Korku Sineması Ansiklopedisi 9786051279695

Citation preview

Korku Sineması Ansiklopedisi

60'1ardan Günümüze Tuğrul Sezer

CİNİUS YAYINLARI SİNEMA Babıali Caddesi, No. 14 Cağaloğlu - İstanbul Tel: (212) 5283314 - (212) 5277982 http://www.ciniusyayinlari.com [email protected] Tuğrul Sezer KORKU SİNEMASI ANSİKLOPEDİSİ

60'lardan Günümüze Editör: Zeynep Aytekin Kapak tasarımı:Diren Yardımlı Dizgi: Neslihan Yılmaz Ön kapak resmi: Opera (Operada Dehşet) Cristina Marsillach Arka kapak resmi: The Shining (Cinnet) Jack Nicholson •

•

BİRİNCİ BASKI: Mayıs, 2015 ISBN:978-605-127-969-5 Baskı ve cilt: İmak Ofset Basım Yayın Ticaret ve San. Ltd. Şti. Merkez Mah. Atatürk Cd. Göl Sokak No: 1 Yenibosna/Bahçelievler / İstanbul Tel: 0212 656 49 97 Faks: 0212 656 29 26 www.imakofset.com.tr Sertifika No: 12531 © TUGRUL SEZER, 2015 © CİNİUS YAY INLARI, 2015

Tüm hakları saklıdır. Bu yayının hiçbir bölümü yazarın yazılı ön izni olmaksızın,

herhangi bir şekilde yeniden üretilemez, basılı ya da dijital yollarla çoğaltılamaz. Kısa alıntılarda mutlaka kaynak belirtilmf'licHr.

Printed in Türkiye

KORKU SINEMASI ANSiKLOPEDiSi •

•

•

1 1

1 1

1 1

60'LARDAN GUNUMUZE

\J

TUGRUL SEZER

) Cinius Yayınları

•

Anne ve babama, eşim Ayşe,

çocuklarım Eda, Ali İhsan ve Nil'e...

Pscyho (Sapık) Janet Leigh •

ÖN SÖZ

Korku sineması kadar popülaritesini her dönem koruyan ve izleyicinin ilgisini sürekli ayakta tutan bir film türü yok gibidir. Diğer türlerin aksine zengin bir alt tür menüsüne sahip olan korku her on yılda bir farklı ürünlerle kendi­ ni yenilemiştir. Sessiz sinema döneminin dışavurumcu şaheserleri (Nosferatu, Dr. Caligari'nin Muayenehanesi), 30'ların Universal filmleri (Drakula, Frankenstein . . . ) , 40'ların RKO logolu psikolojik korkuları (Kedi İnsanlar, 7. Kurban), SO'lerin bilim kurgusal gerilimleri (Ceset Yi­ yenlerin İstilası, Onlar), Hammer yapımevinin klasikleri (Frankenstein'ın Laneti, Drakula), 60'ların "Psycho" (Sa­ pık), "Night of the Living Dead" (Yaşayan Ölülerin Gecesi) ve "Rosemary's B aby"leri (Rosemary'nin Bebeği), 70'lerin "The Exorcist" (Şeytan), "The Texas Chainsaw Massacre" (Teksas Elektirikli Testere Katliamı), "Suspiria"ları; 80'le­ rin şok edici gore ürünleri, gençlik düşmanı slasher'ları ve dönemin diğer zombili, psikopattı, şeytanlı, filmleri ilham verici özelliklerini bugün de korumaktadır. Korku sineması dışlanmayı göze alan, gözü kara ya­ ratıcıların sığınağıdır. İmgelem güçlerini beyazperdeye yansıtan yaratıcı yönetmenlerin, cesur yazarların, ışıkla harikalar yaratan görüntü yönetmenlerinin, dahi efekt uz­ manlarının, notalarıyla dehşeti duyumsatan bestecilerin katkısıyla sınırlar zorlanmış, tabular yıkılmış, yeni ufuk­ lar açılmıştır. Modern korku filmleri 60'lardan başlaya­ rak fanatik bir hayran kitlesini arkasına alırken karşıtları da meydanı boş bırakmamıştır. Dehşet filmlerinden en iyimser ifadeyle hoşlanmayan, nefret eden hatta iğrenen bir seyirci kitlesi hep var olmuştur. Bu kitlelerin yanında muhafazakar çevreler ve türü her daim göz ardı eden, hat­ ta alaylarını eksik etmeyen kibirli eleştirmenler de saf tut­ muştur. Sansür mekanizmasının birincil hedefi pornogra­ fik ürünler ve korku filmleridir. Elbette istisnalar kaideyi bozmaz ama korku filmleri Amerika'da yıllar boyu çoğun­ lukla grindhouse denilen döküntü sinemalarda ve yazlık

drive in'lerde seks, istismar filmleriyle birlikte oynamıştır. Avrupa'da da durum farklı değildir; salon bulamayan kimi korku filmlerinin son sığınağı porno sinemaları olmuştur. Değişimin ilk kıvılcımlarını yakan film Paramount'un bir Avrupalıya (Roman Polanski) teslim ettiği "Rosemary's Baby"dir ( 1 968) ama türün kaderini William Friedkin'in "The Exorcist"i ( 1 973) değiştirmiştir. Sadece ABD'de 200 milyon dolar hasılat yapan bu klasik korkunun itibara ka­ vuşmasında büyük rol oynamıştır. Büyük stüdyoların hem yapımcı hem de dağıtımcı olarak destek vermesiyle 70 ve 80'lerde daha çok korku filmi üretilmiştir. Korku zamanla Anglosakson eksenli bir tür olmaktan çıkmış ve İtalya, İs­ panya, Japonya ilerleyen yıllarda Fransa, Güney Kore gibi ülkelerin katkısıyla uluslararası bir boyut kazanmıştır. Yıl­ lar yılı küçümsenen korku türü bugün milyonların izledi­ ği klasiklerle, kült filmlerle, adlarını sinema tarihine altın harflerle yazdırmış yönetmenlerle anılmaktadır. Elinizdeki ansiklopedik çalışma 60'lardan bu yana (sessiz sinema günlerinden SO'lere dek uzanan klasik dö­ nem ve F. W Murnau James Whale, Tod Browning, Lon Chaney Sr. , Bela Lugosi, Karl Freund, Jacques Tourneur, Mark Robson, Albert Lewin, Claude Rains gibi öncü yö­ netmenler ve oyuncular ne yazık ki kitabın içeriğinde yer almıyor) korku sinemasına kendini vakfetmiş, ya da zaman zaman mesai vermiş yönetmenleri, oyuncuları, bestecileri, senaristleri, görüntü yönetmenlerini, makyaj -özel efekt uzmanlarını seçilmiş filmografileriyle tanıtmayı amaçla­ maktadır. Yazarın kendi kişisel tercihlerinden oluşan ve konularıyla, kısa eleştirilerle tanıtılan filmler, geçmiş yüz­ yıllarda yaşayan ama kitaplarından uyarlanmış filmlerle güncelliklerini koruyan veya hala aramızda olan yazarlar, yapımevleri, ülkeler ve zengin bir filmografiyle sunulan çeşitli alt türler de kitabın içeriğinde yer alıyor. Ayrıca giriş bölümünde korku sinemasının gelişimi on yıllık dönem lede değerlendiriliyor.

The Exorcist (Şeytan) • Max von Sydow

Gerçek olan tek esrar hayatlarımızı ölülerin idare etmesidir. Inferno

(CEHENNEM, ı980)

f

' 1

·' / . ,

The Texas Chain Saw Massacre {Teksas Elektrikli Testere Katliamı) • Gunnar Hansen, Jim Siedow, Edwin Neal, John Dugan

10

KORKU SİNEMASININ TARİHÇESİ

KORKU SİNEMASININ TARİHÇESİ

sinemada etkilerini I. Dünya Savaşı'ndan önce hissettirir. Robert Wiene'nin ( 1 880 - 1 938) yönettiği Das Kabinett 1896-1929: KORKUNUN EMEKLEME YILLARI Kökleri si­ des Doktor Caligari (Doktor Caligari'nin Muayenehanesi, nemanın b aşlangıç günlerine dek uzanan korku türünün 1 9 1 9) sanrısal anlatımıyla dışavurumculuğun sinemada­ ilk esin kaynakları romantizmle dehşeti buluşturan gotik ki doruk noktasını oluşturur. Film, bir akıl hastasının şi­ romanlardır. 1 8 . yüzyılda İngiliz Horace Walpole "Ot­ zofrenik fantezilerini resimler; soyut dekorları, ışık gölge ranto Şatosu"yla, Ann Radcliffe "Udolpho Gizemleri"yle, oyunları ve birbirinden kaçık karakterleriyle korku türüne Matthew Gregory Lewis "Keşiş"le bu tarzın tipik örnek­ farklı bir bakış getirmiştir. Hikaye Kuzey Almanya'daki kü­ lerini ortaya koymuşlardır. Ürkünç şatolar, karanlık deh­ çük bir kasabada geçer: Kasaba panayırında kendine yer lizler, sisli manzaralar, esrarengiz olaylar, hayaletler gotik arayan Dr. Caligari adındaki çılgın bir sihirbaz (Werner romanların olmazsa olmazlarıdır. Korku sinemasının çe­ Krauss) gösterilerinde ipnotize ettiği uyurgezer bir adamı kim alanına sonradan Mary Shelley'nin "Frankenstein"ı, (Conrad Veidt) kullanmaktadır. Siyah taytlı, ölü suratlı bu Bram Stoker'un "Dracula"sı, Robert Louis Stevenson'ın adamın geleceği görme yetisi vardır; tabuta benzeyen bir "Dr. Jekyll and Mr. Hyde"ı, Gaston Leroux'nun "Opera­ sandıkta yatar. . . Kasabadaki bir gösteride seyircilerden daki Hayalet''i, Oscar Wilde'ın "Dorian Gray'in Portresi, biri (Hans Heinrich von Twardowski) uyurgezer adamın Joseph Sheridan Le Fanu'nun "Carmilla"sı, Edgar Allan öngördüğü gibi ölü bulununca merhumun yakın arkadaşı Poe'nun olağanüstü hikayeleri Francis (Friedrich Feher) ve kurtadam söylenceleri de gi­ Caligari'den kuşkulanır ve recektir. Korku sinemasının et­ onun bir akıl hastanesinin kileşim alanı elbette edebiyatla yöneticisi olduğunu keşfe­ sımrlı kalmamıştır; Caravaggio, der. Filmin sonunda hika­ Bosch, Goya, Memling, Rubens, yeyi anlatan Francis'in de Bruegel ve Bacon'ın tabloları, Pa­ tedavi altındaki hastalar­ ris'te tam 65 yıl faaliyet gösteren dan biri olduğu ve her şeyi ve birbirinden ürkünç oyunlar kendi fantezi dünyasında sergileyen Grand Guignol tiyat­ canlandırdığı anlaşılır. Son rosu sayısız korku yönetmenine anda Fritz Lang'ın yerine ilham kaynağı olmuştur. yönetmen koltuğuna otu­ Lumiere kardeşlerin 1895 ran Robert Wiene 1 925'te yılında Paris Grand Cafe'de ger­ "Orlacs Hande" (Orlac'ın çekleştirdikleri tarihi sinema Elleri) adlı bir başka korku gösterilerinin bir yıl sonrasında filmi daha yönetmiştir. Fransız yönetmen Georges Me­ Genç yaşta bir araba lies sadece 2 dakika süren bir kazasında ölen dahi yö­ Das Cabinet Des Dr. Caligari (Dr. Caligari'nin Muayenehanesi) film çeker. "Le manoir du diab­ netmen Friedrich Wilhelm Werner Krauss, Conrad Veidt le" (Şeytanın Şatosu) adlı bu film Murnau ( 1 88 1 - 1 9 3 1 ) bü­ bir vampir yarasanın şeytana tün zamanların en iyi vampir filmlerinden "Nosferatu, dönüşmesini konu almaktadır ve sinema tarihçilerinin bir eine Symphonie des Grauens"la (Nosferatu, Dehşetin Sen­ kısmına göre ilk korku örneği olarak kabul görmüştür. Si­ fonisi- 1 922) adını korku sineması tarihine altın harflerle nemada, fantastik izleklerin, bilim kurgunun temellerini yazdırmıştır. Vampir filmlerinin anası sayılan film aslında atan ve film hilelerinin öncülüğünü yapan Georges Melies Bram Stoker klasiği Dracula'nın resmi olmayan bir uyar­ ( 1 86 1 - 1 938) aralarında en ünlü yapıtı Aya Seyahat'in de lamasıdır. Stoker'ın yakınlarının izin vermemesi üzerine olduğu 400'den fazla film yönetmiştir. Melies sonrasında, romandaki karakterlerin adlarını ve mekanları değiştiren "Frankenstein" (ABD, 1 9 10), "Der Schatten des Meeres" Murnau yine de yargılanmaktan kurtulamamıştır. Mah­ (Denizin Gölgesi, Almanya, 1 9 1 2), "Le systeme du doc­ keme emriyle filmin kopyaları imha edilmiş, negatifleri teur Goudron et du professeur Plume" (Doktor Katran ve yakılmış ama Nosferatu, şansın da yardımıyla günümüze Profesör Tüy'ün Yöntemi, Fransa, 1 9 1 2) , "Der Student von dek ulaşmıştır. Murnau, gölgemsi figürlerle ürpertici bir Prag" (Prag'lı Öğrenci, Almanya, 1 9 1 3 ) gibi çeşitli kısa ve atmosfer yakalar; mekanlar otantiktir, görüntüler zama­ orta metrajlı filmler yapılmıştır ama korku türünü zen­ nının çok ötesindedir. Vampir rolündeki harikulade Max ginleştiren ve gelecek kuşaklara zengin bir miras bırakan Schreck (soyadı Almanca korku anlamına gelmektedir) örnekler dışavurumculuk akımının sinemadaki Alman ise pençeye benzeyen elleri ve faremsi suratıyla ürkünç bir ve Avusturyalı temsilcileri Robert Wiene, F. W. Murnau, performans sergiler. 19. yüzyıl Almanya'sında geçen filmin Fritz Lang'dan gelecektir. Öznel ve içsel gerçeğin yansıtıl­ başlarında enılak komisyoncusu Thomas Hutter ( Gustaf masını savunan, şiddetli duygulara yer veren ve toplumda von Wangenheim) patronu Knock'la (Alexander Granach) kabul edilmiş geleneklere başkaldırı niteliğini taşıyan dı­ bir iş görüşmesi yapmaktadır. Pek güven telkin etmeyen şavurumculuk akımı müzikte, tiyatroda, edebiyatta ve 11

KORKU SİNEMASININ TARİHÇESİ

Knock (sonradan vampirin müritlerinden olduğu anla­ şılır) Transilvanya'da yaşayan Kont Orlok (Max Schreck) adlı zengin müşterisinin şehirlerinde bir ev satın almak istediğinden bahseder. Hutter anlaşmayı yapmak için en kısa zamanda Orlok'un Karpatlar'daki şatosuna gitmeli­ dir. Çok sevdiği karısı Ellen'la (Greta Schröder) vedalaşan Thomas atıyla yola çıkar. Şatoya ulaştığında, korkunç gö­ rünüşlü Orlok'la karşılaşan genç adam ev sahibinin tuhaf davranışlarından rahatsızlık duyar. Orlok, Ellen'ın resmini görür görmez anlaşmayı imzalar ve Hutter'ların yanında­ ki evi satın alır. Thomas ertesi sabah hasta olarak uyanır; boynunda diş izleri vardır. Önceki gece handaki odasında vampirlerle ilgili okuduklarını anımsar. . . Kont Orlok as­ lında vampir Nosferatu'dur. Orlok, Thomas'ı odasına kilit­ ler ve farelerle dolu bir tabutu yanına alarak denize açılır. Yolculuk boyunca gemiye yayılan fareler mürettebatın ölü­ müne yol açarlar. Orlok karaya ulaştığında müthiş bir veba salgını baş gösterir ve şehirde toplu ölümler birbirini kova­ lar. Thomas ise şatodan kurtulmayı başararak Almanya'ya geri döner. Karısıyla tekrar bir araya geldiğinde artık çok hastadır. Karısına bitkin bir ifadeyle Orlok'un vampir ol­ duğunu söyler. Ellen, bir gece evlerine gelen Kont Orlok'un ısırıklarına karşı koymaz ve kendisini feda eder. Orlok oda­ dan içeri sızan günün ilk ışıklarıyla birlikte yok olacaktır. Dışavurumculuk akımının bu simge filmi 1 979'da Werner Herzog yönetiminde, Klaus Kinski (Orlok), Isabelle Adja­ ni (Ellen) ve Bruno Ganz'lı ( Thomas) kadrosuyla yeniden çevrilmiştir. Wiene ve Murnau'dan daha uzun bir kariyeri olan Fritz Lang (Friedrich Christian Anton Lang) 1 890 yı­ lında Viyana'da dünyaya gelmiş; ilk filmini 1 9 1 9'da yönet­ miştir. D ünyanın en tehlikeli ve zeki suçlusunun macerala­ rını konu alan "Mabuse" seri­ si ve görkemli dekorlarıyla karanlık bir gelecek pano­ raması çizen, bilim kurgunun köşe taş­ larından "Met­ ropolis"( 1 927) Lang'ı sessiz sinemanın önemli isim­ lerinden biri y a p.m ı ş t ı r . Lang, dışavu­ rumcu stilini Peter Lor­ re'nin psikopat çocuk katili Nosferatu - Eine Symphonie des Grauens rolüyle etkile­ (Nosferatu - Dehşetin Senfonisi) • Max Schreck yici bir oyun sergilediği

Dracula Edward Van Sloan & Bela Lugosi •

"M"le ( 1933) sürdürmüştür. İlk seri katil filmi "M"i Nazi rejimini rahatsız eden "Das Testament des Dr. Mabuse" (Dr. Mabuse'nin Vasiyeti- 1 933) takip etmiştir. Bu filmin sonrasında tüm kişisel servetini ve senarist karısı Thea von Harbou'yu (ilerleyen yıllarda Naziler için propagan­ da filmleri çekecektir) geride bırakan Lang Paris'e kaçmış; oradan da ABD'ye sığınmıştır. 40'lar ve 50'ler Fritz Lang'ın Hollywood yıllarıdır; sürgünde "Ministry of Fear" (Dehşet Bakanlığı), "Secret Beyond the Door" (Kapının Ardında­ ki Esrar), "Clash by Night" (İki Sevgi Arasında), "The Big Heat" (Büyük Kızışma) gibi yetkin kara filmler yönetmiş­ tir. 50'lerin sonlarında Almanya'ya dönen Lang son üç filmini Berlin'de çekmiş; 1 976'da Beverly Hills'deki evinde yaşama veda etmiştir. Danimarkalı Benjamin Christensen'in ( 1 879 - 1 959) büyücülük tarihini yarı belgesel bir anlatımla incelediği "Haxan" (Büyücüler- 1 922) sessiz sinema döneminin bir başka önemli filmidir. Avrupalı yönetmenlerin karanlık fantezileriyle zenginleşen korku türü Amerikalıların ede­ biyat uyarlamalarıyla etkinliğini sürdürecektir. Sessiz sine­ manın efsane oyuncusu Lon Chaney'nin başrol oynadığı "The Hunchback of Notre Dame" (Notre Dame'ın Kambu­ ru, 1 923) ve "The Phantom of the Opera'' (Operadaki Hayalet, 1 925), John Barrymore'un unutulmaz bir oyun ser­ gilediği "Dr. Jekyll and Mr. Hyde" (Dr. Jekyll ve Mr. Hyde, 1 920), Caligari'nin zombi kılıklı starı Conrad Veidt'ın ayrıksı bir karakteri yorumladığı Victor Hugo uyarlama­ sı "The Man Who Laughs" (Gülen Adam) dönemin diğer sıra dışı yapıtlarıdır. 30'LAR: UNIVERSAL 30'larda sesli sinemaya geçişle birlikte

Avrupa'da sular durgunlaşırken Nazi rejiminin baskısıy­ la pek çok yetenekli yönetmen, oyuncu ve kameraman ABD'ye göç etmiştir. Universal yapımı korkuların başlan­ gıcı tam da bu yıllara denk düşer. 1 9 1 2'de Alman göçme­ ni Carl Laemmle tarafından kurulan Universal ucuza mal olan ama çok para kazanan korkularla on yıllık döneme damgasını vurmuştur; stüdyonun yönetmen kadrosunda 12

KORKU SİNEMASININ TARİHÇESİ

Tod Browning, James Whale, Karl Freund gibi yetenekli isimler vardır. Bram Stoker'ın romanından değil, Hamil­ ton Deane - John Balderton ikilisinin 1 927 tarihli Broad­ way oyunundan uyarlanan "Dracula" ( 1 93 1 ) Universal'in ilk iddialı korku projesidir. Macar göçmeni Bela Lugosi'nin kan emici vampir rolüyle seyirci karşısına çıktığı filmi si­ nema endüstrisinde şansı yaver gitmeyen Tod Browning ( 1 883 - 1 962) yönetmiştir. Gençliğinde sirklerde çalışan Browning tesadüfen tanıştığı D. W Griffith'e asistanlık yaparak sinemaya girmiş, 1 9 1 7'den başlayarak çok sayıda kısa ve orta metrajlı film çekmiştir. "Dracula" dışındaki en tanınmış çalışması "Freaks" (Ucubeler, 1 932) bir MGM ya­ pımıdır ve sirk dünyası kulislerinde geçen tüyler ürpertici bir hikaye anlatır. Daha ilk gösteriminde lanetlenen, pek çok ülkede uzun süre yasaklı kalan bu kült filmde doğuş­ tan özürlü (sakallı kadın, elleri ve ayakları olmayan adam, küçük kafalı ikizler) özenci oyuncular da yer almıştır. Tra­ pezci Cleopatra (Olga B aclanova) sirk çalışanlarından bir cüceyle (Harry Earles) parası için evlenir ve kaslı sevgilisi Herkül'le (Henry Victor) birlikte onu zehirler. Cücenin, ucube arkadaşları bu hain planı ortaya çıkarmakla kalma­ yacak, korkunç bir intikam planını hayata geçireceklerdir. "Freaks" sonrasında "Mark of the Vampire" (Vampirin İşa reti) ve "The Devil-Doll" (Şeytan Kukla) adlarında iki kor­ ku daha çeken Tod Browning 1 939'd a sinemayı tamamen bırakmıştır. Dönemin diğer önemli korku yönetmeni James Wha­ le ( 1 889 - 1 957) İngiltere'de fakir bir madenci kasabasında doğmuştur. Londra ve Broadway'deki sahne çalışmalarının sonrasında Hollywood'a transfer olan sanatçının ilk korkusu "Frankenstein'', "Dracula" gibi romandan çok bir oyunu esas almaktadır; Boris Karloff ceset parçalarından yaratılan canavar rolündedir. . . "Frankenstein''ın tecimsel başarısı Whale'e Universal için başka filmler yönetme fır­ satını sağlamıştır. İlerde korku sinemacıları için bir altın madenine dönüşen, tekinsiz ev konulu "Old Dark House" da (Eski Karanlık Ev, 1 932) fırtına yüzünden yollarını şaşıran bir grup insan eksantrik tiplerin oturduğu bir vil­ laya sığınır. "Frankenstein''dan daha çok beğeni toplayan "Bride of Frankenstein"da (Frankenstein'ın Nişanlısı, 1 935) karısı manyak bir bilim adamı tarafından kaçırılan doktor Henry Frankenstein yeni bir canavar yaratmaya zorlanır. Ortaya çıkan yaratık bir kadın olacaktır. HG. Wells uyar­ laması "The Invisible Man''de (Görünmeyen Adam, 1933) benzersiz Claude Rains görünmezliğin sırlarına vakıf ol­ duktan sonra bir katile dönüşen bilim adamını canlan­ dırır. 1 935'de korku defterini kapatan Whale komediler, dramalar ve macera filmleriyle kariyerine devam etmiştir. Açık bir eşcinsel olan sanatçı 1957 yılında Hollywood'da­ ki evinde intihar ederek hayatına son vermiştir. Ünlü yö­ netmenin yaşamının son günlerine ışık tutan 1 998 yapımı "Gods and Monsters"da (Tanrılar ve Canavarlar) Whale'i bir başka ünlü eşcinsel lan Mc Kellen canlandırmıştır. Di­ ğer Universal klasiği "The Mummy"yi (Mumya) Avustur­ ya doğumlu kameraman Karl Freund yönetmiştir; ikonik

The Seventh Victim (Yedinci Kurban) Jean Brooks •

Boris Karloff dirilen eski Mısır prensi rolündedir. Karloff, Edgar G. Ulmer'ın "The Black Cat"inde (Edgar Allan Poe'nun Kara Kedi'siyle ilgisi yoktur) başrolü Bela Lugo­ si'yle paylaşır. 30'larda gösterime giren Universal dışı kor­ kular arasında Paramount'un "Dr. Jekyll and Mr. Hyde"ı (Rouben Mamoulian, 1 9 3 1 ) , Warner Bros:un "Mystery of the Wax Museum"u (Mumyalar Müzesi, Michael Curtiz, 1 933), United Artists'in "White Zombie"si (Beyaz Zombi, Victor Halperin, 1 932), MGM'in "The Hands of Orlac"ı (Orlac'ın Elleri, Kari Freund, 1935) vardır. 30'ların en ay­ rıksı ve yaratıcı korkusu Avrupa kıtasından (Almanya) gel­ miştir: "Vampyr" (Vampir, 1 932). Danimarkalı dahi sine­ macı Carl Theodor Dreyer'in bu yegane tür filmi gölgemsi figürler ve sislerle kaplı bir şatoda kadın vampirlerin var­ lığını keşfeden genç bir adamın hikayesini anlatır. Alman dışavurumculuğunun en tipik ürünlerinden biri olan film İrlandalı Le Fanu'nun lezbiyen vampir romanı "Carmilla" dan esinlenmiştir. 40'LAR: VAL LEWTON'UN GÖLGELER KRALLIGI_40'larda

savaşın dehşetini yaşayan sinema dünyası korkuya daha mesafeli bir duruş sergilemiştir. Universal, iyice sulandı­ rılan Drakula, Frankenstein ve mumya çeşitlemeleriyle (House of Frankenstein, Frankenstein'ın Evi - Frankenstein Meets the Wolf Man, Frankenstein Kurtadamla Karşılaşı­ yor - The Ghost of Frankenstein, Frankenstein'ın Hayaleti - Son of Dracula, Drakula'nın Oğlu - The Mummy's Tomb, Mumya'nın Mezarı - The Mummy's Hand, Mumya'n ın Eli) kazanç peşinde koşuyordu ama korku yıldızları Lon Cha­ ney Jr, Bela Lugosi, Boris Karloff, John Carradine'ın rol aldığı bu türetilmiş filmlerin 30'ların klasikleriyle boy öl­ çüşmesi olası değildi. On yılın ortanın üzerine çıkan Uni­ versal filmlerinden biri Claude Rains ve Lon Chaney Jr'lu "The Wolf Man"dir ( Kurt Adam) ve beyazperdenin yeni canavarını seyirciye tanıştıracaktır. Bu arada Tod Brow­ ning ve James Whale endüstriden dışlanmış; onların ye­ rini Erle C. Kenton, George Waggner, Reginald Le Borg, Robert Siodmak gibi isimler almıştır. 40'ların en yenilikçi filmleri RKO firmasının efsane 13

KORKU SİNEMASININ TARİHÇESİ

kocasına (Tom Conway) aşık olmasını konu edinen film zombi alt türünün öncü örneklerinden biridir. Lewton Tourneur işbirliğinin üçüncü ve son ürünü "The Leopard Man'' (Leopar Adam, 1 943) sürekli yön değiştiren hikaye­ si, egzotik karakterleri ve atmosferik cinayet sahneleriyle son derece etkileyicidir. Meksika sınırındaki bir kasaba­ nın gece kulübünde gösteri için kiralanan siyah bir leo­ par, şarkıcılardan birinin kışkırtmasıyla kaçar. Leoparın kaçışından sonra kasabada bir faili meçhul cinayet dalgası başlayacaktır. Genç kadınların kurban gittiği cinayetleri soruşturan polis, leoparı sorumlu tutmaktadır. Oysa cina yetlerde sürpriz bir ismin parmağı vardır. Tourneur, ilerle­ yen yıllarda Robert Mitchum'lu şahane bir kara film (Out of the Past, Maziden Gelen), enfes bir M. R. James uyarla­ ması (Night of the Demon, İblisin Kurbanları) ve çok sa­ yıda TV dizisi yönetmiştir. Sinemaya kurgucu olarak giren Mark Robson'un ( 1 9 1 3 - 1 978) ilk filmi "The Seventh Vic­ tim" (Yedinci Kurban, 1 943) korku klasikleri "Rosemary's Baby" (şeytana tapınanlar) ve "Psycho"nun (duş sahnesi) öncülüdür. Ayrıca, cinsel eğilimlerin sadece ima edildiği o yıllarda lezbiyen altmetniyle dikkat çekmiştir. Yatılı oku­ yan genç bir kız (Kim Hunter) aniden ortadan kaybolan ablasını (Jean Brooks) aramak için New York'a gelir. . . Ab­ lası, Manhattan'da şeytana tapan bir tarikatın pençesine düşmüştür. Satanistler ablanın intihar etmesi için baskı yapmaktadır; kız kardeşi tanıştığı insanların (başarısız bir şair, ablanın kocası, tuhaf bir hekim) yardımıyla onun izini bulur. Ama bu arada eniştesine aşık olmuştur; ruh sağlığı yerinde olmayan ablası için yapacak bir şey yoktur. " The Seventh Victim" diğer Lewton filmleri gibi bilinmeyenin verdiği tedirginliği çarpıcı bir noir estetiğiyle beyazperde­ ye yansıtmış; kasvetli ve tüyler ürperten finaliyle izleyen­ leri ters köşeye yatırmıştır. Mark Robson'un sonraki RKO filmlerinden "The Ghost Ship" (Hayalet Gemi, 1 943) al­ datıcı isminin aksine psikopat bir gemi kaptanı (Richard Dix) tarafından terörize edilen bir gemide geçmektedir; "Isle of the Dead" (Ölüm Adası, 1 945) İsviçreli sembolist ressam Arnold Böcklin'in aynı adlı tablosundan esinlen­ miştir. 60 ve 70'lerde geniş oyuncu kadrolu, şişkin bütçeli iş filmlerine (Von Ryan's Express, Fedailer Birliği - Valley of the Dolls, Bebekler Vadisi Earthquake, Zelzele) imza atan Robson son filmi "Avalanche Express"in (Çığ Eks­ presi) post prodüksiyonu sırasında yaşamını yitirmiştir. RKO'nun diğer kadrolu yönetmeni Robert Wise "Cat Pe­ ople"un devamı "Curse of the Cat People" (Kedi İnsan­ ların Laneti, 1 944) ve R. L. Stevenson uyarlaması "Body Snatcher"la (Yeraltı Canavarı, 1 945) kendini göstermiştir. "Curse of the People"da Irena'nın hayaleti (ilk filmde ha­ yatını kaybetmiştir) Ollie Reed ve ikinci karısı Alice'in 6 yaşındaki kızlarına gözükür. . . 1 800'lerin Edinburgh'unda geçen "Body Snatcher"da ceset hırsızı rolündeki Boris Kar­ loff eskiden çalıştığı saygın bir doktora şantaj yapar. İyi film yapmak için çok paraya ihtiyaç olmadığını ka­ nıtlayan Val Lewton henüz 46 yaşındayken bir kalp krizi sonucunda yaşama veda etmiştir; Hollywood'un kayda de-

katına ulaşan yaratıcı yapımcısı Val Lewton ( 1904 - 195 1 ) ve çevresindeki yetenekli yönetmenlerden gelmiştir. Rus göçmeni Lewton bir yapımcıdan fazlasıdır; Orsan Wel­ les'in "Yurttaş Kane" ve Muhteşem Ambersonlar"ıyla if­ las noktasına gelen RKO'yu kurtarmakla kalmamış aynı zamanda korku sinemasına farklı bir estetik getirmiştir. Lewton filmlerinde dehşet içten içe ima edilir ve gölgelerle ete kemiğe bürünür. . . 1 943 - 46 yılları arasında çekilen, uzunlukları 66 ila 79 dakika arasında değişen 9 RKO fil­ mini sonradan Hollywood'un A listesine dahil olan Robert Wise, Mark Robson ve Fransız Jacques Tourneur yönetmiş­ tir. Kadrolu oyuncuları arasında karizmatik Tom Conway yer alır; müzikleri Roy Webb yapmıştır; senaryoların en iyilerinde DeWitt Bodeen'in imzası vardır, görüntü yö-

The Uninvited (Davetsiz) • Ray Milland, Ruth Hussey

netmeni Nicholas Musuraca ışık gölge oyunlarıyla harika işler çıkarmıştır. Stüdyonun ilk ve en popüler ürünü "Cat People" (Kedi İnsanlar, 1 942) New York'ta yaşayan Sırp kökenli ressam Irena Dubrovna'nın (Simone Siman) trajik hikayesini anlatır. Yakışıklı bir mimara, Ollie Reed'e (Kent Smith) aşık olan ve evlenen genç kadın kadim bir lanetin (öfkelendikleri ve tahrik oldukları zaman pantere dönüşen bir ırk) etkisi altında olduğuna inanmaktadır. Bu yüzden kocasıyla ilişkiye girmekten ısrarla kaçınır. Irena'nın an­ lattığı Sırp efsanesine kulak asmayan mutsuz koca onu bir psikiyatriste (Tom Conway) gönderir ve çalışma ar­ kadaşlarından birinin (Jane Randolph) kollarında teselli bulur. Ancak kıskanç Irena'nın öfkesi beklenen dönüşü­ mü gerçekleştirecektir. 40'larda vizyona giren çoğu korku filminin aksine canavarı göstermeyen ve olup bitenleri izleyenlerin hayal gücüne bırakan "Cat People" ışık gölge oyunlarının tehditkar bir atmosfer yarattığı meşhur havuz sahnesiyle hafızalarda yer etmiştir. Fransız sinemasının öncü isimlerinden Maurice Tourneur'nün oğlu Jacques Tourneur'nün ( 1 904 - 1 977) yönettiği bu filmi serbest Jane Eyre uyarlaması "I Walked with a Zombie" (Bir Zombiyle Yürüdüm, 1 943) izlemiştir. Hasta bir kadına bakmak için Karayiplere gelen genç bir hemşirenin (Francis Dee) vudu büyücüleriyle karşılaşmasını ve kadının plantasyon sahibi

-

14

KORKU SİNEMASININ TARİHÇESİ

ğer stüdyolarından RKO ise 1 959'da kepenkleri kapatacak­ tır. 40'larda korkuyla zayıf bir ilişkisi olan Paramount Pic­ tures beyazperdenin ilk hayaletli ev filmi "The Uninvited"ı (Davetsiz) 1 944'te piyasaya sürmüştür. Deniz kıyısında ke­ lepir fiyatına satın aldıkları malikanede bir hortlakla kar­ şılaşan iki kardeşin (Ray Milland, Ruth Hussey) çevresinde gelişen bir hikaye anlatır "The Uninvited". . . Romantik do­ kunuşları ve lezbiyen imaları nedeniyle filmi "Rebecca''ya benzetenler olmuştur; kimileri ensest bir altmetinin varlı­ ğından bile söz etmiştir. 40'larda İngilizler korkuya fazla hevesli değildir ama hafif komedilerle piyasaya tutunan Ealing Stüdyolarının Britanya hortlak hikayelerinden fe­ yiz alan epizodlu korkusu "Dead of Night" (Gecenin Bir Yarısı, 1 945) önemli bir istisnadır. 5 bölümden oluşan bu öncü film 60 ve 70'lerde antoloji tipi korkunun bayraktar­ lığını yapan İngiliz Amicus yapımevine yol göstermiştir. 4 farklı yönetmenin (Alberto Cavalcanti, Charles Crichton, Basil Dearden, Robert Hamer) çektiği bölümler, şehir dı­ şındaki malikanede toplanan bir grup yabancının yaşadı ğı doğaüstü olayları konu almaktadır. İlk hikayede (The Hearse Driver, Cenaze Arabası Sürücüsü) kaza geçiren bir araba yarışcısı hastane odasının penceresinden dışa­ rıyı seyrederken bir cenaze arabasının yaklaştığını görür. İkinci hikayenin (The Christmas Story, Bir Noel Öyküsü) kahramanı saklambaç oynarken ölü bir çocukla karşılaşan genç bir kızdır. "The Haunted Mirror" (Lanetli Ayna) adlı bölümde genç bir kadın nişanlısına geçmişin hayaletlerini gösteren antika bir ayna hediye eder. "The Golfing Story" (Golf Öyküsü) aynı kadını seven iki erkek arasındaki inti­ harla sonuçlanacak bir golf maçını konu almaktadır. "The Ventriloquist's Dummy"de (Vantrilok Kuklası) şizofren bir vantrilok gösterilerinde kullandığı kuklanın canlı olduğu­ na inanır.

Les diaboliques (Şeytan Ruhlu İnsanlar) • Simone Signoret, Vera Clouzot

William Castle ve İtalyan korkusunun öncüleri Riccardo Freda, Mario Bava ilk alıştırmalarını (I Vampiri, Vampir, 1 9 56 - Caltiki-il mostro immortale, 1 959) 50'lerde yapmış­ lardır. Korkuyla arası iyi olmayan Fransa'dan gelen "Les dia­ boliques" (Şeytan Ruhlu İnsanlar, 1 955) sürpriz sonlu film­ lerin büyükbabasıdır; ülkenin gerilim ustası Henri-Georges Clouzot yönetmiş; Simone Signoret, yönetmenin karısı Vera Clouzot, Paul Meurisse, Charles Vanel oynamıştır. Araların­ da Hitchcock'un "Vertigo"sunun da (Ölüm Korkusu) oldu­ ğu birçok polisiye romanı beyazperdeyle buluşan Boileau Narcejac ikilisinin kitabından (Türkiye'de Milliyet Kara Dizi serisinden "Şeytancasına'' adıyla yayınlanmıştır) uyarlanan film bir entrikalar ve sürprizler demetidir; kötü ruhlu bir okul müdürü, onu ortadan kaldırmak için çabalayan bir eş ve sevgilinin çatışmalarını anlatır. Don Siegel'in yönettiği "Invasion of the Body Snatch­ ers" (Ceset Yiyenlerin İstilası, 1 956) Soğuk Savaş'ın önemli ürünlerinden biridir ve savaş sonrasının antikomünist ikli­ mini metaforik bir anlatımla dile getirir. Filmin hikayesi tıp kongresinden dönen endişeli bir kasaba doktorunun (Kevin Mc Carthy) çevresinde gelişir. Doktor, yaşadığı kasabanın eskisi gibi olmadığını fark eder; kasaba sakinlerinin çoğu değişim geçirmiştir ve yakın akrabalar bile birbirini tanımamaktadır. Sonunda, amaçları dünyada koloniler kurmak olan uzaylı yaşam formlarının insanların bedenlerini ele geçirdiğini anlar ama çevresindekileri inandıramaz . . . Sinsi bir planla çevreye yayılan insan görünümlü uzaylılar doktor ve kız arkadaşının peşine düşer. 420.000 dolar bütçeyle 1 9 iş gününde çekilen b u siyah beyaz klasiğin sert bölümleri yapımcı firma Allied Artists'in müdahalesiyle yumuşatıl­ mıştır. 50'lerin bir diğer klasikleşen bilim kurgu korkusu "The Thing from Another World" (Şey, 1 95 1 ) Antartika'da araştırmalar yapan bilim adamlarının buzlar altında kal­ mış yabancı bir yaşam formu keşfetmelerinin sonrasında gelişen olayları konu alır. John W Campbell'ın "Who Goes There?" adlı hikayesinden uyarlanmıştır; ünlü sinemacı Howard Hawks prodüksiyonu üstlenmiş; sonradan ken­ dini televizyona adayan Christian Nyby yönetmiştir. John Carpenter 30 yıl sonra bu filmin çok daha dehşet verici bir versiyonunu gerçekleştirmiştir. Atom savaşı korkusunu ele

50'LER: BİLİM KURGU-KORKU ZAMANLAR!, HAMMER, A.l.P. İkinci Dünya Savaşı'nın sonlamasıyla birlikte ABD

ve SSCB arasında şekillenen soğuk savaşın paranoya at­ mosferi, nükleer tehdit ve dünya dışı yaratıkların tedir­ ginliği dönemin korkularının ana eksenini oluşturacak­ tır. 50'lerde bilim kurguyla korkuyu harmanlayan melez filmler yapılmıştır. Ayrıca, A yapımı olarak nitelenen bü­ yük bütçeli stüdyo filmlerine alternatif oluşturan B film­ lerinin gelişimi 50'li yıllarda hız kazanmıştır. Dar bütçeli, çoğunlukla tanınmamış oyuncuların toplandığı B filmleri eleştirmenler tarafından hor görülmüş ama genç kitlelerin beğenisini toplamıştır.50'lerde sinema yolculuğuna başla­ yan Roger Corman ilerleyen yıllarda bir B sineması impara­ torluğu kuracaktır.Samuel Z.Arkoff ve James Nicholson'un American International Pictures'ı dönemin ve sonraki 1 O yılın simge firmalarından biridir. Televizyon, 50'lerin yük­ selen yıldızıdır; Universal 1 957'de, 30'lardaki tüm canavar klasiklerini Amerikan televizyonlarına satmıştır. Universal korkularını erotizm sosu ve kanlı efektlerle revize eden İngiliz Hammer stüdyoları türdeki 25 yıllık uzun yolcu­ luğuna bu dönemde başlamış; izleyenleri dehşete düşür­ mek için acayip numaralara başvuran ucuz korku duayeni 15

KORKU SİNEMASININ TARİHÇESİ

semary'nin Bebeği, 1 968) Hollywood'a transfer olmuştur. Bağımsız George A. Romero'nun çığır açan "Night of the Living Dead"i (Yaşayan Ölülerin Gecesi, 1 968) zombilerin kuşatması altındaki bir çiftli!< evinde saklanan bir grup in­ sanın direnişini anlatır. Sahte bilimsel referanslarıyla 50'le­ rin bilim kurgu korkularını temel alan bu mini bütçeli film görülmemiş bir gişe hasılatı elde etmiştir. İtalya'da Mario Bava görselliğiyle dikkat çeken yetkin gotik korkular (La maschera del demonio, Şeytanın Maskesi, 1 960 - Operazi­ one paura, Korku Operasyonu, 1 966) çekerken Japonya'da Kaneto Shindo ülkenin iç savaşlar yaşadığı Orta Çağ yıl­ larında geçen erotizm yüklü doğaüstü bir drama (Oniba­ ba, Çukur, 1 964), Masaki Kobayashi ise hayalet ziyaretle­ ri anlatan 4 bölümlü bir dönem filmi ( Kwaidan, Hayalet Hikayesi, 1 964) yönetmiştir. 60'larda gelişme evresinde olan İtalyan korku sineması Bava dışında Riccardo Freda, Anthony Dawson mahlaslı Antonio Margheriti, Massimo Pupillo, Mario Caiano ve Camillo Mastrocinque'nin gotik tarzdaki filmleriyle temsil edilmiştir. Bu dönemde Av­ rupa ve Ameril

THE GORGON Yön. Terence Fisher, Sen. John Gilling, Yap. Anthony Nelson Keys, Gör. Yön. Michael Reed, Müz. James Bernard, Oyn. Christopher Lee, Peter Cushing, Barbara Shel­ ley, Richard Pasco, Patrick Troughton, Michael Goodliffe, Jack Watson, Joseph O'conor, Redmond Phillips. (1 964, 83 Dak. )

>

THE CURSE OF THE MUMMY'S TOMB (Mumyanın Mezarının Laneti) Yön. Michael Carreras, Sen. Henry Young­ er(Michael Carreras}, Yap. M ichael Carreras, Gör. Yön. Otto Heller, Müz. Carlo Martelli, Oyn. Terence Morgan, Ronald Howard, Fred Clark, Jeanne Roland, George Pasteli, Michael Ripper. (1 964, 78 Dak. )

>

FANATIC (Fanatik) Yön. Silvio Narizzano, Sen. Richard Matheson, Yap. Anthony Hinds, Gör. Yön. Arthur l bbetson, Müz. Wilfred Josephs, Oyn. Tallulah Bankhead, Stefanie Powers, Peter Vaughan, Maurice Kaufmann, Donald Suther­ land, Yootha Jones, Robert Dorning. (1 965, 97 Dak. )

HAMMER •

HYSTERIA (İ steri) Yön. Freddie Francis, Sen. Yap. Jimmy Sangster, Gör. Yön. John Wilcox, Müz. Don Banks, Oyn. Robert Webber, Anthony Newlands, Jennifer Jayne, Maurice Denham, Lelia Goldoni. (1 965, 85 Dak. )

•

THE NANNY (Dadı) Yön. Seth Holt, Sen. Yap. Jimmy Sang­ ster, Gör. Yön. Harry Waxman, Müz. Richard Rodney Bennett, Oyn. Bette Davis, Wendy Graig, Jill Bennett, James Villiers, Pamela Franklin, William Dix, Maurice Denham. (1 965, 91 Dak.)

