Qur'an Tajwid (Koran Recitation) 07 [7]

Citation preview

‫تجوﻳد‬

‫د افغانستان اس م جمهور ت‬ ‫د وهن وزارت‬ ‫د تعليم نصاب د راخت ا لو ر است‬

‫اووم ！ﻮلگی‬ ‫تجﻮﻳد‪ -‬اووم ！ﻮلگی‬

‫د دﻳﻨﻲ مدارسﻮ لپاره‬

‫درسي کتابونه د پوهن‪ ３‬په وزارت پورې اړه لري‪ ،‬پيرودل او‬ ‫پلورل ي‪ ３‬منع دي‪.‬‬ ‫‪[email protected]‬‬

‫د چاپ کال‪ 1398 :‬هـ ‪ .‬ش‪.‬‬

‫د افغاﻧستان اسﻼمﻲ جﻤﻬﻮرﻳت‬ ‫د پﻮﻫﻨ‪ ３‬وزارت‬

‫د تﻌﻠﻴﻤﻲ ﻧصاب د پراختﻴا ﻟﻮی رﻳاست‬

‫تجوﻳد‬ ‫اووم ！ﻮﻟ‪／‬ی‬

‫(د دﻳﻨﻲ ﻣدرسﻮ ﻟپاره)‬

‫د ﭼاپ ﻛال‪ 1398 :‬ﻫـ‪ .‬ل ش‪.‬‬ ‫أ‬

‫ﻣؤﻟف‪:‬‬ ‫ﻣﻴر رﻓﻴﻊ اهلل ﻣﻨﻴب‬ ‫ژباړه‪:‬‬ ‫ﻋبداﻟﻬادي روان‬ ‫عﻠﻤﻲ اﻳ‪６‬ﻳ＀‬ ‫ﻣحﻤد أصﻒ کﻮچی‬

‫د ژب‪ ３‬اﻳ‪６‬ﻳ＀‬ ‫ﻣحﻤد ﻗدوس زکﻮ خ‪５‬ﻞ د ＊ﻮﻧﻴز ﻧصاب د پراختﻴا او درسﻲ کتابﻮﻧﻮ د تاﻟﻴﻒ پﻪ رﻳاست ک‪ ３‬د پ‪＋‬تﻮ ‪＄‬اﻧ‪ ３／‬ﻋﻠﻤﻲ‬ ‫ﻏ‪７‬ی‪.‬‬

‫دﻳﻨﻲ‪ ،‬سﻴاسﻲ او فرﻫﻨ‪／‬ﻲ کﻤﻴ＂ﻪ‪:‬‬ ‫دکتﻮر ش‪５‬ر ﻋﻠﻲ ﻇرﻳﻔﻲ د تﻌﻠﻴﻤﻲ ﻧصاب د پراختﻴا د پروژې رئﻴس‪.‬‬ ‫ﻣحﻤد أصﻒ کﻮچی‬

‫اشراف‬ ‫دکتﻮر ش‪５‬ر ﻋﻠﻲ ﻇرﻳﻔﻲ د تﻌﻠﻴﻤﻲ ﻧصاب د پراختﻴا د پروژې رئﻴس‪.‬‬

‫ب‬

‫ج‬

‫بسﻢ اهلل اﻟرحﻤﻦ اﻟرحﻴﻢ‬ ‫د پﻮﻫﻨ‪ ３‬د وزﻳر پﻴغام‬ ‫اﻟحﻤداهلل رب اﻟﻌاﻟﻤﻴﻦ واﻟصﻠﻮة واﻟسﻼم ﻋﻠی ﻧبﻴﻪ و رسﻮﻟﻪ ﻣحﻤد و ﻋﻠی أﻟﻪ و اصحابﻪ اجﻤﻌﻴﻦ اﻣا بﻌد‪:‬‬ ‫د پﻮﻫﻨ‪ ３‬تﻌﻠﻴﻤ‪ ３‬ﻧصاب د ＊ﻮوﻧ‪ ３‬او روزﻧ‪ ３‬د ﻧﻈام بﻨس＀ جﻮړوي او د ﻫﻴﻮاد د اوسﻨﻴﻮ او راتﻠﻮﻧکﻮ ﻧسﻠﻮﻧﻮ پﻪ ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﻓکري او‬ ‫سﻠﻮکﻲ ودې او پراختﻴا ک‪ ３‬بﻨس＂ﻴز او ارز＊تﻤﻦ رول ﻟري‪.‬‬ ‫تﻌﻠﻴﻤﻲ ﻧصاب باﻳد د وخت پﻪ تﻴرﻳدو او د ژوﻧداﻧﻪ پﻪ ب‪５‬ﻼب‪５‬ﻠﻮ ډ‪－‬روﻧﻮ ک‪ ３‬ﻟﻪ بدﻟﻮن او پرﻣخت‪ ，‬او د ！ﻮﻟﻨ‪ ３‬ﻟﻪ اړتﻴاوو سره سﻢ ﻫﻢ‬ ‫د ﻣضﻤﻮن او ﻣحتﻮا او ﻫﻢ د ﻣﻌﻠﻮﻣاتﻮ د ورک‪７‬ې د ﻻرو چارو ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬بدﻟﻮن او پراختﻴا وﻣﻮﻣﻲ‪.‬‬ ‫د تﻌﻠﻴﻤﻲ ﻧصاب پﻪ ډ‪－‬ر ک‪ ،３‬چ‪ ３‬د بﻴا کتﻠﻮ ﻟپاره ورتﻪ ډ‪４‬ره اړتﻴا ﻣﻮجﻮده ده‪ ،‬ﻳﻮ ﻫﻢ د اسﻼﻣﻲ زده ک‪７‬و ﻧصاب دی؛ ‪＄‬کﻪ پﻪ اسﻼﻣﻲ‬ ‫زده ک‪７‬و ک‪ ３‬ﻋﻘاﻳد او د اسﻼم د سپ‪（５‬ﻠﻲ دﻳﻦ احکام او ﻻر＊ﻮوﻧ‪ ３‬شاﻣﻠ‪ ３‬دي‪ ،‬چ‪ ３‬د اﻧساﻧﻲ ژوﻧد د ！ﻮﻟﻮ اړخﻮﻧﻮ بشپ‪ ７‬ﻧﻈام او ﻗاﻧﻮن‬ ‫او د ﻧ‪７‬ۍ د خاﻟﻖ او پرورد‪－‬ار د وروستﻨﻲ پﻴﻐام پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ بﻪ د ﻗﻴاﻣت تر ور‪ ３＄‬پﻮرې د بشرﻳت د ﻻر＊ﻮوﻧ‪ ３‬دﻧده سرتﻪ رسﻮي‪.‬‬ ‫د اسﻼﻣﻲ اﻣت ﻋاﻟﻤاﻧﻮ د تارﻳخ پﻪ اوږدو ک‪ ３‬د اسﻼﻣﻲ ﻣﻌارف‪ ،‬د اسﻼﻣﻲ تﻌﻠﻴﻤاتﻮ د سﻴستﻢ پﻪ راﻣﻨ‪％‬تﻪ کﻮﻟﻮ‪ ،‬پراختﻴا او ب‪６‬اﻳﻨﻪ‬ ‫او ﻫﻤدارﻧگﻪ پﻪ ‪＄‬اﻧگ‪７‬ې تﻮگﻪ د اسﻼﻣﻲ ﻧ‪７‬ۍ د ﻋﻠﻤﻲ ﻣرکزوﻧﻮ او ﻣﻮسساتﻮ د تﻌﻠﻴﻤﻲ ﻧصاب پﻪ تدرﻳجﻲ اﻧکشاف ک‪ ３‬خپﻠﻪ دﻧده‬ ‫سرتﻪ رسﻮﻟ‪ ３‬ده‪.‬‬ ‫پﻪ اسﻼﻣﻲ ﻣﻌارﻓﻮ او اسﻼﻣﻲ ﻋﻠﻮﻣﻮ ک‪ ３‬دﻗﻴﻘﻪ ﻣﻄاﻟﻌﻪ دا ＇ر‪－‬ﻨدوي چ‪ ３‬زﻣﻮږ د تﻌﻠﻴﻤﻲ ﻣدرسﻮ او ﻣرکزوﻧﻮ ﻧصاب د ！ﻮﻟﻨ‪ ３‬د اړتﻴاوو‬ ‫او د اسﻼم د دﻳﻦ ﻟﻪ ثﻮابتﻮ او طبﻴﻌت سره سﻢ د ！ﻮﻟﻮ اﻧساﻧاﻧﻮ ﻟپاره ﻫر وخت او ﻫر ‪＄‬ای پراختﻴا ﻣﻮﻧدﻟ‪ ３‬ده‪.‬‬ ‫زﻣﻮږ گران ﻫﻴﻮاد اﻓﻐاﻧستان د ﻋﻠﻤﻲ ‪＄‬ﻠﻨد تارﻳخ پﻪ درﻟﻮدﻟﻮ سره ﻳﻮ وخت د ﻋﻠﻢ او زده ک‪７‬ې ﻳﻮ ﻟﻮی ﻣرکز و چ‪ ３‬د اسﻼﻣﻲ ﻟﻮی‬ ‫تﻤدن پﻪ جﻮړ＊ت ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ستر رول درﻟﻮد‪ .‬د ﻋﻠﻢ او ﻓرﻫﻨگ پﻪ ﻣختﻠﻔﻮ ساحﻮ او پﻪ ‪＄‬اﻧگ‪７‬ې تﻮگﻪ پﻪ شرﻋﻲ ﻋﻠﻮﻣﻮ‪ ،‬ﻟکﻪ ﻋﻘاﻳد‪،‬‬ ‫تﻔسﻴر‪ ،‬حدﻳث‪ ،‬ﻓﻘﻪ او د ﻓﻘﻬ‪ ３‬اصﻮﻟﻮ ک‪ ３‬د زر‪－‬ﻮﻧﻮ پﻮﻫاﻧﻮ او ﻋاﻟﻤاﻧﻮ شتﻮن زﻣﻮږ ددې وﻳﻨا پخﻠی کﻮي‪.‬‬ ‫پﻪ اوسﻨﻲ ﻋصر ک‪ ３‬د اسﻼﻣﻲ ＇پﻮ ﻟﻪ ډ‪４‬ر‪４‬دو او ﻟﻮړ‪４‬دو سره سﻢ زﻣﻮږ پﻪ ﻫ‪５‬ﻮاد ک‪ ３‬اسﻼﻣﻲ تﻌﻠﻴﻤاتﻮ د ＇ﻮﻣره واﻟﻲ او ‪＄‬رﻧ‪／‬ﻮاﻟﻲ‬ ‫ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬زﻳات بدﻟﻮن ﻣﻮﻧدﻟی او د ﻫ‪５‬ﻮاد کﻮچﻨﻴاﻧﻮ او ‪＄‬ﻮاﻧاﻧﻮ پﻪ ډ‪４‬ره ﻣﻴﻨﻪ او ﻟﻴﻮاﻟتﻴا د اسﻼﻣﻲ زده ک‪７‬و ﻣرکزوﻧﻮ او ﻣدرسﻮ تﻪ ﻣخﻪ‬ ‫ک‪７‬ې ده‪.‬‬ ‫د اﻓﻐاﻧستان د اسﻼﻣﻲ جﻤﻬﻮرﻳت د پﻮﻫﻨ‪ ３‬وزارت د اسﻼﻣﻲ زده ک‪７‬و د کﻴﻔﻲ او کﻤﻲ پراختﻴا او پﻪ ﻫﻐ‪ ３‬ک‪ ３‬د اسﻼﻣﻲ زده ک‪７‬و‬ ‫ﻧصاب پﻪ اړه د پام وړ ‪－‬اﻣﻮﻧﻪ پﻮرتﻪ ک‪７‬ي دي‪.‬‬ ‫دې وزارت د ﻫﻴﻮاد د ډاډ وړ ﻋاﻟﻤاﻧﻮ‪ ،‬استاداﻧﻮ او ﻧاﻣتﻮ ﻣاﻫرﻳﻨﻮ تﻪ بﻠﻨﻪ ورک‪７‬ې چ‪ ３‬د تﻌﻠﻴﻤﻲ ﻧصاب ﻻ ＊ﻪ کﻮﻟﻮ تﻪ ﻣ＂‪ ３‬وﻧﻐاړي‬ ‫او د ＊‪ ３‬او زﻳات‪ ３＂－ ３‬اخﻴستﻨ‪ ３‬پﻪ ﻣﻮخﻪ پﻪ اسﻼﻣﻲ زده ک‪７‬و ک‪ ３‬د دود تﻌﻠﻴﻤﻲ ﻧصاب د ﻣﻮجﻮدو ﻣضﻤﻮﻧﻮﻧﻮ او کتابﻮﻧﻪ ﻟﻪ کﻤﻮﻟﻮ‬ ‫او زﻳاتﻮﻟﻮ پرتﻪ ﻣﻮجﻮد کتابﻮﻧﻪ پﻪ درسﻲ چﻮکاټ ک‪ ３‬واچﻮي‪ ،‬ﻣتﻨﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬ﻻ واضح او ＇ر‪－‬ﻨد ک‪７‬ي او د ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻮ‪ ،‬ارزوﻧﻮ او ﻣﻨاسبﻮ‬ ‫تﻤرﻳﻨﻮﻧﻮ پﻪ زﻳاتﻮﻟﻮ ﻳ‪ ３‬ﻧﻮر ﻫﻢ پس‪ ３‬ب‪６‬ای ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ﻫﻴﻠﻪ ﻟرم چ‪ ３‬د پﻮﻫﻨ‪ ３‬وزارت دا کﻮچﻨی خدﻣت او د ﻫ‪５‬ﻮاد د ﻋاﻟﻤاﻧﻮ‪ ،‬پﻮﻫاﻧﻮ او ﻣاﻫراﻧﻮ د ستاﻳﻨﻲ وړ زﻳار د اهلل تﻌاﻟی د ﻣﻨﻠﻮ وړ‬ ‫او زﻣﻮږ پﻪ ‪－‬ران ﻫ‪５‬ﻮاد ک‪ ３‬د اسﻼﻣﻲ تﻌﻠﻴﻤاتﻮ پﻪ ودې او پراختﻴا ک‪ ３‬گ＂ﻮر شﻲ‪.‬‬

‫وبااهلل تﻮﻓﻴﻖ‬ ‫دکتﻮر ﻣحﻤد ﻣﻴروﻳس بﻠخﻲ‬ ‫د پﻮﻫﻨ‪ ３‬وزﻳر‬

‫د‬

‫ﻣﻘدﻣﻪ‬ ‫درﻧﻮ استاداﻧﻮ او ‪－‬راﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ!‬ ‫د قرآن ريم د تجو د زده ه خورا ه وره او مهم علم د‬

‫ه د قرآن ريم سم لوستل‬

‫د الله تعال امر د او قرآن ريم سم لوستل ر قرآن ريم د وهيدلو او ر هغه د عمل‬ ‫ولو ره ده د تجويد د قواعدو رعايتول د قرآن ريم ه فهم‬

‫اغ ز لري د حروفو سم‬

‫اداء د مد او سا ن نون ا وند اصول او د وقف او وصل د ايونو‬

‫ندل د معانيو ه افاده‬

‫مستقيمه ون ه لري ل ه رن ه‬ ‫اح امو باند‬

‫د قرآن ريم ه معانيو‬

‫ه تدبر او دهغه ه‬

‫ه عمل ولو اجر مرتبي ي همدا ول د قرآن ريم ه سم ت وت‬

‫تعال مسل ن ته اجر ور وي‬ ‫د تجويد ه علم‬

‫زيات تابونه لي ل شوي‬

‫وروسته له د‬

‫وهن وزارت هو و‬ ‫ه هغه‬

‫متو وي‬

‫معا ت ه د تو ه‬ ‫خه ار واخيستل‬

‫د وونيز نصاب د تابونو ه تأليف‬

‫راو ل‬

‫علم‬

‫نيول شوي وي‬ ‫له معا و رو ارو‬

‫ه هر درس‬ ‫او دا ول‬

‫د زده وون و فعاليت شتون ولري‬

‫ار د زده وون و علم سو و او ذهن‬

‫ه‬ ‫دا تاب د وون نصاب د متخصصينو له خوا د علم او تعليم‬

‫معيارونو ه رعايت تأليف شو‬ ‫د و ي‬

‫وونيز نصاب‬

‫مفردات ي د موضوعاتو تر من تسلسل ته ه ام له در‬

‫ارزونه او ورن دنده‬ ‫د تجويد د اووم ول‬

‫د ه واد مدارسو ته به نو‬

‫به اصالت او معا ت دوا ه ه ام‬

‫ن ه سم ه لوستونو وو شل‬ ‫ود ته ه ام تر‬

‫هر و ي خ ل‬

‫ان تياو لري خو‬

‫خه دو ته د وره اجر غو تون‬

‫له لو‬

‫د قدرمنو استادانو د منلو و او د رانو زده وون و ل اره د س‬

‫د سبولو مل و ر‬ ‫والله و‬

‫التوفيق‬

‫ه‬

‫و‬

‫د ﻣﻮضﻮعاتﻮ ﻟ‪ ７‬ﻟﻴک‬ ‫سرﻟﻴک‬

‫شﻤ‪５‬ره‬

‫ﻣخ‬

‫سرﻟﻴک‬

‫ﻣخ‬

‫سرﻳزه‬

‫‪1‬‬

‫‪ 18‬شﻔتان او خﻴشﻮم‬

‫‪60‬‬

‫‪ 2‬د تجﻮﻳد ﻋﻠﻢ‬

‫‪2‬‬

‫‪ 3‬ﻟحﻦ او د ﻫﻐﻪ اﻗسام‬

‫‪4‬‬

‫‪ 19‬د تﻼوت ډوﻟﻮﻧﻪ(‬ ‫تحﻘﻴﻖ)‬

‫‪64‬‬

‫‪ 4‬د ﻗرأن کرﻳﻢ د ﻟﻮستﻠﻮ‬ ‫ﻇاﻫري أداب‬

‫‪8‬‬

‫‪ 20‬تدوﻳر او تحدﻳر‬

‫‪ 5‬د ﻗرأن کرﻳﻢ د ﻟﻮستﻠﻮ‬ ‫باطﻨﻲ أداب‬

‫‪12‬‬

‫‪ 6‬د ساکﻦ ﻧﻮن او تﻨﻮﻳﻦ‬ ‫احکام‬

‫‪14‬‬

‫‪1‬‬

‫شﻤ‪５‬ره‬

‫‪68‬‬

‫د اووم ！ﻮﻟ‪／‬ﻲ د حﻔﻆ‬ ‫د ﻣﻘررې برخﻪ‬ ‫‪21‬‬

‫‪74‬‬

‫‪22‬‬

‫‪75‬‬

‫‪ 7‬ادﻏــام‬

‫‪18‬‬

‫‪23‬‬

‫‪75‬‬

‫‪ 8‬اﻗــــــﻼب‬

‫‪22‬‬

‫‪24‬‬

‫‪76‬‬

‫‪ 9‬اخﻔـاء‬

‫‪26‬‬

‫‪25‬‬

‫‪76‬‬

‫‪ 10‬د ساکﻦ ﻣﻴﻢ احکام‬

‫‪30‬‬

‫‪26‬‬

‫‪77‬‬

‫‪ 11‬د ﻣﻴﻢ او ﻣشدد ﻧﻮن‬ ‫احکام‬

‫‪34‬‬

‫‪27‬‬

‫‪77‬‬

‫‪28‬‬

‫‪78‬‬

‫‪ 12‬د ﻣ ّد احکام(اصﻠﻲ‬ ‫ﻣد)‬

‫‪36‬‬

‫‪29‬‬

‫‪78‬‬

‫‪30‬‬

‫‪79‬‬

‫‪ 13‬ﻓرﻋی ﻣــــ ّد‬

‫‪40‬‬

‫‪31‬‬

‫‪79‬‬

‫‪ 14‬ﻻزم ﻣد‬

‫‪44‬‬

‫‪32‬‬

‫‪80‬‬

‫‪ 15‬د تﻮرو ﻣخرجﻮﻧﻪ‬

‫‪46‬‬

‫‪33‬‬

‫‪80‬‬

‫‪ 16‬ﻏا＊ﻮﻧﻪ‬

‫‪50‬‬

‫‪34‬‬

‫‪81‬‬

‫‪ 17‬د ژب‪ ３‬ﻣخرجﻮﻧﻪ‬

‫‪35‬‬

‫‪81‬‬

‫‪54‬‬ ‫و‬

‫شﻤ‪５‬ره‬

‫سرﻟﻴک‬

‫ﻣخ‬

‫‪36‬‬

‫‪81‬‬

‫‪37‬‬

‫‪82‬‬

‫‪38‬‬

‫‪82‬‬

‫‪39‬‬

‫‪82‬‬

‫‪40‬‬

‫‪83‬‬

‫‪41‬‬

‫‪83‬‬

‫‪42‬‬

‫‪83‬‬

‫‪43‬‬

‫‪84‬‬

‫‪44‬‬

‫‪84‬‬

‫‪45‬‬

‫‪84‬‬

‫‪46‬‬

‫‪85‬‬

‫ز‬

‫سريزه‬ ‫الحمد لله الذی ن ّزل القرآن ّ‬ ‫محمد عبده و رسوله‬ ‫يسه و الصالة والسالم علی خري الرب ّية ّ‬ ‫للذکر و ّ‬ ‫(‬ ‫(‬ ‫آن َو ُه َو َم ِ‬ ‫رب َر ِة و علی آله و أصحابه ا ّلذين‬ ‫القائل ا َّل ِذى َي ْق َرأُ ا ْلق ُْر َ‬ ‫الس َف َر ِة ا ْل ِك َرا ِم ا ْل َ َ‬ ‫اه ٌر ِب ِه َم َع َّ‬ ‫حفظوا القرآن و وعوه فی صدورهم املط ّهرة‪.‬‬ ‫د ﻫر عﻠﻢ ﻓضﻴﻠت او شراﻓت دﻫﻐﻪ عﻠﻢ پﻪ ﻣﻮضﻮع پﻮرې اړه ﻟري‪ ،‬ﻧﻮﻫر ＇ﻮﻣره چ‪ ３‬دﻳﻮ عﻠﻢ ﻣﻘام ﻣﻮضﻮع‬ ‫ﻣﻬﻤﻪ او ﻟﻪ ﻟﻮړ ﻣﻘام ＇خﻪ برخﻤﻨﻪ وي‪،‬پﻪ ﻫﻤاﻏﻪ اﻧدازه ﻫﻐﻪ عﻠﻢ ﻟﻪ ﻣﻬﻢ او ﻟﻮړ ﻣﻘام ＇خﻪ برخﻤﻦ وي‪＇ .‬رﻧ‪／‬ﻪ‬ ‫چ‪ ３‬ﻗراﻧکرﻳﻢ تر ！ﻮﻟﻮ کتابﻮﻧﻮ ﻟﻮړ او سپ‪（５‬ﻠی کتاب او ﻗرأﻧﻲ عﻠﻮم ﻫﻢ تر ！ﻮﻟﻮ ＊ﻪ عﻠﻮم دي‪ ،‬ب‪ ３‬ﻟﻪ شکﻪ د‬ ‫تجﻮﻳد عﻠﻢ ﻟﻪ ډﻳرو ＊ﻮ عﻠﻮﻣﻮ ＇خﻪ ‪＂－‬ﻞ ک‪８５‬ي‪ ،‬چ‪ ３‬ﻣﻮضﻮع ﻳ‪ ３‬د ﻗران کرﻳﻢ پاک او سپ‪（５‬ﻠﻲ حرﻓﻮﻧﻪ او‬ ‫کﻠﻤ‪ ３‬دي‪.‬‬ ‫پردې اساس ＊اﻳﻲ ﻫر طاﻟب اﻟﻌﻠﻢ دﻏﻪ عﻠﻢ تﻪ خپﻞ ذﻫﻦ او ﻓکر ‪＄‬ﻴر ک‪７‬ي‪ ،‬د ﻟﻮستﻠﻮ ﻟپاره ﻳ‪ ３‬ﻫﻤت وک‪７‬ي‬ ‫اود خپﻞ ژوﻧد ＊‪ ３‬ش‪５‬ب‪ ３‬ورتﻪ وﻗﻒ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫د تجﻮﻳد پﻪ اړه پﻮﻫان پردې ﻳﻮه خﻮ ﻟﻪ دي چ‪ ３‬د ﻗراﻧکرﻳﻢ تﻼوت ﻫﻐﻪ شان چ‪ ３‬پﻪ پﻴﻐﻤبر ﻧازل شﻮی‪ ،‬ﻓرض‬ ‫عﻴﻦ دی او ﻫر ډول کﻤﻲ او کﻴﻔﻲ زﻳاتﻮاﻟی او ﻧﻴﻤ‪７／‬تﻴا ﻳ‪ ３‬ﻟﻮﻳﻪ ‪－‬ﻨاه ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫تجﻮﻳد پﻪ حﻘﻴﻘت ک‪ ３‬د ﻗران کرﻳﻢ ﻟﻮستﻞ دي چ‪ ３‬خپﻠﻪ ﻟﻪ رسﻮل اهلل ＇خﻪ اخﻴستﻞ شﻮی او د صحابﻪ‬ ‫کراﻣﻮ او تابﻌﻴﻨﻮ پﻪ وسﻴﻠﻪ وروستﻴﻮ ﻧسﻠﻮتﻮ او بﻴاﻣﻮږ تﻪ را رس‪５‬دﻟی دی‪.‬‬ ‫پر ﻫر ﻣسﻠﻤان ﻻزم دي ＇رﻧ‪／‬ﻪ چ‪ ３‬پﻴﻐﻤبر صحابﻪ وو تﻪ ﻗرأن تﻼوت ک‪７‬ی او ＊ﻮوﻟی‪ ،‬وﻟﻮﻟﻲ اوتﻼوت‬ ‫ک‪７‬ي او دﻏﻪ کار د تجﻮﻳد د ﻗﻮاعدو پﻪ ﻧﻪ ﻣراعاتﻮﻟﻮ سره ﻧاشﻮﻧی دي‪.‬‬ ‫د تجﻮﻳد دﻏﻪ کتاب چ‪ ３‬ددﻳﻨﻲ ﻣدرسﻮ د اووم ！ﻮﻟ‪／‬ﻲ ﻟپاره تآﻟﻴﻒ شﻮی‪ ،‬پﻪ دوو برخﻮ و‪４‬شﻞ ک‪８５‬ي‪ .‬ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ‬ ‫برخﻪ ﻳ‪ ３‬د تجﻮﻳد ﻗﻮاعد دي (ﻧظري تجﻮﻳد) د ت‪５‬رو ﻗﻮاعدو (عﻤﻠﻲ تجﻮﻳد) تطبﻴﻖ‪ ،‬د ت‪５‬ر ﻟﻮست پﻮ＊تﻨ‪ ３‬او‬ ‫کﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده ده‪.‬‬ ‫دوﻳﻤﻪ برخﻪ ﻳ‪ ３‬ﻣحﻔﻮظات دي چ‪！ ３‬اکﻞ شﻮي سﻮرتﻮﻧﻪ دي او ＊اﻏﻠی ＊ﻮوﻧکی دې ﻫﻐﻪ داس‪ ３‬تﻨظﻴﻢ ک‪７‬ي‬ ‫چ‪ ３‬د تﻌﻠﻴﻤﻲ کال پﻪ اوږدو (＇ﻠﻮرﻧﻴﻢ ﻣﻴاشتﻨ‪ ３‬او کﻠﻨ‪ ９‬ﻣﻮده) ک‪ ３‬درې ﻣﻘررې برخﻪ بشپ‪７‬ه شﻲ‪.‬‬ ‫تجﻮﻳد پﻪ ﻳﻮه اووﻧ‪ ９‬ک‪ ３‬دوه درسﻲ ساعتﻮﻧﻪ ﻟري چ‪ ３‬پﻪ ！ﻮل کال ک‪ ۵۶ ３‬ساعتﻪ ک‪８５‬ي‪＊ .‬اﻏﻠی ＊ﻮوﻧکﻲ دې‬ ‫ﻳﻮ ساعت د ﻗﻮاعدو او ﻧظري ﻣﻌﻠﻮﻣاتﻮ د پﻮﻫﻮﻟﻮ ﻟپاره او بﻞ ساعت دې د ﻫﻤاﻏﻮ ﻗﻮاعدو د تطبﻴﻖ او عﻤﻠﻲ‬ ‫کﻮﻟﻮ ﻟپاره کار وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫د ﻳادوﻟﻮ وړده چ‪ ３‬ددﻏﻪ کتاب پﻪ ﻟﻴکﻠﻮ ک‪ ３‬د تجﻮﻳد ﻟﻪ ﻣﻌتبر و کتابﻮﻧﻮ او ﻟﻪ ﻫﻐ‪ ３‬جﻤﻠ‪ ３‬ﻻﻧدې کتابﻮﻧﻮ ＇خﻪ‬ ‫‪＂－‬ﻪ اخﻴستﻞ شﻮې ده‪.‬‬ ‫‪۱‬ـ تجﻮﻳد ﻗرآن کرﻳﻢ ‪ /‬ﻣحﻤد ﻗﻤحاوي‬ ‫‪۲‬ـ اﻟدرر اﻟﻔرﻳد شرح ﻗﻮاعد اﻟتجﻮﻳد ‪ /‬شﻴخ عبداﻟحﻖ دﻫﻠﻮي‬ ‫‪۳‬ـ حﻠﻴة اﻟﻘرآن سطح (‪ / )۲‬سﻴد ﻣحسﻦ ﻣﻮسﻮي ﻳﻠده‬ ‫‪۴‬ـ جﻤال اﻟﻘرآن ‪ /‬اشرف عﻠی تﻬاﻧﻮي‬ ‫‪۵‬ـ ﻣﻌﻠﻢ اﻟتجﻮﻳد ﻟﻠﻤتﻌﻠﻢ اﻟﻤستﻔﻴد ‪ /‬ﻗاري ﻣحﻤد شرﻳﻒ‬ ‫ﻳﻪ پای ک‪ ３‬د ﻟﻮی خدای ﻟﻪ درباره ﻏﻮاړم چ‪ ３‬د ﻗرأﻧﻲ عﻠﻮﻣﻮ ！ﻮل استاذان اوپﻪ ت‪５‬ره بﻴا د تجﻮﻳد دعﻠﻢ پﻮﻫان‬ ‫د حضرت ﻣحﻤد د دﻏﻪ حدﻳث (خﻴر کﻢ ﻣﻦ تﻌﻠﻢ اﻟﻘران و عﻠﻤﻪ) ﻣصداق و‪－‬ر‪＄‬ﻮي‪.‬‬ ‫مﻴر رفﻴع اﷲ منﻴب‬ ‫‪ -۱‬ترﻣذی د حدﻳث شﻤﻴره( ‪.)۱۴۵۶‬‬

‫‪1‬‬

‫لوم‪７‬ی لوست‬ ‫د تجويد علم‬ ‫د تجويد تعريف‬

‫تجﻮﻳد پﻪ ﻟﻐت ک‪＊ ３‬ﻪ ادا کﻮﻟﻮاو＊اﻳستﻪ کﻮﻟﻮ تﻪ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫او پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬د حروﻓﻮسﻢ ادا کﻮﻟﻮ‪ ،‬دﻣخارجﻮ پ‪５‬ژﻧدﻟﻮ او صﻔاتﻮ او د وﻗﻒ او وصﻞ‬ ‫سﻢ اداء کﻮﻟﻮتﻪ تجﻮﻳد واﻳﻲ‪.‬‬ ‫د تجويد علم ‪:‬‬

