Acta conciliorum oecumenicorum: Volumen II Collectio Veronensis [1959. (Nachdr. d. Ausg. 1925/1926) ed.] 9783110824384, 9783110004106

Citation preview

ACTA CONCILIORVM OECVMENICORVM IVSSV A T Q V E

MANDATO

SOCIETATIS SCIENTIARVM ARGENTORATENSIS

EDID1T

EDVARDVS SCHWARTZ

TOMVS PRIMVS VOLVMEN

ALTERVM

MDCCCCXXV—XXVI

WALTER DE GRUYTER & CO. VORMALS G.J. G Ö S C H E N ' S C H E V E R L A G S H A N D L U N G / J. G U T T E N T A G , VERLAGSB U C H H A N D L U N G / G E O R G REIMER / KARL J. TRÜBNER • VEIT A C O M P ,

B E R O L I N I ET LIPSIAE

CONCILIVM VNIVERSALE EPHESENVM EDID1T

EDVARDVS SCHWARTZ

VOLVMEN ALTERVM COLLECTIO VERONENSIS

MDCCCCXXV—XXVI

WALTER DE GRUYTER & CO. VORMALS G . J . G Ô S C H E N ' S C H E VERLAGSHANDLUNG / J . GUTTENTAG, VERLAGSB U C H H A N D L U N G • G E O R G REIMER • KARL J . TRÜBNER / VEIT & COMP.

BEROLINI ET LIPSIAE

CORRIGENDA In apparatu critico addas p. 5, 8 iara in F p. 17, 25 labores F p. 18, 22 capacita F p. 24, 7 del. nota am. F p. 24., 9 magna] incognita F p. 24, 9 seruabit F p. 24, 15 praesentia F p. 88, 36 consistís F p. 92, 22 auctore F p. 97, 9 demittamus F p. 100, 30 uocamus F in textu p. 96, 10 pro uobis legas nobis

Λi'l.'4 onnoMiorutn ociMiinen: e t h a b i t u i n u e n t u s u t h o m o , operatus 11 est, nihil illi quam adsumere dignatus est carni reputauit. sed homo tantummodo sine deo seorsum fleuit et deus praeter hominem Lazarum suscitauit; homo esuriuit, sed deus solus diabolum superauit; homo ab Iohanne in lordane baptizatus est, sed deus dignatione propria aquas sanctificauit; homo solitarius sub Pontio Pilato 15 passus crucifixus et mortuus est, sed deus sponte eum hominem die tertio mortuis suscitauit. haec et alia plurima sub praetextu cuiusdam quasi reuerentiae duas in Christum dominum nostrum personas conatur adducere et duos filios dei, id est duos Christos praedicat confiten. sed huic et conplicibus eius restitit ille qui est u n u s e t m e d i a t o r d e i e t h o m i n u m , h o m o C h r i s t u s I e s u s , in quo 1 Tim. 2, 5 duae perfectae manentes naturae, sed una sine diuisione uel confusione persona est, qui 21 est C h r i s t u s f i l i u s d e i u i u i , qui coaeternus et indiuisus aequalis regnat cum patre Mt. 16, 16 et spiritu sancto in sempiterna saecula saeculorum. 3 memorise addiii 14 iordanne F Diess.

4 quique F Diessensis quippe Amori 8 maria Diess. 16 a addidi 18 dicens addidi 23 in -fine add. amen

I l est Diess.

addidi

Tum pergitur [f. 116U] : INCP INITIV CATHOLICAE FIDAEI PROLATA IN SYNODO A CYRILLO ÈPO

Ait ergo sanctum ilium et magnum concilium etc. ; est altera epistulae ad Nestorium Cyrilli καταφλυαροΰσι pars, desumpta, sicut lectiones demonstrant, ex uersione antiqua quae dicitur, gestorum Chalcedonensium. facile apparet titulum quem supra priore loco exscripsi, non diuersum esse ab eo qui epistulae praecedit, et ad hanc ipsam pertinere, expositionem uero illam de Nestorii haeresi scholion esse ab homine modice docto Cyrilli epistulae adscriptum. a Caelestini igitur epistularum collectione procul habendum est. Totam hanc collectionem praeter F continet codex Monacensis 5508 olim Diessensis, inutilis uero est, quoniam, sicut dixi, in hac parte ex F transscriptus est. diligenter utrumque codicem inter se contuli: omnes in Diessensi redeunt codicis F lectiones et bonae et falsae, multa accedunt peccata; quae aut in scribendo aut postea in Diessensi Acta conoiliorum oecumenicorum.

1 . 2.

b

PR^FATIO

χ

correcta sunt, ea ad unum omnia eidem librarli acumini deberi, quod audacter häud pauca de suo interpolauit, uel inde sequitur quod nulla codicis F omissio suppleta est. luculentum et deriuationis a F et interpolationis propriae extat documentum p. 88,36. pro conquisistis habet F con [ sistis, syllaba qui in fine lineaeomissa; inDiessensi redit consistís, sed in consistitis corrigitur. collectionis F initium extat in duobus collectionis quam Maassen [1. c. p. 471] Dionysianae recensionem Bobbiensem [0] appellauit, codicibus, Ambros. S. 33 sup. s. v i m olim Bobbiensi [y] et Vercellensi i n s. x i [2]. ibi titulo praemisso I N C I P I T E P L A S C I C A E L E S T I N I P A P A E A D O R I E N T A L E S E P O S D E C A V S A N E S T O R I I CONSTANTINOPOLITANI [ C O N S T A N T I N O P O L I T A N O ζ] extant ep. ι collectionis F [US 1] sine inscriptione et ep. 2 [US vi] ita inscripta I T E M E P L A S C I C A E L E S T I N I P A P A E D E E A D E M RE. prsecedunt in utroque codice ea Caelestini decreta quae in collectionem Dionysii propriam receptas sunt; has duas aliunde adscriptas esse librarius codicis y testatur nota marginali epistolae primae [US 1] initio adscripta: abhinc desunt epistulce celestini in pfato libro pstito, sc. codice collectionis Dionysianae propriae. et titulo et lectionibus probatur epistulas illas in codicibus yz ex collectione F, sed non ex ipso codice Frisingensi transscriptas esse. Et librarlos codicum F siue FO multa peccasse plurimis exemplis facile probari potest et collectionem ipsam ex optimis exemplaribus fuisse deriuatam. imprimis in eis quae praeter F in US tantum seruata sunt [ v i n — x . x x i n — x x v i ] , mihi contigit ut haud pauci loci ope codicis F emendarentur, quos hic enumerare otiosum esse duxi. rarius hoc in eis euenisse non mirum est epistulis [1. 11. ν — v i i ] , quae praeter USF in aliis quoque collectionibus continentur; sed uel hic praestantiae codicum F seu FO non desunt documenta, cf. p. 8, 15 uellus FLEr·, p. 9, 29 dum FL; p. 10, 4 aut FT (ut r eandem lectionem praestaret, casu factum esse uidetur); p. 10, 25 utraque F T ; p. 11, 30 si om. FTC et pars codicum Graecorum; p. 16, 25 elidere FL; p. 18, 4 credamus Fiab; p. 21, 6/7 aliud — paucis F O; p. 22, 15 professione FOT; p. 22, 17 ut enim FO; p. 24, 7 ephesi his F. certissime uero constat collectionem US non ex collectione F derivatam esse, sed propria opera compositam. quod eundem Caelestini epistularum numerum utraque continet, eo nihil probatur nisi praeter has nullas illius pontificie litteras extitisse quae ad causam Nestorii et concilium Ephesenum pertinebant; suum tenet ordinem collector Veronensis, suaque opera adicit Nestorii et Xysti epistulas. et hic et collector Frisingensis scrinii ecclesiae Romanae copiis utebantur, sed propria uterque apographa sibi comparauerunt, quorum quae collectori Veronensi praesto erant, bonitate et fide saepe, non semper inferiora erant eis quibus collector utebatur Frisingensis. E x eodem scrinio etiam tertius collector tres epistulas Caelestini desumpsisse uidetur, is scilicet qui earn collectionem composuit, quam Maassen codicis Vaticani appellauit [I.e. p. 512 sq.]. cuius collectionis [L] tribus illis codicibus de quibus in uol. ν 2 p. v i n rettuli, Vaticano 1342 [a], Barberino 679 [β], Florentino bibliothecae aedilium 82 [γ], in Caelestini epistulis accedit quartus Nouariensis x x x , cui post f. 96 adnexa sunt sex folia [97—102], quae tres Caelestini epistulas continent quales habet collectio codicis Vaticani, sunt hae: X L V I I I [sic β, X L V αγ, numeri desunt in ò; debuit scribi X L V I I I I ] I T E M C A E L E S T I N I P A P E E C C L E S I E ROMANE D A T A A D S Y N O D V M IN EPHESO C O N S T I T V T V M L LI

[XLVI [XLVII

γ] γ]

ITEM ITEM

ALIA

EPLA

INCIP ALIA

CONSTANTINOPOLIM

CAELESTINI EPL

CLERO

ET

PAPAE

EXORTATORIA PLEBI

MISSA

AD

NESTORIVM

EIVSDEM [US

[US

[US

VII]

II]

SCI C A E L E S T I N I

EPI

AD

V]

Codicum librarli etiam peius quam in F et FO muñere funeti sunt: si omnia singulorum codicum uitia adnotare deberi censuissem, labyrinthos, non apparatus críticos

PR^FATIO

XI

lectoribus proposuissem. ipsius collectionis lectionibus ex uitiorum singularium farragine erutis hunc quoque collectorem apographis ex ipso ecclesiae Romanae scrinio desumptis usum esse conicias. solus salutationis formulam p. 12, 16 seruauit; quod in fine ep. ν genuinam sententiam Nestorio impositam repetit, ueram epistulae imaginem repraesentat [p. 20, 22. 23] ; sunt quoque loci quibus L rectis collectionis F lectionibus adstipuletur [cf. p. 8,15. 10,25. 16,25. J 8, 4]. sed talia bona et admodum rara sunt et plurimis audacibus obscurantur interpolationibus ; sui ingenii lusus istius collectionis auctor in his certe epistulis ostendere maluit quam modestum transscriptoris munus fideliter implere. Hac codicis Vaticani quae dicitur collectione usus est ille qui collectionem siue Dionysianam siue Hadrianam [H] multis auxit additamentis [cf. Maassen p. 454 sq.]. de codicibus Vaticano 5845 [d], Monacensi 14008 [e], Vallicelliano A 5 [g] rettuli uol. ν 2 p. v i m ; continent easdem epistulae Caelestini quas L, eodemque ordine: XCVIII

[xxxm

SYNODVM XCVIIII

d

XCVII

[xxxv d

ITEM

CAELESTINI

IN E P H E S O C O N S T I T V T V M

[xxxilll d

CXVIII g]

AD NESTORIVM C

g]

CXVIIII

g]

[t/S

ITEM A L I A

[US

PAPE

ECCLESIE

ROMANE

DATA

AD

Vii]

[ i T E M A L I A OVt. d] E P L A C E L E S T I N I

PAPE

II]

I N C I P I T EPLA EXORTATORIA E I V S D E M SCI EPI C E L E S T I N I

STANTINOPOLIM CLERO ET PLEBIBVS MISSA

[US

CON-

v]

De codicum uitiis singularibus eadem dicenda sunt atque de codicibus collectionis L\ lectionibus omnium communibus comparatis statim apparet H ex L esse deriuatam. neque uero ex L sola; praeter earn enim adhibitus est codex uersionis gestorum Ephesinorum a Rustico emendatae [C\, unde et uitia collectionis L partim certe corrigerentur et alia atque C propria introducerentur. rem ita se habere clarissime apparet in epistula Caelestini ad synodum [VII]; eius enim Rusticus multis locis Latinum exemplar ex uersione Graeca corrupit, quarum interpolationum magna pars ex C in H transiit. Quas hucusque tractaui collectiones, eas ex apographis e scrinio Romano desumptis deriuatas esse ratione satis certa conici potest. multo obscurius res se habet in uersione antiqua ipsorum gestorum synodi Ephesenae. collectores gestorum Graecorum antiquitus, ut uidetur, in earn partem quae epistulis ante synodum scriptis destinata erat, receperunt uersiones Graecas quattuor Caelestini epistularum quas et ad Cyrillum et per eum ad Nestorium, Constantinopolitanos, Iohannem Rufum Iuuenalem Flauianum direxit, eodem ordine dispositas quo extant in collectionis Veronensis initio [1. 11. v. vi]; epistulae ad concilium scriptae earn uersionem et pessimam quidem, quae in ipsa Romae urbe confecta legatis a papa tradita [cf. interlocutionem Philippi presbyteri L n i 612 — M m i 1284] et in concilio relecta est, ipsis gestis inseruerunt. quarum uersionum loco translator Latinus ipsa exemplaria Latina reposuit, quibus quomodo potitus sit, certa ratione enucleari non poterit nisi postquam constiterit quo loco et tempore gestorum uersio confecta sit. huius loci non est nisi de uersionis illius recensionibus et codicibus breuiter referre. Versionis recensio primaria extat in codice Parisino 1572 [p] s. v i m ; praeterea adhibui codicem Vaticanum 4978 s. x i m , spretis tamen huius interpolationibus satis multis, neque in hoc certe uolumine utile duxi editionis Contianae, quae ad Vaticanum proxime accedit, lectionibus enotatis apparatus critici farraginem augere. continet uersio in parte priore sub numeris χ — χ ι ι ι Celestini epistulas ad Nestorium [US 11], ad Constantinopolitanos [US v], ad Cyrillum [US 1], ad Iohannem Antiochenum et ceteros [US vi]; títulos accurate exscriptos nunc in libello meo Neue Aktenstücke etc. [Abhdlg. d. Bayr. Akad. d. Wiss. x x x 8] p. 109, postea in uolumine tertio inuenies.

PRiEFATlO

XII

Celestini epistula ad concilium, sicut supra dixi, non aliter quam in collectionibus Graecis, ipsis gestis [35] inserta est.

de codice Berolinensi 79 quem

in Caelestini epistulis

Collectioni Τ attribuì, in uolumine tertio accuratius agendum erit. Hanc uersionem, ordine non mutato, denuo recensuit atque emendauit Rusticus exemplaribus Graecis et probabiliter etiam Latinis adhibitis.

continetur haec recensio

in codicibus Vaticano 1319 [z>] et Casinensi 2 [m], de quibus egi in uol. m i p. x v i s q . ; hic addo in prioribus Caelestini epistulis, sicut in toto codicis initio, manum correctoris recentis [ni1·] in codice Casinensi saepe inueniri, usi, ni fallor, hic illic codice aliquo collectionis Hadrianae, plura de suo interpolare ausi.

ceterum Rusticus in eo peccauit

quod e x uersionibus Graecis Latina corrigere non ueritus est; modeste hoc fecit sub epistulae v i finem [cf. p. 21, 23. 22, 5. 9. 19], grassatus uero est audacter in epistula VII. notandum uero aliqua huius interpolationis exempla in Τ quoque inueniri [cf. p. 22, 2. 24. 26. 23, ι . 18. 24, 18]; ueri igitur non dissimile est Rusticum non omnia suo Marte egisse, sed codicis exemplum esse secutum. Monachii m. Martio anni h. s. x x v i

E. S c h w a r t z

COLLECTIO VERONENSIS

A c t a conciHoruin oecumenicorum.

I, 2.

U — Collectio Veronensis = Codex Veronensis LVII S. Χ S = Collectio Salzburgensis w — Codex Vindobonensis 489 s. χ r = Codex Vaticanus 1320 s. xv Ui Si = Epistula π Caelestini ipsis concilii gestis inserta in Collectionibus Veronensi et Salzburgensi F = Collectio Frisingensis = Codex Monacensis 6243 s. vim O = Collectio Dionysiana Bobbiensis y — Codex Ambrosianus S 33 sup. s. vini ζ = Codex Vercellensis χ 11 s. χι Ζ = Collectio Vaticana a = Codex Vaticanus 1342 s. vim β = Codex Barberinus 679 s. vim γ = Codex Laurentianus bibl. aedil. 82 s. χ δ = Codex Nouariensis xxx s. χ Η — Collectio Hadriana aucta d = Codex Vaticanus 5845 s. xi e = Codex Monacensis 14008 s. χ g = Codex Valliceli. A 5 s. χ Τ — Collectio Turonensis p = Codex Parisinus 1572 s. vim i = Codex Vaticanus 4978 s. χιιιι b — Codex Berolinensis 79 s. viii/vim C = Collectio Casinensis ν = Codex Vaticanus 1319 s. xn m = Codex Casinensis 2 s. χιιι Σ = Acta Concilii quinti η — Codex Parisinus 16832 s. χ tf = Editio Surii M = Codex Meermano - Wetstrenianus 9 s. vin

SYNODVS EPHESENA

CVM EPISTVLIS

SVIS IN HOC CORPORE

CONTINETVR

ι

Caelestini papae epistula prima ad Cyrillum episcopum Alexandriae ante collectionem synodi in Epheso contra Nestorium il Eiusdem Caelestini papae ante synodum epistula ad Nestorium episcopum Constantinopolitanum r. HI Epistula Nestorii ad Caelestinum papam ante synodum im Eiusdem Nestorii secunda epistula ad eundem papam ante synodum ν Epistula Caelestini papa» presbyteris diaconibus clcricis et plebi consistentibus Constantinopolim ante synodum vi Epistula papae Caelestini ad Iohannem Antiochenum Iuuenalem Hiero- ID solymitanum Rufum Thessalonicensem et Flauianum Filippensem per Orientem a paribus ante synodum VII Epistula papae Caelestini ad synodum apud Ephesum collectam contra Nestorium vin vim χ χι XII XIII xml XV XVI XVII XVIII xvim XX

Commonitorium papae Caelestini episcopis et presbyteris euntibus ad 13 Orientem Epistula papae Caelestini ad Theodosium aug de colligenda synodo Epistula papae Caelestini ad Cyrillum episcopum Alexandrinum de recipiendis eis qui damnato errore maluerunt resipisci Exemplaria gestorum quae acta sunt in sancta synodo Ephesena metro- 20 poli de recta fide Praeceptum Theodosii imperatoris de colligenda synodo ad Cyrillum episcopum quod in eadem synodo est relectum Epistula sancti Cyrilli ad Nestorium in synodo relecta Item epistula sancti Cyrilli ad memoratum Nestorium in supra dicta 25 sancta synodo relecta Epistula Nestorii ad sanctum Cyrillum in synodo relecta Item epistula Caelestini papae ad Nestorium in synodo relecta Epistula sancti Cyrilli cum duodecim capitulis ad Nestorium in synodo relecta 30 Epistula Caprioli Carthaginensis episcopi in synodo relecta Symbolum proditum a Charisio presbytero compositum ab haereticis et in memorata synodo condemnatum Acta excommunicationis episcopi Iohannis Antiocheni et episcoporum qui cum eo fuerunt 35

υ 15 episcopi et pbri U

COLLECTIO VERONENSIS

XXI XXII

Relatio sanctae synodi communicatione Iohannis et Relatio sanctae synodi Romae significane quae gesta

Ephesenae ad Theodosium imperatorem de exqui cum eo fuerunt Ephesenae ad sanctum Caelestinum papam urbis sunt in ipsa Ephesena synodo

U 5 cetera desunt propter folii defectum, suppleta sunt in codice ab homine quodarn dodo s.

XVIII

ι , 1—3 CAELESTINI EPISTVLA AD CYRILLVM

E P I S T V L A PAPAE C A E L E S T I N I AD CYRILLVM EPISCOPVM

ALEXANDRIAE

1 Caelestinus episcopus Cyrillo episcopo Alexandrino. Tristitiae nostrae sanctitatis tuae litterae missae per filium nostrum Posidonium diaconum lastitiam reddiderunt et Coll. V 144 gaudium alternauimus cum maerore. cum enim respicimus et quas dixerat recensemus is qui Constantinopolitanam peruersis prasdicationibus turbare conatur ecclesiam, 5 non paruo animus noster dolore concussus diuersis cogitationum stimulis uexabatur qualiter populis possit, ut in fide persisterent, subueniri. dum uero mentem nostram ad tuae fraternitatis scripta conuertimus, paratum iam remedium quo pestifer morbus salubri remedio uitaretur, inuenimus, puri fontis liquorem tuas caritatis sermone manantem, qui caenum omne male fluentis riui detergerei et omnibus quid de fide nostra 10 sentiri debeat, aperiret. ut ilium ergo reprehendimus et notamus, ita sanctitatem tuam uelut praesentem in litteris suis dominica sumus caritate complexi, cum unum 2 idemque nos sentire de domino uideremus. nec mirum est prouidentissimum domini sacerdotem pro fidei amore ac uirtute pugnare, ut aduersorum improbas résistât audacias et sibi créditos hac ammonitione confirmet. quam ergo nobis illa fuerunt amara, 15 tam ista sunt dulcía; quam illa caenulenta, tam ista sunt pura. gratulamur tantam inesse sanctitati tuae uigilantiam, ut decessorum tuorum, qui et ipsi semper defensores orthodoxi dogmatis extiterunt, exempla iam uiceris. uere tibi euangelicum potest testimonium conuenire quo dicitur: p a s t o r b o n u s p o n i t a n i m a m s u a m p r o io. 10, n ouibus suis. sed ut tu bonus pastor, ita ille nec tamquam malus potest mercennarius 20 accusari, qui non ideo quod oues relinquat, arguitur, sed quod eas ipse laniet, inuenitur. io. io, 12 3 adderemus aliquid, frater carissime, si non te eadem sentire quae sentimus omnia uideremus et in ipsa adsertione fidei defensorem fortissimum probassemus. ingesta uero nobis sunt cuncta per ordinem a filio nostro Posidonio diacono quaecumque de hac re tua sanctitas scripsit. omnes tendiculas praedicationis callidas detexisti et fidem 25 JK

372.

extat etiam in Collectione CT XII;

Grceca uersio habetur in V 9 S15

A 6

U [inde ab i 8 dogmatis], 5 [ = wr], F, O [= yz], Τ [= pib], C [= vw] I EPISTVLA — episcopvm ALEXANDRIAE [alexandriae epm r] 5 ont. FO epla celestini pape ad cyrillum alexandrinum epm i caelestinus cyrillo b eiusdem epistula [epistula om. v\ scripta ad archiepiscopum cyrillum in qua stribit ut optineret [obtineat »] eius locum in sancto concilio eo quod maris longa [et longa ρ] spatia ipse refutauerit Cp 2 Caelestinus — Alexandrino] carissimo cyrillo caelestinus pi cf. Tcod., .. [oisftssa] cyrillo epo alexandrine ecclesie b om. CFcod. 3 possidonium wFOTv

4 morare p

episcopus om. 0 5 quae F

perturbare F

7 populis om. FOr 8 fraternitatis tuas O quod S per quod wz sermonem Τ io manentem ρ manente bz detegeret SFyp

¿citati bm, corr. m1

coêpô F

6 non — uexabatur om. O

9 fontem ρ liquore ι tuae] mutuae pC 11 sentire debeant i retineri debeat 6

aperire Fy, corr. y1 12 in om. F tuis Fi 1 4 uirtutem ρ purgare F ut] et F om. i 15 creditur p credito b non créditos C hac om, i monitione F fuerunt Fw2 i b fuerint SOpC 16 sunt ista FO ista b gratulemur ρ tandem i 17 sanctitatis ρ i8 uiceris] dicerie F 19/20 animam suam pro ouibus suis ponit [y ponet ζ] O 20 tu dici b parlor F om. pi lanians i inuinietur F donio FOTo 25 tendicula Fb

22 aliquid om. i

carissimi ρ

19 quod 21 eo C

24 cuncta sunt rb

FOpbm quod possi-

6

COLLECTIO VERONENSIS

taliter, ne Christo deo nostro credentium cor in alteram partem trahi ualeat, communisti. 4 magnus fidei nostrae triumphus est et adseruisse nostra tam fortiter et aduersa sanctarum scripturarum testimoniis deuicisse. quid agat iam, quo se ille circumferat? qui amatoi impiae nouitatis, dum mauult suo potius ingenio seruire quam Christo, sibi creditam plebem ueneno uoluit suae praedicationis inficere, cum et legere debuerit et 5 Tit. 3, 9 tenere, prauas quaestiones et quae non proficiant ad salutem, sed ad perditioriem ani6 marum nitantur, uitandas potius quam sequendas. sed ad praecipitia festinantem, immo iam in praecipiti unde corruat, constitutum, si possumus, reuocare debemus, ne ruinam eius, si non succurrimus, urgeamus. Christus deus noster, cui suae quaestio Lue. 15, 4. s natiuitatis infertur, pro una oue laborare nos docuit, uolens eam suis quoque umeris io reuocari, ne rapaci lupo pateret in praedam. et qui pro unius ouis currere salute nos docuit, qualiter nos uult pro ipsarum ouium laborare pastore, qui officii et nominis eius oblitus in rapacitatem lupi se ipse conuertit, gregem cupiens perdere, quem debuerat 6 custodire? Ezech. 32, il corrigamus.

quem nos a saeptis agnorum remouere debemus, si non ita ut uolumus, sit spes ueniae corrigenti; malumus enim ut reuertatur et uiuat, si uitam 15

sibi commissorum ipse non perdat. sit certa sententia perduranti; abscidendum cf. Mt. s, 29 enim est tale uulnus, quo non unum membrum laeditur, sed totum corpus ecclesiae sauciatur. quid enim cum consentientibus faciat qui solus sibi sapiens a nostra credulitate dissentit? sint in communione quos ipse resistentes sibi a communione submouit, nostramque communionem habere se non posse nouerit, si in hoc peruersitatis suae 20 7 tramite apostolicae doctrinas contrarius perdurarli. auctoritate igitur tecum nostrae sedis adscita, uice nostra usus, hanc exequeris districto uigore sententiam, ut aut intra decern dies ab huius conuentionis die numerandos prauas praedicationes suas scripta professione condemnet et hanc se de natiuitate Christi dei nostri fidem tenere confirmet quam et Romana et tuae sanctitatis ecclesia et uniuersalis deuotio tenet. aut nisi 25 hoc fecerit, mox sanctitas tua illi ecclesiae prouisura a nostro eum corpore modis omnibus sciat esse remouendum, qui nec in se medentium curam uoluit admittere et in perditionem tam suam quam omnium sibi creditorum male pestifer festinauit. eadem ep. 6 autem scripsimus et ad sanctos fratres et coepiscopos nostros Iohannem Ruf um Iuuenalem et Flauianum, ut nota sit de eo nostra, immo Christi nostri diuina sententia. 30 ·?· I 0 · m · Aug. a. 430

DAT I I I I

ID AVG THEODOSIO X I I I ET VALENTINIANO I I I AAGG CONSS

U, S [ = air], F, O [= ye], Τ [= pib], C [= vm] 1 communisti m1 in mg., ir Γ commonisti C communuisti p commonuisti UwFO pcarr dej. b 2 nostra tam] nos nostra i 4 magis uult suo C suo uoluit pi 6 paruas FO cogitationes C aliter quaestiones m* in mg. proficiunt C 8 precipitio F prœceps b praecepti ρ corum ruat ρ 9 ruina wcorr Ob υeo" eius piCr huius USFOb non om. i urgueamur vw urgamur b om. FO suae] se p quaestionem F 10 nos labore i quoque suis O suis C ulnis C quoque h umeris m* in mg l i lupo — pro om. FO 12 pastorem FOb et om. Ob 1 3 rapacitate bC 14 quae Frn annorum p agrorum b 15 sitamen b corrigendi m corrigentis ρ malemus pU maluimus O 16 ipse om. FO 1 7 est enim b tale est i tale F O 18 cum consentibus Fm cuín sentientibus ν consentientibus Oi facit FOb Γ 20 se om. FO si in] nisi F 21/22 nostrae sedis tecum F 22 nostra uice i hune F ut om. C aut] ab F 23 ab om. FOb die numerandos] dinumerandos FO 24 domini pi et dei C 25 tenent aut F tenenda ut y tenendam [superset, confirmât] et ζ ni V ne b nihil Fy si nihil ζ 26 a om. F 27 remouendus ρ quia F amittere p 27/28 perditione F perturbationem [uel perditionem superset, y] 0 28 credentium F 30 nota] nostra p 31 om. b data UFTm augusti ir VALENTINA F AAGG CONSTANT F augg conss O om. USpiC

I, 3 — 7 C A E L E S T I N J E P I S T V L A A D C Y R I L L V M

7

2, 1 — 3 A D N E S T O R I V M

E I V S D E M C A E L E S T I N I P A P A E A N T E S Y N O D V M E P I S T V L A A D N E S T O R I V M EPM C O N S T A N T I N O POLITANVM

il 1

Caelestinus episcopus Nestorio episcopo Constantinopolitano. Aliquantis diebus uitae nostra post nefandum et saepe damnatum dogma Pelagli atque Caelestii catholicam fidem quies habuit, quando eos cum suae disputationis sequacibus telo unitae sententiae s Occidens Oriensque percussit. denique sanctae recordationis Atticus, catholicae magister fidei et uere beato Iohanni etiam ad ista successor, eos ita persecutus est pro rege communi, ut his ne standi quidem illic copia prsstaretur. mansit nos post eius exitum sollicitudo uel maxima, cum successor suus utrum etiam in eius fidem succederet, quaereremus, quia difficile est continuari quae bona sunt; nam sibi saepe alternis uicibus 10 aduersa succedunt. habuimus tamen post hunc, a quo eramus continuo deserendi, sanctum Sisinnium celebratum simplicitate et sanctitate collegam earn fidem quam inuenerat, praedicantem. legerat profecto simplex sanctitas et sancta simplicitas timendum magis quam alte sibi esse sapiendum, et alibi, altiora scrutanda non esse, Rom. n , e t i t e r u m r s i q u i s a l i u d pr a s d i c a u e r i t q u a m q u o d p r a s d i c a u i m u s , a n a t h e m a 15 Sir. 3,

2 sit. hoc tamen exeunte de saeculo, cum se sollicitudo nostra in tantum in quantum G a l · '' 8 ei dominus permisit, extenderet, laetificauit animum nostrum uenientium narratio nuntiorum, quam mox firmauit eorum qui interfuerunt ordinationi tuae relatio collegarum, qui tibi testimonii tantum tulerunt quantum ferri huic debuit qui aliunde uidebatur electus. tanta ante opinione uixisti, ut tuis te aliena ciuitas inuideret; tanto nunc 20 3 horrore uitaris, ut tui in aliis uideant qualiter fuerint liberati. dudum sumpsimus epistulas tuas, quibus in angusto nihil potuimus dare responsi; erat enim in Latinum ep. 3. 4 sermo uertendus. quod cum, licet sero, facimus, sancii fratris et coepiscopi meiCyrilli probatissimi sacerdotis per filium meum Posidonium diaconum talia de te scripta susce- Coll. ν pimus quibus his qui de tua ordinatione rettulerant, perisse suum testimonium doleremus. 25 bonis enim principiis tuis malus, quantum uidemus, successit euentus, bonis inquam principiis, quae apud nos ita celebrata fuerant, ut responsum dantes ad relationem fratrum, nos faceremus participes gaudiorum; sed considerantes nunc et querellam

i l JK374. S16

A 7.

U, S [= l/2

in US repetitur in ipsis Gestis [ U i & ] . extat etiam in Coll.CT

adjertur in Gestis concilii quinti [L V 523—527

wr], F, Τ [=

EIVSDEM

ROMAE ff] AD

—

NESTORIVM

3 caelestinus —

pib], C [=

CONSTANT Ui

Si

Σ

U

vm], Ui, S, [=

Ottt.

ITEM

unitae contuli S unita wi unitate L unitatis Hm1

US

beati iohannis m beatus iohannes vH

ipsius LH

nec bH fide

credendum L 17 ei] mei F

TCLH

fandi L

altiora se LHm*

quod LH

interiuerant vSiH

20 antea Si

uideret H

runt Si n

ROMAE

[ROMAE

PAPAE

AD

EPI Τ ÈPÏ NESTORIVM

non F

URB 13 b

LH

8 rege USTCUiStZr

sectanda LH

legebat H

alia C, con. m1

relationum m reuelationem H

25 qui om. Fyd 28 parti ceps ρ

maximae F

simplitas F

16 cum] quam F

testimonium F

18 quam] detulerunt CH

22 tuas epistulas Σ

23 uertendae b

cum om. L

26 inquam] in quantum H nunc] nos L

suus]

14 timendum]

animam nostram Si

21 errore ν1 Si Η in errore ν

telis

η magister om.

re LH relegione F lege

15 praedicamus Sin

extendere Fßn

19 tantum tibi testimonii C

tantum ρ

littera uel am uel em

9 exitus Ui Si obitum F

13 predicatam F

concessit C

al.

6 oriens occidensque LH Γ

22/23 latino sermo /β latino sermone αγ latinum sermone b 24 possidonium TmLHZ

EPI

CAELESTINI

LH uel es superser. ν quietem w'om'UiSi'Z

prosecutus H

illi bCLH

10 alterius H

dns noster LH

¿]

4/5 catholicam fidem USFTmLH 5 quies USFTm

LH

m2 grege r1

L [ = αβγί>], H [deg], Σ [=_«σ]

CAELESTINI

[INCIPIT

X; Grœca uersio habetur in V 10

316-321}

caelestinus nestorio [epö super sor.} constantp F dilectissimo fratri

om. b

superset. ν catholica fides uflvUiSiZ

EPLA

M VI III

win],

EPISTOLA

SFTC ALIA

constantinopolitano US

nestorio caelestinus piCUiSiLHï.

