Quechua/ Qichwa/ Qhichwa/ Quichua/ Kichwa Explicación catequética en quichua


118 4

Quechua Pages [77] Year 1922

Report DMCA / Copyright

DOWNLOAD PDF FILE

Recommend Papers

Quechua/ Qichwa/ Qhichwa/ Quichua/ Kichwa 
Explicación catequética en quichua

  • 0 0 0
  • Like this paper and download? You can publish your own PDF file online for free in a few minutes! Sign Up
File loading please wait...
Citation preview

.t'H

1789

. ~ * EXPLICACION

~

CA TEOUETICA EN -~.

· QUICHUA Q

e~

(~

.

.

POR EL

o )

()

M. R. P..V.ic. Fr..;,_Agust'in ru\vL. Leon ' (;t~ !r

I 1

( '

(

QUITO.-lMPRENTA DE STO. DOMING0. - 1922,

..

Bibhoteca Naciol\.ol

deI Perá ·eo1ecctóR qaechcra-a~a

PAu1RrvEr 1057 . j

Al fiLORIOSO PATRIARCA,

SANTO DOMINtiO de tiUZMAN, en el SEPTIMO CENTENARIO de su PRECIOSA MUERTE.

APROBACION Hemos revisado, de orden del Rvmo. Padre Prefecto, ((La explicación Catequétic.a en Quichua» y nada hemos encontrado contra la fe, ni contra la moral. Canelos, a 20 de Marzo de 1922. Fr. Jacinto Dávila, De Predicadores Fr. Enrique Mata , O. P .

IMPRIMATUR~

fr . Joseph María Baca .Lasso, Praefectus Apostolicus

Canelos,. die 22 Martii 1922.

MISTERIOS de NUESTRA SANTA FE que tenemos obligación de saber_y creer

nec~ssitate medi-i

Cuyahuashca runacuna:- Tucui cristiano, cari cachun, huarmi cachun, maipihuas causachun, ña yuyaita japishcamanta pacha, huambramanta pacha, Pai Diosta riccingahua, Pai Dioshuan alli tucungahua, Paita cushichingahua,_ñauparac tucui shunguhuan, pichica misteriota ·nishca crinata charin. Chaimanta cristianocunahuac allí quillcai caitarac quillcashca man nishpa: «Runa mana allí yachashpa. Cai pichica misteriota-Mana pacha pai jatun D1osta- Huiñaita . . r1cugr1nga. » _ ·cai pichica misteriocuna nishca, casnaman: Ñ au- · pa crina misterio :- «Tiyanmi shuc sapalla Dios, ancha sumaimana, tucui huiñachishcata huacaichic. » «lshcainiqui crina misterio :- «Cai Diosca mana piman tucunchu; chairaicu, cuscata, justiciata nishca, rurashpa, allí runa ta jahuapachaman pushan; millaitaca ucupachaman cachan»._-Quimsaniqui c~ina misterio:

I

- -2 -

(> Cai pichica misteriocunatami shuc shucmanta yuyarisha nini, yachaccu_na alli yuyarichun, mana yachacca yachacuchun. -Naupa crina misterio: «Tiyanmi shuc sapalla Dios, ancha sumaimana, tucui huiñachishcata huacaichic)). - ¿Pitatac · DioÉ3 ninchic? Pi jahuapachata, cai pachata, tucui masnata ñucanchic ñahuihuan ricunchic rurashca, paitami Dios ninchic. Jahuapachai indita, quillata, estrellacunata, puyuccunata, rayocunata ricunchic; pi chaicunata rurashca, paitatacm.i Dios ninchic. Cai pachai rasucunata, urcucunata, sachacunata, tucui anhnal samicuna ta, yacucuna ta, tucui aicha samicuna ta ricunchic; pi chai tucuita rurashca paitatacmi Dios ninchic. -- Pi callarimanta pacha tucui runacunata causaita cushca, chaimanta shuccunata causaicta quichushpa, shuccu-' nata huacaichic paitatacmi Dios ninchic. Ariú, . shutintac, ñucanchic causaihuac, huañuihuac Amuca Pai Diosllatac man. - Cai Diosca tucui atipac· Señor Apu man; tucui atipac Apucunahuac astahuan jatun Apu man. Pai ancha atipac cashpatacmi jahuapachata, . cai pachata, tucui imacuna ta rurarichun nishpallami huiñachira. Caicunata crishpan1i ñucanchic cristianocuna ima shimiihuas huiñai re.zanchic nishpa: «Crinini Dios Yaya llapatipacman janacpacha, cai pacha, rurac Diosman ...... >> Cunan yachaichic imashina Dios_sucta punchacunai tucui imacunata huiñachira. " Dioshuac santa quillcami yachachin nihspa: «Callari Dios jahuapachata, cai mupdo pachatahuas huiñachi!a, mana ima-

