265 28 5MB
Arabic - Dari / Farsi / Persian Pages [105]
وزارت ﻣعارف
تﻔسﻴر شرﻳف صﻨف دﻫﻢ تﻔسﻴر شرﻳف -صﻨف دﻫﻢ ﺳﺎل ﭼﺎپ 1398 :ﻫـ .ش
سرود ملی دا وطن افغانســـتـــان دى
دا عــــزت د هـــر افـغـان دى
کور د سول 3کور د تورې
هر بچی ي 3قهرمـــــان دى
دا وطن د ټولـــو کـور دى
د بـــــلـوڅـــــــو د ازبـکــــــــو
د پښـــتــون او هـــــزاره وو
د تـــرکـمنـــــــو د تـــاجـکــــــو
ورســـره عرب ،گوجــر دي
پــاميــريـــان ،نـورســـتانيــــان
براهوي دي ،قزلباش دي
هـــم ايمـــاق ،هم پشـه 4ان
دا هيــــــواد به تل ځلي8ي
لـکـه لـمــر پـر شـــنـه آســـمـان
په ســـينــه ک 3د آســـيـــا به
لـکــــه زړه وي جـــاويــــــدان
نوم د حق مـــو دى رهبـــر
وايـــو اهلل اکبر وايو اهلل اکبر
وزارت ﻣعارف
تفسﻴر شرﻳف صﻨف دﻫﻢ
سال چاپ 1398 :ﻫ .ش.
اﻟﻒ
ﻣشخصاتکتاب -----------------------------------------------------ﻣضﻤﻮن:تفسﻴر ﻣؤﻟفان:گروه مؤلفان کتابﻫاى درسﻰ دﻳپارتمﻨت تعلﻴم و تربﻴﺔ اسﻼمﻰ نصاب تعلﻴمﻰ وﻳراستاران:اعضاى دﻳپارتمﻨت وﻳراستارى و اﻳدﻳت زبان درى صﻨف :دﻫم زبانﻣتﻦ:درى اﻧکشافدﻫﻨده:رﻳاست عمﻮمﻰ انکشاف نصاب تعلﻴمﻰ و تالﻴف کتب درسﻰ ﻧاشر:رﻳاست ارتباط و آگاﻫﻰ عامﺔ وزارت معارف سالچاپ 1398:ﻫجرى شمسﻰ ﻣکانچاپ:کابل چاپخاﻧﻪ: اﻳﻤﻴﻞآدرس[email protected]: -----------------------------------------------------حق طبع ،تﻮزﻳع و فروش کتابﻫاى درسﻰ براى وزارت معارف جمﻬﻮرى اسﻼمﻰ افغانستان محفﻮظ است .خرﻳد و فروش آن در بازار ممﻨﻮع بﻮده و با متخلفان برخﻮرد قانﻮنﻰ صﻮرت مﻰگﻴرد . ب
پﻴام وزﻳر ﻣعارف اﻗرأ باسﻢ ربﻚ سپاس و حﻤد بﻴﻜران آﻓرﻳدﮔار ﻳﻜتاﻳﻰ را ﻛﻪ بر ﻣا ﻫستﻰ بخشﻴد و ﻣا را از ﻧﻌﻤت بزرگ خﻮاﻧدن و ﻧﻮشتﻦ برخﻮردار ساخت ،و درود بﻰپاﻳان بر رسﻮل خاتﻢ -حضرت ﻣحﻤد ﻣصطﻔﻰ ﻛﻪ ﻧخستﻴﻦ پﻴام اﻟﻬﻰ بر اﻳشان «خﻮاﻧدن» است. چﻨاﻧچﻪ بر ﻫﻤﻪﮔان ﻫﻮﻳداست ،سال 1397خﻮرشﻴدى ،بﻪ ﻧام سال ﻣﻌارف ﻣسﻤﻰ ﮔردﻳد .بدﻳﻦ ﻣﻠحﻮظ ﻧظام تﻌﻠﻴﻢ و تربﻴت در ﻛشﻮر ﻋزﻳز ﻣا شاﻫد تحﻮﻻت و تﻐﻴﻴرات بﻨﻴادﻳﻨﻰ در ﻋرصﻪﻫاى ﻣختﻠﻒ خﻮاﻫد بﻮد؛ ﻣﻌﻠﻢ ،ﻣتﻌﻠﻢ ،ﻛتاب ،ﻣﻜتب ،اداره و شﻮراﻫاى واﻟدﻳﻦ ،از ﻋﻨاصر ششﮔاﻧﻪ و اساسﻰ ﻧظام ﻣﻌارف اﻓﻐاﻧستان بﻪ شﻤار ﻣﻰروﻧد ﻛﻪ در تﻮسﻌﻪ و اﻧﻜشاف آﻣﻮزش و پرورش ﻛشﻮر ﻧﻘش ﻣﻬﻤﻰ را اﻳﻔا ﻣﻰﻧﻤاﻳﻨد .