•

THE PLAGUE OF THE ZOMBIES (Zombi Vebası) Yön. John Gilling, Sen. Peter Bryan, Yap. Anthony Nelson Keys, Gör. Yön. Arthur Grant, Müz. James Bernard, Oyn. Andre Morell, Diane Glare, Brook Williams, Jacqueline Pearce, John Gar­ son, Alex Davion, M ichael Ripper. (1 965, 90 Dak. )

•

DRACULA: PRINCE OF DARKNESS (Drakula: Karanl ıklar Prensi) Yön. Terence Fisher, Sen. Jimmy Sangster, Yap. An­ thony Nelson Keys, Gör. Yön. Michael Reed, Müz. James Bernard, Oyn. Ghristopher Lee, Barbara Shelley, Andrew Keir, Francis Matthews, Suzan Farmer, Gharles Tingwell , Phil­ ip Latham. (1 966, 90 Dak. )

•

•

•

•

•

•

•

•

TASTE THE BLOOD OF DRACULA ( Dracula'nın Kanının Tadı) Yön. Peter Sasdy, Sen. John Elder(Anthony H inds) Yap. Aida You ng. Gör. Yön. Arthur Grant, Müz. James Bernard. Oyn. Ghristopher Lee, Geoffrey Keen, Gwen Watford, Linda Hayden, Peter Sallis, Ralph Bates, Anthony H iggins. (1 970, 95 Dak. )

•

THE VAMPiRE LOVERS (Vampir Aşıklar) Yön. Roy Ward Baker, Sen. Tudor Gates, Yap. Harry Fine, M ichael Style. Gör. Yön. Moray Grant, Müz. Harry Robinso n , Oyn. lngrid Pitt, George Gole, Peter Gushing, Kate O'Mara, Ferdy Mayne. Douglas Wilmer, Madeline Smith, Dawn Adams, Jon Finch. Pippa Steel. (1 970-91 Dak. ) • SCARS OF DRACULA (Drakula'nın Yara İ zleri) Yön. Roy Ward Baker, Sen. John Elder(Anthony Hinds), Yap. Aida Young, Gör. Yön. Moray Grant, Müz. James Bernard, Oyn. Ghristopher Lee, Dennis Waterman, Jenny Hanley, Patrick Troughton, Michael Ripper, Michael Gwynn. (1 970, 96 Dak. )

•

THE REPTILE (Esrarengiz Ö lümler) Yön. John Gilling, Sen. Anthony Hinds, Yap. Anthony Nelson Keys, Gör. Yön. Ar­ thur Grant, Müz. James Bernard, Oyn. Noel Willman, Jen­ nifer Daniel, Ray Barrett, Jacqueline Pearce, Michael Ripper. (1 966, 90 Dak. ) THE WITCHES (Büyücüler)Yön. Gyril Frankel, Sen. Nigel Kneale, Yap. Anthony Nelson Keys, Gör. Yön. Arthur Grant, Müz. Richard Rodney Bennett, Oyn. Joan Fontaine, Kay Walsh, Alec McGowen, Ann Beli , lngrid Boulting, John Gollin, Michele Dotrice, Leonard Rossiter, Martin Stephens, Duncan Lamont. (1 966, 90 Dak. ) FRANKENSTEIN CREATED WOMAN (Frankenstein Kadını Yarattı) Yön. Terence Fisher, Sen. John Elder(Anthony Hinds), Yap. Anthony Nelson Keys, Gör. Yön. Arthur Grant, Müz. James Bernard, Oyn. Peter Gushing, Susan Denberg, Thorley Walters, Robert Morris, Duncan Lamont. (1 967, 86 Dak. ) THE MUMMY'S SHROUD (Mumya'n ı n Kefeni) Yön. Sen. John Gilling, Yap. Anthony Nelson Keys, Gör. Yön. Arthu r Grant, Müz. D o n Banks, Oyn. Andre Morell, J o h n Phillips, David Buck, Elizabeth Sellars, Michael Ripper. (1 967, 90 Dak.) QUATERMASS AND THE PIT (Quatermass ve Çukur) Yön. Roy Ward Baker, Sen. Nigel Kneale, Yap. Anthony Nelson Keys, Gör. Yön. Arthur Grant, Müz. Tristram Gary, Oyn. James Donald, Andrew Keir, Barbara Shelley, Julian Glov­ er, Duncan Lamont, Bryan Marshall, Peter Gopley. (1 967, 97 Dak. ) THE DEVIL RIDES OUT (Şeytan Hüküm Sürüyor) Yön. Terence Fisher, Sen. Richard Matheson, Yap. Anthony Nelson Keys, Gör. Yön. Arthur Grant, Müz. James Bernard, Oyn. Ghristopher Lee, Gharles Gray, Nike Arrighi, Leon Greene, PatrickMower, Sarah Lawson. (1 967-95 Dak. )

•

THE HORROR OF FRANKENSTEIN (Frankenstein'ın De­ hşeti) Yön. Yap. Jimmy Sangster, Sen. Jeremy Durnham . Jimmy Sangster, Gör. Yön. Moray Grant, Müz. Malcolm Wil­ liamson, Oyn. Ralph Bates, Kate O'Mara, Veronica Garlson. Dennis Price, Jon Finch. (1 970, 95 Dak. )

•

CRESCENDO (Kreşendo) Yön. Alan Gibson, Sen. Alfreo Shaughnessy, Jimmy Sangster, Yap. Michael Garreras, G ö r . Yön. Paul Beeson, Müz. Malcolm Williamson, Oyn. Stefan­ ie Powers, James Olson, Margaretta Scott, Jane Lapotaire. Joss Ackland. (1 970, 92 Dak. )

•

LUST FOR A VAMPiRE (Şehvet Okulu) Yön. Jimmy Sangster. Sen. Tudor Gates, Yap. Harry Fine, Michael Style, Gör. Yön . David Muir, Müz. Harry Robinson, Oyn. Ralph Bates, Barbara Jefford, Suzanna Leigh, Michael Johnson, Yutte Stensgaard. Pippa Steeel, Helen Ghristie, David Healy. (1 971 , 95 Dak. )

•

TWINS OF EVIL (Şeytanın İ kizleri) Yön. John Hough, Sen. Tudor Gates, Yap. Harry Fine, Michael Style, Gör. Yön. Dick Bush, Müz. H arry Robinson, Oyn. Peter Gushing, Dennis Price, Mary Gollinson, Madeleine Gollinson, lsobel Black. Kathleen Byron, Damien Thomas, David Warbeck, Harvey Hal i . (1 971 , 87 Dak. )

•

COUNTESS DRACULA (Kontes Drakula) Yön. Peter Sasdy. Sen. Jeremy Paul , Yap. Alexander Paal, Gör. Yön. Ken Tal­ bot, Müz. Harry Robinson, Oyn. l ngrid Pitt, Nigel Green, San­ dor Eles, Maurice Denham, Lesley-Anne Down, Peter Jeffrey. Patience Gollier. (1 971 , 93 Dak. )

•

HANDS OF THE RIPPER (Karındeşen' i n Elleri) Yön. Peter Sasdy, Sen. L. W. Davidson, Yap. Aida Young, Gör. Yön. Kenneth Talbot, Müz. Ghristopher Gunning, Oyn. Eric Porter. Angharad Rees, Jane Merrow, Keith Beli. (1 971 , 85 Dak. )

• DR J EKYLL AND SISTER HYDE (Dr. Jekyll ve Kızkardeş

Hyde) Yön. Roy Ward Baker, Sen. Brian Glemens, Yap. Brian Glemens, Albert Fennell, Gör. Yön. Norman Warwick, Müz. David Whitaker, Oyn. Ralph Bates, Martine Beswick, Gerald Sim, Lewis Fiander, Susan Broderick, Dorothy Alison , lvor Dean. (1 971 , 97 Dak. )

DRACULA HAS RISEN FROM THE GRAVE (Drakula Mezardan Kalkıyor) Yön. Freddie Francis, Sen. Anthony Hinds, Yap. Aida Young, Gör. Yön. Arthur Grant, Müz. James Bernard, Oyn. Ghristopher Lee, Rupert Davies, Veronica Garl­ son, Barry Andrews, Barbara Ewing, M ichael Ripper. (1 96792 Dak. )

•

FRANKENSTEIN MUST BE DESTROYED (Frankenstein Yok Edilmeli) Yön. Terence Fisher, Sen. Bert Batt, Yap. Anthony Nelson Keys, Gör. Yön. Arthur Grant, Müz. James Bernard, Oyn. Peter Gushing, Veronica Garlson, Freddie Jones, Simon Ward, Thorley Walters, Maxine Audley. (1 969, 97 Dak. )

BLOOD FROM THE MUMMY'S TOMB (Mumyanın Mezarındaki Kan) Yön. Seth Holt, Michael Garreras, Sen. Ghristopher Wicking, Gör. Yön. Arthu r Grant, Müz. Tristram Gary, Oyn. Andrew Keir, Valerie Leon, James Villiers, Hugh Burden, George Goulouris, Mark Edwards. (1 971 , 94 Dak. )

• VAMPiRE CIRCUS (Vampir Sirki) Yön. Robert Young, Sen. Judson Kinberg, Yap. Wilbur Stark, Gör. Yön. Moray Grant, Müz. David Whitaker, Oyn. Adrienne Gorri, Laurence Payne,

236

HANEKE, MICHAEL Anthony Higgins, Thorley Walters, John Moulder-Brown, Lynne Frederick, Richard Owens, Elizabeth Seal. (1 972 , 87 Dak. ) �

•

lerin dramlarını anlatır. Haneke 1 989 yapımı "Der siebente Kontinent"le (Yedinci Kıta) sinemaya geçmiştir. Duygusal Buzlanma adını verdiği üçlemenin ilk halkası olan, trajik ve ürpertici "Der siebente Kontinent Avusturyalı orta sınıf bir ailenin toplu intiharını konu almaktadır. Michael Haneke'nin sonraki filmleri de kışkırtıcı, ra­ hatsız edici ve tartışmaya açıktır. Haneke bu filmlerde insan ilişkilerinin soğukluğunu, iletişim zorluklarını, ya­ bancılaşmayı ve şiddetle kuşatılmış toplumların çıkmazını sarsıcı görüntülerle ele almıştır. 1 992'de gösterime çıkan "Benny's Video" (Benny'nin Videosu) bir domuzun katle­ dildiği amatör video filmini gördükten sonra evine çağır­ dığı yaşıtı bir kızı vahşice öldüren Benny adındaki gencin trajik öyküsünü anlatır. Buzlanma üçlemesinin son halkası "71 Fragmente einer Chronologie des Zufalls"da (Tesadüfi Bir Kronolojinin 7 1 Halkası) kaderleri bir Viyana banka­ sında kesişen bir grup mutsuz insanın dramlarını izleriz. Haneke'nin yurtdışında tanınmasını sağlayan "Funny Ga­ mes"de (Ölümcül Oyunlar) ise şiddetin boyutları geniş­ lemiş ve bu kez üç kişilik bir aile hedef alınmıştır. Yazlık evlerinde iki psikopat genç tarafından rehin alınan aile bi­ reylerinin fiziksel ve manevi işkencelerin ardından katledil­ melerini konu alan "Funny Games" izleyicinin ruhsal dün­ yasını altüst edecek yoğunlukta karamsarlık içermektedir. 2000'li yıllarda filmlerini Fransızca çekmeye başlayan Haneke çeşitli karakterlerin dramlarına odaklanan 6. sine­ ma fılmi "Code Inconnu"yu (Bilinmeyen Kod) ünlü Fransız yapımcı Alain Sarde'ın desteğiyle yönetmiştir. Avusturyalı sinemacının sonraki filmi "Le pianiste" (Piyanist) Nobel ödüllü Elfriede Jelinek'in otobiyografik öğeler içeren ro­ manından uyarlanmıştır; şok edici ve kışkırtıcı sahnelerle doludur; Isabelle Huppert'in canlandırdığı ana karakterin karmaşık ruhsal dünyası ve cinsel sapmaları ustalıkla be­ yazperdeye aktarılmıştır. Karanlık apokaliptik drama "Le temps du loup" (Kur­ dun Günü), Cannes'da en iyi yönetmen ödülü alan "Cache" (Saklı), Amerikalı seyircilere yönelik Naomi Watts'lı birebir yeni çevrim "Funny Games U. S. ''. Birinci Dünya Savaşı'nın hemen öncesinde, bir Alman köyünde vuku bulan gizemli kazaları ve faili meçhul şiddet olaylarını anlatan "Das Weisse Band" (Beyaz Bant) ve entelektüel yaşlı bir çiftin dramlarına odaklanan "Amour" (Aşk) Haneke'nin diğer çalışmalarıdır. 12 yıl aradan sonra çektiği ilk Almanca film olan "Das We­ isse Band 2009 Cannes Film Festivali'nde Altın Palmiye ve Altın Küre ödüllerini kazanırken, "Amour" Haneke'ye ikinci Altın Palmiye'yi getirmiştir.

FEAR iN THE NIGHT (Çıldırtan Korku) Yön. Yap. Jimmy Sangster, Sen. J immy Sangster, M ichael Syson, Gör. Yön. Arthur Grant, Müz. John McCabe, Oyn. J udy Geeson, Joan Collins, Ralph Bates, Peter Cushing. (1 972, 94 Dak. ) DRACULA A. D. 1 972 (Can Pazarı) Yön. Alan Gibson, Sen. Don Houghton, Yap. Josephine Douglas, Gör. Yön. Dick Bush, Müz. Michael Vickers, Oyn. Christopher Lee, Peter Cushing, Stephanie Beacham, Christopher Neame, Janet Key, Caroline Munro, M ichael Coles, Marsha Hunt. (1 972, 96 Dak. )

• DEMONS OF THE MIND (Kafadaki Şeytanlar) Yön. Peter Sykes, Sen. Christopher Wicking, Yap. Michael Carreras, Frank Godwin , Gör. Yön. Arthur Grant, Müz. Harry Robinson, Oyn. Paul Jones, Patrick Magee, Yvonne M itchell, Robert Hardy, Michael Hordern, Shane Briant, Gillian Hills. (1 972, 89 Dak. )

•

THE SATANIC RITES OF DRACULA (Drakula'nın Şeytani Ayinleri) Yön. Alan Gibson, Sen. Don Houghton, Yap. Roy Skeggs, Gör. Yön. Brian Probyn, Müz. John Cacavas, Oyn. Christopher Lee, Peter Cushing, Michael Coles, William Franklyn, Freddie Jones, Joanna Lumley, Richard Vernon, Barbara Yu Ling. (1 97 4, 87 Dak. )

�

CAPTAIN CRONOS - VAMPiRE HUNTER (Yüzbaşı Kronos - Vampir Avcısı) Yön. & Sen. Brian Clemens, Yap. Albert Fen­ nell, Brian Clemens, Gör. Yön. lan Wilson, Müz. Laurie John­ son, Oyn. Horst Janson , John Garson, Shane Briant, Caro­ line M unro, John Cater, Lois Daine, William Hobbs. (1 974, 91 Dak.)

•

FRANKENSTEIN AND THE MONSTER FROM HELL (Frank­ enstein ve Cehennemden Gelen Canavar) Yön. Terence Fisher, Sen. John Elder(Anthony Hinds), Yap. Roy Skeggs, Gör. Yön. Brian Probyn, Müz. James Bernard, Oyn. Peter Cushing, Shane Briant, Madeline Smith, Bernard Lee, David Prowse. (1 974, 99 Dak. )

• THE LEGEND OF THE SEVEN GOLDEN VAMPIRES (7 Altın

Vampir Efsanesi) Yön. Roy Ward Baker, Sen. Don Hought­ on, Yap. Don Houghton , Vee King Shaw, Gör. Yön. John Wilcox, Roy Ford, Müz. James Bernard, Oyn. Peter Cush­ ing, David Chiang, J ulie Ege, Robin Stewart, Shih Szu, John Forbes-Robertson. (1 974, 83 Dak. )

•

TO THE DEVIL A DAUGHTER (Şeytana Bir Kız Evlat) Yön. Peter Sykes, Sen. Christopher Wicking, Yap. Roy Skeggs, Gör. Yön. David Watkin, Müz. Paul Glass, Oyn. Richard Widmark, Christopher Lee, Honor Blackman, Denholm Elli­ ott, Nastassja Kinski, Michael Goodliffe, Eva Marie Meineke, Anthony Valentine. (1 976, 91 Dak. )

HANEKE, MICHAEL (MÜ N İ H , 1 942) Avusturyalı yö­

• FİLMOGRAFİ: Sperrmüll (TV 1 976) • Drei Wege Zum See (TV

netmen, senaryo yazarı. Avrupa sinemasının rahatsız edi­ cilik konusunda uzmanlaşmış bu yaratıcı yönetmeni Viya­ na Üniversite'sindeki felsefe, tiyatro ve psikoloji öğrenimi­ nin sonrasında yerel Alman televizyonu Südwestfunk'da dramaturg olarak çalışmış ( 1 967 - 70), sinemaya geçmeden önce Avusturya ve Alman televizyonları için dramalar yö­ netmiştir. Fransız ruhani filmler ustası Robert Bresson'un minimalist stilini anımsatan TV filmleri "Sperrmüll" (Çöp Yığını), "Wer war Edgar Allan?" (Edgar Allan Kimdi?) ve "Lemminge" (Kemirgenler) toplumdan soyutlanmış birey-

1 976) • Wer War Edgar Allan? (TV 1 984) • Fraulein (TV 1 989) • Der Siebente Kontinent (1 989) • Nachruf Für Einen Mörder (TV 1 99 1 ) • Benny's Video (1 992) • 71 Fragmente Einer Chronol­ ogie Des Zufalls (1 994) • Funny Games (1 997) • Das Schloss (1 997) • Code l nconnu (2000) • La Pianiste (2001 ) • Le Temps Du Loup(2003) • Cache (2005) • Funny Games U . S. (2007) • Das Weisse Band (2009) • Amour (2012)

HANSEN, GUNNAR (REJKJAVI K, 1 947)

İzlanda doğumlu Amerikalı oyuncu. Korku klasiklerinden "The

237

HAPİSHANELER

American"ın ardından Hollywood'a transfer olan Harlin "Die Hard II" (Zor Ölüm II) ve "Clifihanger" (Dağcı) gibi orta halli gişe filmleri yönetmiştir. Elm Sokağı serisinden "A Nightmare on Elm Street 4: The Dream Master" (Elm Sokağında Kabus: Düşlerin Efendisi), mezardan kalkan ölü konulu "Prison" (Hapishane), ipe sapa gelmez "Jaws" çeşitlemesi "Deep Blue Sea'' (Mavi Korku), prodüksiyo­ nu büyük bir skandala dönüşen (orijinal yönetmen Paul Schrader filmi bitirmesine karşın stüdyo tarafından kovul­ muştur) "Exorcist: The Beginning" (Şeytan: Başlangıç) w "The Covenant" (Şeytanla Anlaşma) belli başlı tür filmle­ ridir.

Texas Chain Saw Massacre"da elektrikli testeresiyle ortalığı kana bulayan 1 . 93'lük psikopat Leatherface'i (Deri Surat) canlandıran Hansen ilerleyen yıllarda düşük kaliteli tür filmlerinde rol almıştır. �

FİLMOGRAFİ: The Texas Chain Saw Massacre (1 974) • The Demon Lover (1 976) • Hollywood Chainsaw Hookers (1 988) • Campfire Tales (1 991) • Hellblock 1 3 (2000) • Hatred of a Minute (2001 ) • Rachel 's Attic (2002) • Murder-Set-Pieces (2004) • Chainsaw Sally (2004) • Rejkjavik Whale Watching Massacre (2009)

HAPİSHANELER

80'lerde gösterime giren "Force of Darkness" (Kötülüğün Gücü, 1 986), "Slaughterhouse Rock" (Alkatraz'da Dehşet, 1 987), "Death Row Diner" (Son Yemek, 1 988), "Prison" (Hapishane, 1 988), "The Chair" (Elektrikli Sandalye, 1988) ve "Death House" (Ölüm Evi, 1 989) gibi filmlerde hapishaneler doğaüstü güçlerin kont­ rolü altındadır, cinayetlere ev sahipliği yaparlar ve olduk­ larından çok daha korkunç gözükürler. Bu filmlerin içinde en popüler olanlarından "Prison"da yıllar önce suçsuz yere idam edilen bir adamın ruhu 200 mahkumun kaldığı bir hapishanede dehşet rüzgarı estirir. "Halloween"in yapım­ cılarından Irwin Yablans'ın finanse ettiği filmi Finlandi­ yalı Renny Harlin yönetmiŞ , o zamanlar geniş kitlelerce tanınmayan Viggo Mortensen oynamıştır. "Shocker" (Şok, 1 989), "The Horror Show" (Korku Gösterisi, 1 989), "The First Power" (İlk Kuvvet, 1 990), "The Exorcist III" (Şeytan 3, 1 990) ve "Fallen"da (Cani Ruh- 1 998) idam edilen şey­ tani katillerin ruhları başka bedenlere, başka mekanlara transfer olur. "Psychic Killer" (Medyum Katil, 1 975), "The Invisible Stranger" (Görünmeyen Yabancı, 1 976) ve 'Tll Be Watching You"da (Seni Gözlüyorum, 1 995) mahkumlar psişik güçlerini kullanarak şeytani işlere bulaşırlar. . . Fran sız filmi "Malefique"de (Geçit-2002) hücrelerinde, hamile kadınlan öldüren canavar bir seri katilin yazdığı bir kara büyü kitabını bulan dört mahkum, kitaptaki büyülerin yardımıyla kaçmayı denerler.

Renny Harlin �

FİLMOGRAFİ: Born American (1 986) • Nightmare on EllT' Street 4 (1 988) • Prison (1 988) • Die Hard 2 (1 990) • The Ad­ ventures of Ford Fairlane (1 990) • Cliefhanger (1 993) • Cut­ throat Jsland (1 995) • The Long Kiss Goodnight (1 996) • Deep Blue Sea (1 999) • Driven (2001 ) • M indhunters (2004) • Ex­ orcist: The Beginning (2004) • The Covenant (2006) • Devil's Pass (201 3) • The Legend of Hercules (2014)

HARDV, ROBIN (SU R R EY, 1 929)

İngiliz yönetmen. Dış dünyadan soyutlanmış, paganların yaşadığı bir adada kayıp bir çocuğun izini umutsuzca süren bir polis dedek­ tifinin ürpertici öyküsünü anlatan "The Wicker Man"le (Hasır Adam) sansasyon yaratan Robin Hardy sinemada kalıcı olamamıştır. Türün fanatikleri arasında kültleşen "The Wicker Man"in sonrasında uzun bir süre sinema yapmayan İngiliz yönetmen D ublin'de geçen seri katil fil­ mi "The Fantasist"le setlere dönmüştür. Kendi yazdığı bir romandan (Cowboys for Christ) sinemaya aktardığı "The Wicker Tree" (Hasır Ağaç) klasikleşen filmi "The Wicker Man''in devamı niteliğindedir; İskoçya ziyaretlerinde pa­ ganlarla karşı karşıya gelen iki Amerikalı Evangelist gen­ cin hikayesini anlatır.

�

Jessica Harper • Suspiria

FİLMOGRAFİ: The Wicker Man (1 973) • The Fantasist (1 986) • The Wicker Tree (201 1 )

HARPER, JESSICA (ŞİKAGO, 1 949)

Amerikalı oyuncu. Masum görünüşlü, sempatik ve minyon Jessica Harper korku kariyerine Brian De Palma'nın "Operada­ ki Hayalet" çeşitlemesi "The "Phantom of the Paradise"la (Cennettin Hayaleti) başlamış, Dario Argento'nun "Sus-

HARLIN, RENNV (Rİ İ H İ MAKİ , 1 959)

Finlandiyalı yö­ netmen. Piyasa işi aksiyon, macera, korku- gerilim filmle­ riyle isim yapmıştır. Ülkesinde çektiği vahşi ve ırkçı "Born 238

HARRINGTON, CURTIS

piria"sında büyücülere meydan okuyan balerin rolüyle geniş kitlelerce tanınmıştır. Geçmişte uğursuz olayların yaşandığı hortlaklı bir evde geçen "The Evictors" (Atılan­ lar) ve "The Rocky Horror Picture Show"un yönetmeninin imzasını taşıyan "Shock Treatment" (Şok Tedavisi) diğer tür çalışmalarıdır. Woody Allen'ın "Love and Death" (Aşk ve Ölüm) ve "Stardust Memories" (Yıldız Tozu Anıları) filmlerinde de gözüken Harper, son olarak Steven Spiel­ berg'in "Minority Report"ında (Azınlık Raporu) karşımıza çıkmıştır. Çocuk kitapları da yazmaktadır. �

FİLMOGRAFİ: The Phantom of the Paradise (1 974) • Suspiria (1 977) • The Evictors (1 979) • Stardust Memories (1 980) • Shock Treatment ( 1 9 8 1 ) • The Blue iguana (1 988) • Minority Report (2002)

(Cehennemden Gelen Köpek) ve popüler TV dizileri "Ba­ retta'; "Charlie's Angels", "Dynasty"nin çeşitli bölümlerini yönetmiştir. Piper Laurie'nin oynadığı doğaüstü gerilim "Ruby"nin setinden kovulmuş ve erotik soslu casusluk dra­ ması "Mata Hari"nin sonrasında sinema yapma olanağı bu­ lamamıştır. �

FİLMOGRAFİ: Night Tide (1 961 ) • Queen of Blood (1 966) • Games (1 967) • Who Slew Auntie Roo? (1 971 ) • What's the Matter with Helen? (1 971 ) • Ruby (1 977) • Mata Hari (1 985) • The Twilight Zone (TV 1 985)

HARRIS, THOMAS (JACKSON, MISSISSIPPI, 1 940) Amerikalı roman yazarı. Yazmaya başlamadan önce Associ­ ated Press ajansının New York ofisinde çalışmıştır. Psikopat seri katillerin acımasız dünyasını ve FBI soruşturmalarını ürpertici bir gerçekçilikle inceleyen romanlarıyla tanınır. Harris'in en ünlü roman karakteri Dr. Hannibal Lecter, kur­ banlarını öldürdükten sonra pişirip yiyen olağanüstü zeki ve entelektüel bir psikopattır. İlk romanı "Black Sunday" (Kara Pazar, 1 975) deneyimli yönetmen John Frankenheimer ta­ rafından 1 977'de sinemaya taşınmıştır. Arap teröristlerle işbirliği yaparak Super Bowl finaline saldırı planlayan beyni yıkanmış bir Vietnam gazisiyle, onu durdurmaya çalışan İs­ railli bir anti terör ajanının hikayesini anlatan filmde Robert Shaw ve Bruce Dem başrolleri paylaşmıştır. Kitaplarıyla il­ gili her ayrıntıyı titizlikle araştıran Harris'in ikinci romanı "Red Dragon'' (Kızıl Ejder, 1 9 8 1 ) 6 yıl gibi uzun bir aradan sonra yayınlanmış ve 1 986'da Michael Mann (Manhunter adıyla), 2002'de Brett Ratner (aynı adla) tarafından iki kere beyazperdeyle buluşmuştur. "Red Dragon''un konusu, işten elini eteğini çekmiş bir FBI ajanı, çocuklu aileleri acımasızca katleden seri bir katil ve yamyam doktor Hannibal Lecter'ın çevresinde gelişmektedir. Çok satan kitaplar listesini altüst eden sonraki romanı "The Silence of the Lambs"da (Ku­ zuların Sessizliği, 1 988) yeni yetme bir FBI ajanı, etli butlu genç kadınların derilerini yüzen seri bir katili yakalamak için hapisteki Lecter'dan yardım ister. Jonçıthan Demme'nin yönettiği sinema versiyonu tam 5 dalda Oscar kazanmıştır. Şiddet dolu içeriğiyle eleştiri oklarını üzerine çeken "Han­ nibal" ( 1 999) ve Lecter'ın çocukluk-gençlik yıllarını ele alan "Hannibal Rising" (Hannibal Doğuyor, 2006) Harris'in diğer romanlarıdır. İki kitabın da sinema uyarlaması yapıl­ mıştır. 1976'dan bu yana röportaj vermeyen Harris yaşamını Güney Florida'da sürdürmektedir.

Curtis Harrington

HARRINGTON, CURTIS (LOS ANGELES, 1 926 - HOLLYWOOD, 2007) Amerikalı yönetmen. Deney­ sel kısa filmlerle sinemacılık yaşamına başlamıştır. Jacqu­ es Tourneur klasiği "Cat People"dan (Kedi İnsanlar) ilham alan ilk uzun metrajlısı "Night Tide" (Med Cezir Gecesi) hoşlandığı kadının ölüm saçan bir denizkızı olduğundan kuşkulanan bir gemicinin (Dennis Hopper) öyküsünü an­ latır. Harrington, ilerleyen yıllarda hem sinemada, hem de televizyonda ilginç korku-gerilim filmlerine imza atmıştır. Uzaylı vampirlerin dünyamızı ziyaret ettiği "Queen of Blo­ od"ı (Kanlı Kraliçe) takip eden "Games" (Haris Kocanın Tuzağı) ilk stüdyo filmidir. Bol entrika ve sürpriz barındı­ ran bu "Şeytan Ruhlu İnsanlar" çeşitlemesinde James Caan ve Katherine Ross doğaüstüne meraklı, paradan bunalmış eksantrik bir New York'lu çifti, Simone Signoret ise züppe karı kocanın hayatına giren esrarengiz bir parfüm satıcısı­ nı canlandırmıştır. 70'lerde çok çalışan Harrington, Shelley Winters'lı korku dramaları "Who Slew Auntie Roo?" (Roo Teyzeyi Kim Öldürdü? Türkiye'de Kanlı Balta adıyla oyna­ dı), "What's the Matter with Helen?" (Helen'ın Nesi Var?), saldırgan hayvanlı "Killer Bees" (Katil Arılar), "The Cat Creature" (Kedi Yaratık), "Devil Dog: The Hound of Heli"

�

FİLMOGRAFİ: Black Sunday (1 977) • Manhunter (1 986) • The Silence of the Lambs (1 991 ) • Hannibal (2001) • Red Dragon (2002) • Hannibal Rising (2007)

HARRISON, JOHN (1 948)

Amerikalı yönetmen, ya­ pımcı, senarist, besteci. Çoğunlukla televizyon için çalışan çok yönlü Harrison 80'lerde George Romero'nun ortağı olduğu Laurel Entertainment yapımı televizyon dizilerinin müziklerini yapmış, senaryolarını yazmış ve bazı bölüm­ lerini yönetmiştir. David Lynch'i ticari sinemadan soğutan "Dune" filminin televizyon versiyonunu da çekmiştir. Son filmlerinden "Book of Blood" (Kan Kitabı) Clive Barker'ın hikayelerine dayalıdır.

239

HARRYHAUSEN, RAY

�

FİLMOGRAFİ: Creepshow (Müz. 1 982) • Tales from the Dark Side (Müz. & Sen. & Yön . TV 1 984 - 88) • Day of the Dead (Müz. 1 985) • Tales from the Dark Side: The Movie (Yön. 1 990) • Nightmare Cafe (Yön . TV 1 992) • Tales from the Crypt (Yön. & Sen. TV 1 991 - 94) • Dune (Yön. &Sen. TV 2000) • Children of Dune (Sen. TV 2003) • Book of Blood (Yön. 2008) • Blank Slate (Yön. TV 2008)

of Sinbad (1 97 4) • Sinbad and the Eye of the Ti ger (1 977) Clash of the Titans (1 981 )

•

HARTFORD-DAVIS, ROBERT (1 923 - 1 977)

İn­ giliz yönetmen. Yapımcıyla anlaşmazlığa düşerek jenerik­ ten ismini çektiği açık saçık vampir filmi "Incense for the Damned" (Lanetliler İçin Tütsü), gotik korku "The Black Torment'' (Kara İşkence), manyak doktor konulu "Corrup­ tion'' (Çürüme) ve seri cinayetlerin işlendiği "The Fiend"ir: (İblis) dışında çeşitli istismar filmleri çekmiştir.

�

FİLMOGRAFİ: The Yellow Teddy Bears (1 963) • The Blac­ Torment (1 964) • Corruption (1 968) • School far Unclaimec Girls (1 969) • l ncense far the Damned (1 970) • The Fienc (1 971) • Black Gunn (1 972)

HARVEV, HERK (COLORADO, 1 924 LAWRENCE. -

KANSAS, 1 996) Amerikalı yönetmen. Korku sinema­ sının unutulmaz siyah-beyaz klasiği "Carnival of Souıs· ( Ruhların Karnavalı) belgeselci Harvey'in tek uzun met­ rajlı filmidir.

Rutger Hauer Ray Harryhausen

HAUER, RUTGER (BREU KELEN, 1 944)

Hollanda!: oyuncu. Paul Verhoeven'in skandal yaratan "Turks fr it"yle (Türk Lokumu) meşhur olan bu karizmatik ve ya­ kışıklı aktör 80'lerin Hollywood filmlerinde çoğunlukla kötü adamları oynamıştır. "Blade Runner"da (Bıçak Sırtı albino replikayı, "The Hitcher"da (Otostopçu) psikopa: otostopçuyu, "Salem's Lot"da (Korku Ağı) vampiri, "Dra­ cula 3D"de vampir avcısını, Wanted: Dead or Alive" (Ölt: ya da Diri Aranıyor) ve "Nighthawks"da (Gece Şahini uluslararası teröristleri, "The Rite"da (Ayin) bir cenaze le­ vazımatçısını canlandıran Hauer bir ara ikinci, üçüncü sı nıf aksiyon filmlerinde rol almıştır. Çalıştığı yönetmenler arasında İtalyan ustalar Ermanno Olmi ve Lina Wertrnül­ ler de vardır. -

HARRVHAUSEN, RAY (LOS ANGELES, 1 920 LON DRA, 201 3) Amerikalı özel efekt uzmanı, yapımcı. Özel efekt dünyasının duayenlerinden olan bu emektar sanatçı minyatür modelleri stop motion tekniğiyle beyaz­ perdeye aktardığı fantezi fılmleriyle efsaneleşmiştir. "Jason and the Argonauts"da iskeletlerle insanları savaştırmış, "It Came from Beneath the Sea"de radyasyona maruz kalan devasa bir ahtapotu San Francisco kıyılarına saldırtmış, "One Million Years B. C. "de dinozorları, dev örümcek­ leri, dev kaplumbağaları tasarlamış, "The Golden Voyage o f Sinbad"da mağara adamlarını kaplanların önüne atmış, "The Seventh Voyage of Sinbad'da denizci Sinbad'ı tepe­ gözler, ejderhalar ve çift kafalı dev kuşlarla dövüştürmüş­ tür. 60'larda Hammer yapımevi için çalışan Harryhausen projeleriyle Steven Spielberg, Tim Burton, Sam Raimi, George Lucas, James Cameron gibi Hollywood ünlülerine ilham vermiştir.

�

FİLMOGRAFİ: it Came from Beneath the Sea (1 955) • The 7Th Voyage of Sinbad (1 958) • The 3 Worlds of Gulliver (1 960) • Jason and the Argonauts (1 963) • First Men in the Moon (1 964) • üne M illion Years B. c. (1 966) • The Golden Voyage 240

FİLMOGRAFİ: Turks Fruit (1 973) • Mysteries (1 978) • Spet­ ters (1 980) • Nighthawks (1 981 ) • Blade Runner (1 982) • E u ­ reka (1 983) • The Osterman Weekend (1 983) • Flesh+Blood (1 985) • The Hitcher (1 986) • Wanted: Dead Or Alive (1 986 • Escape from Sobibor (TV 1 987) • La Leggenda Del Santo Bevitore (1 988) • Past Midnight (1 991) • Split Second ( 1 992) • Nostradamus (1 994) • Bleeders (1 997) • Salem's Lot (TV 2004) • Sin City (2005) • Batman Begins (2005) • Dracula 1 1 1 : Legacy (2005) • The Mili and the Cross (201 1 ) • The Rite (201 1 ) • Dracula 3D (20 1 2)

HAYALETLİ EVLER

HAYALETLİ EVLER Hayaletli ev filmlerinde

(ing. ha­ unted house, old dark house) eski malikane, villa veya yazlık evlerde gizlenmiş doğaüstü varlıklar masum ziya­ retçilerine ya da ev sahiplerine bir türlü rahat, huzur ver­ mezler, bazen hayatlarına bile kastederler. Korku sinema­ sının modası geçmeyen alt türleri arasındadır; izleyenleri ruhlar dünyasının karanlıklarıyla baş başa bırakır. Bu tarz filmlerde mutlu sonlara pek az rastlanır, kötülük kalıcıdır.

Bir başka usta Robert Wise'ın yönettiği "The Haunt­ ing"de (Perili Ev, 1 963) hayaletler varlıklarını dehşet verici yollara başvurarak hissettirirler. New England'da adı uğur­ suza çıkmış devasa bir malikane filmin ana mekanıdır. Geçmişte çılgınlığa, kazalara ve ölümcül olaylara ev sahip­ liği yapan bu ürkünç malikane parapsikoloji konusunda uzmanlaşmış bir antropolog, sevici bir medyum, evin mi­ rasçılarından genç bir zengin ve uzun yıllar yatalak anne­ sine bakmak zorunda kalmış bir kız kurusunu ağırlayacak­ tır. Konukların amacı hayaletlerin varlığını kanıtlamaktır. Evin içinde gizlenen kızgın ruhlar, davetsiz misafirleri daha ilk günden ziyaret eder ve onlara zor anlar yaşatırlar. Dengesiz ve zayıf bir kişiliğe sahip olan evde kalmış Elea­ nor Lance lanetli evin etkisine kapılarak dramatik bir sona doğru sürüklenir. Amerikan korku yazınının gizemli ismi Shirley Jackson'ın Türkçeye "Tepedeki Ev" adıyla çevrilen romanından uyarlanan "The Haunting"in baş rolleri Julie Harris, Richard Johnson, Claire Bloom ve Russ Tamblyn arasında paylaşılmıştır. Hollandalı kameraman-yönetmen Jan de Bont'un 36 yıl sonra Liam Neeson, Catherine Ze­ ta- J ones, Lili Taylor ve Owen Wilson'lı kadroyla gerçek­ leştirdiği yeni çevrim orijinal filmin kalibresinde değildir. Senaryosunu (kendi romanından) korku yazınının ef­ sanelerinden Richard Matheson'un yazdığı, İngiliz John Hough'un yönettiği "The Legend of Hell House" (Hell House Efsanesi, 1973) benzer bir konuyu işlemektedir. Yaşlı bir milyarder, hayaletli evlerin Everest'i olarak ün salmış olan Belasco Malikanesi'ndeki (evin eski sahibi Emeric Belasco sapkınlıkta sınır tanımayan bir gizli bilim­ ler üstadıdır) paranormal oluşumları araştırmaları için 4 kişilik bir ekibi işe alır. Ölümden sonra yaşam olasılığını da araştıracak olan ekipte iki medyum (birisi 20 yıl önce evden canlı kurtulmayı başarmıştır), ünlü bir fizikçi ve karısı yer almaktadır. Belasco'nun önceki ziyaretçileri ya hayatlarını kaybetmişler, ya sakat kalmışlar ya da tama­ mıyla çıldırmışlardır. Fizikçi Barrett ve ekibindekiler bu

Hayaletli Evler • The lnnocents (Masumlar) Deborah Kerr, Martin Stephens

Hayaletli ev filmlerinin kaymak tabakasından "The In­ nocents" (Masumlar, 1 9 6 1 ) Amerikan kökenli İngiliz yazar Henry James'in 1 898 tarihli "The Turn of the Screw" (Yü­ rek Burgusu) adlı romanından, William Archibald'ın sah­ ne uyarlaması esas alınarak beyazperdeye taşınmıştır. 1 9 . yüzyıl İngiltere'sinin cennetten bir köşesinde geçen filmde efsanevi aktris Deborah Kerr zengin amcalarının himaye­ sindeki iki öksüz çocuğun bakımından sorumlu, müzmin bekar bir mürebbiyeyi canlandırır. Amcalarının taşradaki dev malikanesinde günlerini geçiren Flora ve kardeşi Mi­ les karanlık sırlarla dolu bir geçmişi paylaşan garip tavırlı çocuklardır. Tekinsiz ortamda tek başına kalan ve bastı­ rılmış cinsel arzularının da etkisiyle giderek dengesini yi­ tiren bakıcı, evin içinde, çevresinde nereden geldiği belli olmayan sesler işitir ve karanlık gölgelerin arkasına sak­ lanmış hayaletler görür... Birkaç sene evvel ölen evin eski mürebbiyesi ve uşağının hayaletleridir bunlar. Çocukların davranışları garipleştikçe bakıcı Giddens'ın kuşkuları da artacaktır: Ona göre, zamanında büyük bir aşk yaşayan bu ikili çocukların ruhlarını ele geçirmiştir. Ama gerçekten hayaletler var mıdır? Yoksa tüm bunlar Bayan Giddens'ın çarpık zihninin hezeyanları mıdır? Eleştirmenlerce, kla­ sik bir hortlak öyküsü anlatmasının ötesinde Freudyen alt metinleriyle değerlendirilen "The Innocents"in senaryosu­ nu Truman Capote (Breakfast at Tiffany's, In Cold Blood), John Mortimer ve William Archibald yazmış, yönetmen koltuğuna ise ustalardan Jack Clayton oturmuştur.

