Fl. Merobaudis Carminum Penegyricique Relequiae [Ed. altera, Reprint 2021] 9783112444481, 9783112444474

Citation preview

FL. MEROBAUDIS CARMINUM PANEGYRICIQUE RELIQUIAE E X M E M B R A N I S SANG A L L E N S I B U S

EDITEE

A

B. G. N I E B U H R I O C. F.

EDITIO ALTERA., EMENDATIOR.

BONNAE,

1824.

Samptibus E D U A R D I W E B E R I .

VIRIS CLARISSIMIS E T REVERENDISSIMA

DOMNO

JOHANNI NEPOMUGENO HAUNTINGER SUPREMO BIBLIOTHECiE SANGALLF.NSIS PREFECTO,

ET

DOMNO

I L D E P H O N S O AB ARX REGENTI SEMINARII

NIEBUHRIUS

P e t i i

S.

D.

a vobis, viri clarissimi, ut mihi lice-

ret nominibus vestris inscripta edere, quae in bibliotheca, quam ita custoditis ut, ' q u o ties ab eruditis fructus aliquis insignis inde

percipiatur., id vobis gratissimum eveniat, vobis indicantibus, legi exscripsique : non quod ignorarem quam sint ista exigua ; ornata quoque, quern ab accurata commentatione accipere possent, orbata: sed grati animi testificationem, singularisque

obser-

vantiae pignus, qua vobis obstrictus sura, publice exstare cupiebam.

Itaque pro eo

quoque vobis gratias ago quod hoc a vobis impetrari sivistis.

Valete 3 viri claris-

simi, amicique discedentis estote memores. Scribeb. Sangalli, pr. Id. Iulias 1823.

INTER

codices bibliothecae Sangallensis pi ares exstare r e -

scriptos, quaerenti mihi

ARXIUS

, v.

CL.,

indicavit ; ao mox

omnes collectos ad inspiciendum ob tal it. E t e n i m iam d a d a m , accurate examinatis singulis codicibus, sicubi aliquid huius generis conspiceret, non solum id non inobservatam neglexerat; verum etiam, adliibito medicamento efficacissimo, quid olim scriptum f u i s s e t , in vesti gaverat : itaque probe cognoverat, mihique indicavit, in reliquis quidem codicibus aat libroram sacrorum, aut sanctorum patrum paginas deletas haberi : u n u m esse in quo carminis latini reliquiae appareant : inter h a s , ubi litteraram ductus minus e v a n u e r i n t , aliquot se legisse versus, quos neque memoria sibi in p o é t a r u m , quos classicos vocamus, libris indicaverit, neque quaerendo i n v e n e r i t : ceterum s e , propter debilitatam oculorum a c i e m , ab accuratiore

inquisi-

tione abstinere debuisse : earn se cupere ab aliquo institai, cui et visus firmior , et usus tractandarum

deletitiarum

memhranaram sit. Igitur non concedente s o l a m , sed hortante atque plaudente, egregia v i r o , opas aggressas sum; r e m plane ut ipse mihi indicaverat inveni : ea scilicet quae his pagellis continentur inedita esse : legique redivivas l i t t e r a s , a t in hoc negotio evenire solet, modo sine allo labore; modo enixa oculorum animique contentione aegerrime assecntus

VI evanidos ductus, erases quae abluendo deieri non potuerant : nonnulla, post maltiplices conatus, desperata reliqui. Verum de codicum rescriptorum ratione , de qua saepe atque c\im cura traditum est, plnra dicere nihil attinet. Paucis igitur quae de membranis, quibus haec fragmenta continentur, dicenda sunt, absolvam.

Octo folia s u n t :

quorum duo paria ad octavum discerpti libri quaternionem pertinent, primum scilicet atque sive secundum sire t e r tium eiusdem par : de duobus reliquis ne id quidem omni dubio caret ea ad unum eundemque quaternionem

per-

tinere. Cuncta folia, ut ad eundem modulum cum ceteris, quae ad conficiendum novum codicem librarius cohgesser a t , redigerentur, aut a superiore aut ab inferiore ora, resectis cum margine aliquot versibus-, quorum numerus determinari nequit, deminutionem passa sunt : quod ad latitudinem attinet,

in uno pari utriusque folii ora cum

extremis yersuum lltteris abscissa est; in reliquis tribus, mutata ad angustiorem modulum plicatura, alteram folium intonsum remansit, altefius paulo plus quadrante resectum fuit. Membrana tenerrima est: litterae, praeter subscriptionem praefationis, ex earum genere sunt quas yulgo unciales yocant ; iis similes quibus Gaii institutiones scriptae sunt : ita decorae,

ut nihil possit videri elegantius :

iam vero, ut hic codex m o i post editum ab auctore panegyricum scriptus f u e r i t , tamen anno 44^ recentior foret. Auctoris nomen , si quidem solito more in superiore paginarum ora inscriptum exstabat, abscissum periit.

