Poetarum Romanorum Veterum Reliquiae [5. Aufl., Reprint 2020] 9783112313268, 9783112302163

Citation preview

K L E I N E TEXTE FÜR V O R L E S U N G E N U N D Ü B U N G E N BEGRÜNDET VON HANS LIETZMANN HERAUSGEGEBEN VON KURT ALAND 69

POETARUM ROMANORUM VETERUM RELIQUIAE SELEGIT

ERNESTUS DIEHL

). AUFLAGE

V E R L A G W A L T E R DE G R U Y T E R

& CO.

VORM. G. J . GÖSCHEN'SCHE VERLAGSHANDLUNG • }. GUTTENTAG, VERLAGSBUCHHANDLUNG

• GEORG

REIMER

• KARL J. TRÜBNER

B E R L I N 1961

• VEIT Sc COMP-

P o e t a r u m R o m a n o r u m v e t e r u m reliquias post Aemilium Baehrens edituro nova quodammodo fondamenta iecerunt I. V a h l e n , Fr. L e o , Fr. M a r x , viri huius aevi in litteris Latinis ingenii sobtüitate et doctrina praeclarissimi, qui recensueront et enarraverunt carminum vetustissimorum atque Saturnionim versäum rudera, et Ennianae poesis reliquia« ac C. Luciii carminum. Gravissima illa linguae Larinae litterarumque Romanarum monumenta emendata ut iuventuti antiquitatis studiosae in manibus essent, quaecumque integram fere sententiam exhibebant e fragmentorum congerie excerpsi atque selegi adiecta praeter lectiones varias pressa ubi opus esse videbatur interpretatione. Neque secludendas esse censui ab hac anthologia poetarum scenicomm reliquias Thesauri linguae Laünae in usum ab O t t o n e R i b b e c k sub auspiäis d i v i F r a n c i s c i B u e c h e l e r ante duodecim fere hos annos tertium editas, praesertim cum et recenti Nonii Marcelli editìone a W a l l a c i o L i n d s a y curata et Vahleni, Leonis, Skutschii aliorum studiis scenicis metricisque non uno tantum nomine tragicorum quoque et comicorum poetarum fragmenta pleraque emendatoria hodie legantur. Contra praeter Atellanarum mimorumque auctores celeberrimos poetas liberae rei publicae labenüs bonos malosque in hoc concilium evocare nolui, ne praeter modum hoc volumen accresceret. Auctorum veterum sigilla notasque cridcas Thesauri 1. L. indici in universum accommodavi et editorum usui pervulgato, reliqua autem revocant ad editorum recentium nomina, e quibus notaveris L e o 1 = Der Satumische Vers v. Fr. Leo Berlin 1905, Leo* = De Tragoedia Romana Observationes criticas scr. Fr. Leo Gott. 1910.

CARMINA VETVSTISSIMA 1 a divum empta cante ! divum deo supplicate ! i quome tonas, Leucesie, prae tet tremonti quot ibe tet e nubi deiscunt tonare c cozeulodorieso. omnia vero adpatula coemisse. ian cusianes duonus ceruses, dunus Ianusve vet pom melios eum recum 2 Mars pater, te precor quaesoque uti sies volens propitius mihi domo familiaeque nostrae, quoius rei ergo agrum terram fundumque meum suovitaurìlia circumagi iussi, uti tu morbos visos invisosque, viduertatem vastitudinemque, calamitates intemperiasque prohibessis defendas averrunces- 5 que. utique tu fruges, frumenta, vineta virgultaque grandire beneque evenire siris, pastores pecuaque salva servassis duisque bonam salutem valetudinemque mihi domo familiaeque nostrae : harumce rerum ergo, fundi terrae agrique mei lustrandi lustrique faciendi ergo, sicuti dixi, macte hisce 10 suovitaurilibus lactentibus inmolandis esto : Mars pater, eiusdem rei ergo macte hisce suovitaurilibus lactentibus esto ! 3 flamen sume samentum 4 adesto Tiberine cum tuis undis 5 religentem esse oportet, religiosus ne f(u)as 1 c a r m i n i s S a l i a r i s frustala maiora cf. in universum M. S c h a n z R . L . G. I I s 19. 349 a Varr. ling. 7, 27 empta: patrem Maurenbrecher: parentem Baehrens ^cani te supplicante cod. : em Grotefend b Ter. Scaur. G L V I I 28 ad pr. t. tr. cf. Fest. 205 1 cuine Bern. s. X (cf. L e o 1 40 2 ) ponas trad. ' Lucett" cf. Geli. 5 , 1 2 , 7 pre tet tremonti Fest. : praetexere monti Ter. Scaur. 11. 2 quot ibet etinei de is cum tonarem trad. : explicare conatus est L e o 1 c Varr. ling. 7, 26 ad singula cf. Maurenbrecher p. 331.335. 339. 347. 349 et VarTonis editores in testimoniis et adnotatione locupletissima a Cat. agr. 141 fagrum lustrare sic oportet, imperai suovitaurìlia circumagi. . . Ianum Iovemque vino prae/amino, sic dicito) 4 tum orbos trad. 8 expectaveris duorutm 3 F r o n t o p . 67 N . (Anagniae in porta cum exiimus . . . scriptum erat bifariam) 4 Serv. A e n . 8, 72 (sic . . . Tiber inus invocatur in precibusj 5 Geli. 4, 9, 1 (teste Nigidio Figulo 'ex an ti q iio ca r m in e 1) nefas 11. cf. L e o 1 39. 59 Zander Versus Italici antiqui p. IO I»

