Acta conciliorum oecumenicorum: Pars VI Collectio Vaticana 165-172 [Fotomechan. Nachdr. der Ausg. 1928. Reprint 2010 ed.] 9783110823295, 9783110004090

Citation preview

ACTA CONCILIORVM OECVMENICORVM IVSSV ATQVE MANDATO

SOCIETATIS SCIENTIARVM ARGENTORATENSIS EDIDIT

EDVARDVS SCHWARTZ

TOMVS PRIMVS VOLVMEN PRIMVM PARS SEXTA

MDCCCCXXVIII WALTER DE GRUYTER 6s CO. VORMALS G. J. GÖSCHEN'SCHE VERLAGSHANDLUNG / ]. GUTTENTAG, VERLAGSBUCHHANDLUNG / GEORG REIMER / KARL J. TRÜBNER / VEIT & COMP.

BEROLINI ET LIPSIAE

CONCILIVM VNIVERSALE EPHESENVM EDIDIT

EDVARDVS SCHWARTZ

VOLVMEN PRIMVM ACTA GRAECA PARS SEXTA COLLECTIO VATICANA 165—172

MDCCCCXXVIII WALTER DE GRUYTER & CO. VORMALS O. J. GÖSCHEN'SCHE VERLAGSHANDLUNG / J. GUTTENTAG, VERLAGSBUCHHANDLUNG / GEORG REIMER / KARL J. TRÜBNER / VEIT & COMP.

BEROLINI ET LIPSIAE

PRAEFATIO Continet haec sexta primi uoluminis pars varias scriptiones appendicis instar a satis recenti tempore, certe post a. 811 [14 p. X] Collection! Vaticanae adnexas, quarum maxima pars cum concilio Epheseno hac uel ilia ratione cohaeret; neque Gregorii personati capitula ab eis rebus de quibus illic disputabatur, prorsus aliena sunt. hac de causa et quia tres ex istis scriptionibus, Cyrilli capitulorum defensio contra Theodoretum et commonitoria ad Successum etiam in Collectione Atheniensi locum habent, non ineptum uisum est hanc quoque appendicem quamuis recens compositam in editionem Gestorum Ephesenorum recipere, Collectionis Vaticanae ordine, sicut decet, conseruato. I Qui primum obtinent locum, quinque Cyrilli librorum contra Nestorium unicus testis est Collectio Vaticana. magna eos apud Seuerum Seuerianosque, fidelissimos doctrinae Cyrillianae asseclas, floruisse auctoritate proditur multis inde locis in codicibus Syriacis Musei Britannici excerptis, quorum haud paucos Pusey in apparatu attulit; hanc materiem us reliqui qui quandocumque Seueri libros edituri sunt. at in ecclesia orthodoxorum etiam prius neglecti esse uidentur quam Scholia; quae enim ex his non pauca adfert Doctrina patrum, ex libris in Nestorium unum tantummodo exhibet locum breuissimum [23, 3 = p. 45, 33]; quern praeterea, et ne accurate quidem, laudat p. 32, 10 [= p. 42, 30], ex Anastasii scholio desumptus est. aliter tarnen quam in Scholiis, quorum periit forma plenaria, accidit ut librorum contra Nestorium pauca manerent Constantinopoli exemplaria; Photius enim uidit et codicem eorum singularem [bibl. 49] et collectionem Cyrillianam ab illis incipientem [bibl. 169]. Praecedit in Collectione Vaticana sicut in Photiana, quam modo commemoraui [bibl. 169], ipsis libris Cyrilli capitulatio Nestorii eclogarum, qua ipsas quae Cyrillo praesto fuerint, exhiberi noli putare; esse enim eas ex illius libris a capitulatore desumptas apparet ex formulis Cyrilli introductoriis hie illic conseruatis, cf. e. g. p. 3, 25. 4, 4 = p. 2i, 19. 24; p. 4, 22 = p. 23, 31; p. 5, 10—12 = p. 27, 14—16; p. 5, 14 = p. 28, 31; p. 5, 23 = p. 31, 5; p. ίο, 10 = p. 76, 39; p. 12, 5 = p. 97, 40. 41. ceterum non bene fecerunt editores Romani et Pusey quod istam capitulationem praeter codicem omiserunt; nam haud raro inde eclogarum textus qualis in ipsis libris exhibetur, corrigi potest. Primum editi sunt libri una cum Cyrilli commonitoriis ad Successum et Procli tomo ad Armenios in appendice tomi primi Conciliorum generalium Pauli pontificis V auctoritate Romae 1608 editorum. seuera qua in ceteris partibus huius editionis auctores tacentur, obseruantia neglecta in prooemio appendicis notatur Cyrilli aduersus Nestorium opusculum quinque libris distinctum ab Antonio Agellio episcopo Acerrensi in Latinam linguam esse conuersum collatis pluribus Graecis exemplaribus ac multis

II

COLLECTIO VATICANA

etiam locis, ubi ea deprauata uidebantur, ex coniectura adnotatis ad marginem. ne quis eo quod plures codices Graeci a docto episcopo adhibiti esse dicuntur, in uanam spem abducatur, isdem usus est atque ceteri editores in Gestis, codice scilicet Vaticano 1177 eiusque exemplari codice Ottoboniano 49 et ipso, unde hie descriptus est, codice Vaticano 830 [cf. Ι ι p. XVIII], qui nomine tres sunt, re unus. at plurimi faciendae sunt coniecturae margini appositae quibus episcopi illius peritia sermonis Graeci et ingeniosa sagacitas multos locos felicissime emendauit. II

Longe aliter quam in Cyrilli libris contra Nestorium, res critica se habet in apologia XII capitulorum contra Theodoretum conscripta: hie enim non unus, sed plures praesto sunt non codices tantum, sed etiam recensiones. ut a codicibus incipiam, Collection! Vaticanae [V], codicibus Z [= Paris. 1308, cf. Ι ι p. X], W [cf. ibid. p. VI nr. 75], R [cf. Abhndlg. d. Bayer. Akad. d. Wiss. xxxn 6 p. 5 nr. 7], A, quern ultima huius uoluminis parte proponam, accedit primo Codex Mosquensis bibliothecae synodalis 394 [in catalogo Vladimiriano, ubi accurate descriptus est, 231], secundum ipsius Arethae subscriptionem, de qua praeter Vladimirum cf. Maass in Melanges Graux p. 757 et Kugeam in libro Graeco de Aretha p. ιοί, a Styliano diacono illi conscriptus et m. Aprili a. 6420 [= 932 p. Chr.] confectus, quo tempore doctissimus Caesariae Cappadociae archiepiscopus ad finem fere uitae peruenerat. olim qua solebat diligentia Pusey codicem contulit, sed operas ipse graue damnum attulit apparatu ita male instituto, ut de codicibus saepe molesta existat dubitatio. quam ut aliqua ratione leuarem, primo codicem Parisinum 837 olim lac. Aug. Thuani chartaceum s. XV Henrici Omont liberalitate hue missum contuli quippe quern ex Mosquensi deriuatum esse facile ex eis quae ex illo enotauit Pusey, cognouerim. sed cum de Mosquensis ipsius collatione siue photographia adipiscenda, qualia a. 1921 tempora erant, me desperare Wladimiro BeneseviS ipsi in summis angustiis, ne dicam periculis uersanti litteris conquestus essem, praeter spem uir ille optimus neque ulla aduersitate a studiis deterritus mihi haud multo post collationem codicis a se ipso Mosquae confectam misit; adiecit Arethae scholia a se transscripta. quae dum textui subicio, nescio quomodo prima me fugerunt; ne ipse us quae amicus mihi praestitit, damnum inferam, ea hoc loco suppleo: ad p. 108, 24: περιεργότερον εΈειληφώς το 'γεγέννηκεν σαρκικώς σάρκα' επί το ήλλοιώσθαι τον τοΟ ΘεοΟ υϊόν εν τήι γεννήσει έπηρέασεν, παρ' οσον ου κατησφοίλισται το σαρκικώς σάρκα τον άναλλοίιυτον τοΟ ΘεοΟ λόγον και υίόν. ad p. log, Ά'· τό δ λ ό γ ο ς σ ά ρ Ε έ γ ε ν ε τ ό το & αρχής συλλήψεως την τοΟ θεοΟ λόγου ϊνωσιν γενέσθαι ί>ηλοΟν βούλεται τήι ανθρωπινή» ούσίαι, εις [ει Υ] σάρκα πρώτον τοΟ εμβρύου διαπλάττεσθαι αρχομένου. ad p. ΙΟ9, 6: και μην το εύαγγέλιόν φησι και 6 λ ό γ ο ς σ ά ρ Ε έ γ έ ν ε τ ο , ε ι μ ή που ίνα μη τούτο λεγόμενον τινάς επί άτοπους εΈάγηι υπολήψεις ύις εις σάρκα μεταβεβλημένου του αναλλοίωτου λόγου, εγγύτατα παρέθετα την διόρθωσιν της ατόπου ϋπολήψεως το έ σ κ ή ν ω σ ε ν εν ή μ ΐ ν (?τερον γαρ τοΟ σκήνους το σκηνοϋν), δλυυς δια τοΟτο είρηκώς 6 ευαγγελιστής το σ ά ρ Σ 6 λ ό γ ο ς έ γ έ ν ε τ ο , ί'να την έΕ αρχής συλλήψεως ένωσιν προς την άνθρωπίαν φύσιν τοΟ ΘεοΟ λόγου παραοτήσηι καΐ Νεστόριον καταισχύνηι. ου φύσει γαρ άνθρωπίνηι, αλλ' ώρισμένωι άτόμαιι [ου, deleui] την Ινωσιν τοΟ θεανθρώπου άναιδώς γεγενήσθαι έληρώδει, αφ" οΟ και δύο υποστάσεις έπΐ ΧριστοΟ φλυαρήσαι έφρυάΕατο. ad ρ. log, 9: εϊ κακουργεΐν τις έθέλοι και άθέως έπιβάλλειν τοις φρικωδεστάτοις και κατά μόνην ψιλήν έπιβολήν το έ κ έ ν ι υ σ ε ν [έν]έπιβουλευτότερον είς ύπόνοιαν το εν τήι γεννήσει άλλοιωθήναι τον του ΘεοΟ υίόν και θεόν, αλλ' ουκ αν τις σωφρόνων τα συγκαταβατικώτερον τοις θεολόγοις είρημένα τήι των ακροατών οίκονομηθέντα άσθενείαι ήδη και είς δόγμα ακριβές άφώρισται.

PRAEFATIO

III

ad p. 109, 27: ολέθριος ό λόγος μετά την υπέρ λόγον ένυυσιν και ης οΰδ' έπινοίαι λαβείν εστί την ανά μέρος ?κφανσιν, ου του ανθρώπου, ου τοΟ θεοΟ λόγου της κατά τον θεοίνθρωπον των φύσεων συνδρομής, αυτόν τίνα άποτετολμημένως και τότε από τοΟ χείρονος την ύπουργήσασαν τήι σωτηρίων τοΟ κόσμου γεννήσει άνθριυποτόκον κατονομα£ειν, επεΐ οοτω γε και ουδέ θεόν τον σταυρωθέντα, αλλά ψιλόν ανθρωπον ερεΐς. ad ρ. ιιι, 14: ουκ ευαγούς ταύτα' ουδέ κατά σοφόν έπίσκοπον οΰδ' άπαθιΐις τα εικότα τοις πράγμασι μεμαρ(τυρή>σθαι βουλόμενον. ad ρ. ιιι, 24: έοίλως και συ, πάτερ, το μέγα όφελος των επισκόπων, οΐς και Θεοοώρητος, περιεργότερον χρησοίμενος, μάλλον δε συκοφαντικιϊις' που γαρ κατείληφας Θεοδώρητον άρνούμενον την δια σαρκός έπιδημίαν τοΟ θεοϋ λόγου δτι ταΟ προφορεΐς νυν;

Ceterum Benesevic uiri Arethae scripturae peritissimi testimonio omnia scholia ab ipso illo perscripta esse sciri uelim. b Altero loco inferatur codex Basileensis AIII 4 bombycinus s. XIII, quem a. 1921 hue beneuole missum commode conferre potui. continet magnam scriptionum multitudinem Athanasii nomine aut uero aut falso insignium [cf. codicis descriptionem quam F. Wallis ephemeridis Theological Studies uol. 3 p. 245 sq. inseruit], quarum finem faciunt quaestiones quae feruntur ad Antiochum usque ad f. 407U1), cuius pars uacua relicta est. deinde pauca folia exciderunt; f. 468*" incipit a uerbis ακριβή των πραγμάτων ποιούμενοι την κατάσκεψιν, quae ad Cyrilli Glaphyron librum I [PG 69, 409°] pertinent. f. 47or sequitur caput TTepi των δια Μωσεως τριών σημείων 8 a λόγοσ [1. c. ρ. 465°—4 5 ]> subscribitur τέλος του πρώτου βιβλίου. inde a f. 475r exhibetur βιβλίον δεύτερον [capp. ι—4, 1· c· Ρ· 4 1 ?—4^5]', inde a f. 489" [^ν τωι παρόντι τρίτω βιβλίω ένεστι τάδε] liber III, inde a f. 5O5r [εν δε τω λευιτικώ τάδε ενεστι] Glaphyra in Leuiticum, inde a f. 519" [τάδε έΎεστιν εν τη βίβλιυ των αριθμών] in Numeros, inde a f. 534" [τάδε ?νεστιν εν τώι δευτερονομίω] ad Deuteronomium. quorum r post finem quae restant folii S45 totumque f. 545" uacua relicta sunt; secuntur f. 546r—554" του αγίου ϊω του δαμάσκηνου ε'ποσ άκριβέστατον κατά τήσ θεοστυγοΰσ αίρέσεωσ των νεστοριανών [PG 95> ι83—224] et f· 554—559 Theodoreti ep. 151 ad monachos in Euphratesia et Osroene et Syria et Phoenicia et Cilicia, quas lecta est in synodo Ephesena altera [cf. Abhndlg. d. Gott, Ges. d. Wiss. xv i p. 90, 20 sq.]; adnexa est f. 559"—56ib expositio δτι και μετά την ένανθρώπησιν εις υιός ό κύριος ημών Ιησούς Χριστός [t. ΙΙΙΙ ρ. 1307—I3 J 3 ed. Schulz], quam Theodoretus a. 448 ad episcopos Eusebium [cf. ep. 109 p. 1178] et Timotheum [ep. 130 p. 1219] destinauit. denique f. 502r—588" exhibetur Cyrilli apologia XII capitum contra Theodoretum cum Solutionibus eorundem capitum coniuncta; cf. quae infra exponam. finem facit [f. $88U—595b] του θεσπέσιου Κυρίλλου πρόσ καλασόριον [sic] έπίσκοπον τον άρσενοίτην κατά άνθρωπομορφιτών [PG J6, 1065 sq.]; codex desinit in uerbis τάσ θυγατέρας των ανθρώπων, quibus clauditur c. 17 [1. c. p. no8b]. Codex Basileam peruenisse uidetur per Sichardum, qui in Antidoto contra omnes haereses f. i66r [ad Theodoreti reprehensionem capituli XII uol. V p. 284, 14] adnotat: Graecus codex qui est penes nos ex Spanheimensi ccenobio aliquante plura hie habet; scilicet in b ipsius Theodoreti reprehensionem sequitur altera ex apologia contra Orientales desumpta, cf. infra p. V. cum Basileam peruenisset, codici per aliquantum temporis a. 1580 Tubingam misso operam dedit Martinus Crusius, qui f. 571" hanc notam appinxit: -1) Sequor numerationem foliorum recentissimam.

IIII

COLLECTIO VATICANA

μαρτΐνος ό κρούσιος ΆρΗάμενος άναγνώναι το τίμιον τεύχος τόδε, τί) ΐ.' ίανουαρίου, έτέλεσα τη ιγ' Μαρτίου, έτους α,φττ [1580] χυ, ουκ άνευ μεγάλου πόνου, και των ομμάτων λήμης, διδάσκων τε εν τη άκαδημίςι: εκ της περιφανούς βασιλείας πόλεως φιλανθρωπότατά μοι εις τύβιγγαν χρησθέν, παρά των εκεί φωστήρων και κυρίων εντίμων οΰλρίχου του κοκκίου και ίω ίακώβου γρυναίου ους έπϊ μήκιοτον εύθηνοΟντας φίλε χριστέ σώίοις. 1 Tertio loco inducendus est codex Laurentianus VI 12 bombyc. s. ΧΙΠΙ, qui fol. ιο$ Γ —I28 r continet Cyrilli apologiam XII capitulorum contra Theodoretum una cum Solutionibus. 5 Λ.ΡΛ Σ Denique accedunt tres uersiones, duae Latinae, altera in Collectione Palatina 40 [uol. V p. 142—-165], altera in Sichardiana 4 [uol. V p. 249—287], et Syriaca codicis Musei Britannici Add. 12156 [cf. Abhndlg. d. Bayer. Akad. d. Wiss, xxxn 6 p. 117 —127] f. io7b—-I22a, cuius ut utar phototypis, debeo Pii pontificis XI munificentiae. Facile codicum uersionumque duo distinguuntur genera: altero, ad quod pertinent codices YVZ [= Φ] et uersiones ΛΡΣ, sola Cyrilli apologia exhibetur additis Theodoreti impugnationibus, altero, cui attribuuntur codices AWR [= Ψ] et uersio Λ5, cum apologia coniunctae sunt Solutiones siue Interpretationes [== V 148] et ita quidem, ut anathematismo praeposito sequantur Cyrilli interpretatio [= V 148], turn Theodoreti impugnatio, denique Cyrilli responsio. praeterea capituli X fini sine interuallo adnexa est ultima pars Cyrilli apologias eiusdem capituli aduersus Orientales [A 24, 89], capitulorum XI et XII pro impugnatione Theodoreti Cyrillique responsione positae sunt Orientalium impugnatio Cyrillique ad illos responsio. hie est ordo codicum AWR1); Λ8 in eo discrepat quod Theodoreti impugnationes ante Cyrilli intropretationes collocat et capituli XII impugnationem non Orientalium, sed Theodoreti exhibet. stirpem Φ et Ψ inter se miscent codices l et b, sed non uno eodemque modo. usque ad finem quidem capituli X ordinem uterque sequitur stirpis Ψ neque additamento illi carent ex defensione capituli X contra Orientales desumpto, discrepant uero in lectionibus: 1 in us quoque proxime ad Ψ accedit, b alteri stirpi adeo affinis est, ut siglo Φ subordinari debeat2); praeterea plurimas habet interpolationes, propter quas eum in Interpretationibus prorsus reieci. quae ad ultima duo capitula pertinent, ea in 1 ita ordinata sunt, ut Orientalium reprehensionem sequatur Theodoreti, Cyrilli ad istos responsionem ea quae est contra Theodoretum, utroque supplemento per και άλλως introducto. ceterum horum supplementorum lectiones maximam partem adeo sunt eaedem atque codicis Y, ut etiam Arethae falsa coniectura p. 143, 9 in textu codicis 1 redeat; neque tarnen l totum ex Aretha? codice deriuari posse, sed etiam memoriae codicum VZ quosdam riuulos ei immissos esse apparet ex locis quales e. g. sunt p. 142, 21. 144, 9/10. in codice Basileensi capituli XI interpretationem primo sequitur reprehensio Orientalium sub titulo μέμψισ θεοδωρίτου ήτοι ανατροπή, nota β μέμψις in margine adscripta, turn Theodoreti cum inscriptione εϋρηται εν άλλω αντιγράφω και αυτή ή ανατροπή του θεοδωρ(ή)τ(ου) et nota marginali α μέμψισ, deinde Cyrilli responsio contra Theodoretum sub titulo απολογία του αγίου κυρίλλου, post earn responsio contra Orientales sub titulo έτερα απολογία του αύτοΟ αγίου πρόσ την δευτέραν μέμψιν του θεοδωρίτου. similiter post capituli XII interpretationem exhibetur *) Quartus eiusdem stirpis extat codex Coislinianus 292 s. XII, quern cum ceteris non meliorem esse ex Puseyi notis perspicerem, adhibere nolui. 2 ) Typothetae incuria factum est ut p. 109 in apparatus criticj inscriptione b non modo, sicut debuit, codicibus Φ, sed etiam ψ apponeretur.

PRAEFATIO

V

Theodoreti impugnatio sub titulo άντίρρησιο" θεοοωρίτου, deinde Orientalium sub inscriptione του αύτοΰ θεοδωρίτου ετέρα αντιρρησία, postea Cyrilli ad Theodoretum responsio, cui inscriptum est απολογία του εν άγίοισ κυρίλλου πρόσ ταύτα, denique eiusdem ad Orientales sub titulo ετέρα του αύτοΟ απολογία. Apparet recensionem codicum Ψ et uersionis As ab uno homine esse confectam; incidisse illum probabile est in exemplar cuius ultima pars aut periit aut pessime habita est, atque ut plenus euaderet numerus capitulorum, quae deficiebant, ex altera Cyrilli apologia suppleuisse. hanc editionem, quam multis placuisse apparet ex testium numero haud paruo, ne quis aetati ab ipso Cyrillo longe remotae ascribat, obstat quod in Collectionem R recepta est saeculi quinti ultimo decennio non posteriorem [cf. Abhndlg. d. Bayer. Akad. d. Wiss. xxxii 6 p. 136]. saeculo sexto istam recensionem iterum et paulo mutatam editam esse testatur uersio As, cuius codex principalis Veronensis LIX ipso illo saeculo scriptus est. plures recensiones latere in stirpe Φ et in uersionibus ΛΡ et Σ ex uario initii ordine concluditur. antiquissimam et quae quantum ad ordinem spectat, proxime ad ipsum Cyrillum recedit, formam exhibent uersiones illae, in quibus initium facit Cyrilli epistula ad Euoptium, secuntur capitulum primum et Theodoreti impugnatio, cui praemissa est ultima Theodoreti ad lohannem Antiochenum epistulae pars [p. 107, 18—108, 2], qua opus erat ut Cyrilli obtrectationes in eius epistulae fine intellegerentur. hanc editionem studiosis Cyrilli sectatoribus deberi testantur inscriptiones μέμψις του αιρετικού et απολογία του ορθοδόξου. huius editionis exemplar erat illud quo usus est qui recensionem Ψ confecit; nam praeter insertas Solutiones codices Ψ eundem tenent ordinem atque uersiones Λ?Σ; paulo plus processit exemplar Graecum uersionis Λ8 Theodoreti epistulam integram praebendo. ibi Cyrilli epistula a loco primo non amota est; at in Collectione Vaticana praeposita est Theodoreti epistula integra, secuntur cetera sicut in ΛΡΣ, ne parte quidem ilia Theodoreti epistulae p. 107, 18—108, 2 omissa. neque a V discrepat b, nisi quod Solutionum prooemium et prima inserta sunt. ternpore ultimus, re commodissimus est ordo codicis Υ quern in editione secutus sum; eundem fere exhibet Z, nisi quod capitulum I non repetitur. neque huic recensionum seriei secundum tempora dispositae contradicunt lectiones; fere nulla enim codicis Υ uel VZ uel recensionis Ψ, quando singulares lectiones habent, auctoritas est.

Ill Non inepte inter Cyrilli scriptiones ab eo qui Collection! Vaticanae hanc ultimam partem adnexuit, posita sunt capitula falsa Gregorii episcopi Neocaesariae auctoritate insignia. quod nomine illo abusus est, secutus est Apollinaristarum ecclesiae orthodoxorum callide se intrudentium exemplum, capitulorum formam desumpsit a Cyrillo, doctrinam protulit Cyrillianam non minus sectae Apollinarianae suspicionem euitantem quam contra Nestorium uel potius Theodorum pugnantem; carnis Christi post resurrectionem incorruptibilitatem, quae scrupulum fecit et librario codicis Vaticani et cardinali Pitrae inepte de Aphartodocetis cogitantibus, docuit ipse Cyrillus, cf. ep. ad Succ. ι p. 156, 3. aut paulo ante aut paulo post Cyrilli mortem hunc fetum in lucem productum esse testis est Timotheus Aelurus eo in libros contra synodum Chalcedonensem recepto. miro quodam, ne dicam obscuro modo neque, sicut mihi quidem uidetur, ab ipso capitulorum auctore adnexae sunt explicationes ita ut ab ultimo capitulo inciperent et ordine inuerso usque ad primum procederent. hunc enim ordinem primarium esse testes sunt Collectio Vaticani 1431 [R] et Timotheus Aelurus; quod VB

VI

COLLECTIO VATIC AN A: PRAEFATIO

singulas singulis capitulis explicationes subiungunt, V capitulorum ordinem inuertit, librariorum inuentioni debetur. primo explicationem capitulo ultimo esse adnexam, turn ceteras et ne eas quidem semel eodemque tempore accreuisse crediderim. Praeter V codices praesto sunt B et R, de quibus aliis locis egi [I i p. XI et Abhndlg. d. Bayer. Akad. d. Wiss. xxxil 6 p. 8 nr. 68].

im Cyrilli duo commonitoria ad Successum et ab illius sectatoribus et a fidei Chalcedonensis propugnatoribus, cum locos unde doctrinas suas confirmarent, quaererent, studiose expilatos esse testatur testimoniorum multitudo, quas minime omnia me attulisse ipse non nescio. non mirum igitur illorum haud paruum codicum extare numerum, quorum ut lectiones haud raro magnopere inter se discrepent, inde factum esse uidetur, quod siue Alexahdriae siue alibi iterum iterumque noua apographa conficiebantur propagabanturque. similiter atque in Collectionis Vaticanae in fine posita sunt Collectionis Atheniensis [135. 146] ante appendicis initium [I 4 p. V] et inter scriptiones Cyrilli et Procli, qua; quasi Gestorum Ephesenorum appendix habetur, in W [l l p. VI nr. 79], altero tarnen commonitorio omisso. ad AW in lectionibus ita prope accedit R [cf. Abhndlg. d. Bayer. Akad. d. Wiss. xxxn 6 p. 7 nr. 32. 33], ut unam recensionem et minime quidem bonam repraesentent. ex ceteris collectionibus quas descripsi I i p.VIllIsq., habent commonitorium utrumque codices ZBF; de codicibus E et U parte VII huius uoluminis agam; in L singularia ea post Leontium extare dixi I i p. XI. Versiones Latinae extant duae, altera Dionysii exigui, quam edidi in Collectione Sichardiana 8. 9 [uol. V p. 295—302], altera Rustici in collectione Casinensi 305. 306 [uol. IIII p. 232—239]. in uersione Dionysiana alterius commonitorii ultimis uerbis sine interuallo altera Cyrilli ad Acacium Melitinensem epistulae pars [14 p. 25, 22—31, 3] adnectitur, quod casu quodam factum esse testimonio communi omnium codicum Graecorum et uersionis Rustici probatur. ceterum non accurate dixi uol. v p. 303 hanc contaminationem ab Auberto in editionem suam receptam esse; secutus est editores Romanes Conciliorum, quos Dionysii uersione, quam ex Sichardi Antidoto aduersus omnes haereses nouerant, deceptos esse apparet ex nota marginali loco illi quo initium est contaminationis, apposita [p. 119 appendicis tomi l Conciliorum]: Quae sequuntur, reperiuntur apud Dionys. Exiguum in hac epistola, eademque sunt in epist. ad Acacium Melitinen. Monachii, mense Augusto a. h. s. XXVIII

E. Schwartz

COLLECTIO VATICANA 165-172

Acta condliorum oecumenicorum. I i, 6.

V = Collectio Vaticana Codex Vaticanus 830 s. XV A = Collectio Atheniensis Codex Atheniensis societatis archaeologicae Christianae 9 s. XII W = Codex Vindobonensis theol. gr. 40 s. XII R = Codex Vaticanus 1431 s. XI B = Codex Neapolitanus II B 15 s. XIII E = Codex Vaticanus 504 s. XII F = Codex Vaticanus 720 s. XII L = Codex Laudianus gzb s. X U = Codex Vallicellianus C 4 s. XIIII Z = Codex Parisinus 1308 s. XIIIJ Υ = Codex Mosquensis 394 s. X b = Codex Basil. Ill A 4 s. XIIII l = Codex Laurentianus VI 12 s. XIIII Fcyr = Florilegium Cyrillianum cod. Parisini 415 [Ven. 165] et Sinaitici 1690, cf. part, p. XII sq.