- 3manta rurashpa. Cai pachaca chq.shac, amsa amsa carami; chaipi Dios nira. «Achicyaccachun. >> Achicyaica tucurami ricui ushangahua. Chaica shucniqui puncha carami.-Chasnallatac Dios nira: «Jahuapacha cachun.>> Jahuapacha tucurami. Chaica ña ishcai puncha tiyarami. Cutin Dios nira: · «Cai pacha- . huac tucui yacucuna tandarichun, chaquishcacuna ricurichun>>; chasna tucura1ni. Dios chaquishcata ·allpa, tierra, nishpa shutiyachira; tandashca yacucunataca marcuna shutiyachira. Chasnallatac nira: Allpaca quihuata muyundin cuchun, ruyaGunatapas muyundin cuchun;>> chasna tucura. Allpaca muyundin chahua quihuata cura, muyun.din aparishca ruyacunata cu:ta. Caica ña quimsa puncha tucura. Dios nira: «Jahuapachai .achicyachinacuna cachun;>> chas, na tucura: Dios indita, quillata, estrellacunatahuas huiñachira, cai pachata punchayachingahua. Chaica · ña chuscu puncha tucura. - Dios yacui aichacunata, huai~ai pahuacpishcucunatahuas huiñachira. · Chaica píchica puncha tucurami. - Cutin Dios nira: «Allpaca causac anim_alcunata, huihuacunata, tucui palu, cuica samicunata; sacha animalcunatahuas cuchun; ~hasna tucurami. - Huasha Dios runata huiñachira. - Chaica ña caihuan sucta puncha tucura.-Canchis punchai Dios janacpachata cai pachata rurashca huasha samara~i; cai punchata bendiciara santo punchata rurarami. Pai Diosmi jahuapachata, cai mundo pachata, runacunata, tucui imacunatahuas huacaichin; Diosllatacmi tucui huiñachishca imacunata; ancha · jatun cachun, mai i~hilla cachun ricurayan cuidanmi. Paillatac munashpa ima ungüitahuas cachan, munashpahuas huañuita cachanllami. Cai jatun Diosca mana aichayuc, mana cuerpoyuc cashpa, espíritu nishca, ñucanchic alma shina man: chaimanta Diosta mana 'ricuipacchu cai pachai; chaimanta tac Diosca tucui pachacumai maipihuas tían; shinaca Dios tucuita ricun, tucuita yachan, ñucanchic