Qui

si ad auream aetatem pertineret, levi negotio, et minime fallacibus indiciis, agnosceretur : in ferrei aeyi limine, temporibusque

quorum omnis accuratior

notitia

intercidit,

nihil certi statuere l i c e r e t , nisi unico fortunae muncre monumentum in lucem prodisset quod omnem dubitationem tollere ridetur. Poëtas qui post Claudiannm, Aëtio

VII rem publicam tenente, in praecipuo honore f u e r i n t , Sidonius (ad Felicein, IX. 2 7 8 - 3o2.) très enumerati ac licet minime dubium sit longe plures eodem aevo se carminibas delectasse, iniariam tamen faceret A r v e r n o , erudito sane viro, si quis crederet eiusmodi poëmata, qualia sant quorum reliquias hic legimus, ab ilio nescio quibus aliis posthabita esse. Dum vero inter hos nostrorum carminum auctorem quaerimus, excludendus est Bonifacii cliens Gallicanus ; inter duos qui restant, Quintianum et Hispanum ilium, quem Sirmondus Merohaudem esse acute intellexit, incerti haesitaremus, nisi aliud argumentum accessisset nam ille quidem Aëtii laudes cecinisse, hic statuae honore auctus esse dicitur; id quod utrumque in panegirici auctorem convenit,

Sed quod litem dirimere d i x i , hoc est:

ante hos X annos, egestis ex Ulpii fori area ruderibus, inventa fuit basis, statuae Flavio Merohaudi cam luculento titulo positae, quem ci. Fea, strenuissimus antiquitatis explorator, evulgavit, eruditeque illustravi. Integrum apponam, quoniam lihellum, quo exhibe tur, paucis in Germania visum esse arbitrar : FI. Merohaudi VS cam. sc. — FI. Merohaudi, et docto viro,

tarn facere

œque forti

laudando, quam aliorum

laudare praecipuo : castrensi

experientia

facta

clara ; facundia

vel otiasorum studia, supergresso : cui a crepundiis virtutis

et eloquentiae cura,

ingenium,

ita fortitudini

doctrinae natum, stilo et gladio, pariter exercuit. umbra,

vel latebris,

torpere passas,

Nec in.

mentis vigarem scholari tantum otio Ideo illì cessit in prœmium non ver-

nec otiosa

sed imago cere formata, castris probatos,

ut

inter arma lit teris militabat, et in Alpibus

acuti at eloquium. bena vilis,

par

hedera,

honor capitis.

quo rari exempli

seu optimos vatum,

Quod huic quoque cum augustissimis

Heliconius,

viras,

antiquitas

seu in

honorabat.

Romp principibus ,

Vili Theodosio

et Placido

Ulpio detulerunt: nova; glorias,

Valentiniano,

remunerantes

vel industriam

prceconio gloria triumfali

rerum dominis,

in viro antiques

militarem,

crevit imperio.

Kal. Aug. Conss. DD. NN.Theodosio

in foro nobilitatisi

vel carmen,

cuius

— Dedicata

IIII.

XV. et Valentiniano

IIII.

Iam vero quae hic et in panegirici praefatione leguntur ita piane gemina sunt, at orator ex inscriptione, publico honoris monamento, laudes suas transtulisse videatur. Hic legimus, imaginem œre formatam

in prœmium cessisse

robaudi ; il]ic, victuro cere formatum mam cum principibus;

Me-

oratorem : hic, Ro-

illic, Romam cum principe, hunc ho-

norem detulisse : hic, eius prceconio gloriam triumphali

cre-

visse imperio ; illic, pro laudibus Aiìtii statuam decretam esse. Ea dedicata fuit anno 4^5 : consulatus, qui panegyrico ornatur, post undecim annos subsecutus est: rerum eummi quidem honoris nomen nuper sibi collatum esse ; de tempore quo statuam acceperit nihil omnino memorat. Neque est quod suspicetur aliquis, fieri posse ut Qnintianus,

quem laudes Aëtii cecinisse constat, eodem ho-

nore ornatus fuerit : nam Sidonius, qui statuae Merobaudi tributae, ut rei maxime ad memoriam insignis, meminit, dum Quintíanum hederá ter coronatum esse dicit, maiorem honorem ei obtigisse haud dubie negat: hederae autem coronam doctarum frontium praemium minus illustre fuisse, ex allatis inscriptionis verbis patet : quem morem coronandorum poëtarum, cum poësi ipsa, cui semper aliquis honos mansit, etiam rudibus, quae secuta sunt, saeculis perdurasse arbitror. Denique statuae honorem perpaucis poclis oratoribusve tributum esse, vel inde colligimus, quod et Sidonius et Idatius, in brevissima Merobaudis mentione, de eo praecipue verba fecerunt. Itaque de panegirico quidem Merobaudi vindicando, nisi quis omnino coniecturas ab his studiis pellit, quae

IX sine earum ope saepe progredi nequeunt, yix quemquam dubitaturum esse arbitror : quo concesso, de eo tamen controversia moveri poterit, sintne ad enndem auctorem referenda minora carmina quae praecedunt ? vernm ut id aflìrmemns et ipsa paginarum connexio suadet, et qaod in panegyrico (v. i3o) et in I V carmine (v. 4 6 )

Aétium

puerum mundi pretium faisse ait : turn sermo , quum v. gr. voce primcevus ita delectetur poeta, ut id in his paucis paginis ter occurrat. Won tamen rem dissimulabo quae summam diflicnltatem habere videatur : etenim, qui in panegyrico mores antiquos ,

priscasque virtutes simul

cum patriis

sacris intercidisse criminetur, potestne inter Christianos censeri ? praesertim qui hoc ipsum paganis exprobrantibus verum esse negare solebant.

