Valerii Catulli Veronensis liber [Editio altera, Reprint 2022] 9783112636046

Citation preview

Q. VALERTI CATULLI V E R O

M E N S I S

L I B E R

EX

RECENSIONE

C A R O L I L A C H M A N N 1.

EDITIO

ALTERA.

B ER 0 L INI TYPIS KT IMPESSIS GB. RlìIMICUi A. 1861

Q. YALERII CATULLI V

E

R

O

L

EX

N

I

B

E

E

N

S

I

S

R

R E C E N S I O N E

CAROLI LACHMANNI.

EDITIO

ALTERA.

B E R O L I N I T Y P I S E T IMPENSItí GE. A.

1861.

REIMERI

Ad patriam venio longis a finibus exul. Causa mei reditus compatriota fuit, Scilicet a calamis, tribuit cui Francia nomen, Quique notat turbae praetereuntis iter. Quo licet ingenio vestrum celebrate Catullum, Cuius sub modio clausa papyrus erat.

Q.

C A T U L L I V E K O N E N S I S li I B E R .

Q,uoi dono lepidum novum libelluni Arido modo pumice expolituni? Cornell, tibi: naniquc tu solebas i Meas esse aliquid putare nugas lam turn cum ausus es unus ltaloruin Omne aevum tribus explicare cbarlis Doctis, Iuppiter, et laboriosis. Quare babe tibi quiccjuid hoc libelli io Qualecunque quidem patrona virgo, Plus uno inaneat perenne saeclo. Codices D et L (h. e. Caroli Dati et Laur. Santenii), cum quorum alterutro ceteri non interpolati ubique consentiunt, hac editione totos exliibemus. qua8 emendationes nullo auctore indicato recepimus, eae Italis saeculi xv debentur. 1, l. Q. Catulli liiccardianus {pi. 50. ord. 4. cod. 28), Q. Cattili D, Catulli L cum Parigino regio 7980 et Laurentiano a 1457 (pi. 33, 12). Q. dicitur Plinio h. n. 37, 6. C. Appuleio apolog. p. 279 Elm. et Hieronymo in cliron. n. 1930. Valerius Catullus Suetonio lui. 73, Porphyrioni ad Iloraiil serra. 1, 10, 19 et commentatori Oruquiano p. 3'.)8. Veronensis] conf. interpr. Yergil. Veron. eel. 6, 1. Non. 15, 28 p. 546 et Priscian. p. 546 P. liber incipit DL. -2. Qui D et Guilelmus Pastrengicus de originibus rerum p. 88 v., Cui L et exemplaria Ausonii praef. ad Pacatum et praef. griphi. s. Arido vel Arrido libri, itaque interpr. Vergilii Veron. eel. 6, 1, Terentianus Maurus v. 2f>63, Marius Victorinus p 2596 et Isidorus orig. 6, 12. at Servius ad Aen. 12, 587 'Pumicem autera iste masculino genere posuit, et hunc sequimur: nam et Plautus ita dixit: licet Catullus dixerit feminino' kinc Itali Arida, itaque Atilius Fortun. Putschii p. 2676. arrida Pastrengicus. pimiee D, Punicae Pastrengicus. 4. 5. eonf. Plinium praef. nat. hist. 0. turn] tamen DL. es] est DL. 9. tibi habe DL. libelli] mei Parisinus et Laurentianus. il. quidem D: quod L. 13. peremne D.

1*

4

CATULLUS 2, 1 — 3, 15.

Passer, deliciae meae puellae, is Quicum ludere, quem in sinu tenere, Quoi primum digitum dare adpetenti Et acris solct incitare morsus, Cum desiderio meo nitenti Carum nescio quid libet iocari •a» Et solaciolum sui doloris, Credo ut cum gravis acquiescet ardor; Tecum ludere sicut ipsa possem lit tristis animi levare curas! •jr. Tarn gratum est mihi quam ferunt puellae Pernici aureolum fuisse malum, Quod zonam soluit diu ligatam. Lugelc, o Veneres Cupidinesque, Et quantum est houiinum venustiorum. 30 Passer mortuus est meae puellae, 2 Passer, deliciae meae puellae, Quem plus ilia oculis suis amabat: Nam mellitus erat suamque norat Ipsa tain bene quam puella matrem, r. Nec sese a gremio illius movebat, Sed circumsiliens modo hue modo illuc Ad solam dominarvi usque pipilabat. Qui nunc it per iter tenebricosum Illuc, unde negant redire quenquam. io At vobis male sit, malae tenebrae Orci, quae omnia bella devoratis: Tarn bellum mihi passerern abstulistis. 1, 14. Atilius Fortunatianus p. 2098 P . Censorinus qui dicitur p. 97 Iahniì. io. Qui -D, Cui L. ac petenti L, ac appetenti D. is. mei D. -20. In Itali: sed v. 20, 17. 21. uti gravis Schraderus. acquiescat Itali. -2->. Et tecum L. luderem 1J. 23 Post hoc carmen in codice an!iqiiissinio et manu scripto intens sequitur frajmentum' Alexander Uuarinu». 'In v. c. spatium est hie longum, post quod sequitur Tain gratum mihi' Perreius. 27. ligatam DL et Priacianus p. 546 P.: negatain Laurentianus. 2, 1. om L, Parisinus, Laurentianus. i Ipsam D. 5. se L. 7. piplabat L. 8. pariter L. tenubrosuin DL. 9. Illuc Seneca in apocolocyntosi p. 85G: Illud DL.

CATULLUS 3, 16 — 4, 25.

5

0 f a c t u m m a l e ! io miselle p a s s e r , Tua n u n c o p e r a m e a e p u e l l a e is F l e n d o turgiduli r u b e n t ocelli.

so

25

su 3

5

io

P h a s e l u s illc, q u e m videtis, hospites, Ait fuisse navium e c l e r r i m u s , N c q u e ullius n a t a n t i s i m p e t u m trabis Nequisse p r a c t e r i r c , sive palmulis O p u s foret volare sive linteo. Et hoc n c g a t niinaeis Adriatici N e g a r e litus insulasve Cycladas Rhodumqtie nobilem horridamque Thraciam Propontida trucenive Ponticum sinmn, Ubi iste p o s t p h a s e l u s a n t e a fuit Cornata silva: n a m Cytorio in iugo L o q u e n t e saepe sibilimi edidit coma. Amastri Pontica et Cytore buxifer, Tibi h a e c fuisse et esse cognitissima Ait p h a s e l u s : ultima ex origine Tuo stetissc dicit in cacumine, T u o imbuisse palinulas in a e q u o r e , Et inde tot p e r impotentia fréta H e r u m tulisse, laeva sive d e x t e r a Vagaret a u r a , sive u t r u n q u e Iuppiter Simul s e c u n d u s incidisset in p e d e m ; N e q u e ulla vota Iitoralibus deis Sibi e s s e facta, c u m v e n i r e t a m a r e i Novissime liunc ad u s q u e limpidum l a c u m . Sed h a e c p r i u s f u e r c : n u n c recondita

2, 13. Bonum factum DL. o (proh Baptista Guarirmi) miselle passer vel passer o miselle Itali: bonus ille passer DL. 14. mea schol. Iuvenal. 6, 8. p 598 Crani. ir., ille DL, Marius Victorinus p. 2571 P., Augustinus de musica 5, lì (11). 8 (16), schol. Lucani 5, 518: iste Censorinus de metr. p. 94 Iahn. 17. Aiunt DL. celerrimum DL. 18. illius DL. trabis] tardis DL, ratis corr Paris. is. Neque esse DL. sine DL. sine DL. 21. mina ei D, ei minas L. 23. Khodiumque D. tractam D. 25. post om L. 26. cytherio D, oiteorio L. 28. cytheri DL. 29. cognotissima DL. 3, 2. Tuas DL. 5. Vocaret D, Vocare L: correxi. cura DL. 7. literalibus D, diis DL. 8. amaret DL,

6

CATULLUS 4, 26 -

6, 11.

S e n e t quiete s e q u e dedicat tibi, Gemelle Castor et gemelle Castoris.

V i v a m u s , m e a Lesbia, atquc ainemus, R u m o r e s q u e s e n u m severioruin is O m n e s unius a e s t i m e m u s assis. S o l e s occidere et redire p o s s u n t : Nobis, cum s e m e l oecidit brevis lux, Nox est perpetua una dormienda. Da mi basia m i l l e , deinde centum, 20 Dein mille altera, dein secunda centum, Deinde usque altera mille, deinde centum. Dein, cum milia multa I'eceriinus, Conturbabimus ilia, ne sciamus, Aut nequis malus invidcre possit, 25 Cum tantum sciat esse basiorum.

l l a v i , delicias tuas Catullo, Nei sint inlepidae atque inelegantes, Velles dicere, n e c tacere posses. Verum nescio quid febriculosi 30 Scorti diligis: h o c pudet i'ateri. 4 Nam te non viduas iacere n o d e s Nequicquam taciturn cubile clamât Sertis ac Svrio t'ragrans olivo, Pulviiiusqiie p e r a c q u e el liic el ille 5 Attritus, tremulique quassa lecti Argutatio inambulatioque. 3, li. Senct quiete L et Charitiu» p. 223 ( s e d codex habet St quiete), Diomede» p. 335, Prlsctanus '.), p. 869 P.: Sonet quietem D. dicebat rei dicebant codices Diomedis. 2. castor D et codices Diomedis: castrum pr L, castoium corr L. Castor et gemelle om codex Charieii. 15. extimcmus D. is. mihi L. 20. Deinde mille L, Deinde me D, Deinde mi Paruinus, Laurentianus, Biccardianus. dein Puccius: deinde L, da D et plerique omnes. 22. Deinde DL. multa milia L. 23. Conturbavimus DL. 27. No DL. 4, 3. Sertisque D. ae Syrio] asyrio L, a syrio Laurentianus, assyrio Biccardianus et Parisinus, assyrioque J). fragrans D : damans L, flagrana mar go L. i. ille D: ilio L. 5. cassa D.

CATULLUS 6, 12 — 8, XI.

7

Nam nil stupra valet, nihil, tacere. Cur? non tarn latera ecfututa pandas, Nei tu quid facias ineptiarum. io Quare, quicquid habes boni malique, Die nobis, volo te ac tuos amores Ad caelum lepido vocare versu. Q.uaeris, quot mihi basiationes Tuae, Lesbia, sint satis superque. is Quam magnus numerus Libyssae arenae Laserpiciferis iacet Cyrenis, Oraclum lovis inter aestuosi Et Batti veteris sacrum sepulcrum, Aut quam sidera multa, cum tacet IIOX, 20 Furtivos hominuni vident amores, Tarn te basia multa basiare Vesano satis et super Catullo est, Quae nec pernumerare curiosi Possiat n e c mala fascinare lingua. 25 M i s e r Catulle, desinas ineptire, Et quod vides perisse perditum ducas. Fulsere quondam candidi tibi soles, Cum ventitabas quo puella ducebat Amata nobis quantum amabitur nulla, so Ibi ilia multa turn iocosa fiebant, 5 Quae tu volebas nec puella nolebat. Fulsere vere candidi tihi soles. Nunc iam ilia non vult: tu quoque impote Nec quae fugit sectare, nec miser vive, 5 Sed obstinata mente perfer, obdura. 4 , 7. i n i a t a p r a e v a l e t D: n i i s t a p r a e v a l e t L. nil stupra v a l e t Hauptius. n i s t u p r a , v a l e t scripserat Scaliger. 8. e t f u t u r a p a n d a

DL.

solus.

n. Ni Baptista

risinus L.

Ouarinus

13. qu,od TX

el Laurentianus. 17. O r a d u m L,

Laurentianus.

: Nec DL.

in. L a s a r p i c i f e r i s

10. quicquid] quid L

DL,

cirenis Laurentianus

O r a c l u m d u m D.

21. Nam L.

t i r e D, i n e c t i r e Laurentianus. 30. I l i D.

L a s a r p i c i fretis

18. E t b e a t i DL,

basiei Biccardianus. 28. T u r n D.

5, 3. tu quoque, impotens, noli

Avantius.

JPa-

: nienis D, tyrrenis E t bcari

25. in ap-

d o c e b a t pr

L.

8

CATULLUS 8, 12 — 10, 11. Vale, puella. iam Catullus obdurat, Nec te requirct n c c rogabit invitani : At tu dolebis, cum rogaberis nulla. Scelesta, n e te. quae tibi m a n c t vita! io Quis n u n c te adibit? cui videbcris b e l l a ? Quem n u n c a m a b i s ? cuius esse diceris? Quem b a s i a b i s ? cui labe I'a m o r d e b i s ? At tu, Catulle, destinatus obdura. V e r a n n i , omnibus e meis amieis is Antistans mihi milibus trccentis, Venistine dornum ad tuos Penates F r a t r e s q u e unanimos suainque m a t r e i n ? Venisti, o mihi nuritii b e a t i ! Visam te incolumern audianique I l i b c n i n i •20 Narranteni loca, facta, nationes, Ut m o s est tuus, applicansque colluni l o c u n d u m os oculosque suaviabor. 0 quantum est h o m i n u m beatiorum, Quid m e laetius est b e a t i u s v e ? 25 V a r u s m e meus ad suos a m o r e s Visum duxerat e foro otiosum, Scortillum, ut mihi tum repente visum est, Non sane inlcpidum n e q u e inveriustuin. Hue ut venimus, incidere nobis so S e r m o n e s vai'ii, in qiiibus, quid e s s e t 6 Iam Bithynia, quo modo se haberet, E c q u o n a m mihi profuisset aere. R e s p o n d i id quod erat, nihil neque ipsis Nec praetoribus esse n e c cohorti, 5 Cur quisquam caput unetius referret,

5, !>. vae te B Venator. tibi om L. tibi quae Parisinus. M. Veramni ex omnibus meis //. 15. Antistas DL. mihi om D. 17. uno animo L. snnamquo Parisintis, anumque Faernus. is>. Yisamque ineolumem D. 21. tuis L, tuum D. 22. suabior L. 25. Varius L, Verannius D. 27. ut tunc mihi L tunc Laurent ianus. 6, 1. se] posso DL. 2 Et quoniam D, Et quonjam L. correxit Statius. here D. 3. neque ipsis Parisinus et Laurentianus : neque in ipsis D, neque nec in ipsis L. 4. Nec om L.

CATULLUS 10, 12 — 11, 6.

9

P r a e s e r t i m q u i b u s esset i r r u m a t o r P r a e t o r n o n f a c e r e n t pili c o h o r t e m . l A t certe tamen, 5 i n q u i u n t c q u o d illic N a t u m dicitur esse, c o m p a r a s t i io Ad lectieain h o m i n i s . ' ego, u t puellae U n u m m e facerem beatiorein, ' N o n ' i n q u a m 'milii tain t'nit maligne, Ut, provincia q u o d mala incidisset, Non p o s s e m octo h o m i n e s p a r a r e rectos.' is At mi liullus erat n c q u e hie n c q u e illic, F r a c t n m qui veteris p e d e m grabati In collo sibi collocare p o s s e t . Hie ilia, ut decuit cinaediorcm, ' Q u a c s o ' inquit 'milii, mi Catulle, paiihmi 20 Istos c o m m o d a : nani volo ad Serapim Deferri.' ' i n a n e me 3 inquii puellae lstud, q u o d m o d o dixerarn, m e h a b e r e , Fugit m e r a t i o : nicus sodalis 25 Cinna est Gaius, is sibi paravit. V e r u m , u t r u m illius a n mei, quid ad m e ? Utor t a m b e n e q u a m mihi parariin. Sed tu insulsa m a l e a c molesta vivis, P e r q u a m n o n licet esse n e g l i g e n t e m . ' 30 F uri et Aureli, comitcs Catulli, 7 Sive in e x t r e m o s p e n e l r a b i t I n d o s , Litus ut longe r e s o n a n t e E o a Tunditur unda, Sive in H y r c a n o s A r a b e s q u e inolles s Seu Sacas sagittiferosque P a r t h o s , 6, 7. faceret L, facere Laurentianus. faciens Oronovius de sest. 3, 17. 8. Ac D. 14. octo L: cito D. 15. milii L. ncc hic nec 1). ir>. Fraetum quae L, Fractumque Laurentianus et pr Riccardianus. 18 docuit DL. 20. Istos: commodum enim Handius. nam T): non L. sarapim D. 21. minime Pontanus. inquit DL. 22. Post inquio puellae fenestra s equi fur in codice vetustoi* Alexander Guarinus. 25. Cuma DL. Caius Itali: gravis DL. 26. a me L. 27. paratum D solus. 28. inaula DL hac D, et L. 7, ì. penetravit DL. 2 ut Parìsinus: ubi DL. 5. Sive sagas DL. sagittiferosve Laurentianus.

10

CATULLUS 11, 7 — 12, 15.

Sive qua septemgeiuinus colorai A e q u o r a Nilus, Sive trans altas gradietur Alpes, Caesaris viseus inoninienta magni, JO Gallicuin R h e n u m liorribilesquc ultim o s q u e Britannos, Omnia haec, q u a e c u n q u e feret voluntas Caelitum, temptare simul parati, Pauca nuntiate m e a e puellae i5 Non b o n a dicta. Cum suis vivat valeatquc moechis, Quos simul c o m p l e x a tenet t r e c e n t o s , Nullum a m a n s vere, sed identidem omnium Ilia r u u i p e n s : 20 Nee meum rcspectct, ut ante, aniorem, Qui illius culpa cecidit velut prati Ultimi flos, praetereunte postquam Tactus aratro est.