در چﻨﻴﻦ برﻫﻪ سرﻧﻮشتساز ،رﻫبرى و خاﻧﻮادة بزرگ ﻣﻌارف اﻓﻐاﻧستان ،ﻣتﻌﻬد بﻪ اﻳجاد تحﻮل بﻨﻴادى در روﻧد رشد و تﻮسﻌﻪ ﻧظام ﻣﻌاصر تﻌﻠﻴﻢ و تربﻴت ﻛشﻮر ﻣﻰباشد. از ﻫﻤﻴﻦرو ،اصﻼح و اﻧﻜشاف ﻧصاب تﻌﻠﻴﻤﻰ از اوﻟﻮﻳتﻫاى ﻣﻬﻢ وزارت ﻣﻌارف پﻨداشتﻪ ﻣﻰشﻮد. در ﻫﻤﻴﻦ راستا ،تﻮجﻪ بﻪ ﻛﻴﻔﻴت ،ﻣحتﻮا و ﻓراﻳﻨد تﻮزﻳﻊ ﻛتابﻫاى درسﻰ در ﻣﻜاتب ،ﻣدارس و ساﻳر ﻧﻬادﻫاى تﻌﻠﻴﻤﻰ دوﻟتﻰ و خصﻮصﻰ در صدر برﻧاﻣﻪﻫاى وزارت ﻣﻌارف ﻗرار دارد .ﻣا باور دارﻳﻢ، بدون داشتﻦ ﻛتاب درسﻰ باﻛﻴﻔﻴت ،بﻪ اﻫداف پاﻳدار تﻌﻠﻴﻤﻰ در ﻛشﻮر دست ﻧخﻮاﻫﻴﻢ ﻳاﻓت. براى دستﻴابﻰ بﻪ اﻫداف ذﻛرشده و ﻧﻴﻞ بﻪ ﻳﻚ ﻧظام آﻣﻮزشﻰ ﻛارآﻣد ،از آﻣﻮزﮔاران و ﻣدرسان دﻟسﻮز و ﻣدﻳران ﻓرﻫﻴختﻪ بﻪﻋﻨﻮان تربﻴت ﻛﻨﻨدهﮔان ﻧسﻞ آﻳﻨده ،در سراسر ﻛشﻮر احتراﻣاﻧﻪ تﻘاضا ﻣﻰﮔردد تا در روﻧد آﻣﻮزش اﻳﻦ ﻛتاب درسﻰ و اﻧتﻘال ﻣحتﻮاى آن بﻪ ﻓرزﻧدان ﻋزﻳز ﻣا ،از ﻫر ﻧﻮع تﻼشﻰ درﻳﻎ ﻧﻮرزﻳده و در تربﻴت و پرورش ﻧسﻞ ﻓﻌال و آﮔاه با ارزشﻫاى دﻳﻨﻰ ،ﻣﻠﻰ و تﻔﻜر اﻧتﻘادى بﻜﻮشﻨد .ﻫر روز ﻋﻼوه بر تجدﻳد تﻌﻬد و حس ﻣسؤوﻟﻴت پذﻳرى ،با اﻳﻦ ﻧﻴت تدرﻳس راآﻏاز ﻛﻨﻨد ،ﻛﻪ در آﻳﻨدة ﻧزدﻳﻚ شاﮔردان ﻋزﻳز ،شﻬروﻧدان ﻣؤثر ،ﻣتﻤدن و ﻣﻌﻤاران اﻓﻐاﻧستان تﻮسﻌﻪ ﻳاﻓتﻪ و شﻜﻮﻓا خﻮاﻫﻨد شد. ﻫﻤچﻨﻴﻦ از داﻧش آﻣﻮزان خﻮب و دوست داشتﻨﻰ بﻪ ﻣثابﻪ ارزشﻤﻨدترﻳﻦ سرﻣاﻳﻪﻫاى ﻓرداى ﻛشﻮر ﻣﻰخﻮاﻫﻢ تا از ﻓرصتﻫا ﻏاﻓﻞ ﻧبﻮده و در ﻛﻤال ادب ،احترام و اﻟبتﻪ ﻛﻨجﻜاوى ﻋﻠﻤﻰ از درس ﻣﻌﻠﻤان ﮔراﻣﻰ استﻔادة بﻬتر ﻛﻨﻨد و خﻮشﻪ چﻴﻦ داﻧش و ﻋﻠﻢ استادان ﮔراﻣﻰ خﻮد باشﻨد. در پاﻳان ،از تﻤام ﻛارشﻨاسان آﻣﻮزشﻰ ،داﻧشﻤﻨدان تﻌﻠﻴﻢ و تربﻴت و ﻫﻤﻜاران ﻓﻨﻰ بخش ﻧصاب تﻌﻠﻴﻤﻰ ﻛشﻮر ﻛﻪ در تﻬﻴﻪ و تدوﻳﻦ اﻳﻦ ﻛتاب درسﻰ ﻣجداﻧﻪ شباﻧﻪ روز تﻼش ﻧﻤﻮدﻧد ،ابراز ﻗدرداﻧﻰ ﻛرده و از بارﮔاه اﻟﻬﻰ براى آنﻫا در اﻳﻦ راه ﻣﻘدس و اﻧسانساز ﻣﻮﻓﻘﻴت استدﻋا دارم. با آرزوى دستﻴابﻰ بﻪ ﻳﻚ ﻧظام ﻣﻌارف ﻣﻌﻴارى و تﻮسﻌﻪ ﻳاﻓتﻪ ،و ﻧﻴﻞ بﻪ ﻳﻚ اﻓﻐاﻧستان آباد و ﻣترﻗﻰ داراى شﻬروﻧدان آزاد ،آﮔاه و ﻣرﻓﻪ. دﻛتﻮر ﻣحﻤد ﻣﻴروﻳس بﻠخﻰ وزﻳر ﻣﻌارف
ج
...........................................................................
:
....................................................................................
:
...........................................................................
:
..........................................................................
:
..........................................................
:
...........................................................................
:
.......................................................................
:
...................................................................
:
............................................................................
:
................................................................................
:
..................................................................
:
..................................................................
:
..............................................................
:
.............................................................................
:
...................................................................
:
......................................................... (1)
:
........................................................... (2)
:
.....................................................
:
....................................................................
:
................................................................
:
.....................................................................
:
............................................................................
:
..............................................
:
.....................................................
:
:
. : .
. . . (
)
. . .
. 1
.
494 . 911 .
.
481 . 606 . 1294
.
: :
-1
. :
. .
.
.
2
. : .
. :
-2
: . . .
.
: (
) «
»
.
:
«
»: (
.
3
)
.
.
. . . .
4
-1 -2 -3 -4 -5 -6 -7 -8
: : :
: : : : :
(
).
: (
5
)
:
).
. .
(!
).
(
.
. (1)
«
:
»: .
. :
. .
