Gelasii Epp. (MGH Auct. ant. 12, 389 n. 3). – C a n . : Coll. Brit. 511 n. 5.

1283 JK 646

(494–495 aug.) Victorem (Neapolitanum), Serenum (Nolanum) et Meliorem episcopos iudices eligit in causa Stephani diaconi, qui petierat Faustum archidiaconum suum de negata sibi pace et de horrendis iniuriis ad iudicium Romanae sedis transferri. Decernant sic, ut „archidiaconus nec de fastigatione nec de gravibus queratur impensis, et Stephanus talibus sibi gaudeat cognitoribus fuisse prospectum, ut ex parte nihil habeat iam querelae“. – Si temporis pateretur. E d . : Löwenfeld Epp. 3 n. 6; Migne PL Suppl. 3, 752. – C a n . : Coll. Brit. 512 n. 10. – R e g . : Ital. Pont. VIII 432 n. 3. Cf. etiam Ital. Pont. VIII 298 n. 4 adn.

1284 JK 647

(494 ex.–495 aug.) Clero, ordini et plebi consistenti Tarenti scribit se mittere Petrum novum episcopum instructum quibusdam praeceptis. – Concesso vobis quem; (Venerabilis baptismi sacramentum). E d . : Holtzmann Nachträge (Papsturkunden in Italien V 565 n. 1). – C a n . : Coll. Brit. 512 n. 11; Ivonis Decr. I c. 63; Gratiani Decr. de cons. D. IV c. 17. – R e g . : Ital. Pont. IX 436 n. 1. Cf. J³ 1339.

1285 JK 654

(494 ex.–495 aug.) Quinigesio episcopo (Salernitano) commendat Antonium, patrem Telesini viri clarissimi ex „Iudaicae credulitatis“ errore conversi. – Vir clarissimus Telesinus.

Gelasius I (492–496)

223

E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 335; Thiel Epistolae I 508. – C a n . : Coll. Brit. 515 n. 18; Ivonis Decr. XIII c. 112. – R e g . : Simonsohn Apostolic See 1 n. 1 (ad a. 492 – 496); Ital. Pont. VIII 344 n. 1.

1286 JK 657

(494 ex.–495 aug.) Epiphanio episcopo (Beneventano) nuntiat se contempta petitione Mastallonis viri illustris, comitis sacrarum (largitionum), Tullinum a sese presbyterum ordinatum ad parochiam propriam facere redire, ut sub eius „semper iure consistens tamquam ab eo semet noverit ordinatum“. – Filius noster vir. E d . : Löwenfeld Epp. 7 n. 12; Migne PL Suppl. 3, 755. – C a n . : Coll. Brit. 516 n. 21. – R e g . : Ital. Pont. IX 50 n. 2.

1287 JK 661

(494 ex.–495 aug.) Iusto episcopo (Acheruntino) mandat, ut Glyrium (episcopum), nisi ab ecclesiasticarum rerum vexatione cessaverit, omni ecclesiastico ministerio officioque pontificum et sacra communione privet. – Glyrius nisi ab. E d . : Löwenfeld Epp. 7 n. 13; Migne PL Suppl. 3, 755. – C a n . : Coll. Brit. 516 n. 25. – R e g . : Ital. Pont. IX 455 n. 2.

1288 JK 682

(492–495) Victorem episcopum (al. archiepiscopum) Neapolis basilicam novam in eius dioecesim addi iubet, qui „antequam basilica … fundaretur, baptizaverit incolas, aut ad cuius consignationem sub annua devotione convenerint“. – Quid novae aedificationi; (Nunc ad hanc); (Nunc autem ad). E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 325; Thiel Epistolae I 493. – C a n . : Comp. prima III tit. 31 c. 1; Lib. extra III tit. 36 c. 1 (sub nomine Gregorii VI, cf. JL 4127). – R e g . : Ital. Pont. VIII 432 n. 1.

* 1289

(492–495) Victori episcopo (Neopolitano) licentiam dat, ut collocet corpusculum s. Severini in mausuleo in castro Lucullano sito, Neapolitano populo exsequiis reverentibus occurrente. L a u d . i n : Eugippii Vita s. Severini c. 46 (MGH SS rer. Germ. 26, 54; CPL 678). – R e g . : Ital. Pont. VIII 432 n. *2.

* 1290

(492–495) dec./febr. Roma Facit ordinationes II in urbe Roma per m. dec. et febr., presbyteros XXXII, diaconos II; episcopos per diversa loca LXVII. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 255; Mommsen 117).

1291 JK 642

(494–495) Secundino episcopo Vulsiniensi mandat, ut magistrum Paulum diaconum, qui feminam honestam artis magicae insimulaverit, „aut ad adstruenda, quae iactavit, adstringat, aut digna correctione compescat“. – Atroces iniurias indecorum. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 329; Thiel Epistolae I 492. – C a n . : Coll. Brit. 511 n. 6; Ivonis Decr. XI c. 25. – R e g . : Ital. Pont. II 226 n. 1. Olim ad a. 494 ca. ex.–495 aug.

1292 JK 643

(494–495) Celeri episcopo permittit, ut ecclesiam quandam consecret. – Praecepta synodalia quae. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 328; Thiel Epistolae I 391. – C a n . : Coll. Brit. 511 n. 7; Gratiani Decr. de cons. D. I c. 5. – R e g . : Ital. Pont. IX 450 n. 2.

224 1293 JK 644

Gelasius I (492–496) (494–495) Felici episcopo (Nepesino) mandat, ut agat cum Claudio viro spectabili de quibusdam hominibus eiusdem iuri certa obnoxietate iunctis, qui ad clericatum fuerant suscepti. Monet, ut clericos, qui adversus ecclesiam Hostilio comiti auxilium praebuerint, ab ordine et communione suspendat. – Vir spectabilis Claudius. E d . : Löwenfeld Epp. 2 n. 4; Migne PL Suppl. 3, 751. – C a n . : Coll. Brit. 511 n. 8. – R e g . : Ital. Pont. II 176 n. 1. Olim ad 494 ca. ex.–495 aug.

1294 JK 645

(494–495) Iusto (Larinati?) et Constantino (Capuano) episcopis commendat Anastasium Romanae ecclesiae defensorem litem habentem cum Proba cognata sua, quae, „si (…) a iudicio delegato subtrahere“ se temptaverit, a communione suspendenda erit, „quamdiu a dictione causae se putaverit subtrahendam“. – Anastasius Romanae defensor. E d . : Löwenfeld Epp. 3 n. 5; Migne PL Suppl. 3, 751. – C a n . : Coll. Brit. 511 n. 9. – R e g . : Ital. Pont. VIII 216 n. 2. Olim ad 494 ca. ex.–495 aug. Cf. etiam Ital. Pont. IX 173. Constantinus certe Capuanus episcopus fuit, ad quem cum aliis directa est Gelasii I ep. 60 (J³ 1394); cf. Gams Series episcoporum 867; Lanzoni Diocesi 203.

1295 JK 648

(494–495) Gerontio episcopo Valensi (Valvensi?) mandat, ut disquirat unacum Avo defensori sacratam patenam, quam actores Petri spectabilis viri a Potentinae urbis pontifice ablatam esse queruntur. Cuius clericus protegatur, „ne pro tam sancta et necessaria prodicione a suo patiatur antistite“. – Exsecrabilis sacrilegii abominanda. E d . : Löwenfeld Epp. 4 n. 7; Migne PL Suppl. 3, 752. – C a n . : Coll. Brit. 513 n. 12. De loco Potentina (Picena aut potius Lucana) cf. Ital. Pont. IV 146 adn. De Gerontio (Valvense vel Ficoclense aut Cerviense) episcopo cf. Ital. Pont. IV 253 n. 1 adn.

1296 JK 649

(494–495) Respectum et Gerontium episcopos iudices delegat in lite universae cleri turbae contra episcopum Aufidianae civitatis. – Querelarum enormitate permoti. E d . : Löwenfeld Epp. 5 n. 8; Migne PL Suppl. 3, 753. – C a n . : Coll. Brit. 513 n. 13. – R e g . : Ital. Pont. IV 265 n. 3. Olim ad 494 ca. ex.–495 aug. De Gerontio (Valvense vel Ficuclense aut Cerviense) episcopo cf. Ital. Pont. IV 253 n. 1 adn.

1297 JK 651

(494–495) Martyrio (al. Martino) (Terracinensi) et Iusto (Larinensi?) episcopi praecipit, ut Amandiani illustris viri servos clericos invito domino factos isti restituant, „ita ut, si quis iam presbyter reperiatur, in eodem gradu peculii sola amissione permaneat“, diaconus vero aut vicarium praestet aut reddatur. – Et antiquis regulis; (Actores siquidem illustris). E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 320; Thiel Epistolae I 386. – C a n . : Coll. Brit. 514 n. 15; Ivonis Decr. VI c. 353; Gratiani Decr. D. 54 c. 9. – R e g . : Ital. Pont. II 114 n. 1. De Iusto episcopo cf. Ital. Pont. IX 173.

1298 JK 652

(494–495) Theoderico regi scribit, perpendat, sacerdotalis se „officii necessitate constringi, ut apud clementiam“ eius, „quam constat omnia librare sapienter, intercessor“ accedat. – Magnificentia vestra perpendit. E d . : Gelasii Epp. (MGH Auct. ant. 12, 390 n. 3). – C a n . : Coll. Brit. 515 n. 16.

Gelasius I (492–496) 1299 JK 653

225

(494–495) Herculentio (Potentino), Stephano (Venusino) et Iusto (Acheruntino) episcopis significat duos servos a Sabino episcopo Marcellianensi seu Consilinati insciente domina Placidia illustri femina ordinatos esse. Praecipit, ut alter nomine Leontius clericus factus dominae reddatur, alterum nomine Antiochum presbyterum creatum „si in suam ecclesiam in hoc, in quo“ sit, honore desideret collocare domina, non „veluti redditum sibi sed habeat pro mysteriorum (al. ministeriorum) celebratione susceptum“. Hortatur, faciant, ut Reparatus episcopus ad eorum iudicium transmittat Genitorem presbyterum, qui noluerit Septimum servum a domino repetitum reddere. – Frequens equidem et; (Reperatum quoque); (Frequens quidem et); (Nuper etenim actores). E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 321; Thiel Epistolae I 388; Löwenfeld Epp. 6 n. 10. – C a n . : Coll. Brit. 515 n. 17; Ivonis Decr. VI c. 354; Gratiani Decr. D. 54 c. 10. – R e g . : Ital. Pont. IX 486 n. 1.

1300 JK 655

(494–495) Rufinum (al. Martinum) episcopum (Canusinum) et Iustum episcopum (Larinensem?) iudices constituit, ut decernant una cum Laurentio, defensore ecclesiae Romanae, inter Agnellum diaconum et honoratos ac primarios Verulanos. – Honorati et primarii. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 328; Thiel Epistolae I 491. – C a n . : Ivonis Decr. XII c. 27; Coll. Brit. 515 n. 19. – R e g . : Ital. Pont. II 163 n. 1; Ital. Pont. IX 339 n. 1. De Iusto episcopo cf. Ital. Pont. IX 455 n. 1 adn.

1301 JK 656

(494–495) Victori episcopo (Neapolitano) scribit voluntatem deficientium ita debere ab electis heredibus servari, ut „ex nulla parte rem commissam fidei suae quisque putet esse violandam“. – Deficientium voluntas ita. E d . : Löwenfeld Epp. 7 n. 11; Migne PL Suppl. 3, 755. – C a n . : Coll. Brit. 516 n. 20. – R e g . : Ital. Pont. VIII 433 n. 4. Olim ad a. 494 ca. ex.–495 aug.

1302 JK 658

(494–495) Rufino (Canusino) et Aprili (Larinati?) episcopis mandat, ut Silvestrum et Candidum, originarios Maximae, illustris et magnificae feminae, diaconos a Lucerino episcopo invita domina factos e diaconorum numero eiciant. – Quis enim aut; Quis aut leges. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 322; Thiel Epistolae I 389. – C a n . : Coll. Brit. 516 n. 22; Ivonis Decr. IV c. 179; Ivonis (?) Panorm. II c. 150; Gratiani Decr. D. 10 c. 11 et D. 54 c. 11. – R e g . : Ital. Pont. IX 156 n. 2; Ital. Pont. IX 339 n. 2.

1303 JK 659

(494–495) Iusto episcopo (Larinato?) mandat, „studeat ... ut, si de spatiis, de quibus memoratur orta contentio, definitio dudum certa processerit, intemerata servetur. Alioquin … de praescriptione temporum si qua pars confidit (al. fidit), praebeat sacramentum, ut tamen de iis, quae hactenus possedisse perhibetur, iusiurandum sinatur offerre“. – Dilectio tua quaestia; Dilectio tua studeat. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 326; Thiel Epistolae I 493. – C a n . : Coll. Brit. 516 n. 23; Ivonis Decr. III c. 135 et VI c. 105; Gratiani Decr. C. XVI q. 3 c. 7.

226 1304 JK 660

Gelasius I (492–496) (494–495) Stephano episcopo (Nursino? Neapolitano?) scribit Antistiam viduam esse communioni reddendam, quamquam rumpens votum castitatis denuo nupserit. – Oportuerat Antistiam quae. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 324; Thiel Epistolae I 503. – C a n . : Coll. Brit. 516 n. 24. Olim ad a. 494 ca. ex.–495 aug.

1305 JK 662

(494–495) Bellatori episcopo (Ostiensi) in memoriam revocat „vetustos canones et synodalia decreta nuper (i. e. 494 mart. 11; cf. J³ *1269 et J³ 1270) destituta (al. constituta) … de ordinationibus diversarum … personarum“. Non posse, inquit, posteriorem anteponi anteriori. Igitur servandos esse Laurentio canones, sed nihil obstare, quominus industria Maronis ab eo accomoda et strenua probata pro utilitatibus ecclesiasticis maxime utatur. – Non solum vetusti. E d . : Löwenfeld Epp. 8 n. 14; Migne PL Suppl. 3, 756. – C a n . : Coll. Brit. 516 n. 26. – R e g . : Ital. Pont. II 15 n. 2. Olim ad a. 494 ca. ex.–495 aug.

1306 JK 663

(494–495) Philippo et Gerontio (Ficoclensi?) episcopis mandat, ut diversos ex omnibus Clientensis (al. Diotrensis) ecclesiae „paroeciis presbyteros, diaconos et universam turbam“ ad eligendum sacerdotem convocent. – Plebs Clientensis data. E d . : Thiel Epistolae I 485. – C a n . : Gratiani Decr. D. 63 c. 11. – R e g . : Ital. Pont. IV 145 n. 1. „Plebs Clientensis“ dicitur etiam „plebs Diotrensis“. Cf. JK 649 adn. De Gerontio (Valvense vel Ficuclense aut Cerviense) episcopo cf. Ital. Pont. IV 253 n. 1 adn.

1307 JK 668

(494–495) Victori episcopo (Neapolitano) permittit, ut diaconis promoveri nolentibus presbyteratum acolythis vel subdiaconis concedat. – Consuluit dilectio tua; (Qui proficere noluerunt). E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 320; Thiel Epistolae I 488. – C a n . : Coll. Brit. 517 n. 27; Ivonis Decr. VI c. 43; Anselmi Coll. can.; Gratiani Decr. D. 74 c. 9. – R e g . : Ital. Pont. VIII 433 n. 5.

* 1308

(494–495) Gelasium Amandianus, Placidia, Maxima, Silvester et Faustinianus de vindicandis clericis servilis conditionis et de episcopi cuiusdam pro consecranda ecclesia licentiam quaerunt. L a u d . i n : Thiel Epistolae I 610.

* 1309

(495) Eukaristo episcopo (Volaterrano) per Anastasium defensorem (Romanae ecclesiae) mandat, ut Romam ad suum examen properet. L a u d . i n : J³ 1310. – R e g . : Ital. Pont. III 280 n. *1.

1310 JK 650

(495) Zeiae (al. Teiae) comiti rescribit necessarium esse Eukaristum (episcopum Volaterranum) praesente Fausto accusatore innocentiam suam Romae probare; quamvis id Eukaristus tergiversationibus prohibuisset, per Anastasium defensorem iterum

Gelasius I (492–496)

227

se ei mandasse, ut Romam defensionis causa veniret. Obiectiones: Faustum prius Eukaristo familiarem fuisse, parentes illius iam „convictos“ et causam ad comprovinciales episcopos removendam esse, refutantur. Magis et magis monet comitem, ut abstineat se ecclesiasticis rebus, praesertim cum alterius communionis se esse non dubium sit, ne cogatur ad domnum regem haec omnia referre. – Si conscientia secura. E d . : Gelasii Epp. (MGH Auct. ant. 12, 389 n. 2); Löwenfeld Epp. 5 n. 9. – C a n . : Coll. Brit. 513 n. 14. – R e g . : Ital. Pont. III 281 n. 2. Fragmenta. Olim ad a. 494 ca. ex.–495 aug. Cf. J³ *1309.

1311 JK 665

(495) Episcopis Orientalibus de Acacio iure damnato probat. – Quid ergo isti. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 289; Thiel Epistolae I 422; Schwartz Publizistische Sammlungen 24 n. 10. – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 653); Ps. Is. (Hinschius 646; Schon n. 266). Exordium epistolae desideratur. De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 167. Cf. J³ *1211.

1312 JK 683

(492–496) febr. 26 Hereleuvam reginam (Theoderici regis matrem) salutat per Petrum, ecclesiae Romanae defensorem, missum, qui regem de sublevandis pauperibus hortaretur (V kal. mart.). – Qui pro victu. E d . : Gelasii Epp. (MGH Auct. ant. 12, 390 n. 4); Tomassetti Bull. Rom. App. I 308; Thiel Epistolae I 502. – C a n . : Deusdedit Coll. can. IV c. 55. Olim perperam ad febr. 25.

1313 JK 708

(495 sept.–496 apr. 10) Philippo et Cassiodoro (episcopis?) scribit, Coelestino episcopo (Squillacensi) propter caedis illatae conscientiam excommunicato post annuam poenitentiam communionem esse reddendam. – Coelestini causa talis. E d . : Thiel Epistolae I 452; Mommsen Prooemium (MGH Auct. ant. 12, VIII adn. 7). – C a n . : Coll. Brit. 518 n. 33; Ivonis Decr. X c. 12. – R e g . : Ital. Pont. X 57 n. 1. Olim ad 495 sept.–496 apr. 13. De Cassiodoro cf. Ital. Pont.

1314 JK 703

(495 sept.–496 apr. 13) Urbico episcopo dicit: „Non potest insolentiam accusare pontificis, qui sibi eum suis dilationibus fecerit insolentem“. – (Non potest insolentiam). C a n . : Coll. Brit. 517 n. 28.

1315 JK 709

(496) apr. 13 Iohanni episcopo Sorano significat, quamvis in ecclesiis et oratoriis sine auctoritate sedis apostolicae dedicatis processiones publicas fieri non liceat, tamen concessisse se, ut in quibusdam Magetiae, spectabilis feminae, possessionibus „defunctorum nomine solummodo divina celebrentur officia, publica frequentatione et processione cessante“ (id. apr.). – Certum est quidem; Karissime fili cum. E d . : Thiel Epistolae I 448. – C a n . : Coll. Brit. 518 n. 34; Deusdedit Coll. can. III c. 111; Gratiani Decr. de cons. D. I c. 7. – R e g . : Ital. Pont. VIII 100 n. 1. Cf. epistolam Gelasii I (J³ 1275) ad quendam Iohannem episcopum (Soranum?). Altera quoque Gelasii I epistola „Iohanni ep. iudicanti Soronam“ inscripta (J³ †1352), quae in regestis Jaffeanis haud merito ad Soram refertur, praetermittitur.

228 1316 JK 679

Gelasius I (492–496) (492–496) iul. 20 Senecioni episcopo praecipit, ut ecclesiam a Senilio viro honorabili conditam s. Vito dedicet, „sciturus ... praeter processionis aditum … nihil ibidem se proprii iuris habiturum“ (XIII kal. aug.). – Piae mentis amplectenda. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 312; Thiel Epistolae I 448. – C a n . : Deusdedit Coll. can. III c. 94; Gratiani Decr. C. XVI q. 7 c. 26.

1317

(492–496) Breviculum historiae Eutychianistarum (sive Gesta de nomine Acacii) scribit. – In causa fidei; Postea quam Dioscorus. E d . : Migne PL 58, 928 (Felici III aut Vigilio attributum); Coll. Avellana n. 99 et app. N. 2 (CSEL 35, 440 et 791). – R e g . : CPL 1670.

1318 JK 669

(492–496) De damnatione nominum Petri et Acacii tractatum emittit. – Ex epistola Simplicii. E d . : Thiel Epistolae I 524; Schwartz Publizistische Sammlungen 106 n. 43. – R e g . : CPL 1674.

1319 JK 670

(492–496) Tractatum scribit de duabus naturis in Christo adversus Eutychen et Nestorium. – Necessarium quoque fuit. E d . : Thiel Epistolae I 530; Schwartz Publizistische Sammlungen 85 n. 35 et 96 n. 35a; Migne PL Suppl. 3, 763. – R e g . : CPL 1673. Laud. et in Gennadii De vir. illustr. c. 95 (Richardson 94). A nonnullis tractatus hic alii Gelasio scilicet Caesariensi aut Cyziceno episcopo tribuitur. Insuper hanc epistolam fortasse tempore Iohannis II pp. in libro confundasse censet Schwartz Publizistische Sammlungen 281.

1320 JK 671

(492–496) Iohannem illustrem ad vitandam haeresim Eutychianam hortatur. – De sacra tibi. E d . : Thiel Epistolae I 483; Migne PL Suppl. 3, 762.

1321 JK 672

(492–496) Scribit adversus Andromachum senatorem ceterosque Romanos, qui Lupercalia secundum morem pristinum colenda constituebant. – Sedent quidam in. E d . : Coll. Avellana n. 100 (CSEL 35, 453). – R e g . : CPL 1671; Ital. Pont. I 179 n. 1. De verbis insertis cf. Merkelbach Zur Epistola Gelasii. Cf. et Gelasii tractatum adversus Pelagianam haeresim (J³ 1260).

1322 JK 673

(492–496) Qualis debeat esse pastor ecclesiae exponit. – Diligenter investigamus et. E d . : Thiel Epistolae I 508. Fragmentum, quod Thiel ex Clm 5508 recenset.

1323 JK 678

(492–496) Sabino (Marcellianensi sive Consilinati) episcopo mandat, ut populo Grumentino Quartum defensorem diaconum consecret; „noverit tamen“ inquit „dilectio tua, hoc se delegantibus nobis exsequi visitatoris officio, non potestate proprii sacerdotis“. – Quartum defensorem diaconum. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 312; Thiel Epistolae I 486. – C a n . : Deusdedit Coll. can. I c. 173. – R e g . : Ital. Pont. VIII 374 n. 1.

Gelasius I (492–496) 1324 JK 681

229

(492–496) Victori episcopo (Neapolitano) praescribit, ne diutius processionem basilicae s. Agathae in fundo Caclano sitae, cum Petrus vir spectabilis fundi dominus ablata ecclesiae bona restituerit, intermittat. – Dudum de sanctae. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 330; Thiel Epistolae I 495. – C a n . : Deusdedit Coll. can. III c. 113. – R e g . : Ital. Pont. VIII 433 n. 6. De fundo Caclano (fortasse Claculas, de quo in J³ 1280 fit mentio) cf. Ital. Pont.

1325 JK 684

(492–496) Ianuarium ad pauperes b. Petri adiuvandos hortatur. – Sed causas quibus. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 308; Thiel Epistolae I 501. – C a n . : Deusdedit Coll. can. III c. 119.

1326 JK 685

(492–496) Firminam illustrem feminam hortatur, ut praedia a barbaris vel a Romanis occupata b. Petro restituenda curet, quo facilius egentes sustententur, quorum maxima de provinciis diversis, quae bellorum clade vastatae sint, Romam multitudo confluxerit. – Ad cumulum vero. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 308; Thiel Epistolae I 501. – C a n . : Deusdedit Coll. can. III c. 120.

1327 JK 686

(492–496) Agilulfum rogat, ut „reculam b. Petri apostoli inter Dalmatias constitutam“ defenset. – Precor autem ut. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 310; Thiel Epistolae I 484. – C a n . : Deusdedit Coll. can. III c. 118.

1328 JK 687

(492–496) Respecto et Leonino episcopis mandat, ut de episcopo Falerionensi dissipatorum ecclesiae bonorum per Iohannem archidiaconum accusato ad se referant. – Iohannes archidiaconus Falerionensis. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 330; Thiel Epistolae I 496. – C a n . : Deusdedit Coll. can. III c. 114. – R e g . : Ital. Pont. IV 146 n. 1.

1329 JK 688

(492–496) Iohanni episcopo Pisano praecipit, ut calicem, quem decessor eius abstulerit, ecclesiae, cuius fuerit, restituat. – Ecclesiastica ministeria quae. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 331; Thiel Epistolae I 499. – C a n . : Deusdedit Coll. can. III c. 117. – R e g . : Ital. Pont. III 319 n. 1.

1330 JK 689

(492–496) Iusto (Acheruntino) et Stephano (Venusino) episcopis mandat, ut de Brumarii spectabilis viri in Proficuum, ecclesiae Salpinae sacerdotem, iniuriis sibi renuntient. – Frater et coepiscopus. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 332; Thiel Epistolae I 490. – C a n . : Deusdedit Coll. can. III c. 115. – R e g . : Ital. Pont. IX 347 n. 1.

1331 JK 690

(492–496) Iohanni episcopo Spoletano mandat, ne patiatur Olibulam religiosam feminam „a suis sororibus aut ab earum coniugibus aliqua oppressione laborare, ut recepta de parentum substantia portione debita Deo possit quieta mente servire“. – Olibula religiosa femina.

230

Gelasius I (492–496) E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 310; Thiel Epistolae I 453; Migne PL Suppl. 3, 761. – R e g . : Ital. Pont. IV 6 n. 2.

1332 JK 691

(492–496) Mercurio scribit rem in litigio constitutam ante iudiciariam sententiam non posse in aliquam transferri personam. – Quia cum res. E d . : Löwenfeld Epp. 9 n. 16; Migne PL Suppl. 3, 760. – C a n . : Coll. Brit. 562 n. 72.

1333 JK 692

(492–496) Hostilium comitem vituperat, quod puellae raptum dicere audeat, si acceptis arrhis ac velamine capitis iam peractis votis et coniugio proxima parte perfecta, solummodo neglectis expensarum solutione et pompa symphoniaque nuptiarum, sponsa abducitur. „Lex illa“ inquit „praeteritorum principum ibi raptum dixit esse commissum, ubi puella, de cuius ante nuptiis nihil actum fuerit, videatur abducta“. Monet, ut desistat de hac iniqua et avara intentione, ne ad domnum regem relationem dirigere et eum communione suspendere cogatur. – Quis iustitiae potest; (Lex illa preteritorum). E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 339; Thiel Epistolae I 508; Migne PL Suppl. 3, 760. – C a n . : Coll. Brit. 562 n. 73; Gratiani Decr. C. XXVII q. 2 c. 49.

1334 JK 693

(492–496) Decernit haec: „Quicunque intra anni spatium“ civiliter sive publice „causam suam coram suis excommunicatoribus non peregerint, ipsi sibi audientiae clausisse aditum videantur“. „Qui excommunicato“ scienter „communicaverit …, donec ab excommunicatore poenitentiam suscipiat (al. accipiat), corporis et sanguinis Domini communione privatum se esse cognoscat“. – Quicunque intra anni; (Quicumque igitur intra); (Hi sane qui); (Qui vero excommunicato). E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 336sq.; Thiel Epistolae I 502. – C a n . : Deusdedit Coll. can. IV c. 158; Ivonis Decr. XIV c. 111sq.; Gratiani Decr. C. XI q. 3 c. 37sq.

1335 JK 694

(492–496) Dicit in regesto: „Convenit, ut in alio aliquo cogatur impactu is, qui sponte facere, quae sunt recta, contempsit“, et „constat eum, qui caelestem militem pulsat, non nisi eius forum debere sectari“. – Convenit ut in. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 339. – C a n . : Deusdedit Coll. can. IV c. 156.

1336

(492–496) Valeriano et Maiorico (Tempsano?) episcopis praecipit, ut Turinae ecclesiae, quoniam proprium sacerdotem nuper amiserit, visitationis officium impendant et dignum sacerdotem eligi faciant, qui cum decreto vel concessione episcopi sui eorumque litterarum testimonio sacrandus ad papam veniat. – Visitari se Turina. E d . : Coll. Caesaraugustana III c. 44 (77) (Fournier). – R e g . : Ital. Pont. X 42 n. 1.

1337 JK 674

(492–496) De catechumenis et poenitentibus exponit. – Catechumeni latine dicuntur. E d . : Thiel Epistolae I 509.

1338 JK 675

(492–496) Formulam constitutionis („Synodale“) conscribit, quam episcopi in ordinatione sua accipiant. – Probabilibus desideriis nihil. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 313; Thiel Epistolae I 379. Cf. J³ 1284 et J³ 1339.

Gelasius I (492–496) 1339 JK 676

231

(492–496) Clero, ordini et plebi Brundisii significat, quibus instructus praeceptis, quem episcopum petierint, Iulianus a se dimissus sit. – Concesso vobis quem. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 314; Thiel Epistolae I 380. – C a n . : Coll. Romana bipartita I c. 217 (Holste) ex Anselmi Coll. can. VI c. 43; Gratiani Decr. C. XII q. 2 c. 26. – R e g . : Ital. Pont. IX 399 n. 1.

1340 JK 677

(492–496) Coelestino episcopo (Histonio) praecipit, ut Iulianum diaconum in b. Eleutherii ecclesia paroechiae Histoniensis presbyterum constituat, „sciturus“ inquit „eum visitatoris te nomine, non cardinalis creasse pontificis“. Felicissimum diaconum in eadem ecclesia subroget. – Presbyteri diaconi et; (Presbyteri diacones et); (In ecclesia beati). E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 311; Thiel Epistolae I 485; Galante Fontes iuris can. 457. – C a n . : Deusdedit Coll. can. I c. 172; Gratiani Decr. D. 24 c. 3. – R e g . : Ital. Pont. IV 281 n. 1.

* 1341

(492–496) Manicheos ex urbe Roma deportari praecipit, „quorum codices ante fores basilicae s. Mariae incendio concremavit“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 255; Mommsen 116).

* 1342

(492–496) Porto Basilicas ss. Nicandri, Eleutherii et Andreae in Via Lavicana in villa Pertusa dedicat. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 255; Mommsen 117). – R e g . : Ital. Pont. II 46 n. *1. Mentio harum basilicarum est solum in Libro pontificali.

* 1343

(492–496) Basilicam s. Eufemiae martyris in civitate Tiburtina dedicat.

Roma

L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 255; Mommsen 117). – R e g . : Ital. Pont. II 78 n. *1. Mentio huius basilicae est solum in Libro pontificali.

* 1344

(492–496) Honorato episcopo Massiliensi per scripturam agnoscens fidei eius integritatem rescribit. L a u d . i n : Gennadii De vir. illustr. c. 100 (Richardson 97). Cf. Thiel Epistolae I 610.

* 1345

(492–496) Facit basilicam s. Mariae in Via Laurentina in fundum Crispinis. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 255; Mommsen 117).

† 1346 JK †632α

(492–496) Anastasio imperatori de auctoritate sacra pontificum et regali potestate exponit. – (Duo sunt imperator). C a n . : Coll. Taurinensis (Pflugk-Harttung Acta II 12 n. *33). Ex J³ 1277 (Thiel Epistolae I 350 c. II) conficta esse videtur epistola.

† 1347 JK †695

(492–496) Decernit, ut, quaecunque sacerdotes in usum ecclesiarum dederint, subsequentes pontifices nullatenus auferrre praesumant. – Illud statuendum censuimus.

232

Gelasius I (492–496) E d . : Thiel Epistolae I 613. – C a n . : Gratiani Decr. C. XVI q. 6 c. 7. Cf. c. 20 (17) Conc. Aurel. III a. 538 (MGH Conc. 1, 79; Conc. Galliae [CCSL 148A, 121]).

† 1348 JK †696

(492–496) Annotationibus in epistolas s. Pauli declarat illum non mentiri, qui fallendi animum non habet. – Beatus apostolus Paulus; (Beatus Paulus apostolus). E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 338; Thiel Epistolae I 612. – C a n . : Gratiani Decr. C. XXII q. 2 c. 5. Thiel Epistolae I 612 Pelagio haeretico ascribit.

† 1349 JK †697

(492–496) Decernit haec: „Si quis monachus fuerit, qui venerabilis vitae merito sacerdotio dignus videatur, et abbas … illum fieri presbyterum petierit, ab episcopo debet eligi et in loco, quo iudicaverit, ordinari, omnia, quae ad sacerdotis officium pertinent, vel populi vel episcopi electione provide ac iuste acturus“. – (Si quis monachus). C a n . : Gratiani Decr. C. XVI q. 1 c. 28. Cf. Thiel Epistolae I 613.

† 1350 JK †698

(492–496) „In synodo“ decernit, ut privilegia, quae intra triginta annorum spatium ab ecclesiis possessa esse noscuntur, immobiliter observentur. – (Placuit huic sanctae). C a n . : Gratiani Decr. C. XVI q. 3 c. 8. Cf. Thiel Epistolae I 613.

† 1351 JK †699

(492–496) Decernit, ut sit condemnatus „quicunque terminos sanctorum patrum et synodi universalis transmutans fidei christianae alterius novitates expositiones aut typos temere adinvenerit“. – (Si quis secundum). C a n . : Anselmi Coll. can. XI c. 38. Cf. Thiel Epistolae I 613.

† 1352 JK †699α

(492–496) Iohanni „episcopo iudicanti Soronam“ (Soranam?) declarat tribus principaliter modis in publico vel canonico iudicio veritatem cognosci. – (Carissime fili cum). C a n . : Coll. Taurinensis (Pflugk-Harttung Acta II 12 n. †34). Cf. J³ 1283.

† 1353 JK †699β

(492–496) Falsos prophetas vitandos esse demonstrat sacris scripturae sententiis. – (Dominus per Ieremiam). C a n . : Coll. Taurinensis (Pflugk-Harttung Acta II 13 n. †36).

*† 1354

(492–496) Monasterio s. Zachariae et s. Pancratii Venetiae privilegium et indulgentiam concedit. L a u d . i n : Iulii III privilegium a. 1552 mart. 26 concessum (Bozzoni Il silentio 31). – R e g . : Ital. Pont. VII/2 176 n. *†5.

Gelasius I (492–496) *† 1355

233

(492–496) Indulgentiam quotidianam 40 annorum totidemque quadragenarum et duplicem in quadragesima basilicam (s. Clementis in urbe Roma) visitantibus concedit. L a u d . i n : De basilica s. Clementis (Rondini De s. Clemente 272). – R e g . : Ital. Pont. I 44 *†1.

*† 1356

(492–496) Archiepiscopatui Ravennati privilegium concedit. L a u d . i n : J³ †2993. – R e g . : Ital. Pont. V 22 n. *†11.

1357 JK 680

(495–496) Herculentio episcopo Potentino dat negotium, ut basilicam a Trigetio (al. Frigentio) in fundo suo Sextiliano nuncupato conditam ss. Michaeli archangelo et Marco (al. Martino) confessori dedicet. „Nihil tamen“ inquit „fundator ex hac basilica sibi noverit vindicandum, nisi processionis aditum“. – Trigetius huius petitorii. E d . : Tomassetti Bull. Rom. App. I 313; Thiel Epistolae I 449. – R e g . : Ital. Pont. IX 484 n. 2. Olim ad a. 492–496.

* 1358 JK I 91

(495–496) Synodus episcoporum 70 celebratur.

Roma

L a u d . i n : J³ 1359.

? 1359 JK 700

(495–496) In synodo episcoporum 70 emittit canonem, qui – post repetitionem Damasi I papae decreti de spiritu sancto, de canone scripturae sanctae et de sedibus patriarchalibus (J³ 564) – tractat de synodis oecumenicis et de libris recipiendis et non recipiendis. – Post has omnes; Sacrosancta ecclesia post; Post propheticas et; (Sancta Romana Ecclesia). E d . : Decr. Gelasianum (Dobschütz 21); Thiel Epistolae I 454; Anastasii Biblioth. (Blanchini IV Proleg. LXI). – C a n . : Ps. Is. (Hinschius 635; Schon n. 262); Ivonis Decr. IV c. 64; Gratiani Decr. D. 15 c. 3. – R e g . : CPL 1676. Variae versiones extant. De fide dubitat Roux Pape Gelase 163, sed non sufficientibus argumentis, cf. etiam Thiel Epistolae I 44 et Langen Geschichte II 191.

1360 JK 701

(495–496) Fragmentis, quae „tomus de anathematis vinculo“ inscribuntur, docet e statutis Chalcedoniis ea tantum rata esse, quae sedes apostolica probaverit. Acacio communionem non esse redditam, quia non resipuisset. – Ne forte quod. E d . : Thiel Epistolae I 557; Schwartz Publizistische Sammlungen 7 n. 6. – C a n . : Coll. Quesn. (Migne PL 56, 617). – R e g . : CPL 1672. De traditione cf. Jasper Papal Letters 62 et 64.

1361 JK 702

(495–496) Cosmae, Severiano, Cyro, Zoilo, Eusebio, Thomae, Silvano episcopis Syriae nuntiat se monachos, qui Romae fidem contra Eutychianam haeresim catholicam professi sint, ac Iohannem et Sergium episcopos e Syriae partibus Romam venientes summo cum honore recepisse, et petit, ut eandem fidei professionem immobili Petri petrae tribuant. Miserum ecclesiae Orientalis statum, ubi haeretici inpune debachantur, dolet. Haereticos Chalcedoniae synodi decreta oppugnantes specialiter refutat, iterumque ad fidem erga patrum et ecclesiae doctrinam incitat. – Εἰ ἅπερ ἠξίωσας; Si quae recta. E d . : Thiel Epistolae I 471.

234 1362 JK 704

Gelasius I (492–496) (495–496) Valentino episcopo (Amiternino) mandat, ut ecclesiam quandam suae dioecesis dedicet, ita ut primitus donationem suscipiat et denuntiet fundatoribus, nihil eis illic reservari nisi facultatem processionis. – Si ad tuam. E d . : Löwenfeld Epp. 8 n. 15; Migne PL Suppl. 3, 756. – C a n . : Coll. Brit. 517 n. 29. – R e g . : Ital. Pont. IV 238 n. 1. Olim ad a. 495 sept.–496 apr. 13.

1363 JK 705

(495–496) Philippo et Gerontio episcopis mandat, ut Gaudiosum diaconum in presbyterum Clientensis vici ordinent. – Fratres carissimi Gaudiosum. E d . : Löwenfeld Epp. 9 n. 17; Migne PL Suppl. 3, 756. – C a n . : Coll. Brit. 517 n. 30. – R e g . : Ital. Pont. IV 145 n. 2. Cf. J³ 1296. De Gerontio (Valvense vel Ficuclense aut Cerviense) episcopo cf. Ital. Pont. IV 253 n. 1 adn.

1364 JK 706

(495–496) Palladio episcopo (Valvensi seu Sulmontino) praescribit, ut Stephano restituat presbyteratum ideo ademptum, quod sauciatus esset fugiens „propter provinciae vastitatem, quam Thusciae prae omnibus barbarorum feritas diversa sectantium et ambiguitas invexit animorum“. – Praecepta canonum quibus. E d . : Thiel Epistolae I 488. – C a n . : Coll. Brit. 517 n. 31; Ivonis Decr. VI c. 107; Gratiani Decr. D. 55 c. 12. – R e g . : Ital. Pont. IV 253 n. 1. Cf. J³ 1296.

1365 JK 707

(495–496) Gerontio et Petro (Ravennati?) episcopis scribit de viduis pupillisque praecipue tuendis. – Licet omnibus de. E d . : Thiel Epistolae I 500. – C a n . : Coll. Brit. 517 n. 32. – R e g . : Ital. Pont. V 21 n. 8. De Gerontio (Valvense vel Ficuclense aut Cerviense) episcopo cf. Ital. Pont. IV 253 n. 1 adn.

1366 JK 710

(496) Sabino (al. Fabiano) (Marcellianensi sive Consilinati) episcopo scribit baptizandorum numerum statuendum non esse, nec cathedraticum usitatum augendum. – Nec enim numerus; (Nec numerus baptizandis). E d . : Thiel Epistolae I 494. – C a n . : Coll. Brit. 518 n. 35; Ivonis Decr. I c. 56; Gratiani Decr. C. X q. 3 c. 5. – R e g . : Ital. Pont. IX 486 n. 3.

1367 JK 711

(496) Bonifatio episcopo (Veliternensi) praecipit, ut servum in ecclesiam s. Clementis elapsum impunitate a domino Petro spectabili viro promissa restituat. – Metuentes famuli dominos; (Metuendes dominos famuli). E d . : Thiel Epistolae I 505. – C a n . : Coll. Brit. 518 n. 36; Ivonis Decr. III c. 115 et XVI c. 68 (ubi Gregorio ascribitur); Gratiani Decr. C. XVII q. 4 c. 32. – R e g . : Ital. Pont. II 102 n. 1. Cum Bonifatius episcopus Veliternensis occurrat in concilio a. 499 celebrato et s. Clementis ecclesia cathedralis Veliternensis sit, Borgia Istoria 109 aliique recte putant, hanc Gelasii I epistolam ad Veliternensem episcopum vere missam fuisse.

1368 JK 712

(496) Quinigesio episcopo (Salernitano) scribit rem in litigio positam in nullam ferri posse omnino personam, „donec legitimae cognitionis eventu, cui potius debeatur, iudiciaria disceptatione possit agnosci“. – Quia res in.

Gelasius I (492–496)

235

E d . : Thiel Epistolae I 508. – C a n . : Coll. Brit. 518 n. 37; Gratiani Decr. C. XI q. 1 c. 50. – R e g . : Ital. Pont. VIII 344 n. 2.

1369 JK 713

(496) Maximo (Auximano?) et Eusebio (Fanensi?) episcopis mandat, ut exsequantur ea, quae de restituendo antiquo paroechiarum statu inter Constantium Camiscanae (al. Anuscanae, l. Camerinae?) ecclesiae episcopum et Anconitani episcopi nuntios a se decreta sint. – Licet regulis contineatur. E d . : Thiel Epistolae I 492; Löwenfeld Epp. 9 n. 18; Migne PL Suppl. 3, 757. – C a n . : Coll. Brit. 519 n. 38; Ivonis Decr. III c. 97; Gratiani Decr. C. XVI q. 3 c. 5. – R e g . : Ital. Pont. IV 195 n. 1. Fragmenta.

1370 JK 714

(496) Iocundum episcopum (Augustanum?) certiorem facit de sua sententia Stephanum contra regulas ecclesiae factum alibi diaconum, nunc ad eam ecclesiam, in qua fuerit ordinatus, debere remeare, tuncque Petrum episcopum (Ravennatem), si mallet, a proprio sacerdote per scripturam eum impetrare posse. – Certe dixi ut. E d . : Löwenfeld Epp. 10 n. 19; Migne PL Suppl. 3, 757. – C a n . : Coll. Brit. 519 n. 39. – R e g . : Ital. Pont. V 21 n. 9.

1371 JK 715

(496) Natali episcopo (al. presbytero) scribit se mandasse episcopis Dardaniae, ut obeuntes episcopos metropolitanus debeat ordinare; ipsum metropolitanum, si humana morte transierit, non nisi comprovinciales episcopi iuxta formam veterem studeant ordinare. – Quia per ambitiones. E d . : Thiel Epistolae I 436. – C a n . : Coll. Brit. 519 n. 40; Coll. Romana bipartita I c. 215 (Holste) ex Anselmi Coll. can. VI c. 39.

1372 JK 716

(496) Universos episcopos per Dardaniam constitutos instruit, ut secundum veterem consuetudinem obeuntes episcopi a metropolitano et ipse, si de vita decesserit, a comprovincialibus episcopis sacrari debeant. – Quia per ambitiones. E d . : Thiel Epistolae I 435. – C a n . : Coll. Brit. 520 n. 41; Gratiani Decr. D. 64 c. 6.

1373 JK 717

(496) Cresconio (Tudertino) et Iohanni (Spoletino) (al. et Messalae) episcopis mandat, ut examinent querelam Festi, qui affirmet, sibi Urbanum, defunctum Fulginatis civitatis antistitem, praedium perperam abstulisse. Alexandrum clericum ea, „quae in tempore actum meminit“, patefacere compellant. – Decessorum statuta sicut. E d . : Thiel Epistolae I 499; Löwenfeld Epp. 10 n. 20; Migne PL Suppl. 3, 757. – C a n . : Coll. Brit. 520 n. 42; Deusdedit Coll. can. III c. 110; Gratiani Decr. C. XXV q. 2 c. 19. – R e g . : Ital. Pont. IV 44 n. 1.

1374 JK 718

(496) Siracusio episcopo mandat, ut compellat heredes Zachaei episcopi ad redhibitionem sexaginta et duarum librarum, „quatinus recuperatis ministeriis ecclesia ornamentis propriis indigere non possit“. – Heredes antistitis Zachei. E d . : Löwenfeld Epp. 11 n. 21; Migne PL Suppl. 3, 758. – C a n . : Coll. Brit. 520 n. 43.

236 1375 JK 719

Gelasius I (492–496) (496) Maximo et Celeri (Clero) episcopis declarat: „Nihil perire credimus ecclesiasticis utilitatibus, si quae sunt aliena reddantur“. – Nihil perire credimus. E d . : Thiel Epistolae I 499. – C a n . : Coll. Brit. 520 n. 44.

1376 JK 720

(496) „In synodo“ decidit in lite inter Eucaristum (iam damnatum) et Faustum, ecclesiae Romanae defensorem, ut iniuste repetat Eucaristus sexaginta et tres solidos Fausto „ad episcopatum petendum“ solutos. – Inter Eucaristum ante. E d . : Löwenfeld Epp. 11 n. 22. – C a n . : Coll. Brit. 521 n. 45. – R e g . : CPL 1668; Ital. Pont. III 281 n. 3.

1377 JK 721

(496) Hereleuvae (Theoderici regis matri) scribit Felicem et Petrum, Nolanae ecclesiae clericos, „contra divinas humanasque leges ecclesiastica privilegia respuentes … ad iudicia publica“ convolasse, „quando imperialibus constitutis inter huiusmodi personas, quicquid sedes apostolica censuisset, decretum fuerit oportere servari. Non solum … veluti laici contra proprium praecepta regia“ depoposcisse „sacerdotem, sed etiam adhibitis barbaris … in eiusdem praesulis sui perniciem necemque“ saeviisse. Petit, ut „privilegia b. apostoli Petri, quae divinis humanisque legibus concessit antiquitas, nulla“ patiatur „subreptione convelli“. – Felicem et Petrum. E d . : Gelasii Epp. (MGH Auct. ant. 12, 390 n. 5). – C a n . : Coll. Brit. 521 n. 46. – R e g . : Ital. Pont. VIII 299 n. 5. Cf. J³ 1379 et J³ 1400.

1378 JK 722

(496) Theoderico regi scribit certum esse, eum „leges Romanorum principum, quas in negotiis hominum custodiendas esse“ praeceperit, „multo magis circa reverentiam b. Petri … velle servari“. – Certum est magnificentiam. E d . : Thiel Epistolae I 489; Gelasii Epp. (MGH Auct. ant. 12, 391 n. 6). – C a n . : Coll. Brit. 522 n. 47; Ivonis Decr. IV c. 180; Gratiani Decr. D. 10 c. 12.

1379 JK 723

(496) Gerontio et Iohanni (Ariminensi) episcopis scribit Serenum episcopum (Nolanum) contumeliis compulsum ad comitatum domini regis venire, omnibus solatiis adiuvandum esse. – Frater et coepiscopus. E d . : Thiel Epistolae I 489; Gelasii Epp. (MGH Auct. ant. 12, 391 n. 7). – C a n . : Anselmi Coll. can. VI c. 109. – R e g . : Ital. Pont. VIII 299 n. 7. De Gerontio (Valvense vel Ficuclense aut Cerviense) episcopo cf. Ital. Pont. IV 253 n. 1 adn. Altera epistola eisdem Gerontio et Iohanni directa in Coll. Brit. (J³ 1396) traditur.

1380 JK 724

(496) Iohanni episcopo (Vibonensi) significat Asellum archidiaconum a munere submotum esse, quod in episcopi interfecti locum succedere intendens necem illius non nuntiasset. – Nos ausus impii; (Comperimus autem quod). E d . : Thiel Epistolae I 449. – C a n . : Coll. Brit. 522 n. 48a; Ivonis Decr. X c. 13. – R e g . : Ital. Pont. X 150 n. 1.

1381 JK 725

(496) Maiorico (Tempsano?) et Iohanni (Vibonensi) episcopis delegat visitationem ecclesiae Scyllacenorum, quam propter caedem geminatam pontificum iure proprii pontificis privat. Praecipit, ne „corporis sacri“ portionem sine „calicis sacri cruore“ sumi patiantur. – Ita nos Scyllacenorum; (Comperimus autem quod).

Gelasius I (492–496)

237

E d . : Thiel Epistolae I 450. – C a n . : Fragmentum primum continent Deusdedit Coll. can. I c. 171; Ivonis Decr. II c. 89 et X c. 18; Gratiani Decr. C. XXV q. 2 c. 25; fragmentum alterum praebent Coll. Brit. 522 n. 48b; Gratiani Decr. de cons. D. II c. 12. – R e g . : Ital. Pont. X 42 n. 2. De tempore cf. epistolam de eadem re J³ 1380.

1382 JK 726

(496) Anastasio (episcopo Luceriae? presbytero?) Maximum et Ianuarium parentibus orbatos commendat. – Defensionis propriae desolatis; (Desolatis propriae defensionis). E d . : Thiel Epistolae I 500. – C a n . : Coll. Brit. 522 n. 49; Gratiani Decr. D. 87 c. 2.

1383 JK 727

(496) Crispino et Sabino (Marcellianensi) episcopis Silvestrum et Faustinianum clericos Grumentinos commendat. – Silvester et Faustinianus. E d . : Thiel Epistolae I 389. – C a n . : Coll. Brit. 523 n. 50; Ivonis Decr. VI c. 108; Gratiani Decr. C. XI q. 1 c. 13. – R e g . : Ital. Pont. VIII 374 n. 2.

1384 JK 728

(496) Zeiae (al. Ezechiae) comiti commendat Silvestrum et Faustinianum quondam a domino manumissos clericorumque ordini adscriptos nunc ab illius herede Theodora repetitos, atque ab archidiacono Grumentino contra leges civili iudicio permissos. – Christianis gratum semper. E d . : Thiel Epistolae I 390. – C a n . : Coll. Brit. 523 n. 51; Gratiani Decr. C. XI q. 1 c. 12. – R e g . : Ital. Pont. VIII 374 n. 3. Cf. J³ 1310.

* 1385

(496) Rustico (Menturnensi) et Fortunato (Suessano) episcopis scripta dirigit, ut visitationem congruam ecclesiae Foropopiliensi reddant, cuius rector a clericis atque laicis gravi quadam necessitate vexari dicitur. L a u d . i n : J³ 1386. – R e g . : Ital. Pont. VIII 98 n. *1.

1386 JK 729

(496) Rusticum (Menturnensem) et Fortunatum (Suessanum) episcopos observare iubet, num Foropopiliensis episcopus comitiali morbo laboret. – Nuper Foropopiliensis ecclesiae. E d . : Thiel Epistolae I 487. – C a n . : Coll. Brit. 523 n. 52. – R e g . : Ital. Pont. VIII 266 n. 2. Hoc rescriptum ad Forum Popili Campaniae, non ad episcopatum eiusdem nominis in regione Aemiliae situm respicit, ut iam observavit Thiel Epistolae I 487 n. 1; cf. etiam Ital. Pont. V 132.

1387 JK 730

(496) Rufino (al. Leontio) (Canusino) et Petro (Tarentino) episcopis dicit: „Quisquis in negotiis suis nostri nominis intercessione sperat sibi remedia posse conferri, prona nos convenit animositate praestare“. – Quisquis in negotiis. E d . : Thiel Epistolae I 500. – C a n . : Coll. Brit. 523 n. 53; Gratiani Decr. D. 87 c. 3. – R e g . : Ital. Pont. IX 339 n. 3.

1388 JK 731

(496) Laurentio „testatoris arbitrium“ servare iubet. – Consideratio ecclesiasticae utilitatis. E d . : Thiel Epistolae I 500. – C a n . : Coll. Brit. 524 n. 54; Gratiani Decr. C. XVI q. 1 c. 15.

238 1389 JK 732

Gelasius I (492–496) (496) Iohanni episcopo Vibonensi (al. Vivanensi, Viennensi) nuntiat, Felicem, criminum quorundam ab Heorthasio viro spectabili convictum, in custodia haberi. – Uxor Felicis et. E d . : Thiel Epistolae I 506. – C a n . : Coll. Brit. 524 n. 55; Ivonis Decr. XVI c. 77; Gratiani Decr. C. XVII q. 4 c. 33. – R e g . : Ital. Pont. X 151 n. 3.

1390 JK 733

(496) Maiorico (Tempsano?), Sereno (Nolano), Iohanni (Vibonensi) episcopis scribit, Dionysios ob turbata iura ecclesiae Vibonensis excommunicandos publicisque legibus interrogandos esse, quique communionem sacram illis ministraverit, Coelestinum presbyteratu privandum. – Coelestinus presbyter fratris; Caelestinus vero presbyter; Qui et humanis; Quapropter Dionysii qui. E d . : Thiel Epistolae I 453. – C a n . : Coll. Brit. 524 n. 56; Deusdedit Coll. can. III c. 98; Ivonis Decr. III c. 150 et IV c. 85; Gratiani Decr. C. XII q. 2 c. 24. – R e g . : Ital. Pont. X 42 n. 3.

1391 JK 734

(496) Fortunatum episcopum (Suessanum) excitat contra Olympium diaconum latronis instar pupillaria bona avertentem. – Irreligiosum prorsus et. E d . : Thiel Epistolae I 501. – C a n . : Coll. Brit. 524 n. 57; Ivonis Decr. VI c.109; Gratiani Decr. D. 87 c. 5. – R e g . : Ital. Pont. VIII 269 n. 3.

1392 JK 735

(496) Helpidium episcopum Volaterranum Ravennam profecturum reprehendit, cum „canones evidenter praecipiant, nullum omnino pontificem, nisi“ ipso viso atque consulto, „ad comitatum debere contendere“. Quod a Pistoriensi, Lucensi, Faesulano episcopis factum scribit. – Quo ausu qua; (Sacrosancta religio quae). E d . : Thiel Epistolae I 486. – C a n . : Coll. Brit. 524 n. 58; Deusdedit Coll. can. I c. 170; Ivonis Decr. II c. 90; Gratiani Decr. C. XXIII q. 8 c. 26. – R e g . : Ital. Pont. III 281 n. 4. .

1393 JK 736

(496) Epiphanio episcopo (Beneventano) scribit sacrilegos ab ecclesiis esse prohibendos. – Ad episcopos ceteros. E d . : Thiel Epistolae I 504. – C a n . : Coll. Brit. 525 n. 59; Ivonis Decr. III c. 119; Gratiani Decr. C. XVII q. 4 c. 11. – R e g . : Ital. Pont. IX 50 n. 3.

1394 JK 737

(496) Victori (Neapolitano), Constantino (Capuano), Martyrio (Terracinensi?), Felicissimo (Caudino), Sereno (Nolano), Timotheo (Abellinensi) episcopis scribit Benenatum et Maurum municipes Beneventanos, si revera quemdam curialem ex asylo ecclesiae vi abduxerint, ab Epiphanio episcopo Beneventano merito excommunicatos esse. Quibus omnes vult ecclesias praecludi. – Frater et coepiscopus. E d . : Thiel Epistolae I 504. – C a n . : Coll. Brit. 525 n. 60; Ivonis Decr. III c. 120; Gratiani Decr. C. XVII q. 4 c. 10. – R e g . : Ital. Pont. IX 50 n. 4.

1395 JK 738

(496) Honorio episcopo (Dalmatiae?) commendat curam de egentibus et mandat, ut rescindat testamentum ab Ampliato ecclesiae servo factum. – Illud etiam sinceritatem; (Divinae retributionis memor). E d . : Thiel Epistolae I 499. – C a n . : Coll. Brit. 525 n. 61; Ivonis Decr. XVI c. 111; Gratiani Decr. D. 87 c. 4.

Gelasius I (492–496) 1396 JK 739

239

(496) Gerontio, Iohanni (Ariminensi), Germano (Pisaurensi), Petro (Ravennati) episcopis haec scribit: „Si illic, ubi haec acta sunt, praesentibus utrisque constiterit, et satisfecisse Stephanum et supplicatione suscepta eum, qui male tractatus est, ignovisse, semel in ablatione remissa (al. abolitione missa) punitio recidivo dolore non debet iterari“. – Si illic ubi; Divina clementia dimissa. E d . : Thiel Epistolae I 507; Migne PL Suppl. 3, 759. – C a n . : Coll. Brit. 525 n. 62. – R e g . : Ital. Pont. V 22 n. 10. De Gerontio (Valvense vel Ficuclense aut Cerviense) episcopo cf. Ital. Pont. IV 253 n. 1 adn. et Ital. Pont. VIII 299 n. 7 adn.

1397 JK 740

(496) Iustinum archidiaconum (Volaterranum) et Faustum defensorem de socio in gubernatione ecclesiae Volaterranae subrogato docet. Ne cuique clerico praedium pro portione sua disputent vetat. Proventuum summam in quattuor partes dispertiendam esse decernit. – Vobis enim et. E d . : Thiel Epistolae I 498. – C a n . : Coll. Brit. 525 n. 63; Gratiani Decr. C. XII q. 2 c. 23. – R e g . : Ital. Pont. III 281 n. 5.

1398 JK 741

(496) Iustino archidiacono (Volaterrano) et Fausto defensori mandat, ut alienata ecclesiae Volaterranae bona recolligant et gubernent. – Volaterranae ecclesiae actus. E d . : Thiel Epistolae I 496. – C a n . : Coll. Brit. 526 n. 64; Ivonis Decr. III c. 151; Gratiani Decr. C. XII q. 2 c. 25. – R e g . : Ital. Pont. III 281 n. 6.

1399 JK 742

(496) Siracusio, Constantino (Otriculano), Laurentio (Trebensi) episcopis haec scribit: „Iudas, qui iudaicae professionis exsistit, mancipium iuris sui, quod ante paucos annos se asserit comparasse, nunc ad ecclesiam Venefranam confugisse suggessit, … eo quod dicat, sibi ab infantia christiano nuper a praefato domino signaculum circumcisionis infixum“. Mandat, ut rem cognoscant. – Iudas qui Iudaicae. E d . : Thiel Epistolae I 506. – C a n . : Coll. Brit. 526 n. 65; Ivonis Decr. XIII c. 113; Gratiani Decr. C. XVII q. 4 c. 34. – R e g . : Simonsohn Apostolic See 1 n. 2 (ad a. 492 – 496); Ital. Pont. VIII 239 n. 1.

1400 JK 743

(496) Quinigesio (Salernitano) et Constantino (Capuano) episcopis significat Felicem et Petrum clericos Nolanos, qui „contumaciter et contra constitutum rebelles ad comitatum filii (sui) regis“ se contulissent, et Serenum episcopum Nolanum iniuriis affecissent, a Theoderico rege „ad (suum, i. e. Gelasii) examen“ remissos esse. – Felix et Petrus. E d . : Thiel Epistolae I 490; Gelasii Epp. (MGH Auct. ant. 12, 391 n. 8). – C a n . : Deusdedit Coll. can. IV c. 98. – R e g . : Ital. Pont. VIII 299 n. 6.

* 1401 JK I 95

(496) nov. 19 Moritur. Sepelitur in basilica s. Petri (XI kal. dec.).

Roma

L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 255; Mommsen 117sq.); Mariani Scotti Chron. (MGH SS 5, 537).

Anastasius II (496–498) * 1402 JK I 95

(496 nov. 24) Consecratus esse videtur hoc die dominico. „Sedit a. I m. XI d. XXIIII … temporibus Theoderici regis“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 258; Mommsen 119). De tempore cf. Thiel Epistolae I 614. Sedebat secundum catalogos paene omnes a. 1 m. 11 d. 24. Neque amplius, quam a. 1 m. 11 d. 26 numerat Kaltenbrunner a 496 nov. 24 usque ad 498 nov. 19, quo sepultus esse fertur Anastasius. De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 96.

1403 JK 744

(496) Anastasium imperatorem de inito pontificatu certiorem facit. Legatos mittit Cresconium et Germanum episcopos. Petit, ut „sedes b. Petri in universali ecclesia assignatum sibi a domino Deo teneat principatum“, neve „propter unum mortuum diutius tunica illa Salvatoris, desuper contexta per totum, malae sortis patiatur incertum“. Acacii nomen taceri, Alexandrinosque ad catholicam fidem revocari vult, sed addit: Agnoscat imperator, „quod nullum de his, vel quos baptizavit Acacius, vel quos sacerdotes sive levitas secundum canones ordinavit, ulla eos ex nomine Acacii portio laesionis attingat“. – Exordium pontificatus mei. E d . : Thiel Epistolae I 615. – C a n . : Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 311); Fornasari Coll. Mutinensis 319 n. 41/1; Coll. Hispana n. 84 (González); Ps. Is. (Hinschius 654; Schon n. 269). De c. VII et VIII, partim et verbis quibusdam mutatis a Gratiani Decr. D. XIX c. 8 receptis, cf. Thiel Epistolae I 620 adn. 30. Cf. etiam epistolam Leonis IV (JE 2611 et Böhmer/Herbers n. 95).

* 1404

(496–497) dec. Roma Facit ordinationem unam in urbe Roma per m. dec., presbyteros XII; episcopos per diversa loca XVI. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 258; Mommsen 119).

1405

(497) Festo patricio, Cresconio et Germano episcopis, legatis ab urbe Roma Constantinopolim destinatis, apocrisiarii Alexandrinae ecclesiae libellum dant. E d . : Thiel Epistolae I 628; Coll. Avellana n. 102 (CSEL 35, 468). A Dionysio Exiguo latine conversum esse adnotat Thiel.

1406 JK 746

(497) Laurentio de Lignido episcopo respondet gaudere se, quod in Thessalonicensi ecclesia vel in aliis similiter recitata epistola praedecessoris sui de excessibus Acacii cuncti eidem anathema dixerint. Formulam fidei suae, cum episcopis Illyricis communicandam ascribit, ut „mos est Romanae ecclesiae sacerdoti noviter constituto“. De (Anastasio) imperatore bona sperat. – In prolixitate epistolae. E d . : Coll. Avellana n. 81 (CSEL 35, 225). – R e g . : CPL 1610. Antiquae collectiones Gelasio I hanc epistolam adscripserunt, cf. Thiel Epistolae I 82.

Anastasius II (496–498) 1407 JK 747

241

(497) Ursicino (episcopo) fidem suam de natura Christi exponit. – Nam principium Deus; (Confitemur ergo Dominum); (Nunquam autem per). E d . : Thiel Epistolae I 627; ACO II/5 148 n. 14. Fragmenta una voce consentientia partibus alterae Gelasio I olim adscriptae epistolae (Coll. Avellana 226sq. [CSL 35]) genuina esse fide codicum probatorum demonstrat Thiel Epistolae I 84.

† 1408 JK 745

(497) Clodoveo (Francorum regi) inter initia pontificatus sui sacris christianis imbuto gratulatur litteris Eumerio presbytero datis. Monet, ut assit ecclesiae, „nam“ inquit „refrigescit caritas multorum, et malorum hominum versutia navicula nostra feris fluctibus agitatur et despumantibus undis pertunditur“. – Tuum gloriose fili. E d . : Thiel Epistolae I 623; Rahner Papstbriefe 67. Ab Ieronimo Vignier saec. XVII hanc epistolam confictam esse suadet Havet Questions 258 et 261.

* 1409

(496 nov. 24–498 nov. 17) Ab Anastasio Avitus episcopus Viennensis aliquid per subreptionem impetrat, forte dignitatem metropolitanam quarundam ecclesiarum provinciae Viennensis. L a u d . i n : J³ *1410 et J³ 1421. – R e g . : Gall. Pont. III/1 70 n. *34.

* 1410 JK *748

(496–498) Inter Arelatensem et Viennensem ecclesias „aliqua contra veterem consuetudinem iubet observari decessorum suorum videlicet ordinationem transgrediens“ Viennensemque episcopum fovens. L a u d . i n : J³ 1421 et J³ 1423.

* 1411

(496–498) Facit confessionem b. Laurentii martyris ex argento. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 258; Mommsen 119). De loco cf. Duchesne Lib. pont. I 246 adn. 8.

† 1412 JK †750

(496–498) Decernit haec: „Qui potest obviare et perturbare perversos, et non facit, nihil est aliud, quam favere eorum impietati“. – Qui potest obviare. E d . : Thiel Epistolae I 638. – C a n . : Gratiani Decr. C. XXIII q. 3 c. 8. Est c. 21 Damasi epistola ad Stephanum (J³ †573).

1413 JK 751

(498) Universos episcopos per Galliam constitutos hortatur, ut obsistant falsae in Gallia exortae doctrinae, „ut parentes humano genere, ut ex materiali faece tradunt corpora, ita etiam vitalis animae spiritum tribuant“. – Bonum atque iucundum. E d . : Thiel Epistolae I 634; Migne PL Suppl. 3, 794.

* 1414 JK I 96

(498) nov. 19 Sepelitur in basilica b. Petri apostoli (XIII kal. dec.).

Roma

L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 258; Mommsen 119). Anastasii consecrationem si ad 496 nov. 24 recte retulit Kaltenbrunner, eum 498 nov. 17 mortuum esse oportet. Mariani Scotti Chron. (MGH SS 5, 537) praebet „V kal. iun.“. Cf. Epitaphium ap. Rossi Inscriptiones II 126 (teste Duchesne Lib. pont. I 259 adn. 5).

Symmachus (498–514) cui accedit: Laurentius (498–507) * 1415 JK I 96 et 100

498 nov. 22 Roma Consecratur in basilica Constantiniana. Eodem die Laurentius (antipapa) auctore Festo senatore Romano Constantinopoli Romam reverso electus in basilica b. Mariae consecratur. Symmachus „sedit a. XV m. VII d. XXVII … temporibus Theoderici heretici (regis) et Anastasii Euthiciani augusti a d. X kal. dec. usque in d. XIIII kal. aug.“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 260; Mommsen 120); Thiel Epistolae I 639. Laud. et in Theodori Anagnostae Hist. eccl. Epitoma 461 (GCS 54, 129). De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 55 et 97. De schismatis chronologia cf. Wirbelauer Zwei Päpste, praes. 9–43.

* 1416 JK I 96

(499 ca. ian.) Ravenna Remoto Laurentio (antipapa) Symmachus sancitur a Theoderico rege sic decernente, „ut, qui prior ordinatus fuisset, vel ubi pars maxima cognosceretur (favere), ipse sederet in sede apostolica(m)“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 96 et 260; Mommsen 120). Maiorem Symmachi quam Laurentii fuisse partem prodit Theodori Anagnostae Hist. eccl. Epitoma 462 (GCS 54, 130). Fragm. Laurentianum (Duchesne I 44; Mommsen p. IX) addit Symmachum „multis pecuniis“ obtinuisse. De re cf. Wirbelauer Zwei Päpste 17sq.

1417 JK I 96

(499 mart. 1) Roma, S. Pietro Synodus Italorum episcoporum 72 in basilica b. Petri apostoli a Symmacho ad id convocata celebratur, ut episcopalis ambitus et confusionis incertus vel popularis tumultus, tempore ordinationis ipsius exortus, in futurum possit amputari. Itaque de „Romani episcopi ordinatione“ statuunt: 1) „Ut si presbyter aut diaconus aut clericus, papa incolumi et eo inconsulto, aut subscriptionem pro Romano pontificatu commodare, aut pittacia promittere, aut sacramentum praebere tentaverit, aut aliquod certe suffragium polliceri, vel de hac causa privatis conventiculis factis deliberare atque decernere, loci sui dignitate atque communione privetur“; „pari severitate feriendo“ eum, „qui hoc, vivo … pontifice, quolibet modo fuerit ambisse convictus, aut certe tentasse; omnibus pariter huius culpae reis anathematis poena plectendis“. 2) „Si … transitus papae inopinatus evenerit, ut de sui electione successoris … non possit ante decernere, siquidem in unum totius inclinaverit ecclesiastici ordinis electio, consecretur electus episcopus“. Discrepantibus sententiis pars maior vincat. 3) Huius legis violatores qui indicaverit, praemio donetur. 4) Laurentius (antipapa) remotus a Symmacho episcopus Nucerinus constitutur (Post cons. Paulini sub d. kal. mart. in bas. b. Petri). – (Si quod absit); (Si quis autem). E d . : Thiel Epistolae I 641; Acta Synhodi a. 499 (MGH Auct. ant. 12, 399). – C a n . : Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 255); Ps. Is. (Hinschius 657; Schon n. 271). – R e g . : CPL 1678,1.

Symmachus (498–514), cui accedit: Laurentius (498–507)

243

Actorum synodalium c. 4 et transcriptionis c. 5 (Thiel Epistolae I 646sq.) extant sub Symmachi nomine in Coll. Taurin. (Pflugk-Harttung Acta II 404 n. VI). De re cf. Borgolte Petrusnachfolge 63sq. et Wirbelauer Zwei Päpste 13sq.

* 1418 JK I 96 et 100

(499 ca. mart. 1) Nocera Laurentius (antipapa) Nuceriae moratur, dum in Symmachi synodo episcopus Nucerinus constituitur. L a u d . i n : Fragm. Laurentianum (Duchesne I 44sq.; Mommsen p. IX); Lib. pont. (Duchesne I 260; Mommsen 121); Thiel Epistolae I 641. – R e g . : Ital. Pont. VIII 305 n. *2.

† 1419 JK 752

(499) oct. 15 Liberio patricio de Marcellino electo episcopo Aquileiensi gratulatur (XVIII kal. nov., ind. VIII). – Cum pro veneranda; Dum pro veneranda. E d . : Migne PL 62, 49. – C a n . : Ps. Is. (Hinschius 685; Schon n. 277a). – R e g . : Ital. Pont. VII/1 20 n. †8. Est vero Magni Felicis Ennodii genuina epist. V 1 (MGH Auct. ant. 7, 153 n. 174) a Ps. Is. Symmacho perperam adscripta. De Marcellino cf. J³ 1437. Jaffé hanc epistolam non spuriam habuit. De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 168.

* 1420

(499 ante oct. 21) Apud Symmachum Aeonius episcopus Arelatensis conqueritur, quod (Avitus) Viennensis episcopus de apostolica sede praesidente Anastasio per subreptionem aliqua meruerit. L a u d . i n : J³ 1421. – R e g . : Gall. Pont. III/1 70 n. *35.

1421 JK 753

499 oct. 21 (vel 30) (Roma) Aeonio episcopo Arelatensi scribit, ut et ipse et (Avitus) Viennensis episcopus nuntios Romam mittant, ne sibi accidat, ut temere decidat de eorum controversia (Sub d. XII kal. nov. post cons. Paulini). – Movit equidem nos. E d . : Thiel Epistolae I 654; MGH Epp. 3, 33 n. 23; Gallia christiana novissima III 46 n. 93 (partim). – R e g . : Gall. Pont. III/1 70 n. 36. Legationem non peractam esse docet J³ 1423.

* 1422

(500 ante sept. 29) Symmacho Aeonius episcopus Arelatensis per litteras mandataque a Crescentino presbytero delata notificat inter Arelatensem et Viennensem ecclesias aliquod luctamen de ordinandis episcopis in vicinis civitatibus ortum esse. L a u d . i n : J³ 1423. – R e g . : Gall. Pont. III/1 71 n. *37.

1423 JK 754

500 sept. 29 (Roma) Aeonio episcopo Arelatensi „de ordinandis episcopis in vicinis civitatibus“ iura, Viennensis ecclesiae gratia ab Anastasio II imminuta restituit. Pascha anni sequentis indicit in d. 25 m. mart (Dat. III kal. oct., iterum post cons. Paulini iun. viri clarissimi.). – Dilectionis tuae litteras. E d . : Thiel Epistolae I 655; MGH Epp. 3, 34 n. 24; Gallia christiana novissima III 47 n. 94 (partim). – R e g . : Gall. Pont. III/1 71 n. 38.

* 1424 JK I 97

(500) Theoderico regi obviam venit (Patricio et Hypatio coss.).

(Roma) extra urbem

L a u d . i n : Theodericiana c. 65 (MGH Auct. ant. 9, 324; König Aus der Zeit Theoderichs 83); Cassiodori Chron. a. 500 (MGH Auct. ant. 11, 160). Cf. Näf Fulgentius 438–440 et Vitiello Teoderico praes. 74–81.

244 * 1425 JK I 97

Symmachus (498–514), cui accedit: Laurentius (498–507) (501 in.) Rimini Arimini commoratur iussu Theoderici regis accusatus per Festum et Probinum multis criminibus (violatae castitatis, possessionum ecclesiae dissipatarum). L a u d . i n : Fragm. Laurentianum (Duchesne I 44; Mommsen p. X). Inserendum ad a. 501, quia legitur accidisse „post aliquot annos“ in Fragm. Laurentiano vel „post annos vero IIII“ in Lib. pont. (Duchesne I 96 et 260; Mommsen 121). De tempore et re cf. Wirbelauer Zwei Päpste 17sq.

* 1426 JK I 97

(501 in.) Rimini „Promeridianis horis super litus maris ambulans vidit mulieres inde transire, cum quibus accusabatur in scelere, quae comitatum petebant regia iussione“. „Nocte media“ Romam profugit. L a u d . i n : Fragm. Laurentianum (Duchesne I 44; Mommsen p. X).

* 1427 JK I 97

(501 in.) Romam revertitur et „intra b. Petri septa“ se concludit.

Roma

L a u d . i n : Fragm. Laurentianum (Duchesne I 45; Mommsen p. X).

* 1428 JK *755

(501 in.) Theoderico regi de cogenda synodo assentitur. L a u d . i n : Acta synodi a. 501 (Mansi Conc. 8, 248; Thiel Epistolae I 659).

* 1429 JK I 98

(501 in.) Roma „Ab omnibus episcopis et presbyteris et diaconibus et omni clero vel plebe reintegratur sedi apostolicae cum gloria apud b. Petrum sedere praesul“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 260; Mommsen 121).

* 1430 JK I 100

(501 in.) Roma Laurentius (antipapa), cum Symmachus apud Theodericum regem postulatus est, eo tempore Romam revocatus schisma redintegrat. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 260; Mommsen 121).

* 1431 JK I 97

(501 ca. mart. 25) Petrus episcopus Altinensis Romam ingreditur, a Theoderico rege cleri rogatu missus, ut diebus paschalibus visitatoris munere fungeretur. L a u d . i n : Fragm. Laurentianum (Duchesne I 44; Mommsen p. X); Lib. pont. (Duchesne I 260; Mommsen 121). De tempore cf. Wirbelauer Zwei Päpste 21.

* 1432 JK I 97

(501 mart.–iul.) Roma Synodi a Theoderico rege convocatae conventus primus in basilica Iulii, in quo Symmachus se nisi remoto visitatore (Petro episcopo Altinensi) „statuque pristino“ sibi reddito causam dicturum negat. Qua de re ad regem refertur. L a u d . i n : Acta synodi a. 501 (Thiel Epistolae I 657). – C a n . : Ps. Is. (Hinschius 662; Schon n. 273). Hunc conventum a. 501 „post sanctam festivitatem“ paschalem, i.e. post d. 25 m. mart., et ante d. 8 m. aug. habitum esse liquet e Fragm. Laurentiano (Duchesne I 4; Mommsen p. X) et e Theoderici epistola scripta „sub d. VI id. aug. Rufo Magno Fausto Avieno cons.“ (Mansi Conc. 8, 253; Migne PL 72, 1111; Thiel Epistolae I 670). Tertium (aut quartum) huius synodi conventum non a. 501, sed a. 502 celebratum esse et una cum illo d. 6 m. nov. eiusdem anni ad unam eandemque synodum pertinere, censent Vogel Kirchensynode 400sq. et Stöber Quellenstudien 290sq.; cf. econtra Langen Geschichte 226 et Wirbelauer Zwei Päpste 21–34.

Symmachus (498–514), cui accedit: Laurentius (498–507) * 1433 JK I 97

245

(501 ca. sept. 1) Roma Ad synodi eiusdem anni conventum secundum in „Hierusalem basilicam Sessoriani palatii“ accedens ab adversariis male tractatur. Tum ad b. Petri septa confugit, in synodumque denuo ire recusat. L a u d . i n : J³ *1432. In kal. sept. conventum hunc indixit Theodericus rex in epistola sua (cf. J³ *1435).

† 1434 JK 756

501 oct. 13 (Roma) Avito (episcopo Viennensi) scribit, ne aegre ferat litteras ad Aeonium episcopum Arelatensem nuper missas; in his enim se „inaudita parte et absque competenti instructione“ posse iudicium fieri negasse. Anastasii II decretum si „rationabiliter“ esse factum demonstretur, se gavisurum affirmat. Rationes afferri iubet (III id. oct. Avieno et Pompeio coss.). – Non debuit caritatem. E d . : Thiel Epistolae I 656; Rahner Papstbriefe 24. – R e g . : Gall. Pont. III/1 71 n. †39b; Gallia christiana novissima III n. 96, c. 48. Epistolam ab Hieronymo Vignier saec. XVII confictam esse probat Havet Questions 206 et 261. De fide cf. et Rahner Papstbriefe 27sqq.

* 1435 JK I 100

(501 ca. oct.) Ravenna Laurentius (antipapa) Ravennae „moratur Symmachi violentiam persecutionemque declinans“. L a u d . i n : Fragm. Laurentianum (Duchesne I 45; Mommsen p. IX).

1436 JK I 98

(501) nov. 6 Roma, S. Pietro Synodus episcoporum 81 in basilica b. Petri apostoli celebratur, in qua ea, quae Symmachi accusandi ansam dederat, lex post Simplicii mortem a Basilio praefecto praetorio et patricio agente vices regis Odoacris lata et in ecclesia b. Petri ab episcoporum synodo confirmata: Ne pontifici Romano liceat ecclesiae bona alienare, rescinditur, propterea quod a laico et sine ipsius Romani pontificis auctoritate condita sit. Similem deinde auctore Symmacho sanciunt legem: „Ut nulli apostolicae sedis praesuli … liceat praedium rusticum … sub perpetua alienatione vel commutatione ad cuiuslibet iura transferre“. „Sane tantum domus in quibuslibet urbibus constitutae, quarum statum necesse est expensa non modica sustentari, acceptis … reditibus, … commutentur (al. commodentur)“. Presbyteros diaconosque Romanos eadem lege astringunt. Reliquis de ecclesiis statuunt, ut suum quaeque morem retineat (Flavio Avieno iun. cons. sub d. VIII id. nov. in bas. b. Petri). – Bene quidem fraternitas; (Nulli praesuli Romano); (Sancimus ne unquam). E d . : Thiel Epistolae I 682; Acta Synhodi a. 502 (MGH Auct. ant. 12, 438). – C a n . : Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 328); Ps. Is. (Hinschius 659; Schon n. 272); Coll. Taurinensis (PflugkHarttung Acta II 14 n. *39–*40). – R e g . : CPL 1678; Ital. Pont. I 5 n. 1. Olim ad 502 nov. 6, cf. Wirbelauer Zwei Päpste 21–34. Subscripserunt episcopi 63, quamvis initium synodicae nomina plus quam centum enumeret. Excerpta seu transcriptiones c. 4 et 7–8 actorum synodalium (Thiel Epistolae I 690–692) extant in forma Symmachi decretorum redacta in Coll. Taurin. (Pflugk-Harttung Acta II 14 n. *39–*40).

1437

(501 post nov. 6) Symmacho Ennodius (diaconus Mediolanensis) scribit de legatione ad Marcellinum episcopum (Aquileiensem) directa. E d . : Ennodii ep. IV 1 (MGH Auct. ant. 7, 129 n. 117; Thiel Epistolae I 696; CSEL 6, 97; Gioanni II 40). Legationem post synodum a. 501 nov. 6 habitam directam esse credit Gioanni II 105. Thiel litteras ad a. 507 ponit, ante quem annum Marcellinum mortuum esse constat.

246 1438 JK I 98

Symmachus (498–514), cui accedit: Laurentius (498–507) (502 oct. 23) Roma, apud urbem In synodi conventu tertio seu synodo Palmari restituitur Symmachus „totaque causa Die iudicio reservatur“. Petrus episcopus Altinensis a Theoderico rege ecclesiae Romanae visitator constitutus et Laurentius (antipapa) damnantur (X kal. nov. Rufo Magno Fausto Avieno cons.). – Cum ex diversis. E d . : Thiel Epistolae I 657; Acta Synhodi a. 501 (MGH Auct. ant. 12, 426). – C a n . : Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 333). – R e g . : CPL 1678; Ital. Pont. VII/2 88 n. *2. Cf. Victoris Tunnunensis Chron. (CCSL 173A, 24): „Laurentius … dum Noceriae civitatis episcopus (al. episcopatu) nollet esse contentus, synodo Romae facta a coetu est sacerdotali proiectus“. Mommsen (MGH Auct. ant. 13, 540) cons. Rufii Magni Fausti Avieni ad synodum a. 501 ponit. Sed in his de sententiis contra Petrum ep. Altinensem prolatis nulla fit mentio: propterea autumat Duchesne Lib. pont. I 264 eam postea editam esse, quem et Wirbelauer Zwei Päpste 21–34 sequitur.

* 1439

(502 post oct. 23) Avito episcopo Viennensi exemplar decretorum synodi Romanae (oct. 23 habitae) mittit. L a u d . i n : Aviti ep. ad Faustum et Symmachum senatores (Aviti Opp [MGH Auct. ant. 6/2, 64 n. 34]; Aviti Viennensis Epistulae [Shanzer/Wood] 160). – R e g . : Gall. Pont. III/1 72 n. *40. De tempore cf. Gall. Pont.

† 1440 JK I 98

(502 post oct. 23) Decernit: 1) officium sacerdotii non confert, sed adimit licentiam delinquendi; 2) ante tempus sententiae non licet clericis ab episcopo suo discedere; 3) provincialia concilia sine Romani pontificis praesentia pondere carebunt; 4) prima sedes nullius iudicio subiaceat; 5) monitoris personam recte non suscipit, qui verbis, non operibus docet. – (Non nos beatum); (Nonne directa sunt); (Concilia sacerdotum ecclesiasticis); (Aliorum hominum causas); (Nemo recte monitoris). C a n . : Gratiani Decr. D. 40 c. 1 et C. VIII q. 4 c. 1 et D. 17 c. 6 et C. IX q. 3 c. 14 et D. 81 c. 2. Extant quinque fragmenta apud Gratianum Symmacho adscripta, quae recte sunt verbatim ex Ennodii Libello pro synodo hausta (MGH Auct. ant. 7, 52 et 57 et 60 et 61 et 65; cf. J³ †1444), qua de re et hic post synodum Palmarem sunt inserta.

* 1441

(ca. 502) Ennodii (diaconi Mediolanensis) precibus negotium „venerabilis memoriae Marii“ cuiusdam cum sancta ecclesia „legitima pactione“ decidit. L a u d . i n : J³ 1495. De tempore cf. Gioanni Ennodii ep. II 118 adn. 3.

* 1442 JK I 100

(502) Laurentius (antipapa) Romam redit.

Roma

L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 260; Mommsen 121). Fragm. Laurentianum (Duchesne I 45; Mommsen p. X) mentione synodi a 501 facta, ita pergit: „Clerus ergo et senatus electior, qui consortium vitaverat Symmachi, petitionem (Theoderico) regi pro persona Laurentii dirigit, qui eo tempore Ravennae morabatur, …, ut ipse Romanae praesederet ecclesiae, ubi dudum fuerat summus pontifex ordinatus: Quia hoc et canonibus esse adfixum, ut unusquisque illic permaneat, ubi primitus est consecratus antistes, vel si quibusdam commentis exinde remotus fuerit, eum modis omnibus esse revocandum. Sic Laurentius ad urbem veniens per annos circiter quattuor Romam tenuit ecclesiam, per quae tempora, quae bella civilia gesta sint, … non est praesenti relatione pandendum“.

† 1443 JK I 98

(503 oct. 1) Roma Synodus apud b. Petrum apostolum, quae sexta vocatur. Decernunt, ne „oblationes fidelium praesumantur absque consensu et voluntate episcopi, in cuius

Symmachus (498–514), cui accedit: Laurentius (498–507)

247

dignoscuntur esse parochia et potestate, possideri“. – (Non licet ergo); (Cum in unum). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 679; Schon n. 276). De spurio cf. Thiel Epistolae I 90 et 738. Sententia actorum synodalium una ap. Ps. Is. (Hinschius 683) cum titulo „ex decretis Calixti et Marcelli et Adriani atque Symmachi papae“ in Coll. Taurin. (Pflugk-Harttung Acta II 25 n. 53) legitur.

† 1444 JK I 98

503 Roma Synodus, quae fertur „post cons. Avieni“ ante confessionem b. Petri apostoli habita esse, Symmachique synodus quinta appellari solet: Ennodii contra synodi Palmaris oppugnatores libellus legitur et approbatur. Deinde non solum „illi, qui papam Symmachum accusaverint et damnationem ei inferre tentaverint, et illi, qui eum iudicaverint“, damnantur, sed id etiam sancitur, „ne umquam talia non solummodo in apostolicae sedis praesulem a quoquam praesumantur, sed nec in ullo christianorum episcopo usurpentur“. Nec ullos episcopos suis rebus exspoliatos vel a sedibus pulsos aut ad synodum tam provincialem, quam generalem posse convocari, aut in aliquo iudicari, antequam cuncta, quae eis ablata sint, legibus potestati eorum redintegrentur„, decernunt. “Accusatoribus vero inimicis vel de inimici domo prodeuntibus vel iis, qui suspecti sint, ne credatur (Tempore Theoderici regis, ind. IX, a. D. 503). – (Post consulatum Avieni). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 675; Schon n. 275). Spurium esse censent Thiel Epistolae I 90 et I 738 et Weckwerth Clavis 268. Ennodii Libellus adversus eos, qui contra synodum scribere praesumpserunt, editus a Mommsen (MGH Auct. ant. 7, 48–67), cf. et fragmenta ex Ennodii Libello Symmacho adscripta (J³ †1440).

* 1445 JK *757

(ca. 505) Theoderico regi „petitionem per Dioscorum Alexandrinum diaconum“ destinat „adserens magnum sibi praeiudicium fieri et maxime de titulis ecclesiarum, quos intra urbem Laurentius (antipapa)“ obtinet. L a u d . i n : Fragm. Laurentianum (Duchesne I 46; Mommsen p. X).

* 1446 JK I 100

(ca. 505) Roma Laurentius (antipapa) Roma discedit, cum Theodericus rex „patricio F(esto) praecepta“ direxerit „admonens, ut omnes ecclesiae tituli Symmacho reformentur et unum Romae pateretur esse pontificem“. Tum in praedia patricii Festi se confert. L a u d . i n : Fragm. Laurentianum (Duchesne I 46; Mommsen p. X); Theodori Anagnostae Hist. eccl. II c. 17 (GCS 54, 129).

† 1447 JK †757α

(ca. 505) Theodericum Italiae regem exposito rerum eventu rogat, ut Romam veniens perditorum hominum audaciam cohibeat. – Posteaquam in locum. E d . : Zetzner Epistolae regum 75. De libro Zetzneri cf. etiam Riant Archives de l'Orient latin I 126.

* 1448 JK *759

(498–506) Anastasium imperatorem monet, ne „militari manu“ compellat „eos, qui se a contagione perfidorum multis temporibus abstinere delegerint“. L a u d . i n : J³ 1451. Laud. et in Eutychii Annalibus (Breydy I 102), qui haec ad a. XXIII Anastasii imp. notant (a. 514) et post Eliam patriarcham Hierosolymitanum condemnatum Iohannemque ibidem institutum (a. 516) inserunt.

248 * 1449 JK *758

Symmachus (498–514), cui accedit: Laurentius (498–507) (498–506) Ennodium (diaconum Mediolanensem, postea episcopum Ticinensem) rogat, ut in aula Theoderici regis expensas pro utilitate apostolicae sedis solvat. L a u d . i n : Ennodii ep. III 10 et VI 16 et VI 33 (MGH Auct. ant. 7, 83 n. 77 et 223 n. 283 et 229 n. 300; Thiel Epistolae I 992; CSEL 6, 77 et 283 et 300; Gioanni II 15). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 108 n. *1. De temporibus trium epistolarum ad Luminosum vel Hormisdam missarum cf. Vogel Chronologische Untersuchungen 67 aut Navarra Contributo storico 333 sive Ennodii Epp. (Gioanni I p. IX–XXVI [ad a. 500–503] et II 77).

1450

(post 506) (Symmacho) Ennodius (diaconus Mediolanensis) de exstincto schismate pontificio gratulatur. De ecclesiarum hominibus accusatis scribit et eum ad patientiam exhortatur. E d . : Ennodii ep. IX 30 (MGH Auct. ant. 7, 318 n. 458; Thiel Epistolae I 698; CSEL 6, 251).

1451 JK 761

(post 506) Contumelias ab Anastasio imperatore in se iactas propulsat „apologetico“. – Ad augustae memoriae. E d . : Thiel Epistolae I 700; Schwartz Publizistische Sammlungen 153. – R e g . : Lounghis Reg. n. 301. Olim ad 506–512. De tempore cf. Thiel.

† 1452 JK †760

(498–507) Laurentio Mediolanensis ecclesiae archiepiscopo (al. Maximino Patavino vel Maximo Ticinensi episcopis) sermonem mitit. – Prodit religiosae votum. E d . : Ennodii Dictiones 3 (MGH Auct. ant. 7, 171 n. 214; CSEL 6, 433). – C a n . : Ps. Is. (Hinschius 684; Schon n. 277) Symmacho perperam tributa. – R e g . : Ital. Pont. VI/1 30 n. †14. Olim ad 498–512. Litterae Symmacho perperam tributae: re vera enim est Ennodii dictio quam dedit Stephano v. s. vicario dicendam Maximo episcopo. De spurio cf. Thiel Epistolae I 102. De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 168.

* 1453

(501–507) Sigismundus rex Burgundionum sacra apostolorum limina adit, ubi talis pontificalis benignitas ei impendit, ut numquam eius sensibus elabi possit. L a u d . i n : J³ 1454. – R e g . : Gall. Pont. III/1 356 n. *3.

1454

(501–507) Symmacho Sigismundus rex (Burgundionum) per diaconum Iulianum portitorem litterarum quaerit, ut denuo sanctorum pignera mittat. E d . : Thiel Epistolae I 730; Aviti ep. (Aviti Opp. [MGH Auct. ant. 6/2, 59 n. 29]; Aviti Viennensis Epistulae [Shanzer/Wood] 226). – R e g . : Gall. Pont. III/1 356 n. 4b.

* 1455

(501–507) (Symmacho) (Avitus Viennensis episcopus) notificat principem (Sigismundum regem Burgundionum) de errore Ariano in catholicam ecclesiam commigravisse. Addit de basilica catholicae legis, quam ille in urbe, quae regni eius caput sit (Genava), construxerit et munere apostolicae sedis benedici desideret. L a u d . i n : Aviti ep. (Aviti Opp. [MGH Auct. ant. 6/2, 40 n. 8]; van de Vyver La victoire 889; Aviti Viennensis Epistulae [Shanzer/Wood] 222). – R e g . : Gall. Pont. III/1 72 n. 41.

Symmachus (498–514), cui accedit: Laurentius (498–507) * 1456 JK I 100

249

(ca. 507) In praediis patricii Festi Laurentius (antipapa), qui „per annos circiter IV“ (post a. 501) Romanam tenuit ecclesiam, moritur. L a u d . i n : Fragm. Laurentianum (Duchesne I 45; Mommsen p. X). Olim ad (post ca. 505), cf. Hasenstab Studien 38sq.

1457 JK 763

512 oct. 6 Episcopos, presbyteros, diaconos, archimandritas et cunctum ordinem et plebem per Illyricum, Dardaniam utramque Daciam (non Thraciam) constitutos ab ecclesiae Constantinopolitanae communione revocat malaque fortiter ferre iubet (VIII id. oct. post cons. Felicis). – Quod plene fieri. E d . : Coll. Avellana n. 104 (CSEL 35, 487). – R e g . : CPL 1617. De traditione cf. Jasper Papal Letters 62.

1458 JK 762

(ca. 507–512) Episcopos confessores in Sardiniam et alias insulas ex Africa deportatos consolatur, quod venerit inter eos „gladius perfidorum, qui marcida ecclesiae membra resecaret, et ad coelestem gloriam sana perduceret“. „Nolite metuere“ inquit „quod pontificalis a vobis apicis infulas abstulerunt“. Mittit postulatam „bb. martyrum Nazarii et Romani benedictionem“. – Lucrum forsitan putaret. E d . : Ennodii ep. II 14 (MGH Auct. ant. 7, 68 n. 51; Thiel Epistolae I 708; CSEL 6, 54; Gioanni II 67). Scripta est epistola per Ennodium, cf. praes. Gioanni I 177 (ad a. 503). Extat inter Ennodii opera, ubi vero non notatur, scriptam esse per Ennodium nomine Symmachi papae. Laud. et in Victoris Vitensis Historia persecutionis Vandalicae II c. 7 (MGH Auct. ant. 3/1, 18; CSEL 7; Lancel). Cf. et J³ *1491 et Ital. Pont. X 373 n. *1 adn.

1459

(512) Symmachum (episcopi Orientales) petunt, ut Orientalibus ecclesiis schismate laborantibus opem ferat, seque in communione recipiat; catholicam fidem profitentur haeresesque damnant. E d . : Thiel Epistolae I 709. Cf. Schwartz Publizistische Sammlungen 302.

1460 JK 764

(513) nov. 6 Caesario episcopo Arelatensi monente edicit, ne ecclesiarum bona alienentur; ne sacerdotium pretio tribuatur; ne laici imparati sacerdotes creentur; ut raptores feminarum detestentur sacratarumque virginum vitiatores excommunicentur; ne viduae, „quae in religioso proposito diuturna observatione permanserint“, ad nuptias transeant; ne quis sibi episcopatum ambiat (VIII id. nov. Probo cons.). – Hortatur nos aequitas. E d . : Thiel Epistolae I 723; MGH Epp. 3, 37 n. 26 et 27; Caesarii Arelat. Opp. II 9 n. 7 (CCSL 104). – C a n . : Coll. Vetus Gallica c. XLVIII 3a; Coll. Hispana n. 85 (González); Ps. Is. (Hinschius 657; Schon n. 270) sub 513 ian. 6.

1461 JK 765

513 nov. 6 (aut 13) (Roma) Arelatensis Viennensisque provinciarum fines a Leone I constitutos per litteras ad universos Galliarum episcopos datas confirmat petente Caesario episcopo Arelatensi. Decernit etiam, ut (Avitus) Viennensis antistes iuxta indulgentiam Leonis I (J³ 971) Valentiam, Tarantasiam, Genavam atque Gratianopolim iuri suo vindicet, nec quicquam amplius praesumat (VIII id. nov. Probo cons.). – Sedis apostolicae nos.

250

Symmachus (498–514) E d . : Thiel Epistolae I 722; MGH Epp. 3, 35 n. 25 et 91 n. 9; Gallia christiana novissima III 52 n. 108 (partim); Caesarii Arelat. Opp. II 9 n. 6 (CCSL 104). – R e g . : cf. Germ. Pont. II/2 152 n. 2; Gall. Pont. III/1 74 n. 43. Fragmentum epistolae depravatum ap. Bosco Bibl. Flor. laev. xyst. 33.

* 1462

(498–513) dec./febr. Roma Facit ordinationes IV in urbe Roma per m. dec. et febr., presbyteros XCII, diaconos XVI; episcopos per diversa loca CXVII. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 263; Mommsen 125).

* 1463 JK *766

(513) Caesario episcopo Arelatensi „speciali privilegio pallii usum permittit, et diaconos eius perinde ac Romanae ecclesiae diaconi dalmaticis uti vult“. L a u d . i n : Vita s. Caesarii (AASS aug. 27, 71).

* 1464

(ante 514?) (Roma) (Symmachus?) Avito episcopo Viennensi nonnulla scripta mordacia dirigit ob neglegentiam eius in conventibus agendis. L a u d . i n : Aviti ep. (Aviti Opp. [MGH Auct. ant. 6/2, 98 n. 90]); Conc. Gall. (CCSL 148A, 22). – R e g . : Gall. Pont. III/1 75 n. *45.

* 1465

(ante 514) „Universi praedecessores“ Hormisdae papae Viennensi ecclesiae provinciam Viennensem committunt. L a u d . i n : J³ 1526. – R e g . : Gall. Pont. III/1 75 n. *46.

1466 JK 769

514 iun. 11 (Roma) Ecclesiae Arelatensis privilegia confirmat, in his, ut Caesarius episcopus „circa ea, quae tam in Gallia, quam in Hispania provinciis de causa religionis emerserint, … invigilet“, eiusque vocatu et Aquensis et reliqui episcopi conveniant, et „si quis de Gallicana vel Hispana regionibus ecclesiastici ordinis“ ad se „venire compulsus fuerit“, cum eius „notitia iter arripiat“ (III id. iun. Flavio senatore cons.). – Qui veneranda patrum. E d . : Thiel Epistolae I 728; Caesarii Arelat. Opp. II 12 n. 8 (CCSL 104); MGH Epp. 3, 40 n. 28 et 29. – R e g . : Gall. Pont. III/1 74 n. 44.

1467

(498–514) (Symmacho) Ennodius (diaconus Mediolanensis) confirmat se ad pontifici famulandum contra adversarios sedis illius paratum esse. E d . : Ennodii ep. IV 29 (MGH Auct. ant. 7, 150 n. 166; Thiel Epistolae I 731; CSEL 6, 118; Gioanni II 62).

1468

(498–514) Hormisdae Ennodius (diaconus Mediolanensis) camelos (Symmacho) dandos mittit. E d . : Ennodii ep. V 13 (MGH Auct. ant. 7, 183 n. 235; Thiel Epistolae I 991; CSEL 6, 136). Insuper Hormisdae diacono (papae futuro), quem „mediator“ apud sedem apostolicam appellat, Ennodius (diaconus Mediolanensis) persaepe litteras mittit: Ennodii ep. VII 12 et VIII 33 et VIII 39 et IX 5.

Symmachus (498–514) 1469

251

(498–514) (Symmacho) Ennodius (diaconus Mediolanensis) de famulatu suo scribit. Addit se de iis contentum esse, quae „domnus episcopus frater vester (sc. papae) super directa legatione senserit“. E d . : Ennodii ep. VI 31 (MGH Auct. ant. 7, 228 n. 298; Thiel Epistolae I 731; CSEL 6, 166).

1470

(498–514) Symmacho Ennodius (diaconus Mediolanensis) officiorum suorum memoriam revocans, Parthenium germanae filium studiorum litterarum causa Romam petentem pontifici commendat. E d . : Ennodii ep. V 10 (MGH Auct. ant. 7, 180 n. 226; Thiel Epistolae I 733; CSEL 6, 133).

1471

(498–514) Symmacho Ennodius (diaconus Mediolanensis) scribit de solacio orbatis et peregrinis debito. Iuvenem nobilem studia Romana requirentem commendat. E d . : Ennodii ep. VIII 32 (MGH Auct. ant. 7, 287 n. 409; Thiel Epistolae I 733; CSEL 6, 220).

1472

(498–514) Symmacho Ennodius (diaconus Mediolanensis) de beneficiis suis gratiam agit. Beatum sublimem adolescentem commendat. E d . : Ennodii ep. VIII 38 (MGH Auct. ant. 7, 290 n. 416; Thiel Epistolae I 734; CSEL 6, 225).

* 1473

(498–514) „Captivos et per Ligurias et per Mediolano et per diversas provincias paecuniis redemit et dona multiplicavit et dimisit“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 263; Mommsen 125).

* 1474

(498–514) Constituit, „ut omne die dominicum vel natalicia martyrum ‚Gloria in excelsis' ymnus diceretur“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 263; Mommsen 125). – R e g . : Ital. Pont. I 10 n. *4.

* 1475

(498–514) Audiens de sancto viro (Nonnoso abbate) totum agrum Transpaitano cum colonis et colonae ibidem habitantibus constituere in superscripta ecclesia (monasterii s. Silvestri in Monte Soracte) praecipit. L a u d . i n : Benedicti Chron. c. 6 (MGH SS 3, 698). – R e g . : Ital. Pont. II 189 n. *1. Quae vero Benedictus monachus s. Andreae in Chronico suo de antiquioribus temporibus narrat, fabulosa esse creditur.

* 1476

(498–514) Roma „B. Martini ecclesiam iuxta s. Silvestrem (ss. Silvestri et Martini tituli Equitii in urbe Roma) Palatini inlustris viri pecuniis fabricans et exornans, eo ipso instante“ dedicat. L a u d . i n : Fragm. Laurentianum (Duchesne I 46; Mommsen p. X); Lib. pont. (Duchesne I 262; Mommsen 124). – R e g . : Ital. Pont. I 45 n. *2.

* 1477

(498–514) Roma „Via Trivana (al. Tribuna), miliario XXVII ab urbe Roma, rogatus ab Albino et Glaphyra pp. inlustris de proprio facientes a fundamento, basilicam b. Petro in fundum Pacinianum“ dedicat. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 263; Mommsen 124). – R e g . : Ital. Pont. II 230 n. *1.

252

Symmachus (498–514) Locus prorsus ignotus. Duchesne Lib. pont. proponit abbreviationem „pp“ „praefectus praetorii“ legendam esse, econtra Mommsen „praepositus“ legit.

* 1478

(498–514) In basilica b. Pauli absidam renovat, picturam post confessionem ornat, cameram ac matroneum facit; super confessionem imaginem argenteam ponit, ante fores basilicae grados in atrium et cantarum facit; post absidam aquam introducit. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 262; Mommsen 124).

* 1479

(498–514) Facit ad fontem in basilica b. Petri apostoli oratorium s. Crucis, oratoria dua s. Iohannis Evangelistae et s. Iohannis Baptistae. Eamque basilicam marmoribus ornat. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 261sq.; Mommsen 123).

* 1480

(498–514) Basilicam s. Andreae apostoli apud b. Petrum aedificat, ubi tiburium, oratorium s. Thomae, confessiones ss. Cassiani, Proti et Yacinti et oratoria ss. Apollinaris et Sossi facit. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 261; Mommsen 122sq.).

* 1481

(498–514) Facit basilicam s. Pancratii (in urbe Roma) ibique arcum argenteum. In eodem loco autem balneum construit. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 262; Mommsen 124).

* 1482

(498–514) Ad b. Petrum XX cantara argentea facit, arcos argenteos XXII. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 263; Mommsen 124).

* 1483

(498–514) Ad s. Mariam (in urbe Roma) oratorium ss. Cosmae et Damiani a fundamento construit. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 262; Mommsen 124).

* 1484

(498–514) Ad bb. Iohannem et Paulum (in urbe Roma) facit grados post absidam. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 262; Mommsen 124).

* 1485

(498–514) Facit „basilicam s. martyris Agathae, via Aurelia, in fundum Lardarium“ eamque a fundamento construit ibique ponit arcos argenteos II. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 262; Mommsen 123). De loco cf. Lib. pont. (Duchesne I 267 adn. 30.)

* 1486

(498–514) Basilicam s. Felicitatis reparat. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 263; Mommsen 124).

* 1487

(498–514) Ad b. Petrum, ad b. Paulum, ad s. Laurentium pauperibus habitacula construit. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 263; Mommsen 124).

Symmachus (498–514) * 1488

253

(498–514) „Ad archangelum Michahel basilicam“ ampliat, grados facit, aquam introducit. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 262; Mommsen 124). De loco incerto (intra civitatem Romam) cf. Lib. pont. (Duchesne I 268 adn. 36.)

* 1489

(498–514) Facit „cymiterium Iordanorum in melius“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 263; Mommsen 125).

* 1490

(498–514) Absidam „b. Agnae“ (Agnetis) et omnem basilicam renovat. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 263; Mommsen 125).

* 1491

(498–514) Episcopis per Africam vel Sardiniam ad exsilium retrusis „omni anno … pecunias et vestes ministrabat“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 263; Mommsen 125). – R e g . : Ital. Pont. X 373 n. *1. Cf. J³ 1458.

† 1492 JK †767

(498–514) Theodoro fundatae ab apostolis ecclesiae Laureacensis archiepiscopo pallium mittit „ad ostendendum eum magistrum et archiepiscopum, eiusque s. Laureacensem ecclesiam provinciae Pannoniorum sedem fore metropolitanam“. – Diebus vitae tuae. E d . : Thiel Epistolae I 363; Erkens Fälschungen 7 n. 1. – R e g . : Germ. Pont. I 159 n. †1. Laud. et in Magni Chron. coll. (MGH SS 17, 481) et in Bernardi Cremifanensis Hist. I (MGH SS 25, 654). Ad conficiendum hoc spurium Piligrimus episcopus Pataviensis privilegiis JE 2498 et JE †2558 usus est, cf. Thiel Epistolae I 103 n. 3 et Boshof Reg. Passau I 22 n. †86. Verba „diebus vitae tuae“ ad inscriptionem pertinere, textusque verba prima „pallii usum“ esse videntur. Cf. et Erkens Fälschungen 7sq.

† 1493 JK †768

(498–514) Decernit, ut qui clericus filiam spiritualem vitiaverit, et munere privetur et poenitentia afficiatur sempiterna. – Omnes quos in. E d . : Mansi Conc. 8, 230; Migne PL 62, 80. – C a n . : Gratiani Decr. C. XXX q. 1 c. 8.

*† 1494

(498–514) Monasterio s. Zachariae et s. Pancratii Venetiae privilegium et indulgentiam concedit. L a u d . i n : Iulii III privilegium a. 1552 mart. 26 concessum (Bozzoni Il silentio 31). – R e g . : Ital. Pont. VII/2 176 n. *†6.

1495

(502–514) Symmacho Ennodius (diaconus Mediolanensis) liberalitatem eius multum laudans, haeredes Marii cuiusdam defuncti, qui debitos fructus sibi substractos fuisse deflent, commendat. E d . : Ennodii ep. IV 8 (MGH Auct. ant. 7, 137 n. 135; Thiel Epistolae I 731; CSEL 6, 103; Gioanni II 47). Mario mortuo (a. 502) scribit Ennodius post „plurimos annos“, cf. Gioanni II 117 sq.

254 1496

Symmachus (498–514) (502–514) Symmacho Ennodius (diaconus Mediolanensis) sublimem virum Laurentium et filios eius commendat. E d . : Ennodii ep. IV 22 (MGH Auct. ant. 7, 144 n. 154; Thiel Epistolae I 732; CSEL 6, 114; Gioanni II 57). De tempore cf. Gioanni I p. IX–XXVI. De Laurentio cf. Gioanni II 134 et Ennodii ep. IV 10. De Ennodii cum Hormisda papa futuro litterarum commerciis cf. Ennodii ep. IV 34 (Thiel Epistolae I 990; MGH Auct. ant. 7, 152 n. 172; CSEL 6, 121; Gioanni II 65) et ep. VII 12 (Thiel Epistolae I 992; MGH Auct. ant. 7, 236 n. 317; CSEL 6, 180) Ennodio a Hormisda directa.

* 1497

(512–523) Romam (ad Symmachum aut Hormisdam) ex oriente Petrus diaconus, Iohannes Leontius et alius Iohannes ceterique fratres in causa fidei directi sunt. L a u d . i n : Fulgentii ep. 17 (CCSL 91A, 563). De tempore cf. Fulgentii Epp. (CCSL 91) p. V–VII.

* 1498 JK I 100

514 iul. 19 Moritur et sepelitur in basilica b. Petri (XIIII kal. aug. Senatore cons.). L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 263; Mommsen 125).

Roma

Hormisda (514–523) alias Hormisdas * 1499 JK I 101

(514 iul. 20) Consecratur. „Sedit a. VIIII d. XVII … temporibus regis Theoderici et Anastasii augusti, a cons. Senatoris usque ad cons. Symmachi et Boethi“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 269; Mommsen 126). Et Lib. pont. (Duchesne I 263; Mommsen 125) et catalogorum fere omnium testimonio Hormisda, qui 523 aug. 7 sepultus est, Hormisda sedem tenuit a. 9 d. 17; consecratio igitur ad ipsum dominicum d. 514 iul. 20 referenda est. Neque respiciendi d. 7 sunt, quibus post Symmachi mortem in Lib. pont. (ibid.) legitur ecclesia vacasse, cum praesertim, quae in Lib. pont. indicantur, interpontificia non semel fallant. Cf. Thiel Epistolae I 739. De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 56 et 100.

1500

514 dec. 28 Hormisdae Anastasius augustus concilium Heracleae ad componendas in Scythia de fide ortas quaestiones esse congregandum innotescit, ipsumque pontificem, ut ad illud succedat, precatur (Dat. V kal. ian. Constantinopoli Senatore cons.; accepta II id. mai. Florentio cons.). E d . : Coll. Avellana n. 109 (CSEL 35, 501). – R e g . : Lounghis Reg. n. 364.

1501 JK 770

(514) Caesario episcopo Arelatensi ordinationem suam indicit. – Quamvis ratio exigat. E d . : Thiel Epistolae I 993; Caesarii Arelat. Opp. II 14 n. 9 (CCSL 104). – R e g . : CPL 1683a.

1502

515 (ian. 12) Hormisdam Dorotheus Thessalonicensis episcopus laudat, quod ecclesiae curet unitatem, seque cupere ait, ut haereticis damnatis, Romanae ecclesiae debitus honor praestetur (V kal. apr. Florentio cons.). E d . : Coll. Avellana n. 105 (CSEL 35, 495).

1503

515 ian. 12 Hormisdam Anastasius augustus precatur, ut ad componenda in Scythiae partibus orta dissidia concilium congregetur (Data II id. ian. Constantinopoli; accepta Anthemio et Florentio coss. V kal. apr. per Patricium). E d . : Coll. Avellana n. 107 (CSEL 35, 499). – R e g . : Lounghis Reg. n. 371.

1504 JK 771

515 apr. 4 Anastasii imperatoris litteris (J³ 1513 et J³ 1515) restituendae pacis ecclesiasticae spem afferentibus laetatur. De convocando concilio se responsurum scribit, sed prius de rebus in eo agendis certior fieri vult (II non. apr. Florentio cons. per Patricium). – Gratias supernae virtuti. E d . : Coll. Avellana n. 108 (CSEL 35, 500). – R e g . : CPL 1620.

256 * 1505 JK I 101

Hormisda (514–523) (515 ante iul. 8) Synodus, in qua de mittendis in Graeciam legatis constituunt.

Roma

L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 269; Mommsen 126).

1506 JK 773

515 iul. 8 Anastasium imperatorem orthodoxae fidei studiosum litteris Severiano traditis laudat. Episcopos legatos suos, „qui propere“ subsecuturi sint, de synodo (Heracleae) congreganda, „quid fieri oporteat“, indicaturos esse scribit (VIII id. iul. Florentio cons.). – Bene clementia vestra. E d . : Coll. Avellana n. 110 (CSEL 35, 502). – R e g . : CPL 1620.

1507 JK 772

(515 aug. 4) Dorotheum episcopum Thessalonicensem hortatur, ut memor promissi ad restituendam ecclesiae unitatem incumbat. – Ubi caritatis interest. E d . : Coll. Avellana n. 106 (CSEL 35, 498). – R e g . : CPL 1620.

1508 JK 774

(515 aug. 11) Ennodium (Ticinensem) et Fortunatum (Cathanensem) episcopos, Venantium presbyterum, Vitalem diaconum, Hilarum notarium edocet, quae agant in legatione ad Anastasium imperatorem suscepta (XV kal. apr. Agapito cons.). – Cum Dei adiutorio; Ut sancta synodus. E d . : Coll. Avellana n. 116 et 116a (CSEL 35, 513). – R e g . : CPL 1614. De parte altera („Ut sancta synodus“, Coll. Avellana n. 116a), quam Hormisda postea legatis iam profectis scripserat, cf. CSEL 35, 519 adn. De indiculo („Prima salus est“, Coll. Avellana n. 116b) Ennodio et ceteris dato, cf. CSEL 35, 521 adn. et 800 adn. sicut et Günther Beiträge 4 adn. 2.

1509 JK 775

515 aug. 11 Anastasio imperatori ad synodum vocanti rescribit, inaudito quidem novoque praecepto se libenter ea obtemperaturum lege, ut Nestorius et Eutyches eorumque socii anathematizentur. „Nunquam“ inquit, „in sanctarum ecclesiarum memoria Dioscori, participis Eutychetis, Timothei et Petri parricidarum commemoratio revivescat; servetur ab omnibus suspiciendae Calcedonensis synodi … definitio; Acacius Petri tenebrarum filii communione pollutus habeat participes, quos delegit“. Ennodium (Ticinensem) et Fortunatum (Cathanensem) episcopos, Venantium presbyterum, Vitalem diaconum, Hilarum notarium legatos suos commendat (III id. aug. Florentio cons.). – Bene atque utiliter. E d . : Coll. Avellana n. 115 (CSEL 35, 510). – R e g . : CPL 1620. Laud. et in Synodico vet. n. 117 (Duffy 98) et in Nicolai I ep. (JE 2819; MGH Epp. 6, 512 n. 91; Böhmer/Herbers n. 824).

1510

(515 aug. 11) Episcopis Graeciarum professionem fidei constituit, in qua omnes haeretici (inter alia Nestorius, Eutyches, Dioscorus, Acacius) anathematizantur et epistolae Leonis papae de recta fide confirmantur. – Prima salus rectae. E d . : Coll. Avellana app. IV (CSEL 35, 800). – R e g . : CPL 1684. Regula fidei sub forma epistolae manu propria subscribenda et ad Hormisdam mittenda continetur in epistolis Coll. Avellanae n. 89–90 et 116b et 159 et Coll. Hispana n. 90 et 94, cf. Haacke Glaubensformel. De re cf. Coll. Berol. (Schwartz n. 49).

* 1511 JK *776

(515 ca. aug.) Vitalianum magistrum militum rogat, ut legatos suos apud (Anastasium) imperatorem adiuvet.

Hormisda (514–523)

257

L a u d . i n : J³ 1508. De tempore epistolae legatis d. 11 m. aug. proficiscentibus scriptae cf. Coll Avellana (CSEL 35, 319 adn.).

* 1512

(515 ante sept. 11 aut 8 sive 10) (Roma) Avitum episcopum Viennensem de Eutychetis Nestoriique damnatione certiorem facit. L a u d . i n : J³ 1526. – R e g . : Gall. Pont. III/1 75 n. *47.

1513 JK 777

515 sept. 11 (aut 8 sive 10) Caesario episcopo Arelatensi „vel his, qui sub“ eius „ordinatione consistunt“, nuntiat episcopos tam Dardanos, quam Illyricos pene omnes, necnon Scythas, ad sedis apostolicae communionem rediisse, seque legatos in Orientem misisse. Urbanum sedis apostolicae defensorem commendat (III id. sept. Florentio cons.). – Iustum est ut. E d . : Thiel Epistolae I 758; MGH Epp. 3, 42 n. 30; Caesarii Arelat. Opp. II 14 n. 10 (CCSL 104). De die „III“ vel „IV“ vel „VI“ in manuscriptis indicata cf. MGH Epp. et Caspar Papsttum II 138 adn. 4.

* 1514 JK *778

(515 sept. 11 aut 8 sive 10) Avitum episcopum Viennensem per conversionem provinciarum, id est Dardaniae, Illyrici vel Scythiae (al. Thraciae) ad communionem gaudii provocat, eique se de eventu legationis Constantinopolim cum Ennodio episcopo (Ticinensi) missae significaturum promittit. L a u d . i n : J³ 1526. – R e g . : Gall. Pont. III/1 75 n. *48. De die „III“ vel „IV“ vel „VI id. sept.“ in manuscriptis indicata cf. MGH Epp. et Caspar Papsttum II 138 adn. 4.

1515

(515 hieme) Hormisdae Anastasius augustus veram Christianorum fidem secundum Chalcedonensis concilii decreta profitetur. E d . : Coll. Avellana n. 125 (CSEL 35, 537). – R e g . : Lounghis Reg. n. 372.

1516 JK 864

(515) Caesarium (episcopum Arelatensem) ob conditum puellarum monasterium laudat. Vetat, ne successores eius in eodem monasterio audeant sibi potestatem aliquam penitus vindicare, nisi tantum pastoralem sollicitudinem gerentes familiam Christi Domini ibidem positam congruis quibusque temporibus cum suis clericis studeant visitare. Bona monasterio tributa confirmat. – Exsulto in Domino. E d . : Thiel Epistolae I 988. Epistolam vel (ut Thiel Epistolae I 990 adn. 9 censet) potius regulam Caesarii Arelatensis in iisdem manuscriptis continentem subscripserunt cum verbis „relegi et consensi“ sive „consensi et subscripsi“ hi episcopi Galliae: Marcellus episcopus, Iohannes, Severus, Cyprianus, Contumeliosus episcopus, Montanus episcopus, Petrus „in Christi nomine“. Thiel Epistolae adnotat, epistolae praemitti Chrismon, quod perperam „Paulinus“ lectum sit. De tempore cf. Thiel Epistolae adn.

1517

(516) iul. 16 Hormisdae Anastasius augustus „Theopompum virum illustrem, comitem domesticorum, agentem palatii scolam“, cum Severiano viro clarissimo, comite consistorii, ad pacem conciliandam mittit (XVII kal. aug. Constantinopoli Petro cons.). E d . : Coll. Avellana n. 111 (CSEL 35, 503). – R e g . : Lounghis Reg. n. 378.

258 1518 JK 779

Hormisda (514–523) (516 post aug.) Roma Anastasii imperatoris desiderium restituendae unitatis ecclesiasticae laudat epistola per Theopompum et Severianum missa (J³ 1517), sed quare legatio promissa tamdiu tardaverit, miratur. Monet, servet fidem datam. „In totum“ inquit „perdita noxiorum declinate contagia; … exsecrabile habeatur in flore, quod damnatur in semine“. – Solicitari animum tuum. E d . : Coll. Avellana n. 112 (CSEL 35, 504). – R e g . : CPL 1620.

1519

(516 oct. in.) Hormisdae Iohannes episcopus Nicopolitanus catholicam fidem profitetur et, quae vitanda aut quae servanda moneri cupit. E d . : Coll. Avellana n. 117 (CSEL 35, 522).

1520

(516 oct. in.) Hormisdae Iohannes Euroeas, Matthaeus Butroiti, Constantinus Hadrianopoleos, Christodorus Anciasmus, Hilarius Fotices, Philippus Phoenices, Iulianus Dodonus et Chrysippusin Cercyres episcopi synodo Veteris Epiri congregati epistolam mittunt, a quo Iohannis electi Nicopolitani episcopi confirmationem postulant et in fide catholica instrui cupiunt. E d . : Coll. Avellana n. 119 (CSEL 35, 526).

1521 JK 780

516 nov. 15 Iohannis episcopi Nicopolitani orthodoxiam laudat. Ad perseverantiam hortatur. Una cum Nestorio et Eutyche sectatores quoque eorum damnandos esse scribit. „Indiculo“ addito docet, quo modo qui ad fidem redeant, suscipiendi sint. Suas ad eum synodumque litteras in publico recitari vult (XVII kal. dec. Petro cons.). – Gavisi sumus in. E d . : Coll. Avellana n. 118 (CSEL 35, 524). – R e g . : CPL 1620. Epistola haec per Rufinum diaconum transmissa est.

1522 JK 781

516 nov. 15 Synodo Epiri veteris ad fidem reversae gratulatur. Sed professionem missam sufficere, negat; neque enim Eutychen modo, sed etiam Dioscorum, Timotheum, Petrum, Acacium esse damnandos. Libellum cui subscribant, mittit (XVII kal. dec. Petro cons.). – Benedictus Deus ecclesiae. E d . : Coll. Avellana n. 120 (CSEL 35, 529). – R e g . : CPL 1620. Epistola haec per Rufinum diaconum transmissa est.

1523 JK 782

516 nov. 19 Iohannis episcopi Nicopolitani professionem laudat, reliquorum vero episcoporum minus definitam esse dicit. De libello per Pullionem ecclesiae Romanae subdiaconum misso addit (XIII kal. dec. Petro cons.). – Litterarum quas direxisti. E d . : Coll. Avellana n. 121 (CSEL 35, 532). – R e g . : CPL 1620.

1524 JK 783

(516 nov. 19) Pullionem subdiaconum, quae Nicopoli agat, secundum „indiculum“ suum per Iohannem diaconum translatum edocet. – Cum Dei adiutorio. E d . : Coll. Avellana n. 122 (CSEL 35, 533). – R e g . : CPL 1620.

* 1525

516 (nov.–dec.) Hormisdae Avitus episcopus Viennensis per Alethium presbyterum et Viventium diaconum litteras „totius provinciae Viennensis nomine“ destinat, ut agnoscat,

Hormisda (514–523)

259

utrum schisma inter Constantinopolitanam necnon Alexandrinam et Antiochenam ecclesias extinctum sit. Quaerit, ut instruatur, quid fratribus Gallicanis responderi debeat. L a u d . i n : J³ 1526. – R e g . : Gall. Pont. III/1 76 n. *49a.

1526

516 (nov.–dec.) Hormisdae Avitus episcopus Viennensis gratulatur de conversione provinciarum Dardaniae et Illyrici petitque, ut certior fiat de successu legationis Constantinopolim missae (Accepta III kal. febr. Agapito cons. per Alethium pbr. et Viventium diac.). E d . : Coll. Avellana n. 136 (CSEL 35, 558); Aviti ep. (Aviti Opp. [MGH Auct. ant. 6/2, 69 n. 41]). – R e g . : Gall. Pont. III/1 76 n. 49b. Cf. J³ *1465 et J³ *1512 et J³ *1525.

1527 JK 784

517 febr. 15 (Roma) Avito episcopo Viennensi „vel universis episcopis provinciae Viennensis“ sub sua „dioecesi consistentibus“ respondet se litteras ad eum iam antehac daturum fuisse, si quid laeti legatio in Orientem missa effecisset. Refert Graecos in perfidia persistentes non sacerdotales viros, sicut per Ennodium (episcopum Ticinensem) fratrem promisissent, sed „laicos et alienos ab ecclesiastico corpore“ destinavisse. Avitum et per eum „alios per Galliam“ hortatur, ut promissam fidem servent caveantque transgressorum (Nestorii et Eutychetis sectatorum?) societatem. Addit de Thracibus in communione catholica persistentibus necnon de Dardania et Illyrico et de Epiri metropolitano Nicopolitano episcopo ad apostolicam communionem reversis. Quae apud se (Romae) a Nicopolitanis vel Dardanis acta fuerint, Avito ipsarum chartarum lectione nota facit (XV kal. mart. Agapito cons.). – Qui de his. E d . : Coll. Avellana n. 137 (CSEL 35, 560). – R e g . : Gall. Pont. III/1 77 n. 50. Cf. Aviti Viennensis ep. (Aviti Opp. [MGH Auct. ant. 6/2, 70 n. 42]; Aviti Viennensis Epistulae [Shanzer/Wood] 129) et Schwartz Publizistische Sammlungen 252–255.

1528 JK 785

517 mart. 3 Iohanni episcopo Nicopolitano nuntiat litteras eius a Pullione subdiacono sibi redditas esse (cf. J³ 1523). Hortatur, ut aequo animo ferat molestias. Haec addit: „De illa quoque parte, quam dilectio tua postulat, cogitamus, ut ad (Anastasium) imperatorem clementissimum pro generalitatis quiete preces nostrae perveniant“ (V non. mart. Agapito cons.). – Remeante Pullione subdiacono. E d . : Coll. Avellana n. 124 (CSEL 35, 536). – R e g . : CPL 1620.

1529 JK 786

(517) apr. 2 Iohannem episcopum Illicitanum (al. Tarraconensem) in Italiam venturum esse gaudet. De „generalibus … constitutis“ rogatu eius ad Hispanas ecclesias missis (i.e. J³ 1530 et J³ 1531) significat. Sedis apostolicae vices ei, „servatis privilegiis metropolitanorum“, eatenus delegat, ut inspectis istis, sive ea, quae ad canones pertinent, sive ea, quae a nobis sunt nuper mandata, serventur, sive ea, quae de ecclesiasticis causis tuae revelationi contigerint, sub tua nobis insinuatione pandantur (IV non. apr. Agapito cons., era DLV). – Fecit dilectio tua. E d . : Thiel Epistolae I 787; La Fuente Hist. eccl. de España II 473. – C a n . : Coll. Hispana n. 90 (González); Ps. Is. (Hinschius 689; Schon n. 282). De re cf. Schäferdiek Kirche 75–78, qui et probat Iohannem minime episcopum Tarraconensem fuisse.

1530 JK 787

(517) apr. 2 Universis episcopis per Hispaniam constitutis praescribit, ne clerici poenitentesve „saltu quodam“ sacerdotes ordinentur, ne pretio tribuatur benedictio sacerdotis,

260

Hormisda (514–523) utque bina quotannis concilia habeantur in singulis parochiis (IV non. apr. principe Agapito, era DLVI). – Benedicta trinitas Deus. E d . : Thiel Epistolae I 788; La Fuente Hist. eccl. de España II 471. – C a n . : Coll. Hispana n. 91 (González); Ps. Is. (Hinschius 689; Schon n. 283). De re cf. Schäferdiek Kirche 75–78. De traditione cf. Jasper Papal Letters 69.

1531 JK 788

(517 apr. 2 aut 3) Universis episcopis per Hispaniam constitutis rogatu Iohannis episcopi (Illicitani, non Constantinopolitani) praecipit, ne communionem tribuant „ex clero Graecorum venientibus“, nisi libello (J³ 1510) his litteris inserto subscripserint. – Inter ea quae; Interea quae notitiae. E d . : Thiel Epistolae I 793; La Fuente Hist. eccl. de España II 476. – C a n . : Coll. Hispana n. 92 (González); Ps. Is. (Hinschius 691; Schon n. 284). – R e g . : CPL 1614. Cf. Haacke Glaubensformel. De re cf. Schäferdiek Kirche 75–78, qui et probat Iohannem minime episcopum Tarraconensem fuisse.

1532 JK 789

517 apr. 3 Anastasium imperatorem ad damnandum Acacium hortatur. Ennodium (Ticinensem) et Peregrinum (Misenensem) episcopos legatos suos commendat (III non. apr. Agapito cons.). – Dudum legatis mansuetudinis. E d . : Coll. Avellana n. 126 (CSEL 35, 540). – R e g . : CPL 1620.

1533 JK 790

(517 apr. 3) Timotheum episcopum Constantinopolitanum ad fidem vocat. – Non mirabitur dilectio. E d . : Coll. Avellana n. 128 (CSEL 35, 545). – R e g . : CPL 1620.

1534 JK 791

517 apr. 3 Universos episcopos in Orientis partibus constitutos hortatur, ut „ad petram, supra quam est fundata ecclesia“, revertantur (III non. apr. Agapito cons.). – Etsi admonitionis meae. E d . : Coll. Avellana n. 129 (CSEL 35, 547). – R e g . : CPL 1620.

1535 JK 792

(517 apr. 3) Episcopos orthodoxos constantia uti iubet ac de Ennodii Peregrinique legatione certiores facit (Agapito cons.). – Est quidem fidelium. E d . : Coll. Avellana n. 130 (CSEL 35, 549). – R e g . : CPL 1620.

1536 JK 793

517 apr. 3 Possessoris episcopi fidem in libello significatam laudat et confirmat (III non. apr. Agapito cons.). – Optimam vestrae caritatis. E d . : Coll. Avellana n. 131 (CSEL 35, 552). – R e g . : CPL 1620.

1537 JK 794

517 apr. 3 Clerum, populum et monachos orthodoxos Constantinopoli consistentes hortatur, „ut eos, qui sanctam Chalcedonensem synodum et b. Leonis de fide catholica conscriptas epistolas declinant, quibus possunt viribus aversentur et fugiant“ (III non. apr. Agapito cons.). – Si is qui. E d . : Coll. Avellana n. 132 (CSEL 35, 553). – R e g . : CPL 1620.

1538 JK 795

517 apr. 12 Ennodium (Ticinensem) et Peregrinum (Misenensem) episcopos de Iohannis episcopi Nicopolitani litteris post eorum discessum Romam allatis certiores facit.

Hormisda (514–523)

261

Quem nuntiat questum esse de iniuriis ideo sustentis, quod excommunicatum episcopum Thessalonicensem de ordinatione accepta non docuisset, et litteras ad illum dandi licentiam a sese petiisse. Petenti se annuisse negat (II id. apr. Agapito cons.). – Posteaquam profecta est. E d . : Coll. Avellana n. 134 (CSEL 35, 556). – R e g . : CPL 1620.

1539 JK 796

(517 apr. 12) Ennodium (Ticinensem) et Peregrinum (Misenensem) episcopos edocet, quae et Thessalonicae et Constantinopoli in causa Nicopolitana agant. – In nomine patris. E d . : Coll. Avellana n. 135 (CSEL 35, 557). – R e g . : CPL 1620. Laud. et in Synodicon vet. n. 118–119 (Duffy 100).

1540 JK 797

(517 apr. 12) Anastasio imperatori Iohannem episcopum Nicopolitanum communionis suae participem commendat ab insidiis defendendum. – Dum sapientiae vestrae. E d . : Coll. Avellana n. 127 (CSEL 35, 544). – R e g . : CPL 1620. Litterae per Ennodium et Peregrinum transmissae sunt.

1541 JK 798

517 apr. 12 Dorotheum episcopum Thessalonicensem hortatur, ne iniqua postulet a Iohanne episcopo Nicopolitano ad catholicam fidem reverso (II id. apr. Agapito cons.). – Iohannes frater et. E d . : Coll. Avellana n. 133 (CSEL 35, 554). – R e g . : CPL 1620.

1542 JK 799

517 apr. 12 Iohannem episcopum Nicopolitanum eiusque synodum consolatur ac de epistolis suis (J³ 1538–1541) certiores facit. Miratur eos episcopo Thessalonicensi communicandi licentiam rogasse (II id. apr. Agapito cons.). – Optaremus dilectissimi fratres. E d . : Coll. Avellana n. 123 (CSEL 35, 534). – R e g . : CPL 1620.

1543

517 iul. 11 Hormisdae Anastasius augustus Christi mansuetudinem commendat ipsius pontificis nimiam duritiam vituperans (V id. iul. Constantinopoli, Anastasio aug. IV et Agapito coss.). E d . : Coll. Avellana n. 138 (CSEL 35, 564). – R e g . : Lounghis Reg. n. 388.

1544

(517 ex.) Hormisdae Alexander archimandrita s. Maronis cum 209 minimis archimandritis et ceteris monachis secundae Syriae scribit, quae pro fide catholica ab Eutychianistis, quos (Anastasius I.) imperator minime coercendos curavit, patiantur, et quod ab imperatore non auditi Romanum pontificem tamquam communem patrem interpellent. E d . : Coll. Avellana n. 139 (CSEL 35, 565). Cf. Caspar Papsttum II 148.

1545 JK 800

518 febr. 9 Presbyteros, diaconos et archimandritas secundae Syriae et reliquos orthodoxos in quocumque Orientali climati degentes, ut iniurias aequo animo ferant, fidem servent, Eutychianos Nestorianosque fugiant (V id. febr. post cons. Agapeti). – Ἀναγνωσθέντων γραμμάτων τῆς; Lectis litteris dilectionis.

262

Hormisda (514–523) E d . : Coll. Avellana n. 140 (CSEL 35, 572); ACO III 52 n. 20. – C a n . : Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 342). – R e g . : CPL 1620. De traditione cf. Jasper Papal Letters 62.

1546

518 aug. 1 Hormisdae papae Iustinus I de susceptione imperii scribit (kal. aug. Constantinopoli, Magno cons.). E d . : Coll. Avellana n. 141 (CSEL 35, 586). – R e g . : Lounghis Reg. n. 393 et n. 400.

1547

518 sept. 7 Hormisdam Iustinus I ad petitionem concilii Constantinopolitani per Gratum comitem rogat, ut ad pacem Orientalis ecclesiae reconciliandam et ad lapsos recipiendos legatos Constantinopolim mittere dignetur (VII id. sept., Constantinopoli, Magno cons.). E d . : Coll. Avellana n. 143 (CSEL 35, 587). – R e g . : Lounghis Reg. n. 400.

1548

518 sept. 7 Hormisdae Iohannes episcopus Constantinopolitanus fidem orthodoxam profitetur et nomina Leonis atque Hormisdae in diptychis inscripta docet. Rogat, ut legati mittantur (Accepta XIII kal. ian. post cons. Agapiti). E d . : Coll. Avellana n. 146 (CSEL 35, 591). – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 152 n. 210; Lounghis Reg. n. 400. Cf. J³ 1555 et J³ 1560. De tempore cf. Thiel Epistolae I 833 adn. 4 et Günther Beiträge 15–16.

1549

(518 sept. 7) Hormisdae Iustinianus vir illustris (domesticorum comes) litteras cum sacrariis transmittit. Pro pace et unitate Orientalis ecclesiae pontificem rogat, ut si minus se Constantinopolim velit conferre, legatos mittat. E d . : Coll. Avellana n. 147 (CSEL 35, 592).

1550 JK 801

(518 oct.–nov.) Iustino I susceptum imperium gratulatur. De litteris missis (J³ 1546) gratias agit. Ecclesiae pacem per eum restitutum iri sperat. Alexandrum virum clarissimum legatum suum commendat. Sperat se mox ei praebiturum esse responsum de singulis, quae ad unitatem ecclesiae pertinent, per Gratum (qui die 20 m. dec. litteras Iustini, Iohannis et Iustiniani comitis Constantinopoli Romam transtulerat). – Venerabilis regni vestri. E d . : Coll. Avellana n. 142 (CSEL 35, 586). – R e g . : CPL 1620. De tempore cf. Günther Beiträge 16–18.

1551

(ca. 490–516/518) (Hormisdae? Avitus episcopus Viennensis) refert se pignus reliquiarum sacrae Crucis, quamvis etiam Romae quaedam esse putet, ab Aeliae (Hierosolymitanae) urbis antistite specialiter expetisse. Petit, ut litterarum portitori etiam litteras suas ad (Hierosolymitanae) ecclesiae sacerdotem tribuat. E d . : Aviti Opp. (MGH Auct. ant. 6/2, 53 n. 20); Aviti Viennensis Epistulae (Shanzer/Wood) 154. – R e g . : Gall. Pont. III/1 78 n. 51. Fragmentum manuscripti deperditi traditum ap. Sirmond Aviti opera 61 n. 18/20.

* 1552

(518 ex.) Hormisdae Iohannes episcopus Constantinopolitanus iterum de pacis restitutione per legatos Romanos scribit. L a u d . i n : J³ 1566. – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 152 n. 211.

Hormisda (514–523) * 1553 JK I 104

(518) Apud Theodericum regem moratur.

263 Ravenna

L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 269; Mommsen 126).

1554 JK 802

(519 ca. ian.) Iustinum I imperatorem restituendae pacis ecclesiasticae studiosum laudibus effert. Episcopos et litteris et libello, quae agerent, a sese edoctos esse scribit. Gratum legatum eius (nunc istam et duas, quae sequuntur, epistolas portantem) laudat. – Sumptam de imperii. E d . : Coll. Avellana n. 144 (CSEL 35, 588). – R e g . : CPL 1620.

1555 JK 803

(519 ca. ian.) Iohanni episcopo Constantinopolitani professionem missam laudat. Hortatur, ut satisfaciat promissis Acaciumque damnet. – Spiritale gaudium directis. E d . : Coll. Avellana n. 145 (CSEL 35, 589). – R e g . : CPL 1620.

1556 JK 804

(519 ca. ian.) Iustiniano comiti (futuro augusto) de litteris missis (J³ 1549) gratias agit. Addit de Acacio sociisque damnandis ac de suis legatis. – Litterarum vestrarum serie. E d . : Coll. Avellana n. 148 (CSEL 35, 593). – R e g . : CPL 1620.

1557 JK 805

(519 ca. ian.) Legatis in Orientem abeuntibus (Germano et Iohanni episcopis, Felici et Dioscoro diaconis et Blando presbytero), quae agant, in „indiculo“ praescribit. – Cum Deo propitio. E d . : Coll. Avellana n. 158 (CSEL 35, 605). – R e g . : CPL 1620.

1558 JK 806

(519 ca. ian.) Iustinum I imperatorem hortatur, ut non modo Chalcedonia Leonisque I constituta servetur, sed sectatores quoque eorum, qui statutis illis damnati sint, maximeque Acacium, damnari iubeat. Germanum et Iohannem episcopos ac Blandum presbyterum Felicemque diaconum legatos suos commendat. – In tantum pro. E d . : Coll. Avellana n. 149 (CSEL 35, 594). – R e g . : CPL 1620.

1559 JK 807

(519 ca. ian.) Euphemiam augustam monet, ut persuadeat marito (Iustino) imperatori, ut episcopos libello a sese misso subscribere iubeat. – Ecclesiarum pax iam. E d . : Coll. Avellana n. 156 (CSEL 35, 603). – R e g . : CPL 1620.

1560 JK 808

(519 ca. ian.) Iohanni episcopo Constantinopolitano ostendit secum non modo universa praedicare, sed etiam condemnare necesse esse. Monet, ut seiungat se „ab omni haereticorum contagione, Acacium cum sequacibus suis condemnando“. Legatos suos professionem ab eo suscepturos esse addit. – Reddidimus quidem frater. E d . : Coll. Avellana n. 150 (CSEL 35, 598). – R e g . : CPL 1620.

1561 JK 809

(519 ca. ian.) Theodosio archidiacono Constantinopolitano et universis catholicis ex miseriis tandem liberatis gratulatur. – Gratias misericordiae divinae. E d . : Coll. Avellana n. 155 (CSEL 35, 602). – R e g . : CPL 1620.

264 1562 JK 810

Hormisda (514–523) (519 ca. ian.) Celerem et Patricium aulicos rogat, ut legatis suis assint apud (Iustinum) imperatorem. – Quamvis pro loci. E d . : Coll. Avellana n. 152 (CSEL 35, 600). – R e g . : CPL 1620.

1563 JK 811

(519 ca. ian.) Praefecto praetorio Thessalonicensi et ceteris illustribus viris legatos suos ad (Iustinum) imperatorem euntes commendat. – Licet pro causa. E d . : Coll. Avellana n. 153 (CSEL 35, 601). – R e g . : CPL 1620.

1564 JK 812

(519 ca. ian.) Anastasiae et Palmatiae legatos suos commendat. – Bonae voluntatis studium. E d . : Coll. Avellana n. 157 (CSEL 35, 604). – R e g . : CPL 1620.

1565 JK 813

(519 ca. febr.) Ad litteras Iustiniani viri illustris (domesticorum comitis) respondens scribit „restare, ut universi episcopi partis Orientalis iuxta libelli seriem ad correctionis pervenisse se testentur effectum“. De venerandis sacrariis b. Petro apostolo transmissis gratias agit. – Magnitudinis vestrae litteras. E d . : Coll. Avellana n. 154 (CSEL 35, 601). – R e g . : CPL 1620.

1566 JK 814

(519 ca. febr.) Iohanni episcopo Constantinopolitano iterum de pacis restitutione per legatos suos pertractanda scribit. – Ea quae caritas. E d . : Coll. Avellana n. 151 (CSEL 35, 600). – R e g . : CPL 1620. Cf. J³ *1552.

1567

(519 ante mart. 7) Hormisdae Germanus et Iohannes episcopi, Felix et Dioscorus diaconi cum Blando presbytero notum faciunt se ab episcopo Aulonitano, deinde ab Troio episcopo Scampino cum honore susceptos et libellum Hormisdae in ecclesia Scampina relectum esse. Addunt de Stephano Leontioque viris splendissimis ab (Iustino) imperatore in occursum eis missis et de Patricio senatore proscripto. E d . : Coll. Avellana n. 213 (CSEL 35, 671).

1568

(519) mart. 7 Hormisdae Germanus et Ioannes episcopi, Felix et Dioscorus diaconi cum Blando presbytero scribunt Lignidum pervenisse et libellum Hormisdae Theodorito episcopo datum et in ecclesia relectum esse (non. mart.). E d . : Coll. Avellana n. 214 (CSEL 35, 673).

1569

(519) mart. 28 Hormisdae Iohannes episcopus Constantinopolitanus exemplum fidei mittit (Dat. m. mart. d. XXVIII, ind. XII, [coss. Iustino aug. et Eraclio (al. Eutharico) aera DLVII], consensu d. Iustini aug., Eutharico cons.). E d . : Coll. Avellana n. 159 (CSEL 35, 607). – C a n . : Coll. Hispana n. 88 (González); Ps. Is. (Hinschius 688; Schon n. 280). – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 152 n. 212. Cf. J³ 1591. Epistolam per Pullionem missam et acceptam 519 iun. 19 una cum cum J³ 1570–1577 et J³ 1582 adnotat CSEL 35, 607 adn.

Hormisda (514–523) 1570

265

(519) apr. 22 Hormisdae Iustinus I imperator de fidei unitate conservanda scribit. Nomen Acacii cum aliorum schismaticorum nominibus e sacris tabulis expunctum esse significat. Legationem suam Romam destinatam annuntiat (X kal. mai. Constantinopoli). E d . : Coll. Avellana n. 160 (CSEL 35, 610). – C a n . : Coll. Hispana n. 87 (González); Ps. Is. (Hinschius 687; Schon n. 279). – R e g . : Lounghis Reg. n. 409. Epistolam per Pullionem missam et acceptam 519 iun. 19 una cum J³ 1569–1577 et J³ 1582 adnotat CSEL 35, 607 adn.

1571

(519 apr. 22) Hormisdae Iohannes episcopus Constantinopolitanus initium pacis ecclesiae significat. De legatis missis gratiam agit. E d . : Coll. Avellana n. 161 (CSEL 35, 612). – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 153 n. 213. Cf. J³ 1586. Epistolam per Pullionem missam et acceptam 519 iun. 19 una cum J³ 1569–1577 et J³ 1582 adnotat CSEL 35, 607 adn. et ibid. 610.

1572

(519 apr. 22) Hormisdam Iustinianus comes certiorem facit perfectum esse, quidquid per legatos mandavit. (Iustinum) imperatorem, rem publicam seque ipsum illius precibus commendat. E d . : Coll. Avellana n. 162 (CSEL 35, 614). Epistolam per Pullionem missam et acceptam 519 iun. 19 una cum J³ 1569–1577 et J³ 1582 adnotat CSEL 35, 607 adn.

1573

(519 apr. 22) Hormisdae Pompeius congratulatur de prostrata perfidia et pace Orientalis ecclesiae inita. E d . : Coll. Avellana n. 163 (CSEL 35, 614). Epistolam per Pullionem missam et acceptam 519 iun. 19 una cum J³ 1569–1577 et J³ 1582 adnotat CSEL 35, 607 adn.

1574

(519 apr. 22) Hormisdae Iuliana Anicia adventu legatorum omnes ecclesiae dissensiones compositas esse nuntiat; his non nisi firmata pace discedere permissum erat. E d . : Coll. Avellana n. 164 (CSEL 35, 615). Epistolam per Pullionem missam et acceptam 519 iun. 19 una cum J³ 1569–1577 et J³ 1582 adnotat CSEL 35, 607 adn.

1575

(519 apr. 22) Hormisdam Anastasia rogat, ut pro (Iustini) piissimi imperatoris salute, pro coniuge, sobole seque ipsa preces ad Deum fundat. E d . : Coll. Avellana n. 165 (CSEL 35, 616). Epistolam per Pullionem missam et acceptam 519 iun. 19 una cum J³ 1569–1577 et J³ 1582 adnotat CSEL 35, 607 adn.

1576

(519 apr. 22) Hormisdae Dioscorus diaconus notum facit, quae Thessalonicae, quae Constantinopoli sint gesta. De nominibus Acacii, Flavitae, Euphemii, Macedonii et Timothei et similiter Zenonis et Anastasii de diptychis deletis atque de statu ecclesiae Antiochenae addita. E d . : Coll. Avellana n. 167 (CSEL 35, 618).

266

Hormisda (514–523) Epistolam per Pullionem missam et acceptam 519 iun. 19 una cum cum J³ 1569–1577 et J³ 1582 adnotat CSEL 35, 607 adn.

1577

(519 apr. 22) Hormisdam Germanus et Iohannes episcopi, Felix et Dioscorus diaconi cum Blando presbytero certiorem faciunt, quanto cum honore ab (Iustino) imperatore accepti sint. Addunt de libello fidei a Iohanne episcopo fidei subscripto et Acacio ceterisque sectatoribus damnatis pace ecclesiae reddita. E d . : Coll. Avellana n. 223 (CSEL 35, 683). Epistolam per Pullionem missam et acceptam 519 iun. 19 una cum J³ 1569–1577 et J³ 1582 adnotat CSEL 35, 607 adn.

1578 JK 815

519 apr. 25 Germani et Iohannis episcoporum, Felicis et Dioscori diaconorum et Blandi presbyteri legatorum suorum silentio turbatur. Quid egerint, accurate doceri vult (VII kal. mai. Eutharico cons.). – Opinionum diversitas diu. E d . : Coll. Avellana n. 219 (CSEL 35, 680). – R e g . : CPL 1620.

1579 JK 816

519 apr. 29 Legatos suos apud (Iustinum) imperatorem fungentes ad mittendas litteras iterum admonet. Latorem epistolae huius, Paulinum, et principi et singulis, „quibus oportuit“ personis epistolas traditurum nuntiat (III kal. mai. Eutharico cons.). – Animus noster diuturna. E d . : Coll. Avellana n. 220 (CSEL 35, 681). – R e g . : CPL 1620. Cf. J³ *1580.

* 1580 JK *817

(519 apr. 29) Per Paulinum ecclesiae Romanae defensorem epistolas mittit Iustino I imperatori et aliis personis in causa suae legationis. L a u d . i n : J³ 1579.

1581 JK 818

519 apr. 29 Legatis suis Constantinopoli commorantibus Stephanum negotiatorem commendat. De litteris prius Symmachi patricii magistriano ad eos datis significat (III kal. mai. Eutharico cons.). – Necesse est ut. E d . : Coll. Avellana n. 221 (CSEL 35, 681). – R e g . : CPL 1620.

1582

(519 mai.) Hormisdae Andreas episcopus Praevalitanus nuntiat de simultationibus episcoporum in synodo Epiri novi et quae Scampis et Lignidi in adventu legatorum acta sint. E d . : Coll. Avellana n. 215 (CSEL 35, 673). Epistolam per Pullionem missam et acceptam 519 iun. 19 una cum J³ 1569–1577 adnotat CSEL 35, 607 adn.

1583

(519 mai.) Hormisdae Theodoritus episcopus Lignidensis gratulatur de unione ecclesiarum (Accepta XIII kal. iul. Eutharico cons.). E d . : Coll. Avellana n. 166 (CSEL 35, 617).

Hormisda (514–523) * 1584

267

(519 ante iun. 29) Hormisdam Leontius Romam festinans adit. Cum aliis monachis de Scythia de domo magistri militum Vitaliani vult dicere unum de trinitate crucifixum. L a u d . i n : J³ 1586.

1585

(519 iun. 29) Hormisdae Iustinianus vir clarissimus per Eulogium significat dissensiones a monachis Scythis excitatas ei compescendas esse. Petit, ut apostolorum reliquias largiri dignetur. E d . : Coll. Avellana n. 187 (CSEL 35, 644). De tempore cf. CSEL 35, 644 adn.

1586

(519) iun. 29 Hormisdae Dioscorus diaconus per Eulogium significat Paulum Antiochiae episcopum ordinatum esse. Addit novos tumultus a Scythis monachis excitari unum de Trinitate crucifixum dici volentibus (III kal. iul. Constantinopoli). E d . : Coll. Avellana n. 216 (CSEL 35, 675). Cf. J³ *1584.

1587

(519) iun. 29 Hormisdam Germanus et Iohannes episcopi, Felix et Dioscorus diaconi cum Blando presbytero, legati sui, rogant, ut reliquias ss. Petri et Pauli, de eorum catenis et de craticula s. Laurentii Iustiniano comiti pro basilica Apostolorum concedat (III kal. iul. Constantinopoli). E d . : Coll. Avellana n. 218 (CSEL 35, 679).

1588

(519) iun. 29 Hormisdae Germanus et Iohannes episcopi, Felix et Dioscorus diaconi cum Blando presbytero, legati sui, nuntiant Paulum Antiochiae episcopum ordinatum esse. Scribunt Scythos monachos tumultus excitasse dicentes unum de Trinitate fuisse crucifixum (III kal. iul. Constantinopoli). E d . : Coll. Avellana n. 217 (CSEL 35, 677).

1589 JK 841

(519 ante iul. 9) Dioscori diaconi arbitrio permittit, num pari modo recipiantur, qui scripto atque qui voce damnaverint statuta Chalcedonensia. Mandat, ut agat de Alexandrina et Antiochena ecclesiis catholicae communioni sociandis. Thomam, Nicostratum et Iohannem Nicopolitanum episcopos (Iustino) imperatori commendari iubet. – De laboris tui. E d . : Coll. Avellana n. 173 (CSEL 35, 629). – R e g . : CPL 1620.

1590 JK 819

519 iul. 9 Iustino I imperatori „restitutam fidei concordiam“ gratulatur. Vestigia haeresis in Alexandrina quoque et Antiochena ecclesiis deleri cupit. Legatos suos et Paulinum ecclesiae Romanae defensorem commendat (cf. J³ 1593) (VII id. iul. Eutharico cons.). – Lectis clementiae vestrae. E d . : Coll. Avellana n. 168 (CSEL 35, 622). – R e g . : CPL 1620.

1591 JK 820

519 iul. 9 Iohanni episcopo Constantinopolitano ad apostolicae sedis fidem converso gratulatur; mandatque, hortetur (Iustinum) imperatorem, ut „missis … edictis“ de

268

Hormisda (514–523) Antiochena et Alexandrina ecclesiis errorem tollat. Legatos suos commendat (VII id. iul. Eutharico cons.). – Consideranti mihi tuae. E d . : Coll. Avellana n. 169 (CSEL 35, 624). – R e g . : CPL 1620.

1592 JK 821

(519 iul. 9) Iustinianum illustrem virum, quo adiutore redintegrata pax sit ecclesiarum, laudat, utque adversarios ad unitatem perducere pergat, monet (Eutharico cons.). – Benedicimus ineffabile divinitatis. E d . : Coll. Avellana n. 176 (CSEL 35, 633). – R e g . : CPL 1620.

1593 JK 822

(519 iul. 9) Personae cuidam spectabili aulae imperialis legatos suos commendat. – Cum necesse fuerit. E d . : Coll. Avellana n. 177 (CSEL 35, 634). – R e g . : CPL 1620.

1594 JK 823

(519 iul. 9) Pompeio agit gratias, quod paci ecclesiasticae faverit. Haereticorum reliquias, ut removendas curet, hortatur. – Ita devotionis nostrae. E d . : Coll. Avellana n. 174 (CSEL 35, 630). – R e g . : CPL 1620.

1595 JK 824

(519 iul. 9) Iulianam Aniciam de catholica unitate bene meritam laudat, operamque dare iubet, „ne aliquod in posterum semen (illius) mali remaneat“. – Litteris amplitudinis vestrae. E d . : Coll. Avellana n. 179 (CSEL 35, 635). – R e g . : CPL 1620.

1596 JK 825

(519 iul. 9) Anastasiae de pace ecclesiae reddita gratulatur. Monet, agat, „ut huius correctionis exemplum omnes sequantur ecclesiae, ut nihil sibi diabolus remansisse gaudeat“. – Postquam Deus noster. E d . : Coll. Avellana n. 180 (CSEL 35, 635). – R e g . : CPL 1620.

1597 JK 826

(519 iul. 9) Gratum virum sublimem de mittendis litteris hortatur. – Contristavit nos amplitudinis. E d . : Coll. Avellana n. 178 (CSEL 35, 634). – R e g . : CPL 1620.

1598 JK 827

(519 iul. 9) Germano et Iohanni episcopis, Felici et Dioscoro diaconis et Blando presbytero legatis suis mandat, instent (Iustino) imperatori eiusque coniugi, ut omnes ecclesiae, imprimisque Alexandrina et Antiochena, ad sedis apostolicae communionem revocentur (Eutharico cons.). – De his quae. E d . : Coll. Avellana n. 170 (CSEL 35, 627). – R e g . : CPL 1620.

1599

(519 iul. in.) Hormisdam Iustinianus vir illustris per fratrem Proemptoris rogat, ut expedito Scytharum monachorum negotio Iohannem et Leontium ad se remittat. E d . : Coll. Avellana n. 191 (CSEL 35, 648).

1600 JK 828

(519 iul.) Iohanni episcopo Illicitano (al. Militano, Melicitano) significat ecclesiam Constantinopolitanam ad communionem suam rediisse. Quam rem sacerdotibus vicinis nuntiari vult. – Vota nostra caritatem.

Hormisda (514–523)

269

E d . : Thiel Epistolae I 885; La Fuente Hist. eccl. de España II 476. – C a n . : Coll. Hispana n. 89 (González); Ps. Is. (Hinschius 689; Schon n. 281).

1601 JK 829

519 sept. 2 Iustiniano viro illustri respondet, de quibus scripserit, monachos propter insidias in itinere paratas Romae retineri. Discordiae monachicae causam ex reducibus legatis suis sese quaesiturum esse. „Sanctuaria“ ss. Petri et Pauli mittit (IV non. sept. Eutharico cons.). – Ita magnificentiae vestrae. E d . : Coll. Avellana n. 190 (CSEL 35, 647). – R e g . : CPL 1620. Epistola cum alteris (J³ 1602–1607) per Eulogium magistrianum mittit.

1602 JK *830

519 sept. 2 Iustinum I imperatorem rogat, ut Eliam, Thomam, Nicostratum catholicos episcopos inique remotos in pristinum restituat. – Gloriosis clementiae vestrae. E d . : Coll. Avellana n. 202 (CSEL 35, 661). – R e g . : CPL 1620. Epistola cum alteris (J³ 1601–1607) per Eulogium magistrianum mittit.

1603 JK 831

(519 sept. 2) Euphemiam augustam hortatur, ut pro Elia, Thoma, Nicostrato episcopis supplicet (Iustino) imperatori. – Orare nos et. E d . : Coll. Avellana n. 203 (CSEL 35, 662). – R e g . : CPL 1620. Epistola cum alteris (J³ 1601–1607) per Eulogium magistrianum mittit. De tempore cf. Günther Beiträge 48.

1604 JK 832

(519 sept. 2) A Iustiniano viro illustri Eliam, Thomam, Nicostratum episcopos in (Iustini) imperatoris gratiam restitui vult. – Studium vestrum erga. E d . : Coll. Avellana n. 207 (CSEL 35, 666). – R e g . : CPL 1620. Epistola cum alteris (J³ 1601–1607) per Eulogium magistrianum mittit. De tempore cf. Günther Beiträge 48.

1605 JK 833

(519 sept. 2) Germano viro illustrissimo causam Eliae, Thomae, Nicostrati episcoporum commendat. – Excubantibus vobis probabili. E d . : Coll. Avellana n. 211 (CSEL 35, 669). – R e g . : CPL 1620. Epistola cum alteris (J³ 1601–1607) per Eulogium magistrianum mittit. De tempore cf. Günther Beiträge 48.

1606 JK 835

(519 sept. 2) Eliae, Thomae, Nicostrato episcopis significat de litteris Eulogio, viro sublimi, datis ad Iustinum, Euphemiam, Iustinianum, Germanum. – Quanto mens nostra. E d . : Coll. Avellana n. 210 (CSEL 35, 669). – R e g . : CPL 1620. Epistola cum alteris (J³ 1601–1607) per Eulogium magistrianum mittit. De tempore cf. Günther Beiträge 48.

1607 JK 836

(519 sept. 2) Iustiniano viro illustri significat de monachis Scythis, donec legati sui redierint, Romae remansuris. Victorem diaconum ab iisdem monachis vehementer accusatum, „vel alios, qui perversas forsitan“ obiciant „quaestiones“, ad sese mitti cupit. – Eulogio viro clarissimo. E d . : Coll. Avellana n. 189 (CSEL 35, 646). – R e g . : CPL 1620. Epistola cum alteris (J³ 1601–1607) per Eulogium magistrianum mittit. De tempore cf. Günther Beiträge 48.

270 1608 JK 838

Hormisda (514–523) 519 oct. 13 Germano et Iohanni episcopis, Felici et Dioscoro diaconis et Blando presbytero legatis suis nuntiat Iohannem episcopum, „dum ad Thessalonicam pro suscipiendis tantum libellis, qui promittebantur, accederet, ita plebis inrationabili seditione concussum (esse), ut extincto primum … hospite …, ipse quoque non dissimili caede mactatus … vix … evaserit; … seditionis initium … ab Aristide presbytero … exortum“. Mandat, ut operam dent, ut et Dorotheus episcopus Thessalonicensis et Aristides presbyter ab (Iustino) imperatore Romam mittantur (III id. oct. Eutharico cons.). – Cum nos ecclesiasticae. E d . : Coll. Avellana n. 226 (CSEL 35, 690). – R e g . : CPL 1620.

1609

519 oct. 15 Hormisdae Dioscorus diaconus se ab consortio haereticorum cavere confirmat. Nuntiat Victorem diaconum catholicam fidem professum atque Scythas monachos Chalcedonense concilium damnasse. Fidem suam exponit, quam pontificis iudicio submittit (id. oct. Eutharico cons.). E d . : Coll. Avellana n. 224 (CSEL 35, 685).

1610

(519 oct. 15) Hormisdam Iustinianus vir illustris per Eulogium rogat, an dicendum sit unum de Trinitate fuisse crucifixum. Petit, ut Scythicos monachos remittat. E d . : Coll. Avellana n. 188 (CSEL 35, 645). Accepta 519 nov. 17, de tempore cf. CSEL 35, 645 adn.