4

CARMINA

VETUSTISSIMA

6 ego tui memini, medere meis pedibus. terra pestem teneto, salus hic maneto in meis pedibus 7 a postremus dicas, primus taceas! b ne ningulus mederi queat c quamvis noventium duonum negumate ! 8 hiberno pulvere verno luto grandia farra, Camille, metes 9 novom vetus vinum bibo, novo veteri morbo medeor 10 nec huic morbo caput crescat, aut si crerit tabescat 11 pastores te invenerunt, sine manibus collegerunt, sine foco coxerunt, sine dentibus comederunt 12 occursatrix artificum perdita spinturnix 13 a (. . . ae)qui animi compotem esse, ne quid fraudis stuprique ferocia pariat b amicum cum vides obliscere miserias, inimicus si es commentus, nec libens aeque

6 Varr. rust, i, 2, 27 (e Sasemarum libro incantamentum cum hominipedes dolere coepissent . . . hoc ter noviens cantare iubet, tcrram tangere, despuere, ieiunium cantare) 3 s satumii speciem prae se ferre olim cognitum est. ceterum cf. L e o 1 62 7 a Isid. orig. 6, 8, 12 (apud Latinos Ma r c iu s v a t e s primus praecepta composuit) cf. L e o 1 31. 79 H a v e t 3 9 9 b Paul. Fest. 176 '«.' nullus Marcius vates c Fest. 165 moventium cod. : em Buech. ''negati 8 Paul. Fest. 93 (in antiquo carmine cum pater filio de a gr i cultur a praeciperet) Macr. sat. 5, 20, 18 Serv. auct. georg. I, 101 cf. L e o 1 63 9 Varr. ling. 6, 21 (Meditrinalibus vinum {novum) et vetus libari et degustari medicamenti causa, quod facere solent etiarn nunc multi cum dicant) Paul. Fest. 123, 15 1 novum Varr. Paul. 1 s vetus novum, veteri novo Paul. 2 veteri vino cod. Varr. 1 cf. L e o 63 10 Marceli, med. 8, I9r creverit trad. cf. L e o 1 64 ti Marceli, med. 21, 3 (28, 16) Pelagon. p. 121, 58 cf. L e o 1 63 s Heim Incantamenta magica 492 Zander 1. c. 47 12 Fest. 333 'axis genus turpis figurai 13 a Fest. 317 in Appi (scil. Claudi) sententis 1 suppl. L e o 1 (52 1 . cf. 55) compote Zander Marx 2 'turpitudini? b Prise. G L I I 384 1 obliviscere 11. 2 oeao-f tofiévo? cf. L e o 1 45. 33 s adde ex auctore epistulae ad Caes. de re pubi. 1, 1, 2 verum esse, quod in carminibus Appius ait, fabritm esse suae quemque fortunae, unde L e o 1 p. 66 2 restituit 'e s c /1 s u a s q 71 is que f a ber f o r t unas, alii alia

SACRA E T PROFANA

5

14 hunc unum phirimae consentimit gentes populi primarium fuisse virum 15 fundit fugat prostemit maximas legiones 16 duello magno dirimendo regibus subigendis 17 a avaritiam omnia vitìa habere putabant: sumptuosus, cupidus, elegans, vitiosus, iniitus qui habebatur, is laudabatur b vestiri in foro honeste mos erat, domi, quod satis erat, equos carius quam coquos emebant. poeticae artis honos non erat, si quis in ea re studebat, aut sese ad convivia adplicabat, 'crassator 1 vocabatur c nam vita humana prope uti ferrum est. si exerceas, conteritur, si non exerceas, tarnen robigo interficit. item homines exercendo videmus conteri. si nihil exerceas, inertia atque torpedo plus detrimenti facit quam exercitio 18 veteres Casmenas, cascam rem volo profari

