Commentaria in Aristotelem Graeca: Volumen III/Pars 1 Alexandri in librum De sensu commentarium 9783110814057, 9783110050981

Citation preview

COMMENTARIA Ν

A R

I S T O T

E L Ε M

GRAECA

EDITA CONSILIO ET AUCTORITATE

A C A D E M I A E L I T T E R A R U M REGIA E B O R U S S I C A E

VOLUMINIS III PARS I

ALEXANDRI IN LIBRUM DE SEN SU

BEROLINI TYPIS ET IMPENSIS GEORGII REIMERI MCMI

ALEXANDRI IN L I B R U M D E

S

E

N

S

U

COMMENTARIÜM

CONSILIO ET AUCTORITATE

ACADEMIAE LITTERARUM REGIAE BORUSS1CAE

F.DID1T

PAULUS WENDLAND

BEROLINI TYPIS ET IMPENSIS GEORGII REIMERI MCMI

P R A E F A T I O

Commentarium in Aristotclis librum ΙΙερΙ αίσδήσεως xal αισθητών inter postrema Alexandri Aphrodisiensis scripta numerandum esse videtur. cum

ipse nusquam

hoc

opus commémorât 1 ),

tum

in

nam

hoc commentario

clare commentarium suum Περί ψυχής (commentarium enim, non libellum llept ψυχή? signiiicari puto) et quaestionem quandam servatam in collectione, cui inscribebatur ΓΙερΙ ψυχής Β (p. 127, 28 ss. B r . ) , commémorât; cf. adnotata ad p. 1 6 7 , 21 (89, 24). 31, 29.

etiam commentarla in Physica et

in libros l)e caelo et De meteoris prius scripta esse verisimile est, cum interdum doctrinan! videamur 2 ); in

in tractandis

his libris comparatam nobis agnoscerc

sed res difficiles diiudicatu est, cum Alexander Commentarla

libros Aristotélicos sua priusquam

plicavisse videatur. anonymum,

quem

ederet,

non semel in scholis ex-

ne posteriorum quidem scriptorum quisquam praeter infra

edam (Additamentum IV),

hoc

commentarium

commémorât. Tamen in

codicum non exiguus numerus praesto est.

ephemeride,

cui

inscribitur

Jenaer

de quibus iam 1876 p. 534bss.,

Litteraturzeitumj

Hermannus Usener, Thuroti editionis censuram agens, acutissime et verissime iudicavit — quod praeceptoris dilectissimi iudicium eo magis admiror, quia ') Errare qui aliter iudicent (Zeller, Philos, (p. 3 9 5 ) vidit.

der

Griechen

I I I 1 p. 7 9 0 ) iam

τ ω Περί αισθητών τε καΐ αίαβήσεως Aristotelicuio librum, non suum spicere videtur.

Thurot

in libro enim Περί ψυχής p. 5 3 , 2 6 Br. έπί πλέον òè εΐρηται r.tpi τούτων έν et quod in fine Quaest. I 2 legitur testimonium

commentarium re-

άμεινον τέτακται τούτο

το πρόβλημα έν τψ έπιγραφομένω Λέξεων τινών ¿κ τοϋ Περί κιαδήαεως καί ahUr^r/j έξήγηοις xal έπιδρομή, sive ad hoc commentarium sive, ut rectius Bruns p. ix iudicasse videtur, ad collectionem quandam deperditam selectorum locorum interpretationes ά - ό φωνής 'Αλεξάνδρου continentem

pertinet, certe non ab Alexandre, sed ab eo qui Quaestiones

in ordinem redegit profectum est. J)

cf. Indicem locorum Aristotelicorum et adnotationes ad p. 18,13. 28,2. 6 8 , 9 . 72,1.

2 9 . 75,27. 7 8 , 1 9 . 7 9 , 1 4 . 8 0 , 1 1 . 8 6 , 2 1 . 105,18. 122,23. 134,8. 1 4 8 , 1 3 .

PRAEFATIO

TI

tum accurata collatione optimorum codicum carcbat') —, postea in schedis, quas mihi firmavit.

tradidit, iudicium suum pluribus exemplis explicavit et conquo factum est, ut, cum ego in Useneri locum succedens commen-

tarium edendum suscipiebam, maiorem et difficiliorem operis partem iam confectam invenirem.

relinquebatur enim, ut viri clarissimi, qui rcctissime

et quae ratio inter codices intercederei et quibus potissimum testibus in textu constituendo utendum esset docuit, vestigiis insisterem eiusque rationes ad singulos locos adhiberem. Primae codicum classi, quam α nomino, hi codices adnumcrandi sunt: V

VATICANUS GRAECUS 1028 bomb. saec. XIV/V continet praeter nostrum commentarium

a duobus librariis aequalibus scriptum,

alia') quorum

u n u s fol. 3 4 1 R — 3 8 9 " , 395 R —402», a l t e r fol. 3 9 0 — 3 9 4 V , 4 0 4 ' — 4 1 0 ' e x a r a v i t .

prior 46 versibus, alter 39 fere paginas implevit.

litterae sunt pallidaé et

angustae, partim madore corruptae, sed etiam nunc ita perspicuae, ut de verbis traditis nulla dubitatio sit; spatia reliquit librarius, ubi archetypi verba legi non poterant. in fine inde a p. 168,12 desunt fere tres paginae. contulit codicem a. 1883/84 Ferdinandus Duemmler, cuius

immaturam

mortem ploramus, eundemque iam antea ad Aldinam contulerat A. Mau '). A

VENETUS MABCIANUS graecus 230 chart, saec. XIV continet

praeter

Philoponi commentarla in Physica, Meteorologica, libros De gen. et corr. commentarium

nostrum (cf. Zanetti catal. p. 118, Vitelli 1. c. p. XV et

Comm. XIV 2 p. IX; Heinze, Comm. V 3 p. V I I I ) c o n t u l i t cum Aldina usque ad p. 87 Chr. Belger, professor Berolinensis, librum alterum B. Niese, professor Marpurgensis. Ν

Cum hoc artissima familiaritate coniuncta est prior pars (p. 1—82,26 nostrae editionis, de posteriore v. p. X I ) codicis OXONIENSIS COLLEGII NOVI

232 chart, saec. XV, qui praeter Michaelis Ephesii scholia exhibet fol. 1—74 Alexandri librum.

contulit M. Mowat Oxoniensis in usum Thuroti, qui

') Cum multa egregie einendaverit Usenerus, interdum ne cas quidem eius conjecturas omitiere volili, quibus nunc fortasse optimorum codicum lectiones tunc ignotas praeposuisset. iuvat enim observare, quanto acumine etiam eis locis, quibus verba genuina recuperali non poterant, sententiam sua divinatione occupaverit. •) cf. Vitelli, Comment, vol. XVI p. xv et lamhlicki Protrept. ed. Pistelli p. VII. fuerunt, qui Vaticanum, cum „antiquioreui couopendiosae et intricatae scripturae speciem" referat, saec. sili tribuerent; sed posterions aetatis eum esse indo eftìcitur, quod lamblichi Protrepticus e Laur. 86,3 saec. xiv descriptus est. — Vitelli 1. c. p. xv in discernendis manibus diversorum librariorum paulum a Duemmlero discedere videtur. 3 ) Testium nomina posui, ubi in discrepantia collationum uter erravisset dubitari poterat. *) Eiusdem mentionem desidero in Comm. X I V 1 p. vu. νπι.

PRAEFATIO

VII

priorie libri collationem in appendice p. 368—379 posuit, alterius in ipso apparatu adhibuit, lectiones lemmaturn Aristotelicorum p. 380. 381 adnotavit.

quam arte AN (in priore parte) cohaereant,

cum consensus

lectionum docet tum inde apparet, quod easdem habent lacunas et eisdem locis spatia libera reliquerunt.

ceterum numerus omissarum litterarum,

quem adnotavi, in solum Ν cadit, cum collatio codicis A, quae mihi praesto erat, de litterarum numero, quem spatium capere videatur, fere taceat. Quartus huic classi accedit, quamquam aliquantum ad alterum ordinem β vergit,

PARISINUS

graecus 1921 ') chart, saec. XIV. primam autem cius

codicis partem dico, nam ter ibi Alexandri commentarium apparet, ut infra docebo. scilicet ex pluribus codieibus Usenero teste compositus est. fuudamcntum enim quasi codicis, cui post alia addita sunt, efficiunt Aristotelis scripta zoologica ( = Bekkeri m) et Parva naturalia cum Michaelis commcntariis fol. 10—257 (ci. Indicem librorum fol. 66 servatum).

praemissae sunt

reliquiae nostri commentarli fol. 1—9. incipit fol. l r a verbis δ καπνός,

ή δέ

r

γη ( = ρ. 46,12 editionis nostrae), fol. 4" primus liber íinitur.

fol. 5 textus

Aristotelicus incipit a verbis και πρα'σινον χαί κυανοΰν (— ρ. 442 a 24).

in

eodem folio rubro atramente scriptum invenitur αρχή του β'· περί οσμών, iam abhinc scholia ex Alexandre excerpta pallidiore atramento

textui

Aristotelico ascripta sunt (incipiunt a titulo rubro atramento scripto άλεςάνòpou άφροδισιέως εις τό περί α?σΟήσεως χαί αισθητών β'), aequalis aliud Alexandri

alia

genus scholiorum atriore atramento scriptorum

textum

partim

descripsit,

partim

contulit

professor Regiomontanus (fol. 8. 9 H. Winnefeld).

A.

manus adiecit.

Brinkmann

De archetypo haec

observât Usener: „Alexander Περί αίσΰήσεως ist aus einer ganz ungewöhnlich, entweder durch Feuer oder durch Wasser von aussen her zerstörten Hs. abgeschrieben und wimmelt daher von fenestrae, die immer nach bestimmtem Zwischenraum wiederkehren und dann immer zahlreich hintereinander zeigen.