‫تجﻮﻳد ﻫﻐﻪ عﻠﻢ دی چ‪ ３‬د ﻗﻮاعدواو اصﻮﻟﻮپﻪ ﻣراعاتﻮﻟﻮ سره ﻳ‪ ３‬ﻗران کرﻳﻢ داس‪ ３‬ﻟﻮستﻞ‬ ‫ک‪８５‬ي ﻟکﻪ چ‪ ３‬پر ﻣحﻤد ﻧازل شﻮی و‪.‬‬ ‫د تجويد موضوع ‪:‬‬

‫د ﻗران کرﻳﻢ حروف او کﻠﻤات دي ‪.‬‬ ‫د تجويد د علم موخه ‪:‬‬

‫د ﻗران کرﻳﻢ د حرﻓﻮﻧﻮ پﻪ ادا کﻮﻟﻮ ک‪ ３‬ﻟﻪ خطا ＇خﻪ د ژب‪ ３‬ساتﻨﻪ ده او د ﻗرأن کرﻳﻢ سﻢ او‬ ‫＊کﻠی تﻼوت دی‪.‬‬ ‫د تجويد د علم حکم‪:‬‬

‫د تجﻮﻳد پﻪ ﻗﻮاعدو عﻤﻞ کﻮل ( د تجﻮﻳد پر ﻗﻮاعدو د ﻗران ﻟﻮستﻞ) پر ﻫر ﻣسﻠﻤان ﻓرض‬ ‫عﻴﻦ دي‪ ،‬ﻟکﻪ چ‪ ３‬اهلل تﻌاﻟی اﻣر ک‪７‬ی ‪:‬‬ ‫(‪(1‬او زده ک‪７‬ه ﻳ‪ ３‬ﻓرض کﻔاﻳﻲ ده اوپردې د اﻣت اجﻤاع شﻮې ده‪.‬‬ ‫د تجويد د علم ارزښت‪:‬‬

‫د ﻗران کرﻳﻢ ﻟﻔظ او ﻣﻌﻨا دواړو تﻪ ﻗرأن وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪＇ ،‬رﻧ‪／‬ﻪ چ‪ ３‬پﻴﻐﻤبر صحابﻪ کراﻣﻮتﻪ‬ ‫د ﻗران کرﻳﻢ ﻣﻌﻨا ورزده ک‪７‬ه‪ ،‬ﻫﻤداس‪ ３‬ﻳ‪ ３‬د ﻟﻮستﻠﻮطرﻳﻘﻪ ﻫﻢ ور و＊ﻮدﻟﻪ‪ ،‬باﻳد ﻗران کرﻳﻢ‬ ‫‪ -1‬مزمل‪ " 4:‬او قرآن به غور او فکر کولو سره ولوله"‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫د پﻴﻐﻤبر ﻟﻪ ﻻر＊ﻮوﻧ‪ ３‬سره سﻢ ووﻳﻞ شﻲ‪ ،‬چ‪ ３‬د تجﻮﻳد د ﻗﻮاعدو پﻪ ﻣراعاتﻮﻟﻮ سره‬ ‫ک‪５‬دای شﻲ‪ ،‬او د تجﻮﻳد د ﻗﻮاعدو پر خﻼف ﻟﻮستﻠﻮ تﻪ د ﻟحﻦ (اشتباه) وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫پوښتنې‬

‫‪۱‬ـ تجﻮﻳد پﻪ ﻟﻐت او اصطﻼح ک‪ ３‬تﻌرﻳﻒ ک‪７‬ئ ؟‬ ‫‪۲‬ـ د تجﻮﻳد عﻠﻢ ﻟﻪ ＇ﻪ بحث کﻮي‪ ،‬واضح ﻳﻲ ک‪７‬ئ ؟‬ ‫‪۳‬ـ د تجﻮﻳد د ﻗﻮاعدو زده ک‪７‬ه او پر ﻫﻐﻪ عﻤﻞ کﻮل ＇ﻪ حکﻢ ﻟري؟‬ ‫‪۴‬ـ د تجﻮﻳد عﻠﻢ ＇ﻪ ارز＊ت ﻟري؟ واضح ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د تجﻮﻳد د ارز＊ت پﻪ اړه ﻳﻮه ﻣﻘاﻟﻪ وﻟﻴکﻲ چ‪ ３‬تر پﻨ‪％‬ﻮ کر＊ﻮ ﻟ‪８‬ه ﻧﻪ وي‬ ‫او پﻪ بﻞ درسﻲ ساعت ک‪ ３‬دې ！ﻮﻟ‪／‬ﻲ تﻪ راوړي‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫دويم لوست‬ ‫لحن او د هغه اقسام‬ ‫لحن دوه ډوله دی ‪:‬‬

‫‪۱‬ـ جﻠﻲ ﻟحﻦ‬ ‫‪۲‬ـ خﻔﻲ ﻟحﻦ‬ ‫‪۱‬ـ جﻠﻲ ﻟحﻦ‪ :‬چ‪ ３‬ﻏﻠطﻲ ﻳ‪＊ ３‬کاره او ＇ر‪－‬ﻨده وي (تردې پﻮرې چ‪ ３‬عام خﻠک ﻫﻢ‬ ‫پرې پﻮﻫ‪５‬دای شﻲ) جﻠی ﻟحﻦ ﻳا د أﻳت ﻣﻌﻨا تﻪ بدﻟﻮن ورکﻮي ﻳا د کﻠﻤ‪ ３‬جﻮړ＊ت ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ‬ ‫وړي‪.‬‬ ‫د جلي لحن ډولونه‪:‬‬

‫جﻠﻲ ﻟحﻦ پﻨ‪％‬ﻪ ډوﻟﻪ دی‪:‬‬ ‫‪۱‬ـ ﻳﻮ تﻮري پﻪ بﻞ تﻮري وړي بدﻟﻮل‪.‬‬ ‫‪۲‬ـ د حروﻓﻮ ډ‪４‬رول‪.‬‬ ‫‪۳‬ـ دحروﻓﻮ کﻤﻮل ‪.‬‬ ‫‪۴‬ـ ﻟﻪ ﻳﻮحرکت ＇خﻪ بﻞ تﻪ د حرکت بدﻟﻮل‪.‬‬ ‫‪۵‬ـ سکﻮن تﻪ د حرکت بدﻟﻮل او ﻳا عکس (د سکﻮن بدﻟﻮل حرکت تﻪ)‬ ‫‪۱‬ـ د يوحرف تبديلول‪:‬‬

‫[ع] پﻪ ﻫﻤزه ﻟﻮستﻞ ﻟکﻪ‬

‫پﻪ‬

‫ﻳا [ق] ﻟﻮستﻞ‪ ،‬ﻟکﻪ‬

‫پﻪ‬

‫ﻟﻮستﻞ ‪.‬‬ ‫ﻟﻮستﻞ‪.‬‬

‫‪۲‬ـ د حرف کش کﻮل‪ ،‬تر ﻫﻐﻮ پﻮرې چ‪ ３‬بﻞ حرف ترﻳﻨﻪ پﻴداشﻲ‪.‬‬ ‫‪4‬‬

‫ک‪ ３‬د [دال] ضﻤﻪ ﻳا د [ﻫا] کسره د ﻣد اوکش پﻪ ډول ﻟﻮستﻞ چ‪３‬‬

‫ﻟکﻪ پﻪ‬

‫ﻟﻪ ﻫﻐﻮ حروﻓﻮ ＇خﻪ ﻣد راﻣﻨ‪ ＃‬تﻪ شﻲ‬

‫‪.‬‬

‫‪۳‬ـ دحروﻓﻮ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ وړل پدې ډول چ‪ ３‬کﻠﻤﻪ ترې ﻧﻴﻤ‪７／‬ې شﻲ‪.‬‬ ‫ﻟکﻪ پﻪ‬

‫ْ ﻟﻮستﻞ ‪.‬‬

‫ک‪ ３‬د [واو] ﻧﻪ ＊کاره کﻮل‬

‫‪۴‬ـ ﻳﻮحرکت پﻪ بﻞ حرکت بدﻟﻮل‪.‬‬ ‫ﻟکﻪ پﻪ‬

‫ک‪ ３‬د (کاف) ﻓتحﻪ پﻪ کسره سره بدﻟﻮل‬

‫د [تا] ﻓتحﻪ پﻪ ضﻤﻪ بدﻟﻮل‬

‫او ﻳا پﻪ‬

‫ک‪３‬‬

‫ﻟﻮستﻞ‪.‬‬

‫‪۵‬ـ پﻪ سکﻮن سره د حرکت بدﻟﻮل او ﻳا پﻪ حرکت سره د سکﻮن بدﻟﻮل ‪ ،‬ﻟکﻪ پﻪ‬ ‫ک‪ ３‬د [جﻴﻢ] او [ﻻم] سکﻮن پﻪ ﻓتحﻪ سره‬

‫‪.‬‬

‫د جلي لحن حکم‬

‫پﻮرتﻨﻲ اشتباﻫات او ﻳا د ﻫﻐﻮ پﻪ شان ﻏﻠطﻲ کﻮﻟﻮتﻪ جﻠﻲ ﻟحﻦ واﻳ‪ ３‬او دﻫﻐﻮی د واﻗع کﻴدو‬ ‫＇خﻪ باﻳد ډډه وشﻲ ‪＄‬کﻪ چ‪ ３‬جﻠﻲ ﻟحﻦ کﻮل حرام دي او تر دې چ‪ ３‬پﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻮ ‪＄‬اﻳﻮﻧﻮک‪３‬‬ ‫داﻳت ﻣﻌﻨا او ﻣﻔﻬﻮم تﻪ بدﻟﻮن ورکﻮي او ﻟﻪ کبﻠﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟﻤﻮﻧ‪ ＃‬ﻓاسدﻳ‪８‬ي‪.‬‬ ‫‪۲‬ـ خفي لحن‬

‫خﻔﻲ ﻟحﻦ کﻮچﻨ‪ ９‬اشتباه تﻪ واﻳﻲ(‪ )۱‬چ‪ ３‬دأﻳت ﻣﻌﻨا تﻪ بدﻟﻮل ﻧﻪ ورکﻮي‪.‬خﻮ د کﻠﻤ‪ ３‬حسﻦ‬ ‫او ＊اﻳست ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ وړي او دا د تجﻮﻳد د عﻠﻢ د اصﻮﻟﻮ او ضﻮابطﻮ خﻼف عﻤﻞ دی‪.‬‬ ‫ﻟکﻪ دﻏﻪ ﻗاعده ‪ :‬ﻫر کﻠﻪ چ‪ ３‬د (را) حرف ﻓتحﻪ ﻳا ضﻤﻪ وﻟري‪ ،‬ډکﻪ ﻟﻮستﻠﻪ ک‪８５‬ي‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ‬ ‫کﻪ چﻴرې د ﻗاعدې‬

‫او پﻪ‬ ‫‪ -۱‬ﻫﻐﻪ اشتباه چﻪ خﻮاص پرې پﻮﻫﻴ‪８‬ي ﻧﻪ عام خﻠک (ﻟﻪ عﻮاﻣﻮ پ＀ وي)‬

‫‪5‬‬

‫خﻼف عﻤﻞ وشﻲ او د (را) تﻮری تش وﻟﻮﻟﻮ‪ ،‬ﻧﻮ خﻔﻲ ﻟحﻦ راﻣﻨ‪％‬تﻪ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د خفي لحن حکم‬

‫پﻪ خﻔﻲ ﻟحﻦ ک‪ ３‬واﻗع ک‪５‬دل ﻣکروه عﻤﻞ دی‪.‬‬ ‫پﻪ ﻫر دول چ‪ ３‬وي د اهلل تﻌاﻟی پﻪ کﻼم ک‪ ３‬ﻟﻪ ﻫر ډول خطا او ت‪５‬روتﻨ‪＇ ３‬خﻪ ‪＄‬ان ساتﻞ‬ ‫پر！ﻮﻟﻮ ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ﻻزم دی او د دې کار سرتﻪ رسﻮل د تجﻮﻳد د ﻗﻮاعدو ﻟﻪ زده کﻮﻟﻮ او پر‬ ‫ﻫﻐﻮ ﻟﻪ عﻤﻞ پرتﻪ ﻧاشﻮﻧﻲ دي‪ ،‬ﻧﻮ د تجﻮﻳد د ﻗﻮاعدو زده ک‪７‬ه ډ‪４‬ر ارز＊ت ﻟري‪.‬‬ ‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧک‪ ３‬دې ﻻﻧدې سﻮرت پداس‪ ３‬تﻮ‪－‬ﻪ تﻤرﻳﻦ ک‪７‬ي چ‪ ３‬ﻟﻪ جﻠﻲ ﻟحﻦ او خﻔﻲ ﻟحﻦ‬ ‫＇خﻪ خاﻟﻲ وي ‪.‬‬ ‫ﭑ ﭒﭓﭔﭕ ﭖﭗﭘﭙﭚ ﭛﭜﭝﭞﭟ‬

‫ﭠﭡ ﭢﭣﭤﭥﭦﭧ ﭨﭩﭪﭫﭬﭭ‬

‫ﭮﭯ‬

‫پوښتنې‬

‫‪ -۱‬ﻟحﻦ پﻪ ＇ﻮ ډوﻟﻪ دی؟ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬واخﻠئ‪.‬‬ ‫‪۲‬ـ جﻠﻲ ﻟحﻦ تﻌرﻳﻒ ک‪７‬ئ او ﻳﻮ ﻣثال ﻳﻲ ذکر ک‪７‬ئ؟‬ ‫‪ -۳‬جﻠﻲ ﻟحﻦ پﻪ ＇ﻮ ډوﻟﻪ دی؟‬ ‫‪ -۴‬د جﻠﻲ ﻟحﻦ پﻨ‪％‬ﻪ ﻣثاﻟﻮﻧﻪ بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪۵‬ـ خﻔﻲ ﻟحﻦ تﻌرﻳﻒ ک‪７‬ئ او ﻳﻮ ﻣثال ﻳ‪ ３‬راوړئ‪.‬‬ ‫‪6‬‬

‫‪۶‬ـ جﻠﻲ ﻟحﻦ ＇ﻪ حکﻢ ﻟري؟ ﻟﻪ دﻟﻴﻞ سره ﻳ‪ ３‬واضح ک‪７‬ئ ؟‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧک‪ ３‬دې ﻟس کﻠﻤ‪ ３‬چ‪ ３‬عام خﻠک ﻳ‪ ３‬د جﻠﻲ ﻟحﻦ کﻮﻟﻮ ﻣرتکب ک‪８５‬ي‪ ،‬پﻪ‬ ‫کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکﻲ او د ！ﻮﻟ‪／‬ﻴﻮاﻟﻮ پر وړ اﻧدې دې وﻟﻮﻟﻲ او دﻫﻐﻮی د سﻢ تﻠﻔظ طرﻳﻘﻪ دې‬ ‫ور و＊ﻴ‪.３‬‬

‫‪7‬‬

‫دريم لوست‬

‫د قرآن ر م د ل ستل ظا ر آداب‬ ‫د ﻗران کرﻳﻢ ﻟﻮستﻞ ﻟﻪ ﻟﻮړو او ﻏﻮرو کاروﻧﻮ ＇خﻪ دي‪ ،‬د ﻗران کرﻳﻢ ﻟﻮستﻮﻧکﻲ باﻳد پﻮه‬ ‫شﻲ چ‪ ３‬د اهلل تﻌاﻟی سپ‪（５‬ﻠی کتاب ﻟﻮﻟﻲ‪ ،‬ﻟﻪ اهلل تﻌاﻟی سره خبرې کﻮي او اهلل تﻌاﻟی ﻟﻪ‬ ‫ده سره خبرې کﻮي‪ ،‬ﻧﻮ د ﻗرأن کرﻳﻢ عزت او درﻧاوی چ‪ ３‬د شﻌاﻳر اهلل د ﻟ‪７‬ﻟﻴک پﻪ سر‬ ‫ک‪ ３‬را‪＄‬ﻲ‪ ،‬د تﻘﻮا او پرﻫ‪５‬ز‪－‬ارۍ ＊کارﻧدوی دی‪ ،‬ﻧﻮاړﻳﻨﻪ ده چ‪ ３‬د ﻗرأن کرﻳﻢ ﻟﻮستﻮﻧکﻲ‬ ‫د ﻟﻮی ＇‪＋‬تﻦ تﻌاﻟی او د ﻫﻐﻪ د ستر کتاب د ﻟﻮستﻠﻮ پرﻣﻬال ﻫﻐﻪ أداب چ‪＄ ３‬ﻴﻨ‪ ３‬ﻳ‪３‬‬ ‫ظاﻫري او ﻧﻮر ﻳ‪ ３‬باطﻨﻲ دي‪ ،‬ﻣراعات ک‪７‬ي‪.‬‬

‫الف ظا ر آداب‬

‫ﻟﻪ ب‪ ３‬اودس‪ ９‬او جﻨابت ﻧﻪ پاکﻮاﻟی ‪ ،‬د بدن پاکﻮاﻟی‪ ،‬د جاﻣﻮ پاکﻮاﻟی او د تﻼوت ‪＄‬ای باﻳد‬ ‫ﻟﻪ ！ﻮﻟﻮ پﻠﻴتﻴﻮ پاک وي‪ ،‬اهلل تﻌاﻟی ﻓرﻣاﻳﻲ‪:‬‬

‫(‪.(1‬‬

‫‪۲‬ـ ﻣسﻮاک وﻫﻞ‪:‬‬

‫(‪)۲‬‬

‫‪۳‬ـ ﻗبﻠ‪ ３‬تﻪ ﻣخاﻣخ ک‪５‬ﻨاستﻞ‪.‬‬ ‫‪-۱‬سﻮرة اﻟﻮاﻗﻌﻪ ‪ )۷۹ :‬ترجﻤﻪ ﻧﻪ دی ﻟﻤس کﻮی خﻮ پاکان او د ﻗران کرﻳﻢ ﻟﻮستﻞ عبادت دی چ‪ ３‬باﻳد پﻪ پاک‪ ３‬سره‬ ‫وشی او پﻪ اوداسﻪ تﻼوت کﻮل د ﻻ ډ‪４‬ر درﻧاوې ﻧ‪＋‬ﻪ ده‪.‬‬ ‫اﻟس َﻮ ِ‬ ‫اك«‬ ‫‪ -۲‬ابﻦ ﻣاجﻪ پﻪ خپﻞ سﻨﻦ ک‪ ３‬ﻟﻪ عﻠﻲ رض رواﻳت کﻮي چ‪ ３‬واﻳﻲ »إِ َّن آَﻓ َْﻮ َاﻫ ُﻜ ْﻢ طُ ُرقُ ﻟ ِ ْﻠﻘرآن کرﻳﻢ‪ ،‬ﻓَطَِّﻴ ُب َ‬ ‫ﻮﻫا ب ِ ِّ‬ ‫ستاسﻮ خﻮﻟ‪ ３‬د ﻗران کرﻳﻢ د راوتﻠﻮ ﻻره ده‪ ،‬ﻧﻮ خپﻠ‪ ３‬خﻮﻟ‪ ３‬پﻪ ﻣسﻮاک سره پاک‪ ３‬ک‪７‬ئ‪ ،‬د حدﻳث شﻤﻴره ‪ ۲۹۱‬شﻴخ‬ ‫اﻟباﻧی دﻏﻪ اثر صحﻴح وﻳﻠی ‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫‪۴‬ـ آعﻮذ باهلل وﻳﻞ‪.‬‬ ‫اﻟرجﻴﻢ" پﻪ وﻳﻠﻮ پﻴﻞ کﻮل‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬اهلل تﻌاﻟی‬ ‫د ﻗرأن ﻟﻮستﻞ د" آعﻮذ باهلل ﻣﻦ اﻟشﻴطﻦ ّ‬ ‫ﻓرﻣاﻳﻲ‪:‬‬

‫‪.‬‬

‫(‪(1‬‬

‫‪5‬ـ بسم اﷲ وﻳل ‪.‬‬ ‫اﻟرحﻴﻢ" د تﻮب‪ ３‬ﻟﻪ سﻮرت پرتﻪ د ！ﻮﻟﻮسﻮرتﻮﻧﻮ پﻪ پﻴﻞ ک‪.３‬‬ ‫اﻟرحﻤﻦ ّ‬ ‫"بسﻢ اهلل ّ‬ ‫‪۶‬ـ پﻪ أراﻣﻪ او عزت سره ﻟﻮستﻞ‬ ‫‪۷‬ـ پﻪ پﻮره ادب سره ک‪５‬ﻨاستﻞ‪.‬‬ ‫‪۸‬ـ پﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻨﻲ ډول سره ﻟﻮستﻞ‬ ‫ﻧﻪ ډ‪４‬ر ﻟﻮړ او ﻧﻪ ورو‪ ،‬بﻠک‪ ３‬پﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻨﻲ ډول سره ﻟﻮستﻞ ‪.‬‬

‫(‪)۲‬‬

‫‪۹‬ـ پﻪ ＊کﻠﻲ او برابر أواز سره ﻟﻮستﻞ ‪.‬‬ ‫(‪(3‬او ﻫﻤدارﻧ‪／‬ﻪ واﻳﻲ‪:‬‬

‫پﻴﻐﻤبر ﻓرﻣاﻳﻲ ‪:‬‬

‫‪ (4(.‬ﻳﻮ ！ک‪ ３‬تﻪ باﻳد پاﻣﻠرﻧﻪ وشﻲ چ‪＊ ３‬کﻠی او＊اﻳستﻪ أواز ﻟﻪ تکﻠﻒ او‬ ‫‪ -۱‬سﻮرة اﻟﻨحﻞ اﻳت ‪ ) ۹۸‬ژباره‪ :‬کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻗران ﻟﻮﻟی د ش‪７‬ل شﻮي شﻴطان ﻟﻪ شره اهلل تﻪ پﻨاه ﻳﻮسﻪ‪ .‬پﻪ دﻏﻪ آﻳت ک‪ ３‬پﻪ استﻌاذه‬ ‫اﻣر شﻮی چ‪ ３‬د اصﻮل ﻓﻘﻬ‪ ３‬د ﻗﻮاعدو ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬د وجﻮب اﻓاده کﻮي‪ ،‬ﻧﻮ ‪＄‬کﻪ د تﻼوت پﻪ پﻴﻞ ک‪ ３‬استﻌاذه واجب ده‪.‬‬ ‫ﻚ َوﻻَ تُ َخا ِﻓ ْت ب ِ َﻬا َو ْابتَ ِﻎ ب َ ْﻴ َﻦ َذﻟ ِ َ‬ ‫ﻼت ِ َ‬ ‫ﻚ‬ ‫‪{:‬وﻻَ ت َ ْج َﻬ ْر ب ِ َص َ‬ ‫‪ -۲‬ﻫﻤدارﻧ‪／‬ﻪ اهلل تﻌاﻟی د ﻟﻤاﻧ‪％‬ﻪ د تﻼوت پﻪ ﻫکﻠﻪ ﻓرﻣاﻳﻲ َ‬ ‫ﻼ}[اسراء‪]۱۱٠:‬‬ ‫َسبِﻴ ً‬ ‫‪ -۳‬ژباره‪”:‬ﻟﻤﻮﻧ‪ ＃‬پﻪ ډﻳر جﻬر او ﻳا ډﻳر خﻔﻴﻪ ﻣﻪ ﻟﻮﻟﻪ اود دواړو تر ﻣﻨ‪ ＃‬ﻻره ﻏﻮر ه ک‪７‬ه “ اعتدال پﻪ ﻫر ＇ﻪ ک‪ ３‬ﻣطﻠﻮب‬ ‫وي او تﻼوت کﻮوﻧک‪ ３‬باﻳد چا تﻪ زﻳان وﻧﻪ رسﻮي‪.‬‬ ‫(‪ )۱‬ژباره ‪ :‬ﻗران کرﻳﻢ تﻪ ( د ﻗران کرﻳﻢ ﻟﻮستﻠﻮ ) پﻪ اوازوﻧﻮ ＊اﻳست و＊ﻴئ ‪ .‬دﻏﻪ حدﻳث ﻧساﻳﻲ ‪ ۱٠۱۵‬شﻤ‪５‬رې او ابﻦ‬ ‫ﻣاجﻪ پﻪ (‪ )۱۳۴۲‬او ابﻮداود پﻪ (‪ )۱۴۷٠‬شﻤﻴری سره رواﻳت ک‪７‬ی او شﻴخ اﻟباﻧﻲ ورتﻪ صحﻴح وﻳﻠﻲ دي‪.‬‬ ‫‪ -۴‬دﻏﻪ حدﻳث شرحﻪ کﻮوﻧکﻮ دوه ډوﻟﻪ ﻣﻌﻨا ک‪７‬ﻳدی‪ :‬اﻟﻒ‪ :‬ﻫﻐﻪ ＇ﻮک چ‪ ３‬پﻪ ﻗران کرﻳﻢ سره ﻣستﻐﻨی ﻧﻪ شﻮ زﻣﻮﻧ‪ ８‬ﻟﻪ‬ ‫ډﻟ‪＇ ３‬خﻪ ﻧﻪ دی‪ .‬ب‪ :‬چا چ‪ ３‬ﻗران کرﻳﻢ پﻪ ＊کﻠﻲ ﻏ‪ ８‬وﻧﻪ ﻟﻮست‪ ،‬زﻣﻮږ ﻟﻪ ډﻟ‪＇ ３‬خﻪ ﻧﻪ دی او ﻫﻤدﻏﻪ ﻳ‪ ３‬ﻣشﻬﻮره ﻣﻌﻨا‬ ‫ده‪ ،‬ابﻮداود ﻫﻐﻪ ‪۱۴۷۱‬پﻪ شﻤﻴره ک‪ ３‬رواﻳت ک‪７‬ی دی او پﻪ بﻞ رواﻳت ک‪ ３‬ﻳﻲ ‪ ۱۴۷۳‬شﻤ‪５‬رې سره راوړی چ‪ ３‬عبداﻟجبار‬

‫‪9‬‬

‫ﻟحﻦ سره ﻣﻠ‪／‬رتﻴا و ﻧﻪ ﻟري چ‪ ３‬پدې صﻮرت ک‪ ３‬ﻧاوړه دی‪.‬‬ ‫‪۱٠‬ـ د تﻼوت سجدې ادا کﻮل‪:‬‬ ‫د سجدې د أﻳت د ﻟﻮستﻠﻮ پرﻣﻬال د تﻼوت سجده کﻮل‪.‬‬

‫(‪(1‬‬

‫‪۱۱‬ـ پﻪ ﻟﻮړ ‪＄‬ای ک‪ ３‬د ﻗرأن کرﻳﻢ ا‪＋４‬ﻮدل‪.‬‬ ‫پﻪ ﻟﻮړ ‪＄‬ای ک‪ ３‬د ﻗرأن کرﻳﻢ ا‪＋４‬ﻮدل‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬د ﻗرأن کرﻳﻢ ﻣﻘام تر ﻫر ＇ﻪ ﻟﻮړ دی‪.‬‬

‫پوښتنې‬

‫‪۱‬ـ د ﻗرأن کرﻳﻢ د تﻼوت أداب ＇ﻪ ارز＊ت ﻟري؟ ﻣﻌﻠﻮﻣات ورک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪۲‬ـ طﻬارت ﻟﻪ کﻮم ډول أدابﻮ ＇خﻪ دی او د ﻫﻐﻪ د اړتﻴا دﻟﻴﻞ ＇ﻪ دی؟ واضح ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۳‬د ﻗرأن پﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ي سرک‪ ３‬د ((اعﻮذ بااهلل ﻣﻦ اﻟشﻴطﻦ اﻟرجﻴﻢ)) وﻳﻞ ＇ﻪ حکﻢ ﻟري؟‬ ‫ورد ابﻦ ابﻲ ﻣﻠﻴکﻪ تﻪ چ‪ ３‬دواړه د دې حدﻳث راوﻳان دي ووﻳﻞ‪ :‬کﻪ ＇ﻮک د ＊ﻪ اواز ＇‪＋‬تﻦ ﻧﻪ وي ﻫﻐﻪ ＇ﻪ وک‪７‬ي؟ ابﻦ ابﻲ‬ ‫ﻣﻠﻴکﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ ‪＄‬ﻮاب ک‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬د خپﻞ وس پﻪ اﻧدازه دې خپﻞ اواز ＊اﻳستﻪ ک‪７‬ي او د ﻣسﻠﻢ پﻪ رواﻳت پﻪ ‪ ۱۸۸۳‬شﻤﻴره‬ ‫‪»:‬ﻣا آ ِذ َن َّ‬ ‫اﻟص ْﻮ ِت ﻳَتَ َﻐَّﻨﻰ بِا ْﻟﻘرأن ﻳ َ ْج َﻬ ُر ب ِ ِﻪ« ﻳﻌﻨ‪ ３‬اهلل تﻌاﻟی چ‪ ３‬پﻴﻐﻤبر تﻪ د‬ ‫اهللُ ﻟ ِ َش ْﻰ ٍء َﻣا آ َ ِذ َن ﻟِﻨَبِ ٍّﻰ َح َسﻦِ َّ‬ ‫رواﻳت شﻮی دی َ‬ ‫ﻗرأن کرﻳﻢ د ﻟﻮستﻠﻮ پر ﻣﻬال د خﻮش أوازۍ اجازه ورک‪７‬ې‪ ،‬ﻫﻴ＆ شﻲ تﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ دوﻣره اﻧدازه اجازه ﻧﻪ ده ورک‪７‬ې‪.‬‬ ‫‪ -۱‬کﻪ چﻴری کﻮﻣﻪ ستﻮﻧزه ﻧﻪ وي‪ ،‬سﻤدستی دې ادا ک‪７‬ی او کﻪ کﻮﻣﻪ ستﻮﻧزه وي‪ ،‬بﻞ ﻫر ﻣﻨاسب وخت ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ادا‬ ‫کﻮﻻی شﻲ‪ ،‬د ادا کﻮﻟﻮ طرﻳﻘﻪ ﻳﻲ داس‪ ３‬ده چ‪ ３‬وروستﻪ ﻟﻪ اودس کﻮﻟﻮ او ﻗبﻠ‪ ３‬تﻪ ﻟﻪ ﻣخ کﻴدﻟﻮ او ﻟﻤاﻧ‪％‬ﻪ د شراﻳطﻮ ﻟﻪ پﻮره‬ ‫کﻮﻟﻮ پﻪ زړه ک‪ ３‬داس‪ ３‬ﻧﻴت وک‪７‬ي‪ :‬ﻧﻴت کﻮم چ‪ ３‬ادا ک‪７‬م د تﻼوت سجده چ‪ ３‬پر ﻣا واجب شﻮ‪４‬ده‪ ،‬اهلل اکبر دې واﻳﻲ‪،‬‬ ‫بﻴﻠﻪ ﻻسﻮﻧﻮ پﻮرتﻪ کﻮﻟﻮ ﻏﻮږ وﻧﻮتﻪ ﻣستﻘﻴﻤاً دې سجدی تﻪ ﻻړ شﻲ او ﻳﻮه سجده دې وک‪７‬ي او بﻴا دې اهلل اکبر وواﻳﻲ او ﻟﻪ‬ ‫د»س َج َد َو ْج ِﻬﻰ ﻟ َِّﻠ ِذى َخﻠَ َﻘ ُﻪ َو َش َّﻖ‬ ‫سجدې دې او چت شﻲ‪ .‬پﻪ سجده ک‪" ３‬سبحان ربّی اﻷعﻠی" وﻳﻞ ﻫﻢ سﻢ دی‪ ،‬خﻮ َ‬ ‫َس ْﻤ َﻌ ُﻪ َوب َ َص َر ُه ب ِ َح ْﻮﻟ ِ ِﻪ َو ُﻗ َّﻮت ِ ِﻪ«‪ ،‬دا پﻪ حدﻳث ک‪ ３‬راﻏﻠﻲ چ‪ ３‬وﻳﻞ ﻳ‪ ３‬تر سبحان ربﻲ اﻻعﻠی ＊ﻪ دي او د سﻨﻦ ابی داود‬ ‫‪ ۱۴۱۶‬شﻤ‪５‬ره حدﻳث او ترﻣذي (‪ )۵۸٠‬شﻤ‪５‬ره حدﻳث دې وکتﻞ شﻲ او شﻴخ اﻟباﻧﻲ ورتﻪ صحﻴح حدﻳث وﻳﻠی دی‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫‪۴‬ـ ﻳﻮ تﻼوت کﻮوﻧک‪ ３‬د ﻗرأن کرﻳﻢ د ﻟﻮستﻠﻮ پر ﻣﻬال ＇رﻧ‪／‬ﻪ ک‪５＋‬ﻨﻲ او ＇رﻧ‪／‬ﻪ حاﻟت‬ ‫ﻏﻮره کﻮي؟‬ ‫‪۵‬ـ د تﻼوت د سجدې د اداکﻮﻟﻮ عﻤﻠﻲ طرﻳﻘﻪ تﻤثﻴﻞ ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧک‪ ３‬دې پﻨ‪％‬ﻪ ظاﻫري او دوه باطﻨﻲ أداب پخپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکﻲ ‪.‬‬