19 a b c d e f g h

consulto producit eum quo sit impudentior quem non rationis egentem vicit Archimedes turdis edacibus dolos comparas, amice merulae quod os vetustae mane dulce cantat Isis pererrat orbem crinibus profusis cum victor Lemno classem Doricam appulisset magnum numerum triumphat hostibus devictis summas opes qui regum regias refregit

14 Cic. 'Cat. 6l 'fin. I, Ii6 A t i l i C a l a t i n i censoris a. a. Chr. n. 247 ad exemplar Scipionis censoris elogii elogium 1 hunc unum: unicum Cic. 1 : uno cum Cic.' cf. L e o 1 48. 15 Bass. GL V I 265 (in Acilii Glabrionis tabula) 16 Bass. GL V I 265, 22 cf. Liv. 40, 52, 4 (ad 1 a. a. Chr. n. 179) e R e g i H i tabula triumphali cf. L e o 64 17 Geli. 11,2 (in libro Catonis, qui inscriptus est carmen de moribus) a avaritiam — vitiosus — Non. 465 avaritia Geli, plerique putant Non. invidus vel incitus vel inquinatus ci w . dd. qui unus (v. 1.) : que rell. (avarus) laud. L . Mueller: is audiebat avarus Baehr. b quis: quid vel quiv. 1. ludebat Baehr. c se vel in exercendo singuli 18 Varr. ling. 1 7, 28 (in carmine Priami) 'Camenas' cf. L e o 32 1 19 versus s a t u r n i i a g r a m m a t i c i s schematis inlustrandi causa f i c t i de his saturniis quibus addideris Naev. 46 (cf. 47) et Ter. Maur. 2497 ss cf. L e o 1 7. 9 a Bass. GL V I 266 de metro Eupolideo cf. Bass. 1.1. L e o 1 10. 76 b Bass. GL V I 265 c Bass. GL V I 265 d Mall. Theod. GL V I 594, 6 e Serv. metr. GL I V 466, 7 f Mar. Victorin. GL V I 139, 15 g Ps. Cens. GL V I 615, 8 h Diom. GL I 512, 20 Fortun. GL V I 294, 1

6

L. LIVIVS ANDRONICVS

L. LIVIVS ANDRONICVS ODYSSIA

( I Baehr.) virum mihi Camena insece versutum ! (2) pater noster, Saturni filie {. . .) (3) mea puera quid verbi ex tuo ore supera fugit? (5) argenteo polubro aureo eclutro (6) tuque mihi narrato omnia disertimi (7) quae haec daps est, festus dies ? (8) matrem (proci) procitum plurimi venerunt (9) in Pylum devenies aut ibi ommentans (10) tumque remos iussit religare struppis (11) ibidemque vir summus adprimus Patroclus (12) quando dies adveniet quem profata Morta est (13) atque escas habemus mentionem (. . .) (14) partim errant, nequinont Graeciam redire (15) sanctà. puer, Saturni filia, regina (16) apud nympham Atlantis filiam Calypsonem (17) igitur demum Vlixi cor frixit prae pavore (19) utrum genua amploctens virginem oraret (20) ibi manens sedeto, donicum videbis me carpento vehentem domum venisse 19 (21) simul ac dacrimas de ore noegeo detersit 20 (22) namque nullum peius macerat humanum quamde mare saevom : vires quoi sunt magnae, (tamen) topper confringent inportunae undae

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

1 Gell. 18, 9, 5 Horn, a 1 2 Prise. G L II 305 cf. a 45. 85 filie voc. 3 Prise. G L II 230 s Char. G L I 84 a 64 puer Char, supra fugit (fuit) Prise. 11.: audio Char.: supera fugit Fleckeisen 4 Non. 544 a 136 s polybro 11.: 'trullo Non.: contra Gloss. XspYK et glutro 11.: ExXoutfio 5 Non. 509 a 169 tuquae v. 1. 6 Prise. G L II 321 a 225 7 Paul. Fest. 225 a 245 ss suppl. Zander 8 Fest. 190 Leo 1 cf. a 284, alii p 317 advenies O. Muller: pro participio habent edd. haul interpretatur L e o 1 'obmanens' 9 Isid. orig. 19, 4, 9 fj 422 0287 c vinculis ' 1 0 Gell. 6 , 7 , 1 1 f n o Patricoles Bergk (cf. Leo 1 56) 11 Gell. 3, 16, 11 7 237 s ¡3 99 al. 11 Prise. G L II 198 8213 * 177 0246 escas gen. cf. Leo 1 39 1 3 Fest. 162 8495 nequinont Fest.: neque nunc cod. 14 Prise. G L I I 232 8513 f i l i a glossam ad puer adscriptam esse censet Fleckeisen 1 cf. L e o 46 1 5 Prise. G L II 210 8557 e 14 (>143 16 Serv. auct. Aen. 1,92 6297 cf. L e o 1 53 17 Diom. G L I 384 £ 142 amploctens Diom.: amplectens 11. 18 Char. G L I I97 C 2 95 s 2 vehemeniem cod. cf. L e o 1 16. 5 6 2 19 Fest. 134 $ 8 8 lacrimal cod.: em Mueller ad Fest. 68 c amiculi genere praetexto purpura vel candido ac perlucicU cf. L e o 1 34 20 Fest. 352 $ 138 s cf. L e o 1 41 1 komonem Vrsinus 2 saevum cod. viret cui cod. 3 (et cui) Havet Zander Lindsay ''cito unde cod.

