Qur'an Tajwid (Koran Recitation) 08 [8]

Citation preview

‫تجوﻳد‬

‫د افغانستان اس م جمهور ت‬ ‫د وهن وزارت‬ ‫د تعليم نصاب د راخت ا لو ر است‬

‫اتم ！ﻮلگی‬ ‫تجﻮﻳد‪ -‬اتم ！ﻮلگی‬

‫د دﻳﻨﻲ مدارسﻮ لپاره‬

‫درسي کتابونه د پوهنې په وزارت پورې اړه لرې‪ ،‬پيرودل او پلورل‬ ‫يې منع ده‪.‬‬ ‫‪[email protected]‬‬

‫‪8‬‬ ‫د چاپ کال‪ 1398 :‬هـ ‪ .‬ش‪.‬‬

‫د افغاﻧستان اسﻼمﻲ جﻤﻬﻮرﻳت‬ ‫د پﻮﻫﻨ‪ ３‬وزارت‬

‫د تعليمي نصاب د پراختيا لوی رياست‬

‫تجوﻳد‬ ‫اتﻢ ！ﻮﻟ‪／‬ی‬

‫(د ديني مدرسو لپاره)‬

‫د ﭼاپ ﻛال‪ 1398 :‬ﻫـ‪ .‬ل ش‪.‬‬ ‫أ‬

‫ﻣؤﻟﻒ‪:‬‬ ‫مير رفيع اهلل منيب‬ ‫ژباړه‪:‬‬ ‫عبدالهادي روان‬ ‫عﻠﻤﻲ اﻳ‪６‬ﻳ＀‬ ‫محمد أصف کوچی‬

‫د ژب‪ ３‬اﻳ‪６‬ﻳ＀‬ ‫محمد قدوس زکو خ‪５‬ل د ښونيز نصاب د پراختيا او درسي کتابونو د تاليف په رياست ک‪ ３‬د پښتو ځانګ‪ ３‬علمي‬ ‫غ‪７‬ی‪.‬‬

‫دﻳﻨﻲ‪ ،‬سﻴاسﻲ او ﻓرﻫﻨ‪／‬ﻲ کﻤﻴ＂ﻪ‪:‬‬ ‫دکتور ش‪５‬ر علي ظريفي د تعليمي نصاب د پراختيا د پروژې رئيس‪.‬‬ ‫محمد أصف کوچی‬

‫اشراف‬ ‫دکتور ش‪５‬ر علي ظريفي د تعليمي نصاب د پراختيا د پروژې رئيس‪.‬‬

‫ب‬

‫ج‬

‫بسﻢ اهلل اﻟرحﻤﻦ اﻟرحﻴﻢ‬ ‫د پﻮﻫﻨ‪ ３‬د وزﻳر پﻴغام‬ ‫الحمداهلل رب العالمين والصلوة والسالم علی نبيه و رسوله محمد و علی أله و اصحابه اجمعين اما بعد‪:‬‬ ‫د پوهن‪ ３‬تعليمي نصاب د ښوون‪ ３‬او روزن‪ ３‬د نظام بنسټ جوړوي او د هيواد د اوسنيو او راتلونکو نسلونو په علمي‪ ،‬فکري او‬ ‫سلوکي ودې او پراختيا ک‪ ３‬بنسټيز او ارزښتمن رول لري‪.‬‬ ‫تعليمي نصاب بايد د وخت په تيريدو او د ژوندانه په ب‪５‬الب‪５‬لو ډګرونو ک‪ ３‬له بدلون‪ ،‬پرمختګ او د ټولن‪ ３‬له اړتياوو سره سم هم د‬ ‫مضمون او محتوا او هم د معلوماتو د ورک‪７‬ې د الرو چارو له مخ‪ ３‬بدلون او پراختيا ومومي‪.‬‬ ‫د تعليمي نصاب په ډګر ک‪ ،３‬چ‪ ３‬د بيا کتلو لپاره ورته ډ‪４‬ره اړتيا موجوده ده‪ ،‬يو هم د اسالمي زده ک‪７‬و نصاب دی‪ ،‬ځکه په اسالمي‬ ‫زده ک‪７‬و ک‪ ３‬عقايد او د اسالم د سپ‪５‬څلي دين احکام او الرښوون‪ ３‬شامل‪ ３‬دي‪ ،‬چ‪ ３‬د انساني ژوند د ټولو اړخونو بشپ‪ ７‬نظام او قانون‬ ‫او د ن‪７‬ۍ د خالق او پروردګار د وروستني پيغام په توګه به د قيامت تر ورځ‪ ３‬پورې د بشريت د الرښوون‪ ３‬دنده سرته رسوي‪.‬‬ ‫د اسالمي امت عالمانو د تاريخ په اوږدو ک‪ ３‬د اسالمي معارف‪ ،‬د اسالمي تعليماتو د سيستم په رامنځته کولو‪ ،‬پراختيا او ب‪６‬اينه‬ ‫او همدارنگه په ځانگ‪７‬ې توگه د اسالمي ن‪７‬ۍ د علمي مرکزونو او موسساتو د تعليمي نصاب په تدريجي انکشاف ک‪ ３‬خپله دنده‬ ‫سرته رسول‪ ３‬ده‪.‬‬ ‫په اسالمي معارفو او اسالمي علومو ک‪ ３‬دقيقه مطالعه دا څرګندوي چ‪ ３‬زموږ د تعليمي مدرسو او مرکزونو نصاب د ټولن‪ ３‬د اړتياوو‬ ‫او د اسالم د دين له ثوابتو او طبيعت سره سم د ټولو انسانانو لپاره هر وخت او هر ځای پراختيا موندل‪ ３‬ده‪.‬‬ ‫زموږ گران هيواد افغانستان د علمي ځلند تاريخ په درلودلو سره يو وخت د علم او زده ک‪７‬ې يو لوی مرکز و چ‪ ３‬د اسالمي لوی‬ ‫تمدن په جوړښت ک‪ ３‬ي‪ ３‬ستر رول درلود‪ .‬د علم او فرهنگ په مختلفو ساحو او په ځانگ‪７‬ې توگه په شرعي علومو‪ ،‬لکه عقايد‪،‬‬ ‫تفسير‪ ،‬حديث‪ ،‬فقه او فقه‪ ３‬اصولو ک‪ ３‬د زرګونو پوهانو او عالمانو شتون زموږ ددې وينا پخلی کوي‪.‬‬ ‫په اوسني عصر ک‪ ３‬د اسالمي څپو له ډ‪４‬ر‪４‬دو او لوړ‪４‬دو سره سم زموږ په ه‪５‬واد ک‪ ３‬اسالمي تعليماتو د څومره والي او ځرنګوالي له مخ‪３‬‬ ‫زيات بدلون موندلی او د ه‪５‬واد کوچنيانو او ځوانانو په ډ‪４‬ره مينه او ل‪５‬والتيا د اسالمي زده ک‪７‬و مرکزونو او مدرسو ته مخه ک‪７‬ې ده‪.‬‬ ‫د افغانستان د اسالمي جمهوريت د پوهن‪ ３‬وزارت د اسالمي زده ک‪７‬و د کيفي او کمي پراختيا او په هغ‪ ３‬ک‪ ３‬د اسالمي زده ک‪７‬و‬ ‫نصاب په اړه د پام وړ ګامونه پورته ک‪７‬ي دي‪.‬‬ ‫دغه وزارت د هيواد د ډاډ وړ عالمانو‪ ،‬استادانو او نامتو ماهرينو ته بلنه ورک‪７‬ې چ‪ ３‬د تعليمي نصاب ال ښه کولو ته مټ‪ ３‬ونغاړي‬ ‫او د ښ‪ ３‬او زيات‪ ３‬ګټ‪ ３‬اخيستن‪ ３‬په موخه په اسالمي زده ک‪７‬و ک‪ ３‬د دود تعليمي نصاب د موجودو مضمونونو او کتابونه له کمولو‬ ‫او زياتولو پرته موجود کتابونه په درسي چوکاټ ک‪ ３‬واچوي‪ ،‬متنونه ي‪ ３‬ال واضح او څرګند ک‪７‬ي او د فعاليتونو‪ ،‬ارزونو او مناسبو‬ ‫تمرينونو په زياتولو ي‪ ３‬نور هم پس‪ ３‬ب‪６‬ای ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫هيله لرم چ‪ ３‬د پوهن‪ ３‬وزارت دا کوچنی خدمت او د ه‪５‬واد د عالمانو‪ ،‬پوهانو او ماهرانو د ستايني وړ زيار د اهلل تعالی د منلو وړ‬ ‫او زموږ په ګران ه‪５‬واد ک‪ ３‬د اسالمي تعليماتو په ودې او پراختيا ک‪ ３‬گټور شي‪.‬‬

‫وبااهلل توفيق‬ ‫دکتور محمد ميرويس بلخي‬ ‫د پوهن‪ ３‬وزير‬

‫د‬

‫ﻣﻘدﻣﻪ‬ ‫درﻧﻮ استاداﻧﻮ او ‪－‬راﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ!‬ ‫د قرآن ريم د تجويد زده ه خورا ه وره او مهم علم د‬

‫ه د قرآن ريم سم لوستل‬

‫د الله تعال امر د او قرآن ريم سم لوستل ر قرآن ريم د وهيدلو او ر هغه د عمل‬ ‫ولو ره ده د تجويد د قواعدو رعايتول د قرآن ريم ه فهم‬

‫اغ ز لري د حروفو سم‬

‫اداء د مد او سا ن نون ا وند اصول او د وقف او وصل د ايونو‬

‫ندل د معانيو ه افاده‬

‫مستقيمه ون ه لري ل ه رن ه‬ ‫اح امو باند‬

‫د قرآن ريم ه معانيو‬

‫ه تدبر او دهغه ه‬

‫ه عمل ولو اجر مرتبي ي همدا ول د قرآن ريم ه سم ت وت‬

‫تعال مسل ن ته اجر ور وي‬ ‫د تجويد ه علم‬

‫زيات تابونه لي ل شوي‬

‫وروسته له د‬

‫وهن وزارت هو و‬ ‫ه هغه‬

‫متو وي‬

‫معا ت ه د تو ه‬ ‫خه ار واخيستل‬

‫د وونيز نصاب د تابونو ه تأليف‬

‫راو ل‬

‫علم‬

‫نيول شوي وي‬ ‫له معا و رو ارو‬

‫ه هر درس‬ ‫او دا ول‬

‫د زده وون و فعاليت شتون ولري‬

‫ار د زده وون و علم سو و او ذهن‬

‫ه‬ ‫دا تاب د وون نصاب د متخصصينو له خوا د علم او تعليم‬

‫معيارونو ه رعايت تأليف شو‬ ‫د و ي‬

‫وونيز نصاب‬

‫مفردات ي د موضوعاتو تر من تسلسل ته ه ام له در‬

‫ارزونه او ورن دنده‬ ‫د تجويد د اتم ول‬

‫د ه واد مدارسو ته به نو‬

‫به اصالت او معا ت دوا ه ه ام‬

‫ن ه سم ه لوستونو وو شل‬ ‫ود ته ه ام تر‬

‫هر يو ي خ ل‬

‫ان تياو لري خو‬

‫خه دو ته د وره اجر غو تون‬

‫له لو‬

‫د قدرمنو استادانو د منلو و او د رانو زده وون و ل اره د س‬

‫د سبولو مل و ر‬ ‫التوفيق‬

‫والله و‬

‫ه‬

‫يو‬

‫د ﻣﻮضﻮعاتﻮ ﻟﻴک ﻟ‪７‬‬ ‫سرليک‬

‫شم‪５‬ر‬

‫مخ‬

‫‪1‬‬

‫سريزه‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬‬

‫د حرفونو مخرجونه‬

‫‪2‬‬

‫‪3‬‬

‫غاښونه‬

‫‪6‬‬

‫‪4‬‬

‫ژبه او د ژب‪ ３‬مخرجونه(‪)۱‬‬

‫‪10‬‬

‫‪5‬‬

‫ژبه او د ژب‪ ３‬مخرجونه(‪)٢‬‬

‫‪14‬‬

‫‪6‬‬

‫شفتان او خيشوم‬

‫‪20‬‬

‫‪7‬‬

‫د حرفونو صفتونه( اصلي او عارضي )‬

‫‪24‬‬

‫‪8‬‬

‫جهر او همس‬

‫‪28‬‬

‫‪9‬‬

‫ش ّدت او رخوت‬

‫‪32‬‬

‫‪10‬‬

‫استعالء او استفال‬

‫‪34‬‬

‫‪11‬‬

‫اطباق او انفتاح‬

‫‪38‬‬

‫‪12‬‬

‫اذالق او اصمات‬

‫‪42‬‬

‫‪13‬‬

‫اصلي غير متضاد صفتونه(‪)۱‬‬

‫‪46‬‬

‫‪14‬‬

‫اصلي غير متضاد صفتونه(‪)٢‬‬

‫‪50‬‬

‫‪15‬‬

‫ادغام او د هغه ډولونه‬

‫‪54‬‬

‫‪16‬‬

‫متجانسين ادغام‬

‫‪56‬‬

‫‪17‬‬

‫د الم ډولونه او حکمونه‬

‫‪58‬‬

‫‪18‬‬

‫قمري او شمسي الم‬

‫‪62‬‬

‫‪19‬‬

‫د فعل الم او د حرف الم‬

‫‪64‬‬

‫‪20‬‬

‫د جالله ( د اهلل د لفظ) الم)‬

‫‪68‬‬

‫‪21‬‬

‫د (را) د تفخيم حاالت‬

‫‪70‬‬

‫‪22‬‬

‫د (را) د ترقيق حاالت‬

‫‪74‬‬

‫و‬

‫‪23‬‬

‫د مد ډولونه‬

‫‪78‬‬

‫‪24‬‬

‫د الزم مد ډولونه‬

‫‪80‬‬

‫‪25‬‬

‫دوقف ډولونه‬

‫‪84‬‬

‫‪26‬‬

‫د اختياري وقف ډولونه‬

‫‪88‬‬

‫‪27‬‬

‫حسن او قبيح وقف‬

‫‪92‬‬

‫‪28‬‬

‫د وقف نښ‪３‬‬

‫‪96‬‬

‫‪29‬‬

‫ز (مجوز وقف)‬

‫‪100‬‬

‫‪30‬‬

‫مهم او متفرق ټکي (‪)۱‬‬

‫‪104‬‬

‫‪31‬‬

‫مهم او متفرق ټکي (‪)٢‬‬

‫‪110‬‬

‫د اتﻢ ！ﻮﻟ‪／‬ﻲ د حﻔظ د ﻣﻘررې برخﻪ‬ ‫‪32‬‬

‫د النّبَا سورة‬

‫‪114‬‬

‫‪33‬‬

‫ازعات سورة‬ ‫د َّ‬ ‫الن َ‬

‫‪114‬‬

‫‪34‬‬

‫س سورة‬ ‫د َعبَ َ‬

‫‪115‬‬

‫‪35‬‬

‫د التكوير سورة‬

‫‪116‬‬

‫‪36‬‬

‫د االنفطار سورة‬

‫‪116‬‬

‫‪37‬‬

‫د المطففين سورة‬

‫‪116‬‬

‫‪38‬‬

‫د االنشقاق سورة‬

‫‪117‬‬

‫‪39‬‬

‫د البروج سورة‬

‫‪118‬‬

‫‪40‬‬

‫د الطارق سورة‬

‫‪118‬‬

‫‪41‬‬

‫د األعلى سورة‬

‫‪118‬‬

‫‪42‬‬

‫د الغاشية سورة‬

‫‪119‬‬

‫ز‬

‫سريزه‬

‫الحمد لله الذی ن ّزل القرآن ّ‬ ‫محمد عبده و رسوله‬ ‫يسه و الصالة والسالم علی خري الرب ّية‬ ‫ّ‬ ‫للذکر و ّ‬ ‫آن َو ُه َو َم ِ‬ ‫و علی آله و أصحابه ا ّلذين حفظوا‬ ‫رب َر ِة‬ ‫القائل ا َّل ِذى َي ْق َرأُ ا ْلق ُْر َ‬ ‫الس َف َر ِة ا ْل ِك َرا ِم ا ْل َ َ‬ ‫اه ٌر ِب ِه َم َع َّ‬ ‫القرآن و وعوه فی صدورهم املط ّهرة‬

‫د ﻫر ﻋﻠﻢ ﻓضﻴﻠت او شراﻓت دﻫﻐﻪ ﻋﻠﻢ پﻪ ﻣﻮضﻮع پﻮرې اړه ﻟري‪ ،‬ﻧﻮﻫر ＇ﻮﻣره چ‪ ３‬دﻳﻮ ﻋﻠﻢ ﻣﻘام او ﻣﻮضﻮع‬ ‫ﻣﻬﻤﻪ او ﻟﻪ ﻟﻮړ ﻣﻘام ＇خﻪ برخﻤﻨﻪ وي‪،‬پﻪ ﻫﻤاﻏﻪ اﻧدازه ﻫﻐﻪ ﻋﻠﻢ ﻟﻪ ﻣﻬﻢ او ﻟﻮړ ﻣﻘام ＇خﻪ برخﻤﻦ وي او‬ ‫＇رﻧ‪／‬ﻪ چ‪ ３‬ﻗراﻧکرﻳﻢ تر ！ﻮﻟﻮ کتابﻮﻧﻮ ﻟﻮړ او سپ‪（５‬ﻠی کتاب او ﻗرأﻧﻲ ﻋﻠﻮم ﻫﻢ تر ！ﻮﻟﻮ ＊ﻪ ﻋﻠﻮم دي‪ ،‬پرتﻪ ﻟﻪ‬ ‫شکﻪ د تجﻮﻳد ﻋﻠﻢ ﻟﻪ ډﻳرو ＊ﻮ ﻋﻠﻮﻣﻮ ＇خﻪ ‪＂－‬ﻞ ک‪８５‬ي چ‪ ３‬ﻣﻮضﻮع ﻳی دﻗران کرﻳﻢ پاک او سپ‪（５‬ﻠﻲ حرﻓﻮﻧﻪ‬ ‫او کﻠﻤ‪ ３‬دي‪.‬‬ ‫پردې بﻨس＀ ＊اﻳﻲ ﻫر طاﻟب اﻟﻌﻠﻢ دﻏﻪ ﻋﻠﻢ تﻪ خپﻞ ذﻫﻦ او ﻓکر ‪＄‬ﻴر ک‪７‬ي‪ ،‬د ﻟﻮستﻠﻮ ﻟپاره ﻳ‪ ３‬ﻫﻤت وک‪７‬ي‬ ‫اود خپﻞ ژوﻧد ＊‪ ３‬ش‪５‬ب‪ ３‬ورتﻪ وﻗﻒ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫د تجﻮﻳد پﻪ اړه پﻮﻫان پردې ﻳﻮه خﻮ ﻟﻪ دي چ‪ ３‬د ﻗراﻧکرﻳﻢ تﻼوت ﻫﻐﻪ شان چ‪ ３‬پﻪ پﻴﻐﻤبر ) ﻧازل شﻮی‪،‬‬ ‫ﻓرض ﻋﻴﻦ دی او ﻫر ډول کﻤﻲ او کﻴﻔﻲ زﻳاتﻮاﻟی او ﻧﻤﻴ‪７／‬تﻴا ﻳ‪ ３‬ﻟﻮﻳﻪ ‪－‬ﻨاه ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫تجﻮﻳد پﻪ حﻘﻴﻘت ک‪ ３‬دﻗران کرﻳﻢ ﻟﻮستﻞ دي چ‪ ３‬خپﻠﻪ ﻟﻪ رسﻮل اهلل ) ＇خﻪ اخﻴستﻞ شﻮی او د صحابﻪ‬ ‫کراﻣﻮ او تابﻌﻴﻨﻮ پﻪ وسﻴﻠﻪ وروستﻴﻮ ﻧسﻠﻮتﻮ او بﻴاﻣﻮږ تﻪ رس‪５‬دﻟی دی‪.‬‬ ‫پر ﻫر ﻣسﻠﻤان ﻻزم دي ＇رﻧ‪／‬ﻪ چ‪ ３‬پﻴﻐﻤبر ) صحابﻪ وو تﻪ ﻗرأن تﻼوت ک‪７‬ی او ＊ﻮوﻟی‪ ،‬ﻗران کرﻳﻢ وﻟﻮﻟﻲ‬ ‫اوتﻼوت ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ي او دﻏﻪ کار د تجﻮﻳد د ﻗﻮاﻋدو پﻪ ﻧﻪ ﻣراﻋاتﻮﻟﻮ سره ﻧاشﻮﻧی دی‪.‬‬ ‫د تجﻮﻳد دﻏﻪ کتاب چ‪ ３‬ددﻳﻨﻲ ﻣدرسﻮ د اتﻢ ！ﻮﻟ‪／‬ﻲ ﻟپاره تآﻟﻴﻒ شﻮی‪ ،‬پﻪ دوو برخﻮ و‪４‬شﻞ ک‪８５‬ي‪ .‬ﻟﻮﻣ‪７‬ی‬ ‫برخﻪ ﻳ‪ ３‬د تجﻮﻳد ﻗﻮاﻋد دي ( ﻧﻈري تجﻮﻳد) د ت‪５‬رو ﻗﻮاﻋدو (ﻋﻤﻠﻲ تجﻮﻳد) تطبﻴﻖ‪ ،‬د ت‪５‬ر ﻟﻮست پﻮ＊تﻨ‪ ３‬او‬ ‫کﻮرﻧ‪ ９‬دﻧده ده‪.‬‬ ‫دوﻳﻤﻪ برخﻪ ﻳ‪ ３‬ﻣحﻔﻮظات دي چ‪！ ３‬اکﻞ شﻮي سﻮرتﻮﻧﻪ دي او ＊اﻏﻠی ＊ﻮوﻧکی دې ﻫﻐﻪ داس‪ ３‬تﻨﻈﻴﻢ ک‪７‬ي‬ ‫چ‪ ３‬د تﻌﻠﻴﻤﻲ کال پﻪ اوږدو (＇ﻠﻮرﻧﻴﻢ ﻣﻴاشتﻨ‪ ９‬او کﻠﻨ‪ ９‬ﻣﻮده) ک‪ ３‬ددﻏ‪ ３‬ﻣﻘررې برخﻪ بشپ‪７‬ه شﻲ‪.‬‬ ‫تجﻮﻳد پﻪ ﻳﻮه اووﻧ‪ ９‬ک‪ ３‬دوه درسﻲ ساﻋتﻮﻧﻪ ﻟري چ‪ ３‬پﻪ ！ﻮل کال ک‪ ۵۶ ３‬ساﻋتﻪ ک‪８５‬ي‪＊ .‬اﻏﻠﻲ ＊ﻮوﻧکﻲ دې‬ ‫ﻳﻮ ساﻋت د ﻗﻮاﻋدو او ﻧﻈري ﻣﻌﻠﻮﻣاتﻮ د پﻮﻫﻮﻟﻮ ﻟپاره او بﻞ ساﻋت ک‪ ３‬د ﻫﻤاﻏﻮ ﻗﻮاﻋدو د تطبﻴﻖ او ﻋﻤﻠﻲ‬ ‫کﻮﻟﻮ ﻟپاره کار وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫د ﻳادوﻟﻮ وړده چ‪ ３‬ددﻏﻪ کتاب پﻪ ﻟﻴکﻠﻮ ک‪ ３‬د تجﻮﻳد ﻟﻪ ﻣﻌتبرو کتابﻮﻧﻮ او ﻟﻪ ﻫﻐ‪ ３‬جﻤﻠ‪ ３‬ﻻﻧدې کتابﻮﻧﻮ ＇خﻪ‬ ‫‪＂－‬ﻪ اخﻴستﻞ شﻮې ده‪.‬‬ ‫‪۱‬ـ تجﻮﻳد ﻗرآن کرﻳﻢ ‪ /‬ﻣحﻤد صادق ﻗﻤحاوي‬ ‫‪۲‬ـ اﻟدرر اﻟﻔرﻳد شرح ﻗﻮاﻋد اﻟتجﻮﻳد ‪ /‬شﻴخ ﻋبداﻟحﻖ دﻫﻠﻮي‬ ‫‪۳‬ـ حﻠﻴة اﻟﻘرآن سطح (‪ / )۲‬سﻴد ﻣحسﻦ ﻣﻮسﻮي ﻳﻠده‬ ‫‪۴‬ـ جﻤال اﻟﻘرآن ‪ /‬اشرف ﻋﻠی تﻬاﻧﻮي‬ ‫‪۵‬ـ ﻣﻌﻠﻢ اﻟتجﻮﻳد ﻟﻠﻤتﻌﻠﻢ اﻟﻤستﻔﻴد ‪ /‬ﻗاري ﻣحﻤد شرﻳﻒ‬ ‫ﻳﻪ پای ک‪ ３‬د ﻟﻮی خدای (ج) ﻟﻪ درباره ﻏﻮاړم چ‪ ３‬د ﻗرأﻧﻲ ﻋﻠﻮﻣﻮ ！ﻮل استاذان اوپﻪ ت‪５‬ره بﻴا د تجﻮﻳد دﻋﻠﻢ پﻮﻫان‬ ‫د حضرت ﻣحﻤد ( ) د دﻏﻪ حدﻳث ( خﻴر کﻢ ﻣﻦ تﻌﻠﻢ اﻟﻘران و ﻋﻠﻤﻪ) ﻣصداق و‪－‬ر‪＄‬ﻮي‪.‬‬ ‫ﻣﻴر رفﻴع اﷲ ﻣﻨﻴب‬

‫‪1‬‬

‫لوم‪７‬ی لوست‬ ‫د حرفونو مخرجونه‬ ‫د مخرج تعريف‬

‫ﻣخرج‪ :‬اسﻢ ﻣکان دی‪ ،‬پﻪ ﻟﻐت ک‪ ３‬د وتﻠﻮ ‪＄‬ای تﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي او پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬ﻫﻐﻪ‬ ‫‪＄‬ای دی چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ＇خﻪ حرف راو‪＄‬ﻲ او ﻳا پﻪ بﻞ ﻋبارت د حرف د پﻴدا ک‪５‬دو ‪＄‬ای‬ ‫تﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪ .‬د ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬پﻪ ډول د (حﻠﻖ) ﻟﻪ ﻣخرج ＇خﻪ شپ‪ ８‬حرﻓﻮﻧﻪ راو‪＄‬ﻲ چ‪ ３‬ﻫﻐﻪ‬ ‫(‪)۱‬‬ ‫(ﻫﻤزه‪ ،‬ﻫا‪،‬ع‪،‬ح‪،‬غ‪،‬خ) دي‪.‬‬ ‫د مخرج د پ‪５‬ژندلو طريقه‬

‫کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻣﻮﻧ‪ ８‬د ﻳﻮ حرف ﻣخرج پﻴدا کﻮو‪ ،‬ﻟﻮﻣ‪７‬ی حرف ساکﻦ ﻳا ﻣشدد کﻮو‪ ،‬بﻴا د وصﻞ‬ ‫ﻫﻤزه چ‪ ３‬ﻣتحرکﻪ وي(زور ﻳا پ‪ ）５‬او ﻳا ز‪４‬ر ﻟروﻧکﻲ وي) پرې داخﻠﻮو‪ ،‬ﻧﻮ پر ﻫر ‪＄‬ای‬ ‫چ‪ ３‬زﻣﻮﻧ‪ ８‬اواز پای تﻪ ورس‪５‬د‪ ،‬ﻫﻤﻐﻪ دﻧﻮﻣﻮړي حرف ﻣخرج بﻠﻞ ک‪８５‬ي‪ .‬د ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬پﻪ ډول‬ ‫د (ا َ ْع) ﻛﻠﻤﻪ‪ ،‬ﻧﻮ ﻣﻌﻠﻮﻣﻪ شﻮه چ‪ ３‬د ﻋﻴﻦ ﻣخرج حﻠﻖ دی‪ ،‬ﻫﻤدا ډول ﻧﻮر حرﻓﻮﻧﻪ‪.‬‬ ‫د حرفونو د مخرجونو ډولونه‬

‫د راجح ﻗﻮل پر بﻨا د حرﻓﻮﻧﻮ ﻣخرجﻮﻧﻪ (‪ )۱۷‬دي چ‪ ３‬پﻪ پﻨ‪％‬ﻮ اساسﻲ برخﻮ و‪４‬شﻞ شﻮي‬ ‫دي‪ -۱ :‬جﻮف ‪ -۲‬حﻠﻖ ‪-۳-‬ﻟسان ‪-۴-‬شﻔتان ‪-۵-‬خﻴشﻮم‪ ،‬چ‪ ３‬ﻫر ﻳﻮ ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻻﻧدې‬ ‫کر＊ﻮ ک‪ ３‬پﻪ تﻔصﻴﻞ سره بﻴاﻧ‪８５‬ي‪:‬‬ ‫جوف (د خول‪ ３‬تشه برخه)‬

‫دا ‪＄‬ای ﻳﻮ ﻣخرج ﻟري او دری ﻣده حرﻓﻮﻧﻪ ترې راو‪＄‬ﻲ‪:‬‬ ‫مدّ ه الف‪ :‬د ﻓتح‪( ３‬زور) ﻟﻪ اوږدوﻟﻮ ＇خﻪ پﻴدا ک‪８５‬ي او داﻳﻢ ترې ﻣخک‪ ３‬حرف ﻣﻔتﻮح‬ ‫وي‪.‬‬ ‫‪ -۱‬حرف پﻪ ﻟﻐت ک‪ ３‬طرف تﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي او پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬ﻟﻪ ﻫﻐﻪ اواز ＇خﻪ ﻋبارت دی چ‪ ３‬د تﻠﻔظ پر وخت پﻪ ﻣحﻘﻖ ﻣخرج‬ ‫(د حﻠﻖ‪ ،‬ژبﻲ او ﻳا د شﻮﻧ‪６‬و برخﻮ) ﻳا پﻪ ﻣﻘدر ﻣخرج( د حﻠﻖ او خﻮﻟ‪ ３‬پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬ﻫﻮا) باﻧدي تکﻴﻪ کﻮي‪.‬‬ ‫ﻣحﻘﻖ ﻣخرج‪ :‬ﻫﻐﻪ دی چ‪ ３‬حرف د وتﻠﻮ پﻪ وخت ک‪ ３‬پر ثابت ‪＄‬ای اﻋتﻤاد وک‪７‬ي‪ ،‬ﻟکﻪ د شﻮﻧ‪６‬و ﻳا ژبﻲ ﻳا حﻠﻖ پر کﻮﻣﻪ برخﻪ‪.‬‬ ‫ﻣﻘدر ﻣخرج‪ :‬ﻫﻐﻪ دی چ‪ ３‬د حرف د وتﻠﻮ پﻪ وخت ک‪ ３‬پر ﻓرضﻲ–ﻏﻴر ثابت‪＄ -‬ای اﻋتﻤاد وک‪７‬ي‪ ،‬ﻟکﻪ د حﻠﻖ‪-‬ستﻮﻧی‪ -‬او خﻠ‪３‬‬ ‫پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬ﻫﻮا چ‪ ３‬دا د ﻣد د دری ‪－‬ﻮﻧﻮ حرﻓﻮﻧﻮ خای دی‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫مدّ ي واو‪ :‬ﻫﻐﻪ ساکﻦ واو دی چ‪ ３‬ﻣخک‪ ３‬تر‪４‬ﻨﻪ ﻣضﻤﻮم وي چ‪ ３‬د ضﻤﻲ ﻟﻪ اوږدوﻟﻮ‬ ‫(‪)۱‬‬ ‫＇خﻪ جﻮړ‪８４‬ي‪.‬‬ ‫مدّ ه يا‪ :‬ﻫﻐﻪ ساکﻨﻪ ﻳا ده چ‪ ３‬ﻣخک‪ ３‬تر‪４‬ﻨﻪ ﻣکسﻮر(ز‪４‬ر) وي چ‪ ３‬د کسرې ﻟﻪ اوږدوﻟﻮ‬ ‫＇خﻪ جﻮړ‪８４‬ي‪.‬‬

‫‪ ١‬د خول‪ ３‬تشه برخه‪ :‬د مده واو‪ ،‬يا او الف د وتلو ‪＄‬ای‬

‫پاﻣﻠرﻧﻪ‪ :‬شﻴﻦ رﻧ‪ ，‬د خﻮﻟ‪ ３‬تشﻪ برخﻪ ＊ﻴﻲ‬

‫د ﻣثال پﻪ ډول‪ :‬ﻧ ُ ْﻮ ِحﻴ ْ َﻬا ‪.‬‬ ‫‪-٢٢‬حلق (ستونی)‬

‫پﻪ دﻏﻪ ‪＄‬ای ک‪ ３‬دری ﻣخرجﻮﻧﻪ دي (اﻗصی اﻟحﻠﻖ‪ ،‬وسط اﻟحﻠﻖ او ادﻧی اﻟحﻠﻖ) چ‪３‬‬ ‫ﻟﻪ ﻫﻐﻮ ＇خﻪ شپ‪ ８‬حرﻓﻮﻧﻪ پﻪ ﻻﻧدې ډول پﻪ ترتﻴب سره راو‪＄‬ﻲ (ﻫﻤزه‪ ،‬ﻫا‪ ،‬ﻋﻴﻦ‪ ،‬حا‪،‬‬ ‫ﻏﻴﻦ‪ ،‬خا)‪.‬‬ ‫الف‪ -‬اقصی الحلق‬

‫ﻳﻌﻨﻲ د ستﻮﻧﻲ وروست‪ ９‬برخﻪ چ‪ ３‬د سﻴﻨ‪ ３‬ﻟﻪ پاسﻪ ده‪ ،‬دوه حرﻓﻮﻧﻪ تر‪４‬ﻨﻪ ادا ک‪８５‬ي چ‪ ３‬ﻫﻐﻪ‬ ‫(ﻫﻤزه) او (ﻫا) دي‪.‬ﻟﻜﻪ‪ :‬ال ْ ُﻤ ْؤﻣِ ُﻦ و ا ِ ْﻫ ِدﻧ َا ‪.‬‬ ‫ب – وسط الحلق‬

‫ﻳﻌﻨ‪ ３‬د ستﻮﻧﻲ ﻣﻨ‪％‬ﻨ‪ ９‬برخﻪ چ‪ ３‬ﻟﻪ دﻏﻪ ‪＄‬اﻳﻪ ﻫﻢ دوه حرﻓﻮﻧﻪ ادا ک‪８５‬ي (ﻋﻴﻦ) او (حا)‬ ‫دي‪ ،‬ﻟکﻪ‪{:‬ﻳَ ْع َﻤﻬ ْﻮنَ } و ﭓ ‪.‬‬ ‫‪ -۱‬د ﻣ ّدي پﻪ ﻗﻴد سره د ﻟﻴﻦ ﻳا او ﻣتحرکﻪ ﻳا جدا شﻮه او دا ‪＄‬کﻪ چ‪ ３‬دا دواړه ﻟﻪ شجرﻳﻪ حرﻓﻮﻧﻮ ＇خﻪ دي چ‪ ３‬وروستﻪ بﻪ بﻴان‬ ‫شﻲ‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫ج‪ -‬ادنی الحلق‬

‫ﻳﻌﻨﻲ د ستﻮﻧﻲ ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ برخﻪ چ‪ ３‬خﻮﻟ‪ ３‬تﻪ ﻧ‪８‬دې وي‪ .‬ﻟﻪ دﻏﻪ ‪＄‬اﻳﻪ دوه حرﻓﻮﻧﻪ ادا ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ب َعلَﻴ ْ ِﻬ ْم و ﻳَ ْ‬ ‫(ﻏﻴﻦ) و (خا) دي‪ .‬ﻟکﻪ‪ :‬ال ْ َﻤغ ُْض ْﻮ ِ‬ ‫ـخدَ ُع ْﻮنَ ‪.‬‬ ‫پﻮرتﻪ ﻧﻮﻣﻮړي شپ‪ ８‬حرﻓﻮﻧﻪ د حﻠﻘﻲ حرﻓﻮﻧﻮ پﻪ ﻧﻮم ﻳاد‪８４‬ي‪.‬‬

‫د ستﻮﻧﻲ ﻧ‪８‬دې برخﻪ‬ ‫د ستﻮﻧﻲ ﻣﻨ‪％‬ﻨ‪ ９‬برخﻪ‬ ‫د ستﻮﻧﻲ وروستﻨ‪ ９‬برخﻪ‬ ‫دويم مخرج‪ :‬د ستوني وروست‪ ９‬برخه د همزه او هامخرج‬ ‫دريم مخرج‪ :‬د ستوني من‪％‬ن‪ ９‬برخه دع او ح مخرج‬ ‫＇لورم مخرج‪ :‬د ستوني ن‪８‬دې برخه د غ او خ مخرج‬

‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻻﻧدې سﻮرت وﻟﻮﻟﻲ او جﻮﻓﻲ او حﻠﻘﻲ تﻮري دې پﻪ خپﻞ ﻣخرج ک‪３‬‬ ‫ادا ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬ ‫ﮟﮠﮡﮢﮣﮤﮥ ﮦﮧﮨﮩ ﮪ ﮫﮬﮭﮮ‬ ‫ﮯ ﮰ ﮱ ﯓ ﯔ ﯕ ﯖ ﯗ ﯘ ﯙ ﯚ ﯛ ﯜﯝ ﯞ ﯟ ﯠ ﯡ ﯢ‬ ‫ﯣﯤ ﯥﯦﯧﯨﯩﯪﯫﯬﯭﯮ ﯯ ﯰ‬

‫‪4‬‬

‫ﭑﭒﭓﭔﭕﭖﭗﭘﭙﭚ ﭛﭜ‬ ‫ﭝﭞﭟﭠﭡ ﭢﭣ‬ ‫پو＊تن‪３‬‬

‫‪-۱‬د حرف ﻣخرج پﻪ ﻟﻐت او اصطﻼح ک‪ ３‬تﻌرﻳﻒ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪-۲‬د ﻳﻮ ﻣخرج د پ‪５‬ژﻧدﻟﻮ طرﻳﻘﻪ پﻪ ﻳﻮ ﻣثال ک‪ ３‬واضح ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪-۳‬پﻪ راجح ﻗﻮل سره د حرﻓﻮﻧﻮ ﻣخرجﻮﻧﻪ ＇ﻮ دي او پﻪ ＇ﻮ اړوﻧدو ‪＄‬اﻳﻮﻧﻮ و‪４‬شﻞ شﻮي دي؟‬ ‫‪ -۴‬جﻮﻓﻲ حرﻓﻮﻧﻪ او د ﻫﻐﻮ ﻣخرجﻮﻧﻪ و＊ﻴئ‪.‬‬ ‫‪-۵‬حﻠﻖ ＇ﻮ برخ‪ ３‬ﻟري او ＇ﻮ حرﻓﻮﻧﻪ ادا ک‪８５‬ي؟ واضح ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ؟‬ ‫‪ -۶‬د (ﻫا) او (حا) د ﻣخرج ترﻣﻨ‪＇ ＃‬ﻪ تﻮپﻴر دی؟‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د ﻫجا د تﻮرو جدول جﻮړ ک‪７‬ي او د ﻫر تﻮري ﻣخرج دې تر ﻻﻧدې‬ ‫وﻟﻴکﻲ او پﻪ راتﻠﻮﻧکﻲ درسﻲ ساﻋت ک‪ ３‬دې راوړي‪.‬‬

‫‪5‬‬

‫دويم لوست‬

‫غا＊ونه‬ ‫＇رﻧ‪／‬ﻪ چ‪ ３‬ﻏا＊ﻮﻧﻪ د حروﻓﻮ د تﻠﻔظ او ﻏ‪ ８‬پﻪ راﻣﻨ‪％‬تﻪ کﻮﻟﻮ ک‪ ３‬ﻣﻬﻢ رول ﻟري‪ ،‬ﻧﻮ اړﻳﻨﻪ ده‬ ‫چ‪ ３‬دﻫﻐﻮ ﻟﻪ ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ‪ ،‬شﻤ‪５‬ر او دﻧدو ＇خﻪ د تجﻮﻳد پﻪ ﻋﻠﻢ ک‪ ３‬ﻳادوﻧﻪ وشﻲ ﻫر باﻟﻎ اﻧسان‬ ‫‪ ۳۲‬ﻏا＊ﻮﻧﻪ ﻟري چ‪ ۱۶ ３‬ﻏا＊ﻮﻧﻪ پﻪ پﻮرتﻨ‪ ９‬ژاﻣﻪ ک‪ ３‬وي او ‪ ۱۶‬ﻧﻮرﻳ‪ ３‬پﻪ ﻻﻧدﻧ‪ ９‬ژاﻣﻪ‬ ‫ک‪ ،３‬ﻟﻪ دﻏﻮ ‪ ۳۲‬ﻏا＊ﻮﻧﻮ ＇خﻪ ﻣخاﻣخ ＇ﻠﻮرو ﻏا＊ﻮﻧﻮ تﻪ (ثﻨاﻳا)‪ ،‬دوو پﻮرتﻨﻴﻮ تﻪ (ثﻨاﻳا ﻋﻠﻴا)‬ ‫او دوو ﻻﻧد‪４‬ﻨﻴﻮ تﻪ (ثﻨاﻳا سﻔﻠی) وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫پﻪ ＇ﻨ‪ ，‬ک‪ ３‬ﻳ‪ ۴ ３‬ﻧﻮر ﻏا＊ﻮﻧﻪ دي (چ‪ ３‬دوه پﻮرتﻪ او دوه ک‪＋‬تﻪ دي) چ‪( ３‬رباﻋﻴات) ﻳا‬ ‫(ﻗﻮاطﻊ) ﻳ‪ ３‬بﻮﻟﻲ‪.‬‬ ‫د رباﻋﻴاتﻮ پﻪ ＇ﻨ‪ ，‬ک‪ ۴ ３‬ت‪５‬ره ﻏا＊ﻮﻧﻪ دي (چ‪ ３‬دوه پﻮرتﻪ او دوه ک‪＋‬تﻪ دي) چ‪ ３‬ﻫﻐﻮ تﻪ‬ ‫(أﻧﻴاب) او ﻳا (کﻮاسر) وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫بﻴا د أﻧﻴابﻮ تر ＇ﻨ‪ ۴ ，‬ﻧﻮر ﻏا＊ﻮﻧﻪ دي (چ‪ ３‬دوه پﻮرتﻪ او دوه ک‪＋‬تﻪ دي ﻫﻐﻮ تﻪ (ضﻮاحک)‬ ‫وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫د ضﻮاحکﻮ پﻪ ＇ﻨ‪ ，‬ک‪ ۱۲ ３‬ﻧﻮر ﻏا＊ﻮﻧﻮ (چ‪ ３‬شپ‪ ８‬پﻮرتﻨ‪ ９‬برخﻪ ک‪( ３‬درې ﻳ‪ ３‬پﻪ ＊ﻲ‬ ‫اړخ ک‪ ３‬او درې ﻳ‪ ３‬پﻪ کﻴ‪ ０‬اړخ ک‪ ３‬دي) او شپ‪ ８‬پﻪ ﻻﻧدې برخﻪ ک‪(３‬درې ﻳ‪ ３‬پﻪ ＊‪ ３‬اړخ‬ ‫ک‪ ３‬او درې ﻳ‪ ３‬پﻪ کﻴ‪ ０‬اړخ ک‪ )３‬دﻏﻮ ！ﻮﻟﻮ تﻪ (طﻮاحﻦ) وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫د طﻮاحﻨﻮ پﻪ ＇ﻨ‪ ،，‬د خﻮﻟ‪ ３‬پﻪ وروست‪ ９‬برخﻪ ک‪＇ ３‬ﻠﻮر ﻧﻮر ﻏا＊ﻮﻧﻪ چ‪( ３‬دوه پﻮرتﻪ او‬ ‫دوه ک‪＋‬تﻪ دي) ﻫﻐﻮ تﻪ (ﻧﻮاجذ) وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫！ﻮﻟﻮ ‪ ۲۰‬ﻏا＊ﻮﻧﻮ تﻪ چ‪ ３‬ضﻮاحک‪،‬طﻮاحﻦ او ﻧﻮاجذ دي (اضراس) وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫(‪)۱‬‬

‫د غا＊ونو شکل‬

‫ثﻨاﻳا‬

‫رباﻋﻲ‬

‫رباﻋﻲ‬

‫ﻧاب‬ ‫ضاحک‬

‫طﻮاحﻦ‬

‫طﻮاحﻦ‬

‫اضراس‬

‫ﻧاب‬ ‫ضاحک‬ ‫اضراس‬

‫ﻧاجذ‬

‫ﻧﻮاجذ‬

‫‪ -۱‬پﻪ ﻧﻮﻣﻮړو ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ باﻧدې د ﻧﻮﻣﻮﻟﻮ وجﻪ ‪ :‬ثﻨاﻳا د ثﻨﻴة جﻤﻊ ده او دوه ‪－‬ﻮﻧﻲ تﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬دا ﻏا＊ﻮﻧﻪ پﻪ دوو اړخﻮﻧﻮ ک‪３‬‬ ‫دوه دوه دي‪ ،‬ﻧﻮ ددې ﻟپاره ورتﻪ ثﻨاﻳا وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪ ،‬رباﻋﻴات د َر َبﻌﻴَة جﻤﻊ ده(＇ﻠﻮر‪－‬ﻮﻧی) او دا ＇ﻠﻮر ﻏا＊ﻮﻧﻪ د ثﻨاﻳا پﻪ ＇ﻠﻮرو اړخﻮﻧﻮ‬ ‫ک‪ ３‬دي ﻧﻮ ﻟﻪ ﻫﻤدې وج‪ ３‬ورتﻪ رباﻋبات وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪ ،‬أﻧﻴاب د ﻧاب جﻤﻊ ده(ت‪５‬ﻎ) تﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي ‪ ،‬د تﻴره واﻟﻲ پﻪ خاطر پﻪ أﻧﻴابﻮ‬ ‫وﻧﻮﻣﻮل شﻮ‪ ،‬ضﻮاحک د ضاحکة جﻤﻊ ده‪ ،‬د خﻨدا پر ﻣﻬال ددﻏﻮ ﻏا＊ﻮﻧﻮ برﻣﻼ ک‪５‬دﻟﻮ پﻪ وجﻪ ورتﻪ ضﻮاحک واﻳ‪ ،３‬طﻮاحﻦ د‬ ‫طاحﻨة جﻤﻊ ده (ژرﻧده کﻮل او ﻣﻴده کﻮﻟﻮ تﻪ واﻳﻲ) ‪＄‬کﻪ دا ﻏا＊ﻮﻧﻪ د ﻏذا پﻪ ﻣﻴده کﻮﻟﻮ ک‪ ３‬زﻳات رول ﻟري‪ ،‬ﻧﻮ ورتﻪ طﻮاحﻦ وﻳﻞ‬ ‫ک‪８５‬ي‪ .‬ﻧﻮاجذ د ﻧاجذة جﻤﻊ ده‪ ،‬او ﻧجذ پﻪ اصﻞ ک‪ ３‬ﻣحکﻢ ﻧﻴﻮﻟﻮ تﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪＄ ،‬کﻪ دا ﻏا＊ﻮﻧﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ د ‪ ۲۰‬کﻠﻨ‪ ９‬او د بﻠﻮغ او‬ ‫ﻋﻘﻞ پخ‪５‬دو ﻧﻪ وروستﻪ راخ‪５‬ژي‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻪ ﻫﻤدې وج‪ ３‬ورتﻪ ﻧﻮاجذ واﻳﻲ‪ ،‬او پﻪ ﻓارسﻲ ک‪ ３‬ورتﻪ (ﻋﻘﻞ دﻧدان)واﻳﻲ او اضراس د ضرس‬ ‫جﻤﻊ ده د ت‪５‬ﻎ ﻟروﻧک‪ ３‬او ﻣﻴده کﻮوﻧکﻲ پﻪ ﻣﻌﻨا دی او ﻟﻪ ﻫﻤدي وج‪ ３‬ﻧﻪ ورتﻪ اضراس وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫‪7‬‬

‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻻﻧدې سﻮرت تﻤرﻳﻦ ک‪７‬ي او ﻫر تﻮری دې ﻟﻪ خپﻞ ﻣخرج ＇خﻪ د‬ ‫استاد پر وړاﻧدې تﻠﻔظ ک‪７‬ي‪.‬‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﮋﮌ ﮍﮎﮏﮐﮑﮒﮓ ﮔﮕ‬

‫ﮖﮗ ﮘﮙﮚﮛﮜ ﮝ ﮞﮟﮠﮡ‬

‫ﮢﮣﮤﮥ ﮦﮧ‬ ‫پو＊تن‪３‬‬

‫‪ .۱‬د ＇ﻪ ﻟپاره باﻳد ﻏا＊ﻮﻧﻪ وپ‪５‬ژﻧﻮ؟ د تجﻮﻳد پﻪ ﻋﻠﻢ ک‪ ３‬د ﻫﻐﻮ ارز＊ت بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .۲‬ﻳﻮ باﻟﻎ اﻧسان ＇ﻮ ﻏا＊ﻮﻧﻪ ﻟري؟ﻧﻮم ﻳ‪ ３‬واخﻠئ‪.‬‬ ‫‪ -۳‬ثﻨاﻳا ﻏا＊ﻮﻧﻪ کﻮم دي؟ﻣﻌﻠﻮﻣات ورک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۴‬رباﻋﻴات ﻏا＊ﻮﻧﻪ کﻮم دي؟ﻣﻌﻠﻮﻣات ورک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .۵‬اﻧﻴاب ﻏا＊ﻮﻧﻪ کﻮم دي؟ﻣﻌﻠﻮﻣات ورک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .۶‬ضﻮاحک ﻏا＊ﻮﻧﻪ کﻮم دي؟ﻣﻌﻠﻮﻣات ورک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .۷‬طﻮاحﻦ او ﻧﻮاجذ ＇ﻪ تﻮپﻴر ﻟري؟ بﻴان ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د ﻏا＊ﻮﻧﻮ د پاکﻮاﻟ‪ ،３‬ساتﻨ‪ ３‬او د تﻮرﻳﻮ او اوازوﻧﻮ پﻪ تﻮﻟﻴد ک‪ ３‬د ﻏا＊ﻮﻧﻮ‬ ‫د ارز＊ت پﻪ اړه ﻳﻮه ﻣﻘاﻟﻪ وﻟﻴکﻲ چ‪ ３‬تر پﻨ‪％‬ﻮ کر＊ﻮ ﻟ‪８‬ه ﻧﻪ وي‪.‬‬

‫‪9‬‬

‫دريم لوست‬ ‫ژبه او د ژب‪ ３‬مخرجونه(‪)١‬‬ ‫لسان (ژبه)‬

‫ژبﻪ چ‪ ３‬د خبرو د پﻮﻫﻮﻟﻮ را پﻮﻫﻮﻟﻮ وسﻴﻠﻪ بﻠﻞ ک‪８５‬ي‪ ،‬ﻟس ﻣخرجﻮﻧﻪ ﻟري او ﻟﻪ ژب‪３‬‬ ‫＇خﻪ (‪ )۱۸‬تﻮري ادا ک‪８５‬ي چ‪ ３‬ﻫﻐﻪ (ق‪ ،‬ک‪ ،‬ج‪،‬ش‪ ،‬ﻏﻴرﻣدي ﻳا‪،‬ض‪،‬ل‪،‬ن‪،‬ر‪،‬ط‪،‬‬ ‫د‪،‬ت‪،‬ص‪،‬ز‪،‬س‪،‬ظ‪،‬ذ‪،‬ث) دي چ‪ ３‬پﻪ ﻻﻧدې ډول پﻪ تﻔصﻴﻞ سره ذکر ک‪８５‬ي‪:‬‬ ‫د ژب‪ ３‬برخ‪３‬‬ ‫(شجرﻳا د ژب‪ ３‬ﻣﻨ‪)＃‬‬

‫(د ژب‪ ３‬اړخ)‬ ‫(د ژب‪ ３‬ﻻﻧدﻧ‪ ９‬برخﻪ)‬ ‫(د ژب‪＇ ３‬ﻮکﻪ)‬

‫اړخ‬

‫د ژب‪ ３‬وروستی برخﻪ‬

‫(د ژب‪ ３‬اړخ)‬ ‫اړخ‬

‫د (ق) مخرج‬

‫کﻠﻪ چ‪ ３‬د ژب‪ ３‬ب‪５‬خ (وروست‪ ９‬برخﻪ) د تاﻟﻮ ﻟﻪ ژب‪ ３‬سره ﻳﻮ ‪＄‬ای شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ د (ق) حرف ادا‬ ‫ﻨﻬم ‪.‬‬ ‫ک‪８５‬ي‪ .‬ﻟکﻪ‪َ :‬ر َزق ْ ْ‬

‫پن‪％‬م مخرج‪ :‬د »ق« مخرج‪ :‬د ژب‪ ３‬ب‪５‬خ او لهات‬

‫‪10‬‬

‫د (ک) مخرج‬

‫کﻠﻪ چ‪ ３‬د ژب‪ ３‬ب‪５‬خ (وروست‪ ９‬برخﻪ) د تاﻟﻮ ﻟﻪ ژبﻲ سره‪ ،‬خﻮ د (ق) ﻟﻪ ﻣخرج ＇خﻪ ﻟ‪８‬‬ ‫ﻻﻧدې د خﻮﻟ‪ ３‬پﻪ ﻟﻮر ﻳﻮ ‪＄‬ای شﻲ‪ ،‬ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ＇خﻪ د (ک) حرف ادا ک‪８５‬ي‪ .‬ﻟکﻪ‪:‬‬ ‫ﻳَ ْك ِذب ُ ْﻮنَ او دﻏﻮ دوو حرﻓﻮﻧﻮ تﻪ ﻟﻬﻮي(تاﻟﻮتﻪ ﻣﻨسﻮب) حرﻓﻮﻧﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫شپ‪８‬م مخرج‪ :‬د »ک« مخرج د ژب‪ ３‬ب‪５‬خ او د کوچن‪ ９‬ژب‪ ３‬اړخونه‬

‫د (ج‪،‬ش او غير مده يا) مخرج‬

‫کﻠﻪ چ‪ ３‬د ژب‪ ３‬ﻣﻨ‪ ＃‬ﻟﻪ پﻮرتﻨﻲ تاﻟﻮ سره ﻳﻮ ‪＄‬ای شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻪ دﻏﻪ ‪＄‬اﻳﻪ درې تﻮري ادا ک‪８５‬ي‬ ‫چ‪ ３‬ﻫﻐﻪ "ج‪ ،‬ش او ﻏﻴر ﻣده ﻳا" (د ﻟﻴﻦ ﻳا او ﻣتحرﻛﻪ ي)‪ ،‬دي‪ .‬دﻏﻮ تﻮرﻳﻮ تﻪ شجرﻳﻪ تﻮري‬ ‫‪.‬‬ ‫وﻳﻞ ﻛ‪８５‬ي(‪ .)۱‬ﻟکﻪ‪ :‬ا َ ْج ٌر ‪ ،‬ا َ ْشتَاتًا او‬

‫اووم مخرج‪ :‬د ج‪ ،‬ش‪ ،‬متحرک‪ ３‬يا او د لين يا مخرج‪ :‬د ژب‪ ３‬من‪ ＃‬او د هغه مقابل تالو‬

‫(ش ْجر) د خﻮﻟ‪ ３‬خﻼصﻮاﻟﻲ او درز تﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪( ،‬شجر بﻴﻨﻬﻢ= دﻫﻐﻮی پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬درز او اختﻼف پﻴدا شﻮ)‬ ‫‪＄ -۱‬کﻪ چ‪َ ３‬‬ ‫ک‪５‬دای شﻲ دﻟتﻪ ﻳ‪ ３‬ﻣﻮخﻪ دا وي چ‪ ３‬ددي حرف پﻪ تﻠﻔظ ک‪ ３‬ﻳﻮ ‪－‬ﻨبدي شکﻞ جﻮړول او د خﻮﻟ‪ ３‬تر چت ﻻﻧدې تﻠﻞ وي‪ ،‬ﻟﻜﻪ‪:‬‬ ‫د وﻧ‪ ３‬د تﻨ‪ ３‬پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬چ‪ ３‬درز پﻴدا شﻲ‪.‬‬

‫‪11‬‬

‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻻﻧدې اﻳتﻮﻧﻪ تﻤرﻳﻦ ک‪７‬ي‪ ،‬ﻟﻬﻮي او شجرﻳﻪ تﻮري دې ﻟﻪ خپﻞ ﻣخرج‬ ‫＇خﻪ ادا ک‪７‬ي‪.‬‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖﭗ ﭘﭙ ﭚ ﭛ ﭜ ﭝ ﭞ ﭟ ﭠ ﭡ ﭢ‬

‫ﭣﭤﭥﭦﭧﭨ ﭩ ﭪﭫﭬﭭﭮﭯ‬

‫ﭑ ﭒﭓ ﭔﭕ‬

‫ﭖﭗﭘ ﭙ ﭚ ﭛﭜﭝﭞﭟ‬ ‫[‬

‫پو＊تن‪３‬‬

‫‪ -۱‬ژبﻪ د خبرو ＇ﻪ ډول وسﻴﻠﻪ ده او ＇ﻮ ﻣخرجﻮﻧﻪ ﻟري؟ ﻳﻮا‪ ３＄‬ﻧﻮم ﻳ‪ ３‬واخﻠئ‪.‬‬ ‫‪-۲‬ﻟﻪ ژب‪＇ ３‬ﻮﻣره تﻮري راو‪＄‬ﻲ؟‬ ‫‪-۳‬ژبﻪ ＇ﻮ برخ‪ ３‬ﻟري؟ ﻧﻮم ﻳ‪ ３‬واخﻠئ‪.‬‬ ‫‪(-۴‬ق) او (ک) ﻟﻪ کﻮم ‪＄‬اﻳﻪ اداء ک‪８５‬ي؟ ﻧﻮم ﻳ‪ ３‬واخﻠئ‪.‬‬ ‫‪( -۵‬ج‪ ،‬ش او ﻏﻴر ﻣدی ی) ﻟﻪ کﻮم ‪＄‬اﻳﻪ راو‪＄‬ﻲ؟ ﻣثال ورک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۶‬پﻪ ﻻﻧدې أﻳتﻮﻧﻮ ک‪ ３‬ﻟﻬﻮي او شجرﻳﻪ تﻮري و＊ﻴئ‪.‬‬