* 1611 JK *839

(519 ante nov. 17) Iustinum I imperatorem hortatur, ut ecclesiis Africanis auxilium praebeat. Episcopum quendam recommendat. L a u d . i n : J³ 1612. Olim ad a. (519).

1612

(519) nov. 17 Hormisdae Iustinus augustus notum facit se legatum eius grato animo recepisse legatosque nuper ad Trasamundum regem (Vandalorum) destinavisse (XV kal. dec. d. Iustino aug., accepta XI kal. iun. Rustico cons.). E d . : Coll. Avellana n. 212 (CSEL 35, 670). – R e g . : Lounghis Reg. n. 415. Cf. J³ *1611.

1613

(519 ante nov. 28) Hormisdae Germanus et Iohannes episcopi, Felix et Dioscorus diaconi cum Blando presbytero, legati sui, nuntiant, quae Thessalonicae a Dorotheo contra Iohannem episcopum acta sint (Accepta IV kal. dec. Eutharico cons.). E d . : Coll. Avellana n. 225 (CSEL 35, 688). Accepta d. 28 m. nov., perlata per Paulinum?, cf. Coll. Avellana (CSEL 35, 688 adn.).

* 1614 JK *834

(519 ante dec. 3) Germano et Iohanni episcopis, Felici et Dioscoro diaconis et Blando presbytero mandat, ut Iustino imperatori vehementer insistant, ut Elias, Thomas et Nicostratus exclusis occupatoribus ad proprias remittantur ecclesias, isti autem, si tamen rectae fidei sint, alibi ordinentur. L a u d . i n : J³ 1615.

Hormisda (514–523) 1615 JK 840

271

519 dec. 3 Germano episcopo et Blando presbytero legatis suis de Iohannis morte dolorem suum significat. Mandat, moneant (Iustinum) imperatorem, ut Dorotheum episcopum Thessalonicensem, auctorem necis, episcopatu multatum aut in exsilium aut Romam mittat, neu patiatur in eius locum Aristidem substitui. Thomae Nicostratique episcoporum causam denuo commendat. Nuntiat se monachos Scythas Roma clam discedere conatos usque ad eorum (legatorum) adventum custodiri iussisse (III non. dec. Eutharico cons.). – Graviter nos Iohannis. E d . : Coll. Avellana n. 227 (CSEL 35, 692). – R e g . : CPL 1620. Cf. J³ *1614.

1616 JK 842

(519 dec. 3) Dioscoro diacono significat se de eius industria omnes Italiae populos erudivisse. (Iustino) imperatori scripturum se, ut ecclesiae Alexandrinae, non Antiochenae, eum praeficiat. De Thoma, Nicostrato, Iohanne episcopis eadem quae in superiore epistola (J³ 1589) monet. Paulinum ecclesiae Romanae defensorem commendat. Reditum, ne quid negligatur, maturari vetat (Eutharico cons.). – De laboris tui. E d . : Coll. Avellana n. 175 (CSEL 35, 631). – R e g . : CPL 1620. De tempore cf. Günther Beiträge 49.

1617 JK 843

(519 post dec. 3) Iohanni episcopo et Dioscoro diacono Thomam et Nicostratum episcopos Constantinopoli tum honoribus tum communione privatos commendat (Eutharico cons.). – Repperimus Thomatem et. E d . : Coll. Avellana n. 171 (CSEL 35, 627). – R e g . : CPL 1620. De tempore cf. Günther Beiträge 49.

1618 JK 844

(519 post dec. 3) Thomae et Nicostrato episcopis significat se Iohanni episcopo et Dioscoro diacono mandasse, ut de eorum molestiis, quas Menas, notarius suus, sibi retulerit, levandis apud (Iustinum) imperatorem agerent (Eutharico cons.). – Animum nostrum pro. E d . : Coll. Avellana n. 172 (CSEL 35, 628). – R e g . : CPL 1620. De tempore cf. Günther Beiträge 49.

† 1619 JK †806α

(519) Iustino imperatori Campanum episcopum aliosque suos legatos commendat. Nam Anastasii, praedecessoris eius, iniuria deterritus dubitavit, qua ratione cum illo ageret. Nunc autem virtute amoreque imperatoris ac Theodorici regis testimonio commotus legatos destinat. – Miseram iam pridem. E d . : Zetzner Epistolae regum 76. De libro Zetzneri cf. etiam Riant Archives de l'Orient latin I 126.

* 1620 JK *845

(520 ante ian. 19) Legatis suis mandat, ut disquirant, utrum numerus paschalis festivitatis a. 520, quam ipse celebraturus sit d. 19 m. apr., consentiat cum eo, qui in paschalibus annalibus Constantinopoli asservatis scriptus sit. L a u d . i n : J³ 1622 et J³ 1624.

1621

520 ian. 19 Hormisdae Iustinus augustus de concordia ecclesiarum scribit (XIIII kal. febr. Constantinopoli Vitaliano et Rustico coss.). E d . : Coll. Avellana n. 181 (CSEL 35, 636). – R e g . : Lounghis Reg. n. 421.

272 1622

Hormisda (514–523) 520 ian. 19 Hormisdae Iohannes episcopus Constantinopolitanus per legatos illius respondet de numero paschalis festivitatis a. 520 (Constantinopoli XIIII kal. febr. Vitaliano et Rusticio cons.). E d . : Coll. Avellana n. 182 (CSEL 35, 637). – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 154 n. 214.

1623

(520 ian. 19) Hormisdae Iohannes (al. Epiphanius) episcopus Constantinopolitanus se (Iustini) imperatoris opera fidei accepisse nuntiat. E d . : Coll. Avellana n. 183 (CSEL 35, 638). – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 154 n. 215. Thiel Epistolae I 958 (ad 520 post sept. 9) et alii auctores epistolam minus recte Epiphanio episcopo adscribunt, cf. Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 155 et CSEL 35, 638 adn. De tempore cf. ibid.

1624

(520 ian. 19) Hormisdae Germanus episcopus, Felix et Dioscorus diaconi cum Blando presbytero (legati sui) significant Dorotheum Heracleam fuisse perductum, nec (Iustinum) imperatorem permisisse, ut Romam Thessalonicensem duceretur. Inde autem a quibus fuerit dimissus ignorari. De paschali die Orientalem ecclesiam cum Romana convenire addit. E d . : Coll. Avellana n. 185 (CSEL 35, 641). De tempore cf. CSEL 35, 636 adn.

1625

(520 ian.) Hormisdae Iohannes (al. Epiphanius) episcopus Constantinopolitanus „difficultates aliquas“ nuntiat. Paulinum legatum Hormisdae laudat. E d . : Coll. Avellana n. 184 (CSEL 35, 640). – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 155 n. 216. Thiel Epistolae I 958 (ad 521 iul.) et alii auctores epistolam minus recte Epiphanio episcopo adscribunt, cf. Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople. De tempore cf. CSEL 35, 640 adn.

1626 JK 846

(520 febr.–mart.) Iustiniani viri illustris erga se studia laudat. Legationem ab (Iustino) imperatore promissam exspectat. De trinitate addit. – Quos celsitudo vestra. E d . : Coll. Avellana n. 206 (CSEL 35, 665). – R e g . : CPL 1620.

1627

(520 ante apr. 7) Hormisdae Dioscorus diaconus (legatus suus) Iohannem Constantinopolitanum episcopum ex hac vita discessisse eiusque loco Epiphanium electum esse nuntiat (Accepta VII id. apr. Rustico cons.). E d . : Coll. Avellana n. 222 (CSEL 35, 682).

1628

520 iun. 7 Hormisdae Iustinus (al. Iustinianus) augustus scribit, ut Heliae (al. Eliae) ecclesiam Caesariensium non posse restituere vivente eo, qui in illius locum suffectus fuit. Thomam et Nicostratum episcopos pace firmata suas sedes se restituisse addit (VII id. iun. Constantinopoli Vitaliano et Rustico coss.). E d . : Coll. Avellana n. 193 (CSEL 35, 650). – R e g . : Lounghis Reg. n. 424.

1629

520 iul. 9 Hormisdae Iustinus augustus per Germanum et Iohannem episcopos, Felicem et Dioscorum diaconos et Blandum presbyterum, legatos eius, scribit de pace in urbe

Hormisda (514–523)

273

regia (Constantinopoli) et in aliis civitatibus restituta. Diligentiam legatorum eius laudat. Legatum suum annuntiat (VII id. iul. Constantinopoli Vitaliano et Rustico coss.; accepta d. XVII m. sept.). E d . : Coll. Avellana n. 192 (CSEL 35, 649). – R e g . : Lounghis Reg. n. 425. De Iohanne (apostolico notario?), qui Constantinopoli manet et hic perperam additus est, cf. CSEL 35, 649 adn. 8.

1630

(520 iul. 9) Hormisdae Epiphanius episcopus Constantinopolitanus scribit de inito pontificatu (Accepta XV kal. oct. Rustico cons.). E d . : Coll. Avellana n. 195 (CSEL 35, 652). – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 158 n. 217. Laud. et in J³ 1648.

1631

(520 iul. 9) Hormisdae Iustinianus vir illustris Acacio damnato Constantinopoli pacem vigere nuntiat. Scribit de pace cum Orientalibus quoquo modo ineunda et de sanctissima Trinitate (Accepta XV kal. oct. Rustico cons.). E d . : Coll. Avellana n. 196 (CSEL 35, 655). De tempore cf. Günther Beiträge 49.

1632

(520 iul. 9) Hormisdae orationibus Euphemia augusta se, coniugem suum et rem publicam commendat (VII id. iul. Constantinopoli Vitaliano et Rustico coss.). E d . : Coll. Avellana n. 194 (CSEL 35, 652). De tempore cf. Thiel Epistolae I 919.

1633

(520 iul. 9) Hormisdae Celer vir illustris de Germano episcopo et aliis legatis, quos Constantinopolim misit, scribit et eum rogat, ut pro animo patris sui oret. E d . : Coll. Avellana n. 197 (CSEL 35, 657). De tempore cf. Günther Beiträge 49.

1634

(520 iul. 9) Hormisdam Iuliana Anicia salutat. E d . : Coll. Avellana n. 198 (CSEL 35, 657). De tempore cf. Günther Beiträge 49.

* 1635 JK *847

(520 ante iul. 10) Per „hominem“ Agapiti patricii monet legatos suos, ut relationes mittant. L a u d . i n : J³ 1636.

1636 JK 848

520 iul. 10 Legatorum suorum moram dolet et litteras iam per hominem Agapiti patricii postulatas (J³ *1635) urget (VI id. iul. Rustico cons.). – Ita nos incolomitatis. E d . : Coll. Avellana n. 228 (CSEL 35, 693). – R e g . : CPL 1620.

1637 JK 849

520 iul. 15 Germano episcopo, Felici et Dioscoro diaconis, Blando presbytero legatis suis scribit sustentationem silentiumque eorum sibi sollicitudini esse. Impedimenta

274

Hormisda (514–523) fraude iis parari opinatur. Quam maturrime erudiri de eorum rebus cupit (id. iul. Rustico cons.). – Animos nostros tam. E d . : Coll. Avellana n. 229 (CSEL 35, 694). – R e g . : CPL 1620.

1638

(520 ante iul. 18) Hormisdam Possessor episcopus Afrorum consulit de Fausti episcopi (Reiensis) libro (Accepta XV kal. aug Rustico cons.). E d . : Coll. Avellana n. 230 (CSEL 35, 695).

1639 JK 850

520 aug. 13 Possessoris episcopi (Afri) religionem laudat. Monachos Scythas, „contemptores auctoritatum veterum ... solam putantes scientiae rectam viam“, nec monitis, nec mansuetudine, neque auctoritate sua compressos esse scribit. De Fausti episcopi (Reiensis) libris ita respondet: „Neque illum neque quemquam, quos in auctoritatem patrum non recipit examen, catholicae fidei aut ecclesiasticae disciplinae ambiguitatem posse gignere, aut religiosis praeiudicium comparare. … Non improvide patrum veneranda sapientia fideli posteritati, quae essent canonica dogmata, definivit, certa librorum etiam veterum in auctoritatem recipienda … praefigens; … christiana fides canonicis libris et synodalibus praeceptis et patrum regularibus constitutis stabili et inconcusso tramite limitetur“ (id. aug. Fl. Rusticio cons.). – Sicut rationi congruit. E d . : ACO IV/2 44; Coll. Avellana n. 231 (CSEL 35, 696).

1640

520 aug. 31 Hormisdae Iustinus augustus nuntiat Iohannem episcopum ad tractandam ecclesiae pacem destinatum, quamprimum convaluerit, profectum esse (Dat. II kal. sept. Constantinopoli. Accepta Romae kal. oct. Rustico cons.). E d . : Coll. Avellana n. 199 (CSEL 35, 658). – R e g . : Lounghis Reg. n. 427. De tempore cf. Lounghis Reg.

1641

(520 aug. 31) Hormisdam Iustinianus vir clarissimus rogat, ut pro ecclesiarum unione laboret et sibi ad ea respondeat, quae per legatos scripsit. E d . : Coll. Avellana n. 200 (CSEL 35, 659).

1642

(520 aug.) Hormisdae Dorotheus episcopus Thessalonicensis obiectum sibi crimen refellit. E d . : Coll. Avellana n. 208 (CSEL 35, 667).

1643

(520 sept. 9) Ad Hormisdam Iustinus augustus Gratum mittit suadetque, ut Asianis et praecipue Orientalibus suorum episcoporum nomina damnare nolentibus Anastasii exemplo indulgeat; preces ab iisdem pro ecclesiarum unione oblatas transmittit (Accepta II kal. dec. Rustico cons.). E d . : Coll. Avellana n. 232 (CSEL 35, 701). – R e g . : Lounghis Reg. n. 431. De tempore cf. Günther Beiträge 50.

1644

(520 sept. 9) Hormisdae Epiphanius episcopus Constantinopolitanus (Iustini) imperatoris eiusque coniugis suamque de ecclesiarum unione animi alacritatem demonstrat. Refert, Ponti et Asiae et maxime Orientis sacerdotes suorum episcoporum nomina damnare volentes in unionem admittendos esse. Calicem et alia pontifici munera mittit (Accepta II kal. dec. Rustico cons.).

Hormisda (514–523)

275

E d . : Coll. Avellana n. 233 (CSEL 35, 707). – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 158 n. 218. Cf. J³ 1653 et J³ 1656.

1645

(520 sept. 9) Hormisdae Theophilus, Basiliscus, Esaias, Anastasius, Paternus, Marcianus et ceteri in sancta synodo Constantinopolitana congregati Epiphanium episcopum electum significant (Accepta II kal. dec. Rustico cons.). E d . : Coll. Avellana n. 234 (CSEL 35, 710). De tempore cf. CSEL 35, 707 adn. et 710 adn.

1646

(520 sept. 9) Ab Hormisda Iustinianus consul petit, ut pro ecclesiarum unione laboret, et sibi ad ea respondeat, quae per legatos scripsit. E d . : Coll. Avellana n. 235 (CSEL 35, 715). De tempore cf. CSEL 35, 715 adn. Cf. etiam J³ 1641.

1647

(520 post sept. 9) Hormisdam Iustinianus vir illustris rogat, ut legatos rebus bene gestis redire quamprimum curet. E d . : Coll. Avellana n. 243 (CSEL 35, 743). De tempore cf. Günther Beiträge 50.

1648 JK 851

(520 post sept. 17) Epiphanium episcopum Constantinopolitanum reprehendit, quod de inito pontificatu ad se referre tamdiu cessaverit. Aequius fuisse scribit legatos inter initia pontificatus mitti quam litteras per occasionem dari. De mittendis legatis instat. – Diu nos nuntiata. E d . : Coll. Avellana n. 205 (CSEL 35, 664). – R e g . : CPL 1620.

* 1649

(520 ante oct. 29) Hormisdae Iustinus I imperator epistolam per Eulogium tribunum et notarium mittit et nuntiat legationem promissam ob legati valetudinem tardatam esse. L a u d . i n : J³ 1651. – R e g . : Lounghis Reg. n. 427.

1650 JK 852

520 oct. 29 Dorotheo episcopo Thessalonicensi de nece Iohannis respondet, „ut et tanti sceleris“ a se repellat „invidiam et in reconciliatione fidei tandem eorum, qui reversi“ sint, sequatur exempla (IV kal. nov. Rustico cons.). – Considerantes tuae fraternitatis. E d . : Coll. Avellana n. 209 (CSEL 35, 668). – R e g . : CPL 1620.

1651 JK 853

520 oct. 29 Iustino I imperatori promissam legationem ob legati valetudinem tardatam esse nuntianti respondet se eius verba in suspicione non posuisse (IV kal. nov. Rustico cons.). – Benedicta trinitas Deus. E d . : Coll. Avellana n. 201 (CSEL 35, 660). – R e g . : CPL 1620. Cf. J³ *1649.

1652 JK 857

(521) mart. 26 Iustino I imperatori de argutiis quorundam significanti exponit, de trinitatis mysterio quid ex patrum statutis sentiendum sit (VII kal. apr. Valerio cons.). – Inter ea quae.

276

Hormisda (514–523) E d . : Coll. Avellana n. 236 (CSEL 35, 716). – C a n . : Dionysii Coll. can. (Migne PL 67, 339); Coll. Hispana n. 86 (González); Ps. Is. (Hinschius 686; Schon n. 278). – R e g . : CPL 1620. De tempore cf. Günther Beiträge 50.

1653 JK 858

521 mart. 26 Epiphanio episcopo Constantinopolitano scribit gaudere se, „quia non solum synodica relatione, ad sacerdotium“ eum digne pervenisse, cognoverit, sed etiam „factis atque moribus“. Sua manu haec addit: „Suscepimus calicem aureum gemmatum, patenam argenteam et alium calicem argenteum et vela duo, ministerio basilicae b. Petri apostoli profutura, a caritate tua directa“ (VII kal. apr. Valerio cons.). – Benedicimus Dominum fraternae. E d . : Coll. Avellana n. 239 (CSEL 35, 738). – R e g . : CPL 1620. De tempore cf. Günther Beiträge 50.

1654 JK 859

521 mart. 26 Synodo Constantinopolitanae electionem Epiphanii gratulatur laudemque tribuit, quod servato officio de ea sibi significaverint (VII kal. apr. Valerio cons.). – Fratrem et coepiscopum. E d . : Coll. Avellana n. 240 (CSEL 35, 739). – R e g . : CPL 1620.

1655 JK 860

521 mart. 26 Iustini I imperatoris summa de sacris merita laudibus extollit. Docet cavendam esse „subtilium magna circumspectione“ calliditatem, qui ingerant „difficilia, dum nituntur labefactare composita“. Epiphanio mandatum esse scribit, ut innocentes ad societatem communionis admitteret, libelli tamen sui „tenore servato“ (VII kal. apr. Valerio cons.). – Scio quidem venerabilis. E d . : Coll. Avellana n. 238 (CSEL 35, 734). – R e g . : CPL 1620; Lounghis Reg. n. 434. De tempore et de Iohanne Claudiopolitano latore cf. CSEL 35, 716 adn.

1656 JK 861

521 mart. 26 Epiphanium episcopum Constantinopolitanum monet, det operam, ut fides incorrupta maneat. De „una nec divisibili … essentia trinitatis“ explicat. Hierosolymitanos, si ad communionem apostolicam accedere velint, scriptam professionem mittere iubet. Addit de legatis Thessalonicensium Romam missis (VII kal. apr. Valerio cons.). – Πολλῆς ἐπλήσθην χαρᾶς; Multo gaudio sum. E d . : Coll. Avellana n. 237 (CSEL 35, 722); ACO III 56 n. 21. – C a n . : Coll. Hispana n. 93 (González); Ps. Is. (Hinschius 691; Schon n. 285). – R e g . : CPL 1620.

1657 JK 854

(520 post mart. 26) Epiphanium episcopum Constantinopolitanum de Elia, Thoma, Nicostrato episcopis restituendis hortatur. – Oportuerat quidem fraternitatem. E d . : Coll. Avellana n. 204 (CSEL 35, 663). – R e g . : CPL 1620. De tempore cf. Günther Beiträge 50.

* 1658

(521 ante apr.) Legationem episcoporum per Baeticam provinciam constitutorum accipit. L a u d . i n : J³ 1660.

1659 JK 855

(521 apr.) Sallustio episcopo (Hispalensi) vices suas „per Baeticam Lusitaniamque provincias salvis privilegiis, quae metropolitanis episcopis decrevit antiquitas“, committit. – Suscipientes plena fraternitatis.

Hormisda (514–523)

277

E d . : Thiel Epistolae I 979; La Fuente Hist. eccl. de España II 474. – C a n . : Coll. Hispana n. 94 (González); Ps. Is. (Hinschius 693; Schon n. 286). Cf. spurium J³ †1673 hac de epistola confictum. Cf. J³ *1658.

1660 JK 856

(521 apr.) Episcoporum per Baeticam provinciam constitutorum concordia laetatur. De unitate cum Orientalibus restituta et de accepta eorum legatione (d. 30 m. nov.) addit. Vetera eorum privilegia se minime convellere testatur. Litteras suas (J³ 1664) ad Sallustium episcopum (Hispalensem) memorat. – Quid tam dulce. E d . : Thiel Epistolae I 981; La Fuente Hist. eccl. de España II 475. – C a n . : Coll. Hispana n. 95 (González); Ps. Is. (Hinschius 693; Schon n. 287). Cf. J³ *1658.

1661

521 mai. 1 Hormisdae Iustinus augustus significat Paulum Antiochenum a multis accusatum episcopatu se abdicasse (Dat. kal. mai. Constantinopoli Iustiniano et Valerio coss.). E d . : Coll. Avellana n. 241 (CSEL 35, 740). – R e g . : Lounghis Reg. n. 436.

1662

(521 mai. 1) Hormisdae Epiphanius episcopus Constantinopolitanus perturbationes Antiochiae factas significat. De Paulo episcopo queritur legatosque mittit. E d . : Coll. Avellana n. 242 (CSEL 35, 741). – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 159 n. 219.

*† 1663

(515–521) Ennodio episcopo concedit, quod Ticinensis episcopus in sua dioecesi crucis anteferendae ius habeat, quod pallium in sua ecclesia deferre statutis temporibus queat, quod primum sessionis locum inter episcopos ad sinistrum latus pontificis Romani in conciliis obtineat. L a u d . i n : Cappelletti Le chiese d'Italia XII 400. – R e g . : Ital. Pont. VI/1 173 n. *†1. De hoc privilegio scriptores Mediolanenses et Papienses saepius disceptarunt; cf. Muratori Anecd. ex Ambros. I 244; Eustachius de s. Ubaldo De metropoli Mediolanensi diss. 268; Marroni Ecclesia 6sq.; Capsoni Origine XXXIIIsq.

* 1664

(514–522) dec. Roma Facit ordinationes in urbe Roma per m. dec.; presbyteros XXI; episcopos per diversa loca LV. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 272; Mommsen 131).

1665

(514–523) Hormisdae Dionysius Exiguus nuntiat Graeco-Latinam collectionem canonum, iussu Hormisdae susceptam a se absolutam esse. E d . : Migne PL Suppl. 4, 19; Thiel Epistolae I 986; Dionysii Praef. (CCSL 85, 51).

1666 JK 862

(514–523) Decretale emittit de scripturis divinis, quid universaliter catholica recipiat ecclesia, vel quid post haec vitare debeat. – Ordo de veteri. E d . : Thiel Epistolae I 931. – C a n . : Coll. Hispana n. 103 (González). Amplificatio decreti Damaso-Gelasiani (J³ 564 et J³ 1359) cf. Thiel Epistolae I 44 et 118.

1667 JK 863

(514–523) Epistolam encyclicam in Orientem mittit de vera fide christiana in synodo Chalcedonia firmata. – Ἐχέτω τὰ ἐν; Teneant inconcusse quae. E d . : Thiel Epistolae I 987.

278 1668

Hormisda (514–523) (514–523) Decernit, ut, qui ad paenitentiam agendam in monasterio recludatur, presbyter non ordinetur. – Si ille qui. E d . : Mansi Conc. 8, 530; Migne PL 63, 525. – C a n . : Gratiani Decr. D. 50 c. 58.

* 1669

(514–523) Manichaeos „exilio deportavit, quorum codices ante fores basilicae Constantinianae incendio concremavit“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 271; Mommsen 130).

* 1670

(514–523) Apud b. Petrum trabem ex argento facit. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 271; Mommsen 131).

* 1671

(514–523) Ad b. Paulum facit arcos argenteos II, canthara argentea XVI, amas argenteas III, scyphos argenteos stationales VI. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 272; Mommsen 131).

* 1672

(514–523) In basilica Constantiniana (Laterano) facit arcum argenteum ante altare et canthara argentea XVI. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 271; Mommsen 131).

†? 1673 JK †866

(514–523) Remigio episcopo Remensi vices suas „per omne regnum dilecti et spiritualis filii“ sui Ludovici (al. Chlodovei), nuper eum gente integra conversi, „salvis privilegiis, quae metropolitanis“ decreverit „antiquitas, praesenti auctoritate“ committit. – Suscipientes plena fraternitatis. E d . : Thiel Epistolae I 1004; insertum in Hincmari Opusculo LV capitulorum c. 16 (MGH Conc. 4 Suppl. 2, 195). Confectum esse auxilio epistolae J³ 1659 censent Thiel Epistolae I 123–125 et Hinschius Decretales 693 n. CXIX. Econtra Ranalli Epistolario epistolam genuinam esse putat adnotans, quod gratulatio Hormisdae, quamvis tarda, ineunte pontificatu sui chronologiae non contradicit. Cf. Falkenstein Privilegien 185 n. 18. Haec epistola a Hincmaro ter utitur, cf. MGH Conc. 4 Suppl. 2 adn.

† 1674 JK †867

(514–523) Nuptias occulte fieri vetat. – Nullus fidelis cuiuscunque; Ut nullus fidelis. E d . : Thiel Epistolae I 1006. – C a n . : Burchardi Decr. IX c. 3; Ivonis Decr. VIII c.141; Gratiani Decr. C. XXX q. 5 c. 2; Comp. secunda IV tit. 3 c. 2.

† 1675 JK †868

(514–523) Universis provinciis exponit de adulteris clericis removendis et corrigendis. – Ecce manifestissime constat. E d . : Thiel Epistolae I 1005; Conc. Gall. (CCSL 148A, 90). – C a n . : Gratiani Decr. D. 50 c. 29 et D. 50 c. 58. Epistola a Caesario Arelatensi scripta.

† 1676 JK †869

(514–523) Requisitus ab Eusebio episcopo (Vercellensi) decernit filium adultum invitum a patre in matrimonium tradi non posse, sed tradi posse filium nondum adultum,

Hormisda (514–523)

279

qui, postquam pervenerit ad perfectam aetatem, omnino observare et adimplere debeat patris sponsionem. – Tua sanctitas requisivit; Tua sanctitas nos. E d . : Migne PL 63, 525. – C a n . : Gratiani Decr. C. XXXI q. 2 c. 2 (Palea); Lib. extra IV tit. II c. 1. – R e g . : Ital. Pont. VI/2 9 n. †5.

† 1677 JK †870

(514–523) Statuit, „ut nullus presbyter in ecclesia consecrata aliud altare erigat, nisi quod ab episcopo loci sanctificatum“ sit „vel permissum“. – Nullus presbyter in; Ut nullus presbyter. E d . : Thiel Epistolae I 1006. – C a n . : Benedicti Levita Capit. II c. 200; Burchardi Decr. III c. 17; Ivonis Decr. III c. 20; Gratiani Decr. de cons. D. I c. 25.

† 1678 JK †871

(514–523) Dicit: „Si quis baptizat aut aliquod divinum officium exercuerit per temeritatem non ordinatus, abiciatur ab ecclesia et nunquam ordinetur“. – Si quis baptizat; Si quis bapticaverit. E d . : Thiel Epistolae I 1006. – C a n . : Burchardi Decr. IV c. 57. De trad. can. cf. Deeters Bambergensisgruppe n. 32, 5a.

*? 1679 JK *865

(514–523) Constitutionem Gregorii Lingonensis in gratiam monasterii s. Benigni Divionensis scripto confirmat. L a u d . i n : Chronicon s. Benigni Divionensis (Bougaud/Garnier 15). Chron. laud. etiam confirmationes Iohanni V (JE †2128) et Sergii I (JE †2134) quas spurias esse constat.

* 1680

(523) Petro extribuno voluptatis et Iohannae eius coniugi sepulcri locum in basilica b. Petri concedit. L a u d . i n : Rossi Inscriptiones I 500; Dufresne Cryptes 26 n. 38; Kaufmann Grotten 35. – R e g . : Ital. Pont. I 136 n. *3. Laudatur in inscriptione, quae exstat in cryptis Vaticanis.

* 1681 JK I 109

523 aug. 7 Sepelitur in basilica b. Petri (VII id. aug. cons. Maximi). L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 272; Mommsen 131). Epitaphium in MGH Poet. lat. 1, 144 et ap. Duchesne Lib. pont. I 274 adn. 25.

Roma

Iohannes I (523–526) * 1682 JK I 109

(523 aug. 13) Consecratur. „Sedit a. II m. VIIII d. XV(I) a cons. Maximi usque ad cons. Olybrii iun. (temporibus Theoderici et Iustini augusti christiani)“. L a u d . i n : Fragm. Laurentianum (Duchesne I 46; Mommsen p. XI); Lib. pont. (Duchesne I 272; Mommsen 132). Inter dominicum d. 523 aug. 13 et d. 526 mai. 27, quo sepultus est Iohannes, intercesserunt a. 2 m. 9 d. 16, per quos eum sedisse docet Lib. pont. (Duchesne I 275; Mommsen 133). Assentitur Vita Hormisdae in Lib. pont. (Duchesne I 272; Mommsen 132), qua teste post eundem pontificem sedes vacavit d. 6 (al. 7 vel 8). De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 56 et 103.

* 1683 JK I 110

(524) Ravennae apud Theodericum regem moratur.

Ravenna

L a u d . i n : Theodericiana (MGH Auct. ant. 9, 328; König Aus der Zeit Theoderichs 92).

* 1684 JK I 110

(524) Ravenna Ravenna Constantinopolim Arianorum causa invitus proficiscitur iubente Theoderico rege. L a u d . i n : Marcellini comitis Chron. a. 525 (MGH Auct. ant. 11, 102); Lib. pont. (Duchesne I 275; Mommsen 133). De tempore cf. Theophanis Chron. I 169, 259.

* 1685 JK I 110

(524) In Corinthi partibus proficiscitur.

In Corinthi partibus

L a u d . i n : Gregorii I Dialogi III c. 2 (FSI 57, 110).

* 1686 JK I 110

(524–525) Milliario 15 a Constantinopoli honorifice excipitur a Iustino imperatore. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 275; Mommsen 134); Theodericiana (MGH Auct. ant. 9, 328; König Aus der Zeit Theoderichs 92).

* 1687 JK I 110

(524–525) Constantinopolis Constantinopoli ad portam auream caeco oculos restituisse dicitur. L a u d . i n : Gregorii I Dialogi III c. 2 (FSI 57, 110); Chron. breve (Roncalli Vet. lat. scr. chron. II 263).

* 1688 JK I 110

525 (mart. 30) Constantinopolis „Diem Domini nostri resurrectionis plena voce Romanis precibus celebrat“ (ind. III Filoxeno et Probo coss.). L a u d . i n : Marcellini comitis Chron. a. 525 (MGH Auct. ant. 11, 102).

† 1689 JK †873

(524–525) iun. 11 Omnes episcopos per provincias Italiae constitutos hortatur, ut haeresim Arianam impugnent ecclesiasque Arianorum ad catholicam rationem redigant. Idem

281

Iohannes I (523–526)

narrat a sese Theoderici regis legato Constantinopoli factum esse monitu Iustini imperatoris. Ne Theoderici minis moveantur (III id. iun. Maximo et Olybrio coss.). – (Saepissime multo iam). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 695; Schon n. 288a). – R e g . : CPL 1682. Olim ad (523–526) iun. 11. De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 168.

† 1690 JK †872

(523–525) oct. 18 Zachariae archiepiscopo respondet episcopos accusatos aut suis rebus exspoliatos, aut pulsos nec „ad synodum conprovincialem nec ad generalem posse convocari, antequam cuncta, quae eis ablata“ sint, … „potestati eorum redintegrentur“. Addit, quibus accusatoribus non credatur (XV kal. nov. Maximo et Olybrio coss.). – (Exigit dilectio tua). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 694; Schon n. 288). – R e g . : CPL 1685. Olim ad (523–526) oct. 18. De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 168.

* 1691 I 110

(525) Iustino imperatori coronam imponit.

Constantinopolis

L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 275; Mommsen 135).

1692

(ca. 525) Iohannem Bonifatius primicerius notariorum certiorem facit in praesenti IV ind. pascha d. 19 m. apr. celebrandum esse. E d . : Krusch Einführung 109. – R e g . : Conte Chiesa 430 n. †107. Pitra (Analecta novissima 466) easdem litteras perperam Iohanni IV (cf. JE *†2046-α) attribuit, cf. etiam Krusch Einführung 109 et Krusch Bericht an Johannes I 56.

* 1693 JK *871α

(ca. 525) Bonifatio primicerio notariorum praecipit, ut, quota luna sit diei festi paschalis (a. 526), inquirat et rationem huius rei breviter intimet. L a u d . i n : Bonifatii suggestio (Krusch Einführung 109). – R e g . : Ital. Pont. I 15 n. *2. Cf. etiam Krusch Bericht an Johannes I 56.

* 1694

(523–526) Coemeterium ss. Felicis et Audacti [sic!] renovat. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 276; Mommsen 137).

* 1695

(523–526) Via Ardiatina reficit coemeterium bb. martyrum Nerei et Achillei. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 276; Mommsen 137).

* 1696

(523–526) Patenam auream cum gemmis, calicem aureum cum gemmis, scyphos argenteos V, pallea aurotexta XV a Iustino imperatore se oblatas ad bb. apostolos Petrum et Paulum et ad s. Mariam et s. Laurentium defert. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 276; Mommsen 137).

* 1697

(523–526) Coemeterium Priscillae renovat. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 276; Mommsen 137). De loco cf. Duchesne Lib. pont. I 278 adn. 13.

282 * 1698

Iohannes I (523–526) (523–526) Episcopos per diversa loca XV ordinat. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 276; Mommsen 137).

*† 1699

(523–526) Omnibus vere contritis et confessis b. Mariae in Porticu ecclesiam (in urbe Roma) devote visitantibus et manus adiuntrices pro illius conservatione porrigentibus indulgentiam et plenariam omnium peccatorum a poena et culpa remissionem perpetuis temporibus duraturam concedit. L a u d . i n : Pasquali S. Maria in Portico 103. – R e g . : Ital. Pont. I 110 n. *†1.

*† 1700

(523–526) Archiepiscopo Ravennati privilegium concedit, ut dextera papae Romani semper iure debeatur archiepiscopo Ravennati, nisi praesente imperatore ad sinistram eum transmigrare debeat. L a u d . i n : Clementis II privilegium a. 1047 ian. 5 (JL 4141; MGH Conc. 8, 204; Böhmer/Frech n. 358). – R e g . : Ital. Pont. V 22 n. *†12.

* 1701 JK I 110

(526) Constantinopoli redux in carcerem conicitur a Theoderico rege.

Ravenna

L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 276; Mommsen 137); Theodericiana (MGH Auct. ant. 9, 328; König Aus der Zeit Theoderichs 92).

* 1702 JK I 110

(526) mai. 18 Moritur in carcere (XV kal. iun.).

Ravenna

L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 276; Mommsen 137); Theodericiana (MGH Auct. ant. 9, 328; König Aus der Zeit Theoderichs 92). Cf. Theodericiana, quae Iohannem in custodiam missum „post paucos dies“ obiisse narrant. Cf. et Gregorii Turonensis Librum in gloria martyrum c. 39 (MGH SS rer. Merov. 1, 63).

* 1703 JK I 110

526 mai. 27 Sepelitur in basilica b. Petri (VI kal. iun. Olybrio cons.).

Roma

L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 276; Mommsen 137). Epitaphium ap. Rossi Inscriptiones II 57 (teste Lib. pont. (Duchesne I 278 adn. 15)).

Felix IV (526–530) alias Felix III * 1704 JK I 110

(526 ante iul. 12) Deligitur a Theoderico rege. L a u d . i n : Cassiodori Var. VIII 15 (MGH Auct. ant. 12, 246; CCSL 96, 318).

* 1705 JK I 110

(526) iul. 12 Consecratur. „Sedit a. IIII m. II d. XIII … temporibus Theoderici regis et Iustini augusti, a cons. Maburtii usque ad cons. Lampadii et Horestis, a d. IIII id. iul. usque in IIII id. oct.“ (IIII id. iul.). L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 279; Mommsen 138). Laud. et in Cassiodori Var. VIII 15 (CCSL 96, 318). De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 56 et 105.

1706

(ca. 527) Clerum ecclesiae Romanae Athalaricus rex adhortatur, ne ad mortalium errores et humilia vota descendat, sed ut sanctis moribus oboediat et ecclesiasticis constitutis vivat. E d . : Cassiodori Var. VIII 24 (MGH Auct. ant. 12, 255; CCSL 96, 330).

1707 JK 874

528 febr. 3 Caesario (episcopo Arelatensi) scribit nec laico licere „ante probationem“ fieri sacerdoti, neque ordinato ad saecularem vitam reverti (III non. febr. post cons. Mavortii). – Legi quod inter. E d . : Conc. Gall. (CCSL 148A, 51); MGH Epp. 3, 44 n. 31. – R e g . : CPL 1686.

† 1708 JK †879

(526–529) oct. 21 Roma Sabinae virtutem laudat et confirmat eamque Romam venire cupit (XII kal. nov. Lampadio et Oreste coss.). – (Singulare membrum ecclesiae). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 701; Schon n. 290). De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 168.

† 1709 JK †878

(527–530) mart. 1 Omnibus episcopis per diversas provincias constitutis scribit, ne sacra nisi sacratis in locis fiant; ecclesiae, si iamne consecratae sint, tolli dubitatio non possit, consecrentur (kal. mart. Lampadio et Oreste coss.). – (Magno munere misericordiae). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 697; Schon n. 289). De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 168.

* 1710

(527–530) febr./mart. Roma Facit ordinationes II in urbe Roma per m. febr. et mart., presbyteros LV, diaconos IV; episcopos per diversa loca XXIX. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 279; Mommsen 138).

284 1711 JK 877

Felix IV (526–530) (526–530) Roma Ecclesii episcopi Ravennatis cum clero litem dirimit constitutis utriusque privilegiis. – Laudanda est decessorum. E d . : Agnelli Lib. pont. c. 60 (MGH SS rer. Lang. 319; FChr 21/1, 270; CCCM 199, 226). – R e g . : CPL 1687; Ital. Pont. V 22 n. 13.

* 1712

(526–530) Basilicam s. martyris Saturnini, Via Salaria, incendio consumptam a solo reficit. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 279; Mommsen 138). De loco cf. Duchesne Lib. pont. I 280 adn. 4.

* 1713

(526–530) Basilicam ss. Cosmae et Damiani in urbe Roma, in loco qui appellatur Via Sacra, iuxta templum urbis Romae facit. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 279; Mommsen 138).

*† 1714 JK *876

(526–530) Caesarii Arelatensis episcopi de gratia et libero arbitrio testimonia contra Faustum Lirinensem edita per epistolam roborat et latius promulgat. L a u d . i n : Gennadii De vir. illustr. c. 86 (Richardson 91). De fide dubitant Langen Geschichte II 301 adn. 3 et Krusch (MGH Auct. ant. 8, p. LIX).

* 1715 JK *879β

(530) (Roma) (Athalarico) regi (et Iustino imperatori?) Bonifatium archidiaconum a sese in sucessorem designatum esse nuntiat. L a u d . i n : J³ 1717.

*† 1716

(530) Omnibus ecclesiam collegiatam s. Stephani de Prato visitantibus et vere confessis indulgentiam plenariam atque remissionem omnium peccatorum concedit. L a u d . i n : Guardini Storia di Prato. – R e g . : Ital. Pont. III 136 n. *†1; Carlesi Origini 181. Apud eundem Guardinum legimus fabulam anilem Marcum papam a. 339 Bisantium (i. e. Pratum) venisse ibique missam in ecclesia celebrasse, itemque fecisse a. 689 Sergium.

1717 JK 879α

(530 sept.) (Roma) Episcopis et presbyteris, diaconis vel cuncto clero, senatui et populo (Romanis) declarat hoc sibi aspirante Deo esse compertum, ut post suum discessum Bonifatius archidiaconus, episcopatus honore suscepto, Romanam gubernet ecclesiam. Quam voluntatem „et domnis et filiis suis regnantibus“ se indicasse manuque sua recognosse affirmat. – De quiete vestra. E d . : Lib. pont. (Duchesne I 282); Ewald Acten 413; Mommsen Actenstücke 367; ACO IV/2 96 n. 4. – R e g . : CPL 1688; Ital. Pont. I 5 n. 2. Cf. „decretum senatus amplissimi“ Romani (Mommsen Actenstücke 367), quo decernitur, ut quicumque vivo papa de alterius ordinatione tractaverit vel quicquam acceperit tractantique consenserit, facultatis suae medietate, is vero, qui tam improbum ambitum habuisse fuerit convictus, bonis omnibus amissis exsilio multetur. De re cf. Holder Designation 29 adn. 4. Cf. J³ *1715.

* 1718 JK I 111

(530 sept. 22) Moritur. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne 195 et 279; Mommsen 138).

Felix IV (526–530)

285

Olim ad ca. sept. 15. Lib. pont. et Fragm. Laurentianum (Mommsen p. XI) et alii catalogi Felici assignant a. 4 m. 2 d. 12 (sive 13), i.e. a consecrationis die usque ad d. 22 (sive 23) m. sept., cf. Duchesne Lib. pont. I p. CCLII, cui consentit Mommsen Lib. pont. p. LX.

* 1719 JK I 111

(530) oct. 12 Sepelitur in basilica b. Petri (IIII id. oct.).

Roma

L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne 195 et 279; Mommsen 138). Hunc diem, in Lib. pont. bis memoratum, „ad aliquam Felicis translationem referendum esse“, censet Pagius ad a. 530. Epitaphium ap. Rossi Inscriptiones II 126 (teste Duchesne Lib. pont. I 280 adn. 7).

Bonifatius II (530–532) cui accedit: Dioscorus (530) * 1720 JK I 111

(530 sept. 22) Eligitur et consecratur in basilica Iulii. „Sedit a. II d. XXVI … temporibus Athalarici regis heretici et Iustini augusti catholici“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 281; Mommsen 139). De tempore cf. Duchesne Lib. pont. I p. CCLIII, qui probat consulatum „Lampadii“ non ad diem mortis, sed ad ordinationem Bonifatii se referre. Computantur enim a dominico d. 22 m. sept. 530 ad diem funeris Bonifatii a. 2 d. 26, quos ei tribuit et Lib. pont. et Fragm. Laurentianum (Duchesne I 46; Mommsen p. XI). De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 57 et 105.

* 1721 JK I 111

(530 sept. 22) Roma Dioscorus (antipapa) in basilica Constantiniana consecratur. „Et fuit dissensio in clero et senatu dies XXVIII“, donec „defunctus est Dioscorus“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 281; Mommsen 139). De Dioscoro cf. Schwaiger Rechtmäßigkeit 18sq., de re cf. Wirbelauer Nachfolgerbestimmung 417–421 et Moreau Ipsis diebus.

* 1722 JK I 112

(530) oct. 14 Dioscorus (antipapa) moritur (II id. oct.). L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 281; Mommsen 139).

1723

530 dec. 28 Bonifatio presbyteri LX post mortem Dioscori libellum Redempto notario Romanae ecclesiae dictatum dant, in quo errorem suum Dioscorum anathematizantes confitentur et veniam postulant (VI kal. ian. Lampadio et Oreste coss.). E d . : Mommsen Actenstücke 368.

* 1724 JK *880

(530 dec. 28) In synodo „sub vinculo anathematis cyrografo“ damnat Dioscorum (antipapam) et reconciliat clerum, qui eius ordinationi consenserat. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 281; Mommsen 139). – R e g . : CPL 1690.

1725 JK 881

531 ian. 25 Caesarii episcopi Arelatensis aliorumque quorundam sacerdotum probat confessionem, „fidem ... sicut et omnia bona, singulis hominibus ex dono supernae venire gratiae, non ex humanae potestate naturae“ (VIII kal. febr. Lampadio et Oreste coss.). – Per filium nostrum. E d . : Caesarii Arelat. Opp. II 67–70 (CCSL 104); Conc. Gall. (CCSL 148A, 66). – R e g . : CPL 1691.

Bonifatius II (530–532)

287

Editores Conc. Gall. pro VIII kal. „februarias“ fortasse „decembres“ aut „novembres“ legendum esse, coniciunt; cf. etiam Krusch (MGH Auct. ant. 8, p. LIX).

1726

(531 ante dec. 7) Bonifatio Stephanus (Larissensis) episcopus libellos tres mittit de quaerelis electionis suae causa sibi in Thessalia provincia et in urbe regia apud Epiphanium episcopum illatis. Petit, ut leges atque constituta ecclesiae custodiat. E d . : Silva-Tarouca Coll. Thess. 2 n. 1. – R e g . : CPL 1623.

1727

(531 ante dec. 7) Bonifatio Elpidius Thebanus, Stephanus Laminensis, Timotheus Diocaesariensis episcopi scribunt de Stephano Larissae ecclesiae metropolitanae praesuli episcopali officio privato. E d . : Silva-Tarouca Coll. Thess. 13 n. 3.

* 1728 JK *882

(531 ante dec. 7) (Roma) In synodo facit „constitutum cum chirographis sacerdotum et iusiurandum ante confessionem b. apostoli Petri“ ab eis exigit, ut in electionem Vigilii diaconi post se consentiant. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 281; Mommsen 139).

* 1729 JK I 112

(531 ante dec. 7) (Roma) Synodus, in qua reum se esse confitetur „maiestatis, quod in diaconum Vigilium sua subscriptione cyrografi firmasset tunc ante confessionem b. apostoli Petri; ipsum constitutum (in) praesentia omnium sacerdotum et cleri et senatus incendio consumpsit“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 281; Mommsen 139).

* 1730 JK I 112

531 dec. 7–9 Roma Synodus, in cuius prima sessione agitur de Stephano episcopo Larissensi per Epiphanium episcopum Constantinopolitanum excommunicato et deiecto, ad sedem Romanam provocante. Sessio secunda „sub d. V id. dec.“ agitur (Post cons. Lampadii et Orestis sub d. V id. dec. in consistorio b. Andreae apostoli). L a u d . i n : Silva-Tarouca Coll. Thess. 1.

† 1731

(530–532) sept. 24 Bonifatio Iustinianus princeps professionem fidei mittit anathematizans „omnes, qui contra sanctam Romanam et apostolicam ecclesiam superbiendo suas erigunt cervices“ et interdicens eorum nomina inter sacra mysteria recitari (VIII kal. oct. Iustiniano III et Oreste [Valentino II et Oreste] coss.). E d . : Migne PL 65, 45. Epistola fortasse conficta est ex epistolis Hormisdae papae ad Hispaniarum episcopos (J³ 1531) et Iohannis Constantinopolitani episcopi (J³ 1569) aliisve pluribus. Insuper consulatus Iustiniani tertius et pontificatus Bonifatii se contradicunt. Cum epistola hic adnotet: „hanc autem professionem meam manu mea subscripsi, et Bonifacio … sancto et venerabili papae urbis Romae direxi“, epistola ista aeque inter spuria Iohanni papae adscripta inseri potest.

† 1732 JK †883

(530–532) Eulalio episcopo Alexandrino significat ecclesiam Carthaginiensem ad suam communionem rediisse. Eulalii episcopi Carthaginiensis libellum et Iustiniani imperatoris litteras adiungit. – (Olim et ab); (Olim ab initio).

288

Bonifatius II (530–532) C a n . : Ps. Is. (Hinschius 703–704; Schon n. 291); Anselmi Coll. can. XII c. 1. De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 168.

† 1733 JK †883α

(530–532) Iura filiorum clericorum exponit. – (De filiis laicorum). C a n . : Coll. Taurinensis (Pflugk-Harttung Acta II 8 n. †27).

* 1734 JK I 112

532 oct. 17 Sepelitur in basilica b. Petri (Sub d. XVII m. oct. consulatu Lampadii).

Roma

L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 281; Mommsen 140). De die mortis cf. Duchesne Lib. pont. I 283 adn. 15 et p. CCLIII, ubi probat consulatum „Lampadii“ non ad diem mortis, sed ad ordinationem Bonifatii se referre. Cf. inscriptionem in cryptis basilicae Vaticanae inventam et ap. Rossi Inscriptiones I 467 restitutam: „Depositus in pace XVI kal. nov. iter. post. Cons. Fl. Lampadii et Orestis“.

Iohannes II (533–535) alias Mercurius * 1735 JK I 113

533 (ian. 2) Consecratur. „Sedit a. II m. IIII d. VI ... temporibus Athalarici regis et Iustiniani augusti catholici“ (iterum post cons. Lampadii et Orestis). L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 285 cum adn. 1; Mommsen 141). Duchesne Lib. pont. I p. CCLIII consecrationem Iohannis II 533 ian. 2 (olim 532 dec. 31) ponit. De Lib. pont. vitae forma priore cf. Geertman Genesi del Liber pontificalis 57 et 107.

1736

533 iun. 6 Iohanni Iustinianus augustus professionem fidei per Hypatium et Demetrium episcopos legatione imperatoria fungentes mittit. Simul, ut sectatores condemnet, rogat (VIII id. iun. Constantinopoli Iustiniano aug. III cons.). E d . : Coll. Avellana n. 84 c. 7 (CSEL 35, 322); Cod. Iustin. I/1 c. 8. – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 161 n. 224; Lounghis Reg. n. 995. Laud. et in J³ 1766. Cf. et professionem J³ †1731.

1737

(533 ex.) Iohanni Athalaricus rex scribit de damnosis compendiis, quae a suo saeculo abesse debeant, et de edicto suo de promissione illicita. Etiam eum adhortatur, ut oret pro se edicta sua custodiens, quae divinis convenire mysteriis constat. Addit eum universis episcopis quoque hoc intimare debere, ne sit alienus a culpa, qui potuit agnoscere constituta. E d . : Cassiodori Var. IX 15 (MGH Auct. ant. 12, 279; CCSL 96, 362).

1738

(533) Iohannem (Cassiodorus) senator (praefectus praetorii) precatur, ut vivacius oret pro salute regnantium; nam securitas plebis ad eius respicit famam, cui divinitus est commissa custodia. E d . : Cassiodori Var. XI 2 (MGH Auct. ant. 12, 331; CCSL 96, 426).

*† 1739

(533) (Napoli) Ecclesiam s. Mariae Neapolim a Pomponio episcopo Neapolitano aedificatam praesentibus sex cardinalibus dedicat eamque multis privilegiis indulgentiarum ornat. L a u d . i n : D'Engenio Napoli II. 61; Chioccarelli Catal. 50. – R e g . : Ital. Pont. VIII 452 n. *†1.

1740 JK 884

534 mart. 25 Roma Iustiniani imperatoris fidem per litteras explicatam laudat. Cyrum et eius sectatores monachos Acoemetenses excommunicatos nuntiat, sed deposito errore recipi iubet. Hypathium (Ephesinum) et

290

Iohannes II (533–535) Demetrium (Philippensem) episcopos legatos imperatoris commendat (VIII kal. apr. d. n. Iustiniano aug. IV et Paulino coss.). – Inter claras sapientiae. E d . : Coll. Avellana n. 84 (CSEL 35, 320); Corp. Iur. Civ. II 10. – R e g . : CPL 1613.

1741 JK 887

534 apr. 6 Clerum (Reiensem) oboedire iubet Caesario episcopo Arelatensi visitatori constituto in locum Contumeliosi episcopi criminibus multis convicti (VIII id. apr. Paulino iun. Cons.). – Pervenit ad nos. E d . : Conc. Gall. (CCSL 148A, 86); MGH Epp. 3, 46 n. 33. De tempore cf. MGH Epp. 3, 46 n. 33

1742 JK 886

534 apr. 7 Universis episcopis per Gallias constitutis scribit Contumeliosum episcopum (Reiensem) multis criminibus astrictum in monasterium relegandum esse. In cuius locum visitatorem substitutum nuntiat (VII id. apr. Flavio Paulino iun. Cons.). – Innotuit nobis a. E d . : Conc. Gall. (CCSL 148A, 86); MGH Epp. 3, 45 n. 32.

1743 JK 888

534 (apr. 7) Caesario episcopo Arelatensi mandat, ut Contumeliosum episcopum, munere privatum, in monasterium retrudat et ecclesiam (Reiensem), donec novus episcopus eligatur, administret. – Caritatis tuae litteras. E d . : Conc. Gall. (CCSL 148A, 87); MGH Epp. 3, 47 n. 34 et 35.

† 1744 JK †889

(533–534) aug. 4 Valerio episcopo rescribit patrem filio maiorem non esse (II non. aug. Iustiniano et Athalarico coss.). – (Scripta tuae sanctitatis). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 705; Schon n. 292). Olim ad (532–535) aug. 6. De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 168.

* 1745

(533–534) dec. Roma Facit ordinationem I in urbe Roma per m. dec., presbyteros XV; episcopos per diversa loca XXI. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 285; Mommsen 141).

1746 JK 885

(534) Avienum, Senatorem, Liberium, Severinum, Fidelem, Avitum, Opilionem, Iohannem, Silverium, Clementianum et Ampelium illustres et magnificos viros docet: „Christum Dominum nostrum unum esse … sanctae trinitatis ex duabus naturis cognoscendum, hoc est in deitate et humanitate perfectum, non antea exsistente carne, et postea unita verbo“ etc. Hortatur, ut vitent monachos Acoemetenses haeresis Nestorianae participes. – Olim quidem illustres. E d . : ACO IV/2 206 n. 1. – R e g . : CPL 1692.

* 1747 JK *883β

(533–535) Athalarico regi mittit relationem, quomodo Romae quidam pro sola seditionis suspicione custodiae poena macerentur. L a u d . i n : Cassiodori Var. IX 17 (MGH Auct. ant. 12, 281; CCSL 96, 365).

Iohannes II (533–535) 1748

291

(535 ca. mai.) Iohannem Iohannes, Reparatus, Florentinianus, Datianus et ceteri 217 episcopi in Iustiniani Carthaginensis basilica congregati consulunt, quomodo Arianorum sacerdotes ad catholicam fidem suscipi oporteat. Si forsitan aliquis clericus sine epistola approbationis venerit, simile haeretico iudicetur. E d . : Coll. Avellana n. 85 c. 3–4 (CSEL 35, 328). Epistola ad Iohannem directa, sed ab Agapito accepta est.

* 1749 JK I 113

(535) mai. 8 Sepelitur in basilica s. Petri (VI kal. iun.).

Roma

L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 285; Mommsen 141). Cum verba „sepelitur VI kal. iun.“ in Vita Iohannis interpolata sint (v. Duchesne Lib. pont. I 286 adn. 5) ac etiam in Fragm. Laurentiano et in Vita Iohannis legatur, Iohannem rexisse a. 2 m. 4 d. 6, eundem mortuum esse non 535 mai. 27, sed 535 mai. 8 concludit Duchesne Lib. pont. I p. CCLIIsq. et 286 adn. 5. Epitaphium ap. Rossi Inscriptiones II 126 (teste Duchesne Lib. pont. I 286 adn. 4).

Agapitus I (535–536) alias Agapetus * 1750 JK I 113

(535 mai. 13) Consecratur. „Sedit m. XI d. XVIII (m. VIII d. X)“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 285; Mommsen 142). Etenim Lib. pont. testatur post hunc sedem vacasse per dies 6. Consecratum esse Agapitum non 535 iun. 3, sed d. 13 m. mai. censet Duchesne Lib. pont. I p. CCLIII.

* 1751 JK I 113

(535 iun. 3) In „ortu(m) episcopatus sui, libellos anathematis, quos invidiae dolo extorserat Bonifatius (II) presbiteris et episcopis contra canones et contra Dioscorum (antipapam) in medio ecclesiae, congregatis omnibus incendio consumpsit et absolvit totam ecclesiam de invidia perfidorum“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 287; Mommsen 142).

1752

535 iun. 6 Agapito recenter electo Iustinianus augustus more maiorum suorum fidei suae eandem professionem edit, quam ad Ioannem II papam (J³ 1736) miserat (VIII id. iun. Constantinopoli, Iustiniano aug. III cons.). E d . : Migne PL 66, 35.

1753 JK 890

535 iul. 18 Caesario episcopo Arelatensi significat Contumeliosum episcopum (Reiensem) ad sese provocasse; quapropter iudices missum iri. „Propria(m) substantia(m)“ illi reddi, sed „suspensum interim … ab administratione patrimonii ecclesiastici et celebratione missarum“ manere eum iubet (XV kal. aug. post cons. Paulini iun.). – Optaveramus frater amantissime. E d . : MGH Epp. 3, 56 n. 37; Conc. Gall. (CCSL 148A, 96). – R e g . : CPL 1693.

1754 JK 891

535 iul. 18 Caesario episcopo Arelatensi de augendis „alimoniis pauperum“ petenti, non satisfacit propter „patrum manifestissima constituta, quibus“ inquit „prohibemur, praedia iuris ecclesiae, cui nos omnipotens Dominus praeesse constituit, quolibet titulo ad aliena iura transferre“ (XV kal. aug. post cons. Paulini iun.). – Tanta est Deo. E d . : Caesarii Arelat. Opp. II 28 n. 15 (CCSL 104); MGH Epp. 3, 54 n. 36.

1755 JK 892

(535) sept. 9 Reparati (Carthaginiensis), Florentiniani, Datiani et ceterorum episcoporum per Africam constitutorum litteris ad Iohannem II datis respondet neque ab Ariano-

293

Agapitus I (535–536)

rum sacerdotibus ad fidem redeuntibus honores continuari nec „sine sacerdotum … litteris“ clericum peregrinum suscipi a pontifice Romano licere (V id. sept.). – Iamdudum quidem fratres. E d . : Coll. Avellana n. 86 (CSEL 35, 330). – R e g . : CPL 1615.

1756 JK 893

535 sept. 9 Reparato episcopo Carthaginiensi de pontificatu gratulanti agit gratias. Responsum superius divulgari iubet (V id. sept. post cons. Paulini). – Fraternitatis tuae litteris. E d . : Coll. Avellana n. 87 (CSEL 35, 332). – R e g . : CPL 1615.

1757 JK 894

(535) oct. 15 Iustiniano imperatori gratias agit, „quod tantis apostolicam sedem caritatis et munificentiae titulis“ elevaverit. Sacerdotes Arianos ad fidem conversos honoribus antea gestis uti vetat. In Stephanum episcopum (Larissensem) odio se ferri negat, quaeque de illo „nuper“ statuta sint, ea ad servanda iura b. Petri pertinere affirmat; quam tamen causam, ut denuo tractarent, legatis mandatum esse. Achilli communionem quidem restitutam scribit, sed de sacerdotio decretum iri, cum rem per legatos cognoverit. Epiphanium episcopum (Constantinopolitanum) de consecrato Achille vix posse excusari addit (id. oct.). – Licet de sacerdotii. E d . : Coll. Avellana n. 88 (CSEL 35, 333). – R e g . : CPL 1615.

* 1758 JK *896

(536 ian.?) Thomae et Petro arcariis „sanctorum vasa cum obligatione chirographi“ pro pecunia pignori dat, Constantinopolim Theodati regis iussu aditurus. L a u d . i n : Cassiodori Var. XII 20 (MGH Auct. ant. 12, 376; CCSL 96, 486).

* 1759 JK I 114

(536) febr. 20? Constantinopolim pervenit (X kal. mai.).

Constantinopolis

L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 287; Mommsen 142); Liberati Breviarium c. 21 (ACO II/5 136). Pro „X kal. mai.“ (Lib. pont.) leg. „X kal. mart.“.

1760

(535–536 mart. in.) Agapito Iustinianus augustus catholicam fidem profitetur. E d . : Mansi Conc. 8, 847 et 857; Migne PL 66, 41. Cf. et confessionem secundam (J³ 1765).

1761

(536 ante mart. 13) Agapito Thalassius episcopus Berytiorum civitatis et alii decem episcopi Orientales et ceteri clerici orthodoxi in regia urbe congregati libellum contra Anthimum, Severum aliosque Acephalos offerunt. E d . : Migne PL 66, 67.

1762

(536 ante mart. 13) Agapito Marianus presbyter et primas monachorum regiae civitatis et ceteri archimandritae Constantinopolitani, archimandritae et monachi Hierosolymorum ac Orientales in synodo congregati libellum contra Anthimum, Severum aliosque schismaticos scribunt. E d . : Migne PL 66, 49.

294 * 1763 JK I 114

Agapitus I (535–536) (536 ante mart. 13) Constantinopolis Anthimum sedis Constantinopolitanae electum ecclesia pellit, cum sua ecclesia (Trapezuntia) dimissa ambierit alienam. L a u d . i n : Marcellini comitis Chron. a. 536 (MGH Auct. ant. 11, 104).

* 1764 JK I 114

536 mart. 13 Constantinopolis, in bas. s. Mariae Mennam episcopum Constantinopolitanum consecrat (Sub d. III id. mart., iterum post cons. Paulini iunioris). L a u d . i n : Liberati Breviarium c. 21 (ACO II/5 136); Marcellini comitis Chron. a. 537 (MGH Auct. ant. 11, 105).

1765

536 mart. 16 Agapito Iustinianus augustus libellum mittit, in quo fidem catholicam profitetur et haereticos anathematizat (XVII kal. apr. Constantinopoli Flavio Belisario cons.). E d . : Coll. Avellana n. 89 (CSEL 35, 339). Cf. et exemplar precum (J³ 1760).

1766 JK 898

536 mart. 18 Constantinopolis Iustiniani imperatoris professionem fidei iam a Iohanne II laudatam (cf. J³ 1736 et J³ 1752) probat (XV kal. apr. Constantinopoli Flavio Belisario cons.). – Gratulamur venerabilis imperator. E d . : Coll. Avellana n. 82 et n. 91 (CSEL 35, 229 et 342). – R e g . : CPL 1611 et 1615. De tempore Pagius Ms. Vat. docet pro „Fl. Belisario cons.“ legendum esse „P. C. Belisarii“.

* 1767

(535–536) Roma Facit ordinationem in urbe Roma, diaconos IV; episcopos per diversa loca XI. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 288; Mommsen 143).

*† 1768

(535–536) Archiepiscopatui Ravennati privilegium concedit. L a u d . i n : Gregorii I privilegium spurium (J³ †2993). – R e g . : Ital. Pont. V 22 n. *†14.

*† 1769

(535–536) Episcopatui Bononiensi privilegium concedit. L a u d . i n : Gregorii VII privilegium ad 1074 mart. 23 datum (JL 4847). – R e g . : Ital. Pont. V 246 n. *†1.

1770 JK 897

(536) Petro episcopo (Hierosolymitano) Anthimum episcopum Trapezuntium ecclesiae Constantinopolitanae invasorem a sese deiectum et ob haeresim Eutychianam excommunicatum Mennamque episcopum Constantinopolitanum consecratum nuntiat. – Ἠβουλόμεθα μὲν ἀγαπητοὶ; Voluissemus quidem fratres. E d . : ACO III 152 n. 71.

* 1771 JK I 114

(536) Anthimum de haeresi accusatum a communione suspendit et libellum monachorum Orientalium contra eum Iustiniano imperatori tradit. L a u d . i n : Acta synodi Constantinopoli (ACO III 120 et. al.).

* 1772 JK I 115

(536) Graviter aegrotat.

Constantinopolis

Agapitus I (535–536)

295

L a u d . i n : Libellus de rebus gestis ab Agapito Constantinopoli (Baronius a. 536 n. LIX); Lib. pont. (Duchesne I 288; Mommsen 143).

* 1773 JK I 115

(536) apr. 22 Moritur (X kal. mai.).

Constantinopolis

L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 288; Mommsen 143). In Lib. pont. dantur m. 11 d. 18, in Fragm. Laurentiano (Duchesne I 46; Mommsen p. XI): m. 11 d. 8; licet a 535 iun. 3 usque ad 536 apr. 22 computentur m. 10 d. 20. D. „X kal. mai.“ in Vita Agapiti interpolatum est testante Duchesne Lib. pont. I 288 adn. 5. Agapitus in actis synodi Constantinopolitani 536 mai. 2 memoratur (ACO III 133).

† 1774 JK †895

(535–536) mai. 1 Anthemio episcopo scribit de duabus Christi naturis (kal. mai. Iustiniano IV et Deodato coss.). – (Multo gaudio essem). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 706; Schon n. 293). – R e g . : CPL 1693. De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 168.

* 1775 JK I 115

(536) sept. 20 Sepelitur in basilica b. Petri (XII kal. oct.). L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 288; Mommsen 143).

Roma

Silverius (536–537) * 1776 JK I 115

(536 apr. 22–iun. 8) Eligitur iussu Theodati regis „sine deliberatione decreti“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 290; Mommsen 144). De tempore cf. Marcellini comitis Chron. cont. a. 536 (MGH Auct. ant. 11, 104): „Ind. XIIII post cons. Belisarii“.

* 1777 JK I 115

(536 iun. 8) Consecratur, praeteritis interpontificii diebus 47. „Sedit a. I m. V d. XI“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 288 et 290; Mommsen 143sq.).

† 1778 JK †899

(536) iun. 24 Vigilium invadere sedem apostolicam iam Bonifatio II pontifice conatum iterumque nunc nitentem sacerdotali dignitate privat ac damnat (VIII kal. iul. [iun.] principi Basilio). – (Multis te transgressionibus). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 628; Schon n. 252). De traditione cf. Jasper/Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 54–55 et 167.

* 1779 JK *900 et †900α

(536 iun.–nov.) Theodorae augustae litteris, in quibus Anthimi patriarchae restitutionem petivit, respondet hominem illum haereticum graviori supplicio afficiendum se putare. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 292; Mommsen 146). Zetzner Epistolae regum 79, cf. Riant Archives de l'Orient latin I 126 epistolam spuriam („Permolestae mihi fuerunt“) continet.

* 1780 JK I 115

(536 ca. nov.) Roma Belisarii adventu cognito Romanos impellit, ut eum per legatum invitent. L a u d . i n : Procopii De bello Goth. I c. 14.

* 1781 JK I 115

536 dec. 9 Belisarium excipit.

Roma

L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 291; Mommsen 146). Vita Silverii ex diversis auctoribus congesta eundem ducis adventum revocat ad „V id. mai. ind. XV“) et ad „IV id. dec.“ (Lib. pont. [Duchesne I 290]). Sed in Evagrii Hist. eccl. IV 19, eum d. 9 m. dec. („ἐνάτῃ Ἀπελαίου“) intrasse Romam reperimus.

*? 1782 JK I 115

536 dec. (9) Facit ordinationem I per m. dec., presbyteros XIV; episcopos per diversa loca XVIII. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 293; Mommsen 147). De fide dubitat Harnack Ordinationes.

* 1783 JK I 116

(537 febr.–mart.) Roma In palatio (Pincis) cum Belisario moratur, apud quem proditionis erat accusatus. „Secreto autem Belisarius et eius coniunx persuadent Silverio implere praeceptum

297

Silverius (536–537)

(Theodorae) augustae, ut tollatur Chalcedonensis synodus et per epistolam suam haereticorum firmet fidem“. In basilicam b. martyris Sabinae se confert e palatio egressus. „Ubi et directus est ad eum Photis filius Antoninae patriciae et praestito sacramento invitabat eum venire ad palatium“. In palatium (Pincis) ad Belisarium revertitur. „Et illa quidem die pro iuramento ad ecclesiam redire permissus est“. L a u d . i n : Liberati Breviarium c. 22 (ACO II/5 136). – R e g . : Lounghis Reg. n. 1128.

* 1784 JK I 116

(537 mart.) Roma In basilica b. Sabinae a Belisario denuo vocatur in palatium. In palatio Pincis pontificatu orbatur a Belisario. Belisarius eum „tunc fecit venire ad se in palatium Pincis“ et ingresso Silverio cum Vigilio solo in musileum, ubi Antonina patricia iacebat in lecto, „et Velisarius patricius sedebat ad pedes eius, Antonina dixit ad eum: Dic domne Silveri papa, quid fecimus tibi et Romanis, ut tu velis nos in manus Gothorum tradere? Adhuc ea loquente ingressus est Iohannes subdiaconus, regionarius primae regionis, tulit pallium de collo eius et duxit eum in cubiculum exspolians eum induit vestem monachicam et abscondit eum“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 292; Mommsen 147); Liberati Breviarium c. 22 (ACO II/5 136). – R e g . : Lounghis Reg. n. 1128. Marcellini comitis Chron. cont. a. 537 (MGH Auct. ant. 11, 105): „Ind. XV iterum post cons. Belisarii“. Martio m. Silverium deiectum esse liquet Fragm. Laurentiano (Duchesne I 46; Mommsen p. XI), ubi m. novem ei assignantur. Lib. pont. praebet a. 1 m. 5 d. 11. D. 11 m. mart. Silverium pontificatu privatum esse iudicat Duchesne Lib. pont. I p. CCLIV non sufficientibus, ut credimus, argumentis.

* 1785 JK I 116

(537 post mart.) In Graeciam mittitur a Belisario et Patarae in Lycia exsulat.

Patara

L a u d . i n : Procopii De bello Goth. I c. 25; Liberati Breviarium c. 22 (ACO II/5 137). – R e g . : Lounghis Reg. n. 1130.

† 1786

(537 ante nov. 23) Silverio papae Amator episcopus Augustodunensis ad inopiam exsilii levandam munuscula mittit petens de statu exsulis certior fieri. C a n . : Ps. Is. (Hinschius 708; Schon n. 294).

† 1787 JK †901

(537) nov. 23 Amatoris episcopi in se officia laudat. Exponit se per falsos testes postulatum exsilio affectum esse; neque tamen pontificatu abdicasse, imo etiam inimicos anathematizasse ac statuisse: „Nec falsos nec inimicos suspectos accusatores vel testes unquam super episcopos suscipi, eisque nocere nullatenus posse“ (IX kal. dec. Iustiniano V et Belisario coss.). – (O quam bona). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 708; Schon n. 295). De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 168.

† 1788 JK †902

(536–537) Decernit haec: „Singulis diebus dominicis in quadragesima, praeter hos, qui excommunicati sunt, et praeter illos, qui in publica poenitentia sunt, sacramenta corporis et sanguinis Christi sumenda sunt, et in coena Domini, in vigilia paschae, et in die resurrectionis Domini et in pentecostes et in natali Domini penitus ab omnibus communicandum est“. – Singulis diebus dominicis. E d . : Mansi Conc. 9, 10. – C a n . : Ivonis Decr. II c. 29.

† 1789 JK †903

(536–537) Statuit haec: „Nemini regum aut cuiquam homini proprium liceat monasterium tradere nisi ad aliud monasterium, vel commutare nisi cum alio monasterio,

298

Silverius (536–537) vel quocumque modo vendere“. – (Nemini regum aut). C a n . : Ivonis Decr. III c. 28; Gratiani Decr. C. XVI q. 7 c. 40 (ubi Silvestro pp. tribuitur).

* 1790 JK *904

(537) Vitigi Gothorum regi Romam obsidenti haec mandasse fertur: „Veni ad portam, quae appellatur Asinaria, iuxta Lateranis, et civitatem tibi trado et Belisarium patricium“. L a u d . i n : Liberati Breviarium (ACO II/5 136); Marcellini comitis Chron. a. 537 (MGH Auct. ant. 11, 105). De hac epistola ita tradit Lib. pont. (Duchesne I 292; Mommsen 146): „Exierunt quidam falsi testes et dixerunt: Quia nos multis vicibus invenimus Silverium papam scripta mittentem ad regem Gothorum: Veni etc.“; Liberatus: „Fertur autem Marcum quemdam scholasticum et Iulianum quemdam praetorianum fictas de nomine Silverii composuisse litteras regi Gothorum scriptas, ex quibus convinceretur Silverius Romanam velle prodere civitatem“. Nec Procopii De bello Goth. I c. 25 refert quidquam, nisi in suspicionem proditionis cecidisse Silverium: „Ὑποψίας δὲ ἐς Σιλβέριον … γεγενημένης, ὡς δὴ προδοσίαν ἐς Γότθους πράσσει“; sed Marcellini comitis Chron. his utitur verbis: „Cui (Vitigi) tunc faventem papam Silverium“ etc.

* 1791 JK I 116

(538?) Italia In Italiam reducitur auctoritate (Iustiniani) imperatoris, qui „iussit et de litteris illis (ad Vitigem datis) iudicium fieri, ut si probaretur ab ipso fuisse scriptas, in quacunque civitate episcopus degeret, si autem falsae fuissent probatae, restitueretur sedi suae“. In Italia „traditur duobus Vigilii defensoribus et servis eius“. L a u d . i n : Liberati Breviarium c. 22 (ACO II/5 137). Langen Geschichte II 345 censet spatium a. 1 m. 5 (d. 11) Liberio in Lib. pont. tributum ita numeratum esse, ut illud novem mensium in Fragmento Laurentiano usque ad primum in Pataram exsilium, ad secundum in Palmariam insulam, eoque igitur afflictum esse Liberium m. nov. (d. 18) a. 537.

* 1792 JK I 116

(538) iun. 20 Sepelitur (XII kal. iul.).

In Palmaria insula aut Pontiis

L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 293; Mommsen 147). Liberati Breviarium c. 22 (ACO II/5 137) eum in Palmariam insulam deductum esse et „defecisse inedia“ prodit. In Lib. pont. legitur „in Pontias“ (maris Tyrrheni insulam Palmariae proximam) missum esse Silverium.

Vigilius (537–555) * 1793 JK I 117

(536 apr.–mai.) Constantinopolis Theodora augusta „vocans Vigilium, Agapiti diaconum, profiteri sibi secreto ab eo flagitavit, ut, si papa fieret, tolleret synodum et scriberet Theodosio, Anthimo et Severo, et per epistolam suam eorum firmaret fidem; promittens dare ei praeceptum ad Belisarium, ut papa ordinaretur, et dari centenaria septem. Lubenter ergo suscepit Vigilius promissum eius amore episcopatus et auri, et facta professione Romam profectus est“ (Liberati Breviarium). L a u d . i n : Liberati Breviarium c. 22 (ACO II/5 136); Victoris Tunnunensis Chron. (MGH Auct. ant. 11, 200; CCSL 173A, 42). Cf. Victoris Tunnunensis Chron.: „Vigilius …, a quo Theodora … augusta, priusquam ordinaretur, occulto chirographo elicuit, ut papa effectus in proscriptione synodi Chalcedonensis tria capitula condemnaret“. Laud. et in Facundi Hermianensis Contra Mocianum c. 38 (CCSL 90A, 409): „De ipsius episcopi Romani chirographis, vel prius ambitionis impulsu, cum fieri arderet episcopus, … factis“ et in Lib. pont. (Duchesne I 292; Mommsen 146).

* 1794 JK I 117

(536 post iun. 8) Romam veniens „invenit Silverium papam ordinatum“.

Roma

L a u d . i n : Liberati Breviarium c. 22 (ACO II/5 136).

* 1795 JK I 117

(536 post iun. 8) Napoli „Quin et Ravennae (recte: Neapoli) reperit Bilisarium in eadem urbe sedentem eamque optinentem, cui tradens praeceptum (Theodorae) augustae, promisit ei duo auri centenaria, si Silverio remoto, ordinaretur ipse pro eo“. L a u d . i n : Liberati Breviarium c. 22 (ACO II/5 136); Lib. pont. (Duchesne I 292; Mommsen 146).

* 1796 JK I 117

(537 ante mart. 29) In palatio Pincis moratur, dum Silverius deicitur.

Roma

L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 293; Mommsen 147).

* 1797 JK I 117

537 (mart. 29) Roma Consecratur auctore Belisario. „Sedit a. XVII m. VI d. XXVI“ (ind. XV, iterum P. C. Belisarii). L a u d . i n : Marcellini comitis Chron. a. 537 (MGH Auct. ant. 11, 105); Procopii De bello Goth. I c. 25; Lib. pont. (Duchesne I 296; Mommsen 148). Procopius narrat: „Ἓτερον δὲ ἀρχιερέα ὀλίγῳ ὓστερον, Βιγίλιον ὄνομα, κατεστήσατο (Βελισάριος)“. Fragm. Laurentianum (Duchesne I 46; Mommsen p. XI) Vigilio a. 18 m. 2 d. 9 adscribit.

300 * 1798 JK I 117

Vigilius (537–555) (537) „Compelebatur a Belisario implere promissionem suam, quam (Theodorae) augustae promiserat, et, ut sibi redderet duo auri centenaria promissa ... timore Romanorum et avaritia patrocinante, nolebat sponsiones suas implere“. L a u d . i n : Liberati Breviarium c. 22 (ACO II/5 137). Cf. J³ *1803.

* 1799 JK *905

(538 ante mart. aut mai. 6) Theodeberto (I Austrasiae) regi per Modericum legatum consulenti respondet, „qui cum uxore fratris sui illicitum“ praesumpserit „inire coniugium“, ab eo „tale commissum non parva cordis affectione … expiari“ debere. L a u d . i n : J³ 1800.

1800 JK 906

538 mart. aut mai. 6 Caesario episcopo (Arelatensi) nuntiat, quid Theodeberto regi responderit, et arbitrio eius modum poenitentiae committit, „ut iuxta compunctionis meritum veniae quoque possit indulgeri remedium“. Mandat, ut postulet a rege, „ne ulterius tale aliquid praesumatur“, videatque, ne, ipse, qui hoc noscatur „admisisse, ad eosdem vomitus revertatur“ (II non. mai. [al. mart.] Flavio Iohanne). – Si pro observatione. E d . : Caesarii Arelat. Opp. II 31 n. 17 (CCSL 104); MGH Epp. 3, 57 n. 38.

1801 JK 907

(537–538) Roma Profuturo episcopo Bracarensi respondet Priscillianae ritu qui „se sub abstinentiae simulatae praetextu ab escis … carnium“ submoveant, eos esse damnandos; in tribuendo baptismate non esse dicendum: „In nomine patris, et filii spiritus sancti“, sed „In nomine patris et filii et spiritus sancti“; Ariani rebaptizati quemadmodum recipiendi sint; de consecrandis ecclesiis refectis; pascha anni proximi d. 24 m. apr. agendum esse; de precum ordine. – (Directas ad nos). C a n . : Coll. Hispana n. 96 (González); Ps. Is. (Hinschius 710; Schon n. 296). Laud. et in Conc. Bracarensi a. 561 habito (Concilios Visigóticos [Martínez Díez] 71sq.), cf. Et Bragança Carta do Vigilio. Epistola deformata est a Ps. Is. (qui ad Euterum missam indicat et lineam datationis „kal. Mart. Vvillisiario et Iohanne coss.“ addit). JK 907 epistolam sine argumentis ad 538 iun. 29 inseravit.

? 1802 JK 909

(538?) „Dominis et in Christi ... caritate coniunctis fratribus, Theodosio (Alexandrino), Anthimo (Constantinopolitano) et Severo (Antiocheno) episcopis“ significat, „quia modo gloriosa domina et filia mea, patricia Antonina …, desideria mea fecit impleri, ut fraternitati vestrae praesentia scripta transmitterem“, eam fidem, quam ipsi teneant, et tenuisse se et tenere. „Oportet ergo“, inquit „ut haec, quae vobis scribo, nullus agnoscat, sed magis tanquam suspectum me sapientia vestra ante alios aestimet se habere, ut facilius possim haec, quae coepi, operari et perficere“. Addit hanc fidei professionem: „Non duas Christum confitemur naturas, sed ex duabus naturis compositum unum filium, unum Christum, unum Dominum; … anathematizamus ergo Paulum Samosatenum, Dioscorum (an Diodorum?), Theodorum, Theodoritum et omnes, qui eorum statuta coluerint vel colunt“. – Scio quidem quia. E d . : Liberati Breviarium c. 22 (ACO II/5 137); Victoris Tunnunensis Chron. c. 130 (MGH Auct. ant. 11, 200; CCSL 173A, 42).

Vigilius (537–555)

301

Sotinel Mémoire 68 de fide dubitat, quod Vigilius episcopos supradictos in J³ 1803 condemnavit. Pitra Analecta 366sq. dubitat an J³ 1831, J³ 1832, J³ 1845 a Vigilio scriptae sint, cf. Hefele/Leclercq Hist. III 21, 38 etc. et Duchesne Vigile 378 adn. 1 et Schwartz (ACO II/5, 137 adn.).

* 1803 JK I 118

(538?) Silverii adventu territus, ne sede pellatur, Belisario mandat: „Trade mihi Silverium, alioqui non possum facere, quod a me exigis“. L a u d . i n : Liberati Breviarium c. 22 (ACO II/5 137). Cf. J³ *1798.

* 1804 JK I 118

(540 ante sept. 17) Roma Cum Belisario Witigonem Gothorum regem in basilicam Iulii deducit et ei sacramentum dat, „ut (eum) salvum perducerent ad Iustinianum imperatorem“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 296; Mommsen 148).

1805 JK 910

540 sept. 17 Iustinianum imperatorem laudat, quod rectam fidem tueatur. Nicaenae, Constantinopolitanae, Ephesiae primae, Chalcedoniae synodorum, Leonisque primi statuta observari cupit. Assentitur anathemati per Mennam episcopum Constantinopolitanum prolato in Severum Antiochenum, Petrum Apamensem, Anthimum, Xeneam, Theodosium Alexandrinum, Constantium Laodicensem, Antoninum Versetanum et Dioscorum eiusque defensores; nihilo secius recipi vult resipiscentes. Litterarum intermissionem excusat. Petit, ut b. Petri privilegia imminui vetet et orthodoxos semper ad se mittat legatos, mandatisque Dominico exconsuli et patricio datis aurem praebeat (XV kal. oct. Iustino cons.). – Litteris clementiae vestrae. E d . : Coll. Avellana n. 92 (CSEL 35, 348). – R e g . : CPL 1616.

1806 JK 911

540 sept. 17 Mennae episcopi Constantinopolitani religionem probat. De anathemate per eum prolato, quae in priore epistola (J³ 1805), eadem exponit (XV kal. oct. Iustino cons.). – Licet universa prout. E d . : Coll. Avellana n. 93 (CSEL 35, 354). – R e g . : CPL 1616.

1807 JK 912

543 oct. 18 Auxanio episcopo Arelatensi canonice electo gratulatur. Usum pallii et cetera, quae petierit, se potestate ab (Iustiniano) imperatore facta libenter concessurum scribit (XV kal. nov. iterum post cons. Basili). – Scripta de ordinatione. E d . : MGH Epp. 3, 58 n. 39.

* 1808 JK I 118

(544) nov. 22 Roma, S. Cecilia „Anthemus scribon (missus a Theodora augusta) veniens Romam invenit eum (Vigilium) in ecclesia s. Caeciliae X kal. dec., erat enim die(s) natalis eius. Et munera eum erogantem ad populum, tentus est et deposuerunt eum ad Tiberim; miseruntque eum in navem“ (X kal. dec.). L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 297; Mommsen 151). – R e g . : Lounghis Reg. n. 1308.

* 1809 JK I 118

544 (nov.) Roma Roma egreditur vocatus a Iustiniano imperatore, „ut ad urbem regiam properet et … tria capitula condemnaret“ (ind. IX, post cons. Basilii a. VI [Marcellini comitis Chron.]; post cons. Basilii a. IV [Victoris Tunnunensis Chron.]). L a u d . i n : Marcellini comitis Chron. cont. a. 546 (MGH Auct. ant. 11, 107); Victoris Tunnunensis Chron. a. 544 (MGH Auct. ant. 11, 201; CCSL 173A, 43).

302

Vigilius (537–555) Duchesne Vigile 378 adn. 1 et Langen Geschichte II 354 adn. 3 monent Vigilium demum m. nov. a. 545 (aut verius a. 546 ineunte) Roma profectum esse. Si hoc verum sit, epistolae J³ 1811–1813 Romae scriptae sint.

* 1810 JK I 119

(544 nov.–dec.) In Siciliam venit et Catanae ordinationes facit.

Cataniae

L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 297; Mommsen 152). Mommsen (MGH Auct. ant. 11, 42) probat, narrationem de fine Vigilii (a. 549–554) Marcellino comiti in editionibus veteribus perperam adscribi, recte autem Herimanni Contracti Chron. (MGH SS 5) attribuendam esse, qui ista ex Lib. pont. hausierit.

1811 JK 913

545 mai. 22 Auxanium episcopum Arelatensem vicarium suum constituit, ut episcoporum lites canonice componat, quaeque non potuerint componi, eas ad se deferat. Statuit, ne quis de pontificibus eius „per has vices ordinationi commissis“ sine formata eius peregre proficiscatur. Monet, ut precetur a Deo, „ut“ inquit „domnos filios nostros, clementissimos principes Iustinianum atque Theodoram ... custodiat, qui pro nobis his vestrae caritati mandandis, suggerente gloriosissimo et excellentissimo viro, filio nostro patricio Belisario, ... pia praebuerunt devotione consensum“. Hortatur, ut „inter gloriosissimum virum Childebertum regem, sed et antedictum clementissimum principem, conceptae gratiae documenta, paterna adhortatione“ servet. Pallii usum concedit (XI kal. iun. IV post cons. Basili). – Sicut nos et; Sicut nos pro. E d . : MGH Epp. 3, 61 n. 41.

1812 JK 914

545 mai. 22 „Universis episcopis provinciarum omnium per Gallias, qui sub regno vel potestate gloriosissimi … Childeberti regis Francorum constituti sunt, sed et his, qui ex antiqua consuetudine ab Arelatensi consecrati sunt, vel consecrantur episcopi“, Auxanium sedis apostolicae vicarium constitutum nuntiat; ut cui pareant, hortatur. Addit de conciliis ab Arelatensi episcopo convocandis necnon de epistola formata quam quilibet episcoporum ad longinquiora loca proficisci volens ab eodem acquirere debeat (XI kal. iun. IV post cons. Basili). – Quantum nos divina; Quantum nos pro. E d . : MGH Epp. 3, 59 n. 40. – R e g . : Gall. Pont. III/1 357 n. 5.

1813 JK 915

545 mai. 24 Auxanio episcopo Arelatensi mandat, ut de causa Praetextati episcopi (Cavallicensis aut Aptensis) iudicet, „prospiciens, ne aliquem facile ex laicis ad sacratos ordines saltu praecipiti cuiquam sacerdotum liceat aggregare“ (IX kal. iun. V post cons. Basili). – Licet fraternitati vestrae. E d . : MGH Epp. 3, 62 n. 42. Vigilius mentionem facit petitionis Auxanii per legatos Iohannem presbyterum et Teredum diaconum prolatae.

* 1814 JK I 119

(545) Ex Sicilia naves frumentarias Romam mittit.

Sicilia

L a u d . i n : Procopii De bello Goth. III c. 15.

1815 JK 918

546 aug. 23 Aureliano episcopo Arelatensi per Childeberti Francorum regis litteras commendato vices suas palliique usum tribuit. Monet, ut inter principes et Childebertum regem, gratiae intactae foedera custodiat, atque ut „glorioso viro, filio nostro“ inquit

303

Vigilius (537–555)

„patricio Belisario destinatis scriptis gratias referatis, qui homini vestro laborem ad clementissimum principem abstulit transeundi; sed, mox, ut responsum receperit, nobis suis litteris indicavit“ (X kal. sept. V post cons. Basili). – Administrationem vicum nostrarum. E d . : MGH Epp. 3, 64 n. 44.

1816 JK 919

(546 aug. 23) Universis episcopis, qui sub regno Childeberti regis sunt per Gallias constituti, nuntiat se Aureliano episcopo Arelatensi vices suas in Gallia permisisse; cui eos obsequi iubet. – Admonet nos loci; Ammonet nos loci. E d . : MGH Epp. 3, 63 n. 43; Gallia christiana novissima III 62 n. 139 (partim). – R e g . : Gall. Pont. III/1 358 n. 6.

1817 JK 916

(545–546 aet.) Mennae episcopo Constantinopolitano significat, Iustinianum imperatorem per Leonem virum illustrem sibi mandasse, ut cum eo universisque episcopis servaret pacem; „sed si pacis bonum sapienter adtendas, et advertere et praedicare te necesse est, quae pax in Dei ecclesia sit tenenda“. Addit se „in Siciliensi insula constitutum e fratre et coepiscopo suo Datio (Mediolanensi) didicisse, quod et ipse et alii ... ab eius se communione subtraxerint“. – Quapropter credidimus indicandum; Quando nobis. E d . : Facundi Hermianensis Contra Mocianum c. 38–41 (CCSL 90A, 410; SC 499, 256). Fortasse haec „de itinere“ scripta, cuius exstant fragmenta duo, eadem epistola et J³ *1818 est. De tempore cf. etiam Clément/Vander (Facundi Opp. [CCSL 90A]), p. VII–XIII.

* 1818 JK *917

(545–546 aet.) De damnatione Theodori Mopsuestini eiusque dogmatum et epistolae Ibae „ex itinere, quod sibi videatur, edicit et facti huius auctori (Mennae episcopo Constantinopolitano) correctionem tumultuariae suae transgressionis indicit et, nisi citius quod male factum est auferatur, etiam vindicaturum se esse praedicit“. L a u d . i n : Facundi Hermianensis Pro defensione IV c. 3 (CCSL 90A, 121; SC 478, 186).

* 1819 JK I 119

(545–546 aet.) Iustinianum imperatorem „summis precibus summoque adnisu per suos legatos petit, sicut se venientem diversae provinciae contestatae sint, ne patiatur stare, quod factum est“ (i.e. damnationem trium capitulorum). L a u d . i n : Facundi Hermianensis Pro defensione IV c. 3 (CCSL 90A, 121; SC 478, 186).

* 1820

(545–546 aet.) Vigilium Sardinia per ipsius pulsat, ne edicto Iustiniani acquiescat.

consiliarium imperatoris

publica contestatione contra tria capitula

L a u d . i n : Facundi Hermianensis Pro defensione IV c. 3 (CCSL 90A, 122; SC 478, 188). – R e g . : Ital. Pont. X 373 n. *2.

* 1821

(546 aet.) Pelagium diaconum, apocrisiarium apostolicae sedis, Iustinianus imperator cum multis pecuniis Romam mittit. L a u d . i n : Procopii De bello Goth. III c. 16 et II c. 363. – R e g . : Lounghis Reg. n. 1322.

* 1822

(546 aet.?) Roma (B. Petro) Vilisarius patricius per manus Vigilii papae crucem auream cum gemmis et cereostatos argenteos II offert.

304

Vigilius (537–555) L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 296; Mommsen 149). In Lib. pont. narratur, quod interfecto „Guintarit“ (Gunthario tyranno) in Africa Belisarius „de spolia Wandalorum veniens Roma“ crucem optulit. Insuper dicitur Belisarius xenodochium in via Lata et monasterium in via Flamminea fecisse. Relatus Marcellini comitis (a. 545–547) et Procopii Bellum Vandalicum II c. 26–27 ista non confirmant.

* 1823 JK I 120

(546 ante oct. 14) Ex Sicilia Constantinopolim versus proficiscitur.

Sicilia

L a u d . i n : Procopii De bello Goth. III c. 16.

* 1824 JK I 120

(546 ante oct. 14) Per Illyricum et per Helladem iter facit.

Illyricum

L a u d . i n : Facundi Hermianensis Pro defensione IV c. 3 (CCSL 90A, 121; SC 478, 186).

* 1825 JK I 120

546 oct. 14 Patras In civitate Patras apud Achaiam Maximianum episcopum Ravennatem consecrat et pallio ornat (II id. oct., ind. X, V post cons. Basili iunioris). L a u d . i n : Agnelli Lib. pont. c. 70 (MGH SS rer. Lang. 326; FChr 21/1, 302). – R e g . : Ital. Pont. V 22 n. *15.

* 1826 JK I 120

547 ian. 25 Constantinopolis Constantinopolim pervenit et ad ecclesiam s. Sophiae perducitur magnis honoribus a Iustiniano imperatori et populo susceptus (ind. X, post cons. Basili VII, VIII kal. febr.). L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 297sq.; Mommsen 152); Marcellini comitis Chron. cont. a. 547 (MGH Auct. ant. 11, 108). Lib. pont. dat: „in vigilia natalis Domini Iesu Christi“.

* 1827 JK I 120

(547 mart.) Constantinopolis Mennam episcopum Constantinopolitanum excommunicat, ipseque a Menna excommunicatur. L a u d . i n : Theophanis Chron. I 225, 327. De aliis excommunicationibus narrat Facundi Hermianensis Contra Mocianum c. 37 (CCSL 90A, 409; SC 499, 254).

* 1828

(547 mart.) Theodoram augustam excommunicat. L a u d . i n : J³ *1830.

* 1829

547 mai. 28 Vigilio Iustinianus imperator duas epistolas mittit, in quibus Constantinus augustus Alexandrinae et Nicomediensium ecclesiis de unitate fidei in Nicaena synodo restituta scripsit et monuit, ut errores Arii et Eusebii corrigerentur (direxit d. V kal. iun. VI post cons. Basilii). L a u d . i n : Epistolae Constantini augusti (ACO IV/2 101sq.). Has epistolas „translatas de Graeco in Latino“ et ad Vigilium directas esse in manuscripto subscriptum est. Epistolae graecae traditae sunt ap. Athanasium post libellum de decretis Nicaenae synodi et Gelasium n. 1–3 sicut et Socratem 1,9 et Theodoretum 1, 20. Alia versio latina invenitur in Coll. Theodosii diac. (Schwartz Cod. Veronensis LX). Cf. ACO IV/2 p. XXII et ACO IV/3 155.

305

Vigilius (537–555) * 1830 JK I 120

547 iun. 29 Mennae episcopo Constantinopolitano rogatu Theodorae augustae communionem reddit „τῇ κθ΄ τοῦ Ἰουνίου μηνὸς τῶν ἁγίων ἀποστόλων“. L a u d . i n : Theophanis Chron. I 225, 327.

1831 JK 920

(547) Iustiniano imperatori chartam sua manu scriptam „secreto“ mittit, qua „anathematizat epistolam Ibae, quae dicitur ad Marim Persam missa, anathematizat et dogmata Theodoreti, anathematizat Theodorum qui fuit episcopus Mopsuestiae“. – Nos semper per. E d . : ACO IV/1 187. De interpolationibus cf. Hefele/Leclercq Hist. III 22 et 70. De dubiis cf. et Pitra Analecta 366sq. et Duchesne Vigile 378 adn. 1 et Straub (ACO II/5, 137 adn.).

1832 JK 921

(547) Theodorae imperatrici eiusdem argumenti quam in epistola Iustiniano missa (J³ 1831) chartam a sese subscriptam mittit. – In nomine patris. E d . : Acta Conc. Constantinopolitani (ACO IV/1 188). De interpolationibus cf. Hefele/Leclercq Hist. III 22 et 70. De dubiis cf. et Pitra Analecta 366sq. et Duchesne Vigile 378 adn. 1 et Schwartz (ACO II/5, 137 adn.).

* 1833 JK I 120

(547) Cum Iustiniano imperatore agit de damnatione trium capitulorum. L a u d . i n : Epistola clericorum Italorum (Mansi Conc. 9, 153; Migne PL 67, 860).

* 1834 JK I 121

(548–549) Thessalonicae moratur.

Thessaloniki

L a u d . i n : J³ 1846.

1835 JK 922

(548 apr. 11) Constantinopolis Mennae episcopo Constantinopolitano mittit „sabbato sancto“ „iudicatum“, in quo haec declarat: „Et quoniam his verbis, quae nobis de nomine Theodori Mopsvestini scripta porrecta sunt, multa contraria rectae fidei releguntur … ideo anathematizamus Theodorum, qui fuit Mopsvestiae episcopus, cum omnibus suis impiis scriptis et qui vindicant eam; anathematizamus et impiam epistolam, quae ad Marin Persam scripta esse ab Iba dicitur, tamquam contrariam rectae christianorum fidei et omnes, qui eam vindicant, vel rectam esse dicunt; anathematizamus et scripta Theodoreti, quae contra rectam fidem et duodecim capitula s. Cyrilli scripta sunt“. – Cum apud nos; Sed si evidenter; Salvis omnibus atque; Anathematis sententiae eum; Anathematizamus et impiam; Anathematizamus et eum. E d . : Coll. Avellana n. 58 (CSEL 35/1, 316); ACO IV/1 11 n. 11. Fragmentum primum Iustiniani epistolae ad concilium Constantinopolitanum directae est insertum, alterum „cautelae in iudicatum receptae“ exstat in Vigilii Constituto de tribus capitulis 553 mai. 14 dato (J³ 1871). Cf. et J³ 1846.

* 1836 JK I 120

(548) Conventus episcoporum ca. 70, in quo de tribus capitulis agitur. Vigilius accipit iudicia de damnatione trium capitulorum singulatim ab iisdem episcopis conscripta, quae (iudicia) in aulam imperialem deponit. L a u d . i n : Facundi Hermianensis Pro defensione 1 (praef.) et Facundi Hermianensis Contra Mocianum c. 25sq. (CCSL 90A, 4 et 406; SC 471, 140 et SC 499, 248). Mentionem huius „iudicii“ aut „examinis“ facit Facundus Hermianensis, qui et „tertiae actionis“ fragmenta praebet.

306 * 1837 JK I 121

Vigilius (537–555) 549 ante iul. 14 Aurelianus episcopus Arelatensis ad Vigilium pontificem litteras mittit. L a u d . i n : J³ 1841. De tempore cf. J³ 1841. In hac epistola commemoratur de acceptione litterarum Aureliani Arelatensis pridie id. iul.

* 1838 JK I 121

(549) dec. 25 Constantinopolis, in Placidiana domo In Placidiana domo moratur (nativitatis Christi … die). L a u d . i n : J³ 1846.

* 1839 JK *923

(549) Sebastianum diaconum „ad Dalmatias patrimonii regendi causa“ missum „frequenti auctoritate monet, ut non ante discedat, nisi omnes secundum pollicitationem tam de Dalmatiarum patrimonio quam de Praevalitano collegerit pensiones“. L a u d . i n : Acta concilii quinti Constantinopolitani (Mansi Conc. 9, 355). Cf. J³ 1846.

1840 JK 924

550 mart. 18 Valentinianum episcopum Tomitanum monet, ne falsis de ipso sermonibus credat. „Dei inimicos fuisse mentitos, quod personae episcoporum Ibae atque Theodoreti“ in suo „fuissent iudicato (cf. J³ 1835) damnatae“ ait. Hortatur, ne litteras Rustici et Sebastiani „olim“ excommunicatorum accipiat, „in quibus nos, si non resipuerint celeriter fraternitas tua cognoscat canonicam sententiam prolaturos“ inquit (XV kal. apr. imp. Iustiniani aug. a. XXIII post cons. Basilii). – Fraternitatis tuae relegentes. E d . : ACO IV/1 195. Vigilius a. 550, dum Constantinopoli moratur, imperatorum annos epistolis pontificiis apponendi consuetudinem introduxit, formula usus hac: „Data … imperante domino (nostro) Iustiniano perpetuo aug. (al. imperii domini etc.) anno …, post cons. etc.“.

1841 JK 925

550 apr. 29 Aureliano episcopo Arelatensi affirmat se contra Nicaeni, Constantinopolitani, Ephesii primi, Chalcedonii conciliorum statuta nihil admisisse. „Cum nos“ inquit „clementissimus (Iustinianus) imperator, sicut promisit, … reverti praeceperit, hominem, qui vobis ad singula subtiliter innotescat, … destinamus. Quod ideo adhuc non fecimus, quia et hiemis asperitas et Italiae … necessitas praepedivit“. Mandat, ut roget Childebertum regem, „ut, quia Gothi cum rege suo in civitate Romana perhibentur ingressi, hoc eis dignetur scribere, ne se in ecclesiae praeiudicio, quippe velut alienae legis, immisceat et aliquid faciat, ... unde catholica possit ecclesia perturbari“ (III kal. mai. imp. Iustiniani aug. a. XXIV post cons. Basili IX). – Fraternitatis vestrae litteras. E d . : MGH Epp. 3, 66 n. 45; ACO IV/1 197.

1842

550 ante iun. 17 Vigilio Iohannes metropolitanus et alii in Mopsvestia congregati episcopi synodicam de Theodoro olim istius loci episcopo mittunt (imp. Flavii Iustiniani aug. a. XXIIII post cons. Basilii IX, ante XV kal. iul., XVII instantis, XIII ind.). E d . : ACO IV/1 118. Synodicon vet. n. 122 (Duffy 102) synodicam concilii Mopsvestini Vigilio missam esse notat, sed addit, quod civitates nomen Theodori in diptychis conservent.

Vigilius (537–555) * 1843 JK I 121

307

(550 ante aug. 15) Constantinopolis Recipit ab Iustiniano imperatore „iudicatum“ suum 548 apr. 11 Mennae datum. L a u d . i n : Fragmentum damnationis Theodori episcopi (Mansi Conc. 9, 58 et 104). Cf. J³ 1853 et J³ 1871.

* 1844 JK I 121

(550 ante aug. 15) Constantinopolis Iustiniano imperatori proponit: „Veniant huc (Constantinopolim) fratres nostri ex omnibus provinciis quini aut seni episcopi et quidquid sub tranquillitate tractatu habito omnibus visum fuerit, cum pace disponemus; quia sine consensu omnium ista, quae et synodum Chalcedonensem in dubium venire faciunt et scandalum fratribus meis generant, solus facere nullatenus acquiescam“. L a u d . i n : Epistola clericorum Italorum (Mansi Conc. 9, 153; Migne PL 69, 115).

1845 JK 926

550 aug. 15 (Constantinopolis) Iustiniano imperatori „per virtutem sanctorum clavorum ...et per sancta quattuor evangelia“ iurat in praesentia testium duorum, i. e. Theodori episcopi Caesareae Cappadociae et Flavii Cethegi patricii: 1) Se „hoc velle, hoc conari, ita agere, …, ut ista tria capitula, i. e. Theodorus Mopsvestenus cum scriptis suis et epistola, quae dicitur Ibae, et conscripta Theodoreti … condemnentur et anathematizentur“; 2) nullo modo se „pro his capitulis … aut agere, aut loqui, aut consilia dare secretius“ velle; 3) „si quis aliquid contrarium dixerit, aut de istis capitulis, aut de fide, aut contra rempublicam, istum sine mortis periculo“ se imperatori manifestaturum; ita, ut ipsius persona non prodatur". Chartulas istas nulli ostendi vult (XV d. m. aug., ind. XIII, imp. Iustiniani a. XXIIII, IX post cons. Basilii). E d . : ACO IV/1 198. De dubiis cf. et Pitra Analecta 366sq. et Hefele/Leclercq Hist. III 17 et 38 et Duchesne Vigile 378 adn. 1 et Straub (ACO II/5, 137 adn.).

1846 JK 927

(550) (Constantinopolis) Rusticum et Sebastianum diaconos eorumque socios muneribus privat, quod cum „iudicatum“ suum probassent coniuratione facta societatem suam defugerint, saepiusque revocati ad se non redierint. – Diu vobis Rustice. E d . : ACO IV/1 188.

* 1847 JK *928

(550?) Aureliano episcopo Arelatensi perscribit de privilegiis concessis monasterio Arelatensi per Childebertum regem condito. L a u d . i n : J³ 2861.

† 1848

(550) Flavio Iustiniano Constantino imperatori augusto Aeneidae cum reliquis episcopis 155 in nova Roma Constantinopoleos congregatis respondet se Placidi passionem cum ingenti gaudio suscepisse. Obsecrat, ut pro amore eiusdem martyris Casinensem coenobium diligat, foveat eique imperialem tuitionem exhibeat. – Regi regum in. E d . : Appendix ad Marsicani Chron. Mon. Cas. (Du Breul 778). – R e g . : Ital. Pont. VIII 115 n. †1. Spurium a Petro diacono confictum; cf. Caspar Petrus diac. 65sq. De tempore cf. Ital. Pont.

308 * 1849 JK I 122

Vigilius (537–555) (551 iul. in.) Constantinopolis, in Placidiana domo In Placidiana domo „antequam ad s. Petri basilicam“ confugit; hortatur episcopos, rogent (Iustinianum) imperatorem, „ut edicta sua (nuper contra tria capitula edita), quae praecepit appendi, removere dignetur, et constitutum commune debeat exspectare“. Omnibus eisdem decretis consentientibus excommunicationem minatur. L a u d . i n : J³ 1861.

* 1850 JK I 122

(551 ca. iul. 14) Theodorum Caesareae Cappadociae episcopum eiusque socios excommunicat. L a u d . i n : J³ 1853. De tempore cf. epistolam 551 aug. 14 datam (J³ 1854): „ante triginta dies“.

* 1851 JK I 122

(551 ante aug. 14) Constantinopolis, in bas. s. Petri in Ormisda In basilicam s. Petri in Ormisda confugit (cum Dacio episcopo Mediolanensi). L a u d . i n : J³ 1861. Cf. et epistolam legatorum Francorum, qui Constantinopolim proficiscebantur, ab clericis Italicis directam (Migne PL 69, 113, praes. 117).

* 1852 JK I 121

(551 ante aug. 14) Constantinopolis Conventus cum Iustiniano imperatore, Menna, Dacio et compluribus episcopis, in „quo ad hoc est causa perducta, quatenus remotis omnibus, quae de trium capitulorum a quibuslibet dicto scriptove fuerant ordinata, quid de ipsa re facto opus esset, cum Africanarum, Illyriciarum seu aliarum partium congregata synodo tractaretur, eorum maxime praesentiam requirentes, quorum fuerat scandalizata fraternitas“. L a u d . i n : J³ 1853.

1853 JK 930

551 aug. 14 (Constantinopolis, in bas. s. Petri apostoli in Ormisda) Theodorum Caesareae Cappadociae episcopum „tam sacerdotali honore et communione catholica, quam omni officio episcopali spoliatum“ esse decernit, quod vario modo auctoritatem sedis apostolicae, (tribus quoque capitulis contra constitutum, non expectato futuri concilii iudicio, damnandis) despexerit et laeserit; Mennam vero episcopum Constantinopolitanum „cum omnibus metropolitanis et micropolitanis episcopis“ ad eius „dioecesim pertinentibus, sed et Orientales vel diversarum provinciarum, maiorum minorumque civitatum episcopos, qui his excessibus“ praebuerunt assensum „a sacra communione“ suspendit (XIX kal. sept. imp. Iustiniano aug. a. XXV post cons. Basilii). – Res est quidem. E d . : Mansi Conc. 9, 58; Migne PL 69, 59; Schwartz Vigiliusbriefe 10. Publicata est haec damnatio demum Chalcedone a. 552; cf. J³ 1861 et epistolam clericorum Romanorum (Mansi Conc. 9, 56), cui inserta est alia versio damnationis data d. 25. m. aug. forsan ecclesiis Occidentalibus destinata.

* 1854 JK *929

(551 aug. 14) (Constantinopolis, in bas. s. Petri in Ormisda) Sententias suas ante fugam in Placidiana domo probatas contra (secundum) edictum Iustiniani et de generali synodo expectanda conscribit. L a u d . i n : J³ 1861.

* 1855 JK I 122

(551 aug. 14) (Constantinopolis, in bas. s. Petri apostoli in Ormisda) A praetore et militibus male tractatus recusat reverti et cum Belisare, Cethego, Petro et Iustino legatis (Iustiniani) imperatoris de reconciliatione agit. L a u d . i n : J³ 1861.

Vigilius (537–555) * 1856 JK I 122

309

(551 ante dec. 23) Constantinopolis, in Placidiana domo In Placidianam domum revertitur fide ab (Iustiniani) imperatoris legatis data. L a u d . i n : J³ 1861. De tempore cf. J³ 1857.

* 1857 JK I 122

(551) dec. 23 Constantinopolis, in Placidiana domo „Ante biduum natalis Domini“ per se ipsum agnoscit et auribus suis audit, „quia per singulos memoratae domus“ custodiatur ingressus; nocte effugit et Chalcedonem fuga petit. L a u d . i n : J³ 1861.

* 1858 JK I 123

(ante 552 ian. 28) Chalkedon, in s. Euphemiae bas. In s. Euphemiae basilica damnationem Theodori et Mennae iam antea 551 aug. 14 conscriptam promulgat et multis molestiis gravatur. L a u d . i n : J³ 1861.

* 1859 JK I 123

(552) ian. 28 Chalkedon, in s. Euphemiae bas. Gravi laborans aegritudine Chalcedone detinetur. (Iustiniani) imperatoris legatis ita respondet: „Nunquam de s. Euphemiae basilica exire dispono, nisi scandalum ab ecclesia Dei fuerit amputatum“ (Dominico die V kal. febr.). L a u d . i n : J³ 1861.

* 1860 JK I 123

(552) febr. 4 Chalkedon, in s. Euphemiae bas. Agit cum Petro (Iustiniani) imperatoris legato (Hesterna die, id est dominicorum, qui fuit II non. febr.). L a u d . i n : J³ 1861. – R e g . : Lounghis Reg. n. 1374.

1861 JK 931

552 febr. 5 Chalkedon, in s. Euphemiae bas. Universo populo Dei significat, quas adhuc miserias pertulerit, quaeque de sua Constantinopolim reditione egerit cum (Iustiniani) imperatoris legatis. De fide sua addit (non. febr. imp. Iustiniano aug. a. XXV post cons. Basilii). – Dum in sanctae. E d . : Mansi Conc. 9, 50; Migne PL 69, 53; Sirmond Appendix I 459; Schwartz Vigiliusbriefe 1. – R e g . : Lounghis Reg. n. 1375.

1862 JK I 123

(552 post febr. 5) Vigilio Menas Constantinopolitanus, Theodorus Caesareae Cappadociae, Andreas Ephesinus, Theodorus Antiochiae Pisidiae, Petrus Tarsensis episcopi „ad s. Euphimiam“ professionem fidei mittunt. E d . : Coll. Avellana n. 83 (CSEL 35, 231). – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 175 n. 242. Insertum est constituto Vigilii (J³ 1871). Laud. et in Sergii Constantinopolitani ep. epistola ad Honorium pp. directa (Conc. Constantinop. a. 680 [ACO NS II/2 534], cf. et JE 2018).

*? 1863

(552 ante aug. 24) Vigilio Menas archiepiscopus Constantinopolitanus sermonem de eo, quod una sit Christi voluntas, habet. L a u d . i n : Conc. Constant. a. 680/681 (ACO NS II/2 40 et 532). – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 175 n. 243.

310

Vigilius (537–555) Secundum acta Conc. Constantinopolitani a. 680 habiti (ACO NS II/2) legati apostolicae sedis Romae in actione tertia indicaverunt sermonem Menae in actis Conc. Constantinopolitani II contentum fictum et falsum esse, „quod vicesimo primo anno Iustiniani divae memoriae obiit Maenas, quinta autem synodus vicesimo septimo anno imperii eius congregata est, episcopatum tenente huius regiae urbis Euthychio venerabilis memoriae“. In ACO IV „sermo sanctae memoriae Maenae archiepiscopi Constantinopoleos“ non invenitur. Laud. et in Sergii Constantinopolitani episcopi epistola ad Cyrum episcopum (Mansi Conc. 11, 525; ACO NS II/2 528).

1864 JK 932

553 ian. 6 Eutychio episcopo Constantinopolitano et episcopis sub eo constitutis haec respondet: „Annuimus, ut de tribus capitulis, ex quibus quaestio nata est, facto regulari conventu, servata aequitate … collationem cum unitis fratribus habeamus ( Ἅμα τοῖς ἑνωθεῖσιν ἡμῖν ἀδελφοῖς σύγκρισιν ποιησώμεθα) et finis detur placitus Deo et conveniens his, quae a sanctis quattuor sunt definita conciliis“ (VIII id. ian. imp. Iustiniano aug. a. XXV post cons. Basilii). – Ἐπληρώθη χαρᾶς τὸ; Repletum est gaudio. E d . : ACO IV/1 16.

* 1865 JK I 123

(ca. 553) ian. 6 Vigilio Eutychius episcopus Constantinopolitanus cum Apollinare Alexandrino, Domnino Antiocheno et Elia Thessalonicensi fidem catholicam profitetur. Petit, ut quaestio de tribus capitulis in concilio terminetur (Theophaniorum die). L a u d . i n : Coll. Avellana n. 83 c. 11 (CSEL 35, 232); Conc. Constant. a. 680/681 (ACO IV/1 15 n. 10 et 235 app. I/1). – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 178 n. 224. Insertum est constituto Vigilii (J³ 1871); cf. et J³ 1864. De tempore cf. Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople.

* 1866 JK I 123

(553) mai. 1 Cum Iustiniano imperatore agit de loco synodi et de forma eius compositionis. Denique legatis imperatoris declarat se non posse interesse synodo congregandae (I d. instantis mai. m.). L a u d . i n : J³ 1871; Synodico vet. n. 123 (Duffy 104).

1867

553 mai. 5 Constantinopolis Vigilio papae et aliis patriarchis et episcopis in urbe regia degentibus Iustinianus imperator scribit se consensu Vigilii papae tria capitula damnavisse (IV non. mai. Constantinopoli, imp. Iustiniani aug. a. XXVII post cons. Basilii). E d . : Mansi Conc. 9, 178; Migne PL 69, 30.

* 1868 JK I 123

(553 mai. 5) Constantinopolis Episcopis a sessione prima synodi delegatis promittit se responsurum esse die proximo (V d. instantis mai. m.). L a u d . i n : Acta quintae synodi Constantinopolitanae (Mansi Conc. 9, 194).

* 1869 JK I 123

(553) mai. 6 Constantinopolis Episcopis a sessione prima synodi delegatis respondet se non posse interesse synodo et infra dies 20 prolaturum esse suam sententiam de tribus capitulis (VI d. instantis mai. m.). L a u d . i n : Acta quintae synodi Constantinopolitanae (Mansi Conc. 9, 194).

* 1870 JK I 123

(553 mai. 7) Constantinopolis Ante iudices et episcopos ab (Iustiniano) imperatore missos perstat in recusando (VII d. instantis mai. m.). L a u d . i n : Acta quintae synodi Constantinopolitanae (Mansi Conc. 9, 198).

Vigilius (537–555) 1871 JK 935

311

553 mai. 14 Constantinopolis Iustiniano imperatori mittit ‚constitutum de tribus capitulis', in quo rebus fuse tractatis 1) dogmata 60, „quae sub Theodori Mopsuesteni episcopi perhibentur nomine“, damnat, sed ipsum Theodorum condemnari vetat; 2) statuit, ne quid „in iniuriam probatissimi in Chalcedonensi synodo viri, hoc est Theodoreti episcopo Cyri sub taxatione nominis eius a quoquam fiat vel proferatur; sed quaecumque scripta eius nomine prolata Nestorii atque Eutychetis manifestentur erroribus consonare, anathematizat“; 3) Ibae epistolam a synodo Chalcedonia probatam probat. De „cautela“ in suam ad Mennam epistolam (i. e. iudicatum) recepta addit (II id. mai. imp. d. n. Iustiniano perpetuo Aug. a. XXVII post cons. Basilii u.c. a. XII in Constantinopolitana ciuitate). – Inter innumeras solicitudines. E d . : Coll. Avellana n. 83 (CSEL 35, 230). – R e g . : CPL 1612 et 1694; Lounghis Reg. n. 1390. Subscripserunt episcopi 16. In hac epistola (CSEL 35, 314) citantur epistola Leonis I (J³ 1074, a paribus ad Anatolium episcopum Constantinopolitanum directa aut hic perperam ad Anatolium inscripta) et epistola Simplicii ad Acacium Constantinopolitanum directa (J³ 1171, hic perperam ad Zenonem augustum inscripta).

* 1872 JK I 123

553 mai. (25) Constantinopolis Per Theodorum, Benignum, Phokam episcopos et Belisarem, Cethegum aliosque proceres, et iisdem recusantibus per Servum-Dei archidiaconum „constitutum“ (Iustiniano) imperatori tradere frustra conatur (imp. d. Iustiniani perpetui aug. a. XXVII post cons. Basilii viri clarissimi a. XII, d. VII kal. iun. ind. I). L a u d . i n : Acta synodi quintae Constantinopolitanae (Mansi Conc. 9, 346). De tempore cf. Stein Histoire Bas Empire II 667 adn. 1.

1873

(553 mai. 5–iun. 2) Vigilio papae synodus Constantinopoli congregata iussu (Iustiniani) imperatoris refert Theodorum sacris diptychis et Mopsvestiae episcopatu eiectum esse. Cyrillum autem religiosae memoriae Alexandrinae civitatis pontificem in eius loco inscriptum esse nuntiat. E d . : Migne PL 69, 120. Synodus congregata est 553 mai. 5–iun. 2.

1874 JK 936

553 dec. 8 Eutychio episcopo Constantinopolitano ita scribit: „Tria impia capitula anathematizamus et condemnamus, scilicet impium Theodorum Mopsvestiae una cum impiis eius scriptis et quaecumque impie Theodoretus scripsit, atque etiam epistolam, quae dicitur ab Iba scripta fuisse. ... Quoscumque vero, qui … tria capitula condemnaverunt, vel etiam condemnant, fratres et consacerdotes esse definimus. Quae vero aut a me aut ab aliis ad defensionem praedictorum trium capitulorum facta sunt, praesentis huius scripti nostri definitione evacuamus“ (VI id. dec. imp. Iustiniani aug. a. XXVII). – Τὰ σκάνδαλα ἅπερ; Scandala quae humani. E d . : ACO IV/1 245.

* 1875 JK *933

(553) Apollinari archiepiscopo Alexandrino eadem, quae Eutychio, significat de convocanda synodo. L a u d . i n : Acta synodi Constantinop. (Mansi Conc. 9, 190).

* 1876 JK *934

(553) Domnino archiepiscopo Antiocheno scribit de synodo congreganda. L a u d . i n : Acta synodi Constantinop. (Mansi Conc. 9, 190).

312 * 1877 JK I 123

Vigilius (537–555) (553) Exsilio afficitur. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 299; Mommsen 154).

† 1878 JE †2124

(553) Chalcedon Clothario regi petenti ecclesiae s. Petri extra muros Rothomagi aedificatae iura et privilegia concedit. – Nobis residentibus in. E d . : PUU Frankreich NF 2, 48 n. 1. Spurium olim (JE †2124) Leoni II (a. 682–683) attributum, qui in uno ex manuscriptis occurrit. De falsario cf. PUU Frankreich NF 2, 52 n. 2.

*† 1879

(553) Monasterio Casinensi terras ac possessiones, quas Tertullus Romanorum patricius, pater s. Placidi, ei in Sicilia obtulerat, confirmat. L a u d . i n : Caspar Petrus diac. 230 n. 1. – R e g . : Ital. Pont. VIII 116 n. *†2. De spurio cf. Caspar Montecassino 198–207 et Caspar Petrus diac. 166sq. Adnotamus praeterea Gordiani scriptum ad Vigilium pp. missum itidem a Petro diac. confictum (Appendix ad Marsicani Chron. Mon. Cas. [Du Breul 775]) cum notis chronologicis a. 553.

1880 JK 937

554 febr. 23 Constantinopolis In verboso „constituto pro damnatione trium capitulorum“ ad hanc pervenit conclusionem: „Praedicta igitur tria impia capitula anathematizamus atque damnamus, id est epistolam, quae dicitur Ibae ad Marim Persam, … et impium Theodorum Mopsvestenum cum nefandis eius conscriptis, et quae impie Theodoritus conscripsit. ... Quaecumque vero sive meo nomine sive quorumlibet pro defensione memoratorum trium capitulorum prolata fuerint, … vacuamus. … Et ideo eos, qui memoratam epistolam ad Marim Persam designatas superius blasphemias continentem a sancta Chalcedonensi synodo a praesenti tempore … adserere voluerint, esse susceptam …, anathematis poena percellimus“ (VII kal. mart., imp. Iustiniano aug. a. XXVII et post cons. Basilii a. XIII, Constantinopoli). – Aetius archidiaconus Constantinopolis. E d . : ACO IV/2 138. – R e g . : CPL 1696.

* 1881 JK I 124

554 aug. 13 Constantinopolis Iustinianum imperatorem adit et Romam redeundi veniam accipit ab imperatore (id. aug. Constant. imp. Iustiniani aug. a. XXVIII post cons. Basili a. XIII). L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 299; Mommsen 154). De tempore cf. Pragmaticam sanctionem Iustiniani in Corp. iur. civ. (Kriegel III 735): „Pro petitione Vigilii“.

*? 1882

(537–554) dec. Facit ordinationes II per m. dec., presbyteros XLVI, diaconos XVI; episcopos per diversa loca LXXXI. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 299; Mommsen 154). De fide dubitat Harnack Ordinationes.

1883

(538–555) mart. 1 Eutherii consulationibus respondet. Eum instruit de erroribus Priscillianistis, de baptismis et de iterum baptizatis, de ecclesiis destructis

Vigilius (537–555)

313

reconsecrandis, de primato s. Petri. Pascha futurum XI kal. mai. celebraturum esse praescribit (kal. mart. Volusiano et Ioanne coss.). – Directas ad nos. E d . : Migne PL 69, 15. Dies paschae indicata in pontificatu Vigilii non invenitur, si XII kal. mai. legendam esse (i.e. dies Paschae a. 542 et a. 553).

* 1884 JK I 124

555 iun. 7 Siracusa Postquam in Siciliam pervenit, Romam reversurus, Syracusis moritur (II feria nocte, VII id. iun., ind. III). L a u d . i n : Contin. Catal. Symmachiani (Anastasii Bibliothecarii [Bianchini IV Prolegom. LXIX; RIS 3/2, 47]). Mommsen (MGH Auct. ant. 11, 42) probat, narrationem de fine Vigilii (a. 549–554) Marcellino comiti in editionibus veteris perperam adscribi, recte autem Herimanni Contracti Chron. (MGH SS 5) attribuendam esse; qui ista ex Lib. pont. hausierit. Cf. Lib. pont. (Duchesne I 299; Mommsen 154); perperam revocatur.

1885

(537–555) Profuturum Bracarensem (al. Eutherium) episcopum hortatur, ut baptizet „in nomine Patris, et Filii, et spiritus sancti“ cum mersione terna. Addit, quando denuo consecretur ecclesia. – In nomine patris. E d . : Mansi Conc. 9, 33; Migne PL 69, 19 et 15 (ad Eutherium). Epistolam et ad Eutherium directam esse legitur. Laud. et in Conc. Bracarensis a. 563 celebrato (Labbé Conc. VI, 520), qua in synodo patres legi iusserunt, cf. Mansi Conc. 9, 777.

† 1886 JK †937α

(537–555) Dicit: „Poenitentium reconciliatio fit non per illam manuum impositionem, quae per invocationem spiritus sancti operatur, sed per illam, qua dignus fructus poenitentiae acquiritur et quae sanctae communionis restitutionem perficit“. – Poenitentium reconciliatio fit. E d . : Ordo poenitentiae (Schmitz Bussbücher 77).

* 1887 JK I 124

(555) Sepelitur apud s. Marcellum in Via Salaria.

Roma

L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 299; Mommsen 154). Econtra Langen Geschichte II 345 adn. 1 Vigilium m. mai. a. 555 mortuum dieque 7 m. iun. Romae sepultum esse vult.

Pelagius I (556–561) * 1888 JK I 124

(554–555) Constantinopolis Pontifex designatur a Iustiniano imperatore. „Suscepta relatione Narsetis“ et Vigilio papae et presbyteris diaconisque post concilium Constantinopolitanum in exsilium pulsis reditum petentis adduci eos praecepit ante se imperator, dixitque eis: Si „vultis recipere Vigilium, ut fuit papa vester? Gratias ago; minus ne, hic habetis archidiaconum vestrum Pelagium et manus mea erit vobiscum. Responderunt omnes: Imperet Deus pietati tuae, restitue nobis modo Vigilium et quando eum voluerit Deus transire de hoc saeculo, tunc cum vestra praeceptione donatur nobis Pelagius archidiaconus noster“. Pelagium, quae ante defenderat, tria capitula ab exsilio revocatum damnasse Victor Tunnunensis refert. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 299; Mommsen 154); Victoris Tunnunensis Chron. (MGH Auct. ant. 11, 203; CCSL 173A, 48). Olim ad a. (554), cf. Duchesne Lib. pont. I p. CCLIV. A Victore Tunnunensi indicatur a. 553.

* 1889 JK I 125

(556 apr. 10) Consecratur. „Dum non esset episcopus, qui eum ordinaret, inventi sunt duo episcopi, Iohannes de Perusia et Bonus de Ferentino, et Andreas presbiter de Hostis (Ostia) et ordinaverunt eum pontificem“. Victor Tunnunensis addit: „A praevaricatoribus ordinatur“. „Sedit a. IIII m. X d. XVIII“. L a u d . i n : Victoris Tunnunensis Chron. (MGH Auct. ant. 11, 203; CCSL 173A, 48); Lib. pont. (Duchesne I 303; Mommsen 155). – R e g . : Lounghis Reg. n. 1406. Victor Tunnunensis Pelagio tribuit a. 5. De die consecrationis Pelagii (olim ad a. 555) non tollitur dubium. Langen Geschichte II 358 numerat ab illo, quo Vigilium mortuum esse putat (i. e. „ca. 16 m. mai. a. 555“) spatium m. 3 d. 26, quod sedem ante Pelagium vacasse legitur in Lib. pont., et pervenit ad „circ. d. 12 m. sept.“. Duchesne Lib. pont. I p. CCLIV et Duchesne Vigile 428 adn. 3 autem istud spatium postponens fidemque habens a. 4 m. 10 d. 18, quod spatium fontes Pelagio adscribunt, affirmat, solummodo ab a. 561 mart. 3 (4), quoque habens a. 4 m. 10 d. 18, quo mortuum sepultumque eum esse constet, illos numerari posse, d. ergo 556 apr. 16 Pelagium consecratum esse. Sic et Mommsen Lib. pont. p. LI.

* 1890 JK I 125

(556 apr.) Ad s. Pancratium dat „laetania(m)“.

Roma, S. Pancrazio

L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 303; Mommsen 155). Olim ad a. (555), cf. Duchesne Lib. pont. I p. CCLIV.

* 1891 JK I 125

(556 apr.) Roma „Monasteria et multitudo religiosorum, sapientium et nobilium subduxerunt se a communione eius (Pelagii) dicentes: Quia in morte Vigilii papae se inmiscuisset, ut tantis poenis adfligeretur. … Eodem tempore Narses (patricius) et Pelagius papa consilio inito, data laetania ad s. Pancratium cum ymnis ... venerunt ad s. Petrum. Pelagius tenens evangelia et crucem Domini super caput suum ambone(m) ascendit et sic satisfecit cuncto populo et plebi, quia nullum malum peregisset contra Vigilium“. Adiecit dicens: Peto, „ut petitionem meam confirmetis, ut quis(quis)

Pelagius I (556–561)

315

ille est, qui promovendus est in s. ecclesia, dignus invenitur ab hostiario usque ad gradus episcopatus, ut neque per aurum, neque per aliquas promissiones proficiat. Vos enim scitis, quia simoniacum est“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 303; Mommsen 155). Olim ad a. (555), cf. Duchesne Lib. pont. I p. CCLIV. Mommsen (MGH Auct. ant. 11, 42) probat, narrationem de Pelagii ordinatione (ad a. 554: „Qui (Pelagius) a populo Romano factionis contra Vigilium incusatus celebratis una cum Narse litaniis apud s. Petrum ambone ascenso evangelioque super caput suum posito iuramento se crimine purgavit“) Marcellino comiti in editionibus veteris perperam adscribi, recte autem Herimanni Contracti Chron. (MGH SS 5) attribuendam esse; qui ista ex Lib. pont. hausierit.

1892 JK 940

556 iul. 4 Sapaudum episcopum Arelatensem salutat atque ad scribendum elicit (IV non. iul. a. XV post cons. Basili). – Quae nobiscum omnipotentis. E d . : MGH Epp. 3, 69 n. 46; Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle 1 n. 1).

1893 JK 941

556 sept. 16 Roma Sapaudum episcopum Arelatensem laudi suae nimium favisse scribit. Significat de litteris ad Childebertum regem simul missis. De quadam re minus clare sibi significata accuratius praemoneri cupit (XVI kal. oct. a. XV post cons. Basili). – Fraternitatis vestrae grata. E d . : MGH Epp. 3, 69 n. 47; Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle 3 n. 2).

* 1894

(556 ante dec. 11) Sapaudo episcopo Arelatensi reliquias „beatorum apostolorum et sanctorum martyrum“ partim per Lirinensis monasterii servos, partim per Hominem-Bonum subdiaconum suum mittit. L a u d . i n : J³ 1895.

1895 JK 942

556 dec. 11 Childeberto regi scribit ex Rufino legato eius se cognovisse, quae de sua fide mendacia in Gallia dispergerentur. Asseverat anathematizare se, „quicumque ab illa fide, quam b. recordationis papa Leo in suis epistolis praedicavit et quam Calcedonense concilium … suscepit, in una syllaba aut in uno verbo vel in sensu erravit aliquando aut declinavit vel declinaverit aliquando“. Addit de reliquiis ad Sapaudum episcopum Arelatensem missis (III id. dec. a. XV [post cons.] Basili). – Rufinus vir magnificus. E d . : MGH Epp. 3, 70 n. 48; Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle 6 n. 3). Laud. et in J³ 1901.

1896 JK 943

556 dec. 14 Sapaudum episcopum Arelatensem de reliquiis per Hominem-Bonum missis certiorem facit. Quae per regis legatos petierit, ea per litteras legatumque proprium iterum peti vult. Mandat, Placidum patricium moneat, „ut quod de pensionibus possessionum ecclesiae“ collectum sit, mittat, „quia Italiae praedia ita desolata“ sint, „ut ad recuperationem eorum nemo sufficiat“. „Et si possibile est“, inquit „ut nobis de ipsis solidis saga tomentacia, quae pauperibus erogari possint, et tunicas albas, aut cucullas, vel colobia, aut si quae aliae species in provincia fiunt …, nobis exinde facite comparari“. Anastasium fratrem Pauli defensoris ecclesiae remitti iubet (XIX kal. ian. a. XV post cons. Basili). – Quia legati filii. E d . : MGH Epp. 3, 72 n. 49; Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle 11 n. 4).

† 1897 JK †973α

(556) Iustinianum imperatorem rebus omnibus Italicis perturbatis urbibusque ab istius ducibus captis rogat, ut novas legiones ducesque in Italiam mittat. – Tanta est clades.

316

Pelagius I (556–561) E d . : Zetzner Epistolae regum 87. Olim ad a. (555–556), cf. Duchesne Lib. pont. I p. CCLIV. De libro Zetzneri cf. etiam Riant Archives de l'Orient latin I 126.

* 1898

(557 ante febr. 3) Pelagium Childebertus rex per Rufinum legatum suum admonet, ut sibi aut significet se s. Leonis scripta sequi aut „propriis verbis suae confessionem fidei“ mittat. L a u d . i n : J³ 1901.

1899 JK 944

557 febr. 3 Sapaudo episcopo Arelatensi „per universam Galliam … sedis apostolicae … vices“ tribuit palliumque mittit (III non. febr. a. XVI post cons. Basili). – Maiorum nostrorum operante. E d . : MGH Epp. 3, 73 n. 50; Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle 14 n. 5).

1900 JK 945

(557 febr. 3) Childeberto regi, qui salutem sibi scripserit, gratias agit, et Sapaudum episcopum Arelatensem pallio donatum commendat. – Excellentiae vestrae litteras. E d . : MGH Epp. 3, 75 n. 51; Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle 18 n. 6). Olim ad a. (557), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

1901 JK 908 et JK 946

(557 febr. 3) Childeberto regi professionem quoque scriptam his ad regem litteris inserit, quod iam priore (J³ 1895) fecerat. Regem rogat, ut discordias in Gallia a malignis seri vetet. – Humani generis salvator. E d . : MGH Epp. 3, 77 n. 54; Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle 20 n. 7). Olim ad a. (557), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle). Prima pars professionis et Vigilio attributa est (JK 908), cf. Peitz Vorephesinisches Symbolum 83–88 et 126sq. et J³ 1907.

1902 JK 948

(557 febr. 3–apr. 13) Childeberti regis erga ecclesiam voluntate laudata miratur, quod Sapaudum episcopum Arelatensem Galliae primatem sedis apostolicae vicarium „sequentis civitatis episcopi“ iudicium contra canones subire iusserit (id. apr. a. XVI post cons. Basili). – Cum celstitudini vestrae. E d . : MGH Epp. 3, 75 n. 52; Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle 26 n. 8). Olim ad a. (557–558), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

1903 JK 947

557 apr. 13 (Roma) Sapaudo episcopo Arelatensi de prosperis suis rebus nuntiat. De sua fidei professione ad Childebertum regem missa, quid sentiat, audire cupit. Romanos, qui hostium metu profugerint, ei et eius patri, Placido patricio, commendat. Mandat, ut vestes de pecunia comparatas, quam Placidus „pro pensionibus ecclesiasticarum possessionum“ collegerit, ad portum Romanum mittat, „quia“ inquit „tanta egestas et nuditas in civitate ista est, ut sine dolore et angustia cordis nostri homines, quos honesto loco natos idoneos noveramus, non possimus aspicere“ (id. apr. a. XVI [post cons.] Basili). – Tanta nobis est. E d . : MGH Epp. 3, 76 n. 53; Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle 28 n. 9).

1904 JK 939

557 apr. 16 Gaudentium (Lunensem), Maximilianum (Pisanum), Gerontium (Lucanum), Iustum (Pistoriensem), Terentium (Faesulanum), Vitalem (Florentinum) et Lauren-

Pelagius I (556–561)

317

tium (Vulterranum) per Tusciam Annonariam episcopos schismaticos esse scribit, quod sui „inter sacra mysteria … nominis memoriam“ reticeant. Affirmat se Nicaenae, Constantinopolitanae, Ephesinae primae et Chalcedoniae synodorum statuta sequi, eorundemque adversarios anathematizare. Dubitantes evocat, ut fidem suam cognoscant (XVI kal. mai. a. XVI post cons. Basilii). – Directam a vobis. E d . : MGH Epp. 3, 80 n. 55; Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle 31 n. 10). – R e g . : Ital. Pont. III 2 n. 3. Olim ad 556 febr. 15, de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle 34 adn. 9). Cf. J³ 1916.

* 1905

(557?) Paulino episcopo (Spoletino) facultatem concedit, utrum in monasterio s. Iuliani voluerit ordinare presbyterum an certe suum peculiariter titulum reservare. L a u d . i n : J³ 1966. – R e g . : Ital. Pont. IV 12 n. *1; Ital. Pont. IV 7 n. *3.

1906 JK 949

(558 ian.) Dulcitium defensorem (patrimonii Apuliae) vituperat, quod sibi rationes Graecorum more fucatas „de sextae indictionis pensionibus“ miserit. – Praeterea rationes nobis. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle 41 n. 12). – C a n . : Deusdedit Coll. can. III c. 131. – R e g . : Ital. Pont. IX 276 n. 1. Olim ad (558 sept.), cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle 41 adn. 1).

1907 JK 938

(557 apr. 16–558 in.) Universo populo Dei de fide sua exponit, ut suspicio removeatur. Profitetur amplecti se quattuor conciliorum statuta et canones apostolicos „et omnes, quos ipsi (decessores sui)“ damnaverint, „habere damnatos, et quos ipsi“ receperint, „praecipue venerabiles episcopos Theodoretum et Ibam se inter orthodoxos venerari“. – Vas electionis beatissimus. E d . : MGH Epp. 3, 81 n. 56; Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle 35 n. 11). Olim ad a. (555), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle). De traditione cf. Jasper Papal Letters 86sq.

† 1908

558 apr. 2 Roma Canonicos s. Mariae Pisanae ecclesiae obsecrat, ut digne ambulent vocatione, qua vocati sint. Commendat b. apostolicae sedis legatum (Romae IV non. apr. pont. n. a. III). – Gratias ago Deo. E d . : Martini Theatrum basilicae Pisanae App. 135. – R e g . : Ital. Pont. III 332 n. †3. Spurium confectum auxilio Zachariae epistolae JE 2287.

1909 JK 950

(558 aug.–sept.) Vito defensori significat se ab eo „et reliquam sextam indictionem et omnes singularum deinceps indictionum a septima“ exacturum „pensiones. Ut secundum morem et emittas in scrinio cautionem et brevem eiusdem patrimonii possis accipere“. – Ideoque praesenti tibi. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle 43 n. 13). – C a n . : Deusdedit Coll. can. III c. 132. Olim ad a. 558 (sept.).

1910 JK 951

(558 sept.–oct.) Maurum episcopum Praenestinum declarat testificatione notariorum per primam, secundam, tertiam, quartam, quintam et sextam indictiones patrimonium Romanae ecclesiae, quod fuit de iure quondam Hisdevalde (al. Hilviade), tenuisse; et eius proventus pro indictionibus prima, secunda et tertia Applicato quondam presbytero et Stephano diacono vices pontificis in urbe agentibus, pro indictione

318

Pelagius I (556–561) quarta autem, secundum ordinationem Narsetis sacri palatii quaestoris, presbyteris Dulcitio, Felici et Iohanni persolvisse. – Fraternitatem tuam testificatione; Didicimus de patrimonio. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle 44 n. 14); Migne PL Suppl. 4, 1284. – C a n . : Coll. Brit. 533 n. 1; Deusdedit Coll. can. III c. 124. – R e g . : Ital. Pont. II 48 n. 1. Fragmenta. Olim ad a. 558 (sept.), cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

* 1911

(558 ante sept.–dec.) Iohannem Nolanum episcopum apicibus suis frequenter commonet, ne aliquando incongrua et suis exosa moribus vel scribere vel poscere qualibet necessitate cogente praesumat. L a u d . i n : J³ 1914. – R e g . : Ital. Pont. VIII 299 n. *9. Olim ad a. (555–560), cf. Duchesne Lib. pont. I p. CCLIV.

1912 JK 974

(558 sept.–dec.) Clerum Narniensem obtemperare iubet Constituto (Constantino) presbytero per Iohannem episcopum ad „patrimonium gubernandum et disciplinam ecclesiasticam conservandam“ creato adiutori. – Quia frater et. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle 47 n. 15). – C a n . : Coll. Brit. 534 n. 2; Gratiani Decr. C. VII q. 1 c. 18. – R e g . : Ital. Pont. IV 30 n. 1. Olim ad a. (555–560), cf. Pelagii I Epp.

1913 JK 975

(558 sept.–dec.) Constituto (Constantino) Narniensi presbytero petente Iohanne episcopo mandat, ut tam in gubernando ecclesiae patrimonio quam in custodiendis imperandisque clericis ecclesiae Narniensis necessariam sollicitudinem competente cum modestia exhibeat, et res ecclesiae eidem alienatas recuperare curet. – Iohannis fratris et. E d . : Löwenfeld Epp. 12 n. 23; Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle 49 n. 16); Migne PL Suppl. 4, 1285. – C a n . : Coll. Brit. 534 n. 3. – R e g . : Ital. Pont. IV 30 n. 2. Olim ad a. (558 sept.–560).

1914 JK 976

(558 sept.–dec.) Iohannem episcopum Nolanum reprehendit, quod praesumat iterum a se facultatem vendendorum parochialis ecclesiae Sessulanae ministeriorum petere. „Si tanta est“ inquit „ecclesiae Sessulanae penuria, ut parrochia esse non possit, eam potius titulum Nolanae ecclesiae constitue, ut tali depositione habita nec de sacris quicquam ministeriis detrahatur, et competentia ibidem divini cultus per deputatos cardinales ecclesiae presbyteros ministeria celebrentur“. – Dilectionis tuae suggestione. E d . : Löwenfeld Epp. 13 n. 24; Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle 51 n. 17); Migne PL Suppl. 4, 1285. – C a n . : Coll. Brit. 534 n. 4. – R e g . : Ital. Pont. VIII 299 n. 10. Olim ad a. (558 sept.–560). Cf. J³ *1911.

1915 JK 977

(558 sept.–dec.) Eucarpum episcopum Messanensem visitatorem ecclesiae Catinensis episcopo orbatae constituit, ut idoneum virum eligendum curet, „et statim eum ad urbem Romam cum decreto et testificatione“ mittat. – Caritatem illam qua; (Catinensis ecclesiae visitationem); Dilectio tua ad. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle 53 n. 18). – C a n . : Coll. Brit. 535 n. 5; Anselmi Coll. can. VI c. 38; Gratiani Decr. D. 61 c. 17. – R e g . : Ital. Pont. X 333 n. 1. Olim ad a. (558 sept.–560). Editores vetustiores (usque ad primam editionem Jaffé) fragmenta Pelagio II tribuunt.

Pelagius I (556–561) 1916 JK 980

319

(558 sept.–559 febr. 2) Gaudentio episcopo Volaterrano mandat, „ut eos, qui nefandis auribus christiani populi filios ad sectandam suam haeresim viciare non desinunt, legitima severitate per publicos eorundem locorum iudices faciat ... percelli.“ Ad eius interrogationem respondet, quemadmodum haeretici ad ecclesiam revertentes baptizandi sint. – Admonemus ut eos; De haereticis ex; Si revera hi; Multi sunt qui. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle 64 n. 21); Migne PL Suppl. 4, 1290. – C a n . : Coll. Brit. 539 n. 8; Ivonis Decr. I c. 161; Gratiani Decr. de cons. D. IV c. 30 et D. IV c. 82. – R e g . : Ital. Pont. III 282 n. 7. Olim ad a. (558 sept.–560). In Coll. Brit. haec epistola minus recte Gelasio tribuitur, cf. Coll. Brit. 539 adn. 3sq. Cf. J³ 1904.

1917 JK 981

(558 sept.–559 febr. 2) Vincentio (al. Viventio) Neapolitano, Gemino Puteolano, Constantio Misenati episcopis petente Dulcitio defensore mandat, ut inter „clerum vel cives ecclesiae Parensis et e diverso ecclesiae Vulturninae vel vici Feniculensis“ iudicent, exsequente Constantino sedis apostolicae defensore. – Dudum quidem in; Et ideo caritati. E d . : Löwenfeld Epp. 14 n. 25; Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle 67 n. 22); Migne PL Suppl. 4, 1291. – C a n . : Coll. Brit. 540 n. 9; Deusdedit Coll. can. III c. 133. – R e g . : Ital. Pont. VIII 295 n. 1. Olim ad a. (558 sept.–560).

1918 JK 978

(558 dec.–559 febr. 2) Sapaudo episcopo Arelatensi scribit de suspicione fidei suae in Gallia orta propter illam epistolam, „quam non definiendo aliquid, sed nesciens, quid sequendum esset, consultando“ conscripsit „et in illo adhuc officio (i. e. diaconatus) constitutus, in quo etiam definitiones“ suas „tantorum subdi sententiae decuit sine dubitatione pontificum“. Exemplo ss. Cypriani et Augustini, quos non piguit sententiam corrigere, cum plurimis Orientis, Illyrici et Africae pontificibus se in hac causa (i. e. trium capitulorum) ignorantiae caecitate contra veritatis lucem restitisse, et donec, quod verum erat, veritatis luce cognoscerent, habitisque in unaquaque provincia conciliis fidem veram publicasse. Nunc secum omnes Africae, Illyrici et Asiae episcopos veram fidem catholicam sequi exceptis tribus aut quattuor ex iisdem provinciis propter crimina fugientibus. Mirari se affirmat Galliae sacerdotes istis aurem praebere, quamvis ad eos in ipsis statim ordinationis suae principiis petente viro glorioso Childeberto rege fidem suam propria manu subscriptam direxerit, in qua nihil se contra quattuor venerabiles synodos vel fecisse vel facienti consensisse signaverit. Paratum tamen esse, secundum apostoli sententiam omni poscenti reddere rationem. Addit: „Quis autem ex vobis de eo, quod illic fieri comperimus, redditurus est rationem, vel in quibus canonibus invenitur, ut uno eodem die laicus homo et clericus et acolitus (et subdiaconus) et diaconus et presbyter et episcopus fiat, qui ante unam horam non dicam domus suae laicis, sed uxori etiam suae forsitan coniunctus extiterit … et quis etiam illius non excessus sed sceleris redditurus est rationem, quod apud vos ex idolo fideli populo quasi unicuique pro merito aures, oculi, manus ac diversa membra distribuuntur“?. – Quomodo ergo me; Admirati sumus quod. E d . : MGH Epp. 3, 442 n. 5; Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle 55 n. 19); Migne PL Suppl. 4, 1286. – C a n . : Coll. Brit. 535 n. 6. – R e g . : CPL 1698 et 1702. Fragmenta. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

1919 JK 979

(558 dec.–559 febr. 2) Euticio (rect. Eytuchio) episcopo Constantinopolitano per Theotistum virum illustrem mittit „limaturam de catenis b. Petri et tunicam unam“, quam „in inferiori parte sepulcri b. Petri apostoli per continuum triduum“ sitam fuisse scribit.

320

Pelagius I (556–561) – Vir illustris Theotistus. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle 62 n. 20); Migne PL Suppl. 4, 1289. – C a n . : Coll. Brit. 539 n. 7 (Gelasio attributum). Olim ad a. (558 sept.–560). In Coll. Brit. haec epistola perperam Gelasio tribuitur, cf. Coll. Brit. 539 adn. 2sq.

* 1920

(559 ante febr. 2) Pelagio vir magnificus Leo praetor (Siciliae) Romam veniens refert vota propter totius Catinensis civitatis in Helpidio diacono in episcopum eligendo concordavisse. L a u d . i n : J³ 1921. – R e g . : Ital. Pont. X 170 n. *8.

1921 JK 982

(559) febr. 2 Clero Catinensi praecipit, ut, quem elegerint episcopum, Helpidium diaconum, cum decreto in eum facto et subscripto „ab omnibus“ et cum Eucarpi episcopi (Messanensis) et visitatoris epistola ad se mittant, eundemque monet, „ne cui se aliquid dare vel daturum esse promittat, sed neque de ecclesiasticis praeteritis causis aliquam securitatem cuiquam facere audeat sive promittere, aut quasi factus episcopus ea, quae direpta sunt, non repetat“ (IV non. febr.). – Talia quidem iam; Talia quidem iamdudum; Cum hic filius. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle 70 n. 23). – C a n . : Anselmi Coll. can. VI c. 39; Coll. Brit. 540 n. 10; Gratiani Decr. C. VIII q. 3 c. 1. – R e g . : CPL 1698 et 1702; Ital. Pont. X 286 n. 2. Olim ad a. (559). Fragmenta ab editoribus vetustioribus Pelagio II tributa, quos correxit iam Jaffé. Cf. J³ *1920.

1922 JK 983

(559 febr.) Iohanni patricio (Caburtario) scribit de arrogantia Venetiae et Istriae ecclesiae. Illam non modo generalem ecclesiam sed nec generalis quidem partem posse nominari, „nisi cum fundamento apostolicarum adunata sedium a praecissionis suae ariditate liberata in Christi membris“ coeperit numerari. Quid autem iam de eorum principe (Paulino Aquileiensi) dicendum esse, „qui et monachum, si tamen aliquando fuit, invadendi episcopatum ambitu perdidit, et episcopatum nec contra morem factus nec schismaticus potuit optinere“? Istum insuper non consecratum sed exsecratum esse, quod ordinatio eius et a schismatico episcopo (Mediolanensi) nec servato utriusque ecclesiae more, peracta sit. – Peto utrum aliquando; (Pudenda ita ut); (Mos antiquus fuit); (Terra contra possessorem). E d . : Insertum in Bernaldi libello (MGH Libelli de lite 3, 597); Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle 73 n. 24); Migne PL Suppl. 4, 1291. – C a n . : Coll. Brit. 540 n. 11; Deusdedit Coll. can. I c. 179; Gratiani Decr. C. XXIV q. 1 c. 33. – R e g . : Ital. Pont. VI/1 30 n. 15. Fragmenta. Olim ad a. (558 sept.–560).

1923 JK 984

(559 febr.) Cresconio illustri significat (Eleutherium) episcopum Syracusanum „inter alia, quae in cautionum suarum pagina spoponderit, hoc etiam specialiter … promisisse, nunquam se a quolibet suae dioecesis presbytero ultra duos solidos cathedratici nomine petiturum, nec per quamlibet aliam occasionem quicquam in se dispendio esse gesturum“. Mandat, ut id „de omnium episcoporum Siciliae personis custodire non desinat, nec ipsa quoque prandia enormia fieri“ patiatur. – Illud magnitudinem tuam; (Hoc etiam specialiter). E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle 79 n. 25). – C a n . : Coll. Brit. 541 n. 12; Anselmi Coll. can. VI c. 157; Gratiani Decr. C. X q. 3 c. 10. – R e g . : Ital. Pont. X 171 n. 9. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle). Gratianus hanc epistolam Pelagio attribuit, cui perperam contradicit Coll. Brit. 541 adn. 6 et 8.

Pelagius I (556–561) 1924 JK 985

321

(559 febr.) Hilariae et Iohanni scribit: „Quamvis enim pontificem episcopatus adquisita temporibus alienare legalibus sit prohibitum statutis, nostri tamen studii est, ecclesiasticas utilitates non tam facultatibus quam sinceritate mentis augere“. – Quamvis enim pontificem. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle 81 n. 26); Migne PL Suppl. 4, 1293. – C a n . : Coll. Brit. 542 n. 13. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

1925 JK 986

(559 febr.) Antoninae patriciae et Deciae significat, qui hanc epistolam deferat, eum, quoniam monachus sit, defensorem fieri non licuisse. – De praesentium portitore. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle 82 n. 27). – C a n . : Coll. Brit. 542 n. 14; Anselmi Coll. can. VII c. 167; Ivonis Decr. VII c. 23; Gratiani Decr. C. XVI q. 1 c. 20. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

1926 JK 987

(559 febr.) Melleo subdiacono (patrimonii S.R.E. in partibus Bruttiorum) haec scribit: „Abbatem autem in eodem loco illum volumus ordinari, quem sibi de sua congregatione et monachorum electio et possessionis dominus et, quod magis observandum est, ordo vitae ac meritum poposcerit ordinari“. – Abbatem autem in; (Abbatem in eodem); (Abbatem in monasterio). E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle 83 n. 28). – C a n . : Coll. Brit. 542 n. 15; Ivonis Decr. VII c. 24; Gratiani Decr. C. XVIII q. 2 c. 4. – R e g . : Ital. Pont. X 8 n. 1. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle). De Melleo subdiacono cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle) 83 n. 28 adn.

1927 JK 988

(559 febr.) Dulcio (al. Dulcitio) defensori (patrimonii Apuliae) dat negotium, ut Anastasium episcopum Lucerinum a se ordinatum Aemiliano magistro militum et Constantino iudici et Ampelio commendet. – Experientia tua praesenti; Ecce sicut magnitudinis. E d . : Thiel Epistolae I 484; Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle 84 n. 29). – C a n . : Coll. Brit. 542 n. 16. – R e g . : Ital. Pont. IX 156 n. 3; CPL 1698 et 1702. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).Thiel epistolam perperam Gelasio I attribuit.

1928 JK 989

(559 febr.) Decoratum patricium hortatur, ut omnem personis, quae veritatem causae istius scire possunt, faciat amputari formidinem, et suis praesentari conspectibus tactis sacrosanctis evangeliis praebito etiam legaliter sacramento (ut), quae in veritate rerum noverunt, professione suae testificationis aperiant. – Hortamur ut sub. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle 86 n. 30). – C a n . : Coll. Brit. 543 n. 17; Gratiani Decr. C. III q. 9 c. 20. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

1929 JK 990

(559 febr.) Sindulae magistro militum dicit haec: „Chartae, quas dedit nobis Lucidius, si illo tempore adversarius ipsius illic praesens fuisset, validae essent; sed quia adversario absente gesta, quae nobis recensuit, facta leguntur, talia leges non recipiunt“. Item dicit: „Quantum dicitis, iste Placidus anno praeterito dictum est de uxore ipsius, quia subito inter caballos inventa est, et dum traherentur caballi collisa est illa et aborsum fecit, et si ita est forte si caballos alienos tulit, inde est culpabilis; nam de muliere, quae casu inter caballos confracta est, ubi voluntas

322

Pelagius I (556–561) illius non agnoscitur perniciosa fuisse, non potest addici per leges“. – Chartae quas dedit. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 87 n. 31); Migne PL Suppl. 4, 1293. – C a n . : Coll. Brit. 543 n. 18; Gratiani Decr. C. III q. 9 c. 19. Fragmenta. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle). De Sidula magistro militum cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle) adn.

1930 JK 991

(559 febr.) Cresconio illustri mandat, ut prospiciat, ne quis „episcoporum Siciliae de parochiis ad se pertinentibus nomine cathedratici amplius quam duos solidos praesumat accipere, neque compellere presbyteros aut clerum parochiarum suarum supra vires suas eis convivia praeparare“. – Illud te modis; Illud te volumus. E d . : Thiel Epistolae I 613; Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 88 n. 32). – C a n . : Coll. Brit. 543 n. 19; Ivonis Decr. III c. 136; Gratiani Decr. C. X q. 3 c. 4. – R e g . : Ital. Pont. X 171 n. 10. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore et de fide cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle). Epistola etiam inter Gelasii I aut Pelagii II epistolas traditur, cf. Mansi Conc. 8, 129 et Migne PL 59, 156.

1931 JK 992

(559 febr. ex.) Cethego (Cetego) patricio significat (Helpidium) Catinensem quidem episcopum triduo, quo venerit, a sese consecratum, sed (Eleutherii) Syracusani episcopi ordinationem dilatam fuisse, quoad fides esset data, eundem „nihil unquam per se aut per filios aut per uxorem sive per quamlibet propinquam aut domesticam vel extraneam personam de rebus usurpaturum ecclesiae“. Facturum se addit, ut isdem non amplius de parochiis suis quam duos solidos annuos exigere praesumat. – Quod de ordinando; Faciemus ut non; (De Syracusanae urbis). E d . : Löwenfeld Epp. 14 n. 26; Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 89 n. 33); Migne PL Suppl. 4, 1294. – C a n . : Coll. Brit. 543 n. 20; Anselmi Coll. can. VI c. 40; Gratiani Decr. D. 28 c. 13. – R e g . : Ital. Pont. X 171 n. 11. Fragmenta. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle). Coll. Brit. hanc epistolam perperam Gelasio adscribit.

1932 JK 993

(559 febr. ex.) Rufino episcopo Vivonensi laudi dat, quod presbyterum, qui presbytero oculum eruisset, removerit, eundemque in monasterium retrudi iubet. In locum caecati quoque alium presbyterum substitui iubet. – Si evangelica admonitio; Illi cui erutus. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 93 n. 34). – C a n . : Coll. Brit. 544 n. 21; Ivonis Decr. VI c. 111; Gratiani Decr. D. 55 c. 13. – R e g . : Ital. Pont. X 152 n. 5. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

1933 JK 1002

(559 mart. 9–22) Laurentio episcopo Centumcellensi iussu clementissimi principis mandat, ut mediana veniente septimana paschae milites nomine Marcum, Paulum et Pascalem unum presbyterum, alterum diaconum, tertium subdiaconum consecret, nisi contra canones quidquam commiserint. – Principali devotissimorum militum. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 119 n. 43). – C a n . : Coll. Brit. 548 n. 30; Anselmi Coll. can. VII c. 80; Gratiani Decr. D. 63 c. 15. – R e g . : Ital. Pont. II 201 n. 1. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

1934 JK 994

(559 febr.–mart.) Viatorem et Pancratium viros illustres hortatur, ut schismaticorum societate abstineant. De Paulino autem pseudoepiscopo (Forosemproniensi) timorem paulisper infringant, nam se praecipisse, ut ille confestim ad monasterium, in quod relegatus sit, properaret, alioquin ferro vinctus atque navi inpositus ad locum poenitentiae

Pelagius I (556–561)

323

reportaretur. – Valde mirati sumus; A schismaticorum sacrificiis; A schismaticorum societate; Non autem vobis; (Consecrare enim est); (Schisma siquidem ipsum). E d . : Insertum in Bernaldi libello (MGH Libelli de lite 3, 598); Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 96 n. 35); Migne PL Suppl. 4, 1294. – C a n . : Coll. Brit. 545 n. 22; Deusdedit Coll. can. I c. 175; Gratiani Decr. C. XXIV q. 1 c. 34. – R e g . : Ital. Pont. IV 215 n. 2. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle). Epistolae primum fragmentum invenitur etiam in Coll. Romana bipartita (Holste) I 180.

1935 JK 995

(559 febr.–mart.) Bono episcopo Sabinati mandat, ut Rufinum monachum „sabbato veniente“ diaconum faciat. „Mediana hebdomada“ deinde se eum facere dicit presbyterum, quatenus superveniente paschali festivitate sacra ministeria in basilica s. Laurentii (in possessione filii et consiliarii nostri viri magnifici Theodori fundata) a persona competenti valeant adimpleri. – In parochia tua; (Filius noster nobis). E d . : Thiel Epistolae I 454; Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 102 n. 36). – C a n . : Coll. Brit. 547 n. 23; Anselmi Coll. can. VII c. 96; Gratiani Decr. C. XVI q. 1 c. 31. – R e g . : Ital. Pont. II 54 n. 1. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle). Thiel epistolam minus recte Gelasio I tribuit.

1936 JK 970

(559 mart.) Priscum episcopum Capuanum reprehendit, quod „refugientem mulierem ad ecclesiam Dei et clamantem, quia ad propositum suum, unde infeliciter discesserat, reverti vellet, in manus eius tradiderit, qui sibi de ipsa peiuraverit“. Significat se Menantio sedis Romanae diacono negotium dedisse, ut eum, nisi femina aut ecclesiae redderetur aut ad se mitteretur, communione privaret. – Evenit modo ut. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 130 n. 49); Migne PL Suppl. 4, 1311. – R e g . : Ital. Pont. VIII 216 n. 4. Olim ad a. (555–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

1937 JK 996

(559 mart.) Agnello episcopo (Ravennati) mandat, ut suscipiat quendam schismaticum poenitentem in communionem catholicam. – Licet schismatis reo. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 106 n. 37); Migne PL Suppl. 4, 1297. – C a n . : Coll. Brit. 547 n. 24. – R e g . : Ital. Pont. V 22 n. 16. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle). Gassó in Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle) haec duo fragmenta (J³ 1937 et J³ 2001) ad unam eandemque epistolam pertinere censent.