ODYSSIA

SCENICA

7

Mercurius cumque eo filius Latonas nexabant multa inter se flexu nodorum dubio nam diva Monetas filia docuit quoniam audivi boantis gavisi ( . . . ) inferas an superas tibi fert deus fuñera, Vlixes? topper facit homines ut prius fuerunt sic quoque fitum est ñeque tamen te oblitus sum, Laertie noster vestís pulla purpurea ampia (. . .) cum socios nostras mandisset impius Cyclops inque manum suremit hastam (. . .) at celer hasta volans perrumpit pectora ferro camis vinumque quod libabant anclabatur deque manibus dextrabus celsosque ocris arvaque putria et mare magnum iam in altum expulsa lintre a topper citi ad aedis venimus Circas. b simul duona eorum portant ad navis, multa alia in isdem inserinuntur

SCENICA

38 ( I Ribb. ¿rag.) si malas imitàbo, tum tu prétium prò noxà dabis 39 (2 ss) nam ut Pérgama accénsa et praeda per participes aéquiter partita est 21 Prise. G L I I 198 & 323 22 Prise. G L II 1 4 6 9 '538 0 378 s nexebant Prise. 1 cf. L e o 1 53 4 2 3 Prise. G L I I 198 â- 480 divina v. 1. filiam trad. cf. L e o 1 39 24 Prise. G L I I 4 8 2 1413 boantis L e o 1 5 3 s : paucis 11. : paucum iis, haud paucus edd. tgavisus suvi 25 Prise. G L II 96 * 64 de hexametrorum e 'Livio in Odyssea' origine cf. L e o 1 60 4 26 Fest. 352 * 395 1celer iter ac mature homones Mueller utrius fuerint ccd. 27 Non. 475 v 40 28 Prise. G L I I 301 L e o 1 41 contulit % 144 0 205 tamen: enim dett. laertiae, lertie 11. 29 Non. 368 x 225 cf. Havet 345 L e o 1 30. 51 30 Prise. G L I I 419 0 19 de hoc hexámetro cf. fig. 25 31 Paul. Fest. 299 (Fest. 298) tp 433 a 99 cf. L e o 1 4 7 1 'sumpsit 32 Prise. G L II 334 ^ 93 ad v. 1. asta v. 1. de hexámetro cf. frg. 25 3 3 Prise. G L I I 208 304 s 0 2 5 0 cf. L e o 1 4 8 1 52 anculabatur alteram colon explere censent Havet Zander 34 Non. 493 ) trisyllabum Buech. (j>ro)vocat Ribb. 61 Fest. 210 ( G l a d i o l u s . cf.'EYXt'p(SiovMenandrìaliorum) 'pediculos' 6a Fest. 330 ( L u d i u s )

scena haut cod.: em Ribb. ad Fest. 318, ubi sacena 'securis' 'dolabra

pontificali? 63 Paul. Fest. 1 1 (f a b ul a i n c e r t a ) &4 Vopisc. Numer. 13 cf. Ter. Eun. 426 Don. Ter. Eun. 426. 433 Sacerd. G L V I 453 es et v. 1. 1 Bass. G L V I 266 Mar. Victoria. G L 139 ( l i b e r I) navem Bass. 11. novei moves Mar. Victorin. 11. a Prob. Verg. ed. 6, 31 p. 336 1 cf. L e o 1 57* Anckises v. 1. 3 Serv. auct. Aen. 3, IO 2 Troiade trad. 4 Serv. auct. Aen. 2, 797 c urbi Baehr. illinc Havet fort, recte 5 Bass, et Mar. Victorin. 11. cc. (cf. frg. 1) Sacerd. G L V I 531 pulc(h)ros Bass. 11. crateras unus Plotii pateras Bass. 11. aereas Bass. 11. 6 Isid. orig. 19, 22, 20 cf. Macr. sat. 3, 19, 5 Paul. Fest. 42 Glossogr. Vatic, s. v. citr.

pulchraque Isid. 11. citrosamque vestem Lindsay, sed cf. Leo 1 5 5 1 Thes. I l i 1207, 73 ss 7 Prise. GL II 351 s cf. Leo 1 48 * 1 pittate v. 1.