165 Deest in editis Εκ των Νεστορίου δυσφημιών κεφάλαια αντιλεγόμενα εν τώι πρώτωι βιβλίωι των κατ' αύτοΟ γεγραμμένων τώι εν άγίοις Κυρίλλωι πέντε βίβλων [ήγουν εν μεν τώι πρώτωι κεφάλαια ία, εν τώι δευτέρωι ιδ, εν τώι τρίτωι ς, εν τώι τετάρτωι Σ και εν τώι πέμπτωι 2] α

Ήρώτησα, φησί, πολλάκις αυτούς, δήλον δε δτι τους αντιλέγοντας αύτώι' την θεό- & l Loofs, τητα λέγετε γεγεννήσθαι εκ της αγίας παρθένου; άποπηδώσιν ευθύς προς το ρήμα' Nestoriana και τίς, φησί, τοσαύτην βλασφημίαν νοσεί, ώστε έκείνην την γεννήσασαν τον ναόν, λέγειν παρά του πνεύματος τον θεόν εν έκείνηι έκτίσθαι; είτα δταν έπαγάγιυ προς ταΰτα' τί ουν άτοπον ημείς λέγομεν συμβουλεύοντες φεύγειν την φωνήν και ερχεσθαι επί το κοινόν σημαινόμενον των δύο φύσεων; τότε νομίίεται αύτοΐς είναι βλάσφημον το ίο λεγόμενον. ή ομολόγησαν σαφώς θεότητα γεγεννήσθαι εκ της μακαριάς Μαρίας t\ φεύγων ως βλάσφημον την φωνήν, τί τα αυτά μοι λέγων ύποκρίνηι μη λέγειν;

β

Βλέπε το συμβαίνον, αιρετικέ. ου φθονώ της φωνής τήι Χριστοτόκωι παρθένωι, 2 Loofs p. αλλ' οϊδα σεβασμίαν την δεξαμένην θεόν, δι' ης παρήλθεν ό των όλων δεσπότης, δι' ης 277.Ι9-2?8·2 άνέλαμψε της δικαιοσύνης ό ήλιος. πάλιν ύποπτεύω τον κρότον' πώς το παρήλθεν is Mal. 4. ζ ένοήσατε; ουκ εϊρηταί μοι το παρήλθεν αντί του έγεννήθη' ου γαρ ούτω ταχέως έπιλανθάνομαι των ιδίων. το παρελθεΐν τον θεόν εκ της Χριστοτόκου παρθένου παρά της θείας έδιδάχθην γραφής, το δε γεννηθήναι θεόν έ£ αυτής ούδαμοΰ έδιδάχθην. Και μεθ' έτερα' Ούδαμοΰ τοίνυν ή θεία γραφή θεόν εκ της Χριστοτόκου λέγει γε- 2 Loofs ρ 2 8 5 7 γεννήσθαι, αλλά Ίησοΰν, Χριστόν, υίόν, κύριον. · 7· " ΤΤροσεπάγει δε τούτοις δτι μη θεός αληθώς, θεοφόρος δε μάλλον ά'νθρωπος ην ό ζι 3 Χριστός, ως γοΰν οϊεται καταδεικνΰς την του αγγέλου φωνήν τώι μακαρίωι λέγοντος Ιωσήφ' ε γ ε ρ θ ε ί ς π α ρ ά λ α β ε το π α ι δ ί ο ν . είδέναι δε φησί και τους αγγέλους καίτοι Mt. 2, 13 σοφωτέρους οντάς ημών οτι παιδίον ην. γ Ούτω και εν έτέροις φησίν' έ λ ά λ η σ ε ν ή μ ΐ ν εν υ ί ώ ι , δν Χριστόν. 7 ι Loofs ϊ Δει δε ημάς (νυν γαρ ήλθον εις έννοιαν) και την κατά Νίκαιαν σύνοδον μαθεΐν ούρ. 295, ι-ιζ δαμοϋ τολμώσαν ειπείν δτι θεός λόγος έγεννήθη εκ Μαρίας' έφη γαρ δτι πιστεύομεν εις ίο—13 τοϋτο γοίρ — δημιουργός adfert Timoth. arm. p. 85 syr. f. 45b exc. I [uol. V p. 55] 7, ι Timoth. arm. p. 116. 152

7 = Mar. Merc,

VVt 2 b£ V* om. V 3 την om. V 4 Kai — φησί sunt uerba Cyrilli τούτο Wt 7/8 πρότερον— νεκρών Vt om. V ιο/ιι καταφοινόμενον Vt ιι το σπαργοίνυυν V των anapfavuiv V* 12 κεκρυμμένον V Tim. syr. γεγρυμμίνον (sic) Vt κεκηρυγμίνον Tim. arm. 15 8v V Λν Vt 18 άνθρωπότητι V 19 6 χα Vt om. V τήσ μακαρίασ μαρίασ Vt 22 τισΐν Vt φησΐν V 28 τήσ παρθένου μαρίασ V τήσ μακαρίασ παρθένου Vt τω λόγω V, Vt ρ. 24, 35 του λόγου Vt 31 οδτοσ Vt 2 π μακάριοσ Vt om. V 32 συνεισοϊγαγε V 3 /33 Ρόσ τα λεγόμενα ίενιΣόμενοι Vt 33 σύγγναι V 35 ό om. V 36 δεσπότην Vt om. V 38 θ«°σ λόγοσ V όθσ Vt

i65 CAPITVLA EX NESTORIO EXCERPTA A CYRILLO

5

έ'να θεόν πατέρα παντοκράτορα και εις ένα κύριον ΊησοΟν Χριστόν. προσέχετε δτι πρότερον τεθεικότες το Χριστός, δ εστί μήνυμα των δύο φύσεων, ουκ εϊπον εις έ'να θεόν λόγον, αλλ" έλαβον Ι5"2? και μητέρα χρονικήν τήι δημιουργώι των χρόνων έφιστώσι θεότητι, μάλλον δε ουδέ μητέρα 25 του Χρίστου την Χριστοτόκον έώσιν. ει γαρ ουκ άνθρωπου φύσις, αλλά θεός λόγος ην, ώσπερ έκεΐνοί φασιν, ό παρ' εκείνης, ή τεκοΰσα του τεχθέντος ου μήτηρ' πώς γαρ αν εϊη τις μήτηρ του της φύσεως [της] αυτής αλλότριου; ει δε μήτηρ παρ' αυτών όνομάΣοιτο, άνθρωπότης το τεχθέν, ου θεότης' πάσης γαρ ίδιον μητρός ομοούσια τίκτειν. ή τοίνυν ουκ £σται μήτηρ όμοούσιον έαυτήι μη τεκοΰσα ή μήτηρ παρ' αυτών καλούμενη τον so έαυτήι κατ' ούσίαν έγέννησεν δμοιον. ι Εϊπον δε ήδη πλειστάκις δτι ει τις ή εν ύμΐν αφελέστερος ε'ίτε εν άλλοις τισί χαίρει 10 Loofs τήι του Θεοτόκος φωνήι, έμοί προς την φωνήν φθόνος ουκ ?στι' μόνον μη ποιείτω την Ρ· 3·53· Ι7-20 παρθένον θεάν. 8 cf. Exe. Eph. IIII motheo Patrol, or. 13, 233

9 cf. Exc. Marii Merc. VII [uol. V p. 56] 10 adferuntur ibidem p. 234

9, 28—31 adferuntur a Ti-

VVt 2 είπαν Vt 3 το ονομα VtTim. om. V 4 δταν scripsi ϊνα VVtTim. cum Mar.Merc. 6 είτα — επιφέρει VVt deinde uideamus quod illi subiungant, ait Mar. Merc. 7 κατελθόντα V Mar. Merc, κατελθόντα εκ των ουρανών Vt 8/9 ουκ—αγίου Vt om. V ίο—13 cf. p. 28, 28—30 ιι τόι Vt τον V κατασημαίνειεν V διατρανών Vt διαπεραίνων V 14 θ V cf. Photium ετέρα V om. Vt 16 του λόγου Exc. Eph. 17 ό λόγος bi Exc. Eph. μεν γαρ Exc. Eph. 17/18 ή οί απόστολοι Exc. Eph. 18 ή Vt και V 19 δπου V δπου γαρ Vt έγεννήθη Exc. Eph. 2i ακουε' 6 Exc. Eph. γαρ om. Exc. Eph. 22 εις om. Exc. Eph. 23 Γ V cf. Photium άδριανούσ Vt 24 ληρώσιν έλάττονα, δμαις ούχ όμολογοϋσι Mar. Merc. 26 θεόσ 6 λόγοσ Vt 27 εκείνο Vt 28 αύτησ Vt τησ αύτήσ Wtcorr genetricis Mar. Merc. 29 ίδια V 30 τοίνυν V ουν Vt 31 δμοιον VtTira. άνον V 32 ΐδ V cf. Photium δτι ει τισ ή Vt δστισ V ήμΐν Vt άσφαλέστεροσ Vt

6

COLLECTIO VATICANA

Κεφάλαια αντιλεγόμενα εν τώι β βιβλίωι 1 Loofs Εϊ μετά πίστεως απλής το θεοτόκ ς προέφερες, ουκ αν σοι της λέΣεως έφθόνησα, ρ.272,ΐ3-273, τον νουν έ£ετά2ων του βήματος' αλλ' έπειδήπερ ορώ σε προφάσει της περί την μακαρίαν Μαρίαν τιμής των αίρετικών βεβαιοΰντα την βλασφημίαν, δια τούτο την της λέίεως προφοράν ασφαλίζομαι, τον εν τήι λέ£ει κρυπτόμενον κίνδυνον ΰφορώμενος. ίνα δε αυτό 6 σαφέστερον και πάσιν εύληπτότερον εϊ'πω, τοις Αρείου και Εύνομίου και Άπολιναρίου και πάντων τοις χοροΐς των της τοιαύτης φρατρίας σπουδή θεοτόκον είσάγειν, ως κράσεως γινομένης και των δύο φύσεων μη διαιρουμένων μηδέν των ευτελών εις ανθρωπότητα λαμβάνεσθαι και χωράν αυτούς λοιπόν κατά της θεότητος έ"χειν, ως πάντων λεγομένων παρ' ενός, ου κατά την από της συνάφειας άΣίαν, αλλά κατά την φύσιν. είς μεν γαρ ίο ό Χριστός και είς κύριος' αλλ' έπι του Χριστού, επί του μονογενούς λέγω υΐοΰ, και το Χριστός και το υιός, ποτέ μεν έπι της θεότητος, ποτέ δε έπι της άνθρωπότητος, ιην£κή] = Exc. Eph. VIIII; 22 bid τούτο — 23 &ηνεκή adferuntur in ep. 128, n 9 adfert Timoth. arm. p. 85. syr. f. 45b ίο cf. Exc. Eph. XIIII Exc. Mar. Merc. X [= Mar. Merc. 21 p. 34, 25—31]; adfert Timoth. arm. p. I2i. 162; 30—34 ύπομείνας ρ. 79 VVt ι αγιον και Χριστόν Exc. Eph. 6 κροτεΐν VMar. Merc, κρατεΐν Vt 7 της buvaaretaff V om. Vt 9 lacunam statuit Loofs, suppleo 6 υίός κατα το υιός άΜαίρετος cf. Mar. Merc. ίο χσ V Mar. Merc, om. Vt lo/ii αλλοσ ποίλιν V'Tim. πάλιν ετεροσ V ιι υίόσ VMar.Meic. είσ Vt 13/14 τησ άληθείασ φησΐν Vt 14 χΰ Vt τοΟ χΰ V 16 των επακόλουθουνταιν V επακολουθησάντων Vt 17 δ θσ λόγος Vt Exc. Eph. θσ ό λόγοσ V συνών V Exc. Eph. συναινών Vt 18 bi Vt Exc. Eph. om. V 19 υίόσ Vt om. V 20 εκείνο Vt 22 φησϊ V 26 ουτοσ Vt Tim. om. V 27 παναγίου V αγίου Vt 30 ειπείν V om. Vt 31/32 vOv — λελάληκα VMar. Mere. Tim. om. Vt Tim. p. 79 34 συνήγορον VVt Tim. sicut legit Cyrillus, συνεργόν Exc. Eph. Mar. Merc. cf. Cyrillum p. 125, 6 P. συνήγορον ήτοι συνεργόν

8

COLLECTIO VAT1CANA

11 Loofs ict Σέβα» αυτόν ως της παντοκράτορας εικόνα θεότητος. υ π ε ρ ύ ψ ω σ ε γαρ α υ τ ό ν ρ. 2όι ΐ7 και έ χ α ρ ί σ α τ ο α ύ τ ώ ι ό ν ο μ α το υ π έ ρ πάν ό ν ο μ α , ίνα εν τ ώ ι ο ν ό μ α τ ι Ί η σ ο ΰ Phil. 2, g-'" Χ ρ ί σ τ ο υ παν γ ό ν υ κ ά μ ψ η ι ε π ο υ ρ α ν ί ω ν και ε π ι γ ε ί ω ν και κ α τ α χ θ ό ν ι ω ν και πάσα γλώσσα έ ί ο μ ο λ ο γ ή σ η τ α ι δτι κ ύ ρ ι ο ς Ι η σ ο ύ ς Χ ρ ι σ τ ό ς . 12 Loofs ιβ Δια τον φοροΟντα τον φορούμενον σέβω' δια τον κεκρυμμένον προσκυνώ τον φαΐ- & ρ. 262, 3- 4 νόμενον. 18 Loofs Ου καθ' εαυτό θεός το πλασθέν επί μήτρας' ου καθ' εαυτό θεός το κτισθέν εκ του ρ. 262, 7-ΐ2 πνεύματος' ου καθ' εαυτό θεός το ταφέν επί μνήματος. ούτω γαρ αν ήμεν άνθρωπολάτραι και νεκρολάτραι σαφείς. αλλ' έπειδήπερ εν τώι ληφθέντι θεός, εκ του λαβόντος ό ληφθείς, ως τώι λαβόντι συναφθείς, συγχρηματίίει θεός. ίο 14 1 Loofs ιδ Αλλ' ούτος ό κατά σάρκα του Ισραήλ συγγενής, ό κατά το φαινόμενον άνθρωπος, Ρ· 248, 7"10 ό κατά την Παύλου φωνήν εκ σπέρματος γεγεννημένος Δαυίδ παντοκράτωρ τήι συναRom. ι, 3 φειαι θεός. 2 Loofs ρ. £ΐτα τουτθις επάγει' "Ακουσον αμφότερα του Παύλου κηρύττοντος' ομολογεί τον -249, 4 άνθρωπον πρότερον και τότε τήι του θεού συναφείαι θεολογεί το φαινόμενον, ίνα μηδεις is άνθρωπολάτρην τον Χριστιανισμόν ύποπτεύηι. άσύγχυτον τοίνυν την των φύσεων τηρώμεν συνάφειαν ' όμολογώμεν τον εν άνθρώπωι θεόν ' σέβωμεν τον τήι θείαι συναφείαι τώι παντοκράτορι θεώι συμπροσκυνούμενον άνθρωπον. Κεφάλαια αντιλεγόμενα εν τρίτωι βιβλίωι 1 ι Loofs α Αποστόλου γαρ άκούοντες όνομα, τον θεόν λόγον νοοΟσιν άπόστολον ' άρχιερέως ζο Ρ· 232· 8-Ι7 άναγινώσκοντες κλήσιν, θεότητα τον αρχιερέα φαντάζονται παραδόξου φρενοβλαβείας ίδέαι. τίς γαρ αποστόλου λειτουργίαν μαθών ουκ ευθύς άνθρωπον μηνυόμενον εγνω; τίς άρχιερέως όνομασίαν άκούων θεότητας ούσίαν τον αρχιερέα νομίσειεν; ει γαρ άρχιερεύς ή θεότης, τίς ό τήι παρά της άρχιερωσύνης λειτουργίαι θεραπευόμενος ; εί θεός ό προσφέρων, ουδείς ώ προσφέρεται. τί γαρ θεότητος άΉιον ίνα ως έλάττων προσφέρηι 26 τώι μείΣονι ; 2 Loofs Προσεπάγει δε τούτοις' Πόθεν οον αύτοΐς ό θεός κεκλήσθαι νυν άρχιερεύς ένομίσθη, 3 ?iebr '$ ί δ θυσίας εις προκοπήν ιδίαν κατά τους αρχιερέας μη χρήιίων; ό θεότητος κτήτωρ έ£ ανθ ρ ώ π ω ν ληφθείς υ π έ ρ α ν θ ρ ώ π ω ν κ α θ ί σ τ α τ α ι τα π ρ ο ς τον θεόν. Ζ Loofsp. β Ουκ α γ γ έ λ ω ν ε π ι λ α μ β ά ν ε τ α ι , αλλά σ π έ ρ μ α τ ο ς Α β ρ α ά μ ε π ι λ α μ β ά ν ε τ α ι , so ?34. 5-235, ι μη σπέρμα του Αβραάμ ή θεότης; άκουσον και την έπομένην φωνήν' δθεν ώ φ ε ι λ ε , φησίν, κατά π ά ν τ α τ ο ΐ ς ά δ ε λ φ ο ΐ ς ό μ ο ι ω θ ή ν α ι . μη τήι θεότητί τινας ό θεός λόγος έσχεν αδελφούς ; σκοπεί και το τούτοις ευθύς συναπτόμενον ' ίνα ιι cf. Exe. Eph. VIII Exc. Mar. Merc. XI [Mar. Merc. 21 p. 35, 13—16]. Apol. adu. Or. 23 12 cf. Exc. Eph. VIII. XV Exc. Mar. Merc. XI Apol. adu. Or. 23; adfertur a Timoth. syr. f. 45b 13 cf. Exc. Eph. XV Exc. Mar. Merc. XI [Mar. Merc. 21 p. 35, 18—22] 14, ι adfertur a Timotheo Patr. or. 13, 234 14, 2 cf. Exc. Eph. V. X; 16 άσύγχυτον ·— i8 adferuntur in ep. 128, n 3, i, i. 2 = Exc. Mar. Merc. V; 20. 21 adfert Timoth. arm. p. 100 2 = Exc. Mar. Merc. VI cf. Exc. Eph. XI Apol. adu. Theodor. 51 VVt 3 χϋ VVt Exc. Mar. Merc. om. Exc. Eph. 5 τον2 et τον4] το Mar. Merc. 7 ίγ om. V κτισθέν V Exc. Eph. πλασθέν Vt n ΐγ V 14 κηρύττοντος VtExc. Eph. κηρύσσοντοσ V 15 θεολογεί Vt θεουργεί V 16 χριστιανόν Vt 16/17 τηροΟμεν V 17 όμολογοΟμεν V εν άνω V ?να Vt σε"βομεν V 23 dv Chrysostomi cod. Dresd. ap. Loofs 232, 13 om. VVt 24 τη παρά cod. Dresd. παρά τη VVt 25 ίλαττον V 27 αϋτοίσ ό θσ Vt αύτοΐσ ό θσ λόγοσ cod. Dresd. ό θσ αύτοϊσ V, Vt ρ. 240, 29 Ρ. 28 χρίίων V 3° αγγέλων φησΐν cod. Dresd. Mar. Merc. 33 έοικότασ Vt om. V

i65 CAPITVLA EX NESTORIO EXCERPTA A CYRILLO

γ _ b

ε

ς

g

ε λ ε ή μ ω ν γ έ ν η τ α ι κ α ι π ι σ τ ό ς ά ρ χ ι ε ρ ε ύ ς τ α π ρ ο ς τ ο ν θεό ν . εν ώ ι γ α ρ π έ πονθεν. α υ τ ό ς π ε ι ρ α σ θ ε ί ς , δ ύ ν α τ α ι τ ο ι ς π ε ι ρ α ί ο μ έ ν ο ι ς β ο η θ ή σ α ι . ούκοΰν ό παθών άρχιερεΟς ελεήμων' παθητός δε ό ναός, ούχ ό ζωοποιός του πεπονθότος θεός' σπέρμα Αβραάμ ό χ θ ε ς και σ ή μ ε ρ ο ν κατά την του Παύλου φωνήν, ούχ ό λέγων π ρ ι ν Hebr. 13, 8 Α β ρ α ά μ γ ε ν έ σ θ α ι , εγώ ε ι μ ί ' δμοιος τοις άδελφοΐς κατά πάντα ό ψυχής ανθρωπινής ° '5 και σαρκός άναλαβών αδελφότητα, ούχ ό λέγων ό έ ω ρ α κ ώ ς έμέ έ ώ ρ α κ ε τον π α τ έ ρ α . loh. 14, 9 Απεστάλη ήμΐν ομοούσιος και κέχρισται κηρύττων αϊχμαλώτοις αφεσιν καΐ τυφλοΐς 3 Loofs . άνάβλεψιν' π ν ε ύ μ α γαρ κ υ ρ ί ο υ έπ' έ μ έ , ου ε ΐ ν ε κ ε ν έ χ ρ ι σ ε με. Ρ· *35> g"4 Ούτος ό πιστός τώι θεώι γεγενημένος άρχιερεύς (έγένετο γαρ, ουκ άιδίως ην)' ούτος \ Loofs p. ό κατά μικρόν εις άρχιερέως, αιρετικέ, προκόψας ά£ίωμα. άκουε σαφεστέρας σοι δια- 235,6-236,14 βοώσης φωνής' δς εν τ ο ι ς ή μ έ ρ α ι ς , φησί, της σ α ρ κ ό ς α ύ τ ο ΰ δ ε ή σ ε ι ς τε και Hebr. 5. 7-9 ί κ ε τ η ρ ί α ς π ρ ο ς τ ο ν δ υ ν ά μ ε ν ο ν σ ώ ι ί ε ι ν α υ τ ό ν εκ θ α ν ά τ ο υ μ ε τ ά κ ρ α υ γ ή ς ί σ χ υ ρ ά ς κ α ι δ α κ ρ ύ ω ν π ρ ο σ ε ν έ γ κ α ς κ α ι ε ι σ α κ ο υ σ θ ε ί ς από της ε υ λ ά β ε ι α ς , κ α ί π ε ρ ω ν υ ι ό ς , ϊ μ α θ ε ν αφ' ω ν έ " π α θ ε , τ η ν ύ π α κ ο ή ν κ α ι τ ε λ ε ι ω θ ε ί ς έ γ έ νετο τοις ύπακούουσιν αύτώι αίτιος σ ω τ η ρ ί α ς ακατάλυτου. τελείοΰται ι$ δε το κατά μικρόν προκόπτον, αιρετικέ, περί ου καί Ιωάννης εν εύαγγελίοις βοά' Ίη- Lc. 2, 52 σους δε π ρ ο έ κ ο π τ ε ν ή λ ι κ ί α ι καί σ ο φ ί α ι καί χ ά ρ ι τ ι , οίς σύμφωνα καί Παύλος φθεγγόμενος τ ε λ ε ι ω θ ε ί ς , φησίν, έ γ έ ν ε τ ο τ ο ι ς ύ π α κ ο ύ ο υ σ ι ν α ύ τ ώ ι πασιν α ί τ ι ο ς Hebr. 5.9· ™ σ ω τ η ρ ί α ς α ι ω ν ί ο υ , π ρ ο σ α γ ο ρ ε υ θ ε ί ς υ π ό του θ ε ο ΰ ά ρ χ ι ε ρ ε ύ ς κ α τ ά τ η ν τάϋιν Μελχισεδέκ. ούτος ό Μωυσεΐ κατά τον της στρατηγίας συγκρινόμενος τύπον, ζο Hebr.s,3 ό σπέρμα τοΟ Αβραάμ κεκλημένος, ό κατά πάντα τοις άδελφοΐς παραπλήσιος, ό χρόνωι Hebr.2,i617 γενόμενος άρχιερεύς, ό δια παθημάτων τελειωθείς, ό εν ώι πέπονθεν αυτός πειρασθείς, e Γ ' 5 ' 5 ' "9 δυνάμενος τοις πειραίομένοις βοηθήσαι, ό κατά την τάΕιν Μελχισεδέκ άρχιερεύς κεκλημένος. Hebr. 2, 18. τί ουν άνθερμηνεύεις τώι Παύλωι, τον απαθή θεόν λόγον έπιγείωι καταμιγνυς σώματι καί 5> παθητόν αρχιερέα ποιών; "Οντος ουν ήμΐν τούτου μόνου άρχιερέως συμπαθούς καί συγγενούς καί βέβαιου, 5 Loofs της εις αυτόν μη παρατρέπεσθε πίστεως. αυτός γαρ ήμΐν της έπηγγελμένης ευλογίας Ρ· 24°· 4~9 εκ σπέρματος Αβραάμ απεστάλη ως υπέρ εαυτού καί του γένους την του σώματος θυσίαν συνεπαγόμενος. Ζ9 Μέμνησθε δε που πάντως καί τα πολλάκις μοι προς υμάς είρημένα τάς δίπλας προς β Loofs τον δεσπότην Χριστόν διακρίνοντι φύσεις. διπλαΐ μεν γαρ τήι φύσει, τήι δε ά£ίαι Ρ· 354. «-ιβ μοναδικαί' ή γαρ των φύσεων αυθεντία δια την συνάφειαν μία, των μεν φύσεων εν τήι 3 ποθητός —θεός adfert Timoth. syr. f. 48» 3 cf. Exe. Eph. XVII Apol. adu. Orient. 85. adfertur usque ad 8 άνοίβλεψιν a Timotheo Patrol, or. 13, 233 4 cf. Exe. Eph. XVII. XVIII; apol. adu. Orient. 85. adu. Theodoret. 77; 24/25 adfert Timoth. arm. p. 152. Patrol, or. 13, 234 5 = Exe. Eph. XX, cf. Apol. adu. Theodoret. 1. c. 6 adferuntur a Timotheo Patrol, or. 13, 234, inde a 27 f. 44»; inde a 30 τάς δίπλας arm. p. 65 VVt ι ελεήμων φησί cod. Dresd. Exc. Eph. Mar. Merc. 6 ούχ Wt locis ceteris [151. 154. 163. 169 P.] και ούχ Vt loco priore [p. 143 P.] 7 6 Vt p. 156, 19. 169, 12 δε 6 Vt p. 151, 13, om. V 9 γεγεννημένοσ Vt πειτοιημ. ο σ ά κ ι ς αν έ σ θ ί η τ ε τον ά ' ρ τ ο ν τ ο ύ τ ο ν , ου εστί το σώμα άντίτυπον. ΐδωμεν από τούτου τίνος ό θάνατος' ο σ ά κ ι ς αν έ σ θ ί η τ ε τον ά ' ρ τ ο ν ίο τ ο ύ τ ο ν και το π ο τ ή ρ ι ο ν τ ο Ο τ ο π ί ν η τ ε , τ ο ν θ ά ν α τ ο ν του κ υ ρ ί ο υ κ α τ α γ έ λ λετε. άκουσον και εν τοις έφε£ής φανερώτερον' ά χ ρ ι ς ο ύ α ' ν έ ' λ θ η ι . τ ί ς δ έ εστίν ό ερχόμενος; δ ψ ο ν τ α ι τον υ ί ό ν του ά ν θ ρ ω π ο υ έ ρ χ ό μ ε ν ο ν έπι των ν ε φ ε - Mt. 24, 3° λών του ο υ ρ α ν ο ύ μ ε τ ά δ ό Η η ς π ο λ λ ή ς . και το δη μεΐ£ον, προ των αποστόλων ό προφήτης σαφέστερον τον έρχόμενον δείκνυσι και κέκραγε περί Ιουδαίων βοών' δ ψ ο ν τ α ι is loh.ig.s? εις δ ν έίεκέντησαν. τίς οδν εστίν ό κεντηθείς; ή πλευρά' πλευρά σώματος η _ θεότητός εστί;

Δια τί δε και, ως άρτίως ήκούομεν, αμφοτέρων κατά σε κεκραμένων, ό κύριος την 7 Loofs p. του μυστηρίου δύναμιν τοις μαθηταϊς παραδιδούς ούτω φησίν; λ α β ώ ν ά'ρτον και ^9,17-230,5 Lc. 22, IQ ε ύ χ α ρ ι σ τ ή σ α ς έ κ λ α σ ε και έ δ ω κ ε τοις μαθηταϊς αύτοΟ λ έ γ ω ν ' λ ά β ε τ ε φ ά γ ε τ ε Mt 26, 26 π ά ν τ ε ς ' τ ο ύ τ ο γ α ρ μου ε σ τ ί το σώμα. δια τί μη είπε' τούτο εστίν ή θεότης 2ΐ μου ή υπέρ υμών κλωμένη; και πάλιν το ποτήριον των μυστηρίων διδούς, ουκ είπε' τοΰτό εστίν ή θεότης μου ή υπέρ υμών έκχεομένη, άλλα τ ο ύ τ ο ε σ τ ί το αίμα μου το Mt. 26, 28 υπέρ υμών έ κ χ ε ό μ ε ν ο ν εις άφεσιν αμαρτιών. "*' 22> Κεφάλαια 1 αντιλεγόμενα εν τώι ε βιβλίωι

25

"Οτι μεν ουν έπι της γεννήσεως της εκ της Χριστοτόκου παρθένου τίθησι το υιός ή θεία l Loofs γραφή, δεδηλώκαμεν' άκουσον δε και έπι του θανάτου, ει εστί ποτέ κείμενος ό θεός, ίνα ρ· 357> 5"10 παθητόν τον θεόν είσαγάγωμεν. ε χ θ ρ ο ί , φησίν, ό ' ν τ ε ς κ α τ η λ λ ά γ η μ ε ν τώι θ ε ώ ι Rom. 5, ίο δια του θ α ν ά τ ο υ τ ο υ υ ί ο ΰ α ύ τ ο ΰ . ουκ είπε δια του θανάτου του θεού λόγου.