‫‪11‬‬

‫څلورم لوست‬ ‫د قرآن کريم د لوستلو باطني آداب‬ ‫‪ -۱‬په تالوت کې اخالص‪:‬‬

‫‪＄‬کﻪ چ‪ ３‬د ﻗرأن کرﻳﻢ ﻟﻮستﻞ ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ تﻪ سترعبادت دی او عبادت ﻟﻪ اخﻼصﻪ پرتﻪ د‬ ‫ﻣﻨﻠﻮ وړﻧﻪ دی‪.‬‬

‫(‪)۱‬‬

‫‪۲‬ـ د ﻗﺮآن کريم پر حکمونو عمل کول‪:‬‬

‫＇رﻧ‪／‬ﻪ چ‪ ３‬د ﻗرأن کرﻳﻢ ﻟﻮستﻠﻮﻧکﻲ د ﻗرأن کرﻳﻢ حرﻓﻮﻧﻪ ﻟﻮﻟﻲ‪،‬ﻫﻤدارﻧ‪／‬ﻪ باﻳد د ﻗرأن‬ ‫کرﻳﻢ حدود وساتﻲ‪ ،‬حﻼل ﻳ‪ ３‬حﻼل او حرام ﻳ‪ ３‬حرام و‪２－‬ﻲ اود ﻗرأن کرﻳﻢ حکﻤﻮﻧﻪ‬ ‫ضاﻳع ﻧﻪ ک‪７‬ئ چ‪ ３‬ﻳﻮازې ﻟﻮستﻞ ﻫدف ﻧﻪ دي‪،‬عﻤﻞ کﻮل ﻫﻢ ﻟﻮړ او ستر ﻫدف دی ‪.‬‬ ‫‪۳‬ـ په (غور) او تفکر سره تالوت کول‪:‬‬

‫تﻼوت کﻮوﻧک‪ ３‬باﻳد ﻗرأن کرﻳﻢ پﻪ ﻏﻮر او تﻔکر سره وﻟﻮﻟﻲ او ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ＇خﻪ خﻮﻧد‬ ‫واخﻠﻲ‪ ،‬اهلل تﻌاﻟی ﻓرﻣاﻟﻲ‪:‬‬ ‫‪.‬‬

‫(‪(2‬‬

‫‪۴‬ـ له ه‪５‬لې اوو‪４‬رې سره تالوت کول‪:‬‬

‫ﻫر کﻠﻪ چ‪ ３‬تﻼوت کﻮوﻧکﻲ داس‪ ３‬أﻳت تﻼوت کﻮي‪،‬چ‪ ３‬پﻪ ﻫﻐﻮ ک‪ ３‬د اخروي ﻧﻌﻤتﻮﻧﻮ او‬ ‫اﻟﻬﻲ رحﻤتﻮﻧﻮ او جﻨتﻮﻧﻮ ﻳادوﻧﻪ شﻮې وي‪،‬سﻤدستﻲ دې ﻟﻪ اهلل تﻌاﻟی ＇خﻪ د ﻫﻐﻮ ﻧﻌﻤتﻮﻧﻮ‬ ‫ﻏﻮ＊تﻨﻪ وک‪７‬ي او کﻠﻪ چ‪ ３‬د عذاب أﻳت ﻟﻮﻟﻲ‪،‬ﻟﻪ اﻟﻬﻲ ذات ＇خﻪ دې پﻨاه وﻏﻮاړي‪.‬‬

‫(‪(3‬‬

‫‪ -۱‬اهلل تﻌاﻟی ﻓرﻣاﻳﻠﻲ‪{ :‬ﻓَ ْاع ُب ِد َّ‬ ‫ﻳﻦ}[زﻣر‪ ]۲:‬ژباړه‪ :‬ﻟﻪ دې کبﻠﻪ تﻪ د ﻫﻤاﻏﻪ اهلل تﻌاﻟی عبادت وک‪７‬ه‪ .‬پﻪ‬ ‫اهلل َ ُﻣ ْخﻠِ ًصا ﻟَّ ُﻪ ِّ‬ ‫اﻟد َ‬ ‫داس‪ ３‬حال ک‪ ３‬چ‪ ３‬دﻳﻦ ﻣﻮخاﻟص اهلل ﻟره وی‪.‬‬ ‫‪ -۲‬سﻮرة ص ‪ ۲۹:‬ژباره ‪ :‬دا ﻳﻮ ډﻳر برکتﻨاک کتاب دی چ‪ ３‬ﻣﻮږ تاتﻪ ﻧازل ک‪７‬ی دی‪ ،‬تر ＇ﻮ چ‪ ３‬دوی د دﻏﻪ کتاب پر‬ ‫اﻳتﻮﻧﻮ ﻏﻮر وک‪７‬ي او د پﻮﻫ‪ ３‬او ﻓکر خاوﻧدان ترې ﻧﻪ پﻨد واخﻠﻲ‪.‬‬ ‫َاب ْاستَ َج َار« د ﻧبﻲ کرﻳﻢ عادت و چ‪ ３‬کﻠﻪ بﻪ‬ ‫‪ -۳‬حذﻳﻔﻪ ﻟﻪ ﻧبﻲ کرﻳﻢ ﻧﻪ رواﻳت ک‪７‬ی چ‪»: ３‬ﻛَا َن إِذَا َﻣ َّر بِآﻳ َ ِة َر ْح َﻤ ٍة َسأ َ َل ‪َ ،‬وإِذَا َﻣ َّر بِآﻳ َ ِة َعذ ٍ‬ ‫ﻳﻲ د رحﻤت اﻳت وﻟﻮست‪ ،‬ﻟﻪ اهلل بﻪ ﻳ‪ ３‬د رحﻤت ﻏﻮ＊تﻨﻪ کﻮﻟﻪ او کﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬د عذاب اﻳت وﻟﻮست د اهلل ﻟﻪ عذاب ﻧﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬پﻨاه ﻏﻮ＊تﻠﻪ‪ ،‬سﻨﻦ‬ ‫ابﻦ ﻣاجﻪ حدﻳث ‪２－‬ﻪ (‪ )۱۳۲‬او سﻨﻦ سﻨاﻳﻲ ((‪２－ ))۱٠٠۹‬ﻪ حدﻳث دې وکتﻞ شی شﻴخ اﻟباﻧی ورتﻪ صحﻴح وﻳﻠی ‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧک‪ ３‬دې ﻻﻧدې سﻮرت داس‪ ３‬تﻤرﻳﻦ ک‪７‬ي چ‪ ３‬ظاﻫري او باطﻨﻲ اداب پک‪３＋‬‬ ‫！ﻮل ﻣراعات ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﭻﭼﭽﭾﭿﮀﮁﮂﮃﮄﮅﮆﮇ ﮈﮉﮊﮋﮌ‬

‫ﮍﮎﮏﮐﮑ ﮒﮓﮔﮕ ﮖﮗﮘﮙﮚ ﮛ ﮜﮝ ﮞ ﮟﮠ‬ ‫ﮡﮢ ﮣﮤ ﮥﮦﮧ ﮨﮩﮪﮫ ﮬ ﮭ ﮮﮯﮰﮱ ﯓ ﯔ‬

‫ﯕﯖ ﯗ ﯘﯙﯚ ﯛﯜﯝﯞ ﯟﯠﯡ ﯢ ﯣ ﯤﯥﯦﯧﯨ‬

‫ﯩﯪﯫﯬ ﯭﯮﯯ ﯰ‬

‫(‪(1‬‬

‫پوښتنې‬

‫‪ -۱‬پﻪ تﻼوت ک‪ ３‬د اخﻼص اړتﻴا دﻟﻴﻞ وﻟﻴﻜئ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬د ﻗرأن کرﻳﻢ پر احکاﻣﻮ د عﻤﻞ کﻮﻟﻮ ارز＊ت ذکر ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۳‬ﻻﻧدې أﻳت وژباړئ‪:‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ -۴‬پﻪ تدبر د تﻼوت کﻮﻟﻮ دﻟﻴﻞ ذکر ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧک‪ ３‬دې پﻨ‪％‬ﻪ ظاﻫري أداب پخپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکﻲ ‪.‬‬

‫ﻼ ادا شﻲ‪.‬‬ ‫‪ -۱‬د دې سﻮرت پﻪ اخر ک‪ ３‬سجده ده‪ ،‬ﻟﻪ ﻫﻤدې کبﻠﻪ دې د تﻼوت سجده عﻤ ً‬

‫‪13‬‬

‫پنځم لوست‬ ‫د ساکن نون او تنوﻳن احکام‬ ‫ساکن نون‪:‬‬

‫ﻫﻐﻪ ساکﻦ ﻧﻮن دی‪ ،‬چ‪ ３‬سکﻮن ﻳ‪ ３‬د وصﻞ او وﻗﻒ ‪ ،‬ﻟﻴک ‪،‬ﻟﻮست پﻪ حاﻻتﻮک‪ ３‬ثابت‬ ‫(‪(1‬‬ ‫نونونه‪.‬‬ ‫پات‪ ３‬شﻲ‪ ،‬ﻟکﻪ د مِ ْن نون او‬ ‫تنوين ‪:‬‬

‫تﻨﻮﻳﻦ پﻪ ﻟﻐت ک‪ ３‬ﻣﻨﻮن کﻮﻟﻮ(ﻧﻮن ورکﻮﻟﻮ) تﻪ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫او پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬ﻫﻐﻪ زاﻳد ﻧﻮن دی چ‪ ３‬د کﻠﻤ‪ ３‬پﻪ پای ک‪ ３‬د وصﻞ پﻪ حاﻟت ک‪ ３‬ورسره‬ ‫ﻳﻮ ‪＄‬ای شﻮی وي اوﻳﻮازې د ﻟﻮستﻠﻮ پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬ﻧﻮن ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي او پﻪ ﻟﻴکﻠﻮک‪ ３‬د دوو‬ ‫ﻓتحﻮ‪ ،‬دووکسرو‪ ،‬او دووضﻤﻮ (ـًــٍــٌ( پﻪ شکﻞ ﻟﻴکﻞ ک‪８５‬ي ﻟکﻪ‬ ‫‪،‬‬ ‫د ساکن نون او تنوين تر منځ توپير‪:‬‬

‫ساکﻦ ﻧﻮن او تﻨﻮﻳﻦ کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ پﻪ احکاﻣﻮ ک‪ ３‬ﻳﻮ دی‪ ،‬خﻮ پﻪ ＇ﻮ شﻴاﻧﻮک‪ ３‬تﻮ پﻴرﻟري چ‪３‬‬ ‫ﻻﻧدې بﻴاﻧﻴ‪８‬ي‪:‬‬ ‫‪۱‬ـ ساکﻦ ﻧﻮن د کﻠﻤ‪ ３‬پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬او پای(‪ )۲‬دواړوک‪ ３‬را‪＄‬ﻲ‪ ،‬خﻮ تﻨﻮﻳﻦ ﻳﻮازې د کﻠﻤ‪ ３‬پﻪ پای‬ ‫ک‪ ３‬را‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫‪۲‬ـ ساکﻦ ﻧﻮن پﻪ ﻟﻮستﻠﻮ او ﻟﻴکﻠﻮ دواړوک‪ ３‬پات‪ ３‬ک‪８５‬ي‪ ،‬خﻮ تﻨﻮﻳﻦ ﻳﻮازې پﻪ ﻟﻮستﻠﻮ ک‪＊ ３‬کاره‬ ‫ک‪８５‬ي‪ ،‬پﻪ ﻟﻴکﻠﻮک‪ ３‬د دووﻓتحﻮ‪ ،‬دووکسرو‪ ،‬اودووضﻤﻮ(ـًـٍـٌ( پﻪ ب‪２‬ﻪ ﻟﻴکﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫‪۳‬ـ ساکﻦ ﻧﻮن پﻪ وصﻞ اووﻗﻒ دواړو حاﻻتﻮک‪ ３‬ثابت پات‪ ３‬ک‪８５‬ي‪،‬خﻮ تﻨﻮﻳﻦ ﻳﻮازې د وصﻞ‬ ‫‪ -1‬ﻫﻐﻪ ﻗﻴدوﻧﻪ چﻲ پﻪ تﻌرﻳﻒ ک‪ ３‬ذکر شﻮي ！ﻮل احترازي دي‪ :‬ﻟﻪ (ساکﻦ ﻧﻮن) ﻗﻴد سره خﻔﻴﻔﻪ ﻣتحرک ﻧﻮن ﻟکﻪ[ﻧحﻦ‬ ‫ﻗسﻤﻨا بﻴﻨﻬﻢ][زخرف‪ ]۳۲:‬او ﻣشدده ﻧﻮن ﻟکﻪ[ﻣﻦ اﻟجﻨّﻪ و اﻟﻨّاس] خارج شﻮی او ﻟﻪ پات‪ ３‬ک‪５‬دو ＇خﻪ ﻫﻐﻪ ﻧﻮن خارج‬ ‫شﻮ چﻲ د اﻟتﻘا ساکﻨﻴﻦ د دﻓﻌی ﻟپاره ﻣتحرک ک‪８５‬ي ﻟکﻪ[ان ارتبتﻢ][اﻟطﻼق‪ ]۴:‬او [اﻻ ﻟﻤﻦ ارتضی][اﻟجﻦ‪ ]۲۷:‬او (د‬ ‫وصﻞ او وﻗﻒ ﻟﻪ حاﻟت) ＇خﻪ ﻫﻐﻪ ﻧﻮن خارج شﻮ چ‪ ３‬د وﻗﻒ پﻪ سبب ساکﻦ شﻮی وي ﻟکﻪ‪[:‬ﻧستﻌﻴﻦ][اﻟﻔاتحﻪ‪]۵:‬‬ ‫‪ -۲‬د کﻠﻤ‪ ３‬پﻪ پﻴﻞ ک‪ ３‬ﻧﻪ را‪＄‬ﻲ ‪＄‬کﻪ چ‪ ３‬پﻴﻞ پﻪ ساکﻦ سخت او ﻧاشﻮﻧی ده ‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫پﻪ حال ک‪ ３‬ثابت پات‪ ３‬ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫د ساکن نون او تنوين احکام‬

‫ساکﻦ ﻧﻮن او تﻨﻮﻳﻦ ＇ﻠﻮر حکﻤﻮﻧﻪ ﻟري‪.‬‬

‫(‪)۱‬‬

‫‪۱‬ـ اظﻬار ‪۲‬ـ ادﻏام ‪۳‬ـ اﻗﻼب ‪۴‬ـ اخﻔاء‬ ‫اظهار‬ ‫د اظهار تعريف‬

‫اظﻬار پﻪ ﻟﻐت ک‪＊ ３‬کاره کﻮﻟﻮ تﻪ واﻳﻲ او پﻪ اصطﻼح ک‪ :３‬دﻟﻮستﻠﻮ پرﻣﻬال پﻪ ＊کاره ډول‬ ‫او ب‪５‬ﻠﻪ کﻮم بدﻟﻮن ＇خﻪ ﻟﻪ ﻣخرج ＇خﻪ د حرف را وﻳستﻠﻮ تﻪ اظﻬار واﻳﻲ‪.‬‬

‫(‪)۲‬‬

‫د اظهار توري‬

‫د اظﻬار حروف شپ‪８‬حﻠﻘﻲ تﻮري دي چ‪ ３‬شاعر ！ﻮل پﻪ ﻳﻮه بﻴت ک‪ ３‬را！ﻮل ک‪７‬ي دي ‪.‬‬ ‫حﻠﻘﻲ حروف شپ‪８‬دي ای باوﻓا ـ ‪،‬ﻫﻤزه ‪،‬ﻫا‪،‬عﻴﻦ‪ ،‬حا‪،‬ﻏﻴﻦ او خا‪.‬‬

‫‪＇ -۱‬ﻠﻮر‪－‬ﻮﻧﻲ احکام ‪＄‬ﻴﻨﻮ پﻪ ﻧظﻢ کﻲ راوړي دي‪:‬‬ ‫تﻨﻮﻳﻦ و ﻧﻮن ساکﻦ حکﻤش بدان ای ﻫﻮشﻴار کز حکﻢ أن زﻳﻨت بﻮد اﻧدر کﻼم کرد‪－‬ار‬ ‫در حرف حﻠﻖ اظﻬار کﻦ در ﻳرﻣﻠﻮن ادﻏام کﻦ در حرف با ﻗﻠب بﻪ ﻣﻴﻢ در ﻣابﻘی اخﻔا کﻦ‬ ‫‪ -۲‬ﻳﻌﻨ‪ ３‬ژبﻪ د ﻧﻮن پﻪ ‪＄‬ای ﻧ‪＋‬ﻠﻴدﻟﻲ وي او دﻏﻪ حرف پﻪ ساده ډول‪ ،‬ب‪ ３‬ﻟﻪ کﻮم بدﻟﻮن ＇خﻪ ادا ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫‪15‬‬

‫کﻪ چﻴرې ﻟﻪ ساکﻦ ﻧﻮن او تﻨﻮﻳﻦ وروستﻪ ﻟﻪ د ﻏﻮحروﻓﻮ＇خﻪ راشﻲ‪ ،‬ساکﻦ ﻧﻮن او تﻨﻮﻳﻦ باﻳد‬ ‫ﻟﻪ ！ﻮﻟﻮ ‪＄‬اﻧ‪７／‬تﻴاوو سره ＊کاره وﻟﻮستﻞ شﻲ‪.‬‬

‫(‪)۱‬‬

‫تر حﻠﻘﻲ حروﻓﻮ وړاﻧدې د ساکﻦ ﻧﻮن او تﻨﻮﻳﻦ د اظﻬار جدول‬ ‫د اظﻬار‬ ‫حروف‬

‫پﻪ ﻳﻮه کﻠﻤﻪ ک‪ ３‬د ساکﻦ‬ ‫ﻧﻮن اظﻬار‬

‫پﻪ دوو کﻠﻤﻮ ک‪ ３‬د ساکﻦ ﻧﻮن‬ ‫اظﻬار‬

‫د تﻨﻮﻳﻦ د اظﻬار بﻴﻠ‪３／‬‬

‫ﻫﻤزه‬ ‫ﻫا‬ ‫عﻴﻦ‬

‫{‬

‫حا‬

‫ﭶﭷﭸ‬

‫ﻏﻴﻦ‬ ‫خا‬ ‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻻﻧدې سﻮرت تﻼوت او د اظﻬار ‪＄‬اﻳﻮﻧﻪ دې پﻪ ‪－‬ﻮتﻪ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﭴﭵﭶﭷ ﭸﭹﭺﭻﭼ ﭽﭾﭿ ﮀﮁ‬

‫ﮂﮃﮄ ﮅﮆﮇ ﮈﮉ ﮊ ﮋﮌﮍﮎﮏ‬

‫‪ -۱‬پﻪ دې ‪＄‬ای ک‪ ３‬د اظﻬار عﻠت ﻟﻪ حروﻓﻮ ＇خﻪ د ساکﻦ ﻧﻮن او تﻨﻮﻳﻦ د ﻣخرج ﻟرې واﻟی دی ‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬د ساکﻦ ﻧﻮن او تﻨﻮﻳﻦ‬ ‫ﻣخرج د ژب‪ ３‬سر دی‪ ،‬چ‪ ３‬ﻟﻪ ورﻳﻮ سره ﻧ‪＋‬تی وي‪ ،‬خﻮ حﻠﻘﻲ حروف ！ﻮل ﻟﻪ ستﻮﻧﻲ رابﻬر ک‪８５‬ي ﻟﻪ ﻫﻤدې کبﻠﻪ د اظﻬار درج‪３‬‬ ‫پﻪ ﻻﻧدې شرح‪ ３‬سره تﻮپﻴر ﻟري‪.‬‬

‫اعﻠی (ﻟﻮړه )‪ :‬ﻟﻪ ﻫﻤزه او ﻫا وړاﻧدې پﻪ ساکﻦ ﻧﻮن او تﻨﻮﻳﻦ ک‪ ３‬تر！ﻮﻟﻮ د اظﻬار ﻟﻮړه (اعﻠی) درجﻪ ده‪.‬‬ ‫ﻣتﻮسط (ﻣﻨ‪％‬ﻨی) ‪ :‬ﻟﻪ عﻴﻦ او حا وړاﻧدې پﻪ ساکﻦ ﻧﻮن او تﻨﻮﻳﻦ تر ！ﻮﻟﻮ د اظﻬار (ﻣﻨ‪％‬ﻨی) ﻣتﻮسط درجﻪ ده‪.‬‬ ‫(！ﻴ＂ﻪ ) ‪ :‬ﻟﻪ عﻴﻦ او خا وړاﻧدې پﻪ ﻧﻮن ساکﻦ ک‪ ３‬د اظﻬار تر ！ﻮﻟﻮ ( ！ﻴ＂ﻪ ) درجﻪ ده‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫«‬

‫ﭑﭒﭓﭔﭕﭖﭗﭘﭙ ﭚ ﭛ‬

‫ﭜﭝ ﭞ ﭟ ﭠ ﭡ ﭢﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨ‬ ‫پوښتنې‬

‫‪ -۱‬ساکﻦ ﻧﻮن او تﻨﻮﻳﻦ تﻌرﻳﻒ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬د ساکﻦ ﻧﻮن ﻟپاره دوې ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬او د تﻨﻮﻳﻦ ﻟپاره ﻫﻢ دوې ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬ذکر ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۳‬ساکﻦ ﻧﻮن او تﻨﻮﻳﻦ ﻳﻮ تر بﻠﻪ ＇ﻪ تﻮپﻴر ﻟري؟‬ ‫‪ -۴‬ساکﻦ ﻧﻮن او تﻨﻮﻳﻦ ＇ﻮ حکﻤﻮﻧﻪ ﻟري؟ ﻧﻮم ﻳ‪ ３‬واخﻠئ‪.‬‬ ‫‪ -۵‬اظﻬار تﻌرﻳﻒ ک‪７‬ئ او حروف ﻳ‪ ３‬و＊ﻴئ‪.‬‬ ‫‪ -۶‬پﻪ ﻳﻮه کﻠﻤﻪ ک‪ ３‬د ساکﻦ ﻧﻮن د اظﻬار ﻟپاره شپ‪ ８‬ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬ذکر ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۷‬پﻪ دوو کﻠﻤﻮ ک‪ ３‬د ساکﻦ ﻧﻮن د اظﻬار ﻟپاره شپ‪ ８‬ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬ذکر ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۸‬د تﻨﻮﻳﻦ د اظﻬار ﻟپاره شپ‪ ８‬ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬ذکر ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ ﻳﻮه کﻠﻤﻪ ک‪ ３‬د ساکﻦ ﻧﻮن د اظﻬار ﻟپاره شپ‪ ８‬ﻣثاﻟﻮﻧﻪ او پﻪ دوو کﻠﻤﻮ ک‪ ３‬د‬ ‫ساکﻦ ﻧﻮن او تﻨﻮﻳﻦ د اظﻬار ﻟپاره شپ‪ ８‬ﻣثاﻟﻮﻧﻪ پخپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪17‬‬

‫شپ‪８‬م لوست‬ ‫ادغــــــام‬ ‫د ادغام تعريف‪:‬‬

‫ادﻏام پﻪ ﻟﻐت ک‪ ３‬داخﻠﻮﻟﻮ او ﻧﻨﻮﻳستﻠﻮتﻪ واﻳﻲ‪ :‬او پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬پﻪ ﻣتحرک تﻮري ک‪ ３‬د‬ ‫ساکﻦ تﻮري ﻧﻨﻮﻳستﻠﻮ تﻪ واﻳﻲ‪ ،‬داس‪ ３‬چ‪ ３‬د ﻟﻮستﻠﻮ پر ﻣﻬال د شد ﻟروﻧکﻲ حرف پﻪ شان‬ ‫راشﻲ او د ﻫﻐﻮ دوو حرﻓﻮﻧﻮ د ﻟﻮستﻠﻮ ﻟپاره ﻳﻮازې ژبﻪ ﻟﻪ خپﻞ ‪＄‬اﻳﻪ ﻳﻮ ‪＄‬ﻞ وخﻮ‪８５＄‬ي‪.‬‬ ‫دادغام توري‬

‫رﻣﻠُﻮن" پﻪ کﻠﻤﻪ ک‪ ３‬را！ﻮل شﻮي دي‪ ،‬ﻫر کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻟﻪ ساکﻦ‬ ‫د ادﻏام حروف شپ‪８‬دی چ‪ ３‬د "ﻳ َ َ‬ ‫رﻣﻠُﻮن" ＇خﻪ ﻳﻮ تﻮری راشﻲ‪ ،‬ساکﻦ ﻧﻮن او ﻳا تﻨﻮﻳﻦ پﻪ ﻫﻐﻪ حرف‬ ‫ﻧﻮن او تﻨﻮﻳﻦ وروستﻪ ﻟﻪ " ﻳ َ َ‬ ‫ک‪ ３‬ادﻏام ک‪８５‬ي‪ .‬پﻪ دې ﻣﻌﻨا چ‪ :３‬ساکﻦ ﻧﻮن او تﻨﻮﻳﻦ پر حرف بدﻟ‪８５‬ي او ور＇خﻪ ﻳﻮ ﻣشدد‬ ‫حرف جﻮړ‪８４‬ي‪.‬‬

‫(‪)۱‬‬

‫د ادغام ډولونه ‪:‬‬

‫ادﻏام دوه ډوﻟﻪ دی ‪۱:‬ـ ﻏﻨّﻪ ﻟروﻧکی ‪۲‬ـ ب‪ ３‬ﻏﻨّﻪ‬ ‫‪۱‬ـ غنّه لرونکی ادغام‪:‬‬

‫ﻨﻤﻮ" ﻟﻪ حروﻓﻮ ＇خﻪ ﻳﻮ حرف ﻟﻪ ساکﻦ ﻧﻮن او ﻳا تﻨﻮﻳﻦ وروستﻪ پﻪ ﻳﻮه کﻠﻤﻪ‬ ‫ﻫر کﻠﻪ چ‪ ３‬د " ﻳ َ ُ‬ ‫ک‪ ３‬راشﻲ‪ ،‬ادﻏام ﻟﻪ ُﻏﻨ‪ ３‬سره ادا ک‪８５‬ي ‪.‬‬

‫(‪)۲‬‬

‫ﻏﻨ‪ ３‬ﻟروﻧکﻲ ادﻏام تﻪ ﻧاﻗص ادﻏام ﻫﻢ واﻳﻲ‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬خپﻠﻪ ساکﻦ ﻧﻮن او تﻨﻮﻳﻦ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ‬ ‫‪＄‬ﻲ‪ ،‬خﻮ صﻔت او اثر ﻳ‪ ３‬پات‪ ３‬ک‪８５‬ي‪ ،‬چ‪ ３‬ﻫﻐﻪ ﻏﻨﻪ ده‪.‬‬

‫‪ -۱‬ساکﻦ ﻧﻮن او تﻨﻮﻳﻦ تﻪ ﻣدﻏﻢ او ﻫﻐﻪ حرف چ‪ ３‬د ساکﻦ ﻧﻮن او تﻨﻮﻳﻦ ＇خﻪ وروستﻪ را‪＄‬ی ﻣدﻏﻢ ﻓﻴﻪ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬ﻳﻌﻨ‪ ３‬ادﻏام ﻟﻪ اواز سره چ‪ ３‬ﻟﻪ خﻴشﻮم (د پﻮزې اخرﻧ‪ ９‬برخ‪ ３‬تﻪ) پﻮرتﻪ ک‪８５‬ي‪ ،‬خﻮ باﻳد پﻮه شﻮ چ‪ ３‬د ُﻏﻨ‪ ３‬صﻔت‬ ‫د دوﻳﻢ حرف دی‪ ،‬ﻧﻪ د اول حرف‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫نمو په حروفوکې د ساکن نون د ادغام "(مع الغنّه) مثالونه‪:‬‬ ‫د َي ُ‬ ‫د ينموپه حروفو کې د تنوين د ادغام "(مع الغنّه) مثالونه‪:‬‬

‫يادونه‪:‬‬

‫د ﻗرأن کرﻳﻢ پﻪ ﻻﻧدې ＇ﻠﻮرو کﻠﻤﻮ ک‪ ３‬چ‪ ３‬ساکﻦ ﻧﻮن ﻫﻢ راﻏﻠی دی‪ ،‬ﻣطﻠﻖ اظﻬار کﻴ‪８‬ي‬

‫(‪)۱‬‬

‫چ‪ ３‬عبارت دي ﻟﻪ‪:‬‬ ‫(‪(2‬‬

‫بې غنې ادغام‬

‫ب‪ ３‬ﻏﻨ‪ ３‬ادﻏام دوه حرﻓﻮﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫[ﻻم] او [را] چ‪ ３‬د [ﻟر] کﻠﻤﻪ ﻳ‪ ３‬را！ﻮﻟﻮي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻟﻪ دﻏﻮ دوو حروﻓﻮ＇خﻪ ﻳﻮ ﻟﻪ ساکﻦ ﻧﻮن او تﻨﻮﻳﻦ وروستﻪ راشﻲ‪،‬ساکﻦ ﻧﻮن او تﻨﻮﻳﻦ پﻪ ﻫﻐﻮ‬ ‫ک‪ ３‬ب‪ ３‬ﻏﻨ‪ ３‬ادﻏاﻣ‪８５‬ي‪ ،‬ﻳﻌﻨ‪ ３‬ساکﻦ ﻧﻮن او تﻨﻮﻳﻦ پﻪ [ﻻم] او [را] بدﻟﻴ‪８‬ي‪ .‬وروستﻪ [ﻻم] پﻪ‬ ‫[ﻻم] او [را] پﻪ را ک‪ ３‬ادﻏاﻣ‪８５‬ي‪ .‬دﻏﻪ ادﻏام تﻪ کاﻣﻞ ادﻏام وﻳﻞ ک‪８５‬ي او دﻫﻐﻮی اثر پﻪ بشپ‪７‬ه‬ ‫تﻮ‪－‬ﻪ پﻪ ﻻم بدﻟ‪８５‬ي ‪.‬‬ ‫په الم حرف کې د ساکن نون ادغام‪:‬‬