-4yuyai cama. . . . . . Caita alli yuyashpami Diosta, ]íucanchic yayata shina, maipihuas manchana man, paita shimihuan, shunguhuas mañashpa. causana man. Chaica, cai ñaupa crina misteriota yuyachingahua tapunchic nishpa: ¿«Masna Dios tianchu?--Shuc sapalla Diosllami tían. · ¿Imatac Dios?- Shuc capac Apu, mai allí, sumaimana, ancha yachac, tucui atipac, mana callariniyuc, mana puchucainiyuc. »- Caítatac crishpa casnami cantachic: «Shuc sapalla Dios tiacta- Tucui shungu crini.mi- Tucui pachacunapimiShuclla cashpa causacun. >> - )- Shina Sma. Trinidadmi bautisashca runapac amuyarin. Caita yachashpa tucui cristiano runa Sma. Trinidadta quiquin arnuta shina riccina man. Chairaicumanta, cancunapas cristianocuna shina, Sma. Trinidadta 111uchaichic, santa Cruzta alli cuyaihuan rurashpa; pailla:tatac cushichicchic tucui shunguhuan nishpa :· (cGloria cachun, Dios Yayapac, Dios Churipac, shinallatac Santo Espíritupachuanpas. - Cachun gloria huiñaillapac imashina callaripi cunanpipas chasna cachun. >> Blanco shimipi ninchic: (>- Nisha nin: ((Nuca munapayanimi: Dios Yaya tucui runacunamanta alli yupaichashca sumaichishca cachun; chasnallatac Dios Espíritu Santo tucui runacuna1nanta sumaichishca cachun, imashina Sma. Trinidad tucui huiñaimanta huiñaipa Pai Pailla cushicui cashcami,)) Chaica, cai yuyaicunahuan ninguichic: _((Gloria cachun Dios Yayapac, Dios Churipac shinallatac San-

, - 10 t o Espíritupachuanpas. Cachun gloria huiñaillapac ima shina callaripi,cunanpipas chasna cachun. >> - Huaquin ·ani cristianocuna casnami ruranaun: caran puncha, puñunamanta riccharishpa, manarac jatarishpallatac, ñauparac Sma. Trinidadta cayahspami nin: «En el nombre del Padre, y del Hijo, y del Espíritu Santo)). Nisha nin cancunahuac shimipi: Y ayahuac, Churihuas, Espíritu Santohuas shutipi. Chasnallatac, manarac tarabaslípa, tarabai callaricpi, Sma. Trinidadta cayahspami nin: En el nombre del Padre .... Cutin manarac micushpa, manarac purishpa, puri callaricpi nin: En el nombre del Padre. -· .. Chishipi, ña - siririshpa, manarac puñushpa, Sma. _Trinidadta cayashpami nin: En el nombre del Padre-. : .. Chasna rurashpami ima sucuirishcamanta, ima millaicunamantahuas quishpirincunallami. Diosca nucanchic Amu, . cayashca cashpa, paita cayacta, uyanllami, yanapanllami.

Encarnación ·chuscuniqui crina misterio: «Sma. Trinidadpac ishcainiqui persona, Dios Churimi runa tucura ñucanchicta quishpichingahua. >> Dios Churi runa tucushca paitami Ñucanchic Señor Jesucristo nin chic. - Alli crina ta charinchic casna: Dios Churi runa tucura, ñucanchic juchallic runacunata quishpichingaraicu. Dios Churi mana runa tucushca cacpi, ñucanchicmantalla ucupachamanta mana quishpirimanchu caranchic; ñucanchicmantalla mana quishpirinata ushac maranchic- Nucanchic ñaupa yaya Adanhuac huahuacuna cashcamanta, supaimi ñucanchichuac amuyashca cara ; jariacpachahuac pungu ñucanchicman huishcashca, alli tapashca tiacura. Caita alli yachangahuaca, caiman uyaichic. Callari

