Novum Testamentum Graece [3]

Citation preview

NOVUM

TESTAMENTUM G R A E C E.

A D

CODICES MOSQUENSES UTRIUSQUE EIBLIOTHECAE SS. SYNODI, TABULARll IMPERIALJS, ATQUE UNIVERSITATIS. ITEM AUGUSTAJNOS, DRESDENSES, GOETT1KGENSES, GOTHANOS, GUELPHERKYTANOS, LANGERI, MONACHIENSES LIPS1ENSES, N1CEPHORI ET Z1TTAVIENSEM, ADHIBITIS PATRILM GRAECORUM LECTIONIBUS EDITIONIBUS N. TESTAMENTI ,

,

PR1NC1P1BUS ET DOCTORUM VIRORUM LIBELLIS CRITiCIS. JTERUM RECENSU1T, SECTIONES MAIORES ET M1NORES EUSEB1I, EUTHALU ET ANDREAE CAESARIENS1S NOTAVIT, I'RIMUM QUO QUE NUNC

LECTIONES ECGLESIASTICAS EX USU

ECCLESIAE GRAECAE DESIGNAVIT A C

SYNAXARIA EVANGELIARII T

E

P

R A X A

O

P

A D D

D

I

T O L

S I

I

T

E T

CRITICIS INTERPOSITIS ANIMADVERSIONIBUS E D

I

D

I

T

CHRISTIANUS FRIDERICUS

db

MATTHAEI,

L1TTERARUM CRAECARUM LATISARUMQUB IN UMVERSITATE CAESAREA MOSQLEXSI PROFESSOR V. O. ET CONSLLIARIUS AULICUS.

TOM.

III.

CONTJOJENS EPISTOLAS PaULI ET JOAKNJS

ApOcalypsin.

RONNEBUIIGI. A P V

t)

A '» G

U

ANKO MDCCCVII.

St V M

S

CHUM

A N

A".

4 .%

AUGUSTISSIMO ET

POTENTISSIMO PRINCIPI ET

A

t

v A A m t% U K h

it?

JU j£

DOMINO i}

>/r

jr%

KJ

A

IMPERATORI ET

A U T O C R A T O R

I

ROSSORUM OMNIUM ETC. ETC. ETC. I

SuMWA

ANMMI P/LTAfR rOXSECRAl I'M,

N IN alio modo I^iri

o

hie filentio praetermittere poffum nome**

longe PracfiantiJJimi

nunc

pends haec editio .FniDERicu.?

t a.

Adoi.phus

_,

eft

Wimmer,

fcliolae Plauienfis in Variscis,

item graecis

imp ends, conatu

periculofo, in

dignifiimus,

lucem

Vir copiofa litteris

forti,

perfecit,

ut

prodiret.

beneficium

:

et lectiflima

orientalibus,

Hie ergo

fnis

ac

conftanti, ac pro-

hie

liber,

luce

Quod

ergo

olim

praeftitit Joanjstes

Fell,

Oxonienfis, haud exlguis, nt credibile

undans

Eft is

tota.

in edenda nova Novi Teftamenti edi-

Joaxni Millio, tione,

im-

et

a pluribus annis Rector

et latinis eruditiflimus.

familjae fuae

pemodum

perfecta

inprimisque

praeditus,

doctrina

ope

cuius cura,

idem

milii

praeftitit Frider.icus

,

eft,

Epifcopus opibus ab-

multo generouore etiam animo,

Adolphus Wimmer, vix mediocris

fortunae homo, certe nullis Anglicanis the fa oris locuples.

Etil

humane

auxilio,

liaec legentur, et

propemodum plus, quam etiam poll obitum meum, quamdiu

vero pro hoc,

me

familia eius

habebit gratiffimum: tamen, ut ipfe

pro hoc merito aliquid

emolument!

habeat, ex animi iententia exopto.

Mofquae ,

d.

gg

Oct. 1S0G.

CHRISTIANUS FKIDERIGUS de MATTHAEI.

APOCALYPSIS I

O A N N

I

S.

PRAEFATIO* dontextum, quern vocant, ex priore editione mea in Ontario

critico

,

in

hoc

quae cum duplici com."

prodiit Rigae et Lipfiae 1785* 8*

Ad hunc contextum accommodatae ctiones et animadverfiones,

funt variae le-

quas hie deinceps fub*

Probabiliores lectiones Codicunij littera

iecimus. A.,

libello exprefll

minus probabiles,

quas, his inferiores,

addita littera C.

De

notavimus.

littera B.