Hayaletli Evler • The Haunting (Perili Ev) • (soldan sağa) Claire Bloom, Russ Tamblyn, Julie Harris,Richard Johnson

241

HAYALETLİ EVLER

Elizabeth ise aniden hastalanarak ölür. Evdeki şeytani bi:­ güç sanki aileyi yok etmek istemektedir. Uğursuz yerde:-. bir an önce uzaklaşmak isteyen Ben, karısının itirazı,·!.:. karşılaşır; Marian evin büyülü ortamına kendini kaptı:­ mıştır. Kötücül güçlerin kontrolündeki yüzme havuzund.'­ David'in bir kez daha boğulma tehlikesi geçirmesinde:: sonra aile eşyalarını toparlar. Marian kocasının tüm kar­ şı koymalarına rağmen yaşlı kadına veda etmek için �ll­ karı çıkar... Karısı bir türlü aşağı inmeyince kaygılana:-. Ben, yaşlı kadının odasına girer ama gördüğü şey dehşe: vericidir. Eski malikane, kiracıların ölümleriyle kendi::: yenileyen capcanlı bir varlıktır ve benzer konuları işleye:-. filmlerdeki gibi (The Shining, The Amityville Horror) al'. -c birliğinin parçalanmasına neden olmuştur. "Burnt Offe­ rings"in aksine gotik-romantik bir duyarlılık taşıyan diğe:­ Dan Curtis filmi "Night of Dark Shadows" (Kara Gölg;­ lerin Gecesi) dizi "Dark Shadows"un bazı karakterleri::: farklı bir hikayede buluşturur. . . Yeni evli çift (David Ser Kate Jackson) devasa bir arazide konumlanmış, adan:.'­ miras kalan muazzam bir malikaneye taşınır. 100 yıl kc.­ dar önce burada genç bir kadın cadı suçlamasıyla asılm:>­ tır. Kadının hayaleti adama musallat olur ve zapt ediln::' adam karısını öldürmek için uygun zamanı kollama;--'-

Hayaletli Evler • The Legend Of Heli House (Heli House Efsanesi) • Roddy McDowall (önde), Gayle Hunnicut, Clive Revill

lanetli evde bir hafta yaşayıp, ölüm sonrasıyla ilgili her­ hangi bir kanıt bulurlarsa iyi para kazanacaklardır. Ama Belasco canlı insanları yutan bir bataklık gibidir. . . Pamela Franklin, Roddy Mc Dowall, Clive Revill ve Gayle Hunni­ cut'un başrolleri paylaştıkları "The Legend of Hell House" alt türün nitelikli örneklerinden biridir. John Hough yıl­ lar sonra Disney için Bette Davis'li bir hayaletli ev filmi daha çekmiştir: "The Watcher in the Woods" (Ormandaki Gözcüler). "The Innocents" ve "Legend of the Hell Hou­ se" İngiliz; The Haunting" ise bir İngiliz - Amerikan ortak yapımıdır. ABD kökenli perili ev filmleri İngiliz ürünlerinin in­ celiğinden eser taşımasalar da piyasada ses getirmişler­ dir. Ucuz korku filmlerinin numaracı yönetmeni William Castle'ın kamera arkasına geçtiği " 1 3 Ghosts"da ( 1 3 Ha­ yalet, 1 960) amcalarından miras kalan bir eve taşınan aile hayaletlerle karşılaşır. Kült TV dizisi "Dark Shadows"un (Karanlık Gölgeler) yaratıcısı Dan Curtis'in yönettiği "Burnt Offerings" ( 1 976) çok daha korkutucudur. Türki­ ye'de "Gazap Tohumu" adıyla gösterime çıkan film Robert Marasco'nun romanından (Stephen King'in favorilerinden biridir) beyazperdeye taşınmıştır. Ben (Oliver Reed) ve Marian Rolfe (Karen Black) yaz tatillerini geçirmek için 1 2 yaşındaki oğulları David (Lee Montgomery) ve teyze­ leri Elizabeth'le (Bette Davis) birlikte şehir dışında kele­ pir fiyata kiraladıkları muazzam bir malikaneye taşınırlar. Evin sahipleri Roz (Eileen Heckart) ve Aaron Allerdyce (Burgess Meredith) çatıdaki odasında tek başına yaşayan yaşlı annelerine göz kulak olunması koşuluyla evlerini ki­ raya vermişlerdir. Zaman geçtikçe garip olaylar birbirini kovalar: Düşlerinde sürekli şeytani tavırlı bir cenaze ara­ bası şoförünü (Anthony James) gören Ben, bir gün yüzme havuzunda oğlunu boğmaya kalkar. Marian tüm zamanını kendisinden başka kimsenin görmediği yaşlı bayanın oda­ sında geçirmektedir; üstelik genç kadının saçları hızla be­ yazlaşmaktadır. Bir gece David'in yatak odasının kapıları ve pencereleri kendi kendine kilitlenir ve çocuk sobadan zehirlenmek üzereyken babası tarafından kurtarılır. Teyze

·

-

Hayaletli Evler The Sentinel (Gözcü) John Carradine (solda), Arthur Kennedy •

•

başlar . . . Charlie's Angels (Charlie'nin Melekleri) dizisin::-_ yıldızlarından Kate Jackson'ın ilk sinema filmidir. Sosyal içerikli filmleriyle tanınan büyük İtalyan yöne:­ men Elio Petri ( 1 929- 1 982) 70'lere girerken gerek biçen:: gerekse konusuyla farklılık gösteren arthouse bir korku'"-'­ . (Un tranquillo posto di campagna, Çılgın Ruhlar, 196Ç imza atmıştır. Kafasındaki karanlık imgelerin esiri olm0 Milanolu çatlak bir ressam (Franco Nero) filmin ana kal-. ramanıdır; kendisi şehrin gürültüsünden kaçmak için \ ·e­ nedik dışındaki metruk bir villayı kiralar. Burada 2. Düf'­ ya Savaşı'nda bir hava harekatı sırasında öldürülen ge::� bir kontesin ( Gabriella Grimaldi) hayaleti gizlenmektedi:­ Ressam, kasabada yaptığı ufak bir araştırmada kontesi:: tam bir erkek delisi olduğunu öğrenir. Bu arada ressamır: sergilerini organize eden zengin sevgilisinin (Vaness ­ Redgrave) başına tavandan taşlar yağar, üzerine eşyalar

242

HAYALETLİ EVLER

yıkılır. Görünüşe göre kıskanç kontesin hayaleti iş başın­ dadır. Kontesi saplantı haline getiren ressam, bir ruh çağır­ ma seansı esnasında kadının bombardımanda ölmediğini, villanın korucusu tarafından (Georges Geret) öldürüldü­ ğünü öğrenir. Artık saplantısı deliliğe dönüşmektedir. So­ nunda hayalle gerçek arasındaki çizgi bulanıklaşır. Genç yaşta kaybettiğimiz Elio Petri'nin sofistike ve gösterişli "Çılgın Ruhlar"ında ressamın delilik nöbetleri deneysel filmlere özgü tuhaflıklarla beyazperdede hayat bulmuştur. Ünlü İtalyan yapımcı Alberto Grimaldi (İyi, Kötü, Çirkin, Satyricon, Paris'te Son Tango) finanse etmiş, efsane sena­ rist To�ino uerra hikayeyi, Luciano Vincenzoni (Birkaç Dolar Için, Iyi, Kötü, Çirkin) ve Petri senaryoyu yazmış, bir başka efsane Ennio Morricone müzikleri bestelemiştir. Hayaletli, tekin olmayan mekanlar 70 ve 80'lerde "Let's Scare Jessica to Death" (Haydi Jessica'nın Ödünü Patlata­ lım, 1 9 7 1 ) , "Qualcosa striscia nel buio" (Karanlıkta Bir Şeyler Sürünüyor, 1 9 7 1 ) , "Au rendez-vous de la mort jo­ yeuse" (Neşeli Ölümle Buluşma, 1973), "The Sentinel" (Gözcü, 1 977), "Full Circle" (Kuşatma, 1 977), "The Evil" (Şeytan, 1 978), "The Amityville Horror" (Kuşku, 1 979), "The Changeling" (Dehşet, 1 980), "The Shining" (Cinnet, 1 980), "Poltergeist" (Kötü Ruh, 1 982), "The House Where Evil Dwells" (Kötülüğün Oturduğu Ev, 1 982), "Superstiti­ on" (Hurafe, 1 982), "The Entity" (Karabasan, 1 982), "Hou­ se" (Ev, 1 986), "Suito Homu" (Tatlı Evim, 1 989) gibi iddia­ lı-iddiasız; bilinen-az bilinen başka filmlere de konu ol­ muştur. Robert De Niro'nun meşhur olmadan önce oyna­ dığı "Bang the Drum Slowly"le anımsadığımız John Han­ cock'un yönettiği "Let's Scare Jessica to Death" gösterildiği dönemde kıymeti bilinmemiş ama ilerleyen yıllarda kült film meraklılarının dikkatini çekmiş ürpertici bir vam­ pir-zombi-hayaletli ev filmi kırmasıdır. Film, akıl sağlığı yerinde olmayan baş kadın karakter Jessica'nın (Zohra Lampert) bakış açısıyla anlatılmıştır; bu yüzden dramatik yapısı müphemlik üzerine kuruludur. Jessica akıl hastane­ sinden yeni taburcu olmuştur, geçmişe sünger çekmek ni­ yetindedir; kocası Duncan (Barton Heyman) ve aile dost-

�

Hayaletli Evler • The Evil (Şeytan)

lan Woody'le (Kevin O'Connor) birlikte göl kenarındaki bir çiftlik evine taşınır. Evde Emily (Mariclare Costello) adında tuhaf bir kadın karşılarına çıkar; gidecek yeri yok­ tur; orada gecelemesine izin verirler. Jessica ertesi gün gö­ lün çevresinde hayaletimsi bir figürle karşılaşır, gaipten sesler işitir. Çevre kasabada pek dost canlısı olmayan, has­ mane tavırlı yaşlı insanlar yaşamaktadır. Hiç tekin birine benzemeyen soluk yüzlü Emily evlerine yerleşmiştir; Dun­ can'ı baştan çıkarır. Jessica'nın ruhsal durumu, evlerinin yakınlarında bir ceset bulmasıyla (ceset sonradan ortadan kaybolacaktır) iyice bozulur, bölgenin hayaletli olduğuna inanmaya başlar. Belki de Emily bir vampir; kasabadaki ihtiyarlar da kana susamış, zombi benzeri yaratıklardır. Kı­ yıda köşede kalmış İtalyan filmi "Qualcaso stirscia nel buio" sanrısal bir dehşetin hüküm sürdüğü hayaletli bir villada geçmektedir. Büyücülükle uğraşan bir kadının öl­ dürüldüğü villaya hava koşulları nedeniyle zorunlu konuk olan bir grup yabancının (aralarından biri seri katildir) ta­ nık olduğu doğaüstü olayları konu edinen bu old dark hou­ se çeşitlemesini Mario Colucci yönetmiştir. Korku geleneği olmayan Fransa'dan gelen "Au rendez-vous de la mort jo­ yeuse" Anglosakson ürünlerle rekabet etmekten kaçınan, mütevazi bir çalışmadır; ergenliğe geçiş sancılarını meta­ forik bir anlatımla işlemiştir; doğaüstü oluşumlar sadece paravandır. Luis Bufiuel'in oğlu Juan Bufiuel yönetmiş; Françoise Fabian, Yasmine Dahm, Jean-Marc Bory, Renato Salvatori ve o zamanlar tanınmayan Gerard Depardieu oy­ namıştır; görüntü yönetmeni Belçikalı Ghislain Cloquet ( 1 924 - 1 9 8 1 ) Robert Bresson, Woody Allen, Arthur Penn, Roman Polanski gibi dev isimlere kameramanlık yapmış­ tır. Filmin konusu taşradaki eski bir eve taşınan dört kişilik bir ailenin (yazar anne, çizer baba, buluğ çağına yeni gir­ mişi kızları, 7 yaşındaki oğulları) çevresinde gelişir. Taşın­ dıkları evin pencereleri bir gece nedensiz yere kırılır; erte­ si sabah salondaki eşyalar gürültüyle yer değiştirir; ziyare­ te gelen eski bir aile dostu mutfakta oradan oraya hareket eden beyaz eşyaların saldırısına uğrar. Aile oradan panik içinde uzaklaşır; tanıdık bir TV ekibi bu tuhaf paranormal olayları incelemek için eve yerleşir. Evin 14 yaşındaki kızı­ nın geri dönmesiyle (bu arada başlarında rahip bulunan bir grup kimsesiz genç kız evi ziyaret eder) dehşet verici şeyler yaşanacaktır. Şiddetli bir ergenliğe geçiş yaşayan

Hayaletli Evler • The Changeling (Dehşet) • Trish Van Devere

243

HAYALETLİ EVLER

mankene evi kiralayan emlakçıya göre apartmanda üç yıl­ dan beri Katolik rahibinden başkası yaşamamaktadır. Mankenin erkek arkadaşı apartmanın geçmişiyle ilgili ufak bir araştırma yapar ve komşuların aslında çoktan öte­ ki dünyaya göçmüş ruhlar olduğunu ortaya çıkarır. Esas dehşet verici olan ise apartmanın cehenneme bir geçit va zifesi görmesidir. Kanada - İngiliz ortak yapımı "Full Cir­ cle"da talihsiz bir kazada kızını yitiren Amerikalı zengin kadın (Rosemary's Baby'deki kısa saç modeliyle bir kez daha seyirci karşısına çıkan olağanüstü Mia Farrow) Lond­ ra'd a taşındığı evde kötücül bir çocuğun hayaleti tarafın­ dan rahatsız edilir. Ayrı yaşadığı kocası (Keir Dullea) Ye antikacı arkadaşı (Tom Conti) esrarengiz kazalara kurbar: gidecektir. İngiliz Richard Loncraine yönetmiştir. Aktör­ lükten gelen, 1937 New York doğumlu Gus Trikonis'in fil­ me aldığı "The Evil" şeytanın bizzat oturduğu bir villadc. geçmektedir. Harabeye dönüşmüş villayı kelepir fiyatınc. satın alan idealist bir psikolog (Richard Crenna) oraY: uyuşturucu bağımlıları için bir rehabilitasyon merkezine dönüştürmek niyetindedir. Karısı (Joanna Pettet) arkadaş ­ ları ve eski hastalarından bir grup villaya temizlik içir: adım attıklarında doğaüstü terörün fitili ateşlenir. Yüzyıl­ lardır bodrumda oturan şeytani varlık artık serbest kal­ mıştır; evin tüm kapıları, pencereleri kilitlenir ve içeride kapana kısılan konuklar birer birer öteki dünyayı boylar. Mütevazi bir bütçeyle Las Vegas yakınlarında çekilen "Thc Evi!" yaratıcı ölüm sahneleri ve atmosferik görüntüleriYlc geçer not almıştır. Gişe hasılatıyla birçok hayaletli ev filmi­ ni sollayan ama nitelik açısından fakir kalan "The Amin·­ ville Horror" Jay Hanson'un güya gerçek olaylara dayana:-: kitabından sinemaya uyarlanmıştır; kamera arkasında "Cool Hand Luke" (Parmaklıklar Ardında), "Brubakergibi kaliteli hapishane filmlerinde imzası olan Stuart Ro­ senberg vardır; Long Island kıyısındaki kötü şöhretli bi� eve taşınan (evin önceki sahibinin oğlu annesi, babası w kardeşlerini katletmiştir) yeni evli bir çiftin (James Broliı:. Margot Kidder) hikayesini anlatır. Evde gizlenen kötü ruf: aile bireylerinin ruhlarını zapt etmek için fırsat kollamak­ tadır; ruhun kovulması için bir rahipten yardım isten � ama işler yolunda gitmez. Nitelikli mafya filmleriyle tan -

Hayaletli Evler • The Amityville Horror (Kuşku)

genç kız, filmin ruhu zapt edilmiş karakteridir; babası ya­ şındaki adamları baştan çıkarmaya çalışır. Juan Buiiuel'in düz ve ruhsuz yönetimine karşın filmde zaman zaman son derece ürkünç anlar sahne almıştır. Steven Spielberg Tobe Hooper ikilisinin "Poltergeist"ıyla, 9 yıl önce çekilen bu iddiasız Fransız filmi arasındaki benzerlikler ise gözden kaçacak gibi değildir. 70'lerde her türden ticari ürüne imza atan popülist Michael Winner'ın (Death Wish, Yara The Mechanic, Mekanik - The Nightcomers, Karanlıkla Gelen Adam) bomba gibi bir oyuncu kadrosunu (Ava Gardner, Martin Balsam, Jose Ferrer, Christopher Walken, John Carradine, Eli Wallach, Burgess Meredith, Cristina Raines, Chris Sarandan, Beverly D'Angelo, Sylvia Miles, Tom Be­ renger, Jeff Goldblum) yönettiği Universal yapımı "The Sentinel" ( Gözcü, 1 977) biraz "Rosemary's Baby", biraz da "The Exorcist" sosu katılmış, tatsız tuzsuz bir çorbayı andı­ rır; Jeffrey Konvitz'in 1 9 74 tarihli romanını esas almakta­ dır. Brooklyn'de kelepir fiyatına bulduğu eski bir apartman dairesine taşınan ve travmatik geçmişi bir türlü peşini bı­ rakmayan ünlü bir manken çok geçmeden tuhaf komşula­ rıyla tanışır. Komşulardan biri sürekli pencereden bakan kör bir rahip, diğerleri ise arkadaş canlısı bir ihtiyar ve ulu­ orta sevişmekten kaçınmayan iki lezbiyen dansçıdır. Ama -

Hayaletli Evler • Poltergeist (Kötü Ruh) • Craig T. Nelson

244

HAYALETLİ EVLER

nan İtalyan Damiano Damiani'nin yönettiği prequel "Amit­ yville II: The Possession'' ( 1 982) Amityville trajedisinin başlangıcına götürür bizleri . . . Lanetli eve ilk kez İtalyan kökenli bir aile taşınmıştır; şeytani varlık evin delikanlı oğluna musallat olur. İlkinde olduğu gibi yine bir rahip ba­ şarısız cin kovma ayinleri düzenler; ruhu zapt edilmiş oğ­ lan zalim babasını (Burt Young), dini bütün annesini (Ru­ tanya Alda), taciz ettiği kız kardeşini (Diane Franklin) ve diğer kardeşlerini katleder. Dino de Laurentiis yapımcılı­ ğında New Jersey ve Meksika platolarında çekilen ''Amity­ ville II" orijinal filmden daha ürkütücüdür. Emektar pro­ fesyonel Richard Fleischer'ın reji koltuğuna oturduğu, ünlü senarist David Ambrose'un (The Final Countdown, Blackout) yazdığı üçüncü film ''Amityville 3D"de ( 1 983) doğaüstüne inanmayan boşanmış bir gazeteci araştırma yapmak için lanetli eve taşınır. Meg Ryan ve Lori Laugh­ lin'in ilk sinema filmleridir. Sonraki yıllarda video piyasa­ sına yönelik 6 adet daha Amityville filmi çekilmiştir. Mic­ hael Bay'in ön ayak olduğu 2005 tarihli yeni çevrim ülke­ mizde "Dehşet Sokağı" adıyla gösterime girmiştir. Macar göçmeni Peter Medak "The Changeling"le alt türe özlenen kaliteyi geri getiren ve gelecek kuşak sinema­ cılarına ilham kaynağı olan bir korku dramaya imza atmış­ tır. Eşini ve kızını talihsiz bir kazada kaybettikten sonra Washington yakınlarındaki eski bir eve taşınan ve orada öldürülen bir çocuğun hayaletiyle iletişim kuran ünlü bir bestecinin (George C. Scott) hikayesini anlatır "The Changeling". . . İzleyenleri, özel efekt numaralarına baş­ vurmadan korkutmayı başarmış; benzer konuları işleyen (öteki tarafta huzur bulamayan ruhlar) "What Lies Bene­ ath" (Gizli Gerçek), "The Others" (Diğerleri), "The Sixth Sense" (Altıncı His), "Ringu" (Halka) gibi filmlere de reh­ berlik yapmıştır. İspanyol Alejandro Amenabar "The Ot­ hers"daki bahçıvan karakterine "The Changeling"deki kah­ yanın adını (Bay Tuttle) vererek ilginç bir saygı duruşunda bulunmuştur. What Lies Beneath"de Michelle Pfeiffer'ın oynadığı Claire Norman karakterinin, "The Changeling"in baş kadın oyuncusu Trish Van Devere'nin canlandırdığı karakterle aynı adı taşıması hiç kuşkusuz bir tesadüf de­ ğildir. "The Changeling"de erkek çocuğa mezar olan ku­ yunun benzeri Hideo Nakata'nın "Ringu"sunda karşımıza çıkmıştır. Hayaletli ev numaralarını başarılı bir özel efekt tasarımıyla beyazperdeye taşıyan "Poltergeist" 76 milyon­ luk gişe getirisiyle 80'lerin en kazançlı hayaletli ev filmidir. MGM için Steven Spielberg finanse etmiş, Tobe Hooper yönetmiştir. Gişe kaygısının ağır bastığı bu Hollywood korkusu, mezarlıklar üzerine evler konduran üç kağıtçı bir müteahhit yüzünden kötü ruhların gazabına uğrayan orta sınıf bir Amerikan ailesinin yaşadığı dehşet dolu günleri konu almaktadır. Söylentilere göre, Hooper'ın çıkardığı işten memnun kalmayan Spielberg filmin bazı bölüm­ lerinde ipleri ele almıştır. 80'lerin en merak edilen filmi "The Shining"de ünlü yönetmen Stanley Kubrick bir korku senfonisi yazmıştır; bakıcılığını aldığı hayaletli otelde ka­ rısı ve oğlunun canlarına kasteden alkolik bir yazarın san-

rılarını konu edinen film, korku sinemasına bir düzineye yakın klasikleşmiş sahne (bisikletli çocuk, ölü ikizler, ha­ yaletli oda, balo salonu, labirent, baltayla saldırı . . . ) arma­ ğan etmiştir. Korkunun hız kesmediği 80'lerde gösterime giren bir diğer hayaletli ev filmi "The House Where Evil Dwells"in tek özelliği alt türün klişelerini egzotik bir me­ kana, Japonya'ya taşımasıdır. Amerikalı bir aile (Edward Albert, Susan George, Amy Barrett) 1 50 yıl önce trajik bir olayın vuku bulduğu (bir samuray karısı ve aşığını hun­ harca katletmiştir) Kyoto'daki otantik bir Japon evini kira­ lar. Ölenlerin ruhları ailenin başına musallat olur; lanetli evde benzer bir trajedi daha yaşanacaktır. Yönetmen Kevin Connor filmin monotonluğunu "Köpekler"in yıldızı Susan George'un çıplak sahneleriyle perdelemeye çalışmıştır. Vi­ deo çılgınlığı döneminde evlerimize konuk olan kasvetli Kanada filmi "Superstition"da birbirinden ürkünç, kanlı cinayetler sahne almış ve hiçbir karakter sağ kalmamıştır. Film, 1 784 yılında kilise tarafından yakılan bir cadının modern dünyaya ulaşan lanetini konu almaktadır; göl ke­ narındaki metruk bir ev kötülüğün kaynağıdır. Kilisenin malı olan eve girme gafletinde bulunanlar ölümlerden ölüm beğenir; genç bir rahiple (James Houghton) uka­ la bir polis müfettişi (Albert Salmi) tuhaf ölümlerin izini sürer. Eve sonradan üç çocuklu alkolik bir rahibin (Larry Pennell) taşınmasıyla olaylar daha dramatik bir boyut ka­ zanacaktır. Carolco Pictures'ın kurucuları Andrew Vajna ve Mario Kassar (Total Recall, Angel Heart) finanse etmiş; aslen bir kameraman olan James W Roberson yönetmiştir. Kanadalı Sidney J. Furie'nin ( 1 933) "The Entity"si doğaüs­ tü olaylar karşısında bilimin çaresizliğini ısrarla vurgular; Frank De Felitta'nın romanından (kendi senaryosuyla) beyazperdeye uyarlanmıştır. Gençlik yılları sorunlarla geçmiş, üç çocuklu bir dul (Barbara Hershey) bir gece gö­ rünmeyen bir varlığın tecavüzüne uğrar; saldırılar artarak sürer. Devreye giren bir psikiyatrist (Ron Silver) kadının derdine derman olamaz. Bilimsel araştırmalar sonuç ver­ meyince parapsikologlardan oluşan bir ekip eve yerleşerek varlığın yerini saptamaya çalışır. Film, benzer konuyu işle­ yen "Poltergeist"dan önce çekilmesine karşın bir yıl sonra gösterime sokulmuştur. Piyasa işi korkularla kariyer yapan Steve Miner'ın yönettiği "House"da komedi unsurları ağır basmaktadır; teyzesinin öldüğü eski malikaneye roman yazma niyetiyle taşınan ama orada zombilerle ve haya­ letlerle cebelleşen bir Vietnam gazisinin başına gelenleri anlatır. Maliyetinin altı katı gişe yapmış, devam filmlerini arkasından getirmiştir. "Suito Homu" Japon sinemasının usta isimlerinden Kiyoshi Kurosawa'nın ilk korku filmidir; konusu itibarıyla "The Haunting ve "Poltergeist"la benze­ şir; gore efektlerini duayen Dick Smith gerçekleştirmiştir. Filmin merkezinde, merhum bir ressamın metruk mali­ kanesine çekim yapmaya gelen meraklı televizyoncular vardır. Gece çöktüğünde evin içini gölgeler sarar; çocuk ağlamaları duyulur. Yakındaki benzin istasyonunun sahi­ bi geçmişte yaşanan trajik olaylardan bahseder. Ressamın küçük oğlu yıllar önce annesinin ihmali yüzünden mut-

245

HAYALETLİ EVLER

n• -,. ��.r �

•• .� . •. •

i'

t

.

r: 1 .

,.

(

'

.1

.t

·�

1- ..

·

I

Hayaletli Evler • The Others (Diğerleri) • Fionnula Flanagan, Eric Sykes, Elaine Cassidy

faktaki ocağa düşerek ölmüştür. Çocuğun kaybını kabul­ lenemeyen annenin ruhu malikanede terör estirmektedir; bu arada televizyonculardan birinin kızı ruhlar aleminin içine çekilir. Hayaletli evlerdeki aile birliğine yönelik fesatlık tele­ vizyon filmlerinde de ele alınmıştır. Steven Spielberg'ün gençlik yıllarından kalma "Something Evil" (Şeytani Bir Şeyler, 1 972) klasik iyi-kötü çatışmasına odaklanmış bir lanetli ev hikayesi anlatır. CBS televizyonu için çekilen filmde Pennsylvania'daki bir çiftlik evine taşınan orta sınıf bir Amerikan ailesinin karabasanını izleriz . . . Evdeki şey­ tani varlık kadının (Sandy Dennis) ruhunu ele geçirme­ ye çalışır. TV dizisi "Ghost Story"nin (Hayalet Hikayesi) ürkünç pilot bölümü "The New House" (Yeni Ev) bebek bekleyen sempatik bir çiftin (David Birney ve Barbara Parkins) iki yüzyıl önce genç bir kadının idam edildiği eve taşınmasıyla gelişen doğaüstü olayları konu edinmektedir. Yeni ev sahibesi geceleri ayak sesleri, gürültüler, korkunç kahkahalar duyar. . . Asılan kadının hayaleti evi hiçbir za­ man terk etmemiştir, terk etmeye de niyeti yoktur. Üstelik çiftin yeni doğan bebeklerine de göz koymuştur. 70'lerin ünlü TV firması Lorimar'ın (Dallas, Şahin Tepesi, Flamin­ go Yolu) logosunu taşıyan ve sinema filmlerine taş çıkartan şahane sinematografisiyle beyazcam standartlarını zorla yan "Don't Be Afraid of the Dark"da (Karanlıktan Kork­ ma, 1 973) işadamı kocasıyla birlikte aileden kalma Victo­ ria tarzı eski bir eve taşınan genç bir kadın (Kim Darby) yanlışlıkla bodrumda gizlenen şeytani yaratıkları serbest bırakır. O andan itibaren kendisini öldürmek için fırsat kollayan yaratıkların hedefi haline gelecek ve yaşadıklarını başta kocası olmak üzere kimselere inandıramayacaktır. Usta televizyoncu John Newland yönetmiştir. 90'lar alt tür açısından parlak geçmemiştir; bu dö­ nemde Bond filmleriyle tanınan Lewis Gilbert'in yönet­ tiği "Haunted" (Hayaletli), Tom McLaughlin'in "Turn of the Screw" çeşitlemesi "The Haunting of Helen Walker" (Helen Walker'ın Ziyareti), yayınlandığı yıllarda büyük

246

tartışmalara yol açan BBC yapımı sahte bel­ gesel "Ghostwatch" (Hayalet Peşinde), yen: çevrimler "The Haunting" (Perili Ev), "Turr of the Screw" (Yürek Burgusu) ve Richarc Matheson uyarlaması "Stir of Echoes" (Deh­ şetin Yankıları) seyirciyle buluşmuştur. DaYic Koepp'in yönettiği "Stir of Echoes" kısmen bi: hayaletli ev filmidir; izleyenleri gerilim doh.: bir öteki taraf yolculuğuna davet eder; bi!· partide baldızı (Illeana Douglas) tarafındaı­ ipnotize edildikten sonra sürekli genç bir kı­ zın hayaletini gören Şikago'lu bir telefon tek­ nisyeninin ( Kevin Bacon) hikayesini anlatır: teknisyen artık ölü insanlarla iletişim kura:-. bir tür alıcı olmuştur ve eski hayatına dönme çabaları boşunadır. Kendisine görünen kızıı­ aslında korkunç bir cinayete kurban gittiği­ ni öğrenince hem kendisinin, hem de ikin..:: çocuğuna hamile olan eşinin ( Kathryn Erbc yaşamları tehlikeye girecektir. 2000'lerde korkuya ağırlıklarını koyan İspanyollar. Japonlar ve Güney Koreliler Anglosakson ürünlerle baş2 baş bir mücadele sergilemişlerdir. İspanyol korkularınd2 hayaletli evler önemli bir yer teşkil eder. Şili doğumlu Al.:­ jandro Amenabar'ın Amerikan sermayesiyle çektiği "The Others" (Diğerleri, 200 1 ) üst düzey örneklerden biridir: İspanyol sinemacı alt türün geleneğine klasik bir çizgide sıkı sıkıya bağlı kalmış, sepya renklerle karanlık, ürpertic: bir atmosfer yaratmıştır. Sürprizli ve dokunaklı finaliyle izleyenleri can evinden vuran filmin kahramanları ölü­ lerden oluşmaktadır. İkinci Dünya Savaşı'nın sonlarım. doğru, güneş ışınlarına alerjisi olan iki çocuğuyla birlikte çoğu odası kullanılmayan büyük bir evde yaşayan Grace Stewart (Nicole Kidman), bir yandan da cephedeki koca­ sından haber beklemektedir. Günün birinde eskiden orad2 çalıştıklarını iddia eden ve iş isteyen üç gizemli hizmetkar çıkagelir. (kahya kadın Milis, yaşlı bahçıvan Tuttle ve dil­ siz hizmetçi Lydia). Yabancıların işe alınmalarıyla birlikte karanlık evde tuhaf olaylar baş gösterir: Grace'ın kızı Anne görünmeyen bir yabancının varlığından söz etmektedir: dört kişinin yanyana dizildiği (bir adam, bir kadın, Victor adında bir çocuk ve yaşlı bir kadın) resimler çizer; kimse­ nin yaşamadığı kilitli bir odadan piyano sesleri gelmekte­ dir; Grace, ölü insanların resimlerinin bulunduğu eski bir fotoğraf albümü bulur. Evin kapıları kendi kendilerine ki­ litlenmekte, yukarıdaki odalardan gürültüler gelmektedir. Grace'in kocası Charles geri döner ama görünüşü bir ölü­ den farksızdır. Tüm bunlar, eski malikanenin içinde gizli kalmış, inanılmaz sırların yanında yalnızca başlangıçtır. Çifte sürprizli hikayesiyle "The Sixth Sense"e nazire yapan "The Others" ölüler dünyasının ürpertici soğukluğunu iliklere kadar duyumsatan klas bir çalışmadır. İspanyol ya­ pımı hayaletli ev filmleri peşi sıra gelmiştir: Guillermo del Toro'nun melankolik "El espinazo del diablo"sunda (Şey­ tanın Belkemiği, 200 1 ) kanlı İspanyol İç Savaşı'nın son-

HAYALETLİ EVLER

Shimizu imzalı "Ju-on" (Garez, 2002) serisi Japonya'da çok popüler olmuş ve Amerikan versiyonları da (The Grudge, The Grudge 2, The Grudge 3) çekilmiştir. Gözyaşı döktü­ recek kadar dokunaklı "Honogurai mizu no soko kara''da (Karanlık Su, 2002) yeni boşan­ mış bir kadın ve velayeti konusunda sorunlar yaşadığı 5 yaşındaki kızı Tokyo'da taşındıkları izbe apartman dairesinde küçük bir kız ço­ cuğunun hayaletiyle tanışır. . . Dramatik bir son onları beklemektedir . . . Japonya'nın önde gelen korku yönetmenlerinden, "Ringu"nun yaratıcısı Hideo Nakata'nın filme aldığı "Ka­ ranlık Su"nun Amerikan versiyonunda Jenni­ fer Connelly, John Reilly ve Tim Roth oyna­ mıştır. Korkuda en az Japonya kadar iddialı olan Güney Kore mahsulü "Janghwa, Hongr­ yeon" ( Karanlık Sırlar) hayaletli ev filmlerine yeni bir boyut getirmiştir. Jee-woon Kirn'in yönettiği bu özene bezene kadrajlanmış ve izleyenleri şaşırtmayı şiar edinmiş film, için­ de hayaletlerin ve şizofreninin olduğu bir aile traj edisini öyküler. . . Annelerini birkaç yıl evvel kaybeden iki kız kar­ deş, Soo-mi ve Soo-yeon uzun bir ayrılıktan sonra baba evine dönmüşlerdir. Pasif babaları ve zalim üvey annele­ rinin yaş adığı karanlık eve geçmişin kötü anıları sinmiş _ gibidir. Uvey anne içine kapalı Soo-mi'nin üzerine gider, daha kuvvetli olan Soo-yeon kız kardeşini korumaya alır. Bir gün dolaptan çıkan bir hayalet Soo-yeon'a gözükür; genç kızın babası Soo-mi'nin öldüğünü iddia eder. . . İşte o andan itibaren hiçbir şeyin göründüğü gibi olmadığı bir süreç başlayacak; filmin sonunda taşlar yerine oturacaktır. Seyircinin algılarıyla ustaca oynayan "Karanlık Sırlar" eski usul hayaletli ev filmlerinin gotik duyarlığını taşımaktadır. Takashi Shimizu gibi Sam Raimi tarafından Hollywood'a getirtilen ama ciddi bir kan uyuşmazlığı yaşayan yetenekli Hong Kong'lu kardeş yönetmenler Oxide Pang Chun ve Danny Pang'ın mantık hataları, klişelerle bezeli "The Mes­ sengers"ında (Haberciler, 2007) büyük şehirden kuş uçmaz kervan geçmez bir ayçiçeği tarlasının ortasındaki hayaletli eve taşınan ve yaşadıkları doğaüstü olaylar sonrasında evin önceki sahipleriyle ilgili dehşet verici gerçeklerin ayırdına varan bir ailenin hikayesini anlatılır. . . Çoğu Hollywo­ od korkusu gibi bol miktarda yapay şok efektiyle servis edilmiştir. Alt türün yeni ama özgünlükten uzak bir diğer örneği "The Haunting in Connecticut" (Lanetli Ev, 2009) Discovery Channel'da yayınlanan aynı adlı bir belgeselden esinlenmiştir. B ayatlamış hayaletli ev numaralarını melod­ ramik bir hikayeye monte eden filmin konusu üç çocukla­ rıyla (biri kanserden ölmek üzeredir) eskiden cenaze evi olarak kullanılan eski bir eve taşınan bir ailenin çevresinde gelişmektedir. "What Lies Beneath" (Gizli Gerçek, 2000), "Paranormal Activity" (Paranormal Faaliyetler, 2007), "In­ sidious" (Ruhlar Bölgesi, 2010), "Dream House" (Korku Evi, 2 0 1 0), "The Inkeepers" (Ruhlar Oteli, 20 1 1 ) , "Lovely

Hayaletli Evler • El orfanato (Yetimhane) • Belen Rueda

!arına doğru Franco karşıtı Cumhuriyetçilerin yönettiği bir yetimhaneye bırakılan 1 0 yaşındaki bir çocuk vahşice öldürülen yaşıtı bir çocuğun hayaletiyle karşılaşır. Jaume Balaguerô'nun Barselona'da çektiği "Darkness"de (Karan­ lık, 2002) ailesiyle birlikte gözden ırak bir sayfiye evine taşınan genç bir kız orada babasının karanlık geçmişiyle yüz yüze gelir. . . Her şey 40 yıl önce yaşanan uğursuz bir olaya dayanmaktadır. İspanyol korkusunun yeni isimlerin­ den Nacho Cerda'nın yönettiği "The Abandoned"de (İzbe, 2006) bebekliğinde evlatlık alınan Amerikalı bir kadının Rusya'daki hayaletli bir çiftlik evinde yaşadığı doğaüstü olaylar işlenmiştir. Geçmişini araştırmak için doğduğu yer olan Rusya'ya dönen Marie (Anastasia Hille) kendisi­ ne bir evin miras kaldığını öğrenir. Çevrede lanetli olarak bilinen virane eve zor bela ulaştığında geçmişten gelen ha­ yaletlerle ve ikiz kardeşi olduğunu iddia eden bir adamla karşılaşan Marie, karanlık bir dünyaya sürüklenecektir. Tamamı Bulgaristan'da çekilen filmi üretken İspanyol ya­ pım firması Filmax Group'un sahipleri Julio Fernandez ve Carlos Fernandez finanse etmiştir. Yapımına Guiller­ mo del Toro'nun destek verdiği "El orfanato" (Yetimhane, 2007) İspanya menşeli hayaletli ev filmleri furyasının son popüler örneğidir. Müzik videolarıyla kariyer yapan Juan Antonio Bayona'nun ilk uzun metrajlı filmidir; çocuklu­ ğunda yetiştiği yetimhaneyi satın alarak yeniden açmaya karar veren bir kadının hikayesini anlatır. Eski binada kocası ve hayali arkadaşlar edinen 9 yaşındaki evlatlık oğ­ luyla birlikte yaşayan genç kadın bir süre sonra kendini paranormal olayların içinde bulur. . . Yıllar önce yetimha­ nede öldürülen çocukların hayaletlerinden birinin çocuğu kaçırmasıyla bir aile trajedisi yaşanacaktır. 90'ların sonlarında şaha kalkan Japon korkuların­ da hayaletli evler Batılı benzerlerinden daha ürkünç be­ timlenmiştir. Bulaşıcı hastalık gibi yayılan doğaüstü bir lanetin hüküm sürdüğü hortlaklı bir evde geçen Takashi 247

HAYALETLİ EVLER

Molly" (Tatlı Molly, 201 1 ) , "The Awake­ ning" (Öbür Dünyadan, 20 1 1 ), "The Wo­ man in Black" (Siyahlı Kadın, 201 2), "The Pact" (Ruh, 20 1 2) , "The Conjuring" (Kor­ ku Seansı-2 0 1 3), "Insidious:Chapter 2" (Ruhlar Bölgesi:Bölüm 2-20 13), "Haunter" (Hayaletli Ev-20 1 3 ) 2000'lerin diğer haya­ letli ürünleridir. Hollywood profesyoneli Robert Ze­ meckis'in yönettiği "What Lies Beneath'' bir yazarın mükemmel benzetmesiyle korku filmlerinden hoşlanmayan seyirci­ ler için çekilmiş gibidir; görünürde mutlu bir yaşam sürdüren ama aslında yalanlar üzerine kurulmuş bir evliliği paylaşan bir çiftin hikayesini anlatır. Başlangıçta Hitch­ cock referanslarıyla (Rear Window) izle­ yenleri yanlış yönlendiren bu bol sıçratma efektli korku daha sonra doğaüstü sulara yelken açmıştır. Saygın bir profesörün (Harrison Ford) geçici hafıza kaybına uğramış müzisyen eşi (Michelle Pfeiffer) yeni taşındıkları göl kıyısındaki evlerinde önce komşularının katil olduğundan kuşkulanır sonra genç bir kızın hayaleti tarafından ziyaret edilir. Araştırmaları sonucunda kızın bir cinayete kurban gittiğini öğrenir; kuşkuları daha önce bir ilişki yaşamış olan kocası üzerinde yoğunlaşacaktır. Gişe rekortmeni "Paranormal Activity", cinema veri­ te kabusu "The Blair Witch Proj ect" (Blair Cadısı) gibi el kamerasıyla ve dar bir bütçeyle, amatörce çekilmiştir; hayaletli bir evden yapılan naklen yayını andırır. . . 2007 yılında çekilmiş ancak 2009'd a Paramount Pictures'ın önayak olmasıyla gösterime girebilmiştir. Şehir dışındaki dubleks evlerinde (yönetmen üren Peli'nin San Diego'd a­ ki konutu) bir cin tarafından rahatsız edilen iki sevgilinin başlarına gelenleri anlatır. Kadına, çocukluğundan beri peşini bırakmayan bir cin musallat olunca, sevgilisi ya­ tak odasını kamera sistemiyle donatır. Bir medyumdan yardım istenir (adam cin uzmanı olmadığı için işbirliği­ ni reddedecektir), cadı tahtalarıyla iletişim kurmaya ça­ lışılır. Doğaüstü oluşumlar genellikle sabaha karşı vuku bulmaktadır. Önceleri, kapılar kendi kendine kapanıp, ışıklar yanıp sönerken ilerleyen günlerde bilinmeyen var­ lık yatağın içine girme cesaretini gösterecektir. "Paranor­ mal Activity" özellikle doğaüstü oluşumun etkinleştiği ve genç çifti rahatsız ettiği anlarda (kadının transa geçerek erkek arkadaşının başında saatlerce dikildiği sahnelere dikkat) bir tedirginlik duygusu yaratmayı başarmıştır. Daha profesyonel bir teknik ekip ve senaryo yazarlarıyla gerçekleştirilen devam filmi "Paranormal Activity 2"de birinci filmin kadın kahramanının kız kardeşi ve ailesi (baba, bebek, yetişkin üvey kız kardeş) yeni taşındıkla­ rı evlerinde aynı kötücül ruh tarafından rahatsız edilir. Üçüncü filmde ise genç kadınların çocukluk yıllarına geri döneriz. Bedavaya gelen seriyle turnayı gözünden vuran

Hayaletli Evler • The Conjuring (Korku Seansı) • Vera Farmiga

üren Peli "Insidious" adlı filmin yapımını da üstlenmiştir. Bir hayaletli ev filminden çok hayaletlerin ev ev gezdig: melez bir film olan "Insidious" son yıllarda korku alanınd.: iddialı bir konuma gelen Avustralyalı genç sinemacı Jame> Wan'ın imzasını taşımaktadır. Şarkı sözü yazarı Rena: Lambert (Rose Byrne) ve öğretmen kocası Josh (Patric;.;. Wilson) üç küçük çocuklarıyla birlikte yeni bir eve taşınır. Mutlu bir aile görüntüsü sergileyen Lambert'lerin büyük oğulları Dalton (Ty Simpkins) bir akşam çatıdan düşerek başını vurur ve sabah komaya girer. Aradan üç ay geçme­ sine karşın çocuğun durumunda değişim olmaz. Çocuğu:: beyninin hasar görmediğini söyleyen doktorlar koma du­ rumuna anlam veremezler. Evde ise tam bir dehşet ve hu­ zursuzluk hüküm sürmektedir. Kilitli kapılar kendi kendi­ ne açılmakta, gölgemsi figürler evin içinde gezinmektedir. Aile başka bir eve taşınır ama hayaletlerden kurtulamaz. Josh'un annesi Lorraine (Barbara Hershey) ruhlarla ileti­ şim kurabilen medyum bir arkadaşını (Lin Shaye) eve ça­ ğırır. Medyum, çocuğun komada olmadığını sadece bede­ nini terk ederek öteki tarafa doğru bir yolculuğa çıktığın: söyler. Öteki tarafta kötü ruhlar bedenini ele geçirmek içir. hazır beklemektedir. Çocuğu kurtarabilecek tek kişi ço­ cukluğunda benzer bir deneyim yaşayan babasıdır. . . İlk yarıda eski usul korkuların tekinsiz atmosferine benzer bir atmosferi beyazperdeye dalga dalga yayan "Insidious"un şok efektlerinden şok efektlerine atlayan ikinci yarısında çocukça canavar tasarımları ve içi doldurulmamış para normal saçmalıklar vardır; ticari korku sinemacılarınır. çokça başvurdukları zorlama bir sürprizle sonlanmıştır. Devam filmi "Insidious:Chapter 2" (Ruhlar Bölgesi:Bölüm 2) orijinali gibi çeşitli alt türleri kaynaştıran çok parçalı bir üründür; yönetmen Wan seyirciye yine ard arda gelen şok sahnelerle çok yüklenmiştir; bir süre sonra paranormal olaylar kanıksanma noktasına gelecektir. İkinci bölümün