1938 JK 997

(559 mart.) Iohanni comiti (patrimonii) nuntiat se eius precibus victum schismaticum quendam revertentem in communionem suam suscipere. Aequo modo cum defensoribus trium capitulorum agere iubet. – Benedimus misericordiam Dei; Quamvis is qui. E d . : Löwenfeld Epp. 15 n. 27; Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 109 n. 38); Migne PL Suppl. 4, 1296. – C a n . : Coll. Brit. 547 n. 25. – R e g . : Ital. Pont. VII/1 1 n. 2; Ital. Pont. VII/1 2 n. 4. Olim ad a. (558 sept.–560). Gassó in Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle) et Kaltenbrunner haec duo fragmenta (J³ 1938 et J³ 1991) ad unam eandemque epistolam pertinere censent. De tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle)

1939 JK 998

(559 mart.) (Iohannem) episcopum (Venetiarum et Istriae) vituperat, quod auctoritatem ecclesiae Romanae, „in qua una omnes scilicet apostolicae sedes sunt“, contemnat. – Adeone te in.

324

Pelagius I (556–561) E d . : Löwenfeld Epp. 15 n. 28; Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 111 n. 39); Migne PL Suppl. 4, 1297. – C a n . : Coll. Brit. 547 n. 26. – R e g . : Ital. Pont. VII/1 2 n. 5. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle). De (Iohanne) episcopo cf. Coll. Brit. et Pelagii I Epp.

1940 JK 999

(559 mart.) Amabili et Leontio episcopis commendat tuitionem ecclesiasticam Andreae et Iohannae praebendam. – Andreas et Iohanna. E d . : Löwenfeld Epp. 16 n. 29; Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 113 n. 40); Migne PL Suppl. 4, 1298. – C a n . : Coll. Brit. 547 n. 27. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

1941 JK 1000

(559 mart.) Iohanni defensori (Syracusano?) mandat, ut Secundo Taurominitanae civitatis episcopo, qui in triennio, quo iam sedis apostolicae curam administret, numquam dignatus sit, an vivat, addiscere, et paene numquam in propria inveniatur ecclesia, pallii usum interdicat et eum post diem sanctum paschalem obtutibus suis ad rectam emendationem praesentet. – Quoniam Secundus Taurominitanae. E d . : Löwenfeld Epp. 16 n. 30; Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 114 n. 41); Migne PL Suppl. 4, 1298. – C a n . : Coll. Brit. 548 n. 28. – R e g . : Ital. Pont. X 194 n. 1. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

1942 JK 1001

(559 mart.) Opilioni defensori (Cathinensi?) mandat, ut veniente (Helpidio) ecclesiae Catinensis episcopo aut eundem Maurum presbyterum in eodem faciat monasterio per eos, quos Saturninus sibi praesentaverit, abbatem fieri, aut Cresciturum diaconum ibidem reformari, nam non licere monachis, pro arbitrio suo aut abbatem expellere aut sibimet alios ordinare. – Experientiae tuae praesentibus; (Nullam potestatem de). E d . : Löwenfeld Epp. 17 n. 31; Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 116 n. 42). – C a n . : Coll. Brit. 548 n. 29; Anselmi Coll. can. VII c. 166; Gratiani Decr. C. XVIII q. 2 c. 9. – R e g . : Ital. Pont. X 194 n. 2. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

1943 JK 960 et 1003

(559 mart.) Iohanni defensori (Syracusano?) mandat, ut Eleutherii (Syracusano) episcopi clericos ad eiusdem oboedientiam redire cogat. – Eleutherius frater et. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 121 n. 44); Migne PL Suppl. 4, 1299. – C a n . : Coll. Brit. 549 n. 31; Anselmi Coll. can. VII c. 148; Bonizonis Liber VI c. 24; Gratiani Decr. D. 91 c. 1. – R e g . : Ital. Pont. X 194 n. 3. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle). Gassò in Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle) et Kaltenbrunner (JK 960 et JK 1003) haec duo fragmenta ad unam eandemque epistolam pertinere censent.

1944 JK 1004

(559 mart.) Potentio defensori haec scribit: „Patrem puellae ecclesiae nostrae famulum, avum vero eius liberis ortum constat esse natalibus; et ideo avi magis electionem de coniunctione neptis, quam patris, cuius nullo modo liberum esse potest arbitrium, decernimus attendi“. – Patrem puellae ecclesiae; (Cum ergo ut). E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 125 n. 45). – C a n . : Coll. Brit. 549 n. 32; Ivonis Decr. VIII c. 27; Gratiani Decr. C. XXII q. 3 c. unicum. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

Pelagius I (556–561) 1945 JK 1005

325

(559 mart.) Secundino defensori hoc scribit: „Quicumque de his, qui ecclesiae militare videntur vel in habitu ut dictum est monachorum, monacharum ita inveniuntur inhaerere consortiis, ut aliqua turpis ex eis, quod absit, possit esse suspicio, te exsequente Secundino praesententur episcopo, ut canonica possit in eis vindicta procedere“. – Quicunque de his. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 126 n. 46). – C a n . : Coll. Brit. 549 n. 33; Ivonis Decr. VII c. 125. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

1946 JK 1006

(559 mart.) Florentino episcopo (al. de Clusa) permittit, ut eius nuntius, qui secundas quidem nuptias expertus non sit, castitatem tamen priori non servaverit coniugio, ad diaconatus possit ordinem provehi. Praecipit vero, ut Micina ancilla, de qua se post uxoris transitum habere confessus sit filios, neque cum ipso maneat, et cuicumque monasterio continentiam professura tradatur. – Fraternitatis tuae relatione. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 127 n. 47). – C a n . : Coll. Brit. 549 n. 34; Gratiani Decr. D. 34 c. 7 (ad Pelagium II attributum). – R e g . : Ital. Pont. III 7 n. 1. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle). Kehr in Ital. Pont. Florentinum episcopum Clusinum perperam episcopum Florentinae urbis facit. De Florentinis cf. Coll. Brit. 596.

1947 JK 1008

(559 mart.) Severo (episcopo) sic scribit: „Iurasti nobis, … te Iulianam, cuius nec habitum nec consecrationem veritus, Deo in corruptione ipsius iniuriam irrogas, ut si cognosceres, quia re vera a te vellet discedere, mox eam nobis tu ipse deduceres“. – Iurasti nobis quod. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 129 n. 48). – C a n . : Coll. Brit. 550 n. 36; Ivonis Decr. VII c. 126. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle). De Severo cf. Coll. Brit. 550 adn. 1 et Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

1948 JK 1009

(559 mart.) Agnello episcopo Ravennati haec mandat: „Eligas talem virum in presbyterum, qui fixus in religione et bonus in moribus et in resistendo adversariis efficax possit exsistere, et dirigas ad sanctum virum gloriosum Iohannem patricium hoc ei ante omnia praecipiens, ut nullum aliud praeter meum et tuum nominet nomen inter sacra mysteria“. – Fraternitati tuae iniungimus. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 131 n. 50); Migne PL Suppl. 4, 1300. – C a n . : Coll. Brit. 550 n. 37. – R e g . : Ital. Pont. V 23 n. 18. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

1949 JK 1010

(559 mart.) Hostilio episcopo Ravennati mandat, ut „quicquid de sacratis vasis vel minsteriis a quolibet clericorum usurpatum vel distractum fuisse“ compererit, sine cuiusvis morae interventu exigere non dimittat et ecclesiasticis usibus reformare. – Augusto sedis nostrae. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 132 n. 51). – C a n . : Coll. Brit. 550 n. 38; Gratiani Decr. C. XII q. 2 c. 2. – R e g . : Ital. Pont. V 23 n. 19. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

1950 JK 1011 et JK 1038

(559 mart.) Valeriano patricio nuntiat in eam temeritatem venisse schismaticos, ut Iohannem patricium excommunicassent. Putat istam sceleris immanitatem publicandam esse.

326

Pelagius I (556–561) – De causis autem; (Peto ergo ut); (Non vos hominum); (Non persequitur nisi). E d . : MGH Epp. 3, 445 n. 6; Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 134 n. 52). – C a n . : Coll. Brit. 550 n. 39 et 66; Deusdedit Coll. can. I c. 180; Ivonis Decr. X c. 95; Gratiani Decr. C. XXIII q. 5 c. 42. – R e g . : Ital. Pont. VII/1 2 n. 6; Ital. Pont. VI/1 31 n. 18. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle). Fragmentum legitur in Andreae Danduli Chron. V c. 10 et 15 (RIS NS 12/1 90). Kaltenbrunner (JK 1011 et JK 1038) et Gassó in Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle) haec duo fragmenta ad unam eandemque epistolam pertinere censent. Cf. Hack Cod. Carol. 997–999.

1951 JK 1012

(559 mart.) Iohannem (al. Narsem) patricium, quem schismatici excommunicaverant, ad ulciscendam iniuriam instigat. Eufrasii schismatici scelera commemorat. „Auferte“ inquit „tales ab illa provincia … . Quod tunc plenius fieri poterit, si auctores scelerum ad clementissimum principem dirigantur, et maxime ecclesiae Aquileiensis invasor“. – Relegentes litteras excellentiae; (Quamvis igitur vestra). E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 140 n. 53). – C a n . : Coll. Brit. 551 n. 40; Bonizonis Liber VII c. 21; Gratiani Decr. C. XXIII q. 5 c. 45. – R e g . : Ital. Pont. VII/1 2 n. 7. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle). Fragmentum legitur in Andreae Danduli Chron. V c. 11 (RIS NS 12/1 91).

1952 JK 1013

(559 mart.) (Roma) Constantino defensori significat Romanum clericum Teanensem ob adulterium commissum et clericatu esse multatum et in monasterium „hic in urbe Romana“ relegatum. – Romanus clericus ecclesiae. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 143 n. 54). – C a n . : Coll. Brit. 551 n. 41 et 561 n. 67; Ivonis (?) Panorm. III c. 144 et III c. 1163; Gratiani Decr. D. 81 c.11. – R e g . : Ital. Pont. VIII 70 n. 1. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

1953 JK 1014

(559 mart.) Armentario magistro militum ita scribit: „Scit enim gloria vestra, quia posteaquam ecclesiae iura documentorum quoque intercedentium fuerint auctoritate firmata, nullatenus ab his discedendi liberam pontifex, vel si velit, permittatur habere licentiam“. – Scit enim gloria; (Posteaquam ecclesiae iura). E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 144 n. 55); Migne PL Suppl. 4, 1302. – C a n . : Coll. Brit. 551 n. 42; Deusdedit Coll. can. III c. 127; Gratiani Decr. C. XXV q. 2 c. 21. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

1954 JK 1015

(559 mart.) Tulliano episcopo Grumentino significat Latinum diaconum eius ab ecclesiae Marcellianensis clero et „ab omnibus illic convenientibus“ episcopum postulatum sibi probari. Eundem ante diem sanctum (paschae) ad se venire iubet, ut vel sabbato ipso noctis magnae post baptismum valeat ordinari. Alioquin necesse sit eum usque ad quarti mensis ieiunia sustinere. – Litteras caritatis tuae. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 146 n. 56). – C a n . : Coll. Brit. 552 n. 43; Anselmi Coll. can. VI c. 52; Ivonis Decr. VI c. 112; Gratiani Decr. D. 63 c. 14. – R e g . : Ital. Pont. VIII 375 n. 4. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle). Ughelli, Coleti et Jaffé hanc epistolam perperam Pelagio II (579–590) attribuerunt, quos secutus est Gams Series episcoporum 894.

1955 JK 1016

(559 mart.) Marcellum episcopum Senoniensem videre iubet, ut Valentino clerico, cui mulier, cum alio ante velata non tamen ei nupta, sed virgo permanens, post mortem eius, cum quo velata erat sponso, coniugali est copula sociata, quia interim velamen acceperit, nullum in promovendo generetur obstaculum. Scribit „de presbyteris

Pelagius I (556–561)

327

ex diversis Italiae regionibus per bellicam necessitatem dispersis atque in illis locis modo consistentibus“. Mandat, ut de monasteriis probatae vitae monachi ad sacratos ordines promovendi eligantur, eo dumtaxat moderamine, „ut neque monasteria ab optimis personis ex toto vacuata reddantur, neque ecclesiae remaneant sine sacerdotibus destitutae“. – Caritati tuae quae; (Valentino clerico cui). E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 149 n. 57); Migne PL Suppl. 4, 1302. – C a n . : Coll. Brit. 552 n. 44; Ivonis Decr. VI c. 113; Gratiani Decr. D. 34 c. 20. Fragmenta. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle). De Marcello episcopo Senoniensi cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

* 1956

(559 ante mart.–apr. 16) A Valeriano patricio postulat, ut Paulinum Aquileiensem pseudoepiscopum et Mediolanensem episcopum ad clementissimum principem sub digna custodia dirigat. L a u d . i n : J³ 1958. – R e g . : Ital. Pont. VI/1 31 n. *16.

1957 JK 952

(559 mart.–apr. 16) Iohannem magistrum militum hortatur, ut Paulinum Forosemproniensem pseudoepiscopum sub digna custodia ad se mittat. Promittit eum, per quem deductus fuerit, dignam pro labore recepturum mercedem. – Paterno vos salutantes. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 178 n. 69); Migne PL Suppl. 4, 1309. – C a n . : Anselmi Coll. can. VI c. 181; Bonizonis Liber VII c. 22. – R e g . : Ital. Pont. IV 215 n. 1. Olim ad a. (ca. 558), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

1958 JK 961

(559 mart.–apr. 16) Iohannem comitem (patrimonii) Luminoso presbytero iter facienti praesidium rogat. – Gloria igitur vestra. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 163 n. 62). – C a n . : Deusdedit Coll. can. III c. 114. – R e g . : Ital. Pont. VI/1 3 n. 1. Olim ad a. (555–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

1959 JK 1018

(559 mart.–apr. 16) Valeriano patricio scribit, relectis eius litteris ad Paulinum Aquileiensem pseudoepiscopum directis mirari se, quod in revocatione excommunicationis contra Iohannem patricium promulgatae istius correctionem videat; immo gratulandum esse Iohanni, quod sic a contagione schismaticorum liberatus sit. Iterum postulat, ut illum Paulinum pseudoepiscopum et illum Mediolanensem episcopum, quorum alter alterum contra canones consecraverit, ad clementissimum principem sub digna custodia dirigat. Monet, ut nemo christianorum ad illorum communionem accedere debeat. Iubet, ut episcopi illarum partium de causa damnationis trium capitulorum dubitantes a sede Romana rationem requirant. Synodum de hac re nullo modo congregandam esse, quia nulli permittant canones, post universalem synodum et post iudicium prope quattuor milia episcoporum iterum contentiones in medium revocare. Eadem de causa non licere ulli particularem synodum convocare, sed, quotiens aliqua de universali synodo aliquibus dubitatio nascatur, ad recipiendam rationem hi aut sponte ad apostolicam sedem conveniant aut, si forte obstinati et contumaces exstiterint, aut attrahi ad salutem eos necesse esse aut secundum canones per saeculares opprimi potestates. – Relegentes autem exemplaria; Istud est quod; (Sed nec licuit); (Nec licuit alicui). E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 155 n. 59); Migne PL Suppl. 4, 1303. – C a n . : Coll. Brit. 553 n. 46 et 47; Deusdedit Coll. can. I c. 182; Gratiani Decr. C. XI q. 1 c. 20 et D. 17 c. 5. – R e g . : Ital. Pont. VI/1 31 n. 17. Fragmenta. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle). Cf. J³ *1957 et J³ 1961. De Valeriano patricio cf. Pelagii I ep. 134 adn.

328 1960 JK 1019

Pelagius I (556–561) (559 mart.–apr. 16) Narsetem patricium obsecrat, ut animum erigat ad schisma resecandum, „quia“ inquit „sicut de pacata per vos ecclesia merces vos adeo maxima ab omnipotenti Deo prosequitur, ita si, quod absit, dissimulantibus vobis aut negligentibus schisma remanserit, peccatum incurritis, quia cum possitis emendare perperam … dispicitis“. Praesertim rationem et potestatem ei esse reprimendi Liguriae, Venetiae et Istriae episcopos, ne diutius in contemptum apostolicarum sedium de sua rusticitate gloriarentur. Si illi de iudicio universalis synodi, quod Constantinopoli per primam nuper indictionem (a. 553) actum sit, forte moti fuissent, Romam ad accipiendam rationem venire debuissent. Huiuscemodi homines principali vel iudiciali auctoritate conprimendos esse, quia regulae patrum constituant, ut schisma facientes excommunicentur et si forte et hoc contempserint, per potestates publicas opprimantur. – Promiseratis de illo; Erigite ergo animum; (Nam de Liguribus). E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 159 n. 60); Migne PL Suppl. 4, 1304. – C a n . : Anselmi Coll. can. VI c. 182; Bonizonis Liber VII c. 23; Gratiani Decr. C. XXIII q. 5 c. 43. – R e g . : Ital. Pont. VI/1 3 n. 3. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle). Fragmentum legitur in Andreae Danduli Chron. V c. 10 19 (RIS NS 12/1 91). Cf. Ital. Pont. VI/1 31 n. 17 adn.

1961 JK 1020

(559 mart.–apr. 16) Luminoso presbytero scribit: „De causa ecclesiastica nullum te illic in Liguriae aut Venetiae partibus cuiquam verbum facere omnino iubemus, nec occupari ad aliud, praeter ad quod directus es, omnino permittimus“. – De causa ecclesiastica. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 162 n. 61); Migne PL Suppl. 4, 1305. – C a n . : Coll. Brit. 555 n. 48. – R e g . : Ital. Pont. VI/1 3 n. 2. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

1962 JK 1024

(559 mart.–apr. 16) Carellum magistrum militum rogat, ut opem ferat Petro presbytero et Proiecto notario missis, ut coerceant, vel ad se usque perducant Ter(en)tium (al. Pethium, Thracium) et Maximilianum (pseudo)episcopos, qui ecclesiasticam ibi unitatem perturbare dicantur et omnes ecclesiasticas res suis usibus applicare. „Hoc enim et divinae et mundanae leges statuerunt, ut ab ecclesiae unitate divisi et eius pacem iniquissime perturbantes a saecularibus etiam potestatibus conprimantur“. – Quali nos de; Terentius siquidem atque. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 171 n. 65). – C a n . : Coll. Brit. 556 n. 52; Bonizonis Liber VII c. 20; Gratiani Decr. C. XXIII q. 5 c. 44. – R e g . : CPL 1698 et 1702; Ital. Pont. VII/1 3 n. 12. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

1963 JK 1025

(559 mart.–apr. 16) Petro presbytero scribit, non fore, ut de fraudibus Maximiliani (pseudoepiscopi) secundum veritatem agnoscatur, „nisi facultas ecclesiae, quam in usus suos male convertendo dispersit, ab eius potestate, donec causa cognoscatur, seponatur“. Itaque illum „a supradictae ecclesiae patrimonio volumus interim submoveri et in vestro, discussionis ipsius tempore, moderamine detineri“ inquit. – Quia ea quae. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 174 n. 66). – C a n . : Coll. Brit. 556 n. 53; Gratiani Decr. C. III q. 2 c. 9. – R e g . : Ital. Pont. VII/1 3 n. 13. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

1964 JK 1026

(559 mart.–apr. 16) Anilani comiti Petrum presbyterum et Proiectum notarium legatos suos commendat. – Petrum filium nostrum.

Pelagius I (556–561)

329

E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 175 n. 67); Migne PL Suppl. 4, 1305. – C a n . : Coll. Brit. 556 n. 54; Deusdedit Coll. can. III c. 115. – R e g . : Ital. Pont. VII/1 3 n. 14. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle). Cipolla Fonti edite 104 n. 20 recenset hoc loco Pelagii I alias litteras de Paulino pseudoepiscopo (J³ 1968), quae tamen Paulinum Forosimproniensem episcopum respiciunt, cf. Ital. Pont. IV 216 n. 4. De Anilane comite cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

1965 JK 1027

(559 mart.–apr. 16) Paulino episcopo (Spoletino) iterum iniungit, ut in monasterio s. Iuliani ordinet presbyterum, aut suum peculiariter titulum reservet, remotis his monachis, qui ad seminanda scandala ab ecclesiastica se communione suspenderint. – Praeterito anno tibi. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 177 n. 68); Migne PL Suppl. 4, 1305. – C a n . : Coll. Brit. 557 n. 55. – R e g . : Ital. Pont. IV 7 n. 5. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

1966 JK 1028

(559 post apr. 16) Basilio et Ocleatino (al. Latino) defensoribus mandat, ut asistant Iohanni exconsuli in comprehensione et transmissione Paulini pseudoepiscopi (Forosimproniensis), „ne hoc sola militaris manus sine ullo ecclesiae adminiculo facere videatur“. – Iohanni viro glorioso. E d . : Löwenfeld Epp. 18 n. 34; Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 180 n. 70); Migne PL Suppl. 4, 1306. – C a n . : Coll. Brit. 557 n. 56. – R e g . : Ital. Pont. IV 215 n. 3. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle). Langen Geschichte II 400 adn. 5 pro „Basilio et Ocleatino“ proponit „Basilio et Latino“, quam sententiam Gassó in Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle) „nullius ponderis" aestimat.

1967 JK 1029

(559 post apr. 16) Ab Iohanne magistro militum iterum petit, ut Paulinum pseudoepiscopum (Forosimproniensem) et illos presbyteros ac diaconos, quos ei portitor huius epistolae insinuaverit, teneri et ad sedem suam abduci curet. Commendat Basilium et Ocleatinum (al. Latinum) in hoc negotio deputatos. – Petimus ut Paulinum. E d . : Löwenfeld Epp. 18 n. 35; Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 182 n. 71); Migne PL Suppl. 4, 1306. – C a n . : Coll. Brit. 557 n. 57. – R e g . : Ital. Pont. IV 216 n. 4. Fragmenta. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

1968 JK 1030

(559 post apr. 16) Helpidio episcopo Catinensi nuntiat post multos eius decessionis dies venisse Anastasium decessoris eius filium et cognoscentem suae praeceptionis formam a sese deputatos sibi suspectos esse declarasse. Ergo Leonem praetorem (Siciliae), neutri parti suspectum, se delegasse ad litis decisionem, ne rursus ecclesia Catinensis suspecto iudicio laboraret. Commendat ei, ut Paulum diaconum et alios clericos, qui in ordinatione eius diversa habuisse studia noscantur, sacerdotali caritate suscipiat. De clericorum eius disciplina addit. – Quia post multos; Sicut unumquemque clericorum. E d . : Löwenfeld Epp. 19 n. 36; Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 183 n. 72); Migne PL Suppl. 4, 1306. – C a n . : Coll. Brit. 558 n. 58; Deusdedit Coll. can. III c. 137. – R e g . : Ital. Pont. X 287 n. 4. Fragmenta. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle). Cf. J³ *1978.

1969 JK 1031

(559 post apr. 16) Sindulam magistrum militum hortatur, ut nihil ulterius Montanianus, qui se, „dum sit ex ancilla genitus, legitimum filium temptet astruere“, sensibus eius qualibet forte subripiat; quia Montanianum illum, de cuius substantia agatur, constet sine

330

Pelagius I (556–561) propriis liberis decessisse et germani fratris filios, qui ei legitima ratione succedant, superstites dimisisse. – Hortamur ut nihil. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 185 n. 73). – C a n . : Coll. Brit. 558 n. 59; Ivonis Decr. VIII c. 67. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

1970 JK 1032

(559 post apr. 16) Agnello episcopo (Ravennati) mandat, ut quosdam schismaticos a communione ecclesiae recludat, nisi intra decem dierum spatium ad unitatem catholicam reversi sint. – Apostolicae auctoritatis exemplo. E d . : Löwenfeld Epp. 19 n. 37; Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 187 n. 74); Migne PL Suppl. 4, 1307. – C a n . : Coll. Brit. 558 n. 60; Gratiani Decr. C. XXIV q. 3 c. 13. – R e g . : Ital. Pont. V 23 n. 20. Fragmenta. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

1971 JK 1033

(559 post apr. 16) Iohanni comiti (patrimonii, in anagnostico) haec scribit: „Dicenti sacras iussiones se habere prae manibus respondimus scire illum oportere, quod ipse clementissimus princeps generalibus legibus constituerit, illa sacra uniuscuiusque supplicantis desiderio concessa praevalere et effectui mancipari, quae cum iuris et legum ratione concordant. Ea vero, quae subreptione vel falsis precibus forsitan impetrantur, nullum supplicantibus ferre remedium“. – Dicenti sacras iussiones; Clementissimus princeps generalibus. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 189 n. 75). – C a n . : Coll. Brit. 559 n. 61; Deusdedit Coll. can. IV c. 99; Ivonis Decr. IV c. 191; Gratiani Decr. C. XXV q. 2 c. 16. – R e g . : Ital. Pont. VII/1 4 n. 15. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

1972 JK 1034

(559 post apr. 16) Gurdimeri comiti scribit: „Ista prata in Via Portuensi, quae Epreiana vocantur, primotica sunt, et si intra quinque aut sex dies non coeperint incidi, iam postea dimittent semen ipsum et inutilia fena exinde reponuntur“. – Ista prata in. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 191 n. 76); Migne PL Suppl. 4, 1307. – C a n . : Coll. Brit. 559 n. 62. – R e g . : Ital. Pont. II 22 n. *1. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

1973 JK 1035

(559 post apr. 16) Sarpato diacono dicit: „Revertere sicut dictum est: utrique senes sumus; labores illos ferre non potes. Apocrisiarius qui est una hora de palatio recedere non potest. Tu etiam et propter infirmitates, quas praedicas, et propter ipsam observandi consuetudinem implere ista non potes“. – Revertere sicut dictum. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 192 n. 77); Migne PL Suppl. 4, 1308. – C a n . : Coll. Brit. 559 n. 63. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle). Gassó/Batlle hanc epistolam cum J³ 2000 coniunxerunt; nos autem duo regesta retinenda esse putamus, quoniam incertum est, an non unum regestum sit.

1974 JK 1036

(559 post apr. 16) Leoni praetori Siciliae scribit de superbia Secundi Taurominitani episcopi, qui infra triennium ab ordinatione sua impletum numquam obtutibus suis se praesentaverit, et etiam „correptionem praesentis temporis contemptum minime formidaverit adicere“. Desistere se amore eius commotum huiusmodi excessum canonica ultione corrigere. – Scitis etiam propitio.

Pelagius I (556–561)

331

E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 193 n. 78); Migne PL Suppl. 4, 1308. – C a n . : Coll. Brit. 559 n. 64. – R e g . : Ital. Pont. X 172 n. 13. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

1975 JK 1017

(559 mart.–apr.) Petro episcopo Potentino mandat, ut Latinum ecclesiae Grumentinae diaconum ad episcopatum Marcellianensis (al. Consilinatium) ecclesiae sive Clusitanae ab omnibus electum Romam quamprimum venire iubeat, ut „in sabbato magno post horam baptismi ordinetur“; quod si ante memoratum diem non occurrerit, cogetur usque ad quarti mensis ieiunia sustinere. – Dilectionis tuae scripta. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 153 n. 58). – C a n . : Coll. Brit. 553 n. 45; Anselmi Coll. can. VI c. 51; Bonizonis Liber V c. 3; Gratiani Decr. D. 76 c. 12. – R e g . : Ital. Pont. IX 487 n. 6. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

1976 JK 1022 et JK 1023

(559 mart.–apr.) Melleo subdiacono (patrimonii S.R.E in partibus Bruttiorum) mandat, ut Benedictum, qui alienam uxorem abduxerit, ad Lucium defensorem in Apuliae provinciae patrimonium mittat, uxoremque, si maritus eam recipere noluerit, alio perducendam curet. – De Benedicto quoque; Dulcitia ecclesiae vestrae. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 167 n. 64). – C a n . : Coll. Brit. 556 n. 50 et 51; Ivonis Decr. VIII c. 55; Gratiani Decr. C. XXXII q. 1 c. 5. – R e g . : Ital. Pont. X 9 n. 2. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle). Gassó in Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle) haec duo fragmenta (JK 1022 et JK 1023) ad unam eandemque epistolam pertinere censet.

* 1977

(559 apr.) Leoni praetori (Siciliae) Magnifico viro mandat, ut cognoscat causam inter Helpidium episcopum Catinensem et Anastasium decessoris eius filium, qui deputatos a papa iudices reclamavit suspectos. L a u d . i n : J³ 1969. – R e g . : Ital. Pont. X 172 n. *12. De tempore cf. Ital. Pont.

1978 JK 953

560 apr. 29 Iulianum episcopum Cingulanum testatur intulisse rationibus ecclesiae ex praestatione massarum, sive fundorum per Picenum ultra XI positorum, de ind. VII Anastasio, argentario et arcario S.R.E., auri solidos D (III kal. mai., post cons. Basilii). – Constat dilectionem tuam. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 203 n. 83). – C a n . : Deusdedit Coll. can. III c. 130. – R e g . : Ital. Pont. IV 211 n. 1. Olim ad a. 559 iul. 30, cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

† 1979 JK †973

(556–560) mai. 3 Vigilio episcopo exponit patrem et filium esse unum et verum Deum nec spiritum sanctum ab iis discretum (V non. mai. Ioanne et Narsete [Narsite] coss.). – (Gaudeo fidei devotionis). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 712; Schon n. 297). Olim ad a. (555–560), cf. Duchesne Lib. pont. I p. CCLIV. De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 168.

*? 1980

(556–560) dec. Facit ordinationes II per m. dec., presbyteros XXVI, diaconos IX; episcopos per diversa loca XLIX. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 303; Mommsen 156). De fide dubitat Harnack Ordinationes.

332 *† 1981

Pelagius I (556–561) (557–561) ian. 1 Pelagius (I?) ecclesiam s. Mariae Ughonis Florentiae consecrat (500 ian. 1) (kal. ian. a. 500). L a u d . i n : Cocchi Le chiese di Firenze 200. – R e g . : Ital. Pont. III 23 n. †1. Inscriptio olim supra portam ecclesiae a. 1785 aequatae, quae consecratione 500 ian. 1 Pelagio (I) celebrata gloriabatur.

1982 JK 955

(556–561) Iohanni episcopo Larinati ita praecipit: „De monasteriis in Lucania et Samnio constitutis possessionibusque eorum, omni penitus sive consortium tuorum, sive cuiuslibet laici potestate submota, sed nec tuae quoque caritati, quantum ad privata compendia pertinet, aliqua permissa licentia, sola sacerdotali cura … disponas“. – Nostrae auctoritatis praeceptionibus. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 212 n. 87); Migne PL Suppl. 4, 1310. – R e g . : Ital. Pont. IX 175 n. 4. Olim ad a. (555–560), cf. Duchesne Lib. pont. I p. CCLIV.

1983 JK 957

(556–561) Melleum subdiaconum (patrimonii S.R.E in partibus Bruttiorum) beneficio quodam ecclesiastico donatum annua ratiocinia referre iubet. – Notariorum sedis nostrae. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 214 n. 88). – C a n . : Deusdedit Coll. can. III c. 123. – R e g . : Ital. Pont. X 9 n. 3. Olim ad a. (555–560), cf. Duchesne Lib. pont. I p. CCLIV.

1984 JK 958

(556–561) Asterio episcopo (Salernitano) mandat, ut oratorium ss. Chrysanti et Dariae a Vindimio abbate in monasterio quodam Salernitano conditum consecret. – Vindimius abbas petitorii. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 215 n. 89). – C a n . : Deusdedit Coll. can. III c. 129. – R e g . : Ital. Pont. VIII 344 n. 4. Olim ad a. (555–560), cf. Duchesne Lib. pont. I p. CCLIV. Tenor sequitur Lib. diurn. form. 11 (Foerster 84).

1985 JK 962

(556–561) Narsetem patricium scire scribit se habentibus dumtaxat hominibus et nullam necessitatem patientibus res dare pauperum, nulla ratione praesumere. – Bene noverit excellentia. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 216 n. 90). – C a n . : Deusdedit Coll. can. III c. 125. Olim ad a. (555–560), cf. Duchesne Lib. pont. I p. CCLIV.

1986 JK 964

(556–561) Benegesto defensori mandat, ut videat, ne laici a clericis nisi apud provinciae iudicem, neve a laicis clerici nisi apud episcopum vel presbyterum postulentur. – Propter quod experientiae; (Experientiae tuae praesenti). E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 217 n. 91). – C a n . : Deusdedit Coll. can. III c. 134; Gratiani Decr. C. XI q. 1 c. 15. Olim ad a. (555–560), cf. Duchesne Lib. pont. I p. CCLIV. Cf. J³ 2004.

1987 JK 967

(556–561) Decernit sic: Si quis periuraverit et alios sciens in periurium duxerit, quadraginta dies poeniteat in pane et aqua, et septem sequentes annos, et numquam sit sine poenitentia. Et alii, si conscii fuerint, similiter poeniteant. – (Si quis se).

Pelagius I (556–561)

333

C a n . : Ivonis Decr. XII c. 66; Gratiani Decr. C. XXII q. 5 c. 4; Thiel Epistolae I 613 (ubi Gelasio I tribuitur). Olim ad a. (555–560), cf. Duchesne Lib. pont. I p. CCLIV. Gratianus epistolam Gelasio I tribuit (cf. et Thiel Epistolae I 613).

1988 JK 968

(556–561) Paulino Solatino significat se Iohanni defensori mandasse, ut Probinum Phariae et Milianum atque Probinianum vel alios pseudomonachos detineret, quatenus ad se, ut informarentur, deberent exhiberi. „Certi“ inquit „si sola obstinatione ab ecclesiastico corpore sunt scissi, in Reatina (sicut petiisti) insula, ut exsulent, praedicto defensori duximus iniungendum“. – (Probinum Sariae et). E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 219 n. 92). – C a n . : Anselmi Coll. can. VII c. 168; Gratiani Decr. C. XVI q. 1 c. 18. Olim ad a. (555–560), cf. Duchesne Lib. pont. I p. CCLIV. De Paulino Solatino cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

1989 JK 969

(556–561) Petro episcopo Potentino scribit de diacono, qui stuprum fecerit, puniendo. – Secundum quod vestri. E d . : Thiel Epistolae I 613; Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 225 n. 95). – C a n . : Coll. Taurinensis (Pflugk-Harttung Acta II 13 n. †35). – R e g . : CPL 1698 et 1702; Ital. Pont. IX 484 n. 4. Olim ad a. (555–560), cf. Duchesne Lib. pont. I p. CCLIV. Haec epistola in Coll. Taurin. et in editionibus vetustioribus (Mansi, Migne) Gelasio I adscribitur. Dictum de Iudaeis in ista epistola annexum prorsus ab eadem alienum est.

1990 JK 971

(556–561) Iohanni comiti (patrimonii) scribit se Deo gratiam habere, quod eum reipublicae voluerit praeesse negotiis, per quem non tantum laicorum hominum comprimerentur excessus, verum etiam dividentium se ab ecclesia sacerdotum colligerentur schismata. – Benedicimus misericordiam Dei. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 109 n. 38); Migne PL Suppl. 4, 1296. – R e g . : Ital. Pont. VII/1 1 n. 2. Olim ad a. (555–560), cf. Duchesne Lib. pont. I p. CCLIV. Cf. J³ 1938.

1991

(556–561) Domnino episcopo Aecano (al. Teano) mandat, ut clero plebeque concordibus electus ad sese sacrandus occurrat. – Cum Deus propitius. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 221 n. 93); Migne PL Suppl. 4, 1311. – R e g . : Ital. Pont. IX 215 n. 1; Ital. Pont. VIII 256 n. 2. Olim ad a. (555–560), cf. Duchesne Lib. pont. I p. CCLIV. Coll. Caesaraugustana 78 (Fournier) locum Teano ad Theatinensem episcopum adscripsit. Meliores vero codices lectionem „Aecano episcopo“ continent.

1992

(556–561) Benigno episcopo Heraclitano conqueritur de improbitate eorum, qui agrorum incultorum tributum ab ecclesia exigunt. – Si in isto; Si isto tempore. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 223 n. 94); Migne PL Suppl. 4, 1312.

* 1993

(556–561) Ecclesiam s. Petri ad Vincula in urbe Roma consecrat.

(Roma)

L a u d . i n : Martinelli De origine urbis 34; Martinelli Roma 284; Monsacrati De catenis p. VI adn. m (cf. p. XVII); Rossi Inscriptiones IIa 110, 134; Grisar Anal. Rom. I 77. – R e g . : Ital. Pont. I 47 n. 2. Tabula periit, cf. J³ *881.

334 * 1994

Pelagius I (556–561) (556–561) Omnia vasa aurea et argentea et pallea per omnes ecclesias restitui facit. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 303; Mommsen 155).

* 1995

(556–561) Basilica apostolorum Philippi et Iacobi (ecclesia XII Apostolorum in urbe Roma) „eodem tempore“ initiata est. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 303; Mommsen 155). De fundatione cf. Ital. Pont. I 70.

*† 1996

(556–561)? (Pelagius I?) ecclesiam s. Mariae Maioris Florentiae consecrat. L a u d . i n : Cappelletti Chiese d'Italia XVI 446. – R e g . : Ital. Pont. III 21 n. †1. Inscriptio olim in facie ecclesiae. Olim ad a. (555–560), cf. Duchesne Lib. pont. I p. CCLIV.

*† 1997

(556–561) Pelagius (I?) ecclesiam s. Miniatis infra turres Florentiae consecrat (a. 507). L a u d . i n : Richa Notizie IV 66; Moreni Mores et consuetudines 40 not. 1. – R e g . : Ital. Pont. III 23 n. †1. Ecclesia ad monasterium Nonantulanum pertinuit et a. 1785 suppressa est. Olim ad a. (555–560), cf. Duchesne Lib. pont. I p. CCLIV.

*† 1998

(556–561?) Episcopatui Bononiensi privilegium concedit. L a u d . i n : Gregorii VII privilegium (JL 4847). – R e g . : Ital. Pont. V 246 n. *†2. Olim ad a. (555–560), cf. Duchesne Lib. pont. I p. CCLIV.

1999 JK †973β

(558 sept.–561) Eleutherium episcopum (Syracusanum) monet, ut lites nec fucis verborum, nec calliditate sermonum sed benigno intellectu terminet. – Si lis quod. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 227 n. 96); Migne PL Suppl. 4, 1312. – R e g . : Ital. Pont. X 302 n. 5. Olim ad a. (555–556), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle). Jaffé et Pflugk-Harttung Acta II 15 n. †41 spurium esse censent, sed fidem defendunt Gassó/Battle (Pelagii I Epp. [Gassó/Batlle] 227 adn.).

2000 JK 1007

(559 mart.) Agnello episcopo (Ravennati) commendat mansuetudinem erga poenitentes. – Nosti enim frequenter. E d . : Löwenfeld Epp. 17 n. 32; Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 106 n. 37); Migne PL Suppl. 4, 1296. – C a n . : Coll. Brit. 549 n. 35. – R e g . : Ital. Pont. V 23 n. 17. Olim ad a. 558 sept.-560, de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle). Gassó/Batlle hanc epistolam cum J³ 1973 coniunxerunt; nos autem duo regesta retinenda esse putamus, quoniam incertum est, an non unum regestum sit.

2001 JK 1021

(559 mart.) Ad iudicium Catelli et Marcellini (Marcelli Atoniensis) episcoporum delegat causam pridem ante tribunal Georgii comitis et agentis vices Marcellini vicarii agitatam inter Maximinum et Tuczam eiusdem uxorem, praecipiens, ut illa, si revera ancilla Dei a suo monasterio discesserit, in illud arctius constituatur. – Tucza a filio. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 164 n. 63). – C a n . : Coll. Brit. 555 n. 49; Ivonis Decr. VII c. 148.

Pelagius I (556–561)

335

Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle). De Marcello episcopo cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

2002 JK 1037

(558 sept.–561) Segetium de superbia Secundi Taurominitani episcopi certiorem facit. – De Secundo vero. E d . : Löwenfeld Epp. 20 n. 38; Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 195 n. 79); Migne PL Suppl. 4, 1308. – C a n . : Coll. Brit. 560 n. 65. – R e g . : Ital. Pont. X 195 n. 4. Olim ad a. (558 sept.–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

2003 JK 959

(558 sept.–561) Eleutherio episcopo (Syracusano) mandat de consecrando b. Cantianae oratorio a Maximo diacono eius in fundo Pancello exstructo. – Maximus diaconus ecclesiae. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 209 n. 86). – C a n . : Deusdedit Coll. can. III c. 128. – R e g . : Ital. Pont. X 302 n. 4. Olim ad a. (558–561), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

2004 JK 965

(559–561) Sergio cancellario mandat, ut videat, ne laici a clericis nisi apud provinciae iudicem, neve a laicis clerici nisi apud episcopum vel presbyterum postulentur. – Ubi quisquam clericum; (Si quisquam clericus). E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 198 n. 81). – C a n . : Coll. Brit. 561 n. 69; Gratiani Decr. C. XI q. 1 c. 16. Fragmentum, olim ad a. (555–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle). In hac epistola eadem, quae epistola Benegesto directa (J³ 1987) continet, mandat.

2005 JK 966

(559 mart.–561) Severo episcopo Camerino mandat, ut curet, ut Albinus clericus Iocundo presbytero Turinatis ecclesiae (dioec. Spoletinae) omnia restituat, quae a decessoribus eius de ministeriis istius ecclesiae acceperit. – Iocundus presbyter Turinatis. E d . : Löwenfeld Epp. 20 n. 39; Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 200 n. 82); Migne PL Suppl. 4, 1309. – C a n . : Coll. Brit. 562 n. 70 et 71. – R e g . : Ital. Pont. IV 7 n. 4. Olim ad a. (555–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

2006 JK 972

(559 mart.–561) Symeonio illustri viro scribit epistolam, quam Aemiliae episcopi a sese Constantinopoli acceptam habere confingant, falsissimam esse, nec aliquam epistolam, quando in causa trium capitulorum in diaconatus officio egisset, se Italiam misisse; solummodo se scripsisse „refutatorium“ ad papam Vigilium, damnare se volentem et sex libros in defensionem trium capitulorum. – Obliti sumus de. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 196 n. 80); Migne PL Suppl. 4, 1308. – C a n . : Coll. Brit. 561 n. 68. Olim ad a. (555–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

* 2007

(560 ante apr. 29–561) Iuliano episcopo Cingulano praecipit, ut non negligenter, sed omnia fideliter et strenue agat nec in aliquo gravari patiatur ecclesiam. L a u d . i n : Cappelletti Chiese d'Italia VII 469. – R e g . : Ital. Pont. IV 211 n. *2. Cf. J³ 2008. Olim ad a. (555–560), cf. Duchesne Lib. pont. I p. CCLIV.

2008 JK 956

(560 apr. 29–561) Iulianum episcopum Cingulanum monet, ne quid damni inferri ecclesiae patiatur. „De mancipiis memor esto“ inquit „quia istud tibi iussimus, ut viros, qui forte

336

Pelagius I (556–561) gynicaeo utiles esse possunt, concedas illis, ita tamen, ut pro artificii ipsorum merito in agricolis compensetur ecclesiae; nec enim eiusdem aestimationis est artifex et ministerialis puer contra rusticum vel colonum. … Vide ergo, ne tales des homines, qui vel continere casas vel colere possunt, et illos tollas, qui inutiles sunt. Nam et de rusticis, qui possunt conductores vel coloni esse, si capillum relaxaveris, nulla erit ratio, quae me circa te placere praevaleat“. – Iterata frequenter iussione. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 205 n. 84); Migne PL Suppl. 4, 1310. – R e g . : Ital. Pont. IV 211 n. 3. Fragmenta. Olim ad a. (555–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

2009 JK 963

(560–561) Boetio praefecto praetorio Africae haec scribit: „Romana ... ecclesia, post continuam XXV et eo amplius annorum vastationem bellicam in Italiae regionibus accidentem, ... non aliunde nisi de peregrinis insulis aut locis, clero pauperibusque, etsi non sufficiens, vel exiguum tamen stipendium consequitur“. – Romana cui Deo. E d . : Pelagii I Epp. (Gassó/Battlle 207 n. 85). – C a n . : Deusdedit Coll. can. III c. 126. Olim ad a. (555–560), de tempore cf. Pelagii I Epp. (Gassó/Batlle).

*† 2010

(556–561 aut 579–590) Pelagius (I aut II) statuit, quod, si quis visitaverit ecclesiam b. Petri de Pado Cremonae omnibus diebus dominicis totius anni, habeat exhinc unam animam de purgatorio etc. L a u d . i n : Pelagii privilegium (Kehr Papsturkunden in Rom I 139 n. 1). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 286 n. *†2.

* 2011 JK I 136

(561) mart. 3 Moritur (die III m. mart.). L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 303; Mommsen 155sq.); Agnelli Lib. pont. (MGH SS rer Lang. 331; FChr 21/1 326).

* 2012 JK I 136

(561) mart. 4 Sepelitur in basilica b. Petri (IV non. mart.).

Roma

L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 303; Mommsen 156); Epitaphium in Lib. pont. (Duchesne I 304 adn. 7). Cf. adnotationes in J³ *1889.

Iohannes III (561–574) * 2013 JK I 136

(561 iul. 17) Consecratur hoc die dominico. „Sedit a. XII m. XI d. XXVI“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 303; Mommsen 157). Cum 561 iul. 17 dies dominicus fuerit, regimen Iohannis III collocat Duchesne Lib. pont. I p. CCLV inter 561 iul. 17 et 574 iul. 13 (cui sequitur et Mommsen Lib. pont. p. LI). Discrimen unius anni inter Duchesne et regesta explicatur ex eo, quod in his Pelagii mors ad a. 560, apud illum ad a. 561 notata est.

† 2014 JK †1039

562 mart. 11 Roma, S. Silvestro Monasterium s. Medardi Suessionense monasteriorum totius Galliae caput constituit. Possessiones eius suadente Clothario rege confirmat et abbatibus „inter missarum solemnia benedictiones agere et praedicationem ad populum facere“ concedit (in eccl. s. Silvestri, V id. mart., a. d. inc. 562, ind. X). – Totius orbis principibus. E d . : PUU Frankreich NF 7, 225 n. 1. – R e g . : Levison England and the Continent 212. Spurium saec. XII, per Guernonem monachum s. Medardi confictum.

*† 2015

562 iul. 20 Valentino abbati (monasterii s. Benedicti Casinensis) privilegium dat (XIII kal. aug., a. pont. II, Iustiniano VI et Narsitho coss.). L a u d . i n : J³ 2029. – R e g . : Ital. Pont. VIII 116 n. *†3.

* 2016

(563) Marcello subdiacono regionis sextae eiusque posteris sepulcri locum in basilica b. Petri concedit. L a u d . i n : Muratori Nov. thes. IV 428; Rossi Inscriptiones I 500 n. 1096; Dufresne Cryptes 26 n. 38; Kaufmann Grotten 35. – R e g . : Ital. Pont. I 136 n. *4. Inscriptio, quae extat in cryptis Vaticanis.

* 2017 JK I 136

(ca. 567) Cum Narsete, ut Romam redeat, agit.

Napoli

L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 305; Mommsen 157sq.).

* 2018 JK I 136

(ca. 567) Roma Romam redit cum Narsete et in coemeterio ss. Tiburtii et Valeriani „habitavit ibi multum temporis“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 305; Mommsen 158).

* 2019 JK *1040

(ca. 567) Ad Guntramnum Burgundiae regem epistolas dirigit, in quibus Salonium Ebredunensem et Sagittarium Vapincensem episcopos in synodo Lugdunensi deiectos locis suis restitui iubet. L a u d . i n : Gregorii Hist. V c. 21 (MGH SS rer. Merov. 1, 217).

338 * 2020 JK I 136

Iohannes III (561–574) 569 sept. 15 Petrum episcopum Ravennatem consecrat (II ind., XVII kal. oct.).

Roma

L a u d . i n : Agnelli Lib. pont. c. 93 (MGH SS rer. Lang. 337; FChr 21/2, 354). Agnelli Lib. pont. eccl. Raven. consecrationem ad d. 15 m. sept., ind. II indicat, narrat ibid. 336, Petri praedecessorem Agnellum mortuum esse kal. aug., ind. III (a. 569); cf. ibid. adn. 5 et J³ 2021. Cf. et J³ 2296.

2021 JK 1041

(569) sept. 22 Petro episcopo Ravennati pallii usum tribuit (X kal. oct. imp. d. Iustino aug.). – Convenire novimus rationi. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 230 n. III 67; CCSL 140A app. 6). – R e g . : CPL 1704; Ital. Pont. V 23 n. 22. Olim ad (568) sept. 22, cf. MGH Epp. 1, 230 adn. 1 et J³ *2020.

† 2022 JK †1042

(561–573) iul. 19 Universis episcopis per Germaniae et Galliae provincias constitutis scribit, ne chorepiscopi „donum s. spiritus per impositionem manuum tradant et alia, quae solum pontificibus debentur, contra fas peragant“ (XIV kal. aug. Iustino [al. Iustiniano] VI et Narsete coss.). – (Optaveram si quidem). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 715; Schon n. 298). Olim ad (560–573) iul. 19, cf. Duchesne Lib. pont. I p. CCLV. De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 168.

*? 2023

(561–573) dec. Facit ordinationes II per m. dec., presbyteros XXXVIII, diaconos XIII; episcopos per diversa loca LXI. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 306; Mommsen 158). De fide dubitat Harnack Ordinationes.

* 2024

(573) Sedi apostolicae (Iohanni III) Laurentius episcopus Mediolanensis emittit districtissimam cautionem de tribus capitulis. L a u d . i n : J³ 2318. – R e g . : Ital. Pont. VI/1 31 n. *19. De tempore cf. Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 234 adn. 7).

† 2025 JK †1043

(562–574) mai. 3 Ecclesiam duodecim apostolorum (in urbe Roma) aedificari a Pelagio coeptam a seque consummatam et die III m. mai. dedicatam constituit titulum cardinalem. Parochiam eidem ecclesiae tributam suppellectilemque ex suo vestiario datam accurate describit (Dat. temporibus Iohannis III p. m. Petri ep. canc. s. sed. apost., m. mai. d. 3). – Quoniam primitivam ecclesiam. E d . : Torrigio Le sacre grotte 313; Tomassetti Bull. Rom. I 156; Jordan Topographie II 669 n. 3. – R e g . : Ital. Pont. I 71 n. †1. Olim ad (560–573) mai. 13, cf. Duchesne Lib. pont. I p. CCLV.

* 2026

(561–574) Coemeteria ss. martyrum restaurat. Instituit, ut oblationem et amula vel luminaria in (sanctorum martyrum) coemeteria per omnes dominicas de Lateranis ministraretur. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 305; Mommsen 157). – R e g . : Ital. Pont. I 11 n. *6.

Iohannes III (561–574) * 2027 JK I 137

(574) iul. 13 Sepelitur in basilica b. Petri (III id. iul.). L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 306; Mommsen 158). Olim ad 573 iul. 13, cf. Duchesne Lib. pont. I p. CCLV.

339 Roma

Benedictus I (575–579) * 2028 JK I 137

(575 iun. 2) Consecratur. „Sedit a. IIII m. I d. XXVIII. Eodem tempore gens Langobardorum invaserunt omnem Italiam“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 306; Mommsen 159). Olim ad a. 574. Dies apparet ex Lib. pont., quo teste hic per a. 4 m. 1 d. 28 ecclesiam moderatus est. Ibidem legitur, quod sedes apostolica post Iohannis III mortem vacaret m. 10 d. 3 (imo 21). Benedictum a 575 iun. 2 usque ad d. 30 m. iul. 579 ecclesiam rexisse, putat Duchesne Lib. pont. I p. CCLV; de discrimine cum regestis cf. J³ *2011.

*† 2029

577 apr. 3 Simplicio abbati (monasterii s. Benedicti Casinensis) privilegium dat (III non. apr., a. pont. III, Iustiniano et Liberio coss.). L a u d . i n : J³ †2923. – R e g . : Ital. Pont. VIII 116 n. *†4.

† 2030

577 apr. 13 Roma Capitulum et canonicos b. Mariae s. Pisanae ecclesiae petit, ut cito G. et B. confratres doctrina, moribus ac sapientia conspicuos ad se mittant inter digniores congregationis sapientium virorum a Symmacho institutae designandos (Romae id. apr. pont. n. a. III). – Cum Symmacus. E d . : Martini Theatrum basilicae Pisanae App. 136. – R e g . : Ital. Pont. III 332 n. †4. Cf. et Kehr Brief Paschals II 318 n. 3.

*? 2031

(575–578) dec. Facit ordinationem I per m. dec., presbyteros XV, diaconos III; episcopos per diversa loca XXI. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 308; Mommsen 159). De fide dubitat Harnack Ordinationes.

† 2032 JK †1045

(576–579) apr. 2 David episcopo respondet, „trinitatem unitatem fieri“ (IV non. apr. Iustino [al. Iustiniano] et Libio coss.). – (Respondere litteris vestris). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 718; Schon n. 299). De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 168.

* 2033 JK *1044

(575–579) Stephano, monasterii s. Marci Spoletani abbati, massam Veneris in territorio Minturnensi sitam, restituit. L a u d . i n : J³ 2714. – R e g . : Ital. Pont. IV 11 n. *1. Olim ad a. (574–579). De tempore cf. J³ *2028.

† 2034 JK †1046

(575–579) A patriarcha Gradensi rogatus, utrum puella, cuius soror iuveni desponsata et, antequam ad nuptias pervenerit, defuncta sit, ipsimet iuveni possit in matrimonio

Benedictus I (575–579)

341

adiungi, decernit, hoc fieri posse, quia non aliter vir et mulier possint fieri una caro, nisi carnali copula sibi cohaereant. – (Lex divinae constitutionis); (Matrimonium quidem non). C a n . : Gratiani Decr. C. XXVII q. 2 c. 1. Cf. JL 3773; Böhmer/Zimmermann n. †1076. De trad. can. cf. Deeters Bambergensisgruppe n. 50, 24.

*† 2035

(575–579) Beato duci (Metamaucensi) cunctisque eius successoribus per privilegii paginam concedit collaudatione ac confirmatione omnium tam episcoporum quam cardinalium, ut Gradensis ecclesia totius Venetiae nec non et Istriae metropolis sit; eiusdem vero praesulis electionem clero et populo liberam faciendi tribuit facultatem; praeterea committit duci post factam electionem investitionis potestatem, qua ab ipso duce accepta concedit suffraganeis eisdem consecrandi licentiam. L a u d . i n : Iohannis Diaconi Chron. Gradense (MGH SS 7, 42; FSI 9, 39sq.); Cronaca brevissima (FSI 9, 55sq.). – R e g . : Ital. Pont. VII/2 12 n. *† 1. Fabulosam hanc narrationem ex Chron. Veneto vulgo Altinate (MGH SS 14, 12sq.) emanasse manifestum est. Auctor Chron. Graden. fusius et uberius rem tractavit inconditumque illius sermonem in formam privilegii redigere studuit. Olim ad a. (574–579). De tempore cf. J³ *2028.

*† 2036

(575–579) (Roma) Beato duce Metamaucensi cum omnibus tribunis Venetiae Romam pergente et petente, ut papa Novam Aquilegiam civitatem Gradensem metropolim totius Venetiae et Istriae instituat secundum veteris Aquilegiae civitatis consuetudinem, per privilegii praeceptum constituit Gradensem civitatem Novam Aquilegiam et ex collaudatione ac confirmatione omnium tam episcoporum et S.R.E. cardinalium Gradensem ecclesiam totius Venetiae immo et Istriae metropolim ordinat. Concedit, ut Beatus dux, cum omni populo Venetiae metropolitanum eligat et investiat. L a u d . i n : Chron. Veneto vulgo Altinate (MGH SS 14, 12sq.) et aliquanto diverse in Iohannis Diaconi Chron. Gradense (MGH SS 7, 42; FSI 9, 39sq.); Cronaca brevissima (FSI 9, 55sq.). – R e g . : Ital. Pont. VII/2 12 n. *†1 et 31 n. *†1. Auctor chronici Veneti vulgo Altinatis in describenda origine Gradensis patriarchatus Pelagii II epistola spuria (J³ †2038) usus est, quam perperam Benedicto papae attribuit; cf. Simonsfeld Venetianische Studien I 92sq.; Meyer Spaltung 24sq.; Lenel VenezianischIstrische Studien 56sq. Pergit auctor Chronici Gradensis, tunc Benedictum pp. Paulum cardinalem S.R.E. ab ipsis tribunis et nobilibus, qui cum Beato duce aderant, a praefato quoque duce accepta investitione, patriarcham consecravisse atque cum pallii benedictione Novam Aquileiam remisisse. Olim ad a. (574–579). De tempore cf. J³ *2028.

* 2037 JK I 137

(579 iul. 30) Sepelitur in basilica b. Petri, in secretario. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 308; Mommsen 159). De tempore cf. Duchesne Lib. pont. I p. CCLV.

Roma

Pelagius II (579–590) † 2038 JK †1047

579 apr. 20 Eliae patriarchae Aquileiensi, propter „rabiem furentium perpendentes Langobardorum ... castrum Gradense totius Venetiae ... et Istriae metropolim“ fieri confirmat (XII kal. mai. imp. Tiberio II Constantino aug.). – Convenit apostolico moderamini. E d . : Insertum in Andreae Danduli Chron. VI c. 1 (RIS NS 12/1, 82). – R e g . : Ital. Pont. VII/2 32 n. †2. Olim ad ca. a. 579. Spurium auxilio formularum Lib. diurn. form. 46 et 64 et 91 (Foerster 103 et 121 et 171) confictum, cf. Anton Liber diurnus 124. De variis codicum lectionibus cf. Meyer Spaltung 23 et Lenel Venezianisch-Istrische Studien 27 adn. 1, 30sq. et 46sq. Cf. etiam Cipolla Fonti. Econtra Peitz Lib. diurn. 131 et Santifaller Verwendung 85, qui privilegium Pelagii II genuinum esse censent. De datatione ad a. 579 posita Sotinel Three Chapters 107 adn. 85 disserit. Laud. et in Chron. patriarcharum Gradensium c. 1 (MGH SS rer. Lang. 393).

*† 2039

(579 nov. 3) (Grado) Laurentium presbyterum legatum suum ad concilium ab Helia patriarcha in ecclesia s. Euphemiae Gradensi convocatum mittit. L a u d . i n : Andreae Danduli Chron. VI c. 1 (RIS NS 12/1, 81sq.). – R e g . : Ital. Pont. VII/2 32 n. *†3. Idem Laurentius pbr. S.R.E. bibliothecarius privilegium spurium Pelagio II attributum, a. 585 mart. Paulo patriarchae Aquileiensis pro monasterio s. Mariae in Organo concessum scripsisse perhibetur (J³ †2048). De genuinis synodi cuiusdam in insula Gradu inter a. 572 et 577 celebratae subscriptionibus, quae in actis concilii Mantuani a. 827 laudantur, cf. Friedrich Ecclesia 341sq. et Sotinel Three Chapters.

* 2040 JK I 137

(579 nov. 26) Consecratur „absque iussione principis, eo quod Langobardi obsederent civitatem Romanam et multa vastatio ab eis in Italia fieret“. „Sedit a. X m. II d. X“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 309; Mommsen 160). Olim ad 578 nov. 27. Pelagius, cum teste Lib. pont., a. 10 m. 2 d. 10 sedisset (a. 11 tradit Iohannis Biclariensis Chron. [MGH Auct. ant. 11, 215]), sepultus est 590 febr. 6. Unde sequitur, ut dominico d. 579 nov. 26 sit consecratus, sedesque post Benedicti I mortem vacaverit m. 3 d. 27, non m. 3 d. 10, quos praebet Lib. pont. De tempore cf. Duchesne Lib. pont. I p. CCLV.

*† 2041

(579) Romanus pontifex (Pelagius II?) consentit, ut Gontramnus rex (Francorum et Burgundionum) Seusiam civitatem „iam dudum ab Italis acceptam“ ecclesiae Mauriennensi subiectam faciat et Mauriennam civitatem ac vicum iure perenni ecclesiae Viennensi subdat. L a u d . i n : Vita Bavonis (MGH SS rer. Merov. 4, 534); Gontramni charta (MGH DD Merov. 2, 526 n. 65). – R e g . : Gall. Pont. III/1 79 n. *†52.

2042 JK 1048

580 oct. 5 (Roma) Aunario episcopo (Altissiodorensi) scribit, orthodoxos Francorum reges „huic urbi … vel universae Italiae finitimos adiutoresque“ divinitus constitutos esse.

Pelagius II (579–590)

343

Quos admoneri iubet, ut ab amicitiis et coniunctione Langobardorum se segregare festinent. Reliquias sacras „cum cohaerenti sibi sanctificatione“ a sese missas nuntiat (III non. oct. imp. Tiberio Constantinopoli aug. a. VII). – Laudanda tuae caritatis. E d . : MGH Epp. 3, 448 n. 9. – R e g . : CPL 1707.

† 2043 JK †1049

(581) aug. 13 Benigno archiepiscopo scribit, „quod in canonibus legatur, non debere episcopum de civitate ad civitatem transire vel transferri, non de his dici, qui aut vi expulsi, necessitate coacti aut auctoritate maiorum hoc agant; sed de his, qui avaritiae ardore inflammati sponte sua prosiliant, et potius ambitioni, quam utilitati ecclesiae servire cupiant“ (XIII d. aug. m., ind. XIV). – (Lectis fraternitatis tuae). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 725; Schon n. 301). De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 168.

† 2044 JK †1050

(581) nov. 1 Universis episcopis et cunctis specialiter per Campaniae et Italiae provincias Domino militantibus scribit de iis, per quos accusari episcopi non debeant. „Dum ecclesiae alicuius episcopi aut possessiones detineantur, aliquid illi non debere aut posse ante redintegrationem omnium rerum suarum obici“ (kal. [nov.], ind. XV). – (Sollicitudinem omnium ecclesiarum). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 730; Schon n. 302). – R e g . : Ital. Pont. VIII 63 n. †7. De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 168.

* 2045

(581?) Concedit, ut monachi Casinenses a Langobardis expulsi iuxta Lateranense patriarchium monasterium construant. L a u d . i n : Chron. Casinense I c. 2 (MGH SS 34, 21). – R e g . : Ital. Pont. VIII 116 n. *5. Haec notitia in posterioribus recensionibus chronicae traditur, quas Petrus diac. paravit (cf. Smidt Über den Verfasser 269sq.). Qui eisdem fere verbis in Epitome chronicorum Casinensium a se ipso sub nomine Anastasii bibliothecarii compilata usus (RIS 2/1, 345), hic vero addit: „ex concessione s. Pelagii pp. II et Tiberii Mauritii imp.“; cf. Caspar Petrus diac. 111sq. Quam concessionem Leo Ostiensis Gregorio I attribuit. De eversione monasterii Casinensis cf. Gregorii I Dialogi II (FSI 57, 107 adn. 1 ad a. 589) et Pauli diac. Hist. Lang. IV c. 17 (MGH SS rer. Lang. 122); cf. etiam Hartmann Zwei Gregorbriefe 197 et Traube/Plenkers Textgeschichte 29 et 93sq.

* 2046 JK I 138

(ca. 581) Reducem episcopum in Neapolitana civitate ordinat. L a u d . i n : Gesta epp. Neapolitanorum (MGH SS rer. Lang. 412 adn. 4); Eugippii Opera (CSEL 9/1 p. XXV); Achelis Bischofschronik 24. – R e g . : Ital. Pont. VIII 434 n. *9. Olim ad a. (ca. 580). Cf. Ital. Pont.

2047 JK 1052

584 oct. 4 Gregorio diacono scribit, Honoratum notarium, cum Sebastiano episcopo Constantinopolim missum, de calamitatibus per Langobardos perfidos sibi illatis significaturum. „Maxime partes Romanae“ inquit „omni praesidio vacuatae videntur“. Et exarchus nullum nobis posse remedium facere scribit. Mandat, moneat imperatorem, ut subsidia mittat, antequam nefandissimae gentis exercitus loca, quae adhuc a republica detineantur, praevaleant occupare. Presbyterum (Maximianum) quam primum remitti iubet (IV non. oct., ind. III). – Omnia quidem quae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2 440 app. II); Iohannis diac. Vita Gregorii I c. 32 (Migne PL 75, 76). – R e g . : CPL 1705. De Honorato notario cf. Santifaller Saggio 14.

344 † 2048 JK †1053

Pelagius II (579–590) 585 mart. Paulo, patriarchae Aquileiensi, subiectum a Feroce abbate monasterium s. Mariae ad Organum confirmat „per interventum atque petitionem serenissimi Tiberii Constantini imperatoris, consentiente quoque Solatio Veronensis ecclesiae episcopo“ (Scr. p. m. Laurentii pbr. S.R.E. bibl., m. mart., ind. VI). – Cum magna nobis. E d . : Ughelli It. Sacr. ²V 697. – R e g . : Ital. Pont. VII/1 276 n. †1. Spurium auxilio privilegii Iohannis XIX (JL 4085) Popponi patriarchae Aquileiensi concessi confictum. Cf. Paschini Vicende politiche 428sq.

*† 2049

(ca. 585) Ad preces Gregorii diaconi cardinalis S.R.E. eximit ecclesiam s. Mariae ad Olivolam extra civitatem Beneventanam et prope moenia ipsius exsistentem a monialium monasterii s. Nazarii martyris subiectione et praecipit, ut de cetero moniales in ipso monasterio non recipiantur et deficientibus iis, quae exstant, monasterium ipsum in virorum transeat religionem subditumque perpetuo sit ecclesiae s. Mariae. L a u d . i n : Ughelli It. Sacr. ²VIII 17; Di Meo Annali I 98. – R e g . : Ital. Pont. IX 107 n. *†1. De tempore cf. Ital. Pont.

*† 2050

586 aug. 13 Vitali abbati (monasterii s. Benedicti Casinensis) privilegium dat (d. XIII m. aug., a. pont. VIII). L a u d . i n : J³ 2923. – R e g . : Ital. Pont. VIII 116 n. *†6.

2051 JK 1057

586 oct. 31 Aunario, episcopo Altissiodorensi, sedis apostolicae cultori laudem tribuit et de crescente in Gallia ecclesiarum numero gratulatur. De continuis angustiis suis addit (II kal. nov. imp. Mauricio Tiberio aug. a. V, ind. V). – Quantum Deo placitos. E d . : Gesta episc. Autiss. 68 c. 29; MGH Epp. 3, 449. – R e g . : CPL 1707.

2052 JK 1054

(585–586) Eliae Aquileiensis, aliorumque Istriae episcoporum defectionem vehementer se doluisse, sed a mittendis litteris „temporali qualitate et hostili necessitate“ adhuc impeditum fuisse scribit. „Postea ergo quam Deus“ inquit „pro felicitate Christianorum principum per labores atque sollicitudinem … Smaragdi exarchi et chartularii sacri palatii pacem nobis interim vel quietem donare dignatus est, cum omni sollicitudine festinamus praesentia ad vos scripta dirigere“. „Cum lacrimis“ eos revocat. Fidem suam exponit. Redemptum episcopum (Ferentinensem) et Quodvultdeum abbatem monasterii maioris basilicae b. Petri, legatos suos, commendat. – Quod ad dilectionem. E d . : MGH Epp. 2 442 app. III n. 1; ACO IV/2 105. – R e g . : CPL 1706; Ital. Pont. VII/1 21 n. 16. Olim ad ca. a. 585, cf. MGH Epp. 2 et Ital. Pont. I 144.

* 2053

(585–586) Smaragdo exarcho Italiae supplicat, ut Elias Aquileiensis aliique episcopi (schismatici), si pro suis adhuc delictis aliquid inimicus animarum eis obstinationis aut dubietatis intulerit, instructas ad se personas, quibus facilius reddenda recipiendaque sit ratio, destinent, ut nulla deinceps consensus eorum dubietas supersit aut tarditas. L a u d . i n : J³ 2052. – R e g . : Ital. Pont. V 2 n. *1; Ital. Pont. VII/1 21 n. *15. Epistolam non Pelagio I adscribendam esse probat J³ 2006.

Pelagius II (579–590) 2054 JK 1055

345

(585–586) Eliae Aquileiensis et aliorum Istriae episcoporum litteras sibi magno dolori fuisse scribit. Hortatur, ne „pro superfluis quaestionibus et haereticorum defensione (trium) capitulorum ab universali ecclesia“ seiungere se pergant. Ad tollendas dissensiones Romam legatos mitti cupit, vel synodum Ravennae fieri, „quo nos etiam“ inquit „dirigemus, a quibus satisfactionem plenissimam capiatis“. – Dilectionis vestrae per. E d . : ACO IV/2 108. – R e g . : CPL 1706; Ital. Pont. VII/1 22 n. 17. Olim ad ca. a. 585, cf. Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2). Epistolam scriptam esse per Gregorium Magnum, dum diaconus erat, censet Meyvaert A letter of Pelagius II. Cf. J³ 2059.

2055 JK 1056

(586) Eliae Aquileiensis aliorumque Istriae episcoporum pro tribus capitulis argumenta accurate refellit. – Virtutum mater caritas. E d . : ACO IV/2 112. – R e g . : CPL 1706; Ital. Pont. VII/1 22 n. 18. Olim ad ca. a. 585, cf. Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2). Epistolam scriptam esse per Gregorium Magnum commemorant Paulus diac. in Hist. Lang. III 20 (MGH SS rer. Lang. 103) et Iohannes Diac. in Chron. Venetum (MGH SS 7, 7; FSI 9, 72). Cf. J³ *1085.

† 2056 JK †1051

(587) mart. 1 Universis episcopis, qui illicita vocatione Iohannis Constantinopolitani episcopi ad synodum Constantinopolim convenerunt, scribit, hanc synodum non legitimam esse, quaeque constituerit, irrita fore; non enim debere absque sententia Romani pontificis concilia celebrari. Docet, provincia quid sit. „Maiores et difficiliores quaestiones ad sedem apostolicam semper referri“ iubet. Addit de iis, a quibus non debeant episcopi accusari (kal. mart. a. d. 587, ind. V [kal. mart. ind. XV]). – (Manifesto sicut optavimus). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 720; Schon n. 300). Olim (Baluzii Misc. III 3 et JK †954) Pelagio I attributa, cf. Duchesne Lib. pont. I p. CCLIV. De Ps. Is. opere cf. Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 168.

* 2057 JK *1058

(588) Ad Iohannem, episcopum Constantinopolitanum, universalis episcopi appellationem sibi asserentem, „gravia scripta“ transmittit, in quibus synodi de episcopi Gregorii causa congregatae „propter nefandum elationis vocabulum, acta dissolvit“. L a u d . i n : J³ 2412. Hoc anno datam esse epistolam, liquet ex Gregorii ep. (J³ 2420), data 595 iun.: „Ante hos annos octo“. Cf. et J³ 2415.

* 2058 JK *1059

(588) Subdiaconis omnium ecclesiarum Siciliae praecipit, ut more Romanae ecclesiae ab uxoribus suis se abstineant. L a u d . i n : J³ 2128. – R e g . : Ital. Pont. X 172 n. *14. Olim ad a. 588–590.

*? 2059

(579–589) dec. Facit ordinationes II per m. dec., presbyteros XXVIII, diaconos VIII; episcopos per diversa loca XLVIII. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 309; Mommsen 160). De fide dubitat Harnack Ordinationes.

346 * 2060 JK *1060

Pelagius II (579–590) (579–590) Natali, episcopo Salonitano, „interdicit, ne Honoratum archidiaconum invitum provehat, neve dolorem conceptae ingratitudinis in corde retineat“. L a u d . i n : J³ 2194. Cf. et J³ 2270.

* 2061 JK *1061

(579–590) Hadrianum, episcopum Thebanum, ecclesiamque eius de Iohannis episcopi Larissensis, iurisdictione eximit. L a u d . i n : J³ 2239.

* 2062 JK *1062

(579–590) Eusanii, lapsi episcopi Agrigentini, res omnes remanere ecclesiae eius iubet. L a u d . i n : J³ 2354. – R e g . : Ital. Pont. X 263 n. *1.

* 2063 JK *1063

(579–590) Felici, episcopo Pisaurensi, praecipit, ut monasterium a Iohanne conditum „absque missis publicis“ dedicet. L a u d . i n : J³ 2511. – R e g . : Ital. Pont. IV 179 n. *1.

* 2064

(579–590) Facit supra corpus b. Laurentii martyris basilicam foris muros urbis a fundamento constructam et tabulis argenteis sepulchrum eius exornat. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 309; Mommsen 160).

* 2065

(579–590) Facit „cymiterium b. Hermetis martyris“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 309; Mommsen 160).

† 2066 JK †1064

(579–590) Mandat, ut infra tres menses fidem suam exponere et pallium postulare a Romana ecclesia quisque metropolitanus studeat. – (Quoniam quidem metropolitanorum). C a n . : Gratiani Decr. D. 100 c. 1. Est augm. c. 1 et 2 Conc. Ravennatense a. 877 (MGH Conc. 5, 68).

† 2067 JK †1065

(579–590) Universis Germanicarum ac Galliarum (regionum) episcopis consulentibus exponit de „novem praefationibus in sacro catalogo tantummodo“ recipiendis, „quas longa retro veritas in Romana ecclesia hactenus servaverit“. – (Cum in Dei); (Invenimus has novum). C a n . : Burchardi Decr. III c. 69; Ivonis Decr. II c. 77; Gratiani Decr. de cons. D. I c. 71. De traditione cf. Jasper Papal Letters 138 adn. 5.

*† 2068

(579–590?) Pelagius (II?) (ecclesiae s. Laurentii in Via Tiburtina in urbe Roma) a Silvestro I concessam indulgentiam (J³ *†406) confirmat. L a u d . i n : Calixti III privilegium a. 1458 iul. 31 (Reg. Vat. 453 fol. 360). – R e g . : Ital. Pont. I 160 n. *†3.

Pelagius II (579–590) * 2069 JK I 140

347

(590 ca. ian. 15) Roma Lue corripitur. „Anno igitur 15 Childeberti regis diaconus noster ab urbe Roma veniens sic retulit, quod anno superiore mense nono (i. e. nov. a. 589) tanta inundatio Tiberis fluvius Romam ... obtexerit; … subsecuta est de vestigio clades, quam inguinariam vocant, nam medio mense undecimo (i. e. ian. 590) adveniens primum omnium … Pelagium papam perculit et sine mora exstinxit“. L a u d . i n : Gregorii Hist. X c. 1 (MGH rer. Merov. 1, 477).

* 2070 JK I 140

(590) febr. 7 Sepelitur ad b. Petrum (VII id. febr., ind. VIIII).

Roma

L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 309; Mommsen 160); Gregorii Hist. X c. 1 (MGH SS rer. Merov. 1, 406).

Gregorius I (590–604) * 2071 JE I 143

(590 ante sept. 3) Roma Eligitur. „Gregorium clerus, senatus populusque Romanus sibi concorditer pontificem delegerunt“. L a u d . i n : Gregorii Hist. X c. 1 (MGH SS rer. Merov. 1, 477); Iohannis diac. Vita Gregorii I c. 39 (Migne PL 75, 79).

* 2072 JE I 143

(590 sept. 3) Roma, S. Pietro Consecratur in basilica b. Petri iussu Mauricii imperatoris. „Sedit a. XIII m. VI d. X“. L a u d . i n : Gregorii Hist. X c. 1 (MGH SS rer. Merov. 1, 479); Lib. pont. (Duchesne I 312; Mommsen 161). Sedit a. 13 m. 6 d. 10 atque sepultus est 604 mart. 12, ideoque consecratio eius ad dominicum diem 590 sept. 3 referri debet.

2073 JE 1067

590 sept. Universis Siciliae episcopis vices suas Petro subdiacono, rectori patrimonii ecclesiae Romanae, commissas nuntiat, quocum semel per annum Syracusis seu Catanae ecclesiarum, pauperum, disciplinae causa celebrent concilium (m. sept., ind. IX). – Valde necessarium esse. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 1 n. I 1; CCSL 140, 1 n. I 1). – C a n . : Deusdedit Coll. can. I c. 206; Anselmi Coll. can. I c. 25; Coll. duorum libr. I c. 52; Gratiani Decr. D. 94 c. 1. – R e g . : Ital. Pont. X 172 n. 15.

2074 JE 1068

590 sept. Iustinum, praetorem Siciliae, qui „simultationem cum ecclesiasticis“ gerit, ad concordiam, iustitiam, honestatem adhortatur. De frumentis non copia sufficienti transmissis, et de novo rectore Siciliae patrimonii (Petro subdiacono) addit (m. sept., ind. IX). – Quod lingua loquitur. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 2 n. I 2; CCSL 140, 2 n. I 2). – R e g . : Ital. Pont. X 173 n. 16. De Petro cf. J³ 2073.

2075 JE 1069

590 sept. (Roma) Paulum scholasticum, de pontificatu sibi gratulantem, reprehendit. Eum cum Leone exconsule ex Sicilia reducem miserias suas cogniturum esse scribit. Maurentio chartulario ad eum venturo ut „in Romanae urbis necessitate concurrat“, petit; „quia“ inquit „hostilibus gladiis foris sine cessatione confodimur; sed seditione militum, interno periculo, gravius urgemur“. Petrum subdiaconum rectorem ecclesiae patrimonii commendat (m. sept., ind. IX). – Quicquid mihi ex. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 3 n. I 3; CCSL 140, 3 n. I 3). – R e g . : Ital. Pont. X 173 n. 17.

2076 JE 1070

590 oct. Iohannem (episcopum) Constantinopolitanum, ne pontificatus sibi obveniret, non laborasse, dolet. „Vetustam navim“ sit „vehementerque confractam se suscepisse“.

Gregorius I (590–604)

349

Synodicam, quam Bacauda episcopus, lator huius epistolae in ipso pontificatus Gregorii initio dimissus, nondum detulerat, sub festinatione promittit (m. oct., ind. IX). – Si caritatis virtus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 4 n. I 4; CCSL 140, 4 n. I 4).

2077 JE 1071

590 oct. Theoctistae, sorori imperatoris, queritur, se „sub colore episcopatus ad saeculum esse reductum atque undique causarum fluctibus quati“. „Ecce“ inquit „serenissimus dominus (Mauricius) imperator fieri simiam leonem iussit“ (m. oct., ind. IX). – Mens mea vestrae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 5 n. I 5; CCSL 140, 5 n. I 5).

* 2078 JE *1072

(590 oct.) Honorato diacono (Romanae ecclesiae et apocrisiario Constantinopolitano) scribit, ut opportuno tempore (Mauricio) imperatori de causa fratrum (Anastasii Antiocheni patriarchae eiusque amicorum?) suggerat et sub celeritate responsum mittat. L a u d . i n : J³ 2079 et J³ 2080.

2079 JE 1073

590 oct. Narseti significat, se amissa quiete dolere. Laudem sibi tributam recusat. De fratribus in ipso initio pontificatus sui (Mauricio) imperatori non scripsisse, sed per Honoratum diaconum suggessisse (J³ *2078) se nuntiat. Complures personas salutari petit (m. oct., ind. IX). – Dum contemplationis alta. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 7 n. I 6; CCSL 140, 7 n. I 6).

2080 JE 1074

590 oct. (Roma) Anastasio episcopo (Antiocheno) „terrenarum rerum tumultus“ queritur. Significat, ab imperatore se petiisse, ut eum in pristinum restitutum Romam venire „et hic secum vivere concederet“ (m. oct., ind. IX). – Epistolas beatitudinis vestrae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 9 n. I 7; CCSL 140, 9 n. I 7). Ewald (MGH Epp. 1) adnotat hanc epistolam transmissam non esse. Pro ea vero postea J³ 2100 magna ex parte iisdem verbis expressam, missam esse, patet ex J³ 2103.

2081 JE 1075

590 oct. Bacaudae episcopi Formiensis dioecesi adiungit ecclesiam Minturnensem, „funditus tam cleri quam plebis destitutam desolatione“ (m. oct., ind. IX). – Et temporis necessitas. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 10 n. I 8; CCSL 140, 10 n. I 8). – R e g . : Ital. Pont. VIII 90 n. 1.

2082 JE 1076

590 oct. Petro subdiacono mandat, ut inter monasterium s. Theodori in territorio Panormitano constitutum, et homines fundi Fulloniaci, iuris Romanae ecclesiae, litem de finibus fundi Gerdinnae componat. Testamentum Bacaudae xenodochi confirmat (m. oct., ind. IX). – Gregorius servus Dei. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 10 n. I 9; CCSL 140, 11 n. I 9). – C a n . : Anselmi Coll. can. V c. 57; Deusdedit Coll. can. III c. 92; Bonizonis Liber VI c. 25; Ivonis Decr. III c. 145; Ivonis (?) Panorm. II c. 66; Gratiani Decr. C. XVI q. 4 c. 2. – R e g . : Ital. Pont. X 195 n. 6.

2083 JE 1077

590 nov. Honorato diacono Salonitano scribit de eius contra episcopum suum (Natalem) contentionem, quam sperat fore ut illic definiatur. Si autem Romam causa deferatur, Honoratus de ecclesiarum cymiliis strictissimam rationem reddere debeat,

350

Gregorius I (590–604) „qui per archidiaconatus ordinem custodiae ecclesiae arctius implicetur“ (m. nov., ind. IX). – Ea quae nobis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 11 n. I 10; CCSL 140, 12 n. I 10).

2084 JE 1078

590 dec. Clementinam patriciam de Eutherii, morte consolatur. Anatholium diaconum, qui vicedominus ad „episcopium disponendum“ constitutus sit, mitti non posse, scribit (m. dec., ind. IX). – Epistolam gloriae vestrae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 12 n. I 11; CCSL 140, 12 n. I 11).

2085 JE 1079

590 dec. Iohannem episcopum de Urbe Vetere iniuriarum in monasterium s. Georgii finem facere iubet (m. dec., ind. IX). – Agapitus abbas monasterii. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 13 n. I 12; CCSL 140, 13 n. I 12). – R e g . : Ital. Pont. II 222 n. 1.

2086 JE 1080

590 dec. Dominicum, episcopum Centumcellensem, opitulari iubet Luminosae herili feminae, quae cometivam morte mariti, Zemarci tribuni, cessantem in reliquum huius indictionis tempus a Theodoro palatino acceperit (m. dec., ind. IX). – Officii quidem sacerdotalis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 13 n. I 13; CCSL 140, 14 n. I 13). – R e g . : Ital. Pont. II 201 n. 2.

2087 JE 1081

590 dec. Demetrio, episcopo Neapolitano, scribit de de lapsis quibusdam in communionem recipiendis (m. dec., ind. IX). – Stephanus praesentium portitor. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 14 n. I 14; CCSL 140, 14 n. I 14). – R e g . : Ital. Pont. VIII 434 n. 10. De Stephano cf. Maymó i Capdevila Porteurs 177 adn. 6.

2088 JE 1082

(590) Ne monasterio s. Andreae ad Clivum Scauri Romano (cui „multum me“ inquit „invenio debitorem, propter quod in eo monachicum habitum et conversandi sumpsi principium“) „loca vel praedia, ante hos tres annos“ a sese aut antea ab aliis ad luminaria condonata auferantur vel a Maximo monasterii abbate vel ab aliis ex congregatione defendit. – Conversionis meae primordia. E d . : Inserta in Confirmatione Gregor. IX Reg. n. XIV 174 (Potthast Reg. 10963 ad 1240 nov. 15, cf. Gregor. IX Reg. [Auvray III 328 n. 5314]); edita et in Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 14 n. I 14a; CCSL 140A, 1094 n. app. 2). – R e g . : Ital. Pont. I 105 n. 1. Vide donationem, quam 587 dec. 28, id est ante pontificatum suum, Gregorius eidem monasterio suo fecerat (Ann. Camaldulenses IV 600 app. I; Marini papiri 2 et 137), laud. et in Lib. pont. (Duchesne I 312; Mommsen 162). Norberg (CCSL 140A) epistolam ad a. (590–591) inserit.

* 2089 JE *1066

(590) Mauritium imperatorem, ne populo de pontificatu ad se deferendo assentiatur, obsecrat. L a u d . i n : Gregorii Hist. X c. 1 (MGH SS rer. Merov. 1, 478).

2090 JE 1083

591 ian. Balbino, episcopo Rosellano, mandat, ut suscepto visitatoris munere, vacuae ecclesiae Populonensi cardinalem presbyterum diaconosque duos praeficiat, et in

Gregorius I (590–604)

351

parochiis tres presbyteros constituat (m. ian., ind. IX). – Pervenit ad nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 16 n. I 15; CCSL 140, 15 n. I 15). – R e g . : Ital. Pont. III 269 n. 1.

2091 JE 1084

591 ian. Severum, episcopum Aquileiensem, a catholica ecclesia dissociatum (Mauricii) imperatoris auctoritate Romam cum sociis venire iubet, „ut aggregata synodo de ea, quae inter eos vertatur, dubietate iudicetur“ (m. ian., ind. IX). – Sicut gradientem per. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 16 n. I 16; CCSL 140, 16 n. I 16). – R e g . : Ital. Pont. VII/1 22 n. 19; Dölger/Müller Reg. I/1 n. 100a.

2092 JE 1085

591 ian. Universis episcopis Italiae scribit, Autharit, regem nefandissimum, quod superiore paschate Langobardorum liberos catholice baptizari vetuisset, ne novum pascha videret, mortuum esse. Mandat, moneant Langobardos, ut „quia ubique gravis mortalitas immineat“, ad placandam Die iram filios ab haeresi Ariana ad catholicam fidem traducant (m. ian., ind. IX). – Quoniam nefandissimus Autharit. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 23 n. I 17; CCSL 140, 16 n. I 17).

2093 JE 1086

591 ian. Petro subdiacono mandat, ut Marcello, in monasterio s. Hadriani Panormitano poenitenti, victum vestitumque necessarium porrigat et ecclesiis Siculis, quarum sacerdotes demoti sint, novos praeficiendos curet (m. ian., ind. IX). – Insinuatum nobis est. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 23 n. I 18; CCSL 140, 17 n. I 18). – R e g . : Ital. Pont. X 196 n. 7.

2094 JE 1087

591 ian. Natali, episcopo Salonitano, praecipit, ut Honoratum, ex archidiacono sacerdotem in concilio invitum factum, in pristinam dignitatem restituat. Res si ad otium deduci non potuerit, Honoratum cum nuntio ad se mitti iubet (m. ian., ind. IX). – Gesta quae nobis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 25 n. I 19; CCSL 140, 18 n. I 19).

2095 JE 1088

591 ian. Natali, episcopo Salonitano, initum pontificatum gratulanti gratias agit (m. ian., ind. IX). – Scripta reverentiae vestrae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 25 n. I 20; CCSL 140, 19 n. I 20).

2096 JE 1089

591 febr. Nonnoso, possessionem quandam petenti, se, cum Maurentius venerit, satisfacturum scribit (m. febr., ind. IX). – Omnipotens Deus cordi. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 26 n. I 21; CCSL 140, 20 n. I 21).

2097 JE 1090

591 febr. Georgio, praefecto praetorio Italiae, et Dei et serenissimorum principum gratiam precatur. Dolet, hominum pravitatibus ab eo se divisum esse (m. febr., ind. IX). – Bonitatem vestrae excellentiae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 26 n. I 22; CCSL 140, 20 n. I 22). – R e g . : Ital. Pont. V 3 n. 2.

352 2098 JE 1091

Gregorius I (590–604) 591 febr. Anthemio subdiacono mandat, ut quibusdam ancillis Dei Nolanis hac nona indictione quadraginta in auro solidos, singulisque sequentibus indictionibus solidos vicenos, praeterea Paulino, monasterii s. Erasmi presbytero et monachis duobus monasterii s. Archangeli binos solidos persolvat (m. febr., ind. IX). – Insinuatum nobis est. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 27 n. I 23; CCSL 140, 21 n. I 23). – R e g . : Ital. Pont. VIII 70 n. 2. De Anthemio cf. MGH Epp. 1, 27 adn.

2099 JE 1092

591 febr. Iohanni, episcopo Constantinopolitano, Eulogio Alexandrino, Gregorio Antiocheno, Iohanni Hierosolymitano, et Anastasio expatriarchae Antiocheno „a paribus“ de onere officiisque suscepti pontificatus et de exiguitate sua epistolam synodicam scribit. Exponit de fide sua, in quinque conciliorum statutis posita et de Ibae epistola et de Theodori Theodoritique scriptis merito damnatis (m. febr., ind. IX). – Consideranti mihi quod. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 28 n. I 24; CCSL 140, 22 n. I 24).

2100 JE 1093

591 febr. Anastasio, patriarchae Antiocheno, de superiore synodica ad eum quoque missa, significat. Bonifatium defensorem, qui epistolam deferat, arcana quaedam nuntiaturum scribit. Mittit „b. Petri apostoli claves, quae super aegros positae multis solent miraculis coruscare“ (m. febr., ind. IX). – Scripta vestrae beatitudinis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 38 n. I 25; CCSL 140, 33 n. I 25). Cf. etiam J³ 2080 adn.

* 2101

(591 febr.) (Mauricio) imperatori Bonifatium defensorem mittit. L a u d . i n : J³ 2102.

2102 JE 1095

591 febr. Anastasio, archiepiscopo Corinthio, indicat de pontificatu in se collato. Bonifatium defensorem, ad imperatorem missum, commendat (m. febr., ind. IX). – Iudicia Domini quanto. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 39 n. I 26; CCSL 140, 34 n. I 26).

2103 JE 1096

591 febr. Sebastiano, episcopo Resinensi, significat, se ad imperatorem suggestionem et preces detulisse, ut Anastasio, patriarchae Antiocheno, si repetere sedem non liceret, usu pallii concesso Romam ire permitteret. Epistola vero cur data non sit, nuntium narraturum (cf. J³ *2078 et J³ 2079). De ipsius Anastasii voluntate certior fieri desiderat (m. febr., ind. IX). – Quamvis nulla merui. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 40 n. I 27; CCSL 140, 35 n. I 27). Maymó i Capdevila Porteurs 172 adn. 1 censet epistolam cum J³ 2100 et J³ 2102 per Bonifatium missam esse.

2104 JE 1097

591 febr. Aristobolum, expraefectum et antigraphum, consolatur afflictum. Addit haec: „Si prolixam epistolam meam“ (J³ 2099) „ad interpretandum accipere fortasse contigerit, rogo, non verbum ex verbo, sed sensum ex sensu transferte“ (m. febr., ind. IX). – Ad exemplandum affectum. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 41 n. I 28; CCSL 140, 36 n. I 28).

Gregorius I (590–604) 2105 JE 1098

353

591 febr. Andreae illustri queritur, se „per episcopatus initi ordinem paene ab amore Dei esse separatum“. Mittit „clavem a s. Petri apostoli corpore, quae super aegros multis solet miraculis coruscare; nam etiam de eius catenis interius habetur“ (m. febr., ind. IX). – Omnipotens Deus dulcissimo. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 42 n. I 29; CCSL 140, 36 n. I 29).

2106 JE 1099

591 febr. Iohanni, exconsuli atque patricio et quaestori, scribit, se „non Romanorum, sed Langobardorum“ episcopum factum esse. „Ecce“ inquit, „ubi me patrocinia vestra perduxerunt“. Clavem partemque catenarum s. Petri mittit (m. febr., ind. IX). – Bona vestrae excellentiae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 42 n. I 30; CCSL 140, 37 n. I 30).

2107 JE 1100

591 febr. Philippici, comitis excubitorum (Mauricii imperatoris generi), erga se voluntatem celebrat. Italiae causas commendat (m. febr., ind. IX). – In quantum homo. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 43 n. I 31; CCSL 140, 38 n. I 31).

2108 JE 1101

591 febr. Romanum, patricium et exarchum Italiae, hortatur, ut Blandum, episcopum Hortonensem iam diu Ravennae detentum, aut synodi iudicio subiciat, aut domum reverti patiatur (m. febr., ind. IX). – Scribendi ad excellentiam. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 44 n. I 32; CCSL 140, 38 n. I 32). – R e g . : Ital. Pont. IV 276 n. 1.

* 2109

(591 ante mart.) Anthemio subdiacono (patrimonii Campaniae) discedenti et postmodum praeceptis discurrentibus iniungit, ut curam pauperum gerat et, si quos illic egere cognosceret, scriptis recurrentibus indicet. L a u d . i n : J³ 2115. – R e g . : Ital. Pont. VIII 70 n. *3.

2110 JE 1102

591 mart. 16 Petrum subdiaconum monet, ut „capitulare“, quod in Siciliam profecturus acceperit, sequatur; prospiciatque, ne episcopi „in causis saecularibus misceantur“. Possessiones servosque, his decem annis in potestatem ecclesiae Romanae iniuste redactos, iis, quibus adempti sint, restitui iubet. Humiliter, non superbe, eum cum laicis agere praecipit. Episcopos die ordinationis suae more antiquo ad se venire vetat; „sed“, inquit, "si eos convenire necesse est, in b. Petri natalem (d. 29 m. iun.) conveniant (sub d. XVII kal. apr., imp. Mauricii a. IX). – Pergenti tibi ad. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 52 n. I 39a; CCSL 140A, 1092 app. 1). – C a n . : Coll. Hispana n. 102 (González). – R e g . : Ital. Pont. X 196 n. 8. Hanc epistolam, quam excerpta ex registro Lateranensi non praebent, collectioni canonum Hispanae insertam varii huius collectionis codices tradunt. Nota chronologica invenitur in codice Paris. lat. 1565.

2111 JE 1103

591 mart. Venantio (Syracusano), coniugi Italicae (patriciae), opprobrio dat, quod a vita monachica descierit. Praemonet eum de falsis amicis, Romamque venire iubet (m. mart., ind. IX). – Multi hominum stulti. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 45 n. I 33; CCSL 140, 39 n. I 33). – R e g . : Ital. Pont. X 323 n. 1.

354 2112 JE 1104

Gregorius I (590–604) 591 mart. Petro, episcopo Terracinensi, scribit, Iudaeos Terracinenses per Iosephum, epistolae latorem, secum esse questos, quod, cum, vetere synagoga privati in novam migrassent, de nova quoque per eum pulsi essent. Quam illis restitui iubet. Iudaeos „mansuetudine, benignitate, admonendo, suadendo ad unitatem fidei congregandos, non minis et terroribus“ repellendos esse docet (m. mart., ind. IX). – Ioseph praesentium lator. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 47 n. I 34; CCSL 140, 42 n. I 34). – R e g . : Ital. Pont. II 114 n. 2; Simonsohn Apostolic See 3 n. 3.

2113 JE 1105

591 mart. Iohannem, episcopum Ravennatem, Maurilioni expraefecto, in Fossa Sconii (in episcopio) residenti, opem ferre iubet, etsi se de Georgii praefecti iustitia dubitare negat (m. mart., ind. IX). – Si professionem ordinis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 48 n. I 35; CCSL 140, 42 n. I 35). – R e g . : Ital. Pont. V 24 n. 24. Seriem epistolarum, quas Gregorius ad Iohannem et Marinianum archiepiscopos misit, recenset Holder-Egger in MGH SS rer. Lang. 342sq. De loco asyli editiones differunt. MGH Epp. 1 adn. explicat, Fossam Sconii fuisse ramum ex Pado, quem ramum Agnelli Lib. pont. c. 70 „fluvium“ vocat, postea et nomen loci.

2114 JE 1106

591 mart. Malcho, episcopo Dalmatiae, mandat, ut compellat Stephanum episcopum Scodrensem, ut quas habeat cum Iohanne consiliario Georgii, Italiae praefecti controversias ad eligendos iudices conferat (m. mart., ind. IX). – Iohannes vir eloquentissimus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 49 n. I 36; CCSL 140, 43 n. I 36).

2115 JE 1107

591 mart. Anthemium subdiaconum de pauperibus contra praecepta neglectis reprehendit (J³ *2109). Domnae Pateriae, thiae suae, „ad calciarium puerorum solidos quadraginta et tritici modios quadringentos“, et domnis Palatinae et Vivianae viduis solidos vicenos triticique modios trecenos dari iubet. Ad diem paschalem (i. e. d. 15 m. Aprilis) eum evocat (m. mart., ind. IX). – Discedenti tibi mandavimus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 50 n. I 37; CCSL 140, 44 n. I 37). – R e g . : Ital. Pont. VIII 70 n. 4.

2116 JE 1108

591 mart. Felici, episcopo Messanensi, nunciat, assensu eius comperto se Paulinum episcopum (Taurianensem) monasterio s. Theodori Messanensi praeficere velle, ideoque Petro rectori (patrimonii sui) mandasse, ut monachos monasterii illius ad unum recongreget (m. mart., ind. IX). – Et tibi gratum. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 51 n. I 38; CCSL 140, 44 n. I 38). – R e g . : Ital. Pont. X 333 n. 2.

2117 JE 1109

591 mart. Petro subdiacono mandat de dispersis per Siciliam monachis in monasterium s. Theodori Messanense, Paulino episcopo Taurianensi subditum, congregandis (m. mart., ind. IX). – Vir venerabilis Paulinus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 51 n. I 39; CCSL 140, 45 n. I 39). – R e g . : Ital. Pont. X 196 n. 9.

* 2118 JE I 147

(591) apr. (15) Roma Romae in basilica b. Mariae die paschae ad populum homiliam dicit (m. apr.).

Gregorius I (590–604)

355

L a u d . i n : Gregor. Homiliae in evangelia n. 21 (CCSL 141, 173; SC 522, 25). Homiliarum, quas Gregorius ipse locutus est (cf. J³ 2301), si certa temporis nota inveniri potest, propter locum in eis datum mentio fit. De tempore cf. Étax Introduction pp. LVIX– LXIX (CCSL 141).

* 2119 JE I 147

(591 apr. 16) Roma Romae in basilica b. Petri apostoli in crastino paschae homiliam dicit ad populum. L a u d . i n : Gregor. Homiliae in evangelia n. 22 (CCSL 141, 180; SC 522, 43).

* 2120 JE I 147

(591 apr. 18) Roma Romae in basilica b. Laurentii martyris foris muros urbis feria quarta paschae ad populum homiliam dicit. L a u d . i n : Gregor. Homiliae in evangelia n. 23 (CCSL 141, 192; SC 522, 71).

* 2121 JE I 147

(591 apr. 19) Roma Romae in basilica s. Iohannis, quae appellatur Constantiniana, feria quinta paschae homiliam ad populum dicit. L a u d . i n : Gregor. Homiliae in evangelia n. 24 (CCSL 141, 196; SC 522, 83).

* 2122 JE I 147

(591 apr. 21) Roma Romae in basilica b. Iohannis, quae appellatur Constantiniana, sabbato post pascha ad populum homiliam dicit. L a u d . i n : Gregor. Homiliae in evangelia n. 25 (CCSL 141, 204; SC 522, 103).

* 2123 JE I 147

(591 apr. 22) Roma Romae in basilica b. Iohannis, quae appellatur Constantiniana, in octavis paschae ad populum homiliam dicit. L a u d . i n : Gregor. Homiliae in evangelia n. 26 (CCSL 141, 217; SC 522, 131).

2124 JE 1110

591 apr. Anthemio subdiacono, motus querela Iohannis, episcopi Surrentini, mandat, poenas capiat a monachis vagis, peculiaritatis studiosis, uxores habentibus. Addit de clericis, qui monachis facti sint (m. apr., ind. IX). – Iohannes frater et. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 55 n. I 40; CCSL 140, 46 n. I 40). – R e g . : Ital. Pont. VIII 71 n. 5. Cf. Ital. Pont. VIII 408 n. 1 adn.

2125 JE 1111

591 apr. Leandro, episcopo de Spaniis (Hispalensi) se „huius mundi fluctibus quati“ significat. De „Reccaredo gloriosissimo rege, ad catholicam fidem integerrima devotione converso“ laetatur. Addit de tripla baptismatis mersione. Codices quosdam petitos mittit. Moralia, i. e. expositionem beati Hiob, quae antea per homilias dicta nunc in librorum ductum permutata Leandro inscripserit, si a librariis conscripta sint, transmittere se promittit (cf. J³ 2429 et J³ 2430) (m. apr., ind. IX). – Respondere epistolis vestris. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 56 n. I 41; CCSL 140, 47 n. I 41). – C a n . : Coll. Hispana n. 97 (González); Ps. Is. (Hinschius 732; Schon n. 303). Laud. et in Conc. Toletano a. 633 c. 6 (Concilios Visigóticos [Martínez Díez] 188–198), ubi fragm. Inchoat „de trino mersione“.

* 2126 JE I 147

(591) mai. 12 Roma Romae in basilica s. Pancratii martyris (ss. Nerei et Achillei) die natalis eius (eorum) homiliam ad populum dicit. L a u d . i n : Gregor. Homiliae in evangelia n. 27 (CCSL 141, 229; SC 522, 161).

356 * 2127 JE I 147

Gregorius I (590–604) (591 mai. 24) Roma Romae in basilica b. Petri apostoli in ascensione Domini homiliam ad populum dicit. L a u d . i n : Gregor. Homiliae in evangelia n. 29 (CCSL 141, 244; SC 522, 197).

2128 JE 1112

591 mai. Petro, subdiacono Siciliae, indicat, nuncium eius ob sollemnia paschalia (d. 15 m. apr.) tamdiu retentum esse. De „rusticis ecclesiae“ et bonorum ecclesiasticorum conductoribus, quam adhuc, iustius tractandis exactioneque iniqua „funditus“ tollenda, accuratissime ac patria sane benignitate mandat. Varia addit, in his de Salpingo Iudaeo, de ecclesia Canusina, de sacerdotibus lapsis, de caelibatu subdiaconis servando, de donationibus et pensionibus quibusdam de Saturnino Romam dirigendo (m. mai., ind. IX). – Quod responsalem tuum. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 61 n. I 42; CCSL 140, 49 n. I 42). – C a n . : Anselmi Coll. can. VIII c. 1; Deusdedit Coll. can. III c. 83 et III c. 93; Ivonis (?) Panorm. III c. 89; Ivonis Decr. XVI c. 81; Coll. duorum libr. I c. 354; Gratiani Decr. D. 28 c. 1 et D. 31 c. 1 et C. XVI q. 6 c. 3 (4). – R e g . : Ital. Pont. X 197 n. 10; Simonsohn Apostolic See 4 n. 4.

2129 JE 1113

591 mai. Universis episcopis per Illyricum imperatoris praeceptum, Iobini praefecti praetorio per Illyricum scriptis indicatum inculcat, ut episcopos ab hostibus pulsos sustentent (m. mai., ind. IX). – Iobinus excellentissimus vir. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 69 n. I 43; CCSL 140, 57 n. I 43). – R e g . : Dölger/Müller Reg. I/1 n. 105.

* 2130 JE I 147

(591 iun. 3) Roma Romae in basilica b. Petri apostoli die sancto pentecostes homiliam ad populum dicit. L a u d . i n : Gregor. Homiliae in evangelia n. 30 (CCSL 141, 255; SC 522, 221).

2131 JE 1114

591 iun. Petro subdiacono mandat, ut caeco egentique Filimuth quotannis tritici modios viginti quattuor, fabae duodecim, et vini decimates viginti tribuat (m. iun., ind. IX). – Divina praecepta nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 70 n. I 44; CCSL 140, 58 n. I 44). – R e g . : Ital. Pont. X 197 n. 11.

2132 JE 1115

591 iun. Virgilium (Arelatensem) et Theodorum Massiliensem episcopos hortatur, ne Iudaeos ad baptismum cogant (m. iun., ind. IX). – Scribendi ad fraternitatem. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 71 n. I 45; CCSL 140, 59 n. I 45). – R e g . : Simonsohn Apostolic See 4 n. 5.

2133 JE 1116

591 iun. Theodorum, ducem Sardiniae, monet, ut Donatum officialem ob invasas monasterii s. Viti possessiones iudicium cum Iuliana abbatissa subire cogat, neve testamentum generi matris Pompeianae religiosae rumpi sinat (m. iun., ind. IX). – Iustitiam quam mente. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 72 n. I 46; CCSL 140, 60 n. I 46). – R e g . : Ital. Pont. X 373 n. 3.

2134 JE 1117

591 iun. (Roma) Honorato diacono (responsali Constantinopolitano) mandat, ut imperatori Theodori, gloriosi militis, Sardiniae ducis, in possessores civesque iniurias deferat, de

Gregorius I (590–604)

357

quibus se a Ianuario, episcopo Caralitano, certiorem factum esse scribit (m. iun., ind. IX). – Quia regiminis locum. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 73 n. I 47; CCSL 140, 61 n. I 47). – R e g . : Ital. Pont. X 373 n. 4.

2135 JE 1118

591 iun. Anthemio subdiacono (patrimonii Campaniae) mandat, ne in insula Eumorphiana (quo multos „pro necessitate feritatis barbaricae refugisse“ dicit) cum monachis mulieres habitare sinat. Felici abbati, qui hanc epistolam deferat, plumbi libras mille quingentas dari iubet. In Palmaria et aliis insulis pueros, minores annis octodecim, monachos fieri vetat (m. iun., ind. IX). – Sicut regiminis locum. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 74 n. I 48; CCSL 140, 62 n. I 48). – R e g . : Ital. Pont. VIII 71 n. 6.

2136 JE 1119

591 iun. Universos monachos in Christi-monte insula constitutos, dissolute viventes, Orosii abbatis, quem mittit, praeceptis obtemperare iubet (m. iun., ind. IX). – Pervenit ad nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 75 n. I 49; CCSL 140, 63 n. I 49). – R e g . : Ital. Pont. III 277 n. 1.

2137 JE 1120

591 iun. Symmacho defensori (Corsicae) praecipit, ut una cum Orosio abbate, praesentis praecepti portitore et in Corsica insula monasterii construendi causa „locum super mare“ vel natura munitum vel munitu facilem quaerat et in Gorgona insula monachos corrigat. Ne sacerdotes cum mulieribus conversentur, vetat. Tres, de quibus Bonifatio diacono ille scripserit, cum vehementer egeant, sustentet (m. iun., ind. IX). – Filius meus Bonifatius. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 76 n. I 50; CCSL 140, 63 n. I 50). – R e g . : Ital. Pont. X 464 n. 1. De monasterio s. Mariae et s. Gorgonii cf. Ital. Pont. III 381.

* 2138 JE I 148

(591) iul. 2 Roma Romae in basilica ss. Processi et Martiniani die natalis eorum ad populum homiliam dicit. L a u d . i n : Gregor. Homiliae in evangelia n. 32 (CCSL 141, 277; SC 522, 269). De tempore cf. Étax Introduction pp. LVIX–LXIX (CCSL 141).

*† 2139

(591 iul. 3) Ex concessione Gregorii ad preces Arechis secundi Beneventani ducis et fratrum monasterii s. Mariae transferuntur reliquiae s. Modesti martyris in monasterium s. Mariae ad Olivolam (extra civitatem Beneventanam situm). L a u d . i n : Translatio (Ughelli It. Sacr. ²VIII 18; Di Meo Annali II 63). – R e g . : Ital. Pont. IX 107 n. *†2. De tempore cf. Ital. Pont.

2140 JE 1121

591 iul. Felicem, episcopum Sipontinum, visitatorem constituit vacuae ecclesiae Canusinae, ubi duos presbyteros parochiales ordinet (m. iul., ind. IX). – Pervenit ad nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 77 n. I 51; CCSL 140, 64 n. I 51). – R e g . : Ital. Pont. IX 233 n. 2.

358 2141 JE 1122

Gregorius I (590–604) 591 iul. Iohanni, episcopo Surrentino, negotium dat, ut in Capreae insulae monasterio s. Stephani sollemniter collocet reliquias s. Agathae (m. iul., ind. IX). – Religiosis desideriis facile. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 77 n. I 52; CCSL 140, 65 n. I 52). – R e g . : Ital. Pont. VIII 408 n. 2.

2142 JE 1123

591 iul. Anthemio subdiacono scribit, ne Gaudiosi, latoris praesentium, et Siricae per epistolam manumissae, filii ab ecclesiae Romanae actoribus in eiusdem ecclesiae servitutem redigantur (m. iul., ind. IX). – Non solum frequentibus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 78 n. I 53; CCSL 140, 66 n. I 53). – R e g . : Ital. Pont. VIII 71 n. 7.

2143 JE 1124

591 iul. Petro subdiacono significat, se oratorium b. Mariae in cella fratrum aedificatum m. augusto (d. 15) dedicaturum. Dedicationis die pauperibus dari iubet „in auro solidos decem, vini amphoras triginta, annonas ducentas, olei orcas duas, berbices duodecim, gallinas centum“ (m. iul., ind. IX). – Festivitatibus sanctorum desiderabiliter. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 79 n. I 54; CCSL 140, 67 n. I 54). – R e g . : Ital. Pont. X 198 n. 12. De dedicatione cf. MGH Epp. 1, 79 adn. 1.

2144 JE 1125

591 iul. Severo episcopo (Ficuclino) ecclesiae Ariminensis visitatori, scribit, Ocleatinum, in quem nonnulli consenserint, ecclesiae illi praeficiendum non esse; Ariminenses si episcopatu dignum in ipsa ecclesia non invenerint, eum, qui hanc deferat epistolam, ostensurum, „in cuius debeat fieri electione decretum“ (m. iul., ind. IX). – Fraternitatis tuae edocti. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 80 n. I 55; CCSL 140, 67 n. I 55). – R e g . : Ital. Pont. IV 159 n. 1.

2145 JE 1126

591 iul. Arsicino duci, clero, ordini et plebi Ariminensi eadem, quae epistola Severo missa (J³ 2144), aperit (m. iul., ind. IX). – Dilectionis vestrae quam. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 80 n. I 56; CCSL 140, 68 n. I 56). – R e g . : Ital. Pont. IV 173 n. 1.

2146 JE 1127

591 iul. Anthemio subdiacono mandat, ut Palatinae feminae illustri in angustiis versanti, quotannis solidos triginta pendat (m. iul., ind. IX). – Si in proximorum. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 81 n. I 57; CCSL 140, 69 n. I 57). – R e g . : Ital. Pont. VIII 71 n. 8.

2147 JE 1128

591 iul. Clerum, ordinem et plebem Perusinam monet, ne episcopum eligere diutius cunctentur (m. iul., ind. IX). – Miramur carissimi in. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 81 n. I 58; CCSL 140, 69 n. I 58). – R e g . : Ital. Pont. IV 61 n. 1. Wisbaum Richtungen 51 inscriptionem „clero consistenti Perusiae“ fortasse ex allocutione „carissimi fratres“ collectam esse putat.

Gregorius I (590–604) 2148 JE 1129

359

591 iul. Gennadium, patricium et exarchum Africae, rogat, ut Theodorum magistrum militum iniuriis in pauperes et in ecclesiam Mariniani episcopi Turritani, abstinere iubeat (m. iul., ind. IX). – Dei vos prae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 82 n. I 59; CCSL 140, 70 n. I 59). – R e g . : Ital. Pont. X 427 n. 1.

2149 JE 1130

591 iul. Ianuarii, archiepiscopi Caralitani, tutelae Catellam, religiosam feminam, commendat (m. iul., ind. IX). – Si ipse se; Pastoralis regiminis necessitate. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 83 n. I 60 et 84 n. 62; CCSL 140, 71 n. I 60 et 72 n. I 62). – R e g . : Ital. Pont. X 395 n. 2 et 396 n. 3. Duas epistolas sub eodem mense et titulo et paucissimis verbis exceptis eandem rem eodem modo dicentes registrum praebet.

2150 JE 1131

591 iul. Ianuario, archiepiscopo Caralitano, Pompeianam, religiosam feminam, commendat (m. iul., ind. IX). – Licet fraternitas vestra. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 83 n. I 61; CCSL 140, 72 n. I 61). – R e g . : Ital. Pont. X 396 n. 4.

2151 JE 1132

591 iul. Anthemio subdiacono (patrimonii Campaniae) praecipit, ut domum Petronii ecclesiae Romanae notarii a Constantino quondam defensore iniuste titulatam Theodorae Petronii viduae, praesentis epistolae latrici, restituat (m. iul., ind. IX). – Sicut res ad. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 84 n. I 63; CCSL 140, 73 n. I 63). – R e g . : Ital. Pont. VIII 71 n. 9.

2152 JE 1133

591 iul. Felicem episcopum Messanensem munera sibi mittere vetat. „Et quoniam“ inquit, „non delectamur exeniis, palmatianas (vestes palmatas), quas tua direxit fraternitas, digno fecimus pretio venundari et id fraternitati tuae transmisimus sigillatum“. Laborioso quoque ad sese itinere eum supersedere monet (m. iul., ind. IX). – Consuetudines quae ecclesiis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 85 n. I 64; CCSL 140, 74 n. I 64). – C a n . : Comp. prima I tit. 3 c. 1; Lib. extra I tit. 4 c. 1. – R e g . : Ital. Pont. X 333 n. 3.

2153 JE 1134

591 iul. Petro (subdiacono Siciliae) mandat, ut Pastori oculis aegro singulis annis tritici modios aliquot et fabae totidem impertiat (m. iul., ind. IX). – Si proximorum necessitatibus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 86 n. I 65; CCSL 140, 74 n. I 65). – R e g . : Ital. Pont. X 198 n. 13.

2154 JE 1135

591 aug. Anthemio subdiacono (patrimonii Campaniae) mandat, ut ab Opilione diacono et Servo-Dei et Crescentio clericis, qui partem supellectilis ecclesiae Venafranae vendiderint, poenas petat et Hebraeum, qui eam emerit, per iudicem provinciae ad restitutionem cogat (m. aug., ind. IX). – Fuscus archiater ardore. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 86 n. I 66; CCSL 140, 75 n. I 66). – R e g . : Simonsohn Apostolic See 5 n. 6; Ital. Pont. VIII 72 n. 10.

360 2155 JE 1136

Gregorius I (590–604) 591 aug. Petro subdiacono Siciliae petente abbate Iohanne, praesentium latore, praecipit, ut monasterii (s. Luciae) cuiusdam causas in foro agendas Fausto, Romani viri magnifici expraetoris quondam cancellario, deleget, ne monachi in „foralibus litigiis“ versentur (m. aug., ind. IX). – Sicut studii nostri. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 87 n. I 67; CCSL 140, 76 n. I 67). – C a n . : Comp. prima I tit. 30 c. 1; Lib. extra I tit. 39 c. 1. – R e g . : Ital. Pont. X 198 n. 14.

2156 JE 1137

591 aug. Universos episcopos Siculos ab illis cavere iubet, qui se defensores sedis Romanae esse mentientes, eos „in angariis aliisque rebus affligere“ conentur (m. aug., ind. IX). – Fraternitatis vestrae diu. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 88 n. I 68; CCSL 140, 77 n. I 68). – R e g . : Ital. Pont. X 173 n. 19.

2157 JE 1138

591 aug. Petro subdiacono (Siciliae) commendat praesentis epistolae portitores, Cyriacum et Iohannam coniugem, quae, „quod post acceptas sponsalitias arrhas ex Iudaea ad Christianam religionem conversa“ sit, dicatur sustinere molestiam (m. aug., ind. IX). – Egentibus nostrae commendationis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 89 n. I 69; CCSL 140, 77 n. I 69). – R e g . : Ital. Pont. X 198 n. 16.

2158 JE 1139

591 aug. Petro subdiacono (Siciliae) scribit, ne episcopi Siculi, qui „ad b. Petri apostoli natalitium diem“ (d. 29 m. iun.) Romam adire non potuerint, ante hiemem ad se veniant, exceptis Gregorio Agrigentino, Leone Cathanensi, Victore Panormitano. Frumentum libris auri quinquaginta comparari iubet, quod m. febr. Romam deferatur. De messis Romanae tenuitate queritur. De navibus secundum Leonis exconsulis epistolam curet. Addit de iis, qui terras vel insulas iuris ecclesiae in enphyteusin sibi dari postulant (m. aug., ind. IX). – Quia fratres et. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 89 n. I 70; CCSL 140, 78 n. I 70). – C a n . : Deusdedit Coll. can. III c. 94. – R e g . : Ital. Pont. X 199 n. 17.

2159 JE 1140

591 aug. Petro subdiacono (Siciliae) mandat, ut restituat ecclesiae Tauromenitanae possessiones ab ecclesiae Romanae actionariis iniuste occupatas. Opem ferat Secundino episcopo (Tauromenitano) in requirendis pecuniis, quae sub Victorino, decessore eiusdem, perierint (m. aug., ind. IX). – Quanto apostolicae sedi. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 91 n. I 71; CCSL 140, 79 n. I 71). – R e g . : Ital. Pont. X 199 n. 18.

2160 JE 1141

591 aug. Gennadium patricium et exarchum Africae contra haereticos instigat. Episcoporum catholicorum concilium admoneatur, ut primatem „non ex ordine loci“, sed virtutis ratione habita eligant. Cui certam sedem tribui iubet, quo facilius Donatistis resistat. Nuntiis concilii Numidiani iter ad se facientibus praesidium petit (m. aug., ind. IX). – Sicut excellentiam vestram. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 91 n. I 72; CCSL 140, 80 n. I 72).

2161 JE 1142

591 aug. Gennadio patricio et exarcho per Africam de belli fortuna gratulatur, ac de beneficiis in b. Petri patrimonii habitatores collatis gratias agit. Hilarum, epistolae

Gregorius I (590–604)

361

latorem, commendat (m. aug., ind. IX). – Si non ex. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 93 n. I 73; CCSL 140, 81 n. I 73).

2162 JE 1143

591 aug. Gaudioso magistro militum Africae commendat epistolae latorem (Hilarum) „ad ordinandas res pauperum“ missum (m. aug., ind. IX). – Sicut lucernae lumen. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 94 n. I 74; CCSL 140, 82 n. I 74).

2163 JK †55 et JE 1144

591 aug. Universis episcopis Numidiae, quod per Hilarum chartularium suum a decessore suo Pelagio petierint, concedit, ut omnes iis „retro temporum consuetudines“ serventur sive de primatibus constituendis ceterisque capitulis, dumne ad primatum perveniant ii, qui in Donatistarum numero fuerint (m. aug., ind. IX). – Si quando carissimi; (Petistis enim per); (Consuetudinem laudamus que). E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 95 n. I 75; CCSL 140, 83 n. I 75). – C a n . : Ivonis Decr. IV c. 66 (Pio I attributum); Gratiani Decr. D. 11 c. 6.

2164 JE 1145

591 aug. Leonem episcopum in Corsica ecclesiae Saonensis iamdiu vacuae visitatorem creat (m. aug., ind. IX). – Pastoralis nos cura. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 96 n. I 76; CCSL 140, 84 n. I 76). – R e g . : Ital. Pont. X 465 n. 2. Cf. J³ 2166.

2165 JE 1146

591 aug. Martinum episcopum Tainatensem in Corsica, cuius ecclesia hostili feritate occupata atque diruta sit, Alirensis ecclesiae cardinalem sacerdotem constituit (m. aug., ind. IX). – Iusta poscentibus aurem. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 96 n. I 77; CCSL 140, 85 n. I 77). – R e g . : Ital. Pont. X 465 n. 3.

2166 JE 1147

591 aug. Clero et nobilibus Corsicae Martinum cardinalem sacerdotem ecclesiae Alirensis et Leonem episcopum, visitatores ecclesiae Saonensis, constitutos nuntiat (m. aug., ind. IX). – Etsi vos multo. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 98 n. I 79; CCSL 140, 86 n. I 79). – R e g . : Ital. Pont. X 465 n. 4 et 5. Epistolas „a paribus duas“ in unam contraxit scriptor registri.

2167 JE 1148

591 aug. Clerum, ordinem et plebem Mevaniensem docet, ecclesiae curam, donec episcopum elegerint, Honorato presbytero commissam esse (m. aug., ind. IX). – Quotiens res aliqua. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 97 n. I 78; CCSL 140, 86 n. I 78). – R e g . : Ital. Pont. IV 14 n. 1.

2168 JE 1149

591 aug. Laurentio episcopo Mediolanensi „ab exactione patrimonii Siciliae provinciae … certam pecuniae quantitatem“ sibi vindicanti respondet, ut mittat aliquem, cum quo de re agatur (m. aug., ind. IX). – Scripta fraternitatis vestrae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 98 n. I 80; CCSL 140, 87 n. I 80). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 32 n. 20.

362 2169 JE 1150

Gregorius I (590–604) 591 aug. Ianuarium archiepiscopum Caralitanum mandatis suis satisfecisse gaudet. De reprimenda Liberati diaconi ambitione mandat (m. aug., ind. IX). – Scriptis tuis cor. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 99 n. I 81; CCSL 140, 88 n. I 81). – C a n . : Deusdedit Coll. can. II c. 75. – R e g . : Ital. Pont. X 396 n. 6.

2170 JE 1151

591 aug. Hilaro chartulario suo Africae negotium dat, ut Argentium episcopum Lamigensem accusatum de ecclesiis pecuniae causa ad Donatistas delatis concilio coacto rationem facti reposcat (m. aug., ind. IX). – Felicissimus atque Vincentius. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 100 n. I 82; CCSL 140, 89 n. I 82).

2171 JE 1152

591 sept. 27 Veloci magistro militum significat, quos missum iri nuntiasset milites allatis eius de hostium ad urbem accessu litteris retentos fuisse. Iam vero mittit quosdam. Monet, ut Mauricii et Vitaliani (cf. J³ 2207) consiliis utatur. „Et si hic vel ad Ravennates partes“ inquit „nec dicendum Ariulfum (ducem Spoletinum) cognoveritis excurrere, vos a dorso eius ita, sicut viros decet fortes, laborate“. Familiam Aloin et Adobin atque Iugildi Grusingi, qui cum magistro militum Mauricio sint, dimittat (V kal. oct., ind. X). – Et pridem expressimus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 105 n. II 7; CCSL 140, 92 n. II 4).

2172 JE 1153

591 sept. Roma Laetaniam maiorem in basilica s. Mariae propter varias continuasque calamitates sollemnitate annuae devotionis instigante celebrare admonet. „Sexta igitur feria veniente a titulo b. Laurentii martyris, qui appellatur Lucinae egregientes, ad b. Petrum apostolorum principem Domino supplicantes cum hymnis et canticis spiritalibus properemus“ (m. sept., ind. X). – Sollemnitas annuae devotionis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 102 n. II 2; CCSL 140A, 1096 app. 4). – R e g . : Ital. Pont. I 11 n. 7; Ital. Pont. I 55 n. 4.

2173 JE 1154

591 sept. Petro notario praecipit, ut monasterii s. Archangeli Tropaeensis (al. Tropeis) tenuitatem sublevet (m. sept., ind. X). – Monasterium sancti Archangeli. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 102 n. II 3; CCSL 140, 90 n. II 1). – R e g . : Ital. Pont. X 9 n. 4.

2174 JE 1155

591 sept. Praeiecticium episcopum Narniensem, quod mortalitas omnino grassetur in civitate eius, monet, ut Dei commovendi causa Langobardos sive Romanos, qui in eodem loco degunt, et maxime gentiles et haereticos ad veram fidem revocet (m. sept., ind. X). – Pervenit ad nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 103 n. II 4; CCSL 140, 90 n. II 2). – R e g . : Ital. Pont. IV 30 n. 3.

* 2175

(591 sept.) Demetrium episcopum (Neapolitanum) privat, qui tantis ac talibus negotiis inventus est involutus, ut durissima procul dubio morte fuerat plectendus, poenitentiae reservatum sacerdotii honore. L a u d . i n : J³ 2176. – R e g . : Ital. Pont. VIII 434 n. *11.

2176 JE 1156

591 sept. Clerum, nobiles, ordinem, plebem Neapolitanam hortatur, ut in locum Demetrii deiecti episcopi (cf. J³ *2175) successorem quam primum substituant (m. sept.,

Gregorius I (590–604)

363

ind. X). – Quamvis spiritalium sincera. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 104 n. II 5; CCSL 140, 91 n. II 3). – R e g . : Ital. Pont. VIII 450 n. 1.

* 2177

(591 sept.) Petro episcopo Terracinensi mandat, ut, si locus, quem Hebraei Terracinae sub synagoga hactenus habuerunt, sic vicinus sit ecclesiae, ut etiam vox psallentium perveniat, Iudaeorum celebrationibus privetur. L a u d . i n : J³ 2223. – R e g . : Ital. Pont. II 114 n. *3.

2178 JE 1158

591 oct. 5 Felici episcopo Messanensi scribit de basilica quadam intra civitatem Messanensem ss. Stephano et Pancratio et Euplo consecranda (III non. oct., ind. X). – Ianuarius diaconus ecclesiae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 107 n. II 9; CCSL 140, 94 n. II 6). – R e g . : Ital. Pont. X 334 n. 4.

2179 JE 1159

591 oct. Maximiano episcopo Syracusano „super cunctas Siciliae ecclesias … vice sedis apostolicae“ tribuit, maiores causas suo iudicio reservans (m. oct., ind. X). – Mandata caelestia efficacius. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 106 n. II 8; CCSL 140, 93 n. II 5). – C a n . : Comp. prima I tit. 20 c. 1 et II tit. 16 c. 7; Lib. extra II tit. 23 c. 6. – R e g . : Ital. Pont. X 302 n. 6.

2180 JE 1161

591 dec. Candido episcopo de Urbe Vetere praecipit, ne Calumnioso aegrotanti clerico latorique praesentis epistolae consueta commoda neget (m. dec., ind. X). – Cum percussio corporalis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 109 n. II 11; CCSL 140, 95 n. II 7). – R e g . : Ital. Pont. II 222 n. 2. De trad. can. cf. Deeters Bambergensisgruppe n. 21, 5c.

2181 JE 1162

591 dec. Clero, ordini et plebi Neapolitanae episcopatum Paulo episcopo (Nepesino) deferri cupienti gratulatur quidem, sed assentiri differt, donec eum penitus cognoverint (cf. J³ 2182). Cui, ut interim oboediant, monet (m. dec., ind. X). – Quale de Paulo. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 110 n. II 12; CCSL 140, 95 n. II 8). – R e g . : Ital. Pont. VIII 451 n. 2.

2182 JE 1163

591 dec. Paulo episcopo (Nepesino) scribit se de Neapolitanorum petitione (cf. J³ 2181) deliberandi spatium sumpturum; quorum ecclesiam interea diligenter administrari iubet (m. dec., ind. X). – Si sacerdotale quod. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 111 n. II 13; CCSL 140, 96 n. II 9). – R e g . : Ital. Pont. VIII 434 n. 14.

2183 JE 1094

(591) Iohanni (Ravennati) episcopo, qui eum reprehenderat, quod pontificatum fugere voluerit, regulam pastoralem transmittit, quae qualis debeat esse pontifex docet. Praefationem in formam epistolae eidem episcopo inscribit. – Pastoralis curae me. E d . : Gregor. I Regula pastoralis prol. (Migne PL 77, 13; SC 381, 124). – R e g . : Ital. Pont. V 24 n. 23. Se hanc regulam pastoralem in exordio episcopatus sui scripsisse, ipse testatur Gregorius (J³ 2430).

364 2184

Gregorius I (590–604) (591) Gregorio Mauricius imperator nuntiat episcopos Istriensium provinciarum suggestiones sibi transmisisse, unam episcoporum civitatum et castrorum, quae Langobardi tenere dinoscuntur, aliam Severi Aquileiensis episcopi aliorumque episcoporum, qui cum illo sunt, tertiam solius eiusdem Severi, conquerentes papam milites ad illos transmisisse cum uno tribuno et excubitore propter diversam voluntatem, quam habeant ad sacra et catholica dogmata. Iubet, ut papa nullam molestiam eisdem episcopis inferrat, sed indutias eis concedat, quousque partes Italiae pacatae constituantur et ceteri episcopi Istriae seu Venetiarum iterum ad pristinum ordinem redigantur. E d . : Inserta in Maurici epist. ap. Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 21 n. I 16b). – R e g . : Ital. Pont. VII/1 5 n. 21; Dölger/Müller Reg. I/1 n. 103.

* 2185

(592 ian.) Leontio viro clarissimo iniungit curam et sollicitudinem civitatis Nepesinae. L a u d . i n : J³ 2186. – R e g . : Ital. Pont. II 178 n. *1.

2186 JE 1166

592 ian. Clerum, ordinem et plebem Nepesinam Leontio viro clarissimo portitori praesentis epistolae parere iubet, cui se civitatis curam demandasse (J³ *2185) scribit (m. ian., ind. X). – Leontio viro clarissimo. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 111 n. II 14; CCSL 140, 97 n. II 10). – R e g . : Ital. Pont. II 177 n. 2.

2187 JE 1167

592 ian. Castorio episcopo Ariminensi scribit de oratorio quodam s. Cruci consecrando (m. ian., ind. X). – Temothea inlustris femina. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 112 n. II 15; CCSL 140, 98 n. II 11). – R e g . : Ital. Pont. IV 167 n. 1.

2188 JE 1168

592 ian. Importuno episcopo (Atellano) praecipit, ut Dominicum presbyterum ecclesiae s. Mariae, quae appellatur Pisonis, a sese praefectum debitis emolumentis frui sinat (m. ian., ind. X). – Ea quae provide. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 113 n. II 16; CCSL 140, 99 n. II 12). – R e g . : Ital. Pont. VIII 295 n. 1.

2189 JE 1169

592 febr. Iohannem episcopum Velitranum, quo facilius barbaricum periculum declinare possit, sedem episcopalem „in locum, qui appellatur Arenata, ad s. Andream apostolum“, transferre iubet (m. febr., ind. X). – Temporis qualitas admonet. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 114 n. II 17; CCSL 140, 99 n. II 13). – R e g . : Ital. Pont. II 102 n. 2. De monasterio s. Andreae, quod appellatur in Silice et Arenati, vide documentum quodam a. 978 scriptum (Pressutti in Reg. 1 Honorii III p. CXVIII).

2190 JE 1170

592 febr. Paulo episcopo (Nepesino), ut Neapolitanae ecclesiae administratione solvatur, petenti respondet, de constituendo ibidem episcopo se nondum decernere posse et ideo persequatur incepta. Petrum diaconum commendat suspicioneque liberat (m. febr., ind. X). – Ad hoc fraternitatem. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 115 n. II 18; CCSL 140, 100 n. II 14). – R e g . : Ital. Pont. VIII 435 n. 15.

Gregorius I (590–604) 2191 JE 1171

365

592 febr. 29 Maximiano episcopo Syracusano praecipit, ut Paulinum episcopum Taurianensem vacanti ecclesiae Liparitanae praeficiat (II kal. mart., ind. X). – Locis munitis ecclesia. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 154 n. II 51; CCSL 140, 101 n. II 15). – R e g . : Ital. Pont. X 303 n. 7. Olim ad 592 febr. 28, cf. Ital. Pont. Laud. et in J³ 2192.

2192 JE 1172

592 febr. 29 Paulino episcopo (Taurianensi) de epistola sua (J³ 2193) significat eumque in Liparitana ecclesia sedem habere, Taurianensis vero visitationem explere iubet (II kal. m. febr., ind. X). – Scire te volumus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 115 n. II 19; CCSL 140, 101 n. II 16). – R e g . : Ital. Pont. X 357 n. 2. Olim ad 592 febr. (28), de tempore cf. Ital. Pont.

2193 JE 1173

592 mart. In Natalem episcopum Salonitanum helluantem neque oboedientem vehementer invehitur. Honoratum archidiaconum restitui iubet. Quod nisi fiat, eum pallii usu, deinde communione privatum iri, postremo se de removendo eo cogitaturum ostendit. Praecipit, ut Honoratum restitutum nuntiumque Romam mittat (m. mart., ind. X). – Multis ab urbe. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 116 n. II 20; CCSL 140, 102 n. II 17).

2194 JE 1174

592 mart. Universis episcopis per Dalmatiam constitutis, quid Natali episcopo Salonitano praeceperit (J³ 2193), significat (m. mart., ind. X). – Fraternitatem vestram licet. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 117 n. II 21; CCSL 140, 104 n. II 18).

2195 JE 1175

592 mart. Antonio subdiacono mandat, ut Salonam eat, Natalem ad restituendum Honoratum hortetur, recusantem primum pallii usu, deinde communione privet, restitutum vero Honoratum cum episcopi nuntio Romam ire iubeat. Malchum episcopum quam primum ad se venire praecipit (m. mart., ind. X). – Honoratus archidiaconus ecclesiae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 119 n. II 22; CCSL 140, 105 n. II 19).

2196 JE 1176

592 mart. Iobinum Illyrici praefectum praetorio solatio provinciae esse, „flagello barbaricae vastationis“ afflictae laetatur. Epistolae latorem ad exiguum patrimoniolum administrandum missum commendat. Natali episcopo Salonitano opem ferri vetat (m. mart., ind. X). – Licet ad reddenda. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 120 n. II 23; CCSL 140, 107 n. II 20).

2197 JE 1177

592 mart. Maximiano episcopo Syracusano scribit, ut presbyterum quendam a Felice viro clarissimo chartulario, praesentis epistolae latori commendatum, si dignum munere episcopali invenerit, ad se mittat (m. mart., ind. X). – Felix vir clarissimus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 121 n. II 24; CCSL 140, 108 n. II 21). – R e g . : Ital. Pont. X 303 n. 8. De Felice cf. Maymó i Capdevila Porteurs 178 adn. 10.

2198 JE 1178

592 mart. Benenatum episcopum (Misenatem) ecclesiae Cumanae visitatorem constituit mortuo Liberio episcopo. Mandat, ut novum episcopum eligendum curet, „provi-

366

Gregorius I (590–604) surus ante omnia“ inquit „ne ad cuiuslibet conversationis meritum laicae personae aspirare praesumant et tu periculum ordinis tui, quod absit, incurras“ (m. mart., ind. X). – Quoniam Cumanae ecclesiae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 122 n. II 25; CCSL 140, 108 n. II 22). – R e g . : Ital. Pont. VIII 470 n. 2.

2199 JE 1179

592 mart. Iohanni episcopo (Falaritano) mandat, ut in ecclesia Nepesina (cuius episcopus Paulus visitator Neapolitanae ecclesiae constitutus sit) suscepta visitatione solemnia paschalia (d. 6 m. apr.) procuret (m. mart., ind. X). – Quoniam Paulo fratri. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 122 n. II 26; CCSL 140, 109 n. II 23). – R e g . : Ital. Pont. II 177 n. 3.

2200 JE 1180

592 apr. Rusticianam (patriciam) a consilio „eundi ad loca sancta“ deflexisse miratur. Passivi in eam calumnias a piissimis (Mauricio, Theodosio et Tiberio?) imperatoribus aspere acceptas esse gaudet (m. apr., ind. X). – Epistolam excellentiae vestrae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 123 n. II 27; CCSL 140, 110 n. II 24).

2201 JE 1181

592 apr. Iohanni episcopo Ravennati gratias agit, quod Castorium episcopum (Ariminensem) valetudine affectum visitaverit Ravennaeque receperit. Quem quod consecraverit, se excusat, eundemque per Siciliam ad sese mitti iubet. Curam suffraganeorum episcoporum suorum, qui „interpositione hostium“ Romam venire non possint, Iohanni permittit. Neque vero eos Ravennam vocare ei liceat et graviores causas sibi reservat (m. apr., ind. X). – Dominicis mandatis praecipimur. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 124 n. II 28; CCSL 140, 111 n. II 25). – R e g . : Ital. Pont. V 24 n. 25.

2202 JE 1182

592 mai. 19 Stephano chartulario Siciliae mandat, ut retrahat duos monachos, qui monasterium s. Gregorii in massa Maratodis situm reliquerint; cui monasterio a massae presbytero nova onera imponi vetat (XIV kal. iun., ind. X). – Scientes magnitudinem caritatis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 125 n. II 29; CCSL 140, 112 n. II 26). – C a n . : Comp. prima III tit. 34 c. 4; Lib. extra III tit. 39 c. 3. – R e g . : Ital. Pont. X 174 n. 22.

* 2203 JE I 152

(592 iun. 8) Roma Romae in basilica bb. apostolorum Philippi et Iacobi dominica secunda post pentecosten ad populum homiliam dicit. L a u d . i n : Gregor. Homiliae in evangelia n. 36 (CCSL 141, 331; SC 522, 391).

* 2204

(592) iun. 11 Gregorio Ariulfus (dux Spoletinus) epistola indicat Suanenses datis obsidibus de deditione secum egisse (d. XI m. iun.). L a u d . i n : J³ 2207.

* 2205 JE I 152

(592 iun. 15) Roma Romae in basilica bb. Iohannis et Pauli dominica tertia post pentecosten ad populum homiliam dicit. L a u d . i n : Gregor. Homiliae in evangelia n. 34 (CCSL 141, 299; SC 522, 321). De tempore cf. Étax Introduction pp. LVIX–LXIX (CCSL 141).

Gregorius I (590–604) 2206 JE 1187

367

592 (iun.) (Roma) Mauricio et Vitaliano magistris militum (cf. J³ 2171 et J³ 2207) scribit ab Aldione viro magnifico Ariulfum (ducem Spoletinum) prope esse significante metum sibi iniectum esse, ne milites, qui ad eos mitterentur, in illius manus inciderent. „Si huc“ inquit „perrexerit ipse hostis quomodo consuevistis cum auxilio Die a dorso eius quod potestis perficite“. Se sperare in b. Petri virtute in cuius ille natali (d. 29 m. iun.) sanguinem effundere desideret ([m. iun.], ind. X). – Gloriae vestrae suscipientes. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 128 n. II 32; CCSL 140, 113 n. II 27). De tempore cf. CCSL.

2207 JE 1188

592 (iun.) (Roma) Mauricio et Vitaliano magistris militum (cf. J³ 2171 et J³ 2206) scribit, cum Ariulfus epistola die 11 m. iun. ad se missa (J³ 2204) Suanenses datis obsidibus de deditione secum egisse indicaverit, quaenam sit rei ratio, exquirant. Illos, si in reipublicae fide permanserint, novis obsidibus sacramentisque obstringant, si minus, quidquid utile et suae famae et reipublicae iudicaverint, agant. Nuntiat hostem collectum habere et in Nardias (Narniae?) dici residere. Cuius possessiones, si Romam tetenderit, depraedari iubet ([m. iun.], ind. X). – Suppliciter gloriae vestrae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 129 n. II 33; CCSL 140, 114 n. II 28). – R e g . : Ital. Pont. III 254 n. 1. Hanc epistolam paucos dies post acceptas Ariulfi litteras, i. e. post d. 11 m. iun. scripsisse Gregorium, putat Weise Italien 161. De tempore cf. et CCSL.

* 2208

(592 ante iul.) (Maximiano) episcopo (Syracusano) scribit, ut Pretiosum servum Dei (i. e. monachum) a papa repulsum retransmittere velit. L a u d . i n : J³ 2222. – R e g . : Ital. Pont. X 303 n. *9.

2209 JE 1183

592 iul. 5 Iustino praetori (Siciliae) Leonem episcopum (Cathanensem) falsis criminibus purgatum commendat (III non. iul., ind. X). – Habet hoc proprium. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 126 n. II 30; CCSL 140, 115 n. II 29). – C a n . : Burchardi Decr. I c. 194; Anselmi Coll. can. VI c. 148 (fragm.); Bonizonis Liber III c. 65; Ivonis Decr. V c. 309; Ivonis (?) Panorm. V c. 5; Gratiani Decr. C. II q. 5 c. 6. – R e g . : Ital. Pont. X 174 n. 23.

2210 JE 1199

592 iul. 23 Dominici episcopi Carthaginiensis seram quidem de pontificatu suscepto gratulationem iucundam tamen sibi fuisse scribit. De ecclesiasticis privilegiis servandis addit. Nec cuilibet ultra quam meretur impertitur, nec ulli hoc, quod sui iuris est, ambitu stimulante derogat (X kal. aug., ind. X). – Perlatas ad nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 155 n. II 52; CCSL 140, 127 n. II 40).

2211 JE 1200

592 iul. (23) Columbo episcopo (Numidiae) scribit audivisse se per ecclesiae Pudentianae diaconos in Numidia provincia constitutae, Maximianum eiusdem ecclesiae antistitem in loco quo degit, corruptum praemio Donatistarum episcopum nova licentia fieri permisisse. Quod si ita sit, Maximianum coacto concilio removeri iubet. De repellenda Donatistarum haeresi in dies ingravescente addit ([X. kal. aug.], ind. X). – Notum est carissime. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 146 n. II 46; CCSL 140, 125 n. II 39). De tempore cf. CCSL.

368 2212 JE 1184

Gregorius I (590–604) 592 iul. Eusebium abbatem reprehendit, quod etsi iniuste excommunicatus communionem a Maximiano episcopo (Syracusano) oblatam parum humiliter recusaverit. Solatur eum docetque se Petro subdiacono (cf. J³ 2222) mandasse, ut solidos centum ei penderet (m. iul., ind. X). – Credat mihi caritas. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 127 n. II 31; CCSL 140, 116 n. II 30). – R e g . : Ital. Pont. X 322 n. 1.

2213 JE 1191

592 iul. Iohannem expulsum episcopum Lissitanum vacuae ecclesiae Squillacinae, dum Lissus ab hostibus teneatur, praeesse iubet cardinalem sacerdotem. Quibus legibus in administranda ecclesia utatur addit (m. iul., ind. X). – Pastoralis officii cura. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 132 n. II 37; CCSL 140, 117 n. II 31). – C a n . : Burchardi Decr. I c. 123; Anselmi Coll. can. VI c. 95 et VII c. 21 et c. 35; Deusdedit Coll. can. I c. 192; Bonizonis Liber III c. 74; Ivonis Decr. V c. 223 et VIII c. 288; Coll. duorum libr. I c. 53 et 292 et 295; Gratiani Decr. D. 34 c. 10 et D. 98 c. 3 et C. VII q. 1 c. 42. – R e g . : Ital. Pont. X 58 n. 4.

2214 JE 1192

592 iul. Iohanni episcopo Squillacino mandat, ut visitatione ecclesiae Crotoniensis suscepta episcopum eligendum curet (m. iul., ind. X). – Obitum antistitis directa; Obitum Cotronae civitatis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 139 n. II 39; CCSL 140, 118 n. II 32). – R e g . : Ital. Pont. X 58 n. 5. Insertum et in Iohannis diac. Vita Gregorii (Migne PL 75, 143).

2215 JE 1193

592 iul. Clerum, ordinem et plebem Crotoniensem hortatur, ut in creando episcopo praecepta visitatoris Iohannis episcopi (Squillacensis) sequantur (m. iul., ind. X). – Vestri antistitis obitum. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 140 n. II 40; CCSL 140, 119 n. II 33). – R e g . : Ital. Pont. X 86 n. 1. Insertum et in Iohannis diac. Vita Gregorii (Migne PL 75, 143).

2216 JE 1194

592 iul. Iohanni episcopo Ravennati de controversia inter Wilandum praesentis epistolae latorem et Gavinianum diaconum distrahenda scribit (m. iul., ind. X). – Iurgantium controversias celeri. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 141 n. II 41; CCSL 140, 119 n. II 34). – C a n . : Comp. prima II tit. 19; Lib. extra tit. 27 c. 2. – R e g . : Ital. Pont. V 24 n. 26.

2217 JE 1195

592 iul. Felici episcopo Acropolitano, visitatori provinciae Lucaniae, visitationem Velinae, Buxentiae, Blandanae ecclesiarum vacuarum iniungit (m. iul., ind. X). – Quoniam Velina Buxentina. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 141 n. II 42; CCSL 140, 120 n. II 35). – C a n . : Anselmi Coll. can. VII c. 6; Gratiani Decr. C. XII q. 1 c. 14. – R e g . : Ital. Pont. VIII 370 n. 1.

2218 JE 1196

592 iul. Lucilli episcopi Melitensis clericos possessiones ecclesiae Africanae tenentes ad pensionem solvendam compelli iubet (m. iul., ind. X). – Officii nostri decet. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 142 n. II 43; CCSL 140, 121 n. II 36). – C a n . : Comp. prima III tit. 34 c. 3. – R e g . : Ital. Pont. X 269 n. 1.

Gregorius I (590–604) 2219 JE 1197

369

592 iul. Benenatum coniunctis Cumanae et Misenati ecclesiis episcopum praeficit (m. iul., ind. X). – Et temporis qualitas. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 143 n. II 44; CCSL 140, 121 n. II 37). – C a n . : Gratiani Decr. C. XVI q. 1 c. 48. – R e g . : Ital. Pont. VIII 470 n. 3.

2220 JE 1198

592 iul. Iohanni episcopo Ravennati scribendi intercapedinem excusat, quia eo tempore, „quo Ariulfus (dux Spoletinus) ad Romanam urbem veniens“ alios occiderit, alios detruncaverit, tanta maestitia affectus sit, ut „in coli molestiam“ caderet. Mandat, ut Romano patricio, „qui“ inquit „pugnare contra inimicos nostros dissimulat et nos facere pacem vetat“, Ariulfi pacem suadeat, a quo Auctarit et Nordulfi exercitum arcessitum esse nuntiat. Romam queritur militibus nudatam esse, Theodosiacos vero, qui remanserint, „rogam non accipientes vix ad murorum quidem custodiam“ se accomodare; Neapoli urbi magnum periculum ab Arigi, Ariulfi socio, imminere. Piissimos principes sibi praecepisse, quatenus se interim ab Istriae episcoporum compulsione suspenderet. Eleemosynam denegat incensae Severi schismatici urbi, contra se praemia in palatium mittentis. De Natali episcopo in viam reverso gaudet ac de rationibus a Malcho episcopo ponendis addit. Consecratos consecrari vetat (m. iul., ind. X). – Quod multis scriptis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 143 n. II 45; CCSL 140, 122 n. II 38). – C a n . : Gratiani Decr. D. 68 c. 1. – R e g . : Ital. Pont. V 24 n. 27.

2221 JE 1185

592 (iul.–aug.) Maximiano episcopo Syracusano vitio dat, quod Eusebium abbatem aegrotantem excommunicaverit, cui solatium praeberi iubet ([m. iul.–aug.], ind. X). – Frequenter me admonuisse. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 131 n. II 35; CCSL 140, 139 n. II 48). – R e g . : Ital. Pont. X 303 n. 10. De tempore cf. CCSL.

2222 JE 1186

592 (iul.–aug.) (Roma) Petro subdiacono (rectori) Siciliae mandat, ut monasterio ancillarum, quod est in fundo Monostheo, fundum Villa nova a Romana ecclesia de eodem monasterio ablatum restituat. Praecipit ut Iudaeis, qui „Christiani voluerint fieri“, aliquantum pensi relaxetur. Eum causam Pretiosi expulsi disponere velit. Eusebioque abbati, quem a (Maximiano Syracusano) episcopo excommunicatum esse dolet, solidos centum tribuat. Revocat eum. „Pensiones quoque“ inquit „nonae et decimae indictionis, quas exegisti et rationes omnes pariter deporta. Stude, ut in hanc urbem ante natalem b. Cypriani (d. 14 m. sept.) transeas“. Quem habeat probatum in Syracusana parte, et Benenatum notarium, quem transmiserit, in Panormitana parte administratorem patrimonii instituat ([m. iul.–aug.], ind. X). – Indicante Romano defensore. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 133 n. II 38; CCSL 140, 141 n. II 50). – C a n . : Anselmi Coll. can. III c. 101; Deusdedit Coll. can. II c. 82; Comp. prima III tit. 22 c. 13; Lib. extra III tit. 26 c. 4. – R e g . : Ital. Pont. X 199 n. 19; Simonsohn Apostolic See 7 n. 9. De tempore cf. CCSL.

2223 JE 1157

(591 sept.–592 aug.) Bacaudae (Formiensi) et Agnello (Fundano) episcopis mandat, ut una cum Petro episcopo Terracinensi (cf. J³ *2177) cognoscant, num ex synagoga, qua Iudaei Terracinenses adhuc usi sint, et postero tempore uti cupiant, psallentium vox in ecclesiam vicinam perferatur. Quod si ita sit, talem Iudaeis intra ipsum castellum

370

Gregorius I (590–604) assignent locum, ut nulla exinde in futurum querela nascatur. Iudaeos Romanis legibus subiectos gravari vetat, neque vero iisdem christiana mancipia esse liceat. – Supplicaverunt nobis Hebraei. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 104 n. II 6; CCSL 140, 137 n. II 45). – R e g . : Ital. Pont. II 114 n. 4; Simonsohn Apostolic See 7 n. 8. De tempore cf. CCSL.

2224 JE 1160

(591 sept.–592 aug.) Sabino subdiacono (Romano) mandat, ut „hortum Feliciani quondam presbyteri positum in regione prima ante gradus s. Sabinae“ parthenoni Euprepiae (in urbe Roma) tradat (m. oct., ind. X). – Officio pietatis impellimur. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 108 n. II 10; CCSL 140, 138 n. II 46). – R e g . : Ital. Pont. I 114 n. 1. De tempore cf. CCSL.

* 2225

(591 sept.–592 aug.) Virum magnificum Constantium tribunum deputat, ut custodiae civitatis Neapolis praesit. L a u d . i n : J³ 2226. – R e g . : Ital. Pont. VIII 63 n. *8.

2226 JE 1189

(591 sept.–592 aug.) Universos milites Neapolitanos hortatur, ut Constantio tribuno, cui civitatis custodia a sese demandata sit (J³ *2225), obtemperare pergant (m. iul, ind. X). – Summa militiae laus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 130 n. II 34; CCSL 140, 138 n. II 47). – R e g . : Ital. Pont. VIII 418 n. 2. 592 oct. missam esse censet Ital. Pont. X 248 n. 3 adn. De tempore cf. econtra CCSL.

2227 JE 1190

(591 sept.–592 aug.) Honorato diacono (responsali Constantinopolitano) scribit, ut Venantium Opilionis patricii nepotem „chartas exconsulatus“ libris auri triginta missis petentem serenissimis principibus commendet (m. [iul.], ind. X). – Filius meus dominus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 132 n. II 36; CCSL 140, 140 n. II 49). De tempore cf. CCSL.

2228 JE 1201

592 aug. Ianuario archiepiscopo (Caralitano) multas querelas de eo delatas nuntiat. Quare Iohannem notarium suum mittit. Reprehendit eum, quod Isidorum virum excellentissimum excommunicaverit „pro nulla alia causa, nisi pro eo“, quod eum iniuriasset (m. aug., ind. X). – Si sacerdotale quod. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 148 n. II 47; CCSL 140, 129 n. II 41); Argiolas La Sardegna 350. – R e g . : Ital. Pont. X 397 n. 7.

2229 JE 1202

592 aug. Iohanni episcopo (Velitrano) Trium-Tavernensium ecclesiae cum Velitrana iunctae gubernationem demandat (m. aug., ind. X). – Postquam hostilis impietas. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 149 n. II 48; CCSL 140, 130 n. II 42). – R e g . : Ital. Pont. II 102 n. 3.

2230 JE 1203

592 aug. Universos Iberiae episcopos hortatur, ut evulso de tribus capitulis scrupulo ad catholicam ecclesiam revertantur. Pelagii papae librum mittit (m. aug., ind. X). – Scripta vestra summa. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 150 n. II 49; CCSL 140, 131 n. II 43).

Gregorius I (590–604) 2231 JE 1204

371

592 aug. Natali episcopo Salonitano convivia excusanti non assentitur quidem, reconciliatum tamen se ostendit. Litem eius cum Honorato archidiacono, cum eius legati advenerint, se iuste compositurum spondet (m. aug., ind. X). – Quasi oblita praecedentium. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 152 n. II 50; CCSL 140, 133 n. II 44).

* 2232

(592 sept.) Scholastico viro magnifico Campaniae iudici specialiter iniungit, ut perversitatis insaniam in Paulum episcopum (Nepesinum et visitatorem Neapolitanae ecclesiae) in castello Lucullano commissam districta debeat emendatione corrigere. Ad eandem rem disquirendam Epiphanium diaconum mittit. L a u d . i n : J³ 2233 et J³ 2234. – R e g . : Ital. Pont. VIII 64 n. *10.

2233 JE 1205

592 sept. Petro subdiacono Campaniae mandat, ut Epiphanium subdiaconum et Scholasticum Campaniae iudicem adiuvet in vindicanda seditione in castello Lucullano (prope Neapolim) contra Paulum episcopum (Nepesinum) mota (m. sept., ind. XI). – Quale in castello. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 158 n. III 1; CCSL 140, 146 n. III 1). – R e g . : Ital. Pont. VIII 72 n. 11. Cf. J³ *2232.

2234 JE 1206

592 sept. Paulum episcopum (Nepesinum et visitatorem ecclesiae Neapolitanae) iniurias perpessum consolatur (m. sept., ind. XI). – Licet non mediocriter. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 160 n. III 2; CCSL 140, 147 n. III 2). – R e g . : Ital. Pont. VIII 435 n. 16. Cf. J³ *2232.

2235 JE 1207

592 sept. Iohanni abbati (s. Luciae Syracusano) scribit de Bonifatii praepositi ordinatione; de s. Iohannis tunica cum possessore ad se mittenda; de Floriani cuiusdam causa finienda. Addit de disciplina monachorum et de negotio quodam (m. sept., ind. XI). – Petiit dilectio tua. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 160 n. III 3; CCSL 140, 148 n. III 3). – C a n . : Comp. prima II tit. 15 c. 1; Lib. extra II tit. 22 c. 1. – R e g . : Ital. Pont. X 321 n. 2.

2236 JE 1208

592 sept. Bonifatium episcopum Rhegiensem misericordiae operibus bene meritum laudat, sed, ne hominum laudem venetur, monet (m. sept., ind. XI). – Quibusdam venientibus agnovi. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 162 n. III 4; CCSL 140, 149 n. III 4). – R e g . : Ital. Pont. X 18 n. 1.

2237 JE 1209

592 oct. Petro subdiacono Campaniae de vidua quadam contra Deusdedit generum Felicis de Orticello tuenda mandat (m. oct., ind. XI). – Sicut in iudiciis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 162 n. III 5; CCSL 140, 150 n. III 5). – R e g . : Ital. Pont. VIII 72 n. 12.

2238 JE 1210

592 oct. Iohannem Primae Iustinianae episcopum in dies triginta excommunicat, quod Hadrianum episcopum Thebanum et provocantem et obiectis criminibus non

372

Gregorius I (590–604) convictum sacerdotio orbaverit. Cui dignitatem restituit (m. oct., ind. XI). – Post longas tribulationes. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 163 n. III 6; CCSL 140, 151 n. III 6). De trad. can. cf. Deeters Bambergensisgruppe n. 42C, 5.

2239 JE 1211

592 oct. (Roma) Iohannem episcopum Larissensem reprehendit, quod nullo iure pecuniariis in causis Hadrianum episcopum Thebanum condemnaverit, iurisdictioni eius a decessore suo exemptum. Sub excommunicationis poena haec praecipit: „Si qua causa … adversus Adrianum consacerdotem nostrum potuerit evenire, vel per eos, qui nostri sunt, vel fuerint in urbe regia responsales, si mediocris est quaestio, cognoscatur; vel huc ad apostolicam sedem, si ardua est, deducatur.“ Hadrianum in integrum a sese restitutum nuntiat (m. oct., ind. XI). – Frater noster Hadrianus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 165 n. III 7; CCSL 140, 153 n. III 7). – R e g . : Dölger/Müller Reg. I/1 n. 111.

2240 JE 1212

592 oct. Natali archiepiscopo Salonitano praecipit, ut causa Florentii episcopi (Epidauritani) dignitate non legitime multati concilio convocato Antonino subdiacono suo moderante retractetur (m. oct., ind. XI). – Dum cuncta negotia. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 168 n. III 8; CCSL 140, 156 n. III 8).

2241 JE 1213

592 oct. Antonino subdiacono (rectori patrimonii Dalmatini) praecipit, ut Florentio Epidauritano episcopo de exilio revocando, si in concilio absolutus fuerit, res suas restituat et Natali episcopo (Salonitano) immineat (m. oct., ind. XI). – Pervenit ad nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 169 n. III 9; CCSL 140, 117 n. III 9).

2242 JE 1214

592 oct. Savinum subdiaconum suum (regionarium) docet statuta synodi Chalcedoniae Iustiniani imperatoris temporibus non esse laesa. Ad catholicam ecclesiam eum revocat (m. oct., ind. XI). – Exeuntes maligni homines. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 169 n. III 10; CCSL 140, 157 n. III 10).

2243 JE 1215

592 oct. Clerum, ordinem, plebem Albanensem de Hominisboni episcopi consecratione certiorem facit (m. oct., ind. XI). – Probabilibus desideriis nihil. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 170 n. III 11; CCSL 140, 158 n. III 11). – R e g . : Ital. Pont. II 31 n. 1. Textum integrum praebet Lib. diurn. form. 6 (Foerster 80).

* 2244

(592 ante nov.) Maximiano episcopo Syracusano de accusatoribus Gregorii episcopi Agrigentini Romam transmittendis scribit. L a u d . i n : J³ 2246. – R e g . : Ital. Pont. X 303 n. *11.

* 2245 JE I 155

(592) nov. 11 Roma Romae in basilica s. Mennae martyris die natalis eius ad populum homiliam dicit. L a u d . i n : Gregor. Homiliae in evangelia n. 35 (CCSL 141, 320; SC 522, 365).

Gregorius I (590–604) 2246 JE 1216

373

592 nov. Maximiano episcopo Syracusano iterum mandat, ut Gregorii episcopi Agrigentini accusatores instrumentaque litis mittat (m. nov., ind. XI). – Pridem quidem fraternitati. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 171 n. III 12; CCSL 140, 159 n. III 12). – R e g . : Ital. Pont. X 304 n. 12. Cf. J³ *2244.

2247 JE 1217

592 nov. Agnellum pervastatae ab hostibus ecclesiae Fundensis episcopum Terracinensi ecclesiae cardinalem sacerdotem praeficit Petro episcopo defuncto (m. nov., ind. XI). – Relatio cleri simul. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 171 n. III 13; CCSL 140, 159 n. III 13). – R e g . : Ital. Pont. II 115 n. 5. De re cf. Scholz Transmigration 92.

2248 JE 1218

592 nov. Clerum, ordinem plebemque Terracinensem Agnello episcopo oboedire iubet (m. nov., ind. XI). – Dilectionis vestrae desideria. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 173 n. III 14; CCSL 140, 161 n. III 14). – R e g . : Ital. Pont. II 115 n. 6.

