2023 Aydın Yayınları AYT Biyoloji Soru Bankası

  • 0 1 0
  • Like this paper and download? You can publish your own PDF file online for free in a few minutes! Sign Up
File loading please wait...
Citation preview

Bu kitabın her hakkı saklıdır ve MİRAY EĞİTİM HİZMETLERİ YAYINCILIK İNŞ. TUR. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.’ne aittir. 5846 sayılı yasanın hükümlerine göre kitabın düzeni, metni, soru ve şekilleri kısmen de olsa hiçbir şekilde alınıp yayımlanamaz, otokopi ya da başka bir teknikle çoğaltılamaz. ISBN: 978 - 605 - 06277 - 8 - 7 Yayıncı Sertifka No: 41263

YAYIN YÖNETMENİ / KOORDİNATÖRÜ BİLİMSEL İNCELEME YAYIN EDİTÖRÜ DİZGİ / GRAFİK BASIM YERİ

BETÜL BİBEROĞLU FERİDE KULA AYŞE İPEKÇİ GÜLTEKİN AYDIN YAYINLARI DİZGİ BİRİMİ ERTEM BASIM LTD. ŞTİ. / 0312 640 16 23

www.aydinyayinlari.com.tr

0312 418 10 02 • 0850 577 00 71 0533 051 86 17

aydinyayinlari [email protected]

****

0312 418 10 09 aydinyayinlari

İSTİKLÂL MARŞI Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak;

Bastığın yerleri toprak diyerek geçme, tanı:

Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.

Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı.

O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak;

Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı:

O benimdir, o benim milletimindir ancak.

Verme, dünyaları alsan da bu cennet vatanı.

Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl!

Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda?

Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl?

Şüheda fışkıracak toprağı sıksan, şüheda!

Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl. Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl. Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım. Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım! Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım. Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım. Garbın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar, Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var. Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar,

Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Huda, Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda. Ruhumun senden İlâhî, şudur ancak emeli: Değmesin mabedimin göğsüne nâmahrem eli. Bu ezanlar -ki şehadetleri dinin temeliEbedî yurdumun üstünde benim inlemeli. O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- taşım, Her cerîhamdan İlâhî, boşanıp kanlı yaşım, Fışkırır ruh-ı mücerret gibi yerden na’şım; O zaman yükselerek arşa değer belki başım.

Medeniyyet dediğin tek dişi kalmış canavar? Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl! Arkadaş, yurduma alçakları uğratma sakın;

Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl.

Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın.

Ebediyyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl;

Doğacaktır sana va’dettiği günler Hakk’ın;

Hakkıdır hür yaşamış bayrağımın hürriyyet;

Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın.

Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl!

Mehmet Âkif ERSOY

GENÇLİĞE HİTABE Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk Cumhuriyetini, ilelebet muhafaza ve müdafaa etmektir. Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, senin en kıymetli hazinendir. İstikbalde dahi, seni bu hazineden mahrum etmek isteyecek dâhilî ve hâricî bedhahların olacaktır. Bir gün, istiklâl ve cumhuriyeti müdafaa mecburiyetine düşersen, vazifeye atılmak için, içinde bulunacağın vaziyetin imkân ve şeraitini düşünmeyeceksin! Bu imkân ve şerait, çok namüsait bir mahiyette tezahür edebilir. İstiklâl ve cumhuriyetine kastedecek düşmanlar, bütün dünyada emsali görülmemiş bir galibiyetin mümessili olabilirler. Cebren ve hile ile aziz vatanın bütün kaleleri zapt edilmiş, bütün tersanelerine girilmiş, bütün orduları dağıtılmış ve memleketin her köşesi bilil işgal edilmiş olabilir. Bütün bu şeraitten daha elîm ve daha vahim olmak üzere, memleketin dâhilinde iktidara sahip olanlar gaet ve dalâlet ve hattâ hıyanet içinde bulunabilirler. Hattâ bu iktidar sahipleri şahsî menfaatlerini, müstevlîlerin siyasî emelleriyle tevhit edebilirler. Millet, fakr u zaruret içinde harap ve bîtap düşmüş olabilir. Ey Türk istikbalinin evlâdı! İşte, bu ahval ve şerait içinde dahi vazifen, Türk istiklâl ve cumhuriyetini kurtarmaktır. Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki asil kanda mevcuttur.

Mustafa Kemal Atatürk

ÖN SÖZ

Sevgili Genç, Sen sandığından çok daha azlasısın! Geleceğin mimarı, bir bütünün parçasısın. Bireysel olarak kendini ne kadar geliştirirsen geleceğe en büyük, en güzel katkıyı sağlamış olacaksın. Bu yolda ilk heden; kendini iade edebilen, iletişim kurabilen, bilgi ve teknolojiyi hedeferi doğrultusunda kullanabilen bir birey olmak olmalı. Bütün bunları yaparken insana, düşünceye, ahlaki değerlere ve kültürel mirasa saygılı olmalı ve bu değerleri yaşatmalısın. Bütün bu beceri ve değerlere sahip olabilmek için yapacağın yegane şey aldığın eğitim ve öğrenimi doğru şekillendirebilmek. Bu yolda yazarlarımızın çok boyutlu düşünüp planlayarak hazırladıkları bu kitabın eğitim – öğrenim hayatına sağlayacağı en küçük katkı bile bizi son derece mutlu edecektir.

Değerli Öğretmenler, Geleceğimizin teminatı gençlerin yukarıda belirttiğimiz nitelikte bireyler olarak yetişmeleri kuşkusuz önce ailelerinin sonra da sizlerin katkılarıyla gerçekleşecek. Bu kutsal görevde başarınızın sırrı başta insanî değerleriniz olmak üzere yöntem ve teknikleriniz olacaktır. Bu büyük sorumluluğu gerçekleştirme yolunda elinizdeki bu kaynak belki çok küçük bir etken olacak ancak küçük adımların büyük yeniliklerin habercisi olduğu düşüncesiyle AYDIN Yayınları olarak AYDIN Nesiller yetiştirme yolunda daima yanınızda olacağımızı bilmenizi isteriz.

Küçük adımlarınızla büyük değişimlere katkı sağlamanız dileğiyle…

AYDIN YAYINLARI AİLESİ

R

İÇİNDEKİLE 1.

BÖLÜM SİNİR SİSTEMİ (6 Test)...............................................................................

2.

BÖLÜM DUYU ORGANLARI (3 Test)........................................................................ 19

3.

BÖLÜM ENDOKRİN SİSTEM (7 Test) ....................................................................... 25

4.

BÖLÜM DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ (8 Test) ....................................................... 39

5.

BÖLÜM SİNDİRİM SİSTEMİ (7 Test) ........................................................................ 55

6.

BÖLÜM DOLAŞIM SİSTEMİ (8 Test) ........................................................................ 69

7.

BÖLÜM BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ (2 Test) ...................................................................... 85

8.

BÖLÜM SOLUNUM SİSTEMİ (6 Test)....................................................................... 89

9.

BÖLÜM BOŞALTIM SİSTEMİ (6 Test) ....................................................................... 101

10.

BÖLÜM ÜREME - EMBRİYONİK GELİŞME (4 Test) ................................................... 113

7

KARMA (4 Test)......................................................................................... 121

11.

BÖLÜM KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ (12 Test) ...................................... 129

12.

BÖLÜM NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ (10 Test) ......................................... 153

13.

BÖLÜM BİYOTEKNOLOJİ (6 Test) ............................................................................ 173 KARMA (2 Test)......................................................................................... 185

14.

BÖLÜM FOTOSENTEZ – KEMOSENTEZ (10 Test)...................................................... 189

15.

BÖLÜM FERMENTASYON – HÜCRESEL SOLUNUM (10 Test) .................................... 209 KARMA (5 Test)......................................................................................... 229

16.

BÖLÜM BİTKİLERDE DOKU – ORGAN YAPISI VE MADDE TAŞIMASI (7 Test)............... 239 KARMA (1 Test)......................................................................................... 253

17.

BÖLÜM BİTKİLERDE BESLENME VE BİTKİ HORMONLARI (3 Test) ............................ 255

18.

BÖLÜM BİTKİLERDE EŞEYLİ ÜREME (5 Test)............................................................ 261

19.

BÖLÜM CANLILAR VE ÇEVRE (4 Test) ..................................................................... 271

TEST 1.

1

Aşağıda bir sinir hücresinin şekli verilmiştir. I

BÖLÜM

4. İmpulsun geçmekte olduğu bir nöronda aşağıdakilerden

1

dördü kolaylıkla denetlenebilen birer gözlem, bir tanesi

2

bu gözlemlere dayanılarak ulaşılan bir sonuç niteliğin-

V II

1

Sinir Sistemi (Nöron ve İmlups İletimi)

III

dedir.

3

Bu sonuç aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

4

A) Glikoz tüketimi artar.

5

IV

B) Oksijen tüketimi artar. Numaralandırılmış kısımlardan hangisi tüm nöron çeşitlerinde bulunmaz? A) I

B) II

C) III

D) IV

E) V

6

C) Karbondioksit üretimi artar. D) Sıcaklık artar.

7

E) İmpuls iletimi için enerji gerekir.

8 9 10 11

5. Sinir hücresinde, alınan uyartı sonucu meydana gelen 2. Sinir doku için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Hücre uzantılarından kısa olan dendrit, uzun olan aksondur. B) Çevresel sinir sisteminin nöronlarında Schwann hücreleri miyelin kılıf oluşturur. C) Sinir hücrelerinin sentrozomu yoktur ve bölünemezler.

13 Sinir hücresinde, I. Na + iyonlarının hücre içine geçmesi

14

II. Karbondioksit artışı

15

III. Glikoz ve oksijen tüketimi

16

IV. Hücre zarının dış yüzeyinin negatif yüklü olması durumlarından hangileri, impulsun alınması ve taşınmasında etkili olan kimyasal değişikliklerdendir?

D) Aksondaki hasar onarılabilir. E) Her nörüonda gövdenin bir ucunda tek dendirit, diğer

12

elektrokimyasal değişikliklere impuls denir.

17 18 19

A) Yalnız II

B) I ve IV

D) III ve IV

ucunda çok sayıda akson bulunur..

C) II ve III

E) I, II ve IV

6. Depolarize durumdaki nöron ikinci bir uyartıya cevap olduğuna aşağıdakilerden hangisi kanıtlar? A) Sinyalin dendritlerden aksonlara doğru taşınması B) Aksonlarda pozitif ve negatif iyonların yer değiştirmesi

veremez. Aşağıdakilerin hangisi olduktan sonra ikinci bir uyarıyla impuls oluşur? A) Uyartının eşik değerini geçmesi +

C) Nöron zarlarında lipoprotein bulunması

B) Na ’ nın nöronun dışına çıkması

D) Bir nörondan diğer bir nörona doğru hormon salgı-

C) Engelleyici sinaps oluşması

lanması E) Nöronların bölünme yeteneğinden yoksun olması

SİNİR SİSTEMİ

3. Uyarılan sinirlerde, kimyasal nitelikte sinyal iletimi

D) ‹mpuls hızının yavaşlaması +

E) K ’ nın hücre dışına çıkması

7

BÖLÜM 1

Sinir Sistemi (Nöron ve İmlups İletimi)

7.

9. Polarizasyon durumundaki bir sinir hücresi ile ilgili,

Aşağıda iki farklı nöron gösterilmiştir.

I. Zarın iç kısmı negatif, dış kısmı pozitif yüklüdür.

2

II. Zarın dış kısmında Na+ iyonları, iç kısmında K+ iyonları fazladır.

3

III. Na+ ve K+ ‘un hücrenin içi ile dışı arasındaki yoğun-

4 I

II

luk farkı aktif taşımayla sağlanır.

III

5 6

ifadelerinden hangileri doğrudur? Bu nöronlardaki numaralı bölgelerle ilgili verilenler-

A) Yalnız II

den hangisi yanlıştır?

B) Yalnız III

D) II ve III

7

C) I ve II

E) I, II ve III

A) ‹mpuls iletim hızı çoktan aza doğru, III – I – II şeklin-

8 9 10

dedir. B) II. bölgede uyartı iletimi elektriksel yolla olur. C) I. nöron, başka bir nöronun akson uçlarıyla bağlantı yapıyor olabilir.

11

D) I. ve III. bölgede glikoz ve oksijen tüketimi olur.

12

E) III. nöron merkezi sinir sisteminde bulunailir.

13 14 15 16 17 18

10. Bir sinir hücresinde, uyartının geçmesi sırasında akson-

8. Bir sinir hücresinde, uyartı iletim yönü dendritten aksona

daki değişimler aşağıda gösterilmiştir.

doğru, sinapslarda ise aksondan dendrite doğrudur.

19

Sinir hücresi İletim yönü

iletim yönü

I.

II.

SİNİR SİSTEMİ

III. IV

II

III

––– +++

+++ –––

––– +++

+++ –––

––– +++

Akson ucu

Akson gövdesindeki numaralı bölgeler ile ilgili aşa-

.

ğıdakilerden hangisi söylenemez? A) I. bölge repolarizasyon halindedir.

Uyartı iletim yönleri gösterilen yukarıdaki şekiller-

B) II. bölge depolarizasyonu ifade eder.

den hangileri yanlıştır?

C) III. bölgede nöron içinde K+ iyonları fazladır.

A) Yalnız II

B) Yalnız IV

D) I, II ve III

8

I

+++ –––

D) III. bölge polarizasyon halindedir.

C) III ve IV

E) I, III ve IV 1B

2E

E) I. bölgede nöronda oksijen tüketimi olmaz. 3D

4E

5C

6B

7B

8C

9E

10E

TEST 1.

2

2

Sinir Sistemi (Nöron ve İmlups İletimi)

Bir sinir hücresinde, uyartının şiddeti, frekansı ve süresi,

4. Aşağıdakilerden hangisi sinapslarla ilgili doğru bir

BÖLÜM 1

açıklama değildir?

2

I. ‹mpuls hızını

A) İlk değerlendirmeler sinapslarda yapılır.

II. ‹mpuls sayısını

3

B) Sinapslarda uyartı iletimi akson ucundan dendirite

III. Efektörün tepki derecesini

C) Sinapslar sadece sinir hücreleri arasında bulunur.

verilenlerden hangilerini etkiler? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve II

4

doğrudur.

C) Yalnız III

E) II ve III

5

D) Asetikolin, bazı sinapslarda uyartının geçişini sağlar. E) Sinapslarda impuls iletim hızı nörondaki iletim hızından düşüktür.

6 7 8 9

2. Sinir hücrelerine gelen her uyarı impuls oluşumuna ne-

10

den olmaz. Ancak eşik değerinde ve üzerindeki uyarı-

11

lar impuls oluşturabilir. Bir sinir hücresi, eşik değerindeki ve üzerindeki tüm uyarılara aynı özellik ve hızda

5. Bir uyarının duyu organlarıyla alınması ve tepki or-

12

impuls oluşturarak cevap verir. Bir sinir hücresinde

ganlarıyla uygun cevabın verilmesinde, salgılanan

13

meydana gelen impuls, sinapslardan tüm komşu sinir

son kimyasal sinyalin yönü aşağıdakilerden hangi-

hücrelerine aktarılamaz.

sinde verilmiştir?

Bu bilgilere dayanarak,

A) Duyu nörondan ara nörona

15

B) Ara nörondan duyu nörona

16

I. Sinir hücreleri uyartılara, “ya hep, ya hiç” biçiminde tepki gösterir.

C) Motor nörondan salgı bezine

II. Sinapslar sayesinde tüm vücut organları gereksiz yere uyarılmamış olur.

14

17

D) Motor nörondan ara nörona

18

E) Salgı bezinden motor nörona

III. Tüm sinir hücrelerinde uyartı iletim hızı aynıdır.

19

IV. ‹mpulslar nöronda kimyasal yolla taşınır. sonuçlarından hangilerine varılabilir? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I, II ve III

C) I ve II

E) I, II, III ve IV

6. Acının hissedilmesini engelleyen morn maddesinin etki mekanizması,

3. Sağlıklı bir insanda bulunan bir nöron,

miktarını artırma II. Nöronlar arasındaki sinaptik bölgelerde impuls geçi-

I. Kas

şini engelleme

II. Reseptör hücre III. Salgı bezi

III. Nöronlarda impuls oluşumunu hızlandırma

yapılarından hangileriyle sinaps yapabilir?

durumlarından hangileri ile açıklanabilir?

A) Yalnız III

A) Yalnız I

D) II ve III

B) I ve II

C) I ve III E) I, II ve III

D) I ve III

B) Yalnız II

SİNİR SİSTEMİ

I. Akson uçlarından salgılanan nörotransmitter made

C) Yalnız III

E) II ve III

9

BÖLÜM 1 2

Sinir Sistemi (Nöron ve İmlups İletimi)

7.

3

A) ‹mpuls iletim yönü, bir nöron boyunca dentritten aksona doğrudur.

4

B) Miyelinli nöronlarda impuls iletimi daha hızlıdır.

5 6

9. Sinapslarla ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yan-

Sinir hücrelerinde uyartının iletilmesi ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi doğru değildir?

lıştır? A) ‹ki sinir hücresinin bağlantı kurduğu yerdir. B) Uyartının ilk değerlendirme ve kontrol yeridir. C) Sinapsa gelen uyartı komşu nörona aktarılıyorsa,

C) Sinir hücresi boyunca impuls iletimini nörotransmitter maddeler sağlar.

buna kolaylaştırıcı sinaps denir. D) Sinaptik aralıkta ATP harcanır.

D) ‹mpuls iletimi sırasında nöronda elektrokimyasal değişiklikler olur.

E) Sinapslarda uyartı iletimi akson uçlarından nörontransmitter maddelerin salgılanması ile gerçekleşir.

7 8

E) ‹letim için gerekli enerji, sinir hücresi tarafından sağlanır.

9 10 11 12 13

10. Aşağıdaki grafiklerin I.’si tek bir sinir telinde, II.’si ise çok

14

sayıda sinir telinden oluşan bir sinir kordonunda uyartı

15

şiddetine bağlı olarak verilen tepkileri (aksiyon potansi-

8. Bazı sinir hücrelerinin birbirleriyle bağlantısı aşağıdaki

yeli) göstermektedir.

şekilde gösterilmiştir.

16 Aksiyon potansiyeli

17 18

Uyartı şiddeti

Eşik değer

I

19

Aksiyon potansiyeli impuls yönü

Uyartı şiddeti

Eşik değer

Sinir hücrelerinin arasında şekildeki gibi bir düzen

II

olması; Buna göre,

I. İmpuls iletim hızını arttırmak.

I. Farklı sinir tellerinin uyarılma eşiği aynı değildir.

SİNİR SİSTEMİ

II. İmpulsun gerektiğinde sadece ilgili olan bölgelere

potansiyeli oluşturmaz.

III. İmpulsun gerektiğinde birden fazla bölgeyi etkileme-

III. Uyartı şiddetinin artırılması, sinir kordonunda impuls

sini sağlamak.

iletimini hızlandırarak tepki şiddetini arttırır.

amaçlarından hangilerini gerçekleştirmeye yöneliktir?

sonuçlarından hangilerine varılabilir?

A) Yalnız II D) II ve III

10

II. Eşik değerin altındaki uyarılar nöronlarda aksiyon

gönderilmesini sağlamak.

B) Yalnız III

C) I ve II

A) Yalnız III

E) I, II ve III 1E

2C

B) I ve II

D) II ve III 3E

4C

5C

6B

7C

8D

9D

C) I ve III

E) I, II ve III 10B

TEST

3

Uyarılan nöronun zar potansiyelinde meydana gelen hızlı değişikliğe aksiyon potansiyeli (sinir impulsu) denir.

Zar potansiyeli (mV)

I. “d” kısmında zar potansiyeli doruk değerdedir.

2

II. “e” kısmı aksiyon potansiyelinin depolarizasyon aşa-

3

masıdır.

Grakte aksiyon potansiyeli gösterilmiştir.

III. “e”’de; kapılı Na+ kanallarının kapalı, kapılı K+ ma-

d

+40

0

nallarının açık olduğu gözlenir.

c

4 5

numaralı açıklamalardan hangileri doğrudur?

6

A) Yalnız I

7

e

B) Yalnız II

D) I ve III –50

BÖLÜM 1

3. Grakteki d ve e ile ilgili,

Açıklama:

–70

3

Sinir Sistemi (Nöron ve İmlups İletimi)

C) Yalnız III

E) II ve III

8

b

g

a

f

9 10

1, 2, 3, 4 ve 5. sorular grağe göre çözülmelidir.

1.

11

Grakte a haryle gösterilen kısımla ilgili, aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

12

4. Grakle ilgili aşağıda bazı kavramlar verilmiştir.

A) Dinlenme potansiyelidir.

I. Polarizasyon

B) Akson zarındaki hem Na+, hem de K+’nın kapılı kanalları kapalıdır.

II. Depolarizasyon

C) Konsantrasyon farkı nedeniyle akson zarındaki kapısız kanallardan K+ hücre dışına, Na+ hücre içine difüzyonla geçer. +

+

+

+

13 14 15

III. Repolarizasyon IV. Hiper polarizasyon

16

Numaralı kavramlar ile grakteki harer aşağıdakile-

17

D) Akson zarındaki Na – K pompası, Na ve K ’nın difüzyonuna karşı iş yapar. ATP kullanarak üç Na+’nın hücre dışına, iki K+’nın hücre içine taşınmasını sağlar.

rin hangisinde doğru eşleştirilmiştir?

E) Na+ – K+ pompası sayesinde sinir hücresinde dış taraf (–) iç taraf (+) olur.

I ____

II ____

III ____

IV ____

A)

a

b

c

g

B)

a, g

c

e

f

C)

c

e

d

f

D)

f

b

e

a, g

E)

b, f

c, e

d

a

18 19

2. Grakte a, b ve c hari kısımlarla ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

B) Grağin “a” kısmında; Na+ – K+ pompası sayesinde Na+ hücre dışında, K+ hücre içinde fazladır. C) Sinir uyarıldığında zarın kapılı Na+ kanalları açılır, böylece –70 mV olan zar potansiyeli artar. D) Grakteki “b” depolarizasyonu, “c” ise eşik değer potansiyelini ifade eder. E) Grağin “c” kısmında akson zarındaki kapılı Na+ kanalları açık, kapılı K+ kanalları kapalıdır.

5. Grakte hangi hari kısımlarda Na+ – K+ pompası çalışmaktadır? A) a – g D) d – f

B) b – c

SİNİR SİSTEMİ

A) Grakte “a”, polarizasyon olarak isimlendirilir.

C) c – d E) b, c, e

11

BÖLÜM 1

Sinir Sistemi (Nöron ve İmlups İletimi)

6. Nöronlarda uyartı iletimi elektrokimyasal yolla, nöronlar

8. Aşağıda bir sinir impulsunun iletilme modeli gösterilmiştir.

2

4 5

I

Uyartı

II

+

+

+

+

+

+













Nöron zarı – – –



+

+

+

+

+

+

+

+

















+

+

+

+

+

+

+















+

+

+

+

+











+

+

+







K

+

+

III X kası

6

I

II

Uyartı

Uyartı

I

II

III

+ Na

IV

+

678

8

x

L

Y kası

7

x

y

678

+

678

X, Y ve Z kaslarını uyaran nöronların dizilimi aşağıda gösterildiği gibidir.

3

678

arası bağlantı yerleri olan sinapslarda ise kimyasal yolla yapılır. Bu yüzden sinapslarda uyartı iletimi yavaşlar.

y

Z kası

I. nöronlar, aynı anda ok yönünde uyarıldığında, oluşan impulsların kaslara ulaşma süresi, kısadan uzuna doğru nasıl sıralanır?

10

12 13

B) Z – X – Y

D) Y – Z – X

+

+

x

M Na

C) X – Y – Z +

E) X – Z – Y

K

+

+







+

+

+

y

678

A) Y – X – Z



678

11



678

9

x

N Na

15

17

19

Bir sinir hücresine saniyede 10 kez aynı şiddette uyarı veriliyor.

+













+

+

+ Na

Sinir hücresindeki, • impuls iletim hızı: B1

x

+

y

(x: Hücre dışı / y: Hücre içi) Gösterilen model ile,

ile ifade ediliyor.

I. Polarizasyon

Daha sonra aynı sinir hücresine saniyede 20 kez ilk verilen şiddetteki kadar uyarı veriliyor. Sinir hücresindeki,

II. Depolarizasyon

• impuls iletim hızı: B2

III. Repolarizasyon ve depolarizasyon

• İmpuls sayısı: C2

kavramları aşağıdakilerin hangisinde doğru eşleşti-

ile ifade ediliyor.

SİNİR SİSTEMİ

+

P

• İmpuls sayısı: C1

rilmiştir?

B1, B2, C1, C2 değerleriyle ilgili,

I ____

II ____

III ____

I. B1 = C2

A)

K

M

P

II. B1 < B2

B)

K

L, M

N, P

III. C1 < C2

C)

L

M

N, P

numaralı gösterimlerden hangileri doğru olur?

D)

L

M, N

P

A) Yalnız I

E)

M

L

N

6A

7C

D) II ve III

12

+

+

678

18

7.

K

y

678

16

+

678



14

B) Yalnız II

C) Yalnız III

E) I, II ve III 1E

2D

3D

4B

5A

8B

TEST 1.

4

Sinir Sistemi (Merkezi Sinir Sistemi)

Bir insanın uyku sırasında yanında konuşulanları

4

4. Bir insanın sinir sistemine ait aşağıdaki bölümler-

duymaması, sinir sisteminde bulunan,

den hangisinin zedelenmesi ani ölüme neden olur?

I. Uç beyin

A) Omurilik

B) Omurilik soğanı

II. Beyincik

C) Beyin kabuğu

D) Beyincik E) Hipotalamus

III. Omurilik soğanı yapılarından hangilerinin devre dışı kalması sonucu

1 2 3 4 5

gerçekleşir? A) Yalnız I

BÖLÜM

6 B) Yalnız II

D) I ve III

C) Yalnız III

7

E) II ve III

8

5. Aşağıdakilerden hangisi hipolatamusun fonksiyon-

9

larından biri değildir?

10

A) Vücudun su dengesini sağlama

11

B) Korku ve heyecan kontrolü C) Kas hareketleri arasındaki uyum ve dengeyi sağlama

2. Hipotalamus, bütün organların veya organ sistemlerinin

12 13

D) Endokrin sistemin çalışmasına kontrol etme

fonksiyonlarında düzenleyici görevler yapar.

E) Vücut sıcaklığını düzenleme

Hipotalumusun görev aldığı aşağıdaki fonksiyon-

14 15

lardan hangisi, doğrudan neslin devamı için gerek-

16

lidir?

17

A) Vücut sıcaklığı B) Vücut ağırlığının kontrolü ( açlık, tokluk) C) Vücudun su dengesi ve susamanın kontrolü D) Eşeysel yönelme ve olgunlaşma E) Heyecanın kontrolü

6.

Aşağıda sinir sistemiyle ilgili bazı bilgiler verilmiştir. – Uykuda dinlenmeyi sağlayan temel unsur beyinde

18 19

oluşan metabolik artıkların uzaklaştırılmasıdır. – Uykuda tam dinlenme olabilmesi için karanlık ve sessiz bir ortamda yatılmalıdır. – Rüya anında beyin tam dinlenme halinde değildir. Bunlarla ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz?

3. Hipotalamus aşağıdaki görevlerden hangisinin denetlenmesinde etkili değildir? A) Uyku B) İştah C) Kan basıncı D) Karbonhidrat ve yağ metabolizması E) Öğrenme

B) Aydınlık ve gürültülü ortamda sinir sistemi uyarılmaya devam eder. C) Rüya görülmesi metabolik artık birikimini devam ettirir. D) Sinir sistemine gelen uyartı minimum iken dinlenme maksimumdur.

SİNİR SİSTEMİ

A) Sinir sisteminin hızlı çalışması sırasında metabolik artık birikimi gerçekleşir.

E) Uyku halinde sinir sisteminde metabolizma durur.

13

BÖLÜM

Sinir Sistemi (Merkezi Sinir Sistemi)

7.

2

Bir sinir hücresinde impuls iletimi sırasında meydana gelen değişimlerle ilgili olarak çizilen aşağıdaki graklerden hangisi doğru değildir?

3

A)

1

B)

Açığa çıkan ısı

10. Sinir hücresinin akson uçlarında sinaptik yumrular bulunur. Bu yumrularda çok sayıda mitokondri ve küçük kesecikler vardır. Kesecikler içinde impulsun komşu nörona iletimini sağlayan nörotransmitterler depolanır.

Kullanılan ATP miktarı

Aşağıdakilerden hangisi nörotransmitter çeşitlerinden biri değildir?

4 5 6

Zaman

C)

Zaman

D)

Enzim faaliyeti

İmpuls hızı

A) Noradrenalin

B) Sekretin

C) Dopamin

D) Adrenalin E) Asetilkolin

7 8

Zaman

Zaman

9

E)

Glikoz miktarı

10 11 Zaman

12 13 14

11. Vücuttaki su dengesi, karbonhidrat ve yağ metabolizması, vücut ısısı, kan basıncı ve eşeysel yönelmeyi beynin hangi bölümü düzenler?

8. Beyin kabuğu, hafıza, öğrenme, değerlendirme, görme

15

ve işitme merkezlerine sahiptir.

16

Beyin kabuğunda meydana gelen bir zedelenme,

17

I. Tükürük bezlerinin tükürük salgısının azalması

A) Talamus

B) Hipotalamus

C) Omurilik soğanı

D) Uç beyin

E) Beyincik

II. Solunumun durması

18

III. Geçmişi hatırlayamama

19

IV. Vücuttaki su dengesinin bozulması durumlarından hangilerine neden olabilir? A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) III ve IV

C) I ve II

E) I, II ve IV

12. Fazla miktarda alkol alan kişilerde sırasıyla konuşma, düzgün yürüme ve nefes alıp vermede düzensizlikler ortaya çıkabilir.

SİNİR SİSTEMİ

9. Uyarıların alınması, merkezi sinir sistemine taşın-

14

ması ve yorumlanması sürecinde, aşağıdakilerden hangisi tüm duyu sinirleri için aynıdır?

Buna göre alkol, aşağıdaki sinir merkezlerini hangi sıraya göre etkiler?

A) ‹mpuls iletimi sırasında nöronlarda meydana gelen değişiklikler

A) Beyin kabuğu – Beyincik – Omurilik

B) Uyartıların ulaştığı yer

B) Beyin kabuğu – Omurilik soğanı – Beyincik

C) Nöronlarından geçen impuls sayısı

C) Beyin kabuğu – Beyincik – Omurilik soğanı

D) Reseptörlerinin uyarılma şekli

D) Orta beyin – Omurilik – Hipotalamus

E) ‹mpuls iletimi sırasında harcanan enerji miktarı

E) Ara beyin – Hipotalamus – Beyincik

1A

2D

3E

4B

5C

6E

7D

8B

9A

10B

11B

12C

TEST 1.

5

5

Sinir Sistemi (Merkezi Sinir Sistemi)

BÖLÜM

Beyin zarlarından örümceksi zar ile ince zar arasında

3. Bir insanın koluna ve parmak ucuna iğne batırılıyor. Ba-

1

bulunan beyin – omurilik sıvısı (BOS), karıncık duvar-

tırılan iki iğnenin arasındaki uzaklığa bağlı olarak, insanın verdiği reaksiyon dereceleri grakteki gibi oluyor.

2

larından salgılanır. Ayrıca lenf ve kan kılcal damarlarından sızan sıvılar da bu sıvıya katılabilir.

3

Reaksiyon derecesi

4

Beyin omurilik sıvısının görevleriyle ilgili,

Parmak ucu

I. Kan ile nöronlar arasında madde alışverişini sağlar.

5 Kol

II. Beyni şiddetli çarpma gibi mekanik etkilere karşı

6

korur.

1

2

İğneler arası uzaklık

3

7

III. Bağırsaklardaki sindirim ürünlerini beyin ve omuriliğe taşır. IV. Beyin ve omurilikte iyon derişiminin dengede kalmasına yardımcı olur.

B) I ve II

D) I, II ve IV

8

A) ‹ğneler arası uzaklık arttıkça uyarılan sinir hücresi sayısı azalır.

9

B) Parmak ucundaki reseptörler arasındaki uzaklık, koldaki reseptörler arasındaki uzaklıktan çoktur.

ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız II

Buna göre, aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

C) Koldaki reseptör sayısı parmak ucundaki reseptör sayısından çoktur. D) Duyu reseptörlerinin dağılımı vücudun her bölgesinde aynıdır. E) Vücudun farklı bölgeleri aynı uyartıya farklı şiddetle tepki gösterebilirler.

10 11 12 13 14 15 16 17

4. Merkezi sinir sistemi tarafından denetlenen bazı olaylar

18

aşağıda gösterilmiştir.

19

I. Tek ayak üstünde durma

2. Nöronların akson uçlarından salgılanan nörotransmitterlerden asetil kolin, diğer nöronun dentrit ucunda uyartı oluşturduktan sonra özel kolinesteraz enzimleri ile yıkılırlar.

II. Çalışılan konuyu hafızaya alma III. Işıktaki bir cisme baktığında göz bebeğinin küçülmesi IV. Reeksleri yönetme

larının etkisine uzun süre maruz kalan bir maymunda, I. Nöronlarının akson ucunda uyartı iletiminin hızlanması II. İlgili dentritte sürekli uyartı oluşması III. Nöronun hücre gövdesinde enerji tasarrufunun sağlanması

Belirtilen olaylar, merkezi sinir sisteminin hangi bölümleri tarafından denetlenir? I –––––––– A) Beyincik

II III ––––––––– –––––––– Ön beyin Orta beyin

IV –––––––– Omurilik

B) Orta

Ön beyin

Beyin

D) I ve III

B) Yalnız II E) II ve III

C) I ve II

kabuğu

C) Beyincik

Beyin kabuğu

Omurilik

D) Beyin

Omurilik

Hipotalamus Beyincik

E) Arka

Beyin

Omurilik

durumlarından hangileri görülebilir? A) Yalnız I

Omurilik

beyin

beyin

kabuğu

Orta beyin

SİNİR SİSTEMİ

Kolinesteraz enzimlerinin inhibitörü olan böcek ilaç-

Orta beyin

15

BÖLÜM 1

Sinir Sistemi (Merkezi Sinir Sistemi)

5. Sıcak bir cisme dokunan kişi elini hemen çeker.

8. Ayağına çivi batan bir insanda, uyarının alınması,

2

değerlendirilmesi ve cevap verilmesi olaylarında, sinir sistemine ait kısımlar hangi sıra ile görev alır?

3

A) Deri reseptörleri → Duyu nöronu → Omurilik → Motor nöron → Ayak kası

4

B) Ayak kası → Duyu nöronu → Omurilik → Motor

5

nöron → Duyu hücreleri

6

C) Deri reseptörleri → Motor nöron → Omurilik →

Bu olayla ilgili,

Duyu siniri → Ayak kası

I. Alışkanlık hareketi olup omurilik tarafından kontrol edilir.

7 8 9

II. Reeks hareketi olup omurilik tarafından kontrol edilir.

10

III. Bu sırada duyu, ara ve motor nöronlar görev alır.

D) Duyu nöronu → Motor nöron → Omurilik → Duyu hücreleri → Ayak kası E) Duyu nöronu → Deri reseptörü → Kas → Motor nöron → Omurilik

ifadelerinden hangileri doğrudur?

11 A) Yalnız I

B) Yalnız II

C) I ve II

12 D) II ve III

E) I, II ve III

13

9. Şiddetli bir patlama sesiyle korkan bir insanda, 14 I. Kan basıncının artması

15 16

II. İrkilme ve çığlık atma

6. Sakin bir şekilde yürürken köpek havlaması duyan bir

III. Göz bebeklerinin büyümesi

kişi, arkasına bakarak hızla kaçmaya başlıyor.

IV. Kalp atışının hızlanması

18

Bu kişide sırasıyla, aşağıdaki sistemlerden hangileri görev yapar?

tepkilerinden hangilerinin ortaya çıkmasında sinir sistemi etkilidir?

19

A) Sinir Sistemi – Duyu organları – ‹skelet Sistemi

A) Yalnız III

17

B) II ve III

D) I, II ve IV

B) Duyu Organları – Sinir Sistemi – Kas Sistemi

C) II ve IV

E) I, II, III ve IV

C) Duyu Organları – Sinir Sistemi – Hormonal Sistem D) Hormonal Sistem – Kas Sistemi – ‹skelet Sistemi E) Sinir Sistemi – Duyu Organları – Hormonal Sistem

10. Bir uyarının, duyu organlarıyla alınması ve tepki or-

SİNİR SİSTEMİ

7.

ganlarıyla uygun cevabın verilmesi sürecinde salgılanan maddelerin etkileme yönü;

Aşağıdakilerden hangisi diğerlerinden farklı bir sinir merkezinin kontrolündedir?

I. Merkez nörondan duyu nöronuna II. Duyu nöronundan ara nörona

A) Renkli balonları gören çocuğun sevinmesi

III. Kastan motor nörona

B) ekerini yere düşüren çocuğun üzülmesi

IV. Motor nörondan kasa

C) Sınavını hatırlayan öğrencinin heyecanlanması

durumlarından hangilerindeki gibi gerçekleşir?

D) Çok zor sorularla karşılaşan bir öğrencinin sinirlenmesi

A) I ve II

E) Eli sıcak ütüye değen çocuğun hızla elini çekmesi

16

1D

2B

3E

4A

B) I ve III

D) II ve III 5D

6B

7E

8A

9E

E) I ve IV 10 C

C) II ve IV

TEST 1.

6

6

Sinir Sistemi (Merkezi Sinir Sistemi)

Sağlıklı bir bireyde zyolojik olayların düzenlenmesi,

3. Omurilik soğanı ile ilgili, aşağıdaki bilgilerden han-

BÖLÜM 1

farklı sistemlerin karşılıklı etkileşimi ile gerçekleşir.

gisi yanlıştır?

2

Bu duruma,

A) Çarpma ve yaralanmalarda zedelenirse ölüme yol

3

I. Bir insanın korktuğu bir hayvanla karşılaşması durumunda uzaklaşması

4

B) Ele iğne batınca uyartıyı beyinden daha önce de-

II. Hormonun etkisiyle böbreklerden sodyum iyonlarının geri emilimi ve böylece kan basıncının artması III. Bir insanda diz kapağının altına vurulunca alt bacağın ileri fırlaması

ğerlendirerek reeks oluşturur.

5

C) Dolaşım, solunum, boşaltım gibi hayatsal olayları

B) Yalnız II

artmasını sağlar.

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

6

kontrol eder. D) Kan damarlarının büzülmesini ve kan basıncının

olaylarından hangileri örnek olabilir? A) Yalnız I

açabilir.

7 8

E) Beyinden omuriliğe geçen sinirlerin çaprazlandığı yerdir.

9 10 11 12 13

4. Kırda gezerken karşısına yılan çıkan bir kişide aşağıdaki olaylardan hangisi gerçekleşmez?

14 15

A) Kan şekeri düşer. B) Gözbebeğinin çapı ve göze giren ışık miktarı artar.

16

C) Sempatik sinirlerin uyarısıyla böbrek üstü bezlerin-

17

den adrenalin salgılanır.

2. Bir organizmada uyarının alınmasından, tepki oluşumu-

18

D) Solunum hızı artar. E) Adrenalinin etkisi, yılan kaybolduktan sonra da bir

na kadar gerçekleşen süreç aşağıda verilmiştir.

19

süre devam eder. Merkezi sinir sistemi

I Duyu nöronu

II

III

Tepki

Motor nöron

Şemada numara ile gösterilen kısımlara, aşağıdakilerden hangisi yazılmalıdır? I ––––––––––––

II III ––––––––––––– ––––––––––––

A) Reseptör

Ara nöron

Efektör organ

B) Efektör organ

Ara nöron

Reseptör

C) Reseptör

Efektör organ Ara nöron

D) Ara nöron

Reseptör

Efektör organ

E) Efektör organ

Reseptör

Ara nöron

5. Sağlıklı bir insanda, I. İskelet kasların düzenli çalışması II. Kan basıncının ayarlanması III. Konuşma IV. Sindirim kanalındaki kas faaliyeti işlevlerinden hangileri otonom sinir sistemi tarafından yürütülür? A) Yalnız II

B) I ve III

D) I, II ve III

SİNİR SİSTEMİ

Uyarı

C) II ve IV

E) I, II ve IV

17

BÖLÜM 1

Sinir Sistemi (Merkezi Sinir Sistemi)

6. Aşağıdaki tabloda insan vücudunda sempatik ve para-

8. Aşağıda bir reeks yayı gösterilmiştir.

sempatik sinirlerin çeşitli olaylar üzerindeki etkileri ve-

2

rilmiştir.

Ara nöron

Arka kök

Gövde

3 Sinirler

4 Sempatik

Kalp Tükürük Bronşlar atımı salgısı Artırır

Azaltır

Bağırsak hareketi

Motor nöron

Genişletir Yavaşlatır

5 Parasempatik Azaltır

Artırır

Daraltır

Duyu nöronu

Ön kök

Hızlandırır

6 Otonom sinirlerle ilgili,

7

Efektör (Kas)

I. Sempatik sinirler, dolaşım ve solunum sistemini hız-

Reseptör (Duyu alıcı)

landırıcı, sindirim sistemini yavaşlatıcı etkide bulu-

8

nur.

9

II. Sempatik ve parasempatik sinirler isteğe bağlı çalı-

Şematize edilen bilgilere dayanarak,

şan organları idare eder.

10

I. Ön kök işlev yapamazsa uyarılar alınamaz.

III. Sempatik ve parasempatik sinirler antagonist (birbi-

11

II. Motor nöron zedelenirse kas çalışamaz.

rine zıt) çalışır.

III. Duyu alıcılarından, merkeze impuls ileten duyu sinirleri omuriliğe arka kökten girer.

12 açıklamalarından hangileri yapılabilir?

13 A) Yalnız I

14

B) Yalnız II

D) I ve III

ifadelerinden hangileri söylenebilir?

C) Yalnız III

E) II ve III

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) II ve III

15

C) I ve II

E) I, II ve III

16 17 18 19

9. Omurga kanalının içine yerleşmiş olan omurilik, beyin ile dış çevre arasında bağlantı kurar. Reeks merkezidir ve alışkanlık hareketlerini kontrol eder.

7.

Buna göre,

‹nsanlarda gerçekleşen,

I. Örgü örerken yanlış bir ilmek atılınca farkına varılması

I. Yeni doğan memelilerin emme davranışı II. Karanlık ortamdan aydınlık ortama aniden geçer-

II. Sobaya değen elin aniden çekilmesi

ken gözlerin kısılması

III. Bir deneyin yorumlanması

SİNİR SİSTEMİ

III. Günde üç öğün yemek yiyen bir insanın yemek

V. Piyanoda virtiözün, farkında olmaksızın bir müzik parçası çalması

IV. Gitar çalmayı unutmuş olan bir insanın bir süre sonra tekrar çalabilmesi

işlevlerinden hangileri omurilik tarafından yürütülür?

davranışlarından hangileri kalıtsal reekse örnek gösterilebilir? A) Yalnız II D) III ve IV

18

IV. Kandaki şeker oranının ayarlanması

vakti geldiğinde açlık hissetmesi

B) I ve II

A) Yalnız I

C) II ve III

D) I, II ve V

E) I, III ve IV 1E

2A

B) Yalnız IV

3B

4A

5C

6D

7B

8D

9C

C) II ve V

E) I, III, IV ve V

TEST 1.

1

7

Duyu Organları (Göz)

Sarı noktada görüntünün oluşması için ışık kayna-

4. ‹nsan gözünü oluşturan üç tabakayla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

ğından çıkan ışınlar, I. Arka bölümdeki jel kıvamlı sıvı II. Kornea III. Ön bölümdeki saydam sıvı IV. Göz merceği

BÖLÜM 1 2

A) Sert tabaka, gözdeki diğer yapıların korunmasını sağlar.

3

B) Sert tabakadaki hücrelerin beslenmesi, damar tabakadaki kan damarları ile sağlanır.

4 5

bölümlerinden hangi sıra ile geçer?

C) Damar tabakadaki iris sayesinde, ağ tabakaya düşen ışık miktarı ayarlanır.

6

A) II – III – IV – I

B) I – IV – III – II

D) Ağ tabakada fotoreseptörler bulunur.

7

C) II – IV – III – I

D) IV – I – II – III

E) Cisimlerin rengi ve şekli sert tabakada algılanır.

8

E) II – I – III – IV

9 10 11

5. Aşağıya, görme kusuru olan bir kişinin gözü çizilmiştir. Görüntünün oluştuğu yer

2. İnsanda göz uyumunu aşağıdakilerden hangisi sağ-

Sarı benek

lar?

Optik sinir

A) Uzaklığa göre mercek kalınlığının değişmesi B) Merceğin ileri geri hareketi C) Çubuk ve koni reseptörlerinin ağ tabakaya farklı sayıda dağılmış olması

12 13 14 15 16

Bu göz ve kişiyle ilgili aşağıdakilerden hangisi doğru değildir?

17 18

D) Işınların saydam tabakada kırılması

A) Göz, optik eksen doğrultusunda uzamış olabilir.

E) Işınların kör nokta üzerine düşmesi

B) Eline aldığı bir kitabı yakın mesafeden okuyabilir.

19

C) Uzağı net göremez. D) ‹nce kenarlı mercekle görüntü netleşir. E) Göz merceğinin kırıcılığı normalden fazla olabilir.

hangisi yanlıştır?

6. Optik siniri tahrip edilen bir insanda, aşağıdakiler-

A) Göz sinirlerinin gözü terk ettiği bölgede fotoreseptör yoktur.

den hangisi gerçekleşir?

B) Göz merceği ince kenarlıdır.

A) Fotoreseptörler uyarılamaz.

C) Sarı benekte ters görüntü oluşur.

B) Mercek ışığı kıramaz.

D) Işık kornea ve mercekte kırılır.

C) Işık uyarısı beyinde değerlendirilemez.

E) Ağ tabakada bulunan melanin pigmenti göz içini karanlık bir oda haline getirir.

D) Görüntü sarı beneğe iletilemez.

DUYU ORGANLARI

3. Aşağıda gözün yapısıyla ilgili verilen bilgilerden

E) Normal görme olayı gerçekleşir.

19

BÖLÜM 1

Duyu Organları (Göz)

7.

10. Okumakta olduğu kitabı gözüne doğru yaklaştıran

Yaşlanmaya bağlı olarak yakındaki cisimlerin net görülememesi olan presbitliğin nedeni, aşağıdakler-

sağlıklı bir öğrencinin göz uyumu sırasında,

2

den hangisinde verilmiştir?

I. Mercek bağlarının gevşemesi

3

A) Göz merceğinin saydamlığını yitirmesi

II. Merceğin ön yüzünün dış bükeyliğinin artması

4

B) Göz merceğinin esnekliğini kaybetmesi

III. Kirpiksi kasların gevşemesi

C) Korneanın ışınları düzenli kıramaması

olaylarından hangileri gerçekleşmez?

D) Göz yuvarlağının optik eksene dik doğrultuda uzaması

A) Yalnız I

5 6

B) Yalnız II

D) I ve II

E) Camsı cisimdeki sıvı basıncının artması

C) Yalnız III

E) I, II ve III

7 8 9

11. Çubuk ve koni reseptörleri ile ilgili,

10

I. Çubuk reseptörlerinin uyarılması için gerekli olan

11 12

eşik şiddeti, koni reseptörlerininkinden daha düşük-

8. Göz ve görme olayıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi

13

söylenemez?

14

A) Cismin ters görüntüsü, optik sinirle beyin kabuğundaki görme bölgesine iletilir.

15

II. Gece ve gündüz, hem çubuk hem de koni reseptör-

16

B) Retinada bulunan koni reseptörleri, cismin rengini, çubuk reseptörleri şeklini algılamayı sağlar.

17

C) Koni reseptörleri sarı benekte toplanmıştır.

18 19

tür. leri sürekli aktiftir. III. Retinanın her yerinde bulunabilen koni reseptörleri, çubuk reseptörlerinin çevresine yerleşmiştir. ifadelerinden hangileri söylenemez? A) Yalnız I

D) Işığın göze girmesini sağlayan kornea gece hayvanlarında daha büyüktür.

B) Yalnız III

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

E) Göz merceği ışığı kırarak damar tabakaya düşmesini sağlar.

12. Kırmızı bir bilye, 50 cm uzaklıkta sol omuz hizasından başlanarak gözün optik eksenine doğru yaklaştırılırsa bilyenin önce şekli, sonra rengi algılanır. Bu durumla ilgili,

DUYU ORGANLARI

9. ‹nsanda önce uzaktaki parlak bir cisme sonra yakındaki karanlık bir cisme bakıldığında,

cismin şeklinin öncelikle algılanmasını sağlar. II. Sarı benekte bulunan koni reseptörleri cisim renginin

I. Kornea kalınlığının değişmesi

algılanmasını sağlar.

II. Göz bebeğinin büyüklüğünün iris kasları ile değiş-

III. Koni reseptörlerinin uyarılması için yüksek ışık şid-

mesi

deti gereklidir.

III. Göz merceğinde odak uzaklığının değişmesi olaylarından hangileri gerçekleşmez?

yorumlarından hangileri yapılabilir?

A) Yalnız I

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) II ve III

20

I. Sarı beneğin çevresinde bulunan çubuk reseptörleri

C) I ve II

E) I, II ve III 1A

2A

3E

B) Yalnız II

D) I ve II 4E

5D

6C

7B

8E

9A

10 C

C) Yalnız III

E) I, II ve III 11D

12D

TEST 1.

2

I. Kulak kepçesi seslerin toplanmasını sağlar.

orta

kulakta

bulunan

yarım

daire kanalları görevlidir. IV. İşitmeyi sağlayan korti organı orta kulakta bulunur. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I

1

I. Dengenin sağlanmasında orta kulaktaki yarım daire kanalları, tulumcuk ve kesecik etkilidir.

II. İşitme duyu hücreleri salyangozda bulunur. olayında

BÖLÜM

4. Kulakla ilgili,

İnsan kulağı ile ilgili,

III. Denge

8

Duyu Organları (Kulak - Burun)

B) II ve IV

D) I, II ve IV

II. Tulumcuk ve kesecek yerçekimine karşı yapılan hareketlerde konum değişikliğini algılamada rol oynar. III. Başımızı döndürdüğümüzde yarım daire kanallarındaki endolenf sıvısı hareket eder.

E) I, II, III ve IV

A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) II ve III

3 4 5 6

ifadelerinden hangileri söylenemez? C) I ve II

2

7

C) I ve III

8

E) I, II ve III

9 10 11 12

2. Kulakta bulunan,

13

I. Korti organı

14

II. Yarım daire kanalları

5. Aşağıda insan kulağı gösterilmiştir.

15

III. Kesecik orta kulak

dış kulak

iç kulak

IV. Tulumcuk

16

yapılarının hangilerinden çıkan sinirler, beyinciğe impuls gönderir? A) Yalnız II D) I ve IV

kulak kepçesi

B) I ve II

kulak yolu

oval pencere

yarım daire kanalları

17 işitme ve denge sinirleri

C) II ve III

18 19

E) II, III ve IV kulak memesi

kulak zarı

salyangoz örs çekiç

üzengi

östaki borusu

Kulağı oluşturan yapılarla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

I. Denge

B) ‹ç kulakta bulunan yarım daire kanallarındaki sinirler, beyincikle bağlantılıdır.

II. İşitme

C) Yutağa açılan östaki borusu vücudun dengesini sağlar.

III. Mekanik etkileri algılama verilenlerden hangilerinin gerçekleşmesinde etkilidir? A) Yalnız I D) I ve III

B) Yalnız II

C) I ve II

E) I, II ve III

D) Salyangozda işitme sinirleri ve reseptörleri bulunur.

DUYU ORGANLARI

A) Kulak kepçesi ses dalgalarını toplayarak dış kulak yoluna verir.

3. Kulaktaki yapılar,

E) Orta kulaktaki çekiç, örs ve üzengi kemikleri ses dalgalarını kuvvetlendirerek oval pencereden iç kulağa aktarılmasını sağlar.

21

BÖLÜM 1

Duyu Organları (Kulak - Burun)

6. Ses dalgalarının beyindeki işitme merkezinde ses

9. Kötü kokulu bir ortama girdiğimizde başlangıçta rahatsız

olarak algılanmasında,

oluruz, ama bir süre sonra kokuyu almamaya başlarız.

2

I. Korti organı

Bu durumun nedeni, aşağıdakilerden hangisinde ve-

3

II. Kulak zarı

rilmiştir?

III. ‹şitme sinirleri

4

A) Uyarıyı doğrudan sinir hücresinin alması

IV. Kulak kemikleri

B) Koku reseptörlerinin çabuk yorulması

5

V. Oval pencere

6

yapıları hangi sıra ile görev alır?

7

A) II – IV – I – V – III

8

B) II – IV – V – I – III

C) Uyarının mukusta erimemesi D) Koku duyu sinirinin talamustan geçmemesi E) Koku sinirlerinin tahrip olması

C) II – IV – V – III – I

9

D) II – IV – III – I – V

10

E) IV – II – V – I – III

11

10. Burun ile ilgili aşağıda verilenlerden hangisi söyle-

12

nemez?

13 14 15

7.

A) Alınan havanın içindeki oksijen miktarını artırarak soluk borusuna verir.

İnsan kulağında gerçekleşen, I. Otolitlerin titrek tüylü hücrelere basınç uygulaması

B) Burun boşluğunun üst tarafındaki koku alanında yer alan sarı bölge adlı kısım, koku reseptörlerini bulundurur.

II. Orta kulaktan sonra salyangozdaki vestibular kanal-

16

da perilen sıvısının titreşmesi

17

III. Korti organındaki reseptörlerin çatı zara değmesi

18

IV. Yarım daire kanallarındaki endolenf sıvısının vücu-

C) Salgıladığı mukus, havanın içindeki toz zerreciklerinin tutulmasını sağlar.

dun hareket ettiği yönün tersine çalkalanması

19

D) Koku sinirleri uyartıyı talamusa uğramadan beyin kabuğuna iletir.

olaylarının hangileriyle oluşan impulslar, denge durumumuzu belirler? A) Yalnız I

B) Yalnız IV

D) I ve IV

E) Koku reseptörleri birer sinir hücresidir.

C) II ve III

E) I, III ve IV

DUYU ORGANLARI

11. İnsanlarda, I. Tat algılama II. Tehlikeyi fark etme

8. Kalsiyum karbonattan meydana gelen ve otolit olarak adlandırılan denge taşları, aşağıdakilerin hangi-

III. Kaçıp uzaklaşma

sinde bulunur?

durumlardan

gerçekleştirilmesinde

A) Beyincik

B) Östaki borusu

koklama duyusunun da rolü olabilir?

C) Salyangoz

D) Tulumcuk ve kesecik

A) Yalnız I

1C

2E

B) Yalnız II

D) II ve III

E) Yarım daire kanalları

22

hangilerinin

3E

4A

5C

6B

7D

8D

9B

10A

C) Yalnız III

E) I, II ve III 11E

TEST 1.

3

9

Duyu Organları

Kırmızı biberin beyinde acı olarak algılanması sürecinde, I. Kimyasal maddenin tat reseptörüne bağlanması

4. Deriyle ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?

BÖLÜM 1 2

A) Kara hayatına uyum sağlamış memelilerin derisi kıllarla kaplıdır.

3

II. Duyu sinirinde impuls oluşması III. Reseptör hücre zarından salınan iyonların duyu nöronunu uyarması

B) Soğuk havada yapısındaki kılcal damarların genişlemesiyle ısı kaybını önler.

4

olaylarının gerçekleşme sırası aşağıdakilerden han-

D) Yapısındaki reseptörlerle farklı duyuların alınmasını sağlar.

gisinde verilmiştir? A) I – II – III

B) I – III – II

D) II – III – I

C) II – I – III

E) III – II – I

5

C) Üst deri, çok katlı epitel hücrelerden oluşur.

E) Alt deri, dermis adını alır ve ter ile yağ bezlerini bulundurur.

6 7 8 9 10 11 12

2. Reseptörlerle ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

13

5. ‹nsandaki kemoreseptörler ile ilgili, I. Uyarılabilmeleri için uyarının mukus salgısında çözünmesi gerekir.

14 15

A) Duyu organlarında bulunan ve uyarıları alan özelleşmiş hücrelerdir.

II. Kimyasal uyarıcılarla uyarılırlar. III. Koku ve tadın algılandığı organlarda bulunurlar.

16

B) Reseptörler için belirli bir algılama eşiği yoktur. C) Kanın pH’ı ve ozmotik basıncını algılayan reseptörler vücudun iç kısmında bulunur.

IV. Tüm impulsları talamusa iletirler.

17

ifadelerinden hangileri doğrudur?

18

D) Işık, ses gibi uyarıları algılayan reseptörler dış ortamla doğrudan temas etmez. E) Bir enerji şeklini başka bir enerji şekline dönüştürebilirler.

A) Yalnız I

B) I ve III

D) I, II ve III

C) II ve IV

19

E) I, II, III ve IV

I. Oluşturdukları impulsların iletilme şekli

3. Tat ve koku duyusuyla ilgili,

II. Oluşturdukları tepkilerin şiddeti

I. Mukusta çözünebilen maddelerle uyarılabilme

III. Beyinde değerlendirildikleri merkez

II. Orta beyinde değerlendirilme

IV. Uyardıkları reseptör çeşidi

III. Belirli bir eşik değerinde uyarılma

özelliklerinden hangileri, değişik bireylerde farklılık gösterebilir?

özelliklerinden hangileri ortaktır? A) Yalnız I D) I ve III

B) Yalnız III

C) I ve II

E) I, II ve III

A) Yalnız II

B) I ve III

D) I, III ve IV

DUYU ORGANLARI

6. Tat maddelerinin,

C) II ve IV

E) II, III ve IV

23

BÖLÜM 1

Duyu Organları

7.

10. İnsanda koku duyusu ile ilgili,

Belirli bir zaman içinde uyarının şiddetinde ve özelliğinde bir değişiklik olmadan sürekli uyarılan bir duyu orga-

2 3

I. Koku duyusu reseptörlerinin impulsları talamusa uğ-

nı, duyarlılığını kaybeder ve bu durum “duyusal uyum”

rayarak koku merkezine gider.

olarak adlandırılır.

II. Koku alma duyusu çabuk yorulur.

Duyusal uyuma,

4 5 6 7 8

III. Koku reseptörleri sarı noktada bulunur.

I. Mutfakta pişen yemek kokusunun bir süre sonra his-

IV. Koku reseptörleri mukusta çözünebilen maddeler ta-

sedilmemesi

rafından uyarılır.

II. Odadaki parfüm kokusunun, ancak birkaç dakika et-

V. Koku reseptörü ile tat alma reseptörünün uyarılma

kin olarak alınabilmesi

biçimleri birbirine benzer.

III. Giyilen elbisenin cilde teması başlangıçta hissedilir-

ifadelerinden hangileri doğrudur?

ken bir süre sonra hissedilmemesi

A) IV ve V

IV. Yüzmeyi öğrenen bir insanın, yüzmeyi bir daha unut-

9

D) I, II ve III

maması

10

durumlarından hangileri örnek gösterilebilir?

11

A) I ve II

B) III ve IV

D) I, II ve IV

12

B) I, IV ve V

C) II, III ve IV

E) II, IV ve V

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

13 14 15

11. İnsanda duyu organlarıyla ilgili aşağıdaki ifadeler8. Aşağıda, duyu organları ile yapısındaki reseptörler ve-

den hangisi doğru değildir?

16

rilmiştir.

17

Verilen eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?

A) Duyu organlarının tümünde reseptörler belirli bir bölgede toplanır.

18

A) Deri – termoreseptör

B) Uyartıların, değerlendirme merkezine iletim şekli tümünde aynıdır.

19

B) Kulak – mekanoreseptör

C) Uyartılar beynin farklı merkezlerinde değerlendirilir.

C) Dil – kemoreseptör

D) Bir duyu organında birden fazla reseptör çeşidi bulunabilir.

D) Burun – mekanoeseptör

E) Farklı yollarla uyarılan özelleşmiş reseptörleri içerirler.

DUYU ORGANLARI

E) Göz – fotoreseptör

9. Aşağıdakilerden hangisi derinin görevlerinden biri değildir? A) Terleme ile vücut sıcaklığını ayarlamaya yardımcı olur.

12. İnsanda duyu organlarından hangisindeki reseptör

B) Basınç, ağrı, sıcak, soğuk gibi duyuları algılar. C) Vücudu mekanik ve kimyasal etkilere karşı korur.

çeşidi sayısı diğerinden daha fazladır?

D) Hücreleri zararlı ışınlara karşı korur.

A) Gözde

E) Vücudun mineral ihtiyacını karşılar.

24

1B

2B

3D

B) Kulakta

C) Burunda

D) Dilde 4B

5D

6A

7C

8D

9E

10 E

E) Deride 11A

12E

TEST 1.

1

10

Endokrin Sistem

Hormonal düzenlemenin veya hormonların genel

4. Hipoz bezinin kemik gelişimi üzerindeki etkisi, aşa-

BÖLÜM 1

özellikleriyle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

ğıdakilerden hangisi ile açıklanır?

2

A) Hedef hücrelere kan ile taşınırlar.

A) Tiroit bezinin kalsitonin salgısını artırarak kalsiyu-

3

mun kandan kemiklere geçmesini sağlar.

B) Genellikle özel bir hücre ya da dokuda, özel reseptörleri vardır.

4

B) Salgıladığı büyüme hormonu ile karaciğerdeki protein ve karbonhidrat metabolizmasını hızlandırır.

C) Kanda ancak belli bir miktara ulaştıktan sonra etkili olurlar.

C) Besinlerle alınan provitamin D’yi aktieştirerek kalsi-

6

yum ve fosforun kemiklerde birikimini sağlar.

D) Etkileri, sinirlere göre geç başlar ve kısa sürer. E) Görevleri bittikten ancak belli bir süre sonra yıkımları

5

D) Parathormon salgısını artırarak böbreklerde kalsiyumun geri emilimini hızlandırır.

gerçekleşir.

7 8

E) Bağırsaklarda kalsiyum iyonlarının emilimini artırır.

9 10 11 12

2. Hipoz bezi hasar gören bir memelide aşağıdakiler-

13

den hangisinin görülmesi beklenmez?

14 A) Kemik gelişiminin durması

5. Aşağıdaki şekilde, hormonların salgılanma ve etki me-

B) Tiroksin hormonunun azalması

kanizması özetlenmiştir.

C) Eşeysel olgunluğa erişmesi

16

D) Böbreklerden su geri emiliminin yapılamaması A.

E) Metabolizmanın yavaşlaması

Hormon

17

Hormon Kan damarı

Endokrin bez hücresi

15

Endokrin bez hücresi

18 19

B.

Hormon

Hormon Kan damarı

Nöron

Endokrin bez hücresi

3. Bir insanın endokrin bezleri tarafından salgılanan maddelerin tümü için,

Buna göre,

lirler.

bezlerini uyarabilir.

II. Vücudun ATP üretimini artırırlar.

II. Hormonlar kan yoluyla taşınır.

III. Kan ile taşınırlar.

III. A durumuna örnek olarak hipoz bezinin LH salgı-

IV. Mayoz bölünmeyi hızlandırırlar.

sıyla testisleri uyarması verilebilir.

V. Kandaki şeker miktarını ayarlarlar.

IV. Hormonlar sadece endokrin bezlerden salgılanır.

ifadelerinden hangileri söylenebilir? A) Yalnız I

I. Sinir hücresinden salgılanan bir hormon, iç salgı

B) I ve III

D) I, II ve III

verilenlerden hangileri doğrudur? C) IV ve V

E) II, IV ve V

A) I ve II

B) III ve IV

D) I, II ve IV

ENDOKRİN SİSTEM

I. Düşük konsantrasyonlarda zyolojik etki gösterebi-

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

25

BÖLÜM 1

Endokrin Sistem

6. Hipoz bezinden salgılanan büyüme hormonu, büyü-

9. Endokrin bezlerden salgılanan,

me çağındaki çocuklarda kemiklerin uzamasını ve bü-

I. Amino asit

yümeyi sağlar.

2

II. Protein III. Steroit

Büyüme hormonu ile ilgili,

3

numaralı yapılara sahip hormonların hangileri, ağız

I. Çocukluk döneminde az salgılanırsa cüceliğe neden

4

yoluyla alınabilir?

olur.

5

II. Hücrelerde hücre döngüsünü hızlandırır.

A) Yalnız I

6

III. Protein sentezini hızlandırır.

7

IV. Erişkinlerde fazla salgılanırsa kemiklerde orantısız

B) Yalnız II

D) I ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

büyümeye neden olur.

8 açıklamalarından hangileri doğrudur?

9 A) Yalnız I

10

B) I ve II

C) III ve IV

D) I, II ve IV

E) I, II, III ve IV

10. Aşağıda hipoz bezinin salgıladığı bazı hormonların

11

hedef organları gösterilmiştir.

12 Hipotalamus RF

13

Hipofz

14 15 16 17 18

7.

STH I

Hipoz bezi, I. Testosteron II. Kortizol

Tiroit bezi

III. Melatonin IV. Kolesistokinin

B) I ve II

D) II, III ve IV

Döl yatağı

Adrenal korteks

ganlardan hangisi yanlış verilmiştir?

mez? A) Yalnız IV

FSH III

Şemada, numaralı hormonların uyardıkları hedef or-

hormonlarından hangilerinin üretimini, kontrol et-

19

TSH II

Tüm vücut hücreleri

ADH V ACTH IV Böbrekler

A) I

C) III ve IV

B) II

C) III

D) IV

E) V

E) I, II, III ve IV

11. Hamileliğin sonunda bazı kadınlarda doğum zamanı ENDOKRİN SİSTEM

geldiği halde doğum sancısı başlamaz.

26

8. Aşağıdakilerden hangisi hipoz bezi tarafından salgı-

Bu durumda suni sancı adı altında anneye aşağıdaki

lanan hormonların görevlerinden biri değildir?

hormonlardan hangisi damar yoluyla verilebilir?

A) Süt bezlerinde süt oluşumunu sağlamak

A) Progesteron

B) Büyümeyi kontrol etmek

B) Prolaktin

C) Böbrek üstü bezlerini uyarmak

C) Oksitosin

D) Derideki melanositleri uyarmak

D) Östrojen

E) Kan şekerini ayarlamak

E) FSH

1D

2C

3B

4B

5C

6E

7C

8E

9D

10 C

11C

TEST 1.

2

11

Endokrin Sistem

Hipoz bezinin loplarıyla ilgili, aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

4. Hormonlar, etki edecekleri hedef dokuların hücrelerinde,

A) Ön loptan salgılanan hormonlardan STH’ın ergin-

I. Protein sentezi

3

lerde artması durumunda akromegali hastalığı görülür.

III. Bölünme

nin salgılaması için uyarır.

1 2

II. Hücre zarı geçirgenliği

B) Melanosit uyarıcı hormon, derideki hücreleri mela-

BÖLÜM

4

IV. Gen aktivitesi

5

olaylarından hangilerine etki edebilirler?

6

A) I ve II

7

C) Arka loptan salgılanan hormonlardan oksitosin gebelik sırasında artarsa düşüğe neden olur. D) Ön loptan salgılanan gonadotropin hormonların he-

B) II ve IV

D) II, III ve IV

C) I ve III

E) I, II, III ve IV

8

def organı yumurtalıklar ve testislerdir.

9

E) Ön loptan salgılanan ACTH, adrenal medullayı (öz), hormon salgılaması için uyarır.

10 11

5. Bir insanda vazopresin (ADH) hormonunun normalden az salgılanması durumunda,

12 13

I. Beyindeki ozmoreseptörlerin uyarılmasıyla su içme

2. Aşağıdakilerden hangisi insan vücudunda üretilen herhangi bir hormonun özelliklerinden biri değildir? A) İdrarla vücut dışına atılması

isteğinin oluşması

14

II. Derişik idrar oluşması

15

III. Vücuttan kaybedilen su miktarının artması

16

hangilerinin görülmesi beklenir?

B) Doğrudan sindirim kanalına salgılanması C) Hedef doku hücrelerinin reseptörüne bağlanarak etki göstermesi

17 A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve III

C) I ve II

18

E) II ve III

19

D) Kan dolaşımıyla taşınması E) Lipit yapılı olması

6. Hormonlarla ilgili, I. Yapımında ve yıkımında enzimler görev alır.

3. Endokrin bezlerin hormon salgılaması, I. Sinir sisteminin faaliyeti

dana gelir. III. Hormon ile hedef organındaki reseptörler arasında anahtar-kilit uyumu vardır.

II. Çevresel faktörler

IV. Etkilerini gösterebilmeleri için belirli bir miktara

III. Kandaki kimyasal maddelerin miktarı

ulaşmaları gerekir.

durumlarından hangilerine bağlı gerçekleşebilir?

özelliklerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I

A) Yalnız III

D) II ve III

B) Yalnız II

C) I ve II

E) I, II ve III

B) II ve III

D) II, III ve IV

ENDOKRİN SİSTEM

II. Yapıları amino asit, protein ya da yağlardan mey-

C) I ve II

E) I, II, III ve IV

27

BÖLÜM 1

Endokrin Sistem

7.

9. Sağlıklı bir insanda kandaki su oranı azaldıktan sonra

‹nsanda kandaki su miktarının azalmasından sonra,

tekrar normal düzeye ulaşması sürecinde meydana gelen olaylar aşağıda gösterilmiştir.

I. Kandaki ozmotik derişiminin düşmesi

2

II. Hipoz bezinden ADH salgısının artması

3

III. Böbreklerde su emiliminin artması

I. Kanın ozmotik derişimi artar.

4

olaylarının gerçekleşme sırası nasıl olur?

II. Böbrekteki nefron tüpçüklerinde suyun geri emilimi artar.

5

A) I – II – III

III. Hipozden ADH (antidiüretik hormon) salgılanır.

6

B) I – III – II

D) II – I – III

C) II – III – I

E) III – II – I

IV. Kanda su miktarı normal düzeye ulaşır. Verilen olayların gerçekleşme sırası aşağıdakilerden hangisinde doğru sırayla verilmiştir?

7 8 9

A) I – II – III – IV

B) I – III – II – IV

C) III – I – II – IV

D) II – III – I – IV E) IV – II – III – I

10 11 12 13

10. Aşağıda tiroit bezinin çalışmasının kontrolü şematize

14

edilmiştir.

15

8. İnsan vücudundaki su dengesini ayarlayan antidiüretik

16

hormonun (ADH) etki mekanizması aşağıda özetlenmiştir.

Hipotalamus

18

Hipofz arka lobu

Geri bildirim

19

Kanın su oranı azalırsa

Negatif geri bildirim

TRH

17

Ön hipoz

Kan yoğunluğu dengelenir. TSH

ADH Suyun geri emilimi artar .

Tiroit

Tiroksin

Şema ile ilgili,

Böbrek

I. TSH hormonu tiroid bezine kan yoluyla iletilir.

ENDOKRİN SİSTEM

Buna göre, I. Böbrekler fazla salgılanan ADH hormonunu vücut dışına atar.

II. Hipoz bezinin çalışması için hipotalamusun uyarıcı bir madde olan tiroksin salgılatıcı hormon (TRH) salgılaması gerekir.

II. Vücuttaki su miktarı artarsa, hipozin ADH salgısı azalır.

III. Kandaki tiroksin hormonunun artışı, hipozin TSH salgısını azaltır.

III. ADH böbrek üstü bezlerini uyararak suyun emilimini artıran hormon salgılamasına neden olur.

IV. Kandaki TSH artarsa tiroid bezinin tiroksin salgısı da artar.

sonuçlarından hangilerine varılabilir?

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I

A) Yalnız II

D) I ve II

28

B) Yalnız II

C) Yalnız III

E) I, II ve III 1E

2B

B) I ve II

D) I, II ve III 3E

4E

5D

6E

7C

8B

9B

10 E

C) I ve IV E) I, II, III ve IV

TEST 1.

3

12

Endokrin Sistem

Hipozden salgılanan TSH, tiroid bezini uyararak tiroksin salgılanmasını sağlar. Tiroksin hormonu ise vücutta metabolizma hızını artırır. Bununla ilgili, I. Tiroksin az salgılanırsa vücutta depolanan yağ miktarı artar ve şişmanlık ortaya çıkar.

4. Çocuklarda solunum hızı ve kalp atış hızı erginlerden

oksijen tüketimi artar. III. Tiroksin az salgılanırsa hipozin TSH salgısı azalır.

2

Bunun nedeni veya işlevi ile ilgili,

3

I. Tiroid bezinden fazla miktarda tiroksin hormonu salgılanması

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

4 5

nim duyulması III. Anabolik reaksiyonların hızının yüksek olması

6

ifadelerinden hangileri söylenebilir?

7

açıklamalarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I

1

daha yüksektir.

II. Büyüme için fazla miktarda ATP enerjisine gereksi-

II. Ökaryot bir hücreye tiroksin verilirse mitokondride

BÖLÜM

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) II ve III

E) I, II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

8 9 10 11

5. Kandaki kalsiyum iyonu miktarı artmış olan bir bi2. Aşağıdakilerden hangisi sağlıklı bir insanda, hipoz bezinin ön lobundan salgılanan hormonların etkisiyle gerçekleşebilecek bir olay değildir?

reyde,

12 13

I. Tirokalsitonin hormonu sentezinin artması

14

II. Kanda kalsiyum miktarının dengelenmesi III. Kemiklerde kalsiyum birikiminin artması

15

olaylarının gerçekleşme sırası nasıl olmalıdır?

16

C) Testislerden testesteron hormonunun salgılanması.

A) I – II – III

B) II – I – III

17

D) Dişilerde yumurtalıktan östrojen hormonunun salgı-

C) I – III – II

D) III – I – II

18

A) Karbonhidratların proteine dönüşmesi. B) Sütün, süt kanallarına geçmesi.

lanması.

E) III – II – I

19

E) Annelik iç güdüsünün düzenlenmesi.

6. Isı kaybının artması nedeniyle, vücut sıcaklığı düşme eğiliminde olan bir insanda,

3. Normal bir insanda, I. Derideki kan damarları genişlemesi

II. Kandaki tiroksin miktarı artar.

II. Adrenalin salgısı artması

III. Hipoz bezinden salgılanan TSH miktarı artar.

III. TUH (tiroid uyarıcı hormon) ve tiroksin salgılanması

IV. Tiroit bezi uyarılır. V. Hipotalamustan RF salgılanır.

azalması IV. İskelet kasları titreme ile daha çok ısı oluşturması

olaylarının gerçekleşmesi sırası, aşağıdakilerin han-

olaylarından hangilerinin soğuk ortamda gerçekleş-

gisinde doğru verilmiştir?

mesi, bireyin ısınmasına yol açar? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II, III ve IV

C) II ve IV

E) I, II, III ve IV

A) IV – II – I – V – III

B) V – IV – III – I – II

C) V – III – II – IV – I

D) III – V – IV – II – I

ENDOKRİN SİSTEM

I. Oksijen tüketimi hızlanır.

E) V – III – IV – II – I

29

BÖLÜM 1

Endokrin Sistem

7.

10. Kandaki glikoz miktarının değişmesine,

Bir araştırmada, kanda düşük miktarda bulunan tiroksin hormonunun insülin varlığında karaciğerde glikojen sen-

I. Tiroit bezi

tezini hızlandırdığı, yüksek miktarda tiroksinin ise gliko-

2

II. Böbrek üstü

jen yıkımını hızlandırdığı belirlenmiştir.

3

III. Pankreas Bu araştırma sonucuna göre, tiroksin hormonuyla

4

bezlerinden hangilerinin salgıladığı hormonların

ilgili,

5

doğrudan etkisi vardır?

I. Amino asitlerin glikoza dönüşümünü sağlayarak kan şekerini artırdığı

6

A) Yalnız I

II. Hücre zarından geçebilecek kadar küçük bir yapıya

7

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

sahip olduğu III. Kandaki yoğunluğuna bağlı olarak farklı etkiler ya-

8

pabilen bir hormon olduğu

9

sonuçlarından hangileri söylenebilir?

10 A) Yalnız III

11

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

12

11. Vücut susuz kaldığı zaman kanın ozmotik derişimi artar,

13

bunun sonucunda hipotalamusun uyarısıyla hipoz bezinden böbreklerde suyun geri emilmesini sağlayan an-

14

8. Aşağıda verilen hormonlardan hangisinin erkek ve 15

tidiüretik hormon (ADH) salınımı fazlalaşır. Vücutta aşırı

dişideki etkisi farklıdır?

16

su olduğu zaman ise antidiüretik hormon normalden az salgılanır ve böbreklerde geri emilim azalır. Sağlıklı bir

A) Tiroksin

insanda, kandaki antidiüretik hormon miktarındaki gün-

B) Luteinleştirici hormon ( LH )

17

lük değişim grakte verilmiştir.

C) Adrenalin

18

D) İnsülin

Antidiüretik hormon miktarı

E) Kalsitonin

19

N

9.

– Tiroksin hormonu, farelerde ve insanlarda aynı etkileri yapmaktadır.

0

6

12

18

24

Zaman (saatler)

– Farede tiroit bezinin salgısı olan tiroksin hormonu ge-

ENDOKRİN SİSTEM

nel olarak metabolizmayı hızlandırıcı etki yapar. Grakteki bilgilere dayanarak,

Verilenlere göre tiroit bezi yeterli salgı yapamayan

I. Antidiüretik hormonun salgılanma saatleri

bir insanda aşağıdaki durumlardan hangisinin orta-

II. Kan yoğunluğunun gün içindeki değişimi

ya çıkması beklenmez?

III. Gün içinde idrar oluşum miktarı A) Gelişmesinde geri kalma

IV. ‹drardaki üre miktarı

B) Vücut sıcaklığında artma

ifadelerden hangileri hakkında bilgi edinilemez?

C) Hareketlerde yavaşlama

A) Yalnız III

D) Hücrelerinde enerji üretiminde azalma

D) II ve III

E) Vücut ağırlığında artma

30

B) Yalnız IV

1D

2B

3C

4E

5C

6E

7A

8B

9B

10 D

E) III ve IV 11B

C) I ve II

TEST 1.

4

13

Endokrin Sistem

BÖLÜM

Sağlıklı bir insanda, vücut sıvılarının ozmotik basın-

4. Aldosteron ve vazopressin (Antidiüretik) hormonla-

1

cı normal değerinin çok üzerine çıktığı zaman aşa-

rının ortak özelliği aşağıdakilerden hangisinde veril-

2

ğıdakilerden hangisinin gerçekleşmesi beklenmez?

miştir?

3 A) Vazopressin (antidiüretik hormon) salgılanması artar.

+



A) Kanda Na ve Cl iyonlarının miktarlarını düzenlemeleri

B) Böbrek tübüllerinden ve toplama kanallarından suyun vücuda geri emilimi artar.

4

B) Böbreklerde geri emilim üzerinde etkili olmaları

5

C) Böbrek üstü bezlerinden salgılanmaları

6

C) ‹drar yoğunluğu artar.

D) Hipoz bezinden salgılanmaları

D) Atardamarlardaki düz kasların kasılması sağlanır

E) Vücudun Ca ++ ve P dengesini düzenlemeleri

ve kan basıncının düşmesi engellenir.

7 8

E) Vücudun su kaybı artar ve idrara fazla çıkılır.

9 10 11 12

5. İnsan vücudundaki bazı endokrin bezlerin salgıları, hi2. Aşağıdaki hormon çiftlerinden hangisi aynı bez tara-

13

poz bezinin hormonlarıyla kontrol edilir.

14 I. Pankreas → ‹nsülin ve glukagon

fından salgılanmaz? A) Somatotropin (STH) – Prolaktin (LTH) B) Tiroksin – Kalsitonin C) Vazopresin (ADH) – Oksitosin

II. Adrenal bez → Kortizol ve aldosteron

15

III. Mide → Gastrin hormonu

16

IV. Onikiparmak bağırsağı → Sekretin hormonu

17

D) Kortizol – Aldosteron

Verilen bez ve hormonlardan hangileri bu genelle-

E) Adrenokortikotropin (ACTH) – Adrenalin

meye uymaz? A) Yalnız IV

B) I ve III

D) I, II ve III

C) II ve III

18 19

E) I, III ve IV

3. Bir insanın ani bir yüksek sesle korkması sırasında, II. Adrenalin salgılanması III. Böbrek üstü bezinin uyarılması

6. Aşağıdaki hormon çiftlerinden hangisi aynı endokrin bezden salgılanır?

IV. Kan basıncının artması olaylarının gerçekleşme sırası nasıl olmalıdır?

A) LH – Testesteron B) Kalsitonin – Parathormon

A) I – II – III – IV

B) I – II – IV – III

C) I – III – II – IV

D) III – I – IV – II E) III – II – I – IV

C) MSH – Melatonin

ENDOKRİN SİSTEM

I. Sempatik sinirlerin uyarılması

D) FSH – Östrojen E) Adrenalin – Kortizol

31

BÖLÜM 1 2 3 4 5 6

Endokrin Sistem

7.

Böbrek üstü bezlerinin öz bölgesinden salgılanan adre-

10. Kretenizm (ahmaklık) hastalığı, küçük yaşta ortaya çıkar

nalin, kandaki besinlerin dokular arasında paylaştırılma-

ve hormonal bozukluğa bağlıdır. Bu hastalığın görüldüğü

sında etkilidir. Bu düzenlemeyi, dinlenme halindeki or-

bireylerde, anlama ve tepki yavaş, eşey organları küçük-

ganlarda damarları daraltıp, çok aktif olan organlardaki

tür. Fiziksel gelişim yetersiz, bacaklar çarpıktır.

damarları genişleterek yapar.

Bu hastalık, aşağıdaki bezlerden hangisinin karşısındaki hormonu az salgılamasıyla ortaya çıkar?

Buna göre, ormanda yürüyüş yapan bir insanın, yılan gördükten sonra kaçmaya başlaması sırasında,

A) Tiroit – kalsitonin

adrenalinin etkisiyle,

B) Adrenal korteks – kortizol

I. Mide ve bağırsaklardaki kan damarlarının daralma-

7 8 9

C) Paratiroit – parathormon

sı,

E) Hipoz – büyüme hormonu

III. Kalbe gelen sempatik sinirdeki impuls sayısının artması

10

olaylarından hangileri gerçekleşebilir?

11

A) Yalnız II

12

D) Tiroit – tiroksin

II. Bacaklara kan götüren damarların genişlemesi,

B) Yalnız III

D) I ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

13 14

11. Tabloda insan vücudunda görev yapan bazı hormonla-

15

ra ait özellikler verilmiştir.

16 17

8. Adrenal korteksten salgılanan, proteinlerin karbonhidratlara dönüşümünü uyaran, iltihaplanma ve ro-

18

matizma tedavisinde kullanılan hormon aşağıdaki-

19

lerden hangisinde verilmiştir? A) Adrenalin

B) Norepinefrin

D) Aldosteron

E) ACTH

C) Kortizol

Hormon

Salgılandığı Görevi bez

Glukagon

Pankreas

Kan şekerini artırmak

Tiroksin

Tiroit

Tüm vücut hücrelerinde metabolizma hızını artırmak

Kortizol

Adrenal korteks

Kan şekerini artırmak

ADH

Hipofz

Böbreklerde suyun geri emilimini sağlamak

Aldosteron Adrenal korteks

Bö breklerde tuzun geri emilimini sağlamak

Tablodaki bilgilere dayanarak, I. Bazı hormonların hede tüm hücrelerdir.

ENDOKRİN SİSTEM

II. Farklı bezlerden salgılanan hormonlar, aynı olay üzerinde etkili olabilir.

9. ‹nsanda görev yapan aşağıdaki hormon çiftlerinden

III. Farklı bezlerden salgılanan hormonların hedef or-

hangisi, birbirine zıt (antogonist) çalışır?

ganı aynı olabilir. IV. Her hormon hedef organına yalnız kan yoluyla taşı-

A) Adrenalin – Glukagon

nır.

B) Glukagon – Kortizol C) Kalsitonin – Parathormon

sonuçlarından hangilerine ulaşılabilir?

D) Tirotropin – Tiroksin

A) Yalnız II

D) I, II ve III

E) Lüteinleştirici hormon – Testosteron

32

1E

2E

3C

B) Yalnız IV

4B

5E

6E

7E

8C

9C

10 D

C) II ve III

E) I, II, III ve IV 11D

TEST 1.

5

Endokrin Sistem

Günlük ihtiyacından fazla glikoz alan sağlıklı bir insanda,

14

4. Bir insana insanın t0 anında adrenalin enjekte ediliyor ve insanda kalp atım sayısındaki değişim aşağıdaki grağe

Kalp atım sayısı

ne dönüştürülür.

4

III. Yağ dokuya kandan glikoz taşınması artar. IV. Hücrelerde enerji kaynağı olarak yağ asitleri kullanı-

5 N

(N: normal değer)

lır. t0

olaylarından hangileri gerçekleşir?

D) I, II ve III

2 3

II. Kandaki fazla glikoz karaciğer ve kaslarda glikoje-

B) I ve II

1

aktarılıyor.

I. ‹nsülin hormonu salgılanır.

A) Yalnız I

BÖLÜM

C) III ve IV

E) II, III ve IV

t1

t2

t3

6 7

t 4 Zaman

8

Buna göre, I. Adrenalin hormonunun etkisi sürekli değildir.

9

II. Adrenalin hormonu etkisini diğer hormonlardan daha

10

çabuk gösterir.

11

III. Adrenalin kalp atım sayısını artırır.

12

yorumlarından hangileri yapılabilir?

2. Bir bireyde proteinlerin glikoza dönüşümünü, I. Pankreasın insülin salgısı artışı

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) Yalnız III

C) I ve III

E) II ve III

II. Pankreasın glukagon salgısı azalışı

13 14 15

III. Adrenal korteksin kortizol salgısı artışı

16

IV. Adrenal medullanın adrenalin salgısı azalışı

17

olaylarından hangilerinin gerçekleşmesi sağlar? A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) II ve IV

18

C) I ve II

19

E) II, III ve IV

5. Tuzsuz diyet uygulanan bir insanda, tuz kaybını en aza indirgemek için gerçekleşen, I. Kandaki aldosteron miktarı artar. II. Hipotalamus uyarılır. III. Adrenal korteks uyarılır.

3. İnsanlarda hormonlar, I. ‹kincil eşey karakterlerinin oluşumuna

V. Böbrek nefronlarında tuzun geri emilimi artar.

II. Vücudun büyümesine

olaylarının doğru sıralaması aşağıdakilerin hangi-

III. Hücrelerde glikoz metobolizmasına

sinde verilmiştir?

IV. Besinlerin kimyasal sindirimine V. Kandaki mineral miktarının ayarlanmasına olaylarından hangilerine doğrudan etki etmez? A) Yalnız IV

B) I ve II

D) III, IV ve V

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

A) II – IV – III – I – V B) II – III – IV – I – V C) IV – II – III – I – V

ENDOKRİN SİSTEM

IV. Hipoz bezinden salgılanan ACTH miktarı artar.

D) II – IV – I – V – III E) I – V – II – IV – III

33

BÖLÜM 1

Endokrin Sistem

6. Tiroit bezinin çalışma mekanizması şematize edilmiştir.

8. Aşağıdaki grakte sağlıklı bir insanın kanındaki kortizol hormonu miktarının zamana bağlı değişimi gösterilmiştir.

Hipotalamus TRH

Negatif geri besleme

2 3 4 5 6

Hipoz bezi

Kortizol miktarı

TSH N (N: Normal)

Tiroit bezi t1

Tiroksin

7

t2

t3

Zaman

Grağe göre aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz?

8 Şemayla ilgili,

9 I. Hipoz bezinin TSH salgılaması için hipotalamus ta-

A) t1 aralığında, hipozin ACTH salgısı adrenal korteksi uyarmıştır.

rafından uyarılması gerekir.

10

II. Hipozden salgılanan TSH artarsa, tiroit bezinin ti-

11

B) t1 aralığında, idrardaki üre miktarı artmıştır.

roksin salgısı artar.

12

III. Kanda tiroksin artışı, hipozin TSH salgısını azaltır.

13

IV. Geri besleme mekanizması sayesinde kanda TSH

C) t2 aralığı sonunda strese bağlı olarak hipotalamustan çok miktarda ACTH salgılatıcı faktör (CRH) salgılanır.

ve tiroksin hormonları gerektiği kadar bulunur.

14

D) t1 aralığında kandaki glikoz miktarı artmıştır.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

E) t1 ‘de kandaki glikozun beyin ve kalp kası hücrelerine girme miktarı artar.

15 A) Yalnız I

16

B) I ve IV

D) II, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

17 18 19

9. Kandaki kalsiyum miktarının düzenlenmesi şemitazi edilmiştir. Kanda kalsiyum miktarının artması

ENDOKRİN SİSTEM

7.

Adrenal korteksten salgılanan aldosteron hormonu, Na+ ve Cl– iyonlarının böbreklerden geri emilmesini, K+ iyonunun atılımını sağlar. Böylece kanın, hücre ve doku sıvısının iyon derişimleri düzenlenmiş olur.

Kemik Ca++

Kanda kalsiyum miktarının azalması

Y

Şemayla ilgili,

Aldosteron hormonu normalden az salgılanırsa,

I. X, kalsitonin hormonudur.

+

I. Nefronlardan K atılımı azalır.

II. X ve Y aynı endokrin bez tarafından salgılanır.

+

II. Vücutta Na miktarı azalır.

III. Y, tiroksin hormonudur.

III. Kan basıncı düşer.

IV. Y, paratiroid bezi tarafından salgılanır.

durumlarından hangileri gerçekleşir?

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I

A) Yalnız I

D) II ve III

34

KAN ++ Ca

X

B) Yalnız II

C) I ve II

1D

B) I ve III

D) I, II ve IV

E) I, II ve III 2B

3A

4C

5A

6E

7E

8C

9C

C) I ve IV

E) I, III ve IV

TEST 1.

6

15

Endokrin Sistem

Kan plazmasındaki kalsiyum miktarına bağlı olarak parathormon ve kalsitonin hormonlarının değişimi aşağıdaki grakte gösterilmiştir.

BÖLÜM

3. Sağlıklı bir insanda sinir sisteminin etkinliğiyle gerçekleşen bazı olaylar aşağıda gösterilmiştir.

2

I. İskelet kaslarının kasılmasını uyararak hareketi sağ0,6

4

0,4

2

0,2

Kalsitonin (mg/ml)

Parathormon (mg/ml)

lama 6

1

3

II. Dış çevreden gelen uyarıları algılama ve yorumlama

4

III. Vücudun organ ve sistemleri arasındaki etkileşimi

5

düzenleme Verilenlerden hangilerinin gerçekleşmesinde endokrin sistemin de rolü vardır?

6 7

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

A) Yalnız I

Kan plazmasındaki Ca+2 düzeyi (mg/100 ml)

B) Yalnız II

D) II ve III

C) Yalnız III

E) I, II ve III

8 9

Grakteki bilgilere dayanarak,

10

I. Plazmada aynı anda parathormon ve kalsitonin hor-

11

monları birarada bulunmaz. II. Kalsitonin ve parathormon birbirine zıt etki eden hormonlardır. III. Parathormon kandaki kalsiyumu azaltıcı, kalsitonin ise arttırıcı yönde etki gösterir. yorumlarından hangileri yapılabilir? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

4. Aşağıda verilen hormon işlev eşleştirmelerinden

12

hangisi yanlıştır?

13

A) Oksitosin – Doğum sırasında rahim kasılmasını uyarır.

14

B) Vazopressin (ADH) – Böbrek nefronlarında geri emilimini sağlar.

15

suyun

C) LH –Testislerdeki leyding hücrelerinin testosteron

16 17

üretimini arttırır. D) Glukagon – Kandan hücrelere glikoz geçişini sağlar. E) Sekretin ve KSK – 12 parmak bağırsağından salgılanır, midenin çalışmasını önler.

18 19

2. Aşağıdaki grak kandaki glikoz miktarı değişimini göstermektedir. Kandaki glikoz miktarı

5. İşlev olarak birbirlerine zıt etkili olan hormonlara “antoAşağıda gösterilen hormon çiftlerinden hangisi antogonist etkileri olan hormon ikilileri arasında yer almaz?

N

I

II

III

IV V

Zaman

A) İnsülin – Glukagon Grakteki bilgilere göre, kasların ve karaciğerin

B) Kalsitonin – Parathormon

depo glikojen miktarının maksimuma ulaştığı aralık

C) İnsülin – Adrenalin

hangisinde verilmiştir? A) I

B) II

C) III

ENDOKRİN SİSTEM

gonist hormonlar” denir.

D) Adrenalin – Glukagon D) IV

E) V

E) Asetilkolin – Adrenalin

35

BÖLÜM

Endokrin Sistem

6. ‹ç salgı bezlerinin salgıladığı hormonlarla birbirlerinin

8. Karbonhidratça zengin bir yemekten sonra, kandaki

faaliyetlerini denetlemesine geri bildirim (feedback) de-

glikoz, insülin ve glukagon düzeylerindeki değişiklikler

2

nir.

grakteki gibidir.

3

Geri bildirime,

1

Miktar

I. Tiroit bezinden salgılanan tiroksin hormonunun kan-

4

X

da normalden çok olması durumunda, hipozden

5

X: Glikoz

Z

Y: İnsülin

TSH üretiminin azalması

6

Y

Z: Glukagon

II. Kandaki glikoz oranının düşmesi ile açlık merkezinin uyarılması

7

Zaman

III. Yumurtalıktan salgılanan östrojen hormonunun mik-

8

Yemek

tarındaki artış ile hipozin FSH salgısını azaltılması

9

IV. Tiroit bezinin salgısı olan kalsitonin hormonunun,

Grakle ilgili,

kandaki kalsiyumun kemiklere geçmesini sağlaması

10 11

durumlarından hangileri örnektir?

12

A) Yalnız II

B) I ve III

D) I, III ve IV

I. Glikoz ve insülin miktarındaki değişim birbiriyle uyumludur. C) II ve IV

II. Glukagon, kan glikozu yükseldiği zaman hızla azalır.

E) I, II, III ve IV

III. Glikoz artışı insülin salgılayan pankreas hücreleri

13

için bir uyarıcıdır.

14

ifadelerinden hangileri doğrudur?

15

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) II ve III

16

C) Yalnız III

E) I, II ve III

17 18 19

7.

9. Belirli bir miktar besin aldıktan sonra, bir süre aç kalan Diabette (şeker hastalığında), hücrelere glikoz girişini

bir insanın kanındaki glikoz değişimi grakteki gibi olmuştur.

sağlayan insülin hormonu üretilemez, birey sürekli açlık hisseder. Diyabetli hastaya büyüme hormonu (STH) veya tiroit hor-

Glikoz miktarı

ENDOKRİN SİSTEM

monu (tiroksin) verilince hastalık daha da kötüleşir. Bu durum STH ve tiroksin hormonlarının hangi özelNormal

liğini gösterir?

I

A) Hücre metabolizmasını hızlandırma

III IV

V

t (Zaman)

B) Endokrin bezler tarafından salgılanma Grağe göre hangi zaman aralığının sonuna doğru

C) Protein yapılı olma

glukagon hormonu salgılanmıştır?

D) Gençlik dönminde daha fazla miktarda üretilme E) Sinirsel tepkiden daha uzun sürede tepki oluşturma

36

II

1B

2C

3C

4D

A) I 5D

6B

7A

B) II 8E

9D

C) III

D) IV

E) V

TEST 1.

7

16

Endokrin Sistem

Kan şekerinin düzenlenmesi aşağıda şematize edilmiştir.

3. Grakte, sağlıklı bir insandaki kan şekeri değişimi verilmiştir.

Kas hücresi

İnsülin

Glikoz Glikojen

CO2

Glikoz

Yüksek kan şekeri

İnsülin

4

Karaciğer hücresi

Glikojen

5

N

Glikoz

Düşük kan şekeri Kan damarı

3

Kan şekeri

Glikoz

Normal

I

II

III

Zaman

6 7

(N = Normal kan şekeri değeri)

Glukagon

1 2

Pankreas

Pankreas

BÖLÜM

8

Pankreas

Bununla ilgili, Buna göre, aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) Glukagon hormonu kan şekerini düşürür. B) Kandaki glikoz oranı düşerse, karaciğer ve kas hücrelerindeki glikoz kana verilerek kan şekerinin yük-

9

I. I. zaman aralığında pankreastan insülin salınımı gerçekleşir.

10

II. II. zaman aralığında pankreastan glukagon salınımı III. III. zaman aralığında böbrek üstü bezinden adrenalin salınımı artmaktadır.

selmesi sağlanır. C) ‹nsülin kandaki glikozun hücrelere alınmasını uyarır. D) Bu hormonlar aynı dış salgı bezi tarafından salgılanır. E) ‹nsülin salgısı yetersiz olan insanlarda kan şekeri

11

artmaktadır.

13

yorumlarından hangileri yapılabilir? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve II

12

14 C) Yalnız III

15

E) I, II ve III

16

normalin altındadır.

17 18 19

4. Kandaki kalsiyum oranının normalden çok olduğu belirlenen bir kişide, hangi bezin yeterli çalışmadığı düşünülebilir?

2. ‹nsan kanının yoğunluğundaki artma veya azalma, belirli sınırlar içinde tutularak ölüm riski azaltılır.

A) Paratiroit

B) Böbrek üstü

D) Tiroit

C) Hipoz

E) Epiz

I. Su II. Madensel tuzlar III. Organik besin monomerleri maddelerinden hangilerinin kandaki miktarları, iç

5. Aşağıdaki hormonlardan hangisi, mitokondrilerde

salgı bezlerinden salgılanan hormonlarla düzenle-

ETS elemanlarının çalışma hızını ve dolayısıyla ok-

nir?

sijenli solunumun hızını artırır?

A) Yalnız I D) II ve III

B) I ve II

C) I ve III E) I, II ve III

A) Tiroksin D) ADH

B) TSH

ENDOKRİN SİSTEM

Kanın yoğunluğunu etkileyebilen,

C) Glukagon E) Aldosteron

37

BÖLÜM 1

Endokrin Sistem

6. Aşağıda kandaki kalsitonin ve parathormon miktarın-

8. ‹nsanın tüm vücut hücrelerinde etkili olan hormon

daki değişim graği verilmiştir.

aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

2 Tirokalsitonin miktarı

3

A) Epinefrin

Parathormon miktarı

B) Tiroksin

D) TSH

C) İnsülin

E) Glukagon

4 5 6

azalan

7

Kanda

artan

Ca+2

Grağe göre, aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

8

9. İnsanda hipoz bezinden salgılanan ACTH hormo-

A) Parathormon kandaki Ca++ düzeyini artırır.