Mari'ucine Asini, m a n u sinistra 25 Non belle uteris in ioco atque v i n o : Tollis lintea negligcntiorum. Hoc salsum esse p u t a s ? fugit te, i n e p t e : Quamvis sordida res et invenusta est. Non credis m i h i ? crede Pollioni so F r a tri, qui tua l'urta vel talento 8 Mutari velit: est enim leporuni Disertus puer ac facetiarum. Quare a ut liendecasyllabos trecentos E x p e c t a , aut mihi linteum remitte, 5 Quod m e non movet aestimatione, Verum est mnemosynuin mei sodalis. Nam sudaria S a e t a b a ex Hibereis Miserunt mihi muneri Fabullus 7, B. quae DL. 0. videns DL. 10. que om Parisinus et Laurentianus. bombile» et vel liorribilcsquo in Itali, horribile aequor liauptius. 12. feret Laurentianus: fere L, ferre D. 21. C u i L. 22. posquam D. 24. Matrucine DL. finestra D. 26. negligentiarum D. 27. falsum DL. 8, 5. extimatione 1). 6. nemo sinum DL. 7. thessala D. exhibere DL. s. numeri L.

CATULLUS 12, 16 — 14, 16.

11

Et Verannius: haec a m e m necesse est io Ut Veranniolum m e u m et Fabulluin. C e n a b i s bene, mi Fabulle, apud me Paucis, si tibi dii favent, diebus, Si tecum attuleris bonam atque magnam Cenam, non sine Candida puella is Et vino et sale et omnibus cachinnis. Haec si, inquam, attuleris, venuste nosier, Cenabis b e n e : nam tui Catulli Plenus sacculus est aranearum. Sed contra accipies nicros atnores 20 Seu quid suavius ek'gantiusve est: Nam uiiguenluni dabo, quod meau puellae Donaruut Veneres Cupidinesquc, Quod til cum olfacies, deos rogabis, Totum ut te faciant, Fabulle, nasuni. 25 Nei te plus oculis meis a m a r e m , Iocundissime Calve, m u n e r e isto Odissem te odio Vatiniano: Nam quid feci ego quidve sum locutus, Cur me tot male perderes poetis? 30 Isti dii mala mulla dent clienti, 9 Qui tantum tibi misit impiorum. Quod si, ut suspicor, hoc novum ac repertum Munus dat tibi Sulla litterator, Non est mi male, sed bene ac beate, s Quod non dispercunt tui laborcs. Dii inagni, horribilem et sacrum libellum. Quem tu scilicet ad t u u m Catullum Misti, continuo ut die periret, Saturnalibus, optimo d i e r u m ! 10 Non non hoc tibi, salse, sic abibit: 8, 9. 10. verranius, verraniolum 1), veranius, veraniolum L. 10. Et DL. 1-2 sit D. 16. iinquam D. is. aranarum D. io. meos pr L. 20. quod D. 25. Ne L, Me D. 29. malis DL. 30. dant DL. 0, 2. ac L: hoc D. 3. sulla pr L: si ilia D et corr L, Sylla Marcianus Cap. 3, p. n l . 4. mihi DL. 8. Misitsti DL. 9. Macrobius Sat. 2, 1. 10. Non modo hoc D. false DL.

CATULLUS 14, 17 — 16, 3.

12

N a m , si luxerit, ad l i b r a r i o r u m CujTara s c r i n i a , Caesios, A q u i n o s , S u f f e n u n i omnia colligam v e n e n a , Ac te his suppliciis r e m u n e r a b o r . is Vos bine interea ( v a l e t e ) abite llluc, u n d e m a l u m p e d c m attulistis, Saecli i n c o m m o d a , pessimi poetae. S i qui f o r t e meai'um i n e p t i a r u m Lectores eritis m a n u s q u e v e s t r a s 20 Non h o r r e b i t i s a m m o v e r e nobis,

25

so 10

r,

10

C o m m e n d o tibi m e ac m c o s a m o r c s , Aureli, veniain peto p u d e n t e m , Ut, si q u i c q u a m a n i m o t u o cupisti, Quod c a s t u m e x p e t e r e s et integellum, C o n s e r v e s p u e r u m mihi pudice. Non dico a p o p u l o : nihil v e r n i m i ' Istos, qui in platea m o d o h u e m o d o illuc In r e p r a e t e r e u n t s u a o c c u p a t i : Veruni a te ìiietuo t u o q u e p e n e I n f e s t o p u e r i s b o n i s inalisque. Quem t u q u a lubet, ut lubet, m o v e t o Q u a n t u m v i s , ubi erit f o r i s , paratimi : H u n c u n u m excipio, ut puto, p u d e n t e r . Quod si te mala m e n s l'urorque veeors In tantain impulerit, sceleste, culpain, Ut n o s t r u m iusidiis caput lacessas, Ah turn te iniscrum m a l i q u e fati, Q u e m attractis p e d i b u s p a t e n t e p o r t a Percurrent raphanique mugilesque. I aedicabo ego vos et i r r u m a b o , Aureli pathicc et cinaede Furi, Qui m e ex versiculis meis putastis,

9, 12. Curtain D. scriuea DL. 13. Sufferam DL, Suffenam Laurentianus. 14. Hac L, At D. 17. Scculi DL. 20. admovere D. 30. bonisque DL. 10, 1. qualibet L. ut iubet DL. 6. nostrorum L. 1. At L. 10. 23. Dedicabo D.

CATULLUS 16, 4 — 17, 17.

13

Quod s u n t molliculi, p a r u m p u d i c u m . Nam castum esse decet piuni p o e t a m is lpsura, versículos nihil n e c e s s e est, Qui turn d e n i q u e h a b e n t salem ac l e p o r e m , Si sint molliculi a c p a r u m pudici Et q u o d p r u r i a t incitare possint, Non dico p u e r i s , sed bis pilosis, so Qui d u r o s n c q u e u n t m o v e r e l u m b o s . Vos, quod milia multa b a s i o r u m Legistis, male m e m a r e m p u t a t i s ? Paedicabo ego vos et i r r u m a b o . 0 Colonia, q u a e cupis p o n t e l u d e r e longo, « Et salire paratimi h a b e s , sed vereris inepta C r u r a ponticuli assulis stantis in redivivis, Ne s u p i n u s cat c a v a q u e in palude r e c u m b a t ; Sic libi b o n u s ex tua p o n s libidine fìat, In q u o vel Salisubsili sacra s u s c i p i a n t u r : 30 Muuus hoc mihi maximi da, Colonia, risii:;. 11 Q u e n d a m municipem m e u m de t u o volo p o n t e Ire praecipitem in Intani p e r c a p u t q u e p c d e s q u e , Veruni tolius ut lacus p u t i d a e q u e paludis Lividissima m a x i m e q u e est p r o f u n d a vorago. o lnsulsissimus est h o m o , n e c sapit pueri i n s t a r Bimuli t r e m u l a patris dormientis in u l n a . Quoi c u m sit viridissinio n u p t a flore puella ( E t puella tenellulo delicalior aedo, Asservanda nigerrimis diligentius uvis), io L u d e r e liane sinit u t lubet, n e c pili facit uni, 10, 14. 15. Apulelus apol. 280 Elm. 15. versículo pars codicum Plinti epist. 4, 14. 1«. tura D: turnen L. 17. sunt apud Plinium. ìe. pruria D. possunt I). -21. quod Laurentianus : qui L, que D. 24. O culón ia quae L, Oculo in aquae V. laedeie DL. 26. assulis stantis Statius: ac suleis tantis DL. inreilivinis L. 28. Sit L. 29. sali subsali D, sali subscili Laurentianus. ' Salisubsulus entra, ut i in antiquorum monumentis reperi, Mart a veteribus diclus est. Pacuvius in armorum indicio, pro imperio salisubsulus si nostro excubet' Alexander Guarinus. suscipiant DL. 30. culonia L. 11. 3. pudicaeque paludes DL. 5. est L: que D. puer D. 7. Cui iocum sit DL. 8. Et L: Ut D. puto Est. tenello D. 9. delicantius L. io. libet D.

CATULLUS 17, 18 — 22, 5.

14

Nec se sublevat ex sua parte, sed velut alnus In fossa Liguri iacet s u p p e r n a t a securi, T a n t u n d e m omnia sentiens q u a m si nulla sit u s q u a m , Talis iste m e u s s t u p o r nil videt, nilril audit, 15 l p s e qui sii, uti'uin sit an non sit, id q u o q u e nescit. ISunc e u m volo de tuo p o n t e rnittere p r o n u m , Si potè stoliduin r e p e n t e excitare v e t e r n u m Et s u p i n u m animuvn in gravi d e r e l i n q u e r e caeno, F e r r e a m ut soleam tenaci in voragine m u l a .

20 A u r e l i ,

pater

esuritionum,

Non h a r u m m o d o , sed quot a ut f u e r u n t Aut s u n t a u t aliis c r u n t in annis, P a e d i c a r e cupis m e o s a m o r e s . Nec ciani: nani simul es, iocaris u n a , 25 H a e r e s ad latus, omnia experiris. F r u s t r a : nani insidias mihi instruentein Tangain te p r i o r irruniatione. Atque id si faceres s a t u r , t a c e r e i n : N u n c ipsum id doleo, q u o d e s u r i r e "o Me m e p u e r et sitire discet. 12 Q u a r e desine, duin licet pudico, Ne finem facias, sed i r r u m a t u s . Stiffelius iste, Vare, q u e m p r o b e nosti, H o m o est v e n u s t u s et dicax et u r b a n u s , 5 l d e m q u e lotige p l u r i m o s f'aeit versus. P u t o esse ego illi niilia a u t decein a u t plura Perscripta, n e c sic ut iìt in p a l i m p s c s t o 11, il. Nec me DL. 12. ligari in fragmenlo Penti p. 114. suppernata ibidem: superata DL. 14. nilj nihil DL. 15. quid sit D. 1«. Hunc L. eum D: enim L. 17. potest olidum DL. correctum in excerptis Mintami. ìs. delinquere DL. 1». Ferrea D. mulla Laurentianus et Iiiccardianus, nulla L. 20. exuritionum DL. 21. quod L. 2 !. es D : et L, ex Laurentianus et Riccardianus. 25. Haerens DL. correxìt Vossius. experibis L, experibus D. 27. prius L. irruminatione DL. 28. id si L: ipsi D. 29. id ipsum D. exurire DL. 30. Ah me me Scaliger. 12, 1. desinai D, desinas L. 2. Nec DL. irruminatus sum DL. 3. vale D. 5. Idque D. 6. ego esse DL. 7. palmi septo DL. potius palimpscston.

CATULLUS 22, 6 — 23, 15.

15

R e l a t a : c h a r t a e regiae, novei libri, Novi umbilici, lora r u b r a , m e m b r a n a io Directa p l u m b o , et pumice omnia aequata. Haec cum legas tu, bellus ille et u r b a n u s Suffenus unus caprimulgus aut fossor R u r s u s v i d e t u r : t a n t u m a b h o r r e t ac m u t a t . Hoc quid p u t e m u s e s s e ? qui m o d o s c u r r a is Aut siquid h a c r e tritius videbatur, I d e m infaceto est infacetior r u r e , Simul p o e m a t a attigit, n e q u e i d e m u n q u a m Aeque est b e a t u s ac p o e m a c u m scribit: Tarn g a u d e t in se t a m q u e se ipse m i r a t u r . so Nimirurn idem o m n c s fallimur, n e q u e est q u i s q u a m , Quem n o n in aliqua r e r i d e r e S u f f e n u m Possis. s u u s cuiqtie a t t r i b u t u s est e r r o r : Sed n o n videmus, m a n t i c a e quod in tergo est. F u r e i , cui n e q u e s c r v n s est n e q u e area •25 Nec cimex n e q u e a r a n e u s n e q u e ignis, Veruni est et p a t e r et n o v e r c a , q u o r u m Dentes vel siliccm c o m e s s e p o s s u n t ; Est p u l c h r e tibi c u m t u o p a r e n t e Et cum coniuge lignea p a r e n t i s . 30 Nec m i r u m : b e n e nani valetis o m n e s , 1 3 P u l c h r e concoquitis, nihil timetis, Non i n c e n d i a , n o n graves r u i n a s , Non f u r t a impia, n o n dolos veneni, Non casus alios p e r i c u l o r u m . 5 Atqui c o r p o r a sicciora c o r n u Aut siquid m a g i s a r i d u m est h a b e t i s Sole et f r i g o r e et esuritione. Q u a r e n o n tibi sit b e n e ac b e a t e ? 12, 8. nove L, novem D, noveque Biccardianus. 9. membranae DL. io. Detecta DL. n . Nec D. 15. tristius DL. 1«. infacetior] infaceto DL. 17. poema L. 18. ac] ah DL, ha Laurentianus. m. tanquam DL. 20. omnis D. quicquam D. 23. Porphyrio ad Horatii serm. 2, 3, 299. 25. nec araneus L. 27. sylices £>. 28. pulcrum D. 30. Ne inirum L, Nimirum D. Nil mirum N. Heinsius. 13, 1. conquoquitis D. 2. minas pr L. 3. facta L, fata D: eorrexit Hauptius. 6. Aut qui DL. corpora] cornua pr L. 6. aridum magia est DL. abietis L. 7. exuritione D. 8. si D.

16

CATULLUS 23, 16 — 25, 5.

A te sudor abest, abest saliva, io Mucusque et mala pituita nasi, liane ad muuditiem adde mundioreni, Quod culus tibi purior salillo est, Nec toto deeies cacas in anno, Atque id durius est faba et lapillis, ìs Quod tu si manibus teras fricesque, Non unquam digitum inquinare possis. Haee tu commoda tam beata, Furi, Noli spernere nec putare parvi, Et sestertia quae soles precari 20 Centum desine: nam sat es beatus. 0 qui flosculus es Iuventiorum, Non horum modo, sed quot aut fuerunt Aut posthac aliis erunt in annis, Mallem divitias Midae dedisses 2r. Isti, quoi neque servus est neque arca, Quam sic te sineres ab ilio amari. c Qui? non est homo bellus?' inquies. est: Sed bello buie neque servus est neque area. Hoc tu quam lubet abiice elevaque: 3o Nec servum tamen ille habet neque arcani. 14 Cinaede Thalle, mollior cuniculi capillo Vel anseris medullula vel ¡mula auricilla Vel pene languido senis situque araneoso, Idemque Thalle turbida rapacior procella, s Cum diva munerarios ostendit oscitantes, 13, 9. salva D. io. Muccusve DL. 12. tibi culus D. 14. atque lapilli« Biccardianus, atque labillis D. 15. si tu D. feras pr L. 16. posses DL. 17. Nec D solus. tua DL. 1«. sextertia D. 20. satis beatus DL. 21. est DL. 24. Midae la. Vossius: mi DL. 25. cui nec D, qui nec L. nec arca L. 28. est om L. 23. Nec D. quam L : qua Laurentianus, quia Miccardianus, quidem D. abice L. 14, 1. cunniculi DL. 2. meditila D. imula Parisinus et Laurentianus: imulla L, nulla D et pr Biccardianus. moricilla DL. correxit Scaliger. 5. mulier aves (arios margo L) DL. mulier alios Laurentianus et pr Biccardianus. mulier avos 'sic scriptum est in codice vetustissimo et venerando Bomanae bibliothecae . . .' Perreius. ego ex li feci n. munerarius est qui munera dat vel invitus et oscitanti rapta. mulierarios Hauptìus. ostendet D.

CATULLUS 25, 6

28, 8.

17

Remitte pallium milii meum, quod involasti, Sudariumque Saetabum catagraphosque Thynos, Inepte, quae palam soles habere tanquam avita. Quae nunc tuis ab unguibus reglutina et remitte, io Ne laneum latusculum manusque mollicellas lnusta turpiter tibi flagella conscribillent, Et insolenter aestues velut minuta magno Deprensa navis in mari vesaniente vento. F u r i , villula nostra non ad Austri is Flatus opposita est neque ad Favoni Nec saevi Boreae aut Apcliotae. Verum ad milia quindecini et ducentos. 0 ventura horribilem atque pestilenteml Minister vetuli puer Falerni 20 Inger mi calices amariores, Ut lex Postumiae iubet magistrae Ebriosa acina ebriosioris. At vos quo lubet liinc abite, lymphae Vini pernicies, et ad severos 25 Migrate: hie merus est Thyonianus. Pisonis comites, cohors inanis Aptis sarcinulis et expeditis, Veranni optime tuque mi Fabulle, Quid rerum geritis? satisne cum isto 30 Vappa frigoraque et l'ameni tulistis? 15 Ecquidnam in tabulis patet lucelli Expensum, ut mihi, qui meum secutus Praetorem refero datum lucello 14, 7. sathabum DL, sethabum Laurenlianus. tinos D, thymos L. 9. tuis 6 ingunibus D. n . Insula DL. conscribilent L, conscribent D. 12. velut inimica DL. is. favonii DL. io. apheliote DL. 20. Inger codex Oellii Schoppianus 7, 20: Ingeie DL. Inger tiaxQaaov gloss. I^abb. p. 931'. 22 Ebriosa codices Gellii (ipse Gellius, ut TIauptius vidit, Ebria): Ebriosae DL. acina codices Gellii, ut videlur: acino D, acinae L. 23. quod iubet DL. 25. meus est antonianus L. 28. Verani D. 15, 1. Et quid nam D, Vt quid nam L.