2249 JE 1219

592 dec. (Roma) Scholastico iudici Campaniae scribit, Florentium subdiaconum suum a Neapolitanis episcopum nominatum fuga consecrationem evitasse. „Priores vel populum civitatis“ ad novam electionem convocet, quae si perfici non potuerit, „tres viri recti ac sapientes, … generalitatis vice, quorum iudicio plebs tota consentiat“, mittantur, qui Romae episcopum eligant (m. dec., ind. XI). – Dum de Neapolitanae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 173 n. III 15; CCSL 140, 162 n. III 15). – R e g . : Ital. Pont. VIII 64 n. 11.

2250 JE 1220

592 dec. Petro episcopo Bariciano Valerianum presbyterum ad redimendos captivos (in Africam) missum commendat (m. dec., ind. XI). – Licet fraternitatem tuam. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 174 n. III 16; CCSL 140, 163 n. III 16).

* 2251

(591–592) Roma Ecclesiam Gothorum, quae est in Subora (in urbe Roma), in nomine b. Agathae martyris dedicat. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 312; Mommsen 162). – R e g . : Ital. Pont. I 64 n. *1. De tempore cf. Hartmann in MGH Epp. 1, 253 adn.

* 2252

(ca. 592) Victori episcopo Panormitano iniungit, ut, si vera sint mala, quae de quibusdam in Panormitana civitate degentibus ad se pervenerunt, ea insequatur et ulciscatur. L a u d . i n : J³ 2266. – R e g . : Ital. Pont. X 224 n. *2.

† 2253

(592) Ecclesiam monasterii ss. Andreae et Gregorii (in Clivo Scauri in urbe Roma) consecrat, quam etiam plurimis indulgentiis ditat et privilegiis praemunit. E d . : Gibelli Memorie ss. Andrea e Gregorio 7 et 51; Carini Cronichetta 17 et 20; Iozzi La veneranda antica chiesa 5. – R e g . : Ital. Pont. I 105 n. †2.

374 2254 JE 1221

Gregorius I (590–604) 593 ian. (Roma) Gratioso subdiacono mandat, ut domum positam in urbe Roma, „regione quarta, iuxta locum, qui appellatur Gallinas albas“ cum hortis hospitiisque Florae abbatissae ad monasterium construendum tradat (m. ian., ind. XI). – Religiosam vitam eligentibus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 175 n. III 17; CCSL 140, 163 n. III 17). – R e g . : Ital. Pont. I 63 n. 1.

2255 JE 1222

593 ian. Theodoro consiliario suo Acosimum puerum Siculum donat (m. ian., ind. XI). – Ecclesiasticis utilitatibus desudantes. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 176 n. III 18; CCSL 140, 164 n. III 18).

2256 JE 1223

593 ian. (Roma) Petro subdiacono Campaniae mandat, ut mittat reliquias s. Severini; cui sancto se Arianam adhuc ecclesiam „positam iuxta domum Merulanam regione tertia“ Romae, consecraturum esse scribit (m. ian., ind. XI). – Cor nostrum pia. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 177 n. III 19; CCSL 140, 165 n. III 19). – R e g . : Ital. Pont. I 40 n. 1; Ital. Pont. VIII 72 n. 13.

2257 JE 1224

593 ian. Gratioso episcopo Nomentano ecclesiam s. Anthemii, „in Curium Sabinorum territorio constitutam“ et Nomentanae adiunctam delegat gubernandam (m. ian., ind. XI). – Postquam hostilis impietas. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 178 n. III 20; CCSL 140, 165 n. III 20). – R e g . : Ital. Pont. II 54 n. 2.

2258 JE 1225

593 febr. Paschali, Dometiano, Castorio, Urbici quondam defensoris Tiburtinensis filiis, grandem pecuniam ab eorum patre ecclesiae debitam remittit (m. febr., ind. XI). – Officii nostri est. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 178 n. III 21; CCSL 140, 166 n. III 21). – R e g . : Ital. Pont. II 79 n. 1.

2259 JE 1226

593 mart. Antonio subdiacono rectori patrimonii in Dalmatia mandat, si fama de morte Natalis episcopi Salonitani veritate nitatur, ut successorem a clero populoque eligendum curet electumque consecrandi causa Romam mittat. Malchum episcopum rebus Salonitanis interesse vetat, qui ad reddendas patrimonii Romani quod gesserit rationes, ex Siciliae partibus venire festinet. Marcelli magnifici haec omnia consilio agantur (m. mart., ind. XI). – Natalem Salonitanae ecclesiae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 179 n. III 22; CCSL 140, 167 n. III 22).

2260 JE 1227

593 mart. Petro subdiacono Campaniae mandat, ut in locum Secundini, monasterii s. Martini abbatis nefarii, Theodosium, quem congregatio expetierit, substituat (m. mart., ind. XI). – Quamvis horrenda exsecrandaque. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 181 n. III 23; CCSL 140, 169 n. III 23). – R e g . : Ital. Pont. VIII 73 n. 14.

2261 JE 1228

593 mart. Leontium episcopum (Urbinatem) ecclesiae Ariminensis visitatorem constituit Castorio episcopo ob valetudinem Romae degente (m. mart., ind. XI). – Castorium fratrem et.

Gregorius I (590–604)

375

E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 182 n. III 24; CCSL 140, 169 n. III 24). – R e g . : Ital. Pont. IV 160 n. 5.

2262 JE 1229

593 mart. Universos habitatores Arimini reprehendit, quod Castorio episcopo iniuriis lacerato morbum attulerint. Leontio episcopo (Urbinati) visitatori parere eos iubet (m. mart., ind. XI). – Si culpam vestram. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 182 n. III 25; CCSL 140, 170 n. III 25). – R e g . : Ital. Pont. IV 173 n. 2.

2263 JE 1230

593 mart. Magnum presbyterum ecclesiae Mediolanensis a Laurentio quondam episcopo excommunicatum absolvit. Mandat, ut hortetur clerum et populum, ut in eligendo episcopo discidium vitent (m. mart., ind. XI). – Sicut exigente culpa. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 183 n. III 26; CCSL 140, 171 n. III 26). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 109 n. 2.

* 2264

(593 apr.) Victori episcopo Panormitano scribit, ut, si persona, quae de Bonifatio viro clarissimo quaedam dicere possit, inventa fuerit, eam ad Martinianum abbatem Panormitanum et Benenatum notarium rectorem patrimonii partis Panormitanae dirigat. L a u d . i n : J³ 2265. – R e g . : Ital. Pont. X 225 n. *3.

2265 JE 1231

593 apr. Martiniano abbati Panormitano et Benenato notario rectori patrimonii partis Panormitanae mandat, ut in Bonifatium virum clarissimum, praesentis epistolae latorem, a Victore episcopo Panormitano excommunicatum, inquirant; quem, si sontem invenerint, in monasterium includant (m. apr., ind. XI). – Si ea de. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 184 n. III 27; CCSL 140, 172 n. III 27). – C a n . : Gratiani Decr. C. XXIII q. 4 c. 50 (ubi adiungitur Ios. 22,20). – R e g . : Ital. Pont. X 214 n. 1. Cf. J³ *2252 et J³ *2264.

2266 JE 1232

593 apr. (Gregorio) praefecto praetorio per Italiam Armenium magnificum filium Aptonii (al. Antonii) illustrissimi viri orbum et egestate pressum muneri praeficiendum commendat (m. apr., ind. XI). – Quicquid misericorditer ac. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 185 n. III 28; CCSL 140, 173 n. III 28). – R e g . : Ital. Pont. V 3 n. 4. De Gregorio, qui in JE 1232 et in MGH Epp. 1, 26 et 185 perperam „Georgius“ appellatur, cf. MGH Epp. 1, 320 adn. 2.

2267 JE 1233

593 apr. Presbyteris, diaconis, clericis Mediolanensibus Constantium eligere cogitantibus, quas virtutes officium episcopale requirat, exponit. Iohannem subdiaconum suum praesentis epistolae portitorem consecrationis faciendae causa mittit. Queritur: „Ecce, iam mundi huius omnia perdita conspicimus, quae in sacris paginis audiebamus peritura: Eversae urbes, castra eruta, ecclesiae destructae, nullus in terra nostra cultor inhabitat. In nobis ipsis paucissimis, qui ad modicum derelicti sumus, cum supernae percussionis cladibus humanus gladius incessanter saevit“ (m. apr., ind. XI). – Epistolam dilectionis vestrae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 186 n. III 29; CCSL 140, 174 n. III 29). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 109 n. 3.

376 2268 JE 1234

Gregorius I (590–604) 593 apr. Iohanni subdiacono mandat, ut Genuam se conferat, ubi multi „Mediolanensium coacti barbarica feritate“ consistant, Constantiumque, si omnes in eum consenserint, „a propriis episcopis“ consecrandum curet (m. apr., ind. XI). – Quanto apostolica sedes. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 188 n. III 30; CCSL 140, 176 n. III 30). – R e g . : Ital. Pont. V 3 n. 5 adn.; Ital. Pont. VI/1 32 n. 23. Iohannem subdiaconum Iohannis diac. Vita Gregorii IV c. 24 (Migne PL 75, 187) „rectorem patrimonii Liguriae“ vocat.

2269 JE 1235

593 apr. Romano patricio et exarcho Italiae commendat Constantium a Mediolanensibus electum episcopum (m. apr., ind. XI). – Obitum Laurentii ecclesiae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 189 n. III 31; CCSL 140, 177 n. III 31). – R e g . : Ital. Pont. V 3 n. 5; Ital. Pont. VI/1 33 n. 24. Cf. J³ 2267 et J³ 2268.

2270 JE 1236

593 apr. Honoratum archidiaconum Salonitanum de obiectis criminibus absolutum esse post Natalis episcopi mortem testatur. Querimonias eius ad Antonium subdiaconum et rectorem patrimonii Romani Salonae delegat (m. apr., ind. XI). – Dudum quidem decessoris. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 189 n. III 32; CCSL 140, 178 n. III 32).

2271 JE 1237

593 apr. Dynamio patricio Galliarum significat se per Hilarium de ecclesiae Romanae reditu Gallicanos solidos quadringentos accepisse. Crucem parvulam cum b. Petri et b. Laurentii reliquiis mittit (m. apr., ind. XI). – Monstrat quam bene. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 190 n. III 33; CCSL 140, 179 n. III 33).

2272 JE 1238

593 apr. Petro subdiacono Campaniae (rectori patrimonii) mandat, ut inter Festum episcopum (Capuanum) et eius clericos civesque gratiam componat (m. apr., ind. XI). – Queritur Festus frater. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 192 n. III 34; CCSL 140, 180 n. III 34). – R e g . : Ital. Pont. VIII 73 n. 15.

* 2273 JE I 156

(593 mai. 31) Roma Romae in basilica s. Laurentii martyris dominica secunda post pentecosten homiliam dicit. L a u d . i n : Gregor. Homiliae in evangelia n. 40 (CCSL 141, 394; SC 522, 528 ad 593 mart. 22). De tempore cf. Étax Introduction pp. LVIX–LXIX (CCSL 141).

2274 JE 1240

593 mai. Petro subdiacono Campaniae mandat, ut compellat clerum Neapolitanum, ut duos vel tres Romam mittant, qui omnium vice fungentes episcopum eligant. Paulo episcopo (Nepesino) ad ecclesiam suam redire desideranti solidos centum et „puerulum orphanum“ dari iubeat (m. mai., ind. XI). – Saepius a nobis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 192 n. III 35; CCSL 140, 180 n. III 35). – R e g . : Ital. Pont. VIII 73 n. 16.

Gregorius I (590–604) 2275 JE 1241

377

593 mai. Sabino (Savino) defensori Sardiniae praecipit, ut una cum Iohanne notario Ianuarium episcopum (Caralitanum) pariter ac Epiphanium presbyterum quibusdam criminibus accusatum Romam perducat. Pompeianam et Theodosiam, religiosas feminas, et Isidorum eloquentissimum, si venire velint, adiuvet (m. mai., ind. XI). – Quaedam ad aures; Quoniam aliqua nobis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 193 n. III 36; CCSL 140, 181 n. III 36). – R e g . : Ital. Pont. X 388 n. 1. De trad. can. cf. Deeters Bambergensisgruppe n. 39A, 2.

2276 JE 1242

593 mai. Libertino praetori Siciliae scribit, ut in Nasam quendam sceleratissimum Iudaeorum, qui „sub nomine b. Heliae altare punienda temeritate construxerit multosque illic christianorum ad adorandum sacrilega seductione deceperit“, sed et christiana, ut dicatur, mancipia comparaverit, quae omnia Iustinus praetor pecunia corruptus concesserit, districtissime ac corporaliter vindicet. Mancipia autem christiana in libertatem restituat (m. mai., ind. XI). – Ab ipso administrationis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 194 n. III 37; CCSL 140, 182 n. III 37). – C a n . : Gratiani Decr. D. 54 c. 13. – R e g . : Ital. Pont. X 175 n. 24; Simonsohn Apostolic See 8 n. 10.

2277 JE 1243

593 mai. Universis episcopis Corinthiis diaconum sedis Romanae missum nuntiat, qui, quamquam Hadriani (Anastasii?) episcopi (Corinthiensis) accusatores in gratiam cum eo redierunt, de obiecto crimine tamen quaerat (m. mai., ind. XI). – Desiderii nostri est. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 195 n. III 38; CCSL 140, 183 n. III 38). De trad. can. cf. Deeters Bambergensisgruppe n. 38A, 9. Wisbaum Richtungen 51 in loco „Hadriani“ legi vult „Anastasii“, qui iam tunc crimine accusatus erat, cf. et MGH Epp. 1, 196 adn.

* 2278

(593 iun.) Petro subdiacono Campaniae scribit, ut Numerium diaconum Nucerinae ecclesiae subtiliter interroget. Si nihil sit, quod ei ad sacerdotii gradum potuerit obsistere, Romam consecrandum transmittat. L a u d . i n : J³ 2279. – R e g . : Ital. Pont. VIII 73 n. *17.

2279 JE 1244

593 iun. Petro subdiacono Campaniae mandat, ut Numerium diaconum Nucerinum, si sacerdotio dignus esse videatur, Romam consecrandum mittat. Catellam servam in monacharum coetum recipi summopere cupientem a domino Felice defensore redimat (m. iun., ind. XI). – Ante aliquot tibi. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 196 n. III 39, CCSL 140, 184 n. III 39). – R e g . : Ital. Pont. VIII 73 n. 18. Cf. J³ *2278.

2280 JE 1245

593 iun. Pantaleoni notario mandat, ut Sipontum eat Felicique persuadeat, ut, quam vitiaverit, Evangeli diaconi filiam in matrimonium ducat; recusantem „corporaliter castigatum in monasterio privatum communione“ tradat. Felicem episcopum moneri iubet, qua pecuniae summa Evangelus diaconus ab hostibus se redemerit, ut eam, si Evangeli substantia non sufficiat, „de ecclesia“ illi restituat (m. iun., ind. XI). – Questus nobis est.

378

Gregorius I (590–604) E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 197 n. III 40; CCSL 140, 185 n. III 40). – R e g . : Ital. Pont. IX 233 n. 3.

2281 JE 1246

593 iun. Felici episcopo Sipontino de Felice nepote eius et Evangeli diaconi filia eadem, quae epistola Pantaleoni notario missa (J³ 2280), mandat (m. iun., ind. XI). – Exspectabamus fraternitatem tuam; (Pervenit ad nos). E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 199 n. III 42; CCSL 140, 187 n. III 42). – C a n . : Anselmi Coll. can. X c. 36; Ivonis Decr. VIII c. 29; Lib. extra V tit. 16 c. 2. – R e g . : Ital. Pont. IX 233 n. 5. De trad. can. cf. Deeters Bambergensisgruppe n. 50, 5h.

2282 JE 1247

593 iun. Felicem episcopum Sipontinum iubet indicem singularum partium supellectilis ecclesiarum in ecclesia Sipontina depositae una cum Pantaleone necnon et Bonifatio notariis suis describere et per Pantaleonem, latorem praesentis epistolae, mittere (m. iun., ind. XI). – Propositi nostri nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 198 n. III 41; CCSL 140, 186 n. III 41). – R e g . : Ital. Pont. IX 233 n. 4.

2283 JE 1248

593 iun. Bonifatio episcopo Rhegiensi praecipit, ut Stephaniae latricis praesentium res a Lucii decessoris eius actoribus inique ablatas reddat (m. iun., ind. XI). – Sicut ecclesia proprias. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 199 n. III 43; CCSL 140, 188 n. III 43). – C a n . : Gratiani Decr. C. XII q. 2 c. 49. – R e g . : Ital. Pont. X 18 n. 2.

2284 JE 1249

593 iun. Andream episcopum Tarentinum, si concubina usus sit, abdicare iubet atque ob mulierem „de matriculis“ crudeliter verberatam sacris per menses duos abstinere (m. iun., ind. XI). – Tribunal iudicis aeterni; (Preterea quoniam mulierem). E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 200 n. III 44; CCSL 140, 188 n. III 44). – C a n . : Anselmi Coll. can. VIII c. 12; Ivonis Decr. V c. 310; Gratiani Decr. D. 33 c. 7. – R e g . : Ital. Pont. IX 437 n. 3. De trad. can. cf. Deeters Bambergensisgruppe n. 30A, 5.

2285 JE 1250

593 iun. Iohanni episcopo Callipolitano mandat, ut Andream episcopum Tarentinum ad perficienda ea, quae prioribus litteris (cf. J³ 2385) praecepta sint, impellat clericisque ab eodem male tractatis opem ferat (m. iun., ind. XI). – Ex gestis quae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 201 n. III 45; CCSL 140, 189 n. III 45). – R e g . : Ital. Pont. IX 429 n. 1.

* 2286

(590–593 iul.) Italicae patriciae de causis pauperum (patrimonii) nihil cum scandalo aut forali strepitu se velle cum ea definire scribit. L a u d . i n : J³ 2305. – R e g . : Ital. Pont. X 323 n. *2. Gregorius Cypriano diacono hoc negotium vice sua iniungit, cf. J³ 2305 et Ital. Pont. X 200 n. *20.

* 2287

(593 iul.) Malchum episcopum Dalmatiae hortatur, ne Salonitanos sollicitet. L a u d . i n : J³ 2288.

Gregorius I (590–604) 2288 JE 1251

379

593 iul. Clerum Salonitanum ob Honoratum electum laudat. Cui, ut adversariorum quoque conciliaret animos, Antonio subdiacono mandatum esse nuntiat Malchumque episcopum ab iniuriis avocatum (m. iul., ind. XI). – Dilectionis vestrae scripta. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 202 n. III 46; CCSL 140, 190 n. III 46). Cf. J³ 2259 et J³ *2287.

2289 JE 1252

593 iul. Columbum episcopum (Numidiae) hortatur, ut in promissa sedis Romanae veneratione oboedientiaque persistat et „primatem synodi“ suae admoneat, ne aut pueris aut mercede sacri ordines tribuantur. De concilii actis erudiri vult (cf. J³ 2323). Claves b. Petri cum catenarum parte per Victorinum Columbi diaconum, praesentium latorem mittit (m. iul., ind. XI). – Et antequam fraternitatis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 203 n. III 47; CCSL 140, 191 n. III 47).

2290 JE 1253

593 iul. Adeodati episcopi primatis provinciae Numidiae erga se voluntatem laudat, de eius cura in ordinandis pontificibus praescribit eumque omnibus in rebus Columbi episcopi consilio uti iubet. De futuri concilii unitate atque concordia litteras poscit. De Victorino Columbi diacono praesentium latore addit (m. iul., ind. XI). – Qualiter erga nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 204 n. III 48; CCSL 140, 193 n. III 48).

2291 JE 1254

593 iul. Theodoro episcopo Lillibitano (Lilybaetano) sacerdotum mores diligenter observanti laudem impertit. Maximianum episcopum (Syracusanum), quid agendum sit, informet. Paulum quondam episcopum poenitentiae causa in monasterio manere iubet, quaerique una cum „loci servatore praetoris (Libertini)“ de criminibus Bonifatio cuidam obiectis (m. iul., ind. XI). – Fraternitatis tuae grata. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 205 n. III 49; CCSL 140, 194 n. III 49). – R e g . : Ital. Pont. X 256 n. 6.

2292 JE 1255

593 iul. Maximianum episcopum Syracusanum rogat, ut sibi librum „de miraculis patrum“ in Italia factis composituro per litteras subveniat; nominatimque de Nonnoso abbate sciscitatur (m. iul., ind. XI). – Fratres mei qui. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 206 n. III 50; CCSL 140, 195 n. III 50). – R e g . : Ital. Pont. X 304 n. 13. Gregor. I Dialogi I c. 7 (SC 260, 65) Nonnosi gesta narrant, cf. Ital. Pont. II 179.

2293 JE 1256

593 iul. Prisco patricio Orientis de (Mauricii) imperatoris gratia recuperata gratulatus Sabinianum diaconum, latorem praesentium, et Castum virum gloriosum commendat (m. iul., ind. XI). – Si vitae istius. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 207 n. III 51; CCSL 140, 196 n. III 51).

2294 JE 1257

593 iul. Iohannem episcopum Constantinopolitanum tum de Iohannis presbyteri causa, tum de Athanasio Isauriae monacho et presbytero in ecclesia Constantinopolitana verberato scire se dissimulantem reprehendit. Sabinianum diaconum pro responsis ecclesiasticis faciendis ad dominorum vestigia missum commendat (m. iul., ind. XI). – Quamvis causae consideratio.

380

Gregorius I (590–604) E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 208 n. III 52; CCSL 140, 197 n. III 52). – R e g . : cf. Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 195 n. 266.

2295 JE 1258

593 iul. Maximiano episcopo Syracusano mandat, ut Agathonem remotum episcopum Liparitanum ab eadem ecclesia sustentari iubeat transmittatque ei quinquaginta solidos (m. iul., ind. XI). – Postquam in Agathone. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 210 n. III 53; CCSL 140, 199 n. III 53). – R e g . : Ital. Pont. X 304 n. 14.

2296 JE 1259

593 iul. Iohannem episcopum Ravennatem nisi in sacris procurandis pallio uti vetat. Iohannis III privilegio (J³ 2021), quod transmiserit, praesumptionem illius non confirmari docet. Primis diaconis eius mappularum usum concedit. De quaestione in clericos quosdam habenda addit (m. iul., ind. XI). – Non multum temporis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 210 n. III 54; CCSL 140, 200 n. III 54). – R e g . : Ital. Pont. V 25 n. *28 et 29. Epistolam per Castorium notarium missam esse adnotat J³ 2300.

2297 JE 1260

593 iul. Cypriano diacono mandat, ut Cosmae, si ipse substantia sua creditoribus satisfacere et filios suos ex manibus eorum liberare non valeat, debita persolvat (m. iul., ind. XI). – Cosmas ex variis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 214 n. III 55; CCSL 140, 204 n. III 55). – R e g . : Ital. Pont. X 200 n. 21.

* 2298

(593 iul.) Gregorio Italica patricia litteras mittit revocans in eius memoriam scriptum eius de causis pauperum definiendis (J³ *2286). L a u d . i n : J³ 2305. – R e g . : Ital. Pont. X 323 n. *3.

* 2299

(593 ca. iul.) Cypriano diacono venienti ad Siciliae partes indicit, ut loco suo una cum Italica patricia causas pauperum definiat. L a u d . i n : J³ 2305. – R e g . : Ital. Pont. X 200 n. *20.

2300

593 (post iul.) Gregorio Iohannes episcopus Ravennas respondet de usu pallii et de mappulis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 228 n. III 66; CCSL 140A, 1097 n. app. VI). Ad calcem ind. V epistolarum librarii hanc epistolam posuerunt. De tempore cf. CCSL.

2301 JE 1289

(593 med.) Secundino episcopo (Tauromenitano) homiliarum in evangelia libros duos, quorum primum „lacessente stomacho“ per notarium recitaverat, alterum coram populo ipse locutus erat, transmittit. „Editae“ inquit „in scrinio sanctae ecclesiae nostrae retinentur“. – Inter sacra missarum. E d . : Gregor. Homiliae in evangelia (CCSL 141, 1; SC 522, 92). – R e g . : Ital. Pont. X 352 n. 8.

* 2302

(593 ante aug.) Gregorio domna Dominica, „cum sit latina, graece“ scribit. L a u d . i n : J³ 2315.

Gregorius I (590–604) * 2303

381

(590–593 aug.) Secundino episcopo Tauromenitano praecipit, ut de monasterio s. Andreae super Mascalas baptisterium propter monachorum insolentias auferatur atque in eodem loco, quo fontes sunt, altare fundetur. L a u d . i n : J³ 2304. – R e g . : Ital. Pont. X 351 n. *6.

2304 JE 1261

593 aug. Secundino episcopo (Tauromenitano) iterum (cf. J³ *2303) praecipit, ut de monasterio s. Andreae super Mascalas baptisterium auferatur atque altare fundetur; admonet, ut nullam moram in hac re inserat (m. aug., ind. XI). – Pridem praecepimus ut. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 215 n. III 56; CCSL 140, 204 n. III 56). – C a n . : Gratiani Decr. C. XVIII q. 2 c. 7. – R e g . : Ital. Pont. X 351 n. 7.

2305 JE 1262

593 aug. Italicae patriciae significat mandatum esse Cypriano diacono (rectori patrimonii Siculi) in Siciliam eunti, ut controversiam de causis pauperum cum ea componeret (m. aug., ind. XI). – Suscepimus plenas dulcedine. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 216 n. III 57; CCSL 140, 205 n. III 57). – C a n . : Deusdedit Coll. can. III c. 101; Comp. prima II tit. 18 c. 3; Lib. extra II tit. 26 c. 2. – R e g . : Ital. Pont. X 323 n. 4. Cf. J³ *2286 et J³ *2398 et J³ *2290.

* 2306

(593 aug.) Gregorio Eutychius episcopus Tyndarinus scribit se in causis animae et his, quae ad Deum pertinent, occupatum esse. Nuntiat quosdam idolorum cultores et Angelliorum dogmatis in suis partibus inveniri, de quibus asserit plures esse conversos, aliquos autem potentum nomine atque locorum qualitate se defendere. L a u d . i n : J³ 2308. – R e g . : Ital. Pont. X 360 n. *1.

* 2307

(593 aug.) (Libertino) praetori Siciliae scribit, quatenus concurrat Eutychio episcopo Tyndarino ad convertendos idolorum cultores atque Angelliorum dogmatis. L a u d . i n : J³ 2308. – R e g . : Ital. Pont. X 175 n. *25.

2308 JE 1263

593 aug. Eutychio episcopo Tyndaritano significat a Siciliae praetore se petiisse, ut in oppugnandis quibusdam idolorum cultoribus atque Angelliorum dogmatis studiosis eum adiuvaret (m. aug., ind. XI). – Scripta fraternitatis tuae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 218 n. III 59; CCSL 140, 207 n. III 59). – R e g . : Ital. Pont. X 360 n. 2. Cf. J³ *2306 et J³ *2307.

2309 JE 1264

593 aug. Fortunato episcopo Neapolitano scribit de consecrando parthenone sito „in civitate Neapolitana, in domo propria, in regione Herculensi, in vico qui appellatur Lampadi“ (m. aug., ind. XI). – Religiosis desideriis sine. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 217 n. III 58; CCSL 140, 206 n. III 58). – R e g . : Ital. Pont. VIII 436 n. 19.

2310 JE 1265

593 aug. Fortunato episcopo a Neapolitanis bene recepto gratulatur (m. aug., ind. XI). – Scripta tuae caritatis.

382

Gregorius I (590–604) E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 219 n. III 60; CCSL 140, 208 n. III 60). – R e g . : Ital. Pont. VIII 436 n. 20.

2311 JE 1266

593 aug. Mauricii imperatoris legem a Longino stratore allatam: „Ut quisquis publicis administrationibus fuerit implicatus, ei ad ecclesiasticum officium venire non liceat“ laudat. Emendari vero cupit illas accessiones: „Ut ei in monasterio converti non liceat“ et „ut nulli, qui in manu signatus est, converti liceat“. Tamen se observato praecepto „eandem legem per diversas terrarum partes“ transmisisse nuntiat. Inter alia hoc quoque memorat Mauricium „de notario comitem excubitorum, de comite excubitorum caesarem, de caesare imperatorem“ evasisse (m. aug., ind. XI). – Omnipotenti Deo reus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 219 n. III 61; CCSL 140, 209 n. III 61). – R e g . : Dölger/Müller Reg. I/1 n. 110a. Laud. et in J³ 2312.

2312 JE 1267

593 aug. Theodoro medico (Constantinopolitano) de ista lege ab imperatore „transacto anno“ lata queritur: „Ut nullus, qui actionem publicam egit, nullus, qui optio vel manu signatus vel inter milites fuit habitus, ei in monasterio converti liceat, nisi forte si militia eius fuerit expleta“. Meminit non per virtutem militum sed solis lacrymis Deum imperium Persarum imperatori subdidisse. Qua de lege quominus imperatorem moneret, valetudine se adhuc impeditum fuisse scribit. Priorem epistolam (J³ 2311) a medico „oportuno tempore secrete“ reddi cupit. „Nolo eam“ inquit „a responsali meo publice dari, quia vos, qui ei familiarius servitis, loqui ei apertius et liberius potestis“ (m. aug., ind. XI). – Quanta bona omnipotentis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 225 n. III 64; CCSL 140, 214 n. III 64).

2313 JE 1268

593 aug. Domitiano metropolitano (Armeniae, episcopo Melitinensi) „de divina significatione“ respondet. Laudat eum, quod Persarum imperatorem, quamquam frustra, ad christianam fidem vocaverit. Consolatur eum: „Nam et Aethiops in balneum niger intrat et niger egreditur, sed tamen balneator nummos accipit.“ De Mauricio addit (m. aug., ind. XI). – Scripta dulcissimae et. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 222 n. III 62; CCSL 140, 211 n. III 62).

* 2314 JE *1269

(593 aug.) Theodoro „archiatro et expraefecto“ pro Narsete patricio gratias agit. Narsetem studiosissime commendat. L a u d . i n : J³ 2315.

2315 JE 1270

593 aug. Narseti patricio scribit Iohannem patriarcham (Constantinopolitanum) adversari sibi videri in presbyterorum causa; quam omni virtute exactum iri pollicetur. Theodoro iam gratias pro eo et commendationem scripsisse se dicit (J³ *2314). Domnae Dominicae „quia cum sit latina, graece“ sibi scripserit non se respondisse docet (m. aug., ind. XI). – Multa mihi dulcissima. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 224 n. III 63; CCSL 140, 213 n. III 63). Cf. J³ *2302 et J³ 2314.

2316 JE 1271

593 aug. Theotimo medico (Constantinopolitano) de mutua caritate scribit. Sabinianum diaconum commendat (m. aug., ind. XI). – Fuerunt quidam veteres. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 226 n. III 65; CCSL 140, 215 n. III 65).

Gregorius I (590–604) 2317 JE 1272

383

593 sept. Constantio consecrato episcopo Mediolanensi gratulatur palliumque mittit (m. sept., ind. XII). – Scripta fraternitatis vestrae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 232 n. IV 1; CCSL 140, 217 n. IV 1). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 33 n. 25.

2318 JE 1273

593 sept. Constantio episcopo Mediolanensi binas litteras mittit, alteras ad Theodelindam (Langobardorum) reginam perferendas, alteras episcopis tribus ostendendas, qui pariter ac regina per causam damnatorum trium capitulorum ab eius communione recesserint. Quamvis Constantii decessor „Laurentius districtissimam cautionem sedi apostolicae“ emiserit, „in qua viri nobilissimi et legitimo numero subscripserunt. Inter quos ego quoque tunc Romanam praeturam (i.e. praefecturam) gerens“. „De Agone (i. e. Agilulfo) rege vel de Francorum regibus quae gesta“ sint, certior fieri cupit. Addit haec: „Si autem videtis, quia cum patricio nihil facit Ago Langobardorum rex, de nobis ei promittite, quia paratus sum in causa eius me impendere, si ipse aliquid utiliter cum republica voluerit ordinare“ (m. sept., ind. XII). – Dilectissimus filius meus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 233 n. IV 2; CCSL 140, 218 n. IV 2). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 33 n. 26.

2319 JE 1274

593 sept. Constantium episcopum Mediolanensem apud Romanam urbem in trium capitulorum damnationem cautionem fecisse negat. De statutis Chalcedoniis servandis addit (m. sept., ind. XII). – Pervenit ad nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 235 n. IV 3; CCSL 140, 219 n. IV 3). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 33 n. 27.

2320 JE 1275

593 sept. Theodelindam Langobardorum reginam ad repudiandam „catholicae unanimitatis“ communionem ab episcopis quibusdam perductam esse dolet. Negat contra synodum Chalcedoniam Iustiniani temporibus (i. e. in quinta synodo) actum esse quidquam. Constantium episcopum Mediolanensem commendat. Iohanne abbate atque Hippolyto notario ad eam venientibus sperat fore, ut omnis dubitatio tollatur (m. sept., ind. XII). – Quorundam ad nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 236 n. IV 4; CCSL 140, 220 n. IV 4). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 33 n. 28. Cf. J³ 2355 et J³ 2356.

2321 JE 1276

593 sept. Bonifatium episcopum Rhegiensem ne clericos officio deesse sinat hortatur (m. sept., ind. XII). – Contumelia quidem sacerdotum. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 237 n. IV 5; CCSL 140, 221 n. IV 5). – C a n . : Ivonis (?) Panorm. III c. 99; Gratiani Decr. D. 32 c. 9. – R e g . : Ital. Pont. X 18 n. 3.

2322 JE 1277

593 sept. Cypriano diacono Romano et rectori Siciliae mandat, ut tam Petronellam monacham, quae ab Agnello notario Romano, Agnelli episcopi filio, vitiata monasterium reliquerit, quam ipsum stupratorem severe puniat, neve res monasterio ab illa donatas adimi patiatur (m. sept., ind. XII). – Perlatum est ad. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 237 n. IV 6; CCSL 140, 222 n. IV 6). – C a n . : Gratiani Decr. C. XIX q. 3 c. 8. – R e g . : Ital. Pont. X 200 n. 22.

384 2323 JE 1278

Gregorius I (590–604) 593 sept. Gennadio patricio et exarcho Africae nuntiat perlatum sibi esse „plura in concilio Numidiae contra patrum tramitem atque canonum statuta committi“. Quae Columbo episcopo perquirenda se commisisse (J³ 2289). Hortatur, „ut in cunctis, quae ad ecclesiasticam correptionem pertinent“, eum adiuvet (m. sept., ind. XII). – Satis credimus religiosam. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 238 n. IV 7; CCSL 140, 223 n. IV 7).

2324 JE 1279

593 sept. Ianuario episcopo Caralitano Theodosiam religiosam feminam ex voluntate Stephani (viri magnifici) mariti defuncti monasterium condere cupientem commendat. Annuit, ut non in praedio Piscenas a coniuge constituto, quod iuris alieni sit, sed in domo iuris sui Caralis ancillarum monasterium construat (m. sept., ind. XII). – Theodosia religiosa femina. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 239 n. IV 8; CCSL 140, 224 n. IV 8). – R e g . : Ital. Pont. X 397 n. 9.

2325 JE 1280

593 sept. Ianuario episcopo Caralitano mandat, ut ex Stephani viri magnifici testamento, quamvis moram faciat honesta femina Theodosia haeres, monasterium construendum curet (m. sept., ind. XII). – Nos quidem arbitramur. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 242 n. IV 10; CCSL 140, 227 n. IV 10). – C a n . : Comp. prima III tit. 22 c. 12; Lib. extra III tit. 26 c. 3. – R e g . : Ital. Pont. X 397 n. 10. Haec epistola, quamquam sub eodem mense in registro recepta est, vix cum J³ 2323 uno eodemque tempore scripta esse potest. Gregorium relatione nova allata hanc epistolam prius quidem compositam, qua Ianuario episcopo eadem mandata directa esse videntur ac J³ 2324 non iam misisse sed, aliam (scil. J³ 2324) in eius locum subrogasse suspicatus est Ewald in JE 1280 et in MGH Epp. 1, 239 n. IV 8 adn.

2326 JE 1281

593 sept. Ianuario episcopo Caralitano scribit de parthenonum disciplina; de concilio bis in anno celebrando; de Iudaeorum servis, qui ad ecclesias confugerint, in libertatem vindicandis; de baptizatis infantibus a presbyteris in pectore, ab episcopis in fronte ungendis; de monasterio ex Petri defuncti voluntate construendo (m. sept., ind. XII). – Satis quidem te. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 240 n. IV 9; CCSL 140, 225 n. IV 9). – C a n . : Burchardi Decr. IV c. 70; Ivonis Decr. I c. 264 et VII c. 123 et XIII c. 102; Ivonis (?) Panorm. I c. 117; Gratiani Decr. D. 54 c. 16 et C. XVI q. 1 c. 14 et C. XXVII q. 1 c. 28 et Gratiani Decr. de cons. D. 4 c. 120. – R e g . : Ital. Pont. X 398 n. 11; Simonsohn Apostolic See 9 n. 11.

2327 JE 1282

593 sept. Maximiano episcopo Syracusano scribit morem antiquum in novis quoque ecclesiarum reditibus distribuendis esse servandum; clericos, nisi posito clericatu, monasteriis abbates praeficiendos non esse; defuncto vel deiecto episcopo inventarium rerum ecclesiasticarum faciendum, „nec sicut antea fieri dicebatur, species quaedam aut aliud quodlibet de rebus ecclesiae, quasi pro faciendi inventarii labore, tollatur“; visitatores ecclesiarum eorumque clericos praemiis donandos; virginem minorem annis sexaginta abbatissam non esse creandam (m. sept., ind. XII). – Olim quidem fraternitati. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 243 n. IV 11; CCSL 140, 228 n. IV 11). – C a n . : Anselmi Coll. can. V c. 61 et VII c. 163; Deusdedit Coll. can. I c. 234 et III c. 87; Bonizonis Liber VI c. 29; Gratiani Decr. C. XII q. 2 c. 29 et c. 45 etiam C. XVI q. 1 c. 38 et C. XX q. 1 c. 12. – R e g . : Ital. Pont. X 304 n. 15.

Gregorius I (590–604) 2328 JE 1283

385

593 oct. Maximiano episcopo Syracusano mandat, ut puniat hominem quendam „de possessione Messanensis ecclesiae de fontibus“, qui puellam portitori huius epistolae in matrimonium datam alteri venumdederit (m. oct., ind. XII). – Tanta nobis subinde. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 245 n. IV 12; CCSL 140, 230 n. IV 12). – R e g . : Ital. Pont. X 305 n. 16.

2329 JE 1284

593 oct. Clementio episcopo primati Bizaceno scribit de restituendo Adeodato presbytero, praesentium latore, quem Quintianus episcopus propter valetudinem loco moverit (m. oct., ind. XII). – Praesentium latoris Adeodati. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 246 n. IV 13; CCSL 140, 231 n. IV 13). – C a n . : Gratiani Decr. C. VII q. 1 c. 3. Gratiani Decr. correctores hanc epistolam cum sequente confundentes perperam „Maximiniano episcopo Syracusano“ inscribunt.

2330 JE 1285

593 oct. Maximianum episcopum Syracusanum rogat, ut diaconatum vel diaconatus commoda Felici diacono, praesentium latori, tribuat, qui cum Istricis synodi Constantinopolitanae adversariis favisset, peccatum Romae correxerit (m. oct., ind. XII). – Praesentium lator Felix. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 247 n. IV 14; CCSL 140, 232 n. IV 14). – R e g . : Ital. Pont. X 305 n. 17.

2331 JE 1286

593 oct. Cypriano diacono rectori Siciliae mandat, ut vasa sacra a fugientibus sacerdotibus Italis in Siciliam ablata dispersaque colligi iubeat (m. oct., ind. XII). – Pervenit ad nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 248 n. IV 15; CCSL 140, 233 n. IV 15). – R e g . : Ital. Pont. X 200 n. 23.

2332 JE 1287

593 nov. Universis episcopis Dalmatiae saecularium rerum nimis studiosis interdicit, ne Salonitanae ecclesiae episcopum iniussu suo consecrent. Si Honoratus diaconus indignus ostendatur, „de vita moribusque eius, qui electus fuerit“, sibi renuntiari vult. Permittit tamen, ut, quem omnes elegerint, consecrent, excepto Maximo, quem, nisi ambitum ponat, qua adhuc usus sit, dignitate privari iubet (m. nov., ind. XII). – Oportuerat quidem fraternitatem. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 248 n. IV 16; CCSL 140, 234 n. IV 16).

2333 JE 1288

593 dec. Felici episcopo Sipontino praecipit, ut quibus Tribunus clericus redemptus sit, solidos duodecim redemptori eius ex ecclesiae pecuniis restituat (m. dec., ind. XII). – Qualiter succurrendum sit. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 250 n. IV 17; CCSL 140, 235 n. IV 17). – R e g . : Ital. Pont. IX 234 n. 6.

* 2334 JE I 161

(593 ex.) Roma In Romana urbe dialogos de vita et miraculis patrum Italicorum componit. L a u d . i n : Gregor. I Dialogi I praefatio (FSI 57, 1). De tempore Dialogorum compositionis cf. etiam J³ 2292.

386 2335 JE 1290

Gregorius I (590–604) 594 mart. Mauro abbati scribit ecclesiam s. Pancratii Romanam (in Via Aurelia sitam) presbyteris ademptam esse et datam fratribus monasterii (s. Victoris et s. Bonifatii) cum ecclesia cohaerentis; cui monasterio Maurum praeponit (m. mart., ind. XII). – Ecclesiarum cura quae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 252 n. IV 18; CCSL 140, 236 n. IV 18). – R e g . : Ital. Pont. I 177 n. 1. De hac notarum temporis varietate cf. Ewald Studien 571sq.

2336 JE 1291

594 mart. Leoni acolytho tuenda mandat sarta tecta ecclesiae s. Agathae in Subura (Romae), quondam speluncae pravitatis haereticae, nunc ad catholicam fidem reductae (m. mart., ind. XII). – Locorum venerabilium cura. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 253 n. IV 19; CCSL 140, 237 n. IV 19). – R e g . : Ital. Pont. I 64 n. 2.

2337 JE 1292

594 apr. Maximo praesumtori Salonitano et eius ordinatoribus, donec eum vera, non „surrepta vel simulata, piissimorum principum iussione“ ordinatum esse constiterit, sacris interdicit (m. apr., ind. XII). – Licet cetera cuiuspiam. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 254 n. IV 20; CCSL 140, 238 n. IV 20).

* 2338

(594 ante mai.) Gregorio scribunt Felix episcopus (Sardiniae) et Cyriacus servus Dei ab eo in Sardiniam transmissi de variis causis in illa insula emergentibus. L a u d . i n : J³ 2344. – R e g . : Ital. Pont. X 374 n. *6. Cf. etiam J³ 2342.

† 2339 JE †1239

594 mai. 26 Monasterio s. Medardi Suessionensi rogatu „regum Brunechildis ac nepotis eius Theodorici“ privilegia exquisita concedit (Petrus S.R.E. [notarius] scripsit et sigillavit. Dat. VII kal. iun. a. inc. 594, ind. XI.). – Quando ad ea; Quando catholicorum regum. E d . : Migne PL 77, 1330. Cum subscriptionibus papae et 30 episcopis. De traditione cf. PUU Frankreich NF 4, 26 et 47. Laud. et in privilegio Alexandri III (JL 12507), cf. etiam Böhmer/Zimmermann n. 1084. Olim ad a. 593 mai. 27. „VII kal. iun. a. inc. 594, ind. XI“ leg. ap. Migne PL.

2340 JE 1293

594 mai. Venantio episcopo Lunensi scribit, ne Iudaeis mancipia christiana habere liceat. Hi vero, qui in possessionibus eorum sint, ad colenda, quae consueverint, rura permaneant, et „cuncta, quae de colonis vel originariis iura praecipiunt, peragant“ (m. mai., ind. XII). – Multorum ad nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 255 n. IV 21; CCSL 140, 239 n. IV 21). – R e g . : Simonsohn Apostolic See 10 n. 12; Ital. Pont. VI/2 374 n. 1.

2341 JE 1294

594 mai. Constantio episcopo Mediolanensi mandat, ut Venantium episcopum Lunensem, epistolae huius latorem, in prolapsa cleri Lunensis disciplina restituenda adiuvet (m. mai., ind. XII). – Quorundam de Lunensium.

Gregorius I (590–604)

387

E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 256 n. IV 22; CCSL 140, 240 n. IV 22). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 34 n. 29. Cf. etiam Ital. Pont. VI/1 239 n. 1 adn.

2342 JE 1295

594 mai. Nobiles ac possessores Sardiniae insulae hortatur, ut rusticos ab idololatria revocent Felicemque episcopum (Portuensem?) et Cyriacum servum Dei hoc in opere adiuvent (m. mai., ind. XII). – Fratris et coepiscopi. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 257 n. IV 23; CCSL 140, 241 n. IV 23). – R e g . : Ital. Pont. X 374 n. 7. De Felice episcopo cf. Saba Il pontificato I 15.

2343 JE 1296

594 mai. Ianuarium episcopum (Caralitanum) monet, ut rationes a xenodochis exigat. Epiphanium presbyterum, latorem praesentium, obiectis criminibus absolutum nuntiat. Addit Paulum clericum coercendum esse; gratis clericos et ordinandos et connubio iungendos virginesque velandas; conventus et patrocinia laicorum a clericis cavenda (m. mai., ind. XII). – Oportebat quidem fraternitatem. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 258 n. IV 24; CCSL 140, 242 n. IV 24). – C a n . : Gratiani Decr. C. V q. 6 c. 4 et C. XXVII q. 1 c. 29. – R e g . : Ital. Pont. X 398 n. 12.

2344 JE 1297

594 mai. Zabardae duci Sardiniae gratulatur, quod, ut Felix episcopus (Portuensis?) et Cyriacus servus Dei sibi significaverint (J³ *2338), eo pacto cum Barbaricinis pacem facturus sit, ut christiani fiant. Addit haec: „Dona vestra … citius serenissimis principibus innotesco“ (m. mai., ind. XII). – Scriptis fratris et. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 260 n. IV 25; CCSL 140, 244 n. IV 25). – R e g . : Ital. Pont. X 374 n. 8. De Felice episcopo cf. Saba Il pontificato I 14sq.

2345 JE 1298

594 mai. Ianuario episcopo Caralitano mandat, ut clericorum disciplinam severius moderet paganosque ecclesiae rusticos ad christianam fidem traducat. Praecipit, qui post acceptum sacrum ordinem lapsus in peccatum carnis fuerit, „sacro ordine ita careat, ut ad altaris ministerium ulterius non accedat“. Concedit, ut ubi episcopi desint presbyteri etiam „in frontibus baptizandos chrismate“ tangant (m. mai., ind. XII). – Fratris et coepiscopi. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 260 n. IV 26; CCSL 140, 244 n. IV 26). – C a n . : Anselmi Coll. can. VII c. 111 et VII c. 127 atque VIII c. 19; Deusdedit Coll. can. II c. 79; Bonizonis Liber V c. 42; Ivonis Decr. VI c. 78; Ivonis (?) Panorm. III c. 133; Coll. duorum libr. I c. 355; Gratiani Decr. D. 50 c. 9 et D. 81 c. 29 et D. 95 c. 1 et C. XXIII q. 6 c. 4. – R e g . : Ital. Pont. X 398 n. 13. Fragmenta quoque leguntur in Iohannis diac. Vita Gregorii II c. 47 (Migne PL 75, 107).

2346 JE 1299

594 mai. Hospitoni duci Barbaricinorum Felicem episcopum (Sardiniae) et Cyriacum servum Dei missos ad Barbaricinos idololatras christianae fidei conciliandos commendat (m. mai., ind. XII). – Cum de gente. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 261 n. IV 27; CCSL 140, 246 n. IV 27); Usai L'Ogliastra 48. – R e g . : Ital. Pont. X 375 n. 9.

2347 JE 1300

594 iun. Candido defensori mandat, ut Albino caeco Martini coloni defuncti filio duos tremisses quotannis tribuat (m. iun., ind. XII). – Necessitatem patientibus pontificale. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 262 n. IV 28; CCSL 140, 247 n. IV 28).

388 2348 JE 1301

Gregorius I (590–604) 594 iun. Ianuario episcopo Caralitano mandat, ut Fausianae quondam episcopali ecclesiae ad evellendas paganitatis reliquias episcopum praeficiat (m. iun., ind. XII). – Pervenit ad nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 263 n. IV 29; CCSL 140, 247 n. IV 29). – R e g . : Ital. Pont. X 399 n. 14.

2349 JE 1302

594 iun. Constantinae augustae, quod in nova ecclesia Constantinopolitana collocetur s. Pauli caput postulanti, respondet corpora ss. Petri et Pauli tantis coruscare „miraculis atque terroribus, ut neque ad orandum sine magno illic timore possit accedi“. Ceterum moris esse Romanorum, ut reliquias petentibus non ipsa corpora, sed ,brandea' corporibus apposita mittantur. Catenarum s. Pauli partem promittit, „si tamen“ inquit „hanc tollere limando praevaluero“ (m. iun., ind. XII). – Serenitas vestrae pietatis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 263 n. IV 30; CCSL 140, 248 n. IV 30).

2350 JE 1303

594 iul. Anthemio subdiacono (rectori patrimonii Campaniae) mandat, ut tribus Iudaeis ad christianam fidem conversis a tertia decima succedente indictione quotannis solidos tribuat (m. iul., ind. XII). – Eis quos de. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 266 n. IV 31; CCSL 140, 251 n. IV 31). – R e g . : Simonsohn Apostolic See 10 n. 13; Ital. Pont. VIII 74 n. 19.

2351 JE 1304

594 iul. Pantaleonem praefectum praetorio Africae ad comprimendos Donatistas hortatur. Paulum episcopum omni festinatione Romam mitti iubet (m. iul., ind. XII). – Haereticorum nefandissimam pravitatem. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 267 n. IV 32; CCSL 140, 251 n. IV 32).

2352 JE 1305

594 iul. Victorem et Columbum episcopos Africanos monet, ut ad deminuendam Donatistarum haeresim in dies ingravescentem concilium convocent. Eadem de re ipse deliberare vult cum Paulo episcopo Romam ad sese propere mittendo (m. iul., ind. XII). – Qualiter neglectus inter. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 270 n. IV 35; CCSL 140, 255 n. IV 35).

2353 JE 1306

594 iul. Leonem episcopum Cathanensem monet, ne subdiaconos cum uxoribus concubare patiatur. Honoratam Speciosi subdiaconi viduam ob secundas nuptias in monasterium inique relegatam marito restitui iubet (m. iul., ind. XII). – Multorum relatione comperimus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 269 n. IV 34; CCSL 140, 254 n. IV 34). – C a n . : Anselmi Coll. can. VII c. 129; Gratiani Decr. D. 32 c. 2 et C. XXVII q. 2 c. 20. – R e g . : Ital. Pont. X 287 n. 6.

2354 JE 1307

594 iul. Maximiano episcopo (Syracusano) mandat, ut Euplo filio Eusanii episcopi Agrigentini, praesentium portitori, privata bona et paterna et materna reddi iubeat (m. iul., ind. XII). – Euplus praesentium portitor; (Eupolus presentium portator). E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 271 n. IV 36; CCSL 140, 256 n. IV 36). – C a n . : Comp. prima III tit. 23 c. 3. – R e g . : Ital. Pont. X 305 n. 18. De trad. can. cf. Deeters Bambergensisgruppe n. 20A, 13.

Gregorius I (590–604) 2355 JE 1308

389

594 iul. Theodelindae reginae Langobardorum scribit, ut in priori epistola (J³ 2320). Dolet, quod a communione catholicorum se suspenderit. Constantium episcopum (Mediolanensem) commendat (m. iul., ind. XII). – Quorundam ad nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 268 n. IV 33 et 352 n. V 52; CCSL 140, 252 n. IV 33 et 346 n. V 52). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 34 n. 30. Omittit hac in epistola synodi quintae (Constantinopolitanae) mentionem et ad calcem de Iohanne et Hippolyto tacet. Scribit fusius de veneratione quattuor synodorum. Hoc novum exemplum epistolae ad Theodelindam scriptae registrum duobus in locis recepit, quorum prior locus tempori magis convenit, cf. J³ 2356.

2356 JE 1309

594 iul. Constantio episcopo Mediolanensi respondet, ne episcopo et civibus Brixiae, quod postulaverint, mittat scriptum iureiurandum de tribus capitulis non damnatis; neve quidquam scribat, nisi de synodi Chalcedoniae et fide servanda et adversariis damnandis. Iohannem episcopum Ravennatem inter missarum solemnia negat ab eo nominandum esse, nisi eius nomen soleat ab illo invicem pronuntiari. Laudat eum, quod suam ad Theodelindam reginam epistolam (J³ 2355), ne quintae synodi mentione illius animus offenderetur, retinuerit. Addit de nova ad eandem epistola (J³ 2371); de Ursicino, qui contra Iohannem episcopum scripserit, compescendo; de Fortunato, quibus adhuc fruitus sit, commodis non privando; de domno Dynamio (patricio Galliarum), cui, „si omnipotenti Deo placuerit“, per hominem eius epistolas transmitteret (m. iul., ind. XII). – Scriptis sanctitatis vestrae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 272 n. IV 37; CCSL 140, 257 n. IV 37). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 34 n. 31.

2357 JE 1310

594 iul. Marcello scholastico petenti Maximo (praesumtori Salonitano) veniam non posse dari respondet (m. iul., ind. XII). – Gloriae vestrae caritas. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 274 n. IV 38; CCSL 140, 259 n. IV 38).

* 2358 JE *1303a

(594 iul.) Gennadio patricio Africae scribit, ut Paulo episcopo Romam venire desideranti contra Donatistas auxilium praebeat. L a u d . i n : J³ 2519.

† 2359

594 iul. Honorato presbytero atque abbati (monasterii s. Benedicti Casinensis) scribit laudans et confirmans in generali synodo regulam, quam ipse s. Benedictus manu propria scripsit; confirmat XII monasteria, quae ipse construxit, et chartulam Tertulli patricii de Tusculano et Sublacu Iuliano (Scr. p. m. Benedicti scrin. S.R.E. m. iul., ind. XII, pont. Gregorii in sacr. sede b. Petri a. IV). – Legi regulam quam. E d . : Sandoval Primera parte 22. – R e g . : Ital. Pont. VIII 116 n. †7. Excerptum ex privilegio spurio Gregorii I pro Honorato abbate Sublacensi (J³ †2487). Aliud brevius compendium edidit Laurentius in prooemio Chron. Casinen. coenobii (MGH SS 34, 3).

* 2360

(594 aug.) Episcopo cuidam visitationem ecclesiae Ortonensis, antistitis obitu destitutae, delegat, eique dat in mandatis, ut nihil de reditu, ornatu, ministeriisque a quoquam usurpari patiatur. L a u d . i n : J³ 2361. – R e g . : Ital. Pont. IV 276 n. *2.

390 2361 JE 1311

Gregorius I (590–604) 594 aug. Clero, ordini, plebi Ortonensi visitationem ecclesiae post (Blandi) episcopi mortem cuidam episcopo demandatam esse nuntiat (m. aug., ind. XII). – Vestri antistitis obitum. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 275 n. IV 39; CCSL 140, 260 n. IV 39). – R e g . : Ital. Pont. IV 276 n. 3. De nomine visitatoris ab anterioribus editoribus „Barbari“, ab aliis „Iohannis“ suppleto cf. Ital. Pont. et Norberg Studia II 8. Cf. J³ *2360.

2362 JE 1312

594 aug. Valentino (al. Venantio) abbati sub poena praecipit, ne mulieres monasterium ingredi, neve monachos eas „commatres sibi facere“ patiatur (m. aug., ind. XII). – Pervenit ad nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 276 n. IV 40; CCSL 140, 261 n. IV 40).

2363 JE 1313

594 aug. Bonifatium virum magnificum Africae Romam evocat, ut iam coram de fide rationem reddat. Participes dubitationis monet, si venire velint, ne coercitionis metu angantur (m. aug., ind. XII). – Si ita ut. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 277 n. IV 41; CCSL 140, 262 n. IV 41).

2364 JE 1314

594 aug. Maximiniano episcopo Syracusano mandat, ut Bacaudae episcopo (Formiensi) nec presbyterum nec diaconos habenti clericos eius in Sicilia ad sacros ordines promotos remittat (m. aug., ind. XII). – Indicavit nobis Bacauda. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 278 n. IV 42; CCSL 140, 263 n. IV 42). – R e g . : Ital. Pont. VIII 90 n. 3.

2365 JE 1315

594 aug. Fantino defensori (Romano) solidos sexaginta per notarium eius mittit ad latoris praesentium, Cosmae Syri, creditores, quibus solidos centum quinquaginta debeat, absolvendos (m. aug., ind. XII). – Lator praesentium Cosmas. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 278 n. IV 43; CCSL 140, 263 n. IV 43). – C a n . : Comp. prima III tit. 17 c. 2; Lib. extra III tit. 21 c. 2. – R e g . : Ital. Pont. X 215 n. 2. Laud. et in Iohannis diac. Vita Gregorii II c. 55 (Migne PL 75, 115).

2366 JE 1316

594 aug. Rusticianam patriciam reprehendit, quod ad Sinam montem profecta nimia festinatione Constantinopolim redierit. Appionem et Eusebiam eorumque filias salutat. Nutricem suam commendat (m. aug., ind. XII). – Excellentiae vestrae scripta. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 279 n. IV 44; CCSL 140, 264 n. IV 44).

2367 JE 1317

594 sept. Iohanni episcopo Ravennati praecipit, ne clericos monasteriis praeponat (m. sept., ind. XIII). – Pervenit ad me. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 281 n. V 1; CCSL 140, 266 n. V 1). – C a n . : Gratiani Decr. C. XVI q. 1 c. 2 et C. XVIII q. 2 c. 26. – R e g . : Ital. Pont. V 25 n. 30.

2368 JE 1318

594 sept. Felici episcopo (Sardiniae) et Cyriaco abbati monasterium a Theodosia religiosa femina conditum, quod a Ianuario episcopo Caralitano iniuriis affectum esse dicatur, commendat. Hortatur, ut Musicus abbas Agilitanus in monachos suos, quos

Gregorius I (590–604)

391

illic ordinare coeperat, summopere vacare festinet (m. sept., ind. XIII). – Querelam Theodosiae religiosae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 282 n. V 2; CCSL 140, 267 n. V 2). – R e g . : Ital. Pont. X 410 n. 7. Cf. J³ 2324 et J³ 2325.

2369 JE 1319

594 sept. Dominici episcopi (Carthaginiensis) in coercendis haereticis studium, de quo Prosper, praesentium lator, responsalis eius retulerat, laudat. Improbat vero severiorem illam synodi sententiam, ut, qui haereticorum investigationem neglexerint, „substantiarum dignitatumque privatione“ plecterentur (m. sept., ind. XIII). – Veniens ad nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 282 n. V 3; CCSL 140, 268 n. V 3). – R e g . : Dölger/Müller Reg. I/1 n. 116.

2370 JE 1320

594 sept. Victori episcopo Panormitano scribit, ut Gregorius, lator praesentium, monasterii s. Theodori abbas et presbyter diutinam poenitentiam Romae perpessus restituatur; sed praepositus ei ab Urbico „monasterii mei“ (ut dicit Gregorius papa) praeposito aliquis de servis Dei detur, ut quod istius incuria negligatur, illius sollicitudine servetur. Marcia (al. Martia) sanctimonialis in monasterium s. Martini (de Scalis), ex quo in alterum migraverit, revocetur. Victoria alienatarum monasterii rerum accusata Fantino defensori examinanda tradatur. Anastasius medicus monasterium virginum ingredi vetetur (m. sept., ind. XIII). – Latorem praesentium Gregorium. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 284 n. V 4; CCSL 140, 269 n. V 4). – R e g . : Ital. Pont. X 225 n. 4.

2371 JE 1321

594 sept. Venantio episcopo Lunensi mandat, ut in Gorgonam insulam vectus Saturninum expresbyterum, si post lapsum procurare sacra pergat, excommunicet (m. sept., ind. XIII). – Accedens ad Gorgonam. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 285 n. V 5; CCSL 140, 270 n. V 5). – R e g . : Ital. Pont. VI/2 375 n. 3.

2372 JE 1322

594 sept.–oct. Sabiniano diacono apud Constantinopolim significat a Maximo praevaricatore (Salonitano) contra imperatoris praecepta ab hominibus Romani patricii praemiis corruptis ordinato litteras suas, quibus illi sacris interdixisset, publice scissas esse. „Quod ego“ inquit, „qualiter patiar, scis, qui ante paratior sum mori, quam b. Petri ecclesiam meis diebus degenerari“. Malchum episcopum in custodia pro solidis occisum esse negat. Mandat haec: „De qua re unum est, quod breviter suggeras serenissimis domnis nostris, quia, si ego servus eorum in morte Langobardorum me miscere voluissem, hodie Langobardorum gens nec regem, nec duces, nec comites haberet atque in summa confusione esset divisa. Sed quia Deum timeo, in morte cuiuslibet hominis me miscere formido“. De Malcho nuntiat, quod in domo Bonifatii notarii cum prandidisset subita morte exstinctus sit. Quaedam ad Romanum patricium de Felice et de Catello palatino, qui quantum Virigantinus dicat, substantiam eius male exterminet, mandata adicit (m. sept.–oct., ind. XIII). – De causa Maximi. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 285 n. V 6; CCSL 140, 271 n. V 6). – R e g . : Dölger/Müller Reg. I/1 n. 117. Cf. etiam Pauli diac. Hist. Lang. IV c. 29 (MGH SS rer. Lang. 126).

392 2373 JE 1165

Gregorius I (590–604) 594 oct. Universis episcopis per Illyricum significat Iohannem episcopum (Primae Iustinianae), in quem consensus omnium vestrum et serenissimi principis convenerit voluntas, a sese confirmatum, pallio donatum vicariumque sedis apostolicae constitutum esse (cf. J³ 2386). Hortatur, ut illi oboediant (m. oct., ind. XIII). – Et nobis confert. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 291 n. V 10; CCSL 140, 276 n. V 10). De tempore cf. Ewald Studien 611 (ad a. 591/592) et MGH Epp. 1, 291 n. V 10 adn.

2374 JE 1323

594 oct. Cypriano diacono et rectori patrimonii Siciliae mandat, ut Manichaeos persequatur et ad fidem revocet. Iudaeos in ecclesiae Romanae possessionibus degentes promissa onerum levatione ad christianam fidem invitet, „quia etsi ipsi minus fideliter veniunt, hi tamen, qui de eis nati fuerint, iam fidelius baptizantur“. Addit de epistola, in qua iam antea ad singulas eius questiones responderit, sed in ea, ut rusticis mutuos solidos tribuat, nihil se rescripsisse arbitratur (m. oct., ind. XIII). – De Manichaeis qui. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 288 n. V 7; CCSL 140, 273 n. V 7). – R e g . : Simonsohn Apostolic See 11 n. 14; Ital. Pont. X 201 n. 24. Laud. et in Iohannis diac. Vita Gregorii II c. 48 (Migne PL 75, 107). Cf. epistolas priores J³ 2128, J³ 2297, J³ 2322, J³ 2331.

2375 JE 1324

594 oct. Petro notario in Regio praecipit, ut Leonem archidiaconum ceterosque Myriensis ecclesiae clericos ad eligendum episcopum hortetur; quo creato supellectilem eiusdem ecclesiae a Severino episcopo Scyllacium translatam restituendam curet (m. oct., ind. XIII). – Ministeria ecclesiae Myriensis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 290 n. V 9; CCSL 140, 275 n. V 9). – R e g . : Ital. Pont. X 10 n. 5.

2376 JE 1325

594 oct. Felicem episcopum Sardicensem Iohanni Primae Iustinianae episcopo parere iubet (m. oct., ind. XIII). – Qualiter oboedientia vel. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 289 n. V 8; CCSL 140, 274 n. V 8).

2377 JE 1326

594 oct. Iohanni episcopo Ravennati concedit, ut donec subtilius res cognoscatur, litaniis sollemnibus pallio utatur, i. e. die natalitio s. Iohannis baptistae, b. Petri apostoli, b. Apollinaris martyris anniversarioque die ordinationis ipsius Iohannis episcopi (m. oct., ind. XIII). – Fraternitatem vestram valde. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 291 n. V 11; CCSL 140, 277 n. V 11). – R e g . : Ital. Pont. V 25 n. 31.

* 2378

(593–594 nov.) Petro episcopo Troecalitano Agrigentinae ecclesiae visitationis curam committit. L a u d . i n : J³ 2380. – R e g . : Ital. Pont. X 267 n. *1.

* 2379 JE *1326a

(594 nov.) Maximiano episcopo Syracusano scribit, ut quarta, quam Agrigentinae ecclesiae episcopum oportebat accipere, Petro episcopo Troecalitano a die visitationis, vel quousque illic eam gesserit, debeat applicari. L a u d . i n : J³ 2380. – R e g . : Ital. Pont. X 306 n. *20. Olim ad a. 594, cf. J³ 2380.

Gregorius I (590–604) 2380 JE 1327

393

594 nov. Petro episcopo Triocalitano (Troecalitano) quartam ecclesiae Agrigentinae reditus partem pro visitatione suscepta, ut Maximiano episcopo (Syracusano) iam scripserit, assignat (m. nov., ind. XIII). – Quoniam Agrigentinae ecclesiae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 293 n. V 12; CCSL 140, 278 n. V 12). – R e g . : Ital. Pont. X 267 n. 2. Cf. J³ *2378 et J³ *2379.

2381 JE 1328

594 nov. Gaudentium episcopum Nolanum visitatorem ecclesiae Capuanae constituit Festo episcopo Romae mortuo (m. nov., ind. XIII). – Quoniam Festus Capuanae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 293 n. V 13; CCSL 140, 279 n. V 13). – C a n . : Anselmi Coll. can. V c. 12. – R e g . : Ital. Pont. VIII 300 n. 11.

2382 JE 1329

594 nov. Clero ecclesiae Capuanae degenti Neapoli praecipit, ut Gaudentio episcopo Nolano ecclesiae Capuanae visitatori (cf. J³ 2381) oboediant (m. nov., ind. XIII). – Quoniam Festus Capuanae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 294 n. V 14; CCSL 140, 279 n. V 14). – R e g . : Ital. Pont. VIII 228 n. 1.

2383 JE 1330

594 nov. Iohannis episcopi Ravennatis ambitionem ambiguitatemque reprehendit (m. nov., ind. XIII). – Primum me hoc. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 295 n. V 15; CCSL 140, 280 n. V 15). – R e g . : Ital. Pont. V 25 n. 32. De alia epistola, quam collectiones perperam a Gregorio I Iohanni directam dicunt, cf. J³ †3097.

2384 JE 1331

594 nov. Venantii episcopi Lunensis industriam laudat, valetudinem dolet. Diaconum et abbatem de Portu Veneris, qui peccaverit, ad sacrum ordinem revocari vetat, subdiaconosque lapsos loco moveri iubet. Neque Saturnino expresbytero sacra umquam procurare liceat; cui tamen monasteriorum in Gorgona et Capraria insulis curam demandat. Vestem mulieri baptizandae codicemque regulae pastoralis Columbo presbytero mittit (m. nov., ind. XIII). – Relectae textus quam. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 298 n. V 17; CCSL 140, 284 n. V 17). – R e g . : Ital. Pont. VI/2 375 n. 4.

2385 JE 1332

594 nov. Constantio episcopo Mediolanensi respondet Amandinum presbyteratu abbatiaque privatum non esse restituendum; Vitalianum expresbyterum in Siciliam relegatum iri; Iobinum quondam diaconum et abbatem de Portu Veneris cum tribus subdiaconis lapsis removeri iussum esse. De Saturnino expresbytero addit. Monet, ne ira utatur in Iohanne notario coercendo. Fortunati causam se iudicaturum scribit (m. nov., ind. XIII). – Si lapsis ad. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 299 n. V 18; CCSL 140, 285 n. V 18). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 34 n. 32.

2386 JE 1164

594 nov. Iohanni Primae Iustinianae Illyrici episcopo totius concilii et „serenissimi principis“ assensu electo (cf. J³ 2373) gratulatur, pallium mittit, vices suas tribuit. Xenia, quae responsales eius ad s. Petrum detulerint, ibi repelli posse negat (m. nov., ind. XIII). – Manifestum bonitatis esse.

394

Gregorius I (590–604) E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 296 n. V 16; CCSL 140, 282 n. V 16). Olim ad a. 591, de tempore cf. Ewald Studien 611 (ad a. 591/592).

* 2387

(594 nov.) Gregorio Cyprianus diaconus de Maximiani (episcopi Syracusani) obitu m. nov. scribit. L a u d . i n : J³ 2394. – R e g . : Ital. Pont. X 201 n. * 25.

2388 JE 1333

594 dec. Romanum exarchum per Italiam, residentem Ravennae hortatur, ne aut Speciosum presbyterum, qui a Iohanne episcopo (Ravennate) in monasterium relegatus excesserit, aut sanctimoniales monasterio egressas tueatur (m. dec., ind. XIII). – Apud excellentiam vestram. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 301 n. V 19; CCSL 140, 287 n. V 19). – R e g . : Ital. Pont. V 3 n. 6.

* 2389

(594) Gregorio Iohannes episcopus Constantinopolitanus acta synodalia et codicem haereticum Athanasii mittit. R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 196 n. 267.

2390 JE 1335

595 febr. 10 Castorio notario mandat, ut clerum et populum Ravennatem de digno successore in Iohannis episcopi defuncti locum eligendo moneat. Electione facta „quinque de prioribus presbyteris et quinque de praecedentibus“ diaconis ad se mitti iubet (d. X m. febr., ind. XIII). – Nimis nos Iohannis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 304 n. V 24; CCSL 140, 291 n. V 24). – R e g . : Ital. Pont. V 74 n. 1. Hanc epistolam una cum J³ 2391 et J³ 2392 transmissam esse patet.

2391 JE 1336

595 febr. (10) Severo episcopo Ficocliensi (al. Ficuclino) ecclesiae Ravennatis visitationem post Iohannis episcopi (Ravennati) mortem delegat (d. [X] m. febr., ind. XIII). – Obitum Iohannis antistitis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 303 n. V 21; CCSL 140, 289 n. V 21). – R e g . : Ital. Pont. V 26 n. 34. Hanc epistolam una cum J³ 2390 et J³ 2392 transmissam esse patet.

2392 JE 1337

595 febr. (10) Clero, ordini et plebi Ravennati praecipit, ut visitatori (Severo episcopo Ficocliensi) obtemperent (d. [X] m. febr., ind. XIII). – Vestri antistitis obitum. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 303 n. V 22; CCSL 140, 290 n. V 22). – R e g . : Ital. Pont. V 87 n. 4. Hanc epistolam una cum J³ 2390 et J³ 2391 transmissam esse patet.

2393 JE 1338

595 febr. Castorio notario suo mandat, ut de episcopi Pisaurensis moribus quaestionem habeat; Adeodati defuncti civis Pisaurensis voluntatem tueatur; Valerianum monachum in monasterio b. Iohannis in Classe manere iubeat (m. febr., ind. XIII). – Quaedam ad nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 305 n. V 25; CCSL 140, 292 n. V 25). – R e g . : Ital. Pont. IV 179 n. 2; Ital. Pont. V 74 n. 2.

Gregorius I (590–604) 2394 JE 1339

395

595 febr. Cypriano diacono (rectori Siciliae) scribit litteras eius de Maximiani episcopi Syracusani obitu iam m. nov. sibi redditas esse. Successorem ut eligendum curet, mandat. Traiano presbytero a maxima parte desiderato non favet. Iohannem ecclesiae Cathanensis archidiaconum eligi cupit (m. febr., ind. XIII). – Amarissimas dilectionis tuae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 302 n. V 20; CCSL 140, 288 n. V 20). – R e g . : Ital. Pont. X 201 n. 26. Cf. J³ *2387.

2395 JE 1340

595 febr. Cypriano diacono (rectori Siciliae) mandat, ut inquirat, ne Theodori defuncti episcopi (Lilybaetani) testamento ecclesiae res minuantur. Clerum populumque ad eligendum successorem hortetur (m. febr., ind. XIII). – Obitum Theodori episcopi. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 304 n. V 23; CCSL 140, 290 n. V 23). – C a n . : Gratiani Decr. C. XII q. 5 c. 2. – R e g . : Ital. Pont. X 201 n. 27.

2396 JE 1341

595 febr. Vincomalum ecclesiae defensorem nominat (Scr. p. m. Paterii not. m. febr., ind. XIII). – Ecclesiasticae utilitatis intuitu. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 307 n. V 26; CCSL 140, 293 n. V 26). – R e g . : Ital. Pont. I 16 n. 1.

2397 JE 1342

595 mart. 2 Iuliano scriboni de Maximo (Salonitano), ubi ad se venerit, iuste iudicatum iri affirmat (d. II m. mart., ind. XIII). – Si saecularibus officiis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 309 n. V 29; CCSL 140, 295 n. V 29).

2398 JE 1343

595 mart. 12 Mauricio imperatori, qui triginta auri libras sacerdotibus egenisque miserit, persolvit gratias. Militum murmurationem stipendio per Busam scribonem dato sedatam esse nuntiat (d. XII m. mart., ind. XIII). – Dominorum pietas quae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 310 n. V 30; CCSL 140, 296 n. V 30). – R e g . : Dölger/Müller Reg. I/1 n. 118.

2399 JE 1344

595 mart. Gaudentio episcopo Nolano mandat, ut clericis Capuanis Neapoli degentibus quartam Capuanae ecclesiae reditus partem impertiatur Rusticoque archidiacono ablatos per Festum quondam episcopum (Capuanum) solidos decem restituat (m. mart., ind. XIII). – Qui ecclesiasticis famulantur. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 307 n. V 27; CCSL 140, 294 n. V 27). – R e g . : Ital. Pont. VIII 300 n. 12.

2400 JE 1345

595 mart. Cypriano diacono (rectori Siciliae) mandat, ut Ciceronem monachum poenitentiae damnatum Benenato episcopo Misenati ecclesiae suae famulum reposcenti reddat (m. mart., ind. XIII). – Benenatus frater et. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 308 n. V 28; CCSL 140, 295 n. V 28). – R e g . : Ital. Pont. X 202 n. 28.

2401 JE 1346

595 apr. 15 Conductores massarum sive fundorum per Galliam hortatur, ut Arigio patricio viro glorioso, donec aliquis a latere suo „cum litteris commendatitiis ad excellen-

396

Gregorius I (590–604) tissimum regem“ advenerit, pareant (d. XV m. apr., ind. XIII). – Quamvis inter medias. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 311 n. V 31; CCSL 140, 298 n. V 31).

2402 JE 1347

595 apr. 20 Cypriano diacono, (rectori Siciliae) mandat, ut quosdam clericos Syracusanos ,cantermae' noxios, a Maximiano episcopo (Syracusano) in custodiam missos severe puniat Archelaique medici possessiones tueatur (d. XX m. apr., ind. XIII). – Vir sanctissimus Maximianus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 312 n. V 32; CCSL 140, 299 n. V 32). – R e g . : Ital. Pont. X 202 n. 29.

2403 JE 1348

595 mai. Cypriano diacono (rectori patrimonii Siciliae) praecipit, ut Theodosio monasterii s. Martini abbati monachos tres in Sicilia morantes mancipiaque quaedam ab ecclesiae Romanae hominibus inique detenta restituat (m. mai., ind. XIII). – Pervenit ad nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 314 n. V 33; CCSL 140, 300 n. V 33). – R e g . : Ital. Pont. VIII 455 n. 3.

2404 JE 1349

595 mai. Severo scholastico exarchi significat Agilulfum Langobardorum regem generalem pacem facere non recusare, „si tamen ei domnus patricius iudicium esse voluerit“. Mandat igitur, ut exarcho persuadeat, ne per eum pax renui, quod non expedit, videatur. „Si enim“ inquit „consentire noluerit, nobiscum quidem specialem pacem facere repromittit; sed scimus, quia et diversae insulae et loca sunt alia procul dubio peritura“ (m. mai., ind. XIII). – Qui assistunt iudicibus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 314 n. V 34; CCSL 140, 301 n. V 34). – R e g . : Ital. Pont. V 4 n. 7.

2405 JE 1350

595 mai. Heliae presbytero et abbati provinciae Isauriae, qui Romam non adierit, ignoscit. Evangelia solidosque septuaginta duos mittit. Epiphanium filium eius diaconum factum sed Romae retentum esse nuntiat (m. mai., ind. XIII). – Dulcissima sanctitatis vestrae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 315 n. V 35; CCSL 140, 302 n. V 35).

* 2406

(595 ante iun. 1) Gregorium Mauricius imperator monet, ut Iohanni episcopo Constantinopolitano reconciliatur. L a u d . i n : J³ 2410. – R e g . : Dölger/Müller Reg. I/1 n. 119.

* 2407

(595 ante iun. 1) Gregorium Mauricius imperator hortatur, ut Maximi ordinationem in episcopum Salonitanum accipiat. L a u d . i n : J³ 2410 et J³ 2474. – R e g . : Dölger/Müller Reg. I/1 n. 121.

* 2408

(595 ante iun. 1) Gregorio Sabinianus diaconus responsales scribit de causis diversis in Constantinopolitana urbe factis. L a u d . i n : J³ 2417.

Gregorius I (590–604) 2409 JE 1351

397

595 iun. 1 (Roma) Constantinae augustae queritur Sardiniam, Corsicam, Siciliam insulas per magistratus imperiales violentissimis exactionibus compilari. In Sardinia iudices ab iis, qui idolis immolent, praemia exigere; ex Corsica possessores propter nimiam exactionem ad Langobardos fugere cogi, in Sicilia Stephanum chartularium sine dictione causarum per possessiones ac domos titulos ponere. Imperatorem, ut ad levanda mala hortetur, rogat. Si imperator dicat, quod in Italiae expensas exactiones transmittantur, etsi minus tribuantur, a suo tamen imperio oppressorum lacrymas compescat (kal. iun., ind. XIII). – Cum serenissimam dominam. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 324 n. V 38; CCSL 140, 312 n. V 38). – R e g . : Ital. Pont. X 375 n. 10. In JE 1351 et JE 1352 augusta perperam „Constantia“ appellatur.

2410 JE 1352

595 iun. 1 (Roma) Constantinam augustam, ut Iohannis episcopi Constantinopolitani obnitatur superbiae, monet. (Mauricium) imperatorem non tam ut illius ambitio comprimatur, quam, ut ipse ad probandam eandem inducatur, studere dolet. De molestiis suis ita refert: „Viginti autem iam et septem annos ducimus, quod in hac urbe inter Langobardorum gladios vivimus; ... sicut in Ravennae partibus dominorum pietas apud primi exercitus Italiae saccellarium habet, qui causis supervenientibus cotidianas expensas faciat, ita et in hac urbe in causis talibus eorum saccellarius ego sum.“ Maximo episcopo Salonitano ordinationem se inscio acceptam ad imperatoris voluntatem ignoscit; quin reliqua vero illius delicta animadvertantur, effici posse negat (kal. iun., ind. XIII). – Omnipotens Deus qui. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 326 n. V 39; CCSL 140, 314 n. V 39). – R e g . : Dölger/Müller Reg. I/1 n. 119 et n. 121. In JE 1351 et JE 1352 augusta perperam „Constantia“ appellatur. Cf. J³ *2406 et J³ *2407.

2411 JE 1353

595 iun. (1) (Roma) Sebastiano episcopo Sirmiensi (Resinensi) haec de eius amico domno Romano significat: „Breviter tamen dico, quia eius in nos malitia gladios Langobardorum vicit, ita ut benigni videantur hostes, qui nos interimunt, quam reipublicae iudices, qui nos malitia sua, rapinis atque fallaciis in cogitatione consumunt“. Sebastianum, qui ecclesiam ab Anastasio patriarcha Antiocheno oblatam abnuerit, laudat, eique unam ex vacuis ecclesiis Siculis offert ([kal.] iun., ind. XIII). – Dulcissima atque suavissima. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 329 n. V 40; CCSL 140, 318 n. V 40). Eodem fere tempore ac J³ 2409, putat Weise Italien 194.

2412 JE 1354

595 iun. (1) (Roma) Eulogio Alexandrino et Anastasio Antiocheno episcopis tam Pelagii II (J³ *2057), quam suas ad Iohannem episcopum Constantinopolitanum litteras (cf. J³ 2415) mittit, eosque hortatur, ut „scripta cum universalis nominis falsitate nec dare umquam, nec suscipere“ praesumant ([kal.] iun., ind. XIII). – Cum praedicator egregius. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 331 n. V 41; CCSL 140, 320 n. V 41). De tempore cf. Weise Italien 189 et Caspar Papsttum II 367 et 461.

2413 JE 1355

595 iun. 1 (Roma) Anastasio episcopo Antiocheno restitutionem gratulatus „de Langobardorum gladiis, de iniquitatibus iudicum, de insolentia atque importunitate causarum, de cura subiectorum, de molestiis etiam corporis“ queritur (kal. iun., ind. XIII). – Gloria in excelsis.

398

Gregorius I (590–604) E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 335 n. V 42; CCSL 140, 325 n. V 42). De tempore cf. Weise Italien 189.

2414 JE 1356

595 iun. 1 (Roma) Domitiano (falso legitur Datiano) episcopo metropolitano (Melitinensi) respondet se adversis rebus afflictum ex litteris eius solatium percepisse. Sabinianum diaconum curanda vulnera sua aperturum nuntiat (kal. iun., ind. XIII). – Scripta dulcissimae et. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 337 n. V 43; CCSL 140, 328 n. V 43). Hanc epistolam 594 dec. 23 missam esse contendit Weise Italien 186.

2415 JE 1357

595 iun. 1 (Roma) Iohannem episcopum Constantinopolitanum diligenter mansueteque monet, ne universalis episcopi nomine uti pergat, quo ipsi Romani pontifices universales a synodo Chalcedonia appellati abstineant. De Iohannis et Athanasii presbyterorum causa responsum differt; „quia“ inquit „sub tantis tribulationibus circumfusus barbarorum gladiis premor, ut non dico multa tractare, sed mihi respirare vix liceat“ (kal. iun., ind. XIII). – Eo tempore quo. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 338 n. V 44; CCSL 140, 329 n. V 44). Hanc epistolam Sabiniano diacono tradendam mittit, cf. J³ 2416.

2416 JE 1358

595 iun. (1) (Roma) Sabiniano diacono Constantinopolitano mandat, ut suam epistolam (J³ 2415) „propter voluntatem imperatoris“ leniter scriptam Iohanni episcopo Constantinopolitano reddat; quem refert ad hoc usque pervenisse, „ut sub occasione presbyteri Iohannis gesta hic transmitteret, in qua se paene per omnem versum ycomenicon (i. e. οἰκουμενικόν) patriarcham nominaret“. Severiores litteras submissum iri. Calliditatem illius se perspectam habere. „Sed nos“ inquit „rectam viam tenemus nihil … metuentes. … Postquam enim defendi ab inimicorum gladiis nullo modo possumus, postquam pro amore reipublicae argentum, aurum, mancipia, vestes perdidimus, nimis ignominiosum est, ut per eos etiam fidem perdamus. In isto enim scelesto vocabulo consentire nihil est aliud quam fidem perdere“ ([kal.] iun., ind. XIII). – De causa fratris. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 344 n. V 45; CCSL 140, 337 n. V 45).

2417 JE 1359

595 iun. (1) (Roma) Mauricio imperatori stomachose rescribit, quod ipsum velut Ariulfi astutia deceptum „fatuum“ seu simplicem appellaverit, id falsum non esse. „Ego enim“ inquit „si fatuus non fuissem, ad ista toleranda, quaequae inter Langobardorum gladios hoc in loco patior, minime venissem“. Sibi, quam Nordulfo et Leoni, minorem fidem haberi dolet. „Dumque meis suggestionibus in nullo creditur, vires hostium immaniter excrescunt“. Quantula malorum consolatio ab imperatore praebeatur, indicat. Miserias suas sic enumerat: „Primum quod mihi pax sumpta est, quam cum Langobardis in Tuscia positis sine ullo reipublicae dispendio feceram. Deinde corrupta pace de Romana civitate milites ablati sunt …; et ut Perusia teneretur, Roma relicta est. Post hoc plaga gravior fuit adventus Agilulfi, ita ut oculis meis cernerem Romanos more canum in collis funibus ligatos, qui ad Franciam ducebantur venales. Et quia nos, qui intra civitatem fuimus, … manus eius evasimus, quaesitum est, unde culpabiles esse videremur, cur frumenta defuerint, quae in hac urbe diu multa servari nullatenus possunt“. Denique se „plus de venientis Iesu misericordia“, quam de imperatoris iustitia praesumere profitetur ([kal.] iun., ind. XIII). – In serenissimis iussionibus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 317 n. V 36; CCSL 140, 304 n. V 36).

Gregorius I (590–604)

399

Hanc epistolam iul. ex. vel aug. in. scriptam esse contendit Weise Italien 193 adn. 98. De tempore cf. et CCSL.

2418 JE 1360

595 iun. (1) Mauricio imperatori respondet Iohannem episcopum Constantinopolitanum, ne diutius superbum sibi nomen imponeret, clementer monitum esse. Imperiali auctoritate coerceri illum monet, quem, si in ambitione perseveraverit, a sese humiliatum iri ostendit. Inter alia sic queritur: „Ecce cuncta in Europae partibus barbarorum iuri sunt tradita, destructae urbes, eversa castra, depopulatae provinciae; nullus terram cultor inhabitat; saeviunt et dominantur cotidie in nece fidelium cultores idolorum: et tamen sacerdotes … vanitatis sibi nomina expetunt“ ([kal.] iun., ind. XIII). – Piissimus atque a. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 320 n. V 37; CCSL 140, 308 n. V 37). – R e g . : Dölger/Müller Reg. I/1 n. 119.

2419 JE 1361

595 iun. (1) Theodoro medico imperatoris de pecunia ad redimendos captivos missa gratias persolvit. Ad sacras litteras legendas hortatur. Narsetem Theodori susceptum, „quem quidem scio“ inquit „commendatum in omnibus habetis“ (cf. J³ *2314 et J³ 2315), commendat. „Unam vero anatem cum duobus parvulis anaticis“ mittit ([kal.] iun., ind. XIII). – Ago omnipotenti Deo. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 345 n. V 46; CCSL 140, 338 n. V 46).

2420 JE 1362

595 iun. 6 Castorium episcopum Ariminensem eiusque successores monasterii ss. Andreae et Thomae Ariminensis privilegia servare iubet (d. VI m. iun., ind. XIII). – Luminosus abbas monasterii. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 348 n. V 49; CCSL 140, 342 n. V 49). – R e g . : Ital. Pont. IV 168 n. 2. Cf. huius epistolae exemplar spurium, quod in plurimis registri codicibus edictum est (J³ †2424).

2421 JE 1365

595 iun. 6 Fortunato episcopo Neapolitano mandat, ut monasterium ab Andrea s. Martini monasterii quondam abbate conditum b. Petro et b. Michaeli consecret (d. VI m. iun., ind. XIII). – Theodosius abbas monasterii. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 349 n. V 50; CCSL 140, 344 n. V 50). – R e g . : Ital. Pont. VIII 436 n. 21. De traditione cf. Jasper Papal Letters 73–75.

2422 JE 1363

595 iun. (6) Luminoso monasterii s. Thomae Ariminensis abbati significat se Castorio episcopo (Ariminensi) eiusque successoribus monasterii laedendi facultatem ademisse ([d. VI] m. iun., ind. XIII). – Petitionem tuam congregationisque. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 346 n. V 47; CCSL 140, 340 n. V 47). – R e g . : Ital. Pont. IV 167 n. 1.

2423 JE 1364

595 iun. Leontio episcopo Urbinati praescribit, ut cuius visitationem susceperit, ecclesiae Ariminensis patrimonium per eiusdem ecclesiae homines, non per alienos, gubernari sinat. Alia quaedam praecepta addit (m. iun., ind. XIII). – Clero Ariminensis ecclesiae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 347 n. V 48; CCSL 140, 341 n. V 48). – R e g . : Ital. Pont. IV 160 n. 7.

400 † 2424

Gregorius I (590–604) (595 ca. iun.) Castorio episcopo de Arimino conquerente Luminoso abbate monasterii ss. Andreae et Thomae mandat, ut privilegia monasteriorum debeat custodire. – Luminosus abbas monasterii. E d . : Migne PL 77, 579. – C a n . : Ivonis Decr. VII c. 12–13; Gratiani Decr. C. XVIII q. 2 c. 6. – R e g . : Ital. Pont. IV 168 n. †3. De spurio cf. Wisbaum Richtungen 37sq. etiam J³ 2420 atque Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 348 n. V 49 adn.).

2425 JE I 167

595 iul. 5 Roma Synodus episcoporum 23 coram sanctissimo b. Petri corpore, in qua constituitur: 1) Ut in hac sede sacri altaris ministri cantare non debeant; 2) ut quidam ex clericis vel etiam ex monachis electi ministerio cubiculi pontificalis obsequantur; 3) ut, si quis ecclesiasticorum umquam titulos ponere sive in rustico sive in urbano praedio sua sponte praesumserit, anathema sit; 4) ut feretrum, quo Romani pontificis corpus ad sepeliendum ducitur, nullo tegmine veletur; 5) ne pro ordinatione, vel pallio, seu chartis, atque pastello, qui ordinandus vel ordinatus sit, quidquam tribuat; 6) ne ecclesiae servi, nisi examinatis moribus, ad Dei servitium admittantur (Regnante in perpetuum Iesu Christo, temporibus Mauricii Tiberii et Theodosii aug., Mauricii a. XIII, ind. XIII, V d. m. iul.). E d . : Add. in Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 362 n. V 57a). – R e g . : Ital. Pont. I 11 n. 8; CPL 1714. Huius synodi relationem non in registrum receptam praebent et veterum canonum collectiones et quidam codices aliorum Gregorii operum. An in hac synodo presbyterum Iohannem Chalcedonium absolverit, dubium est. Cf. J³ 2294 et J³ 2458 et J³ 2459 et Maasen Geschichte I 302 et Hefele/Leclercq Hist. II 89 et Ewald Studien 552sq. Wisbaum Richtungen 52 contendit haec decreta collectionem quandam esse canonum earum synodorum, quae initio pontificatus Gregorii celebratae sint.

† 2426 JE †1366

595 (iul. 5) In synodo episcoporum 23 (595 iul. 5) monasteriorum privilegia instituit, in his: „Ut nullus episcoporum aut saecularium ultra praesumat de reditibus, rebus vel chartis monasteriorum, vel de cellis vel villis, quae ad ea pertinent, ... minuere vel dolos et immissiones aliquas facere“; „defuncto … abbate non extraneus eligatur, nisi de eadem congregatione, quem sibi propria voluntate concors fratrum societas elegerit“; „ut invito abbate ad ordinanda alia monasteria aut ad ordines sacros, vel clericatus officium tolli exinde monachi non debeant“; ne „descriptiones rerum vel chartarum monasterii ab episcopo ecclesiasticae fiant“ (d. V m. iul. a. 595). – Quam sit necessarium; Quoniam scriptum est. E d . : Migne PL 77, 1340; Tomassetti Bull. Rom. I 170. Ex subscriptionibus perperam ad 601 apr. 5 additis hanc tabulam reiciendam esse patet. Quam multo ante datam esse ex eo apparet, quod, cui iam ante 601 febr. Paschasius successit, Fortunati episcopi Neapolitani nomen legitur authenticas inter subscriptiones; et quod iura his litteris constituta iam 598 apr. monasterio Classitano iisdem asseruntur verbis (J³ 2592, cf. J³ 2420). Nomina episcoporum eadem sunt quae in epistola et in dictae synodi actis (J³ 2425), occurrunt. Hoc decretum quandoquidem obstat aliis Gregorii decretis et papa ad idem numquam recurrat, non dubitatur, quin falsum sit, cf. etiam Wisbaum Richtungen 37–39. De aliis litteris spuriis cum eo cohaerentibus cf. Gaudenzi Un'antica 50, qui harum usum temporibus Gregorii VII oriri opinatur.

* 2427

(595 febr.–iul.) (Romano exarcho et) patricio scribit se in persona Donati archidiaconi in episcopum Ravennatem eligendi ipsius voluntatem implere voluisse, sed quoniam multa

Gregorius I (590–604)

401

inventa sint, quae eum procul ab episcopatu removeant, in ordinando eo se non praesumpsisse consentire. L a u d . i n : J³ 2428. – R e g . : Ital. Pont. V 26 n. *36.

2428 JE 1367

595 iul. Andreae scholastico Marinianum quondam presbyterum reiectis competitoribus Donato archidiacono et Iohanne presbytero episcopum Ravennatem ordinatum commendat (m. iul., ind. XIII). – Excellentissimi viri domni. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 350 n. V 51; CCSL 140, 345 n. V 51). – R e g . : Ital. Pont. V 4 n. 9. Cf. J³ *2427.

2429 JE 1368

(595 iul.) Leandro episcopo (Hispalensi) expositionis beati Hiob, quem librum vulgo Moralia dicimus, praefationem inscribit. – Dudum se frater. E d . : Gregor. Moralia (Migne PL 75, 509; CCSL 143, 1; SC 32, 114). Cf. J³ 2125. Nam quod apocrisiarii munere Constantinopoli fungens amicis et maxime ipso Leandro compellentibus per homilias conscribere coeperat, post in pontificatum evectus „multa augens pauca subtrahens per libros emendando composuit“. Idem opus iam antea monasteriis urbis Romae dederat, cf. J³ 2430.

2430 JE 1369

595 iul. Leandro episcopo Hispalensi per Probinum presbyterum librum de regula pastorali mittit. Mittit et expositionem b. Hiob, cuius tertiae et quartae partis codices non adicit, quia hos codices monasteriis dederit (m. iul., ind. XIII). – Quanto ardore videre; (Sanctitatis vestrae suscepi). E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 352 n. V 53; CCSL 140, 348 n. V 53). – C a n . : Coll. Hispana (González n. 98); Ps. Is. (Hinschius 733; Schon n. 304). De traditione cf. Jasper Papal Letters 73.

2431 JE 1370

595 iul. Nobilibus Syracusanis successorem Maximiano defuncto episcopo dignum expetentibus respondet et Agatho a clero plebeque electus et aemulus eius ad se venire necesse esse (m. iul., ind. XIII). – Laudis vestrae testimonium. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 358 n. V 54; CCSL 140, 349 n. V 54). – R e g . : Ital. Pont. X 306 n. 23.

2432 JE 1371

595 iul. Iohanni abbati de Regio mandat de disciplina monasterii s. Andreae „iuxta Vulcanum“ siti corrigenda (m. iul., ind. XIII). – Ea quae ad. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 359 n. V 55; CCSL 140, 350 n. V 55). – R e g . : Ital. Pont. X 24 n. 1.

2433 JE 1372

595 iul. Petro et Providentio episcopis Istriae sui visendi desiderium e Castorio notario reduce cognitum laudi tribuit. Venturis fidem dat scrupulosque exemptum iri sperat (m. iul., ind. XIII). – Deus qui laetatur. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 359 n. V 56; CCSL 140, 350 n. V 56). – R e g . : Ital. Pont. VII/1 5 n. 23; Ital. Pont. VII/2 89 n. 3.

2434 JE 1373

595 iul. Iohanni episcopo Corinthiorum significat quaestione iussu suo habita, cum Secundinus episcopus Anastasium iuste damnasset nonnullosque culpae consortes

402

Gregorius I (590–604) ipsius arbitrio reservasset, se Paulo diacono et Clematio lectori veniam dedisse, Eufimium et Thomam vero sacris ordinibus in perpetuum privasse (m. iul., ind. XIII). – Aequitatem atque solicitudinem. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 360 n. V 57; CCSL 140, 351 n. V 57).

2435 JE 1374

595 aug. 12 Vergilio episcopo Arelatensi vices suas „in ecclesiis, quae sub regno sunt praecellentissimi filii (sui) Childeberti“ committit „singulis siquidem metropolitis secundum priscam consuetudinem proprio honore servato“. Pallium per Iohannem presbyterum et Sabinianum diaconum mittit conceditque, ne episcopis sine eius auctoritate „ad loca alia transire“ liceat, utque ipse de eorundem causis in synodo duodecim episcoporum iudicet; maiores vero causas sibi reservat. Addit de simonia „in Galliarum vel Germaniae partibus“ evellenda ac de episcopis ex laicorum ordine non sumendis (d. XII m. aug., ind. XIII). – O quam bona. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 368 n. V 58; CCSL 140, 354 n. V 58).

2436 JE 1375

595 aug. 12 Universis episcopis Galliarum, qui sub regno Childeberti (II) sunt, se Virgilio episcopo Arelatensi vices suas commisisse nuntiat. Cuius privilegia ut observent, praecipit (d. XII m. aug., ind. XIII). – Ad hoc divinae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 371 n. V 59; CCSL 140, 357 n. V 59). – R e g . : Gall. Pont. III/1 358 n. 8.

2437 JE 1376

595 aug. 15 Childeberto regi Francorum nuntiat se cognita eius voluntate Virgilio episcopo Arelatensi et vices suas delegasse et pallium misisse. Quem ut in exsequendis mandatis adiuvet, rogat (d. XV m. aug., ind. XIII). – Laetos nos excellentiae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 373 n. V 60; CCSL 140, 360 n. V 60).

2438 JE 1378

595 aug. 15 Iohannem episcopum Corinthiorum hortatur, ut, quae Anastasius decessor eius ante expulsionem peccaverit, emendet. Pallium mittit. De simonia comprimenda monet (d. XV m. aug., ind. XIII). – Postquam Deus noster. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 376 n. V 62; CCSL 140, 364 n. V 62).

2439 JE 1379

595 aug. (15) Universos episcopos per Helladiam provinciam constitutos docet Iohanni episcopo Corinthiorum pallium missum esse. Cui, ut oboediant, monet. De simonia vitanda addit ([d. XV] m. aug., ind. XIII). – Gratias omnipotenti Deo. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 378 n. V 63; CCSL 140, 366 n. V 63).

2440 JE 1377

595 aug. (15) Mariniano episcopo Ravennati, ut certis diebus pallio utatur, concedit. Ecclesiae eius privilegia confirmat ([d. XV] m. aug., ind. XIII). – Apostolicae sedis benevolentia. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 375 n. V 61; CCSL 140, 363 n. V 61). – R e g . : Ital. Pont. V 26 n. 38.

2441 JE 1380

595 sept. Mariniano episcopo Ravennati mandat, ut, quae Iohannes decessor eius de ecclesiae rebus testamento contra leges caverit, irrita faciat. Privatis de rebus voluntatem illius servari iubet. De monasterii s. Apollinaris possessionibus tuendis addit (m. sept., ind. XIIII). – Sicut iniusta poscentibus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 380 n. VI 1; CCSL 140, 369 n. VI 1). – C a n . : Gratiani Decr. C. XII q. 5 c. 3. – R e g . : Ital. Pont. V 27 n. 39.

Gregorius I (590–604)

403

Hoc mandatum Gregorius dat praesente Mariniano episcopo et diversis presbyteris et diaconis clericisque eius, cf. J³ 2477.

2442 JE 1381

595 sept. Clero et plebi ecclesiae Ravennatis orthodoxiam Mariniani episcopi quattuor conciliorum statuta sequentis commendat; cui ut oboediant, monet (m. sept., ind. XIIII). – Pervenit ad nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 381 n. VI 2; CCSL 140, 370 n. VI 2). – R e g . : Ital. Pont. V 87 n. 6.

2443 JE 1382

595 sept. Maximum praesumptorem ecclesiae Salonitanae simoniace ordinatum missarumque iam interdictione affectum evocat (m. sept., ind. XIIII). – Quotiens contra ecclesiasticam. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 382 n. VI 3; CCSL 140, 371 n. VI 3).

2444 JE 1383

595 sept. Cypriano diacono (rectori Siciliae) mandat, ut Zenoni episcopo modiorum tritici duo millia tribuat egentibus dispertienda (m. sept., ind. XIIII). – Zenon frater et. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 383 n. VI 4; CCSL 140, 372 n. VI 4). – R e g . : Ital. Pont. X 202 n. 31.

2445 JE 1384

595 sept. Brunichildae reginae Francorum Candidum presbyterum, praesentium portitorem, patrimonioli gubernandi causa missum commendat (m. sept., ind. XIIII). – Excellentiae vestrae praedicandam. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 383 n. VI 5; CCSL 140, 372 n. VI 5).

2446 JE 1385

595 sept. Childeberto regi Francorum Candidum presbyterum Dynamio patricio in patrimoniolo gubernando succedentem commendat clavesque s. Petri mittit (m. sept., ind. XIIII). – Quanto ceteros homines. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 384 n. VI 6; CCSL 140, 373 n. VI 6).

2447 JE 1386

595 sept. Candido presbytero in patrimonium Galliae eunti mandat, ut exactis pecuniis emat et vestimenta pauperibus tribuenda et Anglos XVII vel XVIII annorum pueros, qui „in monasteriis dati Deo proficiant“ quatenus solidi Galliarum, qui in terra sua expendi non possint, „apud locum proprium utiliter expendantur“ (m. sept., ind. XIIII). – Pergens auxiliante Domino. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 388 n. VI 10; CCSL 140, 378 n. VI 10).

* 2448

(595 sept.) Andreae episcopo Nicopolitano noviter ordinato pallium mittit et privilegia praedecessorum eius confirmat. L a u d . i n : J³ 2449.

2449 JE 1387

595 sept. Theodorito, Demetrio, Philippo, Zenoni, Alcisoni episcopis Epiri Andream episcopum Nicopolitanum consecratum gratulatur; cui se et pallium misisse et privilegia asseruisse scribit. De simonia vitanda addit (m. sept., ind. XIIII). – Scriptorum vestrorum insinuatio. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 385 n. VI 7; CCSL 140, 375 n. VI 7). Cf. J³ *2448.

404 2450 JE 1388

Gregorius I (590–604) 595 sept. Dono episcopo Messanensi pallii usum tribuit (m. sept., ind. XIIII). – Apostolicae sedis benivolentia. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 387 n. VI 8; CCSL 140, 377 n. VI 8). – R e g . : Ital. Pont. X 335 n. 8.

2451 JE 1389

595 sept. Bonifatio episcopo Regestano post obitum antistitis ecclesiae Carinensis illam Regestanae coniunctam subicit (m. sept., ind. XIIII). – Postquam ecclesiae Carinensis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 387 n. VI 9; CCSL 140, 377 n. VI 9). – R e g . : Ital. Pont. X 259 n. 1. Tenor concordat cum Lib. diurn. form. 9 (Foerster 82 et 185 et 271).

* 2452

(595 sept.) Anthemio subdiacano (patrimonii Campaniae) praecipit, ne clericos monachos vel alias religiosas personas conveniri a quoquam vel ad alterius iudicium exhiberi patiatur. L a u d . i n : J³ 2453. – R e g . : Ital. Pont. VIII 74 n. *20.

2453 JE 1390

595 sept. Fortunato episcopo Neapolitano concedit, ut Gratianum ecclesiae Venafranae diaconum Neapolitanae cardinalem nominet. Clericos, monachos vel alias religiosas personas ne „conveniri a quoquam vel ad alterius iudicium … exhiberi“ patiatur, praecipit (m. sept., ind. XIIII). – Fraternitatem tuam a. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 389 n. VI 11; CCSL 140, 379 n. VI 11). – C a n . : Anselmi Coll. can. VII c. 70; Gratiani Decr. D. 71 c. 5. – R e g . : Ital. Pont. VIII 436 n. 22. Cf. J³ *2452.

2454 JE 1391

595 sept. Roma Montanam et Thomam ecclesiae Romanae famulos manumittit civitateque Romana donat. Utrique, quod in Gaudiosi presbyteri testamento habeat legatum, asserit. Montanam in monasterio s. Laurentii converti, Thomam inter notarios militare consentit (Hanc manumissionis paginam Paterio notario scribendam dictavimus et propria manu una cum III presbyteris prioribus et III diaconibus subscripsimus. Actum in urbe Roma [m. sept., ind. XIIII]). – Cum redemptor noster. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 390 n. VI 12; CCSL 140, 380 n. VI 12). – R e g . : Ital. Pont. I 15 n. 3. Monasterium s. Laurentii quodnam et ubi fuerit ignotum est.

* 2455

(595 sept.) Decium forensem presbyterum ad preces Lillybaetanae cleri ecclesiae eis in episcopum consecrat. L a u d . i n : J³ 2456. – R e g . : Ital. Pont. X 256 n. *8.

2456 JE 1392

595 sept. Cypriano diacono rectori Siciliae mandat, ut Decium forensem presbyterum episcopum Lilybaetanum a sese consecratum in corrigendis iis, quae Theodorus decessor peccaverit, adiuvet (m. sept., ind. XIIII). – Lillibitanae clerus ecclesiae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 392 n. VI 13; CCSL 140, 382 n. VI 13). – C a n . : Deusdedit Coll. can. II c. 71. – R e g . : Ital. Pont. X 203 n. 32. Cf. J³ *2455.

Gregorius I (590–604) 2457 JE 1393

405

595 sept. Narseti comiti respondet Manichaeum esse codicem ad se missum, annotationes vero Pelagianas. Adelfium et Savam Ephesina in synodo damnatos esse negat. „Sicut Chalcedonensis synodus in uno loco ab ecclesia Constantinopolitana falsata“ sit, „sic aliquid et in Ephesina synodo factum“ esse opinatur. Vetustos codices requiri iubet, novis fidem tribui vetat. „Romani autem codices“ inquit „multo veriores sunt graecis, quia nos vestra sicut non acumina, ita nec imposturas habemus“. Iohannem presbyterum, sicut synodus deciderit, haeresis expertem esse addit (m. sept., ind. XIIII). – Caritas vestra sollicitudinem. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 392 n. VI 14; CCSL 140, 382 n. VI 14).

2458 JE 1394

595 sept. Iohanni episcopo Constantinopolitano nuntiat Iohannem ecclesiae Chalcedoniae presbyterum, quem iudices ab eo constituti inique damnassent, in concilio a se absolutum esse, praesertim cum ne nomen quidem obiectae haeresis notum habuisset (m. sept., ind. XIIII). – Sicut haereticorum pravitas. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 394 n. VI 15; CCSL 140, 384 n. VI 15).

2459 JE 1395

595 sept. Mauricium imperatorem de Iohannis ecclesiae Chalcedoniae presbyteri absolutione certiorem facit; quem ut tueatur, rogat (m. sept., ind. XIIII). – Cum sincera in. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 395 n. VI 16; CCSL 140, 385 n. VI 16).

2460 JE 1396

595 sept. Theoctisto cognato imperatoris Iohannem presbyterum haeresis suspicione absolutum commendat (m. sept., ind. XIIII). – Scimus excellentiae vestrae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 396 n. VI 17; CCSL 140, 387 n. VI 17).

2461 JE 1397

595 oct. Iohanni episcopo Syracusano pallii usum concedit omniaque ecclesiae eius privilegia confirmat (m. oct., ind. XIIII). – Apostolicae sedis benivolentia. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 397 n. VI 18; CCSL 140, 388 n. VI 18). – R e g . : Ital. Pont. X 306 n. 24.

2462 JE 1398

595 oct. Dominici episcopi Africani (Carthaginiensis) litteras gratas sibi fuisse scribit. De muneribus missis ita dicit: „Plus mentis vestrae affectu quam rerum copia delectamur“ (m. oct., ind. XIIII). – Epistolarum vestrarum plena. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 397 n. VI 19; CCSL 140, 389 n. VI 19).

2463 JE 1399

595 oct. Cypriano diacono (rectori Siciliae) mandat, ut persuadeat Leoni episcopo Cathanensi, ut presbyterum quendam Iohanni episcopo Syracusano, cuius proprius esse perhibetur, cedat (m. oct., ind. XIIII). – Sicut dilectio tua. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 398 n. VI 20; CCSL 140, 390 n. VI 20). – R e g . : Ital. Pont. X 203 n. 33.

2464 JE 1400

595 nov. Petro episcopo Hydruntino visitationem Brundisinae, Lupianae, Callipolitanae ecclesiarum defert, quibus episcopos praeficiendos curet (m. nov., ind. XIIII). – Pastoralis nos cura. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 399 n. VI 21; CCSL 140, 391 n. VI 21). – R e g . : Ital. Pont. IX 409 n. 1.

406 * 2465

Gregorius I (590–604) (595 ex.) Secundino episcopo Tauromenitano mandat, ut cognoscat de causa Leonis cartarii pro fornicationis crimine ab uxore relicti. L a u d . i n : J³ 2624. – R e g . : Ital. Pont. X 352 n. *9. In J³ 2624 „ante fere triennium“ mandati huius mentio fit.

† 2466

(590–595) Gregorio Felix episcopus (Messanensis) precatur instrui de quarta progenie coniunctis, de Benedicto Syracusano aliisque episcopis per saeculares nimis turbatis, de ecclesiis, super quarum consecrationibus dubitatur. C a n . : Ps. Is. (Hinschius 747). – R e g . : Ital. Pont. X 334 n. †6. Cf. et Hinschius Ps. Is. 747 adn.

† 2467 JE †1334

(590–595) Felici episcopo Messanensi respondet de cognatorum nuptiis; de episcopis non vexandis; de ecclesiarum consecrationibus. – (Caput nostrum quod). C a n . : Ps. Is. (Hinschius 749). – R e g . : Ital. Pont. X 334 n. †7. Cf. et Hinschius Ps. Is. 749 adn. De traditione cf. Jasper/Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 138 et 169.

† 2468 JE †1334a

(590–595) Felici Messanae civitatis episcopo scribit: „Qui in quarto vel quinto gradu coniuncti inventi fuerint, ab ecclesia separari iubentur“. – (Haec salubriter praecavenda). C a n . : Gratiani Decr. C. XXXV q. 8. c. 3. Gregorio a Gratiano perperam adscriptum, cum ex Conc. Toletani II can. 5 se haurire dicit Ivonis Decr. IX c. 42.

† 2469

(594–595) A Domino Iesu Christo illud privilegium impetrat, quod quicumque sepulturam elegerit in monasterio s. Andreae (in Clivo Scauri Romae), dummodo fuerit fide catholicus, perpetuo non deputetur incendio (Actum sub a. D. 595, ind. XI). E d . : Gibelli Memorie storiche 51 adn. 1; Carini Cronichetta 20. – R e g . : Ital. Pont. I 106 n. †3. De tempore cf. Ital. Pont.

† 2470 JE †1400α

(595) Mauricio imperatori exponit et legem ab eodem paulo ante latam libertati ecclesiae perniciosam (cf. J³ 2311) et Iohannis episcopi „universalis patriarchae“ arrogantiam (cf. J³ 2415) se ab ineundo pontificatu deterruisse. Admonet, ut lex illa tollatur et Iohannis audacia puniatur. – Praefectus Romanae urbis. E d . : Zetzner Epistolae regum 89. De Zetzneri libro cf. Riant Archives de l'Orient latin I 126.

2471 JE 1404

596 ian. Mariniano episcopo Ravennati exponit, ecclesiae eius auctoritatem, ne utiquam deminui, quod inter eam et Claudium abbatem Romae iudicetur. Spatam Ravennae a Petro diacono relictam per Secundinum servum Dei et Castorium notarium, praesentium portitores, mitti iubet (m. ian., ind. XIIII). – Scripta fraternitatis vestrae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 401 n. VI 24; CCSL 140, 393 n. VI 24). – R e g . : Ital. Pont. V 27 n. 41.

Gregorius I (590–604) 2472 JE 1402

407

596 ian. Petro episcopo Aleriensi in Corsica mandat, ut basilicam cum baptisterio „in loco Nigeuno, in possessione, quae Cellas Cupias appellatur iuris Romanae ecclesiae“ iussu suo conditam b. Petro et Laurentio martyri consecret (m. ian., ind. XIIII). – Quoniam in insula. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 400 n. VI 22; CCSL 140, 392 n. VI 22); Taviani La Corse 137. – R e g . : Ital. Pont. X 466 n. 7.

2473 JE 1403

596 ian. Anthemio subdiacono (patrimonii Campaniae) mandat, ut Pimenium episcopum Amalfitanum, nisi ad ecclesiam reversus foris vagari desistat, in monasterium releget (m. ian., ind. XIIII). – Pervenit ad nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 400 n. VI 23; CCSL 140, 393 n. VI 23). – R e g . : Ital. Pont. VIII 74 n. 21.

2474 JE 1405

596 ian. Maximum in Salona, qui episcopatum arripuit, sacra contra interdictum procurare ausum saepiusque frustra vocatum intra dies 30 Romam venire iubet. Quod scripserit, serenissimos dominos, ut causa per legatos Salonae cognosceretur, praecepisse se nec talia accepisse praecepta, et scire, „piissimos dominos … in causis se sacerdotalibus non miscere“. Paulinum episcopum et Honoratum archidiaconum iniuriis affici vetat (m. ian., ind. XIIII). – Dum scriptis nostris. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 402 n. VI 25; CCSL 140, 395 n. VI 25). Cf. J³ *2407.

2475 JE 1406

596 ian. Clero et nobilibus Salonitanis scribit, ne Maximum sibi in odio esse putent. Quem, ut Romam veniat, impellere eos iubet. Praeter Paulinum episcopum et Honoratum archidiaconum Maximi societate abstinere neminem miratur (m. ian., ind. XIIII). – Pervenit ad me. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 404 n. VI 26; CCSL 140, 397 n. VI 26).

2476 JE 1407

596 mart. Candido episcopo de Urbe Veteri maiore presbyteris carenti concedit, ut ad monachos parochiae suae, quorum abbates assenserint, deferat presbyteratum (m. mart., ind. XIIII). – Indicavit nobis fraternitas. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 405 n. VI 27; CCSL 140, 399 n. VI 27). – R e g . : Ital. Pont. II 222 n. 3.

2477 JE 1408

596 mart. Marinianum episcopum Ravennatem, qui monasterium (ss. Marci, Marcellini et Feliculae) a (Iohanne) decessore conditum iniuriis afficere conetur, reprehendit. Ne monasteria a clericis vexari sinat, praecipit. Romanum et Dominicum clericos, qui Romae discesserint, ad officium suum reducat (m. mart., ind. XIIII). – Miramur cur sic. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 406 n. VI 28; CCSL 140, 400 n. VI 28). – R e g . : Ital. Pont. V 27 n. 42.

* 2478

(596 ante apr.) Mariniano episcopo (Ravennati) in epistola sua scribit, quae in causis terrenis consiliarius dictare potuerit. L a u d . i n : J³ 2484. – R e g . : Ital. Pont. V 28 n. *44.

408 * 2479

Gregorius I (590–604) (596 ante apr.) Fortunato episcopo Neapolitano scribit, ut hos, qui de Iudaica superstitione ad christianam fidem Deo adspirante venire desiderant, dominis eorum nulla sit licentia venundandi. L a u d . i n : J³ 2480. – R e g . : Ital. Pont. VIII 437 n. *23.

2480 JE 1409

596 apr. Fortunato episcopo Neapolitano scribit mancipia tum Iudaica tum pagana, quae Christum sequi statuerint, in libertatem vindicanda esse; negotiatori vero, si servus mandatu alterius emptus tribus post mensibus ad ecclesiam confugiat, pretium a mandatore numerandum (m. apr., ind. XIIII). – Fraternitati vestrae ante. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 407 n. VI 29; CCSL 140, 401 n. VI 29). – C a n . : Gratiani Decr. D. 54 c. 15. – R e g . : Simonsohn Apostolic See 12 n. 15; Ital. Pont. VIII 437 n. 24. Cf. J³ *2479.

2481 JE 1410

596 apr. Leoni episcopo Cathanensi praecipit, ut servos paganos a Samaraeis circumcisos in libertatem vocet nec pretium restituat (m. apr., ind. XIIII). – Res ad nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 408 n. VI 30; CCSL 140, 402 n. VI 30). – R e g . : Ital. Pont. X 287 n. 8.

2482 JE 1411

596 apr. Castorio notario suo mandat, ut faciat, ut grandiores aetate homines iureiurando affirment, quibus diebus episcopi Ravennates ante Iohannis, quondam episcopi, tempora pallio sint usi. Indiculum iurisiurandi in calce adnectit. Spatam Ravennae relictam praecipit, ut secum revocet et attendat, quod Bonifatius diaconus et Maurentius chartularius scripserint (m. apr., ind. XIIII). – Vir magnificus domnus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 409 n. VI 31; CCSL 140, 403 n. VI 31). – R e g . : Ital. Pont. V 74 n. 3.

2483 JE 1412

596 apr. Anthemio subdiacono (patrimonii Campaniae) suo Neapolitano dolorem suum e rebus Campanis ortum significat et per Stephanum virum magnificum, portitorem praesentium, pecuniam ad redimendos captivos mittit (m. apr., ind. XIIII). – Quantus dolor quantaque. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 410 n. VI 32; CCSL 140, 405 n. VI 32). – R e g . : Ital. Pont. VIII 74 n. 22. De Stephano cf. Maymó i Capdevila Porteurs 177 adn. 6.

2484 JE 1413

596 apr. Secundo servo Dei Ravennae per Castorium (notarium) eo iterum proficiscentem mandat, ut cum Agilulfo rege pacificare maturet; „nam iam et partes istae et diversae insulae in gravi sunt periculo positae“. Marinianum episcopum Ravennatem, quem „obdormisse“ suspicatur ad sustentandos pauperes admoneri iubet. Cui admonitionem iam miserit, „sed tantum“ inquit „illa scripsi, quae in causis terrenis consiliarius dictare potuit. Nam ego ad hominem non legentem, fatigari in dictatu non debui“ (m. apr., ind. XIIII). – Postquam revertens Castorius. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 439 n. VI 63; CCSL 140, 406 n. VI 33). – C a n . : Gratiani Decr. D. 86 c. 6. – R e g . : Ital. Pont. V 28 n. 45. Epistola in calce registri libri VI posita. Cf. J³ *2478.

2485 JE 1414

596 apr. Ducibus, nobilibus, clericis, monachis, militibus, populo in Ravenna civitate consistentibus vel ex ea foris degentibus una cum fratribus et coepiscopis suis, qui

Gregorius I (590–604)

409

praesentes inveniri potuerint, sacerdotibus et levitis illum, qui „nocturno silentio in civitatis loco contestationem posuit“, in Castorii notarii ac responsalis sui crimine loquentem sibique etiam de facienda pace callide contradicentem excommunicatum et anathematizatum nuntiat, nisi in solem progressus aut rationes afferat aut errasse se profiteatur (m. apr., ind. XIIII). – Quidam maligni spiritus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 490 n. VII 42; CCSL 140, 407 n. VI 34). – C a n . : Ivonis Decr. VII c. 381; Gratiani Decr. C. V q. 1. c. 2. – R e g . : Ital. Pont. V 88 n. 8. Epistolam librarius registri ad finem libri VII posuit et notavit: „quam reliqui de m. apr., ind. XIV“.

2486 JE 1415

596 mai. Secundinum episcopum Tauromenitanum hortatur, ne Sincerem latorem praesentium, qui Hilari soceri hereditatem repudiaverit, ad solvenda defuncti debita cogi sinat (m. mai., ind. XIIII). – Et legum ratio. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 411 n. VI 33; CCSL 140, 409 n. VI 35). – R e g . : Ital. Pont. X 352 n. 10.

† 2487 JE †1421

596 iun. 28 Monasterii s. Benedicti et s. Scholasticae Sublacensis possessiones confirmat et auget. Addit: „Praeterea ego ipse Gregorius S.R.E. praesul s. Benedicti vitam scripsi et eius perlegi regulam, quam ipse sanctus manu propria scripserat, laudavi eam et in sancta synodo edita apud s. Petrum Romae in Vaticano viginti quattuor episcoporum confirmavi et per diversas Italiae partes et ubicumque latinae litterae legerentur, praecepi diligentissime eam a monachis observari“ (Scr. p. m. Benedicti S.R.E. scrin. m. mai., ind. XIV. Dat. IV kal. iul. p. m. Ioannis Albanensis eccl. episc. et sanctae summae sedis apostolicae bibl., pont. a. VI). – Si semper ea; Si semper sunt. E d . : Muratori Antiquitates 4, 1054; insertum in Breviarium Pisane historiae (RIS 24, 945); Tomassetti Bull. Rom. I 166; Allodi/Levi Il Regesto Sublacense 252 n. 216. – R e g . : Ital. Pont. II 85 n. †1. Spurium Gregorii V privilegii (JL 3877, Böhmer/Zimmermann n. 800) auxilio confectum, cf. Ital. Pont. II 91 n. 23 et Anton Liber diurnus 128. Cf. etiam Egidi Notizie storiche 187. Partes privilegii congruunt cum Lib. diurn. form. 64 et 86 ac 101 (Foerster 121 et 164 ac 180), cf. Anton Liber diurn. 128 adn. 25. Cf. et J³ †2359.

* 2488

(596 iun.) (Cypriano) rectori patrimonii Siciliae per Rogatianum diaconum scripta de causa Columbi episcopi Numidiae dat. L a u d . i n : J³ 2489. – R e g . : Ital. Pont. X 203 n. *34.

2489 JE 1416

596 iun. Columbo episcopo Numidiae Rogatianum diaconum eius, latorem praesentium, rectori patrimonii Siciliae a se commendatum esse nuntiat. Petri episcopum se fuisse affirmantis causam ei delegat. Praecipit, ne catholicorum filios servosque a Donatistis baptizari patiatur (m. iun., ind. XIIII). – Scripta fraternitatis vestrae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 412 n. VI 34; CCSL 140, 410 n. VI 36). Cf. J³ *2488.

2490 JE 1417

596 iun. Anthemio subdiacono (patrimonii Campaniae rectori) Alexandriam magnificam feminam, Vincomali viduam commendat (m. iun., ind. XIIII). – Quanto viduae bene. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 413 n. VI 35; CCSL 140, 411 n. VI 37). – R e g . : Ital. Pont. VIII 74 n. 23.

410 2491 JE 1418

Gregorius I (590–604) 596 iun. Cypriano diacono (rectori Siciliae) Iohannem religiosum, praesentium latorem, ab „Histricorum scismate“ ad ecclesiam reversum, commendat. Quem pecunia annis singulis sustentari iubet (m. iun., ind. XIIII). – Iohannem religiosum latorem. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 413 n. VI 36; CCSL 140, 412 n. VI 38). – R e g . : Ital. Pont. X 203 n. 35.

2492 JE 1419

596 iun. Dono episcopo Messanensi Georgium, praesentium portitorem, Messanae habitare cupientem commendat (m. iun., ind. XIIII). – Georgius praesentium portitor. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 414 n. VI 37; CCSL 140, 412 n. VI 39). – R e g . : Ital. Pont. X 335 n. 9.

2493 JE 1420

596 iun. Rufino episcopo Vibonensi mandat, ut de clero massae Nicoteranae presbyterum ordinet, qui episcopi poenitentis fungatur vice (m. iun., ind. XIIII). – Ex habitatorum massae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 414 n. VI 38; CCSL 140, 413 n. VI 40). – R e g . : Ital. Pont. X 152 n. 6.

* 2494

(596 ante iul.) Iohannem episcopum Syracusanum ad concordiam inter eum et Venantium sustinendam adhortatur. L a u d . i n : J³ 2509. – R e g . : Ital. Pont. X 307 n. *26.

2495 JE 1434

596 iul. 23 Servos Domini (in Angliam profectos) hortatur, ne aut molestiis itineris aut hominum sermone ab incepto deterreantur, utque Augustino praeposito „remeanti“, quem abbatem factum nuntiat, per omnia oboediant (X kal. aug. imp. Mauricio Tiberio aug. a. XIIII, post cons. eiusdem a. XIII, ind. XIIII). – Quia melius fuerat. E d . : Insertum in Bedae Hist. eccl. I c. 24 (Colgrave 196), etiam ap. Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 425 n. VI 50a; CCSL 140, 426 n. VI 53). Cf. etiam Haddan/Stubbs Councils III 6; Martí Bonet Roma 33 adn. 2 et 35 adn. 11.

2496 JE 1435 et JE 1436

596 iul. 23 Pelagio de Turnis (Turonensi) et Sereno Massiliensi episcopis (et Aetherio Lugdunensi) „a paribus“ Augustinum servum Dei, latorem praesentium, aliosque servos Dei illic „pro utilitate animarum“ missos et Candidum presbyterum patrimonioli ecclesiae Romanae gubernatorem commendat (X kal. aug., imp. Mauricio Tiberio aug. a. XIIII post cons. eiusdem XIII, ind. XIIII). – Licet apud sacerdotes. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 424 n. VI 50; CCSL 140, 425 n. VI 52). Laud. et in Bedae Hist. eccl. I c. 24 (Colgrave 196). Epistola ad Aetherium episcopum Lugdunensem directam esse dicitur, ut credebat JE 1436, cf. MGH Epp. 1, 424 adn.

* 2497

(596 iul. 23) Augustinum servum Dei cum aliis servis Dei praedicationis causa ad Anglos dirigit. L a u d . i n : J³ 2498. Missio Augustini laud. et in Lib. pont. (Duchesne I 312; Mommsen 161) una cum missione altera a. 601 in aestate proficiscente.

2498 JE 1432

596 iul. (23) Theoderico et Theodeberto fratribus regibus Francorum commendat Augustinum servum Dei, praesentium portitorem, cum aliis servis Dei ad Anglos iam ad fi-

Gregorius I (590–604)

411

dem christianam propensos, sed a sacerdotibus „e vicino“ neglectos missum, cui iniunxerit, ut aliquos secum e vicino debeat presbyteros ducere. Item commendat Candidum presbyterum et rectorem ecclesiae Romanae patrimonii (m. iul, ind. XIIII). – Postquam Deus omnipotens. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 423 n. VI 49; CCSL 140, 423 n. VI 51). Laud. et in Bedae Hist. eccl. I c. 23 (Colgrave 192), quod affirmat epistola Britanniae insulae episcoporum ad Leonem III (Migne PL 102, 1033), cf. et J³ *2497. De tempore cf. CCSL 140.

2499 JE 1433

596 iul. (23) Brunichildam reginam Francorum eodem modo ac in priori epistola (J³ 2498) rogat, ut Augustino sociisque ad Anglos christianae fidei conciliandos missis praesidium concedat. Candidum commendat (m iul., ind. XIIII). – Excellentiae vestrae christianitas. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 431 n. VI 57; CCSL 140, 433 n. VI 60).

2500 JE 1437

596 iul. (23) Virgilio episcopo Arelatensi metropolitae Galliarum Augustinum servum Dei, praesentium portitorem, cum aliis servis Dei et Candidum presbyterum et patrimoniolum ecclesiae Romanae commendat. Patrimonioli pensiones a decessore eius collectas Candido tradi iubet (m. iul., ind. XIIII). – Quamvis fraternitatem vestram. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 426 n. VI 51; CCSL 140, 427 n. VI 54). De tempore cf. CCSL 140.

2501 JE 1438

596 iul. (23) (Roma) Desiderio Viennensi et Syagrio Augustodunensi episcopis „a paribus“ commendat Augustinum, praesentium portitorem, cum aliis servis Dei et rectorem patrimonioli Romanae ecclesiae presbyterum Candidum (m. iul., ind. XIIII). – De fraternitatis vestrae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 427 n. VI 52; CCSL 140, 428 n. VI 55). – R e g . : Gall. Pont. III/1 80 n. 54.

2502 JE 1439

596 iul. (23) Protasii episcopi Aquensis virtutes relatas ab Augustino servo Dei, praesentium portitore, laudat. Mandat, ut Virgilium episcopum Arelatensem ad restituendas pensiones hortetur a decessore illius patrimoniolo ecclesiae Romanae perceptas tempore, quo ipse vicedomini curam in ecclesia Arelatensi gesserit. Candidum presbyterum rectorem patrimonioli commendat (m. iul., ind. XIIII). – Quantus in vobis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 428 n. VI 53; CCSL 140, 429 n. VI 56). De tempore cf. CCSL 140.

2503 JE 1440

596 iul. (23) Stephani abbatis de monasterio, quod appellatur Lirinum, in Galliis vigilantiam ex Augustino servo Dei, praesentium portitore, compertam collaudat. Propter cochleares circulosque pauperibus missos gratias agit (m. iul., ind. XIIII). – Laetos nos relatio. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 429 n. VI 54; CCSL 140, 430 n. VI 57). De tempore cf. CCSL 140.

2504 JE 1441

596 iul. (23) Arigio patricio Galliae Augustinum servum Dei, latorem praesentium, et alios servos Dei, qui cum eo sunt, necnon Candidum presbyterum patrimonii ecclesiae

412

Gregorius I (590–604) Romanae gubernatorem commendat (m. iul., ind. XIIII). – Quanta in vobis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 430 n. VI 55; CCSL 140, 431 n. VI 58). De tempore cf. CCSL 140.

* 2505

(596 iun.–iul.) Gregorio Cyriacus episcopus Constantinopolitanus de inito pontificatu suo significat. L a u d . i n : J³ 2526. – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 204 n. 274.

* 2506

(596 iun.–iul.) Gregorio Cyriacus episcopus Constantinopolitanus acta synodalia mittit. L a u d . i n : J³ 2527 et J³ 2550 et J³ 2558. – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 204 n. 273.

2507 JE 1422

596 iul. Victorem episcopum Panormitanum hortatur, ut presbyterum ordinet, qui in monasterio s. Hermae sacra procuret (m. iul., ind. XIIII). – Urbicus abbas monasterii. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 415 n. VI 39; CCSL 140, 414 n. VI 41). – R e g . : Ital. Pont. X 225 n. 5.

2508 JE 1423

596 iul. Venantium ex monachum et patricium hortatur, ne cum Iohanne episcopo Syracusano armis contendat, quem ad pacem vocatum nuntiat (m. iul., ind. XIIII). – Multum ea quam. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 416 n. VI 40; CCSL 140, 414 n. VI 42). – R e g . : Ital. Pont. X 324 n. 7. Cf. J³ 2509.

2509 JE 1424

596 iul. Iohannem episcopum Syracusanum iterum (cf. J³ 2508) monet, ut Venantii oblationes in dulcedine suscipiat et in domo illius missarum peragi mysteria permittat (m. iul., ind. XIIII). – Quamvis causa fuerit. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 417 n. VI 41; CCSL 140, 415 n. VI 43). – R e g . : Ital. Pont. X 307 n. 27. Cf. J³ *2494.

2510 JE 1425a

596 iul. Leontio episcopo (Urbinati et visitatori) Ariminensis ecclesiae permittit, ut b. Stephani martyris basilicam post incendium restauratam dedicet (m. iul., ind. XIIII). – Basilicam beati Stephani. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 419 n. VI 43; CCSL 140, 418 n. VI 45). – R e g . : Ital. Pont. IV 166 n. 1. De Leontio episcopo cf. Hartmann in MGH Epp. 1, 182 adn.

2511 JE 1426

596 iul. Felicem episcopum Pisaurensem hortatur, ut cathedram in monasterio a Iohanne, praesentium portitore, constructo positam amoveat, neve contra Pelagii II praeceptum (J³ *2063) „sacra illic publice missarum solemnia“ ibidem celebrare pergat. Calicem Iohanni ablatum restitui iubet (m. iul., ind. XIIII). – Miramur fraternitatem vestram. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 419 n. VI 44; CCSL 140, 418 n. VI 46). – R e g . : Ital. Pont. IV 179 n. 3.

Gregorius I (590–604) 2512 JE 1427

413

596 iul. Leoni episcopo Fanensi (i. e. Catenensi) Iohannem religiosum, praesentium latorem, ab Istricorum errore ad ecclesiam reversum commendat (m. iul., ind. XIIII). – Sicut scismaticis pravo. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 420 n. VI 45; CCSL 140, 419 n. VI 47). – R e g . : Ital. Pont. X 288 n. 9. De „Iohanne praesentium portitore“ cf. J³ 2491 et J³ 2511. Hartmann in MGH Epp. 1, 420 adn. coniecit pro „Fanensi“ legendum esse „Catenensi“ (cf. Ital. Pont. IV 185 n. 1).

2513 JE 1428

596 iul. Presbyteros, diaconos et clerum, nobiles ac populum Iaderae consistentes et milites hortatur, ut Maximi Salonitani excommunicati societate abstineant (m. iul., ind. XIIII). – Pervenit ad me. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 421 n. VI 46; CCSL 140, 420 n. VI 48).

2514 JE 1429

596 iul. Urbico abbati monasterii s. Hermae (sive s. Hermetis) Panormitano scribit, ut Agathonem, si uxor quoque monachicam vitam degere velit, in monasterium asciscat (m. iul., ind. XIIII). – Quisquis divina inspiratione. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 422 n. VI 47; CCSL 140, 422 n. VI 49). – R e g . : Ital. Pont. X 237 n. 2.

2515 JE 1430

596 iul. Palladio episcopo Santonensi Galliae per Leuparicum presbyterum, praesentium latorem, reliquias ss. Petri et Pauli ac Laurentii Pancratiique martyrum mittit, quas in ecclesia iisdem sanctis constructa cum veneratione collocet (m. iul., ind. XIIII). – Veniens lator praesentium. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 422 n. VI 48; CCSL 140, 423 n. VI 50).

2516 JE 1431

596 iul. Brunichildae reginae Francorum expetitas ss. Petri et Pauli reliquias per Leuparicum presbyterum, praesentium latorem, mittit (m. iul., ind. XIIII). – Epistolarum vestrarum series. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 430 n. VI 55; CCSL 140, 431 n. VI 58).

2517 JE 1442

596 iul. Eulogii episcopi Alexandrini litteras sibi gratas fuisse scribit. Calamitates eius luget. Quanta a Langobardorum gladiis in cotidiana civium depraedatione vel detruncatione atque interitu patiatur, strictim attingit. Ad epistolam per Sabinianum diaconum responsalem suum Constantinopolitanum missam (J³ 2412) non rescripsisse eum miratur. Isidorum diaconum, latorem praesentium, qui benedictionem s. Marci evangelistae detulerit, cum lignis aptis construendis navibus transmittit (m. iul., ind. XIIII). – Mater et custos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 432 n. VI 58; CCSL 140, 434 n. VI 61).

2518

596 iul. Roma Abbati cuidam, cuius monasterium, in quo antea fuerit, in ruinis sit, oratorium in urbe Roma iuxta thermas Agrippinas ex Iohannis presbyteri Romani testamento in monasterium mutatum cum reditibus ab eodem testatore legatis concedit (m. iul., ind. XIIII). – Ecclesiastica damnum non. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 417 n. VI 42; CCSL 140, 416 n. VI 44). – R e g . : Ital. Pont. I 98 n. 1. De nomine abbatis cf. Norberg Studia I 50.

414 2519 JE 1443

Gregorius I (590–604) 596 aug. Gennadium patricium Africae reprehendit, quod non Paulo episcopo propter Donatistarum iniurias Romam eunti, ut ante biennium ei scripserit (cf. J³ *2358) auxilium praebuerit, ita ut diverso impedimento prohibitus sit. Cuius causam se recuperata valetudine aggressurum esse nuntiat. De eiusdem excommunicatione cur non primas sed patricius sibi significaverit, miratur (m. aug., ind. XIIII). – Excellentiam vestram non. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 433 n. VI 59; CCSL 140, 436 n. VI 62).

2520 JE 1444

596 aug. Dominico episcopo Carthaginiensi de caritate exponit. De ,xeniis temporalibus', licet talibus non egeat, gratias agit (m. aug., ind. XIIII). – Vere mirabilis caritas. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 435 n. VI 60; CCSL 140, 437 n. VI 63).

2521 JE 1445

596 aug. Mauricio Tiberio augusto episcopos Afros Romae secum queri nuntiat, quod imperiales contra Donatistas leges in Africa negligantur et „Donatistarum praemiis praevalentibus fides catholica venumdetur“. At unum ex iisdem episcopis a Gennadio patricio per litteras accusari scribit. „Sed quia“ inquit „in causa ipsa saecularis iudicis intererat, eosdem episcopos ad pietatis vestrae existimavi esse vestigia dirigendos“ (m. aug., ind. XIIII). – Inter armorum curas. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 436 n. VI 61; CCSL 140, 439 n. VI 64).

2522 JE 1446

596 aug. Athanasium „presbyterum monasterii s. Mile, cui est vocabulum Tannaco, quod in Lycaonia est provincia constitutum“, suspicione haeresis liberat. Id se Iohannis defuncti episcopi Constantinopolitani successori, cum eiusdem synodicam acceperit, nuntiaturum pollicetur (m. aug., ind. XIIII). – Sicut de eis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 437 n. VI 62; CCSL 140, 440 n. VI 65).

2523 JE 1447

596 oct. Fortunato episcopo Neapolitano mandat, ut quam clericus eius velut servam dimiserit uxorem, cum libera reperta sit, recipi a marito iubeat (m. oct., ind. XV). – Cuius rei causa. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 441 n. VII 1; CCSL 140, 443 n. VII 1). – C a n . : Gratiani Decr. C. XXIX q. 2 c. 6. – R e g . : Ital. Pont. VIII 437 n. 25.

2524 JE 1448

596 oct. Columbi episcopi Numidiae litteras de Paulo episcopo post eiusdem Constantinopolim profectionem allatas esse nuntiat. Eum ex epistolarum apostolicarum assiduitate inimicitias sibi nasci querentem ad constantiam hortatur (m. oct., ind. XV). – Epistolam fraternitatis vestrae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 442 n. VII 2; CCSL 140, 444 n. VII 2).

2525 JE 1449

596 oct. Gennadio patricio Africae Ruferium comitem civesque de Corsica in Africam evocatos commendat. Rogat, ut exercitui in Corsicam mittendo idoneus dux praeponatur; Anastasiusque tribunus, quem abiisse Corsi doleant, remittatur (m. oct., ind. XV). – His qui se. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 443 n. VII 3; CCSL 140, 445 n. VII 3). – R e g . : Ital. Pont. X 466 n. 8.

Gregorius I (590–604) 2526 JE 1450

415

596 oct. Cyriaco episcopo Constantinopolitano, cuius virtutes olim dum Romanae sedis responsalis Constantinopoli fuerit expertus sit, de inito pontificatu gratulatur, amorem et pacem petit Iohannemque Chalcedonium presbyterum et Athanasium Lycaonium (cf. J³ 2522) commendat (m. oct., ind. XV). – Dudum dum in. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 444 n. VII 4; CCSL 140, 446 n. VII 4).

2527 JE 1451

596 oct. Cyriaco episcopo Constantinopolitano susceptum pontificatum gratulatur. De synodica eius disserens laudat orthodoxam fidem. Monet, ut universalis episcopi appellatione in posterum abstineat. In confessione missa Eudoxium damnatis immerito annumeratum esse scribit (m. oct., ind. XV). – Communes filios Georgium. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 445 n. VII 5; CCSL 140, 447 n. VII 5). Cf. J³ *2505.

* 2528

(596 oct.) Gregorio Mauricius imperator Gregorium presbyterum et Theodorum diaconum mittit. L a u d . i n : J³ 2529. – R e g . : Dölger/Müller Reg. I/1 n. 122.

2529 JE 1452

596 oct. Mauricium imperatorem, qui post Iohannis episcopi Constantinopolitani mortem successoris creationem diu tardaverit, laudat. De Cyriaco, cuius curam in ecclesia administranda noverit, bene sperat. Georgium presbyterum et Theodorum diaconum imperatore iubente et hieme appropinquante dimissos nuntiat (m. oct., ind. XV). – Omnipotens Deus qui. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 449 n. VII 6; CCSL 140, 452 n. VII 6). – R e g . : Dölger/Müller Reg. I/1 n. 122. Cf. J³ *2528.

2530 JE 1453

596 oct. Mauricium patricium et Petrum, Domitianum, Elpidium episcopos Graeciae reprehendit, quod in ordinando Cyriaco episcopo Constantinopolitano nimis elati laetitia conclamaverint: „Haec dies, quam fecit Dominus“ (m. oct., ind. XV). – Ordinationem viri sanctissimi. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 449 n. VII 7; CCSL 140, 454 n. VII 7).

2531 JE 1454

596 oct. Stephanum episcopum collaudat, quod Mariae patriciae, ut „in sancto Dei ovili“ aggregaretur, persuaserit. Constantinum praefectum admoneri iubet, ut in causis, in quibus mixtus sit, „semper omnipotentis Dei iudicium ante cordis oculos habeat“ (m. oct., ind. XV). – Scripta vestrae sanctitatis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 451 n. VII 8; CCSL 140, 457 n. VII 8).

2532 JE 1455

596 oct. Iohanni episcopo Syracusano de stipe pauperibus per Candidum missa gratias agit. De causis aliis eum ad priora sua responsa revocat. Rogat, ne ipsius scripta inter epulas legi coram hospitibus iubeat (m. oct., ind. XV). – Benedictionem quam pauperibus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 452 n. VII 9; CCSL 140, 458 n. VII 9). – R e g . : Ital. Pont. X 307 n. 28.

416 2533 JE 1456

Gregorius I (590–604) 596 oct. Agnello abbati Ariminensi concedit, ut praepositum sibi adiungat (m. oct., ind. XV). – Filio nostro Secundo. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 453 n. VII 10; CCSL 140, 459 n. VII 10). – R e g . : Ital. Pont. IV 168 n. 4. Tonini Rimini II 180 putat, Agnellum abbatem monasterii s. Thomae fuisse.

2534 JE 1457

596 oct. Rufino episcopo Ephesino latorem praesentium clericum litterarum rudem commendat, ut doctrina instruatur (m. oct., ind. XV). – Amicitiarum vestrarum antiqua; Amicitiarum vestrarum nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 453 n. VII 11; CCSL 140, 460 n. VII 11).

2535 JE 1458

596 oct. Parthenonem s. Cassiani Massiliensem sub Respecta abbatissa florentem secundum petitionem Dynamii atque Aurelianae privilegiis donat (m. oct., ind. XV). – Piae postulatio voluntatis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 454 n. VII 12; CCSL 140, 461 n. VII 12).

2536 JE 1459

596 nov. Fortunato episcopo Fanensi permittit ad dissolvendum aes alienum captivorum redimendorum causa contractum, ut vasa sacra praesente Iohanne defensore vendat (m. nov., ind. XV). – Sicut reprehensibile et. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 455 n. VII 13; CCSL 140, 462 n. VII 13). – R e g . : Ital. Pont. IV 185 n. 2.

2537 JE 1460

596 nov. Constantium episcopum Mediolanensem malevolorum obtrectationem aequo animo ferre iubet. De ceteris causis per Marinianum defensorem ipsius ei mandat. Episcopi remoti successorem eligi hortatur (m. nov., ind. XV). – Antiquus humani generis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 456 n. VII 14; CCSL 140, 463 n. VII 14). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 35 n. 33. Laud. et in Nicolai I ep. (JE 2813; MGH Epp. 6, 488 n. 90; Böhmer/Herbers n. 823).

* 2538 JE *1460a

(596 ex.) Germaniarum episcopis Augustinum abbatem episcopum creandi licentiam dat. L a u d . i n : J³ 2607.

* 2539

(590–596?) (Roma) Ad Evantium (Verum II?) Viennensem episcopum aliquas epistolas dirigit. L a u d . i n : Series episcoporum Viennensium (MGH SS 24, 813). – R e g . : Gall. Pont. III/1 80 n. *53. Gregorium cum Vero praedecessore Desiderii episcopi Viennensis per litteras collocutum censet Schilling in Gall. Pont. III/1.

2540 JE 1461

597 mart. Georgium presbyterum et Theodorum diaconum ecclesiae Constantinopolitanae non diutius Romae mansisse dolet. Exponit Christum „ad inferos descendentem“ solos illos „a poenis debitis liberasse …, qui eum et venturum esse“ crediderint „et praecepta eius vivendo“ tenuerint (m. mart., ind. XV). – Memor bonitatis vestrae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 457 n. VII 15; CCSL 140, 465 n. VII 15).

Gregorius I (590–604) 2541 JE 1462

417

597 apr. Agnellum episcopum Terracinensem post Bacaudae episcopi mortem ecclesiae (Formiensis) visitatorem constituit. Mandat, ut novum episcopum per clerum plebemque eligendum curet (m. apr., ind. XV). – Obitum Bacaudae antistitis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 459 n. VII 16; CCSL 140, 467 n. VII 16). – R e g . : Ital. Pont. VIII 90 n. 4.

2542 JE 1463

597 apr. Sabiniano episcopo Iadertino Maximi Salonitani societatem iam repudianti praecipit, ut cum episcopis aliisque religiosis quam plurimis absolutionis percipiendae causa sine mora Romam veniat. Venturis fidem dat (m. apr., ind. XV). – Si dispensationis ecclesiasticae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 460 n. VII 17; CCSL 140, 468 n. VII 17).

2543 JE 1464

597 apr. Martinum diaconum et abbatem criminibus obiectis absolvit locoque ac ordini suo restituit (m. apr., ind. XV). – Sicut veraciter adversus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 461 n. VII 18; CCSL 140, 469 n. VII 18).

2544 JE 1465

597 mai. Cypriano diacono (rectori Siciliae) scribit se episcopis Siculis concessisse, ut non tertio, sed quinto quoque anno Romam adirent. Eos, quia iam diu non venerunt, una cum (Paulino) Liparitano et (Bonifatio) Rhegiensi episcopis ad natalem s. Petri (d. 29 m. iun.) vocat. Quo itinere ne suspicio praetori detur, caveri iubet. Libertinum virum magnificum commendat. De exarcho in Pado occupato et de causis Ravennatibus addit (m. mai., ind. XV). – Novit dilectio tua. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 462 n. VII 19; CCSL 140, 470 n. VII 19). – R e g . : Ital. Pont. X 203 n. 36.

2545 JE 1466

597 mai. Fortunato episcopo Neapolitano et Anthemio subdiacono defensori per Campaniam mandat, Stephanum impellant, ut quam sponsam habuerit, Catelli sorori monacham professae ablata restituat. Catellum, praesentium latorem, commendat (m. mai., ind. XV). – Catellus praesentium lator. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 463 n. VII 20; CCSL 140, 471 n. VII 20). – C a n . : Gratiani Decr. C. XXVII q. 2 c. 28. – R e g . : Ital. Pont. VIII 437 n. 26.

2546 JE 1467

597 mai. Candido presbytero suo per Gallias mandat de quattuor christianis Iudaeorum Narbonensium servis redimendis, pro quibus frater eorum Dominicus, portitor praesentium, petierit (m. mai., ind. XV). – Dominicus praesentium portitor. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 464 n. VII 21; CCSL 140, 472 n. VII 21). – R e g . : Simonsohn Apostolic See 13 n. 16.

* 2547

(597 ante iun.) Gregorio Cyriacus (episcopus Constantinopolitanus) nuntios cum commendatione Mauricii imperatoris mittit. L a u d . i n : J³ 2557. – R e g . : Dölger/Müller Reg. I/1 n. 125.

2548 JE 1468

597 iun. Gregoriae cubiculariae (Constantinae) augustae de peccatorum venia scribit. Ostenta sibi fieri negat (m. iun., ind. XV). – Desiderata dulcedinis vestrae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 464 n. VII 22; CCSL 140, 472 n. VII 22).

418 2549 JE 1469

Gregorius I (590–604) 597 iun. Theoctistam patriciam et Andream, quem ad modum et (Constantinae) augustae et ,parvulorum dominorum' animos excolant, docet. De triginta auri libris per Sabinianum diaconum missis gratias agit; quarum dimidiam partem ad redimendos Crotonienses, qui anno superiore capta civitate Langobardis praedae ceciderint, dimidiam ad „lectisternia“ monialibus Romanis emenda se contulisse scribit. Clavem s. Petri mittit, quam, cum praesente Autarith Langobardorum rege miraculum edidisset, ab eodem rege decessori suo missam esse narrat (m. iun., ind. XV). – Quod in tanto. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 466 n. VII 23; CCSL 140, 474 n. VII 23).

2550 JE 1470

597 iun. Anastasio episcopo Antiocheno scribit, ne universalis episcopi appellationem a Cyriaco (Constantinopolitano episcopo) assumptam parvi faciat (m. iun., ind. XV). – Desideratam suavissime vestrae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 468 n. VII 24; CCSL 140, 478 n. VII 24). Cf. J³ *2505.

2551 JE 1471

597 iun. Theodoro medico Constantinopolitano, qui captivis pauperibusque stipem per Sabinianum diaconum miserit, gratias persolvit. Clavi s. Petri eum remuneratur (m. iun., ind. XV). – Dilectissimus filius meus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 470 n. VII 25; CCSL 140, 480 n. VII 25).

2552 JE 1472

597 iun. Andream munus sibi ab imperatore peti cupientem ad quietam piamque vitam in proastio suo vocat. Imperatricis erga eum gratiam congaudet, Constantinae puellae ante nuptias ineundas pietatem laudat (m. iun., ind. XV). – Magnitudinis vestrae scripta. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 471 n. VII 26; CCSL 140, 481 n. VII 26). Hanc epistolam a. 598 missam esse contendit Weise Italien 206.

* 2553

(597 iun.) Domnae Gordiae (sorori imperatoris) scribit transferentes de latino in graeco saltim dictata verba custodire et sensus minime attendere, nec verba intellegi facere et sensus frangere. L a u d . i n : J³ 2554.

2554 JE 1473

597 iun. Narsae religioso, ut monachos a Paulo congregatos et alios quosdam de animarum salute per litteras hortetur, petenti non satisfacit, „quia in Constantinopolitana civitate, qui de latino in graeco dictata bene transferant“, tunc non essent. Domnae Gordiae se scripsisse memorat (J³ *2553) atque coniugibus eius Theoctistaeque duas camisias et quattuor oraria ex benedictione s. Petri transmittit. Anatolium diaconum responsalem suum commendat (m. iun., ind. XV). – Cum Romanum defensorem. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 472 n. VII 27; CCSL 140, 483 n. VII 27).

2555 JE 1474

597 iun. Cyriaco episcopo Constantinopolitano respondet. Scandali occasionem a sese quaeri negat. Significat de Anatolio diacono, qui imperatori et eo satisfaceret, misso. Deposita universalis episcopi appellatione ecclesiam pace fruituram scribit (m. iun., ind. XV). – Scripta beatitudinis vestrae.

Gregorius I (590–604)

419

E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 474 n. VII 28; CCSL 140, 486 n. VII 28). – R e g . : Grumel/Darrouzès Reg. Constantinople I/1 204 n. 275.

2556 JE 1475

597 iun. Anastasium presbyterum hortatur, ut suscepto ,ducatu' monasterii, „quod Neas dicitur“, veteres inter monasterii patrem et episcopum Hierosolymitanum inimicitias una cum Amos episcopo componat. De reliquiis, quas per Exhilaratum secundicerium et post per Sabinianum diaconum transmiserit, gratias dicit (m. iun., ind. XV). – Quia bonus homo. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 475 n. VII 29; CCSL 140, 487 n. VII 29).

2557 JE 1476

597 iun. Mauricii imperatoris de nuntiis Cyriaci episcopi Constantinoplitani benigne excipiendis adhortatione negat opus fuisse. Quos vel sacra secum procurasse scribit; „quia“ inquit, „sicut meus diaconus ad exhibenda sancta mysteria illi (Cyriaco) non debet ministrare, qui elationis culpam aut commisit aut commissam ab aliis ipse non corrigit, ita ministri illius in celebratione missarum mihi adesse debuerunt, qui custodiente Deo in superbiae errore non cecidi“. Arrogantiam Cyriaci universalem se appellantis ait non frivolam modo, sed etiam perniciosam esse (m. iun., ind. XV). – Dominorum pietas provida. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 477 n. VII 30; CCSL 140, 490 n. VII 30). – R e g . : Dölger/Müller Reg. I/1 n. 125. Cf. J³ *2547.

2558 JE 1477

597 iun. Eulogio Alexandrino et Anastasio Antiocheno episcopis a pari significat Cyriaci nuntios ad res divinas Romae admissos esse, diaconum suum vero Constantinopoli versantem illi sacra facienti adesse vetitum. Addit de Eudoxio, quem Cyriacus in damnatorum numero videatur falso retulisse; de Sozomeni historia a sede apostolica repudiata; de synodi Ephesiae actis (m. iun., ind. XV). – Caritas qua vobis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 478 n. VII 31; CCSL 140, 492 n. VII 31). Cf. J³ *2506.

2559 JE 1478

597 iun. Dominicum episcopum Carthaginiensem motus querela Cumquodei abbatis, praesentium latoris, ut, qui monachi monasterium deseruerint, poenas iis irroget, hortatur (m. iun., ind. XV). – Licet fraternitatem tuam. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 481 n. VII 32; CCSL 140, 495 n. VII 32).

2560 JE 1479

597 iul. Dynamii et Aureliae in Francia degentium religionem laudat et confirmat. Codicem expetitum pollicetur (m. iul., ind. XV). – Scriptorum vestrorum pagina. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 482 n. VII 33; CCSL 140, 496 n. VII 33).

2561 JE 1480

597 iul. Dominicam Iohannis uxorem ad ecclesiam reversam esse gaudet. Ut Romam ad maritum veniat, hortatur (m. iul., ind. XV). – Laetos nos vestrae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 482 n. VII 34; CCSL 140, 497 n. VII 34). – R e g . : Ital. Pont. I 197 n. 2. Dominicam fuisse uxorem Iohannis praefecti urbis, qui etiam in J³ 2744 memoratur, consentiunt Hartmann (MGH Epp. 1, 482) et Norberg (CCSL 140A, 1145).

420 2562 JE 1481

Gregorius I (590–604) 597 iul. Dono episcopo Messanensi praecipit, ut Faustinum ecclesiae Meriensis militem in dissolvendo aere alieno ad filias redimendas conflato ecclesiae illius opibus adiuvet (m. iul., ind. XV). – Et sacrorum canonum. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 483 n. VII 35; CCSL 140, 498 n. VII 35). – R e g . : Ital. Pont. X 335 n. 10.

* 2563

(597 iul.) Fantino defensori scribit, ut Iohannem agrimensorem de Romana urbe Panormum profectum ad Iohannem episcopum Syracusanum destinet. L a u d . i n : J³ 2564. – R e g . : Ital. Pont. X 215 n. *3.

2564 JE 1482

597 iul. Iohanni episcopo Syracusano mandat, ut inter Caesarium monasterii s. Petri Baiani abbatem et Iohannem abbatem monasterii s. Luciae Syracusani finium controversiam agrimensore usus componat, „quadraginta tamen annorum utraeque parti praescriptione servata“ (m. iul., ind. XV). – Ne religiosorum virorum. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 484 n. VII 36; CCSL 140, 499 n. VII 36). – C a n . : Comp. secunda II tit. 17 c. 2; Lib. extra II tit. 26 c. 9. – R e g . : Ital. Pont. X 307 n. 29. Epistola olim perperam Alexandro III tributa est (cf. JL †14106). Cf. etiam Agnello L'architettura 81 adn. 2. De trad. can. cf. Deeters Bambergensisgruppe n. 41, 4. Cf. J³ *2563.

2565 JE 1483

597 iul. Eulogium episcopum Alexandrinum haereticos oppugnantem laudat. Ligna pollicetur. „Sex minora Aquitanica pallia et duo oraria“ mittit. Addit „se collatum ac viritheum non libenter“ bibere. „Cognidium“ poscit. „Nam nos“ inquit „hic a negotiatoribus nomen cognidii et non substantiam comparamus“ (m. iul., ind. XV). – Suavissima mihi sanctitas. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 485 n. VII 37; CCSL 140, 500 n. VII 37).

2566 JE 1484

597 iul. Cypriano diacono rectori suo per Siciliam mandat, ut disquirat, num Marcianus dioecesis Taurianensis presbyter in ecclesia Massalargiensi dioecesis Cathanensis versans, qui Locrensis episcopus creetur, dignus sit iudicandus (m. iul., ind. XV). – Habitatores Lucrensis civitatis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 487 n. VII 38; CCSL 140, 502 n. VII 38). – R e g . : Ital. Pont. X 204 n. 37.

* 2567

(597 iul.) Theodoro curatori scribit, ut (Dominicam) coniugem Iohannis praefecti urbis deducendam Romam tueatur. L a u d . i n : J³ 2744. – R e g . : Ital. Pont. V 4 n. *10. De Dominica cf. J³ 2561.

2568 JE 1485

597 aug. Mariniano episcopo Ravennati permittit, ut Corneliensibus (Imolensibus) pro lapso episcopo successorem consecrari postulantibus satisfaciat (m. aug., ind. XV). – Fraternitatis vestrae epistola. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 487 n. VII 39; CCSL 140, 503 n. VII 39). – C a n . : Gratiani Decr. D. 50 c. 11. – R e g . : Ital. Pont. V 163 n. 1.

Gregorius I (590–604) 2569 JE 1486

421

597 aug. Marinianum episcopum Ravennatem hortatur, ut videat, ne ullam deinceps in monasteriis clerici vel hi, qui in sacro sint „ordine constituti, ob aliud habeant, nisi orandi tantummodo causa, accedendi licentiam, aut si forte ad peragenda sacra missarum fuerint invitati mysteria“ (m. aug., ind. XV). – Dudum ad nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 488 n. VII 40; CCSL 140, 504 n. VII 40). – R e g . : Ital. Pont. V 28 n. 47.

2570 JE 1487

597 aug. Cypriano diacono suo per Siciliam mandat, ut Paulam, praesentium latricem, contra iniurias et Theodori quondam Iudaei et ecclesiae Messanensis hominum defendat (m. aug., ind. XV). – Questa nobis est. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 1, 489 n. VII 41; CCSL 140, 505 n. VII 41). – R e g . : Simonsohn Apostolic See 14 n. 17; Ital. Pont. X 204 n. 38.

2571 JE 1488

597 sept. Petrum episcopum Corsicae (Aleriensem), ut idololatras conciliare christianae fidei pergat, hortatur. Solidos quinquaginta ad vestimenta baptizandis emenda mittit. De possessione quadam presbytero ecclesiae montis Negeugni reddita addit (m. sept., ind. I). – Susceptis epistolis fraternitatis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 1 n. VIII 1; CCSL 140A, 513 n. VIII 1. – C a n . : Anselmi Coll. can. VII c. 59. – R e g . : Ital. Pont. X 466 n. 10. Partim inserta in Iohannis diac. Vita Gregorii II c. 49 (Migne PL 75, 108).