IO

CN. NAEVIVS

8 (14) patrem suom supremum optumum appellat 9 (15) summe deum regnator, quianam genus (od)isti? 10 (20) inerant signa expressa, quo modo Titanes bicorpores Gigantes magnique Atlantes Runcus atque Purpureus, filii Terras (. . .) 11 (21) ei venit in mentem hominum fortunas 12 (22) iamque eius mentem Fortuna fecerat quietem 13 (23) silvicolae homines bellique inertes 14 (24) blande et docte percontat, Aenea quo pacto Troiam urbem liquerit 15 (25) (manu)sque susum ad caelum sustulit suas rex Amulius divisque gratulabatur 16 (30) res divas edicit, praedicit castus 17 (31) prima incedit Cereris Proserpina puer 18 (32) deinde pollens sagittis inclutus arquitenens sanctus love prognatus Pythius Apollo 19 (34) scopas atque verbenas sagmina sumpserunt 20 (35) Manius Valerius consul partem exerciti in expeditionem ducit 21 (36) conferreque aut ratem aeratam qui per liquidum mare sudantes eunt atque sedantes 22 (37) transit Melitam Romanus exercitus, insulam integram urit, populatur, vastat, rem hostium concinnai 9 Fest. 257 Square genus (od) is ti 8 VarT. ling. 7, 51 suurn Varr. cod. L e o ' ( 4 7 ® ) : genuisti Seal. : (me) genuisti Ha vet : genus (s) isti Zander : g. (urs)isti Baehrens 10 Prise. G L I I 1 1 9 8 1.2 = 2 2 I 7 2 aihl- plerique 3 rhumeus, rumchus v. 1. oc Leo- 1 40 (sed cf. 51) purpor- vel porpur- 11. 11 Prise. G L II 198 ei om duo mente plerique furtunas duo 12 Prise. G L I I 242 v e l f o r t u n a : furtuna duo 1 3 Macr. sat. 6, 5, 9 1 4 Non. '335 s 4 7 4 ( l i b e r I I ) 1 aenas (en-) N o n 1 11.: aen (interpretantes Aeneidos, Ennius) N o n . 2 11. cf. L e o 1 34 6 2 liquerit (testatur Non.) Non.'11. : reliquisset: N o n . 2 11. cf. L e o 1 4É)2 15 Non. 116 1 (manu)sque Menila : isque 11. res 11. : em Steph. cf. L e o 1 33 4 2 amulius gratulabatur (formam passivam conf. Non.) dt'vis 11. : em L . Mueller 'grattas agebaf 1 6 Non. 197 s dinas? L e o 1 3 9 ' casiitates ' 1 7 Prise. G L I I 232 incedei duo ceteris ünus (R) 1 8 Macr. sat. 6, 5, 8 I expectamus dein 2 sanctusque Delphis pr. IL: em Buech. (cf. L e o 1 35 s ) Putius Vahlen 1 9 Paul. Fest. 320 ( l i b e r I I I ) scapai (-os, -bos) trad.: em Seal, -verbenas gen. L e o cont. Liv. 1, 24, 5 vel ac 'herbas verbenas' 20 Char. G L I 128 I M. Char. 11. sed cf. L e o 1 44 2 21 Varr. ling. 7, 23 ( l i b e r I V ) I conferre queant L e o 1 2 perit quidum trad. : em Seal, horum versuum rhythmum anapaesticum censet cum A . Spengelio Leo, qui legit sedentes (satagunt) 22 Non. 90 2 exercitus del Vahlen. sed cf. L e o 1 45 4 3 c c o n f i d i Tel colligi?