"Ακουσον και την άλλην αυτών μαρτυρίαν' εί γ α ρ έ γ ν ω σ α ν , ο υ κ αν τον κ ύ ρ ι ο ν 2 ι Loofs της δ ό £ η ς έ σ τ α ύ ρ ω σ α ν . ιδού κύριον της δόϋης λέγει' ου καλεί την άνθρωπο-Ρ' 357 · Ι Ι ~ 2 1 τητα, αλλά την θεότητα. τούτο δε εστί και διασπώντων την συνάφειαν την ακριβή, όταν λέγηις οτι ούτος μεν ουκ εστί κύριος, εκείνος δε κύριος, ου ψιλόν ανθρωπον ποιείς τον Χριστόν; τί ουν λέγεις εν έκκλησιαστικώι προσωπείωι, αιρετικέ; κύριος και ό άνθρωπος η ου; ει μεν οδν κύριος, κοινωνεί τα λεγόμενα' ει δε ου κύριος, μη 35 συ, ψιλον ανθρωπον ποιών τον Χριστόν, έμοι πρόστριβε τον όνειδισμόν. ι. 2 adfert Timoth. arm. p. 122. 152; 15 οψονται — 17 p 137 34 τί — p. 12, 4 adfert Timoth. arm. p. 108; p. 12, ι—4 p. 127. 171

7 ci. Exc. Mar. Merc. XV

VVt ι ς om. V 3 τούτον V om. Vt τούτο Vt om. V, Vt p. 201, 30P. 4 ίσχυράν V, Vt p. 201, 32?. ίσχυρόν Vt 5 παρέχετε V 6 αν om. Vt 9 δν addidi ίο από τούτου V, Vt p. 203, 32 P. oOv από τούτου Vt p. 202, 31 P. oOv Vt 12 αν om. Vt εστίν V, Vt p. 204, ι P., om. Vt, etiam p. 203, 3 P. cf. 205, 4 P. 16' δε Vt Tim. om. V ή Vt ου V i8 I om. V κρεμάμενων V 2O έκλασε και V Mar.Merc. om. Vt 22 ημών Vt 23 μου1 V Mar. Merc. om. Vt 24 έκχυνόμενον Vt 26 α om. V επί Vt εκ V 31 τον κν V 33 γαρ om. V λιίϊεισ VVt ου V συ Vt 33/34 ποιεΐσ άνον V 34 εκκλησιαστικοί Vt έκκλησιαστικοΟ V 35 κοινωνεί VVt συνοίιδει Vt p. 220, 17 P. 36 τον χν ποιών Vt 2*

12

2 Loofs 2 Cor. ΐ3,24

COLLECTIO VATICANA

Είτα φησιν' Άκούσωμεν του μακαρίου Παύλου φανερώς κεκραγότος τίς εστίν ό Ρωθείς. άκουσον τοίνυν φανερωτάτης φωνής' και γαρ έ σ τ α υ ρ ώ θ η , φησίν, έ£ α σ θ ε ν ε ί α ς , άλλα £ ή ι εκ δ υ ν ά μ ε ω ς θ ε ό ΰ . εί έσταυρώθη έ£ ασθενείας, τίς ήσθένησεν, αιρετικέ; ό θεός λόγος; 8 Loofs Ως εκ προσώπου του μονογενούς' "Οτι μορφή θεού υπάρχων μορφήν περιβέβλημαι & ρ· 358, ι-5 δούλου' δτι θεός λόγος ων εν σαρκί καθορώμαΓ δτι δεσπόίων του παντός, πτωχεύοντας bi' υμάς περιβέβλημαι πρόσωπον' δτι πεινών όρατώς, χορηγώ τοις πεινώσι τροφήν. 4 Loofs Ήδέως αν ενταύθα των αιρετικών έπυθόμην των την της θεότητας και της άνθρωρ. 229, 4-ι6 πότητος φυσιν €{ς μ(αν κατακιρνάντων ούσίαν, τίς εστίν ενταύθα ό παρά του προδότου τοις Ίουδαίοις παραδιδόμενος; εί γαρ κράσις αμφοτέρων γεγένηται, αμφότερα παρά των ίο Ιουδαίων συγκατεσχέθη, και ό θεός λόγος και ή της άνθρωπότητος φύσις. τίς δε εστίν ό και την σφαγήν ύπομείνας; άναγκάίομαι χρήσασθαι κατωτέροις λόγοις, ως πάσι γενέσθαι το λεγόμενον δήλον' περί τίνα τα της πράΣεως, είπε μοι, συμβέβηκεν; εϊ μεν γαρ περί την της θεότητος φύσιν, πώς αμφότερα συγκιρναν κατατολμάις; και μεμένηκεν ό θεός λόγος τοις Ίουδαίοις ακατάσχετος και της σφαγής ου κεκοινώνηκε τήι is σαρκί, πόθεν, είπε μοι, παρεισάγεις την κράσιν; ό Loofs Ούτος ό τον άκάνθινον περιθέμενος στέφανον' ούτος ό λέγων θεέ μου θεέ μ ο υ , Ρ· 26°· 2 ~ £ ϊ ν α τί με έ γ κ α τ έ λ ι π ε ς ; ούτος ό τριήμερον τελευτήν ύπομείνας. JYLt. 27, 4^ β Loofs Δια τούτο περί της ημετέρας ό μακάριος Πέτρος απαρχής καταγγέλλων 2 pp 28 'fi φαινόμενον πρόσφατον, τούτο το σπάργανων σωματικών δεηθέν, τοΰτο το κατά την όρωμένην ούσίαν άρτίτοκον' υιός κατά το κεκρυμμένον αιώνιος, υιός των δλων δημιουργός, so υίός τοις της ιδίας βοηθείας σπαργάνοις το της κτίσεως εΰδιάλυτον σφιγγών. Loots 2 Και εν έτέροις δε πάλιν' Και το βρέφος γαρ θεός αυτεξούσιος' τοσούτον ό θεός ρ. 328, 3· 4 λόγος του θεού υπεξούσιος είναι διέστηκεν, "Αρειε, δι' δν και το συνημμένον σώμα θεόν προσηγόρευσε. Loofs 8 Και πάλιν' Γνωρίίομεν τοίνυν την ανθρωπότητα του βρέφους και την θεότητα' το 35 Ρ· 328, 5-8 τής υίοτητθς τηροΰμεν μοναδικόν εν άνθρωπότητος και θεότητας φύσει. Ίδοϋ δη και μόλα σαφώς το βρέφος το πρόσφατον το όρώμενον το άρτίτοκον το έσπαργανωμένον υίόν είναι φής και των δλων δημιουργόν, τέτοκε δε το βρέφος ήμΐν ή αγία παρθένος. οΐσθα δη ουν άρα θεόν κατά σάρκα γεγεννημένον και τοϋτο εκ τής θεοπνεύστου μεμάθηκας γραφής. τίς γαρ δν νοοΐτο των δλων δημιουργός πλην δτι 4ο ι—27. 37—4° V 28—36 Wa ι σχέ'σειυν Agellius ϊχιυν V j bi addidi 9 συγκεκραμμένων V 13 λεΈι V 15 συγκεκραμμενουσ V ιό ϊσον Pusey ex Seuero σον V 28/29 κατά το φαινόμενον Va καταφαινόμ€νον V 29 το σπάργανων Va των σπάργανων V 3° κεκρυμμένον V» γεγρυμμ^νον V 33 δν Va ιΐιν V

166 CYRILLI CONTRA NESTORIVM I 3. 4

23

μόνος εκείνος ό δι' ου τα πάντα πεποίηκεν ό πατήρ; αλλ' £φην, ίσως έρεΐς, κατά το κεκρυμμένον υιός και των όλων δημιουργός. καλώς, συνθήσομαι, έρήσομαι δε' τον κεκρυμμένον είναι φής τον εκ θεοΰ λόγον και τούτον είναι των δλιυν δημιουργόν' πώς ουν ήμΐν άρτίως μόνον ουχί καί δακτύλωι το πρόσφατον και άρτίτοκον και το εν σπαργάνοις κατέδειΣας βρέφος καί τοΰτο αυτό καί υίόν ώνόμαίες θεού και των δλων δημιουργόν; & η τάχα που μεταπεποιήσθαι νενόμικας είς την της σαρκός φύσιν τον εκ θεοΰ λόγον και γράψηι μάλλον σαυτόν, ούχ έτερους ως τούτο φάναι τολμήσαντας; ή εϊπερ εστί το βρέφος ό κεκρυμμένος υίός και των δλων δημιουργός, γεγέννηται δε τοΰτο εκ της αγίας παρθένου, ώμολόγησας ούχ εκών θεοτόκον συν ήμΐν άδοκήτως αυτήν; έπεί πώς βρέφος θεός αύτεΗούσιος; εί μεν γαρ ούτω φής αϋτεΗούσιον, ως αν νοοΐτο τυχόν και των καθ' ημάς ίο έκαστος ως της εαυτού προαιρέσεως πεπιστευμένος παρά θεοΰ τάς ήνίας, τί το έίαίρετον παρά τους άλλους εν αύτώι; η δια ποίαν αίτίαν καθάπερ τι θεοπρεπές και έΣαίρετον αληθώς ά£ίωμα το αύτεΐούσιον άνάπτεις αϋτώι, καίτοι μετόν απασι των επί της γης έ"χειν τε αυτό καί ήδη λαχοΰσιν; εί δε δη σημαίνοι το αύτε£ούσιον εν τούτοις το μη δεΐν ύποκεΐσθαι τοις ετέρου νόμοις, είναι δε ούτως ελεύθερον ως αν και αυτή τυχόν ή θεία νοοΐτο φύσις, is τίνα δη τρόπον εν τοις ούτω σεπτοΐς και πρέπουσι μόνηι τήι άνωτάτω φύσει τε και δόΗηι Ρ 75 το άρτίτοκον βρέφος είναι φής, καίτοι παντός του κεκλημένου προς υπαρΕιν κατείευγμένου θεώι και τον της δουλείας ύποτρέχοντος Συγόν; αλλ' οίήσηι τάχα που προς απαντά σοι ταυτί τον είκαΐον εκείνον άρκέσαι λόγον τον επί γε τώι δεΐν άλλήλαις τάς φύσεις συνάπτεσθαι και ου τί που καθ' ύπόστασιν, αλλ' ως εν τιμήι μάλλον άπαραλλάκτωι και εν 2ο ίσότητι της ά£ίας' ταυτί γαρ ήμΐν αεί λέγεις άμαθώς. δτι δε σαθραΐς και εύδιακλάστοις έννοίαις έπερηρεισμένος τα τοιάδε λέγων άλώσηι, δειχθήσεται και ουκ είς μακράν, παρενεγκόντος ήμΐν του καιρού και προς γε ταυτι τον λόγον. PG 37 Συνείρει δε τούτοις έτερ' ά'ττα, δι' ων ώιήθη δύνασθαι και μάλά έμφρόνως ως άκαλλή καί άνέφικτον τον της καθ' ημάς γεννήσεως άποφήναι τρόπον, καί άντανίστησι μεν έαυτώι 25 τους προς ημών λόγους, ο'ίεται δε κατευμεγεθήσειν (ίαιδίως καί ουδέν οντάς άποφανεΐν, καίτοι πρεσβεύοντας τάληθές. έφη δε ούτως Εί θεός, φησίν, ό Χριστός, έτέχθη δε ό Χριστός εκ της μακαριάς Μαρίας, πώς ουκ Loofs εστίν ή παρθένος Θεοτόκος; ουδέν κρύπτω των παρ' αυτών αντιθέσεων' ό γαρ της άληθείας εραστής πάντα τα παρά του ψεύδους έαυτώι προσλαβών άντιτίθησιν. so 5 Είτα την λύσιν έπιφέρειν πειράται, τοιαύταις τισίν έννοίαις χρώμενος' ΤΤλάττεται μεν Loofs γαρ, φησίν, εν μήτραι το βρέφος' αλλ' έως μεν ουπω μεμόρφωται, ψυχήν ουκ έχει, είδο- ρ' 352' ~ 14 ποιηθέν δε ήδη ψυχοΰται παρά θεοΰ. ώσπερ ουν ή γυνή τίκτει μεν το σώμα, ψυχοΐ δε θεός καί ουκ αν λέγοιτο γυνή ψυχοτόκος, δτι έμψυχον έγέννησεν, άνθρωποτόκος δε μάλλον, ούτω, φησί, καί ή μακαριά παρθένος, καί εί τέτοκεν ά'νθρωπον συμπαρελθόντος 35 αύτώι του θεοΰ λόγου (ταύτηι γαρ έχρήσατο τήι φωνήι), ου δια τούτο Θεοτόκος.

4

Άρ' ουν, είπε μοι, διαβεβλήσεται παρά σου το προς ημών είρημένον; αρά σοι δοκεΐ Ρ 76 τοις ούτως ορθώς καί άκιβδήλως ?χουσιν άσυνέτως έπιτιμάν καί ουχί του μη δύνασθαι δοΗάΣειν α χρή, της σαυτοΟ διανοίας καθοριεΐς τα εγκλήματα; οίς γαρ αν άπάιδοι το αληθές, τούτοις αν γένοιτο, καί λίαν έτοίμως, εν παραδοχήι το μη ούτως «ίχον καί το τοις άρι- 4ο ι—27. 37—4° V 28—36 VV» 3 Γών scripsi τον V 11 OeoO AgeUius θϋϊ V 14 αυτό Agellius αύτώ V ig έτη Agellius έπ€ί V άλλήλαις ed. Rom. άλλήλασ V 24 ϊτερα V 26 κατ€υμ€γεθήσ€ΐν ed. Rom. κατευμίγεθήση V άποφανεΐν Agellius άποφανεΐ V 28 6 Χριστός* om. V» τήσ μαρίασ τήσ μακορίασ V» 37 σ°0 scripsi σοι V

24

COLLECTIO VATICANA

στοεπεΐν εϊωθόσιν έπιτιμάν εϊη αν ουκ άΖήμιον, μάλλον δε ήδη καί άπόδειξις εναργής του προσκεκλίσθαι τώι ψεύδει καί του έλέσθαι τιμάν α καί μισεΐν αμεινον ως λογισμού του εικότος ήμαρτηκότα. αλλά των ούτως αισχρών έννοήσας ουδέν εαυτόν μεν 2φη της αληθείας γενέσθαι τον έραστήν, ημάς δε τεκταίνεσθαι το ψευδός αύτώι, καίτοι το χρήμα εστίν έ? αντιστρόφου μάλλον ίδεΐν δτι τε ορθώς έχει καί εστίν αληθές. ό γάρτοι του ε ψεύδους καί της απάτης συνήγορος τοις της αληθείας συνασπισταΐς άνάπτειν πειράται της ψευδομυθίας τον μώμον, τάχα που καί εις λήθην έληλακώς του προφήτου λέγοντος les. 5. 20 ο ύ α ί οί λ έ γ ο ν τ ε ς το π ο ν η ρ ό ν κ α λ ό ν καί το κ α λ ό ν π ο ν η ρ ό ν , οί τ ι θ έ ν τ ε ς το σ κ ό τ ο ς είς φ ω ς κ α ί το φως ε ί ς σ κ ό τ ο ς ' πλην εκ του παροισθέντος αύτώι παρα10 δείγματος μηδέ εϊδότα σαφώς δ λέγει, διελέγξαι πειράσομαι. Τίκτεται μεν γαρ από σαρκός ή σαρξ ομολογουμένως, ό δε γε των δλων δημιουργός καθ' δν οΐδε τρόπον τε καί λόγον, ποιείται την ψύχωσιν. αλλ' ή τεκοΰσα γυνή, καίτοι μόνης ούσα πηγή της σαρκός, ανθρωπον δλον άποτεκεΐν πιστεύεται, τον εκ ψυχής δη λέγω καί σώματος, καίτοι προς την της ψυχής υπαρξιν των παρ' εαυτής συνεισενεγκουσα μηδέν, ό δε γε ανθρωπον είπών συνεσήμηνέ που πάντως τώι σώματι την ένωθεΐσαν αύτώι ψυχήν. w ώσπερ οδν ή γυνή, καίτοι το σώμα τεκοΰσα μόνον, τον εκ ψυχής καί σώματος άποτίκτειν PG 40 λέγεται, διαλυμανεΐται δε τούτο τοις της ψυχής λόγοις ουδέν ως σάρκα την της ιδίας Ρ 77 υπάρξεως λαμβανούσης αρχήν, ούτω καί επί της μακαριάς παρθένου. εϊ γαρ καί μήτηρ εστί της αγίας σαρκός, αλλ' οδν έκτέτοκεν ένωθέντα αύτήι κατά άλήθειαν τον εκ ΘεοΟ θεόν λόγον, καν εϊ τις λέγει θεοτόκον αυτήν, ουχί δη που πάντως καθοριεΐ του ΘεοΟ λόγου το 2° νεώτερον ούτε μην της ιδίας υπάρξεως την αρχήν πεποιήσθαι την σάρκα, συνήσει δε Hab. 3. ι μάλλον της οικονομίας τον τρόπον καί δη καί θαυμάσας το χρήμα έρεΐ' κ ύ ρ ι ε , ε ϊ σ α κ ή κ ο α την ά κ ο ή ν σ ο υ , κ α ί έ φ ο β ή θ η ν ' κ α τ ε ν ό η σ α τ α έ ρ γ α σ ο υ , κ α ί έ ξ έ σ τ η ν . αλλ' ό πάνσοφος ήμΐν καί άγχίνους εξηγητής την του παραδείγματος δύναμιν νενοηκώς 25

Loofs Ούτω, φησί, καί ή αγία παρθένος, καί εϊ τέτοκεν ανθρωπον συμπαρελθόντος αύτώι ρ. 352, «-Η τοβ 0€0£ χόγου, άλ\> ου δια τούτο Θεοτόκος. ου γαρ παρά της μακαριάς παρθένου το αξίωμα τώι λόγωι, αλλ' ή*ν φύσει θεός.

Το μεν οδν συμπαρελθεΐν τη ι σαρκί τον λόγον δ τί ποτέ εστίν, αυτός δν είδείη καί μόνος, αγαμαι δε σφόδρα της ούτω λεπτής ακριβείας αύτοϋ. ήνώσθαι μεν γαρ τήι σαρκί καθ' ύπόστασιν τον του ΘεοΟ λόγον ό της αληθείας πρεσβεύει λόγος, το δε συμπά- so ρελθεΐν ουκ οϊδ' δ τι λέγων διαβεβαιοΰται συχνώς. είτα περί φύσεως ήμΐν καί της καθ' ύπόστασιν ενώσεως του παντός προκειμένου λόγου καί διερευνάν σπουδάζοντος, ούχ δ τί ποτέ εστί κατά την άξίαν ό εκ ΘεοΟ λόγος, αλλ" εϊ γέγονεν οικονομικώς άνθρωπος ιδίαν ποιησάμενος σάρκα την εκ γυναικός, είς έτερα μεθιστάς άλλοκότως το 2ητούμενον Loofs

Ου παρά της αγίας παρθένου, φησί, το αξίωμα τώι λόγωι, αλλ' ην φύσει θεός.

85

Ρ-352.13.14

Καίτοι πώς ούχ έτερον τι καί έτερον έναργώς αξίωμα τε καί φύσις; αλλ' ου πολύς άγαν της εν γε τούτοις ήμΐν ϊσχνομυθίας ό λόγος' το δ' οδν εφεξής άναγκαΐον ίδεΐν. ρ 78 έπιτειχίΣει γαρ τι καί έτερον τοις προς ημών λεγομένοις, ως γοΰν οϊεταί που, καί δυσδιά2 ι—24- 28—34· 36—38 5—27. 35 VV» 3 ουδέν Agellius ούδεισ V 5 £χοι V 6 άληθείαισ V 16 οΟν ed. Rom. γοΟν V 17 την VCOT την από V 24 μη addidi 27 τω λόγω Va τοΟ λόγου V 2g αίιτοΟ scripsi αύτώ V 37 το'σ ν Τ« Agellius τε V 38 έτητυχ(ί€ΐ V προς Agellius προ V 39/Ρ- 25. ι δυσδιαφικτον V

i66 CYRILLI CONTRA NESTORIVM I 4. 5

25

φυκτον κομιδήι και άποχρώντως 'έχον εις ft το δύνασθαι και μάλα νεανικώς υθλον είκαΐον ήμΐν την εκ γυναικός άποφήναι γέννησιν του Εμμανουήλ, έ'φη δε ούτω πάλιν >

Ό μακάριος Ιωάννης ό βαπτιστής προκηρύττεται παρά των αγίων αγγέλων ότι Loofs π λ η σ θ ή σ ε τ α ι το βρέφος π ν ε ύ μ α τ ο ς α γ ί ο υ έ"τι εκ κ ο ι λ ί α ς μ η τ ρ ό ς α υ τ ο ύ , LC ι '15 και πνεύμα αγιον έχων, ούτως ό μακάριος βαπτιστής απετίκτετο. τί ουν; καλείς την 5 Ελισάβετ πνευματοτόκον; ενταύθα τον νουν συνάγαγε, καν τίνες ώσιν εν ύμΐν προς τα λεγόμενα ίενιΖόμενοι, σύγγνωτε της απειρίας αύτοΐς. Και τίς των τοιούτων έπακούσας λόγων ουκ ευθύς έρεΐ το δια της του προφήτου φωνής' ό γαρ μ ω ρ ό ς μ ω ρ ά λ α λ ή σ ε ι και ή κ α ρ δ ί α α ύ τ ο ΰ μ ά τ α ι α ν ο ή σ ε ι του les. 32, 6 σ υ ν τ ε λ ε ϊ ν ά ν ο μ α και λ α λ ε ΐ ν π ρ ο ς κ ύ ρ ι ο ν π λ ά ν η σ ι ν ; πλάνησις γαρ όμολο- ίο γουμένως και έτερον ουδέν το ψυχραΐς ούτω και μειρακιώδεσιν έννοίαις ως άληθέσιν επί- PG 41 θαρσεΐν. της μεν ουν ήμερότητος κατατεθήποι τις αν αυτόν' και συγγνώμης γαρ και φιλανθρωπίας άΗιοΰσθαι δεΐν έ'φη τους των παρ5 αύτοΰ λόγων την έμπειρίαν ούχ έχοντας, αλλ" ην τούτο και ήμΐν αύτοΐς τριπόθητον, εί συνέβη, μάλλον δε και απασι τοις τελοΰσιν εν Χριστιανοΐς' μοχθηρών γαρ ούτω και διεστραμμένων άπαλλάττεσθαι λόγων πώς ούχ is απασι δι' ευχής; πλην εκείνο φαμέν' τέτοκε μεν γαρ ομολογουμένως ή Ελισάβετ τώι άγίωι πνεύματι κεχρισμένον εν μήτραι τον μακάριον βαπτιστή ν, αλλ' εί μεν εϊρηταί που παρά της θεοπνεύστου γραφής δτι και το πνεύμα γέγονε σάρί, ορθώς αν £φης όνομάΖεσθαι δεΐν προς ημών πνευματοτόκον αυτήν' εί δε ψιλήι και μόνηι λέγεται το τεχθέν τετιμήσθαι χρίσει, τί το της σαρκώσεως χρήμα παρισοΟν άίιοΐς τήι κατά μέθεΗιν χάριτι; ου γαρ εστί ταυτόν 2ο σάρκα τε ειπείν γενέσθαι τον λόγον και δτι κεχρισταί τις δια του πνεύματος πνεύματι Ρ 79 προφητικώι. περί μεν γαρ της αγίας παρθένου γέγραπταΓ ί δ ο ύ ή π α ρ θ έ ν ο ς εν les. 7. 14 γ α σ τ ρ ΐ έ"£ει και τ έ ί ε τ α ι υ ι ό ν , και τόκος ώνόμασται και μην καϊ Εμμανουήλ ό τεχθείς, δ ε σ τ ί μ ε θ ε ρ μ η ν ε υ ό μ ε ν ο ν μ ε θ ' η μ ώ ν ό θ ε ό ς ' περί δε γε της Ελισάβετ δτι γεννήσει Mt. ι, 23 υίόν δς π ρ ο ε λ ε ύ σ ε τ α ι μεν εν π ν ε ύ μ α τ ι κ α ι δ υ ν ά μ ε ι Η λ ί ο υ , προπορεύσεται δε π ρ ο LC. i, iy. 76 π ρ ο σ ώ π ο υ κ υ ρ ί ο υ έ τ ο ι μ ά ΐ ω ν τάς ο δ ο ύ ς α ύ τ ο ΰ . ούκοΰν ήκιστα μεν εϊη αν πνευ- 26 ματοτόκος ή Ελισάβετ, έκτέτοκε γαρ προφήτην υψίστου' Θεοτόκος γε μην αληθώς ή αγία παρ- Lc. ι, 76 θένος, δτι θεόν ένωθέντα σαρκί τέτοκε σαρκικώς, τουτέστι κατά σάρκα. επειδή γαρ άνθρωπος ή τεκουσά εστί, ταύτηι τοι και μάλα έμφρόνως τον της γεννήσεως τρόπον ανθρωπίνως πεπράχθαι φαμέν. ην γαρ οϋτω και ούχ έτέρως δύνασθαι καθ' ημάς γενέσθαι τον so υπέρ πάσαν φύσιν, ου του είναι τοΰθ' δπερ εστίν, όλιγωρήσαντα, πόθεν; μεμενηκότα δε μάλλον δπερ ην τε και εστί και έσταΓ τροπής γαρ άμείνων ή θεία τέ εστί και υπέρτατη φύσις. ορθά μεν οον δτι φρονεΐν είθίσμεθα θεόν γεγεννήσθαι κατά σάρκα επί σωτηρίαι των δλων διαβεβαιούμενοι, μεμαρτύρηκεν ή θεόπνευστος γραφή' επειδή δε τοις νεωτάτοις αύτοΰ δόγμασι την άλήθειαν και αυτό της εκκλησιαστικής πίστεως άντείάγει το σύμβολον 35 ο δια της του πνεύματος φωταγωγίας οί κατά καιρούς εν τήι Νικαέων συναγηγερμένοι πατέρες ώρίσαντο, δεδιώς μη ά'ρα πως ύγιά την πίστιν διασώσαιντό τίνες ταΐς εκείνων φωναΐς παιδαγωγούμενοι προς άλήθειαν, πειράται συκοφαντεΐν και των λέξεων έναλλάττει την άπόδοσιν, και αυτήν δε των εννοιών δύναμιν παρασημαίνειν άποτολμάι. επειδή γαρ αυτός επί μέσης εκκλησίας βεβήλοις έχρήτο καινοφωνίαις, άνήρ τις των άγαν -to 35—3§ cf. Loofs p. 288, 3 incorruptic. ap. Mai spicil. 10, 89

4°—Ρ· 26, ίο cf. Coll. Auell. 99, 4· Euagr. ι, g. Leont. adu.

1/2. 8—40 V 3—7 VVa 5 οοτιυσ V» ούτοσ V μακάριος om. V» 6/7 ΗενιΣόμενοι πρόσ τα λεγόμενα Va σταί V 39 την add. ed. Rom. 4° κενοφιυνίαισ V Acta conciliorum oecutnenicorum. I I, 6.

4

21 κ^χρη-

26

COLLECTIO VATICANA

Ρ 8ο επιεικών και τελών μεν εν λαικοΐς £τι, πλην ουκ άθαύμαστον συναγηοχώς εν έαυτώι την παίδευσιν, θερμώι τε και φιλοθέωι κεκίνηται £ήλωι και τορόν τι κεκραγώς αυτόν ϊφη τον PG 44 προαιώνιον λόγον και δευτέραν ύπομεΐναι γέννησιν, δήλον δε δτι την κατά σάρκα και εκ γυναικός. θορυβησάντων δε προς ταύτα των δήμων και των μεν πλείστων και συνετών ου μετρίοις αυτόν έπαίνοις τετιμηκότων ως ευσεβή τε και συνετώτατον καί της των δογμάτων Β όρθότητος ουκ ήμοιρηκότα, λελυττηκότων γε μην κατ5 αύτοΰ των άλλων, διαλαβών αυτός αποδέχεται μεν ευθύς εκείνους ους τα έαυτοΰ διδάσκων άπολώλεκεν, έπιθήγει δε την γλώτταν αύτώι τε τώι μη άνασχομένωι τα αύτοΰ και μην και τοις άγίοις πατράσιν οί τον ευσεβή Hebr. 6, 19 της πίστεως δρον ήμΐν τεθεσμοθετήκασιν, η* ν ως α γ κ υ ρ α ν Ι χ ο μ ε ν της ψ υ χ ή ς α σ φ α λ ή τε και β ε β α ί α ν κατά το γεγραμμένον. ίο Loofs 6 Χαίρω γαρ ε"φη, τον ύμέτερον θεασάμενος ίήλον. αύτόθεν εστί σαφής της των ρ. 352. 22-25 λεχθέντων υπό του δειλαίου μιαρίας ό έλεγχος. ων γαρ δύο γεννήσεις, τούτων δύο υίοί' ή δε εκκλησία ένα οϊδεν υίόν, τον δεσπότην Χριστόν. Άνοητότατα μεν ουν τον των επί τούτοις εννοιών δρον έ£ηνέγκατο λέγων' ων γαρ δύο γεννήσεις, τούτων και δύο υίοί' ίσχνομυθίας γε μην της Ιν γε τούτοις άφέμενοι, τέως ι& προς τον του λόγου σκοπόν τα έ£ ακριβούς έρεύνης φέρε δη φέρε συλλέγωμεν. ούκοΰν * * άπαράδεκτον έποιήσατο, χρήναι δε φησι μίαν όμολογεΐσθαι προς ημών, 'ίνα μη δύο νοώμεν υιούς, ως δν έπάναγκες, ει δύο πάντως αί άποτέΕεις εΐεν, δύο και υιούς είσφέρεσθαι, διδασκέτω παρελθών ποίαν αρά των γεννήσεων παραδέ£εται, την προαιώνιον τε και εκ πατρός, καθ' ην οΰπω σεσαρκωμένος θεός ην ό λόγος, η γοΟν ταυτηνι την πρόσφατον 2ο και εκ γυναικός; εί μεν ουν έκείνην έρεΐ και μόνην, την προαιώνιον λέγω και εκ πατρός, Ρ 8ι εκείνος αν εϊη και μόνος υίός ό έ2 αύτοΰ κατά φύσιν, ουπω σαρκός και αίματος κεκοινωνηκώς, είκήι δε, ως έΌικε, το της ενανθρωπήσεως λαλείται μυστήριον και κεκένωκε μεν εαυτόν κατ' ούδένα τρόπον ούτε μην εν τήι του δούλου γέγονε μορφήι, μεμένηκε δε ούτω, την προς σάρκα σύνοδον αληθή και είς δεΰρο παραιτούμενος' αλλ' ό εν έσχάτοις και- 25 ροΐς εκ γυναικός αυτός [αν] λέγοιτο και μόνος υίός και δη καί μίαν ταυτηνι την εκ γυναικός παραδείόμεθα γέννησιν, άπώλισθεν άναγκαίως του είναι κατά φύσιν υίός ό εκ θεού πατρός λόγος. αλλ' όράι που πάντως ό θεοφιλής την των εννοιών άτοπίαν και το λίαν άπονενευκός είς άσέβειαν. 'ίνα τοίνυν όδόν έρχώμεθα την βασιλικήν, δύο φαμέν γενέσθαι τάς άποτέΗεις, ένα δε τον δι' άμφοΐν υίόν, ουπω μεν εν σαρκι γεγονότα τον εκ θεοΰ λόγον, so τον αυτόν δε μετά τούτο καί σεσαρκωμένον καί δι' ημάς την εκ γυναικός άνατλάντα γέννησιν κατά σάρκα. εί μεν γαρ έπ' ανθρώπων Ιφασκε το χρήναι δη πάντως δύο νοεΐσθαι τους υιούς, εί [δε] δύο γεννήσεις όνομάίομεν, ορθώς αν Ιφη και f\v αληθές' επειδή PG 45 δε το Χρίστου μυστήριον καί ό της ενανθρωπήσεως λόγος έτέραν έχει την όδόν καί ουκ ?ν γε τοις καθ' ημάς ίσοτρόπως όράται, τί ταΐς καθ' ημάς συνηθείαις ένορών, είτα τοις ss παραδόΗοις καί υπέρ λόγον τον νουν ένιείς, είς άδρανεστάτην καί αμαθή την όλιγοπιστίαν καταφωράται πεσών; Ό δε μοι θαυμάζειν Ιπεισιν, εκείνο εστίν' ένα γαρ εν τούτοις ομολόγων υίόν είδέναι την έκκλησίαν, προστεθεικώς δε δτι τον δεσπότην Χριστόν, ούκέτι τετήρηκεν ένα. διίστησι γαρ αλλήλων τα ηνωμένα καί ανά μέρος έκάτερον τίθησιν, ου τί μεν εστί κατά φύσιν ό «> λόγος, διερευνώμενος, τί δε καί ή σάρ£, άνθρωπον δε μάλλον και θεόν ως εν ίσότητι μόνηι ι—ίο. 14—41 V χι—13 VV~a 9 τεθεσμοτεθήκασιν V 13 δεσπότην om. V» εϊ δύο etvai γεννήσεις, malim εί το των γεννήσεων διπλοΟν 31 ημάς Agellius ημών V 33 W del. Agellius