‫(‪. )10‬‬

‫‪12‬‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬دری داس‪ ３‬أﻳتﻮﻧﻪ وﻟﻴکﻲ چ‪ ３‬پﻪ ﻫﻐﻮ ک‪ ３‬د (ق) او‬ ‫(ک) ﻟﻬﻮي او د (ج‪،‬ش او ﻏﻴر ﻣدي ﻳا) شجرﻳﻪ تﻮري کار‪４‬دﻟﻲ وي او پﻪ راتﻠﻮﻧکﻲ درسﻲ‬ ‫ساﻋت ک‪ ３‬دې راوړي‪.‬‬

‫‪13‬‬

‫＇لورم لوست‬

‫ژبه او د ژب‪ ３‬مخرجونه(‪)٢‬‬ ‫د (ض) مخرج‬

‫کﻠﻪ چ‪ ３‬د ژب‪ ３‬اړخ (＊ی اړخ وي کﻪ کﻴ‪ ０‬کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ کﻴ‪ ０‬اړخ ﻟ‪ ８‬اساﻧﻪ وي) ﻟﻪ پﻮرتﻨﻴﻮ‬ ‫أضراسﻮ ﻏا＊ﻮﻧﻮ سره وﻟ‪８５／‬ي‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ‪＄‬اﻳﻪ د (ض) تﻮري ادا ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫لكﻪ‪:‬‬

‫(‪)1‬‬

‫‪.‬‬

‫دا حرف ﻟﻪ ＊ﻲ او کﻴ‪ ０‬اړخ دواړو ＇خﻪ ادا ک‪５‬دای شﻲ‪ ،‬خﻮ ﻟﻪ ＊ﻲ اړخ ＇خﻪ ادا ﻳ‪３‬‬ ‫أساﻧﻪ ＊کاري‪.‬‬

‫اتم مخرج‪ :‬د »ض« د تلفظ مخرج‪:‬د ژب‪ ３‬اړخ او د پورتني اضراس پن‪％‬ه غا＊ونه‬

‫د (ل) مخرج‬

‫کﻠﻪ چ‪ ３‬د ژب‪＇ ３‬ﻮکﻪ د پﻮرتﻨﻴﻮ ثﻨاﻳا ﻏا＊ﻮﻧﻮ ﻟﻪ ورۍ( د ژاﻣ‪ ３‬ﻫﻐﻪ برخﻪ چ‪ ３‬د ﻏا＊ﻮﻧﻮ‬ ‫جرړي پک‪ ３‬وي چ‪ ３‬ﻫﻐﻲ تﻪ اورۍ وﻳﻞ ک‪８５‬ي)‪ ،‬سره ﻳﻮ ‪＄‬ای شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ‪＄‬اﻳﻪ د (ل)‬ ‫حرف ادا ک‪８５‬ي‪ .‬ﻟکﻪ‪ :‬اَل َّ ِذﻳْﻦ ‪.‬‬ ‫‪ -۱‬د (ض) حرف پﻪ ﻋربﻲ ژبﻪ ک‪ ３‬د تﻠﻔظ ﻟﻪ اړخﻪ ﻟﻪ سختﻮ حرﻓﻮﻧﻮ ＇خﻪ شﻤ‪５‬رل ک‪８５‬ي ﻧﻮ ﻟﻪ دي اﻣﻠﻪ اړ‪４‬ﻨﻪ ده چ‪ ３‬دا حرف ﻟﻪ ﻳﻮ‬ ‫ﻣاﻫر استاد ＇خﻪ وﻟﻮستﻞ شﻲ‪ ،‬او ددي حرف د دال او ﻳا د ظا پﻪ ＇‪５‬ر ﻟﻮستﻞ سﻢ ﻧﻪ دي‪ ،‬او د ﻣاﻫر استاد پﻪ ﻧﻪ شتﻮن ک‪ ３‬بﻴا د (ظا)‬ ‫سره پﻪ ورتﻪ واﻟﻲ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻟﻮستﻞ صحﻴح واﻟﻲ تﻪ ﻧ‪８‬دي دي ( ‪＄‬کﻪ پﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻮ صﻔتﻮﻧﻮ ک‪ ３‬د دال حرف پﻪ پرتﻠﻪ دواړه ﻧ‪８‬دې دي‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫نهم مخرج‪ :‬د »الم« مخرج‪ :‬د ژب‪ ３‬مخکن‪ ９‬برخه چ‪ ３‬د پورتنيو ثنايا‬ ‫غا＊ونو له ورۍ سره ول‪／‬ي‪８‬ي‬

‫د (ن) مخرج‬

‫د (ن) ﻣخرج د (ل) د ﻣخرج پﻪ ＇‪５‬ر دی‪ ،‬خﻮ تﻮپﻴرﻳ‪ ３‬پﻪ دې ک‪ ３‬دی چ‪ ３‬پﻪ (ل) ک‪ ３‬د‬ ‫ت ‪.‬‬ ‫ضﻮاحکﻮ ﻏا＊ﻮﻧﻮ رول دی‪ ،‬او (ن) ﻟﻪ پزې ＇خﻪ راو‪＄‬ﻲ‪ .‬ﻟکﻪ‪ :‬اَﻧ ْ َع ْﻤ َ‬

‫لسم مخرج‪ :‬د »ن« مخرج‪ :‬د پورتنيو ثنايا‪ ،‬رباعي غا＊ونو له وريو سره‬ ‫د ژب‪ ３‬د ＇ن‪６‬ې ن‪＋‬ل‪５‬دل‪.‬‬

‫د (ر) مخرج‬

‫د(ر) ﻣخرج د (ن) ﻟﻪ ﻣخرج سره ﻧ‪８‬د‪４‬ﻮاﻟی ﻟري‪ ،‬خﻮ تﻮپ‪５‬ر ﻳ‪ ３‬پﻪ دې ک‪ ３‬دی چ‪ ３‬د (ر)پﻪ‬ ‫تﻮري ک‪ ３‬د ژب‪ ３‬د شا اړخ ﻫﻢ دخاﻟت ﻟري‪ )1(.‬لكﻪ‪:‬‬

‫ﭓﭔ‬

‫‪.‬‬

‫‪ -۱‬دا دري حرﻓﻮﻧﻪ (ل ن ر) د ژبﻲ د ＇ﻮک‪ ３‬د اشتراک پﻪ وجﻪ ورتﻪ (ذﻟﻘﻲ او طرﻓﻲ= ＇ﻮکﻪ او د ژبﻲ ﻧرۍ ＇ﻮکﻪ) باﻧدې ﻫﻢ‬ ‫ﻳادﻳ‪８‬ي‪.‬‬

‫‪15‬‬

‫د ژب‪ ３‬ﻻﻧدﻧ‪ ９‬برخﻪ‬

‫يوولسم مخرج‪ :‬د »را« مخرج د ثنايا او رباعي غا＊ونو له وريو سره د‬ ‫ژب‪ ３‬د الندن‪ ９‬برخ‪ ３‬ن‪＋‬ل‪５‬دل‬

‫د (ط‪،‬د‪،‬ت) مخرج‬

‫د ژب‪＇ ３‬ﻮکﻪ چ‪ ３‬د ثﻨاﻳا ﻋﻠﻴا ﻏا＊ﻮﻧﻮ ﻟﻪ ورۍ سره ﻳﻮ ‪＄‬ای شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ دا دری تﻮري ادا‬ ‫ت ‪.‬‬ ‫ک‪８５‬ي‪ )1(.‬لكﻪ‪ :‬ال َّطﻴ ِّ ُ‬ ‫بت ‪ ،‬ﭡ ﭢ و ا َ َّخ َر ْ‬

‫دولسم مخرج‪ :‬د (ط‪ ،‬د‪ ،‬ت) مخرج‪ :‬د ژب‪＇ ３‬وکه او د پورتنيو ثنايا غا＊ونو ب‪５‬خ‬

‫د (ظ‪،‬ذ‪،‬ث) مخرج‬

‫د ژب‪＇ ３‬ﻮکﻪ چ‪ ３‬د ثﻨاﻳا ﻋﻠﻴا ﻟﻪ ﻏا＊ﻮﻧﻮ او ورۍ سره ﻳﻮ ‪＄‬ای شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ دا دري حرﻓﻮﻧﻪ‬ ‫(ظ‪،‬ذ‪،‬ث) تﻠﻔظ ک‪８５‬ي ‪ )2(.‬ﻟکﻪ‪َ :‬و َﻻ ت ُ ْظلَ ُﻤ ْﻮنَ ‪ ،‬ﯩ ﯪ و ﭩ ‪.‬‬ ‫‪ -۱‬دﻏﻮ درﻳﻮ حرﻓﻮﻧﻮ تﻪ چ‪( ３‬ط د ت) دي (ﻧطﻌﻲ) (ﻧطﻊ= دثﻨاﻳا ﻋﻠﻴا د اورۍ پﻪ شا باﻧدي ﻟﻴک‪ ３‬دي چ‪ ３‬ددي دري حرﻓﻮﻧﻮ ‪＄‬ای‬ ‫دی) وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫‪ -۲‬دي دري حرﻓﻮﻧﻮ تﻪ (ظ ذ ث) تﻪ (ﻟثﻮي) وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬د ژبﻲ ＇ﻮکﻪ د ثﻨاﻳا ﻋﻠﻴا د ﻏا＊ﻮﻧﻮ ﻟﻪ تﻤاس ＇خﻪ وروستﻪ د‬ ‫اورۍ پﻪ ﻣرستﻪ دا دري حرﻓﻮﻧﻪ ادا ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫ديارلسم مخرج‪ :‬د (ظ‪ ،‬ذ‪ ،‬ث) د راوتلو ‪＄‬ای د ژب‪＇ ３‬وکه او د پورتنيو ثنايا غا＊ونو ＇ن‪６‬ه‪.‬‬

‫د (ص‪،‬ز‪،‬س) مخرج‬

‫د ژب‪ ３‬د پﻮرتﻨ‪ ９‬ﻣخک‪ ３‬برخ‪ ３‬سطحﻪ (د ژب‪ ３‬ﻟﻪ ＇ﻮک‪ ３‬ﻧﻪ ﻟ‪ ８‬شاتﻪ) د خپﻠ‪ ３‬برابرې برخ‪３‬‬ ‫سره چ‪ ３‬د اورۍ او تاﻟﻮ او د ژبﻲ ＇ﻮکﻪ د ثﻨاﻳا سﻔﻠی او د ژب‪＇ ３‬ﻨ‪／‬ﻮﻧﻪ ﻟﻪ اضراسﻮ سره ﻳﻮ‬ ‫‪＄‬ای شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ دا دري حرﻓﻮﻧﻪ تري ادا ک‪８５‬ي (ص ز س)‪.‬‬

‫(‪)1‬‬

‫اص َطا ُد ْوا ‪َ ،‬وال َّزﻳْت ُ ْﻮ ِن و ا َ ْس َف َل ‪.‬‬ ‫لكﻪ‪ :‬فَ ْ‬

‫＇وارلسم مخرج‪ :‬د (ص‪ ،‬ز‪ ،‬س) مخرج‪ :‬د ژب‪＇ ３‬وکه او د الندنيو غا＊ونو ب‪５‬يخ‬

‫‪-۱‬د (ص ز س) پﻪ تﻠﻔظ ک‪ ３‬ﻫﻢ د ژبﻲ پﻮرتﻨ‪ ９‬برخﻪ ﻟﻪ ورۍ او تاﻟﻮ پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬برخ‪ ３‬سره ﻟ‪／‬ﻴ‪８‬ي‪ ،‬او ﻫﻢ د ژب‪＇ ３‬ﻮکﻪ د ثﻨاﻳا سﻔﻠی‬ ‫ﻟﻪ ورۍ سره ﻳﻮ ‪＄‬ای ک‪８５‬ي‪ ،‬او ﻫﻢ د ژبﻲ اړخﻮﻧﻪ ﻟﻪ پﻮرتﻨﻲ اصراسﻮ ﻏا＊ﻮﻧﻮ سره ﻳﻮ ‪＄‬ای ک‪８５‬ي تر ＇ﻮ دا دري حرﻓﻮﻧﻪ (ص ز س)‬ ‫تر‪４‬ﻨﻪ ادا شﻲ‪ ،‬دا حرﻓﻮﻧﻪ ﻟﻪ سﻮت (ﻗﻤچ‪５‬ﻨﻲ) ﻟﻪ اواز سره د ﻣشابﻬت ﻟﻪ وجﻲ ورتﻪ (صﻔﻴر) وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪ ،‬او ددي پﻪ خاطر چ‪ ３‬دا‬ ‫تﻮري ﻟﻪ (أسﻠة اﻟﻠسان= ﻳﻌﻨ‪ ３‬د ژب‪ ３‬ﻟﻪ ﻣخک‪ ３‬ﻧرۍ برخ‪ ３‬سره د ﻳﻮ ‪＄‬ای ک‪５‬دو ﻟﻪ وج‪ ３‬ورتﻪ أسﻠی وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫‪17‬‬

‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻻﻧدې آﻳتﻮﻧﻪ تﻤرﻳﻦ ک‪７‬ي او د ( ض‪،‬ل‪،‬ن‪،‬ر‪،‬ط‪،‬د‪،‬ت‪،‬ظ‪،‬ث‪،‬ص‪،‬ز‪،‬س)‬ ‫تﻮري دې ﻟﻪ خپﻞ ﻣخرج ＇خﻪ ادا ک‪７‬ي‪.‬‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬ ‫ﯝﯞﯟ ﯠﯡ ﯢ ﯣ ﯤﯥﯦ ﯧﯨ ﯩﯪﯫ‬ ‫ﯬﯭﯮﯯﯰ‬

‫پو＊تن‪３‬‬

‫‪ -۱‬د ﻣخرج پﻪ ﻟحاظ د (ض) او (د) پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪＇ ３‬ﻪ تﻮپﻴر دی؟‬ ‫‪( -۲‬ل) ﻟﻪ کﻮم ‪＄‬اﻳﻪ ادا ک‪８５‬ي؟‬ ‫‪ -۳‬د (ل)‪(،‬ن) او (ر) د ﻣخرجﻮﻧﻮ پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪＇ ３‬ﻪ تﻮپﻴر دی؟‬ ‫‪ -۴‬د (ط‪،‬د‪،‬ت) ﻣخرجﻮﻧﻪ پﻪ ب‪５‬ﻼب‪５‬ﻠﻮ ﻣثاﻟﻮﻧﻮ سره واضح ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪-۵‬د (ظ‪ ،‬ذ‪ ،‬ث) ﻟپاره ﻳﻮ ﻳﻮ ﻣثال راوړئ او ﻫر ﻳﻮ ﻣخرج پﻪ ‪－‬ﻮتﻪ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪-۶‬د (ص‪ ،‬ز‪،‬س) حروف ＇ﻪ بﻮﻟﻲ او ﻣخرج ﻳ‪ ３‬کﻮم دی؟‬

‫‪18‬‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬داس‪ ３‬کﻠﻤات وﻟﻴکﻲ چ‪ ３‬پﻪ ﻫﻐﻮ ک‪ ３‬د‬ ‫(ض‪،‬ل‪،‬ن‪،‬ر‪،‬ط‪،‬د‪،‬ت‪،‬ظ‪،‬ث‪،‬ص‪،‬ز‪،‬س) تﻮري کار‪４‬دﻟﻲ وي او پﻪ راتﻠﻮﻧکﻲ درسﻲ‬ ‫ساﻋت ک‪ ３‬دې راوړي‪.‬‬

‫‪19‬‬

‫پن‪％‬م لوست‬

‫شفتان او خيشوم‬ ‫شﻔتان (شﻮﻧ‪６‬ې)‬ ‫پﻪ شﻮﻧ‪６‬و ک‪ ３‬دوه ﻣخرجﻮﻧﻪ دي او ＇ﻠﻮر حرﻓﻮﻧﻪ (ﻓا‪،‬با‪،‬ﻣﻴﻢ‪،‬واو) تر‪４‬ﻨﻪ ادا ک‪８５‬ي چ‪ ３‬پﻪ‬ ‫تﻔصﻴﻞ سره بﻴاﻧ‪８５‬ي‪.‬‬ ‫د (ف) مخرج‬

‫کﻠﻪ چ‪ ３‬د ﻻﻧدې شﻮﻧ‪６‬ې ﻣﻨ‪ ＃‬د ثﻨاﻳا ﻋﻠﻴا ﻏا＊ﻮﻧﻮ ﻟﻪ سروﻧﻮ سره ﻳﻮ ‪＄‬ای شﻲ د(ف) حرف‬ ‫اجا ‪.‬‬ ‫ادا ک‪８５‬ي‪ .‬ﻟکﻪ‪ :‬اَف ْ َﻮ ً‬

‫پن‪％‬لسم مخرج‪ :‬د(ف) مخرج‪ :‬د پورتنيو ثنايا غا＊ونو ＇وکه او د الندن‪ ９‬شون‪６‬ې داخلي برخه‬

‫د (ب‪،‬م‪،‬و) مخرج‬

‫د شﻮﻧ‪６‬و پﻪ ﻣرستﻪ دري حرﻓﻮﻧﻪ (ب‪،‬م‪ ،‬ﻏﻴر ﻣده واو) ادا ک‪８５‬ي‪ ،‬ﻳﻮا‪ ３＄‬پﻪ دې تﻮپﻴر چ‪:３‬‬ ‫د (ب) حرف د دواړو شﻮﻧ‪６‬و د ﻟﻤدې برخ‪ ３‬د ﻳﻮ ‪＄‬ای کﻮﻟﻮ پرﻣﻬال پداس‪ ３‬حال ک‪ ３‬چ‪３‬‬ ‫پزه بﻨده وي‪ ،‬ادا ک‪８５‬ي‪ ،‬ﻟﻪ ﻫﻤدي وجﻲ دﻳتﻪ (بحري) واﻳﻲ‪.‬‬ ‫د (م) حرف د دواړو شﻮﻧ‪６‬و د وچ‪ ３‬برخ‪ ３‬د ﻳﻮ ‪＄‬ای کﻮﻟﻮ پر ﻣﻬال پداس‪ ３‬حال ک‪ ３‬چ‪３‬‬ ‫د پزې ﻻره خﻼصﻪ وي( د ﻣﻴﻢ اواز ﻟﻪ پزې ＇خﻪ راو‪＄‬ﻲ) او ددې پﻪ خاطر چ‪ ３‬دا حرف‬ ‫د شﻮﻧ‪６‬و ﻟﻪ وچ‪ ３‬برخ‪＇ ３‬خﻪ ادا ک‪８５‬ي (بري) بﻠﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫‪20‬‬

‫د (و) حرف د دواړو شﻮﻧ‪６‬و د ﻧﻪ پﻮره ﻳﻮ ‪＄‬ای ک‪５‬دﻟﻮ پﻪ پاﻳﻠﻪ ک‪ ３‬ادا ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫(‪)1‬‬

‫لكﻪ‪ :‬ﮈ ﮉ ﮊ { | ‪ ،‬ﮄ ﻣِّﻨ َّا ‪.‬‬

‫شپاړسم مخرج‪ :‬د (ب‪ ،‬م‪ ،‬متحرک واو او لين) مخرج‪ :‬دواړې شون‪６‬ې‪.‬‬

‫خيشوم‬ ‫د پزې ﻣﻨ‪％‬ﻨ‪ ９‬برخ‪ ３‬تﻪ (خﻴشﻮم) واﻳﻲ او کﻮم اواز چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻫﻐ‪＇ ３‬خﻪ بﻬر تﻪ را‪＄‬ﻲ (ﻏﻨﻪ)‬ ‫بﻠﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫(ﻏﻨﻪ) پﻪ ！ﻮﻟﻮ حاﻻتﻮ ک‪ ３‬ﻳﻮا‪ ３＄‬پﻪ دوو تﻮرﻳﻮ ک‪ ３‬ک‪８５‬ي چ‪( ３‬م) او (ن) تﻮري دي‪.‬‬

‫ت َعلَﻴ ْ ِﻬ ْم ‪.‬‬ ‫لكﻪ‪ :‬ﭑ ﭒ ﭔ ﭕ ﭖ و اَﻧ ْ َع ْﻤ َ‬

‫اوولسم مخرج‪ :‬دغن‪ ３‬مخرج‪ :‬د پزې فضا‪.‬‬

‫‪ -۱‬دﻏﻮ ＇ﻠﻮرو حرﻓﻮﻧﻮ تﻪ (ف ب م و) ددي پﻪ خاطر چ‪ ３‬شﻮﻧ‪６‬ي پک‪ ３‬زﻳات رول ﻟري (شﻔﻮي) واﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬ﻳﻌﻨﻲ سکﻮن‪ ،‬حرکت او تشدﻳد‪ ،‬کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ پﻪ ﻣﻴﻢ او ﻧﻮن ﻣشدد ک‪ ３‬ﻏﻨﻪ ＊ﻪ ظاﻫره ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫‪21‬‬

‫(‪)2‬‬

‫د حرفونو د مخرجونو جدول(چوکاټ)‬ ‫حرﻓﻮﻧﻪ‬

‫ﻧﻮم‬

‫ﻣخرج‬

‫عﻨﻮان‬

‫ﻣ ّدی اﻟﻒ‪ -‬ﻣ ّدی واو‪-‬‬ ‫ﻣ ّدی ﻳا‬

‫ﻣدي تﻮري‬

‫د خﻮﻟ‪ ３‬تشﻪ برخﻪ‬

‫جﻮﻓﻲ‪ -‬ﻫﻮاﻳﻲ تﻮري‬

‫ﻫﻤزه‪-‬ﻫا‬ ‫ﻋﻴﻦ‪-‬حا‬ ‫ﻏﻴﻦ‪-‬خا‬

‫د حﻠﻖ تﻮري‬

‫د حﻠﻖ ﻟرې برخﻪ‪ ،‬ستﻮﻧ‪ ３‬تﻪ ﻧ‪８‬دې‬ ‫د حﻠﻖ ﻣﻨ‪％‬ﻨ‪ ９‬برخﻪ‬ ‫خﻮﻟ‪ ３‬تﻪ د حﻠﻖ ﻧ‪８‬دې برخﻪ‬

‫حﻠﻘﻲ حرﻓﻮﻧﻪ‬

‫ﻗاف‬ ‫کاف‬

‫د ژب‪ ３‬تﻮري‬ ‫د ژب‪ ３‬تﻮري‬

‫د ژبﻲ اخري برخﻪ ﻟﻪ تاﻟﻮ ژب‪ ３‬سره‬ ‫د ژب‪ ３‬وروست‪ ９‬برخﻪ ﻟﻪ تاﻟﻮ ژب‪ ３‬سره د ﻗاف تر ﻣخرج‬ ‫ﻻﻧدې‬

‫ِى‬ ‫ل َ َﻬﻮ ْ‬

‫جﻴﻢ‪-‬شﻴﻦ‪-‬ﻏﻴر ﻣده ﻳا‬

‫د ژب‪ ３‬تﻮري‬

‫د ژب‪ ３‬ﻣﻨ‪％‬ﻨ‪ ９‬برخﻪ ﻟﻪ پﻮرتﻨﻲ تاﻟﻮ سره ﻣخاﻣخ‬

‫ِى‬ ‫َجر ْ‬ ‫ش ْ‬

‫ضاد‬

‫د ژب‪ ３‬تﻮری‬

‫د ژب‪ ３‬ﻳﻮاړخ ﻟﻪ اضراسﻮ ﻏا＊ﻮﻧﻮ سره‬

‫ِض ْر ِس ْﻰ‪َ -‬حاف ِ ْﻰ‬

‫ﻻم‬

‫د ژب‪ ３‬تﻮری‬

‫د ژب‪ ３‬د ＇ﻮک‪ ３‬اړخ د پﻮرتﻨﻲ ثﻨاﻳا ﻟﻪ ورۍ سره‬

‫َذل َ ِق ْﻰ‬

‫ﻧﻮن‬

‫د ژب‪ ３‬تﻮری‬

‫د ژب‪ ３‬د ＇ﻮک‪ ３‬اړخ د پﻮرتﻨﻲ ثﻨاﻳا ﻟﻪ ورۍ سره او ﻟﻪ پزې‬ ‫＇خﻪ د اواز وتﻞ‬

‫َذل َ ِق ْﻰ‬

‫را‬

‫د ژب‪ ３‬تﻮری‬

‫د ژب‪＇ ３‬ﻮکﻪ چ‪ ３‬وروستﻪ تﻪ ﻣاﻳﻠﻪ ورۍ او پﻮرتﻨﻲ تاﻟﻮ سره‬

‫َذل َ ِق ْﻰ‬

‫طا‪-‬دال‪-‬تا‬

‫د ژب‪ ３‬تﻮري‬

‫د ژب‪＇ ３‬ﻮکﻪ ﻟﻪ پﻮرتﻨﻲ ثﻨاﻳاو ﻟﻪ ورﻳﻮ سره‬

‫عﻰ‬ ‫ﻧ ِ ْط ْ‬

‫ظا‪-‬ذال‪-‬ثا‬

‫د ژب‪ ３‬تﻮري‬

‫د ژب‪＇ ３‬ﻮکﻪ د ثﻨاﻳا ﻋﻠﻴا ﻟﻪ سروﻧﻮ او دﻧﻨﻪ برخﻪ د ورۍ‬

‫ِى‬ ‫لِثَﻮ ْ‬

‫صاد‪-‬سﻴﻦ‪-‬زا‬

‫د ژب‪ ３‬تﻮري‬

‫د ژب‪ ３‬د ＇ﻮک‪ ３‬وروست‪ ９‬برخﻪ ﻟﻪ خپﻠﻲ ﻣخاﻣخ‪ ３‬برخ‪３‬‬ ‫سره او دژبﻲ ＇ﻮکﻪ د ثﻨاﻳا سﻔﻠی ﻟﻪ ورۍ سره او د ژبﻲ‬ ‫＇ﻨ‪ ，‬ﻟﻪ پﻮرتﻨﻲ اضراسﻮ ﻏا＊ﻮﻧﻮ سره‬

‫أ َسلِﻰ‪ -‬صفﻴر‬

‫ﻓا‬

‫شﻔﻮي تﻮري‬

‫د ﻻﻧدﻧ‪ ９‬شﻮﻧ‪６‬ې ﻣﻨ‪ ＃‬برخﻪ د ثﻨاﻳا ﻋﻠﻴا ﻏا＊ﻮﻧﻮ ﻟﻪ سروﻧﻮ‬ ‫سره‬

‫ِى‬ ‫َش َفﻮ ْ‬

‫با‪-‬ﻣﻴﻢ‪-‬واو‬

‫شﻔﻮي تﻮري‬

‫د دواړو شﻮﻧ‪６‬و دﻳﻮ ‪＄‬ای ک‪５‬دوحاﻟت ک‪(３‬ب م) او پﻪ ﻣﻨ‪＃‬‬ ‫ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬د ﻓاصﻠﻲ پﻪ حاﻟت ک‪( ３‬و)‬

‫ِى‬ ‫َش َفﻮ ْ‬

‫ﻣﻴﻢ او ﻧﻮن‬

‫ﻏﻨﻮي تﻮري‬

‫خﻴشﻮم(دپزي تشﻪ ﻓضا)‬

‫ُغﻨ َّ ْﻪ تﻮري‬

‫‪22‬‬

‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې راتﻠﻮﻧکﻲ أﻳتﻮﻧﻪ تﻼوت ک‪７‬ي او پﻪ ﻋﻤﻠﻲ ډول دې ﻫر تﻮری ﻟﻪ خپﻞ‬ ‫ﻣخرج ＇خﻪ ادا ک‪７‬ي‪.‬‬

‫(‪)40‬‬ ‫پو＊تن‪３‬‬

‫‪ -۱‬شﻮﻧ‪６‬ې ＇ﻮ ﻣخرجﻮﻧﻪ ﻟري او ＇ﻮ تﻮري ترې را و‪＄‬ﻲ؟‬ ‫ﻼ ﻳ‪ ３‬تﻤثﻴﻞ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬د (ف) تﻮري ＇رﻧ‪／‬ﻪ ادا ک‪８５‬ي؟ ﻋﻤ ً‬ ‫‪ -۳‬د (ب) او (م) د ﻣخرجﻮﻧﻮ پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪＇ ３‬ﻪ تﻮپ‪５‬ر دی؟‬ ‫ﻼ ﻳ‪ ３‬تﻤثﻴﻞ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪( -۴‬و) حرف ﻟﻪ کﻮم ‪＄‬اﻳﻪ او ＇رﻧ‪／‬ﻪ ادا ک‪８５‬ي؟ ﻋﻤ ً‬ ‫‪ -۵‬خﻴشﻮم تﻌرﻳﻒ ک‪７‬ئ او تﻮري ﻳ‪ ３‬و＊ﻴئ‪.‬‬ ‫‪-۶‬ﻏﻨﻪ ＇ﻪ تﻪ واﻳﻲ او کﻮم تﻮري دﻏﻪ صﻔت ﻟري؟‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ باﻳد پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬د ﻫجا ‪ ۲۹‬تﻮري د ﻫر ﻳﻮ دﻣخرج ﻟﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﻮﻟﻮ سره‬ ‫وﻟﻴﻜﻲ او پﻪ راتﻠﻮﻧکﻲ ﻟﻮست ک‪ ３‬دې ﻟﻪ ‪＄‬ان سره راوړي‪.‬‬

‫‪23‬‬

‫شپ‪８‬م لوست‬ ‫د حرفونو صفتونه( اصلي او عارضي )‬

‫(‪)1‬‬

‫د صفت تعريف‬ ‫صﻔت پﻪ ﻟﻐت ک‪ ３‬ﻫﻐ‪ ３‬ﻣﻌﻨا او خصﻮصﻴت تﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي چ‪ ３‬ﻗائﻢ پﻪ ﻏﻴر وي‪ ،‬ﻟکﻪ‪:‬‬ ‫ﻋﻠﻢ‪،‬سپﻴﻨﻮاﻟی‪ ،‬تﻮرواﻟی او داس‪ ３‬ﻧﻮر‪.‬‬ ‫پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬د تﻮري صﻔت ﻫﻐﻪ خصﻮصﻴت او ک‪５‬ﻔﻴت تﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي چ‪ ３‬د ادا کﻮﻟﻮ پر‬ ‫ﻣﻬال ﻳﻮ تﻮري تﻪ ورکﻮل ک‪８５‬ي‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬جﻬر‪ ،‬ﻫﻤس‪ ،‬شدت او داس‪ ３‬ﻧﻮر‪.‬‬ ‫د حرف د صفتونو ډولونه‬ ‫ﻟﻮﻣ‪７‬ی صﻔتﻮﻧﻪ پﻪ دوو ډوﻟﻮﻧﻮ و‪４‬شﻞ ک‪８５‬ي‬ ‫‪-۱‬اصﻠﻲ صﻔتﻮﻧﻪ ‪ -۲‬ﻋارضﻲ صﻔتﻮﻧﻪ‬ ‫‪-١‬اصلي صفتونه‬ ‫ﻫﻐﻮ صﻔتﻮﻧﻮ تﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي چ‪ ３‬ﻟﻪ تﻮري ＇خﻪ ﻫ‪ ＆５‬ﻧﻪ جﻼ ک‪８５‬ي او کﻪ پﻪ پام ک‪ ３‬وﻧﻪ ﻧ‪５‬ﻮل‬ ‫شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ تﻮري پﻪ بشپ‪ ７‬ډول ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ(‪ ،)۲‬ﻟکﻪ‪ :‬جﻬره‪ ،‬شدت‪ ،‬استﻌﻼ‪ ،‬اطباق‪ ،‬اذﻻق‬ ‫‪ -۱‬د حروﻓﻮ دصﻔاتﻮ د پ‪５‬ژﻧدﻟﻮ ‪ -۱ :３＂－‬د ﻫﻢ ﻣخرجﻪ حرﻓﻮﻧﻮ پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬ب‪５‬ﻠتﻮن‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬پﻪ (ز) جﻬر دی او پﻪ (س) ک‪ ３‬ﻫﻤس دی‪،‬‬ ‫کﻪ پﻪ (ز) ک‪ ３‬جﻬر ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړ ش‪ ،３‬ﻧﻮ پﻪ (س) بدﻟﻴ‪８‬ي‪ -۲ .‬حرﻓﻮﻧﻪ پﻪ ＊ﻪ او پﻮره ډول ادا ک‪８５‬ي‪ -۳ .‬ﻗﻮي حرﻓﻮﻧﻪ ﻟﻪ کﻤزورو‬ ‫حرﻓﻮﻧﻮ ＇خﻪ تشخﻴص اوپﻴژﻧدل‪.‬‬ ‫‪ -۲‬باﻳد واضح شﻲ چ‪ ３‬د حرف ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ تﻠﻞ بﻴﻼبﻴﻠ‪ ３‬ب‪ ３２‬ﻟري‪ -۱ :‬ﻳا ﻳﻮ حرف پﻪ بﻞ حرف باﻧدي بدﻟ‪８５‬ي‪ ،‬ﻟکﻪ د (ص) او (ظ)‬ ‫حرﻓﻮﻧﻪ کﻪ چ‪５‬رتﻪ پﻪ دوی ک‪ ３‬استﻌﻼء او اطباق ﻣراﻋت ﻧﻪ شﻲ ﻧﻮ پﻪ (س) او (ذ) بدﻟﻴ‪８‬ي او کﻪ چ‪５‬رتﻪ د ﻗﻠﻘ‪ ３‬صﻔت پﻪ ‪(۰‬د) ک‪３‬‬ ‫ﻣراﻋت ﻧﻪ شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ (ت) بدﻟﻴ‪８‬ي‪ -۲ .‬ﻳا دا چ‪ ３‬حرف پﻪ خپﻞ حاﻟت پات‪ ３‬ک‪８５‬ي‪ ،‬خﻮ کﻤی او ﻧﻘصان ﻣﻨ‪ ＃‬تﻪ را‪＄‬ﻲ‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬کﻪ پﻪ‬

‫‪24‬‬

‫او‪...‬‬ ‫اصﻠﻲ صﻔتﻮﻧﻮ تﻪ (ذاتﻴﻪ)‪(،‬ﻻزﻣﻪ)‪(،‬ﻣﻤﻴزه) او ﻣﻘﻮﻣﻪ ﻫﻢ وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫‪ -٢‬عارضي صفتونه‬ ‫ﻫﻐﻪ ډول صﻔتﻮﻧﻮ تﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي چ‪ ３‬کﻠﻪ ﻟﻪ حرف سره وي او کﻠﻪ تر‪４‬ﻨﻪ جﻼ ک‪８５‬ي او کﻪ‬ ‫ﻣراﻋات ﻧﻪ شﻲ‪ ،‬حرف ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻧﻪ ‪＄‬ﻲ‪ .‬اﻟبتﻪ ＊اﻳست او ﻣزه ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ‪ ،‬ﻟکﻪ‪:‬‬ ‫تﻔخﻴﻢ‪،‬ترﻗﻴﻖ‪،‬ﻏﻨﻪ او دا س‪ ３‬ﻧﻮر‪.‬‬ ‫(ﻣ َحﻠِّﻴة) ﻫﻢ وﻳﻞ ﻛ‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ﻋارضﻲ صﻔتﻮﻧﻮ تﻪ (ﻣحسﻨﻪ)‪( ،‬ﻣزﻳﻨﻪ)‪،‬او ُ‬ ‫پﻪ ！ﻮﻟﻴز ډول اصﻠﻲ صﻔتﻮﻧﻪ ‪ ۱۷‬دي چ‪ ۱۰ ３‬صﻔتﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬ﻣتضاد (ﻳﻮدبﻞ ضد) دي او ‪۷‬‬ ‫صﻔتﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬ﻏﻴرﻣتضاد دي چ‪ ３‬ﻫر ﻳﻮ ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻻﻧدې ډول شرحﻪ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫اصلي متضاد صفتونه‬ ‫ﻫﻐﻪ صﻔتﻮﻧﻪ دي چ‪ ３‬د خپﻞ ‪＄‬ان ضد وي چ‪ ３‬پﻪ ！ﻮﻟﻴز ډول ﻟسﻮ صﻔتﻮﻧﻮ تﻪ رس‪８５‬ي چ‪３‬‬ ‫ﻫر ﻳﻮ پﻪ ﻻﻧدې ډول شرحﻪ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫جﻬر‪ :‬ضد ﻳ‪ ３‬ﻫﻤس‬ ‫شدت‪ :‬ضد ﻳ‪ ３‬رخﻮت‬ ‫استﻌﻼ‪ :‬ضد ﻳ‪ ３‬استﻔال‬ ‫(ﻫﻤزه) ک‪ ３‬د شدت صﻔت ﻣراﻋت ﻧﻪ شﻲ او ﻳا پﻪ (م) او (ن) ک‪ ３‬د ﻏﻨ‪ ３‬صﻔت‪ ،‬ﻧﻮ حرف پﻪ ﻧاﻗصﻪ تﻮ‪－‬ﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬تﻪ را‪＄‬ﻲ‪ -۳ .‬او ﻳا‬ ‫دا چ‪ ３‬حرف ﻟﻪ ﻋربﻴت او ﻓصاحت ＇خﻪ او‪ ３＄‬او پﻪ ﻳﻮ بﻞ ساخت‪／‬ﻲ او ﻟﻪ ‪＄‬اﻧﻪ جﻮړ شﻮي حرف باﻧدي بدﻟﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬کﻪ چ‪５‬رتﻪ‬ ‫ﻟﻪ (ب) او (ج) ＇خﻪ د ﻗﻠﻘﻠ‪ ３‬صﻔت واخستﻞ شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ (پ) او(چ) بدﻟﻴ‪８‬ي او کﻪ ﻟﻪ (ش) ＇خﻪ د تﻔشﻲ صﻔت واخﻴستﻞ شﻲ‪،‬‬ ‫ﻧﻮ پﻪ ﻳﻮ ﻧا ﻣﻌﻠﻮم او ‪＄‬اﻧﻪ جﻮړ شﻮي حرف بدﻟ‪８５‬ي‪.‬‬

‫‪25‬‬

‫اطباق‪ :‬ضد ﻳ‪ ３‬اﻧﻔتاح‬ ‫اذﻻق‪ :‬ضد ﻳ‪ ３‬اصﻤات‬ ‫！ﻮﻟ＂ال ‪ ۱۰‬صﻔتﻮﻧﻪ ک‪８５‬ي چ‪ ３‬پﻪ وروستﻴﻮ درسﻮﻧﻮ ک‪ ３‬بﻪ ﻫر ﻳﻮ پﻪ تﻔصﻴﻞ بﻴان شﻲ‪.‬‬ ‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻻﻧدې أﻳتﻮﻧﻪ وﻟﻮﻟﻲ او اصﻠﻲ او ﻋارضﻲ صﻔتﻮﻧﻪ دې پﻪ ‪－‬ﻮتﻪ او تطبﻴﻖ‬ ‫ک‪７‬ي‪.‬‬

‫ﭷ ﭸ ﭹ ﭺ ﭻﭼ ﭽ ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂ ﮃ‬ ‫ﮄ ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ ﮉﮊ ﮋ ﮌ ﮍ ﮎ ﮏ ﮐ ﮑ ﮒ‬ ‫ﮓﮔﮕﮖ ﮗﮘﮙﮚﮛﮜﮝﮞ‬ ‫ﮟ ﮠﮡ‬ ‫پو＊تن‪３‬‬

‫‪ .۱‬صﻔت پﻪ ﻟﻐت او اصطﻼح ک‪ ３‬تﻌرﻳﻒ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬صﻔت پﻪ ＇ﻮ ډوﻟﻪ دی؟ ﻳﻮا‪ ３＄‬ﻧﻮم ﻳ‪ ３‬واخﻠئ‪.‬‬ ‫‪ .۳‬اصﻠﻲ صﻔت تﻌرﻳﻒ او د ﻫﻐﻪ ﻧﻮر ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ ﻫﻢ واخﻠئ‪.‬‬ ‫‪ .۴‬ﻋارضﻲ صﻔت تﻌرﻳﻒ او د ﻫﻐﻪ ﻧﻮر ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ ﻫﻢ واخﻠئ‪.‬‬ ‫‪ .۵‬اصﻠﻲ ﻣتضاد صﻔتﻮﻧﻪ تﻌرﻳﻒ او د ﻫﻐﻮی شﻤ‪５‬ر و＊ﻴئ‪.‬‬ ‫‪26‬‬

‫‪ .۶‬د تﻮرﻳﻮ د اصﻠﻲ صﻔاتﻮ دﻣراﻋت کﻮﻟﻮ ارز＊ت بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د تﻮرو دصﻔاتﻮ د ارز＊ت او ‪＂－‬ﻮ پﻪ اړه ﻳﻮه ﻣﻘاﻟﻪ وﻟﻴکﻲ چ‪ ３‬تر شپ‪８‬و‬ ‫کر＊ﻮ ﻟ‪８‬ه ﻧﻪ وي او ！ﻮﻟ‪／‬ﻲ تﻪ دې راوړي‪.‬‬

‫‪27‬‬

‫اووم لوست‬

‫جهر او همس‬ ‫جهر‬ ‫پﻪ ﻟﻐت ک‪ ３‬د ＊کاره او اوچت أواز پﻪ ﻣﻌﻨا را‪＄‬ﻲ‪.‬‬

‫(‪)۱‬‬

‫او د تجﻮﻳد پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬د اداء کﻮﻟﻮ پر ﻣﻬال د حرف ＊کاروﻟﻮ تﻪ واﻳﻲ‪ .‬داس‪ ３‬چ‪ ３‬د‬ ‫ﻫﻐﻪ د تﻠﻔظ پر ﻣﻬال ﻧﻔس(ساه) بﻨده او ﻗطﻌﻪ شﻲ‪.‬‬ ‫ﻫﻐﻪ حرﻓﻮﻧﻪ چ‪ ３‬داس‪ ３‬خصﻮصﻴت وﻟري‪ ،‬ﻧﻮ (ﻣجﻬﻮره) بﻠﻞ ک‪８５‬ي او ‪ ۱۹‬حرﻓﻮﻧﻪ دي‬ ‫( ا‪-‬ب‪-‬ج‪-‬د‪-‬ذ‪-‬ر‪-‬ز‪-‬ض‪-‬ط‪-‬ظ‪-‬ع‪-‬غ‪-‬ق‪-‬ل‪-‬م‪-‬ن‪-‬و‪-‬ء‪-‬ى) چ‪ ３‬پﻪ ﻻﻧدې ﻋبارت ک‪３‬‬ ‫را！ﻮل شﻮي دي ‪:‬‬ ‫«ع ُظ َم َوز ُن ٍ‬ ‫قارئ َغ ٍّ‬ ‫ض ِذى َطلَ ٍ‬ ‫ب ِجدٍّ »‪.‬‬

‫(‪)2‬‬

‫راتﻠﻮﻧﻜﻲ ﻛﻠﻤ‪ ３‬چ‪ ３‬پﻪ ﻫﻐﻮ ک‪ ３‬ﻣجﻬﻮره حرﻓﻮﻧﻪ راﻏﻠﻲ دي‪ ،‬تﻠﻔظ ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫ﭑﭓ‬ ‫ﭒ‬

‫اج ‪َ ،‬و ا ِ ْذ قَ َ‬ ‫ال ‪ ،‬ﭸ ﭹ ‪.‬‬ ‫عم ‪َ ،‬ض ِرﻳ ْ ٍع ‪َ ،‬ﻣغ َْر ًﻣا ‪ ،‬ا َ ْظلَ َم ‪ ،‬ا َ ْز َو ٌ‬ ‫‪ ،‬ا ِ ْط ٌ‬

‫‪ -۱‬پﻪ ﻗرأن کرﻳﻢ ک‪ ３‬راﻏﻠﻲ دي ‪َ [:‬و َﻻ ت َ ْج َﻬ ُروا ﻟ َ ُﻪ بِا ْﻟ َﻘ ْﻮل] (اﻟحجرات‪ )۲:‬ﻳﻌﻨﻲ د رسﻮل هلل‪-‬صﻠی اهلل ﻋﻠیﻪ وسﻠﻢ‪ -‬پﻪ وړاﻧدې‬ ‫اوچت‪ ３‬خبرې ﻣﻪ کﻮئ‪ .‬طبﻌﻲ ده چ‪ ３‬د ﻣجﻬﻮره حرﻓﻮﻧﻮ د تﻠﻔظ پر ﻣﻬال صﻮتﻲ تاروﻧﻪ پﻪ خﻮ‪＋＄‬ت او ارتﻌاش را‪＄‬ﻲ او حرف‬ ‫پداس‪ ３‬ډول ﻟﻪ ﻣخرج ＇خﻪ و‪＄‬ﻲ چ‪ ３‬د اواز پﻪ اوچتﻮﻟﻮ سره او د ساه پﻪ بﻨدوﻟﻮ سره پای تﻪ رس‪８５‬ي‪.‬‬ ‫‪ -۲‬ژباړه‪ :‬ﻫﻐﻪ ﻗاري چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻨکراتﻮ ＇خﻪ ستر‪－‬ﻲ بﻨدي ک‪７‬ي‪ ،‬پﻠ＂ﻮﻧکی او تاﻻش کﻮوﻧکی وي‪ ،‬د کتﻮﻧکﻮ پﻪ ﻟ‪５‬د ک‪ ３‬دروﻧد او‬ ‫سﻨ‪／‬ﻴﻦ ＊کاري‪.‬‬

‫‪28‬‬

‫همـــس‬ ‫د جﻬر ضد او پﻪ ﻟﻐت ک‪ ３‬پ＀ او ورو أواز تﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫او پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬پﻪ کراره او ورو د تﻮري تﻠﻔظ کﻮل دي چ‪ ３‬ساه پک‪ ３‬پﻪ أراﻣ‪ ９‬جرﻳان‬ ‫وﻟري او بﻐﻴر ﻟﻪ ﻓاصﻠ‪ ３‬ﻗطﻊ ﻧﻪ شﻲ‪.‬‬ ‫ﻫﻐﻪ تﻮري چ‪ ３‬دﻏﻪ صﻔت وﻟري‪( ،‬ﻣﻬﻤﻮسﻪ) بﻠﻞ ک‪８５‬ي او دا ‪ ۱۰‬تﻮري دي(ت‪-‬ث‪-‬ح‪-‬‬ ‫ﻓحَّثﻪ‬ ‫خ‪-‬س‪-‬ش‪-‬ص‪-‬ف‪-‬ک‪-‬ﻫـ)‪ ،‬چ‪ ３‬پﻪ راتﻠﻮﻧکﻲ تﻌبﻴر ک‪ ３‬را！ﻮل شﻮي دي (سکت َ‬ ‫شخص)‬ ‫ٌ‬

‫(‪)۱‬‬

‫راتﻠﻮﻧﻜ‪ ３‬ﻛﻠﻤ‪ ３‬چ‪ ３‬پﻪ ﻫﻐﻮ ک‪ ３‬ﻣﻬﻤﻮسﻪ تﻮري راﻏﻠﻲ‪ ،‬تﻠﻔظ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫ت ‪َ ،‬و اِثْـ ُﻤ ُﻬ َﻤاا َ ْكبَ ُر ﻣِ ْﻦ ﻧ َّ ْف ِع ِﻬ َﻤا ‪ ،‬ا َ ْح َقابًا ‪ ،‬ﻣُ ْخـتَل ِ ُف ْﻮنَ ‪ ،‬ﮨ ﮩ ‪ ،‬ا َ ْشتَاتًا ‪،‬‬ ‫تَب َّ ْ‬ ‫اجا ‪.‬‬ ‫ﭧ ﭨ ﭩ ‪ ،‬اَف ْ َﻮ ً‬

‫پاملرنه‬ ‫د (ک) او (ت) تﻮرو پﻪ تﻠﻔظ ک‪ ３‬ﻏﻮر اړﻳﻦ دی‪ .‬دﻫﻤس پﻪ صﻔت ک‪ ３‬دوﻣره ﻣباﻟﻐﻪ باﻳد‬ ‫وﻧﻪ شﻲ چ‪ ３‬د دﻏﻮ دوو تﻮرو پﻪ پای ک‪ ３‬د (ﻫـ) تﻮري زﻳات شﻲ‪ ،‬ﻟکﻪ داس‪ ３‬تﻠﻔظ ﻧﻪ‬ ‫شﻲ‪(:‬اکﻬـ‪ ،‬اتﻬـ) ‪＄‬کﻪ دا حرﻓﻮﻧﻪ د ﻫﻨدي او اردو ژبﻮ ﻟﻪ ‪＄‬اﻧ‪ ７／‬تﻴاوو ＇خﻪ دي او پﻪ ﻋربﻲ‬ ‫ژبﻪ ک‪ ３‬ﻫ‪＄ ＆５‬ای ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫‪ -۱‬ژباړه‪ :‬ﻏﻠی او چپ وو‪،‬ﻧﻮ ﻳﻮ چا ﻫﻐﻪ تشﻮﻳﻖ ک‪ ７‬او وﻳ‪ ３‬ﻫ（اوه او ﻣشﻬﻮره ترک‪５‬ب ددې داس‪ ３‬دی چ‪( ３‬ﻓحثﻪ شخص سکت)‬ ‫ﻣﻌﻨا ﻳ‪ ３‬بﻴا داسﻲ ک‪８５‬ي چ‪ :３‬ﻫﻐﻪ ﻳﻮ ﻏﻠﻲ او خاﻣﻮشﻪ س‪７‬ي وﻫ（اوه او پﻪ کار کﻮﻟﻮ ﻳ‪ ３‬ﻣجبﻮر ک‪.７‬‬

‫‪29‬‬

‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻻﻧدې أﻳتﻮﻧﻪ وﻟﻮﻟﻲ او د جﻬر او ﻫﻤس دوه ﻣتضاد صﻔتﻮﻧﻪ دې پک‪３‬‬ ‫تطبﻴﻖ ک‪７‬ي‪.‬‬

‫پو＊تن‪３‬‬

‫‪.۱‬د جﻬر صﻔت تﻌرﻳﻒ او وواﻳئ‪ ،‬ﻫﻐﻪ تﻮري چ‪ ３‬دﻏﻪ صﻔت وﻟري‪ ،‬پﻪ کﻮم ﻧﻮم‬ ‫ﻳاد‪８４‬ي؟‬ ‫‪ -۲‬ﻣجﻬﻮره تﻮري د ﻳﻮې جﻤﻠ‪ ３‬پﻪ ترڅ ک‪ ３‬بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪＇ .۳‬ﻠﻮر داس‪ ３‬کﻠﻤ‪ ３‬ذکر ک‪７‬ئ چ‪ ３‬ﻣجﻬﻮره حروف پک‪ ３‬کار‪４‬دﻟی وي‪.‬‬ ‫‪30‬‬

‫‪ .۴‬ﻫﻤس تﻌرﻳﻒ ک‪７‬ئ او تﻮري ﻳ‪ ３‬و＊ﻴئ‪.‬‬ ‫‪＇ .۵‬ﻠﻮر کﻠﻤ‪ ３‬ذکر ک‪７‬ئ چ‪ ３‬ﻣﻬﻤﻮسﻪ تﻮرې پک‪ ３‬کار‪４‬دﻟﻲ وي‪.‬‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې دوه أﻳتﻮﻧﻪ وﻟﻴﻜﻲ چ‪ ３‬ﻣجﻬﻮره او ﻣﻬﻤﻮسﻪ تﻮري پک‪ ３＋‬وي او ﻫﻐﻪ‬ ‫دې پﻪ ﻧ‪＋‬ﻪ ک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪31‬‬

‫اتم لوست‬

‫شدت او رخﻮت‬ ‫ّ‬ ‫شدت‬ ‫پﻪ ﻟﻐت ک‪ ３‬د سخت‪ ９‬او ﻗﻮت پﻪ ﻣﻌﻨا دی‪.‬‬ ‫او پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬د حرف ﻗﻮي او سخت ادا کﻮﻟﻮ تﻪ واﻳﻲ چ‪ ３‬د أواز پﻮره بﻨدوﻟﻮ تﻪ اړ شﻲ‪.‬‬ ‫ﻫﻐﻪ حرﻓﻮﻧﻪ چ‪ ３‬دا ډول صﻔت وﻟري (شدﻳده تﻮري) بﻠﻞ ک‪８５‬ي او ‪ ۸‬حرﻓﻮﻧﻪ دي(ب‪-‬ت‪-‬ج‪-‬‬ ‫(‪)۱‬‬ ‫د‪-‬ط‪-‬ق‪-‬ک‪-‬ء) چ‪ ３‬پﻪ راتﻠﻮﻧکﻲ ﻋبارت ک‪ ３‬را！ﻮل شﻮي دي‪( :‬اجدک ﻗطبت)‪.‬‬ ‫پﻪ راتﻠﻮﻧکﻮ کﻠﻤﻮ ک‪ ３‬چ‪ ３‬شدﻳده حرﻓﻮﻧﻪ راﻏﻠﻲ دي‪ ،‬تﻠﻔظ ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫ب ‪ ،‬ا َ ْكبَ ُر ‪.‬‬ ‫تَب َّ ْ‬ ‫ت ‪ ،‬ا َ ْج َرﻣُ ْﻮا ‪ ،‬ﮝ ﮞ ﮟ ﮠ ﮡ ‪ ،‬ﮰ ‪ ،‬اِقْتَ َر َ‬

‫رخوت‬ ‫د شدت ضد دی او پﻪ ﻟﻐت ک‪ ３‬د ﻧرﻣ‪ ９‬او سست‪ ９‬پﻪ ﻣﻌﻨا را‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫او پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬پﻪ ﻧرﻣ‪ ９‬او أرام د حرف ادا کﻮل دي چ‪ ３‬ډ‪４‬ر پﻪ راحت او أرام سره ﻟﻪ‬ ‫خپﻞ ﻣخرج ＇خﻪ ادا شﻲ‪.‬‬ ‫ﻫﻐﻪ حرﻓﻮﻧﻪ چ‪ ３‬دﻏﻪ صﻔت ﻟري (رخﻮه تﻮري) بﻠﻞ ک‪８５‬ي او ‪ ۱۶‬حرﻓﻮﻧﻪ ﻟري (اﻟﻒ‪-‬‬ ‫ث‪-‬ح‪-‬خ‪-‬ذ‪-‬ز‪-‬س‪-‬ش‪-‬ص‪-‬ض‪-‬ظ‪-‬غ‪-‬ف‪-‬و‪-‬ﻫـ‪-‬ی)‬ ‫پﻪ راتﻠﻮﻧکﻮ کﻠﻤﻮ ک‪ ３‬د رخﻮه حرﻓﻮﻧﻪ راﻏﻠﻲ‪ ،‬تﻠﻔظ ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫َو اِثْـ ُﻤ ُﻬ َﻤا ‪ ،‬ا َ ْح َقابًا ‪ ،‬ﻣُ ْخـتَل ِ ُف ْﻮنَ َو ا ِ ْذ اَخَ ْذﻧ َا ‪َ ،‬و َﻻ تَ ِز ُر‬ ‫‪َ ،‬ﻻ تَ ْظل ِ ُﻤ ْﻮنَ َو َﻻ ت ُ ْظلَ ُﻤ ْﻮنَ ‪.‬‬ ‫ُر ْشدً ا ‪َ ،‬سﻴَ ْصلﻰ ‪،‬‬

‫ِّو ْز َر اُخْ رى ‪ ،‬ا ِ ْس َرافًا ‪،‬‬

‫د (شدت او رخوت) په من‪ ＃‬ک‪ ３‬صفت‬ ‫د شدت او رخﻮت پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬ﻳﻮ بﻞ صﻔت شتﻪ چ‪ ３‬ﻫﻐﻪ تﻪ (تﻮسط) واﻳﻲ‪.‬‬ ‫توسط‬ ‫پﻪ ﻟﻐت ک‪ ３‬د ﻣﻨ‪ ＃‬ﻻرې پﻪ ﻣﻌﻨا را‪＄‬ﻲ او پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬پﻪ داس‪ ３‬ډول د ﻳﻮ حرف ادا کﻮل‬ ‫دي چ‪ ３‬د تﻠﻔظ پر ﻣﻬال د شدت او رخﻮت تر ﻣﻨ‪ ＃‬وي‪ ،‬ﻳﻌﻨ‪ ３‬ﻧﻪ اواز پﻪ بشپر ډول ﻗطﻌﻪ‬ ‫شﻲ او ﻧﻪ پﻪ بشپر ډول جرﻳان پﻴدا ک‪７‬ي‪ ،‬بﻠک‪ ３‬ﻣﻨ‪％‬ﻨی حاﻟت اختﻴار ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫‪ -۱‬تا خﻔﻪ او ﻧاخﻮښ وﻳﻨﻢ او پﻪ بﻞ ﻋبارت ﻫﻢ جﻤﻊ شﻮی دی (أجد ﻗط بکت) ﻳﻌﻨ‪％＊ ３‬ﻪ ﻣ‪ ３‬د ﻗط پﻪ ﻧاﻣﻪ پﻴدا ک‪７‬ه چ‪ ３‬ژړا ﻳ‪３‬‬ ‫کﻮﻟﻪ او ‪＄‬ﻴﻨﻮ ﻗط د پﻴشﻮ پﻪ ﻣﻌﻨا ذکر ک‪７‬ی دی‪.‬‬

‫‪32‬‬

‫ﻫﻐﻪ حرﻓﻮﻧﻪ چ‪ ３‬دﻏﻪ صﻔت وﻟري (ﻣتﻮسطﻪ او بﻴﻨﻴﻪ) بﻠﻞ ک‪８５‬ي او پﻨ‪％‬ﻪ تﻮري ﻟري‬ ‫(‪)۱‬‬ ‫(ر‪-‬ع‪-‬ل‪-‬م‪-‬ن) دي چ‪ ３‬د (ﻟﻦ ﻋﻤر) پﻪ ﻋبارت ک‪ ３‬را！ﻮل شﻮﻳدي‪.‬‬ ‫پﻪ راتﻠﻮﻧکﻮ کﻠﻤﻮ ک‪ ３‬ﻣتﻮسطﻪ تﻮري راﻏﻠﻲ دي‪ ،‬تﻠﻔظ ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪:‬‬ ‫ت ‪.‬‬ ‫ا َ ْربَابًا ‪ ،‬ا َ ْعلَ ُم ‪ ،‬ﮋ ﮌ و اَﻧ ْ َع ْﻤ َ‬

‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧک‪ ３‬باﻳد راتﻠﻮﻧکﻲ أﻳتﻮﻧﻪ تﻼوت ک‪７‬ي او درې صﻔتﻮﻧﻪ( شدت‪ ،‬رخﻮت او تﻮسط)‬ ‫چ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻟﻮستﻠﻲ دي‪ ،‬پﻪ ﻫﻐﻮ ک‪ ３‬تطبﻴﻖ ک‪７‬ي‪.‬‬

‫پو＊تن‪３‬‬

‫‪-۱‬د شدت صﻔت تﻌرﻳﻒ ک‪７‬ئ؟‬ ‫‪ -۲‬د (أجدک ﻗطبت) پﻪ ﻋبارت ک‪ ３‬کﻮم تﻮري ﻳﻮ‪＄‬ای شﻮي دي؟‬ ‫‪-۳‬د رخﻮت صﻔت تﻌرﻳﻒ او د ﻫﻐﻪ تﻮري و＊ﻴئ‪.‬‬ ‫‪ -۴‬پﻪ ﻻﻧدې کﻠﻤﻮ ک‪ ３‬د رخﻮت تﻮري و＊ﻴئ‪ .‬ﭰ ﭱ ﭲ ﭳ ‪ ،‬ا َ ْوتَا ًدا ‪ ،‬اِﻳ ْ َﻤاﻧ ًا ‪.‬‬ ‫‪ -۵‬تﻮسط ＇ﻪ تﻪ واﻳﻲ؟‬ ‫‪ -۶‬پﻪ ﻻﻧدې سﻮره ک‪ ３‬د تﻮسط تﻮري و＊ﻴئ‪.‬‬ ‫ک َواﻧ َْح ْر (‪ )2‬إ ِ َّن َشاﻧِئ َ‬ ‫اك ال ْ َك ْﻮث َ َر (‪ )1‬فَ َص ِّل ل ِ َرب ِّ َ‬ ‫إِﻧَّا أَ ْع َطﻴْﻨَ َ‬ ‫َک ُﻫ َﻮ اﻷبْتَ ُر (‪)3‬‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬دری أﻳتﻮﻧﻪ وﻟﻴﻜﻲ‪ ،‬د شدﻳده‪ ،‬رخﻮت او ﻣتﻮسطﻪ‬ ‫حرﻓﻮﻧﻪ دې پﻪ ک‪ ３‬پﻪ ‪－‬ﻮتﻪ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫‪ -۱‬ژباړه‪ :‬ﻋﻤره ﻧرﻣﻲ وک‪７‬ه! د ﻳادوﻟﻮ وړ ده چ‪ ３‬د تجﻮﻳد ﻋﻠﻤاوو ‪＄‬ﻴﻨﻮ دوه ﻧﻮر حرﻓﻮﻧﻪ(و‪-‬ی) پﻪ دې ک‪ ３‬زﻳات ک‪７‬ﻳدي‪ .‬ددې پﻪ‬ ‫خاطر ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣتﻮسطﻮ ＇خﻪ شﻤ‪５‬رﻟﻲ چ‪！ ３‬ﻮل صﻔتﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬پک‪ ３‬شتﻪ‪ ،‬پﻪ دې اړه ﻣشﻬﻮر ﻗﻮل ﻫﻤﻐﻪ دی چ‪ ３‬پﻪ ﻣتﻦ ک‪ ３‬ذکر شﻮ‪.‬‬

‫‪33‬‬

‫نهم لوست‬

‫استعالء او استفال‬ ‫استعالء‬ ‫د (ﻋﻼ‪ ،‬ﻳﻌﻠﻮ) ﻟﻪ کﻠﻤ‪＇ ３‬خﻪ اخستﻞ شﻮی دی‪ ،‬پﻪ ﻟﻐت ک‪ ３‬د اوچت‪ ３‬ﻣرتب‪ ３‬او ‪＄‬ای پﻪ‬ ‫ﻣﻌﻨا را‪＄‬ﻲ او پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬د ژب‪ ３‬بﻴخ (جرړه) ﻟﻪ پﻮرتﻪ طرف سره ﻳﻮ ‪＄‬ای کﻮل دي‪،‬‬ ‫ددي ﻟپاره چ‪ ３‬حرف سخت او ډک تﻠﻔظ شﻲ‪.‬‬

‫(‪)۱‬‬

‫ﻫﻐﻪ تﻮري چ‪ ３‬دﻏﻪ صﻔت ﻟري (ﻣستﻌﻠﻴﻪ) بﻠﻞ ک‪８５‬ي‪ ،‬او ‪ ۷‬تﻮري ﻟري(خ‪-‬ص‪-‬ض‪-‬ط‪-‬‬ ‫ظ‪-‬غ‪-‬ق) چ‪ ３‬د (خص ضﻐط ﻗظ) پﻪ ﻋبارت ک‪ ３‬ﻳﻮ ‪＄‬ای شﻮي دي‪.‬‬

‫(‪)۲‬‬

‫راتﻠﻮﻧک‪ ３‬کﻠﻤ‪ ３‬چ‪ ３‬پﻪ ﻫﻐ‪ ３‬ک‪ ３‬ﻣستﻌﻠﻴﻪ تﻮري راوړل شﻮي دي‪ ،‬تکرار ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪:‬‬

‫‪ ،‬ﯰ ‪َ ،‬و َذ ُر ْوا َظا ِﻫ َر‬ ‫‪ ،‬اَب ْ َصا ِر ِﻫ ْم ‪،‬‬ ‫ْاﻻِث ْ ِم َو بَا ِطﻨَﻪ ‪َ ،‬و َﻣا اﷲ ُ بِغَافِلٍ َع َّﻤا تَ ْع َﻤل ُ ْﻮنَ و قَال ُ ْﻮا ‪.‬‬ ‫استفال‬ ‫د استﻌﻼء ضد دی‪ ،‬د (سﻔﻞ او سﻔﻠی) ﻟﻪ کﻠﻤ‪＇ ３‬خﻪ اخستﻞ شﻮی‪ ،‬پﻪ ﻟﻐت ک‪ ３‬د ک‪＋‬تﻪ‬ ‫(ﻻﻧدې)پﻪ ﻣﻌﻨا را‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫‪ -۱‬پﻪ حرف ک‪ ３‬د استﻌﻼء ﻟﻪ وجﻲ د تﻐخﻴﻢ صﻔت ﻣﻨ‪ ＃‬تﻪ را‪＄‬ی‪ ،‬خﻮ استﻌﻼء د تﻔخﻴﻢ پﻪ ＇‪５‬ر ﻧﻪ دی‪ ،‬بﻠکﻲ استﻌﻼء د تﻔخﻴﻢ‬ ‫ﻣﻮجب دی‪ ،‬او ددي پﻪ خاطر چ‪ ３‬د ﻧﻮﻣﻮړو حرﻓﻮﻧﻮ د ادا کﻮﻟﻮ پﻪ وخت ک‪ ３‬د خﻮﻟ‪ ３‬ﻓضا (اﻧ‪ )７／‬ﻟﻪ اواز ＇خﻪ ډکﻪ وي او ډک او‬ ‫سخت تﻠﻔظ ک‪８５‬ي‪ ،‬ﻧﻮ کﻠﻪ ﻫﻢ دﻏﻮ حرﻓﻮﻧﻮ تﻪ (ﻣﻔخﻤﻪ) ﻫﻢ وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫‪ -۲‬د (خص ضﻐط ﻗظ) ﻋبارت ﻳﻮا‪ ３＄‬د اساﻧﻪ ﻳادوﻟﻮ پﻪ خاطر ﻳﻮ ‪＄‬ای شﻮي دي‪ ،‬کﻮﻣﻪ ﻣﻌﻘﻮﻟﻪ ﻣﻌﻨا ﻧﻪ لري‪.‬‬

‫‪34‬‬

‫او پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬د تﻮري د اداء کﻮﻟﻮ پر ﻣﻬال د ژبﻲ بﻴخ ﻟﻪ پﻮرتﻨﻲ تاﻟﻮ ＇خﻪ دخﻮﻟ‪ ３‬د‬ ‫ﻓضا پﻪ ﻟﻮر ﻣاﻳﻞ کﻮل دي‪ ،‬تر ＇ﻮ حرف ﻧری او کﻢ حجﻤﻪ تﻠﻔظ شﻲ‪ ،‬ﻳﻌﻨ‪ ３‬د استﻌﻼء‬ ‫پرﻋکس‪.‬‬ ‫د ﻧﻮﻣﻮړي صﻔت ﻟروﻧکﻮ تﻮرو تﻪ (ﻣستﻔﻠﻪ) وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪ ،‬ﻟﻪ ﻣستﻌﻠﻴﻪ تﻮرو پرتﻪ ﻧﻮر ！ﻮل ‪۲۲‬‬ ‫تﻮري ﻣستﻔﻠﻪ دي(اﻟﻒ‪-‬ب‪-‬ت‪-‬ث‪-‬ج‪-‬ح‪-‬د‪-‬ذ‪-‬ر‪-‬ز‪-‬س‪-‬ش‪-‬ع‪-‬ف‪-‬ک‪-‬ل‪-‬م‪-‬ن‪-‬و‪-‬‬ ‫ﻫـ‪-‬ء‪-‬ی)‪.‬‬ ‫پﻪ راتﻠﻮﻧکﻮ کﻠﻤﻮ ک‪ ３‬د ﻣستﻔﻠﻪ تﻮري راﻏﻠﻲ دي‪ ،‬تکرار ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫ب ‪ ،‬إِﻧ َّ ُﻪ َكانَ تَ َّﻮابًا ‪َ ،‬والﻨ َّا ِز َع ِ‬ ‫ات ل َ َﻬ ٍ‬ ‫ات ‪،‬‬ ‫اجا َء ‪َ ،‬ذ َ‬ ‫إ ِ َذ َ‬ ‫َوال َّساب ِ َح ِ‬ ‫اجا ‪ُ ،‬سبَاتًا ‪،‬‬ ‫ات ‪،‬‬ ‫‪ ،‬ﻣِ َﻬا ًدا ‪ ،‬أَ ْوتَا ًدا ‪ ،‬أَ ْز َو ً‬ ‫ک ﻳَ ْﻮ ِم الدِّﻳﻦِ ‪ ،‬إِﻳ َّ َ‬ ‫لِبَا ًسا ‪َ ،‬ﻣ َعا ًشا ‪ ،‬أَل ْ َفافًا ‪َ ،‬ﻣال ِ ِ‬ ‫اك ﻧ َ ْعب ُ ُد‬ ‫َوإِﻳ َّ َ‬ ‫ﻴﻦ ‪َ ،‬ﻣآبًا ‪ِ ،‬ك َّذابًا و َﻣ َفازًا ‪.‬‬ ‫اك ﻧ َ ْستَ ِع ُ‬ ‫تبصره‪ :‬دوه تﻮري چ‪( ３‬را)او (ﻻم)دي‪ ،‬کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ ﻟﻪ ﻣستﻔﻠﻪ تﻮرو ＇خﻪ دي‪ ،‬خﻮ کﻠﻪ‬ ‫پﻪ تﻔخﻴﻢ سره ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي چ‪ ３‬تﻔصﻴﻞ بﻪ ﻳ‪ ３‬د (را) او (ﻻم) د احکاﻣﻮ پﻪ بحث ک‪３‬‬ ‫راشﻲ‪.‬‬

‫‪35‬‬

‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻻﻧدې أﻳتﻮﻧﻪ تﻼوت او د استﻌﻼء او استﻔال دوه صﻔتﻮﻧﻪ دې پک‪ ３‬تطبﻴﻖ‬ ‫ک‪７‬ي‪.‬‬

‫پو＊تن‪３‬‬

‫‪ .۱‬استﻌﻼء پﻪ ﻟﻐت او اصطﻼح ک‪ ３‬تﻌرﻳﻒ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .۲‬د استﻌﻼ ء تﻮري پﻪ ﻣثال ک‪ ３‬و＊ﻴئ‪.‬‬ ‫‪＇ -۳‬ﻠﻮر داس‪ ３‬کﻠﻤ‪ ３‬ذکر ک‪７‬ئ چ‪ ３‬ﻣستﻌﻠﻴة حروف وﻟري‪.‬‬ ‫‪ .۴‬استﻔال ＇ﻪ تﻪ واﻳﻲ؟‬ ‫‪ .۵‬ﻣستﻔﻠﻪ حروف و＊ﻴئ‪.‬‬ ‫‪ .۶‬شپ‪ ８‬داس‪ ３‬کﻠﻤ‪ ３‬ذکر ک‪７‬ئ چ‪ ３‬ﻣستﻔﻠﻪ حروف وﻟري‪.‬‬

‫‪36‬‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻟﻪ ﻻﻧدې آﻳتﻮﻧﻮ ＇خﻪ داس‪ ３‬کﻠﻤات پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴﻜﻲ چ‪３‬‬ ‫داستﻌﻼء او استﻔال صﻔتﻮﻧﻪ پﻪ ک‪ ３‬وي او ！ﻮﻟ‪／‬ﻲ تﻪ دې راوړي‪.‬‬

‫‪37‬‬

‫لسم لوست‬

‫اطباق او انفتاح‬ ‫اطباق‬ ‫پﻪ ﻟﻐت ک‪ ３‬ﻳﻮ ﻟﻪ بﻞ سره ﻣخاﻣخ ک‪５‬دﻟﻮ‪،‬ﻳﻮ ‪＄‬ای ک‪５‬دﻟﻮ او د پ＂ﻮﻟﻮ پﻪ ﻣﻌﻨا را‪＄‬ﻲ‪ .‬او پﻪ‬ ‫اصطﻼح ک‪ ３‬د ژب‪ ３‬د سطح‪ ３‬برخﻪ چ‪ ３‬کﻠﻪ ‪-‬د حرف د ادا کﻮﻟﻮ پر ﻣﻬال د خﻮﻟ‪ ３‬ﻟﻪ تاﻟﻮ‬ ‫سره ﻳﻮ ‪＄‬ای ک‪５‬دل دي تر＇ﻮ حرف پﻪ سخت‪ ９‬او ﻟﻪ حجﻢ ＇خﻪ ډک او پﻪ تﻔخﻴﻢ سره‬ ‫تﻠﻔظ شﻲ‪.‬‬ ‫ﻫﻐﻪ تﻮري چ‪ ３‬دﻏﻪ صﻔت ﻟري(ﻣطبﻘﻪ) بﻠﻞ ک‪８５‬ي او ＇ﻠﻮر تﻮري ﻟري چ‪(３‬ص‪-‬ض‪-‬‬ ‫ط‪-‬ظ)دي‪.‬‬ ‫پﻪ راتﻠﻮﻧکﻮ کﻠﻤﻮ ک‪( ３‬ﻣطبﻘﻪ) تﻮري راﻏﻠﻲ دي‪ ،‬تکرار ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫اَب ْ َصا ِر ِﻫ ْم ‪َ ،‬و َﻻ َّ‬ ‫الضالِّﻴ ْ َﻦ ‪ِ ،‬خ َطابًا ‪َ ،‬و َذ ُر ْوا َظا ِﻫ َر ْاﻻِث ْ ِم‬ ‫ت ‪َ ،‬ظال ِ ُﻤﻮنَ ‪،‬‬ ‫َوبَا ِطﻨَﻪ ‪،‬‬ ‫‪ ،‬أَ َضا َء ْ‬ ‫َغﻴ ْ َر ﻣُ َضا ٍّر و‬

‫‪.‬‬

‫تبصره‪ :‬پﻪ استﻌﻼء ک‪ ３‬ﻣطﻠﻖ تﻔخﻴﻢ دی او پﻪ اطباق ک‪ ３‬ﻟﻮړه اﻧدازه تﻔخﻴﻢ شتﻪ‪ ،‬ﻟﻪ‬ ‫ﻫﻤدې وج‪ ３‬پﻪ درﻳﻮ تﻮرو ک‪(３‬خ‪-‬غ‪-‬ق) ﻳﻮا‪ ３＄‬استﻌﻼء ده‪ ،‬اطباق ﻧﻪ ﻟري‪ ،‬تﻔخﻴﻢ پک‪３‬‬ ‫ﻟ‪ ８‬ک‪８５‬ي او پﻪ ＇ﻠﻮرو تﻮرو ک‪( ３‬ص‪-‬ض‪-‬ط‪-‬ظ) ﻫﻢ استﻌﻼء ده او ﻫﻢ اطباق‪ ،‬ﻧﻮ تﻔخﻴﻢ‬ ‫پک‪ ３‬ډ‪４‬ر را‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫‪38‬‬

‫انفتاح‬ ‫د اطباق ضد دی او پﻪ ﻟﻐت ک‪ ３‬د خﻼص (پراﻧستﻲ) او ﻓاصﻠ‪( ３‬وا！ﻦ) پﻪ ﻣﻌﻨا را‪＄‬ﻲ‪ .‬او‬ ‫پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬ﻫﻐﻪ حاﻟت تﻪ واﻳﻲ چ‪ ３‬د تﻮري د ادا کﻮﻟﻮ پر ﻣﻬال د ژب‪ ３‬سطحﻪ ﻟﻪ تاﻟﻮ‬ ‫＇خﻪ پﻪ ﻓاصﻠﻪ (وا！ﻦ) ک‪ ３‬وي‪.‬‬ ‫ﻫﻐﻪ تﻮري چ‪ ３‬دﻏﻪ صﻔت وﻟري (ﻣﻨﻔتحﻪ) بﻠﻞ ک‪８５‬ي‪ ،‬ﻟﻪ ﻣطبﻘﻪ تﻮرو پرتﻪ چ‪＇ ３‬ﻠﻮر تﻮري‬ ‫دي‪ ،‬ﻧﻮر ‪ ۲۵‬تﻮري‪！ ،‬ﻮل ﻣﻨﻔتحﻪ دي‪.‬‬ ‫پﻪ راتﻠﻮﻧکﻮ کﻠﻤﻮ ک‪ ３‬ﻣﻨﻔتحﻪ تﻮري راﻏﻠﻲ‪ ،‬تکرار ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫‪َ ،‬ﻫ ْل أَت َ‬ ‫َاك َح ِد ُ‬ ‫ﻳث ﻣُﻮ َسﻰ ‪،‬‬ ‫ﻳَ ُقﻮلُﻮنَ أَإِﻧَّا ل َ َﻤ ْر ُدو ُدونَ فِﻲ‬ ‫فَ َأ َرا ُه ال ْ ُكب ْ َرى ‪ ،‬إ ِ َّن فِﻲ َذل ِ َ‬ ‫ل ِ َﻤ ْﻦ ﻳَ ْخشَ ﻰ ‪ ،‬أَخْ َر َج ﻣِﻨ ْ َﻬا‬ ‫ک‬ ‫ب ‪ ،‬إِﻧَّﻪ َكانَ تَ َّﻮابًا ‪َ ،‬والﻨ َّا ِز َع ِ‬ ‫اتل َ َﻬ ٍ‬ ‫ات‬ ‫َﻣا َء َﻫا َو َﻣ ْر َعا َﻫا ‪ ،‬إ ِ َذا َجا َء ‪َ ،‬ذ َ‬ ‫‪َ ،‬وال َّساب ِ َح ِ‬ ‫اجا ‪ُ ،‬سبَاتًا ‪،‬‬ ‫ات ‪،‬‬ ‫‪ ،‬ﻣِ َﻬا ًدا ‪ ،‬أَ ْوتَا ًدا ‪ ،‬أَ ْز َو ً‬ ‫اك ﻧ َ ْعب ُ ُد َوإِﻳ َّ َ‬ ‫ک ﻳَ ْﻮ ِم الدِّﻳﻦِ ‪ ،‬إِﻳ َّ َ‬ ‫لِبَا ًسا ‪َ ،‬ﻣ َعا ًشا ‪ ،‬أَل ْ َفافًا ‪َ ،‬ﻣال ِ ِ‬ ‫اك‬ ‫ﻴﻦ ‪َ ،‬ﻣآبًا ‪ِ ،‬ك َّذابًا و َﻣ َفازًا ‪.‬‬ ‫ﻧ َ ْستَ ِع ُ‬

‫‪39‬‬

‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻻﻧدې أﻳتﻮﻧﻪ تﻼوت او د اطباق او اﻧﻔتاح دوه صﻔتﻮﻧﻪ دې پک‪ ３‬تطبﻴﻖ‬ ‫ک‪７‬ي‪.‬‬

‫پو＊تن‪３‬‬

‫‪ .۱‬اطباق تﻌرﻳﻒ ک‪７‬ئ؟‬ ‫‪ -۲‬ﻫﻐﻪ تﻮري چ‪ ３‬د اطباق صﻔت ﻟري‪ ،‬کﻮم دي؟‬ ‫‪ .۳‬ﻣطبﻘﻪ تﻮري پﻪ ﻣثال ک‪ ３‬و＊ﻴئ‪.‬‬ ‫‪ .۴‬د استﻌﻼء او اطباق تر ﻣﻨ‪＇ ＃‬ﻪ ﻣﻨاسبت دی؟‬ ‫‪.۵‬اﻧﻔتاح تﻌرﻳﻒ ک‪７‬ئ؟‬

‫‪40‬‬

‫‪ .۶‬ﻣﻨﻔتحﻪ تﻮري پﻪ ﻣثال ک‪ ３‬و＊ﻴئ؟‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ＇ﻠﻮر داس‪ ３‬کﻠﻤ‪ ３‬چ‪ ３‬پﻪ ﻫﻐﻮ ک‪ ３‬ﻣطبﻘﻪ او شپ‪ ８‬داس‪ ３‬کﻠﻤ‪ ３‬چ‪３‬‬ ‫پﻪ ﻫﻐﻮ ک‪ ３‬ﻣﻨﻔتحﻪ تﻮري کار‪４‬دﻟی وي‪ ،‬پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴﻜﻲ او ！ﻮﻟ‪／‬ﻲ تﻪ دې‬ ‫راوړي‪.‬‬

‫‪41‬‬

‫يوولسم لوست‬

‫اذالق او اصمات‬ ‫اذالق‬ ‫ﻟﻪ (ذﻟﻖ)کﻠﻤ‪＇ ３‬خﻪ اخستﻞ شﻮي او پﻪ ﻟﻐت ک‪ ３‬د ت‪５‬ز او ت‪５‬ره پﻪ ﻣﻌﻨا را‪＄‬ﻲ او پﻪ اصطﻼح‬ ‫ک‪ ３‬پﻪ ت‪５‬زۍ د تﻮري تﻠﻔظ کﻮﻟﻮ تﻪ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫ﻳﻌﻨ‪ ３‬د ژب‪ ３‬د ＇ﻮک‪ ３‬او د شﻮﻧ‪６‬و د سروﻧﻮ پﻪ واسطﻪ د ﻣذﻟﻘﻪ تﻮرو ادا کﻮﻟﻮ تﻪ (اذﻻق) وﻳﻞ‬ ‫ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ﻫﻐﻪ تﻮري چ‪ ３‬دﻏﻪ صﻔت ﻟري‪( ،‬ﻣذﻟﻘﻪ) بﻠﻞ ک‪８５‬ي او شپ‪ ８‬تﻮري ﻟري چ‪ ３‬ﻫﻐﻪ (ب‪-‬ر‪-‬‬ ‫(‪)۱‬‬ ‫ل‪-‬م‪-‬ن‪-‬ف) دي‪ ،‬چ‪ ３‬پﻪ (ﻓَ َّر ِﻣ ْﻦ ﻟ ٍُّب) ﻋبارت ﻛ‪ ３‬ﻳﻮ ‪＄‬ای شﻮي دي‪.‬‬ ‫دري حرﻓﻮﻧﻪ (ف ب م) ﻟﻪ شﻔﻮي تﻮرو ＇خﻪ دي چ‪ ３‬د شﻮﻧ‪６‬و ﻟﻪ سروﻧﻮ ＇خﻪ ادا ک‪８５‬ي‬ ‫او ﻧﻮر دري تﻮري چ‪( ３‬ل ن ر) دي‪ ،‬د ژبﻲ ﻟﻪ ＇ﻮک‪＇ ３‬خﻪ ادا ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫پﻪ راتﻠﻮﻧکﻮ کﻠﻤﻮ ک‪ ３‬ﻣذﻟﻘﻪ تﻮري راﻏﻠﻲ دي‪ ،‬تکرار ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫ت ‪.‬‬ ‫ف ِ َرا ًرا ‪ ،‬ﻣِ ْﻦ َرب ِّ ِﻬ ْم ‪ ،‬ل ِ َزا ًﻣا ‪ ،‬افْتَ َرى ‪َ ،‬ﻣا َو َّﻻ ُﻫ ْم ‪ ،‬أَﻧ ْ َع ْﻤ َ‬

‫اصمات‬ ‫اصﻤات د اذﻻق ضد دی او پﻪ ﻟﻐت ک‪ ３‬د ﻏﻠی کﻮﻟﻮ او د خبرو ﻧﻪ کﻮﻟﻮ پﻪ ﻣﻌﻨا را‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫او پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬د ﻳﻮ تﻮري دروﻧد او سخت ادا کﻮﻟﻮ تﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ﻳﻌﻨﻲ د تﻠﻔظ پر ﻣﻬال پﻪ دﻏﻮ تﻮرو ک‪ ３‬دروﻧد واﻟی او ثﻘﻠت وي‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻪ ﻫﻤدي اﻣﻠﻪ دﻏﻪ‬ ‫(‪)۲‬‬ ‫تﻮري پﻪ أساﻧی او چ＂ک‪ ９‬سره ﻧﻪ شﻲ ادا ک‪５‬دای‪.‬‬ ‫‪ -۱‬ژباړه‪ :‬ﻟﻪ ﻋﻘﻞ ＇خﻪ وت‪＋‬تﻴد او کﻪ چ‪５‬رتﻪ پﻮرتﻨﻲ ﻋبارت تﻪ داسﻲ اﻋراب ورک‪ ７‬شﻲ ( ﻓَ ّر َﻣ ْﻦ ﻟ ََّب) ﻧﻮ ﻣﻌﻨا ﻳﻲ بﻴا داسﻲ ﻛﻴ‪８‬ي‬ ‫چ‪ :３‬ﻫﻐﻪ چاچ‪ ３‬جﻮاب ورک‪ ７‬وت‪＋‬تﻴد‪.‬‬ ‫‪ -۲‬ﻋربﻲ ژبﻪ تﻞ ﻟﻪ ثﻘﻠﻪ ت‪＋‬تﻲ‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ ﻋربﻲ ژبﻪ رباﻋی او خﻤاسی جاﻣده کﻠﻤﻪ چ‪！ ３‬ﻮل حروف ﻳ‪ ３‬ﻣصﻤتﻪ وي ﻧﻪ ﻣﻮﻧدل ک‪８５‬ي‬ ‫بﻠک‪ ３‬ﻫرو ﻣرو باﻳد د اذﻻق ﻳﻮ تﻮری پک‪＋‬ﻲ وي تر ＇ﻮ ﻳ‪ ３‬ثﻘﻠت ﻟ‪ ８‬شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ کﻪ ﻳﻮه رباﻋی ﻳا خﻤاسی کﻠﻤﻪ پﻪ ﻋربﻲ ک‪ ３‬پﻴدا شﻲ‬ ‫چ‪！ ３‬ﻮل حروف ﻳ‪ ３‬ﻣصﻤتﻪ وي‪ ،‬ﻫﻐﻪ کﻠﻤﻪ ﻏﻴر ﻋربﻲ ده چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻧﻮرو ژبﻮ راﻏﻠ‪ ３‬ده‪ ،‬ﻟکﻪ ﻋسجد( جﻮﻫر او سره زر) ﻳا ﻋسطﻮس(‬ ‫د ﻳﻮ بﻮ！ﻲ ﻧﻮم دی)‪.‬‬

‫‪42‬‬

‫ﻫﻐﻪ تﻮري چ‪ ３‬دﻏﻪ صﻔت ﻟري‪( ،‬ﻣصﻤتﻪ) بﻠﻞ ک‪８５‬ي‪ ،‬پر شپ‪８‬و ﻣذﻟﻘﻪ تﻮرو سر ب‪５‬ره چ‪３‬‬ ‫‪ ۲۳‬تﻮري ک‪８５‬ي‪！ ،‬ﻮل ﻣصﻤتﻪ بﻠﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫پﻪ راتﻠﻮﻧکﻮ کﻠﻤﻮ ک‪ ３‬ﻣصﻤتﻪ حرﻓﻮﻧﻪ راﻏﻠﻲ دي‪ ،‬تکرار ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫اجا ‪َ ،‬غ َّساقًا ‪َ ،‬و َكأْ ًسا ِد َﻫاقًا ‪َ ،‬ع َطا ًء ‪،‬‬ ‫اجا َء ‪ِ ،‬شدَ ا ًدا ‪ ،‬ث َ َّج ً‬ ‫خَ ا ِش َع ٌﺔ ‪َ ،‬و َﻻتَ ْقتُلُﻮا ‪ ،‬إِ َذ َ‬ ‫‪،‬‬ ‫اجا ‪ ،‬تَ َز َّكﻰ ‪ ،‬ﻳَ ْس َعﻰ ‪ُ ،‬ض َحا َﻫا ‪،‬‬ ‫ات َّخَ َذ ‪ ،‬أَ ْوتَا ًدا ‪ ،‬أَ ْز َو ً‬ ‫و ت ََصدَّى‬ ‫د ﻣتضادو صفتﻮﻧﻮ جدول‬ ‫‪-1‬جﻬر‬

‫د ﻫغﻪ ضد‬

‫‪ -2‬ﻫﻤس‬

‫‪ -3‬شدت‬ ‫‪ -5‬استعﻼء‬ ‫‪ -7‬إطباق‬ ‫‪ -9‬إصﻤات‬

‫د ﻫغﻪ ضد‬ ‫د ﻫغﻪ ضد‬ ‫د ﻫغﻪ ضد‬ ‫د ﻫغﻪ ضد‬

‫‪ -4‬رخﻮت‬ ‫‪ -6‬استفال‬ ‫‪ -8‬اﻧفتاح‬ ‫‪ -10‬إذﻻق‬

‫د هغو تورو جدول چ‪ ３‬اصلي متضاد صفتونه لري‪.‬‬ ‫شﻤ‪５‬ره‬

‫صﻔت‬

‫شﻤ‪５‬ر‬

‫تﻮري‬

‫‪۱‬‬

‫جﻬر‬

‫ﻧﻮﻟس تﻮري‬

‫ﻋﻈﻢ وزن ﻗارئ ﻏض ذي طﻠب جد‬

‫‪۲‬‬

‫ﻫﻤس‬

‫ﻟس تﻮري‬

‫سﻜت ﻓحثﻪ شخص‬

‫‪۳‬‬

‫شدت‬

‫اتﻪ تﻮري‬

‫أجدك ﻗطبت‬

‫تﻮسط‬

‫پﻨ‪％‬ﻪ تﻮري‬

‫ﻟﻦ ﻋﻤر‬

‫‪۴‬‬

‫رخﻮت‬ ‫‪۵‬‬

‫استﻌﻼء‬

‫پاتﻲ شپاړس تﻮري‬ ‫خص ضﻐط ﻗظ‬

‫اووه تﻮري‬

‫‪43‬‬

‫‪۶‬‬

‫استﻔال‬ ‫‪۷‬‬

‫‪۸‬‬

‫اطباق‬

‫پاتﻲ دوه وﻳشت تﻮري‬ ‫＇ﻠﻮر حرﻓﻮﻧﻪ‬

‫اﻧﻔتاح‬ ‫‪۹‬‬

‫‪۱۰‬‬

‫اذﻻق‬

‫صض طظ‬ ‫پاتﻲ پﻨ‪％‬ﻪ وﻳشت تﻮري‬ ‫ﻓر ﻣﻦ ﻟب‬

‫شپ‪ ８‬تﻮري‬ ‫پاتﻲ دروﻳشت تﻮري‬

‫اصﻤات‬

‫باﻳد پﻮه شﻮ چ‪ ３‬ﻣتضاد صﻔتﻮﻧﻪ ！ﻮل تﻮري را ﻧﻐاړي‪ ،‬پﻪ دې ﻣﻌﻨا چ‪ ３‬ﻫر تﻮری باﻳد ﻟﻪ ﻳادو‬ ‫صﻔتﻮﻧﻮ ＇خﻪ پﻨ‪％‬ﻪ وﻟري او ﻫ‪ ＆５‬تﻮری ﻟﻪ دې ﻗاﻋدې ＇خﻪ ﻣستثﻨی ﻧﻪ دی‪.‬‬ ‫د ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬پﻪ ډول‪( :‬ب)حرف د جﻬر‪ ،‬شدت‪ ،‬استﻔال‪ ،‬اﻧﻔتاح او اصﻤات صﻔتﻮﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫د (خ) تﻮري د ﻫﻤس‪ ،‬رخﻮت‪ ،‬استﻌﻼء‪ ،‬اﻧﻔتاح او اصﻤات صﻔتﻮﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫د (ظ) تﻮري د جﻬر‪ ،‬رخﻮت‪ ،‬استﻌﻼء‪ ،‬اطباق او اصﻤات صﻔتﻮﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې راتﻠﻮﻧکی أﻳتﻮﻧﻪ ﻣشﻖ ک‪７‬ي او اذﻻق او اصﻤات صﻔتﻮﻧﻪ دې پﻪ خپﻠﻮ‬ ‫‪＄‬اﻳﻮﻧﻮ ک‪ ３‬تطبﻴﻖ ک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪44‬‬

‫پو＊تن‪３‬‬

‫‪(-۱‬ﻓر ﻣﻦ ﻟب) حروف کﻮم صﻔت ﻟري؟‬ ‫‪ -۲‬د اصﻤات صﻔت ﻣطﻠب ＇ﻪ شی دی؟‬ ‫‪( -۳‬ظ) کﻮم صﻔت ﻟري؟‬ ‫‪( -۴‬ق) کﻮم صﻔت ﻟري؟‬ ‫‪( -۵‬ض)کﻮم صﻔت ﻟري؟‬ ‫‪ -۶‬د ﻣتضادو صﻔتﻮﻧﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ واخﻠئ‪.‬‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ باﻳد ﻟﻪ راتﻠﻮﻧکﻮ أﻳتﻮﻧﻮ ＇خﻪ د اذﻻق او اصﻤات صﻔت ﻟروﻧکﻲ حرﻓﻮﻧﻪ پﻪ‬ ‫خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴﻜﻲ او پﻪ راتﻠﻮﻧکﻲ ساﻋت ک‪ ３‬دې ！ﻮﻟ‪／‬ﻲ تﻪ راوړي‪.‬‬

‫‪45‬‬

‫دوولسم لﻮست‬

‫اصلي غير متضاد صفتونه(‪)١‬‬ ‫اصﻠﻲ ﻏﻴر ﻣتضاد صﻔتﻮﻧﻪ ﻫﻐﻪ صﻔتﻮﻧﻪ دي چ‪ ３‬ضد وﻧﻪ ﻟري او دا اووه صﻔتﻮﻧﻪ دي (صﻔﻴر‪،‬‬ ‫ﻗﻠﻘﻪ‪ ،‬ﻟﻴﻦ‪ ،‬اﻧحراف‪ ،‬تکرﻳر‪ ،‬تﻔشﻲ او استطاﻟت) چ‪ ３‬پﻪ تﻔصﻴﻞ سره بﻴاﻧ‪８５‬ي‪.‬‬

‫(‪)۱‬‬

‫صفير‬ ‫پﻪ ﻟﻐت ک‪ ３‬د شپ‪５‬ﻠ‪ ９‬پﻪ ﻣﻌﻨا او ﻳا دﻣرﻏ‪ ９‬د أواز پﻪ ＇‪５‬ر‪ ،‬أواز تﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫او پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬ﻫﻐﻪ أواز تﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي چ‪ ３‬د شپ‪５‬ﻠ‪ ９‬پﻪ ＇‪５‬ر وي‪-‬د اصﻠﻲ حرف پر أواز‬ ‫سر ب‪５‬ره چ‪ ３‬د تﻠﻔظ پر ﻣﻬال د دوو شﻮﻧ‪６‬و ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻏﻮږوﻧﻮ تﻪ رس‪８５‬ي‪.‬‬

‫(‪)۲‬‬

‫ددي صﻔت ﻟروﻧکﻲ تﻮري (د صﻔﻴر تﻮري) بﻠﻞ ک‪８５‬ي او دري حرﻓﻮﻧﻪ (ص س ز)دي‪.‬‬ ‫پﻪ راتﻠﻮﻧکﻮ کﻠﻤﻮ ک‪ ３‬د صﻔﻴر تﻮري راﻏﻠﻲ دي‪ ،‬تکرار ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫ﻴﻦ َوال ْ ُﻤ ْسل ِ َﻤ ِ‬ ‫الصاب ِ َر ِ‬ ‫الصا ِدقَ ِ‬ ‫ِﻳﻦ‬ ‫ات ‪،‬‬ ‫ِﻳﻦ َو َّ‬ ‫َّ‬ ‫ﻴﻦ َو َّ‬ ‫َّ‬ ‫ات ‪ ،‬ال ْ ُﻤ ْسل ِ ِﻤ َ‬ ‫الصابِر َ‬ ‫الصا ِدق ِ َ‬ ‫ات ‪َ ،‬وال ْ ُﻤ ْستَ ْغ ِفر َ‬ ‫بِاﻷ ْس َحا ِر ‪ ،‬إ ِ َذا ُزل ْ ِزل َ ِ‬ ‫ت اﻷ ْر ُ‬ ‫ض ِزل ْ َزال َ َﻬا و َواﷲ ُ َعزِﻳ ٌز ُذو ﻧت ِ َقا ٍم ‪.‬‬

‫‪ -۱‬پﻮ＊تﻨﻪ‪ :‬ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻴﻮ ﻟسﻮ صﻔتﻮﻧﻮ ﻫر ﻳﻮ خپﻞ ضد ﻟرﻟﻮ‪ ،‬ﻻکﻦ اخﻴرﻧﻲ اووه صﻔتﻮﻧﻪ تﻪ داس‪ ３‬ﻧﻪ دي‪ ،‬د بﻴﻠ‪／‬ﻲ‪ :‬پﻪ ډول د (ض) حرف‬ ‫ک‪ ３‬استطاﻟت شتﻮن ﻟري‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ ﻧﻮرو ‪ ۲۸‬باﻗﻲ حرﻓﻮﻧﻮ ک‪ ３‬باﻳد د ﻫﻐ‪ ３‬ضد وي ﻳﻌﻨﻲ ﻋدم استطاﻟت‪ ،‬ﻧﻮ پدې وخت ک‪ ３‬بﻪ د ﻣتضاد‬ ‫او ﻏﻴر ﻣتضاد پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬تﻮپ‪５‬ر ＇ﻪ وي؟ چ‪ ３‬ﻟسﻮ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻴﻮ تﻪ ﻣتضاد او اووه ﻧﻮرو تﻪ ﻏﻴر ﻣتضاد واﻳﻮ؟‬ ‫‪＄‬ﻮاب‪ :‬پﻪ ﻣتضاد صﻔتﻮﻧﻮ ک‪ ３‬پﻪ واﻗﻊ ک‪ ３‬صﻔت ﻟري او ‪＄‬اﻧ‪７／‬ی ﻧﻮم ﻟري‪ ،‬د ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬پﻪ ډول د شدت صﻔت چ‪ ３‬د رخﻮت پﻪ ﻧﻮم‬ ‫ضد صﻔت ﻟري او ！ﻮل حرﻓﻮﻧﻮ تﻪ شاﻣﻞ دي‪ ،‬پدي ﻣﻌﻨا چ‪ ３‬ﻫ‪ ＆５‬حرف ﻟﻪ دي دوو صﻔتﻮﻧﻮ ＇خﻪ خاﻟﻲ ﻧﻪ دی او ﻳﻮ ﻟﻪ دې دوو‬ ‫صﻔتﻮﻧﻮ ＇خﻪ پﻪ حرف ک‪ ３‬ضروري او ﻻزﻣﻲ دی چ‪ ３‬پﻪ ضد حرف ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻋدم وي‪ ،‬د بﻴﻠ‪ :３／‬پﻪ ډول (ک) شدﻳده حرف دی‬ ‫ﻧﻮ د شدت صﻔت شتﻮن پﻪ (ک) ک‪ ３‬وﻟﻲ پﻪ ﻏﻴر ﻣتضاد صﻔتﻮﻧﻮ ک‪ ３‬بﻴا داس‪ ３‬ﻧﻪ وي‪ ،‬پدې ﻣﻌﻨا چ‪ ３‬پﻪ خارج ک‪ ３‬کﻮم صﻔت ددي‬ ‫پﻪ ضد ﻧﻪ شتﻪ‪ ،‬د ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬پﻪ ډول (ش) ک‪ ３‬تﻔشﻲ صﻔت دی اﻣا پﻪ ‪ ۲۸‬ﻧﻮرو حرﻓﻮﻧﻮ ک‪ ３‬د ﻋدم تﻔشﻲ پﻪ ﻧﻮم کﻮم صﻔت ﻧﻪ شتﻪ‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻪ‬ ‫ﻫﻤدي وج‪ ３‬ﻧﻪ دې تﻪ کﻮﻣﻪ پاﻣﻠرﻧﻪ ﻧﻪ ده شﻮي‪ ،‬ﻧﻮ خﻼصﻪ دا شﻮه چ‪ ３‬د ﻣتضاد او ﻏﻴر ﻣتضاد پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬تﻮپ‪５‬ر دادی چ‪ ３‬پﻪ ﻣتضاد‬ ‫ک‪ ３‬دواړه ضدان ب‪５‬ﻞ ب‪５‬ﻞ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ ﻟرې‪ ،‬ﻏﻴر ﻣتضاد ک‪ ３‬بﻴا اصﻼ پﻪ خارج ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ضد ﻧﻪ شتﻪ‪ ،‬تر＇ﻮ ﻫﻐﻪ د اﻋتبار وړ و‪－‬ر‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬د (ص) پﻪ حرف ک‪ ３‬اواز د ﻏازو پﻪ ＇‪５‬ر وي او د (س) پﻪ حرف ک‪ ３‬د ﻣﻠخ د اواز پﻪ ＇‪５‬ر وي او د (ز) حرف اواز د ﻣچ‪ ９‬د اواز‬ ‫پﻪ ＇ﻴر وي‪ ،‬باﻳد ووﻳﻞ شﻲ د (ص) پﻪ حرف ک‪ ３‬د صﻔﻴر صﻔت د استﻌﻼء او اطباق پﻪ پرتﻠﻪ ﻗﻮی وي او پﻪ دﻳﻤﻪ درجﻪ ک‪ ３‬د (س)‬ ‫پﻪ حرف ک‪ ３‬د ﻫﻤس ﻟﻪ وجﻪ وي او پﻪ درﻳﻤﻪ درجﻪ ک‪ ３‬د (ز) پﻪ حرف ک‪ ３‬د جﻬر ﻟﻪ وج‪ ３‬وي‪ ،‬پﻪ ﻫر حال ﻗاري باﻳد د صﻔﻴر‬ ‫حرﻓﻮﻧﻮ د ﻟﻮستﻠﻮ پرﻣﻬال د ﻧﻮرو صﻔتﻮﻧﻮ پﻪ ＇‪５‬ر ﻟﻪ اﻋتدال ＇خﻪ کار واخﻠﻲ او ﻟﻪ اﻓراط او تﻔرﻳط ＇خﻪ پرتﻪ ﻳ‪ ３‬ادا ک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪46‬‬

‫قلقله‬ ‫پﻪ ﻟﻐت ک‪ ３‬خﻮ‪＄‬ﻮﻟﻮ او پﻪ حرکت راوستﻠﻮ او پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬د تﻠﻔظ پر ﻣﻬال حرف تﻪ د‬ ‫ﻫﻐﻪ پﻪ ﻣخرج ک‪ ３‬ﻟ‪７‬زوﻟﻮ او حرکت ورکﻮﻟﻮ تﻪ واﻳﻲ‪.‬‬

‫(‪)۱‬‬

‫ﻫﻐﻪ تﻮري چ‪ ３‬دﻏﻪ صﻔت ﻟري (د ﻗﻠﻘ‪ ３‬ﻳا ﻣﻘﻠﻘﻞ) تﻮري بﻠﻞ ک‪８５‬ي او پﻨ‪％‬ﻪ تﻮري ﻟري چ‪３‬‬ ‫د (ب‪-‬ج‪-‬د‪-‬ط‪-‬ق)دي‪ .‬چ‪ ３‬د (ﻗطب جد) پﻪ ﻋبارت ک‪ ３‬ﻳﻮ ‪＄‬ای شﻮي دي‪.‬‬

‫(‪)۲‬‬

‫د ﻗﻠﻘﻠ‪ ３‬ډوﻟﻮﻧﻪ‪:‬‬ ‫پﻪ ﻣخرج ک‪ ３‬حرف تﻪ د أواز او حرکت ورکﻮﻟﻮ ﻟﻪ پﻠﻮه ﻗﻠﻘﻠﻪ پﻪ ﻻﻧدې ډوﻟﻮﻧﻮ و‪４‬شﻞ‬ ‫ک‪８５‬ي‪:‬‬ ‫الف‪ -‬صغری‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬د ﻗﻠﻘﻠ‪ ３‬حرف د کﻠﻤ‪ ３‬پﻪ سر ﻳا پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬راشﻲ‪ ،‬ﻟکﻪ‪[ :‬ﻗاﻟﻮا]‪[،‬رزﻗﻨا]‪.‬‬ ‫ب‪ -‬وسطی‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬د ﻗﻠﻘﻠ‪ ３‬حرف د کﻠﻤ‪ ３‬پﻪ پای ک‪ ３‬را شﻲ او ساکﻦ وي او ﻳا ﻫﻢ د کﻠﻤ‪ ３‬پﻪ ﻣﻨ‪＃‬‬ ‫ت ‪ ،‬ال ْ َح ُّج‬ ‫ﻴﻦ ‪ ،‬تَب َّ ْ‬ ‫ک‪ ３‬ﻣشدد ﻏﻴر ﻣﻮﻗﻮف وي‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬اَﷲ ُ َّ‬ ‫الص َﻤ ُد ‪َ ،‬ول َ ْم ﻳُﻮل َ ْد ‪ ،‬لِل ّط ِغ َ‬ ‫ال ْ َحقُّ ‪.‬‬

‫ج‪ -‬کبری‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬د ﻗﻠﻘﻠ‪ ３‬حرف د کﻠﻤ‪ ３‬پﻪ پای ک‪ ３‬راشﻲ او ﻣشدد ﻣﻮﻗﻮف وي‪ ،‬ﻟکﻪ‪:‬‬ ‫ﻮق َو َﻻ ِج َ‬ ‫ث َو َﻻ ف ُ ُس َ‬ ‫َب ‪ ،‬بِال ْ َحقِّ ‪ ،‬فَ َﻼ َرفَ َ‬ ‫دَال فِﻲ ال ْ َح ِّج ‪.‬‬ ‫َوت َّ‬

‫(‪)3‬‬

‫‪ -۱‬ﻗﻠﻘﻠﻪ د دوو صﻔتﻮﻧﻮ د ﻟﻪ ﻳﻮ ‪＄‬ای ک‪５‬دﻟﻮ ＇خﻪ ﻣﻨ‪％‬تﻪ را‪＄‬ﻲ چﻲ جﻬر او شدت دي او دا صﻔت(ﻗﻠﻘﻠﻪ) پﻪ ﻣتحرکﻪ حرﻓﻮﻧﻮ ک‪３‬‬ ‫خﻔﻴﻒ را‪＄‬ﻲ او د ﻧﻮي ﻟﻮستﻮﻧکﻲ ﻟپاره پر ﻫﻐﻮ پﻮﻫ‪５‬دل ستﻮﻧزﻣﻦ ﻟﻴدل ک‪８５‬ي‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻪ دي وجﻲ ﻧﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻮ ﻋﻠﻤاوو د ﻗﻠﻘﻠ‪ ３‬پﻪ تﻌرﻳﻒ‬ ‫ک‪ ３‬د سکﻮن ﻗﻴد ﻫﻢ اضاﻓﻪ ک‪７‬ی دی‪ ،‬داسﻲ تﻌرﻳﻒ ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ی چ‪ :３‬د تﻠﻔظ پر وخت پﻪ ﻣخرج ک‪ ３‬ﻳﻮ حرف تﻪ ！کان ورکﻮل‬ ‫پداسﻲ حال ک‪ ３‬چ‪ ３‬ﻫﻐﻪ حرف ساکﻦ و‪－‬ر‪＄‬ﻮل شﻲ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬ژباړه‪ :‬د بزر‪ ９－‬ﻣحﻮر ﻳا ﻟﻮړې طاﻟﻊ او بخت (ﻗطب= د ژرﻧدي ﻫﻐﻲ ﻣﻴﻞ تﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي چ‪ ３‬پﻞ د ﻫﻐﻲ پﻪ واسطﻪ تاوﻳ‪８‬ي) او‬ ‫(جد= ﻟﻮی شان او اوچتﻲ طاﻟﻊ تﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫‪＄ -۳‬ﻨ‪ ３‬ﻋﻠﻤاوو د ﻗﻠﻘﻠ‪ ３‬درج‪ ３‬داس‪ ３‬بﻴان ک‪７‬ي دي‪ -۱ :‬اﻋﻠی‪ :‬د (ط) پﻪ حرف ک‪ -۲ .３‬اوسط‪ :‬د (ج) پﻪ حرف ک‪ -۳.３‬ادﻧی‪:‬‬ ‫د (ب د) حرﻓﻮﻧﻮ ک‪.３‬‬

‫‪47‬‬

‫لين‬ ‫پﻪ ﻟﻐت ک‪ ３‬د ﻧرﻣ‪ ９‬پﻪ ﻣﻌﻨا را‪＄‬ﻲ او پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬ﻟﻪ ﻣخرج ＇خﻪ پﻪ ﻧرﻣ‪ ９‬د حرف‬ ‫اﻳستﻞ دي‪ ،‬پﻪ داس‪ ３‬شکﻞ چ‪ ３‬د اوږدوﻟﻮ وړتﻴا وﻟري‪.‬‬ ‫ﻫﻐﻪ حرﻓﻮﻧﻪ چ‪ ３‬دﻏﻪ صﻔت ﻟري(د ﻟﻴﻦ حرﻓﻮﻧﻪ) بﻠﻞ ک‪８５‬ي‪ ،‬او دوه تﻮري ﻟري‪ :‬ساکﻦ واو‬ ‫چ‪ ３‬ﻣخک‪ ３‬ترﻳﻨﻪ ﻣﻔتﻮح(زور ﻟروﻧک‪ ３‬حرف) وي او ساکﻨﻪ ﻳا چ‪ ３‬ﻣخک‪ ３‬ترﻳﻨﻪ ﻣﻔتﻮح‬ ‫وي‪ ،‬ﻟکﻪ‪:‬‬ ‫ف ‪ ،‬خَ ْﻮ ٍ‬ ‫الصﻴ ْ ِ‬ ‫ف ‪.‬‬ ‫َّ‬

‫(‪)1‬‬

‫پﻪ راتﻠﻮﻧکﻮ کﻠﻤﻮ ک‪ ３‬چ‪ ３‬د ﻟﻴﻦ حرﻓﻮﻧﻪ راﻏﻠﻲ دي‪ ،‬تکرار ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫َواللَّﻴْلِ ‪َ ،‬علَﻴْﻨَا ‪َ ،‬ول َ َس ْﻮ َ‬ ‫ف ‪ ،‬أَ ْو أَ َﻣ َر ‪ ،‬فَ َر ْو ٌح َو َرﻳ ْ َحا ٌن ‪.‬‬ ‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻻﻧدې سﻮرت ﻣشﻖ او د صﻔﻴر‪ ،‬ﻗﻠﻘﻠ‪ ３‬او ﻟﻴﻦ صﻔتﻮﻧﻪ دې پﻪ خپﻠﻮ‬ ‫‪＄‬اﻳﻮﻧﻮ ک‪ ３‬تطبﻴﻖ ک‪７‬ي‪.‬‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬ ‫ﭑ ﭒﭓﭔﭕﭖﭗ ﭘﭙﭚﭛﭜﭝ ﭞﭟﭠﭡ‬ ‫ﭢﭣﭤﭥﭦﭧﭨﭩﭪ ﭫ ﭬﭭﭮﭯﭰ ﭱ ﭲ‬ ‫ﭳ ﭴﭵﭶ ﭷ ﭸﭹ ﭺ ﭻﭼﭽ ﭾﭿ ﮀ ﮁ ﮂﮃﮄﮅ‬ ‫ﮆ ﮇﮈﮉ ﮊﮋ ﮌ ﮍﮎﮏﮐ ﮑﮒﮓ ﮔﮕ ﮖ‬ ‫‪ -۱‬د ﻳادوﻟﻮ وړ ده چ‪ ３‬ﻟﻴﻦ د (و) او (ي) داﻳﻤی صﻔت دي‪ ،‬خﻮ د دﻏﻮ دوو تﻮرو دسکﻮن پﻪ حاﻟت ک‪ ３‬چ‪ ３‬ﻣا ﻗبﻞ ﻳ‪ ３‬ﻣﻔتﻮح وي‬ ‫د دې ﻟپاره چ‪ ３‬د ﻣاﻗبﻞ ﻓتح‪ ３‬ﻟﻪ کبﻠﻪ خﻮﻟﻪ وازه وي بﻴا پﻪ واو او ﻳا باﻧدې د خﻮﻟ‪！ ３‬ﻮﻟﻴدل د ﻟﻴﻦ او ﻧرﻣ‪ ９‬حاﻟت ＊ﻪ ＊کاروي‪ ،‬ﻧﻮ‬ ‫د تجﻮﻳد پﻪ کتابﻮﻧﻮ ک‪ ３‬د ﻫﻐﻪ خاص حاﻟت تﻪ ﻟﻴﻦ وﻳﻞ شﻮي دي‪.‬‬

‫‪48‬‬

‫ﮗﮘ ﮙﮚﮛ ﮜﮝﮞ‬ ‫پو＊تن‪３‬‬

‫‪ .۱‬ﻏﻴر ﻣتضاد صﻔتﻮﻧﻪ کﻮم دي؟‬ ‫‪ .۲‬صﻔﻴر پﻪ ﻟﻐت او اصطﻼح ک‪ ３‬تﻌرﻳﻒ ک‪７‬ئ؟‬ ‫‪ .۳‬د صﻔﻴر تﻮري پﻪ ﻣثال ک‪ ３‬بﻴان ک‪７‬ئ؟‬ ‫‪ .۴‬ﻗﻠﻘﻪ تﻌرﻳﻒ او تﻮري ﻳ‪ ３‬و＊ﻴئ؟‬ ‫‪ .۵‬د ﻗﻠﻘﻠ‪ ３‬اﻗسام پﻪ ﻣثال ک‪ ３‬بﻴان ک‪７‬ئ؟‬ ‫‪ .۶‬ﻟﻴﻦ تﻌرﻳﻒ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -7‬پﻪ َواللَّﻴْلِ ‪ ،‬خَ ْﻮ ٍف او ﻳَ ْﻮ َم ‪ ،‬ک‪ ３‬کﻮم صﻔتﻮﻧﻪ د تطبﻴﻖ وړ دي؟‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ ﻻﻧدې أﻳتﻮﻧﻮ ک‪ ３‬د صﻔﻴر‪ ،‬ﻗﻠﻘﻠ‪ ３‬او ﻟﻴﻦ حروف پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪３‬‬ ‫وﻟﻴﻜﻲ او ！ﻮﻟ‪／‬ﻲ تﻪ دې راوړي‪.‬‬

‫ش َرب ِّ َ‬ ‫إِ َّن ب َ ْط َ‬ ‫ک لَشَ ِدﻳ ٌد (‪ )12‬إِﻧ َّ ُﻪ ُﻫ َﻮ ﻳُب ْ ِد ُئ َوﻳ ُ ِعﻴ ُد (‪َ )13‬و ُﻫ َﻮ ال ْ َغ ُفﻮ ُر ال ْ َﻮ ُدو ُد (‪)14‬‬ ‫ش ال ْ َﻤ ِجﻴ ُد (‪ )15‬فَ َّعا ٌل ل ِ َﻤا ﻳُرِﻳ ُد (‪َ )16‬ﻫ ْل أَت َ‬ ‫َاك َح ِد ُ‬ ‫ُذو ال ْ َع ْر ِ‬ ‫ﻳث ال ْ ُجﻨُﻮ ِد (‪ )17‬ف ِ ْر َع ْﻮنَ‬ ‫ﻳب (‪َ )19‬واﷲ ُ ﻣِ ْﻦ َو َرائ ِ ِﻬ ْم ﻣُ ِح ٌ‬ ‫ﻳﻦ َك َف ُروا فِﻲ ت َْك ِذ ٍ‬ ‫ﻴط (‪ )20‬ب َ ْل ُﻫ َﻮ‬ ‫َوث َ ُﻤﻮ َد (‪ )18‬بَلِ ال َّ ِذ َ‬ ‫ق ُ ْر َآ ٌن َﻣ ِجﻴ ٌد (‪ )21‬فِﻲ ل َ ْﻮ ٍح َﻣ ْح ُف ٍ‬ ‫ﻮظ (‪)22‬‬

‫‪49‬‬

‫دﻳارلسم لﻮست‬

‫اصلي غير متضاد صفتونه(‪)٢‬‬ ‫انحراف‬ ‫پﻪ ﻟﻐت ک‪ ３‬ﻣﻴﻼن او ک‪４８‬دﻟﻮ تﻪ واﻳﻲ او پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬ﻟﻪ خپﻞ ﻣخرج ＇خﻪ بﻞ ﻣخرج‬ ‫تﻪ د ﻳﻮ حرف ک‪８‬ول او ﻣاﻳﻠﻮل دي‪.‬‬ ‫ﻫﻐﻪ حرﻓﻮﻧﻪ چ‪ ３‬دﻏﻪ صﻔت وﻟري (ﻣﻨحرﻓﻪ حرﻓﻮﻧﻪ) بﻠﻞ ک‪８５‬ي‪ ،‬او دوه حرﻓﻮﻧﻪ ﻟري‪:‬چ‪３‬‬ ‫(ل) او (ر)دي‪ ،‬ﻻم حرف ﻟﻪ خپﻞ ﻣخرج ＇خﻪ د ژب‪ ３‬اړخ تﻪ(دضاد دﻣخرج پﻪ ﻟﻮر) او (ر)‬ ‫حرف ﻟﻪ خپﻞ ﻣخرج ＇خﻪ د ژب‪ ３‬شا اړخ تﻪ(کﻠﻪ د ﻻم د ﻣخرج پﻪ ﻟﻮراو کﻠﻪ د ﻳا دﻣخرج‬ ‫پﻪ ﻟﻮر) د ﻣﻴﻼن پر ﻣﻬال ادا ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ﻟکﻪ‪َ :‬وقَالُﻮا َﻣا لَﻨَا َﻻ ﻧ ََرى ِر َج ًاﻻ ُكﻨ َّا ﻧ َ ُعدُّ ُﻫ ْم ﻣِ َﻦ اﻷ ْش َرا ِر ‪.‬‬