- 11 -

Pai Dios ñucanchic ñaupa yaya Adanta mama Evatahuas shuc sumac chagrai Paraíso terrenal nishca, churashca cara; chaipica paicuna Pai Dioshuac mandashcata pactachishpa causacpi, mana pacha huañuna cara. Pai Dios quiquin ...t\mu shina paicunata camachira~ mandara nishpa: «Chagrahuac tucui muyucunata micuichic; chaupi chagrai shayac muyutaca pacta micunguichicrhan; chaita micucpica huañunguichic.mi.>> Caillatami Pai Dios camachishca cara ricusha ·nishpa paicuna imashina pactachincuna; pactachicca licchayuc tucuchun, huiñai cushi causachun. Chasnapas ñaupa yayacuna Dioshuac cai mandashcata mana pactachinaura; supai tentashcamanta chai amanishca muyuta micunaura; chaimantatac juchallinau- . ra. Shinaca, amanishca muyuhuac micunata, caitami ' original jucha, pecado original ninchic, sapiyac jucha ninchic. Cai jucharaicu Pai Dios mana ashilla piñashpami chai Paraíso terrenalmanta callari yayacunata jichura, paicunata maldiciashpa, ashca mana yupaipac llaquicunahuan causachun huañunga cama nishpa. Chaica cai callari maldicionmi tucui runaman pactara; chaimanta pacha tucuicunami ñaupa yayacunapac juchahuan, original nishca, sapiyac nishca huiñanchic; chai juchamantallatac mana yuyaipac llaquicunahuan causanchic; chaimantatac rarcaita, upianayaita, chirita rupaita nanaicunata, ungüicunatami camanchic; ima llaqui samicunatahuas camashpa causanchic. Chai callari juchahuan shinalla huañucpi, llullu huahua cashpahuas, mana puishpiripacchu tucunchic. Charaicumi llullu huahuata shutichima manchai callari juchamanta maillarichun. Pai Diosca tucui ñucanchic runacunamanta mai llaquiparami. Chairaicu juchamanta, supaimantahuas ñucanchicta quishpichingahua, jahuapacha punguta ñucanchicman pascangahuas, Sma. Trinidadpac ishcainiqui persona, Dios Churimi jahuapachamanta uraicushpa huiñai Virgen Santa Mariahuac jucha illac huicsai yaicura runa tucungahua. - Chaipimi ñucan-

-12 -

chic shina runa tu cura qui quin Dios cashpalla tac. Cai Dios Churi ñucanchic shina runa tucushcami Jesucristo 3hutiyuc man. Ima shina Dios Churi runa tucura, quillcashca man nishpa: Dios Churi runa tucura aichata, almata japishpa ñucanchicpacta shinallatac Virgen Santa Maríahuac ar cha chuyac huicsai Espíritu Santo graciamanta, inilagromanta nishca; nishca nin: Virgen Mama mana carita riccishpa; jaicais mana pacha carihuan llutarishpa. Chairaicu Virgen Mama chichuyacpi, huachanaipi, ña huachashpahuas huiñai Virgen saquirira, doncella nishca saquirirami. Shuc espejoi ñahuita ricushpa; ¿manachu esp3jo ucuími ñahui unanchaita yaicun?; ~ quiquin espejoca mana huacllirinchu, mana mapayanchu, ·cashcallatami saqui~in; chai shinallatac, P. Dios Churi V. Mamahuac ancha chuya cuerpo ucui yaicushpa V. Mamaca ancha chuya espejo shina llatac saquirirami. Shinaca J esucristohuac Yaya, Dios cashpa, quiquin Dios shina, Sma. Trinidadhuac ñaupaniqui persona man, Pai Dios Yaya nishca Jesucristo: runa cashpa, quiquin runa shina, mana Yayayucchu, Ma1náyuclla man, Virgen Santa María nishca. San Joseca. V. Mamahuac quiquin cusa cara; chasnahuas mana Jesucristohuac quiquin Yayachu cara; paihuac huiñachic Yayalla mara. San Josehuas V. Mama shinallatac, jucha illac huiñ::.\i Virgen mara; Virgen Mamata, quiquin panita shina, compañashpa, cuidashpalla causac cara. Chasnami jucha illac huañunga cama, causar.a. Caicunata ama cungaringahua, huiñai rezanchic nishpa: «¿Cai quimsandin personamanta maijan ñucanchicraicu runa tucurca?- Dios Churi sapalla paitatacmi Apunchic Jesucristo ninchic. - ¿Ima shina Dios Churi runa tucurca?- Virgen Santa Mariapac huicsapi aichatá apashpa, Espíritu Santo gracia llandqshcallahuan, Pai Virgen Mama manarac huachashpa, huachanaipi, huachashca, quipapas doncellalla saquirishp:1, chasnami Pai Dios Churí runa tucurca. >> .