17 lacunam signauit Agellius supplendo 25 εί add. Agellius 26 αν deleui

166 CYRILLI CONTRA NESTORIVM I 5—7

27

της boJ-ης, καθάπερ γοον οϊεται, συλλέγων εις εν, δπερ εστί παντελώς άπίθανον, μάλλον be καί άνέφικτον και τον του μυστηρίου λόγον κατασείει προς το άκαλλές. Ιφη be ούτως Δει be ημάς (νυν γαρ ήλθον εις έννοιαν) και την κατά Νίκαιαν ouvobov μαθεΐν ου- ρ 8ζ Loofs bαμoO τολμώσαν ειπείν δτι θεός έγεννήθη εκ Μαρίας' έφη γαρ δτι πιστεύομεν εις ένα θεόν πατέρα παντοκράτορα και εις έ'να κύριον Ίησοΰν Χριστόν. προσέχετε δτι πρότερον 5 τεθεικότες το Χριστός, δ εστί μήνυμα των ούο φύσεων, ουκ είπαν εις ένα θεόν λόγον, αλλ' έ"λαβον το όνομα το σημαίνον αμφότερα, ίνα όταν ύποκαταβαίνων άκούσηις θάνατον, μη ίενίΣηι, δταν τον σταυρωθέντα και ταφέντα, μη πλήττηι την άκοήν ως θεότητος ταΰτα παθούσης. 9 2 Είτα τούτοις επιφέρει' Πιστεύομεν εις ένα κύριον Ίησοΰν Χριστόν τον υίόν τον Loofs μονογενή, τον εκ του πατρός γεννηθέντα, τον όμοούσιον τώι πατρί, τον κατελθόντα [εκ ρ- 29 ' των ουρανών] bi' ημάς και σαρκωθέντα εκ πνεύματος αγίου. ουκ εϊπον δτι και γεννηθέντα εκ πνεύματος αγίου. 8 Διερμηνεύοντας bi τους αγίους πατέρας τί οή αρά το σαρκωθέντα εστί, φησιν ειπείν το ένανθρωπήσαντα. τί be το ένανθρωπήσαντα κατασημήνειεν αν, &ατρανών is αυτός ?φη πάλιν' Ου τροπήν της ibίaς φύσεως ύπομεινάσης εις την σάρκα, αλλά την Loofs ρ 29 ενοίκησιν την εις άνθρωπον. ' ' 79

7 1

Άρα αν άνάσχοιτό τις των τελούντων εν Χριστιανοΐς ή της ένούσης τοις λόγοις αβελτηρίας ή της των εννοιών ουσσεβείας; dtp' ουκ εναργής εϊη αν τοις αληθώς άρτίφροσι βωμολοχία ταυτι καί τρόπος ουκ άγεννής της κατά Χρίστου γλωσσαλγίας; συκοφαντεί γαρ ζο την άλήθειαν. ουκ εϊναί φησιν υίόν αληθώς αυτόν, έτέρωι τούτο προσνέμων' προσέχετε γαρ φησιν δτι πρότερον τεθεικότες το Χριστός, δ εστί μήνυμα των buo φύσεων, ουκ είπαν' πιστεύομεν είς ένα θεόν λόγον. και περί μεν του ονόματος, φημί bfe bή του Χριστός, μετά βραχύ ^ερευνήσομαι πότερόν ποτέ των buo φύσεων σημαντικόν εστίν η μη' το b£ εν χερσίν, ως έ"νι, ^αγυμνάίωμεν. οίστά μεν ουν εΐεν αν κατ' oύbέva τρόπον 25 Ρ 83 τα ούτως έκτόπως καί άτημελώς αύτώι πεφλυαρημένα, φαίη b' v οιμαί τις, τους υπέρ γε των αγίων πατέρων ποιούμενος λόγους' τί οραις ούτως, ώ γενναίε, γλώσσαν την αγροικον έφιείς άvbpάσιv άγίοις, οίς αν πρέποι το λέγεσθαι παρ' αύτοΰ του πάντων ημών σωτήρος Χρίστου' ούχ ύ μ ε ΐ ς έ σ τ έ οί λ α λ ο ΰ ν τ ε ς , αλλά το πνεύμα του π α τ ρ ό ς υμών Mt· Ι0· 20 το λ α λ ο ύ ν εν ύ μ ΐ ν ; τί γαρ ου νενόηται των λίαν άπεΣεσμένων εις ίσχνότητα την τεθαυμασμένην; τί των αναγκαίων παρώπται boγμάτωv η ποίος αύτοΐς ασφαλείας ήμέλη- 3ΐ ται τρόπος; Ου τετολμήκασι, φησί, τοις περί της πίστεως ένθεΐναι λόγοις δτι θεός λόγος εκ Μαρίας έγεννήθη. Ούκοΰν εί ταύτης ένεκα της αιτίας τους προ ημών γεγονότος αίτιάι καί λελυπησθαι 35 φής δτι μη άπαραλλάκτως ταΐς σαΐς ευρηνται κεχρημένοι φωναΐς, ώρα τάχα που συναιτιάσθαι καί αυτούς τους αγίους αποστόλους καί εύαγγελιστάς. συγγεγράφασι μεν γαρ της επί Χριστώι μυσταγωγίας τάς βίβλους, αύτολε£εί bfe ταϊς σαΐς ουκ αν έπώείΗειέ τις 3—17 Marc. Merc. exc. I [uol. V p. 55]

3—g Tim. arm. p. 116. 152

1/2. 18—38 V 3—17 VVa 4 θσ λόγοσ V» Mar. Tim. ό θσ V 6 €ΐπον Va 8 δταν scripsi ϊνα VV» Tim. cum Mar. Merc. ίο είτα — επιφέρει VVa deinde uideamus quid illi subiungant, ait Mar. Merc. 11/12 εκ των ουρανών V om. V» Mar. Mere. 19 δυσφημίασ V γράφεται δυσσεβείασ Vmg 22 δσ V 25 διαγυμνάΣομεν V, corr. ed. Rom. 28 έφιείς scripsi ενιείσ V 4*

28

COLLECTIO VATICANA

χρησαμένους φωναΐς. αλλ" ει σοι δοκεΐ, τουτι μεν πάρες ως » * άθρει δε μάλλον την του πράγματος δήλωσιν μάλα πεποιημένους. πράττεται μεν γαρ προς ημών ή πίστις εις την άγίαν και όμοούσιον τριάδα' επειδή δε φασι πιστεύειν εις ένα θεόν πατέρα παντοκράτορα, πάντων ορατών τε και αοράτων ποιητήν, και εις ένα κύριον Ίησοΰν Χριστόν τον υίόν αύτοΰ, ούχ έτερος δε καθ' ημάς Χριστός Ιησούς κύριος παρά τον ένα και φύσει 6 και αληθώς υίόν, δς εκ θεοΟ πεφηνώς και θεός ων ό λόγος γέγονεν άνθρωπος, δια γεννήσεως δε δηλονότι της εκ γυναικός, τίνα τρόπον οι τον της οικονομίας κηρύττοντες λόγον ουκ αν άλοΐεν αύτοΰ την εκ γυναικός κατά σάρκα λαλοΟντες γέννησιν; τότε γαρ δη Χριστός Ιησούς ώνόμασται θεός ων ό λόγος και σοφία και £ωή και φως ό υιός. πρόδηλον ουν δτι της τοιάσδε κλήσεως ό καιρός συνειστρέχουσαν έχει την γέννησιν, την δια γε φημι ίο Ρ 84 της αγίας παρθένου. δτι πιστεύοντες είς Χριστόν ΊησοΟν είς τον ένα και φύσει και αληθώς υίόν πιστεύομεν, άναφοιτώσης της πίστεως είς τον πατέρα δι' αύτοΟ, σαφές loh. 12,44-45 αν γένοιτο διακεκραγότος αύτοο τώι κόσμωι παντί' ό π ι σ τ ε ύ ω ν ε ί ς έμέ ου π ι σ τ ε ύ ε ι εις έ μ έ , αλλ' ε ί ς τ ο ν π έ μ ψ α ν τ ά μ ε κ α ι ό θ ε ω ρ ώ ν έ μ έ θ ε ω ρ ε ί τ ο ν π έ μ ψ α ν τ ά loh. 14, ι με και πάλιν π ι σ τ ε ύ ε τ ε είς έ μ έ , και ε ί ς τον θ ε ό ν π ι σ τ ε ύ ε τ ε . και ου δη που is φαμέν ως δύο πίστεις προς ημών αιτεί, διδάσκει δε μάλλον ως ε'ί τις είσδέΗαιτο την είς αυτόν πίστιν, αύτώι πεπίστευκε τώι πατρί. Επειδή δε κατά το εικός τήι των ονομάτων όμωνυμίαι κεχρήσεται, κοινά λέγων είναι το τε Χριστός και το κύριος και μην και υίός πρέπειν τε αυτά διαβεβαιώσεται τώι εκ πατρός φύντι λόγωι, καν ει νοοΐτο μόνος και σαρκός ουπω μεταλαχών, και μην τώι εκ 20 παρθένου φύντι ναώι, δεΐται δε, οΐμαι, βασάνου πολλής ό έπι τούτοις λόγος, είς καιρόν, ως έφην, τον αύτώι πρέποντα χρησίμως αυτόν είς το παρόν αναθεμένοι, εφ' έτέραν ϊωμεν PG 49 της αγίας συνόδου φωνήν, ην ούτοσι παρατρέπων έπι το αύτώι δοκούν την της αληθείας καταβιάίεται δύναμιν. φησι γαρ δτι γεγράφασιν οί πατέρες' πιστεύομεν είς ένα κύριον Ιησοΰν Χριστόν τον υίόν τον μονογενή, τον εκ του πατρός γεννηθέντα, τον όμοούσιον τώι 25 πατρί, τον κατελθόντα δι' ημάς και σαρκωθέντα εκ πνεύματος αγίου. επιφέρει δε τούτοις καί φησι περί των αγίων πατέρων Loofs Ύποκατιόντες δε έρμηνεύουσι το ένανθρωπήσαντα' τούτον λέγομεν σαρκωθέντα, ου ρ. 296, -g τροΤΓήν τή-ς θείας φύσεως ύπομεινάσης είς την σάρκα, άλλα την ένοίκησιν την είς V θρωπον. so Εν εξηγήσει δε πάλιν της αυτής ε"χεται διανοίας και δη και ούτω φησίν Ρ 85 8 Ήκολούθησαν τώι εύαγγελιστήι' και γαρ ό ευαγγελιστής έλθών είς την ένανθρώπησιν Loofs ΐφυγξ γέννησιν ειπείν έπι τοο ΘεοΟ λόγου και τέθεικε σάρκωσιν. που; άκουσον' κ α ί ρ. 2ο7, 5~ϊο loh. ι, ΐ4 ό λ ό γ ο ς σ ά ρ Ε έ γ έ ν ε τ ο . ουκ είπε' δια σαρκός έγεννήθη' δπου γαρ μνημονεύουσιν οί απόστολοι ή οί εύαγγελισται του υίοΰ, τιθέασιν δτι έγεννήθη εκ γυναικός. πρόσεχε 35 τώι λεγομένωι, παρακαλώ. δπου [γαρ] λέγουσι το όνομα του υίοΰ και δτι έτέχθη εκ γυναικός, τιθέασι το έγεννήθη' δπου δε μνημονεύουσι τοΟ λόγου, ουδείς αυτών έτόλμησεν ειπείν γέννησιν δια της ανθρωπότητας. ό γαρ μακάριος Ιωάννης ό ευαγγελιστής έλθών loh. ι, ΐ4 είς τον λόγον και είς την ένανθρώπησιν αύτοΟ, άκουσον οία φησιν' ό λ ό γ ο ς σα ρ Η έγένετο. 28—3° τούτον — ανθρωπον Tim. arm. p. 54

32—4° cf· Exe. Eph. IIII

i—24. 26—30 V 24—26. 31—40 VVa i spatium uacuum XI fere litterarum, suppleas e. g. σεσιυυττημένον έκείνοις 2 εΟ addidi ιι δε add. Agellius 12 σαφές Agellius σαφώσ V 15 l\ii*—τον θεόν Agellius cf. p. 48, 2 τον θν — έμέ V 19 το addidi 20 o iruu Agellius οοται V 22 τον Pusey των V 23 οΰτωοΊ V 28 το ρ. 27, τη τον V λέγομεν Mar. Merc. [uol.'V p. 55] Tim. λεγόμενον V 31 ετέρα Va om. V 36 γαρ V om. Va Exe. Eph,

166 CYRILLI CONTRA NESTORIVM I 7. 8

29

Φέρε δη ουν παραθέντες οις εφη> και του καθ' ημάς συμβόλου την άπόδοσιν, ϊδωμεν ei μη τι κεκαινοτόμηται παρά τούτου και περί αυτήν' Πιστεύομεν εις ένα θεόν πατέρα παντοκράτορα, πάντων ορατών και αοράτων ποιητήν' και εις ένα κύριον ΊησοΟν Χριστόν τον υίόν του θεοΰ, γεννηθέντα εκ του πατρός μονογενή, τουτέστιν εκ της ουσίας της αύτοΰ, θεόν εκ θεού, φως εκ φωτός, θεόν άληθινόν δ εκ θεοΟ αληθινού, γεννηθέντα, ου ποιηθέντα, όμοούσιον τώι πατρί, δι' ου τα πάντα έγένετο, τα τε εν τώι ούρανώι και τα επί της γης, τον δι' ημάς τους ανθρώπους και δια την ήμετέραν σωτηρίαν κατελθόντα και σαρκωθέντα και ένανθρωπήσαντα, παθόντα και άναστάντα τήι τρίτηι ήμέραι, άνελθόντα εις τους ουρανούς, έρχόμενον κρΐναι ίώντας και νεκρούς' και εις το πνεύμα το αγιον. ίο "Ιθι δη ουν, ω γενναίε, που τεθείκασιν, είπε, περί του υίοΟ' σαρκωθέντα εκ πνεύματος αγίου και Μαρίας της παρθένου; άλλα τούτο μεν έκδείίειεν αν ηκιστά γε, πλην έκεΐνο άθρει. φασί γαρ αυτόν τον εκ θεοΰ λόγον, τον μονογενή, τον εκ της ουσίας του πατρός, τον δι' ου τα πάντα, το φως το άληθινόν, σαρκωθήναί τε και ένανθρωπήσαι παθεΐν τε και άναστήναι και μην δτι κατά καιρούς έπανήϋει κριτής. αλλ' ϊνα και ταΐς is Ρ 86 παρ' αύτοΰ φωναΐς ακριβή την βάσανον ένιέντες ϊδωμεν τί το χρήμα της ένούσης αϋταΐς PG 52 άμαθίας, διαβεβαιοΰται σαφώς σαρκωθήναί τε και ένανθρωπήσαι τον εκ ΘεοΟ λόγον αυτούς εϊπεΐν και ταΐς εις άλήθειαν ψήφοις ως τα εικότα λέγοντας στέφανοι. dp' ουν, είπε μοι, σαρκωθήναί τε και ένανθρωπήσαι λέγοντες έτερον τι σημαίνουσι παρά το γεγεννήσθαι κατά σάρκα; σαρκώσεως γαρ ούτος αν γένοιτο και μόνος ό τρόπος τώι και ί-ίω σαρκός και ζο κατά φύσιν ιδίαν ύψεστηκότι. ου γαρ που την σάρκα σεσαρκώσθαι φαίη τις αν ούδ' αν γένοιτο τις δ ην, αλλ' εϊπερ τις νοοΐτο περί αυτόν γενομένη μετάστασις οικονομική εφ' έτερον τι παρ' δπερ [ουκ] ή°ν, έχοι αν ό λόγος εφ' έαυτώι δη τότε πολύ το εικός. ούκοΰν εί σεσαρκώσθαι φασι τον μονογενή, δια γεννήσεως σαρκικής δρώιτο -, χ ε ι ρ ι γ λ ώ σ σ η ς , ο ι δ ε κ ρ α τ ο ύ ν τ ε ς α υ τ ή ς ε δ ο ν τ α ι τ ο υ ς κ α ρ π ο ύ ς αυτής. Sir. 5, ΐ2 προσπεφώνηκε δε και έτερος τις ήμΐν των σοφών' ει μεν ε σ τ ί σοι λ ό γ ο ς σ υ ν έ σ ε ω ς , 15 ά π ο κ ρ ί θ η τ Γ εϊ δε μη, χ ε ι ρ έ σ τ ω έπϊ τώι σ τ ό μ α τ ί σου. άμαθους γαρ λόγου PG 6ο πώς ουκ άμείνων ή σιωπή; έπάρατον δε και έτέρως το πικρούς έρεύγεσθαι λόγους και της απορρήτου δό£ης καταχέαι φωνάς τάς άλιτηρίους, καίτοι δέον άκαταλήκτοις αυτήν ι Cor. 8, ϊ2 εύφημίαις καταγεραίρεσθαι προς ημών. ά μ α ρ τ ά ν ο ν τ ε ς δε ε ι ς τ ο υ ς α δ ε λ φ ο ύ ς και τ ύ π τ ο ν τ ε ς α σ θ ε ν ο ύ σ α ν την σ υ ν ε ί δ η σ ι ν είς Χ ρ ι σ τ ό ν άμαρτάνομεν' γέγραφε 2ο γαρ ούτως ό θεσπέσιος Παύλος. και ταύτα φημί τοις Νεστΰρίου λόγοις έντετυχηκώς Ρ 93 και ου μόνον αυτόν άποφάσκοντα βλέπων το χρήναι λέγειν ημάς ως εστί μεν Θεοτόκος ή αγία παρθένος, έκτέτοκε δε θεόν οντά τον Εμμανουήλ, αλλά γαρ έτι προς τούτωι και καθ' έτερους τρόπους τήι Χριστού δόΗηι πολεμεΐν έγνωκότα' θεοφόρον γαρ ήμΐν αυτόν πειράται δεικνύειν και ουχί θεόν αληθώς, ανθρωπον δε θεώι συνημμένον ως εν ίσότητι της ά£ίας. 25 ούτω γαρ αύτώι και μόνωι παρά πάντας τους άλλους δοκεΐ φρονεΐν τε και λέγειν, καίτοι Eph. 5. 27 της καθολικής εκκλησίας, ην αυτός έαυτώι παρέστησεν ό Χριστός, τάς του τα τοιάδε συγγεγραφότος ουκ έχούσης ρυτίδας, ούσης δε μάλλον άμωμου και άνεπίπληκτον παντελώς την έπ' αύτώι γνώσιν έχούσης και της πίστεως την παράδοσιν ευ μάλα πεποιημένης. πιστεύομεν γαρ είς ένα θεόν πατέρα παντοκράτορα, πάντων ορατών τε και αοράτων ποιη- so την και εις ένα κύριον ΊησοΟν τον Χριστόν και είς το πνεύμα το αγιον, επόμενοι δε ταΐς τούτοις έπενηνεγμέναις των αγίων πατέρων όμολογίαις αυτόν τον εκ του θεού και πατρός ουσιωδώς φύντα λόγον καθ' ημάς γενέσθαι φαμέν σαρκωθήναί τε και ένανθρωπήσαι, τουτέστιν έαυτώι σώμα λαβείν εκ της αγίας παρθένου και ϊδιον αυτό ποιήσασθαι. ούτω γαρ έσται και αληθώς εις κύριος Ιησούς Χριστός, ούτως αυτόν ως ένα προσκυνήσομεν, 35 ουκ ανά μέρος τιθέντες ά'νθρωπον και θεόν, αλλ' ένα και τον αυτόν είναι πιστευοντες ως εν θεότητι και άνθρωπότητι, τουτέστι θεόν τε ομού και ανθρωπον. ό δε γε της νεωτάτης ήμΐν ασεβείας εΰρετής, καίτοι Χριστόν ένα λέγειν προσποιούμενος, διαιρεί μεν πανταχού τάς φύσεις και ανά μέρος ΐστησιν έκατέραν, ουκ αληθώς άλλήλαις συμβήναι λέγων αύτάς, PS. 140, 4 προφασιΣόμενος δε προφάσεις εν άμαρτίαις κατά το γεγραμμένον, επινοεί τίνα συνάφειας 40 τρόπον, τον κατά μόνον, ως έφην, την ισότητα της ά£ίας, καθάπερ αμελεί και εκ των Ρ 94 αυτού δειχθήσεται λόγων. και ένοικίίει μεν μεθεκτώς ως άνθρώπωι κοινώι τον εκ θεού 1—4 VVa 5—42 V 4 καταρρυσιν V 19 εύφημίοισ V άληθέσ V

35 προσκυνήσωμ€ν V

39 αληθώς Agellius

166 CYRILLI CONTRA NESTORIVM I 10

II PROOEM.

33

λόγον, μερίζει δε τάς εν τοις εύαγγελίοις φωνάς, ως ποτέ μεν τάσδε τινάς μόνωι τε και ίδικώς άνατιθέναι τώι λόγωι, ποτέ δε ίδίαι τώι εκ γυναικός. καίτοι πώς ούχ απασιν εΐη αν ουκ άναμφιλόγως έχον δτι θεός ων φύσει γέγονεν άνθρωπος ό μονογενής, ου κατά συνάφειαν απλώς, ως γοΰν εκείνος φησι, την θύραθεν έπινοουμένην ήτοι σχετικήν, άλλα καθ' έ'νωσιν αληθή, άπορρήτως τε και υπέρ νουν, ούτω τε εις νοείται και μόνος άπας τε 6 αύτώι πρέπει λόγος και ως έ£ ενός προσώπου τα πάντα λελέ£εται; μία γαρ ήδη νοείται φύσις μετά την έ'νωσιν ή αύτοΰ του λόγου σεσαρκωμένη, καθάπερ αμελεί και εφ' ημών αυτών PG 6ι νοοΐτ' αν είκότως. άνθρωπος γαρ εις αληθώς συγκείμενος έ£ ανόμοιων πραγμάτων, ψυχής δη λέγω και σώματος. έπισημήνασθαι δε και νυν άναγκαΐον δτι το ένωθέν τώι θεώι λόγωι σώμα φαμέν έψυχώσθαι ψυχήι λογικήι, προσθήσομεν δε κάκεϊνο χρησίμως' ίο ετέρα μεν γαρ παρά τον εκ θεοΰ λόγον ή σάρΕ κατά γε τον της ιδίας φύσεως λόγον, ετέρα δε πάλιν ουσιωδώς ή αύτοΰ τοΟ λόγου φύσις. πλην ει και νοείται διάφορα και εις ετερότητα φυσικήν διεσχοινισμένα τα ώνομασμένα, αλλ' εις έί άμφοΐν νοείται Χριστός καθ' έ'νωσιν αληθή άλλήλοις συμβεβηκότων, θεότητας τε και άνθρωπότητος. έμπεδοΐ δε προς τοΰτο ημάς ή θεόπνευστος γραφή δια μυρίων μεν δσων πραγμάτων τε και λόγων, is παραδείγμασι δε χρωμένη, δι' ων αν τις και λίαν άκονιτι προς γε το δύνασθαι κατιδεΐν το Χριστού μυστήριον διελάσειε σαφώς. Ιφη τοίνυν ό μακάριος προφήτης Ήσαίας' και α π ε σ τ ά λ η π ρ ο ς με εν τ ω ν σ ε ρ α φ ι μ και τ ή ι χ ε ι ρ ΐ ε ι χ ε ν ά ν θ ρ α κ α , δν τ ή ι les. 6, 6. 7 λ α β ί δ ι έ ' λ α β ε ν από του θ υ σ ι α σ τ η ρ ί ο υ , και ή ψ α τ ο τοΟ σ τ ό μ α τ ο ς μου κ α ι Ρ 95 εϊπεν' ιδού ήψατο τοΟτο των χ ε ι λ έ ω ν σου, και άφελεΐ τάς ανομίας σου 20 και τάς α μ α ρ τ ί α ς σου π ε ρ ι κ α θ α ρ ι ε ΐ . πολυπραγμονοΰντες δε, ως εν», το της οράσεως βάθος, ούχ έτερον είναι φαμέν πλην δτι τον κύριον ημών Ίησοΰν Χριστόν τον εν τώι θυσιαστηρίωι κείμενον άνθρακα νοητόν, εφ' ώι παρ' ημών εύωδιάίει θυμίαμα τώι θεώι και πατρί' δι' αύτοΰ γαρ την προσαγωγήν έσχήκαμεν δεκτοί τε έσμέν τάς πνευματι- Eph. 2, 18 κάς τελούντες λατρείας. ούτος τοίνυν ό άνθραξ ό θείος δταν άψητοι των χειλέων 25 του προσιόντος αύτώι, διεσμηγμένον ευθύς άποφανεΐ και άπάσης αμαρτίας ήμοιρηκότα παντελώς, άπτεται δε τίνα τρόπον των εν ήμΐν χειλέων, διδάίει λέγων ό μακάριος ΤΤαΟλος' ε γ γ ύ ς σου το ρ ή μ α ε σ τ ί ν εν τώι σ τ ό μ α τ ί σου και εν τήι κ α ρ δ ί α ι σ ο υ , δτι Rom.io,8-io ε ά ν ε ϊ π η ι ς ε ν τ ώ ι σ τ ό μ α τ ί σ ο υ δ τ ι κ ύ ρ ι ο ς Ι η σ ο ύ ς , κ α ι π ι σ τ ε ύ σ η ι ς εν τ ή ι κ α ρ δ ί α ι σου δτι ό θ ε ό ς α υ τ ό ν ή γ ε ι ρ ε ν εκ ν ε κ ρ ώ ν , σ ω θ ή σ η Γ κ α ρ δ ί α ι γ α ρ so π ι σ τ ε ύ ε τ α ι ε ι ς δ ι κ α ι ο σ ύ ν η ν , σ τ ό μ α τ ί δε ο μ ο λ ο γ ε ί τ α ι ε ί ς σ ω τ η ρ ί α ν . άνθρακι δε παρεικάίεται δια τοι το εκ δυοΐν νοεΐσθαι και ανόμοιων πραγμάτων, συνόδωι γε μην τήι κατά άλήθειαν μόνον ουχί συνδεΐσθαι προς έ'νωσιν' είσδεδυκός γαρ τώι Εύλωι το πυρ εις οϊκείαν αυτό μεταστοιχειοΐ τρόπον τινά δόΕαν τε και δύναμιν, καίτοι τετηρηκός όπερ ή*ν. μαργαρίτηι δε πάλιν εαυτόν άφομοιοΐ λέγων ό κύριος ημών Ιησούς Χριστός' 35 ό μ ο ί α ε σ τ ί ν ή β α σ ι λ ε ί α των ο υ ρ α ν ώ ν ά ν θ ρ ώ π ω ι έ μ π ό ρ ω ι ί η τ ο ΰ ν τ ι κ α λ ο ύ ς Mt.i3,45-4 6 μ α ρ γ α ρ ί τ α ς , ε ύ ρ ω ν δε έ ν α π ο λ ύ τ ι μ ο ν μ α ρ γ α ρ ί τ η ν ά π ε λ θ ώ ν π έ π ρ α κ ε ν δ σ α • ε ί χ ε , και ή γ ό ρ α σ ε ν αυτόν. ακούω δε και έτέρως εαυτόν ήμΐν καταδεικνύντος και λέγοντος' ε γ ώ ά ν θ ο ς του π ε δ ί ο υ , κ ρ ί ν ο ν των κ ο ι λ ά δ ω ν . έχει μεν γαρ εν Cant. 2, ι ίδίαι φύσει την θεοπρεπή λαμπρότητα του θεού και πατρός, εύωδιάίει δε πάλιν αυτό, κατά 40 γε φημι την νοητήν εύοσμίαν. ώσπερ τοίνυν επί γε του μαργαρίτου και μην και τοΟ Ρ g6 κρίνου νοείται μεν το σώμα το ύποκείμενον, ή δε γε εν αύτώι λαμπρότης ή γοΰν εύωδία κατ' PG 64 ίδιον λόγον ως έτερα μεν παρά τα εν οίς είσιν, 'ίδια δε πάλιν αυτών και ουκ αλλότρια των 6. 7 ως & ενός— σεσαρκωμένη Tirnoth. arm. p. 197 V 17 bieXdceie scrips! διελάσει V 26 του Agellius σου V άποφανή V 29 πιστεύσ€ΐσ V 33 εΐσδεδυκώσ V 34 μεταστοιχειοΐ Patrologia μεταστοιχιεΐ V 35 μαργαρ(την V 40 αυτό scripsi αυτόν V 41 fe scripsi τε V 42 Μ^ν τ° scrips! μίντοι V Acta conciliorum oecumenicorum. J ι, 6.