=

erant b fecimus L 27 fue-

8

COLLECTIO VERONENSIS

de te praedicti fratris et interpretatas tandem epistulas tuas aperta blasphemia conGal. 4, 20 tinentes, illud nobis apostolicum uidemus esse dicendum: u e l l e m m u t a r e u o c e m m e a m , q u i a c o n f u n d o r in u o b i s . quin immo mutaui, nisi de praecipiti se reuocet ι Cor. 5, 13 impius disputator; necesse est enim malum ex nobis ipsis, sicut prsecipitur, auferamus. 4 Legimus ergo epistularum tenorem et eos libros quos illustri uiro filio meo Antiocho 5

ep. 3. 4 δ Rom. 8, 26

ι Cor. 11,19 2 Tl

™:2'

reddente suscepimus. m his quidem nobis uestigatus deprehensus et tentus quodam multiloquiò labebaris, dum uera inuoluis obscuris, rursus utraque confundens uel confiteris negata uel niteris negare confessa; sed in epistulis tuis apertam non tam de fide nostra quam de te tulisti sententiam, uolens de deo uerbo aliter quam fides habet omnium, disputare. ecce [nunc] in quam de te uocamur sententiam; ecce quae tuarum sunt 10 beneficia nouitatum. postquam ignoratus electus es et cognitus accusaris, iam nunc cum ilio gentium doctore dicendum est: n a m q u i d o r e m u s s e c u n d u m quod oportet, nescimus. nonne haec ecclesiae lili uerba conueniunt quae probatos sibi uiros, non notitiam tuam sed f a m a m secuta, contempsit? inpositum est opinioni bene de te credentium. quis enim intra ouile uellus rapacem Iupum putaret abscondi? ts uox est eiusdem apostoli, oportere etiam haereses esse, ut probati manifesti fiant. aperi

16

aures tuas, et eius ad Timotheum uel Titum dictos audito sermones: quid his aliud . . . . . . praecepit quam ut nouitates uitent uocum profanas? ad impietatem quippe ista ι Tim. ι, 3 proficiunt quae semper spinas et tribuios intulerunt. Timotheum certe etiam rogasse Tit. 3. 9

se dicit ut Ephesi remanens denuntiaret quibusdam ne quis aliter praedicaret. ante 20 I«. 5,30.31 oculos mihi Hieremiae prophetae uerba sunt: h o r r i b i l i a , inquit, f a c t a s u n t s u p e r G t e r r a m , prophetae i n i q u i t a t e m p r o p h e t a n t . haec, dicas uolo, quasi ignota te transeunt aut quasi nota contemnis? si quasi ignota te transeunt, non sit pudoris rectum discere, quando timori non fuit docere peruersum; si quasi nota contemnis, Mt. 25, 24 sq. intellege te inexcusabilem fore, cum a te commissi tibi talenti quaesiuerit ille rationem qui 25 per nos de hoc sancto fenore suo lucrum semper expectat. aspice quae poena ilium maneat qui abscondit acceptum, qui integrum certe restituit quod accepit. unde euidenter aduerte quod sit et quale periculum nec hoc quod acceperis, reddidisse. an loh. 17, il 7 tu domino nostro dicturus es: q u o s d e d i s t i m i h i , c u s t o d i u i , cum sic scindi in partes audiamus eius ecclesiam? qua conscientia uiuis paene ab omnibus in hac ciuitate so desertus? optauerameos tune fuisse tam cautos quam nunc sunt, cum sibi desiderant Vi S [= wr], F, Τ [= pib], C [= vm], [/,, & [= w^n], L [ = αβγδ], Η [ = deg], I [= ησ] ι patris Si interpretatus C aperta blasphemiam Η apertam blasphemiam Sivmtb apertas blasphemias Σ 2 uideamus C uidimus H uelle Uiαβγ 3 precipitio b prsecipitiis v'Ha 4 ut malum CH 5 ergo] uero F 6 reddentes H redeunte VSUiSi a nobis SLH inuestigatus fbHm' tentus est αβγ Η tentus es b 7 labefactari LH utraque] ut ratio C 8 negata—niteris om. L apertum C om. L non tam] notam F de] in L 9 te om. SSi b, corr. r J , tua wz dei FL omnia C 10 nunc piCHT om. VSFbViSiLZ uocamus iCbHn quae de Ui i i postquam ignoratus om. US es om. VS et om. LH nunc] non Wi num r¡ 12 secundum quod] sicut SC 13 et ecclesise aßbff 14 tuam om. H secutam Fmyn iam positum C iam impositum H est om. H 15 uellus rapacem FLZr uelut rapacem STCU1S1H uel ultra paeem U 16 oportet bHn sint H 17 eiusdem i uel Titum om. L quid de F aliud his C i8 prsecipit USibfibr uitentur 5 corr. w*rl enim quippe αβγ enim Η 20 denuntiet L aliquibus i 21 prophetae om. F uerba om. C 23/24 pudori discere rectum i 24 rectum] dictum L timoris Vi Si LH timore ρ perderea L 25 intellege te] intellegite pwi LH, corr. w¡ inexcusabile L fore] eore p cum — ille om. F commisi wbwifHn, corr. wwi quaesierit LHn 26 suum aßbH ilio αβγ illí b 27 integram m 28 auerte may, corr. m1 sit et quale] sed equale αβγ aequale b sit uel quale t uel quale sit b hoc om. t acceperit L reddidisset βΗ 28/29 a n tu] at tu F ante w anne w* aut ei r an L 29 domine H nostro] non CH quod VL quodsi b 30 eius audiamus LH audiamus F audimus eius i 31 cunctos F dum i desiderarent w1

2, 3—io CAELESTINI EPISTVLA AD NESTORIVM

9

subueniri. unde tibi in has quaestiones uerba dirigere quas sit blasphcmium cogitasse? unde in populos haec episcopo praedicare quibus uirginei partus reuerentia saucietur? non debent ueteris fidei puritatem blasphéma in deum uerba turbare. quis umquam non dignus est anathemate iudicatus uel adiciens uel retrahens fidei? piene etcnim et manifeste tradita ab apostolis nobis nec augmentum nec imminutionem requirit. legimus libris nostris non addi debere, non retrahi; magna quippe et addentem et retra- Apoc. 22,18. 19 hentem poena constringit. 8 Vnde cauterium paramus et ferrum, quia ultra non erunt fouenda uulnera quae merentur abscidi; scimus certe maiora uitia maiore semper dolore sanari; inter multa quae a te impie praedicata uniuersalis récusât ecclesia, symbolo ab apostolis tradito 10 plangimus haec uerba fuisse sublata quae nobis totius spem uitae salutisque promittunt. quod quare fiat, locuntur cpistulae tuae, de quibus nulla dubitatio est quia eas ipse misisti; ep. 3. 4 quas in manus nostras nolueramus ucnire, ne de tanti cogeremur sceleris genere iudicare. omnium disputationum tuarum uias breuis earum sermo conclusit. extendisti te latius, multis anfractibus circuisti; sero tamen diuerso itinere peruenisti ad impium u constitutum. scimus quid ille cauerit qui praecepit contentiones et pugnas legis esse uitandas; s u n t e n i m , inquit, i n u t i l e s et uanae. quod igitur uanum et inutile Tit. 3, 9 9 iudicatur, nemo dubitet minime profuturum. itaque quamuis iam frater Cyrillus secundis te epistulis suis asscrat esse conuentum, intellegas uolo post primam et secundam Coll. ν 2. 4 illius et hanc correptionem nostram, quam constat esse iam tertiam, ab uniuersitate 20 collegii et conuentu Christianorum te prorsus esse seiunctum, nisi mox quae male dieta sunt, corrigantur, nisi in eam uiam redeas quam se Christus esse testatur. male loh. 14,6 in hunc arma desperatione mouisti qui te super familiam suam uelut fidelem prudentem- Mt. 24,45 sq. que seruum permiserat ante constituí; periit tibi huius officii beatitude promissa. non solum non das cibum in tempore, uerum etiam ueneno interficis quos ille suo sanguine 25 et sua morte quaesiuit; uenenum namque est sub tuis labiis, quae maledictionis et amari- Ps. 13, 3 10 tudinis piena uidemus, cum contra cum qui suauis est, niteris disputare ubi est diligentia pastoralis? pastor bonus animam suam ponit pro ouibus suis, mercennarius ioh. 10, n.12 uero est qui eas lupis, dum dimittit, et tradit. quid hic tu pastor acturus es, qui dominicum gregem pro lupis ipse discerpis? ad quae iam grex sanctus saepta confugiet, so si intra óuilia ecclesiae saucietur? qua futurus est tuitione defensus qui te patitur pro custode raptorem? et a l i a s , inquit dominus, h a b e o quas non s u n t de hoc ioh. 10, 16 2—7 adfert Eutyches [Spirit. Cañn. ι, 99 V, S [= wr], F, Τ [= pib], C [ = m ] , U,, St [= w,r,]t L [ = aßfb], H [ = deg], Σ [ = >ισ] ι hac Fb qua m quam υ quasi rr¡ quae bLH blasphemum w1 rZ blasphemia LH cogitasset bHn 2 haec in populo [populos H] LH episcopi UUxSi episcopum ibL episcopis p 3 blasphemia Fectrr blasphemiae L dno C, con. m* 4 anathema U piena CH plane FL plana m' enim L S et om. USibye manifesta et tradita F reddita L requirit UwTUiSi requirunt FrCLHZr 6 in libris FC LH Γ et1 om. I. 6/7 detrahentem CHα adretrahentem ρ 8 prseparamus LH 9/10 inter multa] interim ultra F 10 a te] et a te C aetate p ea te dg ea a te e praedicata] iudicata F ab apostolis tradito om. Γ I2 locuntur om. L qui Fb 13 noluissemus L de te tanti L tanto F tantis C, con. m*v* cogeremus Ηη 14 eorum S extendis F 15 anfretibus F amfratibus b circumisti LH 16 praecipit CSiHa contentiones legis et pugnas L 17 quod igitur] quo dicitur F sceleris genere] scelere F 18 dubitat Ft Γ iudicat L iam om. mi, con. m, te iam ßb et etiam α etiam γΗ 19 te om. L post hoc primam αβγ post hanc primam b 20 hanc] istam b nostram correptionem C correctionem i Σ iam esse F iter tuam H 21 te prorsus om. L iunctum F 22 se xps esse] expresse L 24 permisit L 25 inficis US 26 sub tuis] subtus Fi sub eius b 26/27 amaritudine 5 27 uideamus USFUiSiΣ, con. U est' om. USTmUiSiΣ, con. m 28 pro ouibus suis ponit F 29 est om. piC ero F ei Fcorr ea αβγ dum FL om. USTCUtSiHT 30 dispergis CH quem iam αβγη quaenam vH quendam m, con. m sanctus om. L dominicus CHT 31 ouile ibL es αβγη 32 habeo oues FttPLHZ oues habeo SibC Acta concilioraiD oceumenicoram. I, 2.

2

COLLECTIO VERONENSIS

IO

ouili,

et

illas

oportet

me

adducere.

ille alias se promittit adducere, tibi

pereunt quas habebas, si quidem certum sit, quotiens ista contingunt, non oues pastoribus, sed magis ouibus perire pastores. ut fiat unus

grex.

11 durum est ut in te de Actibus Act.2o,29.30 inquit, non

scio

quia

parcentes

peruersa,

ut

et

u o c e m , inquit, m e a m

audient.

quare?

ad illius uocem unus fit grex, a d t u a m a u t inficitur a u t fugatur. intrabunt

gregi,

et

adducant

apostolorum beati

Pauli uerba conueniant:

ego, 5

post

meum

uos,

ex

discessum

uobis

discípulos

ipsis

post

lupi

exurgent

se.

graues

homines

in

loquentes

haec a te aliis quam tibi dicta

uelimus; docenda enim tibi fuerant, non discenda quae dicimus. doceri episcopum qualiter esse debeat Christianus?

n a m quis f e r a t

diligenter aspice in quam con- 10

dicionem uoceris: incesseris, argueris, accusaris.

quid horum conuenit sacerdoti?

duris dura responsio, si tarnen uicissitudo est uerbis blasphemium uindicare. a nobis existimas esse parcendum, cum animae tuae ita ipse non parcas,

an tibi ut omnibus

12 uelis et praeteritis et praesentibus et futuris beneficium salutis auferre ?

persequor

Ps. 138, 22 piane boni domini mei fidelis seruus inimicos, cum propheta adserat eos odio se odisse is Deut. 13,8 perfecto; moneor rursus, altero loquente, ne parcam.

quem hic ego respiciam? cui

honoris aliquid seruem? quando agitur ut mihi totius spei meae causa tollatur.

ipsius

Mt. io, 37 in euangelio uerba sunt domini, quibus ait non sibi patrem, non matrem, non non aliquam necessitudinem debere prseponi.

filios,

est enim talis frequenter pietas

ex

qua nascatur impietas, cum, uincente carnis affectu, caritati illi quae deus est, caritas 20 praeponitur corporalis.

eius intuitu aliquibus saepe deferimus; at cum in hunc tenditur

ι ioh. 4, 16 qui est ipsa dilectio, necesse est nec illa seruentur quorum auctor uocatur ad causam. 13 expergescere tandem, quia non sunt istae dicendae uigiliae quas non exhibes custodiae, sed rapinae.

dormire te uelimus in hoc quod praedicas, et uigilare in hoc quod in-

pugnas; leuius certe ferremus, si in utraque dormires.

nemo tibi perditus esset, 25

nemo quEesitus; nullo animarum dispendio maereret ecclesia, nullo conpendio laetaretur; satis ei esset, si hanc sponso suo ita ut susceperas, resignares.

sed quid multis immoror ?

ι Cor. 3,10. loquente architecto Paulo, frustra per te superaedifìcatum aliquid quaero, in quo non inuenio fundamentum.

11

14

Audio uim m a x i m a m catholice sentientes, quibus nos communicamus, clericos so sustinere, ita ut his etiam ciuitas interdicta dicatur.

laetamur eos praemium con-

17, 5 [ = air], F, Τ [= fib], C [= ιmi], Ut, Λ [= Ϊ Λ ] , L [ = αβγδ], Η [ = deg], Σ [ = reo] i ipsas F 4 faciat H 8 abducant

se promittit] repromittit bL unus» OTO. F

fit

OTO. 5

2 quae L

aut 1 rFT

a te] ante bH ad te

USibUiSiO

10 docere F docendo p docendum »

accusaris om. H

r blasphéma a blasphemia

blasphemiam

CUtSt

existimamus esse U existimasse se b persequar USTCUi

moneo iCU¡ ß, igitur F ß M

quae CL,

matrem aut pat

matrem nec filios H impietas pietas H

19 nec H

aut filios F

quibus L

29 inueni Σ interdicta ciuitas L

22 in LH re

aestimas

esse

WilnF

persequor

16 moneor — parcam om.

his S

ergo F$H

F

17 reseruem CH

17 mei p αβγ

ι 8 dm

patrem nec [et t>] matrem non filios L patrem non

praedicas — quod om. pi

25 leuius certe] leuius certe te a in utroque te utroque celeri

Si

I I inblasphemum

14 tu uelis L

19—21 est — praeponitur om. F

21 cum in hunc] ubi ad eum LH

j'Jßb uoluimus η uolumus σ

inmiror αβγ

se odio L TO'

esse

8ς Γ

17—p. l i , 23 ut mihi — quali- OTO. U propter folii defectum

uerba sunt CH

utraque FT

extimas

ut] cum L con.

inspice C

12 blasphemium UwFLH 13

w*Tn

η surgent LH 9 uellemus UrbL

xpianum βγΗ

quis H

ita om. Γ

rursum L

meam inquid CLH Σ

8/9 dicta — tibi ont. F

15 boni om. USn

Si ΗΣ

corr. mlUt

re

debeat esse FibLH

cesseris] arcersiris re arcesseris σ

FLr

3 peñere pCH

uero aut LH autem UwTCUiSi

23 tarnen L

19 frequenter exhibit F

et te uigilare F

talis bC

24 uellemus

in] ad SFbUi Si Σ

feremus C \corr. m1] ig ferrimus ρ ferimus

27 satius TCcorr H saucius C 30 catholicos SFbm* UiSiLn

susciperat St acceperas L clerice S, corr.w»

F

acciperas H 31 ita — his]

2, 1 0 — 1 7 C A E L E S T I N I E P I S T V L A A D N E S T O R I V M

II

fessionis adquirere, sed dolemus quod episcopo persequente. beatus apostolus Paulus persecutorem prasdicatore mutauit; nefas est maximum praedicatorem persecutore 15 mutatum. digere in numerum retro haereticos qui huiusmodi quaestiones ecclesiis intulerunt. quis umquam de hoc certamine uictor reuertit? habes certe tuae ciuitatis exemplum: Paulus ciuis Samosateus occupata Antiochena ecclesia cum aliqua 5 praedicaret, collegit suorum seminum messem. reliquos inuentores malorum ecclesiis occupatis sententiae censur-x semper non dispar eiecit; hos quoque haereticos de quibus nos, uelut eorum quae gesta sunt nescius, consulere uoluisti, sedibus suis iniusta dicentes expulit iusta damnatio. quós illic inuenisse requiem non putamus esse mirandum; inuenerunt enim impiam praedicationem, cuius conparatione se existiment innocentes. 10 16 hoc loco, quia oportunitas sermonis exposcit, tacere non possumus quod stupemus. legimus quam bene teneas originale peccatum, qualiter ipsam naturam asserueris debitricem et eum debitum merito reddere qui descenderit de genere debitoris. quid tecum faciunt qui sunt haec negando damnati? numquam sine suspicione ea quae sibi sunt aduersa, conueniunt; eicerentur denique, si tibi quoque similiter displicerent. 15 cur tamen nunc ea quae in hos tunc sunt acta, quaeruntur, cum certum sit illinc ad nos catholico tunc antistite Attico gesta directa? cur non sanctae memorias Sisinnius ista quaesiuit? quia utique sub decessore suo probauerat eos iure damnatos. defleant infelices spe se hominum fuisse deceptos, quibus iam potuit propter communionem solam paenitentia subuenire. ecce scire de his incipis, si qua ante nescisti; causam 20 tuam magis modo quam aliorum catholica et festina deliberatione curato, quia conuenienter dicimus : m e d i c e , c u r a t e i p s u m , qui aliis desideras subuenire. aegritu- Le. 4, 23 17 dinis tuae qualitas non recipit aut prasstari permittit indutias. Alexandrinae ecclesia sacerdotis fidem et probauimus et probamus, et tu ammonitus per eum rursus senti nobiscum, si uis esse nobiscum. cui fratri si a te praebetur adsensus, damnatis omnibus 25 quae hue usque sentisti, statim haec uolumus praedices quae ipsum uideas praedicare. nos contra fas etiam sacerdotes uolumus esse correctos; quibus ut praemissa conuentione consulimus, ita in hos necesse est damnationis sententiam, si abutuntur nostra salubri ammonitione, firmemus. hoc tamen erit post damnationem praui dogmatis plenum correctionis indicium: reuocentur omnes ad ecclesiam qui propter Christum so caput eius uidentur exclusi. reuocentur omnes, quod nisi fiat quod dicimus, eiciendus eiecit. quamuis in nostra communione sunt isti in quos talis cognoscitur extitisse. U, S [wr], F, Τ [pib], C [vm], l/ t [usque ad 29 salubri], Si [>,ri], L [αβγίι], Η [deg], Σ [na] ι dolemus epm persequentem L

sequente S, corr. w1

Fimri Hn in predicatorem ν om. αγ

2 pdicatorem 5 [corr. w],

paulus de F

3 mutato F

degere rL

retro hereticorum b hereticorum r retro hsere Wi retrahaere wi1 retrahere η

ecclesiae LH cf. Γ

4 euertit

C [corr. m1] reuertitur SFibm» Ui Si beZ

ciues SpC [corr. v* m1] Ui Wi bH

ecclesia antiochiae LH honestius H

extiment F

a:stiment H

suspicionem Fn nunc L

7 occupatos L 9 inuenisset 11

cum] tunc L

stare LHn CHI

frs β

statim om. L messa Fm nos σ codicibus FrbmSi

H

debetur L

om. L

quos H

13

si] sibi L

31 quod1] quos FwbC sint riL

8 nescio

cum in] συγκρίσει Γ

14 damnationum tunc om.

L

sensisti USTUiSiHE

28 consulemus wFSi 30 iudicium F

correptos Hn

consulamus w1 α

18 iuste r i prsesta si F

cognosceris br agnoscitur C

uel eiciendos superscr.

prefrater

uel sensisti superscr. sicut LH

in om. pL ut F

reuocentur FTC si reuocentur USSi LHl

eiciendos Fb

F

etiam

25 si — nobiscum om. C [in mg. add. m 1 ] dg 26 sentisti FCLn

quam

16 cur] qui L

23 recepit p

27 contra fas] et quod contra fas est USU1S1L

est etiam F

L

exsegit b [=

15 sibi om. F

22 quia H

rursum L

27/28 correctione C

om.

8τε Iv

I7 a catholico LH Γ

incipies F adsensio L

debitum

qui L

antiochenam ecclesiam C

eicit Fag

10 cui comparationi F cf.

ad] a αβγ

24 sacerdoti αβγ

anthiocensae ecclesia F

sententia F

ea] hae w haec r his FbL

20 solum L sola SFiUiSieX

in persecutorem w2

5 de paulo samosatheo paulus b

occupât Caß occupans m1

samosatenus m^vLHT F

persecutorem SFLIfn

m1 pro-

hoc Ln

uirumque in

m1 eiciendo m

Γ

32 eicit

COLLECTIO VERONENSIS

12

IS Ad clerum quoque ecclesiae Constantinopolitanae uel omnes qui censentur nomine P- 5 Christiano, qualia necessitas exigit scripta direximus, ut si in peruersae disputationis obstinatione persistís nee haec quae frater Cyrillus nobiscum praedicat, praedicaris, a nostro collegio, cum quibus tibi non potest esse communio, te intellegant separatum, scituri et exemplo iam cauti qualiter animas suae decocto et maturo iudicio debeant 5 prouiderc. aperte igitur hanc nostram scias esse sententiam, ut nisi de deo Christo nostro ea praedices quae et Romana et Alexandrina et uniuersalis ecclesia catholica tenet, sicut et sacrosancta Constantinopolitanae urbis ecclesia ad te usque optime tenuit, et hanc perfidam nouitatem, quae hoc quod uenerabilis scriptura coniungit, nititur separare, intra decimum diem a primo innotescentis tibi huius conuentionis die numerandum aperta io et scripta professione damnaueris, noueris ab uniuersalis te ecclesiae catholicae communione deiectum. quam formam ad te nostri iudicii per memoratum filium meum Posidonium diaconum cum omnibus chartis ad sanctum consacerdotem meum memoratae Alexandrinae urbis antistitem, qui ad nos super hoc ipso plenius rettulit, destinaui, ut agat uice nostra quatenus s t a t u t u m nostrum uel tibi uel uniuersis fratribus innotescat, is quia omnes debent nosse quod agitur, quotiens omnium causa tractatur. Et alia m a n u : Deus te incolumem custodiat, frater karissime.

C

d. 10. m. Aug. a. 430

DAT I U I

ID AVG THEODOSIO X I I I ET VALENTIN ΙΑΝΟ I I I AVGG CONSS

I N C I P I T EPISTVLA NESTORII AD CAELESTINVM PAPAM VRBIS ROMAE

Fraternas nobis inuicem debemus collocutiones, ut una inter nos secundum « 20 III 1 Loofs Nesto- optinente concordia pugnaturi diabolum pacis inimicum. quorsum hoc anteloquium? "10-16*8*^14 lulianus quidam et Florus et Orontius et Fabius, dicentes se Occidentalium partium episcopos, saepe et piissimum et praedicatissimum imperatorem adierunt ac suas causas defleuerunt t a m q u a m orthodoxi temporibus orthodoxis persecutionem passi; saepe eadem et apud nos lamentantes ac saepe reiecti, eadem facere non desierunt, sed insistunt per 2® dies singulos implentes aures omnium uocibus lacrimosis. his quidem ad eos sermonibus quibus oportuit, usi sumus, et cum negotii eorum ueram fidem nesciremus; sed quoniam apertiore nobis de causis eorum notitia opus est, ne piissimus et Christianissimus U, S [ιor], F, Τ [>i¿], C [ITO], UI [inde a 14 antistitem], & |>i )-,], L [ußyb], H [deg], I [na] i quoque F ecclesiae om. L qui om. L 2 qualia] qui alia dg quia alia e exegerit b postulami LH άπήιτησβν Γ 3 prsedicat nobiscum H praedicaueris ivLH uel pdicas superscr. m1 om. b 5 et 1 om. pi maturato LH 6—12 aperte — deiectum hanc senteniice formam episiuUe V subler adnectunl LH; uarias lectiones sub siglis Li Hi hic adnolaui 6 a parte F aperta aße apertam γ agnosce hanc nostram esse Hi deo] domino Η η eas p ea esse i praedicis F et 1 om. LH Li Hi et 1 om. S catholica om. Li Hi 7/8 tenet — ecclesia om. Hi 8 sea LL1H1 ecclesia Ln a te usque αβ ad eius quae, in mg. ante hœc ins. hue usque γ ad te hue usque i et om. LiHi 9 profidae b perfidiae F per fidem ba perfidiam ßji/ι niteris αϊ βιγι Hi separari Hi 10 decimam Ht innotescenti L, Hi die numerandum Li ba diem numerandum UFvSi αβγΗη die numerando b diem numerandus Η i dinumerandum a 1 rm denumerandum wpi 11 deposueris aperta Li H¡ confessione LH noueris Li noueris te Hi om. ceteri te om. Hi 12 fratrem L 12/13 possidonium TmïvLHZ, om. m 13 memoratum L 14 a nos paße super] per pi ipso om. La 15 statum Sibn uel statutum L 16 omnium om. C huiusmodi iti mg. m1 omnis L αβγ testatur L 17 Et alia — karissime LH ont. ceteri 18 D A T — CONSS om. Σ Γ DATA FimLH iduum [Id p] augustarum pUiSi idus augusti i theodosii Η χι ili Fay quartodecimo Η et ualentiniani H tertio be T E R UUiWi om. C [III in mg. add. m'], a AVGG aß AVG γδ augusti f i om. ceteri CONSVLES txH om. UTCU1S1 U, S [= Jor] 20 lacunam agnouii Garnier supplendo scripturas, malim fraternum ani mum 21 inimicum debellemus w' quorsum tei' corsum V cursum 5 23 praedicantissimum U

2, i8 C A E L E S T I N I E P I S T V L A A D N E S T O R I V M 3, 1 — 3 N E S T O R I I PRIMA A D C A E L E S T I N V M

13

imperator noster molestiam s sepe ab his sustineat nec nos ignorantes eorum causas circa negotii defensionem diuidamur, dignare nobis notitiam de his largiri, ne uel quidam ignorando iustitiam ueritatis importuna miseratione conturbent uel canonicam indignationem beatitudinis tuae, quae contra eos pro sectis religionis forte probata est, aliud quidam quam hoc aestiment. nam sectarum nouitas multam meretur defensionem 5 2 a ueris pastoribus. unde et nos non modicam corruptionem orthodoxiae apud quosdam hic repperientes, et ira et lenitate circa aegros cottidie utimur. est enim aegritudo non parua, sed adfinis putredini Apollinaris et Arrii, dominicam enim in homine uisionem ad cuiusdam contemperationis confusionem passim commiscens, adeo ut et quidam apud nos clericorum, alii ex imperitia, alii ex haeretica fraude in sc olim celata, qualia 10 plurima et apostolorum temporibus contigerunt, tamquam haeretici aegrotent et aperte blasphement deum uerbum patri omousion tamquam originis initium de Christotoco uirgine sumpsisset et cum tempio suo aedificatus esset et carni consepultus, carnemquc dicant post resurrectionem non mansisse carnem, sed in naturam transisse deitatis. ut in compendio dicam, deitatem unigeniti ad originem coniunctae carnis referunt et 15 conmortificant carni, carnem uero coniunctam deitati ad deitatem transisse blasphémant ipso uerbo deificationis, quod nihil est aliud nisi utrumque corrumpere. sed et uirginem Christotocon ausi sunt cum deo quodam modo tractare diuine; hanc enim theotocon uocantes non perhorrescunt, cum sancti illi et supra omnem praedicationem patres per Nicaeam nihil amplius de sancta uirgine dixissent nisi quia dominus noster Iesus Christus 20 incarnatus est ex spiritu sancto et Maria uirgine. et taceo scripturas quae ubique uirginem matrem Christi, non dei uerbi et per angelos et per apostolos praedicarunt. propter quae quanta certamina sustinuimus, aestimo famam praecedentem docuissc beatitudinem tuam, hoc quoque attendentem quod non frustra certauerimus, sed emendati sunt gratia domini multi ex his qui peruersi erant, discedentes a nobis, quia proprie **• 25 parienti omousios natiuitas ; cui uero commissa est ilia in homine uisio, creatura est humanitatis dominicae deo coniunctae ex uirgine per spiritum. si quis autem hoc nomen theotocon propter natam humanitatem coniunctam deo uerbo, non propter parientem proponat, dicimus quidem hoc uocabulum in ea quae peperit, non esse conueniens (oportet enim ueram matrem de eadem esse essentia ex se natum), ferri tamen potest hoc 30 uocabulum propter ipsam considerationem [et] quod solum nominetur de uirgine hoc uerbum propter inseparabile templum dei uerbi ex ipsa, non quia ipsa mater sit dei uerbi; nemo enim antiquiorem se parit. 3

Haec quidem existimo praecedentem famam significasse, exponimus uero etiam nos quae contigerunt, ut rebus ostendamus quia fraterno animo negotium eorum quos 35 praediximus, nosse cupimus, non desiderio curiositatis importunae, cum et nostra narramus tamquam fratres fratribus, ueritatem sectarum nobis inuicem publicantes, ut sit mihi 25 adjeri Cassian. de incarti, doni. c. Nesl. 7, 31 : homousios parienti debet esse natiuitas cf. Concilstud. 1,6 33 adferl Cassian. 2,2';

aliis locis 7,2'.

4,2-.

5 , 1 ' nemo anteriorem se parit cf. Concilstud.

1,6

U, S [= wr] ι nec U non 5 tribuendum US

post addidi

5 multum 5

10 clericorum scripsi clerici quorum US

14 dicant scripsi dicunt US

8 enim] aut delendum avi malo translatoris qualia Garnier qua US quam Ucorr

mansisse U miscuisse S

siilo

13 sumpsissc

15 et deitatem unigeniti et 5

18 cum

deo quodam modo scripsi cum modo quodam do US Nestorium scripsisse συνθεολογείν τινα τρόπον τώι θεώι cognomi Loofs

19 cum ze- om. US

praedicancrunt w

nomen theotocon de sancta uirgine dici reieimus.

et parient Uw propria parient r propria ex pariente w1 28 parientem Constant parentem US del. Loofs

32 inseparabilem w

25/26 proprie * * parienti scripsi e. g.

esse enim debet proprie supplendo cl. Cassian. 7, 3' propria

28/29 proponet S 35 ut U om. S

26 omusios US 30 et addidi om. US 36 nostram US

uero scripsi nati w-

uiuerc

US

31 et

COLLECTIO

14

VERONENSIS

principium litterarum uerissimum; dixi enim, cum has litteras inciperem, quia fraternas nobis debemus inuicem collocutiones. Omnem quas tecum est in Christo, fraternitatem ego et qui mecum sunt, salutamus.

E X P L PRIMA AD CAELESTINVM PAPAM I N C I P I T N E S T O R I I E P I S T V L A SECVNDA AD EVNDEM

Loofs, NestoSaepe scripsi beatitudini tuse propter Iulianum Orontium et ceteros, qui sibi usurpant 5 nana p. 170, episcopalem dignitatem et creberrimam aditionem apud piissimum et praedicatissimum imperatorem faciunt nosque concidunt frequentibus lamentationibus, tamquam temporibus orthodoxis de Occidente proiecti. et hue usque scripta de his a tua ueneratione non suscepimus ; quae si haberem, possem eis respondere daremque compendiosumresponsum luctibus eorum. nunc enim ab incertis dictis eorum non habeat quis ad quod 10 se conuertat, aliis haereticos eos uocantibus et ideo de Occidentalibus partibus proiectos esse dicentibus, ipsis uero iurantibus calumniam se sustinuisse et periculum pro orthodoxa fide ex subreptione perpessos, quorum utrumuis certum sit, nobis grauis est ignorantia. nam condolere eis, si uere haeretici sunt, crimen est; et iterum non condolere, si calumniam sustinent, durum et impium est. dignetur igitur amantissima dei anima tua informare 15 nos, qui ad utrumque momentum hue usque diuidimur, id est et ad odium et ad miserationem eorum, doceri autem uolumus quam de his sententiam teneamus; defecimus enim eosdem uiros per dies singulos dissimulantes spe et expectatione beatitudinis tuae. 2 non est enim, o uenerandissime, sicut nosti, res uilis discussio piae sectae, nec parua est probatio eorum qui hoc agunt. multus enim etiam nobis labor hie celebratur, dum 20 elaboramus eruere sordidissimam impietatem pessimae opinionis Apollinaris et Arrii de ecclesia dei. nescio enim quemammodum quidam de ecclesiasticis quandam contemperationis imaginem deitate et humanitate unigeniti accipientes aegrotant aegritudine prasdictorum haereticorum, dum et corporis passiones audent superfundere deitati unigeniti et immutabilitatem deitatis ad naturam corporis transisse confingunt 25 et utramque naturam, quae per coniunctionem summam et inconfusam in una persona unigeniti adoratur, contemperationis mutabilitate confundunt, caeci, qui nec sanctorum illorum patrum expositionem meminerunt, aperte ad eos reclamantem: credimus in unum dominum Iesum Christum, filium dei, incarnatum ex spiritu sancto et Maria uirgine. *# haec enim uox in nomine quod significat [ad] utramque naturam, id est 30 Christo et * * deitati patris omousius, humanitas uero posterioribus temporibus nata sit ex sancta uirgine, quae propter coniunctionem deitatis ab angelis et hominibus simul 3 colitur. eum ergo qui hie propter sectarum puritatem tot laboribus fatigatur, considera quid iterum pati necesse est, si negotium praedictorum uirorum nesciat timeatque nimis ne additamentum haereticorum per ignorantiam hic positis faciat. unde rogo 35 ut undique studiosum sit sanctae animas tuae donare notitiam praedictorum uirorum,

U, S [= 3 e g o Ucorr

wr] om.

6 prsedicantissimum Ur

US

4

EXPL

—

EVNDEM U

9 suscepimus Uw% suscipimus 5

EXP

PRIMA

INCIP

NESTORII

EPLA

10 habeat scripsi habeo US

SECVNDA

S

quis] quid r

quod in quid corr. w1 1 3 perpessos w» perpessis US 14 condolere wìr cum dolere U cum dolore w 16 momentum Baronius nomen tuum US 18 spectatione US 21 eruere S erudire U 23 de addidi 26 utraque natura US 28 reclamantem scripsi reclamantes US 30 lacunam statui, exciderunt quae Neslorius de χριστοτόκος proponebat ad del. Baronius 3 1 xpo Uw xpi r lacunam agnouit Loofs, suppleuerim e. g. deitatem et humanitatem in unam adorationem coniungit, cum deitas sit 33 pluritatem ai* 33/34 considera Garnier considero US

35 faciat r faciant Uw

rogo Ur ergo w

4 N E S T O R I I E P I S T V L A II A D C A E L E S T I N V M 5 , 1 — 1 3 C A E L E S T I N I A D CONSTANTINOPOLITANOS

15

maxime cum litterarum sequester fidelissimus Valerius cubicularius possit beatitudini tuae aperte exponer.e molestias eorum. Omnem in Christo fraternitatem quae tecum est, ego et qui mecum sunt, plurimum salutamus. EPISTVLA

EXPL CAELESTINI

PAPAE

PRESBYTERIS

DIACONIBVS

CLERICIS

ET

PLEBI 5

CONSISTENTIBVS CONSTANTINOPOLIM ANTE SYNODVM v

1

Caelestinus episcopus presbyteris diaconibus clero [dei seruis] et plebi consistentibus Constantinopolim, dilectissimis fratribus, in domino salutem. Ad eos mihi qui faciunt ecclesiam, locuturo det apostolicus sermo principium, ut sancti discipuli prius audiant 9 illius qui praedicauit gentibus, uerba doctoris. praeter i l l a quae s u n t , inquit, 2 Cor. 11,28. 29 extrinsecus, instantia mea c o t t i d i a n a , sollicitudo omnium ecclesiarum. 12 et rursus: q u i s i n f i r m a t u r , e t e g o n o n i n f i r m o r ? q u i s s c a n d a l i z a t u r , e t ego non uror? ita et nos, licet longe positi, ubi peruersitate doctrinae cognouimus nostra membra lacerari, paterna sollicitudine nos urente pro uobis, alieno flagrauimus incendio, licet inter ecclesias dei, quae in unum Christi thalamum ubique referuntur, is 2 nihil longe sit, nihil censeatur alienum. cum ergo nostra uiscera sitis, iure trepidauimus ne fidem uestram, quae ubique praedicatur, a tramite ueritatis insinuado male docentis auertat. nam Nestorius episcopus de uirgineo partu et de diuinitate Christi dei saluatoris nostri, uelut eius reuerentiae et communis omnium salutis oblitus, nefanda praedicat, uitanda persuadit, sicut et eius scripta ad nos ab ipso cum propria suscriptione 20 ep. 3· 4 transmissa, sicut etiam relatio sancti fratris et coepiscopi mei Cyrilli per filium meum C o 1 1 · v "44 Posidonium diaconum ad me missa patefecit. quibus omnibus recensitis, magnam uitandamque peruersitatem impiae praedicationis inuenimus. humanam enim in Christo nostro discutit diuinamque naturam, nunc solum hominem, nunc ei societatem 24 8 dei, quotiens tamen dignatur, adsignans. sed nos, sicut Hieremias ait, talium pro- 1er. 23, 16 phetarum uanos non possumus audire sermones. audiat Ezechielem, et quid sibi V JK

375.

extat etiam in Coll. CT XI\

U, S [= wr] 2 aperte U per te S U, S [= m], F, T [= 5. 6 EPISTVLA — e t om.,

r]

pi], C [=

SYNODVM U

Grœca tursio habetur in Vil

vm], L [=

S17

A8

αβγό], H [ = deg]

EPISTOLA P A P A E C A E L E S T I N I

AD P P B B DLAC E T

C L E R I C I S E T P L E B I C O N S I S T E N T I B V S CONSTANTINOPOLIM S ont.