‫(‪)1‬‬

‫تکرير‬ ‫پﻪ ﻟﻐت ک‪ ３‬د تکرار او بﻴا بﻴا د ﻳﻮ کار د تر سره کﻮﻟﻮ پﻪ ﻣﻌﻨا را‪＄‬ﻲ او پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬پﻪ‬ ‫خپﻞ ﻣخرج ک‪ ３‬د حرف پرﻟﻪ پس‪ ３‬تکراروﻟﻮ وړتﻴا تﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫دا صﻔت ﻳﻮا‪ ３＄‬د (ر) پﻪ حرف ک‪ ３‬پﻴدا ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ﻟکﻪ‪ :‬ﻣِ ْﻦ َّرب ِّ ِﻬ ْم ‪ ،‬أَأَﻧ َْذ ْرتَ ُﻬ ْم ‪َ ،‬ﻣ َر ًضا ‪.‬‬

‫د حرف ﻟﻪ تکرار ＇خﻪ ﻣراد دادی چ‪ ３‬حرف د تکرار وړتﻴا وﻟري‪ ،‬خﻮ تکرار ﻧﻪ باﻳد پر‬ ‫ﻟﻪ پس‪ ３‬شکﻞ ﻏﻮره ک‪７‬ي‪ ،‬بﻠک‪ ３‬ﻟﻪ دې ＇خﻪ ‪＄‬ان وژﻏﻮرل شﻲ کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ حرف ﻣشدد‬ ‫ﻫﻢ وي؛ ﻣشدد حرف د ﻳﻮ حرف پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ وي‪ ،‬ﻧﻪ د دوو حرﻓﻮﻧﻮ پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ‪.‬‬

‫(‪)۲‬‬

‫پﻪ راتﻠﻮﻧکﻮ کﻠﻤﻮ ک‪ ３‬چ‪ ３‬د تکرﻳر حرف پک‪ ３‬زﻳات راﻏﻠی‪ ،‬تکرار ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ی‪.‬‬ ‫‪ -1‬ص‪62 :‬‬

‫‪ -۲‬دا ﻳﻮا‪＄‬ﻨ‪ ３‬صﻔت دی چ‪ ３‬د ﻫﻐﻪ د ذکر ﻧﻪ ﻣﻘصد د ﻫﻐﻪ ﻧﻪ ډډه کﻮل دي پﻪ ‪＄‬اﻧ‪７／‬ې تﻮ‪－‬ﻪ ﻫﻐﻪ وخت ک‪ ３‬چ‪ ３‬را ساکﻦ ﻳا ﻣشدد‬ ‫وي بﻠک‪ ３‬د تکرﻳر ﻧﻪ ورتﻪ واﻟی شباﻫت د تکرﻳر ده ‪＄‬کﻪ ددې حرف د اداء کﻮﻟﻮ پر ﻣﻬال د ژب‪＇ ３‬ﻮکﻪ خﻮرﻳ‪８‬ي‪.‬‬

‫‪50‬‬

‫ث ُ َّم ا ْر ِج ِع الْبَ َص َر َك َّرتَﻴْﻦِ ‪،‬‬

‫َ‬ ‫ﻴر ‪،‬‬ ‫َوأ ْج ٌر َكب ِ ٌ‬

‫فَ َر ْو ٌح َّو َرﻳ ْ َحا ٌن ‪.‬‬

‫تفشي‬ ‫پﻪ ﻟﻐت ک‪ ３‬د خپر‪４‬دﻟﻮ پﻪ ﻣﻌﻨا را‪＄‬ﻲ او پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬کﻠﻪ چ‪ ３‬د تﻠﻔظ پر ﻣﻬال د خﻮﻟ‪３‬‬ ‫پﻪ ﻓضا ک‪ ３‬ﻫﻮا خپره شﻲ‪ ،‬تﻔشﻲ وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫دا صﻔت ﻳﻮا‪ ３＄‬د (ش) پﻪ تﻮري ک‪ ３‬پﻴدا ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫(‪)۱‬‬

‫ت ‪َ ،‬و َّ‬ ‫ﻟکﻪ‪َ :‬وال َّش ْﻤ ِ‬ ‫اﷲ ُ َعلَﻰ ُك ِّل َش ْﻲ ٍء َش ِﻬﻴ ٌد ‪َ ،‬ﻻ ﻳَ ْص َﻼ َﻫا إ َِّﻻ اﻷ ْش َقﻰ ‪،‬‬ ‫س ‪ ،‬إ ِ َذا ال َّس َﻤا ُء اﻧ ْشَ قَّ ْ‬ ‫َوت َُكﻮ ُن ال ْ ِجبَا ُل َكال ْ ِع ْﻬﻦِ ال ْ َﻤﻨ ْ ُف ِ‬ ‫ﻮش ‪.‬‬

‫استطالت‬ ‫پﻪ ﻟﻐت ک‪ ３‬د اوږدوﻟﻮ پﻪ ﻣﻌﻨا را‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫او پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬دژب‪ ３‬ﻟﻪ ابتدا ＇خﻪ تر اﻧتﻬا پﻮرې د اواز اوږدول او جاري کﻮل دي‪.‬‬ ‫ﻳﻌﻨ‪ ３‬ﻫﻮﻣره اﻧدازه چ‪ ３‬د تﻮري ﻣخرج اوږد وي‪ ،‬أواز ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ اوږد‪８４‬ي‪.‬‬ ‫دا صﻔت ﻳﻮا‪ ３＄‬د (ض) پﻪ تﻮري ک‪ ３‬پﻴدا ک‪８５‬ي چ‪ ３‬د تﻠﻔظ پر ﻣﻬال أواز د ﻣخرج ﻟﻪ‬ ‫پ‪５‬ﻞ(د حاﻓة اﻟﻠسان) ＇خﻪ تر اخر پﻮرې پﻴدا شﻲ‪.‬‬

‫(‪)۲‬‬

‫ض َظ ْﻬ َر َ‬ ‫ﻟکﻪ‪ :‬أَﻧ ْ َق َ‬ ‫ك ‪،‬‬

‫‪ ،‬ﻳَ َع ُّ‬ ‫س ل َ ُﻬ ْم َط َعا ٌم إ َِّﻻ ﻣِ ْﻦ َضرِﻳ ٍع ‪،‬‬ ‫ض ال َّظال ِ ُم ‪ ،‬لَﻴ ْ َ‬ ‫ﻴک َرب ُّ َ‬ ‫ف ﻳ ُ ْع ِط َ‬ ‫‪َ ،‬ول َ َس ْﻮ َ‬ ‫ک فَتَ ْر َضﻰ ‪.‬‬

‫‪ -۱‬دا د راجح وﻳﻨا پر بﻨس＀ چ‪ ３‬تﻔشﻲ د (ش) حرف خصﻮصﻴت دی‪ ،‬کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ ‪＄‬ﻴﻨﻲ ﻗائﻠﻴﻦ واﻳﻲ‪ :‬چ‪ ３‬دا صﻔت پﻪ (ث‬ ‫ر س ص ض ف) ک‪ ３‬ﻫﻢ شتﻪ‪ .‬ﻟﻪ تﻔشﻲ ＇خﻪ ﻣراد دادی کﻠﻪ چ‪ ３‬د (ش) د حرف پﻪ تﻠﻔظ ک‪ ３‬ﻧﻪ باﻳد ﻫﻮا د خﻮﻟ‪ ３‬پﻪ ﻣخک‪３‬‬ ‫ﻏا＊ﻮﻧﻮ باﻧدي ﻣتﻤرکز شﻲ‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬د شﻴﻦ حرف د (س) بﻮی ﻟري‪ ،‬بﻠک‪ ３‬ددﻏﻪ حرف ﻫﻮا او اواز باﻳد د خﻮﻟ‪ ３‬پﻪ ﻓضا او د‬ ‫ژب‪ ３‬پﻪ سطحﻪ ک‪ ３‬خپره شﻲ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬باﻳد پاﻣﻠرﻧﻪ وشﻲ چ‪ ３‬د (ض) حرف پﻪ ﻋربﻲ ژبﻲ ک‪ ３‬د تﻔظ ﻟﻪ اړخﻪ ډ‪４‬ر سخت حر ف دی‪ ،‬ﻟ‪ ８‬حرﻓﻮﻧﻪ د (ض) پﻪ ＇ﻴر د‬ ‫ﻋربﻮ پﻪ ﻣختﻠﻔﻮ بﻴﻼ بﻴﻠﻮ ک‪ ３‬ﻣتﻨﻮع(ډول ډول) تﻠﻔظ شﻮي دي‪＄ .‬ﻴﻨﻲ ﻳ‪ ３‬د (ظ) پﻪ ＇‪５‬ر او ‪＄‬ﻴﻨ‪ ３‬ﻳ‪( ３‬د ﻣﻔخﻢ دال) پﻪ ＇ﻴر او‬ ‫‪＄‬ﻴﻨﻲ ﻳ‪ ３‬د (ط) پﻪ ＇ﻴر تﻠﻔظ کﻮي‪ ،‬خﻮ صحﻴح تﻠﻔظ د اﻫﻞ حجازو –د وح‪ ３‬ﻣرکز‪ -‬پﻪ وﻳﻨا ک‪ ３‬وپﻠ＂ﻞ شﻲ او ﻟﻪ ﻳﻮ ﻣاﻫر استاد‬ ‫سره تﻤرﻳﻦ شﻲ‪.‬‬

‫‪51‬‬

‫د اصلي غير متضاد صفتونو د حرفونو جدول‬ ‫شﻤﻴره‬

‫صﻔت‬

‫شﻤﻴر‬

‫تﻮري‬

‫‪۱‬‬

‫صﻔﻴر‬

‫دري تﻮري‬

‫ص‪-‬س‪-‬ز‬

‫‪۲‬‬

‫ﻗﻠﻘﻠﻪ‬

‫پﻨ‪％‬ﻪ تﻮري‬

‫ﻗطب جد‬

‫‪۳‬‬

‫ﻟﻴﻦ‬

‫دوه تﻮري‬

‫ساکﻦ واو ﻣخک‪ ３‬ترې ﻓتحﻪ او ﻳا ساکﻨﻪ ﻳا ﻣخک‪３‬‬ ‫ترې ﻓتحﻪ‬

‫‪۴‬‬

‫اﻧحراف‬

‫دوه تﻮري‬

‫ل‪-‬ر‬

‫‪۵‬‬

‫تکرﻳر‬

‫ﻳﻮ تﻮري‬

‫ر‬

‫‪۶‬‬

‫تﻔشﻲ‬

‫ﻳﻮ تﻮري‬

‫ش‬

‫‪۷‬‬

‫استطاﻟت‬

‫ﻳﻮ تﻮري‬

‫ض‬

‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧک‪ ３‬باﻳد راتﻠﻮﻧکﻲ أﻳتﻮﻧﻪ ﻣشﻖ او د اﻧحراف‪ ،‬تکرﻳر‪ ،‬تﻔشﻲ او استطاﻟت صﻔتﻮﻧﻪ‬ ‫پک‪ ３‬تطبﻴﻖ ک‪７‬ي‪.‬‬

‫ب ِ ْس ِم َّ‬ ‫ﻴم‬ ‫اﷲ ِ ال َّر ْح َﻤﻦِ ال َّر ِح ِ‬

‫ﮨﮩﮪﮫﮬﮭﮮﮯﮰﮱ ﯓﯔﯕ‬

‫ﯖﯗ ﯘﯙﯚﯛ ﯜ ﯝﯞﯟﯠ ﯡﯢ‬ ‫ﯣﯤﯥ ﯦ ﯧﯨﯩﯪﯫﯬﯭﯮﯯ‬

‫ﯰ‬

‫‪52‬‬

‫پو＊تن‪３‬‬

‫‪ -۱‬اﻧحراف پﻪ ﻟﻐت او اصطﻼح ک‪ ３‬تﻌرﻳﻒ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬پﻪ دوو حرﻓﻮﻧﻮ ک‪ ３‬چ‪( ３‬ل) او(ر)دي‪ ،‬اﻧحراف (ﻟﻪ ﻳﻮه ﻣخرج ＇خﻪ بﻞ ﻣخرج تﻪ‬ ‫ﻣﻴﻼن کﻮل)＇ﻨ‪／‬ﻪ تطبﻴﻘﻴ‪８‬ي؟‬ ‫‪ -۳‬د (ر) پﻪ تﻮري ک‪ ３‬ﻟﻪ تکرﻳر ＇خﻪ ﻣراد ＇ﻪ دی؟‬ ‫‪ -۴‬د (ش) پﻪ تﻮري ک‪ ３‬کﻮم صﻔت شتﻪ؟‬ ‫‪ -۵‬د (ض) پﻪ تﻮري ک‪ ３‬کﻮم صﻔت شتﻪ؟‬ ‫‪ -۶‬پﻪ ﻻﻧدې أﻳتﻮﻧﻮ ک‪ ３‬ﻣﻨحرﻓﻪ‪ ،‬تکرﻳر‪ ،‬تﻔشﻲ او د استطاﻟت تﻮري و＊ﻴئ‪.‬‬ ‫ﯢ ﯣﯤﯥﯦ‬

‫ﭖﭗ‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ باﻳد راتﻠﻮﻧکﻲ أﻳتﻮﻧﻪ پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴﻜﻲ او ﻫﻐﻪ تﻮري چ‪ ３‬پﻪ ﻫﻐﻮ‬ ‫ک‪ ３‬د اﻧحراف‪ ،‬تکرﻳر‪ ،‬تﻔشﻲ او استطاﻟت صﻔتﻮﻧﻪ شتﻪ‪ ،‬ک‪７‬ۍ ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ي او پﻪ ！ﻮﻟ‪／‬ﻲ ک‪３‬‬ ‫د ﻟﻮستﻠﻮ پر ﻣﻬال ﻳ‪ ３‬ﻫر حرف ﻣشخص ک‪７‬ي‪.‬‬

‫ﯠﯡ ﯢﯣ ﯤﯥ ﯦ ﯧﯨ ﯩﯪﯫﯬ‬

‫ﯭﯮ ﯯ ﯰ ﯱﯲﯳ‬

‫ﭢﭣﭤﭥ ﭦ ﭧﭨﭩﭪ‬

‫‪53‬‬

‫ﭡ‬

‫＇وار لسم لوست‬

‫ادغام او د هغه ډولونه‬ ‫د ادغام تعريف‬ ‫ادﻏام پﻪ ﻟﻐت ک‪ ３‬د داخﻠﻮﻟﻮ پﻪ ﻣﻌﻨا را‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫او پﻪ اصطﻼح پﻪ ﻣتحرک تﻮري ک‪ ３‬د ساکﻦ تﻮري داخﻠﻮﻟﻮ تﻪ واﻳﻲ‪ ،‬پداس‪ ３‬شکﻞ چ‪ ３‬د‬ ‫بﻞ تﻮري ﻫ‪ ＆５‬اثر پاتﻲ ﻧﻪ شﻲ‪ ،‬او د ﻳﻮ تﻮري پﻪ شکﻞ ک‪ ３‬ﻣتحرک ادا شﻲ‪.‬‬ ‫ﻟﻮﻣ‪７‬ي تﻮري تﻪ ﻳ‪( ３‬ﻣدﻏﻢ) او دوﻳﻢ تﻮري تﻪ ﻳ‪( ３‬ﻣدﻏﻢ ﻓﻴﻪ) وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫د ادغام ډولونه‬ ‫ادﻏام پﻪ دري ډوﻟﻪ دی‪ -۱ :‬ﻣتﻤاثﻠﻴﻦ ‪ -۲‬ﻣتجاﻧسﻴﻦ ‪-۳‬ﻣتﻘاربﻴﻦ‬ ‫‪-١‬متماثلين ادغام‬ ‫دوه ﻳﻮ ＇‪５‬ر تﻮري چ‪ ３‬پﻪ ﻣخرج او صﻔت ک‪ ３‬سره پﻮره شرﻳﻚ وي‪.‬‬ ‫دا ډول ادﻏام پﻪ دوه ډوﻟﻪ دی‪ :‬اﻟﻒ‪ :‬ﻣثﻠﻴﻦ صﻐﻴر ب‪ :‬ﻣثﻠﻴﻦ کبﻴر‪.‬‬ ‫الف‪ -‬صغير مثلين ادغام‬ ‫ﻫﻐﻪ ادﻏام تﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي چ‪ ３‬ﻣدﻏﻢ تﻮري ﻳ‪ ３‬ساکﻦ وي او ﻣدﻏﻢ ﻓﻴﻪ تﻮري ﻳ‪ ３‬ﻣتحرک‬ ‫وي‪ ،‬ﻟکﻪ‪َ :‬ول َ ُك ْم ﻣَّا َك َسبْت ُ ْم ‪.‬‬ ‫دا ډول ادﻏام د ！ﻮﻟﻮ ﻗارﻳاﻧﻮ پﻪ ﻧزد واجب دی‪ ،‬خﻮ پﻪ دې شرط چ‪ :３‬ﻟﻮﻣ‪７‬ی تﻮري(ﻣدﻏﻢ)‬ ‫ﻣده حرف ﻧﻪ وي‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬قَال ُ ْﻮا َو ُﻫ ْم ‪.‬‬ ‫ـــ َﻫلَ َ‬ ‫ک َعﻨ ِّْﻲ‬ ‫او بﻞ دا چ‪ ３‬ﻣدﻏﻢ حرف ﻫاء سکتﻪ ﻧﻪ وي‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬ﯲ ﯳ ﯴ‬ ‫ُسلْطﻨِﻴَﻪ ‪ ،‬چ‪ ３‬د وصﻞ پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬ﻫﻢ ﻟکﻪ د وﻗﻒ کﻮﻟﻮ پﻪ ＇‪５‬ر ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ب‪ -‬کبير مثلين ادغام‬ ‫ﻫﻐﻪ ادﻏام دی چ‪ ３‬ﻣدﻏﻢ او ﻣدﻏﻢ ﻓﻴﻪ دواړه ﻣتحرک وي‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻮﻣ‪７‬ی تﻮري ساکﻨ‪８５‬ي او‬ ‫بﻴا پﻪ دوﻳﻢ ک‪ ３‬ﻣدﻏﻢ ک‪８５‬ي‪ .‬ﻟﻪ ﻫﻤدې وج‪ ３‬ادﻏام پﻪ دوو ﻣرحﻠﻮ کﻲ ک‪８５‬ي‪ ،‬ﻧﻮ دې تﻪ‬ ‫کبﻴر ادﻏام وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫لکﻪ‪َ :‬و َﻻ َّ‬ ‫الضالِّﻴ ْ َﻦ چ‪ ３‬پﻪ اصﻞ ک‪(３‬ضاﻟﻠﻴﻦ)و‪.‬‬ ‫‪54‬‬

‫ﮪ چ‪ ３‬پﻪ اصﻞ ک‪(３‬تاﻣروﻧﻨی)و‪.‬‬ ‫چ‪ ３‬پﻪ اصﻞ ک‪(３‬ﻣکﻨﻨی)و‪.‬‬ ‫ﯹﯺﯻ‬ ‫ﭔ چ‪ ３‬پﻪ اصﻞ ک‪(３‬داببة) و‪.‬‬ ‫(‪)۱‬‬ ‫ﯘ چ‪ ３‬پﻪ اصﻞ ک‪(３‬اتحاججﻮﻧﻨی)و‪.‬‬ ‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻻﻧدې سﻮره ﻣشﻖ او صﻐﻴر او کبﻴر ادﻏام دې پک‪ ３‬تطبﻴﻖ ک‪７‬ي‪.‬‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬ ‫ﮖﮗ ﮘﮙﮚﮛ ﮜﮝﮞﮟﮠ ﮡ ﮢ ﮣ ﮤﮥ ﮦﮧ‬ ‫ﮨﮩﮪﮫ‬ ‫«‬ ‫»‬ ‫پو＊تن‪３‬‬

‫‪ .۱‬ادﻏام تﻌرﻳﻒ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .۲‬د ادﻏام ډوﻟﻮﻧﻪ وﻟﻴﻜئ‪.‬‬ ‫‪ .۳‬ﻣتﻤاثﻠﻴﻦ ادﻏام کﻮم دی؟‬ ‫‪ .۴‬د صﻐﻴر ﻣثﻠﻴﻦ ادﻏام شراﻳط وﻟﻴﻜئ‪.‬‬ ‫‪ .۵‬د کبﻴر ﻣثﻠﻴﻦ ادﻏام تﻌرﻳﻒ او د تسﻤﻴ‪ ３‬وجﻪ بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪.۶‬پﻪ ﻻﻧدې کﻠﻤﻮ ک‪ ３‬د ادﻏام ﻧﻮﻋﻴت و＊ﻴئ‪.‬‬ ‫ﭔ ‪ ،‬ﯘ ‪َ ،‬ول َ ُك ْم ﻣَّا َك َسبْت ُ ْم ‪َ ،‬واللَّﻴْلِ ‪ ،‬ﮄﮅﮆ‬

‫‪.‬‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ＇ﻠﻮر ﻣثاﻟﻮﻧﻪ د صﻐﻴر او کبﻴر ﻣثﻠﻴﻦ ادﻏام پﻪ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴﻜئ او پﻪ بﻞ‬ ‫درسﻲ ساﻋت ک‪ ３‬دې ！ﻮﻟ‪／‬ﻲ تﻪ راوړي‪.‬‬ ‫‪ -۱‬دا ！ﻮل رواﻳتﻮﻧﻪ د حﻔص(رح) پﻪ رواﻳت سره پﻪ ﻗرأن کرﻳﻢ ک‪ ３‬ﻣشدد ذکر شﻮي دي‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ ﻧﻪ د خپﻞ ‪＄‬اﻧﻪ ＇ﻪ شی‬ ‫زﻳاتﻮل ＊ﻪ ﻧﻪ دي‪ ،‬دب‪５‬ﻠ‪ ３／‬پﻪ ډول [ﻗال ﻟﻬﻢ]‪[،‬ﻗاﻟ ّﻬﻢ] وﻳﻞ ﻳ‪ ３‬سﻢ ﻧﻪ دي‪.‬‬

‫‪55‬‬

‫پن‪％‬لسم لوست‬

‫متجانسين ادغام‬ ‫د دوو حرﻓﻮﻧﻮ ادﻏام دی چ‪ ３‬ﻣخرج ﻳ‪ ３‬ﻳﻮ او صﻔات ﻳ‪ ３‬بﻴﻼبﻴﻞ وي‪.‬‬ ‫د ﻣتجاﻧسﻴﻦ ادﻏام ‪＄‬اﻳﻮﻧﻪ‬ ‫د ﻣتجاﻧسﻴﻦ ادﻏام د ﻟﻮﻣ‪７‬ي تﻮري پﻪ سکﻮن سره‪ ،‬پﻪ ﻻﻧدې ‪＄‬اﻳﻮﻧﻮ ک‪ ３‬ک‪８５‬ي‪:‬‬ ‫»ارکﻤ َﻌﻨَا« ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ا ْر َك ْب َﻣّ َعﻨَا چ‪３‬‬ ‫َّ‬ ‫فَلَ َّﻤااَث ْ َقلَ ْت َّد َع َﻮا اﷲ َرب َّ ُﻬ َﻤا چ‪» ３‬أثﻘﻠَ َّد َﻋ َﻮااهلل« ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫»ﻫﻤ َّطائﻔتان« ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ﭑﭒﭓ‬ ‫چ‪َّ ３‬‬ ‫الر ْش ُد ﻣِ َﻦ الْغ َِّﻲ چ‪» ３‬ﻗََّتبﻴﻦ« ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫قَ ْد ت َّبَﻴ َّ َﻦ ُّ‬ ‫»بس َّت« ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ﮟﮠﮡ‬ ‫چ‪َ ３‬‬ ‫ث ذل ِ َ‬ ‫ﻳَل ْ َﻬ ْ‬ ‫»ﻳﻠﻬذّﻟﻚ« ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪..‬‬ ‫ک چ‪ ３‬وصﻞ پﻪ ک‪َ ３‬‬ ‫(‪)۱‬‬ ‫ا ِ ْذ َّظلَ ْﻤت ُ ْم چ‪َّ ３‬‬ ‫»إظﻠﻤتﻢ« ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫متقاربين ادغام‬ ‫د دوو تﻮرو ادﻏام چ‪ ３‬ﻳﻮا‪ ３＄‬پﻪ ﻣخرج ک‪ ３‬او ﻳا ﻳﻮا‪ ３＄‬پﻪ صﻔاتﻮ او ﻳا ﻫﻢ پﻪ دواړو ک‪ ３‬سره‬ ‫(‪)۲‬‬ ‫ُّ‬ ‫ﻧخلكم»وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ﻧ‪８‬دې وي‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬اَل َ ْم ﻧ َْخل ُ ْق ُّك ْم ﻣِّ ْﻦ َﻣّا ٍء َﻣّ ِﻬﻴْﻦٍ چ‪« ３‬ألم‬ ‫قُ ْل َّرب ِّ ْﻲ ا َ ْعلَ ُم چ‪« ３‬قُ َّربِّﻰ»ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫(‪)۳‬‬ ‫{قَ َ‬ ‫ال ب َ ْل َّرب ُّ ُك ْم } چ‪« ３‬ب َ َّربُّكم»ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ﻣِ ْﻦ ل َّ ُدﻧ َ‬ ‫ْک چ‪« ３‬ﻣِلَّد َ‬ ‫ُﻧک»ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫َو َﻣ ْﻦ َّﻻ ﻳ ُ ِج ْب چ‪َ « ３‬ﻣ َّﻼﻳ ُ ِجب»ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ﻣِّ ْﻦ َّرب ِّ ِﻬ ْم چ‪« ３‬ﻣِ َّربِّﻬم»ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫(‪)۴‬‬ ‫ل َ ْﻮ َﻻا َ ْن َّرب َ ْطﻨَا ‪ ،‬چ‪« ３‬أَ َّرب َ ْطﻨا»ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫‪ -۱‬د حﻔص پﻪ رواﻳت سره د ﻟﻪ پﻮرتﻨﻴﻮ ﻣﻮردوﻧﻮ ＇خﻪ پرتﻪ پﻪ ﻧﻮرو ‪＄‬اﻳﻮﻧﻮ ک‪ ３‬ﻣتجاﻧسﻴﻦ ادﻏام ﻧﻪ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫‪ -۲‬پﻪ ادﻏام او ﻧاﻗص د دواړو سره ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪ ،‬کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ تام بﻬتره ‪２－‬ﻞ شﻮی دی‪.‬‬ ‫‪ -۳‬ﻟﻪ دې ﻗاﻋدې ﻧﻪ (کﻼ بﻞ ران) د سکت‪ ３‬پﻪ وجﻪ ﻣستثﻨی دی‪.‬‬ ‫‪ -۴‬ﻟﻪ دې ﻗاﻋدې ＇خﻪ [وﻗﻴﻞ ﻣﻦ راق] [اﻟدﻧیا]‪[،‬بﻨﻴاﻧا]‪[،‬بﻨﻴان]‪،‬ﻗﻨﻮان]‪[،‬صﻨﻮان]‪[،‬ن واﻟﻘﻠﻢ وﻣا ﻳسطرون] و[ﻳس واﻟﻘرآن‬

‫‪56‬‬

‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ باﻳد راتﻠﻮﻧک‪ ３‬أﻳتﻮﻧﻪ تﻤرﻳﻦ او د ﻣتجاﻧسﻴﻦ او ﻣتﻘاربﻴﻦ ادﻏام حکﻤﻮﻧﻪ پک‪３‬‬ ‫تطبﻴﻖ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ﮘ ﮙﮚ ﮛﮜﮝ ﮞﮟﮠﮡﮢ ﮣﮤ ﮥ ﮦﮧﮨ‬

‫ﮩﮪﮫ ﮬﮭ ﮮﮯﮰﮱ ﯓﯔﯕ ﯖﯗﯘ ﯙﯚ‬

‫ﯛ ﯜ ﯝ ﯞ ﯟ ﯠﯡ ﯢ ﯣ ﯤ ﯥ ﯦ ﯧ ﯨ ﯩ ﯪ‬ ‫ﯫﯬﯭﯮ ﯯﯰ‬

‫پو＊تن‪３‬‬

‫‪-۱‬ﻣتجاﻧسﻴﻦ ادﻏام تﻌرﻳﻒ او د حﻔص (رح) پﻪ ﻧزد شراﻳط ﻳ‪ ３‬بﻴان ک‪７‬ئ ‪.‬‬ ‫ِﻳﻦ سﻢ تﻠﻔظ وک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫ب َﻣ َعﻨَا َو َﻻ ت َُك ْﻦ َﻣ َع ال ْ َكافِر َ‬ ‫‪ -2‬د ﻳَا بُﻨَ َّﻲ ا ْر َك ْ‬ ‫‪ -3‬پﻪ ا ِ ْذ َّظلَ ْﻤت ُ ْم ک‪ ３‬کﻮم ډول ادﻏام دی؟‬ ‫‪ -۴‬ﻣتﻘاربﻴﻦ ادﻏام تﻌرﻳﻒ او دوه ﻣثاﻟﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬ذکر ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -5‬پﻪ قُ ْل َّرب ِّ ْﻲ ا َ ْعلَ ُم ک‪ ３‬کﻮم ډول ادﻏام راﻏﻠی ؟‬ ‫‪ -6‬آﻳت اَل َ ْم ﻧ َْخلُ ْق ُّك ْم ﻣِّ ْﻦ َﻣّا ٍء َﻣّ ِﻬﻴْﻦٍ ＇رﻧ‪／‬ﻪ تﻠﻔظ ک‪８５‬ي؟‬ ‫‪ -7‬پﻪ ب َ ْل َرانَ ‪،‬کﻠﻤﻪ ک‪ ３‬د ادﻏام د ﻧﻪ ک‪５‬دﻟﻮ ﻋﻠت ＇ﻪ شی دی؟‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ باﻳد ﻟﻪ ﻗرأن کرﻳﻢ ＇خﻪ ＇ﻠﻮر داسﻲ ﻣثاﻟﻮﻧﻪ –چ‪ ３‬پﻪ ﻟﻮست ک‪ ３‬ﻧﻪ وي‪ ،‬ذکر‬ ‫شﻮي‪ -‬راوړي چ‪ ３‬پﻪ ﻫﻐﻮ ک‪ ３‬ﻣتجاﻧسﻴﻦ او ﻣتﻘاربﻴﻦ ادﻏام راﻏﻠی وي‪ ،‬ﻫﻐﻪ دې پﻪ خپﻠﻮ‬ ‫کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴﻜﻲ‪.‬‬ ‫اﻟحک‪５‬ﻢ]د سکتﻲ پﻪ وجﻪ ﻣستثﻨا دی‪.‬‬

‫‪57‬‬

‫شپاړسم لوست‬

‫د الم ډولونه او حکمونه‬

‫(‪)١‬‬

‫ﻻم پﻪ دري ډوﻟﻪ دی‪ -۱ :‬د اسﻢ ﻻم ‪ -۲‬د ﻓﻌﻞ ﻻم ‪ -۳‬د حرف ﻻم‬ ‫‪-١‬د اسم الم‬ ‫ﻫﻐﻪ ﻻم تﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي چ‪ ３‬ﻳﻮا‪ ３＄‬پﻪ اسﻢ داخﻠ‪８５‬ي او ﻳا د اسﻢ پﻪ جﻮړ＊ت ک‪ ３‬ترې کار‬

‫اخﻴستﻞ شﻮی وي‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬پﻪ ﭓ‬

‫و أَل ْ ِسﻨَت ِ ُك ْم ک‪ ３‬ﻻم‪.‬‬

‫د اسم د الم ډولونه او حکمونه‬ ‫د اسﻢ ﻻم پﻪ دوه ډوﻟﻪ دی‪ -۱ :‬اصﻠﻲ ﻻم ‪ -۲‬زائد ﻻم‬ ‫‪-۱‬اصﻠﻲ ﻻم او د ﻫﻐﻪ حکﻢ‬ ‫ﻫﻐﻪ ﻻم تﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي چ‪ ３‬اصﻞ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ کﻠﻤ‪＇ ３‬خﻪ وي(زائد ﻧﻪ وي)‪ ،‬ﻟکﻪ پﻪ أَل ْ ِسﻨَت ِ ُك ْم ] ک‪３‬‬ ‫چ‪ ３‬کﻮم ﻻم دی او د أَل ْ َﻮاﻧ ِ ُك ْم ﻻم چ‪ ３‬ﻟﻮن جﻤﻌﻪ ده او ﻻم د کﻠﻤ‪ ３‬ﻟﻪ اصﻞ ＇خﻪ وي‪.‬‬

‫‪ -۱‬پﻪ حﻘﻴﻘت ک‪ ３‬دا بحث پﻪ ﻋارضﻪ صﻔتﻮﻧﻮ پﻮري ت‪７‬ﻟی دی‪＄،‬کﻪ چ‪ ３‬ﻋارضﻪ صﻔتﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬ﻣخک‪ ３‬چ‪ ３‬تﻴر شﻮل ﻫﻐﻮ‬ ‫صﻔتﻮﻧﻮ تﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي چ‪ ３‬کﻠﻪ د حرف سره را‪＄‬ﻲ او کﻠﻪ ﻫﻢ ب‪５‬ﻞ را‪＄‬ﻲ‪ ،‬او کﻪ چ‪５‬رتﻪ ﻣراﻋات ﻧشﻲ‪ ،‬ﻧﻮ حرف ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻧﻪ ‪＄‬ﻲ‪،‬‬ ‫خﻮ خﻮږواﻟی ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻻسﻪ ورکﻮي‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬تﻔخﻴﻢ‪ ،‬ترﻗﻴﻖ‪ ،‬ﻏﻨﻪ‪ ،‬تسﻬﻴﻞ‪ ،‬ادﻏام‪،‬صﻠﻪ‪ ،‬حذف‪ ،‬تحرﻳک او‪...‬چ‪ ３‬خﻴﻨﻲ ﻳ‪ ３‬تﻔخﻴﻢ‬ ‫او ترﻗﻴﻖ ﻋارض باﻟصﻔﻪ دي او پاتﻲ ﻳ‪ ３‬ﻋارض باﻟحرف دي‪ ،‬خﻮ د اختصار پﻪ خاطر د ﻣشﻬﻮرو ﻣسأﻟﻮ پﻪ ذکر کﻮﻟﻮ بسﻨﻪ کﻮو چ‪３‬‬ ‫ﻻم اسﻢ ﻓﻌﻞ او حرف شﻤسﻲ او ﻗﻤري او جﻼﻟﻪ ﻻﻣﻮﻧﻪ او تﻔخﻴﻢ او ترﻗﻴﻖ ！ﻮل ورﻧﻴسﻲ‪.‬‬

‫‪58‬‬

‫د اصلي الم حکم‬ ‫د دﻏﻪ ﻻم حکﻢ ﻫﻤﻴشﻪ ظاﻫر‪４‬دل او پر‪＄‬ای پات‪ ３‬ک‪５‬دل دي او ﻫ‪ ＆５‬ﻧﻪ حذﻓ‪８５‬ي‪.‬‬ ‫زائد الم او د هغه حکم‬ ‫ﻫﻐﻪ ﻻم تﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي چ‪ ３‬ﻟﻪ اصﻞ کﻠﻤ‪＇ ３‬خﻪ ﻧﻪ وي(زائد وي) او د تﻌرﻳﻒ ﻟپاره(ﻣﻌرﻓﻪ) پﻪ‬ ‫اسﻤاوو باﻧدې اضاﻓﻪ شﻮي وي‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬د ﭓ ﻻم‪ ،‬چ‪ ３‬د (رحﻤﻦ) پﻪ کﻠﻤﻪ داخﻞ شﻮی‬ ‫دی او د ﻫﻐﻪ ﻻم ﻟﻪ اصﻞ کﻠﻤ‪＇ ３‬خﻪ ﻧﻪ وي‪.‬‬

‫د زائد الم حکم‬ ‫زائد ﻻم دوه حکﻤﻮﻧﻪ ﻟري‪ :‬اﻟﻒ‪-‬اظﻬار ب‪-‬ادﻏام‪ ،‬ﻟﻮﻣ‪７‬ي تﻪ ﻗﻤري ﻻم او دوﻳﻢ تﻪ شﻤسﻲ‬ ‫ﻻم وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫(‪)۱‬‬

‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻻﻧدې أﻳتﻮﻧﻪ تﻤرﻳﻦ ک‪７‬ي او د اسﻢ ﻻم‪ ،‬د ﻓﻌﻞ ﻻم‪ ،‬د حرف ﻻم‪ ،‬اصﻠﻲ‬ ‫ﻻم او زاﻳد ﻻم دې پﻪ ‪－‬ﻮتﻪ او ﻫر ﻳﻮ دې سﻢ تطبﻴﻖ ک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪ -۱‬د دﻏﻪ دوو ﻻﻣﻮﻧﻮ د تسﻤﻴ‪ ３‬پﻪ اړه وﻳﻞ ک‪８５‬ي چ‪ ３‬د حرﻓﻮﻧﻮ تشبﻴﻪ پﻪ ستﻮرو سره شﻮي ده‪ ،‬او ﻻم د (ال) پﻪ سپﻮږﻣ‪ ９‬او ﻟﻤر‪ ،‬د‬ ‫ﻗﻤري حرﻓﻮﻧﻮ د واﻗﻊ ک‪５‬دو پرﻣﻬال وروستﻪ ﻟﻪ (ال) اﻟﻒ ﻻم ＇خﻪ ＊کاره ک‪８５‬ي ﻟکﻪ د سپﻮږﻣ‪ ９‬پر ﻣﻬال چ‪ ３‬ستﻮري ＊کاري‪ ،‬او‬ ‫د شﻤسﻲ حرﻓﻮﻧﻮ پﻪ وخت ک‪ ３‬ﻣدﻏﻢ ک‪８５‬ي ﻟکﻪ د ﻟﻤر ختﻮ پﻪ وخت ک‪ ３‬چ‪ ３‬ستﻮري ورک‪８５‬ي‪.‬‬

‫‪59‬‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬ ‫ﮅﮆ ﮇﮈﮉﮊﮋﮌﮍﮎﮏﮐ ﮑﮒ‬ ‫ﮓ ﮔ ﮕ ﮖ ﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞﮟ ﮠ ﮡ‬ ‫ﮢ ﮣﮤﮥ ﮦﮧ ﮨﮩﮪ ﮫ ﮬﮭﮮ ﮯ ﮰ ﮱ‬ ‫ﯓ ﯔﯕ ﯖﯗﯘﯙ ﯚﯛﯜﯝﯞ ﯟﯠﯡﯢ‬ ‫ﯣﯤﯥ ﯦﯧﯨﯩﯪ ﯫ ﯬ ﯭﯮﯯ ﯰ‬

‫پو＊تن‪３‬‬

‫‪ -۱‬ﻻم پﻪ ＇ﻮ ډوﻟﻪ دی؟ ﻳﻮا‪ ３＄‬ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬واخﻠئ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬د اسﻢ ﻻم تﻌرﻳﻒ ک‪７‬ئ او ډوﻟﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬وواﻳئ‪.‬‬ ‫‪ -۳‬اصﻠﻲ ﻻم تﻌرﻳﻒ او حکﻢ ﻳ‪ ３‬بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۴‬د اصﻠﻲ ﻻم ﻟپاره دوه ﻣثاﻟﻮﻧﻪ ور ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۵‬زاﻳد ﻻم تﻌرﻳﻒ او د ﻫﻐﻪ حکﻢ بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪-۶‬د زاﻳد ﻻم ﻟپاره دوه ﻣثاﻟﻮﻧﻪ ور ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫‪60‬‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻟﻪ ﻻﻧدې سﻮرت ＇خﻪ داس‪ ３‬کﻠﻤ‪ ３‬و！اکﻲ چ‪ ３‬اصﻠﻲ او زاﻳد ﻻم پﻪ ک‪３‬‬ ‫کار‪４‬دﻟﻲ وي او پﻪ بﻞ درسﻲ ساﻋت دې ！ﻮﻟ‪／‬ﻲ تﻪ راوړي‪.‬‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬ ‫ﭑﭒﭓﭔﭕﭖﭗﭘ ﭙ ﭚ ﭛﭜﭝﭞ‬ ‫ﭟﭠ ﭡﭢﭣﭤﭥ ﭦﭧﭨﭩﭪﭫ ﭬ‬ ‫ﭭ ﭮﭯ‬

‫‪61‬‬

‫اوولسم لوست‬ ‫قمري او شمسي الم‬ ‫قمري الم‬ ‫ﻗﻤري ﻻم ﻫﻐﻪ اسﻤﻲ زاﻳد ﻻم تﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي چ‪ ３‬ﻣخک‪ ３‬ﻟﻪ ＇ﻮارﻟسﻮ تﻮرو ＇خﻪ را شﻲ چ‪３‬‬ ‫پﻪ (إبﻎ حجﻚ وخﻒ ﻋﻘﻴﻤﻪ)(‪)۱‬ک‪ ３‬ﻳﻮ‪＄‬ای شﻮي دي‪.‬‬ ‫د ﻗﻤري ﻻم حکﻢ اظﻬار دی‪.‬‬ ‫د قمري الم مثالونه‬ ‫ﻴم‪ ،‬ال ْ َقا ِﻫ ُر‪،‬‬ ‫ﻴر‪ ،‬ال ْ َفت ُ‬ ‫ﻴم‪ ،‬ال ْ َج َﻼ ِل‪ ،‬ال ْ َكر ِ‬ ‫َّاح‪ ،‬ال ْ َعل ِ ُ‬ ‫اﻷ َّو ُل‪ ،‬الْبَا ِط ُﻦ‪ ،‬ال ْ َغ ُفﻮ ُر ‪ ،‬ال ْ َح ِك ُ‬ ‫ِﻳم‪ ،‬ال ْ َﻮ ُدو ُد‪ ،‬الْخَ ب ِ ُ‬ ‫ﻴﻦ‪ ،‬ال ْ ُﻤ َﻬﻴ ْ ِﻤ ُﻦ‪ ،‬ال ْ ُﻬدَ ى ‪.‬‬ ‫الْﻴَ ِق ُ‬

‫شمسي الم او د هغه حکم‬ ‫شﻤسﻲ ﻻم ﻫﻐﻪ اسﻤﻲ زائد ﻻم تﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي چ‪ ３‬ﻟﻪ ＇ﻮارﻟسﻮ حرﻓﻮﻧﻮ ﻣخک‪ ３‬را‪＄‬ﻲ چ‪３‬‬ ‫دﻏﻪ تﻮري د راتﻠﻮﻧکﻲ بﻴت پﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻳﻮ ک‪ ３‬راﻏﻠﻲ دي‪.‬‬ ‫ب ث ُ َّم ِص ْل َر ِحﻤاً تَ ُف ْز ِض ْ‬ ‫ف َذا ﻧ ِ َع ٍم‬ ‫ِط ْ‬

‫َد ْع ُس ْﻮ َء َظ ٍّﻦ ُز ْر َش ِرﻳْفاً لِل ْ َك َر ِم‬

‫(‪)2‬‬

‫د شمسي الم حکم‪ :‬پﻪ ورپس‪ ３‬تﻮرو ک‪ ３‬د(ل) ادﻏام دی‪.‬‬ ‫د شﻤسﻲ ﻻم ﻣثاﻟﻮﻧﻪ‪:‬‬ ‫اب‪ُّ ،‬‬ ‫ات‪ ،‬الث َّ َﻮ ِ‬ ‫َّاس ‪ ،‬الدَّا ِع‪ ،‬ال َّس ِﻤﻴ ُع‪،‬‬ ‫ال َّطﻴِّبَ ُ‬ ‫اب‪َّ ،‬‬ ‫الض َحﻰ‪ ،‬ال َّذا ِكر َ‬ ‫الصا ِدق ِ َ‬ ‫ﻴﻦ‪ ،‬ﭓ‪ ،‬الت َّ َّﻮ ُ‬ ‫ِﻳﻦ الﻨ ُ‬ ‫ﻴﻦ‪ ،‬اللَّﻴْلِ ‪.‬‬ ‫ﻴﻦ‪ ،‬ال َّزﻳْتُﻮ ِن ‪ ،‬ال َّشاف ِ ِع َ‬ ‫ال َّظاﻧ ِّ َ‬ ‫‪ -۱‬ژباړه‪ :‬د حج د طﻠب پﻪ ﻫ（ﻪ ک‪ ３‬اوسﻪ‪ -‬او دا چ‪ ３‬ﻧتﻴجﻪ پرې ﻣرتب ﻧﻪ وي ﻟﻪ ﻫﻐ‪＇ ３‬خﻪ پﻪ و‪４‬ره ک‪ ３‬اوسﻪ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬ژباړه‪ :‬پاک اود ＊ﻪ خﻮی ＇‪＋‬تﻦ اوسﻪ او بﻴا صﻠﻪ رحﻤﻲ کﻮه چ‪ ３‬کاﻣﻴاب ش‪ ،３‬د ﻧﻌﻤت د ＇‪＋‬تﻦ ﻣﻨﻨدوی اوسﻪ‪ ،‬بد‪－‬ﻤاﻧﻲ ﻣﻪ‬ ‫کﻮه او شرﻳﻒ اﻧسان د ﻫﻐﻪ د احترام پﻪ خاطر ‪－‬ﻮره‪.‬‬

‫‪62‬‬

‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻻﻧدې أﻳتﻮﻧﻪ تﻤرﻳﻦ او د شﻤسﻲ او ﻗﻤري ﻻم تر ﻣﻨ‪ ＃‬تﻮپ‪５‬ر دې ﻣشخص او‬ ‫ﻼ دې تطبﻴﻖ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ﻋﻤ ً‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬ ‫ﭑﭒﭓﭔﭕﭖ ﭗﭘﭙ ﭚﭛ ﭜﭝ ﭞﭟﭠﭡ‬ ‫ﭢﭣﭤﭥﭦ ﭧﭨﭩﭪﭫﭬﭭﭮﭯﭰ ﭱﭲ‬ ‫ﭳﭴﭵﭶﭷﭸﭹ‬ ‫پو＊تن‪３‬‬

‫‪ .۱‬ﻗﻤری ﻻم تﻌرﻳﻒ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪.۲‬د ﻗﻤري ﻻم د تسﻤﻴ‪ ３‬وجﻪ بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .۳‬د ﻗﻤري ﻻم ﻟپاره ＇ﻠﻮر ﻣثاﻟﻮﻧﻪ بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .۴‬شﻤسﻲ ﻻم تﻌرﻳﻒ او ﻣثال ورک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .۵‬د شﻤسﻲ ﻻم ﻟپاره ＇ﻠﻮر ﻣثاﻟﻮﻧﻪ بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ باﻳد د شﻤسﻲ او ﻗﻤري ﻻم ﻟپاره ﻟﻪ درسﻲ ﻣثاﻟﻮﻧﻮ پرتﻪ ＇ﻮارﻟس ＇ﻮارﻟس‬ ‫ﻣثاﻟﻮﻧﻪ ﻏﻮره ک‪７‬ي او پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬دې وﻟﻴﻜﻲ‪.‬‬

‫‪63‬‬

‫اتلسم لوست‬

‫د فعل الم او د حرف الم‬ ‫د فعل الم او دهغه احکام‬ ‫د ﻓﻌﻞ ﻻم ﻫﻐﻪ ﻻم تﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي چ‪ ３‬د ﻓﻌﻞ پﻪ جﻮړ＊ت ک‪ ３‬ترې ‪＂－‬ﻪ اخﻴستﻞ شﻮي‬ ‫وي‪.‬ﻟکﻪ‪ :‬أَ ْر َسلْﻨَا‪ ،‬أَل ْ َﻬا ُك ْم‪ ،‬ﻳَل ْ َقا ُه ‪َ ،‬وق ُ ْل َجا َء ال ْ َحقُّ ‪َ ،‬و َﻻ ت َْج َع ْل ‪.‬‬ ‫د ﻓﻌﻞ ﻻم ﻟﻪ ﻫجاﻳﻲ حرﻓﻮﻧﻮ ＇خﻪ ﻣخک‪ ３‬دوه حکﻤﻮﻧﻪ ﻟري‪ :‬اﻟﻒ‪-‬ادﻏام‬ ‫ب‪-‬اظﻬار‪.‬‬

‫الف‪-‬ادغام‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬د ﻓﻌﻞ ﻻم د اﻣر د صﻴﻐ‪ ３‬پﻪ پای ک‪ ３‬راشﻲ او بﻴا ﻟﻪ دﻏﻪ ﻻم وروستﻪ بﻞ (ﻻم) او‬ ‫ﻳا (ر) راشﻲ‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ دﻏﻪ صﻮرت ک‪ ３‬ﻻم د اﻣر د ﻓﻌﻞ پﻪ (ﻻم) او (را) ک‪ ３‬ﻣدﻏﻤ‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ب ‪.‬‬ ‫ﻣثال‪ :‬ق ُ ْل ل َّ ُك ْم‪ ،‬ق ُ ْل َّر ِّ‬ ‫ب‪ -‬اظهار‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬د ﻓﻌﻞ ﻻم د ﻣاضﻲ ﻓﻌﻞ او ﻳا د ﻣضارع ﻓﻌﻞ پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬او ﻳا د اﻣر د ﻓﻌﻞ پﻪ پای‬ ‫ک‪ ３‬راشﻲ او ﻟﻪ ﻫﻐﻪ وروستﻪ (ﻻم) او ﻳا (را) واﻗﻊ شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ دﻏﻪ صﻮرت ک‪ ３‬د ﻓﻌﻞ ﻻم‬ ‫اظﻬار ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ﻣثال‪ :‬الْتَ َقﻰ‪ ،‬ﻳَلْتَ ِق ْط ُﻪ‪ ،‬ق ُ ْل أَ َرأَﻳْت ُ ْم ‪.‬‬ ‫‪64‬‬

‫د حرف الم او د هغه حکم‬ ‫د حرف ﻻم ﻫﻐﻪ ﻻم تﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي چ‪ ３‬د حرف پﻪ جﻮړ＊ت ک‪ ３‬ترې ‪＂－‬ﻪ اخﻴستﻞ شﻮي‬ ‫وي‪.‬ﻟکﻪ ب َ ْل‪َ ،‬ﻫ ْل ‪.‬‬ ‫د حرف د ﻻم حکﻢ د اﻣر د ﻓﻌﻞ د ﻻم پﻪ ＇‪５‬ر دی‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ادﻏام او اظﻬار‪.‬‬

‫الف‪ -‬ادغام‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬د حرف ﻟﻪ [ﻻم] وروستﻪ (ﻻم) او ﻳا (ر) را شﻲ‪ ،‬پﻪ دﻏﻪ صﻮرت ک‪ ３‬د حرف‬ ‫ﻻم پﻪ ﻻم او [ر] ک‪ ３‬ﻣدﻏﻤ‪８５‬ي‪.‬‬

‫(‪)۱‬‬

‫لكﻪ‪َ :‬ﻫ ْل ل َّ ُك ْم‪ ،‬ب َ ْل َّرفَ َع ُﻪ اﷲ ُ إِلَﻴ ْ ِﻪ ‪.‬‬ ‫ب‪ -‬اظهار‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬د حرف ﻟﻪ ﻻم وروستﻪ ﻏﻴر د [ﻻم] او [ر] ＇خﻪ ﻧﻮر پات‪ ３‬ﻫر حرف را شﻲ‪،‬‬ ‫ﻧﻮ پﻪ دﻏﻪ صﻮرت ک‪ ３‬د حرف پﻪ ﻻم ک‪ ３‬اظﻬار ک‪８５‬ي‪.‬ﻣثال‪َ :‬ﻫ ْل ﻳَ ْستَ ِطﻴ ُع ‪ ،‬ب َ ْل َطبَ َع‬ ‫اﷲ ُ َعلَﻴ ْ َﻬا ‪.‬‬

‫‪ -۱‬اﻟبتﻪ د حﻔص پﻪ رواﻳت سره ﻟﻪ دﻏ‪ ３‬ﻗاﻋدې ＇خﻪ [بﻞ ران ﻋﻠی ﻗﻠﻮبﻬﻢ ﻣا کاﻧﻮا ﻳکسبﻮن] (اﻟﻤطﻔﻔﻴﻦ‪ )۱۴:‬ﻣستثﻨا دی‪ ،‬پﻪ ﻫﻐﻪ‬ ‫ک‪ ３‬سکتﻪ ک‪８５‬ي او د ﻫﻐﻪ وجﻪ داده کﻪ چ‪５‬رتﻪ ادﻏام وشﻲ ﻧﻮ (بران) وﻳﻞ ک‪８５‬ي چ‪ ３‬پدې سره ﻣﻌﻨا ﻳ‪ ３‬بدﻟ‪８５‬ي‪.‬‬

‫‪65‬‬

‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې راتﻠﻮﻧکﻲ أﻳتﻮﻧﻪ ﻣشﻖ ک‪７‬ي او د ﻓﻌﻞ ﻻم او حرف د ﻻم ترﻣﻨ‪ ＃‬تﻮپﻴر‬ ‫ﻼ دې تطبﻴﻖ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫دې تشخﻴص او ﻋﻤ ً‬ ‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬ ‫ﭑﭒﭓ ﭔﭕﭖﭗﭘﭙﭚ ﭛﭜﭝﭞ‬ ‫ﭟﭠﭡﭢﭣﭤ ﭥﭦﭧﭨﭩﭪﭫ ﭬ‬ ‫ﭭﭮ ﭯﭰﭱﭲﭳﭴﭵﭶﭷﭸﭹ ﭺ ﭻﭼ‬ ‫ﭽﭾﭿﮀﮁﮂﮃ ﮄ ﮅﮆﮇﮈﮉﮊ‬ ‫ﮋ ﮌﮍ ﮎﮏ ﮐ ﮑ ﮒﮓﮔﮕﮖﮗﮘﮙﮚﮛ‬ ‫ﮜﮝﮞﮟﮠﮡﮢﮣﮤﮥﮦﮧﮨ ﮩﮪﮫﮬﮭ‬ ‫ﮮ ﮯﮰ ﮱ ﯓ ﯔ ﯕ‬ ‫پو＊تن‪３‬‬

‫‪ -۱‬د ﻓﻌﻞ ﻻم تﻌرﻳﻒ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪-۲‬د ﻓﻌﻞ ﻻم تﻪ ＇ﻠﻮر ﻣثاﻟﻮﻧﻪ ذکر ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۳‬د ﻓﻌﻞ ﻻم پﻪ کﻮم ﻣﻬال اظﻬار ک‪８５‬ي او پﻪ کﻮم ﻣﻬال ک‪ ３‬پﻪ خپﻞ وروستﻲ حرف‬ ‫ک‪ ３‬ﻣدﻏﻤ‪８５‬ي؟‬ ‫‪ -۴‬د ﻓﻌﻞ ﻻم پﻪ کﻮم حاﻟت ک‪ ３‬پﻪ وروستﻲ حرف ک‪ ３‬ادﻏام ک‪８５‬ي؟‬ ‫‪66‬‬

‫‪ -۵‬د حرف ﻻم تﻌرﻳﻒ او دوه ﻣثاﻟﻮﻧﻪ ورک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۶‬د حرف ﻻم پﻪ کﻮم حاﻟت ک‪ ３‬اظﻬار ک‪８５‬ي؟‬ ‫‪ -۷‬د حرف ﻻم پﻪ کﻮم حاﻟت ک‪ ３‬پﻪ وروستﻲ حرف ک‪ ３‬ﻣدﻏﻢ ک‪８５‬ي؟‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻟﻪ ﻻﻧدې أﻳتﻮﻧﻮ ＇خﻪ د ﻓﻌﻞ ﻻم او حرف ﻻم ﻟﻪ تشخﻴص وروستﻪ پﻪ‬ ‫کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴﻜﻲ او ！ﻮﻟ‪／‬ﻲ تﻪ دې راوړي‪.‬‬ ‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﯖﯗﯘﯙﯚﯛ ﯜﯝﯞﯟ ﯠﯡ ﯢﯣ‬

‫ﯤﯥﯦﯧﯨﯩ ﯪﯫﯬﯭ ﯮﯯﯰ‬

‫ﭑﭒﭓ ﭔ ﭕﭖﭗﭘﭙﭚﭛ ﭜﭝ ﭞ ﭟ‬

‫ﭠﭡﭢ ﭣﭤﭥﭦ ﭧ ﭨ ﭩﭪﭫ ﭬﭭ ﭮﭯ ﭰ‬

‫ﭱ ﭲ ﭳ ﭴ ﭵ ﭶ ﭷ ﭸ ﭹﭺ ﭻﭼ ﭽ ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂ ﮃ‬

‫‪67‬‬

‫نولسم لوست‬

‫د جالله ( د اهلل د لفظ) الم‬

‫(‪)١‬‬

‫د ﻻم حرف اصﻠﻲ ب‪２‬ﻪ ترﻗﻴﻖ (بارﻳﻚ ﻟﻮستﻞ) دي او ﻳﻮا‪ ３＄‬د جﻼﻟﻪ پﻪ ﻟﻔظ ک‪ ３‬تر ‪＄‬اﻧ‪７／‬و‬ ‫شرطﻮﻧﻮ ﻻﻧدې تﻔخﻴﻢ(ډک) وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫د جﻼﻟﻪ ﻟﻪ ﻻم پرتﻪ ﻧﻮر ﻻﻣﻮﻧﻪ پﻪ ！ﻮﻟﻮ حاﻻتﻮ ک‪ ３‬تش وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫ﻟکﻪ‪:‬‬ ‫د جﻼﻟﻪ ﻻم ﻫﻐﻪ ﻻم تﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي چ‪ ３‬د اهلل پﻪ ﻟﻔظ ک‪ ３‬را‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫د جالله دالم د تفخيم (ډک ويلو) حاالت‬ ‫د جﻼﻟﻪ ﻻم پﻪ دوو حاﻻتﻮ ک‪ ３‬ډک وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪:‬‬ ‫‪ -۱‬چ‪ ３‬د ﻣخک‪ ３‬حرف حرکت ﻳ‪ ３‬ﻓتحﻪ(زور)وي‪ .‬ﻟکﻪ‪ :‬اﷲ ﻳَ ْعلَ ُم ‪ ،‬أَ َرا َد اﷲ ُ ‪ ،‬إ ِ َّن‬ ‫َﻣا َو َّﻻ ُﻫ ْم ‪،‬‬