2

18

CATULLUS 28, 9 — 29, 21.

c0 Memnii, bene me ac diu supinum 5 Tota ista trabe lentus irrumasti.' Sed, quantum video, pari fuistis Casu: nam nihilo minore verpa Farti estis. pete nobiles amicos. At vobis mala multa dii deaeque io Dent, obprobria Romulei Remique.

Quis hoc potest videre, quis potest pati, Nisi impudicus et vorax et aleo, Mamurram habere quod Comata Gallia Habebat ante et ultima Britannia? is Cinaede Romule, haec videbis et feres? Et ille nunc superbus et superfluens Perambulabit omnium c-ubilia Ut albulus columbus aut Adoneus? Cinaede Romule, haec videbis et feres? 20 Es impudicus et vorax et aleo. Eone nomine, imperator unice, Fuisti in ultima occidentis insula, Ut ista vestra diffututa mentula Ducenties comesset aut trecenties? 25 Quid est alid sinistra liberalitas? Parum expatravit an parum elluatus est? Paterna prima lancinata. sunt bona: Secunda praeda Pontica: inde tertia Hibera, quam scit amnis aurifer Tagus. 30 Hunc Galliae timet et Britanniac. 16 Quid hunc malum fovetis? aut quid hie potest, 15, 4. O memini L, Omnem mi D. hac L. 6. trhae D. 6. pari Laurentianus: parum DL. fuisti D. i, Casum D, Casus L. verpa Laurentianus: verba DL. 8. Faoti D. io. opprobria romuli D. n. 12. Quintilianus 9, 4, 141. 13. Manu murrain L, Nam marram 1>. v. Plin. hist. nat. 36, 6. 14. Habeat L. ante et Statius: cum te et L, et cum te D. 17. Perambulavit DL. 18. idoneus DL. correxit Statius. 23. nostra L. diffutura DL. potius defututa. 25. alit L, ait D. aliud Baptista Quarinus, alid Statius. 26. expatravit tutxO.ifitv glossarium Philoxeni, ixxQivat, inl avvovoCas, expatro Qyrilli. 27. primum DL. correxit Scaliger. 29. Hibera orn D. sit DL. amni D. 30. timent L. fortasse Time Britannia, hunc timete Galliae. 16, 1. hie] hinc

DL.

19

CATULLUS 29, 22 — 31, 14.

Nisi uncta devorare patrimonia? Eone nomine urbis, opulentissime Socer, generque, perdidistis omnia? 5 A l p h e n e inmemor atque unanimis false sodalibus, lam te nil miseret, dure, tui dulcis amiculi?

Iam me prodere, iam non dubitas fallere, perfide? Eheu quid faciant, die, homines, euive habeant fidem? Certe tute iubebas animam tradere, inique, me io Inducens in amoreni, quasi tuta omnia mi forent. Idem nunc retrains te ac tua dicta omnia factaque Ventos irrita forre ac nebulas aerias sinis. Si tu oblitus es, at dii memincrunt, meminit Fides, Quae te ut paeniteat postmodo facti faciei tui: ir. Nec facta impia fallacum hominuni caelicolis placent. Quae tu negligis, ac me miserum deseris in malis. P a e n e insularum, Sirmio, insularumque Ocelle, quascunque in liquentibus stagnis Marique vasto i'ert uterque Neptunus, 20 Quam te libenter quamque laetus inviso, Vix mi ipse credens Thyniam atque Bithynos Liquisse campos et videre te in tuto! 0 quid solutis est beatius curis, Cum mens onus reponit, ac peregrino 25 Labore fessi venimus larem ad nostrum Desideratoque acquiescimus lecto. Hoc est, quod unuin est pro laboribus tantis. Salve, o venusta Sirmio, atque hero gaude: Gaudete vosque, o Lydiae lacus undae: 30 Ridete, quicquid est domi cachinnorum. 16, 2. cuncta L. 3. verbis D. orbis Hauptius. fortasse o piissime. 4. Gener socerque catal. Verg. 3, 6. 6. nihil DL. duri D. 7. me post non add L, ante non D. per fidem D. 8. Olieu DL. quòd D. dico DL. o. me om DL io. Tu ducens D. omnia tuta DL. il. Idem Laurentianus : Inde DL. ad tua D. 12. Vento D. aereas pr L. 13. ut dii L, audii (ni fallor) D. 14. postremo D. 15 et 10 hue revocavi, cum in libris sequerentur versum septimum. 15. improba D. is. Quos margo L. 20. libente L. 21. mihi DL. crederis D. thimiam DL. bitbinios L. 29. Gaude L. vos quoque DL, vosque vel vos 0 Itali. Lydiae] immo Libuae. 2 *

20

CATULLUS 32, 1 — 34, 13.

17 A m a b o , mea dulcis Ipsithilla, Meae deliciae, mei lepores, lube ad te veniain meridiatum. Et si iusseris illud, adiuvato, 5 Nequis liininis obserct tabellari], Neu tibi lubeat t'oras abire, Sed domi maneas paresque nobis Novem continuas l'ututiones. Veruni, siquid ages, statim iubeto: io Nam pransus iaceo et satur supinus Pertundo tunicamque palliumque. 0 furum optime balneariorum Vibenni pater, et cinaede fili, (Nam dextra pater inquinatore, is Culo filius est voraciore) Cur non exiliuin nialasque in oras Itis, quandoquidein patris rapinae Notae sunt populo, et natis pilosas, Fili, non potes asse venditare. 2o Dianae sumus in fide Puellae et pueri integri:

Dianam pueri

integri

Puellaeque cananius. 0 Latonia, maximi Magna progenies lovis, 25 Qua m mater prope Deliani Deposivit olivam, Montium domina ut fores Silvarumque virentium Saltuumque reconditorum 30 Amniumque sonantum. 1 8 Tu Lucina dolentibus 1 7 , l. ipsythila D, Ipsitila L. 3. meridianum L. 6. libeat L. 15. est in D. volantiore pr L. 16. horas D. 18. nates D. 19. potest DL. ase vendicare D, ad se vindicare L. 'Dianae pueri integri Pontanus ex v. c.' Perreius: om DL. Dianam

excerpta Italorum.

27. dominam D.

23. 0 Latona L.

20. Deposuit DL.

30. Omniumque (Omnium D)

sonantium

DL.

CATULLUS 34, 14 — 36, 2.

21

Iuno dicta puerperis, Tu potens Trivia et notho es Dicta lumine Luna. 5 Tu cursu, dea, menstruo Metiens iter annuum Rustica agricola e bonis Tecta frugibus exples. Sis quocunque tibi placet io Sancta nomine, Romulique, Antique ut solita es, bona Sospites ope gentein.

is

20

25

30

Poetae tenero, meo sodali Velim Caecilio, papyre, dicas, Veronam veniat, Novi relinquens Comi moenia Lariumque litus: Nam quasdani volo cogitationes Amici accipiat sui meique. Quare, si sapiet, viam vorabil, Quamvis candida milies puella Euntein revocet manusque collo Ambas iniiciens roget morari, Quae nunc, si mihi vera nuntiantur, Ilium deperit inpotente amore: Nam quo tempore legit inchoatam Dindymi dominam, ex eo misellae Ignes interiorem edunt medullam. Ignosco tibi, Sapphica puella Musa doctior: est enim venuste Magna Caecilio inchoata mater.

19 Annales Volusi, cacata cliarta, Votum solvite pro mea puella.

DL.

Itali,

1 8 , 3. noto est D. placent L.

Antique Scaliger.

5. menstrua DL. 9. Scis quaecunque 10. nomine que romuli L. n . Antiquam

solitas es L.

23. mihi si L.

24. im-

potente Oharisius p. 108: inpotentem DL. amorem L. 25. elegit indotatam DL. 26. dominam ilio miselli D. 30 cecilia DL. incollata D. 1 9 , l. 20. Annuale suo lusicacata (lusicata Z>) c a r t a

DL.

22

C A T U L L U S 36, 3 — 3 7 , 12.

s

io

i5

20

Nani sarictae Veneri Cupid inique Vovit, si sibi restitutus essem Desissemque truces vibrare iambos, Eleclissima pessimi poetac Scripta tardipedi deo daturatn Infelicibus ustulanda lignis, Et hoc pessima se puella vidit Iocose lepide vovere divis. Nunc, o caeruleo creata ponto, Quae sanctum Idalium Uriosque apertos Quaeque Ancona Cnidumque harundinosam Colis quaeque Amathunta quaeque Golgos Quaeque Durrachium Adriae tabernam, Acceptum face redditumquc votum, Si n o n inlepidum neque invenustum est. At vos interea venite in ignem, Pieni ruris et inflcetiarum Annales Voltisi, cacata charta.

S a l a x taberna vosque contubernales, A pileatis nona fratribus pila, Solis putatis esse mentulas vobis, Solis licere, quicquid est puellarum, 25 Confutuere et putare ceteros bircos? An, continenter quod sedetis insulsi Centum an ducenti, n o n putatis a u s u r u m Me una ducentos i r r u m a r e sessores? Atqui putate: n a m q u e totius vobis so Frontem tabernae scorpionibus scribam. 2 0 Puella n a m me, quae meo sinu fugit, Amata t a n t u m quantum amabitur nulla, 19, 5. D e d i s s e m q u e DL. i. datura I ) et Siccardianus. 8. ustilanda DL. 9. h a e c Itali. io. se d i v i s D, se diis L. 12. utriosque D. Syrosque Vossius. portus N. Heinsius. 13. g n i dumque DL. 14. quaeque prius orti L, que D. Golgos Avantius: alcos L, alios D. 15. durachium DL. 19. 'ruris v. c.' Perreius, ìtaque Colotius et Minturnus: turis L, titris D. 21. Atilius Fortunatianus p. 2697. 22. n o n a DL. 23. m e n t u l a L. 25. Confuture D, Confutere L. 29. Atque DL. nam D. 30. sopionibus L. 20, 1. me] mi Heinsius.

quae é corr

L.

CATULLUS 37, 13 — 39, 11. P r o qua mihi sunt magna bella pugnata, Consedit istic. hanc boni beatique s O m n e s amatis, et quidem, quod indignum O m n e s pusilli et semitarii m o e c h i ; Tu praeter o m n e s une de capillatis, Cuniculosae Celtiberiae fili Egnati, opaca quem bonum facit barba io E t dens Hibera defricatus urina.

23

est,

M a l e s t , Cornifici, tuo Catullo, Malest m e hercule et laboriose, E t magis magis in dies et horas. Quein tu, quod minimum facillimumque est, is Qua solatus es a l l o c u t i o n e ? I r a s c o r tibi. sic m e o s a m o r e s ? Paulum quid lubet allocutionis, Maestius lacriinis Simonideis. L g n a t i u s , quod candidos habet dentes, 20 Renidet usque quaque. sei ad rei ventimi est Subsellium, cum orator excitât fletum, Renidet ille. si ad pii rogum fili Lugetur, orba cum flet unicum m a t e r , Renidet ille. quicquid est, ubicunque est, 25 Quodcunque agit, renidet. h u n c habet m o r b u m , Neque elegantem, ut arbitror, neque urbanum. Quare monendum te est mihi, bone Egnati. Si urbanus esses aut Sabinus aut Tiburs Aut parcus U m b e r aut obesus Etruscus 20, 8. Cunniculosae L, Cunniculos e D, Celtiberosae Priscianus p. 673. 741 P. io. deus D. n . Male est si camitici DL. 12. Male si me D, Male est si me L. fortasse ei et. 17. Palum D. libet L. 20. sei Laurentianus : seu DL. 21. Subsellum DL. cum excitât (récitât L) orator DL. 22. 23 om D. 22. pii Pa/riainus : impii Laurentianus et Miccardianus, impium L. regum Riccardianus, regnum Lawrentianus. filii L. 25. Quocunque L. hinc D. 27. te addidit Spengelius. 29. porcus Scaliger, fartus Venator, pastus Vossius. addit Scaliger in antiquo lexico Petri Danielis hunc versum produci cum interpretamento id est grassus, pinguis. ex Vaticano quodam Maius in classicorum auctorum volumine septimo p. 574 haec adfert, Pinguis, grassus: nam obesus plus eat quam pinguis. Catullus ait Aut pinguis ubera aut obesus et prossug.

24

CATULLUS 39, 12 — 42, 2.

30 Aut Lanuvinus ater atque dentatus 21 Aut Transpadanus, ut moos quoque attingam, Aut qui lubet, qui puritur lavit dentes, Tamen renidere usque quaquc te nollein: Nam risu inepto res ineptior nulla est. 5 Nunc Celtiber: Celtiberia in terra, Quod quisque minxit, hoc sibi solet mane Dentem atque russam defricare gingivam, Ut quo iste vester expolitior dens est, Hoc te amplius bibisse praedicet loti. io Q u a e n a m te mala mens, miselle Ravide, Agit praecipitem in meos iambos? Quis deus tibi non bene advocatus Vecordem parat excitare rixain? An ut pervenias in ora vulgi? is Quid vis? qua lubet esse notus optas? Eris, quandoquidem meos amores Cum longa voluisti amare poena. A m e a n a puella defututa Tota milia m e decern poposcit, 20 Ista turpiculo puella naso, Decoctoris amica Formiani. Propinqui, quibus est puella curae, Amicos medicosque convocate: Non est sana puella. nee rogate, 25 Qualis sit: solet et imaginosum. Adeste, hendecasyllabi, quot estis Omnes undique, quotquot estis omnes. 20, 30. lanuinus DL, lamivinus Laurentianus. 2. pariter Laurentianus. 5. Nunc Cel21, l. ut D: aut L. tiber cs Corradinus de Allio. 8. minsit D. sua sibi urina Appuleius in apolog. p. 277 Eira. 7. russam Appuleius: rusam D, rufam L. pumicare Appuleius. 9. lotus DL. io. Ravide L: invide D. 14. perveniamus in DL. 17. penna L et in margine poema. 18. A me an a puella D, Amoena agme puella L. defutura L. 22. puelle D. 23. convocare Laurentianus. 24. rogare D. 25. olet L. et] haec Itali,

CATULLUS 42, 3 — 43, 8.

25

locum me putat esse moccha turpis Et negat mihi nostra reddituram 30 Pugillaria, si pati potestis. 2 2 Persequamur earn, et reflagitemus. Quae sit, quaeritis. ilia, quam videtis Turpe incedere, mimice ac moleste Piidentein catuli ore Gallicani. 5 Circumsistite cam, ct reflagitate, c Moecha putida, redde codicillos, Redde, putida moecha, codicillos. 5 Non assis f a d s ? o lutum, lupanar, Aut si perditius potest quid esse, io Sed non est tamen hoc satis putandum. Quod si non aliud potest, ruborem Ferreo canis èxprimamus ore. Conclamate iterum altiore voce c Moecha putida, reddc codicillos, is Redde, putida moecha, codicillos. 5 Sed nil prolicimus, nihil movelur. Mutanda est ratio modusque vobis, Siquid proficere amplius potestis, 'Pudica et proba, redde codicillos.'

20 Salve, nec minimo puella naso Nec bello pede nec nigris ocellis Nec longis digitis nec ore sicco Nec sane nimis elegante lingua, Deeoctoris amica Formiani. 25 Ten provincia narrat esse bellam? Tecum Lesbia nostra compara t u r ? 0 saeclum insapiens et infacetuin!

21, 29. vestra DL. reddituvum Charisii editiones p. 75: sed codex Catulli verba non habet. 22, I. Prosequamur D. 2 ilia Laurentianus: illam DL. 3. mirmice D, mirinice L. correxit Turnebus. 4. catulli L. 7 om D. 10. satis tamen hoc L, tamen satis hoc Laurentianus et Riccardianus, 12. Feire . 2. Ne dum L. seseque sui tui (terni Laurentianus] se credit (eredidit L) DL. correxit Vossius. 8. Sassea D. heuhe D, heue L. 9. flutuat D. 12. lactantes Isidorus 19, 33, qui hunc ver sum ascribit Oinnae. luctantos Muretus. cincta Isidorus. 13. tota D solus. delapse e L, delapso D. 15. Si DL.

48

CATULLUS 64, 70 — 102.