F

[presbiteris

diaconibus,

ITEM I N C I P A L I A E P L EXORTATORIA

E I V S D E M s c i E P I S C O P I C A E L E S T I N I AD CONSTANTINOPOLIM CLERO E T P L S B I M i s B A L I n c i p i t e p i s t u l a

exhortatoria

eiusdem sci episcopi celestini constantinopolim clero et plebibus missa H eiusdem celestini episcopi [episcopi om. T] epistula [om. ν] scripta [om. t] ad clerum et populum constantinopolitanum [hue usque ι], in qua eos monet ut non respiciant prauam nestorii doctrinam, sed magis ad orthodoxam fidem [fidem -m. C] q' -uΛ ab initio perceperunt a sanctis apostolis et euangelistis. insuper scribit communicatores esse omnes [esse omnes suos in suos esse omnes con. v\ contradicentes nestorio et expulsos ab eo TC 7 episcopus om. F cf. Γ presbyteris et TC diaconus w, con. wl diaconis L clero Fr cleri T clericis VC et clericis 5 om. LH dei seruis ΤΓ et dei seruis C dei famulis H et dei famulis L om. USF et om. F plebi USF catholicae plebi LH catholico populo TC καθολικώι λαώι Γ consistentibus US consistenti LH consistente F degentibus TC 8 dilectissimis — salutem om. US dilectissimis fratribus om. F qui mihi faciunt i qui faciunt mihi m 5 ip^otolicus det L 10 inquit om. FL, corr. F 12 rursum L quid F ego om. USFfib, corr. U2w' 13 ubi om. L prauitate L cognoscimus L 14 urguente L nobis m γ 14/15 alienum — incendium Τ 14 fraglauimus U fraglabimus C flagitauimus » flagramus L 16/17 trepidamus F 17 insinuatione L 19 communionis Fay oblitus est ρ 20 persuadet US ih scripta] epistula LH 22 possidonium diaconum TC diaconum possidonium LH 23 impii F nostro om. Γ solum eum hominem LH eis C et e om. dg et om. ρ

26 non possumus uanos LH

pussimus F

audiat FCb audiet β audi ayH audiat et UST

ι6

COLLECTIO VERONENSIS

Ezech. >3,9. immineat, recognoscat. e x t e n d a m , inquit, m a n u m m c a m s u p e r p r o p h e t a s 10 qui u i d c n t m e n d a c i a et l o c u n t u r uana. in p o p u l i m e i n o n erunt d i s c i p l i n a ñ e q u e in s c r i p t u r a d o m u s I s r a h e l s c r i b e n t u r et in t e r r a I s r a h e l non i n t r a b u n t , q u i a p o p u l u m m e u m s e d u x e r u n t . ubi est debita erga sanctum gregem cura pastoris? ubi est dominicorum sollicitudo saeptorum? quid 5 spei habeat grex, quando lupum se ipse pastor ostendit et sic oues inuadit, ut grassetur in singulas? eo namque ore laniantur, quo impia proferuntur. praebentur pabula non refectura, sed noxia; beatus tarnen grex, cui dedit dominus de pascuis iudicare. 4 unde, sicut uos facere non ambigimus, impiam disputationem debet fides uestra respuere, ut apud uos uigilantes in Christo inter eibum et uenenum sit certa discretio et permaneatis 10 in his quae sermone superiorum pastorum docente didicistis, scientes fuisse uobis hactenus sacerdotes magisterio et sanctitate pollentes, qui numquam a paternis traditionibus de5 uiantes ecclesiam domini summa quiete rexerunt. nam ut a recentioribus inchoemus, quid non animis uestris cruditio sanctae memorias episcopi Iohannis infudit? cuius sermo astruens catholicam fidem toto orbe diffusus est, qui nusquam per doctrinam suam 15 defuit, quia ubicumque lectus est, praedicauit. illius diligenti prudentiae constantia celebrata successit; rexit enim sanctae memoriae episcopus Atticus Christianum populum decessoris exemplo et sacrilegos persecutus est haereticorum furores. habuimus, hoc decedente, collegam beatae memoriae Sisinnium, scientem quid possit gloriae remanere, si integra et intemerata quae ad se usque peruenerant catholicae fidei ornamenta seruaret. 20 Mi. IO, 16 intelleximus ei nec columbae simplicitatem nec prudentiam defuisse serpentis. fleui6 mus, fratres carissimi, uclut praescii futurorum, cito uos eius praesidio destitutos. in hoc enim, qui de deo nostro aliter disputât quam ipse de se, quam de ipso apostoli tradicf. Ezech. 34, derunt, quid spei inueniamus, ignoro ; qui non solum adtritos non alligat, sed et atterit 4 alligatos; non solum clisos non eleuat, sed etiam stantes conatur elidere; non solum 25 cf. Mt. 12, 30 dispersa non colligit, sed et collecta dispergit; quamuis nec conteri possit domino mens dicata nec elidi qui stat uirtute caelesti, sed nec sancta turba dispergi. aperte ergo dilectioni uestrae, quod sine lacrimis non possumus dicere, nuntiamus: mouit disputator uester prcelium ueritati, antiquae fidei intulit manus, inpugnat apostolos, prophetas ï respuit, ipsius domini nostri de se dicentis uerba non sequitur. cuius religionis uel so quibus legibus se episcopum dicit, abusus nouo et uetere testamento? nam et intellectum figurae respuit et inter nos uersatam non recipit ueritatem. aliter denique Christi dei nostri tractat arcanum quam fidei nostrae patitur sacramentum, quod reuerenter secutus est omnis catholicus disputator. nemo enim bene religioni deditus 8 aliud de Christo sensit quam de se uoluit ipse sentiri. mouit aliquando sacrilegam ss

27—35 adfert Eulyches Spicit. Casin. 1, 99. 100 U, S [= ιor], F, Τ [= pi], C [= vm], L [ = aßfb], H [ = deg] 3 et om. F t err am Fibeg Γ 4 erga] circa C 9 ambigemus Fp 10 ut] del. ν et Τ ut inter CH, corr. m i l hactenus om. LH 13 summa] sancta L nam] et £ 15 adserens L numquam F 16 qui L diligentia F 19 decidente H posset USfìjb glorias seminare F gloriose manere αγ gloriae se manere ßb 20 et quae UFTfiò et qui αγ peruenerat F 21 astutiam L etiam astutiam H 22 fratres carissimi om.F uclut] ut F furorum scito ρ nos C cf. Γ 23 qui om. L 24 inuenimus USpCH, ccrr. mqui om. Γ et om. Fi conterit H 25 alligantes L illisos r elidere FL allidere UwTCH illidere r 26 et om. L non L 27 illidi r sed om. L turbata F ergo] enim LH 28 dilectionis S, corr. r disputatio F 30 dicentis de se C 31 iudicat LH ueteri SFCLH et om. SLH 33 de xpî CHr dm Tf tractar H arcano CH 34 bene] uera; C aliter L religionis UpC, corr. m 35 sentit FmLH, corr. m' in mg. sentire F aliquando hanc H hanc L

5, 3 — " î CAELESTINI EPISTVLA AD CONSTANTINOPOLITANOS

17

quaestionem Samosateus Paulus, cum sanctae apud Antiochiam praeesset ecclesia; sed eum de throno, cui feraliter praesidebat, sacerdotum catholicorum sententia unita deiecit. semper enim abscidendi sunt huiusmodi, qui conturbantes animum populi Christian! et pro arbitrio suo euangelia uer tentes deo fructificare non possunt, et colenda est uinea 9 quae ius possessorie agnoscat. cerium est autem quia tales sermonum nouitates de 5 uano gloriae amore nascuntur : dum sibi nonnulli uolunt acuti perspicaces et sapientes uideri, quaerunt quid noui proférant, unde apud ánimos imperitos temporalem acuminis gloriam consequantur. sed quis umquam ueram gloriam, dum sibi sapiens uidetur, optinuit? deus enim noster infirma mundi elegit contra fortia et sapientes per mundi 1 Cor. 1, 27 stulta confundit. quis in mundi sapientia glorietur nisi qui se confitetur esse de mundo, 10 nisi qui illius se negat esse discipulum qui ait se non esse de mundo? una est gloria, ioh. 17, 16 10 ut, sicut ait apostolus, q u i g l o r i a t u r , in d o m i n o g l o r i e t u r . nonne huic uestro 1 Cor. i, 31 episcopo, sed nunc usque uestro, nisi quod credimus, credat, uidemus hanc sententiam conuenire? stultus factus est cum se dicit sapientem. professa quippe stultitia Rom. 1, 22 est ilium quem dei scimus esse sapientiam uirtutemque, nescire; nescire enim se ea quae 1 Cor. 1, 24 discutit, confitetur. nec hunc dilectio uestra miretur a uia ueritatis errasse, quem ig Christum, qui est uia nostra, uideat perdidisse. deprehendimus interdum se sinistra i0h. 14, 6 disputatione prodentem, interdum latentem quibusdam cuniculis et sua uenena celantem. et cum oportuerit nos, sequentes sententiam prudentissimi Salomonis, nullum ad eius pr0u. 26, 4 inprudentiam praebere responsum, ne similes eius essemus, suademus tamen ut apo- 20 stolos, ut prophetas nobiscum sequatur, ne cum omnibus solus occurrit, solus ab omnibus refutetur. 11

Vobis uero diligentius uigilandum est ut inimici praedicationibus resistatis. maior enim uobis sollicitudo est, cum intra ecclesiam uobis ecclesiae aduersa dicuntur. habeant laboris indutias quos aduersarius foris positus incessit, qui dispersi propugnaculis 25 murorum se defensione tutantur; nesciunt ferias quibus intus est hostis. sed in hoc intestino bello, in hoc domestico prœlio fides uobis murus sit et contra perfidiam spiritalibus se telis ipsa defendat. seruemus hanc, quia nos seruata custodit; per

hanc firmamentum nostrum deus est atque refugium. eripit de manu peccatoris, p s . 70, 3 cui uos in fluctu positos conuenit dicere: d o m i n e , l i b e r a n o s , p e r i m u s . Mt. 8, 25 12 Ad uos nunc, clerici et omnes qui deuoti estis domino, noster sermo uertendus est. 31

17, 5 [ = wr], F, Τ [= p{\, C [= vm\ L [ = aßTb], Η [ = deg] p. 16, 35/1 quaestionem sacrilegam C samosatenus USTCLH pcesset m pcessit Fv 2 sede LH una L 3 huiusmodi om. L conturbant animam xpiani L cf. Γ considerantes F 4 euangeli F evangelica ν euangelistam m euangelium m* in mg. et colenda] excolenda LH 5 quse ius] quae eius F quam eius αβγ quam eis b possessor L autem om. L qui Fp quod L sermonum] sententiarum num [nunc b] L sententiarum H 6 uanae iCH malo L nascuntur] descendunt LH prespicaces Fßy et sapientes] que H 7 quaerunt] quœ sunt C quod F imperatos a$H, corr. ad imperat hos γ 9 contra] ut confundat LH io stultitia F confudit FiL in] de LH confitetur] seit ßbH seis αγ ι ι nisi — mundo om. L esse1 om. F 12 ut om. L apostolus ait H huic] quid L nostro C 13 uideamus Fi uidemus nisi L 14 dicit esse F-f 15 dei om. F se enim F 16 qui FL 17 nostra] nunc L uideatur L uiam F perdedit F eum interdum FL 18 prudentem wFafH prouidentem p 19 nosse quiaetes α nosse quae te γ nos sequi [sequi om. e\ H 20 prudentiam F ei LH 21 ut] nobis [nobiscum b] ut L nec Lm 23 diligentius] de illis L inimi p impiis 1 resistetis Fm, corr. m2 24 ecclesia F uobiscum Fcorr ecclesiae] est a quo F 25 habent Fi aduersius F positos L dispersis Fm*yg, corr. g 26 maiorum se F se murorum L murorum vH murum m defensionis F nescientes L in quibus Τ 27 est L et] quae £ 28 defendit STCLH, corr. m* defendet w1 quae L 29perfugium L eripi bH 29/30 peccatorum quibus L 30 uos om. L fructu H positus F positis L Acta conciliorum oecumenicorum.

I, a.

3

COLLKCnO

18

VKKONENSIS

dicat fortassis aliquis ordinem non esse seruatum. uoluimus et nos prius, quod ratio postulabat, habere uerba uobiscum; sed eorum cura maior optinuit, quos uolumus in commune seruare. neque enim de uobis dubitare debemus, quibus utique ducibus illos pro fide stare credamus. sancti et deoamabilis fratris et coepiscopi mei Cyrilli per filium meum Posidonium diaconum ad me directa relatio ea in uos agi loquitur, ä quae potest in ecclesiae membra agere qui eius capiti non pepercit. non uos ista discrucient. maior gloria est in labore maiore, quia certaminis qualitas facit praemii a Tim. 2,513 qualitatem. legitis enim nobiscum, quod is qui legitime certauerit, coronatur. unde adhortatio uobis nostra debetur, quae et pusillanimis et uiriliter resistentibus necessaria est, ut et temptamenta ualeant ferre qui nequeunt, et firmius possint stare qui certant. io numquam nostri regis arma uincuntur. probatio est omnis temptatio Christiano, Rom. 5, 3. 4 quippe quae p a t i e n t i a m , sicut legimus, o p e r a t u r ; ex hac spes nascitur, quae neminem, scriptura spondente, c o n f u n d í t . unde, fratres karissimi, quia consolatio uestra Rom. i2, ι ex deo est, cui c o r p o r a u e s t r a , hoc est uos ipsos, u i u a s , ut ait apostolus, h o s t i a s exhibetis, repugnantes nolite deficere. dat ille uirtutem qui per apostolum nos is 2 Cor. 6,714 monens esse uult membra nostra armâ iustitiae suae. habetis exempla sanctorum, Ps. 125, 2 qui olim s e m i n a n t e s in l a c r i m i s , in g a u d i i s m e s s u r i s u n t in futurum. non amat noster dominus seruum nisi experimentis probatum. Christianos ánimos rerum cf. iCor.9,24 palaestra semper exercet. currite, ut uos in uiis domini inuicem transeatis; nolo cf. ι Cor. il, uos ab aduersariis comprehendi. oportere dicit esse apostolus quae uidemus; fortitu- 20 19 dinem fidemque non nisi campus ostendit. difficile est otium coronari; praîmia non Epbes. 6, 17. nisi laboribus deferuntur. nolo salutis galeam capita uestra deponant; nolo se loricam 14 fidei exuat qui idoneum Christi militem profitetur. nostri nobis bella mouerunt, si tarnen nostri dicendi sunt quos ad inimicum transisse rupto federe sentiamus. uestrum Ps. 121,2 est stantes pedes habere in atriis Hierusalem. uolumus uobis gressus esse perfectos, 25 15 ne umquam in exemplum simile alicuius uestigia moueantur. sequantur cum malo cf. ι io. 3, 10 diabolum qui se ex eo simul esse cognoscunt. uos, qui filii dei operibus apparetis, Mt. 7, 20 quia ex fructibus uult unumquemque cognosci, uicissim mentes consolamini pusillorum: infirmos quosque suscipite, confirmantes eos. non uos seducat impietas, sed de bono et malo pro qualitate sui tenete sententiam, uitantes peruersa, quae sunt recta, laudantes, so Prou. 17, 15 a b o m i n a t i o n i e s t enim d e o , Salomone dicente, q u i s q u í s uel i u s t u m p r o i n i u s t o uel p r o i u s t o d u c i t i n i u s t u m . nulla est tribulatio temporalis, si sit ante oculos Ps. 26, 3 16 perenne praemium, cui nihil conuenit anteponi. clamat noster ymnidicus, si aduersum U, S [= wr\ F, Τ [= pi], C [= vm], L [= αβγδ], H [= deg]

ι forsis C, curr. m 1 uolumus Frva$fH, corr. r quod] ut L 2 uoluimus UTv 3 communione F nec L de om. H 4 fidei F credamus Fiab credimus CHT debemus βγ tradamus USp 5 possidonium UTvLH diaconum suum Lr diaconum sua F relaiio ea] relatione F in om. p erga i contra CH 6 non] nos F 7 enim est gloria C enim gloria est H cf. Γ praemium H 9 adoratio p nostra uobis LH pusillianimis USF, corr. w duriter L 10 et om. FTCH et] ut F 1 1 omnis] hominis L xpiani L xpiana ν 12 quae] cum L qui H operatur sicut legimus C spe w species L 12/13 e x — uestra om. U 14 uiuos UF 15 exhibentes F i Ili F 15/16 nos] dixit nos L 16 uult — nostra] nos uoluit L 17 gaudio FbHF gaudium αβγ futuro H 18 dominus noster iCLH experimentum αβγ in experimento corr. a xpianus animus UFp xpianum animum i xpianas animas CH rerum] férus U 19 ut] et F 20 oporteret H esse om. L uidimus S 22 luricam USFa$, corr. w' 24 sunt om. F 25 uoluimus αβγ 26 exemplo ρ similem F 27 diabolum USafifl' diabolo Fb diabolo diabolum TCH simul om. LH Γ cognoscant C qui om. wTL, corr. w apparentes F 29 quoque iL que CH de om. L 30 tenentes U tenente mb uitate C, corr. m praua LH et recta F 31 abominatio FCLH a deo pCH dicente Salomone C iustum | iniustum p 32 pro om. F dicit vL temporalis] temptamenti L si om. USF cf. /' 33 aduersus CafibH

5, 12—20 CAELESTINI EPISTVLA AD CONSTANTINOPOLITANOS

se c a s t r a consistant, spc illuminationis illius sibi penitus non t i m e n d u m .

19

si c e r t a m e n

c u m gentibus haberetis, esset utique m a g n a uictoria superasse eos quos semper haberetis inimicos; q u a n t a est dicenda uictoria, ubi sacerdos praedicatione m u t a t a catholicorum f a c t u s est persecutor?

c o n t r a P a u l u m proprie in omnibus sentiens, qui euangelii domini,

quod a n t e f u e r a t persecutus, f a c t u s est postea praedicator.

desertus

17 disputator s a n c t o spiritu, p o s t q u a m in ipsum spiritum sensit aduersa.

est impius 0 merito, si

persistet, audiet a nobis Samuhelis uerba, quae Sauli tunc a b ipso dicta sunt sacerdote : spernet

te

dominus,

ne

régnés

in

Israhel.

hoc ille meruit qui solum in ι Keg. 15,2.?

agendis rebus dei praecepta c o n t e m p s i t ; quae huic poena debebitur qui se in ipsum domin u m maiestatis e r e x i t ?

curare nunc uestrum est quodcumque uulnus inflixit, et his id

prœbere medicinam qui eius sermonibus sauciati s u n t .

firmis

quem, sicut eius sermo d e m o n s t r a t , iam cecidisse uideamus. ferte patienter.

in hunc s t a t e Ucstigiis, quicquid in uos intulit,

indixit iniurias, indixit exilia; ille in suis hunc passus. est,

suscepisse pro nobis hominem diffitetur. 18 uestrum facere molitus est.

quem

unde nullus defleat quicquid in aliquos

patientiae uobis a t q u e constantiae forma sit Stephanus, 10

primus Christi testis existens.

plebs in hunc prasdicantem striduit perfidorum, nec Act. 7,54-56

tarnen idoneus Christi comes t a c u i t quod u i d e b a t .

e x c l a m a b a t inter furentes, inter

religionis inimicos, uidcre se apertos cáelos et filium hominis, propter quem talia pateretur, 19 s t a n t e m ad d e x t e r a m dei.

longum e s t ire per singulos qui u i t a m ucl m o r t e uel con-

fessione m e r c a t i s u n t ; h a b c t i s uos paene nostrorum t e m p o r u m , quicumque ecclesia estis m eiecti, beatae recordationis exemplum.

A t h a n a s i i Alexandrinae ecclesiae prudentissimi

cui non consolationi sit illius tolerantia?

e x p e c t a t a reuersio?

sacerdotis

cui non s p e m f a c i a t eius

eicitur Arrio persequcnte, sed rcuocandus domino prosequente.

passus est carcerem, passus angustias, nec mirum si uir apostolicus ea passus est quibus 24 se apostolus e x e r c i t u m gloriatur; in his t a m e n omnibus secutus est ilium qui sibi in 2 Cor. u , 2.1 tribulationibus se piacere t e s t a t u r .

fugatus illinc, in nostris partibus recreatus e s t ;

1·

S
in infirmitatibus LH 14 uidetur LH sic Fde 16 nostrum om. LH coepiscopum meum L

15 uolus si ρ uoluis sit α uobis si γ uoluisse β coepiscopum nostrum H haec et Fr et

haec LH uobis om. LH 17 possidonium UTC LH ont. F huic eius d e i eius de H fratrem F meo om. F 18 uidebatur necessaria C 20 tarnen LH apostolico see αβγ 2 ΐ habentes CLH 22 in] usque in LH fine Caß fide i mcorr possetis F sub] in C 23 epistulae] sententiae C corr. m1 2 4 . 2 5 om. LH

2 4 0 m . UF

250m.

TCr

DATA UF

VALENTINIANI F

TER U

CONS F ont.

US

26—30 hanc sententiœ subter adnexa formam ex Crœco uersam habent TC, omiltunt USF; formant genuinam ex epistula II desumptam inserunl LH, cf. supra p. 12 26 agnosces νΓ agnoscens pm agnosce i cf. Hi p. 12, 6 27/28 ad te Tm1 Γ hue υ om. m 28 exciderunt e. g. qua coniuncta, corruptela ex F desumpta est et intra i 29 quo om. i innotescent ρΓ innotescentis i innotesci C excusationis C scripta] exscripta pv 30 omni te i

diem

adnumerandum

pCT die

numerandos »

5, 20—23 C A E L E S T I N I EPISTVLA AD CONSTANTINOPOLITANOS E P I S T V L A PAPAE C A E L E S T I N I

IOHANNI ANTIOCHENO

THE S SALON ICEN S I E T FLAVIANO F I L I P P E N S I

vi 1

6, 1—4 AD IOHANNEM

IVVENALI

EPISCOPIS

HIEROSOLYMITANO

2Τ RVFO

P E R ORIENTEM A PARI

Caelestinus episcopus Iohanni Iuuenali Rufo et Flauiano episcopis per Orientem a pari.

Optaremus quidem, sicut una est deitatis essentia, ita inter omnes qui ubique

sunt homines unam rectae fidei ueritatem teneri; minor tamen gemitus est, si qui se e x t r a :> gregem dominicum segregantes et per ángulos latebrasque 2 paucis qui secum sentiunt, occulto errore persuadeant.

latitantes

aliud sibi uel

cum uero aliquis sacrosanctae

ecclesiae dei sub nomine propositus sacerdotis ipsum Christi populum a tramite ueritatis in praeceps deuiœ persuasionis auertat et hoc in amplissima urbe, ad quam propter inhabitantis imperii reuerentiam de uniuerso orbe confluii multitudo, tunc plane est 10 geminanda lamentatio et maior sollicitudo, ne quid lupi rapacitas praeualeat, adhibenda. minor enim cura est obsidentis inimici quam intra mœnia debacchantis, leuiusque sollicitât lupus e x t r a ouilia pererrans quam inter gregem locum pastoris inuadens, quia bellum plus quam ciuile est, cum intra ecclesiam, id est intra ipsum Christi thalamum tela sectae 3 impias iaciuntur.

unde uehementer contristata sunt nostra uiscera, quod is qui 15

Constantinopolitanam optinere uidetur ecclesiam, deuotissimis Christo populis pcruersa quaedam contra reuerentiam uirginei partus et contra spem nostrae salutis infundit. haec ad nos ingerente dolore fidelium peruenerunt, hasc libris quos ipse miserai, publicata sunt, et quod maioris probationis est, haec ad nos missis epistulis ipsa auctoris sub- cp. 3· 4 4 scriptione munitis ita insinuata sunt, ut dubitari ultra non liceat.

unde quoniam 20

in talibus causis non est t u t a longior coniuentia, quia tantundem paene criminis est coniuere talibus quanti sceleris est tarn sacrilega praedicare, et episcopum Nestorium et si quis alius eum secutus hase prasdicat, a nostra communione secreuimus, quamdiu scriptura professionis emissa peruersitatem quam cceperat docere, condemnet et hanc de uirgineo partu, id est de humani generis salute fidem asserat se tenere quam secundum 25 VI JK 373. extat etiam in Coli. CT XIII; Grœca uersio habetur in V12 S18 A 9 E x alia translatione iacet in codice Acymitensium ad Flauianum Rufum ucl ad Iohannem X I I I I ipsa m' in mg. Huius epistulae locus sextus decimus est apud Graccos; obscrua ergo ut ibi transscribatur p"'£ U, S [= wr], F, 0 [= yz], Τ [= pi], C [ = vm], Ci [ = v, m¡\ iterum enim descripta est sub fmem epislulce Coli. CT XVI tota in m, pauca initii uerba in v, cf. notam marginalem in p] I—2

EPISTVLA

[ ë p l a e w]

—

PARI

[episcopis

—

pari

om.

i\

USi

om.

F

ITEM

EPLA

SCI

CAELESTINI

PAPAE DE EADEM RE 0 Epistola [om. D] papas caelestini ad iohannem antiochenum iuuenalem hierosolymitanum rufum [n rufum p] thessalonicensem et flauianum philippensem [et •— philippensem om. ρ appari add. m 1 ] pC Exemplar eplae celestini papa: ad iuuenalem hierusolimorum rufum thesalonicensium et flauianum phylippensium episcopos per orientem a pari X V I I Vi Incip ¿pia celestini pape mz 3—4 Cselestinus — pari om. »,

3 episcopus om. FO

iohanni anthioceno rufo thesallonicensi iuuenali hierosolimitano et

flauiano philippensi FO iuuenali hierosolimorum rufo thesalonicensium et flauiano coepiscopis F epis supra scriptis, supra scriptis del., y ¿pi s orientalibus FO corr. m1 a pari X V I I m¡

sicuti TC

dei Tv m» om. m

0 sic Ci 5 teneri reetse fidei ueritatem Ci qui se] quis SFymi qui zi 6 se segregantes tn¡ om. Γ 7 paucos USTCmi persuasio amS non recte m ι, cf. Γ 1 5 contrita O

16 uidebatur m¡

philippensium wn 4 a pari om. ziC,

sentía F sententia 0

minor] et cetera ceteris omissis Vi angelus p angulas i latentes F

8 propositus Fy auertit TCm¡

ita om. est om. m, alios USTCmj

sacerdotalis m1 9 deuiœ] diuinae Sz deuia amplissimam urbem O 14 thalamum xpi C

19 et — est om. ζ que sit maioris probationis auctoritas

hoc wti ipse Wi 20 munitus Cm¡, corr. mm¡ insinuati mi wFO, corr. w longior om. C conibentia vy conhiuentia Scorr Fzim cohibenda mi in mg. est om. m, tam om. USTCmj 23 haec] talia Cr om. i

20 ultra ut dubitari m, conhibentia USOcorr pm¡

22 conhibere USFOCm¡ conhiuere Scorr praedicat — secreuimus] decreuimus p

quae dicata sunt [sunt del.] y qua; dicta s eque dicat a i dicit a Cmi cf. Γ mus mi 24 promissionis 0 corr. y contemnet F et om. 0

21 tota cohibentia

cohibere Tm1 praedicat a]

remouemus C r segregaui-

COLLECTIO

22

VERONENSIS

apostolicam doctrinam Romana et Alexandrina et catholica uniuersalis ecclesia tenet ueneratur et praedicat. si quis uero aut ab episcopo Nestorio aut ab aliis qui eum secuntur, ex quo talia predicare cceperunt, uel excommunicatus uel exutus est antistitis seu clerici dignitate, liunc in nostra communione et durasse et durare manifestum est nec iudicamus remotum, quia non poterai quemquam eius remouerc sententia qui se 5 iam praebuerat ipse remouendum. δ Haec, frater carissime, ad sanctitatem tuam scribenda duximus, ut in domino E p h . 6 , 1 5 . 1 6 roboratus et familiarem pectori tuo loricam Christi cum scuto catholic® praedicationis indutus greges domini nostri Iesu Christi, qui pro nobis natus et passus est, qui reseratis inferís et morte deuicta pro nobis die tertio resurrexit, a persuasionis pessimas prauitatc 11» r>. 6, 22 sq. dcfendas. sicut autem et ad sanctum fratrem et coepiscopum nostrum Cyrillum bonum fidei ditholicae dcfensorem scripsimus, hanc de eodcm Nestorio sciat sanctitas tua a nobis, immo a Christo deo latam esse sententiam ut aut intra decern dies ex con· uentione huius diei numerandos sacrilegas de Christi natiuitatc prœdicationes suas scripta professione condemnet et hanc se profiteatur fidem sequi quam Romana et 10 Alexandrina et uniuersalis seruat ecclesia, aut ab episcoporum cœtu remotus intellegat sibi suam obfuisse perniciem. ut enim haec quœ a nobis decreta sunt, exercitius agerentur, per filium nostrum Posidonium Alexandrina; ecclesiae diaconum nostras ad dilectionem tuam uoluimus fidelius epistulas commearc. d. io. m. Aug.

DAT

IUI

I D A V G THEODOSIO X I I I

E T V A L E N T I N ΙΑΝΟ I I I

A A G G CONSS

20

a. 430 E P I S T V L A P A P A E C A E L E S T I N I A D S Y N O D V M A P V D E P H E S V M COLLECTAM CONTRA N E S T O R I V M

vu 1

Caelestinus episcopus sanetae synodo apud Ephesum constitutae. Spiritus saneti testatur praesentiam congregatio sacerdotum. certum est enim quod legimus, Mt. 18, 20 quia nec potest ueritas nostra mentiri, cuius in euangelio ista sententia est: u b i d u o u e l t r e s c o n g r e g a t i f u e r i n t in n o m i n e m e o , i b i et e g o s u m in m e d i o 25 eorum. quod cum ita est (nam nec huic tarn breui numero spiritus sanctus deest), V I I JK 379· TC [5] extat.

in

TC inserta est Gestis synodi [XXXV],

1 romanam et alexandrinam m, 3 ήρΣατο Γ

3

7 hanc F lui FO C

seu

tenet et Tm%

antistitis USTCm¡

familiare Uw familiari wc°rrr

xpm F

et natus Cr natus est F

9 gregis w%rFOpm¡

10 tertia iCm¡

deo om. r dño nostro F nostro deo 0 cf. Γ

uentionis 0

die conuentionis F i6 ecclesia catholica F

exercitatius TC

1 1 enim FO

ab om. FrT,

corr. r

ualentih Ν

U, 5 i [=

wiri],

TER

UW

AAGG CONS F

F, Τ [ = pi], C [=

vm], S [=

21 EPISTVLA — NESTORIVM USipCS

om. FT

pectoris nostri om. 0

ad om. Fm

i3inimoet

ex] a C

13/14 cor-

dinumerandos nti

sua UO

15/16 romanae alexandrinae y romana alexan17 suam om. m¡

19 fidelibus m,

te incolumem custodiat frater honorandissime C cf. Γ VALENTINVS F

et om. Oi

ut enim FO sed ut USTCmi

commeare] commendare Tmi commendare deus 20 data FyTmmt

uu a u g g conss 0

quarto p

CONSS J/II om.

THEOD U

USTC

uri, L [ = αβ-fb], H [ = deg]

Item celestini pape ecclesie romane data ad synodum

in epheso constitutum [constitutam bg] LH epistola celestini pape ad synodum ephesinam i SSi

superscr. te

COLLECTAM — NESTORIVM U celebratam

constituí œ om. LH

episcopus om. F/'

pC constitutse SSt

sanctae om. USSi

constitutae

congregatae dilectissimis et desiderantissimis epis fratribus in dno salutem C [cf. I ] que C cf. Γ ista Η

24 non i sit CH

nostra om. TCT

nam USiFSLH

Γ

6 etiam 0

familiaritatem >Hi

ut om. C add. m3

illatam 0

profitetur m¡

18 possidonium Oiv

aliis] his Tm¡

regis w gregem Cl'

14 diei numerandos] denumerandos F

1 5 professione FOT praedicatione USTCm¡ drina ζ

a b 1 om. F

2 et om. FO

5 semotum rmi eum remotum Cr

4 in] et F

8 et om. 0

ipse ad «t,

luricam FO lorica USp

xpl ihïï 0

in S et eodem loco quo in U [Si] et eodem quo in

Gresca quoque uersio habetur [V Jo6 S 63 A 41] in Gestis ipsis

in euangelio] euangelii C

si ¿CT nam si ρ

apud om.

22 Caelestinus — US Si F

congregatse Τ

23 uerum

certum-

26 cum ita est om. i

6, 4- 5 CAKLESTINI EPISTVLA AD ΐυΗΑΝΝΚΜ ET CETKROS 7, 1—4 AD SYNODVM

23

quanto magis eum nunc interesse credamus, quando in unum conuenit turba sanctorum? s a n c t u m namque est pro debita ueneratione collegium in quo utique nunc apostolorum frequentissima illius quam legimus congregationis aspicienda rcuerentia est.

num- Act. 15, ó

quam his defuit quem receperant praedicandum; adfuit semper his dominus et magister nec docentes a suo doctore deserti sunt.

docebat ille qui miserat, docebat qui et s

2 dixerat quid docerent, docebat qui in apostolis suis se confirmât audiri.

haec ad Le. 10, 16

omnes in commune domini sacerdotes mandatae praedicationis cura peruenit, hereditario in hanc sollicitudinein iure constringimur quicumque per diuersa terrarum eorum uice nomen domini praedicamus, dum illis dicitur: i t e , d o c e t e o m n e s g e n t e s .

aduertit Mt. 28, 19

uestra fraternitas quia accepimus generale mandatum, omnes etiam nos agere uoluit 1« qui illis sic omnibus in commune mandauit.

officium necesse est nostrorum sequamur

auctorum, subeamus omnes eorum labores quibus

omnes

successimus

in

honore,

praestemus eorum diligentiam praedicatis, post quae, monente apostolo, nullam prae- Gal. t, 9 dicationem iubemur admittere.

non est minor tradentis officio custodia traditorum. «

illi iactauerint fidei semina, nostra haec sollicitudo custodiat, ut incorruptum et multi- c f. Mt. 25, plicem fructum nostri patrisfamiliae aduentus inueniat, cui soli utique adsignatur ubertas.

1 4 SI

J·

loquente namque electionis uase, plantare et rigare non sufficit, nisi deus dederit m- ι Cor. crementum.

7

agendum igitur nunc est labore communi ut eredita et per apostolicam

3 successionem hue usque tenta seruemus.

illud in nobis per quod secundum apostolum 19

ambulemus, arguitur ; non enim nunc species, sed fides nostra uocatur ad

causam. 2 Cor. 5, 7

spiritalia arma sumenda sunt, quia bella sunt mentium, et tela uerborum, ut in nostri regis fcedere perduremus.

omnes nunc ibi positos beatus Paulus apostolus monet,

ubi Timotheo remanere mandauit. officium.

idem igitur locus, eadem causa ipsum requirit 1 Tim. 1, 3

nos quoque nunc agamus quod agendum tunc ille suscepit, ne quis aliter 1 Tim. i, 3.4

sentiat et quaestiones praestantibus fabulis ne quis intendat; ut ipse praecepit, simus Phil. 2, 2. 3 unanimes, unum, quia sic expedit, sentientes.

nihil per contentionem, nihil agere 2«

per inanem gloriam gestiamus; una anima cum uno corde sit cunctis, quando quidem 4 fides, quae est una, pulsatur. collegium.

doleat, immo lugeat hoc nobiscum omne in commune

uocatur in iudicium qui iudicaturus est mundum, discutitur qui dis-

cussurus est omnes, et calumniam patitur qui redemit.

accingatur uestra fraternitas; so

scitis quae galea caput nostrum muniat, quae lorica pectus includat. Win], F, Τ [=

U, Sx [=

ι nunc om. F 4 defuit magister CHT

sequamur

10 etiam om. C

auctorem

honorem FC LH

L

ut

wr], L [ =

dns Τ

crédita USiSH

ille qui TS et qui F

hereditario namque LH

8 constringemur F

semen USiTCS,

commissa TC

superscr. wi retenta U detenta TCH

ueritas L 19

om. Fay

CHT

CT

22 duremus C

24 nunc] non 17

famulis F maxime fabulis CHT mes corr. U redimit £ß

23 ibi Γ ut F

tenta ί Ά ι β γ

praecipit U Si Tab

accingatur armis dei S ¡SC H Γ'

quod

coll. i

remeare U Si Twms

agamus et studeamus illud CHT

27 gestia desideremus d cf. Γ

non uos] nouos H

labor F tentum

in nobis per quod] enim a nobis petitur ut CHT

bulamus arguitur F i a ß f arguitur ambulemus p arguitur ante per fide

iactauerunt

31 lurica Fw¡,

USiS

b tentata S¡ re quos F

20 am-

CHT

ambu-

ipsum] etiam modo ipsum

tunc om. LT haec L

corr.

uti

ambulemus

25 quaestiones om. L

26 unianimes Fwrcan'aß'{

28 et lugeat CH

16 nostras p

17 uas Upwiw,

nunc ante igitur superscr. F per

afb

praedicantis α γ H praedicantes F

15 illic Si corr. Wi

utique apostolorum CHT

nos-

11/12 laborem F

12

15/16 semplicem F

corr. Wi

et 9 ad-

11 omnibus om. LH

nostros sequamur auctores CHV

i 8 nunc est om. TCr

creditam FL

3 quie ρ αβγ con b

diserti Fm disserti ν

praecatis p praedicationis Wicor''

patrisfamilias vbH patrifamilias αβγ

lamus i)

aßfb], H [ = deg] 2 concilium CH

14 amittere wp, corr. w adicere mHΓ addicere ν

rLH Iactauerint ri Iactauerunt m wiw

S [=

id agere CHT

competenter

13 praesentemus Τ

mouente F

vm\

tanta turba Τ CH Γ

7 mandata w% F

uertere debet CHT trum

[=

5 sed nec CHT

6 quod L

om. F

pi], C =

credimus C cf. Γ

non uos nunc Eph.6,17,14

unianimes

omne om. Fi

corr. m, luricas αγ

in

unani-

30 et om. F inclaudat

aH

COLLECTIO

24

VERONENSIS

demum ecclesiastica rectores castra ceperunt. nemo dubitet fauente domino, qui utraque unum, depositis armis pacem futuram, quando se causa ipsa defendit. 5 respiciamus rursus etiam ilia nostri uerba doctoris, quibus proprie apud episcopos utitur, Act. ao, ista praedicens: a d t e n d i t e , inquit, u o b i s e t u n i u e r s o g r e g i in q u o u o s s p i r i t u s s a n c t u s posuit episcopos regere e c c l e s i a m dei, q u a m a d q u i s i u i t s a n g u i n e 5 suo. inde ad hoc uocatos hos legimus qui istud audirent, quo nunc sanctitas uestra conuenit Ephesi. his ergo quibus est fidei nota praedicatio, sit nunc erga hanc etiam nostra nota defensio. exhibeamus huic nostras mentis ilia ueneratione constantiam qua sunt digna quae magna sunt, quam pio sensu tranquillitas diuturna seruauit; intemerata apud nos quae ab apostolus sunt praedicata, regnarunt. numquam contra 10 regem regum uerba tyrannicae dominationis admissa sunt nec opprimi per falsitatem β potuit negotium ueritatis. uos hortor, fratres karissimi: respiciatur ilia sola dilectio ι loh.4,16 in qua utique secundum uocem Iohannis apostoli, cuius reliquias praesentes ueneramini, manere debemus. sit oratio communis ad dominum. scimus quae uis diuinae illius praesentiae sit futura, supplicante concorditer tanta multitudine sacerdotum, quando is Act. 4, 3« locus ille moueri potuit in quo unanimiter duodecim legimus supplicasse. quae tamen Act. 4 , 2 9 . 3 0 fuit apostolorum petitio deprecantum? nempe ut acciperent uerbum dei loqui cum fiducia et ea per eius manus uirtutibus agere quorum praestante Christo deo nostro acceperant potestatem. et uestro nunc sancto conuentui quid est aliud postulandum quam ut cum fiducia loquamini uerbum domini, quam ut det seruare quae praedicare 20 Act. 2, 4 concessit, et repleti sancto spiritu, sicut scriptum est, licet ore diuerso, unum tamen quod ipse spiritus docuit, proferatis? his omnibus breuiter animati, quia, sicut ait Rom. 7, ι apostolus, s c i e n t i b u s l o q u o r et loquor s a p i e n t i a m i n t e r p e r f e c t o s , adestote 1 Cor. 2, 6 ca tholicae fidei et ecclesiarum quieti ; adestote, quia sic dicendum est, et praeteritis et Ps. 121 6 praesentibus et futuris, rogantes atque seruantes quae a d p a c e m s u n t H i e r u s a l e m . 25 " Direximus pro nostra sollicitudine sanctos fratres et consacerdotes nostros unanimes nobis et probatissimos uiros Arcadium et Proiectum episcopos et Philippum presbyterum, qui his quae agentur intersint, et quae a nobis ante statuta sunt, exequentes; quibus praestandum a uestra sanctitate non dubitamus adsensum, quando id quod legitur, uideatur pro uniuersalis ecclesiae securitate decretum. so Eph.

d. 8. m.

2, 1 4

facit

ai.