9

nunun artması ile aşağıdakilerden hangisi görülmez?

B) Parathormon ve tirokalsitonin miktarlarındaki değişim birbirine zıttır.

10 11 12 13

C) Tirokalsitonin normalden fazla salınırsa böbreklerden Ca++ alımını azaltır.

A) Kandaki aldosteron yoğunluğunun artması

D) Parathormon normalden az salgılanırsa kandaki kalsiyum azalır.

C) Böbreklerden K+ atılımının artması

B) Böbreklerden Na+, Cl– emilimlerinin artması

D) İdrardaki üre derişiminin artması

E) Parathormon normalden fazla salgılanırsa, kemikler güçlenir.

14

E) Kan şekerinin düşmesi

15 16 17 18 19

10. Sağlıklı bir insanın kanındaki glikoz miktarı değişimi grafikte verilmiştir. Kandaki glikoz miktar›

7.

Hormonların eşik değerlerinin üzerinde veya altında salgılanmaları sonucu çeşitli hastalıklar oluşur. İnsanlarda N

görülen bazı hastalıklar aşağıda gösterilmiştir.

ENDOKRİN SİSTEM

I. Addison II. Akromegali III. Tetani

Zaman

hangisi olmaz?

Verilen hormonal hastalıklardan hangileri doğrudan

A) Pankreastan glukagon salgılanmaz.

hipozden salgılanan hormon miktarlarının artması-

B) Bağırsakta kesin olarak yağ sindirimi gerçekleşir.

na bağlı olarak ortaya çıkar?

D) II ve III

t2

Grakte t1 ve t2 aralığında aşağıdaki değişimlerden

IV. Kretenizm

A) Yalnız II

38

t1

C) Glikoz kaslarda glikojene dönüşür.

B) Yalnız III

C) I ve IV

D) İnsülin etkisiyle hücrelere kandan glikoz geçişi olur.

E) II, III ve IV 1C

2E

E) Karaciğerden kana glikoz geçişi durur. 3D

4D

5A

6E

7A

8B

9E

10B

TEST 1.

1

17

Destek ve Hareket Sistemi (İskelet Sistemi)

1

4. İnsana ait,

İnsan iskeletinde bulunan,

BÖLÜM

– Uyluk

I. Gövde

– Göğüs

II. Baş

– Kaburga

III. Üyeler

– Omur

iskeletindeki eklemlerin hareket yeteneklerine göre azdan çoğa doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisinde gösterilmiştir?

4

A) I – II – III

6

kemiklerinin tümünde, I. Kırmızı kemik iliğine sahip olma II. Periost bulundurma

2 3

B) I – III – II

D) II – III – I

C) II – I – III

E) III – II – I

5

7

III. Oynar eklemle bağlantılı olma

8

özelliklerinden hangileri ortaktır? A) Yalnız II

B) Yalnız III

D) I ve III

9

C) I ve II

E) II ve III

10 11 12

2. Aşağıdakilerden hangisi insanda kemik oluşumu ile doğrudan ilişkili değildir?

5. Aşağıdakilerden hangisi insanda kemiklerin görevlerinden biri değildir?

A) Hemoglobin

B) Kalsiyum

C) D vitamini

D) Büyüme hormonu E) Güneş ışığı

13 14

A) Kaslarla beraber hareketi sağlar. B) Bazı mineralleri depolar.

15

C) İç organların korunmasında görev alır.

16

D) Kan hücrelerinin yapımını gerçekleştirir.

17

E) Hormon üreterek metabolik dengenin korunmasında

3. Uzun bir kemiğe ait bölümler aşağıda şematik olarak

18

görev alır.

19

gösterilmiştir. C

B

D

A, B, C ve D ile gösterilen kısımlarla ilgili, I. Eklemin hareketi sırasında aşınmayı önleyen yapı

bombasının patlaması ile etrafa yayılır ve insan vücudu tarafından emilerek lösemi (kan kanseri) görülme riskini

B’dir. II. C enine kalınlaşmayı ve onarımı sağlar. III. D ile gösterilen bölüm, tüm kemik çeşitlerinde bulunur. IV. Kan hücrelerinin üretildiği yer A bölümüdür. açıklamalardan hangileri doğrudur? A) I ve II

6. Kalsiyum analogu olan radyoaktif stronsiyum (Sr), atom

B) I ve III

D) II, III ve IV

C) I, II ve IV

E) I, II, III ve IV

arttırır. Stronsiyum insan vücudunun hangi bölgesinde toplandığı için lösemiye neden olur? A) Kas

B) Kemik

C) Bağ doku

D) Sinir doku

DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ

A

E) Epitel doku

39

BÖLÜM 1 2 3

Destek ve Hareket Sistemi (İskelet Sistemi)

7.

10. Aralarında bol miktarda eklem sıvısı bulunduran iki

Kalsiyum iyonları,

kemikle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi doğru olamaz?

I. Kemik gelişimi II. Kas kasılması II. Sinirsel iletim

A) Vücudun hareketini sağlayan kemiklerdir.

IV. Kan pıhtılaşması

B) Aralarında oynar eklem vardır.

4 olaylarından hangilerinin gerçekleşmesinde rol oy-

C) Kafatası kemikleri olabilir.

5

nar?

D) Sarı kemik iliği bulundururlar.

6

A) I ve II

B) III ve IV

D) I, II ve III

E) Yapılarında havers ve volkman kanalları vardır.

C) II, III ve IV

E) I, II, III ve IV

7 8 9 10 11 12

8. İnsanda iskelet yapısını oluşturan kemiklerde, I. Mineral depolamak

13

11. Aşağıda verilen kemiklerden hangileri arasında yarı

II. Kan hücrelerini oluşturmak

oynar eklem bulunur?

14

III. Uyartı iletimini sağlamak

15

özelliklerinden hangileri görülür?

16

A) Yalnız I

B) Kürek kemiği – pazı kemiği

B) Yalnız II

D) I ve II

17

A) Dirsek kemiği – bilek kemiği C) Yalnız III

C) akak kemiği – alın kemiği D) Kalça kemiği – uyluk kemiği

E) II ve III

E) Bel omuru – sırt omuru

18 19

DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ

9. Aşağıdakilerden hangisi kaslar ve özellikleriyle ilgili doğru değildir? A) Düz kaslar, otonom sinirlerle bağlantılı olup istemsiz çalışır.

12. İnsanda,

B) Kalp kasının çalışması düz kas gibi hızlı, iskelet kas

I. Kaburga kemikleri

gibi devamlı ve istemsizdir.

II. El bilek kemikleri

C) Tüm kaslarda miyofibril adı verilen kas telcikleri bulu-

III. Baldır kemiği

nur.

IV. Omur kemiği

D) Iskelet kasları düz kaslara göre daha hızlı kasılır, fa-

kemiklerinden hangilerinde sarı ilik kanalı yoktur?

kat daha çabuk yorulur.

A) Yalnız I

E) Kasların kasılması için gerekli olan en küçük uyartı

D) III ve IV

şiddetine eşik şiddeti denir.

40

1C

2A

3C

4C

5E

B) Yalnız III

6B

7E

8D

9B

10C

11E

C) I ve II

E) I, II ve IV

12E

TEST

Destek ve Hareket Sistemi (İskelet Sistemi)

18

5. Kemik dokuyla ilgili aşağıda verilen açıklamalardan

Kemik oluşumu ve gelişimini,

hangisi yanlıştır?

I. Besinlerle alınan mineral ve vitaminler

A) Hücreleri arasındaki maddeye osein denir.

III. Genetik faktörler

B) Kan damarları ve sinirlerin bulunduğu kanallara sahiptir. C) Osteositler, besin ve oksijeni, sitoplazmik uzantıları ile havers kanallarındaki toplardamarlardan alırlar.

faktörlerinden hangileri etkiler? A) Yalnız III

B) I ve IV

D) I, II ve IV

1 2

II. Parathormon, kalsitonin ve büyüme hormonları IV. Güneş ışığı

BÖLÜM

3 4 5 6

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

D) Yapısını madensel tuz, su ve organik madde oluşturur.

7

E) Hücreleri canlıdır.

8

2. İnsanlarda iskelet sistemi ile ilgili aşağıda verilen

9

bilgilerden hangisi yanlıştır?

10

A) Mineral sentezinin yapıldığı yerdir.

11

6. Aşağıda bir eklem çeşidi gösterilmiştir.

B) Kemik ve kıkırdaktan oluşur. C) Beyin, kalp gibi önemli iç organları korur.

12

D) Kaslar iskelete dıştan bağlıdır.

13

E) Kemik iliğinde kan hücrelerinin yapımı sağlanır.

14 X

İskelet kası

3. İnsanlarda iskelet yapısı göz önünde bulundurul-

16

duğunda, aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlış olur?

Uzun kemik

17 Aşağıdakilerden hangisi X ile gösterilen eklemlerde

A) Sert ve süngerimsi kemik dokudan oluşurlar.

19

C) Kas iskelete dıştan bağlıdır.

A) Sinovial zar

B) Eklem kıkırdağı

D) Tüm kemiklerde kırmızı ilik bulunur.

C) Eklem bağı

D) Sarı ilik E) Eklem sıvısı

E) ‹ç iskeleti oluşturan kemik dokuda sadece kırmızı ilik bulunur.

4. Kemiklerin yapısında bulunan, 7.

II. Kırmızı kemik iliği

‹nsanda, aşağıdakilerin hangisinde verilen kemikler arasında eklem boşluğu bulunmaz?

III. Sıkı kemik dokusu IV. Sarı kemik iliği

A) Uyluk kemiği – Kalça kemiği

bölümlerinden hangileri insanda kan pulcuklarının üretimini gerçekleştirir?

B) Atlas kemiği – Eksen kemiği

A) Yalnız II

D) Pazu kemiği – Dirsek kemiği

D) II ve IV

B) Yalnız IV

C) II ve III

E) I, III ve IV

18

bulunmaz?

B) İskeletin hareketini sağlayan çizgili kaslardır.

I. Havers kanalı

15

C) akak kemiği – Alın kemiği

DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ

1.

2

E) Kürek kemiği – Pazu kemiği

41

BÖLÜM 1

Destek ve Hareket Sistemi (İskelet Sistemi)

8. ‹nsanda eklemlerle ilgili aşağıda verilen bilgilerin

11. Kemik ve kan arasında kalsiyum dengesini,

hangisi yanlıştır?

I. Parathormon

2

II. Büyüme hormonu

3

A) Oynar eklemlerde bulunan sinovial sıvı sürtünmeyi ve aşınmayı önler.

III. Kalsitonin

4

B) Oynamaz eklemlerdeki sinovial zar, eklemi korur.

IV. Tiroksin

5

C) Oynamaz eklemlerde kemikler birbirine testere dişi gibi bağlanmıştır.

hormonlarından hangileri sağlar?

D) Sırt omurları arasında yarı oynar eklemler bulunur.

A) Yalnız II

6

E) Eklem kapsülü uzun kemikleri bir arada tutar.

B) I ve II

D) I, II ve III

C) I ve III

E) I, II, III ve IV

7 8 9 10

9. Aşağıdakilerden hangisi, düzensiz şekilli kemiklere 11

örnektir?

12

A) Kürek kemiği

B) Omur kemiği

13

C) Ön kol kemiği

D) Göğüs kemiği

12. ‹nsanda vücudun ekseni durumunda olan omurganın, I. Boyun

E) Uyluk kemiği

14

II. Sırt III. Bel

15

IV. Sağrı

16

V. Kuyruk

17 18

bölgelerinden hangisine göğüs kafesi bağlanır?

10. Aşağıdaki şekilde bir insana ait uyluk kemiği gösteril-

A) Yalnız I

miştir.

B) Yalnız II

D) I ve II

19

C) Yalnız III

E) IV ve V

I II

DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ

IV

42

III

V

13. Sıkı kemik dokusu ile ilgili, Numaralı bölgelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

I. Kan damarları ve sinirlerin geçtiği özel kanalları var-

A) III numaralı yapı, kan hücrelerinin üretimini sağlar.

II. Gözenekli yapısında kırmızı ilik bulunur

B) II numaralı yapı, sadece uzun kemiklerde bulunur.

III. Gözenekli yapısında sarı ilik bulunur

C) I numaralı bölge, süngerimsi kemik dokudur.

IV. Tüm kemik çeşitlerinde bulunur

D) V numaralı yapı, eklem kıkırdağı olup kan damarı bulundurmaz.

özelliklerinden hangileri doğrudur?

E) IV numaralı yapı, hiyalin kıkırdak olup kemiğin boyca uzamasını sağlar.

A) Yalnız I

1E

2A

3E

4A

5C

6D

dır

B) I ve II

D) III ve IV 7C

8B

9B

10A

11C

C) I ve IV

E) I, II ve III 12B

13C

TEST 1.

3

Aşağıda verilen kemiklerden hangilerinin bulunduğu grup, yanlış verilmiştir? Uzun kemik

Kısa kemik

Yassı kemik

Baldır kemiği

El bilek kemiği

Leğen kemiği

B)

Dirsek kemiği

Ayak bilek kemiği

Kürek kemiği

C)

Ön kol kemiği

Ayak bilek kemiği

Göğüs kemiği

D)

Kaval kemiği

Bilek kemiği

Kaburga kemiği

Köprücük kemiği

Art kafa kemiği

Elmacık kemiği

A)

E)

19

Destek ve Hareket Sistemi (İskelet - Kas Sistemi)

BÖLÜM 1

4. Sağlıklı bir insanda kalsiyum, I. Kemik oluşumu

2

II. Kanın pıhtılaşması

3

III. Kas kasılması

4

olaylarının hangilerinde kullanılır? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve III

C) Yalnız III

E) I, II ve III

5 6 7 8 9

5. Bir iskelet kas hücresinde miyozin sentezinde,

10

I. Lizozom

11

II. Ribozom

12

III. DNA

13

IV. Amino asit verilenlerden hangisinde doğrudan gereksinim duyulmaz?

2. Tüm kemik çeşitlerinde, I. Kırmızı ilik

A) Yalnız I

II. Süngerimsi kemik

B) Yalnız II

D) I ve IV

III. Osein

C) Yalnız III

14 15 16

E) II, III ve IV

17

verilenlerden hangileri ortak olarak bulunur?

18

A) Yalnız I

19

B) I ve III

D) I ve II

C) II ve III

E) I, II ve III

3. Düz kas ve kalp kası ile ilgili, I. Kasılma için gereken enerjinin oksijenli solunum yo-

X kası

Y kası

luyla sağlanması. II. Aktin ve miyozin ipliklerinin bantlar oluşturacak şekil-

I. Laktik asit oluşturma

de yerleşmeleri. III. Otonom sinir sistemi tarafından kontrol edilmeleri. verilen özelliklerinden hangileri her iki kas çeşidin-

D) I ve III

II. Aktin ve miyozin proteinlerini bulundurma III. Miyelinli sinirlerle uyarılma olaylarından hangileri ortak geçekleşir?

de ortaktır? A) Yalnız I

Şekildeki X ve Y kaslarında,

B) Yalnız III

C) I ve II

E) I, II ve III

A) Yalnız II D) II ve III

B) Yalnız III

DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ

6. Aşağıda iki kas çeşidi gösterilmiştir.

C) I ve II

E) I, II ve III

43

BÖLÜM 1

Destek ve Hareket Sistemi (İskelet - Kas Sistemi)

7.

10.

Laktik asit miktarı artan bir kas hücresiyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi söylenemez?

Kasılma boyu

2

I II

A) Hücre içi ısısında artış olur.

3

B) ATP üretiminde ve tüketiminde artış olur.

4

C) Miyozinlerin boyu değişmez. Zaman

D) Aktin ipliklerinin boyu değişir.

5

E) Glikojen ve kreatin fosfat miktarı azalır. Grakteki I ve II numaralı kaslarla ilgili aşağıda veri-

6

lenlerden hangisinin doğruluğu kesindir?

7

A) Uyarılma eşikleri aynıdır.

8

B) Kasılma boyları aynıdır. C) Gevşemeye aynı anda başlarlar.

9 10

D) I. düz, II. ise iskelet kastır. E) Kasılmaya aynı anda başlarlar.

8. Aktin ile miyozin iplikleri hidrolize uğratılırsa aşağı-

11

daki moleküllerden hangisi oluşur?

12

A) ATP

B) Kreatin fosfat

13

C) Kalsiyum

D) Amino asit

11. İnsanların alyuvarlarında bulunan hemoglobinin iş-

E) Glikoz

14

levini iskelet kas hücrelerinde aşağıdakilerden hangisi üstlenmiştir?

15

A) Miyoglobin

16

B) Miyozin

C) Sarkomer

E) Ca++ iyonları

D) Aktin

17 18

9. Şekilde, farklı kas çeşitleri gösterilmiştir.

19

12. Aşağıdaki grakte bir iskelet kas hücresinin t anına kadar ısı miktarındaki değişimi gösterilmiştir.

DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ

I

Kas ısısı

II

III

t

Numaralı kaslarla ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi doğru değildir?

Grakte t anına kadar olan sürede, aşağıda verilenlerden hangisi gerçekleşmez?

A) II. kas sinirsel uyartı almadan da bir süre çalışabilir. B) I. ve II. kasların çalışması otonom sinir sistemi tarafından kontrol edilir.

A) Oksijen kullanımı hızlanmıştır. B) Kas sitoplazmasında pH artmıştır.

C) III. kas, kol ve bacaklarda bulunup istemli çalışır.

C) Kasın çalışması hızlanmıştır.

D) II. ve III. kaslarda miyobriller bantlaşma gösterir.

D) Hücre içi laktik asit miktarı artmış olabilir.

E) III. kastaki mitokondri sayısı I. kastakinden daha azdır.

44

1E

2E

3D

4E

5A

Zaman

E) Hücredeki kreatin fosfat miktarı azalmış olabilir.

6A

7D

8D

9E

10 B

11A

12B

TEST 1.

4

20

Destek ve Hareket Sistemi (Kas Sistemi)

Aşağıdaki grakte kaslarımızda gerçekleşen fermentasyon reaksiyonları sonucu bazı madde miktarlarının de-

4. Grakte, bir kasın durgun (t1), kasılma (t2) ve gevşeme (t3) evrelerindeki boyu verilmiştir.

BÖLÜM 1 2

ğişimi gösterilmiştir. Ağırlık

Kasın boyu

3

Miktar Laktik asit

4

K kası

5 L kası t1

Glikoz

t2

t3

Zaman

Zaman

7 Buna göre, yanda konumu belirtilen koldaki K ve L kaslarının durumu, grakteki hangi zaman aralıklarına uygundur?

Sağlıklı bir insanın,

6

8 9

I. Kol

K kası

L kası

A)

t1

t2

B)

t1

t3

11

C)

t2

t1

12

D)

t2

t3

E)

t3

t2

II. Mide III. Döl yatağı kaslarının hangilerinde grakteki değişimler gerçekleşebilir? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

10

13 14

5. Şemada, kan ve kemikler arasında kalsiyum miktarının 2. İskelet kasların düz kaslara göre daha hızlı kasılma-

düzenlemesi gösterilmiştir.

16

Kan damarı

17

sının sebepleri ile ilgili, I. ‹skelet kaslarına uyartı getiren sinirlerin miyelinli ol-

15

Yüksek Ca++ değeri

I

18 19

ması II. Kas proteinlerinin bantlaşma göstermesi

Normal Ca++ değeri

Kemik

Düşük Ca++ değeri

II

III. Tüm hücrelerinin sinirlerle bağlantılı olması IV. Çekirdeklerinin hücre zarına yakın olması

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) II ve IV

C) I ve III

E) III ve IV

emadaki olaylarla ilgili, aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) I numaralı hormon tiroit bezinden salgılanan kalsitonindir. B) II numaralı hormon, böbreklerden Ca++ geri emilimini artırır.

3. Aşağıda verilenlerden hangisinde iskelet kası bulu-

D) II numaralı hormon ile I numaralı hormon antagonist çalışır.

nur? A) Mide

C) II numaralı hormonun aşırı artışına bağlı olarak kemik yıkımı artar.

B) İnce bağırsak D) Sırt kası

C) Atardamar

E) Kalın bağırsak

DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ

ifadelerinden hangileri söylenebilir?

E) Kanda Ca++ değeri düşerse, II numaralı hormonun salgısı azalır.

45

BÖLÜM 1

Destek ve Hareket Sistemi (Kas Sistemi)

6. Hamile bir kadının yeterli kalsiyum almamasına bağlı

8. Aşağıdaki grakte pazu bölgesindeki kas demetinin farklı uyartılara karşı verdiği tepki şiddeti gösterilmiştir.

olarak kanındaki a ve b maddelerinin miktarlarındaki değişim grakte verilmiştir.

2 3

Tepki şiddeti

Miktar

4

a

1

2

5

3

4

5

b

Uyartı şiddeti 6

Zaman

6

Grakteki bilgilere dayanarak,

7

Grakteki a ve b ile ilgili aşağıdakilerden hangisi

8

söylenebilir?

9

A) a tiroksin, b kalsitonin hormonudur.

I. Kas demetindeki hücrelerin eşik değerleri farklıdır. II. 5. uyartıda bütün hücreler uyarılmıştır. III. Mide kasında da aynı durum görülür. özellikleri hangileri doğrudur?

B) a parathormon, b kalsitonin hormonudur.

10

A) Yalnız I

C) a kalsitonin, b kalsiyum miktarıdır.

11

B) Yalnız II

D) I ve III

D) a annenin kanındaki kalsiyum, b ise parathormonE) a ve b tiroit bezi hormonlarıdır.

13 14

9. Sağlıklı bir insanda gerçekleşen bazı olaylar aşağıdaki şemada gösterilmiştir.

15 16

Gliserol

17

19

E) II ve III

dur.

12

18

C) I ve II

Yağ asidi

7.

Grak, sağlıklı bir insanın kas hücresinde kullanılan

Glikoz

Karaciğer Amino asit

Glikojen

ATP miktarının zamana bağlı değişimini göstermektedir. Harcanan ATP miktarı

Laktik asit (kas)

Kasta glikojen Glikoz (kas)

DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ

Şemaya göre, X

I. ‹şaretli karbon taşıyan bir yağ asidi molekülüne

t

Y

kaslardaki glikojen moleküllerinde rastlanabilir. II. ‹şaretli azot içeren amino asit verilen bir insanın,

Bu kasla ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi

kanındaki laktik asit molekülleri, işaretli azot taşıya-

söylenemez?

bilir.

A) Kas X noktasından önce tamamen gevşeme duru-

III. Laktik asit, önce glikoza daha sonra da glikojene

mundadır.

dönüştürülebilir.

B) X’e kadar olan süre kas tonusunu göstermektedir.

IV. Organik moleküller karaciğerde birbirine dönüştürülebilir.

C) ATP, oksijenli solunum ve fermentasyon ile karşılan-

yorumlarından hangileri yapılabilir?

mış olabilir. D) Y noktasında serbest kreatin miktarı fazla olabilir.

A) Yalnız III B) I ve II C) III ve IV D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV

E) Kasın faaliyeti artmıştır.

46

1A

2C

3D

4D

5E

6B

7A

8C

9D

TEST 1.

5

21

Destek ve Hareket Sistemi (Kas Sistemi)

3. Kas kasılması sırasında gerçekleşen olaylar, aşağıda

Kaslarla ilgili, I. İskelet kaslarının kemiklerle birleşmesini sağlayan

özetlenmiştir.

tendon bir bağ dokudur. II. Antagonist kaslar kol ve bacaklarda bulunur.

Motor nöron

1 2

I

Kas hücresi zarı

III. Ölüm katılığının nedeni, kaslarda gevşeme için glikoz bulunamamasıdır.

BÖLÜM

Kasılma

III

Sarkoplazmik retikulum II

Aktin ve miyozin

3 4 5

IV. Baygınlık dışında kasların haf kasılı olması haline

6

tonus denir.

Numaralı olaylar ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden

bilgilerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız II

B) Yalnız III

D) I, II ve IV

7

hangisi yanlıştır? C) I ve III

E) II, III ve IV

A) I. olayda motor nöronun sinaptik keseciklerinden asetilkolin salgılanır.

8 9

B) I. olayda sinaptik aralıkta ATP harcanır.

10

C) II. olayda Ca++ iyonları serbest bırakılır. D) II. olay sonunda miyozindeki çapraz köprü aktine bağlanır.

11 12

E) III. olayda, çapraz köprünün hareketi aktinin sarko-

13

merin merkezine kaymasını sağlar.

14 15 16

4. Şekilde, insan vücudunda bulunan A ve B hücrelerindeki metabolik olaylar özetlenmiştir. A

kasın tepkisi gösterilmiştir. Tepki III II

Zaman (dakika)

Numaralı kısımlarla ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi doğru değildir?

B

Glikoz ⇓

Glikoz ⇑

Pirüvat ⇓

Pirüvat ⇑

Laktik asit

I

Kan

18

Kan

19

Laktik asit

Buna göre, I. B karaciğer hücresi, A iskelet kas hücresidir. II. Laktik asit ters glikolizle glikoza dönüşebilir. III. Kan şekeri düşerse, A hücresindeki glikoz kana veri-

A) II’de kas, I’e göre daha sık aralıklarla uyarılmıştır. B) III’de kasın aktin ve miyozini daha çok kısalır. C) III. kısımdaki durum kalp kasında gözlenmez. D) Üç bölgede de kasın hacmi değişmez. E) Tüm aralıklarda kasa verilen uyartılar en az eşik değerdedir.

lebilir. IV. A hücresinin aktivitesindeki artış ile kanın pH’ı düşer. ifadelerinden hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız III

B) I ve II

D) I, II ve III

DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ

2. Grakte bir iskelet kasına uygulanan uyartılara karşı

17

C) II, III ve IV E) I, II ve IV

47

BÖLÜM 1

Destek ve Hareket Sistemi (Kas Sistemi)

5. Aşağıda iskelete bağlı kasın miyogramı görülmektedir.

8. Bacak kasının kasılması sırasında, aşağıdakilerden hangisi en son gerçekleşir?

Kasılma miktarı

2

A) Kalsiyum iyonlarının sarkoplazmaya dağılması

3

B) Aktin ipliklerinin miyozinler üzerinde kayması

4

C) Motor uç plağına asetil kolin salgılanması

5

a

6

Miyogramla ilgili,

b

c

D) Sarkomerin küçülmesi

Zaman (saniye)

d

E) Sarkolemmanın sodyum geçirgenliğinin artması

I. c zamanında H bandı kaybolmuştur.

7

II. c – d aralığında kasın boyu uzamıştır.

8

III. Verilen uyartılar sıklaştırılırsa kasılma süresi artar.

9

IV. a – b aralığında kas, tonus durumundadır.

10

ifadelerinden hangileri doğrudur?

11

A) Yalnız IV

B) I ve II

D) I, II ve III

12

9. İskelet kasların kasılıp gevşemesi sırasında gerçekleşen değişimlerle ilgili çizilen aşağıdaki graklerden hangisi yanlıştır?

C) III ve IV

A)

E) I, II, III ve IV

B)

ADP miktarı

O2 miktarı

13 Zaman

14 15

C)

6. Uzun süre egzersiz yapan kişide kasların gereksini-

Zaman

D)

Laktik asit

Isı miktarı

mi olan ATP,

16

I. Glikoz

17

II. Kreatin – fosfat

18

III. Yağ asidi

Zaman

E)

IV. Glikojen

19

Zaman

Kasın toplam hacmi

moleküllerinden hangi sıra ile karşılanır? A) II – I – IV – III

B) II – IV – III – I

C) III – I – II – IV

D) III – II – I – IV

Zaman

DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ

E) IV – III – I – II

7.

İskelet kas hücrelerinde, I. (n) Glikoz → Glikojen + H2O

I. I bandı küçülür.

II. (n) Amino asit → Protein + (n – 1) H 2O

II. H bandı görünür hale geçer.

III. Glikoz → Etanol

III. Sarkoplazmik retukulumdaki Ca++ derişimi sarkop-

IV. Kreatin + ATP → Kreatin ~ P + ADP

lazmadan fazladır.

reaksiyonlarından hangileri gerçekleşmez?

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız III

A) Yalnız III

B) I ve II

D) I, III ve IV

48

10. İskelet kas telciğinde, ATP miyozine bağlandığında,

C) III ve IV

D) II ve III

E) II, III ve IV 1D

2B

B) I ve II

3B

4E

5E

6A

7A

8D

9E

C) I ve III

E) I, II ve III 10 D

TEST 1.

6

İskelet kaslardaki bantlaşma, şemada gösterilmiştir. Z

I

22

Destek ve Hareket Sistemi (Kas Sistemi)

Aktin

Miyozin I

H

Z

3. İskelet kasında kreatin fosfatla ilgili iki durum şöyledir;

BÖLÜM 1 2

X durumu Kreatin fosfat + ADP

Kreatin kinaz

Kreatin + ATP

3 4

Y durumu Kreatin + ATP

Kreatin kinaz

5 Kreatin fosfat + ADP

6 X ve Y durumlarıyla ilgili, A

7

I. Kreatin kinaz enzimi tersinir çalışır.

Sarkomer

II. X durumunun gerçekleştiği anlarda kas aktivitesi

Şekille ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Kasılıp gevşeme sırasında aktin ve miyozin ipliklerinin uzunluğu değişmez. B) ‹ki A bandı arasında kalan bölge, en küçük kasılma birimi olan sarkomerdir.

başlamıştır.

8 9

III. Her iki durum da daima kalp kasında gerçekleşir. IV. Y durumu kas dinlenirken görülür.

10

verilenlerden hangileri doğrudur?

11

A) Yalnız II

B) II ve III

D) I, II ve IV

C) I ve III

E) I, II, III ve IV

C) I bandı sadece aktin ipliklerini içeir.

12 13

D) H bandı sadece miyozin ipliklerini içerir.

14

E) A bandı hem aktin hem de miyozin ipliklerini içerir.

15

4. İskelet kaslarının çalışma hızının artması sonucu, I. Kan pH’ı

17

II. Kalp atışları III. Diyaframın çalışması

18

verilenlerin hangilerinde artış görülür?

19

B) Yalnız II

D) II ve III

nucunda glikoz, kreatin fosfat ve laktik asit miktarlarındaki değişim aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? Glikoz

Kreatin fosfat

Laktik asit

A) Değişmez

Azalır

Azalır

B) Azalır

Azalır

Artar

C) Artar

Artar

Artar

D) Azalır

Artar

Artar

E) Artar

Artar

Azalır

C) I ve II

E) I, II ve III

5. Bir kasın kasılması sırasında, I. Protein sentezi II. Aktin çubuklarının yaklaşması III. Sakoplazmada ADP görülmesi IV. I bandının kısalması olaylarından hangileri sadece kasılmaya bağlı olarak gerçekleşmez? A) Yalnız II

B) I ve III

C) II ve IV

D) I, II ve III

DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ

A) Yalnız I

2. Bir iskelet kasının uzun süre kasılıp gevşemesi so-

16

E) II, III ve IV

49

BÖLÜM 1

Destek ve Hareket Sistemi (Kas Sistemi)

6. İskelet kaslarının kasılıp gevşemesi soncunda,

8. Aşağıda verilerden hangisi iskelet kaslarına ait bir özellik değildir?

I. Glikojen

2

II. Kreatin

A) Kas sarsılmasında, gevşeme evresi kasılma evre-

3

III. ATP

4

IV. Karbondioksit

B) Miyelinli motor sinirlerle uyarılır.

5

V. Laktik asit

C) Dinlenme halindeyken bile haf kasılı haldedir

VI. Oksijen

D) Hızlı kasılır, çabuk yorulur.

VII. ADP

E) Bir kas telciğinin verdiği tepki uyarı şiddetiyle oran-

6 7

sinden uzun sürer.

tılı olarak artar.

VIII. Kreatin fosfat moleküllerinden miktarı azalan ve artanlar aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

8 9

Azalan __________

Artan _____________

A)

I, II, III ve IV

V, VII ve VIII

B)

I, III, VI ve VIII

II, IV, V ve VII

12

C)

II, VII ve VIII

I, III, IV, V ve VI

13

D)

III, VII, V ve VI

I, II, IV ve VIII

14

E)

III, IV ve VII

I, II, V, VI ve VIII

10 11

9. Aşağıdakilerden hangisi olmasa da kas faaliyeti gerçekleşebilir? A) Aktin

B) ATP

D) Laktik asit

C) Kalsiyum E) Miyozin

15 16 17 18 19

7.

Aşağıdaki grakte iskelet kaslarının faaliyeti sırasında gerçekleşen madde değişimleri gösterilmiştir.

10. Gevşeme halinde olan bir iskelet kası ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Miktar

A) A bandının boyu, kasılma halindeki gibidir.

A

B) I bandının boyu, kasılma halindeki genişliktedir. C) H bölgesi net bir şekilde görülür. DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ

B

50

D) Yapısında aktin ve miyozin iplikleri vardır. Zaman

E) Ca ++, sarkoplazmik retikulumdadır.

Grakteki A ve B maddeleri aşağıdakilerden hangisi olamaz? A

B

A)

Kreatin fosfat

ADP

B)

Karbondioksit

Oksijen

C)

Laktik asit

Glikoz

A) Fizyolojik tetanoz

B) Oksijen tüketimi

D)

ADP

ATP

C) ADP oluşumu

D) Glikoz tüketimi

E)

Sıcaklık

Besin

1B

11. Kalp kasında aşağıdakilerden hangisi görülmez?

E) Karbondioksit oluşumu 2B

3D

4D

5B

6B

7A

8E

9D

10 B

11A

TEST 1.

7

Grakler, aynı kas telinin üç ayrı zamandaki kasılmalarını göstermektedir. Kasılma

Kasılma

a

23

Destek ve Hareket Sistemi (Kas Sistemi)

4. Bir iskelet kasında kasılma boyunun zamana bağlı değişimi grakte gösterilmiştir.

Kasılma

a

BÖLÜM 1 2

Kasılma boyu

3

a

4 5 Zaman

Zaman

I

Zaman

II

III

Her üç durumda da aşağıdakilerden hangisi aynı olur?

a

b

c

t Zaman

d

6 7

Grakle ilgili, I. a – d aralığında kasın hacmi değişmez.

8

A) Tüketilen glikoz miktarı

II. c – d aralığında ATP kullanılmaz

9

B) Kasın tepki şiddeti

III. a – b aralığında hücre enerji harcar.

C) Kasa gelen uyartıların şiddeti

IV. b – c aralığında, kasta kreatin miktarı artabilir.

10

D) Tüketilen oksijen miktarı

verilenlerden hangileri yanlıştır?

11

E) Kasa gelen uyartı sayısı

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) III ve IV

C) I ve II

E) II, III ve IV

5. Art arda uyarılan bir kas linin, kasılma şiddetinin zamana

2. ‹nsanda gerçekleşen, I. Kalın bağırsaktaki artıkların anüse doğru ilerlemesi

bağlı değişim graği aşağıda gösterilmiştir.

12 13 14 15 16

II. Toplardamarda kanın ilerlemesi

Kas tepkisi

III. Midedeki besin bulamacının onikiparmak bağırsağı-

17

na iletilmesi

18 olaylarından hangilerinde düz kaslar görev alır? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) II ve III

Zaman

C) I ve II

E) I, II ve III

19

Grakte belirtilen kas li, aşağıdakilerden hangisine ait olamaz?

3. Bir insanın iskelet kas hücrelerinde gerçekleşen, I. Glikoz → CO2 + H2O

B) Pazu kası

D) Uyluk kası

E) Baldır kası

6. Koşmaya başlayan bir insanda,

II. Glikoz → Glikojen

I. Sırasıyla; kas, dolaşım ve solunum sistemlerinin ça-

III. Kreatin fosfat → Kreatin

lışması hızlanır.

IV. Heksoz → Laktik asit

II. Oksijen ihtiyacı artar.

V. Glikojen → Heksoz

III. Kanın pH’ı düşer. IV. Diyafram kası, sık kasılıp gevşer.

reaksiyonlarından hangileri sırasında ATP sentezlenir?

olaylarından hangileri gerçekleşir?

A) Yalnız II

A) Yalnız III

B) I ve III

D) I, III ve IV

C) Boyun kası

C) II ve V

E) I, III, IV ve V

B) I ve II

D) I, II ve III

DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ

A) Mide kası

C) II ve IV E) I, II, III ve IV

51

BÖLÜM 1

Destek ve Hareket Sistemi (Kas Sistemi)

7.

9. Graklerde I, II ve III numaralı iskelet kaslarının kasılma

Aşağıdaki grakte üç farklı kasın kasılma hızları gösterilmiştir.

boyları gösterilmiştir.

2 Kasılma boyu

Kasılma hızı

Kasılma boyu

3 b

a

4

c Zaman

5

7 8

I

t (Zaman)

6

Zaman II

Kasılma boyu

Bununla ilgili olarak, I. a kası hızlı kasılıp gevşemiştir. II. Kasılma süresi en uzun olan c kasıdır.

9

III. Latent faz her üç kas için de aynıdır.

10

IV. b kasında miyobril bulunmaz.

11

ifadelerinden hangileri doğrudur?

12

A) I ve III

13

B) II ve III

D) III ve IV

Zaman III

Bu kasların uyarılma sıklığı en az olandan en çok olana doğru sıralaması aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

C) I ve II

A) I – II – III

E) I, II, III ve IV

B) I – III – II

D) III – I – II

C) III – II – I

E) II – I – III

14 15

10. İnsanlarda,

16 17

I. Kasa impuls taşıyan motor nöronun zedelenmesi

8. Grakte, bir futbolcunun bacak kaslarındaki laktik asit

II. Kasta yeterli kreatin fosfat bulunmaması

miktarının zamana bağlı değişimi verilmiştir.

III. Kasta laktik asitin birikmesi

18 Laktik asit miktarı

durumlarından hangileri kas felcinin nedenleri arasında sayılabilir?

19

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve III

DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ

I

II

III

E) I, II ve III

Zaman

IV

Grağe göre, aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

11. Kasların yapısıyla ilgili,

A) I. ve II. zaman aralığında, kas hücrelerine iletilen oksijen miktarı enerji ihtiyacını karşılayamamıştır.

I. Aktin II. Amino asit

B) II. zaman aralığı sonunda futbolcunun kaslarında yorgunluk oluşabilir.

III. Miyobril IV. Kas teli

C) IV. zaman aralığında kas hücrelerinde ATP üretimi sadece sitoplazmada olur.

verilenlerin, basit yapılıdan kompleks yapılıya doğru

D) III. zaman aralığında oksijen tüketim hızı, IV. aralıktan fazla olabilir.

A) IV – III – I – II

B) III – IV – I – II

C) IV – I – III – II

D) II – I – III – IV

sıralaması aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

E) I. ve II. zaman aralıklarında laktik asit artışına bağlı olarak hücrede pH düşer.

52

C) Yalnız III

1B

2E

3D

4B

5A

E) I – II – III – IV 6E

7C

8C

9A

10A

11D

TEST 1.

8

24

Destek ve Hareket Sistemi (Kas Sistemi)

Aşağıda bir sarkomerin iki ayrı durumu gösterilmiştir.

BÖLÜM

3. Bir iskelet kasına “t” anında aynı şiddetle arka arkaya

1

uyarılar gönderiliyor. 1., 8. ve 18. uyarıdaki kasılma kuv-

2

veti grakte verilmiştir.

3 A

B

Kasılma kuvveti

4

1. uyarı 8. uyarı

A ve B durumlarıyla ilgili,

5

18. uyarı

I. A durumunda Ca+ iyonları sarkoplazmik retikulum-

6

dadır. II. A ve B durumlarında kasın boyu değişir. III. A durumunda kas hücrelerinde oksidatif fosforilasyon olayı durmuştur. IV. Kasın B durumuna geçmesi, motor uç plaktan asetilkolin salınması ile başlar.

B) Yalnız III

D) I, II ve III

7

Deneye bağlı olarak 1. uyarıdan 18. uyarıya kadar,

8

I. Kasılma kuvveti azalır.

9

II. Kasılmanın süresi azalır.

10

III. Uyarının verilmesi ile kasılmanın başlaması arasın-

özelliklerden hangileri yanlıştır? A) Yalnız I

Zaman

t

11

daki süre (latent evre) azalır. C) III ve IV

E) I, II ve IV

IV. Gevşeme süresi uzar.

12

özelliklerden hangileri söylenemez?

13

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) III ve IV

C) I ve II

E) II, III ve IV

14 15 16 17

2. Bir iskelet kasının kasılma şiddetinin zamana bağlı de-

18

ğişimi grakteki gibidir.

4. Aşağıdaki grakte farklı uyartı şiddetlerine bağlı olarak, Kasılma şiddeti

19

bir kas telinde meydana gelen kasılmalar gösterilmiştir. Kasılmalar

II

III

Zaman Uyarı şiddetleri

Belirtilen kasın boyunun a < b < c şeklinde olabilmesi için, a, b, c değişkenleri grakteki hangi numaraların yerine yazılmalıdır? I ––– A) a

II ––– b

III –––– c

B)

c

b

a

C)

c

a

b

D)

a

c

b

E)

b

a

c

Bu kasılmalarla ilgili, I. Tüm uyartılar kasılmaya neden olmuştur. II. Kas telinde fizyolojik tetanoz gözlenmemiştir. III. Eşik şiddeti ve üzerindeki uyartılar aktin ipliklerinin miyozinler üzerinde hareket etmesine neden olmuştur.

açıklamalarından hangileri doğru değildir? A) Yalnız I D) I ve II

B) Yalnız II

DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ

Eşik değeri I

C) Yalnız III

E) I ve III

53

BÖLÜM 1 2 3

Destek ve Hareket Sistemi (Kas Sistemi)

5. Bir insan öldüğünde mevcut ATP kısa sürede tükenir.

7.

Bunun sonucu, I. Aktin miyozin kompleksi ayrılmaz.

A) Kas teli – Kas demeti – Miyobril

II. Ölüm katılığı ortaya çıkar.

4

III. Fizyolojik tetanoz meydana gelir.

5

verilenlerden hangisi doğrudur?

6

A) Yalnız I

7

B) Kas demeti – Kas teli – Miyobril C) Miyobril – Kas demeti – Kas teli D) Miyobril – Kas teli – Kas demeti

B) Yalnız II

D) II ve III

Bir iskelet kasını oluşturan yapıların büyükten küçüğe doğru sıralanması aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

E) Kas demeti – Miyobril – Kas teli

C) I ve II

E) I, II ve III

8 9

8. Aşağıdaki olaylardan hangisi, iskelet kaslarıyla sağ-

10

lanır?

11

A) Peristaltik hareketlerin gerçekleşmesi

12

B) Kan damarlarının büzülmesi

13

C) Bacak reeksi

6. Aşağıdaki grakte, bir kişinin yoğun bir egzersize baş14

lamadan, egzersiz süresince ve egzersiz sonrasındaki

15

enerji kullanımı ve oksijenli solunum hızı görülmektedir.

D) Doğumda döl yatağı kaslarının kasılması E) ‹drar kesesindeki idrarın üretraya verilmesi

16 Miktar N: Vücudun normal enerji kullanımı : Vücudun enerji kullanımı : Oksijenli solunum hızı

17 18 19

9. İskelet kası ile düz kasın ortak özelliği aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

N Zaman (dakika)

A) Aktin ve miyozin yapılı olması

Zorlu egzersiz Egzersiz başlangıcı sonu

B) Laktikasit fermentasyonu yapması C) Miyoglobin içermesi

DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ

Grakteki bilgilere dayanarak,

E) Çekirdeklerin konumunun aynı olması

I. Egzersiz sonunda enerji kullanımı normal düzeye inmiştir. II. Harcanmış olan ATP ve kreatin fosfatın yeniden sentezlenmesi için egzersiz sonunda, oksijenli solunum hemen normal düzeye inmemiştir. III. Egzersiz yaparken enerji kullanımı normalin iki katı-

10. Kasılmış bir kasın gevşemesi için aşağıdakilerden

dır.

hangisi öncelikle gereklidir?

yorumlarından hangilerine ulaşılır? A) Yalnız I D) I ve III

54

D) Beynin aynı bölümü ile kontrol edilmesi

B) Yalnız II

C) I ve II

A) Glikoz

B) Yağ asidi

C) ATP

D) Glikojen

E) II ve III 1B

2C

E) Fosfat 3E

4A

5C

6C

7B

8C

9A

10 C

TEST 1.

1

25

Sindirim Sistemi

Şekilde sindirim sisteminin bazı kısımları aşağıda gös-

3. İnsanın sindirim sistemindeki mide, ince bağırsak ve kalın bağırsakta,

terilmiştir.

BÖLÜM 1 2

I. Bağ doku

V

Karaciğer kanalı (Koledok kanalı) III

II. Kas doku

3

III. Epitel doku

4

yapılarından hangileri ortak olarak bulunur? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve III

I

5

C) Yalnız III

E) I, II ve III

6 7

II

8

IV

9

Numaralı kısımlarla ilgili aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır? A) I. kanaldan gelen salgı, safradır. B) Pankreasın sindirim enzimleri II. kanaldan gelir. C) III. yapı, yemek borusudur.

10

4. Sindirim tepkimeleriyle, I. Solunumun hammaddeleri oluşur.

11

II. Makromoleküllerden yararlanma olanağı sağlanır.

12

III. Besinlerin polimer hale dönüştürülmesini sağlanır.

13

verilenlerden hangileri gerçekleşir?

D) IV. kısımda kimyasal sindirim olur.

A) Yalnız II

E) V. kısım safra kesesidir.

B) Yalnız III

D) I ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

14 15 16 17 18

2. Aşağıdaki deney tüplerinin içine sırasıyla ekmek, et ve fındık konuluyor. Deney tüplerine bir miktar pankreas öz suyu eklenip uygun ortamlarda bekletiliyor.

5. Aşağıdakilerden hangisi proteinlerin sindirimi sonu-

19

cu oluşan son ürünlerin özelliklerinden biri değildir? A) Hormonların yapısına katılabilir. B) İnsanda temel amino asit sentezinde kullanılabilir. C) Biyokimyasal katalizörlerin yapısına katılabilir. D) Enerji kaynağı olarak kullanılabilir.

X

Karaciğer Y

F›nd›k

E) İnce bağırsaktan kılcal damarlara geçer.

Z

X, Y ve Z kaplarındaki deneyin sonuçları ile ilgili, I. X tüpünde hidroliz olmaz. II. Y tüpünde kimyasal sindirim olur.

6. Aşağıda verilen organların hangisinden çıkan top-

III. Z tüpündeki polimer madde miktarı azalır.

lardamar, doğrudan ana toplardamara bağlanmaz?

yorumlarından hangileri yapılamaz?

A) Böbrek

B) Beyin

C) İnce bağırsak

D) Bacak

A) Yalnız I C) II ve III

B) Yalnız II D) I ve III

C) Yalnız III

SİNDİRİM SİSTEMİ

Ekmek

E) Karaciğer

55

BÖLÜM 1

Sindirim Sistemi

7.

2

I. Mide

3

II. İnce bağırsak

4 5 6 7

10. Çok miktarda laktoz içeren besinleri yiyen sağlıklı

Karbonhidrat sindiriminin tam olarak gerçekleşebilmesi için,

bir insanda aşağıdaki organik molekül çiftlerinden hangisinin ince bağırsak villuslarından kana geçişi artar?

III. Tükürük bezi IV. Pankreas

A) Sakkaroz – Früktoz

B) Glikoz – Galaktoz

C) Maltoz – Glikoz

D) Glikoz – Früktoz

E) Laktoz – Galaktoz

yapılarından hangilerinin salgılarına gereksinim vardır? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II, III ve IV

8 9 10

11. Parazit bir bakteri türü aşağıdaki besin ortamlarına bı-

11

rakılmıştır.

12 13

8. Sağlıklı bir insanın mide özsuyunda bulunan HCI’in

14

görevi, aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

15

A) Asidik bir ortam oluşturarak pepsinojenin tripsinojene dönüşmesini sağlar.

16 17 18 19

B) Pepsinojenin proteinlere doğrudan etki etmesini sağlar. C) Pepsinojenin salgılanmasını sağlar.

I

II

III

IV

Glikoz Amino asit Vitamin 20°C

Glikoz Amino asit Vitamin –5°C

Protein Yağ Disakkarit 5°C

Yağ Protein Polisakkarit 20°C

Numaralı deney tüplerinden hangilerinde bu bakterilerin yaşama şansı en yüksektir?

D) Bazı mide hücrelerinin kana gastrin hormonu salgılamasını sağlar.

A) Yalnız I

SİNDİRİM SİSTEMİ

E) Pasif pepsinojeni aktif pepsine çevirir.

56

B) Yalnız II

D) I ve III

9. Aşağıdakilerden hangisi kimyasal sindirim değildir?

C) Yalnız III

E) II ve IV

12. Sindirim sistemi organlarının görevleri arasında, aşağıdakilerden hangisi yer almaz?

A) Protein " Amino asit

A) Hidroliz enzimleri salgılama

B) Yağ " Gliserol, yağ asidi

B) Sindirim hormonları üretebilme

C) Glikoz " CO2 , H2O

C) Sindirim ürünlerini hücrelere taşıma

D) Laktoz " Glikoz, Galaktoz

D) Sindirim atığını kısa bir süre depolama

E) Dipeptit " Amino asit

E) Besinlerin sindirim öz sularıyla karışmasını sağlama

1C

2A

3E

4C

5B

6C

7E

8E

9C

10 B

11A

12C

TEST 1.

2

26

Sindirim Sistemi

Sindirim sisteminin belirli dokuları tarafından salgı-

4. Aşağıdaki tüplerde enzimlerin çalışmasına uygun olan pH ortamları vardır.

lanan, I. Lipaz

20 dk. sonra nitrik asit dökülüyor.

Maltoz Maltaz 37°C

III. Gastrin IV. Amilaz V. Pepsin

Protein Proteazlar 35°C

I

II

moleküllerinden hangileri, sindirim enzimi değildir? A) I ve II

B) I ve IV

D) I, III ve V

E) II, III ve V III

3 4 5 6

20 dk. sonra fenol kırmızısı dökülüyor.

C) II ve III

1 2

20 dk. sonra benedict çözeltisi dökülüyor.

II. Sekretin

BÖLÜM

7

Yağ Pankreas özsuyu safra 60°C

8 9 10

Bu tüplerin hangilerinde renk değişikliği gözlenir?

2. İçinde disakkaridazların olduğu tüpe aşağıdaki uygulamalardan hangisini yapmak tepkimeyi önler? A) Disakkarit koyduktan sonra tüpü, 0°C’den 37°C’ye

11

(Benedict glikoz, nitrik asit protein, fenol kırmızısı asit

12

ayıracıdır.) A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve II

çıkarmak.

C) Yalnız III

E) I ve III

13 14

B) Disakkarit koyduktan sonra tüpü kaynatmak.

15

C) Disakkarit koyduktan sonra tüpün 40°C üzerinde ol-

16

mamasını sağlamak.

17

D) Disakkarit koyup optimumda bekletilen tüpe monosakkarit ayracı koymak.

18

E) Tüpe kaynatılmış ve soğutulmuş süt koymak.

5. Sağlıklı bir insanda ince bağırsak ve kalınbağırsağın

19

bazı görevleri aşağıda verilmiştir. I. Artıkların depolanması ve vücuttan atılmasını sağlar.

lemek amacıyla aşağıdaki tüpler hazırlanıyor. I

Amino asit 37°C Pepsin pH = 2

II

Yağ 30°C Lipaz Safra tuzları pH = 8,5

III

Nişasta 0°C Amilaz Maltaz pH = 6,8

Bu tüplerden hangilerinde sindirim olayı gerçekleşir? A) Yalnız I D) I ve II

B) Yalnız II E) II ve III

C) Yalnız III

II. Kimyasal sindirim gerçekleşir. III. B ve K vitaminleri sentezlenir. IV. Enzim ve hormon salgılar. V. Suyun emilimi sağlanır. Numaralı görevlerden ince ve kalın bağırsakta gerçekleşenler aşağıdakilerden hangisinde doğru eşleştirilmiştir?

A) B) C) D) E)

İnce Bağırsak ––––––––––––––– I, III ve IV II, III ve IV I, II ve III II, IV ve V III ve V

Kalın Bağırsak –––––––––––––––– II ve V I ve V IV ve V I, III ve V I, II ve IV

SİNDİRİM SİSTEMİ

3. Bir okul laboratuvarında sindirim olayını tüp içinde göz-

57

BÖLÜM 1

Sindirim Sistemi

6. Dört ayrı deney tüpüne nişasta çözeltisi, daha son-

9. Sabah kahvaltısında peynir, ekmek ve kaymak yiyen

rada,

bir insanın,

2

I. Tüpe; Tükürük sıvısı

I. Mide

3

II. Tüpe; Safra sıvısı

II. İnce bağırsak

III. Tüpe; Mide özsuyu

III. Ağız

4

IV. Tüpe; Pankreas özsuyu

5

konuluyor.

IV. Kalın bağırsak

7

Bir süre sonra bu tüplere iyot çözeltisi damlatıldığında hangi tüplerde mavi renk oluşması beklenir? (İyot nişasta ile mavi renk verir.)

8

A) I ve II

6

B) II ve III

D) I ve III

sindirim organlarından hangilerinde her üç besinin de içinde bulunan bazı moleküllerin kimyasal sindirimi gerçekleşir? A) Yalnız I

C) III ve IV

B) Yalnız II

D) II ve IV

E) II ve IV

C) Yalnız III

E) I, III ve IV

9 10

10. Aşağıdaki deney tüpü uygun ortamda bir süre bekleti11

liyor.

12

7. 13 14

Hücrelerden salgılanan enzimlerle, besinlerin hücrenin dışında hidroliz edilmesi olayına hücre dışı sindirim denir. İnsanda,

I. Ekmek II. Amilaz III. H2O IV. Glikoz

15 I. Nişasta

III. Trigliserit

16

II. Glikojen

IV. Protein

17 18

moleküllerinden hangilerinin hücre dışında sindirimi ve hücre içinde hidrolizi olur?

19

A) I ve II

B) II ve III

D) I ve III

C) III ve IV

I, II, III ve IV ile gösterilen maddelerden hangilerinin miktarlarında azalma gözlenir?

E) II, III ve IV

A) Yalnız I

B) I ve IV

D) I, II ve III

8. Sağlıklı insanın sindirim sistemi organları ile ilgili SİNDİRİM SİSTEMİ

I. Hidroliz enzimlerinin ekzositoz ile hücre dışına salgılanması

A) Mide ve ince bağırsakta kimyasal sindirim gerçekle-

II. Peristaltik hareketlerle besinlerin sindirim kanalında ilerlemesi

şir. B) Mide özsuyunda gastrin, ince bağırsak öz suyunda

III. Enzimin ince bağırsakta besin maddesini etkilemesi

sekretin hormonu bulunur.

IV. Besin monomerlerinin villuslara emilmesi

C) Su emilimi kalın bağırsakta tamamlanır.

olaylarının hangilerinde ATP harcanmaz?

D) Yemek borusu ve bağırsakta besinler peristaltik hareketlerle ilerler.

A) Yalnız III

E) Kimyasal sindirim ince bağırsakta tamamlanır.

1C

2B

3B

E) I, III ve IV

11. Bir insanda gerçekleşen,

aşağıdakilerden hangisi doğru değildir?

58

C) I ve III

4D

B) Yalnız IV

D) III ve IV 5D

6B

7E

8B

9B

10 C

C) I ve II

E) I, II ve IV 11 A

TEST

3

27

Sindirim Sistemi

3. Hormonların görevleri aşağıdakilerden hangisinde

Açıklama:

yanlış verilmiştir?

Kolesistokinin (KSK)

Pankreas

Karaciğer safra kesesi



HCO3

Sindirim enzimleri • • • • •

Amilaz Lipaz Tripsinojen Kimotripsinojen Nükleazlar

Safra • • • • • •

Kolesterol Su – HCO 3 Safra tuzu Safra pigmenti Fosfolipitler

Virsung kanalı

1 2

İnce bağırsak Sekretin

BÖLÜM

A) Sekretin ve KSK : Boş midenin salgı yapmasını önler.

3

B) Sekretin : Pankreasın hormon salgılarını uyarır.

4

C) Kolesistokinin : Sekretin ile beraber mide çalışmasını yavaşlatır.

5

D) Gastrin : Midenin bazı hücrelerini HCI salgılaması için uyarır.

6

E) Glukagon : Karaciğerdeki glikozun, kana geçişini sağlar.

7 8 9 10

Koledok kanalı

11 Onikiparmak bağırsağı (water kabarcığı)

1, 2, 3. sorular şemayla ilişkilendirilerek çözülecektir.

12

4. İnsanlarda bulunan,

13

I. Pankreas

1.

14

Karaciğer ve pankreasın sindirimdeki işlevleri şemada gösterilmiştir.

II. Mide III. Karaciğer

15

Şemayla ilgili yapılan açıklamalardan hangisi doğru değildir?

IV. ‹nce bağırsak

16

sindirim organlarından hangileri hem sindirim enzimi hem de hormon salgılar?

17

A) Karaciğer ve pankreasın sindirim kanalına salgı göndermesi için ince bağırsak hormonları tarafından uyarılmaları gerekir. B) Karaciğerin safra sıvısı hidroliz enzimi bulundurur.

18 A) Yalnız II

B) I ve III

D) II, III ve IV

C) I, II ve IV

E) I, II, III ve IV

19

C) Pankreasın dış salgı bezleri, birçok besinin sindirimiyle ilgili enzimleri üretir. D) Onikiparmak bağırsağı baziktir. E) Safra sıvısının koledok kanalı ile water kabarcığına dökülmesi önlenirse, bazı besinlerden tam olarak yararlanılamaz.

2. Yetişkin bir insana sekretin hormonu enjekte edildiğinde, aşağıdakilerden hangisi gerçekleşir? A) Mide özsuyu salgılaması B) Uterus kaslarının kasılması C) Pankreasın langerhans adacıklarının uyarılması D) Pankreasın wirsung kanalına bikarbonat iyonlarını salgılaması E) Hipotalamus faaliyetinin azalması

I. Sükroz II. Glikoz III. Früktoz IV. Galaktoz maddelerinden hangilerinin ince bağırsaktan emilimi fazla olur? A) Yalnız I

B) II ve III

D) I, II ve III

SİNDİRİM SİSTEMİ

5. Gün içinde sık sık şekerli çay tüketen bir insanda,

C) I ve IV

E) II, III ve IV

59

BÖLÜM 1

Sindirim Sistemi

6. Aşağıdakilerden hangisi mekanik sindirime örnek

9. Pankreastan salgılanan hormonlarla ilgili,

gösterilemez?

I. Kanla taşınırlar.

2

II. Kan şekerini ayarlamada görev alırlar.

A) Bağırsaklardaki peristaltik hareket

III. Onikiparmak bağırsağındaki water kabarcığına dö-

3

B) Mide kaslarının kimusu çalkalaması

4

C) Ağızda dişler yardımıyla besinlerin küçük parçalara ayrılması

5

külürler. IV. Etkinliklerini sadece karaciğerde gösterirler. bilgilerinden hangileri doğrudur?

D) Amilaz enzimiyle ağızda nişastanın parçalanması

6

A) Yalnız III

E) Çene ve yanak kasları ile besinin tükürükle karıştırılması

7

B) I ve II

D) I, II ve IV

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

8 9 10 11

10. Besinlerin hücre dışında tamamen yapı taşlarına ka-

12

dar parçalandıktan sonra hücre içine alınmasında,

13 14

7.

I. Pasif taşıma Aşağıda verilen organik maddeler ile sindirimlerinde görevli enzim eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?

II. Aktif taşıma III. Fagositoz

15 A) Malt şekeri – maltaz

IV. Pinositoz

16

B) Sükroz – sükraz

olaylarından hangilerinin rolü vardır?

17

C) Yağ – lipaz

A) Yalnız II

18

D) Polipeptit – tripsin

B) I ve II

D) II, III ve IV

C) III ve IV

E) Yalnız IV

E) Dipeptit – enterokinaz

19

11. İnsanın sindirim kanalında, SİNDİRİM SİSTEMİ

I. Selülozun glikoza dönüşmesi II. Glikozun karbondioksit ve suya parçalanması

8. Aşağıda verilenlerden hangisi, sindirimi kolaylaştırı-

III. Nükleik asitlerin nükleotitlere parçalanması

cı adaptasyonlardan değildir?

IV. Organik besin monomerlerinin tamamının villuslara emilmesi

A) Besinin ağızda çiğnenmesi

C) Safra tuzlarının onikiparmak bağırsağına dökülmesi

olaylarından hangileri hidroliz enzimleri ile gerçekleştirilebilir?

D) Sindirim organlarındaki düz kasların hareketi

A) Yalnız III

B) Tükürük salgılanması

E) ‹nce bağırsağın kılcal damar ağı ile sarılı olması

60

1B

2D

3B

4C

B) II ve III

D) II, III ve IV 5B

6D

7E

8E

9B

10 B

C) I ve II

E) I, II ve IV 11A

TEST 1.

4

Sindirim Sistemi

İnsan sindirim sistemiyle ilgili, aşağıda verilen bilgilerden hangisi doğrudur? A) Kör bağırsakta selüloz sindirimi yapılır. B) Ağızda besinler ıslatılıp bir süre depo edilir. C) Ağızda diş ve tükürükle enzim etkinliği arttırılır. D) Safra tuzunun üretildiği ve çalıştığı yer aynıdır. E) Sindirim atığı böbrekler ile dışarı atılır.

28

1

4. Bir insanda gerçekleşen, I. Yağın safra ile yağ damlacıklarına dönüşmesi II. Besinin ağızda mukus yardımıyla kayganlaştırılması

2 3

III. Kalın bağırsakta mutualist bakteriler tarafından B ve

4

K vitamini sentezlenmesi IV. ‹nce bağırsakta kısa polipeptitlerin tripeptit ve dipep-

5

tide dönüşmesi olaylarından hangileri kimyasal sindirime örnektir? A) Yalnız II

2. Bir insanın ince bağırsağına bırakılan işaretli bir yağ

BÖLÜM

B) Yalnız IV

D) I, II ve III

C) I ve IV

E) I, III ve IV

molekülü aşağıdaki yapıların hangisinde ilk olarak görülür?

6 7 8 9 10

A) Kapı toplardamarı

11

B) Lenf kılcalları C) Karaciğer üstü toplardamarı

5. ‹nsanın sindirim kanalında gerçekleşen aşağıdaki

D) Göğüs kanalı

olaylardan hangisi, bir kimyasal sindirim olayıdır?

13

A) Dipeptitlerin amino asitlere dönüşmesi

14

E) Alt ana toplardamar B) Pepsinojenin HCl ile aktieşmesi

3. İçlerinde eşit miktarda nişasta bulunduran iki deney tüpünün, 1.sine pankreas öz suyu, 2.sine bitki özütü konuluyor. Tüplerin üzerine lügol çözeltisi ilave ediliyor. Her iki tüpte de önce mavi renk oluştuğu, bir süre sonra rengin gittikçe kaybolduğu gözleniyor. (Lügol çözeltisi nişasta ile mavi renk verir.)

12

C) ekerin ağızda erimesi D) Besinlerin ağızda dişler, çene ve yanak kasları ile parçalanması E) Peristaltik hareketler yardımıyla besinlerin sindirim sıvılarıyla karışması

15 16 17 18 19

Pankreas öz suyu

Bitki özütü

Niş asta çözeltisi

2

Buna göre, I. Enzimler, hücre dışında da görev yapabilir. II. Bitki ve hayvanlarda nişasta sentezini sağlayan enzim bulunur. III. Pankreas öz suyu ve bitki özütü nişastayı sindiren enzim bulundurur. yorumlarından hangileri yapılabilir? A) Yalnız II D) I ve III

B) Yalnız III E) II ve III

C) I ve II

6. Besinlerin emilimi ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi doğru değildir? A) ‹nce bağırsakta bulunan parmak şeklindeki uzantılar besinlerin emilim yüzeyini genişletir. B) Besinlerin kan damarına geçişi difüzyon ve aktif taşımayla olur. C) Kalın bağırsakta, bakteriler tarafından üretilen B ve K vitaminlerinin emilimi yapılır. D) Kalın bağırsakta yeterli su emiliminin olmaması kabızlığa neden olabilir.

SİNDİRİM SİSTEMİ

1

E) Suyun bir kısmı ince bağırsakta pasif olarak emilir.

61

BÖLÜM 1 2

Sindirim Sistemi

7.

10. ‹nce bağırsakta sindirimi gerçekleşen bir besin madde-

İnce bağırsakta sindirilmiş besinlerin emilerek dolaşıma katılmasında,

sinin miktarının zamana bağlı değişimi yandaki grakte gösterilmiştir.

I. Villus kılcalları

3

II. Lenf kılcalları

4

III. Mikrovilluslar

Madde miktarı

IV. Kapı toplardamarı

5 yapılarından hangileri doğrudan etkili değildir?

6 A) Yalnız I

7

B) Yalnız II

D) I ve IV

Zaman

C) Yalnız IV

E) II, III ve IV Grakte belirtilen besin maddesi aşağıdakilerden

8

hangisi olamaz?

9 A) Glikojen

10

B) Früktoz

D) Disakkarit

C) Tripeptit

E) Polipeptid

11 12 13

8. İnce bağırsak hücrelerinde, I. Dipeptitleri sindiren

14

II. Disakkaritleri sindiren

15

III. Pankreas enzimlerini aktieştiren

16

11. Sağlıklı bir insanın yediği protein yapılı besin, sindirilirken ve monomeri karaciğere ulaşana kadar,

IV. Nişastayı maltoza sindiren

I. Kapı toplardamarı

enzimlerinden hangileri üretilir?

II. Onikiparmak bağırsağı

17 A) Yalnız III

18

B) I ve II

D) II, III ve IV

III. Mide

C) I, II ve III

IV. ‹nce bağırsak villuslarındaki kan kılcal damarı

E) I, II, III ve IV

yapılarından hangi sırayla geçer?

19

A) I – II – III – IV

B) I – III – IV – II

C) II – III – I – IV

D) III – II – I – IV

E) III – II – IV – I

9. Karaciğerin ürettiği,

SİNDİRİM SİSTEMİ

I. Üre II. Fibrinojen

12. Aşağıdaki organlardan hangisi karşısındaki enzimi

III. Safra pigmentleri

salgılamaz?

IV. A vitamini V. Heparin

A) Mide – Pepsinojen

maddelerinden hangileri sağlıklı bir insanın kanında

A) Yalnız III

C) Kalın bağırsak – Aminopeptidez B) II ve III

D) I, II ve V

62

B) Pankreas – Lipaz

bulunmaz?

D) İnce bağırsak – Maltaz

C) IV ve V

E) Tükürük bezleri – Amilaz

E) II, III ve IV 1C

2B

3D

4B

5A

6D

7C

8C

9A

10B

11E

12C

TEST 1.

5

29

Sindirim Sistemi

Protein, yağ ve karbonhidratların sindirim ürünleri

4. Pankreas enzimleri virsung kanalı ile onikiparmak bağırsağındaki water kabarcığına dökülür.

ile ilgili,

Bu enzimler sentezlenip virsung kanalına dökülene

II. Hücre içinde enerji kaynağı olarak kullanılabilirler.

kadar pankreas hücrelerinde,

labilirler. IV. Oluşumları sırasında su ve enzim tüketilir. bilgilerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız II

B) I ve II

D) I, II ve III

1 2

I. Hücre zarından geçebilirler. III. Sindirim kanalında, biyosentez reaksiyonlarına katı-

BÖLÜM

3

I. Enzimlerin hücre dışına salgılanması

4

II. RNA’nın görev yapması

5

III. Amino asitlerin enzim ve ATP yardımıyla tRNA’ya

6

bağlanması C) II ve IV

E) I, III ve IV

olaylarından hangileri zarlı organeller sayesinde olur?

7 8

A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) I ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

9 10 11

5. İnce bağırsak villüsleri tarafından emilen yağ asitleri 2. ‹nce bağırsak villuslarından emilen A vitamini kara-

ve gliserolün bir kısmı epitel hücrelerde yeniden trigliserit haline gelir. Trigliseritler proteinle kaplanarak şilo-

ciğere ulaşıncaya kadar, I. Karaciğer atardamarı II. Sol köprücük altı toplardamarı

12 13

makron adı verilen suda çözünür damlacıkları oluşturur.

14

Epitel hücreleri ekzositozla terk eden şilomikronlar;

15

III. Alt ana toplardamarı

I. Sol köprücük altı toplardamarı

IV. Kapı toplardamarı

II. Lenf kılcalı

V. Göğüs lenf kanalı

III. Karaciğer

17

yapılarının hangilerinden geçmez?

IV. Göğüs kanalı

18

V. Peke sarnıcı

19

A) Yalnız I

B) III ve IV

C) I, II ve V

D) II, III, IV ve V E) I, II, III, IV ve V

16

VI. Üst ana toplardamar yapılarından hangi sırayla geçerek kalbin sağ kulakçığına gelir? A) I – II – III – IV – VI

B) II – III – V – IV – I

C) II – IV – I – V – VI

D) II – V – IV – I – VI

6. Kalın bağırsakla ilgili aşağıda verilen bilgilerden 3. Yoğun biçimde hücre içi sindirim yapan hücrelerde aşağıdaki organellerden hangisinin sayıca fazla olması beklenir?

hangisi yanlıştır? A) Peristaltik hareketleri ile atıkların ilerlemesini sağlar. B) Sindirim enzimi üretmez.

A) Lizozom

B) Golgi

C) Madensel tuzların kana emilimini yapar.

C) Kloroplast

D) Peroksizom

D) Posada kalan suyun emilimini tamamlar.

E) Endoplazmik retikulum

SİNDİRİM SİSTEMİ

E) V – II – IV – I – VI

E) Yapısındaki villüsler ile besin emilimini sağlar.

63

BÖLÜM 1 2

Sindirim Sistemi

7.

Bir öğrenci, asidik ortamda yaşayamayan parazit bir

10. Boş midenin enzim salgılamasını engelleyerek mi-

canlıyı gerekli hidroliz enzimlerini eklediği aşağıdaki

denin kendi kendini sindirmesini önleyen hormon aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

kaplara koyuyor.

3

I

II

III

4

H2O

H2O

H2O

Protein

Sükroz

Nişasta

A) Tripsin

B) Sekretin ve KSK

D) Gastrin

C) Pepsin

E) Enteropeptidaz

5 6

Bu parazit hangi kaplarda çoğalabilir?

7

A) Yalnız I

8

B) Yalnız II

D) II ve III

C) Yalnız III

11. Zorunlu aerob olan bir bakteri türünün sindirim enzim-

E) I, II ve III

lerinin sentezinden sorumlu olan genleri mutasyona uğratılmış ve bakteriler aşağıdaki besin ortamlarına bırakılmıştır.

9

I

10

II

III

IV

11 12 13 14

Havası alınmış

8. İnsan sindirim sistemi,

Glikoz Amino asit Vitamin 5°C

I. Nişasta sindirim enzimi II. Bitki hücre duvarını hidroliz eden bakterileri

Havası alınmış

Polipeptit Nişasta Disakkarit 20°C

Glikoz Amino asit Vitamin 25°C

Yağ Protein Polisakkari 20°C

III. Besinlerin mekanik sindirimini sağlayan safra tuzları Deney kaplarında belirtilen ortamlardan hangilerin-

15

IV. B12 ve K vitamini üreten bakteriler

16

verilenlerden hangilerini bulundurur?

17

A) Yalnız IV

18

B) I ve II

D) I, II ve III

de bu bakterilerin yaşayabilir? A) Yalnız I

C) III ve IV

B) Yalnız II

D) I ve III

E) I, III ve IV

C) Yalnız III

E) II ve IV

19

12. Aşağıdaki tabloda protein, karbonhidrat ve yağ olduğu bilinen X, Y, Z besinlerinin sindirime uğradığı organlar

9. Aşağıdaki tabloda, uygun ortamda bulunan deney tüple-

verilmiştir.

rindeki çözeltiler ve bu tüplere eklenen sindirim salgıları verilmiştir.

SİNDİRİM SİSTEMİ

Sindirim Deney sıvıları tüpleri

Mide öz suyu

İnce bağırsak öz suyu

Pankreas öz suyu

Amino asit çözeltisi

1

2

3

Nişasta çözeltisi

4

5

6

Ağız

Mide

X





+

Y

+



+

Z



+

+

İnce bağırsak

(–: sindirim yok, +: sindirim var) Bu besinlerden oluşan sindirim ürünlerinin, hücresel solunumda eşit miktarda kullanılmaları ile açığa çıkan enerji miktarları, azdan çoğa doğru sıralaması aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

Numaralı tüplerden hangilerinde, kimyasal sindirim olması beklenir?

A) X – Y – Z

A) Yalnız 5 B) Yalnız 6 C) 2, 4 ve 6 D) 1, 3 ve 5 E) 1, 2, 3, 5 ve 6

64

Besin

1B

2B

3A

4A

5D

B) X – Z – Y

D) Y – Z – X 6E

7D

8E

9B

10 B

11A

C) Y – X – Z

E) Z – Y – X 12D

TEST 1.

6

İnsanlarda, başlangıçta asidik daha sonra bazik ortamda hidrolize uğrayan organik besin aşağıdakilerden hangisidir? A) Dipeptit

30

Sindirim Sistemi

5. Mide öz suyunun salgılanması ile ilgili yapılan bir deneyde aşağıdaki sonuçlar elde ediliyor:

D) Amino asit

C) Protein E) Maltoz

1 2

– Vagus sinirleri ile bağlantısı kesilen midede salgılaB) Yağ

BÖLÜM

3

ma tamamen duruyor. – Görme, tatma ve koklama olmadan doğrudan ye-

4

mek borusuna besin verildiğinde, normalin yarısı

5

kadar mide öz suyu salgılanıyor.

2. ‹şaretli karbon taşıyan nişastanın sindirimi sonucu oluşan işaretli ürünler,

II. Lenf kılcalları III. Karaciğer lopçukları IV. Alt ana toplardamarı yapılarından hangi sırayla geçerek kalbin sağ kulakçığına ulaşılır? B) I – II – III

D) I – IV – III

6

silip ve besinin yemek borusundan dışarı çıkması

7

sağlanırsa besin köpeğin midesine ulaşmadığı halde az miktarda mide öz suyu üretiliyor.

I. ‹nce bağırsak villuslarındaki epitel hücreleri

A) I – II – III

– Ağzına besin verilen bir köpeğin yemek borusu ke-

C) II – III – IV

E) I – III – IV

8 9

Buna göre, I. Besinin duyu organları ile algılanması, midenin salgı yapmasını uyarır.

10

II. Midenin salgı yapması daha çok sinirlerin denetimindedir.

11 12

III. Tatma, görme, koklama duyuları midedeki salgılamayı etkiler.

13

IV. Besinlerin mideye çarpması, mide salgısını artırır.

14

ifadelerinden hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız IV

B) I ve II

15

C) I ve III

D) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

3. Ağızdaki amilaz enziminin, besinle birlikte mideye

16 17

ulaştığında işlev yapamamasının nedeni, aşağıdaki-

18

lerin hangisi ile açıklanır?

19

A) Ortam sıcaklığının farklı olması B) Gerekli aktivatör madde bulunmaması C) Sindirim için gerekli su miktarının yetersiz olması D) Ortam pH’ının uygun olmaması E) Amilaz enziminin yeterli miktarda olmaması

resi,

4. Aşağıdakilerden hangisi karaciğerin görevlerinden değildir? A) iddetli kansızlık durumunda alyuvar üretme B) Kolesterol sentezleme C) Amino asitleri, glikoz ve yağ asitlerine dönüştürme D) Metabolizma sonucu oluşan H2O2’yi parçalama E) E ve K vitamini sentezleme

I. Besinin yüzey genişliğine II. Alınan besinin sıcaklığına III. ‹nce bağırsaktaki villusların sayısına IV. Hidroliz enzimlerinin miktarına değişkenlerinden hangilerine bağlıdır? A) Yalnız I

B) I ve II

D) I, II ve IV

SİNDİRİM SİSTEMİ

6. ‹nsanda besinlerin monomerlerine parçalanma sü-

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

65

BÖLÜM 1 2

Sindirim Sistemi

7.

9. İşaretli karbon taşıyan yağ ile beslenen bir insanda,

Sağlıklı bir insanın sindirim kanalında,

işaretli karbona aşağıdaki yapıların hangisinde ön-

I. Gastrin

celikle rastlanır?

II. Sekretin hormonu

3

III. Bilirubin

A) Karaciğer lopçuk epitelinde

4

IV. HCl

B) Lenf damarında

maddelerinden hangileri bulunabilir?

C) Karaciğer toplardamarında

A) Yalnız IV

B) III ve IV

D) Villüs epitelinde

C) I, II ve III

D) II, III ve IV

5 6

E) ‹nce bağırsak toplardamarında

7 E) I, II, III ve IV

8 9 10 11 12 13 14

8. İnsanın ince bağırsağında bulunan bir villusun yapısı şekilde gösterilmiştir.

10. Şekilde sağlıklı bir insanın sindirim kanalının bir bölümü ve kanala bağlı organlar görülmektedir.

15

Mikrovillüslü epitel

16

Kan kılcal damarı

17

Lenf kılcal damarı Toplardamar

18 Atardamar

I

IV

19

III II

V

Bununla ilgili,

Numaralı kısımlarla ilgili aşağıda verilen bilgilerden

I. Yağların sindirim ürünleri villuslü epitelde şilomikron

hangisi doğru değildir?

haline geldikten sonra lenf kılcalına geçer. A) Besinlerle gelen mikroorganizmaların büyük bir kıs-

SİNDİRİM SİSTEMİ

II. Villuslar sindirim ürünlerini difüzyon ve aktif taşıma

B) II numaradaki sindirilmiş besin miktarı, I numarada-

III. Glikoz ve amino asitler mikrovillüslü epitelden kılcal

kinden fazladır.

damara sonra da toplar damara geçer.

C) IV numaradan salgılanan sıvı, A, D, E ve K vitamin-

IV. Villuslar ince bağırsakta besinlerin sindirimini kolay-

lerinin emilimini hızlandırır.

laştırır.

D) II numaradan salgılanan hormon, safranın V numa-

ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I

ralı kanalla water kabarcığına gelmesini uyarır.

B) Yalnız IV

D) I, II ve III

66

mı I numaralı bölgede ölür.

ile kılcal damarlara kazandırır.

C) II ve III

E) Pankreas iç salgısını, III numaralı damarla water ka-

E) I, II, III ve IV 1C

2E

barcığına akıtır. 3D

4E

5E

6D

7B

8D

9D

10E

TEST 1.

7

Şekilde, ince bağırsak ile bağlantılı damarlar gösterilmiştir.

Kılcalın toplar damar bağlantısı (I)

Lenf kılcalları (III)

Kılcalın atar damar bağlantısı (II)

Bunlardan hangileri doğrudan karaciğere kan taşıyan damara açılır? A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) II ve III

31

Sindirim Sistemi

C) I ve III

E) I, II ve III

4. Mideden gelen asitli besinler, proteinlerin hidrolizi sonucu oluşan amino asitler ve yağların hidrolizi sonucu oluşan yağ asitleri ince bağırsakta asitliği artırıcı yönde etki ederler. Buna karşılık ince bağırsağın sürekli bazik olarak kalmasında, I. Karaciğerden koledok kanalı ile water kabarcığına aktarılan safra salgısı II. Sindirimi yapılan protein ve yağların, asit özellikteki monomerlerinin emilerek hemen kan veya lenf sıvısına karışması III. İnce bağırsak epiteli fırçamsı kenarında bulunan disakkaridazlar IV. Pankreasın bikarbonat

(HCO 3–)

salgısı

BÖLÜM 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

faktörlerinden hangileri etkilidir?

2. ‹nce bağırsağın epitel hücrelerinde oluşturulan işaretlenmiş şilomikronlar kalbin sol karıncığında görülene kadar aşağıdaki yapıların hangisinden geçmez?

A) Yalnız II

B) Yalnız III

D) I, II ve IV

C) I ve II

E) I, II, III ve IV

12 13

A) Üst ana toplar damar

14

B) Kalbin sağ kulakçığı

15

C) Lenf damarları E) Akciğer toplar damarı

5. Bir insanın sindirim kanalında bulunan bazı organik be-

16

sinlerin parçalanmasıyla oluşan sindirim ürünlerinin değişimleri grakte gösterilmiştir.

17 18

3. Aşağıdaki tabloda insanın sindirim sisteminde karbonhidrat, yağ ve protein sindiriminin gerçekleştiği bölgeler numaralarla gösterilmiştir. Besin

I

II

III

Karbonhidrat



+

+

Yağ Protein

— +

— —

+ +

Bununla ilgili aşağıda verilenlerden hangisi doğru değildir?

Oluşan sindirim ürünlerinin miktarı

19 II III

I

Ağız

Mide

İnce bağırsak

A) I ve III numaralı bölgelerin pH’ları farklıdır.

Grakle ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

B) II numaralı bölgeyi salgı yapması için uyaran bir hormon yoktur.

A) I numaralı besinin yapısında glikozit bağları vardır.

C) I numaralı bölgede hem mekanik hem de kimyasal sindirim vardır.

B) ‹nce bağırsak besin monomerlerinin emildiği yerdir.

D) III numaralı bölgenin bazı hücreleri enzim, bazı hücreleri de hormon üretimi yapar.

D) III numaralı besin monomeri asidik özellik gösterebilir.

E) III numaralı bölgede oluşan sindirim ürünlerinin tümü doğrudan kan yoluyla karaciğere gider.

E) Mideden salgılanan enzim, ince bağırsakta sindirim olayına devam eder.

C) II numaralı besin proteinlerin sindirim ürünüdür.

SİNDİRİM SİSTEMİ

D) Sağ köprücük altı toplardamarı

Sindirim bölgesi

11

67

BÖLÜM 1

Sindirim Sistemi

6. Öğle yemeğinde kırmızı et yiyen bir insanın sindirim

9. Aşağıdaki tabloda a, b, c ve d deney tüplerine, konulan

sisteminde,

maddeler, tüplerin bekletildiği sıcaklık dereceleri ve bir

2

I. Kolesistokinin hormonunun pankreası uyarması

süre sonra tüplerde oluşan ürünler gösterilmiştir. (HCl:

3

II. Pankreas öz suyunun virsung kanalına verilmesi

asit, KOH ve NaOH: baz)

III. Pepsinojenin aktieşmesi

4

Deney tüpleri Tüp içindeki maddeler

IV. Besin maddesinin midenin iç salgı bezlerini uyarma-

5

sı V. Gastrin hormonunun kana verilmesi

6

olaylarının gerçekleşme sırası nasıl olur?

7 8

A) IV – V – III – I – II

B) V – IV – III – I – II

C) IV – V – I – II – III

D) I – II – V – IV – III

9

E) II – I – III – V – IV

a

b

d

c

Besin

Sükroz

Protein

Yağ

Dipeptit

Enzim

Sükraz

Pepsinojen

Lipaz

Dipeptidaz

Çözelti

KOH

HCI

NaOH

HCl

Sıcaklık

24°C

0°C

37° C

20°C

Ürün

Glikoz, fruktoz

Yağ asitleri, gliserol





Bununla ilgili,

10

I. b tüpünde kimyasal tepkime gerçekleşmemesinin nedeni pepsinojen enziminin yapısının bozulmasın-

11

dandır.

12

II. Sükroz ve yağ midede sindirilemez.

13

III. Vücutta her enzimin aktif olduğu belirli bir pH derecesi vardır.

14 15 16 17 18 19

7.

IV. Enzimler cansız ortamda çalışamaz. Sağlıklı bir insanın sindirim sistemi ile ilişkili olan

ifadelerinden hangileri doğrudur?

aşağıdaki yapıların hangisi sindirim enzimi üretmez?

A) Yalnız I

A) Tükürük bezleri

B) ‹nce bağırsak bezleri

C) Safra kesesi

D) Mide bezleri

B) Yalnız IV

D) I, II ve III

C) II ve III

E) II, III ve IV

E) Pankreas

10. Aşağıdakilerden hangisi proteinli besinlerin kimyasal sindiriminde doğrudan etkili değildir? A) Dipeptidaz

B) Tripsin

SİNDİRİM SİSTEMİ

D) Kimotripsin

68

8. ‹nsanda safra kanalnın bağırsakla birleştiği yer safra

C) Kolesistokinin

E) Su

11. Sindirim kanalını oluşturan organların yaptığı peris-

taşları ile tıkanacak olursa, aşağıdakilerden hangisin-

taltik hareketler, aşağıdakilerden hangisinin gerçek-

de bir aksama görülmez?

leşmesinde etkili değildir?

A) Yağların sindirim ürünlerinin emilmesi

A) Kusma

B) Mideden gelen kimusun nötrleşmesi

B) Besinlerin ziksel sindirimi

C) Bağırsaklarda kokuşmanın önlenmesi

C) Besin monomerlerinin parçalanması

D) Yağların hidrolizini sağlayan enzimin üretilmesi

D) Besinlerin sindirim kanalında ilerlemesi

E) A, D, E ve K vitaminlerinin villuslara emilimi

E) Dışkının vücut dışına atılması

1A

2D

3E

4D

5E

6A

7C

8D

9C

10C

11C

TEST 1.

1

Ankara’dan giderek Uludağ’da yaşamaya başlayan bir insanın, atmosferdeki oksijen miktarı değişimine bağlı olarak kanındaki alyuvar ve akyuvar miktarındaki değişimler hangi grakte doğru çizilmiştir? ( A)

akyuvar)

alyuvar,

B)

Miktar

32

Dolaşım Sistemi

Miktar

3. Aşağıdakilerden hangisi kanın görevlerinden biri değildir?

BÖLÜM 1 2

A) Bir sinir hücresinden diğer bir sinir hücresine uyartı taşımak

3

B) Bağırsaklardan kalp kasına glikoz taşımak

4

C) Hormonları hedef organlarına taşımak

5

D) Böbreklerden geri emilen suyu dokulara taşımak E) Akciğer alveollerinden alınan oksijeni dokulara iletmek

6 7

Zaman

C)

D)

Miktar

8

Zaman

9

Miktar

10

4. Kan hücreleri bir deney tüpünde santrifüj edildiğinde çökelme durumu aşağıda gösterilmiştir. Zaman

11 12

Zaman

13 E)

Miktar

Plazma

14

Z

15

Y

16

X Zaman

17 Deney tüpünde X bölgesinde bulunan kan hücresi aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? B) Bazol

D) Lökosit

2. Bir insanda alyuvar sayısı az ise,

C) Nötrol E) Eritrosit

5. Futbolcuların genellikle antremanlarını deniz kena-

I. Kanda antikor sayısı fazladır.

rından yüksek yerlerde yapmaları,

II. Mikroplara karşı direnme gücü fazladır.

I. Kandaki akyuvar miktarını artırmak

III. Hücrelere iletilen oksijen fazladır.

II. Hücrelere daha fazla oksijen taşımak

IV. Hücrelerden alınabilen karbondioksit miktarı azdır.

III. Laktik asit oluşumunu geciktirmek

ifadelerden hangileri doğrudur?

durumlarından hangileri ile açıklanabilir?

A) Yalnız IV

B) II ve IV

D) I, III ve IV

C) I, II ve III

E) II, III ve IV

A) Yalnız I D) I ve III

19

B) Yalnız II

DOLAŞIM SİSTEMİ

A) Trombosit

18

C) I ve II

E) II ve III

69

BÖLÜM 1

Dolaşım Sistemi

6. Bir insanın kanında bulunan eozinol, toplam akyuvar

8. Plazmada bulunan moleküllerle ilgili verilenlerden hangisi yanlıştır?

ve toplam kan hücrelerinin sayısı aşağıdaki grakteki gibidir.

2

A) Albümin, kanın osmotik dengesinin ayarlanmasında

3

Hücre sayısı

görev alır.

4

B) Globülin, antikor özelliğine sahiptir.

5

C) Fibrinojen, kan pıhtılaşmasında görev alır. Toplam kan hücresi

6 7

Toplam akyuvar

D) Histamin, damarların büzülmesini sağlar.

Eozinofl

E) Plazma proteinleri kanın belli bir pH’da kalabilmesi için tampon görevi yapar.

Vücutta parazitik bir durum söz konusu olduğunda ise bu değerlerin artış oranları aşağıdaki grakte verilmiştir.

8 9

Artış oranı

10 11 Toplam kan hücresi

12

Toplam akyuvar

Eozinofl

9. Sağlıklı bir insanın küçük kan dolaşımında başlangıçtan bitime kadar,

13 Bununla ilgili,

14

I. Kan basıncı azalır

I. Eozinol hücresinin artış oranı toplam akyuvarlarda-

15

II. Alyuvar sayısı artar

ki artış oranından fazladır.

III. Kan pH’sı artar.

II. Eozinol hücreleri vücudu parazitlenmeye karşı ko-

16

IV. Hemoglobin miktarı artar

ruyan akyuvar çeşididir.

17

III. Tüm kan hücreleri bağışıklıkta görevlidir.

18

sonuçlarından hangilerine varılabilir?

19

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve III

değişimlerinden hangileri gerçekleşir? A) I ve II

B) I ve III

D) II, III ve IV

C) I ve II

C) I, II ve III

E) I, III ve IV

E) I, II ve III

10. Büyük kan dolaşımının başladığı kalp bölümü (K) ile DOLAŞIM SİSTEMİ

sonlandığı kalp bölümü (S), aşağıdakilerden hangi-

70

sinde verilmiştir?

7.

Aşağıdakilerden hangisi alyuvarların görevlerinden

K __________

biridir?

S __________

A) Sol karıncık

Sol sulakçık

B) Kandaki besinleri hücrelere taşımak.

B) Sağ karıncık

Sağ karıncık

C) Vücudun savunmasında rol oynamak.

C) Sol karıncık

Sağ kulakçık

D) Kanın pıhtılaşmasını sağlamak.

D) Sağ karıncık

Sol kulakçık

E) Solunum gazlarını taşımak.

E) Sol kulakçık

Sağ karıncık

A) Antikor üretmek.

1A

2A

3A

4E

5E

6C

7E

8D

9B

10 C

TEST 1.

2

33

Dolaşım Sistemi

3. İnsanda kalbin yapısında bulunan triküspit (üçlü)

Damarların çeşitli özellikleri verilmiştir.

kapakçığın, açık olduğu anda,

• Kan basıncının en küçük olduğu damar "

Y

• Duvarları en kalın olan damar

"

X

I. Kulakçıklar kasılma durumundadır.

• Tek tabakalı damar

"

Z

II. Yarımay kapakçıkları kapalıdır.

Damarların kan akış hızı aşağıdaki graklerden hangisinde doğru verilmiştir? A)

3

III. Biküspit (ikili) kapakçık kapalıdır.

4

IV. Karıncıklar gevşeme durumundadır.

5

bilgilerinden hangileri doğrudur?

6

A) Yalnız II

B) Yalnız III

D) I, II ve IV Z

Y

X

C)

Z

C) I ve III

E) II, III ve IV

Y

Y

8

10

4. Z

7

9

D)

X

1 2

B)

X

BÖLÜM

X

Z

Y

İnsanın dolaşım sisteminde bulunan, I. Aort

12

II. Karaciğer atardamarı

13

III. Üst ana toplardamar

E)

11

14

IV. Böbrek kılcal damarı

X

Z

15

damarlarının kan basıncı sıralaması büyükten küçüğe doğru aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

16

A) I – II – III – IV

B) I – II – IV – III

17

C) II – I – III – IV

D) III – IV – I – II

Y

18

E) III – IV – II – I

19

5. ‹nsanda büyük ve küçük kan dolaşımı ile ilgili,

2. Bir insanın, II. Ana toplardamar III. Aort

II. Küçük dolaşım, kalp ve baş bölgesi arasında, büyük dolaşım kalp ve karın boşluğu organları arasında olur.

IV. Akciğer toplardamarı V. Kapı toplardamarı damarlarından hangi ikisinde solunum gazlarının oksijen ve karbondioksit oranları farklılık göster-

III. Büyük dolaşımda, kan sol karıncıktan çıkıp vücudu dolaştıktan sonra sağ kulakçığa döner. açıklamalarından hangileri doğrudur?

mez? A) I ve IV D) I ve V

B) I ve III E) III ve V

C) III ve IV

A) Yalnız II D) I ve III

B) Yalnız III

DOLAŞIM SİSTEMİ

I. Büyük dolaşımda amaç, dokulara besin ve oksijen götürmek, dokularda oluşan metabolizma artıklarını uzaklaştırmaktır.

I. Akciğer atardamarı

C) I ve II

E) I, II ve III

71

BÖLÜM 1

Dolaşım Sistemi

6. Bir insanın dolaşım sistemine ait,

9. İnsan dolaşım sisteminde kanın,

I. Üst ana toplardamarı

I. Sol kulakçık

2

II. Sağ kulakçık ile sağ karıncık arası

3

III. Aortun sol karıncıktan ayrıldığı bölgesi

4

IV. Akciğer atardamarının sağ karıncıktan ayrıldığı bölgesi

5

yapılarının hangilerinde kapakçık bulunur?

6

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) II, III ve IV

7

II. Sol karıncık III. Sağ kulakçık IV. Sağ karıncık V. Akciğer atardamarı VI. Akciğer toplardamarı

C) I ve III

numaralı yapılardan hangilerindeyken oksijen mik-

E) I, II, III ve IV

tarı, diğer üçünden daha fazladır?

8

7.

10

‹nsan vücudunda kanın, bacaklardan kalbe doğru ilerlemesi sırasında, aşağıdakilerden hangisinin olumlu etkisinden bahsedilemez?

11

A) Toplardamarlardaki tek yönlü kapakçıkların

9

12 13

A) I, II ve VI

B) II, III ve V

C) II, III ve VI

D) III, IV ve V E) IV, V ve VI

B) Yer çekiminin C) Göğüs boşluğunun soluk alma sırasında değişen basıncın

14

D) Kalp kulakçıklarının gevşeme sırasında oluşturduğu emme gücünün

15

E) Bacaktaki iskelet kaslarının

10. İnsanda küçük kan dolaşımı sırasında, kan plazmasında, I. Glikoz II. Oksijen

16

III. Karbondioksit

17 18

8. Kan dolaşım sistemine ait bir damarın yapısı gösteril-

moleküllerinden hangilerinin miktarında artış gözle-

miştir.

nir? A) Yalnız I

19 1

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

2

3

DOLAŞIM SİSTEMİ

Numaralı kısımlarla ilgili aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?

11. Kalbin kulakçıkları gevşediğinde kan, I. Aort (ana atardamar)

A) 3 numaralı tabaka toplardamarlarda atardamarlardan daha fazla elastik lif içerir.

II. Alt ana toplardamar III. Üst ana toplardamar

B) 1 numaralı tabaka endotelyum olup tüm damarlarda bulunur.

IV. Akciğer toplardamarı V. Akciğer atardamarı

C) 2 numaralı tabaka düz kas yapısındadır.

damarlarından hangileriyle kalbe gelir?

D) Bu damar ile doku sıvısı arasında madde alış verişi olmaz.

A) Yalnız I

E) 2 ve 3 numaralı tabakalar kılcal damarda bulunmaz.

72

1E

2C

3D

4B

5D

B) II ve III

D) I, IV ve V 6D

7B

8A

9A

10B

C) IV ve V

E) II, III ve IV 11E

TEST 1.

3

34

Dolaşım Sistemi

4. ‹nsanda bulunan aşağıdaki damarlardan hangisi,

Aşağıda insan kalbi şematize edilmiştir. 1

4

5

2

7

8

6

2

A) Bacak kaslarındaki karbondioksiti kalbe götüren da-

3 4

B) ‹nce bağırsaktan aldığı B vitaminini karaciğere götüren damar

5

C) ‹nce bağırsaktan aldığı glikozu karaciğere götüren D) Beyinden aldığı kanı kalbe götüren damar

7

E) Akciğere kirli kanı götüren damar

8 9

zengindir? B) 1, 2, 3 ve 4

C) 5, 6, 7 ve 8

D) 3, 4, 7 ve 8

10 11

5. Kan doku ile ilgili yapılan,

E) 3, 4, 5 ve 6

6

damar

Numaralı bölgelerden hangileri, oksijen bakımından

A) 1, 2, 5 ve 6

1

yapısal olarak diğerlerinden farklıdır?

mar 3

BÖLÜM

12

I. Deney tüpünde bekletilen kanın bir süre sonra pıhtı-

13

laşması II. Rh+ bir embriyonun kanı Rh– anneye geçtiğinde, Rh

14

antijenine karşı Rh antikoru oluşturulması

2. İnsan kalbinde miyokart tabakası kalınlığının, I. Sol karıncık

III. Mikroskopta saf suda bekletilen alyuvarların şişerek patlaması

17

çekleşir?

III. Sağ kulakçık

18

odacıklarında, azdan çoğa doğru sıralaması aşağıda-

A) Yalnız I

B) I – III – II

D) III – I – II

B) Yalnız III

D) I ve III

kilerden hangisinde verilmiştir? A) I – II – III

16

gözlemlerinden hangileri, enzimler yardımıyla ger-

II. Sağ karıncık

15

C) I ve II

E) I, II ve III

19

C) II – I – III

E) III – II – I

6. Tüm atardamarlarda, I. Soluk alma hareketiyle göğüs boşluğu hacminin ge-

sijenlendirilen kan, ilk olarak aşağıdaki damarların hangisinde görülür?

nişlemesi II. Atardamar duvarında bulunan düz kasların kasılması III. Yapısındaki tek katlı endotel tabakası

A) ah damarı B) Üst ana toplardamar C) Akciğer atardamarı D) Akciğer toplardamarı E) Aort

IV. Karıncıkların kasılması ile oluşan basınç verilenlerden hangileri kanın hareketini sağlar? A) I ve III

B) II ve IV

D) II, III ve IV

DOLAŞIM SİSTEMİ

3. İnsanda, solunum organındaki işaretli oksijenle ok-

C) I, II ve IV

E) I, II, III ve IV

73

BÖLÜM

Dolaşım Sistemi İnsan kan dolaşımında 1 mm3 kanda üre miktarının

9. Sağlıklı bir insanın böbrek atardamarında bulunan

en çok olduğu damar, aşağıdakilerden hangisinde

yaşlanmış bir alyuvar hücresi, parçalanmak üzere

2

doğru verilmiştir?

en kısa yoldan karaciğere gidinceye kadar aşağıda

3

A) Böbrek atardamarı

4

B) Karaciğer üstü toplardamar

A) Böbrek toplardamarı

C) Böbrek toplardamarı

B) Alt ana toplardamarı

5

D) Kapı toplardamarı

C) Aort

E) Akciğer atardamarı

D) Akciğer atardamarı

1

6

7.

verilen damarların hangisinden geçmez?