‫اﷲ َ ‪،‬‬

‫‪ُ ،‬كلُّ ُﻬ ْم ‪ُ ،‬ﻫ َﻮ ال َّ ِذي َج َع َل ل َ ُك ُم اللَّﻴ ْ َل او‪...‬‬

‫اﷲ ِ ‪َ ،‬ح ْسب ِ َﻲ اﷲ ُ او‪...‬‬

‫‪ -۲‬چ‪ ３‬ﻣخک‪ ３‬حرف حرکت ﻳ‪ ３‬ضﻤﻪ(پ‪)）５‬وي‪.‬لكﻪ‪َ :‬رفَ َع ُﻪ اﷲ ُ ‪ ،‬ﻳَ ْعلَ ُم اﷲ ُ ‪،‬‬ ‫َد َع ُﻮا اﷲ َ ‪ ،‬فَا ْد ُعﻮا اﷲ َ ‪ُ ،‬ﻫدَ ى اﷲ ِ و‪...‬‬

‫د جالله الم او د ترقيق حاالت‬ ‫(‪)۲‬‬ ‫ﻫر کﻠﻪ چ‪ ３‬د جﻼﻟﻪ د ﻻم ﻧﻪ ﻣخک‪ ３‬کسره(ز‪４‬ر) وي‪ ،‬ﻧﻮ تش ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫لكﻪ‪ :‬ب ِ ْس ِم اﷲ ِ ‪ ،‬بِاﷲ ِ ‪ ،‬ﻳ ُ ْحﻴِﻲ اﷲ َ ‪ ،‬بِإِ ْذ ِن اﷲ ِ ‪ ،‬ات َِّق اﷲ ِ ‪ ،‬فِﻲ اﷲ ِ ‪.‬‬

‫تذکر(يادونه)‬ ‫پﻪ اَلل َّ ُﻬ َّم ک‪ ３‬ﻫﻢ ﻫﻤدا ﻗاﻋده(د تﻔخﻴﻢ او ترﻗﻴﻖ ﻗاﻋده) پﻠ‪ ３‬ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ﻳﻌﻨﻲ پﻪ ﻫﻐﻪ صﻮرت ک‪ ３‬چ‪ ３‬ﻣخک‪ ３‬تر‪４‬ﻨﻪ ﻣﻔتﻮح ﻳا ﻣضﻤﻮم وي ډک ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‬ ‫او پﻪ ﻫﻐﻪ صﻮرت ک‪ ３‬چ‪ ３‬ﻣخک‪ ３‬ترې کسره وي‪ ،‬تش ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪＄ ،‬کﻪ پﻪ ﻫﻐﻪ‬ ‫‪ -۱‬ﻫﻐﻪ ﻻم چ‪ ３‬د اهلل پﻪ ﻟﻔظ ک‪ ３‬دي‪ ،‬د تجﻮﻳد پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬ﻫﻐﻪ د جﻼﻟﻪ پﻪ ﻻم ﻣشﻬﻮر دی‪،‬او د جﻼﻟﻪ پﻪ ﻻم ﻧﻮﻣﻮل ﻳ‪ ３‬د‬ ‫تﻌﻈﻴﻢ او اختصار پﻪ خاطر دی‪＄،‬کﻪ کﻪ چ‪５‬رتﻪ داس‪ ３‬چ‪( ３‬ﻫﻐﻪ ﻻم چ‪ ３‬د اهلل جﻞ جﻼﻟﻪ پﻪ ﻟﻔظ ک‪ ３‬دی) ﻧﻮ زﻳات اوږد‪８４‬ي‪.‬‬ ‫‪ -۲‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬ﻫﻐﻪ ﻣﻘصﻮر حرف چ‪ ３‬د جﻼﻟﻪ پﻪ ﻻم ک‪ ３‬ﻣتصﻞ وي او کﻪ ﻣﻨﻔصﻞ او ﻫﻤدارﻧ‪／‬ﻪ ﻫﻐﻪ ﻋارضﻲ کسره وي‬ ‫او کﻪ ذاتﻲ‪ ،‬تﻮپﻴر ﻧشتﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨ‪ ３‬پﻪ ！ﻮﻟﻮ حاﻻتﻮ ک‪ ３‬تش ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪ .‬ﻟکﻪ با اهلل‪ ،‬هلل‪ ،‬بسﻢ اهلل‪ ،‬ﻓی اهلل‪.‬‬

‫‪68‬‬

‫ک‪ ３‬د جﻼﻟﻪ ﻟﻔظ (اهلل) شتﻪ‪.‬‬ ‫لكﻪ‪ُ :‬سب ْ َحاﻧ َ‬ ‫َک الل َّ ُﻬ ّم ‪ ،‬قَالُﻮا الل َّ ُﻬ َّم ‪ ،‬قَ َ‬ ‫ﻴسﻰ اب ْ ُﻦ َﻣ ْرﻳَ َم الل َّ ُﻬ َّم ‪ ،‬قُلِ الل َّ ُﻬ َّم ‪.‬‬ ‫ال ِع َ‬ ‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې راتﻠﻮﻧکﻲ أﻳتﻮﻧﻪ ﻣشﻖ ک‪７‬ي او د جﻼﻟﻪ ﻻم دې پک‪ ３‬تطبﻴﻖ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﭑﭒﭓﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘ ﭙﭚﭛﭜﭝ ﭞﭟﭠ‬

‫ﭡ ﭢ ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨ ﭩ ﭪ ﭫ ﭬﭭ ﭮ ﭯ ﭰ‬

‫ﭱ ﭲ ﭳ ﭴ ﭵﭶ ﭷ ﭸ ﭹ ﭺ ﭻ ﭼ ﭽ ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂ‬

‫ﮃ ﮄ ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ ﮉ ﮊ ﮋ ﮌ ﮍ ﮎﮏ‬ ‫پو＊تن‪３‬‬

‫‪-۱‬د جﻼﻟﻪ ﻻم تﻌرﻳﻒ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬پﻪ کﻮﻣﻮ حاﻻتﻮ ک‪ ３‬د جﻼﻟﻪ ﻻم ډک وﻳﻞ ک‪８５‬ي؟‬ ‫‪ -۳‬پﻪ کﻮﻣﻮ حاﻻتﻮ ک‪ ３‬د جﻼﻟﻪ ﻻم تش وﻳﻞ ک‪８５‬ي؟‬ ‫‪ -4‬د اَلل َّ ُﻬ َّم کﻠﻤﻪ پﻪ کﻮﻣﻮ حاﻻتﻮ ک‪ ３‬ډکﻪ ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي؟‬ ‫‪-۵‬د اَلل َّ ُﻬ َّم کﻠﻤﻪ پﻪ کﻮﻣﻮ حاﻻتﻮ ک‪ ３‬تشﻪ ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي؟‬ ‫‪ -۶‬د جﻼﻟﻪ ﻟﻪ ﻻم اود اَلل َّ ُﻬ َّم ‪،‬د ﻻم پرتﻪ د ﻧﻮرو ﻻﻣﻮﻧﻮ حکﻢ بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧک‪ ３‬باﻳد دوه ﻣثاﻟﻮﻧﻪ د جﻼﻟﻪ ﻟﻔظ د تﻔخﻴﻢ ﻟپاره‪ ،‬دوه ﻣثاﻟﻮﻧﻪ د جﻼﻟﻪ ﻻم د ترﻗﻴﻖ‬ ‫ﻟپاره‪ ،‬ﻳﻮ ﻣثال د [اﻟﻠﻬﻢ] د کﻠﻤ‪ ３‬د تﻔخﻴﻢ ﻟپاره او ＇ﻠﻮر ﻣثاﻟﻮﻧﻪ د ﻧﻮﻣﻮړې کﻠﻤ‪ ３‬د ترﻗﻴﻖ‬ ‫ﻟپاره او ＇ﻠﻮر ﻣثاﻟﻮﻧﻪ د ﻧﻮرو پاتﻮ ﻻﻣﻮﻧﻮ ﻟپاره –پﻪ درس ک‪ ３‬ﻟﻪ ﻟﻮستﻞ شﻮو ﻣثاﻟﻮﻧﻮ پرتﻪ – پﻪ‬ ‫خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴﻜﻲ‪.‬‬ ‫‪69‬‬

‫شلم لوست‬

‫د (را( د تفخﻴم حاﻻت‬

‫(((‬

‫د (ر) حرف اصﻠﻲ حاﻟت تﻔخﻴﻢ (ډک ﻟﻮستﻞ) دي او ترﻗﻴﻖ (تش ﻟﻮستﻞ) پﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻮ حاﻻتﻮ‬ ‫ک‪ ３‬پرې را‪＄‬ﻲ چ‪ ３‬ﻻﻧدې بﻪ پﻪ تﻔصﻴﻞ سره بﻴان شﻲ‪.‬‬

‫الف‪ -‬د (ر) د تفخيم حاالت‬ ‫پﻪ راتﻠﻮﻧکﻮ حاﻻتﻮ ک‪( ３‬ر) ﻣﻔخﻤﻪ (ډکﻪ) ﻟﻮستﻠﻪ ک‪８５‬ي‪:‬‬ ‫‪-۱‬ﻫر کﻠﻪ چ‪ ３‬پﻪ (ر) حرف باﻧدې د ﻓتح‪ ３‬ﻳا ضﻤ‪ ３‬حرکت وي‪ ،‬ﻧﻮ ډکﻪ ﻟﻮستﻠﻪ‬ ‫ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫(‪)۲‬‬

‫ﻟکﻪ‪َ :‬رب ُّ َ‬ ‫ک ‪ ،‬ز َْج ًرا ‪ُ ،‬ر ِزقُﻮا ‪َ ،‬س ِ‬ ‫اح ٌر ‪،‬‬

‫ﭓﭔ‬

‫‪ ،‬فَ ِف ُّروا إِلَﻰ اﷲ ِ ‪.‬‬

‫‪ -۲‬ﻫر کﻠﻪ چ‪ ３‬د (ر) حرف ساکﻦ وي او ﻣخک‪ ３‬حرف ترې ﻣﻔتﻮح او ﻳا ﻣضﻤﻮم وي‬ ‫ډکﻪ ﻟﻮستﻠﻪ ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫(‪)۳‬‬

‫لكﻪ‪ :‬ب َ ْر ٌق ‪ ،‬ت ُْر َج ُعﻮنَ ‪ ،‬فَ َﻼتَ ْق َﻬ ْر ‪َ ،‬و َﻣاأُ ْر ِسلُﻮا ‪،‬‬

‫‪ ،‬فَاﻧ ْ ُظ ْر ‪.‬‬

‫‪-۳‬ﻫرکﻠﻪ چ‪ ３‬د (ر) حرف ساکﻦ وي او ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ﻧﻪ ﻣخک‪ ３‬حرف ﻫﻢ ساکﻦ و‪ ،‬خﻮ تر‬ ‫ﻫﻐﻪ ﻣخک‪ ３‬او ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ﻧﻪ ﻣخک‪ ３‬حرف ﻣضﻤﻮم وي‪ ،‬ﻧﻮ پدې حاﻟت ک‪ ３‬بﻴا ﻫﻢ (ر) ډکﻪ‬ ‫‪ -۱‬د ﻳادوﻟﻮ وړ ده چ‪ ３‬د (را) حرف پﻪ اصﻞ ک‪ ３‬د ﻣستﻔﻠﻪ حرﻓﻮﻧﻮ ﻟﻪ جﻤﻠ‪＇ ３‬خﻪ شﻤﻴرل ک‪８５‬ي‪ ،‬ﻣ‪／‬ر د ﻫﻐ‪ ３‬د ادا د ‪＄‬ای پﻪ‬ ‫سبب او د ﻗﻮت د صﻔاتﻮ برتري پﻪ ضﻌﻴﻔﻮ باﻧدي تﻔخﻴﻢ ورتﻪ اصﻞ صﻔت دی او ترﻗﻴﻖ ورﻟره پﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻮ حاﻻتﻮ ک‪ ３‬ﻋارضﻲ شﻤﻴرل‬ ‫ک‪８５‬ي‪ .‬ﻧﻮبﻨاء (را) پﻪ خپﻞ ذات ک‪ ３‬ﻣﻔخﻤﻪ ده‪ ،‬ﻣ‪／‬ر دري ﻋاﻣﻠﻮﻧﻪ (کسره‪ ،‬ﻳا اﻣا ﻟﻪ ک‪ )３‬ترﻗﻴﻖ ﻳ‪ ３‬ک‪８５‬ي‪＄ ،‬کﻪ پﻪ اصﻞ ک‪３‬‬ ‫ﻓتحﻪ‪،‬ضﻤﻪ‪،‬اﻟﻒ او ﻣده واو د تﻔخﻴﻢ ﻟﻪ کﻮرﻧ‪＇ ９‬خﻪ دي او پﻪ ﻣﻘابﻞ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬کسره او د ﻳا حرف د ترﻗﻴﻖ ﻟﻪ کﻮرﻧ‪＇ ９‬خﻪ شﻤﻴرل‬ ‫ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫‪ -۲‬کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ د کﻠﻤ‪ ３‬بﻪ سر ک‪ ３‬وي ﻟکﻪ [ربﻨا] او [رﻋبا] او ﻳا پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬وي ﻟکﻪ [تﻤرحﻮن] او[تﻌرج] او ﻳا د کﻠﻤﻲ پﻪ پای ک‪３‬‬ ‫وي ﻟکﻪ [ﻧﻈر] او[ﻳؤثر]‪ ،‬ﻳا ﻣخﻔﻒ وي‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬ﻫﻤدا ﻣخک‪５‬ﻨﻲ ﻣثاﻟﻮﻧﻪ چ‪ ３‬تﻴر شﻮل او ﻳا ﻣشدد وي ﻟکﻪ [اﻟبر]او [ﻓﻔروا]‪.‬‬ ‫‪ -۳‬پﻪ اصﻞ ک‪ ３‬د (را) د حکﻢ پﻪ تشخﻴص ک‪ ３‬کﻪ چ‪５‬رتﻪ ﻣتحرکﻪ وه‪ ،‬ﻧﻮ حرکت تﻪ ﻳ‪ ３‬باﻳد پاﻣﻠرﻧﻪ وک‪７‬و‪ ،‬کﻪ چ‪５‬رتﻪ ساکﻨﻪ و‪ ،‬ﻧﻮ‬ ‫ﻣخک‪５‬ﻨی حرکت ﻳ‪－ ３‬ﻮرو کﻪ ﻫﻐﻪ ﻫﻢ ساکﻦ و‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻪ ﻫﻐ‪ ３‬ﻧﻪ ﻣخک‪ ３‬حرف حرکت ‪－‬ﻮرو(د درﻳﻢ حرف حرکت) د تﻔخﻴﻢ او‬ ‫ترﻗﻴﻖ ﻟﻪ دﻏ‪ ３‬ﻻرې ＇خﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﻮو‪.‬‬

‫‪70‬‬

‫ﻟﻮستﻠﻪ ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫(‪)۱‬‬

‫ﻟکﻪ‪ :‬ﻟ َْﻴﻠَةُا ْﻟ َﻘ ْد ِر ‪َ ،‬وال ْ َف ْج ِر ‪ ،‬ﻳُرِﻳدُاﷲ ُ ب ِ ُك ُم الْﻴ ُ ْس َر ‪َ ،‬و َﻻ ﻳُرِﻳ ُد ب ِ ُك ُم ال ْ ُع ْس َر ‪.‬‬

‫‪ -۴‬کﻠﻪ چ‪ ３‬د (ر) حرف ساکﻦ وي او ﻣخک‪ ３‬حرف ترې اﻟﻒ او ﻳا ﻣدي واو وي‪ ،‬ﻧﻮ [ر]‬ ‫ډکﻪ ﻟﻮستﻠﻪ ک‪８５‬ي‪ ،‬ﻟکﻪ‪:‬‬ ‫َوقُﻮ ُدالﻨ َّا ِر ‪ ،‬بِاﻷ ْس َحار ‪ ،‬ﻧ ُﻮ ٌر َعلَﻰ ﻧ ُﻮ ٍر ‪َ ،‬و َﻻ ﻳَ ُغ َّرﻧ َّ ُك ْم بِاﷲ ِ الْغ َُرو ُر ‪.‬‬

‫(‪)2‬‬

‫‪-۵‬ﻫر کﻠﻪ چ‪ ３‬د (ر) حرف ساکﻦ وي او ﻟﻪ وصﻠﻲ ﻫﻤزې او ﻳا ﻋارضﻲ کسرې وروستﻪ‬ ‫شﻮي وي‪ ،‬ﻧﻮ (ر) ډکﻪ ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ﻟکﻪ‪:‬‬

‫ب َﻣ َعﻨَا ‪،‬‬ ‫ا ْر َك ْ‬

‫ا ْر ِج ِعﻲ ‪،‬‬

‫ا ْر ِج ُعﻮ ِن ‪،‬‬

‫ا ْر ِج ُعﻮا ‪،‬‬

‫ا ْر َح ْﻤ ُﻬ َﻤا ‪،‬‬

‫ا ْر َك ُعﻮا ‪،‬‬

‫ا ْرتَدُّ وا ‪ ،‬أَ ِم ا ْرتَابُﻮا ‪ ،‬إ ِ ِن ا ْرتَبْت ُ ْم ‪ ،‬ل ِ َﻤﻦِ ا ْرت ََضﻰ ‪.‬‬

‫‪ -۶‬ﻫر ﻛﻠﻪ چ‪ ３‬د (ر) حرف ساکﻦ وي او ﻟﻪ اصﻠ‪ ３‬ﻏﻴر ﻣتصﻠ‪ ３‬کسرې وروستﻪ واﻗﻊ شﻲ‬ ‫ﻧﻮ (ر) ډکﻪ ﻟﻮستﻠﻪ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ب ا ْر َح ْﻤ ُﻬ َﻤا ‪.‬‬ ‫ﻟکﻪ‪ :‬ال َّ ِذي ا ْرت ََضﻰ ‪َ ،‬ر ِّ‬ ‫ب ا ْر ِج ُعﻮ ِن ‪َ ،‬ر ِّ‬

‫‪-۷‬ﻫر کﻠﻪ چ‪( ３‬ر) ساکﻨﻪ وي او وروستﻪ ﻟﻪ اصﻠﻲ ﻣتصﻠ‪ ３‬کسرې راشﻲ‪ ،‬خﻮ وروستﻪ‬ ‫ترې ﻳﻮ ﻣستﻌﻠﻴﻪ ﻣﻔتﻮح ﻳا ﻣضﻤﻮم حرف پﻪ ﻳﻮه کﻠﻤﻪ ک‪ ３‬راشﻲ‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ دﻏﻪ ﻣﻬال ﻫﻢ (ر)‬ ‫ډکﻪ ﻟﻮستﻠﻪ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ﻟکﻪ إ ِ ْر َصا ًدا ‪ ،‬لَبِال ْ ِﻤ ْر َصا ِد ‪ ،‬ﻣِ ْر َصا ًدا ‪،‬‬

‫‪ ،‬ق ِ ْر َط ٍ‬ ‫اس ‪.‬‬

‫‪ -۱‬پﻪ ﻋادي حاﻟت ک‪ ３‬دا د وﻗﻒ پﻪ وخت ک‪ ３‬پ‪８５＋５‬ي چ‪ ３‬پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬دﻏﻪ وﻗﻒ تﻪ د اسکان وﻗﻒ وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪ ،‬کﻪ چ‪５‬رتﻪ‬ ‫د روم وﻗﻒ و‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ دﻏﻪ وخت ک‪ ３‬تﻔخﻴﻢ او ترﻗﻴﻖ د (را) دحرکت تابﻊ وي‪ ،‬خﻮ ﻳﻮ حاﻟت ﻟﻪ دې ＇خﻪ ﻣستثﻨا دی او ﻫﻐﻪ دا چ‪３‬‬ ‫(را) ساکﻨﻪ وي او ﻣخک‪ ３‬ترې (ﻳا) وي او ﻟﻪ ﻫﻐﻲ ＇خﻪ ترﻣخﻪ ﻣﻔتﻮح وي ﻟکﻪ‪[ :‬وﻟدار اﻵخرة خﻴر] چ‪ ３‬پدي صﻮرت ک‪( ３‬را)‬ ‫بارﻳکﻪ ﻟﻮستﻠﻪ ک‪８５‬ي‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬د ترﻗﻴﻖ پﻪ بحث ک‪ ３‬بﻪ راشﻲ او د ﻫﻐ‪ ３‬ﻋﻠت دادی چ‪( ３‬ﻳا) خپﻠﻪ د ترﻗﻴﻖ سبب ده او د دوو کسرو‬ ‫پﻪ ﻣﻨزﻟﻪ ک‪ ３‬ﻫﻢ ده‪.‬‬ ‫‪ -۲‬ﻣﻌﻤﻮﻻ دا حاﻟت د اسکان وﻗﻒ پﻪ وخت ک‪ ３‬ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫‪71‬‬

‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻻﻧدې أﻳتﻮﻧﻪ وﻟﻮﻟﻲ او د (ر) د تﻔخﻴﻢ ﻣثاﻟﻮﻧﻪ دې پﻪ ‪－‬ﻮتﻪ ک‪７‬ي‪.‬‬

‫ﮪﮫ ﮬﮭ ﮮﮯﮰﮱ ﯓﯔﯕ ﯖﯗﯘ‬

‫ﯙ ﯚ ﯛ ﯜ ﯝ ﯞ ﯟ ﯠﯡ ﯢ ﯣ ﯤ ﯥ‬ ‫ﯦﯧ ﯨﯩ ﯪﯫﯬﯭﯮ ﯯﯰ‬

‫پو＊تن‪３‬‬

‫‪ .۱‬پﻪ اصﻞ ک‪ ３‬د (ر) حاﻟت تﻔخﻴﻢ دی کﻪ ترﻗﻴﻖ؟‬ ‫‪( .۲‬ر) پﻪ ＇ﻮ حاﻻتﻮ ک‪ ３‬ډکﻪ وﻳﻠﻪ ک‪８５‬ي؟‬ ‫‪ .۳‬د ﻻﻧدې جﻤﻠﻮ تش ‪＄‬اﻳﻮﻧﻪ ډک ک‪７‬ئ‪ :‬کﻠﻪ چ‪( ３‬ر) ﻓتحﻪ ﻳا ضﻤﻪ وﻟري (‬

‫) ﻟﻮستﻠﻪ‬

‫ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫‪ .۴‬پﻪ ﻻﻧدې کﻠﻤﻮ ک‪( ３‬ر) تشﻪ ﻟﻮستﻠﻪ ک‪８５‬ي او کﻪ ډکﻪ؟‬ ‫َو َﻣا أَ ْد َر َ‬ ‫اك‬

‫َﻣ ْرقُﻮ ٌم‬

‫َع ْﻦ َرب ِّ ِﻬ ْم‬

‫َﻣ ُّروا‬

‫‪ .۵‬پﻪ ﻻﻧدې کﻠﻤﻮ ک‪( ３‬ر) تشﻪ ﻟﻮستﻠﻪ ک‪８５‬ي او کﻪ ډکﻪ؟‬ ‫َوال ْ َف ْجر‬

‫ﻳُرِﻳدُاﷲ ُ ب ِ ُك ُم الْﻴ ُ ْس َر‬

‫اﻷ ْر ُ‬ ‫ض‬

‫‪ .۶‬ﻻﻧدې تش ‪＄‬اﻳﻮﻧﻪ ډک ک‪７‬ئ‪ :‬کﻠﻪ چ‪( ３‬ر) ساکﻨﻪ او وروستﻪ ﻳ‪ ３‬وصﻠﻲ ﻫﻤزه ﻳا‬ ‫‪72‬‬

‫ﻋارضﻲ کسره راشﻲ (‬

‫) ﻟﻮستﻠﻪ ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫‪ .۷‬د ﻻﻧدې ﻋبارت ﻣخ‪ ３‬تﻪ د (√) ﻳا ﻏﻠط(‪ )x‬ﻧ‪＋‬ﻪ ک‪８５‬دئ‪ :‬پﻪ ﻻﻧدې کﻠﻤﻮ ک‪ ３‬د (ر)‬ ‫حرف تش ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪ .‬ا ْر ِج ِعﻲ ‪ ،‬ا ْر َح ْﻤ ُﻬ َﻤا ‪ ،‬أَ ِم ا ْرتَابُﻮا ( )‪.‬‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧک‪ ３‬دې اووه داس‪ ３‬کﻠﻤ‪ ３‬پﻪ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکﻲ چ‪ ３‬د (ر) تﻮری پک‪ ３‬ډک‬ ‫ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫‪73‬‬

‫يوويشتم لوست‬

‫د (ر) د ترقيق حاالت‬ ‫د (ر) حرف پﻪ راتﻠﻮﻧکﻮ حاﻻتﻮک‪ ３‬تش ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪:‬‬ ‫‪-۱‬ﻫرکﻠﻪ چ‪( ３‬ر) ﻣکسﻮره وي‪ ،‬پﻪ ﻣطﻠﻖ ډول(‪ )۱‬تشﻪ ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ﻳﻦ ‪ِ ،‬ر ْض َﻮا ٍن ‪.‬‬ ‫ﻟکﻪ‪ِ :‬ر َجا ٌل ‪ ،‬أَ ِرﻧ َا ‪ ،‬الْخَ ْﻤ ِر ‪َ ،‬ﻫا ٍر ‪ ،‬الْب ِ ِّر ‪َ ،‬و َذ ِر ال َّ ِذ َ‬

‫‪-۲‬کﻠﻪ چ‪ ３‬د (ر)حرف ساکﻦ وي او ﻣخک‪ ３‬ترﻳﻨﻪ اصﻠﻲ ﻣتصﻠﻪ کسره وي او وروستﻪ ﻟﻪ (ر)‬ ‫＇خﻪ پﻪ ﻫﻤﻐﻪ کﻠﻤﻪ ک‪ ３‬د استﻌﻼء ﻣﻔتﻮح ﻳا ﻣضﻤﻮم حرف ﻧﻪ وي‪ ،‬ﻧﻮ (ر) تشﻪ ﻟﻮستﻠﻪ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ﻟکﻪ‪{ :‬ف ِ ْر َع ْﻮنَ ‪{ ،‬‬

‫‪ ،‬ﻳَ ْﻮ ٌم َع ِس ٌر ‪ ،‬أُولِﻲ‬

‫‪،‬‬

‫‪ ،‬ب ِ ُﻤ َصﻴ ْ ِط ٍر ‪.‬‬

‫‪-۳‬ﻛﻠﻪ چ‪ ３‬د (ر) حرف ساکﻦ وي‪ ،‬ﻣخک‪ ３‬ترﻳﻨﻪ اصﻠﻲ کسره ﻣتصﻠﻪ وي او وروستﻪ ﻟﻪ‬ ‫(ر) ＇خﻪ د استﻌﻼء ﻣﻔتﻮح ﻳا ﻣضﻤﻮم حرف پﻪ بﻠﻪ کﻠﻤﻪ ک‪ ３‬راشﻲ‪ ،‬ﻧﻮ (ر) تشﻪ ﻟﻮستﻞ‬ ‫اصب ِ ْر َصب ْ ًرا َج ِﻤﻴﻼ ‪ ،‬أَﻧ ْ ِذ ْر قَ ْﻮ َﻣ َ‬ ‫ک‪８５‬ي‪ .‬ﻟکﻪ‪َ :‬و َﻻ ت َُص ِّع ْر خَ د َ‬ ‫َّك لِلﻨ ِ‬ ‫ک ‪.‬‬ ‫َّاس ‪ ،‬فَ ْ‬

‫‪-۴‬کﻠﻪ چ‪ ３‬د (ر) حرف ساکﻦ وي او ﻣخک‪ ３‬ترې ﻫﻢ ساکﻦ وي او ﻣخک‪ ３‬ﻟﻪ ﻫﻐ‪＇ ３‬خﻪ‬ ‫حرف ﻫﻢ ﻣکسﻮر وي‪ ،‬پدې حاﻟت ک‪ ３‬ﻫﻢ را تشﻪ ﻟﻮستﻠﻪ ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫(‪)۲‬‬

‫ﻟکﻪ‪ :‬ﻣِ َﻦ ال ِّس ْح ِر ‪َ ،‬ﻣﻦِ ات َّبَ َع ال ِّذ ْك َر ‪ ،‬ال ِّش ْع َر ‪ِ ،‬س ْد ٍر ‪.‬‬

‫‪-۵‬کﻠﻪ چ‪ ３‬د (را) حرف ساکﻦ وي او ﻣخک‪ ３‬ترې ساکﻨﻪ (ﻳا) وي‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ دﻏﻪ حاﻟت ک‪３‬‬ ‫ﻫﻢ (را) ﻟﻮستﻠﻪ ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫(‪)۳‬‬

‫‪ -۱‬ﻳﻌﻨ‪ ３‬پدې ﻣﻌﻨا چ‪ ３‬کﻪ (را) د کﻠﻤ‪ ３‬پﻪ پ‪５‬ﻞ ک‪ ３‬وي ﻟکﻪ‪[:‬رزﻗا]‪ ،‬ﻳا د کﻠﻤ‪ ３‬پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬وي‪ ،‬ﻟکﻪ‪[ :‬ﻣرﻳج] او ﻳا پﻪ اخر ک‪ ３‬وي‬ ‫ﻟکﻪ‪[ :‬واﻟﻌصر‪ -‬د وصﻞ پﻪ حاﻟت ک‪ ،]３‬ﻣخﻔﻔﻪ وي‪ ،‬ﻟکﻪ‪[ :‬ﻫار] او ﻳا ﻣشدده وي‪ ،‬ﻟکﻪ‪[ :‬دري – اﻟبر] او ﻳا دا کسره اصﻠﻲ وي‪،‬‬ ‫ﻟکﻪ‪ :‬پﻪ تﻴرو ﻣثاﻟﻮﻧﻮ ک‪ ３‬او ﻳا ﻋارضﻲ وي‪ ،‬ﻟکﻪ‪[ :‬واذکر اسﻢ ربک] وروستﻪ ترﻳﻨﻪ د استﻌﻼء حرف ﻧﻪ وي‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬پﻪ تﻴرو ﻣثاﻟﻮﻧﻮ‬ ‫ک‪ ３‬او د استﻌﻼء حرف وي ﻟکﻪ‪[ :‬رضﻮان – إن تحرص]‪.‬‬ ‫‪ -۲‬دا ﻳﻮا‪ ３＄‬د وﻗﻒ پﻪ حاﻟت ک‪ ３‬وي‪ ،‬خﻮ پﻪ ﻫﻐﻪ صﻮرت ک‪ ３‬چ‪ ３‬ﻣخک‪ ３‬حرف ﻳ‪ ３‬د استﻌﻼء ﻟﻪ حرﻓﻮﻧﻮ ＇خﻪ وي‪ ،‬ﻟکﻪ‪:‬‬ ‫ﻣصر او ﻗطر‪ ،‬دوې وج‪( ３‬تﻔخﻴﻢ او ترﻗﻴﻖ) جاﻳز دي‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬چ‪ ３‬وروستﻪ بﻪ پﻪ ﻣتﻦ ک‪ ３‬ذکر شﻲ‪.‬‬ ‫‪-۳‬دا ﻗاﻋده ﻫﻢ ﻳﻮا‪ ３＄‬د وﻗﻒ پﻪ حاﻟت ک‪ ３‬ﻣﻤکﻨﻪ ده او پﻪ دي صﻮرت ک‪ ３‬حرف او ﻟﻪ (ی) ＇خﻪ ﻣخک‪ ３‬حرکت ﻫ‪ ＆５‬اﻋتبار‬ ‫ﻧﻪ ﻟري‪ ،‬برابره ده کﻪ ﻫﻐﻪ د استﻌﻼء حرف وي‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬خﻴر او ﻏﻴر او ﻳا ﻏﻴر ﻟﻪ استﻌﻼء حرف ＇خﻪ وي‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬ﻗدﻳر‪ ،‬ﻣﻔتﻮح وي او‬ ‫کﻪ ﻣکسﻮر وي‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬ﻳا حرف د دوو کسرو ‪＄‬ای ﻧاستی دی‪.‬‬

‫‪74‬‬

‫ﻟکﻪ‪:‬‬ ‫ﻳر ‪ ،‬خَ ﻴ ْ ٌر ‪َ ،‬غﻴ ْ ِر ‪َ ،‬ﻻ َضﻴ ْ َر ‪.‬‬ ‫ﻳر ‪ ،‬ال ْ َﻤ ِص ُ‬ ‫ﻴر ‪َ ،‬كبِﻴ ٍر ‪ ،‬ﻧ َ ِذ ٌ‬ ‫قَ ِد ٌ‬

‫‪-۶‬کﻠﻪ چ‪ ３‬د (ر) حرف پﻪ اﻣاﻟﻲ سره وﻟﻮستﻞ شﻲ‪ ،‬تشﻪ ادا ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫(‪)۱‬‬

‫ﻟکﻪ‪ :‬ﮑ ﮒ ﮓ‬

‫‪ ،‬چ‪ ３‬د حﻔص (رحﻤﻪ اهلل) پﻪ رواﻳت سره پﻪ ﻗرأن‬

‫کرﻳﻢ ک‪ ３‬ﻳﻮا‪ ３＄‬ﻫﻤدا ﻳﻮ ‪＄‬ای (ر) پﻪ اﻣاﻟﻪ سره ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫تبصره‪:‬‬ ‫د ﻳادوﻟﻮ وړ ده چ‪ ３‬پﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻮ کﻠﻤﻮ ک‪ ３‬د (ر) تﻔخﻴﻢ او ترﻗﻴﻖ دواړه جاﻳز وي چ‪ ３‬ﻻﻧدې‬ ‫ذکر ک‪８５‬ي‪:‬‬ ‫‪-۱‬د ف ِ ْر ٍق پﻪ کﻠﻤﻪ ک‪ ３‬تﻔخﻴﻢ او ترﻗﻴﻖ دواړه جاﻳز دي‪.‬‬ ‫د تﻔخﻴﻢ دﻟﻴﻞ ﻳ‪ ３‬د استﻌﻼء حرف(ق)دی چ‪ ３‬پﻪ ﻧﻔس کﻠﻤﻪ ک‪ ３‬ﻟﻪ (ر) وروستﻪ راﻏﻠی‬ ‫وي او د ترﻗﻴﻖ دﻟﻴﻞ ﻳ‪ ３‬د استﻌﻼء د حرف ﻣکسﻮر واﻗﻊ ک‪５‬دل دي‪.‬‬

‫(‪)۲‬‬

‫‪-۲‬ﻫرکﻠﻪ چ‪ ３‬د ﻣِ ْص َر و ال ْ ِق ْط ِر پر کﻠﻤﻮ باﻧدي وﻗﻒ وشﻲ‪ ،‬ﻧﻮ تﻔخﻴﻢ او ترﻗﻴﻖ دواړه‬ ‫جاﻳز دي‪.‬‬ ‫د تﻔخﻴﻢ دﻟﻴﻞ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ (ر) ﻣخک‪ ３‬د استﻌﻼء حرﻓﻮﻧﻪ(صاد‪-‬طا) پﻪ ﻧﻔس کﻠﻤﻪ ک‪ ３‬واﻗﻊ‬ ‫ک‪５‬دل دي‪＄ ،‬کﻪ د تﻔخﻴﻢ کﻮﻟﻮ د استﻌﻼء ﻟﻪ حرف وروستﻪ د (ر) حرف تش ﻟﻮستﻞ د‬ ‫ﻟﻮستﻮﻧکﻲ ﻟپاره دروﻧد او ثﻘﻴﻞ تﻤاﻣ‪８５‬ي‪.‬‬ ‫او د ترﻗﻴﻖ دﻟﻴﻞ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ (ر) ﻣخک‪ ３‬حرف ساکﻦ راتﻠﻞ دي(صاد –طا) او ﻟﻪ ﻫﻐ‪＇ ３‬خﻪ‬ ‫‪ -1‬اﻣاﻟﻪ پﻪ ﻟﻐت ک‪ ３‬د تاووﻟﻮ او ﻣﻴﻼﻧﻮﻟﻮ پﻪ ﻣﻌﻨا را‪＄‬ﻲ‪ ،‬او پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬د کسرې پﻪ ﻟﻮر د ﻓتحﻲ ﻣاﻳﻠﻮل او اﻟﻒ د ﻳا پﻪ ﻟﻮر(چ‪３‬‬ ‫ﻧﻪ پﻮره ﻓتحﻪ او اﻟﻒ وﻟﻮستﻞ شﻲ او ﻧﻪ پﻮره کسره او ﻳا وﻟﻮستﻞ شﻲ) چ‪ ３‬پﻪ ﻓارسﻲ ادبﻴاتﻮ ک‪ ３‬ﻫﻐ‪ ３‬تﻪ ﻣجﻬﻮﻟﻪ ﻳا وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪،‬‬ ‫ﻟکﻪ‪ :‬دروﻳش ‪ -‬شﻴر (زﻣری) او پﻪ ﻓارسﻲ ک‪ ３‬کﻮﻻی شی د کسرې پﻪ ﻟﻮر ﻳ‪ ３‬کش ک‪７‬ي‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬آره‪ -‬بﻠﻪ‪ ،‬او ﻫﻤدا رﻧ‪／‬ﻪ پﻪ اردو ژبﻪ‬ ‫ک‪ ３‬ﻫﻢ شتﻪ‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬ﻫﻤاري‪ -‬تﻤﻬاري‪ ،‬دﻳتﻪ کبری اﻣاﻟﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪ .‬د حﻔص (رح) پﻪ رواﻳت سره ﻳﻮا‪ ３＄‬ﻫﻤدا ﻳﻮ ‪＄‬ای کبری اﻣاﻟﻪ‬ ‫ک‪８５‬ي او صﻐری اﻣاﻟﻪ د حﻔص پﻪ رواﻳت ک‪ ３‬ﻧﻪ شتﻪ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬د ﻳادوﻟﻮ وړ ده چ‪ ３‬ددي ﻣرﻗﻖ ﻟﻮستﻞ پﻪ دوه دﻟﻴﻠﻪ بﻬتر دي‪:‬اﻟﻒ‪ -‬چ‪ ３‬د استﻌﻼء حرف ﻣکسﻮر دی‪＄ ،‬کﻪ ترﻗﻴﻖ پﻪ خپﻞ‬ ‫ﻗﻮت باﻗﻲ پاتﻲ دی‪ .‬ب‪ -‬ترﻗﻴﻖ ترکﻮﻣﻪ چ‪ ３‬تجربﻪ شﻮی دی د تکﻠﻢ ‪＄‬ای راحت ب‪＋‬ﻮﻧک‪ ３‬دی‪.‬‬

‫‪75‬‬

‫ﻣخک‪ ３‬ﻣکسﻮر راتﻠﻞ دي‪.‬‬

‫(‪)۱‬‬

‫‪ -۳‬پﻪ ﻳَ ْس ِر ‪ ،‬ﻧ ُ ُذ ِر و أَ ْس ِر تﻔخﻴﻢ او ترﻗﻴﻖ دواړه جاﻳز دي‪.‬‬ ‫د تﻔخﻴﻢ دﻟﻴﻞ ﻳ‪ ３‬د تﻔخﻴﻢ ﻗاﻋده ده چ‪ ３‬واﻳﻲ‪ :‬ﻫرکﻠﻪ چ‪ ３‬د (را) حرف ساکﻦ وي او ﻟﻪ‬ ‫ﻫﻐﻪ ﻣخک‪ ３‬حرف ﻫﻢ ساکﻦ وي‪ ،‬خﻮ ﻣخک‪ ３‬او ﻟﻪ ﻫﻐ‪ ３‬ﻧﻪ ﻫﻢ ﻣخک‪( ３‬ﻣاﻗبﻞ‪ ،‬ﻗبﻞ)‬ ‫ﻣﻔتﻮح او ﻳا ﻣضﻤﻮم وي‪ ،‬ﻧﻮ پدې حاﻟت ک‪( ３‬ر) ډکﻪ ﻟﻮستﻠﻪ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫او د ترﻗﻴﻖ دﻟﻴﻞ ﻳ‪ ３‬ددﻏﻮ کﻠﻤﻮ د اصﻞ ﻣراﻋاتﻮل دي چ‪ ３‬را ﻣکسﻮره وه او وروستﻪ ﻳا(ی)‬ ‫راﻏﻠ‪ ３‬وه چ‪ ３‬پﻪ اصﻞ ک‪ ３‬ﻳَ ْسرِي‪ -‬ﻧ ُ ُذ ِري‪ -‬أَ ْسرِي وو‪.‬‬

‫(‪)۲‬‬

‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ باﻳد راتﻠﻮﻧک‪ ３‬سﻮرت ﻣشﻖ ک‪７‬ي او د (ر) حرف د ترﻗﻴﻖ ‪＄‬اﻳﻮﻧﻪ دې پﻪ ‪－‬ﻮتﻪ‬ ‫او تطبﻴﻖ ک‪７‬ي‪.‬‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬ ‫ﭜﭝﭞ ﭟﭠﭡ ﭢ ﭣﭤﭥﭦ ﭧﭨﭩﭪ‬ ‫ﭫﭬﭭﭮﭯﭰﭱ ﭲﭳﭴ ﭵﭶﭷ ﭸ‬ ‫ﭹﭺﭻﭼ ﭽ ﭾ ﭿﮀﮁﮂﮃﮄﮅ ﮆ‬ ‫ﮇ ﮈ ﮉﮊﮋﮌﮍ ﮎﮏﮐﮑ ﮒﮓﮔﮕ‬ ‫ﮖﮗﮘﮙ ﮚﮛ ﮜ ﮝ ﮞ ﮟﮠﮡﮢ ﮣﮤﮥﮦﮧ ﮨ‬ ‫ﮩﮪ‬ ‫پو＊تن‪３‬‬

‫‪＄ -۱‬ﻴﻨﻮ ﻋﻠﻤاوو ﻟکﻪ ابﻦ اﻟجزري د (را) اصﻠﻲ حرکت (د وصﻞ پر ﻣﻬال) بﻬتر ‪２－‬ﻠی دی‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻪ دې وج‪ ３‬ﻳ‪ ３‬د (ﻣصر) پﻪ کﻠﻤﻪ ک‪３‬‬ ‫ﻫﻐﻪ تﻔخﻴﻢ ﻏﻮره ‪２－‬ﻠی دی‪＄ ،‬کﻪ ﻣﻔتﻮحﻪ ده او د (اﻟﻘطر) ترﻗﻴﻖ بﻬتر دی‪＄ ،‬کﻪ ﻣکسﻮره ده‪ ،‬ﻧﻮ ﻏﻮره ده چ‪ ３‬د وﻗﻒ پﻪ حاﻟت‬ ‫ک‪ ３‬د وصﻞ پﻪ ＇ﻴر وﻟﻮستﻞ شﻲ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬ﻏﻮره ﻗﻮل ترﻗﻴﻖ دی او دا ﻫﻢ د دﻏﻮ کﻠﻤاتﻮ د اصﻞ ﻣراﻋاتﻮﻟﻮ پﻪ وجﻪ چ‪ ３‬پﻪ اصﻞ ک‪ ３‬ﻣکسﻮري وي او ﻟﻪ ﻫﻐﻪ وروستﻪ (ي)‬ ‫وه‪.‬‬

‫‪76‬‬

‫‪-۱‬د (ر) حرف پﻪ کﻮﻣﻮ حاﻻتﻮ ک‪ ３‬ﻣﻔخﻢ ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي؟‬ ‫‪ -۲‬د (ر) د ترﻗﻴﻖ ﻟپاره درې ﻣثاﻟﻮﻧﻪ ذکر ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪-۳‬پﻪ ﻻﻧدې کﻠﻤﻮ ک‪ ３‬د (ر) حرف تش ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي کﻪ ډک؟‬ ‫خَ ﻴ ْ ٌر ‪َ ،‬غﻴ ْ ِر و َﻻ َضﻴ ْ َر ‪.‬‬

‫‪ -۵‬راتﻠﻮﻧکﻲ ﻋبارت تﻪ د صحﻴح(√) او ﻳا ﻏﻠط (‪ )x‬ﻋﻼﻣﻪ ک‪８５‬دئ‬ ‫د (ر) حرف پﻪ راتﻠﻮﻧکﻮ کﻠﻤاتﻮ ک‪ ３‬بارﻳﻚ ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي د (ر) َو َﻻ ت َُص ِّع ْر خَ د َ‬ ‫َّك ‪،‬‬ ‫اصب ِ ْر َصب ْ ًرا َج ِﻤﻴﻼ ‪ ،‬أَﻧ ْ ِذ ْر قَ ْﻮ َﻣ َ‬ ‫ک ‪.) ( .‬‬ ‫فَ ْ‬ ‫د (ر) حرف پﻪ راتﻠﻮﻧکﻮ کﻠﻤاتﻮ ک‪ ３‬ډک ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي ا ْر ِج ِعﻲ ‪ ،‬ا ْر َح ْﻤ ُﻬ َﻤا ‪ ،‬أَ ِم ا ْرتَابُﻮا ‪،‬‬ ‫ل ِ َﻤﻦِ ا ْرت ََضﻰ ( )‪.‬‬

‫‪-۶‬پﻪ راتﻠﻮﻧکﻮ کﻠﻤﻮ ک‪ ３‬د (ر)حرف ﻣرﻗﻖ ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي کﻪ ﻣﻔخﻢ؟‬ ‫ف ِ ْر ٍق ‪ ،‬ﻣِ ْص َر ‪ ،‬ال ْ ِق ْط ِر ‪ ،‬ﻳَ ْس ِر ‪ ،‬ﻧ ُ ُذ ِر و أَ ْس ِر ‪.‬‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧک‪ ３‬باﻳد شپ‪ ８‬داس‪ ３‬کﻠﻤ‪ ３‬چ‪ ３‬پﻪ ﻫﻐﻮ ک‪ ３‬د (ر)حرف ﻣرﻗﻖ ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪ ،‬پﻪ‬ ‫خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴﻜﻲ او پﻪ راتﻠﻮﻧکﻲ ساﻋت ک‪ ３‬دې ！ﻮﻟ‪／‬ﻲ تﻪ راوړي‪.‬‬

‫‪77‬‬

‫دوه ويشتم لوست‬

‫د مد ډولونه‬ ‫ﻣد ﻟﻮﻣ‪７‬ی پﻪ دوه ډوﻟﻪ دی‪:‬‬ ‫‪ -۱‬اصﻠﻲ ﻣد ‪ -۲‬ﻓرﻋﻲ ﻣد‬ ‫‪ -١‬اصلي مد‪ :‬اصﻠﻲ ﻣد ﻫﻐﻪ ﻣد دی چ‪ ３‬د ﻣد حرف پﻪ خپﻞ ذات ک‪ ３‬د ﻫﻐﻪ ﻟﻪ ادا‬ ‫کﻮﻟﻮ پرتﻪ ﻧﻪ اداک‪８５‬ي اوﻣد سبب (ﻫﻤزه اوسکﻮن) تﻪ اړتﻴا ﻧﻪ ﻟري‪ ،‬بﻠک‪ ３‬ددﻏﻪ ﻣد د ادا‬ ‫کﻮﻟﻮ ﻟپاره دﻣد درې ‪－‬ﻮﻧﻮ تﻮرو(اﻟﻒ ـ واوـ ﻳا) شتﻮن بسﻨﻪ کﻮي ‪.‬‬ ‫ﻟکﻪ‪ :‬ﻧ ُ ْﻮ ِحﻴ ْ َﻬا ‪ ،‬أُ ْو ِذﻳﻨَا ‪.‬‬

‫‪ -٢‬فرعي مد‪ :‬ﻫﻐﻪ ﻣدد دی چ‪ ３‬وجﻮد ﻳ‪ ３‬د اصﻠﻲ ﻣد د شتﻮن ﻓرﻋﻪ دی او پﻪ ﻫﻐﻪ‬ ‫ک‪ ３‬د اصﻠﻲ ﻣد پﻪ پرتﻠﻪ ډ‪４‬ر ﻣد ک‪８５‬ي او وروستﻪ ﻟﻪ ﻫﻐﻪ د ﻣد د سبب (ﻫﻤزه او سکﻮن)‬ ‫شتﻮن ضروري وي‪.‬‬ ‫ﻓرﻋﻲ ﻣد ＇ﻠﻮر ډوﻟﻪ دی‪:‬‬ ‫‪-١‬متصل مد‪ :‬ﻫﻐﻪ ﻣد دی چ‪ ３‬د ﻣد حروف او سبب ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻳﻮه کﻠﻤﻪ ک‪ ３‬راﻏﻠﻲ وي‪:‬‬ ‫ﻟکﻪ‪:‬‬

‫‪ ،‬ﭮ ‪ ،‬ﮃ ‪ ،‬ﭔ ‪.‬‬

‫‪ -٢‬منفصل مد‪ :‬ﻫﻐﻪ ﻣد دی چ‪ ３‬د ﻣد حروف پﻪ ﻳﻮه کﻠﻤﻪ او سبب ﻳ‪ ３‬پﻪ بﻠﻪ کﻠﻤﻪ ک‪ ３‬وي‪:‬‬ ‫ﻟکﻪ‪ :‬ﭨ ﭩ ﭪ ‪ ،‬ﰚ ﰛ ﰜ‬

‫‪ ،‬ﮂﮃ‬

‫‪.‬‬

‫‪ -٣‬الزم مد‪ :‬ﻫﻐﻪ ﻣد دی چ‪ ３‬سکﻮن ﻳ‪ ３‬ﻻزﻣﻲ وي او پﻪ ﻫﻤاﻏﻪ کﻠﻤﻪ ک‪ ３‬تﻞ پﻪ وﻗﻒ‬ ‫او وصﻞ ک‪ ３‬ثابت پات‪ ３‬شﻲ‪.‬‬

‫ﻟکﻪ‪ :‬ﭑ ‪ ،‬ﭑ‬

‫‪ ،‬ﭑ ‪ ،‬ﮑ ‪،‬‬

‫‪ْ ،‬اﻵنَ ‪،‬‬

‫‪.‬‬

‫‪ -٤‬عارض للسکون مد‪ :‬ﻫﻐﻪ ﻣد دی چ‪ ３‬سبب ﻳ‪ ３‬اصﻠﻲ سکﻮن ﻧﻪ‪ ،‬بﻠک‪ ３‬د وﻗﻒ‬ ‫پر ﻣﻬال د ﻣد ﻟﻪ حرف او ﻳا د ﻟﻴﻦ وروستﻪ پﻴداک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ﻟکﻪ‪ :‬ﻣِ ْﻦ ﻧ َا ٍر ‪َ ،‬ﻣ ْش ُﻬﻮ ٍد ‪َ ،‬ش ِﻬﻴ ٌد ‪ ،‬ﻳَ ْﻮ َم ‪َ ،‬واللَّﻴْلِ ‪.‬‬

‫‪78‬‬

‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻻﻧدې أﻳتﻮﻧﻪ ﻣشﻖ او د ﻣد اﻗسام تشخﻴص او تطبﻴﻖ ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ي‪.‬‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬ ‫ﭑ ﭒﭓﭔﭕﭖﭗ ﭘﭙﭚﭛﭜﭝ ﭞﭟﭠﭡ‬ ‫ﭢﭣﭤﭥﭦﭧﭨﭩﭪ ﭫ ﭬﭭﭮﭯﭰ ﭱ ﭲ‬ ‫ﭳ ﭴﭵﭶ ﭷ ﭸﭹ ﭺ ﭻﭼﭽ ﭾﭿ ﮀ ﮁ ﮂﮃﮄﮅ‬ ‫ﮆ ﮇﮈﮉ ﮊﮋ ﮌ ﮍﮎﮏﮐ ﮑﮒﮓ ﮔﮕ ﮖ‬ ‫ﮗﮘ ﮙﮚﮛ ﮜﮝﮞ‬ ‫پو＊تن‪３‬‬

‫‪ .1‬ﻣد ﻟﻮﻣ‪７‬ی پﻪ ＇ﻮ ډوﻟﻮﻧﻮ و‪４‬شﻞ ک‪８５‬ي؟‬ ‫‪ .۲‬اصﻠﻲ ﻣد تﻌرﻳﻒ او دوه ﻣثاﻟﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬راوړئ؟‬ ‫‪ .۳‬ﻓرﻋﻲ ﻣد تﻌرﻳﻒ او دوه ﻣثاﻟﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬راوړئ؟‬ ‫‪ .۴‬ﻣتصﻞ ﻣد تﻌرﻳﻒ او ＇ﻠﻮر ﻣثاﻟﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬وواﻳئ؟‬ ‫‪ .۵‬ﻣﻨﻔصﻞ ﻣد تﻌرﻳﻒ او ＇ﻠﻮر ﻣثاﻟﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬وواﻳئ؟‬ ‫‪ .۶‬ﻻزم ﻣد تﻌرﻳﻒ او دوه ﻣثاﻟﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬وواﻳئ؟‬ ‫‪ .۷‬ﻋارض ﻟﻠسکﻮن ﻣد تﻌرﻳﻒ او درې ﻣثاﻟﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬راوړئ؟‬ ‫‪ .۸‬پﻪ ﻻﻧدې کﻠﻤﻮ ک‪ ３‬د ﻣد اﻗسام تشخﻴص او ﻧﻮم ﻳ‪ ３‬واخﻠئ‪.‬‬ ‫ﭑﭒ ‪ ،‬ﮒﮓ ‪ ،‬ﮬﮭ ﮮ ﮯ ‪ ،‬ﯖﯗ‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې درې ﻣثاﻟﻮﻧﻪ د اصﻠﻲ ﻣد‪ ،‬دوه ﻣثاﻟﻮﻧﻪ د ﻣتصﻞ ﻣد‪ ،‬درې د ﻣﻨﻔصﻞ ﻣد‪،‬‬ ‫دوه د ﻻزم ﻣد او دوه د ﻋارض ﻟﻠسکﻮن ﻣد ﻟپاره پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴﻜﻲ او ！ﻮﻟ‪／‬ﻲ تﻪ‬ ‫دې راوړي‪.‬‬ ‫‪79‬‬

‫درويشتم لوست‬

‫د الزم مد ډولونه‬ ‫ﻻزم ﻣد پﻪ ＇ﻠﻮر ډوﻟﻪ دی‪.‬‬

‫(‪)۱‬‬

‫‪ -۱‬د ﻣثﻘﻞ کﻠﻤ‪ ３‬ﻻزم ﻣد ‪ -۲‬د ﻣخﻔﻒ کﻠﻤ‪ ３‬ﻻزم ﻣد ‪ -۳‬د ﻣثﻘﻞ حرﻓﻲ ﻻزم ﻣد‪-۴‬‬ ‫ﻣخﻔﻒ حرﻓﻲ ﻻزم ﻣد‬ ‫‪ -١‬د مثقل کلم‪ ３‬الزم مد‬ ‫ﻫﻐﻪ ﻣد دی چ‪ ３‬د ﻣد ﻟﻪ حرف وروستﻪ دﻫﻐﻪ سبب (ساکﻦ ﻣدﻏﻢ‪ ،‬ﻣشدد حرف) پﻪ ﻳﻮه‬ ‫کﻠﻤﻪ ک‪ ３‬راشﻲ‪ ،‬دﻏﻪ ﻣد تﻪ ﻣثﻘﻞ کﻠﻤﻲ ﻣد واﻳﻲ‪＄ ،‬کﻪ پﻪ ﻳﻮه کﻠﻤﻪ ک‪ ３‬راﻏﻠی او د ﻣد ﻟﻪ‬ ‫تﻮري وروستﻪ‪ ،‬ثﻘﻴﻞ حرف ﻳا تﻮري چ‪ ３‬ﻫﻤاﻏﻪ ﻣثﻘﻞ حرف دی‪ ،‬راﻏﻠی دی‪.‬‬ ‫ﻟکﻪ‪:‬‬ ‫آﷲ ُ ‪ ،‬آل َّذ َك َرﻳْﻦ ‪ ،‬ﭱ ‪ ،‬ﯘ ‪ ،‬ﭔ ‪،‬‬

‫‪ ،‬ﮯ ‪.‬‬

‫‪ -٢‬مخفف کلمي الزم مد‬ ‫ﻫﻐﻪ ﻣد دی چ‪ ３‬د ﻣد ﻟﻪ حرف وروستﻪ ﻳ‪ ３‬سبب ساکﻦ ﻣﻈﻬر(ﻏﻴر ﻣد ﻏﻢ) پﻪ ﻳﻮه کﻠﻤﻪ‬ ‫ک‪ ３‬راﻏﻠی وي‪ ،‬دﻏﻪ ﻣد ﻣخﻔﻒ کﻠﻤﻲ بﻮﻟﻲ‪＄ ،‬کﻪ پﻪ ﻳﻮه کﻠﻤﻪ ک‪ ３‬راﻏﻠی او د ﻣد ﻟﻪ‬ ‫حرف وروستﻪ ساکﻦ خﻔﻴﻒ حرف راﻏﻠی وي‪.‬‬ ‫ﻟکﻪ‪:‬‬ ‫ْ‬ ‫آﻵنَ ‪ ،‬دﻏﻪ کﻠﻤﻪ ﻳﻮا‪ ３＄‬دوه ‪＄‬ﻠ‪ ３‬پﻪ ﻗرأن کرﻳﻢ ک‪ ３‬راﻏﻠ‪ ３‬ده‪.‬‬

‫(‪)۲‬‬

‫‪ -٣‬مثقل حرفي الزم مد‬ ‫ﻫﻐﻪ ﻣد دی چ‪ ３‬د ﻣد ﻟﻪ حرف وروستﻪ ﻳ‪ ３‬سبب ﻣدﻏﻢ سکﻮن (ﻣشدد) پﻪ ﻣﻘطﻌاتﻮ‬