248

HAYALETLİ EVLER

esas adamı oğlunu kötü ruhların elinden kurtaran babadır. Ancak, kendisine anne baskısıyla kafayı yemiş seri bir katilin ruhu musallat olmuştur. Gerçek baba ise öteki tarafta bir yerlerde rehin kalmıştır. İyi baba medyumlar yardımıyla gerçek dünyaya dönmek için çabalarken, kötü baba ailesini katletmek için uygun zamanı beklemekte­ dir. Wan'ın diğer hayaletli ev filmi "The Conjuring" bol klişe barındırmasına kar­ şın daha iyidir; yaşamlarını şeytani varlık­ larla uğraşmaya adamış bir kan-koca (Vera Farmiga, Patrick Wilson) ile taşın­ dıkları taşra evinde kötü ruhların gazabına Hayaletli Evler The Awakening (Öbür Dünyadan) Rebecca Hail uğrayan 5 çocuklu bir ailenin (Lili Taylor, Ron Livingston) çevresinde gelişen bir hidan miras kalan müstakil bir eve taşınır. Bir süre sonra kaye anlatır. Ortadirek Perron ailesi Rhode evde gizlenen şeytani bir güç Molly'yi rahatsız etmeye baş­ Island'daki kelepir bir eve taşınmıştır; ilerleyen günlerde lar. Karanlık çocukluğunun (babası kendisi ve ablasına ta­ evin hanımının vücudunda çürükler belirir, köpekleri cizde bulunmuştur) sırları bir bir ortaya dökülürken buna­ ölür, kapılar kendi kendine açılıp kapanmaktadır. Aile pa­ lıma giren genç kadın giderek akli dengesini yitirir ve ye­ ranormal olaylar uzmanı Warren'lardan yardım ister; Lor­ niden uyuşturucuya sığınır. Delilik nöbetlerini korkunç raine Warren evin eski sahibinin cadılıkla suçlanan bir cinayetler izleyecektir. Kanlı canlı "Eden Lake"le (Kan kadın olduğunu ortaya çıkarır; kadın bir haftalık bebeğini Gölü) tanınan James Watkins'in yönettiği "The Woman in şeytana kurban etmiş sonra da kendini asmıştır. Cadı, ço­ Black" alt türün klasiklerinin çıktığı İngiltere'den gelmek­ cuklarından birini öldürmesi için evin hanımının ruhunu tedir; özene bezene çekilmesine karşın klişelere boğul­ zapt eder; olaylar gelişir. Gerçek bir hikayeye dayandığı muştur ve kesinlikle eskilerin kalibresinde değildir; karısı­ söylenen filmde etkileyici bir şeytan çıkarma ayini yer al­ nı doğum sırasında yeni kaybetmiş genç bir avukatın (ilk mıştır; final jeneriği de ürkünçtür. Sosyal içerikli filmleriy­ yetişkin rolünde hayli bocalayan Daniel Radcliffe) hikaye­ le ( In the Name of the Father, The Boxer) sükse yapan İr­ sini anlatır. 20. yüzyıl başlarında bir malikanenin satışı için landalı Jim Sheridan'ın fiyaskoyla sonuçlanan ısmarlama küçük bir kasabaya gelen avukat yöre insanları tarafından korkusu "Dream House"un sürprizi tam ortadadır; taşın­ -biri hariç- düşmanca karşılanır. Kasabanın çocukları inti­ dıkları evde bir katliam yaşandığını öğrenen görünürde kamcı bir kadın hayaletin marifetiyle (kendi çocuğu da mutlu bir ailenin trajik hikayesini anlatır; Daniel Craig, bataklıkta boğulmuştur) birer birer ölmektedir. Yörenin en Rachel Weisz, Naomi Watts ve Elias Koteas oynamıştır. zengin adamının desteğini alan genç avukat malikanede Günümüz Amerikan korku sinemasının dikkat çekici kadının ve ölen çocukların hayaletlerini görür. Çocuğun isimlerirıden Ti West'in atmosferik "The Inkeepers"ı "The cenazesini bataklıktan çıkarıp kadının yanına gömerse la­ Shining" benzeri hayaletli bir otelde geçmektedir; üç bö­ netin sona ereceğini düşünür. . . Ama fena halde yanılmak­ lümden ve bir epilogdan oluşur. Bir zamanların görkemli tadır. BBC belgeselleriyle taçlanmış başarılı bir TV geçmi­ Yankee Pedlar Inn oteli kapanmak üzeredir; geride kalan şi olan İngiliz Nick Murphy'nin "The Awakening'i düzme­ iki çalışanı, astım hastası Claire (Sara Paxton) ve Luke (Pat ce ruh çağırma seansları düzenleyen şarlatan medyumla­ Healy) yıllar önce intihar eden bir kadının hayaletinin ko­ rın ipliğirıi pazara çıkaran bir kadın yazarın geçmişiyle il­ ridorlarda dolaştığına inanmaktadır. Claire hayalet söylen­ gili korkunç bir gizi keşfetmesini anlatır. Film, 1. Dünya tisini saplantı haline getirir ve intihar eden kadının kendi­ Savaşı'nın yıkımını atlatmaya çalışan 20'lerin İngiltere'sin­ siyle iletişime geçeceğine inanır. Otelde kalan son müşteri­ de geçmektedir. Ruhlara inanmayan rasyonalist yazar öğ­ den (alkolik bir artist eskisi, aynı zamanda bir medyum) rencilerin hayalet gördüğü iddia edilen yatılı bir okuldan yardım ister ama karşılık alamaz. Luke'un pılısını pırtısını teklif alır. . . Hayaletlerin gerçek olmadığını yanındaki toplayıp kaçmasından sonra dramatik bir sona adım adım ekipmanlarıyla kanıtlayacak ve böylece ödü kopmuş öğ­ ilerler. "Blair Cadısı"nın yaratıcılarından Eduardo San­ rencileri rahatlatacaktır. Her ne kadar hatırlamasa da bu­ chez'in yazdığı ve yönettiği "Lovely Molly" korku film­ rası kendisine hiç yabancı olmayan bir yerdir. . . Çocuklu­ lerinde görmeye alışkın olmadığımız proleter bir çiftin ğunda yaşamının yönünü değiştiren trajedilere tanıklık (kadın temizlik görevlisi, erkek kamyon şoförü) çevresirı­ etmiş hayaletli bir yer. . . İspanyol görüntü yönetmeni Edu­ de gelişen gerçekçi, dehşet verici ama oldukça muğlak bir ard Grau'nun enfes manzara çekimleriyle dikkat çeken bu hayaletli ev hikayesi anlatır: Eski uyuşturucu bağımlısı vasat üstü film "El orfanato" ve "The Others" gibi dramatik Molly (alkışlanacak bir performans sergileyen Gretchen yönü ağır basan bir hikayeye odaklanmıştır. İlk kez Sun­ Lodge) kocası Tim'le (Johnny Lewis) birlikte ölen babasındance Film Festivali'nde gösterilen, amatörce bir şevk ve •

249

•

HAYALETLİ EVLER

• QUALCOSA STRISCIA NEL BUIO (Karanlı kta Bir Şeyler

samimiyetle çekilmiş "The Pact"da annesinin ölümü üzeri­ ne çocukluğunu geçirdiği eve gelen genç kadın ruhu huzu­ ra kavuşmamış bir hayalet ve seri bir katille karşılaşır; hiç bilmediği gizli bir oda keşfeder. . . Alt türün geleneksel go­ tik malikaneleri yerine Los Angeles'daki basit bir evi me­ kan seçen "The Pact" klostrofobik ve ürkünç bir ilk film dir; Nicholas Mc Carthy yönetmiştir. Vincenzo Natali'nin 4 yıllık bir moladan sonra yönettiği "Haunter"ın kahra­ manları bir zaman döngüsünün içinde sıkışıp kalan haya­ letlerdir. . . Lisa (çocuk oyunculuktan yetişkin rollerine ge­ çen sevimli Abigail Breslin) ve ailesi (anne, baba ve erkek kardeşi) uzun bir süredir ölüdür ve sıkıştıkları karanlık evlerinde sürekli aynı gün tekrarlanmaktadır. Aralarında yalnızca Lisa ölü olduğunun bilincindedir; bir süre sonra bodrumdan gelen işaretlerle yavaş yavaş döngünün dışına çıktığını farkeder. SO'lerden beri genç kızları kaçırdıktan sonra katleden bir seri katilin izini bulmuştur; bu seri katil şimdi evde yaşayan ailenin başına musallat olmuştur. Evin kendi yaşlarındaki kızıyla iletişime geçen Lisa seri katili durdurmaya karar verir. Natali'nin gayretli bir performans sergilediği "Haunter" hikayesiyle "The Others" (Diğerleri) ve "Groundhog Day" (Bugün Aslında Dündü), canavar seri katil kahramanıyla Freddy Krueger'i referans almıştır; sisli sinematografisi eski gotik korkuları hatırlatır. • •

•

•

Sürünüyor) Yön. & Sen. Mario Colucci, Yap. Dino Fazio, Gör. Yön. Giuseppe Aquari, Müz. Angelo Francesco Lavagnino. Oyn. Farley Granger, Lucia Bose, Giacomo Rossi-Stuart. Stan Caoper (Stelvia Rasi), Mia Genberg, Dino Fazio, John Hamilton (Gianni Medici), Franco Beltramme, Angelo Franc­ esco Lavagnino, Giulia Rovai. (İ talya)

•

1 961 - THE INNOCENTS (Masumlar) Yön. & Yap. Jack Clayton, Sen. Wil liam Archibald& Truman Capote, Gör. Yön. Freddie Francis, Yap. Georges Auric, Oyn. Deborah Kerr, Peter Wyngarde, Martin Stephens, Pamela Franklin, M ichael Redgrave, Megs Jenkins, Clytie Jessop, lsla Cameron ( İ ngil­ tere)

Winner, Sen. M ichael Hastings, Yap. Elliot Kastner, Michae Winner, Gör. Yön. Robert Paynter, Müz. Jerry Fielding, Oyn. Marlan Branda, Stephanie Beacham, Thora Hird, Harry An­ drews, Verna Harvey, Christapher Ellis, Anna Palk. (İ ngiltere) 1 973 THE LEGEND OF HELL HOUSE (Heli House Efsan­ esi) Yön. John Hough, Sen. Richard Matheson, Yap. Alber: Fennell, Narman T. Herman, Gör. Yön. Alan Hume, Müz. Bri ­ an Hodgson, Delia Derbyshire, Oyn. Pamela Franklin, Rodd . McDowall, Clive Revill, Gayle Hunnicut, Roland Culver, Peter Bowles. ( İ ngiltere) -

• AU RENDEZVOUS DE LA MORT JOYEUSE (Neşeli Ölüm­

le Buluşma) Yön. Juan Luis Bufiuel, Sen. J uan Luis Bufiuel . Pierre Maintigneux, Yap. Robert Velin, Gör. Yön. Ghislair Cloquet, Oyn. François Fabian, Jean-Marc Bory, Yasmine Dahm, Jean-Pierre Darras, Gerard Depardieu, Claude Dau­ phin, Michel Cretan, Renato Salvatori. (Fransa)

THE HAUNTING (Perili Ev) Yön. & Yap. Robert Wise, Sen. Nelson Gidding, Gör. Yön. David Boulton, Müz. Humphrey Searle, Oyn. Julie Harris, Claire Bloom, Richard Johnson, Russ Tamblyn, Fay Compton. (ABD - İ ngiltere)

• DARK PLACES (Karanlık Yerler) Yön. Don Sharp, Sen. Eo

Brennan, Jaseph Van Winkle, Yap. James Hannah Jr., Gör. Yön. Ernest Steward, Müz. Wilfred Josephs, Oyn. Christopher Lee, Joan Collins, Jane Birkin, Robert Hardy, Herbert Lom, Lin­ da Gray, Jean Marsh. (İ ngiltere)

1 969 - UN TRANQUILLO POSTO Dl CAMPAGNA (Çılgın Ruhlar) Yön. Elio Petri, Sen. Elio Petri, Tonino G uerra, Lu­ ciano Vincenzoni, Yap. Alberto Grimaldi, Gör. Yön. Luigi Kuveiller, Müz. Ennio Morricone, Oyn. Franco Nero, Vanes­ sa Redgrave, Georges Geret, Gabriella Grimald i , Madeleine Damien, Rita Caldero n i , Renato Menegotto, David Maunsell , Arnaldo Momo, Sara Momo. ( İ talya - Fransa)

1 97 1 - LET'S SCARE J ESSICA TO DEATH ( Haydi Jessi­ ca'n ı n Ö dünü Patlatalım) Yön. John Hancock, Sen. John Hancock, Lee Kalcheim, Yap. Charles Moss Jr., Gör. Yön. Bob Baldwin, Müz. Orville Stoeber, Oyn. Zohra Lampert, Barton Heyman, Kevin O'Connor, Gretchen Corbett, Alan Manson, Mariclare Costello. (ABD)

1 972 - SOMETHING EVIL (Şeytani Birşeyler) Yön. Stever Spielberg, Sen. Rabert Clouse, Yap. Alan Jay Factor, Gör. Yön. Bili Butler, Müz. Wladimir Selinsky, Oyn. Sandy Dennis. Darren McGavin , Ralph Bellamy, Jeff Corey, Johnny Whitak­ er. (ABD)

• THE NIGHTCOMERS (Karanlıkla Gelen Adam) Yön. Michae

-

•

•

Ev) Yön. John Llewellyn Moxey, Sen. Richard Mathesa . Yap. William Castle, Gör. Yön. Joseph Biroc, Müz. Hugo Chaloupka, Oyn. David Birney, Barbara Parkins, Sam Jaffe. Jeanette Nalan, Allyn Ann Mclerie, Caitlin Wyles. (ABD)

1 960 1 3 GHOSTS (1 3 Hayalet) Yön. Yap. William Castle, Sen. Robb White, Gör. Yön. Joseph Biroc, Müz. Von Dexter, Oyn. Charles Herbert, Jo Morrow, Rosemary De Camp, Mar­ tin Milner, Donald Woods, Margaret Hamilton. (ABD)

THE HAUNTED HOUSE OF HORROR (Hortlaklı Korku Evi) Yön. M ichael Armstrong, Sen. Michael Armstrong, Pe­ ter Marcus, Yap. Tony Tenser, Louis Heyward, Gör. Yön. Jack Atcheler, Müz. Reg Tilsley, Oyn. Frankie Avalon, J i l l Haworth, Dennis Price, Mark Wynter, George Sewell. (İ ngil­ tere)

NIGHT OF DARK SHADOWS (Kara Gölgelerin Gecesi) Yö n . & Yap. Dan Curtis, Sen. Sam Hail, Gör. Yön. Richard Shore. Müz. Rabert Cobert, Oyn. David Selby, Kate Jackson, Gray­ san Hail, Lara Parker, Jahn Karlen, Nancy Barrett, James Storm, Thayer David. (ABD)

• GHOST STORY: THE NEW HOUSE (Hayalet Hikayesi: Ye ı

SEÇME FİLMLER

•

•

• DON'T BE AFRAID OF THE DARK (Karanlıktan Korkma) Yön.

John Newland, Sen. Nigel McKeand, Yap. Ailen S. Epstein. Lee Rich, Gör. Yön. Andrew Jacksan, Müz. Billy Goldenberg . Oyn. Kim Darby, Jim Hutton, Barbara Anderson , William De­ marest, Pedro Armendariz Jr, Lesley Woods. (ABD)

•

1 974 - GHOST STORY (Hayalet Hikayesi) Yön. & Yap. Ste­ phen Weeks, Sen. Philip Narman, Rosemary Sutcliff, Stephen Weeks, Gör. Yön. Peter Hurst, Müz. Ran Geesin , Oyn. An­ thony Bate, Marianne Faithfull, Larry Dann, Barbara Shelley. M urray Melvin, Penelope Keith. (İ ngiltere)

• 1 976 - BURNT OFFERINGS (Gazap Tohumu) Yön. & Yap. Dan

Curtis, Sen. William F. Nalan, Dan Curtis, Gör. Yön. Jacques Marquette, Müz. Bob Cobert, Oyn. Karen Black, Oliver Reed. Burgess Meredith, Bette Davis, Eileen Heckart, Lee Montgom­ ery, Anthony James. (ABD)

•

250

1 977 HAUSU (Ev) Yön. & Yap. Nobuhi ko Obayashi , Sen. Chiha Katsura, Nobuhiko Obayashi , Gör. Yön. Yoshitaka -

HAYALETLİ EVLER Cohen , Gör. Yön. Jacques Haitkin, Müz. Ken Thorne, Oyn. Edward Albert, Susan George, Doug McClure, Amy Barrett, Mako Hattori, Toshiyuki Sasaki. (ABD - Japonya)

Sakamato, Müz. Asei Kobayashi, Micky Yoshino, Oyn. Ki­ miko l kegam i , Kumiko Ohba, Yoko Minamida, Ai Matsubara. (Japonya) •

POLTERGEIST (Kötü Ruh) Yön. Tobe Hooper, Sen. Steven Spielberg, Michael Grais, Mark Victor, Yap. Frank Marshall, Steven Spielberg, Gör. Yön. Matthew F, Leonetti, Müz. Jerry Goldsmith, Oyn. JoBeth Williams, Craig T. Nelson, Zelda Ru­ binstein, Beatrice Straight, Dominique Dunne, Oliver Robins, Heather O' Rourke, Michael McManus, James Karen. (ABD)

•

FULL CIRCLE (Kuşatma) Yön. Richard Loncraine, Sen. Harry Bromley Davenport, Dave Humphries (Peter Straub'un J ulia Adl ı Romanından), Yap. Peter Fetterman , Alfred Paris­ er, Gör. Yön. Peter Hannan, Müz. Coli n Towns, Oyn. Mia Farrow, Keir Du llea, Tom Conti, Jill Bennett, Robin Gammel l, Cathleen Nesbitt, Anna Wing, Edward Hardwicke, Mary Morris, Pauline Jameson, Arth u r Howard, Peter Sallis, J u l ian Fellowes, Sophie Ward . (Kanada - İ ngiltere)

AMITYVILLE il: THE POSSESSION Yön. Damiano Damiani , Sen. Tommy Lee Wallace, Yap. Dino D e Laurentiis, Stephen Greenwald, l ra Smith, Gör. Yön. Franco Di Giacomo, Müz. Lalo Schifrin, Oyn. James Olson, Burt Young, Rutanya Alda, Jack Magner, Andrew Prine, Moses Gunn. (ABD)

•

1 978 - THE EVIL (Şeytan) Yön. Gus Trikonis, Sen. Donald Thompson, Yap. Ed Carlin, Gör. Yön. Mario Di Leo, Müz. Johnny Harris, Oyn. Richard Crenna, Joanna Pettet, Andrew Prine, Cassie Yates, Victor Buono, Lynne Moody, George O ' hanlon Jr, Mary Louise Weller, Robert Viharo, M i lton Sel­ zer, Ed Bakey. (ABD)

SUPERSTITION (Hurafe) Yön. James W. Roberson, Sen. Donald G. Thompson, Yap. Ed Carlin, Mario Kassar, An­ drew Vajna, Gör. Yön. Leon Blank, Müz. David G ibney, Oyn. James Houghton, Albert Salmi, Lynn Carlin, Larry Pen­ nell , Heidi Bohay, Jacquelyn Hyde, Robert Symonds, Maylo McCaslin, Stacy Keach Sr., Kim Marie, Billy Jacoby, Carole Goldman, Michael Cornelison. (Kanada)

•

THE SENTINEL (Gözcü) Yön. Michael Winner, Sen. Jeffrey Konvitz, Yap. Michael Winner, Jeffrey Konvitz, Gör. Yön. Richard Kratina, Müz. Gill Mel le, Oyn. Chris Sarandon, Cristina Raines, Martin Balsam, John Carradine, Jose Fer­ rer, Ava Gardner, Arthu r Kennedy, Burgess Meredith, Sylvia Mi les, Deborah Raffin , Eli Wallach, Christopher Wal ken , Jer­ ry Orbach, Beverly D'Angelo, William H ickey, Tom Berenger, Jeff Goldblum, Hank Garrett. (ABD)

•

•

•

•

•

THE AMITYVILLE HORROR (Kuşku) Yön. Stuart Rosen­ berg , Sen. Sandor Stern, Yap. E lliot Geisinger, Ronald Saland, Gör. Yön. Fred J. Koenekamp, Müz. Lalo Schifrin, Oyn. James Brol in, Margot Kidder, Rod Steiger, Don Stroud, John Larch, M urray Hamilton, Helen Shaver, Michael Sacks. (ABD) 1 980 - THE CHANGELING (Dehşet) Yön. Peter Medak, Sen. Will iam G ray&Diana Maddox, Yap. Gart Drabinsky, Joel B. Michaels, Gör. Yön. John Coquillon, Müz. Rick Wilkins, Oyn. George C. Scott, Trish Van Devere, Melvyn Douglas, Jean Marsh, John Colicos, Barry Morse, Helen Burns, Ma­ deleine Sherwood. (Kanada)

• THE WATCHER iN THE WOODS (Ormandaki Gözcüler)

Yön. John Hough, Sen. Brian Clemens, Rosemary Anne Sisson, H arry Spalding, Yap. Ron M i l ler, Tom Leetch, Gör. Yön. Alan H ume, Müz. Stanley Myers, Oyn. Bette Davis, Carroll Baker, David McCallum, Kyle Richards, Lynn-Holly Johnson, l an Bannen. (ABD - İ ngiltere)

•

•

•

•

BEYOND EVIL (Kötülüğün Ötesinde) Yön. Herb Freed, Sen. David Baugh n , Herb Freed, Paul Ross, Yap. David Baugh n , H e r b Freed, Gör. Yön. Ken Plotin, Müz. P i n o Donagg io, Oyn. John Saxon, Lynda Day George, David Opatoshu , Mi­ chael Dante, Mario M ilano. (ABD) 1 98 1 - THIS HOUSE POSSESSED (Bu Ev Hayaletli) Yön. William Wiard , Sen. David Levinson, Yap. David Levinson, Gör. Yön. Thomas Del Ruth, Müz. Billy Goldenberg, Oyn. Joan Bennett, Lisa Eilbacher, Slim Pickens, K Callan, Parker Stevenson. (ABD)

THE ENTITY (Karabasan) Yön. Sid ney J. Furie, Sen. Frank De Fel itta, Yap. Harold Schneider, Gör. Yön. Stephen H. Burum, Müz. Charles Bernstein , Oyn. Barbara Hershey, Ron Silver, David Labiosa, Jacqueline Brookes, George Coe, Margaret Biye, M ichael Alldredge, Natasha Ryan, Alex Roc­ co. (ABD) THE HOUSE WHERE EVIL DWELLS (Kötülüğün Oturduğu Ev) Yön. Kevin Connor, Sen. Robert Suhosky, Yap. Martin 251

1 983 AMITYVILLE 30 Yön. Richard Fleischer, Sen. David Ambrose, William Wales, Yap. Stephen Kesten, Gör. Yön. Fred Schuler, Müz. Howard Blake, Oyn. Tony Roberts, Tess Harper, Robert Joy, Candy Clark, Meg Ryan, John Beal, Leo­ ra Dana, John Harkins, Lori Loughlin. (ABD) -

•

1 986 - HOUSE (Ev) Yön. Steve Miner, Sen. Ethan Wiley, Yap. Sean Cunningham, Gör. Yön. Mac Ahlberg, Müz. Harry Man­ fredini, Oyn. William Katt, George Wendt, Richard Moll, Kay Lenz, Mary Stavin . (ABD)

•

POLTERGEIST i l : THE OTHER SiDE (Kötü Ruh i l : Öteki Taraf) Yön. Brian Gibson, Sen. & Yap. Michael Grais Mark Victor, Gör. Yön. Andrew Laszlo, Müz. Jerry Goldsmith, Oyn. JoBeth Williams, Craig T. Nelson, Heather O'Rourke, Oliver Robbins, Zelda Rubinstein , Will Sampson, Julian Beck, Ger­ aldine Fitzgerald. (A. B.D)

•

1 988 - BEETLE J UICE (Beter Böcek) Yön. Tim Burton, Sen. Warren Skaaren, Yap. Michael Bender, Richard Hashimoto, Larry Wilson, Gör. Yön. Thomas Ackerman , Müz. Danny Elf­ man, Oyn. M ichael Keaton , Geena Davis, Alec Baldwin, Jef­ frey Jones, Annie McEnroe, Maurice Page, Catherine O'Hara. (ABD)

•

NIGHT OF THE DEMONS (İ blislerin Gecesi) Yön. Kevin Tenney, Sen. & Yap. John Augustyn, Gör. Yön. David Lew­ is, Müz. Dennis M ichael Tenney, Oyn. Linnea Quigley, Alvin Alexis, Billy Gallo, Cathy Podewell . (ABD)

•

1 99 1 - THE HAUNTED (Hayaletli) Yön. Robert Mandel, Sen. Darrah Cloud, Yap. Daniel Schneider, Gör. Yön. Michael D. Margulies, Müz. Richard Bellis, Oyn. Sally Kirkland, Jeffrey De M u n n , Louise Latham, George Wallace, Joyce Van Pat­ ten, Cassie Yates. (ABD)

•

1 992 - GHOSTWATCH (BBC Yapımı Belgesel) Yön. Lesley Manning, Sen. Stephen Volk, Yap. Ruth Baumgarten, Müz. Philip Appleby. ( İ ngiltere)

•

1 995 HAUNTED Yön. Lewis Gil bert, Sen. Timothy Prag­ er, Bob Kellett, Lewis Gilbert, Yap. Anthony Andrews, Lew­ is Gilbert, Gör. Yön. Tony-Pierce Roberts, Müz. Debbie Wiseman , Oyn. Aidan Queen, Kate Beckinsale, Anthony Andrews, John Gielgud, Anna Massey, Alex Lowe. (İ ngiltere ABD) -

HAYALETLİ EVLER •

THE HAUNTING OF HELEN WALKER (Helen Walker'ın Zi­ yareti) Yön. Tom McLoughlin, Sen. Hugh Whitemore, Gör. Yön. Tony imi, Müz. Allyn Ferguson, Oyn. Valerie Bertinelli, Florence Hoath, Michael Gough, Aled Roberts, Diana Rigg, Paul Rhys, Christopher Guard. (İ ngiltere)

•

HAUNTED MANSION (Perili Köşk) Yön. Rob Minkoff, Sen. David Berenbaum, Yap. Don Hahn, Andrew Gunn, Gör. Yön. Remi Adafarasin, Müz. Mark Mancina, Oyn. Eddie Murphy. Terence Stamp, Nathaniel Parker, Jennifer Tilly, Wallace Shawn, Marsha Thomason, Dina Waters, Aree Davis. (ABD)

•

1 999 - THE HAUNTING (Yeni Çevrim) Yön. Jan De Bont, Sen. David Self, Yap. Susan Arnold, Calin Wilson, Gör. Yön. Caleb Deschanel, Müz. Jerry Goldsmith, Oyn. Liam Neeson, Cathe­ rine Zeta-Jones, Lili Taylar, Owen Wilson, Bruce Dem, Todd Field, Virginia Madsen. (ABD)

•

•

HOUSE ON HAUNTED HILL (Lanetli Tepe) Yön. William Malone, Sen. Dick Beebe, Yap. Gilbert Adler, Joel Silver, Rob­ ert Zemeckis, Gör. Yön. Rick Bota, Müz. Don Davis, Oyn. Geoffrey Rus, Famke Jannsen, Taye Diggs, Peter Gallagher, Ali Larter, Jeffrey Combs. (ABD)

2004 - THE GRUDGE (Yeni Çevrim) Yön. Takashi Shimizu. Sen. Stephen Susco, Yap. Doug Davison, Roy Lee, Robert Tapert, Gör. Yön. Hideo Yamamoto, Lukas Ettlin, Müz. Chris­ topher Young, Oyn. Sarah Michelle Gellar, Jason Behr, William Mapother, Clea Du Vali, Grace Zabriskie, Kaa Dee Strickland. Bili Pullman, Ted Raimi, Yuya Ozeki, Yoko Mai. (Japonya - Al­ manya - ABD)

•

2001 THE OTHERS (Diğerleri) Yön. & Sen. & Müz. Alejandro Amenabar, Yap. Fernando Bovaira, Jose Luis Cuerda, Sunmin Park, Gör. Yön. Javier Aguirresarobe, Oyn. Nicole Kidman, Fionnula Flanagan, Christopher Eccleston, Alakina Mann, James Bentley, Eric Sykes, Elaine Cassidy. (İ spanya - Fransa ABD)

•

2005 THE AMITYVILLE HORROR (Yeni Çevrim) Yön. An­ drew Douglas, Sen. Scott Kasar, Yap. M ichael Bay, Andre\I\ Form, Brad Fuller, Gör. Yön. Peter Lyons Collister, Müz. Ste­ ve Jablonsky, Oyn. Ryan Reynolds, Melissa George, Jesse James, Jimmy Bennett, Chloe Moretz, Philip Baker Hail. (ABDı

•

•

-

EL ESPINAZO DEL DIABLO (Şeytanın Belkemiği) Yön. Guill­ ermo del Toro, Sen. David M unoz, Guillermo del Toro, Antonio Trashorras, Yap. Agustin Almodovar, Berta Navarro, Gör. Yön. Guillermo Navarro, Müz. Javier Navarrete, Oyn. Marisa Pare­ des, Eduardo Noriega, Federico Luppi, Fernando Tielve, l nigo Garces, !rene Visedo, Jose Manuel Lorenzo. (İ spanya - Meksi­ ka)

•

2002 - ROSE RED (Rose Red Konağı) Yön. Craig T. Baxley, Sen. Stephen King, Yap. Thomas H. Brodek, Robert F. Phil­ lips, Gör. Yön. David Connell, Müz. Gary Chang, Oyn. Nan­ cy Travis, Matt Keesler, David Dukes, Kimberly Brown, Judith lvey, Julian Sands, Kevin Tighe, Emily Deschanel. (ABD)

•

HONOGURAI MIZU NO SOKO KARA (Karanlık Su) Yön. Hideo Nakata, Sen. Hideo Nakata, Takashige lchise, Yap. Takashige lchise, Gör. Yön. Junichiro Hayashi, Müz. Kenji Ka­ wai, Shikao Suga, Oyn. Hitomi Kuroki, Rio Kanno, Mirei Ogu­ chi , Asami Mi Mizukawa, Fumiyo Kohinata. (Japonya)

•

DARKNESS (Karanlık) Yön. Jaume Balaguer6, Sen. Jaume Balaguer6, Fernando De Felipe, Yap. Julio Fernandez, Brian Yuzna, Gör. Yön. Xavi Gimenez, Müz. Carles Cases, Oyn. Anna Paquin, Lena Olin, lain Glen, Giancarlo Giannini, Fele Martinez, Stephen Enquist. ( İ spanya - ABD)

•

HORROR (Dehşet) Yön. & Sen. & Yap. Dante Tomaselli, Gör. Yön. Tim Naylor, Müz. Raz Mesinai, Dante Tomasell i , Oyn. Kreskin, Lizzy Mahon, Danny Lopes, Vincent Lambardi , Felissa Rose, Jessica Pagan. (ABD)

•

2003 - JU-ON: THE GRUDGE (Garez) Yön. & Sen. Takashi Shimizu, Yap. Takashige lchise, Gör. Yön. Tokusho Kikamura, Müz. Shiro Sato, Oyn. Megumi Okina, Misaki lto, Misa Uehara, Yui lchikiwa, Kanji Tsuda, Kayoki Shibata, Yukako Kikuri, Aki Fuji, Yuya Ozeki, Yoji Tanaka, Takashi Matsuyama, Shuri Mat­ suda. (Japonya)

•

JU-ON-THE GRUDGE 2 (Garez 2) Yön. & Sen. Takashi Shimi­ zu, Yap. Takashige lchise, Gör. Yön. Tokusho Kikimura, Müz. Shiro Sato, Oyn. Noriko Sakai, Chiharu Niyama, Kei Horie, Yui lchikawa, Shingo Katsurayama, Takako Fuji. (Japonya)

•

JANGHWA, HONGRYEON (Karanlık Sırlar) Yön. & Sen. Kim Ji-Woon, Yap. Jeong-Wan Oh, Oh Gi-Min, Gör. Yön. Mo-Gae Lee, Müz. Byung-Woo Lee, Oyn. Kap-Su Kim, Jung-Ah Yum, Su-Jeong Lim, Geun-Young Moon. (Güney Kore)

-

DARK WATER (Yeni Çevrim) Yön. Walter Salles, Sen. Rafae Yglesias, Yap. Doug Davison, Roy Lee, Bili Mechanic, Gör. Yön. Affanso Beato, Müz. Angelo Badalamenti, Oyn. Jennifer Connely, John C. Reilly, Tim Roth, Dougray Scott, Pete Pos­ tlethwaite, Camryn Manheim, Ariel Gade, Debra Monk. (ABD)

•

BAG DET STiLLE YDRE (Huzursuz Ruhlar) Yön. Marti Schmidt, Sen. Dennis Jurgensen, Yap. Thomas Stegler, Oyn. Anne Birgitte Lindt, Jakob Sedergren, Dejan Cukic, Andrea Vagn Jensen, Lykke Sand Michelsen. (Danimarka)

•

THE GRUDGE 2 (Garez 2) Yön. Takashi Shimizu, Sen. Ste­ phen Susco, Yap. Takashige lchise, Robert Tapert, Gör. Yön. Katsumi Yanagishima, Müz. Christopher Young, Oyn. Amber Tamblyn, Sarah Michelle Gellar, Edison Chen, Arielle Kebbel. Jennifer Beals, Teresa Palmer, Misaka Uno, Joanna Cassidy. Christopher Cousins, Matthew Knight, Eve Gordon, Jenna De­ wan. (ABD)

• 2006

-

•

-

•

THE ABANDONED (İzbe) Yön. Nacho Cerda, Sen. Karim Hussain, Nacho Cerda, Richard Stanley, Yap. Carlos Fernandez, Julio Fernandez, Gör. Yön. Xavi Gimenez, Müz. Alfons Conde, Oyn. Anastasia Hille, Kare! Roden, Valentin Ganev, Paraskeva Djukelova, Carlos Reig-Plaza. (İ spanya - İ n­ giltere - Bulgaristan) 2007 THE MESSENGERS (Haberciler) Yön. Oxide Pang Chun, Danny Pang, Sen. Mark Wheaton, Yap. Sam Raimi. William Sherak, Jason Shuman, Robert Tapert, Gör. Yön. Da­ vid Geddes, Müz. Joseph LoDuca, Oyn. Penelope Ann Miller. Oylan Mc Dermott, Kristen Stewart, Evan Turner, Theodore Turner, John Corbett, Brent Briscoe, William B. Davis, Dustin Milligan . (ABD - Kanada)

EL ORFANATO (Yetimhane) Yön. Juan Antonio Bayana, Sen. Sergio G. Sanchez, Yap. Alvaro Agustin, Joaquin Padro, Guill­ ermo del Toro, Gör. Yön. Oscar Faura, Müz. Fernando Ve­ lazquez, Oyn. Belen Rueda, Fernando Cayo, Roger Princep. Geraldine Chaplin, Mabel Rivera, Montserrat Carulla, Edgar Vivar. (İ spanya - Meksika)

• 2009 - THE HAUNTING iN CONNECTICUT (Lanetli Ev) Yön.

Peter Cornwell, Sen. Adam Siman, Tim Metcalfe, Yap. Paul Brooks, Daniel Farrands, Wendy Rhoads, Andrew Trapani. Gör. Yön. Adam Swica, Müz. Robert J . Kral, Oyn. Virginia Madsen, Kyle Gallner, Elias Koteas, Amanda Crew, Martin Do­ novan, Sophi Knight, Ty Wood, Erik J. Berg, John Bluethner, O. W. Brown. (ABD)

•

252

201 O - PARANORMAL ACTIVITY (Paranormal Faaliyetler) Yön. & Sen. & Kur. üren Peli, Yap. Jason Blum, üren Peli ,

HAYDEN, UNDA

Oyn. Katie Featherston, Micah Sloat, Mark Fredrichs, Amber Armstrong. (ABD)

•

ZWART WATER (Dehşetin Gözleri) Yön. Elbert Van Strien, Sen. Elbert Van Strien, Paulo Van Vliet, Yap. Claudia Brandt, Elbert Van Strien, Gör. Yön. Guido Van Gennep, Müz. Han Ot­ ten, Maurits Overdulve, Oyn. Barry Atsma, Hadewych Minis, lsabelle Stokkel, Charlotte Arnoldy, Bart Slegers. (Hollanda Belçika)

201 5 CRIMSON PEAK (Kızıl Tepe) ) Yön. Guillermo del Toro, Sen. Guillermo del Toro, Matthew Robbins, Yap. Guill­ ermo del Toro, Callum Greene, Jon Jashni, Thomas Tull, Gör. Yön. Dan Laustsen, Müz. Fernando Velasquez, Oyn. Jessica Chastain, Charlie Hunnam, Tom Hiddleston , Mia Wasikowska, Doug Jones, Bum Gorman, Jim Beaver, Bruce Gray. (ABD) -

INSIDIOUS (Ruhlar Bölgesi) Yön. James Wan, Sen. Leigh Whannell, Yap. Jason Blum, üren Peli, Steven Schneider, Gör. Yön. David M. Brewer, John R. Leonetti, Müz. Joseph Bishara, Oyn. Patrick Wilson, Rose Byrne, Ty Simpkins, Andrew Astor, Lin Shaye, Leigh Whannell, Angus Sampson, Barbara Hershey, Heather Tocquigny, Ruben Pla, Corbett Tuck. (ABD - Kanada) 201 1 - DREAM HOUSE (Hayal Evi) Yön. Jim Sheridan, Sen. David Loucka, Yap. Daniel Bobker, Ehren Kruger, David C. Robinson, James G. Robinson, Gör. Yön. Caleb Deschanel, Müz. John Debney, Oyn. Daniel Craig, Naomi Watts, Rachel Weisz, Marton Csokas, Taylar Geare, Claire Geare, Jane Al­ exander. (ABD) •

THE AWAKEN I NG (Ö bür Dünyadan) Yön. Nick Murphy, Sen. Stephen Vol k, Nick M u rphy, Yap. Sarah Curtis, Julia Stan­ nard, David M. Thompson, Gör. Yön. Eduard Grau, Müz. Daniel Pemberton, Oyn. Rebecca Hai l , Dominic West, l melda Staunton, Lucy Cohu, John Shrapnel, Diana Kent, Richard Durden, lsaac Hempstead Wright, Alfie Field, Joseph Mawle. (İ ngiltere)

•

THE INKEEPERS (Ruhlar Oteli) Yön. & Sen. Ti West, Yap. Derek Curl, Larry Fessenden, Peter Phok, Ti West, Gör. Yön. Eliot Rockett, Müz. Jeff Grace, Oyn. Sara Paxton , Pat Healy, Kelly McGillis, Alison Bartlett, Jake Ryan, Lena Dunham, George Riddle, Brenda Cooney. (ABD)

�

LOVELY MOLLY (Tatlı Molly) Yön. & Sen. Eduardo Sanchez, Yap. Robin Cowie, Jane Fleming, Gregg Hale, Mark Ordesky, Gör. Yön. John W . Rutland, Müz. Tortoise, Oyn. Gretchen Lodge, Johnny Lewis, Alexandra Holden, Ken Arnold, Lauren Lakis, Daniel Rose, Field Baluvelt. (ABD)

�

201 2 - THE WOMAN iN BLACK (Siyahlı Kadın) Yön. James Watkins, Sen. Jane Goldman (Susan H i l l ' in Romanından) Yap. Richard Jackson, Simon Oakes, Brian Oliver, Gör. Yön. Tim Maurice-Jones, Müz. Marco Beltrami, Oyn. Daniel Radcliffe, Ciaran H inds, Janet McTeer, Roger Allam, Sophie Stuckey, Liz White. ( İ ngiltere - Kanada - İ sveç).

•

THE PACT (Ruh) Yön. & Sen. Nicholas McCarthy, Yap. Ross M. Dinerstein, Gör. Yön. Bridger Nielson, Müz. Ronen Lan­ da, Oyn. Caity Lotz, Casper Van Dien, Agnes Bruckner, Mark Steger, Haley Hudson, Kathleen Rose Perkins, Sam Bal i, Da­ kota Bright (ABD)

•

201 3 - TH E CONJURING (Korku Seansı) Yön. James Wan, Sen. Chad Hayes, Carey Hayes, Yap. Rob Cowan, Tony De Rosa-Grund, Peter Safran, Gör. Yön. John R. Leonetti , Müz. Joseph Bisara, Mark lsham, Oyn. Vera Farmiga, Patrick Wil­ son, Lili Taylar, Ron Livingston, Shanley Caswell, Hayley Mc­ Farland, Joey King, Mackenzie Foy, Kyla Deaver, Shannon Kook, John Brotherton . (ABD)

•

Linda Hayden

HAVDEN,

LINDA (STAN MORE, M I DDLESEX, 1 953) İngiliz oyuncu. Henüz 1 5 yaşında sinema dünyası­

na giren ve ilk filmi "Baby Love"da bir lolitayı canlandıran bu çocuksu yüzlü, sarışın aktris 70'lerde Tigon British ve Hammer yapımı filmlerde gözükmüştür. Hammer'ın Dra­ mla serisinden "Taste the Blood of Dracula"da (Dracu­ la'nın Kanının Tadı) efsanevi vampirin potansiyel kurban­ larından birini, Tigon British'in tarihsel korkusu "Blood on Satan's Claw"da (Şeytanın Pençesindeki Kan) şeytana tapan kötücül bir genç kızı oynayan Hayden'ın diğer tür çalışmaları arasında Elizabeth Taylor'lı "Night Watch'' (Bir Gece Vakti), "Vampira'', "Madhouse" (Çılgınlar Evi) ve "Expose" (Skandal) yer almaktadır.