Contra autem in genethliaco,

neque minus in elegis de triclinio Valentiniani Imp., de baptismàte ea leguntur quae Christianum auctorem prodere vidéantur. Ego vero antea ex his laqueis ita me expediebam ut gentilem fuisse poétam censerem : sic enim argumentabar: ethnicos, fracta semel antiqua religione, potuisse sine sacrilegii feprehensione , Christianorum sermonem simulare ; idque eos fecisse Procopii exemplo in libellis de aedificiis probabam. Atque ad hanc sacrorum confusionem, quam, ex quo Christiani dominabantur, calliditas suadebat, superstitionem praecessisse indicabam : quum, iam inde a principiis ecclesiae, gentiles Christiana sacra, quasi Isiaca aut Mithriaca, expeterent ; ac praecipue baptisma , oleique sacri in morbis unctionem, Denique attendere iubebam quam parum orthodoxe dicta sint quae de baptismate, sane non absque pia quadam elegantia, canit : nam qui ( IV. 26. ) Deum, arcana, laticum receptum na pellere,

undo,, crimi-

dicat, eum consubstantiationem aliquam di-

vinae essentiae cum aqua in sacro lavacro adhibita sibi fingere, monebam ; id vero vix in christianum cadere.

X Haec meditabar Sangalli, Sidonio Sirmondiano destitutus: qnem si inspicere potuissem tota argamentatio concidisset. Carmen enim Merobaudis de Christo exstare docet doctissimus ille Sidonii enarrator : id, hoc indicio, facile in Fabricii collectione inveni, inscriptum Merobaudis Hispani Scholastici : porro "liane titalam in vetustissimo libro, ex quo Fabricias se edere dicit, ita scriptum exstitisse, nemo dubitabit. Idem tamen poema inter Claudiani quoque epigrammata exstat («Proles vera Dei«), scilicet unum ex quataor illis carminibus quae Io. Gamers addid i t , nemo alius liactenus, quum plurimi in conferendis Claudiani codicibus laborarint, in scriptis libris invenit: ne sane fieri potest ut Camers non codicis auctoritate sed coniectura ,

propter Carmen Paschale,

quod Claudiani

esse prediderit, motus, illi adscriberet quae eum auctorem habere nequeunt. Fabricius luculentum illud carmen a Camerte editum esse : editores Claudiani cuncti i d , cum non spernenda lectionis varietate, apud Fabricium inveniri, pariter ignorayerunt. Huius igitur tara manifesti ac non suspecti testimoniì fidem cavillationibus elevare telle , viro gravi indignum foret : nam, ut inesse carmini quae parum orthodoxam opinionem prodant, Gesnero concedamus, ethnicum Christianae religionis mysteria ita accurate tractasse, quae Barthii opinio est ( Adv. I. 7. ) nunquam nobis persuade» sinemus, Itaque, quod unum superest, fateàmur, quamquam non sine stupore, statuenduqx esse, exstitisse sub. Leone magno Fontifice Cliristianos, qui, quum ab impietate longe abessent, nihilominus quaedam ex illis criminibus quae maio» res in fidem Christianam conferri indignabantur, pro veris admitterent: atque in eorum numero esse Merobaudem. Carmen quod, inter opera Claudiani relatum , vulgo obvium est, addere non placuit : eos vero quibus ad scrip-

XI tos codices adltus patet, rogo hortorque ut quatuor ilia carmina quae Camerti debentar, sollicite quaerant: ex quibus disticha de miraculis Christi pariter Merobaudem nostrani auctorem habere, yalde probabile est. Imo idem de Garmine Paschali suspicor : at carmen de Hercule prorsus diyersum colorëm habet. De pretio anecdotorum editorem dicere, periculosum est ; neque magnopere metuo n e , vel silente m e , Merobaudes meus contemnendus poeta videri possit.' Multa pro* fecto his carminibus insunt fortiter cogitata, plurima eleganter dicta: nunquam ineptit : raro, id quod aevi vitium est, tumet. Sit in hoc quaedam editoris tpikocrToçyia t tarnen hanc reprehensionem non adeo yereor, ut non fatear, capere me , eum Glaudiano , cui aetati proximus e s t , poetica quoque laude yix inferiorem censeri. Scilicet, id quod inscriptionis elogium praedicat, ingenium armis pariter ac stilo exercuerat ; plus in castris quam in scholarum otio yersatus. l a uniyersum autem hoc tenendum est, ilio saeculo quo orbis Romanus concidebat, longe plura amplioraque ingenia yigaissö quam iis quae proxime praecesserant : summum enim discrimen , quo urgente uninscuiusque privati hominis salus a rei pubjicae salute pendebat, animos ex diutino torpore excitatos grayiorum r e rum cogitationibus implebat : yiros autem magnos, in mediis periculis discriminibusque natos et factos, inter antiquarum yirtutum ruinas eminentes , et quorum immensis laboribus reliquiae imperii sustinebantur , sincere et ex animo praedicabant., admirabantorque. Quippe Traiani aevo neque clades acceptae, neque parti triumphi, condicionem Italoram mutabant : yerum a yirtute et felicitate Aëtii, eiusque prudentiaj pendebat, utrnm Komae et in Italia secure yiyeretur, an barbarorum saevitia asque in remotissimos angulos grassaretur. Huius aevi, in quo armorum