‫(‪)۳‬‬

‫‪＄ -۱‬کﻪ پﻪ ﻗراﻧی ب‪５‬ﻠ‪／‬ﻮ ک‪ ３‬ﻟﻴدل شﻮی چ‪ ３‬ﻫﻤدﻏﻪ ﻣد ﻳا پﻪ ﻣﻘطﻌاتﻮ تﻮرﻳﻮ ک‪ ３‬را‪＄‬ی ﻳا د سﻮرتﻮﻧﻮ ترﻣﻨ‪ ＃‬پﻪ کﻠﻤﻮ ک‪ ３‬چ‪３‬‬ ‫ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧی تﻪ حرف او دوﻳﻢ تﻪ کﻠﻤ‪ ３‬واﻳﻲ‪ .‬بﻴا ﻫرﻳﻮکﻪ چﻴرې د ﻫﻐﻪ سکﻮن ﻣﻈﻬر (ﻏﻴرﻣدﻏﻢ) و ﻣخﻔﻒ دی او کﻪ ﻳ‪ ３‬سکﻮن ﻣدﻏﻢ‬ ‫و ﻣثﻘﻞ دی‪.‬‬ ‫‪ -۲‬دواړه ‪＄‬ﻠ‪ ３‬د ﻳﻮﻧس پﻪ سﻮره ‪ ۵۱‬او ‪ ۹۱‬أﻳتﻮﻧﻮ ک‪ ３‬دي‬ ‫‪ -۳‬د ﻗرأن کرﻳﻢ د ‪＄‬ﻴﻨﻮ سﻮرتﻮﻧﻮ پﻪ پﻴﻞ ک‪ ３‬ﻣتصﻞ تﻮري دی چ‪ ３‬ب‪５‬ﻞ ب‪５‬ﻞ ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي ﻟکﻪ((اﻟﻢ)) (اﻟﻒ‪،‬ﻻم‪،‬ﻣﻴﻢ) دﻏﻮ تﻮرو تﻪ‬

‫‪80‬‬

‫حروﻓﻮ ک‪ ３‬راﻏﻠی وي‪ .‬دﻏﻪ ﻣد حرﻓﻲ ﻣثﻘﻞ بﻮﻟﻲ‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬پﻪ ﻣﻘطﻌاتﻮ ک‪ ３‬راﻏﻠی او‬ ‫د ﻣد ﻟﻪ حرف وروستﻪ ﻣشدد ساکﻦ حرف راﻏﻠی دی‪.‬‬

‫ﻣاﻧﻨد‪ :‬ﭑ‬

‫‪ ،‬ﭑ ‪ ،‬ﭑ ‪ ،‬ﮝ ‪.‬‬

‫‪ -٤‬مخفف حرفي الزم مد‬ ‫ﻫﻐﻪ ﻣد دی چ‪ ３‬د ﻣد حرف وروستﻪ ﻳ‪ ３‬سبب ﻣﻈﻬر سکﻮن (ﻏﻴرﻣدﻏﻢ) پﻪ ﻣﻘطﻌاتﻮ ک‪３‬‬ ‫راﻏﻠی وي‪ .‬دﻏﻪ ﻣد تﻪ ﻣخﻔﻒ حرﻓﻲ ﻣد واﻳﻲ‪＄ ،‬کﻪ پﻪ ﻣﻘطﻌاتﻮ تﻮرﻳﻮ ک‪ ３‬راﻏﻠی او د‬ ‫ﻣد ﻟﻪ تﻮري وروستﻪ خﻔﻴﻒ ساکﻦ تﻮری راﻏﻠی دی‪.‬‬ ‫ﻟکﻪ‪:‬‬ ‫ﭑ ‪ ،‬ﮑ‬

‫ﭑﭒ‬

‫ﭑﭓ ‪ ،‬ﮉ‬

‫ﭬ ‪ ،‬ﭑ‬

‫تبصره‬ ‫ﻟﻪ درې حرﻓﻲ ﻣﻘطﻌاتﻮ ＇خﻪ د ((ع)) پﻪ حرف ک‪ ３‬د ﻟﻴﻦ ﻣد را‪＄‬ﻲ‪ .‬دﻏﻪ تﻮری د ﻣرﻳﻢ سﻮرت‬ ‫پﻪ پﻴﻞ ﭑ ) او بﻞ د شﻮری سﻮرت پﻪ پﻴﻞ ک‪ ３‬ﭑﭓ راﻏﻠی دی‪.‬‬ ‫دﻏﻪ ﻣد تﻪ د ﻟﻴﻦ ﻻزم ﻣد واﻳﻲ‪.‬‬ ‫خﻮ د (واﻟصﻴﻒ‪ -‬ﻣﻦ خﻮف‪ -‬ﻻخﻴر‪ -‬سﻮء‪-‬رای اﻟﻌﻴﻦ) تﻪ ﻋارض ﻟﻴﻦ ﻣد واﻳﻲ‪＄ ،‬کﻪ پﻪ‬ ‫دﻏﻮ ک‪ ３‬د وﻗﻒ د ﻋارض پﻪ سبب سکﻮن را‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫د ﻟﻴﻦ پﻪ ﻻزم ﻣد او د ﻟﻴﻦ پﻪ ﻋارض ﻣد ک‪ ３‬شپ‪ ８‬حرکتﻪ ﻣد ＊ﻪ دی‪.‬‬ ‫د ﻳادوﻟﻮ وړه ده چ‪ ３‬ﻟﻪ پﻮرتﻨﻴﻮ اﻗساﻣﻮ پرتﻪ‪ ،‬ﻣد ﻧﻮر ډوﻟﻮﻧﻪ ﻫﻢ ﻟري چ‪ ３‬پﻪ ﻣتﻦ ک‪ ３‬ﻣﻮﻧﻪ‬ ‫ﻣﻘطﻌﻪ تﻮري واﻳﻲ‪.‬‬ ‫ﻣﻘطﻌﻪ تﻮري دﻣد او ﻋدم ﻣد ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬پﻪ دری ډوﻟﻪ دي‪ .‬اﻟﻒ‪ :‬ﻟﻮﻣ‪７‬ی ډول ﻳﻮ حرف دی چ‪ ３‬ﻫﻐﻪ اﻟﻒ دی‪ .‬دﻏﻪ تﻮري ﻫﻴ＆ ډول‬ ‫ﻣد او کشش ﻧﻪ ﻟري‪＄ ،‬کﻪ د ﻣد تﻮري ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫ب‪ :‬دوﻳﻢ ډول ﻫﻐﻪ تﻮري دي چ‪ ３‬دوه تﻮري دي او ﻫﻐﻪ پﻨ‪％‬ﻪ حرﻓﻪ دي‪.‬‬ ‫د‪ :‬چ‪ ３‬طاﻫر پﻪ ﻋبارت ک‪( ３‬حا‪،‬ﻳا‪ ،‬ﻫا‪ -‬را) ！ﻮل شﻮي دي‪ .‬پﻪ دﻏﻮ ک‪ ３‬د اصﻠﻲ ﻣد پﻪ اﻧدازه (دوه حرکتﻪ) ﻣد را‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫ج‪ :‬ﻫﻐﻪ تﻮري دي چ‪ ３‬درې تﻮري وي او ﻫﻐﻪ اتﻪ تﻮري دي چ‪ ３‬د(تﻘص ﻋسﻠکﻢ) پﻪ ﻋبارت ک‪！ ３‬ﻮل شﻮي دي (ﻧﻮن‪ ،‬ﻗاف‪ ،‬صاد‪،‬‬ ‫سﻴﻦ‪ ،‬ﻻم‪ ،‬کاف‪ ،‬ﻣﻴﻢ) او دﻏﻪ د ﻻزم ﻣدوﻧﻪ شﻤﻴرل ک‪８５‬ي او شپ‪ ８‬حرکتﻪ ﻣد پک‪ ３＋‬را‪＄‬ﻲ‪.‬‬

‫‪81‬‬

‫دي ﻳاد ک‪７‬ي‪＄ ،‬کﻪ چ‪＄ ３‬ﻴﻨ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬پﻪ اصﻠﻲ ﻣد او ‪＄‬ﻴﻨ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻓرﻋی ﻣد ک‪ ３‬را‪＄‬ﻲ‪.‬‬

‫(‪)۱‬‬

‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧک‪ ３‬دې ﻟﻪ ﻻﻧدې سﻮرت او تﻤرﻳﻦ وروستﻪ د ﻣد ډوﻟﻮﻧﻪ پﻪ ‪－‬ﻮتﻪ ک‪７‬ي او پﻪ ﻗرات‬ ‫ک‪ ３‬دې ﻋﻤﻼ تطبﻴﻖ ک‪７‬ي‪.‬‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﭑﭒﭓﭔﭕﭖﭗﭘﭙ ﭚﭛﭜﭝ‬

‫ﭞﭟ ﭠﭡ ﭢﭣﭤ ﭥ ﭦ ﭧﭨﭩﭪﭫﭬﭭﭮ‬

‫ﭯﭰ ﭱﭲ ﭳﭴﭵﭶﭷﭸﭹﭺﭻ ﭼ‬

‫ﭽﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂ ﮃ ﮄ ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ ﮉ ﮊ ﮋ ﮌ‬ ‫‪ -۱‬تﻔصﻴﻞ ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻻﻧدې دول دی‪:‬‬ ‫‪ -۱‬بدل ﻣد‪ :‬ﻫﻐﻪ ﻣد دی چ‪ ３‬سبب ﻳ‪( ３‬ﻫزه) دﻣد ﻟﻪ تﻮري ﻣخک‪ ３‬راﻏﻠی وي‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬اﻣﻦ‪-‬اوتﻲ‪-‬اﻳﻤاﻧآ) چ‪ ３‬پﻪ اصﻞ ک‪ ３‬اذﻣﻦ‪-‬‬ ‫اءتی‪ -‬اءﻣاﻧآ) و او د صرف د ﻋﻠﻢ دﻗﻮاﻧﻴﻨﻮ ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬کﻠﻪ چ‪ ３‬دوې ﻫﻤزه ‪－‬اﻧ‪ ３‬ﻳﻮ ‪＄‬ای راشﻲ داس‪ ３‬چ‪ ３‬ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧی ساکﻨﻪ او دوﻳﻤﻪ‬ ‫ﻳ‪ ３‬ﻣتحرک وي‪ ،‬دوﻳﻤﻪ ﻫﻤزه پﻪ ﻣدي ﻫﻤزه بدﻟﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬د ﻣا‪ ،‬ﻗبﻞ ﻫﻤزې حرکت تابﻊ وي‪ ،‬دﻏﻪ ﻣد ﻟﻪ اصﻠﻲ ﻣد سره ﻳﻮ‪＄‬ای‬ ‫ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫‪ -۲‬ﻋﻮض ﻣد‪ :‬ﻫﻐﻪ ﻣد تﻪ واﻳﻲ چ‪ ３‬د کﻠﻤ‪ ３‬پﻪ پای ک‪ ３‬دوﻗﻒ پﻪ حاﻟت ک‪ ３‬د تﻨﻮﻳﻦ پر‪＄‬ای ﻣﻔتﻮح اﻟﻒ راشﻲ‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬اﻓﻮاجآ) دﻏﻪ‬ ‫ﻣد ﻫﻢ ﻟﻪ اصﻠﻲ ﻣد سره ﻳﻮ‪＄‬ای ک‪８５‬ي او دوه حرکتﻪ اوږدﻳ‪８‬ي‪.‬‬ ‫‪ -۳‬صﻠﻪ ﻣد(د کﻨاﻳﻪ‪ -‬ﻫا – د ضﻤﻴر‪ -‬ﻫا)‪ -‬ﻫﻐﻪ ﻣد دی چ‪ ３‬د ﻣﻨصﻮب ﻣتصﻞ او ﻣجرور ﻣتصﻞ ﻣﻔرد ﻣذکر ﻏاﻳب‪ ،‬د رسﻢ ﻓﻌﻞ‬ ‫او حرف پای ک‪ ３‬را‪＄‬ﻲ داس‪ ３‬حﻼل ک‪ ３‬چ‪ ３‬د اود د تحرکﻮ ﻧﻮرو پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬راشﻲ‪.‬‬ ‫ال ل َ ُﻪ َص ِ‬ ‫ﻟکﻪ‪ :‬قَ َ‬ ‫اب ‪.‬‬ ‫احب ُ ُﻪ َو ُﻫ َﻮ ﻳ ُ َحا ِو ُر ُه ‪َ -‬و ُكتُب ِ ِﻪ َو ُر ُسل ِ ِﻪ ‪ -‬إِﻧ َّ ُﻪ َعلَﻰ َر ْج ِع ِﻪ ل َ َقا ِد ٌر‪-‬إِﻧ َّ ُﻪ أَ َّو ٌ‬ ‫پﻪ پﻮرتﻨ‪ ９‬ﻗاﻋده ک‪ ３‬باﻳد ＇ﻮ！ک‪ ３‬پﻪ پام ک‪ ３‬وﻟرو‪:‬‬ ‫اﻟﻒ‪ :‬کﻠﻪ چ‪ ３‬ضﻤﻴر د دوو ﻣتحرکﻮ ترﻣﻨ‪ ＃‬راشﻲ او ﻣابﻌد تﻮري ﻳ‪ ３‬ﻫﻤزه ﻧﻪ وي‪( ،‬اﻧﻪ ﻋﻠی) پﻪ ﻫﻐﻪ صﻮرت ک‪ ３‬صﻠﻪ ﻣد ﻟﻪ اصﻠﻲ‬ ‫ﻣد ﻣستحﻖ ک‪８５‬ي (پﻪ ضﻤﻪ او کسره ک‪ ３‬اشتباع راشﻲ داس‪ ３‬چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻫﻐﻪ((و)) او ((ی)) حاصﻞ شی) او دوه حرکتﻪ ﻣد را‪＄‬ﻲ او کﻪ‬ ‫ﻳ‪ ３‬وروستﻪ ﻫﻤزه وي‪ ،‬ﻟکﻪ((اﻧﻪ اداب)) پﻪ ﻫﻐﻪ صﻮرت ک‪ ３‬صﻠﻪ ﻣد ﻟﻪ ﻣﻨﻔصﻞ ﻣد سره ﻣﻠﻖ ک‪８５‬ي (تر ‪ ۶‬حرکتﻮﻧﻮ پﻮرې)‬ ‫ب‪ :‬پﻪ (ﻳرضﻪ ﻟکﻢ) ک‪ ３‬سره ﻟﻪ دې چ‪ ３‬د حﻔص رح پﻪ اﻧد دضﻤﻴر‪ -‬ﻫا ‪-‬د دوو ﻣتحرکﻮ تﻮرو ترﻣﻨ‪ ＃‬راﻏﻠ‪ ،３‬پک‪ ３＋‬ﻣد ﻧﻪ ک‪８５‬ي‪،‬‬ ‫‪＄‬کﻪ چ‪ ３‬پﻪ اصﻞ ک‪(( ３‬ﻳرضاه ﻟکﻢ)) دي‪ ،‬ﻧﻮ داصﻞ پﻪ اﻋتبار‪ ،‬ﻫا دساکﻦ او ﻣتحرک ترﻣﻨ‪ ＃‬راﻏﻠ‪ ،３‬ﻧﻪ ددو ﻣتحرکﻮ ترﻣﻨ‪＃‬‬ ‫ﻫﻤدارﻧ‪／‬ﻪ پﻪ ((ارجﻪ)) او(ﻓاﻟﻘﻪ) کﻠﻤﻮ ک‪ ３‬د ﻣاﻗبﻞ او ﻣابﻌد ﻟﻪ ﻣتحرک واﻟی سره سره د حﻔص رح پﻪ رواﻳت ک‪ ３‬استﻨشاء پﻪ سکﻮن‬ ‫او ﻟﻪ اشباع پرتﻪ او د (و ﻳخﻠده ﻓﻴﻪ ﻣﻬاﻧآ) پﻪ دوو کﻠﻤﻮ ک‪ ３‬د ﻣخکﻨی سکﻮن سره سره دکسرې پﻪ اشباع (صﻠﻪ ﻣد) ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ج‪ :‬پﻪ ذاتﻲ ﻫا (دکﻠﻤ‪ ３‬ﻟﻪ ﻧﻔس ＇خﻪ) ﻟکﻪ‪ - :‬ﻟﻴﻦ ﻟﻢ ﻳﻨتﻪ‪ -‬ﻓﻮاکﻪ شبﻪ ﻟﻬﻢ‪ ،‬سﻔﻪ او‪ )).....‬او د سکت‪ ３‬پﻪ ﻫا ک‪ ３‬ﻟکﻪ((ﻟﻢ ﻳتسﻨﻪ‪،‬‬ ‫اﻗتده‪ -‬ﻣاﻫﻴﻪ – کتابﻴﻪ‪ ،‬ﻣاﻟﻴﻪ‪ ،‬سﻠطاﻧﻴﻪ) صﻠﻪ ﻣد (اشباع) ﻧﻪ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ﻟﻨ‪６‬ه دا چ‪ ３‬د کﻠﻤ‪ ３‬وروست‪[ ９‬ﻫا]پﻪ دری ډوﻟﻪ وي‪ :‬ذاتی ﻫا‪ ،‬سکتﻪ ﻫا‪ ،‬و چﻴزﻫا ﻟﻪ دﻏﻮ درې ډوﻟﻪ ﻫا ‪－‬اﻧﻮ ＇خﻪ ﻳﻮا‪ ３＄‬د ضﻤﻴر‬ ‫پﻪ ﻫاک‪ ３‬اشباع ک‪８５‬ي او ﻫﻐﻪ پﻪ دې شرط چ‪ ３‬ﻣخک‪ ３‬او وروستﻪ حرف ﻳ‪ ３‬ﻣتحرک وي‪.‬‬

‫‪82‬‬

‫ﮍﮎﮏﮐ ﮑﮒ ﮓﮔﮕﮖﮗﮘﮙ‬ ‫ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞﮟ ﮠ ﮡ ﮢ ﮣ ﮤ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ ﮩ ﮪ‬

‫ﮫ ﮬﮭﮮ ﮯ ﮰ ﮱ ﯓ ﯔﯕ ﯖﯗﯘﯙ ﯚﯛ‬ ‫ﯜﯝﯞ ﯟﯠﯡﯢﯣﯤﯥ ﯦﯧﯨﯩﯪ ﯫ‬

‫ﯬ ﯭﯮﯯ ﯰ‬ ‫پو＊تن‪３‬‬

‫‪ -۱‬د ﻻزم ﻣد د اﻗساﻣﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ واخﻠئ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬ﻻزم ﻣثﻘﻞ کﻠﻤﻲ ﻣد تﻌرﻳﻒ او دوې ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬ﻳ‪ ３‬بﻴان ک‪ ７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۳‬ﻻزم کﻠﻤﻲ ﻣخﻔﻒ ﻣد تﻌرﻳﻒ او دوې ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬ﻳ‪ ３‬بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۴‬ﻻزم حرﻓﻲ ﻣثﻘﻞ ﻣد تﻌرﻳﻒ او دوې ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬ﻳ‪ ３‬بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۵‬ﻻزم حرﻓﻲ ﻣخﻔﻒ ﻣد تﻌرﻳﻒ او دوې ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬ﻳ‪ ３‬بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫ت ‪ -‬ﭸﭹﭺ‬ ‫‪ -۶‬پﻪ دﻏﻮ کﻠﻤاتﻮ ک‪ ３‬ﮝ‪-‬ﭑ‪-‬طﻪ ‪ -‬إِﻧِّﻲ آﻧ َ ْس ُ‬

‫‪ -‬ﮇ‬

‫ِﻳم کﻮم ډول ﻣد دی؟ واضح ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫ﮈ ‪ -‬ﭕ‪ -‬ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ‪َ -‬ر ُسﻮ ٍل َكر ٍ‬ ‫‪ -۷‬دﻻﻧدې ﻋبارت پروړاﻧدې د (√) او ﻳا (‪ )x‬ﻋﻼﻣﻪ ک‪８５‬دئ‪:‬‬ ‫پﻪ ﻻﻧدې کﻠﻤﻮ ک‪ ３‬ﻣخﻔﻒ حرﻓﻲ ﻣد ک‪８５‬ي‪ .‬ﭑ ‪ ،‬ﭑ ‪ ،‬ﮝ ( )‪.‬‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د ﻻزم کﻠﻤﻲ ﻣثﻘﻞ‪ ،‬ﻣخﻔﻒ‪ ،‬حرﻓﻲ ﻣثﻘﻞ او ﻣخﻔﻒ ﻣد ﻟپاره دوه دوه‬ ‫ﻣثاﻟﻮﻧﻪ پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکﻲ او ！ﻮﻟ‪／‬ﻲ تﻪ دې راوړي‪.‬‬

‫‪83‬‬

‫＇لور ويشتم لوست‬

‫دوقف اقسام‬

‫＇رﻧ‪／‬ﻪ چ‪ ３‬پﻪ ﻳﻮه دﻣﻪ دﻳﻮ اوږد سﻮرت ﻳا أﻳت ﻟﻮستﻞ سخت او ﻏاﻟباً ﻧاشﻮﻧﻲ دي‪ ،‬تﻼوت‬ ‫کﻮوﻧکی بﻪ اړ وي چ‪ ３‬د ﻧﻔس تازه کﻮﻟﻮ ﻟپاره وﻗﻒ وک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ ﻻزﻣﻪ ده چ‪ ３‬د و ﻗﻒ ‪＄‬ای‬ ‫او د ﻫﻐﻪ طرﻳﻘﻪ وپ‪５‬ژﻧﻲ‪＄ ،‬کﻪ د وﻗﻒ د ‪＄‬اﻳﻮﻧﻮ رﻋاﻳت د ﻗرأن کرﻳﻢ ﻟﻪ ﻣﻌﻨا سره ﻣستﻘﻴﻤ‪３‬‬ ‫اړﻳک‪ ３‬ﻟري‪ ،‬أن تردې چ‪ ３‬کﻪ ﻳﻮ ＇ﻮک د تجﻮﻳد ﻗاﻋدې ＊‪ ３‬ﻣراﻋات ک‪７‬ي‪ ،‬خﻮ د وﻗﻒ‬ ‫‪＄‬اﻳﻮﻧﻪ وﻧﻪ پ‪５‬ژﻧﻲ‪ ،‬ﻫﻐﻪ بشپ‪ ７‬او ＊ﻪ ﻗاري ﻧﻪ شﻮ بﻠﻼی‪ ،‬بﻠک‪ ３‬ﻗرائت بﻪ ﻳ‪ ３‬ﻧﻴﻤ‪７／‬ی وي‪.‬‬ ‫پر دې اساس د وﻗﻒ بحث ډ‪４‬ر ارز＊ت ﻟري‪ .‬د وﻗﻒ تﻌرﻳﻒ‪ ،‬اﻗسام او ﻧ‪ ３＋‬پﻪ ﻻﻧدې‬ ‫ډول بﻴاﻧﻮو‪:‬‬

‫(‪)۱‬‬

‫د وقف تعريف‬ ‫وﻗﻒ پﻪ ﻟﻐت ک‪ ３‬در‪４‬دﻟﻮ اوتﻮﻗﻒ کﻮﻟﻮتﻪ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬د ﻗرائت پر ﻣﻬال د کﻠﻤ‪ ３‬پر وروستﻲ تﻮري دﻏ‪ ８‬ﻗطﻊ کﻮﻟﻮتﻪ واﻳﻲ‪ ،‬تر ＇ﻮ‬ ‫ﻧﻔس تازه شﻲ او ﻗرائت وړاﻧدې ﻻړشﻲ‪.‬‬

‫(‪)۲‬‬

‫‪ -۱‬د تجﻮﻳد پﻪ تﻌرﻳﻒ ک‪ ３‬ﻣﻮ وﻟﻮستﻞ چ‪ ３‬تجﻮﻳد د حروﻓﻮ سﻢ اداء کﻮل‪ ،‬د حروﻓﻮ د ﻣخرجﻮﻧﻪ او صﻔاتﻮ پ‪５‬ژﻧدل او د وﻗﻒ او‬ ‫وصﻞ ‪＄‬اﻳﻮﻧﻪ پﻪ پام ک‪ ３‬ﻧﻴﻮل وي‪ .‬پﻪ دې اساس د وﻗﻒ بحث د تجﻮﻳد د ﻋﻠﻢ بحث دی چ‪ ３‬د ﻫﻐﻮ ﻟﻪ پ‪５‬ژﻧدﻟﻮ پرتﻪ ترتﻴﻞ ﻧﻴﻤ‪７／‬ی‬ ‫‪２－‬ﻞ ک‪８５‬ي‪ .‬او ﻫﻤدا راز پر‪＄‬ای وﻗﻒ ﻟﻪ اور‪４‬دوﻧکﻲ سره د ﻗرأن ﻣجﻴد پﻪ پﻮﻫ‪５‬دﻟﻮ ک‪ ３‬ﻣرستﻪ کﻮي او ﻋکس ﻳ‪ ３‬د ﻏﻴر ﻣراد ﻣﻌﻨا‬ ‫سبب ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫‪ -۲‬باﻳد وپﻮﻫﻴ‪８‬و چ‪ ３‬دﻟتﻪ درې ﻗرﻳب اﻟﻤﻌﻨی اصطﻼح ‪－‬اﻧ‪ ３‬دي چ‪ ３‬پﻪ خپﻠﻮ ک‪ ３‬تﻮپﻴر ﻟري‪:‬‬

‫‪84‬‬

‫د وقف اقسام‬ ‫وﻗﻒ د تﻼوت کﻮوﻧکﻲ د حاﻟت پﻪ اﻋتبار پر دوه ډوﻟﻪ دی‪:‬‬ ‫‪ -۱‬اضطراري ﻳا بﻴ‪７‬ﻧی وﻗﻒ‬ ‫‪ -۲‬اختﻴاري وﻗﻒ‬ ‫‪ -١‬اضطراري يا بي‪７‬نی وقف‬ ‫ﻫﻐﻪ وﻗﻒ دی چ‪ ３‬د تﻼوت کﻮوﻧکﻲ ﻟﻪ ﻏﻮ＊تﻨ‪ ３‬او ارادې پرتﻪ د ﻳﻮﻟ‪ ７‬ﻋﻮارضﻮ پﻪ راﻣﻨ‪％‬تﻪ‬ ‫ک‪５‬دو‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬ﻧﻔس در‪４‬دو‪！ ،‬ﻮخﻲ‪ ،‬ﻫ‪５‬ره‪ ،‬ژړا ﻳا ﻫربﻞ ﻋذر راﻣﻨ‪％‬تﻪ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬ﻫﻐﻪ وﻗﻒ دی چ‪ ３‬ﻗاري ﻟﻪ ﻗرائت کﻮﻟﻮ ＇خﻪ بی وسﻪ شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ ﻫرې‬ ‫کﻠﻤ‪ ３‬تﻪ چ‪ ３‬ورس‪５‬د‪ ،‬وﻗﻒ کﻮي‪ ،‬ﻣﻬﻤﻪ ﻧﻪ ده چ‪＇ ３‬رﻧ‪／‬ﻪ وﻗﻒ وک‪７‬ي‪＄ ،‬کﻪ پﻪ خپﻞ‬ ‫اختﻴار ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ وي‪ ،‬خﻮ ﻣﻬﻢ دادی چ‪ ３‬د اضطرار حاﻟت ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ تﻠﻠﻮ وروستﻪ ب‪５‬رتﻪ ﻟﻪ ﻫﻐﻪ‬ ‫‪＄‬اﻳﻪ پﻴﻞ وک‪７‬ي چ‪ ３‬ابتدا پرې سﻤﻪ را‪＄‬ﻲ‪.‬‬

‫(‪)۱‬‬

‫‪ -٢‬اختياري وقف‬ ‫ﻫﻐﻪ وﻗﻒ دی چ‪ ３‬تﻼوت کﻮوﻧکی پﻪ خپﻠﻪ اراده او ﻏﻮ＊تﻨﻪ‪ ،‬د جﻤﻠﻮ د ﻣﻌﻨا او ت‪７‬او پﻪ پام‬ ‫‪ -۱‬وﻗﻒ چ‪ ３‬تﻌرﻳﻒ ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻣتﻦ ک‪ ３‬وشﻮ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬ﻗطﻊ‪ :‬دﻗرأن ﻣجﻴد کﻠﻤ‪ ３‬ﻗطﻊ او پر بﻞ کار پﻴﻞ کﻮل‬ ‫‪ -۳‬سکت ﻳا سکت‪ :‬پرتﻪ ﻟﻪ دې چ‪ ３‬ﻧﻔس تازه ک‪７‬ي د ﻟﻨ‪ ６‬ﻣﻬال ﻟپاره دﻏ‪ ８‬ﻗطﻌﻪ کﻮل دي چ‪ ３‬د حﻔص د رواﻳت ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬ﻳ‪３‬‬ ‫ﻻزﻣﻲ ﻣﻮارد پﻪ ﻗرأن کرﻳﻢ ک‪ ３‬دادي‪:‬‬ ‫ﻋﻮجآ ﻗﻴﻤا‪ -‬کﻬﻒ(‪)۱‬ﻣﻦ ﻣرﻗدﻧا ﻫذا ﻣا وﻋدا اﻟرحﻤﻦ (ﻳس‪)۵۲-‬وﻗﻴﻞ ﻣﻦ راق‪ -‬ﻗﻴاﻣت(‪ )۲۷‬کﻼ بﻞ ران – ﻣطﻔﻘﻴﻦ(‪)۱۴‬‬ ‫‪ -۱‬دﻳادوﻟﻮ وړ ده چ‪ ３‬اضطراري وﻗﻒ ﻟﻪ ﻳﻮې خﻮا د ﻣﻌﻘﻮل ﻋذر (ﻧﻔس درﻳدل‪！ ،‬ﻮخ‪ ３‬او‪ )....‬ﻟﻪ اﻣﻠﻪ دی او بﻞ خﻮا پﻪ ﻗرأن ﻣجﻴد‬ ‫ک‪ ３‬ډ‪４‬ر اوږده أﻳتﻮﻧﻪ دي‪ ،‬ﻧﻮ اﻧصاف حکﻢ کﻮي چ‪ ３‬پﻪ داسی ﻣﻮاردوک‪ ３‬د ﻗران ﻣجﻴد پر ﻗاری ﻧﻴﻮک‪ ３‬وﻧﻪ شﻲ‪ ،‬خﻮ پﻪ ﻫر حال ﻧﻪ‬ ‫شﻮ کﻮﻻی د ﻫﻐﻮ ﻗارﻳاﻧﻮ ﻟﻪ ﻟﻮړې ﻣرتب‪ ３‬ستر‪ ３－‬پت‪ ３‬ک‪７‬و چ‪ ３‬د ﻧﻮرو پﻪ پرتﻠﻪ د ﻟﻮړ تﻨﻔسﻲ ظرﻓﻴت خاوﻧدان دي‪.‬‬

‫‪85‬‬

‫ک‪ ３‬ﻧﻴﻮﻟﻮ سره ‪＄‬ای اختﻴار ک‪７‬ي او وﻗﻒ پرې وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫تمرين او تطبيق‬

‫ﻼ‬ ‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د ﻻﻧدې أﻳتﻮﻧﻮ د تﻤرﻳﻦ پر ﻣﻬال اضطراري او اختﻴاري وﻗﻔﻮﻧﻪ ﻋﻤ ً‬ ‫تجربﻪ او تطبﻴﻖ ک‪７‬ي‪.‬‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖﭗ ﭘﭙ ﭚ ﭛ ﭜ ﭝ ﭞ ﭟ ﭠ ﭡ ﭢ‬

‫ﭣﭤﭥﭦﭧﭨ ﭩ ﭪﭫﭬﭭﭮﭯ‬

‫ﭑ ﭒﭓ ﭔﭕ‬

‫ﭖﭗﭘ ﭙ ﭚ ﭛﭜﭝﭞﭟ‬ ‫[‬

‫پو＊تن‪３‬‬

‫‪ .۱‬وﻗﻒ پﻪ ﻟﻐت او اصطﻼح ک‪ ３‬تﻌرﻳﻒ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .۲‬وﻗﻒ د وﻗﻒ کﻮوﻧکﻲ د حاﻟت پﻪ اﻋتبار پﻪ ＇ﻮ ډوﻟﻪ دی؟‬ ‫‪ .۳‬اضطراري وﻗﻒ تﻌرﻳﻒ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .۴‬د اضطراري وﻗﻒ پﻪ حاﻟت ک‪ ３‬ﻗاري ﻟﻪ کﻮم ‪＄‬اﻳﻪ ب‪５‬رتﻪ پﻴﻞ وک‪７‬ي؟‬ ‫‪ .۵‬اختﻴاري وﻗﻒ تﻌرﻳﻒ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪86‬‬

‫‪ .۶‬پﻪ ﻻﻧدې أﻳت ک‪ ３‬پر (ﻣﻦ ﻳﻘﻮل) وﻗﻒ اضطراري دی کﻪ اختﻴاري؟ دﻟﻴﻞ ﻳ‪ ３‬وواﻳئ‬ ‫َّاس َﻣ ْﻦ ﻳَ ُقﻮ ُل َآ َﻣﻨ َّا ب ِ َّ‬ ‫اﷲ ِ َوبِالْﻴَ ْﻮ ِم ِ‬ ‫َوﻣِ َﻦ الﻨ ِ‬ ‫ﻴﻦ ‪.‬‬ ‫اﻵخ ِر َو َﻣا ُﻫ ْم ب ِ ُﻤ ْؤﻣِﻨ ِ َ‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د وﻗﻒ د بحث د ارز＊ت پﻪ اړه پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬ﻳﻮه ﻣﻘاﻟﻪ وﻟﻴکﻲ‬ ‫چ‪ ３‬تر پﻨ‪％‬ﻮ کر＊ﻮ ﻟ‪８‬ه ﻧﻪ وي او ！ﻮﻟ‪／‬ﻲ تﻪ دې راوړي‪.‬‬

‫‪87‬‬

‫پن‪％‬ه ويشتم لوست‬

‫د اختياري وقف ډولونه‬

‫(‪)١‬‬

‫اختﻴاري وﻗﻒ د وﻗﻒ د ‪＄‬ای (ﻣﻮﻗﻮف ﻋﻠﻴﻪ) ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬پﻪ ＇ﻠﻮر ډوﻟﻪ دی‪.‬‬ ‫تام وقف‬ ‫ﻫﻐﻪ وﻗﻒ دی چ‪ ３‬د دوو ﻋبارتﻮﻧﻮ تر ﻣﻨ‪ ＃‬د وﻗﻒ دواړه ﻟﻮري ﻫ‪ ＆５‬ﻟﻔﻈﻲ او ﻣﻌﻨﻮي تﻌﻠﻖ‬ ‫و ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬

‫‪＇ - -۱‬رﻧ‪／‬ﻪ چ‪ ３‬اضطراری وﻗﻒ د ﻗاري ﻟﻪ اختﻴاره وتﻠی وي‪ ،‬ﻧﻮ د ﻓﻘﻬ‪ ３‬ﻗاﻋدې(اﻟضرورات تبﻴح اﻟﻤحضﻮرات) ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬پﻪ ﻫر‬ ‫ډول اداشی ﻳﻮ اضطراري جﻮاز ﻟرﻻی شی او ډﻳر دبحث وړ ﻧﻪ دی‪ .‬پﻪ دې اساس اختﻴاري وﻗﻒ د بحث وړوي‪.‬‬ ‫د حﻔص(رح) پﻪ رواﻳت وﻗﻒ د ＇رﻧ‪／‬ﻮاﻟﻲ پﻪ اﻋتبار پﻪ ＇ﻠﻮر ډوﻟﻪ دی‪:‬‬ ‫‪ -۱‬باﻻسکان وﻗﻒ‪( :‬دوﻗﻒ پرﻣﻬال د ﻣتحرک تﻮري ساکتﻮل)‪ ،‬ﻟکﻪ‪( :‬اﻟﻌﻈﻴﻢ= اﻟﻌﻈﻴﻢ)‬ ‫‪ -۲‬باﻻبدال وﻗﻒ‪ :‬دوﻗﻒ پرﻣﻬال ﻳﻮ حرف پﻪ بﻞ حرف بدﻟﻮل‪ .‬ﻟکﻪ‪ :‬اﻟﻒ تﻪ د ﻣﻨصﻮب تﻨﻮﻳﻦ ابدال‪ :‬ﻣﻬادآ=ﻣﻬادا‪ .‬ﻳا ﻫا پﻪ ‪－‬ردۍ‬ ‫تا‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬خاشﻌة=خاشﻌﻪ‬ ‫‪ -۳‬باﻻشﻤام وﻗﻒ‪( :‬د ﻣضﻤﻮم تﻮري ﻟﻪ ساکﻦ کﻮﻟﻮ وروستﻪ د شﻮﻧ‪６‬و چسپﻮل‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬د ﻣضﻤﻮم تﻮري د اداء کﻮﻟﻮ پرﻣﻬال‪ ،‬داس‪３‬‬ ‫چ‪ ３‬پﻪ ستر‪－‬ﻮ ﻟﻴدل شﻲ او کﻮڼ س‪７‬ی پرې ﻧﻪ پﻮﻫﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻟکﻪ(ﻧستﻌﻴﻦ)‪.‬‬ ‫‪ -۴‬باﻟروم وﻗﻒ‪ :‬پﻪ کراره د وﻗﻒ پرﻣﻬال د ﻣضﻤﻮم او ﻣکسﻮر تﻮري د ثﻠث حرکت بﻴان‪ ،‬ﻟکﻪ‪( :‬ﻣﻦ ﻗبﻞ – ﻓی اﻻرض)‬ ‫پﻮرتﻨﻲ اﻗسام ﻣﻮ دډ‪４‬ر تخصص تﻮب ﻟﻪ وج‪ ３‬پﻪ ﻣتﻦ ک‪ ３‬بﻴان ک‪７‬ل‪.‬‬ ‫ ‪＄‬کﻪ د دوو ﻋباراتﻮ تر ﻣﻨ‪ ＃‬تﻌﻠﻖ او ارتباط ﻟﻪ دﻏﻮ درﻳﻮ حاﻻتﻮ بﻬر ﻧﻪ دی‪.‬‬‫اﻟﻒ‪ :‬ﻟﻔﻈی تﻌﻠﻖ‪:‬‬ ‫ﻳﻌﻨ‪ ３‬دوه ﻋبارتﻮﻧﻪ د ژب‪ ３‬او اﻋرابﻮ د ﻗﻮاﻋدو ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬ﻳﻮ تر بﻠﻪ ت‪７‬او وﻟري‪ ،‬ﻟکﻪ چ‪ ３‬ﻳﻮﻳ‪ ３‬ﻣبتدا او بﻞ خبروي ﻳا ﻳﻮ ﻣﻮصﻮف وي‬ ‫بﻞ ﻳی صﻔت‪ ،‬ﻟکﻪ‪( :‬اﻟحﻤد) ﻟﻪ (هلل) سره‪ .‬ددې پرﻋکس د ﻟﻔﻈﻲ تﻌﻠﻖ ﻧشتﻮاﻟی ﻫﻐﻪ دی چ‪ ３‬ﻫر ﻳﻮ ﻋبارت پﻪ ﻳﻮا‪ ３＄‬تﻮ‪－‬ﻪ بشپ‪７‬ه‬ ‫جﻤﻠﻪ وي او بﻞ ﻋبارت تﻪ اړتﻴا وﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫ب‪:‬ﻣﻌﻨﻮی تﻌﻠﻖ‪:‬‬ ‫د ﻣﻮضﻮع او ﻣطﻠب د سﻴاق ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬ﻟﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ جﻤﻠ‪ ３‬سره د دوﻳﻤ‪ ３‬جﻤﻠ‪ ３‬ت‪７‬او دی‪ ،‬پﻪ دې ﻣﻌﻨا چ‪ ３‬پﻪ دوﻳﻢ ﻋبارت ک‪ ３‬ﻣﻮضﻮع‬ ‫د ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧی ﻋبارت سره پﻴﻮستﻮن ﻟري او بشپ‪７‬وی ﻳ‪ ،３‬ﻟکﻪ چ‪ ３‬پﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ی ﻋبارت ک‪ ３‬د ﻣﻮﻣﻨاﻧﻮ صﻔات وي او پﻪ دوﻳﻢ ﻋبارت ک‪３‬‬ ‫ﻫﻢ د ﻣﻮﻣﻨاﻧﻮ بحث دوام پﻴدا کﻮي‪ .‬ﻟکﻪ چ‪ ３‬د بﻘره پﻪ سﻮرت ک‪ ３‬د ﻣﻮﻣﻨاﻧﻮ صﻔات ﻟﻪ ((ﻫدی ﻟﻠﻤتﻘﻴﻦ)) وروستﻪ راﻏﻠی دی‪ .‬د‬ ‫دې پرﻋکس د ﻣﻌﻨﻮي تﻌﻠﻖ ﻧشتﻮاﻟی ﻫﻐﻪ دی چ‪ ３‬پﻪ دوﻳﻢ ﻋبارت ک‪ ３‬ﻣﻮضﻮع ﻳا د ﻣطﻠب سﻴاق تﻐﻴر ﻣﻮﻣﻲ او ﻟﻪ ﻣخک‪ ３‬ﻋبارت‬ ‫سره ت‪７‬او وﻧﻪ ﻟري‪ .‬ﻟکﻪ چ‪ ３‬پﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ جﻤﻠﻪ ک‪ ３‬د ﻣؤﻣﻨاﻧﻮ او پﻪ دوﻳﻤﻪ جﻤﻠﻪ ک‪ ３‬د کاﻓراﻧﻮ بحث وي‪.‬‬ ‫ج‪ :‬ﻟﻔﻈﻲ او ﻣﻌﻨﻮي تﻌﻠﻖ‪:‬‬ ‫ﻳﻌﻨ‪ ３‬د دوو ﻋبارتﻮﻧﻮ سره ترﻣﻨ‪ ＃‬ﻫﻢ ﻟﻔﻈﻲ تﻌﻠﻖ وي او ﻫﻢ ﻣﻌﻨﻮي ﻟکﻪ د(اﻟحﻤدهلل) تﻌﻠﻖ چ‪ ３‬ﻟﻪ (رب اﻟﻌاﻟﻤﻴﻦ) سره دی چ‪３‬‬ ‫(رب اﻟﻌاﻟﻤﻴﻦ) د (اهلل) صﻔت دی‪ .‬ددې پر ﻋکس د ﻟﻔﻈﻲ او ﻣﻌﻨﻮي تﻌﻠﻖ ﻧشتﻮن دادی چ‪ ３‬ﻫر ﻋبارت پﻪ خپﻠﻪ بشپ‪ ７‬وي او پخپﻠﻮ‬ ‫ک‪ ３‬ﻫﻴ＆ ډول ﻟﻔﻈﻲ او ﻣﻌﻨﻮی تﻌﻠﻖ وﻧﻪ ﻟري‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬د (اوﻟئک ﻋﻠی ﻫدی ﻣﻦ ربﻬﻢ و اوﻟئک ﻫﻢ اﻟﻤﻔﻠحﻮن) او (ان اﻟذﻳﻦ کﻔروا‬ ‫سﻮاءﻋﻠﻴﻬﻢ اء اﻧذرتﻬﻢ ام ﻟﻢ تﻨذرﻫﻢ ﻻﻳﻮﻣﻨﻮن) تر ﻣﻨ‪＄ ＃‬کﻪ د ﻋربی ژب‪ ３‬د اﻋرابﻮ او ﻗﻮاﻋدو ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬ﻫره جﻤﻠﻪ بﻴﻠﻪ ده او ﻟﻪ ﻣﻌﻨﻮي‬ ‫اړخﻪ ﻫﻢ پﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ی جﻤﻠﻪ ک‪ ３‬د ﻣﻮﻣﻨاﻧﻮ صﻔتﻮﻧﻪ بﻴان شﻮي او پﻪ دوﻳﻤﻪ جﻤﻠﻪ ک‪ ３‬د کﻔارو صﻔتﻮﻧﻪ بﻴان شﻮي دي‪.‬‬

‫‪88‬‬

‫د تام وقف حکم‬ ‫(‪)۱‬‬ ‫پرﻟﻮﻣ‪７‬ي ﻋبارت وﻗﻒ کﻮل او بﻴا پر دوﻳﻢ ﻋبارت ابتدا کﻮل ضروري او ﻻزﻣﻲ وي‪.‬‬ ‫د تام وقف ب‪５‬ل‪３／‬‬ ‫تام وﻗﻒ تر ډ‪４‬ره د أﻳتﻮﻧﻮ پﻪ پای‪ ،‬د ﻗرأﻧﻲ کﻴسﻮ پﻪ پای او د ！اکﻠﻮ ﻣﻮضﻮﻋاتﻮ پﻪ پای ک‪３‬‬ ‫را‪＄‬ﻲ چ‪ ３‬پﻪ ﻗرأن کرﻳﻢ ک‪＄ ３‬ﻴﻨﻮ ﻣﻮاردو تﻪ پﻪ ﻻﻧدې ډول اشاره کﻮو‪:‬‬ ‫الف‪ :‬د آيتونو په پای ک‪３‬‬ ‫د ډﻳرو اﻳتﻮﻧﻮ پای د تام وﻗﻒ ‪＄‬اﻳﻮﻧﻪ دي‪:‬‬ ‫اك ﻧ َ ْعب ُ ُد َوإِﻳ َّ َ‬ ‫ک ﻳَ ْﻮ ِم الدِّﻳﻦِ [الفاتحﻪ‪] 4:‬او ابتدا لﻪ إِﻳ َّ َ‬ ‫وقف پر َﻣال ِ ِ‬ ‫ﻴﻦ ‪.‬‬ ‫اك ﻧ َ ْستَ ِع ُ‬ ‫اك ﻧ َ ْعب ُ ُد َوإِﻳ َّ َ‬ ‫وقف پر إِﻳ َّ َ‬ ‫الص َر َ‬ ‫ﻴم ‪.‬‬ ‫اك ﻧ َ ْستَ ِع ُ‬ ‫ﻴﻦ [ الفاتحﻪ‪] 5:‬او ابتدا لﻪ ا ْﻫ ِدﻧ َا ِّ‬ ‫اط ال ْ ُﻤ ْستَ ِق َ‬ ‫ک َعلَﻰ ُﻫدً ى ﻣِ ْﻦ َرب ِّ ِﻬ ْم َوأُولَئ ِ َ‬ ‫وقف پر أُولَئ ِ َ‬ ‫ک ُﻫ ُم ال ْ ُﻤ ْفل ِ ُحﻮنَ [ اﻟبﻘره‪ ] ۵:‬او ابتدا ﻟﻪ إ ِ َّن‬ ‫ﻳﻦ َك َف ُروا َس َﻮا ٌء َعلَﻴ ْ ِﻬ ْم أَأَﻧ َْذ ْرتَ ُﻬ ْم أَ ْم ل َ ْم تُﻨ ْ ِذ ْر ُﻫ ْم َﻻ ﻳ ُ ْؤﻣِﻨُﻮنَ ‪.‬‬ ‫ال َّ ِذ َ‬

‫د آيتونو په من‪ ＃‬ک‪３‬‬ ‫لكﻪ‪:‬‬ ‫وقف پر أَ َول َ ْم ﻳَ َر ْوا إِلَﻰ ال َّطﻴ ْ ِر فَ ْﻮقَ ُﻬ ْم َصاف َّ ٍ‬ ‫ات َوﻳَ ْقب ِ ْض َﻦ [الﻤلک‪]19:‬او ابتدا لﻪ َﻣا ﻳ ُ ْﻤ ِس ُك ُﻬ َّﻦ‬ ‫ﻴر ‪.‬‬ ‫إ َِّﻻ ال َّر ْح َﻤ ُﻦ إِﻧ َّ ُﻪ ب ِ ُك ِّل َش ْﻲ ٍء ب َ ِص ٌ‬ ‫ﻳﻦ ات َّخَ ُذوا ﻣِ ْﻦ ُدوﻧ ِ ِﻪ أَ ْولِﻴَا َء [الزﻣر‪ ،] 3:‬او ابتدا لﻪ َﻣا ﻧ َ ْعب ُ ُد ُﻫ ْم إ َِّﻻ لِﻴ ُ َق ِّربُﻮﻧ َا إِلَﻰ َّ‬ ‫اﷲ ِ‬ ‫وقف پر َوال َّ ِذ َ‬ ‫ُزل ْ َفﻰ ‪.‬‬ ‫وﻗﻒ پر َو َﻻ ﻳَ ْج ِر َﻣﻨ َُّك ْم َشﻨَآ ُن قَ ْﻮ ٍم أَ ْن َصدُّ و ُك ْم َعﻦِ ال ْ َﻤ ْس ِج ِد ال ْ َح َرا ِم أَ ْن تَ ْعتَدُوا [الﻤائدة‪ ] 2:‬او‬ ‫ابتدا لﻪ َوتَ َعا َوﻧ ُﻮا َعلَﻰ الْب ِ ِّر َوالت َّ ْق َﻮى ‪.‬‬

‫اب ﻳَ ْع ِرفُﻮﻧ َ ُﻪ َك َﻤا ﻳَ ْع ِرفُﻮنَ أَبْﻨَا َء ُﻫ ُم [اﻷﻧﻌام‪ ] ۲۰:‬او ابتدا ﻟﻪ‬ ‫وقف پر ال َّ ِذ َ‬ ‫ﻳﻦ آتَﻴْﻨَا ُﻫ ُم ال ْ ِكتَ َ‬ ‫ﻳﻦ خَ ِس ُروا أَﻧ ْ ُف َس ُﻬ ْم فَ ُﻬ ْم َﻻ ﻳ ُ ْؤﻣِﻨُﻮنَ‬ ‫ال َّ ِذ َ‬ ‫وﻗﻒ پر َو َﻣا ﻳَ ْعلَ ُم تَأْ ِوﻳلَ ُﻪ إ َِّﻻ َّ‬ ‫اﷲ ُ [آل ﻋﻤران‪ ] ۷:‬او ابتدا ﻟﻪ َوال َّرا ِس ُخﻮنَ فِﻲ ال ْ ِعل ْ ِم ﻳَ ُقﻮلُﻮنَ‬ ‫‪＄ -۱‬کﻪ پﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻮ ﻣﻮاردوک‪ ３‬د ﻫﻐﻪ وصﻞ د دووﻋبارتﻮﻧﻮ د ﻣﻌﻨا د ثﻘﻞ سبب ‪－‬ر‪＄‬ﻲ او د ا ﻳﻮ ډول ﻧاوړ کار ‪２－‬ﻞ ک‪８５‬ي او پﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻮ‬ ‫‪＄‬اﻳﻮﻧﻮ ک‪ ３‬پﻪ ﻣﻌﻨا ک‪ ３‬د سخت بدﻟﻮن سبب ک‪８５‬ي‪ ،‬ﻧﻮ وﻗﻒ ډ‪４‬ر ارز＊ت ﻟري او پﻪ ﻫﻤدﻏﻪ دﻟﻴﻞ سره ﻳ‪( ３‬ﻻزم وﻗﻒ) بﻮﻟﻲ چ‪３‬‬ ‫پﻪ ﻗرأﻧکرﻳﻢ ک‪ ３‬د (ﻣـ) پﻪ وسﻴﻠﻪ ＊ﻮدل ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫‪89‬‬

‫آ َﻣﻨ َّا ب ِ ِﻪ ُك ٌّل ﻣِ ْﻦ ِعﻨ ْ ِد َربِّﻨَا ‪.‬‬

‫(‪)1‬‬

‫کافی وقف‬ ‫ﻫﻐﻪ وﻗﻒ دی چ‪ ３‬د وﻗﻒ ‪＄‬ای د دواړو ﻟﻮرﻳﻮ ترﻣﻨ‪ ＃‬ﻟﻔﻈﻲ تﻌﻠﻖ ﻧﻪ وي‪ ،‬خﻮ ﻣﻌﻨﻮي تﻌﻠﻖ‬ ‫ﻳ‪ ３‬ترﻣﻨ‪ ＃‬وي‪.‬‬ ‫د کافی وقف حکم‬ ‫دﻟتﻪ وﻗﻒ او وصﻞ دواړه جاﻳز دي‪ .‬کﻮﻻی شﻮ وﻗﻒ وک‪７‬و او ﻟﻪ ﻣا بﻌد ＇خﻪ بﻴا ابتدا وک‪７‬و‬ ‫او ﻫﻢ دواړه ﻋبارتﻮﻧﻪ سره وصﻞ کﻮﻻی شﻮ‪＇ .‬رﻧ‪／‬ﻪ چ‪ ３‬وﻗﻒ‪ ،‬ﻣخاطب تﻪ د ﻣﻔﻬﻮم د‬ ‫رسﻮﻟﻮ ﻟپاره کﻔاﻳت کﻮي‪ ،‬کاﻓﻲ وﻗﻒ ﻳ‪ ３‬بﻮﻟﻲ‪.‬‬ ‫د کافي وقف ب‪５‬ل‪３／‬‬ ‫کاﻓﻲ وﻗﻒ ﻫﻢ د أﻳتﻮﻧﻮ پﻪ پای او ﻫﻢ پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬را‪＄‬ﻲ چ‪ ３‬دﻟتﻪ ﻳ‪＄ ３‬ﻴﻨﻮ ﻣﻮاردو تﻪ ﻧﻐﻮتﻪ کﻮو‪:‬‬ ‫الف‪ -‬د آيتونو پای‬ ‫ﻟﻜﻪ‪:‬‬ ‫ﻳﻦ ﻳ ُ ْؤﻣِﻨُﻮنَ ب ِ َﻤا أُﻧْز َِل إِلَﻴ ْ َ‬ ‫ک ‪.‬‬ ‫وﻗﻒ پر َوﻣِ َّﻤا َر َزقْﻨَا ُﻫ ْم ﻳُﻨ ْ ِف ُقﻮنَ [البقرة‪] 3:‬او ابتدا ﻟﻪ َوال َّ ِذ َ‬ ‫ﻴﻦ}[البقرة‪]8:‬و ابتداء از ﻳُخَ ا ِد ُعﻮنَ َّ‬ ‫ﻳﻦ آ َﻣﻨ ُﻮا ‪.‬‬ ‫اﷲ َ َوال َّ ِذ َ‬ ‫وﻗﻒ پر َو َﻣا ُﻫ ْم ب ِ ُﻤ ْؤﻣِﻨ ِ َ‬ ‫وﻗﻒ پر َو َﻣا ﻳَ ْخدَ ُعﻮنَ إ َِّﻻ أَﻧ ْ ُف َس ُﻬ ْم َو َﻣا ﻳَ ْش ُع ُرونَ [اﻟبﻘرة‪]۹:‬او ابتدا ﻟﻪ فِﻲ قُلُﻮب ِ ِﻬ ْم َﻣ َرض ‪.‬‬ ‫ب‪ -‬د آيتونومن‪＃‬‬ ‫لكﻪ‪:‬‬ ‫ﻴم ‪.‬‬ ‫وﻗﻒ پر َو َعلَﻰ أَب ْ َصا ِر ِﻫ ْم ِغشَ ا َوةٌ [البقرة‪]7:‬او ابتدا ﻟﻪ َول َ ُﻬ ْم َع َذ ٌ‬ ‫اب َع ِظ ٌ‬ ‫وﻗﻒ پر ﻳُخَ ا ِد ُعﻮنَ َّ‬ ‫ﻳﻦ آ َﻣﻨ ُﻮا [البقرة‪ ]9:‬او ابتدا ﻟﻪ َو َﻣا ﻳَ ْخدَ ُعﻮنَ إ َِّﻻ أَﻧ ْ ُف َس ُﻬ ْم ‪.‬‬ ‫اﷲ َ َوال َّ ِذ َ‬ ‫ﻴﻦ ‪.‬‬ ‫وﻗﻒ پر َرب ُّ ُك ْم أَ ْعلَ ُم ب ِ َﻤا فِﻲ ﻧ ُ ُفﻮ ِس ُك ْم [اﻹسراء‪ ]25:‬او ابتدا ﻟﻪ إِ ْن ت َُكﻮﻧ ُﻮا َصال ِ ِح َ‬ ‫تمرين او تطبيق‬

‫ﻼ تجربﻪ او تطبﻴﻖ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د أﻳتﻮﻧﻮ د تﻼوت پر ﻣﻬال تام او کاﻓﻲ وﻗﻔﻮﻧﻪ ﻋﻤ ً‬ ‫‪ -۱‬کﻠﻪ چ‪ ３‬پﻪ پﻮرتﻨﻴﻮ بﻴﻠ‪／‬ﻮ ک‪ ３‬ﻏﻮر وشﻲ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮﻣﻪ بﻪ شﻲ چ‪ ３‬پر ﻣﻮﻗﻮف ﻋﻠﻴﻬا کﻠﻤﻪ‪ ،‬ﻣﻮضﻮع د ﻟﻔظ او ﻣﻌﻨا ﻟﻪ پﻠﻮه بشپ‪ ７‬شﻮې‬ ‫او پﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻮ ﻣﻮاردو ک‪ ３‬کﻪ وﻗﻒ وﻧﻪ شی‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ ﻣﻌﻨا ک‪ ３‬بﻪ پﻪ سخت تﻐﻴر راشﻲ‪.‬‬

‫‪90‬‬

‫ﱫﯰ ﯱ ﯲ ﯳ ﯴ ﯵﯶ ﯷ ﯸ ﯹ ﯺ ﯻ ﭑ ﭒ‬ ‫ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘﭙ ﭚ ﭛ ﭜ ﭝ ﭞ ﭟ ﭠ ﭡ‬