E) Kapı toplardamarı

7 8 9 10

10. ‹nsanda iç dengenin sağlanmasında rol oynayan,

11 12

I. Akciğer

13

II. Beyin III. Böbrek

14

IV. Karaciğer

15

organlarından hangileri, kanın sol karıncıktan başlayıp vücudu dolaştıktan sonra sağ kulakçığa gelirken

16

8. Aşağıda insan kalbi şematize edilmiştir.

izlediği yolda yer alır?

17 I

18

A) I ve III

II

B) I ve IV

D) I, II ve III

C) II ve IV

E) II, III ve IV

19 III

IV VI

11. İnsan dolaşım sistemi ile ilgili, I. Büyük kan dolaşımında temiz kan, akciğer hariç tüm

DOLAŞIM SİSTEMİ

V

74

organlara uğrar. II. Kalp kası doğrudan karıncıklardaki kandan besin ve oksijen alır.

Numaralı kısımların adlandırılması aşağıdakilerden hangisinde yanlış verilmiştir?

III. Kalbin sağ kulakçığındaki kan ile akciğer atardama-

A) I

"

Akciğer toplardamarı

B) II

"

Aort

C) III

"

Sol kulakçık

D) V

"

Sağ karıncık

E) VI

"

Sol karıncık

rındaki kanın niteliği aynıdır. IV. Küçük kan dolaşımı sağ kulakçıktan başlar. ifadelerinden hangileri söylenebilir? A) Yalnız II

B) I ve III

D) II ve IV 1D

2E

3D

4E

5C

6B

7B

8A

9E

10 E

E) I, II ve III 11B

C) I ve IV

TEST 1.

4

35

Dolaşım Sistemi

‹nsanda kapalı dolaşım sisteminin bir bölümü aşağıdaki şekilde gösterilmiştir. Akciğer toplardamarı (IV)

Akciğer atardamarı (III)

BÖLÜM 1

3. İnsan kalbinin çalışması ile ilgili, I. İlk kasılma, sağ kulakçığın üst arka duvarında bulunan sinoatrial düğümün uyarısı ile başlar. II. Vagus sinirinden salgılanan asetilkolin hormonu, kalp atış hızını artırır. III. Otonom sinirleri kesilen bir kalp çalışmaya devam eder. IV. Karıncıkların kasılması sırasında kalp, içindeki kanı atardamarlara pompalar.

2 3 4 5 6 7

Karaciğer atardamarı (I)

Karaciğer toplardamarı (II)

ifadelerinden hangileri doğrudur?

8 A) I ve II

B) II ve III

D) I, III ve IV

C) I ve IV

9

E) II, III ve IV

Kapı toplardamarı (V)

10 11

Açlık durumundaki insanda, hangi numara ile gös-

4. Aşağıda kanın pıhtılaşması özetlenmiştir.

terilen damarda organik besin konsantrasyonu en

Trombositler

azdır? A) I

B) II

C) III

D) IV

12

E) V

13 14

Trombokinaz II

15 Protrombin I

2. Grakte kan damarlarındaki ortalama kan basıncı gösterilmektedir.

K vitamini ve ++ Ca (kalsiyum) III

Trombin IV

16 17 Fibrin VI

Fibrinojen V

18 19

Kan basıncı (mm/Hg)

Numaralı maddelerden hangileri, kanda sürekli bulunup, sadece pıhtılaşma sırasında oluşmaz? A) Yalnız V 0

X

Y

Z

Damarlar

B) I ve V

D) II ve VI

C) II ve IV

E) I, III ve V

I. X ile gösterilen damar, atardamardır. II. Z, vücuttaki kirli kanı kalbin sağ kulakçığına getiren damar olabilir. III. Y ile gösterilen damar, toplardamardır.

5. Kalbin kendi impulsunu üreten ve düzenli çalışmasını sağlayan yapı aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

IV. Y ile gösterilen damarların toplam çap alanı en fazladır.

A) Sinoatrial düğüm

verilenlerin hangileri doğrudur?

C) Miyokart tabakası

A) Yalnız I

B) Yalnız IV

D) I, II ve IV

C) II ve III

E) II, III ve IV

B) Koroner damarlar

DOLAŞIM SİSTEMİ

X, Y ve Z damarlarıyla ilgili,

D) Sempatik sinirler E) Atrioventriküler düğüm

75

BÖLÜM 1

Dolaşım Sistemi

6. Canlı vücudundan çıkarılan kalbin uygun bir çözel-

9. Aşağıdaki şekilde, bir insanın kalp yapısı ve kalple bağ-

tiye konulunca bir süre çalışmaya devam etmesinin nedenini aşağıdakilerden hangisi en iyi açıklar?

2 3 4

A) Sinirlerle bağlantısı kesilse bile kalp bir süre kendi kendine impuls üretebilir.

5

B) Kalbin konulduğu çözeltide, yüreğin çalışması için gerekli enerji vardır.

6

C) Kalp otonom sinirlerle yönetilmektedir.

lantılı olan damarları gösterilmiştir. st ana toplardamar

Akciğer atardamarı

Aort

Akciğer toplardamarı Sağ kulakçık Sol kulakçık

D) Kalpteki kan miktarı fazladır.

7

Alt ana toplardamar

E) Kalp canlılığını kaybetmemiştir.

Sol karıncık

8 9 Sağ karıncık

10 Şekille ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

11 12

7.

İnsan dolaşım sistemleriyle ilgili aşağıdaki özellikler-

A) Kirli ve temiz kan birbirine karışmaz.

den hangisi doğru değildir?

B) Akciğer atardamarı, sağ karıncıktaki kirli kanı akci-

13

ğerlere götürür.

A) Kanın atar, kılcal ve toplar damarlarda dolaşması

14 15 16

C) Temiz kan, akciğer toplardamarları ile kalbe getirilir.

B) Kanın solunum gazları, sindirim ürünleri ve metabolik artıkları taşıması

D) Kalpteki temiz kan, aort ile organlara gönderilir.

C) Solunum organında temizlenen kanın doğrudan vü-

E) Kalbin kulakçıklarının kasılmasıyla, kanın atarda-

cuda pompalanması

17 18

marlara doğru hareketi sağlanır.

D) Atar ve toplardamarlarda doku hücreleri ile madde alışverişinin yapılmaması E) Kalbin, karbondioksit taşıyan kanı solunum organına

19

pompalaması

10. Vücudumuzdaki kan, DOLAŞIM SİSTEMİ

8. Kapalı dolaşım sistemine sahip olan bir canlıda,

I. Akciğer atardamarı

kan, atardamarlardan toplardamarlara doğru ilerler-

II. Akciğer kılcal damarı

ken aşağıdakilerden hangisinde değişiklik olması beklenmez?

III. Aort IV. Doku kılcalları

A) Oksijen miktarı

damarlarının hangilerinden geçerken içindeki kar-

B) Karbondioksit miktarı

bondioksit miktarı azalır, oksijen miktarı artar?

C) Kan basıncı D) Kanın akış hızı

A) Yalnız I D) II ve IV

E) Hemoglobin miktarı

76

B) Yalnız II

1E

2D

3D

4E

5A

6A

7C

8E

9E

E) III ve IV 10 B

C) I ve II

TEST 1.

5

36

Dolaşım Sistemi

Aç bir insanda kan karaciğer kılcallarından geçerken,

1

3. Bir insanda,

2

Kandaki O2 yoğunluğu Glikoz

Plazmadaki HCO3– miktarı

BÖLÜM

Üre miktarı

3 4 5

Zaman

Zaman

I

Zaman

Zaman

II

6

III

grafikteki oksijen yoğunluğu değişimi aşağıdaki daverilen graklerde gösterilen durumlardan hangileri gerçekleşir? A) Yalnız I

marlardan hangisinde gerçekleşir?

7 8

A) Doku kılcal damarları B) Yalnız III

D) I ve III

C) I ve II

E) II ve III

B) Aort

9

C) Akciğer atardamarı

10

D) Akciğer kılcal damarı

11

E) Böbrek atardamarı

12 13 14

2. Aşağıda sağlıklı bir insanda bulunan damarlar gösteril-

15

miştir.

4. Dinlenme halinde ve egzersiz sırasında bir insanın kalbinin pompaladığı kan miktarı, nabız sayısı ve hücrele-

L

rin oksijen kullanma miktarı aşağıda gösterilmiştir.

16 17 18

Kapakçık

Kan

M K

Dinlenme halinde

Egzersizde

Kalbin pompaladığı kan miktarı

4 – 6 litre

15 litre

Nabız sayısı

80 – 90

130

Hücrelerin O2

250 ml/dk.

1500 ml/dk.

19

kullanma miktarı Tablodaki bilgilere dayanarak,

I. M adlı damarların tamamı kirli kan taşır. II. Kanı kalpten diğer organlara taşıyan damarlar K ile gösterilmiştir. III. Kan ile dokular arasındaki madde alışverişini L adlı damarlar gerçekleştirir. IV. K ile gösterilen damarların tamamı temiz kan taşır.

D) I, II ve III

artar. II. Egzersizde, kalbin pompalandığı kan miktarının artması için kalp kasının kasılma gücü artmış olmalıdır. III. Dinlenme halindeki hücrelerin solunum hızı, egzersizdeki solunum hızından daha yavaştır. yorumlarından hangileri yapılabilir?

ifadelerinden hangileri doğrudur? B) I ve III

I. Egzersiz anında dokuların kullandığı oksijen miktarı

C) II ve III

E) II, III ve IV

A) Yalnız I D) I ve III

B) Yalnız III

DOLAŞIM SİSTEMİ

Bu damarlarla ilgili,

A) I ve II

İnsanda

C) I ve II

E) I, II ve III

77

BÖLÜM 1

Dolaşım Sistemi

5. Aşağıda insan kalbi gösterilmiştir.

8. Sağlıklı bir insanda, kılcal damarlar içindeki kandan, doku sıvısına aşağıdakilerden hangisinin geçmesi

2

beklenmez?

V

3 I

4

IV

A) Akyuvarlar

B) Vitaminler

C) İyonlar

D) Alyuvarlar E) Amino asitler

II

5 6 7

Kalbin sağ tarafı

8

III

I

9. ‹nsanda kalbin çalışmasını etkileyen faktörlerle ilgili

9

aşağıda verilen graklerden hangisi yanlıştır?

Numaralandırılmış bölümlerle ilgili,

10

I. I numaralı damarlar oksijence fakir kan, IV numaralı

11

A)

damarlar oksijence zengin kan taşır.

Kalbin çalışma hızı

B)

Kalbin çalışma hızı

C)

Kalbin çalışma hızı

II. V numaralı damarda kan basıncı en düşüktür.

12

III. II kulakçık, III karıncıktır.

13

Yükseklik

IV. V numaralı damardaki kanın akış hızı, I numaralı damarlara göre fazladır.

14

D)

15

ifadelerinden hangileri doğrudur?

16

A) I ve III

B) I ve IV

D) I, II ve III

17

Asetilkolin miktarı

Kandaki CO2 oranı

Kalbin çalışma hızı

E)

Kalbin çalışma hızı

C) I, III ve IV

E) I, II ve IV

Ortamdaki Sıcaklık (°C)

Kandaki kafein miktarı

18 19

6. İnsanda küçük kan dolaşımı sırasında kan, aşağıda verilen yapıların hangisinden geçmez? A) Alveol kılcalları B) Sağ karıncık C) Üst ana toplardamarı

10. İnsanda,

D) Akciğer atardamarı

I. Kapakçıklı damarlar bulundurma

E) Akciğer toplardamarı

II. Besin taşıma

DOLAŞIM SİSTEMİ

III. Atardamarlara sahip olma IV. Alyuvar içerme

7.

İnsanda, hücrelerin ihtiyacı olan sindirilmiş besinler hüc-

V. Antikor bulundurma

relere kan yoluyla taşınır.

verilenlerden hangileri kan ve lenf dolaşım sistemlerinin ortak özelliklerindendir?

Kan dokunun hücrelere besin taşıyan kısmı aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? A) Akyuvarlar

B) Alyuvarlar

C) Hemoglobin

D) Kan pulcukları

A) II ve V

B) I, II ve V

C) II, III ve IV

D) I, II, III ve IV

E) I, III, IV ve V

E) Plazma

78

1E

2C

3D

4E

5C

6C

7E

8D

9D

10 B

TEST 1.

6

Aşağıdaki şekilde karaciğere ait bir kılcal damarda kan basıncı ve osmotik basıncın değişimi gösterilmiştir.

3. ‹nsanda, kan dolaşımında görev yapan bazı toplardamarların taşıdığı kanın özellikleri tabloda gösterilmiştir.

(mm Hg)

b

Protein Osmotik basınç c

15

Kan basıncı

BÖLÜM 1 2

Damar çeşidi

Taşıdığı kanın özelliği

3

I.

CO2 oranı düşük

4

II.

Üre oranı düşük

III.

Besin oranı yüksek

40 a

25

37

Dolaşım Sistemi

5

Tablodaki toplardamarların bağlı olduğu organlar, aşağıdakilerin hangisinde doğru eşleştirilmiştir?

7

Akciğer

Böbrek

A)

I

II

III

B)

III

I

II

A) a – b arasında, kılcal damardaki oksijen doku sıvısına çıkar.

C)

II

III

I

10

D)

I

III

II

11

B) b – c arasında karaciğer hücrelerinde üretilen üre damar içine geçebilir.

E)

III

II

I

Grakte harerle gösterilen bölgelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Karaciğer

6

8 9

12

C) a noktası birim zamanda kılcal damar dışına süzülen sıvı miktarının en çok olduğu yerdir.

13

D) b noktasında plazma ve doku sıvısı arasındaki madde alışverişi maksimumdur.

14 15

E) c noktasında kana emilen sıvı miktarı en çoktur.

16 17 18 19

4. İnsan kalbinde, 2. Bazı kan damarlarında, kanın oksijen miktarı değişimi grakte gösterilmiştir.

Aort (V)

O2 Basıncı (mmHg) Akciğer toplar damarı (I)

100 80

40

Sol kulakçık (II)

20 I

II

III

IV

V

Damarlar

Numaralı damarlardan hangileri kılcal kan damarı olabilir? A) Yalnız IV

B) II ve IV

D) II, III ve IV

C) I ve V

E) I, III ve V

Alt ana toplar damar (IV)

Sol karıncık (III)

numaralı bölgelerin hangisinde bulunan kanın kar-

DOLAŞIM SİSTEMİ

60

bondioksit miktarı en yüksektir? A) I

B) II

C) III

D) IV

E) V

79

BÖLÜM 1

Dolaşım Sistemi

5. Şekilde sağlıklı bir insanın kalbi şematik olarak göste-

7.

rilmiştir.

Kemiklerin kılcal damarlarından geçen kanda, I. Akyuvar sayısında artma

2

II. Kalsiyum iyonlarının miktarında azalma Akciğer atardamarı

3

III. Glikoz miktarında azalma IV. Oksijen miktarında artma

Aort

4

verilenlerden hangileri gerçekleşebilir?

5 A) Yalnız II

6

B) Yalnız III

D) I, II ve III

I

7

C) I ve IV

E) II, III ve IV

III

8 IV

9 10 11 12

II

Numaralı kısımlarla ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

8. Kalbin çalışması sırasında, I. Atrioventriküler (A.V) düğümün uyarılması

13 14 15 16 17

A) Kan IV. bölgedeyken oksijenin bir kısmını kalp hücreleri kullanır.

II. His demetlerine uyarının yayılması III. Sinoatrial düğümden (S.A) uyarı yayılması

B) II ve IV eş zamanlı kasıldığında yarımay kapakçıkları açılır.

verilenler hangi sırayla gerçekleşir? A) I – II – III

C) I ve III eş zamanlı kasıldığında yarımay kapakçıkları kapalıdır.

18

D) I, II, III, IV aynı zamanda gevşemiş durumdaysa, kalp dinlenmektedir.

19

E) I, II, III ve IV aynı zamanda kasılı halde olmaz.

B) II – III – I

D) III – II – I

C) III – I – II

E) I – III – II

9. İnsan kalbinin çalışma mekanizmasıyla ilgili, I. Kulakçıklar kasılırken, karıncıklar gevşer.

DOLAŞIM SİSTEMİ

II. Karıncıkların kasılmasıyla içindeki kan sadece akciğerlere gönderilir.

6. Bir insanın alt ana toplardamarına verilen işaretli

III. Karıncıklar kasılırken, sol kulakçık temiz kan, sağ kulakçık kirli kanla dolar.

üre molekülü, böbreklere gidinceye kadar aşağıdaki damarların hangisinden en son geçer?

IV. Karıncıklar kasılıp kulakçıklar gevşerken, triküspit ve biküspit kapakçıkları kapalı, yarımay kapakçıkları açıktır.

A) Karaciğer üstü toplardamarı B) Ana atardamar

ifadelerden hangileri doğrudur?

C) Akciğer atardamarı D) Üst ana toplardamarı

A) Yalnız I

E) Böbrek atardamarı

80

B) Yalnız II

D) I, III ve IV 1D

2B

3A

4D

5A

6E

7D

8C

9D

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

TEST 1.

7

38

Dolaşım Sistemi

Grakte, kanın bir damar çeşidinden geçişi sırasındaki basınçları gösterilmiştir.

4. Aşağıda insan dolaşım sistemi şematize edilmiştir.

25

Akciğer toplardamarı (IV)

Protein ozmotik basıncı

15

Mide atardamarı (II)

Kan basıncı Damar

Bu damar aşağıdakilerden hangisi olabilir? A) Karaciğer atardamarı

B) Akciğer atardamarı

C) Alt ana toplardamar

D) Beyin kılcal damarı

1 2

Ana atardamar (V)

Basınç 40

BÖLÜM

Kapı toplardamarı (I)

3 4 5 6 7 8 9

Böbrek toplardamarı (III)

E) Böbrek toplardamarı

10 11

Numaralı damarlardan hangileri yanlış gösterilmiştir?

12

A) Yalnız I

13

B) Yalnız III

D) I, III ve V

C) IV ve V

E) II ve IV

14 15 16

2. Bir canlıda hemoglobin miktarının azalması, ilk olarak aşağıdakilerden hangisinin üretimini azaltır?

17

A) DNA

18

B) Protein D) RNA

C) ATP

E) Glikojen

19

5. İnsanda, I. Fazla doku sıvısını, kana vererek kanın bileşimini koruma

3. Lenf kılcal damarları,

III. Protein metabolizması sonucu üretilen üreyi böbreklere götürme

I. Tek katlı epitel doku bulundurma II. Maddenin tek yönlü geçişi III. Alyuvar bulundurmama

IV. İçerdiği lenfositlerle, vücuda giren mikroorganizmaları etkisiz hale getirme

özelliklerinden hangileriyle kan kılcallarından farklıdır?

verilenlerden hangileri lenf sisteminin görevlerindendir?

A) Yalnız II

A) Yalnız III

D) I ve III

B) Yalnız III E) II ve III

C) I ve II

B) Yalnız IV

D) I, II ve IV

DOLAŞIM SİSTEMİ

II. Yağ asitleri, gliserol ve A, D, E ve K vitaminlerini taşıma

C) I ve III

E) I, II, III ve IV

81

BÖLÜM 1

Dolaşım Sistemi

6. Doku sıvısı normalin üstünde olan bir insanda,

10. Aşırı tuzlu besinler alan bir insanda,

I. Lenf kanallarının tıkalı olması

2

I. Doku sıvısından kana su alınır.

II. Böbreklerin yeterli idrar oluşturamaması III. Doku sıvısında Na+ tutulmasının fazla olması

II. ‹nce bağırsaktan kana tuz geçer.

3

III. Kan basıncı artar.

IV. Kandaki çözünmüş madde miktarının çok olduğu

4 5

durumlarından hangileri bunun nedeni olarak düşünülemez?

6

A) Yalnız III

B) Yalnız IV

D) I, II ve III

IV. Kan hacmi artar. V. Kan osmotik derişimi artar. olaylarının gerçekleşme sırası, aşağıdakilerin hangi-

C) III ve IV

sinde doğru verilmiştir?

E) I, III ve IV

7

A) II – V – I – IV – III

B) II – V – I – III – IV

8

C) II – IV – I – V – III

D) V – I – II – III – IV

9

7.

E) V – I – II – IV – III

İnsan vücudunda, I. Kılcallarda kan basıncının artması

10

II. Kan proteinlerinin artması

11

III. Lenf yolunun tıkanması IV. Doku sıvısı osmotik basıncının azalması

12

11. Lenf sistemiyle ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden

V. Böbreklerin yeterli çalışmaması

hangisi yanlıştır?

13

durumlarından hangileri ödem oluşmasına yol açar?

14

A) I ve III

15

B) II ve IV

D) I, III ve V

A) Lenf sıvısı alyuvar içermediği için renksizdir.

C) II, IV ve V

B) Lenfosit üreterek bağışıklığa yardımcı olur.

E) I, II, III ve V

C) Lenf atardamarlarında lenn akışı çok hızlıdır. D) Sağ bacaktan gelen lenf, sol köprücük altı toplarda-

16 17 18

marına dökülür.

8. ‹nsanda,

E) Lenf toplardamarlarında lenf sıvısının hareketini

I. Kandaki tuz miktarının artması

sağlayan tek yönlü kapakçıklar vardır.

II. Damarların daralması

19

III. Kanda adrenalin miktarının artması verilenlerden hangileri, kan basıncının artmasını sağlar? A) Yalnız III

B) I ve II

D) II ve III

12. ‹nsan vücudunda madde alışverişi yapan tüm kılcal

C) I ve III

damarlarda,

E) I, II ve III

I. Atardamar ucunda kanın osmotik basıncı, toplardamar ucundaki kanın osmotik basıncından daha yüksektir.

DOLAŞIM SİSTEMİ

9. Başın sağ yarısındaki doku sıvısı fazlasının toplanıp

III. Atardamar ucundaki oksijen miktarı, toplardamar

I. Sağ lenf kanalı

ucundakinden daha fazladır.

II. Sol köprücük altı toplardamarı

IV. Toplardamar ucundaki glikoz miktarı, atardamar

III. Peke sarnıcı

ucundakinden daha azdır.

IV. Göğüs kanalı verilen yapılarından hangilerinin katkısı yoktur?

verilenlerden hangileri ortaktır?

A) Yalnız I

A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) I, III ve IV

82

II. Kan basıncı toplardamar ucunda daha azdır.

dolaşım sistemine katılmasında,

C) I ve II

E) II, III ve IV 1D

2C

3E

B) Yalnız II

D) II ve III 4D

5D

6B

7D

8E

9E

10A

C) II ve IV

E) II, III ve IV 11C

12B

TEST 1.

8

Atardamarlar ile toplardamarlar arasında yer alan

4. Sağlıklı bir insanın lenf sisteminin bazı fonksiyonları

kılcal damarlarda kan basıncı değişmeden kalsaydı, I. Dokulara geçen besin ve oksijen miktarı artardı. II. Kanın akış hızı normaldeki hızdan daha düşük olurdu. III. Karbondioksit ve atıkların kana geçişi hızlanırdı. verilen durumlarından hangilerinin gerçekleşmesi beklenmezdi? A) Yalnız I

39

Dolaşım Sistemi



D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

1

şunlardır:

2

i ‹nsanda, lenf düğümlerinde yoğun olarak bulunan

3

lenfositler, vücut savunmasında görev yapar. i Kırmızı kemik iliğinde üretilen lenfositler olgunlaşınca lenf düğümlerine gider. Antijenle karşılaşınca da antijenlerle ilgili bilgileri depolar ve tekrar karşılaşıldığında, antijenleri yok etmede görev alır.

B) Yalnız III

BÖLÜM

i Lenf düğümlerine örnek olarak bademcikler ve da-

4 5 6 7

lak verilebilir.

8

Bu bilgilerle ilgili;

9

I. Bazı akyuvarlar, bademcik ve dalakta patojenleri

10

bekler. II. Lenfositler bağışıklık sistemi için önemli hücrelerdir.

2. ‹nsanda lenf kılcallarının geçirgenliğinin azalmasına bağlı olarak, I. Doku sıvısında biriken küçük proteinlerin miktarı ar-

III. Kırmızı kemik iliğinde olgun lenfosit bulunmaz.

12

ifadelerinden hangileri söylenebilir?

13

A) Yalnız I

tar.

B) Yalnız II

D) I ve II

II. Kan hacmi artar.

11

C) I ve III

E) I, II ve III

III. Kan basıncı artar.

14 15 16

IV. Doku sıvısındaki çözünen maddelerin kana geçişi

17

kolaylaşır. durumlarından hangileri gerçekleşir?

18

A) Yalnız I

19

B) Yalnız III

D) III ve IV

C) I ve II

E) II, III ve IV

5. Hücreler arasındaki doku sıvısının normal miktardan I. Kan plazmasında heparinin bulunması II. Kan plazmasındaki trombositlerin parçalanmamış olması

az olmasına ve sonuçta doku hücrelerinin sıvı kaybederek plazmolize uğramasına, I. Kanın protein osmotik basıncının artması II. Doku sıvısının osmotik basıncının artması

III. Kan plazmasında Ca++ iyonlarının bulunması

III. Lenf kılcallarının tıkanması

IV. Damar yapısındaki endotelin yaralanmamış olması

IV. Kan basıncının düşmesi

verilenlerden hangileri ile açıklanabilir?

durumlardan hangileri neden olur?

A) Yalnız I

A) I ve II

B) I ve II

D) I, II ve IV

C) III ve IV E) I, II, III ve IV

D) I ve IV

B) II ve III

DOLAŞIM SİSTEMİ

3. Damar içinde dolaşan kanın pıhtılaşmaması,

C) III ve IV

E) II ve IV

83

BÖLÜM 1

Dolaşım Sistemi

6. Kalbin sol karıncığının kasılması ile aorta geçen kanın

8. Büyük kan dolaşımıyla ilgili kan damarları aşağıda gös-

damar çeperine yaptığı basınca “büyük tansiyon”, sol

2

karıncığın gevşemesi sırasında kanın aort damarına

3

yaptığı basınca “küçük tansiyon” denir.

terilmiştir. Kılcal damar

7 8 9

80 60

Toplardamarlar

I. bölge

II. bölge

Şekildeki damarlarda ok yönünde, verilen olaylardan

Küçük tansiyon

hangisinin gerçekleşmesi beklenmez?

40 20

A) I. bölgede, damardaki oksijen miktarı azalır.

0

B) I’den II’ye doğru protein osmotik basıncı artar.

Sol karıncıktan itibaren kanın katettiği uzaklık

10

Toplardamar

Atardamar Küçük toplardamarlar

6

100

Kan bası ncı (mm Hg)

120

Aort

Kılcal damarlarlar

tansiyon

5

Küçük atardamarlar

Kan Basıncı Büyük

4

C) II. bölgede, doku sıvısındaki karbondioksit miktarı

11

Grakteki bilgilere dayanarak aşağıdakilerden han-

12

gisi söylenemez?

13

A) Toplardamarlarda kan akış hızı, diğer damarlardan

azalır. D) I. bölgede, damardaki glikoz miktarı azalır. E) I. bölgedeki damarda kan basıncı, II. bölgedekinden fazladır.

düşüktür.

14

B) Toplardamarların farklı bölgelerinde, kan basıncı

15

farklıdır. C) Atardamarların farklı bölgelerinde, kan basıncı fark-

16

lıdır.

9. Aşağıdaki tüpte, pıhtılaşması önlenmiş kanın santrüfüj

17 D) Kan basıncı, kalbe en yakın toplardamarlarda en dü-

edildikten sonraki durumu görülmektedir.

şük düzeye ulaşır.

18

E) Kılcal damarlarla toplardamarlarda, büyük ve küçük

19

IV

tansiyon ölçülemez.

III II I

7.

‹nsanda, dolaşım sisteminden doku sıvısına doğru ağır ve devamlı olarak protein kaybı vardır. Yaklaşık olarak

Numaralı bölgelerle ilgili verilen aşağıdaki bilgiler-

plazmanın sahip olduğu proteinin % 4’ü bir saatte doku

den hangisi doğru değildir?

sıvısına geçer.

A) I. bölgede bulunan hücreler solunum gazlarını taşı-

DOLAŞIM SİSTEMİ

Proteinlerin dolaşım sistemine dönmesini sağlayan

mada görevlidir.

en önemli sistem aşağıdakilerden hangisinde veril-

B) II. bölgede bulunan hücreler çekirdekli ve renksizdir.

miştir?

C) I. bölgede bulunan hücreler lenf düğümlerinde üretiA) Kan dolaşım sistemi

lebilir.

B) Sinir sistemi

D) IV. bölgede bulunan sıvıda, su, mineraller, besin mo-

C) Boşaltım sistemi

nomerleri ve proteinler bulunur.

D) Solunum sistemi

E) III. bölgede bulunan hücreler, kanın pıhtılaşmasında

E) Lenf sistemi

84

görevlidir. 1D

2A

3D

4E

5D

6A

7E

8B

9C

TEST 1.

1

40

Bağışıklık Sistemi

1

4. Aşı ve serumla ilgili,

Bağışıklık sistemiyle ilgili, I. Virüslere karşı interferon üretilmesi

I. Aşı doğal bağışıklık sağlarken, serum yapay bağışıklık sağlar.

II. Göz yaşındaki lizozim etkinliği

II. Aşı koruyucu, serum tedavi edicidir.

IV. Bazolin histamin üretmesi

III. Aşı ile vücutta bulunan antikorları yok etmek amaçlanır.

özelliklerden 1. savunma hattı (K) ile 2. savunma hattında (L) bulunanların eşleştirmeleri aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? K _____

2 3

III. Makrofajların fagositoz yapması

V. Tükürük etkinliği

BÖLÜM

4 5

bilgilerinden hangileri yanlıştır? A) Yalnız I

6

B) Yalnız II

D) I ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

L _____

7 8 9

A) I, II, III

IV, V

B) II, IV, V

I, III

10

C) I, II, IV

III, V

11

D) II, V

I, III, IV

E) II, III

I, IV, V

12

5. Grakte farklı zamanlarda bir bireyin kanındaki antikor miktarı değişimi gösterilmiştir.

13 14 15

Antikor miktarı

16 a antikoru

17

2. Aşağıda verilen akyuvar çeşitlerinden hangisinin b antikoru

görevi yanlış verilmiştir? A) B – lenfosit

"

Antikor üretme

B) Bazol

"

Fagositoz yapma

C) Nötrol

"

Fagositoz yapma

D) T – lenfosit

"

Mikroplu hücreyi tespit etme

E) Monosit

"

Fagositoz yapma

0

5

10

15

20

25

30

Zaman (gün)

18 19

antijen a antijen b girişi girişi

Grakle ilgili, aşağıda verilenlerden hangisi söylenemez?

da giren antijen miktarından daha çoktur. B) a antikorunun oluşumuna sebep olan antjen, vücuda ikinci kez girdiğinde daha büyük bir antikor tepkisi olur.

3. İnsan bağışıklık sisteminde, 3. savunma hattında görevli akyuvar aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? A) Bazol

C) 10 – 15 günler arası, b antikorunun oluşumuna neden olan antijen, kuluçka döneminde olabilir. D) a antikorunun etkili olduğu antijen, bireyin vücuduna

B) Nötrol

D) Lenfosit

C) Eozinol

E) Monosit

BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ

A) 20. gün vücuda giren antijen a miktarı, 0. gün vücu-

iki kez bulaşmıştır. E) a ve b antikorları, farklı antijenlere karşı üretilmiştir.

85

BÖLÜM 1

Bağışıklık Sistemi

6. İnsan vücudunda,

8. İnsanda görülen bağışıklık çeşitleri aşağıda gösterilmiştir.

I. Mideden salgılanan HCl

2

II. Dış kulak yolunda üretilen sarımtırak sıvı

I. Doğuştan kazanılan bağışıklık

3

III. Gözyaşı bezlerinin salgıladığı sıvı

II. Serum ile kazanılan bağışıklık

4

IV. Üst solunum yollarında üretilen mukus

5

salgılarından hangileri doğal bağışıklık sağlar?

6

A) Yalnız I

B) I ve III

D) I, II ve III

7

III. Aşı ile kazanılan bağışıklık Verilen bağışıklıkların en uzun süreli olandan en kısa süreli olana doğru sıralaması aşağıdakilerden hangisinde gösterilmiştir?

C) II ve IV

E) I, II, III ve IV

A) I – II – III

B) I – III – II

D) III – I – II

C) II – I – III

E) III – II – I

8 9 10 11

9. Mikrobik bir hastalık geçirmekte olan bir insanda,

12

I. Akyuvar sayısında artma

13

II. Soluk alışveriş hızında artma

14 15

III. Vücut ısısında artma

7.

Grak farklı antikorların miktarını göstermektedir.

IV. Kan pulcuklarında artma olaylarından hangisi gerçekleşmez?

16 Kandaki antikor miktarı

17

I

A) Yalnız I

II

B) Yalnız II

D) Yalnız IV

C) Yalnız III

E) I ve IV

18 19 t1

Zaman

t2

I. mikrobun antikoru II. mikrobun antikoru

10. Belirli bir hastalığa yol açan bir mikroorganizma (anti-

BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ

jen), zayıatılarak birkaç hafta arayla artan dozlarda Grağe bakılarak aşağıda verilenlerden hangisi söy-

keçi ve at gibi hayvanlara enjekte ediliyor. Belli bir süre

lenemez?

sonra bu hayvanlardan kan alınarak pıhtılaştırılıyor.

A) t1’de I. antikorun oluşumunu sağlayan mikrop, vücu-

Pıhtının üzerinde kalan sıvı için,

da ilk defa girmiş olabilir.

I. Hastalık etkenine karşı oluşturulmuş antikorları taşır.

B) I. antikorun mikrobu daha önce aşı olarak vücuda

II. Hasta insana verildiğinde pasif bağışıklık sağlar.

girmiş olabilir.

III. Bir tüp içeresinde bu hastalığa neden olan antijen ile karıştırılırsa çökelti oluşur.

C) I. antikor hastalık anındaki maksimum düzeye göre zamanla azalır.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

D) II. antikor, t2 ‘de serum ile verilmiş olabilir.

A) Yalnız I

E) II. antikorun mikrobu, t1 ile t2 arasında vücuda girmiş

D) II ve III

olabilir.

86

1D

2B

3D

4D

B) Yalnız II

5A

6E

7A

8B

9D

C) I ve III E) I, II ve III

10 E

TEST 1.

2

41

Bağışıklık Sistemi

Hastalık etkeni olan bir bakterinin, insan vücuduna girişinden iyileşmenin tamamlanmasına kadar geçen sürede meydana gelen değişimler graklerde gösterilmiştir.

3. Vücuduna hastalık yapabilecek dozda patojen bak-

1

teri giren bir insanda, vücut sıcaklığı, kandaki an-

2

tikor miktarı ve akyuvar sayısının değişimiyle ilgili aşağıda verilenlerden hangisi doğru olur?

Kuluçka Hastalık İyileşme

Vücut sıcaklığı

Vücut ısısı

10

Günler

20

Antikor miktarı

Akyuvar sayısı

A) Değişmez

Artar

Artar

B) Artar

Artar

Artar

C) Artar

Değişmez

Artar

D) Artar

Değişmez

Değişmez

E) Değişmez

Artar

Değişmez

3 4 5 6 7

Bakteri

10

BÖLÜM

Günler

20

8 9

Antikor miktarı

10 10

11

Günler

20

12 Bu grafiklere dayanarak, aşağıdakilerden hangisine

13

ulaşılamaz?

14 A) Hastalık sürecinde antikor üretimi hızla artar.

15

B) Hastalık başlangıcında bakteriler hızla çoğalır. C) Kuluçka süresi boyunca vücut sıcaklığında artış ol-

16

4. Aşağıdaki grak, X, Y ve Z bakteri türlerinin birey sayı-

maz. D) İyileşme sürecinde vücuttaki bakteri sayısında bir artış olmaz.

larında, ortamdaki bir antibiyotiğe bağlı olarak meydana

17

gelen değişimleri göstermektedir.

18

E) Hastalıktan sonra vücuttaki antikorlar tamamen yıkı-

19

lır.

Birey say›s›

Z Y X

2. Aşağıda üç farklı kişinin bazı hastalıklarla ilgili durumu belirtilmiştir.

Grakteki bilgilere dayanarak,

I. Verem hastalığı geçirmekte olan

I. Antibiyotiğe direnci en fazla olan bakteri türü Z’dir.

II. Kabakulak hastalığına yakalanmamış

II. Bakteri türlerinden üçünün de antibiyotiğe dirençli bireyleri vardır.

III. Kızamık hastalığı geçirmiş Bu kişilerden hangilerine ilgili hastalığın aşısının ya-

ifadelerinden hangileri doğrudur?

pılması uygun değildir? A) Yalnız I D) I ve II

III. X ve Y türlerinin bu antibiyotiğe dirençleri aynıdır.

B) Yalnız II E) I ve III

C) Yalnız III

A) Yalnız I D) I ve II

B) II ve III

BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ

Antibiyotik miktar›

C) I ve III

E) I, II ve III

87

BÖLÜM 1

Bağışıklık Sistemi

5. İnsanda bağışıklığı sağlayan aşı ve serumla ilgili

7.

aşağıdaki ifadelerinden hangisi yanlıştır?

a. Oluşturdukları hastalık belirtileri birbirinden farklıdır.

2 Aşı

3

b. Mikrop çeşitlerinin insan vücuduna girmesi sonucu

Serum

A) Zayıatılmış antijen içerir.

hastalık belirtilerinin oluşmasına kadar geçen süre farklılıklar gösterir.

Antikor içerir.

4 B) Sağlıklı insana uygulanır.

Hastalığı geçirmekte olan kişilere uygulanır.

C) Mikrop öldürücü madde

Antikor üretici madde içerir.

5 6

Patojen olan mikroorganizmalarla ilgili,

içerir.

7

D) Aktif bağışıklık sağlar.

Pasif bağışıklık sağlar.

8

E) Hastalıktan koruyucu

Tedavi edicidir.

c. Kuduz virüsü sinir sistemine, su çiçeği virüsü deriye yerleşip çoğalabilir. a, b, c bilgileri; I. Her mikroorganizmanın etkisi aynı değildir. II. Her mikroorganizma vücudun belirli bir bölgesine yerleşir. III. Kuluçka evresi mikroorganizmanın çeşidine, sayısı-

özelliktedir.

9

na ve konağın direncine bağlıdır. ifadelerinden hangileriyle doğru eşleşir?

10 11

a

b

c

A)

I

III

II

12

B)

I

II

III

13

C)

II

III

I

14

D)

III

II

I

E)

II

I

III

15

6. Aşağıda I. grak serum verilen, II. grak aşı yapılan kişilerin kan plazmalarındaki antikor miktarlarının zamana

16

bağlı değişimini göstermektedir.

17 Kan plazmas›ndaki antikor miktar›

Kan plazmas›ndaki antikor miktar›

18

8. Virüs ve bakteri gibi enfeksiyon yapan etkenlerden ko-

19

runmak için virüs veya bakterinin küçük dozlarda ısıtılıp öldürülerek ya da enfeksiyon yapma yeteneği azaltılat

t Serumun verildi¤i an

Serumun verildiği an

rak sağlıklı kişilere verilmesi uygun olur.

Aş›n›n yap›ld›¤› an

Uygulanan bu işlem, aşağıdakilerden hangisiyle adlandırılır?

II

I

Bu durumlarla ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi

A) Serum

B) Doğal bağışıklık

C) Aşı

D) Fagositoz

BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ

yapılamaz?

E) Pasif bağışıklık

A) Serum verilen kişinin kan plazmasındaki antikor miktarı, serumunun veriliş miktarına bağlıdır. B) Serum antikor içermektedir. C) Aşı, kişide antikor oluşumuna neden olur.

9. Aşağıdaki maddelerden hangisi insanda aktif bağı-

D) Serumla verilen antikorların koruyuculuğu, aşı ile

şıklık sağlamaya yardımcı olur?

oluşan antikorlara göre daha yüksektir.

A) Antijen

E) Aşı yapılan kişi, aşı ile igili hastalığı daha önce geçirmemiştir.

88

B) Antitoksin

D) Antibiyotik 1E

2E

3B

4A

5C

6D

7A

8C

9A

E) Vitamin

C) Serum

TEST 1.

1

42

Solunum Sistemi

Aşağıda insanın solunum sistemi şematize edilmiştir.

1

3. İnsandaki solunum sistemi ile ilgili, I. Soluk alıp verme hızı omurilik soğanındaki solunum

K

merkezleri ile denetlenir. II. Solunumu denetleyen temel madde karbondioksittir. III. Kanda karbondioksit yoğunluğu artarsa, pH miktarı-

L

BÖLÜM

da artar.

2 3 4 5

IV. Yükseklere çıkıldıkça oksijen yoğunluğu azalır ve

6

solunum yavaşlar.

7

ifadelerinden hangileri söylenebilir? M

A) I ve II

B) II ve III

D) II, III ve IV

C) I ve III

E) I, III ve IV

Akciğerle ilgili,

8 9 10

I. K’nın yapısında kıkırdak halkalar bulunur.

11

II. L, tüm hayvanlarda bulunur. III. M, soluk borusudur.

12

ifadelerinden hangileri doğrudur?

13

A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

4. Soluk verme sırasında,

14

I. Diyafram kubbeleşir.

15

II. Kaburga kasları gevşer.

16 III. Karın içi hacmi daralır. IV. Karın içi basıncı artar.

17

olaylarından hangileri gerçekleşir?

18

A) I ve II

B) I ve III

D) II, III ve IV

C) II ve IV

19

E) I, II, III ve IV

2. Deniz seviyesinden yükseklere çıkan bir insanda, alyuvar sayısı, ortamdaki oksijen miktarı ve soluk alışveriş hızı ile ilgili,

Solunum h›z›

5. İnsanda, I. Sıcaklık

Yükseklik I

Yükseklik

Yükseklik

II

III

graklerden hangileri doğru çizilmiştir? A) Yalnız I D) II ve III

B) Yalnız II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

II. Karbondioksit miktarı III. Oksijen miktarı değişkenlerinden hangilerinin ortamdaki artışı, soluk alışverişini hızlandırmaz? A) Yalnız I

B) I ve III

D) Yalnız III

SOLUNUM SİSTEMİ

Ortamın oksijen miktar›

Alyuvar say›s›

C) II ve III

E) I, II ve III

89

BÖLÜM 1

Solunum Sistemi

6. Bir insanda soluk alma sırasında gerçekleşen olay-

9. Öğretmen, “akciğer kılcallarından geçmekte olan kanın oksijen, pH ve karbondioksit miktarları değişimini grakle gösteriniz.” dediğinde yirmi kişilik sınıfta sadece beş öğrencinin grak çizdiğini görmüştür.

lar ile ilgili,

2

I. Diyafram kası kasılır.

3

II. Akciğerdeki hava basıncı artar.

4

III. Göğüs boşluğu genişler.

Öğretmen aşağıdaki graklerden hangisini çizen öğrenciye yüksek not vermiş olmalıdır?

IV. Kaburgalar arası kaslar gevşer.

A)

5

B)

Miktar

ifadelerinden hangileri doğrudur?

O2

Miktar

O2

pH

6 A) Yalnız I

7

D) I ve III

B) Yalnız II

pH

C) II ve IV

CO2

CO2

E) II, III ve IV Zaman

Zaman

8

C)

9

Miktar

D)

CO2

Miktar

O2

10 CO2 pH

O2 pH

11

Zaman

Zaman

12 E)

13

7.

Miktar

pH

İnsanda diyafram kasının kubbe şeklini alması,

14

CO2

I. Soluk verme

O2

15

II. Kaburgalarda aşağı inme

16

III. Akciğer iç basıncında yükselme

17

IV. Akciğer hacminde azalma

18 19

Zaman

durumlarından hangilerinin ortaya çıkmasına neden olur? A) Yalnız I D) III ve IV

B) Yalnız II

10. İnsanda akciğer iç basıncının değişim graği gösteril-

C) I ve III

miştir.

E) I, II, III ve IV

Akciğer iç basıncı

SOLUNUM SİSTEMİ

Zaman

Grafiktekten yararlanarak, I. Akciğer hacminin artması

8. Aşağıdakilerden hangisi insan solunum sisteminin

II. Soluk alma

görevlerinden biri değildir?

III. Karbondioksitin dışarı atılması

A) Koku alınmasını sağlama

olaylarından hangilerinin aynı zaman diliminde gerçekleştiği sonucuna ulaşılır?

B) Katabolik ürünlerin tamamını dışarı atma C) Ses oluşumunu sağlama

A) Yalnız II

D) Mikropların vücuda girişini önleme

D) II ve III

E) Kanın pH’ını dengeleme

90

B) Yalnız III

1A

2E

3A

4A

5B

6D

7E

8B

9A

C) I ve II E) I, II ve III

10 C

TEST 1.

2

43

Solunum Sistemi

BÖLÜM

4. İnsanlardaki hemoglobin ile ilgili aşağıdaki özellik-

Bir insanda,

1

I. Kandaki oksijen miktarının artması

lerden hangisi yanlıştır?

II. Metabolik faaliyetlerin hızlanması

A) Kana kırmızı renk verir.

III. Deniz seviyesinden yükseklere çıkılması

B) Kan plazmasında bulunmaz.

IV. Kandaki karbondioksit miktarının artması

C) Kanın oksijen taşıma kapasitesini artırır.

4

D) Yapısında demir elementi bulunur.

5

V. Kalorisi bol besinlerin yenilmesi durumlarından hangileri solunum hızını artırmaz? A) Yalnız V

B) I ve III

D) II, IV ve V

2 3

E) Yapısında glikozit ve esker bağı bulunur.

6

C) I ve V

7

5. Ağır egzersiz yapan bir insanda,

E) I, II, III ve IV

8

I. Kanda karbondioksit miktarı artar. II. Kan pH’ı düşer.

9

III. Soluk alıp verme hızı artar.

2. İnsanın solunum organlarıyla ortama attıkları mad-

10

IV. Dolaşım hızlanır.

I. Karbondioksit

olaylarının meydana geliş sırası, aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?

II. Su

A) I – II – III – IV

B) I – II – IV – III

III. Ürik asit

C) II – I – IV – III

D) II – I – III – IV E) III – I – II – IV

deler arasında,

IV. Amonyak

11 12 13 14

V. Tuz

15

moleküllerinden hangileri bulunur? A) I ve II

B) I ve III

D) I, II, IV ve V

6. Bir insanda dağa tırmanma sırasında oksijen miktarının C) II, III ve IV

zamana bağlı değişimi grakteki gibidir.

E) I, III, IV ve V

16 17

Ortamın O2 miktarı

18

N

19

3. Kan dokuda gerçekleşen, Zaman

t1 Karbonik anhidraz



Karbonik anhidraz



II. H+ + HCO3 → H2CO3 ––––––––––––––→ CO2 + H2O

İnsanın t1’den sonra kanındaki oksijen miktarı hangi grakle gösterilebilir? A) Kanın

B) Kanın

O2 miktarı

tepkimeleriyle ilgili, aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?

N

B) II. tepkime akciğer kılcallarında gerçekleşir.

t

N t

t1

D) Kanın

O2 miktarı

2

N

t

t1

E) Kanın

O miktarı

+

C) I. tepkimenin sonunda oluşan H iyonları alyuvarlar– da, HCO3 ise plazmada taşınır.

O2 miktarı

N

t1

A) I. tepkime doku kılcallarında olur.

C) Kanın

O2 miktarı

SOLUNUM SİSTEMİ

I. CO2 + H2O ––––––––––––––→ H2CO3 → H+ + HCO3

N

D) Hem I, hem de II. tepkime alyuvar içinde gerçekleşir. –

E) Karbonik anhidraz enziminin substratı HCO3 ‘tür.

t1

t

t1

t

91

BÖLÜM 1

Solunum Sistemi

7.

10. ‹nsan kanında bulunan olgun alyuvar hücreleri,

İnsanlarda, I. Derin nefes almak

I. Enzim bulundurma

2

II. Düzenli egzersiz yapmak

II. Antijenik özellik gösterme

3

III. Sempatik sinir etkinliğinin artması

III. Hemoglobin sentezleme

4

özelliklerinden hangileri, oksijenden yararlanma miktarını arttırır?

IV. Karbondioksit bağlama özelliklerinden hangilerine sahiptir?

A) Yalnız II

A) Yalnız III

5 6

B) Yalnız III

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

B) Yalnız IV

D) I, II ve IV

C) II ve III

E) I, II, III ve IV

7 8 9

11. Tüm omurgalılarda alyuvar içinde hemoglobin bulunur.

10 11 12

Bazı omurgasızlarda ise hemoglobin kan plazmasındadır. Bazı omurgasızlarda hemoglobin yerine plazmada kana mavi renk veren hemosiyonin, bazılarında da yeşil renk veren klorokrorin vardır. Bunlar kanın solunum gazlarını taşıyan pigmentleridir.

8. Sağlıklı bir insanda havadan alınan oksijen, I. Plazmadan alyuvara girer. II. Hemoglobin ile birleşir.

13

III. Alveolden, akciğer kılcalındaki plazmaya geçer.

14

IV. Doku kılcalından, doku sıvısına geçer.

15 16 17

Tüm bu pigmentlerin solunum gazlarını taşıyabilme-

V. Hemoglobinden ayrılır.

si için,

olaylarının hangi sırayla gerçekleşmesiyle hücrelere ulaşılır?

II. Alyuvarlar içinde bulunma

A) II – I – III – IV – V

III. Solunum gazları ile zayıf bağlar yapabilme

I. Kırmızı renkli olma

IV. Bakır elementi bulundurma

18

B) II – III – I – IV – V

19

C) III – I – II – IV – V

özelliklerinden hangilerine sahip olmaları gerekir?

D) III – I – II – V – IV

A) Yalnız III

B) I ve II

D) I ve IV

E) III – II – I – V – IV

C) III ve IV

E) II, III ve IV

SOLUNUM SİSTEMİ

12. Aşağıdakilerden hangisi insanların solunum organı için doğru değildir?

9. Aşağıdaki olaylardan hangisi, insanlarda omurilik soğanının kalp atışlarını arttırması yönünde uyarılmasına neden olmaz?

A) Gaz değişim yüzeyleri incedir.

A) Kanda karbondioksit miktarının artışı

C) Gaz değişim yüzeyleri nemlidir.

B) Kandaki asetilkolin hormonu miktarının artışı

D) Solunum organı ile kılcal damar arasındaki gaz değişimi difüzyon ile sağlanır.

B) Gaz değişim yüzeyleri kılcal damarlarla sarılıdır.

C) Aşırı heyecan durumu D) Kanda tiroksin hormonunun artışı

E) Kanı akciğere getiren damarda, akciğerden kanı getiren damara göre pH daha yüksektir.

E) Kan pH’nin düşmesi

92

1C

2A

3E

4E

5B

6B

7E

8D

9B

10 D

11A

12E

TEST 1.

3

44

Solunum Sistemi

İnsanda kanın oksijen taşıma kapasitesi,

4. Derin deniz diplerinden aniden su yüzeyine çıkan

1

dalgıçlarda, vurgun olayının gözlenmesinin nedeni

2

I. Hemoglobin, pigmentinin bulunması

aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

II. Hemoglobinin kırmızı renkli olması

3

III. Hemoglobinin alyuvarlar içinde olması

A) Oksijenin kısmi basıncının azalması

IV. Olgun alyuvarların çekirdeksiz olması

B) Kanda sıvı halde bulunan azotun çözünürlüğünün

4

verilenlerden hangileri sayesinde sürüngenlerden

çok azalması sonucu gaz haline geçerek damarları

daha yüksektir?

tıkaması

A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) I, II ve IV

BÖLÜM

5 6

C) Karbonik anhidraz enziminin bloke olması

C) Yalnız IV

E) III ve IV

D) Karbondioksit miktarının aniden artması

7

E) ETS enzimlerinin denatürasyona uğraması

8 9 10

5. 2. İnsanda solunumla ilgili bazı olaylar verilmiştir.

– Yükseklere çıktıkça hava basıncı azalır. – Yüksek yerlerde oksijen miktarı azdır.

11 12

I. Hemoglobinin CO2 ile birleşmesi

Aşağıdakilerden hangisi, yükseklerde yaşayan sağ-

II. Diyafram kasının kasılıp gevşemesi

lıklı insanlarda bu durumun sonucu olarak gösteri-

13

III. Oksijenin hücrelere alınması

lemez?

14

A) Daha az oksijen kullanmaları

15

B) Nabız sayılarının daha fazla olması

16

IV. Hemoglobinin oksijenden ayrılması Bu olayların hangilerinde ATP harcanır? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I, II ve IV

C) II ve III

E) II, III ve IV

C) Soluk alıp verme hızlarının daha fazla olması D) Kanlarındaki alyuvar sayısının daha çok olması

17

E) Yanaklarının daha kırmızı olması

18 19

3. Bir insanda alyuvar hücreleri, kırmızı kemik iliğinde üretilir. Yapılarında bulunan hemoglobin pigmenti, demir

6. Şekilde bir insanda oksijen ve karbondioksitin taşınması özetlenmiştir.

ve protein içerir. Olgun alyuvarlar kana geçerken çekirdek ve tüm organellerini kaybederler. Böylece daha

(I )

ri Hücreler

Akciğer

Ka

Kırmızı kemik iliğindeki henüz olgunlaşmamış alyu-

nH ü cre l er i z ma

P la

varda, aşağıdakilerden hangisi gerçekleşmez?

V) Hb O 2 ( I ( V) O erimiş 2

A) Demir elementi yönünden zenginleşme B) Ribozomda protein sentezleme C) Yalancı ayak oluşturma D) Oksijenli solunum ile ATP oluşturma E) RNA sentezi yapma

İnsanda numaralarla gösterilen olaylardan hangileri doğrudur? A) Yalnız III

B) I ve II

D) III, IV ve V

SOLUNUM SİSTEMİ

taşıma kapasitesini artırmış olurlar.

Pl a z ücre m le

K an H

a

çok hemoglobin pigmenti bulundurarak kanın oksijen

H CO 3 + ( II ) 2 H, ) H b CO 2 (I I I

C) IV ve V E) II, III, IV ve V

93

BÖLÜM 1 2 3 4 5

Solunum Sistemi

7.

Akciğerlerin hacmi (a) iken soluk vermeye başlayan

10. İnsanlarda olgun memeli alyuvarlarında çekirdek ve

bir insanın, bu andan itibaren üç kez soluk vermesi-

hücre organelleri bulunmadığı halde alyuvar hücrele-

ne bağlı olarak akciğerlerin hacim değişimi, aşağı-

rinde karbondioksit taşınmasında karbonik anhidraz enzimi görev yapar.

daki graklerin hangisindeki doğru verilmiştir? A) Akciğerlerin hacmi a

a

6 7 8

A) Akyuvarlardan alyuvarlara girmiştir.

Akciğerlerin hacmi

B) Olgun alyuvarların ribozomunda sentezlenmiştir.

Zaman

Zaman

C)

Karbonik anhidrazın varlığı, aşağıdakilerden hangisi ile açıklanabilir?

B) Akciğerlerin hacmi

a

C) Olgun memeli alyuvarlarının çekirdekçiği, ribozom sentezleyebilir.

Akciğerlerin hacmi

D) a

9

D) Olgunlaşmadan önce faaliyeti ile üretilmiştir.

Zaman

10

ve

ribozom

E) Fagositoz ile plazmadan alınmıştır.

Akciğerlerin hacmi

E)

11

Zaman

çekirdek

a

12

11. ‹nsanda diyafram kasının iki farklı durumu yandaki şe-

Zaman

kilde gösterilmiştir.

13 14 15 16 17 18 19

8. Karbonmonoksit gazının, insanda zehirlenmeye yol açmasının temel nedeni aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? I

II

A) Beyindeki solunum enzimlerini inhibe etmesi B) Hemoglobin ile tersinin reaksiyon vermemesi

Diyaframın I. ve II. durumuna bakılarak, aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

C) Alyuvarların yapısını bozması D) Kanın asitliğini artırması

A) I. durumda, karın boşluğu hacmi genişler.

E) Kanın pıhtılaşmasına neden olması

B) II. durumda, diyafram kasının boyu kısalmıştır. C) II. durumda, akciğerin iç basıncı artmıştır. D) I. durum, soluk verme anını göstermektedir. E) II. durumda, kalsiyum iyonları sarkoplazmada maksimumdur.

SOLUNUM SİSTEMİ

9. İnsanda akciğerler, I. Nemli iç yüzeye II. Kas yapılı pleura zarına III. Kıkırdak kanallara



12. HCO3 iyonlarının alyuvarlara girdiği anda, kan aşa-

IV. Kılcal damarlara

ğıdaki damarların hangisinden geçmektedir?

özelliklerinden hangilerine sahiptir? A) Yalnız I

B) Yalnız IV

D) II ve IV

94

C) I ve II

A) Akciğer atardamarı

B) Doku kılcalları

C) Alveol kılcalları

D) Akciğer toplardamarı

E) I, III ve IV

1C

2B

3C

E) Ana toplardamarlar 4B

5A

6D

7C

8B

9E

10D

11C

12C

TEST 1.

4

45

Solunum Sistemi –

Aşağıdaki damarların hangisinde, kanın HCO3 yoğunluğu en azdır?

5. ‹nsanda solunum sistemiyle ilgili aşağıda verilen

BÖLÜM 1

bilgilerden hangisi doğru değildir?

2

A) Akciğer toplardamarı

A) Sağ akciğer üç, sol akciğer iki lopludur.

3

B) Akciğer atardamarı

B) Soluk borusunun yapısında her zaman açık kalmasını sağlayan kıkırdak halkalar vardır.

4

C) Karaciğer toplardamarı D) Alt ana toplardamar

C) Alveollerin çeperi çok katlı silindirik epitel hücrelerinden meydana gelmiştir.

E) Kapı toplardamarı

D) Akciğerlerin yüzeyi çift katlı pleura zarı ile örtülüdür.

5 6 7

E) Bronş ve bronşçuklarda gaz değişimi olmaz.

8

2. Alyuvarda bulunan solunum pigmenti hemoglobin,

9

I. Solunum gazlarıyla tersinir reaksiyona girme II. Oksijen taşıma kapasitesini arttırma

10

+

III. H ile reaksiyona girebilme

I. Bol miktarda kılcal damar bulundurur.

özelliklerinden hangileri sahiptir? A) I ve II

B) I ve III

D) I, II ve IV

11

6. İnsan solunum organı ilgili,

IV. Kan pH’ını düşürme

II. Alveollerinin iç yüzeyinde alınan havanın dağılması, süzülmesi ve nemlenmesini sağlayan sürfaktan adlı sıvı bulunur.

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

III. NH3 ve tuz atılımını da sağlayabildiği için boşaltım görevi vardır.

3. Hücresel solunum sonucu oluşan karbondioksitin büyük bir kısmının, akciğerlere taşınma şekli aşağıdakilerden hangisinde gösterilmiştir?

14 15 16 17

ifadelerinden hangileri doğrudur?

18

B) Yalnız II

D) I, II ve IV

B) Alyuvarlarda, H2CO3 (karbonik asit) şeklinde

13

IV. Dışında bulunan pleura, iki katlı olup arasında sıvı ve hava vardır.

A) Yalnız I



A) Alyuvarlarda, HCO3 (bikarbonat) şeklinde

12

C) II ve IV

19

E) I, II, III ve IV

C) Plazmada, erimiş CO2 şeklinde –

D) Plazmada, HCO3 şeklinde

7. 4. Sağlıklı bir insanda alveollerdeki oksijenin kılcallara geçmesi, aşağıdaki olaylardan hangisinin gerçekleşmesi sonucunda olur?

Sadece insanlarda değil kara hayvanlarında da solunum organlarının vücut içinde olması, aşağıdakilerden hangisi ile açıklanır? A) Kanda daha çok solunum pigmenti bulundurabilmesi.

A) Dış ortamda oksijenin azalması

B) Solunum yüzeyinin nemli kalması.

B) Diyafram kasının gevşemesi

C) Solunum yüzeyinin genişliğinin sağlanması.

C) Akciğer hacminin azalması

D) Solunum yüzeyinin ince kalmasının sağlanması.

D) Kandaki alyuvar sayısının artması

E) Solunum sisteminin dolaşım sistemi ile bağlantısının sağlanması.

E) Akciğer iç basıncının azalması

SOLUNUM SİSTEMİ

E) Alyuvarlarda, karbominohemoglobin şeklinde

95

BÖLÜM

Solunum Sistemi

8. Soluk vermede diyafram ve kaburgalar arası kasların

11. Alveol kılcallarından geçmekte olan kandaki, bikar-

2

gevşemesi yanında, akciğerlerin “geri yaylanma basıncı”nın da etkisi vardır.

3

Geri yaylanma basıncı,

bonat iyonları, hidrojen iyonları ve oksihemoglobin moleküllerinin miktarlarındaki değişim aşağıdakilerden hangisinde gösterilmiştir?

1

4 5

Bikarbonat iyonları

I. Akciğerin yapısındaki elastik lierin

8

Oksihemoglobin molekülü

II. Pleura boşluğundaki sıvı tabakanın meydana getirdiği yüzey geriliminin

A) Değişmez

Azalır

Değişmez

III. Alveollerin küçülmesinin

B) Artar

Artar

Azalır

faktörlerinden hangilerinin etkisi ile ortaya çıkar?

C) Azalır

Azalır

Artar

A) Yalnız I

D) Azalır

Değişmez

Artar

E) Değişmez

Azalır

Azalır

6 7

Hidrojen iyonları

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

9 10 11

9. Akciğerlerdeki iç basıncın zamana bağlı değişimi grakte gösterilmiştir.

12 13

Akciğerlerdeki iç basınç

12. İnsan ve akciğeri olan hayvanlar için bazı grakler ve-

14

rilmiştir.

15

17

Zaman

t

16

I.

II.

İnsanda soluk alışverişi

İnsanda soluk alışverişi

Grakte t anına kadar gerçekleşen olaylarla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

18 A) Kaburga kasları gevşemiştir.

19

CO2 miktarı

B) Karın boşluğu hacmi genişlemiştir.

III.

C) Diyafram kubbe halindedir.

Hayvanlarda metabolizma hızı

Yükseklik

IV.

Akciğerlerin yüzey genişliği

D) Nefes alma gerçekleşmiştir. E) Dış hava basıncı, iç hava basıncından daha azdır. Hayvanlarda enerji ihtiyacı

Kandaki O2 tüketimi

V.

10. Koşmaya başlayan bir insanda,

Hayvanlarda hücrelere taşınan O2 miktarı

SOLUNUM SİSTEMİ

I. Kanın asitliğinin artması II. Hücresel solunumun hızlanması III. Omurilik soğanının uyarılması Alyuvar sayısı

IV. Diyafram kasının çalışma hızının artması olaylarının gerçekleşme sırası aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

graklerinden hangileri doğrudur?

A) I – IV – III – II B) I – III – IV – II C) II – III – I – IV D) II – I – III – IV E) III – IV – II – I

96

1A

2C

3D

4E

A) Yalnız III

B) I ve II

C) II, III ve IV

D) I, II, IV ve V

E) I, II, III, IV ve V 5C

6D

7B

8D

9D

10D

11C

12D

TEST 1.

5

46

Solunum Sistemi

Oksijenin kısmi basıncının değişimine ve sıcaklığa bağlı olarak hemoglobinin oksijen ile bağlanma yüzdeleri gra-

3. Aşağıdaki şemada dış ve iç solunum olayları gösterilmiştir, Dış ortam

3 Besin + O2

Hemoglobinin O2 ile bağlanma yüzdesi

CO2

O2

100 Akciğer

25

6

İç solunum

7 Şemayla ilgili,

I. Sıcaklık 25 °C’den, 45 °C’ye doğru arttıkça kandaki oksijen miktarı azalır. II. Oksijenin kısmi basıncı arttıkça, hemoglobinin oksijene bağlanma yüzdesi sürekli artar. oksijen

ile

bağlanma

I. Dış solunum, akciğer ile hava arasında gerçekleşir.

8

II. Dış solunum, hücresel solunum için gerekli oksijenin

9

vücut içine alınmasını sağlar. III. Dış solunumun görevi, vücut hücreleri için gerekli ATP’yi üretmektir.

10 11

IV. ‹ç solunumda oksijenin hücrelere taşınması kanla

III. Oksijenin kısmi basıncı 75 mmHg, iken 25 °C’de yüzdesi,

45 °C’ye göre daha fazladır. IV. Düşük sıcaklıkta tüm canlıların metabolizma hızı

12

gerçekleşir. yorumlarından hangileri yapılabilir? A) Yalnız II

B) I ve II

D) I, II ve IV

yüksektir.

13 C) III ve IV

14

E) I, II, III ve IV

15

ifadelerinden hangilerine ulaşılır? A) Yalnız I

4

Hücre

O2 nin kısmi basıncı (mm Hg)

Grakteki bilgilere dayanarak,

hemoglobinin

Hücresel solunum

5

HbCO 2

Dış solunum 25 50 75 100

CO2, H2 O, ATP

HbO2

25 °C 29 °C 45 °C

50

1 2

kte görülmektedir.

75

BÖLÜM

B) Yalnız III

D) III ve IV

16 C) I ve III

E) II, III ve IV

17

4. Bir insanın akciğerle bağlantılı damarlardaki kanda bulunan oksijen ve karbondioksit miktarlarının zamana bağlı değişimi grakte gösterilmiştir. Miktar

18 19

O2 CO2

I

masını,

III

Zaman

Grakle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

I. Omurilik soğanının etkinliğinin artması

A) II. zamanda kanın pH’ı artmaktadır.

II. Kanın pH değeri düşmesi

B) I. zamanda kan, akciğer atardamarından geçmektedir.

III. Hücresel solunum hızlanması

C) II. zamanda kan, akciğer alveollerini saran kılcal da-

IV. Kan dolaşımı yavaşlaması

marlardadır.

olaylarından hangilerini etkiler? A) Yalnız I

B) I ve III

D) I, II ve III

D) I. zamanda kanın pH’ı, III. zamandaki kanın pH’ınC) II ve IV

E) I, II, III ve IV

SOLUNUM SİSTEMİ

2. Bir insanda solunum gazlarının alışveriş hızının art-

II

dan çok yüksektir. E) III. zamanda kan, akciğer toplardamarından geçmektedir.

97

BÖLÜM 1

Solunum Sistemi

5. Sağlıklı bir insanın kan pH’ının zamanı bağlı değişimi

7.

grakte gösterilmiştir.

Grakte, bir insanın kan pH değerindeki değişim gösterilmiştir. (Kanın normal pH değeri : N)

2 Kan pH’ı

Kan pH’ı

3 7.4

4

N

5 t0

t1

t2

Zaman

t1

6 7 8 9 10

Grakteki bilgilere dayanarak aşağıdakilerden han-

12

t (zaman)

t4

I. t3 – t4 aralığında, kandaki karbondioksit miktarı mak-

A) Kanda t1 anına kadar laktik asit oranı azalır.

simumdur.

B) t1 – t2 arasındaki karbondioksit miktarı, t0 – t1 aralı-

II. t2’de soluk alıp verme hızının azalmaya başlaması,

ğından çoktur.

kan pH’ının normale çıkmasını sağlamıştır. III. t1 – t2 zaman aralığında, kişi bazal metabolizma ha-

dir.

lindedir.

D) Kan plazmasındaki bikarbonat iyonları derişimi, t1 ve

ifadelerinden hangileri doğru değildir?

t2 anlarında eşittir.

13

t3

Grakle ilgili,

gisi söylenemez?

C) t0 – t1 aralığında kan, doku kılcallarından geçmekte-

11

t2

A) Yalnız I

E) t0 – t1 aralığında alyuvarlarda HbH+ artmıştır.

B) Yalnız II

D) I ve III

C) Yalnız III

E) I, II ve III

14

8. İnsan solunum sisteminde,

15

6. Göğüs kafesi ve diyaframın şekildeki oklar yönünde ha16

reket ettiği gözleniyor.

17 18 19

K olayı

L olayı

K ve L olaylarıyla, I. Diyaframın gevşemesi II. Kaburgalar arası mesafenin artması

Şekildeki hareketin gerçekleşmesinde,

III. Karın boşluğu basıncının artması

SOLUNUM SİSTEMİ

I. Göğüs boşluğunun genişlemesi

IV. Göğüs boşluğu hacminin azalması

II. Omurilik soğanının uyarılması

numaralı olaylar aşağıdakilerden hangisinde eşleş-

III. Oksijenin alveollere dolması

tirilmiştir?

IV. Akciğer iç basıncının düşmesi

K olayı A) Yalnız II

I, III ve IV

verilen olaylar hangi sırayla gerçekleşir?

B) I, II ve III

Yalnız IV

A) II – V – I – IV – III

B) II – V – IV – I – III

C) II ve III

I ve IV

C) II – IV – V – I – III

D) V – IV – III – II – I

D) Yalnız III

I, II ve IV

E) I ve IV

II ve III

E) III – I – IV – V – II

98

L olayı

V. Kaburga ve diyafram kaslarının kasılması

1C

2D

3D

4D

5A

6A

7E

8D

TEST 1.

6

Solunum Sistemi

3. Farklı zamanlarda sağlıklı bir insanın kanındaki karbon-

Bir alveo ve kılcalı şematize edilmiştir.

dioksit miktarı aşağıdaki grakte gösterilmiştir.

Bronşcuk I

III

47

BÖLÜM 1 2 3

CO2 miktarı

4 Kan akış yönü

5

II

6

t1

Alvol Kılcalı

t2

t3

t4

t5

Zaman

7 8

Şekil ile ilgili aşağıda verilenlerden hangisi yanlış-

Grağe göre, hangi zamanda soluk alıp verme hızı-

tır?

nın en yüksek olması beklenir?

A) III numaralı bölgedeki kanın asitliği I numaralı bölge-

A) t1

B) t 2

C) t3

9 10

D) t4

E) t 5

den daha fazladır. B) III numaralı bölgedeki kanda, oksihemoglobin mikta-

11 12

rı azdır.

13

C) II numaralı bölgenin yüzeyi daima nemlidir. D) I ve III numaralı bölgelerde üre miktarı aynıdır.

14

E) I, II ve III numaralı bölgelerin her birinde iç duvar çok

15

katlı epitel hücrelerinden yapılmıştır.

16

4. Aşağıda, havanın akciğerlere dolmasıyla oksijenin hüc2. Bir insanın, soluk alma ve soluk verme sırasında göğüs boşluğu hacmindeki değişimi grakte gösterilmiştir. Göğüs boşluğu hacmi

17

relere ulaşması, açığa çıkan karbondioksitin vücuttan uzaklaştırılması sırasında gerçekleşen tepkimeler veril-

18

miştir.

19

I. CO2 + H2O → H2CO3 II. HbO2 → Hb + O2 –

III. H2CO3 → H+ + HCO3 t2

t3

t4

Zaman

Grakle ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) t1 zaman aralığının sonundaki akciğer iç basıncı, t2 zaman aralığının sonundakinden küçüktür. B) t4 zaman aralığında, akciğerlerdeki alyuvar sayısı artmıştır. C) t3 zaman aralığında, soluk verme olayı gerçekleşmiştir. D) t2 zaman aralığında, diyafram kubbe şeklindedir. E) t1 zaman aralığında, karın boşluğunun hacmi azalmıştır.

IV. Hb + O2 → HbO2 V. H2CO3 → CO2 + H2O –

VI. H+ + HCO3 → H2CO3 Bu tepkimeler havanın alınmasından başlayarak hangi sıra ile gerçekleşir? A) I – III – V – IV – II – VI B) IV – III – II – I – V – VI C) VI – II – III – V – I – IV

SOLUNUM SİSTEMİ

t1

D) IV – II – I – III – VI – V E) V – IV – II – VI – I – III

99

BÖLÜM 1

Solunum Sistemi

5. İnsanda soluk verme sırasında, gerçekleşen aşağı-

8. Bir insanda kandaki bazı değişimler verilmiştir. +

daki graklerden hangisi çizilebilir?

I. Hb + H $ HbH

2 A)

B)

Akciğer hacmi

II. H2O + CO 2 $ H2CO3

Karın iç basıncı



+

3

III. H + HCO3 $ H2CO3

4

IV. Hb + O2 $ HbO2 –

V. HCO3 alyuvardan plazmaya geçmesi

5

t

6

C)

D)

Alveol kılcallarındaki O2 miktarı

VI. Hb CO2 $ Hb + CO2

t

Bunlardan doku kılcallarında (M) ve akciğer kılcallarında (N) gerçekleşenler aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

Akciğer hacmi

7

M _____________

8 9

t

10

E)

t

Karın hacmi

N _____________

A) I – II – V

III – IV – VI

B) I – II – III

IV – V – VI

C) III – IV – VI

I – II – V

11

D) I – III – VI

II – IV – V

12

E) II – V – VI

I – III – IV

t

13

9. Aşağıda bir grak gösterilmiştir.

14 15

6. İnsanda akciğerlerle ilgili,

Hemoglobinin O2 doygunluğu (%)

16

HbO2

I. Atardamarla çevrili alveol içerir.

17

II. Omurilik soğanı etkinliği ile çalışır.

18

III. Akciğer toplardamarı ile kalbe kanı iletir.

19

verilenlerden hangileri doğrudur? A) Yalnız II D) I ve III

B) I ve II

C) II ve III

100

Normal metabolizma sırasında hemoglobinden ayrılan O2

80 60

Hızlı metabolizma sırasında hemoglobinden ayrılan O2

40 20 0

E) I, II ve III

20

40

60

Egzersiz Dinlenme sırasında sırasında dokular dokular

80

100

PO2(mm Hg)

Akciğerler

Bununla ilgili,

SOLUNUM SİSTEMİ

7.

100

I. Grak, farklı kısmi O2 basınçlarında insan hemog-

İnsanda solunum sistemi ile ilgili aşağıda verilenlerden hangisi doğrudur?

lobinin O2’le doymuşluk (HbO2) yüzdelerini göstermektedir.

A) Alveol düz kas yapısındadır.

II. Dokudaki O2’nin kısmı basıncı düştükçe, oksihemoglobinin hemoglobin ve O2’e ayrışma eğilimi de

B) Akciğere, akciğer atardamarı ile pH’ı yüksek kan taşınır.

artar.

C) Bronşlar kıkırdak yapılıdır.

III. Bu grağa hemoglobinin ayrışma eğrisi denir.

D) Alveollerin kılcallarının iç yüzeyi su kaybını azaltan bir örtü ile sarılmıştır.

verilenlerden hangileri doğrudur?

E) Kandaki oksijen miktarı omurilik soğanını etkiliyerek solunum hızını düzenler.

A) Yalnız I

1E

2C

3D

4D

B) Yalnız II

D) I ve II 5A

6C

7C

8A

9E

C) Yalnız III

E) I, II ve III

TEST 1.

1

48

Boşaltım Sistemi

5. Üşümekte olan sağlıklı bir insanda aşağıdakilerden

Böbrekte gerçekleşen, I. Süzülme II. Geri emilme III. Aktif boşaltım

2

A) İdrarla glikoz atılması

3

B) Günlük idrar oranının artması

4

C) Katabolik reaksiyonların hızlanması

A) Yalnız I

D) Hücrelere oksijen girişinin hızlanması

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

1

hangisi gerçekleşmez?

olaylarından hangilerinde mitokondri faaliyeti artar? B) Yalnız II

BÖLÜM

5 6

E) Deri altındaki damarların daralması

7 8

2. Derideki ter bezleri yardımıyla ter atılması,

9

I. Deri hücrelerinin rejenerasyonu

10

II. Vücut iç ısısının düzenlenmesi III. Metabolizma artıklarının vücuttan uzaklaştırılması olaylarından hangilerini sağlamada etkilidir? B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III



Aort

12



Akciğer toplar

13



Böbrek atar

14

damarlarının üçü için de ortak olan özellik aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

3. Karaciğerden çıkan üre,

17

B) Kanın akış hızı

II. Böbrek

18

C) Kan basıncı

III. Akciğer

19

D) Kandaki üre yoğunluğu

organlarından hangi sıra ile geçerek idrar kesesine

E) Kapakçıkların sayısı

ulaşır? A) I – II – III

16

A) Kas ve elastik doku miktarı

I. Kalp

15

B) I – III – II

D) II – III – I

C) II – I – III

E) III – II – I

4. Aşağıdaki damarlardan hangisinin taşıdığı kandaki azotlu artıkların çeşidi ve oranı, böbrek atardamarındakine en fazla benzerlik gösterir? A) Böbrek toplardamarı B) Mide toplardamarı C) Aort D) Bağırsak toplardamarı E) Bacak toplardamarı

7.

İnsanda gerçekleşen terleme olayı ile ilgili, I. Vücuttan su ile birlikte bir miktar tuz da uzaklaştırılır. II. Vücut ısısı düzenlenir. III. Boşaltım ürünü atılır. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I D) II ve III

B) Yalnız II

BOŞALTIM SİSTEMİ

A) Yalnız I

11

6. İnsanda,

C) I ve II

E) I, II ve III

101

BÖLÜM 1

Boşaltım Sistemi

8. Sağlıklı bir insanda böbrek,

10. İnsanda bir organdan geçen kandaki üre değişimi gösterilmiştir.

I. Kanın pH dengesini sağlama

2 3 4

Üre miktarı

II. Kan plazmasının ozmotik basıncını düzenleme III. Uzun süreli açlıkta amino asitten glikoz üreterek kana verme IV. Safra pigmentlerinin dışarı atılmasını sağlama

5 6

süzme

7

olaylarından hangilerinin gerçekleşmesinde görev almaz?

8

A) Yalnız IV

9

Zaman

V. Metabolizma sonucu oluşan atık maddeleri kandan

B) I ve II

D) III, IV ve V

Bu değişim vücudun hangi organında olur? A) İnce bağırsak D) Karaciğer

C) II ve III

C) Mide

E) Böbrek

E) I, III ve IV

11. Boşaltım maddelerinin bir kısmı amino asitlerin parça-

10

lanmasıyla açığa çıkan azotlu artıklardan oluşur. Amino asitlerden, amino grubunun koparılmasıyla hayvan gruplarında; amonyak, üre, ürik asit gibi atıklar oluşur. Bu maddeler, suda ve karada yaşayan canlıların özel boşaltım organlarıyla farklı oranlarda su ile birlikte dışarı atılır.

11 12 13 14 15

B) Akciğer

Bu bilgilere dayanarak, aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılabilir?

9. İnsana ait olan boşaltım sistemi aşağıda gösterilmiştir.

A) Canlılarda oluşan metabolizma atıklarının tümü bol su ile atılır.

16 17

B) Canlılarda oluşan metabolizma atıkları canlının yapısına ve yaşama ortamına göre farklı maddelere çevrilerek atılır.

18 19

C) Canlılarda her çeşit organik monomerin parçalanması sonucu azotlu atıklar oluşur.

I

D) Boşaltım maddeleri her canlıda ürik asit şeklinde dışarı atılır. E) Canlıların tümünde azotlu artıklar böbreklerle dışarı atılır.

II

BOŞALTIM SİSTEMİ

III

102

12. Sağlıklı bir insanın aç olduğu zaman idrarında,

Numaralandırılmış kısımların adlandırılması aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? I

I. Su

II

II. Üre

III

III. Glikoz

A) Üreter

İdrar kesesi

Üretra

B) Üretra

İdrar kesesi

Üreter

C) İdrar kesesi

Havuzcuk

Üreter

D) Havuzcuk

İdrar kesesi

Üretra

E) Üreter

Üretra

İdrar kesesi

1E

2E

3B

4C

IV. İnsulin moleküllerinden hangileri bulunmaz? A) Yalnız I

5A

B) Yalnız II

D) III ve IV 6D

7E

8A

9A

10 E

11B

C) I, II ve IV

E) II ve III 12D

TEST 1.

2

49

Boşaltım Sistemi

4. Böbreğin en küçük süzme birimi olan nefron aşağıda

Sağlıklı bir insanda,

şematize edilmiştir.

I. Amonyaktan üre sentezi II. Nefron kanallarından glikoz ve amino asitlerin geri

1 2

IV

I

emilmesi

BÖLÜM

3

Glomerulus

4

III. Glomerulustan, Bowman kapsülüne suyun geçişi

II

IV. İdrar kesesinin kasılmasıyla, idrarın dışarı atılması

5 III

olaylarından hangileri gerçekleşirken ATP enerjisi

6

harcanır?

7 A) I ve II

B) I ve III

D) I, II ve IV

C) I, II ve III

8

E) I, II, III ve IV

9

2. Azotlu boşaltım atığı olan amonyak (NH3), I. Amino asitlerin hücresel solunumda kullanılması

Şekildeki numaralı bölgeler ile ilgili olarak, aşağıda

10

verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

11

A) I’de yeterli kan basıncı olmazsa IV’ün daraltılması

12

II. Amino asitlerin hormon ve enzim sentezinde kullanılması

sağlanarak Glomerulusdaki kan basıncı yükseltilir. B) II. bölgedeki sıvıda glikoz, amino asit, üre ile su ve

III. Proteinlerin amino asitlere yıkımı

mineral bulunur.

IV. Amino asitlerin glikoza dönüşümü

14

C) I. ve IV. bölgelerdeki kan yoğunlukları aynıdır.

olaylarından hangilerinin gerçekleşmesi sırasında oluşur? A) Yalnız I

D) III. bölgede bazı maddelerin geri emilimi başlar. E) I. bölgede, III. bölgeden farklı olarak kan hücreleri ve

B) Yalnız III

D) II ve IV

13

kan proteinleri bulunur.

C) I ve IV

15 16 17

E) I, III ve IV

18

5. Şekilde dolaşım sisteminin bir bölümü gösterilmiştir.

19

3. Böbrekler, kandaki tuz ve suyun dengede tutulmasını sağlar. Bir insan çok fazla deniz suyu içerse ölür. Çünkü deniz suyunda %3 oranında tuz bulunmaktadır. ‹nsan kanının tuz oranı %1’dir. Böbrekler ancak %2’lik tuz çözeltisini süzebilir. Yutulan deniz suyunun kana geçmesi ile kanın tuz miktarı artar.

I. Hücrelerden ve hücre arası sıvıdan kana, su geçişi olur.

I

Karaciğer

II

III

Böbrek

II. Kanın hacminde ve basıncında artış olur. III. Hem doku sıvısına hem de browman kapsülüne fazla tuz ve su geçer.

V

olaylarından hangilerinin görülmesi beklenir?

Numaralı damarlardan hangisinde amonyak (NH3)

A) Yalnız I

miktarı en azdır?

D) II ve III

B) Yalnız II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

A) I

B) II

C) III

D) IV

BOŞALTIM SİSTEMİ

Kalp

IV

Böyle bir durumda,

E) V

103

BÖLÜM 1

Boşaltım Sistemi

6. Aşağıdakilerden hangisi, böbreğin yapısında bulun-

9. Şekilde, bir nefron ve damarları gösterilmiştir.

maz?

Glomerulus kılcalı

2 3

A) Malpighi cisimciği

B) Piramit kanalı

C) Havuzcuk

D) Proksimal tüp

X

E) Üretra

4 5 6 7 8

Bowman kapsülü

Y

7.

Grakte üç farklı azotlu atık maddenin zehirlilik derecesi ile bu maddelerin oluşumunda kullanılan enerji miktarı gösterilmiştir.

9

Kan, X’den Y’ye gelene kadar, I. Glikoz

Miktar

II. Su

10

III. Oksijen

11

IV. Üre

12

I

II

III

numaralı moleküllerin miktarındaki değişim aşağı-

Madde Çeşidi

dakilerin hangisinde verilmiştir?

Zehirlilik derecesi Oluşumunda kullanılan enerji miktarı

13

I –––––––––

14 15

Grakte belirtilen maddelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

16 A) Canlıların I. maddeyi, II. ya da III. maddeye çevirerek

17

atmasındaki temel amaç zehir derecesini azaltarak

18

doğayı korumaktır.

II ––––––

III –––––––

IV –––––––––

A) Değişmez

Azalır

Azalır

Azalır

B) Azalır

Artar

Artar

Değişmez

C) Azalır

Azalır

Azalır

Azalır

D) Artar

Artar

Azalır

Artar

E) Değişmez

Azalır

Değişmez

Artar

B) II. ve III. maddeler karasal canlılarının boşaltım artı-

19

ğıdır. C) Boşaltım maddesinin zehirlilik derecesi arttıkça, kul-

10. Bir öğrenci, biyoloji dersinde öğretmene fazla miktarda

lanılan enerji miktarı azalır.

tuzlu ve şekerli besinlerle beslendiğini ayrıca uzun süredir B ve C vitamini içeren haplar kullandığını söylüyor. Bunun üzerine öğretmen, “senin böbreğine giren kanda, böbreğinden çıkana kadar tahtaya yazdığım maddeler nasıl değişir.” diye soruyor.

D) I. madde amonyak olup suda yaşayan canlılarda bol suyla atılır. E) Kuşlar II. madde yerine III. maddeyi atmakla ağırlık

BOŞALTIM SİSTEMİ

problemini çözmüştür.

104

Tahtaya kalkan öğrenci aşağıdakilerden hangisini işaretlerse doğru cevap vermiş olur?

8. Kanın pH seviyesinin ayarlanmasında aşağıdaki or-

(+: artar, –: azalır, 0: değişmez)

ganların hangileri doğrudan etkilidir?

Üre ____

C vitamini _________

CO2 ____

Glikoz ________





+



A) Karaciğer – Akciğer

A)

B) Karaciğer – Böbrek

B)



0





C) Akciğer – Böbrek

C)

0

+



+

D) Kalınbağırsak – Akciğer

D)



0

0

+

E) Böbrek – Bağırsak

E)

+



+

0

1D

2C

3E

4C

5D

6E

7A

8C

9C

10A

TEST 1.

3

Boşaltım Sistemi

Bir insanda ADH (vazopressin) hormonunun normalden az salgılanması, aşağıdakilerden hangisine neden olmaz?

50

4. Sağlıklı bir insanın nefron şekli aşağıda gösterilmiştir. Glomerulus kılcalı (I)

Bowman kapsülü (II)

1 2 3

Giren atardamar

A) Kanda su miktarının azalmasına

BÖLÜM

4

B) Kanın osmotik basıncının artmasına C) Hipertonik idrar oluşmasına

5

D) Suyun geri emiliminin azalmasına

6

E) ‹nsanda su içme isteğinin artmasına

7 Çıkan atardamar

8

2. Karbon atomları işaretlenmiş glikozla beslenen bir kobayda, işaretli karbonlara,

Henle kulpu (III)

9 Toplama kanalı (IV)

10

I. Karaciğerde depo edilen glikojen II. Solunum sonucu açığa çıkan karbondioksit

Nefronun numaralı bölümleri ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

11 12

III. ‹drar ile atılan üre moleküllerinden hangilerinde rastlanabilir?

A) Sağlıklı bir insanda IV. bölgedeki sıvı, fehling çözeltisi (glikoz ayıracı) ile renk değişikliği oluşturmaz.

13

A) Yalnız I

B) Suyun geri emilimi IV. bölgenin üst kısımlarında tamamlanır.

14

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

3. Amonyağın, karaciğerde üreye dönüşmesini sağlayan ornitin devri aşağıdaki şemada gösterilmiştir.

Üre

Ornitin

C) II. bölgeden I. bölgeye madde geçişi olmaz.

15

D) I. bölgedeki amino asit miktarı II. bölgedekinden azdır.

16

E) III. bölgenin uzunluğu, memeli hayvan türlerinde adaptasyon sağladıkları ortama göre farklılık gösterebilir.

17 18 19

NH3 CO2

H2O Arjinin H2O

Sitrülin

H2O

NH3

I. Üre sentezi sırasında amino asit tüketimi olmaz. II. Üre oluşumunda amonyak ve karbondioksit harcanır. III. Karaciğer hücrelerinde üretilen karbondioksitin tamamı akciğerlerden atılmaz. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız II D) I ve III

B) Yalnız III

C) I ve II

E) I, II ve III

5. İdrarındaki üre miktarı artan bir insanla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Aşırı proteinli yiyeceklerle beslenmiş olabilir. B) Amino asit sentezi hızlanmış olabilir. C) Uzun süre aç kaldığı için enerji kaynağı olarak proteinler tüketiliyor olabilir.

BOŞALTIM SİSTEMİ

Buna göre,

D) Amino asitler glikoza dönüşüyor olabilir. E) Kortizol hormonunun faaliyeti artmış olabilir.

105

BÖLÜM 1

Boşaltım Sistemi

6. Memelilerin böbreklerinde bulunan bir nefronun yapısı

8. İnsan böbreğinin bölümleri aşağıda gösterilmiştir.

aşağıdaki şekilde gösterilmiştir. R bölgesi

2 Distal tüp

3

Getirici atardamar

I

X damarı

II

T bölgesi

4 5

Toplama kanalı

Götürücü atardamar

Y damarı

6 Z kanalı

7 8

Böbrekle ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi doğru değildir?

Henle kulpu

9 Nefronda I. bölgeden II. bölgeye madde geçişini,

10

A) Z kanalındaki sıvıda A vitamini olmaz.

I. Kandaki su miktarının artması

11

B) X, üre miktarı fazla olan kanı böbreğe getirir.

II. Ortam sıcaklığının düşmesi

C) R bölgesinde nefronlar bulunur.

12

III. Getirici atardamarda kan basıncının artması

13

IV. Götürücü atar damarın büzülmesi

D) T bölgesinde, idrar toplama kanalları bulunur. E) Y’deki glikoz miktarı X ile aynıdır.

verilenlerden hangileri arttırır?

14

A) Yalnız III

15

B) Yalnız IV

D) II ve IV

C) I ve III

E) I, II, III ve IV

16

9. Denizde yüzerken bol miktarda tuzlu su yutan bir

17

insanda,

18

I. Doku sıvısının osmotik derişimi artar.

19

II. Kanın osmotik derişimi artar. III. Ödem oluşabilir. olaylar hangi sıra ile gerçekleşir? A) I – II – III

B) I – III – II

BOŞALTIM SİSTEMİ

D) III – I – II

7.

Sağlıklı bir insanda metabolizma olayları sonucu oluşan artıklar aşağıdaki organların hangileriyle dışarı atılır?

I. İdrarla glikoz atılır. II. ‹drar miktarı artar.

A) Karaciğer – Pankreas – Böbrek

III. ADH salgılanması önlenir.

B) Böbrek – İnce bağırsak – Akciğer

olaylarından hangileri gerçekleşir? A) Yalnız II

D) Safra kesesi – Pankreas – Karaciğer

B) Yalnız III

D) II ve III

E) Deri – İnce bağırsak – Akciğer 1C

E) II – I – III

10. Alkol alan sağlıklı bir insanda,

C) Akciğer – Böbrek – Deri

106

C) II – III – I

2E

3E

4D

5B

6E

7C

8E

9E

C) I ve II

E) I, II ve III 10 D

TEST 1.

4

51

Boşaltım Sistemi

İnsanda, karaciğere ait bazı damarlardaki kan basıncının değişimi grakte gösterilmiştir.

4. Böbreketi bir nefronların yapısı aşağıda gösterilmiştir. Bowman kapsülü

3

I

b

c

d Damarlar

Bu damarlarla ilgili,

4 II

5

IV

6 7

I. c damarında, üre miktarı giderek artar.

III

II. b damarında, doku hücrelerine besin geçişi olabilir. III. a damarında, protein osmotik derişimi kan basıncından yüksektir. IV. d damarında, HCO 3– iyonlarının miktarı, a damarına göre daha fazladır.

8 Numaralı kısımlarda üre yoğunluğu, su miktarı ve madde yoğunluğu ile ilgili aşağıdaki karşılaştırmalardan hangisi doğrudur? Üre yoğunluğu

yorumlarından hangileri yapılabilir? A) Yalnız III

B) I ve II

D) I, II ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

2. Fazla miktarda protein içerikli besinlerle beslenen

Su miktarı

Glikoz miktarı

Kandaki üre miktarı

B)

Kandaki üre miktarı

C)

D)

Kandaki üre miktarı

E)

11

IV > III

III > II

12

B)

III > I

I > III

I > II

13

C)

I > II

III > IV

II > I

D)

I > III

I > IV

I > III

E)

IV > III

I > III

II > IV

14 15 16 17

Kandaki üre miktarı

t

10

I > IV

18

5. Aşağıda bazı damarlar numaralandırılmıştır. t

9

A)

sağlıklı bir insanın kanındaki üre miktarının zamana göre değişimi, aşağıdaki graklerin hangisinde doğru verilmiştir? A)

1 2

Glomerulus kılcalı

Kan basıncı

a

BÖLÜM

t

1

6

Kandaki üre miktarı

19

kalp t

2

5

t

4

hangisi görülür? A) Amonyağın solunum organından atılması B) Üreme hücreleri ile sindirim ve boşaltım maddelerinin aynı açıklıktan dışarı atılması C) Yumurta ve idrar taşıması D) Erkeklerde sperm ve idrarın aynı kanalda taşınması E) Böbreklerde amonyağın üreye dönüşmesi

Bu damarlardan hangi ikisindeki 1 mm3 kanda üre miktarının aynı olması beklenir? A) 1 ve 4 D) 4 ve 6

B) 1 ve 3

BOŞALTIM SİSTEMİ

3

3. İnsanların ürogenital sistemlerinde, aşağıdakilerden

C) 2 ve 5

E) 2 ve 4

107

BÖLÜM 1

Boşaltım Sistemi

6. Bir kişiye kan yoluyla antibiyotik, ağız yoluyla tüm vita-

9. Sağlıklı bir insanın şekilde görülen boşaltım sistemi

minleri içeren haplar veriliyor.

2

ile ilgili,

Bu kişinin böbreğine ait atar ve doplardamarlarındaki kanın içeriğiyle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

3

II Böbrek atardamarı

4 A) Atardamardaki suda eriyen vitamin miktarı toplardamardan fazladır.

5

Böbrek toplardamarı

B) Toplardamardaki üre miktarı, atardamara göre daha düşüktür.

6 7

IV V

D) Toplardamara göre, atardamarda HCO3– miktarı azdır.

9 10

aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

E) Atardamardaki antibiyotik miktarı toplardamardan fazladır.

11

III

I

C) Toplardamardaki yağda eriyen vitamin miktarı atardamara göre yüksektir.

8

Böbrek

A) III, IV ve V’deki idrarın içeriği aynıdır.

12

B) Böbrek toplardamarında azotlu artık ürün yoktur.

13

C) Hipotalamus, böbrekleri uyararak IV’de depolanan idrarın belli aralıklarla dışarı atılmasını sağlar. D) Böbrek atardamarında karbominohemoglobin miktarı çoktur.

14

7.

17

‹nsanda kanın çeşitli maddeler yönünden dengesinin sağlanması amacıyla gerçekleşen, boşaltım olayları ile ilgili aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?

18

A) Deriden, terleme yolu ile su ve tuz atılır.

19

B) Akciğerde, soluk verme ile su buharı ve karbondiok-

15 16

E) I aort, II alt ana toplardamardır.

10. Kandaki ürenin süzülmesi ve uzaklaştırılmasında görevli olan yapılar sıralandığında aşağıdakilerden hangisi en sonda yer alır?

sit uzaklaştırılır. C) Karaciğerin ürettiği safradaki HCO3– bağırsak pH’sını yükseltir. D) Bağırsaklar yoluyla safra, az miktarda tuz ve su atılır.

A) Üreter

B) Havuzcuk

C) Üretra

D) ‹drar kesesi E) ‹drar toplama kanalları

BOŞALTIM SİSTEMİ

E) Böbrekler yoluyla su, tuz, üre, ürik asit ve amonyak uzaklaştırılır.

11. Gereksiniminden fazla su içen bir insanda, I. ‹drarla kaybedilen su miktarının artması III. Böbreklerde suyun geri emiliminin azalması

kapsülüne geçen sıvı analiz edildiğinde, aşağıdaki moleküllerden hangisine rastlanmaz?

olaylarından hangilerinin gerçekleşmesi beklenir?

A) Üre

A) Yalnız I

D) Tuz

108

II. Antidiüretik hormon (ADH) miktarının azalması

8. Bir nefronda, glomerulus kılcallarından bowman

B) Amino asit C) Kreatin E) Fibrinojen 1D

2D

3D

4B

B) Yalnız II

D) I ve III 5B

6C

7C

8E

9A

10 C

C) Yalnız III

E) I, II ve III 11E

TEST 1.

5

52

Boşaltım Sistemi

Sağlıklı bir insanda, böbrek atardamarı ile kanın böbreğe girmesinden, idrar oluşumuna kadar geçen süreçte gerçekleşen olaylarla ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Penisilin türevi ilaçlar endositozla nefron kanallarına alınır.

BÖLÜM

4. Böbrek boşaltım kanalcıklarında glikoz, amino asit gibi

1

yararlı maddelerin geri emilerek idrarla atılması önlenir.

2

Bu olayla ilgili kanal hücrelerinde en fazla etkinliği

3

olan organel aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

4 A) Mitokondri C) Rizozom

B) Golgi D) Endoplazmik retikulum

B) Glikoz, amino asit gibi besin monomerlerinin tamamı aktif taşımayla geri emilir.

E) Lizozom

5 6

C) Suyun % 99’u osmozla geri emilir.

7

D) Bazı boya maddeleri ile iyonlar, aktif boşaltımla nefron tüpüne salgılanır. E) Kandan nefrona geçen ürenin % 50’si geri emilir.

8

5. Sağlıklı bir insanın boşaltım sistemine ait çizilen aşağıdaki graklerden hangisinde, nefronlardaki

9

getirici atardamar (I), glomerulus kılcalları (II) ve

10

nefron toplardamarındaki (III) çeşitli maddelerin de-

2. Böbreklerde bulunan glomerulus kılcalları ile ilgili,

ğişimleri yanlış gösterilmiştir?