Dass

in den als Scholien dem II. Buch beigeschriebenen Stücken

aus Alex, die gleiche Erscheinung Zusammenhang

sich

der Lücken sich wiederholt, macht den

von Β. I und II, d. h. den Ursprung der Scholien aus der

gleichen Quelle, der der oorhergehende Text des Alex. Β. I entsprungen sehr wahrscheinlich".

ist,

— specimen collationis praebet Additamentum I,

de posteriore codicis parte v. p. IX spp. MARGINI

exemplaris editionis

ALÜINAE,

quod Parisiis in bibliotheca

nationali servatur (R 109. 1), adiectae sunt notae a viro docto saec. XVII; ') cf. Comm. V 3 p. VII, Comm. XXIII 1 p. VII; Kiels, φράο-ou Περί πυρός ed. Gercke p. 23.

üoxographi

p. 114. 497; Θεο-

M

Vili

PRAEFATIO

quae notae postea in postremis versuum litterís iieglegentia margines

desecantis damnum

acceperunt.

descripsit

eas

bibliopegae

olim

numero

desectarum litterarum adnotato in Academiae usum A. Brandis,

adhibuit

etiam Thurot in edendo Alexandro '). plerasque lectiones vir doctus hausit ex codice classis a. est.

quem perisse ve] nondum inventum esse aegre ferendum

M enim modo congruit atque id saepissime cum AN (p. 3, 7. 19,12.

24.7. 37,1. m

21. 38,1. 48,7. 49, δ. 57,2. 69,14. 75,19. 78,24. 82,14.

2

84,20 ). 86,1.20. 88,9. 90,12. 91,21. 93,2. 97,24. 99,12. 100,3, MN conspirant 18.8. 41.16. 78,5), modo cum Τ (de quo infra agam, v. p. 11,23. 25,10. 40, 22. 59, 12. 60, 16. 82,9. 83, 5. 88, 3. 90,10. 95, 9. 96, 23), interdum cum V (16,1. 37,19. 65,15. 85,23. 9 0 , 6 ) , cum TV (22,14. 24,4. 58, 9. 97,19), cum TAN (22,9. 23. 91,23).

unde apparet codicem M ad familiam

α pertinere, a nostris autem ordinis α codicibus diversum esse"),

accedit

quod proprias habet lectiones ab omnibus nostris codicibus discrepantes, quarum nonnullas solius M auctoritate nisi in textum recepimus: v. p. 6, 9. 17,23. 19,1. 26,16. 28,12. 29,21 4 ). 32,24. 34,8. 16. 39,29. 4 2 , 6 . 4 6 , 1 . 55,13. 59,14. 61,3. 64,7. 71,25. 94,2. 9 5 , 3 . 9 7 , 9 . 9 9 , 7 . 27.

et quam-

quam vir ille doctus ipse testatur nonnulla quae profert se coniectura invenisse (v. ad p. 9,5. 56,20. 66,13. 106,24) et ipse non pauca eius libidini tribuerc malim 5 ) (v. e. gr. adnot. meas p. 35,24. 26. 43,14. etiam p. 106,8. 126,23 et Thurot p. 390. 391), tamen nulla dubitatio est, quin pleraque quae modo attuli codicis deperditi testimonio nitantur.

quem non ea quam

nunc poscimus diligentia collatum esse magnopere dolendum est. Τ

Ut codicis M, ita etiam versionis latinae usus suas difficultates habet, quam invenit Thurot in PARISINO latino 14714 saec. XIV et sub Alexandra textu accurate edidit. earn Thurot saec. XIII ortam esse censet et Guilelmi de Moerbeka versionibus similem esse recte iudicavit (p. 386).

translator

cnim elegantiae sermonis minime studens, barbariam foedissimam non reformidans id unum egit, ut fidissime textum Alexandri repraesentaret, etiam lacunas vel voces evanidas libri graeci spatio relicto significaret, ') v. Usener I. c. p. 534 b ss.

equidem curavi, ut, ubi aliquid ex M enotatum

adesse hune testem siglo M posito monerem. doctum nihil e codice suo notasse,

erat,

quod siglum ubicumque deest, scito virum

litterarum desectarum numerum non adnotavi, ubi-

cumque congruit cum codicibus eiusdem classis. '-) Abhinc solus A in censum venit. — ccterum exempla sumo e p. 1 —100. 3

) Etiam illa spes fefellit M fortasse esse Parisinum 1921.

quod secus esse docuit

comparatio cum Brinkmann! apographo institute. 4

) 32,22 codicem M secutum esse me paenitet.

5

) Ideo interdum voces,

quas solas M testatur, uncis angulatis inclusi,

lectiones statuamus, quae coniecturae viri docti esse possuot.

ne codicis

IX

Ρ R A E F Α ΤI O

corruptos locos verbo tenus fere redderet; nisi quod in verbis colloeandis iuterdum paulo liberius versatus est.

etiam potentialis graeci proprietatem

ita servare studuit, ut futurum poneret, άν voce „utique" redderet. „que . . . eta iuterdum particularum ts . . . και vicem gerunt.

ne articulum quiclem

coniunctum cum infinitivo vel cum praepositionibus (εις χήν περί αί'σδησιν &su>píav) neglegere voluit latinis pronominibus, quamquam non constanter, usus ').

qua interpretandi ratione Alexandri editoribus summopere profuit,

tarnen consentaneum est de nounullis discrepantiis lectionum hunc testem interrogan non posse; velut γίνεσθαι et γενέσθαι, έδήλΰο et εδήλωαε, ίνα ευρί(] et ?να εύροι, ópi'Cst et ορίζεται, μιγνύαενοί et μεμιγμένος, έπεί et επειδή, υπό et από, ουτε et ουδέ non distinxit, numerum singularem verbi post pluralem neutrius generis ponere non ausus est, articulum et particulam τε fere non curavit.

omnino codicem T, ubicumque lacuna non significata

tamen testem non protuli, scito graeci sermonis proprietates non ita expressisse, ut quo loco inter discrepantes testes ponendus sit decernere liceat. item saepe dubium relinquendum est, utrum interpres corruptum exemplar graecum habuerit au in legendo vel in singulis litteris vcl disceruendis vocabulis a vero aberraverit an causa erroris quaerenda sit in uno potius codice latino interpretis verba corrupta tradente,

quae dubitatio maxime

in lacunas cadit. Quod codices VA Parisiuum 1921 MT ad eandem familiam α pertinere dixi, ea re nisus sum, quod omues non pauca vitia fere leviora praebent, quibus

altera

classis

β caret.

de singulorum

autem

codicum

pretio

numeratis eis locis, quibus unus horum testium solus genuinam lcctioncm praebet, ita iudicandum videtur, ut M ' ) T sincerissimi testes sint, V, qui saepe cum Τ solo veram lectionem

tradidit,

parvo intervallo sequatur,

paulo minoris pretii sint AN; qui quamquam artiere quodam vinculo cum M conexi sunt, archetypum MAN tradunt magis corruptum et mutilatum a librario neglegentius archetypum illud repraesentante. Transeo ad alteram codicum classem ß, ut in singulis verbis interdum accuratiorem, ita multo gravioribus et vitiis inquinatam et lacunis mutilatam. in hunc ordinem primum refero codicem in ALDINA expressum.

alii duo a

eiusdem familiae testes a Thuroto adhibiti sunt: PARISINUS 1921 ( = Thuroti B), quem iam p. VII commemoravi,

idem

enim codex, qui primis foliis Alexandri commentarium vel excerpta ex eo ') cf. Thuroti observations p. 385 ss. J

) Kxcipio in hoc indicio errores et coniecturas quasdam temerarias viri docti, quas agnoscere mihi videor. cf. p. v m .

χ

PRAEFATIO

continet, fol. 142'—145' priorem partem Aristotelici libri Περί βίσθήσεων και αισθητών cum scholiis marginalibus exhibet, quae teste Brandisco ex Alexandra excerpta sunt (cf. Thurot 1 ) p. 382. 383), denique fol. 1461—169" tertium tradit Alexandri commentarium. hanc autem solam Parisini partem Thurot adhibuit, cum infelici casu initium codicis, quippe quod in catalogo Michaeli Ephesio tribueretur, neglegeret. PARISINUS

1882 membr. saec. XV ( = Thuroti C), Aldinae codici vel

similior quam Thuroti ß ; praeter Alexandrum Michaelis in Parva naturalis commentarla exhibet. — horuin testium a BC primum tantum ita adhibui, ut propria vitia Aldinae, praecipue typothetae manifestos errores omitterem exceptis eie locis, quibus ceterorum codicum lectiones vel correctiones in M obviae notandae erant.

quae cum ita sint, quae ex a attuli, fere classis ß

codicum imaginem fìdelem repraesentant. ad eandem classem praeter codices BC a Thuroto excussos pertinent hi libri, de quibus Additamentum II conferendum est: 1.

VATICANUS

gr. 271 chart, saec.

XV

(XVI,

ut alii censent).

continet

Alex, et Michaelem. 2.

PARISINUS

Suppl. graeci

chart, saec.

340

XVI,

„nullius pretii",

fortasse e Paris. 1882 descriptus; certe eadem continet. 3.

BODLEIANUS

4.

ESTENSIS MUTINENSIS

mise. 235 chart saec.

5.

ESTENSIS MUTINENSIS

XVI,

cf. Suppl.

I 2

p.

VII.

207 (III G 3) saec. XVI'), cf. Comm. X p. Χ. 210 (III G 6) chart, saec. XVI, cf. Suppl.

Arist.

II 2 p. XX. 6.

ESTENSIS MUTINENSIS

7.

AMBROSIANUS

D

180 (III F 2) chart, saec. XV.

111. inf. chart, saec. XV ante Alex, continet ano-

nymi scholia iu Physica 3 ). 8.

MONACENSIS 1 5 1

9.

MONACENSIS

membr. saec.

XV.

91 chart, saec. XVI.

Usener Jen. Litteraturzeitung

de utroque Monacensi rettulit

p. 535b (cf. Rh. M. XXII p. 590).

lam transeo ad eos classis ß codices, qui non totum commentarium Alexandri, sed eius partem exhibent,

ac fuit quidem olim exemplum bomb,

saec. XIII, quod in duas tum partes discerptum est; quarum partium sola posterior (inde a quaternione Y fol. 177r) nobis servata est in Ρ

PARISINO

1925, in quo praemissa sunt Michaelis scholia in scripta

zoologica et Parva naturalia.

manus saec. XVI in superiore

margine

') Idem Theodori Metochitae scholia in Arist. De sensu in Paris. 1935 saec. xiv fol. 2 7 7 - 2 9 4 legi monet. 2 ) De tribus Mutinensibus v. Studi Italiani

di filol. class. IV p. 507. 508. 496.