5

34

COLLECTIO VATICANA

εχόντων εστί τα άχωρίστως έμπεφυκότα, κατά τον αυτόν οϊμαι τρόπον λογιούμεθά τε και φρονήσομεν και επί γε του Εμμανουήλ. έτεροΐα μεν γαρ κατά την φύσιν θεότης τε και σάρΗ, αλλ' ίδιον ην του λόγου το σώμα, του δε σώματος ου κεχωρισμένος ό ενωθείς αύτώι λόγος. νοοΐτο γαρ ώδε τε και ούχ έτέρως ό Εμμανουήλ, Mt. ι, 23 τουτέστι μεθ' ημών ό θεός. τοιγάρτοι ποτέ μεν ως άνθρωπος και εκ των της κενώ- 6 loh. ίο, ι8 σεως μέτρων εαυτόν ήμΐν εμφανή καθιστάς Ιφασκεν ο υ δ ε ί ς α ϊ ρ ε ι την ψυχήν μου απ' εμού" ποτέ δε πάλιν ως θεός ων ό λόγος και έ£ ουρανού νοούμενος και εις μετά της ιδίας loh. 3. 13 σαρκός ο υ δ ε ί ς ά ν α β έ β η κ ε , φησίν, εις τ ο ν ο ύ ρ α ν ό ν εί μη ό εκ τοΟ ο ύ ρ α ν ο Ο κ α τ α β ά ς , ό υ Ι ό ς τοΟ ά ν θ ρ ω π ο υ . Πανταχόθεν τοίνυν εις έ'νωσιν άδιάτμητόν τε και αληθή συνδέοντος ήμΐν του ίεροΟ ίο γράμματος τον υίόν και εις πρόσωπον εν αποφέροντος εν πίστει, διίστησι πολλαχώς ό περιττός ούτοσι και πεφλυάρηκεν είκήι και αύτοΰ τοΟ Χρίστου, θεόν όνομάίων τον εκ θεοΰ πατρός λόγον, καθάπερ αμελεί προιών ό λόγος έκδείξει σαφώς [ως] εν οίκείωι καιρώι και τόπωι. ύποπλάττεται μεν γαρ δεδιέναι μη ά'ρα τις αίδοΐ τήι περί την άγίαν παρθένον ήττώμενος, είτα θεοτόκον αυτήν όνομάσας φυρμόν καί άνάκρασιν, την is είς άλλήλας φημί, των υποστάσεων γενέσθαι νομίσας των της εκκλησίας δογμάτων καταχέηι το άκαλλές, καίτοι τοΟτο φρονουντος ούδενός, Ιπανορθών δε, ως οΐεται, το δεινόν, άνω τε και κάτω τα πάντα συγχεΐ, των εις ορθότητα καί άλήθειαν άφειδήσας εννοιών. 2φη γαρ ούτως Loofs ρ. 1 Εϊ μετά πίστεως απλής το Θεοτόκος προέφερες, ουκ αν σοι της λέΐεως έφθόνησα, ao 272, 13-273. τον νουν έΕετάίων τοΟ βήματος' αλλ' έπειδήπερ ορώ σε προφάσει της περί την μακαρίαν Μαρίαν τιμής των αιρετικών βεβαιοΰντα την βλασφημίαν, δια τοΰτο την της λέΐεως προφοράν ασφαλίζομαι, τον εν τήι λέΕει κρυπτόμενον κίνδυνον υφορώμενος. 'ίνα δε αυτό σαφέστερον καί πάσιν εϋληπτότερον ειπώ, τοις Αρείου και Εύνομίου καί Άπολιναρίου καί πάντων τοις χοροϊς των της τοιαύτης φατρίας σπουδή θεοτόκον είσάγειν, ως κράσεως 25 γινομένης καί των δύο φύσεων μη διαιρουμένων μηδέν των ευτελών εις την ανθρωπότητα λαμβάνεσθαι καί χωράν αυτούς λοιπόν κατά της θεότητας έχειν, ως πάντων λεγομένων παρ' ενός, ου κατά την από της συνάφειας ά£ίαν, αλλά κατά την φύσιν. είς μεν γαρ ό Χριστός καί εις κύριος' αλλ' επί τοΟ Χρίστου, επί του μονογενούς λέγω υίοΰ, καί το Χριστός καί το υίός ποτέ μεν επί της θεότητας, ποτέ δε επί της ανθρωπότητας, έ Agellius δη V 12 καταπεφλυάρηκεν scripsi φλυάρηκεν V πεφλυα'ρηκεν Vcorr 13 μόνον addidi ως deleui 23 αυτό V Apol. το αυτό Va 3Ο/3Τ ποτέ— ανθρωπότητας add. Agellius

166 CYRILLI CONTRA NESTOR1VM II PROOEM. ι

35

θεώι συνημμένου κατά μόνην την άΗίαν, ου καθ' έ'νωσιν αληθή, τουτέστι την κατά φύσιν. πώς ουν εστί Χριστός και υιός και κύριος, εϊπερ άμφοΐν ανά μέρος άρμόσειεν [αν], ως Ρ 98 έ"φης, το ώδε τε κατονομάίεσθαι και είναι κατά άλήθειαν δια τοι το συμβήναι καθ' έ'νωσιν ήκιστα μεν αλλήλων τάς υποστάσεις, ένοϋσθαι δε κατά μόνην την άΕίαν ήτοι την αύθεντίαν ή γοΰν έΣουσίαν; καίτοι τάς των πραγμάτων πολυπραγμονοΰντες φύσεις τα εν ϊσότητι της & άΗίας ου ταύτης έ'νεκα της αιτίας άποβεβληκότα καταθρήσαιμεν αν το ύπάρχειν ίδιοσυστάτως ούτε μην το ίσομοιρεΐν είς δόΣαν αρκέσει προς έ'νωσιν. οίον τι φημί, Πέτρος τε και Ιωάννης αμφω μεν ήστην απόστολοι τε και άγιοι και ταΐς ϊσομέτροις τιμαΐς και δυνάμεσι ταΐς δια του πνεύματος κατηγλαισμένοι παρά του πάντων ημών σωτήρος Χριστού' ήκουον γαρ όμοΰ τοις άλλοις' ύ μ ε ΐ ς έ σ τ έ το φ ω ς τοΟ κ ό σ μ ο υ τ ο ύ τ ο υ , και πάλιν' ίο Mt. 5, 14 ά σ θ ε ν ο ϋ ν τ α ς θ ε ρ α π ε ύ ε τ ε , ν ε κ ρ ο ύ ς ε γ ε ί ρ ε τ ε , λ ε π ρ ο ύ ς κ α θ α ρ ί σ ε τ ε , δ α ι μ ό - M t . ίο, 8 νια έ κ β ά λ λ ε τ ε . αρά ουν έΗ ίσομοιρούσης άΗίας ή γοΰν αυθεντίας αύτοΐς ύπάρΣαι φαμέν το είς ανθρωπον έ'να καταλογίζεσθαι τους δύο και αρκεί τοοτο προς έ'νωσιν, την ως εν γε ταΐς ύποστάσεσι λέγω; είτα πώς ουκ ήλίθιον κομιδήι το ώδε φρονεΐν νοοΐτ' αν είκότως; τί τοιγαροΰν ύποπλάττηι μεν είναι την πίστιν ορθός έ'να λέγων Χριστόν ι& Ίησοΰν κύριον, είτα διατέμνων εις δύο πρόσωπα τε και υποστάσεις τον έ'να [και] τον μεν της αληθούς ενώσεως άτιμάΣεις τρόπον, δι' ης αληθώς είς τε και μόνος αν εϊη ό Χριστός, συνάφειαν δε άμαθώς ονομάσεις την ίσοτιμίαν; ποίος γαρ οΰτός εστί συνάφειας τρόπος; ή ουκ οϊσθα δτι φίλον πως αεί τοις κατά τόνδε τον βίον το εν εύκλείαις είναι κοσμικαΐς, οϊ τάς παρά των κρατούντων πλουτοΟσι τιμάς, αλλ' εν ϊσοις δντες άΕιώμασιν ?σθ' δτε 2ο διεστήκασιν αλλήλων, ύπάρΕει τε τήι καθ' έ'να φημί και μέντοι τώι βούλεσθαι τα αυτά φρονεΐν τε και δράν; αλλ' εΐπερ ην τις δεσμός αναγκαίος είς ενότητα συλλέγων αυτούς ρ 9g της άΣίας ό τρόπος καθάπερ αμελεί και σύμβασις φυσική, ουκ αν εν ϊσότητι γερών ήτοι της ά£ίας υπάρχοντες ύποστάσεσί τε και γνώμαις είς το έτερος είναι και έτερος ίδικώς αλλήλων άπενοσφΕοντο. που τοιγαροΰν την σήν συνάφειαν θήσομεν, τί δε και δράσαι λογι- 25 σόμεθα; όμογνωμονεΐν άρα πέπεικεν αυτούς ή συμβήναι παρεσκεύασεν είς ενότητα μυστικήν; αλλ' ουκ αν Ιχοις ειπείν. έκδέδειχε γαρ ό λόγος προς αμφω ταυτι πολύ νοσούσαν το PG 68 αδρανές. φράίε δε μοι κάκεΐνο' προσερήσομαι γαρ άναγκαίως τί το της ά£ίας ώνησε χρήμα τον, ώσπερ έ"φης αυτός, τώι θεώι λόγωι συνημμένον ανθρωπον και εκ γυναικός; αρά γαρ ϊσον άπέφηνεν εν δόΣηι και ύπεροχήι και τοσούτον είναι παρεσκεύασεν δσος αν so είναι πιστεύοιτο και αυτός; είτα πώς ου διαψεύσεται λέγων' την δ ό Η α ν μου έ τ έ ρ ω ι les. 42, 8 ου δ ώ σ ω ; πεφλυάρηκε δε μάτην και αυτός ήμΐν ό θεσπέσιος μελωιδός ώδί που λέγων δτι τίς εν ν ε φ έ λ α ι ς ί σ ω θ ή σ ε τ α ι τώι κ υ ρ ί ω ι ή τίς ό μ ο ι ω θ ή σ ε τ α ι τώι κυ- PS. 88, 7 ρ ί ω ι εν υ ί ο ΐ ς θ ε ο ΰ ; ή ούχ έτερος παρά τον έ'να και φύσει και εκ θεού πατρός λόγον ό κατ' ιδίαν ύπόστασιν της προς αυτόν ένότητος αληθώς διεσχοινισμένος; είτα πώς 35 ούχ απασιν εναργές; αλλ' ουκ ίσον μεν τώι θεώι λόγωι πεποίηκεν ή άΗία τον συνημμένον, όράταί γε μην και έ"στιν εν μείοσι. . πώς ουν έ'να φής Χριστόν και υίόν και κύριον, καίτοι προύχοντας ενός κατά γε των εννοιών την δύναμιν και ύφιΖηκότος ετέρου της προς αυτόν ισότητας τε και δόΗης; άλλως τε (προσεποίσω γαρ οίς ε"φην, και τόδε) δεδώρηται κατ' αυτόν ό εκ θεοο πατρός λόγος την ιδίαν άίίαν τώι εκ γυναικός' κατά τίνα δε τρόπον ΊΟ αυτό δη τουτΐ πεπραχθαί φησι, βασανΚειν άΗιον. αρά γέγονε και αυτός φως άληθινόν; άρα φύσει θεός και 2ωή και σοφία και δημιουργός και δύναμις, είκών και απαύγασμα της ύποστά- Hebr. ι, 3 σεως του πατρός, και τα της άνω δόΗης πλεονεκτήματα κεχώρηκε φυσικώς ει'ς έ'να τινά των ρ ιοο V 2 εις add. Pusey ex ilorilegio syriaco άρμόσ€ΐεν scripsi άρμόσοιεν v V 18 άμαθώς Pusey ex florilegio syriaco άληθιϊισ V 21 τώι μη scripsi το V bpfl m λογισαίμεθα 26 μυστικήν V φυσική v Agellius 36 τον scripsi το V

16 και deleui 25 malim κδν 41 δη] bi V 5*

36

COLLECTIO VATICANA

πεποιημένων; τί ουν εστί το έδαίρετον εν τώι κατά φύσιν θεώι; τί το μέγα και όπερ ημάς, ei ενδέχεται την κτίσιν καταπλουτεΐν δύνασθαι και τούτο ουσιωδώς τα εν οίς εστίν, αγαθά; αλλ' ως εν μεθέ£ει της θείας τυχόν υπεροχής πεφόρηκε την ά2ίαν; δύο δη πάλιν άναμφιλόγιυς υιοί, εϊπερ εστίν αληθές ως έτερον τι και έλαττον κατά φύσιν εστί· του την μέθεΕιν εμποιοΰντος αύτώι το σχέσει τήι προς αυτόν τιμώμενον. άλώσηι δη οδν ουδέ β εϊδώς & λέγεις. αίτιοι δε άνθ' δτου τους ένι προσώπωι προσνεμοντας τάς εν τοις εύαγγελίοις φωνάς; dp' ουχί δύο καινοτόμων υιούς; πώς γαρ έτι κύριος εις και Χριστός καί υιός, εί πρόσωπον ίδικόν έκατέρωι και λόγος και μην και ύπόστασις αναχωρούσα προς ετερότητα και το της αληθούς ενώσεως χρήμα παραιτούμενη και το άσύμβατον όλοτρόπως Έχουσα προς την έτέραν; καί το γε παράδοΗον και των αύτοΰ δυσφημιών άποφαΐνον την ίο βδελυρίαν, κοινά φησιν είναι τα ονόματα, το τε υιός φημι καί Χριστός καί κύριος. καί εί μεν είναι κοινά φησιν ως ένι τώι Χριστώι καί τισι παρ' αυτόν έτέροις, ?χοι αν εικός ό λόγος αύτώΓ εί δε διίστησιν άμαθώς οϊεταί τε πρέπειν αυτά καί ίδικώς τώι λόγωι καί μην τώι εκ γυναικός, δύο που πάντως πάλιν καί άναμφιλόγως Χριστοί καί υιοί καί κύριοι. Ιφη γαρ δτι το Χριστός όνομα ποτέ μεν θετέον επί της θεότητος αυτής, ποτέ δε καί επί is PG 69 της ανθρωπότητας ή καί έπ' άμφοϊν, όνήσειεν δ' αν ή ομωνυμία το σύμπαν ουδέν εις γε το δεΐν έ"να νοεΐσθαι Χριστόν καί υίόν καί κύριον, τέμνοντα δίχα του καί αύτάς αλλήλων τάς υποστάσεις άποφοιτάν καί εις ίδικήν ετερότητα των προσώπων διεσταλμένων. εμφανή γαρ ώσπερ ήμΐν καθιστάς της ένούσης αύτώι δυσμαθίας την δύναμιν, προσεπάγει καί φησιν 2ο Loofs ρ. 2 Όταν υυν ή θεία γραφή μέλληι λέγειν η1 γέννησιν του Χρίστου την εκ της μακαριάς 2 73. ιδ-274. παρθένου ή θάνατον, ούδαμοΟ φαίνεται τιθεΐσα θεός, αλλ' ή Χριστός ή υιός ή κύριος, επειδή ταΰτα τα τρία των δύο φύσεων εστί σημαντικά, ποτέ μεν ταύτης, ποτέ δε εκείνης, ποτέ δε ταύτης κάκείνης. οίον τι λέγω, όταν την ανθρώπου γέννησιν ήμΐν ή γραφή Gal. 4. 4 διηγήται, τί λέγει; έ ξ α π έ σ τ ε ι λ ε ν ό θ ε ό ς τον υ ί ό ν αυτοί). ουκ εϊπεν' έΗαπέστειλεν 25 ό θεός τον θεόν λόγον, αλλά λαμβάνει το όνομα το μηνΰον τάς φύσεις τάς δύο. επειδή Gal. 4, 4 Υάρ δ υιός άνθρωπος εστί καί θεός, λέγει' έ ζ α π έ σ τ ε ι λ ε τον υ ί ό ν α ϋ τ ο ΰ γ ε ν ό μενον εκ γ υ ν α ι κ ό ς , ίνα δταν άκούσηις το γ ε ν ό μ ε ν ο ν εκ γ υ ν α ι κ ό ς , είτα ϊδηις το όνομα προκείμενον το μηνϋον τάς φύσεις τάς δύο, [ίνα] την γέννησιν την εκ της μακαριάς παρθένου υίοΰ μεν καλήις' υίόν γαρ έγέννησε θεοΟ καί ή Χριστοτόκος παρθένος, αλλ' έπει- so δήπερ δ ύίός του θεοϋ διπλούς εστί τάς φύσεις, ουκ έγέννησε μεν τον υίόν του ΘεοΟ, αλλ' έγέννησε την ανθρωπότητα, ήτις εστίν υίός δια τον συνημμένον υίόν. Αλλ' ημείς γε, ώ τάν, οί των σων τερετισμάτων τα άμείνω φρονεΐν έγνωκότες καί ι Cor. 8, 6 της θεοπνεύστου γραφής ϊχνηλατοΟντες τον σκοπόν ένα λεγούσης τον πατέρα καί θεόν, έ£ ου τα πάντα, καί έ'να κύριον Ίησοΰν Χριστόν, δι' ου τα πάντα παρήχθη προς γένεσιν, 86 δταν άκούσωμεν εκ της αγίας παρθένου γεγεννήσθαι Χριστόν, τότε δη τότε καί μάλα έμφρόνως καί κατ" ευθύ της αληθείας ίέναι σπουδάζοντες τον εκ ΘεοΟ πατρός φύντα λόγον ένανθρωπήσαί τε φαμέν καί ένωθήναι σαρκί καθ' ύπόστασιν γεννηθήναί τε κατά σάρκα καί της σης εις τοΰτο τερθρείας ουκ άνείόμεθα, ένι δε καί μόνωι τώι κατά φύσιν υίώι το Χριστός όνομα προσνεμοΰμεν είκότως, γεννήσεως ονομαζόμενης της δια της αγίας παρθένου. « 2 = Exc. Eph. Ι ι—20. 33—4° V 2ΐ—3 2 VVa 5 αυτόν] αυτό V 6 λέγεις ed. Rom. λίγει V 17 μ€τά addidi 21 μίλλει V 22 το Va om. V 25 διηγείται V 29 ϊνα Wa uaria lectio in Exc. Eph. 31 ουκ Va Exc. Eph. om. V [= Coll. Pal. 38, 58] 34 σκοπόν Agellius κόσμον V 36 γεγενήσθαι V 38 ένιυθεΐναι V

i66 CYE1LLI CONTRA NESTORIVM II 1—3

37

κοινά μεν γαρ, ως £φην, αύτώι καί έτέροις εΐεν αν τα τοιάδε των ονομάτων ομολόγου- Ρ ioa μένως, πολλοί γαρ υιοί κατά χάριν και θεοί και κύριοι ?ν τε ούρανώι και επί της γης, ι Cor. 8, 5 καθά και ό θεσπέσιος ήμΐν γράφει Παύλος, πλην ως εν μεθέΗει του κατά φύσιν και κατά μίμησιν' το δε γε Χριστός όνομα τε καί χρήμα πρέποι αν κατ' ούδένα τρόπον τώι εκ πατρός οντι λόγωι γυμνώι και καθ' εαυτόν και έΊΐω σαρκός προς ημών νοουμένωι. εϊ 5 δε δη λέγοιτο κενώσαί τε εαυτόν και εν τήι του δούλου καθικέσθαι μορφήι και καθ' ημάς Phil. 2, 7 γενέσθαι δια την σάρκα, κεκλήσεται και αυτός δια τοι το κεχρίσθαι Χριστός. ου γαρ κέχρισται κατ' ιδίαν φύσιν θεός ων ό λόγος, γέγονε δε μάλλον ή χρίσις αύτώι περί το άνθρώπινον. ούτω τοιγαροΰν προεισβεβηκότος εκείνου [περί] ου γέγονεν ή χρίσις (αύτοΰ PG 72 γαρ ή ένανθρώπησις, περί η*ν ή χρίσις), όταν ήμΐν όνομάίηται Χριστός, ου κατά γε την ίο σήν άθυροστομίαν ά'νθρωπον απλώς ύποτοπήσομεν διηιρημένον του λόγου καί ανά μέρος κείμενον εκ της αγίας τετέχθαι παρθένου, αλλ' αυτόν, ως έ"φην, τον εκ θεού πατρός λόγον ένωθέντα σαρκί καί τώι έλαίωι της άγαλλιάσειυς κεχρισμένον ανθρωπίνως παρά του θεοΰ καί πατρός. δτι δε γέγονε τώι θεώι λόγωι περί το άνθρώπινον ή χρίσις, δτε πέφηνε u καθ' ημάς, Ιερόν ημάς πιστώσεται γράμμα. ό μεν γαρ θεσπέσιος Ιακώβ της του Gen. 28, 7· πατρός άπαίρων εστίας εις την των ποταμών ήπείγετο μέσην καί προς Λαβαν ήιει τον ι?'*' 8 2 '" του Βαθουήλ, ένί δε των δια μέσου χωρίων έμβεβληκώς κατηυλίΣετο. καί δη καί λίθωι την κεφαλήν ΰποκλίνας τον ϋπνον εϊσδέχεται κλίμακα τε τεθεαμένος την εκ γης άνω διήκουσαν εις τον ούρανόν αναβαίνοντας τε καί καταβαίνοντας δι' αυτής τους αγγέλους, έπεστηριγμένον δε τον κύριον έπ' αυτής, θαύμα μεν των οράσεων έποιεϊτο πολύ, λαβών ζο δε τον λίθον, έστησεν αυτόν στήλην καί έπέχεεν ελαιον επί το άκρον αυτής. άθρει δη εν τούτοις τον κύριον ημών ΊησοΟν Χριστόν τον ένα καί μόνον καί αληθώς υίόν ως λίθον ρ 103 άναστηλούμενον' καί γαρ εστί λίθος εκλεκτός ακρογωνιαίος έντιμος, εις κεφαλήν γωνίας les. 28, 16 καί είς τα θεμέλια Σιών τεθειμένος παρά τοΟ θεού καί πατρός. άθρει δε μοι προς s' II7/ 22 τούτωι καί τίνα κέχρισται τρόπον' ου γαρ όλον δι' όλου τώι έλαίωι κατέδευσε τον λίθον 25 δ θεσπέσιος Ιακώβ, έπέχεε δε μάλλον επί το άκρον αύτοΰ. οϋκοΰν, ΐν' ούτως εϊπωμεν, ούχ άπας ούτε μην ήι λόγος εστίν ό μονογενής, είς ιδίαν αυτός κέχρισται φύσιν (πώς γαρ αν νοοΐτο μετεσχηκώς τοΟ ιδίου πνεύματος;), χρίεται δε μάλλον, ως ε"φην, επί το άκρον, τουτέστιν έίωφανώς καί οίον εν μέρει καί άκρωι τώι καθ' ένωσιν την άληθινήν ίδίωι σώματι καί ώσπερ λέγεται παθεΐν σαρκί ανθρωπίνως, καίτοι την φύσιν υπάρχων so iPetr.4,i απαθής ως θεός, ούτω νοείται κεχρισμένος κατά γε το άνθρώπινον, καίτοι χρίων αυτός τώι ίδίωι πνεύματι τους οίς αν πρέποι μεταλαχεΐν της αγιότητας αύτοΰ. αλλ' ήμεΐς μεν ώδε τε φρονεΐν έγνώκαμεν καί όρθοποδεΐν είθίσμεθα την βασιλικήν τε καί άδιάστροφον ερχόμενοι τρίβον, σημαντικά δε λέγων ούτος των δύο φύσεων τα τοιάδε των ονομάτων, έκατέραι το δοκούν απονέμει μετ' έΗουσίας καί το μέτριον είς λόγους της μετά σαρκός s& οικονομίας αϊσχύνεται καν άκούσηι λέγοντος τοΟ μακαρίου Παύλου έ £ α π έ σ τ ε ι λ ε ν ό θ ε ό ς Gal. 4. 4 τον υ ί ό ν α ύ τ ο ΰ , γ ε ν ό μ ε ν ο ν εκ γ υ ν α ι κ ό ς , γ ε ν ό μ ε ν ο ν υπό ν ό μ ο ν , άπαγε, φησί, μη τον εκ θεού φύντα λόγον άπεστάλθαι νομίσηις' ου γαρ γέγονεν εκ γυναικός, ου γέγονεν υπό νόμον. Ότι δε ου φενακισμός είκαΐος τα παρ' ημών, κεχρήμεθα δε μάλλον ταΐς αύτοΰ φω- 4ο ναΐς, αυτά δη πάλιν είς μέσον οϊσω τα είρημένα 3

Έ Ε α π έ σ τ ε ι λ ε γαρ φησιν, ό θ ε ό ς τον υ ί ό ν α ύ τ ο Ο , γ ε ν ό μ ε ν ο ν εκ γ υ ν α ι κ ό ς , p°2g7 4-8 γ ε ν ό μ ε ν ο ν υπό ν ό μ ο ν . ενταύθα μηνύει μεν τάς δύο φύσεις, το συμβάν δε περί PG73 Gal. 4. 4

3 Exc. Mar. Merc. Ill; — p. 38, ι λΐγει adfert Tim. syr. f. 450

ι—41 V 42. 43 V» 8 αύτώι ed. Rom. αυτό V 43 δε συμβάν V»

9 rapl deleui

15 το addidi

34 οΟτος scripsi αύτόσ V

38

COLLECTIO VATICANA

P 104 την ανθρωπότητα λέγει, έπει άπαίτησον τον φιλόνεικον' τίς έγένετο υπό νόμον; ό θεός λόγος; Είτα πώς ουκ εμβρόντητος αληθώς εϊη αν τα ούτω σαφή καϊ απασιν εγνωσμένα και άναμφιλόγως έχοντα, το γε ήκον εις αυτόν, άνατρέπειν πειρώμενος; τίνα πέπομφεν ήμΐν έ£ ουρανών ό πατήρ σωτήρα και λυτρωτήν; ου τον εκ της ουσίας αύτοΰ φύντα λόγον; 6 Eph. 4, ίο τίς εστίν ό κ α τ α β ά ς και ά ν α β ά ς υ π ε ρ ά ν ω τ ω ν ο υ ρ α ν ώ ν , ίνα π λ η ρ ώ σ η ι τα π ά ν τ α ; αρά το πάντα δύνασθαι πληρούν της καθ' ημάς φύσεως έργον είναι φής και τοις loh. 3, 31 της ανθρωπότητας ανάψεις μέτροις; περί τίνος γέγραφεν ό μακάριος Ιωάννης ό ά ν ω θ ε ν ερχόμενος επάνω πάντων εστίν; ή τάχα που και αυτός ψευδομυθήσειεν αν τοις loh. 8, 23 Ιουδαίων δήμοις επίτιμων τε και λέγων ύ μ ε ΐ ς εκ τ ω ν κ ά τ ω έ σ τ έ , εγώ εκ των άίνω ίο ε ι μ ί , και πάλιν ε γ ώ ο υ κ ε ι μ ί εκ του κ ό σ μ ο υ τ ο ύ τ ο υ ; εί γαρ ην άνθρωπος εκ γυναικός καθ' ένα των άλλων και ουχί δη μάλλον σεσαρκωμένος και εν άνθρωπείαι μορφήι πεφηνώς ό άνωθεν τε και εκ θεού πατρός λόγος, πώς αν νοοΐτο καί ά'νωθεν και ίζ ουρανού; πώς επάνω πάντων καί ουκ από γε του κόσμου, καίτοι κόσμου μέρος υπάρχων δια την σάρκα και δσον ήκεν ειπείν κατά γε το πρέπον τήι άνθρωπότητι μέτρον, γεγονώς μετά is πάντων υπό θεοΰ; ταύτηι τοι και θεόν εαυτού κατωνόμαίε τον πατέρα, καίτοι φύσει και αυτός υπάρχων θεός καί εκ της ουσίας αύτοΟ πεφηνώς υιός μονογενής. περί τίνος αρά PS. 106, 20 φησΐν ό μακάριος Δαυίδ' έ Η α π έ σ τ ε ι λ ε τον λ ό γ ο ν α υ τ ο ύ και ί ά σ α τ ο α υ τ ο ύ ς ; les. 63, 9 σέσωκε γαρ ημάς ου πρέσβις ουκ άγγελος, αλλ' αυτός ό κύριος κατά τάς γραφάς. αλλά ναί, φησίν, ό πάντα πληρούν δυνάμενος θεός λόγος άπέσταλταΓ τίνα τρόπον; που γαρ 2ο ουκ είναι φαμέν αυτόν; ή και δποι πεμφθήσεται; καταγορεύσεις ουν άρα και του πανσόφου Exod. ig, 18 Μωσέως ως την απόρρητον του θεού δό£αν ου μετρίως ήδικηκότος; έφη γαρ δτι καταβεΡ ιο5 βηκεν ό θεός εΐδει πυρός επί το όρος Σινά. καν άκούσηις λέγοντος του μακαρίου PS. 103, 3° Δαυίδ προς τον των δλων κρατούντα θεόν' έ Η α π ο σ τ ε λ ε ΐ ς το π ν ε ύ μ α σ ο υ , και κ τ ι σ θ ή σ ο ν τ α ι και ά ν α κ α ι ν ι ε ΐ ς το π ρ ό σ ω π ο ν της γ η ς , άπιστήσεις τάχα που και 25 ψευδηγορεΐν οίήσηι τον πνευματοφόρον; ου γάρτοι κίνησιν μεταβατικήν ποιείται το θείον ούδ' αν εκ τόπου προς τόπον μεταχωρήσειεν αν, ως ουκ ενόν αύτώι το εν πάσιν είναι και τα πάντα πληρούν. ταΰτά που * * και σαυτόν, λογιήι δε πάλιν και των αληθών άπαναστήσηι δογμάτων σαυτώι τε και μόνωι κατακολουθεΐν ήιρημένος. αλλ' ή*σθά που πάντως εν άμείνοσιν έννοίαις, εκείνο διενθυμούμενος ως άπας ήμΐν περί θεοϋ λόγος πε- so Gal. 4, 4 ποίηται μεν ανθρωπίνως, νοείται γε μην ως αν αύτώι και μόνωι πρέποι' τεθορύβηκε δε ου PG 76 μετρίως αυτόν το υπό νόμον λέγεσθαι τον εκ θεού πατρός γεγενήσθαι λόγον. αλλ' ουδέν εν τούτωι το δεΐμα' μεμένηκε γαρ f\v, νομοθέτης δηλονότι και θεός. και ει μεν ου γέγονεν άνθρωπος, ου γέγονεν υπό νόμον' επειδή δε εστίν αληθές δτι τεταπείνωκεν εαυτόν ό κατά φύσιν ιδίαν άνω που και υψηλός, είτα γέγονε καθ' ημάς ό υπέρ πάσαν την 35 2 Cor. 8, g κτίσιν και πλούσιος ων έπτώχευσε δια του γενέσθαι καθ' ημάς, πώς ουκ αν λέγοιτο μεθ' ημών γενέσθαι και υπό νόμον; ή γαρ ου λογιούμεθα φρονοΟντες ορθώς το της άνθρωπου φύσεως όρίΕεσθαι μέτρον ως εν γε τώι δεΐν και ύποκεΐσθαι νόμωι; το γαρ άφετόν τε και υπέρ νόμον φύσει τε και αληθώς ελεύθερον εϊη αν έτερον ουδέν πλην δτι το θείον. Mt. 17, 27 ούκοΰν δτε γέγονε σάρΕ, τότε γέγονε καί υπό νόμον' συνετέλεσε γαρ τοις δασμολογοΰσι 4ο το δίδραχμον, καίτοι κατά φύσιν ιδίαν ελεύθερος ων ως θεός και υιός, και δτε γέγονε σάρ£. ει δε σοι δοκεΐ τον ένα τέμνειν εις δύο και ίδικώς ήμΐν άνθρωπον άποφαίνειν τον εκ γυναικός, πώς αν λέγοιτο γενέσθαι και υπό νόμον ό της υπό νόμον φύσεως ων; ου ι. 2 VVa 3—43 V 2ΐ ικριφήσεται V 22 ήδικηκότος scrips! ήδικηκότα V σεισ V 28 lacunam significaui, e. g. supplendo voeiv πείσεις

25 άπιστήσεις Agellius άποστή-

166 CYRILLI CONTRA NESTORIVM II 3. 4

39

γάρτοι το ?χον το δεΐν ύποκεΐσθαι νόμωι γένοιτ' αν υπό νόμον, αλλά το φύσιν έχον την Ρ ιο6 υπέρ νόμον και έΈω νόμου. μόνη γαρ, ως ?φην, εστίν ή θεία τε και υπέρτατη φύσις και νόμων έπέκεινα και μέντοι και ελευθέρα και τον επιστάτη ν έχουσα παντελώς ούδένα, κατάρχουσα δε μάλλον αυτή των όλων και πάσι τον εαυτής έπιτιθεΐσα ίυγόν. δ δε λογισμού τοο πρέποντος διημαρτηκώς δυσσεβείας είς τούτο κατώλισθεν εννοιών και εις 5 άκρον ηκει σκαιότητος από γε του διαιρεΐν είς δύο τον ένα κύριον Ίησοΰν Χριστόν, ως άνυποστόλως ειπείν μήτε θεόν αληθώς μήτε μην υίόν είναι κατά φύσιν τον Εμμανουήλ, ώνομάσθαι δε οι/τω Χριστόν και αγιον, καθάπερ αμελεί και έ'τεροί τίνες των καθ' ημάς ή γοΟν των λελατρευκότων τοις άκαθάρτοις δαίμοσιν' έ"φη γαρ ούτω πάλιν β ·.