11

A)

12

çekleşir. III. Glomerulus kılcallarından Browman kapsülüne kan proteinleri ve kan hücreleri geçemez.

x I

II

B) I ve II

D) II ve III

I

III

Hemoglobin miktarı

C)

13

x II

III

Glikoz miktarı

D) x

x I

II

açıklamalarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I

Üre miktarı

2x

I. Glomerulus kılcalları, atardamar ile toplardamar arasında bulunur. II. Kan basıncı glomerulus kılcalları boyunca çok yüksek olduğu için bu kılcallarda sadece süzülme ger-

B)

Su miktarı

15 16 17

III

I

E)

C) I ve III

14

II

III

18

Albümin miktarı

19

x

E) I, II ve III I

II

III

3. Bazı insanlar neredeyse hiç su içmedikleri halde, vücutBu insanlarla ilgili,

I. Kan basıncının artması

I. Boşaltım kanalcıkları, zengin kılcal damar ağı ile sarılmıştır ve henle kulpu daha uzundur. II. ADH miktarı normalden daha az salgılanır. III. Hipertonik idrar oluştururlar.

D) I ve III

B) Yalnız III

II. Terlemenin artması III. Çok su içilmesi IV. Üşümenin artması verilenlerden hangilerinin gerçekleşmesi, oluşan idrar miktarını artırabilir?

yorumlarından hangileri yapılabilir? A) Yalnız II

6. Sağlıklı bir insanda,

C) I ve II

E) I, II ve III

A) Yalnız II

B) Yalnız III

D) I, III ve IV

BOŞALTIM SİSTEMİ

ları için gerekli olan suyu, sulu besinler yiyerek giderirler.

C) I ve III

E) I, II, III ve IV

109

BÖLÜM 1

Boşaltım Sistemi

7.

2

I. Henle kulpu

3

II. Proksimal tüp

4

10.

Glomerulustan bowman kapsülüne geçen süzüntü içindeki yararlı maddeler,

Pankreas ve böbreğin malpighi cisimciğine ait damarlar ile

I, II ve III numaralı grafiklerde de pankreasa ait damarlarda kan akım yönündeki bazı değişimler gösterilmiştir. Pankreas

Böbrek Kılcal damar

III. Distal tüp

Giren kan

IV. ‹drar toplama kanalı

5 6 7

Pankreasa giren kan

verilen bölümlerinden hangilerinden geri emilir? A) Yalnız II

B) I ve II

D) I, III ve IV

C) I ve III

Malpigi cisimciği

Atardamar

E) I, II, III ve IV

Çıkan kan

Toplardamar Kılcal damar

8

Protein osmotik basıncı

Kan basıncı

Kan akış hızı

9 10 11 12

8. “Glomerulus kılcallarındaki sıvının, glomerulustan bowman kapsülüne geçme hızına süzülme hızı” denir. Sü-

I

15 16

III

I, II ve III numaralı graklerdeki değişimlerin hangileri, malpighi cisimciği ile pankreas kılcal damarlarında ortak olarak gözlenir?

günde 188 litredir. Bu hız, kan basıncına göre değişir.

13 14

II

zülme hızı sağlıklı bir insanda dakikada yaklaşık 130 ml,

Bununla ilgili, I. Soğukta deri altındaki kılcal damarlar büzüleceği için

A) Yalnız I

böbrekte kan basıncı artar ve daha çok idrar oluştu-

B) Yalnız II

D) II ve III

rulur.

C) I ve II

E) I, II ve III

II. Kandaki su miktarı azalırsa, oluşturulan idrar miktarı

17 18

artar.

11. Böbreklerde ve bacak damarlarında kan basıncının değişmesiyle,

III. Sıcak havalarda deri altındaki kılcal damarların genişlemesiyle böbrekte süzüntü miktarı azalır.

19

I. Nefron kanallarından geri emilme II. Malpighi cisimciğinde süzülme

açıklamalarından hangileri doğrudur?

III. Bacakta, doku sıvısındaki artıkların kana geçmesi A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve III

C) Yalnız III

verilenlerden hangileri doğrudan etkilenir?

E) I, II ve III

A) Yalnız III

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III E) I, II ve III

BOŞALTIM SİSTEMİ

12. Böbrek nefronlarında meydana gelen geri emilme olayında,

9. Üre sentezini sağlayan ve ürenin kandan uzaklaştı-

I. Hipoz bezinden salgılanan bazı hormonlar

rılmasını sağlayan organlar aşağıdakilerin hangisin-

II. Adrenal bezlerden salgılanan bazı hormonlar

de sırasıyla verilmiştir?

III. Böbrek tüpçükleri ile kan sıvısı arasındaki yoğunluk farkı

A) Karaciğer – Böbrek

IV. Henle kanalının uzunluğu

B) Akciğer – Böbrek C) Karaciğer – Akciğer

faktörlerinden hangileri etkilidir?

D) Akciğer – Kalınbağırsak

A) Yalnız IV

E) Böbrek – Karaciğer

110

B) I ve II

D) I, II ve IV 1A

2D

3D

4A

5E

6D

7E

8D

9A

10A

11D

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV 12E

TEST 1.

6

53

Boşaltım Sistemi

4. Sağlıklı bir insanın vücudunda yeterli su bulunma-

Sağlıklı bir insanda,

masına bağlı olarak ortaya çıkan,

I. Piramit kanalları

BÖLÜM 1 2

II. Havuzcuk

I. Hipotalamusun uyarılması

III. Getirici atardamar

II. Böbrek nefronlarında suyun geri emiliminin artması

IV. Bowman kapsülü

III. Kan osmotik basıncının artması

4

V. Böbrek toplardamarı

IV. Hipoz bezinden salgılanan ADH (antidiüretikhormon) miktarının artması

5

verilenlerden hangilerinde bulunan sıvı, heksoz içermez? A) Yalnız V

B) I ve II

D) I, II ve V

C) III ve IV E) I, III, IV ve V

3

6 olaylarının gerçekleşmesi sırası aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

7

A) III – I – IV – II

B) I – IV – II – III

8

C) III – IV – I – II

D) I – III – IV – II

9

E) II – I – IV – III

10 11 12

2. Vücut sıvılarının hidrojen iyon yoğunluğu normalden saptığı zaman, bu durumu aşağıdaki organlardan hangisi, nasıl bir yolla düzenler? +

A) Böbrekler – H salgılayıp sağlayarak

– HCO3 ‘ün

geri emilimini

13

5. Sağlıklı bir insanda, bowman kapsülüne süzülen bazı

14

maddelerin, nefron kanallarının farklı bölgelerindeki günlük değişimi aşağıda gösterilmiştir.

15 16

B) Karaciğer – Glikojen sentezleyerek Distal tüp

C) Mide – Asit salgılayarak D) Kalp – Kan dolaşımını hızlandırarak

İdrar toplama kanalı

Bowman kapsülü

17 18

E) Böbrek – Üre süzme hızını artırarak Proksimal tüp

Glikoz

Kreatin

110 g

40 g

0

40 g

0

40 g

0

40 g

19

3. Böbreklerdeki kan dolaşımında görev alan, Henle kanalı

I. Glomerulus II. Nefron kılcalları

I. ‹drar toplama kanalına doğru kreatin miktarı giderek artar.

IV. Alt ana toplardamar V. Böbrek toplardamarı

II. Glikozun tamamı proksimal tüpte geri emildiği için idrarda glikoz bulunmaz.

damarların sıralaması aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

III. Nefron kanalcıklarında kreatinin geri emilimi olmaz.

A) III – I – II – V – IV

B) V – II – I – III – IV

ifadelerinden hangileri doğrudur?

C) III – II – I – V – IV

D) V – I – II – III – IV

A) Yalnız I

E) III – I – II – IV – V

D) II ve III

B) Yalnız II

BOŞALTIM SİSTEMİ

Nefronla ilgili,

III. Böbrek atardamarı

C) Yalnız III

E) I, II ve III

111

BÖLÜM 1

Boşaltım Sistemi

6. Sağlıklı bir insanın bir gün içinde oluşturduğu idrar mik-

8. İnsanlarda yazın terlemeyle kaybedilen su ve tuz mik-

tarı I. grakte, sağlıklı olmayan bir insanın oluşturduğu idrar miktarı ise II. grakte gösterilmiştir.

tarının artmasına bağlı olarak kanın osmotik basıncı artar. Buna bağlı olarak hipoz bezinden salgılanan antidiüretik hormonun etkisi ile nefron tüplerinden suyun geri emilimi artırılır. Adrenal bezlerden salgılanan aldosteron hormonunun etkisiyle de idrarla tuz kaybı azaltılır.

2 3

İdrar miktarı (lt)

İdrar miktarı (lt) 3

4 5

1

Bu olaylar böbreğin, 24 saat

6

24 saat

I.

I. Kanın yoğunluğunu ayarlama

II.

7

II. Azotlu metabolizma atıklarını atma II. grakteki durumun ortaya çıkmasında,

8

III. Vücut sıvılarının iyon dengesini ayarlama

I. Hipoz bezinin yeterli ADH salgılayamaması

IV. Hormonal sistem ile kontrol edilme

II. Aşırı terleme

özelliklerinden hangilerine sahip olduğunu gösterir?

10

III. Çok su tüketme

A) Yalnız II

11

IV. Diyabet (şeker hastalığı)

12

faktörlerinden hangileri etkili olabilir?

13

A) Yalnız I

9

D) I, III ve IV

B) I ve II

D) I, III ve IV

B) III ve IV

C) I, II ve III

E) II, III ve IV

9. Böbrek atardamarındaki işaretli bir üre molekülü, id-

C) III ve IV

rarla dışarı atılıncaya kadar,

E) I, II, III ve IV

14 I. Havuzcuk

15

II. ‹drar toplama kanalı III. Üreter

16

7. 17 18

Sağlıklı bir insanın, böbrek atardamarındaki kan plazmasında, glomerulustan bowman kapsülüne geçen süzüntüde ve idrarda bulunan bazı maddelerin ortalama değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.

IV. ‹drar kesesi V. Üretra yapılarından hangi sıra ile geçer?

19 Madde Amino asit Protein Tuz Su

A) II – I – III – IV – V B) II – I – V – IV – III C) I – II – III – IV – V D) II – III – I – IV – V E) I – III – V – IV – II

Kan plazması Süzüntü İdrar (g/ 100 ml) (g/ 100 ml) (g / 100 ml) 0,07 6,5 0,70 100

0,07 0,00 0,70 100

0,00 0,00 1,00 1

10. – İnsanlar çok fazla etle beslendiğinde ve aç kaldığında idrar asidik ve berraktır. – Çok fazla bitkisel kaynaklı maddelerle beslendiğinde idrar bazik ve bulanıktır.

BOŞALTIM SİSTEMİ

Tablodaki bilgilere dayanarak, I. Süzüntüdeki tuz yoğunluğu nefron kanalları boyunca artar.

I. ‹drarın pH değeri, tüketilen besin türüne göre değişir.

III. Süzüntüdeki amino asitlerin tamamı geri emilir.

II. Bitki yapısında çok bulunan bazı maddeler idrarı bazikleştirir.

IV. Kandaki suyun % 1’i idrarla dışarı atılır.

III. Açlık sırasında protein tüketimi artar.

ifadelerinden hangileri söylenir?

ifadelerden hangileri söylenebilir?

A) Yalnız I

B) I ve II

D) II, III ve IV

112

Bununla ilgili,

II. Proteinler glomerulus kılcallarından bowman kapsülüne geçemez.

C) III ve IV

A) Yalnız I

E) I, II, III ve IV 1B

2A

B) Yalnız II

D) I ve III 3A

4A

5D

6D

7E

8D

9A

C) Yalnız III

E) I, II ve III 10 E

TEST 1.

1

54

Üreme - Embriyonik Gelişme

Spermatitlerden spermler oluşurken,

4. Menstrasyon döngüsündeki hormonlarla ilgili grakler verilmiştir.

I. Kromozom sayısının yarıya inmesi

BÖLÜM 1 2

II. Akrozomun oluşumu

3 I

III. Kamçı oluşumu

4

durumlarından hangileri meydana gelir? A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) II ve III

5

C) I ve III

6

E) I, II ve III

7 II

III

8 9 10

2. Embriyonun gelişmesinde gözlenen, I. Bölünme II. Farklılaşma

I ve III. hormonlar ile II numaralı olay, aşağıdakiler-

11

den hangisinde eşleştirilmiştir?

12

III. Büyüme olaylarının gerçekleşme sırası aşağıdakiler-den hangisinde doğru verilmiştir? A) I – II – III

B) I – III – II

D) III – I – II

C) II – III – I

E) III – II –I

III

13

I

II

A)

LH

Ovulasyon

Prolaktin

14

B)

LH

Ovulasyon

Progesteron

15

C)

LTH

Döllenme

Progesteron

D)

TSH

Mayoz - I

LTH

E)

LH

Döllenme

Oksitosin

16 17 18 19

de, ortalama olarak her 28 günde bir yalnız ovaryumun birinde yumurta oluşturulur ve fallopi tüpüne verilir. Dölyatağına ulaşan spermlerden bazıları yumurta bulunmayan fallopi tüpüne girerken oransal olarak biraz fazlası yumurta bulunan fallopi tüpüne yönelir. Spermlerin daha çok yumurtanın bulunduğu fallopi tüpüne yönelmesinin nedeni, aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

5. Aşağıdakilerden hangisi, bir dişide gebelik süresince gerçekleşir?

A) Yumurtanın, spermleri kemotaksise yöneltmesi B) Diğer fallopi tüpünün kapalı olması

A) FSH salgısının artması

C) Spermlerin aktif olan ovaryumun etkisinde kalması

B) Ovulasyon olayı

D) Spermlerin doğrudan yumurta bulunan fallopi tüpüne

C) Menstrüasyon döngüsü

bırakılması E) Boş olan fallopi tüpünün daha uzun olması

ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME

3. ‹nsanın dişisinin menstrüasyon periyodunda normal-

D) Progesteron salgı E) Östrojenin salgılanmaması

113

BÖLÜM 1

Üreme - Embriyonik Gelişme

6. Bir dişinin döl yatağı dokusunun kalınlığındaki değişim

9. Zigottan yeni bir birey oluşmasına kadar gerçekleşen

aşağıdaki grakte gösterilmiştir.

olaylara gelişme denir.

2 Gelişme sırasında, Döl yatağı kalınlığı

3

I. Büyüme

4

II. Organların oluşması (organogenez)

5

III. Farklılaşma IV. Dokuların oluşması (histogenez)

6 t1

t2

t3

t4

t (Zaman)

t5

V. Hücre bölünmesi

7

olaylarının gerçekleşme sırası, aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?

Buna göre, östrojen hormonunun eşik değere ulaş-

8

tığı zaman aralığı hangisinde verilmiştir?

9 A) t1

10

B) t2

C) t3

D) t4

E) t5

A) I – V – III – IV – II

B) V – III – IV – II – I

C) III – I – V – II – IV

D) V – I – III – IV – II

E) I – III – V – IV – II

11 12 13

7.

Bir memeli hayvanın dişisinde, hipoz bezinin folikül

14

uyarıcı hormon salgılaması engelleniyor.

15

Dişide,

I. Hangi hormonun etkisiyle nerede oluştuğu II. Hangi hormonun etkisi ile hareket ve dölleme yete-

16

I. Östrojen salgısının artması

17

II. Yumurta hücresinin oluşamaması

18 19

10. İnsanlarda spermlerle ilgili,

neği kazandığı

III. ‹drarla çok su kaybedilmesi

III. Nereden dışarı atıldığı

IV. Menstrüasyon (regl) ile fazla kan atılması

sorularının doğru yanıtı aşağıdakilerin hangisinde vardır?

durumlarından hangileri gözlenir? A) Yalnız II

B) Yalnız IV

D) I, II ve III

I

C) II ve III

A) Testosteron,

E) II, III ve IV

ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME

Testisler

III

LH, Seminifer

Vas deferans

tüpçükler

B) Testosteron,

FSH,

Seminifer

Üretra

Epididimis

tüpçükler

8. Sperma tüplerinin (seminifer tüpçüklerin) gelişimi

C) FSH,

Testosteron,

ve spermatogenezin oluşumu hangi hormonların or-

Seminifer

tak işlevi sonucu gerçekleşir?

tüpçükler

Üretra

Epididimis

D) LH, Üretra

A) Östrojen ve androjen

Testosteron,

Vas deferans

Seminifer

B) FSH, LH ve testosteron

tüpçükler

C) LH ve androjen D) FSH, LH ve östrojen

E) LTH,

LH,

Epididimis

E) FSH ve testosteron

114

II

1D

2B

3A

4B

5D

6B

7A

8B

9D

Vas deferans 10 C

Üreter

TEST 1.

2

Üreme - Embriyonik Gelişme

Dişi bireylerin yumurtalığında bir yumurtanın oluşup döllenecek duruma gelmesi sırasında üretilen, I. Östrojen salgılanması

55

BÖLÜM

4. ‹nsanda 22 + X kromozomlu bir üreme hücresinin

1

hangi cinsiyete ait olduğunun belirlenmesinde aşağıdakilerin hangisinden faydalanılamaz?

2 3

II. Progesteron salgılanması

A) Üreme ana hücresindeki gonozom çeşidi

III. FSH salgılanması

B) Hareket yeteneği

IV. LH salgılanması

C) ‹çerdiği sitoplazma miktarı

5

V. Uterusun gelişimini tamamlaması

D) Akrozomun varlığı

6

hormonlarının etkilerini gösterme sıralaması aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

E) Üreme ana hücrelerindeki kromozom sayısı

7

4

8 A) I – III – IV – II – V

B) II – IV – III – V – I

C) III – I – IV – II – V

D) III – IV – I – II – V

9 10

E) I – IV – III – II – V

11

5. Tabloda 4 çocuğa ait özellikler verilmiştir. 2. İnsanlarda döllenme olayı gerçekleşirken, erkek bireyde çok sayıda üretilen sperm hücrelerinden en aktif olan bir tanesi yumurta hücresi ile birleşir. Bu olay ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

Çocuklar Kan Grubu

Boy

12

Göz Rengi Ten Rengi

Cem

A

1,35 m

Mavi

Beyaz

Seda

B

1,35 m

Ela

Esmer

Çağlar

A

1,30 m

Mavi

Kumral

Özlem

A

1,50 m

Mavi

Beyaz

13 14 15 16

A) Zona pellusidayı spermin baş kısmındaki akrozomun enzimleri parçalar.

Bu özelliklere göre hangi çocuklar tek yumurta ikizi olabilir?

17

B) Spermlerin yumurtaya doğru hareketi kemotaksistir.

A) Seda–Özlem

B) Cem–Çağlar

18

C) Seda–Cem

D) Cem–Özlem

19

C) Zigotun, sitoplazma içeriğinin çoğunluğu yumurta hücresine aittir.

E) Çağlar–Özlem

E) Sperm yumurta zarındaki reseptörlere bağlanır ve yumurta zarı ile sperm zarı kaynaşır.

6. İnsan embriyosunun sağlıklı gelişimi ile ilgili olarak aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğru olamaz?

3. Yeni doğan insan yavrusunda, I. Segmentasyon

A) Embriyonun ürettiği karbondioksit, annenin solunum sistemiyle dışarı atılır.

II. Hücre döngüsü

B) Anne ve embriyonun kan grupları farklı olabilir. C) Embriyo, hücre döngüleri geçirerek gelişir.

III. Mayoz bölünme

D) Anne ile embriyo arasında madde alış verişi plasenta aracılığı ile sağlanır.

olaylarından hangileri görülür? A) Yalnız II D) II ve III

B) Yalnız III

C) I ve II

E) I, II ve III

ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME

D) Döllenmeyi sağlayan faktör, sperm hücresinin tamamının yumurta hücresine girmesidir.

E) Embriyo, bireye ait özelliğini gelişmenin başından itibaren gösterir.

115

BÖLÜM 1 2

Üreme - Embriyonik Gelişme

7.

10. ‹nsanda, döllenme sonucu oluşan zigot, art arda bölü-

Bir dişi tavşandan alınan vücut hücresinin çekirdeği, aynı tavşanın çekirdeği çıkarılmış yumurta hücresine enjekte edilmiş ve kendisinin döl yatağına yerleştirilerek gelişmesi sağlanmıştır.

nerek morula adı verilen küremsi dut meyvesini andıran yapıyı oluşturur. Morula

3 4

Doğan yavru tavşanın, Zigot

I. Cinsiyeti

5

II. Homozigot genotipli karakter sayısı

6

III. Kan grubu

7 8 9

B) Yalnız IV

D) I, II ve III

A) Segmentasyonda oluşan hücrelerin genetik yapıları birbirinin aynısıdır.

C) I ve IV

B) Hücrelerin büyüklüğü giderek azalır.

E) I, II, III ve IV

C) Her basamaktaki hücrelerin kromozom sayısı aynıdır.

11

D) Zigotun ilk bölünmesiyle oluşan iki hücre birbirinden ayrılarak gelişirse, tek yumurta ikizleri oluşur.

12

E) 256 hücreli embriyoda her hücre yapı ve görev yönüyle birbirinden farklılaşmıştır.

13 14

8. Plasenta ile ilgili aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?

11. ‹nsanlarda gerçekleşen eşeyli üreme sırasında,

15 16

A) Azotlu boşaltım maddelerinin anne kanına geçişini sağlar.

17

B) Anne kanı ile fetüs arasında oksijen ve karbondi-

18

oksit difüzyonu sağladığı için solunum organı gibi görev yapar.

ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME

19

I. Döllenmiş yumurtada anne ve babaya ait kromozom bulunması II. Gelişme evresinde farklı dokuların oluşması III. Gametlerin oluşumu sırasında sitoplazmanın eşit olarak bölünmemesi

C) Progesteron ve östrojen hormonları salgılayarak endokrin bez gibi çalışır.

IV. Gametlerin mayozla oluşması

D) Fetüsün kirli kanı, fetüs atardamarı ile plasentaya gelir.

olaylarından hangileri, bireyler arasında kalıtsal çeşitlenme oluşturmaz?

E) Embriyoya bağışıklık kazandıracak antikorları üretir.

A) Yalnız II

B) I ve III

D) II, III ve IV

C) II ve IV

E) II ve III

12. İnsanda döllenme ile ilgili, I. Zigotun mitokondrisi yumurtadan gelir. II. Döllenme olayından bir süre sonra embriyo, annenin rahmine tutunur.

9. ‹nsanda eşey hormonları aşağıdakilerden hangisinin meydana gelmesinde etkili değildir?

III. Spermin sadece baş kısmı yumurta hücresine girer.

A) Eşey bezlerinin oluşumu B) Spermin olgunlaşması

IV. Yumurta, spermin salgıladığı kimyasallara doğru hareket eder.

C) Yumurta oluşumu

verilenlerden hangileri doğrudur?

D) Döl yatağı duvarının gelişimi

A) I ve II

1C

2D

3A

B) I, II ve III

D) Yalnız IV

E) ‹kincil eşey karakterlerinin oluşumu

116

256 hücreli embriyo

Bu gelişim olayları ile ilgili aşağıdakilerden han-gisi yanlıştır?

özelliklerinden hangileri, ana tavşandan farklı olabilir?

10

16 hücreli embriyo

Segmentasyon

IV. Vücut ağırlığı

A) Yalnız II

2 blastomerli embriyo

4E

5B

6E

7B

8E

9A

10 E

11E

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV 12B

TEST 1.

3

56

Üreme - Embriyonik Gelişme

İnsanlarda embriyonik gelişme süreci için aşağıdakilerden hangisi doğru değildir? A) Zigottan oluşan hücreler blastomer olarak adlandırılır. B) Segmentasyonda hücre sayısı artarken zigotun top-

4. Yumurtalıkları çıkarılan genç bir dişi maymuna, ergin

1

bir maymunun folikül özütü enjekte edildiğinde, genç

2

bireyde döl yatağının geliştiği gözleniyor.

3 Bu duruma erginin folikül özütünde bulunan hangi

4

hormon yol açmıştır?

lam hacmi değişmez. C) Bölünme, büyüme ve farklılaşma olayları görülür. D) Süreç sadece annenin hormonlarıyla kontrol edilir.

BÖLÜM

A) FSH

B) Östrojen D) Prolaktin

C) LH

E) Testosteron

5 6

E) Tüm evrelerdeki hücrelerin DNA yapısı aynıdır.

7 8 9

2. Döl yatağının kalınlığı mestrüal döngüde değişiklik gösterir. Bu değişiklik numaralandırılarak şematize edilmiştir. 3

1





   2     

10

5. Canlılarda gelişme olaylarında; hücre bölünmesini ve

11

büyümeyi, farklılaşma izler. Embriyonik tabakalar fark-

12

lılaşarak canlının doku ve organlarını oluştururlar. Hayvan embriyolarındaki embriyonik tabakalardan biri olan

13

ektoderm, farklılaşır ve sinir dokuyu oluşturur.

14

Hans Spemann adlı bilim adamı, yaptığı deneylerle gelişen embriyodaki hücrelerin hangi bakımdan birbirlerinden farklı olduklarını anlamaya çalışmıştır. Spemann’ın Numaralı değişimlerle ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? A) 1. menstrual kanama dönemini ifade eder. B) 2, östrojen hormonu etkisiyle olur. C) 2.’nin olabilmesi için ovaryumda foliküllerin gelişmiş olması gerekir. D) 3. hem östrojen hemde progesteron etkisiyle olur. E) 3’ün olabilmesi için korpus luteumun parçalanması gerekir.

şunlardır:

17

I. deney – Semender embriyosunun mezoderm adlı

18

embriyonik tabakanın üst kısmını kesip çıkarmış, embri-

19

yo gelişmiş ancak embriyoda sinir dokusu oluşmamıştır. II. deney – İki embriyo kullanmış, birinci embriyonun üst mezodermini çıkarıp diğer embriyonun sinirsel ektoderminin altına koymuş ve bu embriyoda iki tane sinir dokusunun geliştiğini görmüştür.

lecek bir sonuçtur? A) Organ gelişimlerinde embriyonik tabakaların birbirlerini etkilemeleri söz konusu değildir.

I. Korpus luteum oluşumunu

B) I. deneyde embriyo gelişiminde mutasyon gerçek-

II. Ovulasyonu

leşmiştir.

III. Progesteron salgılanmasını

C) Sinir dokusunun oluşabilmesi için üst mezodermin

IV. Uterus kaslarının kasılmasını

ektodermi etkilemesi gerekir.

verilenlerden hangilerini sağlar? A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) I, II ve III

E) III ve IV

16

sinir sisteminin farklılaşması üzerine yaptığı çalışmaları

Aşağıdakilerden hangisi bu deneylerden çıkarılabi-

3. LH hormonu,

15

ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME

Döl yatağı duvarının kalınlığı

D) II. deneyde birinci embriyoda iki tane sinir dokusu C) I ve II

oluşmuştur. E) Sinir dokusunu oluşturan mezodermdir.

117

BÖLÜM 1

Üreme - Embriyonik Gelişme

6. ‹nsanda erkek üreme sistemi ile ilgili,

2 3 4

8. İnsan üreme sistemi ve hormonlarıyla ilgili;

I. Spermatogenez testislerdeki seminifer tüpçüklerinde gerçekleşir.

I. Kandaki östrojenin artışı, hipozin FSH salgısını artırır.

II. Spermler hareket yeteneğini testislerdeki epididimis kanallarında FSH hormonunun etkisiyle kazanır.

II. Corpus luteumdan salgılanan progesteron eksikliğinde, embriyonun döl yatağına tutunması zorlaşır.

5

III. Sperm ve idrar aynı kanaldan dışarı verilir.

6

IV. Yardımcı bezler spermlerin canlılığını koruması için gerekli sıvıyı üretir.

7

III. Hipoz bezi ve dölyatağı hormonları arasında geri bildirim mekanizması vardır. IV. Hipozden salgılanan LH, yumurtanın fallopi tüpüne geçişini sağlayarak sarı cisim (corpus luteum) oluşumuna neden olur.

bilgilerinden hangileri yanlıştır?

8

A) Yalnız II

9

ifadelerden hangileri doğrudur?

B) I ve II

D) I, III ve IV

C) III ve IV

A) Yalnız II

E) I, II ve III

B) I ve III

D) I, II ve III

C) II ve IV

E) I, II, III ve IV

10 11 12 13 14 15 16

7.

9. İnsandaki yumurta ve spermin oluşumu şematize edil-

İnsanda gerçekleşen,

17

miştir.

Spermatogenez

18

I 23

19

Oogenez

46 23

23

23

23

23

III

III

1. spermatosit 2. spermatosit

23

Kutup hücreleri

1. oosit

(III)

IV

(II)

46

ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME

Kutup hücresi Kutup hücresi

Spermatit

23

şemadaki olaylarla ilgili aşağıdakilerden hangisi

2. oosit Yumurta

Sperm

Döllenme

yanlıştır?

Numaralı yerlere aşağıdakilerden hangisi yazılmalıdır?

A) I. ve II. olaylar hipoz bezinden salgılanan FSH et-

I ––––––––––

kisi ile gerçekleştirilir. B) Spermatogenez olayı ergenlikte başlar.

A) Folikül

C) III. olayda spermlerin dölleme yeteneği kazanması

olur. E) IV. olay dişinin fallopi tüpünde gerçekleşir. 1D

2E

3D

4B

II –––––––––––

III ––––––––––––––

Mayoz I

Mayoz II

B) Fallopi tüpü Hücre döngüsü Mayoz

hücre döngüsüyle sağlanır. D) Oogenezde oluşan hücrelerden yalnız biri yumurta

118

(I)

23

II 23

Ovaryum

I

II 23

Testis

46

5C

6A

C) Folikül

Fallopi tüpü

Epididimis

D) Folikül

Mayoz II

Hücre döngüsü

E) Yumurtalık

Farklılaşma

Mayoz

7C

8C

9C

TEST 1.

4

57

Üreme - Embriyonik Gelişme

BÖLÜM

Oogenez ve spermatogenez olaylarının görüldüğü

4. Dişide döl yatağının iç duvarındaki hücrelerin çeşitli za-

1

organ ve yapı çiftleri aşağıdakilerden hangisinde

man aralıklarındaki artış miktarı grakte verilmiştir.

2

verilmiştir?

Hücre çoğalması

Spermatogenez

3

A) Ovaryum – Siminifer tüpçük

Testis – Epididimis

4

B) Ovaryum - Folikül

Epididimis - Prostat bezi

C) Yumurtalık – Korpus luteum

Erbezi – Androjen

D) Uterus – Plasenta

Epididimis – Vasdeferans

E) Ovaryum – Folikül

Testis – Seminifer tüpçük

Oogenez

5 I

Zaman

II

6

I. ve II. zaman aralıklarında doğrudan etkili olan hormonlar hangilerinde doğru verilmiştir? I

II

7 8

A) LTH

Östrojen

9

B) Östrojen

Progesteron

10

C) LH

LTH

II. LH salgılanması

D) Östrojen

Oksitosin

11

III. FSH salgılanması

E) FSH

Progesteron

12

2. Dişilerde, I. Ovulasyon

IV. Menstrual kanama V. Östrojen salgılanması

5. Şekilde ovaryumdaki bazı evreler gösterilmiştir.

14

olayları hangi sırada gerçekleşir? A) I – V – II – III – IV C) V – III – I – II – IV

13

B) III – V – II – I – IV D) III – IV – V – II – I

L 14. gün

K

M

15





16

E) IV – I – II – III – V

17 1. oosit

3. Dişide belli bir zamanda FSH ve LH değişiminin grakteki gibi olduğu görülüyor.

2. oosit

Çatlamış folikül

18

Dişi memelilerin üreme döngüsünde,

19

I. M evresi – Yumurta olgunlaşması II. K evresi – Östrogen salgılanması

Miktar

III. L evresi – Yumurta bırakma

FSH

evreleriyle karşısındaki olaylardan hangileri ilişkili

LH

değildir? Zaman

A) Yalnız I Bu zamanda aşağıdaki olaylardan hangisi gerçek-

B) Yalnız IV

D) I ve IV

C) I ve II

E) III ve IV

leşmemiştir?

6. ‹nsanda aşağıdaki hormon çiftlerinden hangileri A) Ovulasyon

embriyo için döl yatağının hazırlanmasında doğru-

B) Folikül kesesinin gelişimi

dan etkilidir?

C) Yumurtalık ağırlığının artması

A) Östrojen–FSH

B) Östrojen–Progesteron

D) Döl yatağı çeperinin kalınlaşmaya başlaması

C) LH – Progesteron

D) FSH – LH

E) Östrogen miktarının artması

ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME

IV. M evresi – Folikül kesesinin gelişmesi

Eşik değeri

E) LH – Östrojen

119

BÖLÜM 1

Üreme - Embriyonik Gelişme

7.

10. İnsanda döllenme sonucu zigot oluşumu ve embriyonik

‹nsanda eşey hormonları aşağıdakilerden hangisinin meydana gelmesinde etkili değildir?

bazı evreler aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.

2 A) Döl yatağı duvarının gelişimi

3

B) Spermin olgunlaşması

4

C) Yumurta oluşumu

5

D) Eşey bezlerinin oluşumu

K

L

Zigot

E) ‹kincil eşey karakterlerinin oluşumu M

6 7 8 9 10

8. Aşağıda üremeyle ilgili bazı hücreler numaralandırılmıştır. Embriyonik gelişim süresi ile ilgili, Sperm ana hücresi

Yumurda ana hücresi

I. K olayı, gelişimin ilk evrelerinde gözlenen hızlı mitotik faz olup, blastomer hücrelerini oluşturur.

(I)

11

II. L adlı yapıda hücre farklılaşmaları gözlenmez.

12

III. M adlı yapı, blostosit adını alır ve endometriyuma tutunur.

13

Ovulasyon

ifadelerinden hangileri doğrudur?

14

İkinci oosit (II)

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve III

15

C) I ve II

E) I, II ve III

(III)

16 17

11. Bir memeli türüne ait X bireyinin gelişim sürecinin bazı

(IV)

18

evreleri aşağıda belirtilmiştir.

Embriyo

19 Zigot

Hangi hücrelerde DNA replikasyonu gerçekleşir?

ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME

A) Yalnız III

B) I ve IV

D) I, III ve IV

mitoz

Zigot

E) I, II ve III

X bireyi

mitoz

2 blastomerli embriyo

Gastrula evresi

X bireyi ile aynı genotipe sahip ikinci bireyin varlığı,

9. Plasenta oluşumuna,

I. Gastrula evresinde embriyodan ayrılan doku hücresinin uygun ortamda gelişmesi

I. Endometriyum II. Blastositin dış hücreleri

II. X bireyinden klonlama yapılmış olması

III. Korpus luteum

III. İki blastomerli evrede blastomerlerin birbirinden ayrı-

IV. Blastositin iç hücreleri

lıp gelişmelerini bağımsız olarak tamamlaması durumlarından hangileri ile açıklanır?

yapılarından hangileri katılır? A) I ve III

B) I ve II

D) II, III ve IV

120

2n

C) I, II ve IV

A) Yalnız I

C) III ve IV

D) II ve III

E) I, III ve IV 1E

2B

3A

B) Yalnız II

4B

5D

6B

7D

8B

9B

10E

E) I ve III 11D

C) Yalnız III

KARMA TEST 1.

1

58

Sistemler

Glomerulus ve vücut kılcalları ile ilgili, I. Geri emilme olayı yoktur. II. Kan basıncı atardamar ucunda daha fazladır.

BÖLÜM

4. Nefronlardaki idrarın vücut dışına atılması sırasında

1

izlediği yol aşağıdakilerden hangisinde doğru veril-

2

miştir?

3

III. Madde alış verişi olur.

A) Üretra → İdrar torbası → Üreter → Havuzcuk

IV. İki atardamar arasında bulunur.

B) Havuzcuk → Üreter → İdrar torbası → Üretra

4

C) İdrar torbası → Üretra → Havuzcuk → Üreter

5

D) İdrar torbası → Üreter → Havuzcuk → Üretra

6

özelliklerin, doğru eşleştirilmesi aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

A)

Glomerulus kılcalları Vücut kılcalları –––––––––––––––––––– ––––––––––––––– II, III ve IV Yalnız I

B)

II ve IV

I ve III

C)

I ve IV

II ve III

D)

II ve III

I ve IV

E)

I, II ve IV

Yalnız III

E) Havuzcuk → Üretra → Üreter → İdrar torbası

7 8

5. Aşağıda kılcal damarlarla doku hücreleri arasındaki madde alışverişini gösteren grak verilmiştir.

10 Kan basıncı

11

40 P

12

25

2. Böbrek kılcallarında görülen, karbon atomları rad-

R

15

POB

14 (POB: Protein ozmotik basıncı, KB: Kan basıncı)

I. P bölgesinde kandan doku hücrelerine giren hemog-

III. Aort

15 16

Kılcal damarlarla ilgili,

II. Üst ana toplardamar

13

KB

yoaktif yöntemle işaretli glikozun, karaciğerde üretilen glikojen molekülünde rastlanabilmesi için, I. Alt ana toplardamar

9

17

lobinler hücrelere oksijen bırakır.

damarlarının hangilerinden mutlaka geçmesi gerekir? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve III

C) Yalnız III

E) II ve III

II. R bölgesinde doku hücrelerinden kana sindirim artıkları geçer.

18 19

III. Kan, kalpten atardamarla çıktıktan sonra kılcal damar boyunca ilerlerken basıncı düşer. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I

3. Sağlıklı bir insanda bulunan damarların kan basıncı

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

X > Y > Z şeklinde ise, I. X damarındaki kan akış hızı diğerlerinden fazladır.

III. X damarlarının tamamı temiz kan taşır. IV. Çeper kalınlığı en fazla olan Y damarı, en az olan X damarıdır. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I, II ve IV

C) I ve III

E) II, III ve IV

6. İnsan mide öz suyunda, I. Maltoz II. Protein III. Nişasta IV. Dipeptit organik besinlerinden hangilerinin hidrolizi ile ilgili enzim bulunmaz? A) Yalnız I D) I ve III

B) Yalnız II

KARMA TEST

II. Z damarı, kan ile dokular arasındaki madde alışverişini sağlar.

C) I ve IV

E) I, III ve IV

121

BÖLÜM 1

KARMA TEST (Sistemler) 7.

9. İdrar oluşumu sırasında gerçekleşen aşağıdaki

Aşağıda sağlıklı bir insana ait nefronun yapısı şematize edilmiştir.

olaylardan hangileriyle nefron kanallarındaki süzüntü kana geçer?

2 Böbrek atar damarı I

3

III IV V

4

B) Salgılama

C) Süzülme

D) Geri emilim – salgılama E) Süzülme – salgılama

VII

Böbrek toplar damarı II

5

A) Geri emilim

VI

6

10. Nefronlarda, idrar oluşurken,

7

I. Aktif boşaltım

8 9

II. Süzülme

Numaralandırılmış kısımlarla ilgili,

III. Geri emilme

10

I. I. kısımdaki kan basıncı, II. kısımdan daha yüksektir.

11

II. Süzülme olayı III. kısımdan IV. kısıma doğru gerçek-

olaylarının gerçekleşme sırası hangisinde verilmiştir?

leşir.

12

A) I – II – III

D) II – I – III

III. V. bölgedeki glikoz miktarı, I. bölgedeki glikoz mikta-

C) III – II – I

E) III – I – II

rından daha azdır.

13 14

IV. IV. bölgedeki su miktarı, VII. bölgeye göre daha azdır.

15

verilenlerden hangileri söylenebilir?

16

B) II – III – I

A) Yalnız II

B) II ve III

D) I, II ve III

11. Bir insanın kanındaki iki farklı antijene karşı oluşturulan C) II ve IV

X ve Y antikorlarının değişimi grakte gösterilmiştir.

E) I, II, III ve IV

17

Kandaki antikor miktarı

18 (X)

19

8. Aşağıda bazı canlı gruplarına ait özellikler verilmiştir.

(Y)

X canlısı: Solungaç solunumu yapar, kalbi iki odacık-

Zaman (gün)

5 10 15 20 25 30 35 40 45 50

lıdır. X ve Y antikorlarıyla ilgili,

Y canlısı: Karada yaşar, fetüs plasenta aracılığıyla beslenir.

I. X antijeninin vücuda ilk girişi 1. gün olabilir.

Z canlısı: Karada yaşar, trake solunumu yapar.

II. Y antijenine karşı üretilen antikor 25. günde üretil-

Verilen canlı gruplarının azotlu boşaltım maddeleri-

meye başlanmıştır.

ni atmak için kullandıkları su miktarı, aşağıdakilerin

III. Kişinin X antijenine karşı doğuştan gelen bir bağışıklığı

KARMA TEST

hangisinde doğru belirtilmiştir?

122

X

vardır.

Y

Z

A)

Çok

Az

Orta

B)

Az

Çok

Orta

C)

Çok

Orta

Az

D)

Az

Orta

Çok

E)

Orta

Çok

Az 1C

2D

IV. X ve Y antijenlerine karşı farklı miktarlarda aynı antikor üretilmiştir. yorumlarından hangileri yapılamaz? A) II ve III

B) II ve IV

D) I, III ve IV 3A

4B

5C

6E

7D

8C

9A

10B

C) I, II ve III

E) II, III ve IV 11E

KARMA TEST 1.

2

Sistemler

59

BÖLÜM

5. İnce bağırsaklardan emilen glikoz,

1

I. Oksijenli solunumla enerji üretme

I. Karaciğer üstü toplardamarı

2

II. Sindirimi gerçekleştirme

II. Alt ana toplardamar

3

III. Annenin kanından albümin ve brinojen alma

III. Kapı toplardamarı

IV. Protein sentezi

IV. Şah damarı

olaylarından hangileri görülmez?

V. Akciğer toplardamarı

5

damarlarından hangi sıra ile geçerek beyine ulaşır?

6

A) III – I – II – IV – V

B) I – V – II – III – IV

7

C) III – I – V – II – IV

D) II – III – I – V – IV

İnsan embriyosunda,

A) I ve II

B) I ve III

D) II ve IV

C) II ve III

E) III ve IV

4

8

E) III – I – II – V – IV

9

2. İnsanda beş aylık fetüste,

10

I. Sindirim

11

II. Dolaşım

6. Vücuttaki özel savunma sistemi olan antijen antikor

III. Solunum

reaksiyonunun,

IV. Boşaltım

B) I ve II

D) I, II ve III

13

I. Bir insana su çiçeği aşısı yapıldıktan bir süre sonra

sistemlerinden hangileri işlev yapmaz? A) Yalnız I

12

14

su çiçeği etkeni verilmesi

C) II ve III

II. A kan gruplu kişiye az miktarda B kan gruplu kişinin

E) I, III ve IV

kanının verilmesi

15 16

III. Tek yumurta ikizleri arasında kan nakli yapılması

17

durumlarından hangilerinde gerçekleşmesi bekle-

3. Böbreklerdeki glomerulus kılcallarını diğer vücut

18

nir?

kılcal damarlarından;

A) Yalnız I

I. İki atardamar arasında bulunması II. Kan basıncının düşük olması

D) I ve II

B) Yalnız II

C) Yalnız III

19

E) I, II ve III

III. Çok katlı epitel dokudan oluşması özelliklerinden hangileri ayırır? B) Yalnız II

D) I ve III

C) Yalnız III

E) I, II ve III

7. 4. Böbrekteki nefronlarda geri emilme hangi yollarla

Kan, böbrekte glomerulus kılcallarından geçerken kan basıncı, kandaki su ve üre miktarı değişimi aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? Üre

Kan basıncı

Su

A) Pasif taşıma – Fagositoz

A) Değişmez

Azalır

Azalır

B) Plazmoliz – Diyaliz

B) Azalır

Azalır

Azalır

C) Deplazmoliz – Diyaliz

C) Artar

Değişmez

Azalır

D) Fagositoz – Pinositoz

D) Değişmez

Artar

Artar

E) Difüzyon – Aktif taşıma

E) Azalır

Değişmez

Değişmez

gerçekleştirilir?

KARMA TEST

A) Yalnız I

123

BÖLÜM 1

KARMA TEST (Sistemler) 8. Aşağıda böbreğin boşaltım birimi nefron gösterilmiştir.

11. Sağlıklı bir insanda glomerulustan bowman kapsülüne,

I

2

II

I. Üre II. Su

3 III

III. Kan proteinleri

4

IV. Kan hücreleri

IV

V. Glikoz ve amino asit

5

maddelerinden hangileri geçmez?

6

A) Yalnız I

7 8 9

Nefronda, üre konsantrasyonunun en çok ve en az olan kısımları sırasıyla aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? A) I – IV

10

B) III – II

D) IV – I

B) II ve IV

D) III ve V

C) III ve IV

E) I, III ve IV

12. Antikorların antijenler üzerinde,

C) IV – III

I. Toksinleri çökeltme

E) II – IV

II. Bakterileri kümeleştirme

11

III. Fagositoz için hazır duruma getirme

12

etkilerinden hangilerine neden olurlar? A) Yalnız I

I. Kanda karbondioksit miktarının artması

15

II. Böbrek üstü bezinden salgılanan adrenalin hormonunun artışı

16

III. Parasempatik sinirlerin uyarılması

17

IV. Ateşli hastalıkların artması

18

C) II ve III

E) I, II ve III

13. Bir kasa uyartı verildiği andan itibaren kasın kasılma boyunda meydana gelen değişimin zamana bağlı graği verilmiştir.

V. Asetilkolin hormonu miktarının artması Kasılma boyu

faktörlerinden hangileri neden olur?

19

B) Yalnız II

D) I ve II

A) I ve III

B) II ve IV

E) I, III ve V Gizli evre

D) II, III ve IV

C) III ve V

0

0,01

Gevşeme evresi

14

9. Kalp atış hızının azalmasına,

Kasılma evresi

13

0,05

0,1

Zaman

uyartı

10. Dalak ve lenf düğümleri bağışıklık sisteminin elemanla-

Grakle ilgili,

rını oluşturan organlardır.

I. Kaslar, uyartı verilmediği zamanlarda tam gevşeme durumundadır.

KARMA TEST

Dalak ve lenf düğümleri çıkarılmış bir insanda,

III. Verilen uyartı eşik şiddetinde veya eşik şiddetinin

II. Hastalıklara karşı direnci düşer.

üstündedir.

III. Antijenleri vücudun tanıma süreci kısalır.

IV. Kasılma, gevşeme evresinden daha uzundur.

durumlarından hangileri görülür? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) II ve III

124

II. Kas, uyartı verildikten bir süre sonra kasılır.

I. Antikor üretimi hızlanır.

yorumlarından hangileri yapılabilir? C) I ve II

A) I ve II

E) I, II ve III 1C

2E

3A

B) I ve IV

D) I, II ve III 4E

5E

6D

7A

8D

9C

10 B

11C

C) II ve III

E) II, III ve IV 12E

13C

KARMA TEST 1.

3

4. Kalp karıncıkları sistol (kasılma) durumunda olduğu

İnsanda akciğer,

zaman,

I. Difüzyon yüzeyleri nemlidir.

III. Oksijen ve karbondioksit değişimini aktif taşımayla gerçekleştirir. IV. Bağ doku yapılı diyaframla içindeki hava basıncı değiştirilir.

B) I ve IV

D) II, III ve V

3 4

III. Üst ana toplardamar IV. Aort

5

V. Alt ana toplardamar

6

rinden daha yüksektir?

özelliklerinden hangilerine sahiptir? C) II, III ve IV

A) I ve II

B) I, III ve V

D) II, III ve V

E) I, II ve V

1

II. Akciğer atardamarı

damarlarından hangilerinin kan basınçları diğerle-

V. Gaz değişim yüzeyi incedir.

BÖLÜM

2

I. Akciğer toplardamarı

II. Alveolleri vardır.

A) I ve III

60

Sistemler

C) II ve IV

E) I ve IV

7 8 9 10 11

5. Tabloda kan ve lenf sıvısı içeriğinde bulunan madde ve hücreler verilmiştir.

2. İnsan solunum sistemi ile ilgili,

Ürünler

Kan Sıvısı

Lenf Sıvısı

I Yağ asitleri ve gliserol

+

+

II. Solunum gazlarının giriş - çıkışı difüzyonla olur.

II Alyuvar

+

+

III. Kaburgalar arası çizgili kaslar ile diyafram eş za-

III Antikor

+

+

IV Akyuvar

+



V Vitamin

+

+

I. Alyuvarda bulunan hemoglobin, kanın oksijen taşıma kapasitesini artırır.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

D) I ve III

13 14 15 16 17

manlı kasılıp gevşer.

A) Yalnız I

12

B) Yalnız II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

18 19

( + : Bulunduğu

– : Bulunmadığı )

Numaralı madde veya hücrelerden hangileri yanlış gösterilmiştir? A) I ve II

B) II ve IV

D) I, III ve IV

C) II ve V

E) II, III ve IV

3. Bir böbreğin nefronlarında idrar oluşması sürecinde, I. Osmoz

I. Omurgasız hayvan sınıarının hiçbirinde görülmez.

III. Aktif Taşıma

II. Kanın hareketi hızlıdır.

IV. Fagositoz

III. Kan atardamar, toplardamar ve kılcal damarlarda dolaşır.

verilen olaylardan hangisi gerçekleşmez? A) Yalnız I D) II ve IV

B) Yalnız III E) I ve III

C) Yalnız IV

ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I D) II ve III

B) Yalnız II

KARMA TEST

6. Kapalı kan dolaşımı ile ilgili,

II. Difüzyon

C) I ve II

E) I, II ve III

125

BÖLÜM 1

KARMA TEST (Sistemler) 7.

10. Mide kasında,

İskelet kas hücrelerinin bir sarkomerinin kasılma sırasındaki durumu, aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.

I. ATP harcanması

2

II. Kasılma sırasında H bandının yok olması Sarkomer

3

III. Kasılıp gevşemenin miyobrillerle sağlanması

K

4

numaralı olaylardan hangileri olmaz?

5

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) II ve III

6

C) Yalnız III

E) I, II ve III

7 8

N

M

L

9 Kasılma sırasında sarkomer yapısında aşağıda veri-

10

len değişimlerden hangisi gözlenmez?

11

A) Sarkomerin boyu kısalır.

12

B) L bölgesi daralır ve görünmez olur. C) M ipliklerinin boyu kısalır.

13 14

D) K ipliğinin boyu değişmez.

11. Aşağıda impuls iletiminin sinapstan geçişi şematize edilmiştir.

E) N bandının boyu kısalır.

15 16 17

Akson (IV)

8. Böbreklerin çalışma mekanizmasına, Miyelin k›l›f (I)

I. Parathormon

18 19

II. Antidiüretik hormon (ADH)

Sinaptik yumru

III. Aldosteron IV. Büyüme hormonu (STH)

Sinaps boşlu¤u Nörotransmitter maddeler (II)

hormonlarından hangileri doğrudan etki etmez? A) Yalnız I D) II ve III

B) Yalnız IV

C) I ve III

Dendrit (III)

E) I ve II Numaralandırılan yerler ile ilgili olarak, I. I. kısım tüm nöronlarda vardır. II. II. kısımdaki moleküllerin çeşidi, tüm sinapslarda

KARMA TEST

9. Aşağıdakilerden hangisi hipoz bezinin salgıladığı

aynı değildir.

hormonlardan biri değildir?

III. III. bölge nöronda uyarıyı ilk alan kısımdır.

A) Somatotropin (büyüme) hormonu (STH)

IV. IV. kısımda iletim sadece kimyasaldır.

B) Adrenokortikotropik hormon (ACTH)

açıklamalarından hangileri doğrudur?

C) Adrenalin

A) Yalnız IV

D) Folikül uyarıcı hormon (FSH)

D) I, II ve IV

E) Oksitosin

126

B) II ve III

1E

2E

3C

4C

5B

6D

7C

8B

9C

10 B

C) I ve IV

E) I, II ve III 11 B

KARMA TEST 1.

4

61

Sistemler

Karaciğer ve pankreas tarafından gerçekleştirilen bazı olaylar aşağıda verilmiştir.

4. Aşağıdaki şekilde, bir iskelet kas hücresindeki bantlaşma ve kasılma birimi gösterilmiştir.

3

Sarkomer Z çizgileri

1 2

I. İnsülin ve glukagon hormonlarını salgılamak. II. Kanın pıhtılaşmasını sağlayan brinojeni oluşturmak.

BÖLÜM

Z çizgileri

A bandı

4

III. Sindirim enzimlerini içeren salgıları üretmek.

5

IV. Yağların sindirimini kolaylaştıran safra salgısını üretmek.

6 7

Organlar ve gerçekleştirdikleri olaylar aşağıdakilerden hangisinde doğru eşleştirilmiştir? Karaciğer

Aktin

8

Pankreas

9 Z çizgileri birbirine yaklaştığında,

A)

I – II

III – IV

B)

I – IV

II – III

C)

II – III

I – IV

D)

II – IV

I – III

II. Aktin proteinlerinin boyları kısalır.

12

E)

III – IV

I – II

III. Kasın toplam hacmi değişmez.

13

10 I. En küçük kasılma birimi olan sarkomerin boyu kısa-

11

lır.

IV. A bandı değişmez.

14

ifadelerinden hangileri doğru olamaz? A) Yalnız II

2. Kan ve kemikteki Ca++ iyonlarının miktarını,

B) I ve II

D) I, III ve IV

15

C) III ve IV E) II, III ve IV

16

I. Adrenalin

17

II. Parathormon

18

III. İnsülin

19

IV. Tiroksin V. Kalsitonin hormonlarından hangileri doğrudan düzenler? A) I ve II D) II ve V

B) II ve IV

C) III ve V

5. Boşaltımın en küçük birimi olan nefronun yapısı gösterilmiştir.

E) I, III ve IV

V

I

II VI III

IV

I. Omurilik soğanı II. Hipoz III. Omurilik

Nefronda numaralı kısımlardan hangilerinde geri

kısımlarının hangilerinden çıkarak vücuda dağılır?

emilime olur?

A) Yalnız I

A) I ve II

D) II ve III

B) Yalnız II

C) I ve III

E) I, II ve III

B) III ve IV

D) II, III, IV, V ve VI

KARMA TEST

3. Otonom sinirler, sinir sisteminin,

C) I, II ve III

E) I, II, III, IV ve V

127

BÖLÜM 1

KARMA TEST (Sistemler) 6. Kan kalsiyum düzeyinin yükselmesiyle salgılanan

9. Pankreas,

kalsitonin homonu,

2

I. Amilaz

I. İdrarda Ca++ miktarının artması Ca++

II. Tripsinojen III. Pepsin

3

II. Kemiklerde

4

III. Kanda

Ca++

5

değişikliklerinden hangilerini sağlar?

IV. Lipaz

miktarının azalması

A) Yalnız I

6

miktarının artması

B) Yalnız II

D) I ve II

V. Maltaz moleküllerinden hangilerini salgılamaz?

C) Yalnız III

A) I ve III

E) I, II ve III

B) III ve V

D) I, II ve IV

7

C) II, III ve IV

E) II, IV ve V

8 9 10 11 12 13

10. Bacaklardaki kanı kalbe taşıyan toplardamarlardaki 7.

kanın hareketinde,

Sağlıklı bir insanda kan basıncının etkisi ile nefronlarda glomerulustan, bowman kapsülüne süzülen sıvı içeriğinde aşağıda verilenlerden hangisi bulunmaz?

I. Kulakçıkların gevşemesi II. Yerçekimi III. Soluk alma

A) NH3

14

B) Hemoglobin D) NaCl

C) Glikoz

verilenlerden hangileri yardım etmez?

E) Üre

A) Yalnız I

15

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

16 17

11. Glomerulusa kan taşıyan getirici atardan götürücü 18

8. Kılcal damarla etrafındaki doku sıvısı arasındaki madde

19

alışverişi, kılcal damardaki kan basıncı ve protein ozmotik basıncının etkisi ile gerçekleşir.

atardamara doğru ilerleyen kanda, üre miktarı değişimi aşağıdaki graklerden hangisinde doğru gösterilmiştir?

Kılcal damar boyunca kan basıncı ve protein ozmotik basıncı ile ilgili çizilen aşağıdaki graklerden hangisi doğru olur? ( A)

Kan bas›nc›, B)

Bas›nç

A)

Protein ozmotik basıncı) C)

Bas›nç

Getirici atar

Bas›nç

KARMA TEST

C)

Kılcaldamar

D)

K›lcaldamar

E)

Bas›nç

1D

E)

3C

4A

Üre miktarı

Getirici atar

5D

6E

7B

8A

9B

10 B

11B

Götürücü atar

Götürücü atar

Üre miktarı

Getirici atar

Götürücü atar

K›lcaldamar

2D

D)

Üre miktarı

Getirici atar

Üre miktarı

Getirici atar

Götürücü atar

Bas›nç

K›lcaldamar

128

K›lcaldamar

B)

Üre miktarı

Götürücü atar

TEST 1.

1

Böcekler çiçeklerden bal özünü toplarken taşıdığı polenlerle tozlaşmayı sağlar. Böcek (B) ile çiçek (Ç) arasındaki ilişki aşağıdaki graklerden hangisi ile gösterilebilir? A)

B)

Faydalanma

Ç

Faydalanma

B Ç

B Zaman

C)

B

3. Av-avcı besin zincirinde üreticilerden tüketicilere doğru gidildikçe biyokütle, birey hacmi ve birey sayısındaki değişim aşağıdakilerin hangisinde doğru gösterilmiştir?

Faydalanma

Ç

B Ç

BÖLÜM 1 2 3

Biyokütle

Birey hacmi

Birey sayısı

4

A)

Azalır

Artar

Artar

5

B)

Azalır

Artar

Azalır

C)

Artar

Azalır

Artar

D)

Artar

Artar

Artar

E)

Azalır

Azalır

Azalır

6

Zaman

D)

Faydalanma

62

Komünite ve Popülasyon Ekolojisi

7 8 9 10

Zaman

E)

Zaman

11

Faydalanma

B

12

Ç

13

Zaman

14 15

4. Geniş yapraklı bir bitki popülasyonunda, birey sayısının zamana göre değişimi grakte gösterilmiştir.

16 17

Birey sayısı

18 19 I

II

III

IV

2. Okyanus karideslerinin kendileri için barınak hazırlarken antenlerini bekçi balıklarının üzerine yerleştirerek tehlike anında haber alması ve bekçi balıklarının da aynı barınağa yumurtalarını bırakması, su ekositemine ait farklı türlerin karşılıklı ilişkilerini göstermektedir.

III. zaman dilimindeki azalmanın nedeni, aynı zaman diliminde aşağıdaki graklerde gösterilen değişimlerden hangisi olamaz? A)

Otçul hayvan sayısı

B)

Topraktaki azot tuzları

C)

Parazit bitki sayısı

Aşağıdakilerden hangisinde buna benzer bir ilişki yoktur?

Zaman

A) Nohut bitkisi kökünde yaşayan Rhizobium bakterisi B) Midye kabuğuna tutunan Bryozoa

D)

Zaman

m 2ye düşen yağış miktarı

E)

Zaman

Günlük ışık alma süresi

C) Alg ve mantardan oluşan liken birliği

KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ

Zaman

D) Otçul bağırsağında yaşayan selüloz sindiren bakteri E) İnsan kalın bağırsağında B vitamini üreten bakteri

Zaman

Zaman

129

BÖLÜM 1

Komünite ve Popülasyon Ekolojisi

5. Bir göl ekosisteminde bulunan fotoototrof organiz-

7.

ma sayısının derinliğe bağlı değişimi aşağıdaki gra-

2

klerin hangisinde doğru çizilmiştir?

3

A)

Buna benzer bir ilişki, aşağıdaki canlıların hangileri arasında da vardır?

Canl› say›s›

B)

Canl› say›s›

4

6

A) Su yosunu – Mantar

Derinlik

5 C)

Tatlı su süngerlerinin bazı hücrelerinde algler yaşar. Algler fotosentez yaparak süngere besin verirken, süngerden karbondioksit ve azot alır.

Derinlik

D)

Canl› say›s›

B) Plazmodyum – İnsan C) Ökse otu – Badem ağacı

Canl› say›s›

D) Ekmek – Küf mantarı

7

E) Köpek balığı – Küçük vantuzlu balık

Derinlik

Derinlik

8 9

E)

Canl› say›s›

10 11 Derinlik

12 13

8. Mutualizm ve kommensalizmde,

14

I. Ortak yaşama şeklidir.

15

II. Yararlı birlikteliktir.

16

III. Ortaklıktan her iki birey de yarar sağlar.

17

IV. Birliktelikten zarar görmezler.

18 19

özelliklerinden hangileri ortaktır?

6. Aşağıdaki grakte aynı ortamdaki M, L ve K canlılarının

A) Yalnız I

gelişim eğrileri görülmektedir.

B) Yalnız II

D) III ve IV

C) Yalnız III

E) I, II ve IV

KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ

Birey say›s› M L

K Zaman

Grakteki bilgilere dayanarak,

I. Davranış ve habitat seçimi

II. K, L’nin parazitidir.

II. Biyotik faktörler

III. L ile M birbirlerinden ayrılınca olumsuz etkilenebilir-

III. Sıcaklık

ler. ifadelerinden hangilerne ulaşılamaz?

faktörlerinden hangileri etkiler?

A) Yalnız I

A) Yalnız I

D) I ve III

130

9. Canlıların yeryüzü üzerinde dağılışını,

I. L ile M arasında mutualizm olabilir.

B) Yalnız II

C) Yalnız III

D) II ve III

E) I, II ve III 1D

B) Yalnız III

2B

3B

4E

5E

6B

7A

8E

9E

C) I ve II

E) I, II ve III

TEST 1.

2

63

Komünite ve Popülasyon Ekolojisi

Aşağıdaki grakte, belirli bir ekosistemde bulunan iki hayvan türüne (X ve Y) ait birey sayılarının zamana bağlı değişimleri gösterilmiştir.

3. Grakte X ve Y popülasyonlarının aynı ekosistemdeki birey sayısı değişimi gösterilmiştir.

BÖLÜM 1 2 3

Birey sayısı

Birey say›s›

4 X

X

5

Y Y

6 Zaman

Grakten yararlanarak; I. Y türü otçul, X türü etçil olabilir. II. X türünün besini Y türü olabilir. III. X türünün büyümesini Y türü sınırlayabilir. IV. Aralarında mutualist bir ilişki olabilir. verilenlerden hangileri ileri sürülemez? A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) II ve III

C) Yalnız IV

I

Zaman

II

7

X ve Y popülasyonlarıyla ilgili aşağıdakilerden han-

8

gisi söylenemez?

9

A) Popülasyonlar çevreden farklı zaman aralıklarında

10

farklı etkilenmektedir.

11

B) II. zaman aralığı Y için uygundur. C) I. zaman aralığı X için uygundur.

12

D) X ve Y çiftleşirse verimli döl oluşturur.

13

E) X, Y ile besleniyor olabilir.

14

E) I, II ve IV

15 16 17 18

2. Bir adaya bırakılan tavşan popülasyonun birey sayısın-

19

daki değişimi grakte gösterilmiştir.

4. Aşağıda bir hayvan popülasyonunun zamana bağlı sayısal değişimi verilmiştir. a

b

c

d

e

Birey sayısı Zaman

Grakteki bilgilere dayanarak, I. b evresinde doğum oranı ölüm oranından fazladır. II. c evresinde popülasyon yoğunluğu ile beraber çevre direnci de artar. III. Çevre direnci a evresinde maksimumdur. yorumlarından hangileri yapılamaz? A) Yalnız I D) I ve II

B) Yalnız II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

Zaman t1 t2

t3

t4

t5

t6

t7

t8

Hangi zaman aralıklarındaki yaşama koşulları birbirine yakındır? A) t1 ve t2 D) t2 ve t6

B) t 3 ve t5

KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ

Birey sayısı

C) t4 ve t8

E) t3 ve t7

131

BÖLÜM

Komünite ve Popülasyon Ekolojisi

5. Koşulları birbirine zıt olan iki komünite arasındaki

8. Aşağıda I. ve II. grakler A ve B canlılarının aynı özelliklere sahip ortamlarda ayrı ayrı yaşadıklarındaki ge-

2

geçiş bölgeleri için aşağıdakilerden hangisi kesin olarak söylenebilir?

3

A) Saprotleri azdır.

1

lişmeyi, III. ise aynı ortamda beraber yaşadıklarındaki gelişmeyi göstermektedir.

B) Besin zincirleri kısadır.

4

Birey sayısı

C) Mutualizm daha fazladır.

5

D) Tür çeşidi sayısı çoktur.

6

E) Parazit sayısı çoktur.

Birey sayısı

A

Birey sayısı

B

A B

I

II

III

7 A ve B canlıları ile ilgili,

8

I. A ve B’nin birlikte yaşadığı ortamdan B çıkarılırsa A canlısının gelişimi yavaşlar.

9

II. A ve B’nin birlikte yaşaması A’nın lehinedir.

10 11

6. Küçülen ve yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan

III. A’nın çıkardığı artık maddelerden B zarar görüyor

bir popülasyonda,

olabilir.

12

I. Çevre direncinin artırılması

13

II. Doğurganlığın artırılması

verilenlerden hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız II

III. Besinin artırılması

14

D) II ve III

verilenlerden hangilerinin yapılması popülasyonun

15

tekrar büyümesini sağlayabilir?

16

A) Yalnız I D) II ve III

17

B) Yalnız II

B) Yalnız III

C) I ve II

E) I, II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

9. Alageyiklerin yaşadığı bir komüniteye, aslan popülasyo-

18

nu göç ediyor.

19

Süreç içinde hangi grakte görülen değişimin olması beklenir?

KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ

(

Alageyik,

B) Birey sayısı

A) Birey sayısı

7.

Aslan)

Bir popülasyonla ilgili yapılan gözlem sonuçları aşağıdaki gibidir. I. Üreme hızı ölüm hızından fazladır.

Zaman

Zaman

II. Çevredeki bitki örtüsü artmaktadır.

D) Birey sayısı

C) Birey sayısı

III. Dışa göç hızı, içe göç hızından küçüktür. Bu popülasyonla ilgili, aşağıdakilerden hangisi kesin olarak söylenir?

Zaman

Zaman

A) Popülasyonda yaş ortalaması büyümektedir. B) Popülasyonun yoğunluğu artmaktadır.

E) Birey sayısı

C) Ototrof canlı sayısı azalmaktadır. D) Popülasyonda birey sayısı azalmaktadır. E) Ayrıştırıcı bireylerin oranı azalmaktadır.

132

1C

2C

Zaman

3D

4E

5D

6D

7B

8B

9D

TEST 1.

3

64

Komünite ve Popülasyon Ekolojisi

Aşağıda izole bir popülasyona ait büyüme hızı–zaman graği verilmiştir.

4. Bir bitki türünde popülasyon büyüklüğü grakteki şekilde değişmiştir.

Büyüme hızı

BÖLÜM 1 2 3

Popülasyon büyüklüğü

4 5 I

II

III

IV

V

I

VI

II

III

IV

Zaman

V

6

Zaman

Hangi zaman aralıklarında doğum oranı ölüm oranından fazladır?

Aşağıdakilerden hangisinin ortamda azalması V. zamandaki durumun nedeni olarak gösterilemez?

7 8

A) İnorganik maddelerin

A) I, III ve IV

B) II, IV ve VI

B) Sıcaklığın

9

C) I, II, III ve V

D) I, II, III, IV ve V

C) Işık şiddetinin

10

D) Organik maddelerin

E) I, II, III, IV, V ve VI

11

E) Üremenin

12 13

2. A türü, B türü ile olan ortaklığından fayda görmektedir.

14

A türü için, I. Ototrof olabilir.

15

II. Birincil tüketici olabilir.

16

III. Sindirim enzimleri gelişmemiş olabilir.

17

ifadelerinden hangileri söylenebilir? A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) II ve III

5. Grakte bir balık popülasyonuna ait birey sayısının, suC) I ve II

18

yun sıcaklığına bağlı değişimi gösterilmiştir.

19

E) I, II ve III

3. Bir popülasyonun yoğunluğunun zamana bağlı değişimi

0

5

10

15

20

25

30

35

Suyun s›cakl›¤› (°C)

40

grakte gösterilmiştir. Grakteki bilgilere dayanarak,

Popülasyon yo¤unlu¤u

I. 15 ve 25 °C sıcaklıklardaki balıkların kullandıkları oksijen miktarı aynıdır. II. Sıcaklığın balık popülasyonu üzerine sınırlayıcı alt ve üst değerleri vardır. I

II

III

IV

V

Zaman

Grakteki bilgilere dayanarak hangi zaman aralığında popülasyonda büyüme hızının sıfır olduğu söylenebilir? A) I

B) II

C) III

D) IV

E) V

III. 20 – 25 °C arasındaki sıcaklık, balığın üreme olaylarını olumlu etkiler. ifadelerinden hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I D) II ve III

B) Yalnız III

KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ

Birey say›s›

C) I ve II

E) I, II ve III

133

BÖLÜM 1

Komünite ve Popülasyon Ekolojisi

6. Bir ormanda yapılan çalışmalar sırasında vaşak popü-

8. Aşağıdaki grakte, bir popülasyondaki büyüme hızının zamana göre değişimi gösterilmiştir.

lasyonunun sayısında artma, tavşan popülasyonunun

2

sayısında azalma olduğu gözlenmiştir.

3

Vaşak ve tavşan arasında doğrudan av avcı ilişkisi

Büyüme hızı

olup olmadığını saptamak için aşağıdakilerden han-

4

gisini belirlemek en doğru olur?

5

A) Ormandaki canlı sayısını belirlemek

6

B) Vaşakların besin kaynağını belirlemek

7

C) Tavşanların besin kaynağını belirlemek

I

Zaman

III

S tipi büyümede, bu zaman dilimleri;

D) Tavşanların yaşadığı bölgeyi belirlemek

8

II

I. Kuruluş ve logaritmik artış

E) Bölgedeki üreticileri belirlemek

9

II. Negatif artış

10

III. Denge

11

evrelerinden hangilerini ifade eder?

12

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

13 14 15 16 17

7.

Aşağıdaki grakte E. coli popülasyonunun yaşadığı ortamdaki madde yoğunluğuna bağlı birey sayısındaki değişim gösterilmiştir.

9. Dengedeki bir popülasyonda t1 zaman aralığında çevre

Birey say›s›

18

direnci oluşturan faktörlerin azaldığı, t2 zaman aralığın-

19

da arttığı bilinmektedir.

KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ

Buna göre, popülasyonun birey sayısındaki değişim nasıl olmalıdır? x

2x

4x

Madde yo¤unlu¤u

5x

A)

B)

Birey say›s›

Birey say›s›

Grakteki bilgilere dayanarak, I. Madde yoğunluğunun sürekli artması birey sayısını arttırır.

Zaman t1

C)

II. 4x madde yoğunluğu birey sayısı için optimumdur.

Zaman

t2

t1

D)

Birey say›s›

t2

Birey say›s›

III. E. coli popülasyonunun büyüme hızı, 2x madde yoğunluğundan sonra azalmaya başlar. Zaman

IV. x ile 2x madde yoğunluğu dönemleri arasında çevre direnci azdır.

t1

Zaman

t2

E)

t1 Birey say›s›

ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I

B) Yalnız IV

D) I, II ve III

134

3x

C) III ve IV

E) I, III ve IV 1E

2E

Zaman t1

3D

4D

5D

6B

7B

8E

9D

t2

t2

TEST 1.

4

65

Komünite ve Popülasyon Ekolojisi

4.

Popülasyonla ilgili, I. Bir popülasyondaki bireyler besin için rekabet edebi-

– Biyolojik savaş, bir canlı ile mücadelede başka bir canlının kullanılmasıdır.

II. Rekabet tür içi veya türler arası olabilir. III. Popülasyon taşıma kapasitesine ulaştığında rekabet

3

dir.

4

B) Yalnız II

D) I ve II

5

I. C böceği azalırsa, B bitkisi zarar görür.

ifadelerinden hangileri yanlıştır? A) Yalnız I

tedir. C böceği ise sadece A böceği ile beslenmekte-

Buna göre,

çok azdır.

C) Yalnız III

E) I ve III

1 2

– Belirli bir bölgede A böceği, B bitkisine zarar vermek-

lir.

BÖLÜM

6

II. Biyolojik savaş için C böceğinin sayısı arttırılmalıdır. III. Biyolojik savaş B bitkisine karşı yapılmalıdır.

7

ifadelerinden hangileri doğrudur?

8

A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) I ve II

C) II ve III

E) I, II ve III

9 10 11

2. Gölge yapan ve çok dallanan ağaçların bulunduğu or12

manlarda yaşayan bazı bitki türleri, tırmanıcı gövdelerini, komşu ağaçların dalları ve gövdeleri üzerine sararak

13

yukarı doğru yükselirler.

14

Bitkinin kazandığı bu adaptasyon, I. Güneş ışığından daha fazla yararlanmak

15

II. Toprak yüzeyindeki herbivor böceklere karşı korun-

16

5. Aynı ekosistemde yaşayan, I ve II numaralı popülas-

mak

yonların yoğunluklarının zamana bağlı değişimi grakte gösterilmiştir.

III. Fotosentez hızını azaltmak IV. Bitkiyi diğer bitkilere karşı korumak durumlarından hangilerini sağlamaya yönelik olabilir?

17 18 19

Popülasyon Yo¤unlu¤u I

B) III ve IV

D) I, II ve III

C) I ve IV

E) I, II, III ve IV

II Zaman

Grakteki bilgilere dayanarak aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğru değildir?

3. Popülasyonun büyümesini, I. Avcı sayısı

A) I. popülasyon dengeye ulaşmıştır.

II. Rekabet

B) I. popülasyonun çevre direncine dayanıklılığı, II. popülasyonunkinden fazla olabilir.

III. Yaşam alanı verilenlerden hangilerinin artması olumsuz etkiler?

C) II. popülasyonun üreme hızı, I. popülasyonunkinden düşüktür.

A) Yalnız I

D) İki popülasyon arasında rekabet vardır.

D) I ve III

B) Yalnız II

C) I ve II

E) I, II ve III

KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ

A) I ve II

E) II. popülasyon, I. popülasyonun besin kaynağıdır.

135

BÖLÜM 1

Komünite ve Popülasyon Ekolojisi

6. Aşağıdaki grakte A ve B türlerine ait bireylerin zamana

8. Aşağıdaki özelliklerden hangisi, bir popülasyonda yoğunluğun artacağını belirtir?

bağlı birey sayısı değişimleri gösterilmiştir.

2

A) Genç ve yaşlı birey sayılarının eşit olması Birey Sayısı

3

B) Yaşlı bireylerin sayısının artması C) Besin miktarının azalması

4

A türü

D) Genç bireylerin sayısının artması

5

E) Çevrenin sanayi atıkları ile kirletilmesi B türü

6

Zaman

7 Grakteki bilgilere dayanarak,

8

I. B türü A türü ile besleniyor olabilir.

9

II. A ve B türleri arasında rekabet vardır.

10

III. A ve B türleri arasında av avcı ilişkisi vardır.

11

ifadelerinden hangileri söylenebilir?

12

A) Yalnız I

9. Bir popülasyonun birey sayısının zamana bağlı değişimi aşağıdaki grakte gösterilmiştir. Birey Say›s›

D) I ve III

13

B) Yalnız III

C) I ve II

E) II ve III

14

K

15

L

M

N

F

Zaman

Grakteki bilgilere dayanarak,

16

I. L aralığında büyüme hızı pozitiftir.

17

II. N aralığında büyüme hızı sıfırdır. III. F aralığında büyüme hızı negatif değerdedir.

18

ifadelerinden hangileri söylenebilir?

19

A) Yalnız I

KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ

7.

D) I ve III

Grakte I, II ve III numaralı popülasyonları oluşturan bireylerin zamana bağlı değişimleri verilmiştir.

C) Yalnız III

E) I, II ve III

Birey say›s› III

II I

10. Dengede olan bir fare popülasyonunun yaşadığı or-

Zaman

tamda çevre direncinin artması sonucunda,

Numaralı popülasyonlarla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

I. Birey sayısında artma II. Dışa göç

A) I. tür, II. ve III. tür ile beslenmektedir.

III. Ölüm oranında artma

B) I. tür ortama en iyi uyum sağlayan türdür.

durumlarından hangileri gözlenebilir?

C) I. ve II. türler arasında av avcı ilişkisi olabilir.

A) Yalnız I

D) II. tür ortama en az uyum sağlayan türdür.

1C

2A

3C

4D

B) Yalnız II

D) II ve III

E) Ortamda III. türün düşmanları en fazla sayıdadır.

136

B) Yalnız II

5E

6D

7C

8D

9E

C) Yalnız III

E) I, II ve III 10 D

TEST 1.

5

66

Komünite ve Popülasyon Ekolojisi

Üç farklı türün yaşayabildikleri sıcaklık aralıkları aşağıdaki grakte gösterilmiştir.

3. Aşağıda bazı ekolojik kavramların tanımlamaları yapılmıştır.

I. tür

II. tür

1 2

I. Birim alanda bulunan birey sayısı

Gelişme

BÖLÜM

3

II. Bir organizmanın ekosistemdeki işlevi

III. tür

III. Birim zamandaki popülasyona doğumla katılan birey sayısı

4 5

IV. Bir organizmanın yaşadığı ve ürediği yer Sıcaklık

6

Bu tanımlamalar, Grakteki verilere dayanarak aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz?

a – Habitat

7

b – Niş

8

A) I. tür düşük sıcaklıkta yaşar.

c – Popülasyon yoğunluğu

B) II. türün değişik sıcaklık değişimlerine toleransı diğerlerinden fazladır.

d – Doğum oranı

C) III. türün değişen sıcaklık ortamında yaşama ve üreme şansı II. türe göre daha fazladır. D) I. ve III. tür belirli sıcaklık varyasyonlarına dayanabilirler. E) III. tür yüksek sıcaklıkta yaşar.

9 10

kavramları ile nasıl eşleştirilebilir? I ––––––– A) a

II ––––––– b

III –––––––– c

IV ––––––– d

B)

c

b

d

a

C)

b

c

d

a

D)

c

d

a

b

E)

d

b

a

c

11 12 13 14 15 16 17 18

2. Aşağıda A, B ve C popülasyonlarına ait yaş dağılımları gösterilmiştir.

70 – 40

40 – 70

40 – 70

20 – 40

20 – 40

20 – 40

0 – 20

0 – 20

20 – 0

A

B

C

I. B popülasyonunda doğum oranı ölüm oranına eşit olabilir. II. C popülasyonu büyüyen bir popülasyondur. III. A popülasyonunda yaşlı nüfus daha fazladır.

D) I ve II

E) II ve III

anlaşılabilir. II. Belirli bir zamanda, birim alanda bulunan birey sayı-

III. Birim alanın alabileceği maksimum birey sayısı popülasyonun taşıma kapasitesini verir. IV. Doğumlar ve içe göçler, ölümler ve dışa göçlerden fazla ise popülasyon küçülür. ifadelerinden hangileri doğrudur?

ifadelerinden hangileri yanlıştır? B) Yalnız II

I. Bir popülasyonun geleceği yaş dağılımına bakılarak

sı popülasyonun yoğunluğunu verir.

A, B ve C popülasyonlarıyla ilgili,

A) Yalnız I

4. Popülasyonlarla ilgili,

C) Yalnız III

A) II ve III

B) I, II ve III

D) I, III ve IV

KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ

19

C) I, II ve IV

E) II, III ve IV

137

BÖLÜM 1 2

Komünite ve Popülasyon Ekolojisi

5. Bir popülasyonda,

7.

rının zamana bağlı değişim grakte belirtilmiştir.

I. Birey sayısı artar. II. Popülasyon dengelenir.

Birey say›s›

3

III. Dışa göç artar.

4

IV. Rekabet artar.

5

olaylarının doğru sıralanması aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

6

A) I – III – IV – II

7

B) I – II – IV – III

8

C) IV – III – II – I

A

B

C Zaman

Grakteki bilgilere dayanarak,

D) I – IV – III – II

9

Bir göl ekosistemindeki A, B ve C türlerinin birey sayıla-

I. B türündeki bireylerin artışı A türünü her zaman olumsuz etkiler.

E) I – IV – II – III

10

II. A ve C türleri arasında av – avcı ilişkisi olabilir.

11

III. C türündeki bireylerin azalması B türünü her zaman olumsuz etkiler.

12

ifadelerinden hangilerine ulaşılamaz?

13

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve II

14

C) Yalnız III

E) I ve III

15 16 17

6. Aşağıdaki grak X, Y ve Z popülasyonunun ortam tuzluluğuna bağlı olarak gelişimlerini göstermektedir.

8. Su ekosistemlerinde derinlere inildikçe, ışık miktarıPopülasyon gelişimi

18

KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ

19

X

Y

nın azalması aşağıdakilerden hangisinin azalmasına da neden olmaz?

Z

A) Canlı sayısının B) Organik madde yapımının Tatlı su

Deniz suyu

C) Oksijen miktarının D) Canlı çeşitliliğinin

Üç popülasyonla ilgili aşağıdakilerden hangisi yan-

E) İnorganik madde miktarının

lıştır? A) X, Y ve Z popülasyonlarının habitatları aynıdır. B) X popülasyonunun gelişimi için en uygun ortam az tuzlu sulardır. C) Z popülasyonuna ait bireyler tatlı sularda yaşayamaz.

9. Her canlının yaşadığı ortamda gerçekleştirdiği özel görev aşağıdakilerden hangisi ile adlandırılır?

D) Y popülasyonunun doğal yaşama ortamı nehirlerle denizlerin birleşim noktaları olabilir. E) Y popülasyonunda hem tatlı suda hem de deniz suyunda yaşayabilen formlar bulunabilir.

138

1C

2E

3B

4B

A) Yaşama birliği

B) Komünite

C) Ekolojik niş

D) Baskın tür E) Süksesyon

5D

6A

7E

8E

9C

TEST 1.

6

67

Komünite ve Popülasyon Ekolojisi

İzole bir popülasyonun birey sayısının zamana bağlı sa-

3. Belirli bir alanda yaşayan bir popülasyonun birey sayısının zamana bağlı değişimi grakte belirtilmiştir.

yısal değişimi grakte belirtilmiştir.

3

3 4

4

2

1 2

Birey sayısı

Birey say›s›

BÖLÜM

5

5

1 6

I

Zaman

II

III

Zaman

IV

6 7

Grakteki bilgilere dayanarak aşağıdakilerden hanGrakte II. zaman aralığındaki değişimin nedeni,

gisi söylenebilir? A) 1-2 aralığında ölen bireylerin sayısı fazladır.

I. Dışa göçler

B) 2-3 aralığında üreme hızı yüksektir.

II. Hızlı üreme

C) 3-4 aralığında çevre direnci minimumdur.

III. Alan daralması

D) 4-5 aralığında ölen bireylerin sayısı azdır.

IV. Besin fazlalığı

E) 5-6 aralığında doğan bireylerin sayısı fazladır.

durumlarından hangileri olamaz?

8 9 10 11

A) I ve II

12

B) I ve III

D) II ve IV

C) II ve III

E) III ve IV

13 14 15 16 17 18

2. Bir hayvan popülasyonunda birey sayısının zamana bağlı değişimi grakte gösterilmiştir.

4. I, II ve III farklı bitkinin sıcaklık, nem ve ışık şiddeti derilmiştir. Canl›n›n gelişimi I

t2

t3

III

III

II

Zaman

t4

Canl›n›n gelişimi

II S›cakl›k

Nem

Canl›n›n gelişimi

Bu popülasyonun,

III I

I. Çevre direnci

II Iş›k şiddeti

II. Popülasyon yoğunluğu III. Doğum oranı özelliklerinden hangileri t3 aralığında, t2 aralığından fazla olabilir? A) Yalnız I D) I ve II

I

B) Yalnız II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

Numaralı bitkilerin hangilerinin sıcaklık, nem ve ışık şiddeti değişimlerinden her üçüne de karşı toleransları fazladır? A) Yalnız I D) II ve III

B) Yalnız II

KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ

ğişimlerine göre gelişimleri aşağıdaki graklerde göste-

Birey say›s›

t1

19

C) Yalnız III

E) I, II ve III

139

BÖLÜM 1

Komünite ve Popülasyon Ekolojisi

5. Heterotrof olan A ve B bakterilerinin birey sayılarının de-

7.

Beş farklı toplumun yaş dağılımını gösteren aşağıdaki graklerden hangisi, o toplumda nüfusun azal-

ğişimi grakte gösterilmiştir.

ma sürecine girdiğini belirtir?

2 Birey say›s›

A)

3

B)

Birey say›s›

Birey say›s›

B

4 A

5 6 7

20

Zaman

t1

C)

80

Yaş

20 40 60 80

Birey say›s›

20

I. A ve B bakterileri ATP üretirler.

9

II. t1 anında, A bakterileri B bakterilerinden daha fazla organik madde tüketmekte olabilir.

11

60

D)

Yaş

Birey say›s›

Bununla ilgili,

8

10

40

40

60

80

E)

III. B bakterilerinin ölüm oranı A bakterilerinden daha fazladır.

Yaş

20

40

60 80

Yaş

Birey say›s›

20

40

60

80

Yaş

verilenlerden hangileri söylenemez?

12 13

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

8. X bakterisinin özellikleri, aşağıda gösterilmiştir.

E) II ve III

14

– Her 10 dakikada bir kez bölünürler.

15

– A antibiyotiğinin bulunduğu ortamda 20 dakika bölünemezler. – B antibiyotiğinin bulunduğu ortamda 15 dakika sonra tamamen ölürler.

16 17

6. Tarım zararlılarını yok etmek için kullanılan bir tarım ila-

Birey say›s›

cının kullanımı ile toprakta ve tavşanlarda biriken mik-

18

32

tarları grakte belirtilmiştir.

19

16

Miktar

Tar›m ilac›n›n kullan›m› Toprakta biriken ilaç Tavşanda biriken ilaç

8

KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ

2 20

Zaman

60

80

Zaman (dakika)

İçinde besleyici sıvı bulunan bir kültür ortamına iki tane X bakterisi konuluyor ve bakteri sayısının zamana bağlı değişimi yukarıdaki grakte belirtiliyor.

Bununla ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğru değildir?

Grakteki A ve B antibiyotikleri hangi zamanlarda kültür ortamına eklenmiş olmalıdır?

A) Toprakta ve tavşanlarda biriken ilaç miktarlarının en yüksek düzeye ulaşması aynı anda gerçekleşir.

A antibiyotiği

B) İlaç kullanımı ile toprakta birikimi aynı anda başlar.

B antibiyotiği

A)

40. dakika

80. dakika

C) İlaç kullanımının azalması toprakta biriken ilaç miktarını azaltır.

B)

60. dakika

30. dakika

C)

30. dakika

60. dakika

D) Tavşanların ilaçtan etkilenmesi toprakta birikiminin başlamasından sonra gerçekleşir.

D)

30. dakika

80. dakika

E)

20. dakika

50. dakika

E) Toprakta biriken ilaç önce ototroar tarafından alınır.

140

40

1B

2E

3D

4A

5C

6A

7E

8C

TEST 1.

7

68

Komünite ve Popülasyon Ekolojisi

Bir geyik popülasyonunu oluşturan bireylerde, farklı olan özellik aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? A) Boşaltım ürün çeşidi

BÖLÜM

4. Aşağıda verilen grakler A, B ve C ortamlarında yaşa-

1

yan X–Y, T–Z ve L–M canlılarının birbirleri ile etkileşimini göstermektedir.

2 3

B) Beslenme şekli

Birey sayısı

Birey sayısı

4

C) Solunum şekli

T

D) DNA’larındaki nükleotid dizilişi

X Y

E) Kromozom sayısı

Zaman

Zaman

A

5

Z

6

B

7

Birey sayısı L

8 M

2. Grak, belirli bir bölgede yaşayan fare popülasyonun-

9 Zaman

daki sayısal artış ile besin miktarı arasındaki ilişkiyi göstermektedir.

C

10 11

Grakteki bilgilere dayanarak,

Fare sayısı 500 400 300 200

I. X ve Y canlıları arasında parazit ilişki vardır.

12

II. Z ve T canlıları arasında av–avcı ilişkisi vardır.

13

III. L ve M arasında kommensal ilişki vardır.

100 0 10 20 30 40 50

Besin miktarı

IV. Tüm canlılar arasında rekabet söz konusudur.

15

verilenlerden hangileri doğrudur? Bu popülasyondaki azalmanın nedeni aşağıdakilerden hangisi olamaz?

A) I ve II

B) II ve III

D) I, II ve IV

14

C) I ve IV

E) II, III ve IV

16 17

A) Ortamdaki avcı canlıların artması

5. Aşağıdaki graklerde bir ekosistemde en yaygın olan K, L ve M bitki popülasyonlarının t1 ve t2 zaman dilimlerindeki birey sayıları verilmiştir.

C) Yaşam alanının kısıtlanması D) İklimsel faktörlerin değişmesi E) Döllenme olayının azalması

Birey sayısı

K

3. Farklı habitatlarda yaşayan aynı türe ait popülas-

L

M

Popülasyonlar K

t1 zamanı

L

Popülasyonlar

M

t2 zamanı

Grakteki bilgilere dayanarak, I. Süksesyon olayı gerçekleşmiştir.

II. Taşıma kapasiteleri III. Birim zamanda popülasyondan ayrılan birey sayıları IV. Yoğunlukları

A) Yalnız I

II. t1 zamanında baskın tür olan L, baskınlığını korumaya devam etmiştir. III. M popülasyonu ortam koşullarından etkilenmemiştir.

özelliklerden hangileri farklı olabilir? B) I ve II

D) I, II ve IV

C) III ve IV E) II, III ve IV

19

Birey sayısı

yonlarda, I. Kromozom sayıları

18

ifadelerinden hangileri söylenebilir? A) Yalnız I D) I ve III

B) Yalnız II

KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ

B) İç göç yaşanması

C) Yalnız III

E) I, II ve III

141

BÖLÜM 1

Komünite ve Popülasyon Ekolojisi

6. Grakte bir popülasyonun büyüme eğrisi gösterilmiştir.

8. Bir tavşan popülasyonunda, popülasyon büyüklüğünün azalmasına,

Birey sayısı

2

Ortamdaki besin miktarı

3 4 I

II

III

IV

Zaman

V

Zaman

5

Zaman

Zaman III

II

I

Bu popülasyonda II numaralı bölge için aşağıdaki

6

Yaşam alanı

Dışa göçler

açıklamalardan hangisi doğru olamaz?

7

A) Popülasyonda, artışın en hızlı olduğu bölgedir.

8

B) Çevre direnci maksimumdur.

9

C) Büyüme hızı maksimumdur.

grafiklerdeki değişimlerden hangileri yol açar? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) Yalnız III

E) I ve III

D) Popülasyon içine göçler olmuş olabilir.

10

E) Genç birey sayısı fazladır.

11 12

9. Bir tatlı su ekosistemindeki kirlenmenin mevsimlere 13 14

7.

göre değişimi aşağıdaki grakte verilmiştir.

Bir fare popülasyonu 3 ayrı gruba ayrılmış ve gruplar farklı ortamlarda yaşamaya bırakılmıştır. Yapılan göz-

Kimyasal kirlenme

lemler sonucunda tablodaki veriler elde edilmiştir.

15 16 17

FARE Yaşama POPULASYONU alanı

I

Geniş

Besin miktarı

Sabit

Başlangıçta üreme hızı artmış, sonra dışa göç gerçekleşmiştir.

Bol

Önce üreme hızı sonra da ölüm hızı artmıştır.

18 19

KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ

II

III

Sınırlı

Sınırlı

Sonuç

Kış

İlkbahar

Yaz

Bu tatlı su ekosisteminde, kimyasal kirlenmeye bağlı olarak, alabalık popülasyonunun birey sayısında

Üreme hızı olHer gün dukça düşazaltılmış müştür.

nasıl bir değişim aşağıdakilerden hangisinde doğru gösterilmiştir?

Bu gözlemler ve yapılan çalışma ile ilgili aşağı-dakilerden hangisi söylenemez?

A)

B)

Birey sayısı

Birey sayısı

A) Bu çalışmada, yaşama alanı ve besin miktarının popülasyon büyümesine etkisi incelenmiştir. Kış İlkbahar Yaz Sonbahar

B) Geniş bir yaşam alanında, sabit besin olması dışa

C) Birey sayısı

göçe neden olmuştur.

Kış İlkbahar Yaz Sonbahar

D)

Birey sayısı

C) Popülasyon büyüklüğü arttıkça çevre direnci azalmıştır. Kış İlkbahar Yaz Sonbahar

D) Sınırlı bir yaşam alanında, besin sıkıntısının olması

E)

çiftleşme davranışını olumsuz etkilemiştir.

Kış İlkbahar Yaz Sonbahar

Birey sayısı

E) II numaralı popülasyon, ölüm hızındaki artışla dengelenmiştir.

142

Sonbahar

Kış İlkbahar Yaz Sonbahar

1D

2B

3E

4B

5A

6B

7C

8D

9C

TEST 1.

8

Tabloda a, b ve c insan popülasyonlarındaki bireylerin yaş gruplarına göre dağılımı verilmiştir.

3. Grakte bir göl ekosisteminde bitkisel plankton sayısının mevsimlere göre değişimi verilmiştir.

Yaş Dağılımı (%) Populasyonlar

0 - 13 14 - 30

31 - 44

45 - .....

20

45

a

5

b

15

40

30

15

c

15

35

25

25

III. a popülasyonunun büyüme hızı, b popülasyonunun büyüme hızından düşüktür. ifadelerinden hangileri doğrudur? B) Yalnız II

D) I ve III

C) Yalnız III

E) II ve III

3

Plankton Mineral Kış

II. b popülasyonunda bireylerin % 15’i popülasyonun büyümesinde doğrudan etkili değildir.

1

4

Tabloyla ilgili, I. a popülasyonundaki bireylerin yarısı popülasyonun büyümesinde etkili olabilir.

BÖLÜM

2

Birey Sayısı

30

A) Yalnız I

69

Komünite ve Popülasyon Ekolojisi

İlkbahar Yaz

Mevsimler

Sonbahar

5 6 7 8

Grakle ilgili,

9

I. Plankton yoğunluğunun kışın artmamasının nedeni suyun sıcaklığı olabilir.

10

II. Yaz aylarındaki plankton gerilemesinin nedeni azalan mineral miktarı olabilir.

11

III. Mineral maddelerin artması plankton yoğunluğunu her zaman olumlu etkiler.

12 13

ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

14 15 16 17 18

4. Bir ekosistemde daima ortak yaşayan iki ayrı türün birey

19

sayısı değişimi aşağıda gösterilen grakte verilmiştir.

2. Çevre direncinin etkisi ile popülasyon büyüklüğü artıp

A türü B türü

azalabilir. Birey sayısı

t (zaman)

A ve B türleriyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? I

II

III

IV

V

Zaman

Göl ekosisteminde hayvansal planktonlarla beslenen bir balık popülasyonuna ait grakte, çevre direncinin büyümeye olumsuz etkisinin görüldüğü ilk zaman aralığı hangisinde verilmiştir? A) I

B) II

C) III

A) Her ikisi de ototrof ve kök sistemi gelişmiş organizmalardır. B) Birbirleriyle madde alışverişi yaparlar. C) Aynı habitat içinde bulunurlar.

KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ

Birey sayısı

D) Mutualist yaşıyor olabilirler. D) IV

E) V

E) Birbirlerinden ayrılırlarsa her iki tür de zarar görebilir.

143

BÖLÜM 1 2

Komünite ve Popülasyon Ekolojisi

5. Başlangıçta belirli birey sayısına sahip olan parazit bir

7.

bakteri kolonisinin bulunduğu ortama, glikoz ve maltoz ekleniyor. Bakterilerin birey sayısı değişimi grakteki gibi oluyor.

I. Genç bireyleri (0 – 15 yaş) II. Ergin bireyleri (15 – 40 yaş) III. Yaşlı bireyleri (40 – 60 yaş)

3

göstermektedir.

Bakteri sayısı

4

Büyüklükleri eşit olan X ve Y popülasyonlarında,

5

X Birey sayısı

Y Birey sayısı

6 t1

7 8 9

t2

t3

t4

t5

Zaman

Grakle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

I II III

Yaş dağılımı

I II III

Yaş dağılımı

10

A) Bu bakteri türü endospor oluşturarak çevre direncinin olumsuz şartlarına uzun süre dayanabilir.

11

B) t1 – t2 aralığında, kaptaki glikoz miktarı azalmıştır.

A) X popülasyonunda, üreme döneminde olan birey sa-

12

C) t4 – t5 aralığında besin yetersizliği ortaya çıkmış olabilir. D) t2 – t3 aralığında ortama maltozu sindiren enzimin eklenmiş olabilir.

B) Her iki popülasyonda da II. bölgedeki bireyler popü-

E) t5 anında popülasyonun yok olmasının nedeni atık ürünlerin birikmesi olabilir.

C) X popülasyonu büyüyen bir popülasyondur.

13

Grakte X ve Y popülasyonları ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi söylenemez?

yısı, Y popülasyonundakinden daha fazladır.

lasyon büyümesini artırıcı yönde etki edebilir.

14 15

D) Y popülasyonundaki yaşlı birey sayısı X popülasyonundakinden fazladır.

16

E) Y popülasyonu yaş dağılımı bakımından dengeli bir

17

popülasyondur.

18

KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ

19

6. Dengedeki bir dağ keçisi popülasyonunda, – ‹klim koşullarının olumsuz etkisi

durumlarının oluşması,

II. Popülasyon taşıma kapasitesine yaklaştıkça çevresel tepkiler artar.

I. ‹çe göçün başlaması II. Birey sayısının azalması

III. Çevre direnci arttıkça doğum oranı azalabilir.

III. Üremenin hızlanması

IV. Bir popülasyon doğada tek başına yaşayamaz.

IV. Bireylerde kalıtsal çeşitliliğinin artması

ifadelerinden hangileri doğrudur?

olaylarından hangilerine sebep olabilir?

D) III ve IV

Popülasyon büyümesi ile ilgili,

I. Hiçbir popülasyon bulunduğu ortamda sınırsız çoğalamaz.

– Alan daralması

A) Yalnız I

144

8.

– Besin yetersizliği

B) Yalnız II

A) Yalnız I

C) I ve II

D) I, II ve III

E) I, III ve IV 1D

B) I ve IV

2D

3C

4A

5A

6B

7A

8E

C) II ve III

E) I, II, III ve IV

TEST 1.