Toto animo, tota pendebat perdita mente. Ah misera, assiduis quam luctibus externavit Spinosas E r y c i n a s e r e n s in pectore curas •20 Illa tempestate, ferox quo ex tempore Tlieseus E g r e s s u s curvis e litoribus Piraoi Attigit iniusti regis Gortynia tecta. Nam perhibent olim crudeli peste coactam Androgeoneae poenas exolvere caedis 25 Electos iuvenes simul et decus innuptarum Cecropiam solitam esse dapem dare Minotauro. Quis angusta malis cum moenia vexarentur, l p s e suum T h e s e u s prò caris corpus Athenis P r o i c e r e optavit potius quam talia Cretam 30 F u n e r a Cecropiae nec funera portarentur. 4 5 Atque ita nave levi nitens ac lenibus auris Magnanimuin ad Minoa vcnit sedesque superbas. Hunc simul ac cupido conspexit lumine virgo Regia, quam suavis expirans castus odores 5 Lectulus in molli complexu matris alebat, Quales E u r o t a e progignunt flumina myrtus Aurave distinctos educit verna c o l o r e s , Non prius e x ilio flagrantia declinavit L u m i n a , quam cuncto concepit corpore flammam io Funditus atque imis exarsit tota medullis. Heu m i s e r e exagitans immiti eorde furores S a n c t e puer, curis h o m i n u m qui gaudia misces, Quaeque regis Golgos quaeque Idalium frondosum, Qualibus incensam iactastis mente puellain io Fluetibus in flavo saepe hospite suspirantem ! Quantos illa tulit languenti corde t i m o r e s ! Quanto saepe magis fulgore expalluit a u r i ! Cum saevum cupiens contra contendere m o n s t r u m Aut m o r t e m oppeteret Theseus aut praemia laudis. 44, 17. prodebat Laurentianus. 18. assidine pr L. externavit D et Nonius 2, 308 p. 108: extenuavit L. 20. feroxque DL. ex Italus in exemplari Veneto ed. Aid. 1502: et L, in D. 22. cortinia tenta DL. tempia Parisinus, tempta Laurentianus. 23. prohibent D. 24. Cum androgeaneae DL. 27. moenia L: incena D, in cenia Biccardianus. 29. Proiieere L. 45, 1. leni nitens atque levibus D. 3. simulliac D. o. europae pergignunt DL. 13. Quique DL. colchos DL. correxit Avantiua. quique D. 14. Qualibet L. 17. fulgure D. 19. oppeteret Laurentianus: opetere D, oppere L.

CATULLUS 64, 103 — 130.

49

20 Non ingrata tamen frustra munuscula divis Promittens tacito succendit vota labello. Nam velut in summo quatientem brachia Tauro Quercum aut conigeram sudanti cortice pinum Indomitus turbo contorquens flamine r o b u r 25 Eruit (illa procul radicibus exturbata Prona cadit, lateque tumieius obvia frangens), Sic domito saevum prostravit corporc Theseus Nequicquam vanis iactantem cornua ventis. Inde pedem sospes multa cum laude reflexit 30 Errabunda regens tenui vestigia filo, 4 6 Ne labyrintheis e flexibus egredientem Tecti frustraretur inobservabilis error. Sed quid ego a primo digressus carminé plura Commemorem, ut linquens genitoris filia vultum, 5 Ut consanguineae complexum, ut denique matris, Quae misera in gnata deperdita laeta , Omnibus his Thesei dulcem praeoptarit amorem, Aut ut vecta ratis spumosa ad litora Diae, Aut ut eam devinctam lumina somno io Liquerit immemori discedens pectore coniunx? Saepe illam perhibent ardenti corde furentem Clarisonas imo fudisse e pectore voces, Ae tum praeruptos tristem conscendere montes, Unde aciem in pelagi vastos protenderei aestus, i5 Tum tremuli salis adversas procurrere in undas Mollia nudatae tollentem tegmina surae, Atque haec extremis maestam dixisse querelis, 45, 21. suspendit Parisinus. succepit Statius. veta D. 22. veluti in D. 23. cornigeram DL. corpore D. 21. Indomitum D. Indomitum turben Spengelius. 25. Exuit L. radicibus Parisinus, Laurentianus, Riccardianus: radicitus DL. 26. tumieius D, cum eius L et Laurentianus, tum eius Riccardianus. fortasse late qua est impetus. obvia Parisinus, Laurentianus et ma/rgo L : omnia DL. 30. tenens pr L. 46, 1. laberintheis DL, 2. frustrarentur L. 3. a Parisinus: cum DL. carmina Riccardianus. pluvi D. e. ignata DL, unguata margo L. fortasse laetabatur. i. praeoptaret margo L, portaret DL. 8. fortasse rati. 9. fortasse Venerit, aut. devincta D, devicta L. io. descendens D. il. prohybent D. 12. Clarissimas D. 13. At L. tristes D, tristis L. ostendere D. 14. in om DL. praetenderet D. 17. haec Riccardianus: hoc L, om D et pr L. dixisse mesta D.

4

50

CATULLUS 64, 131 — 163.

Frigidulos udo singultus ore cientem. 'Siccine me patriis avectam, perfide, ab oris, •jo Perfide, deserto liquisti in litore, Theseu? Siccine discedens neglecto numine divum Inmeinor ah devota domum periuria portas? Nullane res potuit crudelis flectere mentis Consilium? tibi nulla fuit dementia praesto, 25 Inmite ut nostri vellet miserescere pectus? At non haec quondam nobis promissa dedisti Voce: mihi non haec miserae sperare iubebas, Sed connubia laeta, sed optatos hymenaeos, Quae cuncta aerii discerpunt irrita venti. 30 Tum iam nulla viro iuranti l'emina credat, 4 7 Nulla viri speret sermones esse fìdeles; Quis dum aliquid cupiens animus praegestit apisci, Nil metuunt iurare, nihil promittere parcunt: Sed simul ac cupidae mentis satiata libido est, ì Dicta nihil metuere, nihil periuria curant. Certe ego te in medio versantem turbine leti Eripui, et potius germanum amittere crevi, Quam tibi fallaci supremo in tempore deessem. Pro quo dilaceranda feris dabor alitibusque io Praeda, neque iniecta tumulabor mortua terra. Quaenani te genuit sola sub rupe leaena, Quod mare conceptum spumantibus expuit undis, Quae Syrtis, quae Scylla rapax, quae vasta Charybdis, Talia qui reddis pro dulci praemia vita? is Si tibi non cordi fucrant connubia nostra, Saeva quod horrebas prisci praecepta parentis, At tarnen in vestras potuisti ducere sedes, Quae tibi iocundo famularer serva labore Candida permulcens liquidis vestigia lymphis •20 Purpureave tuuin consterncns veste cubile. 46, 19. patris advectam D. avertam Laurentianus. aris DL. 23. Nullave L. mentes L. 25. mitescere DL. 28. nobis] blanda margo L. 27. non Parisinus : nec DL. hoc L. spetare D. 29. aerei D. disserpimt D, diserpunt L. venti» D. 30. Nunc iam Baptista Guarinus, 'v. e.' Minturno teste. 47, 4. simulhac D. io. intacta DL. 12. expumantibus D. 13. siila D. iusta Laurentianus, rapta D. 16. Sevaque orrebas D. 17. potuistis DL. 20. Purpureaque D solus. prosternens D.

CATULLUS 64, 164 — 196.

Sed quid ego ignaris nequicquam conqueror auris, Externata malo, quae nullis sensibus auctae Nec missas audire queunt nec reddere voces? Ille autem prope iam mediis versatur in undis, 25 Nec quisquam apparet vacua mortalis in alga. Sic nimis insultans extremo tempore saeva Fors etiam nostris invidit questibus auris. Iuppiter omnipotens, utinam ne tempore primo Gnosia Cecropiae tetigissent litora puppes, 30 Indomito nec dira i'erens stipendia tauro 48 Perfidus in Cretam religasset navita funem, Nec malus hie celans dulci crudelia forma Consilia in nostris requiesset sedibus hospesl Nam quo me referam? quali spe perdita nitor? s Idomeneusne petam montes? ah gurgite lato Discernens pontum truculentum ubi dividit aequor? An patris auxilium sperein, quemne ipsa reliqui Respersum iuvenem fraterna caede secuta? Coniugis an fido consoler memet amore, io Quine fugit lentos incurvans gurgite remos? Praeterea nullo litus, sola insula, tecto, Nec patet egressus pelagi cingentibus undis: Nulla fugae ratio, nulla spes: omnia muta, Omnia sunt deserta, ostentant omnia letum. is Non tarnen ante mihi languescent lumina morte, Nec prius a fesso secedent corpore sensus, Quam iustam a divis exposcam prodita multam, Caelestumque fidem postrema comprecer hora. Quare, facta virum multantes vindice poena 20 Eumenides, quibus anguino redimita capillo Frons expirantis praeportat pectoris iras, Hue hue adventate, meas audite querelas, Quas ego, vac miserae, extremis proferre medullis 47, 21. conquerar DL. 22. Extenuata D, Extenuata L. 28, non apud Macrobium Sat. 6, 1. 30. ferens ora D. 48, l. creta relegasset D. 2. duci D. 3. Consilium nostris requisisset DL. 5. Idmoneosne L, Idoneos ne D. Idomeneosne Itali. a DL: at Puccii et alìorum excerpta. 6. Discedens Itali. 7. quem ve L. io. Quine excerpta Minturni: Quive DL. lentos margo L: ventos L, unctos D. 14. ostendunt D. 15. languescunt D solus. 17. mulctam DL. 18. comprecor DL. 19. mulctantes DL. 23. misera L. praeferre D.

4*

CATULLUS 64, 197 — 228.

52

Cogor inops, a r d e n s , amenti c a c c a furore. 25 Quae quoniam verae nascuntur pectore ab imo, Vos nolite pati nostrum v a n e s c e r e luctum, Sed quali solam T h e s e u s me niente reliquit, Tali m e n t e , deae, funestet seque suosque.' Has postquam maesto profudit pectore voces, so Supplicium saevis e x p o s c e n s anxia factis, 4 9 Annuit invicto caelestum numine rector,

s

io

is

20

25

Quo tunc et tellus atque horrida contremuerunt Aequora, concussitque micantia sidera m u n d u s . Ipse autein caeca m e n t e m caligine Theseus Consitus oblito dimisit pectore cuncta, Quae mandata prius constanti m e n t e tenebat, Dulcia n e c maesto sustollens signa parenti S o s p i t e m Erechtheuin se ostendit visere portum. Namque ferunt olim, classi cum m o e n i a divae L i n q u e n t e m gnatum ventis c o n c r e d e r e i Aegeus, Talia c o m p l e x u m iuveni mandata dedisse. ' G n a t e mihi longa iocundior unice vita, Gnate, ego q u e m in dubios c o g o r dimittere casus, Reddite in e x t r e m a nuper mihi fine s e n e c t a e , Quandoquidem fortuna mea ac tua fervida virtus Eripit invito mihi te, cui languida nondum L u m i n a sunt gnati cara saturata figura, Non ego te gaudens laetanti pectore mittam, Nec te ferre sinam fortunae signa secundae, S e d primurn multas e x p r o m a m mente querelas, Canitiem t e r r a atque infuso pulvere foedans, Inde infecta vago suspendam lintea malo, N o s t r o s ut luctus n o s t r a e q u e incendia mentis Carbasus obscurata decet ferrugine Hibera. Quod tibi si sancti concesserit incola Itoni,

48, 27. qualis sola DL. 28. funeste D. 30. ansia I). 49, 1. invito L, in voto D. 2. et om Parisinus, Quomodo nunc tellus L. contrumuere D. 4. mente D, mentis L. correxit Statius. 8. erectum Laurentianus et Biccardicmus, ereptum DL. correxit Vossius. 9. classem L. castae excerpta Minturni. moenieo L, meonico D. io. cum crederet DL. il. complexum Laurentianus: complexo DL. 13. indibius D. 16. mihi] nihil D. 24. obscurata dicet L, obscurata duget (diget Riccardianus) D, obscura dicet Laurentianus. correxi de coniectura. 25. ithomi L, thomi D.

CATULLUS 64, 229 —261.

30 50

s

io

is

20

25

53

Quae nostrum genus ac sedes defendere Erechthei Annuit, ut tauri respergas sanguine dextram, Turn vero tacito ut memori tibi condita corde Haec vigeant mandata, nec ulla oblitteret aetas, Ut simul ac nostros invisent lumina collis, Funestam antennae deponant undique vestem, Candidaque intorti sustollant vela rudentes, Quam priinum cernens ut laeta gaudia mente Agnoscam, cum tc reducem aetas prospera si s te t.5 Haec mandata prius constanti mente tenentem Thesea ceu pulsae ventorum flamine nubes Aerium nivei montis liquere cacumen. At pater, ut summa prospectum ex arce petebat, Anxia in assiduos absumens lumina fletus, Cum primum inflati conspexit lintea veli, Praecipitem sese scopuloruni e vertice iecit, Amissum credens immiti Thesea fato. Sic funesta domus ingressus tecta paterna Morte ferox Theseus qualem Minoidi luctum Obtulerat mente inmemori talem ipse recepii. Quae tamen aspectans cedentem maesta carinam Multiplices animo volvebat saucia curas. At parte ex alia florens volitabat Iacchus Cum thiaso Satyrorum et Nysigenis Silenis, Te quaerens, Ariadna, tuoque incensus amore. Qui tum alacres passim lympliata mente furebant Euhoe bacchantes, euhoe capita inflectentes. Horum pars tecta quatiehant cuspide thyrsos, Pars e divulso iactabant membra iuvenco, Pars sese tortis serpentibus incingebant, Pars obscura cavis celebrabant orgia cistis, Orgia, quae frustra cupiunt audire profani, Plangebant aliei proceris tympana palmis

49, 26. ac Itali: has DL. Erechthei Vossius: freti DL. 28. Tu DL. 30. simul haec DL. 50, 3. ut L : quam D. mentem D. 4. aera prospera sisten t D. 7. Aerium Laurentianus : Aereum DL. 9. Ansia D. assumerla L. io. infecti Ang. Colocius et alii Itali. 14. rainoyda D. 15. in memore D. 16. credentem D solus. 18. pater D. yacus D, Iachus L. 20. Et L. adriana D. 21. alacras D. 22. Euche-euche DL. 23. Harum DL. 24. di valso D. 25 om D et Biccardìanus. 28. aliae DL.

54

CATULLUS 64, 262 — 289.

Aut tereti tenuis tinnitus aere ciebant, so Multis raucisonos efflabant cornua bombos 5 1 Barbaraque horribili stridebat tibia cantu. Talibus amplifice vestis decorata figuris Pulvinar complexa suo velabat amictu. Quae postquam cupide spedando Thessala pubes 5 Expleta est, sanctis coepit decedere divis. Hie, qualis flatu placidum niare matutino Horrificans Zephyrus proclivas incitat undas Aurora exoriente vagi sub limina Solis, Quae tarde primum dementi flamine pulsae io Procedunt (leni resonant plangore cachinni), Post vento crescente magis magis increbrescunt Purpureaque procul nantes a luce refulgent, Sic turn vestibuli liquentes regia teeta Ad se quisque vago passim pede discedebant. is Quorum post abitum princeps e vertice Pelei Advenit Chiron portans silvestria dona: Nam quoteunque ferunt campi, quos Thessala magnis Montibus ora creat, quot propter fluminis undas Aura parit flores tepidi fecunda Favoni, 20 Hos indistinctis plexos tulit ipse corollis, Quo permulsa domus iucundo risit odore. Confestim Penios adest, viridantia Tempe, Tempe, quae silvae cingunt super impendentes, Naiasin linquens doris eelebranda choréis, 25 Non vacuus: namque ille tulit radicitus altas Fagos ac recto proceras stipite laurus, 50, 30. Multis Bern. Pisanus apud Perreium: Multi DL. efflebant DL. 51, i. Bachataque Laurentianus. 8. sublimia L, sublima TJ. 9. Grementi D. io. leni resonant Ouiacianus liber non sincerus: leviter sonant DL, leviterque sonant corr L cum Parisino. clangore pr L. Placor, tranquillitas : at Catullus plangor excerpta ex veteribus glossis Pithoeana p. 71 Gotliofr. il. increbescunt DL. 12. ab L. refulgens D. 13. tum Laurentianus: tibi DL. ibi Hauptius. 14. At L, A D. 16. celestia D. 17. quodeunque DL. campis L. quot excerpta Italorum. 18. quod D, quos L. 19. perit D et pr L. 21. Quot L. iocundo D. 22. peneios D. adest ut L. 24. Minosim DL: correxit Hauptius. doris] fortasse crebris. 25. Non acuos L, Nonacrios D, Novacrios margo L: correxit Baptista Ouarinus. illi D. 26. lauros D.

CATULLUS 64, 290 — 320.

55

Non sine nutanti platano lentaque sororc Fiammati Phaethontis et aeria cupressu. Haec circum sedes late contexta locavit, 30 Vestibulum ut molli velatura fronde virerei. 52 Post hunc consequitur sollerti corde Prometheus, Extenuata gerens veteris vestigia poenae, Quani quondam silici rcstrictus membra catena Persolvit pendens e verticibus pracruptis. 5 Inde pater divum sancta cura coniuge natisque Advenit cacio, te solum, Phocbe, relinquens Unigenamque simul cultricem inontibus Idri: Pelea nam tecum pariter soror aspernata est Nec Thetidis taedas voluit celebrare iugalis. io Qui postquam niveis flexerunt sedibus artus, Large multiplici constructae surit dape mensae, Cum interea infirmo quatientes corpora motu Veridicos Parcac coeperunt edere cantus. His corpus tremulum complectens undique vestis 15 Candida purpurea talos incinxerat ora, At roseo niveae residebant vertice vittae, Aeternumque manus carpebant rite laborem. Laeva colum molli lana retinebat amictum, Dextera tura leviter dcducens fila supinis 20 Formabat digitis, tum prono in pollice torquens Libratum tereti versabat turbine fusum, Atque ita decerpens aequabat seinper opus dens, Laneaque aridulis haerebant morsa labellis, Quae prius in levi fuerant extantia filo: 25 Ante pedes autem candentis mollia lanae Veliera virgati custodibant calathisci. Hae tum clarisona pellentes veliera voce 51, 27. luctanti L, mutanti margo L. sororum L. 28. Flamanti L. phetontis D, phoctontis L. aerea D. 30. Vestibuli D. niteret D. 52, 3. Qua L. Seythicis N. Heinsius. 5. divi L. gnatisque L. 7. ydri D. Idae Itali. 8. Pallada D, Palea Laurentianus. 9. iugales D. 10. posquam D. fluxerunt L. 13. Veridices Laurentianus. 14. undique questus DL. 15. talos Itali: tuos L et plerique omnes, rubicunda D et Biccardianus. intinxerat L. 16. Annoso Erri. Schulzius. residebat L. viete D. 18. amistum pr L. 21. librabat vortice D. 26. custodiebant L. calathisti DL. 27. Hacc DL. pcetentes Statius, vellentes Theodorus Heysiui.