^ ^

U, St [= w,r,l

^ ^

B A S S Q

£ T

A N T I 0 C H 0

CONSS

F, Τ [= pi], C [= vm], S [= wr] L [ = aßfb], H [ = deg]

ι pectoris Fp 3 rursum F propria H 4 ut ista prœdicent L uobis F 5 domini LH 6 adhuc i ad haec H ab hoc F uocatus pm euocatos L gelimus w"'lr audient C quo] quae de qui g 7 ephesi his F ephesi m ephesiis USipSafi>dgcorr ephesus ieg ephesis »ß nota oro. F 8 his CHT 8/9 constantiam quae UFT de pompa γ 9 quam] quem CH

diuturnitas

F

9/10

intemerata

apud nos] annuntientur uobis CH

cf. Γ intemeratae F

io apud — praedicata 01«. Τ sunt praedicata] intemerata CH quia numquam CHI' disputationis Lr 12 despiciatur CH perspiciatur r¡ 14 mare in amare cory. F oro. L quae uis] qua eius C 15 illius oro. iL futurum m futurae H Γ

I i rerum L, sit — scimus supplicanti Τ

supplicantes οβγΗ i 6 in oro. C unianimiter Fwa 17 depraecatum wp deprecantium β deprecandum αγ i 8 ea oro. TCHF eum Τ manus oro. TCf uirtutem CHT uirtutcs i quarum i domino if nostro oro. F 19 acceperunt riFCS, coir. Fw, cf. Γ et] ut F 20 ut oro. UnS, corr. w cum oro. F loquimini mß dei LH ut det] ut TC decet L et ut H et praedicare Cr 21 et oro. F repletis C spu sco imH orare H 22 de his L 23 scientibus legem TCLH 25 struentes L israhelem ρ israelis 1 ìrhl β 26 nostra] sea L 26/27 unianimes FCwacf 27 et — uiros oro. L coepiscopos LH 28 nostrum pbtrm wtCS pbtrm nostrum TiLH aguntur Tß augentur αγό antea Η agente Τ fraternitate F id] hic Si 31 DAT — CONSS oro. LH Γ TH10C///0 vv cc CONS F MALAS S Si maii iv madii m

29 a om. FH uestram sanctitatem Η data Fimr x i i KL MA7 BASILIO ET ANconi p coss ro consulibus i

7, 4—7 CAELESTINI EPISTVLA AD SYNODVM 8 COMMONITOR1VM 9, 1. 2 AD THEODOS1VM

25

COMMONITORIVM PAPAE C A E L E S T I N I EPISCOPIS ET P R E S B Y T E R I S EVNTIBVS AD ORIENTEM

Vin

Caelestinus commonitorium Arcadio et Proieoto episcopis et Philippo presbytero nostro missis ad Orientem in hac ipsa causa. Cum deo nostro, sicut credimus et speramus, auctore ad destinata uestra caritas uenerit loca, ad fratrem et coepiscopum nostrum Cyrillum consilium uestrum omne conuertite et quicquid in eius uideritis arbitrio, 5 facietis. auctoritatem sedis apostolica custodiri debere mandamus. si quidem et instructiones quae uobis traditae sunt, hoc loquantur ut interesse conuentui debeatis, ad disceptationem si fuerit uentum, uos de eorum sententiis iudicare debebitis, non subire certamen. quod si transactam synodum et redisse omnes episcopos uideritis, requirendum est qualiter fuerint res finitae. si pro antiqua fide catholica res gestas 10 sunt et sanctum fratrem meum Cyrillum Constantinopolim didiceritis profectum, ire uobis ilio necesse est, ut epístolas nostras principi porrigatis. quodsi aliter actum est et in dissensione res sunt, e x ipsis rebus oonicere poteritis quid cum Consilio supra dicti nostri fratris agere debeatis. DAT V I I I ID MAI F F L L BASSO ET ANTIOCHO VV CC CONSS

d. 8. m. Mai.

a. 431

EPLA PAPAE C A E L E S T I N I AD THEODOSIVM AVtí DE COLLIGENDA SYNODO

1»

v i m 1 Caelestinus Theodosio aug iuniori. Sufficiat licet sollicitudo clementiae uestrae circa fidei catholicae defensionem, cui pro Christi dei nostri amore, qui uestri imperii rector est, adesse modis omnibus festinatis, integram immaculatamque eam prauorum dogmatum damnato errore seruantes, in hoc semper munimen uestri constituentes 20 imperii, scientes regnum uestrum sanctae religionis obseruantia communitum firmius duraturum, sed huic cadesti curae uel glori® unusquisque nostrum pro sacerdotali officio operam nostram in quantum ualemus, inpendimus et huic synodo, quam esse iussistis, nostram praesentiam in his quos misimus, exhibemus, pietatem uestram sub diuini obsecrantes obtestatione iudicii ne quid turbidae nouitati licere uestra man- 25 suetudo permittat neue facultas aliqua his qui diuinae maiestatis potentiam in humanae disputationis rationem artare contendunt, quo perturbetur pax ecclesiastica, tribuatur. 2 maior uobis fidei causa debet esse quam regni ampliusque pro pace ecclesiarum dementia uestra debet esse sollicita quam pro omnium securitate terrarum. subsequuntur enim omnia prospera, si primitus quae deo sunt, cariora seruentur. Abraham fide so floruit omnemque orbem gloria suae prosperitatis impleuit. Moses populi liberator zelo domini contra eos se quos a dei uero cultu recessisse probarat, armauit. Dauid regem sua praecepta seruantem in regno ut illi inimicos suos subderet, dominus custoVIII JK 378

Villi JK 380

U, S [= wr], F ι COMMONITORIVM — O R I E N T E M US om. F 2 Caelestinus F Caelestinus eps US 2 / 3 arcadio — causa F episcopis et presbytero [PRBS w presbiteris r] euntibus ad orientem US epo F 3 nostro' US om. F 4 caritas ueritas F 5 uìderetis w, con. iv 9 transacta F resedisse F uideretis w 1 0 finita F antiquo F 11 didiceretis wF, con. w 1 3 poteretis F 1 5 DATA F idum w 1 5 maiarum S F F L L [ = Flauiis] scripsi F F D I L E C T I S S I M I F om. US V V CC om. US consulibus 5 16 om. F AVG — SYNODO U imperatorem S 17 Caelestinus ëps US iuniori F om. Uw salutem r licet F licet quod US uestrse clementiae US 19 est et F eam r ea Uw et a F 20 seruantes F seruatis US constituentes US constitutis F 21 commonitum F 24 iussisti F 25 obsecratione F 26 neue US ne uel F 27 ratione F 31 glori se F moyses US 32 post domini ins. se w1 se F si US ueri wcorr uoro culto F Acta conciliorum oecumenicorum. I, 2.

4

COLLKCTIO

26

VERONENSIS

diuit. his ergo exemplorum uallati praesidiis, ftde obseruatione uirtute uniuersalis ecclesiae in deum nostrum piissimum cultum, ne sibi aliquid dissensio uindicet, custodite. pro uestri enim imperii geritur facilitate quicquid pro quiete ecclesiae uel sanctae religionis reuerentia laboratur. :! Haec, gloriosissime et tranquillissime imperator auguste, quae in utstro corde 5 esse nouimus, deum illic inesse non dubii, augustis etiam auribus per fratres et coepiscopos meos Arcadium et Proiectum et conpresbyterum meum Filippum, quos misimus, intimamus, hoc a pietate uestra suppliciter deposcentes quod uos habere credamus in uotis, ut quod a deo petitis, hoc fidei ipsius causa praestetis. d. S. m. Mai. a. 4 3 '

DAT

VIII

I D MAI

F F L L BASSO E T ANTIOCHO VV CC CONS

EPISTOLA PAPAE CAELESTINI

AD C Y R I L L V M

10

EPISCOPVM

ALEXANDRINVM

χ

1 Caelestinus Cyrillo episcopo Alexandrino. Intellego sententiam sapientissimi Salo25 monis impletam; non enim aliter quam sitiens aquam frigidam, de terra longinqua iteratum nuntium per litteras tuae dilectionis accepi, quae nos inuicem nobis consilii participatione coniungunt. indifficulter est ecclesiarum et catholicae fidei speranda is tranquillitas, quando pro hac elaborare Christianissimos principes sic uidemus; non est inefficax in diuinis maxime causis cura regalis, quae pertinet ad deum qui fideliter tenet Prou. 2 1 , ι s c o r d a regnantium. itaque breuiter responsum tuae reddimus sanctitati. etenim quaeris utrum sancta synodus recipere debeat hominem a se praedicata damnantem an quia indutiarum tempus emensum est, sententia dudum lata perduret. super hoc «o utrique consultatione communi communem dominum consulamus. nonne nobis reEzech. 18, 32 spondet ilico per prophetam mortem se nolle morientis et per apostolum Paulum omnem ι Tim. 2, 4 hominem uelle saluum fieri et uenire ad scientiam ueritatis? numquam displicet deo accelerata in quocumque correctio. tuae sit hoc sanctitatis uel uenerando fratrum concilio diuinitus forte seruatum ut orti intra ecclesiam strepitus con- » 3 primantur et finitum deo iuuante negotium uotiua correctione discamus. conuentui autem nos deesse non dicimus; ñeque enim ab his absentes esse possumus quibus nos ubicumque positis fides tamen una coniungit. nolo nos corpore isto censeri cuius 2 Cor. io, 10 praesentiam apostolus adsignat infirmam; illic sumus qui id quod illic pro omnibus Prou. 25,

agitur, cogitamus; spiritaliter agimus quod corporaliter facere non uidemur. s t u d e o so quieti catholicae; studeo pereuntis saluti, si tamen uoluerit aegritudinem confiteri. quod ideo dicimus ne uolenti corrigere forsitan deesse uideamur. nam si et nobis sustiles. 5, 2 nentibus uuam spinas sibi addiderit, impleatur, manentibus statutis prioribus, su:

χ

JK

m

U, S [= wr], F ι ergo F rogo US facilitate F om. US

10 data

UF

om. US

presidio US

vin F

om. US

v v cc F om. US

i l om. F

9

consvlib.

consolamus Fw,

coepiscopo F

29 qui id FU

quid S qui w" "

uobis F

33 sibi US om. F

r

corT

fidei

maiarvm

F

in fidei Ur in fide te

US

f f l l [=

alexandrino fri w

Flauiis] F

14 per ex parcorr.w

qui — tenet US flebiliter F

corr. w

25 diuinitus — seruatum FU om. S permissum w* 0

3 post imperii ins. munimine w* salute r m ' et F

U conss w

17 regales qua pertinent F

21 consolatione Fw

ut US

idum w iduum r

12 Olestinus eps US

15 sperando F

2 cultu F

8 uos om. F

21/22 respondit F intra FU in S

31 pereuntes F

egritudini F

23

19 homme hominem US

ecclesia wcorr

F

om. F

28 ubique F

32 uidemur F

et »i

9, 2. 3 C A E L E S T I N I E P I S T V L A AD THEODOSIVM

i o AD C Y R t L L V M

1 1 , ι G E S T A EPHESENA

27

fructu iudicii; colligat quod sulco diabolico seminauit. non nostro Consilio, sed se periturus auctore probat nos ueloces pedes ad effundendum sanguinem non habere, Ps. 13, 3 quando sibi etiam remedium cognoscat oblatum. hi autem quos erga catholicam fidem tua fraternitas dicit se habere suspectos, si scripta direxerint, pro qualitate rerum eis nos respondere necesse est, in quo negotio nemo subripiat, quia tota cautione trac- 3 tatur. DAT NONARVM MAIARVM BASSO ET ANTIOCHO VV CC CONSS

E X E M P L A R 1 A GESTORVM QVAE ACTA S V N l

d. 7. m. Mai. a. 43«

IN SANCTA SYNODO EPHESENA METROPOLI DE

RECTA F I D E

XI 1 Post consulatum dominorum nostrorum Flauii Theodosii x n i et Flauii Valentiniani 10 tertio pp augg x i kal Aug synodus celebrata in Ephesenorum metropoli ex decreto d. 22. m. lui. religiosissimorum et Christianissimorum imperatorum et sedentibus in sancta ecclesia a ' 4 3 ' quae uocatur Maria, reuerentissimis et sanctissimis episcopis ι Cyrillo Alexandriae, optinente et locum sanctissimi archiepiscopi Romanorum ecclesia Caelestini is 2 et Iuuenale Hierosolimorum 3 et Memnone Ephesenorum 4 et Flauiano Filippensium, optinente locum Rufi reuerentissimi episcopi Thessalonicensium 5 et Theodoto Ancyrae Galatiae primae 20 6 et Firmo Caesariae Cappadociae primae 7 et Acacio Melitinae Armenias 8 et Iconio Gortynae Cretae 9 et Perigene Corinthi Helladis 10 et Cyro Afrodisiadis Carias 25 H et Valeriano Iconii 12 et Esychio Parii 13 et Hellanico Rodi 14 et Dynato Nicopoleos Epiri ueteris 15 et Euchario Dyrrachii Epiri nouae 30 16 et Perrebio Farmali 17 et Eudoxio Chomatis Lyciae 18 et Siluano Cheretaporum Phrygiae 19 et Vereniano Pergae Pamphyliae 20 et Amphilochio Sidae Pamphyliae 30 21 et Epiphanio Cratiae Honoriadis 22 et Gregorio Cerasuntis Ponti Polemoniaci 23 et Prothymio Comanae 24 et Palladio Amasiae hellesponti X I Greece extat in V 33 S 25 A 32.

tursio desumpta est ex Colleeiione Τ 24 et 46

U, S [ = ter], F [usque ad 7] 2 auctore US om. F 3 hii F his US F

s u b r i p i e t US

8 ephesina ephesinorum S '3 prothumio US

7 DATA F

non 5

4 tua US om. F CONSS Uw

CON!

susceptos F

5 subripiat

Fr

con. w II temporis notatio ex gestis d. sa m. lui. [A13 = TC 46] desumpta est 11 " ex A'' T*' desumptus cf. V 33 '

repetilum ex 18

"7 in ceteris catalogis Theopempto 'J6 zenouio

US

1,1

pelasii S

cauaseoram

US

crisaorio w erisamo r crisario U

II, ι— 4. 12, I GESTA EPHKSENA

31

151 et Heraclio Thyneos 152 et Isaac Heliarchiae 153 et Heraclio Tamiathidos 154 et Theona Psinchus 155 et Ammonio P a n e f y s i 156 et Bessula diacono Carthaginis

5

et Arcadio et Proiecto reuerentissimis episcopis et legatis et reuerentissimo presbytero Philippo apostolicae Romanae sedis et legato 2 Petrus presbyter Alexandriae et primicerius notariorum dixit: Cum primum reuerentissimus Nestorius ecclesiae Constantinopolitanae creatus esset episcopus, nondum myitis 10 transactis diebus, prolatae sunt de Constantinopolim a quibusdam expositiones eius, quae turbabant legentes, ut multus ex hac causa sanctis fieret tumultus ecclesiis. hoc cum didicisset reuerentissimus episcopus Alexandriae Cyrillus, scripsit primam et ep. secundam epistulam ad reuerentiam eius, suasionis et admonitionis plenas. ad ep. has rescripsit rennuens et contradicens mandatis. insuper etiam cum agnosceret 10 idem reuerentissimus episcopus Cyrillus quia et Romae missae essent ab eo epistola ep. et codices expositionum eius, scripsit et ipse ad reuerentissimum episcopum Romae Caelestinum per Posidonium diaconum, demandane ei quia si inuenti fuerint redditi ipsi codices expositionum eius et epistolae, redde et meas epístolas; si uero non, a f f e r eas hue non redditas. iste inueniens expositiones et epístolas ei redditas, 20 necessario et ipse reddidit et scripta sunt quae conpetunt, a sanctissimo et reuerentissimo Romanorum ecclesiae episcopo Caelestino, formam certam continentia. quoniam ep. igitur e x imperiali et religioso nutu sancta uestra synodus congregata est hic, rursus edocemus necessario quoniam de his Chartas prae manibus habemus ad id quod placuerit uestrae reuerentiae. 25

XI1

3

Iuuenalis episcopus Hierosolymorum dixit : Legatur religiosissimorum et amatorum Christi nostrorum imperatorum scriptum ad singulos metropolitanorum destinatum et praefulgeat nunc celebrandis gestis.

4

Quod prolatum per religiosum Petrum presbyterum Alexandriae lectum est ita

13. 14 15 3. 4

2

1 Imperatores Caesares Theodosius et Valentinianus uictores triumphatores maximi 30 semper augusti Cyrillo episcopo. Pendet a dei pietate nostrae reipublicae status et multum his inest cognatio et societas. habent enim se ipsas inuicem et utraque ex alterius promotione concrescit, ut uera religio iusto actu, res publica uero e x utrisque sustentata praefulgeat. ad imperandum igitur constituti a deo, complices autem pietatis et bonae actionis subiectorum existentes, indisruptum semper quod his con- 35 uenit, custodimus, prouidentiae et hominum mediatores. illi quidem subministramus ad rei publicae augmentum; per omnia autem, sicut dici potest, utilitates subiectorum sequentes, hos et pie agere et conuersari secundum quod conuenit piis, effieimus. utriusque, sicut decet, curam gerentes (non enim possibile est unum defendentem non similiter et de altero esse sollicitum), festinamus ante omnia aliis omnibus praeponere μ ecclesiasticum statum deo condecentem et nostris temporibus aptum permanere et XI 2—4 Greece extat in V 34.35. subiacet uersio Colleclionis Τ 24, sed haud raro correcta XII Grœce extol in V 25 S 24 A 30. desumpta est uersio ex Collectione Τ 22 plurimis locis correcta et mutata U, S [= wr) •54 theona psimehus U theonam simehus S i l constantinopoli U 12 multas C7, corr. U multa w [cf. Γ] 20 ei US [ = Τ eius C] 23 notu S 27 metropolinatorum S 30 uictores et U 33 promotione wcûrrr promonitione Uw 36 prouidentise in prouidentia di corr. w mediatoris w 40 aliis omnibus prseponere superflua

COLLECTIO

32

2

d. 19.Π1. Apr.

d 7 m l'un' a. 431 3

d. 19.In.N0u. a-43

VKRONENSIS

habere ex concordia cunctorum quietem per pacis tranquillitatem ecclesiasticis rebus insitae, accedere autem ad piam religionem et inreprehensibilitatem et eos qui in clero sunt et qui maius sacerdotium regunt, ab omni culpa quae in uita est, liberari. Haec igitur prouidentes per dei caritatem et per inuicem se amantium piorum sententiam confortan, saepius quidem iam propter haec quae diuersis temporibus conti- s gerunt, necessariam uniuersorum episcoporum reuerentissimam synodum aestimauimus, pigri tarnen facti sumus de uexatione eorum. sed praesentium ecclesiasticarum, quae necessariae sunt, et publicarum, quae his adiunctae, causarum quaestio utilem et inrecusabilem earn ostendit, ne propositae tarn utilissimae rei quaestio si neglegatur, ad peiorem ordinem conuertatur, quod est a temporibus nostrae pietatis alienum. 10 curam ergo gerat tua reuerentia post exactum deo iuuante sanctum uenturum pascha Ephesum Asiae peruenire ipso die sanctae pentecostes, paucos, quos approbauerit, ex eadem prouincia sibi subiecta sanctissimos episcopos ad idem concilium faciens conuenire, ut et sint sufficientes sanctissimis ecclesiis eiusdem prouinciae et ad concilium qui idonei sunt, nullatenus desint. scripta enim sunt exemplaria a nostra diuinitate 15 de praedicto sancto concilio reuerentissimis episcopis uniuersis metropolitanis, ut hoc facto omnis túrbela quae ex controuersia nascitur, secundum ecclesiasticas regulas dissol· uatur et his quae decenter facta non sunt, correctio praebeatur, et ut reuerentia circa deum et firmitas publicae utilitati proueniat, ut nulla scilicet specialis nouitas a quibusdam fiat ante sanctum concilium et sententiam ab hoc de rebus omnibus proferendam. 20 et constat quidem apud nos unumquemque reuerentissimorum sacerdotum cognoscentem quod ecclesiasticarum et uniuersarum rerum gratia sit hoc sanctissimum concilium, pro hac nostra sanctione festinare concurrere, ut tam rei necessariae et deo placitae, quantum possibile sit, subueniat; et nos uero pro his multam sollicitudinem gerentes neminem deesse patiemur, nec ullam habebit ñeque apud deum neque apud nos ex- 23 cusationem qui non continuo secundum praedictum tempus ad constitutum locum festinanter occurrerit. qui enim uocatur ad sacerdotale concilium et non alacriter concurrit, non bonae esse conscientiae demonstratur. DAT

°ODOSII

XIII

KAL. DECEMBR.

CONSTANTINOPOLIM

CONS

DOMINORVM

NOSTORVM

THE-

D E C I E S T E R ET V A L E N T I N I A N I TERTIO AVGVSTORVM

30

4

Firmus episcopus Caesariae Cappadociae dixit: Hoc nobis testimonium exhibeatuí a reuerentissimo et sanctissimo ciuitatis Ephesi Memnone quantus numerus dierum praeteriit post aduentum nostrum. ó Memnon episcopus Ephesi dixit: A praefinitis indutiis in religioso et deoamabili scripto transierunt dies sedecim. ss β Cyrillus episcopus Alexandriae dixit: Sufficienter sancta et magna synodus sustinuit expectans aduentum eorum qui uenire expectabantur reuerentissimorum episcoporum. quoniam uero multi episcoporum, alii quidem in aegritudinem inciderunt, defuncti sunt autem et alii, et consequens est quod decretum est, agi et quae de fide sunt, comprehendere ad utilitatem uniuersitatis quae sub caelo est, unde legantur in ordine quae ad causam 40 conueniunt chartae, maxime quia et secundum decretum piissimorum et amatorum Christi imperatorum lectum est huic synodo per magnificum et gloriosum comitem X I I 4—30 Greece extant in V 36—44.

uersio desumpta ex Collectione Τ 24, sed non sine correclttris

U, S [ = air] 4 sui S

priorum US

6 necessaria U

34 a e ad a» om. U

38 aegritudine w

12, 2—14 G E S T A EPHESENA

33

deuotissimorum domesticorum Candidianum, quod praecipit quae fidei sunt, inquiri et disponi sine aliqua dilatione. ï Theodotus episcopus Ancyrae dixit: Chartarum quidem lectio erit secundum oportunum tempus; nunc autem consequens est in his quae geruntur, simul esse et reuerentissimum episcopum Nestorium, ut ea quae de pietate sunt, stent ex communi 5 sententia et ex consensu. 8 Hermogenis episcopus Rinocurorum dixit: Destinati sumus hesterno die a uestra reuerentia commonere reuerentissimum Nestorium quia debet consedere in synodo, et non ignorauit diem huius sanctae synodi et dixit: »interea uideo, et si oportuerit me uenire, uenio. « 10 9 Athanasius episcopus Parali dixit: Missi sumus a uestra reuerentia hesterno die quatenus commemoraremus reuerentissimum Nestorium consedere in sancta synodo, aduenimus uero ad eum commonentes eum de hoc. ille autem adfirmauit dicens quia »uideo, et si oportuerit me uenire, uenio«. 10 Petrus episcopus Parembolorum dixit : Hesterno die destinati sumus a uestra is reuerentia ad reuerentissimum Nestorium commonere eum quia in ilia die consessura est synodus, et respondit dicens quia »uideo, et si oportuerit me uenire, uenio. « commoniti sunt autem et qui ibidem erant reuerentissimi et dei amatores episcopi, existentes minus plus sex aut septem, et dixerunt et ipsi : »uidemus, et si probauerimus, crastino uenimus. « 20 11 Paulus episcopus Lampae dixit: Sancta uestra et beata synodo praecipiente ire nos ad reuerentissimum Nestorium et commonere eum ut hodierna die adueniret ad sanctam uestram et beatam synodum, et adueniens et ego cum aliis sanctis fratribus qui iam deposuerunt, commonui eum quatenus in hodiernum diem adueniret in sanctam uestram synodum et consederet. qui uero dixit : »si probauero, tunc uenio. « non 25 solum uero ipsum ammonuimus, sed et alios qui inuenti sunt cum eo reuerentissimos episcopos existentes; erant autem plus uel minus sex uel septem episcopi. 12 Flauianus episcopus Filippensium dixit: Pergentes aliqui reuerentissimorum episcoporum commoneant et rursus aduenire eum et consedere in sancta synodo. 13 Et destinati sunt a sancta synodo Theodolus episcopus Eleusas Palestinae, An- so derius episcopus Chersonensi Cretae, Theopemptus episcopus Cabasorum Aegypti, Epafroditus lector et notarius reuerentissimi episcopi Ellanici Rodiorum ciuitatis, portantes anagnosticum sanctae synodi ad ipsum reuerentissimum episcopum Nestorium, continens ita 14

Oportebat quidem ammonitam uestram reuerentiam hesterna die per reuerentissi- 35 mos et sanctissimos episcopos ut conueniat ad sanctum synodam quae hodierno die celebratur in sancta et catholica ecclesia, et non deesse ab ea. quoniam autem congregatae sanctae synodo deest tua sanctitas, necessario iterum per Theopemptum et Theodolum et Anderium reuerentissimos et uenerabiles episcopos et Epafroditum lectorem et notarium ciuitatis Rodi rogamus te conuenire et non deesse his quae geruntur, « cum praecipue piissimi et dei amatores imperatores praeceperint omnia praetermittentes nos firmationem fidei facere. U, S [= wr) 1 quod Τ quo US 3 quidem om. U 7 externo w 1 1 aparali 5 1 1 . 15 externo Uw 30 desti w Theodolus ef. 39 et p. 34, 17 theodosius US eleusœ US [eleusiae Τ] 31 cheronensi 5 cheronensis U theodopompus US cauasorum US 35 externa Uw 38 theopemtum US 39 apafroditum S Acta conciliorum oecumcnicorum.

I.

5

34

COLLECTIO VERONENSIS

lo

E t cum redissent, Petrus presbyter Alexandriae et primicerius notariorum dixit: Quoniam aduenerunt qui a sancta synodo missi sunt reuerentissimi et uenerabiles episcopi, postulamus eos deponere quale responsum acceperint.

16

Theopemptus episcopus Cabasorum dixit: Missi ab hac sancta et magna synodo ad reuerentissimum Nestorium, uenimus in eius domum et uidentes multitudinem s militum cum fustibus rogauimus nuntiari. isti autem prohibuerunt nos dicentes: »secretum habet et deambulai, et iussi sumus nemini concedere ingredi et conloqui ei.« nobis autem dicentibus inpossibile esse nos desistere, nisi accipiamus responsum, transmisit enim ad eum sancta synodus anagnosticum rogans simul cum eis consedere, exeuntes uero clerici eius similia militibus [eius] nobis responderunt. cum autem io insisteremus responsum quaerentes accipere, exiens deuotissimus tribunus Florentius, qui cum Candidiano erat comité deuotissimorum domesticorum, fecit nos manere tamquam responsum nobis adlaturus, et expectauimus. postea exiens cum clericis eius dixit ad nos : »ego quidem nec uidere eum potui, mandauit uero mihi ut dicam reuerentiae uestrae quia postquam conuenerint omnes episcopi, conuenimus nos inuicem. « nos « uero contestati et ipsum et omnes praesentes milites et clericos eius recessimus.

17 18

Theodolus episcopus Eleusae dixit: E t ego eadem audiui et eadem depono. Anderius episcopus Chersonensi Cretae dixit : E t ego secundum definitionem sanctae uestrae synodi adueniens illiic eadem dixi et audiui quae sine praetermissione deposuerunt qui mecum fuerunt reuerentissimi episcopi. 20 19 Flauianus episcopus Filippensium dixit: Quoniam nihil conuenit praetermittere pertinentium ad consequentiam ecclesiasticam, cum manifestum sit quoniam heri et hodie secundo admonitus reuerentissimus Nestorius non occurrit, et tertio iterum ana· gnostico ammonebitur, transeuntibus uidelicet Anysio episcopo Thebarum Hellados et Domno episcopo eiusdem Hellados et Iohanne episcopo Efesti Augustamnicae et a Danihele episcopo Dámeos Libyae reuerentissimis conministris nostris et tertio commonentibus eum. 20

E t ierunt cum Anysio lectore et notario Firmi episcopi Cappadociae portantes anagnosticum, continens ita Tertia hac euocatione reuerentiam tuam conuocat sanctissima synodus oboediens so regulae et praebens tibi indutias et patientiam : dignare uel nunc occurrens satisfacere de his quae dicunt te dixisse coram populo de haereticis dogmatibus in communi ecclesia, sciens quia si non occurrens satisfeceris ad ea quae scripto uel sine scripto contra te dicuntur, necesse habebit sanctissima synodus quae placent sanctissimorum patrum regulis, in te definire. 35

¡21

Quibus reuersis Petrus presbyter Alexandriae et primicerius notariorum dixit: Quoniam et nunc reuersi sunt qui missi fuerant reuerentissimi episcopi, petimus et ipsos deponere quale responsum meruerunt. 22 Iohannes episcopus Efesti dixit: Missi a sancta hac et dei amatrice synodo, quatenus per anagnosticum tertium commoneremus reuerentissimum Nestorium concurrere ad 40 sanctam synodum, ut praesente sanctitate eius libri fidei discuterentur, consequenter

U, S [= wr] 4 theopemtus US cauasorum US io eius om. Τ 13 spectaujmus U 15 conuenerunt S 18 chersonensis U 26 dardaneos S 29 continentem U 30 tertia om. U uocatione U 32 dommatibus S, corr. w 34 scissimarum w

12, 15—28 GESTA EPHESENA

35

praeceptis nobis a uestra reuerentia aduenimus ad eius diuersorium et ad ianuas uenientes inuenimus

multitudinem

militum

cum fustibus

stantium

a n t e ipsas ianuas.

peti-

uimus eos ut praeciperent nobis ad ianuas aduenire domus in qua erat ipse reuerentissimus Nestorius, uel ipsos nos nuntiare missos a s a n c t a synodo cum anagnostico tertio mitius e u m et c u m omni l e n i t a t e uocante a d s a n c t a m synodum.

et m u l t u m c o m m o r a t i 5

sumus, neque i u x t a u m b r a m s t a r e permissi a militibus repellentibus nos atrociter et remouentibus nos a locis et nullum

nobis h u m a n u m responsum praebentibus.

uero diu permansimus rogantes et dicentes quia

»quattuor sumus numero

cum episcopi,

non iniuriae c a u s a missi nec iniuriosum quiddam quod non conpetit, sed ut cum consequentia et nunc admonere ad s a n c t a m hanc ecclesiam aduenire et consedere huic io sanctae synodo«, postea milites reppulerunt nos dicentes nullum aliud nos responsum accipere [dicentes], licet usque ad uesperam expectassemus ad ianuas domus.

ad-

iecerunt uero et hoc dicentes propter hoc s t a r e a n t e ianuas, ut non p e r m i t t a n t alicui de synodo ingredi, et haec a b ipso accepisse m a n d a t a . 28

Anysius episcopus T h e b a r u m d i x i t : Quae deposuit sanctissimus f r a t e r et minister Iohannes,

uera sunt.

con- is

diu enim stantibus nobis a n t e ianuas reuerentissimi

Nestorii, haec uidimus et audiuimus. 24

D o m n u s episcopus Oponti Helladis d i x i t :

Quae deposuerunt sanctissimi et reue-

rentissimi fratres et comministri Iohannes et Anysius, haec ego uidi e t audiui. 25

Danihel episcopus D á m e o s d i x i t : Quae deposuerunt reuerentissimi episcopi, haec 20 audiui et uera sunt.

26

Iohannes episcopus Augustopoleos

dixit:

Quae deposuerunt reuerentissimi

epi-

scopi, haec audiui e t depono. 27

Iuuenalis

episcopus

Hierosolimorum

dixit:

Dum

ecclesiasticae

leges

sufficere can. ap. 70

dicant t e r t i a m euocationem ad satisfactionem euocatorum de quibus accusantur, parati 20 eramus e x superfluo e t per q u a r t u m anagnosticum per reuerentissimos episcopos iterum uocare eundem reuerentissimum N e s t o r i u m ; quoniam uero collegium militum circumsistens suam domum, sicut qui ibi missi sunt reuerentissimi episcopi deposuerunt, non concessit accedere, manifestus est non b o n a conscientia ad s a n c t a m synodum aduentum recusans.

unde

consequentia

agantur

secundum

regulärem

ordinem

et

q u a n t a 30

conueniunt ad s t a t u m rectae nostrae et piae fidei, legatur autem in primis expositio fidei a sanctis patribus et episcopis qui Nicaea conuenerunt t r e c e n t i s decern et octo, quatenus huic exposition! collatis de fide sermonibus consonantes quidem confirmentur, discrepantes a u t e m eiciantur. 28

E t lectum est symbolum i t a

35

Nicaena synodus ñdem exposuit h a n c : Credimus in unum deum p a t r e m

omni-

p o t e n t e m , uisibilium et inuisibilium c r e a t o r e m ; et in unum dominum Iesum Christum filium dei, n a t u m e x p a t r e unicum, id est e x s u b s t a n t i a patris, deum e x deo, lumen de lumine, deum uerum de deo uero, n a t u m non f a c t u m , consubstantialem patri, per quem omnia f a c t a sunt quae in caelo et in terra, qui propter nos homines et propter nostram M salutem descendit et incarnatus est et h u m a n a t u s est et passus est et resurrexit tertia die, ascendit in cáelos, uenturus iudicare uiuos et m o r t u o s ; et in s a n c t u m dicentes a u t e m

spiritum.

»erat quando non e r a t « et »priusquam nasceretur, non erat« et quia

υ, S [= wr] 9 agere ex Τ addidi 9/10 ut—admonere = iftort — ΰπομνήσαι i l alium w 12 dicentes Uw om. r 22. 23 posi J9 habet Τ, am. C ei codd. Grœci 42 scm spm Ucarr S spm seni U 5*

C O L L E C T I O VERONENSIS

36

ex non extantibus factus est uel ex altera substantia uel essentia dicentes esse aut conuertibilem aut mutabilem filium dei, hos anathematizat catholica et apostolica ecclesia. 29

Quo lecto Petrus presbyter Alexandriae et primicerius notariorum dixit: Habemus prae manibus sanctissimi et reuerentissimi Cyrilli archiepiscopi epistolam scriptam 5 ad reuerentissimum Nestorium, suasionis et ammonitionis plenam utpote non recte sapiente eo, quam si iusserit uestra sanctitas, legam. 30 Acacius episcopus Melitinae dixit: Quoniam religiosissimus et reuerentissimus presbyter Petrus principium sermonis faciens ait missa esse quaedam a reuerentissimo et sanctissimo episcopo Cyrillo ad reuerentissimum Nestorium utpote non recta doctrina io utentem, consequens est et haec legi. Et lecta est INCIPIT

EPISTOLA

SANCTI

A D Ν E STO R I VM

CYRILLI

PRIMA

Reuerentissimo et dei cultori consacerdoti Nestorio Cyrillus. Viri modesti et is fide digni peruenerunt Alexandriam, deinde rettulerunt nobis quasi quod tua reuerentia indignetur satis et omnia conmoueat ad contristandum me. uolenti uero mihi tuae Coll. ν ι reuerentiae tristitiam agnoscere dixerunt quia epistolam quae facta est ad sanctos monachos, circumferunt quidam Alexandrinorum et odii occasio et molestiae haec facta sit. 2 miratus sum igitur si non illud magis tua reuerentia apud se cogitauit; non enim primum 20 ex mea scripta epistola de fide facta est perturbatio, sed dictis quibusdam a tua reuerentia siue non dictis. uerumtamen chartis uel expositionibus quae circumferuntur, laboramus nos, uolentes corrigere peruersos. prope enim ad hoc quidam uenerunt, ut non patiantur iam confiteri quia deus est Christus, Organum autem magis et instruL o o f s Nestor, mentum deitatis et homo deum ferens, et quid amplius quam haec? erat ergo irasci 25 2 2 10 p· 5 > nostrum pro his quae dixit aut non dixit tua reuerentia; chartis enim quae circumferuntur, non nimis credo. quomodo igitur tacendum est fide iniuriam perferente et tantis peruersis? an non adstabimus ante tribunal Christi et non satisfaciemus pro inepta 8 taciturnitate, dum ordinati sumus ab ipso ad dicenda quae oporteat? quid autem faciam nunc (cogitare enim debeo cum tua reuerentia), nuntiante reuerentissimo et so beatissimo Romanae ecclesiae episcopo Caelestino et reuerentissimis cum eo episcopis de perlatis nescio quomodo illuc chartis antea tuae reuerentiae; scribunt enim tamquam satis scandalizati. quomodo autem ab Orientalibus omnibus ecclesiis uenientes curabimus et contra Chartas murmurantes? an forte arbitratur tua reuerentia quia modica ecclesiis exorta est perturbatio ex huiusmodi sermonibus? omnes sumus 35 in anxietate et laboribus, eos qui alia sapiunt, nescio quomodo suasos transferentes XIII 1

X I I 29. 30. X I I I I — X V I I 12 extant in Gestii concilii quinti; uersio ex hac ipsa colleclione desumpta est X I I I Hanc epistolam, qua est II in Collectione CT, inepte ipsis gestis inseruit collector. Grece extat in V 2 S 2 [7] A 10; altera uersio Latina habetur Marii Mercatoris in Coll. Palat. 27 U, S [ = wr], Σ [ = naM; inde a 4 Petrus presbyter] 4 primicirus M i l et hsec legi om. η

7 sapientem eum η sapiente M

8 meletine wn m i l i t i n e M

9 dixit η

i 2 et lecta e s t US et prolata est e p l a scae memoriae cyrilli in epheso i t a h a b e n s

sequitur epistula Cyrilli Oblocuntur quidam Σ 13/14 EPISTOLA PRIMA s c i —

NESTORivAi 5

31 c u m eo episcopis Ur c u m quoepiscopis w coepiscopis i f 1

15 reuerendi

modesti S

34 curauimus US

16

alexandria U

12, 28—30 G E S T A

13 C Y R I L L I AD NESTORIVM E P I S T V L A PRIMA

14, 1—3 E P I S T V L A ALTERA

37

ad uerum. cum igitur necessitatem omnibus murmurandi tua reuerentia intulerit, quomodo iuste accusai? quomodo autem odit et inaniter adclamat et non magis emendai suum sermonem, ut compescat scandalum uniuersale? si enim praeterfluxit sermo utpote in populo currens, sed retractationibus corrigatur, et dignare donare uerbum scandalizatis, dei genetricem nominane sanctam uirginem, ut sanantes contristatos s et rectam apud omnes opinionem habentes in pace et unanimitate populorum collectiones celebremus. quoniam autem pro fide quae in Christo est, omnia parati sumus pati 4 et ad uinculorum experientiam uenisse et ad ipsam mortem, non ambigat tua reuerentia. ueraciter autem dico quia et superstite adhuc beatae memoriae Attico conscriptus est a me codex de sancta et consubstantiali trinitate, in quo et liber est de incarnatione uni- 10 geniti, quibus nunc scripsi consona; et relegi quidem ea et episcopis et clero et amorem habentibus audiendi laicis, edidi uero adhuc nulli. et fortasse edito libro incusabor quia ante ordinationem reuerentiae tuae composui libellum. ISTAM PRIMAM

EPISTOLAM

MISIT

S A N C T I S S I M V S ARCHIEPISCOPVS

CYRILLVS

IMPIO

NE-

STORIO CVM AGNOSCERET EVM MALE S A P E R E

ALTERA EPISTOLA C Y R I L L I

xml 1

EPISCOPI

ALEXANDRIAE

AD EVNDEM

15

NESTORIVM

Oblocuntur quidam, sicut audio, de mea opinione apud tuam reuerentiam, et hoc frequentius, conuentus maxime nobilium obseruantes, ut puto, delectare tuum aestimantes auditum, et inconsultas emittunt uoces, laesi quidem nihil, conuicti autem, et hoc utiliter, unus quidem quia caecos laedebat et pauperes, alter uero quod contra 20 matrem tetendit gladium, alius autem quod cum anelila aurum furatus sit alienum, et huiusmodi semper habens opinionem, quam non optet aliquis contingere aliquibus etiam ualde inimicis. uerumtamen non mihi multus de talibus sermo est, ut non ultra dominum et doctorem ñeque super patres existentis in me breuitatis extendam mensuram. non enim possibile est prauorum inportunitates euitare, si quoquo modo 25

2 quis eligat uiuere. sed illi quidem maledictione et amaritudine plenum habentes Rom. 3, 14 os reddent omnium iudici rationem; conuertar autem rursus ego ad hoc quod me magis condecet, et commemorabo etiam nunc, ut fratrem in Christo, doctrinae uerbum et fidei sensum cum omni cautela facere ad populos, cogitare etiam quia scandalizare unum Mt. 18,6 solum ex pusillis credentibus in Christum intolerabilem habet indignationem. si 30 autem multitudo sit tanta maerentium, quomodo non omni arte necesse est ut oporteat prüden tius auf erre scandala et sanum fidei dilatare sermonem quaerentibus ueritatem? erit autem hoc et ualde recte, si sanctorum patrum legentes libros magni eos aestimare festinemus et probantes nosmet ipsos si sumus in fide, secundum quod scriptum est, 2 Cor. 13, s illorum rectis et irreprehensibilibus sectis nostros intellectus optime coniungamus. 35 3

Ait igitur sancta et magna synodus ipsum ex deo et patre naturaliter genitum filium unigenitum, ex deo uero deum uerum, lumen de lumine, per quem omnia fecit pater, descendisse, incarnari, humanari, pati, resurgere tertia die et ascendere ad cáelos. X I I I I ι—7 habentur

1) Marii

donenstbus,

est ttersio Mercatoris

2) in Collectione

U, S [=

Coli. Τ

VI

correda.

in Collectione Palatina Quesneliana

66 [uol. V

Grace

extat

in

V 4 S11

A12.

alice uersiones

26, ad quam proxime acced.it uersio qua inest gestis

Latina Chalce-

337—34°]

wr], Σ [ = η a M]

16 om. ΣΜ 17 praemittit Cultori consacerdoti nestorio Cyrillus in dno salutem η reuerentissimo et dei cultori et consacerdoti [et cumsacerdoti et M] nestorio Cyrillus in domino salutem Ma 19 laesi] ueri M 25 quo η M 26 maledictionum, u in e corr. ili et amaritudine om. M 27 iudicie M 28 commonebo M

30 xpo nM

36 deo et patre UnM deo patre So

38

COLLECTIO VERONENSIS

haec et nos sequi oportet uerba et dogmata, cogitantes quid incarnari et humanari significet ex deo uerbum. non enim dicimus quia uerbi natura conuersa facta est caro, ñeque quia in totum hominem qui est ex anima et corpore, translata est, illud autem magis quia carnem animatam anima rationabili uniens uerbum sibi secundum subsistentiam ineffabiliter et inconprehensibiliter factus est homo et appellatus est filius 5 hominis, non secundum uoluntatem solam aut conplacitum, sed ñeque ut in adsumptione personae solius, et quia différant quidem quae ad unitatem ueram collatae naturae, unus autem ex utrisque Christus et filius, non quasi differentia naturarum ablata propter adunitionem, perfecerunt autem magis nobis unum dominum et Christum et filium 4 deitatis et humanitatis per ineffabilem et arcanum adunitionis concursum. sic etiam io dicitur, cum ante saecula habeat essentiam et genitus sit ex patre, nasci etiam secundum carnem ex muliere, non quasi diuina eius natura in sancta uirgine initium ut esset, acceperit, neque quod indiguerit necessario propter se secunda natiuitate post eam quae ex patre est. est enim fatuum simul et indoctum existentem ante omnia saecula et consempiternum patri dicere opus habere ut esset, secundum initium. quoniam u autem propter nos et propter nostram salutem uniens sibi secundum subsistentiam quod est humanuni, processif ex muliere, ob hoc dicitur nasci carnaliter. non enim primum homo natus est communis de sancta uirgine et sic descendit in eum uerbum, sed ex ipsa uulua adunitam sustinuisse dicitur natiuitatem carnalem, utpote suae carnis

Hebr.