BKLLVM POKNICVM

23 (38) sin illos deserant fortissimos virus, magnum stuprum populo fieri per gentis 24 (39) seseque ei perire mavolunt ibidem, quam cum stupro redire ad suos populares 25 (40) virum praetor advenit, auspicat auspicium prosperum 26 (41) simul atrocia proicerent exta ministratores 27 (42) earn carnem victoribus danunt (. . .) 28 (43) vicissatim vol vi victoriam (. . .) 29 (44) septimum decimum annum ilico sedent 30 (45) censet eo venturum obviam Poenum 31 (46) superbi er contemptim conterit legiones 32 (47) convenit regnum simul atque locos ut haberent 33 (48) id quoque paciscunt, moenia sint quae Lutatium, reconciliant captivos plurimos (. . .) Sicilienses paciscit, obsides ut reddant 34 (49) (topper s)aevi capesset flammam Volcani 35 (50) magnam domum decoremque ditem vexerant 36 (51) onerariae onustae stabant in flustris 37 (52) plerique omnes subiguntur sub unum iudicium 38 (53) quod bruti nec satis sardare queunt 39 (54) fames acer augescit hostibus (. . .) 40 (56) simul alius aliunde rumitant inter se[[se]] 41 (57) magnae metus tumultus pectora possidit 42 (60) quianam Saturnium

populum pepulisti?

»3 Fest. 317 1 ad viro! ci. L e o 1 59 2 = G L V 591 'turpitudine™i' gentes Gramm. 24 Fest. 317 cf. L e o 1 38 I seseque i cod. 2 strupro cod. 25 Non. 468 I verum Iunius adveniet trad. 26 Non. 76, 5 si L e o 1 52® porricerent Iunius extra 11. 27 Non. 97 28 Non. 183 'per vices' 29 Non. 325 ( l i b e r V I ) 30 Non. 267 31 Non. 515, 10 s. 33 s superviter contentini v. 1. 32 N o n . 2 1 1 ( l i b e r V I I ) ai Leo: fort. simul oc | locos L e o 1 51 versus Satumius specie hexametri 33 Non. 474 1 paciscunt Non. : paciscuntur Non. 11. sin unus Lutati 1 Buecheler. ceterum cf. L e o 3 5 * 2 (auro), ex. gr. Leo 34 Fest. 352 ( s e d i s i n c e r t a e) suppl. Havet 307 35 Prisc. G L I I 235 magnamque (magna quae) v. 1. 'decorami vexarant plures Krehlii, de qua lectione cf. L e o 1 60 36 Isid. nat. 44 honerariae honustae 11. praeter unum *motu maris sine tempestate fluctuantiì 37 Don. Ter. Andr. 55 unum Par. : suum dett. 38 Paul. Fest. 323 (cf. Fest. 322) nec satis sarrare Varr. ling. 7, 108 (cf. Goetz-Schoell ad 1.) c intellegere' de duobus colis cf. L e o 1 46. 51 39 Prisc. G L I I 153. 230 40 Paul. Fest. 271 ' rumigerantur' sese trad. 41 Non. 214 magni 11.: em 1 1 42 Fest. 257 (satura) Aquari L e o ( 3 6 ) possidet 11. praeter unum cf. L e o 1 47 =. 4 9 1

12

CN. NAEVIVS

43 (61) cum tu arquitenes sagittis pollens dea 44 (62) atque prius pariet lucusta lucam bovem 45

apud emporium in campo

hostium pro moene

46 malum dabunt Metelli Naevio poetae 47 (63) fato Metelli Romae fiunt cónsules 48

inmortales mortales si foret fas fiere, flerent divae Camenae Naevium poetam. itaque postquam est Orchi traditus thesauro, obliti sunt Romae loquier lingua latina SCENICA

49 ( 1 Ribb. ¿rag.) né mihi gerere mórem videar lingua, verum lingula 60 (2) omnés formidant homines eius valéntiam 6 1 (3) contemplo placide fórmam et faciem virginis 62 (4) éxcidit oràtionis ómnis confidéntia 63 (5) earn nunc esse invéntam probris compotém scis 64 (7) desùbito famam tóllunt, si quam sólam videre in via 55 (8) quin, ut quisque est méritus, praesens prétium pro factis ferat 66 (12) suo sónitu claro fulgorivit Iuppiter 67 (13) w _ w _ numquam hódie effugies quin mea manu moriare 43 Macr. sat. 6, .5, 8 Deana Fleckeisen : at deest verbum anapaestos esse censet ut 21 L e o 1 61 44 Varr. ling. 7, 39 at quae trad, lucustam trad. 'bovem 'elephantem' de metro, dactylis et epitritis, noil constat 45 Fest. 145 'moene' singulariter dixit Ennius (Naevius reposuit O. Mueller 1 Saturnio descripto) cf. L e o 36 Enn. ed. Vahlen 2 117 46 Caes. Bass. G L V I 266 Mar. Victorin. ibid. 139 Sacerd. 531 Fortun. 294 Ter. Maur. 2517 Ps. Ascon. in Verr. I, 29 dabunt malum Ter. Maur. Fortun. Ps. Ascon. hunc quoque versum recenter fictum esse docuit Wissowa Genethliacon fur Carl Robert 51 ss 47 Ps. Ascon. Verr. p. 140 ad senarium cf. L e o * 32 Wissowa 1. c. 52 48 Geli. 1, 24, 2 ( e p i g r a m m a N a e v i i ) 3 orcho trad, sed cf. L e o 1 4 1 4 4 cf. L e o 1 57 s 49 Geli. IO, 25, 3 cf. Varr. ling. 7, 107 ( A e s i o n a ) sine mihi 11. 'gladiolo oblongò' 50 Non. 186 ( D a n a e ) hominis 11. volentiam v. 1. 'fortitudinen,>' 51 Non. 470 contempla edd. 52 Non. 262 ' constantie? 53 Non. 456, 25 propris (-iisj 11. Baccheos agnovit Buech. : duorum trochaicorum versuum frustala alii. cf. L e o 2 13 54 Non. 1 306. "518 'infamiam vidimus Non. 1 55 Non. 366 'praemium 56 Non. n o 57 Macr. sat. 6, 1,38 ( E q u o s X r o i a n u s ) moriaris manu Ribb. unum senarium restituendum esse ratus