®) Ambrosianum Aldinae èxemplar J. 4 correduras ex A sumptas in margine habet.

PRAEFATIO

χι

fol. 177* a d n o t a v i t : άλεξα'νδρου του αφροδίσιε«»; έξήγηαις . . . περί αίσθήαεω? χαι αισόητών αριστοτέλους ής ή αρχή λείπει, a verbis δείξει, numerandum

incipit e n i m Ρ in medio textu

δοχεί *¡áp αυτφ ( = p. 77,10).

esse inde a p p a r e t ,

hune codicem classi β ad-

quod m u l t a vitia

cum a ( T h u r o t i BC)

c o m m u n i a h a b e t ; sed i n t e r d u m a classe β discedens cum melioribus codicibus consentit,

itaque

hunc optimum

a d h i b e n d u m esse censuimus. Usenerus excussit.

classis

β testem

in edendo Alexandre

cum pulvisculo a u t e m eum a. 1884 Bonnae

idem demonstravit a Ρ pendere hos codices:

PARISINUS 1924 chart, saec. X V I , continet ante Alex, scholia Michaelis in 1. I — I V de p a r t i b u s animalium.

incipit fol. 6 3 ab eisdem verbis δείξει,

δοχεΐ γαρ αυκί» a t q u e Ρ et adhibitus est in T h u r o t i apparatu siglo D notatus. OXONIENSISN, quem p. vi tractavi, ex duobus diversis codicibus descriptus est.

priorem librarius usque ad p. 82, 2 6 secutus e s t , abhinc ex

alio fonte hausit.

quod vel hinc concludi potest, quod usque

ad ilium

locum plane cum A consentit, t u m omnino ab eo discedit, simul autem cum Ρ (a quo discrepat p. 7 7 , 1 0 — 8 2 , 26) ita congruere incipit, u t e u m a Ρ pendere certissimum sit.

q u a de re u t ipsi qui legunt indicare possint,

a p. 8 2 , 2 6 — 8 4 , 1 0 Ν adhibere perrexi,

postea

eum

abieci.

nunc

addo

acutissime Usenerum multis locis observasse m u l t a vitia codicum DN explican ex scribendi ratione librarli Ρ facile i n t e r d u m erroribus obnoxia 1 ), ceterum verisimile est l i b r a r i u m Ν nihil novisse nisi partem a d h u c nobis servatam codicis P. Deinde etiam prioris partis n u n c deperditae codicis Ρ vestigium superesse vidit Usener.

codex enim PARISINUS 1873 chart, saec. XVI in verbis ώς

προιών δείξει desinit, i. e. ibi fìnem facit, ubi Ρ exorditur.

ita autem eius

textus corruptus est, u t verisimile sit complures testes intor Ρ et Par. 1873 intercedere 2 ).

cf. A d d i t a m e n t u m III.

') P a u c a s Useneri

observationes bic

delibo:

90,15 Ρ όλως ita scripsit, u t

lineóla

p a r u m infllexa, q u a ως indicatili·, pro o b l i q u a ov significante b a b e r i possit, et babet ό'λον Ν. — 91,4 άλας Ρ ita scripsit, u t facile δλοις legi potuerit (άλλοις Ν). — 91,20 προ; cl νϋν solus Ρ in fenestra vi litt, om., om. etiam Ν in spatio ìv litt., spatio nullo

relicto

D. — 95,19 αυτός m a n . ree. saec. xv in Ρ corr. in ούτά, Ν ούτά τάς. — 100,11 proclivi errore qui codicem Ρ s e q u e b a t u r

pro πνεύμονα legere poterat πνεύμα (Ν), πνεύματι (D),

item 101,23 τ ψ (Ν) pro tfl, 103,1 έκείνειν (Ν) pro έχείναις. —

104,14 fenestras,

quarum

sola causa est c h a r t a e difficultas in P , s e r v a v e r u n t ND. — 110,26 πάν errore librarli Ρ deletum om. ND. — 114,3 àv errore s c r i p t u m Ρ ita in έν coirexit, ut prior littera dispici possit, áv ND. —

114,14 έπιχείρηααν Ρ , u t ν p r o p t e r scabritiem chartae lion satis di lu-

cidum sit, έπιχειρήαατο Ν. — 118,6 φθείροιτο propter tineae foramen legi p o t e r a t φέροιτο (I)). — 126,8 οΓόν oliin Ρ , sed ov laesa c b a r t a deletum est, ol cum spatio ND. —

128,21

u r ò macula o p p r e s s u m est, om. D. — cf. a d n o t . ad p. 108,27. 115,26. J

) Continet etiam Alex, in Analyt. priora,

eius inentionem desidero Comm. 11 1 praef.

XII

Ρ R A E F A 'Γ I 0

V. Rose LAURENTIANO

(cf. Baadini FLORENTINO

Cat. codd. Laur. 8 5 , 1

saec.

XIV,

III p. 246) adnotavit in qui

Oceanus dicitur,

post

Γ

Michaelem εις το περί γήρως fol. 694 alteram Alexandri librum inciperc, cui inscribitur xoù αυτοδ εις το περί ¿βμης άριστοτελοικ, in fine mutilum, cum loi. 700 exordiatur Alexandri comm. in Metaphysica '). haud scio an etiam haec codicie pars ex Ρ derivata sit, quippe in quo solo hic alterius libri titulus exstet. Qiiotquot enumeravi classis α et β codices, omnes ab uno archetypo pendere gravissimarum corruptelarum et lacunarum communio docet. nequo enim ea est textus integritas, quam in taûta testium copia facile expectaveris. eclectica autem ratione ita utendum erat, ut sensu et iudicio ad singulos locos adhibito modo ordo α modo β praeferretur singulique fainiliac a codices examinarentur, classis a, quippe quae integriorem et pleniorem communis archetypi memoriam traderet, paribus momentis pluris aestimanda esset,

res ortliographicas, ν paragogicum, vocales _ servatas vel elisas, οδτω

vel ούτως scriptum a V pendere scitö. coniectura et divinatione ad emendandiim textum non raro utendum erat, et saepe scriptoris sensum, non verba ipsa recuperare licebat.

non pauca aliis corrigenda me reliquisso

scio; quamquam audacis videtur sperare inventum iri qui huic libro emendando studeant ea aetate, qua vix inveniantur talia qui legant. Pauca de Arabum studiis ut indagarem mihi contigit.

de scripto

5

Aristotelico Filirist haec proferì ): „ Abschnitt über die Schrift von der Wahrnehmung

und dem Wahrnehmbaren,

das sind zwei Bücher;

es ist davon

keine Uebersetzuny bekannt, auf die man sich verlassen könnte, wird auch keine erwähnt; was erwähnt wird, ist nur, dass einiges loenige et, Taben nach Abu Bischr Matta ibn Jûnus angemerkt hat",

neque hoc Alexandri

scriptum, cum alia énumeret, p. 23. 24 commémorât,

contra Ger. Cre-

monensis (f 1187) versionem ex arabico textu factam commémorât Jourdain 3 ). Restât, ut de editionibus paua moneam. ALDINUM Γ

ΒΙΒΛΙΑ

ΥΠΟΜΝΗΜΑΤΑ ΕΦΕΣΙΟΪ

exemplar titulum habet

TOV

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ ΕΙΣ

ΣΧΟΛΙΑ

ΤΟ

ΠΕΡΙ

ΠΕΡΙ

ΣΊΜΠΛΙΚΙΟΪ ΨΥΧΗΣ.

ΑΙΣΘΗΣΕΩΣ

ΚΑΙ

Ï1I0MNHMATA

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΑΙΣΘΗΤΟΙ".

ΕΙΣ

TA

ΑΦΡΟΛΙΣΙΕΩΣ

ΜΊΧΑΗΛΟΓ

ΤΟΥ

. . . MDXXVII. — fol. 2 sequitur epistula Francisci Asulani

') Eins meutionem desidero Comm. i praef. J

) A. Müller, Die griech. Philosophen in der arabischen Ueberlieferung, Halle 1873 p. 20. ) Recherches critiques sur l'âge et l'origine des Traductions latines d'Aristote, Paris 1843 p. 123, cf. Wenrich, De auvtorum graecorum versionibus et comm. syriacis, arabicis^ armeniacis persicisque, Lipsiae 1842 p. 276, Âssemani Bibl. Orient. II 315. 3

PRAEFATIO

XIII

ad Alexandrum Campegium Bononiae episcopum, fol. 3 Clementis Papae VIT venia data die XXII. Aug. MDXXVI. Codicis deterioris (v. p. IX) vitia typothetae erroribus aucta

sunt,

lemmata Aristotelica 1 ) ex vulgaribus editionibus ita ampliata et interpolata sunt, ut in eis huius testimonium neglegere maluerim eis locis perpaucis exceptis, quibus suspicio erat consensum codicis A cum Aldina fortasse errore collatoris explicari: Maguopere de Alexandre meruit') Carolus

THUROT

editione inserta

volumini, cui titulus est Notices et Extraits

des manuscripts de la bibliothèque nationale et

autres bibliothèques tome XXV,

IIe partie.

Paris,

Imprimerie

nationale 1875. MT adhibitis potissimum textui opitulatus est, multa bene emendavit interdum codicum VA genuinas lectiones coniectura occupane, graecum exemplar Τ saepe optime restituit.

sed infeliciter accidit quod

plenus

testis classis α ei non aderat. et ut de teste M non satis accurate legentes docuit, ita nimia audacia saepe ad mutandum textum graecum versionem latinam adhibuit.

de eius memoria cum accurate referret, liberius ipse

in textu latino mutando versatus est; quod nunc apparet, cum videmus ea vitia codicibus VA cum Τ saepe communia esse, quibus editor versionem latinam liberare volebat.

denique lemmata, nisi quod de TN rettulit

(v. p. VII), neglexit. Alexandri liber quantum valeat ad textum Aristotelicum genuinum restituendum in hoc volumine saepe adnotavi, alibi accuratius exponam. Gerolini mense Iunio a. 1901. PAULUS

WENDLAND.

') Ea olim in archetype ampliora extabant, v. e. gr. adn. p. 131,12. 137,26. a

) v. Usener 1. c.