5 natiuitatem propriam faciens. sic dicimus eum et pati et resurgere, non quasi quod 20 dei uerbum passum sit in sua natura aut plagas aut perforaturas clauorum aut quaecumque alia uulnera (inpassibilis enim est deitas, quia et incorporea est), sed quoniam quod factum est eius proprium corpus, passum est haec, iterum ipse dicitur pati pro nobis; erat enim inpassibilis in corpore passibili. secundum eundem autem modum et in moriendo intellegimus. inmortale etenim secundum naturam et incorruptibile 20 et uita et uiuificans est dei uerbum ; quoniam autem proprium eius iterum corpus gratia dei 2, 9 secundum quod ait Paulus, pro omnibus gustauit mortem, dicitur ipse pati pro nobis mortem, non quasi quod in experimentum mortis uenerit quod adtinet ad eius naturam (stuporis enim est istud dicere aut sentire), sed, sicut nuper dixi, caro eius gustauit mortem. sic et resurgente carne eius, iterum resurrectio ipsius dicitur, non quasi 30 quod ceciderit in corruptionem, absit, sed quia eius iterum resurrexit corpus. 6 Sic Christum unum et dominum confitemur, non quasi hominem coadorantes uerbo, ut non sectionis fantasia introducatur, cum dicitur co, sed ut unum et eundem adorantes, quia non alienum est a uerbo corpus eius, cum quo et ipsi consedit patri, non ut duobus iterum considentibus filiis, sed ut uno secundum unitionem cum propria 35 carne. si autem secundum subsistentiam unitionem uel quasi inpossibilem aut indecoram recusamus, incidimus ut duos dicamus filios ; omnino enim necesse est distinguere et dicere hominem quidem specialiter filii uocatione honoratum, specialiter autem iterum dei uerbum filiationis nomen et rem naturaliter habentem. non ergo diuidendus 7 est in duos filios unus dominus Iesus Christus. proderit autem nullo modo rectae 40 U, S [ = wr], Σ [ = naM] 2 uerbo M 4 uerbo M 6/7 adsumtionem M diffcrunt Σ 9 adunationem n e 10 inadfabile M adunationis «σ concorsam M 13 acciperet U acceperet M 17 quod est humanum US humanitatem Σ ob] ubi M obi neerr 18 cummuni M 21 sit] sed M perforatur M 24 eundem USM eum a om. η modo M 25 inmortalem UST 28 uemt Σ 29 stuporis USoM nefas η enim est Uro M est enim w est η co USM con a om. η 34 a om. M ipse rM 35 consedentibus SM 36 inpossibile M

39 et rem] terrem M

40 in om. M

duo M

incorruptibilem nM 33 uerbum M ut uno] unum M

« 4 , 3 — 7 CYRILLI AD NESTORIVM EPISTVLA ALTERA

8 — 1 2 GESTA

fidei rationi ita dicere, licet personarum unitionem diuulgent quidam. non enim dixit scriptura quia uerbum hominis personam aduniuit sibi, sed quia factum est caro. quod uero caro factum est uerbum, nihil aliud est nisi quia similiter nobis participauit sanguinem et carnem propriumque corpus nostrum fecit et processit homo ex muliere, non abiciens esse deus et ex deo nasci patre, sed in adsumptione carnis permanens quod erat. hoc adnuntiat ubique integrae fidei ratio; ita repperiemus sanctos sapuisse patres; sic praesumpserunt dei genetricem dicere sanetam uirginem, non quod uerbi natura aut deitatis eius initium ut esset, aeeipiente a saneta uirgine, sed ut nato ex ipsa sancto corpore animato etiam rationabiliter, cui et secundum subsistentiam adunitum uerbum nasci dicitur secundum carnem. haecque nunc ex dilectione quae in Christo est, scribo, petens ut fratrem et contestans coram deo etelectis angelis haec nobiscum et sapere et docere, ut custodiatur ecclesiarum pax et concordiae et dilectionis uinculum indisruptum permaneat sacerdotibus dei.

loh. ι, 14 Hebr. 3, 14 s

io

g

Cyrillus episcopus Alexandriae dixit: Audiuit sancta et magna haec synodus quae scripsi reuerentissimo Nestorio defendens rectam fidem. certus autem sum quia is nullo modo egressus inuenior a recta fidei ratione aut praetergressus expositum a sancta et magna synodo qua; ilio tempore in Nicaea congregata est, symbolum, et peto uestram sanctitatem dicere utrum recte et irreprehensibiliter et consonanter sanctae illi synodo talia scripserim an non.

9

Iuuenalis episcopus Hierosolimorum dixit: Perlecta sancta fide quae in Nicaea, 20 et epistola sanctissimi et reuerentissimi episcopi Cyrilli, et quae a sancta synodo expósita sunt, consona inueniuntur et his piis dogmatibus consentio et haec probo.

10

Firmus episcopus Cœsareae Cappadociae dixit: Conpendiose et capitulariter dieta a sancta synodo quae in Nicaea est, exponens tua reuerentia subtiliter et ante pedes manifestiorem nobis et liquidiorem comprehensionem expositae fidei fecit, ut nihil sit in 25 dictis ambiguum, omnibus inuicem sibi consonantibus et fide firmata. his igitur integre se habentibus et inconuertibiliter et nullam innouationem inferentibus et ego consentio, eandem gloriam a sanctissimis episcopis meis patribus suscipiens. 11 Memnon episcopus Ephesi metropoleos dixit: Fidei expositae a sanctis patribus trecentis decern et octo Nicaea congregatis consona et epistola quae lecta est sanctissimi 30 et reuerentissimi patris Cyrilli continet, quibus consentimus et quae probamus, nihil minus inuenientes ñeque dissonans. 12 Theodotus episcopus Ancyrae dixit: Mirabilem existentem et piam et rectam expositionem sanctae fidei quae facta est a sanctis patribus trecentis decern et octo Nicaea congregatis, demonstrauit manifestius et certius epistola reuerentissimi patris et epi- 35 scopi Cyrilli, in nullo dissonans ab expositione fidei illius; quœ uero conpendiosius dieta sunt, latius exposuit. unde consonantiam cognoscentes epistolae et fidei trecentorum decern et octo sanctorum patrum et consentimus sicut illis, ita et patri nostro, X I I I I 8—20 est uersio Coll. Τ 24 hic illic correcta·, Greece extant in V 45. 46 U, S [= wr, 22 inueniuntur et his — p. 40, 17 et sanctissimi om. r], Σ [ = n ins. dicit deum w*

mundum US[= 23 homine U

/'] hunc mundum TC [A] 31 si quis — deitate ont. S

21 nec USTC 32 post si quis

1 7 , 25 G E S T A E P H E S E N A

S i quis f o r m a t u m dicit h o m i n e m

57

e t i t a s u b i n g r e s s u m deum, d a m n a t u s e s t ; n o n

e n i m n a t i u i t a s dei h o c est, sed f u g a n a t i u i t a t i s . S i quis i n t r o d u c i t duos filios, u n u m q u i d e m e x deo e t p a t r e , s e c u n d u m a u t e m e x M a r i a , e t n o n u n u m e t ipsum, et a b a d o p t i o n e e x c i d a t quae p r o m i s s a est r e c t e c r e d e n t i b u s . Eph. 1,5 naturae e n i m duae deus e t h o m o , q u o n i a m e t a n i m a e t c o r p u s ; filii a u t e m non duo n e c dei.

s

n e q u e e n i m hic duo homines, l i c e t e t i t a P a u l u s interius h o m i n i s e t e x t e r i u s 2 Cor. 4, 16

appellauerit.

e t si o p o r t e t conpendiose dicere, aliud q u i d e m e t aliud, e x q u i b u s s a l u a t o r

est, si q u i d e m non idem e s t inuisibile uisibili e t sine t e m p o r e s u b t e m p o r e ; alius a u t e m e t alius, a b s i t .

u t r a q u e enim s u m m a u n i t a t e in c o n t e m p e r a t i o n e , deo quidem h u m a -

n a t o , h o m i n e a u t e m deificato uel q u o m o d o quis n o m i n e t . e c o n t r a r i o q u a m in t r i n i t a t e h a b e t . confundamus,

dico a u t e m aliud et aliud 10

ibi e n i m alius e t alius, u t non

non aliud a u t e m e t a l i u d ;

subsistentias

u n u m enim t r i a s u n t et identidem

Si quis u t in p r o p h e t a dicit s e c u n d u m g r a t i a m o p e r a t u m esse et n o n

deitati.

secundum

s u b s t a n t i a m c o n i u n c t u m a u t r e f o r m a r i , sit u a c u u s meliore operatione, m a g i s

autem

plenus c o n t r a r i a .

ir,

Si quis non a d o r a t c r u c i f i x u m , a n a t h e m a sit e t a d s c r i b a t u r c u m dei i n t e r f e c t o r i b u s . Si quis e x operibus p e r f e c t u m a u t p o s t b a p t i s m a m o r t u i s a d o p t i o n e m m e r u i s s e dicit, s i c u t p a g a n i dicunt,

id est adoptiuos,

consummatur,

a n a t h e m a sit.

fictos,

aut post resurrectionem

ex

quos Graeci p e r i g r a p t o s u o c a n t ,

q u o d e n i m i n c h o a t u m est a u t proficit a u t

non deus, q u a m u i s p r o p t e r a u g m e n t u m

quod paulatim

creuerit,

i t a 2»

dicatur. BASILII

XV

SANCTISSIMI

QVI F V I T E P I S C O P V S

CAESARIAE

PRIMAE

CAPPADOCIAE

Non e n i m t a n t u m caelum e t t e r r a e t m a g n i t u d i n e s a e q u o r u m e t quae in a q u i s de spir. s. 18 u e r s a n t u r , e t t e r r e s t r i a a n i m a l i a e t a r b o r e s e t stellae e t a e r e t horae e t uarius uniuersit a t i s o r n a t u s s u p e r e m i n e n s u i r t u t i s c o m m e n d a n t q u a n t u m q u i a p o t u i t deus incapibilis 25 i n p a s s i b i l i t e r per c a r n e m c o n p l e c t i m o r t i , u t nobis s u a passione i n p a s s i b i l i t a t e m GREGORII

XVI

Hoc

enim

forma

dei

semet

ipsum

sapite,

existens

ait,

non

exinaniuit

q u a m serui f o r m a ?

SANCTISSIMI

in

uobis

rapinam

EPISCOPI

quod

et

arbitratus

formam

serui

donet.

NYSAE

in

est

Christo esse

accipiens.

Iesu,

aequalis

qui deo,

i n or. 1 debeatit. sed

' ' "7

Phl1 2 5

quid p a u p e r i u s in deo so

quid humilius in rege o m n i u m q u a m in c o m m u n i o n e m paupér-

rimas nostrae naturae s p o n t e uenire?

r e x r e g u m e t d o m i n u s d o m i n a n t i u m seruitutis Apoc. 19, 16

f o r m a m s u b i i t ; i u d e x u n i u e r s i t a t i s sub censu p o t e n t i u m fit; c r e a t u r a d o m i n u s in spelunca deuertit;

qui c u n c t a c o n p r e h e n d i t , non i n u e n i t l o c u m in diuersorio, sed in prae- íes. 40, 12

sepi a n i m a l i u m i a c e t ; m u n d u s e t i n m a c u l a t u s humanae naturae s u s t i n e t sordes e t per 35 omnem

paupertatem

uidetis spontaneae

nostram

paupertatis

transiens

usque

mensuram:

ad

mortis

uita mortem

accedit

gustat;

experimentum.

iudex ad

iudicium

d u c i t u r ; uitae o m n i u m d o m i n u s sub s e n t e n t i a i u d i c a n t i s f i t ; qui t o t i u s est supermundanae u i r t u t i s r e x , c a r n i f i c u m non repellit m a n u s .

a d h o c tibi, ait, e x e m p l u m h u m i l i t a t i s

respiciat m e n s u r a . U, S [= wr\ 4 et ab U ab S [ = Τ]

40

i l de 5

19 dicunt del. w 23 terra wc'rr terram capillis S incapabilis w1 29 rapina w cam wcorr

39 repellit w1 repellet

Acta conciliorum oecuraenicorum. 1, 2.

13 in om. U US

18 fictor US

debuit scribi parengraptos

24 uertantur S, corr. w 25 incapibilis U in31 communione S 32 ueniret U 33/34 spelun-

US g

COLLECTIO VERONENSIS

58

ATTICI EPISCOPI

XVII

CONSTANTINOPOLEOS

Hodie Christus dominus misericordiae natiuitatem suscepit; in deifica enim dignit a t e praeexistebat. [Et adiecit] deinde his infert iterum: Misericordiae uerbum exinanitur, inexinani-

Phil. 2, 7 bilis natura existens; s e m e t

i p s u m enim e x i n a n i u i t

formam

Ioh. ι, 14 qui sine c a m e est, propter te incarnatur; u e r b u m enim c a r o

serui

factum

tactui non subiciebatur propter naturae incorporeum, palpatur;

accipiens. est.

qui

qui sine initio est,

sub initio fit corporeo; qui perfectus est, crescit; qui inconuertibilis est, proficit; qui diues est, in paupere diuersorio fit; qui coperit caelum nubibus, pannis inuoluitur; rex in praesepe ponitur. ICONII EPISCOPI

xviii

Quoniam enim ipse et rex et deus est et mortem propter passionis dispensationem gustauit, muñera magorum mysteriorum sunt indicia. enim eum regem.

offerunt aurum; cognoscunt

offerunt tus; deo enim scimus offerentes.

adiciunt myrram

propter mortem quae in mysterio est passionis. EIVSDEM

xviiii

Nisi enim ¡lie nasceretur carnaliter, non tu renascereris spiritaliter.

nisi ille susti·

nuisset serui formam, non tu dignitatem adoptionis lucratus esses; propter hoc enim in terra caelestis, ut tu in caelis leuareris terrenus.

propter hoc Christus semet ipsum

exinaniuit, ut nos omnes de plenitudine eius accipiamus.

illius mors tua f a c t a est

inmortalitas ; domini passio serui f a c t a est altitudo; tu autem beneficium accipis ad commodum blasphemiae. SIMILITER ATTICI EPISCOPI

XX

CONSTANTINOPOLEOS

Si quem ambiguum facit unigeniti humanatio et uirginis partus et passionum communicatio et crux et passio et mors, ediscens cognoscat prouidere haec mundi salutem, sed nec indigna misericordia potioris.

si enim turpe est deo in uirgine habitare,

turpius utique omnino est et facere ; si uero creans non iniuriatus est, nec habitare in creatura obprobrio dignum iudicauit. est?

et si pati malum est, passionibus liberare quantum

unde et mortuus est, inmortali morte mortificans mortem, et resurrexit nostram

largiens resurrectionem, et omnia haec suscepit non natura deitatis, sed adsumptione carnis, hie quidem in inuiolabilibus suas habitans inpassibilitatis, hie uero omnia passus est sustinens, ut fieret uitae optimae dux et legislator. X V I I — X X adiciunt US sicut T, ubi tarnen adnotatur: haec testimonia quae secuntur, in aliis exemplaribus non inuenitur. désuni omnia in codice CasinensiCollectionis C, ultima duo in codice Vaticano eiusdem Cottectionis. de codicibus Grcecis referam ad V 54 et A 75; hie adnotasse sufficiat heee quattuor capitula ex gestis qua d. 22. m. lui. 431 facta esse dicuntur, in primam sessionem esse translata, ñeque enim Vincentius Lerinensis Aitici tul Amphilochii mentionem facit in Commonitorio [30] et Rusticus adnotat in dialogo c. Aceph. p. 74b : suscipe de Ephesina synodo Iectionem quam superaddiderunt iam postquam uenerunt uicarii sanctissimi Celestini papae Romani, ex iis demonstrantes quomodo debeat c c c x v i i i sanctorum patrum symbolum declarari ex testimonio sanctae memoriae Attici U, S [= wr] 4 Et adiecit C / 5 [ = f ] n Amphilochii epi iconii Τ post episcopi add. beati amphylochii 21/22 accommodum S 23 constantinopoli 5 32 est tAS[= T ] ut fieret om. S

U"c

17, 25· 26 G E S T A EPHESENA

26

59

Petrus presbyter Alexandriae et primicerius notariorum dixit: Habemus autem et codices blasphemiarum reuerentissimi Nestorii, e quibus unius elegimus capitula, quae, si placet, legimus. Flauianus episcopus Filippensium dixit: Legantur et inserantur gestis. DE CODICE EIVSDEM N E S T O R I I QVATERNIO X V I I IN DOGMATE

I

6

Quando igitur diuina scriptura dictura est aut natiuitatem Christi, quae ex beata Loofs.Nestor. uirgine est, aut mortem, nusquam uidetur ponens »deus«, sed aut »Christus« aut »filius« jj^*7,3^ ' 8 aut »dominus«, quoniam haec tria naturarum sunt significatiua duarum, aliquando quidem huius, aliquando autem illius, aliquando autem huius et illius. hoc autem est quod dico. quando ex uirgine natiuitatem nobis scriptura exponit, quid 10 dicit? misit deus filium suum. non dixit: misit deus deum uerbum, sed Gal. 4, 4 accepit nomen quod nuntiat naturas duas. quoniam enim filius homo est et deus, dicit: m i s i t d e u s f i l i u m s u u m , f a c t u m ex m u l i e r e , ut cum audieris f a c t u m Gal. 4, 4 e x m u l i e r e , deinde uideas nomen propositum quod indicat naturas duas, ut natiuitatem ex uirgine Maria filii quidem uoces ; filium enim genuit dei et Christi genetrix 15 uirgo, sed quoniam filius dei duplex est secundum naturas, non genuit quidem filium dei, sed genuit humanitatem, quae est filius propter coniunctum filium. S I M I L I T E R E I V S D E M DE QVATERN IONE VICESIMO PRIMO

II

Vide quod contingit, haeretice. non inuideo uoci Christi genetricis uirginis, sed Loofs,Nestor, noui uenerabilem quae suscepit deum, per quam processit uniuersorum dominus, per £78 7 J' *9" quam resplenduit iustitiae sol. iterum suspectum habeo plausum : quomodo »pro- Mt. 4, 2 cessit« intellexistis? non dictum est a m e hoc processit pro eo quod natus est; non 22 enim sic cito obliuiscor meorum. procedere deum de Christi genetrice uirgine a scriptura didici diuina, nasci uero deum ex ea nusquam didici, ill E t post alia: Nusquam igitur diuina scriptura deum a Christi genetrice uirgine Loofs,Nestor, dicit natum, sed Iesum Christum filium dominum. haec omnes confitemur; quae p" 2 ? 8 , s "' 3 enim docuit diuina scriptura, miser est qui non statim suscipit. s u r g e n s a c c i p e Mt. 2, 13 p u e r u m e t m a t r e m eius. haec angelorum uox; amplius autem quam tu quae natiuitatis sunt, nouerant archangeli. s u r g e n s a c c i p e p u e r u m et ' m a t r e m eius. non dixit: surge, accipe deum et matrem eius. 30 S I M I L I T E R E I V S D E M DE QVATERN IONE VICESIMO

lili

QVARTO

Quod ergo dicebamus ne t i m e a s a c c i p e r e M a r i a m u x o r e m t u a m ; q u o d Loofs.Nestor. e n i m in ea n a t u m e s t , hoc est Γ Ε Ν Ν Η Θ Ε Ν , siue per unum siue per duo, intellectum J ^ 8 ^ 2 4 " nihil laedit (quod enim in ipsa natum est, ex spiritu est sancto), si dixerimus quia deus 1, 20 uerbum natum est in carne. aliud enim est simul esse cum nascente et aliud nasci. 3s q u o d e n i m in i p s a , ait, n a t u m e s t , de s p i r i t u e s t s a n c t o , hoc est spiritus sanctus creauit quod in ipsa est. uiderunt ergo patres, utpote scientissimi scripturarum diuinarum, quia si de incarnato posuerimus natum, inuenitur aut filius spiritus deus uerbum aut duos patres habens, aut per unum inuenietur deus uerbum creatura

U, S [= tw] 3 placet Τ placent US 23 a S om. U 24 didici1 Uwcorr dici wrcorr nasci r 33 hoc est ΓΕΝΝΗΕΕΝ [sennheen r] S [cf. Τ] om. U unum U [ = Τ] unum η id est genitum £ [ = C] duo U [ = Γ ] duo id est quod in ea factum est 5 [ = C] 38 carnato U 39 unum US unum ν Τ S*

COLLECTIO

6o

VERONENSIS

spiritus existens. fugientes ergo natiuitatis sermonem, posuerunt »qui descendit propter nos homines et propter nostram salutem, et incarnatimi«. quid est incarnatum? non conuersum ex deitate in carnem: incarnatum ex spiritu sancto secuti sunt euangelistam. euangelista enim ueniens in humanationem, fugiit natiuitatem ioh. ι, 14 dicere de uerbo. u e r b u m c a r o f a c t u m e s t ; non dixit: uerbum per carnem & natum est. ubi enim mentionem faciunt filii aut apostoli aut euangelistae, ponunt quia natus est ex muliere. adtende quod dicitur, rogo: ubi dicunt nomen filii et quia natus est ex muliere, ponunt »natus est«; ubi ueromentionem faciunt uerbi, nemo eorum ausus est dicere natiuitatem per humanitatem. audi: beatus Iohannes euanlob. 1,14 gelista ueniens in uerbum et inhumanationem eius, audi qualia dicit. u e r b u m 10 c a r o f a c t u m e s t , hoc est adsumpsit carnem, e t h a b i t a u i t in n o b i s , hoc est nostram indutus est naturam et habitauit in nobis, e t u i d i m u s g l o r i a m e i u s , filii. non dixit: uidimus natiuitatem uerbi. SIMILITER

EIVSDEM

DE

QVATERNIONE X V

IN DOGMA

ν Sic et secundum carnem Christum ex coniunctione quae ad deum uerbum est, deum 15 p. 248, 10- nominamus, uisibilem scientes sicut hominem. audi utraque Paulo predicante: Rom. 9, s ex Iudaeis C h r i s t u s s e c u n d u m c a r n e m , q u i e s t s u p e r o m n e s deus. con· fitetur hominem primum et tunc dei copulatione diuine loquitur de uisibili, ut nullus hominis cultorem Christianismum suspicetur.

Loofs,

SIMILITER

EIVSDEM

DE

QVATERNIONE X X V I I

Î0

vi Sed sicut dicebamus deum omnium creatorem et deum Moysen (deum enim ait, 6-15 p o s u i t e F a r a o n i s ) et filium Israhel dei (filius enim ait, p r i m o g e n i t u s m e u s Exod. 4/22 I s r a h e l ) , et sicut dicebamus Christum Saul (non enim ait, m i t t a m m a n u m m e a m lRlcs 2 4 ' ι ' n e o ' C h r i s t u s d o m i n i e s t ) et dominum similiter (haec d i c i t , ait, íes. 13,3 d o m i n u s C h r i s t o m e o C y r o ) et Babylonium sanctum (ego enim ait, p r a e c i p i a m 25 e i s ; s a n c t i f i c a t i e n i m s u n t e t e g o a d d u c o eos), ita dicimus et dominum Christum et deum et filium et sanctum et Christum; sed communio quidem nominum similis, non autem eadem dignitas.

Loofs,

SIMILITER Loofs,

Vil

p· 254. 5-12 s t e n s

Coli. Pai. 29, Phil. 2 , 5 .

.

E I V S D E M DE QVATERNIONE

XV

H o c s a p i t e in u o b i s q u o d e t in C h r i s t o I e s u , q u i in f o r m a dei e x i - 3 u s e m e t i vp s u m e x i n a n i u i t f o r m a m s e r u i a c c i pv i e n s . non dixit: hoc .

.

.

9 sapite in uobis quod et in deo uerbo, quod in forma dei existens formam serui accepit; 7 s e c j accipiens »Christus« utpote duarum naturarum appellationem significatiuam, sine periculo eum et serui formam, quam accepit, et deum nominat, dum haec quae dicuntur, in duplum naturarum diuidantur sine reprehensione. 35 S I M I L I T E R E I V S D E M D E QVATERNIONE

XVI

vin V t in n o m i n e I e s u , ait, o m n e g e n u f l e c t a t u r c a e l e s t i u m e t t e r r e 2< s t r u m e t ^62 6 ' infernorum e t omnis lingua confiteatur quia dominus Iesus Phil.2,10. h C h r i s t u s . propter indutum indumentum ueneror; propter occultum adoro uisibilem.

Loofs, P

2

U, s [= wr] 4 fugit 5 κύριον pro KOpov

6 faciant 5

10 humanationem 5 [ = T]

34 eum 5 cum U

19 culturan! w " r r

24 dominum]

17, 26 GESTA EPHESENA

indiuisibilis a uisibili deus: propter hoc indiuisi honorem non diuido.

6l

diuido naturas,

sed unió adorationem. SIMILITER EIVSDEM DE QVATERNIONE X V I I IN DOGMATE

Vim

E r a t quidem deus uerbum et ante humanationem filius et deus et coexistens patri, adsumpsit autem in ultimis temporibus serui formam. sed existens ante hoc filius et uocabatur, post adsumptionem non potest uocari separatus filius, ne duos filios dogmatizemus; sed quoniam illi coniunctus est, qui a principio est filius, sibi iuncto, non potest secundum dignitatem filiationis diuisionem suscipere, secundum dignitatem dixi filiationis, non secundum naturas. propter hoc et Christus deus uerbum nominatur, quoniam quidem habet coniunctionem ad Christum continuam.

Loofs,Nestor, " 275' β

p

10

SIMILITER EIVSDEM DE QVATERNIONE XV IN DOGMA

X

Inconfusam igitur naturarum custodimus coniunctionem, confitemur in homine Loofs,Nestor, deum, ueneramur 'diuina coniunctione omnipotenti deo coadorandum hominem.

p

" 2 4 9 , '" 4

SIMILITER EIVSDEM DE QVATERN IONE VI

XI

Considera et quod his statim copulatur: u t m i s e r i c o r s , ait, f i a t e t p o n t i f e x ad deum. in q u o e n i m p a s s u s e s t i p s e t e m p t a t u s ,

f i d e l i s Loofs,Nestor, potest j°"jg

temptatis subuenire. ergo qui passus est, pontifex misericors est; passibile uero Coll.Pal.29,6 templum, non uiuificator passi deus. SIMILITER EIVSDEM DE QVATERN IONE XXVII

XII

V t discatis, ait, quod ualde quaedam deitatis existebat coniunctio et in pueritia Loofs, Nestop 29i dominicae conspectae carnis. erat enim ipse puer et pueri dominus. laudastis " ' uocem; sed nec ipsi indiscusse plaudatis. dixi enim quod ipse erat puer et pueri Coll. Pal. 29, 21 habitator. SIMILITER EIVSDEM DE QVATERN IONE PRIMO

XIII

19

Communes enim sunt trinitatis operationes et solis subsistentiis diuisionem habent. unigeniti ergo gloria aliquando patri adhibetur (est enim ait, p a t e r m e u s q u i g l o r i f i c a t me), aliquando spiritui ( s p i r i t u s enim ait, u e r i t a t i s m e g l o r i f i c a b i t ) , aliquando Christi potentiae.

24

Loofs,Nestor, (^"ρ^1^'!! loh, 8,54 ioh. 16,13.14

SIMILITER EIVSDEM DE Q VATE RN IONE XVI

χπιι

De filio dicens: Iste qui dicit: d e u s m e u s , d e u s m e u s , q u a r e m e d e r e l i q u i s t i ? iste qui triduanam mortem sustinuit; adoro autem cum deitate hune ut diuinae cooperatorem auctoritatis. XV E t post alia: Propter indutum indumentum colo; propter occultum adoro uisibilem. inseparabilis a uisibili deus; propter hoc indiuisi honorem non diuido. di13 caue quod dicit coadorandum w" U, S [wr] 4 prœlermissum est existens in dum existebat corrígete 13 diuina coniunctione wcorr diuinx coniunctioni US 14 sexto decimo w 18 uiuificator — dfi Τ uiuificatur nisi posse dei US 20 quidam U 25 communis U 27 glorificami US 28 potentia U 31 triduanum w ut 7" et US

Mt. 27, 46 Loofs,Nestor, p. 260. 4-7 Coll. Palat. 29,10 Loofs,Nestorp. 262, 3-12 supra V i l i Coli. Pai. 29, 11

62

COLLECTIO VERONENSIS

uido naturas, sed unio adorationem. non per se deus est quod plasmatum est in uulua; non per se deus quod creatum est ex spiritu; non per se deus quod sepultum est in sepulcro ; sic etenim essemus hominis cultores et mortui cultores manifesti. sed quoniam in adsumpto deus, ex adsumente adsumptus, ut adsumenti copulatus, coappellatur deus. » SIMILITER EIVSDEM DE QVATERN IONE I I I CONTRA H AE RET I CO S Loofs, î S

XVI P

226 i4 -227 3

loh. ι, 14 Ps. 109, ι loh. 16,13. 14

De spiritu dicens: Quomodo enim erit seruus, ait, qui cum filio et pâtre operatur? q u œ r e t Miquis spiritus actiones, inueniet a filii et patris in nullo deficientes, non quasi quod una diuidatur deitas, sed quia diuina scriptura quod est unius uirtutis, in singulas diuidat subsistentias ad demonstrationem trinitatis similis. et considera io mihi similem ex necessariis quae sunt in operibus, inchoantem. deus u e r b u m f a c t u m est c a r o et h a b i t a u i t in nobis, consedere facit sibi adsumptam pater humanitatem; d i x i t enim ait, d o m i n u s d o m i n o m e o : s e d e a d e x t r i s meis. ad· sumpti spiritus descendens continuit gloriam; q u a n d o enim ait, u e n e r i t s p i r i t u s u e r i t a t i s , ille me g l o r i f i c a b i t . et

SIMILITER EIVSDEM DE QVATERN IONE VI Le. 4,

De Christo dicens quia missus est predicare captiuis remissionem, sicut apostolus LoofsNestó' dicit, infert et ait: Iste fidelis deo factus pontifex (factus est enim iste, non consemp. 235,6-236, piternus ante), iste qui paulatim in pontificis, haeretice, profecit dignitatem. audi a ert us Hebr 5 7-9 P i tibi hoc clamante uoce. in d i e b u s , ait, c a r n i s suas p r e c e s e t supplì-20 c a t i o n e s a d e u m q u i p o t e s t e u m s a l u a r e de m o r t e , c u m c l a m o r e u a l i d o et lacrimis offerens et e x a u d i t u s a r e u e r e n t i a , cum esset filius, didicit ex q u i b u s p a s s u s e s t , o b e e d i e n t i a m e t c o n s u m m a t u s f a c t u s e s t obeed i e n t i b u s sibi o m n i b u s c a u s a s a l u t i s aeternae. consummatur autem quod paulatim proficit, haeretice. de quo alibi Iohannes et Lucas in euangeliis clamant: 25 Le. 2, 52 e t I e s u s p r o f i c i e b a t s a p i e n t i a e t aetate e t g r a t i a ; quibus consona et Paulus Hebr. 5,9.10 loquens: c o n s u m m a t u s , ait, f a c t u s est o b e e d i e n t i b u s sibi o m n i b u s c a u s a s a l u t i s aeternae, a p p e l l a t u s a deo p o n t i f e x s e c u n d u m o r d i n e m M e l c h i s e dech. XVIII Et post alia : Pontifex uocatus. quid ergo interpretaris contra Paulum in- 30 passibile deum uerbum terreno admiscens simili corpori et passibilem pontificem faciens? XVII

SIMILITER EIVSDEM DE QVATERN IONE VII SIC

xviiii

V n d e , f r a t r e s u o e a t i o n i s caelestis p a r t i c i p e s , c o n s i d e r a t e a p o s t o l u m

Loofs,Nestor. p. 240, 1-4

, .t.

. e t

pontificem

Hebr. 3, ι. 2 f e c i t Loofs,

XX

240^4-9

r

.

confessione

.

nostrae

T

*· j 1

lesum,

fidelem

• ^ existentem

·

:

ei

qui

eum.

Et post alia: Existente igitur uobis hoc solo pontífice conpatiente et consanguineo f ì r m o , nolite a fide quae in eum est, praeuerti; ipse enim nobis promissae benedictionis ex semine Abraham destinatus est, utpote pro se et genere corporis sacrificium adferens.

et

4/5 caue quod dicit coappelletur w'"s U, S [= w] 2 creatum est ex [a»*®™· et S] spiritu non per se deus quod S ont. U 4/5 coappelletur 5 12 considere wc°rr 15 glorificabit wcorr r glorificauit Uw 25 profecit U [ = p] 31 simile US

17, 26. 27 GESTA EPHESENA

63

Notandum est quia confessus [es] omnem pontificem egere sacrificio et subducens Christum uelut non indigentem, in his ait pro se offerre et genere sacrificium. S I M I L I T E R EIVSDEM DE QVATERNIONE XXI

XXII

IIII

Audite igitur intendentes dicta. q u i m a n d u c a i , inquit, m e a m c a r n e m . mementote quia de carne est quod dicitur, et quia a me non additur nomen carnis, ut non uidear illis contraria interpretan. q u i c o m e d i t c a r n e m m e a m et b i b i t meum sanguinem. numquid dixit: qui manducat meam deitatem et bibit meam deitatem? q u i m a n d u c a t m e a m c a r n e m et b i b i t m e u m s a n g u i n e m , in me m a n e t et ego in eum. Et post alia: Sed ad propositum. qui m a n d u c a t meam carnem et b i b i t m e u m s a n g u i n e m , in me m a n e t e t ego in eum. mementote quia de carne est quod dicitur. s i c u t m i s i t me u i u e n s p a t e r , me uisibilem. sed forte aliter interpretor; audiamus ex sequentibus. s i c u t m i s i t me u i u e n s p a t e r . ille dicit deitatem, ego humanitatem: uideamus qui male interpretatur. sicut misit me uiuens pater. dicit haereticus: hie deitatem dicit; m i s i t m e , ait, deumuerbum. s i c u t m i s i t me u i u e n s p a t e r , secundum illos et ego u i u o , deus uerbum, propter patrem. deinde post hoc: et q u i m a n d u c a t m e , et ille u i u i t . quem manducamus, deitatem an carnem? SIMILITER EIVSDEM DE QVATERNIONE TERTIO

Loofs,Nestor,

^jg 227,2 °" Coll. Pal.