56

CATULLUS 64, 321 — 350.

Talia divino fuderunt Carmine fata, Carmine, perfidiae quod post nulla arguet aetas. cO 30 decus eximium magnis virtutibus augens, 5 3 Emathiae tutamen opis, clarissime nato, Accipe, quod laeta tibi pandunt luce sorores, Veridicum oraclum. sed v o s , quae fata secuntur, Currite ducentes subtegmina, currite, fusi. 5 Adveniet tibi iain portans optata maritis Hesperus, adveniet fausto cum sidere c o n i u n x , Quae tibi flexanimo m e n t e m perfundat a m o r e Languidulosque paret tecum coniungere s o m n o s Levia s u b s t e r n e n s robusto brachia collo. 10 Currite ducentes subtegmina, currite, fusi. Nulla domus tales unquam contexit a m o r e s , Nullus a m o r tali coniunxit l'oedere amantes, Qualis adest Thetidi, qualis concordia Peleo. Currite ducentes subtegmina, currite, fusi. 11 Nascetur vobis expers terroris Achilles, Hostibus haud tergo, sed forti pectore notus, Qui persaepe vago victor certamine cursus F l a m m e a praevertet celeris vestigia cervae. is Currite ducentes subtegmina, currite, fusi. Non illi quisquam bello se conferet h e r o s , Cum Phrygii Teucro m a n a b u n t sanguine Troicaque obsidens longinquo inoenia bello Periuri Pelopis vastabit tertius h e r e s . 20 Currite ducentes subtegmina, currite, fusi. Illius egregias virtutes claraque facta S a e p e fatebuntur gnatorum in funere m a t r e s , Cum in cinerem canos solvent a vertice crines 52, 28. 29. carmina pr L. 29. malirn arguit. 53, l. carissime L. 2. lenta D. voce margo L. 3. oraeulum L. sequnntur L. 4. ducenti subtemine apud Macrobium Sat. 6, 1. 5. mariti L. 7. flexo animo mentis perfundat amorem DL. correxit Muretus. sed malim Quae te flexanimo mentis coll. 5 4 , 1 5 . 8. sonos L. Nulla, Nullus, Qualis, Currite] hos versus om D et codices plerique. unquam tales L, Laurentianus, Mediolanenses 24. 38. 40, Hamburgensis et ceteri: mutavit Ouarìnus et Aldus 1502. contexet corrector D. fortasse connexit. 11. nobis D. 12. ant D. 14. praevertit L. 16. conferai D. 17. campi margo L, tenen i , teuen Laurentianus, trunci Parisinus. 22. natorum D. 23. Cum ciyium L .

CATULLUS 64, 3 5 1 — 3 8 4 .

57

Putridaque infìrmis variabunt pectora palmis. 25 Currite (lucentes subtegmina, currite, fusi. Namque, velut densas praecerpens cultor aristas Sole sub ardenti ila venda demetit arva, Troiugenum infesto prosternet corpera ferro. Currite ducentes subtegmina, currite, fusi. 30 Testis erit magnis virtutibus unda Scamandri, 5 4 Quae passim rapido diffunditur Hellesponto, Cuius iter caesis angnstans corporum acervis Alta tcpefaciet permixta ilumina caede. Currite ducentes subtegmina, currite, fusi. 5 Denique testis erit morti quoque reddita praeda, Cum teres excelso coaccrvatum aggere bustum Excipiet niveos percussae virginis artus. Currite ducentes subtegmina, currite, fusi. Nani simul ac fessis dederit fors copiam Achivis io Urbis Dardaniae Neptunia solvere vincla, Alta Polyxenia mitescent caede sepulcra, Quae, velut ancipiti succumbens vidima ferro, Proiiciet truncum summisso poplite corpus. Currite ducentes subtegmina, currite, fusi. i5 Quare agite optatos animi coniungite amores. Accipiat coniunx felici foedere divam, Dedatur cupido iam dudum nupta marito. Currite ducentes subtegmina, currite, fusi. Non illam nutrix orienti luce revisens 20 Hesterno collum poterit circumdare filo. Currite ducentes subtegmina, currite, fusi Anxia nec mater discordis maesta puellae Secubitu caros mittet sperare nepotes. Currite ducentes subtegmina, currite, fusi. 1 25 Talia praefantes quondam felicia Pelei Carmina divino cecinerunt pectore Parcae. Praesentes namque ante domos invisere castas 53, 24. narrabunt pr L. 26. praecernens L, prooemens D. correxit Statius. messov margo L. 28. prosternens D et pr L. 30. scamabri pr L. 54, 5. 6 orn D. 7. peiculsae DL. 9. simulahac D, simul hanc L. copiam L: omnia D. n . polisema D, polixena L. madesoent L. 12. procurrens D, 13. Proiecit pr L. 19. reviset D. 20. Externo L. 22. Ansia D. 23. Succubitu margo L. cares mittes D solili. 26. cecinere L.

CATULLUS 64, 385 — 65, 6.

58

55

5

io

is

20

Heroum et sese mortali ostendere coetu Caelicolae n o n d u m spreta pietate solebant. Saepe pater divum tempio in l'algente revisens, Annua cam testis venissent sacra diebus, Conspexit terra centum procumbere tauros. Saepe vagus Liber Parnasi vertice summo Thyiadas effusis euantis crinibus egit, Cum Delphi tota certatim ex urbe ruentes Acciperent laeti divum fumantibus aris. Saepe in letifero belli certamine Mavors Aut rapidi Tritonis hera aut Rhamnusia virgo Armatas hominum est praesens hortata catervas. Sed postquarn tellus scelere est imbuta nefando, Iustitiamque omnes cupida de mente fugarunt, Perfudere manus fraterno sanguine fratres, Destitit extinctos natus lugere parentes, Optavit genitor primaevi funera nati, Liber ut innuptae poteretur flore novercae, Ignaro mater substernens se impia nato Impia non verità est divos scelerare parentes, Omnia fanda nefanda malo permixta furore Iustificam nobis mentem avertere deorum. Quare nee talis dignantur visere coetus, Nec se contingi patiuntur lumine claro.

Ltsi me assiduo confectum cura dolore Sevocat a doctis, Ortalc, virginibus, 25 Nec potis est dulcis Musa rum expromere fetus Mens animi (tantis fluctuat ipsa malis: Namque mei nuper Lethaeo gurgite fratris Pallidulum manans alluit unda pedem, 54, 28. Heroum et Io. Bapt. Sigieellus: Nereus L, Nreus "_D. ceteri D. 80. Languidior tenera cui L, Languidior tenera compendens siccula beta D, Languidior tenera cui petens sicula beta Laurentianus. 55, 2. dum DL. venisset L. 3. Prospexit D. currus DL. 5. Thiadas L, Thaydas D. ovantis Laurentia/nus, bacchantis D. 6. "tuentes D, tuentis L. 7. Acciperet L. 8. laetefero D. 9. ranusia D, rannusia L 14. Dextibit D. 16. potiretur DL. 18. fortaase parentis. 23. defectum Laurentianus. 24. Sed vacat L. 25. dulcissimus harum L. 27. lethei DL. 28. alluit Laurentianut : abluit DL.

CATULLUS 65, 7 -

66, 6.

59

Troia Rhoeteo quem subter litore tellus so Ereptum nostris obterit ex oculis. 5 6 Tu rnea tu moriens fregisti commoia, frater, Tecum una tota est nostra sepulta domus, Omnia tecum una perierunt gaudia nostra, Quae tuus in vita dulcis alebat amor. 5 Hei misero fratri iucundum lumen ademptum, Nunquam ego te, misero frater adempie mihi, Alloquar, audieio nunquam tua loquentem, Nunquam ego te, vita frater amabilior, Aspiciam posthac. at certe semper amabo, io Semper maesta tua carmina morte canam, Qualia sub densis ramoruin concinit umbris Daulias absumpti fata gemens Itylei), Sed tamen in tantis maeroribus, Ortale, rnitto Haec expressa tibi carmina Battiadae, is Ne tua dieta vagis nequicquam eredita ventis Effluxisse meo forte putes animo, Ut missum sponsi furtivo munere malum Procurrit casto virginis e gremio, Quod miserae oblitae molli sub veste locatum, 20 Dum adventu matris prosilit, excutitur: Atque illud prono praeceps agitur decursu, Huic manat tristi conscius ore rubor. Omnia qui magni dispexit lumina mundi, Qui stellarum ortus comperit atque obitus, 25 Flammeus ut rapidi solis nitor obscuretùr, Ut cedant certis sidera temporibus, Ut Triviam furtim sub Latmia saxa relegans Dulcis amor gyro devoeet aerio, 55, 30. matris D. 56, l — 7 interstitium in L. D, Parisiensis, Miccardianua et alii habent septimum, ceteros addidi ex p. 62, 4— 8 et 64, 13 —17. 7. verba ree Parisinus, fata Mediolanensis 24. fortasse faota, ut p. 5, 20. io. tegam L. legam Itali. il. armorum L. 12. Daunias D, Baiulas L, Daiulas margo L. assumpti L. ithilei L, ithe]ei D. 14. experta Parisinus. abattiadae D, actiade L. 17. furtivum D. 18. in gremio D. 19. oblitum I). 21. At D. 22. pudor D. 23. despexit DL. 24. habitus L. 27. furti D. sublimia saxa religans DL. sub lamia Paritsmus. 28. gyro Itali: guioclero L, spatium vacuum in D.

60

CATULLUS 66, 7 — 35.

Idem me ille Conon caelesti numine vidit 30 E Bereniceo vertice caesariem 57 Falgentem clare, quam multis ilia dearum Levia protendens bracliia pollicita'st, Qua rex tempestate novo auctus liymenaeo Vastatum finis iverat Assyrios, b Dulcia nocturnae portans vestigia rixae, Quam de virgineis gesserat exuviis. Estne novis nuptis odio Venus? anne paventimi Frustrantur falsis gaudia lacrimulis, Ubertim thalami quas intra limina f u n d u n t ? io Non, ita me divi, vera gemunt, iuerint. Id mea me multis docuit regina querelis Invisente novo proelia torva viro. At tu non orbum luxti deserta cubile, Sed fratris cari flebile discidium? is Cuin penitus maestas exedit cura medullas! Ut tibi tunc toto pectore sollicitae Sensibus ereptis mens excidit! at te ego certe Cognoram a parva virgine magnanimam. Anne bonum oblita es facinus, quo regium adepta's 20 Coniugium, quo non fortius ausit alis? Sed turn maesta virum mittens quae verba locuta es! Iuppiter, ut tristi lumina saepe m a n u ! Quis te mutavit tantus d e u s ? an quod amantes Non longe a caro corpore abesse volunt? 25 Atque ibi me cunctis pro dulci coniuge divis Non sine taurino sanguine pollicita's, Si reditum tetulisset. is haut in tempore longo 56, 29. in lumine Vossius. fecit pr L. 30. Ebore niceo DL. conf. anthol Lat. 3, 172, 8. 57,1. dare Lawrentianus. cunctis - deorum Hauptius. 2. est libri. 3. Quare ex DL. 4. Vastum L. fines D. ierat L. 6. al. eximiis margo L. 7. atque DL. 9. inter lumina L. io. diu L. iuverint DL. 13. An Itali. lusisti D. 14. desidium D, dissidium L. 15. Quam Bentleius. possis etiam Turn. 16. tunc Lawrentianus: nunc DL. sollicitet DL. 17. erectis L. te addidit Vossius. 18. Cognatam pr L. magnanima L. conf. Hygin. poet. astr. 2, 24. 19. bonam D. est L. quod Laurentianus, quam DL. adeptus (om es) DL. 20. quod L. fortior aut sit DL. 25. me Colotius et Perrtius: pro DL. 26. es libri. 27. te tulisset JParitinus et Lawrentianus, rettulisset DL. aut DL.

C A T U L L U S 66, 36 — 63.

so 58

5

io

io

20

25

61

Captam Asiam Aegypti finibus addiderat. Quis ego pro factis caelesti reddita coetu Pristina vota novo muñere dissoluo. Invita, o regina, tuo de vertice eessi, Invita: adiuro teque tuumque caput, Digna ferat quod siquis inaniter adiurarit: Sed qui se ferro postulet esse parem? Ille quoque eversus mons est, quem maxima in oris Progenies Thiae clara supervehitur, Cum Medi propere novum mare, cumque iuventus Per medium classi barbara navit Athon. Quid facient crines, cum ferro talia cedant? Iuppiter, ut Chalybon omne genus pereat, Et qui principio sub terra quaerere venas Institit ac ferri frangere duritiem! Abiunctae paulo ante comae mea fata sorores Lugebant, cum se Memnonis Aethiopis Unigena impellens nutantibus aera pennis Obtulit Arsinoes Locridos ales equos, Isque per aetherias me tollens advolat umbras Et Veneris casto collocai in gremio. Ipsa suum Zephyritis eo famulum legarat, Graia Canopieis incola litoribus. Hi dii ven ibi vario ne solum in lumino caeli Ex Ariadneis aurea temporibus Fixa corona foret, sed nos quoque fulgeremus Devotae flavi verticis exuviae, Uvidulum a fluctu cedentem ad tempia deum me

cassi D. 2. adiuntio D. 3. adiuraret DL. 58, l . tua D. 5. m a x i m u m in orbe Itali. e. T h i a e Vossius: phythie D, phithiae L. i. rupere vel peperere Itali. atque L. 9. credant D. io. Chalybon Politianus: celitum DL, celtum Laurentianus, caelorum margo L. 12. ferris fringere L. 13. Adiunctae L. 15. nictantibus Bentleius. aeria L. 16. asineos pr L. Locridos Bentleius: elocridicos L, daridos D. alis Laurentianus. collocnt

17. aethereas DL. avolat Canteras. 18. advolat L. 19. zyphiritis L. legerat D. 20. Gratia DL, quod, correxi. T r a c i a corr L. canopicis D et margo L, caponicis L. 21. Ni Laurentianus. ven omittit spatio relicto D. ne] v e L. Ardui ibi Hauptius. in ilumine DL. 22. adriadneis D, adrianeis L. 24. e x i m i a e L. 25. Vindulum Laurentianus, Yiridulum DL. decümae L, decumme Laurentianus.

62

CATULLUS 66, 64 -

90.

Sidus in antiquis diva novum posuit: Virginis et saevi contingens n a m q u e leonis Lumina, Callisto iuxta Lycaonida, V e r t o r in o c c a s u m , tardum dux ante B o o t e n , 30 Qui vix sero alto mergitur Oceano. 5 9 Sed quanquam m e n o c t e premunt vestigia divum, L u x autem canae Tethyi restituii, P a c e tua fari hie liceat, R h a m n u s i a virgo, ( N a m q u e ego noh ullo vera timore tegam, 5 Nec si m e infestis discerpent sidera dictis, Condita quin verei pectoris evoluam), Non his tam laetor rebus, quam m e afore semper, Afore m e a dominae vertice discrucior. Quicum ego, dum virgo quondam fait omnibus e x p e r s , io Unguenti si u n a milia multa bibi, Nunc, vos optato quam iunxit lumine taeda, Non post unanimis corpora coniugibus Tradite nudantes reiecta veste papillas, Quin iueunda mihi m u n e r a libet o n y x , is Vester o n y x , casto petitis quae iura cubili. S e d quae se impuro dedit adulterio, lllius ah mala dona levis bibat irrita pulvis: Namque ego ab indignis praemia nulla peto. S e d m a g i s , o n u p t a e , s e m p e r concordia vostras 20 S e m p e r a m o r sedes incolat assiduus. Tu vero, regina, tuens cum sidera divam Placabis festis luminibus V e n e r e m ,

58, 26. novi D. »8. lycaonia DL. 29. boothem L, boetem D.

iuncta Lycaoniae re

Itali.

59, 2. aut L. theti DL. restituera D, restituem L, quod eorrexi. 3. ranusia D, rânusia L. i. nullo L, nulla D. 5. si me] sine DL. diserpent L. 6. vere L, veri D. évolue DL. 7. 8. affore L, abfore D. 8. discutior Z>. 10. Vnguentis DL. a i litteram addidi. una L: vini D. il. vos L: nox D. quem L. vixit Laurentianus, vicit D. 12. uno animos D, uno annis (animus in margine) L. corporea D. 13. retecta L, detecta D. 14. Quam DL, quod eorrexi. iocunda D. 15. Vestet D. quaeritis L, colitis margo L. quaeque D, quam Biccardianus. 16. Seque se D. 17. fi L. levis bibat dona DL. 18. indigetis pr L. 19. semper L: magis D. nostras DL. 21. diva D.