2572 JE 1489

597 sept. Anastasium patriarcham Antiochenum incommoda fortiter ferre iubet. Addit de novis haereticorum turbis. Quae ipse barbarorum gladiis ac iudicum perversitate patiatur, breviter percurrit (m. sept., ind. I). – Suscepi epistolas suavissime. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 2 n. VIII 2; CCSL 140A, 514 n. VIII 2).

2573 JE 1490

597 sept. Donum episcopum Messanensem hortatur, ut Faustino viro eloquentissimo et quae pater eius Peltrasius pro sepultura ecclesiae Messanensi reliquerit, et mancipia per Sisinnium defensorem eiusdem ecclesiae inique adempta restituat (m. sept., ind. I). – Filius noster Faustinus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 4 n. VIII 3; CCSL 140A, 517 n. VIII 3). – C a n . : Comp. prima III tit. 22 c. 14; Lib. extra III tit. 26 c. 5 (fragm.). – R e g . : Ital. Pont. X 336 n. 12.

2574 JE 1491

597 sept. Brunichildae Francorum reginae significat, pallium a Syagrio episcopo Augustodunensi petitum et ab imperatore concessum variis de causis non ad ipsum Syagrium sed ad Candidum presbyterum suum missum esse. Addit de largitione gratiaque in tribuendis sacris ordinibus tollenda; de episcopis ex laicorum numero non sumendis; de schismaticis ecclesiae reconciliandis; de idololatria opprimenda, de benevolentia in Augustinum „coepiscopum“ collata gratias agit. Codicem expetitum mittit (m. sept., ind. I). – Quanta in omnipotentis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 5 n. VIII 4; CCSL 140A, 518 n. VIII 4).

2575 JE 1492

597 oct. Venantio episcopo Lunensi monasterii b. Petro et ss. Iohanni et Paulo atque Hermae et Sebastiano consecrandi licentiam concedit (m. oct., ind. I). – Fraternitatis vestrae insinuatione.

422

Gregorius I (590–604) E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 8 n. VIII 5; CCSL 140A, 522 n. VIII 5). – R e g . : Ital. Pont. VI/2 375 n. 5. Tenor epistolae concordat cum Lib. diurn. form. 11 (Foerster 84 et 186 et 272).

* 2576

(597 ante nov.) Cypriano diacono (rectori Siciliae) ea inquirenda mandat, quae per XV indictionem (a. 596–597) acolythi ecclesiae Cathanensis dato contra Leonem eorum episcopum capitulari conquesti sunt. L a u d . i n : J³ 2578. – R e g . : Ital. Pont. X 204 n. *39.

2577 JE 1493

597 nov. Amos episcopo Hierosolymitano mandat, ut Petrum acolythum, qui excommunicatione affectus ex Constantinopoli eo confugerit, comprehendi iubeat Romamque comprehensum mittat (m. nov., ind. I). – Cum fraternitatem vestram. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 9 n. VIII 6; CCSL 140A, 523 n. VIII 6).

2578 JE 1494

597 nov. Leoni episcopo Cathanensi scribit de quarta reditus ecclesiastici parte inter clericos pro merito dividenda (m. nov., ind. I). – Ad hoc locorum. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 9 n. VIII 7; CCSL 140A, 524 n. VIII 7). – C a n . : Deusdedit Coll. can. III c. 95; Gratiani Decr. C. XVI q. 1 c. 63. – R e g . : Ital. Pont. X 288 n. 11. Cf. J³ *2576.

2579 JE 1495

597 nov. Vitalianum episcopum Sipontinum vehementer incusat, quod Tulliani quondam magistri militiae filiam monasterium deserere siverit, eique iubet, ut una cum Sergio defensore eam retrahat (m. nov., ind. I). – Si custos religiosi. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 10 n. VIII 8; CCSL 140A, 525 n. VIII 8). – C a n . : Bonizonis Liber VI c. 44; Ivonis Decr. VII c. 67; Gratiani Decr. C. XXVII q. 1 c. 18. – R e g . : Ital. Pont. IX 234 n. 7.

2580 JE 1496

597 nov. Sergio defensori (Apuliae) suo ob negligentiam graviter increpato sub poena praecipit, ut una cum Vitaliano episcopo Sipontino Tulliani quondam magistri militiae filiam in monasterium quam maturrime reducat (m. nov., ind. I). – Si homo esses. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 11 n. VIII 9; CCSL 140A, 526 n. VIII 9). – R e g . : Ital. Pont. IX 276 n. 4.

2581 JE 1497

597 nov. Eusebio Thessalonicensi, Urbitio Dyrrachiensi, Constantio Mediolanensi, Andreae Nicopolitano, Iohanni Corinthio, Iohanni Primae Iustinianae, Iohanni Cretensi Sco(d)ritano, Iohanni Larissensi, Mariniano Ravennati, Ianuario Caralitano et omnibus Siciliae episcopis mittit istam imperatoris legem: „Ne … hi, qui militiae vel rationibus sunt publicis obligati …, ad ecclesiasticum habitum veniant vel in monasteriis convertantur.“ Per triennium probentur milites et ab rationibus publicis absoluti priusquam monachicum habitum suscipiant (m. nov., ind. I). – Legem quam piissimus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 12 n. VIII 10; CCSL 140A, 527 n. VIII 10). – C a n . : Gratiani Decr. D. 53 c. 1. – R e g . : Ital. Pont. V 29 n. 48; Cf. etiam Dölger/Müller Reg. I/1 n. 110a et n. 125a.

Gregorius I (590–604) † 2582 JE †1493a

423

(597 nov.) Amos episcopo Hierosolymitano scribit de ingenuis clericis capacioris ingenii, ut ad loca scientia et doctrina excellentiora promoveantur. – (Cum fraternitatem vestram). C a n . : Reginonis De syn. causis II app. et I c. 31. Initium tantum huius epistolae cum J³ 2577 congruit.

* 2583

(597 post dec. 25) Gregorio Augustinus episcopus nuntiat in sollemnitate „dominicae nativitatis, quae hac prima indictione transacta est (i. e. 597 dec. 25), plus quam decem milia“ Anglos baptizatos esse. L a u d . i n : J³ 2607.

* 2584

(597 dec.) Responsali suo Constantinopolitano (Anatolio diacono) res Sabiniani episcopi Iadertini commendat. L a u d . i n : J³ 2585.

2585 JE 1498

597 dec. Sabinianum episcopum Iadertinum ob Maximi Salonitani societatem poenitentia in monasterio perfunctum in gratiam recipit. (Anatolio diacono) responsali suo Constantinopolitano res eius commendatas nuntiat (J³ *2584). De Florentio episcopo per Natalem quondam episcopum Salonitanum in exsilium pulso ab Epidauriensibusque repetito sciscitatur (m. dec., ind. I). – Sicut perseveranti culpae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 13 n. VIII 11; CCSL 140A, 528 n. VIII 11).

* 2586

(597) Chrysantio episcopo Spolitano Mevaniensis ecclesiae visitationis officium deputat. L a u d . i n : J³ 2805. – R e g . : Ital. Pont. IV 15 n. *2.

2587 JE 1499

598 febr. (Roma) Inter Candidum monasterii s. Andreae ad Clivum Scauri Romani abbatem et Maurentium magistrum militiae, quae de Iohannis Maurentii fratris hereditate convenerant, conditiones confirmat (m. febr., ind. I). – Sicut loci nostri. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 14 n. VIII 12; CCSL 140A, 530 n. VIII 12). – R e g . : Ital. Pont. I 106 n. 4.

2588 JE 1500

598 febr. Adeodato et Maurentio episcopis Afris a paribus Paulum episcopum, portitorem praesentium, commendat (m. febr., ind. I). – Multum frater carissime. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 15 n. VIII 13; CCSL 140A, 531 n. VIII 13).

2589 JE 1501

598 febr. Columbo episcopo Numidiae Paulum episcopum, praesentium portitorem, impense commendat (m. febr., ind. I). – Qualiter de fraternitatis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 17 n. VIII 15; CCSL 140A, 533 n. VIII 15).

2590 JE 1502

598 febr. Victori et Columbo episcopis Numidiae a paribus mandat, efficiant, ut quas ecclesias ante quindecim annos decessori Crisconii episcopi, portitoris praesentium, abstulerit Valentio episcopus, Crisconio restituat (m. febr., ind. I). – Quanto cordi nostro. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 16 n. VIII 14; CCSL 140A, 532 n. VIII 14).

424 2591 JE 1503

Gregorius I (590–604) 598 mart. Bonifatio primo defensori privilegium defensorum mittit constituens, „ut, sicut in schola notariorum atque subdiaconorum per indultam longe retro pontificum largitatem sunt regionarii constituti, ita quoque in defensoribus septem, qui ostensa suae experientiae utilitate placuerint, honore regionario decorentur“ (m. mart., ind. I). – Ecclesiasticis utilitatibus fideliter. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 18 n. VIII 16; CCSL 140A, 534 n. VIII 16). – R e g . : Ital. Pont. I 16 n. 2.

2592 JE 1504

598 apr. Marinianum episcopum Ravennatem de privilegiis monasterii ss. Iohannis et Stephani Classitani erudit eaque servari iubet (m. apr., ind. I). – Quam sit necessarium. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 19 n. VIII 17; CCSL 140A, 536 n. VIII 17). – R e g . : Ital. Pont. V 108 n. 3. Cf. etiam J³ †2426.

2593 JE 1505

598 apr. Mariniano episcopo Ravennati Claudium monasterii ss. Iohannis et Stephani Classitani abbatem, portitorem praesentium, Roma revertentem commendat (m. apr., ind. I). – Quod communem filium. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 20 n. VIII 18; CCSL 140A, 538 n. VIII 18). – R e g . : Ital. Pont. V 29 n. 50.

* 2594 JE *1506

(598 apr.) Mauro vicario comiti mandat, ut Agnello episcopo Terracinensi in punitione eorum, qui arbores colunt, auxilium praebeat. L a u d . i n : J³ 2595. – R e g . : Ital. Pont. II 115 n. *8.

2595 JE 1507

598 apr. Agnellum episcopum Terracinensem hortatur, ut coerceat eos, qui arbores colant „et multa alia contra christianam fidem illicita“ perpetrent. Ut Maurus vicarius comes eum adiuvet, iam se mandasse addit. A murorum vigiliis vacationem cuiquam dari vetat (m. apr., ind. I). – Pervenit ad nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 21 n. VIII 19; CCSL 140A, 539 n. VIII 19). – R e g . : Ital. Pont. II 115 n. 9. Cf. J³ *2594.

2596 JE 1508

598 apr. Mariniano episcopo Ravennati Iohannis, praesentium portitoris, uxorem, cuius libertas in controversiam vocata sit, commendat (m. apr., ind. I). – Iohannes praesentium portitor. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 21 n. VIII 20; CCSL 140A, 540 n. VIII 20). – R e g . : Ital. Pont. V 29 n. 51.

2597 JE 1509

598 mai. Iohanni episcopo Syracusano Felicem, praesentium portitorem christianum, commendat, qui ex Samaraei (Samaritani) cuiusdam nefario servitio per Maximianum episcopum Syracusanum liberatus a Samaraei filio ad christianam fidem converso reposcatur (m. mai., ind. I). – Felix praesentium portitor. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 22 n. VIII 21; CCSL 140A, 540 n. VIII 21). – R e g . : Ital. Pont. X 308 n. 30.

Gregorius I (590–604) 2598 JE 1510

425

598 mai. Rusticianae patriciae Constantinopoli degenti, ut Romam repetat, suadet. Auri libras decem deferente Petro homine eius ad redimendos captivos missas accepisse se scribit. Addit de Strategio et Eudoxio domnis (m. mai., ind. I). – Iam dudum vestrae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 23 n. VIII 22; CCSL 140A, 541 n. VIII 22).

2599 JE 1511

598 mai. Fantino defensori mandat, ut Agrigentum se conferat Iudaeorumque christiana sacra suscipere cogitantium consilium confirmet. Qui si diem paschalem exspectare noluerint, episcopum moneri iubet, „ut poenitentia ac abstinentia quadraginta diebus indicta aut die dominico, aut si celeberrima festivitas fortassis occurrerit, eos … baptizet“. Monasterium s. Stephani in Agrigentino territorio eiusque abbatissam Dominam commendat (m. mai., ind. I). – Domina abbatissa monasterii. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 24 n. VIII 23; CCSL 140A, 543 n. VIII 23). – R e g . : Simonsohn Apostolic See 14 n. 18; Ital. Pont. X 215 n. 4.

* 2600 JE *1512

(598 iun.) Anatolio diacono iterum (cf. J³ *2584) Sabinianum episcopum Iadertinum, qui a Maximo Salonitano offendatur, commendat. L a u d . i n : J³ 2602.

*? 2601

(598 iun.) (Callinico) exarcho Italiae scribit, qui sibi Maximum episcopum Salonitatum studeat commendare, de pravitate ipsius. L a u d . i n : J³ 2602. – R e g . : Ital. Pont. V 4 n. *11. Fides notitiae dubia est.

2602 JE 1513

598 iun. Sabinianum episcopum Iadertinum inimicitias Maximi Salonitani fortiter ferre iubet. Anatolii diaconi auxilium indicat. Lapsum quendam presbyterum vetat aut continuare aut recipere honorem. Ut privilegia Iadertina confirmentur, decessorum suorum tabulas poscit. Marcellum ad sese venire cupit (m. iun., ind. I). – Satis frater carissime. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 25 n. VIII 24; CCSL 140A, 544 n. VIII 24). Cf. J³ *2600 et J³ *2601.

2603 JE 1514

598 iun. (Roma) Victorem episcopum Panormitanum motus petitione Hebraeorum, qui in hac urbe Roma habitant, hortatur, ne Iudaeos Panormi iniuriis afficiat, utque litem cum iis aut componat aut ad sese deferat (m. iun., ind. I). – Sicut Iudaeis non. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 27 n. VIII 25; CCSL 140A, 546 n. VIII 25). – C a n . : Coll. duorum librorum lib. II c. 101 (fragm.). – R e g . : Simonsohn Apostolic See 15 n. 19; Ital. Pont. X 225 n. 6.

2604 JE 1515

598 iun. Iohanni episcopo Syracusano mandat, ut Pantaleoni notario suo in negotiis eius occupato ad colligenda vasa sacra per clericos Italos in Sicilia vendita spatium concedat (m. iun., ind. I). – Quia pervenit ad. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 27 n. VIII 26; CCSL 140A, 547 n. VIII 26). – R e g . : Ital. Pont. X 308 n. 31.

426 2605 JE 1516

Gregorius I (590–604) 598 iun. Iohannem episcopum Syracusanum, quo iure quaque iniuria diaconi Cathanenses campagis se calceent, exquirere iubet (m. iun., ind. I). – Ecclesiastici vigoris ordo. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 28 n. VIII 27; CCSL 140A, 548 n. VIII 27). – C a n . : Anselmi Coll. can. VII c. 64; Deusdedit Coll. can. I c. 184; Gratiani Decr. D. 93 c. 21. – R e g . : Ital. Pont. X 308 n. 32.

2606 JE 1517

598 iul. Eulogio episcopo Alexandrino „cunctorum martyrum gesta ... Constantini temporibus ab Eusebio Caesariensi collecta“ postulanti respondet de tali collectione se ignorare. „Praeter illa enim“ inquit, „quae in eiusdem Eusebii libris de gestis sanctorum martyrum continentur nulla in archivo huius nostrae ecclesiae vel in Romanae urbis bibliothecis esse cognovi, nisi pauca quaedam in unius codicis volumine collecta. Nos autem paene omnium martyrum distinctis per dies singulos passionibus collecta in uno codice nomina habemus, atque cotidianis diebus in eorum veneratione missarum sollemnia agimus. Non tamen in eodem volumine, quis qualiter sit passus, indicatur, sed tantummodo nomen, locus et dies passionis ponitur ... Sed haec habere vos beatissimos credimus“. De lignis brevioribus ad eum missis (cf. J³ 2565) maioribusque mittendis et de ‚benedictione' s. Marci evangelistae ab eo suscepta addit (m. iul., ind. I). – Utilis semper est. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 28 n. VIII 28; CCSL 140A, 549 n. VIII 28). Gregorium in hac epistola martyrologium probabiliter Hieronymianum describere annotat Duchesne Lib. pont. I p. CI adn.

2607 JE 1518

598 iul. Eulogio episcopo Alexandrino de valetudine queritur. Haereticorum Alexandrinorum correctione gaudet. Nuntiat de Augustino monasterii sui monacho ad Anglorum gentem misso. „Qui“ inquit „data a me licentia a Germaniarum episcopis episcopus factus cum eorum quoque solaciis ad praedictam gentem in finem mundi perductus est … In sollemnitate autem dominicae nativitatis, quae hac prima indictione transacta est (597 dec. 25), plus quam decem milia Angli ab eodem nuntiati sunt fratre et coepiscopo nostro baptizati“. De Eudoxio haeretico se ab eo informatum esse gratias agit. De erroribus in ecclesia Constantinopolitana nunc vigentibus sententiam eius laudat. Reprehendit eum, quod in epistola ad sese missa his verbis: „Sicut iussistis“ usus sit. „Non ergo iussi“ inquit, „sed quae utilia visa sunt, indicare curavi“. Et improbat, quod ipsum universalem episcopum appellaverit (m. iul., ind. I). – Communis filius praesentium. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 30 n. VIII 29; CCSL 140A, 550 n. VIII 29). Cf. J³ *2538 et J³ *2583.

2608 JE 1519

598 iul. Secundino episcopo Tauromenitano mandat, ut monasterium monasterio Castelliensi adiunctum ordinet, ne aedificium in laicorum potestatem deveniat (m. iul., ind. I). – Querimoniam monachorum monasterii. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 32 n. VIII 30; CCSL 140A, 553 n. VIII 30). – C a n . : Anselmi Coll. can. IV c. 8; Bonizonis Liber VI c. 27; Gratiani Decr. C. XVI q. 7 c. 34. – R e g . : Ital. Pont. X 352 n. 11. De duobus monasteriis unitis cf. MGH Epp. 2, n. VIII 30 adn. De traditione cf. etiam Ital. Pont. VIII 114.

2609 JE 1520

598 iul. Dominici episcopi Carthaginiensis erga se studium laudat (m. iul., ind. I). – Scripta sanctitatis vestrae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 32 n. VIII 31; CCSL 140A, 554 n. VIII 31).

Gregorius I (590–604) 2610 JE 1521

427

598 aug. Iohanni episcopo Squillacensi monasterii Castelliensis privilegia valde commendat. Monachis, quae „sub exenii quasi specie“ abstulerit, reddi iubet (m. aug., ind. I). – Grave nimis et. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 33 n. VIII 32; CCSL 140A, 555 n. VIII 32). – C a n . : Anselmi Coll. can. IV c. 4; Coll. can. Beneventana c. 5; Gratiani Decr. C. XVII q. 4 c. 41 (fragm.). – R e g . : Ital. Pont. X 59 n. 6.

2611 JE 1522

598 aug. Leontio exconsuli, qui „oleum sanctae crucis et alois lignum“ miserit, gratias agit. B. Petri et clavem sepulcralem et catenarum partem muneri dat (m. aug., ind. I). – Quia in magna. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 35 n. VIII 33; CCSL 140A, 557 n. VIII 33). – R e g . : Ital. Pont. X 176 n. 30.

* 2612

(598 aug.) Iohanni episcopo (Syracusano) et Leontio viro glorioso (exconsule) causam episcopi Decii (Lilybaetani) audiendam committit. L a u d . i n : J³ 2613 et J³ 2625. – R e g . : Ital. Pont. X 309 n. *33.

2613 JE 1523

598 aug. Adeodatae illustri significat se Decii episcopi (Lilybaetani) causam Iohanni episcopo (Syracusano) et Leontio viro glorioso cognoscendam permisisse (m. aug., ind. I). – Magnam nobis laetitiam. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 36 n. VIII 34; CCSL 140A, 559 n. VIII 34). – R e g . : Ital. Pont. X 258 n. 1. Cf. J³ *2612.

2614 JE 1524

598 aug. Ianuario episcopo Sardiniae (Caralitano) praecipit, ut solidos centum a Nereida clarissima femina pro filiae sepultura exactos restituat. De aliis causis agat cum Redempto defensore suo, praesentium portitore, quem ad iudicia facienda in Sardiniam direxerit (m. aug., ind. I). – Questa nobis est. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 37 n. VIII 35; CCSL 140A, 560 n. VIII 35). – R e g . : Ital. Pont. X 399 n. 16.

* 2615

(598 ante sept.) Amandino quaedam sibi perlata de persona gloriosi Libertini nuntiat et eum hortatur, ut cum illo caritatem et gratiam habeat. L a u d . i n : J³ 2627. – R e g . : Ital. Pont. X 176 n. *32.

* 2616

(598 ante sept.) Ianuario episcopo Sardiniae et Gennadio (exarcho Africae) nuntiat hostes ad Sardiniam accessuros esse. L a u d . i n : J³ 2633. – R e g . : Ital. Pont. X 375 n. *11; Ital. Pont. X 400 n. *19.

2617 JE 1525

598 sept. In Ianuarium episcopum Caralitanum acerbe invehitur, quod testante Cyriaco abbate, qui Caralis fuerat, „dominico die priusquam missarum solemnia“ celebraret, „ad exarandam messem latoris praesentium“ perrexerit „et post missarum sollemnia etiam terminos possessionum illius eradicare minime“ timuerit. Et cum senectuti episcopi parcere velit, tantummodo consiliarios huius facinoris duorum

428

Gregorius I (590–604) mensium excommunicatione affici iubet (m. sept., ind. II). – Praedicator omnipotentis Domini. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 40 n. IX 1; CCSL 140A, 562 n. IX 1). – C a n . : Burchardi Decr. I c. 197; Ivonis Decr. V c. 312; insuper fragmenta: Ivonis Decr. II c. 78; Gratiani Decr. D. 86 c. 24 et C. I q. 7 c. 11 et C. II q. 7 c. 28. – R e g . : Ital. Pont. X 400 n. 17. Olim ad 598 aug., cf. Posner Register Gregors 302. De tempore cf. CCSL 140A.

2618 JE 1526

598 sept.–oct. Vitali defensori Caralitano mandat, ut excommunicationem in Ianuarii episcopi consiliarios statutam exsequatur; pretiumque tritici exenii nomine sibi per Redemptum defensorem, latorem praesentium, missi restituat (m. sept.–oct., ind. II). – Quid de fratre. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 41 n. IX 2; CCSL 140A, 563 n. IX 2). – R e g . : Ital. Pont. X 388 n. 2. Olim ad 598 aug., cf. Posner Register Gregors 302.

* 2619

(598 ante oct.) Gregorio Iohannes illustris vir de Panormo scripta mittit. L a u d . i n : J³ 2635. – R e g . : Ital. Pont. X 248 n. *2.

* 2620

(598 ante oct.) Iohanni episcopo (Syracusano) curam patrimonii sui committit. L a u d . i n : J³ 2645. – R e g . : Ital. Pont. X 205 n. *40.

* 2621

(598 ante oct.) Gregorio Iohannes episcopus (Syracusanus) de causis Crementii episcopi (Byzaceni primatis) scribit. L a u d . i n : J³ 2647. – R e g . : Ital. Pont. X 309 n. *34.

* 2622

(598 ante oct.) Gregorio Mauricius imperator causam criminis Crementii primatis Byzaceni delegat. L a u d . i n : J³ 2650. – R e g . : Dölger/Müller Reg. I/1 n. 126.

* 2623

(598 ante oct.) Gregorio gloriosus vir Leontius exconsule de episcopo Leone (Cathanensi) graviter queritur. L a u d . i n : J³ 2656. – R e g . : Ital. Pont. X 177 n. *35.

2624 JE 1527

598 sept.–oct. Secundino episcopo Tauromenitano scribit, ut veniam det praesentium portitoris Leonis chartarii uxori, quae cum viro ob adulterii suspicionem repudiato religiosam vestem induisset, ad eundem suspicione liberatum redierit (m. sept.–oct., ind. II). – Praesentium portitor Leo. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 42 n. IX 3; CCSL 140A, 564 n. IX 3). – R e g . : Ital. Pont. X 353 n. 12. Cf. J³ *2465. De tempore cf. Ital. Pont.

2625 JE 1528

598 sept.–oct. Domitiano episcopo metropolitano (Melitinensi) respondet Leontium virum gloriosum in Sicilia consistere, necdum Romam venisse. Cui se ad exsequenda imperatorum mandata opitulatum esse scribit. Gregorium expraefectum et alios,

Gregorius I (590–604)

429

„qui in saeptis ecclesiasticis residebant“, cum Marco scribone in Siciliam rationis reddendae causa profecturos. Theodori episcopi (Lilybaetani) causam Leontio viro glorioso et Iohanni episcopo (Syracusano) commissam esse (m. sept.–oct., ind. II). – Quam magnae caritatis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 42 n. IX 4; CCSL 140A, 565 n. IX 4). – C a n . : Anselmi Coll. can. III c. 85; Coll. duorum libr. I c. 238; Gratiani Decr. C. II q. 1 c. 3. – R e g . : Ital. Pont. X 176 n. 33. Cf. J³ *2612. De tempore cf. Ital. Pont.

* 2626

(598 sept.–oct.) (Callinico) exarcho per Timarcum excubitorem ad eum proficiscentem scribit, ut cautiones agentium vices Iohannis praefecti simul et palatini Romam transmittere debeat. L a u d . i n : J³ 2627. – R e g . : Ital. Pont. V 4 n. *12.

2627 JE 1529

598 sept.–oct. Amandino (domestico) significat se (Callinico) exarcho per Timarcum excubitorem, qui ad eum profectus est, scripsisse, „ut cautiones agentium vices Iohannis praefecti simul et palatini“ mitterentur. De Libertino addit (m. sept.–oct., ind. II). – Ea quae per. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 43 n. IX 5; CCSL 140A, 567 n. IX 5). – R e g . : Ital. Pont. X 177 n. 34. Epistola per Paulum missa est. Cf. J³ *2615 et J³ *2626. De tempore cf. Ital. Pont.

2628 JE 1530

598 sept.–oct. Quertino expraefecto, ut Bonito praefecturam impetret, petenti respondet se molestum negotiosumque munus illi, qui sibi in actione, et ,homo litteratus' sit, imponi nolle (m. sept.–oct., ind. II). – Epistolam gloriae vestrae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 45 n. IX 6; CCSL 140A, 568 n. IX 6).

2629 JE 1531

598 sept.–oct. Mariniano abbati (monasterii Praetoritani sive Praecoritani) eiusque successoribus ecclesiae s. Georgii in loco, qui „Ad sedem“ dicitur, positae, cui ecclesiae monasterium eius coniunctum sit, curam permittit (m. sept.–oct., ind. II). – Quia ecclesiam sancti. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 45 n. IX 7; CCSL 140A, 569 n. IX 7). – R e g . : Ital. Pont. X 240 n. 4. De tempore cf. Ital. Pont.

2630 JE 1532

598 sept.–oct. Fantino defensori (Siciliae) mandat, ut ex Servi-Dei diaconi fortunis ad ecclesiam Romanam hereditario iure pertinentibus Aluminosae ancillae Dei, proximae eius, equas quattuor, et xenodochio Aniciorum, cui Florentius diaconus praeest, equas decem cum emissario suo per latorem praesentium tribuat (m. sept.–oct., ind. II). – Experientiam tuam iam. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 46 n. IX 8; CCSL 140A, 569 n. IX 8). – R e g . : Ital. Pont. I 156 n. 1; Ital. Pont. X 216 n. 5.

2631 JE 1533

598 sept.–oct. Gennadio exarcho Africae Droctulfum, praesentium portitorem, „de hostibus ad rempublicam“ venientem commendat (m. sept.–oct., ind. II). – Droctulfus praesentium portitor. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 46 n. IX 9; CCSL 140A, 570 n. IX 9).

430 2632 JE 1534

Gregorius I (590–604) 598 sept.–oct. Fantino defensori (Siciliae) mandat, ut praesentium portitoribus, qui ad Romani mancipia in usum monasterii ex eiusdem testamento Neapoli conditi recolligenda in Siciliam profecti sint, auxilium praebeat (m. sept.–oct., ind. II). – Mancipia iuris Romani. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 47 n. IX 10; CCSL 140A, 571 n. IX 10). – R e g . : Ital. Pont. VIII 460 n. 1.

2633 JE 1535

598 oct. Ianuario episcopo Sardiniae (Caralitano) scribit se hostium in Sardinia res gestas deplorare. Se periculum iam antea praevidisse, sed nec ab illo nec a Gennadio (exarcho Africae) secundum admonitionem suam sollicitudinem adhibitam esse. Pacem cum Agilulfo (regi Langobardorum) per abbatem quendam legatum suum, quantum ab exarcho sibi scriptum sit, ordinatam nuntiat; vigilantia tamen, quoad conscriptae sint conditiones, opus esse. De facinore superiore epistola (J³ 2617) vituperato iterum addit. Petrum et Theodorum consiliarium significat a latere suo deputatos, quibus causas suas insinuet. De Mariniano episcopo (Turritano) cognoscere iubet, cum pax cum Agilulfo perfecte fuerit confirmata (m. oct., ind. II). – Quid in Sardinia. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 48 n. IX 11; CCSL 140A, 572 n. IX 11). – R e g . : Ital. Pont. X 400 n. 21. Hanc epistolam m. oct. missam esse contendit Weise Italien 207. De Mariniano episcopo (Turritano) cf. Wisbaum Richtungen 52. Cf. J³ *2616.

2634 JE 1536

598 oct. Fortunato episcopo Neapolitano dat mandatum, ut Barbatianum monachum, praesentium latorem, ad gubernandos monachos Neapolitanos missum et in locum praepositi promotum, si nimiam de se opinionem deposuerit, ad abbatis honorem perducat (m. oct., ind. II). – Quia servorum Dei. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 49 n. IX 12; CCSL 140A, 574 n. IX 12). – R e g . : Ital. Pont. VIII 438 n. 27.

2635 JE 1537

598 oct. Venantio patricio Panormitano Samsonis gestorum interpretationem poscenti scribit ex morbo recreatum se eius optato responsurum (m. oct., ind. II). – Desiderantissime vestrae excellentiae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 50 n. IX 13; CCSL 140A, 575 n. IX 13). – R e g . : Ital. Pont. X 248 n. 3. De Venantio cf. Ital. Pont. Cf. J³ *2619.

2636 JE 1538

598 oct. Iohanni illustri cuidam Panormitano, quem ut videat magno desiderio afficitur, postquam adfuit, qui sibi „impossibilitatem navigii“ narravit, mutuum amorem testatur (m. oct., ind. II). – Amorem circa nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 50 n. IX 14; CCSL 140A, 575 n. IX 14). – R e g . : Ital. Pont. X 248 n. 4.

2637 JE 1539

598 oct. Iovinum virum illustrem quendam Cathanensem post Cypriani diaconi e Sicilia reditum, apud quem in Sicilia „mente“ remanserit, salutat, Romamque venire cupit (m. oct., ind. II). – Dilectissimus filius meus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 51 n. IX 15; CCSL 140A, 576 n. IX 15). – R e g . : Ital. Pont. X 293 n. 1.

Gregorius I (590–604) 2638 JE 1540

431

598 oct. Iohanni episcopo Syracusano Apollonium magistrum militum commendat (m. oct., ind. II). – Quamvis glorioso Apollonio. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 51 n. IX 16; CCSL 140A, 577 n. IX 16). – R e g . : Ital. Pont. X 309 n. 38.

* 2639

(598 oct.) Anthemio subdiacono (patrimonii Campaniae) scribit, ut aliquantas sellas plectiles sibi dirigere studeat aut artificem in domo sua laborare vel 24 sellas omnino bonas faciat. L a u d . i n : J³ 2640. – R e g . : Ital. Pont. VIII 75 n. *25.

2640 JE 1541

598 oct. Maurentium magistrum militum rogat, ut plectiles sellas bonas viginti quattuor sibi mittat. Si Iulianus maior eius aut quis alter sellas habeat, item eas dirigat (m. oct., ind. II). – Cognoscat gloria vestra. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 52 n. IX 17; CCSL 140A, 577 n. IX 17). – R e g . : Ital. Pont. VIII 64 n. 12. Cf. J³ *2639.

2641 JE 1542

598 oct. Victorem episcopum Panormitanum hortatur, ut quem monachi Praecoritani ex ipso monasterio unanimes elegerint, presbyterum ordinet (m. oct., ind. II). – Desiderium quod ad. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 52 n. IX 18; CCSL 140A, 578 n. IX 18). – R e g . : Ital. Pont. X 226 n. 7.

2642 JE 1543

598 oct. Pantaleoni notario mandat, ut argentum ecclesiarum, quae clerum et populum habeant, in cimiliarchio ecclesiae deponat accepto de eodem deposito desuscepto. Argentum ecclesiarum a clero et populo destitutarum secum Romam deferat. Item earundem ecclesiarum clerici, si pauci solummodo remanserint, et res, quae vetustate perire possint (m. oct., ind. II). – Expectabamus ut nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 53 n. IX 19; CCSL 140A, 579 n. IX 19). – R e g . : Ital. Pont. X 205 n. 41. Aestate a. 602 scriptam esse epistolam econtra putat Weise Italien 233 n. 124.

2643 JE 1544

598 oct. Urbicum abbatem (monasterii s. Hermae sive s. Hermetis) increpat, quod Lucuscano monasterio (ss. Maximi et Agathae) in civitate Panormitana sito duos eodem die praefecerit abbates: mane Domitium presbyterum, vespere latorem praesentium, Bonum servum Dei. Domitium presbyterum a Victore (Panormitano) episcopo abbatem ordinari iubet, cuius praepositus Lucifer monachus fiat, non Catellus, quem quamquam monachus non est, Urbicus abbas ordinare voluerit (m. oct., ind. II). – Valde me contristatum. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 54 n. IX 20; CCSL 140A, 580 n. IX 20). – R e g . : Ital. Pont. X 238 n. 3.

2644 JE 1545

598 oct. Urbico abbati (monasterii s. Hermae sive s. Hermetis) praecipit, ut Petro episcopo Triocalitano solidos quadraginta ex monasterii Lucuscani (Panormi siti) pecuniis, quas apud eum esse Salerius notarius renuntiaverit, persolvat. Monachis, quos

432

Gregorius I (590–604) ex eodem monasterio Petrus episcopus abstulerat, abbas monasterii alimonia et vestiarium annis singulis det (m. oct., ind. II). – Dilectio tua praesentia. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 55 n. IX 21; CCSL 140A, 581 n. IX 21). – R e g . : Ital. Pont. X 238 n. 4.

2645 JE 1546

598 oct. Romano defensori (patrimonii S.R.E in partibus Siciliae) mandat, ut, qui in Sicilia defensorum titulum usurpent, tonsuratores coerceat; qui inter eos strenui ac fideles in negotiis probati sint, epistolam defensorum accipiant. Fortunatum ad rerum gestarum rationem reddendam cogat Marcianumque, qui et defensorem ementitus sit, et Iohannis episcopi (Syracusani) praecepta detrectaverit, in exsilium agat (m. oct., ind. II). – Pervenit ad nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 55 n. IX 22; CCSL 140A, 582 n. IX 22). – R e g . : Ital. Pont. X 205 n. 43. Cf. J³ *2620.

2646 JE 1547

598 oct. Inter Praeiectam et Fantinum defensorem suum ac rectorem patrimonii partium Panormitanarum, quae de possessionibus quibusdam in Panormitano territorio sitis convenerant, ea confirmat (m. oct., ind. II). – Quotiens in quibusdam. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 56 n. IX 23; CCSL 140A, 583 n. IX 23). – C a n . : Anselmi Coll. can. IV c. 9; Bonizonis Liber VI c. 28; Gratiani Decr. C. XXV q. 2 c. 12 et C. XXXV q. 9 c. 1; Comp. prima I tit. 26 c. 2; Lib. extra I tit. 35 c. 2. – R e g . : Ital. Pont. X 216 n. 7.

2647 JE 1548

598 oct. Martino scholastico respondet se ab eo de Crementii episcopi (primatis Byzaceni) causa levius esse eruditum, quam, ut iudicare de ea posset. Monet, cum in Sicilia manere, quam Romam venire maluerit, ut cum Iohanne episcopo Syracusano agat (m. oct., ind. II). – Cum de negotiis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 57 n. IX 24; CCSL 140A, 584 n. IX 24). Cf. J³*2621.

2648 JE 1549

598 oct. Iohanni episcopo Syracusano mandat, ut convocatis tribus vel quattuor episcopis Lucillum episcopum Melitensem administratione ecclesiae submoveat et presbyteros vel diaconos, criminis socios, honoribus privatos, in monasteria dividat noxiosque omnes excommunicet. Clerum populumque Melitensem ad novum episcopum eligendum admoneri iubet (m. oct., ind. II). – Quae adversus Lucillum. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 58 n. IX 25; CCSL 140A, 585 n. IX 25). – R e g . : Ital. Pont. X 309 n. 39.

2649 JE 1550

598 oct. Iohannem episcopum Syracusanum docet se in referendis veteribus ecclesiae moribus consuetudines Constantinopolitanae ecclesiae non esse secutum. „Tamen“ inquit „si quid boni vel ipsa vel altera ecclesia habet, ego et minores meos, quos ab illicitis prohibeo, in bono imitari paratus sum.“ In Cathanensi vel in Syracusana ecclesia eos, qui hac ex causa murmurant, instruere non desistat (m. oct., ind. II). – Veniens quidam de. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 59 n. IX 26; CCSL 140A, 586 n. IX 26). – C a n . : Anselmi Coll. can. II c. 68; Deusdedit Coll. can. I c.188; Gratiani Decr. D. 22 c. 4. – R e g . : Ital. Pont. X 310 n. 40.

Gregorius I (590–604) 2650 JE 1551

433

598 oct. Iohanni episcopo Syracusano refert se de crimine quodam Crementii primatis Byzaceni accusati causa imperatoris iussu ad se delata iudicare antea non potuisse adversante Theodoro magistro militum pretio decem auri librarum corrupto. Quae nunc sibi a primate proponantur, ea dubia videri. „Nam“ inquit „quod se sedi apostolicae dicit subiici, si qua culpa in episcopis invenitur, nescio quis ei episcopus subiectus non sit. Cum vero culpa non exigit, omnes secundum rationem humilitatis aequales sunt.“ Cum Martino (scholastico), qui de Africana provincia venerit, agere eum iubet, quaeque egerit, se probaturum scribit (m. oct., ind. II). – Fraternitatis vestrae scripta. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 60 n. IX 27; CCSL 140A, 588 n. IX 27). – C a n . : Anselmi Coll. can. II c. 68; Deusdedit Coll. can. I c.189; Gratiani Decr. D. 22 c. 4. – R e g . : Ital. Pont. X 310 n. 41; Dölger/Müller Reg. I/1 n. 126. Cf. J³ *2622.

2651 JE 1552

598 oct. Libertino expraefecto Romanum defensorem (Siciliae), praesentium latorem, cui patrimonium ecclesiae Romanae in Syracusano et in Cathanensi territorio situm curandum commiserit, commendat (m. oct., ind. II). – Gloriae vestrae cognita. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 61 n. IX 28; CCSL 140A, 589 n. IX 28). – R e g . : Ital. Pont. X 177 n. 37.

2652 JE 1553

598 oct. Romano defensori patrimonium ecclesiae Romanae in partibus Syracusanis, Cathanensibus, Agrigentinis vel Messanensibus constitutum a praesenti secunda indictione tradit administrandum. Ad familiam eiusdem patrimonii se praecepta eiusmodi direxisse addit (m. oct., ind. II). – Propositi nostri cura. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 62 n. IX 29; CCSL 140A, 590 n. IX 29). – R e g . : Ital. Pont. X 205 n. 42.

2653 JE 1554

598 oct. Colonos et familiam sive fundum in Syracusano et Cathanensi territorio constitutos (Romano) defensori suo oboedire iubet (m. oct., ind. II). – Cognoscatis quia ad. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 62 n. IX 30; CCSL 140A, 591 n. IX 30). – R e g . : Ital. Pont. X 206 n. 44.

2654 JE 1555

598 oct. Cyridano gloriosos Romanum, defensorem suum (Siciliae) et praesentium portitorem, gubernatorem patrimonii ecclesiae suae in Cathanensibus ac in Syracusanis partibus commendat (m. oct., ind. II). – Gloriae vestrae bonitas. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 63 n. IX 31; CCSL 140A, 591 n. IX 31). – R e g . : Ital. Pont. X 178 n. 38.

* 2655

(598 oct.) Romano defensori (Siciliae) venienti causam inter Leontium gloriosum virum exconsule et Leonem episcopum (Cathanensem) committit. Iniungit ei etiam de causa inter Archelaum medicum et episcopum Domitianum metropolitam (Melitinensem), ut una cum Iohanne episcopo Syracusano disponat, quae sunt recta. L a u d . i n : J³ 2656. – R e g . : Ital. Pont. X 206 n. *45.

2656 JE 1556

598 oct. Iohannem episcopum Syracusanum docet Romanum defensorem (in Siciliam) venientem inter Leontium exconsule et Leonem episcopum (Cathanensem) iu-

434

Gregorius I (590–604) dicem constitutum esse. Monet, ne Archelaum medicum defendens Domitiano metropolitae (Melitinensi) iniuriam faciat (m. oct., ind. II). – Filius noster gloriosus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 63 n. IX 32; CCSL 140A, 592 n. IX 32). – R e g . : Ital. Pont. X 310 n. 42. Cf. J³ *2623 et J³ *2655.

2657 JE 1557

598 oct. Petro Siciliensi Romanum defensorem (Siciliae), latorem praesentium, cui patrimonium ecclesiae suae in Syracusanis, Cathanensibus et vicinis locis commiserit, commendat (m. oct., ind. II). – Scientes devotionis affectum. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 64 n. IX 33; CCSL 140A, 593 n. IX 33). – R e g . : Ital. Pont. X 178 n. 39.

2658 JE 1558

598 oct. Leontio exconsule Apollonium magistrum militum, latorem praesentium, commendat (m. oct., ind. II). – Scientes gratia paterna. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 64 n. IX 34; CCSL 140A, 594 n. IX 34). – R e g . : Ital. Pont. X 178 n. 40.

2659 JE 1559

598 oct. Fantino defensori (Panormitano) scribit de xenodochio ex testamento Isidori viri illustris in urbe Panormitana constituendo (m. oct., ind. II). – Ea quae fienda. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 65 n. IX 35; CCSL 140A, 594 n. IX 35). – R e g . : Ital. Pont. X 216 n. 8.

2660 JE 1560

598 oct. Anthemio subdiacono (Campaniae) Theodoram Sabini defensoris viduam a filio et socero Aligerno omnibus fraudatam rebus commendat (m. oct., ind. II). – Theodora relicta Sabini. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 66 n. IX 36; CCSL 140A, 595 n. IX 36). – R e g . : Ital. Pont. VIII 75 n. 26.

2661 JE 1561

598 oct. Romano defensori (Siciliae) mandat, ut Argentio, praesentium portitori et ecclesiae Romanae colono „curam hospitalitatis“ habenti „terrulam modiorum … decem possessionis Disterianae“ concedat (m. oct., ind. II). – Quia praesentium portitorem. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 66 n. IX 37; CCSL 140A, 596 n. IX 37). – R e g . : Ital. Pont. X 206 n. 46.

2662 JE 1562

598 oct. Fantino defensori (Panormitano) scribit se iam antea Victori episcopo (Panormitano) praecepisse, ne synagogas Panormitanas occuparet. Nunc autem iniuria Victoris per Salerium notarium suum patefacta mandat, ut episcopus synagogarum, quas temere consecraverit, pretium a Venantio patricio et Urbico abbate (monasterii s. Hermae sive s. Hermetis) constitutum Iudaeis persolvat codicesque et ornamenta ablata restituat (m. oct., ind. II). – Ante aliquantum tempus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 67 n. IX 38; CCSL 140A, 597 n. IX 38). – C a n . : Gratiani Decr. C. XIV q. 6. c. 2. – R e g . : Simonsohn Apostolic See 16 n. 20; Ital. Pont. X 216 n. 9.

2663 JE 1563

598 oct. Fantino defensori Panormitano, ut Ianuariam, praesentium latricem, ab Anastasii et Bonifatii iniuriis tueatur, mandat (m. oct., ind. II). – Ianuaria praesentium latrix.

Gregorius I (590–604)

435

E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 68 n. IX 39; CCSL 140A, 598 n. IX 39). – R e g . : Ital. Pont. X 217 n. 10. De Ianuaria cf. Maymó i Capdevila Porteurs 174.

2664 JE 1564

598 oct. Fantino defensori Panormitano mandat, ut cogat Candidum defensorem, ut Tamno Iudaeo, praesentium latori, cuius debitum vendita navi eius expeditum sit, restituat chirographum (m. oct., ind. II). – Indicavit nobis Tamnus; Indicavit Nostamnus Iudaeus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 68 n. IX 40; CCSL 140A, 598 n. IX 40). – R e g . : Simonsohn Apostolic See 17 n. 21; Ital. Pont. X 217 n. 11.

2665 JE 1565

598 oct. Felicem Sicilianum quendam illustrem de suis ad Iohannem episcopum Syracusanum litteris (J³ 2666) erudit monetque, ne constituendo iudicio de possessionibus ei, ut queritur, iniuste ab Syracusanis actoribus ablatis difficultates afferat (m. oct., ind. II). – Susceptis magnitudinis vestrae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 69 n. IX 41; CCSL 140A, 599 n. IX 41). – C a n . : Lib. extra II tit. 12 c. 1. – R e g . : Ital. Pont. X 178 n. 41. De Felice cf. Maymó i Capdevila Porteurs 178 adn. 10.

2666 JE 1566

598 oct. Iohanni episcopo Syracusano mandat, ut praecipiat ecclesiae suae actoribus, qui Felicem magnificum virum possessionibus quibusdam illicite privasse dicantur, ut causam apud iudices agant (m. oct., ind. II). – Felix vir magnificus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 69 n. IX 42; CCSL 140A, 600 n. IX 42). – R e g . : Ital. Pont. X 311 n. 43.

2667 JE 1567

598 oct. Scolastico defensori mandat, ut Alexandro Frigisco ecclesiae Romanae colono, praesentium portitori, qui in ecclesia a Cypriano diacono Catanae condita per tres laboraverit annos, mercedem residuam persolvat (m. oct., ind. II). – Alexander Frigiscus praesentium. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 70 n. IX 43; CCSL 140A, 601 n. IX 43).

2668 JE 1568

598 oct. Theodoro curatori Ravennae studio eius per Probum abbatem cognito de opera componendae paci tributa gratias agit. Queritur: „Ariulfum de servanda pace non, ut rex ipsius iuravit, sed sub conditione, si sibi in quoquam excessum non fuerit, aut si nullus contra Arogis ambulaverit, sacramenta praestasse. … Warnifrida vero, ad cuius consilium idem Ariulfus cuncta agat, omnino iurare despexit“. Regis nuntios, ut ipse pacto subscriberet, postulasse; „sed“ inquit „recordantes eorum, quae Agilulfus Basilio viro clarissimo per nos in b. Petri dixisse fertur iniuria, quamvis hoc penitus isdem Agilulfus negaverit, a subscriptione tamen abstinere praevidimus, ne nos, qui inter eum … et exarchum petitores sumus et medii, si quid forte clam sublatum fuerit, falli in aliquid videamur et nostra ei promissio in dubium veniat“. Agat igitur, sicut ab exarcho iam poposcerit, „quatenus, antequam homines ipsi ab Arogis revertantur, rex eis sub festinatione scripta transmittat, … in quibus eis praecipiat, ut nos subscribere non petant“. Ascribit de (Mauricii) augusti causa ipsumque Theodorum adverso casu afflictum consolatur. De aliis in subsequenti responsalem suum, qui gratias dicat, dirigere promittit (m. oct., ind. II). – Licet multa de. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 70 n. IX 44; CCSL 140A, 602 n. IX 44). – R e g . : Ital. Pont. V 5 n. 13.

436 2669 JE 1569

Gregorius I (590–604) 598 oct. Iohanni Sorrentino, Agnello Terracinensi, Felici Portuensi, Fortunato Neapolitano, Primenio Nucerino, Glorioso Ostiensi, Albino Formiensi episcopis praecipit, ut Gregorio expraefecto basilicam aedificaturo martyrum reliquias tribuant (m. oct., ind. II). – Gloriosus filius noster. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 72 n. IX 45; CCSL 140A, 604 n. IX 45). – R e g . : Ital. Pont. VIII 64 n. 13.

2670 JE 1570

598 oct.–nov. Romano defensori Siciliae mandat, ut hortetur Leontium (exconsule), ne quid „de insulis“ constituat adversus seniorum et civium Neapolitanorum privilegia per Mauricium imperatorem ipso Gregorio in Constantinopoli suffragante confirmata (m. oct.–nov., ind. II). – Pervenit ad nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 73 n. IX 46; CCSL 140A, 605 n. IX 46). – R e g . : Ital. Pont. VIII 419 n. 4.

* 2671

(598 ante nov.) Gregorio Marcianus Lucrensis episcopus intimat de causa ecclesiae suae contra monasterium s. Christophori in dioecesi Secundini episcopi (Tauromenitani) constitutum. L a u d . i n : J³ 2700. – R e g . : Ital. Pont. X 53 n. *2.

* 2672

(598 ante nov.) Gregorio Secundinus episcopus (Tauromenitanus) scriptis indicat Marcianum Lucrensem episcopum aliter quam ipse papae de causa ecclesiae illius contra monasterium s. Christophori in dioecesi (Tauromenitana) constitutum intimasse, quia a clericis suis non fuerat de veritatis natura diligenter instructus. L a u d . i n : J³ 2700. – R e g . : Ital. Pont. X 353 n. *14.

2673 JE 1571

598 oct.–nov. Fortunato episcopo Neapolitano scribit se cognovisse populum Neapolitanum in duas partes esse divisum, quarum una Theodoro magistro populi adhaereat; quo facilius restitui concordia possit, mittat, qui adversariis respondeat (m. oct.–nov., ind. II). – Quorundam in Neapolitana. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 74 n. IX 47; CCSL 140A, 606 n. IX 47). – R e g . : Ital. Pont. VIII 438 n. 29.

2674 JE 1574

598 oct.–nov. Romano defensori (Siciliae) mandat, ut Callixeno parvulo Stephaniae viduae, latricis praesentium filio, domum Cathanensem ab Ammonia avia ecclesiae Romanae dono datam restituat (m. oct.–nov., ind. II). – Quamquam ea quae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 74 n. IX 48; CCSL 140A, 607 n. IX 48). – R e g . : Ital. Pont. X 206 n. 48.

* 2675 JE *1572

(598 oct.–nov.) Fortunato episcopo Neapolitano de causa Theodori magnifici scribit, quae ad eius iudicium delata sit, licet a patrono civitatis tractari debuisset. L a u d . i n : J³ 2676. – R e g . : Ital. Pont. VIII 419 n. *5. Olim ad 598 nov., de tempore cf. Ital. Pont. Cf. J³ 2676.

2676 JE 1573

598 nov. Maurentium magistrum militum redarguit, quod eo in civitate Neapolitana residente Theodorus vir magnificus pro quibusdam causis ad sedem apostolicam

Gregorius I (590–604)

437

venire coactus sit, et quod rem eius a Fortunato episcopo tractari siverit, quae ad curam dispositionemque patroni civitatis pertineret. Vini urnae viginti, quas de insula Prochyta per annos duos Theodorus Vectani castelli Misinatis comiti dono dederit, quominus per comitis successorem quotannis exigantur, iubet prohiberi. Theodori civitatis privilegia et Prochytae insulae causas commendat (m. nov., ind. II). – Valde mirati sumus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 78 n. IX 53; CCSL 140A, 611 n. IX 53). – R e g . : Ital. Pont. VIII 65 n. 14. Cf. J³ *2675.

2677 JE 1575

598 nov. Romano defensori Siciliae mandat, ut Theclam monasterii s. Mariae Neapolitani abbatissam cum Alexandro viro magnifico genero eius reconciliet (m. nov., ind. II). – Quia Thecla abbatissa. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 79 n. IX 54; CCSL 140A, 612 n. IX 54). – R e g . : Ital. Pont. VIII 456 n. 6.

2678 JE 1576

598 nov. Dono episcopo Messanensi Gregorium expraefecto commendat (m. nov., ind. II). – Licet gloriosus filius. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 76 n. IX 50; CCSL 140A, 608 n. IX 50). – R e g . : Ital. Pont. X 336 n. 14.

2679 JE 1577

598 nov. Leontio exconsule Siciliae Gregorium expraefecto commendat (m. nov., ind. II). – Cum iustitiae vigor. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 79 n. IX 55; CCSL 140A, 613 n. IX 55). – R e g . : Ital. Pont. X 179 n. 44.

2680 JE 1578

598 nov. Amandino domestico Gregorium expraefecto commendat (m. nov., ind. II). – Confidentes quod gloria. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 80 n. IX 56; CCSL 140A, 614 n. IX 56). – R e g . : Ital. Pont. X 179 n. 45.

2681 JE 1579

598 nov. Secundino (Tauromenitano) et Iohanni (Syracusano) episcopis Siciliae Gregorium expraefecto commendat. Curent, ut Leontius exconsule ei verbum, quod per Azimarchum scribonem praebuit, custodiat (m. nov., ind. II). – Bonorum nos hortatur. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 80 n. IX 57; CCSL 140A, 614 n. IX 57). – R e g . : Ital. Pont. X 353 n. 13.

2682 JE 1580

598 nov. Chrysantho episcopo (Spoletano) mandat, ut in ecclesia b. Mariae Reatina reliquias b. martyrum Hermae et Hyacinthi et Maximi collocet (m. nov., ind. II). – Paulus ecclesiae Reatinae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 75 n. IX 49; CCSL 140A, 608 n. IX 49). – R e g . : Ital. Pont. IV 24 n. 1.

2683 JE 1581

598 nov. Sereno episcopo Anconitano mandat, compellat Serenum diaconum, ut argenti a Fabio, Passivi episcopi Firmani decessore, apud eum depositi, residua reddat, aut

438

Gregorius I (590–604) una cum Armenio episcopo inter Serenum diaconum et actores Firmanos iudicium faciat (m. nov., ind. II). – Vir reverentissimus Passivus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 76 n. IX 51; CCSL 140A, 609 n. IX 51). – C a n . : Friedberg Quinque compilationes 31. – R e g . : Ital. Pont. IV 196 n. 2.

2684 JE 1582

598 nov. Demetrianum et Valerianum clericos Firmanos per Fabium episcopum duodeviginti abhinc annis ab hostibus redemptos, ut redemptionis pecuniam restituant, cogi vetat (m. nov., ind. II). – Et sacrorum canonum. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 77 n. IX 52; CCSL 140A, 610 n. IX 52). – R e g . : Ital. Pont. IV 135 n. 2.

2685 JE 1583

598 nov. Passivo episcopo (Firmano) mandat, ut oratorium in fundo Visiano iuxta muros civitatis Firmanae a Valeriano notario conditum b. Sabino consecret (m. nov., ind. II). – Valerianus notarius ecclesiae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 81 n. IX 58; CCSL 140A, 615 n. IX 58). – R e g . : Ital. Pont. IV 140 n. 1.

2686 JE 1584

598 nov. Chrysanthum episcopum (Spoletanum) hortatur, ut Valeriano ecclesiae Firmanae notario, qui b. Sabino oratorium condiderit, eiusdem martyris sanctuaria praebeat (m. nov., ind. II). – Valerianus notarius ecclesiae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 82 n. IX 59; CCSL 140A, 616 n. IX 59). – R e g . : Ital. Pont. IV 141 n. 2.

2687 JE 1585

598 nov. Constantio episcopo Narniensi, visitatori ecclesiae Interamnensis, administrationem quoque eiusdem ecclesiae demandat (m. nov., ind. II). – Fraternitati vestrae ecclesiae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 82 n. IX 60; CCSL 140A, 617 n. IX 60). – R e g . : Ital. Pont. IV 19 n. 2 et n. *1.

2688 JE 1586

598 nov.–dec. Bonifatium episcopum Rhegiensem hortatur, ut ecclesiae suae cum Gregorio expraefecto litem componat eiusdemque homines ac possessiones commendatos sibi habeat (m. nov.–dec., ind. II). – Sacerdotali procul dubio. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 83 n. IX 61; CCSL 140A, 618 n. IX 61). – R e g . : Ital. Pont. X 19 n. 5.

2689 JE 1587

598 nov.–dec. Iohanni Surrentino et Fortunato Neapolitano episcopis atque Anthemio subdiacono Gregorii expraefecto homines et possessiones commendat (m. nov.–dec., ind. II). – Ea quae filiis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 83 n. IX 62; CCSL 140A, 619 n. IX 62). – R e g . : Ital. Pont. VIII 75 n. 27.

2690 JE 1588

598 nov.–dec. Azimarchum scribonem rogat, ut curet, ut Laurentius vir clarissimus, portitor praesentium, apud Leontium (exconsule) Bonifatii quondam numerarii, qui aliquam hereditatis partem xenodochio ad s. Petrum (in urbe Roma) reliquerit, rationes sine difficultate exponat (m. nov.–dec., ind. II). – Magnitudinem vestram tempore.

Gregorius I (590–604)

439

E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 84 n. IX 63; CCSL 140A, 619 n. IX 63). – R e g . : Ital. Pont. I 149 n. 2; Ital. Pont. X 180 n. 48.

2691 JE 1589

598 nov.–dec. A Maurilione expraefecto in Sicilia quotiens scribendi se occasio dederit, litteras poscit (m. nov.–dec., ind. II). – Valde miramur quod. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 84 n. IX 64; CCSL 140A, 620 n. IX 64). – R e g . : Ital. Pont. X 180 n. 49.

2692 JE 1590

598 nov.–dec. Maurentium magistrum militum hortatur, ut Comitaticium de ecclesia Romana in Minati castro bene meritum in pristinam gratiam recipiat (m. nov.–dec., ind. II). – Veniens dilectissimus filius. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 85 n. IX 65; CCSL 140A, 621 n. IX 65). – R e g . : Ital. Pont. VIII 65 n. 15.

2693 JE 1593

598 nov.–dec. Anthemio subdiacono (rectori patrimonii Campaniae) mandat, ut una cum Fortunato episcopo Neapolitano et, si visum ei fuerit, cum glorioso Maurentio Petri clerici, latoris praesentium, causam examinet (m. nov.–dec., ind. II). – Petrus clericus lator. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 88 n. IX 68; CCSL 140A, 625 n. IX 69). – R e g . : Ital. Pont. VIII 75 n. 28.

2694 JE 1594

598 nov.–dec. Fortunato episcopo Neapolitano praecipit, ut adhibito Anthemio subdiacono (patrimonii Campaniae rectori) Petri clerici, praesentium portitoris, causam diiudicet, qui interdictum sibi esse queratur, ne in accusatores suos inquisitionem postularet (m. nov.–dec., ind. II). – Valde nos vestra. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 89 n. IX 69; CCSL 140A, 626 n. IX 70). – R e g . : Ital. Pont. VIII 438 n. 31.

2695 JE 1595

598 nov.–dec. Eupaterio duci Sardiniae Waldaric, latorem praesentium, et eius uxorem de civitate Romana, qui reverti desiderant, commendat (m. nov.–dec., ind. II). – Cum lator praesentium. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 89 n. IX 70; CCSL 140A, 627 n. IX 71). – R e g . : Ital. Pont. X 375 n. 12.

2696 JE 1596

598 nov.–dec. Passivo episcopo Firmano mandat, ut oratorium ab Anione comite in castro Aprutino conditum b. Petro consecret, et ei officium visitationis ecclesiae Aprutinae committit (m. nov.–dec., ind. II). – Anio comes castri. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 90 n. IX 71; CCSL 140A, 627 n. IX 72). – R e g . : Ital. Pont. IV 311 n. *1; Ital. Pont. IV 313 n. 1.

2697 JE 1597

598 nov.–dec. Iohanni episcopo Syracusano mandat, ut Cethegi et Florae coniugum nomine decem auri libras Basilio episcopo Capuano in Sicilia moranti persolvat (m. nov.–dec., ind. II). – Gloriosi filii nostri. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 91 n. IX 72; CCSL 140A, 628 n. IX 73). – R e g . : Ital. Pont. X 311 n. 45.

440 2698 JE 1598

Gregorius I (590–604) 598 nov.–dec. Azimarcho scriboni, qui naufragio facto incolumis in Siciliam evaserit, gratulatur (m. nov.–dec., ind. II). – Quanto nos cognitus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 91 n. IX 73; CCSL 140A, 629 n. IX 74). – R e g . : Ital. Pont. X 180 n. 50.

2699 JE 1599

598 nov.–dec. Fantino defensori (Panormitano) mandat, ut caveat, ne quid rerum depereat, quas Primigenius notarius suus partim Romanae ecclesiae, partim coniugi fratrisque filio reliquerit. Praesente Consentio puero, ipsarum rerum custode, omnem hereditatem Romam transmittat et summam redituum indicare festinet (m. nov.–dec., ind. II). – Cognoscat experientia tua. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 92 n. IX 74; CCSL 140A, 630 n. IX 75). – R e g . : Ital. Pont. X 217 n. 12.

2700 JE 1600

598 nov.–dec. Secundino episcopo (Tauromenitano) mandat, ne de unciis senis ecclesiae Locrensi et monasterio s. Christophori, a Dulcino, Marciani episcopi Locrensis decessore, legatis vexari monasterium patiatur; sed persistat ita, ut ille cum Rufino episcopo (Vibonensi) Maximiani episcopi (Syracusani) temporibus statuerit (m. nov.–dec., ind. II). – Scripta fraternitatis vestrae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 92 n. IX 75; CCSL 140A, 631 n. IX 76). – R e g . : Ital. Pont. X 353 n. 15. Cf. J³ *2671 et J³ *2672.

2701 JE 1601

598 nov.–dec. Fortunato episcopo Neapolitano praecipit, ut Theodoro „viro magnifico maiori populi“ portas et Rustico viro clarissimo seniori aquaeductum illico restituat (m. nov.–dec., ind. II). – Si scriptorum nostrorum. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 93 n. IX 76; CCSL 140A, 632 n. IX 77). – R e g . : Ital. Pont. VIII 439 n. 32.

2702 JE 1602

598 nov.–dec. Azimarcho scriboni affirmat Gregorium expraefecto, praesentium portitorem, in Siciliam venire propter valetudinem antea non potuisse (m. nov.–dec., ind. II). – Quod praesentium portitor. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 94 n. IX 77; CCSL 140A, 633 n. IX 78). – R e g . : Ital. Pont. X 181 n. 51.

2703 JE 1603

598 nov.–dec. Romano defensori (Siciliae) scribit, quod Gentio vir magnificus scribo possessionem iuris ecclesiastici sub libellorum specie tenere voluerit. Quod cum ipse propter malos scribones interdixerit, praecipit, ut ei quotannis ex eiusdem possessionis reditibus tribuat porcos viginti, vervices viginti et gallinas sexaginta (m. nov.–dec., ind. II). – Quoniam filius noster. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 94 n. IX 78; CCSL 140A, 633 n. IX 79). – R e g . : Ital. Pont. X 207 n. 50.

2704 JE 1604

598 dec. Romano defensori (Siciliae) praecipit et per eum Iohanni episcopo (Syracusano) vel ceteris „qui interesse possunt“, ne eos, „qui in furtis publicis implicati“ sint, iniuste defendant (m. dec., ind. II). – Pervenit ad nos.

Gregorius I (590–604)

441

E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 95 n. IX 79; CCSL 140A, 634 n. IX 80). – R e g . : Ital. Pont. X 207 n. 51.

2705 JE 1605

598 dec. Fortunato episcopo Neapolitano mandat, ut suscepta ecclesiae Misenatis visitatione clerum plebemque ad eligendum episcopum adhortetur (m. dec., ind. II). – Cognoscentes Misenatem ecclesiam. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 96 n. IX 80; CCSL 140A, 635 n. IX 81). – R e g . : Ital. Pont. VIII 439 n. 33.

2706 JE 1606

598 dec. Clero, ordini et plebi Misenati praecipit, ut visitatori Fortunato episcopo Neapolitano oboediant, neve episcopum eligere cessent (m. dec., ind. II). – Cognoscentes ecclesiam vestram. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 96 n. IX 81; CCSL 140A, 636 n. IX 82). – R e g . : Ital. Pont. VIII 472 n. 5.

2707 JE 1607

598 dec. Antonii subdiaconi et xenodochii „in hac urbe Roma constituti, quod Valerii nuncupatur“, praepositi atque Dometii monasterii ss. Maximi et Agatae Panormitani, quod Lucuscanum dicitur, abbatis atque presbyteri de possessionibus quibusdam in territorio Panormitano sitis pactionem confirmat (m. dec., ind. II). – Sicut grave et. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 97 n. IX 82 et 86 n. IX 66a; CCSL 140A, 637 n. IX 83). – C a n . : Comp. prima I tit. 27 c. 1; Lib. extra I tit. 36 c. 1. – R e g . : Ital. Pont. I 44 n. 1.

* 2708

(590–598) Facit „xenodochium s. Gregorii iuxta gradus (basilicae) b. Petri“ et constituit ibi „tres cantores cum primicerio, qui iugiter officiaret missam ad altare b. Petri, indutus pluviali et mitra et virga, staretque iuxta altare cum II et III et IIII, et pro beneficio haberent, sicut in privilegio eius legitur“. L a u d . i n : Petri Mallii Descriptio c. 4 (cf. Martinelli Roma 375; Cancellieri De secretariis II 733). – R e g . : Ital. Pont. I 149 n. *1.

* 2709

(598?) Constantio episcopo Mediolanensi in sua epistola Vigilium, qui (Genuae) vices praefecturae gerit, commendat. L a u d . i n : J³ 2730. – R e g . : Ital. Pont. VI/1 35 n. *35.

2710 JE 1608

(598 dec.–599 ian.) Iohanni episcopo Syracusano praecipit, ne diutius differat, quin de invasa Rusticianae patriciae possessione homines ecclesiae eius causam dicere cogat (m. dec., ind. II). – Petrus vir clarissimus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 98 n. IX 83; CCSL 140A, 638 n. IX 84). – R e g . : Ital. Pont. X 312 n. 48.

2711 JE 1609

(598 dec.–599 ian.) Anthemio subdiacono (Campaniae) mandat, ut Accello seniori, qui Stephanum, praesentium portitorem, maritum ancillae ecclesiae Romanae, solidis octo ab hostibus redemerit, pecuniam restituat (m. dec., ind. II). – Stephanus praesentium portitor. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 98 n. IX 84; CCSL 140A, 639 n. IX 85). – R e g . : Ital. Pont. VIII 75 n. 29.

442 2712 JE 1610

Gregorius I (590–604) (598 dec.–599 ian.) Clementinam patriciam in odio sibi esse negat. Monet eam, ut iniurias acceptas ex memoria deponat. Epistolas frequentiores desiderat (m. dec., ind. II). – Abbate quodam ad. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 99 n. IX 85; CCSL 140A, 639 n. IX 86).

2713 JE 1611

599 ian. Venantio episcopo Lunensi mandat, ut Fidentiam aut cum gratia aut apud iudicem adducat, ut filiae Adeodatae ancillae Dei, latrici praesentium, satisfaciat (m. ian., ind. II). – Quae sit Adeodatae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 100 n. IX 86; CCSL 140A, 641 n. IX 87). – R e g . : Ital. Pont. VI/2 376 n. 6.

2714 JE 1612

599 ian. Anthemio subdiacono Neapolitano mandat, ut massam Veneris sitam in agro Minturnensi Stephano monasterii s. Marci Spoletani abbati reddendam curet, sicut iam Benedictus I papa (J³ *2033) praeceperat (m. ian., ind. II). – Aequitatis ius exigit. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 101 n. IX 87; CCSL 140A, 642 n. IX 88). – R e g . : Ital. Pont. IV 11 n. 2; Ital. Pont. VIII 76 n. 30.

2715 JE 1613

599 ian. Romano defensori (Siciliae) Anthemio et Savino (al. Sabiniano Bruttiorum) subdiaconis ac Sergio defensori (Apuliae et Calabriae?) a paribus possessiones hominesque Romani expraetoris commendat (m. ian., ind. II). – Ea quae sponte. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 101 n. IX 88; CCSL 140A, 643 n. IX 89). – R e g . : Ital. Pont. X 207 n. 52; Ital. Pont. VIII 76 n. 31.

2716 JE 1614

599 ian. Savino (al. Sabiniano) subdiacono (Bruttiorum) mandat, moneat Mariam Pardi clerici uxorem, ut ex defuncti patris voluntate uncias duas latoribus praesentium, Stopaulo et Marcello Comitioli quondam excubitoris libertis, et uncias duas ecclesiae s. Georgii persolvat (m. ian., ind. II). – Latores praesentium Stopaulus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 102 n. IX 89; CCSL 140A, 643 n. IX 90). – C a n . : Anselmi Coll. can. V c. 35; Deusdedit Coll. can. III c. 99; Bonizoni Liber de vita Christiana V c. 62; Coll. duorum libr. II c. 72; Gratiani Decr. C. XVII q. 4 c. 4;. – R e g . : Ital. Pont. X 10 n. 7. De Savino vel Sabiniano cf. MGH Epp. 2, 108 adn.

2717 JE 1615

599 ian. Felici Siciliano cuidam illustri rescribit Iohannem episcopum (Syracusanum) immerito accusari, cum iudicium non ab episcopo, sed ab eo ipso declinatum sit; quod subire maturet, monet (m. ian., ind. II). – Cum reverentissimi fratris. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 102 n. IX 90; CCSL 140A, 644 n. IX 91). – R e g . : Ital. Pont. X 181 n. 54. De Felice cf. Maymó i Capdevila Porteurs 178 adn. 10.

2718 JE 1616

599 ian. Iohanni episcopo Syracusano scribit de controversia cum Felice viro glorioso aut bona cum gratia aut iure dirimenda. Exemplar compromissi ac iudicati, ubi legebatur possessionem, quae Asinaria dicitur, quam ab hominibus Iohannis Felix invasam queritur, decessoris Iohannis Maximiani episcopi (Syracusani) temporibus ex iudicio restitutam esse, transmittere iubet (m. ian., ind. II). – Ante aliquantum temporis.

Gregorius I (590–604)

443

E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 103 n. IX 91; CCSL 140A, 646 n. IX 92). – R e g . : Ital. Pont. X 312 n. 49.

2719 JE 1617

599 ian. Theodoro curatori Petrum virum magnificum, latorem praesentium, et eius matrem commendat (m. ian., ind. II). – Postquam sic de. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 104 n. IX 92; CCSL 140A, 647 n. IX 93). – R e g . : Ital. Pont. V 5 n. 14.

2720 JE 1618

599 ian. Fausto viro glorioso praecipit, ut ecclesiae Cubulternae ministeria, quae quondam pater eius Consentius (al. Constatius) defensor curator patrimonii Campaniae servanda ob ecclesiae desolationem susceperit, Anthemio subdiacono (patrimonii Campaniae) exhibeat (m. ian., ind. II). – Sicut res ecclesiasticae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 105 n. IX 93; CCSL 140A, 648 n. IX 94). – R e g . : Ital. Pont. VIII 274 n. 1. Jaffé-Ewald cum quibusdam codicibus perperam „Vulturnae“ legit. De loco nunc destructo cf. Ital. Pont.

2721 JE 1619

599 ian. Anthemio subdiacono (patrimonii Campaniae) mandat, ut ecclesiae Cubulternae ministeria, quae Consentius defensor (Campaniae) quondam tulerat, a Fausto glorioso viro filio eius suscipiat (m. ian., ind. II). – Comperimus ministeria ecclesiae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 105 n. IX 94; CCSL 140A, 649 n. IX 95). – R e g . : Ital. Pont. VIII 76 n. 32. De loco cf. J³ 2720.

2722 JE 1620

599 ian. Illustri cuidam scribit de exarcho, qui aliqua loquatur, quae omnes, qui eum ament, ad inimicitiam illius valeant excitare. Haec addit: „Quanta necessitas et quae nos mala constringant, et praesentis responsalis nostri relatione et ex epistolis fratris et coepiscopi mei Mariniani (Turitani) potestis agnoscere“ (m. ian., ind. II). – Quia gloriam vestram. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 106 n. IX 95; CCSL 140A, 649 n. IX 96). – R e g . : Ital. Pont. V 5 n. 15. False tam codices manuscripti, quam editiones titulum epistolae praecedentis „Anthemio subdiacono“ hic repetunt. Epistolam hanc aut ad Andream scholasticum exarchi (cf. J³ 2428), aut ad Theodorum curatorem (cf. J³ 2719), aut ad Domnellum erogatorem (cf. J³ 2817) missam fuisse putat Kehr in Ital. Pont. Maymó i Capdevila Porteurs 172 adn. 2 addit epistolam per Castorium responsalem Ravennae missam esse.

2723 JE 1621

599 ian. Eugenio notario significat se monachis Bleranis agros quosdam in annos triginta concessisse (m. ian., ind. II). – Servi Dei monasterii. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 106 n. IX 96; CCSL 140A, 650 n. IX 97). – R e g . : Ital. Pont. II 205 n. 1.

2724 JE 1622

599 ian. Vitum ecclesiae defensorem constituit (m. ian., ind. II). – Ecclesiasticae utilitatis intuitu. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 107 n. IX 97; CCSL 140A, 651 n. IX 98). – R e g . : Ital. Pont. I 16 n. 3. Quam epistolam Paterio secundicerio suo scribendam se dictavisse eique subscripsisse addit.

444 2725 JE 1623

Gregorius I (590–604) 599 ian. Roma Felici episcopo Portuensi Iohannem „iuris ecclesiastici famulum natione Savinorum ex massa Flaviana annorum plus minus decem et octo … iure directo“ donat (m. ian., ind. II). – Caritatis vestrae gratia. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 107 n. IX 98; CCSL 140A, 651 n. IX 99). – R e g . : Ital. Pont. II 18 n. 1. Quam donationem a notario suo perscriptam relegit eique subscripsit.

2726 JE 1624

599 ian. Serenum episcopum Anconitanum secundum desiderium Bahan magistri militum ecclesiae Auximani in reipublicae potestatem restitutae visitatorem nominat, atque, ut episcopum eligendum curet, monet (m. ian., ind. II). – Postquam civitas Ausimo. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 108 n. IX 99; CCSL 140A, 652 n. IX 100). – R e g . : Ital. Pont. IV 207 n. 1.

2727 JE 1625

599 ian. Clerum, ordinem et plebem Auximanam hortatur, ut visitatori Sereno episcopo Anconitano obtemperent episcopumque eligent (m. ian., ind. II). – Cognoscentes ecclesiam vestram. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 108 n. IX 100; CCSL 140A, 653 n. IX 101). – R e g . : Ital. Pont. IV 208 n. 1.

2728 JE 1626

599 ian. Andream (scholasticum) adversis rebus afflictum consolatur. Coniugem eius salutat (m. ian., ind. II). – Audiens quod gloriam. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 109 n. IX 101; CCSL 140A, 654 n. IX 102). – R e g . : Ital. Pont. V 5 n. 16.

2729 JE 1627

599 ian. Venantio episcopo (Lunensi?) de presbyteris vel diaconis in Aldionis magistri militum civitate ordinandis mandat. Qui ordinati populum illic ab infidelitate revocent et a gentilium cultu suspendant (m. ian., ind. II). – Quotiens ea quae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 110 n. IX 102; CCSL 140A, 655 n. IX 103). – R e g . : Ital. Pont. VI/2 376 n. 7. Dubium est, utrum ad Venantium episcopum Lunensem an ad Venantium episcopum Perusinum (cf. Ital. Pont. IV 62 n. 2) haec epistola missa fuerit.

2730 JE 1628

599 ian. Constantio episcopo Mediolanensi mandat, ut latorem praesentium, Iohannem praefecturae vices (Genuae) acturum, salvis ecclesiae rebus tueatur. De Vigilio antecessore Iohannis, qui per scripta commendationis mutuas pecunias exegerit, queritur (m. ian., ind. II). – Quamvis ita fraternitas. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 110 n. IX 103; CCSL 140A, 656 n. IX 104). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 35 n. 36. Cf. J³ *2709.

* 2731

(599 ante febr.) Fortunato episcopo (Neapolitano) de causa inter Maurum quendam et Felicem virum magnificum vertente scribit. L a u d . i n : J³ 2737. – R e g . : Ital. Pont. VIII 439 n. *34.

Gregorius I (590–604) 2732 JE 1629

445

599 febr. Fortunato episcopo Neapolitano praescribit, ut curet, ut mancipia christiana per Iudeaos e Galliis adducta „aut mandatoribus contradantur aut certe christianis emtoribus intra diem quadragesimum venumdentur“, neu Basilius Iudaeus christianos servos filiis suis christianis ficte donatos retineat (m. febr., ind. II). – Cognoscentes qualis fraternitatem; (Res quae culpa). E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 111 n. IX 104; CCSL 140A, 657 n. IX 105). – R e g . : Simonsohn Apostolic See 17 n. 22; Ital. Pont. VIII 439 n. 35. De trad. can. cf. Deeters Bambergensisgruppe n. 42B, 1.

2733 JE 1630

599 febr. Anthemio subdiacono (Campaniae) praecipit, ut monachos Surrentinos, quos pro complenda Antonini quondam defensoris voluntate transmiserit, in emendis possessionibus consilio iuvet (m. febr., ind. II). – Pervenit ad nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 112 n. IX 105; CCSL 140A, 659 n. IX 106). – R e g . : Ital. Pont. VIII 76 n. 33.

2734 JE 1631

599 febr. Romano defensori (Siciliae) mandat, ut eos, qui a ministris palatii urbis Romae ad accipiendas annonas ab imperatoribus concessas missi sint, cum magnam necessitatem diversa officia praedicti palatii de annonis sustineant, Leontio (exconsule) commendet (m. febr., ind. II). – Qualem necessitatem diversa. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 113 n. IX 106; CCSL 140A, 659 n. IX 107). – R e g . : Ital. Pont. X 207 n. 53.

2735 JE 1632

599 febr. Chrysanto episcopo Spoletano questionibus Valentini presbyteri motus praecipit, ne monachos excommunicatos, qui ad loca eius confugerint, communione donari patiatur, utque monachum quendam, antea servum, quod deseruerit, monasterio restituat (m. febr., ind. II). – Cum sit proprium. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 113 n. IX 107; CCSL 140A, 660 n. IX 108). – R e g . : Ital. Pont. IV 7 n. 9.

* 2736 JE *1633

(599 febr.) Maurentio magistro militum scribit, ut agere studeat, ut Felix vir magnificus Mauro (praesentium portitori) usuram nonaginta solidorum condonet. L a u d . i n : J³ 2737. – R e g . : Ital. Pont. VIII 65 n. *16.

2737 JE 1634

599 febr. Anthemio subdiacono (patrimonii Campaniae) mandat, ut inducat Felicem virum magnificum, ut sorte contentus, usuram nonaginta solidorum Mauro, praesentium portitori, qui magnum dispendium passus erat, condonet. Una agat cum Fortunato episcopo (Neapolitano) et Maurentio magistro militum (m. febr., ind. II). – Maurus praesentium portitor. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 114 n. IX 108; CCSL 140A, 661 n. IX 109). – R e g . : Ital. Pont. VIII 76 n. 34. Cf. J³ *2731 et J³ *2736.

2738 JE 1635

599 febr. Romano defensori Siciliae de solidis sex Gaudioso Syracusano defensori suo, qui inopia constrictus sit, ab hac secunda indictione quotannis impertiendis mandat (m. febr., ind. II). – Divinorum nos ammonent.

446

Gregorius I (590–604) E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 115 n. IX 109; CCSL 140A, 662 n. IX 110). – R e g . : Ital. Pont. X 208 n. 54.

2739 JE 1636

599 febr. Romano (Siciliae) et Fantino (Panormitano) defensoribus, Savino (Bruttiorum) subdiacono, Hadriano et Eugenio notariis, Felici subdiacono (Appiae), Sergio (Apuliae et Calabriae?) et Bonifatio (Corsicae) defensoribus a paribus et sex patronis mandat, ut episcopos hortentur, ne sub praetextu solatii in una domo cum mulieribus habitent, neque submissos sibi clericos cum feminis esse patiantur (m. febr., ind. II). – Quia sicut cauta. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 115 n. IX 110; CCSL 140A, 663 n. IX 111). – C a n . : Anselmi Coll. can. VI c. 184; Deusdedit Coll. can. III c. 69; Ivonis Decr. VI c. 77; Coll. duorum libr. I c. 316; Gratiani Decr. D. 81 c. 25. – R e g . : Ital. Pont. X 208 n. 55.

2740 JE *1637

599 febr. Wiffoni duci scribit „de pace conservanda et quidquid ab hominibus reipublicae et eorum … excessum est, auxiliante Deo debeat ordinatio provenire“ (m. febr., ind. II). E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 117 n. IX 111; CCSL 140A, 665 n. IX 112). Epistola in forma fragmentum in registro conservata est. De Wiffone (Langobardo?) cf. MGH Epp.

2741 JE 1639

599 febr.–apr. Fortunato episcopo Neapolitano Augustini, portitoris praesentium, vice reliquorum saponariorum e Neapoli transmissi questione motus mandat, ut Iohannem virum clarissimum palatinum hortetur aut per praefectum cogat, ne saponariorum illorum corpori molestias exhibere pergat (m. febr.–apr., ind. II). – Augustinus praesentium portitor. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 118 n. IX 113; CCSL 140A, 666 n. IX 114). – R e g . : Ital. Pont. VIII 440 n. 36.

2742 JE 1640

599 febr.–apr. Venantio episcopo Lunensi, ut mittatur, quae monasterio Lunensi abbatissa praeficiatur, petenti monacham mittit (m. febr.–apr., ind. II). – Fraternitatis vestrae adeo. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 119 n. IX 114; CCSL 140A, 668 n. IX 115). – R e g . : Ital. Pont. VI/2 376 n. 8.

2743 JE 1641

599 febr.–apr. Cyridano ‚sitonici' curatori scribit binas sibi ab eo litteras esse redditas, quarum alteris de „serenissimorum principum iussione“ significaverit, „ut omnis tritici quantitas, quae in horreis“ Romanae ecclesiae suscepta fuerat, sibi (Cyridano) tradi per omnia deberet, et, ut hoc ipsum pararetur „in specie“, alteris, quae per latorem praesentium Eutychium, virum magnificum, qui se illustrem praefectum esse memorat, transmiserit, „ut quae summa eiusdem sitonici ab horreariis ecclesiae sit suscepta, prodi inter acta publica“ deberet. Monet, ut, cum frumenta, quamvis difficile sit, quia nec servari nec eo tempore emi poterant, cum magno dispendio „in specie“ praeparata sint et quantitas per defensores ecclesiae prodita, reliqua ipse suscipiat, „nam“ inquit, „quicquid post hoc in praedicta sitonici specie damni contigerit, amplius iam ad ecclesiae dispendium sciatis nullo modo pertinere“ (m. febr.–apr., ind. II). – Gloriae vestrae dudum. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 120 n. IX 115; CCSL 140A, 669 n. IX 116). – R e g . : Dölger/Müller Reg. I/1 n. 127.

Gregorius I (590–604) 2744 JE 1642

447

599 febr.–apr. Theodorum curatorem iterum rogat, ut Iohannis praefecti urbis uxori, quae per Iohannem, clarissimum virum et praesentium latorem, Romam ad maritum deducatur, praesidium militare det usque Perusiam (m. febr.–apr., ind. II). – Quamvis gloriae vestrae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 121 n. IX 116; CCSL 140A, 670 n. IX 117). – R e g . : Ital. Pont. V 5 n. 17. Cf. J³ *2567.

2745 JE 1643

599 febr.–apr. Marinianum episcopum Ravennatem hortatur, ut curet, ne Iohannis praefecti urbis uxor, quae per latorem praesentium, Iohannem virum clarissimum, Romam quam citissime deducatur, aliquo impedimento detineatur (m. febr.–apr., ind. II). – Gloriosissimus filius noster. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 121 n. IX 117; CCSL 140A, 671 n. IX 118). – R e g . : Ital. Pont. V 29 n. 52.

2746 JE 1644

599 febr.–apr. Romano defensori (Siciliae) Vitum, praesentium portitorem, „in defensorum … scholam“ solemniter receptum, commendat (m. febr.–apr., ind. II). – Vitum praesentium portitorem. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 122 n. IX 118; CCSL 140A, 671 n. IX 119). – R e g . : Ital. Pont. I 16 n. 4; Ital. Pont. X 208 n. 56.

2747 JE 1645

599 febr.–apr. Fantino defensori (Panormitano) mandat, ut hortetur Victorem episcopum Panormitanum, ut litem inter ecclesiam suam et Maurentium magistrum militum (Campaniae) ad finem perducere maturet. Aut pacifice causam terminet aut iudicio apud Venantium patricium et Fantinum defensorem (m. febr.–apr., ind. II). – Gloriosissimus filius noster. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 122 n. IX 119; CCSL 140A, 672 n. IX 120). – R e g . : Ital. Pont. X 218 n. 14.

2748 JE 1646

599 febr.–apr. Savino subdiacono (Bruttiorum) mandat, ut Proculo episcopo (Nicoterensi) in emendandis ecclesiae rebus per absentiam eius neglectis opem ferat (m. febr.–apr., ind. II). – Quare venerabilis frater. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 123 n. IX 120; CCSL 140A, 673 n. IX 121). – R e g . : Ital. Pont. X 11 n. 9.

2749 JE 1647

599 febr.–apr. Anthemio subdiacono (patrimonii Campaniae) mandat, ut residua pecuniarum, quas Benenatus episcopus Misenas ad construendum castrum acceperit, Comitatio comiti (Misenatis), qui ea in idem opus impendat, tradat (m. febr.–apr., ind. II). – Pervenit ad nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 123 n. IX 121; CCSL 140A, 673 n. IX 122). – R e g . : Ital. Pont. VIII 77 n. 35.

2750 JE 1648

599 febr.–apr. Savino subdiacono (Bruttiorum) informatus per Gregorium, latorem praesentium, hominem iuris ecclesiae Emolitanae mandat, ut hortetur Palumbum episcopum (Consentinum), ut in rebus ecclesiae tuendis minus negligenter agat. Quem si

448

Gregorius I (590–604) negligentem deinde viderit, eius officium ipse impleat (m. febr.–apr., ind. II). – Pervenit ad nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 124 n. IX 122; CCSL 140A, 674 n. IX 123). – R e g . : Ital. Pont. X 11 n. 10.

2751 JE 1649

599 febr.–apr. Vitalem defensorem (Sardiniae) Bonifatio notario, portitori praesentium, ad emenda mancipia Barbaricina misso opitulari iubet (m. febr.–apr., ind. II). – Bonifatium notarium praesentium. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 125 n. IX 123; CCSL 140A, 675 n. IX 124). – R e g . : Ital. Pont. X 389 n. 3.

2752 JE 1650

599 febr.–apr. Maurentium magistrum militum, ut sub urbana persona sub celeritate epistolam (J³ 2754) ad Arogem ducem (Beneventanum) deferendam curet, rogat. Savinum commendat subdiaconum, cui, ut trabes in ecclesiis bb. Petri et Pauli necessarias, et Bruttiorum partibus ad locum unde hic per mare duci possint, trahat praeceperit, cuique ut auxilium praebeat se Arogi scripsisse docet (m. febr.–apr., ind. II). – Propterea quod in. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 125 n. IX 124; CCSL 140A, 675 n. IX 125). – R e g . : Ital. Pont. VIII 65 n. 18.

2753 JE 1651

599 febr.–apr. A Gregorio expraefecto petit, ut Savino subdiacono (Bruttiorum) suo homines bovesque de possessionibus, quas illic in emphiteusin habeat, mittat ad amoliendas viginti trabes ecclesiis bb. Petri et Pauli destinatas (m. febr.–apr., ind. II). – Scientes quanta erga. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 126 n. IX 125; CCSL 140A, 676 n. IX 126). – R e g . : Ital. Pont. X 181 n. 56.

2754 JE 1652

599 febr.–apr. Ab Aroge duce (Beneventano) petit, ut in trabibus ecclesiis bb. Petri et Pauli necessariis e Bruttiis ad mare trahendis Savino subdiacono suo cum hominibus et bobus subveniri iubeat. Dignum exenium dum res perfecta fuerit, promittit (m. febr.–apr., ind. II). – Quia sic de. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 126 n. IX 126; CCSL 140A, 677 n. IX 127). – R e g . : Ital. Pont. IX 6 n. 1. Cf. Pauli diac. Hist. Lang. IV c. 19 (MGH SS rer. Lang. 122) et Ital. Pont. I 133.

2755 JE 1653

599 febr.–apr. Stephano (Tempsano? et Venerio Viboniensi episcopis) scribit de hominibus bobusque Savino subdiacono (Bruttiorum) ad trabes ad mare trahendas auxilio mittendis. Addit ad Venerium episcopum: „Debes autem scire hanc fraternitati tuae curam vehementer incumbere, cuius ecclesiae trabes ipsas olim cultu proprio consueverat procurare“ (m. febr.–apr., ind. II). – Quamvis fraternitatem vestram. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 127 n. IX 127; CCSL 140A, 678 n. IX 128). – R e g . : Ital. Pont. X 43 n. 4.

2756 JE 1654

599 febr.–apr. Romano defensori (Siciliae) mandat, ut Petrum defensorem de massa iuris ecclesiae Romanae, quae Iutelas dicatur, oriundum commoneat, „ne filios suos … foris alicubi in coniugio sociare praesumat, sed in ea massa, qua lege ex conditione ligati sint, socientur“. Negat se umquam concessurum, „ut foris de massa, in qua nati“ sint, aut habitare aut debeant sociari, sed et superscribi terram eorum (m. febr.–apr., ind. II). – Petrus quem defensorem.

Gregorius I (590–604)

449

E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 128 n. IX 128; CCSL 140A, 679 n. IX 129). – R e g . : Ital. Pont. X 209 n. 57.

* 2757

(599 febr.–apr.) Savino subdiacono (Bruttiorum) iniungit, ut usque ad viginti trabes, quae in ecclesiis bb. Petri et Pauli sunt valde necessariae, de partibus Britiorum incidere et usque ad mare in locum aptum, unde Romam adduci valeant, debeat trahere. L a u d . i n : J³ 2752 et J³ 2755. – R e g . : Ital. Pont. X 11 n. *11.

2758 JE 1655

599 apr. Savino subdiacono (Bruttiorum) mandat, ut una cum Paulino (Taurianensi), Proculo (Nicoterensi), Palumbo (Consentino), Venerio (Viboniensi), Marciano (Locrensi) episcopis de cleri Rhegiensis et Bonifatii episcopi lite cognoscat (m. apr., ind. II). – Clerus ecclesiae Regitanae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 129 n. IX 129; CCSL 140A, 680 n. IX 130). – R e g . : Ital. Pont. X 12 n. 13.

2759 JE 1638

599 mart. Sergio defensori (Apuliae) mandat, ut adhibitis Vitaliano episcopo (Sipontino) et Bonifatio notario et Iohanne tribuno hereditatem Iohannis Pantaleonis socrus avunculi intestato mortui litteris consignet. Sacrata ministeria, quae Iohannes apud se habuerit, in totum inquirat (m. mart., ind. II). – Quia Pantaleo notarius. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 117 n. IX 112; CCSL 140A, 665 n. IX 113). – R e g . : Ital. Pont. IX 277 n. 7.

2760 JE 1657

599 apr. Romano defensori (Siciliae) mandat, ut Laurentium virum clarissimum, praesentium portitorem, „pro rationibus … nonae ac decimae indictionis faciendis“ missum apud Leontium gloriosissimum (exconsule) et apud Iohannem episcopum adiuvet in explicandis Bonifatii numerarii defuncti fortunis, quarum partem ille xenodochio ad b. Petrum constituto reliquerit (m. apr., ind. II). – Experientiam tuam non. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 129 n. IX 130; CCSL 140A, 681 n. IX 131). – R e g . : Ital. Pont. I 149 n. 3; Ital. Pont. X 209 n. 58.

2761 JE 1658

599 apr. Mariniano episcopo Ravennati latores praesentium, qui a Maurentio (magistro militum) missi sint pro percipiendo precario suo, commendat. Quibus ut Menam notarium deputet petit (m. apr., ind. II). – Postquam gloriosissimo filio. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 130 n. IX 131; CCSL 140A, 682 n. IX 132). – R e g . : Ital. Pont. V 30 n. 53.

2762 JE 1660

599 apr. Hilario notario mandat, ut missam per Vitalem, praesentium portitorem, ad Adeodatam abbatissam navem, si istuc venerit, „ab omni angaria vel onere“ exuat (m. apr., ind. II). – Navem in qua. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 131 n. IX 132; CCSL 140A, 683 n. IX 133).

2763 JE 1659

599 apr. Theodoro curatori commendat portitores praesentium, Maurentii magistri militum homines, ad precarium accipiendum missos (m. apr., ind. II). – Quia de gloria. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 132 n. IX 133; CCSL 140A, 684 n. IX 134). – R e g . : Ital. Pont. V 5 n. 18.

450 2764 JE 1656

Gregorius I (590–604) 599 apr. Paulino Taurianensi, Proculo Nicoterensi, Palumbo Consentino, Venerio Vibonensi, Marciano Locrensi episcopis, ut cum Savino subdiacono (Bruttiorum) ad cognoscendam causam inter Bonifatium episcopum et clerum Rhegiensem conveniant, praecipit (m. apr., ind. II). – Clerus ecclesiae Regitanae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 132 n. IX 134; CCSL 140A, 684 n. IX 135). – C a n . : Comp. prima II tit. 4 c. 1. – R e g . : Ital. Pont. X 155 n. 5.

2765 JE 1661

599 apr. Anastasio (episcopo) Antiocheno susceptum munus gratulatur. Pro vita imperatoris et eius coniugis atque sobolis orandum esse docet, quod eorum temporibus haereticorum ora conticescant. Addit de falsis quibusdam capitibus in codice quodam ad synodi Ephesinae acta annexis ac de simonia vitanda (m. apr., ind. II). – Fraternitatis tuae scripta. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 133 n. IX 135; CCSL 140A, 685 n. IX 136).

2766 JE 1662

599 apr. Anthemio subdiacono Campaniae mandat, ut Matthaeo viro clarissimo scholastico solidos duodecim tribuat (m. apr., ind. II). – Quotiens digna consideratione. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 134 n. IX 136; CCSL 140A, 688 n. IX 137). – R e g . : Ital. Pont. VIII 77 n. 36.

2767 JE 1425

599 apr. (Roma) Bonae abbatissae et eius virginibus oratorium in urbe Roma iuxta thermas Agrippinas ex Iohannis presbyteri Romani testamento in monasterium mutatum concedit (m. apr., ind. II). – Ecclesiastica damnum non. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 135 n. IX 137; CCSL 140A, 688 n. IX 138). – R e g . : Ital. Pont. I 98 n. 2. Cf. et epistolam J³ 2518 summa affinitate cum his litteris coniunctam.

* 2768

(599 ante mai.) Sebastiano episcopo (Urbinati) Ariminensis ecclesiae operam visitationis delegat. L a u d . i n : J³ 2772. – R e g . : Ital. Pont. IV 161 n. *11.

* 2769

(599 ante mai.) Gregorio Faustus gloriosus scribit asserens fines possessionis suae intra Siciliam positos ab actionariis Syracusanae ecclesiae occupatos esse. Petit, ut res violenter ablata sibi per praeceptionem papae reformetur. L a u d . i n : J³ 2778 et J³ 2779. – R e g . : Ital. Pont. X 182 n. *58.

2770 JE 1663

599 mai. Mariniano archiepiscopo Ravennati significat Castorium episcopum Ariminensem ob diutinam valetudinem postquam datis induciis quadriennio a suis exspectatus est, Romae se episcopatu abdicasse. Mandat, ut successorem electum citet probataque electione consecrationis causa ad se mittat (m. mai., ind. II). – Qualiter ordinati a. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 136 n. IX 138; CCSL 140A, 690 n. IX 139). – R e g . : Ital. Pont. V 30 n. 53.

2771 JE 1664

599 mai. Clerum et plebem Ariminensem hortatur, cum abdicaverit Castorius, ut episcopum eligant, qui cum Mariniani episcopi Ravennatis testimonio ad percipiendam consecrationem Romam veniat (m. mai., ind. II). – Pastoralis nos cura.

Gregorius I (590–604)

451

E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 137 n. IX 139; CCSL 140A, 691 n. IX 140). – R e g . : Ital. Pont. IV 173 n. 3.

2772 JE 1665

599 mai. Sebastiano episcopo ecclesiae Ariminensis visitatori mandat, ut clerum plebemque Ariminensem de idoneo episcopo eligendo hortetur (m. mai., ind. II). – Pastoralis nos cura. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 138 n. IX 140; CCSL 140A, 692 n. IX 141). – R e g . : Ital. Pont. IV 161 n. 14.

2773 JE 1666

599 mai. Callinico exarcho Italiae latores harum litterarum fidei reconciliatos Romaque in Istriam revertentes commendat (m. mai., ind. II). – Apud excellentiam vestram. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 138 n. IX 141; CCSL 140A, 693 n. IX 142). – R e g . : Ital. Pont. V 6 n. 19.

2774 JE 1667

599 mai. Anthemio Campaniae subdiacono mandat, ut caveat, ne Inportuni defuncti episcopi Atellani testamento damnum ecclesiae rebus afferatur. Et Atellanos et clerum ecclesiarum, quae Atellanae ecclesiae unitae sint (i. e. Cumanos) de eligendis episcopis moneri iubet (m. mai., ind. II). – Quorundam ad nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 139 n. IX 142; CCSL 140A, 694 n. IX 143). – R e g . : Ital. Pont. VIII 77 n. 37. De trad. can. cf. Deeters Bambergensisgruppe n. 20A, 16.

2775 JE 1668

599 mai. Venantium episcopum Lunensem hortatur, ut secundum petitionem Agrippini presbyteri et Servandi diaconi ad reparandam ecclesiam Faesulanam viginti solidos conferat (m. mai., ind. II). – Quid petitio Agrippini. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 140 n. IX 143; CCSL 140A, 695 n. IX 144). – R e g . : Ital. Pont. III 74 n. 1.

* 2776 JE *1670

(599 mai.) Fantino defensori (Panormitano) mandat de Siculo quodam servo iuris publici. L a u d . i n : J³ 2777. – R e g . : Ital. Pont. X 218 n. *15.

2777 JE 1669

599 mai. Anthemio subdiacono Campaniae mandat, ut Siculum quendam „servum iuris publici“, qui a Gallo nauclero, praesentium latore, orationis gratia ad Campaniae partes perductus fuerit et in monasterio Misenate vestem monachicam sumpserit, ad Fantinum defensorem mittat. Cui, quomodo cum actionariis publicis servum reposcentibus Panormi ageret, praescriptum a se esse addit (J³ *2776) (m. mai., ind. II). – Lator praesentium Gallus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 140 n. IX 144; CCSL 140A, 696 n. IX 145). – R e g . : Ital. Pont. VIII 77 n. 38.

2778 JE 1671

599 mai. Romano defensori (Siciliae) mandat, ut Fausti viri gloriosi possessionem, in quam actores ecclesiae Syracusanae iniuste irruerint, restitui iubeat (m. mai., ind. II). – Gloriosissimus filius noster. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 141 n. IX 145; CCSL 140A, 697 n. IX 146). – R e g . : Ital. Pont. X 209 n. 59. Cf. J³ *2769.

452 2779 JE 1672

Gregorius I (590–604) 599 mai. Iohanni episcopo Syracusano scribit de reddenda Fausti viri gloriosi possessione ab ecclesiae eius actoribus per vim occupata (m. mai., ind. II). – Gloriosissimus filius noster. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 142 n. IX 146; CCSL 140A, 697 n. IX 147). – R e g . : Ital. Pont. X 312 n. 51. Cf. J³ *2769.

* 2780

(599 mai.) Ex Gregorio Secundinus servus Die de ecclesiarum orientalium fide et de ordinationibus apostolicae sedis pontificum requirit. L a u d . i n : J³ 2781.

2781 JE 1673

599 mai. Secundini servi Dei inclusi (Tridentinae urbis) litteras laudat. Podagrae doloribus se vexari queritur. De antiqui hostis insidiis exponit. Ecclesias Orientales s. Leonis et synodi Chalcedoniae fidem sequi refert. „Hinc est enim“ inquit „ut quoties in quattuor praecipuis sedibus antistites ordinantur, synodales sibi epistolas vicissim mittant, in quibus se sanctam Chalcedonensem synodum cum aliis generalibus synodis custodire fateantur“. De Ibae epistola addit. De pontificum Romanorum ordinationibus et de parvulorum sine baptismate mortuorum animabus explicat. Sacerdotes lapsos, satisfactione acta, ad honorem redire debere, docet. Varia munera mittit, in his duos homiliarum codices, et surtarias duas, imaginem Dei salvatoris et s. Dei genitricis Mariae beatorumque apostolorum Petri et Pauli continentes (m. mai., ind. II). – Dilectionis tuae scripta. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 142 n. IX 147; CCSL 140A, 698 n. IX 148 et 1104 n. app. 10). – C a n . : Ps. Is. (Hinschius 735; Schon n. 306). – R e g . : Germ. Pont. I 401 n. 1. Haec epistola in duabus recensionibus exstat, quarum una (in codicibus collectionis Pauli tradita) interpolata est. De traditione cf. Jasper Papal Letters 77 adn. 336 et 168. Cf. J³ *2780.

2782 JE 1674

599 mai. Mariniano episcopo Ravennati latores praesentium Istros quosdam, qui schismati renuntiaverint, commendat commendarique exarcho cupit (m. mai., ind. II). – Latores praesentium ad. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 149 n. IX 148; CCSL 140A, 704 n. IX 149). – R e g . : Ital. Pont. V 30 n. 55.

* 2783

(599 mai.) Castorio chartulario causae contra Maximum Salonitanae ecclesiae praevaricatorem exsecutionem iniungit, ut ipse sibi cuncta, quae acta fuerint, renuntiare debeat. L a u d . i n : J³ 2784. – R e g . : Ital. Pont. V 75 n. *6.

2784 JE 1675

599 mai. Constantium episcopum Mediolanensem monet, ut una cum Mariniano episcopo Ravennate in civitate Ravennate de Maximo Salonitano iudicet. Castorio chartulario, ut executionem huius causae faceret et de actis ad se referret, mandatum esse scribit (m. mai., ind. II). – Maximus Salonitanae ecclesiae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 150 n. IX 149; CCSL 140A, 705 n. IX 150). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 35 n. 37. Cf. J³ 2791 et J³ *2783.

Gregorius I (590–604) 2785 JE 1676

453

599 mai. Romano defensori Siciliae Istros quosdam, praesentium portitores, ad episcopum suum, qui nunc in Siciliae deget partibus, euntes commendat. Quem episcopum ad fidem reverti cupientem, ut Romam veniat, admoneri iubet (m. mai., ind. II). – Praesentium portitores hic. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 151 n. IX 150; CCSL 140A, 706 n. IX 151). – R e g . : Ital. Pont. X 209 n. 60; Ital. Pont. VII/1 6 n. 26.

2786 JE 1677

599 mai. Andreae scholastico Castorium chartularium suum et praesentium latorem, quem pro necessariis causis transmiserit, commendat (m. mai., ind. II). – Qualiter de gloriae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 151 n. IX 151; CCSL 140A, 707 n. IX 152). – R e g . : Ital. Pont. V 6 n. 20.

2787 JE 1678

599 mai. Habitatoribus Capreae insulae Istriae provinciae (Caprulensibus) ad fidem reversis, ut a latoribus praesentium, responsalibus eorum, audierit, gratulatur. Mandatum Mariniano episcopo Ravennati datum nuntiat, ut pro schismatico episcopo successorem orthodoxum substitueret (m. mai., ind. II). – Redemtor noster Dei. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 152 n. IX 152; CCSL 140A, 708 n. IX 153). – R e g . : Ital. Pont. VII/2 216 n. 1. Laud. et in J³ 2789 et J³ 2791. Cf. etiam Ital. Pont. VII/2 74.

2788 JE 1679

599 mai. Basilium, ut oppugnare Istricorum schisma pergat, hortatur. Castorium, chartularium suum et praesentium portitorem, pro quibusdam causis transmissum commendat (m. mai., ind. II). – Multum cor nostrum. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 153 n. IX 153; CCSL 140A, 709 n. IX 154). – R e g . : Ital. Pont. VII/1 6 n. 28.

2789 JE 1680

599 mai. Callinico exarcho Italiae victos Sclavos nuntianti respondet gaudere se, quod insulae Capritanae (Caprulensis) incolae ad ecclesiam reverti cupiant. De ordinanda insula se Mariniano episcopo Ravennati mandasse scribit. Imperiale „pro schismaticorum defensione“ praeceptum surreptum appellat. Haec vero addit: „Non tamen … vobis praeceptum est, ut venientes ad unitatem ecclesiae repellatis, sed, ut venire nolentes hoc incerto tempore minime compellatis.“ Maiorem domus Callinici accusat venalitatis. Romam eum s. Petri ‚natalitium die' (d. 29 m. iun.) venturum esse laetatur (m. mai., ind. II). – Inter hoc quod. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 154 n. IX 154; CCSL 140A, 710 n. IX 155). – R e g . : Ital. Pont. V 6 n. 21; Dölger/Müller Reg. I/1 n. 128. Cf. J³ 2791 et Ital. Pont. VII/2 74.

* 2790 JE *1682

(599 mai.) Anatolio (responsali suo Constantinopoli) mandat, ut imperatori de causa episcopi schismatici in insula Capritana (Caprulensi) innotescat. L a u d . i n : J³ 2791.

2791 JE 1681

599 mai. Mariniano episcopo Ravennati exponit de Iohanne Pannoniaco „in castello, quod Novas dicitur“, episcopo constituto, pro quo in insula Capritana (Caprulensi), quasi per dioecesim eidem castello violenter coniuncta, alius episcopus, qui in

454

Gregorius I (590–604) insula habitaret, constitutus sit. Hunc translata sede, cum catholicae ecclesiae una cum incolis coniungi voluerit, paulo post ad schismaticos rediisse, incolas vero in fide permansisse narrat. Mandat, ut si ad fidem catholicam reverti episcopus noluerit, novum episcopum ordinet episcopatumque Caprulensem, „quousque ad fidem catholicam Histrici episcopi revertantur“, suffraganeum teneat. Exarchum Callinicum petat, ut hac de causa imperatori referat. De Maximo Salonitano per Callinicum exarchum diligenter commendato cognitionem ei et Constantio episcopo Mediolanensi defert (m. mai., ind. II). – Latores ad nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 155 n. IX 155; CCSL 140A, 712 n. IX 156). – R e g . : Ital. Pont. V 30 n. 56. Hartmann (MGH Epp. 2, 151 adn. 2) etiam Gregorii I epistolam J³ 2785, in qua de episcopo quodam Histriae tunc in Siciliae partibus degente agitur, ad eandem rem pertinere opinatur. Cf. J³ *2790.

2792 JE 1683

599 mai. Eusebium Thessalonicensem, Urbicum Dyrrachinum, Andream Nicopolitanum, Iohannem Corinthium, Iohannem Primae Iustinianae, Iohannem Cretensem, Iohannem Larissensem et Scodritanum episcopos ad synodum Constantinopoli congregandam invitatos, ne ullo pacto universalis episcopi appellationem Cyriaco concedant, hortatur (m. mai., ind. II). – Suscepti regiminis cura. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 156 n. IX 156; CCSL 140A, 714 n. IX 157).

2793 JE 1591

(598 nov.–dec. aut 599 vere) Agilulfo regi Langobardorum de pace composita gratias agit. Duces „et maxime in his partibus constitutos“, ut pacem turbare vetet, rogat (m. nov., ind. II). – Gratias excellentiae vestrae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 85 n. IX 66; CCSL 140A, 621 n. IX 66). De tempore cf. Weise Italien 212.

2794 JE 1592

(598 nov.–dec. aut 599 vere) Theodelindae Langobardorum reginae pacis adiutrici gratulatur. Hortatur, ut cum rege agat, quatenus christianae reipublicae societatem non renuat. „Nam sicut et vos scire credimus“, inquit „multis modis est utile, si se ad eius amicitias conferre voluerit“ (m. nov., ind. II). – Quia excellentia vestra. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 87 n. IX 67; CCSL 140A, 624 n. IX 68). Olim ad (598 nov.–dec.), cf. Weise Italien 212.

* 2795

(599 ante mai.–iun.) Gregorio Mastalo (episcopus Sabionensis) nuntios mittit. L a u d . i n : J³ 2800.

2796 JE 1684

599 mai.–iun. (Roma) Desiderio episcopo (Viennensi) commendat Pancratium diaconum Viennensis ecclesiae, latorem praesentium, qui se liminibus apostolorum repraesentaverit, desiderantem in monachico habitu quem sumpserit permanere et in eodem monasterio cuius diaconus factus sit. Desiderium hortatur, ne sanctum propositum eius impediat (m. mai.–iun., ind. II). – Pancratius lator praesentium. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 158 n. IX 157; CCSL 140A, 717 n. IX 158). – R e g . : Gall. Pont. III/1 81 n. 55.

Gregorius I (590–604) 2797 JE 1685

455

599 mai.–iun. Marcellino proconsuli Dalmatiae respondet, si Maximo Salonitano favere destiterit, ipsius gratiam recuperaturum esse (m. mai.–iun., ind. II). – Epistolam magnitudinis vestrae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 159 n. IX 158; CCSL 140A, 718 n. IX 159).

2798 JE 1686

599 mai.–iun. Maurentium magistrum militum hortatur, ut, „navigantibus aliis“, et filio Domitii viri magnifici licentiam navigandi concedat (m. mai.–iun., ind. II). – Petiit Domitius vir. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 160 n. IX 159; CCSL 140A, 719 n. IX 160). – R e g . : Ital. Pont. VIII 66 n. 20.

2799 JE 1687

599 mai.–iun. Gulfarem magistrum militum hortatur, ut secundum zelum, de quo latores praesentium retulerint, quos in partibus a se gubernatis a schismate Istrico ad ecclesiam laudabili studio reduxerit, iis propugnatorem quoque se praestet (m. mai.–iun., ind. II). – Latores praesentium de. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 160 n. IX 160; CCSL 140A, 719 n. IX 161). – R e g . : Ital. Pont. VII/1 7 n. 31.

2800 JE 1688

599 mai.–iun. Mastalonem episcopum Sabionensem, de cuius industria in corrigendis schismaticis responsalium suorum relatione compererit, laudibus prosequitur et confirmat. Item Theodosium Sabionensem eius boni studii cooperatorem (m. mai.–iun., ind. II). – Responsalium nostrorum relatione. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 161 n. IX 161; CCSL 140A, 720 n. IX 162). – R e g . : Germ. Pont. I 141 n. 2. De Mastalone episcopo Sabionensi cf. Germ. Pont. Cf. J³ *2795.

2801 JE 1689

599 mai.–iun. Anthemio subdiacono Campaniae mandat, ut Benenatum (episcopum) Misenatem et accusatores eius omnesque, quorum nomina in cartula accusationis legantur, Romam mittat (m. mai.–iun., ind. II). – Comperimus Benenatum Misenatem. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 162 n. IX 163; CCSL 140A, 722 n. IX 164). – R e g . : Ital. Pont. VIII 78 n. 39.

2802 JE 1690

599 mai.–iun. Maurentio (magistro militum) commendat Theodosium monasterii Campanici a Liberio quondam patricio constructi abbatem eiusque monachos, qui vigiliis in muris agendis releventur (m. mai.–iun., ind. II). – Filius noster Theodosius. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 162 n. IX 162; CCSL 140A, 721 n. IX 163). – R e g . : Ital. Pont. VIII 66 n. 21. Olim ad 599 iun. Cf. J³ 2803.

2803 JE 1691

599 iun. Romano defensori (Siciliae) secundum relationem Theodosii abbatis monasterii a Liberio quondam patricio in Campania constructi mandat, ut videat, quae de construendo in Sicilia monasterio Rustica illustris femina ante annos viginti unum testamento statuerit, uti ea a Felice iugali eius herede perficiantur. Monasterium ipsum ei commendat (m. iun., ind. II). – Filius noster Theodosius. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 163 n. IX 164; CCSL 140A, 723 n. IX 165). – R e g . : Ital. Pont. X 209 n. 61.

456 2804 JE 1692

Gregorius I (590–604) 599 iun. Fortunato episcopo Neapolitano mandat, ut ecclesiam ex Romani clarissimi viri testamento conditam ss. Hermae, Sebastiano, Cyriaco, Pancratio consecret (m. iun., ind. II). – Fraternitati vestrae esse. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 164 n. IX 165; CCSL 140A, 724 n. IX 166). – R e g . : Ital. Pont. VIII 440 n. 37.

2805 JE 1693

599 iun. Chrysantio episcopo Spoletano mandat, ut ecclesiae Mevaniensi, cuius visitationem biennio ante more scrinii absque clericorum provectionibus susceperit, petentibus latoribus praesentium, Mevaniensibus clericis, aut, qui praeponatur episcopus, quaerat, aut presbyteros praeficiat (m. iun., ind. II). – Ante hoc biennium. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 164 n. IX 166; CCSL 140A, 725 n. IX 167). – R e g . : Ital. Pont. IV 15 n. 3. Cf. J³ *2588.

2806 JE 1694

599 iun. Castorio notario suo Ravennae mandat, ut exquirat, utrum quattuor vel quinque, an pluribus litaniis episcopi Ravennates pallio uti consueverint, „ut“, inquit „veritate … cognita … Mariniani animos relevemus“ (m. iun., ind. II). – Dum Florentius Ravennatis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 165 n. IX 167; CCSL 140A, 726 n. IX 168). – R e g . : Ital. Pont. V 75 n. 9.

* 2807

(599 ante iul.) Vitaliano episcopo (Sipontino) causam de libertate cuiusdam committit. L a u d . i n : J³ 2818. – R e g . : Ital. Pont. IX 234 n. *8.

* 2808

(599 ante iul.) Gregorium Desiderius Viennensis episcopus per Iohannem regionarium rogat, ut privilegia Viennensis ecclesiae reformentur necnon ut usus pallii sibi concedatur. L a u d . i n : J³ 2865. – R e g . : Gall. Pont. III/1 81 n. *56.

* 2809

(594–599 iul.) Scholastico defensori praecipit, ut Calumnioso episcopo Ortonensi unam de iure ecclesiae deputet condumam. L a u d . i n : J³ 2838. – R e g . : Ital. Pont. IV 277 n. *4.

* 2810

(596–599 iul.) Castorio notario praecipit, ut de possessione, quae monasterio ss. Marci, Marcellini et Feliculae (al. s. Apollinaris in Classe Ravennae) largitatis titulo dicitur esse concessa, debeat quod iustum est facere. L a u d . i n : J³ 2812. – R e g . : Ital. Pont. V 75 n. *5.

* 2811

(599 apr.–iul.) Gregorio Eupaterius gloriosus magister militum (Sardiniae) atque magnificus Spesindeo praeses (Sardiniae) aliique nobiles civitatis Caralitanae scripta dirigunt attestantia relationem Iudaeorum de Carali ei querentium, quod synagogam illorum Petrus ex Iudaeo cum quibusdam indisciplinatis sequenti die baptismatis sui, hoc est dominico paschali, occupaverit. Adiciunt a Ianuario episcopo Caralitano eundem Petrum, ne hoc auderet, esse prohibitum. L a u d . i n : J³ 2839. – R e g . : Ital. Pont. X 376 n. *13.

Gregorius I (590–604) 2812 JE 1695

457

599 iun.–iul. Castorio notario mandat, ut de possessione quadam inter Ravennate ss. Marci, Marcelli et Feliculae monasterium et ecclesiam Romanam controversa iudices constituendos curet (m. iun.–iul., ind. II). – Experientiae tuae in. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 166 n. IX 168; CCSL 140A, 727 n. IX 169). – R e g . : Ital. Pont. V 75 n. 10. Cf. J³ *2810.

2813 JE 1696

599 iun.–iul. Sergio defensori Siponti mandat, ut Fruniscendum, nisi Petro episcopo Hydruntino, quae ecclesiae eius debeant, sponte persolverit, subire iudicium cogat (m. iun.–iul., ind. II). – Reverentissimus frater noster. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 167 n. IX 169; CCSL 140A, 728 n. IX 170). – R e g . : Ital. Pont. IX 277 n. 8.

2814 JE 1697

599 iun.–iul. Romano defensori Siciliae mandat secundum relationem Fusci abbatis monasterii ss. Erasmi, Maximi et Iulianae, quod Neapoli a clarissima femina Alexandria fundatum est, de massa Papyrianensi in Sicilia sita inter monasterium suprascriptum et xenodochium s. Theodori dividenda (m. iun.–iul., ind. II). – Fuscus abbas monasterii. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 167 n. IX 170; CCSL 140A, 729 n. IX 171). – R e g . : Ital. Pont. VIII 456 n. 9.

2815 JE 1698

599 iun.–iul. Fortunato episcopo Neapolitano Fusci abbatis (monasterii ss. Erasmi, Maximi et Iulianae), praesentium latoris, monasterium commendat (m. iun–iul., ind. II). – Quamvis et ratio. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 168 n. IX 171; CCSL 140A, 730 n. IX 172). – R e g . : Ital. Pont. VIII 440 n. 38.

2816 JE 1699

599 iun.–iul. Fantino defensori Panormitano mandat, ut codices velaque monasterii infrascripti a Constantio presbytero quondam in Siciliam deportata post mortem eius Fusco abbati monasteriorum s. Archangeli, quod Macharis dicitur, et ss. Maximi, Erasmi et Iulianae restituenda curet (m. iun.–iul., ind. II). – Fuscus abbas monasteriorum. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 168 n. IX 172; CCSL 140A, 730 n. IX 173). – R e g . : Ital. Pont. VIII 457 n. 11.

2817 JE 1700

599 iul. Domnello erogatori mutuum amorem testatur. Quod non Castorio chartulario ad eum veniente litteras miserit, aegritudine et occupatione excusat. Eum feliciter Romam proficisci optat (m. iul., ind. II). – In nostra mente. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 169 n. IX 173; CCSL 140A, 731 n. IX 174). – R e g . : Ital. Pont. V 6 n. 22.

2818 JE 1701

599 iul. Iohannem tribunum Sipontinum hortatur, ut una cum Vitaliano episcopo (Sipontino) iudicet de epistolae huius latore per Bonifatium notarium suum in libertatis discrimen vocato (m. iul., ind. II). – Lator praesentium de. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 170 n. IX 174; CCSL 140A, 732 n. IX 175). – R e g . : Ital. Pont. IX 243 n. 1. Cf. J³ *2807.

458 2819 JE 1702

Gregorius I (590–604) 599 iul. Eulogio patriarchae Alexandrino significat de expedito huius epistolae latoris negotio; de causa quadam occulta, „de qua“ inquit „vobis iam etiam in Constantinopolitana urbe venientibus scribere curavi“; de maioribus lignis ob navis exiguitatem non missis. Queritur se „et podagrae doloribus et barbarorum gladiis et curarum afflictionibus incessanter“ premi (m. iul., ind. II). – Scripta dulcissimae vestrae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 170 n. IX 175; CCSL 140A, 733 n. IX 176).

2820 JE 1703

599 iul. Maximum episcopum Salonitanum ad oboedientiam reversum poenitentiaque affectum in gratiam et communionem recipit monetque, ut nuntium ad pallium percipiendum Romam mittat. Maxime exarchi Callinici petitione se motum esse addit, ut temperantius cum eo agat (m. iul., ind. II). – Quamvis culpabilibus ordinationis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 171 n. IX 176; CCSL 140A, 734 n. IX 177). Epistola Castorio notario (chartulario) Ravennati, cum Roma Ravennam proficisceretur, tradita, ut Maximo solummodo post receptam communionem redderetur. Vide J³ 2822.

2821 JE 1704

599 iul. Mariniano episcopo Ravennati comperta eius petitione per latorem praesentium, Castorium chartularium, mandat, ut in Maximum (episcopum Salonitanum), qui excommunicatus sacra procurare ausus sit, si iureiurando coram ipso et Castorio chartulario simoniam diluerit, poenam statuat clementem (m. iul., ind. II). – Quae de causa. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 172 n. IX 177; CCSL 140A, 735 n. IX 178). – C a n . : Gratiani Decr. C. II q. 5 c. 9. – R e g . : Ital. Pont. V 31 n. 58.

2822 JE 1705

599 iul. Castorio notario suo Ravennae mandat, ut Maximo Salonitano, si simoniam purgaverit et poenitentiam inoboedientiae susceperit, epistolam, quam ad eum scripsit (J³ 2820), tradat, cum eoque Sabinianum episcopum Iadertinum et Honoratum archidiaconum reconciliet (m. iul., ind. II). – Quanto credi tibi. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 173 n. IX 178; CCSL 140A, 736 n. IX 179). – C a n . : Gratiani Decr. C. II q. 5 c. 8. – R e g . : Ital. Pont. V 76 n. 11.

2823 JE 1706

599 iul. Claudium abbatem (monasterii ss. Iohannis et Stephani in Classe) cum Severo episcopo (Ficuclino) praeter exspectationem non venisse dolet. Epistolas eius, sicut voluerit, secreto se legisse, sed de negotio sibi scripto nihil fieri posse addit. Ut quam primum veniat et quinque vel sex menses cum ipso commoretur, praecipit (m. iul., ind. II). – Veniente viro reverentissimo. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 173 n. IX 179; CCSL 140A, 737 n. IX 180). – R e g . : Ital. Pont. V 109 n. 5. Claudius fuit abbas monasterii ss. Iohannis et Stephani Classitani, vide J³ 2593.

2824 JE 1707

599 iul. Benenatum episcopum Tyndaritanum hortatur, ut oratorium a Ianuaria in massa Furiana conditum ss. Severino et Iulianae consecret (m. iul., ind. II). – Ianuaria religiosa femina. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 174 n. IX 180; CCSL 140A, 738 n. IX 181). – R e g . : Ital. Pont. X 360 n. 3.

Gregorius I (590–604) 2825 JE 1708

459

599 iul. Fortunato episcopo Neapolitano mandat de ss. Severini et Iulianae reliquiis concedendis Ianuariae (m. iul., ind. II). – Ianuaria religiosa femina. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 175 n. IX 181; CCSL 140A, 739 n. IX 182). – R e g . : Ital. Pont. VIII 440 n. 39.

2826 JE 1709

599 iul. Iohanni episcopo Syracusano mandat, ut agat cum Leontio exconsule, ne, quem evocaverit, Crescentium vicarium suum, latorem praesentium, iniuriis affici patiatur (m. iul., ind. II). – Dum lator praesentium. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 175 n. IX 182; CCSL 140A, 739 n. IX 183). – R e g . : Ital. Pont. X 313 n. 52.

2827 JE 1710

599 iul. Constantio episcopo Mediolanensi reliquias b. Pauli apostoli et bb. Iohannis et Pancratii per Eventium diaconum, latorem praesentium, mittit (m. iul., ind. II). – Lator praesentium Eventius. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 176 n. IX 183; CCSL 140A, 740 n. IX 184). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 36 n. 38.

2828 JE 1711

599 iul. Constantio episcopo Mediolanensi significat se ex relatione latoris praesentium, Eventii diaconi, comperisse clericos Comenses, qui nondum ad unitatem ecclesiae reversi sint, de possessione, quae villa Mauriana dicitur, ab ecclesia Romana eis ablata queri. Quam possessionem, si eis iure competat, etiam si ad communionem forte reverti distulerint, restitui iubet. Sed si se converterint, etiamsi nihil iis competat, villam istam concedit. De hortis ex substantia Italiae ecclesiae Mediolanensi competentibus personam ad iudicium se illico transmissurum promittit. Epistolam pro commendatione nuntiorum Anatolio diacono se scripsisse addit (m. iul., ind. II). – Latore praesentium communi. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 177 n. IX 186; CCSL 140A, 743 n. IX 187). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 36 n. 39.

2829 JE 1712

599 iul. Gaudioso episcopo Eugubino ecclesiae Tadinatis visitatori constituto mandat, ut clerum plebemque ad eligendum episcopum excitet (m. iul., ind. II). – Cognoscentes ecclesiam Tadinatem. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 176 n. IX 184; CCSL 140A, 741 n. IX 185). – R e g . : Ital. Pont. IV 53 n. 1.

2830 JE 1713

599 iul. Clerum, ordinem et plebem Tadinatem et oboedire visitatori Gaudioso episcopo Eugubino et episcopum eligere iubet (m. iul., ind. II). – Agnoscentes ecclesiam vestram. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 177 n. IX 185; CCSL 140A, 742 n. IX 186). – R e g . : Ital. Pont. IV 53 n. 2.

2831 JE 1714

599 iul. Anatolio diacono Constantinopolitano nuntios Constantii episcopi Mediolanensis commendat (m. iul., ind. II). – Reverentissimus frater et. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 178 n. IX 187; CCSL 140A, 744 n. IX 188). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 36 n. 40.

460 2832 JE 1715

Gregorius I (590–604) 599 iul. Mariniano episcopo Ravennati significat se de Florentio diacono eius Constantinopolim mittendo ad Anatolium diaconum (et apocrisiarium) diligenter scripsisse (J³ 2833). De ordinatione cuidam tribuenda addit (m. iul., ind. II). – Fraternitatis vestrae scripta. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 179 n. IX 188; CCSL 140A, 745 n. IX 189). – R e g . : Ital. Pont. V 31 n. 59.

2833 JE 1716

599 iul. Anatolio diacono et apocrisiario Constantinopolitano (Florentinum) Mariniani episcopi Ravennatis diaconum commendat (m. iul., ind. II). – Frater et coepiscopus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 179 n. IX 189; CCSL 140A, 745 n. IX 190).

2834 JE 1717

599 iul. Anthemio subdiacono (patrimonii Campaniae) praecipit, ut qui in ecclesiae Romanae fundo aedificium ea lege posuerit, ut quotannis duos solidos solveret, Adeodatum, praesentium latorem, ad inopiam redactum dimidia tributi parte relevet (m. iul., ind. II). – Indicavit nobis Adeodatus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 180 n. IX 190; CCSL 140A, 746 n. IX 191). – R e g . : Ital. Pont. VIII 78 n. 40.

2835 JE 1718

599 iul. Bonino defensori latores praesentium monachos ad colligenda monasterii s. Semetrii (i. e. monasterium s. Mariae Corsarum sive monasterium s. Symmetrii et s. Caesarii Corsarum) in hac urbe Roma siti mancipia fugitiva missos commendat (m. iul., ind. II). – Filius noster Fortunatus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 180 n. IX 191; CCSL 140A, 747 n. IX 192). – R e g . : Ital. Pont. I 121 n. 1. Hartmann (MGH Epp. 2) lectionem „s. Severini“ merito reiciens, „s. Demetrii“ in textum recepit, licet codices optimi „s. Semetrii“ praebeant. Sed monasterii s. Demetrii Romae nulla omnino memoria habetur. Itaque monasterium s. Symmetrii intelligendum esse tenet Kehr in Ital. Pont. Idem Fortunatus memoratur in Gregor. I Dialogo I c. 4 (FSI 57), abbas monasterii quod appellatur Balneum Ciceronis.

2836 JE 1719

599 iul. Anthemio subdiacono (patrimonii Campaniae) praecipit, ne Herenae gloriosae feminae homines ab ecclesiae Romanae actoribus iniuste detineri sinat (m. iul., ind. II). – Gloriosa filia nostra. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 181 n. IX 192; CCSL 140A, 747 n. IX 193). – R e g . : Ital. Pont. VIII 78 n. 41.

2837 JE 1720

599 iul. Anthemio subdiacono (patrimonii Campaniae) Donatum, latorem praesentium, commendat (m. iul., ind. II). – Donatus lator praesentium. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 181 n. IX 193; CCSL 140A, 748 n. IX 194). – R e g . : Ital. Pont. VIII 78 n. 42.

2838 JE 1721

599 iul. Scholastico defensori praecipit, ut Calumnioso episcopo Ortonensi praeter condumam datam (J³ 2809), vineolam locet, et episcopum detentum restituat, et duos, quos Ferrocinatus eidem legaverit, casales tradat (m. iul., ind. II). – Ante aliquam temporis.

Gregorius I (590–604)

461

E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 182 n. IX 194; CCSL 140A, 749 n. IX 195). – R e g . : Ital. Pont. IV 277 n. 5. Cf. Ital. Pont. II 192.

2839 JE 1722

599 iul. Ianuario episcopo Caralitano mandat, ut synagogam a Petro quondam Iudaeo paschali die dominico (598 mart. 30) occupatam imagine Mariae cruceque, quas idem Petrus imposuerit, remotis, Iudaeis restituat. Quia sicut legalis definitio Iudaeos novas non patitur erigere synagogas, ita quoque eos sine inquietudine veteres habere permittit. Nuntiat finita hac pace Agilulfum Langobardorum regem pacem non facturum. Caralim igitur aliaque loca praemuniri iubet (m. iul., ind. II). – Iudaei de civitate. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 182 n. IX 195; CCSL 140A, 750 n. IX 196); Saba Il pontificato I 20. – C a n . : Deusdedit Coll. can. IV c. 114; Comp. prima V tit. 5 c. 4; Lib. extra V tit. 6 c. 3. – R e g . : Simonsohn Apostolic See 19 n. 23; Ital. Pont. X 401 n. 23. Cf. J³ *2811.

2840 JE 1723

599 iul. Eusebium archiepiscopum Thessalonicensem hortatur, ut Lucae presbytero et Petro clerico de reprobata synodo Chalcedonia suspectis quaestionem faciat (m. iul., ind. II). – Si quam magna. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 184 n. IX 196; CCSL 140A, 752 n. IX 197).

2841 JE 1724

599 iul. Ianuario episcopo Caralitano praecipit, ut Siricae abbatissae monasterii ss. Gavini et Luxorii (Caralitani) testamentum rescindat, quae, quamquam monachica veste abstinuerit, ordinatione tamen accepta et res suas monasterio cesserit et testandi ius amiserit (m. iul., ind. II). – Quia ingredientibus monasterium. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 185 n. IX 197; CCSL 140A, 755 n. IX 198). – C a n . : Anselmi Coll. can. VII c. 172; Deusdedit Coll. can. IV c. 180; Gratiani Decr. C. XIX q. 3 c. 7 et C. XXV q. 3 c. 13; Comp. prima III tit. 22 c. 3; Lib. extra III tit. 26 c. 2. – R e g . : Ital. Pont. X 401 n. 24.

2842 JE 1725

599 iul. Fantino defensori Siciliae mandat, ut hortetur Decium episcopum Lilybaetanum, ut pecunias pro ecclesia expensas Savino viro clarissimo, praesentium portitori, qui per indictiones tertiam decimam et primam Lilybaetanae civitatis defensor fuerat, restituat (m. iul., ind. II). – Savinus vir clarissimus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 187 n. IX 198; CCSL 140A, 757 n. IX 199). – R e g . : Ital. Pont. X 218 n. 17.

2843 JE 1726

599 iul. Romanum defensorem Siciliae de praecepto suo mense nov. praesentis secundae indictionis dato (cf. J³ 2674) non observato reprehendit hortaturque, ut Callixeno domum continuo reddat (m. iul., ind. II). – Mense novembrio praesentis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 188 n. IX 199; CCSL 140A, 758 n. IX 200). – R e g . : Ital. Pont. X 210 n. 63.

2844 JE 1727

599 iul. Sergio defensori (Apuliae) mandat, ut Petrum „artis pistoricae“ puerum, qui ex iure germani sui (Gregorii) ab Occilane magnifico civitatis Hydruntinae tribuno ad eum Romam perductus Hydruntum versus profugerit, comprehendendum Romamque navi transportandum curet (m. iul., ind. II). – Filius noster vir.

462

Gregorius I (590–604) E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 188 n. IX 200; CCSL 140A, 759 n. IX 201). – R e g . : Ital. Pont. IX 277 n. 9.

2845 JE 1728

599 iul. Anatolio diacono (Constantinopolitano) commendat epistolae huius latores, qui relicto schismate episcopos Istricos postulatum Constantinopolim proficiscantur (m. iul., ind. II). – Latores praesentium qui. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 189 n. IX 201; CCSL 140A, 760 n. IX 202). – R e g . : Ital. Pont. VII/1 7 n. 32.

2846 JE 1729

599 iul. Vincentio, Innocentio, Mariniano (Turritano), Libertino, Agathoni et Victori (Fausianensi) episcopis Sardiniae praescribit, ut de paschatis tempore metropolitam (Caralitanum) vetere consuetudine interrogare pergant, neve sine „cognitione vel epistolis“ eius insula egrediantur (m. iul., ind. II). – Cognovimus quod mos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 189 n. IX 202; CCSL 140A, 760 n. IX 203). – C a n . : Gratiani Decr. C. II q. 7 c. 45. – R e g . : Ital. Pont. X 376 n. 14.

2847 JE 1730

599 iul. Vitalem defensorem Sardiniae reprehendit, quod clericis Caralitanis (Ianuario) episcopo adversantibus propugnatorem se praestiterit. Monet, ne rusticos „possessionis eiusdem Caralitanae ecclesiae, rura propria deserentes, in privatorum possessionibus culturam laboris“ exhibere patiatur. Commonet, ne quemquam monasteria usurpare permittat (m. iul., ind. II). – Indicatum nobis est. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 190 n. IX 203; CCSL 140A, 761 n. IX 204). – C a n . : Anselmi Coll. can. VII c. 174; Deusdedit Coll. can. III c. 70; Gratiani Decr. C. XVIII q. 2 c. 19; Lib. extra III tit. 49 c. 3. – R e g . : Ital. Pont. X 389 n. 4.

2848 JE 1731

599 iul. Ianuarium episcopum Sardiniae (Caralitanum) hortatur, ut clericos contumaces coerceat. Monasterio s. Iuliani hereditatem quandam exhiberi iubeat; idolorum cultores, haruspices, sortilegos comprimat. Videat Ianuarius, „ne saecularibus viris … res ecclesiasticae committantur, sed probatis … clericis“ (m. iul., ind. II). – Pervenit ad nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 191 n. IX 204; CCSL 140A, 763 n. IX 205). – C a n . : Burchardi Decr. X c. 3; Anselmi Coll. can. VI c. 132–133; Deusdedit Coll. can. III c. 67 et III c. 71; Ivonis Decr. XI c. 32 et XI c. 95; Coll. duorum libr. II c. 63; Gratiani Decr. D. 89 c. 5 et C. XXVI q. 5 c. 10. – R e g . : Ital. Pont. X 402 n. 27.

2849 JE 1732

599 iul. Occilani tribuno Hydruntino, qui Ravennae ordinatione ab exarcho accepta feliciter redierit, gratulatur. Monet, ut Sabinum (lege: Sabinianum) episcopum (Callipolitanum), qui veniens Romam graves querelas edixerit civesque eius a Viatoris extribuni iniuriis defendat. Dicit: „Scitis etenim, quod locus ipse ecclesiae nostrae sit proprius, et ipsi pauci, qui illic rustici remanserunt, si in aliquibus incompetentibus angariis vel oppressionibus affliguntur, locum ipsum deserunt, et … hostibus datur illum occasio pervadendi“ (m. iul., ind. II). – Cognoscentes magnitudinem vestram. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 193 n. IX 205; CCSL 140A, 765 n. IX 206). – R e g . : Ital. Pont. IX 407 n. 2.

Gregorius I (590–604) * 2850 JE *1734

463

(599 iul.) Sergio defensori Sipontino mandat, ut Saviniano episcopo Callipolitano contra illicitas molestias hominum Callipolitani castri adsit, ac in regimine massae Callipolitanae ei auxilium praebeat. L a u d . i n : J³ 2851. – R e g . : Ital. Pont. IX 278 n. *10.

2851 JE 1733

599 iul. Sabinianum episcopum Callipolitanum hortatur, ne homines castri Callipolitani, qui locus ecclesiae Romanae sit, premi oneribus illicitis, longinquis angariis multisque dispendiis patiatur. Exemplaria privilegiorum ecclesiae Callipolitanae de scrinio Romano se misisse memorat. Homines massae ipsius Callipolitanae a futura tertia indictione eius curae subiungit. Ad Sergium defensorem (Apuliae) hac de causa se scripsisse addit (m. iul., ind. II). – Indicatum nobis est. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 194 n. IX 206; CCSL 140A, 766 n. IX 207). – R e g . : Ital. Pont. IX 429 n. 4. Cf. J³ *2850. Archivo Callipolitano destructo privilegia „de scrinio Romano“ ignoramus, cf. Ital. Pont.

2852 JE 1735

599 iul. Fortunatum episcopum Neapolitanum monet, ne in Agnellae abbatissae, latricis praesentium, monasterio (quodam Neapolitano) sinat milites hospitari (m. iul., ind. II). – Insinuavit nobis latrix. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 194 n. IX 207; CCSL 140A, 767 n. IX 208). – R e g . : Ital. Pont. VIII 441 n. 40.

2853 JE 1736

599 iul. Sereno episcopo Massiliensi Cyriacum abbatem, latorem praesentium, ad Syagrium episcopum Augustodunensem euntem commendat. Comperisse se scribit eum in ecclesiis imagines confregisse atque proiecisse. Addit haec: „Et quidem zelum vos, ne quid manufactum adorari possit, habuisse laudamus, sed frangere easdem imagines non debuisse iudicamus. Idcirco enim pictura in ecclesiis adhibetur, ut hi, qui litteras nesciunt, saltem in parietibus videndo legant, quae legere in codicibus non valent“ (m. iul., ind. II). – Quod fraternitati vestrae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 195 n. IX 208; CCSL 140A, 768 n. IX 209).

2854 JE 1737

599 iul. Romano defensori Siciliae mandat, ut Salustium virum clarissimum ab iniuriis in Luminosum, praesentium latorem, servum ecclesiae s. Mariae in parochia Grumentina sitae dehortetur (m. iul., ind. II). – Luminosus praesentium lator. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 195 n. IX 209; CCSL 140A, 769 n. IX 210). – R e g . : Ital. Pont. VIII 375 n. 6.

2855 JE 1738

599 iul. Clero, ordini et plebi Ariminensi Iohannem episcopum a se ordinatum commendat. Addit de praeceptis ei traditis (m. iul., ind. II). – Probabilibus desideriis nihil. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 196 n. IX 210; CCSL 140A, 769 n. IX 211); Ewald Zwei Briefe 587. – R e g . : Ital. Pont. IV 173 n. 4. Scriptum auxilio Lib. diurn. form. 6 et 74 (Foerster 80 et 132).

2856 JE 1740

599 iul. Vantilono et Arigio Gallis latorem praesentium Hilarium commendat (m. iul., ind. II). – Ad maiorem gloriae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 196 n. IX 211; CCSL 140A, 770 n. IX 212).

464 2857 JE 1741

Gregorius I (590–604) 599 iul. Brunichildae reginae Francorum Hilarium epistolae huius latorem commendat (m. iul., ind. II). – Cum in regni. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 197 n. IX 212; CCSL 140A, 771 n. IX 213).

2858 JE 1742

599 iul. Asclepiodoto (patricio) in Gallis Hilarium, praesentium portitorem, commendat (m. iul., ind. II). – Qui terrenis rebus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 216 n. IX 225; CCSL 140A, 800 n. IX 226).

2859 JE 1743

599 iul. Brunichildam reginam Francorum, ut synodum fieri iubeat, rogat. Quae synodus praesente Cyriaco abbate et sub cura Syagrii episcopi Augustodunensis habeatur. Significat de pallio, Syagrio episcopo pro eo, quod se in ea praedicatione, quae in Anglorum gente auctore Domino facta sit, devotum vehementer adhibuerit, concesso. Ne Iudaeis mancipia christiana habere liceat, petit lege sanciri (m. iul., ind. II). – Postquam excellentiae vestrae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 198 n. IX 213; CCSL 140A, 772 n. IX 214). – C a n . : Coll. Vetus Gallica c. IV 13c. – R e g . : Simonsohn Apostolic See 20 n. 24. De traditione cf. Jasper Papal Letters 74sq.

2860 JE 1744

599 iul. A Theoderico et Theodeberto regibus Francorum eadem, quae a Brunichilda (J³ 2859) petit (m. iul., ind. II). – Cum regni vestri. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 201 n. IX 215; CCSL 140A, 776 n. IX 216). – R e g . : Simonsohn Apostolic See 21 n. 25.

2861 JE 1745

599 iul. Virgilium episcopum Arelatensem monet, ut privilegia monasterii Arelatensis a Childeberto rege constituta, quae cum Vigilius decessor suus Aurelio eius temporis episcopo tum ipse confirmaverit, tueatur (m. iul., ind. II). – Cum piae desiderium. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 203 n. IX 216; CCSL 140A, 780 n. IX 217).

2862 JE 1746

599 iul. Aurelianum „ex Francis“ post fratris mortem ab adversariis vexatum consolatur (m. iul., ind. II). – Audito dulcissimi filii. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 204 n. IX 217; CCSL 140A, 781 n. IX 218).

2863 JE 1747

599 iul. (Roma) Syagrium (Augustodunensem), Etherium (Lugdunensem), Virgilium (Arelatensem), Desiderium (Viennensem) episcopos Galliarum a paribus monet de simonia tollenda, de episcopali honore laicis ad sacrum munus non praeparatis negando, de prohibendo clericorum mulierumque contubernio, de conciliis semel saltem in anno per parochias habendis. Quibus de rebus synodo congregata statui iubet praesentibus Aregio episcopo (Vapincensi) et Cyriaco abbate. De omnibus causis Syagrium episcopum cum synodo Cyriaco abbate revertente referre sibi praecipit (m. iul., ind. II). – Caput nostrum quod. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 205 n. IX 218; CCSL 140A, 782 n. IX 219). – C a n . : Coll. Vetus Gallica c. IV 13b. – R e g . : Gall. Pont. III/1 82 n. 58. Laud. et in Nicolai I ep. (JE 2814 et JE 2819; MGH Epp. 6, 533 n. 92 et 512 n. 91; Böhmer/Herbers n. 825 et 824). De traditione cf. Jasper Papal Letters 74sq.

Gregorius I (590–604) 2864 JE 1748

465

599 iul. Aregium episcopum (Vapincensem) suorum obitu afflictum consolatur eique et archidiacono eius usum dalmaticarum per Cyriacum abbatem missarum concedit. Synodo a Syagrio episcopo Augustodunensi congregandae interesse et ordinem eius sibi referre eum iubet (m. iul., ind. II). – Fraternitatis vestrae afflictio. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 210 n. IX 219; CCSL 140A, 790 n. IX 220).

2865 JE 1749

599 iul. Desiderio episcopo in Franciis (Viennensi) pallii privilegium, velut antiquitus huius sedis episcopis datum confirmari cupienti (J³ *2808) respondet tabulas rei testandae causa mittat, quarum in ecclesiae Romanae tabulario nihil inventum sit (m. iul., ind. II). – Fraternitatis vestrae desiderium. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 212 n. IX 220; CCSL 140A, 793 n. IX 221). – R e g . : Gall. Pont. III/1 81 n. 57.

2866 JE 1750

599 iul. Candido presbytero in Franciis Aurelium presbyterum, latorem praesentium, quem muneri presbyteri aut abbatis in possessione aliqua s. Petri praeponat, commendat (m. iul., ind. II). – Lator praesentium filius. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 212 n. IX 221; CCSL 140A, 794 n. IX 222).

2867 JE 1751

599 iul. Syagrium episcopum Augustodunensem, qui praedicationis operis, quam diu cogitans Anglorum genti per Augustinum quondam monasterii sui (Gregorii) praepositum, nunc coepiscopum impendere studuerit, adiutor fuerit, pallii iure ornat et ei concedit, „ut metropolis suo per omnia loco et honore servato ecclesia civitatis Augustodunis post Lugdunensem ecclesiam (prima) esse debeat“. De synodo ad sanandos mores pravos congreganda addit (m. iul., ind. II). – Magistra bonorum omnium. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 213 n. IX 222; CCSL 140A, 794 n. IX 223). Laud. in ep. Leoni IV (Böhmer/Herbers n. 116), cf. J³ 2863.

2868 JE 1752

599 iul. Syagrio episcopo Augustodunensi mandat, ut et Menatem episcopum (Telesinum?), qui „de dioceseos nostrae ordinatione profectus“ est Galliam, cuiusque mores turpitudinem sibi infligant, et Theodorum episcopum, qui ad declinandam Constantii episcopi Mediolanensis disciplinam in Galliam se contulerit, ut in Italiam revertantur, compellat (m. iul., ind. II). – Cum sacerdotalis dignitas. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 215 n. IX 223; CCSL 140A, 797 n. IX 224). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 36 n. 41. Cf. et J³ 3043.

2869 JE 1753

599 iul. Virgilium Arelatensem et Syagrium Augustodunensem episcopos reprehendit, quod, quominus Syagria monacha in matrimonium violenter collocaretur, non prohibuerint; cui mulieri facultatem de proprio statuendi iubet concedi (m. iul., ind. II). – Commissi officii qualitas. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 215 n. IX 224; CCSL 140A, 798 n. IX 225).

2870 JE 1754

599 iul. Syagrio episcopo (Augustodunensi) mandat, ut inducat Francorum reges, ut Ursicino episcopo Taurinensi restituant parochias in Francorum finibus sitas, quae

466

Gregorius I (590–604) illi „post captivitatem et depraedationem“ ademptae alterique episcopo contra canones constituto traditae sint (m. iul., ind. II). – Si in rebus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 200 n. IX 214; CCSL 140A, 775 n. IX 215). – R e g . : Ital. Pont. VI/2 81 n. 1.

2871 JE 1755

599 iul. Theodericum et Theodebertum reges Francorum de Ursicino episcopo Taurinensi in integrum restituendo hortatur (m. iul., ind. II). – Summum in regibus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 217 n. IX 226; CCSL 140A, 801 n. IX 227). – R e g . : Ital. Pont. VI/2 81 n. 2.

† 2872 JE †1739

(599 iul.) Clero, ordini et plebi Ariminensi Agnellum episcopum a se ordinatum commendat. Addit de praeceptis ei traditis. – Probabilibus desideriis nihil. E d . : Tonini Rimini II 404; Ewald Zwei Briefe 587. – R e g . : Ital. Pont. IV 173 n. †5. Hanc epistolam ex Lib. diurn. form. 6 et 74 (Foerster 80 et 132) falsificatam esse monstrat Ewald Zwei Briefe.

2873 JE 1761

(599 aug. 25) Maximum episcopum Salonitanum de obiectis peccatis abunde satisfecisse laetatur. Pallii missi usum ei concedit. Sabinianum episcopum Iadertinum et Honoratum archidiaconum Messianum quoque clericum commendat. – Susceptis fratris et. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 229 n. IX 234; CCSL 140A, 816 n. IX 234). Diem, quo data haec epistola sit, docet Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, n. VIII 36; CCSL 140A app. 5). De tempore cf. CCSL 140A, 1096 app. n. 5: „VIII kal. sept., ind. II“.

2874

(596–599 aug.) Gregorio Recharedus rex Wisigothorum per (Probinum) presbyterum, Gregorii legatum, calicem aureum mittit. Leandrum episcopum Hispalensem commendat. C a n . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 220 n. IX 227a) ex Coll. can. Hisp. ap. (González). – R e g . : CPL 1714. De Probino a. 595 in Hispaniam profecto et nunc reverso cf. Ewald (MGH Epp. 1, 352 adn. et MGH Epp. 2, 220 adn.).

2875 JE 1756

599 aug. Leandro episcopo Hispalensi respondet. Laudes sibi tributas recusat. Podagrae doloribus affectum consolatur. Pallium mittit (m. aug., ind. II). – Sanctitatis tuae suscepi. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 218 n. IX 227; CCSL 140A, 802 n. IX 228). – C a n . : Coll. Hispana n. 99 (González).

2876 JE 1757

599 aug. Recharedum regem Wisigothorum amplissimis verbis collaudat, quod per eum „cuncta Gothorum gens ab errore Arrianae haereseos in fidei rectae soliditate translata“ sit, et quod, ut Probinus presbyter narraverit, pecuniam Iudaeorum, qui legem „contra perfidiam“ eorum conditam redimere essent, nisi contempserit. De muneribus b. Petro oblatis gratias agit. Reliquias b. Petri apostoli et b. Iohannis baptistae mittit. Quae sequuntur addita sunt in anagnostico. Ad imperatorem quas a se petierit litteras, „quatenus pacta in chartophylacio requireret, quae dudum inter piae memoriae Iustinianum principem et iura regni“ Wisigothorum „fuerant emissa, ut ex his colligeret, quid (regi) servare debuisset“, eas se non dedisse duabus de causis: „omnino ex eius temporibus paene nulla charta remaneret; alia autem, quia, quod nulli dicendum est“, eas, quae „contra te sunt, apud temetipsum

Gregorius I (590–604)

467

debes documenta requirere, atque haec pro me in medium proferre“. Paci, ut studeat, monet. De trecentis cucullis a rege pauperibus b. Petri transmissis gratias agit. Queritur inveniri non potest, qui ab istis partibus ad Hispaniae litora valeat proficisci (m. aug., ind. II). – Explere verbis excellentissime. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 221 n. IX 228 et 225 n. IX 229; CCSL 140A, 805 n. IX 229). – C a n . : Coll. Hispana n. 100 (González); Ps. Is. (Hinschius 734; Schon n. 305). – R e g . : Simonsohn Apostolic See 21 n. 26. In quibusdam manuscriptis secunda pars („Ante longum tempus“) cum titulo „item in anagnostico“ legitur, cf. MGH Epp. 2 et CCSL 140A.

2877 JE 1758

599 aug. Claudium in Spaniis „excellenti Gothorum regi sedulo adhaerentem“ laudat rogatque, ne Cyriacus abbas confectis mandatis suis rediturus detineatur (m. aug., ind. II). – Quia unguenti more. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 226 n. IX 230; CCSL 140A, 811 n. IX 230).

2878 JE 1759

599 aug. Italicam patriciam et domnum Venantium (Syracusanum) valetudine affectos consolatur. Queritur se propter podagram abhinc undecim mensibus raro e lectulo surrexisse; febrem Romae vagari; in vicinis urbibus permultos homines mori; pari malo Africam quoque vexari; de Oriente graviores desolationes nuntiari. „In his itaque omnibus“ inquit „quia adpropinquante fine mundi generalem percussionem esse cognoscitis, affligi nimis de propriis molestiis non debetis“. Filias eorum Barbaram et Antoniam salutat (m. aug., ind. II). – Quosdam de Sicilia. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 227 n. IX 232; CCSL 140A, 814 n. IX 232). – C a n . : Comp. prima II tit. 16 c. 8; Lib. extra II tit. 23 c. 7. – R e g . : Ital. Pont. X 324 n. 8.

2879 JE 1760

599 aug. Decio episcopo Lilybaetano mandat, ut monasterium ab Adeodata gloriosa femina aedificatum b. Petro et ss. Laurentio, Hermae, Pancratio, Sebastiano, Agneti consecret (m. aug., ind. II). – Adeodata gloriosissima femina. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 228 n. IX 233; CCSL 140A, 815 n. IX 233). – R e g . : Ital. Pont. X 257 n. 12.

2880 JE 1762

599 aug. Constantio episcopo Mediolanensi praecipit, ne Philagrium, portitorem praesentium, luminibus captum a Mediolanensis ecclesiae hominibus neve ab exactoribus collectae factae „inter alios civitatis Genuensis habitatores“ neve ab episcopo Dertonensi patiatur vexari (m. aug., ind. II). – Licet si multum. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 230 n. IX 235; CCSL 140A, 818 n. IX 235). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 36 n. 42.

2881 JE 1763

599 aug. Iohannem episcopum Syracusanum hortatur, ne Pascasinum et Blancam, ecclesiae Romanae debitores, praeter necessitatem vexet neque solummodo aut in suburbano civitatis aut in massa, quae dicitur Gelas, reditus accipiat. Et in Syracusana et in Panormitana parte reditus dari possint (m. aug., ind. II). – Filii nostri Pascasius. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 231 n. IX 236; CCSL 140A, 819 n. IX 236). – R e g . : Ital. Pont. X 313 n. 53.

2882 JE 1764

599 aug. Anatolio diacono Constantinopolitano Marcellinum magnificum (proconsulem Dalmatiae), praesentium latorem, in Maximi (episcopi Salonitani) et Istricorum

468

Gregorius I (590–604) causa bene de ecclesia meritum commendat tarditatemque eius iubet imperatori excusari (m. aug., ind. II). – Bonis devotisque filiis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 232 n. IX 237; CCSL 140A, 820 n. IX 237). – R e g . : Ital. Pont. VII/1 7 n. 33.

2883 JE 1765

599 aug. Leoni episcopo Cathanensi Severum virum magnificum, praesentium latorem, commendat (m. aug., ind. II). – Filius noster Severus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 233 n. IX 238; CCSL 140A, 821 n. IX 238). – R e g . : Ital. Pont. X 289 n. 14.

2884 JE 1766

599 aug. Talitanum „publici patrimonii“ cura praeditum hortatur, ne patrimonio ecclesiae Romanae ab ‚hominibus publicis' molestiam aspergi sinat (m. aug., ind. II). – Cum tanta nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 233 n. IX 239; CCSL 140A, 822 n. IX 239).

2885 JE 1767

599 aug. Domnellum erogatorem imperatoris iussu rogam militarem etsi invito animo iterum suscepisse gaudet. Scribit de sex centenariis, quos exarchus ex Ravennatis ecclesiae cimeliarchio mutuatus sit, restituendis. Cum pecuniis eum Romam venire desiderat, quae urbs „diversis est attrita languoribus, ut neque in murorum custodia idonei persistant“ (m. aug., ind. II). – Epistolam gloriae vestrae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 234 n. IX 240; CCSL 140A, 823 n. IX 240). – R e g . : Ital. Pont. V 6 n. 23.

2886 JE 1768

599 sept.–oct. Romano defensori Siciliae mandat, ut Lucillum ab episcopatu insulae Melitensis submotum et eius filium Petrum hortetur, uti res ecclesiae ablatas Traiano episcopo (Melitensi) restituant; recusantes apud Iohannem episcopum Syracusanum causam dicere cogat. Traiano censet e Syracusano, cui praefuerit, monasterio monachos quattuor vel quinque concedi. De privatis eius rebus quidquam detrahi vetat (m. sept.–oct., ind. III). – Nihil proficit sacerdotum. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 236 n. X 1; CCSL 140A, 825 n. X 1). – R e g . : Ital. Pont. X 210 n. 65. De temporis notis cf. Ewald Studien 571.

2887 JE 1769

599 sept.–oct. Sabino subdiacono regionario praecipit, ut Sisinnium presbyterum Rhegiensem idololatriae et sodomiae accusatum, si noxius inventus sit, in carcerem coniciat. Eum cogat, ut filiis Victoriani defuncti presbyteri pecunias depositas restituat (m. sept.–oct., ind. III). – Cum plerumque quod. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 237 n. X 2; CCSL 140A, 827 n. X 2). – R e g . : Ital. Pont. X 12 n. 14.

* 2888

(599 sept.–oct.) Vitali defensori (Sardiniae) praecipit, ut Mariniano episcopo (Turritano) in causa cognatae Stephani viri clarissimi a Petro quodam e monasterio elicitae solaciari non differat. L a u d . i n : J³ 2889. – R e g . : Ital. Pont. X 389 n. *5.

2889 JE 1770

599 sept.–oct. Mariniano episcopo (Turritano) praescribit, ut monacham cognatam Stephani viri clarissimi, latoris praesentium, a Petro iam iterum e monasterio eiectam reducen-

Gregorius I (590–604)

469

dam curet. Idem mandat Vitali defensori (Sardiniae) et Filoxeno viro magnifico, cuius homo Petrum defensare dicitur (m. sept.–oct., ind. III). – Si latoris praesentium. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 238 n. X 3; CCSL 140A, 828 n. X 3). – R e g . : Ital. Pont. X 428 n. 4. Epistola olim perperam Mariniano ep. Ravennati adscripta, cf. Ital. Pont. V 31 n. 59 adn. Cf. J³ *2888.

2890 JE 1771

599 sept.–oct. Romano defensori suo Siciliae mandat, ut Basilium episcopum (Capuanum) in causis occupatum et praetoriis inutiliter observantem intra quinque dies excedere insula iubeat (m. sept.–oct., ind. III). – Perlatum ad nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 239 n. X 4; CCSL 140A, 829 n. X 4). – C a n . : Anselmi Coll. can. VI c. 170; Deusdedit Coll. can. I c. 215; Gratiani Decr. D. 88 c. 4. – R e g . : Ital. Pont. X 211 n. 66.

† 2891

599 nov. 3 Roma Gregorio Columba scribit se statuisse, ut omnes res illae, quae sibi obvenerint per praeceptum a rege (Langobardorum) Agilulfo, quae adiacent iuxta flumen Trevie in valle quae nominatur Bobbio et est per legitimam mensuram miliaria quattuor ex omnibus partibus sub defensione et immunitate sedis apostolicae sint (a. Deo propitio d. Gregorii ss. pont. et univ. pp. in sacratissima sede b. Petri apost. principis IV, ind. III. Ego Columba. Actum in palatio Constantiniano sub die III m. nov., ind. ss.). E d . : Columbani chartula n. 2 (Migne PL 80, 322); Hist. patr. mon. chart. I 2 n. 2 (ad a. 602–603). – R e g . : Ital. Pont. VI/2 248 n. †1. Spurium, cf. Muratori Annali d' It. a. 599.

*† 2892

(599) Coenobium Columbani (Bobbiense) in privilegio suo corroborat et confirmat, ut indissolubiliter anathematis vinculo datores et acceptatores sint colligati. L a u d . i n : Libellus quem L. praepositi et monachorum s. Columbani a. ca. 1155 Friderico I oblatus (Cod. Dipl. Bobbio II 107 n. 179). – R e g . : Ital. Pont. VI/2 248 n. *†2.

2893 JE 1772

(599 nov.–600 febr.) Godiscalcum ducem Campaniae hortatur, ut direptum s. Archangeli monasterium vexare desinat. Si propter fugam monachi ipsius ad hostes, qui cum abbatis voluntate abierit, contra monasterium saeviat, perpendat, numquid et ipsis diebus suis multi de civitate, in qua consistat, ad Langobardos milites fuga non lapsi sint? Sed aliorum culpa aliis non est nociva (m. febr., ind. III). – Illa praepositorum sollicitudo. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 240 n. X 5; CCSL 140A, 830 n. X 5). – R e g . : Ital. Pont. VIII 66 n. 22. De temporis notis cf. Ewald Studien 571.