29,

20

loh. 6, 56 9 Loofs,Nestor,

coii'paî'a! 14 Ioh 6 57 " ' 1s

19

Et omnino, ait, si omne simul nouum testamentum uersabis, non inuenies alicubi Loofs,Nestor, in eo mortem deo applicari, sed aut Christo aut filio aut domino. Christus enim p ' 2 Ó 9 , I 4 * 2 7 et filius et dominus in unigenito (a scriptura accipimus) naturarum est duarum significatiuum et aliquando quidem significat deitatem, aliquando autem humanitatem, aliquando utraque, quale est cum Paulus scribens praedicat cum i n i m i c i e s s e m u s , Rom. 5, ro r e c o n c i l i a t i s u m u s deo p e r m o r t e m f i l i i e i u s , humanitatem clamat filii; cum 25 dicit iterum idem ad Hebraeos d e u s l o c u t u s e s t n o b i s in f i l i o , p e r q u e m et Hebr. 1 . 2 saecula f e c i t , deitatem significat filii. nec enim caro creatrix est saeculorum, quae post saecula multa creata est. xxim Et iterum post alia: Nec deitas fratrem Iacobum habuit nec dei uerbum ad- Loofs,Nestor, nuntiamus mortem, cum dominico corpore et sanguine cibamur. Ρ · 2 7 » , >-3

XXIII

S I M I L I T E R EIVSDEM DE QVATERNIONE XXV

27

TERTIO

Intendo, ait, nostros populos religiositatem quidem multam possidentes et cali- Loofs,Nestor, dissimam pietatem, de ignorantia autem circa scientiae dei dogma labentes. hoc p · 28;,, 2"8 uero non est crimen populorum, sed (quomodo decenter possim dicere?) dum tempus non habuerint doctores aliquid de suptilibus uobis insinuare dogmatibus. s» Petrus presbyter Alexandriae et primicerius notariorum dixit: Ecce manifeste in his ait quia nullus ante eum de doctoribus ista locutus est populis quae ipse locutus est. U, S [= wr] ι es Uw est r om. Τ omnem S omnia U 2 uelud U ut 5 genere U gerere 5 8 bibit om. U 9 eo wcarr i l e o wc"rr 15 me3] a m e U 20 omnes US, corr. w 22 scriptura U scripturas w scripturis wcorr r accipimus = λαμβάνομίν pro λαμβανόμενον 29 uerbum US [= uaria lectio in R] uerbi wcarr 31 TERTIO US χ χ π ι Γ et cetera versiones 33 scientiae wcorr scientiam US

64

COLLKCTIO VERONENSIS

Flauianus episcopus Filippensium dixit: Quoniam acerba et blasphéma sunt quae a Nestorio dicta sunt, et non sufïerunt aures nostrae amplius pollui, unaquaeque pars blasphemiae eius inseratur gestis ad accusationem docentis haec. 28 Petrus presbyter Alexandriae et primicerius notariorum dixit: Reuerentissimus et sanctissimus metropolita et episcopus Carthaginis Capriolus per Bessulam diaconem r> scripsit ad sanctam hanc synodum epistulam, quam si iusserit uestra reuerentia, legam. xviii 1

Reuerentissimis et beatissimis et sanctissimis conministris undique ad sanctam synodum conuenientibus Capriolus. Orabam, reuerentissimi fratres, in tali statu uenerabilem uestram synodum celebrari, ut et nos electis communi iudicio fratribus et coepiscopis nostris non recusationem lamentatione dignam, sed instructam legationem io magis mitteremus, nisi nostram instantiam causae diuersae impedirent. etenim primum domini et filii nostri piissimi imperatoris Theodosii tales litterae ad manus uenerunt, quae beatae memoriae fratris nostri et coepiscopi Augustini praesentiam specialiter exigebant, quae praedictae litterae in hac uita inuenire eum nullatenus potuerunt. unde ego, qui ipsam imperialem notitiam, licet praedicto destinata uideretur, accepi is missam, et in omnibus prouinciis Africae conpetentibus litteris et solitis colloquiis synodum uolui congregare, ut electi e numero fratrum et episcoporum nostrorum ad adorabilem synodum uestrae beatitudinis destinarentur. sed quoniam non est apertus accessus uiae (etenim infusa inimicorum multitudo et uastatio lata prouinciarum, quae aut extinctis habitatoribus aut fugatis miserandam exterminationis faciem in longitu- 20 dinem et in latitudinem extendentem facultatem consummauit ueniendi), his igitur impedimentis conuenire ad unum qui circum Africam sunt episcopi nullatenus potuerunt. d. 19. m. Apr. quibus additur quoniam imperiales in diebus paschae ad nos uenerunt litterae, quando uix usque ad uenerabilem totius synodi duorum mensuum spatium restabat, qui uix sufficiebant et ipsi Africanae synodo in unum conuenire, et si nulla difficultas ab hostibus 25 praesens accideret. hinc factum est, licet legatos nullo modo destinare potuimus, propter reuerentiam tamen debitam ecclesiasticae disciplinae filium meum Bessulam diaconum cum his excusationis litteris destinauimus, adorabiles fratres. unde postulo uestram sanctitatem, licet credam auxilio nostri dei per tantam synodum uenerabilium sacerdotum firmam per omnia fidem catholicam futuram, ut operante sancto spiritu, 3« quem uestris cordibus in omnibus gerendis credimus adfuturum, nouas doctrinas et ante hoc ecclesiasticis auribus expertes prouincialis auctoritatis uirtute repellere et ita nouis quibuscumque erroribus resistite, ne eos quos pridem expugnauit ecclesia et in his temporibus quibus exorti sunt, et apostolicae sedis auctoritas et in unum consonane sententia sacerdotalis frequenter, sub habitu secundae collocutionis uox uideatur pridem ablata 36 renouari. si quid forte nouiter exortum est quaestionis, necesse est aut acceptum probetur aut condemnatum possit discerni; haec autem de quibus iam pridem iudicatum est, si aliquis dimiserit ad secundam conlocutionem uocari, nihil aliud uidebitur siquidem de fide quam hactenus tenuit, ipse ambigere. deinde et propter posteriorum exemplum, ut haec quas nunc pro catholica fide definita sunt, habere possint perpetuam 40 firmitatem, haec quae iam a patribus sunt definita, custodienda sunt, quoniam si quis uoU, S [= w] r 1 blasphemia w η et x v m et x x m adscribìt w 12 talis U 21 extendentem US = T, έκτεΐνουσαν pro έκτείνουσα 24 uenerabilem — synodi US — Τ 26 accederet US est US = T, deest ut = ίνα 27 debitum U 28 ad honorabiles S 29 auxilium 5· 31 regendis S [= Τ ] 32 prouincialis US = Τ, άρχαίας Grceca repellere in repellite corr. w 33 eos US = Τ, τούτους Grceca corrupte 35 frequenter sub = συνεχώς έν pro συνίχωσεν 38 siquidem US = Τ, ίϊπερ pro ήπερ

17, 27—«8, 5 G E S T A E P H E S E N A

65

luerit quae pro catholico statu decreta sunt, in perpetuum manere, non sua auctoritate, sed antiquorum sententia debet confirmare quod sensit, unde sic hoc quidem ab antiquioribus, hoc autem a recentioribus uidens hoc quod confirmât, probans, unigenitam catholicae ecclesiae ueritatem a praeteritis temporibus usque ad nostram simplici puritate et inuicta auctoritate currentem semet et dicere doceat et tenere. haec interim pro 5 praesenti legatione Africce quam destinare necessitas praedicta non concessit, uenerabilibus uestris auribus summisi, plurimum petens quatenus conspectis quae in rebus sunt et temporibus calamitates, nostram absentiam nullam superbiam aut neglegentiam, sed manifestam necessitatem magis arbitrari dignamini. 2

Cyrillus episcopus Alexandriae dixit : E t epistola quae lecta est reuerentissimi et 10 sanctissimi episcopi Carthaginis Caprioli, inseratur fidei gestorum. uult enim antiqua quidem ualere fidei dogmata, recentiora autem utpote adinuenta et impie dicta reprob a n et eici. 3 Omnes episcopi clamauerunt: Haec omnium uoces sunt. haec omnes dicimus. haec omnium oratio est. 15 Sententia prolata a sancta synodo contra impium et inimicum rectae fidei Nestorium, damnans eum 4

Sancta synodus dixit : Super alia neque obaudire uolentem honorabilem Nestorium nostram uocationem neque quidem a nobis destinatos sanctissimos et reuerentissimos episcopos suscipientem necessario accessimus ad discussionem impie ab eo dictorum 20 et conprehendentes eum et ex epistolis eius et ex scriptis, quae lecta sunt, et de nuper ab eo dictis in hanc metropolim et per testium depositionem impie sapientem et praedicantem, necessario coacti sumus tam ex canonibus quam ex epistola sanctissimi patris ep. 2 nostri et comministri Caelestini episcopi Romanorum ecclesiae, lacrimantes saepius, ad hanc maestam contra eum uenire sententiam. 25 Qui blasphematus igitur ab eo est dominus noster Iesus Christus, definiit per praesentem sanctissimam synodum alienum esse eundem Nestorium ab episcopali dignitate et omni conuentu sacerdotali.

5

Petrus presbyter Alexandriae et primicerius notariorum dixit: Charisius quidam nomine presbyter et dispensator sanctae ecclesiae Philadelphiae ciuitatis adseruit quos- 30 dam ex Lydia oriundos haereticos uoluisse quidem suum errorem deponere, conuerti uero ad ueritatis lumen et inbui catholicae piis rectisque dogmatibus. dixerunt eos qui ad ueritatem fuerant deducendi, in peiorem tractos errorem et tamquam e x fouea in profundiorem foueam cecidisse. [adseruit] Antonium namque et Iacobum nomina tantum presbyterorum habentes dicitur de Constantinopolim descendisse 35 IO—15 ex alia uersione adfert Vinceniius Lerinensis in Commonitorio 31 5—7 x v i i i i ι — i l uersio est et ex Coll. Τ 46 et ex Coli. Palatina 38 [P] desumpta. Grcece extat in S 76. 77; primee sessionis gestis actio de Charisio inserta est in VPSD. de ceteris uersionibus Latinis cf. qua adnotaui ad Coli. Pai. 38 [noi. V p. 84]. in initio hand pavea omissa sunt, cetera proxime accedunt ad uersionem Collectionis Palatina 38 [Ρ] U, S [ = ter] 3 uidens US = Τ, òpòiv pro 16 x x i i i i w

όρων

1 9 nostram om. S

5 cúrrente

U

2 6 blasphematur 5

8 calamitatibus m- r 29 x l v i i w

absentem U

3 2 ecclesiae om.

34 adseruit Uw [ = TP] asserunt r; delere pratermisit qui nouauit uersionem Acta conciüorum oecumcmcorum.

3.

9

US

66

COLLECTIO VERONENSlS

cum epistolis commendaticiis Anastasii cuiusdam et Fotii, qui tunc temporis haeretico Nestorio adhaerebant, qui et ipsi nomina tantum presbyterorum habebant, et cum deceret magis apostolicam euangelicamque fidei traditionem quam etiam patres exposuerunt qui Nicaeam conuenerunt, eis tradì qui ab errore conuertuntur ad ueritatem et qui de tenebris ad lucem cupiunt peruenire, optulisse nescio quam impiissimorum 5 dogmatum expositionem tamquam more symboli conpositam eidemque subscribere illos miseros compulisse et in hoc omnem impietatis excessisse mensuram. atque ut haec quae dicta sunt, possint euidentius adprobari, infra scriptus est etiam libellus oblatus a memorato presbytero Charisio et impiae illius nefandaeque fidei expositio de incarnation e filii dei cum subscriptione etiam illorum qui decepti sunt. io

β

Sanctissimae et deo dilectae synodo universali quae in Ephesiorum metropoli congregata est, a Charisio presbytero et dispensatore ecclesia: Philadelphiae. Est quidem omnibus sapientibus exoptandum honorem debitum et conuenientem patribus et maxime spiritalibus praeceptoribus semper deferre; si uero contigerit ut hi qui docere debent, ea discipulis de fide garriant quae aures omnium mentesque possint lasdere, 1» necesse est ordinem commutari et eos qui peruerse docere contendunt, a discipulis magis redarguì. et quoniam inter eos est Nestorius numerandus, qui fructus opinionis suae malae decerpsit, qui de fide Christi nefandissime sentiens et docens semper quae eum docere non decuit, omnem paene orbem terrae turbauit, adeo ut etiam piissimi principes censere cogerentur hue uestram sanctam synodum conuenire et rectae fidei 20 dogmata confirmare, quod etiam sua dementia dominus deus induisit ut propter causam supra dictam uos omnes hue patres sanctissimi conueniatis, huius rei gratia ego ad uestrae sanctitatis genua prouolutus adfirmo quod non solus ipse Nestorius, uerum etiam impietatis eius participes Anastasius et Fotius presbyteri, eandem etiam in aliis ciuitatibus fidem nefandam disseminare cupientes, Iacobo cuidam sui simili fauorem 25 praestiterunt et praestant, ad conloquii societatem adhibentes eum et mensae, quem etiam per litteras tamquam orthodoxum religiosissimis Lydiae episcopis commendarunt. qui talia ammittit quae sanetitatem uestram, si ea cognouerit, commouebunt iustas in eum et competentes pœnas efïerre nec non etiam in eos qui ei patrocinantur et fauent. nam cum Philadelphiam ciuitatem Lydiae aduenisset, simpliciores quosdam deeepit 30 clericos et illa fide spreta quam patres Nicaeae ediderunt, symbolo alterius fidei, immo perfidiae suscribere compulit. et hoc illi simplicitate sua fecerunt et subscripserunt hoc modo: »huic rectae fidei adsentimus.« quae expositio haereticae blasphemiae pienissima est cum subscriptione eorum quibus subreptum est, et quaeso ut ea coram uestra sanetimonia recitetur, ut intellegatur quomodo illi rectam fidem euertere sint 35 conati; nec non etiam et litteras supra dictorum relegite, per quas Iacobum quidem haereticum, qui talia ausus est perpetrare, orthodoxum esse testantur, me uero tamquam haereticum a communione ac ministerio summouerunt pietatis dogmata retinentem, sicut in subditis apparebit. nam his recitatis sanetitas uestra comperiet qualia sint ea quœ illi aduersum rectam fidem scelera commiserunt, quae per uestram saneti- 40 tatem deus penitus destruet. U, S [= wr] S euidenter S II x v i m w mendauerunt V 29 offerre S

p

14 spiritalibus et Ρ illis U 35 ut et w

18 semper US saepe TCP 36 etiam om. r

27 com-

>8. 5—7- ' 9 . ' — 5 GESTA EPHESENA

67

CHARISII P R E S B Y T E R I CONFESSIO F I D E I

7

Credo in unum deum patrem omnipotentem, omnium uisibilium et inuisibilium factorem; et in unum dominum Iesum Christum, filium eius unigenitum, deum de deo, lumen de lumine, deum uerum de deo uero, eiusdem cum patre substantiae, qui propter nos et nostram salutem descendit de caelis et incarnatus est, natus est ex sancta uirgine, 5 homo factus est, crucifixus est pro nobis, mortuus est, surrexit tertio die, ascendit in caelis, inde uenturus iudicare uiuos et mortuos; et in spiritum ueritatis, paracletum similis substantiae cum patre et filio, et sanctam catholicam ecclesiam et in resurrectionem mortuorum et in uitam aeternam. ET ALIA MANV

10

Ego Charisius optuli libellum sicut supra scriptum est, et subscripsi manu mea.

EXEMPLAR E X P O S I T I O N S SYMBOLI TRANSFORMATI

XVIlll 1

2 3

4

5

Quisquís uel nunc primum instituitur ecclesiasticorum dogmatum scientia uel ex quolibet haeretico errore ad ueritatem desiderai commigrare, eum discere conuenit et confiteri quod credimus in unum deum patrem œternum, qui ñeque postea ccepit ir> esse, sed antea et semper erat deus, ñeque postea factus est pater, quia semper erat deus et pater. credimus autem et in unum filium dei unigenitum ex substantia patris, u t uere filium et ex substantia eius cuius est et esse creditur filius. et spiritum sanctum, qui est ex dei substantia, qui non est filius, sed deus per substantiam, utpote eiusdem substantiae cuius est deus et pater, ex quo est per substantiam. n o s enim 20 inquit apostolus, n o n s p i r i t u m m u n d i a c c e p i m u s , s e d s p i r i t u m q u i e x d e o 1 Cor. 2,12 e s t , ab omni quidem creatura eum separans, deo uero coniungens, ex quo est per substantiam praecipua quadam propriaque ratione praeter omnem aliam creaturam, quam non ex substantia, sed ex causa operationis a deo credimus factam. et neque filium putamus neque per filium essentiam cepisse. confitemur autem ipsum per se patrem 23 perfectum in sua persona et filium simili modo et item spiritum sanctum, salua manente nobis ratione pietatis, u t patrem et filium et spiritum sanctum non tres diuersas substantias esse credamus, sed unam eandemque similitudinem deitatis. Scire autem conuenit etiam de dispensatione quam pro nostra salute in domino Christo dominus deus impleuit, quod deus uerbum hominem perfectum adsumpsit ex 30 semine Abraham et Dauid iuxta pradicationem sanctarum scripturarum, eiusque naturae cuius et illi fuerant ex quorum semine ortus est, hominem extitisse perfectum, ex anima rationali et carne compositum, quem hominem nostrae naturae consimilem spiritus sancti uirtute in uulua uirginis fictum dicimus f a c t u m q u e e x m u l i e r e , Gal. 4,4. 5 f a c t u m s u b l e g e , u t omnes nos a seruitute legis r e d i m e r e t [et] consecutos a d - 3 5 o p t i o n e m quae est olim repromissa, inaestimabiliter sibi coniunxit et mortem quidem experiri more hominum fecit, s u s c i t a u i t uero a m o r t u i s et euexit in cáelos et sedere Eph. 1.20.21

U, S [= wr] in ont. S paraclitum wcorr r 8 in om. S 9 in superscr. U del. w 11 X L V I I I w 13 xviiii Uw 18 et in TP 25 cepisse r coepisse Uw [uaria lectio in P] 26 item TP iterum US 30 xps U 35 consecutos Ρ et consecutus US [cj. TJ 7

9*

68

COLLECTIO VERONENSIS

fecit ad dexteram dei, unde cum sit supra o m n e m p r i n c i p a t u m et p o t e s t a t e m e t d o m i n a t i o n e m e t s u p r a o m n e n o m e n q u o d n o m i n a t u r , non t a n t u m in h o c saeculo, sed e t i a m in f u t u r o , ab omni creatura accepit uenerationem utpote cum diuina natura habens inseparabilem coniunctionem, ut relatio dei et sensus, tf omni creatura uenerationem ei tribuente. et neque duos dicimus filios neque duos a dominos, quoniam unus est filius per substantiam, deus uerbum, unigenitus filius patris, cui iste coniunctus et habens adoptionis participationem etiam filii appellation! et honori communicat; nam dominus per substantiam est deus uerbum, cui iste coniunctus honori communicat. et proptera neque duos dicimus filios neque duos dominos, quia cum sit manifestus is qui est per substantiam dominus et filius, inseparabilem io habens cum eo coniunctionem hic quoque qui pro salute nostra adsumptus est, conrefertur, id est ΟΥΝΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ in nuncupatione et filii et domini, non quemammodum Gai. 3, 26 unusquisque nostrum, qui per se ipsum filius est (unde et multos filios iuxta beatum dicimus Paulum), sed solus id habens, praecipuam coniunctionem ad deum uerbum, adoptionis etiam dominationisque effectus particeps, adimit quidem opinionem duorum 15 filiorum et dominorum, facit autem nos coniunctione ea quae ad deum uerbum est, omnem habere de eo fidem et opinionem, pro qua et uenerationem, utpote dei relatio, 7 ab omni consequitur creatura. unum igitur filium dicimus et dominum Iesum Christum, per quem omnia facta sunt, primitus quidem deum uerbum intellegentes, qui est per substantiam filius dei et dominus, deinde inducentes etiam 20 Act. 10,38 adsumptum filium de Nazareth, quem u n x i t d e u s s p i r i t u et u i r t u t e , quasi 8 coniunctione ad deum uerbum filietatis dominationisque participem, qui etiam secundus ι Cor. 15, 45 Adam iuxta beatum Paulum uocatur quasi eiusdem quidem naturae qua Adam, demonstrans autem nobis statum futurum, et qui tantam ab ilio habet differentiam quanta esse debet inter eum qui futuri status arcana bona subministrauit, et inter ilium qui 25 ι Cor. 15, 47 praesentium malorum dedit initium. simili modo etiam secundus homo uocatur quasi qui secundum statum nobis monstrarit, quoniam prioris status princeps fuit Adam illius mortalis et passibilis et omnium dolorum pienissimi, in quo etiam similitudinem ipsius accepimus; secundum uero monstrauit nobis dominus Christus, qui 1 Cor. 15,47- de caelis in futurum apparens omnes nos in communionem suam perducet. p r i m u s so 49 enim h o m o , inquit, de t e r r a t e r r e n u s , s e c u n d u s h o m o de caelo c a e l e s t i s , id est inde uenturus, ut nos omnes ad similitudinem sui perduceret. unde infert: qualis t e r r e n u s , t a l e s e t i a m t e r r e n i , et qualis caelestis, t a l e s e t i a m caelestes. et sicut p o r t a u i m u s imaginem t e r r e n i , p o r t e m u s etiam i m a g i n e m caelestis. i n e o apparens et in eo omnibus conspicienda qui iudicandi 30 Act. 17,30.31 sunt, occulta et inuisibilis faciet iudicium diuina natura. tempora enim ignorantiae d e s p i c i e n s d e u s n u n c a d n u n t i a t h o m i n i b u s ut o m n e s p a e n i t e n t i a m a g a n t , eo q u o d s t a t u i t d i e m in q u a i u d i c a t u r u s e s t o r b e m , in u i r u m q u e m s t a t u i t , f i d e m praebens o m n i b u s s u s c i t a n e eum a m o r t u i s . Haec est ecclesiasticorum dogmatum adsertio et quisquís contra haec credit, ana- 40 thema sit. quisquís non accipit salutarem paenitentiam, anathema sit. quisquís sanctum diem paschae non facit iuxta morem catholicae ecclesiae, anathema sit. U, S [= wr] 4 relatio . . . sensus = άναφορά . . . έννοια pro άναφοράι . . . έννοίαι 6 quoniam S neque U 10 is ont. S 14 id Uw is r [ = Ρ ] praecipuam coniunctionem US [ = T] 16 coniunctionem S 7 quasi Ρ qurt: sunt US 28 passibilis omnium U 32 id est 5 idem U

19, 5 — »

ET SVBSCRIPTIO

G E S T A EPHESENÀ.

EORVM

QVI D E C E P T I

69

SVNT

9

Budius Iunici Philadelphius, Tessariscedecatites agnoui ueram fidem orthodoxiae et rogaui sanctissimum episcopum Theofanium et accessi ad sanctam et catholicam ecclesiam et anathematizo omnem haeresem et maxime Tessariscedecatitarum, in qua antea errabam, et assentio supra scriptae exposition! rectae fidei, anathematizans et s eos qui non faciunt sanctum diem paschae iuxta morem sanctae et catholicae atque cpostolicae ecclesiae, et iuro per sanctam et omousion trinitatem et per pietatem et uictoriam dominorum nostrorum Fl. Theodosii et Fl. Valentiniani pp augg; et si quid ex his labefactauero, subiacebo legum seueritati. et recitatae mihi expositioni subscripsi per Esychium Flauium curialem propterea quod litteras nescirem. 10 10 Similiter subscripserunt et hi: Esychius Cerdanepi Philadelpheus curialis Tessariscedecatites Rufinus Philadelpheus Tessariscaedecatites Eugenius dis Philadelpheus Tessariscaedecatites Faustinus laicus dis Philadelpheus Tessariscaedecatites 10 Damalius et Alexander per manum Euprepii diaconis Flauius Nymphidianus Philadelpheus scolasticus Polychronius Tatiani Philadelpheus per manum Flauii Esychii Cerdalieli Philadelphiae Eustathius Marcelli Philadelpheus aurifex au Eutychius Philadelpheus Stratonicus Ammonii Philadelpheus Theodoretus et Alexander et Philadelphius per ipsum Alexandrum Marinus Euethi per manum Neorii lectoris Padicius Philadelpheus 20 Cyriacus Philadelpheus de haeresi Nouatianorum Euxenius Philadelpheus nauta Diomedis habitans in uico Caccaba Iulianus Philadelpheus Eutychius de uico Aulacis primus Tessariscaedecatitarum 30 Patricius presbyter de uico Paradioxyli per manum Maximi Zenon de territorio Sagari Poetha Tessariscaedecatitarum

11

His igitur recitatis decreuit sancta synodus aliam fidem nulli licere proferre uel conscribere uel componere praeter illam quae constituta est a sanctis patribus qui Nicaeam per sanctum spiritum conuenerunt, illos uero qui audent fidem aliam uel componere uel ss proferre uolentibus conuerti ad agnitionem ueritatis siue ex gentilitate siue ex Iudaismo siue ex alia qualibet haeresi, si episcopi fuerint aut clerici, alíenos esse episcopos ab episcopatu et clericos a clericatu; sin uero laici sint, anathema esse. simili modo si qui deprehensi fuerint, siue episcopi siue clerici uel laici, uel credentes uel docentes ea quae scripta sunt in expositione quae a Charisio presbytero prolata est de incarnatione 10

U, S [= wr] 4 hseresim wc""'

r

6 scam S

14 eugenidis philadelpheus 5 20 euthatius S

25 pcdicius US

io Flauium] cf. noi. V p. ιοο,

16 manu U

18 eusychii U

27 eusenius US

ι

1 3 philadelphius 6'

cerdalieli U [ = P ] cerdali S [=

T\

32 poeta US [poetha et poeta Ρ = ΓΤυθ«

Γ|

70

COLLECTIO VERONENSIS

unigeniti filii dei, aut certe scelerata et peruersa Nestorii dogmata, quae etiam supra scripta sunt, eos subiacere sententiae sanctae et uniuersalis synodi, ita ut sit perspicuum episcopum quidem alienum fore episcopatu et deponendum, clericum uero a clericatu similiter summouendum; si uero laicus sit, i n e u m f o r e anathema, sicut supra dictum est. ι Cyrillus episcopus Alexandriae subscripsi pronuntians cum sancta synodo 2 Arcadius episcopus et legatus sedis apostolicae subscripsi pronuntians cum sancta synodo 3 Iuuenalis episcopus Hierosolymitanus subscripsi pronuntians cum sancta synodo 4 Proiectus episcopus legatus sedis apostolicae subscripsi pronuntians cum sancta synodo 5 Filippus presbyter sedis apostolicae et legatus subscripsi pronuntians cum sancta synodo 6 Flauianus episcopus Filippensium subscripsi pronuntians simul cum sancta synodo 7 Firmus episcopus Caesareae subscripsi pronuntians simul cum sancta synodo 8 Memnon episcopus Ephesi subscripsi pronuntians simul cum sancta synodo 9 Acacius misericordia dei episcopus Melitenorum consentiens sanctae synodo in supra scripta sententia subscripsi 10 Theodotus episcopus Ancyrae consentiens sanctae synodo subscripsi h Palladius gratia Christi episcopus Amasenorum consentiens sanctae synodo in supra scripta sententia subscripsi 12 Amphilochius episcopus Sidae subscripsi pronuntians una cum sancta synodo 13 Iconius episcopus Cretae subscripsi pronuntians simul cum sancta synodo 14 Danihel episcopus Coloniae subscripsi simul cum sancta synodo 15 Perigenes episcopus Corinthi subscripsi pronuntians simul cum sancta synodo 16 Berenianus episcopus Pergaeorum metropoleos subscripsi per Timotheum presbyterum 17 Seuerus episcopus Synnadon subscripsi 18 Reginus episcopus Constantiae Cypri subscripsi 19 Erennianus episcopus Myron subscripsi 20 Valerianus episcopus Iconii subscripsi 21 Pius episcopus pisiniorum metropoleos subscripsi 22 Cyrus minimus episcopus Afrodisiados subscripsi 23 Meonius episcopus ecclesiae quae est Sardibus Lydiae, subscripsi 24 Ellanicus episcopus Rodi subscripsi 25 Dalmatius episcopus Cyzici subscripsi 26 Aristonicus episcopus Laodiciae subscripsi 27 Paralius episcopus Andrapon subscripsi 28 Olympius episcopus Claudiopoleos subscripsi per episcopum Epifanium et Theosebium 29 Dynatos episcopus Nicopoleos Epiri subscripsi U, S [= wr] 1 1 1/2 infra scripta Ρ subiecla Τ 2 uniuersali U [ = 2'] L w'"i —'5 in his suiscrip1 lionibus US, sicut T, et ordinem et uerba exhibent gestorum primee sessionis cum — synodo om. ω 18 ν agacius w achatius r sidiae U sydiae 5 '5 hiconius US oratae US cypris S 21 pisiniorum US [=r 2'], legen dum Pisinuntiorum laudicinc S cladiopoleos US cf, Ρ theoseuium U theosenium S

19, 11 G E S T A E P H E S E N A

; ι

30 Domninus episcopus ciuitatis Cotyaeiu subscripsi 31 Eustathius episcopus ciuitatis Docimi subscripsi 32 Epifanius episcopus ciuitatis Cratise subscripsi 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48

Gregorius episcopus ciuitatis caesaruntis subscripsi Helladius episcopus Adramytti subscripsi Anysius episcopus ciuitatis Thebarum Graeciae subscripsi Domninus episcopus ciuitatis Opuntis subscripsi Callicratis episcopus ciuitatis [megarensium] subscripsi Niceas episcopus ciuitatis Megarensium subscripsi Callinicus episcopus Apamiae subscripsi Petrus minimus episcopus ciuitatis Pruses subscripsi Eutrepius episcopus Vizes subscripsi Dio episcopus ciuitatis Thebarum subscripsi Perrebius episcopus saltuum Thessalonicensium subscripsi Paulus episcopus ciuitatis Anthedonis subscripsi Theodorus episcopus ciuitatis Aninensiorum subscripsi Eusebius episcopus Heracliae subscripsi Iohannis episcopus Lesbi selenicatorum subscripsi Theonas episcopus ciuitatis Hierbse subscripsi

49 50 51 52 53 54 55 56 57 58

Senecion episcopus Scodrinae ciuitatis subscripsi Tribonianus episcopus ecclesiae quae est in Primopoli, subscripsi Martyrius episcopus ciuitatis Illistron subscripsi Nesius episcopus Corybrassi subscripsi Acacius episcopus Cotenon subscripsi Ablabius episcopus ciuitatis Amorii subscripsi Heracleon qui et Theofanius, episcopus Trallion subscripsi Filippus episcopus Pergami subscripsi Daphinus episcopus ciuitatis Magnisiae Meandri subscripsi Eusebius episcopus Magnesiae ciuitatis Sipyli subscripsi

59 60 61 62 63 64 65 66 67 68

Anderius minimus episcopus Cherronensi subscripsi Paulus minimus episcopus ciuitatis Lampenae subscripsi Eutropius minimus episcopus ciuitatis Ebazon subscripsi Seuerus minimus episcopus prouinciae Pisidiae ciuitatis Sozopoleos subscripsi Siluanus episcopus ciuitatis Cheretapon subscripsi Commodus minimus episcopus ciuitatis [diocletianorum] subscripsi Constantinus episcopus ciuitatis Diocletianorum subscripsi Nestorius episcopus spon subscripsi Afobius minimus episcopus Colues subscripsi Phocus episcopus ciuitatis quae est in Thyatireno, subscripsi

U, S [= wr] 33 caesaruntis] cf. PT, est Κερασούντος opolentis US [cf. Τ] 37 callicrastis U 3® niceas US [ = T] 39 callenicus US Vizes [ = T] t. e. Βίαιης 43 perreuius

34 adramitis S megarensium

35 Graeciae om. U 3 s dominus w intrusum ex 38, eadem corruptela in Ρ

4° ëps minimus w 41 eutrepius [ = T] i. e. Εύπρέπιος US Thessalonicensium [ = Τ cf. Ρ ] , latet Θεσσαλικών

47 lesui US selenicatorum [ = PT] ; latet Seleniacorum littorum = Σεληνιακών αιγιαλών 48 Hierbae cf. PT, est Δέρβης 4» codrinœ US = Ρ 5° primopolis US [ = Τ] 5' illistron US [= PT] 53 acaicus US cf. Ρ 59 cherronensis US CROON = CIWN

cothenon US cf. Τ w

56 perniami

55 est 5

4 diocletianorum US tratireno U cf. Ρ 6

[= T],

intrusum

US

ex 65

[=

T]

58 sypilis

S

] w, tum secuntur in w (post Caelestini archiepiscopi in r) et archadio epo et legato romanorum sedis et proiecto epo et legato romanorum sedis et filippo pracsbytero et romanorum sedis et iuuenale hierosolimorum et

legato

meninone ephesiorum flauiano filippensium optinente etiam

locum rufi reuerentissimi epi thessallonicensium et omnium qui preordinati sunt in textu gestorum [ = 19

hac

Τ

hanc

US

25/26 alexandrin»; .9

24

quae US [=

31 satisfaciat U

T],

delendum

32 demisit S,

erat

a

corredare

C]

25 congregata est Τ

corr.w 10·

431

76

COLLECTIO VERONENSIS

contra omnium nostrum saluatorem Christum. tertio autem uocatum et nolentem occurrere ob hoc quod eum mala conscientia percellebat, leges ecclesiasticas sequens sancta synodus eum damnationi subiecit, omnibus de eo subtiliter examinatis, cum ei satisfactum fuisset quod haereticus blasphemus esset. his itaque actis et relatis ad notitiam piissimorum principum, tandem aliquando Ephesum et quando uoluit, ueniens a Antiochenus Iohannes, congregatis quibusdam ab eo, sicut didicimus, his qui secundum Nestorium sapiunt, ex quibus quidam olim sunt condemnati, alii autem nec ciuitates habent, sed sunt in nomine tantum episcopi, tamquam indigne ferens quia glorificatus est Christus iustam damnationem perferente eo qui in eum blasphemauerat, nescimus quemammodum, si omnino uerus rumor est, omnem legem calcans ecclesiasticam et io iniurians omnem consequentiam, impiam et non legitimam construxit chartam, putans nos damnationis nomine posse feriri, contumeliis intolerabilibus affecit, dum haec quae Nestorium damnauerat synodus plus ducentis numero episcopis habuerit, ilio autem congregante haereticos alios et incusatos triginta fere numero, et ñeque ex constitutis ecclesiasticis neque ex sanctionibus imperialibus habens potestatem aut iudicare cuidam xs nostrum aut omnino aliquid tale temptare, maxime contra maiorem sedem, dum utique, et si eum liceret iudicare, conuenerat regulas sequi ecclesiasticas et admonere nos, qui contumeliis affecti sumus, et cum hac uniuersa sancta nostra synodo uocare ad satisfactionem. modo autem horum nihil excogitans neque timorem dei in animo habens, eadem hora qua Ephesum ingressus est, occulte et nullo nostrum omnino sciente quae 20 praesumebantur, suum delusit caput, ne dicamus ecclesiasticas leges, et sententia condemnationis iniuriat nos, qui nescimus usque ad hodiernum diem uel qualem habuit ad hanc rem occasionem. quoniam igitur consequens est non sic calcari ecclesiasticas leges neque sic sine causa maiores appetì aut talia occulte praesumi quae non fierent contra aliquem unum ultimum ecclesia gradum tenentem et sub potestate eius con- 25 stitutum, hic autem est ipse cum illis qui hoc cum eo egerunt, necessario offerimus uestrae reuerentiae istos libellos, adiurantes uos per sanctam et consubstantialem trinitatem euocare et ipsum Iohannem et qui cum eo facinus operati sunt, ut uenientes ad sanctam synodum satisfaciant de sua praesumptione. parati enim sumus docere eum iniustum et non legitimum contra nos iniuriae facinus ammisisse. 30 5

Acacius episcopus Militinensis dixit: Superflua est quidem huius postulationis suspicio, siue et ipsa uera sit, et superabundans petitio sanctorum et deo amabilium episcoporum Cyrilli Alexandrini et Memnonis Ephesii. neque enim possibile erat qui se ipsos a sancta synodo subtraxerunt et adiecerunt se eis qui malae sectae Nestorii coniuncti sunt et sub crimine tanto et tali facti sunt, praesumere aliquid contra primores 35 uniuersalis huius sanctae synodi [aliquid] agere, nullam omnino habentes auctoritatem. quoniam autem placuit uestrae sanctitati et pro his eos ad iudicium trahi, ammonitus per reuerentissimos episcopos Archelaum, Paulum et Petrum princeps huius discessionis Antiochenus episcopus Iohannes de quibus incusatur, satisfaciat qua ratione talia praesumpsit. 40

6

E t cum issent Archelaus episcopus Myndi Cariae prouinciae et Paulus episcopus Lampae Cretae prouinciae, Petrus episcopus Parembolon Palaestinae, et dum reuersi U, S [= wr] 9 blasphemauerunt S, corr. w 18 sancta om. w 24 talia S alia U dum erat posi 35 aliquid ex Grceco inserlum

II portans 5 12 ferri S 30 amisisse w 31 sit 5 39 iohannis Uw, corr. io

14 incusatus S, corr. w 36 aliquid US = T, delen41 mundi S

20, 4 — "

77

GESTA EPHESENA

fuissent, Firmus episcopus dixit: Doceant reuerentissimi episcopi qui mandatum ministrare ad reuerentissimum episcopum Iohannem deputati sunt, quod ab eo responsum acceperunt. 7

Paulus episcopus Lampae d i x i t : Missi a uestra sancta synodo ad reuerentissimum episcopum Iohannem Antiochenum, proximi facti domo eius uidimus multitudinem s militum et alios quosdam arma et gladios portantes, qui non concedebant nobis ianuac propinquare.

uix autem uicini sumus facti et cum multa a nobis dicta essent quia

pacifici

numquid multitudo sumus? tres directi sumus, suscipite nos; s a n c t a

sumus;

synodus misit nos ferentes uerba pacifica causa canonicse rei ad reuerentissimum episcopum Iohannem,

multis

autem nos circumstantibus,

agnoscens causam pro qua

directi iu

sumus, non nos suscepit, multa autem a pluribus dicta sunt, inter quae et blasphemiae erant contra sanctam synodum et contra orthodoxam fidem, quae subtiliter exsequi propter turbam ibi f a c t a m non possumus. 8

Archelaus episcopus Myndi dixit: Grandem tumultum et periculum prope pertulimus, cum aduenissemus ad domum reuerentissimi episcopi Iohannis, militibus gladios is denudantibus et fustes tenentibus et minantibus nobis et multitudine alia circumstante. et cum multos rogaremus, ut nuntiaremur, nescimus pro qua causa, non sumus suscepti.