‫‪ -۱‬دﻏﻪ اظﻬار تﻪ ﻣطﻠﻖ اظﻬار واﻳﻲ ‪＄‬کﻪ چ‪ ３‬حﻠﻘﻲ حروﻓﻮ پﻮرې ت‪７‬ل شﻮی ﻧﻪ دی‪.‬‬ ‫‪ -۲‬پﻪ پﻮرتﻴﻨﻮ ﻣثاﻟﻮﻧﻮک‪ ３‬د ادﻏام ﻧﻪ کﻮﻟﻮ عﻠت دادی چ‪ ３‬ساکﻦ ﻧﻮن پﻪ (واو) ک‪ ３‬سره ﻟﻪ دې چ‪ ３‬ﻳا او واو ﻟﻪ ساکﻦ ﻧﻮن‬ ‫وروستﻪ واﻗع شﻮي دي‪ .‬کﻪ ﻣﻮ ادﻏام ک‪７‬ی وای‪ ،‬دﻏﻪ اﻟﻔاظ ﻟﻪ ﻣضاعﻔﻮ کﻠﻤاتﻮ سره (چ‪ ３‬اصﻠﻲ حروف ﻳ‪ ３‬تکرار شﻮي وي)‬ ‫"ص َّﻮا ٌن" د ِ‬ ‫پر‪＄‬ای"اﻟدﻳَّا" وواﻳﻮ‪،‬دا بﻪ ＇ر‪－‬ﻨده ﻧﻪ شی چ‪ِ ３‬‬ ‫"ص ْﻨ َﻮا ٌن"پر‪＄‬ای ِ‬ ‫ﻣشتبﻪ شی‪ ،‬کﻪ د ِ‬ ‫"ص ْﻨ ٌﻮ" ﻟﻪ‬ ‫د"اﻟدﻧْﻴَا"‬ ‫ُّ‬ ‫"ص َّﻮا ٌن" او ُّ‬ ‫"اﻟدﻧِﻲ" ﻟﻪ رﻳ‪＋‬ی ＇خﻪ ده ﻟﻪ ﻫﻤدی کبﻠﻪ باﻳد ﻧﻮن ساکﻨﻪ پﻪ پﻮرتﻨﻴﻮ ﻣثاﻟﻮﻧﻮ ک‪ ３‬اظﻬار‬ ‫رﻳش‪＇ ３‬خﻪ ده او ﻫﻤدارﻧ‪／‬ﻪ ُّ‬ ‫"اﻟدﻳَّا" د َّ‬ ‫شﻲ تر＇ﻮ پﻮرتﻨ‪ ９‬ﻏﻠط‪ ９‬راﻣﻨ‪ ＃‬تﻪ ﻧشﻲ او ﻟﻪ داس‪ ３‬ﻏﻠطﻴﻮ او ابﻬاﻣاتﻮ＇خﻪ ﻣخﻨﻴﻮی وشﻲ ‪.‬‬

‫‪19‬‬

‫په [الم] کې د تنوين ادغام‪:‬‬ ‫په [ر] کې دساکن نون ادغام‬ ‫په [ر] کې دتنوين ادغام‪:‬‬ ‫(‪(1‬‬

‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻻﻧدې سﻮرت تﻼوت او د ادﻏام ‪＄‬اﻳﻮﻧﻪ دې ﻣﻌﻠﻮم او تطبﻴﻖ ک‪７‬ي‪.‬‬

‫(‪(2‬‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﭲﭳﭴﭵ ﭶﭷﭸﭹﭺﭻﭼﭽﭾ ﭿﮀﮁﮂﮃﮄ‬

‫ﮅﮆﮇﮈﮉ ﮊ ﮋ ﮌﮍﮎﮏﮐﮑﮒﮓﮔﮕﮖ ﮗﮘ‬ ‫ﮙﮚﮛﮜﮝﮞﮟﮠ ﮡ ﮢﮣﮤﮥ ﮦﮧﮨ‬ ‫ﮩﮪ ﮫ ﮬﮭﮮﮯﮰ ﮱﯓ ﯔﯕ ﯖﯗﯘﯙ ﯚﯛﯜﯝﯞ‬

‫ﻗﻮل‪{:‬و ِﻗﻴﻞَ َﻣ ْﻦ َر ٍاق}[اﻟﻘﻴاﻣة‪ ]۲۷ :‬ﻣستثﻨی دی‪ .‬ﻳﻌﻨ‪( ３‬ﻧﻮن پﻪ‬ ‫‪ -۱‬د اﻣام حﻔص رح پﻪ رواﻳت سره داهلل تﻌاﻟی دﻏﻪ‬ ‫َ‬ ‫راک‪ ３‬ﻧﻪ ادﻏاﻣﻴ‪８‬ي) او د ادﻏام ﻧﻪ کﻮﻟﻮ سبب ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ د(ﻣﻦ) بﻪ ﻧﻮن ک‪ ３‬سکتﻪ ده‪＄ .‬کﻪ سکتﻪ ﻟﻪ ﻧﻮن سره د ﻣﻼﻗات ﻣاﻧع‬ ‫ک‪８５‬ي او د ﻣﻼﻗات د ﻧشتﻮن پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬د ﻳﻮ حرف ادﻏام پﻪ ﻳﻮ بﻞ ک‪ ３‬اﻣکان ﻧﻠری‪ ،‬ﻫﻤدارﻧ‪／‬ﻪ داﻣام حﻔص رح‬ ‫ﻧﻪ پﻪ ﻳﻮه طرﻳﻘﻪ پﻪ [را] ک‪ ３‬دﻧﻮن دادﻏام ﻟﻪ ﻗاعدې دوه ‪＄‬اﻳﻮﻧﻪ ﻣستثﻨی دی ‪ -۱‬ﮉﮊ ﮋ ﮌ ﮍ ﱪ[اﻟﻘﻠﻢ ‪:‬‬ ‫‪ -۲ ]۱‬ﭬ ﭮ ﭯ [ ﻳس ‪ : ]۲-۱ :‬پدې ‪＄‬ای ک‪ ３‬ﻧﻮن ساکﻨﻪ د واو پﻪ حرف ک‪ ３‬ﻧﻪ ادﻏاﻣﻴ‪８‬ي بﻠک‪３‬‬ ‫اظﻬار‪８４‬ي او دا د شاطبﻲ طرﻳﻘﻪ ده‪ ،‬اﻟبتﻪ د جزري پﻪ طرﻳﻘﻪ ادﻏام کﻮﻻی شﻮ‪.‬‬ ‫‪-۲‬دادﻏام عﻠتﻮﻧﻪ (( سببﻮﻧﻪ))‬ ‫پﻪ ﻟﻨ‪ ６‬ډول کﻮﻻی شﻮ وواﻳﻮ چ‪ ３‬د ساکﻦ ﻧﻮن او تﻨﻮﻳﻦ دادﻏام سببﻮﻧﻪ دﻳرﻣﻠﻮن پﻪ حروﻓﻮ ک‪ ３‬دری دی ‪.‬‬ ‫تﻤائﻞ ‪ :‬ﻟﻪ ساکﻦ ﻧﻮن او تﻨﻮﻳﻦ وروستﻪ د ﻧﻮن را تﻠﻞ ‪.‬‬ ‫د ﻣخرج تﻘارب (ﻧ‪８‬د‪４‬ﻮاﻟی) ‪ :‬ﻟﻪ ساکﻦ ﻧﻮن او تﻨﻮﻳﻦ وروستﻪ (ﻣﻴﻢ)ـ(ﻻم) او (را) راتﻠﻞ‪.‬‬ ‫پﻪ صﻔاتﻮک‪ ３‬ﻫﻢ جﻨسﻮاﻟی‪ :‬ﻟﻪ ساکﻦ ﻧﻮن او تﻨﻮﻳﻦ وروستﻪ د (واو) او (ﻳا) راتﻠﻞ‪.‬‬ ‫دادﻏام ‪＂－‬ی‪:‬‬ ‫دادﻏام ‪＂－‬ﻪ پﻪ خبروک‪ ３‬اساﻧتﻴا ده کﻪ حرف ﻳﻮ‪＄‬ﻞ وﻟﻮستﻞ شﻲ او وروستﻪ بﻴا ﻣخرج خﻼص اودوﻫﻢ ‪＄‬ﻞ ﻫﻤاﻏﻪ حرف‬ ‫ﻳا ﻣشابﻪ او ﻧ‪８‬دې حرف تﻠﻔظ شﻲ‪ ،‬دﻏﻪ کار پرژبﻪ دروﻧد تﻤاﻣﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫و َّدت َّطائ ِ َﻔةٌ" پﻪ پرتﻠﻪ دادﻏام پﻪ صﻮرت ک‪３‬‬‫ﻣث ً‬ ‫و َّدت َّطائ ِ َﻔةٌ" بﻴﻠﻪ ادﻏام ＇خﻪ پرې تﻠﻔظ کﻮل د" ُﻗﻞ ﻟ َ ُّﻬ ْﻢ َ‬‫ﻼ پﻪ " ُﻗﻞ ﻟ َ ُّﻬ ْﻢ َ‬ ‫(و َّدت َّطائ ِ َﻔةٌ)‪.‬‬ ‫(( د ادﻏام ﻻم پﻪ ﻻم ک‪ ) ３‬ﻟکﻪ ( ُﻗﻞ ﻟ َ ُّﻬ ْﻢ)(( او تا پﻪ طا ک‪ ))３‬ﻟکﻪ َ‬

‫‪20‬‬

‫ﯟﯠﯡ ﯢﯣ ﯤﯥ ﯦ ﯧﯨ ﯩﯪﯫﯬ ﯭﯮ‬

‫ﯯﯰ‬

‫پوښتنې‬

‫‪ -۱‬ادﻏام تﻌرﻳﻒ ک‪７‬ئ ؟‬ ‫‪ -۲‬دادﻏام حروف کﻮم دي؟‬ ‫‪ -۳‬ادﻏام ＇ﻮ ډوﻟﻪ دی ؟ د ﻫر ﻳﻮه ﻧﻮم واخﻠئ ‪.‬‬ ‫‪ -۴‬پﻪ ﻳﻨﻤﻮ ک‪ ３‬کﻮم ډول ادﻏام دی؟ واضح ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۵‬پﻪ [ﻟر] حرﻓﻮﻧﻮ ک‪ ３‬کﻮم ډول ادﻏام راﻣﻨ‪ ＃‬تﻪ ک‪８５‬ي؟ ﻣثال ورک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫ک‪ ３‬د ساکﻦ ﻧﻮن د ادﻏام‬

‫‪ -6‬په‬ ‫د ﻧﻪ ک‪５‬دﻟﻮ دﻟﻴﻞ وواﻳئ‪.‬‬

‫‪ -۷‬پﻪ ﻻﻧدې أﻳتﻮﻧﻮ ک‪ ３‬چ‪ ３‬پﻪ ﻫﻐﻮ ک‪ ３‬ادﻏام راﻣﻨ‪ ＃‬تﻪ ک‪８５‬ي‪ ،‬ﻟکﻪ ﻻﻧدﻧﻲ ﻣثال‪ ،‬تر ﻫﻐﻮ ﻻﻧدې‬ ‫کر＊ﻪ وکاږئ؟ ﮃ ﮄ ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ‬

‫ﮨﮩﮪ ﮫﮬﮭ ﮮ ﮯ ﮰﮱﯓﯔﯕﯖﯗ‬

‫ﯘﯙ ﯚ ﯛ ﯜﯝﯞﯟ ﯠﯡ ﯢ ﯣ ﯤﯥﯦ ﯧﯨ‬

‫ﯩﯪﯫﯬﯭﯮﯯﯰ ﯱﯲ ﯳﯴﯵﯶﯷ ﯸﯹ‬ ‫ﯺﯻﯼﯽ ﯾﯿﰀﰁ‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې شپ‪ ８‬کﻠﻤ‪ ،３‬پﻪ خپﻠﻮکتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکﻲ چ‪ ３‬ادﻏام پک‪ ３‬راﻏﻠی وي‪.‬‬ ‫‪21‬‬

‫اووم لوست‬ ‫اقالب‬ ‫د اقالب تعريف‪:‬‬

‫اﻗﻼب پﻪ ﻟﻐت ک‪ ３‬اړوﻟﻮ (ﻧسکﻮروﻟﻮ ) او بدﻟﻮﻟﻮ تﻪ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫پﻪ اصطﻼح ک‪ : ３‬د ساکﻦ ﻧﻮن او تﻨﻮﻳﻦ پﻪ ﻣﻴﻢ بدﻟﻮل دي‪.‬‬

‫(‪)۱‬‬

‫د اقالب حرف‪:‬‬

‫ﻫر کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻟﻪ ساکﻦ ﻧﻮن او تﻨﻮﻳﻦ وروستﻪ د (ب) حرف راشﻲ‪ ،‬ساکﻦ ﻧﻮن او تﻨﻮﻳﻦ پﻪ ﻣﻴﻢ‬ ‫بدﻟﻴ‪８‬ي او ﻟﻪ ﻏﻨ‪ ３‬سره ادا ک‪８５‬ي ‪.‬‬

‫(‪)۲‬‬

‫د اقالب مثالونه‬ ‫الف ‪ :‬په ميم سره د ساکن نون د اقالب مثال‪:‬‬

‫‪.‬‬ ‫‪ -۱‬پﻪ تﻠﻔظ ک‪ ３‬ﻧﻪ پﻪ ﻟﻴکﻨﻪ ک‪＄ ３‬کﻪ پﻪ ﻟﻴکﻨﻪ ک‪ ３‬ﻧﻮن پخپﻠﻪ ﻟﻴکﻞ ک‪８５‬ي‪ .‬کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ پﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻮ چاپﻮﻧﻮ ک‪ ３‬کﻮچﻨی ﻣﻴﻢ‬ ‫د ﻧﻮن پر سر ﻟﻴکﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫‪ -۲‬د اﻗﻼب طرﻳﻘﻪ او شﻔﻮی اخﻔاء (چ‪ ３‬وروستﻪ ﻟﻪ ساکﻦ ﻣﻴﻢ ＇خﻪ ب راشﻲ) ﻳﻮدی‪ ،‬چ‪ ３‬د شﻮﻧ‪６‬و وچ اړخ ﻟﻪ ﻧرم‬ ‫اړخ سره ﻳﻮ ‪＄‬ای ک‪８５‬ي او د ﻳﻮه اﻟﻒ پﻪ کچﻪ ﻏﻨﻪ ک‪８５‬ي ‪ ،‬وروستﻪ شﻮﻧ‪６‬وﻟﻪ ﻟﻮﻧدواﻟی (با) ادا ک‪８５‬ي د اساﻧتﻴا ﻟﻪ ﻟپاره د‬ ‫ﻗران کرﻳﻢ پﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻮ چاپﻮﻧﻮک‪ ３‬د[را] ﻟﻪ اﻗﻼب ساکﻦ ﻧﻮن او تﻨﻮﻳﻦ وروستﻪ وړوکی ﻣﻴﻢ ﻟﻴکﻞ ک‪８５‬ي پﻪ دې ډول‪{ :‬‬ ‫}[اﻟبﻘرة‪.]۳۳ :‬‬

‫‪22‬‬

‫ب‪ :‬په دوو کلمو کې په ميم سره د ساکن نون د اقالب مثال ‪:‬‬

‫‪.‬‬ ‫ج‪ :‬په ميم سره د تنوين د اقالب مثال ‪:‬‬

‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧک‪ ３‬دې ﻻﻧدې أﻳاتﻮﻧﻪ تﻤرﻳﻦ ک‪７‬ي اود[را]د اﻗﻼب ‪＄‬اﻳﻮﻧﻪ دې پﻪ ک‪ ３‬ﻣﻌﻠﻮم او‬

‫تطبﻴﻖ ک‪７‬ي }‬

‫{‬

‫ﭺﭻ ﭼ ﭽﭾﭿﮀﮁﮂﮃﮄﮅ ﮆﮇ‬ ‫ﮈﮉﮊﮋﮌ ﮍﮎﮏﮐ‬ ‫ﮑﮒﮓﮔﮕ‬ ‫ﯓﯔﯕﯖ‬ ‫ﯚ ﯛﯜﯝﯞ ﯟﯠﯡ ﯢ ﯣ ﯤﯥ‬ ‫‪ -۱‬د ﻓﻌﻞ پﻪ پای ک‪ ３‬د تاکﻴد ﻧﻮن د تﻨﻮﻳﻦ پﻪ ډول ﻟﻴکﻞ ک‪８５‬ي کﻪ چﻴرتﻪ ترﻳﻨﻪ (با) واﻗع شﻲ اﻗﻼب ک‪８５‬ي او داس‪ ３‬ﻟﻮستﻞ‬ ‫اﻟﻨ ِ‬ ‫اصﻴَ ِة}‬ ‫ک‪８５‬ي‪ { :‬ﻟَﻨَ ْس َﻔ ۢ ًﻌﻦ ب ِ َّ‬

‫‪23‬‬

‫ﮌﮍﮎﮏ‬ ‫ﭖﭗﭘﭙﭚ‬ ‫ﭱﭲ ﭳ ﭴ ﭵ‬

‫پوښتنې‬

‫‪1‬ـ اﻗﻼب تﻌرﻳﻒ ک‪７‬ئ اوحرف ﻳ‪ ３‬و＊ﻴئ ؟‬ ‫ﻼ سرتﻪ ورسﻮئ؟‬ ‫‪۲‬ـ د اﻗﻼب طرﻳﻘﻪ عﻤ ً‬ ‫‪۳‬ـ ﻳﻪ ﻳﻮه کﻠﻤﻪ ک‪ ３‬پﻪ ﻣﻴﻢ سره دساکﻦ ﻧﻮن داﻗﻼب دوې ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬وړاﻧدې ک‪７‬ئ ؟‬ ‫‪۴‬ـ پﻪ دوو کﻠﻤﻮ ک‪ ３‬پﻪ ساکﻦ ﻣﻴﻢ سره د ساکﻦ ﻧﻮن داﻗﻼب دوې ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬وړاﻧدې ک‪７‬ئ ؟‬ ‫‪۵‬ـ پﻪ ﻣﻴﻢ ک‪ ３‬دتﻨﻮﻳﻦ داﻗﻼب ﻣثاﻟﻮﻧﻪ ذکر ک‪７‬ئ ؟‬ ‫‪۶‬ـ پﻪ ﻻﻧدﻧﻲ أﻳت ک‪ ３‬داﻗﻼب ‪＄‬ای راو＊ﻴئ ‪.‬‬ ‫‪ -۷‬دﻻﻧدﻧﻲ عبارت پر وړاﻧدې د صحﻴح(√( ﻳا غلط (‪ (x‬ﻧ‪＋‬ﻪ وکاږئ د‬

‫پﻪ کﻠﻤﻪ ک‪ ３‬اخﻔا ک‪８５‬ي ( (‪.‬‬

‫‪24‬‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻨ‪％‬ﻪ أﻳتﻮﻧﻪ چ‪ ３‬پﻪ ﻫﻐﻮ ک‪ ３‬اﻗﻼب واﻗع ک‪８５‬ي‪ ،‬پﻪ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪25‬‬

‫اتم لوست‬

‫اخفــاء‬ ‫اخﻔآ پﻪ ﻟﻐت ک‪ ３‬پ＂ﻮﻟﻮ او پﻮ＊ﻠﻮتﻪ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫پﻪ اصطﻼح ک‪ :３‬د اظﻬار او ادﻏام تر ﻣﻨ‪ ＃‬ﻏﻨﻪ ﻟروﻧکﻲ حاﻟت تﻪ اخﻔا وﻳﻞ ک‪８５‬ي ‪.‬‬ ‫ﻳﻌﻨ‪ : ３‬ﻧﻪ داظﻬار د حرف پﻪ شان ﻟﻪ خپﻞ ﻣخرج ＇خﻪ ادا ک‪８５‬ي او ﻧﻪ د ادﻏام د حرف پﻪ‬ ‫شان چ‪ ３‬وروستﻨی حرف ﻣشدد کﻮي‪ ،‬بﻠک‪ ３‬د ﻏﻨ‪ ３‬اواز ﻟﻪ پزې راو‪＄‬ﻲ ‪.‬‬ ‫د اخفآ حروف ‪:‬‬ ‫د اظﻬار‪ ،‬ادﻏام‪ ،‬اﻗﻼب او د (اﻟﻒ)(‪)۱‬ﻟﻪ حروﻓﻮ پرتﻪ ﻧﻮر پﻨ‪％‬ﻠس حروف د اخﻔا حروف‬ ‫دي چ‪ ３‬ﻫﻐﻪ‪ (:‬ص‪،‬ذ‪،‬ث‪،‬ج‪،‬ش‪،‬ق‪،‬س‪،‬د‪،‬ط‪،‬ز‪،‬ف‪،‬ض‪،‬ظ) دي‪.‬‬ ‫دﻏﻪ حروف دﻻﻧدﻧﻲ بﻴت پﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻳﻮ کﻠﻤاتﻮ ک‪ ３‬راﻏﻠﻲ دي‪:‬‬ ‫ص ﻗَ ْد َس َﻤا‬ ‫ِص ْﻒ َذا ثَﻨَا ﻛ َْﻢ َج َاد َش ْخ ٌ‬

‫ِ ِ‬ ‫ﻘﻰ َض ْع ظَاﻟﻤا‪.‬‬ ‫ُد ْم طَِّﻴبا ً ز ْد ﻓـﻰ تُ ً‬

‫(‪)۲‬‬

‫ﻫر کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻟﻪ ساکﻦ ﻧﻮن او تﻨﻮﻳﻦ ＇خﻪ وروستﻪ ﻟﻪ پﻮرتﻨﻴﻮ حروﻓﻮ ＇خﻪ ﻳﻮ راشﻲ‪ ،‬پﻪ دې‬ ‫صﻮرت ک‪ ３‬اخﻔآ راﻣﻨ‪ ＃‬تﻪ ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫(‪)۳‬‬

‫‪＄ -۱‬کﻪ چ‪ ３‬اﻟﻒ ﻟﻪ ساکﻦ ﻧﻮن او تﻨﻮﻳﻦ وروستﻪ ﻧﻪ را‪＄‬ﻲ ‪＄‬کﻪ چ‪ ３‬ﻳﻮﻟﻪ پﻮرتﻨﻴﻮ حکﻤﻮﻧﻮ＇خﻪ‬ ‫(اظﻬار‪،‬ادﻏام‪،‬اﻗﻼب‪،‬اخﻔاء) پﻪ ﻫﻐﻪ پﻮری ت‪７‬اوﻧﻪ ﻟري ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬ژباړه ‪ :‬د ثﻨا ‪＋＄‬تﻨﻪ ‪＇ :‬ﻮﻣره ﻫ（ﻪ اوﻫاﻧد دې وک‪ ７‬چ‪ ３‬ﻫسک ﻻړې او عظﻤت دې ترﻻسﻪ ک‪ ،７‬د تﻞ ﻟپاره ＊‪２／５‬ﻪ‬ ‫کﻮه‪ ،‬پرﻫ‪５‬ز‪－‬اري دې ډﻳره ک‪７‬ه او ظاﻟﻢ پرﻳ‪８‬ده ‪.‬‬ ‫‪ -۳‬د ساکﻦ ﻧﻮن او تﻨﻮﻳﻦ د اخﻔاء عﻠت دادی‪ :‬چ‪ ３‬د اخﻔاء حروف ﻟﻪ (ن) ＇خﻪ دوﻣره ﻟرې دي (ﻟکﻪ د حﻠﻘﻲ حروﻓﻮ‬ ‫ﻟرې واﻟی ) تر ＇ﻮ ﻫﻠتﻪ اظﻬار وشﻲ او ﻧﻪ دوﻣره ﻟﻨ‪ ６‬دي ﻟکﻪ (ﻳرﻣﻠﻮن)‪ ،‬تر ＇ﻮ پﻪ ﻫﻐﻮ ک‪ ３‬ادﻏام وشﻲ ‪،‬ﻧﻮاﻟزاﻣاً ددواړو‬ ‫تر ﻣﻨ‪ ＃‬ادا ک‪８５‬ي ‪.‬‬

‫‪26‬‬

‫د اخﻔا ﻟﻪ حروﻓﻮ ﻣخک‪ ３‬د ساکﻦ ﻧﻮن او تﻨﻮﻳﻦ د اخﻔا ﻣثاﻟﻮﻧﻪ‬ ‫د اخﻔا‬ ‫حروف‬

‫پﻪ ﻳﻮه کﻠﻤﻪ ک‪ ３‬د‬ ‫ساکﻦ ﻧﻮن اخﻔا‬

‫ص‬

‫ب‬ ‫فَا ِ َذا فَ َر ْغ َ‬ ‫ت فَان َْص ْ‬ ‫فَاَن َْذ ْرت ُُک ْم ن َا ًرا تَلَ ّظﻰ‬

‫ا َ ْن َص ُّد ْو ُک ْم ‪.‬‬ ‫ـن َذ َک ٍر‬ ‫مِ ْ‬

‫ﻳَّـتِﻴ ْ ًمـا َذا‬

‫ث‬

‫َمّنْث ُ ْو ًرا‬

‫ت‬ ‫مـَ ْن ثَــ ُقلَ ْ‬

‫اجا‬ ‫َما ًء ثَـجـَّ ً‬

‫ک‬

‫َو َو َض ْعنَا َعن ْ َ‬ ‫ك ِو ْز َر َ‬ ‫ک‬

‫َو ا ِ ْن َکانَ‬

‫قَال ُ ْوا تِل ْ َ‬ ‫ك ا ِ ًذا َکـ َّر خَ ا ِس َر‬

‫ج‬

‫ْـجﻴْنا ُه‬ ‫فَاَن َ‬ ‫ت‬ ‫الس َما ُء ان ْشَ َّق ْ‬ ‫ا ِ َذا َّ‬

‫ـن َجا َء‬ ‫َم ْ‬

‫َّوت ُِحبُّ ْونَ ال ْ َم َ‬ ‫ال ُحبًّا َجـمـًّا‬ ‫َواﷲ َعلﻰ ُک ِّل َش ْﻲ ٍء َش ِهﻴ ْ ٌد‬

‫ذ‬

‫ش‬

‫پﻪ دوو کﻠﻤﻮ ک‪ ３‬د‬ ‫ساکﻦ ﻧﻮن اخﻔا‬

‫(((‬

‫فَ َم ْن َشا َء َذ َک َر ُه‬

‫د تﻨﻮﻳﻦ اخﻔا‬ ‫ك َوال ْ َملَ ُ‬ ‫َّو َجا َء َرب ُّ َ‬ ‫ك َص ًّفا َص ًّفا‬

‫فَ َما لَه مـ ِ ْن قُو َّو َﻻ ن ِ‬ ‫َاص ٍر‬

‫اِنَّا اَن َْذ ْرنا ُک ْم َع َذابًا قَ ِرﻳْبًا‬ ‫َو َر ُج ًﻼ َسلَ ًما ل ِّ َر ُجلٍ‬

‫س‬

‫َوإ ِ َذا ان ْ َقلَبُوا‬ ‫ﻳااَﻳُّ َها ْاﻻِن َْسا ُن‬

‫مِـ ّ ْن َسﻴِّاءت ِ ُک ْم‬

‫د‬

‫َو ِعن ْدَ ُه أُ ُّم ال ْ ِکتَ ِ‬ ‫اب‬

‫ـن َد ّسا َها‬ ‫اب َم ْ‬ ‫َوقَ ْد خَ َ‬

‫خُ لِقَ مِ ْن َمّا ٍء َداف ِ ٍق‬

‫ط‬

‫اِن َ‬ ‫ْـطل ِ ُق ْوا‬

‫فَاَ َّما َم ْن َطغﻰ‬

‫ز‬

‫َّواَن ْ َزلْنَا‬

‫قَ ْد اَفْلَ َح َم ْن َز ّکا َها‬

‫فَتَﻴَ َّم ُم ْوا َص ِعﻴْدً ا َطﻴِّبًا‬ ‫فَت ُ ْصب ِ َح َص ِعﻴْدً ا َزل َ ًقا‬

‫ف‬

‫َو مِ َّما َر َزقْناه ْم ﻳُن ْ ِف ُق ْونَ‬

‫ـﻲ ُص ُد ْو ِر ِه ْم‬ ‫ا ِ ْن ف ِ ْ‬

‫اِنَّه ل َ َق ْو ٌل فَ ْص ٌل‬

‫ت‬

‫اِلﻰ َرب ِّ َ‬ ‫ك مُنْتَـها َها‬

‫ض‬

‫َّمن ْ ُض ْو ٍد‬

‫اجه مِ ْن تَ ْسنِﻴ ْ ٍم‬ ‫َومِ َز ُ‬ ‫مـ ِ ْن َضـ ِرﻳ ْ ٍع‬

‫َـجر ِْيمِ ْنت َْحت ِ َها ْ َ‬ ‫اﻻن ْها ُر‬ ‫َجن ّ ٌ‬ ‫تت ْ‬ ‫ـربْنَا‬ ‫َو ُک ًّﻼ َض َ‬

‫ظ‬

‫فَلْﻴَن ْ ُظ ِر ْاﻻِن َْسا ُنمِ َّمخُ لِقَ‬

‫ا ِ ْن َظنَّا ‪.‬‬

‫ِظ ًّﻼ َظلِﻴﻼ‬

‫ق‬

‫‪ -۱‬پﻪ ﻻﻧدﻧﻴﻮ ﻣثاﻟﻮﻧﻮک‪ ３‬زﻳار اﻳستﻞ شﻮی‪ ،‬تر ＇ﻮ پﻪ ﻳﻮه کﻠﻤﻪ او ﻳادووکﻠﻤﻮ ک‪ ３‬د اخﻔا ﻣثاﻟﻮﻧﻪ وړاﻧدې شﻲ‪ ،‬ﻣحترم‬ ‫استاد دې د زده کﻮوﻧکﻮ پاﻣﻠرﻧﻪ دې ！ک‪ ３‬تﻪ را واړوي‪ ،‬تر ＇ﻮ ﻳﻲ پﻪ ＊ﻪ تﻮ‪－‬ﻪ ذﻫﻦ تﻪ وسپاري‪.‬‬

‫‪27‬‬

‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧک‪ ３‬دې ﻻﻧدې أﻳتﻮﻧﻪ تﻤرﻳﻦ او د اخﻔا ‪＄‬اﻳﻮﻧﻪ دې پک‪ ３‬ﻣﻌﻠﻮم اوتطبﻴﻖ ک‪７‬ي‬ ‫ﮀﮁﮂﮃﮄ‬ ‫ﭰ ﭱﭲﭳ‬