9

Komünite ve Popülasyon Ekolojisi

Aynı türe ait farklı renklerdeki farelerden 150’şer tane alınarak bir adaya bırakılıyor. Her iki yılda bir fare sayıları belirlenerek tabloya aktarılıyor. Yıllar Fareler

2.

4.

6.

8.

10.

Beyaz

100

80

75

60

2

Sarı

100

100

110

Gri

100

120

140

90 160

100 180

Tablodaki verilerle ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) 10. yıl sonunda toplam fare sayısı değişmemiştir. B) Adadaki koşullara adaptasyonu en iyi olan gri farelerdir.

3.

70

BÖLÜM 1

Yıl

Koyun sayısı

1814

6

1824

42

1834

630

1874

1500

1894

1480

Bir adaya 1814 yılında bırakılan koyunların sayısının yıllara göre değişimi tabloda verildiği gibi olmuştur.

2 3 4 5 6 7

Bu popülasyonla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi söylenemez?

8

A) 1824 yılına kadar popülasyon, kuruluş fazındadır.

9

B) 1824 ile 1874 yılları arasında logaritmik artış gerçekleşmiştir.

10 11

C) Sarı fareler zamanla adada baskın tür haline gelmiştir.

C) 1874’ten sonra popülasyon dengelenmiştir.

D) Beyaz fareler, adadaki koşullara uyum sağlayabilmişlerdir.

D) 1814 – 1824 yılları arasında, popülasyon için çevre direnci düşüktür.

13

E) Beyaz fareler 10. yıl sonunda yok olmuşlardır.

E) 1894’ten sonra koyun sayısı kesinlikle artacaktır.

14

12

15 16 17 18 19

2. İki yönlü besinlerin alışverişine olanak sağlayan bitki ilişki mikoriza adını alır. Mikorizada şemadaki durum gözlenir:

4. Bir ekosistemde, Bitki → Geyik → Aslan

Bitki kökü Fosfor

Azot

Karbonhidrat

besin zincirinde, belirli bir süre sonra geyik avı yasağı kalkarsa aşağıdakilerden hangisi gerçekleşmez? A) Bitki popülasyonu olumlu etkilenir.

Fungus

B) Aslan popülasyonunda bireyler arası rekabet artar. Mikoriza, aşağıdaki kavramlardan hangisine örnek

C) Ekosistemdeki diğer otçul hayvanların sayısı artar.

gösterilebilir?

D) Aslan popülasyonundaki bazı bireyler başka bir yere göç edebilir.

A) Süksesyon

B) Komensalizim

D) Mutualizim

C) Baskın tür

E) Amensalizim

KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ

kökleri ve funguslar (mantarlar) arasındaki simbiyotik

E) Geyik popülasyonundaki bireyler arasında rekabet artar.

145

BÖLÜM 1

Komünite ve Popülasyon Ekolojisi

5. Bir tavşan popülasyonuna ait grak verilmiştir.

7.

Birey sayısı

2

Eşit sayıda birey içeren üç grup fare popülasyonu ile yapılan deneylerden aşağıdaki bilgiler elde edilmiştir.

3 4 5 6 7 8 9

I

II

III

IV

1. Deney

2. Deney

3. Deney

Günlük 250 g besin veriliyor.

Günlük 250 g besin veriliyor.

Sınırsız besin veriliyor.

Populasyon büyüyor.

Populasyon büyüyor.

Zaman

V VI

Populasyon büyüyor.

Grakteki sayısal değişimle ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz? A) II. zaman aralığında doğum oranı ölüm oranından fazladır. B) IV. zaman aralığının başlangıcında çevre direnci minumumdur.

10

C) I. zaman aralığında üreme öncesi birey sayısı hızla artmaktadır.

11

D) VI. zaman aralığında popülasyon ortadan kalkmıştır.

12

E) V. zaman aralığında topraktaki mineral miktarı azalmış olabilir.

Yiyecek sıkıntısı başlıyor.

Göç engelleniyor.

Göç oluyor.

Göç engelleniyor.

Alan kısıtlanıyor.

Populasyon dengeleniyor.

Doğum oranı düşüyor.

Ölüm oranı artıyor.

Populasyon dengeleniyor .

Populasyon dengeleniyor.

Yiyecek sıkıntısı başlıyor.

Yapılan deneylerden, I. Doğum oranının azalması popülasyonların yok olmasına neden olur.

13

II. Popülasyonun dengelenmesi için mutlaka göçlere ihtiyaç vardır.

14

III. Habitattaki darlık popülasyonu etkilemez.

15

IV. Besin miktarı doğum oranı üzerinde etkilidir.

16

sonuçlarından hangilerine ulaşılabilir?

6. Grakte bir bölgedeki söğüt ağaçları ve bu ağaçlar üze17 18

şimi gösterilmiştir.

KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ

B) Yalnız IV

D) I, II ve III

C) II ve IV

E) I, II, III ve IV

Birey sayısı

19

t1

t (zaman)

t2

: Söğüt ağacı

: Kuş

8. ‹ki karabatak türü aynı biyotopta birbirleriyle herhangi bir rekabete girmeden yaşamlarını sürdürürler. Aynı yerde

Grakteki bilgilere dayanarak,

yuvalanır, aynı sularda avlanırlar. Ancak biri derindeki,

I. t2 de ağaç sayısının artması, kuşların barınma ve ço-

diğeri ise yüzeydeki balıklarla beslenir.

ğalma şansını artırır.

Bu iki tür karabatağın rekabete girmemesi, aşağıda-

II. t1 de ağaçların kesilmesi ya da yanması ile kuşların

kilerden hangisinin farklılığı ile sağlanmıştır?

bir kısmı başka bir bölgeye göç etmiş olabilir.

A) Besin çeşitlerinin

III. Söğüt ağacı ile kuşlar aynı anda artmaya başlar.

B) Habitatlarının

ifadelerinden hangileri doğrudur?

C) Ekosistemlerinin A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve II

146

A) Yalnız I

rinde yaşayan bir kuş türü sayısının zamana bağlı deği-

C) Yalnız III

D) Kromozom sayılarının

E) II ve III

1B

E) Ekotonlarının 2D

3E

4E

5D

6D

7B

8A

TEST 1.

10

71

Komünite ve Popülasyon Ekolojisi

BÖLÜM

Doğal ortamlarda ekosistemlerin kesişme bölgelerine

3. Bir böcek popülasyonu sıcak mevsimlerde maksimum

1

ekoton denir. Örneğin su ekosistemi ile kara ekosistemi

üreyebildiği halde, soğuk ortamlarda aniden yok olmaya

2

arasındaki bataklık bölgesi bir ekotondur.

başlıyor.

Üç farklı ekosistemin oluşturduğu ekotonlar şekilde gös-

Bu böcek popülasyonunun bulunduğu ortamın sıcaklığı soğuktan başlayarak t1 anına kadar artırılıyor. t1 anında sıcaklık aniden düşürüldüğüne göre, bu popülasyonun birey sayısındaki değişimini gösteren grak aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

terilmiştir. X ekosistemi a

Y ekosistemi b

e

d

c g

A) Birey sayısı

C) Birey sayısı

B) Birey sayısı

3 4 5 6 7

h Z ekosistemi

8 9

Bu ekosistemler ve oluşturdukları ekotonlarla ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

t1

t1

Zaman

t1

Zaman

Zaman

10 D) Birey sayısı

E) Birey sayısı

11

A) a bölgesindeki tür çeşidi b bölgesindeki tür çeşidinden az olabilir.

12

B) e bölgesinin iklimi, X ve Z ekosistemlerinin iklim özelliklerine benzer.

13 t1

t1

Zaman

Zaman

14

C) c bölgesinde yaşayan canlı sayısı, b bölgesinde yaşayan canlı sayısından azdır.

15

D) g bölgesinde madde dönüşümü a bölgesinden hızlı olabilir. E) b bölgesindeki rekabet, h bölgesindeki rekabetten daha fazla olabilir.

16 17

4. Aynı ekosistemde yaşayan ve biri diğerini yiyerek beslenen iki hayvan popülasyonunun birey sayılarındaki değişimi grakte gösterilmektedir.

18 19

150

Sincap

100

2. Aşağıdakilerden hangisi komünite ile ilgili yanlış bir

Tilki

50

t (Zaman)

ifadedir? A) Bir yaşama birliğini oluşturan bireyler aynı miktarda DNA içerirler.

Grakle ilgili,

B) Bir yaşama birliğini oluşturan popülasyonlar etkileşim halindedir.

I. Her iki popülasyonun da habitattaki taşıma kapasiteleri aynıdır.

C) Bir yaşama birliğine cansız çevrenin eklenmesiyle ekosistem oluşur.

II. Her iki popülasyonda birbirinin sayısını etkilemektedir.

D) Su ve kara olmak üzere iki çeşit yaşama birliği vardır. E) Belirli bir alanı işgal eden birden fazla popülasyondan oluşurlar.

III. Tilkiler yok olursa, sincapların sayısı 150’yi aşabilir. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I D) II ve III

B) Yalnız II

KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ

Birey sayısı

C) I ve II

E) I, II ve III

147

BÖLÜM 1

Komünite ve Popülasyon Ekolojisi

5.

7.

Büyüme hızı

2 t1

t2

t3

Yeryüzünden alınan bir kesitte, çeşitli ekosistemlerin verimlilikleri (üreticilerin mg/m2 türünde besin üretim miktarları) gösterilmiştir.

t4 Zaman

3

0.5 mg 0.5 — 3 mg

3 — 10 mg 10 — 25 mg

4 5

Büyüme hızı – zaman graği yukarıdaki gibi çizilen Çöl

bir popülasyon ile ilgili,

6

8 9

II. t2 aralığının sonunda popülasyon taşıma kapasitesi-

Verilen ekosistemle ilgili,

ne ulaşmış olabilir.

I. Verimi en düşük ekosistemler ile verimi çok yüksek olan ekosistemler yan yana bulunabilir.

III. t4 aralığında popülasyon negatif artış evresindedir. IV. t2 ve t4 aralığında ölüm oranı ve dışa göç, doğum

10

II. En yüksek verim elde edilebilen alanlar tarım alanı olarak kullanılır.

oranı ve içe göçten fazladır.

11

ifadelerinden hangilerine ulaşılabilir?

12

A) Yalnız I D) II ve III

B) Yalnız IV

tarım alanı

göl

I. t1 ve t2 aralığında birey sayısı artmaktadır.

7

nemli orman

otlak

III. Orman ekosistemleri çöl ekosistemlerinden daha verimlidir.

C) I ve II

ifadelerinden hangileri doğrudur?

E) III ve IV

13 A) Yalnız I

14

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

15 16 17

8. Grakte, bir ekosistemde bulunan beş bitki türünün, 40

18

yıl önceki birey sayıları I ile, günümüzdeki birey sayıları

19

II ile gösterilmektedir.

KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ

Birey sayısı

6. Yaprak bitleri bitki yaprakları ile beslenir. Kırmızı karıncalar yaprak bitlerini besin olarak kullanır. Siyah karıncalar ise yaprak bitlerini besleyerek onların ürettiği salgılarla ihtiyaç duyduğu şekerli maddeleri karşılar.

Bitki türleri

P RS T V I

Buna göre,

P RS T V

Bitki türleri

II

Grakte değişimleri verilen bitki türlerinden hangisi süksesyona örnektir?

I. Siyah karıncalar ile yaprak bitleri arasında av-avcı ilişkisi vardır.

A) P türünün II. grakte azalması

II. Kırmızı karınca sayısındaki artış, bitki populasyonunu olumlu etkiler. III. Siyah karıncaların artması kırmızı karıncaları azaltır.

B) I. grakteki S türünün yerini II. grakte R türünün alması

ifadelerinden hangileri doğrudur?

C) S türünün yoğunluğunun azalmış olması

A) Yalnız I D) I ve II

148

Birey sayısı

B) Yalnız II

D) V türünün II. grakte yoğunluğunun değişmemesi

C) Yalnız III

E) T ile P türünün II. grakte büyüklüklerinin eşitlenmesi

E) I, II ve III 1C

2A

3C

4D

5C

6B

7E

8B

TEST 1.

11

72

Komünite ve Popülasyon Ekolojisi

Ortak yaşayan iki canlı birbirinden ayrıldıklarında her ikisi de zarar görmektedir. Ayrıldıktan sonra I. canlının polimer organik besin ve oksijen bulunan ortamda, II. canlının ışıklı ve inorganik maddelerce zengin ortamda ayrı yaşayabildikleri gözlenmiştir. Bu iki canlının beslenme şekli aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? I

4. Tatlı su kaplumbağalarının kabuklarında su yosunları

1

yaşar. Kaplumbağa güneşlenmek için su yüzüne çıktığında su yosunlarının fotosentez hızı artar.

2 3

Özellikleri verilen iki canlı arasındaki ilişkiye benzer bir ilişki, I. Palyaço balığı deniz anemonunun uzantıları arasında saklanarak korunurken, anemona zarar veren ke-

4 5 6

lebek balıklarını kovalar.

II

BÖLÜM

II. Yeşil su poliplerinin iç deri hücrelerinde yaşayan alg-

7

ler, polipten karbondioksit alır, ona besin ve oksijen verir.

8

A) Ototrof

Parazit

B) Otçul

Kemoototrof

C) Etçil

Saprot

D) Heterotrof

Fotoototrof

III. Bazı mercan balıkları deniz hıyarının arka ucunu barınak olarak kullanır.

E) Parazit

Fotoototrof

örneklerinden hangilerinde de görülür?

9 10 11

A) Yalnız II

B) Yalnız III

D) II ve III

C) I ve II

12

E) I, II ve III

13

2. Amip, fagositozla aldığı bir su yosununu kofulu için-

14

de sindirmeden tutup yalnızca inorganik maddelerden oluşan bir ortamda yaşamını sürdürürse, aşağıdaki hangi beslenme şekline örnek gösterilebilir?

15

A) Mutualizm

B) Kommensalizm

C) Holozoik

D) Çürükçül

16

5. Bir karaca popülasyonunda erkek ve dişilerin yıllara 17

göre ölüm oranları grakte gösterilmiştir.

18

E) Parazit

Ölüm oranı (%)

3. Çeşitli canlı türlerinin aralarındaki yaşam şekilleri aşa-

0

Dişi Erkek

2

4

6

8 10 12 14

Yıl

ğıda verilmiştir: I. Yoncanın köküne tutunarak yaşayan, renksiz canavar otu II. Badem ağacının gövdesine tutunan, yeşil renkli ökse otu III. Liken birliğindeki algler IV. Alyuvarda çoğalan plazmodyum Bu yaşam şekillerindeki canlılardan hangileri, glikoz moleküllerini birlikte yaşadıkları canılardan hazır olarak alamazlar? A) I ve II D) I ve IV

B) I ve III

C) II ve III

E) I, II ve IV

Grakteki bilgilere dayanarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) 2. yılda dişilerin yaşama şansı daha yüksektir. B) Popülasyon bireylerinin maksimum yaşam süresi 14 yıldır. C) 10. yıldan sonra erkek ve dişilerin sayılarındaki azalma oranı çok artmıştır. D) 6. yılda erkek ve dişilerin yaşama oranı hemen hemen eşittir.

19

KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ

90 75 60 45 30 15

E) 4. ve 8. yaşlarda dişilerin ölüm oranları birbirinden farklıdır.

149

BÖLÜM 1

Komünite ve Popülasyon Ekolojisi

6. Aşağıda bazı yörelerin canlıları verilmiştir.

8. Yeterli miktarda inorganik madde bulunduran üç ayrı kaba K ve M canlıları şekildeki gibi konularak bu canlıla-

I. Ceyhan Nehri’ndeki balıklar

rın yaşama ve çoğalmaları izleniyor. I. ve II. kaplardaki

2

II. Toroslar’daki karaçamlar

3

III. Amik Ovası’ndaki böcekler

canlılar yaşamlarını sürdürdükleri halde, III. kapta bulunan canlı bir süre sonra ölüyor.

IV. Ankara’daki insanlar

4

V. Akdenizdeki makiler

5

Işık

Işık

Işık

Bunlardan hangileri birer popülasyon örnekleridir?

6

A) Yalnız II

B) Yalnız III

D) I, III ve IV

7

K canlısı M canlısı

C) II ve IV

E) II, IV ve V

K canlısı

M canlısı

II

III

I

8 Bu canlılarla ilgili aşağıda verilenlerden hangisi yan-

9

lıştır?

10

A) M canlısı hiçbir ortamda özümleme yapamaz.

11

B) M canlısı kemosentetik olamaz.

12

C) K ve M canlıları arasında yararlı bir birliktelik olabilir. D) Her iki canlıda da enzim sentezi vardır.

13 14 15 16 17 18

7.

Bitki zararlıları ile mücadele edilirken kimyasal ilaçlar yerine, bu zararlılarla beslenen başka canlılardan faydalanılmaktadır.

E) K canlısında klorol bulunabilir.

Bir bitki zararlısı olan yaprak bitleri, kırmızı karıncalar tarafından besin olarak kullanılmaktadır. Yaprak bitleri tarafından istila edilen elma ağaçlarının üzerine kırmızı karıncaların bırakılmasıyla birlikte kimyasal ilaçlama da yapıldığında, yaprak bitleri ile kırmızı karıncaların sayısındaki değişim grakte gösterilmiştir.

9. Streptococcus feacilis bakterisi, arjinin aminoasidini ornitin aminoasidine çevirebilir. Bu bakteri ile aynı or-

19 Birey sayısı

tamda bulunan E. coli bakterisi de ornitini alarak enzim

KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ

sentezinde kullanır. Kırmızı karınca

Bu iki bakteri arasındaki ilişki, Yaprak biti

I. Bir güve çeşidi ayva ağacında tozlaşmayı sağlarken,

Zaman

yumurtalarını ayva çiçekleri üzerine bırakır ve güve larvaları çiçek tohumları ile beslenir.

Buna göre, aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

II. Bir tür balık, vantuzları ile köpek balığına tutunur ve

A) Yaprak biti ile kırmızı karıncalar arasında av-avcı ilişkisi bulunmaktadır.

onun besin artıklarından yararlanır. III. Sırtlanlar genellikle aslanların bulunduğu yerlerde

B) Yaprak bitlerinin yok olmasındaki tek etken kimyasal madde kullanımıdır.

yaşar ve onları takip ederek avlarından artakalan yiyeceklerle beslenirler.

C) Kırmızı karıncalar bu kimyasal maddeye karşı dayanıklı olup direnç kazanmışlardır.

verilen canlılar arasındaki ilişkilerden hangisine

D) Kırmızı karıncaların tek besin kaynağı yaprak bitleri değildir.

benzemez? A) Yalnız I

E) Kırmızı karınca sayısının artışı elma ağaçlarını olumlu etkiler.

150

1D

2A

3C

4B

B) I ve II

D) II ve III

5B

6C

7B

8A

9A

C) I ve III

E) I, II ve III

TEST 1.

12

73

Komünite ve Popülasyon Ekolojisi

Bir karınca türü, akasya ağacının nektar ve yapraklarını kullanmaktadır. Akasya ağacı, karıncanın üzerinde

4. X, Y, Z, T canlılarının bazı özellikleri şöyledir,

BÖLÜM 1

– X canlısı fotosentez yaptığı gibi hücre içi ve hücre dışı sindirim de yapabilmektedir.

2

yaşaması için büyük ve oyuklu diken üretme ve besleyici yaprak oluşturma gibi uyumlar geliştirmiştir. Akas-

– Y canlısı mutualist bir yaşam sürdürmektedir.

3

ya ağacı üzerinde yaşayan bu karıncalar, bitki yiyen

– Z canlısı etçil beslenme şekline sahiptir.

4

– T canlısı üzerinde yaşadığı bitkiden su ve çözünmüş mineralleri alarak fotosentez yapar.

5

böceklerin ve memeli hayvanların ağaca yaklaşmasını engeller ve akasyaya gölge yapan diğer ağaçların yapraklarını dökerler. Buna göre,

I. X canlısı azotça fakir topraklarda yaşayabilir.

I. Karınca ile akasya ağacı arasında mutualist bir birliktelik söz konusudur. II. Karıncalar için insektisit (böcek öldürücü ilaç) kullanılması akasya ağacına da zarar verir. III. Karınca birinci dereceli tüketici canlıdır.

D) I ve II

B) Yalnız II

II. Bir termit türü ile sindirim kanalında yaşayan selüloz sindirici tek hücrelinin yaptığı birliktelik, Y canlısının birlikteliğine benzer. III. Z canlısının duyu, sinir, kas yapıları ve sindirim sistemi gelişmiştir. IV. T canlısı emeçlerini üzerinde yaşadığı bitkinin soymuk borularına gönderir.

ifadelerden hangileri doğrudur? A) Yalnız I

6

Bu canlılarla ilgili,

C) Yalnız III

E) I, II ve III

7 8 9 10 11 12

açıklamalarından hangileri doğru olur?

13 A) I ve IV

B) II ve III

D) I, II ve III

C) II, III ve IV

E) I, II, III ve IV

14 15

2. Bir gölde yaşayan otçul balık sayısının hızla azaldığı

16

belirlenmiştir. Bu durumun önlenmesinde, I. Birinci tüketici olan balıkları yiyen, balıkçıl deniz kuşlarının sayısını artırmak II. Ortama mineral madde ekleyerek üretici sayısının artmasını sağlamak

5. Tam parazit bitkilerden küsküt otu, yaşam ortamının uy-

17

gun olduğu şartlarda 1. grakteki gibi bir gelişme göstermektedir.

18 19

Gelişme

Gelişme

faaliyetlerinden hangileri yapılabilir? A) Yalnız I D) I ve II

B) Yalnız II

C) Yalnız III

E) II ve III

3. Bir göl ekosisteminin kıyı bölgelesinde bulunan iki böcek türünün birarada yaşayabilmesi için öncelikle aşağıdakilerden hangisi olmalıdır? A) B) C) D) E)

Farklı besinlerle beslenmeli Adaptasyon yetenekleri farklı olmalı Mutasyona uğrama hızları farklı olmalı Birbirleri ile rekabet etmeli Üreme hızları farklı olmalı

Zaman

Zaman

t 2.

1.

2. grakteki gibi bir gelişme göstermesi için t anından sonra küsküt otu, I. Konak bitkinin stomalarından oksijen alamamıştır. II. Emeçleri zarar görmüştür. III. Konak bitki ölmüştür. IV. Fotosentez yapamamıştır. durumlarından hangisi gerçekleştirmiş olabilir? A) Yalnız I D) I ve IV

B) II ve IV

KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ

III. Suyun ötok hale gelmesini sağlamak

C) II ve III

E) II, III ve IV

151

BÖLÜM 1

Komünite ve Popülasyon Ekolojisi

6. Bir ekosistemde bulunan kilittaşı tür,

8. Salgın hastalığın, iç ve dış göçlerin olmadığı, doğum oranı değişken olan bir popülasyonun büyüme eğrisi

I. Denitrikasyon bakterisi

aşağıda belirtilmiştir.

2

II. Karnivor hayvan

3

III. Omnivor hayvan

4

canlılarından hangileri olamaz?

5

A) Yalnız I

Birey sayısı

B) Yalnız II

D) II ve III

C) Yalnız III

E) I, II ve III

6 I

II

III

IV

V

Zaman

7 8

Grakteki hangi zaman aralığında doğum oranının ölüm oranından az olduğu söylenebilir?

9

A) I

B) II

C) III

D) IV

E) V

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19

7.

9. Grakte sınırlı miktarda besin içeren aynı kültür ortamın-

Bazı yengeçlerin solungaçlarına tutunarak yaşayan yassı solucanlar, yengeçlerden besin alarak fayda sağlarken bu ilişkiden yengeç etkilenmez.

daki iki farklı paramesyumun (P. aurelia ve P. caudatum) zamana bağlı büyüme eğrisi görülmektedir.

Verilen yengeç ve solucanlar arasındaki ilişki aşağıdaki graklerden hangisinde doğru olarak gösterilmiştir?

Birey sayısı 64 32

P. aurelia

16

KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ

: Yengeç

A)

8 4 2

: Yassı solucan

B)

Birey sayısı

Birey sayısı

P.caudatum 1

2

4

Zaman (gün)

5

Bu iki paramesyumla ilgili, t

C) Birey sayısı

t

D)

I. Besin rekabetini P. aurelia kazanmıştır.

Birey sayısı

II. P. caudatumun üreme hızı, P. aurelia’nınkinden yavaştır. III. 2. güne kadar P. caudatum, P. aurelia’nın metabolik artıklarından olumsuz etkilenmemiştir.

t

E)

t

IV. 4 ve 5. günlerde, her iki tür için de çevre direnci aynıdır.

Birey sayısı

ifadelerinden hangileri söylenebilir? A) Yalnız I

1E

B) Yalnız II

D) I, II ve III

t

152

3

2B

3A

4D

5C

6A

7C

8D

9D

C) II ve III

E) I, II, III ve IV

TEST 1.

1

74

Nükleik Asitler – Protein Sentezi

Aşağıda hasarlı bir DNA bölümü görülmektedir. T

G

G

4. Çok hücreli bir canlının tüm hücrelerindeki DNA’nın ni-

1

teliği ve niceliği aynı olmasına rağmen, farklı hücrelerde

2

farklı mRNA’lar üretebilir.

G

3 G

S A

Farklı mRNA’ların üretilmesi,

G

4 I. Üretilecek enzim çeşitlerini,

T S

II. Hücrelerin kullanabileceği toplam amino asit çeşidi

A

sayısını, Hasarın tamir edilip DNA’nın kendisini bir kez eşlemesi için kullanılacak sitozin miktarı ne kadardır? A) 15

B) 12

BÖLÜM

C) 8

D) 6

E) 3

5 6

III. Sentezlenecek hormon çeşitlerini,

7 verilenlerden hangilerini değiştirir? A) Yalnız II

B) Yalnız III

D) II ve III

C) I ve III

8 9

E) I, II ve III

10 11

2. Nükleotid sayıları aynı olan iki farklı DNA molekü-

12

lünde, tüm nükleotid çeşitleri eşit sayıda olduğuna

13

göre, aşağıdakilerden hangisi kesin olarak söylenir?

14

A) Gen sayıları aynıdır. B) Aynı dokuya aittirler. C) Sentezledikleri tüm protein çeşitleri aynıdır. D) Hidrojen bağlarının sayısı aynıdır. E) Aynı canlıya aittirler.

15

5. Bir mRNA molekülü üzerindeki toplam nükleotid sayısı biliniyorsa aşağıda verilenlerden hangisi de bilinir?

16 17

A) Sentezlettireceği proteinin yapısında bulunan amino asit çeşitleri

18

B) Polizomu oluşturacak ribozom sayısı

19

D) Sentezlettireceği protein çeşidindeki amino asit sayısı E) Sentezlettireceği proteindeki amino asitlerin dizilimi

3. Yapısında 1000 riboz şekeri, 400 Adenin, 200 G, 200 Sitozin nükleotidi bulunan bir mRNA molekülüyle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi söylenemez? A) Yapısında toplam 1000 fosfat bulunur. B) Yapısında toplam 1000 glikozit bağı bulunur.

6. 3000 nükleotidlik bir DNA molekülünün yarısının

D) Yapısında 400 Urasil nükleotidi bulunur.

açılmasıyla sentezlenen protein molekülünün yapısında en fazla kaç çeşit amino asit bulunur?

E) Sentezi DNA tarafından gerçekleştirilir.

A) 20

C) Yapısında 999 fosfodiester bağı bulunur.

B) 45

C) 64

D) 250

NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ

C) Sentezlendiği DNA molekülünün toplam nükleotid sayısı

E) 750

153

BÖLÜM 1

Nükleik Asitler – Protein Sentezi

7.

9. Bir A proteininin sentezi sırasında kullanılan mRNA’daki

Bir insanın vücut hücresinde sentezlenen bir A proteininin çok miktarda üretilmesi sırasında,

nükleotid sayısı bilinmektedir.

2

I. Aynı mRNA

3

II. İlgili enzimler

I. Hücredeki üretilme miktarı

4

III. Metionin amino asidi

II. Sahip olduğu amino asit sayısı

5

IV. Aynı tRNA çeşitleri

Bu bilgi kullanılarak A proteini hakkında,

III. Şifreyi veren gendeki nükleotid sayısı

6

moleküllerinden hangileri tekrar tekrar kullanılabilir?

7

A) Yalnız I

B) Yalnız IV

D) I, II ve IV

8

verilenlerden hangilerine ulaşılamaz? A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) II ve III

C) I, II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

9 10

10. Bir bakteriyofaj çoğalırken, bakteriye ait,

11

I. Amino asit

12

II. DNA

13

III. ATP

14 15

8. Nükleik asitlerde şifre dönüşümünü gösteren bir şema

IV. Nükleotid

verilmiştir.

moleküllerinden hangilerini kesinlikle kullanır?

16

A) Yalnız I

TTT 2. zincir

17 18

D) II ve IV

C) Yalnız III

E) I, III ve IV

1. zincir (kalıp iplik)

 III

AGG

B) Yalnız II

19 mRNA

I



154

11. Bakterilerde, üç ayrı enzim kullanılarak A maddesinden

tRNA

D maddesinin oluşumu, aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.

IV

U CC



NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ

 II

tRNA

tRNA

Numaralı yerlere aşağıdakilerden hangileri gelmelidir? I ___

II ___

III ___

IV ___

A)

UGG

UGG

UUU

UUU

B)

AGG

AGG

AAA

TTT

C)

UCC

UCC

AAA

UUU

D)

AGG

TGG

AAA

AAA

E)

AGG

AGG

AAA

AAA

1B

2D

3D

Gen 1

Gen 2

Enzim 1

Enzim 2

A

B

Gen 3

Enzim 3 C

D

C maddesini elde etmek isteyen bir biyolog, hangi enzimi sentezleyemeyen mutant bakteri kullanmalıdır? A) Enzim 1 ve Enzim 2

B) Yalnız Enzim 1

C) Yalnız Enzim 3

D) Enzim 2 ve Enzim 3 E) Yalnız Enzim 2

4C

5D

6A

7E

8E

9A

10 E

11C

TEST 1.

2

75

Nükleik Asitler – Protein Sentezi

4. Bir bakteriyofaj çeşidindeki üç farklı durum aşağıda ve-

Bir bitki hücresinde bulunan,

rilmiştir.

I. Çekirdek

1 2

I. bakteriyofaj; İşaretli fosfat molekülü taşıyan DNA mo-

II. Mitokondri

3

lekülüne

III. Kloroplast IV. Ribozom yapılarından hangilerinde translasyon gerçekleşemez?

II. bakteriyofaj; İşaretli amino asit içeren protein kılıfa

4

III. bakteriyofaj; Fosfat ve amino asitleri işaretlenmemiş

5

olan DNA ve protein kılıfa

6

sahiptir.

A) Yalnız I

BÖLÜM

B) Yalnız II

D) I, II ve III

C) II ve III

• I ve II. bakteriyofajlar ayrı ayrı normal bakterilerin

E) II, III ve IV

7

içinde • III. bakteriyofaj ise amino asitleri işaretli bakterilerin içinde çoğalmaya bırakılıyor.

9

Bu bakteriyofajların hangilerinin çoğalması ile oluşan yeni virüslerde işaretli moleküllere rastlanmaz? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) Yalnız III

8

C) I ve III

10 11 12

E) II ve III

13

2. Bir proteinin senteziyle ilgili şifreyi taşıyan genin nükleotid sayısı, o protein için aşağıdakilerden han-

14

gisini belirlemede yeterli olmaz?

15

A) Senteze katılan amino asit sayısı

16

B) Açığa çıkan su miktarı C) mRNA’daki kodon çeşitlerinin sayısı D) Peptit bağlarının sayısı

5. Bir bakteri türüyle yapılan üç deney aşağıda gösterilmiş-

18 – Basit kültür ortamı +

– Basit kültür ortamı +

Kimyasal X amino + madde asidi

Gelişme var.

Kimyasal X amino + madde asidi + Vitamin + Mineral

Gelişme var.

– Basit kültür ortamı + Kimyasal madde Gelişme yok.

Deney sonucundaki gözlemlere göre, I. Kimyasal madde bakterilerin gelişimini hızlandırmış-

3. DNA molekülü ile ilgili, I. Kod çeşidi sayısı = Amino asit çeşidi sayısı II. Kod çeşidi sayısı > Amino asit çeşidi sayısı III. Kod çeşidi sayısı = Kodon çeşidi sayısı IV. Kod = 3 Nükleotid

D) I, II ve IV

II. Kimyasal madde bireylere besin kaynağı olmuştur. III. Kimyasal madde X amino asidinin sentezini sağlayan genleri bozmuştur. yorumlarından hangileri bu bakteri için doğru olur?

bilgilerinden hangileri doğrudur? B) Yalnız IV

tır.

C) III ve IV

E) II, III ve IV

A) Yalnız I D) I ve II

B) Yalnız II

19

NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ

E) Sentezde kullanılan tRNA’lardaki antikodon sayısı

A) Yalnız I

17

tir.

C) Yalnız III

E) II ve III

155

BÖLÜM 1

Nükleik Asitler – Protein Sentezi

6. Bir proteindeki amino asit çeşidi ve dizilişi bilinmi-

8. Bir bakteri, radyoaktif sitozin içeren kültür ortamında

yor, amino asit sayısı biliniyorsa,

üretiliyor. DNA moküllerindeki bütün sitozinlerin işaretlenmesi sağlanıyor. Daha sonra normal sitozinli kültür

2

I. Genin nükleotid sayısı

3

II. mRNA’nın nükleotid dizilişi

ortamına alınıyor, iki kez bölününceye kadar bekletiliyor. Deney sonunda, kültür ortamındaki bakterilerin %

III. Kodon sayısı

4

kaçının DNA’sının radyoktif sitozin içermesi bekle-

verilenlerden hangilerinin nicelikleri bilinir?

5

A) Yalnız II

6

B) I ve II

D) II ve III

nir?

C) I ve III

A) 10

B) 25

C) 50

D) 75

E) 100

E) I, II ve III

7 8 9 10

7.

ATP, ADP ve AMP moleküllerinin yapısı aşağıda sırasıyla gösterilmiştir.

9. Protein sentezi ile ilgili olan aşağıdaki şemada, X

11 12

II.

17 18

NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ

Y

X

16

A)

tRNA

rRNA

B)

Gen

tRNA

C)

tRNA

Enzim

D)

Enzim

DNA

E)

DNA

Gen

III.

Numaralı moleküllerin, a – Bir nükleozit

10. Hem protein kılıfındaki amino asitlerin hem de

b – Monosakkarit

DNA’sındaki bazların azotları radyoaktif olan bir

c – Yüksek enerji fosfat grubu

bakteriyofaj, normal azotlu bakteri içinde çoğaldık-

d – Primidin bazı

tan sonra oluşan yeni bakteriyofajlarla ilgili,

harendirilen yapıları içerenler, aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir? a _________

b _________

c _________

d _________

A) I, II ve III

I, II ve III

I ve II





I

I, II ve III

II ve III

II



I ve III

I, II ve III

I



I ve II

I, II ve III

B)

I ve II

C)

I, II ve III

D) II ve III E)

156

Polipeptit

X ve Y yerine hangileri gelmelidir?

14

19

Ribozom Y

13

15

mRNA

I.

III

1A

2C

3E

I. Protein kılıarında radyoaktif azot bulunmaz. II. İki bakteriyofajın DNA’sı radyoaktif azot taşırken, diğerlerininki normal azotludur. III. Bakteriyofajın kullandığı ATP’nin, adenin kısmında radyoaktif azot bulunur. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I

4B

B) Yalnız II

D) I ve II 5C

6C

7A

8C

9B

E) II ve III 10 D

C) Yalnız III

TEST 1.

3

Nükleik Asitler – Protein Sentezi

76

BÖLÜM

Bir siyanobakteri türünde DNA’nın kendini eşlemesi

4. Urasil bazını üretemeyen bir bakteri, urasil bazı bulun-

1

sırasında gerçekleşen olaylarla ilgili aşağıdakiler-

mayan besi yerine alındığında protein sentezleyemiyor.

2

Bu bakteride protein sentezinin durmasının temel

3

den hangisi yanlıştır? A) Enerji ihtiyacını karşılayabilmek için depoladığı maddeleri, lizozom enzimleri sayesinde parçalar.

nedeni aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

4 A) Mitokondride enzim yapılamaması

B) ‹ki zincir arasındaki zayıf hidrojen bağları koparılır.

B) Ribozomların çalışmaması

5

C) Her iki zinciri de kalıp görevi yapar.

C) DNA sentezinin durması

6

D) DNA polimeraz enzimi sayesinde yeni nükleotit zin-

D) mRNA sentezinin durması

cirleri oluşur.

7

E) Amino asit eksikliği

E) Oluşan iki DNA’nın zincirlerinden biri eski, biri yeni

8

nükleotitlerden meydana gelir.

9 10 11

5. Mutasyon sonucu sentezlenen bir proteinin amino asit

I. Enerji tüketimi

dizisinde değişme ve sayısında artma olmuştur.

II. Amino asit miktarı

Bu duruma;

13

III. Ribozom sayısı

I. Kodona yanlış antikodon bağlanışı

IV. Su miktarı

II. DNA’dan nükleotid kopması

yukarıda verilenler nasıl değişir?

III. DNA’ya nükleotid eklenmesi

I

II

III

IV

A) Artar

Azalır

Değişmez

Azalır

B) Artar

Azalır

Azalır

Artar

C) Azalır

Artar

Azalır

Azalır

D) Değişmez

Azalır

Değişmez

Artar

E) Artar

Azalır

Değişmez

Artar

14 15 16

verilenlerden hangileri neden olur? A) Yalnız I D) I ve II

B) Yalnız II

C) Yalnız III

E) II ve III

yanlıştır? A) Eşlenme sonrası yapısına proteinlerin katılmasıyla kromozomları oluşturur. B) Toplam nükleotit sayısı ve adenin bazı sayısı verilirse zayıf hidrojen bağı sayısı hesaplanabilir. C) DNA’nın eşlenmesi hücrenin bölüneceği anlamını taşır.

ve RNA’yı ayrı ayrı hidroliz edip, hidroliz ürünlerini bir toplama kabında bir araya getiriyor. Toplama kabındaki karışımla ilgili aşağıdakilerden hangisi kesin olarak doğrudur? A) Karışımın içerisinde en çok bulunan molekül sitozin bazıdır. B) RNA’daki guanin nükleotit sayısı DNA’dakinin iki katıdır.

D) DNA hidrolizi sırasında su oluşur.

C) Riboz ve deoksiriboz sayıları eşittir.

E) Prokaryot hücrelerde DNA’nın mutasyona uğrama

D) DNA’daki fosforik asit sayısı RNA’dakinden azdır.

olasılığı fazladır.

17 18 19

6. Bir araştırmacı laboratuvar ortamında, bir miktar DNA 3. DNA molekülü ile ilgili aşağıda verilenlerden hangisi

12

NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ

2. Bir protein sentezi sırasında hücrede,

E) Fosforik asit sayısı kadar organik baz vardır.

157

BÖLÜM 1 2 3 4

Nükleik Asitler – Protein Sentezi

7.

300 adenin, 200 guanin nükleotit içeren normal azotlu

9. Bir vücut hücresinde bulunan altı ayrı genin işlevi aşa-

bir DNA molekülü, radyoaktif azot içeren bir ortamda bir

ğıda gösterilmiştir. Bu hücrede Gen – 1 mutasyona uğ-

kez eşlendikten sonra oluşan DNA molekülleri, normal

rayacak olursa, zehirli olan K maddesi oluşmaktadır. Bu

azotlu nükleotitler içeren ortamda bir kez daha eşleni-

durumda K maddesi reaksiyonlar sonucu, zararsız olan

yor.

P maddesine dönüşmektedir.

Bu durumla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylene-

5

mez?

6

A) Sonuçta 4 DNA molekülü oluşur.

7

B) Oluşan DNA’ların şifreleri birbirinin aynıdır.

8

Gen - 2

Gen - 3

Enzim - 1

Enzim - 2

Enzim - 3

X

Y

C) Herbir DNA’da 998 fosforiester bağı bulunur. D) Ortamdan 4000 fosfat tüketilir.

9

Gen - 1

E) 900 timin nükleotit kullanılır.

Z

T

Gen - a

Gen - b

Gen - c

Enzim - a

Enzim - b

Enzim - c

K

M

N

P

10 Eğer Gen – 1 ile birlikte Gen – a mutasyona uğrayacak

11

olursa, aşağıdakilerden hangisi gerçekleşebilir?

12 A) Ortamda Y maddesi birikir.

13

B) Değişim oğul döllere aktarılır.

14

C) Ortama X maddesi eklenirse reaksiyonlar devam eder.

15

D) Hücre canlılığını kaybeder.

16

E) Gen – c görev yapamadığından, hücre için gerekli P maddesi üretilemez.

17 18 19

8. Bir hücrede bulunan üç tRNA ve taşıdıkları amino asitler

NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ

şematize edilmiştir.

A

G

U

C

C

U

A

C

G

tRNA

10. Bir DNA molekülünün toplam fosfat sayısını hesaplamak için, I. Toplam pürin bazı sayısı amino asit

II. Toplam hidrojen bağı sayısı ve bir çeşit nükleotit sayısı

Bu hücrede,





şeklinde bir tripeptidin sen-

III. Toplam gen sayısı

tezi için görev yapan DNA şifresi aşağıdakilerden

niceliklerinden hangilerinin bilinmesi yeterli değil-

hangisinde verilmiştir? A) AGU CCU ACG

B) AGT CCT ACG

C) TCA GGA TGC

D) UCA GGA UGC

dir? A) Yalnız I D) I ve II

E) CCT ACG AGT

158

1A

2E

B) Yalnız II

3D

4D

5C

6E

7D

8E

9D

C) Yalnız III

E) I, II ve III

10 C

TEST 1.

4

77

Nükleik Asitler – Protein Sentezi

BÖLÜM

Nötr mutasyonlar canlıya yarar ya da zarar vermez.

3. DNA’nın iki zinciri arasındaki zayıf hidrojen bağlarının

1

Kodonlardaki birçok baz değişikliği protein yapısındaki

belirli bir sıcaklık derecesinde kopmasına “DNA’nın de-

2

amino asit dizilimini değiştirmez.

natürasyonu” denir.

UCA

UUU

ACC

CGU

GGC

1

2

3

4

5

mRNA

Aşağıdaki grakte toplam nükleotit sayıları aynı olan üç

3

DNA molekülünün zamana bağlı denatürasyon sıcaklık-

4

ları gösterilmiştir.

5 Yukarıdaki mRNA’ya göre sentezlenen proteinde; Se-

Denatürasyon sıcaklığı (°C)

rin, Fenilalanin, Tirozin, Arjinin ve Glisin amino asitle-

6

90

rinin sırayla bağlandığı gözleniyor. Meydana gelen bir

7

75

mutasyon sonucu bu mRNA’nın 2. ve 4. kodonlarındaki

60

şifreler,

II

III

I

8

45 UCA

UUC

ACC

CGG

GGC

1

2

3

4

5

9

30

mRNA

10

15 Zaman

şeklinde değişmesine rağmen, bu hatalı mRNA‘dan sentezlenen proteinde yine Serin, Fenilalanin, Tirozin, Arjinin, Glisin amino asitleri aynı sayı ve sırada birleşiyor.

I. Protein sentezi sırasında ribozomlar bozuk kodonları tanıyarak düzeltip okur. II. DNA, mutasyonun tamirini yapmıştır. III. Bir amino asit birden fazla kodon tarafından şifrelenebilir.

A) I. DNA’daki zayıf üçlü hidrojen bağlarının sayısı II. DNA’dakinden azdır. B) II. DNA’daki adenin ve timin nükleotitlerinin toplamı,

16 17

B) Yalnız III

18

mamlar. C) I ve II

E) I, II ve III

D) I. DNA’nın denatürasyonu tamamlaması için gerekli

2. Canlılar arasındaki akrabalık derecelerinin belirlenmesinde,

G +C oranı en düşüktür. A +T

lıştır? A) Proteinler her canlının kendine özgüdür.

I. DNA’da bulunan kod sayıları

B) Protein sentezi doğrudan DNA tarafından kontrol

II. mRNA moleküllerinin benzerliği

edilir.

III. Hücrede bulunan tRNA çeşitleri

C) 100 çeşit enzim sentezleyen bir hücre, 100 çeşit mRNA kullanmıştır.

ifadelerden hangileri kullanılabilir? B) Yalnız II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

19

sıcaklık miktarı III. DNA’nınkinden düşüktür.

4. Proteinlerle ilgili aşağıda verilenlerden hangisi yan-

D) I ve III

15

III. DNA’dakinden fazladır.

E) III. DNA’daki

A) Yalnız I

14

NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ

D) II ve III

13

C) III. DNA denatürasyonu, I. DNA’dan daha geç ta-

yorumlarından hangileri yapılabilir? A) Yalnız I

12 Numaralı DNA’larla ilgili aşağıdakilerden hangisi doğru değildir?

Buna göre,

11

D) Proteinler DNA’daki şifreye göre sentezlenir. E) DNA, canlının fenotipini etkiler.

159

BÖLÜM 1

Nükleik Asitler – Protein Sentezi

5. Melez bir DNA molekülü (N14N15) önce normal, sonra

7.

ağır azotlu ortamda birer kez eşleniyor.

2 3

Oluşan DNA’ların santrifüj tüpünde aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

4

A)

B) % 75 melez

5

% 25 ağır

6

Bir canlıda bulunan K ve M proteinlerinin yapısı aşağıda gösterilmiştir.

gösterimi

aa1 aa6

aa2

aa5

aa3

C) % 50 haf

% 25 melez

% 50 ağır

% 75 ağır

aa1

aa2

aa3

aa4

aa5 aa4

K proteini

D)

7

E) % 30 haf

% 50 haf

% 30 melez

8

M proteini

% 40 ağır

Bu proteinlerle ilgili aşağıdakilerden hangisi doğru-

% 50 ağır

9

dur?

10

A) Sentezlerini kontrol eden genlerdeki nükleotit sayıları aynıdır.

11

B) Sentezleri sırasında oluşan su miktarı aynıdır.

12

C) Amino asitlerinin bağlanma şekli aynıdır.

13

D) Sentezleri sırasında ribozoma amino asit taşıyan RNA sayısı aynıdır.

14

E) Yapılarındaki peptit bağı sayıları aynıdır.

15 16 17 18

NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ

19

6.

– Protein sentezi yapılırken mRNA üzerindeki ilk kodon AUG olup metionin amino asidine karşılık gelir. – Stop kodonun (protein sentezini durdurucu şifre) amino asit karşılığı yoktur.

8. Aşağıda verilen şekilde DNA’nın sadece bir bölümü ara-

– Protein sentezi tamamlandıktan sonra ilk kodona karşılık gelen metionin bazen ayrılabilir ve protein kullanıma hazır hale gelir.

sındaki hidrojen bağlarının koptuğu, ardından ortamdaki ribonükleotidlerin kalıp ipliğin karşısında yer aldığı gözlenmiştir.

Protein sentezi ile ilgili verilenler dikkate alınırsa, aşağıdakilerden hangisi kesin olarak söylenemez?

T

A) Metionin amino asidi farklı proteinlerin sentezinde tekrar tekrar kullanılabilir. B) Hiçbir proteinin yapısında metionin amino asidi bulunmaz.

A

C) mRNA’daki kodon sayısı ile proteinin yapısındaki amino asit sayısı eşit değildir.

A C G T G C

A

T

Kalıp olmayan iplik

Kalıp iplik

Bu durumun ardından hücrede sırasıyla aşağıdakilerden hangileri sentezlenir?

D) Protein sentezlenirken mRNA’daki kodon sayısı kadar tRNA çeşidi kullanılmayabilir. E) Başlatma kodonu olmadan protein sentezi gerçekleşmez.

160

A C G G C T

1B

2B

3E

A) DNA – Protein

B) RNA – Protein

C) Amino asit – RNA

D) DNA – Amino asit

E) RNA – Amino asi

4B

5A

6B

7C

8B

TEST 1.

5

78

Nükleik Asitler – Protein Sentezi

DNA moleküllerinde normal azot bulunan bakteriler, – Birinci bölünmelerini ağır azotlu ortamda – İkinci bölünmelerini normal azotlu ortamda – Üçüncü bölünmelerini ağır azotlu ortamda

3. Aşağıdakilerden hangisi, bir proteinin sentezinden

BÖLÜM 1

sorumlu genin özelliklerine bağlı değildir?

2

A) Proteinin yapısına katılan amino asitlerin çeşiti

3

B) Protein sentezi sırasında açığa çıkan su sayısı

4

gerçekleştirmiştir.

C) Amino asitlerin birbirine bağlanma şekli

İkinci ve üçüncü bölünme sonucu oluşan bakteriler-

D) Sentez sırasında görev yapan tRNA sayısı

5

den örnekler alıp santrifüj edilirse en çok kaç adet

E) ifreyi ribozoma götüren RNA’daki nükleotit dizilimi

6

çökelme tabakası gözlenir?

7 A) 1

B) 2

C) 3

D) 4

E) 5

8 9

4. Vazopressin ve oksitosin hormonları, 9 amino asitlik

2. Bir hücrede, protein sentezine bağlı amino asit miktarının zamana bağlı değişim graği aşağıda verilmiştir.

peptit zincirleridir. Vazopressinin hedef organı böbrekler olup suyun geri emilimini sağlayarak vücuttaki su miktarını ayarlar. Oksitosin hormonu ise dişilerde, rahimdeki düz kasların kasılmasını uyararak doğuma yardımcı olur.

10 11 12 13

Amino asit miktarı

Zaman

Bu olayla ilgili aşağıdaki graklerden hangisi çizilemez? A) Oluşan su miktarı

B)

Protein miktarı

14

sahip olmasında,

15

I. Yapılarındaki peptit bağı sayılarının farklılığı

16

II. Yapımlarında kullanılan tRNA çeşitlerinin farklılığı

17

III. ifreyi veren genlerdeki nükleotit diziliminin farklılığı

18

IV. Amino asitlerin birbirine bağlanma şekillerinin farklılığı

19

V. Sentezlerinde görev alan mRNA’lardaki bitiş kodonlarının farklılığı durumlarından hangilerinin etkisi olabilir?

t1

Zaman

t1

Zaman

Zaman

E) Tüketilen ATP miktarı

t1

B) II ve III

D) I, IV ve V

C) Oluşan peptit bağı sayısı D) Enzim miktarı

t1

A) I ve III

C) II ve IV

E) I, II, III ve IV

Zaman

5. Aşağıdakilerden hangisinin yapısı genetik şifre ile belirlenmez? A) Hemoglobin

t1

Zaman

D) İnsülin

B) Antikor

NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ

t1

Bu iki hormonun, amino asit sayısı aynı olmasına rağmen farklı yapılara ve dolayısıyla farklı görevlere

C) Amino asit

E) Enzim

161

BÖLÜM 1

Nükleik Asitler – Protein Sentezi

6. Aşağıda görülen enzim - 1 demir ile enzim - 2 ve enzim

8. ‹ki farklı polipeptit sentezinde,

- 3 magnezyum ile aktieşebilmektedir.

I. Aynı gen çeşidi kullanılabilir.

2 Gen - 1

II. Aynı ribozomlar kullanılabilir.

Gen - 2

3

III. Aynı çeşit amino asitler kullanılabilir.

4

IV. Aynı tRNA çeşitleri görev alabilir.

Enzim - 2

Enzim - 1 a

5

b

ifadelerinden hangileri doğrudur?

c Enzim - 3

A) Yalnız I

B) Yalnız II

C) I ve IV

6 D) II, III ve IV

E) I, II, III ve IV

Gen - 3

7 8

Bu tepkimelerle ilgili,

9

I. Gen - 3’te gerçekleşecek bir mutasyon ortamda c maddesinin birikimine yol açar.

10

II. Enzim - 2 tersinir çalışır.

11

III. Bir kofaktör, birden fazla enzime yardımcı olabilir.

9. Toplam gen sayısı ve bu genlerden birinin nükleotit

12

sayısı bilinen DNA molekülünde,

IV. Enzim - 1’in ürünü, enzim - 2’nin substratıdır.

13

ifadelerinden hangileri söylenebilir?

14

A) Yalnız II

B) I ve II

D) I, III ve IV

15

I. DNA’daki toplam nükleotit sayısı II. Pürin bazlarının pirimidin bazlarına oranı

C) II ve IV

III. Nükleotit sayısı bilinen genden sentezlenecek mR-

E) I, II, III ve IV

NA’nın yapısındaki kodon sayısı

16

IV. DNA’daki toplam fosforik asit sayısı

17

niceliklerinden hangileri hesaplanabilir?

18

A) Yalnız II

D) I, II ve III

NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ

19

7.

C) II ve III

E) I, II, III ve IV

Protein sentezinde görevli RNA çeşitleriyle ilgili, I. tRNA’nın bazı nükleotitleri arasında hidrojen bağlarının olması, onun çift iplikli olduğunu kanıtlar.

10. Bir protein çeşidinin amino asit sayıları ve dizilişi biliniyorsa,

II. tRNA’ların moleküler yapısının küçük ve suda eriyebilir olması, onlara difüzyon kolaylığı sağlar.

I. İlgili DNA lokusundaki baz sırası II. Sentezinin kaç ribozomla gerçekleştiği

III. mRNA’lar enzimler gibi belirli bir süre içinde tekrar tekrar kullanılabilir.

III. Sentezi sırasında ne kadar su oluştuğu

IV. rRNA, hücrede en fazla bulunan RNA çeşididir.

IV. Sentezinde kullanılan tRNA antikodonlarının çeşidi V. Sentezini sağlayan mRNA’nın nükleotit dizisi

bilgilerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I

B) I ve III

D) II, III ve IV

162

B) I ve IV

özelliklerinden kaç tanesi bulunabilir?

C) I, II ve IV

A) 1

E) I, II, III ve IV 1C

2E

3C

4B

5C

6D

7D

B) 2 8D

9C

C) 3 10A

D) 4

E) 5

TEST 1.

6

79

Nükleik Asitler – Protein Sentezi

Toplam 5 çeşit amino asit bulunduran ve 120 amino asitten oluşan bir polipeptidin senteziyle ilgili,

BÖLÜM

4. DNA molekülünün bir bölgesinden sentezlenen mRNA molekülü aşağıda gösterilmiştir.

2

I. Sentezinde kullanılan mesajcı RNA’da 64 çeşit ko5'

don vardır.

A

U

G

S

U

A

G

A

S A

A

U

A

G

U

3'

5 6

IV. En az 20 çeşit tRNA kullanılmıştır.

A) Bu mRNA’nın sentezi sırasında ATP harcanmıştır.

ifadelerinden hangileri kesin olarak doğrudur? B) Yalnız IV

D) I, II ve III

Bununla ilgili aşağıdakilerden hangisi doğru değildir?

sayısı hesaplanabilir.

A) Yalnız II

3 4

II. Yapımı sırasında 119 molekül su oluşur. III. Sentezinde görev alan mRNA’da sitozin nükleotitinin

1

C) I ve III

E) II, III ve IV

B) mRNA sentezini sağlayan gende timin nükleotit sayısı 10’dur. C) Bu mRNA tekrar tekrar kullanılabilir.

7 8 9

D) Bu mRNA molekülü farklı protein çeşitlerinin sentezinde kullanılabilir. E) Kalıp zincirdeki adenin nükleotit sayısı 4’tür.

2. Toplam nükleotit sayısı ve adenin bazı sayısı bilinen

10 11 12

bir mRNAda,

13

I. Guanin nükleotit

14

II. Riboz şekeri III. Fosforik asit

15

IV. Urasil bazı

16

moleküllerden hangilerinin sayısı bilinir? A) Yalnız II

B) I ve IV

17

C) II ve III

18 D) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

3. Mutasyon ile ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangileri doğru değildir? A) Mutasyon DNA’dan parça kopması, kopan parçanın ters dönmesi veya parça eklenmesi şeklinde olabilir. B) Eşeyli üreyen canlılarda mutasyonların sonraki nesillere aktarılabilmesi için eşey hücrelerinde oluşması gerekir. C) Eşeysiz üreyen canlılarda vücut hücrelerinde oluşan mutasyonlar sonraki nesillere aktarılabilir. D) Kromozom mutasyonlarının çoğu öldürücüdür ve bir kısmı doğumdan sonra uzun zaman yaşama olanağı vermez. E) Genlerde değişme olmadan işleyişlerinin değişmesi, mutasyonun tanımıdır.

5. Aşağıdakilerden hangisi saprot bir bakteride, sindirim işlevini gerçekleştiren bir enzimin şifresinin verilmesinden salgılanmasına kadar gerçekleşen olaylardan biridir? A) mRNA’nın çekirdekte DNA tarafından oluşturulması. B) mRNA şifresinin ribozomda okunmasıyla protein sentezlenmesi. C) Sentezlenen proteinin, endoplazmik retikulumdan golgiye aktarılması. D) Proteinin golgide son şeklini alması ve enzimin oluşması.

NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ

19

E) Enzimin, golgiden oluşan küçük kesecikler ve hücre zarı sayesinde ekzositozla atılması.

163

BÖLÜM 1

Nükleik Asitler – Protein Sentezi

6. Yönetici moleküllerin etkinliği ile ilgili,

8. Protein senteziyle ilgili,

I. RNA polimeraz enziminin primer hali, DNA tarafın-

2

I. Canlıların ortak özelliğidir.

dan mRNA’ya şifre aktarılarak ribozomlarda sentez-

II. Mitokondri ve kloroplastın içinde ayrıca çekirdek zarı

lenir.

3

üzerinde gerçekleşebilir. III. Her bir proteinin şifrelenme aşamasında DNA’nın iki

II. Çekirdek içinde ribozom olmadığı için DNA polime-

4

ipliği de görev alır.

raz ve RNA polimeraz enzimleri sitoplazmada bulunan serbest ribozomlarda sentezlenebilir.

5

verilenlerden hangileri doğru değildir?

III. Ökaryot hücrelerde DNA polimeraz ve RNA polime-

6

A) Yalnız III

raz enzimleri yalnız çekirdekte görev yapar.

7

B) I ve II

D) I ve III

IV. Erişkin insanda her hücrede doğrusal DNA sentezi

C) II ve III E) I, II ve III

olurken halkasal DNA sentezi olmaz.

8 9

açıklamalarından hangileri yanlıştır?

10

A) Yalnız II

B) Yalnız III

D) I ve II

11

C) Yalnız IV

E) III ve IV

9. Bir proteinin sentezinde görevli tRNA’ların antikodonlarındaki urasil sayısı bilinirse,

12

I. Bu sırada kullanılan mRNA’daki urasil sayısı

13

II. Bu sırada kullanılan tRNA’lardaki adenin sayısı

14

III. Kullanılan mRNA’nın sentezinde kalıp olan DNA

15

parçasındaki timin sayısı

16

niceliklerinden hangileri hesaplanabilir?

17

A) Yalnız I D) II ve III

18

C) I ve II

B) Yalnız III E) I, II ve III

19

NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ

7.

Aşağıda DNA’dan bilgi akışı gösterilmiştir. II

DNA

I

Protein

10. Bir gen mutasyonunun canlının fenotipi ve genotipini değiştirmiştir.

Bununla ilgili,

Bu süreçte meydana gelen,

I. I numaralı olay her protein sentezinden önce gerçek-

I. DNA’daki baz diziliminin değişmesi

leşir.

II. Sentezlenen enzimin değişmesi

II. II numaralı olay ile sadece mRNA sentezi gerçekle-

III. mRNA’nın nükleotit dizisinin değişmesi

şir.

IV. Kimyasal tepkimenin değişmesi

III. III numaralı olay tüm hücrelerde ribonükleoprotein yapılı kısımlarda gerçekleşir.

olaylarının doğru sıralaması hangisinde verilmiştir?

verilenlerden hangileri doğru değildir? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) Yalnız III

164

III

RNA

C) I ve II

A) I – II – III – IV

B) I – III – II – IV

C) II – I – III – IV

D) II – III – I – IV

E) I, II ve III 1A

2C

E) IV – II – I – III 3E

4D

5B

6E

7C

8A

9B

10 B

TEST 1.

7

Bir canlının, farklı doku hücrelerinde, I. Hücre sitoplazmasındaki tRNA sayıları II. Otozom kromozom sayıları

BÖLÜM

3. Bir proteinin sentezinde görev yapan mRNA’nın küçük

1

bir bölümüne ait nükleotit dizisi aşağıda verilmiştir.

2

G AS

U AS

AC G

SSA

A UG

3 mRNA

III. Aktif gen çeşitleri

1. Kodon

IV. mRNA çeşitleri V. Görev alan enzim çeşitleri

3. Kodon

4. Kodon

5. Kodon

4 5

B) I ve V

D) I, III, IV ve V

2. Kodon

Bu mRNA’nın kodonlarından hangileri, kendini sen-

özelliklerinden hangileri farklı olabilir? A) Yalnız V

80

Nükleik Asitler – Protein Sentezi

tezleten DNA’nın kalıp olmayan zinciriyle aynı baz

C) II, III ve IV

dizilişine sahiptir? A) 1 ve 3

E) II, III, IV ve V

7

B) 2 ve 5

D) 1, 3 ve 4

6

C) 1, 2 ve 3

E) 3, 4 ve 5

8 9 10 11 12 13

4. Aşağıda iki DNA molekülü şematize edilmiştir.

14 15

2. Aşağıda bazı amino asitleri şifreleyen kodonlar ile belirli

16

bir proteinin beş amino asidini şifreleyen DNA kodları

17

verilmiştir.

18

– Prolin

CCU, CCG, CCA, CCG

19

– Histidin

CAU, CAC

– Glutamat

GAA, GAG

– Lizin

AAG, AAA

DNA – 1

1

2

3

4

5

GTA

TTT

CTC

GGA

GT G

DNA

DNA – 2

Bu DNA molekülleri ile ilgili,

I. DNA - 1’in her iki zinciri de kesintisiz olarak kendini eşler.

Sentezlenen proteinin verilen şifreye uygun bölümünün amino asit dizilişi aşağıdakilerin hangisinde gösterildiği gibi olur? A) Histidin – Glutamat – Lizin – Prolin – Histidin B) Histidin – Lizin – Glutamat – Prolin – Histidin C) Lizin – Histidin – Glutamat – Histidin – Prolin D) Glutamat – Histidin – Prolin – Lizin – Glutamat E) Prolin – Lizin – Histidin – Glutamat – Lizin

II. DNA - 2’nin bulunduğu hücrede kesin olarak deoksiribonükleotit sayısı azalır. III. DNA - 1’deki bu işlem sırasında kullanılan pürin bazları ile pirimidin bazlarının sayısı eşittir. IV. DNA - 2 sayesinde RNA sentezi gerçekleşmektedir.

NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ

Kodon

Amino asit

verilenlerden hangileri doğrudur? A) I ve III

B) II ve IV

D) I, II ve III

C) III ve IV

E) I, III ve IV

165

BÖLÜM

5. Hücre dışında bulunan işaretli bir amino asitin, hüc-

8. DNA’nın kendini eşlemesi, “replikasyon orijini” denilen

re içinde aktif bir enzimin yapısında görülene kadar,

2

özel bölgelerden başlar.

I. tRNA

• Prokaryotların çembersel DNA’larında tek bir repli-

3

II. Hücre zarı

4

III. Ribozom

kasyon orijini vardır. • Ökaryotların doğrusal DNA’larında yüzlerce hatta binlerce replikasyon orijini vardır.

IV. Golgi aygıtı

5

Şemada doğrusal DNA’da replikasyon orijinleri ve DNA

yapılarının hangi sıra ile görev yapması beklenir?

replikasyonununun tamamlanması gösterilmiştir.

6 7

A) I – II – III – IV

B) I – III – IV – II

C) II – I – III – IV

D) II – III – I – IV

Replikasyon orijinleri

E) III – I – IV – II

8 9

5'

3'

3'

5'

5' 3'

3' 5'



1

Nükleik Asitler – Protein Sentezi

Orjinal DNA

10

6. Aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

12

A) Bir mRNA molekülü yalnız bir çeşit proteinin sentezi-



11

ne kalıplık yapar.

13

Replikasyon çatalı

B) Bir hücrede sentezlenen mRNA molekülü çeşidi ka-

14

DNA

 Kabarcık

dar protein çeşidi bulunur.

farklı polipeptitler sentezlenebilir.

17

D) DNA polimeraz enzimleri çekirdekte sentezlenir.

18

E) Midenin salgıladığı pepsinojenin primer hali, E.R üzerindeki ribozomlarda sentezlenir.

5'

3'

3'

5'

Yeni DNA

5' 3'

3' 5'

Yeni DNA



C) Bir hücrede bulunan farklı ribozomlarda aynı anda

16



15

19 Replikasyonla ilgili aşağıda verilenlerden hangisi NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ

yanlıştır?

7.

A) Replikasyonu başlatan proteinler, replikasyon oriji-

Protein sentezinde gerçekleşen bazı olaylar aşağıda

ninde iki zinciri birbirinden ayırır böylece replikasyon

verilmiştir.

kabarcı oluşur.

– Protein sentezlenirken ilk getirilen amino asit AUG

B) Replikasyon, kabarcığın her iki yönünde ilerleyerek

kodonuna karşılık gelen metionin amino asididir.

replikasyon kabarcıkları birbiriyle birleşir.

– Protein sentezinin şifresini taşıyan mRNA üzerindeki durdurucu kodonlara amino asit getirilmez.

C) DNA polimeraz enzimi sadece 3’ uca nükleotit ekler.

– Protein sentezi tamamlandıktan sonra baştaki meti-

D) DNA’nın 3’ – 5’ ipliğinin karşısındaki iplik kesintisiz

onin amino asiti ayrılabilir.

sentezlenirken 5’ – 3’ ipliğinin karşısındaki iplik kesintili yani parça parça sentezlenir.

Başlama ve bitiş kodonları arasında 210 nükleotid

E) Kesintili ipliğin parçalarına okazaki parçaları denir ve

taşıyan mRNA tarafından sentezlenen proteinin son

bu parçaları DNA polimeraz enzimi birleştirir.

halinde en az kaç peptit bağı bulunur? A) 70

166

B) 210

C) 68

D) 67

1D

E) 69

2B

3D

4C

5C

6D

7E

8E

TEST 1.

8

81

Nükleik Asitler – Protein Sentezi

Aşağıdakilerden hangisi genler için doğru değildir? A) RNA sentezinden sorumlu olma

B) Özellikleri dölden döle aktarma C) Çekirdekçikte bulunma

BÖLÜM 1

4. Hücrede gözlenebilen, I. mRNA’dan bir nükleotit kopması

2

II. mRNA’nın başlangıç kodonundan önce adenin nük-

3

leotiti eklenmesi

D) Eşey hücresiyle oğul döle geçme

III. Zigotta kromozomdan parça kopması

E) Antikodonlara sahip olma

durumlarından hangileri gerçekleştiği bireyde kalıt-

5

sal değişime neden olur?

6

A) Yalnız I

2. Protein sentezi ile ilgili aşağıdaki graklerden han-

4

D) I ve II

B) Yalnız II

C) Yalnız III

E) II ve III

gisi çizilemez?

7 8 9

A)

Tüketilen ATP miktarı

B)

Oluşan H2O sayısı

10 11 Zaman

C)

Tüketilen amina asit miktarı

Zaman

D)

13

Zaman

E)

12

Enzim miktarı

Zaman

Kurulan glikozit bağı sayısı

5. Bir öğrenci K bakterisiyle aşağıdaki gözlemleri yapıyor.

14 15

Normal bakteri K

Mutant bakteri K

16 17

3. 5200 nükleotitden oluşan bir DNA molekülünün en küçük yapı taşlarına kadar parçalanması sonucu 900 timin

A amino asidi A amino asidi A amino asidi bulunmayan olmayan ortamda, bulunan ortamda, ortamda, koloni gelişmeyip koloni meydana getiriyor. ölüyor. oluşturuyor.

şılamaz?

terinin A amino asidi sentezlemesini engellemiştir.

Bu DNA molekülündeki,

B) K bakterisi, A amino asitinin yerine farklı amino asit-

I. Guanin

ler kullanarak istenen proteinin sentezini gerçekleş-

II. Adenin

tirilebilir.

III. Fosforik asit

C) Mutant bakteri K, normal bakteri K ile A amino asidi

IV. Toplam hidrojen bağı

içeren ortama konulduğunda döllerin normal olduğu

V. Deoksiriboz şekeri

görülebilir.

sayılarla ilgili aşağıdaki bağıntılardan hangisi yazılabilir?

D) Mutant bakteri K’nın, A amino asidi bulunan ortamda oluşturduğu koloninin, A amino asidi bulunmayan

A) IV > V > III > II > I

B) IV > V = III > I > II

C) V = III > I > IV > II

D) IV > V > II > I > III

E) II > I > III > IV > V

19

Bu gözlemler ile ilgili aşağıdakilerden hangisine ula-

A) DNA şifresinde meydana gelen bir değişiklik bu bak-

bazı açığa çıkmıştır.

18

NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ

Zaman

ortamda gelişmesi beklenemez. E) Gerekli proteini sentezleyemeyen mutant bakteri K, çoğalamaz.

167

BÖLÜM 1

Nükleik Asitler – Protein Sentezi

6. Bir grup bakteri ağır nitratlı ortamda üretilerek DNA’da-

8. Aşağıdaki deneyde önce X ve Y bakterileri farklı tüplerde

15

üretiliyor. X bakterisi, A maddesine dirençli, B maddesine dirençsiz bir bakteri iken, Y bakterisi, A maddesine karşı dirençsiz ama B maddesine karşı dirençlidir. Bir sonraki aşamada X ve Y bakterileri beraberce aynı tüpte üretiliyor. Belli bir süre sonra bakterilerin A ve B maddelerine karşı gösterdikleri dirençler incelendiğinde şekildeki I, II, III ve IV nolu durumlar görülüyor.

ki bütün nükleotitleri N ’li olan bakteriler elde ediliyor.

2

Daha sonra bu bakterilerden bir tanesinin normal nitratlı

3

ortama alınarak peşpeşe üç kez bölünmesi sağlanıyor.

4

Oluşan bakterilerin yüzde kaçında DNA normal azot taşır?

5

A) % 0

6

B) % 25 D) % 75

C) % 50 E) % 100

X bakterisi

Y bakterisi

A maddesine dirençli B maddesine dirençsiz

7 8 9

A maddesine dirençsiz B maddesine dirençli

X bakterisi ve Y bakterisi

10

A ve B’ye dirençli (I)

11

A’ya dirençli B’ye dirençsiz (II)

A ve B’ye dirençsiz (IV ) A’ya dirençsiz B’ye dirençli (III)

12 Bu deney sonucunda oluşan dört grup bakteriden

13

hangileri kesin olarak konjugasyonla oluşur?

14

A) Yalnız I

15

B) Yalnız III

D) III ve IV

16 17 18

7.

C) II ve III

E) I, II ve III

Eşit sayıda nükleotit içeren K, L ve M DNA’ları, aynı süre ısıtılarak zayıf hidrojen bağlarının açılması sağlanıyor. Bu süre sonunda DNA zincirlerindeki açılma miktarı şekilde gösterildiği gibi oluyor.

NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ

19

DNA K

DNA L

DNA M

ısıtma

DNA L

9.

DNA M

Ototrof bir hücrede bölünmeden önce DNA’nın kendini eşlemesinde, I. Yeterli deoksiribonükleotit

Buna göre,

II. DNA polimeraz enzimi

I. Guanin bazı sayısı en yüksek olan L, DNA’sıdır.

III. DNAaz enzimi

II. DNA’sı M, A + T/G + C oranı diğerlerinden daha bü-

yüktür.

IV. Gen olarak işlev gören tüm DNA bölgelerine uygun

mRNA’lar.

III. K, DNA’sı eşlenmesi en uzun sürecektir.

moleküllerinden hangilerinin hücrede bulunması

ifadelerinden hangileri söylenebilir?

zorunludur? A) Yalnız II D) II ve III

168

DNA K

B) I ve II

C) Yalnız III

A) Yalnız I

E) I, II ve III

1E

B) Yalnız II

D) I ve III 2E

3B

4C

5B

6E

7B

8A

9C

E) III ve IV

C) I ve II

TEST 1.

9

82

Nükleik Asitler – Protein Sentezi

BÖLÜM

Bir memeli hayvanın vücut hücresi çekirdeğinde bulu-

3. Her iki zincirindeki timin nükleotitleri işaretlenen bir DNA

1

nan DNA moleküllerindeki nükleotit sayısının 3k olduğu

molekülü, normal timinli ortamda 15 kez eşleniyor.

2

belirleniyor. Bu hayvanın yumurtasında bulunan DNA molekülle-

Sonuçta oluşan DNA moleküllerinin kaç tanesinde işaretli timin bulunur?

3

rindeki pürin nükleotit sayısı aşağıdakilerden hangi-

A) 215

4

B) 1

C) 2

D) 152

E) 4

sinde verilmiştir? 5k B) 4

A) 3k

5 3k C) 4

k D) 2

3k E) 2

6 7 8 9 10

2. DNA zaman zaman moleküler hareketlerden ve bazı dış koşullardan dolayı hasar görebilir.

11

4. Aşağıda DNA’nın bir bölümü verilmiştir.

12

Aşağıda hasarlı DNA’nın onarımı gösterilmiştir.

13 Hasarlı bölüm



DNA

5'

Hasarlı bölüm uzaklaştırılır. (a)

3'

3'

5'



5'

DNA

Hasarlı bölüm nükleotitlerle doldurulur. (b) 3'

3'

5'



5'

DNA

17 18



A) Bir zincirin nükleotitleri şeker ve fosfat arasında kurulan bağlarla birbirine bağlanır.

5'

Şekilde harerin karşılığı olan enzimler aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir? a ___________

Birinci zincir

16

19



Bu DNA ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?



3'

I

İkinci zincir

Yeni DNA parçasının serbest ucu eski DNA ile birleştirilir. (c) 3' DNA

5'

15

b ___________

c ___________

A) Helikaz

DNA ligaz

Nükleaz

B) Nükleaz

DNA polimeraz

DNA ligaz

C) Helikaz

Nükleaz

DNA

D) Nükleaz ligaz

DNA ligaz

DNA poli-

E) DNA polimeraz

Nükleaz

Helikaz

G+C > 1 ise, aynı sıcaklıkta denaA+T G+C türasyonda iki ipliğinin ayrılması < 1 olan A+T aynı sayıda nükleotite sahip DNA’dan daha uzun sürebilir.

B) Bu DNA da

C) I ile gösterilen kısım tüm canlılarda eşittir. D) eker ve fosfat grubu dış iskeleti oluştururken, baz-

NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ

3'

14 3'





5'

ların farklı dizilişi genetik şifreyi oluşturur. E) Toplam nükleotit sayısı, şeker ve fosfat sayısının toplamına eşittir.

169

BÖLÜM 1

Nükleik Asitler – Protein Sentezi

5. Bir mRNA’nın farklı ribozomlara bağlanıp polizom oluş-

7.

turarak protein sentezletme mekanizması aşağıda şe-

2

DNA molekülünün bir geninden sentezlenen mRNA molekülünün dizilimi gösterilmiştir.

matize edilmiştir. DNA

3 T A S A S G A T T

4 5

mRNA 2. Protein

6

1. Protein

3. Protein

7 Oluşan proteinlerle ilgili,

8 9 10

mRNA

Kalıp iplik

I. Sentezlenen üç protein de birbirinin aynıdır. II. Birim zamanda daha çok çeşit protein sentezlenme-

Bu mRNA’daki tüm kodon çeşitlerinin özellikleri göz

si sağlanmıştır.

önünde bulundurulduğunda,

III. Sentezlenen proteinlerin aynı olması ribozomların

11

A U G U G S U A A

I. Kalıp iplikten iki farklı çeşit mRNA sentezlenebilir.

özdeş olmasından kaynaklanır.

12

IV. Bu şekilde hücrede zaman tasarrufu sağlanır.

13

açıklamalarından hangileri doğrudur?

14

A) Yalnız I

II. Sentezi gösterilen mRNA’daki ilk kodon, başlatma kodonu (AUG) olarak tanımlanır. III. Bu mRNA’nın ribozomda kullanılması sırasında üç

B) Yalnız II

D) I, II ve III

15

C) I ve IV

tRNA molekülü görev alır.

E) I, III ve IV

ifadelerinden hangileri doğru olur? A) Yalnız II

16

B) I ve II

D) II ve III

17

C) I ve III

E) I, II ve III

18 19

6. Bir hücrede DNA yönetimindeki olaylar şematize edil-

NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ

miştir.

I DNA

II

mRNA

III

Yapısal Polipeptit İşlevsel

Hücrenin işleyişi

8. Toplam 350 amino asitten oluşan bir proteinin sentezine şifre veren DNA molekülünün ilgili lokusu ile

Bununla ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

ilgili, I. En az 1053 x 2 kadar nükleotit taşır.

A) I. olay bitki ve hayvan hücrelerinde bölünmenin interfaz aşamasında gerçekleşir.

II. Durdurucu kodonu şifreleyen bölüm 9 nükleotitten oluşur.

B) II. olayda amino asit tüketimi olmaz.

III. Durdurucu kodonlara karşılık en çok 3 amino asit ge-

C) III. olay olmadan yapısal ve işlevsel proteinler oluşa-

lebilir.

maz.

ifadelerinden hangileri doğrudur? ( Stop kodonlar

D) Bakterilerde II. olay hücrenin sitoplazmaya dağılmış

dikkate alınacaktır. )

olan ribozomlarında gerçekleşir.

A) Yalnız I

E) Bitki hücrelerinde I. ve II. olay çekirdekte, III. olay ise

170

B) Yalnız II

D) II ve III

ribozomlarda gerçekleşir. 1C

2B

3C

4E

5C

6D

7A

8A

C) I ve II

E) I, II ve III

TEST 1.

10

83

Nükleik Asitler – Protein Sentezi

4. Aşağıda, nükleotit sayıları eşit olan iki canlının DNA’la-

Bir hücrede,

rında bulunan nükleotit oranları verilmiştir.

– Genden nükleotid çıkması – Gene nükleotid eklenmesi – Gendeki nükleotidlerin yer değiştirmesi

– I. canlı

A+T = 0, 8 G+C

– II. canlı

BÖLÜM 1 2

A+T = 0, 3 G+C

olayları gen mutasyonu olarak adlandırılır.

3 4

Gen mutasyonları aşağıdakilerden hangisini etkile-

Bu canlılarla ilgili aşağıda verilen açıklamalardan

5

mez?

hangisinin doğruluğu kesin değildir?

6

A) Sentezlenen proteinin amino asit dizisini

A) I. ve II. canlılarda toplam gen sayısı eşittir.

7

B) Sentezlenen proteinin amino asit sayısını

B) I. ve II. canlılar farklı türlere ait bireylerdir.

C) Protein sentezi sırasında su çıkışını

C) ‹ki bireyin DNA şifreleri farklıdır.

D) Genin kalıplık ettiği mRNA’nın baz dizilişini E) Sentezlenen proteinin çeşidini

8

D) I. ve II. canlıda ortak gen bulunabilir.

9

E) II. canlıda DNA replikasyonu daha uzun zaman alır.

10 11 12 13

2. Bir hücrede, tek bir mRNA üzerinde aynı anda dört ribo-

14

zom protein sentezi yapmaktadır.

15

Bu gözlemle ilgili, I. Birbirinin aynısı dört polipeptit zinciri oluşturulur. II. Dört çeşit protein sentezlenir. III. Zaman tasarrufu sağlanır. ifadelerinden hangileri doğrudur? B) Yalnız II

D) I ve III

C) Yalnız III

15 valin, 20 lizin, 10 glutamat, 105 metionin ve 50 arjinin amino asitleri katıldığına göre, bu proteinin sentezi sırasında en az kaç çeşit tRNA görev almıştır? A) 200

B) 5

C) 20

D) 61

E) 64

biliniyorsa,

6. Tek hücreli bir canlının gen sayısı aşağıdakilerden

I. Replikasyon için gerekli nükleotid sayısı

hangisinin bilinmesiyle daha doğru tahmin edilebi-

II. Bir enzimin sentezinde kullanılacak amino asit sayısı

lir?

III. Bir genden sentezlenecek olan mRNA’nın nükleotid

A) Protein çeşiti sayısı

sayısı

B) tRNA çeşiti sayısı

verilenlerinden hangileri de bilinir?

D) Yalnız II

17 18 19

E) II ve III

3. Bir hücrenin DNA’sındaki toplam nükleotid sayısı

A) Yalnız I

16

B) I ve II

NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ

A) Yalnız I

5. Toplam 200 amino asitlik bir polipeptidin yapısına

C) Kromozom sayısı C) II ve III

E) Yalnız III

D) Ribozom sayısı E) DNA’daki organik baz sayısı

171

BÖLÜM 1

Nükleik Asitler – Protein Sentezi

7.

zincirinde görev yapan X, Y, Z ve T enzimlerinin amino

2

asit sayıları aşağıda verilmiştir.

3

– X enzimi 83 amino asitten

4

10. Aynı türden üç bakteri, tabloda görülen ortamlara bıra-

Ökaryot hücrede gerçekleşen biyokimyasal bir reaksiyon

kılıyor.

– Y enzimi 94 amino asitten – Z enzimi 56 amino asitten

5

– T enzimi 73 amino asitten Zincirleme reaksiyonda kullanılan bu enzimlerin

7

sentezlenmesi sırasında kaç çeşit gen görev almış-

Guanin

Sitozin

Timin

Urasil

1.

+

+

+

+

+

2.

+

+

+



+

3.

+

+

+

+



diğinde, I. 1. ortamdaki bakteri RNA sentezi yapamaz.

8 C) 64

D) 102

— : ortamda bulunmayan)

Tablodaki ortamlarda bakterilerin durumu incelen-

tır? B) 4

Adenin

(+ : ortamda bulunan

6

A) 3

Ortam

E) 306

II. 2. ortamdaki bakteride DNA eşleşmesi olmaz.

9

III. 3. ortamdaki bakteri protein sentezi yapamaz.

10

sonuçlarından hangilerine ulaşılamaz?

11

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) II ve III

12

C) Yalnız III

E) I, II ve III

13 14 15

8. DNA ve tRNA ile ilgili, I. Glikozit bağı bulundurma II. Zayıf hidrojen bağları bulundurma

16 17

IV. Fosforik asit taşıma

18

V. Çift iplikli olma

19

özelliklerinden hangileri ortaktır? A) Yalnız IV

NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ

bir DNA molekülü, N15’li nükleotitlerin bulunduğu bir ortamda art arda eşlenmeye bırakılıyor. Eşlenme sırasında oluşan DNA molekülleriyle ilgili,

B) I, II ve IV

D) III, IV ve V

172

11. Her iki zincirinde de N14 bulunduran nükleotitlere sahip

III. Pürin bazları kadar pirimidin bazı taşıma

I. N14’lü nükleotit sayısı değişmez.

C) I, III ve V

II. N14’lü nükleotit oranı azalır.

E) II, III, IV ve V

III. N15’li nükleotit oranı artar. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız III

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

9. DNA moleküllerinin çok çeşitli olması, aşağıdakilerden hangisi ile sağlanır? A) 4 çeşit baz kapsaması

12. Yapısında 2400 fosforik asit bulunan DNA molekü-

B) Kendisini kusursuz eşleyebilmesi

D) Bazların sıra ve sayılarının değişik olması

G 1 = ise, DNA’daki toplam H bağı sayısı aşaA 2 ğıdakilerden hangisinde verilmiştir?

E) Yapısında timin bulunması

A) 400

B) 800

8B

10A

lünde

C) Çift nükleotit zincirinden yapılmış olması

1C

2D

3A

4A

5B

6A

7B

9D

11E

C) 1200 12E

D) 1600

E) 2800

TEST 1.

1

Laboratuvarda aşağıdaki işlem yapılmıştır.

Bakteriyal kültür

BÖLÜM

3. Virüs tarafından enfekte olan vücut hücresi interferon

1

adı verilen proteini üretir. İnterferonlar, virüslerin ya-

2

yılmasını engelleyerek hücrelerin virüsleri yenmesini

Santrifüj 1

84

Biyoteknoloji

Hücre özütü

2 Hücre yığını

3

sağlar. İlk defa akyuvar hücrelerinden izole edilen in-

3

terferon, binlerce litre kandan ancak birkaç gram elde

4

edilmektedir. Bu şekilde doğal interferon genlerinden bir tanesi E.coli bakterisinin genomuna yerleştirilmiş ve birebir uyumlu interferon elde edilmiştir.

4

Saf DNA

Yoğunlaştırılmış DNA çözeltisi

Bakteri hücrelerine şekilde uygulanan sıralı yöntem aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? A) Melezleme B) Poliploidi C) DNA İzolasyonu D) Yapay Döllenme

Biyoteknolojik alanda yapılan bu işlemle ilgili, I. E. coli genomuna yerleştirilen interferon geni bakterilerin kalıtım materyalini değiştirmiştir.

5 6 7 8

II. Bu işlem ile çok miktarda interferon üretimi yapılır.

9

III. E.coli’den elde edilen interferon bütün patojenlere

10

karşı kullanılabilir.

11

ifadelerinden hangileri söylenemez? A) Yalnız II

B) Yalnız III

D) I ve III

C) II ve III

E) I, II ve III

E) Islah Çalışması

12 13 14 15 16 17 18

2. İnsülin, önceleri hayvanlardan elde edilmekteydi. An-

Yapılan bu çalışmayla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

19

4. Yeni geliştirilen tekniklerle DNA moleküllerinin baz sıralarının bir kısmının değiştirilmesi, bir kısım bazların çıkarılması ve DNA’ya yeni bazların eklenmesi sağlanabilir. Bu yöntem, I. Daha verimli bitki ve hayvan soylarının geliştirilmesi

A) Aynı yöntem başka hormonların üretiminde de kullanılabilir.

II. İstenilen herhangi bir maddenin canlıya sentezletti-

B) Bu hastalıkla ilgili insülin elde edilmesi için hayvanların kullanılmasına son verilmiştir.

III. Çeşitli kalıtsal hastalıklara neden olan bazı genlerin

C) Maliyet harcamaları azalmıştır. D) Bakterilerden elde edilen insülin, insan insülini ile aynı olmadığından alerjiye sebep olmuştur. E) Bu yöntemlerle insülin üretimi hızlanmıştır.

rilmesi DNA’dan çıkarılması durumlarından hangilerine olanak sağlar? A) Yalnız II D) II ve III

B) Yalnız III

BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ

cak hayvanlardan elde edilen insülinin kimyasal yapısının insandan farklı olması, insülin kullanan insanlarda alerjik reaksiyonlara neden olmaktaydı. Bugün genetik mühendisliği sayesinde insan genomundan izole edilen insülin geni bir plazmitle bakteriye konuyor ve bakteri bir taraftan insülin üretirken diğer taraftan bölünerek kendi sayısını artırıyor.

C) I ve II

E) I, II ve III

173

BÖLÜM 1 2 3 4

Biyoteknoloji

5. Besleyici bir kültür ortamında A antibiyotiğine dirençli bir

A ve B antibiyotiklerinin her ikisine de dirençli bir bakteri soyunun oluşması,

Buna göre,

direncinin başlıca nedeni olarak kabul edilmektedir.

I. Dirençli bakteri, direnç genini diğer bir bakteriye akta-

I. Bakterilerin modikasyona uğratılması

rınca antibiyotiğe duyarlı hale gelir.

II. Kültür ortamına A ve B antibiyotikleri eklenmesi

6

III. Bir bakteriden diğerine DNA parçasının aktarılması

II. Direnç genine sahip bakteriden dirençli bakteri kolonileri gelişir. III. Antibiyotiğe duyarlı bakteriler ve dirençli bakteriler

olaylarından hangileriyle sağlanabilir? A) Yalnız I

8

Bir bakteri türünün bireyleri arasında yatay gen transferi ile antibiyotiğe direnç geni aktarılır. Bu süreç, antibiyotik

5

7

7.

bakteri türü ile B antibiyotiğine dirençli bir başka bakteri türü bulunmaktadır.

B) Yalnız II

D) I ve II

arasında gen aktarımı gerçekleşemez.

C) Yalnız III

yorumlarından hangileri yapılamaz?

E) II ve III

9

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve III

10

C) Yalnız III

E) I, II ve III

11 12 13

8. Kök hücreler kendini yenileme özelliğine sahip ve uy-

6. Klonlama yöntemiyle yeni bir bireyin oluşumu aşağıda 14 15

şematik olarak gösterilmiştir.

gun şartlar sağlandığında birçok farklı hücre tipine dönüşebilen farklılaşmamış hücrelerdir.

Öküz (I)

İnek (II)

Kök hücreleri,

16

I. Vücuttaki birçok doku ve organ

17 18 19

II. Kordon kanı

Çekirdeği çıkarılmış yumurta

Vücut hücresinin çekirdeği

III. Embriyo yapılarının hangilerinden elde edilebilir?

Çekirdek yumurtaya yerleştirilir.

A) Yalnız I

Yumurta, taşıyıcı ineğin rahmine yerleştirilir. (III)

B) Yalnız II

D) I ve III

C) Yalnız III

E) I, II ve III

Buzağı (IV)

BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ

Numaralı bilgilerle ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi söylenemez? A) III. bireyin doğrusal DNA’sının kalıtsal olarak IV. bireye hiçbir katkısı yoktur.

9. İnsan genom projesinin amaçları,

B) IV. bireyden I. bireye problemsiz organ nakli yapılabilir.

I. Genomdaki tüm genleri tanımlamak II. Genetik hastalıkların sebebini belirlemek

C) IV. bireyin hücrelerindeki çekirdekte bulunan kalıtsal bilgi sadece I. bireyden gelir.

III. Farklı genlerin aktarılmasıyla üstün ırklar oluşturmak verilenlerden hangileri olabilir?

D) III. bireyle II. bireyin genotipleri, normal kardeşler kadar benzer.

A) Yalnız I

E) IV. bireyin cinsiyeti I. bireyle aynıdır.

174

1C

B) Yalnız II

D) II ve III 2D

3B

4E

5C

6D

7D

8E

9C

C) I ve II

E) I, II ve III

TEST 1.

2

85

Biyoteknoloji

Kök hücreler ile ilgili aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? A) Kök hücreler yalnız laboratuvar ortamında farklı hücre tiplerine dönüşebilir. B) Embriyonik kök hücreleri, erken gelişim dönemindeki embriyodan elde edilir. C) Yetişkin kök hücreleri çoğalarak hasarlı dokuyu onarabilir.

BÖLÜM

3. GDO (genetiği değiştirilmiş organizma) teknolojisinin

1

riskleri göz önünde bulundurularak, bir çok ülke bu

2

ürünlerin doğaya salınımları konusunda sıkı bir kontrol sistemi uygulamaktadır. Gıdaların bu tür ürünlerden

3

yapılmaları ya da bunları içermeleri durumunda, ürün

4

etiketlerinde beyan edilmeleri zorunluluğu getirilmiştir. GDO’ların meydana getirdiği riskler,

5 6

I. Allerjik reaksiyonlar

D) Embriyonik kök hücrelerinin kültürleri zamana bağlı olmaksızın çoğalır. E) Kemik iliğindeki kök hücreler kan hücrelerinin tüm çeşitlerine dönüşebilir.

7

II. Toksik etkiler III. Genetiği değiştirilmiş bitkilerin rüzgar gibi etkiler ara-

8

cılığıyla doğal ürünleri döllemesi ve doğal türlerde

9

genetik çeşitliliğin kaybı

10 verilenlerden hangileri olabilir?

11 A) Yalnız I

2. Bir hayvan hücresine DNA’nın aktarılması ile ilgili yapı-

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

12

E) I, II ve III

lan çalışmalar aşağıda verilmiştir:

13

I. Dişi fareden elde edilen döllenmemiş yumurta deney

14

tüpüne aktarılır ve sperm ile döllendirilir. II. İnsan hücresi DNA’sından, büyüme hormonu genini

15

taşıyan DNA parçası kesilir.

16

III. İnsan büyüme hormonu geni taşıyan DNA parçası mikroenjeksiyon yöntemi ile döllenmiş yumurta hüc-

17

relerine aktarılır.

18

IV. Yeni özellikteki hücreler mikropipetle vakumlanarak taşıyıcı anne farenin dölyatağına aşılanır ve geliş-

4. Kutuplarda yaşayan bir tür balıktan izole edilen antifree-

meye bırakılır.

ze geni, bakteri plazmitleri aracılığıyla domates bitkileri-

Bu çalışmalarla,

ne aktarılarak soğuğa dirençli domatesler geliştirilmiştir.

a. Zigotun elde edilir.

Bu çalışmada,

b. Restriksiyon enziminin kullanılır.

19

I. Rekombinant gen dizilimi oluşturulma II. Sahip olduğu dairesel DNA parçasına gen aktarıma

c. Rekombinant DNA elde edilir.

gisinde verilmiştir?

numaralı cümlelerle aşağıdaki canlılar verilenlerin hangisinde eşleştirilmiştir?

a

b

c

A)

IV

III

I

A) Balık

Bakteri

Domates

B)

I

III

II

B) Domates

Bakteri

Balık

C)

I

II

III

C) Balık

Domates

Bakteri

D)

IV

III

II

D) Bakteri

Domates

Balık

E)

III

I

IV

E) Domates

Balık

Bakteri

I

II

III

BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ

III. Aktarılacak geni doğal olarak taşıma hari cümlelerin eşleştirilmesi aşağıdakilerden han-

175

BÖLÜM 1

Biyoteknoloji

5.

8. Transgenik bitkiler ile ilgili,

Rekombinant DNA teknolojisiyle,

I. Virüslere karşı dayanıklı olabilirler.

I. Mikroorganizmalar

2

II. Bitkiler

II. Böceklere karşı dayanıklı olabilirler.

3

III. Hayvanlar

III. Donmaya karşı dirençli olabilirler.

4

canlılarından hangilerinin genetik yapısı değiştirilebi-

IV. Zararlı bitkileri öldüren ilaçlara karşı dayanıklı olabilirler.

lir?

5

A) Yalnız I

6

D) I ve III

B) Yalnız II

verilenlerden hangileri doğrudur?

C) Yalnız III

A) Yalnız III

E) I, II ve III

B) Yalnız IV

D) I, III ve IV

7

C) II ve IV

E) I, II, III ve IV

8 9 10

9.

Moleküler genetik çalışmalarında bazı kimyasal mad-

11

6. İnsanlara faydalı maddeler üretmek için yaşayan tüm

12

organizmaların kullanılmasına biyoteknoloji denir. İn-

DNA’nın ortaya çıkarılması işlemi aşağıdakilerden han-

sanlar binlerce yıldan bu yana organizmaların oluştur-

gisi ile adlandırılır?

13

dukları ürünleri kullanmaktadır. Gen mühendisliği sa-

deler ve enzimler kullanılarak, hücre zarının yıkılıp

A) DNA replikasyonu

yesinde biyoteknolojide çok büyük ilerlemeler olmuştur.

14

B) DNA izolasyonu Aşağıdakilerden hangisi gen mühendisliğiyle elde

15

C) DNA’dan RNA sentezi

edilen biyoteknoloji ürünüdür?

16

D) DNA denatürasyonu

A) Koyun ve sığır sütünün çocuklara içirilmesi

17

E) DNA’dan ilgili genin eldesi

B) Bakterilerin DNA’sına yapılan müdahale ile insülin oluşumu

18

C) Sütün yoğurt bakteri ile mayalandırılması

19

D) Bira ve şarabın mayalanma ile oluşturulması E) Hamurun mayalandırılmasıyla ekmek yapılması

10. Bilim insanları pamuk zararlısı tırtıllarını yok etmek için bir virüs tasarladılar. Tırtıl hücrelerini enfekte edebilen baculovirüslere, akrep zehiri üretebilen gen aktardılar. Bu genin ürettiği zehir, akrep sokmasının yapacağı et-

BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ

kiyi yapıyor ve tırtıl 36 saat içinde felç olarak ölüyordu.

7.

Bu bilimsel çalışma ile ilgili, Rekombinant DNA teknolojisiyle elde edilen GDO’lu

gerçekleşir.

I. Gen dizilimleri değiştirilmiştir.

II. Baculovirüsler doğal olarak akrep zehiri geni içerir.

II. Gen aktarımı gerçekleştirilmiştir.

III. Baculovirüsler, pamuk bitkisi hücrelerinde zorunlu

III. Kendisinde olmayan özellikler kazandırılmıştır.

parazittir.

ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I D) I ve II

176

I. Akrep zehiri geninin replikasyonu tırtıl hücrelerinde

ürünler ile ilgili,

yorumlarından hangileri yapılabilir?

B) Yalnız II

C) Yalnız III

A) Yalnız I

E) I, II ve III 1A

2C

B) Yalnız II

D) I ve II 3E

4B

5E

6B

7E

8E

9B

C) Yalnız III

E) I, II ve III 10 A

TEST 1.

3

86

Biyoteknoloji

Günümüzde modern biyoteknoloji sayesinde,

4. Aşağıdaki tabloda bazı mikroorganizmalardan elde edilen enzimlerin kullanım alanları verilmiştir.

I. Aşı II. İstenilen özellikte bitki ve hayvan

Mikroorganizmalar

III. Hormon

Enzimler

BÖLÜM 1 2

Kullanılan alanlar

3

IV. Yararlı mikroorganizma

Bacillus subtilis

Amilaz

Gıda

4

verilenlerden hangileri üretilmektedir?

Streptomyces spp.

Proteaz

Gıda

5

Bacillus coagulans

İzomeraz

Gıda

6

Aspergillus aryzge

Amilaz

Temizlik

7

Streptomyces spp.

Streptokinaz

Tıp

8

A) II ve IV

B) I ve III

D) I, II ve III

C) II, III ve IV

E) I, II, III ve IV

2. İnsan DNA’larındaki baz diziliminin yaklaşık olarak %99’u aynıdır. Farklı olan %1 civarındaki kısım insandan insana değişiklik gösterir. Kişiye özgü olan bu farklı kısma, DNA parmak izi adı verilir. DNA parmak izi yöntemi kullanılarak,

10

A) Farklı iki alanda aynı enzimler kullanılabilir.