Reli-

interdum etiam indicayimusj

admodum

locis,

paucis, hid

copioMus ep,imus ; cum pleraque in editione priore occupaviilemus*

Veteruin

et

receiitiorum

de hoc

iibelloj

et

auctore eiusj contrariae fententiae, noli funt ignotae*

Hoc

haud adeo

quilibet

yidet^

fide teftari

cum omnis repetita (it numeris. Quod UOs attinetj

pofmmusj nos, ut

decet, tractaffe hunc libellurhj

fumma,

inventionem eiu3

fuifle difficilem^

evqeaiKoylocs d(po^fxri a

bona

ipfe

virurri

honeftunt

tanquam divinumj

et cura, et diligentia, et reli^ione*

a

a.

Poft

P

4.

r a e f a t

i

o.

meam

Poft priorem editionem

denuo examinavi, quos appello

feptem Codices 15.

7,

Lectiones Ioannis Hentenii,

22. 25.

thae exemplari, ab

Hos octo Codices interdum

Eorum autem

hie latidavi.

ex eius Are-

editoribus neglectae, hie

aliis

notantur numero 20.

19. 21.

17.

variae lectiones

cum

reliquorum in totum N. Teftamentum brevi poft prodibunt.

Omnes

meae,

prioris

et

liuius editio-

nis Codices Apocalypfeos pro cuiusque auctoritate

in quinque claffes diftribuo.

niae

claflis

k. 19.

fere

r.

21.

17. p. i5.

I.

Quartae

Tertiae o. 20. 23.

Poft

Steph.

funt

meam

Praeftantifiimi ac pri-

fecandae 7.

clallis

Quintae 23.

priorem editionem Birgius ad

maiorem examinavi t,

quatuordecim.

contendere potuiffet,

certe notavit, Codices

Quos vix

edit.

fi

cum mea

emerfura

editione

fuiffet

tertia

praefertim vitio forum

pars variarum Iectionum

,

Codicum Andreae

Andrea corruptorum,

et ex

uti Latir. IV, 32. etc.

d enter hoc apparebit, lectiones prodierint.

fi

lectiones excludantur.

vel-

Evi-

cum meorum Codd. variae Ex Birchii Codicibus octo

omnino, quos etiam frequentius appellat, funt notabiles.

Alterus

Praefatio. Alterus quatuor examinavit,

quo 2.

5

quos eo ordine,

varietates lectionum notavit, appello, Vind.

Tertius

4.

5.

commentarium An-

quartus

et

i.

dreae habet. Editores priores, qui fere

Erasmum

fecuti funr,

procul in hoc libro aberraverunt a vero. Erasmus

enim uno

folo

Codice Reuchlini, eoque adeo muti-

lo, inftructus fuit.

Ifte

autem Codex, ut perhibenr,

adiunctum habebat commentarium Arethae

Cum

dreae.

An-

et

yero hos commentarios in nullo Codice

confufos invenerim: probabile mihi videtur, folum

Andreae, aut Arethae commentarium additum

Inde

tot

reperiuntur

corruptiones

in

Fuifle.

editione

Erasmij quas ipfe etiam, adhibitis Codicibus Latinis,

fuis coniecturis,

ac

fuis

corruptionibus auxit.

Poftea Erasmus adhibuit eriam edition em Compluteniium^

Verum

hi

quoque, vel uno folo Codice

Andreae, meliore tamen, te

eius

inftructi fuerunt, vel cer-

Codicem potifllmum

generis

fecuti

funt.

Inde accidit, ut editio Complutenus fimillima

meo Mofquenli

Codici

ut vocatur, repetitus

dreae Codicibus,

o..

eft

ex

lit

Textus ergo receptus, vitiolis

quod dudum

Arethae

et

An-

in priore editione

demonftravio.

Cum

Praefatio.

6

Cum

Benc;elius in

cau/Tis accuratius

ab

hoc

quern inulHs de

libello,

et religiofms tractare decreverat,

una parte, per veriionem Latinam vulaatam,

per Cod. Alexandrinum, per corruptiones Andreae ei

Amhae,

ab

altera,

per lectiones praeliautilTmio-

rum Codd. ad extremas

anguftias

videret,

per

fummam

criticus,

ni.G

idoneis ac in primis

fe

defperationem,

compul[um

quod nemo

hiftoricis

argu-

mentis inotus

fa cere folet,

excogitavit rccenjioneni

Airicanam

Aiiaticam.

Codicem ergo Andreae

et

Palatinum refert ad recenfionem Afianam:

Codi-

cem

quern

3 utem

eiusdein Andreae Auguftanum,

nos quoque tractavimus, exhibere opinatur,

(v,

Africanam recenfionem

Apparat,

crit, p.

780.

§.

IX.)