‫ﯝﯞ‬

‫ﮯﮰ ﮱﯓ ﯔﯕ‬

‫ﯗﯘﯙ‬

‫ﭵﭶﭷﭸ‬

‫ﯮﯯﯰ‬

‫ﯛﯜ‬

‫ﯠﯡ ﯢ ﯣ ﯤﯥ‬ ‫ﯧﯨ ﯩ‬ ‫ﭾﭿ‬

‫ﭴﭵﭶﭷ ﭸﭹﭺﭻﭼ ﭽ‬

‫ﮁﮂﮃﮄ ﮅﮆ‬

‫ﮈﮉ ﮊ‬

‫ﮎﮏ‬

‫(‪(1‬‬

‫پوښتنې‬

‫‪ .۱‬اخﻔاء تﻌرﻳﻒ ک‪７‬ئ؟‬ ‫‪ .۲‬اخﻔاء ＇ﻮ تﻮري ﻟري‪ ،‬ﻳﻮازې ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬واخﻠئ؟‬ ‫‪ .۳‬د اخﻔا تﻮري د ﻫﻐﻪ شﻌر پﻪ ترڅ ک‪ ３‬چ‪ ３‬ﻟﻮستﻠی ﻣﻮ دی‪ ،‬بﻴان ک‪７‬ئ؟‬ ‫‪ .۴‬پﻪ ﻻﻧدﻧﻴﻮ کﻠﻤﻮ ک‪ ３‬د اخﻔاء ‪＄‬اﻳﻮﻧﻪ ﻣﻌﻠﻮم ک‪７‬ئ؟‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ .5‬پﻪ ﻻﻧدﻧﻴﻮ درﻳﻮ أﻳتﻮﻧﻮ ک‪ ３‬د اخﻔاء کﻮم تﻮري کارول شﻮي‪ ،‬پﻪ گوته ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ؟‬ ‫‪.‬‬ ‫ﻼ زده کﻮوﻧکﻮتﻪ تﻤرﻳﻦ او تطبﻴﻖ ک‪７‬ي او ＇ﻠﻮر واړه حکﻤﻮﻧﻪ د اظﻬار‪،‬‬ ‫‪ -۱‬ﻣحترم استاد دې د ﻟﻮست د وخت پﻪ پام ک‪ ３‬ﻧﻴﻮﻟﻮسره ＇ﻮ ‪＄‬ﻠ‪ ３‬عﻤ ً‬ ‫ادﻏام‪ ،‬اﻗﻼب‪ ،‬اخﻔا) دې د ﻗران کرﻳﻢ پﻪ کﻠﻤاتﻮ ک‪ ３‬ورو＊ﻴﻲ‪ ،‬تر＇ﻮ ﻳ‪＊ ３‬ﻪ زده شﻲ‪.‬‬

‫‪28‬‬

‫‪ .۶‬تر ﻫﻐﻮ کﻠﻤﻮ ﻻﻧدې چ‪ ３‬کر＊ﻪ راک‪＋‬ﻞ شﻮې‪ ،‬د ساکﻦ ﻧﻮن او تﻨﻮﻳﻦ کﻮم ﻳﻮ حکﻢ‬ ‫(اظﻬار‪ ،‬ادﻏام‪ ،‬اﻗﻼب‪ ،‬اخﻔاء) د تطبﻴﻖ وړ دی؟ پﻪ ‪－‬ﻮتﻪ ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‬ ‫‪ -۷‬د ＇ﻠﻮرو کﻠﻤﻮ ﻳادوﻧﻪ وک‪７‬ئ چ‪ ３‬پﻪ ﻫﻐﻮ ک‪ ３‬ﻟﻪ ساکﻦ ﻧﻮن وروستﻪ دﻏﻪ د اخﻔاء‬ ‫حروف ((ص‪ ،‬ض‪ ،‬ط) راﻏﻠﻲ وي‪.‬‬ ‫‪ -۸‬د ＇ﻠﻮرو کﻠﻤﻮ ﻳادوﻧﻪ وک‪７‬ئ چ‪ ３‬پﻪ ﻫﻐﻮ ک‪ ３‬ﻟﻪ تﻨﻮﻳﻦ وروستﻪ دﻏﻪ د اخﻔا حروف‬ ‫(ص‪ ،‬ض‪ ،‬ط‪ ،‬ک) راﻏﻠﻲ وي‪.‬‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻟﻪ ﻫﻐﻮ ﻣثاﻟﻮﻧﻮ پرتﻪ چ‪ ３‬پﻪ ！ﻮﻟ‪／‬ﻲ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻟﻮستﻲ‪ ،‬ﻧﻮرې پﻨ‪％‬ﻠس کﻠﻤ‪３‬‬ ‫چ‪ ３‬پﻪ ﻫﻐﻮ ک‪ ３‬اخﻔاء راﻏﻠ‪ ３‬وي‪ ،‬د ﻗرأن کرﻳﻢ د ﻟﻮستﻠﻮ پر ﻣﻬال پﻪ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکﻲ‬ ‫او پﻪ راتﻠﻮﻧکﻲ درسﻲ ساعت ک‪ ３‬دې ！ﻮﻟ‪／‬ﻲ تﻪ راوړي؟‬

‫‪29‬‬

‫نﻬم لوست‪:‬‬ ‫د ساکن ميم احکام‬ ‫ساکن ميم‪:‬‬

‫ﻫﻐﻪ ﻣﻴﻢ دی چ‪ ３‬سکﻮن ﻳ‪ ３‬د وصﻞ پﻪ حاﻟت ک‪ ３‬ثابت پات‪ ３‬ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫(‪)۱‬‬

‫ساکﻦ ﻣﻴﻢ درې حکﻤﻮﻧﻪ ﻟري‪:‬‬ ‫‪۱‬ـ اظﻬار ‪۲‬ـ ادﻏام ‪۳‬ـ اخﻔاء‬ ‫اظهار ‪:‬‬

‫ﻫر کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻟﻪ ساکﻦ ﻣﻴﻢ وروستﻪ د [ﻣﻴﻢ] او [با] ﻟﻪ تﻮرﻳﻮ پرتﻪ کﻮم بﻞ حرف راشﻲ‪ ،‬ﻣﻴﻢ‬ ‫اظﻬار‪８４‬ي‪ .‬دﻏﻪ اظﻬار‪ ،‬شﻔﻮي اظﻬار بﻠﻞ ک‪８５‬ي ‪.‬‬ ‫ﻳﻌﻨ‪ :３‬ﻣﻴﻢ ﻟﻪ خپﻞ ﻣخرج ＇خﻪ پﻪ طبﻴﻌﻲ ډول او ب‪５‬ﻠﻪ ﻏﻨ‪＇ ３‬خﻪ ＊کاره وﻳﻞ ک‪８５‬ي‬

‫(‪)۲‬‬

‫شﻔﻮي اظﻬار کﻠﻪ پﻪ ﻳﻮه کﻠﻤﻪ او کﻠﻪ پﻪ دوو کﻠﻤﻮ ک‪ ３‬ﻣﻨ‪ ＃‬تﻪ را‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫د شفوي اظهار مثالونه‪:‬‬

‫ب َعلَﻴ ْ ِه ْم َو َﻻ َّ‬ ‫ت َعلَﻴ ْ ِه ْم َغﻴ ْ ِر ال ْ َمغ ُْض ْو ِ‬ ‫الضالِّﻴ ْ َن ‪ ،‬اَل َ ْم ت ََر‬ ‫اَل ْ َح ْم ُد ِﷲ ِ ‪ ،‬اَن ْ َع ْم َ‬

‫بِاَمْرِه ‪،‬‬

‫ت َعن ْ ُه ُم ْ َ‬ ‫اﻻب ْ َصا ُر ‪ ،‬اَل َ ْم ﻳَ َر ْوا ‪َ ،‬وا ِ ْذ ﻳَ ْم ُکر ‪،‬‬ ‫ﭑ ‪ ،‬اَتَّخَ ْذنا ُه ْم ِس ْخ ِرﻳًّا ا َ ْم زَا َغ ْ‬ ‫{ﻣآ‬ ‫‪ -۱‬ﻫﻐﻪ بﻨدوﻧﻪ چ‪ ３‬پﻪ تﻌرﻳﻒ ک‪ ３‬ﻳاد شﻮي دي ！ﻮل احترازي بﻨدوﻧﻪ دی ‪:‬د ساکﻦ ﻣﻴﻢ )) ﻟﻪ بﻨدوﻧﻮ ﻣتحرک ﻣﻴﻢ ﻟکﻪ َ‬ ‫ﻧت بِﻨِ ْﻌ َﻤ ِة َربِّ َ‬ ‫ﻚ ب ِ َﻤ ْج ُﻨ ٍ‬ ‫ﻮن}[اﻟﻘﻠﻢ‪ ]۲ :‬او ﻣﻴﻢ د{ثُ َّﻢ َج َﻌ ْﻠﻨَ ُاه ﻧُ ْط َﻔ ًة ِﻓﻲ}[اﻟﻤؤﻣﻨﻮن‪ ]۱۳ :‬ووتﻞ او ((دثابت پات‪ ３‬ک‪８５‬ي)‬ ‫أَ َ‬ ‫ﻟﻪ بﻨد ＇خﻪ ﻫﻐﻪ ساکﻦ ﻣﻴﻢ چ‪ ３‬سکﻮن ﻳ‪ ３‬د ساکﻴﻨﻮ ﻳ‪ ３‬د ﻣخاﻣخ ک‪５‬دوﻟﻪ کبﻠﻪ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ تﻠﻠی وي ووتﻠﻮ ﻟکﻪ ﻣﻴﻢ د { ُﻗ ِﻢ‬ ‫اﻟﻠﻴﻞ}[اﻟﻤزﻣﻞ‪]۲ :‬و {أ َ ِم ارتابﻮا}[اﻟﻨﻮر‪(( .]۵٠ :‬وصﻞ او وﻗﻒ پﻪ حاﻟت )) د بﻨد ﻟﻪ کبﻠﻪ ﻫﻐﻪ ﻣﻴﻢ چ‪ ３‬پﻪ عارضﻲ‬ ‫ډول ساکﻦ شﻮی وي ووتﻠﻮ ﻟکﻪ ﻣﻴﻢ د {ا َ ْﻟ َح ْﻤ ُد ِ ٰ ّهللِ َر ِّب ا ْﻟ ٰﻌﻠَ ِﻤ ْﻴ َﻦ }[اﻟﻔاتحة‪ُ { ،]۲ :‬ﻗ ْﻤ ُت ْﻢ}[اﻟﻤائدة‪{ ]۶ :‬ا َ ْم ﻟ َْﻢ ﻳُﻨََّب ْا ب ِ َﻤا‬ ‫ِﻓ ْﻲ ُص ُح ِ‬ ‫ﻒ ُﻣ ْﻮ ٰسﻰ}[اﻟﻨجﻢ‪.]۳۶ :‬‬ ‫‪＄ -۲‬کﻪ چ‪ ３‬ﻣﻴﻢ ﻟﻪ شﻔﻮي حروﻓﻮ ＇خﻪ دی‪.‬‬

‫‪30‬‬

‫ق ُ ْم فَاَن ْ ِذر ‪ ،‬ا َ ْم ل َ ْم ﻳُنَبَّا ْ ‪َ ،‬وا ِ َذا خَ لَ ْوا اِلﻰ َشﻴا ِطﻴْن ِ ِه ْم قَال ُ ْوا اِنَّا َم َع ُکم ‪َ ،‬و َﻻ اَنْت ُ ْم عب ِ ُد ْونَ‬ ‫ك َْ‬ ‫َما ا َ ْعب ُ ُد ل َ ُک ْم ِدﻳْن ُ ُک ْم َول ِ َﻲ ِدﻳْن ‪ ،‬اَل َ ْم ن ُ ْهل ِ ِ‬ ‫اﻻ َّولِﻴ ْ َن ‪ ،‬ا ِ َّن َ‬ ‫هذا َکانَ ل َ ُک ْم َج َزا ًء ‪،‬‬ ‫ق ُ ْل اِنِّﻰ َﻻ اَمْل ِ ُ‬ ‫ك ل َ ُک ْم َض ًّرا َّو َﻻ َر َشدً ا ‪َ ،‬ﻻ ت َْخفﻰ مِن ْ ُک ْم خَ افِﻴَة ‪ ،‬خَ ا ِش َع ًة اَب ْ َصا ُر ُه ْم‬ ‫ْ‬ ‫الس َما ِء ا َ ْن ﻳ ُّ ْر ِس َل َعلَﻴ ْ ُک ْم‬ ‫ت َْر َه ُق ُه ْم ِذل َّ ٌة ‪ ،‬عالِﻴَ ُه ْم ثِﻴَ ُ‬ ‫اب ُسـنْدُس ‪ ،‬ا َ ْم اَمِنْت ُ ْم َمّ ْن فِﻲ َّ‬ ‫ال ل َ ُه ْم نَبِﻴُّ ُه ْم ا ِ َّن َّ‬ ‫َح ِ‬ ‫اصبًا ‪َ ،‬وقَ َ‬ ‫اﷲ قَ ْد ب َ َع َ‬ ‫ت َمل ِ ًکا ‪ ،‬فَ ِمن ْ ُه ْم َظال ِ ٌم لِّنَ ْف ِسه ‪،‬‬ ‫ث ل َ ُک ْم َطال ُ ْو َ‬ ‫فَاَ ْج ِم ُعوا اَمْ َر ُک ْم َو ُش َر َکا َء ُک ْم ث ُ َّم َﻻ ﻳَ ُک ْن اَمْ ُر ُک ْم َعلَﻴ ْ ُک ْم‬

‫(‪(1‬‬

‫‪.‬‬

‫ادغام‬

‫ﻫر کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻟﻪ ساکﻦ ﻣﻴﻢ وروستﻪ بﻞ ﻣﻴﻢ راشﻲ‪ ،‬ادﻏام را ﻣﻨ‪％‬تﻪ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ﻳﻌﻨ‪ :３‬دواړه ﻣﻴﻤﻮﻧﻪ ﻳﻮشﻲ او د ﻣش ّدد ﻣﻴﻢ پﻪ ډول ﻟﻪ ﻏﻨ‪ ３‬سره ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪ .‬کﻴدای شﻲ‬ ‫دﻏﻪ ساکﻦ ﻣﻴﻢ پﻪ ﻳﻮه کﻠﻤﻪ او ﻳا ﻫﻢ پﻪ دوو کﻠﻤﻮ ک‪ ３‬وي‪.‬‬ ‫په ميم کې د ميم د ادغام مثالونه‪:‬‬

‫ﭑ ‪َ ،‬ک ْم ِّم ْن ‪َ ،‬ول َ ُک ْم َّما َک َسبْت ُ ْم ‪ ،‬ا َ ْم َّم ْن خَ لَ ْقنَا ‪َّ ،‬وات ُ ْو ُه ْم مِّ ْن َمّا ِل اﷲ ِ‬ ‫ال َّ ِذ ْي اتا ُک ْم ‪ِ ،‬ک ٍ‬ ‫ال ْ َح َط ِ‬ ‫ب ‪َ ،‬ه َّم ‪َ ،‬ع َّم ‪.‬‬ ‫تاب ُّمبِﻴْنٍ ‪ ،‬مِ ْن ُّم َع َّم ٍر ‪،‬‬ ‫شفوي اخفاء‬

‫ﻫرکﻠﻪ چ‪ ３‬ﻟﻪ ساکﻦ ﻣﻴﻢ وروستﻪ د (ب) حرف راشﻲ‪ ،‬ﻫﻠتﻪ اخﻔاء ک‪８５‬ي‪ .‬دﻏ‪ ３‬اخﻔاء تﻪ‬ ‫شﻔﻮي اخﻔاء وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫(‪)۲‬‬

‫‪ -۱‬پﻪ پﻮرتﻨﻴﻮ ﻣثاﻟﻮﻧﻮ ک‪ ３‬باﻳد ﻏﻮره طرﻳﻘ‪ ３‬چ‪ ３‬د شﻔﻮي اظﻬار ！ﻮﻟﻮ حروﻓﻮتﻪ ب‪５‬ﻠﻪ (اﻟﻒ‪ ،‬ﻣﻴﻢ‪ ،‬ب)) ＇خﻪ ﻧﻮرو ！ﻮﻟﻮ‬ ‫ﻣثاﻟﻮﻧﻪ پﻪ ‪－‬ﻮتﻪ شﻮي دي‪.‬‬ ‫‪ -۲‬د شﻔﻮي اخﻔاء اواﻗﻼب د ادا طرﻳﻘﻪ ＇رﻧ‪／‬ﻪ چ‪ ３‬د ساکﻦ ﻧﻮن او تﻨﻮﻳﻦ د احکاﻣﻮ پﻪ بحث ک‪ ３‬تﻴره شﻮه‪ ،‬ﻳﻮه ده‪ :‬ﻫﻐﻪ دا چ‪３‬‬ ‫د شﻮﻧ‪６‬و وچﻪ خﻮا ﻟﻪ ﻧرﻣ‪ ３‬سره ﻳﻮ‪＄‬ای ک‪８５‬ي او د ﻳﻮه اﻟﻒ ترکچ‪(( ３‬دوه حرکتﻪ)) ادا ک‪８５‬ي‪ .‬وروستﻪ د شﻮﻧ‪６‬و ﻟﻪ ﻟﻮﻧدواﻟﻲ ＇خﻪ‬ ‫د (ب) حرف ادا ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫‪31‬‬

‫د شفوي اخفاء مثالونه‬

‫اح ُک ْم بَﻴْنَ ُه ْم ب ِ َما اَن ْ َز َل ُّ‬ ‫اﷲ ‪ُ ،‬ه ْم با ِر ُز ْونَ ‪ ،‬فَاَخَ ْذنا ُه ْم‬ ‫ا َ ْم ب ِ َظا ِه ٍر مِّ َن ال ْ َق ْو ِل ‪ ،‬فَ ْ‬ ‫‪ ،‬اَنْبِئ ْـ ُه ْم بِاَ ْس َماء ِه ْم ‪.‬‬ ‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ د ې ﻻﻧدې دوه سﻮره تﻮﻧﻪ تﻤرﻳﻦ ک‪７‬ي‪ ،‬د ﻣﻴﻢ او ﻣشدد ﻧﻮن احکام(ﻏﻨﻪ) دې‬ ‫پﻪ ‪－‬ﻮتﻪ او تطبﻴﻖ ک‪７‬ي‪.‬‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﮆﮇﮈﮉﮊﮋﮌﮍﮎﮏ‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬ ‫ﮀﮁ ﮂﮃﮄﮅﮆﮇﮈ ﮉﮊﮋﮌ‬

‫ﮍﮎﮏ‬

‫پوښتنې‬

‫‪۱‬ـ ساکﻦ ﻣﻴﻢ تﻌرﻳﻒ ک‪７‬ئ؟‬ ‫‪۲‬ـ ساکﻦ ﻣﻴﻢ ＇ﻮحکﻤﻮﻧﻪ ﻟري‪ ،‬ﻳﻮازې ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬واخﻠئ؟‬ ‫‪۳‬ـ د شﻔﻮي اظﻬار ﻟپاره دوه ﻣثاﻟﻮﻧﻪ وړاﻧدې ک‪７‬ئ؟‬ ‫‪۴‬ـ د ساکﻦ ﻣﻴﻢ د ادﻏام ﻟپاره درې ﻣثاﻟﻮﻧﻪ ذکر ک‪７‬ئ؟‬ ‫‪32‬‬

‫‪۵‬ـ د شﻔﻮي اخﻔاء ﻟپاره دوه ﻣثاﻟﻮﻧﻪ ذکر ک‪７‬ئ؟‬ ‫‪ -۶‬د شﻔﻮي اخﻔاء او اﻗﻼب ترﻣﻨ‪ ＃‬تﻮپﻴر بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې درې داس‪ ３‬أﻳتﻮﻧﻪ پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکﻲ چ‪ ３‬ﻏﻨﻪ پﻪ ک‪ ３‬ک‪８５‬ي او پﻪ بﻞ‬ ‫درسﻲ ساعت ک‪ ３‬دې ！ﻮﻟ‪／‬ﻲ تﻪ راوړي‪.‬‬

‫‪33‬‬

‫لسم لوست‬

‫د مشدّ د ميم او نون احکام‬

‫ﻫر کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻣﻴﻢ او ﻧﻮن ﻣش ّدد وي‪ ،‬پﻪ ﻫﻐﻮک‪ ３‬ﻏﻨﻪ ادا ک‪８５‬ي‪ ،‬ﻳﻌﻨ‪ ３‬د دوو حرکتﻮﻧﻮ پﻪ کچ‪３‬‬ ‫پر ﻣﻴﻢ او ﻣش ّدد ﻧﻮن ‪＄‬ﻨد وشﻲ او اواز ﻟﻪ پزې ووزي‪.‬‬

‫(‪)۱‬‬

‫پﻪ دﻏﻪ حاﻟت ک‪ ３‬ﻣش ّدد ﻣﻴﻢ او ﻧﻮن تﻪ د (ﻏﻨی حرف) وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫(‪)۲‬‬

‫د ميم او مشدّ د نون د ُغنې مثالونه‬

‫ﮁ ﮂ ﮃ ﮄ ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ ﮉ ﮊ ﮋﮌ ﮍ ﮎ ﮏ‬ ‫‪ ،‬ﻳَ ُمنُّ ْونَ َعلَﻴ ْ َ‬ ‫ك ا َ ْن ا َ ْسلَ ُم ْوا ق ُ ْل َّﻻ تَ ُمنُّ ْوا َعلَ َّﻲ ا ِ ْس َﻼ َم ُکم‬ ‫بَلِ اﷲ ُ ﻳَ ُم ُّن َعلَﻴ ْ ُک ْم ا َ ْن َهدا ُک ْم ل ِ ْ ِ‬ ‫ﻼﻳ ْ َما ِن ا ِ ْن ُکنْت ُ ْم صا ِدقِﻴ ْ َن ‪ ،‬فَ َغ ِشﻴَ ُه ْم ِّم َن الْﻴَ ِّم َما‬ ‫َغ ِشﻴَ ُهم ‪َّ ،‬وات ُ ْو ُه ْم مِّ ْن َمّا ِل اﷲ ِ ‪ ،‬ﮧ ﮨ ﮩ ﮪ ﮫ ﮬ‬ ‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ د ې ﻻﻧدې أﻳتﻮﻧﻪ تﻤرﻳﻦ ک‪７‬ي‪ ،‬د ساکﻦ ﻣﻴﻢ حکﻤﻮﻧﻪ ( اظﻬار‪،‬ادﻏام او اخﻔا)‬ ‫د ې ﻣﻌﻠﻮم او تطبﻴﻖ ک‪７‬ي‪.‬‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﮆﮇﮈﮉﮊﮋﮌﮍﮎﮏ‬ ‫‪ -۱‬د اﻟﻒ د کچ‪ ３‬تر ！ﻮﻟﻮ د ډﻳرې أساﻧ‪ ３‬طرﻳﻘ‪ ３‬پ‪５‬ژﻧدﻧﻪ دا ده چ‪ ３‬د ﻻس ‪－‬ﻮتﻪ بﻨده او ﻳا پراﻧستﻞ شﻲ‪ ،‬وﻟ‪ ３‬سﻤﻪ پ‪５‬ژﻧدﻧﻪ‬ ‫ﻳ‪ ３‬تک‪７‬ه‪ ،‬تجربﻪ کار استاد ＇خﻪ پﻪ شﻔاﻫﻲ ډول زده ک‪７‬ای شﻲ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬د ﻳادوﻧ‪ ３‬وړده چ‪ :３‬دﻏﻨی حکﻢ ﻧﻮن ﻣش ّدد او ﻣﻴﻢ سر بﻴره پﻪ ﻧﻮرو ‪＄‬اﻳﻮﻧﻮک‪ :３‬ﻟکﻪ ساکﻦ ﻧﻮن او تﻨﻮﻳﻦ ادﻏام پﻪ‬ ‫(بﻴخﻮ ) ک‪ ３‬او د ﻧﻮن ساکﻨﻪ او تﻨﻮﻳﻦ اﻗﻼب پﻪ ((ﻣﻴﻢ)) ک‪ ３‬او پﻪ ﻧﻮرو ！ﻮﻟﻮ ‪＄‬اﻳﻮﻧﻮ ک‪ ３‬اخﻔاء ادا ک‪８５‬ي بﻴشکﻪ پﻪ ﻣش ّدده‬ ‫ﻏﻨﻪ کﻮل د ﻏﻨی ﻧﻮر ‪＄‬اﻳﻮﻧﻪ ﻧﻪ دي او د کﻴﻔﻴت ﻟﻪ ﻧظره ﻗﻮي ادا ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫‪34‬‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﮀﮁ ﮂﮃﮄﮅﮆﮇﮈ ﮉﮊ‬ ‫ﮋﮌﮍﮎﮏ‬ ‫پوښتنې‬

‫‪۱‬ـ ﻣﻴﻢ او ﻣشدد ﻧﻮن ＇ﻪ حکﻢ ﻟري؟ ﻧﻮم ﻳ‪ ３‬واخﻠئ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬د ﻏﻨ‪ ３‬د ادا کﻮﻟﻮ طرﻳﻘﻪ بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۳‬کﻪ ﻣﻴﻢ او ﻧﻮن ﻣشدد وي‪＇ ،‬ﻪ ﻧﻮﻣ‪８５‬ي؟‬ ‫‪ -۴‬پﻪ ﻣشدد ﻣﻴﻢ ک‪ ３‬د ُﻏﻨ‪ ３‬درې ﻣثاﻟﻮﻧﻪ بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۵‬پﻪ ﻣشدد ﻧﻮن ک‪ ３‬د ُﻏﻨ‪ ３‬درې ﻣثاﻟﻮﻧﻪ بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۶‬پﻪ ﻻﻧدې کﻠﻤﻮ ک‪ ３‬چ‪ ３‬ﻏﻨﻪ ک‪８５‬ي‪ ،‬ترې ﻻﻧدې کر＊ﻪ وکاږئ‪.‬‬ ‫َع َّم‬

‫َعنِ النَّبَا ِ ﮆ ‪.‬‬

‫ﮪﮫﮬ‬

‫ﮀﮁ ﮂﮃ ﮁﮂ ﮃﮄ ﮅ‬

‫فَ َغ ِشﻴَ ُه ْم ِّم َن الْﻴَ ِّم َما َغ ِشﻴَ ُهم‬

‫ﻴم ‪.‬‬ ‫ث ُ َّم لَت ُ ْس َأل ُ َّن ﻳَ ْو َمئ ِ ٍذ َعنِ النَّ ِع ِ‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې درې أﻳتﻮﻧﻪ چ‪ ３‬پﻪ ﻫﻐﻮ ک‪ ３‬ﻏﻨﻪ د تطبﻴﻖ وړ وي‪ ،‬پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪３‬‬ ‫وﻟﻴکﻲ او پﻪ راتﻠﻮﻧکﻲ درسﻲ ساعت ک‪ ３‬دې ！ﻮﻟ‪／‬ﻲ تﻪ راوړي‪.‬‬

‫‪35‬‬

‫يوولسم لوست‬ ‫د مد احکام (اصلي مد)‬ ‫ﻣد پﻪ ﻟﻐت ک‪ ３‬کش کﻮﻟﻮ او زﻳاتﻮﻟﻮ تﻪ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫اوپﻪ اصطﻼح ک‪ :３‬د ﻣد پﻪ تﻮروک‪ ３‬أواز کش کﻮﻟﻮ او اوږدوﻟﻮ تﻪ ﻣد واﻳﻲ ‪.‬‬ ‫د مد توري‬ ‫د ﻣد تﻮري درې دي‪[ )۱( :‬اﻟﻒ] ساکﻦ ﻣاﻗبﻞ ﻳ‪ ３‬ﻣﻔتﻮح (‪)۲‬ساکﻦ [واو] ﻣاﻗبﻞ ﻳ‪３‬‬ ‫(‪)۱‬‬ ‫ﻣضﻤﻮم (‪ )۳‬ساکﻨﻪ [ﻳا] ﻣاﻗبﻞ ﻳ‪ ３‬ﻣکسﻮرﻟکﻪ ن ُ ْو ِحﻴ ْ َها‬ ‫د مد ډولونه‬ ‫ﻣد ﻟﻮﻣ‪７‬ی پﻪ دوو ډوﻟﻮ و‪４‬شﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫‪۱‬ـ اصلي مد‪ :‬ﻫﻐﻪ ﻣد دی چ‪ ３‬د ﻣد حرف پﻪ خپﻞ ذات ک‪ ３‬د ﻫﻐﻪ ﻟﻪ ادا کﻮﻟﻮ پرتﻪ ﻧﻪ‬ ‫اداک‪８５‬ي او ﻣد ﻫ‪ ＆５‬سبب (ﻫﻤزه اوسکﻮن) تﻪ اړتﻴا ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫بﻠک‪ ３‬د دﻏﻪ ﻣد د ادا کﻮﻟﻮ ﻟپاره د ﻣد د درې ‪－‬ﻮﻧﻮ تﻮرو (اﻟﻒ ـ واوـ ﻳا) شتﻮن بسﻨﻪ کﻮي‪.‬‬ ‫ﻟکﻪ ﻣد د ن ُ ْو ِحﻴ ْ َها پﻪ کﻠﻤﻪ ک‪.３‬‬ ‫کﻪ چ‪５‬رې پﻪ ن ُ ْو ِحﻴ ْ َها ک‪ ３‬اصﻠﻲ ﻣد ادا ﻧشﻲ‪ ،‬د ﻣد تﻮري (اﻟﻒ ـ واوـ ﻳا) بﻴخﻲ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ‬ ‫(‪)۲‬‬ ‫‪＄‬ﻲ او دﻏﻪ ﻣد تﻪ طبﻴﻌﻲ او ذاتﻲ ﻣد ﻫﻢ وﻳﻞ ک‪８５‬ي‬ ‫‪ -۱‬دﻳادوﻧ‪ ３‬وړده ‪ :‬ﻓتحﻪ چ‪ ３‬د ﻟﻨ‪ ６‬اﻟﻒ او ضﻤﻪ ﻣﻌکﻮس )) او کسره د ﻟﻨ‪ ６‬اﻟﻒ پﻪ شان ﻟﻴکﻞ شﻮي وي‪ ،‬دا ！ﻮل‬ ‫د ﻣد د تﻮرو حکﻢ ﻟري‪＇ ،‬کﻪ چ‪ ３‬کش شﻮې ﻓتحﻪ پﻪ حﻘﻴﻘت ک‪ ３‬ﻫﻤﻐﻪ ﻣد ﻟروﻧکی اﻟﻒ دی او ﻣﻌکﻮس ضﻤﻪ‬ ‫راهﻴم ‪ ،‬اِنَّه ‪ ،‬اﻟبتﻪ ﻟدی ﻗاعدې ﻳﻮ‪＄‬ای د‬ ‫ﻫﻤاﻏﻪ واو دی او کسره ﻫﻤاﻏﻪ ﻣد ﻟروﻧک‪ ３‬ﻳا ده‪ ،‬ﻟکﻪ ﭷ ‪ ،‬اِب ْ َ‬ ‫ﮓ [ﻫﻮد‪ ]۴۱ :‬پﻪ کﻠﻤﻪ ک‪ ３‬د اﻣام حﻔص رح پﻪ رواﻳت پﻪ بﻨا ﻣستثﻨی ده ‪＄‬کﻪ چ‪ ３‬ﻫﻠتﻪ ﻣد ﻟروﻧکی اﻟﻒ د‬ ‫اﻣاﻟی پﻪ ډول ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي چ‪ ３‬تﻔصﻴﻞ بﻪ ﻳ‪ ３‬وروستﻪ راشﻲ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬اصﻠﻲ واﻳﻲ ‪＄ :‬کﻪ چ‪ ３‬د ﻣد اصﻞ او ！ﻮﻟﻮ ﻣدوﻧﻮ اساس دی او طبﻴﻌﻲ ﻣد ﻫﻢ ورتﻪ واﻳﻲ ‪＄‬کﻪ ＇ﻮک چ‪ ３‬د ساﻟﻢ‬ ‫طبﻴﻌت ‪＋＄‬تﻦ وي‪ ،‬دﻏﻪ ﻣد تر اصﻠﻲ کچ‪ ( ３‬دوه حرکتﻪ ) ﻧﻪ کﻤﻮي اوﻧﻪ ﻳ‪ ３‬زﻳاتﻮي او ذاتﻲ ‪＄‬کﻪ ورتﻪ واﻳﻲ او ﻓرعﻲ‬ ‫‪＄‬کﻪ ورتﻪ واﻳﻲ چ‪ ３‬دﻏﻪ ﻣد ﻓرع د اصﻠﻲ ﻣد دی‪ ،‬تر＇ﻮ چ‪ ３‬اصﻠﻲ ﻣد ﻧﻪ وي‪ ،‬ﻓرعﻲ ﻣﻮجﻮد کﻴدای ﻧﻪ شﻲ‪.‬‬ ‫د ﻳادوﻧ‪ ３‬وړده‪ :‬چ‪ ３‬د ﻣد اسباب پﻪ دوه ډوﻟﻪ دی‪ :‬ﻟﻔظﻲ او ﻣﻌﻨﻮي‪ :‬ﻟﻔظﻲ ﻫﻤزه او سکﻮن دی او ﻣﻌﻨﻮی پﻪ ﻧﻔی ک‪３‬‬ ‫ﻣباﻟﻐﻪ‪ ،‬کﻴدای شﻲ دﻏﻪ ﻧﻔﻲ د تﻌظﻴﻢ ﻟپاره وي اوﻳا ﻣباﻟﻐﻪ د اﻟﻮﻫﻴت پﻪ ﻧﻔﻲ ک‪ ３‬وي‪ ،‬ﻟکﻪ‪َ :‬‬ ‫{ﻻاِله ا ِ َّﻻ اﷲُ}[سﻮرة‬