. : .
(
. )
. .
.
6
( )
. . . (
) .
. . (
)
.
.
!
: . . . . :
): :
(. (1)
(.
7
)
.
. .
: . !
« :
. . )
(
. : .
. .
: . «
:
»:
. . .
8
»
.
: -1 -2 -3 -4 .
-5 -6
.
9
:
[5-1 :
]
: : :
(
) (
.
(
)
) »: .
(
) .
.
10
: :
.
:
.
: :
: .
. .
: :
.
.
.
: . .
. . (
:
.
) ( .
. . .
11
)
.
(
) .
. ( .
. .
.
.
.
12
)
:
.
.
: . . . . . . . . . .
13
. .
: « .
( ( )
.
.
14
» )
-1 -2 -3 -4 -5 -6 -7 -8
:
.
.
. .
. . . . . . 15
. : . . .
.
(1)
:
»:
«
. . .(
)
:
.
:
(
) .
«
»
: ( )
16
. : .
:
: . . .
. .
:
: . (
-1 -
-
.
)
-2 -3 -4
. 17
:
[ 3_1 :
]
: : : : : : :
18
(
) .
(
)
.
(
(
(
)
) . )
. .
1
.
. . (
) .
.
( ) :
.
( :
(
)
)
-
19
(
) : -1 . . -2 .
. .
. . .
.
:
20
:
. .
.
: . . ) . . .
. . .
21
(
: (
-1 -2 -3
)
. .
-4 -5 . (
)
-6
.
22
:
[24-22:
]
.
:
.
: : : : : : : : .
: : :
23
.
. . .
. .
(
)
. . . .
. (
)
(
)
.
.
24
. )
.
. ( .
:
(1)
»:
« .
(
)
. .
.
. . : .1
( )
25
. [180 :
:
]
-2
. : . »:
-3 ( )
«...
.
.
. . . .
.
.
26
-
: . .
(
-1 -2 -3
)
-4 -5
( .
27
)
:
[118-115 :
]
: : : : :
)
(
)
.
! .(
.
28
!
. .
: .
. »
«
» «
: .
.
(
)
.
. : »: 29
(1)
« .
.
...
): ( «
»: .! .
:
: .
:
[56 :
]
) ( . ( )
30
. :
] ..
[162 :
:
. »:
. .
. .
: .
-1 -2 -3 -4 -5
. . . .
(
) . 31
:
[34-32 :
]
: : :
. .
. . .
32
. .
. . . . (
) .
: :
[11 -10 : ] .
33
: :
[34:
]. .
.«
.
.
.
.
: . . . .
34
. .
: . « .
35
»
-1 -2 -3 -4 -5
:
[35 -33 :
]
: : : :
( (
) )
.
36
: ...
. . ..
.
: . . .
. . . . :
. : 37
:
] ..
[125 :
(
) .
:
: . .
.
.
. :
...
. 38
.
: . . . .
: -1 -2 -3 -4
.
.
39
:
: :
.
.
»:
. (1)
: (2)
«
.
.
: . .
«
.
40
.
» ( ) (
.
.
: :
.
. : .
. . .
: «
. 41
»
(
)
»: . :
(
) .
. . . .
. (
)
:
.
( «
) » «
.
42
»
-1 -2 -3
-4 -5 -6
:
[59 -58 :
]
(
)
:
.
:
.
:
(
)
. .
.
.
. . 43
: . . . .
. . »: ].
[72 :
»: ]«
.[32 :
. (1)
:
«
»:
. : . . . :
[90 :
:
]
. .
44
( )
: :
[152 :
]
. »: )
(1)
:
« ( .
:
.
.
:
( )
"
": .
»:
. :
« .
45
-
. .
.
: . . .
: .
-1 -2
. :
-3 -4
.
-5 -6 . -7
46
:
:
[46-42 :
]
: : : :
: .
(
) . (
) . 47
. . .
.
.
.
: :
. .
48
.
.
. :
(1 )
«
»: .