2894 JE 1773

600 mart. Clementinam patriciam monet, ut Amandum presbyterum, quem Surrentini episcopum elegerint, quam primum Romam venire sinat (m. mart., ind. III). – Amandum presbyterum a. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 241 n. X 6; CCSL 140A, 832 n. X 6). – R e g . : Ital. Pont. VIII 409 n. 8.

2895 JE 1774

600 mart. Anthemio subdiacono Campaniae mandat, ut Amandum presbyterum oratorii s. Severini in castro Lucullano siti a Surrentinis episcopum electum, si vita illius in

470

Gregorius I (590–604) rebus honestis perspecta sit, ad se confestim mittat (m. mart., ind. III). – Postquam is qui. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 242 n. X 7; CCSL 140A, 832 n. X 7). – C a n . : Anselmi Coll. can. VI c. 11. – R e g . : Ital. Pont. VIII 78 n. 43.

2896 JE 1775

600 mart. Iohannem praefectum praetorio Italiae redarguit, quod diaconiae Neapolitanae annonam, quae Iohannis gravissimi decessoris sui tempore fuerit ministrata, subtraxerit. Dolet, quod praeceperit, ut Dulcitius vir magnificus agens vices suas nihil super diatyposin audeat expendere (m. mart., ind. III). – Quicquid tribuitur pauperi. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 242 n. X 8; CCSL 140A, 833 n. X 8). – R e g . : Ital. Pont. V 6 n. 24.

2897 JE 1776

600 apr. Fortunatum episcopum Neapolitanum monasteriorum disciplinae parum diligenter consulentem reprehendit culpamque fugae Mauricii et aliorum monachorum e monasterio Barbatiani in eum confert. Monachos nisi post duos tirocinii annos tonderi militesque sine ipsius assensu in monasteria ascisci vetat (m. apr., ind. III). – Dum fraternitas vestra. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 243 n. X 9; CCSL 140A, 835 n. X 9). – C a n . : Anselmi Coll. can. VII c. 171; Gratiani Decr. C. XIX q. 3 c. 6. – R e g . : Ital. Pont. VIII 441 n. 42.

* 2898

(600 ante mai.) Gregorio Zitta magister militum epistolis graeco sermone dictatis indicat quaedam religiosa loca responsum iuri publico de rebus ei competentibus reddere contemnere. L a u d . i n : J³ 2900. – R e g . : Ital. Pont. X 182 n. *60.

* 2899 JE *1778

(600 mai.) Fantino defensori suo (Panormitano) epistolam transmittit et mandat, ut religiosos coram iudicibus electis rationem reddere compellat. L a u d . i n : J³ 2900. – R e g . : Ital. Pont. X 218 n. *18.

2900 JE 1777

600 mai. Zittani magistro militum litteris graeco sermone dictatis querenti, „quod quaedam religiosa loca responsum iuri publico de rebus ei competentibus reddere contemnant“, respondet se Fantino defensori (Panormitano) mandasse, „ut ipse religiosos quosque in Panormitanis partibus apud electos iudices venire compellat et suorum actuum rationem reddant“ (m. mai., ind. III). – Epistolas vestras graeco. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 244 n. X 10; CCSL 140A, 836 n. X 10). – R e g . : Ital. Pont. X 183 n. 61. Cf. J³ *2898 et J³ *2899.

2901 JE 1779

600 mai. Constantio episcopo Mediolanensi rescribit se de Pompei episcopi causa, contra quem dudum in Sicilia apud Maximianum episcopum (Syracusanum) questio mota sit, nondum satis explorata iudicare non posse. Haec addit: „De Alamannis autem quod vobis indicatum est, nos et longius, quam vos, positi sumus, et quia verum non sit, minime dubitamus. Vestra tamen fraternitas bene fecit, pro informatione nostra, quod audivit scribere“ (m. mai., ind. III). – Relectis epistulis quas. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 245 n. X 11; CCSL 140A, 837 n. X 11). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 37 n. 43. Epistola per Marinianum (al. Marianum) transmissa.

Gregorius I (590–604) * 2902 JE *1781

471

(600 iun.) Romano defensori (Syracusano) mandat, ut viginti vestes pueris Libertini expraetoris praebeat. L a u d . i n : J³ 2903. – R e g . : Ital. Pont. X 211 n. *67.

2903 JE 1780

600 iun. Libertinum expraetorem angustias fortiter ferre iubet. Pueris eius, ut viginti vestes darentur, Romano defensori (Siciliae) mandatum esse nuntiat (m. iun., ind. III). – Quanta vos seculi. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 246 n. X 12; CCSL 140A, 838 n. X 12). – R e g . : Ital. Pont. X 183 n. 62. Cf. J³ *2902.

* 2904

(600 iun.) Ansfrido glorioso viro monet, ut si Iohannes diaconus ab eo una cum habitatoribus castri Balneum regis episcopum ordinandum electus aptus non fuerit, alium eligant, qui ad hoc officium aptus valeat inveniri. L a u d . i n : J³ 2905. – R e g . : Ital. Pont. II 216 n. *1.

2905 JE 1782

600 iun. Ecclesio episcopo Clusino mandat, ut de vita Iohannis diaconi, quem gloriosus vir Ansfridus et alii Balneoregienses episcopum elegerint, cognoscat seque erudiat (m. iun., ind. III). – Gloriosus filius noster. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 247 n. X 13; CCSL 140A, 839 n. X 13). – R e g . : Ital. Pont. II 216 n. 2. Cf. J³ *2904.

* 2906

(600 ante iul.) Gregorio Dominicus Carthaginiensis episcopus atque Innocentius praefectus (Africae) epistolis suis testantur, qualiter in Sardiniae minores vel pauperes a maioribus opprimantur. L a u d . i n : J³ 2910. – R e g . : Ital. Pont. X 376 n. *15.

2907 JE 1783

600 iul. Eulogio patriarchae Alexandrino litterarum intermissionem excusat. De podagra iam per duos fere annos tenente, ita ut vix in diebus festis usque ad tres horas e lectulo ad missam celebrandam surgere valeat, queritur. Monachos Hierosolymitanos ad se de Agnoitarum errore interrogatum venisse negat. Quos vero ante biennium Constantinopolim adiisse scribit seque ab Anatolio diacono de illa haeresi (de qua Graecos patres cum Latinis consentire laetatur) consultum per litteras respondisse (m. iul., ind. III). – Transacto anno suavissima. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 248 n. X 14; CCSL 140A, 840 n. X 14). Epistola missa per Abramium Alexandrinum, cf. J³ 2914.

2908 JE 1784

600 iul. (Roma) Maximo episcopo Salonitano podagrae doloribus debilis, qualis et ab Veterano presbytero Romae inventus sit, respondet haec: „De Sclavorum gente, quae vobis valde imminet, et affligor vehementer et conturbor. Affligor in his, quae iam in vobis patior; conturbor, quia per Istriae aditum iam ad Italiam intrare coeperunt“. Queritur se „foris a gentibus et intus a iudicibus“ conturbari. De pauperibus tuendis et de Photinianistis ad fidem revocandis addit (m. iul., ind. III). – Ad Romanam urbem. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 249 n. X 15; CCSL 140A, 842 n. X 15).

472 2909 JE 1785

Gregorius I (590–604) 600 iul. Innocentio Africae praefecto praetorio initum honorem gratulatur dromonesque praeparanti nuntiat, „cum Langobardorum rege usque ad mensem mart. futurae quartae indictionis (a. 601) de pace … convenisse. Quae“ inquit „si retineat, ignoramus, quod isdem rex obisse postea nuntiatum est, licet adhuc habeatur incertum“. De Anamundaro addit. Suum in Iob commentarium postulanti s. Augustini libros commendat. De patrocinio eius in pauperes b. Petri, de quo Hilarus chartularius retulerit, gratias agit (m. iul., ind. III). – Luculenta eminentiae vestrae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 250 n. X 16; CCSL 140A, 844 n. X 16).

2910 JE 1786

600 iul. Ianuario episcopo Caralitano significat ex Dominici episcopi Carthaginiensis et Innocentii Africae praefecti epistolis, quarum exemplaria ei transmittit, se cognovisse, „qualiter in Sardinia minores vel pauperes ab eis, qui illic maiores (sint), opprimantur“. Monet de protegendis iis, qui in ecclesiam confugerint (m. iul., ind. III). – Qualiter in Sardinia. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 252 n. X 17; CCSL 140A, 846 n. X 17). – R e g . : Ital. Pont. X 403 n. 28. Cf. J³ *2906.

2911 JE 1787

600 iul. Adeodato abbati Neapolitano scribit se monasterio eius s. Sebastiani et Graterense, quod situm est in Plaia (dioec. Neapolitanae), et Puteolanum, quod Falcidis dicitur, monasteria coniungere, salvis iuribus et Neapolitani posthac ordinandi et Puteolani episcopi (m. iul., ind. III). – Quorundam monachorum eiusdem. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 253 n. X 18; CCSL 140A, 847 n. X 18). – R e g . : Ital. Pont. VIII 461 n. 3.

2912 JE 1788

600 iul. Clero et nobilibus civibus Neapolitanis edicit nec Petrum diaconum ab iis electum, si feneretur, dignum honore episcopali esse, neque quem diversa pars elegerit, Iohannem diaconum castitatis expertem (m. iul., ind. III). – Nec novum nec. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 254 n. X 19; CCSL 140A, 848 n. X 19). – C a n . : Anselmi Coll. can. VI c. 10; Gratiani Decr. D. 39 c. 1 et C. VIII q. 1 c. 17. – R e g . : Ital. Pont. VIII 451 n. 5.

2913 JE 1789

600 aug. Dominicum episcopum Carthaginiensem de lue in Africa vagante consolatur (m. aug., ind. III). – Quanta in Africanis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 255 n. X 20; CCSL 140A, 850 n. X 20).

2914 JE 1790

600 aug. Eulogio patriarchae Alexandrino iam iterum respondet, cum Abramium Alexandrinum, prioris ad eum epistolae (J³ 2907) latorem, Neapoli diu subsistere cognoverit. De Agnoitis exponit. Deesse sibi peritos Graeci sermonis interpretes queritur. Addit de maioribus lignis praeparatis, quae mitti ob navis parvitatem non potuerint (m. aug., ind. III). – Sicut aqua frigida. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 256 n. X 21; CCSL 140A, 852 n. X 21).

* 2915

(600 ante sept.) Constantio episcopo (Mediolanensi) mandat, ut cum Arethusa clarissima femina causam legati, quam ei coniugique vel filiis ipsius Laurentius reverendae memoriae

Gregorius I (590–604)

473

episcopus Mediolanensis reliquerat, sacerdotali studio definiat iurgiorum cessante strepitu. L a u d . i n : J³ 2928. – R e g . : Ital. Pont. VI/1 37 n. *44.

2916 JE 1791

600 sept. 1 Palladium presbyterum de monte Sina detractorum invidam aequo animo ferre iubet. Mittit cucullam et tunicam (kal. sept., ind. IIII). – Epistolis dilectionis tuae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 259 n. XI 1; CCSL 140A, 857 n. XI 1).

2917 JE 1792

600 sept. 1 Iohanni abbati montis Sinai ad instruendum gerocomium, quod a quodam illic Isauro constructum est, mittit „lenas quindecim, racanas triginta, lectos quindecim, pretium quoque de emendis culcitis vel naula“ (kal. sept., ind. IIII). – Sanctitatem vitae tuae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 261 n. XI 2; CCSL 140A, 860 n. XI 2). De tempore cf. MGH Epp. 2, 261 adn.

2918 JE 1793

600 sept. Ecclesii episcopi (Clusini) valetudinem dolet. De episcopo quodam caute electo gaudet. Equum ei dono mittit. De ecclesiis circumeundis addit. De causis latorum praesentium eum per ipsos informat. De aliis, si Romam venerit, communi deliberatione cum eo se tractaturum scribit (m. sept., ind. IV). – Scripta fraternitatis vestrae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 261 n. XI 3; CCSL 140A, 861 n. XI 3). – R e g . : Ital. Pont. III 232 n. 2.

2919 JE 1794

600 sept. Leontium exconsulem, quod Libertinum virum magnificum (expraetorem) a se commendatum libertate privaverit, incusat. Quamquam cautio, qua ad praeturam accesserit, et glorioso Palatino patricio et magnifico consiliario suo Theodoro et sibi ipsi exsecrabilis apparuerit, tamen a tota simul provincia eundem Libertinum gratiarum actione honoratum esse, et „si quam“ inquit „rebus publicis fraudem fecit, substantia eius caedi debuit, non libertas. Nam in hoc, quod liberi caeduntur, … piissimi tamen imperatoris nostri omnino tempora fuscantur. Hoc enim inter reges gentium et imperatorem Romanorum distat; quia reges gentium domini servorum sunt, imperator vero Romanorum dominus liberorum“. De iudiciis mansuete agendis monet. Alias querelas corrigere petit (m. sept., ind. IV). – Cautionis exemplar Libertini. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 262 n. XI 4; CCSL 140A, 862 n. XI 4). – R e g . : Ital. Pont. X 183 n. 63.

2920 JE 1795

600 sept. Adeodatae illustri feminae reliquias ad usum fortassis monasterii ss. Petri, Laurentii, Hermetis, Pancratii, Sebastiani, Agnetis, quod in domo propria intra civitatem Lilybaetanam fundavit, expetitas mittit excusata retardatione (m. sept., ind. IV). – Ut moram in. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 265 n. XI 5; CCSL 140A, 866 n. XI 5). – R e g . : Ital. Pont. X 258 n. 2.

2921 JE 1796

600 sept. Presbyteris, diaconis et clero Mediolanensi concedit, ut, quem post dolendam Constantii mortem elegerint, Deusdedit diaconus Mediolanensis auctore Pantaleone notario suo, quem illuc transmiserit (J³ 2931), episcopus ordinetur. Agilulfi regis epistola non turbentur, nam competitorem per Langobardos electum a se

474

Gregorius I (590–604) repudiari affirmat. Bono eos animo esse iubet, quia loca, unde possint alimenta s. Ambrosio servientibus clericis ministrari, „nihil in hostium locis, sed in Sicilia et in aliis reipublicae partibus“ sint. Pantaleoni notario mandasse se addit de possessiunculis quondam Magni presbyteri et de aliis ecclesiae Romanae utilitatibus curam gerere (m. sept., ind. IV). – Quantus nos de. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 265 n. XI 6; CCSL 140A, 867 n. XI 6). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 109 n. 4.

2922 JE I 202

600 oct. 5 Synodus quinque episcoporum, in qua Probi abbatis monasterii ss. Andreae et Luciae (Romani quod appellatur Renati) petitio die 29 m. sept. scripta a secundicerio Paterio relegitur. De petitione deliberatione habita eidem Probo ex monacho solitario a Gregorio in officium abbatis instituto rerum privatarum arbitrium conceditur (Iesu Christi imperante, Mauricio Tiberio aug. a. XIX, eodemque domino cons. a. XVII sub d. III non. oct., ind. IV). E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 275 n. XI 15; CCSL 140A, 881 n. XI 15). – R e g . : Ital. Pont. I 90 n. 1. Qua in synodo, ut videtur, et de Andreae monachi ad s. Paulum inclusi impostura decernitur (cf. J³ 2980). Probus abbas tum in Gregorii Dialogo tum in eius epistolis saepius commemoratur (cf. MGH Epp. 1, 71 adn. 1).

† 2923

600 oct. 5 Bonito abbati et monasterio b. Iohannis baptistae sito in castro Casino nuper sub Pelagio a Langobardis incenso indulget privilegium libertatis et firmat donationes a Tertullo Equitio et a sese conlatas et ius libere eligendi abbatem (a. XIII imp. d. n. Mauricii Tyberii perp. aug., cons. eius a. XI, III non. oct., ind. IV). – Quando ad ea. E d . : Laurentii Chron. App. F. 211; Tamburini De iure abbatum II 389. – R e g . : Ital. Pont. VIII 117 n. †8. Spurium a Petro diac. compositum, qui textum ex Gregorii epistola ad Senatorem abbatem (J³ 3012), septem subscriptiones ex epistola Gregorii ad certos episcopos Italicos (J³ 2669) et ceteras novem subscriptiones et notas chronologicas ex J³ 2922 sumpsit. Adnotare iuvat constitutionem illam generalem Gregorii in favorem monasteriorum „Quam sit necessarium“, nescimus a quo falsario confictam ex actis concilii Gregorii Romae habiti a. 595 (J³ 2425) et ex J³ †2426; de qua constitutione cf. Wisbaum Richtungen 37sq. Cf. etiam Caspar Petrus diac. 163 adn. 1 et J³ 2592.

2924 JE 1799

600 oct. 23? Cononis monasterii Lirinensis abbatis virtutes per Mennam episcopum (Telesinum) praedicatas laudat. Columbum presbyterum commendat (kal. nov., ind. IIII). – Praepositorum solicitudo subiectorum. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 268 n. XI 9; CCSL 140A, 871 n. XI 9). De tempore cf. Ewald Studien 595.

2925 JE 1797

600 oct. Innocentium Africae praefectum rogat, ne Victoris episcopi Fausianensis diocesim (Sardicam) contra edicti morem a iudicibus Africanis vexari patiatur; duplicia tributa exigi vetet (m. oct., ind. IV). – Qui pravorum actuum. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 267 n. XI 7; CCSL 140A, 869 n. XI 7). – R e g . : Ital. Pont. X 423 n. 3.

2926 JE 1798

600 oct. Alexandro praetori Siciliae Iohannem diaconum ad gubernandum ecclesiae Ravennatis patrimonium Siciliense, ne amplius decrescat, a Mariniano episcopo (Ravennate) missum commendat (m. oct., ind. IV). – Qui de filii.

Gregorius I (590–604)

475

E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 267 n. XI 8; CCSL 140A, 870 n. XI 8). – R e g . : Ital. Pont. X 183 n. 64.

2927 JE 1800

600 oct. Serenum episcopum Massiliensem reprehendit, quod simulacrorum eversionem a sese vituperatam tuitus sit. Hortatur, ut consternationem inde ortam compescat malorumque hominum societate abstineat. Quod de scriptis suis per Cyriacum quondam abbatem missis (J³ 2853) dubitaverit, miratur (m. oct., ind. IV). – Litterarum tuarum primordia. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 269 n. XI 10; CCSL 140A, 873 n. XI 10).

2928 JE 1801

600 oct. (Roma) Presbyteris, diaconis et clero ecclesiae Mediolanensis scribit, ut agant, ut novo in Constantii defuncti locum episcopo substituto Arethusae clarissimae feminae, latricis praesentium de legato a Laurentio episcopo ei eiusque coniugi et filiis relicti causa terminetur. Qua de re iam Constantio se scripsisse (J³ 2917), sed cum Arethusa diu in hac urbe (Romae) moraretur, decidi eam non potuisse (m. oct., ind. IV). – Latrix praesentium Arethusa. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 272 n. XI 11; CCSL 140A, 877 n. XI 11). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 109 n. 5.

2929 JE 1802

600 oct. Spesindeum praesidem Sardiniae hortatur, ut Victorem episcopum (Fausianensem) in Christi fide inter ‚barbaros et provinciales Sardiniae' dilatanda adiuvet (m. oct., ind. IV). – Particeps procul dubio. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 273 n. XI 12; CCSL 140A, 878 n. XI 12); Saba Il pontificato I 17. – R e g . : Ital. Pont. X 376 n. 16.

2930 JE 1803

600 oct. Ianuarium episcopum Caralitanum laudat, quod virorum monasterium ex Epiphanii lectoris Caralitanae ecclesiae defuncti voluntate construi in eiusdem domo vetuerit propter adiacentem parthenonem. Mandat vero, ut monachos aut ancillis alio traductis collocet in earum domo, aut in destituto Urbani monasterio „foris civitate Caralitana“ (m. oct., ind. IV). – Gratem nobis fraternitatis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 273 n. XI 13; CCSL 140A, 879 n. XI 13). – C a n . : Gratiani Decr. C XIII q. 2 c. 4. – R e g . : Ital. Pont. X 403 n. 29.

2931 JE 1804

600 oct. Pantaleoni notario mandat, ut ad Genuensem urbem se conferat, ubi et Deusdedit diaconum, quem Mediolanenses episcopum elegerint, ordinandum curet, et Romanae ecclesiae rationibus consulat (m. oct., ind. IV). – Experientia tua praesenti. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 274 n. XI 14; CCSL 140A, 880 n. XI 14). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 37 n. 46. De chronologia cf. J³ 2921. De Pantaleone cf. MGH Epp. 2, n. XI 14 adn.

* 2932

(600 oct.) Decernit, ut, si Constantinus episcopus (Mediolanensis) immobilia, quae Luminosae ancillae Dei, filiae fratris sui, testamenti serie legati titulo dereliquit, iam episcopus adquisierit, nullum ex his ecclesia Mediolanenis praeiudicium patiatur; aliis tamen perhibentibus eum non in episcopatu, sed dum esset adhuc diaconus, adquisivisse. L a u d . i n : J³ 3001. – R e g . : Ital. Pont. VI/1 38 n. *47.

476 2933 JE 1805

Gregorius I (590–604) 600 nov. Iohanni subdiacono Ravennae mandat, ut cum praefecto diligentissime agat, ut Iohannis argentarii rebus consulat, qui indigentium fideiussione saepe adiutor fide pro Importuno quondam palatino interposita in summas angustias adductus sit. Videat, ne „ipsa una statio, quae in Romana civitate“ remanserit, eius temporibus claudatur (m. nov., ind. IV). – Qualiter Iohannes argentarius. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 277 n. XI 16; CCSL 140A, 884 n. XI 16). – R e g . : Ital. Pont. V 76 n. 12.

2934 JE 1806

600 dec. Iohanni religioso „mensis pauperum et exhibendae diaconiae“ praeposito concedit, ne expensorum rationem reddere cogatur (m. dec., ind. IV). – Licet eos qui. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 278 n. XI 17; CCSL 140A, 886 n. XI 17). – R e g . : Ital. Pont. I 6 n. 4. Tum de Iohanne religioso tum de diaconia, cui praeponitur, nulla notitia extat.

2935 JE *1607a

(600) (Gregorio) Columba(nus) (monasterii Luxoviensis abbas) de paschate scribit. Interrogat de clericis simoniacis adulterisque. Addit de regula sua. Legatos suos commendat. E d . : Columbani ep. (MGH Epp. 3, 156; Walker 2 n. 1). – R e g . : Gall. Pont. I/1 179 n. 1; Ital. Pont. VI/2 248 n. 3; Conte Chiesa 398 n. (2). Kehr in Ital. Pont. hanc epistolam deperditam ad a. (595–600) inserat. De tempore cf. Columbani Opera (Walker) p. XXXVI.

* 2936

(ca. 600) (Theodolindae reginae) per Iohannem (clericum) olea sanctorum martyrum mandat. L a u d . i n : Appendix ad Sancti Gregorii Epistolas (Migne PL Suppl. 4, 1577; cf. Bresslau Zusatz 550). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 144 n. *1; CPL 1719a. Modoetiae in archivo canonicorum superest fragmentum epistolae in papyro exaratae saec. VI aut VII Gregorio I attributae, cf. Bresslau Zusatz 550–554. Sixtus V quoque in privilegio a. 1585 sept. 29 (Frisi Dissertationes III 759) affirmat ecclesiam Modoetiensem a Gregorio I gratiis et privilegiis decoratam esse.

2937 JE 1807

601 ian. Venantium Syracusanum docet et suam et eius aegrotationem pro poenitentia a Deo irrogata esse accipiendam. Filias eius Barbaram et Antoninam salutat (m. ian., ind. IV). – Debitum salutationis alloquium. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 279 n. XI 18; CCSL 140A, 887 n. XI 18). – R e g . : Ital. Pont. X 325 n. 9.

2938 JE 1808

601 ian. Paschasium episcopum Neapolitanum hortatur, ut b. Severini reliquias ab Iohanne servo et actore petitas domino Venantio oratorii eidem sancto consecrandi causa concedat (m. ian., ind. IV). – Iohannes servus et. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 280 n. XI 19; CCSL 140A, 889 n. XI 19). – R e g . : Ital. Pont. VIII 441 n. 44.

2939 JE 1809

601 febr. Mariniano episcopo Arabiae significat Candido abbati, latori praesentium, reliquias esse concessas. Addit valetudinem suam ita ingravescere, ut multum iam

Gregorius I (590–604)

477

tempus sit, „quod surgere de lectulo“ non valeat et vivere sibi poena sit (m. febr., ind. IV). – Latore hic praesentium. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 281 n. XI 20; CCSL 140A, 889 n. XI 20). Epistola perperam a Jaffé/Ewald episcopo Ravennati adscripta, cf. Gatier Lettre du pape Grégoire 132–134, qui eam archiepiscopo Mariano Gerasae attribuit. Iam MGH Epp. dubitavit, utrum „Marianianus“ verum eius nomen esset, an superscriptio per sequentis epistolae superscriptionem (J³ 2940) corrupta esset.

2940 JE 1810

601 febr. Marinianum episcopum Ravennatem sanguinis exspuitione laborantem Romam, ubi medicorum legibus quiete utatur, invitat. Hortatur, ut ante aestivum tempus, quod huic aegritudini medici dicant vehementer periculosum, veniat. Ipse, quamquam valde sit debilis, qui se proximum morti videat, aut eum se curaturum aut in eius manibus moriturum sperat. Agonem, si eundi periculum sit, moveat, ut per hominem suum usque Romam eum comitetur. Cum paucis veniat, quia in episcopio cum eo manens quotidiana obsequia de hac ecclesia habiturus sit. Praecipit, ut ieiuniis, vigiliis, concionibus, quae Ravennae circa paschalem solemnitatem habentur, abstineat (m. febr., ind. IV). – Venientes quidam Ravennates. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 281 n. XI 21; CCSL 140A, 891 n. XI 21). – R e g . : Ital. Pont. V 31 n. 60.

2941 JE 1811

601 febr. Paschasio episcopo Neapolitano, ut in eius episcopatus initio iam iusserat, iterum praescribit, pecuniae quantum singulis clericis, presbyteris, diaconis, pauperibus praesente Anthemio subdiacono suo ex ecclesiae aerario distribuat (m. febr., ind. IV). – Tempore quo fraternitas. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 283 n. XI 22; CCSL 140A, 892 n. XI 22). – R e g . : Ital. Pont. VIII 442 n. 45.

2942 JE 1812

601 febr. Romanum defensorem Siciliae docet clericorum causas apud episcopum, causas clerici vel laici contra episcopum apud defensorem agendas esse. Clericos a Iohanne episcopo (Syracusano) in poenitentiam missos, quos nesciente illo eiecerit, episcopo sine mora restituat (m. febr., ind. IV). – Pervenit ad nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 284 n. XI 24; CCSL 140A, 894 n. XI 24). – C a n . : Anselmi Coll. can. III c. 30; Deusdedit Coll. can. III c. 76 et IV c. 347; Gratiani Decr. C XI q. 1 c. 39. – R e g . : Ital. Pont. X 211 n. 68.

2943 JE 1813

601 febr. Barbaram et Antoninam imminente patris (Venantii Syracusani) morte afflictas consolatur. Auxilium et patrocinium suum promittit (m. febr., ind. IV). – Susceptis gloriae vestrae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 284 n. XI 23; CCSL 140A, 893 n. XI 23). – R e g . : Ital. Pont. X 325 n. *10; Ital. Pont. X 325 n. 12.

* 2944 JE *1815

(601 febr.) Anatolio diacono suo responsali Constantinopolitano mandat, ut cum Rusticiana patricia loquatur de filiis Venantii, Barbara et Antonina, quae imperatori commendatae dicantur. De variis personis informari se iubet. L a u d . i n : J³ 2945.

2945 JE 1814

601 febr. Iohanni episcopo Syracusano mandat, ut Venantium (Syracusanum) desperanter aegrotantem ad resumendum habitum suum (monachicum) inducat; quomodo

478

Gregorius I (590–604) filias eius Barbaram et Antoninam ordinet, cogitet, quarum ordinationi nunc Venantius obsistat, cum, ut aut Romae aut in Sicilia fieret, ante petierit; curet, ne filiae imperatori commendentur, neve in substantia, quousque imperator eas Constantinopolim ducere praeceperit, sigillum imponatur. Omnis violentia in Venantii testamento removeatur. Anatolio diacono suo hac de re se scripsisse (J³ *2944) addit. Romam adire cupientem invitat (m. febr., ind. IV). – Fraternitatis vestrae scripta. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 285 n. XI 25; CCSL 140A, 895 n. XI 25). – R e g . : Ital. Pont. X 313 n. *55; Ital. Pont. X 314 n. 56. Cf. J³ *2944 et J³ *2953.

2946 JE 1816

601 febr. Rusticianam patriciam rogat, ne se ipsius ancillam in epistolis vocitet. Vela, quae miserit, iam suspensa nuntiat. Utriusque podagra memorata addit haec: „Me etenim, quem, qualis fuerim, nostis, ita … podagrae molestia afficit, ut corpus meum tamquam in sepultura ita siccatum sit; unde fit, ut iam raro de lecto surgere valeam. Si ergo mei molem corporis in tantam podagrae dolor ariditatem redigit, quid de vestro (tenuissimo) corpore sentiam, quod nimis siccum ante dolores fuit?“. De miraculis in b. Andreae monasterio factis narrat. Dominum Strategium cum parentibus eius, filiis Rusticianae, salutat (m. febr., ind. IV). – Excellentiae vestrae scripta. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 287 n. XI 26; CCSL 140A, 898 n. XI 26).

2947 JE 1817

601 febr. Theoctistam patriciam, sororem imperatoris, populi Constantinopolitani adversus eam tumultu exagitatam, ne obtrectatorum odio moveatur, monet. Verum suadet, ut seditionis principibus clam accitis errorum suspicionem vel iureiurando amoliatur. Cum apud vestigia dominorum in regia urbe demoratus sit, multos ex eis venire consuevisse narrat, quorum capitula semper defenderit; numquam in eis errorem, pravitatem, aliquid de his quae contra eos dicebantur, se invenisse. Revera enim excommunicandos esse eos, qui dicant: „Religionis causa coniugia debere dissolvi“, et: „Baptisma peccata penitus non auferre“, et: „Si de iniquitatibus suis quis in triennium poenitentiam egerit, postmodum ei perverse vivere licere“, et: „Compulsus quispiam necessitate si anathematizaverit, eum anathematis vinculo non teneri“. Pro parvulorum dominorum nutrimento vitam eius longius extendi desiderat (m. febr., ind. IV). – Magnas omnipotenti Deo. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 289 n. XI 27; CCSL 140A, 902 n. XI 27). – C a n . : Ps. Is. (Hinschius 742; Schon n. 308). Laud. et in Nicolai I ep. (JE 2813; MGH Epp. 6, 488 n. 90; Böhmer/Herbers n. 823).

2948 JE 1818

601 febr. Isacii episcopi Hierosolymitani fidem per litteras expositam laudat. Gaudet de orthodoxia imperatoris, cuius temporibus haereticorum ora conticescant. Monet de tollenda simonia ac de componendis iurgiis, quae in ea ecclesia, quae Neas dicitur, saepe in Hierosolymorum urbe ecclesiae eius nascantur (m. febr., ind. IV). – Servata veritate historiae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 297 n. XI 28; CCSL 140A, 914 n. XI 28).

2949 JE 1819

601 febr. Anatolio diacono Constantinopolitano mandat, ut significet imperatori se ad consilium detrudendi Iohannis Primae Iustinianae episcopi non posse accedere; episcopo enim aegrotanti, quamvis periculum sit, ne ab hostibus civitas pereat, nisi ultro potestate abeat, succedi per canones non licere. Curet, ut dispensator talis

Gregorius I (590–604)

479

vice Iohannis episcopi instituatur, qui custodiam civitatis non negligat (m. febr., ind. IV). – Scripsit mihi tua. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 299 n. XI 29; CCSL 140A, 917 n. XI 29).

2950 JE 1820

601 febr. Hadriano notario Panormitano mandat, ut, qui in Urbici abbatis (monasterii s. Hermae sive s. Hermetis) monachorum numerum invita coniuge Agathosa, latrice praesentium, ascitus sit, eum coniugi reddendum, vel si iam tonsuratus sit, curet. Quia etsi mundana lex praecipiat, conversionis gratia, utrolibet invito posse solvi coniugium. Divina lex hoc tamen fieri non permittat (m. febr., ind. IV). – Agathosa latrix praesentium. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 300 n. XI 30; CCSL 140A, 918 n. XI 30). – C a n . : Reginonis De syn. causis II c. 23; Burchardi Decr. IX c. 48; Bonizonis Liber VI c.15; Ivonis Decr. VIII c. 186; Ivonis (?) Panorm. VI c. 84; Coll. duorum librorum X 19; Gratiani Decr. C. XXVII q. 2 c. 21; Petri Lombardi Sententiae IV D. 27 c. 7. – R e g . : Ital. Pont. X 219 n. 19.

2951 JE 1821

601 febr. Universos episcopos Siciliae hortatur, ut adversus hostes in Siciliam descensuros litaniis bis in hebdomade agendis auxilium a Deo precentur. „Nam quid vobis cavendum“ inquit „quidve sit vehementius formidandum, ex istius provinciae debetis desolatione colligere“ (m. febr., ind. IV). – Super afflictiones et. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 301 n. XI 31; CCSL 140A, 919 n. XI 31). – R e g . : Ital. Pont. X 184 n. 65.

2952 JE 1822

601 febr. Dono episcopo Messanensi praecipit, ut quae inter ecclesiae eius actores Placidumque virum magnificum iudicata sint, ea efficienda curet (m. febr., ind. IV). – Nullus umquam contentionibus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 302 n. XI 32; CCSL 140A, 920 n. XI 32). – R e g . : Ital. Pont. X 337 n. 15.

* 2953 JE *1814a

(601 febr.) Iohanni episcopo (Syracusano) et Romano defensori Siciliae Barbarae et Antoninae Venantii (Syracusani) filiarum causas commendat. L a u d . i n : J³ 2984. – R e g . : Ital. Pont. X 314 n. * 57.

2954 JE 1824

601 iun. 22 Desiderium (Viennensem) episcopum Galliae „grammaticam quibusdam exponere“, vehementer luget; nefandum esse episcopis „canere, quod nec laico religioso conveniat“; „quia in uno se ore cum Iovis laudibus Christi laudes non capiunt“. Quae petierit, ea se concessurum scribit, si, ut Candidus presbyter postea veniens retulit, nugis et secularibus litteris eum non studere constiterit. Monachos, cum Laurentio presbytero et Mellito abbate ad Augustinum episcopum (postea Cantuariensem) missos, commendat (m. iun., ind. IV). – Cum multa nobis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 303 n. XI 34; CCSL 140A, 922 n. XI 34). – R e g . : Gall. Pont. III/1 83 n. 60. Cf. J³ *2960.

2955 JE 1825

601 iun. (22) Berthae reginae Anglorum studium benevolentiamque erga Augustinum episcopum, a Laurentio presbytero et Petro monacho revertentibus relatam, laudat. Helenae matri Constantini, quae Romanos ad fidem accenderit, eam comparat. Non iam apud Romanos, sed etiam per diversa loca et usque ad Constantinopolim

480

Gregorius I (590–604) ad imperatorem bonum studium eius pervenisse dicit. Hortatur, operam dare ne diutius dubitet, ut regis quoque animus ad christianam fidem perducatur (m. iun., ind. IV). – Qui post terrenam. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 304 n. XI 35; CCSL 140A, 923 n. XI 35). Hanc epistolam simul cum epistolis J³ 2960–J³ 2967, X kal. iul. datis, expeditam esse patet.

2956 JE 1826

601 iun. 22 Augustino episcopo Anglorum summam omnium suorum de gente Anglorum ad fidem christianam transducta nuntiat laetitiam. Miracula edentem, ut superbiam caveat, hortatur (X kal. iul.). – Gloria in excelsis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 305 n. XI 36; CCSL 140A, 925 n. XI 36). Laud. et in Bedae Hist. eccl. I c. 31 (Colgrave 250). Ewald „kal. iun.“ legit (MGH Epp. 2), sed Norberg „(X) kal. iul.“ emendat (CCSL 140A), quod hanc epistolam simul cum epistolis J³ 2960–J³ 2967, X kal. iul. datis, ad Anglos expeditam esse censet.

2957 JE 1827

601 iun. 22 Ethelbertum regem Anglorum ad diffundendam per omnem Angliam Christi fidem, ad idolorum cultum insequendum, ad fanorum aedificia evertenda incitat, utque Augustino episcopo in monasterii regula docto, sacrae scripturae scientia repleto et oboediat et opem ferat, hortatur. Exemplum Constantini imperatoris prae oculis ponit. De propinquo mundi exitio docet. Xenia mittit (X kal. iul., imp. Mauricio Tiberio aug. a. XVIIII post cons. eiusdem a. XVIII, ind. IIII). – Propter hoc omnipotens. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 308 n. XI 37; CCSL 140A, 929 n. XI 37). Laud. etiam in Bedae Hist. eccl. I c. 32 (Colgrave 254) et in Eadmeri Hist. novorum I c. 20.

2958 JE 1828

601 iun. 22 Virgilium episcopum Arelatensem monet, ut synodum simoniae evellendae causa cogat, et Serenum episcopum (Massiliensem) a pravorum hominum societate prohibeat. Monachos in Angliam ad Augustinum episcopum tendentes commendat (X kal. iul., ind. IIII). – Cum divinae lectionis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 310 n. XI 38; CCSL 140A, 932 n. XI 38). Cf. J³ *2960.

2959 JE 1829

601 iun. 22 Augustinum episcopum Anglorum, quia nova Anglorum ecclesia eo laborante ad Dei gratiam perducta sit, pallii iure ornat ac mandat, ut in Eboracensi civitate episcopum ordinet, qui omni illa civitate ad fidem christianam redacta duodecim alios episcopos ordinet et iure metropolitani eorum perfruatur, sed Augustino subiaceat. Pallium Eboracensi episcopo promittit. Post obitum Augustini, qui omnes Britanniae sacerdotes habeat subiectos, inter Eboracensem et Londiniensem episcopos ita honor distinguatur, ut ille prior sit, qui prius ordinatus fuerit (X kal. iul., imp. Mauricio Tiberio aug. a. XVIIII post cons. eiusdem a. XVIII, ind. IIII). – Cum certum sit. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 311 n. XI 39; CCSL 140A, 934 n. XI 39). Laud. etiam in Bedae Hist. eccl. I c. 29 (Colgrave 242) et in Lanfranci ep. n. 3 (cf. Angl. Pont. Subsidia I 15 n. *16 et 16 n. 19). De trad. can. cf. Deeters Bambergensisgruppe n. 47, 1.

* 2960

(601 iun. 22) Servos Dei Mellitum et alios plures cum eis monachos ad Augustinum episcopum (postea Cantuariensem) misit. L a u d . i n : J³ 2954 et J³ 2958; J³ 2965 et J³ 2966; J³ 2972 et J³ 2973 et in aliis regestis.

Gregorius I (590–604)

481

Laud. et in Lib. pont. (Duchesne I 312; Mommsen 161). Cf. etiam J³ 2954 et J³ 2956 et MGH Epp. 2, 303 adn. 4sq. De Augustini episcopi missione a. 596 facta vide J³ 2498.

* 2961 JE *1834

(601 iun. 22) A regibus Francorum poscit, ut patrimoniolum Gallicanum sub cura habeant. L a u d . i n : J³ 2962.

2962 JE 1833

601 iun. 22 Asclepiodoto patricio Gallorum Candidum presbyterum et Gallicanum ecclesiae Romanae patrimoniolum commendat. A regibus (Francorum) se poposcisse addit, ut ipsum patrimoniolum sub sua cura habere dignentur. Reliquias b. Petri mittit (X kal. iul., ind. IIII). – Prudentes viros sicut. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 316 n. XI 43; CCSL 140A, 940 n. XI 43). Cf. J³ *2961.

2963 JE 1836

601 iun. 22 Virgilio episcopo Arelatensi Augustinum Anglorum episcopum ad eum fortasse venturum esse commendat (X kal. iul., imp. Mauricio Tiberio aug. a. XVIIII post cons. eiusdem a. XVIII, ind. IIII). – Quantus sit affectus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 318 n. XI 45; CCSL 140A, 942 n. XI 45). Laud. et in Bedae Hist. eccl. I c. 28. (Colgrave 240).

2964 JE 1837

601 iun. 22 A Brunichilda Francorum regina licentiam legati mittendi petit, qui Gallicos sacerdotes „impudice ac nequiter“ viventes coerceat (X kal. iul., ind. IIII). – Cum scriptum sit. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 318 n. XI 46; CCSL 140A, 943 n. XI 46).

2965 JE 1838

601 iun. 22 Theodericum Francorum regem hortatur, ut ad damnandam simoniam iubeat synodum convocari. Gratias agit, quod Augustino episcopo ad Anglorum gentem proficiscenti auxilium praebuerit, ut ex relatione revertentium quorundam monachorum compererit. Monachos ad Augustinum in Angliam proficiscentes commendat (X kal. iul., ind. IIII). – Excellentiae vestrae index. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 319 n. XI 47; CCSL 140A, 945 n. XI 47). Cf. J³ *2960.

2966 JE 1839

601 iun. 22 Brunichildae reginae Francorum de auxilio Augustino episcopo ad Anglorum gentem proficiscenti praestito gratias agit et monachos cum Laurentio presbytero et Mellito abbate, quia illi qui cum Augustino sint non iam sufficiant, in Angliam pergentes commendat (X kal. iul., ind. IIII). – Gratias omnipotenti Deo. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 320 n. XI 48; CCSL 140A, 946 n. XI 48). Cf. J³ *2960.

2967 JE 1840

601 iun. 22 Brunichildam reginam Francorum hortatur, ut simoniae propulsandae causa haberi synodum iubeat (X kal. iul., ind. IIII). – Quanta in vobis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 321 n. XI 49; CCSL 140A, 948 n. XI 49).

482 2968 JE 1841

Gregorius I (590–604) 601 iun. (22) Theodebertum Francorum regem de synodo congreganda monet. De auxilio Augustino episcopo ad Anglorum gentem proficiscenti praestito, cuius monachi quidam ab illo reversi relationem fecerint, gratias agit. Monachos, portitores praesentium, in Angliam transgredientes commendat (m. iun., ind. IV). – Qui paternae adhortationis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 322 n. XI 50; CCSL 140A, 949 n. XI 50). Hanc epistolam simul cum epistolis J³ 2960–J³ 2967, X kal. iul. datis, expeditam esse patet.

2969 JE 1842

601 iun. (22) Clothario regi Francorum de auxilio Augustino episcopo ad Anglorum gentem proficiscenti praestito, cuius monachi quidam ab illo reversi relationem fecerint, gratias agit et monachos, portitores praesentium, cum Laurentio presbytero et Mellito abbate in Angliam euntes commendat. Addit de synodo, qua simonia comprimatur, cogenda (m. iun., ind. IV). – Inter tot curas. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 323 n. XI 51; CCSL 140A, 950 n. XI 51). Hanc epistolam simul cum epistolis J³ 2960–J³ 2967, X kal. iul. datis, expeditam esse patet.

2970 JE 1843

(601 iun. 22) Augustino episcopo Anglorum scribit: „Per Laurentium presbyterum et Petrum monachum scripta tua suscepi, in quibus me de multis capitulis requirere curasti. Sed quia illi podagrae me doloribus invenerunt afflictum et cum urgerent, citius se dimitti, ita relaxati sunt, ut in eadem me dolorum afflictione relinquerent et singulis quibusque capitulis ut debui latius respondere non valui.“ Itaque respondet: 1) de episcopis, qualiter cum suis clericis conversentur; 2) de consuetudinibus diversis singularum ecclesiarum; 3) de furtis in ecclesiis; 4) de nuptiis duorum germanis cum singulis sororibus; 5) de nuptiis inter propinquos; 6) de ordinationibus episcoporum; 7) de episcopis Galliarum Britanniarumque; 8) de baptizando praegnantes mulieres; 9) de communione post inlusionem. – Per dilectissimos meos. E d . : Insertum in Bedae Hist. eccl. I c. 27 (Colgrave 206); Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 331 n. XI 56a) ex Beda. – C a n . : Ps. Is. (Hinschius 738; Schon n. 307); Gratiani Decr. D. 5 c. 1–4 et 6 c. 1–2. Epistola haec in codicibus manuscriptis diversa forma legitur. Ex iis in formam dialogi redactam receperunt eam codices manuscripti recentiores epistolarum Gregorii et editores earum, cum nec in regestis in scrinio Lateranensi, nec in antiquioribus epistolarum collectionibus haec epistola inveniatur (cf. Ewald Studien 438). Itaque et tota ista epistola ambiguae fidei est, neque decerni potest, quae forma prae aliis auctoritatem habeat, cf. et Ubl Inzestverbot. De traditione cf. Jasper/Fuhrmann Pseudo-Isidorian Forgeries 72–75 et 168sq. Hanc epistolam simul cum epistolis J³ 2960–J³ 2967, X kal. iul. datis, expeditam esse patet.

2971 JE 1823

601 iun. Hadrianum notarium (Panormitanum) in coercendis incantatoribus et sortilegis pergere iubet (m. iun., ind. IV). – Pervenit ad nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 302 n. XI 33; CCSL 140A, 921 n. XI 33). – C a n . : Reginonis De syn. causis II c. 358; Burchardi Decr. X c. 4; Ivonis Decr. XI c. 33; Gratiani Decr. C. XXVI q. 5 c. 8. – R e g . : Ital. Pont. X 219 n. 20.

2972 JE 1830

601 iun. Aetherium episcopum Lugdunensem convocandae synodo insistere iubet. Ut confirmentur ecclesiae eius privilegia, veteres tabulas, quarum quidquam in ecclesiae Romanae scrinio inveniri negat, poscit. Gesta vel scripta b. Irenaei non esse reperta significat. Commendat monachos Angliam petentes, quos ad Augustinum episcopum direxerit (m. iun., ind. IV). – Epistolarum vestrarum plena.

Gregorius I (590–604)

483

E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 313 n. XI 40; CCSL 140A, 936 n. XI 40). Cf. J³ *2960.

2973 JE 1831

601 iun. Mennae Telonensi, Sereno Massiliensi, Lupo Cabilonensi, Aigulfo Metensi, Simplicio Parisiensi, Melantio Rothomagensi, Licino (Andegavensi) episcopis Francorum „a paribus“ commendat monachos cum Laurentio presbytero et Mellito abbate in Angliam transeuntes, quia „tanta de Anglorum gente ad christianae fidei gratiam multitudo convertitur, ut Augustinus eos, qui secum sunt, ad hoc opus exsequendum per diversa loca asserat non posse sufficere“ (m. iun., ind. IV). – Licet fraternitatem vestram. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 314 n. XI 41; CCSL 140A, 938 n. XI 41). Cf. J³ *2960.

2974 JE 1832

601 iun. Arigio episcopo Galliarum (Vapincensi) scribit, ut de simonia concilio exstirpanda nitatur monachosque in Angliam ad Augustinum episcopum euntes commendatos sibi habeat (m. iun., ind. IV). – Cum in fraterna. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 315 n. XI 42; CCSL 140A, 939 n. XI 42).

2975 JE 1835

601 iun. Arigio episcopo Galliarum (Vapincensi) Candidum presbyterum, latorem praesentium, commendat (m. iun., ind. IV). – In quanta apud. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 317 n. XI 44; CCSL 140A, 941 n. XI 44).

2976 JE 1844

601 iul. (1) Quiricum episcopum et ceteros episcopos in Iberia (Pontica) catholicos, quo modo Nestoriani ad ecclesiam revertentes in catholicorum numerum recipiantur, docet. Eorum ad se litteras a legatis in urbe Hierosolymitana amissas esse nuntiat ([X] kal. iul., ind. IIII). – Quia caritate nihil. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 324 n. XI 52; CCSL 140A, 952 n. XI 52). De diebus inter se discordantibus in manuscriptis indicatis (601 iun. 22) cf. adnotationes editionum MGH Epp. 2, praes. p. 324 et CCSL 140A, praes. p. 952 et 956.

2977 JE 1845

601 iul. 10 Anthemio subdiacono Campaniae mandat, ut hortetur Paschasium episcopum Neapolitanum, ut Hilarum, Iohannis diaconi calumniatorem prius subdiaconatus privet officio atque verberibus publice castigatum faciat in exilium deportari, utque vicedominum sibi ordinet et maiorem domus, quatenus possit vel hospitibus supervenientibus, vel causis, quae eveniant, idoneus et paratus existere. Si Paschasius non oboediat, clerus eius istas personas eligat (VI id. iul., ind. IV). – Cum fortis punienda. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 327 n. XI 53; CCSL 140A, 956 n. XI 53). – C a n . : Anselmi Coll. can. VI c. 131. – R e g . : Ital. Pont. VIII 79 n. 44. De trad. can. cf. Deeters Bambergensisgruppe n. 38A, 5.

2978 JE 1848

601 iul. 18 Mellitum abbatem in Franciis post discessum eius et congregationis, quae cum eo sit, nihildum scripsisse dolet. Augustinum Anglorum episcopum moneri iubet, idolorum fana ne destruat, sed in ecclesias mutet. Anglis ad Christi fidem conversis concedatur, ut quos idolis sacrificare consuerint, boves die dedicationis vel natalitiis sanctorum martyrum, quorum illic reliquiae reponuntur, in taberna-

484

Gregorius I (590–604) culis de ramis arborum factis et circa ecclesias positis comedant (XV kal. [aug.], imp. Mauricio Tiberio aug. a. XVIIII, post cons. Eiusdem a. XVIII, ind. IIII). – Post discessum congregationis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 330 n. XI 56; CCSL 140A, 961 n. XI 56). Quamvis Beda Hist. I c. 27 d. XV kal. iul. notat, in regestis haec epistola sub m. iul. recepta est.

2979 JE 1846

601 iul. Surrentino Agapiti abbatis monasterio monasterium Marcianense in dioecesi Nucerina situm coniungit, ita tamen, ut episcopus Nucerinus iurisdictionem retineat (m. iul., ind. IV). – Ne rebus venerabilibus; (Quia monasterium quod). E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 328 n. XI 54; CCSL 140A, 958 n. XI 54). – R e g . : Ital. Pont. VIII 410 n. 1. De trad. can. cf. Deeters Bambergensisgruppe n. 32B, 2.

2980 JE 1847

601 iul. Eusebio episcopo Thessalonicensi significat litteras eius ante, quam sibi redderentur, ab Andrea monacho „ad s. Paulum incluso“, cui Theodorus, Eusebii episcopi lector, lator praesentium, eas tradiderit, corruptas esse. Quem narrat ipsius nomine „aliquos etiam sermones“ confinxisse, se vero nec Graece novisse, „nec aliquod opus aliquando Graece“ conscripsisse profitetur. De impostore quid in concilio a se statutum sit, eum, qui hanc epistolam deferat, indicaturum scribit. A Luca presbytero in suspicionem falsae doctrinae adducto et fidei confessionem et Nestorii Severique condemnationem exigi iubet. Theodorum lectorem commendat (m. iul., ind. IV). – Lator praesentium Theodorus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 329 n. XI 55; CCSL 140A, 959 n. XI 55).

2981 JE 1849

601 iul. Petro episcopo Hydruntino ecclesiae Brundisinae visitatori praecipit, ut de corpore s. Leucii in ecclesia Brundisina collocato sanctuaria denuo concedat Oportuno abbati monasterii s. Leucii „in quinto Romanae urbis milliario“ siti, quia quae ante habuerit, furto ablata sint (m. iul., ind. IV). – Oportunus abbas monasterii. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 343 n. XI 57; CCSL 140A, 963 n. XI 57). – R e g . : Ital. Pont. IX 410 n. 3.

2982 JE 1850

601 aug. Bonifatio defensori Corsicae praecipit, ut clerum populumque Aleriensis et Adiaciensis civitatum ad eligendos episcopos adhortetur, neu clericos compellari apud laicos patiatur (m. aug., ind. IV). – Experientia tua non. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 344 n. XI 58; CCSL 140A, 964 n. XI 58); Taviani La Corse 135. – C a n . : Deusdedit Coll. can. III c. 77; Comp. prima II tit. 2 c. 5; Lib. extra II tit. 2 c. 4. – R e g . : Ital. Pont. X 467 n. 11.

* 2983

(601 aug.) Gregorio Barbara et Antonina in epistolis suis nuntiant se ad b. Petri apostolorum principis limina festinaturas. Transmittunt exenium, scil. duas racanas. L a u d . i n : J³ 2984. – R e g . : Ital. Pont. X 325 n. *14.

2984 JE 1851

601 aug. Barbaram et Antoninam Dei gratia ordinatas bene sperare iubet Romamque venturas esse gaudet. Earum res et Iohanni episcopo (Syracusano) et Romano defensori (Siciliae) commendatas (J³ *2953) nuntiat. De muneribus earum (J³ *2983) addit (m. aug., ind. IV). – Susceptis epistolis vestris.

Gregorius I (590–604)

485

E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 345 n. XI 59; CCSL 140A, 965 n. XI 59). – R e g . : Ital. Pont. X 326 n. 16.

2985 JE 1852

601 sept. Dominicum episcopum Carthaginiensem ex morbo convaluisse gaudet. De reliquiis b. Agilei missis gratias agit (m. sept., ind. V). – Quam copiosa cordis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 347 n. XII 1; CCSL 140A, 967 n. XII 1).

2986 JE 1853

601 sept. Savinellae et Columbae et Gallae beneficientiam „a paribus“ laudat iisque per Hilarum chartularium, latorem praesentium, mittit clavem a corpore b. Petri (m. sept., ind. V). – Satis me gloriosa. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 348 n. XII 2; CCSL 140A, 969 n. XII 2).

* 2987

(601 sept.) Gregorio Donatdeus queritur, se a Victore episcopo diaconatu iniuste exutum esse. L a u d . i n : J³ 2988.

2988 JE 1854

601 sept. Columbo Numidiae episcopo mandat, ut primate concilii abhibito iudicet inter Victorem episcopum et Donatdeum, latorem praesentium, qui diaconatu se iniuste exutum queratur. Sonti parti poenam irrogari iubet (m. sept., ind. V). – Quam gravis et. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 349 n. XII 3; CCSL 140A, 971 n. XII 3). Cf. J³ *2987.

2989 JE 1855

601 oct.–nov. Passivo episcopo (Firmano) scribit concupiscere se, ut tandem ecclesiae Aprutinae sacerdos praeficiatur. Quapropter Oportunum moneri iubet, ut in exercendis „bonis studiis“ pergat atque vel monachus vel subdiaconus fiat, postero tempore episcopus creandus (m. oct. –nov., ind. V). – Bene novit fraternitas. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 350 n. XII 4; CCSL 140A, 972 n. XII 4). – R e g . : Ital. Pont. IV 311 n. 2. De tempore cf. Ewald Studien 571.

2990 JE 1856

601 oct.–nov. Oportunum Aprutinum ex obiurgatione, quam ante in eum intulerat, maerorem etiam nunc trahentem consolatur. Monet, ut in corporis castimoniam precationesque plane incumbat (m. oct. –nov., ind. V). – Pervenit ad me. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 350 n. XII 5; CCSL 140A, 973 n. XII 5). – R e g . : Ital. Pont. IV 311 n. 3.

† 2991 JE †1806a

(590–601) Recharedo regi (Wisigothorum) scribit: „Qui semetipsum prius non iudicat, quid in alium recte iudicet, ignorat“. – Quoniam qui semetipsum. E d . : Insertum in Petri Crassi Defensio c. 2 (MGH Libelli de lite 1, 435).

2992 JE 1857

602 ian. Iohanni subdiacono Ravennae mandat, ut Claudii quondam abbatis monasterio (ss. Iohannis et Stephani Classitano) Maurum cellerarium a Mariniano episcopo (Ravennate) praeficiendum curet, cum Constantius, quem monachi venientes petierant, propter peculiaritatis studium et quia ad monasterium, quod in Piceni

486

Gregorius I (590–604) provincia situm est, solus sine aliquo fratrum pergere praesumpserit, abbas constitui non debeat. Quae scripta Claudius abbas Gregorii nomine, ut ipse apto tempore ea emendet, dictaverit, de Proverbiis, de Canticis canticorum, de Prophetis, de Libris regum, de Heptateuco cum valde sensus permutatus sit, transmittere sibi iubet. De reditu eius cogitare differt. Marinianum episcopum moneat, ne suus in Iob commentarius ad vigilias publice legatur. Addit de regula pastorali sua per Anatolium diaconum imperatori tradita et per Anastasium episcopum Antiochenum Graece reddita; de Albino; de formarum cura Augusto viro clarissimo per praefectum committenda (m. ian., ind. V). – Venientes monachi monasterii. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 351 n. XII 6; CCSL 140A, 974 n. XII 6). – R e g . : Ital. Pont. V 76 n. 14.

† 2993 JE †1883a

(595–602) mart. 24 Roma Mariniano archiepiscopo Ravennati eiusque successoribus privilegia mirum quanta concedit (IX kal. apr. Romae, p. m. Iohannis levitae et S.R.E. bibliothecarii). – Cum omnis ecclesia. E d . : Ughelli It. Sacr. ²II 339; Tomassetti Bull. Rom. I 162. – R e g . : Ital. Pont. V 32 n. †62. Olim ad (595–603 mart. 24). Cf. J³ *†724.

2994 JE 1858

602 mart. Columbo episcopo (Numidiae) mandat, ut una cum primate Victore episcopo vel et aliis episcopis et Hilaro chartulario suo de Paulino Tegessis civitatis episcopo et verberatorum clericorum et simoniae accusato iudicium faciat (m. mart., ind. V). – Quia bene olim. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 355 n. XII 8; CCSL 140A, 979 n. XII 8).

2995 JE 1859

602 mart. Victori episcopo (Numidiae primati) scribit de quaestione in Paulinum Tegessis civitatis episcopum una cum Columbo vel aliis sacerdotibus et Hilaro chartulario ponenda (m. mart., ind. V). – Quanto laetitiae nobis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 356 n. XII 9; CCSL 140A, 980 n. XII 9).

2996 JE 1860

602 mart. Iohanni episcopo Primae Iustinianae praescribit, ut de Paulo, deiecto episcopo Diocletano, qui Nemesio, latore praesentium, successore constituto episcopatum cum auxilio saecularium iudicum invaserit, poenas capiat eumque ablata nisi quid proprium ceperit, reddere cogat (m. mart., ind. V). – Quando mala quae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 357 n. XII 10; CCSL 140A, 982 n. XII 10).

2997 JE 1861

602 mart. Constantino episcopo Scodritano litteras praecedentes (J³ 2996) transmittit et mandat, ut si ipse, quod de Paulo Diocletano (Docleatino) quondam episcopo praeceperit, exsequi possit, exsequatur, si minus, ad Iohannem perferendas litteras curet (m. mart., ind. V). – Quae dilectissimus nobis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 358 n. XII 11; CCSL 140A, 984 n. XII 11).

2998 JE 1862

602 mart. Universos concilii Byzaceni episcopos Crementii eorum primatis graviter accusati, cum ipse prementibus diversis tribulationibus et maxime circumsaevientibus hostibus de eo requirere non possit, iudices constituit (m. mart., ind. V). – Sicut laudabile discretumque. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 359 n. XII 12; CCSL 140A, 985 n. XII 12).

Gregorius I (590–604) * 2999

487

(602 mart.) Gregorio Iohannes Firmini episcopi (Tergestini) subdiaconus de necessitatibus Istriae ecclesiae scribit. L a u d . i n : J³ 3000.

3000 JE 1863

602 mart. Firmino episcopo Istriae (Tergestino) ad ecclesiae unitatem reverso gratulatur constantiamque suadet. Rationibus eius se prospecturum pollicetur. Paraturam de benedictione s. Petri dono mittit. De necessitatibus eius a Iohanne subdiacono sibi scriptis respondet (m. mart., ind. V). – Quem redemptor noster. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 360 n. XII 13; CCSL 140A, 986 n. XII 13). – R e g . : Ital. Pont. VII/2 210 n. 1. De formula registro inserta (MGH Epp. 2, n. XII 7; CCSL 140A, n. XII 7 ad 602 febr.), in qua episcopus quidam haereticus (fortasse Firminus) errorem confitetur et in unitate catholica semper se mansurum esse promittit, cf. Norberg Studia II 38. Cf. J³ *2999.

3001 JE 1864

602 mai. Deusdedit episcopum Mediolanensem hortatur, ne immobilia quaedam a Constantino decessore eius ante episcopatum acquisita et Luminosae ancillae Dei, filiae fratris sui, hereditate relicta ecclesiae suae vindicet. Luminosam ei commendat (m. mai., ind. V). – Nulli est dubium. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 361 n. XII 14; CCSL 140A, 988 n. XII 14). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 38 n. 48. Cf. J³ *2932.

3002 JE 1865

602 aug. Lucido episcopo Leontino mandat, ut, quem Iohannes abbas delegerit, presbyterum consecret (m. aug., ind. V). – Filius noster Iohannes. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 361 n. XII 15; CCSL 140A, 989 n. XII 15). – R e g . : Ital. Pont. X 327 n. 1.

3003 JE 1866

602 aug. Eulogio patriarchae Alexandrino latores praesentium in Sicilia a Monophysitarum errore ad fidem reversos commendat. De Langobardorum gladiis et podagrae doloribus queritur (m. aug., ind. V). – Latores praesentium Siciliam. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 362 n. XII 16; CCSL 140A, 990 n. XII 16).

3004 JE 1867

602 sept. Cives Romanos docet non esse ad litteram observandas de sabbato leges; corpus die dominico, praeterquam voluptatis causa, licere lavari (m. sept., ind. VI). – Pervenit ad me. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 367 n. XIII 3; CCSL 140A, 991 n. XIII 1). – R e g . : Ital. Pont. I 179 n. 3; Simonsohn Apostolic See 22 n. 27. De fide cf. Ewald (MGH Epp. 2, 367 adn.), qui omnem dubitationem tollere non poterat, tamen omnes registri libri manuscripti hanc epistolam referunt.

3005 JE 1868

602 sept. Adeodati abbatis Neapolitani monasterio monasterium Craterense fundatum e vicino urbis Neapolitanae coniungit repulsis Basilii episcopi Capuani vindiciis (m. sept., ind. VI). – Quantum bene dispositae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 368 n. XIII 4; CCSL 140A, 993 n. XIII 2). – C a n . : Coll. Vetus Gallica XVI 18ab. – R e g . : Ital. Pont. VIII 461 n. 4.

488 3006 JE 1869

Gregorius I (590–604) 602 sept. Adeodato monacho s. Hadriani (Panormitano) permittit, ut quas ante sumptam vestem monachicam fecerit donationes, eae testandi gratia litteris consignentur (m. sept., ind. VI). – Effectus iusta postulantibus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 370 n. XIII 5; CCSL 140A, 995 n. XIII 3). – R e g . : Ital. Pont. X 241 n. 1.

3007 JE 1870

602 sept. Ianuario episcopo Caralitano mandat, ut adhibitis Innocentio et Libertino episcopis inter Desideriam abbatissam, latricem praesentium, et Iohannem abbatem iudicet (m. sept., ind. VI). – Quando inter religiosas. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 370 n. XIII 6; CCSL 140A, 996 n. XIII 4). – R e g . : Ital. Pont. X 403 n. 30.

3008 JE 1871

602 nov. Brunichildae reginae Francorum significat se, quae petierit, ecclesiae s. Martini et monasterio et xenodochio Augustoduni ab ea conditis privilegia concessisse. Rogat, ut „haec eadem constitutio gestis publicis inserenda“ sit; „quatenus“ inquit „sicut in nostris, ita quoque in regalibus scriniis teneatur“. Arcana mandata per legatos Burgoaldum et Warmaricarium missa curae sibi fore scribit; „nam nos quidquid possibile, quidquid est utile et ad ordinandam pacem inter vos et rempublicam pertinet, summa Deo auctore cupimus devotione compleri“. Addit de Menna episcopo (Telesino) criminibus absoluto; de suis ad Aetherium episcopum Lugdunensem litteris (J³ 3009); de bigamo quodam ad sacrum ordinem non admittendo; de legato expetito, qui convocandae synodo intersit, in Gallias mittendo. Nepotes eius, excellentissimos reges, custodiae Die commendat (m. nov., ind. VI). – Inter quae hoc. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 371 n. XIII 7; CCSL 140A, 997 n. XIII 5). Epistolam hanc initio carere censet Ewald (MGH Epp. 2, 371 adn.).

3009 JE 1872

602 nov. Aetherio episcopo (Lugdunensi) mandat, ut episcopus quidam mente alienatus, si vacuitates furoris incidere soleant, occasione data ad abdicationem muneris inducatur, si minus, vicarius constituatur, post insani obitum episcopus consecrandus. Ordinationes presbyterorum vel diaconorum, si eius est dioecesis, ei reservandas esse iubet (m. nov., ind. VI). – Quamvis triste sit. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 373 n. XIII 8; CCSL 140A, 1000 n. XIII 6).

3010 JE 1873

602 nov. Theodericum regem Francorum laudat, quod aviam suam (Brunichildam reginam) in his quae pro amore Dei eam desiderare cognoscat, adiuvet. Mandata eius arcana per legatos Burgoaldum et Warmaricarium missa se recepisse nuntiat. De pace sempiterna, quam cum „republica“ inire festinet, gaudet (m. nov., ind. VI). – Scriptorum vestrorum eloquia. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 374 n. XIII 9; CCSL 140A, 1002 n. XIII 7).

3011 JE 1874

602 nov. Maximo episcopo Salonitano scribit, cum de Veterano presbytero et Optato defensore eius nec non et de Thoma defensore ipse dixerit, quae cum eis acta sint non debere subsistere, se nec portitoribus praesentium credere posse, et mandat, ut in posterum, si causam velit dicere, mittat legatum, qui litteras afferat, ab eo et presbyteris ac diaconis et testibus subscriptas (m. nov., ind. VI). – Alia quidem scripta. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 375 n. XIII 10; CCSL 140A, 1003 n. XIII 8).

Gregorius I (590–604) 3012 JE 1875

489

602 nov. Senatoris presbyteri et abbatis xenodochium Augustodunense a Syagrio episcopo et Brunichilda regina exstructum, petentibus Brunichilda ac nepote eius Theoderico, cum possessionibus suis confirmat privilegiaque instituit, in his, ut abbates a rege „cum consensu monachorum“ sine simonia eligantur, neve nisi deposita abbatia episcopi fiant. Querelae contra abbatem ab episcopo Augustodunensi adhibitis sibi sex aliis episcopis perquirantur (m. nov., ind. VI). – Quando ad ea. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 376 n. XIII 11; CCSL 140A, 1004 n. XIII 9). De fide huius epistolae dubitat Sickel Beiträge IV 566, cf. et Anton Studien. Pro interpolata habet Hinschius Kirchenrecht III 700. Cf. et MGH Epp. 2, 376 adn.

3013 JE 1876

602 nov. Talasiae abbatissae parthenonem s. Mariae Augustodunensem a Syagrio episcopo et Brunichilda regina conditum petentibus Brunichilda et nepote eius Theoderico cum bonis suis confirmat. Privilegia constituit: Abbatissae a rege cum consensu monacharum sine simonia eligantur. Querelae contra abbatissam ab episcopo Augustodunensi adhibitis sibi sex aliis episcopis perquirantur (m. nov., ind. VI). – Quando ad ea. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 378 n. XIII 12; CCSL 140A, 1007 n. XIII 10). De fide cf. J³ 3012 et Anton Studien.

3014 JE 1877

602 nov. Lupi presbyteri et abbatis ecclesiam s. Martini Augustodunensem a Syagrio episcopo et Brunichilda regina conditam petentibus Brunichilda et nepote eius Theoderico cum bonis suis confirmat. Privilegia constituit: Abbates a rege cum consensu monachorum sine simonia eligantur. Querelae contra abbates ab episcopo Augustodunensi adhibitis sibi sex aliis episcopis perquirantur (m. nov., ind. VI). – Quando ad ea. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 380 n. XIII 13; CCSL 140A, 1009 n. XIII 11). De fide cf. J³ 3012 et Anton Studien.

3015 JE 1878

602 nov. Venantio patricio Panormitano de duobus episcopatus candidatis scribit, Urbicum abbatem (monasterii s. Hermae sive s. Hermetis) sibi placere, sed quietem eius non esse turbandam; Crescentis diaconi, qui xenodochio praefuerit, mores explorandos. Alia de ea re mandata adiungit (m. nov., ind. VI). – Excellentiae vestrae electione. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 381 n. XIII 14; CCSL 140A, 1011 n. XIII 12). – R e g . : Ital. Pont. X 249 n. 6.

* 3016

(602 nov.) Iudaei Neapoli habitantes coram Gregorio queruntur, quod quidam eos a quibusdam feriarum suarum sollemnibus irrationabiliter nitantur arcere, ne illis sit licitum festivitatum suarum sollemnia colere. L a u d . i n : J³ 3017. – R e g . : Ital. Pont. VIII 420 n. *7.

3017 JE 1879

602 nov. Paschasium episcopum Neapolitanum monet, ne Iudaeos agendis diebus festis prohiberi patiatur. Agendum esse inquit, „ut ratione potius et mansuetudine provocati sequi nos velint, non fugere, ut eos ex eorum codicibus ostendentes quae dicimus ad sinum matris ecclesiae Deo possimus adiuvante convertere“ (m. nov., ind. VI). – Qui sincera intentione.

490

Gregorius I (590–604) E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 383 n. XIII 15; CCSL 140A, 1013 n. XIII 13). – C a n . : Gratiani Decr. D. 45 c. 3. – R e g . : Simonsohn Apostolic See 23 n. 28; Ital. Pont. VIII 442 n. 47. Cf. J³ *3016.

3018 JE 1880

602 nov. Barbaro episcopo Carinensi visitationem ecclesiae Panormitanae delegat eumque monet, ut in Victoris defuncti episcopi locum curet successorem eligendum (m. nov., ind. VI). – Obitum Victoris Panormitanae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 383 n. XIII 16; CCSL 140A, 1014 n. XIII 14). – R e g . : Ital. Pont. X 259 n. 2.

3019 JE 1881

602 nov. Clero, ordini et plebi Panormitanae ecclesiae praecipit, ut visitatori suo Barbaro episcopo (Carinensi) oboediant (m. nov., ind. VI). – Vestri antistitis obitum. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 384 n. XIII 17; CCSL 140A, 1015 n. XIII 15). – R e g . : Ital. Pont. X 227 n. 13.

3020 JE 1882

602 nov. Passivo episcopo Firmano mandat, ut monasterium a Proculo diacono Asculano in fundo Gressiano aedificatum s. Savino consecret (m. nov., ind. VI). – Proculus diaconus ecclesiae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 385 n. XIII 18; CCSL 140A, 1016 n. XIII 16). – R e g . : Ital. Pont. IV 155 n. 1; Franchi Ascoli pont. 23 n. 9. Pro „Gressiano“ Lisiano (ubi monasterium s. Savini laudatum in D O III 214 exstabat, cf. Böhmer/Uhlirz n. 1193) legendum esse putat Franchi Ascoli Pont. 23.

† 3021 JE †1856a

(590–602) Mauricio imperatori de comite quodam, qui nepotis sui mortui desponsatam duxit uxorem, eorumque consanguinitate illicita nuntiat. – (Qui desponsatam puellam). C a n . : Gratiani Decr. C. XXVII q. 2 c. 12.

3022 JE 1401

(601–602) Mariniano episcopo (Ravennati) homilias in Ezechielem prophetam libris duobus conscriptas cum litteris ei hoc opus dedicantibus transmittit. – Homilias quae in. E d . : Gregor. Homiliae in Ezechielem n. 5 (CCSL 142, 4; SC 327, 46). – R e g . : Ital. Pont. V 32 n. 61. Cf. Pauli diac. Hist. Lang. IV c. 8 (MGH SS rer. Lang. 118), cuius verba ad a. 595 pertinent. Olim ad 595–598.

3023 JE 1884

603 ian. Iohanni subdiacono Ravennae mandat, ut hortetur Marinianum episcopum (Ravennatem), ut cum Iohanne episcopo (Placentino), latore praesentium, aut in gratiam redeat, aut apud iudices contendat. Exsuperantium episcopum (Parmensem), qui in eiusdem Iohannis dioecesi oratorium condiderit et consecraverit, reprehendit (m. ian., ind. VI). – Lator praesentium Iohannes. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 385 n. XIII 19; CCSL 140A, 1017 n. XIII 17). – C a n . : Gratiani Decr. C. XVI q. 2 c. 10. – R e g . : Ital. Pont. V 77 n. 15. Olim ad 602 dec.

3024 JE 1885

603 ian. Clerum, ordinem et plebem consistentem „Taurianis, Turris et Consentias“ visitatori Venerio episcopo Vibonensi oboedire iubet. Ut idoneum sacerdotem sibi eligant monet (m. ian., ind. VI). – Vestri antistitis obitum.

Gregorius I (590–604)

491

E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 386 n. XIII 20; CCSL 140A, 1018 n. XIII 18). – R e g . : Ital. Pont. X 155 n. 6. De diversis exemplaribus paululum inter se discrepantibus cf. Norberg Studia II 26sq.

3025 JE 1886

603 ian. Venerium (Vibonensem) et Stephanum (Tempsanum?) episcopos mortuis episcopis Paulino Taurianensi et illo Turritano, visitatores Taurianensis et Turritanae ecclesiarum constituit. De electione episcoporum mandat (m. ian., ind. VI). – Obitum Paulini Taurianensis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 387 n. XIII 21; CCSL 140A, 1019 n. XIII 19). – R e g . : Ital. Pont. X 153 n. 10.

3026 JE 1887

603 ian. Gregorio (Agrigentino), Leoni (Cathanensi), Secundino (Tauromenitano), Iohanni (Syracusano), Dono (Messanensi), Lucido (Leontino) et Traiano (Melitensi) episcopis Siciliae commendat latorem praesentium, Hadrianum chartularium suum, quem ad regendum Syracusanum ecclesiae Romanae patrimonium mittit. A sacerdotibus, qui parochias infantium consignandorum causa perlustrent, nimiam incolis molestiam afferri vetat. Iam decessoris sui temporibus per Servum-Dei diaconum, tunc rectorem patrimonii, summam constitutam esse, quae non augeatur (m. ian., ind. VI). – Sicut nos nobis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 388 n. XIII 22; CCSL 140A, 1020 n. XIII 20). – C a n . : Deusdedit Coll. can. III c. 68; Gratiani Decr. C. X q. 3 c. 9. – R e g . : Ital. Pont. X 184 n. 66.

* 3027

(603 ian.) Adriano notario et rectori patrimonii Siciliae praecipit, ut monasterio a glorioso Iuliano (Iulino?) in Catenensi urbe constructo quotannis decem solidos deputet. L a u d . i n : J³ 3028 et J³ 3031. – R e g . : Ital. Pont. X 212 n. *71.

3028 JE 1888

603 ian. Iulianum (Iulinum?), quem pro pauperibus stipem postulare pudeat, reprehendit. Nuntiat se monasterio a Iuliano Catanae condito solidos decem quotannis per Adrianum notarium et rectorem patrimonii emissa praecepti pagina dari deputasse (m. ian., ind. VI). – Gloriae vestrae scripta. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 389 n. XIII 23; CCSL 140A, 1022 n. XIII 21). – R e g . : Ital. Pont. X 294 n. 3. Cf. J³ *3027.

3029 JE 1889

603 febr. Honorio episcopo Tarentino baptisterii in ecclesia s. Mariae ab eo constructi usum permittit (m. febr., ind. VI). – Fraternitate tua indicante. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 390 n. XIII 24; CCSL 140A, 1023 n. XIII 22). – R e g . : Ital. Pont. IX 437 n. 4.

* 3030

(603 febr.) Adriano cartulario suo iniungit, quem illic ad regendum S.R.E. patrimonium direxit, quae cum Paschale (exconsule?) in causa restituendae pecuniae loqui debeat, ut nec ecclesiastica in aliquo negligatur utilitas et postulatio illius sortiatur effectum. L a u d . i n : J³ 3031. – R e g . : Ital. Pont. X 212 n. *72.

492 3031 JE 1890

Gregorius I (590–604) 603 febr. Paschali et Consolantiae Sicilianis ecclesiae Romanae debitoribus respondet, „licet tempora restituendae pecuniae in induciis data defluxerint“, Adriano tamen chartulario suo, quem ad regendum ecclesiae suae patrimonium illuc direxerit, se iniunxisse, quae cum iis exinde loqui debeat, ut nec ecclesiastica in aliquo negligatur utilitas, et postulatio eorum sortiatur effectum. In malis versantes consolatur (m. febr., ind. VI). – Epistolam magnitudinis vestrae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 390 n. XIII 25; CCSL 140A, 1023 n. XIII 23). – R e g . : Ital. Pont. X 184 n. 68. Cf. J³ *3027 et J³ *3030.

3032 JE 1891

603 febr. Rusticianam patriciam podagra cruciari dolet. Imperatorem moneri petit, ut Beatorem comitem privatarum, qui Romam veniens multa contra omnes agat, maxime autem contra homines Rusticianae vel neptium eius quasi res publicas quaerens cohibeat. Strategium salutat (m. febr., ind. VI). – Quotiens de urbe. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 391 n. XIII 26; CCSL 140A, 1025 n. XIII 24).

* 3033

(601 aug.–603 febr.) Bonifatium notarium suum responsalem in urbem regiam Constantinopolitanam mittit. L a u d . i n : J³ 3034 et J³ 3058. Eum profectum esse post 601 aug. ex J³ 2982 videtur.

3034 JE 1892

603 febr. Bonifatio notario Constantinopolitano (responsali suo, cf. J³ *3033) mandat, ut Iohannem clericum Ravennatem dilato de eo iudicio, ut Romam veniat, hortetur (m. febr., ind. VI). – Ea quae nobis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 392 n. XIII 27; CCSL 140A, 1026 n. XIII 25). – R e g . : Ital. Pont. V 7 n. 25.

3035 JE 1893

603 febr. Philippo presbytero respondet se gaudere de morte Andreae presbyteri, qui ad „gaudia aeterna“ pervenerit. De pecunia a Probo abbate ad xenodochium instituendum Hierosolymae relicta „hoc, quod deliberatum fuerat“, immutari non potuisse scribit. Mittit solidos quinquaginta. Petit, ut mortem sibi a Deo precetur; „graves enim“ inquit „hic gladiorum oppressiones et causarum tumultus patior“ (m. febr., ind. VI). – Suscepi epistolas dilectionis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 392 n. XIII 28; CCSL 140A, 1027 n. XIII 26).

3036 JE 1894

603 mart. Anthemio subdiacono Campaniae mandat de Paschasii episcopi (Neapolitani) desidia negligentiaque reprehendenda, cum et quadringentos aut amplius iam solidos perdidisse episcopus dicatur, et, quod reverentiam episcopalem non deceat, cum uno aut duobus clericis „ad mare descendere“ culpetur (m. mart., ind. VI). – Pervenit ad nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 393 n. XIII 29; CCSL 140A, 1028 n. XIII 27). – C a n . : Anselmi Coll. can. VI c. 172. – R e g . : Ital. Pont. VIII 79 n. 45.

3037 JE 1895

603 mart. Marinianum episcopum Ravennatem cum eruptionem sanguinis patienti ieiunia medici omnino dicant esse contraria, hortatur, ne ieiunandi sibi laborem imponat (m. mart., ind. VI). – Multa nos fratrum.

Gregorius I (590–604)

493

E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 394 n. XIII 30; CCSL 140A, 1029 n. XIII 28). – R e g . : Ital. Pont. V 32 n. 64.

3038 JE 1896

603 mart. Anthemio subdiacono (patrimonii Campaniae) mandat, ut Campaniae episcopos convocet horteturque, ne deesse officiis pergant. Qui admonitionem neglexerint, eos ad se mitti iubet (m. mart., ind. VI). – Quotiens illa de. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 395 n. XIII 31; CCSL 140A, 1030 n. XIII 29). – C a n . : Anselmi Coll. can. VI c. 173. – R e g . : Ital. Pont. VIII 79 n. 46.

3039 JE 1897

603 mart. Iohannem episcopum Syracusanum monet, ut Cosmam ecclesiae Syracusanae in possessione Iuliana presbyterum, qui a Maximiano episcopo, decessore eius, ex monacho monasterii s. Luciae subdiaconus factus erat, in ecclesia ubi subdiaconi sit functus officio, presbyterum cardinalem constituat (m. mart., ind. VI). – Quorundam ad nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 395 n. XIII 32; CCSL 140A, 1031 n. XIII 30). – C a n . : Deusdedit Coll. can. I c. 205; Gratiani Decr. D. 74 c. 6. – R e g . : Ital. Pont. X 314 n. 59.

* 3040

(603) apr. 25 Iussit iconam Phocae et Leontiae augustorum, quam Romae receptum et acclamatum est „in Lateranis in basilica Iulii ab omni clero vel senatu … reponi in oratorio s. Caesarii intra palatio“ (VII kal. mai.). L a u d . i n : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 364 n. XIII 1; CCSL 140A, 1101 pp. 8). Laud. et in Iohannis diac. Vita Gregorii IV c. 20 (Migne PL 75, 185).

† 3041 JE †1883

(590–603) apr. Monasterii Ferrariensis seu Bethleemitici possessiones confirmat privilegiaque constituit petente Dagoberto Francorum rege. „Cum Gallicanam adeuntes regionem, ad gloriosum devenissemus regem Francorum Dagobertum“ (Scr. per Theodorum not. de scriniariis S.R.E. m. apr., ind. VII). – Quoniam ex apostolica. E d . : Pardessus Diplom. I 191 n. 225. Notae temporis „m. apr.“ et „ind. VII“ coniungi non possunt.

3042 JE 1899

603 mai. Phocae augusto susceptum imperium gratulatur. Addit haec: „Quiescat felicissimis temporibus vestris universa respublica, prolata sub causarum imagine praeda pacis. Cessent testamentorum insidiae donationum gratiae violenter exactae. Redeat cunctis in rebus propriis secura possessio“. „Hoc namque inter reges gentium et reipublicae imperatores distat, quod reges gentium domini servorum sunt, imperatores vero reipublicae domini liberorum“ (m. mai., ind. VI). – Gloria in excelsis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 396 n. XIII 34; CCSL 140A, 1033 n. XIII 32). De tempore cf. Weise Italien 236.

3043 JE 1898

603 mai. Deusdedit episcopo Mediolanensi significat inter eum et Theodorum episcopum a se Venantium episcopum (Lunensem) cognitorem esse constitutum; ad quem Theodorum episcopum una cum defensore ecclesiae suae mitti iubet (m. mai., ind. VI). – Frater et coepiscopus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 396 n. XIII 33; CCSL 140A, 1032 n. XIII 31). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 38 n. 49.

494 3044 JE 1900

Gregorius I (590–604) 603 iun. Eusebiam patriciam hortatur, ut a „regiae civitatis tumultuosis implicationibus“ et „superfluis tumultibus animum avertat“, transitoriaque esse omnia perpendat. Optat, ut cum nobilissimo coniuge tranquille vivat, et de domni Strategii salute gaudeat (m. iun., ind. VI). – Et si occupata. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 398 n. XIII 35; CCSL 140A, 1034 n. XIII 33).

* 3045

(603 iun.) Cillani duas epistolas mittit, ut pacem a Smaragdo patricio in triginta diebus factam custodiret. L a u d . i n : J³ 3048.

* 3046

(603 iun.) Gregorio Cillanus rescribit se pacem a Smaragdo patricio factam servaturum, „si tamen ipsi a reipublicae partibus fuerit custodita“. L a u d . i n : J³ 3048.

* 3047

(603 iun.) Ad Pisanos hominem suum transmittit. L a u d . i n : J³ 3048.

3048 JE 1901

603 iun. Smaragdum patricium et exarchum hortatur, ut Firminium episcopum Tergestinum ad ecclesiae unitatem reversum ab iniuriis Severi episcopi Gradensis principis Istrianorum schismatis defendat. Nuntiat haec: „Duas ad Cillanem epistolas misimus, si pacem, quae ab excellentia vestra in triginta diebus facta est, custodiret“; „et rescripsit se eam servaturum, si tamen ipsi a reipublicae partibus fuerit custodita“. „Ad Pisanos autem hominem nostrum … transmisimus: sed obtinere nil potuit. Unde et dromones eorum iam parati ad egrediendum nuntiati sunt“ (m. iun., ind. VI). – Olim novimus excellentissimus. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 398 n. XIII 36; CCSL 140A, 1035 n. XIII 34). – R e g . : Ital. Pont. VII/2 210 n. 2; Ital. Pont. V 7 n. 26.

3049 JE 1902

603 iun. Pantaleonem notarium, cui causam in patrimonio partis Syracusanae commiserit, laudat, zelo eius per Salerium notarium suum comperto, quod modium sextariorum viginti quinque, quo ecclesiae actores (conductores) in frumento a colonis exigendo usi essent, confregerit. Praecipit, ut una cum Iohanne episcopo Syracusano et Hadriano chartulario et, si necesse fuerit, cum Iuliano pecuniam fraude illa partam egentibus colonis dividat. Ad quam rem per unamquamque massam colonos pauperes et indigentes describat (m. iun., ind. VI). – Experientia tua quod. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 400 n. XIII 37; CCSL 140A, 1037 n. XIII 35). – C a n . : Deusdedit Coll. can. III c. 81. – R e g . : Ital. Pont. X 212 n. 73.

* 3050

(603 iun.) Optato defensori praecipit, ut sacerdotes constitutos in territorio Nursino, qui cum mulieribus extraneis habitare dicuntur, debeat adhortari, quatenus nullus eorum cum extraneis mulieribus de cetero audeat habitare. Quodsi forte adhortationem eius neglexerint, ad notitiam Chrysanti episcopi (Spoletani) illud perducere debeat, dummodo aut per se illud corrigat aut cum eius auctoritate praedictus defensor studeat emendare. L a u d . i n : J³ 3051. – R e g . : Ital. Pont. IV 17 n. *1.

Gregorius I (590–604) 3051 JE 1903

495

603 iun. Gattulum, Romanum et Wintarit hortatur, ut Optato defensori in disciplina sacerdotum territorii Nursini cum extraneis mulieribus habitantium emendanda opem ferant. Addit se Optato mandasse, ut ad Chrysanthum episcopum (Spoletanum) causam trahat, si adhortationem eius neglexerint (m. iun., ind. VI). – Pervenit ad nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 401 n. XIII 38; CCSL 140A, 1039 n. XIII 36). – R e g . : Ital. Pont. IV 17 n. 2. Cf. J³ *3050.

3052 JE 1904

603 iun. Chrysanthum episcopum Spoletanum monet, ut subveniat Optato defensori, si sacerdotes territorii Nursini admoniti cum mulieribus extraneis habitare continuent (m. iun., ind. VI). – Ex quorundam relatione. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 402 n. XIII 39; CCSL 140A, 1040 n. XIII 37). – R e g . : Ital. Pont. IV 17 n. 3.

3053 JE 1905

603 iul. Iohanni episcopo Panormitano pallii per certos dies usum, ita ut aliis Siciliae sacerdotibus vel decessoribus eius licuerit, concedit (m. iul., ind. VI). – Apostolicae sedis benivolentia. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 403 n. XIII 40; CCSL 140A, 1041 n. XIII 38). – C a n . : Coll. Anselmo dedic. I c. 126. – R e g . : Ital. Pont. X 227 n. 14.

3054 JE 1906

603 iul. Phocae imperatori respondet, „quod permanere in palatio, iuxta antiquam consuetudinem, apostolicae sedis diaconum“ non invenerit, non hoc suae negligentiae, sed gravissimae necessitatis fuisse; quia, dum ministri omnes Romanae ecclesiae „tam contrita asperaque tempora cum formidine declinarent atque refugerent“, nulli eorum potuisse imponi, „ut ad urbem regiam in palatio permansurus accederet“. Sed postquam ille ad culmen imperii pervenerit, „ipsi quoque …“ inquit „ad vestra vestigia venire“ festinant, „qui prius illuc accedere valde timuerant“. (Bonifatium) latorem praesentium, qui primus omnium defensorum fuerit, diaconum factum, sub celeritate mittit de miseriis suis narraturum: „Qualiter enim“ inquit „cotidianis gladiis et quantis Langobardorum incursionibus ecce iam per triginta et quinque annorum longitudinem premimur, nullis explere suggestionibus vocibus valemus“ (m. iul., ind. VI). – Considerare cum gaudiis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 403 n. XIII 41; CCSL 140A, 1042 n. XIII 39 et 1050 n. XIII 44). De tempore (ad 603 mai.) cf. et Weise Italien 236.

3055 JE 1907

603 iul. Leontiae augustae gratulatur de imperio adepto. Pulcheriae augustae, quae in sancta synodo Helena nova vocata sit, exemplum proponit. Ecclesiam Romanam commendat (m. iul., ind. VI). – Quae lingua loqui. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 404 n. XIII 42; CCSL 140A, 1043 n. XIII 40). De tempore (ad 603 mai.) cf. et Weise Italien 236.

3056 JE 1908

603 iul. Cyriacum patriarcham Constantinopolitanum hortatur, ut posito universalis episcopi nomine in concordiam secum redeat. Bonifatium diaconum, praesentium portitorem, commendat (m. iul., ind. VI). – Quanta sit pacis. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 405 n. XIII 43; CCSL 140A, 1045 n. XIII 41).

496 3057 JE 1909

Gregorius I (590–604) 603 iul. Eulogium episcopum Alexandrinum cum a quodam medico Alexandrino de collectore eius „apud sophistam“ puero summae pravitatis repente diacono ordinato compererit, ad simoniam evellendam hortatur (m. iul., ind. VI). – Quadam die dum. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 406 n. XIII 44; CCSL 140A, 1046 n. XIII 42).

3058 JE 1910

603 iul. Eulogium episcopum Alexandrinum, quod ex scriptis Bonifatii chartularii, responsalis sui, qui in urbe regia demoretur (cf. J³ *3033 et J³ 3034), compererit, ex oculorum morbo convaluisse gaudet. De reliquiis sibi sine epistola transmissis Epiphanium diaconum suo mandatu Alexandro et Isidoro diaconis eius scripsisse nuntiat, ut constaret, quia ea, quae transmissa sunt, suscepisset. Monet, si maiora ligna mitti velit, ut Bonifatio diacono, quem nunc ad urbem regiam pro faciendis responsis transmittit, per litteras ad sese det mandata. De aliis reliquiis mutue missis addit (m. iul., ind. VI). – Magnas omnipotenti Deo. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 407 n. XIII 45; CCSL 140A, 1047 n. XIII 43).

3059 JE 1911

603 iul. Iohannem episcopum Panormitanum hortatur, ut clericis, quae de reditibus, de tabulario ordinando, de vendendo vino promiserit, exsolvat (m. iul., ind. VI). – Implenda semper sunt. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 409 n. XIII 46; CCSL 140A, 1051 n. XIII 45). – C a n . : Deusdedit Coll. can. II c. 84 et III c. 82 et III c. 88 et III c. 90; Gratiani Decr. D. 86 c. 23 et C. XV q. 7 c. 2. – R e g . : Ital. Pont. X 227 n. 15.

3060

603 aug. 29 Ad septiformem laetaniam invitat, ut omnes ad s. genetricis Domini ecclesiam (s. Mariae Maioris in urbe Roma) conveniant (d. IIII kal. sept. ind. VI.). – Oportet fratres carissimi. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 365 n. XIII 2; CCSL 140A, 1102 n. app. 9) ex Gregor. Homiliis in evangelia. – R e g . : Ital. Pont. I 55 n. 5. De re et tempore cf. MGH Epp.

3061 JE 1912

603 aug. Iohannem defensorem in Hispaniam proficiscentem, quo modo presbyteri cuiusdam, et Ianuarii episcopi Malacitani et Stephani episcopi et Comitioli gloriosi tractet causas tribus scriptis et capitulari et exemplo legis (ubi Novellarum et Constitutionum multa capitula inserit) et formula sententiae, secundum quam Iohannes postea iudicet, docet (m. aug., ind. VI). – In primis requirendum; In nomine Domini; De persona presbyteri. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 410 n. XIII 47 et 413 n. XIII 49 et 414 n. XIII 50; CCSL 140A, 1052 n. XIII 46 et 1057 n. 48 et 1058 n. 49).

3062 JE 1913

603 aug. Iohanni defensori de prolapsa Capriae insulae iuxta Maioricam positae monachorum disciplina restituenda mandat (m. aug., ind. VI). – Ubi canonicam districtionem. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 412 n. XIII 48; CCSL 140A, 1056 n. XIII 47).

* 3063

(603 ante sept.) A Gregorio possessores Sardiniae petunt, ut, quia diversis oneribus affliguntur, Vitalis defensor Sardiniae Constantinopolim pro eorum debeat remedio proficisci. L a u d . i n : J³ 3067. – R e g . : Ital. Pont. X 377 n. *17.

Gregorius I (590–604) * 3064

497

(603 ante sept.) Gregorio scribit Vitalis defensor Sardiniae de variis causis in illa insula emergentibus. L a u d . i n : J³ 3067. – R e g . : Ital. Pont. X 389 n. *6.

* 3065

(603 sept.) Bonifatio diacono scribit, ut Vitali defensori Sardiniae, qui Constantinopolim proficiscetur, pro remedio provinciae illius suum praebeat solacium. L a u d . i n : J³ 3067. – R e g . : Ital. Pont. X 390 n. *7.

* 3066

(603 sept.) Ianuario episcopo (Caralitano) scribit, ut ecclesias vacantes ordinet, sic tamen, ut non omnes ad episcopatum de ecclesia eius eligantur. L a u d . i n : J³ 3067. – R e g . : Ital. Pont. X 404 n. *31.

3067 JE 1915

603 sept. Vitali defensori Sardiniae mandat, ut xenodochiorum Sardorum curam, ob Ianuarii episcopi (Caralitani) senectutem, simplicitatem, valetudinem oeconomo ecclesiae Caralitanae et Epiphanio archipresbytero delegat (J³ *3063). Permittit, ut possessorum Sardorum causa Constantinopolim eat (J³ *3064). Bonifatio diacono se iam scripsisse nuntiat, ut ei suum pro remedio illius provinciae oneribus afflictae solacium adhibeat (J³ *3065). Addit de sacerdotibus in vacantibus ecclesiis constituendis (J³ *3066); de monasterio s. Hermae in domo Pomponianae; de rebus ecclesiarum monasteriorumque requirendis; de xenodochiis Hortulani et Thomae; de Epiphanii hereditate etc. (m. sept., ind. VII). – Experientia tua indicante. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 420 n. XIV 2; CCSL 140A, 1066 n. XIV 2). – R e g . : Ital. Pont. X 390 n. 8; Dölger/Müller Reg. I/1 n. 143.

* 3068

(603 sept.) Leonem episcopum (Cathanensem) hortatur, ut paternam dilectionem impendat Paulo scolastico, cum quo in pristinam concordiam se rediisse ipse testatus est episcopus. L a u d . i n : J³ 3069. – R e g . : Ital. Pont. X 289 n. *16.

3069 JE 1914

603 sept. Paulum scholasticum Siciliae laudat, quod cum Leone episcopo Cathanensi in gratiam redierit et quod in maleficos severe consulat (m. sept., ind. VII). – Quanto nos gloria. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 419 n. XIV 1; CCSL 140A, 1065 n. XIV 1). – R e g . : Ital. Pont. X 185 n. 69. Cf. J³ *3068.

3070 JE 1916

603 sept. (Roma) Iohanni episcopo Panormitano concedit, ut „domum cum horto et balneo suo … in hac urbe Roma positam“ cum Epiphanio Romanae ecclesiae diacono permutet (m. sept., ind. VII). – Sicut rationi contraria. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 422 n. XIV 3; CCSL 140A, 1069 n. XIV 3). – C a n . : Deusdedit Coll. can. II c. 69. – R e g . : Ital. Pont. X 228 n. 16.

3071 JE 1917

603 sept. Fantino defensori Panormitano significat se Leonis episcopi (Cathanensis) iterato rogatu Exhilarato episcopo (Mylensi vel Thermarum?) condonasse delicta; quem cum clericis reconciliari iubet (m. sept., ind. VII). – Talia ad nos.

498

Gregorius I (590–604) E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 423 n. XIV 4; CCSL 140A, 1070 n. XIV 4). – R e g . : Ital. Pont. X 219 n. 21.

3072 JE 1918

603 sept. Iohanni episcopo Panormitano mandat, ut iudicet inter Petrum, huius epistolae latorem, qui tempore, quo conductor fuerat, relictam cuiusdam diaconi marito tradidisse dicebatur, et Fantinum defensorem. Res suas, quas apud ecclesiae colonos perhibet retineri, Petrus sine damno habeat (m. sept., ind. VII). – Quia sunt culpae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 423 n. XIV 5; CCSL 140A, 1071 n. XIV 5). – R e g . : Ital. Pont. X 228 n. 17.

3073 JE 1919

603 oct. Mariniano episcopo Ravennati mandat, ut praecipiat Concordio episcopo Caesenati, ut Fortunatum, latorem praesentium, iniuste deiectum monasterii ss. Laurentii et Zenonis abbatem restituat (m. oct., ind. VII). – Quia incongruum valde. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 424 n. XIV 6; CCSL 140A, 1072 n. XIV 6). – R e g . : Ital. Pont. V 130 n. 1.

3074 JE 1920

603 nov. Alcisoni episcopo Corcyraeo sententiam Andreae quondam metropolitae Nicopolitani imperatoris iussione roboratam confirmat, ut Cassiopi castrum in Alcisonis dioecesi situm, sed ab episcopo Euriae civitatis appetitum, sub Alcisonis maneat iurisdictione. Hunc vero hortatur, ne Euriates clericos e castro eiciat (m. nov., ind. VII). – Non immerito elati. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 425 n. XIV 7; CCSL 140A, 1074 n. XIV 7). Hanc epistolam cum imperator post aliud iudicium firmaverit, ne in despectum imperatoris aliquid facere videatur, Bonifatio Constantinopolim mittit, ut una cum nova iussione imperiali Alcisoni tradatur; vide J³ 3075.

3075 JE 1921

603 nov. Bonifatio diacono Constantinopoli moranti epistolam (J³ 3074) mittit et mandat, ut hortetur imperatorem, ut inducto priore edicto Andreae, quondam Nicopolitani metropolitae, de Cassiopi castro sententiam ratam faciat. Alcisonem episcopum Corcyraeum commendari iubet Eusebio episcopo Thessalonicensi et futuro metropolitae Nicopolitano, ne posthac ab actionariis Eusebii damna sustineat (m. nov., ind. VII). – Quotiens eorum nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 426 n. XIV 8; CCSL 140A, 1076 n. XIV 8). – R e g . : Dölger/Müller Reg. I/1 n. 134 et n. 135.

3076 JE 1922

603 dec. Iohanni episcopo (Squillacensi?) permittit, ut quam b. Mariae per Sabinum subdiaconum Romanae ecclesiae et rectorem patrimonii (Bruttiorum) perfecerit basilicam consecret (m. dec., ind. VII). – Basilicam quam a. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 428 n. XIV 9; CCSL 140A, 1079 n. XIV 9). – R e g . : Ital. Pont. X 59 n. 7. Epistolam episcopo Squillacensi attribuit Lanzoni Diocesi 341 et 650. Cf. et Di Bartolo Monografia 11 adn. 2.

3077 JE 1923

603 dec. Guduinum ducem Neapolitanum hortatur, ut in militem, qui monacham corruperit, exemplum edat (m. dec., ind. VII). – Cum inter multa. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 429 n. XIV 10; CCSL 140A, 1079 n. XIV 10). – R e g . : Ital. Pont. VIII 66 n. 24.

Gregorius I (590–604) 3078 JE 1924

499

603 dec. Iohanni episcopo (Ariminensi, cf. J³ 2855) mandat, ut Armenio episcopo Anconitanae ecclesiae visitatore adhibito exploret de moribus litterisque Florentini archidiaconi Anconitanae ecclesiae, Rustici diaconi Anconitanae ecclesiae et Florentini diaconi Ravennatis ecclesiae, quibus electores Anconitani ad munus episcopale suffragati sint (m. dec., ind. VII). – Ne incauta eorum. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 429 n. XIV 11; CCSL 140A, 1080 n. XIV 11). – R e g . : Ital. Pont. IV 196 n. 4.

3079 JE 1925

603 dec. Theodelindae reginae Langobardorum respondet magno sibi gaudio fuisse litteras eius „a Genuensibus partibus“ missas, quibus cognoverit, eam peperisse et filium Adulowaldum catholicae fidei asscripsisse. Secundo abbati se responsurum, ubi morbus suus remiserit. „Sed tanta nos“ inquit „podagrae infirmitas tenuit, ut non solum non dictare, sed etiam ad loquendum vix possimus assurgere, sicut et praesentium portitores, legati vestri, cognoverunt, qui nos … discedentes in summo vitae periculo et discrimine reliquerunt.“ Synodi tempore Iustiniani imperatoris habitae acta mittit. „Adulowaldo regi“ mittit phylacteria, „id est, crucem cum ligno sanctae crucis Domini et lectionem sancti evangelii, theca Persica“ inclusum et „sorori eius tres annulos“, duos cum hyacinthis et unum cum albula. Petit, ut regi (Agilulpho) suo nomine „de facta pace gratias“ referat (m. dec., ind. VII). – Scripta quae ad. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 430 n. XIV 12; CCSL 140A, 1082 n. XIV 12).

3080 JE 1991

604 ian. 25 Felici subdiacono rectori patrimonii Appiae mandat, ut possessiones quasdam ad lumina comparanda ecclesiae s. Pauli Romanae (extra muros in Via Ostiensi) tradat. „Facta … traditione“ inquit „volumus, ut hoc praeceptum in scrinio ecclesiae nostrae experientia tua restituat“ (VIII kal. febr., imp. Phoca aug. a. II et cons. eius a. I, ind. VII). – Licet omnia quae. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 433 n. XIV 14; CCSL 140A, 1086 n. XIV 14). – R e g . : Ital. Pont. I 166 n. 3. Hanc epistolam et collectiones manuscriptae inter registri epistolas, et marmor basilicae Romanae b. Pauli in cornu evangelii positum iisdem verbis, sed omisso in registro titulo et die tradiderunt.

3081 JE 1990

604 ian. Alcisoni episcopo Corcyraeo praecipit, ut salva ecclesiae eius iurisdictione Iohannem episcopum Euriae reliquias s. Donati in ecclesia s. Iohannis Cassiopensi recondere permittat (m. ian., ind. VII). – Resipiscentibus fratribus et. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 432 n. XIV 13; CCSL 140A, 1084 n. XIV 13).

3082 JE 1992

604 ian. Venantio episcopo Perusino mandat, ut „amphiballum tunicam“ ad Ecclesium episcopum (Clusinum) frigore omnino laborantem quam celerrime per latorem praesentium perferendam curet (m. ian., ind. VII). – Fratrem et coepiscopum. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 434 n. XIV 15; CCSL 140A, 1088 n. XIV 15). – R e g . : Ital. Pont. IV 62 n. 2.

† 3083

(590–604) febr. 13 Roma Canonicis s. Mariae Pisanis sese recommendat eorum orationibus. Rogat, ut multiplicatis orationibus Deum deprecentur pro pessima lue Romam depopulante (Dat. Romae id. febr.). – Deus ultionis.

500

Gregorius I (590–604) E d . : Theatro basilicae (Martini Theatrum basilicae Pisanae App. 137). – R e g . : Ital. Pont. III 332 n. †5. De tempore cf. Ital. Pont.

*† 3084 JE *†1929

(590–604) mart. 1 Alionum comitem (missum) de Inglexio, filium quondam regis Italiae, a Constantio archiepiscopo Mediolanensi in comitatum Italiae promotum, una cum cardinalibus et tribus patriarchis et Phoca imperatore comitem Italiae confirmat. Privilegia ei omnibusque descendentibus eius dat: Ius nominandi notarios et missos regis, creandi milites, separandi matrimonia illegitima, tributum exigendi in tota Italia, ita ut saeculares decimam, ecclesiae decimam quintam partem inferant. Econtra comes papae promittit tertio quoque anno decimam totius huius tributi. L a u d . i n : Chron. Danielis c. 2 (Cinquini 168) (ad a. 606). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 166 n. *†1. Qui annus huic privilegio asscriptus est „606“ non abhorret a falsarii ignorantia.

* 3085

(590–604) Altare maius (ecclesiae ss. Cosmae et Damiani in Tribus fatis sive in Silice sive in Via sacra in urbe Roma) consecrat. L a u d . i n : Vita Hadriani IV auct. Bosone in Lib. pont. (Duchesne II 396). – R e g . : Ital. Pont. I 68 n. *1.

* 3086

(590–604) Praecipit, ut in ecclesia b. Pauli apostoli (extra muros in Via Ostiensi in urbe Roma) super corpus b. Pauli missae celebrentur. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 312; Mommsen 162). – R e g . : Ital. Pont. I 166 n. *4.

* 3087

(590–604) Praecipit, ut super corpus b. Petri (in Vaticano) missae celebrentur, et b. Petro super altare cyburium argenteum cum columnis et vestem super corpus eius donat. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 312; Mommsen 161sq.); Iohannis diac. Vita Gregorii II c. 20 (Migne PL 75, 94). – R e g . : Ital. Pont. I 136 n. *5.

* 3088

(590–604) Oratorium s. Luciae ante ecclesiam s. Iohannis ad Fontes (in urbe Roma) consecrat. L a u d . i n : Petri Mallii Descriptio c. 6. – R e g . : Ital. Pont. I 136 n. *7.

* 3089

(590–604) Celebrat ordinationes II, alteram in quadragesima, alteram in m. septimo, sacros ordines conferens presbyteris XXXVIII, diaconis V; episcopis „per diversa loca LXII“. L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 312; Mommsen 162). De fide dubitat Harnack Ordinationes.

† 3090 JE †1927

(590–604) Monasterio s. Petri in partibus Neustriae extra muros Rothomagiae civitatis sito privilegia confirmat (Ego Petrus notarius s. Rom. sedis scripsi; subscripserunt 12 episcopi, Theodericus rex et Brunechilda regina). – Totius orbis principibus; Summum esse quos. E d . : Pflugk-Harttung Acta III 1 n. 1. Hoc spurium subscriptiones 12 episcoporum atque Theoderici regis Brunechildaeque reginae fingit.

Gregorius I (590–604) † 3091 JE †1928

501

(590–604) Childerico rege Francorum petente monasterium „in finibus Francorum positum, quod Elnone sive Nantuaco nuncupatur“ consecrat et privilegia eius confirmat. – Quoniam innumerabilibus mundus. E d . : Pflugk-Harttung Acta III 2 n. 2.

† 3092 JE †1933

(590–604) Brunichildae reginae scribit magna cum sollicitudine de Theoperto et Theoderico regibus Francorum apud apostolicam sedem accusatis, ut eos „praedicando, castigando, monendo animae“ perducat. L a u d . i n : Petri Crassi Defensio c. 6 (MGH Libelli de lite 1, 449).

† 3093 JE †1934

(590–604) Randulpho principi Salernitano respondet de his, qui ob causam frigidae naturae se dicant non posse invicem operam carnis dantes commisceri. – (De his requisisti); (Requisisti de his). C a n . : Ex additamento ad Burchardi Decr. c. XXXIII q. 1. c. 2. Idem fragm. cum titulo „Gregorius II ad Iohannem Ravennatem episcopum“ invenitur in Ivonis Decr. VI c. 116. – R e g . : Ital. Pont. VIII 334 n. †1.

† 3094 JE †1935

(590–604) Landulpho principi Salernitano obicit, quod inordinato studio Iudaeos ad christianum cultum adducere velit. – (Licet ex devotionis). C a n . : Ivonis Decr. VII c. 179. – R e g . : Ital. Pont. VIII 334 n. †2 adn.

† 3095 JE †1936

(590–604) Venerio episcopo Caralitano de propinquitatis gradibus exponit. – (De gradibus propinquitatis); (Parentelae gradus taliter); (Porro de affinitate). C a n . : Ex additamento ad Burchardi Decr. in cod. Lucensi (Mansi Conc. 10, 444); Gratiani Decr. C. XXXV q. 5 c. 4 et c. 3. – R e g . : Ital. Pont. X 404 n. †33. Venerium hic et in regestis J³ †3096 et J³ †3097 ex Ianuario, qui revera episcopus Caralitanus fuit, corruptum esse, constat. Gratianus capitulum Zachariae (JE †2303) attribuit, cf. Machielsen Les spurii 255sq.

† 3096 JE †1937

(590–604) Venerio episcopo Caralitano respondet mulierem copula nuptiali extraneo viro coniunctam cognationi eius pertinere; eo defuncto cognationem manere, nec sub altero viro cognationis vocabula dissolvi, nec susceptas soboles posse legitime ad prioris viri cognationis transire copulam. – (Fraternitas tuae studiosae); (Fraternitas tuae vestrae). C a n . : Anselmi Coll. can. X c. 35; Bonizonis Liber IX c. 26; Ivonis Decr. IX c. 38; Ivonis (?) Panorm. VII c. 68; Coll. duorum libr. II c. 355; Gratiani Decr. C XXXV q. 10 c. 1. – R e g . : Ital. Pont. X 404 n. †34.

† 3097 JE †1938

(590–604) Venerio Caralitano episcopo (al. Iohanni Ravennati episcopo) respondet de his, qui matrimonio iuncti sunt et nubere non possunt, quod ille aliam vel illa alium possit accipere. – (Quod autem interrogasti). C a n . : Burchardi Decr. IX c. 40; Ivonis Decr. VIII c. 178; Ivonis (?) Panorm. VI c. 115; Gratiani Decr. C. XXIII q. 1 c. 1 et C. XXVII q. 2 c. 29. Decretum Gregorio I perperam adscriptum esse elucet ex epistola Rabani ad Heribaldum episcopum c. 29; cf. etiam Reginonis De syn. causis II c. 243.

502 † 3098 JE †1939

Gregorius I (590–604) (590–604) Civibus Romae scribit, quod sacerdotibus non liceat cum feminis habitare. – (Oportet sacerdotes quibus). C a n . : Ivonis Decr. VI c. 76; Gratiani Decr. D. 81 c. 23 (sine titulo). Verisimile est ex Conc. Romano a. 743 Zachariae pp. c. 1 (MGH Conc. 2/1, 10).

† 3099 JE †1940

(590–604) Omnibus episcopis, ne uni personae duo committantur officia, praecipit. – (Singula ecclesiastici iuris). C a n . : Ivonis Decr. VI c. 344; Gratiani Decr. D. 89 c. 1. Insertum in Iohannis diac. Vita Gregorii II c. 54 (Migne PL 75, 111)

† 3100 JE †1941

(590–604) Decernit plurimos canones colligens de missis cantandis in ordinationibus episcoporum, presbyterorum, monachorum; de ritu Romanorum in virgine consecranda per episcopum (id, quod „apud Graecos presbytero licitum sit“). Vetat, ne viri habeant feminas monachas, „quod tamen“ inquit „nos non destruimus, quia consuetudo est in hac terra“. Edicit de abbatis electione; de sacrificio; de terra ecclesiae et mutatione eius; de baptismo et ordinatione ab haereticis factis; de poenitentia, quomodo pro diversis peccatis agatur. – (In ordinatione episcopi). C a n . : Coll. Brit. 579 n. 57 (sub inscriptione „Canones sancti Gregorii“).

† 3101 JE †1942

(590–604) Decernit non licere particularem synodum congregare, sed quotiens aliqua de universali synodo dubitatio nascatur, apostolicam sedem consulendam esse. – (Nec licuit alicui). C a n . : Gratiani Decr. D. 17 c. 4. Est fragmentum epistolae Pelagii I (J³ 1959).

† 3102 JE †1943

(590–604) Quosdam monet, ut Paulinum pseudoepiscopum Aquileiensem et illum Mediolanensem ad clementissimum principem sub digna custodia dirigant. – (Istud est quod). C a n . : Gratiani Decr. C. XI q. 1 c. 20. – R e g . : Ital. Pont. VI/1 31 n. 17. Est fragmentum epistolae Pelagii I (J³ 1959).

† 3103 JE †1944

(590–604) Regulas sanctorum patrum pro tempore, loco et persona et negotio instante necessitate traditas esse scribit. – (Regulae sanctorum patrum). C a n . : Gratiani Decr. D. 29 c. 2.

† 3104 JE †1945

(590–604) Praescribit clericorum in numerum qui homines asciscendi non sint. – (Maritum duarum post). C a n . : Ivonis Decr. VIII c. 295 cum titulo „Augustinus de ecclesiasticis regulis c. 72“, qui est Lib. Gennadii; Gratiani Decr. D. 33 c. 2.

† 3105 JE †1946

(590–604) Decernit haec: Quicumque sacros ordines vendunt vel emunt, sacerdotes esse non possunt. – (Quicumque sacros ordines). C a n . : Gratiani Decr. C. I q. 1 c. 12.

Gregorius I (590–604) † 3106 JE †1947

503

(590–604) Scribit haec: Non nocet malitia episcopi neque ad baptismum infantis, neque ad ecclesiae consecrationem. – (Non nocet malitia). C a n . : Gratiani Decr. C. I q. 1 c. 89. Augustini verba esse videntur.

† 3107 JE †1948

(590–604) Ecclesiam, quae pactione consecrata fuerit, potius exsecratam, quam consecratam dici debere, scribit. – (Ecclesia quae pactione). C a n . : Gratiani Decr. C. I q. 4 c. 11. Est Alexandri II sententia, ut melius dicit Anselmus in Coll. can. V c. 20sq. et bis Gerhohus Reichersbergensis (Opusculum in edificio Dei et Commentarius in Psalmum XXV ap. MGH Libelli 3, 162 et 427).

† 3108 JE †1949

(590–604) Censet haec: Quattuor modis perverti humanum iudicium timore, cupiditate, odio, amore. – (Quatuor modis perverti). C a n . : Burchardi Decr. XVI c. 28; Gratiani Decr. C. XI q. 3 c. 78. Est ex Isidori Lib. sententiarum III c. 54 n. 7 (CCSL 111, 310).

† 3109 JE †1950

(590–604) Decernit, ut monachi, si presbyterii honore dedicati sint, cum ligandi solvendique potestate, decimarum, primitiarum, oblationum, donationum portionem non minus quam ceteri sacerdotes sibi vendicent. – (Moderamine apostolicae auctoritatis). C a n . : Gratiani Decr. C. XVI q. 1 c. 23.

† 3110 JE †1951

(590–604) Concedit sacerdotibus monachis apostolorum figuram tenentibus, ut praedicent, baptizent, communionem dent, pro peccatoribus orent, poenitentiam imponant atque peccata solvant. – (Ex auctoritate huius). C a n . : Gratiani Decr. C. XVI q. 1 c. 24.

† 3111 JE †1952

(590–604) Decernit hoc: Reos sanguinis defendat ecclesia, ne effusione sanguinis particeps fiat. – (Reos sanguinis defendat). C a n . : Burchardi Decr. XIX c. 109; Ivonis Decr. XV c. 121; Gratiani Decr. C. XXIII q. 5 c. 7.

† 3112 JE †1953

(590–604) De ecclesiis, quae inter coheredes divisae sint, decretum edit. – (Considerandum est de). C a n . : Burchardi Decr. III c. 41; Ivonis Decr. III c. 45 (quorum uterque caput inscribit: Gregorius pp. in decretis c. 5); Gratiani Decr. C. XVI q. 7 c. 35.

† 3113 JE †1954

(590–604) Praecipit hoc: Si quis uxorem desponsaverit vel eam subarrhaverit, quamquam postea praeveniente die mortis eius nequiverit eam ducere in uxorem, tamen nulli de consanguinitate eius licet accipere eam in coniugio. – (Si quis uxorem). C a n . : Gratiani Decr. C. XXXII q. 7 c. 22.

† 3114 JE †1955

(590–604) Quem Christi odio infidelis matrimonio exturbat, ei permittit, ut ad novas nuptias transeat. – (Si infidelis discedit).

504

Gregorius I (590–604) C a n . : Gratiani Decr. C. XXVIII q. 2 c. 2. Est re vera ex Ambrosiastri, qui dicitur, commentariis in epistolas Paulinas.

† 3115 JE †1956

(590–604) Praecipit, ne uxor in adulterio deprehensa secundo umquam nubat, neve ea viva maritus alteram in matrimonium ducat. – (Hi vero qui). C a n . : Gratiani Decr. C. XXXII q. 7 c. 22.

† 3116 JE †1957

(590–604) Qui sacerdos peccata poenitentis enuntiaverit, eum privari sacerdotio iubet. – (Sacerdos ante omnia). C a n . : Gratiani Decr. C. XXXIII q. 3 et D. VI c. 2.

† 3117 JE †1958

(590–604) Scribit haec: Qui regiminis in se rationem habuit, nec sua delicta detersit, nec crimen filiorum correxit, canis impudicus magis dicendus est quam episcopus. – (Qui nec regiminis). C a n . : Burchardi Decr. I c. 203; Ivonis Decr. V c. 317; Gratiani Decr. C. II q. 7 c. 32 (ubi hoc caput Augustino asscribitur).

† 3118 JE †1959

(590–604) Apostolicae sedis sententiam immutari vetat, nisi forte sic prolata sit, ut retractari possit vel immutanda secundum praemissae tenorem conditionis existat. – (Apostolicae sedis sententia). C a n . : Gratiani Decr. C. XXXV q. 9 c. 4. Est fragmentum epistolae Nicolai I ad episcopos regni Ludovici (JE 2885, MGH Epp. 6, 338), ut inter Nicolai capita profert Deusdedit Coll. can. I c. 164. Cf. Böhmer/Herbers n. 862.

† 3119 JE †1960

(590–604) Solempnitates dedicationum ecclesiarum et sacerdotum per singulos annos ipsaque encaenia octo diebus celebrari iubet. – (Solempnitates dedicationum ecclesiarum). C a n . : Gratiani Decr. de cons. D. I c. 17. Est locus ex epistola Felicis IV (J³ †1709), ut recte in plurimis canonum collectionibus inscribitur.

† 3120 JE †1961

(590–604) Monachos monachasque habitare in eodem monasterio vetat. – (In nullo loco). C a n . : Burchardi Decr. VIII c. 65; Ivonis Decr. VII c. 83; Gratiani Decr. C. XVIII q. 2 c. 22. Est Iuliani Epit. novell. 115 c. 57.

† 3121 JE †1962

(590–604) Qui venerit contra decretum episcopi, eum ab ecclesia abici iubet. – (Si quis venerit). C a n . : Burchardi Decr. XV c. 14; Ivonis Decr. XVI c. 15.

† 3122 JE †1963

(590–604) Ut rectores ecclesiae et iudices publici in dictandis sententiis non sint praecipites, iubet. – (Summopere praecavere debent). C a n . : Reginonis De syn. causis II c. 312; Burchardi Decr. XVI c. 1; Gratiani Decr. C. XI q. 3 c. 70.

Gregorius I (590–604) † 3123 JE †1964

505

(590–604) Decernit, ut qui commiserit prohibita, etiam concessa sibimet ipsi abscidere debeat. – (Qui se iustitia). C a n . : Reginonis De syn. causis I c. 322; Burchardi Decr. XIX c. 65. Inter homilias Gregorii non est hoc caput repertum.

† 3124 JE †1965

(590–604) Dicit: Usque tunc laborare debet homo, usque quo possideat Christum. Qui autem semel illum adeptus fuerit, iam non laboret. – (Usque tunc laborare). C a n . : Burchardi Decr. XIX c. 61; Ivonis Decr. XV c. 75.

† 3125 JE †1966

(590–604) Scribit: Nos qui praesumus, non ex locorum vel generis dignitate, sed morum nobilitate innotescere debemus, nec urbium claritate, sed fidei puritate. – (Nos qui praesumus). C a n . : Burchardi Decr. I c. 208; Ivonis Decr. V c. 322; Gratiani Decr. D. 40 c. 3.

† 3126 JE †1967

(590–604) Scribit: Qui Dei nobilitatem a se deiecit, nobilitate loci privatur. – (Adam primus homo). C a n . : Burchardi Decr. I c. 206; Ivonis Decr. V c. 320; Gratiani Decr. D. 40 c. 11.

† 3127 JE †1968

(590–604) De peccato ieiuniis, vigiliis et eleemosynis emendando scribit. – (Sanctus Paulus apostolus). C a n . : Reginonis De syn. causis II app. et I c. 33.

† 3128 JE †1969

(590–604) Humilem esse episcopum exigit. – (Humilis debet esse). C a n . : Burchardi Decr. I c. 14.

† 3129 JE †1970

(590–604) Docet: Cavendum esse omnibus modis mendacium, sive pro malo, sive etiam pro bono proferri videatur. – (Noli fili negare). C a n . : Burchardi Decr. I c. 14.

† 3130 JE †1971

(590–604) De observatione quadragesimae scribit. – (Quadragesima summa observatione). C a n . : Burchardi Decr. XIII c. 1; Ivonis Decr. IV c. 34 (uterque cum titulo: „ex ep. Gregorii pp.“); Ivonis (?) Panorm. II c. 182; Gratiani Decr. de cons. D. V c. 16. Inter homilias Gregorii fragmentum non est ita repertum.

† 3131 JE †1972

(590–604) Decernit, ut presbyter simoniacus sacerdotii honore spolietur. – (Presbyter si ecclesiam). C a n . : Gratiani Decr. C. I q. 1 c. 3. Haud recte ex ep. Gregorii I ad Clementium Byzacenum (J³ 2329) hoc fragmentum citatur a Bertholdo in Apolog. pro Gregorio VII et sub nomine Paschalis II in Gratiani Decr. C. I q. 3 c. 14.

† 3132 JE †1973

(590–604) Docet de sacramentis non meritis sacerdotum, sed virtute divina sanctificatis. – (Multi secularium hominum). C a n . : Gratiani Decr. C. I q. 1 c. 84.

506 † 3133 JE †1974

Gregorius I (590–604) (590–604) Decernit, ut qui calumpniam non probat, poenam rei incurrat. – (Quia iuxta canonicas). E d . : Iohannis diac. Vita Gregorii IV c. 31 (Migne PL 75, 194). – C a n . : Gratiani Decr. C. V q. 6 c. 2 et 3.

† 3134 JE †1975

(590–604) Dicit: Privilegium omnino meretur amittere, qui permissa sibi abutitur potestate. – (Privilegium omnino meretur). C a n . : Gratiani Decr. C. XI q. 3 c. 63. Est ex ep. Simplicii (J³ 1182).

† 3135 JE †1976

(590–604) Scribit de sententia iudicii non pro praemiis ferenda. – (Qui recte iudicat). C a n . : Gratiani Decr. C. XI q. 3 c. 66. Est ex Isidori Lib. sententiarum III c. 54 (CCSL 111, 309).

† 3136 JE †1977

(590–604) Decernit, ne usque ad septimam generationem quisquam uxorem ex sua cognatione ducat. – (De affinitate consanguinitatis). C a n . : Ivonis Decr. IX c. 51; Ivonis (?) Panorm. VII c. 82 (ex Conc. Meldensi); Gratiani Decr. C. XXXV q. 2 et 3 c. 1.

† 3137 JE †1978

(590–604) Vetat, ne separentur, qui infra septimam generationem ignoranter copulantur. – (De gradibus vero). C a n . : Gratiani Decr. C. XXXV q. 8 c. 1.

† 3138 JE †1979

(590–604) Dicit: Bella carnalia (sc. in historia Iudaica) figuram bellorum spiritualium gerere. – (Nisi bella ista). C a n . : Gratiani Decr. C. XXIII q. 1 c. 1. Est ex Origenis Homilia XV in Iosuam (GCS 30, 128–137).

† 3139 JE †1980

(590–604) Scribit de poenitentia eius, qui episcopum, presbyterum vel ecclesiam vi persequitur. – (Quisquis per dolum). C a n . : Burchardi Decr. X c. 65; Ivonis Decr. XIII c. 65; Gratiani Decr. C. XXIV q. 3 c. 22. Est Benedictus Lev. II (MGH LL 2/2, 17–158).

† 3140 JE †1981

(590–604) Qui bona ecclesiae abstulerit, eum et quadruplum reddere et annis duobus agere poenitentiam iubet. – Si quis terram. E d . : Mansi Conc. 10, 442.

† 3141 JE †1982

(590–604) Qui ad se ditandum, aliis fraudandum, aquam cum musto vel cum vino miscuerit, eum vetat per annos quinque vinum bibere. – Si quis ad. E d . : Mansi Conc. 10, 442.

Gregorius I (590–604) † 3142 JE †1983

507

(590–604) Decernit haec: Quicumque tamquam amore cuiuslibet sancti feria secunda vel sexta ieiunium ruperit, nisi pro eiusdem sancti reverentia in vigilia ipsius sancti ieiunaverit, septem dies in pane et aqua poeniteat. – Quicumque tanquam amore. E d . : Mansi Conc. 10, 442.

† 3143 JE †1984

(590–604) Qui episcopalem vel sacerdotalem dignitatem simoniace acceperit et non sponte reliquerit, eumque insperata mors poenitentem non invenerit, eum proculdubio in aeternum periturum dicit. – (Si quis neque). C a n . : Gratiani Decr. C. I q. 1 c. 115.

† 3144 JE †1985

(590–604) De archidiaconorum muniis constituit. – (Ministerium archidiaconi constat). E d . : Mansi Conc. 10, 443. De trad. can. cf. Deeters Bambergensisgruppe n. 32A, 3.

† 3145 JE †1986

(590–604) Archipresbytero quae sint administranda, docet. – (Ministerium archipresbyteri in). C a n . : Ex additamento ad Burchardi Decr. in cod. Luc. (Mansi Conc. 10, 444). De trad. can. cf. Deeters Bambergensisgruppe n. 32A, 7 (Leoni adscriptum).

*† 3146 JE *†1930

(590–604) Aliono comiti de Inglexio curtes regales in comitatu Mediolanensi, quorum nomina indicat, et magnam salam Mediolani inter canonicam decimanam et s. Mariam concedit. L a u d . i n : Chron. Danielis c. 3 (Cinquini 169). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 167 n. *†2.

*† 3147 JE *†1931

(590–604) Aliono comiti de Inglexio insignia armorum concedit et mandat, ut clericos negligentes aut adulteros bonis ac beneficiis privatos ad se mittat. L a u d . i n : Chron. Danielis c. 4 (Cinquini 169). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 167 n. *†3.

*† 3148 JE *†1932

(590–604) Aliono comiti de Inglexio varia mandata dat de militum promotione. L a u d . i n : Chron. Danielis c. 5 (Cinquini 169). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 167 n. *†4.

*† 3149

(590–604) Patriarchalibus et quam pluribus aliis urbis ecclesiis ad salutem animarum fidelium, quorum ad urbem de universis fere orbis provinciis innumera confluit multitudo, stationarias indulgentias concedit. L a u d . i n : Bonifatii VIII privilegium 1296 apr. 6 (Potthast Reg. 24503). – R e g . : Ital. Pont. I 11 n. *†9.

*† 3150

(590–604) Basilicam (s. Iohannis in Laterano) ab haereticis violatam et foedatam denuo consecrat et indulgentias ei a Silvestro concessas confirmat. L a u d . i n : De basilica Lateranensi (Rasponi 205). – R e g . : Ital. Pont. I 25 n. *†2. Rasponi vero Gregorio II asscribit.

508 *† 3151

Gregorius I (590–604) (590–604) Indulgentiam Iohannis I ecclesiae s. Mariae in Porticu (in urbe Roma) (J³ *†1699) concessam confirmat. L a u d . i n : Pasquali S. Maria in Portico 104. – R e g . : Ital. Pont. I 111 n. *†2.

*† 3152

(590–604) Indulgentias ecclesiis civitatis et districtus Ravennae concedit. L a u d . i n : Dandoli: Chron. (RIS NS 12/1, 580sq.). – R e g . : Ital. Pont. V 88 n. *†10.

*† 3153

(590–604) Episcopatui Bononiensi concedit privilegium. L a u d . i n : JL 4847 et JL 6387 et JL 11643. – R e g . : Ital. Pont. V 246 n. *†3. Incertum est, utrum „Gregorius Dialogus“ (sic) de quo hoc in spurio mentio fit, pp. Gregorius I an II sit, an loco „Dialogi“ legendum „Iohannis“ aut „Deodati“ sit; vide Ital. Pont.

*† 3154

(590–604?) Gregorius (I?) indulgentias a Silvestro I et Pelagio (II?) ecclesiae s. Laurentii (in Via Tiburtina in urbe Roma) concessas confirmat. L a u d . i n : Calixti III privilegium a. 1458 iul. 31 (Reg. Vat. t. 453 f. 360). – R e g . : Ital. Pont. I 161 *†4.

*† 3155

(590–604) Monasterio s. Mariae in Campo Camerinensi indulgentiam plenariam in die annuntiationis s. Mariae, Parascevae, Omnium sanctorum, in vigilia s. Andreae, quo die agitur natalis ss. Ansani et Illuminati, nepotum s. Gregorii, in vigilia natalis Domini et s. Marcelli concedit. L a u d . i n : Fortunii Historia Camaldulensis II 139. – R e g . : Ital. Pont. IV 124 n. *†1.

*† 3156

(590–604) Universis et singulis peregrinantibus quocumque tempore anni ad ecclesiam b. Petri de Pado Cremonensem 48 annos et totidem quarantenas etc. relaxat. L a u d . i n : Gregorii privilegium (Kehr Papsturkunden in Rom I 139 n. 1). – R e g . : Ital. Pont. VI/1 286 n. *†3.

*† 3157

(590–604) Severo patriarchae (Gradensi) scribens Novae Aquilegiae sedem per privilegium confirmat. L a u d . i n : Dandoli: Chron. (RIS NS 12/1, 88). – R e g . : Ital. Pont. VII/2 33 n. *†4. Manifestum est hanc notitiam, quam Dandulus ex privilegiis Iohannis XIX (JL 4063) et Benedicti IX (JL 4114) deduxisse videtur, cum temporibus Gregorii I provincia Aquileiensis nondum divisa fuerit, omni fide carere. Insuper Gregorius I in epistola sua ad Smaragdum patricium et exarchum in Severum Gradensem episcopum invexit velut in caput schismatis (cf. J³ 3048).

† 3158 JE †1987

(600–604) Augustino Anglorum episcopo scribit 1) clericos debere a quinquagesima propositum ieiunandi suscipere; 2) in vitio quidem esse laicos die dominico ebriositati servientes, sed ideo cum venia suo ingenio relinquendos esse, ne forte peiores existant, si a tali consuetudine prohibeantur; 3) par esse, ut quibus diebus a carne animalium abstineamus, ab omnibus quoque, quae sementinam carnis trahant originem, ieiunemus, a lacte videlicet, caseo et ovis; 4) piscium esum ita christiano relinqui, ut hoc ei infirmitatis solatium, non luxuriae pariat incendium, itaque

Index Pontificum Romanorum

509

sumptuosiora marinarum beluarum convivia praeparari non debere; 5) ebrietatem esse fugiendam. – (Denique sacerdotes et). C a n . : Ivonis Decr. IV c. 29; Gratiani Decr. D. 4 c. 6. Hinschius Kirchenrecht III 702 dubitat, num decretalis haec Gregorio I recte attribuatur.

† 3159 JE †1988

(600–604) Augustino Anglorum episcopo scribit non licere filiis e monasterio egredi, quos parentes infantes fecerint ordinari. – (Addidistis adhuc quod). C a n . : Gratiani Decr. C. XX q. 1 c. 2. Est ex Gregorii II ep. (JE 2174).

† 3160 JE †1989

(600–604) De quattuor ieiuniis quattuor temporum genti Anglorum praedicandis praecipit. – Sunt quatuor ieiunia. E d . : Mansi Conc. 10, 446. Ad Gregorium VII referri debet, cf. Muratori Antiquitates 2 262 c. 7.

* 3161

(603–604) Iohanni Panormitano episcopo scribit, ut, quia grave iugum atque vinculum cervicis (i. e. pallium) non pro ecclesiastica sed pro quadam saeculari dignitate defendat, permissa dignitate, qua abutitur, careat. L a u d . i n : Honorii I ep. (JE 2030; Ivonis Decr. V c. 325). – R e g . : Ital. Pont. X 228 n. *18.

3162 JE 1993

604 mart. Leonem episcopum Cathanensem hortatur, ut monasterium s. Viti in Aetna monte situm ab adversariorum iniuriis tueatur, monachosque mulieribus uti vetet. Praeceptum Pelagii I Leonis praedecessori Elpidio episcopo datum confirmat eiusque exemplar adiungit (m. mart., ind. VII). – Martianus monachus monasterii. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 435 n. XIV 16; CCSL 140A, 1089 n. XIV 16). – R e g . : Ital. Pont. X 289 n. 17. De notis temporis cf. Ewald Studien 572. Vide supra J³ 1968, quod non cum hoc praecepto congruere videtur.

3163 JE 1994

604 mart. Hadriano notario suo Siciliae mandat de fratribus monasterii s. Viti in Aetna monte siti puniendis, quos cum mulieribus vivere non puduerit (m. mart., ind. VII). – Res ad nos. E d . : Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 436 n. XIV 17; CCSL 140A, 1090 n. XIV 17). – R e g . : Ital. Pont. X 213 n. 74. Olim ad 604 febr.–mart.

* 3164 JE I 219

(604) mart. 12 Sepelitur in ecclesia b. Petri ante secretarium (IV id. mart.).

Roma

L a u d . i n : Lib. pont. (Duchesne I 312; Mommsen 162); Bedae Hist. eccl. II c. 1 (Colgrave 132); Iohannis diac. Vita Gregorii IV c. 71 (Migne PL 75, 223); Gregor. I Reg. (MGH Epp. 2, 470 n. App. V). Errat tum Bedae Hist. eccl. II c. 1 (Colgrave 110), qui Gregorii mortem ad a. 605, tum Pauli diac. Hist. Lang. IV c. 29 (MGH SS rer. Lang. 126), quae illum secutus, ad ind. VIII eam revocat.

INDEX INITIORUM

A schismaticorum sacrificiis A schismaticorum societate Ab ipso administrationis Abbate quodam ad Abbatem autem in Abbatem in eodem Abbatem in monasterio Abstinendum est enim Abstinendum est in Acacius qui secundo Accedens ad Gorgonam Accepi litteras vestras Accepimus dilectionis tuae Acceptis clementiae vestrae Acceptis dilectionis tuae Acceptissimi mihi Germani Actores siquidem illustris Ad augustae memoriae Ad cumulum vero Ad declinandam erroris Ad eos qui Ad episcopos ceteros Ad exemplandum affectum Ad hoc divinae Ad hoc fraternitatem Ad hoc locorum Ad maiorem gloriae Ad meritum filii Ad notitiam nostram Ad praecipuum religionis Ad Romanam urbem Adam primus homo Addidistis adhuc quod Adeodata gloriosissima femina Adeone te in Adgaudere litteris fraternitatem Administrationem vicum nostrarum Admirati sumus quod Admonemus ut eos Admonet nos loci Aequaliter vir non Aequitatem atque solicitudinem Aequitatis ius exigit Aetius archidiaconus Constantinopolis Agapitus abbas monasterii Agathosa latrix praesentium Agnoscentes ecclesiam vestram Agnovi in dilectionis

1934 1934 2276 2712 1926 1926 1926 †517 †517 1219 2371 616 1076 942 1041 680 1297 1451 1326 993 830 1393 2104 2436 2190 2578 2856 559 926 1010 2908 †3126 †3159 2879 1939 697 1815 1918 1916 1816 †467 2434 2714 1880 2085 2950 2830 1023

Ago omnipotenti Deo Alexander Frigiscus praesentium Alia quidem scripta Aliorum hominum causas Aliquantis diebus vitae Amandum presbyterum a Amarissimas dilectionis tuae Amicitiarum vestrarum antiqua Amicitiarum vestrarum nos Ammonet nos loci Amorem circa nos Anastasius Romanae defensor Anathematis sententiae eum Anathematizamus et eum Anathematizamus et impiam Andreas et Iohanna Animos nostros tam Animum nostrum pro Animus noster diuturna Anio comes castri Ante aliquam temporis Ante aliquantum temporis Ante aliquantum tempus Ante aliquot tibi Ante hoc biennium Antea et ab Antequam Romam exisses Antiocheni exordium sacerdotis Antiquus humani generis Apostolicae auctoritatis exemplo Apostolicae sedis benevolentia Apostolicae sedis benivolentia Apostolicae sedis sententia Apostolici favoris gratia Apostolici praecepti verba Apostolici verba praecepti Apud excellentiam vestram Apud magnanimitatis tuae Aqua enim sale Athalus epistolas martyrum Atroces iniurias indecorum Audiens quod gloriam Audientes orthodoxam vestrae Audito dulcissimi filii Auget sollicitudinem nostram Augustinus praesentium portitor Augusto sedis nostrae Barbaricis hactenus dolebamus

2419 2667 3011 †1440 829 2894 2394 2534 2534 1816 2636 1294 1835 1835 1835 1940 1637 1618 1579 2696 2838 2718 2662 2279 2805 952 †87 1188 2537 1970 2440 2450; 2461; 3053 †3118 695 †355 †355; 845 2388; 2773 1282 †49 †88 1291 2728 1273 2862 947 2741 1949 1255

512

Index initiorum

Basilicam beati Stephani 2510 Basilicam quam a 3076 Beatus apostolus Paulus †1348 Beatus apostolus Petrus 786 Beatus Paulus apostolus †1348 Bene atque utiliter 1509 Bene clementia vestra 1506 Bene noverit excellentia 1985 Bene novit fraternitas 2989 Bene quidem fraternitas 1436 Bene siquidem maiorum †97 Benedicimus Dominum fraternae 1653 Benedicimus ineffabile divinitatis 1592 Benedicimus misericordiam Dei 1990 Benedicta trinitas Deus 1530; 1651 Benedictionem quam pauperibus 2532 Benedictus Deus ecclesiae 1522 Benedictus Deus et †3; †15; †17; †298; †340 Benedictus dominus Deus †339 Benedimus misericordiam Dei 1938 Benenatus frater et 2400 Bona vestrae excellentiae 2106 Bonae voluntatis studium 1564 Bonifatium notarium praesentium 2751 Bonis devotisque filiis 2882 Bonitatem vestrae excellentiae 2097 Bonorum nos hortatur 2681 Bonorum operum et †104; †291; 969 Bonum atque iucundum 1413 Caelestinus vero presbyter 1390 Calumniator si in †590 Caput nostrum quod †2467; 2863 Carissime fili cum †1352 Carissimi Deus filium †74 Carissimi fideliter agite †60 Caritas qua vobis 2558 Caritas vestra sollicitudinem 2457 Caritatem illam qua 1915 Caritati tuae quae 1955 Caritatis nostrae officium 689 Caritatis tuae litteras 1743 Caritatis vestrae gratia 2725 Castorium fratrem et 2261 Catechumeni latine dicuntur 1337 Catellus praesentium lator 2545 Catinensis ecclesiae visitationem 1915 Causa fidei in 976 Causis suis divinam 848 Cautionis exemplar Libertini 2919 Certe dixi ut 1370 Certum est hoc 1215 Certum est magnificentiam 1378 Certum est quidem 1315 Chartae quas dedit 1929 Christianis gratum semper 1384 Christianissimi principis fidem 1039 Circumspectum te volumus 950 Clementissimi principis litteris 1186 Clementissimus princeps generalibus 1971

Clero Ariminensis ecclesiae Clerus ecclesiae Regitanae Coelestini causa talis Coelestinus presbyter fratris Cogitantibus nobis metum Cogitationum ferias non Cognita clementissimi principis Cognitis quae apud Cognoscat experientia tua Cognoscat gloria vestra Cognoscat vestra sapientia Cognoscatis quia ad Cognoscentes ecclesiam Tadinatem Cognoscentes ecclesiam vestram Cognoscentes magnitudinem vestram Cognoscentes Misenatem ecclesiam Cognoscentes qualis fraternitatem Cognovimus quod mos Collega noster Dionisius Commentaria cum legerem Commissi officii qualitas Commoneo vestrum consortis Communes filios Georgium Communis dolor et Communis filius praesentium Communis vita fratres Communiter diffinimus ut Comperimus autem quod Comperimus Benenatum Misenatem Comperimus ministeria ecclesiae Concesso vobis quem Concilia sacerdotum ecclesiasticis Confidentes quod gloria Confidimus quidem sanctitatem Confitemur ergo Dominum Consanguineos extraneorum nullus Consecrare enim est Considerandum est de Considerantes tuae fraternitatis Consideranti mihi quod Consideranti mihi tuae Considerare cum gaudiis Consideratio ecclesiasticae utilitatis Constat dilectionem tuam Constat vos intulisse Consuetudinem laudamus que Consuetudines quae ecclesiis Consulenti tibi frater Consulentibus vobis fratres Consulto omnium constituimus Consulto omnium statuimus Consuluit dilectio tua Contestamur et praecipimus Contra statuta patrum Contristavit nos amplitudinis Contumelia quidem sacerdotum Conturbatio procellae barbaricae Convenire novimus rationi Convenit apostolico moderamini

2423 2758; 2764 1313 1390 †49; 619 1191 998 957; 1074 2699 2640 †59 2653 2829 2706; 2727 2849 2705 2732 2846 †141 567 2869 †405 2527 *1229; 1230 2607 †30 †97 1380; 1381 2801 2721 1284; 1339 †1440 2680 541 1407 †200 1934 †3112 1650 2099 1591 3054 1388 1978 1280; 1281 2163 2152 675 †42 †345 †345 1307 †36 †1161 1597 2321 712 2021 †2038

Index initiorum Convenit clementiae tuae Convenit ut in Conversionis meae primordia Cor nostrum pia Cosmas ex variis Credat mihi caritas Credebamus clementiam vestram Credebamus post epistolas Credimus filium Dei Credimus sanctam fidem Cui manum porrigitis Cuius rei causa Cum adversus statuta Cum alter de Cum apud nos Cum celstitudini vestrae Cum certum sit Cum christianissimus et Cum de gente Cum de negotiis Cum de ordinationibus Cum Dei adiutorio Cum Deo nostro Cum Deo propitio Cum Deus noster Cum Deus propitius Cum divinae lectionis Cum divinum e Cum Dominus noster Cum ergo ut Cum et in Cum ex diversis Cum filii nostri Cum fortis punienda Cum fraternitatem vestram Cum frequentibus experimentis Cum hic filius Cum in Dei Cum in fraterna Cum in omnibus Cum in ordinationibus Cum in regni Cum in unum Cum inter multa Cum ipse Deus Cum iustitiae vigor Cum lator praesentium Cum magna nobis Cum multa nobis Cum necesse fuerit Cum nos ecclesiasticae Cum omne crimen Cum omnis ecclesia Cum percussio corporalis Cum piae desiderium Cum pleraque de Cum plerumque quod Cum praedicator egregius Cum pro veneranda

†1228 1335 2088 2256 2297 2212 996 784; 917 974 †66; 541 †721 2523 737 †285 1835 1902 2959 929 2346 2647 916 1508; 1524 838 1557 663 1991 2958 716 663 1944 746 1438 1170 2977 2577; †2582 1016 1921 †1118; †2067 2974 1051 916 2857 610; †1443 3077 †456 2679 2695 †2048 2954 1593 1608 †464 †2993 2180 2861 1062 2887 2412 †1419

Cum propter causam Cum redemptor noster Cum regni vestri Cum reorum fuit Cum reverentissimi fratris Cum Romanum defensorem Cum sacerdotalis dignitas Cum scriptum sit Cum serenissimam dominam Cum sibi redditam Cum sincera in Cum sit proprium Cum Symmacus Cum tanta nos Cum tuae dilectionis Cuperem quidem quantum Cuperemus quidem de Curae esse dilectioni Dat mihi plurimum De affinitate consanguinitatis De Benedicto quoque De causa Maximi De causa ecclesiastica De causa fratris De causis autem De causis de De digamis autem De ecclesia Antiochena De fabrica cuiuslibet De fabrica vero De filiis laicorum De fraternitatis vestrae De gradibus propinquitatis De gradibus vero De haereticis ex De his ergo De his quae De his requisisti De incarnatione autem De incarnatione vero De laboris tui De Manichaeis qui De paschali observantia De Pelagianis quidem De persona presbyteri De poenitentibus qui De praesentium portitore De propinquis qui De quarta notata De quibus causis De quiete vestra De rebus ecclesiae De sacra tibi De Secundo vero De Syracusanae urbis De verbi autem Debitum salutationis alloquium Decebat profecto venerabilis Decernimus ut in

513 937 2454 2860 †285 2717 2554 2868 2964 2409 1204 2459 2735 †2030 2884 1261 1168 821 1057 *658 †3136 1976 2372 1961 2416 1950 †720 †1160 1185 †463 †463 †808; †1733 2501 †3095 †3137 1916 †720 1598 †3093 †293 †293 1589; 1616 2374 1032 1260 3061 701 1925 †198 †584 †720 1717 †634 1320 2002 1931 †293 2937 1202 †203

514

Index initiorum

Decessorum statuta sicut 1373 Decet omnes christianos †171 Decrevimus ut in †203 Decrevimus vestram debere 783 Decuerat vos adversus †443 Decuerat vos fratres †442 Decursis litteris dilectionis 558 Defensionis propriae desolatis 1382 Deficientium voluntas ita 1301 Dei bonorumque operum †21 Dei vos prae 2148 Denique sacerdotes et †3158 Deo gratias autem †1157 Desiderantissime vestrae excellentiae 2635 Desiderata dulcedinis vestrae 2548 Desideratam suavissime vestrae 2550 Desiderii nostri est 2277 Desiderium quod ad 2641 Desolatis propriae defensionis 1382 Desponsatam puellam non †346 Desponsatam puellam parentibus †346 Deus qui laetatur 2433 Deus ultionis †3083 Diabolicae artis astutias 1225 Diaconi qui quasi †42 Dicenti sacras iussiones 1971 Didicimus de patrimonio 1910 Diebus vitae tuae †1492 Difficile quidem fidem 790 Dignas referre Deo 1236 Dilectio tua ad 1915 Dilectio tua praesentia 2644 Dilectio tua quaestia 1303 Dilectio tua studeat 1303 Dilectioni meae quae 1125 Dilectionis tuae litteras 1423 Dilectionis tuae litteris 1102 Dilectionis tuae non †234 Dilectionis tuae scripta 1975; 2781 Dilectionis tuae suggestione 1914 Dilectionis vestrae desideria 2248 Dilectionis vestrae pagina 781 Dilectionis vestrae per 2054 Dilectionis vestrae quam 2145 Dilectionis vestrae scripta 2288 Dilectissimis fratribus et †30 Dilectissimo fratri Paulino *546 Dilectissimus filius meus 2318; 2551; 2637 Diligenter investigamus et 1322 Diligentiam necessariae sollicitudinis 1081 Directa ad decessorem 605 Directam a vobis 1904 Directas ad nos †315; 1801; 1883 Direptiones caedes incendia 726 Dirigimus vestrae fraternitati †589 Discedenti tibi mandavimus 2115 Diu filios nostros 972 Diu mirati sumus 715 Diu nos nuntiata 1648

Diu vobis Rustice Diversa quamvis cum Divina clementia dimissa Divina praecepta nos Divinae circa nos Divinae cultum religionis Divinae retributionis memor Divinis praeceptis et Divinorum nos ammonent Doctor gentium vas Doleo fratres et Domina abbatissa monasterii Dominicis mandatis praecipimur Dominicus praesentium portitor Dominorum pietas provida Dominorum pietas quae Dominus inter caetera Dominus per Ieremiam Donatus lator praesentium Dormientem te et Droctulfus praesentium portitor Dudum ad nos Dudum de sanctae Dudum dum in Dudum legatis mansuetudinis Dudum quidem decessoris Dudum quidem in Dudum se frater Dulcissima atque suavissima Dulcissima sanctitatis vestrae Dulcitia ecclesiae vestrae Dum contemplationis alta Dum cuncta negotia Dum de Neapolitanae Dum Florentius Ravennatis Dum fraternitas vestra Dum in sanctae Dum lator praesentium Dum multa corpora Dum pro veneranda Dum sapientiae vestrae Dum scriptis nostris Duo ad minus Duo sunt imperator Duobus vel tribus Ea gratia fratres Ea quae ad Ea quae caritas Ea quae fienda Ea quae filiis Ea quae nobis Ea quae per Ea quae provide Ea quae sponte Ea vos iudicare Ecce manifestissime constat Ecce sicut magnitudinis Ecclesia Antiochena quam Ecclesia Graecum nomen

1846 610 1396 2131 †147; †191; 1140 911 1395 †112; †190; 922 2738 875 †413 2599 2201 2546 2557 2398 586 †1353 2837 595; †596 2631 2569 1324 2526 1532 2270 1917 2429 2411 2405 1976 2079 2240 2249 2806 2897 1861 2826 †574 †1419 1540 2474 †144 1277; †1346 †468 543 2433 1566 2659 2689 2083; 3034 2627 2188 2715 †133 †1675 1927 699 †465

Index initiorum Ecclesia quae pactione †3107 Ecclesiae meae cui 787 Ecclesiarum cura quae 2335 Ecclesiarum pax iam 1559 Ecclesiastica damnum non 2518; 2767 Ecclesiastica ministeria quae 1329 Ecclesiasticae utilitatis intuitu 2396; 2724 Ecclesiastici vigoris ordo 2605 Ecclesiasticis utilitatibus desudantes 2255 Ecclesiasticis utilitatibus fideliter 2591 Ecclesiasticorum canonum norma 713 Effectus iusta postulantibus 3006 Egentibus nostrae commendationis 2157 Ego quoque mente 1256 Eis quos de 2350 Eleutherius frater et 1943 Eo tempore quo 2415 Eos presbyteros qui 713 Episcopali diligentia commonente 1206 Episcopi et Dei †309 Episcopus in diocesi †19 Episcopus in synodo †307 Epistolam dilectionis vestrae 2267 Epistolam excellentiae vestrae 2200 Epistolam fraternitatis vestrae 2524 Epistolam gloriae vestrae 2084; 2628; 2885 Epistolam magnitudinis vestrae 2797; 3031 Epistolarum vestrarum plena 2462; 2972 Epistolarum vestrarum series 2516 Epistolas beatitudinis vestrae 2080 Epistolas fraternitatis tuae 1098 Epistolas vestras graeco 2900 Epistolis dilectionis tuae 2916 Erigite ergo animum 1960 Est quidem fidelium 1535 Et antequam fraternitatis 2289 Et antiquis regulis 1297 Et hoc gloriae 561 Et hoc quoque †467 Et ideo caritati 1917 Et legum ratio 2486 Et nobis confert 2373 Et onus et 700 Et pridem expressimus 2171 Et sacrorum canonum 2562; 2684 Et si occupata 3044 Et temporis necessitas 2081 Et temporis qualitas 2219 Et tibi gratum 2116 Etiam dudum frater 611 Etsi admonitionis meae 1534 Etsi innocens prospera 683 Etsi meminerimus fraternitatem 1135 Etsi non frequentius †201 Etsi tibi frater 665 Etsi vos multo 2166 Eulogio viro clarissimo 1607 Euplus praesentium portitor 2354 Eupolus presentium portator 2354

515

Evenit modo ut 1936 Evidenter apparet sub 1104 Ex auctoritate huius †3110 Ex epistola Simplicii 1318 Ex gestis quae 2285 Ex habitatorum massae 2493 Ex litteris caritatis 677 Ex quorundam relatione 3052 Ex relatione fratris 750 Excellentiae vestrae christianitas 2499 Excellentiae vestrae electione 3015 Excellentiae vestrae index 2965 Excellentiae vestrae litteras 1900 Excellentiae vestrae praedicandam 2445 Excellentiae vestrae scripta 2366; 2946 Excellentiam vestram non 2519 Excellentissimi viri domni 2428 Excubantibus vobis probabili 1605 Exeuntes maligni homines 2242 Exigit dilectio tua †226; 745; †1690 Exigit dilectio vestra †192; †651 Existente occasione filii 1075 Exordium pontificatus mei 1403 Expectabamus ut nos 2642 Experientia tua indicante 3067 Experientia tua non 2982 Experientia tua praesenti 1927; 2931 Experientia tua quod 3049 Experientiae tuae in 2812 Experientiae tuae praesenti 1986 Experientiae tuae praesentibus 1942 Experientiam tuam iam 2630 Experientiam tuam non 2760 Explere verbis excellentissime 2876 Exsecrabilis sacrilegii abominanda 1295 Exspectabamus fraternitatem tuam 2281 Exsultatio matris est 850 Exsulto in Domino 1516 Faciemus ut non 1931 Famuli vestrae pietatis 1277 Fecit dilectio tua 1529 Felicem et Petrum 1377 Felicissimus atque Vincentius 2170 Felix et Petrus 1400 Felix praesentium portitor 2597 Felix vir clarissimus 2197 Felix vir magnificus 2666 Festivitatibus sanctorum desiderabiliter 2143 Fidem dilectionis tuae 1077 Fidens caritatis vestrae †229 Filii nostri Pascasius 2881 Filio nostro Secundo 2533 Filius meus Bonifatius 2137 Filius meus dominus 2227 Filius meus vir 1243 Filius noster Faustinus 2573 Filius noster Fortunatus 2835 Filius noster gloriosus 2656 Filius noster Iohannes 3002

516

Index initiorum

Filius noster nobis 1935 Filius noster Severus 2883 Filius noster Theodosius 2802; 2803 Filius noster vir 1243; 1286; 2844 Frater et coepiscopus 1330; 1379; 1394; 2833; 3043 Frater noster Hadrianus 2239 Frater Theophile nos 670 Fraternitas tuae studiosae †3096 Fraternitas tuae vestrae †3096 Fraternitate tua indicante 3029 Fraternitatem tuam a 2453 Fraternitatem tuam testificatione 1910 Fraternitatem vestram licet 2194 Fraternitatem vestram valde 2377 Fraternitati tuae iniungimus 1948 Fraternitati vestrae ante 2480 Fraternitati vestrae ecclesiae 2687 Fraternitati vestrae esse 2804 Fraternitatis amore constrigimur †160 Fraternitatis tuae edocti 2144 Fraternitatis tuae grata 2291 Fraternitatis tuae litteris 1756 Fraternitatis tuae relatione 1946 Fraternitatis tuae relegentes 1840 Fraternitatis tuae scripta 2765 Fraternitatis vestrae adeo 2742 Fraternitatis vestrae afflictio 2864 Fraternitatis vestrae desiderium 2865 Fraternitatis vestrae diu 2156 Fraternitatis vestrae epistola 2568 Fraternitatis vestrae grata 1893 Fraternitatis vestrae insinuatione 2575 Fraternitatis vestrae litteras 710; 1841 Fraternitatis vestrae scripta 2650; 2832; 2945 Fratrem et coepiscopum 1654; 3082 Fratres carissimi Gaudiosum 1363 Fratres et sacerdotes †301 Fratres ita sentire †31 Fratres mei qui 2292 Fratris et coepiscopi 2342; 2345 Frequens equidem et 1299 Frequens quidem et 1299 Frequenter me admonuisse 2221 Frequenter quidem in 1094 Fuerunt quidam veteres 2316 Fuscus abbas monasterii 2814 Fuscus abbas monasteriorum 2816 Fuscus archiater ardore 2154 Gaudemus in Domino 985 Gaudeo exultanter in 1105 Gaudeo fidei clementiae 975 Gaudeo fidei devotionis †1979 Gaudeo promptam vos †370 Gaudere me plurimum †290; 968 Gaudere vos oportet †111 Gaudet ecclesia tuo †570 Gavisi sumus in 1521 Geminis clementiae vestrae 1038 Georgius praesentium portitor 2492

Gesta quae nobis 2094 Gloria igitur vestra 1958 Gloria in excelsis †180; 2413; 2956; 3042 Gloriae vestrae bonitas 2654 Gloriae vestrae caritas 2357 Gloriae vestrae cognita 2651 Gloriae vestrae dudum 2743 Gloriae vestrae scripta 3028 Gloriae vestrae suscipientes 2206 Gloriosa filia nostra 2836 Gloriosi filii nostri 2697 Gloriosis clementiae vestrae 1602 Gloriosissimus atque piissimus †371 Gloriosissimus filius noster 2745; 2747; 2778; 2779 Gloriosus filius noster 2669; 2905 Glyrius nisi ab 1287 Grandem sollicitudinem atque 647 Gratem nobis fraternitatis 2930 Gratia Dei sumus †52 Gratia vobis et †507 Gratiam habentes Dei 865 Gratias agimus Deo 977 Gratias agimus fratres †86 Gratias ago Deo †1908 Gratias Deo quod 1066 Gratias excellentiae vestrae 2793 Gratias misericordiae divinae 1561 Gratias omnipotenti Deo 2439; 2966 Gratias supernae virtuti 1504 Gratias vestrae referimus †878 Grato animo epistolas 915 Gratulamur venerabilis imperator 1766 Gratulari potius quam 873 Gratulor et ipse 439 Gratum semper est 981 Grave nimis et 2610 Gravia sunt et 1018 Graviter nos Iohannis 1615 Gregorius servus Dei 2082 Habet hoc proprium 2209 Habitatores Lucrensis civitatis 2566 Haec igitur est †524 Haec salubriter praecavenda †2468 Haereticorum nefandissimam pravitatem 2351 Hanc consuetudinem que †592 Heredes antistitis Zachei 1374 Hi sane qui 1334 Hi vero qui 605; 624; †3115 Hic inter caetera †345 His qui se 2525 Hoc etiam specialiter 1923 Hoc quoque statutum †117 Homilias quae in 3022 Honestum etiam videtur †235 Honorati et primarii 1300 Honoratus archidiaconus ecclesiae 2195 Hortamur ut nihil 1969 Hortamur ut sub 1928 Hortatur nos aequitas †297; 1460