XII gloria Aëtias ipse, ac Bonifacius, pauloque iuniores Maiorianus et Sebastianas, florebant ; v i r i , vix ulli prior um saeculoram duci secandi : in quo non pauci senes superstates erant qui Claadianum audissent, et quod D. Aagustinum quodammodo sibi tribuere poterat : huius, inquam, a e v i , nullum snpererat ingenii monumentum;

atque ipsa

ingentia Aetii facta, praeter breyissimani in cbronicis mentionem,

memoriae hominum fere erepta fuernnt : itaqae

singularis horum fragmentorum dos e s t , quod et ad rerum gestarum notitiam nonnihil c o n f é r a n t ,

et aeyam ipsum,

qualesque ilio tempore fuerint litterae, hominesqae eruditi, ante oculos sistunt. Editoris officium , in huiusmodi reliquiis recensendis, vel

praecipue

circa

supplementa

yersuum, truncatorum

versari, libenter agnosco : eumque demum, qui ea quae fracta et deformata inyenerit ad integritatem restituât, de scriptore , cuius salus tuenda divinitus ipsi obtigerit, bene mereri censeo : hoc etiam a d d o , me arbitrari, esse admodum panca in hoc genere, quae ingenii vis cum doctrina et gnaya industria coniuncta, assequi nequeat.

Iam

yero hoc ita dico ut me ipsum condemnem : quippe qui, praesertim

panegjrici praefationem tot yulneribus

con-

fossam reliquerim : in eo tantum aliquid laudis mihi tribuo quod nihil posui de quo aliquo modo addubitari posse yideretur.

Utinam acutiores eruditioresque in poeta non malo

sanando artem ingeniumque exercere non dedignentur! Restât ut paucis de codice dicam ad quem confìciendum Merobaudis reliquiae adhibitae fuerunt.

Is numero

908 designatur ; saeculo nono scriptus, yocabularium cont i n e t , ineditum quidem, sed minimi pretii : satis spissus, praeter pauca f o l i a , totus rescriptus e s t , adliibitis diversissimornm librorum partibus. Inter has, cum iis quae hic edo, facile eminent folia quae antiquissimae liturgiae pai>

XIII tes exhibent : de quartini editione, quatenus legi poterunt, exorari se passurum esse A R X I U M , confido. Nemo antem, credo, reprehendet quod nngas spreverim quae non paucas paginas implent, de divinatione ex somniis ut videtur. Quatuor f o l i a , cum duorum segmentis, ex codice Digestorum de mulomedicina, quae sub Yegetii nomine circumferuntur , primique eorum libri, supersunt. Is codex, saeculo VII aut VIII scriptus, ipse rescripta folia complectebatur: unum certe tabellionum scripturam sub Vegetianis elucentem clare prodit : qua quid contineatur expedire non potui. Haec autem fragmenta cum Corbiensi antiquis"simo codice, quatenus is propter lacunas conferri potest, fefe usque ad minima conveniunt; nisi quod sermo semibarbarus plurimis locis aperte patet ; cuiusmodi variantes is qui Corbiensem contulit fortasse cum aliis manifest s mendis enotare sprevit. Reliqua ad epistolas Paulinas, versionemque Ieremiae proplietae a vulgata longe diyersam, et sancti alicuius patris librum mihi ignotum pertinent. Festinata priore huius libelli editione, pluribus locis in discriminandis litteris quae in membranis supersunt, quasque suppleyi, erratum fuit ; id tamen circa res adeo tenues yersatur, ut de iteranda editione non cogitassem, nisi amici coniecturas mihi obtulissent, atque ipse earum difficultatnm solationem inyenissem quae me maxime torserant. Eruditi, quorum egregia inventa profero, sunt Bluhmius, iam inter ICtos nobilitatus ; et Comes Iacobus Leopardius, Recanatensis Picens : quem Italiae suae iam nunc conspicunm ornamentum esse, popularibus meis nuntio ; in diesque eum ad maiorem claritatem perventurum esse, spondeo: ego vero, qui candidissimum praeclari ado le see litis ingenium, non secus quam egregiam doctrinam, va'lde diligam, omni eius honore et incremento laetabor.

CARMEN (TRICLINIUM

PLACIDI AUG.)