ΧΠΓ

ADDITAMENTA

I—III

A O D I T A M E N T VM

I

(ad p. VII) P a r i s i n u s 1921 inde a p. 46,12 bis locis a meo textu differì: 56,13 αίιτή || it 1 d είκίτως (om. xal) || 15 αυτή eí . . . . τεμε άλλο άντιφράττουσα αύτό || 17 γεώδ(ες) πν° II δίοπτος] δέ || 20 δήλον || 21 μαλακά || 47,1 δέχονται || 2 άντιφράζον || 6 3ν ora. || 7 post δμοίω; add. δή || 8 οίκει r — 1 ' ferri Έπιγραφάς είς τάς τοϋ Λιβανίου μελέτας. quod u t r u m hic partim accurate rettulerit an ille in describendo numero erraverit, nescio. 2 ) librarium n o n ftdeliter a r c h e t y p u m expressisse ex vitiis qoibusdain, velut Αλέξιος, et inde apparere videtur, quod δέκα τρία ex ordine meliore archetypi explicari videtur.

1 (θεοφυλακτοο τοϋ) Σιμ. Reitz. p. 473 2 se. Χόμβανί sim.

de Nicephoro Basilace v. Krumbacher, Byz. Litt.* 4 ήμέριον cod. 7 μικρόν τι siispectum

A D D I T A N E Ν TUM

IVI

IV

γυρικον δέ· γράφει γάρ προς τον βασιλέα θεοδόσιον.

Χαρίκλειαν, xai κατά

φράσιν πάνυ χαλήν (χαί) χατά την εννοιαν ευσχημον, άν xai Ιρωτικά γράφη. ή δε Λευκίππη καί χατά την φράσιν υποδεεστέρα καί χατά τήν εννοιαν άσχημο». 'Ισοκράτης, όστις έστίν παραινετικός σαφής· γράφει γάρ λόγους παραινετικούς 5 προς Νιχοχλέα.

είτα τους παλαιοτέρους χαί δεινοτέρους, ώς ίνα μ ή ειθίσωσιν

εαυτους οί νέοι μόνον εις τους σαφείς νοεϊν, αλλά χαί εις τους δεινούς· Αυσίαν, Δημοσθένην, Α ι σ χ ί ν η ν. Ά ρ ι σ τ ε ί δ η ν , θεόλογον τον πολύν, τον μεταφράστην, χρονικόν τοΰ Ζωναρά, Φιλοστράτου εικόνας, αΓτινές είσιν έχφράσεις. παράλληλα Πλουτάρχου καί τα ηθικά αυτοΰ, άτινά είσι καί χατά την φράσιν 10 αναγκαία όμως (καί) δεινά καί κατά την εννοιαν πάνυ φρόνιμα. — τούτων δε των ρητορικών βιβλίων είσί τινα δικανικά, άλλα πανηγυρικά, Ιτερα συμβουλευτικά καί άλλα μικτά, οΓον ó Λουκιανός και λοιποί, ó Καισαρευς πάνυ αναγκαίος ρήτωρ, αλλ'

έστί δέ καί Προκόπιος

έστί και ιστορικός· γράφει γάρ

τάς επί των ήμερων αότοΰ γενομένας πράξεις, ήν δέ έπί του Ιουστινιανού 15 του βασιλέως.

Θουκυδίδης καί Ηρόδοτος. — είσί δέ καί Ιτεραι γραφαί χαί

ουκ είσι μικταί· οόδε γάρ εχουσιν εν είδος της ρητορικής ή δυο ή τρία, άλλά γράφουσι μόνον λελογισμένα, (αναγκαία δέ)· εχουσι γάρ ρυδμόν καί συν&ήκην λόγων καί ιδέας καί σ χ ή μ α τ α , οίον τά ιστορικά, εις S τί&ενται πολλάκις καί ένθυμήματα καί έπιστολαί καί άλλα τινά.

όμοΰ ρήτορες τριά-

20 κοντά. Ί α ιατρικά, α άναγινώσκουσιν, είσί ταΰτα· φυσικά πρώτον, είτα περί αίτιας, διαγνωστική, προς Γλαυκωνα θεραπευτική, περί διαφοράς πυρετών, άπλα κατ' είδος χαί χατά γένος, τά περί τροφών, περί κρίσεων, σφυγμική, περί χρείας μορίων, περί διαίτης οξέων, ανατομή, περί κρισίμων ημερών. 25 καί Διοσκουρίδην συγγραφέα τών άπασών βοτανών. Οί έξηγηταί της θείας γραφής της τε παλαιάς και της νέας.

εις την

γένεσιν ó μέγας Χρυσόστομος, ó μέγας Βασίλειος, καί ó Νυσσης εις τινα. είσί δέ χαί διάφοροι έξηγηταί είς δλην την παλαιάν, οΓον ó άγιος Κύριλλος, Γεννάδιος, Σεβήρος 'Αντιοχείας, Θεοδώρητος, Όλυμπιόδωρος καί έτεροι, 1 Χαρίχλειαν] Heliodori Aethiopica dicit librum dicit 5 νικο^ = νιχόλαον cod.

είς

2 -/al addidi 3 Λευχίππη] Achillis Tatii 7 τό a του om. V alt. καΐ om. Τ 17 τών] om. V 18 τό V A : τί a : om. Thurot N(?) 19 ψυχήν] ζωήν coni. Thurot (cf. p. 5,31. 6,22), sed cf. v. 21. 22 et p. 4 , 9 . 1 0 γε] om. V spatio h i litt. rei. 20 Περί ψυχής] Β 2 ρ. 413 b 2 21 μόνα V 22 λέγει Va ζωήν T V A a : και ζωήν Ν (Ρ j Thurot 23 alt. ή del. Usener (cf. p. 4,9 et 2,8) ή περί om. Τ 24 πραγμάτων Ν 1*

4

A L E X A N D R I IN L. DE S E N S U 1 [Arist. p . 436a 1. 5 ]

"-tal τ ί ν ε ς χ ο ι ν α ί π ρ ά ξ ε ι ς α υ τ ώ ν .

ε?η ο' αν

το

τίνες

είσί

ί δ ι α ι 10

κ α ι τ ί ν ε ς χ ο ι ν α ί ίσον τ ψ 'περί των ίδιων και των κοινών'· où γάρ διαίρεσιν αυτών προτίθεται ποιήσασδαι, αλλ' ειπείν περί αυτών,

τ ψ δε της

πράξεως δνόματι χαί νυν, ωσπερ οδν καί έν άλλοις είωθε, κοινότερον αντί 5 του της ένεργείας κ έ χ ρ η τ α ι ·

κυρίως γαρ πραξις λογική ή ενέργεια έστιν, ίο

ής ουδέν των αλόγων οίον τε κοινωνεΐν.

ρ. 436»5

Τ ά μέν ουν ε ί ρ η μ έ ν α π ε ρ ί

Είρηκώς

άκολου&εϊν

ψυχής.

τοις περί ψυχής είρημένοις την περί τε ζωων

καί τών ζωήν εχόντων &εωρίαν (εκάστου Se τούτων δυναμις χαί είδος ή 10 ψ υ χ ή ) ,

καί διελών τον περί | τούτων λόγον εις τε τάς χοινάς ενεργείας 11

αυτών χαί εις τάς ιδίους,

περί τών χοινών πρώτον ένεργειών ή πάντων

τών έμψυχων ή τών γε πλείστων ποιήσεται (τον λόγον), καί μετά τούτο περί τών ίδίων ένεργειών εκάστου είδους έρεΐ ζ ψ ω ν , πρώτον περί ζ ψ ω ν ρήσας· χρήσιμος γάρ ή περί ζ ψ ω ν ιστορία χαί διαίρεσις

προς

15 ένεργείας έκαστου τε είδους ζ ω ω ν καί τών μορίων αυτών,

ίστο-

τάς ιδίας δ

αί γάρ κοινοί

τών έμψυχων ένέργειαι συνάπτουσί πως τ φ κοινψ περί ψυχής λόγψ* τίνες δε είσιν αΰται, έξης έρεΐ. "Οσα, φησιν, ήμίν περί ψυχής είρηται, ταΰτα χείσθω ως αρχαί τών μελλόντων λέγεσθαι.

υποθέσεις γάρ εθος τοις άνδράσι τάς αρχάς λέγειν ίο

20 τάς άναποδείκτους, ας καί αξιώματα λέγουσιν.

δπο&έσεις

δέ λέγουσι καί

α έχοντα άπόδειξιν χ ω ρ ί ς τής οικείας αποδείξεως λαμβάνουσί τε καί υποτί&ενται, ώς δείξοντες αυτά ύστερον, χρησόμενοι δέ αυτοϊς νυν προς άλλα ως άρχαΐς.

( τ ά π ε ρ ί ψ υ χ ή ς ) | ουν, φησίν, ε ί ρ η μ έ ν α τε καί δεδειγμένα 12

νυν ώς υποδεσεις καί άρχαί τών μελλόντων λέγεσθαι κείσθω.

φθάνει γάρ

25 δεδεΐχθαι, καί οόκέτι περί έκείνων νυν ποιήσεται τόν λόγον.