‫‪36‬‬

‫د اصلي مد اندازه‬ ‫اصﻠﻲ ﻣد د ﻳﻮ اﻟﻒ پﻪ اﻧدازه دی او ﻳﻮ اﻟﻒ دوه حرکتﻪ دی او ﻳﻮ حرکت پﻪ عادي حاﻟت‬ ‫د ﻻس د ‪－‬ﻮتﻮ ﻗاتﻮﻟﻮ او پراﻧستﻠﻮ تﻪ واﻳﻲ‪.‬‬

‫(‪)۱‬‬

‫د اصلي مد حکم‬ ‫پﻪ اصﻠﻲ ﻣد ک‪ ３‬تر ﻳﻮ اﻟﻔﻪ ﻣد کﻮل واجب دی‪＄ ،‬کﻪ‪ :‬د ﻣد ﻧﻪ کﻮﻟﻮ پﻪ حاﻟت ک‪ ３‬حرف‬ ‫ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ‪ ،‬چ‪ ３‬د ﻗرأن کرﻳﻢ د ﻳﻮ حرف د کﻤ‪５‬دو ﻻﻣﻞ ک‪８５‬ي او دې تﻪ جﻠﻲ ﻟحﻦ‬ ‫وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫د اصلي مد مثالونه‬ ‫ـر َ‬ ‫ت َعلَﻴ ْ ِه ْم َغﻴ ْ ِر ال ْ َمغ ُْض ْو ِ‬ ‫ب‬ ‫ـن اَن ْ َع ْم َ‬ ‫اط الَّـ ِذﻳ ْ َ‬ ‫ِص َ‬ ‫ـن ﻳ ُ ْؤمِن ُ ْونَ بِالْغَﻴ ْ ِ‬ ‫ب َو ﻳُـ ِقﻴ ْ ُم ْونَ‬ ‫ﭛ ‪ ،‬الَّـ ِذﻳ ْ َ‬

‫ﭓ ﭔ ﭕ ﭖﭗ ﭘﭙ ﭚ‬ ‫‪ ،‬ﭑﭒﭓﭔ‬

‫ﭕﭖﭗﭘﭙﭚ ﭛﭜﭝﭞﭟﭠ‬ ‫ﭡ‬

‫ﭱﭲﭳﭴﭵﭶﭷﭸ ﭹﭺﭻ‬

‫ﭼ ﭽ ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂﮃ ﮄ ﮅ ﮆ ﮇ‬

‫{ﻻ َر ْﻳ َب}[اﻟبﻘرة‪]۲:‬‬ ‫ﻣحﻤد‪ ]۱۹:‬اوکﻴدای شﻲ د تبرئﻲ ﻟپاره وي چ‪＄ ３‬ﻴﻨﻮ ﻗراوو پﻪ ﻫﻐﻮ تاکﻴد ک‪７‬ی دی ﻟکﻪ‪َ :‬‬ ‫‪＄‬کﻪ چ‪ ３‬د ﻗراوو او ﻣجﻮدﻳﻨﻮ پﻪ وړاﻧدې ﻟﻔظﻲ سبب ﻳﻮ ﻗﻮی سبب ‪２－‬ﻞ ک‪８５‬ي ﻟﻪ ﻫﻤدې کبﻠﻪ ﻣﻮږ د ﻟﻔظﻲ سبب چ‪３‬‬ ‫ﻫﻤزه اوسکﻮن دي‪ ،‬ﻧﻮم اخﻠﻮ او ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ＇خﻪ بحث کﻮو‪.‬‬ ‫‪ -۱‬دا ﻳﻮازې تخﻤﻴﻨﻲ خبره ده او کره پ‪５‬ژﻧدل ﻳ‪ ３‬باﻳد ﻟﻪ ﻣاﻫر او تجربﻪ ﻟروﻧکﻲ استاد ＇خﻪ زده شﻲ‪.‬‬

‫‪37‬‬

‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻻﻧدې أﻳتﻮﻧﻪ تﻤرﻳﻦ‪ ،‬اصﻠﻲ ﻣد او حکﻢ دې بﻴان ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ﮋﮌ ﮍﮎﮏ‬

‫ﭦﭧﭨﭩﭪﭫﭬ ﭭﭮﭯﭰ‬ ‫ﭱﭲﭳﭴﭵ ﭶﭷﭸﭹﭺﭻﭼﭽ‬ ‫ﭾﭿﮀﮁﮂﮃﮄﮅ‬ ‫پوښتنې‬

‫‪ .۱‬ﻣد پﻪ ﻟﻐت او اصطﻼح ک‪ ３‬تﻌرﻳﻒ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .۲‬د ﻣد تﻮري و＊ﻴئ او ﻣثال ورک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .۳‬پﻪ اصﻠﻲ ﻣد ک‪ ３‬د ﻣد ارز＊ت بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .۴‬د اصﻠﻲ ﻣد اﻧدازه بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .۵‬د اصﻠﻲ ﻣد حکﻢ ＇ﻪ دی؟‬ ‫‪ .۶‬د اصﻠﻲ ﻣد درې ﻣثاﻟﻮﻧﻪ بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫‪38‬‬

‫‪ .۷‬پﻪ ﻻﻧدې أﻳتﻮﻧﻮ ک‪ ３‬اصﻠﻲ ﻣد و＊ﻴئ‪.‬‬ ‫ات َضب ْ ًحا ‪َ ،‬وإِن َّ ُه َعلَﻰ َذل ِ َ‬ ‫َوال ْ َعا ِدﻳَ ِ‬ ‫ك لَشَ ِهﻴ ٌد ‪ ،‬أَفَ َﻼ ﻳَ ْعلَ ُم إِ َذا ب ُ ْعث ِ َر َما فِﻲ ال ْ ُقبُور ‪،‬‬ ‫َو َما أَ ْد َر َ‬ ‫اش ال ْ َمبْث ِ‬ ‫َّاس َکال ْ َف َر ِ‬ ‫ت‬ ‫ُوث ‪َ ،‬وأَ َّما َم ْن خَ َّف ْ‬ ‫اک َما ال ْ َقا ِر َع ُة ‪ ،‬ﻳَ ْو َم ﻳَ ُکو ُن الن ُ‬ ‫َم َوا ِزﻳن ُ ُه ‪ ،‬فَأُ ُّم ُه َها ِوﻳَ ٌة‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې درې داس‪ ３‬أﻳتﻮﻧﻪ پﻪ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکﻲ چ‪ ３‬اصﻠﻲ ﻣد پک‪ ３‬راﻏﻠی وي‬ ‫او د ﻣد تر کﻠﻤﻮ ﻻﻧدې دې کر＊ﻪ وکاږي او پﻪ بﻞ درسﻲ ساعت ک‪ ３‬دې ＊ﻮوﻧکﻲ تﻪ‬ ‫و＊ﻴﻲ‪.‬‬

‫‪39‬‬

‫دوولسم لوست‬ ‫فرعي مد‬ ‫ﻫﻐﻪ ﻣد دی چ‪ ３‬شتﻮن ﻳ‪ ３‬د اصﻠﻲ ﻣد د شتﻮن ﻓرعﻪ وي او پﻪ ﻫﻐﻪ ک‪ ３‬تر اصﻠﻲ ﻣد اوږد‬ ‫ﻣد را‪＄‬ﻲ‪ ،‬کﻠﻪ چ‪ ３‬د ﻣد ﻟﻪ تﻮري ＇خﻪ وروستﻪ د ﻣد سبب (سکﻮن ‪ -‬ﻫﻤزه) راشﻲ ﻧﻮ‬ ‫ﻓرعﻲ ﻣد کﻴ‪８‬ي‪ .‬چ‪ ３‬وروستﻪ ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ＇خﻪ د ﻣد د سبب شتﻮن (ﻫﻤزه ـ سکﻮن) اړﻳﻦ‬ ‫دی‪.‬‬ ‫لکه‪:‬‬

‫‪ ،‬ﭯﭰﭱ ‪،‬‬

‫‪ ،‬ﭨﭩ ‪،‬‬

‫‪ ،‬ﭑ ‪ ،‬ﮑ ‪ ،‬ﮝ ‪ ،‬مِ ْن خَ ْو ٍ‬ ‫ف ‪.‬‬

‫د فرعي مد ډولونه‪:‬‬ ‫ﻓرعﻲ ﻣد ＇ﻠﻮر ډوﻟﻪ دی‪۱ :‬ـ ﻣتصﻞ ﻣد‪۲‬ـ ﻣﻨﻔصﻞ ﻣد‪۳‬ـ ﻻزم ﻣد ‪ - ۴‬عارض ﻟﻠسکﻮن‬ ‫(‪)۱‬‬ ‫ﻣد‪.‬‬ ‫متصل مد‬ ‫ﻫﻐﻪ ﻣد دی چ‪ ３‬سبب ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻫﻤاﻏﻪ کﻠﻤﻪ ک‪ ３‬د ﻣد ﻟﻪ تﻮري وروستﻪ را شﻲ‪ ،‬ﻟکﻪ‪:‬‬

‫‪ ،‬ﭗ و ﭔ ‪.‬‬ ‫پﻪ پﻮرتﻨﻴﻮ کﻠﻤاتﻮ ک‪－ ３‬ﻮرو چ‪ ３‬د ﻣد ﻟﻪ تﻮري وروستﻪ د ﻣد سبب (ﻫﻤزه) پﻪ ﻫﻤاﻏﻪ کﻠﻤﻪ‬ ‫ک‪ ３‬ﻣتصﻞ راﻏﻠی دی‪ .‬ﻟﻪ ﻫﻤدې اﻣﻠﻪ ﻫﻐﻪ تﻪ ﻣتصﻞ ﻣد واﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪＄ -۱‬ﻴﻨﻮ ﻗارﻳاﻧﻮ دﻓرعﻲ ﻣد ﻟپاره دوه ﻧﻮرډوﻟﻮﻧﻪ بﻴان ک‪７‬ی او پﻪ ﻣتﻦ ک‪ ３‬ﻟﻪ دې کبﻠﻪ ذکر تک‪７‬ای شﻮل‪ ،‬تر ＇ﻮ پﻪ اصﻠﻲ‬ ‫ﻣد ک‪ ３‬داخﻞ ﻧﻪ شﻲ او پﻪ ﻻﻧدﻧ‪ ９‬حاشﻴﻪ ک‪ ３‬ﻳاد شﻮی‪.‬‬ ‫بدل ﻣد‪ :‬پﻪ داس‪＄ ３‬ای ک‪ ３‬دی چ‪ ３‬د ﻣد ﻟﻪ تﻮرو وړاﻧدې ﻫﻤزه واﻗع شﻲ او ﻫﻐﻪ ﻫﻤزه پﻪ ﻫﻢ جﻨس حرکت د ﻣاﻗبﻞ‬ ‫تﻮري بدل شﻲ‪ ،‬ﻟکﻪ‪" :‬أأﻣﻨﻮا"‪"،‬إإﻣاﻧا"و "اُأتﻮا" وه‪.‬‬ ‫ﻟکﻪ"ﻧساء" چ‪３‬‬ ‫د عﻮض ﻣد‪ :‬دا پﻪ ﻫﻐﻪ ‪＄‬ای ک‪ ３‬دی چ‪ ３‬ﻣﻔتﻮح تﻨﻮﻳﻦ د وﻗﻒ پﻪ حاﻟت ک‪ ３‬پﻪ اﻟﻒ بدل شﻮی وي‪،‬‬ ‫ً‬ ‫"ﻧساءا" ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫‪40‬‬

‫د متصل مد (اندازه)‬ ‫ﻣتصﻞ ﻣد د وصﻞ پﻪ حاﻟت ک‪ ３‬د ＇ﻠﻮرو ﻧﻪ تر پﻨ‪％‬ﻮ حرکتﻮﻧﻮ پﻮرې او د وﻗﻒ پﻪ حاﻟت‬ ‫ک‪ ３‬ﻟﻪ ＇ﻠﻮرو ﻧﻪ تر شپ‪８‬و حرکتﻮﻧﻮ ﻣد ک‪８５‬ي (ﻏ‪ ８‬کش ک‪８５‬ي)‬

‫(‪)۱‬‬

‫د متصل مد حکم‬ ‫پﻪ ﻣتصﻞ ﻣد ک‪ ３‬د ！ﻮﻟﻮ ﻗارﻳاﻧﻮ پﻪ أﻧد ﻣد کﻮل واجب دي‪ .‬ﻟﻪ ﻫﻤدې کبﻠﻪ دﻏﻪ ﻣدتﻪ واجبﻲ‬ ‫ﻣد ﻫﻢ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫د متصل مد مثالونه‬

‫ﭑﭒﭓ ‪ ،‬ﭶﭷ ‪ ،‬ﮘﮙﮚﮛ ‪ ،‬ﯨ‬

‫»‬

‫‪،‬‬

‫‪ ،‬ﭑﭒ َ ‪ ،‬ﭕﭖ ‪ ،‬ﭨ‬

‫‪.‬‬ ‫منفصل مد‬ ‫ﻫﻐﻪ ﻣد دی چ‪ ３‬دﻣد تﻮری پﻪ ﻳﻮه کﻠﻤﻪ او سبب ﻳ‪ ３‬پﻪ بﻠﻪ کﻠﻤﻪ ک‪ ３‬وي ﻟکﻪ‪:‬‬

‫ب ِ َمـا اُن ْ ِز َل ‪،‬‬

‫َﻻ أُق ْ ِس ُم ب ِ َه َذا الْبَلَ ِد و َو َما أَ ْد َر َ‬ ‫اک‬ ‫پﻪ پﻮرتﻨ‪ ９‬کﻠﻤﻪ ک‪ ３‬وﻳﻨﻮ چ‪ ３‬دﻣد تﻮری ((اﻟﻒ)) پﻪ ﻳﻮه کﻠﻤﻪ او سبب ﻳ‪ ３‬چ‪(( ３‬ﻫﻤزه))‬ ‫ده‪ ،‬پﻪ بﻠﻪ کﻠﻤﻪ ک‪ ３‬دی‪ ،‬ﻟﻪ ﻫﻤدې کبﻠﻪ ورتﻪ ﻣﻨﻔصﻞ ﻣد(( ﻳﻮﻟﻪ بﻞ سره جﻼ ﻣد)) واﻳﻲ‪.‬‬

‫‪-۱‬د ﻳادوﻧ‪ ３‬وړ ده چ‪ :３‬د ！ﻮﻟﻮ ﻗارﻳاﻧﻮ پر وړاﻧدې د ﻣتصﻞ ﻣد حرکت ﻟﻪ شپ‪８‬و حرکتﻮﻧﻮ ＇خﻪ ﻫﻴ（کﻠﻪ ﻧﻪ زﻳاتﻴ‪８‬ي اوﻟﻪ درﻳﻮ ＇خﻪ‬ ‫ﻧﻪ کﻤﻴ‪８‬ي (زﻳات حد ﻳ‪ ３‬شپ‪ ８‬حرکتﻪ (او ﻟ‪ ８‬حد ﻳ‪ ３‬درې حرکتﻪ دی‪).‬‬

‫‪41‬‬

‫د منفصل مد کچه (اندازه)‪:‬‬ ‫پﻪ ﻣﻨﻔصﻞ ﻣد ک‪ ３‬د اﻣام حﻔص (رحﻤة اهلل) پﻪ أﻧد چ‪ ３‬ﻣﻮږ د ﻫﻐﻪ ﻟﻪ رواﻳت سره سﻢ‬ ‫تﻼوت کﻮو ﻟﻪ ＇ﻠﻮرو تر پﻨ‪％‬ﻮ حرکتﻮﻧﻮ ﻣد ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫د منفصل مد حکم‬ ‫پﻪ ﻣﻨﻔصﻞ ﻣد ک‪ ３‬ﻣد کﻮل جﻮاز ﻟري‪＄ ،‬کﻪ ﻟﻪ ﻫﻤدې کبﻠﻪ کﻠﻪ ﻗصر (( دوه حرکتﻪ ﻟکﻪ‬ ‫اصﻠﻲ ﻣد)) او کﻠﻪ اوږد (( ＇ﻠﻮرو حرکتﻮﻧﻮ ترکچ‪ ))３‬ک‪８５‬ي‪ .‬ﻟﻪ ﻫﻤدې کبﻠﻪ دﻏﻪ ﻣد د‬ ‫جاﻳز ﻣد پﻪ ﻧﻮم ﻫﻢ ﻳاد‪８４‬ي‪.‬‬

‫د منفصل مد مثالونه‬

‫ﭳﭴﭵ ‪ ،‬ﮝﮞ ‪ ،‬ﭑﭒﭓ ﭔ ﭕﭖ ‪،‬‬

‫ﭻﭼ ﭽ ‪ ،‬ﯰﯱﯲﯳ ‪ ،‬ﮊﮋﮌ ‪ ،‬ﰀ‬

‫‪.‬‬

‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻻﻧدې سﻮرت تﻤرﻳﻦ ک‪７‬ي او د ﻣتصﻞ او ﻣﻨﻔصﻞ ﻣد احکام دې پک‪３‬‬ ‫تطبﻴﻖ ک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪42‬‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﭲﭳﭴﭵ ﭶﭷﭸﭹﭺﭻﭼﭽﭾ ﭿﮀﮁﮂﮃ‬

‫ﮄ ﮅﮆﮇﮈﮉ ﮊ ﮋ ﮌﮍﮎﮏﮐﮑﮒﮓﮔ‬ ‫ﮕﮖ ﮗﮘ ﮙﮚﮛﮜﮝﮞﮟﮠ ﮡ ﮢﮣﮤ‬ ‫ﮥ ﮦﮧﮨﮩﮪ ﮫ ﮬﮭﮮﮯﮰ ﮱﯓ ﯔﯕ ﯖﯗﯘ‬

‫ﯙ ﯚﯛﯜﯝﯞﯟﯠﯡ ﯢﯣ ﯤﯥ ﯦ ﯧﯨ‬ ‫ﯩﯪﯫﯬ ﯭﯮ ﯯ ﯰ‬

‫پوښتنې‬

‫‪ .۱‬ﻓرعﻲ ﻣد ﻟﻪ اصﻠﻲ ﻣد سره ＇ﻪ تﻮپﻴر ﻟري؟‬ ‫‪ .۲‬د ﻓرعﻲ ﻣد ډوﻟﻮﻧﻪ و＊ﻴئ‪.‬‬ ‫‪ .۳‬ﻣتصﻞ ﻣد او ﻣﻨﻔصﻞ ﻣد ＇ﻪ تﻮپﻴر ﻟري‪ ،‬ﻣثال ورک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .۴‬د ﻣتصﻞ او ﻣﻨﻔصﻞ ﻣد اﻧدازه او حکﻢ وواﻳئ‪.‬‬ ‫‪ -۵‬دﻣتصﻞ ﻣد ﻟپاره ＇ﻠﻮر ﻣثاﻟﻮﻧﻪ بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۶‬د ﻣﻨﻔصﻞ ﻣد ﻟپاره ＇ﻠﻮر ﻣثاﻟﻮﻧﻪ بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې دوه أﻳتﻮﻧﻪ پﻪ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکﻲ چ‪ ３‬پﻪ ﻫﻐﻮ ک‪ ３‬ﻣتصﻞ او ﻣﻨﻔصﻞ ﻣدوﻧﻪ‬ ‫راﻏﻠی وي‪.‬‬ ‫‪43‬‬

‫ديار لسم لوست‬

‫الزم مد‬ ‫ﻫﻐﻪ ﻣد دی چ‪ ３‬سبب ﻳ‪ ３‬ﻻزﻣﻲ سکﻮن وي او پﻪ ﻫﻤاﻏﻪ کﻠﻤﻪ ک‪ ３‬د وصﻞ او وﻗﻒ پﻪ‬ ‫حاﻟت ک‪ ３‬د ﻣد ﻟﻪ تﻮرې وروستﻪ د تﻞ ﻟپاره ﻳﻮ ‪＄‬ای وي‪.‬‬ ‫د الزم مد مثالونه‪:‬‬ ‫ﭑ ﭑ‬

‫ْاﻵنَ‬

‫‪.‬‬

‫عارض للسکون مد‬ ‫ﻫﻐﻪ ﻣد دی چ‪ ３‬وروستﻪ د ﻣد ﻟﻪ تﻮري ＇خﻪ عارضﻲ سکﻮن واﻗع شﻮی وي چ‪ ３‬د وﻗﻒ‬ ‫ﻟﻪ اﻣﻠﻪ راﻣﻨ‪％‬تﻪ شﻮی وي او ﻫﻐﻪ سکﻮن د کﻠﻤ‪ ３‬پﻪ ذات ک‪ ３‬ﻧﻪ وي‪.‬‬

‫(‪)۱‬‬

‫د عارض للسکون مد مثالونه‪:‬‬

‫ب‬ ‫ﻳَ ْس ُجدَ ا ْن ‪ ،‬ت َُک ِّذبَا ِن ‪َ ،‬م ْجنو ْن ‪ ،‬فِﻲ َر ٍّق َمن ْ ُشور ‪َ ،‬ر ِّ‬ ‫ﻴن ‪َ ،‬ه َذا الْبَﻴ ْ ِ‬ ‫الصﻴ ْ ِ‬ ‫ف و اللَّﻴْلِ ‪.‬‬ ‫ت ‪َّ ،‬‬ ‫ﻳرمُب ِ ٌ‬ ‫ال ْ َعال َ ِم َ‬ ‫ﻴن ‪ ،‬ن َ ِذ ٌ‬ ‫تمرين او تطبيق‬

‫‪ -۱‬ﻳﻌﻨ‪ : ３‬ﻫر تﻮری چ‪ ３‬د ﻣد ﻟﻪ تﻮرې وروستﻪ را‪＄‬ﻲ پﻪ اصﻞ ک‪ ３‬ﻣتحرک دی‪ ،‬خﻮ ﻣﻮﻗتا ً د وﻗﻒ ﻟﻪ کبﻠﻪ ساکﻦ شﻮی‬ ‫چ‪ ３‬د وصﻞ‪ ،‬سکﻮن او پﻪ ﻧتﻴجﻪ ک‪ ３‬ک‪ ７‬ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ او د ﻣد تﻮري طبﻌﻲ ﻣد تﻪ را ‪－‬ر‪＄‬ﻲ ﻟﻪ ﻫﻤدې کبﻠﻪ دﻏﻪ ﻣد تﻪ‬ ‫عارض سکﻮن ﻣد واﻳﻲ‪.‬‬ ‫دﻟﻴﻦ تﻮري عبارت دی ﻟﻪ واو ساکﻦ ﻣا ﻗبﻞ ﻣﻔتﻮح‪ -‬ﻳا ساکﻦ ﻣا ﻗبﻞ ﻣﻔتﻮح‪ ،‬ﻟکﻪ (خﻮف)‪ (،‬اﻟصﻴﻒ) ددې ﻣد حکﻢ‬ ‫د عارض سکﻮن ﻣد پﻪ شان دي ‪＄‬کﻪ ﻣﻮ ب‪５‬ﻞ ذکر ﻧﻪ ک‪.７‬‬

‫‪44‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻻﻧدې اﻳتﻮﻧﻪ تﻤرﻳﻦ ک‪７‬ي‪ ،‬د ﻻزم او عارض ﻣد احکام دې پک‪３‬‬ ‫تطبﻴﻖ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﭑ (‪َ (1‬ذل ِ َ‬ ‫اب َ‬ ‫ﻳن ﻳ ُ ْؤمِنُونَ بِالْغَﻴ ْ ِ‬ ‫ب َوﻳ ُ ِقﻴ ُمونَ‬ ‫ﻴن (‪ (2‬ال َّ ِذ َ‬ ‫ب فِﻴ ِه ُهدًى لِّل ْ ُمتَّ ِق َ‬ ‫ك ال ْ ِکتَ ُ‬ ‫ﻻ َرﻳ ْ َ‬ ‫ك َو َماأُنز َِلمِنقَبْل ِ َ‬ ‫ﻳنﻳ ُ ْؤمِنُونَ ب ِ َماأُنز َِلإِلَﻴ ْ َ‬ ‫اﻵخ َرةِ‬ ‫ك َوب ِ ِ‬ ‫َّ‬ ‫الصﻼ َة َومِ َّما َر َزقْنَا ُه ْمﻳُن ِف ُقونَ (‪(3‬وال َّ ِذ َ‬ ‫ك َعلَﻰ ُهدًى ِّمن َّرب ِّ ِه ْم َوأُ ْولَـئ ِ َ‬ ‫ُه ْم ﻳُوقِنُونَ (‪ (4‬أُ ْولَـئ ِ َ‬ ‫ك ُه ُم ال ْ ُم ْفل ِ ُحونَ (‪(5‬‬ ‫پوښتنې‬

‫‪ .۱‬ﻻزم ﻣد تﻌرﻳﻒ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .۲‬دﻻزم ﻣد ＇ﻠﻮر ﻣثاﻟﻮﻧﻪ بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۳‬عارض ﻟﻠسکﻮن ﻣد تﻌرﻳﻒ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۴‬د عارض ﻣد ＇ﻠﻮر ﻣثاﻟﻮﻧﻪ بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۵‬پﻪ ﻻﻧدې کﻠﻤﻮ ک‪ ３‬ﻻزم ﻣد تشخﻴص او تر ﻻﻧدې کر＊ﻪ وکاږئ‪.‬‬ ‫‪ ،‬ﭑ ‪ ،‬ﮑ ‪ ،‬ﮝ ‪ ،‬مِ ْن خَ ْو ٍ‬ ‫ف ‪.‬‬ ‫‪-۶‬پﻪ ﻻﻧدې کﻠﻤﻮ ک‪ ３‬عارض ﻣد تشخﻴص او تر ﻻﻧدې کر＊ﻪ وکاږئ‪.‬‬ ‫ﭛ(‪َ (1‬علَّ َم ال ْ ُق ْرآنَ (‪ . (2‬ﻳَ ْس ُجدَ ا ِن ‪ ،‬ت َُک ِّذبَا ِن ‪َ ،‬م ْجنُو ٌن ‪ ،‬فِﻲ َر ٍّق َمن ْ ُشور‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې دوه أﻳتﻮﻧﻪ پﻪ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکﻲ چ‪ ３‬پﻪ ﻫﻐﻮ ک‪ ３‬ﻻزم او عارض ﻟﻠسکﻮن‬ ‫ﻣدوﻧﻪ راﻏﻠﻲ وي‪.‬‬

‫‪45‬‬

‫څوار لسم لوست‬ ‫د تورو مخرجونه‬ ‫ﻣخرج پﻪ ﻟﻐت ک‪ ３‬د وتﻠﻮ ‪＄‬ای تﻪ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬د تﻮرو د راوتﻠﻮ او پﻴدا ک‪５‬دﻟﻮ ‪＄‬ای تﻪ ﻣخرج واﻳﻲ‪.‬‬ ‫د تﻮرو د ﻣخرج د پ‪５‬ژﻧدﻟﻮ طرﻳﻘﻪ‪:‬‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻏﻮاړو د کﻮم تﻮرې ﻣخرج پﻴدا ک‪７‬و‪ ،‬ﻟﻮﻣ‪７‬ی تﻮري ساکﻦ کﻮو او وروستﻪ ورباﻧدې‬ ‫د وصﻞ ﻫﻤزه د اخﻠﻮو او تﻠﻔظ کﻮو ﻳ‪ ،３‬ﻫر چ‪５‬رتﻪ چ‪ ３‬اواز ﻏﻮڅ شﻮ‪ ،‬ﻫﻤاﻏﻪ ‪＄‬ای د تﻮري‬ ‫ﻣخرج دی ﻟکﻪ (اع) ﻟﻪ د‪４‬ﻨﻪ جﻮتﻪ شﻮه چ‪ ３‬د عﻴﻦ ﻣخرج د ستﻮﻧﻲ ﻣﻨ‪ ＃‬دی‪.‬‬ ‫د تورو د مخرجونو ډولونه‪:‬‬ ‫پﻪ صحﻴح ﻗﻮل سره د تﻮرو ﻣخرجﻮﻧﻪ (‪ )۱۷‬دي چ‪ ３‬پﻪ پﻨ‪％‬ﻮ اساسﻲ ﻣخرجﻮﻧﻮ و‪４‬شﻞ‬ ‫شﻮي‪ ،‬اوس ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻻﻧدې تﻮ‪－‬ﻪ تشرﻳح کﻮو‪.‬‬ ‫‪ -۱‬جﻮف (د خﻮﻟ‪ ３‬تشﻪ ﻓضا)‬ ‫ﻟﻪ دې ﻣخرجﻪ د ﻣد درې ‪－‬ﻮﻧﻲ تﻮري راو‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫مدي الف‪(:‬ساکﻦ اﻟﻒ او ﻣخک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻣﻔتﻮح)‬ ‫مدي واو‪( :‬ساکﻦ واو او ﻣخک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻣضﻤﻮم)‬ ‫مدي يا‪( :‬ساکﻨﻪ ﻳا او ﻣخک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻣکسﻮر)‬ ‫ﻟکﻪ {ن ُ ْو ِحﻴ ْ َها}‪.‬‬

‫‪46‬‬

‫‪ ۱‬د خولې تشه برخه‪ :‬د مد لرونکي (([واو] [يا] او [الف])) د وتلو ځای دی‪.‬‬

‫پاﻣﻠرﻧﻪ‪ :‬شﻴﻦ رﻧ‪ ，‬د خﻮﻟ‪ ３‬تشﻪ برخﻪ ＊ﻴﻲ‬ ‫حلق (ستونی)‬ ‫ﻟﻪ دﻏﻪ ﻣخرج ﻧﻪ شپ‪ ８‬حﻠﻘﻲ تﻮري راو‪＄‬ﻲ‪ .‬د ﻫﻤزه – ﻫا – عﻴﻦ حا – ﻏﻴﻦ – خا چ‪３‬‬ ‫پﻪ ﻻﻧدې بﻴت ک‪ ３‬شاعر را ！ﻮل ک‪７‬ي دي‪.‬‬ ‫حروف حﻠﻘﻲ شش بﻮد ای با وﻓا‬

‫ﻫﻤزه و ﻫا‪ ،‬عﻴﻦ‪ ،‬ﻫا‪ ،‬ﻏﻴﻦ و خا‬

‫لکه‪ :‬الْبَأِْ َسا ُء ‪ ،‬ا ِ ِه ِدن َا ‪ ،‬ﻳَ ِْع َم ُه ْونَ ‪ ،‬ﭛ ‪ ،‬ال ْ َم ِْغ ُض ْو ِ‬ ‫ب و َو َما‬ ‫ﻳ َ ِْ‬ ‫ـخدَ ُع ْونَ ‪.‬‬