• FİLMOGRAFİ: Taste the Blood of Dracula (1 970) • Blood on

Satan's Claw (1 971) • Night Watch (1 973) • Vampira (1 97 4) • Madhouse (1 97 4) • Expose (1 975) • The Boys from Brazil (1 978) • Therese (2004)

HAVERS, SIDNEV (ED I N BU RG H , 1 92 1

ALTEA, 2000) İngiliz yönetmen. Sinemaya 40'ların başlarında gi­

HAUNTER (Hayaletli Ev) Yön. Vincenzo Natali , Sen. Brian King, Yap. Steve Hoban, Gör. Yön. Jon Joffin , Müz. Alex Khaskin, Oyn. Abigail Breslin, Peter Outerbridge, Michelle Nolden, Stephen McHattie, Peter DaCunha, Samantha Wein­ stein, Eleanor Zichy, David Hewlett, Sarah Manninen. (Kana­ da-Fransa)

-

ren ve çeşitli filmlerde kamera odaklayıcısı (focus puller), ses teknisyeni ve kurgucu olarak çalışan Sidney Hayers 1 959'da yönetmenliğe terfi etmiştir. 60'ların başlarında, güzellik tutkunu psikopat bir plastik cerrahın idaresindeki 253

HAYES, JOHN

bir sirkte geçen "Circus of Horrors" (Dehşet Sirki) ile kara büyü konulu "Night of the Eagle" (Kartalın Gecesi) filmle­ rini yöneten Hayers ilerleyen yıllarda çoğunlukla televiz­ yona dönük çalışmıştır. Karısının büyücülükle uğraştığını fark eden rasyonalist bir üniversite profesörünün doğaüstü güçlere karşı verdiği amansız mücadeleyi anlatan "Night of the Eagle" (Burn Witch Burn adıyla da biliniyor) İngi­ liz sinemacının en sağlam tür filmidir. 70'lerde, bir kızlar okulunda vuku bulan tecavüz ve cinayetleri konu edinen "Assault" (Tecavüz), akıl hastanesinden kaçan psikopat bir katille ilgili "Deadly Strangers" (Ölümcül Yabancılar), Joan Collins'li intikam hikayesi "Revenge" (Öç) ve "Diagnosis: Murder"la (Tanı: Cinayet) korku-gerilim alanındaki çalış­ malarını sürdüren Hayers 80 ve 90'larda televizyon dizileri üzerine yoğunlaşmıştır. İspanyada yaşamını kaybetmiştir. •

•

FİLMOGRAFİ: Circus of Horrors (1 960) • Night of the Eagle (1 962) • The Trap (1 966) • The Avengers (TV 1 965 - 67) • The Revenge (1 97 1 ) • Assault ( 1 9 7 1 ) • Diagnosis: M u rder (1 975) • Deadly Strangers (1 976) • The New Avengers (TV 1 976 - 77) • The Professionals (TV 1 978) • Galactica 1 980 (TV 1 980) • Magnum (TV 1 981 - 82) • Remington Steele (TV 1 982 - 83) • The A-Team (TV 1 985 - 86) • Werewolf (TV 1 987) • Baywatch (TV 1 993)

HAYES, JOHN (N EW YORK, 1 930

•

HENDRY, IAN (I PSWI CH, 1 931

-

(Vampirin Mezarı), "Garden ofthe Dead" (Ölüm Bahçesi), "Dream No Evil" (Şeytansız Düşler) gibi sıfır bütçeli kor­ kular, erotik komedi ve westernler, Harold Perkins takma adıyla hard pornografik filmler çekmiştir. FİLMOGRAFİ: Dream No Evil (1 970) • G rave of the Vam­ pire (1 97 4) • Gard en of the Dead (1 974) • Mama's Dirty Girls (1 974) • End of the World (1 977) • Pleasure Zone (1 983) • Tales from the Darkside (TV 1 985)

•

HEARD, AMBER (AU STIN , TEXAS, 1 986) Ameri­ kalı oyuncu. Modellikten sinemaya geçen Amber Heard "Zombieland", "The Stepfather" (Üvey Baba), ''And Soon the Darkness" (Ve Yakında Karanlık), "The Ward" (Koğuş) gibi orta karar korku-gerilim filmlerinde rol almıştır. •

FİLMOGRAFİ: Blow Up (1 966) • Eye of the Devil (1 967) Camelot (1 967) • Barbarella (1 968) • The Best House in Lon­ don (1 969) • Fragment of Fear (1 970) • Voices (1 973) • J ug ­ gernaut (1 97 4) • Profondo rosso (1 975) • Les liens du sang (1 977) • Thirst (1 979) • Just a Gigolo (Yön . 1 979) • Harlequir (1 980) • The Survivor (Yön. 1 981 ) • Dr. Jekyl and Mr Hyde (T\, 1 98 1 ) • The Rainbow (1 989) • Nightmare Classics (TV 1 989) Gladiator (2000) • Romantik (2007) •

B U R BANK, KALİFORN İYA, 2000) Amerikalı yönetmen. Tipik bir grindhouse-drive in yönetmenidir; "Grave of the Vampire"

•

İtalyan yönetmen Michelangelo Antonioni'nin enigma­ tik filmi "Blow-Up"la (Cinayeti Gördüm) büyük üne ka­ vuşmuştur. "Eye of the Devil" (Şeytanın Gözü) , "Voices· · (Sesler), "Thirst" (Susuzluk), "The Turn of the Screw (Yü­ rek Burgusu) 60 ve 70'lerde rol aldığı korku filmlerinden bazılarıdır. Korku kariyerinin en önemli filmi "Profondo rosso"da (Derin Kırmızı) "Blow-Up"dakine benzer bir gi­ zem çözücü karakteri canlandırmıştır. 2000'lerin başların­ da Hollywood filmleri "Gladiator", "Gangs of New York . "Spy Game", "The League of Extraordinary Gentlemen"de oynayan David Hemmings Romanya'da bir film setinde geçirdiği kalp krizi sonucunda hayatını kaybetmiştir. 80 ,.

THE DENTIST (Dişci) Yön. Brian Yuzna, Sen. Dennis Paoli, Stuart Gordon, Charles Finch, Yap. Pierre David , Gör. Yön. Levie lsaacks, Müz. Alan Howarth, Oyn. Corbin Bernsen, Linda H offman, Michael Stadvec, Ken Foree, Tony Noakes, Molly Hagan, Patty Toy, Mark Ruffalo. (ABD, 1 996)

>

FUNNY GAMES (Ölümcül Oyunlar) Yön. & Sen. M ichael Haneke, Yap. Veit Heiduschka, Gör. Yön. Jürgen Jürges, Oyn. Susanne Lothar, U lrich M ühe, Arno Frisch , Frank Giering, Stefan Clapczynski, Doris Kunstmann, Christoph Bantzer, Wolfgang Glück, Susanne Meneghel, Monika Zallinger. (Avusturya, 1 997)

>

SAW (Testere) Yön. James Wan, Sen. Leigh Whannel l , Yap. Mark Burg, Greg Hoffman, üren Koules, Gör. Yön. David A. Armstrong, Müz. Charlie Clouser, Oyn. Leigh Whannell , Cary Elwes, Danny Glover, Ken Leung, Dina Meyer, Tobin Beli, M ike Butters, Mon ica Potter, Paul Gutrecht. (ABD Avustralya, 2004)

>

WOLF CREEK (Kurt Kapanı) Yön. & Sen. Greg Mclean, Yap. David Lightfoot, Greg Mclean, Gör. Yön. Will Gibson, Müz. Frank Tetaz, Oyn. John Jarratt, Cassandra Magrath , Kestie Morassi, Nathan Phillips, Gordon Poole, Guy O ' Donnell, Phil Stevenson, Geoff Revell, Andy McPhee. (Avustralya, 2005)

>

SALO O LE 1 20 GIORNATE Dl SODOMA (Salo ya da Sodom' u n 1 20 Günü) Yön. Pier Paolo Pasoli n i , Sen. Pier Paolo Pasolini, Sergio Gitti, Yap. Alberto Grimald i, Antonio Grisante, Al berto De Stefanis, Gör. Yön. Tonino Delli Colli, Müz. Ennio M orricone, Oyn. Paolo Bonacell i , G iorgio Catal­ di, U mberto D. Quintavalle, Aldo Valletti, Caterina Boratto, Elsa Di Giorgi , Helene Surgere, Sonia Saviange, Sergio Fas­ cetti, l n es Pellegri n i , Bruno Musso. (İtalya - Fransa, 1 975)

THE DEVIL'S REJ ECTS (Vahşet Çetesi) Yön. & Sen. Rob Zombie, Yap. M i ke Elliott, Andy Gould, Marco Mehlitz, Mi­ chael Ohoven, Rob Zombie, Gör. Yön. Phil Parmet, Müz. Tyler Bates, Terry Reid, Rob Zombie, Oyn. Sid Haig, Bili Moseley, Sheri Moon Zombie, William Forsythe, Ken Fo­ ree, Matthew McGrory, Leslie Easterbook, Geoffrey Lewis. Priscilla Barnes, Danny Trejo, Michael Berryman, Tom Tow­ les, P . J. Soles, G i nger Lynn Ailen, Mary Woronov, Deborah Van Valkenburg h , Kate Norby, Lew Temple, Elizabeth Daily. (ABD - Almanya, 2005)

>

MARATHON MAN (Vahşi Koşu) Yön. John Schlesinger, Sen. William Goldman (Kendi Roman ından), Yap. Robert Evans, Sidney Beckerman, Gör. Yön. Conrad L. Hail, Müz. M ichael Small, Oyn. Dustin Hoffman, Laurence O livier, Roy Scheider, Wil liam Devane, Marthe Keller, Fritz Weaver, Rich­ ard Bright, Marc Lawrence, Ailen Joseph , Tito Goya, Ben Dova. (ABD, 1 976)

HOSTEL (Otel) Yön. & Sen. Eli Roth, Yap. Chris Briggs. M i ke Fleiss, E l i Roth, Gör. Yön. M ilan Chadima, Müz. Na­ than Barr, Oyn. Jay Hernandez, Derek Richardson, Eythor Gudjonsson , Barbara Nedeljakova, Jan Vlasak, Jada Kad­ erabkova, Jennifer Lim, Keiki Seiko, Lubomir Bukovy, Jana Havlickova, Rick Hoffman, Takash i M i i ke, Petr Janis, Milda Jedi Havlas. (ABD, 2005)

>

CAPTIVITY (Dehşet Odası) Yön. Roland Joffe, Sen. Larrı Cohen, Joseph Tura, Yap. Mark Damon , Serge Konov, Garı Mehlman, Leonid M inkovski, Gör. Yön. Daniel Pearl, Müz. Marco Beltrami , Oyn. Elisha Cuthbert, Daniel Gillies, Pruit: Taylor Vince, M ichael Harney, Laz Alonso. (ABD - Rusya. 2007)

>

FRONTI ER{S) (Sınır(da) Yön. & Sen. Xavier Gens, Yap. Lau­ rent Tolleron , Gör. Yön. Laurent Bares, Müz. Jean-Pierre Taieb, Oyn. Karine Testa, Samuel Le Bihan, Estelle Lefebu­ re, Aurelien Wiik, David Saracino, Chems Dahmani , Mauc Forget, Amelie Daure, Rosine Favey, Adel Bencherif, Joel Lefrançois, Patrick Ligardes, Jean-Pierre Jorris, Stephane Jacquot. (Fransa - İsviçre, 2007)

>

MARTYRS (İşkence Odası) Yön. & Sen. Pascal Laug ier. Yap. Richard Grandpierre, Gör. Yön. Stephane Martin . Nathalie M oliavko-Visotzky, Müz. Alex Cortes, Wil lie Cortes. Oyn. Morjana Alaoui, Mylene Jampanoi, Catherine Begin. Robert Toupin, Patricia Tulasne, Xavier Dolan, Jean-Marie M oncelet, Jessie Pham, Erika Scott, lsabelle Chasse, Emilie M iskdijan. (Fransa - Kanada, 2008)

il BOIA SCARLATTO (Kızıl Cellat) Yön. Max H u nter (Massi­ mo Pupil lo), Sen. Robert McLoren (Romano Migliorini), Rob­ ert Christmas (Roberto Natale}, Yap. Francesco Merl i , Ralph Zucker, Gör. Yön. John Collins (Luciano Trasatti}, Müz. Gino Peguri, Oyn. Mickey Harg itay, Walter Brandt (Walter Brandi}, Louise Barret (Luisa Baretto), Rita Klei n, Alfred Rice (Alfredo Rizzo), Barbara Nelly (Barbara Nelli}, Moa Tah i , Femi Martin (Femi Benussi), Ralph Zucker, N i k Angel (Nando Angelini). (İtalya - ABD, 1 965)

>

MARQUIS DE SADE: J USTIN E (Marki De Sade:Justine) Yön. Jess Franco (Jesus Franco), Sen. Peter Welbeck (Harry Allan Towers) , Yap. Harry Allan Towers, Gör. Yön. Manuel Merino, Müz. Bruno N icolai, Oyn. Klaus Kinski, Romina Power, Maria Rohm, Rosemary Dexter, Carmen De Lirio, Akim Tamiroff, Gustavo Re, Mercedes McCambridge, Harald Leipnitz, Jack Palance, Horst Frank, Rosalba Neri, Howard Vernon, Sylva Koscina. (İtalya - ABD - Batı Almanya - Lihtenştayn, 1 969)

>

>

>

>

H EXEN BIS AUFS BLUT GEQUALT (Öl ü müne Eziyet Edilen Büyücü ler) Yön. M ichael Armstrong, Sen. M ichael Arm­ strong, Adrian Hoven , Yap. Adrian Hoven, Gör. Yön. Ernst W. Kali nke, Müz. M ichael Holm, Oyn. Herbert Lom , Udo Kier, Olivera Vuco, Reggie Nalder, Herbert Fux, Gaby Fuchs, Adrian Hoven . (Batı Almanya, 1 970)

>

THE INCREDIBLE TORTUR E SHOW (İnanılmaz İşkence Gösterisi) Yön. & Sen. Joel M. Reed, Yap. Alan C. Margo­ lin, Gör. Yön. Gerry Toll , Müz. Michael Sah i , Oyn. Seamus O' Brien, Viju Krem, N iles McMaster, Dan Fauc i , Allan Delay. (ABD, 1 976)

>

ISLAND OF D EATH (Ölüm Adası) Yön. & Sen. & Yap. N ico Mastorakis, Gör. Yön. N i kos Gardelis, Müz. N i kos Lavra­ nos, Oyn. Bob Belling, Jane Ryal l , Jessica Dublin, Gerard Gonalos, Janice McConnel. (Yunanistan, 1 977)

>

LA BESTIA iN CALORE (Ateşli Canavar) Yön. & Sen. lvan Kathansky (Luigi Batzella), Yap. Clemente Roberto P . More­ no, Gör. Yön. Ugo Brunell i , Müz. Giuliano Sorgini, Oyn. Ma­ cha Magall , John Brawn (Gino Turin i) , Kim C? atti (Edilio Kim), Xiro Papas, Sal Boris (Salvatore Baccaro). (ltalya, 1 977)

>

TRAS EL CRISTAL (Camın Arkasında} Yön. & Sen. Agustin Villaronga, Yap. Teresa Enrich, Gör. Yön. Jaume Peracaula, Müz. Javier Navarrete, Oyn. Günter Meisner, David Sust, Marisa Paredes, Gisela Echeverria, lmma Colomer, Josue

282

İTALYA

GU ROTESUKU (Grotesk) Yön. & Sen. Koji Shiraishi, Yap. Kazue Udagawa, Kyosuke Ueno, Gör. Yön. Yohei Fukuda, Müz. Kazuo Sato, Oyn. Tsugumi Nagasawa, Hiroaki Kawat­ sure, Shigeo Osako. (Japonya, 2009)

Gianfranco Parolini, Duccio Tessari, Ferdinando Baldi, Sergio Corbucci spagetti western, Aristide Massacessi (Joe D'Amato), Renato Polselli, Silvio Amadio, Tinto Brass seks, Ruggero Deodato yamyam, Fernando Di Leo, Stel­ • ANTICHRIST (Deccal) Yön. & Sen. Lars von Trier, Yap. Meta vio Massi ve Enzo G. Castellari polisiye-aksiyon üzerine Louise Foldager, Gör. Yön. Anthony Dod Mantle, Müz. Kris­ uzmanlaşırken, Riccardo Freda, Mario Bava, Dario Ar­ tian Eidnes Andersen, Oyn. Willem Dafoe, Charlotte Gains­ gento, Lucio Fulci (zaman zaman Sergio Martino, Alberto bourg, Storm Acheche Sahlstrom. (Danimarka, 2009) De Martino, Antonio Margheriti, Massimo Dallamano, Aldo Lado ve Umberto Lenzi) korkunun sözcülüğünü yapmışlardır. Diğer dikkate değer korku filmi yönetmenlerinden Pupi Avati ve Francesco Barilli ise farklı bir rotada ilerlemiştir. Kan nakliyle gençleşme üzerine, kitle ka­ tili Erzebet Bathory'd en esinlenen bir hikaye anlatan 1 957 tarihli "I vampiri" (Vampir) İtalyan korku sinemasını ateşleyen film ola­ rak hatırlanır... Riccardo Freda'nın yapımcısı­ nı çıldırtarak yarım bıraktığı, Mario Bava'nın yardıma koşup tamamladığı "I vampiri"nin ardından İtalya'da Mario Bava, Antonio Mar­ gheriti, Riccardo Freda, Mario Caiano, Ca­ millo Mastrocinque, Massimo Pupillo, Anto­ nio Leonviola, Anton Giulio Maj ano, Vittorio Cottafavi, Giorgio Ferroni, Piero Regnoli, Renato Polselli, Roberto Mauri'nin yönettiği İtalya • L'orribile segreto del Dr. Hichcock (Dr. Hichcock'un Korkunç Sırrı) Barbara Steele onlarca gotik korku (La maschera del demonio, Şeytanın Maskesi - Lcırrible segreto del İTALYA Kıta Avrupa'sında uzun bir süre korkunun (çoğu Dr. Hichcock, Dr. Hichcock'un Korkunç Sırrı - Lo spettro, kez mantığı ve çizgisel anlatımı dışlayan, görsel yanı güç­ Hayalet - Danza macabra, Ürperten Dans Il mulino delle lü, kan- şiddet odaklı, düşsel bir korku) bayraktarlığını donne di pietra, Taş Kadınlar Değirmeni Il boia scarlatto, üstlenen İtalya tür sineması tarihinde önemli filmlere ev Kızıl Cellat - Amanti d'oltretomba, Mezarlık Aşıkları - fa­ sahipliği yapmıştır. 60'larda, bir yandan Michelangelo An­ mante del vampiro, Vampirin Sevgilisi - La strega dei vam­ tonioni, Federico Fellini, Pier Paolo Pasolini ve Luchino piri, Vampirin Büyücüsü . . ) ve fantastik dokunuşlu kılıç Visconti'nin sanat filmleriyle dünyada prestijli bir konuma sandal filmi (Maciste nella terra dei Ciclopi, Masist Cyclop gelen İtalyan sineması bir yandan da zengin bir tür sine­ Ülkesinde Maciste contro il vampiro, Masist Vampire Kar­ ması geleneğine sahip olma yolunda hızla ilerlemiştir. 60 şı) çekilmiştir. Bunlara manyak doktor konulu "Seddok, ve 70'lerin İtalya'sında Anglosakson egemenliğindeki tür­ l'erede di Satana" (Seddok, Şeytanın Varisi) ve canavarlı ler (korku, western, polisiye, aksiyon) yeniden yorumlan­ "Caltiki-il mostro immortale" (Caltiki Ölmeyen Canavar) mış ve biçimlenmiştir. İtalyan sinemasının en büyük şansı eklenecektir. Çoğu 1960 - 1966 yılları arasında vizyona gi­ hem sanat filmlerine, hem de ticari ürünlere arka çıkan ren bu filmlerden en dikkat çekici olanı "La maschera del Dino De Laurentiis, Carlo Ponti ve Alberto Grimaldi gibi demonio"yu (Şeytanın Maskesi) maestro Mario Bava, Ni­ yapımcılara sahip olmasıdır. 60'lardan 70'lere uzanan dö­ kolay Gogol'un bir öyküsünden sisler içindeki mekanlar­ nemde Riccardo Freda, Mario Bava, Dario Argento, Lucio da, muhteşem siyah beyaz görüntülerle beyazperdeye ak­ Fulci, Sergio Martino, Sergio Sollima, Alberto De Marti­ tarmıştır. "La maschera del demonio" kendine tıpatıp ben­ no, Enzo G. Castellari, Sergio Leone, Massimo Dallama­ zeyen güzel ve masum akrabasının bedenini ele geçirmek no, Antonio Margheriti, Aristide Massacessi, Umberto için mezarından kalkan kötü ruhlu bir büyücüyle ilgili bir Lenzi, Tinto Brass, Mario Caiano, Stelvio Massi, Emilio hikaye anlatır. 60'larda "La frusta e il corpo" (Kamçı ve P. Miraglia, Luigi Bazzoni, Armando Crispino, Fernando Beden) ve "Operazione paura'' (Korku Operasyonu) gibi Di Leo, Nando Cicero, Silvio Amadio, Giuliano Carnimeo, görsel kalitesi yüksek başka rafine gotik korkular da yöne­ Sergio Corbucci, Renato Polselli, Luigi Cozzi, Duccio Tes­ ten Bava, aynı zamanda İtalyan cinayet filmleri giallo'ların sari, Ferdinando Baldi, Aldo Lado, Gianfranco Parolini ve (bkz. giallo) yaratıcısıdır. Sadizmle kuşatılmış bir şiddetin, Ruggero Deodato'nun önderliğinde sürüyle İtalyan usulü erotik ve karabasanvari imgelerle hayat bulduğu giallo korku, western, komedi, seks, polisiye, yamyam ve giallo filmlerinde güzel kadınları katleden maskeli katillerin ve filmi üretilmiştir. Çoğunluğunu usta zanaatkarların oluş­ onların peşindeki amatör dedektiflerin, polislerin serüturduğu bu yönetmenlerden Sergio Leone, Sergio Sollima, •

-

-

.

-

283

İTALYA

fatto a Solange" (Solange'a Ne Yaptınız?), Aldo Lado'nun "Chi !'ha vista morire" (Onu Ölürken Kim Gördü?), Lu­ igi Bazzoni'nin "Giornata nera per l'ariete" (Koçun Kara Günü) ve Paolo Cavara'nın "La tarantola dal ventre nero"su (Tarantulanın Siyah Karnı) akımın önde gelen örnekleri­ dir. Seks, çıplaklık ve cinsel sapkınlık bir süre sonra bazı giallo'ların ayrılmaz bir parçası olmuştur. Öyle ki softcore seksle yetinmeyen kimi yapımcılar filmle alakası olmayan porno oyuncularını kullanarak araya hardcore parçalar eklemişlerdir. Aynı yıllarda Pupi Avati ve Francesco Barilli İtalyan korku sinemasının belirleyici öğesi kan ve şiddeti yadsıyan entelektüel filmleriyle yeni bir sayfa açmışlardır. Avati'nin kıymeti bilinmemiş gotik giallo'su "La casa dalle finestre ehe ridono" (Gülen Pencereli Ev), atipik zombi fil­ mi "Zeder"; Barilli'nin delirme, kişilik bozukluğu ve yam­ yamlık üzerine şok edici bir hikaye anlatan "Il profumo della signora in nero" (Siyahlı Kadının Parfümü) ve "Pen­ sione paura''sı (Korku Pansiyonu) İtalyan korkusunun seç­ kin örnekleri arasındadır. Ne yazık ki iki yönetmenin film­ leri İtalya dışında doğru düzgün dağıtılmamıştır. 70'lerin diğer takdire şayan psikolojik korkuları arasında politik filmleriyle tanınan Elio Petri'nin "Un tranquillo posto di campagna''sı (Çılgın Ruhlar), komedi filmleri yönetmeni Dino Risi'nin çatıdaki deli konulu "Anima Persa''sı (Kayıp Ruh), Marcello Aliprandi'nin Venedik manzaralı hayalet hikayesi "Un sussurro ne! buio" (Karanlıkta Bir Fısıltı) ve Luigi B azzoni'nin muğlaklık başyapıtı "Le orme" (İz) vardır. 70 ve 80'lerin hareketli ortamında (Sinema yazarı Stephen Thrower'ın araştırmasına göre 1 9 72'de İtalyanın nüfusu 54. 8 milyondu; yılda yaklaşık 553 milyon sinema bileti satılıyordu; bu da her İtalyan vatandaşının yılda 1 0 kere sinemaya gittiğini gösteriyordu. Thrower, kendi ülke­ si İngiltere'yi İtalya'yla karşılaştırdığında çarpıcı bir sonuca ulaşıyordu: 1972'de İngiltere'nin nüfusu 55. 7 milyondu ve bilet satışları 1 56. 6 milyonda kalmıştı) Joe D'Amato, Ruggero Deodato, Umberto Lenzi, Bruno Mattei, Cesare Canevari, Sergio Garrone'nin katkı sunduğu, bir kısmı sansürle başı derde giren onlarca yamyam, Nazi istismar, rahibe istismar ve kadınlar hapishanesi filmi piyasaya su nulmuştur. Tabii düzinelerce seks filmiyle birlikte . . . 60'lar gotik korkuların, 70'ler giallo'ların altın yılları olurken, 80'ler kan ve vahşetin zirve yaptığı zombi ve yamyam filmleriyle hatırlanır. 60 ve 70'lerde tipik bir İtalyan piyasa yönetmeni gibi her türden filme imza atan Lucio Fulci'nin 80'lerdeki filmlerinde kan gövdeyi götürür. . . Bu filmleriy­ le yabana atılmayacak bir hayran kitlesi edinen Fulci'nin 80 başlarında yönettiği "Zombi 2'; "Paura nella cittiı dei morti viventi" (Yaşayan Ölüler Şehrinde Korku), 'Taldila" (Öteki Taraf), "Quella villa accanto al cimitero" (Mezar­ lığın Yanındaki Ev) çürümüş zombiler, parçalanan ceset­ ler, "La squartatore di New York'' (New York Karındeşe­ ni) seks manyaklarıyla dopdoludur. "Zombi 2"nin sürpriz ticari başarısından sonra Marino Girolami, Bruno Mat­ tei, Andrea Bianchi ve Claudio Fragasso gibi sinemacılar ucuz kan-vahşet gösterileri sunan yaşayan ölü filmleriyle

İtalya • Zeder (Öteki Taraftan Sesler)

venleri işlenmiştir. Mario Bava'nın "Sei done per l'assassi­ no" (Bir Katile 6 Kadın), "5 bambole per la luna d'agosto" (Yılan Ruhlu Kadının İntikamı), I rosso segno della follia" (Çılgınlığın Kızıl İşareti) ve "Reazione a catena"sı (Kanlı Körfez) bu tarzın tipik örnekleridir. İtalyan korku sinema­ sının, şöhretini ülke sınırlarının dışına taşımış en tanın­ mış ismi Dario Argento 'Tuccello dalle piume di cristallo" (Kristal Kanatlı Kuş), "Il gatto a nove code" (Dokuz Kuy­ ruklu Kedi), "4 mosche di velutto grigio" (Gri Kadifedeki 4 Sinek), "Profondo rosso" (Derin Kırmızı) gibi birinci sınıf giallo'ların sonrasında yaratıcı cinayet sahneleriyle kan ve vahşete sanatsal bir boyut katan cadılı "Suspiria" ve sim­ yagerli "Inferno"yu (Cehennem) yönetmiştir. Argento'nun filmleri Freda ve Bava'nın kıyıda köşede kalmış filmlerinin aksine daha geniş bir dağıtım ağıyla buluşmuş ve çok daha popüler olmuştur. 70'lerde İtalya'da tam bir giallo çılgınlı­ ğı yaşanmıştır. Sergio Martino'nun "Lo strano vizio della Signora Wardh" (Bayan Wardh'ın Tuhaf Huyları), "La coda dello scorpione" (Akrebin Kuyruğu), "I corpi presentano tracce di violenza carnale" (Ölene Kadar Seks), "Tutti colo­ ri del buio" (Yılan Ruhlu Kadının Kabusu), Giuliano Car­ nimeo'nun "Perche quelle strane gocce di sangue sul corpo di Jennifer?" (Neden Jennifer'in Üzerinde Bu Tuhaf Kan Lekeleri Var?), Lucio Fulci'nin "Una lucertola con la pelle di donna" (Kabus), Massimo Dallamano'nun "Cosa avete

284

İTALYA

caimano" faws'un İtalyan ikizleridir. Mad Max ve Escape From New York taklidi postapokaliptik aksiyon filmlerini de unutmamak gerekir. 80'lerin ortalarından itibaren özel televizyonların dev­ reye girmesi ve maliyetlerin artmasıyla İtalya'da daha az korku filmi üretilmiştir. Dario Argento'nun desteklediği yö­ netmenlerden Lamberto Bava "Demoni" (Şeytanlar- 1 985) ve "Demoni 2" ( 1 986); Michele Soavi "Deliria'' (Çılgınca, 1987) ve La chiesa''yla (Kilise, 1 989) özellikle video paza­ rında başarı elde etmişlerdir. 1938 doğumlu Marcello Aval­ lone'nin meraklı arkeologların marifetiyle Roma'nın yeraltı mezarlarında ortaya çıkan şeytani varlıklarla ilgili "Spettri" si (Hortlaklar, 1987) ve Maya harabeleri yakınındaki yoksul bir köyde işlenen dehşetli cinayetleri konu alan "Maya''sı ( 1 989) İtalyan korkuswmn türetilmiş örnek­ leri arasındadır. Andreas Marfori'nin "The Evil Dead" taklidi "Il bosco"su (Orman, 1 988), Gianni Martucci'nin büyücülü "I frati rossi" si (Kızıl Keşişler, 1988), Claudio Lattanzi'nin gore efektli "Zombie 5: Killing Birds"ü (Öldü­ ren Kuşlar, 1 987), Vittorio Rambaldi'nin "Fu­ ria primitiva''sı{İlkel Gazap, 1 988), Gianfran­ co Giagni'nin atmosferik ve ürkünç "Il nido del ragno"su (Örümcek Yuvası, 1 988), Fabri­ zio Laurenti'nin uluslararası oyuncu kadrolu "La casa 4-Witchery"si ( 1 988), Mario Orfi­ ni'nin saldırgan hayvanlı "Mamba"sı ( 1 988), Stelvio Massi'nin bol çıplaklık barındıran ''.Arabella l'angelo nero"su (Kara Melek, 1 989) ve Alessandro Capone'nin sadistik "Streghe" si (Büyücü, 1989) 80'lerin diğer ürünleridir. Antonio Bonifacio'nun, Serena Grandi'li ero­ tik giallo denemesi "La strana storia di Olga O. " (Olga O. 'nun Tuhaf Hikayesi) 1 995'te gösterime girerken, kısa metrajlı korkular­ la kariyerine başlayan 1 978 Roma doğum­ lu Gabriele Albanesi kan -şiddet ağırlıklı "Il bosco fuori" (Ormanın Dışında, 2006) ve John Carpenter'a saygı duruşunda bulunan "Nelle fauci di Ubaldo Terzani"yi (Ubaldo Terzani'nin Ağzında, 20 10) yönetmiştir. Alex Infascelli'nin "H20dio" (2006), Eros Pugliel­ li'nin "Occhi di cristallo" (Kristalin Gözleri, 2004), Pierfrancesco Campenella'nın "Cattive inclinazioni" (Kötü Eğilim, 2003) , Giovanni Pianigiani'nin "Darkness Surrounds Roberta" (Karanlık Roberta'yı Kuşatıyor, 2008), Roger Fratter'ın ''.Abraxas: Riti segreti dall'oltretom­ ba" (Mezarlık Ötesinden Kara Büyü, 200 1 ) ve "Innamorata della morte" (Ölümün Sevgilisi, 2004) , Federico Zampaglione'nin "Shadow" (Gölge, 2009) ve "Tulpa-Perdizioni mortali"­ si (Ölümcül Lanet, 2 0 1 2) altın çağını çoktan geride bırakan ve artık can çekişen İtalyan korku sinemasının son örnekleridir.

yabancı pazarlarda ( İngiltere, Almanya, Fransa, Japonya) ciddi bir alıcı bulmuşlardır. Öyle ki bazı durumlarda İtal­ yan istismar yapımcıları ellerinde birer sayfa sinopsisle film marketlerde dolaşmışlar ve çekilecek filmlerin serma­ yesini yabancı yatırımcılardan önceden almışlardır. Tabii, anlaşma gereği 3 ay içinde vizyona hazır olması koşuluyla. Şaşırtıcı bir enerjiyle her türe uyum sağlayan İtalyan piyasa yönetmenleri, Rosemary's Baby, The Exorcist, The Omen, Dawn of the Dead, Jaws gibi klasiklere de kayıtsız kalmamışlardır. 70 ve 80'lerde İtalya'da bu filmlerin on larca taklidi vizyona girmiştir. 'Tanticristo': "Chi sei'; "La casa dell'esorcismo", "Tussessa'' ve "Un urlo nelle tenebre" The Exorcist'in; "Holocaust 2000", The Omen'ın; 'Tultimo squalo': "Shark: Rosso nell'oceano", "Il fiume del grande

İtalya Demeni (Şeytanlar) •

285

ITIENBACH, OLAF

ITTENBACH, OLAF (MÜ N İ H , 1 969)

(2003) • King Kong (2005) • The Lovely Bones (2009) • The Hobbit: an Unexpected Journey (20 1 2) • The Hobbit: There and Back Again (201 3)

Alman yönet­ men, özel efektçi. Düşük prodüksiyon koşulları altında, amatörce çekilmiş gore filmlerinin yönetmeni Ittenbach eski bir diş teknisyenidir. FİLMOGRAFİ: The Burning Moon (1 992) • Premutos-Der Ge­ fallene Engel (1 997) • Riverplay (2000) • Legion of the Dead (2001 ) • Evil Rising (2002) • Beyond the Limits (2003) • Gar­ den of Love (2003) • Legend of Heli (201 2)

Shirley Jackson

JACKSON, SHIRLEV (SAN FRANCİSCO, 1 91 9

-

VERMONT, 1 965) Amerikalı öykü ve roman yazarı. Mo­ dern gotik olarak adlandırılan türün öncülerinden sayılan Jackson, iki kez sinemaya uyarlanan ünlü hortlaklı ev ro­ manı "The Haunting of Hill House" (Tepedeki Ev) ve "The Lottery" (Piyango) adlı tüyler ürperten kısa öyküsüyle ta­ nınır. "The Haunting o f Hill House" 1 963 yılında Robert Wise, 1 999'da Jan de Bont yönetmenliğinde beyazperdeye taşınmıştır.

Peter Jackson

JACKSON, PETER (PU KUR EA BAY, 1 96 1 )

Yeni Zelandalı yönetmen, yapımcı, senaryo yazarı. Günümüz ticari sinemasının önde gelen isimlerinden biridir; sine­ ma macerasına mini bütçeli splatter komedileriyle adım atmıştır. Galaksiler arası fast food zinciri kurmaya niyet­ lenen ve insan eti numuneleri almak için Yeni Zelanda'nın küçük bir kasabasını istila eden uzaylılarla, onları engel­ lemeye çalışan hükümet ajanlarının mücadelesini anlatan gore festivali "Bad Taste" (Kötü Zevk) Jackson'ın ilk uzun metrajlı çalışmasıdır. Neredeyse bedavaya gelen bu kor­ ku-komedinin sonrasında vahşi Muppet Show parodisi "Meet the Feebles" (Feebles'larla Tanışın) ve iğrenç sahne­ lerle dolu gırgır zombi filmi "Braindead"i (Beyin Ölümü) çeken Jackson, 1 950'lerde Yeni Zelanda'da yaşanmış bir ci­ nayet olayından esinlenerek yazdığı "Heavenly Creatures" la (Cennetin Yaratıkları) drama yönetmedeki yeteneğini de göstermiştir. Özel efektlerin yoğunlaştığı eğlenceli hayaletli ev filmi "The Frighteners"ın (Sevimli Hayaletler) ardından Tolkien'ın epik fantezi romanına dayalı "Lord of the Rin­ gs" (Yüzüklerin Efendisi) üçlemesini hayata geçirmiş ve 300 milyon dolarlık bu dev bütçeli seriyle adını ticari sine­ manın büyükleri arasına yazdırmıştır. Yeni çevrim "King Kong"da şimdiye kadar bir film yönetmenine ödenen en yüksek ücretlerden birini (20 milyon dolar) almıştır.

�

�

FİLMOGRAFİ: The Haunting (1 963) • The Lottery (1 969) • Come Along with Me (TV 1 996) • The Lottery (TV 1 996) • The Haunting (1 999)

M. R. James'in BBC uyarlamalarından Whistle and 1'11 Come to You'da (Düdüğü Çal Sana Geleyim) • Michael Hordern

FİLMOGRAFİ: Bad Taste (1 987) • Meet the Feebles (1 989) • Braindead (1 992) • Heavenly Creatures (1 994) • Forgotten Sil­ ver (1 995) • The Frighteners (1 996) • Lords of the Rings: The Fellowship of the Ring (2001 ) • Lords of the Rings: The Two Towers (2002) • Lords of the Rings: The Return of the King

JAMES, M. R. (MO NTAGU E RHODES) (1 862 - 1 936) İngiliz Orta Çağ bilgini, yazar. Uzun yıllar Eton College'ın

286

JANSSEN, FAMKE

dekanlığında ve çeşitli müzelerin yöneticiliğinde bulunan James saygın bir Orta Çağ bilgini ve birbirinden ürkünç, incelikli hayalet hikayelerinin yazandır. Hikayeleri, "Ghost Stories of an Antiquary" (Bir Antika Meraklısının Hayalet Hikayeleri), "More Ghost Stories of an Antiquary", ''A Thin Ghost and Others" (Zayıf Bir Hayalet ve Diğerleri), ''A Warning to the Curious and Other Ghost Stories" (Merak­ lıya Bir Uyan ve Diğer Hayalet Hikayeleri) adlı kitaplarda toplanmıştır. Kahramanlarını çoğunlukla kırsal bölgeler­ deki veya deniz kıyısındaki mekanlarda araştırmalar yürü­ ten ve o sırada doğaüstü olaylara tanıklık eden entelektüel insanlardan seçmiştir. Jacques Tourneur klasiği "Night of the Demon'' (İblisin Kurbanları) James'in kısa hika­ yesi "Casting the Runes"ın (Rune Açılımları) serbest bir uyarlamasıdır. Hikayelerinden "Whistle and I'll Come to You" (Düdüğü Çal Sana Geleyim), "The Stalls of Barches­ ter" (Barchester Koltukları), ''A Warning to the Curious" (Meraklıya Bir Uyarı), "Lost Hearts" (Yitik Kalpler), "The Treasure of Abbott Thomas" (Abbott Thomas'ın Hazine­ si), "The Aslı Tree" (Dişbudak Ağacı), ''A View from Hill" (Tepeden Bakış), "Number 1 3" ( 1 3 Numara) günümüzün sentetik korkularını cebinden çıkaran ürkünç BBC uyarla­ malarına konu olmuştur. "Whistle and I'll Come to You" (rasyonalist ve eksantrik bir akademisyen kaldığı otelin yakınındaki eski mezarlıkta bir düdük bulur. . . Düdüğün üzerinde Latince Bu kimdir, kim geliyor? tümcesi yazılıdır. Profesörün düdüğü üflemesiyle görünmeyen güçler faa­ liyete geçer) ve ''A Warning to the Curious" (amatör bir arkeolog toprak altında 5. yüzyıla ait bir krallık tacı bulur. Ama tacın koruyucu bir hayaleti vardır ve sürekli beden değiştiren bu kötücül hayalet arkeloğun peşini bırakmaz) James'in en korkunç hikayeleridir. İlki 1 968 ve 2 0 10'da iki kez, Michael Hordern ( 1 968) ve John Hurt'ün (2010) şahane oyunculuklarıyla televizyona uyarlanmış, ikincisi ise 1 972'de Peter Vaughan'ın oynayıp, MR. James uzmanı Lawrence Gordon Clark'ın yönettiği bir başka tüyler ür­ perten BBC uyarlamasına konu olmuştur. 2000 yılında gösterilen diğer BBC yapımında (Ghost Stories for Christ­ mas-Noel İçin Hayalet Hikayeleri) MR James'i canlandı­ ran Christopher Lee dört hikayesini çevresinde toplanan öğrencilerine okur. . . �

FİLMOGRAFİ: N ight of the Demon (1 957) • Whistle and 1 ' 1 1 Come To You (TV 1 968) • The Stalls of Barchester (TV 1 971 ) • A Warning To the Curious (TV 1 972) • Lost Hearts (TV 1 973) • The Treasure of Abbot Thomas (TV 1 974) • The Ash Tree (TV 1 975) • ltv Playhouse-Casting the Runes (TV 1 979) • Ghost Stories far Christmas (TV 2000) • A View from Hill (TV 2005) • Number 1 3 (TV 2006) • Whistle and 1 ' 1 1 Come To You (TV 201 0)

Famke Janssen

yaratık filmi "The Faculty" (Fakülte), başarısız yeniden çevrim "House on Haunted Hill" (Lanetli Tepe) ve zırva­ lıklarla dolu korku "Hide and Seek"de (Saklambaç) kadın kahramanları oynamıştır. �

FİLMOGRAFİ: Lord of lllusions (1 995) • Goldeneye (1 995) • The Gingerbread Man (1 998) • Deep Rising (1 998) • Rounders (1 998) • The Faculty (1 998) • House on Haunted Hill (1 999) • X-Men (2000) • Don't Say a Word (2001 ) • X2 (2003) • H ide and Seek (2004) • X-Men 3 (2006) • 1 00 Feet (2007) • Taken 2 (201 2) • Hansel and Gretel: Witch H unters (201 3)

Japonya • Kuroneko (Kara Kedi) • Nobuko Otowa

JAPONYA

Japon korku sineması 1 7 . yüzyılda gelişen Kabuki tiyatrosundan, halk efsanelerini temel alan kah­ ramanlık hikayelerinden (kaidan), doğaüstü masallarda bahsi geçen yurei'lerden (insanlar intihar ettiğinde, öldü­ rüldüğünde ya da cenaze merasimlerinin töreye uygun olmadığı zamanlarda gözüken uzun saçlı kadın hayalet) , bakaneko'lardan (kedi biçimini almış cinler) ve ölü beden­ lerin saklandığı su kuyularından beslenmiştir. Sağlam bir korku geleneğine sahip olan Japonya'da 40'lı ve SO'li yıllar­ da çoğunlukla kaidan eiga denilen hayalet filmleri üretil­ miştir. Bu fılmlerin pek çoğu kabuki kökenlidir. Defalarca beyazperdeyle buluşan "Tokaido yotsuya kaidan"ın (Yot-

JANSSEN, FAMKE (AMSTELVEEN, 1 964)

Hollan­ dalı oyuncu. Mankenlikten sinemaya geçen Janssen ilk kez James Bond filmi "Golden Eye"la adından söz ettirmiştir. Korkunun krallarından Clive Barker'ın yönettiği "Lord of Illusion'' (Yanılsamaların Efendisi), Stephen Sommers'ın efektlere boğulmuş canavar fantezisi "Deep Rising" (De­ rinlikteki Dehşet), Robert Rodriguez'in paranoya eksenli 287