-13Caitatac crishpa casna cantanchic: «Runa juchallishcamanta J ahua pacha saquishpa Runata mai llaquishpa Churi Dios runa tucun)). «Pai sumac Sta. María Mana tac huacllirishpa Virgentac saquirishpa J esusta huacharcami>>.

Redención Pichicaniqui crina misterio: «Pai Dios Churi ru' na tucushca, Jesucristo nishca ñucanchicta quishpichisha nishpa ñucanchic juchacunamanta pagararami, runa cainimpi cruzpi huañushpa. » Casna crishpami ñucanchic cristianocuna caitahuas yachanchic:- Nucanchic Señor Jesucristo tucui runa samimantami huañura: blancocunamanta, ne- · grocunamanta., mestizocunamanta, sachacunai causaccunamanta, tucui pachacunai, maipihuas tíac xunacunamantami huañura. ¿Imaraicu huañura?--Nucanchicta may cuyashpa quishpichingahua, ñucanchicman jahuapachata pascangahua. Shinaca paihuac quiquin munaimantami huañura. ¿Imashinatac huañura ?-- Misa ta rurana quillcai, Evangelio nishca, chaipimi imashina N. Señor Jesucristo huañura; ima nanaicunallatª mu.tzushpa huañushca, cashcallami yachachin. Naupaca yachachin nishpa. Pai Señor JesucriSto quimsa chunga quimsa huatayuc cashpa, shuc sachaman ric chuscu chunga punchacunata ayunashcara, tucui runacunata camachingahua ruraushpa. Chaipi Paimi quiquin Dios cashcata ricuchishcara, mana ashilla milagrocunata rurashpa. Unguccunata, anchayashca cashpahuas, uctalla, shuc bendicionlla-

- - 14- '

huanmi jambishcara; chasnashpami ñausacuna1nan alli ricuna ñahuita cushca; upa rinriyuccunaman, sordo nishca, alli uyaita cushca; upa shimiyuccunaman, · mudo nishya, alli rimaita cushca; huiñai suchucunata, purichishca; hua.ñ ushcacunatahuas causaita, cushca causarichishpa; shinami mana ashilla milagrocunata rurashGa.r a; tucuicuna Paipi crichun; tucui runa Jesucristomi quiquin Dios cashca ta ricuchun. · Astahuan chaillaitac quillcasl}ca man nishpa: Cai quimsa huata huasha judiocuna Nucanchic Señor Jesucristota mana ricusha nishpa quiquin Diosta shina, Paita chicniJh:1a, paicunahuac millai yuyaicunaimi yuyanaura Pai Señor Jesucristota buañuchinata. Chaita nishpa Judastami cullquita págªnaura pai pacallalla ricuchichun, chasna judiocuna Nucanchic Señor Jesucristota japichun. Judasca arinishpa Getsemani.sachaman soldadocunata pushara; chaipimí Pai Señor Jesucristo paihuac . huañuita manchashpa, rahuarta jambishca, unai cungurishca, Dios Yayata mañaura. Chasnai Ju das Pai Señor J esucristoman chayashpa Paita muchara, chai muchaihuanmi soldadocunata ricuchira. · Chaipica paicuna Señor J esucristota huañuchic runa shinatami japishpa huatanaura: Anas Apu huasiman chaimanta Caifasman pushanaura. Caicuna shuc apucunahuan tucushpa: «huañuchun, huañuchun», ninaura. Chaipi soldadocuna Pai Señor Je-~ sucristohuac ñahuipi tiucanaura, shuccunaca Señorhuac ñahuita quillpashpa, Paita sacmashpahuás ~ápu­ naura nishpa: «yachanguichu pishi canta sacmara? Chaimanta Señor Jesucristota taripangfl,hua Apu Poncio Pilatoman pushanaura. Pilatosca Nucanchic Señor Jesucristota taripashca huasha, mana in1a culpata tarishpa paita quishpichisha nira. Llactayuccunaca caparinaura nishpa: «Paita chacatai, Paita chacatai. » Pila tose~ paicunata cushichingahua Pai Señor Jesucris~ota ninanta azutichishpa, rahuarta llucshichicta; paihuac sumac umai shuc casha llaituta satichishpami .cacharira, paicuna chacatachun. Chai-