9

Petrus episcopus Parembolon d i x i t : Cum aduenissem et ego cum reuerentissimis episcopis ad domum reuentissimi episcopi Iohannis, multis militibus arma portantibus et nudantibus et circumdantibus nos et aliis pluribus qui cum eis erant, ibi tumultum 20 facientibus et minantibus nobis et blasphéma uerba dicentibus contra

orthodoxam

fidem et contra sanctam et deoamabilem synodum uestram, rogantes nuntiari et a s a n c t a synodo dicta nobis uerba reuerentissimo Iohanni episcopo dicere, non sumus suscepti, agnoscente, sicut arbitramur, reuerentissimo episcopo Iohanne causam pro qua missi fuissemus.

aderant enim quidam declericis eius, quibus diximus quia a sancta synodo 26

missi fuissemus, nullus autem nos suscipi permisit. 10

Cyrillus episcopus Alexandriae d i x i t : Peruidet uestra sancta synodus quia ego quidem et reuerentissimus coepiscopus Memnon hic sumus puram habentes conscientiam et opinionem nostram parati defendere, sed ut uidetur, una meditatio t a m haeretico Nestorio quam defendenti eius iniqua dogmata

Iohanni Antiocheno contra sanctae 3«

ecclesiae leges superbire, qui dum uocati essent ut satisfacerent pro delictis suis, armis suas circumdederunt

domos et inadibiles eas ostenderunt regulariter uocantibus ad

satisfactionem eorum quibus obnoxii sunt.

quoniam autem praedictus reuerentissimus

Iohannes metuens suum delictum uarias occasiones dilationis sibi adinuenit, sicut est uidere e x his quae docuerunt reuerentissimi episcopi, certum est, sicut dixi, inadibilem 35 transmissis a s a n c t a synodo domum suam praeparans, apparet se ipsum condemnans et accusans pro eo quod suspicatur et metuit peruenire ad hoc sanctum et magnum concilium.

dignetur igitur uestra sanetitas insubreptibiles habens aures et naturam rei

considerans ea quae contra nos ab illis inuste praesumpta sunt, legitimis decernere sententiis et definire quae uidentur contra eum qui talem nobis inurjam inferre praesumpsit. 40 11

Iuuenalis episcopus Hierosolimitanus d i x i t : Oportebat quidem Iohannem reuerentissimum episcopum Antiochiae cogitantem sanctam et magnam et uniuersalem hanc synodum confestim ad satisfactionem inlatorum ei concurrere et sedi apostolicae quae nobis considet, magnae Romae et apostolicae Hierosolymitanae sanctae ecclesiae oboedire U, S [= wr) 1 1 a am. U 14 Myndi om. S 17 et ont. S 25 quia a Ur quia w quod a w1 27 sancta uestra S [ = T\ 31 delectis U 35 certum est US magis autem [ = μάλλον hé] Τ; correciura infelici ei imper/ecta euenit ut orationis constnictio corrueret

COLLECTIO VERONENSIS

78

et honorem deferre, apud quam maxime consuetudo est eandem sedem Antiochenam ex apostolica consequentia et traditione adduci et apud earn iudicari; quoniam autem consueta superbia usus suam domum armis circumdedit per milites et per priuatos, sicut deponentes reuerentissimi episcopi qui a sancta synodo directi, nobis insinuauerunt, cánones nos sequentes et rectitudinem conseruantes iterum in secundis eum ammoneri s definimus. euntes igitur alii reuerentissimi episcopi cum eadem priore modestia ammoneant eum aduenire ad sanctam synodum et respondere inlatis ei. 12 E t cum issent Timotheus episcopus Permesi et Eudociados et Eustathius episcopus Docimii et Eudoxius episcopus Chomatis et reuersi essent, Eudoxius episcopus Chomatis prouinciae Lyciae dixit: Secundum iussionem uestrae reuerentiae cum aduenissemus ad 10 domum reuerentissimi episcopi Iohannis Antiochiae, inuenimus milites circa domum eius et cum gladiis nudis et clericos aliquos. rogauimus autem clericos, dicentes : »missi sumus a sancta synodo nuntiare quaedam uerba reuerentissimo episcopo Iohanni et dignamini nuntiare nos.« illi autem intrantes et ista nuntiantes cum reuersi fuissent, dederunt nobis responsum, dicentes quia dixit episcopus Iohannes: nos homi- is nibus a nobis depositis et excommunicatis responsum nullum facimus. cum autem interrogassemus a quibus depositi essemus et excommunicati facti sumus, dixerunt nobis: »ab episcopo Antiocheno Iohanne.« cum autem permaneremus subtiliter agnoscere, dixerunt illi quia praesentibus tabulariis dicere haec non recusamus. Timotheus episcopus Permesi et Eudociadis dixit: Sicut iussit religiositas uestra, 20 adfuimus ad domum religiosissimi episcopi Iohannis et cum inuenissemus ante ianuas clericos stantes, nuntiauimus deprecantes suscipi et coram eo dicere quae nobis fuerant demandata. intrantes autem illi hoc nobis responsum dederunt quia nos excommunicatis et depositis responsum nullum damus; ne laborent uocantes nos adsidue. 14 Eustathius episcopus Docimii dixit: Secundum iussionem uestrae sanctitatis cum 25 aduenissemus in domum in qua manet reuerentissimus episcopus Iohannes Antiochenus, et ibidem inuentis clericis persuasimus nuntiari quia oporteret nos conloqui uenerabili episcopo Iohanni et dicere quae ab hac sancta synodo per nos m a n d a t a sunt ei. hi autem cum intrassent et reuersi fuissent ad nos, dixerunt quia nos deposuimus et excommunicatos fecimus, et ne laborent uocantes nos. temptauimus autem agnoscere so nomina eorum qui ingressi sunt nuntiare, et dicere noluerunt, dicentes: »clerici sumus et non tabularii.« 15 Cyrillus episcopus Alexandriae dixit: Dominus noster Iesus Christus, qui et nunc sanctae synodo praesto est, rerum naturas manifestas nobis constituit, dicens quia ioli. 3, 20 o m n i s q u i p r a u a a g i t , o d i t l u c e m e t n o n u e n i t a d l u m e n , ne a r g u a n t u r e s o p e r a eius. haec passum et nunc reuerentissimum Iohannem Antiochenum uestra omnino sanctitas et sobrietas uidet. si enim sibi conscius esset aliquid egisse contra nos canonice et deo placitum, quomodo non eum oportuerat uenire alacriter ad hanc sanctam et uniuersalem synodum, ut et per sententiam uestram adsignatum eius conamen maxime aduersum nos firmaretur, si quae acta sunt, secundum ecclesiasticas leges 40 acta essent. quoniam autem timet sinceritatem huius sanctae et magnae synodi et seit impie et contra leges se nos iniuriis affecisse, récusât uenire, ne aptam sibi [temerariam] patiatur pœnam et indignationem. celât enim quae commisit, et erubescit uobis iudicantibus suam iniustitiam publicare. unde petimus manifestare sanctam 13

U, S [= wr]

2 iudicare S 8. 20 permesi US — T, est ΤΤερμεσου pro ΤίρμεσσοΟ 9 dorimi US 10 luciae 5 13 ad w 22 eo U:0'r eos Um eis r 25 docinii 5 28 ¿pi Uw 42 43 sibi temerariam US sua temeritate Τ αύτώι Γ ; apparel correrturam cœptam, sed non bene perpetraiam esse

io, XI —19 GESTA EPHESENA

hanc synodum e x hoc iam nullam

firmitatem

79

ab ilio praesumpta contra nos habere,

uocatum autem denuo pro his quœ iniuste commisit, legitimam et iustam sententiam uestram et canonum subire. 16

Memnon episcopus d i x i t : Inordinata sententia episcopi Iohannis Antiocheni et eorum qui simul cum eo, facile numerabiles quidam, fuerunt, in quibus nouiter contra leges ecclesiasticas excessit, uestrae sanctitati manifestatum est.

et s

unde et nos

quae ab ilio praesumpta sunt contra nos, per libelles docuimus uestram sanctitatem, et libenter moti uocastis per sanctissimos episcopos adesse [his quae] ab eo contra leges ecclesiasticas, magis autem contra consequentiam ecclesiasticam commissis et satisfacere in quibus contra cánones temere egit. catus noluit obeedire.

sed fragili conscientia usus, conuo- io

pro hac causa sanctam et uniuersalem uestram rogauimus

synodum illa quidem quae ab ilio iniuste acta sunt et qui cum eo, facile numerabiles, sunt, e quibus quidam haeretici existentes, quidam autem nec ciuitates habentes, et alii multis causis obnoxii, inrita per se ipsa et infirma existentia, quia ad iniuriam ordinis canonum praesumpta sunt, dissoluere et per sententiam sanctae et uniuersalis sy- is nodi et nostram probantes perseuerantiam circa orthodoxam fidem, quam a sanctis patribus suscepimus, definire contra illos quae uidentur. 17

Sancta synodus d i x i t : Nullam firmitatem nec consequentiam habuerunt quae acta sunt, quoniam omnia inordinate Iohanne moto e x gestis manifestatur.

utique enim

confiderei conuocatus a sancta synodo adesse de his quae ab ipso innouata sunt, si quam 20 rationabilem consequentiam habuissent gesta.

unde nec haec quidem a principio

ualida neque regulari f a c t a ratione sancta synodus infirma esse constituit, dum nulli eorum qui iniuriam pertulit, praeiudicium inferre possit.

consequentia autem et quod

ad se pertinet, faciat sancta synodus; quae hodierno die acta sunt, referat ad notitiam piissimorum et Christo amabilium principum, ut nullatenus ignorent quae temere ad 2» iniuriam sanctae synodi praesumpta sunt, reuerentissimus autem episcopus

Iohannes

et tertia euocatione conuocatus si non occurrerit, statim ex regulis apud eum sancta et uniuersalis synodus decernet.

18

Post consulatum dominorum nostrorum Flauii Theodosii

XIII

et Valentiniani 29

ter perpetuorum augustorum Mt. 23, 12 est quod nec hie nec in f u t u r o possit ignosci. inclinatur omnis elatus; contra exaltationem parit humilitas Christiano, quia hunc ipse qui supra e u m requiescit, exaltat. Ps. 100, 7 illius per prophetam uerba s u n t : n o n h a b i t a b i t i n m e d i o d o m u s meae f a c i e n s i Cor. ι, 19 s u p e r b i a m , qui per apostolum p r o m i t t i t se s t u l t a m mundi sapientiam perditurum. 13 audiat nunc a uobis quod Paulus tunc et qui iam prsedicaret, audiuit: ad insaniam 10 Act. 26, 24 m u l t a r u m peruenit itinere litterarum. absit tarnen ab eo huius exemplum; non enim quod de doctore dictum est, dignus est audire indoctus. cur praeterea contra Act. 9, 15 uas abiectionis uas electionis uocemus in medium? cum ad e x p r o b r a n d u m hunc ille i.e. 23, 42 sufficiat quem in cruce cum Christo post scelera t a n t a pendentem supplicii beneficium fecit dominum confiteri. sui ab eo memoriam poscit in regno; hoc breui sermone ir> diluit quicquid ammisit, criminibus temporum temporis puncto subueniens. nec moratur praemium confitentem; statim eius remuneratio et uicissitudo respondit, qui libenter Luc. 2 3 , 4 3 excipit hora ad se quacumque conuersum; m e c u m , inquit, e r i s i n paradisum. Rom. 10, io promittit ei f u t u r o r u m societatem, qui secum praesentia pateretur. ad iustitiam corde credulitas, ad salutem facta est ei ore confessio. exclamare hic in t a n t a con- 20 trarietate rerum pariter et fiere debemus; nefas est hoc episcopum perdidisse quod Ps · 35. 7 latro potuit inuenire. o fidei et perfidiae praemium ! 0 i u d i c i a dei a b y s s u s m u l t a ! 14 latro paradisum meruit et sacerdos exilium; habeamus tamen huiusce rei ambos interpretes. hunc ille positus inter tormenta cognouit, quem hic positus in honore nesciuit. Ps. 48, 13 nonne hoc illud est: e t h o m o c u m i n h o n o r e e s s e t , n o n i n t e l l e x i t ; c o m p a r a t u s 2 5 Prou. ι, 2. 3 e s t iumentis insipientibus? quod est aliud intellectus indicium nisi scire sapientiam et disciplinam et intellegere uerba prudentiae? ilia est uera sapientia, Prou. ι, 7 quae, ipso Solomone dicente, de timore domini sumit exordium, q u a m se inter perfectos ι Cor. 2, 6 loqui beatus Paulus adfirmat, quam non tarn graue est quod earn tunc minime m u n d u s agnouit, quam quod nunc episcopus ignorauit. hoc loco utor dei nostri per Hieremiam so 1er. 2, 8 prophetam sermonibus: c u l t o r e s l e g i s meae n e s c i e r u n t m e , et p r o p h e t a n t i b u s Ier 5 31 · ' iniquitatem prophetis plauserunt manibus sacerdotes. et per eundem 1er. 2, 10 sq. uero alibi [sacerdotes mei sacrificauerunt mihi] ficte u t e b a t u r iam defensione et laude 15 gentilium, episcopum talem n u m q u a m fuisse testantium. uere hasc et probabiliter loquebantur. nam quando potuit episcopus inueniri, qui Christianus esse nesciret? ss ideo tamen inimicis [esse] probatus est, quia n u m q u a m displicent hostibus proditores, audiuimus hunc agentem contra legem, et iniquum quae sint solacia prosecuta. ad[75, [ = wr\ F 2 seruabit U 3 est« USr et F tionem Uwcorr exaltatione F exultationem 5

4 agit F"rr Γ aget USF 7 xpîano Fr xplana US

6 est om. S exultât U

6/7 exalta8 habi-

tauit UF 9 superbia F 10 predicare US 1 2 dignum S indoctus USr indoctos wcerr dedoctus F 14 crucem F 1 5 memoriam om. F possit U 16 ammisit 10 admisit Uwcorr earr amisit rF 18 excepit Uw, corr. w paradiso w 19 futurorum F Γ profuturam US 20 crudulitas F 23 habemus F huiusce rei USr huius sceleris F ambos scripst secundum Γ amore USF 24 hic US Γ id F 26 indicium Fr in iudicium US 28 Salomone S sumet F qua S, corr. w perfectus F 30 χρήσομαι Γ 32 iniquitatem om. Γ 33 uero F om. USr sacerdotes — mihi USFr, eieci uipoie sensu cassa et ui rectus conexus restituaiur iam Fr tamen US defensionem et laudem F probatus USF prouectus Γ

34 et om. F

36 inimicis scripst secundum Γ inimicus esse

USF

97

25, 1 2 — 1 7 C A E L E S T I N I E P I S T V L A A D CONSTANTINOPOLITANOS

fuerunt inter alios nec deseruerunt eum Caelestianae iniquitatis operarli, quos ymnidici nostri persequitur manifesta sententia: i a m d u d u m q u i p p e i n i m i c i d e i d i s p e r - P ä . 91, io g u n t u r et p e r e u n t qui o p e r a n t u r i n i q u i t a t e m . sicut idem dicit, uelut Ps. 13, 4 cibum panis plebem dominicam deuorabant. habuit ergo secum sui magistros exilii; habuit huiusce rei perfectos tiro doctores. nam separare difficile est quos scelera 5 sola iunxerunt, quia maiore ligantur glutino fcedera uitiorum. quis tamen horum finis est? nempe ille quem legimus: i r r i t a b i t i l l o s d o m i n u s , e t e r u n t p o s t Sap. Sal. 4, ,8'19 haec d e c i d e n t e s s i n e h o n o r e in c o n t u m e l i a i n t e r m o r t u o s in a e t e r n u m . 16 sed quid diutius immoramur? fastidium forsitan faciat sermo prolixior; dimittamus Mt. 8, 22 mortuos sepelire mortuos suos. audite nunc et capite simplicis uerba doctoris; au dite 10 ab eo quae a maioribus nostris nobiscum positus frequenter audiuit; audite certe semper audita nec studio nouitatis inuenta. nostro uobis loquitur ore collega, quia una fides necesse est uniter praedicetur. non hic in eius persona alicuius testimonium mutuamur ; a nobis datus est qui est electus ex nostris. non est incognitus, non aliunde deductus. habuistis laudabile de praesente iudicium, quos praeiudicio suo fama dudum decepit is 17 absentis. plura de eo Ioqui cautio est, quia opera superuacua est nota laudare; nos tamen uos nostris proprie sermonibus uolumus de more commonitos. nemo in uobis illud quatiat fundamentum, quod firma petra et angularis lapis ille construxit. 1 Petr. 2, 6 asdificate super hoc catholici quod soletis; didicistis quid sit superaedificare quod maneat 1 Cor. 3, 1215 et quid sit superaedificare quod ardeat. hoc detrimento illud pensabitur, cum opera singulorum probare cœperit ignis examen. gaudeo uos fundamento huic non stipulam, 21 non ligna, non fcenum, sed illas inposuisse diuitias quas architectorum sapientium praecepta mandabant inponi. bene manebitis, qui tam sollicite fabricatis. habitaculum magnum tales pollicentur expensae; auro argento et lapidibus pretiosis illam uobis quae aestimari non potest, construitis mansionem. nullo pretio taxantur aeterna, quippe quae 25 non iniuria, non uetustate soluuntur, quia ea ab institutione mundi iustis dominus praeparauit. confortentur manus fidellum fatigatae; labentia, hortante propheta, les. 35, 3. 4 genua roborentur; qui pusilli sunt animo, conualescant. non est quod ultra possint timere; ecce uictor noster saluator apparuit; ostendit falsitati deus quid sit pulsare et incessere ueritatem, postquam sibi controuersia inde facta est unde subuenit. so unde, fratres karissimi, permanete in eum qui est, ut uincatis, in uobis; in i p s o 1 Cor. i, 10 s e n s u e t in e a d e m s e n t e n t i a e s t o t e p e r f e c t i , ut a filio hominis, cum uenerit in maiestate sua, non audiatis d i s c e d i t e a m e m a l e d i c t i , sed u e n i t e b e n e d i c t i Mt. 25,31. possitis audire. maneat haedos repulsa uenturi; uos tales uolumus inueniri, ut cum 4 1 1 3 4 in ignem stent abiecti a sinistris, uos a dextris inuitet ad regnum. non expectabitis 35 ut paretur quod olim uos ut regnetis, expectat. angustam nunc portam festinanter Mt. 7, 13 intrate, quae eos accepit quos numquam spatiosa iuuerunt. U, S [= wr], F I Caelestianae scripsi secundum Γ caelestia nec FU cáelestiani 5 4 deuorabam F doctores om. Γ 6 quia UST qui F 7 irritauit US inritauit F έκγελοΐσομω Γ

4/5 habuit — illos Fr in

ilio US 8 discedentes F descendentes US 10 mortuum F 13 unanimiter vucorr mutuamur FT mutuatur US 14 ductus w 1 5 laudabile F laudabilem US praesenti US iudicium quos praeiudicio FT iuditio US 16 absentis scripsi secundum Γ absentes USF nos FT nunc US 17 uolumus de more Fr decet cauere US communitos UF 20 ilio F 23 mandabat F qui Γ quia USF 24 talis F tur F ¿νδυναμούσθω Γ F Γ filii US Γ quos USF tabitis US

fatigata USF Γ

eo wCOTr nobis Γ 35 ignem F Γ igne US

labantia wcorT

I, 2,

quod om. US 27 confiten-

30 contrauersia F

31 fratres

31 benedicti patris mei r 34 possetis S, corr. w stent — a US stantis abiecta F inuitet et F

37 iuuerunt scripsi secundum Γ inuenerunt

Acta conciliorum oecumenicorum.

19/20 maneat — 26 soluentur F

USF 13

uos spec-

COLLECTIO VERONENSIS

98

Haec dilectioni uestrae pro laetitia catholicorum dicta sufficiant, quae saepius recensere uos uolumus, ut triumpho fidei gratulantes intellegatis deum caritatis et pacis esse uobiscum. d. 15. m. Mart. a. 432

DATA ID MART FFLL AETIO ET VALERIO VV CC CONS

EPISTOLA

SANCTAE MEMORIAE PAPAE CAELESTINI

POST DAMNATIONEM NESTORII

AD 5

SANCTAM SYNODVM EPHESENAM SCRIPTA

XXVI 1

Caelestinus episcopus sanctae synodo apud Ephesum constitutae. Tandem malorum fine gaudendum est, tandem nobis omnibus in commune dicendum: d e x t e r a t u a , Exod. 15, 6 d o m i n e , g l o r i f i c a t a e s t in u i r t u t e , d e x t e r a m a n u s t u a c o n f r e g i t i n i m i c o s . Ps. 62, 12 proprie namque ipsi confracti sunt, quando iniqua loquentium, dicente Dauid, os 10 uideamus esse destructum. huiusce tamen tam fideliter peractae rei uos executores nobiscum fuisse uidemus, fidei sacerdotes, qui conuenientes in unum et secundum Phil. 2, 2i apostolum non quae uestra sunt, quaerentes, sed quae Christi Iesu, negotium domini Rom. 10, 18 communis egistis. apud uos ergo de uestra loquimur sanctitate, quorum in omnem terram sonum gaudemus exisse, cum et in finem orbis eiusdem praedicatae ueritatis a ir> uobis uerba uenerunt. deus noster non patitur latere quod praestitit, quia numquam beneficia superna celantur. ita namque fit ut tanto muñere innotescente caelesti ι Tim. 2, 4 pro uoluntate diuina, sicut scriptum est, omnis homo saluus fiat et ueniat ad scientiam ueritatis. loquor ergo uictoribus et qui in prcelium solam contra hostem portauerint ι loh. 5, 4 fidem, quae, et Iohanne dicente apostolo, u i n c i t et m u n d u m ; uobis eiusdem proprie 20 ι ioh. 2, 13. rescribo sermonibus, qui secundum diuinam paginam ut p a t r e s c o g n o u i s t i s q u o d 14 ab i n i t i o e s t , et ut i u u e n e s , d u m f o r t e s e s t i s e t u e r b u m dei in u o b i s manet, uicistis malignum. talibus sociis gratulantes de hoc euentu minime dubitauimus; habuit animum nostrum fiducia superandi, qui uobis uideremus diuinae causae pondus incumbere, quos bene admodum noueramus secundum illud propheticum 2.1 Ps. 25, 5 odisse congregationem malignorum et cum impiis non esse sessuros. obtinui ergo Ps. 24, 2t quod credidi, quia contra nocentes atque peruersos, sicut praedictus ait, i n n o c e n t e s 2 et r e c t i adhaeserunt mihi. una igitur eademque relatione per filios nostros religiosos et deo amabiles uiros Iohannem presbyterum et Epithymitum diaconum deiectionem iustam et exaltationem didicimus iustiorem, illud quod in euangelio legimus, 30 Lc. ι, 25 adprobantes, quia deus noster e x a l t a t h u m i l e s e t p o t e n t e s de s e d e d e p o n i t , Sir. 10,21 a qua sententia ille noster sapientissimus minime deuiauit qui ait a deo nostro humilium seruatam memoriam et perditam superborum. quod quando magis uideatur impletum quam nunc? cum saluator noster, parans bene méritos honorare, ossa hominum XXVI JK 385. Grceca uersio exiat in A 85 U, S [= wr], F 3 uobiscum rFr MARTIARVM US

nobiscum Uw

eatio 5

7 accuraíior salutatio exiat in Γ inimicus F 15 orbis om. F

in fine add. καλώς αιυθείητε, άδελφοί Γ

FLAVI IS US u

tam USr

VALERIO UST BOETIO F

episcopus om. F om. F

fidei

12

praedicatae F Γ praedictae US

et Γ uincite F uicit et US bitauimus F Γ dubitamus US

21 aut patris F fuditia U.

constitutae om. F

UST

22 et USr

tionem USF

om. F

dñs F

32 a 2 om. F

F

communi ter nfl

16 uenerint a * dei Fr

20 uincit

dm US

esse om. r

dïïô F

24 du-

27 quia non F

28 eandemque relationem F

έιτιθυμητόν Γ epytimitum F epitectum Ur epictecum w 3t ds USr

5/6 om. F

9 tua F va1 Γ tuae US

14 communes

26 malignantium r

praedictus F supradictus Uw supra dictum [m in s corr.J est r amabilis F

dei F

ueritatis om. F

A IDWM U idus S

conis Uw

30 exaltationem w*r 34 cum] eum F

29 a deo exulta-

2 S, «7 CAELESTINI EPISTVLA AD CONSTANTINOPOLITANOS

26, 1—4 AD SYNODVM

gg

sibi placentium dissipauit et prouiso pastore dignissimo feralem lupum de ouilibus suis Ps. 52, 6 inmaculatus agnus eiecit. legimus eius a uestra fraternitate scripta praeconia nec quisquam nostrum mirari potuit, quia nota dixistis. adsertio impendatur incertis, testimonium comperta non quasrunt. bonorum hune actuum palaestra semper exercuit; talem hune dedimus qualem in litteris inuenimus, talem certe, ut breuiter dicam, qualem 5 doctor noster esse praecipit sacerdotem, ut conuenienter omnium iudicio mereatur audire: ecce u e r e h o m o I s r a h e l i t a , in quo d o l u s n o n est. nonne laudibus ioh. 1, 47 in eum uestris ista conueniunt? aliter denique quae dixistis, audistis? talem successorem quaerebat sanctae memoriae Sisinnii beata simplicitas, ut locum suum non nisi sui similis optineret. etenim melius agimus, si abstinentes iam illius sacrilegi in nomine sedem uacasse dicamus. actum est diuino iudicio ut hunc ecclesia pro remedio mereretur. denique discordiam tulit et concordiam reddidit ordinatus: quid non 8 poterit praestare per tempora, cuius hoc primordia praestiterunt? haec de eo inuicem dicimus, quem pax reparanda quaerebat. interfuimus nec nos dixerimus absentes, cum eius capiti uerba mystica dicerentur, cum redderetur omnibus diuini lastitia salutaris; 15 postremo nullus illic catholicorum defuit, ubi omnes in commune uicerunt. lsetati praeterea sumus clementissimi de hoc et Christianissimi principis testimonio, cum epistolis dilectionis uestrae eius sententiam uideremus esse concordem. nec mirum est si cor regis, quod est in manu dei, cum his senserit quos eius nouerit sacerdotes. ait Prou. 2 1 , 1 itaque sermo regalis: »diuinas res exequendo militauit augusto.« felix imperium 20 cui militât executio diuinorum, nec hie minus felix quem sic praedicat dominatio mundanorum. hoc testimonio dignus est qui ordinandus probari, non qui inprobari potuit ordinatus. scimus quo itinere sanctus frater et coepiscopus noster Maximianus, quibus gradatim stipendiis ad fastigium sacerdotale peruenit. non hunc diuitiarum gloria, non uelut inpotentia cupidum quae solet inesse ambientibus, honorum saltus 25 euexit; suffragio pauperum, quibus fidelis seruus et prudens cibum dabat, in tempore super omnia domini sui constitutus est bona et tamen, etiamsi desiderium fuit, epi- Le. 12,42.44 scopatum non nisi propter opus bonum, sicut ait apostolus, concupiuit. ita deus 1 Tim. 3, 1 noster et quid uelimus et cur uelimus, attendit. quis dubitet posse magis agere praesidentem quod potuit exercere subiectus? 30 4

Exosus est blasphemus ; istud officium non poterat habere, id est corporum curam, qui nitebatur animas uulnerare. facta est ruina eius magna, tam ruina magna quam Mt. 7,27 praua doctrina. nunc quia de praeteriti emendatione gaudemus, cauere nos conuenit in futurum, ne possint magis ac magis quae abscisa sunt, pullulare. quia necesse est quocumque pestis haec loci sit, nostri corporis membra uexentur et per patientiam 35 nostram peiora prioribus nutrita uideantur, scripsimus clementiae principali ut desanitatis ep. 23 medio longius infirmitas auferatur; didicimus nam que hunc Antiochiam reuertisse

U, S [= wr], F ι dignissimum F 2 inmaculatos agnos F 4 hunc UFT nunc 5 ρ al ses tram w 5 dedimus Fr didicimus US ut om. F 6 prsecepit SF 8 aliter Fr taliter US quae oro. F 9 successorem USr sacerdotem F 10 suis F optenere F sacrilegio US, con. w 11 esse Γ 13 hoc] nec F 14 didicimus U 15 diuina 5 της Επουρανίου χαράς ή σωτηρία Γ ι6 nullus F nemo U S illi F 17 climentissimi F 19 ait From. US 24 sacerdotalem F 25 quae Γ qui USF 27 etiam F 28 itaque F 29 dubitet USr dabit et F 30 praesidente F 31 exodus F έκβέβληται ¿μισήΟη Γ, coniecerim ezplosus est Fr et US post habere add. ήν ο0τος είχε Γ id est om. F cura F 32 ruina2] ruina eius F 34 possit F ante quia add. ¿τπκείσθω oDv ή ύμετέρα ά&ελφότης Γ 35 quodeumque U et om. F 36 nutrita uideantur USr nuntiantur F 37 remedio F 13*

100

COLLECTIO VERONENSIS

atque sibi illic unde uenerat, uiuendi praestitam facultatem. innocentum exitium est istud exilium. aspiciamus diligentius quid illic possint parere quae illic sunt ante concepta. non est notis suadere difficile; in oculis est eiusdem ciuitatis ecclesia quae per hunc perdidit sacerdotem, et tarnen laboramus aduertere quis cui fuerit causa peccati? nisi forte, quod pro quiete ecclesiarum dicimus, deceptum se ille demonstret deserendo 5 damnatum. sed quis illic speret aliquem posse corrigere, ubi arcem tenere uideat peruersitatis auctorem, ubi colatur ab omnibus exulatus? magna illic est, quod les. ι, s lugentes dicimus, desperado sanitatis ubi sicut Esaias ait, o m n e c a p u t in d o l o r e e t o m n e c o r in m a e s t i t i a a p e d i b u s u s q u e ad c a p u t . quando ibi membrum aliquod habere poterit spem salutis, ubi periclitatur corporis tota compago? elaborate, io fratres karissimi, elaborate, obsecro, ut uere tollatur de medio uestrum qui hoc opus fecit. sola decet tales homines solitudo. ubi enim debet hie inuenire solacium qui sic tractauit ubique regnantem? peracta est a uobis totius summa negotii; agendum nunc est quod instat et restât, ne sit in uacuum laboratum. longius quidem sumus positi, sed per sollicitudinem totum propius intuemur. omnes habet beati 15 Petri apostoli cura praesentes; non nos ante deum nostrum de hoc possumus excusare quod scimus. nam quamquam haec quae loquimur, sanctitas uestra tacuerit, agnouimus tamen omnia diligentius requirentes. tantae igitur causae finis qui superest, actibus uestris, quaeso, respondeat, quia nolumus in modico uos deesse, qui maxima 5 peregistis. adiutorio apud reges terrae his estote quae scripsimus. norunt et ipsi 20 quid suis debeant praestare temporibus; sciunt quod catholicae fidei fundamento sua regna subsistant. pura ab heredibus sanctis paternae et auitae credulitatis uena seruatur; fluit ab illis incorrupta per posteros nec hanc in his aliquis umquam limus infecit. custodit fontis sui fidelis cursus exordium, cum id quod in origine acceptum Phil. 3, 2 est, uidetur in prole. canem et operarium malum pariter persequamur; facite prae- 23 sentes quod hortamur absentes. nam cum hanc curam generaliter omnibus debeamus, praecipue tamen nos conuenit Antiochenis periclitantibus subuenire, quos pestifer morbus obsedit. absoluamus nodis talibus ciuitatem in qua, sicut Actus apostolorum locuntur, Act. Ii, dictos primum legimus Christianos. omni ergo his uirtute praestemus quibus secundum 26 religionem debere nos nouimus quod uocamur. 30 β

Hanc autem sollicitudinem nostram praesentes probarunt deo amabiles filii et carissimi atque animis nostris acceptissimi Iohannes presbyter et Epithymitus diaconus, quos reuersos ad uos festinato remisimus, sollicitius hoc agentes ut quos diebus dominicae d. 3. m. Apr. natiuitatis accepimus, resurrectionis dominicae tempore redderemus. de his autem a' 4 3 2 qui cum Nestorio uidentur pari impietate sensisse atque se socios eius sceleribus addi- 35 derunt, quamquam legatur in eos uestra sententia, tamen nos quoque decernimus quod uidetur. multa respicienda sunt in talibus causis quae apostolica sedes semper aspexit. quod loquimur, Caelestianorum testantur exempla, qui spem de synodo hue usque gesserunt. habent, si resipiscunt, copiam reuertendi, quod his solis non permittitur US [= wr\ F 2 possent Uw parare U ante] tante F 3 ecclesiam F 5 didicimus F se] sic F demonstrat w demonstraret r 9 ad om. F 1 0 spe F corporis ont. F 11 labórate F 12 sollicitudo V 13 peracta US peccata F 16 apostoli pétri F 17 quae om. F 19 uestris om. F qui F uos om. U 22 habite F 23 aliquis umquam wcerr Γ aliquid umquam US aliqui suum F 24 fontis UFT fortis w portis r 25 pariter superscr. w persequamur] hortamur r 28 nodis F Γ modis US actos F 29 primum US Γ primos F omni UFI omnibus 5 his om. US uirtutem 5 31 amabilis F 32 iohannis UF epictectus Ur epictetus w 35 parum pietate S, corr. w socius F 36 quamquam USr per quam F 37 sedis UwF, coir, w

26, 4—6 CAELESTINI EPISTVLA AD SYNODVM

27, 1. 2 SACRA AD IOHANNEM

χοΐ

quos proprie cum auctoribus haereseos omnium fratrum constat subscriptione damnatos ; per dei namque misericordiam aliquos ex eorum numero ad nos iam redisse gaudemus. quod hoc Consilio factum est, ut quos conscientia mixta non poterat, saltern sententia separaret. hoc moneo ut fraternitas uestra sequatur exemplum. sit caput sceleris cum his quos synodalia locuntur. statuta, damnatum; reliqui quos cum hoc sentientes •"> in communione ecclesiastica non habemus, eici ciuitatibus suis et se in nostro collegio nouerint non futuros, nisi secundum ecclesiasticum et Christianissimorum principum constitutum damnata cum auctoribus sociisque damnantes profiteantur catholicos sacerdotes. quam formam etiam circa eos uolumus custodiri qui subripiendum in ecclesiasticis causis Christianis principibus crediderunt et alio ordine rursus ecclesias 10 occuparunt. Antiochenum uero, si habet spem correctionis, episcopum a uestra fraternitate uolumus conueniri, ut nisi quae sentimus, senserit, nouella blasphemia eodem exemplo scripta sua professione condemnans, intellegat de se quoque ecclesiam quod fide i nostras respectus imperai, ordinare. credendum tamen de diuina est misericordia quod omnes in uiam redeant, si de supra dicto loco horum malorum caput 15 et causa tollatur. DATA IDVVM MARTIARVM AETIO ET VALERIO CONSS

d. 15. m. Malt. a. 432

EXEMPLAR SACRAE EPISTOLAE PER ARISTOLAVM TRIBVNVM ET NOTARIVM AD IOHANNEM EPISCOPVM ANTIOCHIAE DE PACE ET ADVNATIONE ECCLESIARVM

Intentio nostra est pacis perfectio, quam uos propriam professionem sequentes 20 semper adimplere promittitis, alios uero omnes homines, utpote per dilectionem sacerdotes ordinati, docere non cessatis. tempus igitur est, quoniam hanc uobis perturbare unde non oportebat, contigit ecclesiam, ad hoc hortari, ad quod alios reducentes arbitrabamur quod alacriter ueniretis. res enim horribilis et inopinata nostris temporibus contigit sacerdotibus uerae religionis, dissensio, quae et omnem narrationis uirtutem 20 supergressa est. cum enim sperata est uniuersa et usque ad suspicionem adimi contentio et perfectae unitatis sequi perfectio, tunc dissensionis et tumultus maximi occasiones accensae sunt. anxietatis igitur in negotio et multi maeroris occasio est doctores ecclesiasticae pacis et fontem concordiae in tantam dissensionem conuerti, ut indigeant his qui eos adhortentur quatenus memores sint eorum quae praedicare constituti sunt. 30 2 tanti igitur mali solutionem, unde et initium sumpsit, inuenire sperantes et diligenter quemammodum hoc perficiatur, curantes, ne serpens depascatur amplius contentionis uitium, hoc animaduertimus, omnibus ad nos concurrentibus tam sancissimo episcopo gloriosae huius urbis et omnibus qui inuenti sunt hic reuerentissimis episcopis et uniuerso eorum clero ad bene pridem adunita, acerba passione incidente quae diuulsa sunt rectae 33 fidei membra coaptare, quatenus uos, te uero dicimus et sanctissimum episcopum Alexan-

XXVII 1

X X V I I Grace extat in V 120 S 86 A 102.

tursio discrepai ab ea qua habetur in Collectione CT 69

US [= wr], F [usque ad 17] 3 saltim F 4 ut F om. US fraternitas ues F uestra fraternitas US 6 eici UF ei in wc°rr 7 xpìanissimorum Fr xpianorum US 8 se addidi cattolico F 9 quia 10 ecclesia F u antiochenus weorr eps Uw 12 ut] et F nouellam blasphemiam 14 quo F 1 5 misericordia USr pietate F redeant FT redeant ueritatis US 16 tollatur a u f e r a t u r US

1 7 DATA — CONSS om. F

SYNODVM E P H E S E N A M

19 ecclesia: S 27 dissensiones •wcorr

u. cl. conss. r

subscr.