‫ﭢ ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨ ﭩﭪ ﭫ ﭬ ﭭ‬

‫ﭮﭯ‬ ‫پو＊تن‪３‬‬

‫‪ -۱‬اختﻴاري وﻗﻒ د وﻗﻒ د ‪＄‬ای پﻪ اﻋتبار پﻪ ＇ﻮ ډوﻟﻪ دی؟‬ ‫‪ -۲‬تام وﻗﻒ کﻮم وﻗﻒ دی؟‬ ‫‪ -۳‬د تام وﻗﻒ حکﻢ بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۴‬د تام وﻗﻒ ﻟپاره د أﻳت ﻟﻪ وروست‪ ９‬برخ‪＇ ３‬خﻪ دوه ﻣثاﻟﻮﻧﻪ بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۵‬د تام وﻗﻒ ﻟپاره د أﻳت ﻟﻪ ﻣﻨ‪＇ ＃‬خﻪ دوه ﻣثاﻟﻮﻧﻪ بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۶‬کاﻓﻲ وﻗﻒ تﻌرﻳﻒ او حکﻢ ﻳ‪ ３‬بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۷‬د کاﻓﻲ وﻗﻒ ﻟپاره د أﻳتﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬او پای ＇خﻪ دوه دوه ﻣثاﻟﻮﻧﻪ ذکر ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫‪ -۸‬پﻪ ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖﭗ ﭘﭙ ﭚ ﭛ ﭜ ﭝ ﭞ ﭟ ﭠ‬ ‫ﭡ ﭢﭣﭤﭥﭦﭧﭨ ﭩ ﭪﭫﭬﭭﭮﭯ‬ ‫‪،‬أﻳتﻮﻧﻮ ک‪ ３‬د‬ ‫ﻴﻦ» او « ُﻫ ُم ال ْ ُﻤ ْفل ِ ُحﻮنَ » پر کﻠﻤﻮ وﻗﻒ کﻮل کﻮم ډول وﻗﻒ دی؟ ﻣﻌﻠﻮﻣات ورک‪７‬ئ‬ ‫«لِل ْ ُﻤت َّ ِق َ‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ＇ﻠﻮر ﻣثاﻟﻮﻧﻪ د تام وﻗﻒ او ＇ﻠﻮر ﻣثاﻟﻮﻧﻪ د کاﻓﻲ وﻗﻒ ﻟپاره پﻪ خپﻠﻮ‬ ‫کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکﻲ او ！ﻮﻟ‪／‬ﻲ تﻪ دې راوړي‪.‬‬

‫‪91‬‬

‫شپ‪８‬ويشتم لوست‬

‫حسن او قبيح وقف‬ ‫حسن وقف‬ ‫پر ﻫﻐﻪ ‪＄‬ای وﻗﻒ کﻮل دي چ‪ ３‬ﻫﻠتﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ی ﻋبارت تﻤام او ﻣستﻘﻞ‪ ،‬خﻮ دوﻳﻢ ﻋبارت‬ ‫ﻧاﻗص وي او دبشپ‪７‬وﻟﻮ ﻟپاره ﻳ‪ ３‬ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻲ ﻋبارت تﻪ اړتﻴا ﻟري‪.‬‬

‫(‪)۱‬‬

‫د حسن وقف حکم‬ ‫پﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻲ ﻋبارت وﻗﻒ کﻮل جﻮاز ﻟري‪＄ ،‬کﻪ بشپ‪７‬ه ﻣﻌﻨا اﻓاده کﻮي‪ ،‬خﻮ ﻟﻪ دوﻳﻢ ﻋبارت‬ ‫＇خﻪ ابتدا کﻮل د ﻫﻐﻪ ﻋبارت د ﻧﻴﻤ‪７／‬تﻴا ﻟﻪ وج‪ ３‬جاﻳز ﻧﻪ دي‪ ،‬ﻧﻮ ﻗاري باﻳد ب‪５‬رتﻪ ﻟﻪ‬ ‫ﻣﻨاسب ‪＄‬اﻳﻪ پﻴﻞ وک‪７‬ي او دوه ﻋبارتﻮﻧﻪ سره وصﻞ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫تر ډ‪４‬ره پر حسﻦ وﻗﻒ ﻧﻪ در‪４‬دل ＊ﻪ دي‪.‬‬

‫(‪)۲‬‬

‫د حسن وقف ب‪５‬ل‪３／‬‬ ‫حسﻦ وﻗﻒ ﻫﻢ د آﻳتﻮﻧﻮ پﻪ پای او ﻫﻢ پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬را‪＄‬ﻲ چ‪＄ ３‬ﻴﻨ‪＄ ３‬اﻳﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬ﻳادوو‪:‬‬ ‫الف‪ -‬د آيتونو په پای ک‪３‬‬ ‫ﻟکﻪ‪:‬‬

‫ﻴم ‪.‬‬ ‫وقف پر ال ْ َح ْﻤ ُد ِ َّﷲ ِ َر ِّ‬ ‫ب ال ْ َعال َ ِﻤ َ‬ ‫ﻴﻦ [الفاتحﻪ‪ ]1:‬اواتبدا ﻟﻪ ﭓ ال َّر ِح ِ‬ ‫(‪)3‬‬ ‫ﻴم [الفاتحﻪ‪ ]6:‬اواتبدا ﻟﻪ ِص َر َ‬ ‫الص َر َ‬ ‫ﻳﻦ ‪.‬‬ ‫اط ال َّ ِذ َ‬ ‫وقف پر ا ْﻫ ِدﻧ َا ِّ‬ ‫اط ال ْ ُﻤ ْستَ ِق َ‬ ‫‪ -۱‬پﻪ داسی حال ک‪ ３‬چ‪ ３‬ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧ‪ ９‬جﻤﻠﻪ ده‪ ،‬ت‪７‬ﻟ‪ ３‬ﻫﻢ ده‪ ،‬پﻪ دې ﻣﻌﻨا چ‪ ３‬ﻣخک‪ ３‬جﻤﻠﻪ ﻣﻮصﻮف او ورپس‪ ３‬جﻤﻠﻪ صﻔت وي‬ ‫ﻳا ﻣخکﻨ‪ ９‬جﻤﻠﻪ وروستﻨ‪ ９‬جﻤﻠﻪ ﻣستثﻨی ده ﻳا ﻣخکﻨ‪ ９‬جﻤﻠﻪ ﻣبدل ﻣﻨﻪ او وروستﻨ‪ ９‬جﻤﻠﻪ بدل ده‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬وﻗﻒ کﻮل پر[اهلل] پﻪ‬ ‫[اﻟحﻤداهلل] ک‪ ３‬او ابتدا پر ﻣابﻌد ﻳﻌﻨ‪[３‬رب اﻟﻌاﻟﻤﻴﻦ]‪ .‬کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ اﻟحﻤداهلل ﻣستﻘﻠﻪ جﻤﻠﻪ ده او بشپ‪７‬ه ﻣﻌﻨا اﻓاده کﻮي‪ ،‬خﻮ د [رب‬ ‫اﻟﻌاﻟﻤﻴﻦ] جﻤﻠﻪ چ‪ ３‬د [اهلل] ﻟپاره صﻔت ده‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧ‪ ９‬جﻤﻠ‪ ３‬سره ت‪７‬او ﻟري‪.‬‬ ‫‪ -۲‬ﻫﻴر ﻧﻪ ک‪７‬و چ‪ ３‬د حسﻦ وﻗﻒ پﻪ ﻫر ډول ک‪ ３‬د صحت شرط دادی چ‪ ３‬د اﻳت ﻣﻌﻨا تﻐﻴر و ﻧﻪ ک‪７‬ی کﻪ ﻧﻪ بﻴا پر ﻗبﻴح وﻗﻒ‬ ‫ک‪ ３‬را‪＄‬ﻲ‪ ،‬ﻟکﻪ پر[ﻻ تﻘربﻮا اﻟصﻼه و اﻧتﻢ سکری] ک‪ ３‬پر [اﻟصﻼه] سره وﻗﻒ کﻮل‪ ،‬سره ﻟﻪ دی چ‪ ３‬د ﻟﻔظ ﻟﻪ ﻣخی ﻧﻴﻤ‪７／‬ی ﻧﻪ‬ ‫دی‪ ،‬خﻮ ﻟﻪ ﻳﻮی خﻮا ﻳ‪ ３‬اصﻠﻲ ﻣﻌﻨا تﻐﻴر کﻮي(ﻟﻤاﻧ‪％‬ﻪ تﻪ ﻟﻪ ﻧ‪８‬دی ک‪５‬دﻟﻮ ﻣﻨﻊ) او بﻠخﻮا دوﻳﻢ ﻋبارت[و اﻧتﻢ سکری] ﻧاﻗص دی او‬ ‫پﻪ ﻳﻮا‪＄‬ﻴتﻮب ک‪ ３‬باﻳد و ﻧﻪ ﻟﻮستﻞ شﻲ‪.‬‬ ‫‪ -۳‬پﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ي ﻣثال ک‪[ ３‬اﻟرحﻤﻦ اﻟرحﻴﻢ] د[س] ﻟپاره پﻪ [اﻟحﻤد اهلل رب اﻟﻌاﻟﻤﻴﻦ] ک‪ ３‬صﻔت دی‪ .‬او پﻪ دوﻳﻢ ﻣثال ک‪ ３‬واهلل‬ ‫اﻟذﻳﻦ اﻧﻌﻤت ﻋﻠﻴﻬﻢ د[صراط اﻟﻤستﻘﻴﻢ] ﻟپاره بدل دی‪ .‬خﻮ چ‪ ３‬د اﻳت پﻪ پای ک‪ ３‬وﻗﻒ چ‪ ３‬ﻟﻪ رسﻮل اهلل ＇خﻪ ثابت شﻮی‪ ،‬تر‬ ‫ﻫﻐﻪ چ‪ ３‬د اﻳت د پای ﻣﻌﻨا تﻐﻴر وﻧﻪ ک‪７‬ی‪ ،‬حسﻦ او ＊ﻪ دی‪ .‬خﻮ کﻪ د ﻏﻴر ﻣراد ﻣﻌﻨا ابﻬام وک‪７‬ي‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﻣﻬال ﻳی وصﻞ ضروري دی‪،‬‬ ‫‪＄‬کﻪ د اﻳت پﻪ پای ک‪ ３‬وﻗﻒ چ‪ ３‬رسﻮل اهلل ک‪７‬ی‪ ،‬د ！ﻮﻟﻮ آﻳاتﻮﻧﻮ پﻪ پای ک‪ ３‬وﻗﻒ ﻧﻪ دی‪ ،‬بﻠکﻪ پﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻮ ﻣﻮاردوک‪ ３‬ﻣراد دی ﻟکﻪ‪:‬‬

‫‪92‬‬

‫ب‪ -‬د آيتونو نو په من‪ ＃‬ک‪ ３‬وقف‬ ‫ﻟﻜﻪ‪:‬‬ ‫ﻴﻦ ‪.‬‬ ‫وﻗﻒ پر ال ْ َح ْﻤ ُد ِﷲ ِ [الفاتحﺔ‪ ]1:‬اوابتدا لﻪ َر ِّ‬ ‫ب ال ْ َعال َ ِﻤ َ‬ ‫ﻳﻦ ﻣِ ْﻦ قَبْل ِ ُك ْم ‪.‬‬ ‫َّاس ا ْعبُدُوا َرب َّ ُك ُم ال َّ ِذي خَ لَ َق ُك ْم [البقرة‪ ]21:‬اوابتدا ﻟﻪ َوال َّ ِذ َ‬ ‫وﻗﻒ پر ﻳَا أَﻳُّ َﻬا الﻨ ُ‬ ‫وﻗﻒ پر ﻳ ُ ْخر ُِجﻮنَ ال َّر ُس َ‬ ‫ﻮل َوإِﻳَّا ُك ْم [ﻣﻤتحﻨﻪ‪ ]1:‬او ابتدا ﻟﻪ أَ ْن ت ُ ْؤﻣِﻨ ُﻮا بِاﷲ ِ َرب ِّ ُكم ‪.‬‬

‫قبيح وقف‬ ‫پر ﻫﻐﻪ ‪＄‬ای وﻗﻒ کﻮل دي چ‪ ３‬ﻋبارت بشپ‪７‬ﻧﻪ وي‪ ،‬بﻠک‪ ３‬د ﻟﻔظ او ﻣﻌﻨا ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬ﻟﻪ‬ ‫وروستﻲ ﻋبارت سره ت‪７‬او وﻟري‪.‬‬

‫(‪)۱‬‬

‫دقبيح وقف حکم‬ ‫وﻗﻒ کﻮل ﻗبﻴح او ﻧاروا دی او کﻪ ﻗاري ب‪ ３‬اختﻴاره وﻗﻒ تﻪ ﻧا چار شﻲ‪(،‬اضطراري‬ ‫وﻗﻒ)‪ ،‬داضطرار ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ تﻠﻠﻮ وروستﻪ باﻳد بﻼ ﻓاصﻠﻪ ﻟﻪ ﻣﻨاسب ‪＄‬اﻳﻪ اﻋاده وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫د قبيح وقف ب‪５‬ل‪３／‬‬ ‫ﻴح اب ْ ُﻦ َﻣ ْرﻳَ َم ‪.‬‬ ‫‪ -۱‬وﻗﻒ پر ل َ َق ْد َك َف َر ال َّ ِذ َ‬ ‫ﻳﻦ قَالُﻮا او ابتدا ﻟﻪ إِ َّن اﷲ َ ُﻫ َﻮ ال ْ َﻤ ِس ُ‬ ‫‪ -۲‬وﻗﻒ پر َو َﻣا أَ ْر َسلْﻨَ َ‬ ‫ﻳرا ‪.‬‬ ‫اك او ابتدا ﻟﻪ إ َِّﻻ ﻣُبَ ِّش ًرا َوﻧ َ ِذ ً‬ ‫‪-۳‬وﻗﻒ پر َﻻ ﻳَب ْ َع ُ‬ ‫ﻮت ‪.‬‬ ‫ث اﷲ ُ او ابتدا ﻟﻪ َﻣ ْﻦ ﻳَ ُﻤ ُ‬ ‫‪-۴‬وﻗﻒ پر َوﻳَ ُق ُ‬ ‫ت ت َُرابًا ‪.‬‬ ‫ﻮل ال ْ َكاف ِ ُر او ابتدا ﻟﻪ ﻳَا لَﻴْتَﻨِﻲ ُكﻨ ْ ُ‬

‫تبصره‬ ‫ﻳﻦ قَالُﻮا إ ِ َّن اﷲ َ‬ ‫وﻗﻒ د ﻣﻌﻨا ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬کﻠﻪ ﻻزم او کﻠﻪ اﻗبح وي‪ ،‬ﻟکﻪ وﻗﻒ پر ل َ َق ْد َك َف َر ال َّ ِذ َ‬ ‫ثَال ِ ُ‬ ‫ث‬

‫اﻗبح دی‪.‬‬

‫ﻻزم او وﻗﻒ پر‬

‫[ﻓﻮﻳﻞ ﻟﻠﻤصﻠﻴﻦ] چ‪ ３‬د اﻳت پای دی او ﻫﻢ ﻳ‪ ３‬ﻏﻴر ﻣراد ﻣﻌﻨا [ﻟﻤﻮﻧ‪ ＃‬کﻮوﻧکﻮ تﻪ ﻧاوړه دﻋا] ده‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻪ [ اﻟذﻳﻦ ﻫﻢ ﻋﻦ صﻼتﻬﻢ‬ ‫ساﻫﻮن] سرخ ﻳی وصﻞ ضروری دی‪.‬‬ ‫‪ -۱‬ﻟکﻪ پر ﻣبتدا وﻗﻒ کﻮل او خبرﻳ‪ ３‬پر‪＋４‬ﻮدل‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬وﻗﻒ پر (اﻟحﻤد) او اهلل) پرﻳ‪＋‬ﻮدل‪ .‬ﻳا وﻗﻒ پر ﻗﻮل او ﻓاﻋﻞ پر‪＋４‬ﻮدل‪،‬‬ ‫ﻟکﻪ‪ :‬وﻗﻒ پر [ضرب] او [اهلل] پرﻳ‪＋‬ﻮدل ﻳا وﻗﻒ پر ﻣضاف او ﻣضاف اﻟﻴﻪ پر ﻳ‪＋‬ﻮدل‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬وﻗﻒ پر [بسﻢ] او [اهلل] پر ‪＋４‬ﻮدل‬ ‫او‪......‬‬

‫‪93‬‬

‫ﻫﻤدا راز کﻠﻪ وﻗﻒ پر ﻳﻮه کﻠﻤﻪ حسﻦ وي‪ ،‬پﻪ داس‪ ３‬حال ک‪ ３‬چ‪ ３‬ابتدا کﻮل ﻟﻪ ﻫﻐ‪３‬‬ ‫ﻮل او ابتدا ﻟﻪ َوإِﻳَّا ُك ْم أَ ْن ت ُ ْؤﻣِﻨ ُﻮا بِاﷲ ِ‬ ‫کﻠﻤ‪＇ ３‬خﻪ اﻗبح وی‪ ،‬ﻟکﻪ وﻗﻒ پر ﻳ ُ ْخر ُِجﻮنَ ال َّر ُس َ‬ ‫ﻳﻦ قَالُﻮا او ابتدا ﻟﻪ إِ َّن اﷲَ فَ ِق ٌﻴر َوﻧ َْح ُﻦ أَ ْغﻨِﻴَا ُء ‪ ] ،‬پﻪ‬ ‫َرب ِّ ُكم ﻳا وﻗﻒ پر ل َ َق ْد َس ِﻤ َع اﷲ ُ قَ ْﻮ َل ال َّ ِذ َ‬

‫داس‪ ３‬ﻣﻮاردو ک‪ ３‬دې تﻼوت کﻮوﻧکی د ﻣﻌﻨا ﻟﻪ ﻏﻮ＊تﻨ‪ ３‬سره سﻢ ﻟﻪ ﻣﻨاسب ‪＄‬اﻳﻪ پﻴﻞ‬ ‫وک‪７‬ي‪.‬‬

‫(‪)۱‬‬

‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د ﻻﻧدې درﻳﻮ أﻳتﻮﻧﻮ د ﻣشﻖ پر ﻣﻬال حسﻦ او ﻗبﻴح وﻗﻒ پﻪ ‪－‬ﻮتﻪ ک‪７‬ي او‬ ‫پﻪ تﻼوت ک‪ ３‬دې ﻋﻤﻼ تطبﻴﻖ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ﭷ ﭸ ﭹ ﭺ ﭻ ﭼ ﭽﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂ ﮃ ﮄ ﮅ ﮆ‬ ‫ﮇ ﮈﮉ ﮊ ﮋ ﮌ ﮍ ﮎ ﮏﮐ ﮑ ﮒ ﮓ ﮔ ﮕ ﮖ ﮗ‬ ‫ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞﮟ ﮠ ﮡ ﮢ ﮣ ﮤ ﮥ ﮦ‬ ‫ﮧ ﮨ ﮩ ﮪ ﮫﮬ ﮭ ﮮ ﮯﮰ ﮱ ﯓ ﯔ ﯕ ﯖ‬ ‫«‬ ‫»‬

‫‪.‬‬ ‫‪ -۱‬د ﻳادوﻟﻮ وړده چ‪ ３‬پﻪ ډ‪４‬رو ‪＄‬اﻳﻮﻧﻮک‪ ３‬د ابتدا ارز＊ت تر وﻗﻒ ﻟ‪ ８‬ﻧﻪ وي او ابتدا ﻫﻢ د وﻗﻒ پﻪ ＇ﻴر پﻪ‪ ،‬کاﻓی‪،‬حسﻦ‪ ،‬ﻗبﻴح او‬ ‫اﻗبح و‪４‬شﻞ ک‪８５‬ي‪ .‬خﻮ دا ج‪ ３‬د وﻗﻒ پﻪ ﻣﻘابﻞ ک‪ ３‬دی‪ ،‬پﻪ ﻣتﻦ ک‪ ３‬شرحﻪ ﻧشﻮ ﻫﻐﻪ ＇ﻮک د ﻫﻐﻪ پﻪ تﻔکﻴک پﻮﻫﻴ‪８‬ی چ‪ ３‬د سﻢ‬ ‫تﻠﻔظ سره سره د ﻗران کرﻳﻢ پﻪ ﻣﻌﻨا ﻫﻢ پﻮه وي او دا ﻳﻮ ﻓضﻴﻠت دی چ‪ ３‬اهلل تﻌاﻟی ﻳ‪ ３‬ﻫر چاتﻪ وﻏﻮاړي‪ ،‬ورکﻮي ﻳ‪َ { ３‬ذل ِ َ‬ ‫ک فَضْ ُل‬ ‫اﷲ ِ ﻳ ُ ْؤتِﻴ ِﻪ َﻣ ْﻦ ﻳَشَ ا ُء}‬

‫‪94‬‬

‫پو＊تن‪３‬‬

‫‪-۱‬حسﻦ وﻗﻒ تﻌرﻳﻒ او حکﻢ ﻳ‪ ３‬بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬د حسﻦ وﻗﻒ ﻟپاره دوه ﻣثاﻟﻮﻧﻪ د أﻳتﻮﻧﻮ ﻟﻪ وروست‪ ９‬برخ‪ ３‬بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۳‬د حسﻦ وﻗﻒ ﻟپاره دوه ﻣثاﻟﻮﻧﻪ د أﻳتﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫ت ﻳَدَا ُه َوﻳَ ُق ُ‬ ‫ت ت َُرابًا ‪ ،‬آﻳت‬ ‫ﻮل ال ْ َكاف ِ ُر ﻳَا لَﻴْتَﻨِﻲ ُكﻨ ْ ُ‬ ‫‪-4‬پﻪ إِﻧَّا أَﻧ َْذ ْرﻧ َا ُك ْم َع َذابًا قَرِﻳبًا ﻳَ ْﻮ َم ﻳَﻨ ْ ُظ ُر ال ْ َﻤ ْر ُء َﻣا قَ َّد َﻣ ْ‬ ‫ک‪ ３‬پر(ﻳَ ُق ُ‬ ‫ﻮل ال ْ َكاف ِ ُر ) باﻧدې وﻗﻒ او ﻟﻪ (ﻳَا لَﻴْتَﻨِﻲ) ＇خﻪ ابتدا کﻮم ډول وﻗﻒ دی؟‬

‫‪ -۵‬ﻗبﻴح وﻗﻒ تﻌرﻳﻒ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۶‬د ﻗبﻴح وﻗﻒ حکﻢ بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۷‬پﻪ ﻻﻧدې دوو ب‪５‬ﻠ‪／‬ﻮ ک‪ ３‬د وﻗﻒ ﻧﻮﻋﻴت بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫وقف پر ﻳ ُ ْخر ُِجﻮنَ ال َّر ُس َ‬ ‫ﻮل َوإِﻳَّا ُك ْم او ابتدا لﻪ أَ ْن ت ُ ْؤﻣِﻨ ُﻮا بِاﷲ ِ َرب ِّ ُكم‬ ‫وﻗﻒ پر َﻻ ﻳَب ْ َع ُ‬ ‫ﻮت ‪.‬‬ ‫ث اﷲ ُ او ابتدا ﻟﻪ َﻣ ْﻦ ﻳَ ُﻤ ُ‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧک‪ ３‬دې د حسﻦ او ﻗبﻴح وﻗﻒ ﻟپاره پﻨ‪％‬ﻪ پﻨ‪％‬ﻪ ﻣثاﻟﻮﻧﻪ پﻪ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکﻲ او‬ ‫پﻪ راتﻠﻮﻧک‪ ３‬درسﻲ ساﻋت ک‪ ３‬دې ！ﻮﻟ‪／‬ﻲ تﻪ راوړي‪.‬‬

‫‪95‬‬

‫اووه ويشتم لوست‬

‫د وقف ن‪３＋‬‬ ‫＇رﻧ‪／‬ﻪ چ‪ ３‬د وﻗﻒ او ابتداء ‪＄‬ای سﻢ پ‪５‬ژﻧدل‪ ،‬پر ﻋربﻲ ژبﻪ د حاکﻤﻴت او د ﻗرأن کرﻳﻢ‬ ‫پر ﻣﻌﻨا او تﻔسﻴر پﻪ پﻮﻫ‪５‬دﻟﻮک‪ ３‬دی چ‪ ３‬دﻏﻪ دواړه(د ﻋربﻲ ژب‪ ３‬او ﻗرأن ﻣجﻴد پﻮﻫﻪ) ！ﻮﻟﻮ‬ ‫ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ تﻪ أساﻧﻪ ﻧﻪ ده‪ ،‬ﻧﻮ پﻮﻫاﻧﻮ او اسﻼﻣﻲ ﻋﻠﻤاوو‪ ،‬د وﻗﻒ د ‪＄‬اﻳﻮﻧﻮ د سﻢ ！اکﻠﻮ ﻟپاره‪،‬‬ ‫داس‪ ３‬ﻧ‪！ ３＋‬اکﻠﻲ چ‪ ３‬پﻪ ﻣرستﻪ ﻳ‪ ،３‬تﻼوت کﻮوﻧکی کﻮﻻی شﻲ د وﻗﻒ سﻢ ‪＄‬اﻳﻮﻧﻪ‬ ‫وپ‪５‬ژﻧﻲ‪.‬‬

‫(‪)۱‬‬

‫دوﻗﻒ ﻧ‪ ３＋‬دادي‪ :‬م ‪ -‬ط – ج‪ -‬ز‪-‬ص‪-‬ﻻ‪ -‬؞؞‬

‫‪ -‬ﻗﻠی – صﻠی ‪ -‬ق‬

‫مـ (الزم وقف)‬

‫ﻫﻐﻪ وﻗﻒ دی چ‪ ３‬کﻪ وﻧﻪ شی‪ ،‬د أﻳت پﻪ اصﻠﻲ ﻣﻌﻨا ک‪ ３‬د زﻳان راتﻠﻮ اﻣکان شتﻪ‪.‬‬ ‫ﻻزم وﻗﻒ پﻪ دری واړو ډوﻟﻮﻧﻮ (تام‪ ،‬کاﻓی او حسﻦ وﻗﻒ) ک‪ ３‬را تﻼی شﻲ او ﻟﻪ ﻫرډول‬ ‫＇خﻪ چ‪ ３‬وي‪ ،‬باﻳد وﻗﻒ پرې وشﻲ‪ .‬دﻟتﻪ ﻳ‪＄ ３‬ﻴﻨ‪＄ ３‬اﻳﻮﻧﻪ بﻴاﻧﻮو‪:‬‬ ‫دالزم وقف ‪＄‬ايونه‬ ‫ِﻳﻦ پﻪ أﻳت ک‪ ３‬دی او ابتداء ﻟﻪ‬ ‫س فِﻲ َج َﻬﻨ ََّم َﻣث ْ ًﻮى لِل ْ َكافِر َ‬ ‫ﻟکﻪ وﻗﻒ پر لِل ْ َكافِر َ‬ ‫ِﻳﻦ چ‪ ３‬د أَلَﻴ ْ َ‬ ‫ْق َو َصد ََّق ب ِ ِﻪ أُولَئ ِ َ‬ ‫الصد ِ‬ ‫ک ُﻫ ُم ال ْ ُﻤت َّ ُقﻮنَ‬ ‫َوال َّ ِذي َجا َء ب ِ ِّ‬

‫(‪)2‬‬

‫ﻟکﻪ پﻪ لِت ُ ْؤﻣِﻨ ُﻮا بِاﷲ ِ َو َر ُسﻮل ِ ِﻪ َوت ُ َع ِّز ُرو ُه َوت ُ َﻮق ِّ ُرو ُه أﻳت ک‪ ３‬پر ت ُ َﻮق ِّ ُرو ُه وﻗﻒ او ﻟﻪ َوت َُسب ِّ ُحﻮ ُه‬

‫‪ -۱‬ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧی ﻋاﻟﻢ چ‪ ３‬پﻪ دﻏﻪ ﻟﻴکﻨﻪ ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ي‪ ،‬شﻴخ ﻋبداهلل ابﻮ جﻌﻔر طﻴﻔﻮر سجاوﻧدي ﻏزﻧﻮي(م ‪۵۶۰‬ه ق) دا کتاب ﻋﻠﻞ اﻟﻘراأت‬ ‫واﻟﻮﻗﻒ واﻻبتدا دی‪ .‬چ‪ ３‬دﻏﻪ ﻧ‪＋‬ی د سجاوﻧدي د وﻗﻒ ﻣشﻬﻮرې ﻧ‪ ３＋‬بﻠﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫‪ -۲‬اﻟذﻣر‪ -۳۲ -‬دﻟتﻪ ﻻزم وﻗﻒ دی‪＄ ،‬کﻪ کﻪ وصﻞ شﻲ‪ ،‬دا وﻳره پﻴداکﻮي چ‪ ３‬جﻬﻨﻢ ﻫﻢ د کاﻓراﻧﻮ ‪＄‬ای دی او ﻫﻢ د ﻫﻐﻮکساﻧﻮ‬ ‫چ‪ ３‬د صدق وﻋده ﻳ‪ ３‬راوړې ده‪.‬‬

‫‪96‬‬

‫ب ُ ْك َر ًة َوأَ ِصﻴﻼ ابتدا کﻮل‬

‫(‪)1‬‬

‫پﻪ َو َﻻ ﻳَ ْح ُزﻧ َ‬ ‫ْک قَ ْﻮل ُ ُﻬ ْم ک‪ ３‬پر قَ ْﻮل ُ ُﻬ ْم وﻗﻒ کﻮل او ﻟﻪ إِ َّن‬

‫ِﷲ ِ َج ِﻤﻴ ًعا (‪＇ )2‬خﻪ ابتدا‪.‬‬

‫ط(مطلق وقف)‬ ‫دﻏﻪ وﻗﻒ ﻫﻐﻪ ﻣﻬال دی چ‪ ３‬د وﻗﻒ پﻪ ‪＄‬ای ک‪ ３‬ﻟﻔظ او ﻣﻌﻨی بشپ‪ ７‬وي‪ ،‬ﻧﻮ وﻗﻒ ﻫﻢ‬ ‫ﻣﻨاسب او پر‪＄‬ای وي او پر ﻣا بﻌدﻳی ابتدا کﻮل ﻫﻢ ډ‪４‬ر ＊ﻪ دی‪ ،‬خﻮ وصﻞ ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ پﻪ ﻣﻌﻨا‬ ‫ک‪ ３‬کﻮم بدﻟﻮن ﻧﻪ راوﻟﻲ‪.‬‬ ‫د تام وﻗﻒ ！ﻮل ‪＄‬اﻳﻮﻧﻪ پﻪ دې شرط چ‪ ３‬دﻻزم وﻗﻒ ‪＄‬اﻳﻮﻧﻪ ﻧﻪ وي‪ ،‬ﻣطﻠﻖ وﻗﻒ دی‬ ‫دمطلق وقف ‪＄‬ايونه‬ ‫پﻪ ﻳَ َكا ُد الْبَ ْر ُق ﻳَ ْخ َط ُ‬ ‫ف أَب ْ َصا َر ُﻫ ْم ک‪ ３‬پر أَب ْ َصا َر ُﻫم وﻗﻒ کﻮل او ﻟﻪ ُكل َّ َﻤا أَ َضا َء ل َ ُﻬ ْم َﻣشَ ْﻮا‬ ‫فِﻴ ِﻪ ‪＇ .‬خﻪ ابتدا کﻮل‪.‬‬

‫(‪)3‬‬

‫پﻪ ُكلُﻮا ﻣِ ْﻦ َطﻴِّبَ ِ‬ ‫ات َﻣا َر َزقْﻨَا ُك ْم ک‪ ３‬پر َر َزقْﻨَا ُكم}کﻢ وﻗﻒ کﻮل او ﻟﻪ َو َﻣا َظلَ ُﻤﻮﻧ َا َول َ ِك ْﻦ َكاﻧ ُﻮا‬ ‫أَﻧ ْ ُف َس ُﻬ ْم ﻳَ ْظل ِ ُﻤﻮنَ (‪ .)4‬ابتدا كﻮل‪.‬‬ ‫ت اﷲ ِ َﻻ ت ُْح ُصﻮ َﻫا ک‪ ３‬پر َﻻ ت ُْح ُصﻮ َﻫا وﻗﻒ کﻮل او ﻟﻪ‪ .‬إِ َّن ْاﻹِﻧ َْسانَ ل َ َظلُﻮ ٌم‬ ‫پﻪ َوإِ ْن تَ ُعدُّوا ﻧ ِ ْع َﻤ َ‬

‫َكفَّا ٌر (‪＇ )5‬خﻪ ابتدا کﻮل‪.‬‬ ‫ج (جايز وقف)‬ ‫ﻫﻐﻪ وﻗﻒ دی چ‪ ３‬وصﻞ او وﻗﻒ دواړه ﻳ‪ ３‬جﻮاز ﻟري( ﻣتساوی اﻟطرﻓﻴﻦ)‪ ،‬خﻮ وﻗﻒ ﻳ‪３‬‬ ‫‪-۱‬اﻟﻔتح‪ ،۹:‬دﻟتﻪ وﻗﻒ ﻻزم دی‪＄ ،‬کﻪ کﻪ وصﻞ شﻲ‪ ،‬دا و‪４‬ره پﻴداکﻮي چ‪ ３‬دری واړه ﻓﻌﻠﻮﻧﻪ (تﻌزروه‪ -‬دﻫﻐﻪ ﻣرستﻪ وک‪７‬ئ)‬ ‫(تﻮﻗروه‪-‬درﻧای ﻳ‪ ３‬وک‪７‬ي)(تسبحﻮه‪ -‬پﻪ پاک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻳاد ک‪７‬ئ) ﻳﻮ کس تﻪ راجﻊ ک‪８５‬ي ﻳا اهلل (ج) تﻪ‪ ،‬ﻳا پﻴاﻣبر (ص) تﻪ حال دا چ‪ ３‬ﻟﻮﻣ‪７‬ی‬ ‫او دوﻳﻢ ﻓﻌﻞ(تﻌزروه ‪ -‬تﻮﻗروه) پﻴاﻣبر(ص) تﻪ ﻧﻐﻮتﻪ کﻮي او درﻳﻢ ﻳی(تسجﻮه) اهلل(ج) تﻪ ‪＄‬اﻧ‪７／‬ی دي‪.‬‬ ‫‪ -۲‬ﻳﻮﻧس‪ ۶۵-‬دﻟتﻪ ﻫﻢ ﻻزم وﻗﻒ دی‪＄ ،‬کﻪ کﻪ وصﻞ شﻲ‪ ،‬دا و‪４‬ره پﻴدا ک‪８５‬ي چ‪ ３‬وروست‪ ９‬جﻤﻠﻪ(ان اﻟﻌزه اهلل جﻤﻴﻌآ) ﻫﻢ د‬ ‫کﻔارو د ﻗﻮل ﻣﻘﻮﻟﻪ ده‪ ،‬پﻪ داس‪ ３‬حال ک‪ ３‬چ‪ ３‬دا داهلل تﻌاﻟی ﻣﻘﻮﻟﻪ ده‪.‬‬ ‫‪ -۳‬اﻟبﻘرة‪۲۰:‬‬ ‫‪ -۴‬اﻟبﻘرة‪۵۷:‬‬ ‫‪ -۵‬ابراﻫﻴﻢ‪۳۴:‬‬

‫‪97‬‬

‫＊ﻪ دی‪.‬‬ ‫د کاﻓی وﻗﻒ ！ﻮل ‪＄‬اﻳﻮﻧﻪ [ﻟﻪ ﻻزم ‪＄‬اﻳﻮﻧﻮ پرتﻪ] د جاﻳز وﻗﻒ ‪＄‬اﻳﻮﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫دجايز وقف ‪＄‬ايونه‬ ‫الر ْش ِد َﻻ ﻳَت َِّخ ُذو ُه َسبِﻴﻼ ک‪ ３‬پر َسبِﻴﻼ وﻗﻒ کﻮل او ﻟﻪ َوإ ِ ْن ﻳَ َر ْوا َسب ِ َ‬ ‫پﻪ َوإ ِ ْن ﻳَ َر ْوا َسب ِ َ‬ ‫ﻴل‬ ‫ﻴل ُّ‬

‫الْغ َِّﻲ ﻳَت َِّخ ُذو ُه َسبِﻴﻼ (‪ )1‬باﻧدې ابتدا کﻮل‪.‬‬ ‫پﻪ قَالُﻮا أَت َْج َع ُل فِﻴ َﻬا َﻣ ْﻦ ﻳ ُ ْف ِس ُد فِﻴ َﻬا َوﻳَ ْس ِف ُ‬ ‫ک ال ِّد َﻣا َء ک‪ ３‬پر ال ِّد َﻣا َء وﻗﻒ کﻮل او ﻟﻪ َوﻧ َْح ُﻦ‬ ‫ِّس ل َ َ‬ ‫ﻧ َُسب ِّ ُح ب ِ َح ْﻤ ِد َ‬ ‫ک (‪ )2‬ابتدا کﻮل‪.‬‬ ‫ك َوﻧ ُ َقد ُ‬ ‫پﻪ َذل ِ َ‬ ‫ک الْﻴَ ْﻮ ُم ال ْ َحقُّ ک‪ ３‬پر ال ْ َحقُّ باﻧدې وﻗﻒ اوﻟﻪ فَ َﻤ ْﻦ َشا َء ات َّخَ َذ إِلَﻰ َرب ِّ ِﻪ َﻣآبًا (‪ )3‬ابتدا‬

‫کﻮل‪.‬‬ ‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧک‪ ３‬دې د ﻻﻧدې أﻳتﻮﻧﻮ د ﻣشﻖ پر ﻣﻬال ﻻزم‪ ،‬ﻣطﻠﻖ او جاﻳز وﻗﻔﻮﻧﻪ ﻋﻤﻼ تجربﻪ‬ ‫او تطبﻴﻖ ک‪７‬ي‪.‬‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬ ‫ﭬﭭﭮﭯﭰﭱﭲﭳﭴﭵ ﭶﭷﭸﭹﭺ‬ ‫ﭻ ﭼﭽﭾ ﭿ ﮀﮁﮂﮃﮄﮅﮆﮇﮈﮉ ﮊﮋ‬ ‫ﮌﮍﮎﮏﮐﮑﮒﮓﮔ ﮕﮖﮗﮘﮙﮚ‬ ‫ﮛﮜﮝ ﮞﮟﮠﮡﮢﮣﮤﮥﮦ ﮧﮨ‬ ‫‪ -۱‬اﻋراف‪۱۴۶ :‬‬ ‫‪ -۲‬اﻟبﻘرة‪۳۰:‬‬ ‫‪ -۳‬اﻟﻨبأ‪۳۹ :‬‬

‫‪98‬‬

‫ﮩﮪ‬ ‫«‬ ‫پو＊تن‪３‬‬

‫‪ -۱‬دوﻗﻒ ﻧ‪＇ ３＋‬ﻪ ﻣﻌﻨا ﻟري؟‬ ‫‪( -۲‬م) د کﻮم وﻗﻒ ﻧ‪＋‬ﻪ ده او کﻪ وﻗﻒ پرې و ﻧﻪ شﻲ‪＇ ،‬ﻪ ک‪８５‬ي؟‬ ‫‪ -۳‬پر (م) د وﻗﻒ ﻟپاره دوې ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪( -۴‬ط) د کﻮم وﻗﻒ ﻧ‪＋‬ﻪ ده؟‬ ‫‪ -۵‬پر (ط) د وﻗﻒ ﻟپاره دوې ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪( -۶‬ج) د کﻮم وﻗﻒ ﻧ‪＋‬ﻪ ده او ＇ﻪ ﻣﻌﻨا ﻟري؟‬ ‫‪ -۷‬د جاﻳز وﻗﻒ دوې ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧک‪ ３‬دې د وﻗﻒ د ﻧ‪＋‬ﻮ پﻪ اړه شپ‪ ８‬کر＊‪ ３‬ﻣﻘاﻟﻪ وﻟﻴکﻲ او پﻪ راتﻠﻮﻧکﻲ درسﻲ‬ ‫ساﻋت ک‪ ３‬دې ！ﻮﻟ‪／‬ﻲ تﻪ راوړي‪.‬‬

‫‪99‬‬

‫اته ويشتم لوست‬

‫ز (مجوز وقف)‬ ‫ﻫﻐﻪ وﻗﻒ دی چ‪ ３‬د ﻳﻮ دﻟﻴﻞ تجﻮﻳز شﻮی دی‪ ،‬وصﻞ ﻧﻪ دا چ‪ ３‬جاﻳزوي‪ ،‬بﻠک‪＊ ３‬ﻪ ﻫﻢ‬ ‫وي‪.‬‬

‫(‪)۱‬‬

‫د مجوز وقف ‪＄‬ايونه‬ ‫پﻪ َو َعلَﻰ أَب ْ َصا ِر ِﻫ ْم‬

‫ک‪ ３‬پﻪ‬

‫اب َع ِظﻴم ＇خﻪ ابتدا کﻮل‬ ‫وﻗﻒ او ﻟﻪ‪َ .‬ول َ ُﻬ ْم َع َذ ٌ‬

‫(‪)2‬‬

‫ک ک‪ ３‬پﻪ ال ْ ُﻤل ْ ُ‬ ‫ك ال َّ ِذي بِﻴَ ِدهِ ال ْ ُﻤل ْ ُ‬ ‫پﻪ تَبَا َر َ‬ ‫ک وﻗﻒ کﻮل او ﻟﻪ‪َ .‬و ُﻫ َﻮ َعلَﻰ ُك ِّل َش ْﻲ ٍء قَ ِدﻳر ‪.‬‬

‫＇خﻪ ابتدا کﻮل‬

‫(‪)3‬‬

‫ص‪( :‬مرخص وقف)‬ ‫ﻫﻐﻪ وﻗﻒ دی چ‪ ３‬د جﻤﻠ‪ ３‬داوږدواﻟﻲ او ﻧﻔس ﻟﻨ‪４６‬د ﻟﻮ ﻟﻪ کبﻠﻪ‪ ،‬تﻼوت کﻮوﻧکﻲ تﻪ د‬ ‫وﻗﻒ جﻮاز ورکﻮل ک‪８５‬ي‪ ،‬خﻮ د وﻗﻒ د دواړو ﻟﻮرﻳﻮ ترﻣﻨ‪ ＃‬د ﻗﻮي اړﻳکﻮ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻳ‪، ３‬‬ ‫وصﻞ ＊ﻪ دی‪.‬‬

‫(‪)۴‬‬

‫د مرخص وقف ‪＄‬ايونه‬ ‫پﻪ َوإِ ْن ُكﻨْت ُ ْم فِﻲ َرﻳ ْ ٍ‬ ‫ب ﻣِ َّﻤا ﻧ َ َّزلْﻨَا َعلَﻰ َعب ْ ِدﻧ َا فَأْت ُﻮا‬

‫ﻣِ ْﻦ ﻣِثْل ِ ِﻪ کﻲ پر ﻣِ ْﻦ ﻣِثْل ِ ِﻪ باﻧدې وﻗﻒ‬

‫ﻴﻦ ‪＇ .‬خﻪ ابتدا کﻮل‬ ‫کﻮل او ﻟﻪ َوا ْد ُعﻮا ُش َﻬدَا َء ُك ْم ﻣِ ْﻦ ُدو ِن اﷲ ِ إِ ْن ُكﻨْت ُ ْم َصا ِدق ِ َ‬ ‫پﻪ َولْﻴَ ْخ َ‬ ‫ﻳﻦ ل َ ْﻮ ت ََر ُكﻮا ﻣِ ْﻦ خَ ل ْ ِف ِﻬ ْم‬ ‫ش ال َّ ِذ َ‬

‫(‪)5‬‬

‫ِض َعافًا خَ افُﻮا َعلَﻴ ْ ِﻬم ک‪ ３‬پر َعلَﻴ ْ ِﻬم باﻧدې وﻗﻒ او‬

‫‪ -۱‬دﻣا ﻗبﻞ او ﻣابﻌد دوې جﻤﻠ‪ ３‬ﻳﻮ دبﻞ پﻪ ارتباط دﻻﻟت کﻮی‪ ،‬خﻮ ＇رﻧ‪／‬ﻪ چ‪ ３‬دواړې جﻤﻠی ﻣﻔﻴدې او ﻣﻔﻬﻮم ورکﻮی‪ ،‬ﻫره‬ ‫ﻳﻮه چ‪ ３‬ﻳﻮازې ﻫﻢ ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي چ‪ ３‬د دﻏﻪ وﻗﻒ بشپ‪ ７‬ﻧﻮم (( وﻗﻒ ﻣجﻮزﻟﻮجﻪ)) دی‪ ،‬ﻳﻌﻨ‪ ３‬د ﻳﻮ دﻟﻴﻞ ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬ﻳی وﻗﻒ جاﻳز‬ ‫شﻮی دی‪.‬‬ ‫‪ -۲‬اﻟبﻘرة‪۷:‬‬ ‫‪ -۳‬اﻟﻤﻠک‪۱:‬‬ ‫‪ -۴‬د ﻣرخص وﻗﻒ بشپ‪ ７‬ﻧﻮم(ﻣرخص ﻟضروره) دی‪ ،‬ﻧﻮ ‪＄‬کﻪ کﻮﻻی شﻮ ﻟﻪ ﻣابﻌد ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬پﻴﻞ وک‪７‬و خﻮ وصﻞ ﻳ‪＊ ３‬ﻪ دی‪.‬‬ ‫‪ -۵‬اﻟبﻘرة‪۲۳:‬‬

‫‪100‬‬

‫ﻟﻪ فَلْﻴَت َّ ُقﻮا اﷲَ َولْﻴَ ُقﻮلُﻮا قَ ْﻮ ًﻻ َس ِدﻳدًا ‪＇ .‬خﻪ ابتدا کﻮل‬

‫(‪)1‬‬

‫ال‪(:‬ممنوع وقف)‬ ‫دﻏﻪ ﻧ‪＋‬ﻪ پﻪ ﻫﻐﻪ ‪＄‬ای ک‪ ３‬را‪＄‬ﻲ چ‪ ３‬ﻫﻠتﻪ وﻗﻒ کﻮل د أﻳت پﻪ ﻣﻔﻬﻮم او ﻣﻌﻨا ک‪ ３‬ستﻮﻧزه‬ ‫را ﻣﻨ‪％‬تﻪ کﻮي‪ ،‬د ﻗبﻴح وﻗﻒ ！ﻮل ﻣﻮارد پﻪ دﻏﻪ وﻗﻒ ک‪ ３‬را‪＄‬ﻲ‪.‬‬

‫(‪)۲‬‬

‫دممنوع وقف ‪＄‬ايونه‪:‬‬ ‫پﻪ فَ َس َجدَ‬

‫ﻴس أَبَﻰ أَ ْن‬ ‫ُكلُّ ُﻬ ْم أَ ْج َﻤ ُعﻮنَ ک‪ ３‬پر أَ ْج َﻤ ُعﻮنَ وﻗﻒ کﻮل او ﻟﻪ إ َِّﻻ إِبْل ِ َ‬

‫ﻳَ ُكﻮنَ َﻣ َع ال َّس ِ‬ ‫ﻳﻦ ＇خﻪ ابتدا کﻮل ‪.‬‬ ‫اج ِد َ‬

‫پﻪ‬

‫(‪)3‬‬

‫أَب ِ ُ‬ ‫ﻴﻦ ﻣِ ْﻦ قَب ْ ُل ک‪ ３‬پر ﻣِ ْﻦ قَب ْ ُل وﻗﻒ او ﻟﻪ َوفِﻲ َﻫ َذا ‪.‬‬ ‫ﻴم ُﻫ َﻮ َس َّﻤا ُك ُم ال ْ ُﻤ ْسل ِ ِﻤ َ‬ ‫ﻴك ْم إِب ْ َرا ِﻫ َ‬

‫＇خﻪ ابتدا کﻮل‪.‬‬

‫(‪)4‬‬

‫؞؞‬

‫(معانقه)‬

‫دﻏﻪ دری ！کﻲ د ﻣﻌاﻧﻘ‪ )۵(３‬دوﻗﻒ ﻧ‪ ３＋‬دي او دﻏﻪ ﻧ‪＋‬ﻪ ﻫﻠتﻪ ږدي چ‪ ３‬پﻪ ﻟ‪８‬ه ﻓاصﻠﻪ ک‪３‬‬ ‫دوه وﻗﻔﻮﻧﻪ راشﻲ چ‪ ３‬تﻼوت کﻮوﻧک‪ ３‬باﻳد پر ﻳﻮ‪＄‬ای وﻗﻒ وک‪７‬ي‪.‬‬

‫(‪)۶‬‬

‫دمعانق‪ ３‬دوقف ‪＄‬ايونه‬

‫ﭓ ﭔ ﭕ ﭖﭗ ﭘﭙ ﭚ ﭛ‬

‫[البقرة‪.]1:‬‬

‫ﻴﻦ سره وصﻞ شﻲ‪ .‬او کﻪ‬ ‫ب وﻗﻒ وشی فِﻴ ِﻪ ﻟﻪ ﻣابﻌد ُﻫدًى لِل ْ ُﻤت َّ ِق َ‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬پر َﻻ َرﻳ ْ َ‬ ‫‪ -۱‬اﻟﻨساء‪۹:‬‬ ‫‪ -۲‬دﻏﻪ ﻧ‪＋‬ﻪ تﻼوت کﻮوﻧک‪ ３‬تﻪ خبر ورکﻮي چ‪ ３‬دﻟتﻪ تﻮﻗﻒ وﻧﻪ ک‪７‬ئ! ‪＄‬کﻪ ﻧﻪ شﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣابﻌد ＇خﻪ ابتدا وک‪７‬ي او پﻪ‬ ‫پای ک‪ ３‬ﻣجبﻮر دی چ‪ ３‬راو‪－‬ر‪＄‬ﻲ او دوه ﻋبارتﻮﻧﻪ سره وﻧ‪＋‬ﻠﻮي‪ .‬ددﻏ‪ ３‬ﻧ‪ ３＋‬اﻋتبار د اﻳت پﻪ پای ک‪ ３‬ډ‪４‬ره ﻣﻬﻢ ﻧﻪ دی‪ ،‬کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ‬ ‫د ﻫﻐ‪ ３‬ﻣراﻋات کﻮل پﻪ ！ﻮﻟﻮ ‪＄‬اﻳﻮﻧﻮ ک‪＊ ３‬ﻪ دي‪.‬‬ ‫‪ -۳‬ااﻟحجر‪ ۳۱-۳۰:‬ﻧﻮ باﻳد پر [اﻻ ابﻠﻴس] باﻧدې وﻗﻒ‪ ،‬او ﻟﻪ [ابی ان ﻳکﻮن ﻣﻊ اﻟساجدﻳﻦ] ＇خﻪ ابتداوشﻲ‪.‬‬ ‫‪ -۴‬اﻟحج‪۷۸:‬‬ ‫‪ -۵‬ﻣﻌاﻧﻘﻪ پﻪ ﻟﻐت ک‪ ３‬دبﻞ چا پﻪ ﻏاړه ک‪ ３‬ﻻس اچﻮﻟﻮتﻪ واﻳی او د دﻏﻪ وﻗﻒ دﻣخاﻣخ راتﻠﻮ ﻟﻪ وجی پﻪ دﻏﻪ ﻧﻮﻣﻮل شﻮی دي‪.‬‬ ‫‪ -۶‬پﻪ دواړو ‪＄‬اﻳﻮﻧﻮ ک‪ ３‬وﻗﻒ جاﻳز ﻧﻪ دی‪ ،‬خﻮ ﻟﻪ دواړو ت‪５‬ر‪４‬دل جﻮاز ﻟري‪ ،‬کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻳﻮ ‪＄‬اﻳﻪ ت‪５‬ر‪４‬دل او پر بﻞ ‪＄‬ای وﻗﻒ‬ ‫کﻮل تر ！ﻮﻟﻮ ＊ﻪ دي‪.‬‬

‫‪101‬‬

‫ﻗارې پر فِﻴ ِﻪ وﻗﻒ وک‪７‬ي‪ ،‬باﻳد َﻻ َرﻳ ْ َب وصﻞ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ﮠ ﮡ ﮢ ﮣ ﮤ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨﮩ ﮪﮫ ﮬ ﮭ ﮮ‬

‫[البقرة‪.]195:‬‬

‫َ‬ ‫پر{وأ َ ْح ِس ُﻨﻮا}‬ ‫پر{ﮨ}د وﻗﻒ پﻪ صﻮرت ک‪َ { ３‬وأ ْح ِسﻨ ُﻮا} ﻟﻪ ﻣابﻌد سره وصﻞ شﻲ‪ ،‬او کﻪ َ‬

‫د وﻗﻒ ﻧﻴت وک‪７‬ي‪ ،‬باﻳد {ﮨ} وصﻞ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫قلی‪( :‬اﻟﻮﻗﻒ اوﻟی ﻣﻦ اﻟﻮصﻞ) ﻳﻌﻨی وﻗﻒ تر وصﻞ ＊ﻪ دی‪.‬‬ ‫صلی ‪(:‬اﻟﻮصﻞ اوﻟی ﻣﻦ اﻟﻮﻗﻒ]ﻳﻌﻨی وصﻞ تر وﻗﻒ ＊ﻪ دی‪.‬‬ ‫ق‪ :‬دا د[ﻗبﻞ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﻮﻗﻒ] ﻟﻨ‪６‬ﻳز او ﻣخﻔﻒ دی‪ ،‬ﻳﻌﻨ‪ ３‬د ‪＄‬ﻴﻨﻮ پﻪ اﻧد وﻗﻒ ＊ﻪ دی‪.‬‬ ‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧک‪ ３‬دې د بﻘره سﻮرت ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻲ اووه أﻳتﻮﻧﻪ چ‪ ３‬ﻻﻧدې ذکر شﻮي دي‪ ،‬تﻤرﻳﻦ ک‪７‬ي‬ ‫او د وﻗﻒ ﻧ‪ ３＋‬دې پک‪ ３＋‬بﻴان ک‪７‬ي‪.‬‬

‫ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖﭗ ﭘﭙ ﭚ ﭛ ﭜ ﭝ ﭞ ﭟ‬

‫ﭠﭡ ﭢﭣﭤﭥﭦﭧﭨ ﭩ ﭪﭫﭬﭭ‬

‫ﭮﭯ‬

‫ﭑ ﭒﭓ ﭔﭕﭖﭗﭘ ﭙ ﭚ ﭛﭜﭝﭞﭟ‬ ‫[‬

‫‪102‬‬

‫پو＊تن‪３‬‬

‫‪ -۱‬ﻣسﻠﻤاﻧﻮ پﻮﻫاﻧﻮ د＇ﻪ ﻟپاره د وﻗﻒ ﻧ‪ ３＋‬و！اکﻠ‪３‬؟‬ ‫‪ -۲‬ددﻏﻮ دوو ﻧ‪＋‬ﻮ (ج‪-‬ز) تر ﻣﻨ‪＇ ＃‬ﻪ تﻮپﻴر دی؟‬ ‫‪( -۳‬ص) او (صﻠی) ＇ﻪ تﻮپﻴر ﻟري؟ واضح ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ او د ﻫر ﻳﻮ ﻟپاره دوې دوې بﻴﻠ‪３／‬‬ ‫بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪( -۴‬ق) او (ﻗﻠی) ＇ﻪ تﻮ پﻴر ﻟري؟ واضح ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ او د ﻫر ﻳﻮ ﻟپاره دوې دوې ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬بﻴان‬ ‫ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫‪[ -۵‬ﻻ] دکﻮم وﻗﻒ ﻧ‪＋‬ﻪ ده‪ ،‬ﻧﻮم ﻳ‪ ３‬واخﻠئ او دوې ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬ﻳ‪ ３‬وواﻳئ‪.‬‬ ‫‪ -۶‬پﻪ کﻮم ‪＄‬ای ک‪ ３‬چ‪ ３‬د ﻣﻌاﻧﻘ‪ ３‬د وﻗﻒ ﻧ‪＋‬ﻪ وي‪ ،‬باﻳد ＇ﻪ وک‪７‬و؟‬ ‫‪ -۷‬د ﻣﻌاﻧﻘ‪ ３‬وﻗﻒ ﻟپاره دوې ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬ﻳ‪ ３‬بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻟس أﻳتﻮﻧﻪ و！اکﻲ چ‪ ３‬د وﻗﻒ ﻧ‪ ３＋‬پک‪ ３＋‬بﻴان شﻮي وي او پﻪ بﻞ درسﻲ‬ ‫ساﻋت ک‪ ３‬دې ！ﻮﻟ‪／‬ﻲ تﻪ راوړي‪.‬‬

‫‪103‬‬

‫نهه ويشتم لوست‬

‫مهم او متفرق ！کي (((‬ ‫ﻫﻐﻪ ＇ﻪ چ‪ ３‬پﻪ دﻏﻪ بحث ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻳادوﻧﻪ ک‪８５‬ي‪＄ ،‬ﻴﻨ‪ ３‬پﻪ ت‪５‬رو درسﻮﻧﻮ ک‪ ３‬ﻟﻮستﻞ شﻮي‬ ‫دې‪ ،‬داس‪ ３‬چ‪ ３‬د ﻧﻮرو ﻣباحثﻮ تر ＇ﻨ‪ ，‬راﻏﻠﻲ او احتﻤال ﻟري چ‪＊ ３‬ﻪ زده شﻮي ﻧﻪ وي‪،‬‬ ‫پﻪ دې اساس د ﻫﻐﻮی تکرار ب‪ ３＂－ ３‬ﻧﻪ دی‪ ،‬خﻮ ډ‪４‬ر ﻣساﻳﻞ ﻳ‪ ３‬ﻧﻮي او ﻣﻬﻢ دي چ‪ ３‬رسﻢ‬ ‫اﻟخط(‪ )۱‬پﻮرې اړه ﻟري‪.‬‬ ‫د رسﻢ اﻟخط خبرې ﻟﻪ دوو ﻟﻮرﻳﻮ ﻣﻬﻤ‪ ３‬دي‪:‬‬ ‫‪۱‬ـ پر ﻳﻮه کﻠﻤﻪ باﻧدې وﻗﻒ کﻮل د کﻠﻤ‪ ３‬د رسﻢ اﻟخط تابﻊ وي‪ .‬پردې اساس ﻣﻬﻤﻪ ده چ‪３‬‬ ‫د تﻠﻔظ طرﻳﻘﻪ ﻳ‪ ３‬وساتﻞ شﻲ‪ ،‬تر ＇ﻮ پرکﻠﻤﻪ پﻪ سﻤﻪ طرﻳﻘﻪ وﻗﻒ وشﻲ‪.‬‬ ‫‪۲‬ـ د‪＄‬ﻴﻨﻮ کﻠﻤاتﻮ رسﻢ اﻟخط دتﻠﻔظ خﻼف وي‪ .‬ﻧﻮﻣﻬﻤﻪ ده چ‪ ３‬د تﻠﻔظ کﻮﻟﻮ طرﻳﻘﻪ ﻳ‪３‬‬ ‫وساتﻠﻪ شﻲ‪ ،‬تر ＇ﻮ د ﻏﻠط‪ ９‬راتﻠﻮ ﻣخﻨﻴﻮی ﻳ‪ ３‬وشﻲ‪.‬‬ ‫دادی د حﻔص (رح) د رواﻳت ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬د رسﻢ اﻟخط ‪＄‬ﻴﻨ‪ ３‬ﻗﻮاﻋد بﻴاﻧﻮو‪:‬‬ ‫(‪)١‬ـ د تانيث تا په مفرد اسمونوک‪ ３‬تر ډ‪４‬ره د (ة) په ب‪２‬ه ليکل شوې ده‪ ،‬دوصل په حالت ک‪( ３‬تا) او د وقف په حالت‬