.
. .
.
49
( )
: . . . . .
: -1 -2 -3 . .
50
-4 -5 -6
:
[40-36 :
]
: : : : :
. :
.
(
51
)
.
(
)
. : .
: : . . .
: !
.
.
:
52
: :
. :
. . .
.
«
:
»:
: -1 -2 -3 -4
53
:
[177 :
]
(
)
(
:
)
: : :
(
)
: :
.
. 54
.
. . . . .
. .
. .
. .
55
»: .
(
) . .
.
.
. : -1 . -2 .
56
: . . . .
: ( ) .
. .
-1 -2 -3 -4 -5 -6 -7 -8 -9 -10
: : .
:
57
:
[11 -10 :
]
: : : :
. (
) . . 58
. . . . «
:
»:
: (1)
«.
»
. »: .
«.
(
)
»:
:
: »:
! «. . .
59
( )
: :
. .
.
!
. . : . : . . :
(1)
«
»: . .
. :
.
60
( )
:
,
. .
. .
»
«
»
.
« «
»
»
«
: . . . . : .
: -1 -2 -3 -4 -5 -6
.
61
(1)
:
[16-13:
]
: : : : : :
62
: : :
( .
.
!
. .
(
)
(
)
.
.
63
)
.«
»:
. »:
: [
:
]«
: .
: :
.
:
.
. .
.
. .
64
.
. . «
»
.
.
( .
: . . .
65
)
.
. . .
.
: .
-1 -2 :
-3 -4
66
(2) :
[20-17:
]
: : : : : : :
:
67
(
) . . . .
.
.
. ! . . [62 :
]
:
...
68
: . .
.
«
»
. :
»:
()
. «
. .
.
. -
69
: .
. . . . . .
. .
: ( .
)
-1 -2
. .
-3 -4 -5 -6
70
:
[13 -12 :
]
: : : : (
)
: :
( .
71
)
. .
. . . . . . (1)
«
»: . »: .
( )
( )
(2)
:
«
.
.
72
( ) ( )
. . . . ):
:
.(
.
: . . »: . 1
.
«
»
»: . !
73
(
).
.«
:
:
. (
)
) ( .
(
)
( . .
: . . . . . (
) .
74
)
. .
.
: -1 -2 -3 -4 -5 -6
: .
75
:
[29-27 :
]
: : : :
. . (
)
. .
( 76
)
.
.
. . .
. .
77
.
:
! .
.
. (
) .
:
. .
:
«
»
(1)
.
. (
)
.
.
-
78
: . .
. .
: -1 . -2 . .
-3 -4 -5 -6
.
79
:
[91-90 :
]
: (
)
(
:
)
: : :
.
80
(
)
. :
.
: .
. : .
:
:
. .
..
:
.
.
81
.
.
.
.
. . . 82
: . .
. .
-1 .(
) -2
.
. . .
-3 » -4
«
.
(
) .
83
:
[91 -90 :
]
: : : : : :
. . 84
!
: . . .
. :
: . »: «. .
. . .
!
:
: .
.
.
85
. :
:
.
. :
.
: .
-1
.«
» «
» «
.
86
»:
-2 -3 -4
:
[25-23 :
]
: : : : :
!
: .
. 87
. . (
) .
. .
« » .
! .
. .
88
: ! .
. :
.
.
: : . . . . . 89
: -1 -2 -3
( ) .
-4 -5
.
90
:
[30-26:
]
: : : :
. .
( (
)
)
(
) .
.
( 91
)
. :
. . . . :
. . .
. : : . 92
.
: (
)
:
.
(
) . : : .
. . . .
93
.
: . . . . .
. -1 -2 -3 -4
. : .
(
.
(
. . 94
:
[39 -35:
]
: : : : :
(
).
. . . . 95
: :
.
.
: : .
96
.
.
:
! !
.
:
:
.
: . : 97
.
.
:
. (
)
.
. .
: -1 -2 -3 -4
98
.
( .
99
)