EXPL

EPIST

CAELESTINI

5 F Γ F AD

F

ixxuii adscr. w 22 όκλάΖειν non magis hie intellexit translator quam Τ et C 35 acerua US, carr. w incedente Uw deuulsa US, coir, w

COLLECTIO VERONENSIS

102

drinorum Cyrillum, conuenientes inuicem deponatis inter uos factam difficultatem et ambiguitatem, promittentibus his quos praediximus reuerentissimis uiris quod si subscripseris in depositione Nestorii et eius anathematizaueris doctrinam, nulla residebit altercationis occasio, sed statim et sanctissimus episcopus Cyrillus et tua reuerentia et qui cum ea sunt, et sanctissimus autem gloriosae Romae episcopus Caelestinus et omnes s qui ubique sunt rectas fidei sacerdotes tuae reuerentiae communicabunt, aliis si quidem aliqua sint quae debeant corrigi, decentem facile suscipientibus solutionem, quam ipsi necessario repetentes et satisfacientes uobismet ipsis priuatim et communiter omnes 3 reducetis. cognoscens igitur hoc nostrum esse Studium et uoluntatem, de nullo altero curam facias nisi ut omni de medio contentione et aemulatione sublata pacem io hanc diligenter et firmiter sanctis ecclesiis quae ubique sunt orthodoxae fidei et per has omnibus qui sub potestate uestra sunt, repetere et meliore auxilio figere, festinare autem uenire cum omni uelocitate ad Nicaenam urbem, nullum omnino episcoporum tecum adducens nisi paucos obsequentes tuae sanctitati clericos. et sine aliqua dilatione festina, sciens quod et Cyrillum sanctissimum episcopum similiter et te properare et is concurrere simili alacritate per sacras nostras litteras praecepimus et promittere ne aliter ad nos perueniatis, priusquam in unum conuenientes inuicem uos depositis inimicitiis ad confirmandam pacem propria concordia intentioni omnium succurratis, quod futurum esse et in tua reuerentia significamus. uiri enim taies existentes quos expectant quae pacis bona sunt, et quae dissensionis mala, latere non patiuntur, non prius a nobis 2« uidebimini nisi correcta fuerint haec quae nos non modice tristari fecerunt. interim autem donee fiant festinata pax et concordia uestra et ad inuicem amicitiarum colloquium et ex hoc praecurrente colloquio proueniat firmitas, nulla ex episcopalibus constitutionibus aut depositionibus aut ex quacumque ordinatione nouitas assumatur, sed si quid interea fieri contigit, hoc in quiete manens inperturbatum catholicae ecclesiae 2.-> custodiat statum; sufficiunt enim qui sunt religiosi clerici, donee perfecta adunitio consequatur, ad diuina ministeria peragenda. 4

Habere a nobis haec et non ambigimus quod omni robore et omni uirtute sinceram et immutabilem uidens nostram intentionem et dignam Christiana instantia pariter acturus et ipse nullum laborem aut fatigationem nec iniuriae contemptum nec obliuionem 30 irae suseipere recusabis, quatenus ea quae a nostra pietate causa rectae fidei et sanetarum ecclesiarum unitatis praeeepta sunt, termino tradas. si autem, quod non credimus, hanc nostram sententiam et sie rectam uoluntatem contemnere propria quadam intentione aut instantia humanae passionis conatus fueris et alia quae a nobis iussa sunt, neglexeris, tibi imputabis, quia alacritatem circa continentiam dei ecclesiarum tua 35 sanctitas aspernata dignas uicissitudines recipiet. E P I S T O L A I O H A N N I S E P I S C O P I ANTIOCHIAE AD CYRILLVM D E

XXVIII

1

PACE

Sanctissimo et deo amabili episcopo Cyrillo Iohannes in domino salutem. Ante hoc ex decreto piissimorum nostrorum imperatorum iussum est concilium deo amabilium episcoporum apud Ephesum metropolim congregari ecclesiasticarum rerum et rectae 40 XXVIII

Grace extal in V 123 S 88 A Ilo.

uersio desumpia est, sei ualde correda et mutata ex Coll. Τ ni

U, S [= wr] 12 post figere super ser. studeas w festinare set ipsi secundum uariam lectionem in Γ festínate U festina S 20 quae 1 ] qui 5 21 uidemini S 22 fiant in fiat con. w 26 a d u n a d o S 28 habere] έ χ ί ΐ ν pro έχεις ambigemus 5 29 xpianam instantiam [instantia r] S scripsi secretam US 37 LXXV adscr., x x v m ante AD habet w

33 sic rectam

27 SACRA AD IOHANNEM ANTIOCHENVM

28, 1—4 IOHANNIS EPISTVLA AD CYRILLVM

103

fidei causa. comprehendentibus autem nobis praedictam urbem et reuertentibus sine colloquio ad inuicem nostro (superfluum est autem causas discordiae in tempore pacis nunc dicere), diuisis autem ecclesiis ad discordiam hoc modo, quoniam hoc curare maxime omnes oportebat quatenus sociarentur e medio ablata omni discordia, et piissimis et Christo amabilibus imperatoribus id ipsum ut fieret, sancientibus et adunire dei ecclesias 5 et ad hoc ipsum dirigentibus dominum meum uirum admirandum et spectabilem tribunum notariorum Aristolaum, ferentem secum pios eorum apices, qui iubebant statim nos congregari et auferre scandala de medio et sopire omnem turbelam et omnem tristitiam, quibus litteris obtemperantes, mox et sine dilatione direximus dominum meum per omnia deo amabilem et sanctissimum episcopum Paulum, quod placuit etiam sanctissimo 10 et reuerentissimo patri nostro Acacio et omnibus nostris sanctissimis episcopis (pro ampliore autem cautela hoc fecimus, quia non poteramus conuenientes quae decreta fuerant a piissimis nostris imperatoribus, coram ad effectum perducere) demandauimus ei ut uice nostra et pro nobis et pro persona nostra disponeret quidem quae pertinent ad pacem, quod prascipuum est, intimaret autem reuerentiae tuae expositionem quae a xs nobis consonanter facta est de humanatione domini nostri Iesu Christi, quam direximus reuerentias tuae per praedictum religiosum uirum; quae est haec 2

De dei autem genetrice uirgine quemammodum et sapimus et dicimus et de modo humanationis unigeniti filii dei necessarie, non additamenti causa, sed ad satisfactionem proprie desuper tam de diuinis scripturis quam de traditione sanctorum patrum ad- 20 sumentes habuimus, breuiter dicimus, nihil omnino addentes fidei sanctorum patrum quae in Nicaea expósita est. sicut enim iam diximus, ad omnem sufficit et pietatis cognitionem et omnem haereticae perfidiae abdicationem. dicimus autem non prassumentes inlicita, sed confessione propriae infirmitatis excludentes eos qui exsurgere uolunt contra ea quae ultra hominem disceptamus. 25

3

Confitemur igitur dominum nostrum Iesum Christum filium dei unigenitum, deum = ep. 29 perfectum et hominem perfectum ex anima rationali et corpore, ante sascula ex patre genitum secundum deitatem, in ultimis autem diebus eundem propter nos et propter nostram salutem ex Maria uirgine secundum humanitatem, consubstantialem patri eundem secundum deitatem et consubstantialem nobis secundum humanitatem. 30 duarum enim naturarum unitas facta est; unde unum Christum, unum filium, unum dominum confitemur. secundum hanc inconfundibilem unitatem confitemur sanctam uirginem dei genetricem, quia deus uerbum incarnatus est et humanatus est et ex ipso conceptu aduniuit sibi ex ipsa adsumptum templum. euangelicas autem et apostólicas

de domino uoces scimus deiloquos uiros aliquotiens has consociantes tamquam de una 35 persona dictas, aliquotiens autem diuidentes tamquam de duabus naturis et has quidem deo condecentes secundum deitatem Christi, humiles autem secundum humanitatem tradentes. 4 Quo suscepto placuit ad abolitionem totius certaminis et ad constituendam uniuersalem pacem sanctissimis dei ecclesiis et e medio tollere quae exorta sunt scandala, 40 nos habere Nestorium condemnatum, qui dudum factus est episcopus Constantinopolim, et anathematizamus prauas eius et profanas uocum nouitates, quia nostrae sanctae dei ecclesiae rectam et saluam habent fidem et hanc custodiunt et tradunt populis sicut sanctitas uestra. consentimus autem et ordinationi sanctissimi et reuerentissimi U, S [= wr] 6 expectabilem 5 7 iubeant 5 12 ampliori S 13 fuerint U 16 díü w di Uwcorr r 20 proprie = ibiuuç pro «ïbet ώς 23 per fidei S 24 confessionem US 30/32 secundum — confitemur om. r 32 inconfundibilem scripsi infundibilem U inconfusibilem w 37 concedentes 5

104

COLLECTIO VERONENSIS

episcopi Maximiani Constantinopolitanae sanctae dei ecclesiae et omnibus communicamus, qui per uniuersum orbem terrarum sunt deo amabiles episcopi, quanti sunt qui rectam et inpollutam habent et custodiunt fidem. E t subscriptio: Saluus pro nobis orans permaneas, domine deoamantissime et sanctissime et omnium carissime frater. 5 INCIPIT EPISTOLA

SCI

CYRILLI

AD IOHANNEM

ANTIOCHENVM

xxvmi 1 Domino meo dilectissimo fratri et consacerdoti Iohanni Cyrillus in domino saluPs. 95, il tem. E x u l t e n t caeli e t l a e t e t u r t e r r a ; solutus est enim médius paries maceriae, Eph. 2, 14 quod contristabat, quieuit atque dissensionis modus omnis abscisus est, omnium nostrum saluatore Christo pacem suis ecclesiis tribuente, conuocantibus tarnen nos ad hoc et 10 piissimis ac Christianissimis imperatoribus, qui originalis pietatis facti imitatores egregii tutam quidem et inconcussam in propriis animis rectam fidem custodiunt, maximam tarnen curam impendunt pro sanctis ecclesiis ut opinabilem habeant in saecula gloriam et praeclarum proprium ostendant imperium, quibus et ipse uirtutum dominus ditissima manu bona impertitur et tribuit subiugare quidem aduersarios, donat autem et 15 ι Reg. 2, 30 uictoriam. neque enim mentitur dicens: uiuo ego, dicit dominus, quia g l o r i f i c a n tes me g l o r i f i c a b o . 2

Veniente igitur in Alexandria domno meo reuerentissimo consacerdote ac fratre Paulo, inpleti sumus omni laetitia et nimis digne, tamquam tanto uiro mediante et supra uires in laboribus adquiescente uersari, ut diaboli superaret inuidiam et coniun- 20 gat separata et interiecta scandala circumcidens consensu et pace coronet ecclesias quae apud nos et apud uos sunt. quo enim modo diuisae sunt, superfluum arbitror dicere; oportere autem reor ea quae pacis tempori conuenientia sunt, et sapere et effari. delectati ergo sumus colloquiis memorati reuerentissimi uiri, qui forte et certamina se non parua habiturum suspicabatur in persuadendum nos quoniam oportet ad pacem 25 coniungere ecclesias et haereticorum risum abolere, sed et hebetem [se] facere super his clauum diabolicae malignitatis, paratos tamen ita in hoc inuenit, ut nullum

loh. 14, 27 laborem penitus sustineret. recordamur enim saluatorem dicentem p a c e m m e a m do u o b i s , p a c e m r e l i n q u o u o b i s ; edocti autem sumus et in orationibus dicere íes. 26, 12 d o m i n e d e u s n o s t e r , p a c e m da n o b i s ; o m n i a e n i m r e d d i d i s t i n o b i s , quo-30 niam si quis particeps fuerit pacis quae a domino datur, non indigebit omni bono. 3 quoniam uero omnino superflua et inoportuna ecclesiarum diuisio facta est, nunc magis nobis est satisfactum, domino meo reuerentissimo Paulo episcopo chartam proferente quae inreprehensibilem continet fidei confessionem, et hanc a tua sanctitate compositam fide dicente et ab aliis reuerentissimis ibidem consitutis episcopis. habet 35 autem scriptura ita, sicut inserta est huic epistolae meae: ep. 28, 2. 3 4

De genetrice autem dei uirgine quemadmodum et sapimus et dicimus, et de modo incarnationis unigeniti filii dei necessario, non quasi in additamenti parte, sed in specie satisfactionis, sicut ab initio tam ex diuinis scripturis quam ex traditione sanctorum X X V I I I I Grace exiat in V I2y S 89 A 114. desumpta est uersio ex Collectione Τ J2, raro tantum correcta, hoc ipsa versione uiuntur Gesta Chalcedonensia [¿J* = uersio antiqua, /? = recensio Rustici] U, S [= wr] 6 et Lxxvii et X X V I I I I adscr. w 12 totam S 14 uirtutem 5 15 partitura 18 alexanclria U/j^ alexandriara S domino S 22 sint wccrr 23 ea om. S affari 5 25 persuadendo wcorr 26 se am. T/lkr 27 paratus U 35 ibidem T/tir idem US 36 scriptura T¿j*r scripturam US

28, 4 IOHANNIS EPISTVLA AD CYRILLVM

29, 1—8 CYRILLI AD IOHANNEM

patrum suscipientes habuimus, breuiter dicimus, nihil penitus addentes sanctae fidei quae a patribus in Nicaea est expósita. sicut enim anticipauimus dicentes, sufficit ad omnem pietatis cognitionem et abdicationem totius haereticae prauitatis. dicimus tamen, non quasi audentes aliquid contra inreprehensibilia, sed confitentes propriam infirmitatem, pro excludendis tamen his qui contra nos temptant adsurgere, quae sunt s supra hominem, cogitamus. 5 Confitemur etenim dominum nostrum Iesum Christum, filium dei unigenitum, deum perfectum et hominem perfectum ex anima rationali et corpore, ante saecula quidem ex patre natum secundum deitatem, in fine uero dierum eundem propter nos et propter nostram salutem de Maria uirgine secundum humanitatem, consubstantialem 10 patri secundum deitatem et consubstantialem nobis secundum humanitatem. duarum enim naturarum unitio facta est, propter quod unum Christum, unum filium, unum dominum confitemur. secundum hunc inconfusae unitionis intellectum confitemur sanctam uirginem dei genetricem, propter quod deus uerbum incarnatus est et homo factus ex ipsa conceptione sibimet uniit templum quod ex ipsa suscepit. euangelicas 15 uero et apostólicas de domino uoces scimus deiloquos uiros quasdam coniungentes tamquam in una persona, quasdam diuidentes tamquam in duabus naturis et diuiniores quidem atque altiores secundum deitatem Christi, humiliores autem secundum humanitatem eius tradentes. β

His uestris relectis sacris uocibus, ita et nos sapere inuenientes ( u n u s enim d e u s , Eph. 4, 5 u n a f i d e s , u n u m b a p t i s m a ) , glorificauimus omnium saluatorem deum, alterutrum 21 congaudentes quoniam scripturis diuinitus inspiratis et traditioni sanctorum patrum

1 nostrorum consonantem fidem habent uestrae et nostrae ecclesiae. quoniam uero comperi quosdam uituperare solentium uesparum agrestium modo circumsonare et malignos contra me sermones eructuare tamquam ex caelo depositum et non ex sancta 25 uirgine sanctum corpus Christi esse confitear, consideraui pauca pro hoc ad eos dicere, o insensati et tantum calumnian docti, quemadmodum in hoc estis sensu lapsi et in hanc tantam stultitiam languistis? oportebat enim, oportebat aperte intellegere quoniam nobis paene omne certamen de fide prouenit confirmantibus quoniam sancta uirgo dei genetrix est. sed si de caelo et non ex ipsa sanctum corpus omnium nostrum so saluatoris Christi factum esse dicamus, quomodo iam intellegatur dei genetrix esse? quem enim omnino peperit, nisi est uerum quod peperit secundum carnem Emmanuhel? 8 rideantur igitur haec de me garrientes. nec enim beatus propheta Esaias mentitus est dicens: e c c e u i r g o in u t e r o h a b e b i t e t p a r i e t f i l i u m et u o c a b u n t no- les. 7, 14 men eius E m m a n u h e l , quod est i n t e r p r e t a t u m n o b i s c u m deus. uerum Mt. 1, 23 autem et sanctus Gabrihel ad beatam uirginem dicit: noli t i m e r e , M a r i a ; i n u e n i s t i Le. 1,30. 31 e n i m g r a t i a m a p u d d e u m e t e c c e c o n c i p i e s in u t e r o et p a r i e s f i l i u m 37 et u o c a b i s nomen eius I e s u m , i p s e enim s a l u a b i t p o p u l u m a p e c c a t i s eorum. quando autem dicimus de caelo et de sursum dominum nostrum Iesum Christum, non quasi de sursum et de caelo depositam eius sanctam carnem talia dicimus, 22.

ένθυμούμενον 77. 4 2 c o l l e c t i o n e s = συνοχείς 37. 6. 5 2 . 4 c o l l e g i u m = σύστημα 35. 2 7 c o n l o q u i = συντυχείν 34. 7· 78. 27 c o l l o q u i o = συντυχ(ας ΐ02, 23. 103, 2. 104, 24 c o m m a n e t = μένει 8ι, 14 c o n m e m o r a b o = ύπομνήσω 37. 2 8· 33. 1 2 c o m m e n d a n t = συνίστησιν 57. 2 5· 66, 26 c o m m o d a n s = χαριίόμενος 86, 4 c o n m o r t i f i c a n t 13, 16 con p a t i e n t e = συμπαθούς 62, 36 c o m p e n d i o s a m = σύντομον 4 1 . 6. 57. 7 de c o m p e n d i o 95, 2

50, 39· 6ι, 32. 65, ι. 5· 76, 36· 83, Η a u t c e r t e = ή γοΟν 7°. 1 b l a s p h e m i u m 9, ΐ· ίο, 12. 93.7· 94» 5· 8, ι . ι ο ί , 12. 109, 3 b r e u i l o q u i i = βραχυλογίας 42, 4 caenulenta 5, 16 c a l u m n i a = συκοφαντίας 4 1 . 2 3· 8ο, 30. 34 c a l u m n i a r i = συκοφαντείν 105, 27

quae c o n p e t u n t = τά εικότα 3 1 . Ι 2 · conpetentibus = άρμοδίοις 64, ι6 c o n p l a c i t u m = εΰδοκίαν 38, 6 c o m p r e h e n s i o n e m = κατοίληψιν 39. 2 5· 4°. 7 c o m p r e s s e r u n t = έπέσχον 8ι, 17 c o n a m e n = έγχείρημα 78, 39 c o n c i l i u m = συνέδριον 82, 19. 85, 26. 3 2 · 86, 3· 7· 87, 20

INDICES

120 concursu =

συνόδωι 50, 40

quae c o n d e c e t = πρέποντα 48, 9· deo condecentes = θεοπρεπείς si, 2. 103, 37. 49, 8 c o n f i d e n t i a = παρρησίας 83, 32 c o n f i d e r e n t = έθάρσησαν 84, 23. 32 congaudentes = συγχαίροντες 105, 22. deo =

congau-

c o n i u n c t i o n e m = συνοίφειαν 43, 5· 47, 35· 3^· 4i. 6o, 15. 61, io. i l . 12. 20. 68, 4. 11. 14. 16 coniunctus = συνημμένος 68, 8. 42, 39. 59, I7 όρκοΟντες 87, I2 σύμψηφοι 88, I2

construxerunt

=

34, 39, i l c o n t i g u i t a t i = συναφείας 50, 39 c o n t i n e n t i a m = συγκρότηση» 85, io. 102, 35 c o n t i n u i t = συνεκρότησεν 62, 14. 84, ι. c o n t i n g e r e = συμβήναι io6, 13. 66, 13. 59, 19. contingentia = συναντόμενα 43, 14 conueniens = συμβαίνουσα 44, io. conuenientes = πρέποντος 49, 2o. conuenientes = αίτιασοίμενοι 87, ι ι c o o p e r a t o r e m = συνεργόν 6ι, 32 c o p u l a t i o n e = συναφείαι 42, 15. 6o, 18 copulatus = συναφθείς 62, 4. copulati = συνημμένου 5i, 26 coram = κατά πρόσωπον 103, ΐ3 c o r r e c t is = σωφρονισθέντων 88, η c o r r u p t i b i l e s = φθαρτοί 54ι 6 crastino = aöpiov 33, 2 0

μέμψασθαι 86, 31.

culpari =

καταγι-

hominis cultores = άνθρωπολάτραι 62, 3· 6ο, ι8. mortui cultores = νεκρολάτραι 62, 3 curabimus = θεραπεύσομεν 36, 34 curialem = βουλευτού 69, ίο d e a m b u l a i = άποπατεί 34, 7 quod de cet = πρέπον 48, io. decentem = πρέπουσαν ΐ02, η. 49, 17· decenter = εύπρεπώς 63, 34 decernimus = δογματίΖομεν ¡6, 2¡. όριΣόντιυν 85, 26.

79, 28

θεολογεί 43, 17·

deificato =

θεωθέντος

d e l u s i t = κατέπαιΕε 76, 2ΐ demandauimus = έντειλοίμενοι 103, 13 depascatur = έπινεμηθήι ιοί, 3 2 deprecantes = άΕιούντες 78, 22 d e r o g a r e t 94. 8. 107, 28 destinauimus = άπεστείλαμεν 62, 39· destinad sumus = άπεστοίλημεν 33. 7· '5· 3°· 6 5. Γ 9· 87, 43· destinati = τεταγμένους 8ο, 28 desuper = άνωθεν 103, 20 d e u e r t i t = κατάγεται 57, 34 d i f f e r e n t i a — διαφοροί ιο6, 8 d i f f i c u l t a t e m = δυοχέρειαν Ι02, ι. difficultates = πραγμάτων 86, 29 digne = εΐκότως 104, ΐ9 d i l i g e n t i u s = άκριβέστερον 4 1 . Γ 9 diligentia; = άκριβείας 42, ΐ2 d i m i s i t = άφιείς 75, 3 2 dirigens = άποστείλασα 8ο, 2. 8ι, n . 103, 6. g. 16. directi fuissent = Απεστάλησαν 82, 2. 77, 8. io. directi = πεμφθέντες 78, 4 discessionis = ¿ποστασίας 76, 38 d i s c i p l i n a = έπιστήμης 49, 44· 64, 27; = εΐιταξίας 8ο, 7

dispensatiue = οικονομικώς 50, 24 d i s p o n e r e t — τυπώσαι 103, 14. 33, 2 diuersorio = καταλύματι 57, 34· 58, 9

νώσκεσθαι 8ο, 33

=

deificai =

discussionem — έΕέτασιν 65, 20 discussorem natiuitatis 92, 34

12

credulitas loo, 22. n o , 2 crimen = έγκλημα 63, 34- 87, 24 culpam = μέμψιν 84, 27 culpare =

= ώρισμένα 88, ΐ2 d e f i n i t i o = δρος 75, 2 8· 34, ϊ8 d e i f e r u m = θεοφόρον 5 1 , 3

d e i f i c a = θεϊκής 2. deifice = θεικώς 56, 3 2 deiloquos = θεολόγους 103, 35· Ι 0 5, d e l i c t u m = πλημμέλημα 77, 34; = σφάλμα 83, ι6

συνθέντας 8o, 30 c o n t e m p e r a t i o n e = συγκράσει 57. 9 c o n t e n t i ο = φιλονεικία ιοί, 27. 32. 83, 35. contentione = ίριδος io2, 10 contestatus est = διεμαρτύρατο 4i, 15. 46, 9.

creatus = χειροτονηθέντος 3 1 , c r e a t r i x = δημιουργός 63, 27

aliquibus deferimus 10, 21

57, ίο d e i f i c a t i o n i s 13, 17

consequentiam = άκολουθίαν 34, 22. 35, io consessor = σύνεδρος 47, i8 c o n s t i t u í a = θεσμούς 82, 20. 76, 14 συνέταξε 76, i l .

συναγο-

d e f i n i r e = όρίσαι 34. 35· 77, 4°· 78, 6. 79. Ι7· 8ι, 8. definitum = όρισθεΐσαν 85, 33· definita

c o n g r e g a t i o n e s = συνάξεις 87, 38 congruum = είκότως 49, 39. — congrua 20, 16

construxit =

deducente = προπέμποντι 8ι, 29 d e f e n d i t = έκδικεΐ 8ι, 13. defendens = ρεύων 39, Σ5

άγαμαι 40, 32

coniurantes = consentanei =

decretum = θέσπισμα 3 2 . 4ΐ· 75, τ9· 2 4· 2Ó - 85, 23- 25. 102, 38. decreta = θεσπισθέντα 103, ΐ2

decernentibus

decernet =

ψηφιεΐται

diuine loquitur =

θεολογεί 6o, 18. tractare diuine

13, ι » diuulgare = θρυλεΐν io6, 11 dominatur = δεσπόζει 48, 5 domnus = κύρις 52, i8. —• 108, 13 dudum = πάλαι 103, 41 e f f i c a x = ένεργής 55, 23 emendans = διορθούμενος 55, 2 5 eo quod = άντί τ · 0 53, 33 eructuare = έρεύγεσθαι 105, 25 e r u d i t o r = παιδευτής 4i, 31 essentia = οίισίας 47, 2. io6, 33. essentiam = δπαρΕιν 38, ι ι . 50, 12. 18. 67, 25. — 21, 4

INDICES etiam = τέ 39, 9· 48. 33· 49. ">. 23. 50, 36. 51, 3i. 52, 43. 87, 13· etiam et = κα( 47, 29 euidenter = όμολογουμένως 48, ιό excusationem = άπολογίαν 45· 3 1 exemplariis = άντιγροίφιυν 107, 4 exhonorans = άτιμάΖων 49ι 1 1 existens = ιΐιν 6o, ι. 33, 18. 40, 26. 61, 4. 62, 36. 87, 19. 23. 85, 25; = τυγχοίνων 5 8 . 5- 33. 27. 51, 40. 79, 13. 14; = ύπάρχων 6o, 32 expectate = έκδέΕασθε 8i, 25. 27. 35, 12 exponit = διηγήται 59, io. exponens = ¿Εηγησαμένη 39, 24 expositiones = ¿Εηγησεις 3i, 11. ι7· 2 ° · 36, 22. 45. 36. 75. 32. 86, ig. 21 ex sequi = δίακονήσαι 77. 1 2 exterminatione — άφανισμώι 4 1 . 3° extraneis = άλλοτρίοις 44. 3 8 fecit = παρεσκεύασεν 34. 1 2 facinus operati sunt = όραματουργήσαντες 82, 24 fastidium — ναυτιαομόν 4i. 7 fatigationem — σκυλμόν I02, 30 fatuum = εβηθες 4 8 , 6 feraliter 17, 2 fermentatio = φυρμός ιο6, 9 festinaui = ¿σπούδασα 52, 42. 37, 34. i02, 15. 22 fictos quos Graeci perigraptos [ = παρεγγράκτους] uocant 57, 18 fide dicente — διαβεβαιουμένου 104, 35 fiducia = παρρησία 82, io intellectum figurse 16, 22 filiationis = υΐότητος 6i, 8 filietatis = υΐότητος 68, 22 firmitatem = ίσχύν 79, ι. 18. 83, 19. 85, 11 firmiter = βεβαίως io2, 11 formam = τύπον 31, 22. 84, 2i forte = Ισως 4 1 , ϊ3 fortitudine = ισχύος 49, 44 fragili = σαθροΟ 87, 25. 79, io friuolas = έώλους 8o, 33 fructificare 17, 4 garrientes = πεφλυαρηκότες 105, 33 per garrulitatem facta = φλυαρηθέντα 84, 33 gentilitate = 'ΕλληνισμοΟ 69, 36 recise gloria: = όρθής δόξης 46, 17 glorifico = δοΕοΕω 40, 3i. 22. 105, ai. glorificatus est = δεδόίασται 76, 8 gratulamur 5, 16. 98, 2. 23. 107, 20. 108, 4 gratulationis 107, 24. 108, 6 hoc = τό 59, 22 humanationis = άνθρωπότητος 42, 23 humanitatis dominicae 13, 27 identidem = ταυτόν 57, i2 identitatem = ταυτότητα 49, io illuminari = πεφωτίσθαι 44, 37· 43, 2 5 imitatores = Ζηλωταί 104, ι ι inmérito = άπεικότως 54, '5 impleuit = ¿Εετέλεσε 67, 3° inpollutam = άμώμητον 104, 3 Acta conciliorum oecumenicorum. I. 2.

121

inportunitates = σκαιότητας 37. 25 inadibiles = άπροσίτους 77, 32. 35 incapabilem = άδεκτον 42, ç. 13; = άχώρητον 56, 29 incapibilem = άχώρητον 57. inconfundibilem = άσυγχΰτου 103, 3 2 inconsiderationis = δυσβουλίας 8ο, ιι incorruptibile = άφθαρτος 38. 2 5 increduli sint = άπιστείτωσαν 55, 1 1 increpationis = έπιτιμήσεως 84, ΐ2 praedse incubare 89, 28 indicia = αινίγματα 58, ΐ3 indifficulter 26, 15 indiscusse = άβασανίστως 6ι, 22 indiuisibilis = άχώριστος 6ι, ι indutum = φοροΟντα 6ο, 39 indutias = προθεσμίαν 46, 12. 3 2 . 34· 85,28; = άνοχήν 34. 31 inefficax 26, 17 ineptias = άτόποις 53, 1 2 inexinanibilis = άκένωτος 58, 4 iniquis = άνοσίων 86, ίο. 41 ab initio = άνωθεν 104, 39 iniuriam = ößpiv 77, 40· 35. 9· 4ΐ, 2 · 7 6 , 3°· 79, 14- 26. 38. 82, ι6. 83, ι8. 84, 7· 9· !3· 2 7· 85, 35- 86, 4 2 · 87, 17. 26. 36. 39· 88, 5· ΐ02, 30 iniurians = ύβρίσας 76. ι ΐ · 22. iniuriatus est = ύβρίσθη 58. 27. iniurient = περιυβριΣέτωσαν 8ο, 17 iniuriosa = ύβριστικώι 87, ι6 iniustum = άνόσιον 76, 3°· 77, 39· 79, 2 · iniuste =άθέσμως 7 9 , 1 2 · 83, ι8. iniustis = παρανόμοις 79, 39 inordinata = άκανόνιστος 79, 4· 9· inordinate = άτάκτως 84, 37 insensati = άνόητοι 105, 27 inseparabilis = άχώριστος 6ι, 34 insinuauerunt = ¿γνώρισαν 78, 4· — 2ΐ, 20 insolentia = άπονοίας 82, 21. 84, 2. ι8. 23 instantiam = ΐνστασιν 64, n insubreptibiles = άσυνάρπαστον 77, 38· integrse = άκριβοΟς 39, 6. 26. 88, 13 intellectum = ëwoiav 105, 13· 37, 35 intellegentis = διανοίας 43, 8. 53, 6. intellegentiam = ϊννοιαν 40, 17. 7· 47. 6 intellegendus = νοούμενος ιο6, η intellegibilem = νοοϋμενον 56, 29 intentio = σκοπός ιοί, 20. 47. 6 · ΐ02, ι8. 33· intentionem = πρόθεσιν ΐ02, 29 interea = τέως 33. 9 interim = τέως 65, 5· 82, 23. 87, 3 1 interpretatas epistulas 8, ι intimaret = έγχειρίσηι 103, ΐ5 intuitu ίο, 21 inuicem = άλλήλοις ΐ02, ι. 22. 103, 2 inuiolabilibus = άσύλοις 58, 3 1 inrationabile = άλογον 84, ΐ7· 2 ° · 43 inration^r bilia = παράλογα 84, ίο 16

INDICES

122

i n r e g u l a r i t e r = άκανονίστως 84, 37 inreligiosas = άνοσίους 86, 2 i . 26. 88, 9 i r r i t a = άκυρα 84, 35; = άργοί 79, i4 iudicare cuidam = δικάσαι τιν( 76, 15 iungens = συνάπτων 50, 38· iuncto = συναφθέντι 6ι, 7

i u r a r a e n t a = όρκισμούς 5 2 , 2 5 i us dominiumque 90, 8 l a b o r e n t = καμνέτωσαν 78, 24. 30 laedebat = ήδίκει 37, 20. 45, 33. 46, 3. 37, 19 languistis = νενοσήκατε 105, 28 leges = θεσμούς 84, ι8. 35, 24. 76, 2. 10. 21. 24. 77, 31· 78, 40· 79, 6. 8. 82, 14. 86, 9 legentes = περιτυγχοίνοντες 37, 33 libellum = λογίδιον 37, i j liberabo = άπαλλάΕω 4i, 23 l i c e n t i a = ίδεια 88, 3. 83, 14 liquidiorem = έναργεστέραν 39, 25 m a n d a r e = δηλώσαι 84, 19 manifesta = σαφέστατα 44, 28. marni es dus = σαφέστερον 39, 35. 25; = διαρρήδην 40, 6 m a n i f e s t a r e = άποφήνασθαι 78, 44 m e d i t a t i o μελέτη 77, 2 9 m e m o r i am facturus = έμελλε μεμνήσθαι 4«. 37 m e r u e r u n t = έτυχον 34, 38. meruisse = ήΕιώσθαι 57, ' 8 m e r i t o = είκότως 87, 28 ministerio = λειτουργίας 83, 39· ministeria ύπηρεσίας ΐ02, 27 m i n i s t r a r e = διακονήσαι 77, 1 minus = έλλιπές 39, 3 2 miseros = άθλίους 66, 6 misericordiae = φιλανθρωπίας 58, 2. 4 m o d e s t i a = έπιεικείας 78, 6 modica = μικρός 36, 35- Ι 0 2 > 2 1 modo = νΟν 8ο, 25; = νυνί 76, ig m o l e s t i a = άηδ(ας 36, *9 momentis = καιροΐς 5°, ' 8 monasteriis 9°, 4 m o r t i f i c a n s = θανατώσας 58, 29 mox = εύθύς 103, 9

=

multiloquium = μακρολογίαν 4>, 6. — 8, 7 munimen 25, 20. 88, 25. 89, 28 uerba m y s t i c a 99, !5 nimis = σφόδρα 45, 2· 5 2 , 3 8 · Ι04, !9 n o c e r e n t u r = άδικεΐσθαι 107, 3 n o t i t i a m = σημείωσιν 64, 15 nouis = Σένην 86, ι8. nouiter = νεαιστί 64, 36 nullatenus = μηδέν 82, 3 nuper = άρτίως 43, 35· 45, 2· 4 8 , 2 6 . 65,21. ιο6, ι nutum = νεύματι 83, 27· 3 1 , 23· n u t u = ¿πινεύσει 85, 12 o b l o c u n t u r = καταφλυαροΟσι 37, Ι 7 obnoxii = ύπεύθυνοι 79, Η obsequentes = ύπηρετουμένων ΐ02, 14 occasio = άφορμή ιοί, 28. ιθ2, 4· 77, 34· 82, 12. ιο6, 42· occasionem = πρόφασιν 76, 23. 87, ι6. ιοί, 27

omousios 13, 26. 12. 14, 3 ' opinabilis = πανευφήμου ιο6, 23. 107, ι. opinabilem = διαβόητον 104, ΐ 3 o r a t i o = εύχή 65, 15- 88, 6. orationibus = προσευχαΐς 104, 29 o r d i n a t i = τεταγμένοι 36, ΙΟΙ,

29!

= προβαλλόμενοι

22

ordinis = τ&εως 55, 2 3 originalis = προγονικής 104, ιι o r n a t u s = διακόσμησις 57, 2 5 paria = ίσα 107, 5 p a r t i c i p a t i o n e m = μέθεΕιν 47, 4°· participatione = μετοχής 50, 8 p a t i u n t u r = άνέχεται ιοί, ao. 106, 27 p a t i e n t i a = μακροθυμία 87, 3°· 4ΐ, 3 pensabitur 97, 2 0 p e r f e c t i o = κατόρθωμα ιοί, 20 p e r f i c i a t u r = κατορθωθείη ι ο ί , 3 2 perfidias = κακοδοΕίας 103, 23 pergenies = διαβοίντες 33, 2 8 p e r s e u e r a n t i i m = ένστασιν 79, >6 p e r s u a s i m u s = παρηινέσαμεν 78, 27. dente! = συμβουλεύοντες 46, 9 pestifer 88, 31

persua-

petimus = παρακαλοΟμεν 5 2 , 2 0 petitionee = παρακλήσεις 5 2 , 2 5 p l a c e t = παρίσταται 59, 3 p l a s m a t u m = πλασθέν 62, ι plenitudinem = συμπλήρωσιν 54, 38 plenius = τέλεον 53, 2 6 praeceptum = τύπον 8ι, 27 präecipuum = προηγούμενον 103, 15 praecocum 94, 36· ζ °8, 4 p r e d i c a r e = πρεσβεύειν ιοί, 30 prœdictus = μνημονευθείς 77, 33· 75, 31· δ2> ίο. 84, 26. 103, praedictum = προλεχθέντος 103, 17 praediti = ήγούμενοι 46, 29 praeiudicium = πρόκριμα 79, 2 3 praesto sum = ποίρειμι 82, 6. 78, 34 praesumere = τολμάν 76, 35· 40. 79, 3 8 · 84, Ι3· 20. 22. 87, 2. presumpta = τολμηθεΐσιν 8ο, 3; = τετολμημένα 79, 7· Σ5· 2Ó· 77, 39· 40· praesumentes = κατατολμώντες 103, 24· prassumpserunt = τεθαρσήκασιν 39, 7 praesumptione = τολμήματος 7, 2 9 praetermittere = περιιδεΐν 46, 15 praeuertentem = άνατρέπουσαν 86, 27. praeuerti = παρατρέπεσθε 62, 37 pridem = πρώην ιοί, 35 primitus 25, 3 ° p r o b a n t e s = άποδεχομένους 79, ι6 professionem = έπιτήδευμα ι ο ί , 20 p r o m i t t e r e = συνθέσθαι 5°, 2 8 p r o p r i e t a t i s = κυριότητος 4 1 , 29· proprietatem = οίκείωσιν ιο6, 19 psalmigrafo 92, 8 publicare = έμφανίσαι 78, 44

INDICES purum = ψιλόν 44. 30 putas = δρα 43. 35· u t P u t 0 = τ