Αλλ' ώσπερ λέγομεν θεόν τον πάντων δημιουργόν και θεόν τον Μωσέα (θεόν γαρ φησι, Loofs τ έ θ ε ι κ ά σε του Φ α ρ α ώ ) και υίόν τον Ισραήλ του θεού ( υ ί ό ς γαρ φησι, π ρ ω τ ό τ ο - Exod.'7. ι.5 κός μου Ι σ ρ α ή λ ) και ώσπερ λέγομεν Χριστόν τον Σαούλ (ου μη γαρ φησιν, ε π ι β ά λ ω 4. " την χ ε ί ρ α μου έπ' α υ τ ό ν , δτι Χ ρ ι σ τ ό ς κ υ ρ ί ο υ εστί) και Κΰρον ωσαύτως (τάδε λ έ γ ε ι κ ύ ρ ι ο ς τ ώ ι Χ ρ ι σ τ ώ ι μου Κ ύ ρ ω ι ) καί τον Βαβυλώνιον αγιον (εγώ γαρ les. 45. ι φησι, σ υ ν τ ά σ σ ω α ύ τ ο ΐ ς , < ή γ ι α σ μ έ ν ο ι ε ί σ ί κ ά γ ώ ά'γω αύτούς>), ούτω λέγομεν les. 13. 3 καί τον δεσπότην Χριστόν καί θεόν καί υίόν και αγιον. αλλ' ή μεν κοινωνία των όνο- ιβ μάτων όμοία, ούχ ή αύτη δε ά£ία. Τί φής; ποίον έρεύγηι λόγον από καρδίας της σης καί ουκ από στόματος κυρίου Ι er. 23, 16 κατά το γεγραμμένον; ουδείς λέγει ανάθεμα ΊησοΟν εί μη εν Βεελίεβούλ. ως αν νοοΐτο ctl , εϊπερ ούχ εν τι νοείται προς ημών το έτέρωι τινί σχετικώς συνήφθαι λεγόμενον; δύο γαρ πάντως τα άλλήλοις συμβαίνοντα και ούχ 'εν αυτό τι το έαυτώι συναπτόμενον νοοΐτ' αν είκότως. 6 ψευδομυθία δη οον τα εκείνου και λήρος έτέρως' ημείς δε μετά την ενωσιν, καν εϊ θεόν λόγον όνομάσειέ τις, ου δίχα νοοΟμεν αυτόν της ιδίας σαρκός, καν εϊπηι Χριστόν, σαρκωθέντα τον λόγον έπιγινώσκομεν. τίς δε δη άρα και ό της παρά σου λεγομένης συνάφειας νοείται τρόπος; ει μεν γαρ ήνώσθαι φής καθ' ύπόστασιν τώι εκ θεού φύντι λόγωι το άνθρώπινον, τί την θείαν, είπε μοι, περιυβρίσεις σάρκα, καίτοι προσκυνεΐν αύτήι μη ίο παραιτούμενος, πρέποντος μόνηι τήι θείαι τε και άπορρήτωι φύσει του προσκυνεΐσθαι δεΐν; Ρ ΐ2ο εί δε αληθή μεν ουκ οϊει γενέσθαι την ενωσιν, συνάφειαν δε μάλλον ήμΐν ονομάζεις την κατά γε την όμωνυμίαν και την εν ψιλαΐς και μόναις ταΐς ΐσαις κλήσεσιν άΗίαν, τί σεμνοληρεΐς άπηκριβώσθαι λέγων τον εκ γυναικός προς ακραν συνάφειαν, δήλον δε δτι την προς τον λόγον; όμώνυμον μεν γαρ άλλήλοις ειεν αν το τε υίός υίώι και κύριος κυρίωι, is αλλ' ουδέν αλλήλων μειονεκτοΐτο αν τα ονόματα και το περιττόν εν τούτοις πολυπραγμονεΐν είκαΐον οιμαί που' υίός γαρ υίοΰ κατά το υίός ούτε το μεΐΣον ούτε το Κλαττον έχει. περισσοεπεΐς ουν άρα και μάλα σαφώς, άπηκριβώσθαι λέγων αυτόν προς ά'κραν συνάφειαν. πρέποι δ' αν κατά γε το αύτώι μοι δοκούν ουχί ταΐς ομωνυμίας το άπηκριβώσθαι λέγειν αυτάς άλλήλαις, έκείνοις δε μάλλον, α την είς πάν ότιοΰν ισότητα τε και ομοιότητα των 20 £ν είναι πεπιστευμένων διαλαχόντα φαίνεται, οίον φέρε ειπείν άπηκριβώσθαι φαμέν προς ά'κραν έμφέρειαν της του δεινός μορφής ή τον έ£ αύτοΰ γεγονότα υίόν F) φέρε ειπείν εικόνα, κατά δε γε τον της συνάφειας τρόπον πώς αν άπηκριβώσθαι λέγοιντο και νοοΐντό τίνα; αλλ' αυτός μεν ήμΐν ήρμήνευσε της συνάφειας την δύναμιν' ου γαρ 'εστί, φησί, τον θεόν λόγον άνευ της ανθρωπότητας πρά£αί τι. όμόφρονες οον άλλήλοις καί όμογνώ- 26 μονές κατά σε, και από κοινών σκεμμάτων εφ' έκαστα των πρακτέων ίέναι πιστεύσομεν την των παρά σου λεγομένων υίών Ηυνωρίδα' είτα πώς ου δύο Χριστοί και υιοί και κύριοι; αλλ' ως όργάνωι τώι σώματι κεχρήσθαι τον λόγον διισχυρΚηι κατά το εικός. αλλ' εί μεν ένα φής υίόν και μίαν ύπόστασιν την του λόγου σεσαρκωμένην, ουκ αυτός £σται θεόPG Q τητος όργανον, κεχρήσεται δε μάλλον οΐάπερ όργάνωι τώι ίδίωι σώματι καθάπερ αμελεί καί so Ρ ΐ2ΐ ή του άνθρωπου ψυχή. ούκοΰν ομολόγησαν ένα, μη διαιρών τάς φύσεις, μετά του είδέναι και φρονεΐν δτι σαρκός μεν έτερος ό λόγος, θεότητος δε πάλιν ό αύτήι καί μόνηι πρέπων. ήκιστα μεν γαρ θεότητα γενέσθαι φαμέν του λόγου την σάρκα, θείαν δε μάλλον ως ιδίαν αύτοΰ. εί γαρ άνθρωπου σάρΗ ή ανθρωπινή λέγεται, τί το κωλοον έ"τι καί θείαν ειπείν την του θεού λόγου; τί τοίνυν διαγελάις της αληθείας το κάλλος, άπο- 35 θέωσιν ήμΐν όνομάίων της αγίας σαρκός, μόνον δε ουχί καί κατονειδίίων τοΐς ορθά φρονεΐν ήιρημένοις την θεοποίησιν; καίτοι λέγων αυτός Loofs 9 "Ινα τοίνυν δειχθήι καί τοΐς μάγοις τίς εστίν ούτος ό παρ' αυτών προσκυνούμενος Ρ· 354.22-25 κα\ eni τ{να η·γαγεν αυτούς του πνεύματος του αγίου ή χάρις, δτι ουκ επί ψιλόν απλώς θεωρούμενον βρέφος, αλλ' επί τι σώμα συνημμένον'άρρήτως θεώι. 4ο "Οτε τοίνυν άρρήτως συνήφθαι θεώι το σώμα φησι, το δε απόρρητον αληθώς υπέρ νουν εστί καί λόγον, αληθής που πάντως ή ένωσις η γοΰν ή συνάφεια κατ' αυτόν. 3ΐ ομολόγησαν — 33 πρέπων Leont. Hierosol. [Mai scriptt. uet. 7, 130] p. 85. syr. f. 45b

38—40 Tim. arm.

i—37. 41. 42 V 38—40 Wa 3 κεχωρισμΐνος υίός scripsi κεχυυρισμίνοσ, ο ex ιυ corr., V 12 οία ed. Rom. είη V 17 κατά scripsi καΐ V ig πρέπβι V 30 κεχρίσεται V 39 παναγίου V» 41 τόι ed. Rom. τω V

166 CYRILLI CONTRA NESTORIVM II 8—10

47

απόρρητα γαρ τα τοιάδε και των ούτως άλλήλοις συμβεβηκότων ουκ αν οϊμαί τις είοείη τον τρόπον. ei be οΐσθα λέγειν ο'ίει τε δυνασθαι διατρανοΰν της συνάφειας την δύναμιν, πώς απόρρητον έτι το χρήμα εστί; θαυμάσω be δτι καίτοι σώμα λέγων συνήφθαι θεώι και τούτο άπορρήτως, ουκ αύτοΟ δη τοΰτο και ίδιον eivai φησιν, ΐν' ως 'εν νοοΐτο μετ' αϋτοΰ, μερίίει be πάλιν εις ανθρωπον και θεόν ανά μέρος τε και ίδικώς τον ένα Χριστόν και 5 κύριον ΊησοΟν και ορθά φρονεΐν ύποπλάττεται λέγων 10

Αλλ' ου ψιλός άνθρωπος ό Χριστός, συκοφάντα, αλλ' άνθρωπος όμοΟ και θεός. ei δε μόνον υπήρχε θεός, έχρήν ειπείν, .Άπολινάριε' τί με ίητεΐτε άποκτεΐναι, θεόν δς την άλήθειαν ύμϊν λελάληκα; άιον, άπόχρη δε, οιμαι, προς το 5 2Reg.7,i2-i4 παρόν εκείνο ειπείν. Ιφη γαρ που θεός προς τον μακάριον Δαυίδ' και α ν α σ τ ή σ ω εκ του σ π έ ρ μ α τ ο ς σου μετά σε δς Ι σ τ ο ί εκ της κ ο ι λ ί α ς σ ο υ , και ε τ ο ι μ ά σ ω τ η ν β α σ ι λ ε ί α ν α ύ τ ο ΰ ' α υ τ ό ς ο ι κ ο δ ο μ ή σ ε ι ο ί κ ο ν τώι ο ν ό μ α τ ι μου. και α ν ο ρ θ ώ σ ω τ ο ν θ ρ ό ν ο ν α ύ τ ο ΰ έ ω ς ε ι ς τ ο ν α ι ώ ν α κ α ι ε γ ώ έ"σομαι α ύ τ ώ ι ε ί ς π α τ έ ρ α και α υ τ ό ς Ι σ τ ο ί μ ο ι εις υίόν. αλλ', οιμαι, φαίη τις αν, ουκ επί γε τώι ίο Εμμανουήλ, είρήσθαι δε μάλλον επί ΣολΟμώντι ταυτί' ΤΤαΰλός γε μην ό σοφώτατος τοις Hebr. ι, s ούτως έθέλουσι νοεΐν άντιτάΕεται γεννικώς. δέχεται γαρ έπι Χριστώι τάς φωνάς και αυτόν εϊναί φησι προς δν εϊρηται παρά του θεοο και πατρός δτι Ι σ ο μ α ι α ύ τ ώ ι είς π α τ έ ρ α και α υ τ ό ς Ι σ τ ο ί μοι είς υίόν. δτι δε καθ' ημάς γεγονώς, τουτέστιν άνθρωπος ίερουργήσειν Ιμελλε τώι θεώι και πατρι δια της είς αυτόν πίστεως σεσωσμένην 15 ι Reg. 2, 35 την υπ' ούρανόν, διεσάφει λέγων εν έτέροις' και α ν α σ τ ή σ ω έ μ α υ τ ώ ι ι ε ρ έ α π ι σ τ ό ν δς π ά ν τ α τα εν τήι κ α ρ δ ί α ι μου και εν τήι ψ υ χ ή ι μου π ο ι ή σ ε ι , και ο ι κ ο δ ο μήσω α ύ τ ώ ι ο ί κ ο ν π ι σ τ ό ν και δ ι ε λ ε ύ σ ε τ α ι ε ν ώ π ι ο ν μ ο υ π ά σ α ς τ ά ς ημέρας. ά"θρει δη μοι πάλιν ως εν έτέροις ειπών ο ύ τ ο ς ο ι κ ο δ ο μ ή σ ε ι ο ί κ ο ν τώι ο ν ό μ α τ ι μου, τώι υίώι τον οίκον έγείρειν ό πατήρ επαγγέλλεται. καί τούτο συνείς ό θεσπέσιος w ρ Χ 36 Παύλος Μωσέα μεν Ιφη πιστόν εν δλωι γενέσθαι τώι οϊκωι μου, το οίκετικόν έχοντα μέτρον, Χριστόν γε μην ως υίόν έπι τον οίκον αύτοΰ, οδ οίκος έσμέν ημείς. τρόπος δε PG ιι6 της ιερουργίας αύτώι τα καθ' ημάς, ούχ αίμα ταύρων καί μόσχων, αλλ' ή της απάντων Hebr. s, ι. ζ πίστεως ομολογία. και πιστώσεται πάλιν ώδι γεγραφώς ό μακάριος ΠαΟλος' δ θ ε ν , αδελφοί άγιοι, κλήσεως ε π ο υ ρ α ν ί ο υ μέτοχοι, κατανοήσατε τον άπόστολον 25 καί α ρ χ ι ε ρ έ α τ η ς ο μ ο λ ο γ ί α ς ημών Ί η σ ο Ο ν , πιστόν ο ν τ ά τ ώ ι π ο ι ή σ α ν τ ι Phil. 2, 7 αυτόν. αυτόν οδν δρα φαμέν τον εκ θεοΰ πατρός λόγον, δτε δι' ημάς κεκενώσθαι λέγεται μορφήν δούλου λαβών, τότε καί εν τοις της ανθρωπότητας μέτροις εαυτόν καθεϊναι, οίς δν πρέποι, καί μάλα είκότως, καί το άπεστάλθαι δοκεΐν καί της άνωτάτω τιμής ήγεΐσθαι πρόΗενον την ίερουργίαν. εί γαρ έπείπερ γέγονε καθ' ημάς, προσκεκύνηκε μεθ' so Hebr. ι, 6 ημών ως άνθρωπος, καίτοι προσκυνούσης αυτόν της oViu πληθύος καί των αγίων πνευDeut. 32.43 μάτων λέγοντος τε Μωυσέος περί αύτοΟ' ε ύ φ ρ ά ν θ η τ ε , ο υ ρ α ν ο ί , άμα α ύ τ ώ ι καί π ρ ο σ κ υ ν η σ ά τ ω σ α ν α ύ τ ώ ι π ά ν τ ε ς υ ί ο ί θ ε ο ύ , τί το Ηένον ή της οικονομίας λόγοις Eph. 5. 2 άνάρμοστον, εί κεχρημάτικεν άρχιερεΰς ως είς όσμήν εύωδίας εαυτόν τε υπέρ ημών καί 2 Cor. 2, 15 ημάς άνατιθείς δι'εαυτού τε καί εν έαυτώι τώι θεώι καί πατρί; Χριστού γαρ έσμέν εύωδία 85 κατά το γεγραμμένον. αλλ' ήκιστα μεν εν κόσμωι τώι δέοντι πεπράχθαι ταυτί διισχυρί£εται πάλιν ό γεννάδας ούτοσί, μόνον δε ουχί καταμειδιάι των ούτω ταοτ' Ιχειν ύπειληφότων καί τοις θείοις σκέμμασιν άνοσίως επίτιμων ούτω πού φησιν Loofs 11 Αποστόλου γαρ άκούοντες όνομα, τον θεόν λόγον νοοΟσιν άπόστολον' άρχιερέως Ρ· 232. 8-17 άναγινώσκοντες κλήσιν, θεότητα τον αρχιερέα φαντάζονται παραδόΗου φρενοβλαβείας ίδέαι. 4ο ι, ι = Exc. Mar. Merc. V; 39· 4° adfert Tim. arm. p. 100

1—38 V

39. 40 Wa

ι προηγορευκώς scripsi προοηγορευκώσ V 8 μου] σου V 12 malim άντιτεταϊεται γεννικώς ed. Rom. γενικώσ V 19 οΟτοσ V malim ούτος ζι μου suspectum 39 νεστορίου V in mg.

166 CYRILLI CONTRA NESTORIVM III PROOEM. ι

55

τίς γαρ αποστόλου λειτουργίαν μαθών, ουκ ευθύς άνθρωπον μηνυόμενον ?γνω; τίς άρχιε- Ρ 137 ρέως όνομασίαν άκούων, θεότητος ούσίαν τον αρχιερέα νομίσειεν; εί γαρ άρχιερεύς ή θεότης, τίς ό τήι παρά της άρχιερωσύνης λειτουργίαι θεραπευόμενος; εί θεός ό προσφέρων, ουδείς ώι προσφέρεται. τί γαρ θεότητος άξιον, ΐν' ως έλάττων προσφέρηι τώι μείίονι; s 2 ΤΤροσεπάγει δε τούτοις' Πόθεν ουν αύτοΐς ό θεός κεκλήσθαι νυν άρχιερεύς ένομίσθη Loofs ό θυσίας είς προκοπήν ιδίαν κατά τους αρχιερέας μη χρήιίαιν; ό θεότητος κτήτωρ έ£ ρ' 233> 4"7 α ν θ ρ ώ π ω ν ληφθείς υ π έ ρ α ν θ ρ ώ π ω ν κ α θ ί σ τ α τ α ι τα π ρ ο ς τον θεόν. Hebr. 5, ι Ούκοΰν ουδέ άπεστάλθαι φής είς τόνδε τον κόσμον τον του θεοΰ λόγον; πεφενάκικεν ουν άρα κατά το εικός τους δι1 αυτού κεκλημένους ό σοφώτατος Παύλος' έ"φη γαρ ίο οτι έ Ε α π έ σ τ ε ι λ ε ν ό θ ε ό ς τον υ ί ό ν α ύ τ ο ΰ γ ε ν ό μ ε ν ο ν εκ γ υ ν α ι κ ό ς , γ ε ν ό μ ε ν ο ν Gal. 4, 4 υπό ν ό μ ο ν , άλοίη δ' δν κατά σε και ό μακάριος Δαυίδ έρραψωιδηκώς είκήι και τα ανέφικτα Ζητών' ε"φη γαρ που προς τον εν τοις ούρανοΐς πατέρα καί θεόν' έ S α π ό σ τ ε ι λ α ν PS. 42, 3 1Ι7 το φως σου καί την ά λ ή θ ε ι ά ν σου. τί δε; είπε μοι, ουχί καί αυτός ό υιός ψευδοεπήσει τάχα που λέγων ου γ α ρ ά π έ σ τ ε ι λ ε ν ό θ ε ό ς τον υ ί ό ν είς τον κ ό σ μ ο ν , is loh.3,17 ίνα κ ρ ί ν η ι τον κ ό σ μ ο ν , αλλ' 'ίνα σ ω θ ή ι ό κ ό σ μ ο ς δ Γ α ύ τ ο ΰ , καί πάλιν εγώ loh. 8, 42 εκ του π α τ ρ ό ς έ Σ ή λ θ ο ν καί ή κ ω ; γράφει δε που καί ό σοφός Ιωάννης περί αύτοΰ' ό λ α μ β ά ν ω ν α ύ τ ο ΰ την μ α ρ τ υ ρ ί α ν έ σ φ ρ ά γ ι σ ε ν δτι ό θ ε ό ς α λ η θ ή ς εστίν' ioh.3,33-34 δν γαρ ά π έ σ τ ε ι λ ε ν ό θ ε ό ς , τα β ή μ α τ α του θ ε ο ΰ λαλεί. άπεστάλθαι δε φαμέν τον του θεοΰ λόγον το της αποστολής δνομά τε καί χρήμα μετά των της κενώσεως Έχοντα 2ο μέτρων, συ δε δη δέδιας άμαθώς καί αύτώι προσνέμειν έρυθριάις άνθ' δτου το τε της αποστολής καί της άρχιερωσύνης δνομά τε καί χρήμα; αρά γαρ άρμόσειν ύπείληφας ως έτέρωι παρ' αυτόν άνθρώπωι τώι εκ γυναικός, ψιλήν ?χοντι την συνάφειαν κατά σε καί ως εν ίσότητι μόνης της άίίας; πώς ουν ?τι τα καθ' ημάς όνήσας δράται θεός ων ό λόγος, Ρ 138 εί καί προσκεκομίσμεθα δι' ετέρου τώι θεώι καί πατρί; ούκέτι γαρ δι' αύτοΰ την προσα- 25 Eph.z.iS γωγήν έσχήκαμεν, αλλά γέγονεν ημών μεσίτης άνθρωπος καθ' ημάς, το της θεότητος όνομα κατάπλαστον έ"χων. αλλά ναί, φησί, σμικρόν αν εϊη τώι εκ θεοΰ πατρός φύντι λόγωι το ίερουργεΐν. σμικρόν ομολογουμένως, συνερώ γαρ σοι πρεσβεύοντι τάληθές' αλλ' ου γυμνήι τήι θεότητι κεχρημένος έπέφανε τοις επί της γης, γεγονώς δε μάλλον άνθρωπος καθ' ημάς, ώι μέγα τι χρήμα καί έΗαίρετον ή Ιερουργία. εί δε δη παραιτεΐτο το ίερουρ- so γεΐν ως άνθρώπωι πρέπον η γοΟν έτέρωι τώι της δουλείας έχοντι μέτρον, πώς ουκ άμεινον παρά πολύ καί προ γε τούτου παραιτεΐσθαι την ένανθρώπησιν; αλλ' ουκ άπόβλητον έποιήσατο δι' ημάς την γέννησιν, ούτοσί δε, ως Ιφην, αίσχύνεται τάληθές, άσοφόν τε καί άνεπιστήμονα καταδεικνύς εαυτόν, καίτοι του μακαρίου Παύλου λέγοντος' ου γ α ρ έ π α ι - Rom. ι, ι6 σ χ ύ ν ο μ α ι το ε ύ α γ γ έ λ ι ο ν , δ ύ ν α μ ι ς γ α ρ θ ε ο ύ εστίν είς σ ω τ η ρ ί α ν παντί τώι 35 πιστεύοντι. θαυμάσειε δ" αν τις τον του θεού λόγον της απάντων ένεκα σωτηρίας καί Ζωής τοσαύτην άνασχόμενον παθεΐν την ταπείνωσιν, ην ουκ οιδ' δπως ό των είκαίων ήμΐν διδαγμάτων εύρετής καί μόνον όμολογεΐν αίσχύνεται, καίτοι δέον άγασθαι μεν επί τούτοις αυτόν, άνακραγεΐν δε όμοΰ τώι μακαρίωι προφήτηΓ κ ύ ρ ι ε , ε ί σ α κ ή κ ο α την Hab. 3. 2 1,2 — Exc. Mar. Merc. V; 2—5 repetuntur infra p. 69, 23 ι—5 Wa

6—39 V

2 dv cod. Dresd. Chrysostom. ap. Loofs p. 232, 13 om. Wa 3 τη παρά cod. Dresd. παρά τη V, Va et hoc et altero [p. 69, 23] loco 9 Κυρίλλου V in mg. 22 άρμόσειν Agellius άρμόσειεν V 28 συνερώ Agellius συνεργώ V 33 malim την γεννησιν την εκ γυναικός 37 άνασχόμενον scripsi άνασχομένω V 39 άνακεκραγεΐν V

jo

COLLECTIO VATICANA

ά κ ο ή ν σου κ α ι έ φ ο β ή θ η ν ' κ α τ ε ν ό η σ α τα έ ρ γ α σου και έ Η έ σ τ η ν . επειδή δε άπάσης αύτώι της θεοπνεύστου γραφής άντεγειρομένης τρόπον τινά και άντανιστώσης την άλήθειαν ψυχρόν τε και άυλον και ούδαμόθεν έπικουρούμενον άποφαινούσης αύτώι τον επί τοις ιδίοις εύρήμασι λόγον, διηπόρηκεν ου μετρίως των εις ορθότητα τε και άλήθειαν εννοιών τε και διασκέψεων, ταύτηι τοι και α μηδείς πώποτε των εις ορθότητα την δόγμα- 5 Ρ ΐ39 τικήν μεμαρτυρημένων F| πεφρονηκώς ή λέγων άλίσκεται, ταύτας ποιείται του λόγου τάς PG ΐ2ο άφορμάς σκιαμαχεΐ τε και διατείνεται μάτην, άντεΗάγοντος ούδενός ή φιλονεικεΐν έθέλοντος ι Cor. 9. 26 περί τούτων αύτώι, και τοΟτο οιμαί εστί το εις αέρα δέρειν. ?φη γαρ Loofs Τίς αποστόλου λειτουργίαν μαθών, ουκ ευθύς ανθρωπον μηνυόμενον Κγνω; τίς άρχιερ 232,11-14 ρ£ως όνομασίαν άκούων, θεότητος ούσίαν τον αρχιερέα νομίσειεν; ίο "Οτε τοίνυν ουδείς ό τούτο λέγων εστί, τίσιν, είπε μοι, φιλονεικεΐς και το ταΐς απάντων ψήφοις κατεγνωσμένον ως μόνος αυτός άνατρέπων οϊει τάχα που και γερών άΣίαν ποιεΐσθαι την ?νστασιν; καίτοι πώς ουκ αληθές ως τούτο λέγοντος ούδενός είς μέσον άγεις αυτός δ σιωπαν άμεινον και μη ταΐς των απλούστερων ένίεσθαι ψυχαΐς; τίς γαρ ούτως εμβρόντητος, ως θεότητος ούσίαν τον αρχιερέα νομΚειν; άνθρωπος ην Ααρών, καίτοι το ι& προύχειν των άλλων εν ίερωσύνηι τήι θείαι λαχών. πώς οδν αν τις ούσίαν θεότητος τον αρχιερέα νομίσειεν; f| πώς δν ουχί πάντηι τε και πάντως ομόλογησειεν άνθρωπου γενέσθαι μνήμην, δταν ήμΐν ό Μωυσέος αδελφός ως άρχιερεύς όνομάίηται; άλλα γαρ κοινόν τίνα και κατά παντός άρχιερέως των καθ' ημάς ιόντα τε και πρέποντα προτιθείς τον λόγον, της Ιν Χριστώι νοούμενης οικονομίας το παράδοΗον παραλύειν επιχειρεί και οίον εκ 2ο βάθρων αυτών κατασείειν άποτολμάι το θείον ημών μυστήριον, ουκ εννόων δτι τεθεμελίωκεν Mt. 16, ι8 ό Χριστός επί πέτραν την έκκλησίαν και π ύ λ α ι α ι δ ο υ ου κ α τ ι σ χ ύ σ ο υ σ ι ν αυτής, ηκιστα μεν γαρ άξιοι τήι κοινήι και απάντων των ορθά φρονεΐν εϊωθότων έπεσθαι δό£ηι, καινοτομεί * * και μόνος άβασανίστως το δοκούν. ημείς μεν γαρ, καθάπερ ήδη προεΐπον, τον εκ θεοΰ πατρός λόγον ανθρωπον γεγονότα και ίερουργήσαι φαμέν έαυτώι και 25 τώι πατρί της πίστεως ημών την όμολογίαν πρέπουσάν τε και κατ' ούδένα τρόπον άνάρμοστον τοις της κενώσεως μέτροις ποιήσασθαι την οίκονομίαν, αλλ' ούχ ώδε ταΰτ' έ"χειν Ρ 140 έκείνωι δοκεΐ, ίδίαι δε μάλλον και ανά μέρος απολαβών ως έτερον οντά Χριστόν τον εκ της αγίας παρθένου παρά γε τον εκ θεού πατρός λόγον, αυτόν γενέσθαι φησίν άπόστολον καί αρχιερέα της ομολογίας ημών, οΐεται δε καί των είς εύσέβειαν ήκόντων έννοεΐν, so εκείνο λέγων Loofs Ei θεός ό προσφέρων, ουδείς ώι προσφέρεται. τί γαρ θεότητος άΗιον, ΐν' ως Ρ· 232.15-17 έλάττων προσφέρηι τώι μείζονι; Αλλ' εϊ μεν τις ην ό διατεινόμενός τε καί λέγων αυτόν αληθώς τον εκ θεοΰ πατρός λόγον καί προ της ενανθρωπήσεως τετάχθαι προς ίερουργίαν καί εν μέτροις είναι τοις 36 λειτουργικοΐς ταύτης τε ένεκα της αιτίας όνομάΣεσθαι δεΐν αρχιερέα καί άπόστολον, σοφήν δν έποιήσατο την έπίπληΗιν, πεποιήσθαι δε καί εν κόσμωι φαίη τις αν αύτώι τον επί τουτώι συλλογισμόν, ου γαρ ή*ν εν σπάνει των ιερουργών ή των δλων κατάρχουσα φύσις, ΐν' έαυτήι λειτουργήσειεν' επειδή δε φύσει θεός υπάρχων ό μονογενής καί τάς παρά των ίερατεύοντων λειτουργίας δεχόμενος είς το των τεταγμένων είς ίερουργίαν καταπεφοίτηκε «> μέτρον άνθρωπος γεγονώς, ως έ"φην, γένοιτο αν των άτοπων ουδέν, εί καλοΐτο προς ημών PG ΐ2ΐ καί άρχιερεύς. ή ου καταβέβηκεν εν τήι του δούλου μορφήι, μορφήν δηλονότι δούλου