‫‪47‬‬

‫د ستﻮﻧﻲ ﻧ‪８‬دې برخﻪ‬ ‫د ستﻮﻧﻲ ﻣﻨ‪％‬ﻨ‪ ９‬برخﻪ‬ ‫د ستﻮﻧﻲ وروستﻨ‪ ９‬برخﻪ‬ ‫دويم مخرج‪ :‬د ستوني وروست‪ ９‬برخه د [همزه] او [ها] مخرج‬ ‫دريم مخرج‪ :‬د ستوني منځن‪ ９‬برخه د [ع] او [ح] مخرج‬ ‫څلورم مخرج‪ :‬د ستوني ن‪８‬دې برخه د [غ] او [خ] مخرج‬

‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻻﻧدې سﻮرة تﻼوت ک‪７‬ي‪ ،‬جﻮﻓﻲ او حﻠﻘﻲ تﻮري دې پک‪ ３‬وپ‪５‬ژﻧﻲ او‬ ‫ﻫﻐﻪ دې ﻟﻪ ﻣخرج ＇خﻪ د استاد پر وړاﻧدې تﻠﻔظ ک‪７‬ي‪.‬‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﭲﭳﭴﭵﭶﭷﭸﭹﭺﭻ ﭼ ﭽ ﭾ‬

‫ﭿﮀﮁﮂﮃﮄﮅﮆ ﮇﮈﮉﮊ‬

‫ﮋﮌﮍﮎﮏ‬

‫‪48‬‬

‫پوښتنې‬

‫‪ .۱‬ﻣخرج تﻌرﻳﻒ ک‪７‬ئ؟‬ ‫‪ .۲‬د تﻮرو ﻣخرج ＇رﻧ‪／‬ﻪ پﻴدا کﻮﻻی شئ؟‬ ‫‪ .۳‬د تﻮرو ﻣخرجﻮﻧﻪ ＇ﻮ دي او پﻪ ＇ﻮ اساسﻲ ﻣخرجﻮﻧﻮ و‪４‬شﻞ ک‪８５‬ي؟ ﻳﻮازې ﻧﻮم ﻳ‪３‬‬ ‫واخﻠئ‪.‬‬ ‫‪ .۴‬ﻟﻪ جﻮف (د خﻮﻟ‪ ３‬ﻟﻪ تش‪＇ )３‬خﻪ ＇ﻮ تﻮرې راو‪＄‬ﻲ؟ ﻟﻪ ﻣثال سره ﻳ‪ ３‬واضح ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .۵‬د حﻠﻖ ( ستﻮﻧﻲ) تﻮري ＇ﻮ دي؟ کﻮم شﻌر ﻣﻮ چ‪ ３‬ﻟﻮستﻠی‪ ،‬ﻫﻐﻪ بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د ﻫجا تﻮري پخپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکﻲ او تر حﻠﻘﻲ او جﻮﻓﻲ حروﻓﻮ دې‬ ‫ک‪７‬ۍ تاو ک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪49‬‬

‫پنځلسم لوست‬

‫غاښونه‬ ‫＇رﻧ‪／‬ﻪ چ‪ ３‬ﻏا＊ﻮﻧﻪ د حروﻓﻮ پﻪ تﻠﻔظ او ﻏ‪ ８‬پﻪ راﻣﻨ‪％‬تﻪ کﻮﻟﻮ ک‪ ３‬ﻣﻬﻢ رول ﻟري‪ ،‬ﻧﻮ اړﻳﻨﻪ‬ ‫ده چ‪ ３‬د ﻫﻐﻮ ﻟﻪ ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ‪ ،‬شﻤ‪５‬ر او دﻧدو ＇خﻪ د تجﻮﻳد پﻪ عﻠﻢ ک‪ ３‬ﻳادوﻧﻪ وشﻲ‪.‬‬ ‫ﻫر باﻟﻎ اﻧسان ‪ ۳۲‬ﻏا＊ﻮﻧﻪ ﻟري‪ ،‬چ‪ ۱۶ ３‬ﻏا＊ﻮﻧﻪ پﻪ پﻮرتﻨ‪ ９‬ژاﻣﻪ ک‪ ３‬وي او ‪ ۱۶‬ﻧﻮر ﻳ‪ ３‬پﻪ‬ ‫ﻻﻧدﻧ‪ ９‬ژاﻣﻪ ک‪ ،３‬ﻟﻪ دﻏﻮ ‪ ۳۲‬ﻏا＊ﻮﻧﻮ ＇خﻪ ﻣخاﻣخ ＇ﻠﻮرو ﻏا＊ﻮﻧﻮ تﻪ (ثﻨاﻳا)‪ ،‬دوو پﻮرتﻨﻴﻮ‬ ‫تﻪ (ثﻨاﻳا عﻠﻴا) او دوو ﻻﻧد‪４‬ﻨﻴﻮ تﻪ (ثﻨاﻳا سﻔﻠی) وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫پﻪ ＇ﻨ‪ ，‬ک‪ ３‬ﻳ‪ ۴ ３‬ﻧﻮر ﻏا＊ﻮﻧﻪ دې (چ‪ ３‬دوه پﻮرتﻪ او دوه ک‪＋‬تﻪ دي) چ‪( ３‬رباعﻴات) ﻳا‬ ‫(ﻗﻮاطع) ﻳ‪ ３‬بﻮﻟﻲ‪.‬‬ ‫د رباعﻴاتﻮ پﻪ ＇ﻨ‪ ，‬ک‪ ۴ ３‬ت‪５‬ره ﻏا＊ﻮﻧﻪ دي (چ‪ ３‬دوه پﻮرتﻪ او دوه ک‪＋‬تﻪ دي) چ‪ ３‬ﻫﻐﻮ تﻪ‬ ‫(أﻧﻴاب) او ﻳا (کﻮاسر) وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫بﻴا د أﻧﻴابﻮ تر ＇ﻨ‪ ۴ ，‬ﻧﻮر ﻏا＊ﻮﻧﻪ دي (چ‪ ３‬دوه پﻮرتﻪ او دوه ＊کتﻪ دي ﻫﻐﻮ تﻪ (ضﻮاحک)‬ ‫وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫د ضﻮاحکﻮ تر ＇ﻨ‪ ۱۲ ，‬ﻧﻮر ﻏا＊ﻮﻧﻪ (چ‪ ３‬شپ‪ ８‬پﻮرتﻨ‪ ９‬برخﻪ ک‪( ３‬درې ﻳ‪ ３‬پﻪ ＊‪ ３‬اړخ‬ ‫ک‪ ３‬او دري ﻳ‪ ３‬پﻪ چپ اړخ ک‪ ３‬دي) او شپ‪ ８‬پﻪ ﻻﻧدې برخﻪ ک‪(３‬درې ﻳ‪ ３‬پﻪ ＊ﻲ اړخ ک‪３‬‬ ‫او درې ﻳ‪ ３‬پﻪ چپ اړخ ک‪ )３‬دﻏﻮ ！ﻮﻟﻮ تﻪ (طﻮاحﻦ) وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫‪50‬‬

‫د طﻮاحﻨﻮ تر ＇ﻨ‪ ，‬د خﻮﻟ‪ ３‬وروست‪ ９‬برخﻪ ک‪＇ ３‬ﻠﻮر ﻧﻮ ﻏا＊ﻮﻧﻪ چ‪( ３‬دوه پﻮرتﻪ او دوه‬ ‫ک‪＋‬تﻪ دي) ﻫﻐﻮ تﻪ (ﻧﻮاجذ) وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫！ﻮﻟﻮ ‪ ۲٠‬ﻏا＊ﻮﻧﻮ تﻪ چ‪ ３‬ضﻮاحک‪،‬طﻮاحﻦ‪،‬او ﻧﻮاجذ دي (اضراس) وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫(‪)۱‬‬

‫د غاښونو شکل‬

‫ثناﻳا‬ ‫رباعﻰ‬ ‫ناب‬ ‫ضاحك‬

‫طواحن‬

‫طواحن‬

‫أضراس‬

‫رباعﻰ‬ ‫ناب‬ ‫ضاحك‬ ‫أضراس‬

‫ناجذ‬

‫ناجذ‬

‫‪ -۱‬پﻪ ﻧﻮﻣﻮړو ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ باﻧدي د ﻧﻮﻣﻮﻟﻮ وجﻪ ‪ :‬ثﻨاﻳا د ثﻨﻴة جﻤع ده او دوه ‪－‬ﻮﻧﻲ تﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬دا ﻏا＊ﻮﻧﻪ پﻪ دوو اړخﻮﻧﻮ‬ ‫ک‪ ３‬دوه دوه دي‪ ،‬ﻧﻮ د دې پﻪ خاطر ورتﻪ ثﻨاﻳا وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪ ،‬رباعﻴات د َر َبﻌﻴَة جﻤع ده(＇ﻠﻮر‪－‬ﻮﻧﻲ) او دا ＇ﻠﻮر ﻏا＊ﻮﻧﻪ د ثﻨاﻳا پﻪ ＇ﻠﻮرو‬ ‫اړخﻮﻧﻮ ک‪ ３‬دي ﻧﻮ ﻟﻪ ﻫﻤدي وجﻲ ورتﻪ رباعبات وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪ ،‬أﻧﻴاب د ﻧاب جﻤع ده(ت‪５‬ﻎ) تﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي ‪ ،‬د تﻴره واﻟﻲ پﻪ خاطر پﻪ أﻧﻴابﻮ‬ ‫وﻧﻮﻣﻮل شﻮل‪ ،‬ضﻮاحک د ضاحکة جﻤع ده‪ ،‬د خﻨدا پر وﻗت ددﻏﻮ ﻏا＊ﻮﻧﻮ برﻣﻼ ک‪５‬دﻟﻮ پﻪ وجﻪ ورتﻪ ضﻮاحک واﻳ‪ ،３‬طﻮاحﻦ د‬ ‫طاحﻨة جﻤع ده (ژرﻧده کﻮل او ﻣﻴده کﻮﻟﻮ تﻪ واﻳﻲ) ‪＄‬کﻪ دا ﻏا＊ﻮﻧﻪ د ﻏذا پﻪ ﻣﻴده کﻮﻟﻮ ک‪ ３‬زﻳات رول ﻟري‪ ،‬ﻧﻮ ورتﻪ طﻮاحﻦ وﻳﻞ‬ ‫ک‪８５‬ي‪ ،‬ﻧﻮاجذ د ﻧاجذة جﻤع ده او ﻧجذ پﻪ اصﻞ ک‪ ３‬ﻣحکﻢ ﻧﻴﻮﻟﻮ تﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪＄ ،‬کﻪ دا ﻏا＊ﻮﻧﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ د ‪ ۲٠‬کﻠﻨی او د بﻠﻮغ او‬ ‫عﻘﻞ پخﻴدو ﻧﻪ وروستﻪ راخﻴژي‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻪ ﻫﻤدي وجﻲ ورتﻪ ﻧﻮاجذ واﻳﻲ او پﻪ ﻓارسﻲ ک‪ ３‬ورتﻪ (عﻘﻞ دﻧدان) واﻳ‪ ３‬او أضراس د ضرس‬ ‫جﻤع ده‪ ،‬د ت‪５‬ﻎ ﻟروﻧکﻲ او ﻣﻴده کﻮوﻧکﻲ پﻪ ﻣﻌﻨا دی او ﻟﻪ ﻫﻤدې وج‪ ３‬ورتﻪ أضراس وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫‪51‬‬

‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻻﻧدې سﻮرت تﻤرﻳﻦ ک‪７‬ي او ﻫر تﻮری دې ﻟﻪ خپﻞ ﻣخرج ＇خﻪ د استاد‬ ‫پر وړاﻧدې تﻠﻔظ ک‪７‬ي‪.‬‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﮋﮌ ﮍﮎﮏ‬

‫پوښتنې‬

‫‪ .۱‬د ＇ﻪ ﻟپاره باﻳد ﻏا＊ﻮﻧﻪ وپ‪８５‬ﻧﻮ؟ د تجﻮﻳد پﻪ عﻠﻢ ک‪ ３‬د ﻫﻐﻮ ارز＊ت بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .۲‬ﻳﻮ باﻟﻎ اﻧسان ＇ﻮ ﻏا＊ﻮﻧﻪ ﻟري؟ﻧﻮم ﻳ‪ ３‬وخﻠئ‪.‬‬ ‫‪ -۳‬ثﻨاﻳا ﻏا＊ﻮﻧﻪ کﻮم دي؟ﻣﻌﻠﻮﻣات ورک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۴‬رباعﻴات ﻏا＊ﻮﻧﻪ کﻮم دي؟ﻣﻌﻠﻮﻣات ورک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .۵‬اﻧﻴاب ﻏا＊ﻮﻧﻪ کﻮم دي؟ﻣﻌﻠﻮﻣات ورک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .۶‬ضﻮاحک ﻏا＊ﻮﻧﻪ کﻮم دي؟ﻣﻌﻠﻮﻣات ورک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .۷‬طﻮاحﻦ او ﻧﻮاجذ ＇ﻪ تﻮپﻴر ﻟري؟ بﻴان ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫‪52‬‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د ﻏا＊ﻮﻧﻮ د پاکﻮاﻟﻲ‪ ،‬ساتﻨ‪ ３‬او د حروﻓﻮ او آوازوﻧﻮ پﻪ تﻮﻟﻴد ک‪ ３‬د ﻏا＊ﻮﻧﻮ‬ ‫د ارز＊ت پﻪ اړه ﻳﻮه ﻣﻘاﻟﻪ وﻟﻴکﻲ چ‪ ３‬تر پﻨ‪％‬ﻮ کر＊ﻮ ﻟ‪８‬ه ﻧﻪ وي او پﻪ بﻞ درسﻲ ساعت ک‪３‬‬ ‫دې ！ﻮﻟ‪／‬ﻲ تﻪ راوړي‪.‬‬

‫‪53‬‬

‫شپاړسم لوست‬ ‫د ژبې مخرجونه‬ ‫ژبﻪ ﻟس ﻣخرجﻮﻧﻪ ﻟري او ﻟﻪ ﻫﻐﻮ ＇خﻪ ( ق – ک – ج – ش – ﻏﻴر ﻣدی ی‪ -‬ض –‬ ‫ل – ن – ر – ت ‪ -‬ص – ز – س – ظ – ذ او ث را و‪＄‬ﻲ‪ .‬چ‪ ３‬ﻻﻧدې د ﻫر ﻳﻮه ﻣثال‬ ‫وړاﻧدې ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫‪ ،‬ﻳَـ ْو ٍم ‪،‬‬ ‫َـج َع ْل ‪،‬‬ ‫ب ‪ ،‬أَ ْهلَ ْک ُ‬ ‫ا قْتَ َر َ‬ ‫ت ‪ ،‬ن ْ‬ ‫َو ُّ‬ ‫الض َحﻰ ‪َ ،‬و اللَّﻴْلِ ‪َ ،‬و النَّـ َهار ‪َ ،‬و ا ْر تَبْت ُ ْم ‪ ،‬إِ ْط َعام ‪،‬‬ ‫َو َما أَ ْد َر ا َ‬ ‫‪َ ،‬و ا ل ْ َع ْصـ ِر ‪ ،‬أَ ْز َو ا ًجا ‪،‬‬ ‫ک ‪،‬‬ ‫الساب ِ َح ِ‬ ‫ات ‪ ،‬أَ ْظـلَ َم ‪َ ،‬وإ ِ ْذ قَ َ‬ ‫ال ‪ ،‬اثْنَﻴْنِ ‪.‬‬ ‫َو َّ‬ ‫د ژب‪ ３‬برخ‪３‬‬ ‫(شجرﻳا د ژب‪ ３‬ﻣﻨ‪)＃‬‬

‫(د ژب‪ ３‬اړخ)‬ ‫(د ژب‪ ３‬ﻻﻧدﻧی برخﻪ)‬ ‫(د ژب‪＇ ３‬ﻮکﻪ)‬

‫اړخ‬

‫د ژب‪ ３‬وروستئ برخﻪ‬

‫(د ژب‪ ３‬اړخ)‬ ‫اړخ‬

‫د «ق» مخرج‪:‬‬

‫نهم ‪.‬‬ ‫لکه‪َ :‬ر َزق ْ ْ‬

‫پنځم مخرج‪ :‬د »ق« مخرج‪ :‬د ژبې ب‪５‬خ او لهات‬

‫‪54‬‬

‫د «ک» مخرج‪:‬‬

‫شپ‪８‬م مخرج‪ :‬د »ک« مخرج د ژبې ب‪５‬خ او د کوچن‪ ９‬ژبې اړخونه‬

‫لکه‪ :‬ﻳَ ْک ِذب ُ ْونَ ‪.‬‬

‫د »ج‪،‬ش او غيرمدّ ي يا« مخرجونه‪:‬‬

‫اووم مخرج‪ :‬د ج‪ ،‬ش‪ ،‬متحرکې يا او د لين يا مخرج‪ :‬د ژبې منځ او د هغه مقابل تالو‬

‫لکه‪ :‬ا َ ْج ٌر ‪ ،‬ا َ ْشتَاتًا و‬

‫‪.‬‬

‫د «ض» مخرج‪:‬‬

‫لکه‪:‬‬

‫‪.‬‬

‫اتم مخرج‪ :‬د »ض« د تلفظ مخرج‪:‬د ژبې اړخ او د پورتن‪ ９‬اضراس پنځه غاښونه‬

‫‪55‬‬

‫د (ل) مخرج‪:‬‬

‫نهم مخرج‪ :‬د »الم« مخرج‪ :‬د ژبې مخکن‪ ９‬برخه چې د پورتنيو ثنايا‬ ‫غاښونو له ورۍ سره ولګي‪８‬ي‬

‫ﻟکﻪ‪ :‬اَل َّ ِذﻳْن ‪.‬‬ ‫د (ن) مخرج‪:‬‬

‫لسم مخرج‪ :‬د »ن« مخرج‪ :‬د پورتنيو ثنايا‪ ،‬رباعي غاښونو له وريو سره‬ ‫د ژبې د څن‪６‬ې نښل‪５‬دل‪.‬‬

‫ت ‪.‬‬ ‫ﻟکﻪ‪ :‬اَن ْ َع ْم َ‬

‫‪56‬‬

‫د (ر) مخرج‪:‬‬

‫د ژب‪ ３‬ﻻﻧدﻧ‪ ９‬برخﻪ‬

‫يوولسم مخرج‪ :‬د »را« مخرج د ثنايا او رباعي غاښونو له وريو سره د‬ ‫ژبې د الندن‪ ９‬برخې نښل‪５‬دل‬

‫لکه‪:‬‬

‫ﭓﭔ‬

‫‪.‬‬

‫د (ط‪،‬د‪،‬ت) مخرج‪:‬‬

‫دولسم مخرج‪ :‬د (ط‪ ،‬د‪ ،‬ت) مخرج‪ :‬د ژبې څوکه او د پورتنيو ثنايا غاښونو ب‪５‬خ‬

‫ت ‪.‬‬ ‫لکه‪ :‬ال َّطﻴِّ ُ‬ ‫بت ‪ ،‬ﭡ ﭢ و ا َ َّخ َر ْ‬

‫‪57‬‬

‫د (ظ‪،‬ذ‪،‬ث) مخرج‪:‬‬

‫ديارلسم مخرج‪ :‬د (ظ‪ ،‬ذ‪ ،‬ث) د راوتلو ځای د ژبې څوکه او د پورتنيو ثنايا غاښونو څن‪６‬ه‪.‬‬

‫ﻟکﻪ‪َ :‬و َﻻ ت ُ ْظلَ ُم ْونَ ‪ ،‬ﯩ‬

‫و ﭩ ‪.‬‬

‫د (ص‪،‬ز‪،‬س) مخرج‪:‬‬

‫څوارلسم مخرج‪ :‬د (ص‪ ،‬ز‪ ،‬س) مخرج‪ :‬د ژبې څوکه او د الندنيو غاښونو ب‪５‬يخ‬

‫اص َطا ُد ْوا ‪َ ،‬وال َّزﻳْت ُ ْو ِن و ا َ ْس َف َل ‪.‬‬ ‫لکه‪ :‬فَ ْ‬

‫‪58‬‬

‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻻﻧدې سﻮرت تﻤرﻳﻦ ک‪７‬ي او ﻫر تﻮری دې ﻟﻪ ﻣخرج ＇خﻪ د استاد پر‬ ‫ﻼ تﻠﻔظ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫وړاﻧدې عﻤ ً‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﭜﭝﭞﭟﭠﭡﭢﭣﭤ ﭥﭦ‬

‫ﭧ ﭨ ﭩ ﭪ ﭫ ﭬ ﭭ‬

‫ﭮﭯ ﭰﭱ ﭲﭳﭴﭵﭶﭷ‬

‫ﭸﭹ ﭺﭻﭼﭽﭾﭿﮀﮁ‬

‫ﮂﮃﮄﮅﮆﮇﮈﮉﮊ‬ ‫پوښتنې‬

‫‪ .۱‬ژبﻪ ＇ﻮ ﻣخرجﻮﻧﻪ ﻟري؟ ﻳﻮازې ﻧﻮم ﻳ‪ ３‬واخﻠئ‪.‬‬ ‫‪ .۲‬ﻟﻪ ژب‪＇ ３‬خﻪ ＇ﻮ تﻮري ادا ک‪８５‬ي؟ بﻴان ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪(-۳‬ق) او (ک) ﻟﻪ کﻮم ‪＄‬اﻳﻪ اداء ک‪８５‬ي؟ ﻧﻮم ﻳ‪ ３‬واخﻠئ‪.‬‬ ‫‪( -۴‬ج‪ ،‬ش او ﻏﻴر ﻣدي ی) ﻟﻪ کﻮم ‪＄‬اﻳﻪ راو‪＄‬ﻲ؟ ﻣثال ورک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪-۵‬د (ض)‪( ،‬د) او (ظ) د ﻣخرجﻮﻧﻮ تر ﻣﻨ‪＇ ＃‬ﻪ تﻮپﻴر دی؟‬ ‫‪ -۶‬د (ص)‪( ،‬س) او (ث) د ﻣخرجﻮﻧﻮ تر ﻣﻨ‪＇ ＃‬ﻪ تﻮپﻴر دی؟‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د ﻫجا تﻮري پخپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکﻲ او ﻟساﻧﻲ حرﻓﻮﻧﻪ دې ﻟﻪ تشخﻴص‬ ‫وروستﻪ ک‪７‬ۍ ک‪７‬ي او پﻪ بﻞ درسﻲ ساعت ک‪ ３‬دې ！ﻮﻟ‪／‬ﻲ تﻪ راوړي‪.‬‬

‫‪59‬‬

‫اووه لسم لوست‬ ‫شفتان او خيشوم‬ ‫شفتان(شون‪６‬ې)‬ ‫پﻪ شﻮﻧ‪６‬و ک‪ ３‬دوه ﻣخرجﻮﻧﻪ دي او ＇ﻠﻮر تﻮري (ﻓا‪،‬با‪،‬ﻣﻴﻢ‪،‬واو) تر‪４‬ﻨﻪ ادا ک‪８５‬ي‪ ،‬چ‪ ３‬پﻪ‬ ‫تﻔصﻴﻞ سره بﻴاﻧ‪８５‬ي‪.‬‬ ‫د (ف) مخرج‪:‬‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬د ﻻﻧدې شﻮﻧ‪６‬ې ﻣﻨ‪ ＃‬د ثﻨاﻳا عﻠﻴا ﻏا＊ﻮﻧﻮ ﻟﻪ سروﻧﻮ سره ﻳﻮ ‪＄‬ای شﻲ‪ ،‬د(ف)‬ ‫حرف ادا ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫پنځلسم مخرج‪ :‬د (ف) مخرج‪ :‬د پورتنيو ثنايا غاښونو څوکه او د الندن‪ ９‬شون‪６‬ې داخلي برخه ده‪.‬‬

‫اجا ‪.‬‬ ‫ﻟکﻪ‪ :‬اَف ْ َو ً‬ ‫‪60‬‬

‫د (ب‪،‬م‪،‬و) مخرج‪:‬‬ ‫د شﻮﻧ‪６‬و پﻪ ﻣرستﻪ درې حرﻓﻮﻧﻪ (ب‪ ،‬م‪ ،‬ﻣد ﻧﻪ ﻟروﻧکی واو) ادا ک‪８５‬ي‪ ،‬ﻳﻮازې پﻪ دې تﻮپﻴر‬ ‫چ‪:３‬‬ ‫د (ب) حرف د دواړو شﻮﻧ‪６‬و ﻟﻪ ﻟﻨدې برخ‪＇ ３‬خﻪ ادا ک‪８５‬ي‪ ،‬ﻟﻪ ﻫﻤدې وج‪ ３‬د‪４‬تﻪ‬ ‫(بحري) واﻳﻲ‪.‬‬ ‫د (م) حرف د دواړو شﻮﻧ‪６‬و ﻟﻪ وچ‪ ３‬برخ‪＇ ３‬خﻪ راو‪＄‬ﻲ‪ ،‬ﻟﻪ ﻫﻤدې وج‪ ３‬د‪４‬تﻪ (بري)‬ ‫واﻳﻲ‪.‬‬ ‫د (و) حرف د دواړو شﻮﻧ‪６‬و د پﻮره ﻧﻪ ﻳﻮ ‪＄‬اﻳﻮاﻟﻲ پﻪ ﻧتﻴجﻪ ک‪ ３‬ادا ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫(‪(1‬‬

‫شپاړسم مخرج‪ :‬د (ب‪ ،‬م‪ ،‬متحرک واو او لين) مخرج‪ :‬دواړې شون‪６‬ې‪.‬‬

‫لکه‪ :‬ﮈ ﮉ ﮊ ﮋ ﮌ ‪ ،‬ﮄ مِّنَّا ‪.‬‬ ‫‪ -۱‬دﻏﻮ ＇ﻠﻮرو حرﻓﻮﻧﻮ تﻪ (ف ب م و) د دې پﻪ خاطر چ‪ ３‬شﻮﻧ‪６‬ي پک‪ ３‬زﻳات رول ﻟري (شﻔﻮي) واﻳ‪.３‬‬

‫‪61‬‬

‫خيشوم‪:‬‬ ‫د پزې ﻣﻨ‪％‬ﻨ‪ ９‬برخ‪ ３‬تﻪ (خﻴشﻮم) واﻳﻲ او کﻮم أواز چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻫﻐ‪＇ ３‬خﻪ بﻬر تﻪ را‪＄‬ﻲ (ﻏﻨﻪ)‬ ‫بﻠﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫(ﻏﻨﻪ) پﻪ ！ﻮﻟﻮ حاﻻتﻮ ک‪ ３‬ﻳﻮازې پﻪ دوو حرﻓﻮﻧﻮ (م) او (ن) ک‪ ３‬ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫اووه لسم مخرج‪:‬دغنې مخرج‪ :‬د پزې فضا‪.‬‬

‫لکه‪ :‬ﭑ ﭒ ﭔ‬

‫ت َعلَﻴ ْ ِه ْم ‪.‬‬ ‫و اَن ْ َع ْم َ‬

‫‪ -۱‬ﻳﻌﻨ‪ ３‬سکﻮن‪ ،‬حرکت او تشدﻳد‪ ،‬کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ پﻪ ﻣﻴﻢ او ﻧﻮن ﻣشدد ک‪ ３‬ﻏﻨﻪ ＊ﻪ ＇ر‪－‬ﻨد‪８４‬ي‪.‬‬

‫‪62‬‬

‫(‪(1‬‬

‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻻﻧدې دوه سﻮرتﻮﻧﻪ تﻤرﻳﻦ ک‪７‬ي‪ ،‬شﻔﻮي او د خﻴشﻮم تﻮري دې وپ‪５‬ژﻧﻲ‬ ‫او ﻫﻐﻪ دې ﻟﻪ ﻣخرج ＇خﻪ د استاد پر وړاﻧدې تﻠﻔظ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﭑﭒﭓﭔﭕﭖﭗﭘﭙ ﭚﭛ ﭜﭝﭞﭟ‬

‫ﭠﭡﭢﭣﭤﭥ ﭦ ﭧ ﭨﭩﭪﭫﭬﭭﭮﭯﭰ‬

‫َّاس ﻳَدْخُ لُونَ فِﻲ ِدﻳنِ َّ‬ ‫إ ِ َذا َجا َء ن َْص ُر َّ‬ ‫اجا‪-‬فَ َسبِّ ْح ب ِ َح ْم ِد‬ ‫اﷲ ِ َوال ْ َفت ْ ُح ‪َ -‬و َرأَﻳ ْ َ‬ ‫اﷲ ِ أَف ْ َو ً‬ ‫ت الن َ‬ ‫َرب ِّ َ‬ ‫ك َوا ْستَ ْغ ِف ْر ُه إِن َّ ُه َکانَ تَ َّوابًا‬ ‫پوښتنې‬

‫‪ -۱‬ﻟﻪ شﻮﻧ‪６‬و ＇ﻮ تﻮرې اداء ک‪８５‬ي؟ ﻧﻮم ﻳ‪ ３‬واخﻠئ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬د (ف) او (ب) د ﻣخرجﻮﻧﻮ تر ﻣﻨ‪＇ ＃‬ﻪ تﻮپﻴر دی؟‬ ‫‪ -۳‬د (م) او (و) د ﻣخرجﻮﻧﻮ تر ﻣﻨ‪＇ ＃‬ﻪ تﻮپﻴر دی؟‬ ‫‪-۴‬خﻴشﻮم کﻮم ‪＄‬ای ک‪ ３‬ﻣﻮﻗﻌﻴت ﻟري او ﻫﻐﻪ أواز چ‪ ３‬ترې راو‪＄‬ﻲ‪＇ ،‬ﻪ ورتﻪ وﻳﻞ‬ ‫کﻴ‪８‬ي؟‬ ‫‪-۵‬ﻏﻨﻪ ＇ﻪ تﻪ واﻳﻲ او کﻮم حروف دﻏﻪ صﻔت ﻟري؟‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د ﻫجا تﻮري پخپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکﻲ او شﻔﻮی او دﻏﻨ‪ ３‬ﻟروﻧکﻮ تﻮرو ＇خﻪ‬ ‫دې کر＊ﻪ تاو ک‪７‬ي او پﻪ بﻞ درسﻲ ساعت ک‪ ３‬دې ！ﻮﻟ‪／‬ﻲ تﻪ راوړي‪.‬‬

‫‪63‬‬

‫اتلسم لوست‬

‫د تالوت ډولونه( تحقيق)‬ ‫ﻗران کرﻳﻢ پﻪ ترتﻴﻞ سره ﻧازل شﻮی دی‪ .‬اهلل تﻌاﻟی ﻓرﻣاﻳ‪:３‬‬

‫ﯯ ﯰ ﯱ ﯲ ﯳ ﯴ ﯵ ﯶ ﯷﯸ ﯹ‬

‫ﯺ ﯻ ﯼﯽ‬

‫(‪(1‬‬

‫ﻣسﻠﻤاﻧان د ﻗرأن کرﻳﻢ د ترتﻴﻞ پﻪ ﻟﻮستﻠﻮ سره ﻣاﻣﻮر شﻮي دي‪ ،‬ﻟکﻪ چ‪ ３‬اهلل تﻌاﻟی‬ ‫ﻓرﻣاﻳﻲ‪:‬‬