1 πράξεις—Εδιαι om. T A N τίνες είσΐν ίδιαι a

αότόν V 2 τφ Ta:

1. 2 Ιδιαι καί τίνες κοιναί V: κοιναί καί

τ ώ τε Α Ν :

τότε

V

alt. τ ώ ν om. a

3 ά)Χ" Τ VAN: δει a : ουδέ δεί Μ: οόδ' ίδίοι Usener, sed v. p. 5,1 (habet etiam Μ)

δ κέχρηται a : κεχρήσβαι l ' V A N

λογική A a : λοςική έν Ν vid. Τ (cum dixisset)

8 είρηκώς—-είρημένοΐΐ a ( s u s p e c t a habet Usener): είρηκώς ut

: είρημένου A N : είρήαθωσαν V

3 , 1 7 ) : τε (τών) conicio (cf. p. 3,23)

10 τούτου Ν

V A N : ¡δίας Μ, sed ν. ρ . 2 , 1 4 : ιδίου a τοΰτο a : τούτον T V A N

χρησόμενοι

22 αύτά a : Tburot:

T h u r o t (principio Τ ) : άρχής libri

11 ίδιους VANa 14. 15 τάς

16 κοινψ V a : κοινή Α Ν : in communi 18 άρχή V

20 λέγουσιν ( u t r o q u e loco)] λέγει Α Ν

21. 22 ί>ποτίθονται V

vocis αρχής e x p l i c a t u r

εις] ώς V

13 prius ζψων T V N : ζώου a : ζωήν Α

post λόγψ add. κοινή δέ f¡ τε αίσθησις V

αύταΐς

τε] τ ώ ν coni. Usener (cf. p . 2,8

12 τόν λόγον (sermonem) Τ : om

ίδίους έκαστου τε ένεργείας εΐδους V Ιθος τοις] έβετο V

4 καί νυν om. a

λογική ή V T ? (ratio vel):

αυτάς T V A N ,

χρησα'μενοι

libri

21 ¿ποδείςεως] άποδεϊν Ν quod servari potest, 23

si

ώς] έξ a

είρημένου a

κείσθωσαν a

scribas άρχαίς

τά περί ψυχής add. Usener, u n d e falsa t e r m i n a l o δεδειγμένα AN (oslensa Τ ) : δεδειδαγμένα V

( = δεδιδαγμένα recte ut vid. cf. p. 8 , 3 1 ) : αποδεδειγμένο-; a : αποδεδειγμένα T h u r o t 24 άρχάς Aa

Τ

19 λέγεσθαι] γίνεσθαι Ν

25 vüv om. AN

ποιήσεσθαι V

A L E X A N D R I IN L. DE S E N S U

1 [Arist. p. 4 3 6 > 5 ]

f)

"Οτι δέ - s p i ών προέθετο ώς επομένων τ η περί ψυχής θεωρία ειπείν 12 λέγει,

τούτο δέ εστι το περί των ενεργειών των ζ φ ω ν τίνες είσί και δια β

τί γίνονται θεωρήσαι, αλλ' où προθέμενος περί ζ φ ω ν λέγειν πρώτον περί άλλων τινών τον λόγον ποιείται, ώς τίνες φ ή θ η σ α ν , νΰν μεν περί αίσθη5 τηρίων τε και αισθητών λέγων, και υπνου

μετά ταύτα περί ζωής τε και θανάτου

και έγρηγόρσεως και της καθ'

υπνον μαντικής,

ε ΐ θ ' ύστερον ίο

περί ζ φ ω ν , αλλά και ταύτα τής προτεθείσης εχεται πραγματείας (εστι γάρ τών κοινών τά μεν τοις ζ φ ο ι ς πασι, χοντα),

τα δε και τοις ζωήν εχουσιν υπάρ-

αότός έδήλωσε δι' ών έπιφέρει.

ειπών γάρ τ ά μ ε ν

είρημένα

10 π ε ρ ί ψ υ χ ή ς υ π ο κ ε ί σ θ ω , π ε ρ ί δ ε τ ώ ν λ ο ι π ώ ν , φησί, λ έ γ ω μ ε ν κ α ι | π ρ ώ τ ο ν π ε ρ ί τ ώ ν π ρ ώ τ ω ν , ειπών έπιφέρει· φ α ί ν ε τ α ι δέ τ ά μ έ γ ι σ τ α 13 κ α ι τ ά κ ο ι ν ά κ α ι τ ά Γδια τ ώ ν ζ φ ω ν κ ο ι ν ά τ ή ς τ ε ψ υ χ ή ς ο ν τ ά κ α ι τοΰ σ ώ μ α τ ο ς ,

έ'στι δε ο λέγει δτι τά [μεν] μέγιστα τών κατά τάς τών

ζ φ ω ν ενεργείας τάς τε κοινάς αυτών και τάς ίδιας έκα'στου γένους φαίνεται 15 κοινά είναι ψ υ χ ή ς τε και σώματος, και ου τής ψ υ χ ή ς αυτής κ α θ ' αυτήν, 5 δεικνυς ή μ ΐ ν δτι και την περί αυτών θεωρίαν ουτω χ ρ ή ποιεΐσθαι, επισχεπτομένους και τά τοΰ σώματος μόρια, ψυχήν έχόντων ένέργειαι.

έν

οίς

συν-

και δι' ών αί τών

δτι δε αί πλείσταt τών ψυχικών ενεργειών διά

σώματος και έν τοις Περί ψ υ χ ή ς προείρηκε. 20

Τίνα δέ έστι τά μέγιστά τε και κοινά εργα τής ψ υ χ ή ς και τοΰ σώ- ίο ματος, έςής λέγει,

α ι σ θ η σ ι ς γάρ κ α ι μ ν ή μ η

και

θ υ μ ό ς και

έπιθυ-

μ ί α κ α ι δ λ ω ς ο ρ ε ί ι ς κ α ι π ρ ο ς τ ο ύ τ ο ι ς η δ ο ν ή κ α ι λ υ π η φανερώτατα μεν

και τών ζ φ ω ν σχεδόν

αυτών,

απάντων

εστίν

εργα

και

| κοιναί

ένέργειαι 14

εστι δε ταύτα πάντα κοινά ψ υ χ ή ς τε και σώματος, περί ών τών

25 μεν πλείστων έν τοις Περί ψ υ χ ή ς προείρηται, περί δέ ένίων ύστερον έρεϊ. αισθησις μεν ουν και έπιθυμία και ηδονή και λυπη κοινά πάντων, δέ και μνήμη τών πλείστων, ή τε γάρ μ ν ή μ η ,

ώς δείξει

θυμός

ήρτηται δέ ταΰτα πάν ra τής α ί σ θ ή ι ε ω ς · 6 (έρεϊ δέ περί μνήμης έν τοις εξής, ου γάρ

προείρηκέ π ω ) , * * -χ- περί τε ορέξεως και ηδονής και λύπης οτι επεται 30 ταΰτα τοις αισθησιν εχουσιν έν τοις Περί ψυχής δέδειχε. ΙΙρος τούτοις δέ άλλα τινά έστι τά μέν πάντων τών ζωής μετεχόντων ίο

I ψυχή Ν

2 τε post τίνες add. a

V a : έδήλου AN

I I post πρώτον add. ôè A, γε Ν •tò om. Arist. codd. L P S U Usener

14 ίδιους V

αυτήν VAN τε T h u r o t ) ;

4 μέν V T :

10 ψηαί deleam

ειπών del. vel έπειτα scrib. (cf. p . 9,19)

έκαστου] έκατέρου a

δεικνυς fort, ad έπιφέρει

πιοκεπτομένου a : ουνεπιοχεπτομένων M Arist. codd. E M T τε om. a

v. 13 — 15

in

μορίων Μ

τε om. Ν

2 3 τ ώ ν ] om. V 25 μέν om. T a

αύτής T a : Τ ( u n d e δε ί κ vu σι parenthesi

1G. 17 βυνεπι&κεπτομένους V A N : συνε17 τά] τών Μ

20 δέ om. 'Γ

ut

ostenditque

12 alt. 13 μέν del.

15 είναι κοινά a

δείκνυα« Ν :

(ν. 11) r e f e r e n d u m ,

καΐ a : κατά TAN : om. V

ψυχήν add. τήν V

9 έδήλωβε

τε om. Arist. cod. E (alii?) et edd.

16 δεικνυς V a : δείκνυαι Α:

ponantur

δέ A N a

λέγομεν VA (Arist. codd. Ε Γ )

24 κοινά om. A N a 27 πάντα om. AN

18 a n t e

22 t e r t i u m καΐ] τε καΐ τής ψυχής V 29 που Τ

οτι add. δέ M, eqnidem l a c u n a m suspicor, q u i a τε ν. 28 non habet quo r e f e r a t u r 3 0 δέδεικται V

31 τ ώ ν τής ζωής ΑΝ

μετββχόντων V

post

6

A L E X A N D R l IN L . DK S E N S U 1 [Arist. p. 4 3 6 » 5 ] κοινά, τά δε των ζ ώ ω ν τά μεν πάντων τα δέ των πλείστων, και περί ών εφεξής την θεωρίαν κατά τήν —ρό&εσιν ποιήσεται, κοινά ψ υ χ ή ς

τε χαί

σώματος

έστι.

διό

και

ομοίως

άμα

περί

μόν,

δέ τούτων

τά

μέγιστα

και καταριθμείται

ζωοις

ουσαι

παραδίδωσι.

συζυγίαι

πρώτον

το δε κ α ί γ α ρ τ α ύ τ α

είπε διό π ρ ο σ θ ή σ ε ι ·

10 δε φυσικοΰ είναι τό π ε ρ ί

δέ

οτι

ψυχρών, ειπών

έν καί

δτι

15 ρ η μ έ ν ο ι ς Περί

τον

αριθ-

τοις

ου γάρ μόνον τάδε κοινά, άλλα χάκεΐνα.

των

οικεία

λέγει,

πασι

υ γ ι ε ί α ς και νόσου τ ά ς π ρ ώ τ α ς ίδεΐν

συμμετρία

οίίτε γάρ

αυτών τ υ γ χ ά - 15

περί τούτων

σχεδόν υπάρχει

τουτέστιν εκ τίνων π ρ ώ τ ω ν ά ρ χ ω ν τε καί εν - t a t νόσος,

λέγων

αυτάς, περί ών μετά τον περί α ι σ θ η τ η ρ ί ω ν τε καί

α ι σ θ η τ ώ ν λόγον τήν θεωρι'αν και öt' ήν αιτία ν έρεΐ.

τέτταρες

14

είρημενοις

έκατέρου

ποιήσεται τον λόγον. | τι'να δε έστιν αυτά έξης εκτίθεται 5 vouai

τοις

ή

πρώτων περί

ύγίειαν

τούτων

ουτε νόσον

ξηρών

θεωρία οίόν

αρχάς,

πρώτοις ή υγίεια καί

δυνάμεων,

τή

τε

υγρών,

περί

ή

θερμών

ζωων

γίνεσθαι

5

λέγει

εδειξεν ίο

τοις

εστε-

ζωής. μεν ουν των τεττάρων

συζυγιών

πραγματεία τ η Φ υ σ ι κ ή αυτου βιβλία,

ών

προείρηκε

δ ι ' ών περί

αυτών

φέρεται

εν

τή

έπραγματεύσατο,

λέγω δε Ι Ι ε ρ ί

εγρη|γόρσεως καί υπνου καί νεότητος καί γ ή ρ ω ς καί αναπνοής 16

καί ζ ω ή ς καί

θανάτου-

2 0 ζεται.