CATULLUS 66, 91 — 67, 24.

63

Unguinis expertem non siris esse tuam me, Sed potius largis affice muneribus. 25 Sidera corruerint utinam! coma regia fiam: Proximus Hydrochoi fulgeret Oarion. 0

d ulci iucunda viro, iucimda parenti, Salve, tcque bona Iuppiter auctet ope, Ianua, quam Balbo dicunt servisse benigne 30 Olim, cum sedes ipse senex tenuit, 6 0 Quamque fcrunt rursus voto servisse maligno, Postquam es porrecto facta marita sene, Die agedum nobis, quare mutata feraris In dominum veterem deseruisse fidem. s ' N o n (ita Caecilio placeam, cui tradita nunc sum) Culpa mea est, quamquam dicitur esse mea, Nec peccatum a me quisquam pole dicere quicquam: Verum isti popan ianua qui te facit. Qui, quacunque aliquid reperitur non bene factum, io Ad me omnes clamant c ianua, culpa tua'st." Non istuc satis est uno te dicere verbo, Sed faccre ut quivis sentiat et videat. c Qui possum? nemo quaerit nec scire laborat.' Nos volumiis: nobis dicere ne dubita, is c Primum igitur, virgo quod fcrtur tradita nobis, Falsum est. non illain vir prior attigerit, Languidior tenera cui pendens sicula beta Nunquam se mediam sustulit ad tunicam: Sed pater illius gnatei violasse cubile 20 Dicitur et miseranti conscelerasse domum, 59, 23. Vnguinis JBentleius: Sanguinis DL. siveris esse Scaligar: vestris esse DL, Tesse Laureniianus. tuam Avantius: tuum DL. 24. effice DL. 25. Sidera cur iterent ut DL, quod correvi. 26. idrocoi — fulgeret o arion D. 60, 2. est DL. marite L. 3. agedum Itali: age de DL. vobis D. 4. venerem D. 5. plateam Laureniianus. 8 oni Laureniianus pl. 3G, 23 liber non bonus. isto Parisinus, istis D. fortasse Verum istud populi fabula, Quinte, facit. sic fere Scaliger. io. tua est libri. 13. Qui Mintwrnus et Perreius: Quid DL. possim D. 14. nobis Muretus: yobis DL. io. non qui Scaliger, .t namque Itali. attigerat Parisinus et pr Biccardianus. 17. sicula L. 18. ad] hanc DL. 19. gnate D, gnati L.

64

CATULLUS 67, 25 — 68, 5.

Sive quod impia mens caeco flagrabat amore, Seu quod iners sterili semine natus erat, Et quaerendus is, unde foret nervosius illud, Quod posset zonam solvere virgineam.' 25 Egregium narras mira pietate parentem, Qui ipse sui gnati minxerit in gremì um. c Atqui non solum hoc se dicit cognitum habere Brixia Chinea suppositum specula, Flavus quam molli percurrit flumine Mella, 30 Brixia Veronae mater amata meae, 61 Sed de Postumio et Corneli narrat amore, Cum quibus ilia malum fecit adulterium. Dixerit hie aliquis c qui tu isthaec, ianua, nosti, Cui nunquam domini limine abesse licet, s Nec populum auscultare, sed hie suffixa tigillo Tantum operire soles aut aperire d o m u m ? ' Saepe illam audivi furtiva voce loquentem Solam cum ancillis haec sua flagitia, Nomine dicentem quos diximus, ut potè quae ini io Speret nec linguam esse nec auriculam. Praeterea addebat quendam, quem dicere nolo Nomine, ne tollat rubra supercilia. Longus homo est, magnas quoi lites intulit olim Falsum mendaci ventre puerperium* is (^uod mihi fortuna casuque oppressus acerbo Conscriptum hoc lacrimis mittis epistolium, Naufragum ut eiectum spumantibus aequoris undis Sublevem et a mortis limine restituam, Quem neque sancta Venus molli requiescere sonino 60, 23. is de coniectura posui: ut D, et Parisinus, orti L. 24. virginiam D. 25. narrem D. 26. nati minxerat D. 27. At* que D. se dicit hoc L. 28. Cenomanae supposita speculae Colocius et apud Perreium Pisanus. alii Cycnea. 29. praecurrit Cluverius. mello DL. 61, 3. hi L. quid D, quod L. 4. lumine margo L. 5. haec L, hoc Laurentianus. 7. audivit L. 8. Sola L, cum ancillis Statins: conciliis D, cum conciliis L. 9. 12. Homine D. 9. dissimus D. io. Speraret Itali. i l . Praetere D. 12. te L. 13. est om D. qui DL. 14. mendacii L. 15. casusque D. 16. mittit L. 17. Naufragium ut L. 19. sacra pr L solus.

CATULLUS 68, 6 an

25

so 62

o

39.

65

Desertuin in l e d o caelibe p e r p e t i t u r , Nec v e t c r u m dulci s c r i p t o r u m carmine Musae Oblectant, cum m e n s anxia pervigilat, Id g r a t u m est mihi, ine q u o n i a m tibi dicis a m i c u m , M u n e r a q u e et M u s a r u m hinc p e l i s et V e n e r i s : Sed tibi n e m e a siiit ignota incoimnoda, Mani, Neu ine odissc p u l e s hospitis officium, Accipe, quis m e r s e r l'ortunae iluctibus ipse, Ne a m p l i u s a m i s e r o dona beata petas. T e m p o r e quo p r i m u m veslis mihi tradita p u r a est, l u c u n d u m cum aetas florida ver ageret, Multa satis l u s i : n o n est dea nescia nostri, Quae dulcein curis miscet a m a r i t i e m : Sed t o t u m h o c Studium luetu f r a t e r n a mihi m o r s Abstulit. o misero f r a t e r a d e m p i e mihi, Tu m e a tu m o r i e n s (registi c o m m o d a , frate)', Tecum u n a tota est n o s t r a sepulta d o m u s , O m n i a t e c u m u n a p e r i e r u n t gaudia n o s t r a ,

Quae t u u s in vita dulcis alebat a m o r . Cuius ego intenti! tota de m e n t e fugavi io Haec studia a t q u e o m n i s delieias animi. Q u a r e , q u o d scribis V e r o n a e t u r p e Catullo Esse, q u o d hic quisquis d e m e l i o r e nota Frigida d e s e r t o tepefacit m e m b r a cubili, Id, Mani, n o n est t u r p e , magis miserimi est. ir. Ignosces igitur, si, q u a e mihi luclus ademil, Haec tibi n o n tribuo m u n e r a , c u m n e q u e o . Nam, q u o d scriptorum n o n m a g n a est copia apud me, Hoc fit, quod R o m a e vi vim u s : ilia doniiis, Illa mihi sedes, illic mea carpitur a e t a s : 20 Hue u n a ex niultis capsula ine sequitur. Quod cura ita sit, nolim s t a t u a s nos m e n t e maligna Id facere a u l animo n o n satis i n g e n u o , Quod tibi n o n u t r i u s q u e petenti copia facta e s t : 61, 22. ansia 1). 23. quoniam D et pr L: quem corr L. 24. prius et om Parisinus. 25. commoda L. manli D, malli T,, quod correxi. 2(1. Heu D. 27. Aspicc D. Ü2, u . c a t u l l e L.

cf. CO, 12. pefaxit. tianus.

12. liic / . : is D solus.

13. tepefacta Laurentianus.

malim

quivis.

tepefecit Itali: /orlasse

14. m a n l i I), m a l i TJ: quod correxi. 21. n o s s t a t u a s L. 22. i u g e n i o DL.

te-

20. c a s u l a Lauren23. p o s t a est L.

5

66

CATULLUS 68, 40 — 6S. Ultro ego d c f e r r e m , copia siqua foret. 2.-» Non p o s s u m relicere, deae, q u a m e Alliiis in re luverit a u t quantis iuverit officii»: Nec f u g i c n s saeclis obliviscentibus aelas Illius h o c caeca nocte tegat s t u d i u m : Sed dicam v o b i s , vos p o r r o dicite rnultis Millibus et tacite iiaec eliarta l o q u a t u r a n u s

03

r.

in

ir,

Notescatque m a g i s m o r t u u s a t q u c rnagis, Nec t e n u e m t e x e n s sublimis a r a n e a telain In d e s e r t o Alii n o m i n e o p u s faciat. Nam, mibi q a a m dederit d u p l e x Amatliusia c n r a m , Scitis, et in quo m e corruerit g e n e r e , Gian t a n t u m a r d e r e m q u a n t u m Trinacria r u p e s L y m p h a q u e in Octaeis Malia Thermopylis, Maesta n e q u e assiduo t a b e s e c r e lumina fletti C e s s a r e n t tristique iinbre niadere genae, Qualis in aerii p e r l u c e n s vertice m o n t i s lìivus m u s c o s o prosilit e lapide, Qui c u m de p r o n a p r a e c e p s est valle volulus, P e r m e d i u m s e n s i m t r a n s i t iter populi, Dulce viatori lasso in s u d o r e l e v a m c n , C u m gravis e x u s t o s a e s t u s hiulcat a g r o s . Hie, velut in nigro iactatis t u r b i n e nantis L e n i u s a s p i r a n s a u r a s e c u n d a venit l a m p r e c e Pollucis, iam Castoris implorate, Tale fuit nobis Manias auxilium. Is c l a u s u m lato patcfecit limite c a u i p u m , I s q u e d o m u n i nobis isque dedit d o m i n a m ,

02, 24. differem 1), dil'errem L. 25. quam fallius L, quam fallimus D. correxit. Scaliger. 27. sodis pr L. :10. certa I ) et pr L. 31. interslidum in L: Omnibus et (in Parisinus) triviis vulgetur fabula passim D. hie versus in codice Parisino Senecae ascribitur. 3:!. texens tenuem D. arcnca D. 34. Iucundum cum aetas (cometas D) florida ver (ut L) agerct DL. post hune interttitium est in L. G3, i. ali L, aliis D, alii Parisinus. correxit Scaliger. 2. anatuusia JJ. 5. Limphc in 1). ortheis L, cethis Laurentianus. manlia D, mathilia L. termophilis DL. o. numula DL. 7. Cessaret D, Cessare L, Cessare ne Ijaurentianus. ». aerei D. ». pvosilta e lapide D solus. 10. valde pr L. 11. sensiin Hauptius: densi DL. 12. Duce DL. basso DL. levamus DL. 15. Levius L, Leniter D. H», fortasse imploratu. 17. manlius DL, quod correxi. '' 18. crassum D, classum pr L.

CATULLUS

68, 6 9 —

67

100.

20 Ad q u a m c o m m u n e s e x e r e e r e n i u s a m o r e s . Quo m e a se molli candida diva pedo Intulit et trito fulgentem in limine plantain I n n i x a a r g u t a constituit s o l c a , Coniugis ut q u o n d a m flagrans advenit a m o r e •ir. P r o l c s i l a e a m L a o d a m i a domimi I n c e p t a m frustivi, nondinn cum s a n g u i n e sacro Ilostia caclestis paciiicassct l i e r o s . Nil mihi tain valde p l a c c a i , Rhainnusia virgo, Quod t e m e r e invilis suscipiatur licris. so Quam iciuiia piuin desideret a r a c r u o r e m , 64 D o c t a est a m i s s o L a o d a m i a viro, Coniugis a n t e c o a r t a novi dimittere collimi, Quam v e n i c n s una a t q u c allera r u r s u s hienis Noctibus in longis avidum saUirasset a i n o r e m , Posset ut abrupto vivere coniugio, Quod s c i b a n t P a r c a e non longo t e m p o r e aliisse. Si miles niiiros isset ad l l i a c o s : Nam tum Helenac raptu p r i m o r c s Argivorum Coepcrat ad sese Troia eiere viros, io Troia ( n e f a s ) c o m m u n c sepulcruin Asiae E u r o p a e q u e , Troia virimi et virtutuin o m n i u m a c e r b a einis, Q u a e n e etiam n o s t r o leturn miserabile fratri Attulìt. liei m i s e r o frater a d e m p i e mihi, Hei m i s e r o fratri iucuiuluni l u m e n adeniptum, is T e c u m u n a tota est n o s t r a sepulta dorn us. O m n i a t e c u m una p e r i e r u n t gaudio n o s t r a . Quae t u n s in vita dulcis alebat a m o r . Quem n u n c tam l o n g c non inter noia sepulcra Nec p r o p e cognatos compositum eineres, so S e d Troia o b s c e n a , T r o i a infelice sepultuni Delinei e x l r e i n o terra aliena solo.

etiam

G 3 , 23. i n s o l c a 1>.

64, 1. 26.

J l a u d o m i a

2.">. P r o t l i c s i l c a m

2«. Incepta 1>L. correxit

l i a s s e t D. 28. l ' ä n u s i a D, ret D, deficeret L.

r a n u s i a L.

DL.

sic

Turnebus.

27. eonci-

2!>. e r i s D.

P.O. d e f i e i c -

(>4, 2. n o v u m D, v o v i t L. correxit Jfare/ns. r>. ct. o b r u p t o I) solus. fi. s c r i b a n t 1). malim scibat. 7. S i m i l i t e r pr !,. es.->ut D solus. l i . finis I). 12. Q n a e n o e t i a m Kie. Hehtsiun: Quae ve-

tet id DL.

13. 14. ei D.

18. c o m p o s i t u m c i n e r i s L.

is. est om D.

20. s c p u l c b m r n D.

it.-.. i}»ac 21

5*

DL.

Dctiuat

D.

68

C A T U L L U S 6 8 , 101 — 130. Ad quail) turn p r o p e r a n s Graeca penetrans Ne P a r i s

•2"i

Ereptuiii

d e g e r e t in

tanto

so Q u a l e l'erunt Siccarc

prope

deterioris

monstra

lit caeli t e r e r e t u r i a n u a

Qui d i v u m (loinituni io N a m n e q u e t a m c a n i n i

fuit a l t i o r

inventus tollcns

quae inulto dicilur

Quamquam es

columbo

improbius

semper decerpere

praecipue

20 S e d tu h o r u i n Ut s e m e l

capiti:

n i v e o g a v i s a est u l l a

Oscula mordenti

mullivola

rostro. est

m a g n o s vieisti s o l a flavo

avilis

tabulas,

Suscitât a eano volturami Compar,

parenti

alit,

divitiis v i x t a n d e i n

Impia derisi gcntilis gaudia

ilio.

docuit:

eonfecto octal e

Una caput seri nata liepotis

Nec tantum

divis,

foret.

l'erre iuguin

t e s t a t a s intulit in

sagilta

beri,

S e d tuus altus a m o r baratliro

i5

medullis

Ainpliilryoniades,

Hebe nee longa virginitate

Nomen

Cylleneum

solum,

e a e s i s i n o n t i s i'odisse

quo certa Styinphalia

Qui, c u m

ainoris

barathrum,

pingue palude

Perculit imperio Pluribus

anima

vertice

detulerat

Grai P l i e n e u m

falsiparens

Tempore

Laodainia,

te a b s o r b e n s

emulsa

Quod quondam

r.

nioecba

pulclierrima

A e s t u s in a b r u p t u n i

pubes

tbalamo.

e s t vita d u l c i u s a t q u e

Coniugiuni:

Audit

¡indique tocos,

abducta gavisus libera

Otia p a c a t o

Q u o tibi turn c a s u ,

65

fertui'

deseruisse

conciliala

mulier.

furores,

viro.

(!4, 22. simul add, Itali. 23. pcnetrales desseruisse deos D. 24. Nec L. 23. placato U, 2rt. Quod L. 28. absolvens T>. 29. aiuptum L. supra v. 5. a'Tupto. 30. Que D. peneum pcneius D. correxit Avantius. cileneum L, celenem D. 65, ì. Siceari VL.

correxit

Schruderus.

3. Aldit D

solus,

Audet h. correxit Palmerius. 5. Pertulit DL. G. terretur L. i). di-vum fi: tuum L. fartasse durum domitam. io. nec I) et pr L. Inni causa L. turn J). 15. Suscitata IJ, Suscitât et D. voltavium I), vultarium L. 17. improbrius fi ni. Quam quae Vossius. 20. tuorum L, liorum ( o m i s s o tu) D. 21. es Biccardianus: est D, e L.

CATULLUS 68, 131 — 160.