- 15 -

manta cruzta aparichishpa Calvario urcuman Nucanchic Señor Jesucristota pushanaura huañuchingahua. Chai Cal vario ñan pi ñalla ñalla cruz ucui urmashpa, masna nanaicunata, masna tormentocunata Señor Jesucristo apara mutzurahuas, ancha llaquirishpa. huacashpahuas yuyana nan . ..· . . . (Chai chaicunaca quillca palacunai unanchashcacuna man cristianocuna ta ricuchingahua.) _ Viernes Santohuac chaupi punchai Nucanchic Se-ñor Jesucristota chacatanaura. Chaimanta quimsa horas cama cruzpi chacatashca cara. Nucanchic Señor Jesucristo ña huañungahua ruraushpami sinchita caparira nishpa: > Pai Señor J esucristoca millaicunaman tigrarispa, cusni piñarishca ninga: «I Ah millaicuna !, supaita tucuipimi catishcanguichic, shinaca supaihuan ruparihrichic; mana ñucachu cancunahuac Yaya cani jaquapachaman pushangahua; supaimi yaya, shinaca paihuan richic». Caita nishca chai pambai allpa pascaringa, tucui millaicunata millpunga, paicuna supaicunandin ucupachai huiñaita ruparichun . •

- 40Chaica, cristianocuna, pihuanshi ringuichic? Dios Yayachu apanga? supaichu aisanga ?- Cunan cunantac, quiquin almata alli ricupaichic; paita cuscalla taripaichic. Quiquin almaca chairac juchahuan mapayarishcachu an?-Chaimantami Pai Dios almata millangu, mana ricunayangachu. Shinacpica cunan caiman uyaichic: cai punchacuna, llactai Padrehuan tandarishca cashpa, chairac quishpirinalla punchacuna man; chairac Pai Dios tucui runacunata chapashpa tiyaun perdonangahua. Cancunamantaliami pishin quishpiringahua. Sashaca ucta alli confesionta ruraichic, chai millai causaita saquichic, Dioshuac mandashcacunata pactachishpa causaichic, chasnashpa qui quin alma ta quisppichinguichic. «J esuspac shamuna punchapi Tucuita masnata rurangui, Tucuita masnata · pacangui~ Tucui runacuna yachanga>>. «Jatun pangayuc racu quillca Chai punchapimi pascaringa~ Carihuac, huarmihuac causaita Cha-ipi quillcashca ricuringa». «Allicunata Jesucristo J anacpachamanmi pushanga; Ucupachaman rupagrichun, Juchayuccunata cachanga».

Infierno Cuyahuashcacuna: Ima shina allicunaca jahuapachaman ringacuna huiñai cushi causaita causangahua, chasnallatac millai runacuna · ucupachaman ringacuna huiñai ruparishpa causangahua. Pai Dioshuac