τι 6 ποιήται V 8 αύτώι Agellius αυτών V ίο αν om. V cf. p. 55. 2 φιλονικεΐσ V 13 ποιήσθαι V 14 οΟτως ed. Rom. οδτοσ V 24 lacunam signaui e. g. supplendo δε οιισχυριΖΙόμενος αυτός 30 τι addidi 33 προσφέρει V 37 έιτίπληΣιν Agellius άπόπληίιν V 38 σιιάνη V 39 έαυτήι Agellius εν αυτή V 41 καλεΐτο V

166 CYRILLI CONTRA NESTORIVM III ι

57

λαβών, καίτοι χαρακτήρ υπάρχων και απαύγασμα της δό£ης του πατρός; αλλ' ουκ αν Hebr. ι, $ ένδοιάσειέ τις. δτε τοίνυν ό κατά φύσιν ιδίαν ελεύθερος ως θεός, ό εν μορφήι και ϊσότητι του γεγεννηκότος, κεχρημάτικε δούλος, των υπό £υγά δουλείας το μέτρον ου διωθούμενος οικονομικώς, άνθ' ότου δέδιας αυτόν και αρχιερέα καλεΐν δια το άνθρώπινον; καθιεροΐ γαρ ημάς εις όσμήν ευωδιάς δια της πίστεως εαυτόν τε υπέρ ημών ως εύοσμώ- 6 Eph. 5,2 τατον θύμα προσκεκόμικεν τώι πατρί. δ δε ουκ οϊδ' δ τι λέγων προσεπάγει τούτοις ευθύς Πόθεν ουν ό θεός αύτοΐς κεκλήσθαι νυν άρχιερεύς ένομίσθη ό θυσίας εις προκοπήν Loofs ίδίαν μη χρήιίων; ό θεότητος κτήτωρ έΗ α ν θ ρ ώ π ω ν ληφθείς υ π έ ρ α ν θ ρ ώ π ω ν κα- ρ ι 4 ι' Hebr θ ί σ τ α τ α ι τα π ρ ο ς τον θεόν. · 5. ι Πόθεν μεν ουν ην η δια ποίαν αϊτίαν ώνόμασται Χριστός, τουτέστιν άνθρωπος γε- ιι γονώς ό εκ θεού λόγος, απόστολος και άρχιερεύς, διαρκώς ήμΐν ό λόγος άποδέδειχεν άρτίως' οιμαι δε δεΐν ουκ άβασάνιστον εάν την ασυνήθη τε και ζένην αυτού φωνήν. αρά γαρ θεότητος κτήτορα τον εκ θεοΰ φησι λόγον, καν ει ανά μέρος βούλοιτό τις νοεΐν αυτόν και δίχα σαρκός; dp' ως παρ' αυτόν έτέραν την θεότητα αύτοΰ διορίζεται, η"ς ουκ οιδ' δπως, is καθά φησιν αυτός, γέγονε κτήτωρ ως προσειλημμένης έξωθεν και έπισυμβάσης [αύτώι], καίτοι θεώι κατά φύσιν [ουκ] δντι, αύτώι ποτέ, όποιον εστί το παρά της αρχαίας εκείνης γυναικός, φημί δη της Εύας, τεκούσης τον Σήθ έ κ τ η σ ά μ η ν ά ν θ ρ ω π ο ν δ ι α του θ ε ο ΰ ; Gen. 4. ι αλλ' οΐμαι τοΰτό εστίν άπόβλητον παντελώς αύτώι τε και πασι. τί ουν άκυρολυγεΐ και παραρριπτεΐ φωνάς ασύνετους έπ' άναγκαίοις ούτω πράγμασιν; ή ουκ αν δφλοι γέλωτα no και φρενοβλαβείας γραφήν, εϊ δη βούλοιτό τις ένα των καθ' ημάς άνθρωπότητος κτήτορα λέγειν η γοΰν τον ΐππον ίππότητος; τίς αρά λοιπόν ό της θεότητος κτήτωρ, δς έΕ ανθρώπων ληφθείς τα προς τον θεόν καθίσταται; έρεΐ τάχα που διελών είς δύο τον έ'να Χριστόν * » τον εκ της αγίας παρθένου' τέτραπται γαρ πως εις τοϋτο και νυν ό σκοπός αύτώι. κτήσις ουν ανθρώπου γέγονεν ή θεότης, είπε μοι, καί συνέβη τινί των καθ' ημάς το φύσει 25 τε καί άληθείαι γενέσθαι θεόν καί της άνωτάτω πασών καί υπέρτατης ουσίας καταπλουτήσαι την ύπεροχήν; άπαγε της δυσβουλίας, άνθρωπε' κεκτήσεται γαρ ουδείς καί ως ίδίαν αν έχοι την της θεότητος φύσιν των τελούντων εν γενητοΐς. 'ίδιον ην το σώμα του λόγου καί ως ένα θεόν καί Χριστόν καί υίόν καί κύριον συν αύτώι προσκεκύνηκεν ή κτίσις καί δοΗολογοΰσιν οί ουρανοί καί συν αύτοΐς ημείς. ως γαρ ό προφήτης φησίν, έ κ ά - so Hab 3- 3 λ υ ψ ε ν ο υ ρ α ν ο ύ ς ή α ρ ε τ ή α ύ τ ο ΰ κ α ί της α ί ν έ σ ε ω ς α ύ τ ο Ο π λ ή ρ η ς ή γη, ούχ Ρ 142 ως ανθρώπου θεότητα κτησαμένου' πώς γαρ η πόθεν; αλλ' ως εν προσλήψει σαρκός ανθρώπου γεγονότος του εκ θεοΰ πατρός λόγου. αλλ" Ιστω τυχόν ό έ£ ανθρώπων ληφθείς θεότητος κτήτωρ κατά γε το αύτώι σοι δοκούν' πώς καθίσταται τα προς τον θεόν, ως PG 124 άρχιερεύς δηλονότι; πότερα ουν γυμνός ης έκτήσατο θεότητος, ίερατεύσει τώι θεώι η ταυ- 85 την η"δη πως ιδίαν έχων; τουτί γαρ οϊμαι καί έτερον ουδέν κατασημάνειεν αν το κτήσασθαι λέγειν αυτόν. αλλ' εϊ μεν γυμνός, ουκ έκτήσατο' ει δε ως ιδίαν έχων αυτήν, θεότης που πάντως ίερατεύσει θεώι. τί ουν άλύεις άνω τε καί κάτω διακυκάις καί παρασημαίνων ουκ έρυθριάις της πίστεως την παράδοσιν; έχει πρόφασιν άναγκαίαν ό εκ θεοΟ πατρός λόγος καν ίερατεΟσαι λέγοιτο τώι πατρί' κεχρημάτικε γαρ ιερεύς ου δίχα σαρκός, έ addidi 9 το addidi άνθραιπότητι V κηρύσσειν Tim. κηρύσσων V

17 οΐδε V

4° ^ν ένανθρωπήσει Tim.

i66 CYRILLI CONTRA NESTORIVM III 3

67

κατορθώματα και πιστώσεταί τις των αγίων προφητών, ούτω λέγων' ου π ρ έ σ β υ ς , ο υ κ les. 63, 9 ά γ γ ε λ ο ς , αλλ' α υ τ ό ς ό κ ύ ρ ι ο ς Ι ' σ ω σ ε ν ημάς, ό και εναργέστατα λέγων' δια τ ο ύ τ ο Ρ ι6ο γ ν ώ σ ε τ α ι ό λ α ό ς μου το δ ν ο μ ά μου εν τ ή ι ή μ έ ρ α ι έ κ ε ί ν η Γ α υ τ ό ς ό λ ά λ ω ν les. 52, 6 π ά ρ e ι μ ι. καίτοι πώς εΐπερ ή*ν τις άνθρωπος απλώς ό απεσταλμένος, αυτός αν νοοΐτο και τον πάλαι τοις άρχαιοτέροις κεχρησμωιδημένον λαλήσας νόμον; ου γάρτοι προών ως Β άνθρωπος άνθρωπος γεγενήσθαι λέγοιτ' ά'ν, 'ίνα μη της είς το είναι παρόδου πρεσβυτέραν έχων όρώιτο την υπαρΣιν' αλλ' ως θεός προϋπάρχων λελάληκε μεν τον νόμον, παρείναι δε φησι Ηένως τε και άσυνήθως, δτε γέγονεν άνθρωπος. άλλα ναί, φησί, τα πάντα πληροί θεός ων ό λόγος' πώς ουν αρά και απεστάλη; που γαρ ουκ ην ό πάντα πληρών; τί δε, είπε μοι, την θείαν και όμοούσιον τριάδα συνεστάλθαι δώσομεν η κατευρύνεσθαί τε ίο των όλων και πάντα πληρούν; είτα πώς ό μέγας ήμΐν Μωσής, δτε τον ούρανομήκη πύργον άνεδείμαντο τινές των αρχαιοτέρων, εΐσκεκόμικε λέγοντα τον θεόν δ ε ύ τ ε και κ α τ ά - Gen. 11, 7 β ά ν τ ε ς σ υ γ χ έ ω μ ε ν ε κ ε ί τάς γ λ ώ σ σ α ς α υ τ ώ ν ; ποίας έδεΐτο καταβάσεως ή ούρανόν τε και γήν άναπιμπλασα φύσις; γέγραπται δε και περί του αγίου πνεύματος δτι π ν ε ύ μ α Sap.Sal.ι,7 κ υ ρ ί ο υ π ε π λ ή ρ ω κ ε την ο ι κ ο υ μ έ ν η ν. ψάλλει καί φησιν ό μακάριος Δαυίδ περί 15 των εν γήι κειμένων προς τον Εωοποιεΐν ισχύοντα θεόν' έΗαποστελεΐς το πνεύμα σου και PS. 103, 3° κ τ ι σ θ ή σ ο ν τ α ι , και ά ν α κ α ι ν ι ε ΐ ς το π ρ ό σ ω π ο ν της γης. πώς έ£αποστέλλεται PG 148 το πάντα πληρούν; μη τοίνυν ως σοφόν τι και δυσανά προτιθεις το πάντα πληροΟν ισχύοντα τον εκ θεοΰ πατρός λόγον άνέφικτον εχειν την άποστολήν, παραλύειν έπείγου το αληθές και την του μυστηρίου δύναμιν άνατρεπειν, εννοεί δε μάλλον δτι λέγεται 20 μεν ανθρωπίνως τα περί θεοΰ, νοείται δε ούτω * * προς ημάς ως αν αυτός τε είδείη καί δράν έ"θος αύτώι. Επειδή δε ως βραχΰ καί άνθρώπινον καί της του μονογενούς άΣίας ήττώμενον αμέ- Ρ ιοί τρως δέχεται την χρίσιν, φέρε τα εικότα καί είς τούτο λέγωμεν, τάς του σκανδάλου λύοντες άφορμάς. εί μεν ουν ου γέγονεν άνθρωπος, άποσειέσθω τα ανθρώπινα, παραιτείσθω 25 την οϊκονομίαν ως εν μείοσι τιθεΐσαν αυτόν καί της άνωτάτω δόΗης καί θεοπρεποΰς υπεροχής κατόπιν ίεΐσαν, σμικρά γαρ τώι λόγωι τα καθ' ημάς' επειδή δε σοφόν αληθώς το μυστήριον καί ουκ άπόβλητον αύτώι το της κενώσεως χρήμα, τί τοις ορθώς έ"χουσι ριψοκινδύνως έπιτιμάις καί το ταΐς αύτοΰ ψήφοις στεφανούμενον ως άκαλλές άποτρέπηι; είδες χριόμενον ανθρωπίνως' δρα τον αυτόν καί χρίοντα θεικώς. γέγραπται γαρ δτι καί ao έ μ α ρ τ ύ ρ η σ ε ν Ι ω ά ν ν η ς λ έ γ ω ν δτι τ ε θ έ α μ α ι το π ν ε ύ μ α κ α τ α β α ΐ ν ο ν ω σ εί loh. ι, 32-34 π ε ρ ι σ τ ε ρ ά ν κ α ί μ έ ν ο ν έ π ' α υ τ ό ν κ ά γ ώ ο υ κ ή ι δ ε ι ν α υ τ ό ν , αλλ' ό π έ μ ψ α ς με β α π τ ί Ε ε ι ν εν υ δ α τ ι , ε κ ε ί ν ο ς μ ο ι ε ϊ π ε ν ' εφ' δ ν α ν ϊ δ η ι ς τ ο π ν ε ύ μ α κ α τ α β α ΐ ν ο ν κ α ι μ έ ν ο ν έπ' α υ τ ό ν , ο ύ τ ο ς ε σ τ ί ν ό β α π τ ί £ ω ν εν τώι π ν ε ύ μ α τ ι τώι ά γ ί ω ι . κ α ί έ ώ ρ α κ α κ α ί μ ε μ α ρ τ ύ ρ η κ α δ τ ι ο ύ τ ο ς ε σ τ ί ν ό υ ι ό ς του θεοΰ. άρα γαρ ανθρωπότητας έργον είναι φής το βαπτίίειν δύνασθαι τους πιστεύοντας εν άγίωι 35 πνεύματι; καίτοι πώς ουκ ευηθες το ούτως έ"χειν οϊεσθαι ταυτί; πώς γαρ το μείον την του προύχοντας άσυγκρίτως χαριεϊται μέθε£ιν; άθρει δε δτι αυτός εκείνος εφ' δν καταπτήναι το πνεύμα λέγεται μεϊναί τε έπ' αυτόν, εν άγίωι βαπτίζει πνεύματι, καταχρίων δε δηλονότι τους πιστεύοντας ως θεός τώι ίδίωι πνεύματι. καί γοΰν άνεβίω μεν εκ νεκρών, ένεφύσησε δε τοις μαθηταΐς, λέγων' λ ά β ε τ ε π ν ε ύ μ α ά γ ι ο ν ' οϊ δε λαβόντες φασίν' η μ ε ί ς 4ο loh.ao.aa δε ου το π ν ε ύ μ α του κ ό σ μ ο υ έ λ ά β ο μ ε ν , α λ λ ά το π ν ε ΰ μ α το εκ του θ ε ο ο , iCor. 2, 12 'ίνα ε ι δ ώ μ ε ν τα υπό του θ ε ο ΰ χ α ρ ι σ θ έ ν τ α ή μ ΐ ν . γράφει δε καί ό σοφώτατος ν 5 γοίρτοι Agellius γαρ τι V fere litt. V το scripsi τον V e. g. supplendo τα ώμοιιυμένα 40 λαβόντε φησΙν V

18 τι Pusey τε V δυσανοίλυτον scripsi buaavd spatium X 19 άποστολήν Agellius έττιστολήν V 21 lacunam signaui, 24 χρίσιν Ageilius χρήσιν V 26 μείοσι scripsi μειώσει V 9*

6g

COLLECTIO VATICANA

Rom. 8, 8. 9 Παύλος' ο ί δε εν σ α ρ κ ί ο ν τ ε ς θ ε ώ ι ά ρ έ σ α ι ου δ ύ ν α ν τ α ι , ύ μ ε ΐ ς δε ουκ έστέ εν σ α ρ κ ί , αλλ' εν π ν ε ύ μ α τ ι , ε ϊ π ε ρ π ν ε ύ μ α θ ε ο ΰ ο ι κ ε ί εν ύμΐν. ει δε Ρ ι62 τις π ν ε ύ μ α Χ ρ ι σ τ ο ύ ο υ κ έ χ ε ι , ο ύ τ ο ς ουκ ε σ τ ί ν α υ τ ο ύ . και μην και έτέρωθΓ Rom. 8, 14 δ σ ο ι γ α ρ π ν ε ύ μ α τ ι θ ε ο ύ ά γ ο ν τ α ι , ο ύ τ ο ι ε ί σ ι ν υ ί ο ι θ ε ο ύ . ούκουν δταν ΐδηις αυτόν τώι ΐδίωι χριόμενον πνευματι, διαμέμνησο της μετά σαρκός οικονομίας και καταλο- s γί£ου το άνθρώπινον' δταν ϊδηις το πνεύμα δίδοντα, θαύμαζε μετά τούτου τον και εν άνθρωπότητι θεόν. αλλ' ουδέν των τοιούτων υπολογιζόμενος ό δύσερις οΰτοσί πάλιν ώδε φησιν Loofs ρ. 4 Ούτος ό πιστός τώι θεώι γεγενημένος άρχιερεύς (έγένετο γαρ, ουκ άιδίιυς ην)' ούτος 235.ιαδ€ΐκνύς scripsi διαδείκνυσιν V δ€ΐκνύς Patrol.

78

COLLECTIO VATICANA

ουκ έκ μέτρου δίδοντα το πνεύμα τοις μεμετρημένον έ'χουσιν αυτό ποιείς έναρίθμιον, συγκεκροτήσθαι λέγων παρά του πνεύματος την δό£αν αυτού καί ένηργήσθαι μάλλον ως ?να των καθ' ημάς, εν χάριτος τά£ει λαβόντα την παρ' αύτοΰ συγκρότησιν, ή γοΰν ένεργησαι μάλλον ως δι* ιδίου πνεύματος τάς θεοσημίας; Ιουδαίοι μεν γαρ οί πάντολμοι πικράν Mt.ΐ2,24.27 έπ' αύτώι καταθήγοντες γλώτταν άνοσίως Ιφασκον' ο ύ τ ο ς ο υ κ έ κ β ά λ λ ε ι τα δ α ι μ ό ν ι α 5 ει μη εν Β ε ε λ ί ε β ο ύ λ α ρ χ ο ν τ ι τ ω ν δ α ι μ ο ν ί ω ν , ό δε γε κύριος ημών Ιησούς δ Χριστός άμαθαίνοντας ου μικρώς, μάλλον δε και δυσσεβοΰντας ελέγχων ε ί ε γ ώ , φησίν, εν Β ε ε λ ί ε β ο ύ λ α ρ χ ο ν τ ι τ ω ν δ α ι μ ο ν ί ω ν έ κ β ά λ λ ω τ α δ α ι μ ό ν ι α , ο ί υ ι ο ί υ μ ώ ν Ρ ι82 εν τ ί ν ι έ κ β ά λ λ ο υ σ ι ; τεθαύμασται γαρ ό λαμπρός και μέγας των αγίων αποστόλων Act. 4. ίο χορός εν ονόματι Ίησοΰ Χρίστου του ΝαΣωραίου πληρών τα παράδοξα. και γοΟν ύπέ- ίο Lc. ίο, ΐ7 στρεφον χαίροντες τε και λέγοντες' κ ύ ρ ι ε , κ α ί τα δ α ι μ ό ν ι α ή μ ΐ ν υ π ο τ ά σ σ ε τ α ι εν τ ώ ι ο ν ό μ α τ ι σου. αλλ' εϊπερ εστίν έφικτόν εν ονόματι τίνος των ενεργούμενων και έτερους δύνασθαι τα ϊσα πληρούν, ήκέτω, φραΣέτω δια ποίαν αίτίαν ουδείς εν ονόματι των αγίων τινός η άκαθάρτοις πνεύμασιν έπιτίμήσας θαυμάζεται ή γοΰν έτερον τι των πέρα λόγου τετελεκώς. αλλ' οι μεν ένήργηνται παρά του πνεύματος καί μεμε- is τρημένην Ιχουσι χάριν, δ δε ως θεός ενεργεί καί ως δι' ιδίου πνεύματος άμογητί κατορθοΐ Lc. 8, 44-46 τα δι' ων θαυμάζεται. καί γοΰν ή την του αίματος ρύσιν άρρωστήσασα γυνή προσελθοΟσά ποτέ λεληθότως από όπισθεν αύτοΟ, (γέγραπται ώδί) ή ψ ατό του κ ρ α σ π έ δ ο υ του ι μ α τ ί ο υ α ύ τ ο ΰ καί π α ρ α χ ρ ή μ α έ σ τ η ή £ > ύ σ ι ς του α ί μ α τ ο ς αυτής. δ δη καί συνιείς ό Χριστός τίς ό ά ψ ά μ ε ν ό ς μ ο υ ; φησίν. επειδή προς τοΰτυ 20

Ιφασκον οί θεσπέσιοι μαθηταί' έ π ι σ τ ά τ α , οί δ χ λ ο ι σ υ ν έ χ ο υ σ ί σε καί ά π ο θ λ ί β ο υ σ ι , πάλιν Ιφασκεν αυτός' ή ψ α τ ό μου τ ι ς ' ε γ ώ γ α ρ ? γ ν ω ν δ ύ ν α μ ι ν έ Ε ε λ PG 176 θ ου σα ν απ' έ μ ο ΰ . συνιείς ουν δπως ουκ εϊσκεκριμένον έ'Ηωθεν, αλλ' οίκοθεν έχει καί έ£ εαυτού το ένεργεΐν δύνασθαι καί άπαλλάττειν άρρωστημάτων; γράφει δε που και Lc. 6, ig ό μακάριος ευαγγελιστής Ματθαίος' κ α ί πάς ό ό χ λ ο ς έ ί ή τ ε ι α π τ ε σ θ α ι α ύ τ ο ΰ , δ τ ι 25 δ ύ ν α μ ι ς π α ρ ' α ύ τ ο ΰ έ Η ή ρ χ ε τ ο κ α ί ί ά τ ο πάντας. δύναμις ούν αύτοΰ το πνεύμα PS. 32, 6 αύτοΰ, καί πιστώσεται λέγων ό θεσπέσιος Δαυίδ' τώι λ ό γ ω ι κ υ ρ ί ο υ οί ο υ ρ α ν ο ί έ σ τ ε ρ ε ώ θ η σ α ν καί τ ώ ι π ν ε ύ μ α τ ι του σ τ ό μ α τ ο ς α ύ τ ο Ο πάσα ή δ ύ ν α μ ι ς α ύ Ρ 183 των. στόμα δε του θεοΰ καί πατρός τον έ£ αύτοΰ φησι λόγον, οο τώι πνεύματι διακρατεΐται προς υπαρίιν τα δι' αύτοΰ γεγονότα. so "Ηδη μεν ουν ε"φην δτι της ευσέβειας το μυστήριον, δ καί παρ' αύτοΐς τεθαύμασται τοις άγίοις άγγελοις, κατακομίΣει προς το μηδέν καί των είς άλήθειαν δογμάτων ου πεφροντικώς κατασμικρύνει, λέγων Loofs Βούλει καί άλλην επί τούτοις αύτοΐς της τριάδος ένέργειαν; ένώικησεν ό υιός εν τώι Ρ 227 λ-S σώματι, συνέστησεν ό πατήρ βαπτιϋόμενον, διέπλασεν εν παρθένωι το πνεύμα. 35 "Οτι δε τοις προς ημών είρημένοις εΊμεται δη πάντως το αληθές καί ου ψιλήν κατάρρησιν των αύτοΟ πεποιήμεθα λόγων, έ"λεγχον δε μάλλον σαφή τε καί αληθή, διαδείίει λέγων αυτός εν έτέροις ώδί Loofs 2 Καί της συνεργίας ή άπόδειΗις πρόδηλος' ό υίός ένηνθρώπησεν, ό πατήρ συνέστησεν, Ρ· 355, 8. 9 το πνεύμα σημείοις έσέμνυνε. 4ο Άρ' οδν ένδοιάσειεν αν καί μετά τοΟτό τις δτι των εννοιών ό σκοπός αύτώι προς άμαθίαν τε όμοϋ καί άνοσιότητα βλέπει καί των της ευσέβειας δογμάτων καταθρασύνεται; 1—38. 4ΐ· 42 V

39· 4° VVa

ι/2 συγκ€κροτείσθαι V 11 εν] επί V 2ο δε addidi Cjrrilli 29 τώι] το V 3^/37 κατοίρρησιν Agellius κατοίρρυσιν V Va auvepfeiaa V συνέστησ€ν V», V p. 79, 19 ένηθρόνησ« V