JAPONYA

mıştır. Japonya'nın önde gelen stüdyolarından Toho'nun desteğiyle 1 954 - 2004 yılları arasında çekilen 28 Godzil­ la filminin çoğunu Ishiro Honda yönetmiştir. Japonların King Kong'a yanıtı olan Godzilla filmlerinde dev boyut­ lardaki dinozor benzeri bir yaratığın insanlarla, -ilerleyen filmlerde- başka yaratıklarla olan savaşımı anlatılır. Klasik hayalet hikayeleri dışında, 60 ve 70'lerde Japon polisiye-korku yazınının öncüsü Edogawa Rampanın kimi öyküleri beyazperdeyle buluşmuştur. Kült yönetmen Yasu­ zo Masumuro'nun "Moju"su (Kör Canavar) bu filmlerin arasında en ilgi çekici olanıdır. Ünlü bir fotomodelin, kör bir heykeltıraş tarafından kaçırılmasını konu edinen "Mo­ ju"yu Japonya'da yasaklanan "Kyofu kikei ningen" (Defor­ me Adamın Dehşeti) ve "Yaneura no sanposho" (Çatıdaki Gözcü) takip etmiştir. Michio Yamamoto'nun 1 970 - 7-t arasında çektiği vampir filmleri "Chi o suu ningyo" (Vampir Bebek), "Chi o suu me" (Kan Emici Gözler) ve "Chi o suu bara'' (Kan Emici Güller) geleneksel Japon hikayelerinden çok Batılı benzerlerine göz kırparken, ucuz efektlerle dona­ tılmış uzaylı vampir fılmi "Kyuketsuki Gokemidoro" (Vam­ pir Gokemidoro) Amerikan B filmleri klişelerini ödünç almıştır. Japon çizgi romanlarından (manga) ilham alan animasyon "Kyuketsuki hanta D" (Vampir Avcısı) ve Shinya Tsukamato'nun, metal fetişisti olarak tanınan tuhaf bir ada­ ma arabasıyla çarptıktan sonra bio mekanik bir canavara dönüşen bir iş adamının yaşadığı gerçeküstü deneyimler: anlattığı "Tetsuo" (Demir Adam) Japon korkusunun sıra­ dışı örnekleri olarak göze çarpmıştır. Siberpunk meraklılar: tarafından coşkuyla karşılanan absürd "Tetsuo''nun daha yüksek bütçeli devam filmleri de (Tetsuo II: Body Hammer. Tetsuo III: The Bullet Man) çekilmiştir. Japon korku sineması 90'ların sonlarında kabuğundan hızla sıyrılmış ve genç yönetmenlerin katkılarıyla yen: Asya korku furyasının (aynı yıllarda Hong Kong, Güne" Kore ve Tayland yapımı filmler de dış pazara açılmıştır en önemli temsilcisi olmuştur. Çoğunlukla hiç bitmeyen lanetleri, intikamcı ruhları ve teknoloji korkusunu işleyen atmosferik Japon tür filmlerinde uzun saçlı, soluk yüz! ·; kadın ve ıslak çocuk hayaletleri sık sık arzı endam eder­ ler. Hideo Nakata, Takashi Miike, Takashi Shimizu ,.e Kiyoshi Kurosawa Japon korkusunun bu dönemde öne çıkan yönetmenleridir. Popülist kanatta yer alan Naka­ ta ve Shimizu Hollywood'un ağına kolaylıkla düşerken: Miike'yle Kurosawa daha çok uluslararası festivallerde ilgi görmüşlerdir. Hideo Nakata'nın izleyenlerin bir haftc. içinde ölümlerine neden olan, lanetli bir video kasetle ilgi­ li "Ringu"su (Halka) Uzakdoğu korku furyasını ateşlemis ve her öncü film gibi sıklıkla taklit edilmiştir. "Ringu"nur. devam filmleri, Hollywood versiyonları birbirini izlerke . Nakata 2002'de farklı bir korkuyla türden hoşlanmayanla­ rın bile gönlünü fethetmiştir. Duygusal tonları ağır basan "Honogurai mizu no so kara'' (Karanlık Su) yeni boşan­ mış bir anneyle, anaokuluna giden küçük kızının tavan­ larından sular akan, hayaletli bir apartmana taşınmasıyl2. gelişen doğaüstü olayları konu edinmektedir. "Ringu"nuı-

suya Hayaletinin Hikayesi, 1 959) en popüler versiyonunu Japon korku sinemasının önemli isimlerinden Nobuo Na­ kagawa yönetmiştir. Nakagawa bir samuray eşinin haya­ letinin intikamını konu alan bu filmin sonrasında "Onna kyuketsuki" (Leydi Vampir, 1 959), "Jigoku" (Cehennem, 1 960) ve "Kaidan hebi-onna"yla (Yılan Kadının Laneti, 1968) korku serisine yenilerini eklemiştir. "Hadaka no shima" (Çıplak Ada) adlı konuşmasız başyapıtın yaratıcısı Kaneto Shindo'nun "Onibaba" (Çukur) ve "Kuroneko"su (Kara Kedi) Japon korku sinemasının en seçkin örnekleri arasındadır. Bitmek tükenmek bilmeyen iç savaşların ya­ şandığı 14. yüzyıl feodal Japonya'sından bir sefalet kesiti sunan "Onibaba'' ( 1 964) yaralı samurayları soyarak ge­ çimlerini sağlayan yaşlı bir kadınla, gelininin yaşamlarını takip eder. Gelinin, ipsiz sapsız bir adamla ilişkiye girme­ sinden sonra iki kadının arası bozulacak ve kaynana bu ilişkiyi bitirmek için elinden geleni ardına koymayacaktır. Kadının en büyük silahı bir samuraydan çaldığı şeytani bir maskedir. Gelinini maskeyle korkutmaya çalışan yaşlı ka­ dın bir gün maskenin yüzünden çıkmadığını fark eder... Zamanının çok ötesinde bir film olan "Onibaba" Batılı ülkelerde şaşkınlıkla karışık bir hayranlıkla karşılanmış­ tır. Shindo'nun diğer korku filmi "Kuroneko" ( 1 968) en az "Onibaba'' kadar karamsar, açık saçık ve acımasızdır. Şogun döneminde ( 1 2 . yüzyıl) geçen bir hikaye anlatan filmde bir kayınvalideyle gelininin yaşadığı kulübeye zor­ la giren, yollarını şaşırmış samuray grubu geline tecavüz ettikten sonra iki kadını da öldürürler. Katledilen kadın­ lar bir kedinin kanlarını yalaması sonucunda intikamcı hayaletlere (bakoneko) dönüşür. Büyülü bir orman yeni mekanlarıdır. Orada rast geldikleri samurayları baştan çıkarırlar, boğazlarını keserek öldürürler. Ama genç kadı­ nın kocasının savaştan sağ salim dönmesi ve samurayların saflarına katılmasıyla olaylar bambaşka bir boyut kazana­ caktır. Birbirinden atmosferik ve erotik sahnelerle bezeli bu klasik, Cannes Film Festivali'nin yarışmalı bölümüne seçilmesine karşın festivalin 68 olaylarından dolayı iptal edilmesiyle saf dışı kalmıştır. Japon sinemasının büyükle­ rinden, Shindo'nun hocası Kenji Mizoguchi olağandışı bir hayalet hikayesi anlattığı "Ugetsu monogatari"yle (Ay Işığı ve Yağmur Hikayeleri) daha şiirsel ve incelikli bir sinema klasiği yaratmıştır. 16. yüzyıl sonlarında geçen film, çöm­ lek yaparak geçinen iki yoksul köylü ailesi çevresinde geli­ şen bir hikaye anlatır. Çömleklerini satmak için kasabaya giden iki adamdan biri samuray olma düşleri kurmaktadır ama bunun için yeterince güce ve cesarete sahip değildir. Diğeri ise bir hayalet tarafından baştan çıkartılır. Japon si­ nemasının bir diğer ustası, Masaki Kobayashi "Kwaidan"da (Hayalet Hikayesi) dört farklı hayalet hikayesini muazzam bir görsellikle sinemaya aktarmıştır. Muhteşem görüntü­ lere eşlik eden ürpertici müzikleri ise Akira Kurosawa ve Nagisa Oshima'yla da çalışan Toru Takemitsu bestelemiş­ tir. Japonların bilinç altına yerleşmiş olan nükleer bomba ve savaş korkusunu ilkel formlarda da olsa beyazperdeye yansıtan "Godzilla" filmleri dünya çapında yankı uyandır-

288

JAPONYA

Japonya Honogurai mizu no soko kara (Karanlık Su) Rio Kanno •

•

Gore Verbinski tarafından yönetilen Amerikan versiyo­ n unun (The Ring) tecimsel başarısından sonra Hollywo­ od'a giden Nakata başarısız bir devam filmine (The Ring Two) imza atacaktır. Adı son yıllarda gerçekleşmeyen projelerle anılan Nakata'nın son filmlerinden "Kaidan''. kaidan eiga dönemine öykünen nostaljik bir hayalet hika­ yesi anlatmaktadır. İntikamcı ruhların oturduğu (kocası tarafından öldürülen bir kadın ve oğlu) hortlaklı bir evle bağlantısı olan şanssız insanların akıbetlerini konu alan "Ju-on" (Garez) filmleriyle meşhur olan Takashi Shimi­ zu'nun Amerika macerası Nakata'dan daha farklıdır. Japon sinemacı filmlerinin Amerikan sermayeli versiyonlarını kendi ülkesinde çekıniştir. Seyretmesi cesaret isteyen sa­ distik filmlerin çılgın yönetmeni Takashi Miike sadece iki filmiyle (Ölüm Provası, Cevapsız Arama) geleneksel stili­ nin dışına çıkınış ve kitle sinemasının beğenilerine yakın durmuştur. Karısının ölümünden sonra yeniden evlenme hayalleri kuran ama yanlış bir kadına aşık olan bir film ya­ pımcısının hikayesini anlatan "Odishon'' (Ölüm Provası) en iyi Japon korku film­ lerinden biri sayılır. Daha ticari bir ürün olan "Chakushin ari" (Cevapsız Arama) ise kendi ölümlerini cep telefonu mesajla­ rıyla önceden haber alan bir grup gençle ilgilidir. Miike gibi kariyerine ucuz video filmleriyle başlayan Kiyoshi Kurosawa, ilerleyen yıllarda ağırbaşlı ve son derece karamsar filmler yönetmiştir. Tokyo'da vuku bulan gizemli cinayetlerin konu edi­ nildiği "Kyua" (Derman) ve bilgisayarlara musallat olan hayaletlerle iletişim kuran insanların çevresinde gelişen "Kairo" (Nabız) modern Japon korku sinemasının başucu örnekleri arasındadır. Kurosawa, Cannes Film Festivali'ne seçilen korku

dışı yapıtları ''Akarui mirai" (Parlak Gelecek) ve "Tokyo Sonata"yla arthouse meraklılarının da beğenisini toplamıştır. Ryuhei Kitamura, Sion Sono, Renpei Tsukamoto, Koji Shirais­ hi, Norika Tsurata ve Masayuki Ochiai günü­ müz Japon korkusunun diğer dikkat çeken isimleridir. 1969 Osaka doğumlu Ryuhei Ki­ tamura ülkesinde muhtelif korku, aksiyon, fantezi korku filmlerine imza attıktan sonra ABD'de Clive Barker uyarlaması "The Mid­ night Meat Train'' (Dehşet Treni) ve sürp­ rizli bir kaçırılma hikayesi anlatan "No üne Lives"i (Herkes Ölecek) yönetmiştir. Ayrıksı şair-yönetmen Sion Sono ( 1 9 6 1 ) toplu halde intihar eden liseli genç kızları konu edinen "Jisatsu Sakuru" (İntihar Kulübü), bu filmin devamı niteliğindeki "Noriko no shokutaku" (Noriko'nun Akşam Yemeği Masası), sapkın bir ensest, intihar ve cinayet hikayesi anlatan "Kimyon a sakasu" (Tuhaf Karnaval) ve saç uzantılarının cinayet makinelerine dö­ nüştüğü "Ekusute"le hayli tartışmalı bir kariyer yapmıştır. "Ju-on"la tematik benzerlikler gösteren Ju-rei: The Uncan­ ny"le sinemaya adım atan Fukuoka doğumlu Koji Shirai­ shi "The Blair Witch Project"in sahte belgesel tekı1iğini ödünç alan "Noroi"de (Lanet) şeytani bir varlıkla karşıla­ şan farklı insanların yaşadıkları dehşeti video kamerayla izleyenlere aksettirir. Feci kan ve vahşet sahneleri barındı­ ran işkence pornosu "Gurotesuku" (Grotesk) ve "Okaruto" (Okült) Shiraishi'nin diğer tür çalışmalarıdır. Video filın­ cilik kökenli Norika Tsurata 2000'lerde "Ringu O: Basudei" (Doğumgünü), "Kakashi" (Korkuluk), "Yogen" (Önsezi), "Orochi" (Kan) gibi daha çok DVD ve festival pazarında şans bulan ürünlerle gündeme gelirken, 90'larda televiz­ yona korku antolojileri çeken Masayuki Ochiai, "Kansen" (Enfeksiyon) ve Amerikan yapımı "Shutter"la (Resimdeki Hayalet) vasatlık sınırında gezinmiştir. Günümüzde Japon korku sineması -genel anlamda

Japonya • Ju-on (Garez)

289

JAYNE, JENNIFER

eziyet eden kötücül üvey anneleri ve pasifbabaları etrafında gelişir; sofistike kurgusu ve sürprizleriyle izleyenlerin akıl­ larını başlarından almıştır. Kim,iki etkileyici tür dışı filmin ardından (Acı Tatlı Hayat, İyi, Kötü, Tuhaf) "Akmareul bo­ atda"yla (Şeytanı Gördüm) korku-gerilim alanına dönmüş­ tür.İzleyenleri fena halde zorlayan şiddet sahneleriyle dona­ tılmış olan film kadınları gaddarca katleden bir seri katille, peşindeki gizli ajanın kedi fare oyununu konu edinmekte­ dir.İlk İngilizce konuşmalı filmi "The Last Stand"da (Geçit Yok) eski Kaliforniya Valisi Arnold Scwarzenegger,Johnny Knoxville, Forest Whitaker, Harry Dean Stanton, Peter Stor­ mare ve Eduardo Noriega'yı yönetmiştir.

Uzakdoğu korku sineması- parlak günlerinin uzağındadır ama Japonya'nın bir numaralı korku prodüktörü Takashige Ichise, aralarında uluslararası projelerin de olduğu iddialı yapımlarla izleyici karşısına çıkmaya hazırlanmaktadır.

JAVNE, JENNIFER (YOR KS H I RE, 1 931 - LON DRA, 2006) İngiliz oyuncu, senaryo yazarı. 40'ların sonlarında si­ nemaya giren esmer güzeli Jayne, televizyon filmlerinde de gözükmüştür. Freddie Francis'in yönettiği "Hysteria'' (İste­ ri), "Dr. Terror's House of Horror" (Dr. Dehşetin Korkular Evi), "They Came from Beyond Space" (Uzayın Ötesinden Geldiler), "The Doctor and the Devils" (Doktor ve Şeytan­ lar) başlıca tür filmleridir. Freddie Francis filmleri "Tales Witness the Madness" (Deliliğe Tanık Olan Öyküler) ve "Son of Dracula''nın (Drakula'nın Oğlu) senaryolarını Jay Fairbank adıyla yazmıştır. �

�

FİLMOGRAFİ: Clash By Night (1 964) • Dr. Terror's House of Horrors (1 965) • Hysteria (1 965) • They Came from Beyond Space (1 967) • The Medusa Touch (1 978) • The J igsaw Man (1 984) • The Doctor and the Devils (1 985)

FİLMOGRAFİ: Choyonghan Kajok (1 998) • Banchikwang (2000) • Saam Gaang (2002) Bölüm: Memories • Janghwa. Hongryeon (2003) • Dalkomhan lnsaeng (2005) • The Good, the Bad and the Weird (2008) • Akmareul Boatda (201 O) • The Last Stand (201 3)

JODOROWSKV,

ALEJANDRO (TOCOPILLA, 1 929) Rus kökenli Şilili film ve tiyatro yönetmeni. Ayrıksı

bir sinema ve sahne adamıdır. 1953 yılında Şili'den ayrıla­ rak Paris'e gelmiş ve burada bir süre ünlü pandomim sa­ natçısı Marcel Marceau'yle beraber çalışmıştır. Çok yönlü bir sanatçı olan Jodorowsky çizgi roman metinleri yazmış, sirklerde kukla oynatmış, aktörlük yapmıştır. Fernando Ar­ rabal'ın ( 1 932) öncülüğünde hayata geçen deneysel Panik Tiyatrosu akımına arkadaşı Roland Topor ( 1 938- 1 997) ile birlikte katkıda bulunan Jodorowsky, sinemada da avangard tarzını sürdürmüştür. Ticari kaygı gözetmeyen, gerçeküstü ve tabulara meY­ dan okuyan filmleriyle sınırlı bir izleyici kitlesine seslen�n Jodorowsky çoğunlukla Meksika'da çalışmıştır. Normal olan her şeyden nefret ettiğini söyleyen ve bu görüşünü beyaz­ perdede pratiğe döken sanatçının filmlerinde çoğunlukla yaşamın kıyısında duran, anormal karakterlerin maceraları gerçeküstü, mistik bir anlatımla işlenmiştir. Büyülü bir şehri arayan iki sevgilinin (adam iktidarsız, kadın felçli) olağan­ dışı yolculuğunu resimleyen "Fanda y Lis" ( Fanda ve Lis) Jodorowsky'nin ilk uzun metrajlı filmidir. Fernando Arra­ bal'ın oyunundan uyarlanan, birbirinden tuhaf olayların ve tuhaf karakterlerin sahne aldığı film gerçeküstü bir LSD tribini andırır. "Fanda y Lis"i, geceyarısı gösterimlerinin gözdesi, tüm zamanların en tuhaf westerni "El topa" (Kös­ tebek) takip etmiştir. Siyahlar giymiş bir silahşor, altı yaşın­ daki oğluyla çıktığı yolculukta önce bir köyde katliam yapan kanunsuzları temizler, sonra oğlunu rahiplere bırakarak Meksika çöllerinde başka silah ustalarıyla kapışır, en sonun­ da toplum dışı insanların yaşadığı bir yerde hidayete erer. . . Kısa sürede kült statüsüne erişen "El topa" dini sembollerilprne.'.b

From the author of "Psycho"

THE HOLJSE THAT DRIPPEO BLOOO

Christopher Lee Peter Cushing Nyree Dawn Parter Denholm Elliott Jon Pertwee :,;--:,.":;';. ,:.:;;:..;:-:-.;,-::,·.-=· � t�hco.QIS "*"""' 'Mlllı!ı !ır � br Paul EllSW; P..3':'" ! SAC\..l·'.: l \Wi"l\! PR00..CnQN

The MephistoWaltz

ScymcALAN ALfYI, ·JACQUELJNE BISSET· BARBARA R

�

>

>

in, Oyn. Doug Cockle, Sara Stewart, Michael Nyqvist, Trisha Mortimer, Sven-Bertil Taube, Vonda Barnes. (İ ngiltere, 2004)

BÜYÜ Yön. Orhan Oğuz, Yap. Faruk Aksoy, Sen. Servet Ak­ soy, Şafak Güçlü, Gör. Yön. Adnan Güler, Müz. Engin Düzyol , Oyn. N ihat İ leri, Özgü Namal, Ece Uslu, İ pek Tuzcuoğlu, Okan Yalabık, Ebru Ü rün, Suna Selen, Serhat Tutumluer. (Türkiye 2004)

>

EXORCIST: THE BEGINNING (Şeytan 4) Yön. Renny Harlin, Yap. Will Raee, James G . Robinson, Sen. Alexi Hawley, Gör. Yön. Vittorio Storaro, Müz. Trevor Rabin , Oyn. Stellan Skars­ gard, lzabella Scorupco, James D'Arcy, Remy Sweeney, Julian Wadham, Andrew French, Ben Cross, Ralph Brown. (ABD, 2004)

>

THE EXORCISM OF EMiLY ROSE (Şeytan Çarpması) Yön. Scott Derrickson, Yap. Tom Rosenberg, Beau Flynn, Paul Harris Boardman, Tripp Vinson, Sen. Paul Harris Boardman, Scott Derrickso n , Gör. Yön. Tom Stern, Müz. Christopher Young, Oyn. Laura Linney, Tom Wilkinson, Campbell Scott, Jennifer Carpenter, Colm Feore, Joshua Close, Ken Welsh, Henry Czerny, Shohreh Agdashloo, Mary Beth Hurt, Jr. Bourne. (ABD, 2005)

• CONSTANTINE Yön. Francis Lawrence, Sen. Kevin Brod­

bin, Frank A. Cappello, Yap. Lorenzo Di Bonaventura, Akiva Goldsman, Benjamin Melniker, Lauren Shuler Donner, Erwin Stotf, Michael E. Uslan, Gör. Yön. Philippe Rousselot, Müz. Klaus Badelt, Brian Tyler, Oyn. Keanu Reeves, Rachel Weisz, Shia LaBeouf, Djimon Hounsou, Max Baker, Pruitt Taylar Vince, Gavin Rossdale, Tilda Swinton, Peter Stormare, Jesse Ramirez. (ABD - Almanya, 2005)

• REQUIEM (Ağıt) Yön. Hans-Christian Schmid, Yap. Uli Putz,

Hans-Christian Schmid, Sen. Bernd Lange, Gör. Yön. Bogu­ mil Godfrejow, Oyn. Sandra Hüller, Burghart Klaussner, lm­ ogen Kogge, Anna Blomeier, Nicholas Reinke, Jens Harzer, Walter Schimidinger, Friederike Adolph. (Almanya, 2006)

• MIRRORS (Aynalar) Yön. Alexandre Aja, Sen. Alexandre Aja,

END OF DAYS (Şeytanın Günü) Yön. Peter Hyams, Yap. Armyan Bernstein , Bili Borden, Sen. Andrew W. Marlowe, Gör. Yön. Peter Hyams, Müz. John Debney, Oyn. Arnold Scwarzenegger, Gabriel Byrne, Robin Tunney, Kevin Pollak, CCH Pounder, Rod Steiger, Udo Kier, Derrick O'Connor. (ABD, 1 999)

Gregory Levasseur, Yap. Alexandra M i lchan, Gregory Levas­ seur, Vlad Paunescu, Arnon Milchan, Kiefer Sutherland, Müz. Javier Navarrete, Gör. Yön. Maxime Alexandre, Oyn. Kiefer Sutherland, Paula Pattan, Cameron Boyce, Erica Gluck, Amy Smart, Mary Beth Peil, John Shrapnel, Jason Flemyng, Tim Ahern, J ulian Glover, Josh Gole, Ezra Buzzington. (ABD Romanya, 2008)

DESECRATION (Kutsal Günah) Yön. & Sen. Dante Tomaselli, Yap. Tony Rullis, Jack Swain , Gör. Yön. Brendan Flynt, Müz. Dante Tomaselli, M ichael Tomasell i , Oyn. lrma St. Paule, Christie Snaford, Danny Lopes, Salvatore Paul Piro, Gene Burke, Vincent Lamberti, Maureen Tomaselli, Ruth Ray. (ABD, 1 999)

• SEMUM Yön. & Sen. & Yap. Hasan Karacadağ, Gör. Yön.

Seyhan Bilir, Müz. Justin Durban, Oyn. Ayça İ nci, Burak Hak­ kı, Cem Kurtoğlu, Sefa Zengin, Bahtiyar Engin, Nazlı Ceren Argon, Yıldırım Öcek, Hakan Meriçliler, Levent Sülün, Mustafa Çavdar (Türkiye, 2008)

LOST SOULS (Kayıp Ruhlar) Yön. Janusz Kaminski, Yap. Meg Ryan, Nina Sadowsky, Sen. Pierce Gardner, Gör. Yön. Mauro Fiore, Müz. Jan A. P. Kaczmarek, Oyn. Winona Ryder, Ben Chaplin, Sarah Wynter, Philip Baker Hail, John Hurt, Elias Koteas, Brian Reddy, John Beasley, Brad Greenquist. (ABD, 2000) LONG TiME DEAD (Ö ldüren Oyun) Yön. Marcus Adams, Yap. James Gay-Rees, Sen. Eitan Arrusi, Chris Baker, Daniel Bronzite, Andy Day, Gör. Yön. Nic Morris, Müz. Don Davis, Oyn. Joe Absolom, Lara Belmont, Melanie Gutteridge, Lukas Haas, James Hillier, Alec Newman, Mel Raido, Marsha Thom­ ason, Tom Beli, M ichael Feast, Cyril Nri . ( İ ngiltere - Fransa, 2002)

>

THE UNBORN (Doğmamış) Yön. & Sen. David S. Goyer, Yap. Michael Bay, Andrew Form, Bradley Fuller, Gör. Yön. James Hawkinson, Müz. Ramin Djawadi, Oyn. Odette Yust­ man, Gary Oldman, Meagan Good, Cam Gigandet, idris Elba, Jane Alexander, Atticus Shatfer, James Remar, Carla G ugino. (ABD, 2009)

>

THE LAST EXORCISM (Son Ayin) Yön. Daniel Stamm, Sen. Huck Botko, Andrew Gurland , Yap. Marc Abraham, Thomas A. Bliss, Eric Newman, Eli Roth, Gör. Yön. Zoltan Honti, Müz. Nathan Barr, Oyn. Patrick Fabian, Ashley Beli, iris Bahr, Louis Herthum, Caleb Landry Jones, Tony Bentley, John Wright Jr., Shanna Forrestall, Justin Shafer. (ABD, 201 O)

• THE SHRINE (Mabet) Yön. Jon Knautz, Sen. Jon Knautz,

LONDON VOODOO (Kara Büyü) Yön. & Sen. & Yap. Rob­ ert Pratten, Gör. Yön. Patrick Jackson, Müz. Steve Sever-

Brendan Moore, Trevor Matthews, Yap. J. Michael Dawson,

467

RUMLEY, SIMON

Gör. Yön. James Griffith , Müz. Ryan Shore, Oyn. Aaron Ash­ more, Cindy Sampson, Meghan Heffern, Trevor Matthews, Vieslav Krystyan , Julia Debowska. (Kanada, 201 O)

•

yonelliğinin izlerini taşıyan aksiyon ve korku filmleriyle tanınan bir sinemacıdır. "Elm Sokağında Kabus" serisinin üçüncü bölümü "A Nightmare on Elm Streeet: "Dream Warriors" (Elın Sokağında Kabus: Düş Savaşçıları), özel efektleriyle dikkat çeken yeni çevrim "The Blob" (Şekilsiz Kabus), Arnold Scwarzenegger'lı aksiyon "Eraser" (Silici), Jim Carrey'i üne kavuşturan" "The Mask" (Maske) ve dinsel korku "Bless the Child"ı (Kutsanmış Çocuk) yönetmiştir.

LA POSESION DE EMMA EVANS (İ blis) Yön. Manuel Car­ ballo, Sen. David M unoz, Yap. J u l io Fernandez, Gör. Yön. Javier Salmones, Müz. Zacarias M. De La Riva, Oyn. Sophie Vavasseur, Stephen Billington, Richard Felix, Jo Anne Stock­ ham, Lazzaro E. Oertli Ortiz, l smaya Ffrench, Tommy Bastow, Doug Bradley, Emma Reynolds. ( İ spanya, 201 O) �

THE RITE (Ayin) Yön. Mikael H il.fström , Sen. M ichael Petro­ ni (Matt Baglio'nun kitabından), Yap. Beau Flynn, Tripp Vin­ son, Gör. Yön. Ben Davis, Müz. Alex Heffes, Oyn. Anthony Hopkins, Calin O' Donoghue, Alice Braga, Ciaran Hinds, Toby Jones, Rutger Hauer, Marta Gastin i , Maria Grazia Cuccinotta, Arianna Veronesi, Andrea Calligari, Franco Nero. (ABD, 201 1 ) •

FİLMOGRAFİ: A Nightmare on Elm Street: Dream Warriors (1 987) • The Blob (1 988) • The Mask (1 994) • Eraser (1 996) • Bless the Child (2000) • The Scorpion King (2002)

THE DEVIL iNSiDE (İ çimdeki Şeytan) Yön. William Brent Beli , Sen. William Brent Bel i , Matthew Peterman, Yap. Morris Paulson, Matthew Peterman, Gör. Yön. Gonzalo Amat, Müz. Brett Detar, Ben Romans, Oyn. Fernanda Andrade, Siman Quarterman, Evan Helmuth, lonut Grama, Suzan Crowley, Bonnie Morgan, Brian Johnson, John Prosky. (ABD, 201 2)

• THE POSSESSION (Şeytan Tohumu) Yön. Ole Bornedal,

Sen. Juliet Snowden, Stiles White, Yap. Sam Raimi, Robert Tapert, J. R. Young, Gör. Yön. Dan Laustsen, Müz. Anton Sanko, Oyn. Jeffrey Dean Morgan, Natasha Calis, Kyra Sedg­ wick, Jay Brazeau, Madison Davenport, Matisyahu. (ABD, 201 2)

�

DELiVER US FROM EVIL (Bizi Kötüden Koru) Yön. Scott Derrickson, Sen. Scott Derrickson, Paul Harris Boardman, Yap. Jerry Bruckheimer, Gör. Yön. Scott Kevan , Müz. Chris­ topher Young, Oyn. Eric Bana, Edgar Ramirez, Olivia Munn, Chris Cay, Dorian Missick, Sean Harris, Joel McHale, Mike Houston, Lulu Wilson . (ABD, 201 4)

Ken Russell (sağda) Gothic filminin bir sahnesinde Julian Sands'i yönetiyor

RUSSELL, KEN (SOUTHAMPTON, 1 927 - LYMING­ TON, 201 1 ) İngiliz yönetmen. 70'lerde çektiği kışkırtıcı, gös­ terişli ve tabulara meydan okuyan filmleriyle çok tartışılan bu ayrıksı yönetmen BBC için çektiği sıradışı belgesellerle mesleğinde yükselmiş; Tchaikovsky, Mahler, Liszt gibi müzik dehalarının yaşamlarını kendine özgü deli-dolu anlatımıyla yorumlamıştır. Muhafazakar çevrelerin tepkisini çeken fılm­ lerinden "The Devils" (Şeytanlar) Aldoux Huxley'in "The De­ vils of Loudun" adlı tarihsel romanından sinemaya uyarlan­ mıştır. Orta Çağ'ın karanlık yıllarında geçen fılın Katolik ki­ lisesinin entrikalarını, rahibelerin seks fantezilerini, şeytan çıkarma ayinlerini ve acımasız bir cadı avını gözler önüne serer. Russell'ın baş döndürücü, hiperaktif anlatımı ve son­ radan yönetmenliğe geçen Derek Jarman'ın ( 1 942 - 1 994) büyüleyici dekorlarıyla hatırlanır; Vanessa Redgrave ve Oli­ ver Reed'in başroldedir; İtalya ve Finlandiya'da yasaklanmış, Amerika'da pornoyu simgeleyen X'le sınıflanmıştır. Ken Russell'ın sınır tanımayan garip fantezi anlayışı ve biçimcilik tutkusu sonraki filmlerinde de kendini gösterir. Ünlü rock grubu Who'nun gitaristlerinden Pete Towns­ hend'in yazdığı rock opera "Tommy" bu filmlerin önde ge­ lenlerindendir; 70'lerin ikinci yarısında ülkemizde korku klasiği "Suspiria'' ile birlikte seyirciden en fazla ilgi gören film olan "Tommy"yi "Lisztomania'' ve "Valentino" takip etmiştir. Russell 80'lerde bir süreliğine ABD'de çalışmış­ tır: İnsan beyninin keşfedilmemiş korkutucu bölgelerine yapılan tedirgin edici yolculukları resimleyen modern Dr. Jekyll Mr. Hyde uyarlaması ''Altered States" (Gerçe-

• THE QUIET ONES (Sessiz Kalanlar) Yön. John Pogue, Sen.

Craig Rosenberg, üren Moverman, John Pogue, Yap. Tobin Armbrust, James Gay-Rees, Ben Holden, Steven Chester Prince, Gör. Yön. Matyas Erdely, Müz. Lucas Vidal, Oyn. Jared Harris, Sam Claflin, Erin Richards, Rory Fleck-Byrne, Olivia Cooke, Laurie Calvert, Alda Maland, Max Pirkis. (ABD, 201 4)

RUMLEY, SIMON (LONDRA, 1 968) İngiliz yönet­ men. Kısa filmcilik kökenlidir. Anne ve babasının peşpeşe ölümlerinin acısıyla çektiği ilk tür filmi "The Living and the Dead" (Sağ ve Ölü) çeşitli festivallerde gösterilmiş ve beğeniyle karşılanmıştır. Babanın para bulmak için bir süreliğine evi terketmesinden sonra, ağır hasta annesiyle başbaşa kalan akli dengesi bozuk bir gencin çevresinde gelişen depresif bir hikaye anlatır. Rumley ayrıca, korku antolojileri Little Deaths" (Küçük Ölümler) ve "The ABCs of Death"in (Ölümün Alfabesi) birer bölümünü yönetmiş­ tir. Ünlü yapımcı Frank Mancuso Jr'un finanse ettiği, ilk Amerikan filmi "The Last Word" (Son Söz) gerçek olay­ lardan esinlenmiştir ve suçsuz yere idam edilen bir gencin lanetini konu alır. . . •

FİLMOGRAFİ: The Living And The Dead (2006) • Red White&­ Blue (201 O) • Li ttle Deaths (201 1 -Bölüm Bitch) • The Abes Of Death (201 2-Bölüm Pressure) • The Last Word (201 4)

RUSSELL,

CHUCK (PARK RIDGE, I LLI NOIS, 1 958) Amerikalı yönetmen, yapımcı. Hollywood profes468

RUSSELL, RAY

ğin Ötesinde) suyla dolu bir tankın içinde bilincin değişik durumlarını araştıran ama sonradan akıl sağlığını yitirme noktasına gelen çılgın bir bilim adamının (William Hurt) hikayesini anlatır. Anthony Perkins ve Kathleen Turner'lı "Crimes of Passion"da (Tutku Suçları) çifte yaşam süren (gündüz iş kadını, gece fahişe) bir kadın manyak bir rahi­ bin tacizine uğrar, evli bir adamla tutkulu bir ilişkiye girer. Russell'ın ülkesine dönüş filmi olan "Gothic"de şair Lord Byron'un Cenevre gölü kıyısındaki evinde toplanan Mary Shelley, üvey kardeşi Claire Clairmont, kocası Percy Shel­ ley ve doktor-yazar John Polidori birbirlerine anlattıkları hayalet hikayelerinden sonra karabasanlarla dolu bir ge­ ceyi paylaşırlar. Mary Shelley'nin ünlü romanı "Frankens­ tein"ı bu gecenin sonunda karar verdiği söylenir. Russell, Bram Stoker'a ve Hammer filmlerine saygı duruşunda bulunan vampirli "The Lair of the White Worrn'' (Beyaz Kurdun İni), D. H. Lawrence'ın romanına dayalı "The Ra­ inbow" (Gökkuşağı) ve Theresa Russell'lı oyun uyarlaması "Whore"un (Fahişe) ardından televizyon için çalışmıştır. �

ku Operasyonu), Antonio Margheriti'nin "I lunghi capelli della morte" (Ölümün Uzun Saçları), Ernesto Gastaldi'nin "Libido"su (Şehvet) dışında sayısız spagetti western, ta­ rihsel fantezi, macera ve komedi filminin müziklerinde imzası vardır. Komedi ustası Pietro Germi, politik filmler uzmanı Gillo Pontecorvo ve Bernardo Bertolucci'yle de iş­ birliği yapmıştır. �

FİLMOGRAFİ: Women in Love (1 969) • The Devi Is (1 971) • Savage Messiah (1 972) • Mahler (1 97 4) • Tommy (1 975) • Valentino (1 977) • Altered States (1 980) • Crimes of Passion (1 984) • Gothic (1 986) • The Rainbow (1 989) • Whore (1 991) • Mindbender (1 996) • The Fail of the Louse of Usher (2002) • Trapped Ashes (2007)

RUSSELL, RAY (ŞİKAGO, 1 924 - LOS ANGELES,

1 999) Amerikalı hikaye, roman ve senaryo yazarı. Kısa hikayeleriyle tanınan Russell'ın ilk senaryosu "Mr. Sardo­ nicus" kendi yazdığı öyküden beyazperdeye taşınmıştır. Roger Corman'ın "The Man With X-Ray Eyes" (Röntgen Gözlü Adam) ve "Premature Burial" (Ölmeden Gömül­ müş), William Castle'ın "Zotz!" filmlerinin senaryolarında da imzası vardır. Şeytani güçlerin tecavüz ve cinayetleriyle ilgili romanı "Incubus" ( Karabasan) İngiliz John Hough'un yönettiği, John Cassavetes'in başrol oynadığı Kanada yapı­ mı bir filme konu olmuştur.

�

Dardano Sacchetti

SACCHETTI , DARDANO (MONTENERO Dl B l­ SACCIA, 1 944) İtalyan senaryo yazarı. İtalyan B sinema­ sının en üretken isimlerinden biridir ve 70'lerden bu yana çoğunluğu korku olmak üzere yetmişi aşkın senaryo yaz­ mıştır. Sinema endüstrisine girmeden önce çeşitli tiyatro gruplarında aktör ve yazar olarak çalışmış, 1 968'de Roma öğrenci hareketinin liderleri arasında yer almıştır. Meslek yaşamına 1 97 1 yılında adım atan Sacchetti, İtalyan korku sinemasının ağır topları Mario Bava, Dario Argento ve Lu­ cio Fulci'nin yanısıra piyasanın diğer önemli yönetmenle­ ri Umberto Lenzi, Ruggero Deodato, Enzo G. Castellari, Damiano Damiani, Antonio Margheriti, Sergio Martino ve Lamberto Bava'yla da çalışmıştır. Özellikle 70'lerin or­ talarıyla 80'lerde senede 5-6 senaryo yazma kapasitesine erişen Dardano Sacchetti'nin korku dışında aksiyon, po­ lisiye, bilim kurgu türlerinde övgüye değer öykü ve senar­ yoları vardır. Sacchetti, " 1 3. Cuma"nın yaratıcıları tarafın­ dan acımasızca kopyalanan Mario Bava klasiği "Reazione a catena" ( Kanlı Körfez), Dario Argento giallo'su "11 gatto a nove code" (Dokuz Kuyruklu Kedi), Lucio Fulci'nin kan soslu spagetti kabusları "Paura nella citta dei morti viven­ ti" (Yaşayan Ölüler Şehrinde Korku), "E tu vivrai nel terro­ re-Laldila" (Ve Dehşet İçinde Yaşayacaksın - Öteki Taraf), "Quella villa accanto al cimitero" (Mezarlığın Yanındaki Ev), "Lo squartatore di New York" (New York Karındeşe­ ni), Antonio Margheriti'nin yamyamlık gösterisi "Apoca­ lypse domani" (Cehennem Dönüşü), Lamberto Bava'nın yönettiği "Demoni" (Şeytanlar), "Demoni II" (Şeytanlar

FİLMOGRAFİ: Mr. Sardonicus (1 961 ) • Premature Burial (1 962) • Zotz! (1 962) • The Horror of it All (1 964) • Chamber of Horrors (Hik. 1 966) • l ncubus ( Rom. 1 982)

RUSSO, JOHN (1 939) Amerikalı senaryo yazarı, yö­

netmen, yapımcı. Zombi klasiği "Night of the Living Dea­ d"in (Yaşayan Ölülerin Gecesi, 1 968) senaryosunu George Romero'yla birlikte yazmış; filmin 1 998'de yenilenen versi­ yonunun ek sahnelerini yönetmiştir. "Midnight" (Geceya­ rısı), "Santa Claws" (Noel Baba'nın Pençesi), "Heartstop­ per" gibi sıfır bütçeli korku filmlerinin de yönetmenidir. �

FİLMOGRAFİ: Kapo (1 960) • Divorzio al l ' italiana (1 961 ) • La commare secra (1 962) • La frusta e il corpo (1 963) • Sei donne per l'assassino (1 964) • 1 l u nghi capelli della morte (1 964) • Libido (1 965) • Operazione paura (1 966) • Milano rovente (1 973) • il trono di fuoco (1 983)

FİLMOGRAFİ: M id night (1 981 ) • Midnight i l (1 993) • Heart­ stopper (1 993) • Santa Claws (1 996)

RUSTICHELLI, CARLO (CARP I , 1 91 6 - ROMA,

2004) İtalyan besteci. İtalyan sinemasının bu üretken müzik adamı 1939 - 1 99 1 yılları arasında çoğu piyasa işi 263 filmin bestesini icra etmiştir. Roma Santa Cecilia Kon servatuvarı beste bölümü mezunudur. Mario Bava'nın "La frusta e il corpo" (Kamçı ve Beden), "Sei donne per l'as­ sassino" (Bir Katile Altı Kadın), "Operazione paura" (Kor469

SALDIRGAN HAYVANLAR

(Tippi Hedren), ilgi alanındaki bir avukat (Rod Taylor) ve avukatın ailesi ( Jessica Tandy, Veronica Cartwright) kuşla­ rın saldırılarına karşı koymaya çalışır. Filmin apokal iptik finaline dehşet verici bir sessizlik hakimdir. Denizlerden, bataklıklardan, nehirlerden gelen teh­ likeler alt türün ana besin kaynaklarından biridir. Steven Spielberg'ü yıldız yönetmen konumuna getiren "Jaws" ( 1 975) ABD'nin kuzeydoğu bölgesindeki bir tatil beldesini kana bulayan dev bir beyaz köpekbalığının peşine düşen üç adamın (Roy Scheider, Robert Shaw, Richard Dreyfuss) maceralarını konu almaktadır. "The Birds"de olduğu gibi ana karakterler uzun uzadıya tanıtılmış ve gerilim ölçülü bir şekilde tırmanmıştır. "Jaws"un olağanüstü ticari başa­ rısı beşer yıl arayla çekilen angarya devam filmlerine ( Jaws 2, Jaws 3, Jaws: The Reven­ ge) kapı aralamıştır. "Jaws" aynı zamanda en çok taklit edilen tür filmlerinden biridir; 70 ve 80'lerde sürüyle kopyası üretilmiştir. Çöp sinemacısı William Grefe'nin "Mako: The Jaws of Death"inde (Denizin Dişleri, 1976) köpekbalıklarıyla telepatik iletişim kurabi­ len bir adam onlara zarar verenleri ortadan kaldırır. İtalyanların popüler Amerikan film­ lerini kopyalama konusundaki maharetlerini gösteren 'Tultimo s qualo" (Son Jaws, 1 9 8 1 ) usta bir ismin, Enzo G . Castellari'nin imzası­ nı taşımal1:adır; filmin konusu "Jaws"un ne­ redeyse birebir aynısıdır; yapım şirketi Uni­ versal bu yüzden yasal yollara başvurmuştur. Meksika filmi "Tintorera''da (Sessiz Ölüm, 1 977) iki köpekbalığı avcısı bir yandan kıyı­ ları tehdit eden beyaz köpekbalığıyla uğraşır­ ken bir yandan da çıplak kadınlarla günlerini gün ederler. Daha yakın tarihli filmlerden "Deep Blue Sea"de (Mavi Korku, 1 999) bilim adamlarının yürüttüğü deneyler sonucunda zeka seviyeleri yükselen kobay köpekbalıkları mavi suları kırmızıya boyarlar. . . Belgesel dokusuyla dik­ kat çeken "Open Water" (Açık Deniz, 2003) gerçek olay-

II), "La casa con la scala nel buio" (Karanlık Merdivenli Ev) ve Sergio Martino yapımı "Assassinio al cimitero et­ rusco"ya (Etrüsk Mezarlığında Cinayet) öykü ve senaryo­ larıyla katkıda bulunmuştur. Ayrıca, Lucio Fulci'nin kötü ünlü yaşayan ölü filmi "Zombi 2"nin senaryosunu karısı Elisa Briganti'yle birlikte yazmıştır. �

FİLMOGRAFİ: Reazione a catena (1 971) • Schock (1 977) • Sette note in nero (1 977) • Apocalypse domani (1 980) • Paura nella citta dei morti viventi (1 980) • Manhattan baby (1 982) • Amityville ii (1 982) • La casa con la scala del buio (1 983) • Shark rosso nel l ' oceano (1 984) • Demoni (1 985) • Demoni i l (1 986) • Sensi (1 986) • Morirai a mezzanotte (1 986) • Camp­ ing del terrore (1 987) • Una notte al cimitero (1 987) • Fino alla morte (1 987) • Killer Crocodile (1 989) • Turbo (TV 1 999)

Saldırgan Hayvanlar • The Birds (Kuşlar) • Tippi Hedren

SALDIRGAN HAYVANLAR Doğadaki ekolojik den­ gelerin bozulması, çevresel felaketler, ters giden genetik deneyler, insanoğlunun hoyratlığı ve hastalıklar örümcek­ lerden timsahlara, köpeklerden kedilere, yılanlardan ka­ rıncalara envai çeşit hayvanın beyazperdede saldırganlaş­ masına neden olmuştur. Bazı filmler hayvanların kendi do­ ğalarındaki saldırganlığı çıkış noktası yapmış; bazıları da gerilimli öyküler anlatmak için hayvanları yan öğe olarak kullanmıştır. Bu tarz filmlerde bilimsel lalıflı açıklamalara sıkça rastlanır. İlk önemli örnekler soğuk savaş rüzgarları nın estiği SO'lere dayanmaktadır; bu yıllarda üretilen bilim kurgu-korku karışımı filmlerde radyasyondan etkilenerek dev boyutlara ulaşan karıncalar ve örümcekler (Them, Onlar Tarantula, İnsan Yiyen Örümcek) dehşet saçarlar. Alfred Hitchcock'un "The Birds"ü ( Kuşlar, 1 963) konuya farklı bir boyut (bu filmdeki hayvan saldırılarının hiçbir açıklaması yoktur) getirmiştir; Kaliforniya sahilindeki sa­ kin bir kasabada cinnet geçiren kuş sürülerinin ölümcül saldırıları konu edinilir; San Francisco'lu varsıl bir kadın -