1. VA LE N TINI ANI

Incumbit foribus pictae Concordia mensae, Purpureique sacer sexus uterque laris ; Aeternas ubi festa dapes conuiuia gestant, Purpureisque nitent regia fulcra toris. Ipse micans tecti medium cum coniuge princeps Lucida cezi,s«mmi possidet astra poli. Terrarum ueneranda salus: prò praeside nostro Amissas subito flet nouus exul opes. Cui natura dedit, uictoria reddidit orbem, Claraque longinquos praebuit aula toros. Hic, ubi sacra parens placidi petit oscula nati y Castalium credas cum genetrice Deum: Angusti n o m e n , qnem poéta celebrare stndet, verbo piacidi ( y . n . ) innui y i d e t u r : omnia certe in Yalentinian a m a p t e conveniunt. Vic.to~ ria de Iohanne t j r a n n o imperium ayitam reddiderat puero : et aula, Constantinopoli-

tana nnptias E u d o r i a e praebnerat: mater (v. 11. ) Galla Placidia, e s t : soror (y. i 3 ) Honoria : coniux ( v. 15 ) Eud o x i a , Theodosii filia. Subolem ( y . 19) de Endoxia a c cipere l i c e t , Valentiniani fllia maiore : sed cur nepotem

5

io

2 Cum soror adsistit, nitidae candentia Lunae Sidera fraterna luce micare putes: tj Si coniux aderit, dicas Nereia Peli Aeraonio Thetidos foedera iuncta toro. Hac etiam de prole licet sperare nepotera Cui Larisa suum conferat una uirum. En noua iam suboles, quae uix modo missa sub auras io Mystica iam tenero pectore sacra gerit. Vagitu confessa; Deum sentire putares ; Mollia sic tremulo mouerat ora sono. O felis! uno geminam cui tempore uitam * CARMEN

||

'981

11.

* *

Silua. uiret, pulchram Domini sortita iuuentam. /psaque primaeuo lumine tecta nitent: Quae Foebi fiammata rotis et prineipis ostro Aetheris ac terrae sidera mixta tenent. sperat poeta , non filium ? gulas in mediis versibas litTheodosium igitur Placidi- /teras , pro exesis. — De iniamque unice respiciebat? v. tiatione puellulae regiae per i. p r . ' m . Concordiae. Y. I5. sacrum fontem facta sermopr. m. omiserat dicas ; ac in nem esse , cuivis apparet — fine versus scripserat omis- eodem modo quo carmine IV. sum in sequentis initio Aemo- de infante Aetii. nio. v. 16. Cod. Ttthidos. v. Abscissa superiore paginae 2 i . pr. m. uagitum. Monere parte quot versus intercidevix opus est, quae initio aut rint,nulla inveniri potest confine versäum inclinatis litte- iectura : sed in hac lacuna, abris s c r i b u n t u r , mea pro ab- soluto carmine quod praecescissis supplementa esse : sin- d i t , alterum ab eo diyersum

2 Cum soror adsistit, nitidae candentia Lunae Sidera fraterna luce micare putes: tj Si coniux aderit, dicas Nereia Peli Aeraonio Thetidos foedera iuncta toro. Hac etiam de prole licet sperare nepotera Cui Larisa suum conferat una uirum. En noua iam suboles, quae uix modo missa sub auras io Mystica iam tenero pectore sacra gerit. Vagitu confessa; Deum sentire putares ; Mollia sic tremulo mouerat ora sono. O felis! uno geminam cui tempore uitam * CARMEN

||

'981

11.

* *

Silua. uiret, pulchram Domini sortita iuuentam. /psaque primaeuo lumine tecta nitent: Quae Foebi fiammata rotis et prineipis ostro Aetheris ac terrae sidera mixta tenent. sperat poeta , non filium ? gulas in mediis versibas litTheodosium igitur Placidi- /teras , pro exesis. — De iniamque unice respiciebat? v. tiatione puellulae regiae per i. p r . ' m . Concordiae. Y. I5. sacrum fontem facta sermopr. m. omiserat dicas ; ac in nem esse , cuivis apparet — fine versus scripserat omis- eodem modo quo carmine IV. sum in sequentis initio Aemo- de infante Aetii. nio. v. 16. Cod. Ttthidos. v. Abscissa superiore paginae 2 i . pr. m. uagitum. Monere parte quot versus intercidevix opus est, quae initio aut rint,nulla inveniri potest confine versäum inclinatis litte- iectura : sed in hac lacuna, abris s c r i b u n t u r , mea pro ab- soluto carmine quod praecescissis supplementa esse : sin- d i t , alterum ab eo diyersum

iífarmoreos rigat unda lacus, fictasque metallis

5

Cornígeras rapido proluit arane feras: Twrbaque festinis onerat crystalla fluentis ; Gemma uehit laticem quae fuit ante latex. Culmina, celsa tenet socia cura coniuge princeps^ Cuius sacra petit pignora mundus ouans. Mira, fides! optare licet, qui sceptra capessant; iVec numerum regum poscere uota timent. Sic dominos secura sui de stemmate regni Continuat proprios dum creat aula nouos. CARMEN

111.