-41-

quillcai quillcashca man nishpa: ((Millaicunaca huiñai jatun nanaimanmi ringacuna». ((Juchayuchuac aichami ucupachaica jatun llaqui tucunga)).-Runa juchallishpa Dioshuac mandashcata mana pactachishpa, ishcai jatun millaitami ruran: jatun Diosta jichun, paita millan; chasnashpami cai allpai paihuac shunguta churan, juchayuc cushicunatami cuyan. Chairaicu, cui juchayuc runa, Pai Diosta millashpa, juchayuc cushicunai shunguta churashcamanta, alli allimi ucupachai cai aichallatac, cai juchacunallatac, juchayuc millaita ñacarichingacuna. Paihuac millai maldiciashca aichami jatun llaquihuan ñacaringa ucupachai. Dios Yayami yachachin, paihuac santa quillcai, ucupacha, infierno nishca; tiyashcata: Allpa ucuimi cai amsa pachacai manchai manchai pachaca tiyaun, 'tucui millai runacunata, jatun jachahuan huañushcacunata rupachingahua huiñaita, paicuna Pai jatun Diosta, juchahuan millaicunahuan piñachishcamanta. Jatun llaqui, huiñái ninayuc huasi man cai ucupachaca. Runaca tucui paihuac aichahuanmi juchallin: chairaicumi chai millai aichaca chai ucupacha ninai pambaringa, imashinami rumi yacu ucui pambarin. Cai causaipi masnatami runa juchallin, millaita -ruran, chasnallatac ucupachai paihuac nanaicuna, paihuac tormentocuna astahuan mirarinatami charin supaicuñahuac chaqui ucui. Ucupachai rupariccuna mana shuc nanaillata, ishcai nanaillatachu camaun; rupariushpahuas mana ashilla nanaicunata tormentocunata camanaunmi. ¿Manachu cai causaipi millaicuna, juchalliccuna. asha jucha samita ruran?-Soberbia juchata, shuana juchata, ashiyana juchata, piñana juchata, sacsana machana juchata, envidiana juchata ruranaun; astahua, cungailla causashpa Pai Diosta mana yuyarishpa, mana Paita caran puncha rezashpa, mana caran huata confesarishpa, quillai juchacunatami ruranaun; hua- · quicunaca confesarishpahuas, manchaimanta, pingaimanta chari ima juchata Padreman pacashpa, mana

- 42 rimashpa, chasnacpi confesionta huacllichishpa, sacrilegio nishca juchatami ruranaun. Chaica ucupachai caran jucha samimantami chican llaquita, chican tormentota llaquirinaumi. Sashaca cai causaipi machanata yuyai illacta upianata mascashpa purishca. cuna ucupachaica paihuac huicsarucuta supaicuna tuccishami tuguiachiuncuna. -Chai machacsiqui shimicunata callucunata, supaicun(l timbucuc ninayashca yacuhuanmi rupachiuncuna.-N ahui luluncunahuan ricuuncunami chai manchanayac maldiciashca runacunata, chai manchanayac supaicunata huañuipacta manchashpa1 chucchushpa, quirucuna huactarishpa: huishcashan1shpa . mana ushanchu. Singahuanpas muctiunmi millaicunahuac ismushca asnacuc aichata; imashina huañushca allcucuna firira asnac man, chaita yalli ucupachai millaicuna asnancuaa. Ama chaita muctingahua singata taparisha nincuna; chasnahuas mana chaita ushanchu; supaica huashamanmi rigrata huatashca chariun; chaimanta chai firiza asnai mayanmanmi ñahuita _tigrachishca huiñai causachiun. Ucupachai millai huarmicunaca cai causaipi, pingai juchai yuyarishpa causashcamanta, paicunahuac umai shuc palu nanachiun; llaicunahuac ñahui luluncun~i uputinticuna nanach1un mana ricuna samicunata ricushcamanta, mana pingarishpa, mana mancharishpa; paicunahuac rinricunai tuccic rejon shina pasacta panachiun, millai rimaicunata, asihuan cushilla uyashcamanta, chasnallatac shuccunata huasha rimashcamanta; astahuan .paicuna quiquin ashiyai juchata . rurashcamanta, pa1cunahuac aicha ucuta, shunguta, supaica piñai allcu shina cani canimi ruraun. Cunan cai causaipi huaquin millai huarmicunaca, . cuyashpa shi runacunata cicgoyashpa, ñitishpa, machacta upiachinaun. Chaica, cai millaita rurashcamanta, ucupachai, supaicuna chasnallatac cuyashpa, chai huarmicunahuac rigracunata huatashpa, munachun ama munachun, ciegoyashpa, ninayashca yacuta