11

B) Gıda alanında birçok mikroorganizma kullanılabilir. C) Bir mikroorganizma farklı enzimleri üretmesi nedeniyle farklı alanlarda kullanılabilir. D) Enzimlerin farklı alanlarda kullanılmasının nedeni, maliyetleri ile ilgilidir. E) Farklı alanda kullanılan aynı enzimler, farklı mikroorganizmalar tarafından üretilebilir.

I. Babalık tayini II. Cinayet gibi adli olaylarda suçluların tespiti III. Canlı türlerinin genetik akrabalıklarının saptanması

5. Transgenik canlılarla ilgili,

A) Yalnız I

II. Genetik yapıları değiştirilmiştir.

D) II ve III

E) I, II ve III

13 14 15

17

I. Kısa zamanda fazla ürün verebilirler.

C) I ve II

12

16

çalışmalarından hangileri yapılabilir? B) Yalnız II

9

Tablodaki bilgilere dayanarak aşağıda verilenlerden hangisine söylenemez?

III. Hasta insanların üretemediği bazı maddeleri üretebilirler.

18 19

açıklamalardan hangileri doğrudur? A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) I ve III

kan başarısızlıkların en aza indirilmesinde, I. Kök hücreler kullanılarak dokular elde edilebilmesi II. Doku antijenlerinin bloke edilmesi saklanabilmesi gelişmelerinden hangileri etkili olmuştur?

D) II ve III

B) Yalnız III

6. Bitki ıslah çalışmalarından olan melezleme yöntemi ile ilgili, I. Tür içinde gerçekleştirilebilir. II. Türler arasında gerçekleştirilebilir. III. Kültür bitkileri elde edilir.

III. Bazı dokuların daha uygun bir alıcı bulunana kadar

A) Yalnız I

E) I, II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

IV. Yüksek kalite ve daha fazla ürün elde edilmesi amaçlanır. açıklamalardan hangileri doğrudur? A) Yalnız III

B) Yalnız IV

D) I, II ve III

BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ

3. Organ nakillerinde uyuşmazlık nedeniyle ortaya çı-

C) I ve II

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

177

BÖLÜM 1 2

Biyoteknoloji

7.

3 4

gisinin üretimi yoktur?

3 Ergin Birey

1 Ergin Birey

A) İnsülin hormonu

B) Aşı

C) Antibiyotik

D) Mineral E) Antikor

KOPYALAMA

5

n

2 Ergin Birey

6 7

9. Biyoteknolojik uygulamalarda aşağıdakilerden han-

Eşeyli üremeyle oluşmuş ergin bir fareden (1. birey) kopyalama yöntemiyle yavru (2. birey) elde edilmesi, aşağıdaki şemada gösterilmiştir.

KOPYALAMA n

10. Agrobacterium bakterisi aracılığıyla antibiyotiğe ve bö-

8 2n Zigot

ceğe karşı direnç genlerinin bir bitkinin yaprağına akta-

9

rılışı aşağıda şematize edilmiştir.

4 Yavru Birey

10 11 12

Şemaya göre, aşağıdaki canlılardan hangileri arasında kalıtsal akrabalık yoktur?

13

A) 1 ve 2

B) 2 ve 3

D) 1 ve 4

Böceğe direnç geni

Antibiyotik direnç geni

A plazmiti

Bakteri DNA’sı

C) 3 ve 4 B plazmiti

E) 2 ve 4

14 Agrobacterium hücresi

15 I. Yaprağın kesildiği yerlerden bakterinin bitki hücrelerini enfekte etmesi sağlanır.

16 17

8. Bilim insanları, pamuk bitkisi zararlısı ile ilgili aşağıdaki gözlemleri yapmışlardır.

18

– 1990’ların başında, pamuk bitkisi zararlısı olan bir

19

güve türü, birçok böcek öldürücü tarım ilacına karış

II. Yaprak parçaları yapay besi ortamına taşınır. Bu besi ortamına antibiyotik ve bitki zararlısı ilave edilir.

direnç geliştirmiştir. – Bacillus thuringiensis bakterisi doğal olarak bu güve türünü öldüren toksin üretmektedir. – Bacillus thuringiensis bakterisinin toksini bu güve tü-

III. Genetiği değiştirilerek antibiyotiğe ve böceğe karşı direnç kazanmış hücreler çoğalarak yeni bitkiyi oluşturur.

rünün tırtıllarını etkilerken, insan ve diğer hayvanlara etkisi yoktur.

BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ

Gen teknolojisi kullanarak gözlemlerle ilgili sorun aşağıdakilerin hangisiyle çözülebilir? A) B. thuringiensis bakterisinin ürettiği toksinler ile bir tarım ilacı geliştirmek. Deneyde antibiyotiğe ve böceğe karşı direnç geni-

B) Pamuk genlerini klonlamak

nin bitki hücrelerine aktarıldığı aşamalar aşağıdaki-

C) Pamuk zararlısı güvenin genlerini klonlamak.

lerden hangisinde verilmiştir?

D) Yeni ve etkili bir kimyasal tarım ilacı geliştirmek.

A) Yalnız I

E) B. thuringiensis toksin genlerini pamuk bitkisine aktarmak.

178

1E

2E

3E

4D

B) Yalnız II

D) I ve II

5E

6E

7B

8E

9D

C) Yalnız III

E) I, II ve III

10 A

TEST 1.

4

87

Biyoteknoloji

Aşağıdaki canlılardan hangisi transgenik canlı özelliğindedir?

BÖLÜM

4. Rekombinant DNA tekniklerini kullanarak, isteni-

1

len bir geni plazmit içine aktarıp, rekombinant DNA

2

oluşturulmasında, A) Süt verimi yüksek Hollanda ineği

3

I. Restriksiyon

B) Hormon eklenen domates bitkisi C) Kayısı aşılanmış erik ağacı D) Klonlama sonucu doğan koyun E) Böceklere karşı direnç geni aktarılmış buğday

II. DNA ligaz

4

III. Lipaz

5

enzimlerinden hangilerinin kullanılmasına gerek yoktur? A) Yalnız II

B) Yalnız III

D) I ve III

C) I ve II

6 7 8

E) II ve III

9

2. DNA molekülünün hücreden çıkarılarak, saf olarak elde

10

edilmesi işlemleri DNA izolasyonu olarak tanımlanır.

11

Günümüzde,

5. DNA parmak iziyle ilgili aşağıda verilenlerden han-

I. Gen klonlanması II. Adli olaylarda kimlik belirlenmesi III. Genetik hastalıkların belirlenmesi IV. Tüp bebek uygulamaları

başvurulmaktadır? A) I ve II

B) I, II ve III

D) II, III ve IV

gisi yanlıştır?

13

A) DNA parmak izine ulaşmak için bir vücut hücresinin

14

tüm DNA nükleotit dizisine bakılır.

çalışmalarından hangilerinde DNA izolasyonuna

C) I, II ve IV

15

B) Bir insanın DNA parmak izi çıkarılırken vücudundaki herhangi bir hücrenin çekirdeğindeki DNA kullanıla-

16

bilir.

17

C) DNA’dan gen olmayan bölgelerdeki tekrarlayan nük-

E) III ve IV

12

leotid dizileri çıkarılır ve PCR tekniğiyle çoğaltılır. D) Mitokondri DNA’sı ile DNA parmak izi elde edilmez.

18 19

E) Çoğaltılan DNA parçaları, büyüklüklerine göre birbirinden uzaklaştırılıp boyanarak bantlı bir görüntü

3. Genetik mühendisliği ile üretilen TPA (doku plazmi-

elde edilir.

nojen aktivatörü) ilk kalp krizi atağından kısa bir süre sonra verilirse kan pıhtısını çözer ve daha sonraki kalp

Bu proteinin,

6. Genom kavramına,

I. Üretiminin sınırlı olması II. Uygulama süresinin kısıtlı olması

I. Bakteriyofaj DNA’sı

III. Satışının sınırlı olması

II. Bakterinin tek halka şeklindeki kromozomu

özelliklerinden hangileri dezavantajları arasında ola-

III. Ökaryot hücrelerin doğrusal kromozomları

bilir?

verilenlerden hangisi örnek gösterilebilir?

A) Yalnız I D) II ve III

B) Yalnız II

C) I ve III

E) Yalnız III

A) Yalnız I D) II ve III

B) Yalnız II

BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ

krizi riskini azaltır.

C) Yalnız III

E) I, II ve III

179

BÖLÜM 1

Biyoteknoloji

7.

10. Aşağıdaki tabloda, biyoteknolojide kullanılan bazı en-

Rekombinant DNA teknolojisinde,

zimlerin görevleri verilmiştir.

I. Ekonomik olmaları

2

II. DNA çevresinde histon proteininin bulunmaması

3

III. Hızlı çoğalmaları

4

I. DNA Ligaz

IV. Endospor oluşturabilmeleri II. Restriksiyon

özelliklerinden hangileri bakterilerin kullanılmasının

5 6 7

dan kesilmesini sağlar.

A) Yalnız I

B) I ve II

D) III ve IV

III. DNA polimeraz

C) II ve III

E) Yalnız IV

İnsan pankreas hücrelerinden insülin geninin alınması, bakteri plazmidine aktarılması ve bakterinin çoğalması işlemlerinde, numaralı enzimlerin görev yapma sırası aşağıdakilerden hangisinde gösterilmiştir?

10

8. Günümüzde birçok doku veya organın ciddi hasar gör12

mesi durumunda, hasarlı bölgenin yenilenmesinde kök hücre tedavisi kullanılır.

13

Bu durum kök hücrenin,

15 16 17

DNA'nın tamamlayıcı zincirindeki boşlukları doldurur.

9

14

DNA'nın belli baz sıraların-

nedeni olamaz?

8

11

İki DNA parçasının birbirine bağlanmasını sağlar.

A) I – II – III

B) I – III – II

D) II – III – I

C) II – I – III

E) III – II – I

I. Metabolizmasının hızlı olması II. Farklılaşmamış olması III. Bölünme yeteneğini kaybetmiş olması özelliklerinden hangilerinden kaynaklanır? A) Yalnız I D) II ve III

B) I ve II

C) I ve III

E) I, II ve III

18 19

11. Aşağıda bazı biyoteknolojik uygulamalar gösterilmiştir. I. Tek hücre proteininin elde edilmesi

9. 1986 yılında yapılan bir çalışmada ateş böceklerinin

II. PCR tekniği

ışık yaymasını sağlayan proteinin sentezini kodlayan gen alınarak, tütün bitkisine aktarılmış ve tütün bitkilerinin ışık yaydığı görülmüştür.

III. Transgenik canlıların kullanılması IV. Klonlama V. Kök hücre kullanımı

BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ

Yapılan bu çalışmaya göre,

A) I

D) II ve III

B) I ve II

C) III " Bazı böcek ilaçlarına karşı dirençli bitkiler üretme D) IV " Canlıların kopyasını oluşturma

C) I ve III

E) V " İşlev bozukluğu görülen organın yerine yenisinin üretilmesi

E) I, II ve III

1E

2B

3B

4B

" Besin kıtlığına çözüm

B) II " Gen izolasyonu

yorumlarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I

180

Bu uygulamaların kullanım alanları ile ilgili aşağıda verilen eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?

I. Biyoteknolojik çalışmalar akraba olmayan türler arasında yapılabilir. II. Farklı canlılardan alınan DNA’lar birleştirilerek, rekombinant DNA’lar oluşturulabilir. III. Biyoteknolojik çalışmalarla istenilen canlıya istenilen özellikler kazandırabilir.

5A

6E

7E

8B

9E

10 C

11B

TEST 1.

5

88

Biyoteknoloji

Gen klonlaması yapılırken, I. İstenen geni taşıyan DNA’nın izole edilmesi II. İlgili geni taşıyan konak hücrelerin çoğaltılması

3. Aşağıda insan büyüme hormonu geninin, bakteriyel

1

plazmit aracılığıyla rekombinant bakterilerde klonlan-

2

ması şematize edilmiştir.

3

III. İstenen genin kopyalarının elde edilmesi için vektör

ması

2

1

DNA’nın belirlenmesi IV. Oluşan rekombinant DNA’nın alıcı hücreye aktarıl-

BÖLÜM

Plazmit bakteriden ayrıştırılır Bakteri DNA’sı

Plazmit

4 Büyüme hormonu genini içeren hücre

Büyüme hormonu geni enzimle kesilir

6

V. İstenen geni içeren DNA bölümünün vektör DNA’sıyla birleştirilmesi

7

3 Büyüme hormonu geni ligazla plazmitle birleştirilir.

işlemlerinin uygulanma sırası aşağıdakilerden han-

5

8

Plazmit, bakteri 4 hürcresine aktarılır.

gisinde gösterilmiştir? A) I – II – III – IV – V

B) V – II – IV – I – III

C) I – III – V – IV – II

D) III – II – I – V – IV

9

Rekombinant bakteri

10

Rekombinant 5 bakteriler kültürde çoğalır

E) II – I – III – IV – V

11 12 13

Buna göre,

2. Bilim insanları, bitkilerin ve havyanların genetik bilgileri-

a – Büyüme hormonu geninin izole edildiği

14

b – Rekombinant DNA’nın oluşturulduğu

15

c – Büyüme hormonu geninin bakteri hücresine aktarıldığı

ni taşıyan moleküllerini etkileyerek ekonomik ve verimli

16

varyeteler üretme çabasındadır. Bu amaçla geliştirilen

evreler aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiş-

17

teknikler, biyoteknolojik çalışmalar kapsamına girer.

tir?

18 a

b

c

A)

1

2

3

B)

2

1

3

C)

2

3

4

D)

2

4

3

E)

4

2

1

Buna göre, I. Meyve ağaçlarının yeterli meyve vermesini sağlayıcı işlemler yapmak II. Yonca bitkisine protein sentezini arttırıcı gen aktarılarak, koyunların yüksek protein içeren yem ile beslenmesinin sağlanması

19

III. Alabalıktan alınan büyüme hormonu geninin sazan rın elde edilmesi

4. Rekombinant DNA teknolojisiyle gen transferi yapı-

IV. İnsülin hormonu üretiminden sorumlu genin, uygun

lan mikroorganizmalarla,

bir bakterinin DNA’sına eklenmesiyle şeker hastala-

I. Kirli suların arıtılması

rı için hormon üretiminin sağlanması

II. Hormon üretimi

uygulamalarından hangileri biyoteknolojik çalışma

III. Antikor elde edilmesi

kapsamına girer?

olaylarından hangileri gerçekleştirilebilir?

A) I ve II D) I ve III

B) II ve III

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

A) Yalnız II D) II ve III

B) I ve II

BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ

balıklarına aktarılmasıyla çok hızlı büyüyen balıkla-

C) I ve III

E) I, II ve III

181

BÖLÜM

Biyoteknoloji

1

5. Canlıların kalıtsal özelliklerini değiştirerek onlara

2

yapıldığı bilim alanı aşağıdakilerden hangisinde ve-

8. Aşağıdakilerden hangisi genetiği değiştirilmiş ürün-

yeni işlevler kazandırılmasına yönelik araştırmaların

lerin potansiyel yararlarından biri olamaz? A) Erken ürün veren meyve ve sebze türlerinin üretil-

rilmiştir?

3 4

A) Morfoloji

B) Gen Mühendisliği

C) Çevre Mühendisliği

D) Fizyoloji

mesi B) Yenilebilir aşı ve ilaç üretimi C) Meyve ve sebze raf ömrünün uzatılması

E) Biyoteknoloji

5 6

D) Toksik etkiler ve allerjik reaksiyonlar

7

E) Normal olgunlaşma sürecinden hızlı gelişen balıklar

8 9

6. Bitkilere gen aktarımının amacı aşağıdakilerden hangisi olamaz?

10 A) Bitkinin böceklere karşı dayanıklık kazanması

11

B) Bitkinin çevre koşullarına toleransının artması

12

C) Meyvenin geç çürümesini sağlanması

13

D) Bitkinin virüs, mantar ve bakterilere direnç kazanma-

9. Gen mühendisliğinde kullanılan mikroenjeksiyon yöntemi ile ilgili,

sının sağlanması

14

I. Çok ince iğne yapısına sahip mikroenjektör kullanı-

E) Bitki verim kapasitesinin düşürülmesi

lır.

15

II. Hücre zarı geçilerek doğrudan çekirdeğe gen aktarılıp rekombinant DNA oluşturulur.

16

III. İşlem sonucu gelişen yavrular aktarılan genlerin

17 18

özelliklerini taşır.

7.

Hayvan ıslahında yararlanılan yöntemlerden biri de

açıklamalarından hangileri doğrudur?

yapay döllenmedir. Bunun için istenen özelliklere sa-

19

A) Yalnız II

hip hayvanlardan alınan spermler dondurularak sperm bankalarında saklanır ve uygun zamanda istenen özel-

B) Yalnız III

D) I ve II

likli yumurtaları döllemek için kullanılır. Doğal döllen-

C) I ve III

E) I, II ve III

meyle yılda 60 – 100 inek döllenebilirken, yapay döllenmeyle 10 bin inek döllenebilmektedir. Yapay döllenme uygulamalarıyla ilgili, I. Bu yöntemde damızlık boğayı almak ve beslemek BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ

gerekmemektedir. fazladır.

eklenmesi işlemlerinde aşağıdaki enzimlerden hangilerinden yararlanılır?

III. Boğadan ineklere bulaşan hastalıklar önlenebilir. IV. İneklerin gebe kalma zamanlarının denetimi kolay

A) DNA polimeraz

olur.

B) DNAaz ve RNAaz

yorumlarından hangileri yapılabilir? A) II ve III

B) II ve IV

D) II, III ve IV

182

10. İnsandan elde edilen bir genin, bakteri plazmidine

II. Yapay döllenmeyle elde edilen yavru sayısı daha

C) DNA polimeraz ve helikaz C) I ve III

D) Restriksiyon endonükleaz ve DNA ligaz E) Helikaz ve proteazlar

E) I, II, III ve IV 1C

2E

3C

4E

5B

6E

7E

8D

9E

10D

TEST 1.

6

Bazı transgenik bitkilerden elde edilen tohumlar, tohumluk olarak kullanılamaz. Yani bu tohumlardan yeni bitki gelişemez. Buna neden olan tohumun sahip olduğu “terminatör” adı verilen genlerdir. Bu genler kısır tohum oluşumuna neden olur. Buna göre, I. Aynı türün yabanileri ile tozlaşma sonucu, yabani

II. Terminatör genlere sahip bitkiler tohumdan normal gelişim gösteremez. III. Terminatör geni aktarılan bir bitkiye istenilen başka bir gen aktarılamaz. açıklamalarından hangileri terminatör genlere sahip transgenik bitkilerle ilgili tehlikelerdendir? B) Yalnız II

D) I ve II

4. Bilim insanları tarafından Basillus thuringiensis bakte-

BÖLÜM 1

risinden alınan bir genin aktarıldığı mısır bitkisi, zararlı böcekler için zehirli ancak başka canlılara zarar vermeyen madde üretebiliyor.

3

Bu çalışma ile ilgili,

4

I. Gen aktarımı bakteriden mısır bitkisine doğru gerçekleşmiştir.

2

5 6

türler de kısır tohumlar oluşturabilir.

A) Yalnız I

89

Biyoteknoloji

C) Yalnız III

II. Mısır bitkisi daha önce sahip olmadığı bir özellik kazanmıştır. III. Yeni mısır bitkisinin ürettiği savunma molekülleri bakterileri yok eder.

7 8 9

yorumlarından hangileri yapılabilir?

10 A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

11 12

E) II ve III

13 14 15

2. DNA parmak izi yöntemi,

16

I. Kaybolan bir çocuğun yıllar sonra ailesini belirlemede II. Savaş sonrası farklı yerlerde kalan anne ile oğlunun 20 yıl sonra belirlenmesinde

17

5. Hayvansal organizmalarda, bitkiler tarafından üretilen sarı, yeşil ve turuncu kısımlarında bulunan beta – ka-

III. Soyu tükenmekte olan canlı türlerinin korunmasında

roten doğal yollarla üretilen pirinçte bulunmaz. Bilim

çalışmalarından hangilerinde kullanılabilir?

adamları nergis bitkisinden aldıkları geni Agrobacteri-

A) Yalnız II D) I ve II

B) Yalnız III

C) I ve III

E) I, II ve III

18

beta – karoten, A vitaminine dönüştürülür. Bitkilerin

19

um fasians bakterisi aracılığıyla pirinç bitkisine aktarmış ve ona beta – karoten üretme yeteneği kazandırmışlardır. Bu çalışmada temel amaç,

lemesini sağlamak

3. Rekombinant DNA teknolojisiyle ilgili, I. Yeni ürünler elde edilmesi amaçlanabilir. II. Organizmanın gen diziliminin değiştirilmesidir. III. Organizmaya gen aktarımı yapılmasıdır. verilenlerden hangileri doğrudur? A) Yalnız I D) II ve III

B) Yalnız II

II. Pirinç bitkisine sarı, yeşil ve turuncu renklerden birini kazandırmak III. Pirinç ağırlıklı beslenen popülasyonlarda A vitamini eksikliğini önlemek durumlarından hangileri olabilir?

C) Yalnız III

E) I, II ve III

A) Yalnız I D) I ve III

B) Yalnız II

BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ

I. Pirinç bitkisinin beta – karotenden A vitamini sentez-

C) Yalnız III

E) I, II, ve III

183

BÖLÜM 1

Biyoteknoloji

6. Bitkilerde gen transferinde kullanılan “doğrudan akta-

2

rım” yöntemiyle daha önce sahip olmadığı yeni özellikler taşıyan bitkiler elde edilir.

3

Bu işlemin bazı aşamaları aşağıda verilmiştir.

8. Aşağıda genetiği değiştirilmiş bitkilerle (GD bitkiler) ilgili bazı bilgiler verilmiştir. I. GD bitkileri zararlı böceklerden korumak için tarım ilacı kullanılmaya gerek olmaması

I. Yeni gen bitki kromozomuna girer.

4 5 6 7 8

II. Yeni gene sahip bitki hücreleri bölünür.

II. Yabani otları yok etmek için kullanılan herbisitlerin GD bitkilere zarar vermemesi.

III. Yeni özellikleri taşıyan bitki hücreleri petri kabında yeni bitkiciklere dönüşür ve toprağa aktarılır.

III. GD bitki tohumlarının klasik tohumlardan daha pahalı olması.

IV. İstenilen özelliği taşıyan gen, küçük metal parçacıkları ile kaplanır ve parçacık tabancasıyla yerleştirile-

IV. GD bitkilerde tohumların kısır olması, her yıl yeni GD tohumların ekilmesinin gerekmesi.

ceği hücreye ateşlenir.

9 10

Bu aşamaların doğru sıralaması aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

11

A) II – I – III – IV

B) IV – I – III – II

C) IV – I – II – III

D) III – I – II – IV

12

Bunlardan GD bitkilerin çiftçiye yararlı olanları ve olmayanları aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? Yararlı olanlar

E) IV – III – I – II

13 14 15

Yararlı olmayanlar

A)

I, III

II, IV

B)

II, III

I, IV

C)

IV

I, II, III

D)

I, II

III, IV

E)

I, II, IV

III

16 17 18 19

9. Aşağıda bazı bilimsel çalışmalar verilmiştir. 7.

– Kutuplarda yaşayan bir tür balıktan izole edilen anti Biyoteknolojik bir çalışmada, küçük ve tatlı erikle büyük ve tatsız eriklerin çaprazlanmasıyla büyük ve tatlı erikler üretilmiştir.

– freeze geni ile çilek bitkisinin donması engellenmiştir. – Zararlı bitkilerle savaşmada kullanılan ilaçlara karşı dayanıklı pamuk bitkileri geliştirilmiştir.

BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ

Bu çalışma ile ilgili,

– İnsan sütüne benzer inek sütü yapılmıştır.

II. Varyetelerin, kendi aralarında gen alışverişi yapmaları sonucu zararlı çekinik genlerin homozigot hale geçmesi sağlanmıştır.

Bu çalışmaların gerçekleşmesini sağlayan biyolojik basamak aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? A) Gen aktarımı

III. Melez bireyler elde edilmiştir.

B) DNA’nın eşlenmesi

yorumlarından hangileri yapılabilir? A) Yalnız I D) I ve II

184

– Amino asit içeriği yükseltilmiş patates üretilmiştir.

I. Farklı özellikler taşıyan varyeteler arasında çaprazlama yapılmıştır.

B) Yalnız III

C) Gen Mutasyonu C) I ve III

D) Translasyon mekanizması

E) I, II, ve III 1A

E) DNA’daki gen bölgesinin izolasyonu 2D

3E

4C

5C

6C

7C

8D

9A

KARMA TEST 1.

1

Kemiklerin boyca uzamasını sağlayan somatotropin hormonunun (STH) üretiminden sorumlu olan gen re-

Protein Sentezi - Biyoteknoloji

90

3. Aşağıdaki tabloda bazı amino asit çeşitlerinin mRNA kodonları verilmiştir.

BÖLÜM 1 2

kombinant DNA teknolojisiyle E.coli bakterisine aktarılır. STH’ın üretilmesi sırasında, aşağıda verilen hangi aşamadan sonra klonların oluşturulması ve seçilmesi uygulamasına geçilebilir? A) Plazmit DNA’sının ve insan DNA’sının STH genini kodlayan kısmının restriksiyon enzimiyle kesilmesi B) İnsan DNA’sında STH ürettirecek genin yerinin belir-

Kodunun 2. bazı

Kodonun 1. bazı

U

C

A

G

Kodonun 3. bazı

G

Val

Ala

Glu

Gly

A

3 4 5

Alanin – Glutamik asit – Valin – Glisin şeklindeki amino asit dizilimine sahip bir polipeptidin sentezini sağlayan genin kalıp ipliğindeki kod dizilişi aşağıda-

6 7

kilerden hangisinde verilmiştir?

lenmesi C) STH geni içeren insan DNA’sının vektör DNA ile birleştirilmesi

8 A) CAT – CGT – CTT – CCT

9

D) Oluşan rekombinant DNA’nın E.coli hücresine aktarılması E) Plazmit DNA’sının saf olarak elde edilmesi

B) CGT – CTT – CAT – CCT C) CGT – CCT – CTA – CTT

10

D) CGU – CUU – CAU – CCU

11

E) CAU – CGU – CUU – CCU

12 13 14 15

2. Gen mühendisliği ile ilgili,

16

I. Çalışılmak istenilen genin üzerinde bulunduğu DNA parçasının hücreden çıkarılması II. İki farklı canlıdan gelen DNA’nın ligaz enzimi ile birleştirilmesiyle elde edilen DNA III. Bakterilerde, kromozom dışında bulunan kendini eşleyebilen küçük halkasal yapıdaki DNA parçası

17

4. Bir hücrede sentezlenen A ve B proteinin yapısında bulunan amino asitler ve bu amino asitlerin sıralaması aşağıda verilmiştir.

18 19

A proteini  Metiyonin – Valin – Serin – Alanin

tanımların, B proteini  Metiyonin – Serin – Valin – Alanin

a. Plazmit b. DNA izolasyonu

A ve B proteinin sentezi ile ilgili aşağıda verilenler-

kavramlarıyla doğru eşleştirilmesi aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

den hangisi yanlıştır? A) DNA’ nın farklı bölgelerinin kontrolünde sentezlenmiştir.

I

II

III

A)

a

b

c

B)

c

b

a

C)

b

c

a

D)

b

a

c

D) Farklı protein olmaları amino asitlerin birbirlerine bağlanma şekillerinin farklı olmasından kaynaklanır.

E)

a

c

b

E) Sentezleri sırasında oluşan su sayısı eşittir.

B) Sentezlerinde kullanılan tRNA çeşitleri ortak olabilir. C) Sentezlerinde kullanılan mRNA’daki kodon sayısı aynıdır.

KARMA TEST

c. Rekombinant DNA

185

BÖLÜM

KARMA TEST (Protein Sentezi - Biyoteknoloji) 5. Gen mühendisliği çalışmalarında, DNA molekülün-

8. Bir ipliği normal (N14) diğer ipliği ağır azotlu (15N) baz

den istenilen genin kesilmesini sağlayan enzim aşa-

içeren DNA molekülüne sahip bir hücre belirten ortam-

2

ğıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?

larda mitoz bölünmeye bırakılıyor.

3

A) RNAaz enzimi

1

4

2. zincir

1. zincir

B) Restriksiyon endonükleaz enzimi C) RNA polimeraz

5

D) DNA ligaz enzimi

15N

14N

E) DNA polimeraz enzimi

6

1. bölünme ağır azotlu ortam Melez 1

7

3

8

2 Ağır 4

5

6

2. ve 3. bölünme normal azotlu ortam

9 10 Bölünmeler sırasında herhangi bir mutasyon olayı gözlenmediğine göre, aşağıdakilerden hangisi yan-

11 12

6. 2500 nükleotidli bir DNA’nın, 3000 nükleotidli bir or-

lıştır?

tamda kendini iki kez eşleyebilmesi için ortama en

13

az kaç tane uygun nükleotid eklenmelidir?

14

A) 2500

B) 3000

D) 6500

15

A) İkinci ve daha sonraki bölünmelerde oluşan hücrelerin sitoplazma miktarları farklı olabilir.

C) 4500

B) Tüm bölünmeler sonucu oluşan hücrelerin kalıtsal

E) 7500

bilgisi aynıdır. C) 3. ve 4. hücrelerin sahip olduğu DNA moleküllerinin

16

ağırlıkları farklıdır. D) 5. ve 6. hücrelerin DNA’larının bir ipliği haf diğer

17

ipliği ağır azot içerir.

18

E) 2. bölünmeden sonraki bölünmelerde melez DNA oranı gittikçe artar.

19

7.

Bir canlının belirli özelliklerini kodlayan genler başka bir canlıya aktarılabilir.

9. Kalıp olmayan zincirinde 4500 nükleotid bulunan bir

Gen aktarılması sırasında yapılan,

DNA’da her birisi eşit nükleotid taşıdığı kabul edilen 10 tane gen bölgesi vardır. Bu genlerden bir tanesi ise X proteinin sentezinden sorumludur.

I. Elde edilen DNA parçalarının aracı yapıya yüklenmesi II. İstenilen geni taşıyan konak hücrelerinin tespit edi-

Sentezlenecek X proteini ile ilgili,

lip, çoğaltılması

I. Kullanılacak amino asit sayısı

KARMA TEST

III. DNA’nın belirlenmesi ve kesilmesi

II. Kullanılacak ribozom sayısı

IV. Aracı yapının prokaryot hücreye taşınması

III. Ribozoma gelen tRNA sayısı

işlemlerininin gerçekleşme sırası, aşağıdakilerden

niceliklerinden hangileri hesaplanabilir?

hangisinde doğru verilmiştir? A) I – II – III – IV

B) III – I – IV – II

C) III – II – I – IV

D) I – III – IV – II

(Başlama ve bitiş kodonları hariç) A) Yalnız I D) II ve III

E) IV – III – II – I

186

B) Yalnız III

1D

2C

3B

4D

5B

6C

7B

8E

9C

C) I ve III

E) I, II ve III

KARMA TEST 1.

2

Protein Sentezi - Biyoteknoloji

Aşağıdakilerden hangisi biyoteknoloji veya genetik mühendisliği çalışmalarının amaçlarından biri değildir? A) İnsan klonlama çalışması.

91

BÖLÜM

4. Ökaryot bir hücrede protein sentezi sırasında,

1

I. mRNA’nın çekirdekten sitoplazmaya geçmesi

2

II. mRNA’nın ribozomun alt birimine bağlanması

3

III. AUG kodonu ile antikodon birleşmesi

4

B) İnsan genom projesi çalışması.

IV. Büyük alt birimin küçük alt birimle birleşmesi

C) Antibiyotik üretimi.

V. Peptid bağlarının kurulması

5

D) Bazı hormonların üretimi.

olaylarından hangisi baştan üçüncü sırada gerçekleşir?

6

E) Kirli suların arıtılması.

A) I

B) II

C) III

D) IV

7

E) V

8 9

5. Aşağıda bazı amino asitler ile onlara ait kodonlar verilmiştir.

2. Toplam 5000 nükleotidli bir DNA molekülünün

11 Amino asit

I. ipliğindeki nükleotidlerin yarısı timindir.

10

Kodon

12

Lösin

CUA, CUG

duğuna göre, bu DNA’nın kendisini 1 kez eşleyebil-

Triptofan

UGG

13

mesi için ortamda en az bulunması gereken timin,

Prolin

CGC, CCC

14

sitozin ve adenin nükleotid sayıları aşağıdakilerden

Metiyonin

AUG

hangisinde doğru verilmiştir?

Serin

UCA, UCU

Aynı iplikte 400 sitozin ve 800 guanin nükleotidi ol-

15 16

Timin

Sitozin

Adenin

A)

2600

2400

2600

baz dizisi, 3’ TAC ACC AGT GCG GAT 5’ şeklindedir.

17

B)

1300

1200

1300

Bu şifreye uygun olarak sentezlenen polipeptit zin-

18

C)

1000

1500

1000

cirindeki amino asitlerin dizilişi aşağıdakilerden

19

D)

2000

2000

1500

E)

1300

1300

1200

Bir polipeptit zinciri için şifreyi veren DNA molekülünün

hangisinde verilmiştir? A) Met - Trp - Ser - Pro - Lös B) Trp - Met - Ser - Lös - Pro C) Met - Trp - Pro - Ser - Lös D) Trp - Met - Ser - Pro - Lös E) Met - Pro - Ser - Trp - Lös

3. Yapısında 3000 nükleotid bulunan ve zincirlerinden 14

N (normal azot) diğeri

DNA’sı,

15

15

N (ağır azot) olan bakteri

N içeren besin ortamında iki defa bölününce-

ye kadar bekletiliyor. yonu başlatan nükleotidlere oranı aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? A) 1

I. Kirli suların arıtılması II. Hayvanlardan bol süt alınması

Sonuçta ortamda azalan nükleotidlerin, replikas-

1 B) 4

6. Biyoteknolojik çalışmalarla,

C) 3

1 D) 3

III. Bakterilerden büyüme hormonunun elde edilmesi durumlarından hangileri gerçekleştirilebilir? A) Yalnız I

E) 4

D) I ve III

B) Yalnız III

KARMA TEST

biri

C) I ve II

E) I, II ve III

187

BÖLÜM 1 2

KARMA TEST (Protein Sentezi - Biyoteknoloji) 7.

9. 10 çeşit amino asit içeren ve 100 amino asitten olu-

Bitkilere gen aktarımı,

şan bir proteinin sentezi ile ilgili,

I. Bitkinin besinsel özelliklerini geliştirmek II. Bitkinin çevresel koşullara dayanıklılığını artırmak

I. 303 nükleotidlik mRNA kullanılır.

3

III. Bitkiye, bitki parazitlerine karşı direnç kazandırmak

II. Kullanılan mRNA’da 4 çeşit nükleotid vardır.

4

amaçlarından hangilerini taşıyabilir?

5

A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) I ve III

6

III. Olayı yöneten DNA’nın toplam deoksiriboz sayısı 606’dır. IV. En az 10 çeşit tRNA kullanılır.

C) I ve II

ifadelerinden hangileri doğrudur?

E) I, II ve III

(Durdurucu kodon düşünülecektir.)

7

A) Yalnız IV

B) II ve III

D) I, II ve IV

8

C) II ve IV

E) II, III ve IV

9

10. Bir DNA’nın yapısında,

10

I. Pentoz

11

II. Fosforik asit III. Hidrojen bağı

12

IV. Pürin bazları

13

V. Pirimidin bazları

14

bulunan moleküllerin sayısıyla ilgili matematiksel bağıntı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

15 16 17

8. Aşağıdaki şekilde prokaryot bir hücrede gerçekleşen protein sentez olayı özetlenmiştir.

A) IV = V > III > I > II

B) III > I = II > IV = V

C) V > IV > III > I = II

D) II > I > III > V > IV

E) III > I > II > IV = V

18 Sentez yönü K

19

N 1. iplik 2. iplik

M

11. Gıda üretiminde kullanılan çeşitli enzimler önceden hay-

DNA

vanların sindirim kanalından elde edilirken, günümüzde gen transferinin yapılmasıyla çeşitli mikroorganizmalardan elde edilebilmektedir.

O

Bu yöntemin gelişmesiyle gıda üretiminde, I. Üretim hızı

tRNA R

II. Maliyet

mRNA Ribozom

III. Kalite

P

faktörler aşağıdakilerden hangisinde verildiği şekilde değişmiştir?

KARMA TEST

Sentez yönü

II

III

ği bilindiğine göre, harerle gösterilen bölgelerden

A) Azalır

Artar

Artar

hangilerinin nükleotid dizilimi birbirinin aynı olabi-

B) Değişmez

Azalır

Azalır

lir?

C) Artar

Artar

Değişmez

D) Azalır

Azalır

Artar

E) Artar

Azalır

Değişmez

A) P ile R D) P ile O

188

I

mRNA’nın DNA’nın 1. ipliği üzerinden sentezlendi-

B) K ile M

C) R ile O

E) O ile N 1A

2B

3C

4C

5A

6E

7E

8C

9D

10 B

11E

TEST 1.

1

92

Fotosentez

Aşağıda verilenlerden hangisi kloroplasta ait bir

5. Prokaryot bir hücrede gerçekleşen denklemde,

özellik değildir?

BÖLÜM 1 2

A) Işıkta lökoplasta dönüşme

CO2 + I

B) Çift zarlı olma

II

––––––→

klorol

III + S

3 4

C) Fotosentez yapma

numaralı yerlere sırası ile aşağıdakilerden hangisi ya-

D) Halkasal DNA replikasyonu yapma

zılmalıdır?

E) Protein sentezi yapma

II

III

6

A) H2S

ATP

CO2

7

B) Işık

CO2

Glikoz

8

C) H 2 O

Işık

H2S

9

D) H2S

ATP

CO2

E) H2S

Işık

Glikoz

I

2. Fotosentez ile ilgili, I. Bazı bakteriler fotosentezde hidrojen kaynağı olarak H2S kullanabilir. II. Fotosentetik bakterilerde kloroplast bulunmaz.

5

10 11

III. Tüm ototroar fotosentezle atmosfere oksijen verirler.

12

ifadelerinden hangileri yanlıştır? A) Yalnız I D) I ve II

B) Yalnız II

13

C) Yalnız III

E) I ve III

14

6. Aşağıdaki olaylardan hangisi kloroplastlarda mey3. Yeşil bitkilerin ağırlını doğrudan,

15

dana gelmez?

16

A) Transkripsiyon

17

I. Glikoz

B) Replikasyon

II. Oksijen

C) Karbondioksit tüketimi

18

III. Karbondioksit

D) Oksijen tüketimi

19

E) Translasyon

moleküllerinden hangilerinin tüketilmesi arttırır? A) Yalnız I D) I ve II

B) Yalnız II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

4. Bir canlının fotosentez olayını gerçekleştirebilmesinde,

7.

Fotoototrof canlılarda, inorganik maddelerden be-

I. Klorol

I. Karbondioksit

II. Karbondioksit

II. Oksijen

III. Kloroplast

III. Su

verilenlerden hangilerinin bulunması zorunlu değil-

IV. Hidrojen sülfür (H2S)

dir?

moleküllerinden hangileri kullanılabilir?

A) Yalnız I D) I ve II

B) Yalnız II E) II ve III

C) Yalnız III

A) I ve II

B) I ve III

D) Yalnız III

SOLUNUM SİSTEMİ

sin sentezi sırasında, elektron kaynağı olarak,

C) II ve IV

E) III ve IV

189

BÖLÜM 1

Fotosentez

8. Ökaryot olduğu bilinen bir canlıda gerçekleşen fotosen-

11. Bir bitki yaprağının,

tez denklemi aşağıda gösterilmiştir.

2 CO2 + I

3 4

II Klorofil

I. Kütikula II. Üst epidermis

Besin + III

III. Stoma hücreleri

Verilen denklemdeki numaralı yerlere aşağıda veri-

IV. Palizat parankiması

lenlerden hangileri yazılmalıdır?

V. Sünger parankiması

5 I

II

III

kısımlarından hangilerinde, inorganik maddelerden

6

A) H2O

O2

CO2

organik besinlerin yapı birimi üretilemez?

7

B) Işık

CO2

Glikoz

A) Yalnız I

8

C) O2

H2S

S

9

D) H2S

Işık

S

E) H2O

Işık

10

O2

B) I ve II

D) III, IV ve V

C) I ve III E) II, III, IV ve V

11 12

12. Tüm fotosentetik canlılarda, I. Fotofosforilasyon

13 14

9. Kükürt bakterilerinin yaptığı fotosentez ile yeşil bit-

II. Karbondioksit özümlemesi

kilerin fotosentezi karşılaştırıldığında,

15

I. Yararlanılan enerji çeşidi

16

II. Kullanılan karbon kaynağı

17

III. Kullanılan elektron kaynağı

III. Hidrojen kaynağı olarak su kullanma IV. Oksijen üretimi V. Azot kaynağı olarak NH3 kullanma olaylarından hangileri ortak olarak gözlenir?

IV. Üretilen besin çeşidi

A) I ve II

18 özelliklerinden hangileri farklılık gösterir?

19

A) Yalnız III

B) Yalnız IV

D) II ve III

B) I, II ve V

D) III, IV ve V

C) I, III ve IV

E) I, II, III ve IV

C) I ve II

E) I, II ve IV

13. Radyoaktif karbonlu karbondioksit içeren ortama 10. Bitki hücresinde fotofosforilasyon ile üretilen ATP

alınarak ışıkta bekletilen tek hücreli alglerin şekerlerinde, amino asitlerinde ve pek çok organik madde-

SOLUNUM SİSTEMİ

molekülü,

hangisini doğrular?

II. Halkasal DNA’dan transkripsiyon

A) Fotosentez için topraktan alınan CO2 kullanılır.

III. Glikoz sentezi

B) Solunum sonucu radyoaktif su çıkar.

IV. Amino asit sentezi

C) Fotosentez için su kullanılır.

olaylarından hangilerinde kullanılabilir? A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) II ve IV

190

lerinde radyoaktiiğin gözlenmesi aşağıdakilerden

I. Hücresel solunum

D) Fotosentezde üretilen organik maddelerin karbon

C) II ve III

kaynağı karbondioksittir.

E) II, III ve IV 1A

2C

3C

4C

E) Fotosentez ancak ışıkta gerçekleşir. 5E

6D

7E

8E

9A

10E

11B

12A

13D

TEST 1.

2

93

Fotosentez

Şekildeki bitkinin bulunduğu ortama karbon atomları işaretli karbondioksit, toprağına da oksijen atomları işaretli su veriliyor.

BÖLÜM

3. Klorolli hücrelerin gerçekleştirdiği fotosentez reaksi-

1

yonlarında normal ve işaretli moleküller kullanılmış ve

2

aşağıdaki sonuç elde edilmiştir.

3 CO 218 + H2O16

I›k Klorofil

C6H12O 618 + O 216

Bu tepkimeye göre,

4 5

I. Sudan ayrılan hidrojenler organik besinin yapısına

6

katılır. II. Atmosfere verilen oksijenin kaynağı sudur. III. Karbondioksidin hem karbonu hemde oksijeni glikozun yapısına katılır. IV. Su ışığa bağımlı evrede, karbondioksit ışıktan bağımsız evrede tüketilir.

A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) I, II ve III

I. Yapraklardaki glikoz moleküllerinde hem karbonun

8 9 10

sonuçlarından hangilerine varılabilir? Bir süre sonra bu bitki ile ilgili,

7

11

C) II ve IV

E) II, III ve IV

12

hem de oksijenin işaretli olduğu görülür.

13

II. Ortamda işaretli serbest oksijene rastlanır.

14

III. Bitkinin kök hücrelerindeki bazı amino asitlerde işa-

15

retli karbon atomuna rastlanır.

16

ifadelerinden hangileri söylenebilir? A) Yalnız I D) I ve II

B) Yalnız II

17

C) Yalnız III

E) II ve III

4. Tek hücreli bir alg türü olan Chlorella ile aşağıdaki iki deney düzeneği hazırlanıyor:

18 19

I. Bir grup Chlorella hücresi ağır oksijen içeren su ortamında (H2O18) fotosentez yapmaya bırakılıyor. II. Başka bir grup Chlorella hücresi ise ağır oksijen içe-

2. Ökse otu, bazı meyve ağaçları üzerinde yaşayan yarı parazit bir bitkidir.

ren karbondioksitli (CO218) ortamda fotosentez yapmaya bırakılıyor. Yapılan deneylerin sonunda, ortama verilen ağır okyer alır?

I. Su II. Karbondioksit

I

III. Organik madde IV. Mineral moleküllerinden hangilerini üzerinde yaşadığı bitkiden almaz? A) Yalnız II D) II ve III

B) Yalnız III

C) I ve IV

E) I, III ve IV

II

A) Su

Glikoz

B) Glikoz

Oksijen gazı

C) Glikoz

Su

D) Oksijen gazı

Oksijen gazı

E) Oksijen gazı

Glikoz

SOLUNUM SİSTEMİ

sijen (O18) aşağıdakilerden hangilerinin yapısında

Ökse otu,

191

BÖLÜM 1

Fotosentez

5. Klorolli bir hücrede gerçekleşebilen metabolik

7.

olaylar ve bu olayların sonuçlarıyla ilgili aşağıdaki

2

graklerden hangisi çizilemez?

3

A)

B)

Dışarı verilen O2 miktarı

I. Oksijen üretimi II. Karbondioksit tüketimi

Dışarıdan alınan CO2 miktarı

III. Glikoz tüketimi IV. Su kullanımı

4

V. ATP kullanımı

5 6 7

Çeşitli canlılarda gözlenen,

Gece Gündüz Gece

Zaman

Gece Gündüz Gece

Zaman

olaylarından hangileri tüm ototrof hücrelerde gerçekleşir?

C) Üretilip tüketilen

D)

ATP miktarı

Fotosentetik bir hücrenin kuru ağırlığı

A) I ve II

8

B) II ve IV

D) I, III ve IV

C) II ve V

E) II, III, IV ve V

9 10

Gece Gündüz Gece

11

E)

Zaman

Zaman Gece Gündüz Gece

Ortamdaki CO2 miktarı

8. Bir yaprağın yapısındaki su alındıktan sonra kalan mad-

12

delerin yüzdesi tabloda verilmiştir.

13 Gece Gündüz Gece

14

Zaman

15 16 17

H2O CO2

% 30

Vitamin

% 15

Mineral

%5

Karbonhidrat

% 43

Yağ

%7

A) % 73

Işık

O2

klorofl

H2 S Işık

C6 H 12 O 6

CO2

klorofl

B) % 43

D) % 22

S

C) % 95 E) % 100

C6 H12 O 6

Bu canlılarla ilgili;

9. Klorolli canlılarda görülen fotosentez tepkimelerinde fark-

I. Oksijen üretmeyen canlı fotosentetik olmaz. SOLUNUM SİSTEMİ

Protein

lenmiştir?

6. ‹ki farklı canlıda gerçekleşen fotosentez olayları aşağıda özetlenmiştir.

lı gazlar açığa çıkabilir.

II. Fotosentezde organik besinin yapısındaki karbonun Bunun nedeni, aşağıdakilerden hangisinin farklı ol-

kaynağı karbondioksittir.

masıdır?

III. Farklı canlılar fotosentezde hidrojen kaynağı olarak farklı maddeler kullanabilir.

A) Oluşan organik maddenin

IV. Fotosentez için klorol gereklidir.

B) Kullanılan karbondioksit miktarının

yorumlarından hangileri yapılabilir? A) I ve IV

B) II ve III

D) II, III ve IV

192

Bulunma yüzdesi

Bu maddelerin yüzde kaçı bitki tarafından sentez-

18 19

Madde

C) ATP sentezleme şeklinin C) I, II ve III

D) Kullanılan elektron ve protan kaynağının

E) I, II, III ve IV 1E

2D

E) Işıktan bağımsız reaksiyonların 3D

4E

5B

6D

7E

8C

9D

TEST 1.

3

94

Fotosentez

Bir bitki yaprağında, belirli bir zaman aralığında üretilen glikoz miktarındaki değişim aşağıda verilmiştir.

4.

Durgun bir havada ve 15°C de bulunan bitki yaprağı, hafif rüz-

gârlı ve 27 °C sıcaklığı olan ortama alınıyor. Bu bitkide

BÖLÜM 1 2

gerçekleşen olaylar aşağıda şematize edilmiştir.

3

Üretilen glikoz miktarı Terleme ile kaybedilen su

4 5

Işık

6 Besin

I

II

III

IV

7

Zaman

8

İletim demetleri ile taşınan su

9

Grakte hangi zaman aralıklarında, bitkide oksijen üretimi olmuştur? A) Yalnız II

10 B) I ve III

D) I, II ve III

C) II ve IV

E) I, II, III ve IV

2. Aşağıdaki olayların hangisini gerçekleştiren bir canlı kesinlikle atmosfere oksijen verir? A) Su oksidasyonu

Bitkideki ortam değişikliği aşağıdakilerden hangilerine neden olur?

11

Taşınan

Üretilen

Terlemeyle

su

besin

kaybedilen su

12 13

A) Artar

Artar

Artar

B) Değişmez

Değişmez

Değişmez

C) Azalır

Azalır

Azalır

15

D) Artar

Değişmez

Azalır

16

E) Artar

Artar

Değişmez

17

14

B) Kloroller sayesinde ışığı soğurma

18

C) Elektron kaynağı olarak H2S kullanma

19

D) Amonyağın oksidasyonu ile kimyasal enerji üretme E) Karbon kaynağı olarak karbondioksit kullanma

5. Grakte bir bitki hücresinde dışarı verilen oksijen mik3. Karotenoid pigmentleriyle ilgili, aşağıdakilerden

tarındaki değişim gösterilmiştir. O2 miktarı

A) Klorol a ve klorol b ile birlikte fotosistem adını alırlar. B) Işığın farklı dalga boylarının soğurulmasına yardım ederler. C) Işığın klorol moleküllerinde neden olduğu zararı engellerler. D) Fotosistemin reaksiyon merkezinde yer alarak ışık enerjisini kimyasal enerjiye dönüştürürler. E) Bazı mikroorganizmalar tarafından da sentezlenirler.

t0

t1

t2

t3

t4

Zaman

Hangi zaman aralıklarında bitkinin bulunduğu ortamın yavaş yavaş karartıldığı söylenebilir? A) t0 – t1 D) t0 – t3

B) t 3 – t4

SOLUNUM SİSTEMİ

hangileri doğru değildir?

C) t1 – t2

E) t1 – t3

193

BÖLÜM

Fotosentez

1

6. Aydınlık ortamda, bir bitki hücresinin fotosentezi

2

graği aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

8. Prokaryot ve ökaryot fotoototroarın tümünde orga-

sırasında kloroplastlardaki ATP miktarının değişim

A)

3

ATP miktarı

nik monomerlerin sentezi sırasında, I. Enerji kaynağı olarak ışık II. Karbon kaynağı olarak karbondioksit

ATP miktarı

B)

III. Hidrojen kaynağı olarak su

4

IV. Azot kaynağı olarak azot molekülü

5 Işığa bağımlı evre

6 C)

7

t

Işıktan bağımsız evre

Işığa bağımlı evre

ATP miktarı

Işıktan bağımsız evre

verilenlerden hangileri ortak olarak kullanılır?

t

A) Yalnız I

ATP miktarı

D)

B) I ve II

D) I, II ve IV

C) II ve III E) I, II, III ve IV

8 9 Işığa bağımlı evre

10

t

Işıktan bağımsız evre

E)

11

Işığa bağımlı evre

Işıktan bağımsız evre

t

ATP miktarı

12 13 Işığa bağımlı evre

14

Işıktan bağımsız evre

t

9. Işık reaksiyonlarında, aşağıdakilerden hangisi kullanılmaz?

15 A) Fotosistem I

16

B) Fotosistem II

17

C) NADH

18

D) ETS

7.

Şekilde bitkinin bir faaliyeti gösterilmiştir.

E) ATP sentaz

19 O2 CO2

Toprak

SOLUNUM SİSTEMİ

Bu faaliyeti gerçekleştirirken,

I. Tilakoid zarda bulunur.

II. Kloroplastlı hücrelerin pH’ı artar.

II. Protonları tilakoid boşluktan stromaya geçirerek

III. ATP kullanılır.

ATP üretir.

IV. Topraktan vitamin alınır.

III. Fotosistem I’den elektron alır.

verilenlerden hangileri olur?

verilenlerden hangileri doğrudur?

A) I ve II D) I, II ve III

194

10. Kloroplasttaki ATP sentaz kompleksiyle ilgili,

I. Stomalar kullanılır.

B) II ve III

A) Yalnız I

C) III ve IV

D) Yalnız III

E) I, II, III ve IV 1E

2A

3D

B) Yalnız II

4A

5B

6B

7D

8B

9C

10C

E) I ve III

C) I ve II

TEST 1.

4

95

Fotosentez

Fotosentezin ışıktan bağımsız tepkimelerinde,

4. Fotosentez reaksiyonlarının gerçekleştiği ökaryot bir hücrede,

I. Karbondioksit tüketilmesi

BÖLÜM 1 2

II. Suyun parçalanması

I. ATP

III. ATP’nin hidrolizi

II. Su

olaylarından hangileri gerçekleşir?

III. Karbondioksit

4

IV. NADPH

5

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

3

V. Oksijen

E) I ve III

6

moleküllerinden hangileri kloroplastın ışığa bağımlı

2. Siyanobakterilerin fotosentesinde NADP+ ’ nin NA-

evresinde üretilip, Calvin döngüsünde tüketilir?

7

A) II ve V

8

B) I ve II

D) II, III ve IV

C) I ve IV

E) I, III, IV ve V

DPH haline gelmesi ve bu dönüşüm için gerekli olan

9 10

hidrojenlerin kaynağı, aşağıdakilerin hangisinde

11

doğru gösterilmiştir?

12

Hidrojen Evre ________________________

kaynağı ______________

13

A) Işığa bağlı evre

H 2S

5. Fotosentezin ışığa bağımlı reaksiyonlarıyla ilgili,

B) Işığa bağlı olmayan evre

H2O

I. Ökaryot hücrelerin sitoplazmasında gerçekleşir.

C) Işığa bağlı evre

H 2O

II. Üretilen oksijen ışıktan bağımsız evrelerde kullanılır

D) Işığa bağlı olmayan evre

H2S

III. ETS elemanları önce indirgenir, sonra yükseltgenir.

16

E) Işığa bağlı olmayan evre

PGAL

IV. Işık enerjisini kimyasal enerjiye çeviren klorol, tila-

17

koid zarda yer alır.

14 15

18

ifadelerinden hangileri söylenebilir? A) I ve II

D) II, III ve IV

3. Bitki hücrelerinde görülen,

NADP+ + 2H

I

C) III ve IV

19

E) I, II, III ve IV

ATP

II III IV

NADPH + H+

reaksiyonlardan ışığa bağımlı ve ışıktan bağımsız tepkimelerde gerçekleşenlerin doğru eşleştirilmesi aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? Işığa bağlı Tepkimeler

Işıktan bağımsız Tepkimeler

A)

I ve III

II ve IV

B)

II ve IV

I ve III

C)

I, II ve III

IV

D)

Yalnız IV

I, II ve III

E)

I ve IV

II ve III

6. Ökaryot fotosentetik bir hücrede fotosentezin ışıktan bağımsız reaksiyonlarında, I. Karbondioksit II. Klorol III. Oksijen verilenlerden hangileri kullanılmaz? A) Yalnız I D) I ve II

B) Yalnız II

SOLUNUM SİSTEMİ

ADP + P

B) II ve III

C) Yalnız III

E) II ve III

195

BÖLÜM 1

Fotosentez

7.

10. Fotosentez tepkimeleri, kloroplastların granum ve stro-

Bataklıklarda yaşayan hidrojen sülfür bakterilerine ait bazı reaksiyonlar aşağıda gösterilmiştir.

masında birbirini izleyen iki evrede gerçekleşir.

2 3

Aşağıdakilerden hangisi granumdaki olaylar sonu-

2H2S + O2 $ 2H2O + 2S + Enerji

cu üretilip stromada tüketilen bir moleküldür?

4

İnorganik madde $ Organik madde

5

Verilen bakterilerle;

A) H2O

B) CO2

C) ATP

D) O2

E) Glikoz

I. Bir canlının ürettiği enerji başka bir canlı tarafından

6

doğrudan kullanılabilir.

7

II. Bakteri, besinini kemosentez ile üretmiştir.

8

III. Klorol içermelerine rağmen ışığa ihtiyaç duymazlar.

11. Fotosentez tepkimelerinde ATP ve NADPH molekül-

ifadelerinden hangileri doğrudur?

lerinin tüketilmesi sırasında,

9 A) Yalnız II

10

B) Yalnız III

D) I ve III

C) I ve II

I. Karbondioksit

E) II ve III

II. Klorol

11

III. Enzim

12

IV. Işık molekül veya faktörlerinden hangileri kullanılmaz?

13 14

A) I ve IV

8. Yeşil bitkilerin fotofosforilasyonla ATP üretimi için,

D) I, II ve IV

I. ETS

15

II. NADPH

16

III. ADP ve P

17

IV. Oksijen

18

verilenlerden hangileri kullanılmaz? A) I ve II

19

B) II ve III

B) II ve IV

D) I ve III

C) II ve IV

E) II, III ve IV

12. Aşağıdaki grafik, kloroplastlı bir bitki hücresinde ışık

C) III ve IV

şiddetine bağlı glikoz miktarının değişimini göstermek-

E) II ve III

tedir. Glikoz miktar›

9. Bir bitki hücresinde, I. Enzim

SOLUNUM SİSTEMİ

III. ATP

Bu hücrede t1 zaman dilimine kadar geçen süreçte,

IV. NADPH

I. Oksijen üretiminin belli bir hızla devam etmesi

molekül veya değişkenlerinden hangilerinin mikta-

II. Karbondioksit tüketiminin azalması

rındaki sürekli artış, ışıktan bağımsız reaksiyonlarda

III. Ozmotik derişimin azalması

kullanılan karbondioksit miktarında azalışa neden olur?

olaylarından hangilerinin gerçekleşmesi beklenir?

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve IV

196

Zaman

t1

II. Sıcaklık

A) Yalnız I

C) II ve III

D) II ve III

E) I, III ve IV 1E

2C

3A

B) Yalnız II

4C

5C

6E

7A

8B

9B

10C

C) I ve II

E) I, II ve III 11C

12A

TEST 1.

5

Özdeş nitelikteki üç bitkisel hücrenin farklı çözeltilerdeki ağırlık değişimlerinin, aşağıda verilen graklerdeki gibi olduğu saptanmıştır. Ağırlık

96

Fotosentez

Ağırlık

1

4. Calvin döngüsü ve sonrasında, I. Işık reaksiyonlarında üretilen ATP ve NADPH’ın kul-

2

lanılmasından sonra üç karbonlu şeker oluşturulur.

3

II. Kloroplast içinde nişasta, sitoplazmada sükroz sen-

Ağırlık

4

tezlenir.

I

Zaman

II

Zaman

BÖLÜM

III

Zaman

III. CO2, RuBP adlı organik maddeye bağlanır.

5

tepkimeleri hangi sırayla gerçekleşir?

6

A) I – II – III Ortamın ışık, sıcaklık ve karbondioksit durumu üç hücre için de aynı olduğuna göre, aşağıdaki açıkla-

B) II – I – III

D) I – III – II

C) III – I – II

7

E) IIII – II – I

8

malardan hangisine varılamaz?

9 A) Ağırlık farklılığına fotosentez ürünlerinin farklı mik-

10

tarda oluşması sebep olmuştur. B) I. hücre su aldığı için ağırlığı artmış olabilir.

11

C) II. hücrenin koful büyüklüğü değişmemiştir.

12

D) III. hücre hipertonik ortamda olabilir.

13

E) III. hücrenin osmotik derişimi artmıştır.

14 15

2. Fotosistem II için aşağıda verilenlerden hangisi yan-

16

lıştır? A) Reaksiyon merkezinde bir çift klorol a bulunur. B) Anten kompleksi, ışık enerjisini toplayan ve onu reaksiyon merkezine aktaran pigment moleküllerinden oluşur.

5. Ortam koşullarının fotosentez için optimum olduğu bir

17

zamanda, ayva bitkisine radyoaktif karbon taşıyan kar-

18

bondioksit veriliyor. Belirli bir süre sonra radyoaktif karbona, bitkinin oluşturduğu tohumdaki bir enzimin yapı-

19

sında rastlanıyor.

C) Doğrudan CO2’nin kullanılmasını sağlayan enzimin aktieştirilmesinde kullanılır. D) Tilakoid boşluktaki suyu oksitler ve protonların tilakoid boşluğu bırakılmasını sağlar. E) ETS’ye elektron verir.

Radyoaktif karbonlu karbondioksitin tohumdaki enzim yapısında görülene kadar, I. Nişastanın hidrolizi II. Amino asitler arasında peptit bağlarının kurulması katılması

3. Fotosentez yapan bir bitkiye, karbonu işaretlenmiş kar-

IV. Nişasta yapımı

bondioksit veriliyor.

V. Azotun eklenmesi

Bir süre sonra işaretli karbon atomlarına ilk olarak

olaylarının gerçekleşme sırası aşağıdakilerin hangi-

aşağıdakilerden hangisinin yapısında rastlanır?

sinde verilmiştir?

A) Protein

B) Glikoz

A) IV – I – III – V – II

B) V – IV – I – II – III

C) Oksijen

D) Nişasta

C) III – V – IV – I – II

D) III – IV – I – V – II

E) Fosfoliseraldehit (PGAL)

SOLUNUM SİSTEMİ

III. Suyun hidrojenlerinin karbondioksit özümlemesine

E) II – III – IV – I – V

197

BÖLÜM 1

Fotosentez

6. Düzenekte ağzı açık bir deney kabının içine yeşil alg ile

8. Fotosentez evreleri aşağıda özetlenmiştir.

aerob bakteriler konuyor ve ışık kaynağı şekildeki gibi

I

yerleştiriliyor.

2 3

Işık kaynağı

4 5

IV

III

Işığa bağlı reaksiyonlar

Mor Yeşil

Işıktan bağımsız reaksiyonlar

Aerob bakteriler

Kırm ızı

V

VI

II Yeşil Alg

Numaralı kısımlarla ilgili aşağıda verilenlerden han-

6

gisi yanlıştır?

Deney kabında gerçekleşecek olaylarla ilgili,

7

A) I, su ise II oksijendir

I. Aerob bakteriler yeşil algin gelişimini olumsuz etki-

8

B) III, fotofosforilasyonla üretilen ATP olabilir

ler.

9

C) IV, atmosferden alınan karbondioksittir

II. Bakteriler kabın alt ve üst yüzeyinde yoğunlaşır.

10 11

III. Kaba dışarıdan karbondioksit girişi olabilir.

D) V, organik besinlerdir

IV. Her iki canlı türü de glikoz tüketimi yapar.

E) VI, NADPH olabilir

açıklamalarından hangileri doğrudur?

12 A) Yalnız I

13

B) Yalnız II

D) I, II ve III

C) II ve III

E) II, III ve IV

9. Bitkilerde ATP sitoplazma, kloroplast ve mitokondride

14

üretilir.

15 I. CO2 ve NADPH kullanılarak şeker oluşturulması

16

II. Selüloz sentezi

17

III. Heksozun yıkımı ile CO 2 oluşması

18

Numaralı olayların hangileri gerçekleşirken kloroplastta üretilen ATP kullanılmaz?

19

7.

Kloroplastın stroma bölümünde gerçekleşen ışıktan

A) Yalnız I

bağımsız tepkimelerle ilgili,

D) II ve III

E) I, II ve III

NADP miktarı

t

t

I

10. Yeşil bitkilerde fotosentezi olumlu yönde etkileyen

II

adaptasyonlar arasında,

ATP miktarı

SOLUNUM SİSTEMİ

C) I ve II

+

Glikoz miktarı

I. Kloroplastta granumların üst üste dizilmesi II. Yaprakların birbirini örtmeyecek şekilde dizilmesi t

III. Sık ağaçlı ortamda bitkinin boyca uzamaya çalışma-

III

sı graklerinden hangileri çizilebilir? A) Yalnız I D) II ve III

198

B) Yalnız III

verilenlerden hangileri sayılabilir?

B) I ve II

C) I ve III

A) Yalnız II

E) I, II ve III 1A

2C

B) Yalnız III

D) II ve III 3E

4C

5D

6E

7B

8E

9D

C) I ve III

E) I, II ve III 10 E

TEST 1.

6

Fotosentez hızına etki eden çevresel faktörlerle ilgili aşağıdaki graklerden hangisi yanlıştır? A)

B)

Fotosentez hızı

97

Fotosentez

BÖLÜM

3. Aşağıdaki üç fanus ışıklı bir ortama bırakıldığında önce

1

3. daha sonra 1. fanustaki mumun söndüğü, 2. fanustaki mumun yanmaya devam ettiği gözleniyor.

2 3

Fotosentez hızı

4 5 6 Işık şiddeti

Sıcaklık

C)

D)

Fotosentez hızı

Fotosentez hızı

1 Yanmakta olan mum

2 Yeşil bitki ve yanmakta olan mum

3 Çimlenen tohumlar ve yanmakta olan mum

Deneydeki verilerle,

pH

E)

ların oksijen tükettiğini gösterir. II. 2. fanus karanlık ortama bırakılsaydı, içindeki mum bir süre sonra sönerdi.

Fotosentez hızı

8 9

I. 3. fanustaki mumun önce sönmesi çimlenen tohumCO2

7

10 11 12

III. 1. fanus karanlık ortama bırakılsaydı, yine aynı süre-

13

de sönerdi. sonuçlarından hangilerine ulaşılır? Mor Yeşil Kırmızı Işığın dalga boyu

A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) II ve III

14 C) I ve III

15

E) I, II ve III

16 17

2. Aşağıdaki deney düzeneği hazırlandığında bitkinin çok yavaş fotosentez yaptığı gözleniyor.

4. Şekildeki gibi hazırlanmış bir düzenekte X bitkisi yaşamını sürdürürken, Y bitkisinin bir süre sonra solduğu gözlenmiştir.

Yeşil ışık

18 19

Cam fanus Hava ışık

ışık

KOH kalıbı

I. KOH kalıbını fanustan çıkarmak.

Bu durumun nedeni;

II. Ortama kafes içinde besin ve fare koymak.

I. Y bitkisinin topraktan yeterli karbon elementi alamaması

III. Cam fanusa mor ötesi ışık vermek.

II. X bitkisinin toprağına şeker verilmesi

IV. Yeşil yerine kırmızı ışıkla aydınlatmak.

III. Kireç suyunun, karbondioksit tutucu olması

işlemlerinden hangileriyle yapılabilir?

verilenlerden hangileri olamaz?

A) I ve II

A) Yalnız I

B) III ve IV

D) I, II ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

D) II ve III

B) Yalnız III

SOLUNUM SİSTEMİ

Bu düzenekte bitkinin fotosentez hızının artırılması,

kireç suyu

(Y)

(X)

C) I ve II

E) I, II ve III

199

BÖLÜM 1

Fotosentez

5. Bitkinin bir dalının yaprağı şekildeki gibi cam tüp içine

7.

konuluyor. Tüp içindeki yaprağın bir süre sonra soldu-

2 3

Bir su bitkisi olan Elodea ile hazırlanan deney düzeneği ve sonuçları aşağıda verilmiştir.

ğu gözleniyor.

hava

Işık

Hava kabarcığı

Cam tüp

su seviyesi deney tüpü

4

Eloeda (Su bitkisi)

5 Cam beher

KOH

6 7 8

– Su bitkisi, su ve maden suyu eklenen cam beherin içine yerleştirilir.

Yaprağın solma sebebi,

– Deney tüpü ters çevrilerek su bitkisinin üzerine ka-

9

I. Ortamda yeterince ışık olmaması

10

II. Ortamdan yeterince su alamaması

11

patılır.

III. Ortamdan yeterince karbondioksit alamaması

– Düzenek güneş ışığı olan ortama bırakılır.

durumlarından hangileri olabilir?

– Deney tüpündeki suyun içinde hava kabarcıklarının

12

(KOH: CO2 tutucudur.)

13

A) Yalnız I

yükselişi gözlenir.

B) Yalnız II

D) I ve II

14

– Deney tüpündeki başlangıç su seviyesinin aşağıya

C) Yalnız III

düştüğü gözlemlenir.

E) II ve III

– Deney tüpü içindeki su dikkatlice boşaltılıp, ağzına

15

kibrit alevi tutulunca alevin parladığı gözlemlenir.

16

Deneyin amacı ve deney tüpündeki su seviyesinin düşme sebebi aşağıdakilerden hangisinde doğru ve-

17 18 19

rilmiştir?

6. Aşağıda X, Y ve Z bitkilerine ait bazı yapısal bilgiler verilmiştir.

Fotosentez yüzeyi Stoma miktarı Kloroplast miktarı

Deneyin amacı

X

Y

Z

5m2

4,8m2

4,4m2

3.104

4.104

2.104

6

10

6

3.10

2.10

A)

1.10

B)

Fotosentez için koşulların uygun olduğu bir ortam-

SOLUNUM SİSTEMİ

da X, Y ve Z bitkileri ile ilgili,

200

Fotosentez sürecine ışığın

CO2 gazı ba-

etkisi

sıncı

E)

oksit miktarı, Y bitkisinden fazladır.

Fotosentez sürecinde açığa çıkan gazın O2 olduğu

ifadelerinden hangileri söylenebilir? C) I ve III

E) I, II ve III 1C

2D

3E

O2 tüketimi

CO2 tüketimi

etkisi

III. X bitkisinin birim zamanda dışardan aldığı karbondi-

D) II ve III

sıncı

D) Fotosentez sürecine suyun

II. En hızlı fotosentez Y bitkisinde gerçekleşir.

B) Yalnız II

CO2 gazı ba-

nılan gazın CO2 olduğu

sel tuzların etkisi

rinin toplam fotosentez yüzeyidir.

A) Yalnız I

Fotosentez sürecinde kulla-

C) Fotosentez sürecine maden-

I. Fotosentez hızını belirleyen sadece X, Y ve Z bitkile-

Cam beherde su seviyesinin aşağı düşme sebebi

4C

5C

6B

7E

O2 gazı basıncı

TEST 1.

7

Fotosentez hızını etkileyen, I. Klorol miktarı

BÖLÜM

4. Aşağıdaki tabloda bir deney düzeneğinde bulunan bitki-

1

nin, ışık şiddeti ve ışık kaynağına olan uzaklığına bağlı

2

olarak fotosentezle ürettiği oksijen miktarı verilmiştir.

II. Stoma sayısı

3

III. Karbondioksit konsantrasyonu IV. Işık şiddeti faktörlerinden hangileri genetiktir? A) I ve II

98

Fotosentez

B) I ve III

D) II ve IV

C) II ve III

E) III ve IV

Bitkinin ışık kaynağından uzaklığı

Soğurulan ışık

Birim zamanda üretilen O 2 miktarı

100 cm

4

0,1 mol/sn

60 cm

13

0,5 mol/sn

35 cm

23

0,7 mol/sn

25 cm

23

0,7 mol/sn

4 5 6 7 8 9

Tablodaki bilgilere dayanarak,

10

I. Işık kaynağına olan mesafe fotosentez hızını belli bir

2. Bitkinin fotosentez hızını, I. Işık şiddetinin en azdan optimuma getirilmesi II. Sıcaklığın 10°C’ den 25°C’ye çıkarılması

D) II ve III

12

III. Işık kaynağına olan uzaklık azaldıkça bitkinin dışar-

13

dan aldığı karbondioksit azalır. ifadelerinden hangileri söylenebilir?

15

işlemlerinden hangileri artırabilir? B) Yalnız III

II. Soğurulan ışığın artması fotosentez hızını arttırır.

14

III. Yeşil ışık yerine mor ışık verilmesi

A) Yalnız I

11

noktaya kadar etkiler.

C) I ve II

E) I, II ve III

A) Yalnız II

B) I ve II

D) I ve III

C) II ve III

16

E) I, II ve III

17 18

5. Bir bilim insanı su bitkisi kullanarak üç ayrı deney düze-

19

neği hazırlıyor. Bitkileri cam kaplara koyup; – 1. düzeneğe, kaynatılıp soğutulmuş su

3. Bir bitkiyi haf rüzgarlı ortamda belli bir saatte gözlemleyen araştırmacı, bitkinin glikoz tüketiminin üretiminden fazla olduğunu belirtmiştir.

– 2. düzeneğe, az şekerli su – 3. düzeneğe, gazlı su ekleyip, düzeneklerin ağzını kapatıyor. Aynı koşullarda ışıklı ortam da bir süre bekletiyor.

Gözlem yapılan saatte bitki,

II. Karbondioksit

I. 1. düzenekte oksijen üretimi olmaz.

III. Oksijen

II. 2. düzenekteki fotosentez hızı 3. düzenektekinden azdır.

IV. Glikoz V. Mineral

III. 3. düzenekte fotosentez hızı en fazladır.

moleküllerinin hangilerini dış ortamdan almıştır?

ifadelerden hangileri söylenebilir?

A) I ve II

A) Yalnız I

B) II ve IV

D) I, III ve V

C) I, II ve IV

E) I, III, IV ve V

D) I ve III

B) Yalnız II

SOLUNUM SİSTEMİ

Deney düzenekleriyle ilgili,

I. Su

C) I ve II

E) I, II ve III

201

BÖLÜM 1

Fotosentez

6. Bir bitkinin fotosentez hızının zamana bağlı değişim gra-

8. Bir bitki hücresi fotosentez sonucu ürettiği karbonhidratı

ği aşağıda verilmiştir.

çeşitli ara kademelerden sonra proteine dönüştürebilir. Bitkinin bulunduğu ortamdaki karbondioksit, bağıl nem,

2

ışık şiddeti ve hücredeki protein sentez hızı grakte gö-

Fotosentez hızı

3

rüldüğü gibi olmuştur.

4 Miktar

Nem

5

Işık şiddeti CO2

6 7

I

Zaman

II

Protein sentezi

8 II. zaman aralığındaki değişimin nedeni aşağıdaki-

9

lerden hangisi olamaz?

10

A) Bitkinin toprağında su miktarının azalması

11

B) Ortamdaki organik besin miktarının azalması

12

C) Ortam sıcaklığının normalin üzerine çıkması

Grakte protein sentezinin t zamanından sonraki değişimi aşağıdakilerin hangisiyle açıklanabilir? A) Protein sentezinde suyun harcanması. B) Işık şiddetinin sabit kalması.

D) Ortamın ışık şiddetinin azalması

13

Zaman

t

C) Topraktan alınan azot miktarının azalması.

E) Bitki toprağında inorganik madde miktarının azalması

D) Nem oranının yetersiz olması

14

E) Ortamda yeterli karbondioksit olmaması.

15 16 17 18

7.

Aşağıda K molekülünün sentezi şematize edilmiştir.

19 C + H + O + N + Mg

Güneş Işığı Enzim

9. Aşağıdaki gibi hazırlanan yapraklar bir gün ışıkta bekletildikten sonra bu yapraklardan eşit miktarlarda özüt ha-

K molekülü

zırlanıyor. Ardından bu özütlerin üzerlerine eşit miktarda iyot damlatılıyor. Işık

Kofaktör

Işık

Işık

II. yaprak, yarısı ışık geçirmez kâğıtla kapanmış

III. yaprak, kloroflleri çıkarılmış

Fe I. yaprak, herhangi bir işlem yapılmamış

SOLUNUM SİSTEMİ

K molekülü, I. Ökaryot hücrelerde tilakoid zarda bulunur. II. Bitkide en fazla yapraktaki mezol tabakasında bulunur.

olandan en az olana doğru aşağıdakilerden hangi-

III. Tüm çeşitlerinin ışığı soğurma miktarları aynıdır.

sinde verilmiştir? (‹yot nişastanın ayıracı olup nişasta

özelliklerinden hangilerine sahip değildir?

ile mavi renk verir)

A) Yalnız I

A) I – III – II

D) II ve III

202

Bu özütlerdeki mavi renk oluşum yoğunluğu en çok

B) Yalnız III

C) I ve II

E) I, II ve III 1A

B) II – I – III

D) II – III – I 2E

3D

4B

5E

6B

7B

8C

9C

C) I – II – III

E) III – I – II

TEST 1.

8

99

Fotosentez

Aşağıdaki gibi bir deney düzeneği hazırlanıyor.

3. Grakte, ışık dalga boyuna bağlı olarak fotosentez hızındaki değişim verilmiştir.

BÖLÜM 1 2

Işık Fotosentez hızı

Gaz

3

Tüp

4 Elodea (Yeşil su bitkisi) H 2O

5 Mor

Mavi

Yeşil

Sarı Kırmızı

Işık dalga boyu

6

15°C

Üç özdeş bitki farklı dalga boylarındaki ışıklarda aynı

7

Deney düzeneğindeki tüpte birim zamanda biriken

süre içinde bekletildiğinde, bitkilerin gelişiminin aşağı-

8

gaz,

daki gibi olduğu gözlenmiştir.

9 I. Kaptaki suya Ba(OH)2 ilave etme II. Işık şiddetini azaltma

10

III. Sıcaklığı optimum seviyeye çıkartma

11

IV. Suya toplankton ekleme

12

uygulamalarından hangilerinin yapılmasıyla artabi-

13

lir? (Ba(OH)2: CO2 tutucudur.) A) Yalnız III

a

B) I ve III

D) III ve IV

b

c

14

C) I ve II

E) I, III ve IV

Bu bitkilerle ilgili,

15

I. a bitkisine yeşil ışık verildiği için yeterli fotosentez yapamamış olabilir.

2. Fotosentez hızının ışık şiddeti ve sıcaklığa bağlı değişimi, aşağıda gösterilmiştir.

II. c bitkisine mor ışık verildiği için gelişimi hızlanmış olabilir.

16 17 18

III. b bitkisine sarı ışık verilmiş olabilir.

19

IV. a bitkisine kırmızı ışık verilseydi, gelişimi c bitkisinin-

Fotosentez hızı Yüksek ışık şiddeti

ki gibi olabilirdi. yorumlarından hangileri yapılabilir?

0

5

10 15 20 25 30 35 40

°C (Sıcaklık)

A) Yalnız I

B) I ve III

D) II, III ve IV

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

Grakteki bilgilere dayanarak aşağıdaki yorumlarından hangisi yapılabilir? A) 5 °C nin altında fotosentez gerçekleşmez. B) Fotosentez hızını sadece sıcaklık belirler. C) 35 – 40 °C arasında fotosentez hızının düşmesinin nedeni ışığın yetersiz olmasıdır. D) Her iki ışık şiddetinde de, 35 °C’de fotosentez hızı maksimumdur. E) Bitkinin büyüyüp gelişmesi için hem uygun sıcaklık, hem de yeterli ışık olmalıdır.

4. Aşağıdakilerden hangisi fotosentezin ATP kullanılan reaksiyonlarını doğrudan etkilemez? A) Enzim miktarı

B) Işığın dalga boyu

C) Sıcaklık

D) H 2O miktarı

SOLUNUM SİSTEMİ

Düşük ışık şiddeti

E) Karbondioksit miktarı

203

BÖLÜM 1 2 3

Fotosentez

5.

7.

Cam bir kavanoza, bir bitki, yaprağının bir kısmı içeride

kalacak şekilde yerleştiriliyor. Kavanozun içine KOH eklendikten sonra hava almayacak şekilde ağzı kapatılıyor. Kavanoz her yönden eşit şiddetle ışık ile aydınlatılıyor.

Aşağıdaki grakte bitkilerde bulunan klorol a ve b’nin farklı dalga boylarındaki ışığı absorbsiyon (soğurma) miktarları gösterilmiştir. Kloroflin absorbsiyon miktarı

Işık

4

150

Klorofl a

5 100

6

Klorofl b

KOH

50

7 8 9 10 11 12 13 14 15

Bitkide meydana gelen değişimlerle ilgili,

4000 5000 6000 7000 Mor Mavi Yeşil Kırmızı

I. Kavanozun içindeki yapraklar karbondioksit alamayacağı için bir süre sonra sararıp dökülür.

Buna göre,

II. Kökler besinsiz kalır ve bir süre sonra bitkinin tamamı ölür.

I. Yeşil dalga boyunda fotosentez hızı sıfırdır.

III. Kavanozun dışında kalan yapraklar karbondioksit özümlemesi yapmaya devam eder.

II. Mavi–mor dalga boyundaki ışıklarda ortama verilen

açıklamalarından hangileri doğrudur? (KOH: CO2 tutucusudur.)

III. Diğer koşulların uygun olduğu ortamda 5000 A° dal-

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve III

oksijen miktarı yeşil ışıktan fazladır.

ga boylu ışığın bulunduğu ortamdaki bitkiye 6000 ile 7000 A° dalga boyu arasında ışık verilirse bitkide bü-

C) I ve II

yüme hızı artar.

E) I, II ve III

ifadelerden hangileri doğrudur?

16 17 18

A) Yalnız I

6. Aşağıdaki grak, fotosentez hızına etki eden iki faktörün

C) Yalnız III

E) I, II ve III

Fotosentez hızı 60

yüksek ışık şiddeti

40

orta ışık şiddeti

20

düşük ışık şiddeti 0,01

0,15

0,2

8. Şekildeki düzenek, ışıklı ortamda bekletilmiştir.

CO2 yoğunluğu

Hava

Ca(OH)2

Grağe göre, aşağıda verilen açıklamalardan hangisi doğrudur? SOLUNUM SİSTEMİ

B) Yalnız II

D) II ve III

birlikte etkileşimini göstermektedir.

19

Su 1

A) Karbondioksit yoğunluğu ve ışık şiddeti belirli düzeylerde fotosentez için sınırlayıcı birer faktör olmaktadır.

Çimlenen 2 Tohumlar

3

4 Bitki

Düzenekte aşağıdakilerden hangisinin gözlenmesi beklenmez? (Ca(OH)2, karbondioksit tutucudur.)

B) Düşük ışık şiddetinde dış ortamdan yeterli karbondioksit alınamamıştır.

A) 4 numaralı düzenekteki bitki bir süre sonra ölür.

C) Karbondioksit yoğunluğu % 1 sınırından sonra fotosentez hızını artırır.

B) 1 numaralı düzenekte bulanma olmaz.

D) Sadece yüksek ışık şiddetinde fotofosforilasyonla ATP üretimi olur.

D) Tohumlar havadan gelen karbondioksiti kullanabilir.

C) 3 numaralı düzenekte bulanıklık olur.

E) Tohumların solunumu için havadan gelen oksijen yeterli olabilir.

E) Fotosentez hızı sadece ışık şiddetine bağlıdır.

204

Işığın dalga boyu (A°)

1D

2E

3E

4B

5D

6A

7D

8D

TEST 1.

9

100

Fotosentez - Kemosentez

Grakte iki farklı bitki türünde ışık şiddeti ile fotosentez hızı arasındaki ilişki verilmektedir.

BÖLÜM

3. Aşağıdaki I. ve II. graklerde yeşil bir bitkide fotosen-

1

tez hızının iki farklı faktöre bağlı değişimi, III. grakte

2

ise terleme hızının havanın nemine bağlı değişimi gös-

3

terilmiştir.

Fotosentez hızı

4 Fotosentez hızı

A türü

Fotosentez hızı

Terleme hızı

5 B türü

6 Işık şiddeti

7 Işık dalga boyu

Bitkideki su miktarı

Havanın nemi

I

II

III

Buna göre aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

8 9

A) A türü, daha yoğun klorol bulunduran bir bitki olabilir.

Graklerle ilgili,

10

B) B türü, çimlenmekte olan bir bitki tohumu olabilir. C) A türünde yapraklar daha geniş yüzeyli olabilir. D) B türünün yaprak yüzeyi çok tüylü olabilir.

I. Havanın nemi artarsa karbondioksitin, sudaki hidrojenle birleşmesi hızlanır.

11

II. Gündüz havanın nemi azalırsa, bitkinin topraktan al-

12

dığı su ve madensel tuz miktarı artar.

E) B türünde fotosentez enzimlerinin miktarı az olabilir.

13 III. Nemli havada ışığın dalga boyu fotosentez hızını et-

14

kilemez.

2. İçinde özdeş su bitkileri ve fotosentez için optimum su ortamı olan kaplara farklı ışıklar ve farklı sıcaklık uygu-

IV. Su miktarının artışı fotosentez hızını sürekli artırır.

15

verilenlerden hangileri doğru olmaz?

16

A) Yalnız II

17

B) Yalnız IV

D) I, II ve III

C) I ve IV

E) I, III ve IV

18

lanıyor.

19 Mor ötesi ışık

Yeşil ışık

30 °C X

Kırmızı ışık

20 °C Y

65 °C Z

4. Kemosentetik tüm canlılarda, Bu kaplarla ilgili,

I. Organik besin üretiminde karbon kaynağı olarak kar-

II. Z kabındaki bitkinin karbondioksit tüketimi Y’den çok fazladır. III. Y kabındaki bitkide oksijen üretimi gerçekleşir. IV. X kabındaki bitkide özümleme olayları yadımlama-

D) I, II ve IV

III. Azotlu molekülleri oksitleme IV. Sitoplazmaya dağılmış olan ribozomlarda protein özelliklerinden hangileri ortaktır?

ifadelerinden hangileri söylenebilir? B) I ve II

II. Halkasal DNA’ya sahip olma

sentezleme

dan daha fazladır.

A) Yalnız III

bondioksit kullanma

C) II ve III E) I, II, III ve IV

A) Yalnız III

B) I ve III

D) I, II ve IV

SOLUNUM SİSTEMİ

I. X kabındaki bitkinin fotosentez hızı maksimumdur.

C) II ve III

E) I, II, III ve IV

205

BÖLÜM 1

Fotosentez - Kemosentez

5. Kemosentezle ilgili,

8. Kemosentez ve fotosentezde,

I. Kemosentezi gerçekleştiren tüm canlılar prokaryottur.

2

I. ETS kullanma

II. Kemosentezde substrat düzeyinde fosforilasyonla

II. Işıklı ortamda gerçekleşebilme

üretilen ATP kullanılır.

3

III. Besin sentezinde kullanılan enerji kaynağı

III. Mitokondrisi olan kloroplastı bulunmayan canlılar ya-

4

verilenlerden hangileri ortaktır?

par.

5

ifadelerinden hangileri yanlıştır?

6

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve II

7

A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

C) Yalnız III

C) I ve III

E) I, II ve III

E) II ve III

8

9. Fotosentez ve kemosentez yapan ototrof canlıların

9

tümü için aşağıda verilenlerden hangisi söylene-

10

mez?

11

A) İnorganik maddeleri oksitleyip organik madde üretirler.

12

B) ATP harcarlar.

6. İnorganik madde oksidasyonu ile enerji üreten nitrit 13

C) Fosforilasyon yaparlar.

bakterileri,

14

I. Enerji eldesi için amonyak kullanır.

D) Karbondioksit özümlemesi yaparlar.

15

II. Atmosferdeki oksijen miktarını artırır.

E) Elektron kaynağı kullanırlar.

III. Karbondioksit özümlemesi yapar.

16

IV. Oksidatif fosforilasyonla ATP üretir.

17

özelliklerden hangilerine sahiptir?

18

A) Yalnız I

B) I ve III

D) I, III ve IV

19

10. Kemosentez ve kemosentetik canlılar ile ilgili,

C) I ve IV

I. Kemosentez hücrenin sitoplazmasında gerçekleşir.

E) II, III ve IV

II. Kemosentez yapan canlılar nişasta depolar. III. Kemosentetik canlılar azot döngüsünde görev alabilir. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) II ve III

SOLUNUM SİSTEMİ

7.

E) I, II ve III

Kemosentetik canlılar ile ilgili, I. Hidrojen kaynağı olarak su kullanılır.

11. Kemosentez ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi

II. Besin sentezi için gerekli olan enerji inorganik mad-

yanlıştır?

delerin oksitlenmesinden karşılanır.

A) Bakteriler ve mantarlarda gerçekleşir.

III. Oksijenli solunum yapanlarında bu olay mitokondri-

B) Atmosfere oksijen verilmez.

de gerçekleşir. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I D) II ve III

206

C) I ve III

B) I ve II

C) Karanlıkta gerçekleşebilir. D) Klorol görev yapmaz.

C) I ve III

E) İnorganik maddeler oksitlenir.

E) I, II ve III 1B

2A

3E

4D

5E

6D

7B

8B

9A

10C

11A

TEST 1.

10

101

Fotosentez - Kemosentez

1

3. Fotosentez ve kemosentezde,

Kemosentetik canlılarla ilgili,

BÖLÜM

I. Gece - gündüz besin üretebilirler.

I. ETS kullanma

2

II. İnorganik maddeleri yükseltgeyebilirler.

II. Karbondioksit özümlemesi

3

III. Oksidatif fosforilasyonla ürettikleri ATP’yi, karbondi-

III. Fosforilasyon

4

IV. Bazı ökaryotlarda gerçekleşme

oksit özümlemesinde kullanırlar.

5 ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I

B) I ve II

D) II ve III

verilenlerden hangileri ortaktır? C) I ve III

E) I, II ve III

A) Yalnız II

B) Yalnız III

D) I, II ve III

C) I ve IV

6 7

E) II, III ve IV

8 9

4. H2S’i oksitleyerek enerji elde eden canlıyla ilgili aşa-

10

ğıda verilenlerden hangisi doğru değildir?

11 A) Prokaryottur.

12

B) ETS elemanları yoktur. C) CO2 tüketir.

13

D) Kloroli yoktur.

14

E) Çevre kirliliğini önler.

15

2. Tabloda I, II ve III numaralı canlıların bazı özellikleri belirtmiştir.

16 Karbon kaynağı

Enerji kaynağı

Kloroplast

I

H O

CO

Işık

Var

II

H S

CO

Işık

Yok

III

2

2

H O 2

2 2

CO

2

Kimyasal enerji (oksidasyon)

5. Nitrit ve nitrat bakterilerinde,

18 2NH3 + 3O2

2HNO2 +2H2O + Enerji ADP + Pi

Yok

2HNO2 + O2

Numaralı canlıların doğru eşleştirilmesi aşağıdakileİnorganik madde + ATP

rin hangisinde verilmiştir? I ___________

17

2HNO3 + Enerji ADP + Pi

ATP

Nitrit Bakterisi

Organik besin

Nitrat bakterisi

II ____________

III ____________

A) Fotosentetik bakteri

Bitki

Kemosentetik bakteri

B) Bitki

Fotosentetik bakteri

Kemosentetik bakteri

A) Bir canlının ürettiği molekül başka bir canlı tarafın-

C) Fotosentetik Kemosentetik bakteri bakteri

Bitki

B) Nitrat bakterileri, nitrit bakterilerinden daha fazla

D) Bitki

Kemosentetik bakteri

E) Bitki

Bitki Kemosentetik bakteri

Fotosentetik bakteri

19

ATP

reaksiyonlarıyla ilgili, aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

dan enerji eldesinde kullanılabilir. ATP elde ederler. C) Nitrit ve nitrat bakterileri kemoototroftur.

SOLUNUM SİSTEMİ

Elektron kaynağı

D) Nitrat bakterisi organik besin sentezi için gerekli olan enerjiyi HNO2’yi oksitleyerek elde eder. E) Hücrelerinde fotofosforilasyon gözlenmez.

207

BÖLÜM 1

Fotosentez - Kemosentez

6. Kemosentetik bakterilerin yaşamlarını sürdürebilmeleri

9. Aşağıdaki bakteriler K ve L düzeneklerindeki uygun besi

için ortamda hidrojen sülfür, amonyak, demir gibi okside

ortamlarında bulunmaktadır.

edilebilen substratların bulunması gereklidir.

2

K

Işık

Işık

Bu bakteriler ile ilgili,

3

L

I. ‹htiyaç duydukları inorganik maddeleri saprot canlı-

4

lardan karşılayabilirler.

5

II. Yaşamaları için ışık gerekli değildir.

Siyanobakteri

6

III. Besin üretebilmek için oksijene ihtiyaç duyarlar.

7

verilenlerden hangileri doğrudur?

8

A) Yalnız I

K ve L düzeneklerindeki bu bakterileriyle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

B) Yalnız II

D) II ve III

9

Nitrit bakterileri

C) Yalnız III A) K düzeneğine KOH konması siyanobakterilerin kar-

E) I, II ve III

bon özümlemesi yapmasını engeller.

10

B) L düzeneğinden oksijen gazının uzaklaştırılması,

11

nitrit bakterilerinin inorganik maddelerden enerji elde etmesini engeller.

12 13

C) K ve L düzeneğindeki canlılar karbondioksit tüketici-

7.

14

a. 2H2S + CO2 $ CH2O + H2O + 2S

15

b. 2H2S + O2 $ 2H2O + 2S + Enerji

16

sidir.

Aşağıda H2S’in kullanıldığı iki tepkime gösterilmiştir.

D) L düzeneğindeki bakterinin atmosfer oksijenini arttırıcı etkisi K bakterileri kadar çoktur. E) L düzeneğindeki canlı, karanlıkta da ototrof özellik gösterir.

Bu tepkimelerle ilgili,

17

I. Bazı prokaryotlarda görülür.

18

II. (a) tepkimesi fotosentezdir.

19

III. (b) tepkimesi bir kemosentetik canlı tarafından gerçekleştirilir. verilenlerden hangileri doğrudur? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve II

10. Ototrof canlılardaki çeşitli tepkimeler verilmiştir.

C) Yalnız III

E) I, II ve III

I. NH3 + O2 ––––––––→ HNO2 + Kimyasal enerji Işık

SOLUNUM SİSTEMİ

II. CO2 + H2S

208

––––––––→

Klorol

C6H12O6 + S + H2O

Tepkimeleri gerçekleştiren canlılarla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

8. Fotosentez ve kemosentez olaylarında aşağıdakilerden hangisi ortak değildir?

A) II. tepkimeyi yapan canlıda kloroplast bulunur.

A) ETS kullanımı

B) I. tepkimeyi yapan canlıda ribozom organeli bulunmaz.

B) Organik besin sentezi C) Oksidatif fosforilasyon

C) Her iki canlıda da bulunan ortak enzimler vardır.

D) Enzimlerin görev alması

D) I. tepkime yalnız karanlık ortamda gerçekleşir.

E) ATP kullanılması

E) II. olayı gerçekleştiren canlı ökaryottur. 1E

2B

3D

4B

5B

6E

7E

8C

9D

10C

TEST 1.

1

102

Fermentasyon

4. Aşağıda fermentasyon çeşitleri gösterilmiştir.

Glikoliz evresiyle ilgili, I. Olgun alyuvarlarda gerçekleşmez.

I

Glikoz

ifadelerinden hangileri doğrudur?

D) I ve III

II

2 Etil Alkol + 2CO2

III

2 Laktik Asit

2 Pirüvat

III. Substrat düzeyinde fosforilasyon gerçekleşir.

B) Yalnız II

1 2

II. Sitoplazmada gerçekleşir.

A) Yalnız I

BÖLÜM

4 Numaralı reaksiyonlarla ilgili aşağıdaki ifadelerden

C) Yalnız III

E) II ve III

hangisi yanlıştır?

5 6

A) II. ve III. reaksiyondaki enzimlerin amino asit dizilişleri aynıdır. B) I. reaksiyonun enzimleri bütün canlı hücrelerde ortaktır.

7 8 9

C) III. reaksiyon insanda iskelet kası hücrelerinde ve olgun alyuvarlarda gerçekleşir.

2. Glikoliz reaksiyonlarında,

3

10

D) II. reaksiyon bira mayasında geri dönüşümsüzdür.

11

E) III. reaksiyon geri dönüşümlü olup, oksijen varlığında

12

I. Fosforilasyon

laktik asit pirüvata dönüşebilir.

13

II. Defosforilasyon III. NAD+ koenziminin indirgenmesi

14

IV. Piruvat oluşumu

15

numaralı olaylar hangi sırayla gerçekleşir? A) I – IV – III – II

B) II – I – III – IV

C) I – II – IV – III

D) I – II – III – IV

E) II – III – I – IV

16 17

5. Alkol fermentasyonu sonucunda ortamda meydana

18

gelen değişimler ile ilgili aşağıdaki graklerden han-

19

gisi çizilemez? B)

Isı miktarı

Glikoz miktarı

Zaman

3.

Bir hücre aşağıdaki molekülleri glikoliz için kullanmıştır.

C)

Zaman

D)

CO2 miktarı

pH

I. Bir molekül nişasta II. Bir molekül maltoz III. Üç molekül glikoz Zaman

Zaman

Glikoliz tamamlandığında bu moleküllerden elde edilen enerjinin azdan çoğa doğru sıralanması aşa-

E)

Etil alkol miktarı

ğıdakilerden hangisinde verilmiştir? A) I – II – III

B) I – III – II

D) II – III – I

BOŞALTIM SİSTEMİ

A)

C) II – I – III

E) III – I – II

Zaman

209

BÖLÜM 1

Fermentasyon

6. İçinde glikoz çözeltisi ile bira mayalarının bulunduğu

8. Aşağıdaki gibi deney düzeneği hazırlanıyor.

havasız bir deney tüpünün ağzına cam balon takılıyor. Deney tüpü 0 °C’lik su banyosuna bırakılıyor ve su banyosunun sıcaklığı 60 °C oluncaya kadar yavaş yavaş ısıtılıyor.

2 3 4

Termometre

Termometre 1

2

Civa

Azot gazı

Cam balon

5 6

Glikoz çözeltisi ve bira mayası içeren tüp

7

Su banyosu

Kireç suyu B kabı

Bu düzenekte verilenlerden hangisi gerçekleşmez?

Isıtıcı

8

Glikoz + Yoğurt bakterisi A kabı

A) Civa hareket etmez.

9

Deneydeki bilgilere dayanarak cam balonda biriken karbondioksit miktarının su banyosunun sıcaklığına bağlı değişim graği, aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

10 11

B) Termometredeki derece yükselir. C) A kabında laktik asit oluşur. D) B kabındaki kireç suyu bulanır. E) A kabındaki glikoz miktarı azalır.

12

A)

B)

CO2 miktarı

CO2 miktarı

13 14 0

15 C)

15 30 45 60

Sıcaklık (°C)

0

D)

CO2 miktarı

15 30 45 60

Sıcaklık (°C)

CO2 miktarı

16 17 0

18 E)

19

15 30 45 60

Sıcaklık (°C)

0

15 30 45 60

Sıcaklık (°C)

CO2 miktarı

9. Aşağıdaki şemada etil alkol fermentasyonu sırasında meydana gelen A ve B basamakları gösterilmiştir.

0

15 30 45 60

Sıcaklık (°C)

6C

A

Glikoz

B

2 3C Pirüvat

2 2C Etil Alkol

BOŞALTIM SİSTEMİ

Bu basamaklarda gerçekleşen olaylar aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? A

7.