69

Aut nihil a u t paulo cai tu c o n c e d e r e digna L u x m e a se n o s t r u m contulit in g r e m i u m , Quam circumciirsans liinc illinc saepe Cupido 25 F u l g e b a t crocina Candidus in tunica. Quae tarnen etsi u n o n o n est c o n t e n t a Catullo, Rara v e r e c u n d a e l'urta l c r e m u s h e r a e , Ne n i m i u m s i m u s s t u l t o r u m m o r e molesti. S a e p e etiam I n n o , m a x i m a caolicoluni, so Coniugis in culpa flagrantem quotidiana, 66 Noscens omnivoli p l u r i m a f u r t a Iovis. At, quia n e c divis h o m i n e s c o m p o n i e r a c q u i m i est, a

5

io

is

21

l n g r a t u m t r e m u l i tolle p a r e n t i s o n u s . Nec tarnen ilia mihi d e x t r a d e d u c t a p a t e r n a F r a g r a n t e i n Assyrio venit o d o r e d o m u m , Sed furtiva dedit mira m u n u s c u l a n o d e , lpsius ex ipso d e m p t a viri grcmio. Quare illud satis est, si nobis is d a t u r un us, Quem lapide ilia diem candidiore notat. Hoc tilii, quod potui, c o n f e c t u m c a r m i n e m u n u s P r o niultis, Alii, r e d d i t u r officiis, Ne v e s t r u m scabra tangat r u b i g i n e n o m e n Hace a t q u e ilia dies a t q u e alia a t q u e alia. Hue a d d e n t divi q u a m p l u r i m a , q u a e Themis olim Antiquis solita est m u n e r a f e r r e piis. Sitis felices et tu siinul et tua vita Et d o i n u s ipsa, in q u a l u s i m u s , et d o m i n a , Et qui principio nobis terrain dedit aufert, A q u o s u n t p r i m o o m n i a nata b o n o , Et longo ante o m n e s mihi q u a e m e carior ipso est, L u x inea, q u a viva vivere dulce mihi est.

65, 23. paulum Colocius. tum nescio quis ante Jlurelum. 24. bue illue D. 28. scimus 1J. ?,o. continet iram Santenius, concoquit iram ego. (56, 1. facta L. Atque nec Laurentiamis. hominem IJ. componere J)L. 2. fortasse tremulist illa. 3. tleastra VL. 4. Flagrantem asyrio L. 7. is] id Laurentiauus et Favismus. unis ] j . 8. dies DL. notet 1). ». quo Muretus. 10. aliis 1)L. correxit Scaliger. Manli Colocius et alii. 11. Nec L. nostrum D. tangam I). 12. Nec J). 13. plura D. ir>. Satis L. et tua] a tua D. l«. ipsa om L. 17. terrain nobis D solus. 18. nota D solus. i». qui D. ipse est D. 20. est om D. vivere mihi dulce est L.

70

CATULLUS

G9, 1 — 7 2 , 6.

Noli admirari, q u a r o tibi I'einina nulla, liut'e, velit t c n e r u m s u p p o s u i s s c f e m u r , Non si illaiu r a r a e labefaclcs n i u u e r e vcstis Ant perlueiduli deliciis lapidis. Laedit tc quaedani m a l a iabula, q u a tibi f e r t u r Vallc s u b a l a r u m t r u x b a b i t a r e caper. H u n c m e t u u n t o m n e s . n e q u e m i n i m : n a m mala valdc est Bestia, n e c q u i c u m bella puclla cubet. Q u a r e a u t c r u d e l e m n a s o r u m interlice p e s t e m , 3(> Aut a d m i r a r i d e s i n e c u r l'ugiunt. 6 7 Nulli sc dicit inulier niea n u b c r c malic Quain inilii, n o » si sc I u p p i t c r ipse petal. Dicit: sed inulier cupido q u o d dicit ainanti, In vento et r a p i d a s c r i b e r e o p o r t c t a q u a . •"> S i quoi, Virro, b o n o s a c r o r u m obstitit hircus, Aut si quern mcrito t a r d a p o d a g r a secat, A e m u l u s iste t u u s , qui v e s t r u m exercet a m o r e i u , Mirifice est a te n a e t u s u t r u n q u c m a l u m . N a m q u o t i e u s futuit, totiens ulciscitur a t n b o s : io 111am affligit o d o r e , ipse pcrit p o d a g r a . D i c c b a s q u o n d a m solum te n o s s e Catullum, Lcsbia, n e c p r a e m e velle tenej'c Iovcni. Dilexi lum te noil lanluni ut vulgus amicani, Sed p a t e r ut g n a t o s diligit et g e n e r o s . 15 N u n c tc c o g n o v i : q u a r e etsi inipensius u r o r , Multo mi tainen es vilior et levior. t.i(i, 2 1 — so orn D et Biccardianus.

22

R u f f e L.

23. N o s

ilia

mare L, Parisinus, Laurentianus. correxit Avantius in Aid. 1502. labcfactos Parisinus et Laurentianus. 24. pro lueiduli iidem. a*. nec cum qua L, sed, quantum scio, solus, ncc cui cum Laurentianus. (57, 4. rabida L. r,. qua L, qua D, quo Laurentianus. viro DL. jure Hanptius. bono] homini Guarinns. sacer alarum I tali. obstit L>. u. quain DL. secat D: secum L. e. Morlice D. Mirifico est fato Godofredus Hermannus. u. futivit D. n . Dicabis D. is turn Laurentianus et niargo L: tunc D, num L. m. natos L. et L: at D. iti. mi tamen es Baptist a Guarinus: ita me nec —: D, ita me nec L.

CATULLUS 72, 7 — 74, 6. 77, 1 — 8.

71

Qui polis e s t ? inquis. quod amanteni iniuria talis Cogit amare magis, sed bene velie minus.

20

D e s i n e de quoquain quiequam bene velie mereri Aut aliquem fieri p o s s e putare piuin. Omnia sunt ingrata, nihil l'ecisse b e n i g n e : Imitio etiam taedet, si fit, obestque m a g i s ; Ut milii, quem n e m o gravius nec aeeibius urget, Quam modo qui m e u n u m atque unicum aniieum habuit.

ss ( j e l l i u s audiei'at patruum obiurgare solere, Siquis delicias diceret aut faceret. Hoe ne ipsi aceideret, patrui perdepsuit ipsaiu Uxorein et patruum reddidit l l a r p o c r a t e m . Quod voluit fecit: nam, quamvis inrumet ipsum so Nunc patruum, v e r b u m non faeiet patruus.

6 S Hut'e mihi frustra ae nequicquani eredito amico ( F r u s t r a ? iiruno m a g n o cum pretio atque malo), Siccine subrepsti mei atque intestina perurens Ei misero eripuisti omnia nostra b o n a ? 5 Eripuisti, lieu heu nostrae crudele v e n e n u m Vitae, heu heu nostrae pestis amicitiac. Sed n u n c id doleo, quod purae pura puellae Savia conminxit spurca saliva tua. 67, 17. Quit! 1), Quis Laurentianus. niquis pr L. tclis 1) solus. 18. Donat. Andr. 4, 3, 3. 19. quisquam L. 22. .si fit obestque magis] sic fere Avantius, nisi quod taedet bis postiti : mihi si fit in stet, quod libri habent, latere videbatur. stetqne (obestque margo L) magisque magis DL. -2'.). 'jln i. e. quoniam D, quae L. 24. amieum habet DL, h a b u i t amicum Laurentianus. 23 Lellius L, Lelius D. obiurgia Laurentianus et liiccardianus, abiurgia D. fiere DL. 27. perclespuit DL. correxit Scaliger. 28. et L: at D. tì8. 09. Has duas paginas Scaligero duce hie posui, quas libri collocant post 70. 68, l. Buffe L. 2. uno Laurentianus. 3. subrecti DL, subrepti l'arisinus et Laurentianus, 4. Mi Lau5. Aripuisti rentianus, Sic D, Si IJ, EX quo feci Ei. miser D. D. 6. pectus DL. 7 —10 libri ponunt post tria quae sequuntur disticha: hue revocavit Scaliger. 7. purae L: puer D. 8. conm i n x i t Scaliger: c o n i u n x i t DL.

72

CATULLUS 77, 9 — 82, 2.

io

Veruni id non impune f e r e s : nani te omnia Noseent, et qui sis t'ama loquetur anus.

saecla

( j a l l u s habet fratres, quorum est lepidissima eoniunx Alterius, lepidus lìlius alterius. Gallus h o m o est b e l l u s : nam dulces iungit a m o r e s , Cum puero ut bello bella pu ella cubet. Gallus h o m o est stultus n e c se videt esse maritum, Qui patruus patrui monstret adulterium. ji L e s b i u s est p u l e h e r : quid n i ? quem L e s b i a malit Quam te curri tota gente, Catulle, tua. Sed tamen hie puleher vendat cum gente Catullum, Si tria natorurn savia reppererit. ir, Quid dicam, Gelli, ([uare r o s e a ista labella Hiberna fiant eandidiora nive, Mane domo curii exis et cum te oetava quiete E molli longo suscitât hora die? Nescio quid certe e s t : an vere l'ama susurrât 20 Grandia te medii tenta vorare viri? Sic certe e s t : clamant Victoris rupta miselli Ilia, et emulso labra notata sero. Memorie in tanto potuit populo esse, luventi, Bellus h o m o , quem tu diligere inciperes, 25 P r a e t e r q u a m iste tuus moribunda a sede Pisauri Hospes inaurata pallidior statua, Qui libi n u n c cordi est, quem tu praeponere Andes, et nescis quod facinus facias.

so

nobis

Q u i n t i , si tibi vis oculos debere Catullum Aut aliud siquid carius est oculis,

68, ». Id veruni non DL. in. qui (quia IJ) sis (scia D) famulosquc (famuloquc L) tenus DL. . 11. ni quem margo L; inquam DL. 12. Quo D. H. notorum Scaliger, amatorum Itali. suavia D. 17. (lomura D. exisset cura L. 18. Te D. suscitet D. ora DL. 20. tanta L. 21. Sed D. 22. Ille te (de Laurentianus) mulso DL. 23. Nemo me D. viventi L. 21. incipies D. 25. a om apud Vibium Sequestr. in v. Pisaurus. 27. Quid L. num D. 28. quid L. 29. sit D. 30. siquis D.

CATULLUS 82, 3 — 86, 4.

73

6 9 E r i p e r e ei noli, m u l t o quod carius iLit Est oculis seu quid carius est oculis. L e s b i a mi p r a e s e n t e viro m a l a plurima dicit: Hoc illi tatuo m a x i m a laetitia est. s Mule, nihil scntis. si nostri oblita taeeret, S a n a e s s e t : n u n c quod g a n n i t et o b l o q u i t u r , Non s o l u m meminit, sed, q u a e m u l t o acrior est res, Irata est, h o c est, u r i t u r et loquitur. C h o m i n o d a dicebat, si q u a n d o c o m m o d a vellet Dicere, et insidias Arrius hinsidias, Et turn mirifice s p e r a b a t se esse locutum, C u m q u a n t u m p o t e r a t d i x c r a t hinsidias. n C r e d o , sic r n a t c r , sic Liber a v u n c u l u s eius, Sie m a t e r n u s a v u s d i x e r a t a t q u e avia. Hoc misso in S y r i a m r e q u i e r a n t o m n i b u s a u r e s : Audibant e a d e m h a e c leniter et leviter, is Nec sibi postilla m e t u e b a n t talia v e r b a , Cum subito a f f c r t u r n u n t i u s horribilis, Ionios fluctus, p o s t q u a m illuc Arrius isset, l a m n o n Ionios esse, sed Hionios.

io

so

O d i et a m o . q u a r e id faciam, f o r t a s s e requiris. Nescio, sed fieri sentio et excrucior. U u i n t i a f o r m o s a est rnultis, mihi candida, longa, Recta est. haec ego sic singula coniiteor, To turn illud f o r m o s a nego : n a m nulla v e n u s t a s , Nulla in tarn m a g n o est c o r p o r e mica salis.

69, 4. Hcc D, Laurentianus, Riceardianus. 5. Mulle DL. H. Samia pr L. quod nunc garrit Laurentianus. canit L. 8. Invita D solus. coquitur Lipsius. o. Commoda DL. v. Quinctilian. inst. 1, 5, 20. p. r>7. 10. arrius . . . insidias D, arrius insidias haec L, arrius insidias Laurentianus. Et, Cum] hoc distichon in libris ponitur post v. lfi. Et cum D. insidias DL. 11. ei est D, eius est L. 13. Hie pr L. syria DL. requierant Laurentianus: requiebant D, requierunt L. 14. Audiebant L. hoc Laurentianus. 17. posquam D. artius Laurentianus, arctius DL. 18. sed ionios DL. 21. est formosa est D. 24. Quintilianus 6, 3, 18. corpore est L.

74

CATULLUS 88, 5 — 87, 4 75, 1 — 76, 18. 55 Lesbia f o r m o s a est, q u a e c u m p u l c h e r r i m a tota est, Turn o m n i b u s u n a onirics s u r r i p u i t V e n e r e s .

N u l l a potest inulier t a n t u m se dicere a m a t a m V e r e , q u a n t u m a m e Lesbia a m a t a inea es. Nulla fides nullo fu it u n q u a m f o e d e r e tanta, :io Quanta in a m o r e t u o ex p a r t e r e p c r t a m e a est. 7 0 N u n c est m e n s diducta tua, m e a Lesbia, culpa, Atque ita se officio perdidit ipsa suo, Ut iam nec b e n e velie q u e a t tibi, si optima fias, Nec desistere a m a r e , o m n i a si facias. s S i q u a r e c o r d a n t i benefaeta p r i o r a voluptas E s t honiini, cum se cogitai esse p i u m , Nec s a n c t a m violasse fidem, n e c f o e d e r e in ullo Divum ad fallendos n u m i n e a b u s u m h o m i n e s , Multa p a r a t a m a n e n t in l o n g a aetatc, Catullo, io E x h o c i n g r a t o gaudia a m o r e tibi. Nain q u a e c u n q u e h o m i n e s b e n e cuiquain a u t dicere p o s s u n t Aut tacere, h a e c a te dictaque factaque s u n t , Omnia q u a e ingratae p e r i e r u n t eredita nienti. Q u a r e iam te c u r arnplius e x c r u c i e s ? is Quin tu a n i m o afiìrmas i t a q u e istinc t e q u e redueis, Et deis invitis desinis esse m i s e r ? Difficile est l o n g u m subito d e p o n e r c a m o r e m . Difficile est, v e r u n i hoc q u a lubet efiicias: Una salus liaee est, h o c est libi p e r v i n c e n d u i i i : •¿o Hoc facias, sive id n o n p o t è sive potè. 0 dii, si vestruin est misereri, a u t si q u i b u s u n q u a m E x t r e m a m iam ipsa m o r t e tulistis opera, 69, 26. subripuit D, arripuit /,. 2S. a me ora D. est DL. correxit Scaliger. 29. ullo L. tanto L. 70, J. Nunc Cuiacìanus vel errore felici rei de co niec tur a Itali: Hue DL. deducta DL: quod correxi. me D. 2. prodidit D. 3. velleque tot tibi DL, queam Itali. o. liominum D. 7. foedere nullo DL. 8. adusum D. 0. manenti in L. U. ut L. 13. Omniaque DL. 14. cur te iam L. 15. Qui DL. itaque Scalii/er: teque D, atque L. instine,toque Laureniimiws, instintuque D, instineto L. correxit Ileinsius. la. Vt L. des DL. invito desinas D. 18. qualibet Eiccardianus, quam lubet L, qualibus D. efficies D. i». hoc est hoc et tibi D. 20. facies L. 22. Extrema Laurentianus. ipsam idem.

75

CATULLUS 76, 19 — 26. 88, 1 — 90, 6. Me miserum aspicitc ( e t , si \itani puriter egi, Eripite hanc pestern pernicienique niihi), 25 Hei niihi surrepens inios ul torpor in arlus Expulit e x omni pectore lactitias. Non iain illud quaero, contra ut ine diligat ilia, Ant, quod non potis est, esse pudiea velit: Ipse valcrc opto et tetrum h u n c deponere niorbwn. 30 0 dii, reddite mi hoc pro pielate mea. 7 1 Q.uid facit is, Gelli, qui cum matre atque s o r o r e Prurit et abiectis pervigilat t u n i c i s ? Quid facit is, patruum qui non sinit esse m a r i t u m ? Ecqui scis quantuin suscipiat s c e l e r i s ? s Suscipit, o Gelli, quantuni non ultima Tethys Nee genitor Nyinpharum abluit O e e a n u s : Nam nihil est quiequam sceleris, quo prodeal ultra, Non si demisso sc ipso voret capite.

io

Gellius est t e n u i s : quid n i ? cui tain b o n a mater T a m q u e valons vivat t a m q u e venusta s o r o r T a m q u e b o n u s patruus tamque omnia plena puellis Cognatis, quare is desinat esse m a c e r ? Qui ut nihil attingat, nisi quod t'as tangere non est, Quantumvis quare sit m a c e r invenies.

io iNascatur Magus e x Gelli matrisque nelando Coniugio et discat Persicuni aruspiciuin : Nani Magus ex inatre et guato gignatur oportet, Si vera est P e r s a r u m iinpia relligio, Griatus ut aecepto veneretur Carmine divos 20 Onientuin in flarnma pingue liquefaeiens. 7 0 , 23. p u e r i t c r L.

in DL,

iterimi pr

2ii. delitias ß.

L.

¡ 5 . S e u DL.

ut I) : in L.

corpore

27. mo ut me Laurenlianus,

so. p r o p r i e t a t e

2ì>. et

L.

7 1 , 1. 3. f a c i s is T>. 2. P r o r u i t pr L. 4. E t q u i D, E c q u i d Laurentianus, E t quid L. q u a m t u m I), t a n t u m L. 5. q u a m t u m D. 7. quod D. s. s c ipso D. n. B e l l i u s 1). io. i u v a t D. L.

12. mater D.

H. sit Laurentianus:

17. m a g n u s L.

turn pr L.

flamam

19. ut L : a i t D.

L.

sis D, fit L.

v o v e r e t u r D.

is. magnus 20.