SCENICA

58 (14) 69 60 61 62

(15) (16) (18) (21 ss)

6 3 (29 s) 64 (31 s)

6 5 (34) 66 (36) 67 (37 s) 68 (41s) 69 (46 s) 70 71 72 78 74

(51) (53) (54) (58) (60)

TRAGICA

13

tunc ipsos adóriant, ne qui hinc Spàrtam referat nuntium laétus sum laudàri me abs te, pater, a laudato viro passo velo vicinum Aquilone órtum fer (feróciter) alte iubatos àngues in sesé gerunt vos, qui regalis corporis custódias àgitàtis, ite actutum in fiondiferós locos, ingénio arbusto ubi nàta sunt, non óbsita utin venatu vitulantis éx suis locis nos mittant poénis decoratàs feris? ^ pérgite, thyrsigerae Bacchaé, modo Bàcchico cum scemate die quo pacto eum potiti : pugnan àn dolis ? cave sis tuam conténdas iram cóntra cum ira Liberi óderunt di homines iniuros. — égone an ille iniurie fàcimus ? namutluderelaetantisinterse v i d i m u s p r a e t e r f a m n e m cretérris sumere àquam ex fonte _ w _ ^ _ ^ _ proinde hùc Triante régem prognatum patre, Lycurgum cette ! male parta male dilabuntur dubii faventem pér fretum intronirrimus diabathra in pedibus habebat, érat amictus épicroco néminem vidi, .qui numero sciret quicquid scito opust odi summussos : proinde aperte dice quid sit, (quód) times

58 Prise. G L I I 400 ( H e c t o r p r o f i c i s e e n s) quisW. 59 Cic. T u s c . 4, 67 epist. 15, 6, cf. epist. 5, 12 S e n . epist. 102, 16 scil. Priamo 60 N o n . 3 7 0 ( I p h i g e n i a ) ' I ' f . èv T . 1487 L e o 2 6 s 'extensò' velo : vel hoc trad. Aquilone genet, hortum v. 1. ( f e r ó c i t e r ) L e o : foras trad. 61 N o n . 1 9 1 ?) 108 N o n . 190 Amphioni in Antiopa tribuit W e l c k e r 109 Mar. Victorin. G L V I 77 (e Baccharum in P e n t h e o vel A n t i o p a choro ?) cf. L e o ' 1 7 s icite L e o : ite 11.