Bira mayasındaki fermentasyon tepkimelerinde,

A) Substrat düzeyinde fosforilasyon

Defosforilasyon

II. Amino asit

B) Oksijen girişi

Karbondioksit çıkışı

III. Yağ asidi

C) Karbondioksit çıkışı

Su oluşumu

moleküllerinden hangileri substrat olarak kullanılır?

D) Glikozun aktivasyonu

NADH'ın yükseltgenmesi

E) ATP harcanması

ATP açığa çıkması

I. Glikoz

A) Yalnız I D) II ve III

210

B

B) Yalnız II

C) I ve III

E) I, II ve III 1E

2E

3D

4A

5D

6A

7A

8D

9D

TEST 1.

2

Aşağıdaki şemada etil alkol fermentasyonu sırasında meydana gelen A ve B basamakları gösterilmiştir. A

6C Glikoz

103

Fermentasyon

B

2 3C Pirüvat

1

3. Bir memeli hayvanın kanında, I. Laktik asit

2

II. Karbondioksit

3

2 2C

III. Glikoz

Etil Alkol

moleküllerinden hangilerinin bulunması, hayvanda bazı hücrelerinin fermentasyon yaptığını kanıtlar?

Bu basamaklarda gerçekleşen olaylar aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? A

BÖLÜM

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve II

B

C) Yalnız III

4 5 6

E) I ve III

7

A) Substrat düzeyinde fosforilasyon

Defosforilasyon

B) Oksijen girişi

Karbondioksit çıkışı

9

C) Karbondioksit çıkışı

Su oluşumu

10

D) Glikozun aktivasyonu

NADH'ın yükseltgenmesi

E) ATP harcanması

ATP açığa çıkması

8

4. Fermentasyon çeşitleriyle ilgili, aşağıdaki graklerden hangisi ortak olarak çizilir?

11 12

A)

B)

Isı miktarı

Etil alkol miktarı

13 14 Zaman

Zaman

15

2. Aşağıdaki deney düzeneğinde I numaralı kabın havası

C)

D)

CO2 miktarı

Laktik asit miktarı

16

vakumlanmıştır. I numaralı kapta bulunan bakterilerin

17

faaliyeti sonucu II numaralı kaptaki kireç suyu bulan-

Zaman

maktadır.

Zaman

E)

Termometre

18 19

Asetaldehit miktarı

Zaman Glikoz çözeltisi

Kireç suyu

Deneydeki bilgilere dayanarak,

5. Günümüzde,

I. I numaralı kapta sıcaklık değişmez.

I. Üzüm suyundan şarap

II. Bakterilerin fermentasyonu sonucu oluşan etil alkol,

II. Sütten yoğurt

kireç suyunu bulandırır ve çökelti oluşturur. III. Bakteri sayısı bir süre artar.

yapımlarından hangilerinde fermentasyondan yararlanılır?

ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I D) I ve II

B) Yalnız II E) II ve III

III. Arpa suyundan bira

C) Yalnız III

A) Yalnız I D) I ve III

B) Yalnız II

BOŞALTIM SİSTEMİ

II

I

C) I ve II

E) I, II ve III

211

BÖLÜM 1

Fermentasyon

6. Aşağıdaki düzenekte, içinde şekerli su ve bira mayası

8. Fermentasyon yapan bir hücrede, aşağıdakilerden

bulunan kaptan çıkan gazın, baryum hidroksit [Ba(OH)2] çözeltisini bulanıklaştırdığı gözleniyor.

2

hangisi ilk sırada gerçekleşir? A) ATP’nin harcanması

3

B) NAD+ ’ın indirgenmesi

4

C) Pirüvik asit oluşumu D) NADH’ın yükseltgenmesi

5 Şekerli su

Bira mayas›

6

E) ATP’nin üretilmesi Ba(OH)2

7 Bu olayın nedeni aşağıdakilerden hangisinde açık-

8

lanmıştır?

9 A) Mayalanma nedeniyle ortamda etil alkol birikmesi

9. Bira mayası hücreleri tarafından gerçekleştirilen fer-

10

B) Ortamdaki şekerin nişastaya dönüşmesi

11

C) Oluşan pirüvik asidin Ba(OH)2 ile tepkimeye girmesi

I. Glikoz

D) Maya hücrelerinin fermentasyonla karbondioksit

II. Karbondioksit

12

mentasyon çeşidinde,

oluşturması

13

III. Asetik asit IV. ATP

E) Şekerin yıkılmasıyla ortamda su yoğunluğunun artması

14

moleküllerinden hangileri oluşturulamaz? A) Yalnız I

15

B) I ve III

D) III ve IV

C) II ve IV

E) I, II ve III

16 17

7.

Bik bakterinin aşağıdaki tepkimeleri gerçekleştirdiği gözleniyor.

18 Laktoz

19

1

10. Üzüm suyu ve bira mayası özütü bulunan kapalı bir kap,

Glikoz

uygun sıcaklıkta bir süre tutuluyor. Kaptaki değişimlerle

2

ilgili aşağıdaki grak çiziliyor.

Pirüvik asit 3

Miktar

Laktik asit

canlı hücre CO2 Alkol

BOŞALTIM SİSTEMİ

Numaralandırılmış tepkimelerle ilgili, gerçekleşir.

glikoz

II. 2. tepkimede fosforilasyon olur.

Zaman

III. 1. tepkimede defosforilasyon gerçekleşir. Kapta gerçekleşen olaylar ile ilgili grakteki deği-

IV. 3. tepkimede NAD + indirgenir.

şimlerden hangisi çizilemez?

ifadelerinden hangileri doğru değildir? A) Yalnız I

B) II ve III

D) II, III ve IV

212

ısı

I. 2. tepkime ökaryot hücrelerin mitokondrisinde de

A) Isı

C) I ve IV

B) Glikoz D) Canlı hücre

E) I, III ve IV 1D

2C

3A

4A

5E

6D

7E

8A

9B

10A

C) Karbondioksit E) Alkol

TEST 1.

3

Fermentasyon

Grakte üzüm suyu içeren kapalı bir ortamda bulunan maya hücrelerinin sayısı, ortamdaki glikoz ve etil alkol

104

3. Bir bakteri çeşidi ile hazırlanan deney düzeneği verilmiştir.

BÖLÜM 1 2

miktarlarındaki değişim gösterilmiştir.

3

Hava

Miktar

4 I

Aerobik bakteri

Termometre

: Etil alkol : Maya hücreleri

II

Besin Çözeltisi

: Glikoz

III

II

KOH

5 6

I

7

Zaman

Deney düzeneğinde aşağıdakilerden hangisi ger-

8

çekleşmez?

Bununla ilgili,

9

I. Maya hücreleri alkol fermentasyonu ile enerji ihtiyacını karşılamaktadır.

A) I. kapta pH’ın artması B) Bakteri sayısında artış olması

II. Ortamda biriken alkol, hücrelere zarar vererek, ölüme neden olmuş olabilir. III. Hücre sitoplazmasındaki enzimler, hücreye endositozla alınmıştır.

10

C) Besin miktarında azalma

11

D) II. tüpte çökelti oluşması

12

E) Termometrede ısı göstergesinin yükselmesi

IV. Maya hücreleri ortamdaki glikozu kolaylaştırılmış di-

13 14

füzyonla almış olabilir.

15 ifadelerinden hangileri söylenebilir? A) Yalnız I

B) I ve II

D) I, II ve III

16

C) III ve IV E) I, II ve IV

17 18

4. Havası alınmış ağzı kapalı deney tüpünde, maya hücre-

19

leri ve glikoz çözeltisi bulunmaktadır. Termometre 25 °C

lerden hangisi yanlıştır?

Glikoz çözeltisi Maya hücreleri

A) Glikoliz tepkimeleri sitoplazmada gerçekleşir. B) ATP üretimi, substrat düzeyinde fosforilasyonla gerçekleşir. C) Tüm çeşitlerinde açığa çıkan gaz kireç suyu ile tepkime oluşturur. D) Pirüvik asitten sonra NADH, elektron vererek yükseltgenir. E) Reaksiyonlar su bulunan ortamda enzimlerle gerçekleşir.

Bir süre sonra deney tüpünde aşağıdaki değişikliklerden hangisi gözlenmez? A) Tüpün sıcaklığında artış B) Glikoz miktarında azalış C) Etil alkol miktarında artış

BOŞALTIM SİSTEMİ

2. Fermentasyon tepkimeleriyle ilgili aşağıdaki bilgi-

D) ETS’den geçen elektron sayısında artış E) Karbondioksit miktarında artış

213

BÖLÜM 1

Fermentasyon

5. Prokaryot bir canlıda gerçekleşen fermentasyon hı-

8. ‹çinde bira mayası hücrelerinin bulunduğu 20°C deki ka-

zını,

2

palı bir deney kabına üzüm suyu konuluyor. Deney kabı cam bir boruyla Ca(OH)2 çözeltisiyle dolu başka bir de-

I. Ortamdaki glikoz miktarı

ney kabına bağlandığında, CaCO3 tanecikleri oluştuğu

3

II. Ortam sıcaklığı

4

III. Hücre içindeki plazmid sayısı

gözleniyor.

IV. Hücredeki enzim miktarı

5

A kabı

V. Ortamın pH derecesi

6

faktörlerinden hangileri doğrudan etkilemez?

7

A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) I, III ve V

8

Üzüm suyu

B kabı

Cam boru

Bira mayaları

CaCO3 tanecikleri

Ca(OH2)

C) II ve IV B kabında oluşan CaCO3 taneciklerinin artırılması;

E) II, IV ve V

I. A kabının ısısını 5 °C artırmak

9

II. Düzeneği ışıklı bir ortama almak

10

III. A kabına alkol eklemek

6. Etil alkol fermentasyonunda, 11

verilenlerden hangileriyle sağlanabilir?

12

CO2 miktarı

A) Yalnız I

O2 miktarı

B) Yalnız III

D) I ve III

13

C) I ve II

E) I, II ve III

14 I

t (Zaman)

II

t (Zaman)

15 Serbest enzim miktarı

16

Glikoz miktarı

17 18

III

t (Zaman)

IV

9. Glikoz çözeltisi içeren bir deney kabına, laktik asit fer-

t (Zaman)

mentasyonu yapan bakteriler konuluyor. Bakterilerin birey sayısındaki değişim grakteki gibi oluyor.

19 graklerinden hangileri doğru olur? A) Yalnız I D) I ve IV

B) Yalnız II

Işık

C) I ve III

Mantar tıpa

E) II ve III

Bakteri sayısı

Bakteriler Glikoz çözeltisi

7.

Bira mayası hücreleri tarafından gerçekleştirilen fer-

BOŞALTIM SİSTEMİ

mentasyon reaksiyonlarında,

Zaman

Bakteri sayısının, grağin “t” noktasından sonraki

I. Glikoz

değişimine, aşağıdakilerden hangisinin etkisi olma-

II. Karbondioksit

mıştır?

III. CH4

A) Ortamdaki glikoz miktarının azalması

IV. ATP

B) Deney kabında artık madde miktarının artması

moleküllerinden hangileri oluşturulmaz? A) Yalnız I D) III ve IV

214

t

Cam

B) I ve III

C) Ortam sıcaklığının azalması D) Deney kabında pH’nin düşmesi

C) II ve IV

E) Ortamda ATP miktarının azalması

E) I, II ve III 1E

2C

3A

4D

5B

6C

7B

8A

9E

TEST 1.

4

105

Fermentasyon

‹çinde üzüm suyu bulunan ağzı kapalı üç deney tüpüne aşağıdaki şartlar sağlanmıştır. I. 1. deney tüpüne –20 °C’de bir süre bekletilmiş maya II. 2. deney tüpüne kaynatılmış maya

4. Hızlı hareket sırasında omurgalı hayvanların iskelet

1

kaslarında, graklerdeki olaylardan hangisi gerçek-

2

leşmez?

3 A) Tüketilen glikoz B) Tüketilen

III. 3. deney tüpüne ezme ile elde edilen maya özütü

miktarı

O 2 miktarı

C) Laktik asit miktarı

4

eklenmiştir.

5

Belli bir süre sonra ağzı kapalı olarak oda sıcaklığı-

6

na alınan deney kaplarından hangilerinde etil alkol

Zaman

Zaman

Zaman

oluşması beklenebilir? A) Yalnız I

BÖLÜM

7

B) Yalnız II

D) II ve III

E) Enzim miktarı

D) Üretilen

ATP miktarı

C) I ve III

8

E) I, II ve III

9 Zaman

Zaman

10 11 12

5. ‹nsanın kas hücrelerinde oksijen yetersizliğinde gerçek-

13

leşen ATP üretim reaksiyonları aşağıda verilmiştir.

14

2. Laktik asit fermentasyonu ile etil alkol fermentasyonunda, aşağıdakilerden hangisi ortak değildir? A) Sitrik asit oluşumu

15

6C Glikoz

2 ATP

16

B) Substrat düzeyinde fosforilasyon

2 NAD +

2 ADP

C) Son elektron alıcının organik madde olması

17

2 NADH 2Pi

D) Sitoplazmada gerçekleşme

18

E) NAD+ indirgenmesi

19 4 ATP 2 3C Pirüvat

2 NADH 2 NAD +

2 3C Laktik asit

I. Reaksiyonun başlaması için ATP hidroliz edilir.

I. Mitokondri bulundurmama II. Son hidrojen alıcısı olarak organik molekül kullanma

IV. Pirüvat elektron alarak laktik asit oluşur.

IV. NADH’ı yükseltgeme

ifadelerinden hangileri doğru değildir?

özelliklerinden hangileri ortaktır? B) I ve III

D) I, II ve III

II. NAD+’a aktarılan hidrojenlerden ATP üretilir. III. Reaksiyonlarda karbondioksit oluşmaz.

III. Oksijen kullanmama

A) Yalnız II

Buna göre,

C) II ve IV

E) I, II, III ve IV

A) Yalnız I D) II ve IV

B) Yalnız II

BOŞALTIM SİSTEMİ

3. Fermentasyonla enerji üretebilen tüm hücrelerde,

C) I ve III

E) I, III ve IV

215

BÖLÜM 1

Fermentasyon

6. Tüm fermentasyon çeşitlerinde, pirüvattan sonraki

9. Oksijenli solunumda fermentasyona göre daha fazla

reaksiyonlar,

2

ATP üretilmesinin nedeni, I. Glikozu aktieştirmek için daha az ATP harcanması

I. Glikoliz sırasında indirgenmiş formdaki NADH’ın yükseltgenmesini

3

II. Besinlerin inorganik madde oluşuncaya kadar parçalanması

4

II. ATP sentezini

5

III. Karbondioksit açığa çıkmasını

III. Son ürünlerden de enerji elde edilebilmesi ifadelerinden hangileriyle açıklanır?

olaylarından hangilerinin gerçekleşmesini sağlar?

6

A) Yalnız I

7

B) Yalnız II

D) I ve II

A) Yalnız I

C) Yalnız III

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

E) I ve III

8 9 10

10. Aşağıda solunum ve fermentasyon tepkimesinin özet gösterimi verilmiştir.

11 12 13 14 15 16

Glikoz

7.

Bir hücrenin oksijensiz solunumla enerji ürettiğini,

inorganik madde oluşturma

II

CO2+H2O

Bu reaksiyonlarla ilgili,

18

IV ATP sentezleme

I. Her iki reaksiyonda da, eşit miktarda karbondioksit çıkışı olur. II. İnsan hücrelerinde verilenlerden sadece II. reaksi-

verilenlerden hangileri kanıtlar? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) II ve III

yon gözlenir.

C) Yalnız III

III. Her iki reaksiyonda da görevli ortak enzimler vardır.

E) III ve IV

ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız II

B) I ve II

D) II ve III

BOŞALTIM SİSTEMİ

Pirüvat

II. Basit organik maddelerden hem organik hem de III. ETS elemanlarını bulundurmama

8. Bir prokaryot türünde oksijensiz solunumda,

C) I ve III

E) I, II ve III

11. Alkolik fermentasyon ve aerobik solunumda,

I. NADH’ın yükseltgenmesi

I. Glikozun sitoplazmada yıkılmaya başlaması

II. ETS kullanımı

II. Karbondioksit açığa çıkarılması

III. H2S üretilmesi

III. Son elektron alıcının organik madde olması

reaksiyonları hangi sıraya göre gerçekleşir?

olaylarından hangileri ortaktır?

A) I – II – III

A) Yalnız I

B) I – III – II

D) III – II – I

216

I

CO2+ Etil Alkol

me

17

19

Pirüvat

2– I. Son elektron alıcısı olarak SO kullanıp H2S üret4

Glikoz

C) II – I – III

D) II ve III

E) II – III – I 1C

2A

B) Yalnız II

3C

4A

5B

6A

7A

8A

9B

10D

C) I ve II

E) I, II ve III 11C

TEST 1.

5

106

Fermentasyon

Ökaryot hücrelerde bulunan mitokondride aşağıdaki olaylardan hangisi gerçekleşemez? A) Glikoz üretimi

B) ATP sentezi

C) Suyun oluşumu

D) Oksijen kullanımı

E) Karbondioksit üretimi

4. Aşağıdaki deney düzeneğinde bitki tohumları bulunduran tüp, 0°C’den 20°C’ye kadar haf ateşte ısıtılıyor.

Bitki tohumları

BÖLÜM 1 2 3

Tüp

4 5

Islak pamuk

Kireç suyu

6

2. Oksijenli solunum sırasında gerçekleşen olaylara A) Ortamdaki

B) Ortamdaki

Glikoz miktarı

7

A kabı

ait aşağıdaki graklerden hangisi yanlıştır?

8

Belirli bir süre sonra,

O2 miktarı

Zaman

Zaman

I. Tüp içinde oksijen miktarı artar.

9

II. Tohumlar solunumla karbondioksit oluşturabilir.

10

III. A kabındaki kireç suyu bulanır.

11

olaylarından hangileri gerçekleşir? C) Enzim

D) Hücre sitoplazmasının pH’ı

miktarı

A) Yalnız I D) II ve III

B) Yalnız II

12 C) I ve III

E) I, II ve III

13 14 15

Zaman

Zaman

16 E) Üretilen CO2 ve H2O

17

miktarı

18 19

5. Aşağıdaki ağzı kapalı düzenekte tohumlar çimlenirken

Zaman

renkli sıvının a kolunda yükseldiği gözlenmiştir.

3. Yeşil su bitkisi, su ve mineraller bulunan bir deney düzeneğine, brom – timol mavisi damlatıldıktan bir süre sonra

a

b

Hava

ortamın renginin maviden sarıya dönüştüğü gözleniyor. Çimlenen tohumlar

Renkli sıvı Kap

Bu sonuca, I. Ortama sürekli su eklenmesi

Bunun nedeni aşağıdakilerden hangisi ile açıklanır?

II. Deneyin karanlıkta yapılması III. Ortam sıcaklığının sürekli artırılması olaylarından hangileri yol açmış olabilir? A) Yalnız I D) I ve III

B) Yalnız II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

A) Tüketilen CO2’nin, üretilen O2’den fazla olduğu B) Tüketilen O2’nin, üretilen CO2’den fazla olduğu

BOŞALTIM SİSTEMİ

(Brom – timol mavisi, CO2’li ortamda renk değiştirir.)

C) Tüketilen O2’nin, üretilen CO2’den az olduğu D) Tüketilen CO2’nin, üretilen O2’den az olduğu E) Tüketilen O2’nin, üretilen CO2’e eşit olduğu

217

BÖLÜM 1

Fermentasyon

6. Aşağıdakilerden hangisi, oksijenli solunumun mito-

9. Ökaryot bir hücrede,

kondride geçen evreleri kapsamına girmez?

I. Karbondioksit oluşumu

A) FADH2’nin yükseltgenmesi

II. Glikoliz.

3

B) Oksijenin indirgenmesi

III. DNA replikasyonu

4

C) Karbondioksidin oluşması

olaylarından hangileri daima sitoplazmada gerçek-

D) Glikozun aktieşmesi

leşir?

5

E) NAD+ ‘nin indirgenmesi

A) Yalnız II

2

6

B) Yalnız III

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

7 8 9 10

10. Kapalı bir ortamda oksijenli solunum yapan heterot7.

rof bir canlının birim zamandaki solunum hızı,

Bira mayası oksijensiz ortamda fermentasyon, oksijenli

11

ortamda oksijenli solunum yapar.

I. Hücre dışına verilen su miktarı II. Birim zamanda tüketilen oksijen miktarı

12

Bira mayasının bu olaylarla ilgili tepkimelerinde,

III. Birim zamanda oluşan karbondioksit miktarı

13

I. Su oluşturması

niceliklerinden hangilerinin belirlenmesiyle hesaplanabilir?

II. Glikoliz olayını gerçekleştirmesi

14

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III

III. ETS kullanması

15

IV. Etil alkol oluşturması

16

V. Ortam pH’sının azalması

17

VI. Sitoplazmada başlayıp, tamamlanması

18

verilenlerden hangilerinin gözlenmesi kesinlikle fer-

11. Radyoaktif oksijenli glikozu sitoplazmasına alan küf mantarının oluşturacağı,

mentasyon yaptığını kanıtlar?

19 A) Yalnız II

B) II ve IV

D) IV ve VI

I. Yağ asidi

C) III ve VI

II. Karbondioksit

E) V ve VI

III. Amino asit moleküllerinden hangilerinin yapısında radyoaktif oksijene rastlanabilir? A) Yalnız I

B) Yalnız III

BOŞALTIM SİSTEMİ

D) II ve III

E) I, II ve III

8. Aşağıda verilenlerden hangisi hücresel solunum veya fermentasyon olduğunu belirlemede kullanılabilir?

12. Glikolizle başlayıp, pirüvik asidin etil alkol veya lak-

A) NADH’ın yükseltgenmesi

tik aside dönüşmesi ile son bulan olay, aşağıdakiler-

B) Glikozun aktieştirilmesi

den hangisinde verilmiştir?

C) Substrat düzeyinde fosforilasyon

A) Nitrikasyon

B) Oksijensiz solunum

D) Asetil – CoA’nın oluşumu

C) Denitrikasyon

D) Fermentasyon

E) Aerobik solunum

E) Karbondioksit oluşumu

218

C) I ve II

1A

2D

3B

4D

5B

6D

7D

8D

9A

10D

11E

12D

TEST 1.

6

107

Fermentasyon

Oksijen atomları işaretlenmiş glikoz molekülünün oksijenli solunumda kullanılmasıyla oluşan aşağı-

5. Aşağıdaki gibi hazırlanan deney düzeneğinde 1. kapta fare, 2. kapta ise yeşil bitki bulunmaktadır.

BÖLÜM 1 2

daki moleküllerin hangisinde işaretli oksijene rastlanmaz?

1

2

3

A) Karbondioksit

B) Asetil CoA

4

C) Pirüvik asit

D) Sitrik asit

5

E) Su

6 Bu düzenekteki canlılar deney süresince yaşamlarını sürdürebildiklerine göre, aşağıdaki yorumlardan

7

hangisi yapılamaz?

8

A) Deney ışıklı ortamda yapılmıştır.

9

olarak gerçekleşir?

B) 1. kaptan, 2. kaba karbondioksit gazı geçmektedir.

10

A) Glikozun karbondioksit ve suya kadar parçalanması.

C) 2. kaptan, 1. kaba oksijen gazı geçmesi farenin ya-

2. Aşağıdaki olaylardan hangisi tüm canlılarda ortak

11

şamasını sağlamıştır.

B) Glikozun etil alkole kadar parçalanması.

D) 1. kaptan gelen karbondioksiti bitki solunumda kulla-

C) Glikozun pirüvata kadar yıkılması. E) İnorganik maddelerin oksitlenmesiyle enerji elde edilmesi.

12

nır.

D) İnorganik maddelerden organik madde sentezi.

E) Deney karanlıkta yapılsaydı, fare kısa sürede ölürdü.

13 14 15 16

3. Oksijenli solunum ile ATP üreten bitki hücresinde,

17

bu olayla ilgili enzimler,

18

I. Sitoplazma

19

II. Mitokondri III. Kloroplast

6. Sıvı besiyeri bulunduran bir tüp içerisine, fotosentetik

IV. Hücre zarı

ökaryot tek hücreliler ile aerob ve anaerob bakteriler birlikte ekilmiş ve tüp sadece alttan ışık alacak biçimde

A) I ve II

B) I ve IV

D) I, II ve III

C) II ve III

E) I, II ve IV

aydınlatılıp ağzı kapatılmıştır. Deney sonucunda tüpteki bakteri dağılımının aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? A)

4. Glikozu oksijenli ortamda parçalayabilen bir canlı için aşağıdakilerden hangisi kesinlikle doğrudur?

C)

A) Prokaryot bir canlıdır. B) NADH’ın yükseltgenmesini sağlar. C) Bitki hücresidir.

E)

aerob bakteriler

B)

fotosentetik tek hücreliler

anaerob bakteriler

aerob bakteriler

fotosentetik tek hücreliler

anaerob bakteriler

aerob bakteriler

D)

fotosentetik tek hücreliler

fotosentetik tek hücreliler

anaerob bakteriler

anaerob bakteriler

aerob bakteriler

BOŞALTIM SİSTEMİ

yapılarının hangilerinde bulunur?

anaerob bakteriler

D) Tek hücreli protisttir.

aerob bakteriler

E) Hayvan hücresidir.

fotosentetik tek hücreliler

219

BÖLÜM 1

Fermentasyon

7.

9. Enerji elde etmek amacıyla kullanılan organik bir bi-

Aşağıdaki düzenekte yağ oranı yüksek tohumlar çimlen-

leşiğin yapısında bulunan,

meye bırakılmıştır.

2

I. Karbon

boru

3 I

tüp

4

II. Hidrojen

II

III. Oksijen IV. Azot

5

Çimlenen tohumlar

6 7 8

civa

atomlarından hangilerinin fazla olması, oksidatif fosforilasyonla daha çok ATP sentezlenmesini sağlar?

Düzenekte; I. Tohumdaki besin miktarı gittikçe artar.

A) Yalnız I

II. Civa seviyesi I yönünde yükselir.

9

B) Yalnız II

D) III ve IV

C) Yalnız III

E) I, III ve IV

III. Tüpteki ısı miktarı artar.

10

verilenlerden hangileri gerçekleşmez?

11

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) II ve III

12

C) I ve II

10. Oksijenli solunum yapan canlılarda,

E) I, II ve III

I. Kullanılan oksijen miktarı

13

II. Metabolizma hızı

14

III. Harcanan ATP miktarı

15

IV. Mitokondri sayısı

16

verilenlerden hangileri hücresel solunum hızını doğ-

17

8. Hücre solunumunda, verilen karbondioksitin molekül

18

sayısının, alınan oksijenin molekül sayısına oranı solu-

19

rudan belirler? A) Yalnız I

num katsayısı (CO2 / O2) olarak adlandırılır. Buğday ve

B) Yalnız II

D) II ve III

C) Yalnız III

E) II, III ve IV

arpa gibi karbonhidrat içeriği bakımından zengin olan tohumlar çimlenirken solunum katsayılarının değeri yaklaşık olarak 1’dir. Susam, ayçiçeği gibi yağ içeriği bakımından zengin olan tohumlarda çimlenme sırasında solunum katsayısının değeri 1’den küçük olur.

11.

Yukarıdaki açıklamaya dayanarak solunum katsayı-

I. Glikozun yapısındaki karbon, korbondioksit içinde

sını ölçmekle tohumun,

atmosfere verilir.

BOŞALTIM SİSTEMİ

I. Solunum substratı olarak kullandığı organik molekü-

II. ETS’nin son elemanı olan oksijen, yüksek enerjili

lün niteliği

elektronları tutar.

II. Kloroplast organelinde üretilen organik maddenin ni-

III. Krebs çemberi reaksiyonları sırasında karbondioksit

celiği

oluşur.

III. Mitokondri sayısı

IV. Glikoliz ve krebste organik madde yapısındaki hidrojenler ayrılarak ETS’ye aktarılır.

özelliklerinden hangileri hakkında genel bilgi edinilebilir?

ifadelerden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I D) I ve III

220

Oksijenli solunum ile ilgili,

B) Yalnız II

C) Yalnız III

A) I ve II

D) I, II ve III

E) II ve III 1E

2C

B) II ve III

3A

4B

5D

6E

7A

8A

9B

10A

C) III ve IV

E) I, III ve IV 11E

TEST 1.

7

108

Hücresel Solunum

Ökaryot hücrelerde gerçekleşen solunum tepkimelerinde,

BÖLÜM 1

4. Oksijenli solunumda görülen, I. Glikoliz

2

I. Oksaloasetik asit

II. Krebs hazırlık

II. Asetil Co – A

3

III. ETS

III. Pirüvik asit

IV. Sitrik asit döngüsü

4

moleküllerinden hangileri sadece sitoplazmada olu-

reaksiyonlarının hangilerinde karbondioksit açığa çıkar?

5

şur? A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) II ve III

C) I ve II

A) I ve II

E) I, II ve III

B) II ve IV

D) I ve IV

C) Yalnız III

6 7

E) II, III ve IV

8 9

I. Elektronların ETS’den geçmesi II. NAD+’nin indirgenmesi

olaylarının gerçekleşme sırası aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir? B) I – III – II

D) II – III – I

I. FADH2 oluşumu

11

II. Suyun oluşumu

12

III. NADH’in yükseltgenmesi

III. Glikozun aktieştirilmesi

A) I – II – III

10

5. Oksijenli solunum basamaklarında

2. Oksijenli solunum ile ilgili,

C) II – I – III

13

olaylarının gerçekleşme sırası, aşağıdakilerin hangi-

14

sinde doğru verilmiştir? A) I – II – III

B) I – III – II

D) III – I – II

E) III – II – I

C) II – I – III

E) III – II – I

15 16 17 18

6. Aşağıda mitokondride gerçekleşen bazı tepkimeler ve3. Ökaryot bir hücrenin, oksijenli solunumunda,

19

rilmiştir.

I. Glikozun 2 ATP harcanarak aktieşmesi 6C

II. Asetil Co–A ‘nın, oksaloasetik asit ile birleşmesi 3C

IV. Sitrik asit döngüsü

Pirüvik asit

V. Suyun oluşumu

2C

I

Asetil CoA

II 4C

reaksiyonlarından hangileri sitoplazmada, hangileri

I ve II ile gösterilen olaylarla ilgili aşağıda verilen bil-

mitokondride gerçekleşir?

gilerden hangisi yanlıştır?

Sitoplazmada

Mitokondride

A) Her iki olayda da karbondioksit çıkışı gözlenir.

gerçekleşenler ______________

gerçekleşenler ______________

B) II. olayda FAD koenzimi kullanılır.

A)

IV - V

I - II -III

B)

II - IV - V

I - III

C)

I - III - V

II - IV

D) Her iki olayda da NAD+ indirgenir.

D)

I - III

II - IV - V

E) İnsan hücrelerinde gerçekleşen her iki olay için de

E)

II - III - V

I - IV

C) I. olayda substrat düzeyinde fosforilasyon gerçekleşir.

BOŞALTIM SİSTEMİ

III. Pirüvik asit oluşumu

ortamda oksijen olması gerekir.

221

BÖLÜM 1 2

Hücresel Solunum

7.

10. Glikozun oksijenli solunumda yıkımı sırasında,

Oksijenli solunum sırasında meydana gelen aşağıdaki moleküllerden hangisi mitokondride oluşmaz?

I. Glikoliz

A) Asetil CoA

II. Krebs devri

3

B) Sitrik asit

III. E. T. S.

4

C) Karbondioksit

evrelerinin hangilerinde ATP ve H2O oluşur?

D) FADH2

A) Yalnız I

5

E) ADP

B) Yalnız II

D) I ve II

6

C) Yalnız III

E) II ve III

7 8 9

11. Aerobik solunum ve fermentasyonda karbonhidrat-

8. Aşağıdakilerden hangisi oksijensiz solunum ve ok-

ların parçalanması hangi basamağa kadar ortak devam eder?

sijenli solunumda ortak değildir?

10

A) NAD+’ın indirgenmesi

A) Glikoliz sonu

11

B) Pirüvik asit oluşumu

12

C) Aynı maddenin son elektron alıcı olması

13

B) Krebs döngüsü başlangıcı C) NADH yükseltgenmesi

D) ETS’nin kullanılması

D) FADH2 oluşumu

E) ATP üretimi

E) H 2O oluşumu

14 15 16 17 18 19

12. Şemada, oksijenli solunumun krebs devri reaksiyonları

9. Aşağıdaki grakte, kas hücrelerinde üretilen Asetil Co–A

gösterilmiştir.

miktarının zamana bağlı değişimi gösterilmiştir. 2Asetil-CoA (2C)

Üretilen Asetil CoA miktar›

2Sitrik asit(6C) 2Okzaloasetik asit(4C) 4CO 2 2NADH 2(4C)

t1

t2

t3

t4

2(4C)

4NADH

t(Zaman)

2ADP 2ATP

2FADH 2

Grakle ilgili, Bu olaylarla ilgili,

BOŞALTIM SİSTEMİ

I. t3 – t4 aralığında açığa çıkan ısı miktarı, t1 – t2 aralığında açığa çıkan ısı miktarına eşittir

II. Okzaloasetik asit döngünün devamını sağlar.

ğından fazladır

III. Hidrojenlerin koparıldığı her basamakta karbondioksit de ayrılır.

III. t1 – t2 aralığında hücre sadece laktik asit fermentas-

IV. Substrat düzeyinde fosforilasyon gerçekleşir.

yonu yapmıştır

verilenlerden hangileri söylenebilir?

ifadelerinden hangileri yanlıştır? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve III

222

I. Sitrik asit, hidrojen kaybederek yükseltgenir.

II. t2 – t3 aralığında, tüketilen glikoz miktarı, t1 – t2 aralı-

C) Yalnız III

A) I ve II

E) I, II ve III

1B

2E

3D

B) II ve III

D) I, II ve IV 4B

5B

6C

7E

8C

9D

10C

11A

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV 12D

TEST 1.

8

109

Hücresel Solunum

Geviş getiren hayvanların işkembesinde bulunan selüloz sindiren metanojen arkeler, oksijensiz solunum ya-

3. Bir tohumun çimlenmesi sırasında gerçekleşen olaylar gösterilmiştir.

BÖLÜM 1 2

parlar. Son elektron alıcı olarak karbondioksit kullanıp metan gazı oluştururlar. Bunların zamana bağlı ATP

3

niş asta

miktarının değişimi grakte verilmiştir.

4 glikoz

ATP miktarı

5 pi rüvat

6

N

krebs

X

7 t2

t3

t4

t5

Zaman

8

Çenek

9

(N: Hücredeki normal ATP düzeyi) “X” ile gösterilen yere aşağıdakilerden hangisi ge-

Buna göre, I. t2 aralığında, karbondioksit tüketimleri t1’den azdır. II. t3 ve t 4 aralıklarında metan üretimleri t5’ten fazladır. III. t1 ve t5 zaman aralıklarında hücrede metabolizma

11 A) Karbondioksit

B) ATP

D) FADH2

C) NADH

12

E) Oksijen

13

hızı sıfırdır.

14

yorumlarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) II ve III

15

C) I ve II

16

E) I, II ve III

4. Solunum sırasında üretilen karbondioksit miktarının, tüketilen oksijen miktarına oranına “solunum katsayısı” denir. (CO2 / O2 = Solunum katsayısı)

2. X, Y ve Z hücrelerinin bazı özellikleri verilmiştir. Hücre X Y Z

Protein sentezi

Çekirdek zarı

Oksijenli solunum

+ + +

— + —

+ + —

Bu hücrelerle ilgili aşağıda verilenlerden hangisi doğru değildir? (+: görülür, –: görülmez) A) X hücresi oksidatif fosforilasyon tepkimelerini mitokondride yapar. B) X, Y ve Z hücrelerinde ribozom vardır. C) Üç hücrede de substrat düzeyinde fosforilasyon görülür. D) Z’de ETS elemanları bulunabilir. E) Hem X hem de Z’nin sitoplazmasında glikojen bulunabilir.

10

lemez?

17 18 19

I Keten tohumları

II Fasulye tohumları

III Buğday tohumları

Yukarıdaki kaplardan, birincisine çimlenmekte olan keten, ikincisine fasulye ve üçüncüsüne buğday tohumları konulup her üçü de renkli sıvı içeren manometrelere bağlanıyor. Başlangıçta iki kolu eşit seviyede olan manometrelerdeki civa seviyeleri bir süre sonra şekildeki gibi değişiklik gösteriyor. Bu durumda keten, fasulye ve buğday tohumlarının solunum katsayılarının doğru sıralanışı aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir? A) II > I > III

B) II > III > I

D) I > II > III

BOŞALTIM SİSTEMİ

t1

ETS

C) I = II = III

E) III > II > I

223

BÖLÜM 1

Hücresel Solunum

5. Canlılarda görülen bazı reaksiyonlar aşağıda özetlen-

7.

miştir.

Aerobik solunumda 1 molekül aktif glikoz için elde edilen değerler aşağıda verilmektedir.

2 Glikoz

3 2 ATP + 2 NAD

4

3C

NADH

6

4 ATP 2 NADH

CO2

Pirüvat

5 NAD

Asetil-CoA Krebs

NADH

O2 yoksa

NAD

+

Laktik asit

ETS E til alkol

8 9

2





ETS

28



12

Üretilen ATP Tüketilen ATP

H2O

Üretilen su

Glikoliz

4

2



Krebs

2





ETS

28



12

Buna göre,

B) Oksijenin olmadığı ortamlarda pirüvattan sonraki re-

I. Aktieştirme olayı, üretilen su miktarını etkilemez. II. Glikozun aktieştirilmesi için ATP tüketilir.

C) O2’li ve O2’siz gerçekleşen bu reaksiyonlar tamam-

III. Glikozun aktieştirilmesi, üretilen ATP sayısını azal-

landığında ortam pH’si azalır.

tır.

D) Laktik asit, glikozun yarısı kadar karbon taşır.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

E) Alkol fermentasyonunda diğer fermentasyon çeşi-

16

Krebs

ATP

aksiyonlarda enerji üretilmez.

15



edilen değerler ise aşağıda gösterilmiştir.

değildir.

14



Aerobik solunumda 1 mol aktieşmemiş glikoz için elde

A) Glikozdan pirüvat oluşumu oksijen varlığına bağlı

13

4

CO2

10

12

Glikoliz

ATP

emaya göre, aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

11

Üretilen su

NADH

CO2

+

7

Üretilen ATP Tüketilen ATP

O2 varsa

6C

dinden daha çok enerji üretilir.

A) Yalnız II

17

B) Yalnız III

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

18 19

6. Oksijenli solunumda elektronların ETS üzerinden oksijene doğru taşınması sırasında elektronların enerji düzeyindeki değişim, aşağıdaki graklerden hangisinde doğru verilmiştir? A)

B)

Enerji düzeyi

Enerji düzeyi

BOŞALTIM SİSTEMİ

zaman

C)

zaman

D)

Enerji düzeyi

8. Çimlenmekte olan bir tohumun embriyo hücreleri

Enerji düzeyi

için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Bölünme yeteneğinde olan hücrelerdir.

zaman

E)

B) Ortamdan aldıkları oksijeni suya çevirirler.

zaman

C) Diploit kromozom içerirler.

Enerji düzeyi

D) Fotolizi kloroplastın granasında gerçekleştirirler. E) Aerobik solunumda kullandıkları glikozun karbonunu karbondioksit şeklinde ortama verirler.

zaman

224

1C

2A

3E

4B

5E

6A

7C

8D

TEST 1.

9

110

Hücresel Solunum

Aşağıdaki grakte bir aerop bir bakteride zamana bağlı ATP üretim miktarının değişimi verilmiştir.

BÖLÜM

3. Aerob tek hücreli bir mantar popülasyonunun belli bir

1

zaman aralığında oksijen tüketimi grakteki gibi olmuş-

2

tur. Üretilen ATP miktarı

3 O2 tüketimi

4 N

5 6 t1

t2

t3

t4

Zaman

t5

k

(N: Hücredeki normal ATP üretim düzeyi)

l

m

n

p

Zaman

r

7 8

Bu mantar popülasyonuyla ilgili,

ATP üretim miktarının değişimiyle ilgili, I. t2 sonunda bakteri endospor halinde olabilir.

9

I. “n” deki karbondioksit üretimi “p”den fazladır. II. “I” deki su üretimi “m” den fazladır.

10

III. “r” deki glikoz tüketimi “p” den azdır.

11

III. t1 ve t5 zaman aralıklarında hücrede metabolizma durmuştur.

IV. “m” de mantarlardan yayılan ısı “p” de yayılan ısıya

12

açıklamalardan hangileri doğrudur?

V. “k” daki ADP tüketimi en azdır.

13

ifadelerinden hangileri söylenemez?

14

II. t3 ve t4 aralıklarında oksijen tüketimi normalden fazladır.

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

eşittir.

A) Yalnız V

B) I ve IV

D) IV ve V

C) II ve V

E) I, II, IV ve V

15 16 17 18

2. Aşağıda bir bitki kökünün numaralı kısımlarının tükettiği

19

oksijen miktarları gösterilmiştir. Al›nan O2 miktar›

5 4 3 2 1

1

2

3

4

5

Kökün K›s›mlar›

I. Glikoz ––––→ Pirüvat

I. Kök ucu hücrelerinin enerji ihtiyacı fazladır. II. Kök ucundan uzaklaştıkça solunum hızı düşer. III. 1. kısmın metabolizma hızı 2. kısımdan yüksektir. yorumlarından hangileri yapılabilir? (Meristem hücreler kök ucunda bulunur.) A) Yalnız I D) I ve II

B) Yalnız II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

II. Pirüvat ––––→ Asetil CoA III. 2H + 1/2 O2 ––––→ H2O tepkimelerinden hangileri sırasında NAD+ koenzimi indirgenir? A) Yalnız II D) II ve III

B) Yalnız III

BOŞALTIM SİSTEMİ

4. Oksijenli solunumda, Şekil ve grak incelendiğinde,

C) I ve II

E) I, II ve III

225

BÖLÜM 1 2 3

Hücresel Solunum

5. Aşağıdaki grakte oksijenli solunum basamaklarında

7.

Bir glikozun oksijenli solunumda kullanılması sırasında

üretilen ATP, karbondioksit ve su miktarı ile ortamdaki

üç ayrı basamakta üretilen ATP miktarları grakte gös-

oksijen miktarının değişimi gösterilmiştir.

terilmiştir.

Miktar

Basamaklar

4

ATP

ETS

O2

5

Krebs

CO2

6 7

Glikoliz

H2O

Glikoliz

Krebs

2

Basamaklar

ETS

4

Üretilen ATP miktarı

28

8 Grağe göre;

Grağe göre,

9 10 11

I. Oksijen ETS reaksiyonlarında kullanılır.

I. En çok ATP üretimi ETS reaksiyonlarında olur.

II. Reaksiyonlarda kullanılan oksijen karbondioksidin

II. ETS reaksiyonları sonucunda su oluşur.

yapısına katılır.

III. Her basamakta ATP tüketimi olmuştur.

III. Her basamakta su oluşur.

12 13 14 15

IV. Glikoliz ve krebste üretilen ATP’ler substrat düzeyde

IV. Her basamakta ATP üretilir.

fosforilasyonla üretilmiştir.

yorumlarından hangileri yapılamaz? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) III ve IV

yorumlarından hangileri yapılabilir? C) II ve III

A) Yalnız I

E) II, III ve IV

B) II ve III

D) III ve IV

C) I ve IV

E) I, II, III ve IV

16 17 18 19

6. Aşağıdaki grakte iki farklı bakteri türünün oksijen miktarına bağlı birey sayısının değişimi verilmiştir. Bakteri sayısı

8. Canlılardaki bazı olaylar aşağıda özetlenmiştir. Işık

Y bakterisi

CO2 + H 2 O I Glikoz

X bakterisi

2 Pirüvat (O 2 yoksa)

Oksijen miktarı

Bu sayısal değişime bağlı,

Laktik asit

II

O2 varsa

Etil alkol

2 Asetil CoA

Krebs

CO 2

BOŞALTIM SİSTEMİ

I. X bakterisi zorunlu anaerb olabilir. ETS

II. Y bakterisi enerji elde ederken son elektron alıcı olarak organik bir madde kullanmaz.

H2O,

III. Y bakterisi enerji elde ederken son elektron alıcısı Numaralı olaylar sonucunda oluşan son ürünlerdeki

olarak CO 2 kullanıp metan gazı oluşturur.

enerji miktarının çoktan aza doğru sıralaması aşağı-

yorumlarından hangileri yapılamaz? A) Yalnız I D) I ve III

226

III

B) Yalnız III

dakilerden hangisinde verilmiştir? C) I ve II

A) I – II – III

E) II ve III

1C

B) I – III – II

D) III – I – II 2E

3D

4C

5C

6B

7A

8A

C) II – I – III

E) III – II – I

TEST 1.

10

111

Hücresel Solunum

Mitokondrideki kemiozmotik hipoteze göre, I. H + ların dış zar ile iç zar arasına pompalanır. II. H + lar oksijen ile birleşip su oluşturur. III. Elektronlar ETS’den geçerken açığa çıkardığı ener-

4. Bitkiler ve bazı hayvanların yaşadığı kapalı bir ortamda oksijen miktarının sabit kalmasını,

2 3

II. Ortamın karanlık olması III. Mitokondri etkinliğinin kloroplast etkinliğinden daha fazla olması

olaylarından hangileri gerçekleşir?

IV. Oksijen tüketiminin, karbondioksit tüketiminden fazla olması

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III

verilenlerden hangileri sağlar?

E) I, II ve III

1

I. Ortamda solunum ve fotosentezin eşit gerçekleşmesi

jiyle doğrudan ATP sentezlenir.

A) Yalnız III

BÖLÜM

A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) II ve III

C) Yalnız IV

E) II, III ve IV

4 5 6 7 8 9

2. Üç farklı bitki tohumu ile aşağıdaki deney düzenekleri hazırlanmıştır.

10

5. Uzun süre karanlıkta bekletilen bir bitkinin, ortamın oksijen yüzdesine bağlı olarak solunum hızındaki değişimi grakte gösterilmiştir.

I

II

III

11 12 13

Solunum hızı

14 5 gr çimlenen ceviz tohumu

5 gr çimlenen fasulye tohumu

5 gr çimlenen buğday tohumu

15 16 1

Deneyde bu bitki tohumları ile ilgili aşağıdakilerden

3

5

7

9

11

Ortamın oksijen yüzdesi

13

hangisi söylenemez? A) I. tohumda CO2 / O2 < 1’dir. B) Tohumların metabolizma hızları farklıdır. C) II. tohumda CO2 / O2 > 1’dir.

17 18

Grakte %13 oksijeni olan ortamda oksijen yüzdesinin en az hangi değere kadar düşmesi solunum

19

hızında bir değişim oluşturmaz? A) 3

B) 5

C) 7

D) 9

E) 11

D) Tohumların kullandıkları oksijen miktarı eşittir. E) III. tohumda CO2 / O2 = 1’dir.

6. Aerobik solunumda enerji açığa çıkmasına, 3. Mitokondrinin krista ve matriksinde gerçekleşen olaylarla ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? A) Matrikste FAD ‘ ın indirgenmesi gerçekleşir. B) Kristada ETS elemanları vardır. C) Matrikste pirüvat oluşur. D) Kristada oksidatif fosforilasyon gerçekleşir. E) Matrikste enzimler kullanılır.

bağlanması II. Şekerdeki karbon ve oksijenin birleşerek karbondioksiti oluşturması III. Şekerdeki karbon ile havadan alınan oksijenin birleşmesi tepkimelerinden hangileri neden olur? A) Yalnız I D) I ve III

B) Yalnız II

BOŞALTIM SİSTEMİ

I. Şekerdeki hidrojenlerin uzaklaştırılarak oksijene

C) Yalnız III

E) II ve III

227

BÖLÜM 1 2

Hücresel Solunum

7.

10. Bir deney ortamında, oksijen konsantrasyonunun buğ-

İçerisinde besin çözeltisi bulunan kapalı bir deney kabına, aerobik bakteriler ekleniyor. Deney kabına bir yönden hava verilirken, içerisinde KOH çözeltisi bulunan başka bir deney kabı, düzeneğe bir boru ile bağlanıyor.

day ve çeltik bitkilerinde fermentasyon ile aerobik solunum üzerine etkileri, grakte gösterilmiştir.

Fermantasyonda çıkarlan CO2 (cm 3)

Hava

4 5

KOH

Termometre

II

6

Aerobik bakteri

7

Besin çözeltisi

I

8 9

Bir süre sonra, deney düzeneğinde aşağıdakilerden hangisi gerçekleşmez?

160

Çeltikte fermantasyon Buğdayda 120 solunum 80 Çeltikte solunum

40 0

Aerobik solunumda tüketilen oksijen yü zdesi

3

21

Ortamdaki oksijen (yüzde)

Buğdayda fermantasyon

10 A) I. kapta oksijen miktarının artması

Bu grakteki verilerden, aşağıdaki sonuçların han-

11

B) Bakteri sayısında bir miktar artış olması

gisine ulaşılamaz?

12

C) Besin miktarının azalması A) Ortamdaki oksijen konsantrasyonu azalırken fer-

D) II. tüpte çökelti oluşması

13

mentasyon hızlanmakta, oksijen konsantrasyonu

E) Termometrede ısı göstergesinin yükselmesi

artarken oksijenli solunum hızlanmaktadır.

14

B) Aynı koşullarda, çeltikteki fermentasyon hızı buğ-

15

daydan yüksek, oksijenli solunum hızı ise buğdayda çeltikten daha yüksektir.

16

C) Oksijen konsantrasyonunun aerobik solunum ve fer-

17 18 19

8. Aşağıdakilerden hangisi oksijenli solunumda ETS

mentasyon hızı üzerine etkisi, bitkinin türüne göre

tepkimelerinin ortak özelliği değildir?

değişir. D) Fermentasyon hızı maksimumken oksijenli solunum

A) Oksijenin suya dönüşmesi

hızı sıfır, oksijenli solunum hızı maksimum iken fer-

B) CO2 açığa çıkması

mentasyon hızı sıfırdır.

C) NADH’dan elektron alınması

E) Hem çeltikte hem de buğdayda, ortamda oksijen

D) ‹ndirgenme ve yükseltgenme tepkimelerinin görül-

% 21’den az olduğunda fermentasyon hızı sıfır olur.

mesi E) Oksidatif fosforilasyonla enerji üretilmesi

BOŞALTIM SİSTEMİ

11.

Canlılarda farklı solunum çeşitleri görülmesinin te-

mel nedeni, I. Hücre organellerinin çeşitliliği II. Farklı genetik şifrelere sahip olma

9. Bir bitkinin kloroplastlı hücrelerinde aşağıdaki olay-

III. Ortamda yeterli oksijen bulunmaması

lardan hangisi sürekli meydana gelmez?

ifadelerden hangilerinde doğru verilmiştir?

A) Oksijen kullanımı

B) ATP sentezi

C) Karbondioksit tüketimi

D) Glikoz kullanımı

A) Yalnız I D) II ve III

E) Su kullanımı

228

1B

2D

B) Yalnız II

3C

4A

5C

6A

7A

8B

9C

10E

C) I ve II

E) I, II ve III 11B

KARMA TEST 1.

1

112

Fotosentez - Fermentasyon - Hücresel Solunum

Çimlenmekte olan bir tohumun embriyo hücreleri

BÖLÜM 1

4. Ökaryot hücrelerde,

için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

2 Güneş ışığı –––––––––––→ Klorol

A) Bölünme yeteneğinde olan hücrelerdir.

6CO2 + 6H2O

B) Ortamdan aldıkları oksijeni suya çevirirler.

C6H12O6 + 6O2

–––––→

C6H12O6 + 6O2

6CO2 + 6H2O + 32 ATP + Isı

3 4

C) Diploit kromozom içerirler. D) Aerobik solunumda kullandıkları glikozun karbonunu karbondioksit şeklinde ortama verirler. E) Fotolizi kloroplastın granasında gerçekleştirirler.

reaksiyonlarının gerçekleştiği organellerle ilgili,

5

I. Sitrik asit oluşumu

6

II. Protein sentezini gerçekleştirme

7

III. Replikasyonu gerçekleştirme

8

IV. Karbondioksitin indirgenmesi

2. Aşağıda ökaryot bir hücrede gerçekleşen oksijenli solu-

V. Fosforilasyon ve defosforilasyon gerçekleştirme

9

olaylarından hangileri ortak değildir?

10

A) I ve IV

11

num reaksiyonlarına ait bazı basamaklar verilmiştir.

B) II ve V

D) II, III ve V

C) I, IV ve V

E) III, IV ve V

12

Oksijenli solunumda,

13

I. Fosfogliser aldehit oluşumu II. Karbondioksit oluşumu

14

III. Sitrik asit oluşumu

15

IV. Pirüvat oluşumu V. Asetil-CoA oluşumu

16

olaylarının gerçekleşme sırası aşağıdakilerden han-

17

5. Aşağıdaki tabloda 3 farklı canlı türünün enerji üretimleri-

gisinde verilmiştir? A) I – IV – II – III – V

B) II – I – IV – V – III

C) III – IV – I – II – V

D) IV – II – I – III – V

E) I – IV – II – V – III

18

ne ait bazı özellikler verilmiştir.

19 Özellik Canlı

FAD CO2 NADH kullanımı çıkışı yükseltgenmesi

A

+

+

+

B



+

+

C





+

(+) → var, (–) $ yok

3. Oksidatif fosforilasyonda ve fotofosforilasyonda görev alan E.T.S elemanları,

Bu canlılarla ilgili, A > B = C şeklindedir.

I. Molekül ağırlıklarına II. Molekül büyüklüklerine

II. A canlısının mitokondrisi vardır.

III. Elektron çekim güçlerine

III. C canlısı enerji üretiminde elektron taşıma sistemi kullanmaz.

faktörlerinden hangilerine göre sıralanır? A) Yalnız I D) I ve III

B) Yalnız II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

ifadelerinden hangilerinin doğruluğu kesin değildir? A) Yalnız I D) I ve III

B) Yalnız II

KARMA TEST

I. Aynı miktardaki glikozdan ürettikleri enerji

C) Yalnız III

E) I, II ve III

229

BÖLÜM 1

KARMA TEST (Fotosentez - Fermentasyon - Hücresel Solunum) 6. Aşağıdaki tabloda, insan kas hücrelerinde gerçekleşen

8. Bir bitkinin bulunduğu kapalı bir ortamdaki gaz değişimi

laktik asit fermentasyonu ve oksijenli solunumun bazı

2

özellikleri karşılaştırılmıştır.

3

Sütun no

1 2

Üretilen ATP

3

7

Son ürünün molekül özelliği

8

4

Son ürünün hücre zarından geçebilme özelliği

5

Oksijenli

Laktik asit

solunum

fermentasyonu

O2

Sitoplazma + Sitoplazma Mitokondri

Gerçekleştiği yer

5 6

Miktar

Özellik

4

grakte verilmiştir.

Çok

Az

İnorganik

Organik

Var

Yok

Var

Yok

+

FAD kullanımı

CO2 t1

t1’de NADH’dan ETS’ye e aktarıldıktan sonraki süreçte, I. Karbondioksit II. ATP

9

III. Su

Tablodaki hangi sütunda verilen özellik doğru değil-

10

t2’de NADP+’nin redüklendiği kademelerde,

dir?

11

Zaman

t2

A) 1

B) 2

C) 3

D) 4

IV. ATP

E) 5

12

V. Oksijen

13

VI. Glikoz moleküllerinden hangileri oluşur?

14

t1

t2

–––––––––––

15 A)

–––––––––––

II ve III

IV ve V

16

B)

I, II ve III

IV, V ve VI

17

C)

Yalnız II

Yalnız IV

D)

Yalnız I

Yalnız V

E)

Yalnız I

Yalnız VI

18 19

7.

Aşağıda omurgalı bir canlının iskelet kas hücrelerinde gerçekleşen fermentasyon ve solunum tepkimelerinin bazı basamakları gösterilmiştir. Glikoz A Pirüvik asit B 2 Laktik asit

9. Aşağıda üç değişik hücrede gerçekleşen üç değişik me-

C

tabolik olay graklerle gösterilmiştir.

2 Asetil CoA D

Amino asit

Glikojen

CO2

Krebs döngüsü

KARMA TEST

Tepkimelerle ilgili aşağıda verilenlerden hangisi doğrudur?

I. Hücre

Protein II. Hücre

Glikoz III. Hücre

A) B olayında A’da üretilen ATP tüketilir. B) B olayı gerçekleşirken karbondioksit açığa çıkar.

Hangi hücredeki olayda mitokondride sentezlenen

C) D olayı gerçekleşirken oksijen tüketilir.

ATP’nin kullanımı olmaz?

D) B olayı tersinir gerçekleşebilir.

A) Yalnız I

E) C olayı gerçekleşirken su açığa çıkar.

230

Glikoz

1E

2E

B) Yalnız II

D) Yalnız III 3C

4A

5B

6D

7D

8A

9E

E) I ve III

C) I ve II

KARMA TEST 1.

2

Fotosentez - Fermentasyon - Hücresel Solunum

Aşağıda K, L, M ve N hücrelerinde oluşan dört madde

O2 Besin

K

L

CO2

M

H2O

III.

IV.

BÖLÜM 1 2 3

I.

CO2

CO2

Enzim

II.

O2

4 5

Zaman

O2

6 Grakte belirtilen değişimin gözlendiği bir hücrede,

N

CO2

Miktar

CO2

NH3 O2

3. Ökaryot bir hücrede gerçekleşen reaksiyondaki oksijen, karbondioksit ve enzim miktarı grakte verilmiştir.

numaralandırılmıştır. Besin

113

HNO2

7

I. NAD+’ın indirgenmesi

8

II. H2O oluşumu

9

III. Habitattan amino asit alma H2O

10

IV. Habitattan glikoz alma

Numaralı maddelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) I, oksijen ile besinden ayrılan hidrojenlerin birleşme-

olaylarından hangileri kesinlikle gerçekleşir?

11

A) I ve II

12

B) I ve III

D) III ve IV

C) II ve III

E) I, II ve IV

si sonucu oluşur.

13 14

B) II, organik bir madde olabilir.

15

C) III’ün içindeki oksijen sudan gelmektedir.

16

D) IV’ün oluşumunu sağlayan hücre prokaryottur.

17

E) Numaralı maddelerdeki enerji miktarı,

18

II < III = IV şeklinde olabilir.

4. Canlılarda gerçekleşen bazı reaksiyonlar şunlardır,

19

A: Glikoz → Laktik asit + ATP B: Glikoz + O2 → CO2 + H2O + ATP Aşağıda bitkilerin bazı özellikleri verilmiştir.

C: CO2 + H2S → Glikoz + S Verilen reaksiyonlarla ilgili,

I. Işıklı tepkimeleri gerçekleştirme II. Selüloz sentezleme

I. A ve B reaksiyonları aynı hücrede gerçekleşebilir.

III. Substrat düzeyinde ve oksidatif fosforilasyonla ATP

II. B’deki reaksiyon mitokondri organeli olan her hücre

üretme

tarafından gerçekleştirilir.

IV. Klorol sentezi yapma

III. C’deki reaksiyon tüm ototrof bakteriler tarafından

Bu özelliklerden hangileri, tüm organik madde ge-

gerçekleştirilir.

reksinimini başka bir bitkiden karşılayan bitkiler için

IV. A ve C reaksiyonları aynı hücrede gerçekleşebilir.

doğrudur?

ifadelerinden hangileri yanlış olur?

A) Yalnız II D) II ve III

B) Yalnız III

C) I ve III

E) I, II, III ve IV

A) Yalnız I

B) III ve IV

D) II, III ve IV

KARMA TEST

2.

C) I, II ve III

E) I, III ve IV

231

BÖLÜM 1

KARMA TEST (Fotosentez - Fermentasyon - Hücresel Solunum) 5. Radyoaktif karbonlu karbondioksit içeren ortamda

8. Üç farklı bakteri türünün tüplerde ürediği bölgeler şekil-

bulunan bir bitkide, bir süre sonra,

deki gibidir.

2 • Stoma hücrelerindeki nişastada

I

3

• Tohumundaki yağ moleküllerinde

4

• Köklerindeki amino asit moleküllerinde

II Pamuk

Pamuk

radyoaktiik saptandığına göre, bu durumları açık-

5

layan en kapsamlı ifade aşağıdakilerden hangisinde

6

K

verilmiştir?

L

III Pamuk

7 A) Bütün organik bileşiklerin yapısında hidrojen bulunur.

8

B) Bitkideki organik bileşikler fotosentez ürünüdür.

9

M

C) Bütün organik bileşiklerin yapısında oksijen bulunur.

10

D) Azotlu organik bileşikler kökte sentezlenir.

11

Bu bakteri türleri;

E) Bitkinin bütün organları gerektiğinde karbondioksit

I. K türü, oksijenli

kullanabilir.

12

II. L türü, oksjiensiz

13

III. M türü, hem oksijenli hem de oksijensiz

14

ortamlarından hangilerinde üreyebilir?

15

6. Bitki ve hayvan hücrelerinde,

A) Yalnız I

I. Atmosferdeki oksijeni suya dönüştürme

16

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

II. E.T.S. kullanma

17

III. Suyun hidrojenini inorganik karbonla birleştirerek glikozun yapısına katılma

18

olaylarından hangileri ortak olarak gerçekleşir?

19

A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) I ve III

C) I ve II

9. Y ve Z canlılarının fermentasyon ve solunum reaksi-

E) I, II ve III

yonları sonucu oluşturdukları ürünler aşağıda verilmiştir.

7.

Fotosentez, fermentasyon ve solunum olaylarında,

KARMA TEST

Etil alkol + CO2

– Z türü : Glikoz

CO 2 + H2O

I. ATP harcanması.

Y ve Z canlılarında gerçekleşen bu tepkimelerin tü-

II. H+’lerin nükleotid yapıdaki koenzimler tarafından tu-

müyle ilgili,

tulması.

I. Üretilen karbondioksit miktarı aynıdır.

III. ETS’nin görev yapması.

II. Bu tepkimelerde tüketilen ATP miktarı aynıdır.

IV. ‹norganik mülekülün yapısında bulunan oksijenin or-

III. Son ürünlerin enerji düzeyleri farklıdır.

ganik molekülün yapısına katılması.

ifadelerinden hangileri doğru olur?

verilenlerden hangileri ortaktır? A) Yalnız I D) II ve III

232

– Y türü : Glikoz

B) I ve II

A) Yalnız I

C) I ve IV

D) II ve III

E) III ve IV

1C

B) Yalnız II

2D

3A

4B

5B

6C

7B

8E

9D

C) Yalnız III

E) I, II ve III

KARMA TEST 1.

3

114

Fotosentez - Fermentasyon - Hücresel Solunum

Fermentasyon, solunum ve fotosentez reaksiyonlarında gerçekleşen ortak olay aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

BÖLÜM 1

4. Aşağıdaki düzenekte;

A) Pirüvik asidin oluşması

X petri kabında: Organik besin maddeleri, su, mineraller ve fakültatif bakteriler (Hem oksijenli hem fermentasyon yapan)

3

B) Enzimlerin kullanılması

Y petri kabında: Algler

4

C) Karbondioksitin indirgenmesi

bulunmaktadır.

2

5

D) Su miktarının artması

Işık

E) NAD+ ve NADP+’nin birlikte kullanılması

6 7 X

cam fanus

Y

8 KOH

9

Petri kabı

2. Aşağıda verilenlerin tümünün gerçekleştiği bir olay vardır.

Petri kaplarındaki canlı sayıları graklerle gösterilmiştir.

10 11

Fakültatif bakteri sayısı

Alg sayısı

– ATP sentezi

12

– Özümleme

13

– Karbondioksit kullanımı t

– Su kullanımı

t

15

Graklerle ilgili,

Bu olay aşağıdakilerden hangisidir? A) Fermentasyon

B) Solunum

C) Fotosentez

D) Protein sentezi

14

I. Fakültatif bakterilerin bir süre sonra azalmasının nedeni oksijen yetersizliğidir

16 17

II. Algin fotosentez yapması için karbondioksit gerekli-

E) Anaerobik solunum

18

dir III. Fakültatif bakterilerin bir süre sonra azalmasının ne-

19

deni besin yetersizliği olabilir IV. Fakültatif bakterilerin artması alglerin azalmasına neden olur

3. Yapısında ağır oksijen atomu bulunan bir karbon di-

yorumlarından hangileri yapılabilir? A) I ve III

oksit molekülüyle ilgili, I. Fotosentezde kullanıldığında ağır oksijen serbest

B) II ve III

D) I, II ve IV

C) III ve IV

E) II, III ve IV

hale geçer. kullanılması sonucunda oluşur. III. Fotosentezde kullanıldığında ağır oksijen taşıyan glikoz molekülü oluşur. IV. Solunumda ağır oksijen molekülünün kullanılması

5. Ökaryot hücre yapılı ototrof ve heterotroarda, I. NAD+ II. NADP+ III. FAD moleküllerinden hangileri ortak olarak indirgenir ve

sonucunda oluşur. açıklamalardan hangileri doğru değildir?

yükseltgenir?

A) I ve II

A) Yalnız I

D) III ve IV

B) II ve III E) I ve III

C) I ve IV

D) I ve III

B) Yalnız III

KARMA TEST

II. Solunumda ağır oksijen taşıyan glikoz molekülünün

C) I ve II

E) I, II ve III

233

BÖLÜM 1

KARMA TEST (Fotosentez - Fermentasyon - Hücresel Solunum) 6. Bir petri kabının içindeki besiyerinin yarısına aerobik, di-

8. Kapalı bir düzeneğin b bölgesine radyoaktif oksijen ) ile radyoaktif karbondioksit (C14O2) veriliyor. (O18 2

ğer yarısına alkol fermentasyonu yapan bakteriler ekilip ağzı hava almayacak şekilde kapatılmıştır.

2 3

Miktar

d

Y

X

1

4

Çimlenmekte olan buğday tohumları

3

5 2

6

b

a

c Işık

Zaman

7 8

X ve Y grakleri ortamdaki bakteri popülasyonundaki

9

değişmeleri, 1, 2 ve 3 grakleri ise oksijen, su ve etil alkol miktarlarındaki değişiklikleri göstermektedir.

Ortam şartlarının üç canlı için de optimum olduğu

10

bilindiğine göre,

X, Y ve 1, 2, 3 ile ifade edilen değişiklikler hangi graklerle gösterilmiştir?

11

I. C14O2, c yönünde ilerleyerek bitki tarafından kullanı-

Aerobik Anaerobik bakteri bakteri popülasyonu ________ popülasyonu ________

12 13

O 2 miktarı

H O 2 miktarı

Etil alkol miktarı

X

Y

2

1

3

B)

X

Y

1

2

3

15

C)

Y

X

3

2

1

16

D)

Y

X

2

1

3

E)

X

Y

1

3

2

17

lır ve işaretli oksijen içeren organik besinler üretilir. II. O18 , d yönünde ilerleyerek çimlenen buğday tohum2

_____ _____ ______

A)

14

Yeşil bitki

Canlı örümcek

ları tarafından kullanılır ve işaretli oksijen içeren su oluşturulur. III. O18 , a yönünde ilerleyerek örümcek tarafından kul2 lanılır ve işaretli oksijen içeren karbondioksit oluşturulur. ifadelerden hangileri doğrudur?

18 A) Yalnız I

19

B) Yalnız II

D) I ve II

7.

C) Yalnız III

E) II ve III

Doğadaki karbon döngüsü sırasında gerçekleşen, I. Fotosentez II. Solunum III. Yanma IV. Kemosentez

9. Tüm canlılarda,

olaylarından atmosferdeki karbondioksiti artıranlar ve azaltanlar aşağıdakilerin hangisinde doğru veril-

I. Substrat düzeyinde fosforilasyon

KARMA TEST

miştir?

234

II. Hücre dışı sindirim III. Karbondioksit özümlemesi

Artıranlar

Azaltanlar

A)

II ve III

I ve IV

IV. E.T.S.’ye sahip olma

B)

II ve IV

I ve III

V. Karbondioksit tüketme

C)

III ve IV

I ve II

özelliklerinden hangileri ortaktır?

D)

I ve IV

II ve III

A) Yalnız I

E)

I ve II

III ve IV 1B

B) I ve III

D) I, IV ve V 2C

3C

4B

5D

6A

7A

8B

9A

C) II, III ve IV

E) II, III, IV ve V

KARMA TEST 1.

4

Fotosentez - Fermentasyon - Hücresel Solunum

115

BÖLÜM

Solunum hızları eşit olan K, M ve N bitkileri, özdeş or-

3. Bir bitkinin canlı olan tüm hücrelerinde,

1

tamlarda 12 saat bekletiliyor. Bu sürenin sonunda her

I. Substrat düzeyinde fosforilasyon

2

II. DNA’nın replikasyonu

3

bitkinin bulunduğu ortamın oksijen ve karbondioksit değişimleri ile ilgili şu bilgiler elde ediliyor:

III. Fotofosforilasyon

– K bitkisinin bulunduğu ortamda oksijen miktarı azalırken, karbondioksit miktarı artıyor. – M bitkisinin bulunduğu ortamda oksijen miktarı artarken, karbondioksit miktarı azalıyor.

4

olaylarından hangileri gözlenir? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

5 6

– N bitkisinin bulunduğu ortamda oksijen ve karbondi-

7

oksit miktarında değişim olmuyor.

8

4. Işıklı ve haf rüzgarlı bir ortamda fotosentez yapmakta

Bu bitkilerle ilgili, I. K bitkisinin solunum hızı, fotosentez hızından yüksektir.

olan yeşil bir bitki üzerine cam fanus kapatılarak yine ışıklı ortamda bir süre bekletiliyor.

II. M bitkisinin kloroplastlı hücrelerinde pH, K bitkisinin

9 10 11

Işık Işık

kloroplastlı hücrelerinin pH’ından düşüktür.

12

III. N bitkisinin tükettiği karbondioksit miktarı, K bitkisi-

13

nin tükettiği karbondioksit miktarından azdır.

Cam fanus

verilenlerden hangileri doğru değildir?

14

A) Yalnız I

15

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

16 Bitki cam fanusla kapatıldıktan sonra,

17 I. Solunum reaksiyonları bir süre devam eder.

2. Bir bitkinin 24 saat içindeki solunum ve fotosentez hızı gösterilmiştir.

II. Fotosentez reaksiyonları bir süre sonra yavaşlar.

18

III. Terleme azalır.

19

ifadelerden hangileri doğru olur? A) Yalnız I

Hız Fotosentez

D) II ve III

B) Yalnız II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

Solunum

0

6

12

18

24

Zaman (saat)

5. Fotosentez ve solunum hızı eşit olan bir canlının, I. Solunum kesintisiz devam eden bir olaydır.

bir süre sonra karbondioksit tüketim hızının artması doğrudan,

II. Saat 12’de fotosentez hızı maksimumdur.

I. Enzim

III. Günün her saatinde fotosentez hızı solunum hızın-

II. Klorol

dan yüksektir.

III. Şeker moleküllerinden hangilerinin miktarını arttırır?

ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I D) II ve III

B) Yalnız II

C) I ve II

E) I, II ve III

A) Yalnız I D) I ve II

B) Yalnız II

KARMA TEST

Grakle ilgili,

C) Yalnız III

E) I, II ve III

235

BÖLÜM 1

KARMA TEST (Fotosentez - Fermentasyon - Hücresel Solunum) 6. Tüm canlıların hücrelerinde,

9. Ağırlıkları eşit, aynı türden özdeş üç bitki, fotosentez için koşulları eşit olan üç farklı kapalı ortama konulduktan son-

I. Fosforilasyon ve defosforilasyon

2

ra,

II. İnorganik maddeden organik madde sentezleme

1. nin ortamına: Ba(OH)2

3

III. Oksijenli solunum

4

IV. Fermentasyon

3. nün ortamına: Kemosentetik bakteriler bırakılıyor.

5

V. Protein sentezleme

Bir süre sonra bitkilerin ağırlıklarının 2 > 3 > 1 şeklinde

olaylarından hangilerinden sorumlu enzimler bulu-

değiştiği gözleniyor.

6

nur?

7

A) I ve V

Ağırlıklarının bu şekilde değişmesi, aşağıdakilerden B) II ve III

D) II, III ve IV

8

2. nin ortamına: Etçil bir hayvan

C) I, II ve IV

hangisi ile açıklanır?

E) III, IV ve V

A) Organik molekül oluşumunda karbon ve oksijen kaynağı olan inorganik maddenin, bu ortamlarda farklı

9

miktarlarda olması B) Bu ortamlarda oksijen gazı miktarının 2 > 3 > 1 şek-

10

linde olması

11

C) Organik madde sentezi için gerekli olan ATP mikta-

12 13

7.

rının 2 > 3 > 1 şeklinde olması Yeşil bir bitkide,

D) Organik madde oluşumunda hidrojen kaynağı olan

I. Suyun fotolizi

14

inorganik maddelerin bu ortamlarda farklı miktarlar-

II. Karbondioksit üretimi

da olması

15

III. Oksijen üretimi

16 17 18 19

E) 2. ortamdaki bitkinin stomalarının tam olarak açık, 1.

IV. NADH oluşumu

ortamdakinin tam olarak kapalı, 3. ortamdakinin ise

V. Enzim sentezi

normal açıklıkta olması

olaylarından hangilerinin gerçekleşmesi için ortamda ışığın bulunması gerekli değildir? A) I ve III D) IV ve V

B) II, IV ve V

C) III ve IV

E) II ve V

8. Fotofosforilasyon ve oksidatif fosforilasyon yapabi-

10. Yeşil bitkilerde, oksijenli solunum sonucunda kar-

KARMA TEST

len bir hücre için aşağıdakilerden hangisi kesinlikle

236

söylenemez?

bondioksitin açığa çıktığını belirleyebilmek için aşağıdakilerden hangisi yapılmalıdır?

A) Elektron taşıma sistemine sahiptir.

A) Bitkiyi ışıksız ortama alma

B) Besin sentezinde inorganik maddelerin oksitlenme-

B) Ortam sıcaklığını değiştirme

siyle oluşan enerjiyi kullanır.

C) Işık şiddetini artırma

C) Kloroplastı olan bir bitki hücresidir. D) Mitokondrisi olan bir bitki hücresidir.

D) Ortamdaki oksijen miktarını arttırma

E) Işık enerjisi ile ATP sentezleyen bir bakteri hücresidir.

E) Farklı dalga boylarında ışık kullanma

1E

2C

3A

4E

5C

6A

7B

8B

9A

10A

KARMA TEST 1.

5

116

Fotosentez - Fermentasyon - Hücresel Solunum

Bir bitkide gerçekleşen fotosentez tepkimeleriyle il-

3. Ototrof canlılarla ilgili denklem verilmiştir.

gili,

BÖLÜM 1 2

I. CO2 + H2O $ C6H12O6 + O2

I. Fotosentez ile oluşan oksijenin tümü, solunumda

3

II. CO2 + H2S $ C6H12O6 + S

kullanıldığında bitkinin dış ortamla gaz değişimi eşit olabilir.

4

III. H2S + O2 $ H2O + S + Enerji

II. Fotosentezde üretilen organik besinlerin yapısındaki

5

oksijenin kaynağı karbondioksittir. Verilen olayları gerçekleştiren canlılar, aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?

III. Fotosentezin ışıktan bağımsız tepkimelerinin sıcaklığa duyarlı olmasının nedeni, enzimsel olmasıdır.

7

IV. Fotosentezin ışıktan bağımsız tepkimeleri gece de

I

gerçekleşebilir.

II

A) Fotoototrof

V. Fotosentezde karbondioksit doğrudan suyun hidro-

Siyanobakteri

bilgilerinden hangileri doğrudur?

D) I, II, III ve IV

Eğrelti otu

C) Termolik arke

C) II, III ve V

E) I, II, IV ve V D) Kemoototrof

Fotoototrof

Kemoototrof

bakteri

bakteri

Kemoototrof

Kemoototrof

bakteri

bakteri

12

Öglena

Fotoototrof

13

bakteri E) eftali ağacı

2. Bir bitkide birim zamanda üretilen ve tüketilen karbon-

Kemoototrof

Bira mayası

14

16

Tüketilen CO2 miktarı (birim) 4

3

3

2

2

1

1 t3

17

Üretilen CO2

4

t2

11

15

aktarılmıştır.

t1

10

bakteri bakteri

dioksit miktarları ölçülerek sonuçlar aşağıdaki graklere

8 9

B) Çam ağacı

B) I, II ve III

III

bakteri

jenlerini alarak indirgenir.

A) I ve II

6

t4

t

t5

4.

miktarı (birim)

18

Işık

19 t1

t2

t3

t4

t5

Cam fanus

t

Buna göre bitkinin,

Fare

I. Dış ortamdan karbondioksit aldığı

Peynir

Kireç Yeşil bitki suyu

Tel ızgara

II. Kuru ağırlığında artışın olduğu Yukarıda hazırlanmış olan düzenekte aşağıdakiler-

III. Dış ortama oksijen verdiği

den hangisinin gerçekleşmesi beklenir?

aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir? I

II

III

A)

t1, t2

t3, t4

t4, t5

B)

t3, t4, t5

t4

t1, t2

C)

t4, t5

t5

t1, t2

D)

t4, t5

t4, t5

t4, t5

E)

t1, t2, t3

t1

t2, t3

A) Bitkide ağırlık artışı meydana gelir. B) Bitki ve fare kısa bir süre solunumla karbondioksit üretebilir. C) Bitkide üretilen oksijen miktarı gittikçe artar. D) Farenin ürettiği karbondioksitin tamamı bitki tarafın-

KARMA TEST

numaralı olayları gerçekleştirdiği zaman aralıkları

dan fotosentezde kullanılır. E) Bitkinin mitokondri faaliyetleri durur, kloroplast faaliyeti artar.

237

BÖLÜM 1

KARMA TEST (Fotosentez - Fermentasyon - Hücresel Solunum) 5. Bir bitkinin fotosentez ve solunum hızlarının zamana

8. Aşağıdaki şekilde, ökaryot bir hücreye ait iki organel gö-

bağlı değişim graği aşağıda verilmiştir.

rülmektedir.

2 Reaksiyon hızı

3 4

Solunum ATP

5 Fotosentez

6 I

II

Zaman

III

Dış ortam karbondioksit

b

d

7

Mitokondri

Grakte numaralarla belirtilen zaman aralıkları için aşağıda verilenlerden hangisi söylenemez?

8 9

A) I. zaman aralığında bitkinin ağırlığı artmaz.

10

B) II. zaman aralığının sonunda fotosentez hızı solunum hızına eşittir.

11

C) III. zaman aralığında bitki dışarıdan oksijen gazı almaktadır.

12

Kloroplast a

Bu organellerde gerçekleşen olaylarla ilgili, I. Fotosentez hızı solunum hızından yüksek ise b, c ve d olayları gözlenir.

D) II. zaman aralığında bitkide ağırlık artışı olmuştur.

13

E) III. zaman aralığının sonunda hücrenin II. zaman aralığındakinden yüksektir.

14

c

Dış ortam oksijen

II. Solunum hızı fotosentez hızına eşit olduğunda a ve

pH’ı

d olayları gerçekleşmez. III. Bitki karanlık ortama alınırsa sadece a olayı gözle-

15

nir. verilenlerden hangileri doğrudur?

16 17

A) Yalnız I

6. Oksijen atomları işaretli glikozu metabolizmasında kullanan bir hayvan hücresinin oluşturacağı moleküllerin hangisinde işaretli oksijene rastlanmaz?

18 19

A) Karbondioksit

B) Yağ asiti

C) Temel amino asit

D) Su

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

E) Glikojen

7.

Glikoz sentezi glikoz tüketiminden daha fazla olan bir yeşil algin dış ortamdan aldığı maddeler, aşağı-

9. Aşağıdakilerden hangisi solunum, fotosentez ve ke-

KARMA TEST

dakilerin hangisinde doğru verilmiştir?

238

mosentezin ortak özelliğidir?

A) CO2, H2O, mineraller

A) Oksijen tüketimi

B) CO2, H2O, vitamin

B) Organik besin sentezi

C) O2, H2S, mineraller

C) Enzimatik reaksiyon olmaları

D) H2O, O2

D) Karbondioksitin indirgenmesi

E) H2S, amino asit ve CO2

E) NADP+ ’nin indirgenmesi 1B

2D

3B

4B

5E

6C

7A

8E

9C

TEST 1.

1

117

Bitki Dokuları

Dokulaşmanın canlıya sağladığı en önemli fayda aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

4. Cam fanus içine konulan yeşil saksı bitkisine işaretli karbon içeren karbondioksit veriliyor.

BÖLÜM 1 2

Işık

A) Her hücrenin birbirine bağımlı olarak canlılığını sürdürmesi

3 4

B) Hücrelerin işbölümü yapması sayesinde daha etkin

14

CO2

çalışabilmesi

5 Cam fanus

C) Organ ve sistemlerin oluşumuna olanak sağlanması

6

D) Hücre bölünmesinin daha kolay olması E) Hücrelerin daha kolay beslenebilmesi

7 ‹şaretli karbon içeren organik besine ilk olarak aşağıdaki yapıların hangisinde rastlanır?

8 9

A) Ksilemde B) Kütikula tabakasında

10

C) ‹letim parankiması hücrelerinde

11

D) Palizat parankimasında

12

E) Floemde

13

2. Aşağıdakilerden hangisi meristem dokuyla ilgili yanlış bir açıklamadır?

14

A) Fotosentez ile bitkinin besin ihtiyacını karşılar.

15

B) Büyüme bölgelerinde bulunur.

16

C) Hücreleri küçük ve ince çeperlidir.

17

D) Birincil meristem hücreleri boyuna büyümeyi sağlar. E) Bazı parankima hücreleri hormanların etkisiyle bölünme özelliği kazanır ve sekonder meristem oluşur.

5. Meristem dokunun sınıandırılması ile ilgilibir şema yapılmıştır.

18 19

Meristem doku

Uç meristem

3.

X

Sekonder meristem

Y

Tek yıllık otsu gövdeli bitkilerde bulunan, X ve Y ile gösterilen yerlere gelmesi gerekenler aşağıdakilerden hangisinde gösterilmiştir?

I. Floem II. Meristem

X

III. Epidermis hücrelerinin hangilerinde hücre döngüsü gerçekleşir? A) Yalnız I D) I ve III

B) Yalnız II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

Y

A) Primer meristem

Lateral meristem

B) Mantar kambiyumu

Kambiyum

C) Primer meristem

Mantar kambiyumu

D) Lateral meristem

Primer meristem

E) Kambiyum

Mantar kambiyumu

ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME

Kökenlerine göre

Bulundukları yere göre

239

BÖLÜM 1

Bitki Dokuları

6. Çift çenekli ve çok yıllık bir bitkide,

9. Kışın yapraklarını döken odunsu bir bitkinin gövdesinde gaz alışverişi hangi yapı tarafından gerçekleş-

I. Kollenkima

2

tirilir?

II. Epidermis

3

III. Parankima

4

IV. Uç meristem

A) Hidatot

B) Stoma

D) Lentisel

C) Epidermis

E) Ksilem

V. Kambiyum

5

yapılarından hangileri büyümeyi sağlar?

6

A) I ve III

B) II ve IV

D) I, II ve III

7

10. Bitkilerde epidermisin farklılaşmasıyla oluşan yap-

C) IV ve V

rak tüyleri,

E) II, IV ve V

I. Salgı yapma

8

II. Savunma yapma

9

III. Su emilimini sağlama

10

olaylarından hangilerini gerçekleştirebilir?

11

7.

A) Yalnız I

Bitkilerde bulunan,

12

I. Parankima

13

II. İletim

14

III. Epidermis

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

11. Aşağıda bitkilerde bulunan bazı hücrelerin görevleri

IV. Periderm

verilmiştir.

15 yapılarından hangileri işlevlerinden dolayı örtü doku

16

kapsamında yer alır?

17

A) I ve II

– Bitkinin ihtiyacına göre su, nişasta, yağ gibi besinleri depolama

B) I ve III

D) II ve IV

18

B) Yalnız II

C) III ve IV

– Bitkinin boyca uzaması için hücre sağlama

E) II ve III

– Böcekçil bitkilerde sindirim enzimi salgılama – Çok yıllık bitkilerde destek görevi yapma

19 Bu hücreler içinde, aşağıdakilerden hangisi yoktur?

ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME

8.

B) Depo parankiması

C) Primer meristem

D) Sklerenkima

E) Kalburlu borular

Aşağıda bazı bitki hücreleri verilmiştir. • Meristem hücresi • Palizat parankiması hücresi

12. Epidermis hücrelerin farklılaşması sonucu,

• Stoma hücresi Bu hücrede,

I. Stoma

I. Klorol sentezini gerçekleştirme

II. Hidatod

II. Transkripsiyonu gerçekleştirme

III. Lentisel (kovucuk)

III. Mitokondri bulundurma

IV. Emici tüy

özelliklerinden hangileri ortaktır?

yapılarından hangileri meydana gelir?

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve III

240

A) Salgı hücreleri

A) Yalnız I

C) Yalnız III

D) I, II ve IV

E) II ve III 1B

2A

3B

B) I ve IV

4D

5D

6C

7C

8E

9D

10D

11E

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

12D

TEST 1.

2

118

Bitkilerde Dokular - Organlar

Parankima hücreleri, bitkinin diğer dokularının etrafını

4. Bir bilim insanı “Yeşil bitkilerin bazı hücrelerinde hem

dolduran ve dokuları birbirine bağlayan hücrelerden olu-

mitokondri hem de kloroplast vardır.” hipotezini, aşağıdaki bitki kısımlarından hangisini inceleyerek kanıtlayabilir?

şur. Aşağıdakilerden hangisi özelleşmiş parankima hüc-

BÖLÜM 1 2 3

relerinin işlevlerinden birisi değildir?

A) Gövde ucundaki meristem hücrelerini

4

A) Besin depolama

B) Kökteki parankima hücrelerini

5

B) Madde iletimi sağlama

C) Yapraktaki gözenek hücrelerini

C) İnorganik maddelerden organik madde sentezleme

D) Gövdedeki kambiyum hücrelerini

D) Desteklik sağlama

E) Gövdedeki oem hücrelerini

6 7 8

E) Hava depolama

9 10

2. Primer meristemin farklılaşması ile odun borularının olu11

şumu gösterilmiştir.

5. Çok yıllık bir bitkinin odunlaşmış gövdesinde,

12

I. Hidatod

13

II. Stoma

14

III. Lentisel Odun borusu

Odun boruları oluşurken hücreler arasındaki enine

IV. Epidermis

15

yapılarından hangileri bulunmaz?

16

A) Yalnız I

çeperlerin tamamen kaybolması,

B) I ve II

D) Yalnız IV

I. Madde iletiminin çift yönlü yapılmasını

C) Yalnız III E) I, II ve IV

17 18

II. Madde iletiminin hızlı olmasını

19

III. ‹norganik besinlerin taşınmasını özelliklerinden hangilerinin ortaya çıkmasını sağlamıştır? B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

6. Bitkilerin metabolik işlevleri sonucu oluşan salgı maddelerinin görevleri ile ilgili yapılan aşağıdaki eş-

3. Bir bitkinin yaprak ve köküne ait iki farklı hücresinde,

leştirmelerden hangisi yanlıştır? A) Bal özü → Tozlaşmayı sağlama B) Sindirim enzimi → Bitkinin hücre içi sindirimini sağla-

I. Kromozom sayısı

ma

II. Organel çeşitleri

C) Yakıcı tüy salgısı → Bitkinin kendini savunmasını

III. Enzim çeşitleri verilenlerden hangileri farklı olabilir? A) Yalnız I D) II ve III

B) Yalnız II

C) I ve III

E) I, II ve III

sağlama

ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME

A) Yalnız I

D) Antiseptik maddeler → Bitkiyi çürümekten koruma E) Zehirli salgılar → Bitkinin hayvanlar tarafından yenilmesini önleme

241

BÖLÜM 1

Bitkilerde Dokular - Organlar

7.

11. Bir bitkinin aşağıdaki yapılarından hangisinin hüc-

Bitkilerin boşaltımıyla ilgili aşağıdaki yapı ve özellik

relerinde kloroplast bulunmaz?

eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?

2

Yapı

Yöntem – Atılan madde

A) Mezol tabakasında B) Yaprak ve genç gövdelerdeki epidermis hücrelerinde

3

A) Lentisel

Aktif taşıma – CO 2

4

B) Stoma

Difüzyon – O2

C) Gözeneklerin bekçi (kilit) hücrelerinde D) Palizat parankimasında

C) Kök epidermisi

5

Difüzyon – CO2

D) Hidatod

Damlama – Su ve tuz

6

E) Stoma

Terleme – Su buharı

E) Sünger parankimasında

7 8

8. Bazı bitkisel yapıların özellikleri verilmiştir. I. Trake ve trakeitlerden oluşur.

9

II. Çift yönlü organik madde taşır.

10

III. Floemden besin alan hücrelerdir.

11

Bitkisel yapıların doğru eşleştirmesi aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

12. Bir deney sırasında odun boruları çıkarılan bir bitkide aşağıda verilen olaylardan hangisi gerçekleşir? A) Terleme hızı artar. B) Kökler ile alınan su miktarı artar.

12 I

II

III

A)

Floem

Ksilem

Kaynak hücre

14

B)

Ksilem

Kaynak hücre

Floem

15

C)

Ksilem

Floem

Havuz hücre

16

D) Havuz hücre

Floem

Kaynak hücre

E)

Ksilem

Havuz hücre

13

17

Floem

C) Yapraklarda zamanla sararma meydana gelir. D) Stomalar daha fazla açık tutulur. E) Alınan mineral madde miktarı artar.

18

9. Bitkilerin gövde ucundaki büyüme bölgelerinde bu19

13. Tek yıllık otsu bir bitkide gerçekleşen bazı metabolik

lunan meristem doku hücrelerinde,

olaylar aşağıda gösterilmiştir.

I. Protein sentezi CO2

II. Fotosentez

H2O

III. Mayoz bölünme

K hücresi

ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME

IV. Salgılama

242

Organik monomer

olaylarından hangileri gerçekleşmez? A) Yalnız II

B) II ve III

D) I, II ve III

M hücresi

O2

C) III ve IV

E) I, III ve IV

Bu olayların gerçekleşmesini sağlayan K ve M hücrelerinin bulunduğu organlarla ilgili aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?

10. Gövde enine kesitinde iletim demetleri dağınık olan

K hücresi

bitkilerde, aşağıdaki dokulardan hangisi bulunmaz?

M hücresi

A) Epidermis

A)

Yaprak

Gövde

B) Kollenkima

B)

Kök

Yaprak

C) Kambiyum

C)

Gövde

Gövde

D) Soymuk boruları

D)

Yaprak

Kök

E) Odun boruları

E)

Yaprak

Yaprak

1D

2B

3D

4C

5E

6B

7A

8C

9B

10C

11B

12C

13D

TEST 1.

3

119

Bitkilerde Dokular - Organlar

Bir bitki yaprağının enine kesiti gösterilmiştir.

I II III

3. Aşağıdakilerden hangisi çok yıllık odunsu bitkilerde

BÖLÜM 1

gözlenmez?

2

A) Gözeneklerle terleme

3

B) Peridermis bulundurma

4

C) Kambiyuma sahip olma D) Gövdede dağınık dizilmiş iletim demetleri

5 6

E) Lentiseller ile gaz değişimi IV

7 8 Numaralı yapılar ve bu bitki ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi doğru değildir? A) I numaralı hücrelerde fotofosforilasyonla ATP üreti-

9

4. Çok yıllık odunsu bir bitkide gerçekleşen primer ve

11

hangisi yapılamaz?

mi gerçekleşmez. B) Numaralı hücrelerin hepsinde oksijen tüketimi yapılır. C) Karasal ortamda yaşayan bir bitkiye ait yaprak olabi-

12 A) Primer ve sekonder büyüme kök ve gövdenin farklı kısımlarında gerçekleşir.

13

B) Mantar kambiyumu yaşlanmış bitki kısımlarındaki

lir. D) IV numaralı hücrelerde iç ve dış çeper farklı kalınlıktadır. E) II ve III numaralı hücrelerde sadece oksidatif fosforilasyonla ATP üretimi gerçekleşir.

10

sekonder büyümeyle ilgili aşağıdaki açıklamalardan

14

epidermisin yerini alacak olan mantar dokuyu oluş-

15

turur. C) Kök ve gövdenin hem primer hem de sekonder büyümesinde lateral meristemler iş görür.

16 17

D) Primer büyümede kök ve gövdenin uç kısımlarında

2. Kurak ortamda yaşayan çok yıllık odunsu bir bitki-

bulunan meristem hücreleri bitkinin boyca uzaması

18

için hücre sağlar.

19

E) Kambiyum, yeni iletim dokuları oluşturarak kök ve gövdede enine kalınlaşmayı sağlar.

de, I. Kaspari şeridi

IV. Peridermis

5. Bitki köklerindeki,

V. Tüy yapılarından kök ve yaprakda bulunanlar aşağıdakilerin hangisinde eşleştirilmiştir? Kök

Yaprak

A)

I, IV ve V

II, III ve V

B)

I, II ve V

III ve IV

C)

I, II ve IV

III ve V

D)

II, III ve V

I, IV ve V

E)

I, II ve IV

I, II ve III

I. Kök şapkası (Kaliptra) II. Uzama bölgesi III. Bölünme bölgesi IV. Olgunlaşma bölgesi kısımlarından hangileri sayesinde topraktan su ve mineral alımı en fazla olur? A) Yalnız III D) II ve III

B) Yalnız IV

ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME

II. Kütikula III. Stoma

C) I ve II

E) I ve IV

243

BÖLÜM 1

Bitkilerde Dokular - Organlar

6. Aşağıda çift çenekli genç bir bitki gövdesinin enine kesiti

8. Bir hücrede bulunan iki organel arasında gerçekleşen

görülmektedir.

madde değişimi gösterilmiştir.

2 I

3

II III

4

IV

5

ATP

V

6 7

Mitokondri Kloroplast

8

IV

V

9 Bu hücre ile ilgili,

10 Numaralandırılmış kısımlarla ilgili verilenlerden

11

I. Yeşil bir bitkinin alt epidermis hücresi olabilir.

hangisi yanlıştır?

II. Alt epidermiste bulunan bekçi hücre olabilir.

12

III. Fotosentetik bir bakteri olabilir.

A) I. kısım; epidermis olup sadece oksidatif fosforilasyonla ATP üretir.

13

ifadelerden hangileri doğrudur?

B) II. kısım; parankima hücrelerinden oluşan korteks tabakasıdır.

14 15

A) Yalnız I D) II ve III

C) III. kısım; IV ve V. kısımlara yeni ilaveler yapacak olan kambiyumdur.

16

B) Yalnız II

C) I ve II

E) I, II ve III

D) IV. kısım; ölü hücrelerden oluşan ksilemdir.

17

E) V. kısım; organik besinlerin iletimini sağlayan oemdir.

18 19

9. Stoma hücrelerinde grakteki durum gerçekleşmiştir.

ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME

Glikoz

7.

Bitkilerde gerçekleşen boşaltım olaylarıyla ilgili, I. Suyun boşaltımı difüzyon ile gerçekleştirilir.

Bu hücrelerin pH ve osmotik derişimi aşağıdakilerden hangisinde gösterildiği şekilde olur?

II. Kalsiyum tuzları bakımından zengin topraklarda yaşayan bitkiler fazla kalsiyumu, oksalat kristalleri halinde kofullarında biriktirip yaprak dökümü ile atılır.

pH

III. Stomalardan H2O, CO2, O2, hidatodlardan su ve mineral atılır. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I D) I ve III

244

CO2

B) Yalnız II

C) Yalnız III

E) I, II ve III 1E

2A

3D

4C

5B

6A

Ozmotik Derişim

A)

Azalır

Azalır

B)

Artar

Azalır

C)

Değişmez

Değişmez

D)

Azalır

Artar

E)

Artar

Artar

7E

8B

9A

TEST 1.

4

120

Bitkilerde Dokular - Organlar

Aşağıdaki şekilde çift çenekli bir bitkinin kök enine kesiti verilmiştir.

BÖLÜM

4. Havadaki su buharı ile yeryüzünün aşırı soğuması ve

1

aşırı ısınması engellenir. Böylece gece ile gündüz ara-

2

sındaki sıcaklık farkı azalır. Tabloda üç bölgede bir gün V

I

içindeki gece ve gündüze ait sıcaklık ortalamaları ve-

3

rilmiştir.

4

II

Gündüz sıcaklık ortalaması

Bölge IV III

Gece sıcaklık ortalaması

5

X

28

17

6

Y

28

7

7

Z

28

22

8 Numaralandırılmış kısımlarla ilgili aşağıdaki eşleş-

Bu bölgelerde bulunan ve X, Y ve Z ile gösterilen

tirmelerden hangisi yanlıştır?

özdeş üç bitkinin bir günlük terleme hızlarının en az olandan en çok olana doğru sıralaması aşağıdakiler-

A) I

→ Emici tüy

den hangisinde verilmiştir?

B) II → Korteks

A) X – Y – Z

C) III → Kambiyum

10 11

B) Y – X – Z

D) Z – X – Y

D) IV → Floem

9

C) X – Z – Y

E) Y – Z – X

12 13

E) V → Ksilem

14 15 16

5. Grakte ayçiçeği yaprağındaki stomaların ortam sıcaklı2. Bitkilerde transpirasyon (terleme),

17

ğına göre açılma oranı gösterilmiştir.

18

I. Fazla ısı uzaklaşır.

Stomaların açılma oranı (%)

II. Fazla tuz atılır.

19

III. Topraktan inorganik madde alımı artar.

90 75 60

olaylarından hangilerini sağlar?