J7RIDIARIS VIRI INL. FAUSTI. iitfplicat aestiuas ramis errantibus umbras .Frigoris arcani silua referta gelu: Nec commune sibi tempus permittit et anno, Priuatamque liiemem frondea tecta tenent. i n c e p i s s e , p r o p t e r e a liaud duL i t a n t e r statuo, q u o d alias bis. eadem di bisset n o n absurdus p o e t a : — absolutoqne disticho duodecimo primum carmen apte c o n c ' u d i t u r . Ut ilio tric l i n i u m , sic hoc liortos laudar e v i d e l u r . S e c u n d i distichi sensus valde obscurus est: licetne de vitris p u r p u r a coloratis cogitare , p e r q u a e i m roissi solis radii l u m e n p u r p u r e u m spargant ? Cornigerae pecudes ( I I , v. 6 . ) . s u n t c e r y i ex auro facti , q u o r u m circa f o n t e m dispositornm

m e n t i o a p u d A n a s t a s i u m ili baptisterii descriptione o c c u r r i t : nisi tamen de m u s e o ò p e r e i n t e l l i g e r e p l a c e t , in imoì lacu m a r m o r e o . Aula, q u a e novos dominos c r e a r e t , T b e o dosii iunioris Augusti est, p e r quem V a l e n t i n i a n u s in Occidente regnnbat. Ad CARMEN III. Rubricae

deletae m e d i c a m e n t o p a r u m iuvantur : obscuraturnque c o n t i n u i s nimbis solis l u m e n adeo m i h i offecit, u t absoluta d e m u m Libelli i m p r e s s i o n e , t a n d e m s e r e n ò die adiutus ,

to

iífarmoreos rigat unda lacus, fictasque metallis

5

Cornígeras rapido proluit arane feras: Twrbaque festinis onerat crystalla fluentis ; Gemma uehit laticem quae fuit ante latex. Culmina, celsa tenet socia cura coniuge princeps^ Cuius sacra petit pignora mundus ouans. Mira, fides! optare licet, qui sceptra capessant; iVec numerum regum poscere uota timent. Sic dominos secura sui de stemmate regni Continuat proprios dum creat aula nouos. CARMEN

111.

J7RIDIARIS VIRI INL. FAUSTI. iitfplicat aestiuas ramis errantibus umbras .Frigoris arcani silua referta gelu: Nec commune sibi tempus permittit et anno, Priuatamque liiemem frondea tecta tenent. i n c e p i s s e , p r o p t e r e a liaud duL i t a n t e r statuo, q u o d alias bis. eadem di bisset n o n absurdus p o e t a : — absolutoqne disticho duodecimo primum carmen apte c o n c ' u d i t u r . Ut ilio tric l i n i u m , sic hoc liortos laudar e v i d e l u r . S e c u n d i distichi sensus valde obscurus est: licetne de vitris p u r p u r a coloratis cogitare , p e r q u a e i m roissi solis radii l u m e n p u r p u r e u m spargant ? Cornigerae pecudes ( I I , v. 6 . ) . s u n t c e r y i ex auro facti , q u o r u m circa f o n t e m dispositornm

m e n t i o a p u d A n a s t a s i u m ili baptisterii descriptione o c c u r r i t : nisi tamen de m u s e o ò p e r e i n t e l l i g e r e p l a c e t , in imoì lacu m a r m o r e o . Aula, q u a e novos dominos c r e a r e t , T b e o dosii iunioris Augusti est, p e r quem V a l e n t i n i a n u s in Occidente regnnbat. Ad CARMEN III. Rubricae

deletae m e d i c a m e n t o p a r u m iuvantur : obscuraturnque c o n t i n u i s nimbis solis l u m e n adeo m i h i offecit, u t absoluta d e m u m Libelli i m p r e s s i o n e , t a n d e m s e r e n ò die adiutus ,

to

4 5 . . . er tonsa comas Spartani marmoris instar Porrigit excisum buxus amoena latus: Quam nec Acliaemeniae possent penetrare sagittae 11 •£8i d . . Marti iunxit amica Venus. CARMEN (NATAL1S

FIL1I

IK AÈT11

PATRICIl.)

Annus panditur ecce iam secundus, Et festum puero diem reducit, Quo uitalibus inchoatus auris Infusi bibit aetheris uigorem. 5 Omnes nunc Latiae fauete Musae, Omnes nunc Latiae uirete siluae: Yernent limina, laureisque sertis Fausti nomen clare legerim j ac siraul vestigia ductuum haud dubia cernerem ante id qaod tam perspicue vidi ridiaris esse. De quo quum n i hil comperisset Leopardius, nihilominus egregie coniecit legendum esse Virid.iu.rium: quod ita amplector ut membranis obsecutus servem Viridiaris : de qua rusticae linguae forma vulgare itaiicum Verziere omnem dubitationem tollit. JXeutram terminationem in masculinam , ac deinde ius in is mutatum abiisse, secundum analogiam e s t , quae in formanda lingua r u s t i c a , sensim in vulga-

rem deflectente, observatar. — Faustus, cuius hortos Merobaudes, ut Statius Sidoniusque amicorum villas, laudai, Anicius Acilius Glabrio Faustus est: consul anni 458, postquam anno 4 2 4 urbem prael'ectus rexerat. — v.5. An c littera ante er f u e r i t , minime exploratum est: ita nuper supplere ausim. Ad hemistichium. Hie et alibi, resecta per obliquum membrana , pars versus omnino p e r i i t : quarum aliquid conspicitur, nonnisi dimidiatae supersunt litterae. Ad C A R M E » IV. Filius A è t i i , cai hoc genethliacon

4 5 . . . er tonsa comas Spartani marmoris instar Porrigit excisum buxus amoena latus: Quam nec Acliaemeniae possent penetrare sagittae 11 •£8i d . . Marti iunxit amica Venus. CARMEN (NATAL1S

FIL1I

IK AÈT11

PATRICIl.)