TRAGICA

57

110 (355) miserét me, lacrimis lingua debilitér stupet 111 (357ss) quin etiàm ferae, quibus abest ad praécavendum intéllegendi astùtia, iniecto terróre mortis hórrescunt w _ w _ 112 (362) nunc primum opacat fiora lanugó genas 113 (364) Graiugena: de istoc àperit ipsa oràtio 114 (366 ss) fórtunam insanam èsse et caecam et brùtam perhibent philosophi, sàxoque instare in globoso praédicant volùbili: id quo saxum inpulerit fors, eo cadere Fórtunam autumant. insanam autem (esse) àiunt, quia atrox incerta instabilisque sit: caécam ob earn rem esse iterant, quia nil cérnat quo sese àdplicet: 5 brùtam, quia dignum àtque indignum néquéat intemóscere. sunt autem alii philosophi, qui cóntra Fortuna negant ùllam miseriam èsse, temeritatem esse omnia aùtumant. id magis veri simile esse usus reàpse experiundo édocet: vélut Orestes mòdo fuit rex, fàctust mendicùs modo 10 115 (383) quid èst? nam me exanimàsti prologió tuo 116 (384) in turba Oresti cògnita, agnota èst soror 117 (390) séd cum contendi nequitum vi, clam tendenda èst plaga 118 (391) Priamus si adesset, ipse eius commiserésceret 119 (393) Alcyonis ritu litus pervolgàns feror 110 Non. 98 111 Cic. fin. 5, 31 3 mortis iniecto terrore hórrescunt Ribb. verba Vlixis esse in A r m o r u m i u d i c i o statuit Ribb. 113 Pani. Fest. 94 flore 11. de Parthenopaeo in A t a l a n t a dictum iudicat Ribb. cf. Aesch. Sept. 534 113 Cic. nat. deor. 2, 91 isto (ista) 11. cf. Eur. Iph. Taur. 236, linde hunc versum ad Duloresten rettulerunt aut ad Chrysen 114 Rhet. Her 2, 36 ( C h r y s e s ? ) e variarum lectionum farragine gravissimas tantum afferò : 2 saxeo . . . globo v. 1. posse dicant v. I. 3 id: quiav. 1. quo: quodv. 1. 5.4 trad. "¡fortunamv.\. : probatMarx negent v. 1. 8 miseram in rebus Marx omnia om pars 11. sed temeritate omnia regi sim. v. 1. 9 esse aiunt (vel e. a. quod) 11. praeter Herbip. m. 1 re ai « 1 1 . IO f actus vel factus est 11. 115 Paul. Fest. 226 cf. Iph. Taur. 1160. 1162 116 Prise. G L II 511 ( C h r y s e s ? ) H 7 F e s t . l 6 2 vel nequitur vi Seal. : ut cod. 118 Serv. Aen. 11, 259 si Priamus a. et ipse 11. 119 Varr. ling. 7,88 furor cod. sicine queritur Deiphilus in 11 i o n a ?

M. P A C V V I V S

5»

TRAG.

PRAETEXTAT.

quid mé(d) obtutu térres, mulces laúdibus ? w paúlum repeda, gnáte, a vestíbulo gradum quae méum venenis fléxit socium péctora nám si quae eventúra sunt provídeant, aequiperént Iovi 124 (409 ss; _ profectióne laeti píscium lascíviam intuentur, néc tuendi sátietas capiér potest, ínterea prope iam occidente sóle inhorrescít mare, ténebrae conduplicántur, noctisque ét nimbum obcaecát nigror, fiamma inter nubes coruscat, caélum tonitru cón5 tremit, grándo mixta imbrí largifico súbita praecipitáns cadit, úndique omnes vénti erumpunt, saévi existunt turbines, férvit aestu pélagus 126 (422 s) flexánima tamquam lymphata aut Bacchi sacris commóta, in tumulis Teúcrum commemoráns suum 120 121 122 123

(395) (400) (401) (40 7)

126 127 128 129

(1 Ribb. praet.) pater supreme, nóstrae progenií patris (2 s) núnc te obtestor, célere sancto súbveni censorie! (4) sagíttis nivit, plúmbo et saxis grándinat (5) qua víx caprigeno generi gradilis gréssio est

ISO

aduléscens tam etsi próperas, hoc te sáxulum rogat i'ut se aspicias, deínde, quod scriptum èst, legas. hic súnt poetae Pácuvi Marci sita ossa, hòc volebam, néscius ne essés. vale

n o Paul. Fest. 144 me il. 1 2 t Fest. 281 ('repedare, recedere) pausillum R i b b . : pauxiìlum O. Mueller recede 11. 1 2 2 Serv. auct. Aen. 5, 28 quae sc. Circe (in N i p t r i s ? ) 1 2 3 Gell. 14, 1, 34 acquiperem Voss (e T e u c r o ? ) cf. Soph. frg. 833 N. 2 àXX' oh fùp àv t à , S-eia xpuKTÓVHDV fteàiv ¡j.áS'Oi; av, oí>8' et icávt' èite£é\9 oii a*oicà>v 124 Cíe. div. i, 24 + Non. 423 + Cic. de or. 3, 157 cf. lui. Vict. rhet. p. 432 Albin. rhet. min. p. 545 H. 1 {sic) Ribb. 2 intuerentur Cic.: intuentur Herrn. : intuemur Usener s. capere posset Cic. : c. s. potest Hennannus 3 propc ad occidentem solem horrescit Non. 6 largißuo Ernesti de naufragio in T e u c r o enarrato cogitai R . 1 2 5 Cic. div. 1, 80 cf. Varr. ling. 7, 87 i rit 11. praeter unum omnes baccha 11. praeter Palat. agitur de Hesiona in T e u c r o fabula