εστι δε καί

ύπνος, ζωων

ει

μή

που

ιστορία,

κοινά,

ου

γήρας,

ή

τών

ώσπερ

τά δέ ΙΙερί υγιείας καί νόσου, εΐ έγένετο,

τούτων

κοινά

γένος ί χ θ υ ω ν δέ

νεότης

ζωων οδν

και

πάντων

ή

τών

ζωων

εστι τι άγρυπνον,

καί το

γήρας

μόνον (καί γάρ ζωή

25 κοινά τοις πλείστοις τών ζ ω ω ν "Οτι

μεν

και

δ

πάντων

ου

σιό-

έγρήγορσις

ζητεί

έν τ η

και Περί

τών ζωής μετεχόντων

s

Ιν τοις φυτοΤς ή τε νεότης καί το

ó

θάνατος),

οσα πνεύμονα

αναπνοή δέ καί

έκπνοή

έ'χει.

δέ το περί υγιείας τε καί νόσου τάς π ρ ώ τ α ς αρχάς έπισκέψασθαι, ίο

τίνες ε?σί, του φυσικοΰ καί φιλοσόφου, συνίστησι

χαί έ κ τοΰ τών τ ε

φυσι-

κών τους πλείστους περί αυτών πεποιήσθαι λόγον καί έν τούτοις παυεσθαι

1 prius

om. Τ

2 όμοια a

3 έατι ante ψυχής a

(cf. p. 7 , 2 3 ) : έκατέρα; a : έκατέρων ex ϊ αυτής a

4 τον om. V

αύτά Τ V a :

ούσαι om. Arist,. codd. EM Y συζυγίας)]

ιτροστίθησι

ex

'Γ

τάδε Μ: τά (Τ)VANa τε suspectura

(utrisque) Thurot αύτών ΑΝ

8 τό δέ Τ : (npponit)

Thurot,

10 υγεία; V

habet Usener

VAN

5 τέσσαρες V

-¿δε VANa sed

έκατέρου

αυτών T V A : αύτοϊ; Ν: 9 προσθήσει (sc. τάς

v. p. 8 , 2 5

μόνα

τά;] τοΰ V

prius ή oui. V

Ta

11 πρώτον V

12 συμμετρία T V :

συμμέτρω

ANa: fort, συμμετρία (5) ασυμμετρία); cf. Bonitzii Ind. p. 117 »>

16 τεττάρων MT VN :

δ' A :

έπραγματεύσατο περί

ιδίων a

17 της φυσικής a

αύτών Aa non tenuit

19 υγείας Aa

ζώων ιστορία] Δ 10 2 4 δέ Τ : τε VANa (habet etiain Μ) έκ] εί; V

βιβλίον ΑΝ

18 καί αναπνοής post θανάτου ponere debebat, sed etiam p. 5,5 ordinem 21 ζήτει V

22 τών] της a 26 υγεία; Aa

2 2 ζωων] γένους V 2 3 μόνον Τ V a : μόνων Aa

τε om. a (habet etiam Μ)

27 καί φιλοσόφου vid. del.

2 1 . 2 2 Περί τε om. V άρχάς ora. a

prius καί T N : om. VAa

τοΰ τών τε Ν (coni. Usener, cf. Arist.): τούτων τε Α : τούτων γε τών a :

το0 έσ-'. τε V

28 πεποιείσϋαι a: ^οιείσθαι (cf. ρ. 7 , 2 ) aut infra πεπαϋσθαι coni. Usener

Ιν] τών AN

post τούτοι; spatium ιν litt. A

post παύεσθαι spat, ι litt, Ν

A L E X A N D R l IN L . D E S E N S U

7

1 [Arist. p. 4 3 6 » 5 ]

τήν φυσικήν θεωρίαν καί των ιατρών τους χαριεστάτους από τούτων την αρχήν I της

των

ιατρικών

θεωρίας ποιεΤσδαι ώς φυσικών όντων,

άμα 17

καί δείκνυσιν ή μι ν, κατά τί συνήπται ή ιατρική τη φυσική, και οτι εστίν υπό την φυσικήν τάς αρχάς παρ' έκείνης έχουσα, 5 γεωμετρίας, αρμονική δέ παρ' άριδμητικής,

ώς δπτική μέν παρά

κυβερνητική δέ παρά άστρο- .»

λογίας. καί

του

σ ώ μ α τ ο ς , προειπών το φ α ί ν ε τ α ι δ έ τ ά

"Οτι

δε πα'ντα τά λ ε χ δ έ ν τ α

κοινά τ η ς ψ υ χ ή ς έ σ τ ι μέγιστα

κ α ί τά κ ο ι ν ά

καί

τά ί'δια τών

οντα καί του σώματος

και

ζώων κοινά της ψ υ χ ή ς

10 μετά ταύτα τινα έ£ αδτών τούτων παραδομένος μνήμη, θυμός, έπιδυμία, ηδονή, λύπη),

(ήν δε ταΰτα αί'σδησις, ίο

προς δέ τούτοις και άλλα ει'πών

είναι τά μεν κοινά :ών ζωήν ¿χόντων πάντων τά δέ ζωων τινών, και τά μέγιστα τάς

καί φανερώτατα τών κοινών r/.δέμενος καί τάς

πέντε,

περί

ων καί ποιήσασθαι πρώτον λόγον

15 καί κατά φυσιν έστί πρώτα,

συζυγίας

δείξας

έπηγγείλατο,

έπειδή

οτι δέ ταΰτα κοινά της τε ψυχής έστι καί ι»

του σώματος δείκνυσι διά του | μηδέν αυτών χωρίς αίσθήσεως γίνεσδαι. 18 πάντα γάρ μετ' αίσδήσεως, τά δέ μετ' αίσδήσεως διά σώματος,

οτι δέ

ουδέν αότών χωρίς αίσδήσεως δείκνυσι λέγων π ά ν τ α γ ά ρ τά μ έ ν αίσδήσεως συμβαίνει,

τά δέ δι' α ί σ θ ή σ ε ω ς .

μετ'

έγρήγορσις μέν γάρ

•20 μετ' αίσδήσεως, ει γε διακρινόμενης της τροφής καί τών αίσδήσεων διε- δ γειρομένων καί έξ αργίας είς ένέργειαν μεταβαλλουσών ή έγρήγορσις.

ομοίως

καί μετά αίσδήσεως ήδονή τε καί λύπη, έ'τι δέ ΰγίειά τε καί νόσος,

δι'

αίσδήσεως δέ νεότης τε καί γήρας· έκάτερον γάρ τούτων έν τω πως έ'χειν τάς αίσδήσεις. 25

Πάδος δέ τής αίσδήσεως ύπνος αν εί'η·

ταύτης γάρ τι

πασχούσης ίο

ó ύπνος· ή γάρ έκ τής τροφής άναδυμίασις δταν επί την κεφαλήν άδρόα άνενεχδεΐσα καί καταψυχδεΐσα υπό τών περί τον έγκέφαλον είς το κάτω πάλιν, δδεν άνηνέχδη, κατενεχθ^, βαρουμένη ή αίσδησις υπό τής έν αύτη

4 έχείνης T a : έκείνων VAN —παρά om. V

μέν] δέ V

παρά T a : περί VAN

παρά T a : περί ΑΝ

τ η ; ] τε Arist. codd. L P S : τής τε Arist. EMYU 10 τινα] que

Τ

αυτών om. Τ

άλλοις a (corr. M)

9 καί τοϋ σώματος όντα a

παρθέμενος a

12 ζωήν] ζώων Ν

τατα a : φανερότατα Μ Τ

14 τάς om. Μ: τών ΑΝ

15 prius καί om. Ν

πρώτα]

16 τοϋ alterum] το AN

δέ μ ε τ ' αίσθήσεως— μ ε τ ' αίσθήσεω; (19) om. ΑΝ 18 αότών ούδέν V

20 μ ε τ ' ] δι' ΑΝ

p. 4 5 8 » 10 ss.

20 τροφής] τροπής V

διεγειρόμενος a

21 καί om. a

primum

25 ss. cf. Arist. p. 4 5 6 b 17 ss. βαρούμενος a

είτε N a : γαρ Μ xal om. a

τε V A : om. N a 25 γάρ] δέ a

τήν om. a

17 τα

τά δέ μ ε τ ' αίσδήσεως om. a 2 0 — 2 2 cf. Arist. 20. 21 διαγειρομένων M:

μεταβαλλομένων ΑΝ('Γ?)

δέ Τ : τε VNAa

26 τροφής] τροπής V κατηνέχθη Ν

13 φανερό-

πέντε T V A N a : τέτταρας Μ,

δή Tburot, vix recte, cf. ad p. 8,24 et p. 40,12. 77,11 T h . ; repetitur prior

protasis (v. 6), ipsa quoque pendens a δείχνυσι.

αίσδήσεων V

11 xal om. Τ

ζωων] ζωήν ΑΝ

sed numeravisse vid. etiam ΰγίειαν et νόσον eorum

5 γεωμετρίας

7 πάντα Arist. restituendum cum L P

22 αίσθήσεως]

23 τε T V A N : om. a

τι seri psi : τής V A N :

27 y.i\ ψυ/θείσα M : oin. a ç'jr/j V A N : αότω a

om. a 28 άνηνέχδη]

8

A L E X A N D R I I N L. DE S E N S U

1 [ A r i s t . p. 4 3 6 » 5 . " > S ]

υγρότητος αυτή τε | εμποδίζεται προς το ένεργεΐν καί ησυχάζει / a i αίτια 19 τοις ζφοις ύπνου γίνεται.

ε;ις δέ ή αί'σθησις αν ει/)· έν γάρ τιΰ αί'σθησιν

έχειν το είναι τοις ζφοις.

φ υ λ α / α ί δέ κ α ί σ ω τ η ο ί α ι αί μνήααι καί αί

αναμνήσεις, φ θ ο ρ α ί 5ε κ α ι σ τ ε ρ ή σ ε ι ς αί λήθα; τε και ó θάνατος,

δτι

δ μεν ουν μετ' αίσθήσεως καί ουκ άνευ αίσθήσεως αί προειρημέναι συζυγίαι, & διά τούτων γνώριμον.