Annus panditur ecce iam secundus, Et festum puero diem reducit, Quo uitalibus inchoatus auris Infusi bibit aetheris uigorem. 5 Omnes nunc Latiae fauete Musae, Omnes nunc Latiae uirete siluae: Yernent limina, laureisque sertis Fausti nomen clare legerim j ac siraul vestigia ductuum haud dubia cernerem ante id qaod tam perspicue vidi ridiaris esse. De quo quum n i hil comperisset Leopardius, nihilominus egregie coniecit legendum esse Virid.iu.rium: quod ita amplector ut membranis obsecutus servem Viridiaris : de qua rusticae linguae forma vulgare itaiicum Verziere omnem dubitationem tollit. JXeutram terminationem in masculinam , ac deinde ius in is mutatum abiisse, secundum analogiam e s t , quae in formanda lingua r u s t i c a , sensim in vulga-

rem deflectente, observatar. — Faustus, cuius hortos Merobaudes, ut Statius Sidoniusque amicorum villas, laudai, Anicius Acilius Glabrio Faustus est: consul anni 458, postquam anno 4 2 4 urbem prael'ectus rexerat. — v.5. An c littera ante er f u e r i t , minime exploratum est: ita nuper supplere ausim. Ad hemistichium. Hie et alibi, resecta per obliquum membrana , pars versus omnino p e r i i t : quarum aliquid conspicitur, nonnisi dimidiatae supersunt litterae. Ad C A R M E » IV. Filius A è t i i , cai hoc genethliacon

Inserpant hederae uagante nexu: Exultet placido tumore Tybris, Et nulla rutilus, nec asper, unda, Hibernis uada molliat serenis: Laxet pectora bellicosa ductor Et dignus rude, lacteatnque prolem Nodosis ferus ambiat lacertis. Adsit cum socio parente coniunx ; Coniunx, non leuibus canenda musis; Heroum suboles, propago regum ; Cuius gloria feminam superstat : Quae non, ut Thetis, anxium pauorem Secretis Stygos abluit sub undis, Et natum trepidis anhela curis Contra fata Deum, metusque leti || "t8i d *

* *

Primaeuos pueri ree entis art us Plenis numine fonti bus rigauit: Qua puri Deus arbiter lauacri, Arcana laticum receptus unda, Pellit crimina, nec sinit fuisse } dictum est, si tamen ultra infantiam v i x i t , Gaudentius fuerit,avi n o m i n e d i c t u s j q u e m , dum pater y i v e r e t , principaiibus nuptiis destinatum, G e i sericus, d i r e p t a u r b e , in A f r i cam abduxit. Quippe C a r p i -

lio hand paulo maior natn f u i t , qui legationead Attilam f u n c t u s est. y . 17. pr. m. rerum. — Renatus F r i g e r i d u s , apud Gregoriani T u r o n e n s e m II. 8. A ë t i u m Carpilionis generum fuisse tradìt: qui Car-

6 Et uitam nouat, obruitque poenam. His te primitiis, puer, sacratum 3o Excepit gremio micante Roma: Et nudi lateris recincta uestem, Quae bellis procul omnibus patebat, Nutricem tibi praebuit papillam. Felix distulit, adtulitque partum 35 Lucinae mora : praestitit morari Ut spebus timidis diu negatus, Et ciuis dominae futurus urbi, Natalem tibi regiam Quirini Et primas Latii domos uideres: 4o Proles Martia, Martios penates. Hoc iam clarior inelyto parente, Quod uix puberibus pater sub annis, Obiectus Geticis puer cateruis, Bellorum mora, foederis sequester, 45 Intentas Latio faces remouit, Ac mundi pretium fuit pauentis. pillo quis tandem fuerìt, equidem plane ignoro. Virum,qm inter barbaro® edncatns, maxima cam iis familiari tate asas est, secundis naptiis barbaram nxorem dnxisse , facile credi potest : ac de barbara origine intelligendum esse, quod eius uxor regum pro-

||

'igi -d

pago dicitnr. - adv. Idem Renatus Frigeridus ap. Gregoriani Taron. 1. c. AStius— a puero Praetorianus , tribus annis Alatici obses , dehinc Chunorum. cf. panegyricum y. 127. seqq.—pr. m.Àie.—ad v. 44. Ed. pr. praye : foederum.

( FL.

MER

OB A UDIS

AET1I

PATR1CU

IN III.

CONSUL

PANE

G YRICUS.

PRAEFA

TIONIS

FRAGMENTUM *

*

ATTJM )

l

*

una tua p . . . us quam ana

( nihil

quod cupias latere deprehendi potest : de j nique omnia agis ut qui scias in conspeci« et iudi | cio omnium esse quod gesseris. | Ad P a n e g y h i c o m .