Qa\ vero accuratius ad Codices atteuderit, ac Codices Andreae, Arethae, et ex his corruptos, a ce^ teris praeftantiorihus feparavorint,

de

vertent,

hie

prori'us

vanum

Simile p.ojft

e/Te

aliquid

diverfis

ii

cogitare

uiu venit mihi

examinavi

qaoque

enim,

|nj

duo £mt cum Theophylacti

Hi

in EvangeJiis,

Inter ceteros Co-

dices

\U

recenfionibus,

atque temerarium.

priorem editionem pieam.

fiis

facile aid inad-

tres

yehcaiervter, et inter fe, $\

Auguftanos,

fcholiis a,

io, et

ceteris praeftan-

ftantioribus

Praefatio.

7

Codicibus diffentiunt.

Scnbae enim

fuerunt, et leves, (pyjv

habet hanc:

GOAUfAiTteV

et

lam

CCVTtygCCtpGOV,

TOOV

TO)

SV

rx>v

U(>o-

CcyiO)

Q^€t

etc

men-

quis iftiusmodi fpecioiis

fi

daciis fcribaram /idem habeat,

cem cum recenfionum

fabris

cenfionem Hierofolymitanam

Theophylactus Bulgarorum garicam.

ir. >u7rcypc&-

iyfc&tpy %&!} ccvrefihySi}

7Td\cil00V

a.7ioY.etfxhct;v.

Codex

audaces.

facile

hunc Codiad

referre pofllt

,

re-

alterum vero, quod

fuit epifcopus,

Ut enim Bengelius alterum ex

ad Buiiftis

Co-

dicibus ad Afiaticam, alterum ad Africanam recen-

ne quidem uno huiusmodi men-

fionem referret,

daci teftimonio unius iftorum

moveri potuit. fcliolia

Tertius Codex,

duorum fcribarum quern 12 appello,

excerpta habet ex Chryfoiiomo, et ex eo

pedime atque impudentifiime corruptus

eft.

Ita

ergo evadit recenfio tertia, feu, ut Griesbacliius vocat, Chryfoftomica. Ta rifum

movent

Verum huiusmodi commenqui integrcs et adulte-

Griticis,

ratos Codices difcernere didicerunt.

quod

in Catena in

Marcum, quae vulgo

Antiocheno tribuitur,

quenfem

Voll.

II.

legitur. (v. edit,

Victori

meam

Mof-

pag. 122. et edit. N. Teft. Bir-

chianam pag. 316.) ~w$iw iuayysAiQv

Obiter addo,

Nam

pccoy.ov*

ibi

memoratur wakoH-

His ergo confirmari pot-

ent

Praefatio.

8 erit

Verum ex

Semleri recenfio Palaeftina.

nihil licet

certo

fatis

colligere, :

faille

accuratiiiimum ,

nifi.

hoc,

ac ne id quid em

evangelium, et antiquillimum, et

in Palaeftina,

forte Hierofolymis,

idque poftero tempore translatum fcribae Codicis Aug,

rum

fcriba ifte eo

in

if,

e^[e,

montem

effe

v7roy$ot

i

i

'i\»^gfet» tieio-Koirov KUitrn^tixi x-HTrTUdtKicCi

in

K.p(^.

BO

(fSftAffM ,

%tfWW

b-

r«

r.)

9

T6V

7100YI(>Y\.

t«

II,

II,

ra

Z. 7.)

yeXca.

H-) T05

to:

tm

KS*/

i.

I, 9«

ty\s s

sqyd{j.oov

rrjs

hychijaloif

dy*

t7,s

h

Svccr&qois sKuXyialccs dy~

i8.

i7Fs^oiXiASva

HI,

r

rH\s

h

cdqasaiv sxxXrjcjlots dy-

i,

yqcttpsVTCt

Ill,

T&J

TJJff

£V

(piXobdektp&CC

SMXy\ yeho).

Cap.

II, 8cv}(ActvBsvTci

yeXa.

d 7toy.ocXv^\jsois ,

i.

$v\X(c§svTct

rot

/3.)

9

2-.

sBsoiaocro iV ixeaco Ati%v/ept

rov

7ts%)

/.)

ve(psAr,v

Tftqi

AA. AB.)

Ssov

AF.)

:

%Xf

dvccipsShrss

£

rr,s

to/v

TTff*

dyysAov

X,

%c$

Tgiv 1.

o ivctyysAtzris

XT, 3.

n\!c6.

XI,

ctvczwcrcvrctf.

clyloov

IvCpeciry Avo«

S*

7Toos

7is(>)

tw

ccyysAou rov 7tse^s(^Af\f*svQv

fW%

ice.)

Yjklccs

y^c) roov Its\

^^

duplfioov

IX, 13,

&{&?\iooc gtcv £k rov

X,

etAvQev.

roo-9

I.

rv\v crvvrsAeioov iseoyty]Vhovrog.

ygy

K0.) luces ro

A-)

dyysAcv

$•

dyyshoov.

fAivoQv

KH.

cxoTiS-fxov

12.

VIII,

(px^riQxv.

10,

'uTTo 1

rov avTi%«;V