κοινότερον δ' αν λέγοιτο επί των φυτών το γήρας

καί ή νεότης· ή δέ ζωή και ó θάνατος χαι έν τοις ουκ έχουσιν αί'σθησιν των έμψυχων εστίν, αλλ' έν γε τοις ζωοις καί ταύτα μετ' " Ο τ ι δε ή α ί σ θ η σ ι ς δ ι α του

αίσθήσεως.

σ ώ μ α τ ο ς γ ί ν ε τ α ι κ α ι δ ι ά λ ό γ ο υ , ίο

10 φησί, γνώριμον και χ ω ρ ί ς τ ο ΰ λ ό γ ο υ εναργές,

και γάρ αυτόθεν έναργές

το τάς αισθήσεις διά σωματικών οργάνων γίνεσθαι, καί δια του λόγου ραον δεΐςαι* τό γάρ αίσθάνεσθαί έστι το τών αισθητών άντιλαμβάνεσθαι διά των αισθητηρίων, α έστι σώματα.

p. 436b8

Ά λ λ α περί μεν αίσθήσεως

ιό έ σ τ ι κ α ί δ ι α τ ί σ υ μ β α ί ν ε ι

καί τοΰ α ί σ θ ά ν ε σ θ α ι ,

τοις ζωοις

τοΰτο

το π ά θ ο ς ,

τι τ έ

ειρηται

π ρ ό τ ε ρ ο ν έν τ ο ι ς Π ε ρ ί ψ υ χ ή ς . | Δείςας δτι δι' αίσθήσεως τά κοινά έργα τε καί

πάθη

τών

ε χ ω ν δέ και το την αισθησιν κοινόν έργον είναι ψυχή» τε καί

ζ ώ ω ν , 20

σώματος,

έχει μεν έπόμενον τοις είρημένοις το δεϊν περί αίσθήσεως ειπείν προ τού20 των α δι' αίσθήσεως ή μετά αίσθήσεως υπό τών ζαίων γίνεται· γάρ τών κοινών, ου τάλλα προσδεΐται. σεως τά δε ρηθήσεται,

τών

πρώτον δ

έπεί δέ τά μεν ειρηται περί αίσθή-

μεν είρημενων ημάς ύπομιμνησκει (ειρηται

δέ έν τοις Περί ψυχής περί τής αισθητικής ψυχής καί δυνάμεως καί περί τής ενεργείας τής κατ' αυτήν)· τούτων δε ώς είρημενων καί έν οΪς είρηται 25 ύπομιμνήσκει

ημάς,

προσθήσει δέ νυν τον περί τών αισθητηρίων λόγον ίο

(κοινόν γαρ ήν ή αί'σθησις ψ υ χ ή ς τε καί σώματος, ώστε ó περί τών αισθητηρίων λόγος τό) περί αίσθήσεως συνήπται), ετι δε τον περί τών αισθητών, έπειδή περί ταύτα ή τής αίσθήσεως ένεργεια·

περί

ών καί αυτών

έπ'

ολίγον μεν προείρηται καί έ/ | τοις Περί ψυχής, επί πλέον δέ καί άχρι- 21 30 βεστερον νυν ρηθήσεται.

ύπομιμνήσκει δέ η μ ά ς διά βραχέων τε καί σαφώς

τών περί αίσθήσεως είρημενων τε καί δεδιδαγμένων έν τοις Περί ψυχής

2 ή ora. a

εϊη àv V

κοινώτερον ΑΝ

3 alt. αί om. a

7 έν oui. Τ

διά (του) λόγου ex Arist. v i d . scrib., χ ω ρ ί ς ] áveu a

26 τε om. A a V N : έπεί A a cf. a d p . 3 , 2 0

είναι o m . V

10 φ η μ ί a (φησί e t i a m M) 1 7 - 2 0 τά κ ο ι ν ά — δ ι ' α ί σ θ ή 19 έχε ι N a : εχειν Υ Α : est

2 1 περί a : δ ι ' Α Ν ( p e r sensum Τ ) : o m . V

2 3 p o s t ψ υ χ ή ς a d d . τε V 27 τόν A N a : τ ώ ν V : ó M τ α ϋ τ α ] hoc Τ

6 τούτου Τ

9 του o m . A r i s t .

12 p r i u s τ ό ] τοΰτο a : τοΰτο τ ό Ν(?)

16 τοις T V a : τ ώ AN

18 δέ] τε Τ

δεϊν cum Τ om. T h u r o t σεω; om. V

cf. τ. 11

11 p o s t jbàov a d d . τούτο V

14 τε o m . Arist. eodd. σεω; rep. a

4 τε T V A N : om. α

8 ταϋτα] hoc 'Γ

Τ

2 1 . 2 2 αίσβή-

2 4 δέ V A N T : δη a (cf. ad p . 7 , 1 5 ) αισθητηρίων AN

p o s t α υ τ ώ ν a d d . μεν V

2 8 έπειδή 31 Περί ψ υ χ ή ς ]

9

A L E X A N D R l IN L. DE SENSU 1 [Arist. p. 436">8]

α ύ τ φ , ότι πάσι μεν τοις ζ«όοις ανάγκη αΐσθησιν έ'χειν· ταύτη γάρ τά ζ ψ α 21 των μ ή ζαίων χωρίζεται,

εδειξε

δε

έχει

ότι

άπτά

οντά καί

μή

άπλα 5

αλλά σύνθετα καί έν συμμετρία τινί των υποκείμενων το είναι έχοντα, μή

άπτόμενα

ήν xaì

5 ί i ~ b των υπερβολών

αίσθανόμενα ώς φυλάσσεσθαι τά

αν των

εί

φόαοτικά

αδτών,

έν τοις άπτομενοις αυτών έφθείρετο.

πάθος

6έ την αίσθησιν ειπεν, δ η αίσθάνεσθαι òtà πάθους. Ουκέτι μέντοι έν πάσι τοις ζ φ ο ι ς πάσαι μεν άφή τε καί γεΰσις. ότι τής άφή ς τά

ζφα

έδείχθη

γάρ

στερηθεντα

at αισθήσεις,

επί τέλει

αμα καί

10 μεσότητος χαί συμμετρίας των σωμάτων,

τοΰ

του

αλλ' έν πάσι ι»

τρίτου Περί ψυχής

είναι

παύεται

( τ η ς γαρ

έν r¡ τοις ζφοις το είναι, φθορά

έστιν ή τής αφής φδορά), αλλά | χαί

δτι ή γεΰσις τής τροφής ουσα χρι- 22

τική

ζωοις,

τε

χαί

αδύνατον

ληπτική

αυτά

αναγκαία

τοις

σψζεσθαι.

έ'στι γάρ

τουτέστι

τής γεύσεως.

έν ήμΐν πάθος,

είγε

ó χυμός ή

χωρίς

τοΰ

τοΰ γευστικοΰ

γάρ γεΰσις, δι'

τρέφεσθαι μορίου

των

ου τρεφόμεθα

15 μόριον η μ ώ ν ουσα. τούτου αντιλαμβάνεται χαί υπό τούτου πάσχει π ω ς · τό 5 γάρ ήδί) διακρίνει ημών το δι'

ου γευόμεΟα, δπερ εστίν ή γλώττα·

αυτη

γάρ υπό τοΰ χυμοΰ πάσχουσα αισθάνεται αυτοΰ και γεύεται. Είπών

δέ

τό

γάρ

ήόυ

διακρίνει

την τ ρ ο φ ή ν , ώ σ τ ε το μεν φεύγειν 20 δτι δ μεν χ υ μ ό ς ,

καί

το

λυπηρον

αυτή

περί

τ ό δ ε δ ι ώ κ ε ι ν έπήνεγκε την αίτίαν

ου αίσθάνομεθα, π ά θ ο ς έ σ τ ί τ ο ΰ γ ε υ σ τ ι κ ο ύ μ ο ρ ί ο υ , ίο

διό εόλόγως ήμΐν είρηται το την γεΰσιν το ήδί) καί το λυπηρον διακρίνειν το εν τ ή τροφή έν τ ψ π ά σ χ ε ι ν

το γάρ γευστικόν,· δ έστι μόριον

υπό τοΰ γευστοΰ πάσχον τό ήδί) x a ì το λυπηρόν διακρίνει,

γράφεται χαί αντί τοΰ

25 μ ο | ρ ί ο υ π ά θ ο ς ' ,

γευστικοΰ

ημών,

και το τρόφιμον και

μορίου'

'τοΰ

μή

θρεπτικού

καί ούτως αν λέγοιτο τής θρεπτικής δυνάμεως τής ψ υ χ ή ς 23

πάθος 6 χ υ μ ό ς είναι, ώς υπό τοΰ χ υ μ ο ΰ πασχούσης τής δυνάμεως ταύτης, άτοπον δε το λέγειν υπό χ υ μ ώ ν πάσχειν την θρεπτικήν δύναμιν· γαρ

υπό

χυμών

πάσχειν

άλλο τοΰ αισθητικού,

τό

α£σί>άνεσ&αι

1 εχειν αί'σθηοιν a

2 l * e í om. AN et sentientia Τ

ν

εσ8αι conicio

7 π ¿¡Sa α?3θησις a

ipse Τ

13 possibile

15 μόριον] κύριον Ν 19 τροπήν V

5 uno (γρ.)

8 ΙπΙ VAN: έν τ7 ss. 3 εί] ή AN

αυτών] όντων V: que ipsa

ψυχής] p. 4 3 5 b 4 s s .