Saldırgan Hayvanlar • Jaws • Susan Backlinie

470

SALDIRGAN HAYVANLAR

!ardan esinlenmiş bir hikayeyi depresif bir gerçekçilikle anlatmıştır; dalış ekibi tarafından köpekbalığı kaynayan sularda unutulan karı koca ölüme sonuna kadar direnir. Avustralya filmi "The Reef"de (Dehşetin Dişleri, 20 10) ok­ yanusun ortasında bir başına kalan insan sayısı daha fazla­ dır; tekneleri alabora olan 5 kişi kara parçası bulma umu­ duyla uzun bir yüzme maratonuna çıkar; bir köpekbalığı tarafından teker teker avlanacaklardır. Jaws'u model alan ama ayıp olmasın diye başka canavar hayvanlar kullanan filmlerden "Piranha"da ( 1 978) genetik değişime uğrayan piranhalar toplu kıyımlara yol açarlar. Amerikan bağım­ sız sinemasının ünlü isimlerinden John Sayles yazmış, Joe Dante yönetmiştir. Uçan piranhaların sahne aldığı "Pi­ ranha II: The Spawning" (Piranha 2: Yumurtlama) James Cameron'un ilk uzun metrajlı filmidir; prodüksiyonu ve post prodüksiyonu bir sorunlar yumağına dönüşmüştür. Sığ korkuların Hollywood'a çabuk uyum sağlayan Fransız yönetmeni Alexandre Aja 20 1 0 model "Piranha 3D"siyle 70-80'lerin şiddet ve çıplaklık eksenli istismar ürünlerine saygı duruşunda bulunmuştur. Ama filmi onların sami­ miyetinin asgarisine bile sahip değildir. Suyun altındaki sarsıntılar sonucunda açığa çıkan tarih öncesi piranhala­ rın bir tatil kasabasını kana boyamasını anlatan film birbi­ rinden itici karakterler, berbat diyaloglar ve sürüyle çıplak kadınla doludur. Piranha katliamını konu alan bir başka film İtalyan piyasa yönetmeni Antonio Margheriti'den gelmiştir: "Killer Fish" (Katil Balık, 1978). Soygun filmi gibi başlayan "Killer Fish" sonlara doğru survival horror a evrilmiştir. Timsahlar, en az piranhalar kadar tehlikeli ve katliam meraklısıdır. Lewis Teague'in yönettiği "Alliga­ tor"de (Canavarın Dönüşü, 1 980) lağımlarda laboratuvar farelerini yiyerek dev boyutlara ulaşan yavru bir timsah şehir sakinlerinin kabusu olur. . . Tobe Hooper'ın "Eaten Alive"ında (Krokodil, 1 977) üşütük bir motel sahibi tim­ sahını müşterileriyle besler. . . İtalyanlar her zamanki gibi konuya yabancı kalmamıştır: Sergio Martino'nun "Il fiu­ me del grande caimano"sunda (Dev Timsah Nehri, 1979) beyaz adamlar Afrika'nın balta girmemiş ormanlarının derinliklerinde, yerlilerce kutsal sayılan dev bir timsahın yuvasında otel yapmaya kalkarlar; bunun bedelini ödeye­ ceklerdir. İstismar mütehassısı Fabrizio De Angelis'in yö­ nettiği "Killer Crocodile"de (Katil Timsah, 1 989) nehre dö­ külen radyoaktif maddelerin etkisiyle canavara dönüşen mutant bir timsah vardır. Steve Miner'ın korku komedisi "Lake Placid" (Kara Göl, 1 999) farklı karakterler ve Maine eyaletindeki bir gölde gizlenen dev bir timsahla tanıştırır izleyiciyi . . . Avustralyalı yönetmen Greg Mclean "Rogue"la (Timsah: Nehrin Dişleri, 2007) timsahların şakaya gelme­ yeceğini açıkça vurgulamıştır; başarılı doğa çekimleri ve teknik yetkinliğiyle dikkat çeken filmin konusu çıktıkları vahşi doğa gezisinde insan yiyen devasa bir timsahın sal­ dırısına uğrayan turistlerin çevresinde gelişir. Diğer Avust­ ralya filmi "Black Water"da (Karanlık Sular, 2007) bataklık­ ta geziye çıkan üç kişi bir timsah tarafından ölümüne takip edilir. Denizler, nehirler ve bataklıklardan gelen tehditler

Saldırgan Hayvanlar • Bug (Böcek) • Bradford Dillman

köpekbalıkları, piranhalar ve timsahlarla sınırlı kalmamış­ tır. Henry Fonda, John Huston, Shelley Winters gibi efsane isimlerin rol kestiği, utanç verici "Jaws" taklidi "Tentacoli" (Ahtapot, 1977) Miami kıyılarını terörize eden dev bir ah­ tapotun katliamlarını anlatır; adı taklitçiler kı-alına çıkan Ovidio Assonitis yönetmiştir. Florida manzaralı "Frogs"da (Kurbağalar, 1972) zehirli kimyasal atıkların içinde çıldı­ ran kurbağalar önlerine çıkanları birer birer öldürür. Zen­ gin işadamı rolündeki Ray Milland filmin finalinde viyak­ lamalar arasında can verecektir. Amazon bölgesindeki bir nehirde yol alan televizyon ekibine musallat olan devasa boyutlardaki anaconda yılanı Perulu Luis Llosa'nın yönet­ tiği "Anaconda"nın ( 1 997) ölüm saçan kahramanıdır. 70'ler ve 80'lerin başları saldırgan hayvanların altın yıllarıdır; bu dönemde salt deniz canavarları değil arılar, karıncalar, böcekler, örümcekler, ayılar, yılanlar, kediler, köpekler de çıldırmıştır. 70'lerin dev oyuncu kadrolu fe­ laket filmlerinin (The Towerning Inferno, The Poseidon Adventure) yaratıcısı Irwin Allen'ın yönettiği "The Swar­ m"da (Vahşi Arılar, 1 978) Afrika'dan yola çıkıp, Amerikanın büyük şehirlerine ulaşan bal arıları tehdit kaynağıdır; film Michael Caine, Katharine Ross, Richard Widmark ve Olivia de Havilland'lı kadrosuna karşın bekleneni vere­ memiştir. 60'lardan kalma '"föe Deadly Bees" (Ölümcül Arılar, 1966), Curtis Harrington imzalı "Killer Bees" (Katil Arılar, 1974), popüler TV dizisi "The Mission Impossib­ le"ın (Görevimiz Tehlike) yaratıcısı Bruce Geller'ın yö­ nettiği "The Savage Bees" (Yaban Arıları, 1 976), Meksika yapımı "The Bees" (Arılar, 1 978) diğer arı terörü konulu filmlerdir. B filmleri şovmeni William Castle'ın yazdığı ve yapımını üstlendiği, "Night Gallery" dizisinin unutulmaz bölümlerine imza atan Jeannot Szwarc'ın yönettiği "Bug" (Böcek, 1 975) bir San Francisco depreminin ardmdan ya­ şanan dehşet verici gelişmeleri konu edinmektedir. Depre­ min etkisiyle yeryüzünün derinliklerinde yaşayan tehlikeli bir böcek türü yüzeye çıkmıştır; muazzam bir çabuklukla çoğalabilen bu kabuklu yaratıklar gövdelerindeki ateşle­ me sitemleriyle kolaylıkla yangına sebebiyet verirler. San Francisco yakınlarındaki bir kasabayı ablLıkaya almala­ rıyla birlikte yangınlar, ölümler birbirini izler. Böceklerle deneyler yapan bir entomolog (Bradford Dillman) trajedi­ yi daha da derinleştirecektir. Efsanevi jenerik tasarımcısı

'

471

SALDIRGAN HAYVANLAR

de çekilmiştir. İtalyan yönetmen Gianfranco Giagni'nin gösterildiği dönemde beğenilen ama sonra bir köşeye atılan "11 nido del rag­ no"su (Örümcek Yuvası, 1988) hayvanlı kor­ ku alanında çekilmiş ayrıksı ürünler arasına girmeyi hak etmektedir. Dario Argento'nun tekinsiz mekanlarda geçen stilize çalış mala rından ve gizli tarikatların dehşet saçtığı Pupi Avati filmlerinden izler taşıyan bu atmosferik yapımın tamamı soğuk Budapeşte sokakla­ rında çekilmiştir; konusu dev bir örümceğe tapan modern zaman büyücüleri (örümcek insanlar) ve onların sırlarına vakıf olan genç bir Amerikalı profesörün çevresinde gelişir. M. Ö. 3000 yıllarına ait kadim dinleri araş­ tıran bir profesör Dallas merkezli bir şirket tarafından Budapeşte'ye gönderilir. Orada, CHRISTOPHER GEORGE ANDREW PRINE RICHARD JAECKEL şirketin uzun süredir haber alamadığı ter- GRIZZLY � -cümanla irtibata geçecektir. Profesör adamla Saldırgan Hayvanlar • Grizzly (Boz Ayı) buluşur ve birtakım gizli belgeler teslim alır. Ertesi gün tercümanın cesedi bulunur; örüm­ Saul Bass'ın tek uzun metrajlı filmi "Phase IV"da (Dördün­ cek ağıyla tavana asılmıştır. Belgeler üzerine cü Aşama, 1974) çöl karıncalarındaki ani değişimi ince­ çalışan profesör yüzyıllar öncesine ait bir örümcek tarika leyen bilim adamları onların zeka belirtileri gösterdiğini tının hala faaliyette olduğunu öğrenir. Üstelik bu tarikatın ortaya koyar; sonrası insanoğlu için hayırlı olmayacaktır. müritleri kaldıkları otelde yuvalanmıştır. "Phase IV"un ciddiyeti ve kalitesinden eser taşımayan 3 1 yaşında yaşama veda eden B sinemacısı William "Empire of the Ants"da (Dev Karıncalar İmparatorluğu, Girdler'in "Grizzly"sinde (Boz Ayı, 1 976) Georgia'd aki 1 977) radyoaktif maddelerle büyüyen karıncalar Florida doğal parkı kana bulayan dev bir boz ayı sahneye çıkmış­ sahillerinde terör estirir; tapon korkuların yönetmeni Bert tır; şaibeli yapım şirketi Film Ventures International'ın fi ­ I. Gordon'un eseridir. Gordon'un diğer saldırgan hayvanlı nanse ettiği film dünya çapında 39 milyon gişe yapmıştır. filmi "The Food of the Gods"da (Dev Tohumu, 1976) top­ "Grizzily"nin tecimsel başarısı üzerine Girdler başka bir raktan fışkıran kimyasal maddelerin yemlerine karışması saldırgan hayvanlı film (Day of the Animals, Hayvanların sonucunda fareler, tavuklar ve eşek arıları dev boyutlara Günü, 1 977) daha yönetmiştir; ozon tabakasının delinme­ ulaşır. B sinemacısı John 'Bud' Cardos'un "Kingdom of sinin vahşi hayvanları nasıl çıldırttığı konu edinilir. Tabiat Spiders"ında (Örümcek İmparatorluğu, 1 977) bir veteriner ananın intikamı izlekli Avustralya filmi "Long Weekend" ve bilim kadını bir çiftlik evinde yüzlerce zehirli örümcek­ (Uzun Haftasonu, 1 979) 70'lerin yetkin alt tür örneklerin le dolu yuvayı keşfeder. İlerleyen yıllarda "Arachnophobia" den biridir; karavanla çıktıkları hafta sonu gezisinde do­ (Örümcek Korkusu, 1990), "Eight Legged Freaks" (Sekiz ğaya hoyrat davranan sorunlu bir çiftin hikayesini anlatır; Bacaklı Canavarlar, 2002) gibi başka örümcekli filmler doğa sakinleri aralarında sessiz bir anlaşma yaparak çifti cezalandırır; Calin Eggleston yönetmiştir. Ünlü yönetmen John Frankenheimer'ın ba­ şarısız ekoloj ik korkusu "Prophecy"de (Keha­ net, 1 979) bir doktor ve hamile karısı Maine yakınlarındaki ormanlık bölgede endüstriyel atıkların ürünü olan canavar hayvanlarla kar­ şılaşır. Roger Corman'ın yapım firması New World'ün logosunu taşıyan bayağı ve eğlence­ li "Humanoids from the Deep"de (Derinden Gelen Yaratıklar, 1 980) ters giden bilimsel araştırmaların sonucunda yarı balık yarı in­ sana dönüşen yaratıklar küçük bir balıkçı ka­ sabasında terör estirir. Yılanlar beyazperdede soğuk yüzlerini "Stanley" ( 1 972), "Sssssss" ( 1 973), "Jennifer" ( 1 978), "King Cobra'' ( 1 978), "Venom" (ZeSaldırgan Hayvanlar • Kingdom of !he Spiders (Örümcek İmparatorluğu) • Alman lobi kartı •

•

,,_ -. JOAN McCALL • JOI' OOAS9:V

,.

472

SALDIRGAN HAYVANLAR

Sterling Hayden, Susan George, Oliver Reed, Sarah Miles, Klaus Kinski, Nicol Willimason oynamış; kamera sihirbazı Gilbert Taylor görüntülemiştir. Kanadalı William Fruet'in "Spasms"ında Karayipler'den taa Toronto'lara getirilen dev yılan dehşet saçar; efektler usta Dick Smith'e, müzikler Alman elektronik pop-rock efsanesi Tangerine Dream'e, görüntüler bir dönem David Cronenberg'le çalışan Mark Irwin'e aittir. Merhum sinemacı David R. Ellis'in "Snakes on a Plane"inde yılanlar bir yolcu uçağında terör estirir. Korku filmlerinin çoğunda köpekler gerçek yaşamdaki gibi sevimli gözükınezler. "Dogs" (Köpekler, 1976), "1he Pack" (Sürü, 1 977) ve "Cujo"da ( 1 983) kuduran ve çıldıran köpeklerin saldırılarına maruz kalan insanların hikayele­ ri anlatılır; "The Doberman Gang"de (Doberman Çetesi, 1 972) özel yetiştirilmiş dobermanlar banka soyar. "Zoltan Hound of Dracula''da (Drakula'nın Köpeği, 1 978) vampir­ leşen köpekler, "The Thing"de (Şey, 1982) canavarlaşan kö­ pekler, "Man's Best Friend"de (İnsanın En İyi Dostu, 1993) genetikleriyle oynanan köpekler, "The Omen''da (Kehanet, 1 976) şeytana bekçilik yapan köpekler, "Invasion of the Body Snatchers"da (Ceset Yiyenlerin İstilası, 1 978) insan yüzlü köpekler, "Rottweiler"da (2004) robot köpekler, "Devi! Dog: The Hound of Hell"de (Cehennemden Gelen Köpek, 1 977) ruhu zapt edilen köpekler sahne almıştır. Kült yönetmen Samuel Fuller'ın ırkçılıkla suçlanan "White Dog"undaki (Beyaz Köpek, 1 982) köpek, siyahlara saldı­ rılması için özel olarak yetiştirilmiştir. Fransız sinemasının çizgi dışı yönetmenlerinden Alain Jessua'nın politik altya­ pılı "Les chiens"inde (Köpekler, 1979) hırsızlık, tecavüz ve soygunların gemi azıya aldığı isimsiz bir şehirde korunma amacıyla alınan köpekler giderek saldırganlaşır. Köpek­ lerin akrabaları kurtlar "Woodstock" belgeselinin yönet­ meni Michael Wadleigh'in ilk ve son konulu filmi "Wolfen"ın (Kurtlar, 1 9 8 1 ) gizemli kah­ ramanlarıdır. New York'un göbeğinde milyo­ ner bir işadamı, karısı ve koruması boğazları kesilmiş halde bulunur; otopsiye göre cina­ yetler insan işi değildir; New York emniyetin­ den alkolik bir dedektif (Albert Finney), bir psikolog (Diane Venora) ve adli tıp uzmanı (Gregory Hines) esrarengiz ölümleri araş­ tırır; karşılarına zeka seviyeleri yüksek kurt sürüleri çıkacaktır; Whitley Strieber'in roma­ nından uyarlanmıştır; 80'lerin göz ardı edi­ len filmleri arasındadır. Aç kurtlar, survival horror örneklerinden "Frozen"da (Donmuş, 20 1 0) telesiyeji bozulan kayakçılara, "The Grey"de (Gri Kurt, 201 1 ) uçağı düşen işçilere saldırır. Dario Argento'nun filmlerinde hayvan saldırıları önemli bir yer teşkil eder. "Suspi­ ria"da ( 1 977) cadılar tarafından büyülenen Alman kurdu bir meydanda görme özürlü sahibini paramparça eder. . . "Inferno"da ( Cehennem, 1980) lağım fareleri engelli bir ada-

Saldırgan Hayvanlar • Cujo

hir, 1 9 8 1 ) , "Spasms" (Spazmlar, 1983), Rattled (Çıngırak­ lı, 1 996), "Snakes on a Plane" (Ölümcül Kargo, 2006) gibi filmlerde göstermişlerdir. Saldırgan hayvan uzmanı Wil­ liam Grefe'nin yönettiği Stanley"de Vietnam gazisi Kızıl­ derili, çıngıraklı yılanını cinayet makinesine dönüştürür. Deneyimli TV yönetmeni Bernard Kowalski'nin (Colum­ bo, Baretta) "Sssssss"ında ( 1 973) yarı insan yarı kobra yı­ lanı yeni bir tür yaratma peşine düşen manyak bir dok­ tor (Strother Martin), sihirli serumunu asistanında (Dirk Benedict) denemek ister. . . "Carrie" taklidi "Jennifer"da özel bir okulda sınıf arkadaşlarının düşmanca tavırlarıyla karşılaşan genç kız (Lisa Pelikan) psişik yetileriyle yılanla­ rı yönlendirir. Piers Haggard'ın Tobe Hooper'la yer değiş­ tirdiği "Venom"da varsıl bir çocuğu kaçan teröristler sak­ landıkları evde zehirli mamba yılanının kurbanı olurlar;

Saldırgan Hayvanlar • Willard (Willard ve Fareleri) Bruce Davison (solda) ve Ernest Borgnine

473

SALDIRGAN HAYVANLAR

Stevens, Gör. Yön. Ellsworth Fredericks, Russell Metty, Müz. Lala Schifrin, Oyn. Michael Sarrazin, Gayle Hunnicutt, Elea­ nor Parker, Tim Henry, Laurence Naismith. (ABD, 1 969)

mı canlı canlı yerler; bir kadın öldürülmeden önce kedi­ lerin saldırısına uğrar. . . "Tenebrae"de ( 1 982) genç bir kız vahşi bir dobermandan kaçarken katilinin evine sığınır. "Phenomena"da ( 1 985) özel yetiştirilmiş maymun ustura darbeleriyle bir kadını katleder. Doğanın gizemli yaratıkları kediler yıllar boyunca kor­ ku edebiyatı ve sinemasına esin kaynağı olmuştur. Edgar Allan Poe'nun defalarca sinemaya uyarlanan kısa öykü­ sü "The Black Cat"de ( Kara Kedi) kediler doğaüstünü ve uğursuzluğu simgeler. Ünlü TV yönetmeni David Lowell Rich'in ülkemizde de vizyona giren "Eye of the Cat"inde (Kediler, 1969) kedilerden ölesiye korkan genç bir adam (Michael Sarrazin) zengin teyzesinin (Elenaor Parker) mirasına konmak için kız arkadaşıyla birlikte (Gayle Hun­ nicutt) cinayet ,planları yapar. Ne var ki yaşlı kadın mali­ kanesinde bir kedi ordusuyla yaşamaktadır. Kanadalı De­ nis Heroux'nun yönettiği antoloji filmi "The Uncanny"de (Esrarengiz, 1 977) ünlü bir korku romanları yazarı (Peter Cushing) kedilerin şeytani yaratıklar olduğunu kanıtla­ mak için yayıncısına (Ray Milland) üç tane kedi hikayesi anlatır. Paul Schrader'ın cilalı ve erotik yeni çevrimi "Cat People"da (Kedi Kız, 1982) çocuklarını leoparlara kurban eden ensest bir ırktan gelen (yalnızca kendi türleriyle se­ vişebilen yoksa leoparlara dönüşen melez bir ırk) genç bir kız (Nastassja Kinski) New Orlaeans hayvanat bahçesinin küratörüne (John Heard) aşık olur ama kötücül ağabeyi­ nin (Malcolm McDowell) başka planları vardır. Kedilerin can düşmanı farelerin terör estirdiği fılmlerden "Willard"da (Willard ve Fareleri, 197 1 ) çevresinde sürekli itilip kakılan içine kapalı bir genç (Bruce Davison) yetiştirdiği fare ordu­ suyla beş para etmez patronuna (Ernest Borgnine) karşı korkunç bir intikam planı hazırlar; deneyimli sinemacı Daniel Mann (Vizonlu Venüs, Kralın Rüyası) yönetmiştir. George Pan Cosmatos'un "Of Unknown Origin"inde (Bi­ linmeyen Kaynak, 1 983) mutasyona uğrayan fare, evinde çalışan başarılı işadamına (Peter Weller) hayatı zindan eder.

•

• FROGS (Kurbağalar) Yön. George McGowan, Sen. Robert Hutchison, Robert Blees, Yap. George Edwards, Peter Thom­ as, Gör. Yön. Mario Tosi, Müz. Les Baxter, Oyn. Ray Milland, Sam Elliot, Joan Van Ark, Adam Roarke, Judy Pace, Lynn Borden, Mae Mercer, David Gilliam. (ABD, 1 972)

SEÇME FİLMLER

�

THE BIRDS (Kuşlar) Yön. & Yap. Alfred Hitchcock, Sen. Evan H unter (Daphne du Maurier'in hikayesinden), Gör. Yön. Robert Burks, Oyn. Rod Taylar, Tippi Hedren, Jessica Tandy, Suzanne Pleshette, Veronica Cartwright, Ethel Griffies. (ABD, 1 963)

•

NIGHT OF THE LEPUS (Tavşanın Gecesi) Yön. William F. Claxton, Sen. Don Holliday, Gene R. Kearney (Russell Brad­ don'un romanından}, Yap. A. C. Lyles, Gör. Yön. Ted Voigt­ lander, Müz. J immie Haskell , Oyn. Stuart Whitman, Janet Leigh, Rory Calhoun, De Forest Kelley, Paul Fix, Melanie Full­ erton . (ABD, 1 972)

�

PHASE iV (4. Aşama) Yön. Saul Bass, Sen. Mayo Siman, Yap. Paul B. Radin, Gör. Yön. Dick Bush, Müz. Brian Gas­ coigne, Oyn. M ichael Murphy, Nigel Davenport, Lynne Fred­ erick, Alan Gifford, Robert Henderson, Helen Horton. (ABD, 1 974)

• JAWS (Jaws) Yön. Steven Spielberg, Sen. Peter Benchley,

Cari Gottlieb (Peter Benchley'in romanından), Yap. David Brown, Richard D. Zanuck, Gör. Yön. Bili Butler, Müz. John Williams, Oyn. Ray Scheider, Robert Shaw, Richard Drey­ fuss, Lorraine Gary, M urray Hamilton, Cari Gottlieb, Jeffrey Kramer. (ABD, 1 975)

Beyazperdede ayrıca balinalar (Orca, Denizin Aslanı), yarasalar (Nightwing, Gecenin Kanatları - Bats, Yarasalar), yaban domuzları (Razorback), kuzgunlar (Kaw), aslanlar (Prey, Av) , koyunlar (Black Sheep, Kara Koyun), kornoda ejderleri (Kornoda), solucanlar (Squirm, Kıvranış), sivri­ sinekler (Skeeter, Kan Emici), akrepler (Stinger-İğne), ke­ neler (Ticks- Kene), hamamböcekleri (Damnation Alley, Son Destan), hatta tavşanlar (Night of the Lepus, Tavşanın Gecesi), hatta hatta sümüklüböcekler (Slugs) bile insanoğ­ luna savaş açma noktasına gelmişlerdir. �

WILLARD (Willard ve Fareleri) Yön. Daniel Man n , Sen. Gilbert Ralston (Stephen Gilbert' in romanından), Yap. Mart Brisk­ in, Gör. Yön. Robert Hauser, Müz. Alex North, Oyn. Bruce Davison, Sondra Locke, Ernest Borgnine, Elsa Lanchester, M ichael Dante, Jody Gilbert, William Hansen, John Myhers. (ABD, 1 97 1 )

�

BUG (Böcek) Yön. Jeannot Szwarc, Sen. William Castle, Thomas Page, Yap. William Castle, Gör. Yön. M ichel Hugo, Müz. Charles Fox, Oyn. Bradford Dillman, Joanna M iles, Richard Gilliland, Jamie Smith Jackson, Alan Fudge, Jesse Vint, Patty McCormack, Brendan Dillon. (ABD, 1 975)

•

GRIZZLY (Boz Ayı) Yön. William Girdler, Sen. & Yap. Har­ vey Flaxman, David Sheldon, Gör. Yön. William Asman, Müz. Robert O. Ragland, Oyn. Christopher George, Andrew Prine, Richard Jaeckel, Joan McCal l , Joe Dorsey, Charles Kissinger, Kermit Echols. (ABD, 1 976)

•

THE FOOD OF THE GODS (Dev Tohumu) Yön. & Sen. & Yap. Bert 1. Gardan , Gör. Yön. Reginald Morris, Müz. Elliot Kaplan, Oyn. Marjoe Gortner, Pamela Franklin, Ralph Meek­ er, Jon Cypher, lda Lupino, Belinda Balaski. (ABD, 1 976)

•

�

MAKO: THE JAWS OF DEATH (Denizin Dişleri) Yön. & Yap. William Grefe, Sen. William Grefe, Robert Madaris, Gör. Yön. J ulio C. Chavez, Oyn. Richard Jaeckel, Jenifer Bishop, Buffy Dee, Harold Sakata, John Chandler, Ben Kronen. (ABD, 1 976) DOGS (Köpeklerin Gazabı) Yön. Burt Brickerh off, Sen. O 'Bri­ an Tomalin, Yap. Allan Bodoh, Bruce Cohn, Gör. Yön. Bob Steadman, Müz. Alan Oldfield, Oyn. David McCallum, Sandra McCabe, George Wyner, Eric Server, Linda Grey, Dean San­ toro, Holly Harris. (ABD, 1 976)

• TENTACOLI (Ahtapot) Yön. O liver Hellman (Ovidio G. Asso­

nitis), Sen. Steven W. Carabatsos, Tito Carpi, Jerome Max, Yap. Ovidio G. Assonitis, Enzo Doria, Gör. Yön. Roberto D' Ettore Piazzoli, Müz. Stelvio Cipriani, Oyn. John Huston, Shelley Winters, Bo Hopkins, Henry Fonda, Delia Boccardo, Cesare Danova, Alan Boyd, Claude Akins, Sherry Buchanan . (İ talya - ABD, 1 977)

• EYE OF THE CAT (Kedi ler) Yön. David Lowell Rich, Sen. Jo­

seph Stefano, Yap. Philip Hazelton, Bernard Schwartz, Leslie 474

SALDIRGAN HAYVANLAR

• THE WHITE BUFFALO (Azgı n Boğa) Yön. J. Lee Thompson,

Alberto Spagnoli, Müz. Guido&Maurizio De Angelis, Oyn. Lee Majors, Karen Black, Margaux Hemingway, Marisa Berenson, James Franciscus, Anthony Steffen , Gary Collins, Roy Brock­ smith. (İ talya, 1 979)

Sen. Richard Sale (kendi romanından), Yap. Pancho Kohner, Gör. Yön. Paul Lohmann , Müz. John Barry, Oyn. Charles Bronson, Jack Warden, Will Sampson, Kim Novak, Clint Walker, Stuart Whitman, Slim Pickens, John Carradine, Ed Lauter. (ABD, 1 977)

•

ORCA (Denizin Aslanı) Yön. M ichael Anderson, Sen. Luciano Vincenzoni, Sergio Donati, Robert Towne, Yap. Luciano Vin­ cenzon i , Gör. Yön. J. Barry Herron, Ted Moore, Müz. Ennio Morricone, Oyn. Richard Harris, Charlotte Rampling, Will Sampson, Bo Derek, Keenan Wynn , Robert Carradine, Scott Walker. (ABD, 1 977)

• KINGDOM OF THE SPIDERS (Örümcekler Krallığı - Pani k)

•

il FIUME DEL GRANDE CAIMANO (Dev Timsah Nehri) Yön. Sergio Martino, Sen. Cesare Frugoni, Ernesto Gastald i , Ser­ gio Martino, Maria Chianetta, Yap. Luciano Martino, Gör. Yön. Giancarlo Ferrando, Müz. Stelvio Cipriani, Oyn. Barbara Bach, Claudio Casinelli, Mel Ferrer, Romano Puppo, Fabrizia Castagnoli, Enzo Fisichella, Lory Del Santo, Bobby Rhodes. ( İtalya, 1 979)

•

ALLIGATOR (Canavarın Dönüşü) Yön. Lewis Teague, Sen. John Sayles, Yap. Brandon Chase, Mark L. Rosen, Gör. Yön. Joseph Mangine, Müz. Craig Huxley, Oyn. Robert Forster, Robin Riker, Michael Gazzo, Dean Jagger, Sidney Lassick, Jack Carter, Perry Lang, Henry Silva, Sue Lyon, Angel Tomp­ kins. (ABD, 1 980)

•

HUMANOIDS FROM THE DEEP (Derinden Gelen Canavar­ lar) Yön. Barbara Peeters, Sen. Frederick James, Yap. Martin B. Cohen, Gör. Yön. Daniel Lacambre, Müz. James Horner, Oyn. Doug McC!ure, Ann Turkel, Vic Morrow, Cindy Wein­ traub, Denise Galik, Anthony Penya, Lynn Theel . (ABD, 1 980)

•

VENOM (Zehir) Yön. Piers Haggard, Sen. Robert Harrington (Alan Scholofield 'in romanından), Yap. Martin Bregman, Gör. Yön. Gilbert Taylor, Müz. M ichael Karnen, Oyn. Klaus Kinski, Oliver Reed, Nicol Williamson, Sarah Miles, Sterling Hayden, Cornelia Sharpe, Lance Holcomb, Susan George, Michael Gough. (İ ngiltere, 1 982)

•

WHITE DOG (Beyaz Köpek) Yön. Samuel Fuller, Sen. Curtis Hanson, Samuel Fuller, Yap. Jon Davison, Gör. Yön. Bruce Surtees, Müz. Ennio Morricone, Oyn. Kristy McNichol, Christa Lang, Vernon Weddle, Jameson Parker, Bur! lves, Samuel Full­ er, Paul Bartel, Dick M iller. (ABD, 1 982)

Yön. John 'Bud' Cardos, Sen. Alan Caillou, Richard Rob­ inson, Yap. lgo Kantor, Jeffrey M . Sneller, Gör. Yön. John Morrill, Oyn. William Shatner, Tiffany Bolling, Woody Strode, Lieux Dresler, David Mclean, Natasha Ryan. (ABD, 1 977)

• THE U NCANNY (Esrarengiz) Yön. Den is Heroux, Sen. M ichel

Parry, Yap. Rene Dupont, Claude Heroux, Milton Subotsky, Gör. Yön. Harry Waxman, Müz. Wilfred Josephs, Oyn. Pe­ ter Cushing, Ray Milland, Joan Greenwood , Roland Culver, Susan Penhaligon, Alexandra Stewart, Donald Pilon, Donald Pleasence, John Vernon, Samantha Eggar, Catherine Begin. (Kanada - İ ngiltere, 1 977)

•

•

DAMNATION ALLEY (Son Destan) Yön. Jack Smight, Sen. Alan Sharp, Lukas Heller (Roger Zelazny'nin Romanından), Yap. Paul Maslansky, Jerome M. Zeitman, Gör. Yön. Har­ ry Stradling Jr., Müz. Jerry Goldsmith , Oyn. Jan-Michael Vincent, George Peppard, Dominique Sanda, Paul Winfield, Jackie Earle Haley, Kip Niven, Robert Donner, Seamon Glass. (ABD, 1 977) THE SWARM (Vahşi Arılar) Yön. & Yap. l rwin Ailen, Sen. Stir­ ling Silliphant (Arthur Herzog l l l'nin romanından), Gör. Yön. Fred J. Koenekamp, Müz. Jerry Goldsmith, Oyn. Michael Caine, Katharine Ross, Richard Widmark, Richard Chamber­ lain, Olivia De Havilland, Ben Johnson, Lee Grant, Jose Fer­ rer, Patty Duke Astin , Slim Pickens, Bradford Dillman, Fred MacMurray, Henry Fonda, Cameron Mitchell, Christian J ut­ tner, Morgan Paull, Alejandro Rey. (ABD, 1 978)

•

PIRANHA (Piranha) Yön. Joe Dante, Sen. John Sayles, Yap. Jon Davison, Roger Corman, Gör. Yön. Jamie Anderson, Müz. Pino Donaggio, Oyn. Bradford Dillman, Heather Men­ zies, Kevin McCarthy, Keenan Wynn, Dick Miller, Barbara Steele, Belinda Balaski, Melody Thomas, Paul Bartel . (ABD, 1 978)

•

LONG WEEKEND (Uzun Haftasonu) Yön. & Yap. Colin Eggleston, Sen. Everett De Roche, Gör. Yön. Vincent Mon­ ton , Müz. Michael Carlos, Oyn. John Hargreaves, Briony Be­ hets. (Avustralya, 1 978)

•

LES CHIENS (Köpekler) Yön. Alain Jessua, Sen. Andre Ru­ ellan, Alain Jessua, Yap. Laurent Meyniel, Gör. Yön. Etienne Becker, Müz. Rene Koering, Michel Portal , Oyn. Gerard De­ pardieu, Victor Lanoux, N icole Calfan, Pierre Vernier, Fanny Ardant, Philippe Klebert, Regis Porte. (Fransa, 1 979)

•

• CAT PEOPLE (Kedi Kız) Yön. Paul Schrader, Sen. Alan Orms­

by, Paul Schrader, Yap. Charles Fries, Gör. Yön. John Bailey, Müz. Giorgio Moroder, Oyn. Nastassja Kinski, Malcolm Mc­ Dowell, John Heard, Annette O'Toole, Ruby Dee, Ed Begley Jr., Scott Paulin, Frankie Faison, Ron Diamond, Lynn Lowry, John Larquette, Tessa Richarde, Berry Berenson . (ABD, 1 982)

NIGHTWING (Gecenin Kanatları) Yön. Arthur Hiller, Sen. Steve Shagan, Bud Shrake, Martin Cruz Smith, Yap. Martin Ransohoff, Gör. Yön. Charles Rosher, Müz. Henry Mancini, Oyn. Nick Mancuso, David Warner, Kathryn Harrold, Stephen Macht, Strother Martin , Charles Hallahan. (ABD, 1 979) KiLLER FISH (Katil Balık) Yön. Anthony M. Dawson (Antonio Margheriti), Sen. Michael Rogers, Yap. Alex Ponti, Gör. Yön. 475

•

CUJO (Kujo) Yön. Lewis Teague, Sen. Don Carlos Dunaway, Lauren Currier (Stephen King'in romanından), Yap. Daniel H. Blatt, Robert Singer, Gör. Yön. Jan De Bont, Müz. Charles Bernstein, Oyn. Dee Wallace, Danny Pintauro, Daniel Hugh Kelly, Christopher Stone, Ed Lauter. (ABD, 1 983)

•

OF UNKNOWN ORIGIN (Bilinmeyen Kaynak) Yön. George P. Cosmatos, Sen. Brian Taggert (Chauncey Parker l l l 'nin romanından), Yap. Claude Heroux, Gör. Yön. Rene Verzier, Müz. Ken Wannberg, Oyn. Peter Weller, Jennifer Dale, Law­ rence Dane, Shannon Tweed, Kenneth Welsh, Maury Chaykin . (Kanada-ABD, 1 983)

•

RAZORBACK (Katil Domuz) Yön. Russell Mulcahy, Sen. Ever­ ett De Roche (Peter Brennan'ın Romanından), Yap. Hal McEl­ roy, Gör. Yön. Dean Semler, Müz. !va Davies, Oyn. Gregory Harrison, Arkie Whiteley, Bili Kerr, Chris Haywood, David Ar­ gue, Judy Morris, John Howard. (Avustralya, 1 984)

•

SLUGS (Sümüklüböcekler) Yön. Juan Piquer Sim6n, Sen. Jose A. Escriva, Ron Gantman, J. P. Simon, Yap. Francesca De Laurentiis, Jose A. Escriva, J. P. Simon, Gör. Yön. Julio Bragado, Müz. Antonio Jimeno, Richard E. Rabjohn, Oyn. Mi­ chael Garfield, Kim Terry, Philip Machale, Alicia Moro, Santia­ go Alvarez. (İ spanya - ABD, 1 988)

SALVA, VICTOR

•

il NIDO DEL RAGNO (Ö rümcek Yuvası) Yön. Gianfranco Gi­ agni, Sen. Riccardo Aragno, Tonino Cervi, Cesare Frugoni, Gianfranco Manfredi , Yap. Tonino Cervi, Gör. Yön. N ino Ce­ leste, Müz. Franco Piersanti, Oyn. Roland Wybenga, Paola Rinaldi, Margareta von Krauss, Claudia Muzi, William Berger, Stephane Audran, Valeriano Santinel l i , Massimiliano Pavone, Lazlo Sipo. ( İ talya, 1 988)

"Clownhouse"un çekimleri sırasında oyunculardan Nat­ han Forrest Winters'ı taciz ettiği iddiasıyla yargılanan ve hüküm giyen Salva 1 5 ay hapis yatmıştır. Eric Roberts'la Lance Henriksen'in oynadıkları seri katil filmi "Nature of the Beast" (Canavarın Doğası), 200 1 yazında sürpriz bir gişe başarısı elde eden "Jeepers Creepers" (Sonsuz Deh­ şet) ve devam filmi "Jeepers Creepers 2"yla (Kabus Ge­ cesi) korku-gerilim serisini sürdüren Victor Salva "Pow­ der'', "Rites of Passage'', "Peaceful Warrior" gibi duygusal tonlu dramalar da çekmiştir. En popüler korkusu "Jeepers Creepers" et yiyen bir canavarın takip ettiği iki kardeşin gerilim dolu hikayesini anlatır. Salva, son olarak şeytani çocuk konulu "Rosewood Lane" ve "Saw" serisinin yıldızı Tobin Bell'in oynadığı "Haunted"la (Karanlık Ev) korku severlerin karşısına çıkmıştır.

• THE EDGE ( İ hanet) Yön. Lee Tamahori, Sen. David Ma­ met, Yap. Art Linson, Gör. Yön. Donald McAlpine, Müz. Jerry Goldsmith, Oyn. Anthony Hopkins, Alec Baldwin, Elle McPherson, Harold Perrineau, L. Q. Jones, Kathleen Wilhoite. (ABD, 1 997) • ANACONDA (Anaconda) Yön. Luis Llosa, Sen. Hans Bauer, Jim Cash, Jack Epps Jr, Yap. Jack Epps Jr, Verna Harrah, Carole Little, Leonard Rabinowitz, Gör. Yön. Bili Butler, Müz. Randy Edelman , Oyn. Jennifer Lopez, lce Cube, Jon Voight, Eric Stoltz, Jonathan Hyde, Owen Wilson, Kari Wuhrer, Vin­ cent Castellanos, Danny Trejo. (ABD - Brezilya - Peru, 1 997) •

DEEP BLUE SEA (Mavi Korku) Yön. Renny Harlin, Sen. Dun­ can Kennedy, Donna Powers, Wayne Powers, Yap. Akiva Goldsman, Robert Kosberg, Tony Ludwig, Don MacBain , Alan Riche, Gör. Yön. Stephen Windon, Müz. Trevor Rabin, Oyn. Thomas Jane, Safron Burrows, Samuel L. Jackson, Jacqueline McKenzie, M ichael Rapaport, Stellan Skarsgard, LI Cool J, Aida Turturro. (ABD - Avustralya, 1 999)

•

OPEN WATER (Açık Deniz) Yön. & Sen. Chris Kentis, Yap. Laura Lau, Gör. Yön. Chris Kentis, Laura Lau, Müz. Graeme Revell, Oyn. Blanchard Ryan, Daniel Travis. (ABD, 2003)

•

KAW (Kuzgunlar) Yön. Sheldon Wilson, Sen. Benjamin Sztan­ jnkrycer, Yap. Gordon Yang, Gör. Yön. John P. Tarver, Müz. Steve London, Oyn. Sean Patrick Flanery, Stephen McHattie, Kristin Booth, Rod Taylor. (ABD - Kanada, 2007)

•

ROGUE (Timsah: Nehrin Dişleri) Yön. & Sen. G reg Mclean, Yap. Matt Hearn, G reg Mclean, David Lightfoot, Gör. Yön. Will Gibson, Müz. François Tataz, Oyn. Radha Mitchell , M i ­ chael Vartan, Sam Worthington, Caroline Brazier, Stephen Curry, Celia lreland, John Jarratt, Mia Wasikowska.

•

•

FİLMOGRAFİ: Clownhouse (1 988) • Powder (1 995) • Na­ ture of the Beast (1 995) • Rites of Passage (1 999) • Jeepers Creepers (2001 ) • Jeepers Creepers 2 (2003) • Peaceful War­ rior (2006) • Rosewood Lane (201 1 ) • Haunted (201 4)

SALVATI, SERGIO (ROMA, 1 938) İtalyan görüntü yönetmeni. 1 960'ta kamera asistanlığıyla sinema endüst­ risine giren ve çoğunlukla B tipi korkularda çalışan Sal­ vati, Lucio Fulci'nin "Zombi 2", Paura nella citta dei morti viventi" (Yaşayan Ölüler Şehrinde Korku), "11 gatto nero" (Kara Kedi), ". . . E tu vivrai nel terrore! Caldila (Ve Dehşet İçinde Yaşayacaksın! Öteki Taraf), Quella villa accanto al cimitero" (Mezarlığın Yanındaki Ev), Sergio Stivaletti'n in "Maschera di cera" (Balmumu Maskesi), David Schmoel­ ler'in "Crawlspace" (Bodrum), "Catacombs" (Yeraltı Me­ zarları) ve "Puppet Master" (Kukla Ustası) filmlerini gö­ rüntülemiştir. FİLMOGRAFİ: Zombi 2 (1 979) • Paura nella citta dei morti viventi (1 980) • i l gatto nero (1 981 ) • L'aldila (1 981 ) • Quel­ la villa accanto al cimitero (1 981) • Crawlspace (1 986) • Ghoulies i l (1 987) • Catacombs (1 988) • Puppet Master (1 989) • Maschera di cera (1 997) • Red Riding Hood (2004)

PIRANHA 30 (Piranha) Yön. Alexandre Aja, Sen. Peter Gold­ finger, Josh Stolberg, Yap. Alexand re Aja, Mark Canton, Gregory Levasseur, Marc Toberoff, Gör. Yön. John R. Leo­ netti, Müz. Michael Wandmacher, Oyn. Elizabeth Shue, Ste­ ve R. McQuenn , Adam Scott, Jerry O'Connell , Ving Rhames, Jessica Szohr, Richard Dreyfuss, Christopher Lloyd. (ABD, 201 0)

• THE GREV (Gri Kurt) Yön. Joe Carnahan, Sen. Joe Carnahan, lan Mackenzie Jeffers, Yap. Joe Carnahan, J ules Daly, M ick­ ey Liddell, Ridley Scott, Gör. Yön. Masanobu Takayanagi, Müz. Marc Streitenfeld, Oyn. Liam Neeson, Frank Grillo, Der­ mot Mulroney, Dallas Roberts, Joe Anderson, Nonso Anozie, James Badge Dale, Ben Hernandez, Anne Openshaw. (ABD, 201 1 )

SALYA, VICTOR (MART İ N EZ, KALİ FORN İYA, 1 958) Amerikalı yönetmen. "Something in the Basement" (Bod­ rumda Bir Şeyler Var) adlı kısa metrajlı korku filmiyle sinemaya adım atmış; ilk uzun metrajlısı "Clownhouse"u (Palyaço Evi) Francis Ford Coppola'nın desteğiyle çek­ miştir. Çocukluk korkularının, fantezilerinin gerçeğe dö­ nüştüğü "Clownhouse" ebeveynleri tatile giden üç erkek kardeşin, palyaço kılığına girmiş üç tımarhane kaçkını psikopat tarafından terörize edilmesini konu almaktadır.

Eduardo Sanchez

SA.NCHEZ, EDUARDO (1 968) Küba doğumlu Ame­ rikalı yönetmen. Florida Film Okulu mezunu Eduardo Sanchez okul arkadaşı Daniel Myrick'le ortak yönettiği "The Blair Witch Project"le (Blair Cadısı) çıkış yapmıştır.