25 Ματθαίος] est lapsus ipsius 37 διαδβίΗη V 39 ouvep-

i66 CYRILLI CONTRA NESTORIVM IIII i. 2

79

ώσπερ το γενέσθαι σάρκα τον του θεού λόγον άσυνέτως εκβολών ένεργήσαί φησιν είς ανθρωπον την ένοίκησεν, ούτω δη πάλιν το ένανθρωπήσαι δέχεται, καίτοι των ανά πάσαν την υπ' ούρανόν αγίων εκκλησιών, και αυτών δε των άοιδίμων πατέρων, οϊ τον της ορθής τε και άμωμήτου πίστεως δρον ήμΐν έΗήνεγκαν λαλοΰντος εν αύτοΐς του αγίου πνεύματος, το σαρκωθήναί τε και ένανθρωπήσαι τον τοο θεού λόγον ουδέν έτερον είναι 5 νοούντων πλην δτι μόνον το γενέσθαι καθ' ημάς ανθρωπον άποτεχθήναί τε κατά σάρκα εκ γυναικός, δτι και γέγονε μεθ' ημών υπό νόμον ό υπέρ νόμον ως θεός. επειδή δε ως Ρ ι84 ήδη πλειστάκις έ'φην, σκοπός αύτώι παραλύειν την αλήθειαν, ταύτηι τοι και μάλα νεανικώς άνταίρει μόνος και ταΐς απάντων μάχεται γνώμαις και κατά της άρρητου δόΗης τα δπλα κινεί και το αύτώι και μόνωι δοκούν συρφετόν ώσπερ τινά ταΐς έκκλησίαις του θεοΰ πάρει- ίο σκρίνειν επιχειρεί. διισχυρίΕεται γαρ ένοίκησιν είναι την ένανθρώπησιν και ουχί δη μάλλον το αίματος και σαρκός παραπλησίως ήμΐν μετασχεΐν έλέσθαι τον εκ θεού λόγον, Hebr. 2, 14 καίτοι πάσι μεν τοις άγίοις ένωικηκότος τε και ένοικοΰντος Ιτι του λόγου, γεγονότος δε άπαξ εν τοις καθ' ημάς και σαρκι μιαι καθ' ύπόστασιν κεκοινωνηκότος, καθ' ην και υπέρ ημών άποθανεΐν τε και έγηγέρθαι πιστεύεται' σαρκι πέπονθεν εκών. δτι δε και is PG 177 είκήι παραρριπτεΐ λόγους και της των φωνών άτοπίας ολίγα πεφροντικώς σημείοις φησί τοις δια του πνεύματος κατασεμνύνεσθαι τον Χριστόν, ό γεγονώς ήμΐν έναγχος καί διαρκώς, ως γε οϊμαι, διέδειΣε λόγος' βασανίΕωμεν δε, ει δοκεϊ, τάς ετέρας αύτοΰ φωνάς. >ό πατήρ*, φησί, »συνέστησε«. το μεν ουν συνεστησεν δ τι ποτέ εστίν ev τούτοις, ουκ αν έ"χοιμι νοεΐν' και γαρ εστίν ομολογουμένως αγοραία τε και άγυρτώδης και τερθρείας 20 ιδιωτικής άνάμεστος ή φωνή' πλην οϊμαι δηλοΰν έθέλειν αυτό το παρέθετα, φέρε ειπείν, η γουν μεμαρτύρηκε. πώς ουν, είπε μοι, συνεστησεν ό πατήρ ένοικήσεως θείας ήΕιωμένον; η τούτο μεν ηκιστά γε, κατέδειΗε δε μάλλον ένανθρωπήσαντα τον ίδιον υίόν, μεμενηκότα δε και εν σαρκι τοΟΘ' δπερ ην τε και εστί και έ"σται, θεόν δηλονότι; Ί η σο Ο ς Hebr. 13, 8 γαρ Χ ρ ι σ τ ό ς ό χ θ ε ς και σ ή μ ε ρ ο ν ό α υ τ ό ς και ε ί ς τ ο υ ς α ι ώ ν α ς . φέρε τοίνυν as τάς έπ'αύτώι πολυπραγμονώμεν φωνάς. τί φησιν ό ευαγγελιστής; και έ μ α ρ τ ύ ρ η σ ε ν loh. ι,32-34 Ι ω ά ν ν η ς λ έ γ ω ν δτι τ ε θ έ α μ α ι το π ν ε ύ μ α κ α τ α β α ΐ ν ο ν ώ σ ε ΐ π ε ρ ι σ τ ε ρ ά ν έ£ Ρ 185 ο υ ρ α ν ο ύ και μ έ ν ο ν έπ' αυτόν, ο ύ τ ο ς εστίν ό β α π τ ί £ ω ν εν π ν ε ύ μ α τ ι ά γ ί ω ι κάγώ έ ώ ρ α κ α και μ ε μ α ρ τ ύ ρ η κ α δτι ο ΰ τ ό ς εστίν ό υ ι ό ς του θεοϋ. εϊη μεν γαρ οικονομικώς άγιάσων τον Ίορδάνην ό κύριος ημών Ιησούς ό Χριστός, κατή- so £ίου δε συν ήμΐν βαπτίίεσθαι, της μετά σαρκός οικονομίας το μυστήριον δια των αύτήι πρεπόντων διοικούμενος τρόπων. έ"δει γαρ ανθρωπον γεγονότα γινώσκεσθαι τον εκ θεοΰ πατρός λόγον, αλλ' έβαπτίΖετο μεν ως άνθρωπος, έβάπτιΣε θεικώς εν άγίωι πνεύματι. και ου δήπου φαμέν ή ύπουργικώς ή ως παρ' ετέρου τινός τοις βαπτιίομένοις την του αγίου πνεύματος διηκονεΐτο μέθείιν, άπετέλει δε μάλλον ήγιασμένους, ως φύσει θεός as ένιείς αυτός έΗ ιδίου πληρώματος. πώς ουν άφειδήσας των είς ορθότητα λόγων καϊ μέντοι καί εννοιών ένηργήσθαι φής εν άνθρώπωι την ένοίκησιν παρά του θεοΰ λόγου, καίτοι πλείστων τε δσων αγίων Ιν γε δη σφίσιν αύτοΐς έσχηκότων ένοικον τον των δλων θεόν, βαπτίσαντος δε ούδενός εν ίδίωι πνεύματι ή γουν θεικώς ένοικήσαί τισιν είρημένου και ένωικηκότος; και αυτός ό Χριστός εν ήμΐν αύλίΣεται δια του αγίου πνεύματος, δπερ 4ο εστί καί ίδιον αύτοΟ, καθάπερ αμελεί του θεοΰ καί πατρός, καί προς γε τοΰτο ημάς έμπεδοΐ λέγων αυτός' δταν δε £ λ θ η ι ό π α ρ ά κ λ η τ ο ς , δν ε γ ώ π έ μ ψ ω ύ μ ΐ ν π α ρ ά του loh. 15, 26 π α τ ρ ό ς , το π ν ε ύ μ α της α λ η θ ε ί α ς , δ π α ρ ά του π α τ ρ ό ς ε κ π ο ρ ε ύ ε τ α ι , ε κ ε ί νος μ α ρ τ υ ρ ή σ ε ι π ε ρ ί έ μ ο ΰ . ά'θρει δη οον δπως το παρά του θεού καί πατρός ν ι γαρ addidi ex Seuero a Puseyo allato 4/5 λαλοΟντος — το σαρκωθήναί Patrol, το λαλοΟντοο—σαρκωθήναί V 15 γαρ ex Seuero add. Pusey 30 €Ϊη] conicio ήΐ€ΐ άγιάσων] conicio αγιάσω ν < εαυτόν ίιτΐ> 33 W add. ed. Rom. 34 ως addidi

8o

COLLECTIO VATICANA

loh. 14, 6 έκπορευόμενον πνεύμα τούτο και της αληθείας ίδιον εΐναί φησιν, αυτός δε που πάντως εστίν ή αλήθεια. είτα πώς εϊπερ εστίν αληθώς ουκ ένανθρωπήσας θεός, άνθρωπος δε μάλλον την θείαν ένοίκησιν ως ένέργειαν έχων, ως ίδιον πνεύμα το του θεού και πατρός τοις πιστεύουσιν εις αυτόν καταπέμψειν επαγγέλλεται; άλλα γαρ, ως Ιφην, την του μυστήριου δό£αν κατασείει προς το μηδέν, μερίίων ώσπερ της αγίας τριάδος την έπι τισι των 5 Ρι86 PGiSo δρωμένων ένέργειαν έκάστηι τε των υποστάσεων απονέμων ίδικώς δ μη πέπραχεν ή έτερα, πάλιν ώδε φησιν ρ. 76, 39-41 Ό υιός έξελέΗατο (εγώ γαρ φησιν, υ μ ά ς έ Η ε λ ε Η ά μ η ν ) , ό πατήρ ήγίασε, το πνεύμα loh. 15, 16 ο£άσηται V 7 φύσις scripsi φύσεων V ίο το addidi 18 b' addidi 20 εϊ και Pusey και V και οτε Agellius 25 μηδέ scripsi μη V 26 ομολόγησαν addidi ex Seuero a Puseio allato ιΐις Seuerus καί V 42 μνημονεύετε Exc. Eph.

loh. 6, 57

§4

COLLECTIO VATICANA

με ό Σών π α τ ή ρ , έμέ τον φαινόμενον. αλλ' ενίοτε παρερμηνεύω' άκούσωμεν έκτων έΗής. κ α θ ώ ς α π έ σ τ ε ι λ ε με ό Σών π α τ ή ρ ' εκείνος λέγει την θεότητα, εγώ την ανθρωπότητα' ϊδωμεν τίς ό παρερμηνεύων. λέγει ό αιρετικός ενταύθα την θεότητα' άπέστειλεν έμέ τον θεόν λόγον. κ α θ ώ ς α π έ σ τ ε ι λ ε με ό Σών π α τ ή ρ , κατ'εκείνον loh. 6, 57 κ ά γ ώ Σώ, ό θεός λόγος, δια τον π α τ έ ρ α . είτα μετά τούτο κα ιό τ ρ ώ γ ω ν με & κάκεΐνος Σήσεται. τίνα έσθίομεν, την θεότητα ή την σάρκα; Ρ ΐ94

Μόνην δη ουν άπεστάλθαι την σάρκα φής και αυτήν είναι διαβεβαιοΐ τον φαινόμενον ' άπόχρη δη ουν και μόνον ήμΐν εις το δύνασθαι Σωοποιεϊν το θανάτωι τυραννούμενον. loh. ι, ΐ4 τί οον; αί θεόπνευστοι γραφαι όαψωιδοΰσι μάτην σάρκα γενέσθαι τον εκ θεοΟ πατρός λόγον άνω τε και κάτω διισχυριΣόμεναι; ποία γαρ όλως γένοιτ' αν του λόγου χρεία, της ίο ανθρωπινής φύσεως απόχρωσης ήμΐν, καν εϊ νοοΐτο μόνη και καθ' έαυτήν, εις γε το δύνασθαι καταργήσαι θάνατον και το της φθοράς παραλΰσαι κράτος; και εϊπερ εστίν, ώσπερ οον οϊει και δοίάΣειν ά£ιοΐς, ούχ ό θεός λόγος ό απεσταλμένος δια του γενέσθαι καθ' ημάς, μόνη δε, ως έφης, άπέσταλται παρά του πατρός ή φαινόμενη σάρ£, πώς ούχ απασιν εναργές δτι σώματος ανθρωπίνου και των ημετέρων κατ' ούδένα παντελώς διενεγκόντος 15 τρόπον εν μεθέ£ει γεγόναμεν; πώς ουν εν έτέροις διαγελάις τους ώδε διακειμένους; έ'φης γαρ πάλιν Loofs 5 Έρώ δε και του σκανδάλου τα ρήματα. περί της οικείας σαρκός ό δεσπότης ρ. 355.Ι3-18 Χριστός προς αυτούς διελέγετο' ε ά ν μη φ ά γ η τ ε , φησί, την σ ά ρ κ α του υ ί ο ΰ του loh. 6, 53 , . , , , τ > α - , > < . > α ν θ ρ ώ π ο υ και π ι η τ ε α υ τ ο ύ το α ί μ α , ουκ έ χ ε τ ε Σ ω ή ν εν ε α υ τ ο ι ς . ουκ ζο ήνεγκαν το των λεγομένων ύψηλόν οί άκούσαντες' ένόμιΣον υπό άμαθίας άνθρωποφαγίαν εϊσάγειν. Είτα πώς το χρήμα εστίν ουκ εναργής ανθρωποφαγία; τίνα δε τρόπον ύψηλόν ' < < ' > , ίο. ιι. ΐ4-ι6 κατ εκείνον κ α γ ω £ ω , ο θεός λόγος, δια τον π α τ ε ρ ά , και ο τ ρ ώ γ ω ν με κ α κ ε ι - loh 6 Γ_ νος ί ή σ ε τ α ι . τίνα έσθίομεν, την θεότητα ή την σάρκα; is Άρ' ουν αϊσθάνηι λοιπόν οποί ποτέ ει φρενών; άπεστάλθαι γαρ λέγων εαυτόν ό του θεοΰ λόγος και ό τ ρ ώ γ ω ν με, φησί, κ ά κ ε ϊ ν ο ς ί ή σ ε τ α ι . έσθίομεν δε ημείς, ου την θεότητα δαπανώντες, άπαγε της δυσβουλίας, άλλα την ιδίαν του λόγου σάρκα, £ωο- PG 193 ποιόν γεγενημένην, δτι γέγονεν αύτοΰ ίώντος δια τον πατέρα, και ούχ δτι που φαμέν κατά μέθείιν την έξωθεν και είσκεκριμένως Ζωοποιεΐσθαι τον λόγον παρά του πατρός, Σωήν δε 2ο μάλλον κατά φύσιν είναι διαβεβαιούμεθα' γεγέννηται γαρ ως εκ Σωής του πατρός. δνπερ γαρ τρόπον το του ηλίου πεμπόμενον σέλας, εί λέγοι τυχόν λαμπρόν είναι δια τον πεπομφότα ή γοΰν τον έΗ ου πάρεστιν, ου κατά μέθε£ιν έχει το είναι λαμπρόν, αλλ' οίον εκ φυσικής ευγενείας το του πεπομφότος ή γοΰν άπαστράψαντος πλεονέκτημα φορεί, κατά τον ϊσον οίμαι τούτωι τρόπον τε και λόγον, καν εί λέγοι ίήν εαυτόν ό υιός δια τον πα- 25 τερα, μαρτυρήσειεν αν έαυτώι την εκ πατρός εύγένειαν και ου τοις ά'λλοις κτίσμασιν άναμϊ£ έπακτήν τε και έίωθεν έχειν ομολογήσει την 2ωήν. ώσπερ δε το αύτοΰ του λόγου σώμα ίωοποιόν εστίν, ίδιον αύτοΰ ποιησαμένου καθ' ένωσιν αληθή την υπέρ νουν τε και λόγον, οϋτω καί ημείς εί εν μεθέ£ει γενοίμεθα της αγίας σαρκός καϊ αίματος αύτοΟ, πάντηι τε και πάντως ίωοποιούμεθα, μένοντος εν ήμΐν τοΟ λόγου θεικώς μεν δια του αγίου πνεύ- so ματος, ανθρωπίνως δε αυ δια της αγίας σαρκός και του τιμίου αίματος. έπιψηφιεΐται δε οϊς έφην, το αληθές ό ίερώτατος Παύλος, ώδί γεγραφώς τοις εν Κορίνθωι πεπιστευκόσιν είς τον κύριον ημών ΊησοΟν τον Χριστόν- ω ς φ ρ ο ν ί μ ο ι ς λ έ γ ω ' κ ρ ί ν α τ ε ύ μ ε ΐ ς lCor - ι°·Ι5 ο φ η μ ί , το π ο τ ή ρ ι ο ν της ε υ λ ο γ ί α ς ο ε ύ λ ο γ ο ΰ μ ε ν , ο υ χ ί κ ο ι ν ω ν ί α εστί ρ 197 του α ί μ α τ ο ς του Χ ρ ί σ τ ο υ ; τ ο ν ά ' ρ τ ο ν δν κ λ ώ μ ε ν , ο υ χ ί κ ο ι ν ω ν ί α του σώ- 35 μ α τ ο ς τ ο υ Χ ρ ί σ τ ο υ ε σ τ ί ν ; δ τ ι ε ί ς ά ρ τ ο ς , [και] ε ν σώμα ο ι π ο λ λ ο ί έ σ μ έ ν ' οί γ α ρ π ά ν τ ε ς εκ τ ο υ ε ν ό ς ά ρ τ ο υ μ ε τ έ χ ο μ ε ν . πνεύματος μεν γαρ του αγίου μετεσχηκότες, αύτώι τε τώι πάντων σωτήρι Χριστώι καϊ άλλήλοις ένούμεθα, σύσσωμοι δε κατά τούτον έσμέν τον τρόπον, δτι εις ά ρ τ ο ς , £ν σ ώ μ α οί π ο λ λ ο ί έ σ μ έ ν ' οί γ α ρ π ά ν τ ε ς εκ του ε ν ό ς ά ρ τ ο υ μ ε τ έ χ ο μ ε ν . συνδεΐ γαρ ημάς εις ενότητα το εν ήμΐν « σώμα Χριστού, μεμέρισται δε κατ' ούδένα τρόπον. δτι δε δια του σώματος του Χρίστου προς ενότητα την προς αυτόν καί προς γε την είς αλλήλους συνενηνέγμεθα, πιστώσεται γράφων ό μακάριος Παύλος' τ ο ύ τ ο υ χ ά ρ ι ν ε γ ώ Π α ύ λ ο ς ό δ έ σ μ ι ο ς Ί η σ ο ΰ Eph. 3, 1-6 Χ ρ ί σ τ ο υ υ π έ ρ υμών τ ω ν ε θ ν ώ ν , εϊ γ ε ή κ ο ύ σ α τ ε την ο ί κ ο ν ο μ ί α ν της χ ά ρ ι -

g σκέψιν Agellius σκήψιν V ίο άναμασσώμενοσ V om. V, add. in mg. 29 ei Pusey oi V 36 και del. Pusey

14 κάγώ] γαρ V 43/44 χϋ ϊϋ χϋ V

19 ούχ

86

COLLECTIO VATICANA

τ ο ς του θ ε ο ύ τ η ς δ ο θ ε ί σ η ς μοι ε ί ς υ μ ά ς , δ τ ι κ α τ ά ά π ο κ ά λ υ ψ ι ν έ γ ν ω ρ ί σ θ η μοι τ ο μ υ σ τ ή ρ ι ο ν , κ α θ ώ ς π ρ ο έ γ ρ α ψ α εν ό λ ί γ ω ι , π ρ ο ς δ δ ύ ν α σ θ ε ά ν α γ ι ν ώ σ κ ο ν τ ε ς ν ο ή σ α ι την σ ύ ν ε σ ί ν μ ο υ εν τ ώ ι μ υ σ τ η ρ ί ι υ ι τ ο ΰ Χ ρ ί σ τ ο υ , δ έ τ έ ρ α ι ς γ ε ν ε α ΐ ς ουκ έ γ ν ω ρ ί σ θ η τ ο ι ς υ ί ο ΐ ς των α ν θ ρ ώ π ω ν , ως ν υ ν α π ε κ α λ ύ φ θ η τ ο ΐ ς ά γ ί ο ι ς ά π ο σ τ ό λ ο ι ς α ϋ τ ο ΰ και π ρ ο φ ή τ α ι ς εν π ν ε ύ μ α τ ι , ε ί ν α ι τα έθνη s σ υ γ κ λ η ρ ο ν ό μ ο και σ ύ σ σ ω μ α και σ υ μ μ έ τ ο χ α της ε π α γ γ ε λ ί α ς εν Χριστώι. επειδή δε την του μυστηρίου παράδοσίν τε και δύναμιν ήγνοηκότες εν άρχήι των πιστευσάντων τινές έΊ-ω φέρεσθαι του εικότος ήθελον, πανδαισίας τε και δημοθοινίας πληροΰντες ιCor. n, 22 εν έκκλησίαις, τοΐς τοϋτο δράν εϊωθόσιν έπετίμα γράφων ό μακάριος Παύλος' μη γαρ PG ige o**' 0 ? ο υ κ £ χ ε τ ε ε ϊ ζ το έ σ θ ί ε ι ν ή πίνειν; η της ε κ κ λ η σ ί α ς του θ ε ο ύ κ α τ ά - ίο φ ρ ο ν ε ί τ ε κ α ι κ α τ α ι σ χ ύ ν ε τ ε τους μη έ χ ο ν τ α ς ; τ ί εϊπω ύ μ ΐ ν ; ε π α ι ν έ σ ω υ μ ά ς ; εν τ ο ύ τ ω ι ουκ επαινώ, εγώ γ α ρ π α ρ έ λ α β α ν από τ ο υ κ υ ρ ί ο υ , δ κ α ι π α ρ έ Ρ 198 δ ω κ α ύ μ ΐ ν , δτι ό κ ύ ρ ι ο ς Ί η σ ο ΰ ς Χ ρ ι σ τ ό ς εν τ ή ι ν υ κ τ ί ηι π α ρ ε δ ό θ η , έ λ α β ε ν ά ρ τ ο ν κ α ι ε ύ χ α ρ ι σ τ ή σ α ς έ κ λ α σ ε και ε ί π ε ' τ ο ΰ τ ό μου εστί τ ο σώμα τ ο υ π έ ρ υ μ ώ ν ' τ ο ΰ τ ο π ο ι ε ί τ ε είς την έ μ ή ν ά ν ά μ ν η σ ι ν . ω σ α ύ τ ω ς κ α ι το π ο - IB τ ή ρ ι ο ν μετά το δ ε ι π ν ή σ α ι , λ έ γ ω ν ' τ ο ύ τ ο το π ο τ ή ρ ι ο ν ή καινή δ ι α θ ή κ η εστίν εν τ ώ ι α ϊ μ α τ ι τ ώ ι έ μ ώ Γ τ ο ύ τ ο π ο ι ε ί τ ε ο σ ά κ ι ς α ν π ί ν η τ ε , ε ί ς την έ μ ή ν ά ν ά μ ν η σ ι ν . ο σ ά κ ι ς γ α ρ α ν έ σ θ ί η τ ε τον ά'ρτον τ ο ύ τ ο ν κ α ΐ τ ο π ο τ ή ρ ι ο ν π ί ν η τ ε , τον θ ά ν α τ ο ν του κ υ ρ ί ο υ κ α τ α γ γ έ λ λ ε τ ε , α χ ρ ι ς ου έλθηι. και θείον μεν δτι το μυστήριον και Ζωοποιός ή μέθε£ις και της αναίμακτου ταυτησι θυσίας ή 20 δύναμις παρά πολύ της εν νόμωι λατρείας άμείνων, άταλαίπωρον ίδεΐν και ως από γε του Hebr. ίο, ι λέγεσθαι σκιάν μεν εκείνα τα δια Μωσέως τοΐς άρχαιοτέροις τεθεσπισμένα, Χριστόν γε μην είναι και τα αύτοΰ την άλήθειαν' συλλήψεται δε προς τοΰτο ήμΐν και ό σοφώτατος Hebr. ίο,28. Παύλος, ώδι γεγραφώς' ά θ ε τ ή σ α ς τις ν ό μ ο ν Μ ω σ έ ω ς χ ω ρ ί ς ο ϊ κ τ ι ρ μ ώ ν έπΐ 29 δυσίν ή τρισΐμάρτυσινάποθνήισκεΓ π ό σ ω ι δ ο κ ε ΐ τ ε χ ε ί ρ ο ν ο ς ά £ ι ω θ ή σ ε τ α ΐ 2 5 τ ι μ ω ρ ί α ς ό τον υ ί ό ν του θ ε ο ΰ κ α τ α π α τ ή σ α ς και το αίμα της δ ι α θ ή κ η ς κ ο ι ν ό ν ή γ η σ ά μ ε ν ο ς , εν ώι ή γ ι ά σ θ η , κ α ι τ ο πνεΰμα τ η ς χ ά ρ ι τ ο ς έ ν υ β ρ ί σ α ς ; ήσθιον μεν γαρ οί πάλαι καταθύοντες τον άμνόν, ή δε γε της βρώσεως δύναμις ουκ εις κόρον απλώς έχώρει γαστρός. αλλ' ουδέ ταύτης ένεκα της αίτιας τα της θυσίας έπετηδεύετο κατά νόμον, αλλ' ίνα θανάτου τοΐς ά'λλοις έμπεπτωκότος κρείττους τε ειεν του so παθεΐν αυτοί και διαδιδράσκοιεν τον όλοθρευτήν. και γοΰν άνήιρηνται μεν εν μιάι νυκτι τα πρωτότοκα Αιγυπτίων, ο'ί δε και ψιλώι τώι τύπωι τετειχισμένοι μόνοι παρ' εκείνου έσώιίοντο και σύνοπλον έχοντες την σκιάν και αύτοΰ θανάτου κατευμεγεθοΟντες έφαίνοντο. ούκοϋν έσωιίον μεν οί τύποι τους προ ημών' εν τίσι δε άρα τα καθ" ημάς, οίς αύτη λοιπόν έπέλαμψεν ή αλήθεια, τουτέστι Χριστός, την Σωοποιόν εαυτού σάρκα παρατιθεις είς 35 Ρ ΐ99 μέθεΕιν; πώς ούχ απασιν εναργές; πολύ γαρ δη λίαν εν άμείνοσι και εν τοΐς άγαν ύπερκειμένοις. και την γε του μυστηρίου δύναμιν εναργή καθιστάς ό κύριος ημών Ίηloh. 6,47-51 σους ό Χριστός αμήν, φησί, λ έ γ ω ύ μ ΐ ν , ό π ι σ τ ε υ ω ν εις έμέ έ χ ε ι 2 ω ή ν α ί ώ νιον. εγώ ε ι μ ί ό ά ρ τ ο ς της Σωής. οί π α τ έ ρ ε ς υμών έ φ α γ ο ν το μάννα εν τήι έ ρ ή μ ω ι καί ά π έ θ α ν ο ν ' ο ύ τ ο ς ε σ τ ί ν ό ά ρ τ ο ς ό εκ του ο υ ρ α ν ο ύ κ α τ ά - 4ο β α ί ν ω ν , 'ίνα τις έ£ α ύ τ ο ΰ φ ά γ η ι και μη ά π ο θ ά ν η ι . εγώ ε ί μ ί ό ά ρ τ ο ς ό 2ών ό εκ του ο υ ρ α ν ο ύ κ α τ α β ά ς ' ε ά ν τ ι ς εκ τ ο ύ τ ο υ τ ο υ ά ρ τ ο υ φ ά γ η ι , Σ ή σ ε τ α ι ε ί ς τον αιώνα, καί ό ά ' ρ τ ο ς δε δν εγώ δ ώ σ ω , ή σ ά ρ Σ μου εστίν ή υ π έ ρ της του κ ό σ μ ο υ 2ωής. επειδή γαρ οί έ£ αίματος Ισραήλ Μωσέα κατατεθήπεσαν επί τήι ν ίο την έκκλησ(ίον) V ig πίητε V πωι Agellius τόπιυ V 44 κατεθήπεσαν V

3° έμπεπτωκότος scrips! έκπεπτωκότοσ V

32 τύ-

166 CYRILLI CONTRA NESTORIVM IIII 5. 6

87

του μάννα χορηγίαι, καθιεμένου μεν τοις το τηνικάδε κατά την £ρημον, άποπληροΰντος δε τύπον της μυστικής ευλογίας (σκιά γαρ ό νόμος), ταύτηι τοι και λίαν εϋτεχνώς ό κύριος PG 197 ημών Ιησούς ό Χριστός κατασμικρύνει τον τύπον, μετασοβών είς άλήθειαν. ου γάρτοι, φησίν, εκείνος ην ό της Σωής άρτος, αλλ' εγώ μάλλον ό έΗ ούρανοο και Ζωοποιών τα πάντα και τοις έσθίουσιν έμαυτόν ένιεΐς και δια της ένωθείσης έμοι σαρκός, δ δη και 5 σαφέστερον έποίει λέγων' α μ ή ν λ έ γ ω ύ μ ΐ ν , εάν μη φ ά γ η τ ε την σ ά ρ κ α του υ ί ο ΰ loh. 6, 53-57 του α ν θ ρ ώ π ο υ κ α ι π ί η τ ε α ύ τ ο ΰ το α ί μ α , ο υ κ έ χ ε τ ε ί ω ή ν εν ε α υ τ ο ί ς. ό τ ρ ώ γ ω ν μ ο υ τ η ν σ ά ρ κ α κ α ι π ί ν ω ν μ ο υ το α ί μ α έ χ ε ι £ ω ή ν α ΐ ώ ν ι ο ν κ ά γ ώ αναστήσω αυτόν εν τήι έσχάτηι ήμέραι. ή γαρ σ ά ρ £ μου αληθής εστί β ρ ώ σ ι ς και το α ί μ α μου α λ η θ ή ς ε σ τ ί π ό σ ι ς . ό τ ρ ώ γ ω ν μου την σ ά ρ κ α και ίο π ί ν ω ν μου το α ί μ α εν έ μ ο ι μ έ ν ε ι κ ά γ ώ εν α ύ τ ώ ι . κ α θ ώ ς α π έ σ τ ε ι λ ε με ό ί ω ν π α τ ή ρ κ ά γ ώ £ώ δ ι α τ ο ν π α τ έ ρ α , κ α ι ό τ ρ ώ γ ω ν μ ε κ ά κ ε ΐ ν ο ς ί ή σ ε τ α ι . άθρει δη ουν όπως εν ήμϊν μένει και φθοράς άποφαίνει κρείττονος, τοις ήμετέροις σώμασιν έγκαθιεις εαυτόν, ως ε"φην, και δια της ιδίας σαρκός, ή και αληθής εστί βρώσις, της εν νόμωι σκιάς και της κατ' αυτήν λατρείας ουκ έχούσης την άλήθειαν. και ό μεν is Ρ zoo του μυστηρίου λόγος απλούς τε και αληθής, ου ποικίλοις εννοιών εύρήμασιν είς άνοσιότητα περιειργασμένος, απλούς δε, ως έφην. πιστεύομεν γαρ ως τώι τεχθέντι δια της αγίας παρθένου σώματι ψυχήν Ιχοντι λογικήν ένώσας εαυτόν ό εκ θεού πατρός λόγος (απόρρητος δε που και μυστική πάντως ή έ"νωσις) ίωοποιόν άπέφηνεν αυτό, 2ωή κατά φύσιν υπάρχων ως θεός, ϊνα ημάς εαυτού μετόχους άποτελών πνευματικώς τε άμα και σωματικώς 2ο και φθοράς άποφήνηι κρείττονας και της αμαρτίας τον νόμον τον εν τοις μέλεσι της σαρκός καταργήσηι δι' εαυτού' κ α τ έ κ ρ ι ν ε την ά μ α ρ τ ί α ν εν τήι σ α ρ κ ί , καθά Rom. 8, 3 γέγραπται. άνδάνει δε οίμαι ταυτι κατ' ούδένα τρόπον τώι των νέων ήμΐν ευρημάτων δογματιστήι, δς οία τις μόσχος άτιμαγέλας επί μόνον ΐεται το κατά γνώμην αύτώι και την του μυστηρίου δύναμιν κατασμικρύνει, λέγων 25 6

"Ακουσον και το κύριος ποτέ μεν επί της ανθρωπότητας του Χριστού, ποτέ δε έπι Loofsp.356, της θεότητος αυτού, ποτέ δε έπ' αμφοτέρων κείμενον. ο σ ά κ ι ς αν έ σ θ ί η τ ε τον ίθοΐ· 7 'ιι 4 26 ά ρ τ ο ν < τ ο ΰ τ ο ν > κ α ι το π ο τ ή ρ ι ο ν τ ο ύ τ ο π ί ν η τ ε , τ ο ν θ ά ν α τ ο ν τ ο υ κ υ ρ ί ο υ καταγγέλλετε. ά'κουσον εκ των προηγουμένων την άμαθίαν των άντιτιθέντων, ως ϊσχυράν άναγινώσκουσι του μυστηρίου την ώφέλειαν και τίνος τοις άνθρώποις παρέχεται so την άνάμνησιν, και άκουσον μη εμού ταύτα λέγοντος, αλλά του μακαρίου Παύλου. οσάκις έ σ θ ί η τ ε τ ο ν ά ρ τ ο ν τ ο ύ τ ο ν ' ουκ εϊπεν' οσάκις αν έσθίητε την θεότητα ταύτην. ο σ ά κ ι ς αν έ σ θ ί η τ ε τον ά ρ τ ο ν τ ο ύ τ ο ν ' βλέπε περί του σώματος αύτώι του δεσποτικού το προκείμενον