‫ک‪( ３‬ها) لوستل ک‪８５‬ي‪ .‬ﻟکﻪ‪:‬‬ ‫چ‪３‬‬

‫ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫‪ -۱‬ﻟﻪ رسﻢ اﻟخط ＇خﻪ ﻣﻮخﻪ ﻫﻤاﻏﻪ ﻗراﻧﻲ خط دی چ‪ ３‬د حضرت ﻋثﻤان (رض) د خﻼﻓت پر ﻣﻬال د ﻳﻮ ډﻟ‪ ３‬حاﻓﻈاﻧﻮ او ﻗارﻳﻮﻧﻮ‬ ‫ﻟخﻮا وﻟﻴکﻞ شﻮ او پرﻫﻐﻪ د صحابﻪ کراﻣﻮ اجﻤاع راﻏﻠﻪ او ﻧسخ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬د اسﻼﻣی دوﻟت ﻟﻮﻳﻮ ＊اروﻧﻮ تﻪ وﻟﻴ‪８‬ل شﻮې‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ﻫﻐﻪ وروستﻪ بﻞ رسﻢ اﻟخط ﻣﻤﻨﻮع شﻮ او پﻪ دﻏﻪ رسﻢ اﻟخط ک‪ ３‬تر ﻧﻦ پﻮرې ﻫﻴ＆ بدﻟﻮن ﻧﻪ دی راﻏﻠی‪.‬‬

‫‪104‬‬

‫‪-‬‬

‫چ‪ ３‬د وﻗﻒ پﻪ حاﻟت ک‪３‬‬

‫‪َ -‬ﻣا‬

‫ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫(‪ -)٢‬د وصل په حالت ک‪( ３‬الف) په الندې ‪＄‬ايونو ک‪ ３‬په لوستلو ک‪ ３‬حذف ک‪８５‬ې‪ ،‬په رسم الخط او د وقف په‬

‫حالت ک‪ ３‬ثابت پات‪ ３‬ک‪８５‬ي‪ ،‬ﻟکﻪ‪:‬‬ ‫قَ َ‬ ‫ال أَﻧ َا أُ ْحﻴِﻲ (‪)1‬پﻪ وصﻞ ک‪ ３‬أَنَ ‪ ،‬پﻪ وﻗﻒ ک‪ ３‬أَﻧ َا ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫ل َ ِكﻨ َّا ُﻫ َﻮ اﷲ ُ َربِّﻲ (‪ )2‬پﻪ وصﻞ ک‪ ３‬ل َ ِك َّﻦ ‪ ،‬پﻪ وﻗﻒ ک‪ ３‬ل َ ِكﻨ َّا ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫فَلَ َّﻤا َذاقَا‬

‫‪ ،‬پﻪ وﻗﻒ ک‪َ ３‬ذاقَا ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫(‪ )3‬پﻪ وصﻞ ک‪３‬‬

‫ِكلْتَا ال ْ َجﻨَّتَﻴْﻦِ ‪ )4(.‬پﻪ وصﻞ ک‪ِ ３‬كلْتَل ْ َجﻨَّتَﻴْﻦِ ‪ ،‬پﻪ وﻗﻒ ک‪ِ } ３‬كلْتَا ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫َوقَ َاﻻال ْ َح ْﻤ ُد ِ َّﷲ ِ (‪)5‬پﻪ وصﻞ ک‪َ ３‬وقَالَل ْ َح ْﻤ ُد ‪،‬پﻪ وﻗﻒ ک‪َ ３‬وقَاﻻ ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫اح ِﻤ ْل (‪ )6‬پﻪ وصﻞ ک‪ ３‬قُلْﻨَ ْح ِﻤ ْل پﻪ وﻗﻒ ک‪ ３‬قُلْﻨَا ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫قُلْﻨَا ْ‬

‫(‪)7‬‬

‫(‪ -)٣‬په الندې ‪＄‬ايونو ک‪ ３‬الف په لوستلو ک‪ ３‬وص ً‬ ‫ال او وقف ًا حذف ک‪８５‬ي‪ ،‬خو په رسم الخط ک‪ ３‬ثابت پات‪３‬‬ ‫ک‪８５‬ي‪:‬‬

‫أَ َﻻ إ ِ َّن ث َ ُﻤﻮ َد َ‬ ‫اك َف ُروا َرب َّ ُﻬ ْم‬

‫(‪)8‬‬

‫س‬ ‫َو َعا ًدا َوث َ ُﻤﻮ َدا َوأَ ْص َح َ‬ ‫اب ال َّر ِّ‬

‫‪ -1‬بقرة‪258:‬‬ ‫‪ -2‬كﻬف‪38:‬‬ ‫‪ -3‬اعراف‪22:‬‬ ‫‪ -4‬كﻬف‪33:‬‬ ‫‪ -5‬ﻧﻤل‪15:‬‬ ‫‪ -6‬ﻫﻮد‪40:‬‬

‫(‪)9‬‬

‫اﻟﻨ ِ‬ ‫اصﻴَ ِة}[ﻋﻠﻖ‪ ]۱۵:‬تﻨﻮﻳﻦ ﻧﻪ ﻟﻮستﻞ‬ ‫ِﻳﻦ}[ﻳﻮسﻒ‪ ]۳۲:‬او {ﻟَﻨَ ْس َﻔ ًﻌا ب ِ َّ‬ ‫{وﻟ َﻴَ ُﻜﻮﻧًا ِﻣ َﻦ َّ‬ ‫اﻟصا ِﻏر َ‬ ‫‪-۷‬ﻫﻤدارﻧ‪／‬ﻪ د وﻗﻒ پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬پر َ‬ ‫ک‪８５‬ي‪ ،‬بﻠک‪ ３‬اﻟﻒ ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫‪ -8‬ﻫﻮد‪68:‬‬ ‫‪ -9‬فرقان‪38:‬‬

‫‪105‬‬

‫َو َعا ًدا َوث َ ُﻤﻮ َدا َوقَ ْد تَبَﻴ َّ َﻦ ل َ ُك ْم‬ ‫اال َّ ِذي (‪ )3‬إِﻧِّﻲ أُ ِرﻳ ُد أَ ْن تَبُﻮ َءا بِإِث ْ ِﻤﻲ‬

‫َوث َ ُﻤﻮ َدا فَ َﻤا أَب ْ َقﻰ‬

‫(‪)1‬‬

‫ُدوﻧ ِ ِﻪ إِل َ ًﻬا‬ ‫(‪)9‬‬

‫(‪)6‬‬

‫لِﻴَ ْرب ُ َﻮا فِﻲ أَﻣْ َﻮا ِل الﻨ َّاس‬

‫ﻳرا ﻣِ ْﻦ‬ ‫قَ َﻮا ِر َ‬

‫لِتَتْل ُ َﻮا َعلَﻴ ْ ِﻬ ُم‬

‫(‪)4‬‬ ‫(‪)7‬‬

‫َول َ ِك ْﻦ لِﻴَبْل ُ َﻮا‬

‫ل َ ْﻦ ﻧ َ ْد ُع َﻮا ﻣِ ْﻦ‬

‫(‪)5‬‬ ‫(‪)8‬‬

‫َوﻧ َبْل ُ َﻮا أَخْ بَا َر ُك ْم‬

‫(‪)10‬‬

‫(‪ -)٤‬په الندې ‪＄‬ايونو ک‪ ３‬په رسم الخط ک‪( ３‬الف) ليکل شوی‪ ،‬خو اص ً‬ ‫ال نه لوستل ک‪８５‬ي‪:‬‬

‫ات ‪.‬‬ ‫ات [آل عﻤران‪]144:‬داس‪ ３‬ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪ :‬أَفَئ ِ َّﻤ َ‬ ‫أَفَإِ ْن َﻣّ َ‬ ‫ت [اﻧبﻴاء‪]34:‬داس‪ ３‬ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪ :‬أَفَئ ِ ِّﻤ َّ‬ ‫أَفَإِ ْن ﻣِّ َّ‬ ‫ت ‪.‬‬ ‫َﻣ َﻼئ ِ ِﻪ ﻫر چﻴرې چ‪ ３‬راشﻲ‪ ،‬داس‪ ３‬ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪َ :‬ﻣلَئ ِ ِﻪ ‪.‬‬ ‫اي ٍء [كﻬف‪]23:‬داس‪ ３‬ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪ :‬لِشَ ْﻲ ٍء ‪.‬‬ ‫لِشَ ْ‬ ‫َوجاِ ْي َء [زﻣر‪29:‬و فجر‪]23:‬داس‪ ３‬ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪َ :‬و ِج ْﻲ َء ‪.‬‬ ‫ﻣِ ْﻦ ﻧ َبَ ِ‬ ‫ﻴﻦ [اﻧعام‪]34:‬داس‪ ３‬ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪ :‬ﻧ َبَئِ ‪.‬‬ ‫ائ ال ْ ُﻤ ْر َسل ِ َ‬ ‫(‪ -)٥‬په الندې کلمو ک‪( ３‬نون) په وصل ک‪ ３‬په فتحه او په وقف ک‪ ３‬په (الف) لوستل ک‪８５‬ي‪:‬‬

‫‪ -1‬عﻨكبﻮت‪38:‬‬ ‫‪ -2‬ﻧجم‪51:‬‬ ‫‪ -3‬بقرة‪237:‬‬ ‫‪ -4‬ﻣائدة‪29:‬‬ ‫‪-5‬رعد‪30:‬‬ ‫‪ -6‬كﻬف‪14:‬‬ ‫‪ -7‬روم‪39:‬‬ ‫‪ -8‬ﻣحﻤد‪4:‬‬ ‫‪ -9‬ﻣحﻤد‪31:‬‬ ‫‪[ -10‬دﻫر‪]16:‬‬

‫‪106‬‬

‫(‪)2‬‬

‫أَ ْو ﻳَ ْع ُف َﻮ‬

‫ال ُّظﻨ ُﻮﻧ َا [احزاب‪]10:‬پﻪ وصﻞ ک‪ ３‬ال ُّظﻨُﻮنَ او پﻪ وﻗﻒ ک‪ ３‬ال ُّظﻨ ُﻮﻧ َا ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫أَ َط ْعﻨَا ال َّر ُسﻮﻻ [احزاب‪ ]66:‬پﻪ وصﻞ ک‪{ ３‬ال َّر ُس َ‬ ‫ﻮل او پﻪ وﻗﻒ ک‪{ ３‬ال َّر ُسﻮﻻ ﻟﻮستﻞ‬ ‫ک‪８５‬ي‪ .‬ال َّسبِﻴﻼ [احزاب‪ ]67:‬پﻪ وصﻞ ک‪ ３‬ال َّسب ِ َ‬ ‫ﻴل او پﻪ وﻗﻒ ک‪ ３‬ال َّسبِﻴﻼ ﻟﻮستﻞ‬

‫ک‪８５‬ي‪.‬اﻟبتﻪ پﻪ َس َﻼ ِسﻼ [دﻫر‪ ]4:‬پﻪ وصﻞ ک‪ ３‬پﻪ ﻓتحﻪ َس َﻼ ِس َل ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي او پﻪ وﻗﻒ‬ ‫ک‪ ３‬ﻫﻢ پﻪ اﻟﻒ َس َﻼ ِسﻼ او ﻫﻢ د اﻟﻒ پﻪ حذف َس َﻼ ِس َل ﻟﻮستﻞ جاﻳز دی‪.‬‬ ‫(‪ -)٦‬په قرأن کريم ک‪＇ ３‬و ‪＄‬ايونه دي چ‪ ３‬په ظاهر ک‪( ３‬ال) ليکل شوی خو َ‬ ‫(ل) لوستل ک‪８５‬ي‪:‬‬

‫ﻟکﻪ‪َ :‬ﻹِالَﻰ اﷲ ِ ت ُْحشَ رونَ [آل عﻤران‪]158:‬داس‪ ３‬ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪َ :‬ﻹِلَﻰ اﷲ ِ ‪َ .‬و َ َ‬ ‫ﻷا ْو َض ُعﻮا‬ ‫ُ‬

‫ِخ َﻼل َ ُك ْم [تﻮبﻪ‪ ]47:‬داس‪ ３‬ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪َ :‬و َ َﻷ ْو َض ُعﻮا ‪َ َ .‬ﻷا ْذب َ َحﻨ َّ ُﻪ [ﻧﻤل‪ ]21:‬داس‪ ３‬ﻟﻮستﻞ‬ ‫ک‪８５‬ي‪َ َ :‬‬ ‫ﻷ ْذب َ َحﻨ َّ ُﻪ ‪.‬‬ ‫ﻴم ‪.‬‬ ‫ﻴم [صفت‪ ]68:‬داس‪ ３‬ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي َﻹِلَﻰ ال ْ َج ِح ِ‬ ‫َﻹِالَﻰ ال ْ َج ِح ِ‬ ‫ََ‬ ‫ﻷاﻧْت ُ ْم أَ َشدُّ‬

‫[حشر‪ ]13:‬داس‪ ３‬ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪َ َ :‬‬ ‫ﻷﻧْت ُ ْم ‪.‬‬

‫(‪ -)٧‬په الندې کلمو ک‪( ３‬صاد) د رسم الخط خالف (سين) لوستل ک‪８５‬ي‪:‬‬

‫َواﷲ ُ ﻳَ ْقب ِ ُ‬ ‫ض َوﻳَب ْ ُص ُط [بقرة‪ ،]245:‬فِﻲ الْخَ ل ْ ِق‬

‫[اعراف‪.]69:‬‬

‫(‪)1‬‬

‫‪-۱‬اﻟبتﻪ پﻪ {أ َ ْم ُﻫ ُﻢ ا ْﻟ ُﻤ َص ْﻴ ِط ُرو َن}[طﻮر‪ ]۳۷:‬ک‪» ３‬سﻴﻦ« او »صاد« دواړه جاﻳز دې‪ ،‬خﻮ »صاد« وﻳﻞ ﻳی ﻏﻮره ده او پﻪ‬ ‫{ب ِ ُﻤ َص ْﻴ ِطرٍ }[ﻏاشﻴﻪ‪]۲۲:‬ک‪ ３‬ﻳﻮا‪» ３＄‬صاد« ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫‪107‬‬

‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧک‪ ３‬دې ﻻﻧدې أﻳتﻮﻧﻪ تﻤرﻳﻦ او دکر＊ﻪ اﻳستﻞ شﻮﻳﻮ کﻠﻤﻮ‪ ،‬ﻗﻮاﻋد دې بﻴان ک‪７‬ي‪.‬‬

‫َولَئ ِ ْﻦ ﻣُتُّ ْم أَ ْو قُتِلْت ُ ْم َﻹِلَﻰ اﷲ ِ ت ُْحشَ ُرونَ‬ ‫ُ ‪.‬‬ ‫ُ‬ ‫ب ِ َربِّﻲ أَ َحدً ا‬

‫ل َ ِكﻨ َّا ُﻫ َﻮ اﷲ ُ َربِّﻲ َو َﻻ أُ ْش ِر ُ‬ ‫ك‬

‫پو＊تن‪３‬‬

‫‪ -۱‬د＇ﻪ ﻟپاره د ﻗرأن شرﻳﻒ رسﻢ اﻟخط زده کﻮو؟ د اړتﻴا دﻟﻴﻞ ﻳ‪ ３‬بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬د تاﻧﻴث د ‪－‬ردۍ (ة) د تﻠﻔظ طرﻳﻘﻪ پﻪ وصﻞ او وﻗﻒ ک‪ ３‬پﻪ ﻣثال ک‪ ３‬بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۳‬ﻻﻧدې اﻳت تﻼوت ک‪７‬ئ د کﻮﻣ‪ ３‬کﻠﻤ‪ ３‬چ‪ ３‬خط ترې ﻻﻧدې ک‪＋‬ﻞ شﻮی‪ ،‬ﻗاﻋده ﻳ‪３‬‬ ‫اجرا ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫اي ٍء إِﻧِّﻲ فَا ِع ٌل َذل ِ َ‬ ‫ک َغدً ا‬ ‫َو َﻻ تَ ُقﻮل َ َّﻦ لِشَ ْ‬ ‫‪ -4‬دری داس‪ ３‬ﻣثاﻟﻮﻧﻪ راوړئ چ‪ ３‬پﻪ ﻫﻐﻮ ک‪ ３‬اﻟﻒ د وصﻞ پﻪ حاﻟت ک‪ ３‬تﻠﻔظ ﻧﻪ شﻲ او‬ ‫پﻪ وﻗﻒ ک‪ ３‬تﻠﻔظ شﻲ‪.‬‬ ‫‪ -۵‬دری داس‪ ３‬ﻣثاﻟﻮﻧﻪ راوړئ چ‪ ３‬پﻪ ﻫﻐﻮ ک‪ ３‬اﻟﻒ د وصﻞ او وﻗﻒ پﻪ حاﻟت ک‪ ３‬تﻠﻔظ‬ ‫ﻧﻪ شﻲ‪ ،‬خﻮ پﻪ رسﻢ اﻟخط ک‪ ３‬باﻗﻲ پات‪ ３‬شﻲ‪.‬‬ ‫‪＇ -۶‬ﻠﻮر داس‪ ３‬ﻣثاﻟﻮﻧﻪ راوړئ چ‪ ３‬پﻪ ﻫﻐﻮ ک‪( ３‬ﻻ) ﻟﻴکﻞ شﻮی‪ ،‬خﻮ (ل) تﻠﻔظ شﻲ‪.‬‬ ‫‪108‬‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د زده ک‪７‬ﻳﻮ ﻗﻮاﻋدو پﻪ پام ک‪ ３‬ﻧﻴﻮﻟﻮ سره پﻪ کتابچﻮ ک‪ ۷،３‬داس‪ ３‬کﻠﻤ‪３‬‬ ‫راوړي چ‪ ３‬پﻨ‪％‬ﻠس ‪－‬ﻮﻧﻮ ﻗﻮاﻋدو پﻮرې اړه وﻟري او پﻪ راتﻠﻮﻧکﻲ درسﻲ ساﻋت ک‪ ３‬دې ﻟﻪ‬ ‫‪＄‬ان سره راوړي او د استاد پر وړاﻧدې دې سﻢ وﻟﻮﻟﻲ‪.‬‬

‫‪109‬‬

‫د‪４‬رشم لوست‬

‫مهم او متفرق ！کي (‪(2‬‬ ‫‪-)٨‬په‬

‫أَل َ ْم ﻧ َْخل ُ ْق ُّك ْم‬

‫[ﻣرسﻼت‪]20:‬ک‪＊ ３‬ه دا دي چ‪» ３‬ق« په »ک« ک‪ ３‬تام ادغام وشي‪.‬يعن‪» ３‬ق« اص ً‬ ‫ال‬

‫ونه لوستل شي‪ ،‬بلک‪ ３‬يوا‪ ３＄‬مشدد کاف‬

‫أَل َ ْم ﻧ َْخل ُ ُّك ْم‬

‫ولوستل شي‪.‬‬

‫او پﻪ لَئ ِ ْﻦ ب َ َس ْط َّت [ﻣائدة‪َ ،]28:‬ﻣا فَ َّر ْطت ُّ ْم [ﻳﻮسف‪ ]80:‬و َﻣا فَ َّر ْط ُّت [زﻣر‪]56:‬ک‪ ３‬ﻧاﻗص‬ ‫ادﻏام ک‪８５‬ي‪ ،‬ﻳﻌﻨ‪»３‬ت« ﻟﻪ »ط« سره وصﻞ شﻮې او پﻪ تشدﻳد سره داس‪ ３‬ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‬ ‫چ‪» ３‬ط« د استﻌﻼء او اطباق پﻪ صﻔت سره ﻟﻪ ﻗﻠﻘﻠ‪ ３‬پرتﻪ ډکﻪ او (ت) تشﻪ اداء شﻲ‪.‬‬ ‫(‪ -)٩‬په الندې کلمو ک‪( ３‬همزه) ليکل شوې‪ ،‬خو لوستل ک‪８５‬ي نه‪:‬‬

‫ْس ل ِ ْس ُم ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ْس ِاﻻ ْس ُم [حجرات‪ ،]11:‬داس‪ ３‬بِئ َ‬ ‫بِئ َ‬ ‫(‪»-)١٠‬دويمه همزه« په‬

‫أَأَ ْع َج ِﻤ ٌّﻲ َو َع َرب ِ ٌّﻲ‬

‫[فصلت‪ ،]44:‬ک‪ ３‬په تسهيل(‪)١‬لوستل ک‪８５‬ي‪..‬د »ر« توري په‬ ‫ّ‬

‫ﮑ ﮒ ﮓ [ﻫﻮد‪ ،]41:‬ک‪ ،３‬په اماله(‪ )۲‬او تشه لوستل ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫(‪ -)١٢‬په ‪＄‬ينو ‪＄‬ايونو ک‪ ３‬داس‪ ３‬کلم‪ ３‬دي چ‪ ３‬دوه توري يو د بل له پاسه ليکل شوي‪ ،‬لکه‪:‬‬

‫ـئ و‪...‬‬ ‫ﻳُـ ْؤﻣِﻨُﻮنَ ‪ ،‬ﻧ َبّـ ِ ْئ ‪ ،‬ﻳُب ْ ِدئُ ‪ ،‬قُر َِئ ‪َ ،‬ﻣأْ ُكﻮ ٍل ‪ ،‬ﻳَتَ َفﻴ َّ ُ‬

‫پﻪ داس‪ ３‬کﻠﻤاتﻮ ک‪ ３‬ﻳﻮا‪ ３＄‬ﻳﻮ حرف (ﻫﻐﻪ چ‪ ３‬حرکت ﻳاجزم وﻟري) ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪ ،‬ﻧﻪ‬ ‫‪-۱‬ﻫرکﻠﻪ چ‪ ３‬ﻫﻤزه ﻟﻪ خپﻞ ﻣخرج ＇خﻪ‪ ،‬پﻪ ﻗﻮت سره اداء شﻲ‪ ،‬ﻫﻐﻪ تﻪ د تجﻮﻳد پﻪ اصطﻼح ک‪» ３‬تحﻘﻴﻖ« وﻳﻞ ک‪８５‬ي او کﻠﻪ‬ ‫ﻣخرج او دخپﻞ جﻨس د ِ‬ ‫ﻣدی حرکت پﻪ ﻣﻨ＆ ک‪ ３‬پﻪ ﻧرﻣ‪ ９‬اداء شی‪ ،‬ﻫﻐﻪ تﻪ »تسﻬﻴﻞ« وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫چ‪ ３‬ﻫﻤزه دخپﻞ‬ ‫ِ‬ ‫د تسﻬﻴﻞ طرﻳﻘﻪ دا ده چ‪ ３‬پﻪ تحﻘﻴﻖ سره د ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻲ ﻫﻤزې پﻪ ﻟﻮستﻠﻮ‪ ،‬دوﻳﻤﻪ ﻫﻤزه پﻪ اراﻣ‪ ９‬ادا ش‪ .３‬پﻪ بﻞ ﻋبارت ﻟﻪ دوﻳﻤ‪ ３‬ﻫﻤزې‬ ‫＇خﻪ ﻳﻮازې د ﻫﻐ‪ ３‬د حرکت(ﻓتحﻪ) ﻏ‪ ８‬اورﻳدل ک‪８５‬ی‪.‬‬ ‫باﻳد پﻮه شﻮ چ‪» ３‬ﻫﻤزه« د اداء پر ﻣﻬال د صﻮت‪ ３‬تاروﻧﻮ د ت‪７‬ل کﻴدو او د ﻫﻮا بشپ‪ ７‬بﻨدﻳدﻟﻮ او وروستﻪ بﻴا د ﻧا＇اپی خﻮشی کﻴدﻟﻮ‬ ‫سره ‪＄‬اﻧ‪７／‬ی دروﻧد واﻟی خپﻠﻮي او ادا ک‪８５‬ي‪ .‬دﻏﻪ حاﻟت تﻪ تحﻘﻴﻖ واﻳی‪ ،‬ﻧﻮ د ﻫﻤزې تحﻘﻴﻖ د ثﻘﻞ سبب ک‪８５‬ي‪ ،‬ﻧﻮ د تجﻮﻳد‬ ‫پﻮﻫان د دﻏﻪ ثﻘﻞ د ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ وﻟﻮﻟپاره کﻠﻪ د تسﻬﻴﻞ او کﻠﻪ د ابدال او کﻠﻪ ﻫﻢ د حذف ﻋﻤﻠﻴﻪ پﻠﻲ کﻮې‪.‬‬ ‫ﻧﻮ د {أَأ َ ْﻋ َج ِﻤ ٌّﻲ} پﻪ تحﻘﻴﻖ ﻟﻮستﻠﻮ ﻣﻌﻨا دا ده چ‪ ３‬دوﻳﻤﻪ ﻫﻤزه د ﻫﻤزې او اﻟﻒ د ﻣخرج تر ﻣﻴﻨخ ادا شﻲ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬اﻣاﻟﻪ پﻪ ﻟﻐت ک‪ ３‬ﻣاﻳﻞ کﻮﻟﻮ تﻪ واﻳﻲ او پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬د حﻔص رح پﻪ اﻧد ﻣدي ﻳا تﻪ د ﻣدي اﻟﻒ ورک‪８‬ول دي‪ .‬د حﻔص رح‬ ‫پﻪ اﻧد ﻳﻮا‪ ３＄‬پﻪ ﻫﻤدﻏﻪ ﻳﻮ‪＄‬ای (ﻫﻮد‪ )۴۱:‬ک‪ ３‬اﻣاﻟﻪ ده‪.‬‬

‫‪110‬‬

‫دواړه‪.‬‬ ‫ﻧﻮ پﻪ پﻮرتﻨﻴﻮ کﻠﻤاتﻮ ک‪ ３‬ﻳﻮا‪» ３＄‬ﻫﻤزه« ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪ ،‬ﻧﻪ »و«‪» ،‬ي« او »اﻟﻒ«‪.‬‬ ‫(‪-)١٣‬په ‪＄‬ينو ‪＄‬ايونو ک‪ ３‬داس‪ ３‬کلم‪ ３‬دي چ‪» ３‬و« او »ي« په ک‪ ３＋‬ليکل شوې‪ ،‬خو لوستل ک‪８５‬ي نه‪.‬‬

‫ﻟکﻪ‪:‬‬ ‫ﻳَ ْﻤ ُحﻮ َّ‬ ‫ااﷲ ُ َﻣا ﻳَشَ ا ُء [رعد‪ ،]39:‬چ‪ ３‬ﻳَ ْﻤ ُح اﷲ ُ ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫ﻣُ َﻼقُﻮا اﷲ ِ [بقرة‪ ،]249:‬چ‪ ３‬ﻣُ َﻼ ُق اﷲ ِ ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫[قﻤر‪ ، ]27:‬چ‪ ３‬ﻣُ ْر ِس ُل‬

‫ﻣُ ْر ِسلُﻮا‬

‫ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫اب [دخان‪ ،]15:‬چ‪َ ３‬كا ِش ُ‬ ‫ف ال ْ َع َذ ِ‬ ‫َكا ِش ُفﻮاال ْ َع َذ ِ‬ ‫اب ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫الص ْخ َر ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫اب َّ‬ ‫َجابـُﻮا َّ‬ ‫الص ْخ َر [فجر‪ ، ]9:‬چ‪َ ３‬ج ُ‬ ‫َغﻴ ْ ُر ﻣُ ْع ِجزِي اﷲ ِ [تﻮبﺔ‪ ،]2:‬چ‪َ ３‬غﻴ ْ ُر ﻣُ ْع ِجزِاﷲ ِ ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ِﻳﻦ ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ِﻳﻦ [تﻮبﺔ‪ ،]2:‬چ‪ ３‬ﻣُ ْخزِال ْ َكافِر َ‬ ‫أَ َّن اﷲ َ ﻣُ ْخزِي ال ْ َكافِر َ‬ ‫الصﻴ ْ ِد ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫الصﻴ ْ ِد [ﻣائده‪ ، ]1:‬چ‪َ ３‬غﻴ ْ َر ﻣُ ِح ِّل َّ‬ ‫َغﻴ ْ َر ﻣُ ِحلّـِﻲ َّ‬ ‫اضرِي ال ْ َﻤ ْس ِج ِد [بقره‪ ،]196:‬چ‪َ ３‬ح ِ‬ ‫َح ِ‬ ‫اضرِال ْ َﻤ ْس ِج ِد ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫آت ال َّر ْح َﻤﻦِ ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫آتـِﻲ ال َّر ْح َﻤﻦِ [ﻣرﻳم‪ ، ]93:‬چ‪３‬‬ ‫ﻣُ ْﻬلِكـِﻲ ال ْ ُق َرى [قصص‪ ، ]59:‬چ‪ ３‬ﻣُ ْﻬل ِ ِ‬ ‫ک ال ْ ُق َرى ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫َوال ْ ُﻤ ِقﻴﻤـِﻲ‬ ‫(‪-)١٤‬د‬

‫ﻴم‬ ‫[حج‪ ،]35:‬چ‪َ ３‬وال ْ ُﻤ ِق ِ‬

‫ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫َﻻ تَأْ َﻣﻨ َّا [ﻳﻮسف‪ ]11:‬په نون ک‪ ３‬اشمام(‪ )۱‬ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫‪ -۱‬د اشﻤام ﻣﻌﻨا د شﻮﻧ‪６‬و پﻪ اشارې سره‪ ،‬د وروست‪ ３‬حرف د حرکت ＇ر‪－‬ﻨدول دي او پﻪ بﻞ ﻋبارت د حرف ﻟﻪ ساکﻦ کﻮﻟﻮ وروستﻪ‬ ‫پرتﻪ ﻟﻪ دې چ‪ ３‬پﻪ تﻠﻔظ ک‪ ３‬د حرکت اﻏﻴز ＇ر‪－‬ﻨد شﻲ‪ ،‬پر ﻟﻪ پس‪ ３‬شﻮﻧ‪６‬ې سره ﻧ‪８‬دي او ‪－‬ردي ش‪ ３‬او د وروستﻲ حرف حرکت تﻪ‬ ‫اشاره وشﻲ‪ .‬د اشﻤام ﻏ‪ ８‬ﻧﻪ اورﻳدل ک‪８５‬ي‪＄ ،‬کﻪ حرکت پﻪ ژبﻪ ﻧﻪ ادا ک‪８５‬ي‪ ،‬اﻟبتﻪ ﻟﻴدوﻧک‪ ３‬کﻮﻟی شﻲ د تﻼوت کﻮوﻧکﻮ د شﻮﻧ‪６‬و‬ ‫د ﻟﻪ اشارې ＇خﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﻪ ک‪７‬ي چ‪ ３‬اشﻤام ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ی دی‪.‬‬ ‫باﻳد پﻮه شﻮ چ‪ ３‬اشﻤام ﻳﻮا‪ ３＄‬د ضﻤ‪ ３‬پﻪ حرکت ک‪ ３‬ک‪８５‬ي‪ ،‬ﻧﻪ پﻪ ﻓتحﻪ او کسره ک‪.３‬‬

‫‪111‬‬

‫(‪ -)١٥‬کله چ‪ ３‬پر مشدد »و« او »ی« وقف وشي‪ ،‬بايد تشديد ته ل‪ ８‬په سخت‪ ９‬سره ادامه ورک‪７‬ل شي‪ ،‬تر ＇و‬

‫اﻟﻨبی}‪.‬‬ ‫تشديد پات‪ ３‬شي لکه‪:‬‬ ‫ّ‬ ‫{ﻋدو} او{ﻋﻠی ّ‬ ‫دا و د رسﻢ اﻟخط او د ﻫﻐﻮ د ﻟﻮستﻠﻮ پﻪ اړه د حﻔص‬

‫(‪ )۱‬پﻪ اﻧد ﻟﻨ‪ ６‬ﻣﻌﻠﻮﻣات‪＄ ،‬کﻪ‬

‫ﻣﻮږ د ﻫﻐﻪ د رواﻳت ﻣطابﻖ ﻗرأن شرﻳﻒ ﻟﻮﻟﻮ او ﻫﻐﻪ ﻗرأن ﻣجﻴد ﻟﻪ خپﻞ ＊اﻏﻠﻲ استاد ستر‬ ‫تابﻌﻲ اﻣام ﻋاصﻢ(‪＇ )۲‬خﻪ زده ک‪７‬ی او ﻫﻐﻪ ﻟﻪ ِز ّر بﻦ ُحبﻴش اسدی(‪ )۳‬او ﻋبداهلل بﻦ حبﻴب‬ ‫سﻠﻤی(‪ )۴‬اوﻫﻐﻮی ﻟﻪ حضرت ﻋثﻤان او ﻋﻠی او زﻳد بﻦ ثابت او ابﻦ ﻣسﻌﻮد او ابی بﻦ کﻌب‬ ‫رضی اهلل ﻋﻨﻬﻢ اجﻤﻌﻴﻦ او ﻫﻐﻮی ！ﻮﻟﻮ ﻟﻪ پﻴﻐﻤبر‬

‫＇خﻪ زده ک‪７‬ی و‪.‬‬

‫(‪)۵‬‬

‫تمرين او تطبيق‬

‫زده کﻮوﻧک‪ ３‬دې ﻻﻧدې أﻳتﻮﻧﻪ تﻤرﻳﻦ او دکر＊ﻪ اﻳستﻞ شﻮﻳﻮ کﻠﻤﻮ ‪ ،‬ﻗﻮاﻋد دې بﻴان‬ ‫ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫َوقَ َ‬ ‫ال ا ْر َكبُﻮا فِﻴ َﻬا ﮑ ﮒ ﮓ‬

‫ﻳﻦ‬ ‫ﻴم ﻳَا أَﻳُّ َﻬا ال َّ ِذ َ‬ ‫إِ َّن َربِّﻲ ل َ َغ ُفﻮ ٌر َر ِح ٌ‬

‫آ َﻣﻨُﻮا َﻻ ﻳَ ْسخَ ْر قَ ْﻮ ٌم ﻣِ ْﻦ قَ ْﻮ ٍم َع َسﻰ أَ ْن ﻳَ ُكﻮﻧ ُﻮا خَ ﻴ ْ ًرا ﻣِﻨ ْ ُﻬ ْم َو َﻻ ﻧ ِ َسا ٌء ﻣِ ْﻦ ﻧ ِ َسا ٍء َع َسﻰ أَ ْن‬ ‫‪ -۱‬ابﻮﻋﻤرو حﻔص بﻦ سﻠﻴﻤان (ﻣتﻮﻓی ‪۱۸۰‬ﻫـ) ﻣشﻬﻮر راوی او د ﻫﻐﻪ رواﻳت ﻧﻦ پﻪ ！ﻮﻟﻪ اسﻼﻣی ﻧ‪７‬ۍ ک‪ ３‬ﻣروج دی‪.‬‬ ‫ﻗراء سبﻌﻪ وو ＇خﻪ دی دﻫﻐﻪ ﻗرات د اسﻼﻣﻲ ﻧ‪７‬ۍ ک‪ ３‬د ﻧﻮرو پﻪ پرتﻠﻪ ‪＄‬اﻧ‪７／‬ی‬ ‫‪ -۲‬ابﻮبکرﻋاصﻢ بﻦ ابی اﻟﻨجﻮد(م‪۱۲۸ /‬ﻫـ) ﻟﻪ ّ‬ ‫اﻋتبار ﻟري‪.‬‬ ‫‪ -۳‬ابﻮحرﻳﻢ ِز ّر بﻦ ُحبﻴش اسدي کﻮﻓﻲ‪ ،‬د ﻋراق ﻟﻪ ﻟﻮﻳﻮ ﻗارﻳاﻧﻮ ＇خﻪ و او ﻟﻮی تابﻌﻲ ﻫﻢ و چ‪ ３‬پﻪ جاﻫﻠﻴت ک‪ ３‬ﻟﻪ ‪ ۶۰‬کاﻟﻪ ژوﻧد‬ ‫وروستﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ اسﻼم ک‪ ３‬ﻫﻢ ‪ ۶۰‬کاﻟﻪ ژوﻧد ک‪７‬ی دی‪.‬‬ ‫ابﻮﻋبداﻟرحﻤﻦ ﻋبداهلل بﻨﻲ َحبﻴب بﻦ ربﻴﻌﻪ ُسﻠَﻤی‪ ،‬تابﻌی دی‪ ،‬د پﻴﻐﻤبر صﻠی اهلل ﻋﻠﻴﻪ وسﻠﻢ پﻪ ژوﻧد ک‪ ３‬وزﻳ‪８‬ﻳد‪ ،‬پﻼر ﻳ‪３‬‬ ‫‪-۴‬‬ ‫ٰ‬ ‫صحابﻲ و‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﻟﻪ ړوﻧد واﻟی سره سره د کﻮﻓ‪ ３‬پﻪ ﻗاري ﻣشﻬﻮر و‪ .‬ﻗراءت ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻋثﻤان بﻦ ﻋﻔان‪ ،‬ﻋﻠﻲ بﻦ أبﻲ طاﻟب‪ ،‬ﻋبداهلل بﻦ‬ ‫ﻣسﻌﻮد‪ ،‬زﻳد بﻦ ثابت و أبﻲ بﻦ ﻛﻌب رض اهلل ﻋﻨﻬﻢ ＇خﻪ زده ک‪ .７‬ډ‪４‬رو کساﻧﻮ‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬ﻋاصﻢ‪ ،‬ﻋطاء بﻦ اﻟسائب او ابﻮ إسحاق‬ ‫اﻟسبﻴﻌﻲ ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ＇خﻪ ﻗرائت زده ک‪７‬ی دی‪.‬‬ ‫‪ -۵‬ﻳاد داشت‪＇ :‬ﻮک چ‪ ３‬د رسﻢ اﻟخط پﻪ اړه ﻧﻮر ﻣﻌﻠﻮﻣات ﻏﻮاړي ﻻﻧدې کتابﻮﻧﻪ دې و‪－‬ﻮري‪.‬‬ ‫‪ -۱‬اﻟﻨشر ﻓی اﻟﻘراءات اﻟﻌشر او ﻏاﻳة اﻟﻨﻬاﻳة ﻓی طبﻘات اﻟﻘراء ابﻦ جزری‪.‬‬ ‫‪ -۲‬اﻟتﻴسﻴر ﻓی اﻟﻘراءات اﻟسبﻊ‪ ،‬اﻟﻤﻘﻨﻊ ﻓی رسﻢ اﻟﻤصاحﻒ او اﻟﻤحکﻢ ﻓی ﻧﻘط اﻟﻤصاحﻒ ﻟﻪ ابﻮﻋﻤرو ﻋثﻤان بﻦ سﻌﻴد داﻧی‪.‬‬ ‫‪ -۳‬اﻟإتﻘان ﻓی ﻋﻠﻮم اﻟﻘرآن ﻟﻪ ﻋﻼﻣﻪ سﻴﻮطی رحﻤﻬﻢ اهلل تﻌاﻟی‪.‬‬

‫‪112‬‬

‫ْس ِاﻻ ْس ُم ال ْ ُف ُس ُ‬ ‫ﻳَ ُك َّﻦ خَ ﻴ ْ ًرا ﻣِﻨ ْ ُﻬ َّﻦ َو َﻻ تَل ْ ِﻤ ُزوا أَﻧ ْ ُف َس ُك ْم َو َﻻ تَﻨَاب َ ُزوا بِاﻷل ْ َق ِ‬ ‫ﻮق ب َ ْعدَ‬ ‫اب بِئ َ‬ ‫ب فَأُولَئ ِ َ‬ ‫ک ُﻫ ُم ال َّظال ِ ُﻤﻮنَ ‪.‬‬ ‫ْاﻹِﻳ َﻤا ِن َو َﻣ ْﻦ ل َ ْم ﻳَت ُ ْ‬ ‫پو＊تن‪３‬‬

‫‪ -۱‬د أَل َ ْم ﻧ َْخل ُ ْق ُّك ْم‬

‫ت ‪.‬پﻪ تﻠﻔظ ک‪＇ ３‬ﻪ تﻮپ‪５‬ر دی؟بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫لَئ ِ ْﻦ ب َ َس ْط َّ‬

‫‪ -۲‬پﻪ ﻳُـ ْؤﻣِﻨُﻮنَ ‪ ،‬ﻳُب ْ ِدئُ او َﻣأْ ُكﻮ ٍل ک‪ ３‬چ‪ ３‬د ﻳﻮ حرف ﻟﻪ پاسﻪ بﻞ حرف ﻟﻴکﻞ‬ ‫شﻮی‪ ،‬کﻮم ﻳﻮ ﻳ‪ ３‬تﻠﻔظ ک‪８５‬ي؟‬ ‫‪-3‬دﻏﻪ اﻳت{ﻳَ ْﻤ ُحﻮااﷲ ُ َﻣا ﻳَشَ ا ُء ＇ﻨ‪／‬ﻪ ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي؟ ﻋﻤﻼ ﻳ‪ ３‬تﻠﻔظ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۴‬ﻻﻧدې کﻠﻤ‪ ３‬تﻼوت ک‪７‬ئ او د کﻮﻣﻮ کﻠﻤﻮ چ‪ ３‬خط ترې ﻻﻧدې ک‪＋‬ﻞ شﻮی‪ ،‬ﻗاﻋده‬ ‫ﻳ‪ ３‬بﻴان ک‪７‬ئ ﻣُ ْﻬل ِ ِكﻲ ال ْ ُق َرى ‪ ،‬آتِﻲ ال َّر ْح َﻤﻦِ ‪ ،‬ﻣُ ْر ِسلُﻮا الﻨ َّاقَ ِﺔ ‪ ،‬ﻳُب ْ ِدئُ ‪.‬‬ ‫‪ -۵‬ﻻﻧدې کﻠﻤات سﻢ تﻠﻔظ ک‪７‬ئ أَﻧ َا ‪َ ،‬ﻣ َﻼئ ِ ِﻪ ‪ ،‬ﻣِ ْﻦ ﻧ َبَ ِ‬ ‫ﻴﻦ ‪.‬‬ ‫ائ ال ْ ُﻤ ْر َسل ِ َ‬

‫‪ -۶‬ﻻﻧدې کﻠﻤات داس‪ ３‬تﻠﻔظ ک‪７‬ئ چ‪ ３‬پﻪ پای ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬وﻗﻒ وک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫ُ ‪ ،‬ال ُّظﻨ ُﻮﻧ َا ‪،‬‬

‫‪.‬‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د زده ک‪７‬ﻳﻮ ﻗﻮاﻋدو پﻪ پام ک‪ ３‬ﻧﻴﻮﻟﻮ سره پﻪ کتابچﻮ ک‪ ۸،３‬داس‪ ３‬کﻠﻤ‪３‬‬ ‫راوړي چ‪ ３‬اتﻪ ‪－‬ﻮﻧﻮ ﻗﻮاﻋدو پﻮرې اړه وﻟري او پﻪ راتﻠﻮﻧکﻲ درسﻲ ساﻋت ک‪ ３‬دې ﻟﻪ ‪＄‬ان‬ ‫سره راوړي او د استاد پر وړاﻧدې دې سﻢ وﻟﻮﻟﻲ‪.‬‬ ‫‪113‬‬

‫د اتم ！ول‪／‬ي د حفظ د مقررې برخه‬ ‫س رة النّبَا‬

‫(((‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﭑﭒ ﭓﭔﭕﭖ ﭗﭘﭙ ﭚﭛ ﭜ ﭝ ﭞ ﭟﭠﭡ ﭢ‬

‫ﭣﭤﭥ ﭦ ﭧﭨ ﭩﭪﭫﭬﭭﭮﭯﭰﭱ ﭲ‬ ‫ﭳﭴﭵ ﭶﭷﭸ ﭹﭺﭻ ﭼﭽﭾﭿﮀﮁ‬ ‫ﮂﮃﮄ ﮅﮆﮇﮈﮉﮊﮋ ﮌﮍﮎﮏ ﮐﮑﮒ‬ ‫ﮓﮔﮕ ﮖﮗﮘﮙﮚﮛ ﮜﮝﮞﮟﮠﮡﮢ‬

‫ﮣﮤ ﮥ ﮦﮧﮨﮩﮪﮫ ﮬ ﮭﮮ ﮯﮰﮱﯓ‬ ‫ﯔﯕﯖﯗﯘﯙﯚﯛ ﯜﯝ ﯞﯟﯠﯡﯢﯣﯤ‬

‫ﯥ ﯦ ﯧ ﯨ ﯩ ﯪ ﯫ ﯬﯭ ﯮ ﯯ ﯰ‬

‫ﭑ ﭒ ﭓﭔﭕﭖﭗﭘﭙ ﭚﭛ‬

‫ﭜﭝﭞﭟ ﭠﭡﭢﭣ ﭤﭥﭦﭧﭨ ﭩﭪﭫﭬﭭ‬

‫ﭮ ﭯ ﭰﭱ ﭲ ﭳ ﭴ ﭵ ﭶ ﭷ ﭸ ﭹ ﭺ ﭻﭼ ﭽ ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ‬ ‫ﮂ ﮃ ﮄ ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ ﮉﮊ ﮋ ﮌ ﮍ ﮎ ﮏ ﮐ ﮑ ﮒ ﮓ ﮔ‬

‫ﮕﮖ ﮗﮘﮙﮚﮛﮜﮝﮞﮟ ﮠﮡ‬

‫س رة النَّاز َعات‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﮢﮣﮤﮥﮦﮧﮨﮩ ﮪﮫﮬﮭﮮ‬

‫ﮯﮰﮱﯓﯔ ﯕﯖﯗ ﯘﯙﯚﯛﯜﯝ ﯞ‬ ‫پﻪ اتﻢ ！ﻮﻟ‪／‬ﻲ ک‪ ３‬د د‪４‬رشﻤ‪ ３‬سپارې ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧ‪ ９‬ﻧﻴﻤﻪ برخﻪ د حﻔظ ﻟپاره ！اکﻞ شﻮې ده‪＊ ،‬ﻮوﻧکی دې ﻟﻪ درسﻲ ساﻋتﻮﻧﻮ‬ ‫سره سﻢ ﻗرائت‪ ،‬د أﻳاتﻮﻧﻮ حﻔظ او ور‪＄‬ﻨی ‪＄‬اﻧ‪７／‬ی سﻮرت و！اکﻲ‪ ،‬تر ＇ﻮ د حﻔظ ﻣﻘرره بشپ‪７‬ه شﻲ‪.‬‬

‫‪114‬‬

‫ﯟﯠﯡﯢﯣﯤ ﯥﯦﯧ ﯨﯩ ﯪﯫﯬﯭﯮ ﯯ‬ ‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﯰ‬

‫ﭕﭖ ﭗﭘﭙ ﭚﭛ ﭜﭝ ﭞﭟﭠﭡ ﭢﭣ ﭤﭥﭦ ﭧﭨ‬ ‫ﭩﭪ ﭫ ﭬﭭﭮﭯﭰﭱﭲ ﭳﭴﭵ ﭶﭷﭸﭹﭺ‬

‫ﭻ ﭼ ﭽ ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂ ﮃ ﮄ ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ ﮉ ﮊ ﮋ ﮌ ﮍ ﮎﮏ‬

‫ﮐ ﮑﮒﮓﮔﮕﮖﮗﮘﮙﮚ ﮛﮜﮝﮞﮟ‬

‫ﮠﮡﮢﮣﮤ ﮥﮦ ﮧﮨﮩﮪ ﮫﮬﮭ ﮮ‬

‫ﮯ ﮰﮱﯓﯔﯕﯖﯗﯘﯙ ﯚ ﯛ ﯜﯝﯞﯟ ﯠﯡ‬

‫ﯢ ﯣ ﯤﯥﯦ ﯧﯨ ﯩﯪﯫﯬﯭﯮﯯﯰ‬

‫س‬ ‫س رة َعبَ َ‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﭑﭒﭓﭔﭕﭖﭗﭘﭙﭚﭛﭜﭝ ﭞﭟﭠ ﭡ‬ ‫ﭢﭣﭤ ﭥﭦﭧﭨ ﭩ ﭪﭫﭬﭭ ﭮﭯﭰﭱﭲﭳﭴﭵ‬ ‫ﭶﭷ ﭸﭹﭺﭻ ﭼ ﭽ ﭾﭿﮀﮁﮂﮃ ﮄﮅ ﮆﮇﮈ‬ ‫ﮉﮊﮋ ﮌﮍ ﮎ ﮏﮐﮑ ﮒ ﮓ ﮔﮕﮖﮗﮘﮙﮚﮛﮜ‬ ‫ﮝﮞﮟ ﮠﮡﮢﮣﮤﮥ ﮦﮧﮨﮩﮪ ﮫﮬﮭ ﮮﮯﮰ ﮱ‬ ‫ﯓ ﯔﯕﯖﯗﯘﯙﯚﯛ ﯜﯝﯞﯟﯠﯡﯢﯣ ﯤﯥ‬ ‫ﯦﯧﯨ ﯩﯪﯫﯬﯭﯮﯯﯰ‬

‫‪115‬‬

‫س رة التك ر‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﭑﭒﭓ ﭔﭕﭖﭗﭘﭙﭚ ﭛﭜﭝﭞ‬

‫ﭟﭠﭡﭢﭣ ﭤﭥﭦ ﭧﭨﭩﭪﭫﭬﭭ‬

‫ﭮ ﭯﭰﭱﭲﭳﭴﭵﭶﭷ ﭸﭹﭺﭻ ﭼﭽ‬ ‫ﭾﭿﮀﮁﮂ ﮃﮄﮅﮆﮇﮈﮉﮊﮋﮌﮍ ﮎ‬

‫ﮏ ﮐﮑﮒ ﮓ ﮔﮕﮖﮗﮘ ﮙ ﮚﮛﮜ ﮝﮞﮟﮠﮡ‬ ‫ﮢﮣﮤﮥ ﮦﮧﮨﮩﮪﮫﮬﮭﮮﮯﮰ ﮱﯓﯔ‬ ‫ﯕ ﯖﯗ ﯘﯙﯚﯛﯜﯝ ﯞ ﯟﯠﯡﯢﯣﯤﯥﯦﯧ‬

‫ﯨﯩﯪﯫ ﯬﯭﯮﯯﯰ‬

‫س رة ا نفطار‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﭑﭒﭓ ﭔﭕﭖﭗﭘﭙﭚ ﭛﭜﭝﭞ ﭟ‬

‫ﭠﭡﭢﭣﭤ ﭥﭦﭧﭨﭩﭪﭫ ﭬ ﭭﭮ ﭯ‬ ‫ﭰﭱﭲﭳﭴﭵﭶﭷﭸﭹ ﭺ ﭻﭼﭽﭾﭿﮀ‬ ‫ﮁﮂﮃ ﮄ ﮅﮆﮇﮈﮉﮊﮋ ﮌﮍ ﮎﮏ ﮐ ﮑ‬

‫ﮒﮓﮔﮕﮖﮗﮘﮙﮚﮛ ﮜﮝﮞﮟﮠﮡﮢﮣﮤﮥ‬

‫ﮦ ﮧ ﮨ ﮩ ﮪ ﮫ ﮬ ﮭ ﮮ ﮯﮰ ﮱ ﯓ ﯔ ﯕ‬

‫س رة المطفف ن‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﯖﯗﯘﯙﯚﯛ ﯜﯝﯞﯟ ﯠﯡ ﯢﯣﯤ‬

‫ﯥﯦﯧﯨﯩ ﯪﯫﯬﯭ ﯮﯯﯰ‬ ‫‪116‬‬

‫ﭑﭒ‬

‫ﭓ ﭔ ﭕﭖﭗﭘﭙﭚﭛ ﭜﭝ ﭞ ﭟﭠﭡﭢ ﭣﭤ‬ ‫ﭥﭦ ﭧ ﭨ ﭩﭪﭫ ﭬﭭ ﭮﭯ ﭰﭱﭲ ﭳ ﭴﭵﭶ ﭷ ﭸ‬

‫ﭹﭺ ﭻﭼ ﭽ ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂ ﮃ ﮄ ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ ﮉ ﮊ ﮋ ﮌ ﮍ‬

‫ﮎﮏﮐﮑ ﮒﮓﮔ ﮕﮖﮗﮘ ﮙﮚ ﮛﮜﮝ ﮞﮟﮠ‬ ‫ﮡﮢ ﮣﮤ ﮥ ﮦﮧﮨ ﮩﮪﮫ ﮬﮭ ﮮﮯﮰﮱ‬

‫ﯓ ﯔ ﯕ ﯖ ﯗ ﯘ ﯙ ﯚ ﯛ ﯜ ﯝ ﯞ ﯟ ﯠﯡ ﯢ ﯣ‬

‫ﯤﯥ ﯦﯧ ﯨﯩ ﯪﯫﯬﯭﯮ ﯯﯰ‬

‫ﭚﭛ‬

‫ﭑﭒﭓﭔﭕﭖﭗ ﭘﭙ‬

‫س رة ا نشقاق‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﭜﭝﭞ ﭟﭠﭡ ﭢ ﭣﭤﭥﭦ ﭧﭨﭩﭪﭫﭬ‬

‫ﭭﭮﭯﭰﭱ ﭲﭳﭴ ﭵﭶﭷ ﭸﭹﭺﭻﭼ‬ ‫ﭽ ﭾ ﭿﮀﮁﮂﮃﮄﮅ ﮆ ﮇ ﮈ ﮉﮊﮋﮌ‬ ‫ﮍ ﮎﮏﮐﮑ ﮒﮓﮔﮕﮖﮗﮘﮙ ﮚﮛ ﮜ ﮝ ﮞ‬

‫ﮟﮠﮡﮢ ﮣﮤﮥﮦﮧ ﮨ ﮩ ﮪﮫﮬ ﮭ ﮮﮯﮰﮱﯓ‬

‫ﯔﯕﯖ ﯗ ﯘﯙﯚﯛﯜﯝﯞﯟﯠﯡﯢﯣ ﯤﯥ‬ ‫ﯦ ﯧﯨﯩﯪﯫﯬ ﯭ ﯮﯯﯰ‬

‫‪117‬‬

‫س رة البر ج‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﭑﭒﭓﭔﭕﭖﭗﭘﭙ ﭚﭛﭜﭝ ﭞ‬

‫ﭟ ﭠﭡ ﭢﭣﭤ ﭥ ﭦ ﭧﭨﭩﭪﭫﭬﭭﭮﭯﭰ ﭱ‬

‫ﭲ ﭳ ﭴ ﭵ ﭶ ﭷ ﭸ ﭹ ﭺ ﭻ ﭼ ﭽﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂ‬

‫ﮃﮄﮅﮆ ﮇﮈﮉﮊﮋﮌﮍﮎﮏﮐ ﮑﮒ‬

‫ﮓ ﮔ ﮕ ﮖ ﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞﮟ ﮠ ﮡ ﮢ ﮣ‬ ‫ﮤﮥ ﮦﮧ ﮨﮩﮪ ﮫ ﮬﮭﮮ ﮯ ﮰ ﮱ ﯓ ﯔﯕ ﯖ‬

‫ﯗﯘﯙ ﯚﯛﯜﯝﯞ ﯟﯠﯡﯢﯣﯤﯥ ﯦﯧﯨﯩ‬

‫ﯪ ﯫ ﯬ ﯭﯮﯯ ﯰ‬

‫س رة الطارق‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬ ‫ﭑ ﭒﭓﭔﭕﭖﭗ ﭘﭙﭚﭛﭜﭝ ﭞﭟﭠﭡﭢﭣ‬

‫ﭤﭥﭦﭧﭨﭩﭪ ﭫ ﭬﭭﭮﭯﭰ ﭱ ﭲﭳ ﭴﭵﭶ ﭷ‬ ‫ﭸﭹ ﭺ ﭻﭼﭽ ﭾﭿ ﮀ ﮁ ﮂﮃﮄﮅ ﮆ ﮇﮈﮉ ﮊﮋ ﮌ‬

‫ﮍﮎﮏﮐ ﮑﮒﮓ ﮔﮕ ﮖﮗﮘ ﮙﮚﮛ ﮜﮝﮞ‬

‫س رة ا عل‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﮟﮠﮡﮢﮣﮤﮥ ﮦﮧﮨﮩ ﮪ ﮫﮬﮭﮮﮯ‬ ‫ﮰ ﮱ ﯓ ﯔ ﯕ ﯖ ﯗ ﯘ ﯙ ﯚ ﯛ ﯜﯝ ﯞ ﯟ ﯠ ﯡ ﯢ ﯣ ﯤ‬ ‫ﯥﯦﯧﯨﯩﯪﯫﯬﯭﯮ ﯯ ﯰ‬ ‫ﭑ‬ ‫ﭒﭓﭔﭕﭖﭗﭘﭙﭚ ﭛﭜﭝﭞﭟﭠ‬ ‫‪118‬‬

‫ﭡ ﭢﭣ‬

‫س رة الغاش ة‬

‫ﭑ ﭒﭓﭔ‬

‫ﭤﭥﭦﭧ ﭨﭩﭪﭫﭬ ﭭ ﭮ ﭯﭰﭱ ﭲ‬ ‫ﭳﭴﭵ ﭶﭷ ﭸ ﭹﭺﭻﭼ ﭽ ﭾ ﭿﮀﮁﮂﮃ ﮄﮅ ﮆ ﮇ‬ ‫ﮈﮉ ﮊﮋﮌ ﮍﮎﮏﮐ ﮑ ﮒﮓﮔﮕ ﮖﮗﮘ ﮙ ﮚ‬ ‫ﮛﮜ ﮝ ﮞ ﮟﮠﮡﮢﮣ ﮤﮥﮦﮧ ﮨﮩﮪ‬ ‫ﮫﮬﮭﮮﮯﮰﮱ ﯓﯔﯕﯖﯗ ﯘﯙﯚﯛ‬ ‫ﯜ ﯝﯞﯟﯠ ﯡﯢﯣﯤﯥ ﯦ ﯧﯨﯩﯪﯫ‬ ‫ﯬﯭﯮﯯ ﯰ‬

‫‪119‬‬