‫ﭢﭣ ﭤ‬

‫(‪" (2‬او ﻗرأن پﻪ ترتﻴﻞ سره (ورو ورو پﻪ ﻏﻮر او ﻓکر کﻮﻟﻮ سره )‬

‫وﻟﻮﻟﻪ‪.‬‬ ‫ترتﻴﻞ د تﻼوت د ！ﻮﻟﻮ ډوﻟﻮﻧﻮ روح دی‪ .‬کﻪ ﻫر ＇ﻮﻣره ﻗرأن کرﻳﻢ پﻪ بﻴ‪７‬ه وﻟﻮستﻞ شﻲ‪ ،‬باﻳد‬ ‫د ترتﻴﻞ ﻟﻪ چﻮکاټ ＇خﻪ وﻧﻪ اﻳستﻞ شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ اړتﻴا ده چ‪ ３‬د ترتﻴﻞ پﻪ ﻣﻌﻨا سره پﻮه شﻮ‪ ،‬ﻧﻮ‬ ‫پﻪ شرحﻪ کﻮﻟﻮ ﻳ‪ ３‬پﻴﻞ کﻮو‪:‬‬ ‫ترتيل او د هغه ډولونه‪:‬‬ ‫ترتﻴﻞ پﻪ ﻟﻐت ک‪ ３‬تﻨظﻴﻢ او ترتﻴب کﻮﻟﻮ تﻪ واﻳﻲ او پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬د تجﻮﻳد د ﻗاعدو پﻪ‬ ‫ﻣراعاتﻮﻟﻮ او د أﻳتﻮﻧﻮ د ﻣﻌﻨا پﻪ پام ک‪ ３‬ﻟرﻟﻮ سره د ﻗرأن کرﻳﻢ ﻟﻮستﻠﻮ تﻪ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪ -۱‬کاﻓراﻧﻮ ووﻳﻞ چ‪ ３‬وﻟ‪ ３‬دا ﻗرأن کرﻳﻢ پﻪ ﻳﻮ ‪＄‬ﻠ‪ ３‬ﻧﻪ دی ﻧازل شﻮی؟‬ ‫دا د دې ﻟپاره چ‪ ３‬ستا زړه پرې ثابت او ﻣضبﻮط وي او پﻪ ＊ﻪ تﻮ‪－‬ﻪ ﻳ‪ ３‬پرتا وﻟﻮﻟﻮ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬ﻣزﻣﻞ‪۴:‬‬

‫‪64‬‬

‫د ﻗرأن کرﻳﻢ د ﻟﻮستﻠﻮ پر ﻣﻬال د (ترتﻴﻞ) د اصﻞ پﻪ ساتﻠﻮ سره پﻪ ‪７－‬ﻧدي ﻟﻮستﻠﻮ د تﻮپﻴر ﻟﻪ‬ ‫ﻧظره پﻪ درې ډوﻟﻪ و‪４‬شﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫‪ -۱‬تحﻘﻴﻖ‬ ‫‪ -۲‬تدوﻳر‬ ‫‪ -۳‬تحدﻳر‪ ،‬حدر‬

‫تحقيق‬ ‫پﻪ ﻟﻐت ک‪ ３‬حﻘﻴﻘت تﻪ د رس‪５‬دﻟﻮ او ﻟﻪ کﻤﻮاﻟﻲ او زﻳاتﻮاﻟﻲ پرتﻪ‪ ،‬ﻳﻮ شﻲ د حﻖ پر ‪＄‬ای‬ ‫کﻮﻟﻮ تﻪ واﻳ‪ ３‬او پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬پﻪ أراﻣ‪ ３‬او تآﻧی سره د ﻗرأن کرﻳﻢ ﻟﻮستﻠﻮ تﻪ واﻳ‪.３‬‬ ‫ﻳﻌﻨ‪ ３‬د ﻣد پﻪ اشباع‪ ،‬د ﻫﻤزې پﻪ تحﻘﻴﻖ‪ ،‬د حرکاتﻮ تﻤاﻣﻴت‪ ،‬ﻳﻮ ﻟﻪ بﻞ ＇خﻪ د تﻮرو جﻼ‬ ‫کﻮل او پﻪ جاﻳزو ‪＄‬اﻳﻮﻧﻮ وﻗﻒ کﻮل‪.‬‬ ‫له دې طريقې څخه د ګټې اخيستنې ځای‪:‬‬

‫ﻟﻪ دې طرﻳﻘ‪＇ ３‬خﻪ زده کﻮوﻧکﻮ تﻪ د ﻗرائت ور زده کﻮﻟﻮ‪ ،‬د تﻤرﻳﻦ کﻮﻟﻮ د زده ک‪７‬ې ﻟپاره‬ ‫د ژب‪ ３‬تﻤرﻳﻦ (رﻳاضت)‪ ،‬د تجﻮﻳد د ﻗﻮاعدو د اداکﻮﻟﻮ او پﻪ ﻫﻐﻮ ﻗرأئتﻮﻧﻮ ک‪ ３‬چ‪ ３‬پﻪ ！ﻮﻟﻨﻮ‬ ‫او ﻏﻮﻧ‪６‬و ک‪ ３‬وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪＂－ ،‬ﻪ اخﻴستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ پﻪ دﻏﻪ طرﻳﻘﻪ ک‪ ３‬ﻗرائت ﻟ‪ ８‬ک‪８５‬ي‪ ،‬خﻮ د تﻮرو اداء سﻤﻪ او صحﻴح او د أﻳتﻮﻧﻮ‬ ‫پﻪ ﻣﻌﻨا ک‪ ３‬ډ‪４‬ر ﻓکر او ﻏﻮر ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫(‪)۱‬‬

‫‪ -۱‬باﻳد ﻓکر وک‪７‬و چ‪ ３‬پﻪ تحﻘﻴﻖ ک‪ ３‬اﻓراط کﻮل ﻟکﻪ ب‪ ３‬دﻟﻴﻠﻪ ‪＄‬ﻨ‪ ６‬کﻮل‪ ،‬ب‪＄ ３‬اﻳﻪ ﻣدوﻧﻪ او ب‪ ３‬اړتﻴا تکﻠﻒ کﻮل پﻪ‬ ‫ﻟﻮستﻠﻮ ک‪ ３‬ﻣردود دي ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ﻧﻪ باﻳد ‪＄‬ان وساتﻮ‪.‬‬ ‫زده کﻮوﻧک‪ ３‬کﻮﻻی شﻲ د تحﻘﻴﻖ پﻪ طرﻳﻘﻪ ک‪ ３‬د ﻣشﻬﻮرو ﻗارﻳاﻧﻮ ﻟکﻪ ﻗاري عبداﻟباسط‪ ،‬خﻠﻴﻞ حصري‪ ،‬حجاج‬ ‫رﻣضان او‪ ...‬تﻘﻠﻴد وک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪65‬‬

‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻻﻧدې سﻮرت د ترتﻴﻞ د اصﻞ پﻪ ﻣراعاتﻮﻟﻮ سره پﻪ ！ﻮﻟ‪／‬ﻲ ک‪ ３‬تﻼوت‬ ‫ک‪７‬ي‪.‬‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﭩﭪﭫﭬﭭﭮﭯﭰﭱﭲﭳ‬

‫ﭴﭵﭶﭷﭸﭹﭺ ﭻﭼﭽﭾﭿﮀ‬ ‫ﮁﮂﮃﮄﮅﮆﮇﮈﮉﮊﮋ‬ ‫ﮌﮍﮎﮏ‬ ‫پوښتنې‬

‫‪ .۱‬ترتﻴﻞ پﻪ ﻟﻐت او اصطﻼح ک‪＇ ３‬ﻪ تﻪ واﻳ‪３‬؟ واضح ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .۲‬دﻏﻪ أﻳت‬

‫ﭢﭣ ﭤ‬

‫د ＇ﻪ حکﻢ اﻓاده کﻮي؟ واضح ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫‪ -۳‬ترتﻴﻞ پﻪ ＇ﻮ ډوﻟﻪ دي؟ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬واخﻠئ‪.‬‬ ‫‪ .۴‬تحﻘﻴﻖ کﻮﻣﻪ طرﻳﻘﻪ ده؟ ﻣﻌﻠﻮﻣات ورک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .۵‬د تحﻘﻴﻖ ﻟﻪ طرﻳﻘ‪ ３‬ﻧﻪ پﻪ کﻮﻣﻮ ‪＄‬اﻳﻮﻧﻮ ک‪ ３‬ډ‪４‬ره ‪＂－‬ﻪ اخﻴستﻞ ک‪８５‬ي؟ واضح ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫‪66‬‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د حشر سﻮرت اووه وروستﻲ أﻳتﻮﻧﻪ د تحﻘﻴﻖ د طرﻳﻘ‪ ３‬پر اساس و！اکﻲ او پﻪ را‬ ‫تﻠﻮﻧک‪３‬درسﻲساعتک‪３‬دېد＊ﻮوﻧکﻲاو！ﻮﻟ‪／‬ﻴﻮاﻟﻮپروړاﻧدېپﻪﻫﻤاﻏﻪطرﻳﻘﻪتﻼوتک‪７‬ي‪.‬‬

‫(‪(1‬‬

‫ﻳادوﻧﻪ‪ :‬زده کﻮوﻧکﻲ د حشر د سﻮرت (‪ )۷‬وروستﻲ أﻳتﻮﻧﻪ د تﻤرﻳﻦ کﻮﻟﻮ ﻟپاره‪:‬‬

‫ﭝﭞﭟﭠﭡﭢ ﭣ‬

‫ﭤ ﭥ ﭦﭧ ﭨ ﭩﭪ ﭫ ﭬ ﭭ ﭮ ﭯ ﭰ ﭱ ﭲ ﭳ ﭴ ﭵ ﭶ ﭷﭸ ﭹ ﭺ ﭻ ﭼ ﭽ ﭾ‬ ‫ﭿ ﮀ ﮁ ﮂﮃ ﮄ ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ ﮉ ﮊ ﮋ ﮌ ﮍ ﮎ ﮏ ﮐ ﮑ ﮒ ﮓ ﮔﮕ‬ ‫ﮖﮗﮘﮙﮚﮛ‬ ‫«‬ ‫»‬

‫کﻮﻻی شﻲ د‬

‫ﻣشﻬﻮرو ﻗارﻳاﻧﻮ ﻟکﻪ ﻗاري عبداﻟباسط‪ ،‬خﻠﻴﻞ حصری‪ ،‬حجاج رﻣضان‪ ،‬ﻗاري برکت اهلل سﻠﻴﻢ او ﻣحﻤﻮد شﻬات ﻟﻪ‬ ‫طرﻳﻘ‪＇ ３‬خﻪ پﻪ پﻮرتﻨﻴﻮ أﻳاتﻮﻧﻮ ک‪ ３‬تﻘﻠﻴد وک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪67‬‬

‫نولسم لوست‬

‫تدوير او تحدير‬ ‫تدوير‬

‫پﻪ ﻟﻐت ک‪ ３‬د را ！ﻮﻟﻮﻟﻮ او تاووﻟﻮ پﻪ ﻣﻌﻨا او پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬پﻪ ﻣتﻮسطﻪ تﻮ‪－‬ﻪ د‬ ‫ﻗرأن کرﻳﻢ ﻟﻮستﻠﻮ تﻪ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫ﻳﻌﻨ‪ ３‬ﻧﻪ د تحﻘﻴﻖ او ﻧﻪ د تحدﻳر د ﻟﻮستﻠﻮ پﻪ شان‪ ،‬بﻠک‪ ３‬د تحﻘﻴﻖ او تحدﻳر ترﻣﻨ‪＃‬‬ ‫ﻟﻮستﻞ‪.‬‬ ‫له دې طريقې څخه د ګټې اخيستنې ځای‬ ‫د تدوﻳر ﻟﻪ طرﻳﻘ‪＇ ３‬خﻪ پﻪ پﻨ‪％‬ﻮ ﻟﻤﻮﻧ‪％‬ﻮﻧﻮ ک‪＂－ ３‬ﻪ اخﻴستﻞ ک‪８５‬ي‪ ،‬پﻪ دې‬ ‫طرﻳﻘﻪ ک‪ ３‬د تحﻘﻴﻖ پﻪ پرتﻠﻪ ډ‪４‬ر ﻗرائت ک‪８５‬ي او دا ﻟدې کبﻠﻪ چ‪ ３‬دا ﻣﻨ‪％‬ﻨ‪ ９‬او‬ ‫ﻣتﻮسطﻪ طرﻳﻘﻪ ده او د (خﻴراﻻﻣﻮر اوسطﻬا) ﻟﻪ کبﻠﻪ دﻏﻪ طرﻳﻘﻪ ډ‪４‬رو ﻗارﻳاﻧﻮ او د‬ ‫تجﻮﻳد عﻠﻤاوو ﻏﻮره ک‪７‬ې ده‪.‬‬

‫‪68‬‬

‫تحدير‬ ‫پﻪ ﻟﻐت ک‪ ３‬د ‪＄‬ﻮړ او ﻣاﻳﻠﻮاﻟﻲ پﻪ ﻣﻌﻨا دی او پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬پﻪ ډ‪４‬ره ‪７－‬ﻧدۍ تﻮ‪－‬ﻪ د‬ ‫ﻗرأن کرﻳﻢ تﻼوت تﻪ واﻳ‪.３‬‬ ‫باﻳد پﻪ پام ک‪ ３‬وﻟرو چ‪ ３‬پﻪ حدر سره ﻗرائت کﻮل ددې ﻣﻌﻨا ﻧﻪ ﻟري چ‪ ３‬د تجﻮﻳد‬ ‫حکﻤﻮﻧﻪ پک‪ ３‬ﻧﻪ ﻣراعات‪８５‬ي‪ ،‬بﻠک‪ ３‬ﻫدف ﻳ‪ ３‬د تحﻘﻴﻖ او تدوﻳر پﻪ پرتﻠﻪ ‪７－‬ﻧدي‬ ‫ﻟﻮستﻞ دي‪.‬‬ ‫له دې طريقې څخه د ګټې اخيستنې ځای‪:‬‬ ‫ﻟﻪ دﻏ‪ ３‬طرﻳﻘ‪＇ ３‬خﻪ پﻪ ور‪＄‬ﻨﻲ تﻼوت او د تراوﻳحﻮ پﻪ ﻟﻤاﻧ‪％‬ﻪ ک‪＂－ ３‬ﻪ اخﻴستﻞ‬ ‫ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫د ﻳادوﻧ‪ ３‬وړ ده چ‪ ３‬د حدر طرﻳﻘﻪ داس‪ ３‬کساﻧﻮ تﻪ تﻮصﻴﻪ ک‪８５‬ي چ‪ ３‬ﻗرأن شرﻳﻒ ＊ﻪ‬ ‫ﻟﻮستﻼی شﻲ‪ ،‬د ﻗرأن پﻪ ‪７－‬ﻧدی ﻟﻮستﻠﻮ ک‪ ３‬ترﻳﻨﻪ کﻠﻤات او تﻮرې ﻧﻪ ضاﻳع ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫دوﻳﻢ پﻪ عﻴﻦ ‪７－‬ﻧدي ﻟﻮستﻠﻮ ک‪ ３‬د ﻗرأن د أﻳاتﻮﻧﻮ پﻪ ﻣﻌﻨا ک‪ ３‬ﻓکر او ﻏﻮر کﻮﻻی شﻲ‬ ‫او ﻏﻮاړي چ‪ ３‬پﻪ ډ‪４‬رو ﻟﻮستﻠﻮ ډ‪４‬ر ثﻮاب ﻻستﻪ راوړي‪ ،‬خﻮ ﻫﻐﻪ کسان چ‪ ３‬پﻪ ابتداﻳﻲ‬ ‫ﻣرحﻠﻪ ک‪ ３‬دي او د‪７－‬ﻧدي ﻟﻮستﻠﻮ پر ﻣﻬال ＊ﻪ اداء او پﻪ ﻣﻌﻨا ک‪ ３‬ﻓکر ﻧﻪ شﻲ کﻮﻻی‪،‬‬ ‫ﻟﻪ دوو ﻣخکﻨﻴﻮ طرﻳﻘﻮ دې ‪＂－‬ﻪ واخﻠﻲ او پﻪ حدر دې تﻼوت ﻧﻪ کﻮي‪.‬‬

‫‪69‬‬

‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻻﻧدې سﻮرت د ترتﻴﻞ پﻪ پام ک‪ ３‬ﻧﻴﻮﻟﻮ سره د تدوﻳر او تحدﻳر پﻪ طرﻳﻘﻮ‬ ‫ﻼ تﻼوت ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫سره پﻪ ！ﻮﻟ‪／‬ﻲ ک‪ ３‬د استاد پر وړاﻧدې عﻤ ً‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﭖﭗﭘﭙﭚ ﭛﭜﭝ‬

‫ﭞﭟ ﭠﭡ ﭢﭣﭤﭥﭦﭧ‬ ‫ﭨﭩﭪﭫﭬﭭ ﭮﭯ‬

‫پوښتنې‬

‫‪ -۱‬تدوﻳر پﻪ ﻟﻐت او اصطﻼح ک‪＇ ３‬ﻪ تﻪ واﻳﻲ؟واضح ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬د تدوﻳر ﻟﻪ طرﻳﻘ‪ ３‬ﻧﻪ پﻪ کﻮﻣﻮ ‪＄‬اﻳﻮﻧﻮ ک‪ ３‬ډ‪４‬ره ‪＂－‬ﻪ اخﻴستﻞ کﻴ‪８‬ي؟واضح ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۳‬تحدﻳر پﻪ ﻟﻐت او اصطﻼح ک‪＇ ３‬ﻪ تﻪ واﻳﻲ؟واضح ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۴‬د تحدﻳر ﻟﻪ طرﻳﻘ‪ ３‬ﻧﻪ پﻪ کﻮﻣﻮ ‪＄‬اﻳﻮﻧﻮ ک‪ ３‬ډ‪４‬ره ‪＂－‬ﻪ اخﻴستﻞ ک‪８５‬ي؟واضح ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۵‬ترتﻴﻞ د تحﻘﻴﻖ‪ ،‬تدوﻳر او تحدﻳر ﻟﻪ طرﻳﻘﻮ سره ＇ﻪ اړه ﻟري؟ واضح ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪70‬‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫＊ﻮوﻧکی دې زده کﻮوﻧکﻲ پﻪ دوو ډﻟﻮ وو‪４‬شﻲ‪ ،‬دواړه ډﻟ‪ ３‬دې د بﻘره سﻮرت وروستﻲ دوه‬ ‫أﻳتﻮﻧﻪ و！اکﻲ‪ ،‬د اﻟﻒ ‪－‬روپ دې پﻪ تدوﻳر او د ب ‪－‬روپ دې د حدر پﻪ طرﻳﻘﻪ ﻣشﻖ وک‪７‬ي‬ ‫او ﻫر ‪－‬روپ دې پﻪ را تﻠﻮﻧک‪ ３‬درسﻲ ساعت ک‪ ３‬د ＊ﻮوﻧک‪ ３‬او ！ﻮﻟ‪／‬ﻴﻮاﻟﻮ پر وړاﻧدې پﻪ‬ ‫ﻫﻤاﻏﻪ طرﻳﻘﻪ تﻼوت ک‪７‬ي‪.‬‬

‫(‪(1‬‬

‫ﻳادوﻧﻪ‪ :‬زده کﻮوﻧکﻲ د بﻘره د سﻮرت (‪ )۲‬وروستﻲ أﻳتﻮﻧﻮ‬

‫د تﻤرﻳﻦ ﻟپاره کﻮﻻی شﻲ‬ ‫د ﻣشﻬﻮرو ﻗارﻳاﻧﻮ ﻟکﻪ‪ :‬ﻗاري عبداﻟباسط‪ ،‬عبداﻟرحﻤﻦ حذﻳﻔﻲ‪ ،‬ﻣحﻤد اﻳﻮب‪ ،‬سﻌد اﻟﻐاﻣدي‪ ،‬عبداﻟرحﻤﻦ سدﻳس‪،‬‬ ‫ﻣاﻫر اﻟﻤﻌﻴﻘﻠی او برکت اهلل سﻠﻴﻢ ﻟﻪ ﻗرائتﻮﻧﻮ تﻘﻠﻴد وک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪71‬‬

‫د اووم ټولګي د حفظ د‬ ‫مقررې برخه‬ ‫(((‬

‫پﻪ اووم ！ﻮﻟ‪／‬ﻲ ک‪ ３‬د د‪４‬رشﻤ‪ ３‬سپارې وروست‪ ９‬ﻧﻴﻤﻪ برخﻪ د حﻔظ‬ ‫ﻟپاره ！اکﻞ شﻮې ده‪＊ ،‬ﻮوﻧکی دې ﻟﻪ درسﻲ ساعتﻮﻧﻮ سره سﻢ ﻗرائت‪،‬‬ ‫د أﻳتﻮﻧﻮ حﻔظ او ور＇خﻪ ‪＄‬اﻧ‪７／‬ی سﻮرت تﻌﻴﻦ ک‪７‬ي‪ ،‬تر ＇ﻮ د حﻔظ‬ ‫ﻣﻘرره بشپ‪７‬ه شﻲ‪.‬‬ ‫‪72‬‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫‪73‬‬

‫س رة ا فجر‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ ﭕﭖﭗ ﭘﭙﭚﭛ ﭜﭝ‬

‫ﭞﭟﭠﭡﭢ ﭣﭤﭥﭦ ﭧﭨﭩ ﭪﭫﭬﭭ‬

‫ﭮﭯﭰﭱﭲﭳﭴﭵ ﭶﭷﭸﭹﭺﭻ‬ ‫ﭼﭽﭾ ﭿ ﮀ ﮁﮂﮃ ﮄﮅﮆﮇ ﮈ‬

‫ﮉ ﮊﮋﮌﮍﮎﮏﮐﮑﮒﮓ ﮔ‬ ‫ﮕﮖﮗ ﮘﮙﮚﮛﮜﮝ ﮞﮟ ﮠﮡﮢ‬ ‫ﮣ ﮤ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ ﮩ ﮪﮫ ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ‬

‫ﯓﯔﯕ ﯖ ﯗﯘﯙﯚﯛ‬ ‫ﯜ ﯝﯞ ﯟﯠﯡﯢ ﯣﯤﯥﯦ ﯧﯨ‬ ‫ﯩﯪﯫﯬﯭﯮﯯﯰ‬

‫ﭑﭒ ﭓﭔﭕﭖﭗ‬

‫ﭘﭙﭚ ﭛ ﭜ ﭝﭞﭟ ﭠﭡﭢﭣﭤ‬

‫ﭥ ﭦ ﭧﭨﭩﭪﭫﭬ ﭭ ﭮﭯ ﭰ ﭱ‬

‫‪74‬‬

‫س رة ا ب د‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﭲﭳﭴﭵ ﭶﭷﭸﭹﭺﭻﭼﭽﭾ ﭿﮀ‬

‫ﮁﮂﮃﮄ ﮅﮆﮇﮈﮉ ﮊ ﮋ ﮌﮍﮎ‬ ‫ﮏﮐﮑﮒﮓﮔﮕﮖ ﮗﮘ ﮙﮚﮛﮜﮝ‬ ‫ﮞﮟﮠ ﮡ ﮢﮣﮤﮥ ﮦﮧﮨﮩ‬ ‫ﮪ ﮫ ﮬﮭﮮﮯﮰ ﮱﯓ ﯔﯕ ﯖﯗﯘﯙ‬

‫ﯚﯛﯜﯝﯞﯟﯠﯡ ﯢﯣ ﯤﯥ ﯦ ﯧ‬ ‫ﯨ ﯩﯪﯫﯬ ﯭﯮ ﯯ ﯰ‬

‫س رة ا ش س‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﭑﭒﭓﭔﭕﭖ ﭗﭘﭙ ﭚﭛ ﭜﭝ‬

‫ﭞﭟﭠﭡﭢﭣﭤﭥﭦ ﭧﭨﭩﭪ‬ ‫ﭫﭬﭭﭮﭯﭰ ﭱﭲﭳﭴﭵﭶﭷ‬ ‫‪75‬‬

‫ﭸﭹﭺﭻ ﭼ ﭽﭾﭿﮀﮁﮂ‬

‫ﮃﮄﮅ ﮆﮇﮈﮉﮊﮋﮌ‬

‫ﮍﮎﮏﮐﮑﮒﮓﮔﮕ‬ ‫س رة ا‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﮖﮗ ﮘﮙﮚﮛ ﮜﮝﮞﮟﮠ ﮡ ﮢ ﮣ ﮤ‬

‫ﮥ ﮦﮧﮨﮩﮪﮫﮬﮭ ﮮ ﮯﮰﮱ‬ ‫ﯓﯔﯕﯖﯗﯘﯙ ﯚﯛﯜ ﯝﯞﯟ‬

‫ﯠ ﯡﯢ ﯣﯤﯥ ﯦ ﯧ ﯨﯩﯪﯫﯬﯭﯮ‬ ‫ﯯﯰ‬

‫ﭑﭒ ﭓ ﭔ ﭕﭖﭗ ﭘﭙﭚ‬

‫ﭛﭜﭝﭞﭟﭠ ﭡﭢﭣﭤﭥ ﭦ ﭧﭨﭩ‬

‫ﭪ ﭫﭬ ﭭ ﭮﭯﭰ ﭱ‬

‫س رة ا ضح‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﭲﭳﭴﭵﭶﭷﭸﭹﭺﭻ ﭼ ﭽ ﭾ‬

‫ﭿﮀﮁﮂﮃﮄﮅﮆ ﮇﮈﮉﮊ‬

‫ﮋﮌﮍﮎﮏ‬

‫‪76‬‬

‫س رة ا شرح‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬ ‫«‬ ‫س رة ا ت‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﭑﭒﭓﭔﭕﭖﭗﭘ ﭙ ﭚ ﭛﭜ‬

‫ﭝﭞﭟﭠ ﭡﭢﭣﭤﭥ ﭦﭧﭨﭩ‬

‫ﭪﭫ ﭬﭭ ﭮﭯ ﭰ ﭱﭲﭳﭴﭵﭶ‬

‫ﭷﭸ ﭹﭺ‬

‫‪77‬‬

‫س رة ا ع ق‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﭻﭼﭽﭾﭿﮀﮁﮂﮃﮄﮅﮆﮇ ﮈﮉ‬

‫ﮊﮋﮌ ﮍﮎﮏﮐﮑ ﮒﮓﮔﮕ ﮖﮗﮘﮙﮚ‬ ‫ﮛ ﮜﮝ ﮞ ﮟﮠ ﮡﮢ ﮣﮤ ﮥﮦﮧ ﮨﮩﮪ‬

‫ﮫ ﮬ ﮭ ﮮﮯﮰﮱ ﯓ ﯔﯕﯖ ﯗ ﯘﯙﯚ ﯛﯜﯝ‬ ‫ﯞ ﯟﯠﯡ ﯢ ﯣ ﯤﯥﯦﯧﯨ ﯩﯪﯫﯬ‬

‫ﯭﯮﯯ ﯰ‬

‫س رة ا در‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﭑﭒﭓﭔﭕﭖﭗﭘﭙﭚﭛ ﭜ ﭝﭞ‬

‫ﭟﭠﭡﭢ ﭣﭤﭥﭦ ﭧﭨ ﭩﭪﭫ ﭬ‬

‫ﭭﭮﭯﭰﭱﭲ ﭳ‬

‫‪78‬‬

‫س رة ا ب ة‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﭴﭵﭶﭷ ﭸﭹﭺﭻﭼ ﭽﭾﭿ‬

‫ﮀﮁﮂﮃﮄ ﮅﮆﮇ ﮈﮉ ﮊ ﮋﮌﮍ‬ ‫ﮎﮏ‬

‫«‬

‫ﭑﭒﭓﭔﭕﭖﭗﭘﭙ ﭚ‬

‫ﭛ ﭜﭝ ﭞ ﭟ ﭠ ﭡ ﭢﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨ‬ ‫س رة ا ز ز ة‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﭩﭪﭫﭬﭭﭮﭯﭰﭱﭲﭳ‬

‫ﭴﭵﭶﭷﭸﭹﭺ ﭻﭼﭽﭾﭿﮀ‬ ‫ﮁﮂﮃﮄﮅﮆﮇﮈﮉﮊﮋ‬ ‫ﮌﮍﮎﮏ‬

‫‪79‬‬

‫س رة ا عاد ات‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﭑﭒﭓﭔ ﭕﭖﭗﭘﭙﭚﭛ‬

‫«‬

‫س رة ا ارعة‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﭜﭝﭞﭟﭠﭡﭢﭣﭤ ﭥﭦ‬

‫ﭧ ﭨ ﭩ ﭪ ﭫ ﭬ ﭭ‬

‫ﭮﭯ ﭰﭱ ﭲﭳﭴﭵﭶﭷ‬

‫ﭸﭹ ﭺﭻﭼﭽﭾﭿﮀﮁ‬

‫ﮂﮃﮄﮅﮆﮇﮈﮉﮊ‬

‫‪80‬‬

‫س رة ا ت اثر‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﮋﮌ ﮍﮎﮏ‬

‫س رة ا عصر‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﭑﭒﭓﭔﭕﭖﭗﭘﭙﭚ ﭛ‬

‫ﭜﭝﭞﭟﭠ ﭡ‬ ‫س رة ا زة‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﭢﭣﭤﭥﭦﭧﭨﭩﭪﭫ ﭬﭭ‬

‫ﭮ ﭯ ﭰ ﭱﭲ ﭳ ﭴ ﭵ ﭶ ﭷ ﭸ ﭹ ﭺ ﭻ‬ ‫ﭼﭽﭾ ﭿﮀﮁ ﮂﮃ ﮄﮅﮆﮇ ﮈ‬

‫ﮉﮊﮋ ﮌ‬

‫‪81‬‬

‫س رة ا ف‬

‫ﮍﮎﮏ‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫س رة ر ش‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﭑﭒﭓﭔﭕﭖﭗ ﭘ‬

‫ﭙﭚﭛﭜﭝﭞﭟ ﭠﭡﭢ‬

‫ﭣﭤﭥ‬

‫س رة ا اع‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﭦﭧﭨﭩﭪﭫﭬ ﭭﭮ‬

‫ﭯﭰﭱﭲﭳﭴﭵ ﭶﭷﭸﭹ‬ ‫ﭺﭻﭼﭽ ﭾﭿﮀﮁﮂﮃ‬

‫ﮄﮅ‬

‫‪82‬‬

‫ثر‬

‫س رة ا‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﮆﮇﮈﮉﮊﮋﮌﮍﮎﮏ‬ ‫س رة ا افر‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﭑﭒﭓﭔﭕﭖﭗﭘﭙ ﭚﭛ‬

‫ﭜﭝﭞﭟﭠﭡﭢﭣﭤﭥ ﭦ ﭧ ﭨﭩﭪ‬

‫ﭫﭬﭭﭮﭯﭰ‬

‫س رة ا صر‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﭱﭲﭳﭴﭵﭶﭷﭸ ﭹ‬

‫ﭺ ﭻ ﭼ ﭽ ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂﮃ ﮄ ﮅ‬

‫ﮆﮇ‬

‫‪83‬‬

‫س رة ا سد‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﮈﮉﮊﮋﮌﮍﮎﮏ‬

‫س رة ا خ ص‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﭑﭒﭓﭔﭕﭖﭗﭘﭙﭚ ﭛﭜ‬

‫ﭝﭞﭟﭠﭡﭢﭣ‬

‫س رة ا ف ق‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﭤﭥﭦﭧﭨﭩﭪ ﭫﭬﭭﭮ ﭯﭰﭱ‬

‫ﭲﭳﭴﭵﭶﭷ ﭸﭹﭺﭻ ﭼ‬

‫ﭽﭾﭿ‬

‫‪84‬‬

‫س رة ا اس‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﮀﮁ ﮂﮃﮄﮅﮆﮇﮈ ﮉﮊ‬

‫ﮋﮌﮍﮎﮏ‬

‫‪85‬‬