45

B) I ve II

D) II ve III

C) I ve III E) I, II ve III

30 15 5

10

15 20

25

30 35

Sıcaklık (°C)

40

Buna göre, I. 30 °C’de, stomadan giriş çıkış yapan gaz miktarının

3. Kara bitkilerinde gaz alışverişi ve terlemeyle ilgili adaptasyon aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? A) Kütikulanın bulunması B) Stomaların açılıp kapanma özelliği C) Epidermis hücrelerinin canlı oluşu D) İletim parankimasının bulunması E) Parankima hücrelerinin dizilişi

maksimum olması beklenir. II. Sıcaklık artışı terleme oranını sürekli artırır. III. 40 °C sıcaklık fotosentez hızını 30 °C’ye göre olumsuz etkiler. yorumlarından hangileri yapılabilir? A) Yalnız I D) I ve III

B) Yalnız II

ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME

A) Yalnız I

C) I ve II

E) I, II ve III

245

BÖLÜM 1

Bitkilerde Dokular - Organlar

6. Suyun az olduğu kurak bölgelerde yaşayan, ananas

9. Karasal bitkilerde, ortamdaki nem miktarının deği-

ve kaktüs gibi bitkiler, stomalarını gündüz kapatıp gece açarlar. Böylece gece depoladıkları karbondioksidi gündüz besin yapımında kullanırlar.

şimine bağlı olarak çizilen aşağıdaki graklerden hangisi yanlıştır?

2

A)

3 Bu bitkilerde,

4

B)

Kütikula kal›nl›¤›

C)

Yaprak yüzeyinin genişliği

Kök hücresinin osmotik basıncı

I. Gece fotofosforilasyon yaparlar.

5

II. Gündüz solunum yapmazlar.

6

III. Terlemeyle hiç su kaybetmezler.

7

özelliklerden hangileri doğru değildir?

8

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve III

C) Yalnız III

Ortam nemi

Ortam nemi

D)

E)

Stoma sayısı

Ortam nemi

Yapraklardaki tüy sayısı

E) I, II ve III

9 Ortam nemi

10

Ortam nemi

11 12 13 14

7.

Bitkilerde özelleşmiş bir boşaltım sistemi yoktur. Kara bitkilerinde boşaltım ürünlerinden olan su, buhar şeklin-

10. Bitkilerde görülen,

de stomalardan dışarı atılır. Stomalardan su buharının atılmasına terleme denir. Terleme hızını etkileyen bir

I. Gelişmiş, derinlere inebilen kök sistemi

çok faktör vardır.

II. Su ileten odun borularına sahip olmaları

Aşağıdakilerden hangisinde terleme hızını etkileyen

III. Açılıp - kapanabilen stomalarının olması

17

dış faktörler beraber verilmiştir?

IV. Fotosentez yapabilen hücrelerinin varlığı

18

A) Rüzgar – Stoma sayısı

19

B) Yaprağın yapısı – Sıcaklık

özelliklerinden hangileri, karada yaşama şansını arttıran adaptasyonlardandır?

15 16

A) I ve II

C) Havadaki nem oranı – Stoma sayısı

B) II ve IV

D) I, II ve III

D) Topraktaki su miktarı – Yaprağın yapısı

C) III ve IV

E) II, III ve IV

ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME

E) Rüzgar – Topraktaki su miktarı

11. Nemli bölge yaşamına uyum gösteren bitkilerde, I. Yaprağın parçalı olması II. Stomaların yaprağın sadece alt yüzeyinde bulunması

8. Aşağıdakilerden hangisi nemli ortam bitkilerinin özelliğidir?

III. Kökte emici tüy sayısının çok olması

A) Geniş yüzeyli yaprak

IV. Yapraklarının tüysüz olması

B) Kalın kütikula tabakası özelliklerinden hangileri görülür?

C) Gözeneklerin derinde olması

A) I ve II

D) Gövdenin su depolaması

D) I ve III

E) Yaprak yüzeylerinin tüylü olması

246

1C

2C

B) I ve IV

3B

4D

5D

6E

7E

8A

9E

10D

C) I, II ve III

E) II, III ve IV 11B

TEST 1.

5

121

Bitkilerde Adaptasyon - Stomalar

Kurak bölge bitkilerinde, su kaybını önlemek için stomalar genellikle yaprağın alt epidermisinde bulunur.

4. Aşağıdaki grakte ortam nemliliğine bağlı olarak bir bitki türündeki ölüm oranı gösterilmiştir.

Bu bitkilerin yapraklarında sünger parankiması hüc30

dakilerden hangisini sağlamaya yönelik bir adaptas-

20

yondur?

10

3 4 5

Kurak Nemli Çok nemli

A) Hücre sayısını azaltmaya B) Sünger parankimasında fotosentezin daha az olmasını sağlamaya

1 2

Ölüm oranı(%)

relerinin arasındaki boşlukların fazla olması aşağı-

BÖLÜM

6

Bu bitki türü ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söyle-

7

nemez?

8

A) Kurak ortama iyi adapte olmuştur.

9

B) Yaprak yüzeyi geniş olabilir.

10

C) Yaprağın genetik özelliğine göre şeklini oluşturmaya D) Işık alt kısımlara daha az ulaştığı için, klorol sayısını azaltmaya

C) ‹letim demeti bulunmayabilir.

E) Karbondioksitin bol klorolli palizat parankiması hücrelerine ulaşmasını kolaylaştırmaya

11

D) Stomaları yaprağın alt ve üstünde, çok sayıda olabi-

12

lir. E) Kütikula tabakası çok incedir.

13 14

5. Kurak bölge yaşamına uyum gösteren bitkiler, 2. Kurak bölgelere adapte olmuş bitkilerde, I. Stomalarının epidermisin üstünde konumlanması

I. Kök hücrelerinin osmotik derişiminin yüksek olması II. Stomaların yaprağın üst yüzeyinde fazla olması

15 16 17

II. Yaprak yüzeyinin geniş olması

III. Köklerin kazık kök tipinde olup derinlere inmesi

III. Kök osmotik derişiminin yüksek olması

IV. Kütikula tabakasının kalın olması

18

özelliklerinden hangileri görülebilir?

özelliklerinden hangilerine sahiptir?

19

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I ve III

A) I ve II

B) II ve IV

D) I ve III

C) I, II ve III

E) I, III ve IV

6. Tropikal bölge bitkilerinin bekçi hücrelerinde gerçekleşen olaylarla ilgili,

3. Yaprağındaki bekçi hücreleri derinde, kütikulası kalın bir bitkinin,

Turgor basıncı

Sükroz

gündüz gece gündüz

gündüz gece gündüz

Sitoplazma pH’ı

I. Yapraktaki örtü tüyü II. Terleme ile atılan su III. Topraktan alınan mineral

I

gündüz gece gündüz

II

III

niceliklerinden hangileri, bekçi hücreleri yüzeyde ve ince kütikulalı bitkilerden fazla olmalıdır?

graklerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I

A) Yalnız I

D) I ve II

B) Yalnız II E) II ve III

C) Yalnız III

D) II ve III

B) Yalnız II

ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME

A) Yalnız I

C) Yalnız III

E) I, II ve III

247

BÖLÜM 1

Bitkilerde Adaptasyon - Stomalar

7.

9. Bekçi hücreleri (a) ve komşu epidermis hücreleri (b)

Grak, bir gün içinde stoma bekçi hücrelerindeki çözünen madde miktarlarındaki değişimi göstermektedir.

harer ile gösterilmiştir.

2

stoma açıklığı

Miktar

3 4 5

Çözünen madde t0

t1

Zaman

t2

6 Grakle ilgili,

7 8

I. t1’de bekçi hücreler su alarak açılır. II. t0’da bekçi hücrelerde su bulunmaz.

a

9

III. Çözünen madde K+ olabilir.

10

IV. t1 – t2 arasında komşu hücrelerden bekçi hücrelere

b

Bu hücrelerde gerçekleşen,

11

I. a’da pH’ın b’ye göre artması

su girer.

II. a’da K+ miktarının azalması

ifadelerden hangileri doğrudur?

III. a’da solunum hızının fotosentez hızından yüksek ol-

12 A) Yalnız I

B) I ve III

ması

C) II ve IV

13 D) I, II ve III

IV. b’deki suyun a’ya geçmesi

E) I, III ve IV

14

durumlarından hangileri, stoma açıklığının artması-

15

na neden olur?

16

A) Yalnız I

B) II ve III

D) I, II ve III

C) I ve IV

E) II, III ve IV

17 18

8. Aşağıda kapalı bir stoma görülmektedir.

19

Dış çeper İç çeper Çekirdek

ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME

Epitermis hücreleri

Kloroplast

10. Gözeneklerin kilit hücrelerinde görülen olaylardan bazıBekçi hücreler

ları aşağıda verilmiştir. I. Işık almaya başlayınca fotosentezin başlaması

Şekildeki bekçi hücreleriyle ilgili aşağıda verilenler-

II. Karbondioksit birikimi nedeniyle pH derecesinin düşmesi

den hangisi yanlıştır? A) Bekçi hücrelerde pH hızla artmaktadır.

III. Şeker miktarının artması

B) Bekçi hücrelerden epidermis hücrelerine su geçmiş

IV. Turgor basıncının düşmesi

olabilir.

Bu olaylardan hangileri gözeneklerin kapanmasına neden olur?

C) Bekçi hücrelerde K+ miktarı azalmaktadır. D) Bekçi hücrelerde turgor basıncı düşük olduğu için

A) Yalnız I

stoma kapalıdır.

D) II ve IV

E) Bitkinin bulunduğu ortamda su miktarı az olabilir.

248

1E

2C

3A

4A

B) I ve II

5E

6C

7B

8A

9C

10D

E) III ve IV

C) Yalnız III

TEST 1.

6

122

Stoma ve Madde Taşınması

4. Bir bitkinin iki günlük terleme hızı gösterilmiştir.

Bitkilerde, I. Toprağın su miktarının fazla olması

BÖLÜM 1 2

Terleme hızı

II. Kök hücrelerinin osmotik derişiminin fazla olması

3

III. Emici tüylerle geniş yüzeyler oluşturulması

4

IV. Toprağın osmotik derişiminin fazla olması V. Topraktaki mineral miktarının fazla olması 1. gün

2.gün

5

t

özelliklerinden hangileri köklerden alınan su miktarının artmasını sağlar? A) I ve III

İki günün terleme hızının farklı olmasına,

B) II ve IV

D) II, III ve V

6

C) I, II ve III

E) III, IV ve V

I. Bekçi hücre sayısı

8

II. Rüzgâr hızı

9

III. Havanın nem oranı IV. Kütikula tabakasının kalınlığı

10

V. Hava sıcaklığı

2. Hava ve toprağın nem oranının maksimum olduğu ortamda bulunan otsu tohumlu bir bitki türünde,

7

faktörlerinden hangilerinin değişimi yol açmış ola-

11

bilir?

12

A) IV ve V

B) I, II ve III

D) II, III ve V

C) I, II ve IV

13

E) I, II, III ve IV

14 I. Gutasyon (damlama) II. Stomalarda açıklığın azalması

15

III. Terleme hızının yüksek olması

16

5. Stomaların kapanmasını,

IV. Suyun fotolizi

17

olaylarından hangilerinin gerçekleşmesi beklen-

I. Bitkide fotosentezin durup solunumun hızlanması

mez?

II. Bekçi hücrelerin turgor basıncının azalması

18

III. Bitkide susuzluk nedeniyle absisik asit üretilmesi

19

B) I ve III

D) II ve III

C) I ve IV

E) I, II ve III

olaylarından hangileri sağlar? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) II ve III

3. Bekçi (kilit) hücrelerinde,

E) I, II ve III

6. Tamamen su içinde yaşayan bitkilerde,

I. Glikojen depolama

I. Klorolli hücreler

II. Sükroz sentezi

II. Gözenekler

III. Organik besin tüketimi

III. Gelişmiş kök yapısı

IV. Karbondioksit özümlemesi

IV. Epidermis

olaylarından hangileri gerçekleşmez?

verilenlerden hangileri bulunur?

A) Yalnız I

A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) I, II ve III

C) I ve III

C) I ve II

E) II, III ve IV

D) II ve IV

B) I ve IV

ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME

A) Yalnız III

C) Yalnız III

E) I, III ve IV

249

BÖLÜM 1

Stoma ve Madde Taşınması

7.

I. Terleme

3

II. Solunum

4

6

lın enine kesiti yandaki şekilde numaralarla gösterilmiştir.

III. Fotosentez

Bu bitkinin toprağına ve-

1

rilen bir boya maddesinin

verilenlerden hangileri olabilir?

5

Bir bitkiye ait gövde ve da-

3

ozmotik derişim olmasının temel nedeni,

2

4

10.

Yaprak hücrelerinde, kök hücrelerinden daha yüksek

A) I ve II

B) Yalnız II

D) I ve III

bir süre sonra 2 ve 4 nu-

2

C) Yalnız III

maralı bölgeyi boyadığı

E) II ve III

gözlenmiştir.

7

Bu bitkiyle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

8

8. Aşağıda bir bitkinin çeşitli yapıları numaralandırılmıştır.

A) 2 ve 4 numaralı bölgeler ksilem, 3 numaralı bölge

9

oemdir.

10

B) Boya maddesi 2 numaralı bölgeden 4 numaralı bölgeye basınç – akış prensibi ile taşınır.

I

11

C) Bu bitkinin yaprakları paralel damarlı olamaz.

12

II

D) 3 numaralı bölge canlı hücrelerden meydana gelmiş-

13

tir.

III

E) Bu bitkinin gövdesinde gaz alışverişini sağlayan lenti-

Toprak

14

seller bulunur.

15 IV

16 17 18 19

Şekli verilen bitkinin su emme kuvvetinin azdan çoğa doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? A) I - II - III - IV

B) I - IV - III - II

C) II - III - IV - I

D) III - IV - I - II

E) IV - III - II - I

11. Karasal bitkilerde köklerin en önemli görevi topraktaki

ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME

su ve madensel tuzların emilimini sağlamaktır. Bunun için kök emici tüy hücreleri ile toprak arasında ozmolaaşağıdaki faktörlere bağlıdır.

Emici tüy hücrelerinin topraktan suyu almasında,

I. Kök basıncı

I. Yaprakların terlemeyle su kaybetmesi

II. Terleme

II. Kök hücrelerindeki glikozun dehidrasyona katılması

III. Kohezyon kuvveti

III. Emici tüy hücrelerinde çözünmüş madde miktarının

IV. Ksilemin kılcal olması

çok olması

Bunlardan hangi ikisinin birlikte etkisi, çok uzun ağaçların yapraklarına su çıkışında diğerlerinden daha etkilidir?

durumlarından hangileri etkilidir?

A) II ve III

A) Yalnız I

D) I ve II

250

rite farkı olmalıdır.

9. Bitkilerde suyun kökten yapraklara doğru taşınması

B) I ve IV

IV. Odun borularını oluşturan hücrelerin ölü olması

C) II ve IV

D) I, II ve III

E) I ve III 1C

2D

B) II ve IV

3A

4D

5E

6B

7D

8E

9A

10B

C) I ve III

E) II, III ve IV 11C

TEST 1.

7

123

Madde Taşınması

BÖLÜM

Organik besinlerin basınç akış teorisine göre oem

3. X ve Y bitki türlerinde bir gün boyunca odun ve soymuk

1

demetlerinde taşınımı sırasında aşağıdaki olaylar-

boruları ile taşınan madde miktarları yukarıdaki grak-

2

dan hangisi gerçekleşmez?

lerde gösterilmiştir.

3 Taşınan madde miktarı

A) Ksilemden oeme ozmozla su geçişi

Taşınan madde miktarı

4

B) Floemin kaynak hücreye temas eden uç kısmında hidrostatik basıncın artması

Odun boruları Soymuk boruları

Odun boruları Soymuk boruları

C) Ksilemdeki organik besinlerin havuz hücrelere geçmesi D) Floem özsuyu içindeki organik besinlerin kaynak hücreden havuz hücreye doğru taşınımı E) Floemin havuz hücreye bakan uç kısmından suyun tekrar ksileme geçmesi

Gündüz Gece X bitkisi

Zaman

Gündüz Gece Y bitkisi

Zaman

5 6 7

Buna göre,

8

I. Bir gün içinde X ve Y bitkilerinde taşınan inorganik madde miktarı, organik madde miktarından fazladır.

9

II. Bitkilerde su ve mineral taşınması gece – gündüz

10

devam eder. III. Y bitkisinin terleme ve fotosentez hızı, X bitkisinden fazla olabilir.

12

verilenlerden hangileri doğrudur?

2. Bir öğrenci, bir bitkiden aldığı aynı uzunlukta olan üç farklı dal parçasını şekildeki gibi cam boruların a uçlarına lastikle tutturuyor. Cam boruların b uçlarını ise su

A) Yalnız I D) I ve III

11

B) Yalnız II

13 C) Yalnız III

E) I, II ve III

dolu kaplara yerleştiriyor. Üç düzeneği de önce ışıklı ve

14 15

rüzgârlı, sonra karanlık ve neme doymuş ortamda bek-

16

letiyor.

17

a b

lastik

renkli sıvı

a b

lastik

19 b

lastik

4. Bitkilerde hücreden hücreye madde taşınımı “kısa me-

su

su I

18

renkli sıvı

II

III

Düzenekte gözlemlenecek durumlarla ilgili, I. Işıklı ve rüzgârlı ortamda cam borulardaki renkli sıvının a yönünde ilerleme hızı II > I > III şeklindedir. II. Nemli ortamda terlemenin azalmasıyla her üç dal parçasında da hidatotlar görev yapar. III. Karanlık ve neme doymuş ortamda cam borulardaki renkli sıvı a yönünde III > I > II şeklinde hareket eder.

D) II ve III

B) I ve II

Aşağıdakilerden hangisi uzun mesafeli madde taşınımına örnek verilebilir? A) Potasyum iyonlarının stoma kilit hücrelerinden komşu epidermis hücrelerine geçişi B) Glikozun kaynak hücreden oem hücrelerine geçişi C) Emici tüyler tarafından topraktan emilen suyun endodermise doğru taşınması D) Yapraklarda üretilen organik maddelerin köklere doğru iletilmesi

ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I

safeli taşınım”, bitki düzeyinde madde taşınımı ise “uzun mesafeli taşınım” olarak adlandırılır.

C) Yalnız III E) I, II ve III

ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME

a

renkli sıvı

E) Stoma ile alınan karbondioksitin özümleme parankimasına doğru taşınması

251

BÖLÜM 1

Madde Taşınması

5. Bitkilerde ksilem özsuyunun kökten yapraklara doğ-

8. Aşağıdaki şekilde bir bitki kökündeki emici tüyler ile top-

ru yükselmesinde,

2

rak ortamı arasındaki ilişki gösterilmiştir.

I. Terleme sonucu mezol tabakasındaki hücrelerde K

L

ozmolaritenin artması

3

II. Ksilemin kılcal boruları içindeki moleküllerin su mo-

4

Toprak

leküllerini çekmesi III. Suyun kök bölgesindeki ksilem hücreleri tarafından

5

aktif taşıma ile alınması

X

6

olaylarından hangileri etkilidir?

7

A) Yalnız II

B) I ve II

D) II ve III

8

C) I ve III

E) I, II ve III Y

Ksilem

9 10

Topraktaki suyun ksileme taşınabilmesi için belir-

11

tilen bölgelerin ozmolarite değerlerinin çoktan aza

12

miştir?

13

doğru sıralaması aşağıdakilerden hangisinde veril-

6. Bir bitkide toprak neminin yüksek ve terlemenin en

A) X – Y – K – L

B) X – Y – L – K

düşük olduğu zamanlarda kök basıncının etkisiyle

C) K – Y – X – L

D) L – Y – X – K

14

aşağıdaki olaylardan hangisinin gerçekleşmesi bek-

15

lenir?

16

A) Adhezyon

B) Kohezyon

17

C) Terleme

D) Aktif taşıma

E) L – K – Y – X

E) Gutasyon

18 19

9. Aşağıdaki şekilde bir bitkinin gövdesi kesilmiş ve kesik gövde ucuna, içinde renkli sıvı bulunan “U” borusu bağlanmıştır. Belirli bir süre sonra “U” borusundaki sıvının II. ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME

kolda “X” noktasına çıktığı gözlenmiştir.

7.

Bitkilerde terleme, kohezyon – gerilim mekanizmasına göre su taşınmasında,

II. Su kaybeden kök hücrelerinde kök ozmotik derişiminin artması

II. kol Renkli sıvı

I. kol.

III. Su moleküllerinin kohezyon kuvvetinin etkisiyle ksilem içinde yükselmesi olaylarının gerçekleşmesi sırası aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? A) I – III – II

B) II – I – III

D) III – I – II

252

X

I. Yaprak hücrelerinde ozmotik derişimin artması

Bu durumun gerçekleşmesinde hangi olay etkili olmuştur?

C) II – III – I

A) Terleme

E) III – II – I 1C

B) Fotosentez

D) Solunum 2A

3E

4D

5B

6E

7A

8E

9C

C) Kök basıncı

E) Gutasyon

KARMA TEST 1.

1

Bitkilerde Doku - Organ - Madde Taşıma

Genellikle karada yaşayan hayvan ve bitkilerin vücut içi ozmotik derişimi 2 atmosfer kadardır. Ozmotik derişimi 35–40 atmosfer olan bir bitki için

124

BÖLÜM

4. Yaşadığı göl ekosistemi ile ozmotik denge halinde olan

1

su bitkilerinin, ozmotik derişimi t zamanından itibaren aşağıdaki grakteki gibi olmuştur.

2 3

aşağıdakilerden hangisi kesin olarak doğrudur?

Osmotik derişim

4 A) Deniz veya tuzlu göl kıyısında gelişir. B) Hücrelerinde kontraktil koful bulunur.

5

C) Açık tohumlu bir bitkidir.

6

D) Tek hücrelidir.

Zaman

t

E) Çiçekleri yoktur.

7 8

Bitkinin yaşadığı ortamla ilgili, I. Yağışların azalmasına bağlı olarak göldeki tuz oranı yükselmiştir.

9 10

II. Göl ekosisteminde parazit organizmaların sayısı

11

artmıştır.

2. Aşağıdakilerden hangisi bitkilerde salgı hücrelerinin bir ürünü değildir?

III. Yağışların artmasına bağlı olarak göldeki tuz oranı azalmıştır.

13

A) Böcek kapan bitkilerdeki sindirim enzimleri

yorumlarından hangileri yapılabilir?

B) Isırgan otunun ürettiği yakıcı madde

A) Yalnız I

C) Çamgillerdeki antiseptik reçine

12

B) Yalnız II

D) II ve III

C)Yalnız III

14 15

E) I, II ve III

D) Böcek gibi canlıları çekmeye yönelik nektar

16

E) Floemde taşınan azotlu bileşikler

17

5. Bir bitkinin yapraklarında fotosentez sonucu birim

18

zamanda üretilen besin miktarını aşağıdakilerden hangisi etkilemez?

19

A) Yaprak yüzeyinin genişliği B) Stomaların konumu

3. Kazık köke sahip bitkilerde ana kök yerçekimi doğrultusunda büyürken ana kökten çıkan yan kökler yatay ve

C) Gözenek (stoma) sayısı D) Lentisel sayısı E) Kloroplast sayısı

dikey olarak büyürler. Yan köklerin farklı yönlerde büyümesinin bitkiye sağladığı avantajlar,

II. Yüzey genişleterek daha fazla madde alınmasını sağlamak III. Bitkinin toprağa daha sıkı tutunmasını sağlamak durumlarından hangileri olamaz? A) Yalnız I D) II ve III

B) Yalnız III

için aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? A) Kalın bir kütikula tabakası vardır. B) Az sayıda stomaya sahiptir. C) Kök emici tüyleri az sayıdadır.

C) I ve II

E) I, II ve III

KARMA TEST

6. Kurak bölge ortamına adapte olmuş bir bitki türü

I. Üreme hızını artırmak

D) Yaprak yüzeyi küçülmüştür. E) Kök hücrelerinin ozmotik derişimi yüksektir.

253

BÖLÜM 1 2

KARMA TEST (Bitkilerde Doku - Organ - Madde Taşıma) 7.

9. Besin elementlerinin emici tüyler yardımıyla toprak-

Bitkilerin gelişimi için gerekli olan minerallerden bazıları; demir, azot ve magnezyumdur.

tan alınmasında,

Bu elementlerin ortak özellikleri,

I. Difüzyon,

3

I. Hücre çeperinin yapısına katılma

II. Aktif taşıma,

4

II. Klorolin yapısına katılma

III. Ekzositoz

5

III. Gerektiğinde enerji verme

olaylarından hangileri etkili olur?

6

IV. Topraktan köke kolaylaştırılmış difüzyonla girebilmeleri

A) Yalnız I

7

verilenlerden hangileri olamaz?

8

A) Yalnız II

9

B) Yalnız III

D) II ve IV

B) Yalnız II

D) I ve III

C) Yalnız IV

C) I ve II

E) I, II ve III

10. Farklı özelliklere sahip iki parazit bitki, konaklarından

E) I, II ve III

zedelenmeden bir bütün halinde alınarak, içinde su ve mineraller bulunan deney tüplerine yerleştiriliyor. Uygun

10

sıcaklıkta ve aydınlıkta bekletilen bitkilerin metabolizma hızlarının grakteki gibi olduğu görülüyor.

11

Metabolizma hızı

12 13

A

8. Stoma hücrelerinin iki farklı konumu aşağıdaki şekilde 14

gösterilmiştir. B

15

Zaman

İnce çeperler

16

A ve B bitkileriyle ilgili,

17

I. A bitkisi yarı parazittir.

18

II. B bitkisinin hücreleri klorolsizdir.

Kalın çeperler

19 Konum – I

III. A bitkisi, karbondioksit özümlemesi yapabilir. IV. B bitkisi saçak kök sistemine sahiptir.

Konum – II

verilenlerden hangileri doğrudur? Stoma (kilit) hücreleriyle ilgili,

A) I ve II

I. Su stresinde absisik asit hormonu çözünmüş maddelerin kilit hücrelerden çıkmasına neden olduğundan su kaybeder ve konum I’e geçiş olur.

D) I, II ve IV

KARMA TEST

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

11. Bitki köklerindeki birliktelikler ile ilgili,

II. Turgor basıncındaki artış, hücre duvarındaki ışınsal düzenlenmiş selüloz mikrobriller nedeniyle kilit hücrelerin dışa doğru kavis yapmasını sağlar.

I. Bitki kökleri ile mantar hieri arasındaki mutualist ilişkiye mikoriza denir.

III. Gece, şeker miktarının artışı konum I’e neden olur.

II. Azot bağlayan bakterilerin bitki köküne girmesiyle kökte nodül oluşur.

IV. Gündüz komşu hücrelerden stoma kilit hücrelerine K+ geçişi olur ve konum II oluşur.

III. Nodüldeki bakteriler bitkiye zarar verir.

verilenlerden hangileri doğrudur?

ifadelerinden hangileri yanlıştır?

A) Yalnız II

B) Yalnız III

D) I, II ve IV

254

B) I ve IV

C) I ve IV

A) Yalnız II

E) II, III ve IV 1A

2E

3A

B) Yalnız III

D) II ve III 4A

5D

6C

7E

8D

9C

10C

C) I ve II

E) I, II ve III 11B

TEST

1

125

Bitkilerde Beslenme ve Bitki Hormonları

1.

3. Bitkilerde büyüme, gelişme ve bitkisel hareketlerde

1

etkili olan oksin hormonu ile ilgili aşağıda verilen

2

K

M

– Uyaranın etkisi

+

+

– Uyaran yönünün etkisi



+

– Turgorun etkisi

+



A) Oksin, bitkinin ışık alan tarafında toplanır.

– Hormonun farklı dağılımının etkisi



+

B) Bitkinin uç bölgesinde üretilir.

(+ : var, – : yok) Özellikleri verilen K ve M olayları ile ilgili, I. Polen tüpündeki sperm çekirdeklerinin dişi organlar-

açıklamalardan hangisi yanlıştır?

3

5

D) Oksin hormonu hücre uzamasını sağlar.

6

E) Yönelmenin nedeni oksinin düzensiz dağılımından kaynaklanan asimetrik büyümedir.

lazma hareketidir. IV. K hareketi pozitif veya negatif hareket olarak adlandırılabilir.

9

4. Bitkilerde görülen,

10

I. Kadın tuzluğu çiçeklerinin erkek organlarının, böcek dokunduğu zaman dişi organ üzerine kapanması

11

II. Sıcaklığın hızlı yükselmesine bağlı olarak lale bitki-

12

sinin taç yapraklarını açması

13

verilenlerden hangileri doğru değildir?

III. Akşam sefası çiçeklerinin gündüz kapanması

A) Yalnız I

olaylarından hangisinin yönü, uyarının yönüne bağlı

B) I ve II

D) III ve IV

C) II ve III

olmayıp, turgor basıncı değişmeleriyle meydana ge-

E) I, III ve IV

7 8

II. M olayı uyarana doğru ise pozitif, uyaranın tersi yö-

III. M olayı bir hücreli organizmalarda gözlenen sitop-

4

C) Oksin salgılanması çevre faktörlerinden etkilenir.

daki yumurtaya hareket etmesi, K olayına örnektir.

nünde ise negatif tropizma olarak adlandırılır.

BÖLÜM

14 15

lir?

16 A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

17 18

2. Aşağıda farklı iki koleoptilin karanlıktaki konumları ve agar bloklarındaki oksin miktarları gösterilmiştir.

19

5. Absisik asit hormonu uzun süren susuzluk, aşırı soğuk Agar blok

gibi durumlarda, tohumun çimlenmesini önleyerek uyku % 27 oksin

Mika Agar blok

halinde kalmasını sağlar. Gelişim döneminde, tohum su alarak şişer ve enzim etkinliği artar. Giberellin hormonunun sentezi, absisik asidin etkisini ortadan kaldırarak

% 50 oksin

% 50 oksin I

% 73 oksin

Mika

Buna göre,

II

Koleoptil b

Agar blok

II. Tohumun çimlenmesinde hormonlar ve çevresel

I. Koleoptil a’da yönelme gözlenmez. II. Koleoptil b yerçekimine zıt yönelim yapar.

E) II ve III

III. Absisik asit bitkinin olumsuz koşullara uyumunu sağ-

sonuçlarından hangilerine ulaşılabilir?

ifadelerden hangileri doğrudur? B) Yalnız II

faktörler etkilidir lar

III. Koleoptil a da büyüme gözlenmez.

D) I ve II

I. Bitkilerde bir hormon başka bir hormonun etkisini artırabilir

Bununla ilgili,

A) Yalnız I

embriyonun büyümesini sağlar.

C) Yalnız III

A) Yalnız I D) II ve III

B) Yalnız III

KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ

Koleoptil a

C) I ve II

E) I, II ve III

255

BÖLÜM 1

Bitkilerde Beslenme ve Bitki Hormonları

6. Aşağıdaki işlem karanlık ortamda üç ayrı türden koleop-

8. Dikotil bir bitki türüne ait delere aşağıdaki işlemler uy-

til için uygulanmış ve kıvrılma açıları,

gulanmıştır.

2

Buğdayda 20°, yulafta 10°, çavdarda 30° olarak sap-

3

tanmıştır.

ışık

ışık

ışık

ışık

Oksinli agar

ışık

4 I

5 6 Kesik uç Koleoptilin agar bloğu ucu kesilir üzerine konur

7 8

Agar bloğu ucu kesik koleoptilin üzerine konur

Yönelim gerçekleşir

II

III

IV

V karanlık

Bu delerden hangilerinde büyüme görülmez?

Kıvrılma açısı

A) Yalnız III

B) I ve IV

D) IV ve V

Bu sonuçlara göre,

C) II ve IV

E) I, II ve III

I. Uzama hormonu yoğunluğu en fazla çavdar koleoptilindedir

9 10

II. Her üç bitkide büyüme hormonu eşit yoğunluktadır

11

9. Bitkilerde turgor basıncı değişmesi aşağıdakilerden

III. Bu yönelimlerin gerçekleşmesinde ışığın etkisi yoktur

12

hangisine yol açmaz?

yorumlarından hangileri yapılabilir?

13

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve II

14

A) Gözeneklerin açılıp kapanmasına

C) II ve III

B) Otsu bitkilerin dik durmasına

E) I ve III

C) Yaprakları pörsümüş çiçeğin suya konunca canlan-

15

masına D) Küstümotuna dokunulunca dalların sarkmasına

16 17 18 19

7.

Çok yıllık bir bitkinin kök ve gövde ucunun farklı oksin miktarları aşağıdaki grakte gösterilmiştir. Nisbi büyüme

10. Aşağıda kısa gün bitkilerinin bulunduğu bir ortamda gün

KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ

Kök ucu

Gövde ucu

uzunluğunun farklı oranlardaki gece ve gündüz bölümleri gösterilmiştir. : Gece

Oksin konsantrasyonu

:Gündüz

Buna göre,

24 saat

Kritik karanlık süresi

I. Gövde büyümesini uyaran oksin konsantrasyonu kök için engelleyici etki oluşturabilir.

Işık faşı

II. Kök ve gövde ucunun maksimum gelişim gösterdik-

I

leri oksin konsantrasyonları farklıdır.

kapsayan günler aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

yorumlarından hangileri yapılabilir? B) I ve II

C) I ve III

A) Yalnız I

E) I, II ve III 1E

III

çeklenmesini sağlayan gece ve gündüz bölümlerini

gövde büyümesini teşvik etmez.

D) II ve III

II

Kısa gün bitkilerinin fotoperiyoda bağlı olarak çi-

III. Kök büyümesini başlatan oksin konsantrasyonu

A) Yalnız I

256

E) Sarmaşığın bir desteğe sarılmasına

konsantrasyonlarında gerçekleştirdikleri nisbi büyüme

2D

B) Yalnız II

D) I ve II 3A

4E

5D

6E

7E

8A

9E

E) II ve III 10 B

C) Yalnız III

TEST 1.

2

Bitki beslenmesinde gübrenin etkisi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

126

Bitkilerde Beslenme ve Bitki Hormonları

BÖLÜM

4. Oksin hormonu, bitkinin boyuna uzamasını sağlar. Sür-

1

gün ucunda eşit olmayan dağılımı yönelime neden olur.

2

Tek yönlü ışık uyarısında oksin, ışık almayan tarafa taA) Organik gübre uygulanan topraklarda inorganik besin elementleri uzun sürelerde oluşur.

şınır ve orada hücre uzamasını teşvik eder.

4

Işık

B) Ticari gübrelerin içeriğini toprakta eksikliği en fazla olan besin elementleri oluşturur.

5

Işık

C) Hatalı gübreleme toprak pH’sını ve topraktaki besin

Mika

elementlerinin kimyasal formunu değiştirdiğinden bitki gelişimini olumsuz etkiler.

a

b Her yönden ışık veriliyor.

D) Organik gübreler bitkiler tarafından doğrudan ve hızlı bir şekilde kullanılabildiği için ürün verimini artırır.

Karanlıkta bekletiliyor.

E) Hayvan gübresi, balık yemi ve kompost organik gübre çeşitleri arasında yer alır.

a, b, c koleoptilleri ile ilgili,

3

6 c

7 8 9

I. a ve b koleoptillerinde büyüme gözlenmez.

10

II. c koleoptili mikaya doğru yönelim gerçekleştirir.

2. Etilen hormonunun işlevleri ile ilgili aşağıdakilerden

III. b koleoptilinde asimetrik büyüme olmaz.

11

ifadelerden hangileri yanlıştır?

12

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve II

hangisi yanlıştır?

C) Yalnız III

E) I, II ve III

13 14 15

A) Hücre duvarındaki pektinleri yıkarak meyvenin yu-

16

muşamasını sağlar. B) Tohumun uyku halinde kalmasında etkilidir.

17

C) Yaprak dökülmesine neden olur. etkilidir. E) Çiçek ve yapraklarda yaşlanmayı artırır.

5. Aynı türe ait özdeş iki bitkiden birincisinin bulunduğu saksıya nitrat (NO3–) tuzu, ikincisinin bulunduğu saksı-

Kireç taşı

3. Aşağıda çeşitli bitkisel hormonlar ile görevleri eşleştirilHangi hormon karşısında verilen özelliğin ortaya çıkmasına doğrudan neden olmaz?

I. ve II. saksıdaki bitkilerin köklerinde görülen yönelim olayları, aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? I

A) Oksin – Hücre uzaması

19

ya ise kireç taşı konuluyor.

NO3 tuzu

miştir.

18

II

A) – Fototropizma

+ Fototropizma

B) Sitokinin – Meyvelerde olgunlaşma

B) + Kemotropizma

– Kemotropizma

C) Etilen – Yaprak dökümü

C) + Tigmonasti

– Tigmonasti

D) Absisik asit – Tohumda dormansi

D) – Kemonasti

+ Kemonasti

E) Giberellin – Gövde uzaması

E) + Geotropizma

– Geotropizma

KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ

D) Programlanmış hücre ölümlerinin gerçekleşmesinde

257

BÖLÜM 1

Bitkilerde Beslenme ve Bitki Hormonları

6. Aşağıda otsu bir bitkinin karanlık (I) ve tek yönlü aydın-

9. Aşağıdaki kloptillere çeşitli uygulamalar yapılmıştır.

latıldığı (II) ortamlardaki durumu gösterilmiştir.

Saf agar

2

Oksinli agar

Işık

3

Saf agar

X

4

I

Y

II

III

IV

V

Bu koleoptillerin hangisinde büyüme gözlenmez?

5

A) Yalnız I

6 I. Karanlık ortam

II. Aydınlık ortam

B) I ve III

D) II, IV ve V

7

C) II ve V

E) I, II, III, IV ve V

Bu ortamlarda bitkinin durumuyla ilgili aşağıdakiler-

8

den hangisi söylenemez?

10. Bitkilerde gövde uzamasını araştırmak için çavdar kole-

9

optilleri ile yapılan deneyler ve sonuçları aşağıda gös-

A) II. durumda gözlenen hareket uyaranın yönüne bağlı

10

terilmiştir.

olarak gerçekleşen tropizmadır. B) II. durumda gözlenen yönelmenin sebebi, oksin

11

hormonunun homojen olmayan dağılımıdır.

12

mika

C) II. durumda Y bölgesindeki hücre uzaması daha yavaştır.

13

Uç kısım kesiliyor.

D) I. durumda bitkide yönelim gerçekleşmezken, simet-

14

rik büyüme gerçekleşir.

15

Büyüme ve yönelme yok.

E) Karanlıkta oksin hormonunun büyümede etkisi yok-

Büyüme ve yönelme yok.

tur.

16

19

7.

KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ

Tek yönlü ışık veriliyor.

Simetrik büyüme var.

Koleoptil ışığa doğru yöneliyor.

I. Tek yönlü ışık böyümeyi sağlayan maddenin koleBitkisel hormonlardan giberellinin görevi aşağıdaki-

optil ucundan yanal olarak taşınmasına neden olur

lerden hangisinde verilmiştir?

II. Tek yönlü ışık, büyümeyi sağlayan maddenin homojen dağılımını bozar

A) Meyvenin olgunlaşmasını sağlamak

III. Koleoptilin her tarafında büyümeden sorumlu bir

B) Tohumun uyku halinde kalmasını sağlamak

madde sentezlenmektedir

C) Tohumu çimlenmesi için uyarır.

sonuçlarından hangilerine ulaşılabilir?

D) Yaprak dökümünü uyarmak

A) Yalnız I

E) Işığa yönelmeyi sağlamak

lerden hangisi yanlıştır? A) Kesik gövde ve yapraklarda saçak kök oluşumunu teşvik eder.

II. Turgor basıncı değişimi ile gerçekleşme III. Uyaranın yönüne bağlı olarak gerçekleşme

B) Yaprak dökülmesini önler.

özelliklerinden hangileri ortaktır? B) Yalnız II

C) Hücrelerin uzamasını sağlar. D) Meyvelerin erken olgunlaşmasını sağlar.

C) Yalnız III

E) Çiçek açmada etkilidir.

E) II ve III 1D

2B

C) Yalnız III

E) I, II ve III

11. Oksin hormonun görevleri ile ilgili aşağıdaki bilgi-

I. Uyarana bağlı olarak gerçekleşme

D) I ve II

B) Yalnız II

D) I ve II

8. Tüm tropizma ve nasti hareketleriyle ilgili,

A) Yalnız I

258

Her yönden ışık veriliyor.

Buna göre,

17 18

Uç kısım kesilip araya mika konuluyor.

3B

4A

5B

6E

7C

8A

9B

10 D

11D

TEST 1.

3

Aşağıdaki şekilde, bir yulaf lizi B tarafından ışıklandırılmıştır. A

127

Bitkilerde Beslenme ve Bitki Hormonları

B

Işık

BÖLÜM 1

3. Bitkilerde, a – Etilen

2

b – Oksin

3

c – Absisik asit

4

hormonlarıyla, I. Meyvenin olgunlaşmasını sağlama

5

II. Tohumda dormansiye neden olma

6

III. Bitkide yönelim sağlama

7 işlevleri aşağıdakilerden hangisinde eşleştirilmişBu durumala ilgili,

tir?

I. Filiz bir süre sonra B tarafına yönelir.

A) a – I

B) a – II

b – III c – II

II. Yönelimi sağlayan hormon oksindir. III. Oksin hormonu A tarafında hücre uzamasını hızlandırır.

B) Yalnız II

D) I ve III

b – III c–I

b – II c – III

9 10 11

D) a – III

E) a – II

b – II

b–I

12

c–I

c – III

13

ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I

C) a – I

8

C) I ve II

E) I, II ve III

14 15 16 17

2. Aşağıda bitkilerde görülen bazı hareket çeşitleri verilmiştir.

18

4. Tropizmada hareket, uyaranın yönüne doğru ise pozitif (+), uyaranın ters yönüne ise negatif (–) olarak ifade Işık

19

edilir. Bu hareketlerin meydana gelmesinde uzama horBu hareket çeşidine bitki kök ve gövdelerinin vermiş olduğu tepkiler tabloda gösterilmiştir.

Kumlu toprak (Tek yönden aydınlatılıyor.)

Kumlu toprak (Karanlık ortam)

Aşağıda verilenlerden hangisinin örneği şekilde görülmemektedir? A) Pozitif fototaksis

Uyaranın Çeşidi

Kireç (Karanlık ortam)

Yönelme Hareketi

Etkilenen Organlar

I

Işık

Fototropizma

Gövde (+)

II

Yerçekimi

Kemotropizma

Kök (+)

III

Su

Hidrotropizma

Kök (+)

IV

Kimyasallar

Geotropizma

Kök (–)

B) Negatif kemotropizma

Tablodaki yönelim hareketlerinden hangisi yanlış-

C) Pozitif geotropizma

tır?

D) Pozitif fototropizma

A) I ve II

E) Negatif geotropizma

D) I ve IV

B) II ve IV

KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ

monunun düzensiz dağılımı etkili olur.

C) III ve IV

E) II ve III

259

BÖLÜM 1

Bitkilerde Beslenme ve Bitki Hormonları

5. Aşağıdaki deneylerde A ve B bitkilerinin köklerinde,

7.

suya ve kirece karşı yapılan tropizma hareketleri gös-

2

Yulaf lizleri ile yapılan çeşitli çalışmalar aşağıda gösterilmiştir.

terilmiştir. Işık

3

Işık

Mika

4

Agar

Kireç

Su

5 I Karanlık

6 A

B

II

III

7 8 9

A ve B bitkilerinin köklerinde görülen tropizma hareketleri aşağıdakilerin hangisinde doğru eşleştirilmiştir? A

10

Bir süre sonra yulaf lizlerinden hangilerinde yönelim gözlenmez? A) Yalnız I

B

A) Kemotropizma

Hidrotropizma

11

B) Hidrotropizma

Kemotropizma

12

C) Hidrotropizma

Haptotropizma

13

D) Hidrotropizma

Geotropizma

E) Fototropizma

Kemotropizma

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I ve III

8. Farklı canlı türlerinde görülen, I. Küstüm otunun yapraklarına dokununca yapraklarını kapatması

14

II. Yulaf bitkisinin kökünün kireçten uzaklaşması

15

III. Öglenanın ışığa doğru yönelmesi

16 hareketlerinin doğru adlandırılması aşağıdakilerden

17

hangisinde gösterilmiştir?

18

Taksi

KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ

19

260

6. Farklı bitkilerde görülen bazı hareketler aşağıda verilmiştir.

Nasti

Tropizma

A)

I

II

III

B)

II

I

III

C)

III

II

I

D)

III

I

II

E)

I

III

II

– Küstüm otuna dokunulduğunda yapraklarının solmuş gibi eğilmesi – Böcek kapan bitkilerin böceği yakalaması

9. Bitki tohumunda gelişimi teşvik eden ve durduran

– Bazı bitkilerin gündüz açılıp gece kapanması

hormonlar aşağıdakilerden hangisinde doğru eşleştirilmiştir?

Bu hareketler aşağıdaki faktörlerden hangisiyle sağlanır?

Olumlu

Olumsuz

A) Turgor basıncı

A) Oksin – Etilen

Sitokinin

B) Uyarı şiddeti

B) Absisik asit – Etilen

Oksin

C) Uyarı yönü

C) Oksin – Sitokinin

Giberellin

D) Oksin hormonunun miktarı

D) Oksin – Giberellin

Absisik asit

E) Enzim miktarı

E) Absisik asit – Oksin

Etilen

1E

2A

3A

4B

5B

6A

7B

8D

9D

TEST 1.

1

128

Bitkilerde Eşeyli Üreme

Yumurtasındaki kromozom sayısı 10 olan tohumlu bir bitkinin,

4. Bir çiçeğin, erkek organında polen oluşumu gösteril-

1

miştir. Mikrosporlardan, mitozla generatif ve vejetatif

2

çekirdekler oluşur. Generatif çekirdek üremeyi, vejetatif

I. Sperm çekirdeği

3

çekirdek ise polen tüpü oluşumunu sağlar.

II. Embriyo III. Endosperm

4

Mitoz Mayoz

yapılarındaki kromozom sayıları aşağıdakilerden Mikrospor ana hücresi

hangisinde verilmiştir?

A)

BÖLÜM

I

II

III

40

20

60

B)

30

20

10

C)

20

40

60

D)

60

20

40

E)

10

20

30

5 Mikrospor

6 7 8 Polen

10

Polen oluşumuyla ilgili, I. Bir polendeki generatif ve vejetatif çekirdeklerdeki DNA şifresi aynıdır.

2. Aşağıdakilerden hangisi vejetatif üremeye örnek verilemez?

9

11 12

II. Bu çekirdeklerdeki DNA’larda aktif olan genler farklı-

13

dır.

A) Karayosunu sporlarının çimlenmesiyle yeni karayosunlarının elde edilmesi

III. Mikrosporların genetik yapıları birbirinin aynısıdır.

15

ifadelerden hangileri yanlıştır?

B) Kavak ve söğüt ağaçlarından koparılan dallardan yeni bitkiler elde edilmesi

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Patates yumrusunun gözlerinden yeni patates bitki-

14

C) Yalnız III

E) I, II ve III

lerinin elde edilmesi

16 17 18

D) Çilekte sürünücü gövdenin toprağa değmesiyle yeni

19

çilek bitkilerinin elde edilmesi toprağa ekilmesiyle yeni menekşe bitkilerinin elde edilmesi

5. Grakte P, R, S ve T bitki türlerinin yaşam süreçlerinde gözlenen monoploit ve diploit evrelerin süreleri gösterilmiştir.

Zaman

3. Ana bitkiden ayrılan tohumun çimlenme başlangıcına

Diploit evre

kadar geçirdiği süreye uyku hali denir.

Monoploit evre

Tohumlarda görülen bu uyku haline, I. Ortamdaki organik madde miktarının az olması P

II. Sıcaklığın çok düşük olması III. Ortamdaki su miktarının yetersiz olması

R

S

T

Bitki türleri

Bu bitki türlerinin evrimsel oluşum sıralaması aşağı-

durumlarından hangileri neden olur?

dakilerden hangisinde verilmiştir?

A) Yalnız II

A) T–S–R–P

D) II ve III

B) Yalnız III

C) I ve II

E) I, II ve III

B) P–R–S–T

D) R–T–P–S

NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ

E) Menekşe bitkisinden ayrılan bir yaprağın kök salınca

C) S–R–P–T

E) P–S–T–R

261

BÖLÜM 1

Bitkilerde Eşeyli Üreme

6. Çimlenmekte olan bir tohum ile ilgili,

9. Kapalı tohumlu bitkilerin, tohumsuz bitkilere göre yeryüzünün geniş ekosistemlerine daha çok yayıl-

Sentezlenen protein miktarı

2

malarında,

Kullanı lanATP miktarı

I. Embriyoyu koruyan ve besleyen tohum oluşumu

3

II. Tohumu saran meyve örtüsünün bulunması

4 t

5

I

6

III. Özel tozlaşma şekilleriyle çapraz döllenmenin sağ-

t

lanması

II

IV. Monoploit evrenin kısalıp diploit evrenin uzaması

Tüketilen CO2 miktarı

Endosperm miktarı

7

özelliklerinden hangileri etkili olmuş olabilir?

8

A) Yalnız I t

9

D) I, II ve IV

t

III

B) I ve II

C) II ve III E) I, II, III ve IV

IV

10 graklerinden hangileri çizilebilir?

11

A) Yalnız I

12

B) I ve IV

D) II, III ve IV

10. Öğretmen tahtaya; tohumun çimlenmesi sırasında, tohumda meydana gelen değişikliklerle ilgili aşağıdaki

C) I, II ve III

graği çizmiştir.

E) I, II, III ve IV

?

13 14

7. 15

Çiçekli bitkilerin üremesinde görülen, I. Polenlerin dişi organa ulaşması Zaman

16

II. Sperm çekirdeklerinin döllenmeye katılması

17

III. Erkek organda mayoz bölünmenin gerçekleşmesi

18

Çizilen grakte “?” yerine,

IV. Döllenmiş yumurtadan embriyonun gelişmesi

I. Üretilen oksijen miktarı

olaylarının gerçekleşme sırası aşağıdakilerden han-

NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ

19

III. Hücre sayısı

A) III – II – IV – I

B) III – I – II – IV

C) II – I – IV – III

D) I – IV – III – II

verilenlerden hangileri yazılabilir? A) Yalnız I

E) II – I – III – IV

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

8. Bir bitkiden alınan tohumun çimlenmesiyle oluşan 11. Vejetatif üreme,

yeni bitki ile ilgili, I. Ata canlılar ile aynı genetik şifreye sahiptir.

I. Menekşede yaprak

II. Çift çenekli bitki olabilir.

II. Patateste göz (nodyum)

III. Kambiyum bulundurmayabilir.

III. Çilekte sürünücü gövde

IV. Bazı hücreleri mayozdan sonra mitoz geçirebilir.

IV. Ayrık otunda toprak altı gövde

açıklamalarından hangileri söylenebilir?

yapılarından hangileri ile sağlanabilir?

A) Yalnız III

A) Yalnız III

D) III ve IV

262

II. Endospermdeki besin miktarı

gisinde verilmiştir?

B) I ve III

C) Yalnız I

E) II, III ve IV

1E

2A

3D

B) II ve IV

D) II, III ve IV 4C

5A

6A

7B

8E

9E

10 C

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV 11E

TEST 1.

2

129

Bitkilerde Eşeyli Üreme

Tohumlu bitkilerde polen oluşumu şematize edilmiştir. 2n Polen ana hücresi

1

3. Kendi kendine tozlaşma ile ilgili, I. Dişi ve erkek gametler aynı zamanda oluşur.

2

II. Oluşan yavruların genomlarının benzerliği, çapraz

3

tozlaşmalara göre daha fazla olabilir. n

n

n

n Mikrosporlar

n n

n n

n n

n n

çiçeğindeki dişi organın tepeciğine taşınması ile ger-

5

çekleşir.

6

A) Yalnız I

Polen oluşumu ile ilgili,

4

III. Bir çiçekteki polenin aynı türe ait başka bir bitkinin

verilenlerden hangileri doğrudur?

Polenler

BÖLÜM

B) Yalnız III

D) II ve III

7 C) I ve II

8

E) I, II ve III

I. Mikrospor hücreleri mitoz geçirmiştir.

9

II. Oluşan polenlerin genetik yapıları aynıdır.

10

III. Bir polen ana hücresinden dört tane polen oluşur.

11

IV. Oluşan herbir polendeki toplam DNA miktarı polen

12

ana hücresi ile aynıdır, ifadelerden hangileri doğrudur? B) I ve III

D) I, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve IV

I. Çenek

14

II. Embriyo

15

III. Kabuk

2. Grakte bir bitkinin yaşam periyodunda tohum evresinden ölümüne kadar geçen sürede yaş ağırlığında meydana gelen değişmeler verilmektedir.

16

yapılarından hangileri kesinlikle bulunur?

17 A) Yalnız I

B) I ve II

D) I ve III

C) Yalnız III

E) I, II ve III

19

Yaş ağırlık

A

B C

18

D

E

t

Aşağıdakilerden hangisi bu evreler ile ilgili doğru olamaz?

5. Çift çenekli bitkilerin üremesi sırasında, I. Mikrospor ana hücresinden mikrospor hücresinin oluşması

A) A – B arasında tohumda absisik asit bulunmaz. B) B – C arasında tohum su alarak ağırlaşmış ancak çimlenme başlamamıştır. C) C – D arasındaki durum besin depolarının kullanılmasından kaynaklanır. D) D – E arası fotosentez nedeniyle bitkinin ağırlığı artmıştır. E) A – B aralığında hidroliz enzimleri aktif değildir.

II. Tohumun çimlenerek yeni bir bitkiyi oluşturması III. Sperm çekirdeğinin yumurtayı döllemesi IV. Triploit çekirdekten endospermin oluşması olaylarından hangilerinin gerçekleşmesi yeni hücrelerde kromozom sayısının değişimine yol açar? A) I ve II

B) I ve III

D) I, III ve IV

NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ

A) Yalnız II

13

4. Bir bitkinin olgun tohumunda,

C) II ve IV

E) II, III ve IV

263

BÖLÜM 1

Bitkilerde Eşeyli Üreme

6. Polen oluşumu sürecinde gerçekleşen olaylara bağ-

9. Çimlenen tohumlarda görev yapan enzimlerin, iki kay-

lı,

naktan meydana geldiği belirlenmiştir.

2

I. Polen yapısında bulunan tüp ve üretken çekirdekle-

3

rin genetik yapısı nitelik ve nicelik bakımından aynı-

a. Tohum yapısında bulunan enzimlerin aktieşmesi ile b. Embriyonik hücrelerin enzim sentezlemesi ile Nişasta bakımından zengin olan tohuma sahip bir bitkinin çimlenme periyodunda, amilaz, proteaz ve nişasta miktarındaki değişim aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir?

dır.

4

II. Mikrospor hücrelerinin çekirdeğinde homolog kro-

5

mozomlar birlikte bulunur. III. Mikrospor hücrelerinin herbirinde polen oluşumu

6

: amilaz,

sırasında karyokinez ve sitokinez olayları birer kez

7

gerçekleşir.

A)

8

ifadelerinden hangileri doğrudur?

9

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) II ve III

10

: proteaz,

B)

Miktar

: nişasta

Miktar

C) I ve III Zaman

E) I, II ve III

C)

Zaman

D)

Miktar

Miktar

11 12 Zaman

13

E)

Zaman

Miktar

14 15

7.

Aşağıdakilerden hangisi turgor basıncı değişimlerinin bitkiye sağladığı yararlardan biri değildir?

Zaman

16 A) Stomaların açılıp kapanması

17

B) Nasti hareketlerinin gerçekleştirilmesi

18

C) Desteklik sağlanması

19

D) Gövdenin ışığa yönelmesi

NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ

E) Minerallerin taşınmasına yardımcı olması

10. Megaspor ana hücresinin mayoz bölünmesi sırasında 10 tetrat oluşturan çift çenekli bir bitkinin epiderkromozom sayısı aşağıdakilerden hangisinde doğru

meydana gelen meyve,

verilmiştir?

I. Tohumun korunması,

X

Y

Z

A) 20

20

30

B) 10

20

20

C) 30

30

30

D) 20

10

30

E) 20

10

20

II. Tohumun beslenmesi, III. Tohumun yayılması olaylarından hangilerinin gerçekleşmesinde etkili olabilir? A) Yalnız I D) II ve III

264

mis (X), antipot (Y) ve endosperm (Z) hücrelerinin

8. Bir bitkinin yumurtalık dokusunun farklılaşmasıyla

B) I ve II

C) I ve III

E) I, II ve III 1D

2A

3C

4E

5B

6A

7D

8C

9A

10 D

TEST 1.

3

Bitkilerde Eşeyli Üreme

Şekilde çift çenekli bir bitkinin tohumuna ait bazı kısımlar gösterilmiştir.

130

4. Bir fasulye tohumu çimlenirken graklerdeki deği-

1

şimlerden hangisi gerçekleşmez?

2

A) Tüketilen su miktarı

3

B) Çenekteki besin miktarı

1

4

2

5 Zaman

3

BÖLÜM

C) Üretilen oksijen miktarı

Zaman

6

D) Hücre sayısı

7 8

Numaralandırılmış kısımlar ile ilgili,

Zaman

I. 1. kısımdaki hücreler 3n kromozomludur.

E)

II. 2. kısımdaki hücreler ana bitki ile farklı kalıtsal yapı-

Zaman

Üretilen karbondioksit miktarı

10

dadır.

11

III. 1 ve 3. kısımdaki hücrelerin içerdiği alel sayısı aynıdır.

12 Zaman

ifadelerden hangileri yanlıştır? A) Yalnız I

9

B) Yalnız III

D) I ve III

13 C) I ve II

E) II ve III

14

5. Grakte bir bitki tohumunda ve bitkinin gelişim sürecinde kuru ağırlığın zamana bağlı değişimi verilmiştir.

2. Çift çenekli bir bitkiye ait,

Kuru ağırlık

15 16 17

I. Embriyonik kök

18

II. Kilit hücre

19

III, Çanak yaprak IV. Otsu gövde t2

t3

Zaman

şebilir? A) Yalnız III

B) III ve IV

D) I, III ve IV

C) I, II ve IV

E) II, III ve IV

Grakle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi söylenemez? A) t1 zaman aralığında tohum uyku halindedir. B) t2 zaman aralığının başlangıcında embriyo tarafın-

3. Çift çenekli bir bitkide, aşağıdaki olaylardan hangisi tozlaşmadan önce gerçekleşmez?

dan giberellin hormonu üretilmiştir. C) t3 zaman aralığında atmosferik oksijen üretimi gerçekleşmiştir.

A) Makrospor ana hücresinde makrosporların oluşumu

D) t1 zaman aralığında üretilen karbondioksit miktarı t2

B) Yumurta hücresinin oluşumu

zaman aralığında üretilen karbondioksit miktarından

C) Megaspor ana hücresinden megaspor oluşumu

fazladır.

D) Vejetatif çekirdekten polen tüpü oluşumu E) Embriyo kesesinin oluşumu

NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ

t1

yapılarının hangilerinde fotofosforilasyon gerçekle-

E) Her üç zaman aralığında da substrat düzeyinde ATP üretimi gerçekleşir.

265

BÖLÜM 1

Bitkilerde Eşeyli Üreme

6. İki evcikli (dioik) bitkiler ile ilgili,

9. Kalıtsal özellikleri ana canlıdan farklı yeni canlılar, I. Bira mayasının tomurcuklanmasıyla

I. Dişi ve erkek organ aynı çiçekte bulunur.

2

II. Fasulye tohumunun çimlenmesiyle

II. Sadece erkek organı içerenlerde meyve oluşumu

3

III. Çilek bitkisinin sürücü gövdesiyle

gözlenir.

4

III. Dişi ve erkek organ farklı bitkiler üzerinde bulunur.

5

ifadelerinden hangileri yanlıştır?

6

A) Yalnız I

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve II

B) Yalnız III

D) I ve III

7

verilenlerden hangileriyle oluşturulabilir? C) Yalnız III

E) II ve III

C) I ve II

E) II ve III

8

10. Çimlenmekte olan bir bitki tohumu,

9

I. Oksidatif fosforilasyon

10

II. Hidroliz

11

III. Karbondioksit özümlemesi

12

olaylarından hangilerini gerçekleştirebilir?

7.

Çift çenekli bitkilerde polen yapısı ile ilgili,

A) I ve II

13 I. Üretken çekirdek polen tüpü içerisinde mitoz geçire-

14 15 16

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

rek iki sperm çekirdeği oluşturur. II. Polenlerin etrafını saran dış zar üzerinde por denilen açıklıklar vardır. III. Vejetatif çekirdek tozlaşma sırasında polenlerin, dişi

17

B) Yalnız III

11. Kapalı tohumlu bitkilerin üremesinde gerçekleşen

organın tepeciğine tutunmasını sağlar.

18

ifadelerden hangileri doğrudur?

19

A) Yalnız II

A) Endospermin oluşması

B) Yalnız III

D) II ve III

aşağıda verilenlerden hangisi ilk sırada gerçekleşir?

C) I ve II

B) Polenlerin dişi organ tepeciğinde çimlenmesi

E) I, II ve III

C) Sperm çekirdeklerinin oluşması

NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ

D) Zigotun oluşması E) Tohum taslağının tohuma dönüşmesi

12. Çimlenme için gerekli olan, 8. Bitkiler alemindeki canlılar ile ilgili aşağıda verilen-

I. Su

lerden hangisi yanlıştır?

II. Oksijen

A) Tohumlu bitkilerin bazılarında kambiyum bulunur.

III. Hormonu

B) Bitkilerde boyuna büyümeyi apikal meristem sağlar.

IV. Enzim

C) Tohumsuz bitkilerde metagenez ile üreme görülür. D) Açık tohumlu bitkilerde çift döllenme olmaz.

moleküllerinden hangileri tohumun kendisi tarafından üretilir?

E) Çift çenekli bitkilerin yapraklarında paralel damarlan-

A) II ve III

ma görülür.

266

B) II ve IV

D) I, II ve III 1B

2E

3D

4C

5D

6C

7C

8E

9B

10A

11B

C) III ve IV

E) II, III ve IV 12C

TEST 1.

4

131

Bitkilerde Eşeyli Üreme

Erişkin bir bitki, ihtiyacını karşılamak üzere yedek besini,

1

4. Çiçekli bitkilerde, I. Yumurta hücresi

2

I. Tohum

II. Sperm hücresi

II. Kök

III. Makrospor

III. Gövde

IV. Mikrospor

kısımlarından hangilerinde depolamaz?

V. Polen tüpü

A) Yalnız I

yapılarından hangilerinin oluşumunu sağlayan hücrelerin bölünmesi sırasında, homolog kromozomların birbirinden ayrılması gerçekleşir?

B) Yalnız II

D) I ve III

C) Yalnız III

E) II ve III

A) I ve II

3 4 5

B) I ve III

D) III ve IV

başladıktan sonra kabın ağzı cam bir kapakla kapatılıyor

6 7

C) I, IV ve V

8

E) I, II ve V

9

2. Büyük bir kap içerisinde bulunan bakla tohumları nemli toprakta çimlenmeye bırakılıyor. Tohumlar çimlenmeye

BÖLÜM

5. Bitkilerde aşağıdakilerden hangisi ile genetik açıdan farklı birey oluşumu sağlanır?

ve çimlenmenin kısa bir süre sonra durduğu gözleniyor.

11

A) Tohumla üreme

12

B) Rizomla üreme

Cam kapak

10

C) Çelikle üreme

13

D) Tomurcuklanma

14

E) Sürünücü gövde ile üreme Bakla tohumları

15

I. Taç yapraklar renkleri sayesinde böceklerin dikkatini çekerek, tozlaşmaya yardımcı olur.

Çimlenmenin durması, I. Hücrelerin gerekli enerjiyi üretememesi

II. Kendi kendine tozlaşmada, çapraz tozlaşmaya göre daha fazla genetik çeşitlilik sağlanır.

II. Toprakta yeterli glikoz ve vitamin bulunmaması III. Ortamda yeterli oksijenin bulunmaması

B) Yalnız II

D) I ve III

A) Yalnız I

E) I, II ve III

B) Yalnız II

D) II ve III

I. Protein sentezi

7.

E) I, II ve III

Bir tohumun çimlenebilmesiyle ilgili, I. Uygun sıcaklık III. Oksijen

III. Oksidatif fosforilasyon

IV. Karbondioksit

IV. Nişasta hidrolizi

V. Su

olaylarından hangileri gerçekleşmez?

koşullarından hangileri gereklidir?

A) Yalnız I

A) I, II ve IV

D) III ve IV

C) I ve II

II. Işık

II. Mayoz bölünme

B) II ve III

C) Yalnız II

E) I, II ve IV

18 19

ifadelerinden hangileri yanlıştır?

C) I ve II

3. Çimlenmekte olan bir bitki tohumunda,

17

III. Vejetatif üreyen bitkilerde tozlaşma görülmez.

verilenlerden hangileri ile açıklanabilir? A) Yalnız I

16

6. Tozlaşmayla ilgili,

B) I, III ve V

D) II, IV ve V

NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ

Nemli toprak

C) II, III ve IV

E) I, II ve III

267

BÖLÜM 1 2 3

Bitkilerde Eşeyli Üreme

8. Bitkilerde aşılama yöntemiyle bir köke bağlı gövde üze-

11. Bir tohumun çimlenmesi sırasında,

rinde, farklı tür bitkilere ait dalların büyümesi sağlanır. Örneğin bir turunç ağacının bir dalı portakal, bir dalı greyfurt, bir dalı limon olabilir.

4

Böyle bir bitkinin oluşması, bu türlerin hangi özelliklerinin sonucudur?

5

A) Çiçek açma zamanlarının aynı olması

D) Sadece eşeysiz üremeleri

8

E) Çimlenme koşullarının ayrı olması

II. Glikoz

V. Karbondioksit

A) I, II, IV ve VI

B) II, III, IV ve VI

C) I, II, IV ve V

D) I, II, V ve VI E) II, IV, V ve VI

12. Uygun şartlarda çimlenen bir mısır tohumu için,

9

I. Hücre döngüleri görülür.

10 11

VI. Oksijen

moleküllerinden hangilerinin miktarında azalma görülür?

C) Tozlaşmalarına böceklerin yardımcı olması

7

IV. Yağ

III. Enzim

B) Birbirlerine yakın türler olmaları

6

I. Nişasta

II. Tohumun kuru ağırlığı azalır.

9. Tohumun çimlenmesi sırasında aşağıdaki olaylardan hangisi gözlenmez?

III. Embriyo besinini fotosentez yaparak karşılar.

A) Hücre döngüsü

verilenlerden hangileri yanlıştır?

13

B) Fotosentez

A) Yalnız I

14

C) Kuru ağırlıkta azalma

12

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) II ve III

D) Oksidatif fosforilasyon

15

E) Hidroliz

16

13. Açık tohumlu bitkilerin üremesinde,

17

I. Tozlaşma

18

II. Çift döllenme

10. Şekilde bir bitkiye ait olan dişi organın bölümleri numa19

III. Gamet oluşumu

ralandırılmıştır.

olaylarından hangileri görülür?

I

NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ

II

A) Yalnız I D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

III IV V

14. Bakteri ve çiçekli bitkilerde, I. Döllenme

Numaralandırılmış kısımlar ile ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır? A) I

II. Mutasyon III. Çelikle üreme

$ Polenin çimlenmeye başladığı yer

IV. Konjugasyon

B) II $ Sperm çekirdeklerinin oluştuğu yer C) III $ Embriyo kesesinin oluştuğu yer

olaylarından hangileri çeşitliliğe neden olup, her iki canlı grubunda da ortak olarak gerçekleşebilir?

D) IV $ Mayoz bölünmenin gerçekleştiği yer

A) Yalnız I

E) V $ Polen tüpünün oluştuğu yer

268

B) Yalnız II

1A

2D

3C

4D

B) Yalnız II

D) II ve III 5A

6D

7B

8B

9B

10 E

11A

12C

C) I ve II

E) I, II ve IV 13C

14B

TEST 1.

5

132

Bitkilerde Eşeyli Üreme

Kapalı tohumlu bitkilerde polen, dişi organın tepeciğine

3.

Aşağıda çiçeğin dişi organı gösterilmiştir.

konarak çimlenir ve polen tüpü oluşturulur. Polen tüpü

BÖLÜM 1 2

oluşumunu tamamladıktan sonra, vejetatif çekirdek eriyerek kaybolur. Generatif çekirdekten ise bu sırada iki

Polen tüpü Dişicik borusu

sperm çekirdeği oluşur.

1. sperm

2. sperm Sperm

Polen tüpü

3

II. döllenme

I. döllenme

Polar çekirdekler

Yumurta

4 5 6

Mikropil

7 Mikropil

8 Polen tüpü, embriyo kesesinde mikropil denilen bölge-

Şekildeki yapılar ve olaylarla ilgili verilen bilgilerden

ye gelince, uç kısmı erir ve sperm çekirdekleri embriyo

hangisi yanlıştır?

kesesine ulaşır. Spermlerden biri yumurtayı, diğeri ise polar çekirdekleri döller.

10 A) I. döllenmeyle 2n kromozomlu zigot oluşur. B) II. döllenmeyle 3n kromozomlu triploit çekirdek olu-

Bu olaylarla ilgili,

şur. C) II. olay hayvanlarda görülmez.

II. Polen tüpünün uç kısmı embriyo kesesindeki lizo-

D) Polen; tepecikten salgılanan bir madde ile tepeciğe tutunur, çimlenir, böylece polen tüpü oluşur.

III. Embriyo kesesinde 2n ve 3n kromozomlu yapılar oluşur.

11 12

I. Çift döllenme olayı gerçekleşir. zomlar aracılığı ile parçalanır.

9

E) Yumurta zarının kalınlaşmasıyla tohum kabuğu

13 14 15

oluşur.

IV. Bu olaylar sonucunda neslin devamlılığını sağlaya-

16

cak olan tohum oluşur.

17

açıklamalarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I, III ve IV

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

4. Aynı bitkiden alınan üç ayrı tohumun çimlendirilme-

18

siyle elde edilen yeni bitkilerde, aşağıdaki özelliklerden hangisi kesinlikle aynıdır?

19

B) Yaprak sayısı

2. Aşağıda tam bir çiçek görülmektedir.

C) Tohumlarındaki çenek sayısı D) Boy uzunlukları E) Yapraklarındaki gözenek sayısı

IV III

II I

5. Çiçekli bitkilerde döllenme sonrasında, I. Tohum taslağı $ Meyve II. Triploit çekirdek $ Endosperm

Numaralı kısımlarının hangilerinde haploid hücreler

III. Ovaryum $ Tohum

bulunabilir?

dönüşümlerinden hangileri gerçekleşmez?

A) I ve II D) III ve IV

B) I ve IV E) I ve III

C) II ve III

A) Yalnız I D) I ve II

B) Yalnız II

NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ

A) Oluşturdukları meyvelerin büyüklükleri

C) Yalnız III

E) I ve III

269

BÖLÜM 1

Bitkilerde Eşeyli Üreme

6. Çiçekli bitkilerde,

9. Tam bir çiçeğin kısımları numaralandırılmıştır.

I. Polen oluşumu

2

II. Endosperm oluşumu

II

3

III. Sperm oluşumu

4

IV. Tozlaşma

5

olaylarının gerçekleşme sırası hangisinde verilmiştir?

6

A) I – II – III – IV

B) I – IV – III – II

7

C) II – III – I – IV

D) III – IV – I – II

I

IV III

Numaralandırılmış yapılardan hangilerinde sperm çekirdekleri oluşur?

E) IV – III – I – II

8

A) Yalnız II

9

B) I ve II

D) I, II ve IV

C) I ve III

E) II, III ve IV

10 11

10. Bezelyenin çimlenme evreleri aşağıda verilmiştir. 12

7.

Çiçekli bitkiler,

13

I. Çift döllenme yapmaları

14

II. Mayoz bölünmeyle haploit hücre oluşturmaları

15

III. Üreme sonucunda farklı genotipli bireyler oluşturmaları

16

IV. Mayozla oluşan hücrenin, mitoz geçirmesi

17

özelliklerinden hangileriyle, memeli hayvanlardan farklılık gösterirler?

X

Y

Z

18 A) I ve II

NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ

19

270

B) I ve IV

D) II ve IV

C) II ve III

Çimlenmeyle ilgili,

E) III ve IV

I. X’den Y’ye geçerken tohumdaki absisik asit hormonu azalmıştır. II. Z durumunda kök negatif geotropizma gerçekleştirmiştir. III. Y durumda embriyo ve çenek su alarak şişmiştir. açıklamalardan hangileri yapılabilir? A) Yalnız I

8. Aşağıdakilerden hangisinde çift çenekli bir bitkinin,

D) II ve III

polen ana hücresi, mikrospor ve endosperm yapılarının kromozom sayıları doğru verilmiştir? Polen ana hücresi

Mikrospor

B) Yalnız II

Endosperm

C) I ve III

E) I, II ve III

11. Eşeyli çoğalan çiçekli bitkilerin, erkek üreme orga-

A)

2n

n

3n

B)

n

2n

3n

nında aşağıdakilerden hangisi doğrudan mayoz bölünme ile oluşur?

C)

2n

2n

n

A) Polen ana hücresi

B) Mikrospor

D)

n

n

2n

C) Sperm çekirdeği

D) Polen

E)

3n

n

2n

1D

2C

3E

E) Makrospor 4C

5E

6B

7B

8A

9A

10 C

11B

TEST 1.

1

133

Canlılar ve Çevre

Grakteki A ve B eğrileri, bir kelebek türünün sanayileşme ve hava kirliliğinin olduğu bölgede farklı fenotipteki birey sayılarını göstermektedir.

3. Bir bitkinin bazı üyelerinin beyaz, bazı üyelerinin kırmızı çiçek açtığı gözlenmiştir.

BÖLÜM 1 2

– Beyaz çiçekli bitkilerin tohumlarından elde edilen

3

yeni bitkiler sıcak ortamda beyaz, soğuk ortamda

Birey sayısı

4

kırmızı çiçekler açmaktadır. A

– Kırmızı çiçek açan bitkinin tohumlarından elde edi-

5

len yeni bitkiler sıcak ortamda beyaz, soğuk ortamda

6

kırmızı çiçek açmaktadır. B

Zaman

t

Bu durum aşağıdaki kavramlardan hangisi ile açıklanabilir?

Grakteki bilgilere dayanarak,

7 8

A) Kalıtsal varyasyon

B) Doğal seleksiyon

9

C) Modikasyon

D) Mutasyon

10

I. B eğrisi koyu renkli kelebeklerin doğal seleksiyonla

E) Adaptasyon

elendiğini gösterir.

11

II. A eğrisi, açık renkli kelebeklerin sayısal değişimini

12

gösterir.

13

III. Ortama uyum sağlayan kelebekler A eğrisinde gösterilmiştir.

14

4. Ökaryotik hücrelerin, prokaryot hücrelerden köken

ifadelerinden hangileri söylenebilir? A) Yalnız III

B) I ve II

D) II ve III

aldığına her iki hücre grubunda da, C) I ve III

E) I, II ve III

15

I. Kalıtsal maddelerin nükleik asit olması

16

II. Protein sentezinde 20 çeşit amino asit kullanılabilmesi

17

III. Hücre duvarlarının olması

18

IV. Glikolizin sitoplazmada gerçekleşmesi

19

A) I ve II

B) Yalnız III

D) Yalnız IV

C) III ve IV

E) I, II ve IV

2. Eşeysiz üreme ile elde edilen, genetik yapısı aynı iki bitkinin, değişik ortamlarda yetiştirildiğinde yaprak büyüklüklerinin farklı olduğu gözleniyor. Bu durum aşağıdakilerin hangisine örnek verilir?

5. Aşağıdakilerden hangisi kalıtsal çeşitliliğe yol açmaz? A) Tohumla üreme B) Konjugasyon

A) Doğal seleksiyon

B) Modikasyon

C) Modikasyon

C) Adaptasyon

D) Yapay seleksiyon

D) Döllenme

E) Kalıtsal varyasyon

KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ

verilenlerden hangilerinin olması biyokimyasal kanıttır?

E) Mayoz bölünme

271

BÖLÜM 1

Canlılar ve Çevre

6. Aşağıda verilen örneklerden hangisi, bir canlının

9. Hamam böcekleri üç yüz milyon sene önce yaşamış fo-

düşmanlarından korunmak için kazandığı adaptas-

2

yonlardan biri değildir?

sil formları ile karşılaştırıldığında ve morfolojik ve zyolojik olarak hiçbir değişikliğe uğramadıkları saptanmıştır.

3

A) Pisi balığının çeşitli zeminlere, renk ve desen uyumu

Bunun nedenini, I. Çevresel değişikliklere toleranslarının fazla olması

göstermesi

4 5

B) Kın kanatlı adı verilen böceğin ölü taklidi yapması

II. Değişim hızının fazla olması

C) Yeşil pigment taşıyan çekirgelerin, yeşil renkli ağaç

III. Popülasyonu oluşturan bireylerin eşeysiz üremesi olaylarından hangileri açıklayabilir?

ve otların üzerinde yaşaması

6

D) Balıkların sırt kısmının koyu, karın kısmının açık

7

A) Yalnız I

renkli olması

D) I ve II

E) Halkalı solucanların vücutlarının segmentli yapıda

8

B) Yalnız II

C) Yalnız III

E) II ve III

olması

9 10 11

7.

Aşağıdakilerden hangisi bir modikasyon örneği-

10. Kutupta yaşayan memeliler, sıcak bölgelerde yaşayan

dir?

akrabalarına göre daha küçük kulak ve buruna sahip-

12 A) Genin yapısındaki bir nükleotidin kopması

tirler.

13

B) DDT’nin tarım zararlılarını yok etmesi

Bu adaptasyonun kutuplarda yaşayan memelilere

14

C) Sirke sineğinin düşük sıcaklıkta düz kanatlı, yüksek

sağladığı avantaj, aşağıdakilerden hangisinde açık-

15 16 17

sıcaklıkta kıvrık kanatlı olması

lanmıştır?

D) Kurak bölge bitkilerinde yaprak yüzeyinin küçük ol-

A) Ağırlığı kolay taşımak

ması

B) Enerji üretimini artırmak

E) Kutup ayılarının beyaz renkli olması

C) Hareket serbestliği sağlamak

18

D) Vücut ısısını korumak

19

E) Avını kolay yakalamak

KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ

8. Soyağaçlarında verilen, 1

2

4

: Dişi : Erkek

3

11. Doğal seçilimin sonucu olan adaptasyonlar, organizma-

5

nın döl vererek genlerin; devam ettirme şansını arttıran özellikleridir.

numaralı bireylerle ilgili,

Aşağıdakilerden hangisinde adaptasyona örnek verilmiştir?

I. 1, 2 ve 3 aynı türden canlılardır. II. 1. ve 5. bireylerin tüm proteinleri farklıdır.

A) Bal arılarında polenle beslenen dişi larvalarının kısır olması

III. 2. ve 5. canlılar arasında kalıtsal akrabalık ilişkisi yoktur.

B) Deri renginin güneşte esmerleşmesi C) Sporcuların gelişmiş kas yapısına sahip olması

ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I D) I ve III

272

3

B) Yalnız II

D) Tek yumurta ikizlerinde birinin daha şişman olması

C) II ve III

E) Nemli ortam bitki yapraklarının geniş yüzeyli ve kütikula tabakasının ince olması

E) I, II ve III 1A

2B

3C

4E

5C

6E

7C

8A

9A

10 D

11E

TEST 1.

2

Canlılar ve Çevre

134

BÖLÜM

Birçok hayvan grubu yeni ortamlarda mutasyonlar yo-

3. Canlılar arasında, bulunduğu ortama uyumu ve düş-

1

luyla yeni özellikler kazanabilir ya da işlevsel eski özel-

manlarından korunmayı sağlayan bazı adaptasyonlar

2

liklerini yitirebilir.

şunlardır:

Aşağıdakilerden hangisi yukarıdaki açıklamaya ör-

– Avcılar

3 tarafından tercih edilmeyen zehirli canlıları

taklit etme (mimikri = canlı ortama uyum)

nek olamaz? A) Bazı bakterilerin serbest yaşamdan asalak yaşama geçmesi B) Yılanların bacaklı kertenkelelerden evrimleşmesi

– Yaşama ortamının desen ve rengiyle uyumlu özellik-

E) Yer altı nehirlerinde yaşayan Aphanius balıklarının gözlerini yitirmesi

5

lere sahip olmalarıyla, düşmanları tarafından görülmeyi engelleme (homokromi = renk uyumu)

– Düşmanlardan

C) Kanatsız böceklerin kanatlı böceklerden evrimleşmesi D) Kurbağa larvalarının solungaç solunumundan erişkin dönemde akciğer solunumuna geçişi

4

korunmak için ölü taklidi yapma ya

6 7

da cansız bir cismin şeklini alma (akinase = ölü tak-

8

lidi)

9

Bu adaptasyon çeşitleriyle, I. Çubuk çekirgelerinin bitki saplarının şeklinde olması

10

II. Kutuplarda yaşayan bir kuş türünün kışın beyaz tüy-

11

lü olması III. Bazı kelebek ve kın kanatlı böceklerin arıyı taklit et-

12

mesi

13 numaralı örnekler aşağıdakilerin hangisinde eşleştirilmiştir?

2. Bireyleri arasında kalıtsal varyasyon olan A populasyonundan uzun süre içinde coğrak engeller sonucu birbirinden farklı B ve C populasyonları oluşmuştur. B türü

Coğrafk

14

Mimikri

Homokromi

Akinase

A)

III

II

I

B)

I

II

III

C)

II

III

I

D)

III

I

II

18

E)

II

I

III

19

15 16 17

izolasyon C türü

A türünden, birbirinden farklı olan B ve C türlerinin oluşması, I. Ortam koşullarına uygun özellik taşıyan bireylerin çoğalarak özelliklerini döllerine geçirmesi II. Coğrak izolasyon nedeniyle B ve C popülasyonundaki bireyler arasında gen aktarımının olmaması III. B ve C popülasyonundaki bireyler arasında farklı modikasyonlar olması

D) I ve II

ve özel olarak beslenir. Sonunda kraliçe arı yumurta oluşturmaya başlar. Eğer kraliçe arıya verilen özel besin kesilirse yumurta oluşumunun da durakladığı görülür. Verilen bilgilere göre, dişi larvadan kraliçe arı oluşumu, aşağıdakilerden hangisi ile açıklanabilir?

olaylarının hangileriyle açıklanır? A) Yalnız I

4. Bal arılarında kraliçe arı, dişi larvalar arasından seçilir

B) Yalnız II

C) Yalnız III

E) I, II ve III

A) Mutasyon

B) Modikasyon

C) Adaptasyon

D) Doğal seleksiyon

KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ

A türü

E) Eşeyli üreme

273

BÖLÜM 1

Canlılar ve Çevre

5. Karın bölgesi parlak kırmızı olan Avrupa kurbağaları,

8. Başlangıçta aynı ortam koşullarında yaşayan, fakat

avcıları olan leyleklerin saldırısı sırasında, hep beraber sırt üstü yatarak karınlarını gösterip uyarı işareti verirler. Leylek ve diğer avcı kuşlar, bu uyarı karşısında kurbağaları yemekten sakınırlar.

daha sonra coğrafik değişimler sonucu süreç içinde

2 3 4 5

Avrupa kurbağalarında görülen bu durum, aşağıda verilen tanımların hangisine uyar?

6

A) Düşmanın saldırısı sırasında oluşan bir mutasyon

farklı koşullara uyum sağlayan memelilerle ilgili, Vücut büyüklüğü 2x

x

C) Kurbağanın bulunduğu ortama karışarak görünmesini önleyen bir modikasyon

8

I. A bireyleri ekvatorda yaşamakta olabilir. II. B bireylerinin kuyruk ve kulakları A bireylerininkin-

E) Avcı saldırısından daha önce, eşey hücrelerinde oluşan bir mutasyon

10

den büyük olabilir. III. A bireylerinin ısı kaybına azaltıcı adaptasyonları olabilir.

11

ifadelerden hangileri doğrudur?

12

A) Yalnız I

6. Aynı familya içinde bulunan kuşlardan, tohumla

15 16

A) Atalarının eşey hücrelerinde görülen mutasyonlar

17

B) Üreme hücrelerinin oluşumu sırasında gerçekleşen krossing over

18

C) Doğal seleksiyon

19

D) Çevrenin genlerin işleyişini değiştirmesi

B) Yalnız II

D) I ve II

beslenen türlerin kısa gagalı, balıklarla beslenen türlerin uzun gagalı olmasında aşağıdakilerden hangisi etkili olmamıştır?

14

E) Üreme sırasında birbirinden farklı gametlerin birleşmesi KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ

Zaman

Bu hayvanlar için,

D) Kurbağalar arasında görülen üreme adaptasyonu

9

C) Yalnız III

E) II ve III

9. Organizmanın bazı hücrelerinde genetik yapının değişmesiyle ortaya çıkan bir farklılık, oğul döllerde ortaya çıkabilir. Aşağıdakilerden hangisi bu duruma örnek olabilir?

7.

A) Uzun yıllar dar ayakkabı giyen bir insanın çocukları-

Hayvanlarda görülen,

nın normal büyüklükte ayaklarının olması

I. Azotlu boşaltım artığı olarak üre ya da ürik asit atılması

B) 20 nesil boyunca kuyruğu kesilen farelerin 21. dölde

II. ‹ç döllenme ile üreme

yine kuyruklu olması

III. Üyelerin oluşması

C) Yüksek oranda radyasyon altında kalan bir kişinin

IV. Yumurtanın sert kabukla örtülmesi

çocuklarının dış görünüşlerinde bozukluk olması

özelliklerden hangileri, kara ortamına uyumu kolaylaştırır?

D) Spor yaparak kaslarını geliştirmiş olan bir kişinin ço-

A) I ve II

E) Yüzyıllardır sünnet olan toplumlarda sünnetli çocu-

B) II ve III

D) II, III ve IV

274

B

B) Düşmandan korunmayı sağlayan bir adaptasyon

7

13

A

cuklarında kasların gelişmemiş olması

C) III ve IV

E) I, II, III ve IV

1D

2D

ğun doğmaması 3A

4B

5B

6D

7E

8E

9C

TEST 1.

3

135

Canlılar ve Çevre

Çiçekli bitkilerde görülen, I. Böceklerle tozlaşan bitkilerde bol miktarda bal özü oluşması II. Rüzgârla tozlaşan bitkilerde tüy ya da kanatçık taşıyan polen oluşması

BÖLÜM

3. Dünyadaki sularda 3.5 milyar yıl önce ilk canlılar (pro-

1

karyotlar) oluştuğunda ozon tabakası bulunmuyordu.

2

2.5 milyar yıl önce Siyanobakteriler tarafından üretilen O2, atmosferde birikmeye başladı. 2 milyar yıl kadar önce ökaryotlar, 1,5 milyar yıl kadar önce de çok hücreli

3 4

ökaryotlar sularda ortaya çıktı. Bu süreçte atmosferde

III. Böceklerle tozlaşan bitkilerde, renkli taç yaprakların

biriken O2 gazıyla ozon oluştu. Ozon oluşumundan sonra da (500 milyon yıl önce) bitkiler ve daha sonra da

bulunması IV. Nemli ortam bitkilerinde çok sayıda gözenek bulunması

simboyitik mantarlar karalara yerleşti.

5 6 7

Yukarıdaki bilgilere göre,

V. Kapalı tohumlu tüm bitkilerde meyve oluşması

I. Yaşam sularda başlamıştır.

8

özelliklerinden hangileri, döllenme şansını artıran

II. Karasal yaşam güneşten gelen zararlı ışınların en-

9

gellenmesiyle başlamıştır.

adaptasyonlardandır? A) Yalnız I

B) I ve IV

D) I, II, III ve IV

C) I, II ve III

E) I, II, III ve V

10

III. Bitkiler, mantarlardan önce karalarda görülmüş olmalıdır.

11

ifadelerden hangileri ileri sürülebilir?

12

A) Yalnız I

13

D) II ve III

B) Yalnız II

C) I ve II

E) I, II ve III

14 15 16 17

2. Kurak ortam bitkilerinde nemli ortam bitkilerinden farklı olarak:

18

• Kök ozmotik derişimi çok yüksektir.

19

• Yapraklar küçük ve kalın kütikula ile örtülü ya da tüylüdür.

me hızının Y populasyonundan düşük olduğu anlaşılmıştır.

Bu durum, I. Bitkilerde yaprak şeklinin sadece genlerin etkisiyle oluşması

Bununla ilgili, I. Y populasyonundaki bireyler eşeyli ürerken, X popu-

II. Yaşadığı çevreye uygun özellikler taşıyan bireylerin yaşama ve üreme şansının yüksek olması III. Kurak bölge bitkilerinin sıkça mutasyona uğraması IV. Kurak bölge bitkilerinin tümünde kalıtsal yapının aynı olması

lasyonundaki bireyler eşeysiz ürüyor olabilir. II. X populasyonundaki bireylerin vücut hücrelerinde daha sık mutasyon gerçekleşmiş olabilir. III. Y populasyonundaki bireylerde gamet oluşumu sırasında daha sık krossing over görülmüş olabilir.

verilenlerden hangileri ile açıklanabilir?

açıklamalarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız II

A) Yalnız I

B) I ve IV

D) I, II ve III

C) II ve III

E) II, III ve IV

D) I ve III

B) Yalnız II

KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ

4. Yapılan bir araştırmada, X populasyonundaki evrimleş-

• Stoma sayısı azdır.

C) I ve II

E) I, II ve III

275

BÖLÜM 1 2 3 4 5

Canlılar ve Çevre

5. Canlılarda,

7.

I. Kraliçe arının yumurtalarından, döllenme olmaksızın

I. Döllenme

erkek arıların oluşması

II. Mayoz bölünme III. Mitotik evre

II. Kuşların azotlu boşaltım maddesi olarak ürik asit atmaları

IV. Mutasyon

III. Ortanca çiçeklerinin asitli ortamda kırmızı, bazik or-

verilenlerden hangileri neden olur?

tamda mavi çiçek açması

6 IV. Timsah yumurtalarının 16 °C’de kalırsa gelişimini

7

dişi, 23 °C’de kalırsa erkek olarak tamamlaması

8

V. Gül bitkisinin aynı büyüklükteki çeliklerinden farklı

9 10

Canlılarda kalıtsal varyasyonlara,

A) I, II ve IV

B) II, III ve IV

C) I, II ve III

D) I ve III E) II ve IV

ortamlarda farklı boylarda delerin oluşması özelliklerinden hangileri modikasyona örnek gösterilebilir?

11 A) I ve II

12

B) III ve IV

D) III, IV ve V

C) I, II ve III

E) I, III, IV ve V

8. Aşağıdakilerden hangisi modikasyon örneği değil-

13

dir?

14 15

A) Sıcaklığa bağlı olarak Himalaya tavşanlarında tüy renginin değişmesi

16

B) Işığa bağlı olarak insanlarda ten renginin değişmesi

17

C) Beslenmeye bağlı olarak bal arılarında kraliçe ve işçi arıların oluşması

18

D) ‹stiridyelerin yaşadıkları ortama göre kabuk şekillerinin değişmesi

19

KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ

E) Devenin hörgücünde yağ depolaması

6. Aşağıda verilenlerden dördü kolaylıkla ulaşılabilen birer gözlem, bir tanesi ise bu gözlemlerden çıkarılabilecek bir sonuçtur. Bu sonuç aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? A) Dış döllenme yapan canlıların yumurtasında kabuk

9. İlk canlının sularda oluşmasını zorunlu kılan etmen

yoktur.

aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

B) Canlılar yaşadıkları bölgeye özgün uyumlar gösterir. A) ‹lk canlının su ihtiyacının çok fazla olması

C) Karada yaşayan canlılarda vücut ağırlığının taşın-

B) Suda hareketin kolay olması

ması için üyeler ortaya çıkmıştır.

C) Suda çözünmüş oksijen bulunması

D) Karada yaşayan canlılarda solunum organları vücut

D) Suyun derinliklerinde bulunan canlıya mor ötesi ışın-

içindedir.

ların ulaşamaması

E) Karada yaşayan canlıların yumurtasında amniyon

E) Sularda ısı değişiminin çok olması

sıvısı vardır.

276

1C

2A

3E

4D

5D

6B

7A

8E

9D

TEST 1.

4

136

Canlılar ve Çevre

Bir hayvan populasyonuna ait gen havuzunda farklılığa yol açan bazı faktörler aşağıda gösterilmiştir.

BÖLÜM

3. Çölde yaşayan deve, fare gibi memelilerin böbreklerin-

1

de suyun geri emiliminin yapıldığı henle kanalı, diğer

2

bölgelerde yaşayan memelilere göre daha uzundur. Mutasyonlar

3

Coğrafk izolasyon

Bu durumun açıklaması aşağıdakilerden hangisi

4

olabilir?

Gen Havuzu

A) Kutuplarda yaşayan memelilerde henle kanalı kullaGöçler

Doğal seleksiyon

nılmadığı için körelmiştir.

6

B) Çölde yaşayan memelilerin su ihtiyacı çoktur. Bu faktörlerle ilgili,

5

7

C) Henle kanalının uzun olması sadece bireyin kalıtsal

I. Gen havuzunda farklılaşmaya neden olan faktörlerin dördü de her bir gende yapısal bozulmaya yol açar. II. Populasyon içine göç, gen havuzuna dışarıdan gen eklenmesine neden olabilir.

8

yapısıyla ilgilidir. D) Yaşama ortamına uygun özellikler taşıyan bireylerin E) Kurak bölgede yaşayan hayvanlarda mutasyon

III. Doğal seleksiyon ile populasyonun gen havuzundaki

9

yaşama ve üreme şansı yüksektir. daha sık görülür.

10 11

bir hastalık geni zamanla yok olabilir.

12

ifadelerden hangileri doğrudur?

13 A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

14

E) I, II ve III

15 16

4. Ekosistemlerde besin miktarı aritmetik, birey sayısı ise geometrik dizi şeklinde artış gösterir diyen bilim insanının bu görüşü graklerde gösterilmiştir.

19

Birey sayısı

Besin miktarı

– Zürafaların boyunlarının uzun olması – Toprak altında yaşayan köstebekte, gözlerin ışığa duyarsız olması Zaman

– Etçil bir hayvan olan kurdun pençelerinin gelişmiş olması

Zaman

Bu görüşe göre,

Bu örneklerle ilgili,

I. Bireyler arasında görülen kalıtsal farklılıklar doğal

I. Çevre şartlarına uymayan bireyler yok olur. II. Ortama göre gelişen özellikler yaşama şansını arttırır.

seleksiyona neden olur. II. Bireyler arasında zamanla besin için rekabet olur. III. Populasyon büyüklüğünü sınırlı besin kaynakları be-

III. Mutasyonlar çeşitliliğe yol açar.

lirler.

ifadelerden hangileri doğrudur? A) Yalnız I D) II ve III

B) Yalnız II

sonuçlarından hangileri ortaya çıkar? C) I ve III

E) I, II ve III

A) I ve II D) I ve III

18

B) II ve III

KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ

2. Aşağıda bazı canlıların özellikleri verilmiştir.

17

C) Yalnız III

E) I, II ve III

277

BÖLÜM 1

Canlılar ve Çevre

5. Farklı kalıtsal özelliklere sahip bireylerden oluşan X po-

7.

2 3

Aşağıdakilerden hangisi “Bütün canlılarda ortak özellikler vardır.” görüşüne kanıt olarak gösterilebilir?

pulasyonunun bulunduğu ada, doğal bir afet sonucu iki farklı adacığa ayrılıyor. Yeni oluşan adacıklardaki iklim

A) Oksijenli solunum yapan bakterilerin fermentasyon

şartları ile önceki adanın iklim koşulları farklılık gösteri-

da yapabilmesi

yor.

B) Bazı canlıların aynı bölgede yaşaması

4

C) Tek yumurta ikizlerinde DNA niteliğinin aynı olması

5

X pop.

6

Coğrafk izolasyon X1 pop.

7

D) Tüm canlılarda glikoliz enzimlerinin bulunması E) Farklı türden bazı canlılarda kromozom sayısının X2 pop.

aynı olması

8 X türünden X1 ve X2 olmak üzere yeni türlerin oluşu-

9 10

munu açıklayan yukarıdaki şemaya göre, I. Değişen ortam koşullarına uyum sağlayabilen bireyler arasında üremenin devam etmesi

11 12 13

II. Populasyonlardaki yeni yaşam koşullarına uyumsuz

8. Bir bitkide modikasyonu gözlemlemek isteyen

bireylerin popülasyondan elenmesi

araştırmacı,

III. Populasyonlar arasında gen alışverişinin kesilmesi IV. Birbirinden farklılaşmış değişik türlerin ortaya çıkması

I. Bitkinin yeni oluşturduğu tohumları farklı ortam şart-

14

larında yetiştirmek

olaylarının gerçekleşme sırası aşağıdakilerin hangi-

II. Bitkinin kendi kendine tozlaşmasını sağlamak

15

sinde verilmiştir?

16

A) III – IV – I – II

B) III – II – I – IV

17

C) II – III – I – IV

D) I – II – IV – III

III. Bitkinin gövde ucundan alınan meristem doku örneklerini, koşulları farklı kültür ortamında geliştirmek uygulamalarından hangilerini yapmalıdır?

E) IV – III – II – I

18

A) Yalnız I D) I ve II

KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ

19

C) Yalnız III

E) I ve III

6. Aynı türün farklı iki populasyonu arasında, I. Zaman zaman gen alışverişinin olması II. Eşleşmelerin kısır döller vermesi

9. Hayvanlarda,

III. Populasyonlardan birindeki gametlerin kromozom

I. Vücut yüzeyinin tüy, kıl gibi yapılarla örtülmüş olması

sayısının (n – 1) olması

II. Hareket organlarının gelişmemiş olması

IV. Çevre koşullarının sık sık değişmesi nedeniyle ayık-

III. Solunum organlarının vücut içinde bulunması

lanmaların olması

IV. Boşaltım maddesi olarak amonyak atılması

etkenlerinden hangileri bu populasyonların birbirlerinden farklı olarak evrimleşmelerini engeller?

özelliklerinden hangileri, kara adaptasyonudur?

A) Yalnız I

A) Yalnız I

D) Yalnız II

278

B) Yalnız II

B) II ve III

C) III ve IV

D) I, II ve III

E) II, III ve IV

1D

2B

B) Yalnız IV

3D

4B

5B

6A

7D

8C

9C

C) I ve III

E) I, II, III ve IV

NOTLARIM

NOTLARIM