-43-

upiachiuncuna. Chasna caran jucha samimantami ucupachai chican llaquita, chican tormentota mutzuchiuncunami. Cutin, juchayuccuna, ña cailla ta alli uyaichic, ucupachamanta quishiringahua, juchacunata saquishpa, Dioshuac mandashcata pactachishpa, alli cristiano shina causashpa huañunga cama. Cancunaca jatun juchahuan huañucpi, mana shungumanta llaquirishpa Pai Diosta piñachishcaraicu, ushashcá jahua mana alli confesarishpa, shinacpica chai u cupacha ninai pambaringuichic; chai manchanayac ninaca, rahuartahuas aicha ucui timbuchinga, ñuctutahuas tullucuna ucui cimbuchinga: ninatami rincunguichic, ninatami micunguichic, ninatami upiaünguichic: . nina ñahuipi, nina sinhai, nina shimipi, nina tunguripi, nina huicsa 'ucui: maiman tigraringui ninami tianga; maiman miticungui ninatami taringui; ninapimi siriringui, jataringui. Chasna ruparinguichic mana shuc punchalla, mana shuc huatalla, mana patzac huaranga huatalla; huiñai, huiñaitami ruparinguichic, Pai manchana jatun Dios causanga cama! Chasna man, huauquicuna, panicuna, ucupachai rupariccuna mana amsallatahuas mana cushicungacuna, llaquillahuan huiñaipac causanga; huañusha nicpi, huañuita mana taringa, huañuica paicunamanta miticunga. · Paicunami astaun llaquiringacuna yuya. rishpa imashina juchamanta anchurishpa, Diosman tu cuy shunguhuan tigrarishpa, alli confesionhuan quishpiriman cara. Chaipi shuccuna pai quiquihuan piñaringa nishpa: ñuca quiquin millai munaimanta juchata pacarani; Padre cunashcata mana uyarani; paita uyaiman carani, mana caipi tiacuiman. Chasna piñarishpalla huiñaipac causanga. Ucupachai tiacucuna quishpirinata ushacpi, imashina ñucanchic ushanchic alli munacpi, masna penitenciata ruranman, ima llaquitahuas, ima pingaitahuas apanman alli confesionta rurangahua! Imatac ninguichic cancuna (Canelos) runacuna? ¿Illac shun-

- 44guchu canguichic, animalchu canguichic, chai huiñai ninata mana manchangahua? ¿Chairac juchacunahuan causasha ninguichic, Diosman mana tigrasha ninguichic- Diosmantami, nini, cancuna almamanta yuyarichic chai huaccha almamanta. ¿Mana cancuna paita quishpichisha nishpa, ¿pi tac paita quishpichinga? Caran runami quiquin almata quishpichinga, pai munacpi alli cristiano shina causasha nicpi. Caitaca Diosllatac mandashca man. Charaicu caran runa tucui juchamanta, anchurishpa, Diosman tucui shunguhuan tigrarishpa, qui quin shungumanta confesarishpami quishpiringa. «Ucupacha huiñai nina Almata mana huañuchin: Juchamanta rupachishpa, Dioshuac piñaita ricuchin». «Ucupacha huiñai nina J uchayuctami rupachin, Mana jaicais huañuchin, LlaquichinJahua causachin» .. c>. Chai pastorcunaca paicuna pura rimánacushp~ ninaura: «Jacuichic ! Belenpimi ricugrishun imatac Dios ñucanchicta ricuchisha nin». -Cushilla Belenman pactanaura; animalcunahuac puñuna tambuman yaicushpa, huahua Diosta· Virgen Mamahuan tarinaura, imashina Angel paicuna ta rimara». Chaica cyistianocuna, cu~an ña uyashcanguichic ima shina N ucanchic Señor Jesucristo pacarimura Bel en llactai: huihuacuna puñunai ! .... ¿Imaraicu Pp.i Señor Jesucristo chasna jichushca shina, ancha lasti- . maihuac pacarimusha n1ra, tucui imacunahuac Amu cashpa:_. quiquin Dios cashpallatac?-Alli, allí yachaichic: N u can chic Señor Jesucristo, jichushca shina, ancha lastimahuac pacarimusha nira, ñucanchicta ya. chachingahua, cushi causaita, cai pachai, ama m