Ut

Claudianus Stilicbonis ipsiusqae Augusti consulatas, ita Merobaudes Aétii fasces celebrai : hoc ab ilio diversas quod praefationem non metro conditam, sed ad orationis modum praeposuit. De consulata agi, plurima evidentissime indicarti : v. 3o. 3 i . 3 & Togae praemia, pacata curulis, festa ducis : iterumque v. 44- curulis : v. i3. Consulis mentio, onius leges acceperint Aremorici : denique 46. fasces : - quum aatem ter Gonsul fuerit Aétius, tertium Consulatum intelligendum es-

se quo cum Symmacho processit, (a. 446-)» p t v . 45.44indicant, etadhuc ciarías iis comprobatur quae v. 24 - 29. de pace cum Geiserico facta memorantur: cam quo pax bisinitaest, annis 435 et44 2 : verum prior intelligi nequit propter mentionem Carthaginis captae, qua urbe Vandalus per dolum et periurium anno demum 439 potitos est. KAPRAEFATIONIS

FHAGM.I.

t . i. Huius quoque versus litterae , quae non omnino abscissae sunt, vix. dimidiatae exstant, atque aegre divinantur. v. 6. Agnoscirnus latini-

8 5 Lateant ergo hii quos deprehendi pudei

etenim |

bonae conuersationis est nimis petere conspec |tura. E t tarnen mali frustra arbitros iugiunt. | Quid enim eis prodest non habere conscios, cum | habent conio scientiam? Yeniant sane ad te quos uo | lunt arbitri, quam uolunt seueri iudices morum | fltque u i r _ tutum ; nec tantum Catones nostri, sed peregrina Lacedaemoniorum et Atheniensium j nomina : nullum profecto tempus, nullw/re diem, | nullam denii5 que horam in actibus tuis quam non admi |rentur inuenient.

Tibi enim cubile caua

r«|pes,

tenue uelamen in caespite ; nox in uigiliis,

aut

| dies in

laboribus ; iniuria iam pro uoluntaie; lorica | non tarn munimen quam uestimentum ; coena | non ad20 paratus sed conuersatio ; postremo

| qui aliis

procinctus, tibi usus est. | Nec inmerito te ita communem a l a c r i t à ac la- \ bori, labori ac potestati, natura iormauit ciiumgra. uares la. oran. ra uelocitatem tuam

| proximitas tua i . .

|| *

tatem illias saeculi. — v. n . Cod. adque. v. i3. id. Lacaedemoniorum : eodem vitio quod in codice romano de re publica regnat. v. i 5 . ubi cubile scripsi , librarius civile scripsisse videtar : (ultima littera eresectarum numero est:) deinde i expunctum, b superscriptum fuit, v. 16 et 2 i . supplementa quae Biohmius

|.ore "güi -d

*

*

mihi proposuit iis praetuli quae ipse dederam. v. 17. Y o cabulurn iniuria valde dubiurn esse videtur : omninoque liane paginam iterum inspici cupio. — Quurn autem tota admodum aegre legatui , tum vero multo maxime infimi versus: membrana, qaae quurn tenuissima tum scalpro attrita est, vi attramenti a posteriore par-

9 a tentorio . . ac quamq ducit.

|

ientorium

Tunc si quid a bellis | uacat, «ut situs ur-

bium, aut angustias inontium, | aut plana

campo-

rum, aut fluminum transitus^aut | uiarum spatia

5

metiris, atque ibi quis pediti, quis J equiti, accommodatior locus, quis excursui | aptior, tutior, quis stationi uberi|or,

quis receptui

exploras.

bellum proficit etiam ipsa in J termissio Iam uero, praeter Mar|i/os labores, consiliis alacritas, in | iudiciis quiis mansuetu | do, uitas,

Ita ad bellorum.

cuius tanta in 10

seueritas, in conlo-

in uultxx aequalitas, in ira bre-

in amore | diuturniiasl

O fortunatissimum

orationis | meae iempus ! uera me dicere omnes fatentur |

r hactenus me de actibus tuis ali-

quanta | . . . * . . . et quidem multum dicturo obest igno | ranfia.

De bet

nosse

quem loquitur :

nec

sola | ilia de uiris fortibus praedicanda sunt quae pu | blica fama,

denuntiat.

Nam et cum uictoria

per |

, turn designatur hoc nomine quidquid J 20

contulerit

fauens fortuna bellorum : non tamen |

monumentum implet animos ut si ipsa itinera | atque a^mina, et imago certaminum, et uulnera, { et proelia,

et hostili caede puluis cruentatus 11 "fiGi -d

te exesa, ita, ut qnot in ilia tinitate abhorrere non credo, litterarnm d u c t u s , totidem — y. 1 1 . L e o p à r d i u s mallet? liic appareant foramina. I g i - in moribus seu. — pr. m. satur v. 22. et 2 5 . aliquot litte- lubritas. v. 2 2 . pr. m. impleat. rae ex his quas i n d i c a v i , in- D e arcu triumphali serino esse certae sunt. — p. 2. v . 4- plfina vide tur. camporum, ab huius aevi l a -

IO

FRAGMENT *

*

UM *

lentem in collegium togae Senatus adsciuit. | P r a his me laudibus tuis Roma cum principe uicltura aere formauit : pro his denique nuper ad ho | noris 5 maximi nomen ilio nascenti soli proxz|mus Imperator euexit. Intellexit enim qua fide eius prae- [ sentis gesta memorarem, qui de absentis | meritis non tacerem. Iam considera, ductor | inuicte, quanta tibi haec agenti praemia. deb