Index initiorum Humani generis salvator Humilis debet esse Iam dudum vestrae Iam vero aequum Iamdudum quidem fratres Ianuaria praesentium latrix Ianuaria religiosa femina Ianuarius diaconus ecclesiae Ideoque praesenti tibi Ieiunia in ecclesia Illa praepositorum sollicitudo Illi cui erutus Illud autem statuendum Illud etiam sinceritatem Illud magnitudinem tuam Illud sane miramur Illud statuendum censuimus Illud te modis Illud te volumus Imperitiae culpam oblitterat Implenda semper sunt Impletis per misericordiam In catechismo et In catecumino et In causa fidei In coena Domini In consortium vos In ecclesia beati In familiaribus scriptis In his ieiuniorum In nichilum est In nomine Domini In nomine patris In nostra mente In notitiam nostram In nullo loco In ordinatione episcopi In parochia tua In primis requirendum In prolixitate epistolae In quanta apud In quantum homo In requirendis de In requirendis Dei In requirendo de In sacris canonibus In sancta apostolica In serenissimis iussionibus In tantum pro Indicante Romano defensore Indicatum nobis est Indicavit Nostamnus Iudaeus Indicavit nobis Adeodatus Indicavit nobis Bacauda Indicavit nobis fraternitas Indicavit nobis Tamnus Infames esse censemus Infames illos dicimus Iniuria sacerdotum et

1901 †3128 2598 277 1755 2663 2824; 2825 2178 1909 †344 2893 1932 †330 1395 1923 550 †1347 1930 1930 510 3059 1019 †80 †80 1317 †118 908 1340 711 †516 †513 3061 1539; 1832; 1885 2817 959 †3120 †3100 1935 3061 1406 2975 2107 708 708 708 †656 †117 2417 1558 2222 2847; 2851 2664 2834 2364 2476 2664 †443 †257 *1143

517

Innotuit nobis a 1742 Insinuatum nobis est 2093; 2098 Insinuavit nobis latrix 2852 Institutio universalis nascentis 792 Intelligo sententiam sapientissimi 837 Inter armorum curas 2521 Inter caeteras Romanae 709 Inter ceteras curas 785 Inter ceteras ecclesiae 709 Inter claras sapientiae 1740 Inter difficultates varias 1274 Inter ea quae 1531; 1652 Inter Eucaristum ante 1376 Inter hoc quod 2789 Inter ingruentium malorum †1264; †1265 Inter innumeras solicitudines 1871 Inter opera divinae 1173 Inter quae hoc 3008 Inter sacra missarum 2301 Inter tot curas 2969 Interea quae notitiae 1531 Interea scitote quia †145 Invenimus has novum †2067 Iobinus excellentissimus vir 2129 Iocundus presbyter Turinatis 2005 Iohannem religiosum latorem 2491 Iohannes archidiaconus Falerionensis 1328 Iohannes frater et 1541; 2124 Iohannes praesentium portitor 2596 Iohannes servus et 2938 Iohannes vir eloquentissimus 2114 Iohanni viro glorioso 1966 Iohannis fratris et 1913 Ioseph praesentium lator 2112 Irreligiosum prorsus et 1391 Ista prata in 1972 Istud est quod 1959; †3102 Ita devotionis nostrae 1594 Ita magnificentiae vestrae 1601 Ita nos incolomitatis 1636 Ita nos Scyllacenorum 1381 Iterata frequenter iussione 2008 Iudaei de civitate 2839 Iudas qui Iudaicae 1399 Iudicia Domini quanto 2102 Iudicium nostrum quod 925 Iudicium quod de 925 Iurasti nobis quod 1947 Iurgantium controversias celeri 2216 Iusta et rationabilis 949 Iusta poscentibus aurem 2165 Iustitiam quam mente 2133 Iustum est ut 1513 Iuxta sanctorum patrum †18 Karissime fili cum 1315 Laetari et gaudere †266 Laetatus sum in 866 Laetificatus valde sum 1088 Laetificaverunt me litterae 1043

518 Laetos nos excellentiae Laetos nos relatio Laetos nos vestrae Laici in accusatione Lator praesentium Cosmas Lator praesentium de Lator praesentium Eventius Lator praesentium filius Lator praesentium Gallus Lator praesentium Iohannes Lator praesentium Theodorus Latore hic praesentium Latore praesentium communi Latorem praesentium Gregorium Latores ad nos Latores praesentium ad Latores praesentium de Latores praesentium qui Latores praesentium Siciliam Latores praesentium Stopaulus Latrix praesentium Arethusa Laudanda est decessorum Laudanda tuae caritatis Laudis vestrae testimonium Lectis clementiae vestrae Lectis dilectionis tuae Lectis dilectionis vestrae Lectis fraternitatis tuae Lectis fraternitatis vestrae Lectis litteris dilectionis Lectissimo et gloriosissimo Legebatur quoque in Legem quam piissimus Legi litteras a Legi quod inter Legi regulam quam Leontio viro clarissimo Lex divinae constitutionis Lex illa preteritorum Licet ad reddenda Licet apud sacerdotes Licet cetera cuiuspiam Licet de his Licet de sacerdotii Licet eos qui Licet ex devotionis Licet fraternitas vestra Licet fraternitatem tuam Licet fraternitatem vestram Licet fraternitati vestrae Licet fratres carissimi Licet gloriosus filius Licet inter varias Licet laboribus dilectionis Licet multa de Licet non mediocriter Licet omnia quae Licet omnibus de Licet per nostros

Index initiorum 2437 2503 2561 †20 2365 2818 2827 2866 2777 3023 2980 2939 2828 2370 2791 2782 2799 2845 3003 2716 2928 1711 2042 2431 1590 934; 1091 971 898; 924; †2043 †573 1545 688 918 2581 431 1707 †2359 2186 †2034 1333 2196 2496 2337 967 1757 2934 †3094 2150 874; 2250; 2559 2973 1813 †571 2678 1254 1080 2668 2234 3080 1365 940

Licet pro causa 1563 Licet proximae scripta 743 Licet proxime ad 1073 Licet regulis contineatur 1369 Licet schismatis reo 1937 Licet si multum 2880 Licet sperem dilectionem 991 Licet universa prout 1806 Ligna ecclesiae dedicatae †79 Lillibitanae clerus ecclesiae 2456 Litterae dilectionis tuae 939 Litterarum clementiae vestrae 1049 Litterarum quas direxisti 1523 Litterarum tuarum primordia 2927 Litterarum vestrarum serie 1556 Litteras caritatis tuae 1954 Litteras clementiae tuae 1082 Litteras dilectionis tuae 1028; 1054 Litteras dilectionis vestrae †246 Litteras fraternitatis tuae 986 Litteras pietatis vestrae 983 Litteras quas sanctitas 827 Litteras tuae dilectionis 941 Litteris amplitudinis vestrae 1595 Litteris clementiae vestrae 954; 1805 Litteris fraternitatis vestrae 1106 Litteris tuae dilectionis 1172 Locis munitis ecclesia 2191 Locorum venerabilium cura 2336 Lucrum forsitan putaret 1458 Luculenta eminentiae vestrae 2909 Luminosus abbas monasterii 2420; †2424 Luminosus praesentium lator 2854 Magistra bonorum omnium †327; 2867 Magna indignatione commoveor 1095 Magna me gratulatio 691 Magna sumus laetitia 870 Magnam nobis laetitiam 2613 Magnas omnipotenti Deo 2947; 3058 Magnificentia vestra perpendit 1298 Magnitudinem vestram tempore 2690 Magnitudinis vestrae litteras 1565 Magnitudinis vestrae scripta 2552 Magno munere misericordiae †123; †268; 1013; †1709 Magnum pondus examinis 734 Maiorum nostrorum operante 1899 Malum magnum ebrietatis †308 Mancipia iuris Romani 2632 Mandata caelestia efficacius 2179 Manet beatum apostolum 793 Manifestato sicut optavimus 1015 Manifesto sicut optavimus †2056 Manifestum bonitatis esse 2386 Manifestus sum ego 1021 Maritum duarum post †3104 Martianus monachus monasterii 3162 Mater et custos 2517 Matrimonium quidem non †2034 Maurus praesentium portitor 2737

Index initiorum Maximilianus filius noster Maximus diaconus ecclesiae Maximus Salonitanae ecclesiae Me frater carissime Memor bonitatis vestrae Mens mea vestrae Mense novembrio praesentis Metuendes dominos famuli Metuentes famuli dominos Ministeria ecclesiae Myriensis Ministerium archidiaconi constat Ministerium archipresbyteri in Miramur carissimi in Miramur cur sic Miramur dilectionem tuam Miramur fraternitatem tuam Miramur fraternitatem vestram Miramur pariter et Miramur prudentiam tuam Mirari non possumus Mirati admodum sumus Miror cum nonnullus Miror vos nullam Miseram iam pridem Missis praesentibus litteris Moderamine apostolicae auctoritatis Monachi ad clericatus Monasterium sancti Archangeli Monogamia quidem naturae Monstrat quam bene Mora coepiscoporum nostrorum Mortuos suscitasse legimus Mos antiquus fuit Movemur ratione iustitiae Movit equidem nos Multa contra veterem Multa in provincia Multa mihi dulcissima Multa mihi est Multa mihi fiducia Multa mihi gratulatio Multa mihi in Multa nos fratrum Multa sunt quae Multam mihi fiduciam Multarum transgressionum reperiris Multi hominum stulti Multi secularium hominum Multi sunt qui Multis ab urbe Multis exstantibus documentis Multis manifestisque documentis Multis te transgressionibus Multo gaudio essem Multo gaudio mens Multo gaudio sum Multorum ad nos Multorum relatione comperimus Multum cor nostrum

713 2003 2784 478 2540 2077 2843 1367 1367 2375 †3144 †3145 2147 2477 1259 1126 2511 1184 698 722 738 †452 751 †1619 1275 †3109 665 2173 †35 2271 693 1254 1922 1141 1421 740 723 2315 †133 †73 †133 †649; 1025 3037 1235 989 1214 2111 †3132 1916 2193 1022 1096 †1778 †1774 1089 1656 2340 2353 2788

Multum ea quam Multum frater carissime Nam de Liguribus Nam principium Deus Nam si ad Natalem Salonitanae ecclesiae Navem in qua Ne forte quod Ne incauta eorum Ne patiatur sopitarum Ne quid minus Ne rebus venerabilibus Ne religiosorum virorum Nec enim numerus Nec licuit alicui Nec novum nec Nec numerus baptizandis Necessaria rerum dispensatione Necessaria rerum dispositione Necessarium quoque fuit Necesse est ut Necessitatem patientibus pontificale Nemini regum aut Nemo qui scripturas Nemo recte monitoris Nemo simul sit Neque furiosus neque Nicenae sinodi instituta Nihil ab apostolicis Nihil est quod Nihil perire credimus Nihil proficit sacerdotum Nihilominus etiam in Nimis nos Iohannis Nisi bella ista Nobis residentibus in Noli fili negare Nolo te factum Non autem vobis Non debet episcopus Non debuit caritatem Non doceo sed Non est pro Non immerito elati Non invenitur in Non licet ergo Non mirabitur dilectio Non miror Proculum Non multum temporis Non nocet malitia Non nos beatum Non persequitur nisi Non potest insolentiam Non semel sed Non solum frequentibus Non solum vetusti Non vos hominum Nonne directa sunt Nos ausus impii

519 2508 2588 1960 1407 675 2259 2762 1360 3078 1085 218 2979 2564 1366 1959; †3101 2912 1366 1270 1270 1319 1581 2347 †1789 †358 †1440 †56 †197 †809 1085 †513 1375 2886 †303 2390 †3138 †1878 †3129 477 1934 †330; †857 †1434 †494 †1245 3074 †456 †1443 1533 747 2296 †3106 †1440 1950 1314 714 2142 1305 1950 †1440 1380

520

Index initiorum

Nos qui praesumus †3125 Nos quidem arbitramur 2325 Nos semper per 1831 Nosti enim frequenter 2000 Nostrae auctoritatis praeceptionibus 1982 Notariorum sedis nostrae 1983 Notum est carissime 2211 Notum tibi facio †26 Novit dilectio tua 2544 Nulla ecclesia ubi †635 Nulla presumptione statum 1271 Nullam potestatem de 1942 Nulli est dubium 3001 Nulli fratres dubium †50 Nulli liceat ignorare †803 Nulli praesuli Romano 1436 Nulli sacerdoti liceat 823 Nulli sacerdoti vel †635 Nulli sacerdotum suos 823 Nullum in utroque †462 Nullus dubitat quod †794 Nullus episcopus accusari †43 Nullus episcopus neque †804 Nullus fidelis cuiuscunque †1674 Nullus presbyter in †1677 Nullus presbyterorum diaconorum †635 Nullus sacrati ordinis †167 Nullus umquam contentionibus 2952 Numquam boni aliquid 727 Nunc ad hanc 1288 Nunc autem ad 1288 Nunquam autem per 1407 Nuper Foropopiliensis ecclesiae 1386 Nuper etenim actores 1299 O quam bona †1787; 2435 Obitum Bacaudae antistitis 2541 Obitum Cotronae civitatis 2214 Obitum Iohannis antistitis 2391 Obitum Laurentii ecclesiae 2269 Obitum Paulini Taurianensis 3025 Obitum Theodori episcopi 2395 Obitum Victoris Panormitanae 3018 Obitum antistitis directa 2214 Obliti sumus de 2006 Obsecro tranquillissime imperator 479 Observandum est nobis †310 Occasio specialium querelarum 923 Officii nostri decet 2218 Officii nostri est 2258 Officii quidem sacerdotalis 2086 Officiis quae ad 1068 Officio pietatis impellimur 2224 Olibula religiosa femina 1331 Olim ab initio †1732 Olim divinorum exultatione 1178 Olim et ab †283; †506; 952; †1732 Olim me commissorum 1083 Olim nobis atque 1222 Olim novimus excellentissimus 3048

Olim quidem fraternitati 2327 Olim quidem illustres 1746 Omnem quidem fraternitatem 1024 Omnes basilicae cum †45; †77 Omnes quos in †1493 Omnes scribendi occasiones 978 Omnia quae surdis †585 Omnia que Domino †171 Omnia quidem quae 2047 Omnibus nobis unus †460 Omnibus quidem vestrae 974 Omnipotens Deus cordi 2096 Omnipotens Deus dulcissimo 2105 Omnipotens Deus qui 2410; 2529 Omnipotenti Deo reus 2311 Omnis admonitio salutaris 906 Omnium quidem litteras 907 Opinionum diversitas diu 1578 Oportebat quidem fraternitatem 2343 Oportet episcopum moderatis †343 Oportet fratres carissimi 3060 Oportet fratres omnes †29 Oportet sacerdotes quibus †3098 Oportuerat Antistiam quae 1304 Oportuerat quidem fraternitatem 1657; 2332 Oportunus abbas monasterii 2981 Oppido cor nostrum †179 Optarem fratres karissimi †187 Optarem semper fratres 613 Optaremus dilectissimi fratres 1542 Optaremus quidem sicut 828 Optassemus quidem fraternitatis 1012 Optatissimum nobis pacis 523 Optaveram dilectissimi pro †568 Optaveram quidem dilectissimi 1000 Optaveram si quidem †2022 Optaveramus frater amantissime 1753 Optimam vestrae caritatis 1536 Opto tranquillissime imperator 479 Orare nos et 1603 Ordinationem quidem dilectionis 1074 Ordinationem viri sanctissimi 2530 Ordo de veteri 1666 Pallium per latorem 795 Pancratius lator praesentium 2796 Paratus debet esse †306 Parentelae gradus taliter †3095 Particeps procul dubio 2929 Pastoralis curae me 2183 Pastoralis nos cura 2164; 2464; 2771; 2772 Pastoralis officii cura 2213 Pastoralis regiminis necessitate 2149 Paterno vos salutantes 1957 Patrem puellae ecclesiae 1944 Paulus ecclesiae Reatinae 2682 Per dilectissimos meos 2970 Per filium meum 557; 1058 Per filium nostrum 1169; 1725 Per ipsum filium 557

Index initiorum Per principalem beatorum †809 Pergens auxiliante Domino 2447 Pergenti tibi ad 2110 Perlatas ad nos 2210 Perlatum ad nos 2890 Perlatum est ad 2322 Perpendant presbyteri quanti †62 Pervenisse ad nos 933 Pervenit ad me 2367; 2475; 2513; 2990; 3004 Pervenit ad nos 1741; 2090; 2136; 2140; 2174; 2241; 2281; 2319; 2331; 2348; 2362; 2403; 2442; 2473; 2595; 2645; 2670; 2704; 2733; 2749; 2750; 2848; 2942; 2971; 3036; 3051 Petiit dilectio tua 2235 Petiit Domitius vir 2798 Petimus ut Paulinum 1967 Petistis a nobis †126 Petistis enim per 2163 Petitionem tuam congregationisque 2422 Peto ergo ut 1950 Peto utrum aliquando 1922 Petrum filium nostrum 1964 Petrum vero qui 1217 Petrus clericus lator 2693 Petrus quem defensorem 2756 Petrus vir clarissimus 2710 Piae mentis amplectenda 1316 Piae postulatio voluntatis 2535 Piissimum iter ad 728 Piissimus atque a 2418 Placuit apostolicae sedi †401; 732 Placuit huic sanctae †1350 Placuit per omnia †360 Plebs Clientensis data 1306 Plurimorum relatu comperimus †162; 1193 Plurimum gaudemus in †256 Poenitentes non debent †99 Poenitentium reconciliatio fit †1886 Poposceram quidem a 997 Porro de affinitate †3095 Post concilium Nicaenum 557 Post consulatum Avieni †1444 Post discessum congregationis 2978 Post factas litteras 1238 Post has omnes ?1359 Post longas tribulationes 2238 Post propheticas et ?1359 Post quingentos annos 1233 Postea quam Dioscorus 1317 Posteaquam ecclesiae iura 1953 Posteaquam in locum †1447 Posteaquam profecta est 1538 Postquam a nobis 735 Postquam civitas Ausimo 2726 Postquam Deus noster 1596; 2438 Postquam Deus omnipotens 2498 Postquam ecclesiae Carinensis 2451

521

Postquam excellentiae vestrae 2859 Postquam gloriosissimo filio 2761 Postquam hostilis impietas 2229; 2257 Postquam in Agathone 2295 Postquam is qui 2895 Postquam litteras vestrae 1139 Postquam revertens Castorius 2484 Postquam sanctae memoriae 1203 Postquam sic de 2719 Praecepta canonum quibus 1364 Praecepta synodalia quae 1292 Praedicandum est etiam †304 Praedicator omnipotentis Domini 2617 Praefectus Romanae urbis †2470 Praepositorum solicitudo subiectorum 2924 Praesenti decreto censemus †403 Praesentium lator Felix 2330 Praesentium latoris Adeodati 2329 Praesentium portitor Leo 2624 Praesentium portitores hic 2785 Praesulum nostrorum auctoritas 1271 Praeterea rationes nobis 1906 Praeterito anno tibi 1965 Precor autem ut 1327 Presbyter non amplius †174 Presbyter qui dicit †629 Presbyter qui in †630 Presbyter qui orationem †632 Presbyter si ecclesiam †3131 Presbyteri de occultis †46 Presbyteri diacones et 1340 Presbyteri diaconi et 1340 Preterea quoniam mulierem 2284 Pridem praecepimus ut 2304 Pridem quidem fraternitati 2246 Prima salus rectae 1510 Primum me hoc 2383 Primum vel plurimum †256 Principali devotissimorum militum 1933 Priscillianus et Felicissimus 1276 Prius agendum est 564 Prius enim quam †980 Privilegium omnino meretur †3134 Pro deifico timore †492 Pro integritate fidei 961 Probabilibus desideriis nihil 1338; 2243; 2855; †2872 Probatae quidem adfectionis 650 Probatam cunctis vestrae 1216 Probinum Sariae et 1988 Proculus diaconus ecclesiae 3020 Prodit religiosae votum †1452 Profectis iam nostris 943 Profer imaginem domini †5 Promiseratis de illo 1960 Promisisse me memini 1092 Propositi nostri cura 2652 Propositi nostri nos 2282 Propter hoc omnipotens 2957 Propter quod experientiae 1986

522 Propter subitaneos alios Propterea quod in Provectionem dilectionis tuae Proxime quidem cum Proxime quidem dilectioni Prudentes viros sicut Pudenda ita ut Puritatem fidei christianae Qua indignitate qua Quadam die dum Quadragesima summa observatione Quae adversus Lucillum Quae de causa Quae dilectissimus nobis Quae et quanta Quae lingua loqui Quae nobiscum omnipotentis Quae sit Adeodatae Quae super altare Quaedam ad aures Quaedam ad nos Quale de Paulo Quale in castello Qualem necessitatem diversa Quali nos de Quali pertinacia Hilarius Qualiter contra sedis Qualiter de fraternitatis Qualiter de gloriae Qualiter erga nos Qualiter in Africanis Qualiter in Sardinia Qualiter Iohannes argentarius Qualiter neglectus inter Qualiter oboedientia vel Qualiter ordinati a Qualiter succurrendum sit Quam copiosa cordis Quam excellenti pietate Quam grata mihi Quam gratum mihi Quam gravis et Quam laudabiliter pro Quam magnae caritatis Quam pio mentis Quam sit efficax Quam sit necessarium Quam vigilanter quamque Quamquam ea quae Quamquam ius liceat Quamquam notitiam dilectionis Quamquam sperem dilectionem Quamvis causa fuerit Quamvis causae consideratio Quamvis culpabilibus ordinationis Quamvis dudum litteras Quamvis ea quae Quamvis enim pontificem Quamvis et ratio

Index initiorum 38 2752 948 1177 1176 2962 1922 1044 703 3057 †3130 2648 2821 2997 958 3055 1892 2713 †297 2275 2393 2181 2233 2734 1962 †964 1130 2589 2786 2290 1230 2910 2933 2352 2376 2770 2333 2985 1021 696 992 2988 †324; 919 2625 †801 1175 †2426; 2592 1027 2674 †123 1128 †257 2509 2294 2820 1070 960 1924 2815

Quamvis fraternitatem vestram 2500; 2755 Quamvis gloriae vestrae 2744 Quamvis glorioso Apollonio 2638 Quamvis horrenda exsecrandaque 2260 Quamvis igitur vestra 1951 Quamvis inter medias 2401 Quamvis is qui 1938 Quamvis ita fraternitas 2730 Quamvis non dubitem 995 Quamvis nulla merui 2103 Quamvis nullas nunc 1026 Quamvis patrum traditio 748 Quamvis per Constantinopolitanos 987 Quamvis pro beati 1258 Quamvis pro loci 1562 Quamvis ratio exigat 1501 Quamvis sint in 919 Quamvis spiritalium sincera 2176 Quamvis sub imagine 484; †490 Quamvis triste sit 3009 Quando ad ea †2339; †2923; 3012; 3013; 3014 Quando catholicorum regum †2339 Quando inter religiosas 3007 Quando mala quae 2996 Quando nobis 1817 Quanta bona omnipotentis 2312 Quanta fraternitati tuae 918 Quanta in Africanis 2913 Quanta in omnipotentis 2574 Quanta in vobis 2504; 2967 Quanta mihi catholicae 1033 Quanta sit in 1056 Quanta sit pacis 3056 Quanta vos seculi 2903 Quantam sollicitudinem et 217 Quanto apostolica sedes 2268 Quanto apostolicae sedi 2159 Quanto ardore videre 2430 Quanto ceteros homines 2446 Quanto cordi nostro 2590 Quanto credi tibi 2822 Quanto laetitiae nobis 2995 Quanto mens nostra 1606 Quanto nos cognitus 2698 Quanto nos gloria 3069 Quanto viduae bene 2490 Quantos et quam 1180 Quantum bene dispositae 3005 Quantum Deo placitos 2051 Quantum dilectioni tuae 912; 1029 Quantum nos divina 1812 Quantum nos pro 1812 Quantum praesidii Dominus 930; 936 Quantum presbyterorum et 1167 Quantum rebus humanis 935 Quantum relatione Hilari 956 Quantum reverentiae in 1123 Quantum sibi fiduciae 936 Quantus dolor quantaque 2483

Index initiorum Quantus in vobis Quantus nos de Quantus sit affectus Quapropter credidimus indicandum Quapropter Dionysii qui Quare venerabilis frater Quartum defensorem diaconum Quasi oblita praecedentium Quatuor modis perverti Quem redemptor noster Querelam Theodosiae religiosae Querelarum enormitate permoti Querimoniam monachorum monasterii Queritur Festus frater Questa nobis est Questus nobis est Qui assistunt iudicibus Qui compulsus a Qui de filii Qui de his Qui desponsatam puellam Qui ecclesiasticis famulantur Qui et humanis Qui in qualibet Qui iussa apostolicae Qui nec regiminis Qui paternae adhortationis Qui periurat se Qui post terrenam Qui potest obviare Qui pravorum actuum Qui pro victu Qui proficere noluerunt Qui propinquam sanguinis Qui recte iudicat Qui scelerate vivunt Qui se iustitia Qui sincera intentione Qui terrenis rebus Qui veneranda patrum Qui vero excommunicato Qui vero ita Quia bene olim Quia bonus homo Quia caritate nihil Quia cum res Quia de gloria Quia ea quae Quia ecclesiam sancti Quia excellentia vestra Quia frater et Quia fratres et Quia gloriam vestram Quia in magna Quia in nullo Quia incongruum valde Quia ingredientibus monasterium Quia iuxta canonicas Quia legati filii

2502 2921 2963 1817 1390 2748 1323 2231 †3108 3000 2368 1296 2608 2272 2570; 2614 2280 2404 †93 2926 1527 †3021 2399 1390 1230 †86 †3117 2968 †94 2955 †1412 2925 1312 1307 †199 †3135 †463 †3123 3017 2858 1466 1334 †633 2994 2556 2976 1332 2763 1963 2629 2794 1912 2158 2722 2611 476 3073 2841 †3133 1896

Quia melius fuerat Quia monasterium quod Quia Pantaleo notarius Quia per ambitiones Quia pervenit ad Quia post multos Quia praesentium portitorem Quia regiminis locum Quia res in Quia scio vos Quia servorum Dei Quia sic de Quia sicut cauta Quia sunt culpae Quia Thecla abbatissa Quia unguenti more Quibusdam venientibus agnovi Quicquid ergo sine Quicquid mihi ex Quicquid misericorditer ac Quicquid tribuitur pauperi Quicumque igitur intra Quicumque interdicta despexerit Quicumque sacros ordines Quicumque se vovit Quicumque tanquam amore Quicunque de his Quicunque enim tempore Quicunque intra anni Quicunque propriam uxorem Quicunque sciens se Quicunque tempore messis Quicunque vir feminare Quid de Proculi Quid de dilectionis Quid de fratre Quid ergo isti Quid in Sardinia Quid novae aedificationi Quid petitio Agrippini Quid tam dulce Quid utilitatis intersit Quidam maligni spiritus Quis aut leges Quis dabit capiti Quis enim aut Quis iustitiae potest Quisquis divina inspiratione Quisquis in negotiis Quisquis metropolitanus intra Quisquis per dolum Quo ausu qua Quod ad dilectionem Quod autem interrogasti Quod communem filium Quod de ordinando Quod fraternitati vestrae Quod in tanto Quod lingua loquitur

523 2495 2979 2759 1371; 1372 2604 1968 2661 2134 1368 †493 2634 2754 2739 3072 2677 2877 2236 †160 2075 2266 2896 1334 †755 †3105 605 †3142 1945 †457 1334 †95 †196 †457 †32 739 999 2618 1311 2633 1288 2775 †321; 1660 1263 2485 1302 †1226 1302 1333 2514 1387 †593 †3139 1392 2052 †3097 2593 1931 2853 2549 2074

524

Index initiorum

Quod multis scriptis 2220 Quod plena cupimus 1250 Quod plene catholicae 1242 Quod plene fieri 1457 Quod praesentium portitor 2702 Quod responsalem tuum 2128 Quod saepissime multa 1046 Quod semper de 984 Quod unitatis ecclesiae 1237 Quod vestra charitas 555 Quomodo ergo me 1918 Quomodo omnia nobis †4 Quomodo presulum nostrorum 1271 Quoniam Agrigentinae ecclesiae 2380 Quoniam aliqua nobis 2275 Quoniam apostolicae sedis †16 Quoniam apostolice sedi 555 Quoniam Cumanae ecclesiae 2198 Quoniam ex apostolica †3041 Quoniam Festus Capuanae 2381; 2382 Quoniam filius noster 2703 Quoniam importabilibus verbis †1227 Quoniam in insula 2472 Quoniam in re †155 Quoniam innumerabilibus mundus †3091 Quoniam nefandissimus Autharit 2092 Quoniam Paulo fratri 2199 Quoniam pestiferis doctrinis †1227 Quoniam pietas tua 1215 Quoniam primitivam ecclesiam †2025 Quoniam qui semetipsum †2991 Quoniam quidem metropolitanorum †593; †2066 Quoniam religiosus sancto 1138 Quoniam scriptum est †2426 Quoniam Secundus Taurominitanae 1941 Quoniam sicut a †27 Quoniam Velina Buxentina 2217 Quorundam ad nos 2320; 2355; 2774; 3039 Quorundam de Lunensium 2341 Quorundam in Neapolitana 2673 Quorundam monachorum eiusdem 2911 Quos celsitudo vestra 1626 Quosdam de Sicilia 2878 Quotiens contra ecclesiasticam 2443 Quotiens de urbe 3032 Quotiens digna consideratione 2766 Quotiens ea quae 2729 Quotiens eorum nos 3075 Quotiens illa de 3038 Quotiens in quibusdam 2646 Quotiens res aliqua 2167 Reddidimus quidem frater 1560 Redemtor noster Dei 2787 Regi regum in †1848 Regressus ad nos 1086 Regulae sanctorum patrum †3103 Relatio cleri simul 2247 Relatio nos vestrae 1166 Relatione sancti fratris 897

Relectae textus quam Relectis epistulis quas Relegentes autem exemplaria Relegentes litteras excellentiae Religionis probatur iniuria Religiosa clementissimi principis Religiosam clementiae vestrae Religiosam pietatis vestrae Religiosam vitam eligentibus Religiosis desideriis facile Religiosis desideriis sine Remeante filio meo Remeante Pullione subdiacono Remeantibus ad nos Remitti culpa de Reos sanguinis defendat Reperatum quoque Repletum est gaudio Repperimus Thomatem et Requisisti de his Requisivit pia tua Res ad nos Res est quidem Res quae culpa Resipiscentibus fratribus et Respondere epistolis vestris Respondere litteris vestris Responsalium nostrorum relatione Retro maioribus tuis Revelatum nobis est Reverentissimus frater et Reverentissimus frater noster Revertere sicut dictum Romana cui Deo Romanus clericus ecclesiae Rufinus vir magnificus Rursus acceptis dilectionis Sabbato ieiunandum et Sacerdos ante omnia Sacerdotali procul dubio Sacerdotum aliorumque clericorum Sacram vestram synodicam Sacrificium non est Sacrosancta ecclesia post Sacrosancta religio quae Saepe me et Saepissime dilectionem tuam Saepissime multo iam Saepius a nobis Salvis omnibus atque Sancimus ne unquam Sancta Romana Ecclesia Sanctis et Deo Sanctitatem vitae tuae Sanctitatis tuae suscepi Sanctitatis vestrae suscepi Sanctum clementiae vestrae Sanctus Paulus apostolus Satis claret fraternitatis

2384 2901 1959 1951 1262 938 1003 990 2254 2141 2309 480 1528 1030 1254 †3111 1299 1864 1617 †3093 †807 2481; 3163 1853 2732 3081 2125 †2032 2800 791 †741 2831 2813 1973 2009 1952 1895 1084 †404 †3116 2688 †34 †505 †204 ?1359 1392 674 1034 †1689 2274 1835 1436 ?1359 1014 2917 2875 2430 1002 †3127 1069

Index initiorum Satis credimus religiosam 2323 Satis frater carissime 2602 Satis me gloriosa 2986 Satis quidem te 2326 Savinus vir clarissimus 2842 Scandala quae humani 1874 Schisma siquidem ipsum 1934 Scias frater beatissime †228 Sciebam domine frater 483 Scientes devotionis affectum 2657 Scientes gratia paterna 2658 Scientes magnitudinem caritatis 2202 Scientes quanta erga 2753 Scimus excellentiae vestrae 2460 Scio quidem quia ?1802 Scio quidem venerabilis 1655 Scire te volumus 2192 Scire vos cupio †33 Scit enim gloria 1953 Scitis etiam propitio 1974 Scitis fratres quia †85 Scribendi ad excellentiam 2108 Scribendi ad fraternitatem 2132 Scripsit mihi tua 2949 Scripta beatitudinis vestrae 2555 Scripta de ordinatione 1807 Scripta dulcissimae et 2313; 2414 Scripta dulcissimae vestrae 2819 Scripta fraternitatis tuae 2308 Scripta fraternitatis vestrae 2168; 2317; 2471; 2489; 2700; 2918 Scripta quae ad 3079 Scripta reverentiae vestrae 2095 Scripta sanctitatis tuae †569 Scripta sanctitatis vestrae †337; 2609 Scripta tuae caritatis 2310 Scripta tuae sanctitatis †1744 Scripta vestra summa 2230 Scripta vestrae beatitudinis 2100 Scripta vestrae sanctitatis 2531 Scriptis fratris et 2344 Scriptis sanctitatis vestrae 2356 Scriptis tuis cor 2169 Scriptorum vestrorum eloquia 3010 Scriptorum vestrorum insinuatio 2449 Scriptorum vestrorum pagina 2560 Secundum quod vestri 1989 Sed causas quibus 1325 Sed et nobis †235 Sed iam veniamus 1189 Sed nec licuit 1959 Sed si evidenter 1835 Sedent quidam in 1321 Sedis apostolicae nos 1461 Semper enim in †139 Sententia nostra secundum †451 Serenitas vestrae pietatis 2349 Servata veritate historiae 2948 Servi Dei monasterii 2723

Si ad tuam Si aliquid forte Si archiepiscopus obierit Si caritatis virtus Si conscientia secura Si cui sacerdoti Si culpam vestram Si custos religiosi Si dispensationis ecclesiasticae Si Dominus omnia Si ea de Si ecclesiastici corporis Si episcopus expulsus Si epistolae quae Si evangelica admonitio Si evenerit fames Si ex coniugo Si firmo incommutabilique Si gloriosum pietatis Si homicidio vel Si homo esses Si ille qui Si illic ubi Si in isto Si in proximorum Si in rebus Si infantem in Si infidelis discedit Si instituta ecclesiastica Si inter episcopos Si ipse se Si is qui Si isto tempore Si ita ut Si lapsis ad Si latoris praesentium Si lis quod Si metropolitanus a Si motum fuerit Si non ex Si per negligentiam Si presbyter poenitentiam Si pro observatione Si professionem ordinis Si proximorum necessitatibus Si qua mulier Si quae recta Si quam magna Si quando carissimi Si quantum humanis Si quantum inservitur Si quantum vestra Si qui ergo Si qui per Si quis ad Si quis ancillam Si quis autem Si quis bapticaverit Si quis baptizat

525 1362 †115 †104 2076 1310 †635 2262 2579 2542 †43 2265 871 †805 955 1932 †347; †518 †1099 1048 1101 †78 2580 1668 1396 1992 2146 2870 †631 †3114 701 †800 2149 1537 1992 2363 2385 2889 1999 †54 †78 2161 †96 †458 1800 2113 2153 †76 1361 2840 2163 872 872 1042 251 †92 †3141 †460 1417 †1678 †1678

526 Si quis contristatus Si quis dederit Si quis desponsaverit Si quis ecclesiam Si quis episcopum Si quis episcopus Si quis esset Si quis gentilis Si quis in Si quis membrorum Si quis monachus Si quis neque Si quis oblationes Si quis per Si quis percusserit Si quis sacerdos Si quis se Si quis secundum Si quis spontanea Si quis terram Si quis triginta Si quis uxorem Si quis venerit Si quis videtur Si quisquam clericus Si quod absit Si revera hi Si sacerdotale quod Si saecularibus officiis Si sanus vir Si scriptorum nostrorum Si semper ea Si semper sunt Si temporis pateretur Si vero per Si vitae istius Sicut aqua frigida Sicut de eis Sicut dilectio tua Sicut distat lux Sicut ecclesia proprias Sicut enim iustas Sicut excellentiam vestram Sicut exigente culpa Sicut gradientem per Sicut grave et Sicut haereticorum pravitas Sicut hii simili Sicut in gentilitate Sicut in iudiciis Sicut iniusta poscentibus Sicut Iudaeis non Sicut laudabile discretumque Sicut loci nostri Sicut lucernae lumen Sicut mulieres si Sicut nos et Sicut nos nobis Sicut nos pro

Index initiorum †195; †196 †302 †459 †81; †466 †591 †291; †302 1182 †306 †1099 †305 †1349 †3143 †655 †92 †243 †856 1987 †1351 †359 †3140 †202; †802 †3113 †3121 †1159 2004 1417 1916 2182; 2228 2397 †628 2701 †2487 †2487 1283 †96 2293 2914 2522 2463 †257 2283 918 2160 2263 2091 2707 2458 1278 †402 2237 2441 2603 2998 2587 2162 675 1811 3026 1811

Sicut omnis qui †806 Sicut perseveranti culpae 2585 Sicut rationi congruit 1639 Sicut rationi contraria 3070 Sicut regiminis locum 2135 Sicut reprehensibile et 2536 Sicut res ad 2151 Sicut res ecclesiasticae 2720 Sicut sancta fraternitas †140 Sicut scismaticis pravo 2512 Sicut studii nostri 2155 Sicut unumquemque clericorum 1968 Sicut veraciter adversus 2543 Silvester et Faustinianus 1383 Simili modo si †306 Singula ecclesiastici iuris †3099 Singulare membrum ecclesiae 690; †1708 Singulis diebus dominicis †1788 Solempnitates dedicationum ecclesiarum †3119 Solicitari animum tuum 1518 Sollemnitas annuae devotionis 2172 Sollicitatis admodum nobis 1133 Sollicitis admodum nobis 1133 Sollicitudinem meam quam 1050 Sollicitudinem omnium ecclesiarum †328; †2044 Sollicitudini meae quam 1035 Sollicitudinis quidem tuae 1017 Spiritale gaudium directis 1555 Spiritus sancti testatur 839 Statuimus si quis †655 Statuimus ut si †303; †655 Stephanus praesentium portitor 2087; 2711 Studens paci et †474 Studium mihi fuisse 951 Studium vestrum Dei †673 Studium vestrum erga 1604 Suavissima mihi sanctitas 2565 Sufficiat licet sollicitudo 840 Sufficit sacerdoti missam †55 Sufficit sacerdoti unam †55 Summa militiae laus 2226 Summopere praecavere debent †3122 Summum bonum est †282 Summum esse quos †3090 Summum in regibus 2871 Sumptam de imperii 1554 Sumptis fratris et 1045 Sunt quatuor ieiunia †3160 Sunt quidam dicentes 172 Super afflictiones et 2951 Superiori tempore si 685 Supplicaverunt nobis Hebraei 2223 Suppliciter gloriae vestrae 2207 Suscepi epistolas dilectionis 3035 Suscepi epistolas suavissime 2572 Suscepimus plenas dulcedine 2305 Suscepti regiminis cura 2792 Susceptis epistolis fraternitatis 2571 Susceptis epistolis vestris 2984

Index initiorum Susceptis fratris et Susceptis gloriae vestrae Susceptis magnitudinis vestrae Suscipientes fraternitatis tuae Suscipientes plena fraternitatis Synodus absque huius Tales esse cognoscimus Talia ad nos Talia quidem iam Talia quidem iamdudum Tam multis documentis Tandem malorum fine Tanta est clades Tanta est Deo Tanta nobis est Tanta nobis subinde Tantam a Domino Temothea inlustris femina Tempore quo fraternitas Temporis qualitas admonet Teneant inconcusse quae Terentius siquidem atque Terra contra possessorem Theodora relicta Sabini Theodosia religiosa femina Theodosius abbas monasterii Totius orbis principibus Transacto anno suavissima Tribulationem quam dilectioni Tribunal iudicis aeterni Trigetius huius petitorii Tristitiae nostrae sanctitatis Tua sanctitas nos Tua sanctitas requisivit Tucza a filio Tuum gloriose fili Ubi canonicam districtionem Ubi caritatis interest Ubi nulla perurguet Ubi pars est Ubi primum respirare Ubi quisquam clericum Unde necesse est Unicuique virginum et Unum nos fratres Urbicus abbas monasterii Urget nos fratres Usque tunc laborare Ut autem scias Ut de oblationibus Ut illud divini Ut in ecclesia Ut moram in Ut nemo presbyterorum Ut nobis gratulationem Ut nullus fidelis Ut nullus presbyter Ut presbyteri de Ut sancta synodus

2873 2943 2665 †289 1659; †?1673 †327 784 3071 1921 1921 1031 847 †1897 1754 1903 2328 †152 2187 2941 2189 1667 1962 1922 2660 2324 2421 †2014; †3090 2907 1087 2284 1357 827 †1676 †1676 2001 †1408 3062 1507 1270 †1158 1257 2004 †456 †32 †43 2507 †28 †3124 211 †98 †116 †344 2920 †53 903 †1674 †53; †1677 †46 1508

527

Ut si non †201 Ut virgines non †91 Utilis semper est 2606 Uxor Felicis et 1389 Valde me contristatum 2643 Valde miramur quod 2691 Valde mirati sumus 1278; 1934; 2676 Valde necessarium esse 2073 Valde nos vestra 2694 Valentinae nos clerici 783 Valentino clerico cui 1955 Valerianus notarius ecclesiae 2685; 2686 Vas electionis beatissimus 1907 Venerabilis baptismi sacramentum 1284 Venerabilis regni vestri 1550 Veniens ad nos 2369 Veniens dilectissimus filius 2692 Veniens lator praesentium 2515 Veniens quidam de 2649 Veniente viro reverentissimo 2823 Venientes monachi monasterii 2992 Venientes quidam Ravennates 2940 Vere mirabilis caritas 2520 Vestri antistitis obitum 2215; 2361; 2392; 3019; 3024 Videns charitatis vestrae †229 Videns de caritatis †229 Vidimus et amplexi 849 Vindimius abbas petitorii 1984 Vir clarissimus Telesinus 1285 Vir illustris Theotistus 1919 Vir magnificus domnus 2482 Vir reverentissimus Passivus 2683 Vir sanctissimus Maximianus 2402 Vir spectabilis Claudius 1293 Vir venerabilis Paulinus 2117 Virgines non velentur †91 Virtutum mater caritas 2055 Visitari se Turina 1336 Vitum praesentium portitorem 2746 Vobis commissa negotia 758 Vobis enim et 1397 Volaterranae ecclesiae actus 1398 Volo autem sciatis †33 Voluissemus quidem fratres 1770 Voluntate atque potentia †400 Vota nostra caritatem 1600 Vox sanguinis fratris †671 Zenon frater et 2444 Ἅγιον ἒξ ἀρχῆς †453 Ἀδελφὲ Θεόφιλε ἡμεῖς 670 Ἀδελφοὶ οὕτως δεῖ †31 Αἰσχύνομαι μὲν οὖν 433 Ἀναγνόντες τὰ γράμματα 934 Ἀναγνωσθέντων γραμμάτων τῆς 1545 Ἀνέγνων τὰ γράμματα 431 Ἄνωθεν καὶ ἐξ 952 Ἀπεδεξάμην ὑμῶν τὴν †673 Γνώριμον ἔστω σοι †26 Δεξάμενος τῆς σῆς 1041

528 Διὰ τὰς αἰφνιδίους Εἰ ἅπερ ἠξίωσας Εἰ ἐπιστολαὶ αἳ Εἰ καὶ διὰ Εἰ καί πάντα Εἰ καὶ τὰ Εἴ τις ἐπίσκοπος Εἰς γνῶσιν ἡμετέραν Εἰς γνῶσιν ἡμῖν Ἐκ τῶν γραμμάτων Ἐμοὶ μὲν ἦν Ἐξένεγκε τὴν εἰκόνα Ἐξῆς δ᾿ ἂν Ἐπειδὴ διὰ τὴν Ἐπειδὴ δυστυχῶς ἐξεμαγεύθης Ἐπειδὴ μετὰ τῆς Ἐπειδήπερ δυστήνων ἐξεμαγεύθης Ἐπληρώθη χαρᾶς τὸ Ἔστιν οὖν ἡμῖν Εὐλόγητος ὁ θεός Εὐχόμεθα μὲν ὥσπερ ᾿Εφ᾿ ἡμέρας τινὰς Ἐχέτω τὰ ἐν Ἐχουδήν μοι γεγενήσθαι Ἡ τοῦ ἡμερωτάτου Ἠβουλόμεθα μὲν ἀγαπητοὶ Ἥσθην ἐπὶ τοῖς Θαυμάζω πυνθανομηῶ περὶ Ἵνα δὲ γνῷς Κεχαρισμένον ἐστὶν ἀεὶ Μεγάλῃ χάριτι ἐλεημοσύνη

Index initiorum 38 1361 955 940 683 960 918 926 959 677 1000 †5 277 937 †1227 557 †1227 1864 †524 †3 828 829 1667 951 938 1770 866 †452 211 981 1013

Μηδεὶς κατευτελεζέτω τὴν Ὅθεν ἐξ ἀνάγκης Ὁμολογία τῆς καϑολιχῆς Ὁπότε ὁ χριςτιανικώτατος Ὅσην πεποίθησιν περὶ Ὅσῳ τῶν ἀνθρωπίνων Ὅτι τῇ ἀποστολικῇ Οὺ φθονῶν ὁ θεὸς Πᾶσαν μὲν τὴν Πέπεισμαι μὴν ἀγαπητοὶ Περὶ δὲ τῆς Πιστεύομεν τὴν ἁγίαν Πιστεύομεν τὸν υἱὸν Πολλή μοι αἰτία Πολλῆς ἐπλήσθην χαρᾶς Πρέπει τῇ σῇ Πρὸς τούτους μοι Συγχαίρω κᾀγὼ ὑμῖν Τὰ σκάνδαλα ἅπερ Τῇ ἡμετέρᾳ στυγνότητι Τὴν εὐκταιοτάτην ἡμῖν Τίς δώσει τῇ Τὸ φρόνημα ἡμῶν Τοῖς γράμμασι τῆς Τοῦ ἁγίου πνεύματος Ὑποσχύμενον ἐμαυτὸν διαμέμνημαι Φανερωθέντος ὡς ηὐχόμεθα Φωνὴ αἵματος τοΰ Χάριν ὁμολογοῦντες τῇ Ὡ πάντα ἡμῖν

†455 †456 550 929 936 935 555 †342 1024 †454 †293 541 974 1025 1656 †1228 830 439 1874 827 523 †1226 †451 954 839 1092 1015 †671 865; 867 †4

CONCORDANTIA SIGLORUM EDITIONUM SECUNDAE ET TERTIAE JK: †1–†1065; JE: 1066–1994

JK †1 JK †2 JK †3 JK †4 JK †5 JK †6 JK †7 JK †8 JK 9 JK †10 JK †11 JK †12 JK †13 JK †14 JK †15 JK †16 JK †17 JK †18 JK †19 JK †20 JK †21 JK †22 JK †23 JK †24 JK †25 JK †26 JK †27 JK †28 JK †29 JK †30 JK †31 JK †32 JK †33 JK †34 JK †35 JK †36 JK †37 JK †38 JK †39 JK †40 JK †41 JK †42 JK †43

J³ †5 J³ †15 J³ †16 J³ †17 J³ †18 J³ †19 J³ †20 J³ †21 J³ 38 J³ †26 J³ †27 J³ †28 J³ †29 J³ †30 J³ †31 J³ †32 J³ †33 J³ †34 J³ †35 J³ †42 J³ †43 J³ †45 J³ †46 J³ †49 J³ †50 J³ †52 J³ †53 J³ †54 J³ †55 J³ †56 J³ †60 J³ †59 J³ †62 J³ †66 J³ †74 J³ †73 J³ †76 J³ †77 J³ †78 J³ †79 J³ †80 J³ †81 J³ †86

JK †44 JK †45 JK †46 JK †47 JK †48 JK †49 JK †50 JK †51 JK †52 JK †53 JK †54 JK †55 JK †56 JK †57 JK *58 JK *59 JK †60 JK †61 JK †62 JK †63 JK †64 JK †65 JK *66 JK *67 JK †68 JK †69 JK *70 JK *71 JK 72 JK 73 JK †74 JK †75 JK †76 JK *77 JK †78 JK †78α JK †78β JK 79 JK †80 JK †81 JK †81α JK *82 JK *83

J³ †85 J³ †87 J³ †88 J³ †91 J³ †92 J³ †93 J³ †94 J³ †95 J³ †96 J³ †97 J³ †98 J³ 2163 J³ †99 J³ †104 J³ *113 J³ *114 J³ †111 J³ †112 J³ †115 J³ †116 J³ †117 J³ †118 J³ *124 J³ *125 J³ †123 J³ †126 J³ *129 J³ *130 J³ *134 J³ 135 J³ †133 J³ †140 J³ †141 J³ *136 J³ †139 J³ †144 J³ †145 J³ 150 J³ †147 J³ †152 J³ †155 J³ *159 J³ *163

JK *84 JK †85 JK †86 JK †86α JK †87 JK 87α JK †87β JK †88 JK †89 JK †90 JK *91 JK †92 JK †93 JK †94 JK †95 JK †96 JK †97 JK †98 JK †99 JK †100 JK †101 JK †102 JK †103 JK †104 JK *105 JK 106 JK *107 JK *108 JK *109 JK 110 JK 111 JK *112 JK *113 JK †114 JK †115 JK †116 JK †117 JK †118 JK *119 JK *120 JK *121 JK *122 JK †123

J³ *164 J³ †160 J³ †162 J³ †167 J³ †171 J³ 172 J³ †174 J³ †179 J³ †180 J³ †187 J³ *189 J³ †190 J³ †192 J³ †191 J³ †195 J³ †196 J³ †197 J³ †198 J³ †199 J³ †200 J³ †201 J³ †202 J³ †203 J³ †204 J³ *208 J³ 211 J³ *221 J³ *214 J³ *216 J³ 218 J³ 217 J³ *224 J³ *225 J³ †229 J³ †226 J³ †228 J³ †234 J³ †235 J³ *212 J³ *222 J³ *223 J³ *242 J³ †246

Concordantia siglorum

530 JK †123α JK *124 JK 125 JK 126 JK *127 JK *128 JK *129 JK †130 JK †131 JK †131α JK *132 JK †133 JK †134 JK *135 JK 136 JK *137 JK †138 JK †139 JK †139α JK 140 JK *141 JK †142 JK †143 JK †144 JK †145 JK †146 JK †147 JK †148 JK †149 JK †150 JK †151 JK †152 JK †153 JK †154 JK †155 JK †156 JK †157 JK †158 JK †159 JK †160 JK †161 JK †162 JK †162α JK †163 JK †164 JK †165 JK †166 JK †167 JK †168 JK †169 JK †170 JK †171 JK †172 JK †173 JK †173α JK †174 JK †175 JK †176 JK †177

J³ †243 J³ *248 J³ 251 J³ *253 J³ *254 J³ *255 J³ *260 J³ †257 J³ †256 J³ †257 J³ *272 J³ †266 J³ †268 J³ *279 J³ 277 J³ *280 J³ †282 J³ †283 J³ †285 J³ †293 J³ *292 J³ †290 J³ †291 J³ †289 J³ †297 J³ †298 J³ †301 J³ †302 J³ †303 J³ †304 J³ †305 J³ †306 J³ †307 J³ †308 J³ †309 J³ †310 J³ †315 J³ †324 J³ †321 J³ †328 J³ †327 J³ †330 J³ †342 J³ †337 J³ †340 J³ †339 J³ †343 J³ †344 J³ †345 J³ †346 J³ †347 J³ †355 J³ †358 J³ †360 J³ †359 J³ †370 J³ †371 J³ †400 J³ †401

JK †178 JK †179 JK †180 JK †180α JE †180β JK †181 JK *182 JK *183 JK *184 JK *185 JK 186 JK *187 JK 188 JK †189 JK †190 JK †191 JK †192 JK †193 JK †194 JK †195 JK †196 JK †197 JK †198 JK †199 JK †200 JK †201 JK †202 JK †203 JK †204 JK †205 JK †206 JK †206α JK †207 JK *208 JK 209 JK 210 JK 211 JK 212 JK 213 JK *214 JK 215 JK 216 JK †217 JK †218 JK †219 JK *220 JK *221 JK †222 JK 223 JK †224 JK †225 JK †226 JK †227 JK 228 JK †229 JK †230 JK †231 JK 232 JK *233

J³ †401 J³ †402 J³ †403 J³ †404 J³ †405 J³ †413 J³ *424 J³ *426 J³ *428 J³ *429 J³ 431 J³ *437 J³ 439 J³ †451 J³ †452 J³ †453 J³ †454 J³ †455 J³ †456 J³ †442 J³ †443 J³ †457 J³ †458 J³ †459 J³ †460 J³ †462 J³ †463 J³ †464 J³ †465 J³ †466 J³ †467 J³ †468 J³ †474 J³ *475 J³ 476 J³ 477 J³ 478 J³ 479 J³ 480 J³ *481 J³ 483 J³ 484 J³ †492 J³ †493 J³ †494 J³ *508 J³ *509 J³ †506 J³ 510 J³ †513 J³ †516 J³ †517 J³ †518 J³ 523 J³ †524 J³ †505 J³ †507 J³ 541 J³ *544

JK *233α JK *233β JK 234 JK 235 JK *236 JK 237 JK 238 JK *238α JK 239 JK †240 JK †241 JK †242 JK †243 JK †244 JK †245 JK †246 JK †247 JK †248 JK †249 JK †250 JK †250α JK †250β JK 251 JK *252 JK 253 JK *254 JK 255 JK *256 JK *257 JK 258 JK 259 JK 260 JK 261 JK *262 JK 263 JK *264 JK †265 JK †266 JK †267 JK †268 JK †269 JK †270 JK †270α JK †270β JK *271 JK *271α JK *272 JK *272α JK *273 JK *274 JK *275 JK 276 JK †277 JK †278 JK †279 JK †280 JK *281 JK 282 JK *283

J³ *546 J³ *547 J³ 555 J³ 557 J³ *552 J³ 558 J³ 559 J³ *565 J³ 567 J³ †570 J³ †569 J³ †574 J³ †573 J³ †571 J³ †568 J³ †589 J³ †590 J³ †591 J³ †592 J³ †593 J³ †584 J³ †585 J³ 564 J³ *594 J³ 595 J³ *599 J³ 605 J³ *606 J³ 608 J³ 610 J³ 611 J³ 613 J³ 616 J³ *625 J³ 619 J³ *620 J³ †628 J³ †629 J³ †630 J³ †631 J³ †632 J³ †633 J³ †634 J³ †635 J³ *636 J³ *637 J³ *638 J³ *639 J³ *644 J³ *645 J³ *646 J³ 647 J³ †651 J³ †649 J³ †655 J³ †656 J³ *658 J³ 650 J³ *659

Concordantia siglorum JK *284 JK 285 JK 286 JK *287 JK 288 JK *289 JK †290 JK †291 JK 292 JK *292α JK 293 JK 294 JK *295 JK *296 JK 297 JK 298 JK 299 JK 300 JK 301 JK 302 JK 303 JK *303α JK 304 JK 305 JK 306 JK 307 JK 308 JK 309 JK 310 JK 311 JK 312 JK 313 JK 314 JK 315 JK 316 JK 317 JK 318 JK 319 JK †320 JK †320β JK 321 JK 322 JK 323 JK 324 JK 325 JK 326 JK 327 JK 328 JK 329 JK 330 JK 331 JK 332 JK 333 JK 334 JK †335 JK *336 JK 337 JK *338 JK †338α

J³ *660 J³ 663 J³ 665 J³ *668 J³ 670 J³ *669 J³ †671 J³ †673 J³ 674 J³ *676 J³ 675 J³ 677 J³ *678 J³ *679 J³ 680 J³ 683 J³ 685 J³ 688 J³ 689 J³ 690 J³ 691 J³ *692 J³ 693 J³ 695 J³ 696 J³ 697 J³ 698 J³ 699 J³ 700 J³ 701 J³ 703 J³ 712 J³ 722 J³ 713 J³ 723 J³ 714 J³ 715 J³ 716 J³ †720 J³ †721 J³ 708 J³ 709 J³ 710 J³ 711 J³ 726 J³ 727 J³ 728 J³ 732 J³ 734 J³ 735 J³ 737 J³ 738 J³ 739 J³ 740 J³ †741 J³ *742 J³ 743 J³ *744 J³ †755

JK 339 J³ 745 JK 340 J³ 746 JK 341 J³ 747 JK 342 J³ 748 JK 343 J³ 757 JK *344 J³ *760 JK *344α J³ *749 JK 345 J³ 750 JK 346 J³ 751 JK 347 J³ 758 JK 348 J³ 781 JK 349 J³ 783 JK 350 J³ 786 JK 351 J³ 784 JK *352 J³ *788 JK 353 J³ 787 JK †354 J³ †800 JK †355 J³ †801 JK †356 J³ †802 JK †357 J³ †803 JK †358 J³ †804 JK †359 J³ †805 JK †360 J³ †806 JK †361 J³ †807 JK †361α J³ †794 JK 362 J³ 790 JK 363 J³ 791 JK 364 J³ 792 JK 365 J³ 793 JK *365α J³ *810 JK 366 J³ 785 JK *367 J³ *815 JK *368 J³ *819 JK 369 J³ 821 JK *370 J³ *822 JK 371 J³ 823 JK 372 J³ 827 JK 373 J³ 828 JK 374 J³ 829 JK 375 J³ 830 JK *376 J³ *835 JK 377 J³ 837 JK 378 J³ 838 JK 379 J³ 839 JK 380 J³ 840 JK 381 J³ 845 JK †382 J³ †856 JK †383 J³ †857 JK †384 Celestino II attribuendum JK 385 J³ 847 JK 386 J³ 848 JK 387 J³ 849 JK 388 J³ 850 JK 389 J³ 865 JK 390 J³ 866 JK 391 J³ 870 JK 392 J³ 871 JK 393 J³ 873

531 JK 394 JK 395 JK 396 JK †397 JK 398 JK 399 JK *400 JK *401 JK 402 JK 403 JK 404 JK 405 JK 406 JK 407 JK *408 JK 409 JK 410 JK 411 JK 412 JK *413 JK 414 JK 415 JK 416 JK 417 JK 418 JK *419 JK 420 JK 421 JK 422 JK 423 JK 424 JK 425 JK 426 JK 427 JK 428 JK 429 JK 430 JK 431 JK 432 JK 433 JK 434 JK 435 JK 436 JK *436α JK 437 JK 438 JK 439 JK 440 JK 441 JK 442 JK 443 JK 444 JK 445 JK †446 JK †446α JK 447 JK 448 JK 449 JK 450

J³ 872 J³ 874 J³ 875 J³ †878 J³ 897 J³ 898 J³ *899 J³ *901 J³ 903 J³ 906 J³ 907 J³ 908 J³ 912 J³ 911 J³ *914 J³ 915 J³ 916 J³ 918 J³ 919 J³ *920 J³ 922 J³ 923 J³ 924 J³ 925 J³ 926 J³ *928 J³ 929 J³ 930 J³ 933 J³ 934 J³ 935 J³ 936 J³ 937 J³ 938 J³ 939 J³ 940 J³ 941 J³ 942 J³ 943 J³ 947 J³ 949 J³ 948 J³ 950 J³ *944 J³ 952 J³ 954 J³ 955 J³ 956 J³ 957 J³ 958 J³ 959 J³ 960 J³ 961 J³ †964 J³ †980 J³ 967 J³ 968 J³ 969 J³ 971

Concordantia siglorum

532 JK 451 JK 452 JK 453 JK 454 JK 455 JK 456 JK 457 JK 458 JK 459 JK 460 JK 461 JK 462 JK 463 JK 464 JK 465 JK 466 JK 467 JK 468 JK *468α JK 469 JK 470 JK 471 JK 472 JK 473 JK 474 JK 475 JK *476 JK 477 JK *478 JK 479 JK 480 JK 481 JK 482 JK 483 JK 484 JK 485 JK 486 JK 487 JK 488 JK 489 JK 490 JK 491 JK 492 JK 493 JK 494 JK 495 JK 496 JK 497 JK 498 JK 499 JK 500 JK 501 JK 502 JK 503 JK 504 JK 505 JK 506 JK 507 JK 508

J³ 972 J³ 974 J³ 975 J³ 976 J³ 981 J³ 977 J³ 978 J³ 983 J³ 984 J³ 985 J³ 986 J³ 987 J³ 989 J³ 990 J³ 991 J³ 992 J³ 993 J³ 995 J³ *1001 J³ 996 J³ 997 J³ 998 J³ 999 J³ 1000 J³ 1002 J³ 1003 J³ *1011 J³ 1010 J³ *1008 J³ 1012 J³ 1019 J³ 1013 J³ 1014 J³ 1015 J³ 1016 J³ 1017 J³ 1018 J³ 1021 J³ 1022 J³ 1023 J³ 1024 J³ 1025 J³ 1026 J³ 1027 J³ 1028 J³ 1029 J³ 1030 J³ 1031 J³ 1032 J³ 1033 J³ 1035 J³ 1034 J³ 1038 J³ 1039 J³ 1042 J³ 1043 J³ 1044 J³ 1045 J³ 1046

JK 509 JK 510 JK 511 JK 512 JK *513 JK 514 JK 515 JK 516 JK 517 JK 518 JK *519 JK 520 JK 521 JK 522 JK 523 JK 524 JK *524α JK 525 JK 526 JK 527 JK 528 JK 529 JK 529α JK 530 JK 531 JK 532 JK 533 JK 534 JK 535 JK 536 JK 537 JK 538 JK 539 JK 540 JK 541 JK 542 JK 543 JK 544 JK 545 JK 546 JK 547 JK 548 JK 549 JK 550 JK *550α JK †551 JK †551α JK 552 JK 553 JK 554 JK 555 JK 556 JK 557 JK *558 JK 559 JK 560 JK 561 JK 562 JK 563

J³ 1048 J³ 1049 J³ 1050 J³ 1051 J³ *1052 J³ 1041 J³ 1054 J³ 1058 J³ 1056 J³ 1057 J³ *1065 J³ 1066 J³ 1068 J³ 1069 J³ 1070 J³ 1073 J³ *1071 J³ 1074 J³ 1074 J³ 1075 J³ 1076 J³ 1077 J³ *1079 J³ 1080 J³ 1081 J³ 1082 J³ 1083 J³ 1084 J³ 1085 J³ 1086 J³ 1087 J³ 1088 J³ 1089 J³ 1091 J³ 1096 J³ 1092 J³ 1094 J³ 1098 J³ 1095 J³ 1101 J³ 1102 J³ 1104 J³ 1105 J³ 1106 J³ *1108 J³ †1118 J³ †1099 J³ 1123 J³ 1125 J³ 1126 J³ 1128 J³ 1130 J³ 1133 J³ *1132 J³ 1135 J³ 1139 J³ 1140 J³ 1141 J³ *1143

JK *564 JK †565 JK †566 JK †567 JK †568 JK †568α JK *569 JK 570 JK *571 JK 572 JK 573 JK 574 JK 575 JK 576 JK 577 JK 578 JK 579 JK 580 JK 581 JK 582 JK 583 JK 584 JK 585 JK 586 JK 587 JK 588 JK 589 JK 590 JK 591 JK 592 JK 593 JK *594 JK 595 JK *596 JK *597 JK *598 JK 599 JK 600 JK 601 JK 602 JK 603 JK *604 JK †605 JK †606 JK †607 JK 608 JK 609 JK *610 JK 611 JK 612 JK 613 JK 614 JK 615 JK *616 JK 617 JK 618 JK †618α JK *619 JK 620

J³ *1144 J³ †1157 J³ †1158 J³ †1159 J³ †1160 J³ †1161 J³ *1164 J³ 1166 J³ *1165 J³ 1167 J³ 1168 J³ 1169 J³ 1170 J³ 1173 J³ 1172 J³ 1175 J³ 1178 J³ 1180 J³ 1177 J³ 1176 J³ 1182 J³ 1185 J³ 1186 J³ 1188 J³ 1184 J³ 1189 J³ 1191 J³ 1193 J³ 1202 J³ 1203 J³ 1206 J³ *1207 J³ 1204 J³ *1208 J³ *1209 J³ *1210 J³ 1214 J³ 1219 J³ 1215 J³ 1216 J³ 1217 J³ *1220 J³ †1226 J³ †1227 J³ †1228 J³ 1225 J³ 1230 J³ *1232 J³ 1233 J³ 1236 J³ 1235 J³ 1238 J³ 1237 J³ *1240 J³ 1242 J³ 1243 J³ †1245 J³ *1251 J³ 1250

Concordantia siglorum JK 621 JK 622 JK 623 JK 624 JK 625 JK 626 JK 627 JK 628 JK 629 JK 630 JK 631 JK 632 JK †632α JK 633 JK 634 JK *635 JK 636 JK 637 JK 638 JK *639 JK 640 JK 641 JK 642 JK 643 JK 644 JK 645 JK 646 JK 647 JK 648 JK 649 JK 650 JK 651 JK 652 JK 653 JK 654 JK 655 JK 656 JK 657 JK 658 JK 659 JK 660 JK 661 JK 662 JK 663 JK 664 JK 665 JK 666 JK 667 JK 668 JK 669 JK 670 JK 671 JK 672 JK 673 JK 674 JK 675 JK 676 JK 677 JK 678

J³ 1255 J³ 1256 J³ 1257 J³ 1258 J³ 1254 J³ 1259 J³ 1260 J³ 1261 J³ 1275 J³ 1276 J³ 1262 J³ 1277 J³ †1346 J³ 1263 J³ †1264 J³ *1267 J³ 1270 J³ 1271 J³ 1273 J³ *1272 J³ 1274 J³ 1282 J³ 1291 J³ 1292 J³ 1293 J³ 1294 J³ 1283 J³ 1284 J³ 1295 J³ 1296 J³ 1310 J³ 1297 J³ 1298 J³ 1299 J³ 1285 J³ 1300 J³ 1301 J³ 1286 J³ 1302 J³ 1303 J³ 1304 J³ 1287 J³ 1305 J³ 1306 J³ 1278 J³ 1311 J³ 1280 J³ 1281 J³ 1307 J³ 1318 J³ 1319 J³ 1320 J³ 1321 J³ 1322 J³ 1337 J³ 1338 J³ 1339 J³ 1340 J³ 1323

JK 679 JK 680 JK 681 JK 682 JK 683 JK 684 JK 685 JK 686 JK 687 JK 688 JK 689 JK 690 JK 691 JK 692 JK 693 JK 694 JK †695 JK †696 JK †697 JK †698 JK †699 JK †699α JK †699β JK 700 JK 701 JK 702 JK 703 JK 704 JK 705 JK 706 JK 707 JK 708 JK 709 JK 710 JK 711 JK 712 JK 713 JK 714 JK 715 JK 716 JK 717 JK 718 JK 719 JK 720 JK 721 JK 722 JK 723 JK 724 JK 725 JK 726 JK 727 JK 728 JK 729 JK 730 JK 731 JK 732 JK 733 JK 734 JK 735

J³ 1316 J³ 1357 J³ 1324 J³ 1288 J³ 1312 J³ 1325 J³ 1326 J³ 1327 J³ 1328 J³ 1329 J³ 1330 J³ 1331 J³ 1332 J³ 1333 J³ 1334 J³ 1335 J³ †1347 J³ †1348 J³ †1349 J³ †1350 J³ †1351 J³ †1352 J³ †1353 J³ ?1359 J³ 1360 J³ 1361 J³ 1314 J³ 1362 J³ 1363 J³ 1364 J³ 1365 J³ 1313 J³ 1315 J³ 1366 J³ 1367 J³ 1368 J³ 1369 J³ 1370 J³ 1371 J³ 1372 J³ 1373 J³ 1374 J³ 1375 J³ 1376 J³ 1377 J³ 1378 J³ 1379 J³ 1380 J³ 1381 J³ 1382 J³ 1383 J³ 1384 J³ 1386 J³ 1387 J³ 1388 J³ 1389 J³ 1390 J³ 1391 J³ 1392

533 JK 736 J³ 1393 JK 737 J³ 1394 JK 738 J³ 1395 JK 739 J³ 1396 JK 740 J³ 1397 JK 741 J³ 1398 JK 742 J³ 1399 JK 743 J³ 1400 JK 744 J³ 1403 JK 745 J³ †1408 JK 746 J³ 1406 JK 747 J³ 1407 JK *748 J³ *1410 JK †749 Anastasio IV attribuendum JK †750 J³ †1412 JK 751 J³ 1413 JK 752 J³ †1419 JK 753 J³ 1421 JK 754 J³ 1423 JK *755 J³ *1428 JK 756 J³ †1434 JK *757 J³ *1445 JK †757α J³ †1447 JK *758 J³ *1449 JK *759 J³ *1448 JK †760 J³ †1452 JK 761 J³ 1451 JK 762 J³ 1458 JK 763 J³ 1457 JK 764 J³ 1460 JK 765 J³ 1461 JK *766 J³ *1463 JK †767 J³ †1492 JK †768 J³ †1493 JK 769 J³ 1466 JK 770 J³ 1501 JK 771 J³ 1504 JK 772 J³ 1507 JK 773 J³ 1506 JK 774 J³ 1508 JK 775 J³ 1509 JK *776 J³ *1511 JK 777 J³ 1513 JK *778 J³ *1514 JK 779 J³ 1518 JK 780 J³ 1521 JK 781 J³ 1522 JK 782 J³ 1523 JK 783 J³ 1524 JK 784 J³ 1527 JK 785 J³ 1528 JK 786 J³ 1529 JK 787 J³ 1530 JK 788 J³ 1531 JK 789 J³ 1532 JK 790 J³ 1533 JK 791 J³ 1534 JK 792 J³ 1535

Concordantia siglorum

534 JK 793 JK 794 JK 795 JK 796 JK 797 JK 798 JK 799 JK 800 JK 801 JK 802 JK 803 JK 804 JK 805 JK 806 JK †806α JK 807 JK 808 JK 809 JK 810 JK 811 JK 812 JK 813 JK 814 JK 815 JK 816 JK *817 JK 818 JK 819 JK 820 JK 821 JK 822 JK 823 JK 824 JK 825 JK 826 JK 827 JK 828 JK 829 JK *830 JK 831 JK 832 JK 833 JK *834 JK 835 JK 836 JK 838 JK *839 JK 840 JK 841 JK 842 JK 843 JK 844 JK *845 JK 846 JK *847 JK 848 JK 849 JK 850 JK 851

J³ 1536 J³ 1537 J³ 1538 J³ 1539 J³ 1540 J³ 1541 J³ 1542 J³ 1545 J³ 1550 J³ 1554 J³ 1555 J³ 1556 J³ 1557 J³ 1558 J³ †1619 J³ 1559 J³ 1560 J³ 1561 J³ 1562 J³ 1563 J³ 1564 J³ 1565 J³ 1566 J³ 1578 J³ 1579 J³ *1580 J³ 1581 J³ 1590 J³ 1591 J³ 1592 J³ 1593 J³ 1594 J³ 1595 J³ 1596 J³ 1597 J³ 1598 J³ 1600 J³ 1601 J³ 1602 J³ 1603 J³ 1604 J³ 1605 J³ *1614 J³ 1606 J³ 1607 J³ 1608 J³ *1611 J³ 1615 J³ 1589 J³ 1616 J³ 1617 J³ 1618 J³ *1620 J³ 1626 J³ *1635 J³ 1636 J³ 1637 J³ 1639 J³ 1648

JK 852 JK 853 JK 854 JK 855 JK 856 JK 857 JK 858 JK 859 JK 860 JK 861 JK 862 JK 863 JK 864 JK *865 JK †866 JK †867 JK †868 JK †869 JK †870 JK †871 JK *871α JK †872 JK †873 JK 874 JK 875 JK *876 JK 877 JK †878 JK †879 JK 879α JK *879β JK *880 JK 881 JK *882 JK †883 JK †883α JK *883β JK 884 JK 885 JK 886 JK 887 JK 888 JK †889 JK 890 JK 891 JK 892 JK 893 JK 894 JK †895 JK *896 JK 897 JK 898 JK †899 JK *900 †900α JK †901 JK †902 JK †903 JK *904

J³ 1650 J³ 1651 J³ 1657 J³ 1659 J³ 1660 J³ 1652 J³ 1653 J³ 1654 J³ 1655 J³ 1656 J³ 1666 J³ 1667 J³ 1516 J³ *?1679 J³ †?1673 J³ †1674 J³ †1675 J³ †1676 J³ †1677 J³ †1678 J³ *1693 J³ †1690 J³ †1689 J³ 1707 J³ 845 J³ *†1714 J³ 1711 J³ †1709 J³ †1708 J³ 1717 J³ *1715 J³ *1724 J³ 1725 J³ *1728 J³ †1732 J³ †1733 J³ *1747 J³ 1740 J³ 1746 J³ 1742 J³ 1741 J³ 1743 J³ †1744 J³ 1753 J³ 1754 J³ 1755 J³ 1756 J³ 1757 J³ †1774 J³ *1758 J³ 1770 J³ 1766 J³ †1778 J³ *1779 J³ *1779 J³ †1787 J³ †1788 J³ †1789 J³ *1790

JK *905 JK 906 JK 907 JK 908 JK 909 JK 910 JK 911 JK 912 JK 913 JK 914 JK 915 JK 916 JK *917 JK 918 JK 919 JK 920 JK 921 JK 922 JK *923 JK 924 JK 925 JK 926 JK 927 JK *928 JK *929 JK 930 JK 931 JK 932 JK *933 JK *934 JK 935 JK 936 JK 937 JK †937α JK 938 JK 939 JK 940 JK 941 JK 942 JK 943 JK 944 JK 945 JK 946 JK 947 JK 948 JK 949 JK 950 JK 951 JK 952 JK 953 JK 955 JK 956 JK 957 JK 958 JK 959 JK 960 JK 961 JK 962 JK 963

J³ *1799 J³ 1800 J³ 1801 J³ 1901 J³ ?1802 J³ 1805 J³ 1806 J³ 1807 J³ 1811 J³ 1812 J³ 1813 J³ 1817 J³ *1818 J³ 1815 J³ 1816 J³ 1831 J³ 1832 J³ 1835 J³ *1839 J³ 1840 J³ 1841 J³ 1845 J³ 1846 J³ *1847 J³ *1854 J³ 1853 J³ 1861 J³ 1864 J³ *1875 J³ *1876 J³ 1871 J³ 1874 J³ 1880 J³ †1886 J³ 1907 J³ 1904 J³ 1892 J³ 1893 J³ 1895 J³ 1896 J³ 1899 J³ 1900 J³ 1901 J³ 1903 J³ 1902 J³ 1906 J³ 1909 J³ 1910 J³ 1957 J³ 1978 J³ 1982 J³ 2008 J³ 1983 J³ 1984 J³ 2003 J³ 1943 J³ 1958 J³ 1985 J³ 2009

Concordantia siglorum JK 964 JK 965 JK 966 JK 967 JK 968 JK 969 JK 970 JK 971 JK 972 JK †973 JK †973α JK †973β JK 974 JK 975 JK 976 JK 977 JK 978 JK 979 JK 980 JK 981 JK 982 JK 983 JK 984 JK 985 JK 986 JK 987 JK 988 JK 989 JK 990 JK 991 JK 992 JK 993 JK 994 JK 995 JK 996 JK 997 JK 998 JK 999 JK 1000 JK 1001 JK 1002 JK 1003 JK 1004 JK 1005 JK 1006 JK 1007 JK 1008 JK 1009 JK 1010 JK 1011 JK 1012 JK 1013 JK 1014 JK 1015 JK 1016 JK 1017 JK 1018 JK 1019 JK 1020

J³ 1986 J³ 2004 J³ 2005 J³ 1987 J³ 1988 J³ 1989 J³ 1936 J³ 1990 J³ 2006 J³ †1979 J³ †1897 J³ 1999 J³ 1912 J³ 1913 J³ 1914 J³ 1915 J³ 1918 J³ 1919 J³ 1916 J³ 1917 J³ 1921 J³ 1922 J³ 1923 J³ 1924 J³ 1925 J³ 1926 J³ 1927 J³ 1928 J³ 1929 J³ 1930 J³ 1931 J³ 1932 J³ 1934 J³ 1935 J³ 1937 J³ 1938 J³ 1939 J³ 1940 J³ 1941 J³ 1942 J³ 1933 J³ 1943 J³ 1944 J³ 1945 J³ 1946 J³ 2000 J³ 1947 J³ 1948 J³ 1949 J³ 1950 J³ 1951 J³ 1952 J³ 1953 J³ 1954 J³ 1955 J³ 1975 J³ 1959 J³ 1960 J³ 1961

JK 1021 JK 1022 JK 1023 JK 1024 JK 1025 JK 1026 JK 1027 JK 1028 JK 1029 JK 1030 JK 1031 JK 1032 JK 1033 JK 1034 JK 1035 JK 1036 JK 1037 JK 1038 JK †1039 JK *1040 JK 1041 JK †1042 JK †1043 JK *1044 JK †1045 JK †1046 JK †1047 JK 1048 JK †1049 JK †1050 JK †1051 JK 1052 JK †1053 JK 1054 JK 1055 JK 1056 JK 1057 JK *1058 JK *1059 JK *1060 JK *1061 JK *1062 JK *1063 JK †1064 JK †1065 JE *1066 JE 1067 JE 1068 JE 1069 JE 1070 JE 1071 JE *1072 JE 1073 JE 1074 JE 1075 JE 1076 JE 1077 JE 1078 JE 1079

J³ 2001 J³ 1976 J³ 1976 J³ 1962 J³ 1963 J³ 1964 J³ 1965 J³ 1966 J³ 1967 J³ 1968 J³ 1969 J³ 1970 J³ 1971 J³ 1972 J³ 1973 J³ 1974 J³ 2002 J³ 1950 J³ †2014 J³ *2019 J³ 2021 J³ †2022 J³ †2025 J³ *2033 J³ †2032 J³ †2034 J³ †2038 J³ 2042 J³ †2043 J³ †2044 J³ †2056 J³ 2047 J³ †2048 J³ 2052 J³ 2054 J³ 2055 J³ 2051 J³ *2057 J³ *2058 J³ *2060 J³ *2061 J³ *2062 J³ *2063 J³ †2066 J³ †2067 J³ *2089 J³ 2073 J³ 2074 J³ 2075 J³ 2076 J³ 2077 J³ *2078 J³ 2079 J³ 2080 J³ 2081 J³ 2082 J³ 2083 J³ 2084 J³ 2085

535 JE 1080 JE 1081 JE 1082 JE 1083 JE 1084 JE 1085 JE 1086 JE 1087 JE 1088 JE 1089 JE 1090 JE 1091 JE 1092 JE 1093 JE 1094 JE 1095 JE 1096 JE 1097 JE 1098 JE 1099 JE 1100 JE 1101 JE 1102 JE 1103 JE 1104 JE 1105 JE 1106 JE 1107 JE 1108 JE 1109 JE 1110 JE 1111 JE 1112 JE 1113 JE 1114 JE 1115 JE 1116 JE 1117 JE 1118 JE 1119 JE 1120 JE 1121 JE 1122 JE 1123 JE 1124 JE 1125 JE 1126 JE 1127 JE 1128 JE 1129 JE 1130 JE 1131 JE 1132 JE 1133 JE 1134 JE 1135 JE 1136 JE 1137 JE 1138

J³ 2086 J³ 2087 J³ 2088 J³ 2090 J³ 2091 J³ 2092 J³ 2093 J³ 2094 J³ 2095 J³ 2096 J³ 2097 J³ 2098 J³ 2099 J³ 2100 J³ 2183 J³ 2102 J³ 2103 J³ 2104 J³ 2105 J³ 2106 J³ 2107 J³ 2108 J³ 2110 J³ 2111 J³ 2112 J³ 2113 J³ 2114 J³ 2115 J³ 2116 J³ 2117 J³ 2124 J³ 2125 J³ 2128 J³ 2129 J³ 2131 J³ 2132 J³ 2133 J³ 2134 J³ 2135 J³ 2136 J³ 2137 J³ 2140 J³ 2141 J³ 2142 J³ 2143 J³ 2144 J³ 2145 J³ 2146 J³ 2147 J³ 2148 J³ 2149 J³ 2150 J³ 2151 J³ 2152 J³ 2153 J³ 2154 J³ 2155 J³ 2156 J³ 2157

Concordantia siglorum

536 JE 1139 JE 1140 JE 1141 JE 1142 JE 1143 JE 1144 JE 1145 JE 1146 JE 1147 JE 1148 JE 1149 JE 1150 JE 1151 JE 1152 JE 1153 JE 1154 JE 1155 JE 1156 JE 1157 JE 1158 JE 1159 JE 1160 JE 1161 JE 1162 JE 1163 JE 1164 JE 1165 JE 1166 JE 1167 JE 1168 JE 1169 JE 1170 JE 1171 JE 1172 JE 1173 JE 1174 JE 1175 JE 1176 JE 1177 JE 1178 JE 1179 JE 1180 JE 1181 JE 1182 JE 1183 JE 1184 JE 1185 JE 1186 JE 1187 JE 1188 JE 1189 JE 1190 JE 1191 JE 1192 JE 1193 JE 1194 JE 1195 JE 1196 JE 1197

J³ 2158 J³ 2159 J³ 2160 J³ 2161 J³ 2162 J³ 2163 J³ 2164 J³ 2165 J³ 2166 J³ 2167 J³ 2168 J³ 2169 J³ 2170 J³ 2171 J³ 2172 J³ 2173 J³ 2174 J³ 2176 J³ 2223 J³ 2178 J³ 2179 J³ 2224 J³ 2180 J³ 2181 J³ 2182 J³ 2386 J³ 2373 J³ 2186 J³ 2187 J³ 2188 J³ 2189 J³ 2190 J³ 2191 J³ 2192 J³ 2193 J³ 2194 J³ 2195 J³ 2196 J³ 2197 J³ 2198 J³ 2199 J³ 2200 J³ 2201 J³ 2202 J³ 2209 J³ 2212 J³ 2221 J³ 2222 J³ 2206 J³ 2207 J³ 2226 J³ 2227 J³ 2213 J³ 2214 J³ 2215 J³ 2216 J³ 2217 J³ 2218 J³ 2219

JE 1198 JE 1199 JE 1200 JE 1201 JE 1202 JE 1203 JE 1204 JE 1205 JE 1206 JE 1207 JE 1208 JE 1209 JE 1210 JE 1211 JE 1212 JE 1213 JE 1214 JE 1215 JE 1216 JE 1217 JE 1218 JE 1219 JE 1220 JE 1221 JE 1222 JE 1223 JE 1224 JE 1225 JE 1226 JE 1227 JE 1228 JE 1229 JE 1230 JE 1231 JE 1232 JE 1233 JE 1234 JE 1235 JE 1236 JE 1237 JE 1238 JE †1239 JE 1240 JE 1241 JE 1242 JE 1243 JE 1244 JE 1245 JE 1246 JE 1247 JE 1248 JE 1249 JE 1250 JE 1251 JE 1252 JE 1253 JE 1254 JE 1255 JE 1256

J³ 2220 J³ 2210 J³ 2211 J³ 2228 J³ 2229 J³ 2230 J³ 2231 J³ 2233 J³ 2234 J³ 2235 J³ 2236 J³ 2237 J³ 2238 J³ 2239 J³ 2240 J³ 2241 J³ 2242 J³ 2243 J³ 2246 J³ 2247 J³ 2248 J³ 2249 J³ 2250 J³ 2254 J³ 2255 J³ 2256 J³ 2257 J³ 2258 J³ 2259 J³ 2260 J³ 2261 J³ 2262 J³ 2263 J³ 2265 J³ 2266 J³ 2267 J³ 2268 J³ 2269 J³ 2270 J³ 2271 J³ 2272 J³ †2339 J³ 2274 J³ 2275 J³ 2276 J³ 2277 J³ 2279 J³ 2280 J³ 2281 J³ 2282 J³ 2283 J³ 2284 J³ 2285 J³ 2288 J³ 2289 J³ 2290 J³ 2291 J³ 2292 J³ 2293

JE 1257 JE 1258 JE 1259 JE 1260 JE 1261 JE 1262 JE 1263 JE 1264 JE 1265 JE 1266 JE 1267 JE 1268 JE *1269 JE 1270 JE 1271 JE 1272 JE 1273 JE 1274 JE 1275 JE 1276 JE 1277 JE 1278 JE 1279 JE 1280 JE 1281 JE 1282 JE 1283 JE 1284 JE 1285 JE 1286 JE 1287 JE 1288 JE 1289 JE 1290 JE 1291 JE 1292 JE 1293 JE 1294 JE 1295 JE 1296 JE 1297 JE 1298 JE 1299 JE 1300 JE 1301 JE 1302 JE 1303 JE *1303a JE 1304 JE 1305 JE 1306 JE 1307 JE 1308 JE 1309 JE 1310 JE 1311 JE 1312 JE 1313 JE 1314

J³ 2294 J³ 2295 J³ 2296 J³ 2297 J³ 2304 J³ 2305 J³ 2308 J³ 2309 J³ 2310 J³ 2311 J³ 2312 J³ 2313 J³ *2314 J³ 2315 J³ 2316 J³ 2317 J³ 2318 J³ 2319 J³ 2320 J³ 2321 J³ 2322 J³ 2323 J³ 2324 J³ 2325 J³ 2326 J³ 2327 J³ 2328 J³ 2329 J³ 2330 J³ 2331 J³ 2332 J³ 2333 J³ 2301 J³ 2335 J³ 2336 J³ 2337 J³ 2340 J³ 2341 J³ 2342 J³ 2343 J³ 2344 J³ 2345 J³ 2346 J³ 2347 J³ 2348 J³ 2349 J³ 2350 J³ *2358 J³ 2351 J³ 2352 J³ 2353 J³ 2354 J³ 2355 J³ 2356 J³ 2357 J³ 2361 J³ 2362 J³ 2363 J³ 2364

Concordantia siglorum JE 1315 JE 1316 JE 1317 JE 1318 JE 1319 JE 1320 JE 1321 JE 1322 JE 1323 JE 1324 JE 1325 JE 1326 JE *1326a JE 1327 JE 1328 JE 1329 JE 1330 JE 1331 JE 1332 JE 1333 JE †1334 JE †1334a JE 1335 JE 1336 JE 1337 JE 1338 JE 1339 JE 1340 JE 1341 JE 1342 JE 1343 JE 1344 JE 1345 JE 1346 JE 1347 JE 1348 JE 1349 JE 1350 JE 1351 JE 1352 JE 1353 JE 1354 JE 1355 JE 1356 JE 1357 JE 1358 JE 1359 JE 1360 JE 1361 JE 1362 JE 1363 JE 1364 JE 1365 JE †1366 JE 1367 JE 1368 JE 1369 JE 1370 JE 1371

J³ 2365 J³ 2366 J³ 2367 J³ 2368 J³ 2369 J³ 2370 J³ 2371 J³ 2372 J³ 2374 J³ 2375 J³ 2376 J³ 2377 J³ *2379 J³ 2380 J³ 2381 J³ 2382 J³ 2383 J³ 2384 J³ 2385 J³ 2388 J³ †2467 J³ †2468 J³ 2390 J³ 2391 J³ 2392 J³ 2393 J³ 2394 J³ 2395 J³ 2396 J³ 2397 J³ 2398 J³ 2399 J³ 2400 J³ 2401 J³ 2402 J³ 2403 J³ 2404 J³ 2405 J³ 2409 J³ 2410 J³ 2411 J³ 2412 J³ 2413 J³ 2414 J³ 2415 J³ 2416 J³ 2417 J³ 2418 J³ 2419 J³ 2420 J³ 2422 J³ 2423 J³ 2421 J³ †2426 J³ 2428 J³ 2429 J³ 2430 J³ 2431 J³ 2432

JE 1372 JE 1373 JE 1374 JE 1375 JE 1376 JE 1377 JE 1378 JE 1379 JE 1380 JE 1381 JE 1382 JE 1383 JE 1384 JE 1385 JE 1386 JE 1387 JE 1388 JE 1389 JE 1390 JE 1391 JE 1392 JE 1393 JE 1394 JE 1395 JE 1396 JE 1397 JE 1398 JE 1399 JE 1400 JE †1400α JE 1401 JE 1402 JE 1403 JE 1404 JE 1405 JE 1406 JE 1407 JE 1408 JE 1409 JE 1410 JE 1411 JE 1412 JE 1413 JE 1414 JE 1415 JE 1416 JE 1417 JE 1418 JE 1419 JE 1420 JE †1421 JE 1422 JE 1423 JE 1424 JE 1425 JE 1425a JE 1426 JE 1427 JE 1428

J³ 2433 J³ 2434 J³ 2435 J³ 2436 J³ 2437 J³ 2440 J³ 2438 J³ 2439 J³ 2441 J³ 2442 J³ 2443 J³ 2444 J³ 2445 J³ 2446 J³ 2447 J³ 2449 J³ 2450 J³ 2451 J³ 2453 J³ 2454 J³ 2456 J³ 2457 J³ 2458 J³ 2459 J³ 2460 J³ 2461 J³ 2462 J³ 2463 J³ 2464 J³ †2470 J³ 3022 J³ 2472 J³ 2473 J³ 2471 J³ 2474 J³ 2475 J³ 2476 J³ 2477 J³ 2480 J³ 2481 J³ 2482 J³ 2483 J³ 2484 J³ 2485 J³ 2486 J³ 2489 J³ 2490 J³ 2491 J³ 2492 J³ 2493 J³ †2487 J³ 2507 J³ 2508 J³ 2509 J³ 2767 J³ 2510 J³ 2511 J³ 2512 J³ 2513

537 JE 1429 JE 1430 JE 1431 JE 1432 JE 1433 JE 1434 JE 1435 JE 1436 JE 1437 JE 1438 JE 1439 JE 1440 JE 1441 JE 1442 JE 1443 JE 1444 JE 1445 JE 1446 JE 1447 JE 1448 JE 1449 JE 1450 JE 1451 JE 1452 JE 1453 JE 1454 JE 1455 JE 1456 JE 1457 JE 1458 JE 1459 JE 1460 JE *1460a JE 1461 JE 1462 JE 1463 JE 1464 JE 1465 JE 1466 JE 1467 JE 1468 JE 1469 JE 1470 JE 1471 JE 1472 JE 1473 JE 1474 JE 1475 JE 1476 JE 1477 JE 1478 JE 1479 JE 1480 JE 1481 JE 1482 JE 1483 JE 1484 JE 1485 JE 1486

J³ 2514 J³ 2515 J³ 2516 J³ 2498 J³ 2499 J³ 2495 J³ 2496 J³ 2496 J³ 2500 J³ 2501 J³ 2502 J³ 2503 J³ 2504 J³ 2517 J³ 2519 J³ 2520 J³ 2521 J³ 2522 J³ 2523 J³ 2524 J³ 2525 J³ 2526 J³ 2527 J³ 2529 J³ 2530 J³ 2531 J³ 2532 J³ 2533 J³ 2534 J³ 2535 J³ 2536 J³ 2537 J³ *2538 J³ 2540 J³ 2541 J³ 2542 J³ 2543 J³ 2544 J³ 2545 J³ 2546 J³ 2548 J³ 2549 J³ 2550 J³ 2551 J³ 2552 J³ 2554 J³ 2555 J³ 2556 J³ 2557 J³ 2558 J³ 2559 J³ 2560 J³ 2561 J³ 2562 J³ 2564 J³ 2565 J³ 2566 J³ 2568 J³ 2569

Concordantia siglorum

538 JE 1487 JE 1488 JE 1489 JE 1490 JE 1491 JE 1492 JE 1493 JE †1493a JE 1494 JE 1495 JE 1496 JE 1497 JE 1498 JE 1499 JE 1500 JE 1501 JE 1502 JE 1503 JE 1504 JE 1505 JE *1506 JE 1507 JE 1508 JE 1509 JE 1510 JE 1511 JE *1512 JE 1513 JE 1514 JE 1515 JE 1516 JE 1517 JE 1518 JE 1519 JE 1520 JE 1521 JE 1522 JE 1523 JE 1524 JE 1525 JE 1526 JE 1527 JE 1528 JE 1529 JE 1530 JE 1531 JE 1532 JE 1533 JE 1534 JE 1535 JE 1536 JE 1537 JE 1538 JE 1539 JE 1540 JE 1541 JE 1542 JE 1543 JE 1544

J³ 2570 J³ 2571 J³ 2572 J³ 2573 J³ 2574 J³ 2575 J³ 2577 J³ †2582 J³ 2578 J³ 2579 J³ 2580 J³ 2581 J³ 2585 J³ 2587 J³ 2588 J³ 2589 J³ 2590 J³ 2591 J³ 2592 J³ 2593 J³ *2594 J³ 2595 J³ 2596 J³ 2597 J³ 2598 J³ 2599 J³ *2600 J³ 2602 J³ 2603 J³ 2604 J³ 2605 J³ 2606 J³ 2607 J³ 2608 J³ 2609 J³ 2610 J³ 2611 J³ 2613 J³ 2614 J³ 2617 J³ 2618 J³ 2624 J³ 2625 J³ 2627 J³ 2628 J³ 2629 J³ 2630 J³ 2631 J³ 2632 J³ 2633 J³ 2634 J³ 2635 J³ 2636 J³ 2637 J³ 2638 J³ 2640 J³ 2641 J³ 2642 J³ 2643

JE 1545 JE 1546 JE 1547 JE 1548 JE 1549 JE 1550 JE 1551 JE 1552 JE 1553 JE 1554 JE 1555 JE 1556 JE 1557 JE 1558 JE 1559 JE 1560 JE 1561 JE 1562 JE 1563 JE 1564 JE 1565 JE 1566 JE 1567 JE 1568 JE 1569 JE 1570 JE 1571 JE *1572 JE 1573 JE 1574 JE 1575 JE 1576 JE 1577 JE 1578 JE 1579 JE 1580 JE 1581 JE 1582 JE 1583 JE 1584 JE 1585 JE 1586 JE 1587 JE 1588 JE 1589 JE 1590 JE 1591 JE 1592 JE 1593 JE 1594 JE 1595 JE 1596 JE 1597 JE 1598 JE 1599 JE 1600 JE 1601 JE 1602 JE 1603

J³ 2644 J³ 2645 J³ 2646 J³ 2647 J³ 2648 J³ 2649 J³ 2650 J³ 2651 J³ 2652 J³ 2653 J³ 2654 J³ 2656 J³ 2657 J³ 2658 J³ 2659 J³ 2660 J³ 2661 J³ 2662 J³ 2663 J³ 2664 J³ 2665 J³ 2666 J³ 2667 J³ 2668 J³ 2669 J³ 2670 J³ 2673 J³ *2675 J³ 2676 J³ 2674 J³ 2677 J³ 2678 J³ 2679 J³ 2680 J³ 2681 J³ 2682 J³ 2683 J³ 2684 J³ 2685 J³ 2686 J³ 2687 J³ 2688 J³ 2689 J³ 2690 J³ 2691 J³ 2692 J³ 2793 J³ 2794 J³ 2693 J³ 2694 J³ 2695 J³ 2696 J³ 2697 J³ 2698 J³ 2699 J³ 2700 J³ 2701 J³ 2702 J³ 2703

JE 1604 JE 1605 JE 1606 JE 1607 JE *1607a JE 1608 JE 1609 JE 1610 JE 1611 JE 1612 JE 1613 JE 1614 JE 1615 JE 1616 JE 1617 JE 1618 JE 1619 JE 1620 JE 1621 JE 1622 JE 1623 JE 1624 JE 1625 JE 1626 JE 1627 JE 1628 JE 1629 JE 1630 JE 1631 JE 1632 JE *1633 JE 1634 JE 1635 JE 1636 JE *1637 JE 1638 JE 1639 JE 1640 JE 1641 JE 1642 JE 1643 JE 1644 JE 1645 JE 1646 JE 1647 JE 1648 JE 1649 JE 1650 JE 1651 JE 1652 JE 1653 JE 1654 JE 1655 JE 1656 JE 1657 JE 1658 JE 1659 JE 1660 JE 1661

J³ 2704 J³ 2705 J³ 2706 J³ 2707 J³ 2935 J³ 2710 J³ 2711 J³ 2712 J³ 2713 J³ 2714 J³ 2715 J³ 2716 J³ 2717 J³ 2718 J³ 2719 J³ 2720 J³ 2721 J³ 2722 J³ 2723 J³ 2724 J³ 2725 J³ 2726 J³ 2727 J³ 2728 J³ 2729 J³ 2730 J³ 2732 J³ 2733 J³ 2734 J³ 2735 J³ *2736 J³ 2737 J³ 2738 J³ 2739 J³ 2740 J³ 2759 J³ 2741 J³ 2742 J³ 2743 J³ 2744 J³ 2745 J³ 2746 J³ 2747 J³ 2748 J³ 2749 J³ 2750 J³ 2751 J³ 2752 J³ 2753 J³ 2754 J³ 2755 J³ 2756 J³ 2758 J³ 2764 J³ 2760 J³ 2761 J³ 2763 J³ 2762 J³ 2765

Concordantia siglorum JE 1662 JE 1663 JE 1664 JE 1665 JE 1666 JE 1667 JE 1668 JE 1669 JE *1670 JE 1671 JE 1672 JE 1673 JE 1674 JE 1675 JE 1676 JE 1677 JE 1678 JE 1679 JE 1680 JE 1681 JE *1682 JE 1683 JE 1684 JE 1685 JE 1686 JE 1687 JE 1688 JE 1689 JE 1690 JE 1691 JE 1692 JE 1693 JE 1694 JE 1695 JE 1696 JE 1697 JE 1698 JE 1699 JE 1700 JE 1701 JE 1702 JE 1703 JE 1704 JE 1705 JE 1706 JE 1707 JE 1708 JE 1709 JE 1710 JE 1711 JE 1712 JE 1713 JE 1714 JE 1715 JE 1716 JE 1717 JE 1718 JE 1719 JE 1720

J³ 2766 J³ 2770 J³ 2771 J³ 2772 J³ 2773 J³ 2774 J³ 2775 J³ 2777 J³ *2776 J³ 2778 J³ 2779 J³ 2781 J³ 2782 J³ 2784 J³ 2785 J³ 2786 J³ 2787 J³ 2788 J³ 2789 J³ 2791 J³ *2790 J³ 2792 J³ 2796 J³ 2797 J³ 2798 J³ 2799 J³ 2800 J³ 2801 J³ 2802 J³ 2803 J³ 2804 J³ 2805 J³ 2806 J³ 2812 J³ 2813 J³ 2814 J³ 2815 J³ 2816 J³ 2817 J³ 2818 J³ 2819 J³ 2820 J³ 2821 J³ 2822 J³ 2823 J³ 2824 J³ 2825 J³ 2826 J³ 2827 J³ 2828 J³ 2829 J³ 2830 J³ 2831 J³ 2832 J³ 2833 J³ 2834 J³ 2835 J³ 2836 J³ 2837

JE 1721 JE 1722 JE 1723 JE 1724 JE 1725 JE 1726 JE 1727 JE 1728 JE 1729 JE 1730 JE 1731 JE 1732 JE 1733 JE *1734 JE 1735 JE 1736 JE 1737 JE 1738 JE †1739 JE 1740 JE 1741 JE 1742 JE 1743 JE 1744 JE 1745 JE 1746 JE 1747 JE 1748 JE 1749 JE 1750 JE 1751 JE 1752 JE 1753 JE 1754 JE 1755 JE 1756 JE 1757 JE 1758 JE 1759 JE 1760 JE 1761 JE 1762 JE 1763 JE 1764 JE 1765 JE 1766 JE 1767 JE 1768 JE 1769 JE 1770 JE 1771 JE 1772 JE 1773 JE 1774 JE 1775 JE 1776 JE 1777 JE *1778 JE 1779

J³ 2838 J³ 2839 J³ 2840 J³ 2841 J³ 2842 J³ 2843 J³ 2844 J³ 2845 J³ 2846 J³ 2847 J³ 2848 J³ 2849 J³ 2851 J³ *2850 J³ 2852 J³ 2853 J³ 2854 J³ 2855 J³ †2872 J³ 2856 J³ 2857 J³ 2858 J³ 2859 J³ 2860 J³ 2861 J³ 2862 J³ 2863 J³ 2864 J³ 2865 J³ 2866 J³ 2867 J³ 2868 J³ 2869 J³ 2870 J³ 2871 J³ 2875 J³ 2876 J³ 2877 J³ 2878 J³ 2879 J³ 2873 J³ 2880 J³ 2881 J³ 2882 J³ 2883 J³ 2884 J³ 2885 J³ 2886 J³ 2887 J³ 2889 J³ 2890 J³ 2893 J³ 2894 J³ 2895 J³ 2896 J³ 2897 J³ 2900 J³ *2899 J³ 2901

539 JE 1780 JE *1781 JE 1782 JE 1783 JE 1784 JE 1785 JE 1786 JE 1787 JE 1788 JE 1789 JE 1790 JE 1791 JE 1792 JE 1793 JE 1794 JE 1795 JE 1796 JE 1797 JE 1798 JE 1799 JE 1800 JE 1801 JE 1802 JE 1803 JE 1804 JE 1805 JE 1806 JE †1806a JE 1807 JE 1808 JE 1809 JE 1810 JE 1811 JE 1812 JE 1813 JE 1814 JE *1814a JE *1815 JE 1816 JE 1817 JE 1818 JE 1819 JE 1820 JE 1821 JE 1822 JE 1823 JE 1824 JE 1825 JE 1826 JE 1827 JE 1828 JE 1829 JE 1830 JE 1831 JE 1832 JE 1833 JE *1834 JE 1835 JE 1836

J³ 2903 J³ *2902 J³ 2905 J³ 2907 J³ 2908 J³ 2909 J³ 2910 J³ 2911 J³ 2912 J³ 2913 J³ 2914 J³ 2916 J³ 2917 J³ 2918 J³ 2919 J³ 2920 J³ 2921 J³ 2925 J³ 2926 J³ 2924 J³ 2927 J³ 2928 J³ 2929 J³ 2930 J³ 2931 J³ 2933 J³ 2934 J³ †2991 J³ 2937 J³ 2938 J³ 2939 J³ 2940 J³ 2941 J³ 2942 J³ 2943 J³ 2945 J³ *2953 J³ *2944 J³ 2946 J³ 2947 J³ 2948 J³ 2949 J³ 2950 J³ 2951 J³ 2952 J³ 2971 J³ 2954 J³ 2955 J³ 2956 J³ 2957 J³ 2958 J³ 2959 J³ 2972 J³ 2973 J³ 2974 J³ 2962 J³ *2961 J³ 2975 J³ 2963

Concordantia siglorum

540 JE 1837 JE 1838 JE 1839 JE 1840 JE 1841 JE 1842 JE 1843 JE 1844 JE 1845 JE 1846 JE 1847 JE 1848 JE 1849 JE 1850 JE 1851 JE 1852 JE 1853 JE 1854 JE 1855 JE 1856 JE †1856a JE 1857 JE 1858 JE 1859 JE 1860 JE 1861 JE 1862 JE 1863 JE 1864 JE 1865 JE 1866 JE 1867 JE 1868 JE 1869 JE 1870 JE 1871 JE 1872 JE 1873 JE 1874 JE 1875 JE 1876 JE 1877 JE 1878 JE 1879 JE 1880 JE 1881 JE 1882 JE †1883 JE †1883a JE 1884 JE 1885 JE 1886 JE 1887 JE 1888 JE 1889

J³ 2964 J³ 2965 J³ 2966 J³ 2967 J³ 2968 J³ 2969 J³ 2970 J³ 2976 J³ 2977 J³ 2979 J³ 2980 J³ 2978 J³ 2981 J³ 2982 J³ 2984 J³ 2985 J³ 2986 J³ 2988 J³ 2989 J³ 2990 J³ †3021 J³ 2992 J³ 2994 J³ 2995 J³ 2996 J³ 2997 J³ 2998 J³ 3000 J³ 3001 J³ 3002 J³ 3003 J³ 3004 J³ 3005 J³ 3006 J³ 3007 J³ 3008 J³ 3009 J³ 3010 J³ 3011 J³ 3012 J³ 3013 J³ 3014 J³ 3015 J³ 3017 J³ 3018 J³ 3019 J³ 3020 J³ †3041 J³ †2993 J³ 3023 J³ 3024 J³ 3025 J³ 3026 J³ 3028 J³ 3029

JE 1890 JE 1891 JE 1892 JE 1893 JE 1894 JE 1895 JE 1896 JE 1897 JE 1898 JE 1899 JE 1900 JE 1901 JE 1902 JE 1903 JE 1904 JE 1905 JE 1906 JE 1907 JE 1908 JE 1909 JE 1910 JE 1911 JE 1912 JE 1913 JE 1914 JE 1915 JE 1916 JE 1917 JE 1918 JE 1919 JE 1920 JE 1921 JE 1922 JE 1923 JE 1924 JE 1925 JE 1926

J³ 3031 J³ 3032 J³ 3034 J³ 3035 J³ 3036 J³ 3037 J³ 3038 J³ 3039 J³ 3043 J³ 3042 J³ 3044 J³ 3048 J³ 3049 J³ 3051 J³ 3052 J³ 3053 J³ 3054 J³ 3055 J³ 3056 J³ 3057 J³ 3058 J³ 3059 J³ 3061 J³ 3062 J³ 3069 J³ 3067 J³ 3070 J³ 3071 J³ 3072 J³ 3073 J³ 3074 J³ 3075 J³ 3076 J³ 3077 J³ 3078 J³ 3079 Gregorio II vel III attribuendum JE †1927 J³ †3090 JE †1928 J³ †3091 JE *†1929 J³ *†3084 JE *†1930 J³ *†3146 JE *†1931 J³ *†3147 JE *†1932 J³ *†3148 JE †1933 J³ †3092 JE †1934 J³ †3093 JE †1935 J³ †3094 JE †1936 J³ †3095 JE †1937 J³ †3096 JE †1938 J³ †3097 JE †1939 J³ †3098 JE †1940 J³ †3099 JE †1941 J³ †3100 JE †1942 J³ †3101

JE †1943 JE †1944 JE †1945 JE †1946 JE †1947 JE †1948 JE †1949 JE †1950 JE †1951 JE †1952 JE †1953 JE †1954 JE †1955 JE †1956 JE †1957 JE †1958 JE †1959 JE †1960 JE †1961 JE †1962 JE †1963 JE †1964 JE †1965 JE †1966 JE †1967 JE †1968 JE †1969 JE †1970 JE †1971 JE †1972 JE †1973 JE †1974 JE †1975 JE †1976 JE †1977 JE †1978 JE †1979 JE †1980 JE †1981 JE †1982 JE †1983 JE †1984 JE †1985 JE †1986 JE †1987 JE †1988 JE †1989 JE 1990 JE 1991 JE 1992 JE 1993 JE 1994 JE †2124

J³ †3102 J³ †3103 J³ †3104 J³ †3105 J³ †3106 J³ †3107 J³ †3108 J³ †3109 J³ †3110 J³ †3111 J³ †3112 J³ †3113 J³ †3114 J³ †3115 J³ †3116 J³ †3117 J³ †3118 J³ †3119 J³ †3120 J³ †3121 J³ †3122 J³ †3123 J³ †3124 J³ †3125 J³ †3126 J³ †3127 J³ †3128 J³ †3129 J³ †3130 J³ †3131 J³ †3132 J³ †3133 J³ †3134 J³ †3135 J³ †3136 J³ †3137 J³ †3138 J³ †3139 J³ †3140 J³ †3141 J³ †3142 J³ †3143 J³ †3144 J³ †3145 J³ †3158 J³ †3159 J³ †3160 J³ 3081 J³ 3080 J³ 3082 J³ 3162 J³ 3163 J³ †1878

CONCORDANTIA SIGLORUM EDITIONIS TERTIAE ET VOLUMINUM SERIERUM ‚PONTIFICIA’

Gall. Pont. I/1 39 n. *1 Gall. Pont. I/1 39 n. 2 Gall. Pont. I/1 179 n. 1

Gall. Pont. III/1 50 n. †1 Gall. Pont. III/1 51 n. †2b Gall. Pont. III/1 52 n. *3a Gall. Pont. III/1 52 n. *3b Gall. Pont. III/1 53 n. †4 Gall. Pont. III/1 53 n. †5 Gall. Pont. III/1 54 n. †6 Gall. Pont. III/1 54 n. *7 Gall. Pont. III/1 55 n. †8 Gall. Pont. III/1 56 n. 9 Gall. Pont. III/1 56 n. *10a Gall. Pont. III/1 57 n. *10b Gall. Pont. III/1 57 n. 10c Gall. Pont. III/1 57 n. 11 Gall. Pont. III/1 58 n. †12b Gall. Pont. III/1 59 n. *13 Gall. Pont. III/1 59 n. 14 Gall. Pont. III/1 60 n. 15a Gall. Pont. III/1 60 n. 15b Gall. Pont. III/1 61 n. *16 Gall. Pont. III/1 61 n. 18 Gall. Pont. III/1 61 n. †19 Gall. Pont. III/1 62 n. *20 Gall. Pont. III/1 62 n. 21 Gall. Pont. III/1 63 n. 22b Gall. Pont. III/1 64 n. *24 Gall. Pont. III/1 65 n. 25 Gall. Pont. III/1 66 n. 26 Gall. Pont. III/1 67 n. *27 Gall. Pont. III/1 67 n. 28 Gall. Pont. III/1 68 n. *30 Gall. Pont. III/1 69 n. 31 Gall. Pont. III/1 69 n. *32 Gall. Pont. III/1 69 n. 33 Gall. Pont. III/1 70 n. *34 Gall. Pont. III/1 70 n. *35 Gall. Pont. III/1 70 n. 36 Gall. Pont. III/1 71 n. *37 Gall. Pont. III/1 71 n. 38 Gall. Pont. III/1 71 n. †39b

J³ *910 J³ 911 J³ 2935

J³ †87 J³ †88 J³ *121 J³ *121 J³ †140 J³ †141 J³ †228 J³ *363 J³ †401 J³ 732 J³ *736 J³ *736 J³ 737 J³ 740 J³ †741 J³ *820 J³ 821 J³ 911 J³ 911 J³ *913 J³ 949 J³ †964 J³ *966 J³ 970 J³ 971 J³ *973 J³ 988 J³ 1128 J³ *1129 J³ 1130 J³ *1131 J³ 1133 J³ *1134 J³ 1135 J³ *1409 J³ *1420 J³ 1421 J³ *1422 J³ 1423 J³ †1434

Gall. Pont. III/1 72 n. *40 Gall. Pont. III/1 72 n. 41 Gall. Pont. III/1 74 n. 43 Gall. Pont. III/1 74 n. 44 Gall. Pont. III/1 75 n. *45 Gall. Pont. III/1 75 n. *46 Gall. Pont. III/1 75 n. *47 Gall. Pont. III/1 75 n. *48 Gall. Pont. III/1 76 n. *49a Gall. Pont. III/1 76 n. 49b Gall. Pont. III/1 77 n. 50 Gall. Pont. III/1 78 n. 51 Gall. Pont. III/1 79 n. *†52 Gall. Pont. III/1 80 n. *53 Gall. Pont. III/1 80 n. 54 Gall. Pont. III/1 81 n. 55 Gall. Pont. III/1 81 n. *56 Gall. Pont. III/1 81 n. 57 Gall. Pont. III/1 82 n. 58 Gall. Pont. III/1 83 n. 60 Gall. Pont. III/1 356 n. *3 Gall. Pont. III/1 356 n. 4b Gall. Pont. III/1 357 n. 5 Gall. Pont. III/1 358 n. 6 Gall. Pont. III/1 358 n. 8

J³ *1439 J³ *1455 J³ 1461 J³ 1466 J³ *1464 J³ *1465 J³ *1512 J³ *1514 J³ *1525 J³ 1526 J³ 1527 J³ 1551 J³ *†2041 J³ *2539 J³ 2501 J³ 2796 J³ *2808 J³ 2865 J³ 2863 J³ 2954 J³ *1453 J³ 1454 J³ 1812 J³ 1816 J³ 2436

Germ. Pont. I 140 n. *†1 Germ. Pont. I 141 n. 2 Germ. Pont. I 159 n. †1 Germ. Pont. I 401 n. 1

J³ *†817 J³ 2800 J³ †1492 J³ 2781

Germ. Pont. II/2 152 n. 2

J³ 1461

Germ. Pont. VII 16 n. *1 Germ. Pont. VII 16 n. 2 Germ. Pont. VII 16 n. *3

J³ *353 J³ *363 J³ *553

Germ. Pont. IX 82 n. *†1

J³ *†273

Germ. Pont. X 22 n. †1 Germ. Pont. X 23 n. 2

J³ †402 J³ *363

542

Concordantia siglorum

Germ. Pont. X 24 n. *3 Germ. Pont. X 24 n. *†4 Germ. Pont. X 24 n. *5 Germ. Pont. X 24 n. 6 Germ. Pont. X 24 n. 7 Germ. Pont. X 25 n. 8 Germ. Pont. X 25 n. 8 adn. Germ. Pont. X 25 n. *†9 Germ. Pont. X 25 n. 10 Germ. Pont. X 25 n. *11 Germ. Pont. X 26 n. ?12 Germ. Pont. X 26 n. *†13 Germ. Pont. X 26 n. *†14

J³ *409 J³ *†410 J³ *432 J³ 433 J³ 435 J³ 436 J³ *441 J³ *†469 J³ 563 J³ *640 J³ 783 J³ *†982 J³ *†1239

Ital. Pont. I 5 n. 1 Ital. Pont. I 5 n. 2 Ital. Pont. I 6 n. 4 Ital. Pont. I 10 n. *1 Ital. Pont. I 10 n. *2 Ital. Pont. I 10 n. *3 Ital. Pont. I 136 n. *2 Ital. Pont. I 10 n. *4 Ital. Pont. I 11 n. *6 Ital. Pont. I 11 n. 7 Ital. Pont. I 11 n. 8 Ital. Pont. I 11 n. *†9 Ital. Pont. I 15 n. *1 Ital. Pont. I 15 n. *2 Ital. Pont. I 15 n. 3 Ital. Pont. I 16 n. 1 Ital. Pont. I 16 n. 2 Ital. Pont. I 16 n. 3 Ital. Pont. I 16 n. 4 Ital. Pont. I 24 n. *†1 Ital. Pont. I 25 n. *†2 Ital. Pont. I 36 n. *†1 Ital. Pont. I 38 n. *1 Ital. Pont. I 40 n. 1 Ital. Pont. I 42 n. *1 Ital. Pont. I 44 *†1 Ital. Pont. I 44 n. 1 Ital. Pont. I 45 n. *1 Ital. Pont. I 45 n. *2 Ital. Pont. I 47 n. 1 Ital. Pont. I 47 n. 2 Ital. Pont. I 54 n. *1 Ital. Pont. I 55 n. *2 Ital. Pont. I 55 n. *†3 Ital. Pont. I 55 n. 4 Ital. Pont. I 55 n. 5 Ital. Pont. I 57 n. *1 Ital. Pont. I 59 n. *†1 Ital. Pont. I 63 n. *1 Ital. Pont. I 63 n. 1 Ital. Pont. I 64 n. *1 Ital. Pont. I 64 n. 2 Ital. Pont. I 68 n. *1 Ital. Pont. I 71 n. †1

J³ 1436 J³ 1717 J³ 2934 J³ *1110 J³ *1145 J³ *1194 J³ *1194 J³ *1474 J³ *2026 J³ 2172 J³ 2425 J³ *†3149 J³ *447 J³ *1693 J³ 2454 J³ 2396 J³ 2591 J³ 2724 J³ 2746 J³ *†381 J³ *†3150 J³ *†379 J³ *1195 J³ 2256 J³ *1196 J³ *†1355 J³ 2707 J³ *394 J³ *1476 J³ *881 J³ *1993 J³ *514 J³ *880 J³ *†892 J³ 2172 J³ 3060 J³ *1197 J³ *†100 J³ *718 J³ 2254 J³ *2251 J³ 2336 J³ *3085 J³ †2025

Ital. Pont. I 74 n. *1 Ital. Pont. I 90 n. 1 Ital. Pont. I 93 n. *1 Ital. Pont. I 98 n. 1 Ital. Pont. I 98 n. 2 Ital. Pont. I 100 n. *1 Ital. Pont. I 105 n. 1 Ital. Pont. I 105 n. †2 Ital. Pont. I 106 n. †3 Ital. Pont. I 106 n. 4 Ital. Pont. I 110 n. *†1 Ital. Pont. I 111 n. *†2 Ital. Pont. I 114 n. 1 Ital. Pont. I 121 n. 1 Ital. Pont. I 128 n. *1 Ital. Pont. I 136 n. *†1 Ital. Pont. I 136 n. *3 Ital. Pont. I 136 n. *4 Ital. Pont. I 136 n. *5 Ital. Pont. I 136 n. *7 Ital. Pont. I 145 n. *1 Ital. Pont. I 149 n. *1 Ital. Pont. I 149 n. 2 Ital. Pont. I 149 n. 3 Ital. Pont. I 155 n. *1 Ital. Pont. I 156 n. 1 Ital. Pont. I 160 n. *†1 Ital. Pont. I 160 n. *2 Ital. Pont. I 166 n. *2 Ital. Pont. I 160 n. *†3 Ital. Pont. I 161 *†4 Ital. Pont. I 161 n. *1 Ital. Pont. I 161 n. *2 Ital. Pont. I 163 n. *1 Ital. Pont. I 163 n. *2 Ital. Pont. I 165 n. *†1 Ital. Pont. I 166 n. 3 Ital. Pont. I 166 n. *4 Ital. Pont. I 177 n. 1 Ital. Pont. I 178 n. *1 Ital. Pont. I 179 n. 1 Ital. Pont. I 179 n. 3 Ital. Pont. I 197 n. 2

Ital. Pont. II 9 n. 1 Ital. Pont. II 10 n. 2 Ital. Pont. II 15 n. *1 Ital. Pont. II 15 n. 2 Ital. Pont. II 18 n. 1 Ital. Pont. II 22 n. *1 Ital. Pont. II 31 n. 1 Ital. Pont. II 46 n. *1 Ital. Pont. II 48 n. 1 Ital. Pont. II 54 n. 1 Ital. Pont. II 54 n. 2 Ital. Pont. II 76 n. 1 Ital. Pont. II 78 n. *1 Ital. Pont. II 79 n. 1

J³ *333 J³ 2922 J³ *580 J³ 2518 J³ 2767 J³ *416 J³ 2088 J³ †2253 J³ †2469 J³ 2587 J³ *†1699 J³ *†3151 J³ 2224 J³ 2835 J³ *851 J³ *†383 J³ *1680 J³ *2016 J³ *3087 J³ *3088 J³ *1111 J³ *2708 J³ 2690 J³ 2760 J³ *1146 J³ 2630 J³ *†406 J³ *1194 J³ *1194 J³ *†2068 J³ *†3154 J³ *1147 J³ *1198 J³ *581 J³ *882 J³ *†384 J³ 3080 J³ *3086 J³ 2335 J³ *495 J³ 1321 J³ 3004 J³ 2561

J³ 1280 J³ 1281 J³ *414 J³ 1305 J³ 2725 J³ 1972 J³ 2243 J³ *1342 J³ 1910 J³ 1935 J³ 2257 J³ 714 J³ *1343 J³ 2258

Concordantia siglorum Ital. Pont. II 85 n. †1 Ital. Pont. II 102 n. 1 Ital. Pont. II 102 n. 2 Ital. Pont. II 102 n. 3 Ital. Pont. II 114 n. *3 Ital. Pont. II 114 n. 1 Ital. Pont. II 114 n. 2 Ital. Pont. II 114 n. 4 Ital. Pont. II 115 n. *8 Ital. Pont. II 115 n. 5 Ital. Pont. II 115 n. 6 Ital. Pont. II 115 n. 9 Ital. Pont. II 146 n. 1 Ital. Pont. II 163 n. 1 Ital. Pont. II 176 n. 1 Ital. Pont. II 177 n. 2 Ital. Pont. II 177 n. 3 Ital. Pont. II 178 n. *1 Ital. Pont. II 189 n. *1 Ital. Pont. II 201 n. 1 Ital. Pont. II 201 n. 2 Ital. Pont. II 205 n. 1 Ital. Pont. II 216 n. *1 Ital. Pont. II 216 n. 2 Ital. Pont. II 222 n. 1 Ital. Pont. II 222 n. 2 Ital. Pont. II 222 n. 3 Ital. Pont. II 226 n. 1 Ital. Pont. II 230 n. *1

Ital. Pont. III 1 n. †1 Ital. Pont. III 2 n. 2 Ital. Pont. III 2 n. 3 Ital. Pont. III 7 n. 1 Ital. Pont. III 21 n. †1 Ital. Pont. III 23 n. †1 Ital. Pont. III 23 n. †1 Ital. Pont. III 74 n. 1 Ital. Pont. III 136 n. *†1 Ital. Pont. III 146 n. †1 Ital. Pont. III 232 n. 2 Ital. Pont. III 254 n. 1 Ital. Pont. III 269 n. 1 Ital. Pont. III 277 n. 1 Ital. Pont. III 280 n. *1 Ital. Pont. III 281 n. 2 Ital. Pont. III 281 n. 3 Ital. Pont. III 281 n. 4 Ital. Pont. III 281 n. 5 Ital. Pont. III 281 n. 6 Ital. Pont. III 282 n. 7 Ital. Pont. III 319 n. 1 Ital. Pont. III 331 n. †1 Ital. Pont. III 331 n. †2 Ital. Pont. III 332 n. †3 Ital. Pont. III 332 n. †4 Ital. Pont. III 332 n. †5 Ital. Pont. III 373 n. *†1

J³ †2487 J³ 1367 J³ 2189 J³ 2229 J³ *2177 J³ 1297 J³ 2112 J³ 2223 J³ *2594 J³ 2247 J³ 2248 J³ 2595 J³ 1275 J³ 1300 J³ 1293 J³ 2186 J³ 2199 J³ *2185 J³ *1475 J³ 1933 J³ 2086 J³ 2723 J³ *2904 J³ 2905 J³ 2085 J³ 2180 J³ 2476 J³ 1291 J³ *1477

J³ †339 J³ 903 J³ 1904 J³ 1946 J³ *†1996 J³ *†1981 J³ *†1997 J³ 2775 J³ *†1716 J³ †539 J³ 2918 J³ 2207 J³ 2090 J³ 2136 J³ *1309 J³ 1310 J³ 1376 J³ 1392 J³ 1397 J³ 1398 J³ 1916 J³ 1329 J³ †490 J³ †1265 J³ †1908 J³ †2030 J³ †3083 J³ *†37

Ital. Pont. IV 7 n. *3 Ital. Pont. IV 7 n. 4 Ital. Pont. IV 7 n. 5 Ital. Pont. IV 7 n. 9 Ital. Pont. IV 11 n. *1 Ital. Pont. IV 11 n. 2 Ital. Pont. IV 12 n. *1 Ital. Pont. IV 14 n. 1 Ital. Pont. IV 15 n. *2 Ital. Pont. IV 15 n. 3 Ital. Pont. IV 17 n. *1 Ital. Pont. IV 17 n. 2 Ital. Pont. IV 17 n. 3 Ital. Pont. IV 19 n. *1 Ital. Pont. IV 19 n. 2 Ital. Pont. IV 24 n. 1 Ital. Pont. IV 30 n. 1 Ital. Pont. IV 30 n. 2 Ital. Pont. IV 30 n. 3 Ital. Pont. IV 44 n. 1 Ital. Pont. IV 53 n. 1 Ital. Pont. IV 53 n. 2 Ital. Pont. IV 61 n. 1 Ital. Pont. IV 62 n. 2 Ital. Pont. IV 82 n. 1 Ital. Pont. IV 116 n. 2 Ital. Pont. IV 116 n. 3 Ital. Pont. IV 116 n. 4 Ital. Pont. IV 124 n. *†1 Ital. Pont. IV 135 n. 2 Ital. Pont. IV 140 n. 1 Ital. Pont. IV 141 n. 2 Ital. Pont. IV 145 n. 1 Ital. Pont. IV 145 n. 2 Ital. Pont. IV 146 n. 1 Ital. Pont. IV 155 n. 1 Ital. Pont. IV 159 n. 1 Ital. Pont. IV 160 n. 5 Ital. Pont. IV 160 n. 7 Ital. Pont. IV 161 n. *11 Ital. Pont. IV 161 n. 14 Ital. Pont. IV 166 n. 1 Ital. Pont. IV 167 n. 1 Ital. Pont. IV 167 n. 1 Ital. Pont. IV 168 n. 2 Ital. Pont. IV 168 n. †3 Ital. Pont. IV 168 n. 4 Ital. Pont. IV 173 n. 1 Ital. Pont. IV 173 n. 2 Ital. Pont. IV 173 n. 3 Ital. Pont. IV 173 n. 4 Ital. Pont. IV 173 n. †5 Ital. Pont. IV 179 n. *1 Ital. Pont. IV 179 n. 2 Ital. Pont. IV 179 n. 3 Ital. Pont. IV 185 n. 2 Ital. Pont. IV 195 n. 1 Ital. Pont. IV 196 n. 2 Ital. Pont. IV 196 n. 4

543 J³ *1905 J³ 2005 J³ 1965 J³ 2735 J³ *2033 J³ 2714 J³ *1905 J³ 2167 J³ *2586 J³ 2805 J³ *3050 J³ 3051 J³ 3052 J³ 2687 J³ 2687 J³ 2682 J³ 1912 J³ 1913 J³ 2174 J³ 1373 J³ 2829 J³ 2830 J³ 2147 J³ 3082 J³ 701 J³ 1095 J³ 1255 J³ 1263 J³ *†3155 J³ 2684 J³ 2685 J³ 2686 J³ 1306 J³ 1363 J³ 1328 J³ 3020 J³ 2144 J³ 2261 J³ 2423 J³ *2768 J³ 2772 J³ 2510 J³ 2187 J³ 2422 J³ 2420 J³ †2424 J³ 2533 J³ 2145 J³ 2262 J³ 2771 J³ 2855 J³ †2872 J³ *2063 J³ 2393 J³ 2511 J³ 2536 J³ 1369 J³ 2683 J³ 3078

544

Concordantia siglorum

Ital. Pont. IV 207 n. 1 Ital. Pont. IV 208 n. 1 Ital. Pont. IV 211 n. 1 Ital. Pont. IV 211 n. *2 Ital. Pont. IV 211 n. 3 Ital. Pont. IV 215 n. 1 Ital. Pont. IV 215 n. 2 Ital. Pont. IV 215 n. 3 Ital. Pont. IV 216 n. 4 Ital. Pont. IV 238 n. 1 Ital. Pont. IV 253 n. 1 Ital. Pont. IV 264 n. *1 Ital. Pont. IV 264 n. 2 Ital. Pont. IV 265 n. 3 Ital. Pont. IV 276 n. 1 Ital. Pont. IV 276 n. *2 Ital. Pont. IV 276 n. 3 Ital. Pont. IV 277 n. *4 Ital. Pont. IV 277 n. 5 Ital. Pont. IV 281 n. 1 Ital. Pont. IV 311 n. *1 Ital. Pont. IV 311 n. 2 Ital. Pont. IV 311 n. 3 Ital. Pont. IV 313 n. 1

J³ 2726 J³ 2727 J³ 1978 J³ *2007 J³ 2008 J³ 1957 J³ 1934 J³ 1966 J³ 1967 J³ 1362 J³ 1364 J³ *1165 J³ 1166 J³ 1296 J³ 2108 J³ *2360 J³ 2361 J³ *2809 J³ 2838 J³ 1340 J³ 2696 J³ 2989 J³ 2990 J³ 2696

Ital. Pont. V 2 n. *1 Ital. Pont. V 3 n. 2 Ital. Pont. V 3 n. 4 Ital. Pont. V 3 n. 5 Ital. Pont. V 3 n. 5 adn. Ital. Pont. V 3 n. 6 Ital. Pont. V 4 n. 7 Ital. Pont. V 4 n. 9 Ital. Pont. V 4 n. *10 Ital. Pont. V 4 n. *11 Ital. Pont. V 4 n. *12 Ital. Pont. V 5 n. 13 Ital. Pont. V 5 n. 14 Ital. Pont. V 5 n. 15 Ital. Pont. V 5 n. 16 Ital. Pont. V 5 n. 17 Ital. Pont. V 5 n. 18 Ital. Pont. V 6 n. 19 Ital. Pont. V 6 n. 20 Ital. Pont. V 6 n. 21 Ital. Pont. V 6 n. 22 Ital. Pont. V 6 n. 23 Ital. Pont. V 6 n. 24 Ital. Pont. V 7 n. 25 Ital. Pont. V 7 n. 26 Ital. Pont. V 20 n. *†1 Ital. Pont. V 20 n. 2 Ital. Pont. V 20 n. *3 Ital. Pont. V 20 n. †4 Ital. Pont. V 21 n. 5 Ital. Pont. V 21 n. 7 Ital. Pont. V 21 n. 8 Ital. Pont. V 21 n. 9

J³ *2053 J³ 2097 J³ 2266 J³ 2269 J³ 2268 J³ 2388 J³ 2404 J³ 2428 J³ *2567 J³ *?2601 J³ *2626 J³ 2668 J³ 2719 J³ 2722 J³ 2728 J³ 2744 J³ 2763 J³ 2773 J³ 2786 J³ 2789 J³ 2817 J³ 2885 J³ 2896 J³ 3034 J³ 3048 J³ *†724 J³ 750 J³ *963 J³ †980 J³ 1094 J³ 1182 J³ 1365 J³ 1370

Ital. Pont. V 22 n. 10 Ital. Pont. V 22 n. *†11 Ital. Pont. V 22 n. *†12 Ital. Pont. V 22 n. 13 Ital. Pont. V 22 n. *†14 Ital. Pont. V 22 n. *15 Ital. Pont. V 22 n. 16 Ital. Pont. V 23 n. 17 Ital. Pont. V 23 n. 18 Ital. Pont. V 23 n. 19 Ital. Pont. V 23 n. 20 Ital. Pont. V 23 n. 22 Ital. Pont. V 24 n. 23 Ital. Pont. V 24 n. 24 Ital. Pont. V 24 n. 25 Ital. Pont. V 24 n. 26 Ital. Pont. V 24 n. 27 Ital. Pont. V 25 n. *28 Ital. Pont. V 25 n. 29 Ital. Pont. V 25 n. 30 Ital. Pont. V 25 n. 31 Ital. Pont. V 25 n. 32 Ital. Pont. V 26 n. 34 Ital. Pont. V 26 n. *36 Ital. Pont. V 26 n. 38 Ital. Pont. V 27 n. 39 Ital. Pont. V 27 n. 41 Ital. Pont. V 27 n. 42 Ital. Pont. V 28 n. *44 Ital. Pont. V 28 n. 45 Ital. Pont. V 28 n. 47 Ital. Pont. V 29 n. 48 Ital. Pont. V 29 n. 50 Ital. Pont. V 29 n. 51 Ital. Pont. V 29 n. 52 Ital. Pont. V 30 n. 53 Ital. Pont. V 30 n. 53 Ital. Pont. V 30 n. 55 Ital. Pont. V 30 n. 56 Ital. Pont. V 31 n. 58 Ital. Pont. V 31 n. 59 Ital. Pont. V 31 n. 60 Ital. Pont. V 32 n. †62 Ital. Pont. V 32 n. 61 Ital. Pont. V 32 n. 64 Ital. Pont. V 74 n. 1 Ital. Pont. V 74 n. 2 Ital. Pont. V 74 n. 3 Ital. Pont. V 75 n. *5 Ital. Pont. V 75 n. *6 Ital. Pont. V 75 n. 9 Ital. Pont. V 75 n. 10 Ital. Pont. V 76 n. 11 Ital. Pont. V 76 n. 12 Ital. Pont. V 76 n. 14 Ital. Pont. V 77 n. 15 Ital. Pont. V 87 n. 4 Ital. Pont. V 87 n. 6 Ital. Pont. V 88 n. *†10

J³ 1396 J³ *†1356 J³ *†1700 J³ 1711 J³ *†1768 J³ *1825 J³ 1937 J³ 2000 J³ 1948 J³ 1949 J³ 1970 J³ 2021 J³ 2183 J³ 2113 J³ 2201 J³ 2216 J³ 2220 J³ 2296 J³ 2296 J³ 2367 J³ 2377 J³ 2383 J³ 2391 J³ *2427 J³ 2440 J³ 2441 J³ 2471 J³ 2477 J³ *2478 J³ 2484 J³ 2569 J³ 2581 J³ 2593 J³ 2596 J³ 2745 J³ 2770 J³ 2761 J³ 2782 J³ 2791 J³ 2821 J³ 2832 J³ 2940 J³ †2993 J³ 3022 J³ 3037 J³ 2390 J³ 2393 J³ 2482 J³ *2810 J³ *2783 J³ 2806 J³ 2812 J³ 2822 J³ 2933 J³ 2992 J³ 3023 J³ 2392 J³ 2442 J³ *†3152

Concordantia siglorum Ital. Pont. V 88 n. 8 Ital. Pont. V 108 n. 3 Ital. Pont. V 109 n. 5 Ital. Pont. V 113 Ital. Pont. V 130 n. 1 Ital. Pont. V 163 n. 1 Ital. Pont. V 246 n. *†1 Ital. Pont. V 246 n. *†2 Ital. Pont. V 246 n. *†3 Ital. Pont. V 269 n. *†1 Ital. Pont. V 271 n. *†1

Ital. Pont. VI/1 3 n. 1 Ital. Pont. VI/1 3 n. 2 Ital. Pont. VI/1 3 n. 3 Ital. Pont. VI/1 28 n. 2 Ital. Pont. VI/1 28 n. *3 Ital. Pont. VI/1 28 n. 4 Ital. Pont. VI/1 29 n. 5 Ital. Pont. VI/1 29 n. *6 Ital. Pont. VI/1 29 n. 7 Ital. Pont. VI/1 29 n. *8 Ital. Pont. VI/1 29 n. 9 Ital. Pont. VI/1 29 n. 10 Ital. Pont. VI/1 29 n. *11 Ital. Pont. VI/1 30 n. *12 Ital. Pont. VI/1 30 n. 13 Ital. Pont. VI/1 30 n. †14 Ital. Pont. VI/1 30 n. 15 Ital. Pont. VI/1 31 n. *16 Ital. Pont. VI/1 31 n. 17 Ital. Pont. VI/1 31 n. 17 Ital. Pont. VI/1 31 n. 18 Ital. Pont. VI/1 31 n. *19 Ital. Pont. VI/1 32 n. 20 Ital. Pont. VI/1 32 n. 23 Ital. Pont. VI/1 33 n. 24 Ital. Pont. VI/1 33 n. 25 Ital. Pont. VI/1 33 n. 26 Ital. Pont. VI/1 33 n. 27 Ital. Pont. VI/1 33 n. 28 Ital. Pont. VI/1 34 n. 29 Ital. Pont. VI/1 34 n. 30 Ital. Pont. VI/1 34 n. 31 Ital. Pont. VI/1 34 n. 32 Ital. Pont. VI/1 35 n. 33 Ital. Pont. VI/1 35 n. *35 Ital. Pont. VI/1 35 n. 36 Ital. Pont. VI/1 35 n. 37 Ital. Pont. VI/1 36 n. 38 Ital. Pont. VI/1 36 n. 39 Ital. Pont. VI/1 36 n. 40 Ital. Pont. VI/1 36 n. 41 Ital. Pont. VI/1 36 n. 42 Ital. Pont. VI/1 37 n. 43 Ital. Pont. VI/1 37 n. *44 Ital. Pont. VI/1 37 n. 46 Ital. Pont. VI/1 38 n. *47

J³ 2485 J³ 2592 J³ 2823 J³ 1306 J³ 3073 J³ 2568 J³ *†1769 J³ *†1998 J³ *†3153 J³ *†860 J³ *†858

J³ 1958 J³ 1961 J³ 1960 J³ 541 J³ *594 J³ 613 J³ 615 J³ *620 J³ 621 J³ *622 J³ 623 J³ 647 J³ *658 J³ *1008 J³ 1009 J³ †1452 J³ 1922 J³ *1956 J³ 1959 J³ †3102 J³ 1950 J³ *2024 J³ 2168 J³ 2268 J³ 2269 J³ 2317 J³ 2318 J³ 2319 J³ 2320 J³ 2341 J³ 2355 J³ 2356 J³ 2385 J³ 2537 J³ *2709 J³ 2730 J³ 2784 J³ 2827 J³ 2828 J³ 2831 J³ 2868 J³ 2880 J³ 2901 J³ *2915 J³ 2931 J³ *2932

545

Ital. Pont. VI/1 38 n. 48 Ital. Pont. VI/1 38 n. 49 Ital. Pont. VI/1 108 n. *1 Ital. Pont. VI/1 109 n. 2 Ital. Pont. VI/1 109 n. 3 Ital. Pont. VI/1 109 n. 4 Ital. Pont. VI/1 109 n. 5 Ital. Pont. VI/1 144 n. *1 Ital. Pont. VI/1 166 n. *†1 Ital. Pont. VI/1 167 n. *†2 Ital. Pont. VI/1 167 n. *†3 Ital. Pont. VI/1 167 n. *†4 Ital. Pont. VI/1 173 n. *†1 Ital. Pont. VI/1 250 n. *†1 Ital. Pont. VI/1 250 n. *†2 Ital. Pont. VI/1 286 n. *†2 Ital. Pont. VI/1 286 n. *†3

J³ 3001 J³ 3043 J³ *1449 J³ 2263 J³ 2267 J³ 2921 J³ 2928 J³ *2936 J³ *†3084 J³ *†3146 J³ *†3147 J³ *†3148 J³ *†1663 J³ *†377 J³ *†378 J³ *†2010 J³ *†3156

Ital. Pont. VI/2 8 n. 1 Ital. Pont. VI/2 9 n. 2 Ital. Pont. VI/2 9 n. 3 Ital. Pont. VI/2 9 n. 4 Ital. Pont. VI/2 9 n. †5 Ital. Pont. VI/2 81 n. 1 Ital. Pont. VI/2 81 n. 2 Ital. Pont. VI/2 179 n. *†1 Ital. Pont. VI/2 248 n. †1 Ital. Pont. VI/2 248 n. *†2 Ital. Pont. VI/2 248 n. 3 Ital. Pont. VI/2 264 n. †1 Ital. Pont. VI/2 374 n. 1 Ital. Pont. VI/2 375 n. 3 Ital. Pont. VI/2 375 n. 4 Ital. Pont. VI/2 375 n. 5 Ital. Pont. VI/2 376 n. 6 Ital. Pont. VI/2 376 n. 7 Ital. Pont. VI/2 376 n. 8

J³ 478 J³ 480 J³ 483 J³ 484 J³ †1676 J³ 2870 J³ 2871 J³ *†519 J³ †2891 J³ *†2892 J³ 2935 J³ †144 J³ 2340 J³ 2371 J³ 2384 J³ 2575 J³ 2713 J³ 2729 J³ 2742

Ital. Pont. VII/1 1 n. 2 Ital. Pont. VII/1 1 n. 2 Ital. Pont. VII/1 2 n. 4 Ital. Pont. VII/1 2 n. 5 Ital. Pont. VII/1 2 n. 6 Ital. Pont. VII/1 2 n. 7 Ital. Pont. VII/1 3 n. 12 Ital. Pont. VII/1 3 n. 13 Ital. Pont. VII/1 3 n. 14 Ital. Pont. VII/1 4 n. 15 Ital. Pont. VII/1 5 n. 21 Ital. Pont. VII/1 5 n. 23 Ital. Pont. VII/1 6 n. 26 Ital. Pont. VII/1 6 n. 28 Ital. Pont. VII/1 7 n. 31 Ital. Pont. VII/1 7 n. 32 Ital. Pont. VII/1 7 n. 33 Ital. Pont. VII/1 18 *†1 Ital. Pont. VII/1 18 n. *2

J³ 1990 J³ 1938 J³ 1938 J³ 1939 J³ 1950 J³ 1951 J³ 1962 J³ 1963 J³ 1964 J³ 1971 J³ 2184 J³ 2433 J³ 2785 J³ 2788 J³ 2799 J³ 2845 J³ 2882 J³ *†6 J³ *481

546

Concordantia siglorum

Ital. Pont. VII/1 19 n. *3 Ital. Pont. VII/1 19 n. 4 Ital. Pont. VII/1 19 n. 6 Ital. Pont. VII/1 20 n. 7 Ital. Pont. VII/1 20 n. †8 Ital. Pont. VII/1 21 n. *15 Ital. Pont. VII/1 21 n. 16 Ital. Pont. VII/1 22 n. 17 Ital. Pont. VII/1 22 n. 18 Ital. Pont. VII/1 22 n. 19 Ital. Pont. VII/1 276 n. †1

J³ *†491 J³ 897 J³ 924 J³ 1086 J³ †1419 J³ *2053 J³ 2052 J³ 2054 J³ 2055 J³ 2091 J³ †2048

Ital. Pont. VII/2 12 n. *† 1 Ital. Pont. VII/2 12 n. *†1 Ital. Pont. VII/2 31 n. *†1 Ital. Pont. VII/2 32 n. †2 Ital. Pont. VII/2 32 n. *†3 Ital. Pont. VII/2 33 n. *†4 Ital. Pont. VII/2 88 n. 1 Ital. Pont. VII/2 88 n. *2 Ital. Pont. VII/2 89 n. 3 Ital. Pont. VII/2 176 n. *†1 Ital. Pont. VII/2 176 n. *†2 Ital. Pont. VII/2 176 n. *†3 Ital. Pont. VII/2 176 n. *†4 Ital. Pont. VII/2 176 n. *†5 Ital. Pont. VII/2 176 n. *†6 Ital. Pont. VII/2 210 n. 1 Ital. Pont. VII/2 210 n. 2 Ital. Pont. VII/2 216 n. 1 Ital. Pont. VII/2 228 n. †1

J³ *†2035 J³ *†2036 J³ *†2036 J³ †2038 J³ *†2039 J³ *†3157 J³ 898 J³ 1438 J³ 2433 J³ *†694 J³ *†754 J³ *†893 J³ *†1119 J³ *†1354 J³ *†1494 J³ 3000 J³ 3048 J³ 2787 J³ †101

Ital. Pont. VIII 63 n. †1 Ital. Pont. VIII 63 n. *4 Ital. Pont. VIII 63 n. †7 Ital. Pont. VIII 63 n. *8 Ital. Pont. VIII 64 n. *10 Ital. Pont. VIII 64 n. 11 Ital. Pont. VIII 64 n. 12 Ital. Pont. VIII 64 n. 13 Ital. Pont. VIII 65 n. 14 Ital. Pont. VIII 65 n. 15 Ital. Pont. VIII 65 n. *16 Ital. Pont. VIII 65 n. 18 Ital. Pont. VIII 66 n. 20 Ital. Pont. VIII 66 n. 21 Ital. Pont. VIII 66 n. 22 Ital. Pont. VIII 66 n. 24 Ital. Pont. VIII 70 n. 1 Ital. Pont. VIII 70 n. 2 Ital. Pont. VIII 70 n. *3 Ital. Pont. VIII 70 n. 4 Ital. Pont. VIII 71 n. 5 Ital. Pont. VIII 71 n. 6 Ital. Pont. VIII 71 n. 7 Ital. Pont. VIII 71 n. 8 Ital. Pont. VIII 71 n. 9

J³ †111 J³ *902 J³ †2044 J³ *2225 J³ *2232 J³ 2249 J³ 2640 J³ 2669 J³ 2676 J³ 2692 J³ *2736 J³ 2752 J³ 2798 J³ 2802 J³ 2893 J³ 3077 J³ 1952 J³ 2098 J³ *2109 J³ 2115 J³ 2124 J³ 2135 J³ 2142 J³ 2146 J³ 2151

Ital. Pont. VIII 72 n. 10 Ital. Pont. VIII 72 n. 11 Ital. Pont. VIII 72 n. 12 Ital. Pont. VIII 72 n. 13 Ital. Pont. VIII 73 n. 14 Ital. Pont. VIII 73 n. 15 Ital. Pont. VIII 73 n. 16 Ital. Pont. VIII 73 n. *17 Ital. Pont. VIII 73 n. 18 Ital. Pont. VIII 74 n. 19 Ital. Pont. VIII 74 n. *20 Ital. Pont. VIII 74 n. 21 Ital. Pont. VIII 74 n. 22 Ital. Pont. VIII 74 n. 23 Ital. Pont. VIII 75 n. *25 Ital. Pont. VIII 75 n. 26 Ital. Pont. VIII 75 n. 27 Ital. Pont. VIII 75 n. 28 Ital. Pont. VIII 75 n. 29 Ital. Pont. VIII 76 n. 30 Ital. Pont. VIII 76 n. 31 Ital. Pont. VIII 76 n. 32 Ital. Pont. VIII 76 n. 33 Ital. Pont. VIII 76 n. 34 Ital. Pont. VIII 77 n. 35 Ital. Pont. VIII 77 n. 36 Ital. Pont. VIII 77 n. 37 Ital. Pont. VIII 77 n. 38 Ital. Pont. VIII 78 n. 39 Ital. Pont. VIII 78 n. 40 Ital. Pont. VIII 78 n. 41 Ital. Pont. VIII 78 n. 42 Ital. Pont. VIII 78 n. 43 Ital. Pont. VIII 79 n. 44 Ital. Pont. VIII 79 n. 45 Ital. Pont. VIII 79 n. 46 Ital. Pont. VIII 90 n. 1 Ital. Pont. VIII 90 n. 3 Ital. Pont. VIII 90 n. 4 Ital. Pont. VIII 94 n. *1 Ital. Pont. VIII 98 n. *1 Ital. Pont. VIII 100 n. 1 Ital. Pont. VIII 115 n. †1 Ital. Pont. VIII 116 n. *†2 Ital. Pont. VIII 116 n. *†3 Ital. Pont. VIII 116 n. *†4 Ital. Pont. VIII 116 n. *5 Ital. Pont. VIII 116 n. *†6 Ital. Pont. VIII 116 n. †7 Ital. Pont. VIII 117 n. †8 Ital. Pont. VIII 215 n. †1 Ital. Pont. VIII 216 n. 2 Ital. Pont. VIII 216 n. 4 Ital. Pont. VIII 228 n. 1 Ital. Pont. VIII 239 n. 1 Ital. Pont. VIII 256 n. 2 Ital. Pont. VIII 266 n. 2 Ital. Pont. VIII 269 n. 3 Ital. Pont. VIII 274 n. 1

J³ 2154 J³ 2233 J³ 2237 J³ 2256 J³ 2260 J³ 2272 J³ 2274 J³ *2278 J³ 2279 J³ 2350 J³ *2452 J³ 2473 J³ 2483 J³ 2490 J³ *2639 J³ 2660 J³ 2689 J³ 2693 J³ 2711 J³ 2714 J³ 2715 J³ 2721 J³ 2733 J³ 2737 J³ 2749 J³ 2766 J³ 2774 J³ 2777 J³ 2801 J³ 2834 J³ 2836 J³ 2837 J³ 2895 J³ 2977 J³ 3036 J³ 3038 J³ 2081 J³ 2364 J³ 2541 J³ *184 J³ *1385 J³ 1315 J³ †1848 J³ *†1879 J³ *†2015 J³ *†2029 J³ *2045 J³ *†2050 J³ †2359 J³ †2923 J³ †494 J³ 1294 J³ 1936 J³ 2382 J³ 1399 J³ 1991 J³ 1386 J³ 1391 J³ 2720

Concordantia siglorum Ital. Pont. VIII 295 n. 1 Ital. Pont. VIII 295 n. 1 Ital. Pont. VIII 298 n. *1 Ital. Pont. VIII 298 n. *2 Ital. Pont. VIII 298 n. *3 Ital. Pont. VIII 299 n. 5 Ital. Pont. VIII 299 n. 6 Ital. Pont. VIII 299 n. 7 Ital. Pont. VIII 299 n. *9 Ital. Pont. VIII 299 n. 10 Ital. Pont. VIII 300 n. 11 Ital. Pont. VIII 300 n. 12 Ital. Pont. VIII 305 n. 1 Ital. Pont. VIII 305 n. *2 Ital. Pont. VIII 334 n. †1 Ital. Pont. VIII 334 n. †2 adn. Ital. Pont. VIII 344 n. 1 Ital. Pont. VIII 344 n. 2 Ital. Pont. VIII 344 n. 4 Ital. Pont. VIII 370 n. 1 Ital. Pont. VIII 374 n. 1 Ital. Pont. VIII 374 n. 2 Ital. Pont. VIII 374 n. 3 Ital. Pont. VIII 375 n. 4 Ital. Pont. VIII 375 n. 6 Ital. Pont. VIII 408 n. 2 Ital. Pont. VIII 409 n. 8 Ital. Pont. VIII 410 n. 1 Ital. Pont. VIII 418 n. 2 Ital. Pont. VIII 419 n. 4 Ital. Pont. VIII 419 n. *5 Ital. Pont. VIII 420 n. *7 Ital. Pont. VIII 432 n. 1 Ital. Pont. VIII 432 n. *2 Ital. Pont. VIII 432 n. 3 Ital. Pont. VIII 433 n. 4 Ital. Pont. VIII 433 n. 5 Ital. Pont. VIII 433 n. 6 Ital. Pont. VIII 434 n. *9 Ital. Pont. VIII 434 n. 10 Ital. Pont. VIII 434 n. *11 Ital. Pont. VIII 434 n. 14 Ital. Pont. VIII 435 n. 15 Ital. Pont. VIII 435 n. 16 Ital. Pont. VIII 436 n. 19 Ital. Pont. VIII 436 n. 20 Ital. Pont. VIII 436 n. 21 Ital. Pont. VIII 436 n. 22 Ital. Pont. VIII 437 n. *23 Ital. Pont. VIII 437 n. 24 Ital. Pont. VIII 437 n. 25 Ital. Pont. VIII 437 n. 26 Ital. Pont. VIII 438 n. 27 Ital. Pont. VIII 438 n. 29 Ital. Pont. VIII 438 n. 31 Ital. Pont. VIII 439 n. 32 Ital. Pont. VIII 439 n. 33 Ital. Pont. VIII 439 n. *34 Ital. Pont. VIII 439 n. 35

J³ 1917 J³ 2188 J³ *644 J³ *645 J³ *1221 J³ 1377 J³ 1400 J³ 1379 J³ *1911 J³ 1914 J³ 2381 J³ 2399 J³ 722 J³ *1418 J³ †3093 J³ †3094 J³ 1285 J³ 1368 J³ 1984 J³ 2217 J³ 1323 J³ 1383 J³ 1384 J³ 1954 J³ 2854 J³ 2141 J³ 2894 J³ 2979 J³ 2226 J³ 2670 J³ *2675 J³ *3016 J³ 1288 J³ *1289 J³ 1283 J³ 1301 J³ 1307 J³ 1324 J³ *2046 J³ 2087 J³ *2175 J³ 2182 J³ 2190 J³ 2234 J³ 2309 J³ 2310 J³ 2421 J³ 2453 J³ *2479 J³ 2480 J³ 2523 J³ 2545 J³ 2634 J³ 2673 J³ 2694 J³ 2701 J³ 2705 J³ *2731 J³ 2732

547

Ital. Pont. VIII 440 n. 36 Ital. Pont. VIII 440 n. 37 Ital. Pont. VIII 440 n. 38 Ital. Pont. VIII 440 n. 39 Ital. Pont. VIII 441 n. 40 Ital. Pont. VIII 441 n. 42 Ital. Pont. VIII 441 n. 44 Ital. Pont. VIII 442 n. 45 Ital. Pont. VIII 442 n. 47 Ital. Pont. VIII 450 n. 1 Ital. Pont. VIII 451 n. 2 Ital. Pont. VIII 451 n. 5 Ital. Pont. VIII 452 n. *†1 Ital. Pont. VIII 453 n. *†1 Ital. Pont. VIII 455 n. 3 Ital. Pont. VIII 456 n. 6 Ital. Pont. VIII 456 n. 9 Ital. Pont. VIII 457 n. 11 Ital. Pont. VIII 460 n. 1 Ital. Pont. VIII 461 n. 3 Ital. Pont. VIII 461 n. 4 Ital. Pont. VIII 470 n. *1 Ital. Pont. VIII 470 n. 2 Ital. Pont. VIII 470 n. 3 Ital. Pont. VIII 472 n. 5

J³ 2741 J³ 2804 J³ 2815 J³ 2825 J³ 2852 J³ 2897 J³ 2938 J³ 2941 J³ 3017 J³ 2176 J³ 2181 J³ 2912 J³ *†1739 J³ *†2 J³ 2403 J³ 2677 J³ 2814 J³ 2816 J³ 2632 J³ 2911 J³ 3005 J³ *1213 J³ 2198 J³ 2219 J³ 2706

Ital. Pont. IX 6 n. 1 Ital. Pont. IX 50 n. 1 Ital. Pont. IX 50 n. 2 Ital. Pont. IX 50 n. 3 Ital. Pont. IX 50 n. 4 Ital. Pont. IX 107 n. *†1 Ital. Pont. IX 107 n. *†2 Ital. Pont. IX 135 n. *1 Ital. Pont. IX 156 n. 2 Ital. Pont. IX 156 n. 3 Ital. Pont. IX 157 n. 1 Ital. Pont. IX 175 n. 1 Ital. Pont. IX 175 n. 4 Ital. Pont. IX 215 n. 1 Ital. Pont. IX 232 n. *†1 Ital. Pont. IX 233 n. 2 Ital. Pont. IX 233 n. 3 Ital. Pont. IX 233 n. 4 Ital. Pont. IX 233 n. 5 Ital. Pont. IX 234 n. 6 Ital. Pont. IX 234 n. 7 Ital. Pont. IX 234 n. *8 Ital. Pont. IX 243 n. 1 Ital. Pont. IX 272 n. 1 Ital. Pont. IX 272 n. 2 Ital. Pont. IX 276 n. 1 Ital. Pont. IX 276 n. 4 Ital. Pont. IX 277 n. 7 Ital. Pont. IX 277 n. 8 Ital. Pont. IX 277 n. 9 Ital. Pont. IX 278 n. *10 Ital. Pont. IX 339 n. 1

J³ 2754 J³ 925 J³ 1286 J³ 1393 J³ 1394 J³ *†2049 J³ *†2139 J³ *725 J³ 1302 J³ 1927 J³ 1262 J³ 1276 J³ 1982 J³ 1991 J³ *†1253 J³ 2140 J³ 2280 J³ 2282 J³ 2281 J³ 2333 J³ 2579 J³ *2807 J³ 2818 J³ 723 J³ 823 J³ 1906 J³ 2580 J³ 2759 J³ 2813 J³ 2844 J³ *2850 J³ 1300

548

Concordantia siglorum

Ital. Pont. IX 339 n. 2 Ital. Pont. IX 339 n. 3 Ital. Pont. IX 347 n. 1 Ital. Pont. IX 399 n. 1 Ital. Pont. IX 407 n. 2 Ital. Pont. IX 409 n. 1 Ital. Pont. IX 410 n. 3 Ital. Pont. IX 429 n. 1 Ital. Pont. IX 429 n. 4 Ital. Pont. IX 436 n. 1 Ital. Pont. IX 437 n. 3 Ital. Pont. IX 437 n. 4 Ital. Pont. IX 450 n. 1 Ital. Pont. IX 450 n. 2 Ital. Pont. IX 455 n. 2 Ital. Pont. IX 484 n. 2 Ital. Pont. IX 484 n. 4 Ital. Pont. IX 486 n. 1 Ital. Pont. IX 486 n. 3 Ital. Pont. IX 487 n. 6

J³ 1302 J³ 1387 J³ 1330 J³ 1339 J³ 2849 J³ 2464 J³ 2981 J³ 2285 J³ 2851 J³ 1284 J³ 2284 J³ 3029 J³ 1270 J³ 1292 J³ 1287 J³ 1357 J³ 1989 J³ 1299 J³ 1366 J³ 1975

Ital. Pont. X 5 n. 1 Ital. Pont. X 8 n. 1 Ital. Pont. X 9 n. 2 Ital. Pont. X 9 n. 3 Ital. Pont. X 9 n. 4 Ital. Pont. X 10 n. 5 Ital. Pont. X 10 n. 7 Ital. Pont. X 11 n. 9 Ital. Pont. X 11 n. 10 Ital. Pont. X 11 n. *11 Ital. Pont. X 12 n. 13 Ital. Pont. X 12 n. 14 Ital. Pont. X 18 n. 1 Ital. Pont. X 18 n. 2 Ital. Pont. X 18 n. 3 Ital. Pont. X 19 n. 5 Ital. Pont. X 24 n. 1 Ital. Pont. X 42 n. 1 Ital. Pont. X 42 n. 2 Ital. Pont. X 42 n. 3 Ital. Pont. X 43 n. 4 Ital. Pont. X 53 n. *2 Ital. Pont. X 57 n. 1 Ital. Pont. X 58 n. 4 Ital. Pont. X 58 n. 5 Ital. Pont. X 59 n. 6 Ital. Pont. X 59 n. 7 Ital. Pont. X 86 n. 1 Ital. Pont. X 150 n. 1 Ital. Pont. X 151 n. 3 Ital. Pont. X 152 n. 5 Ital. Pont. X 152 n. 6 Ital. Pont. X 153 n. 10 Ital. Pont. X 155 n. 5 Ital. Pont. X 155 n. 6 Ital. Pont. X 168 n. †1 Ital. Pont. X 168 n. †2

J³ 713 J³ 1926 J³ 1976 J³ 1983 J³ 2173 J³ 2375 J³ 2716 J³ 2748 J³ 2750 J³ *2757 J³ 2758 J³ 2887 J³ 2236 J³ 2283 J³ 2321 J³ 2688 J³ 2432 J³ 1336 J³ 1381 J³ 1390 J³ 2755 J³ *2671 J³ 1313 J³ 2213 J³ 2214 J³ 2610 J³ 3076 J³ 2215 J³ 1380 J³ 1389 J³ 1932 J³ 2493 J³ 3025 J³ 2764 J³ 3024 J³ †147 J³ †298

Ital. Pont. X 168 n. 3 Ital. Pont. X 169 n. 4 Ital. Pont. X 169 n. 5 Ital. Pont. X 170 n. 7 Ital. Pont. X 170 n. *8 Ital. Pont. X 171 n. 9 Ital. Pont. X 171 n. 10 Ital. Pont. X 171 n. 11 Ital. Pont. X 172 n. *12 Ital. Pont. X 172 n. 13 Ital. Pont. X 172 n. *14 Ital. Pont. X 172 n. 15 Ital. Pont. X 173 n. 16 Ital. Pont. X 173 n. 17 Ital. Pont. X 173 n. 19 Ital. Pont. X 174 n. 22 Ital. Pont. X 174 n. 23 Ital. Pont. X 175 n. 24 Ital. Pont. X 175 n. *25 Ital. Pont. X 176 n. 30 Ital. Pont. X 176 n. *32 Ital. Pont. X 176 n. 33 Ital. Pont. X 177 n. 34 Ital. Pont. X 177 n. *35 Ital. Pont. X 177 n. 37 Ital. Pont. X 178 n. 38 Ital. Pont. X 178 n. 39 Ital. Pont. X 178 n. 40 Ital. Pont. X 178 n. 41 Ital. Pont. X 179 n. 44 Ital. Pont. X 179 n. 45 Ital. Pont. X 180 n. 48 Ital. Pont. X 180 n. 49 Ital. Pont. X 180 n. 50 Ital. Pont. X 181 n. 51 Ital. Pont. X 181 n. 54 Ital. Pont. X 181 n. 56 Ital. Pont. X 182 n. *58 Ital. Pont. X 182 n. *60 Ital. Pont. X 183 n. 61 Ital. Pont. X 183 n. 62 Ital. Pont. X 183 n. 63 Ital. Pont. X 183 n. 64 Ital. Pont. X 184 n. 65 Ital. Pont. X 184 n. 66 Ital. Pont. X 184 n. 68 Ital. Pont. X 185 n. 69 Ital. Pont. X 194 n. 1 Ital. Pont. X 194 n. 2 Ital. Pont. X 194 n. 3 Ital. Pont. X 195 n. 4 Ital. Pont. X 195 n. 6 Ital. Pont. X 196 n. 7 Ital. Pont. X 196 n. 8 Ital. Pont. X 196 n. 9 Ital. Pont. X 197 n. 10 Ital. Pont. X 197 n. 11 Ital. Pont. X 198 n. 12 Ital. Pont. X 198 n. 13

J³ 922 J³ 923 J³ 1230 J³ 1271 J³ *1920 J³ 1923 J³ 1930 J³ 1931 J³ *1977 J³ 1974 J³ *2058 J³ 2073 J³ 2074 J³ 2075 J³ 2156 J³ 2202 J³ 2209 J³ 2276 J³ *2307 J³ 2611 J³ *2615 J³ 2625 J³ 2627 J³ *2623 J³ 2651 J³ 2654 J³ 2657 J³ 2658 J³ 2665 J³ 2679 J³ 2680 J³ 2690 J³ 2691 J³ 2698 J³ 2702 J³ 2717 J³ 2753 J³ *2769 J³ *2898 J³ 2900 J³ 2903 J³ 2919 J³ 2926 J³ 2951 J³ 3026 J³ 3031 J³ 3069 J³ 1941 J³ 1942 J³ 1943 J³ 2002 J³ 2082 J³ 2093 J³ 2110 J³ 2117 J³ 2128 J³ 2131 J³ 2143 J³ 2153

Concordantia siglorum Ital. Pont. X 198 n. 14 Ital. Pont. X 198 n. 16 Ital. Pont. X 199 n. 17 Ital. Pont. X 199 n. 18 Ital. Pont. X 199 n. 19 Ital. Pont. X 200 n. *20 Ital. Pont. X 200 n. 21 Ital. Pont. X 200 n. 22 Ital. Pont. X 200 n. 23 Ital. Pont. X 201 n. 24 Ital. Pont. X 201 n. *25 Ital. Pont. X 201 n. 26 Ital. Pont. X 201 n. 27 Ital. Pont. X 202 n. 28 Ital. Pont. X 202 n. 29 Ital. Pont. X 202 n. 31 Ital. Pont. X 203 n. 32 Ital. Pont. X 203 n. 33 Ital. Pont. X 203 n. *34 Ital. Pont. X 203 n. 35 Ital. Pont. X 203 n. 36 Ital. Pont. X 204 n. 37 Ital. Pont. X 204 n. 38 Ital. Pont. X 204 n. *39 Ital. Pont. X 205 n. *40 Ital. Pont. X 205 n. 41 Ital. Pont. X 205 n. 42 Ital. Pont. X 205 n. 43 Ital. Pont. X 206 n. 44 Ital. Pont. X 206 n. *45 Ital. Pont. X 206 n. 46 Ital. Pont. X 206 n. 48 Ital. Pont. X 207 n. 50 Ital. Pont. X 207 n. 51 Ital. Pont. X 207 n. 52 Ital. Pont. X 207 n. 53 Ital. Pont. X 208 n. 54 Ital. Pont. X 208 n. 55 Ital. Pont. X 208 n. 56 Ital. Pont. X 209 n. 57 Ital. Pont. X 209 n. 58 Ital. Pont. X 209 n. 59 Ital. Pont. X 209 n. 60 Ital. Pont. X 209 n. 61 Ital. Pont. X 210 n. 63 Ital. Pont. X 210 n. 65 Ital. Pont. X 211 n. 66 Ital. Pont. X 211 n. *67 Ital. Pont. X 211 n. 68 Ital. Pont. X 212 n. *71 Ital. Pont. X 212 n. *72 Ital. Pont. X 212 n. 73 Ital. Pont. X 213 n. 74 Ital. Pont. X 214 n. 1 Ital. Pont. X 215 n. 2 Ital. Pont. X 215 n. *3 Ital. Pont. X 215 n. 4 Ital. Pont. X 216 n. 5 Ital. Pont. X 216 n. 7

J³ 2155 J³ 2157 J³ 2158 J³ 2159 J³ 2222 J³ *2299 J³ 2297 J³ 2322 J³ 2331 J³ 2374 J³ *2387 J³ 2394 J³ 2395 J³ 2400 J³ 2402 J³ 2444 J³ 2456 J³ 2463 J³ *2488 J³ 2491 J³ 2544 J³ 2566 J³ 2570 J³ *2576 J³ *2620 J³ 2642 J³ 2652 J³ 2645 J³ 2653 J³ *2655 J³ 2661 J³ 2674 J³ 2703 J³ 2704 J³ 2715 J³ 2734 J³ 2738 J³ 2739 J³ 2746 J³ 2756 J³ 2760 J³ 2778 J³ 2785 J³ 2803 J³ 2843 J³ 2886 J³ 2890 J³ *2902 J³ 2942 J³ *3027 J³ *3030 J³ 3049 J³ 3163 J³ 2265 J³ 2365 J³ *2563 J³ 2599 J³ 2630 J³ 2646

Ital. Pont. X 216 n. 8 Ital. Pont. X 216 n. 9 Ital. Pont. X 217 n. 10 Ital. Pont. X 217 n. 11 Ital. Pont. X 217 n. 12 Ital. Pont. X 218 n. 14 Ital. Pont. X 218 n. *15 Ital. Pont. X 218 n. 17 Ital. Pont. X 218 n. *18 Ital. Pont. X 219 n. 19 Ital. Pont. X 219 n. 20 Ital. Pont. X 219 n. 21 Ital. Pont. X 224 n. *2 Ital. Pont. X 225 n. *3 Ital. Pont. X 225 n. 4 Ital. Pont. X 225 n. 5 Ital. Pont. X 225 n. 6 Ital. Pont. X 226 n. 7 Ital. Pont. X 227 n. 13 Ital. Pont. X 227 n. 14 Ital. Pont. X 227 n. 15 Ital. Pont. X 228 n. 16 Ital. Pont. X 228 n. 17 Ital. Pont. X 228 n. *18 Ital. Pont. X 237 n. 2 Ital. Pont. X 238 n. 3 Ital. Pont. X 238 n. 4 Ital. Pont. X 240 n. 4 Ital. Pont. X 241 n. 1 Ital. Pont. X 248 n. *2 Ital. Pont. X 248 n. 3 Ital. Pont. X 248 n. 4 Ital. Pont. X 249 n. 6 Ital. Pont. X 254 n. *1 Ital. Pont. X 255 n. 2 Ital. Pont. X 255 n. 3 Ital. Pont. X 255 n. 4 Ital. Pont. X 256 n. *5 Ital. Pont. X 256 n. 6 Ital. Pont. X 256 n. *8 Ital. Pont. X 257 n. 12 Ital. Pont. X 258 n. 1 Ital. Pont. X 258 n. 2 Ital. Pont. X 259 n. 1 Ital. Pont. X 259 n. 2 Ital. Pont. X 263 n. *1 Ital. Pont. X 267 n. *1 Ital. Pont. X 267 n. 2 Ital. Pont. X 269 n. 1 Ital. Pont. X 286 n. 2 Ital. Pont. X 287 n. 4 Ital. Pont. X 287 n. 6 Ital. Pont. X 287 n. 8 Ital. Pont. X 288 n. 9 Ital. Pont. X 288 n. 11 Ital. Pont. X 289 n. 14 Ital. Pont. X 289 n. *16 Ital. Pont. X 289 n. 17 Ital. Pont. X 293 n. 1

549 J³ 2659 J³ 2662 J³ 2663 J³ 2664 J³ 2699 J³ 2747 J³ *2776 J³ 2842 J³ *2899 J³ 2950 J³ 2971 J³ 3071 J³ *2252 J³ *2264 J³ 2370 J³ 2507 J³ 2603 J³ 2641 J³ 3019 J³ 3053 J³ 3059 J³ 3070 J³ 3072 J³ *3161 J³ 2514 J³ 2643 J³ 2644 J³ 2629 J³ 3006 J³ *2619 J³ 2635 J³ 2636 J³ 3015 J³ *901 J³ 905 J³ 995 J³ 996 J³ *1011 J³ 2291 J³ *2455 J³ 2879 J³ 2613 J³ 2920 J³ 2451 J³ 3018 J³ *2062 J³ *2378 J³ 2380 J³ 2218 J³ 1921 J³ 1968 J³ 2353 J³ 2481 J³ 2512 J³ 2578 J³ 2883 J³ *3068 J³ 3162 J³ 2637

550 Ital. Pont. X 294 n. 3 Ital. Pont. X 302 n. 4 Ital. Pont. X 302 n. 5 Ital. Pont. X 302 n. 6 Ital. Pont. X 303 n. 7 Ital. Pont. X 303 n. 8 Ital. Pont. X 303 n. *9 Ital. Pont. X 303 n. 10 Ital. Pont. X 303 n. *11 Ital. Pont. X 304 n. 12 Ital. Pont. X 304 n. 13 Ital. Pont. X 304 n. 14 Ital. Pont. X 304 n. 15 Ital. Pont. X 305 n. 16 Ital. Pont. X 305 n. 17 Ital. Pont. X 305 n. 18 Ital. Pont. X 306 n. *20 Ital. Pont. X 306 n. 23 Ital. Pont. X 306 n. 24 Ital. Pont. X 307 n. *26 Ital. Pont. X 307 n. 27 Ital. Pont. X 307 n. 28 Ital. Pont. X 307 n. 29 Ital. Pont. X 308 n. 30 Ital. Pont. X 308 n. 31 Ital. Pont. X 308 n. 32 Ital. Pont. X 309 n. *33 Ital. Pont. X 309 n. *34 Ital. Pont. X 309 n. 38 Ital. Pont. X 309 n. 39 Ital. Pont. X 310 n. 40 Ital. Pont. X 310 n. 41 Ital. Pont. X 310 n. 42 Ital. Pont. X 311 n. 43 Ital. Pont. X 311 n. 45 Ital. Pont. X 312 n. 48 Ital. Pont. X 312 n. 49 Ital. Pont. X 312 n. 51 Ital. Pont. X 313 n. 52 Ital. Pont. X 313 n. 53 Ital. Pont. X 313 n. *55 Ital. Pont. X 314 n. 56 Ital. Pont. X 314 n. *57 Ital. Pont. X 314 n. 59 Ital. Pont. X 321 n. 2 Ital. Pont. X 322 n. 1 Ital. Pont. X 323 n. *2 Ital. Pont. X 323 n. *3 Ital. Pont. X 323 n. 1 Ital. Pont. X 323 n. 4 Ital. Pont. X 324 n. 7 Ital. Pont. X 324 n. 8 Ital. Pont. X 325 n. 9 Ital. Pont. X 325 n. *10 Ital. Pont. X 325 n. 12 Ital. Pont. X 325 n. *14 Ital. Pont. X 326 n. 16 Ital. Pont. X 327 n. 1 Ital. Pont. X 333 n. 1

Concordantia siglorum J³ 3028 J³ 2003 J³ 1999 J³ 2179 J³ 2191 J³ 2197 J³ *2208 J³ 2221 J³ *2244 J³ 2246 J³ 2292 J³ 2295 J³ 2327 J³ 2328 J³ 2330 J³ 2354 J³ *2379 J³ 2431 J³ 2461 J³ *2494 J³ 2509 J³ 2532 J³ 2564 J³ 2597 J³ 2604 J³ 2605 J³ *2612 J³ *2621 J³ 2638 J³ 2648 J³ 2649 J³ 2650 J³ 2656 J³ 2666 J³ 2697 J³ 2710 J³ 2718 J³ 2779 J³ 2826 J³ 2881 J³ 2945 J³ 2945 J³ *2953 J³ 3039 J³ 2235 J³ 2212 J³ *2286 J³ *2298 J³ 2111 J³ 2305 J³ 2508 J³ 2878 J³ 2937 J³ 2943 J³ 2943 J³ *2983 J³ 2984 J³ 3002 J³ 1915

Ital. Pont. X 333 n. 2 Ital. Pont. X 333 n. 3 Ital. Pont. X 334 n. 4 Ital. Pont. X 334 n. †6 Ital. Pont. X 334 n. †7 Ital. Pont. X 335 n. 8 Ital. Pont. X 335 n. 9 Ital. Pont. X 335 n. 10 Ital. Pont. X 336 n. 12 Ital. Pont. X 336 n. 14 Ital. Pont. X 337 n. 15 Ital. Pont. X 351 n. *6 Ital. Pont. X 351 n. 7 Ital. Pont. X 352 n. 8 Ital. Pont. X 352 n. *9 Ital. Pont. X 352 n. 10 Ital. Pont. X 352 n. 11 Ital. Pont. X 353 n. 12 Ital. Pont. X 353 n. 13 Ital. Pont. X 353 n. *14 Ital. Pont. X 353 n. 15 Ital. Pont. X 357 n. 2 Ital. Pont. X 360 n. *1 Ital. Pont. X 360 n. 2 Ital. Pont. X 360 n. 3 Ital. Pont. X 373 n. *1 Ital. Pont. X 373 n. *2 Ital. Pont. X 373 n. 3 Ital. Pont. X 373 n. 4 Ital. Pont. X 374 n. *6 Ital. Pont. X 374 n. 7 Ital. Pont. X 374 n. 8 Ital. Pont. X 375 n. 9 Ital. Pont. X 375 n. 10 Ital. Pont. X 375 n. *11 Ital. Pont. X 375 n. 12 Ital. Pont. X 376 n. *13 Ital. Pont. X 376 n. 14 Ital. Pont. X 376 n. *15 Ital. Pont. X 376 n. 16 Ital. Pont. X 377 n. *17 Ital. Pont. X 388 n. 1 Ital. Pont. X 388 n. 2 Ital. Pont. X 389 n. 3 Ital. Pont. X 389 n. 4 Ital. Pont. X 389 n. *5 Ital. Pont. X 389 n. *6 Ital. Pont. X 390 n. *7 Ital. Pont. X 390 n. 8 Ital. Pont. X 395 n. 2 Ital. Pont. X 396 n. 3 Ital. Pont. X 396 n. 4 Ital. Pont. X 396 n. 6 Ital. Pont. X 397 n. 7 Ital. Pont. X 397 n. 9 Ital. Pont. X 397 n. 10 Ital. Pont. X 398 n. 11 Ital. Pont. X 398 n. 12 Ital. Pont. X 398 n. 13

J³ 2116 J³ 2152 J³ 2178 J³ †2466 J³ †2467 J³ 2450 J³ 2492 J³ 2562 J³ 2573 J³ 2678 J³ 2952 J³ *2303 J³ 2304 J³ 2301 J³ *2465 J³ 2486 J³ 2608 J³ 2624 J³ 2681 J³ *2672 J³ 2700 J³ 2192 J³ *2306 J³ 2308 J³ 2824 J³ *1491 J³ *1820 J³ 2133 J³ 2134 J³ *2338 J³ 2342 J³ 2344 J³ 2346 J³ 2409 J³ *2616 J³ 2695 J³ *2811 J³ 2846 J³ *2906 J³ 2929 J³ *3063 J³ 2275 J³ 2618 J³ 2751 J³ 2847 J³ *2888 J³ *3064 J³ *3065 J³ 3067 J³ 2149 J³ 2149 J³ 2150 J³ 2169 J³ 2228 J³ 2324 J³ 2325 J³ 2326 J³ 2343 J³ 2345

Concordantia siglorum Ital. Pont. X 399 n. 14 Ital. Pont. X 399 n. 16 Ital. Pont. X 400 n. 17 Ital. Pont. X 400 n. *19 Ital. Pont. X 400 n. 21 Ital. Pont. X 401 n. 23 Ital. Pont. X 401 n. 24 Ital. Pont. X 402 n. 27 Ital. Pont. X 403 n. 28 Ital. Pont. X 403 n. 29 Ital. Pont. X 403 n. 30 Ital. Pont. X 404 n. *31 Ital. Pont. X 404 n. †33 Ital. Pont. X 404 n. †34 Ital. Pont. X 409 n. †1

J³ 2348 J³ 2614 J³ 2617 J³ *2616 J³ 2633 J³ 2839 J³ 2841 J³ 2848 J³ 2910 J³ 2930 J³ 3007 J³ *3066 J³ †3095 J³ †3096 J³ †801

Ital. Pont. X 410 n. 7 Ital. Pont. X 423 n. 3 Ital. Pont. X 427 n. 1 Ital. Pont. X 428 n. 4 Ital. Pont. X 464 n. 1 Ital. Pont. X 465 n. 2 Ital. Pont. X 465 n. 3 Ital. Pont. X 465 n. 4 Ital. Pont. X 465 n. 5 Ital. Pont. X 466 n. 7 Ital. Pont. X 466 n. 8 Ital. Pont. X 466 n. 10 Ital. Pont. X 467 n. 11

551 J³ 2368 J³ 2925 J³ 2148 J³ 2889 J³ 2137 J³ 2164 J³ 2165 J³ 2166 J³ 2166 J³ 2472 J³ 2525 J³ 2571 J³ 2982

INDEX LIBRORUM ADHIBITORUM

Achelis, Hans: Die Bischofschronik von Neapel. Agnello, Guiseppe: L'architettura bizantina in Von Johannes Diaconus u.a. (Abhandlungen der Sicilia, Firenze 1952. philologisch-historischen Klasse der sächsischen Akademie der Wissenschaften 40/4), Leipzig 1930. Agnellus Ravennensis: Liber pontificalis ecclesiae Ravennatis, ed. Oswald Holder-Egger, in: ScriptoActa Calixti, in: AASS oct. 6, Antwerpen 1770, res rerum Langobardicorum saec. VI–IX, ed. Georg Waitz (MGH SS rer. Lang. 1), Hannover 1878, p. 439–443 (noviter ed. Bruxelles 1970). p. 265–391 (noviter ed. 1988). Acta conciliorum oecumenicorum, ed. Eduard Agnellus Ravennensis: Liber pontificalis. BischofsSchwartz, 13 vol., Berlin/Leipzig 1925–1984. buch, 2 vol., ed. Claudia Nauerth (FChr 21), Freiburg im Breisgau 1996. Acta conciliorum oecumenicorum, series secunda, 3 vol., ed. Rudolf Riedinger/Heinz Ohme/Erich Agnellus Ravennensis: Liber pontificalis ecclesiae Lamberz, Berlin 1984–2013. Ravennatis, ed. Deborah Mauskopf Deliyannis (CCCM 199), Turnhout 2006. Acta Romanorum Pontificum a S. Clemente I (an. c. 90) ad Coelestinum III († 1198), vol 1: Introduc- Allodi, Leone/Levi, Guido: Il regesto Sublacense del tio, Textus actorum, Additamentum, Appendix, ed. secolo XI (Biblioteca della Società romana di storia Aloysius Lodovicus Tàutu (Fontes Series 3), Roma patria 1), Roma 1885. 1943. Altercatio Silvestri cum Iudaeis, in: Patrologiae curActa s. Alexandri, in: AASS mai. 3, Antwerpen 1680, sus completus, series latina, vol. 8, ed. Jacques Paul p. 371–375 (noviter ed. Bruxelles 1968). Migne, Paris 1844, col. 814. Acta s. Lucani saec. XVI, in: AASS iul. 20, Ambrosius Mediolanensis: Epistulae extra collectioAntwerpen 1727, p. 70 (noviter ed. Bruxelles 1969). nem, in: Sancti Ambrosi Opera, pars 10: Epistulae et acta, vol. 3, ed. Michaela Zelzer (CSEL 82), Wien 1982, p. 145–314. Acta Stephani I papae, in: AASS aug. 1, Antwerpen 1733, p. 139–146 (noviter ed. Bruxelles 1970).