476

SANDERS, GEORGE

Vampire (1 992) • Boxing Helena (1 993) • Leaving Las Vegas (1 995) • One N ight Stand (1 997) • il Fantasma Dell'opera (1 988) • Vatel (2000) • Romasanta (2004) • The Haunted Airman (TV 2006) • The Gir! with the Dragon Tattoo (201 1 )

İnanılmaz bir gişe hasılatı elde eden bu bağımsız korku­ nun sonrasında solo projelere yönelen Sanchez DVD pi­ yasası için düşük bütçeli fılmlere ("Altered" - Av, "Seventh Moon" - Yedinci Ay -) imza atmıştır. DVD'si ülkemizde de basılan "Altered" uzaylı yaratıkların takibindeki dört arkadaşın çevresinde gelişen bir hikaye anlatır. Son fılm­ lerinden "Lovely Molly" (Tatlı Molly) tacizci babasının ölümünden sonra kocasıyla birlikte çocukluğunu geçirdiği eve taşınan ve orada akıl sağlığını giderek yitiren uyuştu­ rucu müptelası genç bir kadınla ilgilidir. �

SANGSTER, JIMMV (GALLER, 1 92 7 - LON­ DRA, 201 1 ) İngiliz senaryo yazarı, yapımcı, yönetmen. Hammer stüdyolarının simge isimlerinden Jimmy Sangster 2. Dünya Savaşı sonrasında sinemayla tanışmış ve SO'le­ rin sonlarında yapımevinin klasiklerinden "The Curse of Frankenstein" (Frankenste­ in'ın Laneti), "The Revenge of Frankenstein" (Frankens­ tein'ın İntikamı), "Dracula'; Jimmy Sangster ve "The Mummy"nin (Mumya) senaryolarını yazmıştır. "Psycho"(Sapık) ve "Les diaboliques" (Şeytan Ruhlu İnsan­ lar) etkili psikolojik korkular "Taste of Fear" (Dehşetin Tadı) ile "The Nanny"nin (Dadı) senaryolarında da imzası olan Sangster, diğer Hammer ürünleri "The Horror of Frankens­ tein" (Frankenstein'ın Dehşeti), "Lust for a Vampire" (Şehvet Okulu) ve "Fear in the Night"da (Çıldırtan Korku) yönetmen koltuğuna oturmuştur. Ayrıca John Huston'un yerin dibine batırılan sürprizli gerilimi "Phobia" (Fobi) ve merhum Ric­ hard Marquand'ın şeytani korkusu "The Legacy"nin (Miras) senaryo ekibinde yer almış; 70'lerin ortalarından itibaren daha çok Amerikan televizyonları için çalışmıştır.

FİLMOGRAFİ: The Blair Witch Project (1 999) • Altered (2006) • Seventh Moon (2008) • Paraabnormal (2009) • Lovely Molly (201 1 ) • V/H/S/2 (201 3) • Exists (201 4) • lntruders (TV 201 4)

SANDERS, GEORGE (ST. PETERSBURG, 1 906 - BARSELONA, 1 972) İngiliz oyuncu. İngiliz anne ba­ badan Rusya'da dünyaya gelen bu uzun boylu aktör 40 ve SO'lerde "Rebecca: ''Ali About Eve" (Perde Açılıyor), "Viag­ gio in Italia'' (İtalya'ya Yolculuk) gibi klasiklerde oynamış, 60 ve 70'lerde ise "Village of the Damned" (Lanetli Kasaba), "The Body Stealers" (Ceset Hırsızları), "Doomwatch" (Kı­ yamet Bakışı) , Endless Night" (Sonsuz Gece), "Psycho­ mania"la (Ölümcül Tekerlekler) korkunun çekim alanına girmiştir. Sanders, İspanyada canına kıymıştır. �

FİLMOGRAFİ: The Lodger (1 944) • The Picture of Dorian Gray (1 945) • The Ghost and Ms. Muir (1 947) • Bluebeard's Ten Honeymoons (1 960) • Village of the Damned (1 960) • A Shot in the Dark (1 964) • Die Sieben Maenner Der Sumuru (1 969) • The Body Stealers (1 969) • Doomwatch (1972) • End­ less Night (1 972) • Psychomania (1 973)

SANDS,

JULIAN

YORKSHIRE, (OTLEY, 1 958) İngiliz oyuncu. Ulus­ lararası yapımlardan, TV di­ zilerinden aşina olduğumuz yakışıklı ve yetenekli Julian Sands 80'lerden başlayarak "The Doctor and the De­ vils" (Doktor ve Şeytanlar, Freddie Francis) , "War­ lock" (Büyücü, Steve Mi­ ner) , "Gothic" (Gotik, Ken Russell), "Arachnophobia" (Örümcek Korkusu, Frank Marshall), "Naked Lun­ ch" (Müthiş Yemek, David Julian Sands Cronenberg), "Il fantasma dell'Opera", (Operadaki Hayalet, Dario Argento), "Boxing Helena" (Helena'yı Sarmak, Jennifer Chambers Lynch), "Romasanta" (Paco Plaza) gibi farklı korku-gerilim filmle­ rinde rol almıştır. Sands, son yıllarda ikinci sınıf fılrnlerin abonesi olmuştur. Yönetmen Mike Figgis'in vazgeçilmez oyuncularından biridir. �

�

FİLMOGRAFİ: Dracula (1 958) • Blood of the Vampire (1 958) • The Mummy (1 959) • The Brides of Dracula (1 960) • Taste of Fear (1 961) • Paranoiac (1 963) • Maniac (1 963) • Nightmare (1 964) • The Nanny (1 965) • Dracula: Prince of Darkness (1 966) • The Horror of Frankenstein (Yön. 1 970) • Lust for a Vampıre (Yön. 1 97 1 ) • Fear in the Night (Yön. 1 972) • The Legacy (1 978) • Phobia (1 980)

SARANDON, CHRIS (BECKLEY, BATI VIRGIN­ IA, 1 942) Amerikalı oyuncu. Sidney Lumet'in unutulmaz soygun filmi "Dog Day Afternoon''da (Köpeklerin Günü) canlandırdığı transeksüel karakteriyle en iyi yardımcı er­ kek oyuncu Oscar'ına aday gösterilen bu yakışıklı oyuncu, yeteneğine karşın sinemada istediği yere ulaşamamıştır. Eğ­ lenceli "Fright Night"da (Korku Gecesi) karizmatik bir vam­ piri, dinsel korku "The Sentinel"da (Gözcü) sinsi bir avuka­ tı, "Child's Play"de (Çocuk Oyunu) katil oyuncak bebek Chucky'le kovalamaca oynayan bir polis dedektifini,serbest Lovecraft uyarlaması "The Resurrected"da (Hortlak) ölüm­ süzlüğün sırrına vakıf olan bir çılgını oynayan Sarandan te­ levizyon fılrnlerinde de gözükmüştür. Susan Sarandon'ın eski kocasıdır. �

FİLMOGRAFİ: The Killing Fields (1 984) • The Doctor and the Devils (1 985) • A Room with a View (1 986) • Gothic (1 986) • Siesta (1 987) • Outback Vampires (1 987) • Warlock (1 989) • Arachnophobia (1 990) • Naked Lunch ( 1 9 9 1 ) • Tale of a 477

FİLMOGRAFİ: Dog Day Afternoon (1 975) • The Sentinel (1 977) • The Osterman Weekend (1 985) • Fright Night (1 985) • Frank­ enstein (TV 1 987) • Child's Play (1 988) • Whispers (1 989) • The Resurrected (1 992) • Just Cause (1 995) • The Underworld (TV 1 997) • The Chosen üne (2004) • Fright Night (Yeni Çevrim 201 1 )

SASDY, PETER

• 1 Don't Want To Be Born (1 975) • Welcome To Blood Ci ty (1 977) • Supernatural (TV 1 977) • Hammer House of Horror (TV 1 980) • Hammer House Mystery and Suspense (TV 1 984) • Witchcraft (TV 1 992)

SAVINI, TOM (PITISBURG H , 1 946) Amerikalı mak­ yaj efekt sanatçısı, yönetmen, oyuncu, dublör koordinatö­ rü. King of Splatter unvanıyla tanınan bu çok yönlü korku tutkununun uğraşıları arasında -efekt çalışmaları dışın­ da- oyunculuk, yönetmenlik ve dublörlük de yer almakta­ dır. Koyu Katolik bir çevrede büyümüş; Carnegie-Mellon Üniversite'sinde öğrenim görmüştür. Vietnam'da orduya savaş fotoğrafçısı olarak hizmet veren Savini Amerika'ya döndükten sonra "Deranged" (Çılgın) ve "Deathdream" (Ölümcül Düş) filmleriyle makyaj efekt kariyerine başla­ mıştır. Beyinlerin dağıldığı, iç organların ortalığa saçıldığı George Romero filmleri "Dawn of the Dead" (Ölülerin Şa­ fağı) ve "Day of the Dead"in (Ölülerin Günü) şok edici gore efektleri ve et yiyen zombileri Savini'nin emekleriyle hayata geçmiştir. Bu çığır açan zombi filmlerindeki çalışmalarıyla sektörün dahileri arasına giren sanatçı diğer meslektaşları nın aksine yaratıcılığını Hollywood yapımlarında değil B tipi korkularda sergilemiştir. "Friday the 13th" ( 1 3 . Cuma), "Martin': "Trauma (Travma), "Maniac" (Manyak), "The Texas Chainsaw Massacre 2" (Teksas Elektrikli Testere Kat­ liamı 2), "Creepshow" ( Korku Gösterisi) 70 ve 80'lerdeki plastik efekt çalışmalarından bazılardır. Ayrıca, yazarları arasında Stephen King, Robert Bloch ve George Rome­ ro'nun da olduğu epizodik TV dizisi "Tales from the Dark Side"da (Karanlık Taraftan Öyküler, 1984 - 88) ilk yönet­ menlik deneyimlerini gerçekleştirmiş; zombi klasiği "Night of the Living Dead"in (Yaşayan Ölülerin Gecesi) renkli ver­ siyonunu çekmiştir. Son dönemde oyunculuğa ağırlık ve­ ren Tom Savini makyaj efektleriyle ilgili kapsamlı bilgiler veren kitaplar yazmış, kurslar vermiştir.

Yönetmen Peter Sasdy (solda) Hands of the Ripper'ın (Karındeşenin Elleri) setinde oyunculardan Eric Porter'la birlikte

SASDY, PETER (BU DAPEŞTE, 1 935) Macar kökenli İngiliz yönetmen. Budapeşte Üniversitesi'nde drama ve ga­ zetecilik okuyan Peter Sasdy 1 956 Macar ayaklanması sıra­ sında İngiltere'ye sığınmış; Bristol Üniversitesi'ndeki öğreni­ mini takiben, 60'larda BBC için övgüler toplayan dramalar çekmiştir. Türdeki ve sinemadaki kariyerine Hammer ya­ pımı "Taste the Blood of Dracula"yla (Dracula'nın Kanının Tadı) başlayan Sasdy kitle katili kontes Erzsebet Bathory'nin kanlı mirasından esinlenen "Countess Dracula'' (Kontes Dracula), seri katil Karındeşen Jack'in kızının cinayetlerini konu alan "Hands of the Ripper" (Karmdeşenin Elleri) ve BBC yapımı hortlaklı ev fılmi "The Stone Tape"le (Stone Ka­ yıtları) İngiltere'nin önde gelen korku yönetmenlerinden biri haline gelmiştir. 70'lerin en ürkünç televizyon filmle­ rinden "The Stone Tape"in senaryosunu türün deneyimli isimlerinden Nigel Kneale yazmıştır. Sasdy'nin Hammer dışı korkularından "I Don't Want to be Born"da (Doğmak İstemiyorum) şeytan çocuk ve ruhun zapt edilmesi konuları özensiz ve taklitçi bir anlatımla ele alınmıştır. Aynı adlı TV dizisine dayalı ekolojik gerilim "Doomwatch" (Kıyamet Ba­ kışı) ve ölümsüzlüğe ulaşmak için çocukları kullanan yaşlı insanlarla ilgili "Nothing But the Night" (Geceden Başka Bir Şey Değil) diğer tür filmleridir. 1 977'de yönettiği "Wel­ come to Blood City" (Kan Şehrine Hoşgeldiniz) ilk sanal gerçeklik filmlerinden biridir. 80'lerde televizyon ağırlıklı çalışan Sasdy "Hammer House ofHorror" (Hammer Korku Evi) ve Hammer House Mystery and Suspense" (Hammer Gizem ve Gerilim Evi) dizilerinin muhtelif bölümlerini yö­ netmiştir.

Tom Savini

�

FİLMOGRAFİ: Taste the Blood of Dracula (1 970) • Countess Dracula (1 971 ) • Hands of the Ripper {1 971 ) • Nothing But the Night (1 972) • The Stone Tape (TV 1 972) • Doomwatch (1 972)

478

FİLMOGRAFİ: Martin (1 977) • Dawn ofthe Dead (1 978) • Friday the 1 3Th (1 980) • Maniac (1 980) • Creepshow (1 982) • Day of the Dead (1 985) • Monkey Shines (1 988) • Night of the Living Dead (Yön. 1 990) • Due Occhi Diabolici (1 990) • Trauma (1 993) • Necronomicon (1 994) • Ted Bundy (2002) • The Profane Ex­ hibit (201 4)

SAXON, JOHN

SAXON , JOHN (NEW

yaşadığı bir bölgede kaybolan gençlerin hikayesini anlatan bu film "The Texas Chainsaw Massacre'; "The Hills Have Eyes" ve "Deliverance"la akrabalık taşımaktadır. Schmidt, aynca "Masters of Horror" ve "Fear Itself" dizilerinin birer bölümünü yönetmiştir.

YORK, 1 935)

Amerikalı oyuncu. Asıl adı Carmine Orrico olan bu İtalyan asıl­ lı yakışıklı aktör SO'lerde oyunculuğa başlamış ve ara­ lıklarla İtalya'da çalışmıştır. Çoğunlukla B tipi yapımlar­ da ve televizyon filmlerinde gözüken Saxon türdeki kari­ yerine Mario Bava'nın siyah " beyaz giallo'su "La ragazza he sapeva troppo"yla (Çok Şey Bilen Kız) başlamışJohn Saxon tır. 70'lerde slasher klasiği "Black Christmas" (Kara Noel, Bob Clark), saldırgan hay­ van konulu "The Bees" (Arılar, Alfredo Zacharias), David Cronenberg'ün yarış filmi "Fast Company"de (Hızlı Ekip); SO'lerde, hayaletli bir evde geçen "Beyond Evil" (Kötülüğün Ötesinde, Herb Freed), İtalyan yamyam filmi "Apocalypse domani" (Cehennem Dönüşü, Antonio Margheriti), Da­ rio Argento giallo'su "Tenebrae", Sergio Martino'nun zom­ bi filmi "Assassinio al cimitero etrusco" (Etrüsk Mezarlı­ ğında Cinayet) ve Wes Craven klasiği "A. Nightmare on Elm Street"de (Elm Sokağında Kabus) rol alan Saxon son olarak "Masters of Horror" serisinin Dario Argento imzalı bölümü "Pelts"de ( Kürkler) karşımıza çıkmıştır. •

•

David Schmoeller

SCHMOELLER,

DAVID (LOU ISVILLE, KEN­ TUCKY, 1 947) Amerikalı yönetmen. B tipi korkularla

FİLMOGRAFİ: La ragazza ehe sapeva troppo (1 963) • Queen of Blood (1 966) • lstanbul Express (1 968) • Black Christmas (1 974) • Napoli Violenta (1 976) • ltalia a Mana Armata (1 976) • The Glove (1 978) • The Bees (1 978) • The Electric Horseman (1 979) • Beyond Evil (1 980) • Apocalypse Domani (1 980) • Blood Beach ( 1 9 8 1 ) • Tenebrae (1 982) • Assassinio al cimite­ ro etrusco (1 982) • A Nightmare on Elm Street (1 984) • Night­ mare Beach (1 988) • My Mom Is a Werewolf (1 989) • Beverly Hills Cop 1 1 1 (1 994) • New Nightmare (1 994) • From Dusk Till Down (1 996) • N ight Class (2001 ) • Masters of Horror (2006)

piyasaya girmiş ve çoğunlukla yapımcı Charles Band için çalışmıştır. Canlanan vitrin mankenlerinin terör estirdiği "Tourist Trap" (Turist Tuzağı) ve uzun soluklu bir seri­ ye dönüşen "Puppetmaster" (Kukla Ustası) en beğenilen filmleridir. Klaus Kinski'nin kadınlara işkence yapan psi­ kopat bir eski Nazi subayını oynadığı "Crawlspace" (Bod­ rum), TV yıldızı Morgan Fairchild'ın bir psikopatla köşe kapmaca oynadığı, video piyasasının gözdelerinden "The Seduction" (Baştan Çıkarma), şeytanlı bir manastırda ge­ çen "Catacombs" (Yeraltı Mezarları), Louisiana bataklık­ larını mekan seçen "Netherworld" (Cehennem) ve "The Arrival" (Varış) diğer tür filmleridir. 1 999'dan beri uzun metrajlı film yönetmeyen Schmoeller halen Nevada Üni­ versitesi'nde sinema dersleri vermektedir.

SCAVOLINI, ROMANO (FI UM E , 1 940) İtalyan yö­ netmen. 70'lerde, bir malikanede vuku bulan cinayetleri konu alan "Un bianco vestito per Mariele" (Mariele İçin Beyaz Bir Elbise) adlı sofistike bir giallo, SO'lerde başı san­ sürle derde giren (İngiltere'de yerel bir video dağıtımcısı sansürsüz kopyaları çoğalttığı için 6 ay hapse mahkum olmuştur) sadistik bir gore filmi (Nightmare, Karabasan) yönetmiştir. Akıl hastanesinden taburcu olduktan sonra Florida'daki bir ailenin kabusu olan şizofren bir karakterin hikayesini anlatan bu Amerikan sermayeli filmde birbirin den ürkünç 8 katliam sahnesi yer almıştır. �

FİLMOGRAFİ: Saturn (1 999) • Crime and Punishment in Sub­ urbia (200 1 ) • Wrong Turn (2003) • The Alphabet Killer (2008)

•

FİLMOGRAFİ: Tourist Trap (1 979) • The Seduction (1 982) • Crawlspace (1 986) • Curse iV: The Ultimate Sacrifice (1 988) • Puppet M aster (1 989) • The Arrival (1 990) • Netherworld (1 992) • Renegade (TV 1 992) • The Secret Kingdom (1 998) • Please Kili Mr. Kinski (1 999)

SCHNAAS, ANDREAS (HAM BURG, 1 968) Alman

FİLMOGRAFİ: A mosca cieca (1 966) • Un bianco vestito per mariele (1 972) • Serva suo (1 973) • Savage Hunt (1 980) • Nightmare (1 981) • Dog Tags (1 990)

yönetmen. Aşırı şiddet içeren, amatör işi gore filmleriyle tanınır; ilk filmi "Violent Shit"(!) karşısına çıkanları gözü­ nü kırpmadan katleden yamyam bir katille ilgilidir. Doğ­ rudan video pazarına sunulan ilk Alman filmi olma özel­ liğini taşıyan (sadece 2000 dolara mal olmuştur) "Violent Shit"i devam filmleri "Violent Shit 2", "Violent Shit 3'; Joe D'Amato'nun kötü ünlü ''Anthropophagus"unun yeni çev­ rimi ''A.nthropophagus 2000", "Goblet of Gore", "Demoni-

SCHMIDT, ROB (PEN NSYLVANIA, 1 965) Amerikalı yönetmen. Ticari sinemaya "Saturn" ve "Crime and Punis­ hment in Suburbia'' gibi bağımsız yapımlarla giren Sch­ midt en çok kırsal kesim slasher'ı "Wrong Turn"le (Korku Kapanı) tanınır. Batı Virginia'da yamyam dağ adamlarının 479

SCHOELEN, JILL

um" ve İspanyol yönetmen Amando de Ossorio'nun kör şövalye filmlerini taklit eden "Don't Wake the Dead" takip etmiştir. �

gelen otoritelerinden biridir; İtalyan kökenli Levanten bir ailenin çocuğu olarak İstanbul'da dünyaya gelmiş, İtalyan Lisesi'ni bitirdikten sonra kitabevi yöneticiliği ve bankacı­ lıkla meşgul olmuştur. 60'lardan itibaren çeşitli gazete ve dergilerde film eleştirileri yayınlanan Scognamillo salt si­ nema ve edebiyat değil gizli bilimler, vampirizm, bilim kur­ gu, astroloji ve doğaüstü oluşumlar alanında da uzman bir kişiliktir; bu konularda çok sayıda aydınlatıcı kitap kaleme almıştır. Başlıca kitapları: "Türk Sinemasında 6 Yönetmen" ( 1 973), "Dünyamızın Gizli Sahipleri" ( 1 973), "Uzaydan Geldiler" ( 1 974), "Türk Sinema Tarihi- 1 . ve 2. Cilt" ( 1 98788), İstanbul Gizemleri, Büyüler, Yatırlar, İnançlar" ( 1 993), "Dehşetin Kapıları-Korku Edebiyatına Giriş" ( 1 994), "Korkunun Sanatları" ( 1 996), "Fantastik Türk Sineması" (Metin Demirhan'la birlikte- 1 999), "Mumyanın Mezarı" (Roman- 1 999), "Frankenstein'ın Laneti" (Roman-2000), "Erotik Türk Sineması" (2002), "Canavarlar, Yaratıklar, Manyaklar-Fantastik Sinema ve Korku Sineması" (2006).

FİLMOGRAFİ: Violent Shit (1 987) • Violent Shit 2 (1 992) • An­ thropophagus 2000 (1 999) • Violent Shit 3 (1 999) • Goblet of Gore (1 999) • Demonium (2001 ) • Nikos (2003)

SCOTT, JOHN (BRISTOL, 1 930) İngiliz besteci. Üret­ ken John Scott 50 yıla yaklaşan müzik kariyerinde çeşitli tür filmlerinin yanısıra kıyıda köşede kalmış İngiliz kor­ kularının bestelerini, aranjörlüğünü ve orkestra şefliğini yapmıştır. �

Jill Schoelen

SCHOELEN, JILL (BU R BANK, KALİ FOR NİYA, 1 963) Amerikalı oyuncu. 80'lerin başlarında sinemaya gi­ ren esmer güzeli Jill Schoelen B tipi korkularda esas kadınlan oynamıştır. Belli başlı tür filmleri: "Chiller" (Ürperti, Wes Craven), "The Stepfather" (Üvey Baba, Joseph Ru­ ben), "Cutting Class" (Okulu Kırmak, Rospo Pallenberg), "T11e Phantom of the Opera" (Operadaki Hayalet, Dwight H. Little) , "Curse II:The Bite" (Isırık-Federico Prosperi), "Popcorn" (Mark Herrier, Alan Ormsby), "When a Stran­ ger Calls Back" (Telefondaki Yabancı II, Fred Walton). �

SCREAM (Çığlık) Wes Craven'ın yönettiği 1996 yılı yapı­ mı Amerikan filmi. Senaryosu "Scary Movie" adıyla Kevin Williamson tarafından yazılmış; çekimleri 1 5 Nisan 1996 - 14 Haziran 1 996 tarihleri arasında Kaliforniya civarında yapılmıştır. Bütçesi 15 milyon, toplam gişe geliri 1 6 1 mil­ yon dolardır. Hayali bir Kaliforniya kasabasında maskeli bir katilin saldırılarına maruz kalan gençlerin çevresinde gelişen bir hikaye anlatır. Disney logosuyla 1 997'de çıkan DVD'sinde Wes Craven'ın filme paralel yorumları, kamera arkası belgeseli, oyuncuların ve ekibin sorulara yanıtları, özel efekt galerisi ve fragmanlar yer almaktadır.

FİLMOGRAFİ: Chil ler (TV 1 985) • The Stepfather (1 987) • Curse l i : The Bite (1 989) • Cutting Class (1 989) • The Phan­ tom of the Opera (1 989) • Popcorn (1 991 ) • When a Stranger Calls Back (TV 1 993)

SCHOW, DAVID J. (MARBURG, 1 955) Almanya do­

�

ğumlu Amerikalı yazar. Splatterpunk hareketinin (hikaye ve romanlarında şiddeti tüm ayrıntılarıyla betimleyen kor­ ku yazarlarının oluşturduğu akım) öncüsü sayılan Schow çeşitli kitaplarda toplanmış kısa hikayeler, romanlar, tele­ vizyon ve sinema için senaryolar yazmıştır. Setinde aktör Brandon Lee'nin kazayla vurularak öldüğü "The Crow" (Karga) en popüler senaryosudur. �

FİLMOGRAFİ: Berserk (1 968) • Trog (1 970) • Wake in Fright (1 971 ) • Doomwatch (1 972) • Hexen Geschandet Und Zu Tode Gequalt (1 973) • Symptoms (1 974) • Craze (1 974) • Sa­ tan's Slave (1 976) • The People That Time Forgot (1 977) • The Final Countdown (1 980) • l nseminoid (1 98 1 ) • Black Rainbow (1 989)

FİLMOGRAFİ: Leatherface: Texas Chainsaw M assacre 1 1 1 (1 990) • Critters 3 (1 991 ) • Critters 4 (1 991 ) • The Crow (1 994) • The Outer Limits (TV 1 995) • The Hunger (TV 1 997 - 2000) • Masters of Horror (TV 2006 - 2007)

SCOGNAMILLO, GIOVANNI (İSTANBUL, 1 929) Türk sinema tarihçisi, film eleştirmeni, yazar, çevirmen, oyuncu. Korku sineması ve edebiyatının ülkemizdeki önde 480

KON U : Evinde video seyretmek üzere hazırlık yapan lise öğrencisi Casey bir telefon sapığı tarafından rahatsız edi­ lir. Başlangıçta dostane tavırlarla konuşan korku filmleri meraklısı sapık daha sonra Casey'in yaşamını tehdit etme noktasına gelir. Eğer korku filmleriyle ilgili soruları na doğru yanıtlar verirse hayatı kurtulacaktır. Ama yanıtlar yanlış olursa hem kendisi hem de bahçede kolları ve ağzı bağlı şekilde tutulan erkek arkadaşı ölecektir. Casey sapı­ ğın evin yakınında olduğunu ve kendisini görebildiğini dehşetle fark eder. " 1 3 . Cuma" filmiyle ilgili soruya yanlış yanıt vermesi katliamın fitilini ateşler. Casey ve erkek ar­ kadaşı siyah bir hayalet maskesi takan katilin bıçak darbe­ leriyle katledilir. Ertesi gün Woodsboro kasabası cinayetlerin şokunu yaşamaktadır. Medya mensupları haber peşinde koşarken,

SCREAM

makaraya almış, methiyeler düzmüş ve sürüyle filme (When a Stranger Calls, Prom Night, Halloween, Friday the 1 3th, Happy Birthday to Me, Terror Train, Psycho . . . ) selam göndermiştir. Film, tür severlerin bilgisini test eden Drew Barrymore'lu enerjik giriş sekansıyla açılır ve temposunu hiç düşürmeden finale dek merak unsurunu ayakta tutar. . . Norveçli ressam Edvard Munch'ün "Çığlık" tablosundaki figürle benzeşen kostümler giyen katilin cinayetleri gerçek olamayacak derecede karikatürizedir; hatta şaka gibidir; finaldeki sürpriz ataklarda Wes Craven'ın parodi ağırlıklı anlatımı doruğa çıkar. Kan banyosu yaşanan son sahnelerde bile Craven mizahi tavrından vazgeçmez; katillerin cinai dürtüleri, motivasyonları çok akla yatkın değildir ama film izleyenleri eğlendirme görevini yeterince yerine getirmiştir. "Scream", sorunlu gençlerle ilgili takıntılı bir tutkusu olan, filmlerinde (Soldaki Son Ev, Elm Sokağında Kabus, Şok, Satılık Ruh) onları sürekli öteki dünyaya göndermeyi vazife edinen Craven'ın en tipik ürünlerinden biridir. Gişedeki güzel sonuçlar Wes Craven'ın tekrar reji koltuğuna oturduğu 3 adet devam filmine kapı aralamıştır. Hayalet maskeli katil cinayetlerinin kopyalandığı "Scream 2"da (Çığlık 2, 1997) Sidney üniversiteye girmiş; başka bir şehirde yeni bir hayata başlamıştır. Derek adlı bir erkek arkadaşı vardır; Woodsboro katliamının kurtulanlarından Jamie ile aynı sınıftadır. Bu arada kasabadaki cinayetleri anlatan Gale Weathers kitabı "The Woodsboro Murders" "Stab" adıyla sinemaya uyarlanmıştır; bir gece gençler filmin fragmanını hayalet maskeli kostümlerle çığlık çığlığa izlerken iki genç vahşice katledilir. 2 yıl önceki cinayetleri kopyalayan başka bir psikopat iş başındadır; katilin hedefinde elbette yine Sidney vardır. Cinayetler cinayetleri kovalar; maktüllerin isimleri Woodsboro kurbanlarıyla benzeşmektedir. Mizah ve gore dozu daha yüksek olan ama orijinal filmi yinelemekten öteye gidemeyen "Scream 2"yu 2000 yılında vizyona giren "Scream 3" (Çığlık 3) takip etmiştir. Sidney dış dünyadan soyutlanmış bir orman evinde yaşamını sürdürürken hayalet maskeli başka bir katil yeni bir cinayet dalgası başlatır; bu kez kurbanlar yapımı süren "Stab 3" adlı filmin çalışanlarıdır, sonra işin ucu Sidney'e

polis geniş çaplı bir soruşturma başlatır. Katilin sonraki hedefi Casey'nin sınıf arkadaşı Sidney Prescott'dur. Sid­ ney'in annesi bir yıl kadar önce medyanın son derece il­ gisini çeken bir cinayete kurban gitmiştir. İdama mahkum olan zanlı Cotton Weary hücresinde infazı beklemektedir. Sidney maskeli katilin saldırısından son anda kurtulur; genç kızın erkek arkadaşı Billy Loomis polisin bir numa­ ralı şüphelisidir. Cinayetlerle kasabanın hafif salakça şerif yardımcısı Dewey ilgilenmektedir. Bu arada cadaloz TV muhabiri Gale Weathers Sidney'i kıskaca almıştır; Weat­ hers, Cotton Weary'nin suçsuz olduğunu düşünmektedir; bu konuda kitap bile yazmıştır. Cinayetler nedeniyle okul tatil edilir; gece sokağa çıkma yasağı konmuştur. Sidney, babası iş seyahatine gittiği için yakın arkadaşı Tatum'un (Dewey'in kız kardeşi) evinde kalmaktadır; okulun tatil edilmesini fırsat bilen Sidney'in yakın arkadaş grubundan Stu evinde bir parti vermeye karar verir; partiye videocuda çalışan korku filmleri meraklısı Randy, Stu'nun kız arkada­ şı Tatum, Sidney ve diğerleri davetlidir. Gale Weathers'da kameraman arkadaşıyla birlikte dışarıda olanları takip et­ mektedir. Gecenin sonunda tam bir katliam yaşanacak ve sürpriz katiller ortaya çıkacaktır. "Scream'' 90'larda ağırlığı giderek azalan korku sinemasına hayat öpücüğü veren filmlerden biridir; 80'lerin korkusuna ipotek koyan slasher filmlerini

Scream (Çığlık) • Ghostface

481

SCREAMING MAD GEORGE

Scream (Çığlık) • Courtney Cox, Jamie Kennedy, Neve Campbell (soldan sağa)

dokunacaktır. İlk iki filmin kahramanları Dewey ve Gale Weathers da katilin hedefindedir. 20 1 1 yapımı "Scream 4"de (Çığlık 4) hayatını yazarlıkla kazanan Sidney uğursuz Woodsboro'ya kitap·tanıtımı için geri döner; genç kadının dönüşü hayalet maskeli katilin dönüşüne de vesile olur. �

Angus Scrimm • Phantasm (Manyak)

SEKS

& EŞCİNSELLİK 40'lı, SO'li yılların korku filmlerinde erotik yakınlaşmalar, eşcinsellik sadece ima edilmiş veya çabucak geçiştirilmiştir. 60'lar daha özgür­ lükçüdür; çıplak bedenlerin teşhiri ve sevişme sahneleri bu dönemde giderek yoğunlaşmıştır; 70'lerde ise korku ve erotizm ayrılmaz bir ikili oluşturur; kadın oyuncular yarı çıplaklıktan anadan doğma çıplaklığa evrilmiştir; seks sahneleri haliyle daha cüretkardır. Alfred Hitchcock\ın "Psycho"su (Sapık, 1960) iç çamaşırlı bir kadınla ( Janet Leigh), yarı çıplak sevgilisinin ( John Gavin) ucuz bir otel­ deki sevişme sonrası görüntüleriyle açılır; filmin sonun­ da katilin bir transseksüel olduğu anlaşılır. "Psycho"dan 3 ay önce gösterime giren, Michael Powell'ın lanetli filmi "Peeping Tom''da (Kadın Katili, 1960) kurbanlarını öldür­ meden önce kamerasıyla filme alan katil boş zamanlarında genç kadınların pornografik fotoğraflarını çeker. . . Splat­ ter filmlerinin mucidi Herschell Gordon Lewis'in çıplak kadınları parçalara ayırdığı "Blood Feast" ( Kanlı Ziyafet, 1 963) ve "Two Thousand Maniacs" (İki Bin Manyak, 1 965) filmlerinde Playboy kapak kızı Connie Mason oynamıştır. 60'larda özellikle drive-in (arabayla girilen sinemalar) ve

DIMENSION FILMS - WOODS ENTERTAI NMENT YAPIMI Yön. Wes Craven , Sen. Kevin Williamson, Yap. Cathy Kon­ rad, Cary Woods, Gör. Yön. Mark l rwin, Müz. Marco Beltra­ mi, Kur. Patrick Lussier, Kos. Cynthia Bergstrom, San. Yön. Bruce Alan M iller, Mak. Ef. Howard Berger, Robert Kurtz­ man, Gregory N icotero, Oyn. David Arquette (Dewey), Neve Campbell (Sidney), Courtney Cox (Gale Weathers), Matthew Lillard (Stuart), Rose McGowan (Tatum), Skeet U lrich (Billy), Jamie Kennedy (Randy), W. Earl Brown (Kenny), Liev Schreib­ er (Cotton Weary), Drew Barrymore (Casey), Lawrence Hecht (Bay Prescott), Linda Blair (Muhabir), Henry Winkler (Okul Müdürü). RENKLİ, 35

mm.

(PANAVISION}, 1 1 1 DAKİKA.

SCREAMING MAD GEORGE (OSAKA, 1 956) Japon kökenli Amerikalı makyaj ve özel efekt sanatçısı. Splatter sinemacısı Brian Yuzna'nın filmlerindeki tuhaf ve grotesk makyaj efektleriyle tanınır. Diğer çalışmaların­ dan bazıları: "Predator" (Av), ''A Nightmare on Elm Street 3: Dream Warriors", ''A Nightmare on Elm Street 4: The Dream Master". �

FİLMOGRAFİ: Society (1 989) • Freaked (1 993) • Children of the Corn 1 1 1 (1 994) • The Dentist 2 (1 998) • Faust: Love of the Damned (2000) • Beyond Re-Animator (2003)

SCRIMM, ANGUS (KANSAS C ITY, 1 926) Amerikalı oyuncu. Gerçek adı Lawrence Rory Guy olan sanatçı Don Coscarelli'nin kült korkusu "Phantasm"da (Manyak) baş­ ka bir boyuttan gelen Uzun Adam rolüyle müthiş bir öcü tiplemesi yaratmıştır. "Phantasm''ın devam filmlerinde kö­ tülük saçmaya devam etmiş; başka dar bütçeli korkularda irili ufaklı roller üstlenmiştir. �

FİLMOGRAFİ: Phantasm (1 979) • Phantasm i l (1 988) • Tran­ sylvania Twist (1 990) • Subspecies (1 991 ) • Phantasm 1 1 1 : Lord o f the Dead (1 994) • Fatal Frames (1 996) • Phantasm 4: Oblivion (1 998) • Phantasm's End (2002) • Masters of Horror (2005) • Satanic (2006) • 1 Seli the Dead (2008) • Satan Hates You (201 O) • John Dies At the End (201 2)

Seks • Don't Look Now (Karanlığın Gölgesi) • Julie Christie, Donald Sutherland

482

SEKS & EŞCİNSELLİK

la G.R.P. CINEMATOGAAACA -

Eşcinsellik • Shivers (Parazit Katiller) • Barbara Steele (solda), Susan Petrie

preda del vampiro" (Vampirin Son Kurbanı, 1 960) ve "La boia scarletto"da (Kızıl Cellat, 1965) yarı çıplak kadınlar, tekinsiz şatolarda vampirler ve psikopatların kurbanı olur­ lar. Amerikan benzerlerinin aksine bu filmlerde sevişme sahneleri yok denecek kadar azdır. 70'lerde, içinde çıplaklık olmayan dar bütçeli korku fil­ mi neredeyse yok gibidir. Bu dönemde, piyasadan çekilme sürecindeki İngiliz Hammer yapımevinin filmlerindeki öl­ çülü erotizm yerini özellikle Avrupa'da hardcore sınırları­ na dayanan filmlere bırakacaktır. Seksin ve korkunun iç içe girdiği bu çılgın yıllarda onlarca müstehcen film çekilmiş­ tir. 60'larda sinemaya giren Fransız Jean Rollin, İspanyol Jesus Franco ve bir süre İngiltere'de çalışan İspanyol Jose Ramon Larraz dönemin önemli erotik korku yönetmenle­ ridir; bu yönetmenlerin ve diğer Avrupalı meslektaşlarının düşük bütçeli filmlerinde lezbiyenlik daima belirleyici bir öğe olmuştur. Jesus Franco'nun "Female Vampire" (Dişi Vampir, 1973), Jose Ramôn Larraz'ın "La visita del vicio" (Kötülüğün Ziyareti, 1 978), Luigi Batzella'nın "Nuda per Satana'' (Şeytan İçin Çıplak, 1975), Renato Polselli'nin "Delirio caldo" (Sıcak Sayıklama, 1 972), Enzo Milioni'nin "La sorella di Ursula'' (Ursula'nın Kızkardeşi, 1 978) filmle­ rinin hem sadece erotik, hem de bol miktarda kadın kadı­ na seks sahnesi barındıran yetişkin (hardcore) versiyonları mevcuttur. Larraz'ın softcore "Vampyres"ında (Dişi Vam­ pirler, 1974) Marianne Morris ve Anulka'nın seviştiği sah­ neler gösterildiği dönemde sürekli makaslanmıştır. İtalyan

MICKIY HARGIIAY - RITA CAl.DfRtlNI - TANO CIMAROSA oÇ.\..'�'o x_\..\�\0

0

.-·

\�\0

ot.\;

C ALDO

... CHRISTA BARRYMOllE · WllUAM DARNI · RAOUl STfffY SllifEN · CRISTIHA PERRIER · ICATIA COSOtHCH

- RALPH BROWN

__,_ ,... Mil .. l ı •

80SCHI COlOR

....... - EASTMANCOlOR

Seks • Delirio caldo (Sıcak Sayıklama)

grindhouse'lar (ucuz korku ve istismar filmleri oynatan si­ nemalar) için üretilen pornografik korku-fantezi filmleri cüretkar seks sahneleri yüzünden çok tutulmuştur. Harry Novak - Peter Perry Jr. ikilisinin "Kiss me Quick" (Beni Çabuk Öp, 1 964), Stephen Apostolof'un "Orgy of the Dead" (Ölülerin Orjisi, 1 965), Arjantinli Emilio Vieyra'nın "La vengenza del sexo" (Seksi İntikam, 1964), Herb Stan­ ley'in "Confessions of a Psycho Cat" (Psikopat Bir Kadının İtirafları, 1 968), William Edwards'ın "Dracula-The Dirty Old Man" (Drakula-Kart Zampara, 1 969) ve Lee Frost'un "House on Bare Mountain" (Çıplak Dağdaki Ev, 1 963) bu tarzın tipik örnekleridir. Avrupa'da seksi korku filmlerinin ilk örnekleri İtalya'dan gelmiştir. Gotik dekorlu 'Tultimo

Eşcinsellik Una lucertola con la pelle di donna (Kabus) Florinda Bolkan, Anita Strindberg (üstte) •

483

•

SEKS & EŞCİNSELLİK

•.

.

'-·"" .

� . , , � 1

Hf 1

- '· ·�.

.

1

. .. , l • •.

. t�/Ji fi ., ti ·.t l' . " :ı

., .

. .: :ı.

-

.• �. . .

' ,

.

�- •

.

(

i

\

•

�

•

. \ ,3 , .

•,

·.

1

1

,•

! :.

.

,.

1

... . ...

'

•

.1' , / '

.·

Eşcinsellik • Cruising (Devriye) • Al Pacino

Escinsellik • il tuo vizio e una stanza chiusa e solo io ne ho la chiave (KÖtü Alışkanlıkların Kötü Bir Oda Gibi ve �naht�rı da Sadece Bende) • . Edwige Fenech (ustte), Anıta Strındberg

lan oynamışlardır. Hammer yapımevinin Carmilla filmleri "The Vampire Lovers" (Vampir Aşıklar, 1971) ve "Lust for a Vampire"da (Şehvet Okulu, 1971) Ingrid Pitt ve Yutte Sten­ asgaard sevici vampir rollerini üstlenirler. Italyan piyasa ineması üstatlarından Umberto Lenzi'nin demode gerilim filmi "Cosi dolce ... cosi perversa''da (Çok Tatlı... Çok Ahlak­ sız) zengin koca rolündeki Jean-Louis Trintignant lezbiyen ilişki yaşayan Erika Blanc (karısı) ve Carroll Baker (sevgili­ si) tarafından tuzağa düşürülür. Mario Bava'nın üç bölümlü korku antolojisi "I tre volti della paura''nın (Korkunun Uç Yüzü, 1963) "Il telefono" (Telefon) adlı bölümünde Michele Mercier ve Lidia Alfonsi'nin lezbiyen ilişkileri sadece ima edilmiştir. Tony Scott'un "La rouge aux levres"e öykünen gösterişçi vampir filmi "The Hunger"da (Açlık, 1 983) Cat­ _ herine Deneuve ile Susan Sarandon tüllerin ardında opu­ şürler ve sevişirler... David Cronenberg'ün şok edici ilk uzun metrajlısı "Shivers"da (Parazit Katiller, 1 975) korku ikonası Barbara Steele komşusu Susan Petrie'nin dudaklarına ateşli öpücükler kondurur. İspanyol korkuları "La noche del ter­ ror ciego" (Hayaletler Mezarı, 1971), "La llamada del vam­ piro'' (Vampir'in Laneti, 1972), "La novia ensangrentada" (Kanlı Nişanlı, 1972) ve La noche de Walpurgis"de (Wal­ purgis Gecesi, 1971) Lone Fleming, Marina Elena Arpon, Maribel Martin, Alexandra Bastedo, Gaby Fuchs ve Barbara Capell'in sevicilik gösterilerini izleriz. Emektar seks-porno yönetmeni Joseph Sarno'nun biricik korku filmi "Vampire Ecstasy"de (Vampirlerin Coşkusu) Nadia Henko"".a, Marıe Forsa, Ulrike Butz, Anke Syring, Flavia Keyt gibi Isveçli ve

giallo filmleri "Il tuo vizio e una stanza chiusa e solo io

. ne ho la chiave" (Kötü Alışkanlıkların Kilitli Bir Oda Gıbı ve Anahtarı da Sadece Bende, 1972), "I corpi presentano tracce di violenza carnale" (Ölene Kadar Seks, 1973 ) , "Una lucertola con la pelle di donna'' ( Kabus, 1971), "La ? estia uccide a sangue freddo" (Canavar Soğukkanlılıkla Oldü­ rüyor, 1 9 7 1 ) , "Tenebrae" ( 1 982), 'Tassassino ha riserv��o nove poltrone" (Katil Dokuz Kişilik Yer Ayırttı, 1 974), Il vizio ha le calze nere"de (Kötülük Siyah Çoraplar Giyi­ yor-Ustura, 1 975) Edwige Fenech - Anita Strindberg, Ange­ la Covello - Carla Brait, Florinda Bolkan - Anita Strindberg, Jane Garret - Monica Strebel, Mirella D'Angelo - Mirella Banti, Eva Czemerys - Lucretia Love, Dagmar Lassander Magda Konopka rol icabı lezbiyen seks sahnelerinde gözü­ kürler. Belçikalı Harry Kümel'in lezbiyen vampir filmi "La rouge au levres"de (Kırmızı Dudaklar) olgun vampir rolün­ deki Delphine Seyrig ile yeni evlendiği kocasının sapkınlık­ larından bıkan genç Danielle Ouimet sevgili olurlar... Jesus Franco'nun "Vampyros Lesbos"unda (Lezbiyen Vampirler, 197 1 ) Büyükada'da yaşayan vampir kontes (Soledad Miran­ da) kendisini ziyarete gelen avukat bayanı (Ewa Strömberg) baştan çıkarır. Jean Rollin'in softcore korku filmlerinden "Fascination"da (Vampirler Kraliçesi, 1 979) Fransız porno yıldızı Brigitte Lahaie, "Requiem pour un vampire"da ( �ir Vampir İçin Ağıt, 1971) Marie-Pierre