Omne

76

CATULLUS 91, 1 — 95, 5.

N o n ideo, Gelli, s p e r a b a m te mihi fidum In rnisei'O hoc n o s t r o , h o e perdito am ore fore, Quod tc e o g n o s s e m b e n e c o n s t a n t e m v e putarein Aut p o s s e a t u r p i m e n t e m inhibere p r o b r o , 25 Sed n e q u e q u o d rnatrem n e c g e r m a n a m e s s e videbam H a n c tibi, cuius m e m a g n u s e d e b a t a m o r . Et q u a m v i s t e c u m m u l t o c o n i u n g e r e r u s u , Non satis id c a u s a e c r e d i d e r a m esse tibi. Tu satis id d u x t i : t a n t u m tibi g a u d i u m in omni 30 Culpa est, in q u a c u n q u e est aliquid sceleris. 72 L e s b i a mi (licit s e m p e r male nec tacet u n q u a m 2 De m e : Lesbia m e d i s p e r e a m nisi aniat. Quo s i g n o ? quia s u n t totideni r n e a : d e p r e c o r illam Assidue, v e r u m d i s p e r e a m nisi a m o . 3. Nil nimiuni s t u d c o , Caesar, tibi velle placere, Nec scire u t r u n i sis a l b u s a n atcr h o m o . 5 M e n t u l a m o c c h a t u r . m o e c h a t u r m e n t u l a : certe. Hoc est, q u o d dicunt, ipsa olera olla legit. Z i n y r n a mei Cinnae n o n a n i post d e n i q u e niessem Quam coepta est n o n a m q u e edita post hieinem, Millia c u m iriterea q u i n g e n t a l l o r t e n s i u s u n o 10

Z m y r n a cavas Satrachi p e n i t u s m i t t c t u r ad

undas,

71, 22. prius hoc om Laurentianus. 23. constantei've conatanterque J). 24. Haud D. a L>: aut L. mento L. probo D. 28. Nam pr L. 27. coniugever 1). 29. satis induxti DL. 30. Culpa et in D. 72, 2. despeream D, dispcrcat Gellius Sc'ioppii 6, l(i. Quo, assidue] hos versus om D, Laurentianus, Jiiccardianus, pr L et. multi alii: addidere ltali ex Gellio. sunt L, Parisinus: sin Gellius Schoppii. mea Parisinus, Commelinianas et Mediolanensis 24, in quo hoc distichon post v. 22 ponitur: ea L et Gellius Schoppii. vero L. 4. Nec si ore L, Ne nisi orem D. si L. salvus an alter DL. v. Quinctilian. inst. 11, 1, 38. p . 969. (•• ollcra olla T). 7. 11. Zinyrna D, Zmifna L. v. Philaryyr. ad Virgil, eel. i), 35 et comment. Horatii Cruq. p. 635. cine D. 8. ccpta novamque 1). 10. interstitium in I), non in L, 11. canas DL.

CATULLUS 95, 6 — 97, 4.

77

Z m y r n a m cana diu saecula p e r v o l u e n t . At Volusi a n n a l e s P a d u a m m o r i e n t u r ad ipsaru Et laxas s c o m b r i s saepe d a b i m t tunicas. ir,

Parva

mei milii sint cordi m o n u m e n t a . . . . : At p o p u l u s tumido g a u d e a t Antimacho.

S i quicquatn mutis gratuni acceptumve sepulcris Aceidere a n o s t r o , Calve, dolore potest, Quo desiderio vetercs r e n o v a n m s a m o r e s 2« Atque olim m i s s a s f l e m u s amicitias, Certe n o n t a n t o m o r s i m m a t u r a dolori est Quintiliae, q u a n t u m gaudet a m o r e tuo. N o n (ita m e dii uinent) quicquani rel'erre pulavi, U t r u m n e os a n c u l u m olfacerem Aemilio. 25 Nihilo m u n d i u s hoc, nihiloque i n m u n d i o r ille, Veruni etiam cuius m u n d i o r et m e l i o r : Nam sine d e n t i b u s est. hie dentis sesquipedalis, Gingivas vej'O ploxemi h a b e t veteris, P r a e t e r e a rictum qualein d e f e s s u s in aestu 30 Meientis m u l a e c u n n u s h a b e r e solet. 7 3 H ic futuit m u l t a s et se facit esse v e n u s t u m , Et n o n pistrino t r a d i t u r a t q u e a s i n o ? Quein siqua attingit, n o n illain p o s s e p u t e m u s Aegroti culum lingere carnifieis? 72, 12. Zmirnam cana L, Zinyrna incana D. pervoluit DL. 13. amuales D. 13. laboris I), sodalis Avantius in Aid. 1502. io. enthimaco L, entliimare 1). 17. Di D. et gratuiti L. 18. Aecipere D. calle 1). '_>o. Orco niersas Hauptius. 21. dolore est L, dolor est Laurentianus. 22. quanto I). 23. quicquid L. 24. Utrum os DL. 25. Nilill margo L. mundior D, immundior margo L. nihiloque margo L: nihilo D, nobisque L. immundius L. ilio D, ex quo feci ille: illud L. 27. hos post dentis add J), os Biccardianus. sexquipedalis D, seseque dedalis L. 28. ploxemi vel ploxeni apud Quinctilian. inst. 1, a, 8. p. 53, ploxini in fragni. Festi p. 40 et. hoc apud Festum Paulus legit, ploxonio L, inieralitium in D. 2:i. defessus L: merentis ]>, meientis Biccardianus. diffissus iStatius. aestum DL. 3. mnnere L. in. multa mea munera tietu 1). 1». decern om J). sextertia D. 20. est ó L, es o J). 21. mimi IJL, numi Laureiilianus. 23. Credis mi D. maladicere 1). 24. mihi /, : nobis D. amare L. 2B. cum tappone L: cum cappone Laurentianus, cuncta potes L>.

80

CATULLUS 105, 1 — 109, 6. M é n t u l a c o n a t u r Pipleum s c a n d e r e m o n t e m : Musae furcillis p r a e c i p i t e m eiiciunt.

30

C u m p u e r o bello p r a e c o n e m qui videt esse, Quid credat, nisi se v e n d e r e d i s c u p e r e ?

7 5 S i quicquain cupido o p t a n t i q u e obtigit u n q u a m I n s p e r a n i ì , hoe est g r a t u m a n i m o p r o p r i e . Q u a r e hoc est g r a t u m n o b i s q u o q u e carius a u r o , Quod te restituís, Lesbia, ini cupido. R Restituís cupido a t q u c insperanti ipsa r e f e r s te Nobis, o luceiu eandidiore n o t a ! Quis m e u n o vivit felicior, a u t niagis . . . . O p t a n d u s vita dicere quis p o t e r i t ?

io

S i Comini arbitrio populari cana s e n e e t u s S p u r c a t a i m p u r i s m o r i b u s intereat, Non e q u i d e m dubito qui» p r i m u m inimica b o n o r u n i Lingua execta avido sit data vulturi», E f f o s s o s oculos voret a t r o g u t t u r e c o r v u s , Intestina canes, cetera m e m b r a lupi.

io l u c u n d u m , m e a vita, rnihi p r o p o n i s amorein H u n e n o s t r u m i n t e r n o s p e r p e t u i m e n e l'ore. Dii m a g n i , tacite ut vere p r o m i t t e r e possil, Atque id s i n c e r e dicat et ex a n i m o , lit liceat n o b i s tota p e r d u c e r e vita •¿o A e t e r n u i n h o c sauctae l'oedus amicitiae. 74, 27. Centula D. pipleium Laurentianus. scindere L. •28. furcillis Laurentianus : forcillis L, fortillis D. 29. bello Itali : obelio D, obellio L. esse margo L: ipse DL. 30. Qui D. 75, 1. quicqnid L. ottigit D. 2. animi D. 3. est om L. nobisque est Hauptius. o. luce DL. i. Quis me vivit uno line uno felicior D. me est L, hac est Parisinus, me est Laurentianus. fortasse hac res Optandas. ». Sic homini DL. arbitrio populari Iiiccardianus : populari o vi D spatio relieto post arbitrio, populari arbitrio L. tua ante cana DL, quod Itali delendum esse viderunt. 12. excepta D, exerta L. 15. locunduin D. amore pr L. io. Nunc D. io. producere codices Slatti, 20. Aternum D, Alternum Laurentianus.

CATULLUS 110, 1 — 114, 6.

81

Aufilena, b o n a e semper laudantur a m i c a e : Accipiunt pretiuni, quae lacere instituunt. Tu, quod promisli, niihi quod mentito, inimica es, Quod n e e das nee i'crs, saepe facis facinus. 25 Aut facere ingenuae est, aut non promisse pudicae, Aufilena, luit: sed data c o m p e r o Fraudando plus qua m meretricis avarae, Quae sese toto eorpore prostituit.

Aufilena, viro contentas vivere solo, 30 Nuptaruin laus e laudibus eximiis: 7 6 Sed cuivis quamvis potius succumbere par est, Quain matrem fratres ex patruo. M u l t u s h o m o est Naso n e c tecum multus h o m o sed Descendit: Naso, multus os et pathicus. 5 C o n s u l e Pompeio primum duo, Cinna, solebant Mecilia: facto consule n u n c iterum Manserunt duo, sed creverunt milia in unum Singulum. fecundum semen adulterio.

io

F i r m a n u s saltu non falso Mentula dives F e r t u r , qui tot res in se habet egregias, Aucupium, oinne genus piscis, prata, arva ferasque. Ncquicquam: fructus suinptibus exuperat. Quare concedo sit dives, dum omnia desint. Saltum laudemus, dum modo ipse egeat.

75, 22. quod margo L. 23. promisisti DL. 24. et fers Itali. 25. promissa DL. 27. efficit add L, effecit Parisinue, effici Riccardianus. 28. tota L. praestituit D. 29. Aufilenam L, Suphilomena D. contentas Scaligeri contentam DL. 30. e Scalìgeri est DL. 76, l. Sed cuius DL. pars est L. 2. nullum, interstitium in L, efficere Itali. 3. nec D: neque L. sed D: que L. e. foriasse Maeciliam. p.. Singula Itali. 9. saltu Avantius in Aid. 1502: salius DL. mensula D. li. Aucupiam L, Aucipiam Laurentianus. 12. Nec quicquam sumplus fructibus D. 14. Saltern DL. fortasae dum domo ipse.

6

82

CATULLUS 115, 1 — 1 1 6 , S. is Mentula, habes instar triginta iugera prati, Quadraginta arvi: cetera sunt marin. Cur non divitiis Croesum superare potis sit, Uno qui in saltu totinoda possideat, Prata, arva, ingentes silvas saltusque paludesque 20 Usque ad Ilypcrboreos et mare ad Oceanum? Omnia magna haec sunt, tarnen ipse es maximus nitro, Non liomo, sed vero mentula magna minax. S a e p e tibi studioso aniino venante requirens Carmina uti possem mittere Battiadae, as Qui te lenirem nobis, neu conarere Telis infestum mittere in usque caput, Hunc video mihi nunc frustra sumptum esse laborem, Gelli, nec nostras hie valuisse preces. Contra nos tela ista tua evitamus amictu: so At fixus nostris tu dabi supplicium.

D.

7 6 , 15. h a b e t DL, potuisset L.

quod correxi. inster D. 17. crhesum 19. saltusque paludesque Laurentianus: saltus

paludesque L, altasque paludes D.

21. es Italus in codice

impresso

Vaticano: et D, si L. ultor DL. 23. animo om D. requirens Avantius: requires DL. 24. buttriadae D, batriadae L. 26. infesta L. mitteremusque DL. 27. H u n e ego video D. n u n c m i h i L. 28. h i n c L. preoeps D. 29. evitabimus L. a m i c t a DL. so. Affixus L. dabis DL. 1 4 2 3 di 20. Novembr. Parisinus. E x p l i c i t liber Catulli Veronensis. L a u s Deo omnipotenti. Gherardus Cerasius de F l o r e n t i a scripsit pro Ioanne Cosme de Medicis. Amen. Laurentianus. F i n i s M C C C C L X I I I D. Finit Liber Catulli poetae L.

83

FRAGMENTA.

l.

A t non effugies meos iambos. Commentator

Horat.

Cruq. carm.

1, 16, 24. conf. p. 21, 11.

2. Hunc lucum tibi dedico consecroque, Priape. Qua domus tua Lampsaci est quaque Priape. Nam te praecipue in suis urbibus colit ora Hellespontia ceteris ostriosior oris. Terentianvs Maurus v. 2755. Atilius Fortun. p. 2675 seq. 2697. Marius Victorinus p. 2567. 2508 seqq. Censor inns fr. de metr. p. 2727, p. 97 Jahn.

3. de meo ligurrire libido est. Catulus Priopo (Priapeo): Nonius

2, 507 p. 134.

4. [Animula miserula properiter abiit.J Nonius

11, 63 p. 517. Sereno ascribit

Diomedes p. 513.

5. [Lucida qua splendent summi carchesia mali.J Nonius 15, 28 p. 546. Cinna, Lucida confulgent alti carchesia mali: Isidorus orig. 19, 2,

6. [Falleret indeprensus et irremeabilis error.] Est autem versus Catulli. Servius p. 46, 2.

ad Vergil. Aen. 5, 591. conf.

84 7. C a n n a é i a exc carbasus Euvos Umbrosa c . . . . an . . . Carbasus et masculino et feminino genero dictus est. Interpr. Vergil. Veron. ad Aen. 8, 34.

C'aiullus :

8. Quo te carmine dicam, Khaetica? Hanc uvam Cato praecipue laudat in libris quos seripsit ad filium: contra Catullus cara vitupérât et dicit nulli rei aptam esse, miraturque cur earn laudaverit Cato. Servius ad georg. 2, 05.

9. Hinc Theocriti apud Graecos, Catulli apud nos proximeque Vcrgilii incantamentorum amatoria imitatio. Plinius hist. nat. 28, 2, s. 4. 10. Hinc etiam Catullus cávere dixit. Serius p. 26, 1. 2. 34, 5.

ad Aen. 4, 409.

conf.

11. Notandum sane ctiam de iride arcum genere masculino dicere Vergilium : Catullus et alii genere feminino ponunt. Servius ad Aen. 5, 610. 12. Catullus hoc turben dicit, ut hoc carmen. 378. conf. 45, 24.

Servius

ad Aen.

7,

85

C. L I C I N I I CARMINUM

CALVI

FRAGMENTA.

1. D u r u m rus fugis et laboriosum. inpoematis: Gellius 9, 12. Gallus poematis: Nonius 2, 491 p. 133. 2. Et talis Curius pcreruditus. hendecasyllabus: Asconius ad Cicer. orat. in toga Candida. 3. vaga candido Nympha quod secet ungui. in poemate: Charisius I, p. 120. Lilium addit Broukhusius. 4. cum iam fulva cinis fuero. in carminibus: Charisius 1, p. 78. et Nonius 3, 51 p. 198, ubi legitur fuerit. 5. Forsitan hoc etiam gaudeat ipsa cinis. in carminibus: Charisius 1, p. 78. 6. Magnus, quern mctuunt omnes, digito caput uno Scalp it. quid credas hunc sibi velle? viruin. carmen: Seneca controv. 5, 30 et 3, 19. schol. Lucani 7, 726. qui Martiali tribuit et habet homines (omncs Pithoeus edidit) et quid dicas. 7. Bithynia quicquid Et paedicator Caesaris umquam habuit. Suetonius in Caesare 49.

86 8. C. Calvo (Caesar) post famosa epigrammata de reconciliatione per amicos agenti ultro ac prior scripsit. Suetonius in Coesore 73. 9. Eumque (Tigellium) addictum iam turn puto esse Calvi Licinii Hipponacteo praeconio. Cicero epist. 7, 24. 10. Hesperium ante iubar quatiens. in epithalamio : Priscianus 5, p. 658. 11. Cum gravis ingenti connivere pupula sonino. Priscianus 9, p. 866. urgenti N. Heinsius. 12. partus gravido portabat in alvo. C'harisius 1, p. 61. sed pro Calvi nomine codex habet alvus. 13. Pollentemque deum Venerem. Macrobius Saturn. 3, 8. Servius ad Aen. 2, 632. 14. Et leges sanctas docuit et cara iugavit Corpora conubiis et magnas condidit urbes. alii dicunt favere nuptiis Cererem, quod prima nupeerit Iovi et condendis urbibus praesit, ut Calvus docet: Servius ad Aen. 4, 58. 15. hunc tanto munere digna. Servius ad Aen. 11, 169. 16. Ah virgo infelix, herbis pasceris amaris. in Io; Servius ad eel. 6, 47. 17. Sol quoque perpetuos meminit requiescere cursus, in Io: Servius ad eel. 8, 4.

87 18. Frigida iam celeri peragrata Borysthenis ora. in I o : Probus gramm. inst. 1, p. 1394. 19. Mens mea dira sibi praedicens omnia vecors. in Io: Probus gramm. inst. 1, p. 1405.

20. lingua vino Temptantur et pedes. hos versus de Calvo poeta transtulit: ait enim ille 'lingua — pedes:' scholia Sernensia ad Verg. georg. 2, 94.

21. Dicunt Iovem commutasse, cum bonus et malus non discernerentur, terra omnia liberius ferente, quod Calvus canit: Iunilius ad Verg. georg. 1, 125.