Ambrosius Mediolanensis: Sancti Ambrosi Opera, pars 10: Epistulae et acta, 4 vol., ed. Otto Acta Synhodorum habitarum Romae, in: CassioFaller/Michaela Zelzer (CSEL 82), Wien 1968–1996. dorus Senatorus: Variae, ed. Theodor Mommsen (MGH Auct. ant. 12), Berlin 1894, p. 393–455. Amerise, Marilena: Il battesimo di Costantino il Grande. Storia di una scomoda eredità (Hermes, The Acts of the Council of Constantinople of Einzelschriften 95), Stuttgart 2005. 553. Acta concilii Constantinopoli a. 553 celebrati, 2 vol., ed. Richard M. Price (Translated Texts for Ammianus Marcellinus: Res gestae, 2 vol., ed. WolfHistorians, Latin series 51), Liverpool 2009. gang Seyfarth (Bibliotheca Scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Leipzig 1978. Die Admonitio generalis Karls des Großen, ed. Hubert Mordek/Klaus Zechiel-Eckes/Michael Glatt- Anastasius Bibliothecarius: De vitis Romanorum haar (MGH Font. iur. Germ. 16), Hannover pontificum, ed. Francesco Bianchini, 4 vol., Roma 2012. 1718–1735.

554

Index librorum adhibitorum

Anastasius Bibliothecarius: Vitas romanorum pon- Athanasius Alexandrinus: Apologia contra Ariatificum, in: RIS, 25 vol., ed. Ludovico Antonio nos sive Apologia secunda, in: Athanasius: WeMuratori, Milano 1723–1751, vol. 3/1, p. 1–1684. rke, vol. 2/1, ed. Hans-Georg Opitz, Berlin 1941, p. 87–168. Andrea Dandolus: Chronica. Per extensum descripta aa. 46–1280 d. C., 9 fasc., ed. Ester Pastorello Athanasius Alexandrinus: De decretis Nicenae sy(RIS NS 12/1), Bologna 1938–1958. nodi, in: Athanasius: Werke, vol. 2/1, ed. HansAnglia Pontificia – Subsidia I. Collectiones epistolarum pars I–III: Lanfranci Cantuariensis archiepiscopi, S. Anselmi Cantuariensis archiepiscopi, Gilberti Foliot Gloecestriae abbatis et Herefordensis, dein Londoniensis episcopi epistolae, ed. Rudolf Hiestand/Stefan Hirschmann, Göttingen 2011.

Georg Opitz, Berlin 1941, p. 1–45. Athanasius Alexandrinus: Historia Arianorum ad monachos, in: Patrologiae cursus completus, series graeca, vol. 25, ed. Jacques Paul Migne, Paris 1857, col. 695–796.

Annales Camaldulenses ordinis S. Benedicti, 9 vol., Athanasius Alexandrinus: Historia Arianorum ad ed. Giovanni Benedetto Mittarelli/Anselmo Costa- monachos, in: Athanasius: Werke, vol. 2/1, ed. Hans-Georg Opitz, Berlin 1941, p. 183–230. doni, Venedig 1755–1773. Annales Cambriae, ed. John Williams of Ithel (SS Athanasius Alexandrinus: Apologia ad Constantirer. Brit. 20), London 1860. num, in: Athanasius: Werke, vol. 2/8, ed. Hanns Christof Brennecke/Uta Heil/Annette von StockhauAnnali Bolognesi, 3 vol., ed. Ludovico Savioli, sen, Berlin et al. 2006, p. 279–309. Bassano del Grapp. 1784–1795. Athanasius Alexandrinus: Werke, vol. 3/3, ed. Anselmus Lucensis: Collectio canonum. Una cum Hanns Christof Brennecke/Uta Heil/Annette von Collectione minore, 2 vol., ed. Friedrich Thaner, Stockhausen/Angelika Wintjes, Berlin/Boston 2007. Regensburg 1906–1915 (noviter ed. Aalen 1965). Anselmus de Vairano: Cronaca di San Pietro di Lodi Augustinus Hipponensis: Ad Donatistas, in: PatroVecchio, s. XV, ed. Virgino Negri, in: Archivio sto- logiae cursus completus, series latina, vol. 43, ed. rico per la città e i communi del territorio lodigiano Jacques Paul Migne, Paris 1846, col. 651–1690. e della diocesi di Lodi 28 (1909), p. 63–129. Augustinus: Breviculus collationis cum Donatistis, Anton, Hans Hubert: Der Liber Diurnus in an- in: Augustinus: Opera, vol. 7/3: Scripta contra Donageblichen und verfälschten Papstprivilegien des tistas, ed. Michael Petschenig (CSEL 53), Wien 1910, früheren Mittelalters, in: Fuhrmann, Horst (ed.): p. 37–193. Fälschungen im Mittelalter. Internationaler Kongreß der Monumenta Germaniae Historica Mün- Augustinus Hipponensis: Contra Julianum libri chen, 16.–19. September 1986, 5 vol. (MGH Schriften VI, in: Patrologiae cursus completus, series latina, 33/1–5), Hannover 1988, vol. 3, p. 115–142. vol. 44, ed. Jacques Paul Migne, Paris 1865, col. 641–880. Anton, Hans Hubert: Studien zu den Klosterprivilegien der Päpste im frühen Mittelalter. Unter besonderer Berücksichtigung der Privilegierung von Augustinus Hipponensis: Epistolae, 5 vol., ed. Alois St. Maurice d'Agaune (Beiträge zur Geschichte und Goldbacher/Johannes Divjak (CSEL 34 et 44 et 57 et Quellenkunde des Mittelalters 4), Berlin/New York 58 et 88), Wien 1895–1981. 1975. Augustinus Hipponensis: De gratia Christi et de Argiolas, Efisio: La Sardegna al secolo VI, ed il ponti- peccato originali libri duo, in: Aurelius Augustinus: ficato di S. Gregorio Magno. Studi critici sulla storia De perfectione iustitiae hominis, De gestis Pelagii, De gratia Christi et de peccato originali libri duo, sarda, Roma 1904. De nuptiis et concupiscentia ad Valerium comitem Arnobius iunior: Praedestinatorum haeresis, ed. libri duo, ed. Karl Urba/Joseph Zycha (CSEL 53), Franco Gori (CCSL 25B), Turnhout 2001. Prag/Wien/Leipzig 1902, p. 123–206.

Index librorum adhibitorum

555

Augustinus Hipponensis: Liber de unico baptis- Benedictus sancti Andreae monachus: Chronicon a. mo, in: Aurelius Augustinus: Scripta contra Do- c. 360–1973, ed. Georg Heinrich Pertz (MGH SS 3), natistas, vol. 3, ed. Michael Petschenig (CSEL 53), Hannover 1839, p. 695–719. Wien/Leipzig 1910, p. 1–34. Bernaldus: Libellus de vitanda excommunicatorum Avitus Viennensis: Opera, in: Opera varia, vol. 2, ed. communione, ed. Ernst Dümmler, in: Libelli de lite imperatorum et pontificum, vol. 3 (MGH Libelli de Jacques Sirmond, Paris 1696, p. 1–278. lite 3), Hannover 1897, p. 597–1601. Avitus Viennensis: Opera, ed. Rudolf Peiper (MGH Bernardi, Jean: Les successeurs immédiats de saint Auct. ant. 6/2), Berlin 1883. Pierre à Rome s'appelaient-ils Clet et Anaclet?, in: Augustinianum 41 (2001), p. 287–290. Avitus Viennensis: Epistulae, ed. Danuta Shanzer/Ian Wood: Letters and selected prose (TranslaBernardus Cremifanensis: Historiae, ed. Georg ted Texts for Historians, Latin series 38), Liverpool Waitz, in: MGH SS 25, Hannover 1880, p. 651–678. 2002. Babut, Ernest Charles: Le Concile de Turin. Essai sur l'histoire des églises provençales au Ve siècle et sur les origines de la monarchie ecclésiastique romaine (417–450) (Bibliothèque de la Fondation Thiers 6), Paris 1904.

Beyer, Heinrich/Eltester, Leopold von (ed.): Urkundenbuch zur Geschichte der jetzt die Preussischen Regierungsbezirke Coblenz und Trier bildenden mittelrheinischen Territorien, vol. 1: Von den ältesten Zeiten bis zum Jahre 1169, Koblenz 1860 (noviter ed. Hildesheim 1974).

Babut, Ernest Charles: La plus ancienne décrétale, Bignami-Odier, Jeanne: Une lettre apocryphe de Paris 1904. Saint Damase à Jérôme sur la question de Melchisédechs, in: Mélanges d'Archéologie et d'Histoire de Balan, Petrus: Monumenta saeculi XVI. Historiam l'École française de Rome 63 (1951), p. 184–190. illustrantia, vol. I: Clementis VII. epistolae per sadoletum scriptae, quibus accedunt variorum ad papam Bihlmeyer, Karl (ed.): Die Apostolischen Väter. Neubearbeitung der Funkschen Ausgabe, vol. 1: Didaet ad alios epistolae, Oeniponte 1885. che, Barnabas, Klemens I. und II., Ignatius, PolyBaluze, Étienne: Miscellaneorum libri VII. Hoc est karp, Papias, Quadratus, Diognetbrief (Sammlung Collectio veterum monumentorum. Stephani Ba- ausgewählter kirchen- und dogmengeschichtlicher luzzi Tutelensis Miscellanea novo ordine digesta Quellenschriften, Zweite Reihe 1/1), Tübingen 1924. et non paucis ineditis monumentis opportunisque animadversionibus aucta, Lucca, 2. ed. 1761–1764. Bleckmann, Bruno: Arelate metropolis. Überlegungen zur Datierung des Konzils von Turin und zur Baynes, Norman H.: Athanasiana, in: The Journal Geschichte Galliens im 5. Jahrhundert, in: Römische Quartalschrift für christliche Altertumskunde und of Egyptian Archaeology 11 (1925), p. 58–69. Kirchengeschichte 97 (2002), p. 162–173. Beda venerabilis: Historia ecclesiastica gentis Böhmer, Johann Friedrich/Zimmermann, Harald: Anglorum, ed. Bertram Colgrave/Roger Aubrey Regesta Imperii II. Sächsische Zeit 911–1024, 5. Abt.: Baskerville Mynors, Oxford 1969. Papstregesten 911–1024, Wien/Köln/Weimar, 2. ed. 1989. Beda venerabilis: Historia ecclesiastica gentis Anglorum, ed. André Crépin/Michael Lapidge/Pierre Mo- Böhmer, Johann Friedrich/Herbers, Klaus: Regenat: Bède le Vénérable, Histoire du peuple anglais, sta Imperii I. Die Regesten des Kaiserreichs unter 3 vol. (SC 489–491), Paris 2005. den Karolingern 751–918, 4: Die Regesten der Päpste 800–911. Teil 2/2,1: 844–858, Köln/Weimar/Wien Belck, Waldemar: Geschichte des Montanismus. 1999. Seine Entstehungsursachen, Ziel und Wesen, Leipzig 1883. Böhmer, Johann Friedrich/Frech, Karl Augustin: Regesta Imperii III. Salisches Haus 1024–1125, 5. Benedictus Levita: Capitularia, ed. Georg Heinrich Abt. Papstregesten 1024–1058, 2. Lief. 1046–1058, Pertz (MGH LL 2/2), Hannover 1837, p. 17–158. Köln/Weimar/Wien 2011.

556

Index librorum adhibitorum

Böhmer, Johann Friedrich/Herbers, Klaus: Regesta Imperii I. Die Regesten des Kaiserreichs unter den Karolingern 751–918, 4: Die Regesten der Päpste 800–911. Teil 2/2,2: 858–867, Köln/Weimar/Wien 2012.

Breviarium Pisane historiae, in: RIS, 25 vol., ed. Ludovico Antonio Muratori, Milano 1723–1751, vol. 6, p. 163–198. Brox, Norbert: Der erste Petrusbrief (EKK 21), Zürich, 4. corr. et auct. ed. 1993.

Bonizo Sutrinus: Liber de vita christiana (Texte zur Geschichte des römischen und kanonischen Burchard von Worms: Decretorum libri XX. ErgänzRechts im Mittelalter 1), Berlin 1930 (noviter ed. ter Neudruck der Editio princeps Köln 1548, ed. Gérard Fransen/Theo Kölzer, Aalen 1992. Hildesheim 1998). Bonwetsch, Gottlieb Nathanael: Die Geschichte des Burini de Lorenzi, Carla/Pentiti, Giovanna Asdrubali/Sillitti, Francesca: Epistolari cristiani (secc. I–V). Montanismus, Erlangen 1881. Repertorio Bibliografico, 3 vol., Roma 1990. Borgia, Alessandro: Istoria della chiesa e città di VelCabié, Robert: La lettre du pape Innocent Ier a Déletri. Descritta in quattro libri e dedicata all'eminencetentius de Gubbio (19 mars 416). Texte critique, tissimo e reverendissimo principe il sig. cardinale traduction et commentaire (Bibliothèque de la revue D. Bernardo Conti, Nocera 1723. d'histoire ecclésiastique 58), Louvain 1973. Borgolte, Michael: Petrusnachfolge und Kaiserimitation. Die Grablegen der Päpste, ihre Genese und Traditionsbildung (Veröffentlichungen des Max-Planck-Instituts für Geschichte 95), Göttingen 1989.

Caesarius Arelatensis: Opera omnia, 2 vol., ed. Germain Morin (CCSL 103–104), Maredsous 1953. Campos, Julio: La epistola antipriscilianista de S. León Magno, in: Helmantica 13 (1962), p. 269–308.

Bosco, Johannes: Floriacensis Vetus Bibliotheca, Be- Cancellieri, Francesco: De secretariis Basilicae nedictina, Sancta, Apostolica, Pontificia, Caesarea, vaticanae veteris ac novae libri II, Roma 1786. Regia, Franco-Gallica: ... Cum utroque Xysto ad Capitulare missorum Niumagae datum. 806 m. Mardiversos, Lyon 1605. tio, in: Capitularia regum Francorum, vol. 1, ed. Alfred Boretius (MGH Capit. 1), Hannover 1883, Boshof, Egon: Rombeziehungen der Trierer Kirche p. 130–132. im 4. und beginnenden 5. Jahrhundert, in: Annuarium Historiae Conciliorum 7 (1975), p. 82–108. Capitulare missorum Wormatiense a. 829, in: CaBoshof, Egon: Die Regesten der Bischöfe von Pas- pitularia regum Francorum, vol. 2, ed. Alfredius sau, vol. 1: 731–1206 (Regesten zur bayerischen Boretius/Victor Krause (MGH Capit. 2), Hannover 1897, p. 17–20. Geschichte 1), München 1992. Cappelletti, Giuseppe: Le Chiese d'Italia dalla Bozzoni, Dominico: Il silentio di San Zaccaria loro origine sino ai nostri giorni, 21 vol., Venezia snodato, Venezia 1678. 1844–1870. Bragança, Joaquim: A carta do Papa Vigilio ao Ar- Capsoni, Siro S.: Origine e privilegi della chiesa Pacebispo Profuturo de Braga, in: Bracara Augusta 21 vese, aggiuntavi la serie chronologica de'vescovi di (1967), p. 65–91. essa, Pavia 1769. Brennecke, Hanns Christof: Hilarius von Poitiers und die Bischofsopposition gegen Konstantius II. Untersuchungen zur dritten Phase des arianischen Streites (337–361) (Patristische Texte und Studien 26), Berlin/New York 1987.

Carini, Isidoro: Cronichetta inedita del monastero di Sant'Andrea ad clivium Scauri, in: Il Muratori. Raccolta di documenti storici inediti o rari tratti dagli archivi italiani publici e privati 2 (1893), p. 5–58.

Caspar, Erich: Petrus Diaconus und die Monte CasBresslau, Harry: Zusatz über einen Gregor I. zuge- sineser Fälschungen. Ein Beitrag zur Geschichte schriebenen Brief (Original auf Papyrus in Monza), des italienischen Geisteslebens im Mittelalter, Berlin in: Neues Archiv 15 (1890), p. 550–554. 1909.

Index librorum adhibitorum

557

Caspar, Erich: Zur ältesten Geschichte von Monte- Chioccarelli, Bartolomeo: Antistitum praeclarissicassino, in: Neues Archiv 34 (1909), p. 195–207. mae Neapolitanae ecclesiae catalogus ab apostolorum temporibus ad hanc usque nostram aetatem, Caspar, Erich: Geschichte des Papsttums. Von den Napoli 1643. Anfängen bis zur Höhe der Weltherrschaft, 2 vol., Chronica monasterii Casinensis. Die Chronik von Tübingen 1930–1933 (noviter ed. Münster 1985). Montecassino, ed. Hartmut Hoffmann (MGH SS 34), Hannover 1980. Caspari, Carl Paul: Alte und neue Quellen zur Geschichte des Taufsymbols und der Glaubensregel, Chronica Danielis, ed. Adolfo Cinquini: Chronica Christiana 1879. Mediolanensis (a. 606–1145) – La "Chronica DanieCassiodorus Senator: Chronica ad a. 519, in: Chronica minora saec. IV. V. VI. VII., vol. 2, ed. Theodor Mommsen (MGH Auct. ant. 11), Berlin 1894, p. 109–161.

lis". Secondo il Ms. latino della Naz. di Parigi 8315. Genealogia comitum Angleriae secondo il Ms. lat. della Naz. di Torino 1045. Una cronaca milanese inedita del secolo 15. La "Chronica Danielis" (Miscellanea di storia e cultura ecclesiastica 4), Roma 1905.

Cassiodorus Senator: Variae, in: Cassiodori Senatoris Variae, ed. Theodor Mommsen (MGH Auct. ant. Chronica patriarcharum Gradensium, ed. Georg Waitz, in: Scriptores rerum Langobardicarum et Ita12), Berlin 1894, p. 1–385. licarum, saec. VI–IX, vol. 1 (MGH SS rer. Lang. 1), Cassiodorus Senator: Historia ecclesiastica tripar- Hannover 1878, p. 392–397 (noviter ed. 1998). tita, ed. Walter Jacob/Rudolf Hanslik (CSEL 71), Chronicon breve ex duobus codd. manuscriptis, in: Wien 1952. Roncalli, Thomas (ed.): Vetustiora Latinorum scriptorum chronica. Ad mss. emendata et cum castigaCassiodorus Senator: Variarum libri XII, ed. Åke tioribus editionibus collata, notisque illustrata in Fridh, in: Magni Aurelii Cassiodori senatoris Opera, unum corpus collecta, 2 vol., Padova 1787, vol. 2, pars 1 (CCSL 96), Turnhout 1973, p. 1–499. col. 257–264. Catalogus Corbeiensis, in: Liber pontificalis. Texte, introduction et commentaire avec additions et corrections, 3 vol., ed. Louis Duchesne/Cyrille Vogel (Bibliothèque des Ecoles Françaises d'Athènes et de Rome 1), Paris, 2. ed. 1886–1957, vol. 1, p. 16–17.

Chronicon sancti Benigni Divionensis. Chronique de l'abbaye de saint-Benigne de Dijon, suivie de la chronique de saint-Pierre de Bèze (authore Joanne monacho), ed. Emile Bougaud/Joseph Garnier (Analecta Divionensia 9), Dijon 1875.

Catalogus Corbeiensis, in: Liber pontificalis, pars Chronicon Venetum quod vulgo dicunt Altinate, ed. prior, ed. Theodor Mommsen (MGH Gesta ponti- Henry Simonsfeld, in: MGH SS 14, Hannover 1883, ficum Romanorum 1/1), Berlin 1898, p. XLIII–LII p. 1–68. (noviter ed. 1982). Cipolla, Carlo: Le fonti ecclesiastiche adoperate da Catalogus Liberianus, in: Liber pontificalis. Texte, Paolo Diacono per narrare la storia dello scisma introduction et commentaire avec additions et cor- aquilejese, in: XI Centenario di Paolo Diacono. Atti rections, 3 vol., ed. Louis Duchesne/Cyrille Vogel e memorie del congresso storico tenuto in Cividale (Bibliothèque des Ecoles Françaises d'Athènes et de 1899, Cividale 1900, p. 117–146. Rome 1), Paris, 2. ed. 1886–1957, vol. 1, p. 1–9.

Clavis patrum Graecorum. Qua optimae quaeque scriptorum patrum Graecorum recensiones a priCatalogus Liberianus, in: Liber pontificalis, pars maevis saeculis usque ad octavum commode recluprior, ed. Theodor Mommsen (MGH Gesta ponti- duntur, 4 vol., ed. Maurice Geerard/Jacques Noret ficum Romanorum 1/1), Berlin 1898, p. XLIII–LII (Corpus christianorum), Turnhout 1973–1984. (noviter ed. 1982). Clavis Patrum Latinorum. Qua in Corpus ChristiaChapman, John: The contested Letters of Pope Li- norum edendum optimas quasque scriptorum reberius, in: Revue bénédictine 27 (1910), p. 22–40 et censiones a Tertulliano ad Bedam commode reclu172–203 et 325–351. dit Eligius Dekkers opera usus qua rem praeparavit

558

Index librorum adhibitorum

et iuvit Aemilius Gaar Vindobonensis, ed. Eligius Collectio Dionysiana, ed. Adolf Strewe: Die CaDekkers (Corpus christianorum), Turnhout, 3. ed. nonessammlung des Dionysius Exiguus in der er1995. sten Redaktion (Arbeiten zur Kirchengeschichte 16), Berlin/Leipzig 1931. Clemens I papa: Epistula ad Corinthios, ed. Annie Jaubert: Clément de Rome: Épître aux Corinthiens Collectio duorum librorum, ed. Jean Bernhard, in: Revue de droit canonique 12 (1962), p. 1–601. (SC 167), Paris 1971 (noviter ed. 2000). Cocchi, Arnaldo: Le chiese di Firenze dal secolo Collectio Quesnelliana, in: Patrologiae cursus comIV al secolo XV, vol. 1: Quartiere di San Giovanni, pletus, series latina, vol. 56, ed. Jacques Paul Migne, Paris 1846, col. 358–747. Firenze 1903. Codex Justinianus, ed. Paul Krüger (Corpus Iuris Collectio Romana bipartita veterum aliquot historiae ecclesiaticae monumentorum, ed. Lukas Holste, Civilis 2), Berlin 1954. Roma 1662. Codex Theodosianus. Theodosiani libri XVI cum constitutibus Sirmondianis et Leges novellae ad Collectio Vetus Gallica, in: Hubert Mordek: KirchenTheodosianum pertinentes, 2 vol., ed. Theodor recht und Reform im Frankenreich: die Collectio Vetus Gallica, die älteste systematische KanonessammMommsen, Berlin 1905. lung des fränkischen Gallien. Studien und Edition (Beiträge zur Geschichte und Quellenkunde des Codice diplomatico del monastero di S. ColomMittelalters 1), Berlin/New York 1975, p. 341–617. bano di Bobbio fino all'anno 1208, 3 vol., ed. Carlo Cipolla/Giulio Buzzi (FSI 52–54), Roma 1918. Collectionis Anselmo dedicata liber primus, ed. Jean-Claude Besse, in: Revue de droit canonique Codificazione Canonica Orientale. Fonti III/1. Disci- 9 (1959), p. 207–296. plina antiochena antica, ed. Paul Hindo, Città del Vaticano 1941. Columbanus: Opera, ed. George S. M. Walker (Scriptores Latini Hiberniae 2), Dublin 1957 (noviter ed. Coll. Avellana cf. Epistulae imperatorum. 1970). Collectio Britannica. Die Papstbriefe der Brittischen Comp. prima. cf. Friedberg Quinque compilationes. Sammlung, ed. Paul Ewald, in: Neues Archiv 5 (1880), p. 275–414 et 505–596. Comp. secunda cf. Friedberg Quinque compilationes. Fournier, Paul (ed.): La collection canonique dite Concilia aevi Merovingici, ed. Friedrich Maassen Caesaraugustana, ed. Paul Fournier, in: Nouvelle (MGH Conc. 1), Hannover 1893. revue historique de droit francais et étranger 45 (1921), p. 53–79. Concilia aevi Karolini I, 2 vol., ed. Albrecht Werminghoff (MGH Conc. 2), Hannover/Leipzig Collectio canonum Beneventana, ed. Ottorino Ber- 1906–1908. tolini, in: Collectanea Vaticana in honorem Anselmi M. Card. Albareda (Studi e Testi 219), Roma 1962, Concilia aevi Karolini 843–859. Die Konzilien der p. 119–137. karolingischen Teilreiche 843–859, ed. Wilfried Hartmann (MGH Conc. 3), Hannover 1984. Collectio canonum ecclesiae Hispaniae, ed. Francisco Antonio González, Madrid 1808–1821 (noviter Concilia aevi Karolini 860–874. Die Konzilien der ed. 2011). karolingischen Teilreiche 860–874, ed. Wilfried Hartmann (MGH Conc. 4), Hannover 1998. Collectio Dacheriana, in: Spicilegium sive collectio veterum aliquot scriptorum qui in Galliae Biblio- Concilia aevi Karolini 875–911. Die Konzilien der thecis delituerant, vol. 1, ed. Luc d'Achéry/Louis- karolingischen Teilreiche 875–911, ed. Wilfried François-Joseph de la Barre, Paris, 2. ed. 1723, Hartmann/Gerhard Schmitz/Isolde Schröder (MGH p. 509–564. Conc. 5), Hannover 2012.

Index librorum adhibitorum

559

Concilia aevi Saxonici et Salici 1023–1059. Die Kon- D'Aloe, Stefano: Catalogo di tutti gli edifizi sacri zilien Deutschlands und Reichsitaliens 1023–1059, della città di Napoli e suoi sobborghi, tratte da un ed. Detlev Jasper (MGH Conc. 8), Hannover 2010. Ms. autografo della chiesa di s. Giorgio ad forum, in: Archivo storico per le province Napoletane 7 (1883), Concilia Africae (a. 345–525), ed. Charles Munier p. 111–152 et 287–315 et 499–546 et 670–737. (CCSL 149), Turnhout 1974. Damasus papa: Opera omnia, in: Patrologiae cursus Concilia Galliae (a. 511–a. 695), ed. Carlo de Clerq completus, series latina, vol. 13, ed. Jacques Paul Migne, Paris 1845, col. 111–470. (CCSL 148A), Turnhout 1963. Concilios Visigóticos e Hispano-Romanos, ed. José Vives Gatell/Tomás Martin Martinez/Gonzalo Martínez Díez (España Cristiana, Textos 1), Barcelona/Madrid 1963.

Dassmann, Ernst: Petrus in Rom? Zu den Hintergründen eines alten Streites, in: Heid, Stefan (ed.): Petrus und Paulus in Rom. Eine interdisziplinäre Debatte, Freiburg im Breisgau 2011, p. 13–31.

Constitutum Constantini, ed. Horst Fuhrmann de Angeli, Paolo: Basilicae s. Mariae Maior de Urbe a Liberio papa I usque ad Paulum V. Pont. Max. (MGH Fontes iuris 10), Hannover 1968. descriptio et delineatio, Roma 1621. Conte, Pietro: Chiesa e primato nelle lettere dei papi del secolo VII. Con appendice critica (Pubblicazioni de Bruyne, Donatien: Une lettre apocryphe de Jédella Università Cattolica del Sacro Cuore. Saggi e rôme fabriquée par un Donatiste, in: Zeitschrift für die neutestamentliche Wissenschaft 30/1 (1931), ricerche. Scienze storiche 4), Milano 1971. p. 70–76. Corpus iuris civilis, recognoverunt adnotationibusDecretum Gelasianum de libris recipiendis et non que criticis instructum ed. Albert Kriegel/Moritz recipiendis. In kritischem Text herausgegeben und Kriegel, Leipzig 1866. untersucht, ed. Ernst von Dobschütz (Texte und Untersuchungen zur Geschichte der altchristlichen Coustant, Pierre: Epistolæ Romanorum Pontificum, Literatur 38/4), Leipzig 1912. et quæ ad eos scriptæ sunt a s. Clemente I. usque ad Innocentium III., Paris 1721. Deeters, Walter: Die Bambergensisgruppe der Dekretalensammlungen des 12. Jahrhunderts, Bonn Cracco Ruggini, Lellia: Pietro e Paolo a Roma nel tar1956. doantico e le tradizioni dell'urbs arcaica, in: Pietro e Paolo. Il loro rapporto con Roma nelle testimo- Delehaye, Hippolyte: Les origines du culte des marnianze antiche. XXIX incontro di studiosi dell'An- tyrs (Subsidia Hagiographica 20), Bruxelles, 2. ed. tichità Cristiana, Roma 2000 (Studia Ephemeridis 1933. Augustinianum 74), Roma 2001, p. 373–392. D'Engenio Caracciolo, Cesare/Lellis, Carlo de: Cronaca Brevissima di Grado, in: Cronache Vene- Napoli sacra, 2 vol., Napoli 1623–1651. ziane antichissime, ed. Giovanni Monticolo (FSI 9), Roma 1890, p. 53–56. Depositio episcoporum, in: Liber pontificalis. Texte, introduction et commentaire avec additions et corCross, Frank Leslie: History and Fiction in the Afri- rections, 3 vol., ed. Louis Duchesne/Cyrille Vogel can Canons, in: Journal of Theological Studies NS (Bibliothèque des Ecoles Françaises d'Athènes et de 12 (1961), p. 227–247. Rome 1), Paris, 2. ed. 1886–1957, vol. 1, p. 10. Curran, John: Pagan City and Christian Capital. Depositio martyrum, in: Liber pontificalis. Texte, Rome in the Fourth Century, Oxford 2000. introduction et commentaire avec additions et corrections, 3 vol., ed. Louis Duchesne/Cyrille Vogel Cyprianus: Epistularium, ed. Gerardus Frederik (Bibliothèque des Ecoles Françaises d'Athènes et de Diercks, 3 vol. (CCSL 3B–D), Turnhout 1993–1999. Rome 1), Paris, 2. ed. 1886–1957, vol. 1, p. 11–12. Dalla Costa, Giovanni B.: Concezione del Primato Deusdedit: Collectio canonum. Die Kanonessammpapale nelle lettere dei Romani Pontefici della prima lung des Kardinals Deusdedit, ed. Victor Wolf von metà del V secolo, Roma 1966. Glanvell, Paderborn 1905 (noviter ed. Aalen 1967).

560

Index librorum adhibitorum

Di Bartolo, Salvatore: Monografia sulla Cattedrale di Palermo, Palermo 1903.

Eadmer: Historia novorum in Anglia, ed. Martin Rule, London 1884.

Di Meo, Alessandro: Annali critico-diplomatici del Ecclesiae occidentalis monumenta iuris antiquisregno di Napoli della Mezzana Età, 12 vol., Napoli sima. Canonum et conciliorum Graecorum inter1795–1812. pretationes Latinae, 2 vol., ed. Cuthbert Hamilton Turner, Oxford 1899–1934. Dionysius Alexandrinus: Epistulae, ed. Charles Lett Feltoe: The Letters and other Remains of Dio- Egidi, Pietro: Notizie storiche dell'abbazia durante il nysius of Alexandria (Cambridge Patristic Texts), medio evo, in: Federici, Vincenzo (ed.): I monasteri Cambridge 1904. di Subiaco, 2 vol., Roma 1904, vol. 1, p. 45–260. Dionysius Exiguus: Collectio canonum, in: Patro- Ennodius Ticinensis: Dictiones, ed. Wilhelm Harlogiae cursus completus, series latina, vol. 67, ed. tel, in: Ennodius: Opera (CSEL 6), Wien 1882, Jacques Paul Migne, Paris 1863, col. 137–316. p. 422–506. Dionysius Exiguus: Praefatio ad Hormisdam pa- Ennodius Ticinensis: Dictiones, ed. Friedrich Vogel: pam, ed. François Glorie, in: Scriptores 'Illyrici' mi- Magni Felicis Ennodii Opera (MGH Auct. ant. 7), nores, ed: Salvatore Gennaro/ François Glorie (CCSL Berlin 1885. 85), Turnhout 1972, p. 49–51. Ennodius Ticinensis: Epistolae, 2 vol., ed. Stéphane Dockx, Stanislas: Essai de chronologie pétrienne, Gioanni (Collection des universités de France, Série in: Recherches de science religieuse 62 (1974), latine 383), Paris 2006–2010. p. 221–241. Epiphanius: Panarion haer. 65–80, in: Epiphanius, Dölger, Franz/Müller, Andreas E.: Regesten der vol. 3, ed. Karl Holl/Jürgen Dummer (GCS 37), Kaiserurkunden des Oströmischen Reiches von Berlin, 2. ed. 1985, p. 1–496 (noviter ed. 2011). 565–1453, vol. 1/1: Regesten von 565–867 (Corpus der griechischen Urkunden des Mittelalters und der Epistulae imperatorum pontificum aliorum inde ab neueren Zeit, Reihe A 1/1), München, 2. ed. 2009. a. CCCLXVII usque ad a. DLIII datae. Avellana quae dicuntur collectio, 2 vol., ed. Otto Günther (CSEL Döllinger, Ignaz von: Hippolytus und Kallistus. 35), Wien 1895–1898. Oder: Die römische Kirche in der ersten Hälfte des dritten Jahrhunderts, Regensburg 1853. Epistulae Merovingici et Karolini aevi, vol. 1, ed. Wilhelm Gundlach (MGH Epp. 3), Berlin 1892. Döllinger, Ignaz von: Die Papst-Fabeln des Mittelalters. Ein Beitrag zur Kirchengeschichte, München Epistulae Karolini aevi, vol. 4, ed. Ernst Perels/Ernst 1863. Dümmler (MGH Epp. 6), Berlin 1925. Duchesne, Louis: Vigile et Pelage, in: Revue de Epitome chronicorum Casinensium, in: RIS, 25 vol., questions historiques 37 (1884), p. 369–440. ed. Ludovico Antonio Muratori, Milano 1723–1751, vol. 2/1, p. 351–370. Duchesne, Louis: Fastes épiscopaux de l'ancienne Gaule, 3 vol., Paris 1907–1915. Erkens, Franz-Reiner: Die Fälschungen Pilgrims Duchesne, Louis: La memoria apostolorum de la via von Passau. Historisch-kritische Untersuchungen Appia, in: Atti della Pontificia accademia Romana und Edition nach dem Codex Gottwicensis 53a (rot), 56 (schwarz) (Quellen und Erörterungen zur della archeologia 1 (1923), p. 1–22. bayerischen Geschichte, Neue Folge 46), München Dufresne, Désiré: Les cryptes Vaticanes, Paris/Roma 2011. 1902. Eugippius: Opera, 2 vol., ed. Pius Knöll (CSEL 9), Duval, Yves-Marie: La décrétale Ad Gallos episco- Wien 1885–1886. pos. Son texte et son auteur. Texte critique, traduction française et commentaire (Vigiliae christianae, Eugippius: Vita s. Severini (MGH SS rer. Germ. 26), Supplementum 73), Leiden 2005. Berlin 1898.

Index librorum adhibitorum

561

Eusebius Caesariensis: Chronicorum libri duo, ed. Opera Omnia, ed. Jean-Marie Clément/René Vander Alfred Schöne, 2 vol., Berlin 1866–1875. Plaeste (CCSL 90A), Turnhout 1974, p. 401–416. Eusebius Caesariensis: Historia ecclesiastica, ed. Gustave Bardy: Eusèbe de Césarée. Histoire ecclésiastique, 4 vol. (SC 31 et 41 et 55 et 73), Paris 1952–1960.

Facundus Hermianensis: Pro defensione trium capitulorum libri XII, in: Facundi episcopi ecclesiae Hermianensis: Opera Omnia, ed. Jean-Marie Clément/René Vander Plaeste (CCSL 90A), Turnhout 1974, p. 3–398.

Eusebius Caesariensis: Vita Constantini, ed. Friedhelm Winkelmann: Eusebius Werke, vol. 1/1: Vita Facundus Hermianensis: Pro defensione trium capitulorum concilii Calchedonensis libri XII, ed. JeanConstantini (GCS 7/1), Berlin, 2. ed. 1991. Marie Clément/René Vander Plaeste/Anne FraïsseEusebius Caesariensis: De vita Constantini. Über Bétoulières: Facundus d'Hermiane. Défense des das Leben Konstantins, ed. Bruno Bleckmann/Horst Trois Chapitres, 5 vol. (SC 471 et 478–479 et 484 Schneider (FChr 83), Turnhout 2007. et 499), Lyon 2002–2006. Eusebius Romanus episcopus: Commentarius in Falkenstein, Ludwig: Zu verlorenen päpstlichen PriGenesis 3.22, ed. Carl Paul Caspari, in: Theologisk vilegien und Schreiben. Palliumverleihungen an die Tidskrift 5 (1877), p. 572–573. Erzbischöfe von Reims (8.–12. Jahrhundert), in: Gussone, Monika/Kéry, Lotte (Ed.): Eloquentia copiosus. Eusebius Vercellensis episcopus: Opera quae super- Festschrift für Max Kerner, Aachen 2006, p. 181–224. sunt, ed. Vincentius Bulhart (CCSL 9), Turnhout Faustinus et Marcellinus presbyteri: Libellus pre1957. cum, in: Patrologiae cursus completus, series latina, Eusebius Dorileonis episcopus: Libellus appellatio- vol. 13, ed. Jacques Paul Migne, Paris 1845, p. 81–106. nis, in: Mommsen, Theodor: Actenstücke zur Kirchengeschichte aus dem Cod. Cap. Novar. 30, in: Faustinus et Marcellinus presbyteri: Libellus precum, in: Epistulae imperatorum pontificum aliorum Neues Archiv 11 (1886), p. 361–368, 364–367. inde ab a. CCCLXVII usque ad a. DLIII datae. AvelEustachius de s. Ubaldo: De metropoli Mediola- lana quae dicuntur collectio, 2 vol., ed. Otto Günther nensi dissertatio, Milano 1699. (CSEL 35), Wien 1895–1898, p. 1–46. Eutychius Alexandrinus: Annales, ed. Michael Breydy: Das Annalenwerk des Eutychios von Alexandrien. Ausgewählte Geschichten und Legenden kompiliert von Sa´id ibn Batriq um 935 A.D., 2 vol. (CSCO 471–472), Löwen 1985.

Fedalto, Giorgio: Hierarchia Ecclesiastica Orientalis. Series episcoporum ecclesiarum christianarum orientalium, 3 vol., Padova 1988–2006. Feder, Alfred Leonhard: Studien zu Hilarius von Poitiers, 3 vol., Wien 1910–1912.

Evagrius Scholasticus: Historia ecclesiastica. Kirchengeschichte, ed. Adelheid Hübner, 2 vol. (FChr Ferrua, Antonio: Novatiano beatissimo martyri, in: Civiltà Cattolica 95 (1944), p. 232–239. 57), Turnhout 2007. Ewald, Paul: Studien zur Ausgabe des Registers Field, Lester L.: On the communion of Damasus and Meletius. Fourth-century synodal formulae in Gregors I., in: Neues Archiv 3 (1878), p. 429–625. the Codex Veronensis LX (Studies and Texts 145), Toronto 2004. Ewald, Paul: Zwei unedierte Briefe Gregors I., in: Neues Archiv 7 (1882), p. 587–604. Finke, Heinrich/Erhard, Heinrich August: Die Ewald, Paul: Acten zum Schisma des Jahres 530, in: Papsturkunden Westfalens bis zum Jahre 1304 (Veröffentlichungen der Historischen Kommission Neues Archiv 10 (1885), p. 412–423. für Westfalen 1), Münster 1888. Ewig, Eugen: Trier im Merowingerreich. Civitas, Flavianus: Libellus appellationis, in: Mommsen, Stadt, Bistum, Trier 1954. Theodor: Actenstücke zur Kirchengeschichte aus Facundus Hermianensis: Contra Mocianum Schola- dem Cod. Cap. Novar. 30, in: Neues Archiv 11 sticum, in: Facundi episcopi ecclesiae Hermianensis: (1886), p. 361–368, 362–364.

562

Index librorum adhibitorum

Fornasari, Mario: Collectio canonum Mutinensis, in: Festschrift für Hans F. Haefele, Sigmaringen 1985, Studia Gratiana 9 (1966), p. 247–356. p. 157–167. Fortunio, Agostino: Historiarum Camaldulensium Fuhrmann Pseudo-Isidorian libri tres, Firenze 1575. Jasper/Fuhrmann: Papal Letters.

Forgeries

cf.

Fragmentum Laurentianum, in: Liber pontificalis. Fulgentius, Claudius: Opera, 2 vol., ed. Johannes Texte, introduction et commentaire avec additions Fraipont (CCSL 91 et 91A), Turnhout 1968. et corrections, 3 vol., ed. Louis Duchesne/Cyrille Vogel (Bibliothèque des Ecoles Françaises d'Athènes et Funck, Franz Xaver: Das Papstelogium des Code Rome 1), Paris, 2. ed. 1886–1957, vol. 1, p. 44–46. dex Corbeiensis, in: Historisches Jahrbuch 5 (1884), p. 424–436. Fragmentum Laurentianum, Liber pontificalis, pars prior, ed. Theodor Mommsen (MGH Gesta pontificum Romanorum 1/1), Berlin 1898, p. IX–XI (noviter Galante, Andreas: Fontes iuris canonici selecti, Innsbruck 1906. ed. 1982). Franchi, Antonio: Ascoli pontificia, dal 342 al 1241 Gallia christiana novissima. Histoire des archevê(Istituto superiore di studi medioevali Cecco di chés, évêchés et abbayes de France, accompagnée des documents authentiques, recueillis dans les reAscoli, testi e documenti 3), Ascoli Piceno 1996. gistres du Vatican et les archives locales, ed. Ulysse Fried, Johannes: Donation of Constantine and Con- Chevalier, 7 vol., Montbéliard 1899–1920. stitutum Constantini. The Misinterpretation of a Fiction and its Original Meaning. With a Contribution Gallia Pontificia I/1. Province ecclésiastique de by Wolfram Brandes: The Satraps of Constantine Besançon. Diocèse de Besançon, ed. Bernard de (Millennium-Studien 3), Berlin 2007. Vregille/René Locatelli/Gérard Moyse, Göttingen 1998. Friedberg, Emil (ed.): Quinque compilationes antiquae. Nec non collectio canonum Lipsiensis, Leipzig Gallia Pontificia III/1. Province ecclésiastique de 1882 (noviter ed. Graz 1956). Vienne. Diocèse de Vienne, ed. Beate Schilling, Göttingen 2006. Friedrich, Johann: Die ecclesia Augustana in dem Schreiben der istrischen Bischöfe an Kaiser Mau- Gams, Pius Bonifacius: Series episcoporum eccleritius vom Jahre 591 und die Synode von Gra- siae catholicae quotquot innotuerunt a beato Petro dus zwischen 572 und 577, in: Sitzungsberi- apostolo, 2 vol., Regensburg 1873–1886 (noviter ed. chte der Bayerischen Akademie der Wissenschaf- Graz 1957). ten, philosophisch-historische Klasse 12 (1906), p. 327–356. Gatier, Pierre-Louis: Une lettre du pape Grégoire le Grand à Marianus évêque de Gerasa, in: Syria 64 Frisi, Paolo: Dissertationes variae, 2 vol., Lucca (1987), p. 131–135. 1759–1761. Fuhrmann, Horst: Studien zur Geschichte mittelalterlicher Patriarchate I, in: Zeitschrift der SavignyStiftung für Rechtsgeschichte. Kanonistische Abteilung 39 (1953), p. 112–176.

Gaudenzi, Augusto: Un'antica compilazione di diritto romano e visigoto. Con alcuni frammenti delle leggi di Eurico, tratta da un manoscritto della Biblioteca di Holkham, Bologna 1886.

Fuhrmann, Horst: Ein Bruchstück der Collectio Geertman, Herman: La genesi del „Liber pontificaEcclesiae Thessalonicensis, in: Traditio 14 (1958), lis“ romano. Un processo di organizzazione della memoria, in: Bougard, François/Sot, Michel (ed.): p. 371–377. Liber, Gesta, Histoire. Ecrire l'histoire des évêques Fuhrmann, Horst: Eine Fälschung im Stile der et des papes de l'Antiquité au XXIe siècle. Actes Pseudo-Clemensbriefe, in: Reinle, Adolf; Schmugge, du colloque international organisé au Centre d'ÉtuLudwig; Stotz, Peter (ed.): Variorum munera florum. des Médiévales d'Auxerre les 25, 26 et 27 juin 2007, Latinität als prägende Kraft mittelalterlicher Kultur. Turnhout 2009, p. 37–107.

Index librorum adhibitorum Gelasius I.: Epistulae, ed. Theodor Mommsen: Epistulae Theodericianae variae, in: Cassiodori Senatoris Variae, ed. Theodor Mommsen (MGH Auct. ant. 12), Berlin 1894, p. 387–392.

563

Giordani, Roberto: Novatiano beatissimo marturi Gaudentis diaconus fecit. Contributo all'identificazione del martire Novaziano della catacomba anonima sulla via Tiburtina, in: Rivista di archeologia cristiana 68 (1992), p. 233–258.

Gennadius Massiliensis: De viris illustribus liber. Accedit Gennadii catalogus virorum inlustrium, ed. Goodson, Caroline/Nelson, Janet L.: Review Article: The Roman contexts of the ‘Donation of Ernest Cushing Richardson, Leipzig 1896. Constantine', in: Early medieval Europ. 18 (2010), p. 446–467. Gerhohus Reichersbergensis: De aedificio Dei, ed. Ernst Sackur, in: Libelli de lite imperatorum et pontificum saeculis XI et XII conscripti, vol. 3 (MGH Gratianus: Decretum sive Concordia discordantium canonum, 2 vol., ed. Emil Friedberg (Corpus Iuris Libelli de lite 3), Hannover 1897, p. 136–202. Canonici 1), Leipzig 1879–1881 (noviter ed. Graz 1959). Germania Pontificia I. Provincia Salisburgensis et episcopatus Tridentinus, ed. Albert Brackmann, Gregorius I.: Dialogi, ed. Adalbert de Vogüé/Paul Berlin 1911. Antin: Grégoire le Grand. Dialogues, 3 vol. (SC 251 et 260 et 265), Paris 1978–1980. Germania Pontificia II/2. Provincia Maguntinensis, pars II: Helvetia Pontificia, ed. Albert Brackmann, Gregorius I.: Homiliae in Hiezechihelem, ed. Berlin 1927. Marcus Adriaen (CCSL 142), Turnhout 1971. Germania Pontificia VII. Provincia Coloniensis, pars Gregorius I.: Homiliae in Ezechielem, ed. Charles I: Archidioecesis Coloniensis, ed. Theodor Schieffer, Morel: Grégoire le Grand. Homélies sur Ézéchiel, Göttingen 1986. vol. 1 (SC 327), Paris 1986. Germania Pontificia IX. Provincia Coloniensis, pars Gregorius I.: Homiliae in evangelia, ed. Raymond III. Dioeceses Traiectensis, Monasteriensis, Osna- Etaix (CCSL 141), Turnhout 1999. brugensis et Mindensis, ed. Theodor Schieffer, Gregorius I.: Homiliae in evangelia, ed. RayGöttingen 2003. mond Etaix et al.: Grégoire le Grand. Homélie sur Germania Pontificia X. Provincia Treverensis pars I. l'Évangile, 2 vol. (SC 485 et 522), Paris 2005–2008. Archidioecesis Treverensis, ed. Egon Boshof, Berlin Gregorius I.: Libri IV dialogorum de vita et miracu1992. lis patrum Italicorum et de aeternitate animarum, Gesta episcoporum Autissiodorensium, ed. Guy Lo- ed. Umberto Moricca (FSI 57), Roma 1924 (noviter brichon/Michel Sot: Les Gestes des évêques d'Au- ed. Roma 1990). xerre, 2 vol. (Classiques de l'histoire de France au Gregorius I.: Moralium libri sive exposito in librum Moyen Âge 42), Paris, 2. ed. 2006. b. Job, in: Patrologiae cursus completus, series latina, vol. 75, ed. Jacques Paul Migne, Paris 1862, col. Gesta episcoporum Neapolitanorum, ed. Georg 509–1162. Waitz, in: Scriptores rerum Langobardicarum et Italicarum, saec. VI–IX, vol. 1 (MGH SS rer. Lang. 1), Gregorius I.: Moralia in Iob, ed. André de GaudemaHannover 1878, p. 398–466 (noviter ed. 1998). ris: Grégoire le Grand. Morales sur Job, 7 vol. (SC 32 et 212 et 221 et 476 et 525 et 538), Paris 1951–2010. Gesta Treverorum, ed. Georg Waitz, in: MGH SS 8, Hannover 1848, p. 111–260. Gregorius I.: Moralia in Iob, 3 vol., ed. Marcus Adriaen (CCSL 143–143B), Turnhout 1979–1985. Gibelli, Alberto: Memorie storiche ed artistiche dell'antichissima chiesa abbaziale dei santi Andrea Gregorius I.: Registrum epistolarum, ed. Paul e Gregorio al clivo di Scauro sul monte Celio, Siena Ewald/Ludwig Hartmann, 2 vol. (MGH Epp. 1–2), 1888. Berlin 1887–1899.

564

Index librorum adhibitorum

Gregorius I.: Registrum epistularum, ed. Dag Gussone, Nikolaus: Thron und Inthronisation des Norberg, 2 vol. (CCSL 140–140A), Turnhout 1982. Papstes von den Anfängen bis zum 12. Jahrhundert. Zur Beziehung zwischen Herrschaftszeichen Gregorius I.: Regula pastoralis, in: Patrologiae cur- und bildhaften Begriffen, Recht und Liturgie im sus completus, series latina, vol. 77, ed. Jacques Paul christlichen Verständnis von Wort und Wirklichkeit Migne, Paris 1862, col. 13–128. (Bonner historische Forschungen 41), Bonn 1978. Gregorius I.: Regula pastoralis, ed. Bruno Judic/Flo- Haacke, Walter: Die Glaubensformel des Papstes ribert Rommel/Charles Morel: Grégoire le Grand. Hormisdas im Acacianischen Schisma (Analecta La Règle pastorale, 2 vol. (SC 381–382), Paris 1992. Gregoriana 20), Diss. Rom 1939. Gregorius Turonensis episcopus: Liber in Gloria Hack, Achim Thomas: Zur römischen Doppelapomartyrum, in: MGH SS rer. Merov. 1/2, Hannover, stolizität. Überlegungen ausgehend von einem Epi2. ed. 1969, p. 34–111. gramm Papst Damasus' I. (366–384), in: Hagiographica. Rivista di agiografia e biografia della Società Gregorius Turonensis episcopus: Libri historiarum internazionale per lo studio del Medio Evo latino 4 X, ed. Bruno Krusch/Wilhelm Levison (MGH SS rer. (1997), p. 9–33. Merov. 1/1), Hannover, 2. ed. 1951. Hack, Achim Thomas: Codex Carolinus. Päpstliche Grisar, Hartmann: Analecta Romana. Disserazioni, Epistolographie im 8. Jahrhundert, 2 vol. (Päpste testi, monumenti dell'arte riguardanti principalund Papsttum 35), Stuttgart 2006–2007. mente la storia di Roma e dei Papi nel medio evo, 2 vol., Roma 1899. Hacke, Curt-Bogislav: Die Palliumverleihungen bis 1143. Eine diplomatisch-historische Untersuchung, Grisar, Hartmann: Geschichte Roms und der PäpMarburg 1898. ste im Mittelalter: Mit besonderer Berücksichtigung von Cultur und Kunst, Freiburg im Breisgau 1901. Haddan, Arthur West/Stubbs, William (ed.): CounGrumel, Venance/Darrouzès, Jean: Les regestes des cils and Ecclesiastical Documents Relating to Great actes du patriarcat de Constantinople I. Les actes Britain and Ireland, 3 vol., Oxford 1869 (noviter ed. des patriarches, Fasc. 1: Les regestes de 381 à 715 Oxford 1964). (Le Patriarcat byzantin 1), Chalcedon 1936 (noviter ed. Paris 1972). Harnack, Adolf von: Über die Ordinationes im Papstbuch, in: Sitzungsberichte der Königlich Guardini, Alessandro: Storia di Prato in Toscana, in: Preußischen Akademie der Wissenschaften zu BerCarlesi, Ferdinando (ed.): Origini della città e del lin, philosophisch-historische Klasse 1897, Berlin comune di Prato, Prato 1904. 1897, p. 761-778 (noviter ed. in: Harnack, Adolf von: Kleine Schriften zur alten Kirche. Berliner AkadeGülzow, Henneke: Kallist von Rom. Ein Beitrag zur mieschriften [1890–1930], 2 vol. [Opuscula 9/1–2], Soziologie der römischen Gemeinde, in: Zeitschrift Leipzig 1980, vol. 1, p. 323–340). für die neutestamentliche Wissenschaft und Kunde der älteren Kirche 58 (1967), p. 102–121. Hartmann, Ludwig: Ueber zwei Gregorbriefe, in: Neues Archiv 17 (1892), p. 193–198. Gundlach, Wilhelm: Der Streit der Bisthümer Arles und Vienne um den Primatus Galliarum. Ein Hasenstab, Benedikt: Studien zu Ennodius. Ein philologisch-diplomatisch-historischer Beitrag zum Beitrag zur Geschichte der Völkerwanderung, Kirchenrecht, in: Neues Archiv 15 (1890), p. 9–102 München 1890. et 233–291. Günther (CSEL 35) cf. Epistulae imperatorum.

Havet, Julien: Questions Mérovingiennes, in: Bibliothèque de l'École des chartes 47 (1885), p. 255–261.

Günther, Otto: Beiträge zur Chronologie der Briefe des Papstes Hormisda (Sitzungsberichte der Aka- Hefele, Karl Joseph/Leclercq, Henri: Histoire des demie der Wissenschaften in Wien, philosophisch- Conciles d'après les documents originaux, 11 vol., historische Klasse 126/11), Wien 1892. Paris 1907–1952.

Index librorum adhibitorum

565

Heid, Stefan (ed.): Petrus und Paulus in Rom. Eine Hinschius, Paul: Das Kirchenrecht der Katholiken interdisziplinäre Debatte, Freiburg im Breisgau und Protestanten in Deutschland. System des ka2011. tholischen Kirchenrechts mit besonderer Rücksicht auf Deutschland, 6 vol., Berlin 1868–1897 (noviter Hermae Pastor: Visiones, in: Opera patrum aposto- ed. Graz 1959). lorum, vol. 1, ed. Franziskus Xaver Funk, Tübingen 1881, p. 334–386. Hippolytus: Refutatio omnium haeresium, ed. Miroslav Marcovich (Patristische Texte und Studien Hermae Pastor: Visiones, in: Die Apostolischen Vä- 25), Berlin/New York 1986. ter, vol. 1: Der Hirt des Hermas, ed Molly Whittaker (GCS 48), Berlin, 2. ed. 1967, p. 1–24 (noviter ed. Historia Patriae Monumenta, vol. 6: Chartarum, 2015). tomus 2, Torino 1853. Hermannus Contractus: Chronicon a. 1–1054, in: Holder, Karl: Die Designation der Nachfolger durch MGH SS 5, Hannover 1844, p. 67–133 (noviter ed. die Päpste, Freiburg im Breisgau 1892. 1985). Holtzmann, Walther: Nachträge zu den Papsturkunden Italiens, in: Nachrichten der Akademie der Wissenschaften in Göttingen, philologisch-historische Klasse 8 (1962), p. 206–247 (noviter ed. in: Kehr, Paul Fridolin [ed.]: Papsturkunden in Italien. Reiseberichte zur Italia Pontificia 5 [Acta Romanorum Hieronymi Stridonensis, Sophronius Eusebius: Ponticium 5], Città del Vaticano 1977, p. 561–606). Opera omnia, 5 vol., ed. Benedictina, Paris 1863.

Hieronymus Stridonensis, Sophronius Eusebius: Apologia adversus libros Rufini, in: Patrologiae cursus completus, series latina, vol. 23, ed. Jacques Paul Migne, Paris 1845, col. 415–516.

Hornung, Christian: Directa ad decessorem. Ein Hieronymus Stridonensis, Sophronius Eusebius: kirchenhistorisch-philologischer Kommentar zur erEpistulae, 3 vol., ed. Isidor Hilberg (CSEL 54 et 55 sten Dekretale des Siricius von Rom (Jahrbuch für et 56), Leipzig/Wien 1910–1918. Antike und Christentum. Ergänzungsbände, Kleine Reihe 8), Münster 2011. Hieronymus Stridonensis, Sophronius Eusebius: Chronicon, ed. Rudolf Helm: Eusebius Werke. Die Hugo Flaviniacensis: Chronicon, ed. Georg HeinChronik des Hieronymus (GCS 7), Berlin 1956. rich Pertz, in: MGH SS 8, Hannover 1848, p. 280–503. Hieronymus Stridonensis, Sophronius Eusebius: Apologia adversus Rufinum, ed. Pierre Lardet: Hydatius Lemicus: Chronicon, ed. Alain Tranoy: Jérôme. Apologie contre Rufin (SC 303), Paris 1983. Hydace. Chronique, 2 vol. (SC 218–219), Paris 1974–1975. Hieronymus Stridonensis, Sophronius Eusebius: De viris illustribus. Fontes atque specimina, textus, translatio, annotationes, ed. Constantinus Siamakis (Textus byzantini et dissertationes 23), Thessalonicae 1992.

Hydatius Lemicus: Continuatio Chronicorum Hieronymorum ad a. 468, in: Chronica minora saec. IV. V. VI. VII., vol. 2, ed. Theodor Mommsen (MGH Auct. ant. 11), Berlin 1894, p. 1–36.

Hilarius Pictaviensis: Opera omnia, in: Patrolo- Iohannes Biclarensis: Chronica a. 567–590, in: Chrogiae cursus completus, series latina, vol. 9–10, ed. nica minora saec. IV. V. VI. VII., vol. 2, ed. Theodor Mommsen (MGH Auct. ant. 11), Berlin 1894, Jacques Paul Migne, Paris 1844–1845. p. 163–220. Hilarius Pictaviensis: Collectanea antiariana parisina (Fragmenta historica), ed. Alfred Leonhard Fe- Iohannes Diaconus: Chronicon Gradense, ed. Georg der, in: S. Hilarii Pictaviensis Opera, vol. 4 (CSEL Heinrich Pertz, in: MGH SS 7, Hannover 1846, p. 39–47 (noviter ed. 1995). 65), Wien/Leipzig 1916, p. 41–177. Hinschius, Paul (ed.): Decretales Pseudo- Iohannes Diaconus: Chronicon Venetum, ed. Georg Isidorianae et Capitula Angilramni, Leipzig Heinrich Pertz, in: MGH SS 7, Hannover 1846, 1863. p. 4–38 (noviter ed. 1995).

566

Index librorum adhibitorum

Iohannes Diaconus: La Cronaca Veneziana, in: Italia Pontificia VII. Venetiae et Histria, pars 2: ResCronache Veneziane antichissime, ed. Giovanni publica Venetiarum, provincia Gradensis, Histria, Monticolo (FSI 9), Roma 1890, p. 57–171. ed. Paul Fridolin Kehr, Berlin 1925 (noviter ed. 1961). Iohannes Diaconus: Sancti Gregorii magni vita, in: Patrologiae cursus completus, series latina, vol. 75, Italia Pontificia VIII. Regnum Normannorum, Campania, ed. Paul Fridolin Kehr, Berlin 1935. ed. Jacques Paul Migne, Paris 1862, col. 59–242. Iohannes Diaconus: Chronicon Gradense, in: Crona- Italia Pontificia IX. Samnium, Apulia, Lucania, ed. che Veneziane antichissime, ed. Giovanni Monticolo Walther Holtzmann, Berlin 1962. (FSI 9), Roma 1890, p. 17–51. Italia Pontificia X. Calabria, Insulae, ed. Dieter Iordanus: De origine actibusque Getarum, in: Ior- Girgensohn, Zürich 1975. danus. Romana et Getica, ed. Theodor Mommsen Iuliani Epitome Latina Novellarum Iustiniani, (MGH Auct. ant. 5/1), Berlin 1882, p. 53–138. ed. Piero Fiorelli/Anna Maria Bartoletti Colombo, Iozzi, Oliviero: La veneranda antica chiesa di Firenze 1996. S. Andrea e Gregorio al Celio, Roma 1902.

Ivo Carnotensis: Decretum, in: Patrologiae cursus Irenaeus Lugdunensis: Detectionis et eversionis completus, series latina, vol. 161, ed. Jacques Paul falso cognominatae agnitionis seu contra haereses Migne, Paris 1855, col. 47–1036. libri quinque, ed. Adelin Rousseau et al.: Irénée de Ivo Carnotensis: Panormia (Ivoni perperam adLyon. Contre les hérésies, 11 vol. (Sources chrétienscripta), in: Patrologiae cursus completus, series lanes 34 et 100 et 152–153 et 210–211 et 263–264 et tina, vol. 161, ed. Jacques Paul Migne, Paris 1855, 293–294), Paris, 2. corr. et auct. ed. 2002–2013. p. 1041–1344. Isidorus Hispalensis: Liber sententiarum, ed. Pierre Jaffé, Philipp: Regesta Pontificum Romanorum ab Cazier: Sententiae (CCSL 111), Turnhoult 1998. condita ecclesia ad annum post Christum natum 1198. Editionem secundam, ed. Samuel LöwenItalia Pontificia I. Roma, ed. Paul Fridolin Kehr, feld/Ferdinand Kaltenbrunner/Paul Ewald, 2. vol., Berlin 1906. Leipzig, 2. ed. 1885–1888 (noviter ed. Graz 1956). Italia Pontificia II. Latium, ed. Paul Fridolin Kehr, Jasper, Detlev: Die Canones synodi RomanoBerlin 1907. rum ad Gallos Episcopos. Die älteste Dekretale?, in: Zeitschrift für Kirchengeschichte 107 (1996), Italia Pontificia III. Etruria, ed. Paul Fridolin Kehr, p. 319–326. Berlin 1908. Jasper, Detlev/Fuhrmann, Horst: Papal Letters in Italia Pontificia IV. Umbria, Picenum, Marsia, ed. the Early Middle Ages (History of Medieval Canon Paul Fridolin Kehr, Berlin 1909. Law 2), Washington D.C. 2001. Italia Pontificia V. Aemilia sive provincia Ravennas, Jasper, Detlev: Rezension zu Yves-Marie Duval, La ed. Paul Fridolin Kehr, Berlin 1911. décrétale ad Gallos episcopos. Son texte et son auteur (Vigiliae christianae Suppl. 73), Leiden 2005, in: Italia Pontificia VI. Liguria sive provincia Mediola- Deutsches Archiv 62 (2006), p. 257–258. nensis, pars 1: Lombardia, ed. Paul Fridolin Kehr, Berlin 1913 (noviter ed. 1961). JE cf. Jaffé Regesta. Italia Pontificia VI. Liguria sive provincia Mediola- JK cf. Jaffé Regesta. nensis, pars 2: Pedemontium – Liguria maritima, ed. Paul Fridolin Kehr, Berlin 1913 (noviter ed. 1961). JL cf. Jaffé Regesta. Italia Pontificia VII. Venetiae et Histria, pars 1: Pro- Joannou, Perikles-Petros: Die Ostkirche und die vincia Aquileiensis, ed. Paul Fridolin Kehr, Berlin Cathedra Petri im 4. Jahrhundert (Päpste und 1923 (noviter ed. 1961). Papsttum 3), Stuttgart 1972.

Index librorum adhibitorum

567

Jordan, Heinrich: Topographie der Stadt Rom im La Fuente, Vincente: Historia eclesiástica de España, Altherthum, 2 vol., Berlin 1871. 6 vol., Madrid 1873–1875. Jungmann, Bernard: Dissertationes selectae in histo- Labbé, Philippe/Cossart, Gabriel/Coleti, Niccolò: riam ecclesiasticam, 7 vol., Regensburg 1880–1887. Sacrosancta Concilia ad regiam editionem exacta. Nova collectio Conciliorum seu supplementum Kaufmann, Carl Maria: Die Grotten des Vatikan, ad collectionem Phil. Labbei, 21 vol., Venezia Mainz 1902. 1728–1731. Kehr, Paul Fridolin: Der angebliche Brief Paschals II. an die Consuln von Pisa und andere Pisaner Fälschungen, in: Quellen und Forschungen aus italienischen Archiven und Bibliotheken 6 (1904), p. 316–342. Kehr, Paul Fridolin (ed.): Papsturkunden in Rom, Erster Bericht, in: Nachrichten von der Gesellschaft der Wissenschaften zu Göttingen, philologischhistorische Klasse 1900, Göttingen 1900, p. 111–197 (noviter ed. in: Papsturkunden in Italien. Reiseberichte zur Italia Pontificia, vol. 2, ed. Raffaello Volpini, Città del Vaticano 1977, p. 293–379).

Langen, Joseph: Geschichte der römischen Kirche von Leo I. bis Nikolaus I., 4 vol., Bonn 1881–1893. Lanzoni, Francesco: Le diocesi d'Italia dalle origini al principio del secolo VII (an. 604), 2 vol. (Studi e Testi 35), Faenza 1927 (noviter ed. 1963). Lauras, Antoine: Saint Léon le Grand et le Manichéisme Romain, in: Studia Patristica 11 (1972), p. 203–209.

Laurentius de Monacis: Chronicon de rebus Venetis. Ad Ludovici Antonii Muratorii Rerum Italicarum Scriptorum tomum VIII appendix, ed. Cornelius Klinkenberg, Hans Martin: Papsttum und ReichskirFlaminius, Venezia 1758. che bei Leo dem Großen, in: Zeitschrift der SavignyStiftung für Rechtsgeschichte, Kanonistische AbteiLebek, Wolfgang Dieter: Das Datum des ersten Clelung 38 (1952), p. 37–112. mensbriefes, in: Suchla, Beate Regina (ed.): Von Homer bis Landino. Beiträge zur Antike und SpätanKottje, Raymund: Die Bußbücher Halitgars von tike sowie zu deren Rezeptions- und WirkungsgeCambrai und des Hrabanus Maurus (Beiträge zur schichte. Festgabe für Antonie Wlosok, Berlin 2011, Geschichte und Quellenkunde des Mittelalters 8), p. 133–206. Berlin/New York 1980.

Krusch, Bruno: Die Einführung des griechischen Leeming, Bernard: The False Decretals, Faustus Paschalritus im Abendlande, in: Neues Archiv 9 of Riez and the Pseudo-Eusebius, in: Aland, Kurt/Cross, Frank Leslie (ed.): Studia patristica (1884), p. 99–169. II (Texte und Untersuchungen zur Geschichte der altchristlichen Literatur 64), Leuven 1957, Krusch, Bruno: De Fausto Episcopo Reiensi, in: Gai p. 122–140. sollii Apollinaris Sidonii epistulae et carmina, ed. Christianus Luetjohann/Bruno Krusch (MGH Auct. Lenel, Walter: Venezianisch-Istrische Studien, Strasant. 8), Berlin 1887, p. LIV–LXXIV. bourg 1911. Krusch, Bruno: Ein Bericht der päpstlichen Kanzlei an Papst Johannes I. von 526 und die Oxforder Hs. Digby 63 von 814, in: Brackmann, Albert (ed.): Papsttum und Kaisertum. Forschungen zur politischen Geschichte und Geisteskultur des Mittelalters. Paul Kehr zum 65. Geburtstag, München 1926, p. 48–58.

Leo I.: Epistulae contra Eutychis haeresim, 2 vol., ed. Carlo Silva-Tarouca (Textus et documenta, Series theologica 15 et 20), Roma 1934–1935.

Leo I.: Sermones, in praecipius anni festivitatibus ad Romanos habiti, in: Patrologiae cursus completus, Krusch, Bruno: Studien zur christlich- series latina, vol. 54, ed. Jacques Paul Migne, Paris mittelalterlichen Chronologie. Die Entstehung 1846, col. 117–476. unserer heutigen Zeitrechnung (Abhandlung der Preußischen Akademie der Wissenschaften, Leo I: Sermones et Epistolae. Fragmenta selecta, ed. philosophisch-historische Klasse 1937/8), Berlin Johannes van Oort (Corpus fontium Manichaeorum. 1938. Ser. lat. 1), Turnhout 2000.

568

Index librorum adhibitorum

Leo I.: Tomus ad Flavianum episc. Constantinopolitanum (epistula XXVIII). Additis Testimoniis Patrum et ejusdem S. Leonis M. epistula ad Leonem I imp. (epistula CLXV), ed. Carlo Silva-Tarouca (Textus et documenta in usum exercitationum et praelectionum academicarum, Series theologica 9), Roma 1932.

Lona, Horacio E.: Petrus in Rom und der Erste Clemensbrief, in: Heid, Stefan (ed.): Petrus und Paulus in Rom. Eine interdisziplinäre Debatte. Freiburg im Breisgau 2011, p. 221–246. Loofs, Friedrich: Nestoriana. Die Fragmente des Nestorius, Halle a. d. Saale 1905.

Leo I.: Tractatus septem et nonaginta, 2 vol., ed. Lounghis, Telemachos C./Blysidu, Basilike/LamAntoine Chavasse (CCSL 138 et 138A), Turnhout pakes, Stelios: Regesten der Kaiserurkunden des 1973. oströmischen Reiches von 476 bis 565 (Quellen und Studien zur Geschichte Zyperns 52), Nicosia 2005. Leo Marsicanus: Chronica monasterii Casinensis, in: Aimoinus monachus: Libri V. Historiae Francorum, Löwenfeld, Samuel (ed.): Epistolae Pontificum ed. Jacques de Breul, Paris 1602, p. 439–796. Romanorum ineditae, Leipzig 1885. Levison, Wilhelm: England and the Continent in the Eighth Century (The Ford lectures delivered in the Lucifer Calaritanus: Epistulae Luciferi et aliorum, in: Luciferi Calaritani opera quae supersunt, ed. GeUniversity of Oxford 1943), Oxford 1946. rardus Frederik Diercks (CCSL 8), Turnhout 1978, Libellus de rebus gestis ab Agapito Constantinopoli, p. 301–322. in: Cesare Baronio: Annales ecclesiastici, vol. 9, Luca Lupus, Servatus Ferrariensis: Vita Maximini epi1741, p. 543. scopi Trevirensis, ed. Bruno Krusch, in: Passiones viLiber diurnus Romanorum pontificum, ed. Hans taeque sanctorum aevi Merovingici et antiquiorum aliquot, vol. 1 (MGH SS rer. Merov. 3), Hannover Foerster, Bern 1958. 1906, p. 71–82. Liber extra Gregorii IX., ed. Emil Friedberg (Corpus Iuris Canonici 2), Tauchnitz 1879. Maassen, Friedrich: Bibliotheca Latina iuris canonici manuscripta, vol. 1: Die Canonensammlungen Liber pontificalis. Texte, introduction et commen- vor Pseudoisidor, Wien 1866. taire avec additions et corrections, 3 vol., ed. Louis Duchesne/Cyrille Vogel (Bibliothèque des Ecoles Maassen, Friedrich: Geschichte der Quellen und Françaises d'Athènes et de Rome 1), Paris, 2. ed. der Literatur des canonischen Rechts im Abend1886–1957. lande bis zum Ausgange des Mittelalters, vol. 1: Die Rechtssammlungen bis zur Mitte des 9. Liber pontificalis, pars prior, ed. Theodor Momm- Jahrhunderts, Graz 1870 (noviter ed. 1956). sen (MGH Gesta pontificum Romanorum 1/1), Berlin 1898 (noviter ed. 1982). Machielsen, Johannes: Les spurii de S. Grégoire le Grand en matière matrimoniale, dans les collections Lightfoot, Joseph Barber: The Apstolic Fathers, canoniques jusqu'au Décret de Gratien, in: Sacris vol. 1. S. Clement of Rome, London, 2. ed. 1890. Erudiri 14 (1963), p. 251–270. Lipsius, Richard Adelbert: Chronologie der römischen Bischöfe bis zur Mitte des vierten Jahrhun- Machielsen, Johannes (ed.): Clavis patristica pseudoepigraphorum medii aevi, 5 vol. (Corpus Chriderts, Kiel 1869. stianorum), Turnhout 1990–2010. Liverani, Francesco: Del nome di Santa Maria ad Praesepe che la Basilica Liberiana porta e delle re- Magnus presbyter: Chronica collecta, ed. Williquie della natività ed infanzia del Salvatore che helm Wattenbach, in: MGH SS 17, Hannover 1861, p. 476–523. conserva, Roma 1854. Lona, Horacio E. (ed.): Der erste Clemensbrief (Kom- Mansi, Giovanni Domenico: Sacrorum conciliorum mentar zu den Apostolischen Vätern 2), Göttingen nova et amplissima collectio, 19 vol., Firenze/Vene1998. zia 1759–1774 (noviter ed. Graz 1960–1961).

Index librorum adhibitorum

569

Marcellinus comes: Chronica (518–534), in: Chronica minora saec. IV. V. VI. VII., vol. 2, ed. Theodor Mommsen (MGH Auct. ant. 11), Berlin 1894, p. 37–108.

May, Georg: Das Lehrverfahren gegen Eutyches im November des Jahres 448. Zur Vorgeschichte des Konzils von Chalkedon, in: Annuarium Historiae Conciliorum 21 (1989), p. 1–61.

Marcos Sánchez, María del Mar: Papal Authority, Local Autonomy and Imperial Control. Pope Zosimus and the Western Churches (a. 417–18), in: Fear, Andrew/Fernández Ubiña, José/Marcos Sánchez, María del Mar (ed.): The Role of the Bishop in Late Antiquity. Conflict and Compromise, London 2013, p. 145–166.

Maymó i Capdevila, Pere: Les porteurs de lettres attestés dans l'épistolaire de Grégoire le Grand, in: Desmulliez, Janine/Hoët-Van Cauwenberghe, Christine/Jolivet, Jean-Christophe (ed.): L'Étude des correspondances dans le monde romain. De l'antiquité classique à l'antiquité tardive. Permanences et mutations. Actes du XXXe colloque internation de Lille 2008, Lille 2011, p. 161–179.

Marianus Scottus: Chronicon a. 1–1082, ed. Georg Waitz, in: MGH SS 5, Hannover 1844, p. 481–568 Merkelbach, Reinhold: Zur Epistola Papae Gelasii (noviter ed. 1985). Adversum Andromachum, in: Vigiliae Christianae 9 (1955), p. 176–177. Marini, Gaetano: I papiri diplomatici, Roma 1805.

Meyer, Wilhelm: Die Spaltung des Patriarchats Marroni, Fausto Antonio: De ecclesia et episcopis Aquileja (Abhandlungen der Akademie der WisPapiensibus commentarius in quo Ughelliana sesenschaften zu Göttingen, philologisch-historische ries emendatur, continuatur, illustratur opera etc., Klasse, Neue Folge 2/6), Göttingen 1898. Roma 1757. Meyvaert, Paul: A Letter of Pelagius II Composed Martí Bonet, José María: Roma y las iglesias parby Gregory the Great, in: Cavadini, John C. (ed.): ticulares en la concesión del palio a los obispos y Gregory the Great. A Symposium (Studies in arzobispos de occidente. Año 513–1143, Barcelona Theology 2), Notre Dame 1996, p. 94–116. 1976. Martinelli, Fioravante: De origine Urbis et de Michael Glycas: Annales, ed. Immanuel Bekker (Corpus scriptorum historiae Byzantinae 16), Bonn ecclesiis reliquiis et indulgentiis, Roma 1650. 1836. Martinelli, Fioravante: Roma ex ethnica sacra sanctorum Petri et Pauli apostolica praedicatione profuso Mirbt, Carl/Aland, Kurt (ed.): Quellen zur Geschichte des Papsttums und des römischen Katholizismus, sanguine, Roma 1653. 2 vol., Tübingen, 6. ed. 1967–1972. Martini, Joseph: Theatrum basilicae Pisanae. In quo praecipua illius partes enarrationibus iconibusque Monumenta Ecclesiae Aquileiensis. Commentario ostenduntur. Appendix ad Theatrum basilicae Pisa- historico-chronologico-critico illustrata cum appennae, in qua Sarcophagi, Volumen Exultet, et alia non- dice in qua vetusta Aquileiensium patriarcharum, nulla Vetera monumenta Descriptionibus et Iconi- rerumque Forojuliensium Chronica, Emendatiora bus, exhibentur cura et studio auctoris, 2 vol., Roma, quaedam, alia nunc primum, in lucem prodeunt, ed. Bernardo Maria de Rubeis, Strasbourg 1740. 2. ed. 1728. Martyrologium Hieronymianum, ed. Giovanni Bat- Mommsen, Theodor: Actenstücke zur Kirchengetista de Rossi/Louis Duchesne, in: AASS nov. schichte aus dem Cod. Cap. Novar. 30, in: Neues Archiv 11 (1886), p. 361–368. vol. 2/1, Bruxelles 1894, p. II–XXXIX. Martyrologium Vetustissimum S. Hieronymi pres- Mommsen, Theodor: Prooemium, in: Cassiodorus byteri nomine insignitum, in: Patrologiae cursus Senatorus: Variae, ed. Theodor Mommsen (MGH completus, series latina, vol. 30, ed. Jacques Paul Auct. ant. 12), Berlin 1894, p. V–LXXVII. Migne, Paris 1865, col. 435–487. Mommsen, Theodor: Index consuli, in: Chronica Mathisen, Ralph W.: Ecclesiastical factionalism minora saec. IV. V. VI. VII, vol. 3, ed. Theoand religious controversy in fifth-century Gaul, dor Mommsen (MGH Auct. ant. 13), Berlin 1898, Washington D.C. 1989. p. 497–551.

570

Index librorum adhibitorum

Monsacrati, Michelangelo: De catenis s. Petri Nicephoros Callisto: Ecclesiasticae historiae libri XVIII, in: Patrologiae cursus completus, series dissertatio, Roma 1750. graeca, vol. 145–147, ed. Jacques Paul Migne, Paris 1865. Moreau, Dominic: Ipsis diebus Bonifatius, zelo et dolo ductus. The Root Causes of the Double Papal Election of 22 September 530, in: Dunn, Geof- Norberg, Dag: In registrum Gregorii magni studia frey D. (ed.): The Bishop of Rome in Late Antiquity, critica, 2 vol., Uppsala 1937–1939. Farnham 2015, p. 177–195. Novum Testamentum Graecum. Editio critica maMoreni, Domenico: Mores et consuetudines ec- ior, vol. 4,2,1: Die katholischen Briefe: Die Petrusclesiae florentinae. Codex ex archivo aedilium briefe, ed. Barbara Aland/Kurt Aland, Stuttgart 2000. S. Mariae Floridae, Firenze 1794. O'Connor, Daniel William: Peter in Rome. The LiteMorin, Germain: Une lettre apocryphe inédite de rary, Liturgical, and Archeological Evidence, New Jérôme au pape Damase, in: Revue bénédictine 35 York/London 1969. (1923), p. 121–125. Oediger, Friedrich Wilhelm: Die Regesten der ErzMuratori, Ludovico Antonio: Novus thesaurus vete- bischöfe von Köln im Mittelalter, vol. 1: 313–1099 rum inscriptionum in praecipuis earumdem collec- (Publikationen der Gesellschaft für Rheinische tionibus hactenus praetermissarum, 4 vol., Milano Geschichtskunde 21), Bonn 1961. 1739–1741. Optatus Milevitanus: Contra Parmenianum DonatiMuratori, Ludovico Antonio: Antiquitates Italicae stam, ed. Karl Ziwsa (CSEL 26), Wien 1893. medii aevi, 6 vol., Milano 1738–1742. Ordo poenitentiae, in: Schmitz, Hermann Joseph: Muratori, Ludovico Antonio: Annali d'Italia, 12 vol., Die Bussbücher und die Bussdisciplin der Kirche. Milano 1743–1749. Nach handschriftlichen Quellen dargestellt, Mainz 1883, p. 75–102 (noviter ed. Graz 1958). Muratori, Ludovico Antonio: Anecdota, quae ex Ambrosianae bibliothecae codicibus nunc primum Origenes: Homilien zum Hexateuch, vol. 2 (Gesammelte Werke, vol. 7), ed. Wilhelm Adolf Baehrens eruit, 4 vol., Napoli, 2. ed. 1776. (GCS 30), Leipzig 1921. Näf, Beat: Fulgentius von Ruspe, Caesarius von Arles und die Versammlung der römischen Senatoren, Orosius, Paulus: Historiarum adversum paganos libri VII, (CSEL 5), Wien 1882. in: Klio 74 (1992), p. 431–446. Paenitentiale Pseudo-Theodori, ed. Carine van Nautin, Pierre: La lettre de Félix III à André de ThesRhijn (CCSL 156B), Turnhout 2009. salonique et sa doctrine sur l'Église et l'Empire, in: Revue d'histoire ecclésiastique 77 (1982), p. 5–34. Palladius: Dialogus de vita sancti Ioannis Chrysostomi, ed. Anne-Marie Malingrey: Palladios. DiaNautin, Pierre: Le premier échange épistolaire entre logue sur la vie de Jean Chrysostome, 2 vol. (SC Jérôme et Damase: lettres réélles ou fictives? (Jérôme 341–342), Paris 1988. Ep. 35–36), in: Freiburger Zeitschrift für Philosophie und Theologie 30 (1983), p. 331–344. Papsturkunden in Frankreich, Neue Folge 2: Normandie, ed. Johannes Ramackers (Abhandlungen Nautin, Pierre: Le 'De Seraphim' de Jérôme et der Akademie der Wissenschaften zu Göttingen, son appendice 'Ad Damasum', in: Wissemann, Mi- philologisch-historische Klasse, Dritte Folge 21), chael (ed.): Roma renascens. Beiträge zur Spätantike Göttingen 1937. und Rezeptionsgeschichte. Ilona Opelt von ihren Freunden und Schülern zum 9.7.1988 in Verehrung Papsturkunden in Frankreich, Neue Folge 4: Pigewidmet, Frankfurt am Main 1988, p. 257–293. cardie, ed. Johannes Ramackers (Abhandlungen der Akademie der Wissenschaften zu Göttingen, Navarra, Leandro: Contributo storico di Ennodio, philologisch-historische Klasse, Dritte Folge 27), in: Augustinianum 14 (1974), p. 315–342. Göttingen 1942.

Index librorum adhibitorum

571

Papsturkunden in Frankreich, Neue Folge 7: Nördliche Ile-de-France und Vermandois, ed. Dietrich Lohrmann (Abhandlungen der Akademie der Wissenschaften zu Göttingen, philologisch-historische Klasse, Dritte Folge 95), Göttingen 1976.

Peitz, Wilhelm Maria: Liber diurnus. Beiträge zur Kenntnis der ältesten päpstlichen Kanzlei von Gregor dem Großen (Sitzungsberichte der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften in Wien, philosophisch-historische Klasse 185/4), Wien 1918.

Pardessus, Jean-Marie/de La Porte Du Theil, François Jean Gabriel/Feudrix de Brequigny, Louis Georges (ed.): Diplomata, chartae, epistolae, leges, aliaque instrumenta ad res gallo-francicas spectantia, 2 vol., Paris 1843–1849 (noviter ed. Aalen 1969).

Peitz, Wilhelm Maria: Das Vorephesinische Symbolum (Miscellanea Historiae Pontificicae 1), Roma 1930. Pelagius I.: Pelagii I papae epistolae quae supersunt (556–561), ed. Pius M. Gassó/Columba M. Battle (Scripta et documenta 8), Montserrat 1956.

Parvis, Sara: Marcellus of Ancyra and the Lost Years of the Arian Controversy 325–345 (Oxford Early Perels, Ernst: Zwei Brieffragmente Papst Felix' III. (483–492), in: Zeitschrift für Kirchengeschichte 52 Christian Studies), Oxford 2006. (1933), p. 162–163. Paschini, Pio: Le vicende politiche e religiose del Friuli nei secoli nono e decimo, in: Nuovo archivio Petitmengin, Pierre: Notes sur des manuscrits patristiques latins II. Un ‘Cyprien' de Cluny et la veneto 21 (1911), p. 37–88 et 399–432. lettre apocryphe du pape Corneille (Clavis n. 63), Pasquali, Luigi: S. Maria in Portico Campitelli, in: Revue des études Augustiniennes 20 (1974), p. 15–35. Roma, 2. ed. 1902. Pasqui, Ubaldo: Documenti per la storia della città Petrus Crassus: Defensio Heinrici IV. regis, ed. Lodi Arezzo nel medio evo, 3 vol.(Documenti di storia thar von Heinemann, in: Libelli de lite imperatorum et pontificum, vol. 1 (MGH Libelli de lite 1), italiana 11 et 13 et 14), Firenze 1899–1937. Hannover 1891, p. 432–453. Patrologiae cursus completus, series graeca, 167 vol., Petrus Diaconus et al.: Epistula Scytharum monaed. Jacques Paul Migne, Paris 1857–1876. chorum ad episcopos, in: Maxentii aliorumque Scytharum monachorum necnon Ioannis Tomitanae Patrologiae cursus completus, series latina, 221 vol., urbis episcopi opuscula, ed. François Glorie (CCSL ed. Jacques Paul Migne, Paris 1844–1865. 85A), Turnhout 1978, p. 157–172. Paulinus Nolanus: Epistulae, ed. Wilhelm Hartel Petrus Lombardus: Sententiae in IV libris distinctae. (CSEL 29), Wien 1894. Petri Lombardi Sententiarum libri IV, ed. Collegium S. Bonaventurae, Roma 1971. Paulinus Nolanus: Epistulae. Briefe, 3 vol., ed. Matthias Skeb (FChr 25/1–3), Freiburg/Basel/Wien Petrus Mallius: Descriptio basilicae Vaticanae aucta 1998. atque emendata, ed. Roberto Valentini/Giuseppe Zucchetti (FSI 90), Roma 1946. Paulinus Aquileiensis: Opere, pars I, ed. Giuseppe Cuscito (Scrittori della chiesa di Aquileia 10/1), Pflugk-Harttung, Julius von: Acta pontificum RomaRoma 2007. norum inedita, 3 vol., Tübingen 1881–1886 (noviter ed. Graz 1958). Paulsen, Henning: Der zweite Petrusbrief und der Judasbrief (Kritisch-exegetischer Kommentar über Pflugk-Harttung, Julius von: Iter Italicum, 2 vol., das Neue Testament 122), Göttingen 1992. Stuttgart 1883–1884. Paulus Diaconus: Historia Langobardorum, ed. Georg Waitz/Ludwig Bethmann, in: Scriptores rerum Langobardicarum et Italicarum, saec. VI–IX, vol. 1 (MGH SS rer. Lang. 1), Hannover 1878, p. 12–192 (noviter ed. 1998).

Piazza, Carlo Bartholomeo: La gerarchia cardinalizia, Roma 1703. Pietri, Charles: Roma Christiana. Recherches sur l'Eglise de Rome, son organisation, sa politique, son

572

Index librorum adhibitorum

idéologie de Miltiade à Sixte III (311–440), 2 vol. (Bib- Prosopography of the Later Roman Empire, 3 vol., liothèque des Ecoles Françaises d'Athènes et de ed. Arnold Hugh Martin Jones/John Robert MartinRome 224), Roma 1976. dale/John Morris, Cambridge 1971–1990. Pitra, Joannes Baptista (ed.): Analecta Sacra. Spici- Regesta Honorii Papae III, vol. 1, ed. Petrus Preslegio Solesmensi, vol. 4: Patres Antenicaeni, Paris sutti, Rom 1888 (noviter ed. Hildesheim/New York 1883. 1978). Pitra, Joannes Baptista: Analecta novissima Spicile- Prosper Tironis: Chronicum integrum, in: Patrogii Solesmensis, 7 vol., Toscolano 1885. logiae cursus completus, series latina, vol. 51, ed. Jacques Paul Migne, Paris 1861, col. 535–601. Poenitentiale Vallicellianum III, in: Schmitz, Hermann Joseph: Die Bussbücher und die BussdisciProsper Tironis: Epitoma chronicon ed. primum plin der Kirche. Nach handschriftlichen Quellen CCCCXXXIII, continuata ad a. CCCCLV, in: Chrodargestellt, Mainz 1883, p. 774–786 (noviter ed. Graz nica minora saec. IV. V. VI. VII., vol. 1, ed. Theo1958). dor Mommsen (MGH Auct. ant. 9), Berlin 1892, Poetae latini aevi carolini, vol. 1, ed. Ernst Dümmler p. 341–485. (MGH Poet. lat. 1), Berlin 1881.

Prosper Tironis: Liber contra collatorem, in: PatroPohlkamp, Wilhelm: Memoria Silvestri. Zur frü- logiae cursus completus, series latina, vol. 51, ed. hen Erinnerungsgeschichte des Tagesheiligen vom Jacques Paul Migne, Paris 1861, col. 213–276. 31. Dezember, in: Ludwig, Uwe/Schilp, Thomas Decretales, ed. Karl-Georg (ed.): Nomen et fraternitas. Festschrift für Die- Pseudoisidor: Schon/Klaus Zechiel-Eckes, http://www.pseudoter Geuenich (Reallexikon der germanischen Altertumskunde, Ergänzungsbände 62), Berlin 2008, isidor.mgh.de/, 10.3.2016. p. 249–296. Pseudoisidor: Decretales et capitula Angilramni. Ad Pontius: Vita di Cipriano, Vita di Ambrogio, Vita fidem librorum manuscriptorum recensuit fontes di Agostino, ed. Antoon A. Bastiaensen/Luca Canli indicavit, commentationem de collectione Pseudo(Vite dei santi 3), Milano 1975. Isidori praemisit, ed. Paul Hinschius, Leipzig 1863 (noviter ed. Aalen 1963). Posner, Ernst Maximilian: Das Register Gregors I., in: Neues Archiv 43 (1922), p. 243–315. Die Pseudoklementinen, 2 vol., ed. Bernhard Rehm/Franz Paschke (GCS 42 et 51), Berlin Potthast, August: Regesta pontificum Romanorum 1953–1965. inde ab anno 1198 ad annum 1304, 2 vol., Berlin 1874–1875 (noviter ed. 1957). Rade, Martin: Damasus, Bischof von Rom. Ein Beitrag zur Geschichte der Anfänge des Römischen Poupardin, René/Prou, Maurice: Recueil des actes Primats, Tübingen 1882. des rois de Provence (855–928) (Chartes et diplômes relatifs à l'histoire de France), Paris 1920. Rahner, Hugo: Die gefälschten Papstbriefe aus dem Procopios Caesariensis: De bello Gothico, in: Pro- Nachlaß Jérôme Vigniers, Freiburg 1935. copii Caesariensis Opera omnia, 4 vol., ed. Jacob Haury/Gerhard Wirth (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana 1734–1737), Leipzig, 2. ed. 1962–1964 (noviter ed. München 2001). Procopios Caesariensis: Bellum Vandalicum, in: Procopii Caesariensis Opera omnia, vol. 1: De bellis libri I–IV. Bellum Persicum. Bellum Vandalicum, ed. Jacob Haury/Gerhard Wirth (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana 1734), Leipzig, 2. ed. 1962 (noviter ed. 2013).

Ranalli, Sara: L'epistolario di Papa Ormisda, nel quadro della letteratura latina cristiana del VI secolo, in: Studi e materiali di storia delle religioni 61 (1995), p. 19–54. Rasponi, Cesare: De basilica et patriarchio Lateranensi libri 4, Roma 1656. Rauer, Christine: Pope Sergius I's Privilege for Malmesbury, in: Leeds Studies in English NS 37 (2006), p. 261–281.

Index librorum adhibitorum Regino Prumiensis: Libri duo de synodalibus causis et disciplinis ecclesiasticis, ed. Friedrich Wilhelm Wasserschleben, Leipzig 1840 (noviter ed. Graz 1964). Registrum Gregorii IX., ed. Lucien Auvray/Louis Carolus-Barré: Les registres de Grégoire IX. Recueil des bulles de ce pape, publiées et analysées d'après les manuscrits originaux des Archives du Vatican. Tables commencées (Bibliothèque des Ecoles Françaises d'Athènes et de Rome 2), Paris 1955.

573

Rufinus Aquileiensis: Historia ecclestiastica, liber X–XI, in: Eusebius Werke, vol. 2: Die Kirchengeschichte, pars 2 (GCS NS 6,2), ed. Eduard Schwartz/Theodor Mommsen/Friedhelm Winkelmann, Berlin, 2. ed. 1999, p. 957–1040. Rufinus Aquileiensis: Opera Omnia, in: Patrologiae cursus completus, series latina, vol. 21, ed. Jacques Paul Migne, Paris 1878, col. 295–632.

Saba, Agostino: Il pontificato romano e la Sardegna medioevale, vol. 1: Dal saec. VI al saec. VIII, Roma 1929. Reutter, Ursula: Damasus, Bischof von Rom (366–384), Tübingen 2009. Sandoval, Prudencio de: Primera parte de las Fundaciones de los Monasterios del Glorioso Padre San Riant, Paul: Archives de l'Orient latin, 2 vol., Paris Benito, Madrid 1601. 1881–1884. Santifaller, Leo: Die Verwendung des Liber Diurnus Richa, Giuseppe: Notizie istoriche delle chiese Fio- in den Privilegien der Päpste von den Anfängen bis rentine: Divise ne' suoi Quartieri, 10 vol., Firenze zum Ende des 11. Jahrhunderts, in: Mitteilungen des 1754–1762. Instituts für Österreichische Geschichtsforschung 49 (1935), p. 225–336. Richard, Marcel: La lettre 'Confidimus quidem' du Pape Damase, in: Annuaire de l'Institut de Philolo- Santifaller, Leo: Saggio di un elenco dei funziogie et d'Histoire Orientales et Slaves de l'Université nari, impiegati e scrittori della cancelleria ponLibre de Bruxelles 11 (1951), p. 323–340. tifica dall'inizio all'anno 1099, 2 vol. (Bullettino dell'Istituto Storico Italiano 56, 1–2), Roma 1940. Richard, Marcel: Quelques nouveaux fragments des pères anténicéens et nicéens, in: Symbolae Santifaller, Leo: Quellen und Forschungen zum Urkunden- und Kanzleiwesen Papst Gregors VII., Osloenses 38 (1963), p. 76–83. vol. 1: Quellen, Urkunden, Regesten, Facsimilia Ritschl, Otto: Cyprian von Karthago und die Ver- (Studi e Testi 190), Roma 1957. fassung der Kirche. Eine kirchengeschichtliche und Savio, Carlo Fedele: La condanna di Aussenzio kirchenrechtliche Untersuchung, Göttingen 1885. vescovo usurpatore di Milano. Questioni storicoRondinini, Faventius Phillipus: De S. Clemente Papa chronologiche, in: Rivista di scienze storiche 8 et Martyre eiusque Basilica in Urbe Roma libri duae, (1910), p. 3–25. Roma 1706. Rossi, Giovanni Battista de: La Roma sotterranea cristiana, 3 vol., Roma 1864.

Sauerland, Heinrich-Volbert: Trierer Geschichtsquellen des 11. Jahrhunderts, Trier 1889.

Schieffer, Rudolf: Der Brief Papst Leos d. Gr. an Theodoret von Kyros (Cp. 9053), in: Noret, Jacques Rossi, Giovanni Battista de: Inscriptiones christia- (ed.): Antidōron. Hulde aan Dr. Maurits Geerard nae urbis Romae saec. VII antiquiores, 2 vol., Roma bij de voltooiing van de Clavis Patrum Graecorum, 1857–1888. vol. 1, Wetteren 1984, p. 81–88. Rossi, Giovanni Battista de/Silvagni, Angelo/Fer- Schilling, Beate: Guido von Vienne – Papst Calixt II. rua, Antonio: Inscriptiones christianae urbis Ro- (MGH Schriften 45), Hannover 1998. mae septimo saeculo antiquiores NS, 10 vol., Roma 1922–1992. Scholz, Sebastian: Transmigration und Translation. Studien zum Bistumswechsel der Bischöfe von Roux, Adrien: Le pape saint Gélase I. (492–496). der Spätantike bis zum Hohen Mittelalter (Kölner Etude sur sa vie et ses écrits, Paris/Bordeaux 1880. historische Abhandlungen 37), Köln 1992.

574

Index librorum adhibitorum

Scholz, Sebastian: Die Rolle der Bischöfe auf den Synoden von Rom (313) und Arles (314), in: Vollrath, Hanna/Weinfurter, Stefan (ed.): Köln – Stadt und Bistum in Kirche und Reich des Mittelalters. Festschrift für Odilo Engels (Kölner historische Abhandlungen 39), Köln 1993, p. 1–21. Scholz, Sebastian: Die Kommunikation der Päpste mit den Bischöfen im Osten des Römischen Reiches in der 2. Hälfte des 5. Jahrhunderts, in: Föller, Carola/Schulz, Fabian (ed.): Osten und Westen 400–600 n. Chr. Kommunikation, Kooperation und Konflikt (Roma Aeterna 4), Stuttgart 2016, p. 157–171.

Paúl (Fuentes históricas Aragonesas 24), Zaragoza 1995. Series episcoporum Viennensium, ed. Georg Waitz, in: MGH SS 24, Hannover 1879, p. 811–816. Severus Antiochenus: Contra additiones Iuliani. La polémique antijulianiste, ed. Robert Hespel (CSCO 295 et 296 et 301), 3 vol., Louvain 1964–1971.

Sickel, Theodor von: Beiträge zur Diplomatik, 8 vol. (Sitzungsberichte der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften in Wien, philolosophischhistorische Klasse 36 et 39 et 47 et 49 et 85 et 93 et Schwaiger, Georg: Die Rechtmäßigkeit der Päpste 101), Wien 1861–1882 (noviter ed. Hildesheim 1975). Dioskur (530) und Konstantin II. (767–768), in: Fleckenstein, Gisela/Klöcker, Michael/Schlossmacher, Sigismondo, Giuseppe: Descrizione della città di Norbert (ed.): Kirchengeschichte – alte und neue Napoli e suoi borghi, 3 vol., Napoli 1788–1789. Wege, Frankfurt am Main 2008, p. 17–36. Silva-Tarouca, Carlo: Die Quellen der BriefsammSchwartz, Eduard: Neue Aktenstücke zum Ephesilungen Papst Leos des Großen. Ein Beitrag zur Frage nischen Konzil von 431 (Abhandlungen der Bayerinach den Quellen der ältesten Papstbriefsammlunschen Akademie der Wissenschaften, philosophischgen, in: Albert Brackmann (ed.): Papsttum und Kaihistorische Klasse 30/8), München 1920. sertum. Forschungen zur politischen Geschichte und Geisteskultur des Mittelalters. Festschrift Paul Schwartz, Eduard: Publizistische Sammlungen Kehr, Aalen/München 1926, p. 23–47. zum Acacianischen Schisma (Abhandlungen der Bayerischen Akademie der Wissenschaften, Silva-Tarouca, Carlo: Epistularum Romanorum ponPhilosophisch-historische Abteilung, Neue Folge tificum ad vicarios per Illyricum aliosque episcopos. 10), München 1934. Collectio Thessalonicensis ad fidem codicis vat. lat. 5751 (Textus et documenta. Series theologica 23), Schwartz, Eduard: Über die Sammlung des Cod. Roma 1937. Veronensis LX, in: Zeitschrift für die neutestamentliche Wissenschaft und Kunde der älteren Kirche 35 Silva-Tarouca, Carlo: Nuovi studi sulle antiche let(1936), p. 19–23. tere dei Papi. Originali e registri del secolo IX, Schwartz, Eduard: Vigiliusbriefe. Zur Kirchen- in: Gregorianum 12 (1931), p. 3–56 et 349–425 et politik Justinians (Sitzungsberichte der Bayeri- 547–598 (noviter ed. 1964). schen Akademie der Wissenschaften, philosophischSimonsfeld, Henry: Venetianische Studien, Münhistorische Klasse 2), München 1940. chen 1878. Schwartz, Eduard: Die Sammlung des Theodosius Diaconus, in: Nachrichten von der Gesellschaft der Wissenschaften zu Göttingen, philologischhistorische Klasse 1904, Göttingen 1904, p. 357–391 (noviter ed. in: Schwartz, Eduard: Gesammelte Schriften, 5 vol., Berlin 1938–1963, vol. 3, p. 30–72.

Simonsohn, Shlomoh: The Apostolic See and the Jews. Documents (492–1404) (Studies and Texts 94), Toronto 1988.

Sirmond, Jacques: Appendix codicis Theodosiani: cum Epistolis aliquot veterum Concilorum & PonSeeck, Otto: Regesten der Kaiser und Päpste für die tificum Romanorum, Paris 1631 (noviter ed. in: JaJahre 311 bis 476 n. Chr. Vorarbeit zu einer Pro- cobi Sirmondi Opera varia, 5 vol., Venezia 1728, col. sopographie der christlichen Kaiserzeit, Stuttgart 403–469). 1919. Smidt, Wilhelm: Über den Verfasser der drei letzten Selección de Documentos del Monasterio de San Redaktionen der Chronik Leos von Monte Cassino, Juan de la Peña (1195–1410), ed. Ana Isabel Lapeña München 1925.

Index librorum adhibitorum

575

Socrates: Historia ecclesiastica., in: Patrologiae cur- Symmachus, Aurelius: Epistulae, in: Q. Aurelii Symsus completus, series graeca, vol. 67, ed. Jacques machi quae supersunt, ed. Otto Seeck (MGH Auct. Paul Migne, Paris 1864, col. 29–842 (noviter ed. ant. 6/1), Berlin 1883, p. 1–278. Turnhout 1990). The Synodicon Vetus, ed. John Duffy/John ParSocrates: Historia ecclesiastica, ed. Günther Christi- ker (Corpus Fontium Historiae Byzantinae 15), an Hansen: Sokrates. Kirchengeschichte (Griechisch Washington D.C. 1979. christliche Schriftsteller der ersten Jahrhunderte, Tamburini, Ascanius: De iure abbatum et aliorum Neue Folge 1), Berlin 1995. praelatorum tam regularium quam saecularium, episcopis inferiorum, Lyon 1650. Somerville, Robert (ed.): Scotia Pontificia. Papal Letters to Scotland before the Pontificate of Innocent Tarlazzi, Antonio: Appendice ai Monumenti RavenIII, Oxford 1982. nati dei secoli di mezzo del conte Marco Fantuzzi, Sotinel, Claire: Mémoire perdue ou mémoire manipulée. Le Liber pontificalis et la controverse des Trois Chapitres, in: Sotinel, Claire/Sartre, Maurice (ed.): L'usage du passé entre Antiquité tardive et haut Moyen Âge. Hommage à Brigitte Beaujard, Rennes 2008, p. 59–76. Sotinel, Claire: The Three Chapters and the Transformation of Italy, in: Chazelle, Celia Martin/Cubitt, Katie (ed.): The Crisis of the Oikoumene. The Three Chapters and the Failed Quest for Unity in the Sixth-Century Mediterranean, Turnhout 2008, p. 85–120.

2 vol., Ravenna 1869–1879. Taviani, Huguette: La Corse, terre de saint Pierre, in: Arrighi, Paul (ed.): Histoire de la Corse, Toulouse 1971, p. 130–148. Tertullianus: Adversus Praxean, ed. Giuseppe Scarpat (Corona Patrum 12), Torino 1985. Tertullianus: Adversus Praxean, ed. Hermann-Josef Sieben (FChr 34), Freiburg im Breisgau 2001. Tertullianus: De praescriptione haereticorum. Vom prinzipiellen Einspruch gegen die Häretiker, ed. Dietrich Schleyer (FChr 42), Turnhout 2002.

Sozomenus, Salaminius Hermias: Historia ecclesias- Tertullianus: De pudicitia, ed. Charles Munier: Tertica, ed. Joseph Bidez/Günther Christian Hansen tullien. La Pudicité, 2 vol. (SC 394–395), Paris (GCS 50), Berlin 1960. 1993. Sozomenus, Salaminius Hermias: Historia ecclesias- Tetz, Martin: Eine Antilogie des Eutherius von tica, ed. Joseph Bidez/Günther Christian Hansen: Tyana (Patristische Texte und Studien 1), Berlin Sozomenus. Kirchengeschichte (GCS, Neue Folge 1964. 4), Berlin, 2. ed. 1995. Tetz, Martin: Ante omnia de sancta fide et de integriSozomenus, Salaminius Hermias: Historia eccle- tate veritatis. Glaubensfragen auf der Synode von siastica, ed. Günther Christian Hansen: Sozomenos. Serdika (342), in: Zeitschrift für die neulateinische Kirchengeschichte, 4 vol. (FChr 73), Turnhout 2004. Wissenschaft 76 (1985), p. 243–270. Theiner, Augustinus: Disquisitiones criticae in praeStein, Ernest: Histoire du Bas Empire, 2 vol., Paris cipuas canonum et decretalium collectiones, Roma 1949. 1836. Stöber, Fritz: Quellenstudien zum Laurentianischen Schisma (498–514), in: Sitzungsberichte der kaiserlichen Akademie der Wissenschaften in Wien, philosophisch-historische Klasse 112 (1885), p. 269–347.

Theodericana, s.v. Anonymi Valesiani pars posterior, ed. Theodor Mommsen, in: Chronica minora saec. IV. V. VI. VII., vol. 1 (MGH Auct. ant. 9), Berlin 1892.

Theodericana primum, ed. Ingemar König: Aus der Sudendorf, Hans (ed.): Registrum oder merkwür- Zeit Theoderichs des Großen. Einleitung, Text, Überdige Urkunden für die deutsche Geschichte, 3 vol., setzung und Kommentar einer anonymen Quelle Jena 1849–1854. (Texte zur Forschung 69), Darmstadt 1997.

576

Index librorum adhibitorum

Theodoretus Cyrrhensis: Historia ecclesiastica, ed. Tonini, Carlo: Compendio della storia di Rimini, Günther Christian Hansen: Theodoret, Kirchenge- 2 vol., Rimini 1895–1896 (noviter ed. Bologna 1969). schichte (GCS, Neue Folge 5), Berlin/New York, 3. Torrigio, Francesco Maria: Le sacre grotte Vaticane, ed. 2009. Roma, 2. ed. 1635. Theodorus Anagnostes: Historia ecclesiastica. Kirchengeschichte, ed. Günther Christian Hansen (GCS Traube, Ludwig/Plenkers, Herbert: Textgeschichte der Regula S. Benedicti, München 1910. 54), Berlin 1971. Theodorus Trimithuntis: De Vita et exilio et afflictionibus b. Iohannis Chrysostomi, in: Nova patrum bibliotheca, 10 vol., ed. Angelo Mai/Giuseppe Cozza-Luzi, Roma 1844–1905, vol. 6/2, p. 265–292.

Turner, Cuthbert Hamilton: Latin Lists of the Canonical Books I. The Roman Council under Damasus A.D. 382, in: Journal of Theological Studies 1 (1899), p. 556–560.

Turner, Cuthbert Hamilton: Latin Lists of the CaTheodulfus Aurelianis: Capitula, in: Capitula epinonical Books III. From Pope Innocent's Epistle to scoporum, vol. 1, ed. Peter Brommer (MGH Cap. Exsuperius of Toulouse (A. D. 405), in: Journal of Episc. 1), Hannover 1984, p. 73–184. Theological Studies 13 (1911), p. 77–82. Theophanes Confessor: Chronographia, ed. Carl Ubl, Karl: Inzestverbot und Gesetzgebung. Lawde Boor, 2 vol., Leipzig 1883–1885 (noviter ed. making and Exogamy. Die Konstruktion eines Hildesheim 1963). Verbrechens (300–1100) (Millennium-Studien 20), Berlin/New York 2008. Thiel, Andreas (ed.): Epistolae Romanorum Pontificum genuinae et quae ad eos scriptae sunt a s. Hi- Ughelli, Ferdinando/Coleti, Nicolai: Italia sacra sive lario usque ad Pelagium II, vol. 1: A s. Hilario us- de episcopis Italiae, et insularum adjacentium, reque ad s. Hormisdam, Braunsberg 1868 (noviter ed. busque ab iis praeclare gestis. Deducta serie ad 1974). nostram usque aetatem, 10 vol., Venezia, 2. ed. 1717–1721. Thier, Andreas: Dynamische Schriftlichkeit. Zur Normbildung in den vorgratianischen Kanones- Ullmann, Walter: Gelasius I. (492–496). Das Papstsammlungen, in: Zeitschrift der Savigny-Stiftung tum an der Wende der Spätantike zum Mittelalter für Rechtsgeschichte. Kanonistische Abteilung 93 (Päpste und Papsttum 18), Stuttgart 1981. (2007), p. 1–33. Ulrich, Jens: Das Konzil von Turin. Zur Datierung Thomas of Elmham: Historia monasterii S. Augusti- und historischen Bedeutung, in: Bonner Jahrbücher ni Cantuariensis, ed. Charles Hardwick (SS rer. Brit. 197 (1997), p. 91–124. 8), London 1858.

Die Urkunden der Merowinger. Diplomata Regum Francorum e stirpe Merovingica, vol. 2, ed. Theo Thompson, Glen Louis: The Correspondence of JuKölzer (MGH DD Mer. 2), Hannover 2001. lius I (Library of Early Christianity 3), Washington D.C. 2015. Usai, Angelo: L'Ogliastra, Cagliari 1956. Thompson, Glen Louis: The Earliest Papal Corre- van de Vyver, André: La victoire contre les Alaspondence, New York 1990. mans et la conversion de Clovis, in: Revue belge de philologie et d'histoire 15 (1936), p. 859–914. Timotheus Aelurus: Widerlegung der auf der Synode zu Chalcedon festgesetzten Lehre. Armeni- van den Gheyn, Joseph: La lettre du pape Anastase scher Text, ed. Karapet Ter-Mĕrĕrttschian/Erward Ier à s. Venerius, évêque de Milan sur la condamnaTer-Minassiantz, Leipzig 1908. tion d'Origène, in: Revue d'histoire et de littérature religieuse 4 (1899), p. 1–12. Tomassetti, Aloysius: Bullarium Romanum a Leo I. usque ad praesens. Bullarum, diplomatum et pri- Vegio, Maffeo: De rebus antiquis memorabilibus vilegiorum sanctorum Romanorum pontificum basilicae s. Petri Romae, ed. Roberto Valentini/GiuTaurinensis editio, 27 vol., Torino 1857–1885. seppe Zucchetti (FSI 91), Roma 1953.

Index librorum adhibitorum

577

Vetustissimae epistulae Romanorum pontificum. Vogel (Bibliothèque des Ecoles Françaises d'AthèDie ältesten Papstbriefe, 3 vol., ed. Hermann-Josef nes et de Rome 1), Paris, 2. ed. 1886–1957, vol. 2, Sieben (FChr 58), Freiburg 2014–2015. p. 388–397. Victor Tunnunensis: Chronica (444–567), in: Chro- Vita s. Laurentii ep. Sipontini altera saec. XI connica minora saec. IV. V. VI. VII., vol. 2, ed. Theo- scripta, in: AASS feb. 7, Antwerpen 1658, p. 57–60 dor Mommsen (MGH Auct. ant. 11), Berlin 1894, (noviter ed. Bruxelles 1966). p. 163–184. Victor Tunnunensis: Chronicon cum reliquiis ex Consularibus Caesaraugustanis, in: Victoris Tunnunensis Chronicon cum reliquiis ex Consularibus Caesaraugustanis et Iohannis Biclarensis Chronicon, ed. Carmen Cardelle de Hartmann/Roger Collins (CCSL 173A), Turnhout 2001, p. 1–55.

Vita s. Maximini, in: AASS mai. 8, Antwerpen 1680, p. 291–296 (noviter ed. Bruxelles 1968). Vitiello, Massimiliano: Teoderico a Roma. Politica, amministrazione e propaganda nell'adventus dell'anno 500. Considerazioni sull' Anonimo Valesiano II, in: Historia 53 (2004), p. 73–120.

Victor Vitensis: Historia persecutionis Africanae Provinciae temporibus Geiserici et Hunirici regum Vogel, Friedrich: Die römische Kirchensynode vom wandalorum, ed. Karl Halm (MGH Auct. ant. 3/1), Jahre 502, in: Historische Zeitschrift 40 (1883), Berlin 1879. p. 400–412. Victor Vitensis: Historia persecutionis Africanae Vogel, Friedrich: Chronologische Untersuchungen provinciae, Pseudo-Victor Vitensis, Passio septem zu Ennodius, in: Neues Archiv 23 (1898), p. 51–74. monachorum, Notitia provinciarum et civitatum Africae, ed. Michael Petschenig (CSEL 7), Wien 1881. Wasserschleben, Friedrich Wilhelm: Die irische KaVictor Vitensis: Historia persecutionis Africanae nonensammlung, Leipzig 1885 (noviter ed. Leipzig provinciae, ed. Serge Lancel: Victor de Vita. Histoire 1966). de la persécution vandale en Afrique suivie de La passion des sept martyrs. Registre des provinces et Weber, Winfried: Die Suche nach dem Petrusgrab. Zu den archäologischen Untersuchungen im Bedes cités d'Afrique (Collection Budé), Paris 2002. reich der Confessio von St. Peter, in: Heid, SteVignati, Cesare: Storie lodigiane, Lodi/Milano 1847. fan (ed.): Petrus und Paulus in Rom. Eine interdisziplinäre Debatte, Freiburg im Breisgau 2011, Vincentius Lerinensis: Commonitorium, in: Foeba- p. 67–113. dius Aginnensis: Liber contra arrianos [et op. altera], ed. Roland Demeulenaere (CCSL 64), Turnhout Weckwerth, Andreas: Clavis consiliorum occidenta1985, p. 145–195. lium septem prioribus saeculis celebratorum: qua ad investigationem fovendam tam optimas actorum Vita Bavonis confessoris Gandavensis, ed. Bruno synodalium editiones quam eorum testimonia conKrusch, in: Passiones vitaeque sanctorum aevi Me- ciliorum quorum monumenta deperdita sunt (Corrovingici et antiquiorum aliquot, vol. 2 (MGH SS pus Christianorum, Claves – Subsidia 3), Turnhout rer. Merov. 4), Hannover/Leipzig 1902, p. 527–546. 2013. Vita s. Caesarii, in: AASS Aug. 27, Antwerpen 1843, Weise, Julius: Italien und die Langobardenherrscher p. 64–83 (noviter ed. Bruxelles 1970). von 568–628, Halle 1887. Vita s. Eusebii presbyteri Rom., in: Baluze, Étienne: Miscellaneorum libri VII. Hoc est Collectio veterum Weiser, Alfons: Der zweite Brief an Timotheus monumentorum, 7 vol., ed. Giovanni Domenico (Evangelisch-katholischer Kommentar zum Neuen Testament 16,1), Düsseldorf 2003. Mansi, Lucca, 2. ed. 1761–1764, vol. 1, p. 33. Vita Hadriani IV auct. Bosone, in: Liber pontificalis. Wengst, Klaus: Didache (Apostellehre) – BarnabasTexte, introduction et commentaire avec additions brief – Zweiter Klemensbrief – Schrift an Diognet et corrections, 3 vol., ed. Louis Duchesne/Cyrille (Schriften des Urchristentums 2), Darmstadt 1984.

578

Index librorum adhibitorum

Wirbelauer, Eckhard: Zum Umgang mit kanonistischer Tradition im frühen Mittelalter. Drei Wirkungen der Symmachianischen Documenta, in: Schaefer, Ursula (ed.): Schriftlichkeit im frühen Mittelalter (ScriptOralia 53), Tübingen 1993, p. 207–228.

Welt um 900 (Schriften des Historischen Kollegs 69), München 2007, p. 49–65.

Zechiel-Eckes, Klaus: Die erste Dekretale. Der Brief Papst Siricius' an Bischof Himerius von Tarragona vom Jahr 385 (JK 255) (MGH Studien und Texte 55), Wirbelauer, Eckhard: Zwei Päpste in Rom. Der Hannover 2013. Konflikt zwischen Laurentius und Symmachus, München 1993. Zetzner, Lazarus/Donzellini, Girolamo: Epistolae regum, principum, rerumpublicarum ac sapienWirbelauer, Eckhard: Die Nachfolgerbestimmung tum virorum. Ex antiquis et recentioribus tam graeim römischen Bistum (3.–6. Jahrhundert). Dop- cis quam latinis historiis et annalibus collectae, pelwahlen und Absetzungen in ihrer herrschaf- Strasbourg 1593. tssoziologischen Bedeutung, in: Klio 76 (1994), p. 388–437. Ziegler, Mario: Successio. Die Vorsteher der stadtrömischen Christengemeinde in den ersten beiden Wisbaum, Wilhelm: Die wichtigsten Richtungen Jahrhunderten (Antiquitas, Reihe 1. Abhandlungen und Ziele der Thätigkeit des Papstes Gregors des zur Alten Geschichte 54), Bonn 2007. Großen, Köln 1884. Zimmermann, Harald (ed.): Papsturkunden Wurm, Hubertus: Decretales selectae ex antiquis896–1046, 3 vol. (Österreichische Akademie der simis Romanorum Pontificium epistulis decretaliWissenschaften, philosophisch-historische Klasse, bus, in: Apollinaris. Commentarius iuris canonici Denkschriften 174 et 177 et 198), Wien, 2. corr. et 12 (1939), p. 46–78 et 79–93. auct. ed. 1984–85. Wurm, Hubertus: Epistula decretalis s. Leonis maZingerle, Pius/Mösinger, Georg: Monumenta Sygni Romani pontificis, in: Apollinaris. Commentariaca ex Romanis Codicibus collecta, 2 vol., rius iuris canonici 12 (1939), p. 40–93. Innsbruck 1869–1878. Wurm, Hubertus: Studien und Texte zur Dekretalensammlung des Dionysius Exiguus (Kanonistische Zosimus Historicus: Historia nova, ed. Immanuel Bekker (Corpus scriptorum historiae Byzantinae), Studien und Texte 16), Bonn 1939. Bonn 1837. Zacharias Rhetor: Historia ecclesiastica, ed. Ernest Walter Brookes, 2 vol. (CSCO 83–84 et 87–88), Zosimus Historicus: Zosimi comitis et exadvocati fisci Historia nova, ed. Ludwig Mendelssohn, Leipzig Louvain 1919–1921 (noviter ed. 1953). 1887 (noviter ed. Hildesheim 1963). Zechiel-Eckes, Klaus: Ein Blick in Pseudoisidors Werkstatt. Studien zum Entstehungsprozeß der fal- Zwierlein, Otto: Kritisches zur Römischen Petrustraschen Dekretalen. Mit einem exemplarischen edi- dition und zur Datierung des Ersten Clemensbrietorischen Anhang (Pseudo-Julius an die orienta- fes, in: Göttinger Forum für Altertumswissenschaft lischen Bischöfe, JK † 196), in: Francia 28 (2001), 13 (2010), p. 87–157. p. 37–90. Zwierlein, Otto: Petrus in Rom. Die literariZechiel-Eckes, Klaus: Quellenkritische Anmerkun- schen Zeugnisse. Mit einer kritischen Edition gen zur Collectio Anselmo dedicata, in: Hartmann, der Martyrien des Petrus und Paulus auf neuer Wilfried (ed.): Recht und Gericht in Kirche und handschriftlicher Grundlage, Berlin 2009.

VORWORT

Zielsetzung Die Neubearbeitung der Regesta Pontificum Romanorum führt als dritte Auflage das Werk von Philipp Jaffé fort und versteht sich als Instrument zur quellenmäßigen Erschließung der Papstgeschichte von den Anfängen bis zum Jahr 1198 (Petrus bis einschließlich Coelestin III.). Sie bündelt insbesondere die in den Regestenwerken des Göttinger Papsturkundenwerkes und in den Papstregesten der Regesta Imperii enthaltenen Fortschritte. Der Regestenband beginnt mit Ankunft Petrus' in Rom. Sein vorheriges Wirken – insbesondere soweit in den Evangelien und der Apostelgeschichte beschrieben – ist nicht Teil dieser Regesten der römischen Bischöfe. Die Regesta Pontificum Romanorum enden mit dem Einsetzen der kontinuierlichen Registerüberlieferung an der Kurie im Jahr 1198 unter Innocenz III. Der hier vorgelegte erste Band umfasst den Zeitraum des antiken und frühmittelalterlichen Papsttums bis einschließlich Gregor I. (39–604). Die chronologische Folge von Regesten präsentiert zeitnahe Nachrichten aus urkundlichen und historiographischen Quellen zum Handeln des Bischofs von Rom durch Schreiben, Taten und mittels seiner Vertreter und Legaten. Bei Doppelwahlen und Schismen berücksichtigen die Regesten auch die später nicht in der römischen Tradition als Päpste gezählten Elekten und sogenannten „Gegenpäpste“. Über die Anordnung der Regesten und die Auswahlkriterien der hier zu findenden Nachrichten informiert die vorliegende Anleitung. Daran schließt sich der eigentliche Regestenteil an. Im Anhang finden sich das Register der Briefanfänge, eine Konkordanz der Nummern in der zweiten und dritten Auflage der Regesta Pontificum Romanorum und das Verzeichnis der verwendeten Quellen und Literatur.

Auswahlkriterien bei der Regestierung Philipp Jaffé verstand seine Papstregesten von 1851 als chronologisches Gesamtverzeichnis der vom Papst ausgehenden Schreiben, denen zur Rekonstruktion der Chronologie einzelne „chronikalische Notizen“ beigefügt waren. Ferdinand Kaltenbrunner, Paul Ewald und Samuel Loewenfeld ergänzten in der zweiten, zweibändigen Auflage 1885/1888 Neufunde und Erwähnungen. Ein Jahrzehnt später setzte diese Tradition Paul Fridolin Kehr mit seinen, der Aufarbeitung der Empfängerarchive gewidmeten Regestenbänden der geographisch untergliederten Pontificia-Reihe fort. Er erweiterte sie gemeinsam mit seinen bis heute fortwirkenden NachfolgerInnen durch die zunehmende Berücksichtigung von erzählenden Quellen und an den Papst gerichteten Schreiben. Auch Harald Zimmermann und seine NachfolgerInnen, die seit 1968 im Rahmen der Regesta Imperii Papstregesten herausgeben, legen diesen weiteren Begriff

580

Vorwort

von „Gesta pontificum“ zugrunde. Durch seit 1885 bekannt gewordene Papstschreiben, durch die Einbeziehung der chronikalischen Notizen in die Numerierung und insbesondere durch die Ausdehnung der Aufnahmekriterien führt dies zu einer wesentlich gesteigerten Regestenzahl für den hier bearbeiteten Zeitraum (1851: 1809 Schreiben incl. 270 Fälschungen, 1885: 2055 (davon 446 Spuria) und 366 chronikalische Notizen, 2013: 3194 Nummern incl. 493 Fälschungen). Die vorliegenden Regesta Pontificum Romanorum stellen daher alle Nachrichten zusammen, die schriftlich oder persönlich vom Bischof von Rom ausgehen oder an ihn gerichtet sind. Rückgrat bleiben die original oder abschriftlich in ihrem wesentlichen Textbestand erhaltenen, sich erst ab dem 11. Jahrhundert formal stärker nach Brief und Urkunde differenzierenden Schreiben des Papstes, denen aufgrund ihrer Wirkungsgeschichte auch die mittelalterlichen Fälschungen oder Verfälschungen zuzurechnen sind. Schreiben an den Papst, die über eine eigenständige Überlieferung verfügen, werden diesen an die Seite gestellt. Auch römische Synoden oder Kirchenversammlungen unter Teilnahme des Papstes oder seiner Beauftragten werden als schriftgebundene Quellen einbezogen. In vielen Fällen sind solche Kontakte, die vom Papst ausgehen oder an ihn gerichtet sind, in Briefen oder in erzählenden Quellen erwähnt, ohne daß der Inhalt im Einzelnen bekannt wäre. Neben erwähnten Schreiben sind dies überlieferte Taten der Päpste, insbesondere Weihen, Gründungen und Stiftungen, persönliche Begegnungen sowie Erwähnungen zu Wahl, Weihe oder Krönung, zum Itinerar und zu Sterben und Bestattung der Päpste. Sie werden hier als Erwähnungen verzeichnet. Auf die Regestierung neuer Deperdita wurde dort verzichtet, wo diese lediglich in Antwortschreiben erwähnt sind und keine weitere Überlieferung oder eine Möglichkeit der präziseren Datierung vorliegt. Bereits in der zweiten Auflage des Jaffé oder in den Pontificia-Bänden oder den Papstregesten der Regesta Imperii vorhandene Nummern bleiben jedoch als Regest oder Verweis auch in den vorliegenden Regesta Pontificum Romanorum erhalten.

Vorgehensweise Der neubearbeitete Jaffé erweitert die zweite Auflage der Regesta Pontificum Romanorum (Kaltenbrunner/Ewald/Loewenfeld, 1885–1888) um Neufunde aus seitdem erschienenen Editionen und Regestenwerken, insbesondere aus den seit 1906 erschienenen Regestenbänden der Pontificia-Reihe und für die ab dem 8. Jahrhundert erarbeiteten Papstregesten der Regesta Imperii. Der Jaffé listet daher nicht nur Urkunden im engeren Sinne auf, sondern generell alle Nachrichten, die auf Kontakte des Papsttums mit einer kirchlichen oder weltlichen Institution (oder Personen) hinweisen. Aufbauend auf die Regesten aus der zweiten Auflage werden − die inhaltlichen Angaben (Ausstellungsort, Datierung, Kurzregest, Initium) überprüft, − neue kritische Editionen ergänzt, − Verweise auf neue Regestenwerke, besonders der Pontificia-Reihe und der Papstregesten der Regesta Imperii aufgenommen, − Ergebnisse der Pontificia-Reihen einschließlich der Archivberichte, Studien und Vorarbeiten der Reihe „Papsturkunden in“ eingearbeitet,

Vorwort

581

− die Forschungsliteratur ab dem Veröffentlichungsjahr 1963 systematisch gesichtet, und − kanonistische Überlieferungen sowie elektronische Editionen und Urkundenbücher vermerkt, soweit dies mit vertretbarem Aufwand möglich war. Eine Suche nach Neufunden erfolgte nur in begrenztem Rahmen direkt aus den Quellen, wobei vorzugsweise die großen Editionsreihen (MGH, CC, SC, CSEL, FCh, FSI, ACO) benutzt wurden.

Anordnung der Regesten Die Sortierung der Regesten beachtet zuvörderst die chronologische Reihenfolge, wobei nicht genau datierbare Schreiben und Akte nach dem spätestmöglichen Entstehungsdatum eingeordnet sind. Die Datierung folgt, sofern im Kommentar nichts anderes vermerkt ist, der neuesten Edition oder dem jüngsten Regestenwerk. Zudem wurden die in der zweiten Auflage des Jaffé nur implizit durch die Stellung vor oder nach exakt datierten Stücken eingeordneten Regesten soweit erschließbar mit einer ausführlicheren Datierung versehen. Relativ zu einem anderen Regest datierte Stücke („ante-“ und „post-“Datierungen) stehen beim Datum, auf das sie sich beziehen. Bloße Itinerarnotizen zu Aufenthalten des Papstes werden zum Beginn dieser Aufenthalte eingeordnet. Regesten, die sich (z.B. bei mehreren in Frage kommenden gleichnamigen Päpsten) nicht eindeutig einem Pontifikat zuordnen lassen, werden dem frühestmöglichen Papst zugeordnet – die weiteren in Frage kommenden Päpste erhalten jeweils einen nicht numerierten Verweis auf dieses Regest. Regesten, die in Sedisvakanzzeiten fallen, werden entweder dem vorherigen Papst zugeordnet, wenn sie an diesen gerichtete Schreiben betreffen, oder an den Beginn des nachfolgenden Pontifikats gestellt, sofern sie die Umstände der Wahl betreffen. Fälschungen, bei denen sich die Angaben zu Datierung und Pontifikat widersprechen, werden unter dem angegebenen Papstnamen bei zu früh angegebener Datierung vor, bei zu spät angegebener Datierung am Ende des Pontifikats eingereiht. Schreiben, die in der Überlieferung irrig einem anderen Papst zugeordnet werden, finden sich über das Initienregister unter dem nach heutigem Wissen zutreffenden Pontifikat. Bei gleich datierten Einträgen folgen die Regesten den Sortierprinzipien der zweiten Auflage des Jaffé, bei der zunächst original überlieferte, dann echte, dann erwähnte Schreiben, dann echte Gesta und schließlich Spuria und gefälschte Erwähnungen angeführt werden. Inhaltlich erfolgt die Sortierung nach der zunehmenden Entfernung von Rom entsprechend den Bänden der Institutionen in der Italia, der Germania, und Gallia Pontificia sowie weiteren Pontificia-Bänden (von Gallien ausgehend im Uhrzeigersinn) sowie schließlich Rundschreiben und Fragmente ohne erkennbaren individuellen Adressaten. Wo möglich wurde die Reihenfolge der Edition oder Handschrift beibehalten und gegebenenfalls ältere Traditionen vor jüngerer Überlieferung eingeordnet. Sofern für ein Regest der Beginn oder das Ende des Pontifikats die Datierungsgrenze bildet, wurde dort das exakte Wahl-, Weihe- oder Sterbedatum für die Sortierung berücksichtigt, in der Datierungszeile aus Gründen der Übersichtlichkeit jedoch nur die betreffende Jahresangabe eingetragen. Für die frühen Päpste bis einschließlich Pontianus (a. 230–235) beruht die Chronologie fast völlig auf ungesicherten Nachrichten aus dem 3. Jahrhundert und später. Für

582

Vorwort

die Sedenzzeiten liegen teilweise widersprüchliche Angaben aus den Katalogen und dem Liber pontificalis vor. Während der 1. Clemensbrief und der Römerbrief des Ignatius von Antiochien von einer kollegialen Gemeindeleitung durch Presbyter ausgehen, konstruiert Irenäus von Lyon aus der Rückschau aus dem sich zeitlich überschneidenden Wirken der ersten Episkopen eine chronologische Reihenfolge monarchischer Bischöfe. Die Regesten folgen hier dennoch dem Sukzessionsgedanken, wie er bei Eusebius von Cäsarea und vor allem im Liber pontificalis geschichtlich wirksam geworden ist. Viele Zuschreibungen und Fälschungen lassen sich nicht näher datieren, sondern sind nur dem Pontifikat zugeordnet.

Gestalt der Regesten Jedes der chronologisch durchnumerierten Regesten unterscheidet durch ein der Nummer beigegebenes Zeichen zwischen vollständig überlieferten (ohne Asterikus) und aus Erwähnungen belegten (mit Asterikus „*“) sowie zwischen echten (ohne Fragezeichen), falschen (mit Fälschungskreuz „†“) und zweifelhaften (mit Fragezeichen „?“) Nachrichten. Auch innerhalb der Datierung und des Kurzregests sind fragliche Informationen mit Fragezeichen („?“), erschlossene Angaben oder Varianten in der Überlieferung mit runden Klammern gekennzeichnet. Nach der Datierung folgt die inhaltliche Zusammenfassung als Kurzregest, der Verweis auf die maßgeblichen Editionen und Regestenwerke sowie, wo nötig, ein knapper Sachkommentar zu Fragen der Echtheit, Datierung oder der Identifizierung von Personen und Orten. Für Papstschreiben werden zusätzlich der Ausstellungsort sowie die Originaldatierung und das Initium angegeben. Aufenthaltsorte des Papstes, die aus erzählenden Quellen hervorgehen, werden ebenfalls berücksichtigt. Für die einzelnen Teile ist folgendes zu beachten: Die neue, fortlaufende Numerierung mit kritischem Zeichen (J³-Nummer) erfolgt unabhängig davon, ob es sich um echte Briefe, Fälschungen, Erwähnungen oder Taten handelt. Ihr ist die mit JK (Jaffe/Kaltenbrunner) bzw. mit JE (Jaffé/Ewald) bezeichnete Sigle beigefügt, sofern diese Regesten in der zweiten Auflage bereits mit Nummer oder Band und Seite enthalten waren. Dort, wo zwei Nummern bei JK oder JE zu einer J³-Nummer zusammengefasst wurden, stehen beide Nummern in der Kopfzeile und im Sachkommentar (vgl. die Konkordanz im Anhang). Dann folgt der Ausstellungsort, sofern es sich um Papstschreiben handelt, bzw. der Aufenthaltsort des Papstes. Er steht in moderner Landessprache oder, wo ein modernes Pendant nicht zur Verfügung stand, in der Formulierung der ausgewerteten Quelle. Das eigentliche Regest hat den offiziellen Bischof von Rom zum Subjekt, sofern nicht andere Aussteller oder sogenannte Gegenpäpste als Aussteller genannt sind. Für die vom Papst ausgehenden Schreiben werden zudem die überlieferten Originaldatierungen, die Scriptum- und Datumzeile sowie das Initium erfasst. Hier finden sich die in der zweiten Auflage der Regesta Pontificum Romanorum den Pontifikaten vorausgehenden Bemerkungen zur Kanzlei jeweils den einzelnen Regesten zugeordnet. Kurzregest und Sachkommentar sind in einem standardisierten Latein abgefasst, Personen- und Ortsnamennamen im Kurzregest sowie die Initien möglichst in originaler, der Edition entnommener Form. Bei mehrfacher Überliefe-

Vorwort

583

rung stehen griechische vor lateinischen Initien. Sofern in der Überlieferung durch Fragmente Nebeninitien vorhanden sind, werden diese in Klammern angefügt. Wortvarianten werden als eigene Initien geführt. Varianten in der Schreibweise werden nur nach der maßgeblichen Edition geführt und im Zweifelsfall die klassische Schreibung bevorzugt. Der bibliographische Teil listet Editionen und Regesten zum betreffenden Regest auf. Kurztitel (Autorennamen und Titelbestandteil) verweisen auf das Quellen- und Literaturverzeichnis. Unter der Rubrik „Ed.“ findet sich die maßgebliche Edition von Schreiben, die im Wortlaut überliefert sind. Ist bei edierten Briefen eine zusätzliche zeitnahe Überlieferung als Erwähnung vorhanden, findet sich diese im Sachkommentar mit dem Vermerk „Laud. et in“. Unter der Rubrik „Laud. in“ findet sich die maßgebliche Edition von Quellen, die Schreiben des Papsttums, Schreiben an den Papst oder Taten des Papstes erwähnen. Bei Erwähnungen, die aus anderen, hier verzeichneten Quellen abgeleitet sind, steht anstelle der Edition der Verweis auf die aktuelle Regestennummer mit der Sigle J³ oder bei Verweisen auf noch nicht vorliegende Bände auf die JE-, JL- oder PotthastNummer oder ein geeignetes Editions- oder Regestenwerk. Unter der Rubrik „Can.“ steht die maßgebliche Edition zur meist fragmentarischen Überlieferung aus kanonistischen Sammlungen. Unter der Rubrik „Reg.“ werden einschlägige und aktuelle Regestenwerke verzeichnet. Der Sachkommentar bietet keine Bibliographie zur inhaltlichen Aufarbeitung der Quellen in der Forschung, sondern kommentiert, wo nötig, in knapper Form Diskussionen zur Echtheit, Datierung und zur Identifizierung von Personen und Orten. Etwa zwei Jahre nach dem Erscheinen des Buches werden die Regesten auch über die Online-Datenbank www.papsturkunden.de zu konsultieren sein.

Von Dank und Fortschritt Philipp Jaffé hatte seine Regesten aus den Schriften der älteren Gelehrten gesammelt und einen gehaltvollen Band vorgelegt. Sein Erbe vermehrte der unerschöpfliche Fleiß Ferdinand Kaltenbrunners, Paul Ewalds und Samuel Loewenfelds sowie die Forschung ungezählter Männer und Frauen, deren Früchte wir nun ernten. Erinnern und Dank gebühren nicht nur den früheren Gründern und Nutzern der Papstregesten, sondern auch den MitarbeiterInnen dieses Bandes. Sein Erscheinen verdankt dieses Regestenwerk dem Willen und Wohlwollen Klaus' Herbers. Viel schulden die einzelnen Regesten und ihr lateinisches Gewand von Anfang an Waldemar Könighaus. Rudolf Schieffer lieh dem Manuskript seinen Rat und seinen prüfenden Blick. Katharina Gowers und Cornelia Scherer legten die Grundlagen für die Regesten der frühesten Zeit. Es ist Viktoria Trenkle und Judith Werner zu verdanken, dass der Band schließlich doch noch in relativ kurzer Zeit, seit meinem Ausscheiden nach weiteren zahlreichen Korrekturgängen zu Druck gebracht wurde. Unerlässlich waren Hilfe und Geduld der Kollegen Thorsten Schlauwitz, Daniel Berger und der anderen KollegInnen, die über die Jahre an den Arbeiten in Erlangen teilhatten. Insbesondere in der Schlussphase hat dies noch einmal zu einer großen Gemeinschaftsarbeit geführt, vor allem seien hier neben anderen Hilfskräften Harald Böhm, Thomas Kieslinger, Anna Riedel und Jasmin Sailer hervorgehoben. Von all jenen, die durch gute Worte und zahlreiche Beiträge das Werk voranbrachten, nenne ich stellvertretend für viele dankbar

584

Vorwort

den wissenschaftliche Beirat des Akademieprojektes und Dominic Moreau. Mit mannigfachen Kräften soll das Erbe der Papstregesten für unsere Zeit zum Sprechen gebracht werden. Wo wir auf diesem Weg nicht bis zu einem endgültigen Ziel gelangt sind, mögen auch unsere kleinen Schritte die Forschung voranbringen. Erlangen

Markus Schütz