έστι,

διό άμεινον, εί ούτως εΓη έχουσα ή γραφή, μή έπί

3. 4 habentia sunt tangentia M : ¿KO VANa

χυμών

πως om a (habet etiam M)

17 υπό Ν: άτζο VAa

18 α·!>τή V N : αότή Aa

ώδτε —διώκειν om. a (habet etiam Μ)

20 μέν è Ν

γευατικοϋ Arist. codd. LU (ceteri θρεπτικού, cf. ν. 24), μορίου om. Arist. codd. EMY 21 τό δε τήν AN ήμών om. Τ om. Τ μορίου om. Τ

22 έν] τροφή (!) V 23 γευστικού V

χαί μή T V A N : om. a 25

extensis litteris scripsit V

λέγοι a

έν τω πα'αχειν] om. Τ : πάαχον Ν πάσχον a : om. ΤΥΑΝ 24 καί om. a

δυνάμεως om. Τ w;] xat a

2 8 χυμοΰ a

καί τό τρόφιμον 24. 25 τοΰ Θρεπτικού 26 είναι supra ras. 29 εί odi. a

10

A L E X A N D R l IN L. DE SENSU 1 [Arist. p. 436t>8]

τήν δυναμιν τ η ; ψυχής dvaespetv το θρεπτικόν, ω ; φησι δεΐν άκουειν της 23 λέςεως Άσπάσιος,

αλλ' επί το μόριον δι' ου τρεφόμεθα

(τούτου γαρ δ

χυμός),

Γν' ή του τρέφειν δυναμένου μορίου πάθος τον χυμό ν λέγων, ου

έστιν

γεΰσις

ή

άντιληπτική.

άμείνων

δε

ή

πρότερον ρηθείσα

ó γράφεται καί ούτως· καί ο λ ω ς δ χ υ μ ό ς έ σ τ ι τ ο ΰ γ ε υ σ τ ι κ ο ύ κού μ ο ρ ί ο υ π ά θ ο ς .

κδν ή ούτως γεγραμμένον,

γραφή, w θρεπτι-

ειη δν το λεγόμενον

δτι τοΰ γευστικού μορίου δ έστι θρεπτικόν ó χυμός πάθος, ?ν' ή τδ uàv γευστιχον ώς γένος, διαφορά δε τοΰ γευστικού το θρεπτικόν καί μή. δή γευστικοΰ

θρεπτικοΰ,

δ έστι

τοΰ

μόριον ή | εΐδος τοΰ γευστικού, πάθος 24

10 εστίν δ χυμός, γευστικόν 8à ή αΐσθησις ή γευστική,

καί ειη αν αυτη ή

γραφή έχουσα άμφότερα τά είρημένα έν ταΐς προ ταύτης δυο γραφαΐς. Ή

μεν ο3ν άφή τε καί ή γεΰσις κοινή πασι τοις ζψοις·

τίνων

μετάξι»

άλλων

τρεις,

ουκέτι πάντων είσί κοιναί των ζωων,

15 ψυχής εφηκεν. λοΰσαί είσιν,

έν ώς

γινόμεναι

αισθήσεις,

οις μέντοι είσίν, καί

αί δε διά 5

οίαί sfotv αι καταλειπόμεναι ώς καί αυτός έν τοις Περί

ώσπερ προς σωτηρίαν αυτοΐς συντε-

τοΰτο έν τοις Περί ψυχής είρηκε.

τψ γαρ κατά

τόπον είναι κινητικά και μεταβλητικά της τε ό'ψεως δεΐται, δπως φυλάττηται ίο καί μή περιπίπττ, τοις φθαρτικοΐς αυτών, καί της δσφρήσεως, οπως προαισθάνηται τής τροφής, 20 συντελεί·

άλλα καί ή των ψόφων άντίληψις ε?ς σωτηρίαν

πολλοί γάρ ψόφοι ·}• των ζψων είσί φθαρτικοί, ους φυλάσσεται,

αλλά καί έπιβουλάς τάς έξ αλλήλων φυλάσσεται τά ζψα δια τοΰ | ψόφου 25 προαισδανόμενα αότών. μενα.

δν ποιεί ή προσιόντα ή υποχωρούντα ή υφιστά-

αλλά καί τροφής "f" εύπορίαν πολλάκις τοΰ ψόφου σημήναντος· πολλά

γοΰν των σαρκοφάγων τψ ψόφψ

διακρίνουσιν άλώσιμα αδτοΐς ζωα, καί

2δ ούτως αυτοΐς έπιτίθεται. Πάσαι μεν οδν αί αισθήσεις σωτηρίας ενεκα τοις ζψοις υπάρχουσιν, δ ήδη δε καί εις φρόνησίν τίνες αυτών συντελοΰσι τοις φρονήσεως δεκτικοις, ώς μή μόνον τοΰ αναγκαίου χάριν αότάς έν αυτοΐς εΐναι, άλλα καί τοΰ ευ. 2 λέξεως] λεγούσης Ν 3 του] το a

Άσπάσιος T A a : άσπασίως Ν, in spatio viu-x. litt. om. V

4 δέ] δέ καί V

πρότερον Aa (cf. p. 57,11 Th.): προτέρα VN (prior)

6. 7 -λäv —πάθος T V : om. ANa tivi Τ

δή] δέ M

τοις] τιΰ N(?)a

7 δτι V: om. Τ 10 alt. ή Υ ( Τ ) : καί ANa

εΐρηκε T V A :

16. 17 τά γάρ κατά τόπον κιν. χ. μ. όντα της ex Τ Tburot, probante 18 αύτοϋ Na

17 κινητά V

22 προαισθανόμεθα Ν

8ν] ών V Τ

17 μετα-

20 τών ζώων ψόφοι V

φυλάττεται V

tertiiim ή Τ : καί VANa

μενα MT (subsistentia) ΝΑ : Υφιστάμενα Va signifieantia

χαί] γίνεται a

19 ante της add. χαί V

τών del. et φθαρτι(χών σημαντικοί, ä conicio

habundantiam

Τ

et nitri-

είσίν, ώσπερ

16 τοΰτο VAN: έν τούτψ a : om. Τ

Usenero p. 537b, qui xal—όντα delebat βατικά V

itaque

14 ούτος om. Τ

15 εϊρηχεν] είπεν a, cf. Arist. Γ 12 p. 43422 ss.

om. Τ , et ώσπερ fort. del. είρηται Na

9 gustativi

21 φυλάττεται Aa 22. 23 Υφιστά-

2 3 άλλα—σημήναντος] sed et

τροφών a (sed v. Arist. p. 5961>21)

alimenti

εύπορίαν MTN:

άπορίαν VAa, εύπορίαν εχει vel εύπορία πολλοίς (pro πολλάκις) coni. Thurot, an εύπορεΐ vel εύπορίαν (πορίζεται) πολλάκις? σημάναντος a conicio

πολλάκις] om. a (habet etiam Μ)

24 άλώσιμα] έδώδιμα ex Τ (esipilia) Thurot: 26 ενεχεν ΑΝ

έν αύτοϊς post ώς ponit Μ: om. a

27 τινός ΝΑ και] multi Τ

ψόφου] πόρου a διακρίνει τίν' άλώσιμα

2 8 ώς Μ VAN: χαί a (simul?)

11

ALEXANDRl IN L. DE SENSU 1 [Arist. p. 436bS]

ó

10

15

•20

26

π ο λ λ ά ς γ ά ρ , φησί, ε ί σ α γ γ έ λ λ ο υ σ ι δ ι α φ ο ρ ά ς , έ£ ών η τε τ ω ν ν ο η - 25 τ ω ν ε π ι γ ί ν ε τ α ι φ ρ ό ν η σ ι ς και ή τ ω ν π ρ α χ τ ώ ν . λέγει δέ ταΰτα περί ίο τε της όψεως καί της ακοής, ώς και αυτός προϊών δηλοί. οτι δε αρχαΐ πράξεως τε χαί θεωρίας αί δι' αύτών αντιλήψεις και διαφοραί τούτων ών αντιλαμβάνονται, δήλον. α? τε γαρ των ορατών διαφοραί εις εννοιαν ήμδς ήγαγον | φωτός τε και σκότους, τουτέστιν ημέρας τε χαί νυκτός, d o ' ών 26 ορμώμενοι τά ποιητικά τούτων έζητήσαμεν· οθεν ή περί τοΰ κόσμου και των έν αυτω θεωρία, ä ποιητικά νυκτός τε και ήμέρας άνά μέρος όρώντες γινόμενα και αριθμού έπίνοιαν εσχομεν, ώς φησι Πλάτων· άλλα καΐ το δ την σελήνην μη αεί ομοίως πεφωτίσθαι εις εννοιαν ημάς ήγαγεν, οτι μη οι/είον αυτής το λαμπρόν τοΰτο φως· αλλά και αί των κινήσεων των άστρων και μεγεθών φαινόμεναι διαφοραί (καί γαρ τούτων ή όψις αντιλαμβάνεται μάλιστα, εί καΐ κοινά αυτη ταΰτα τα αισθητά καί προς άλλας· πάντων γάρ των σωμάτων τά μεγέθη και αί κινήσεις και ó αριθμός καί ίο τά σχήματα τη οψει αισθητά, έπει καί όραται πάντα τά σώματα τω κεχρώσθαι. διά γάρ των ίδιων αισθητών καί μετά τούτων ή τών κοινών αίσθησις εκάστη γίνεται· διό ή ακοή τοΰ έν ψόφφ μεγέθους μόνου αισθάνεται χαί τοΰ έν τούτω άριθμοΰ χαί της | έν τούτφ χινήσεως, ομοίως δέ 27 και τών άλλων αισθήσεων εκάστη) περί τε της κατά κίνησιν όμαλότητος αυτών είς εννοιαν ημάς ήγαγε καί περί της (¿ιδιότητος αύτών και περί τοΰ μεγέθους τοΰ κατά άλήθειαν αυτών έξετάσεως. προσήγαγε δε ημάς ή τούτων θέα καί έπί την ζήτησιν τοΰ πρώτου αιτίου, 8 της τοιαύτης δ τάξεως τε και φοράς αότοΐς αίτιον έστι. καί πρός τάς πράξεις δέ ημάς παιδεύει π ω ς · περί γάρ τά καθ' έκαστα αί πράξεις, α έστιν αισθητά τε και ορατά, έκ δέ της περί ταΰτα έμπειρίας το πλείστον της φρονήσεως. παρατηρήσαντες γάρ εκ τών συμβαινόντων έν τοις αίσθητοϊς τά τε ωφέλιμα και τά βλαβερά καθόλου περί αδτών δόξαν λαμβάνομεν, τά μεν τοιαύτα ίο λέγοντες είναι φευκτά τε καί βλαβερά, τά δέ τοιαΰτα αιρετά τε καί ώφέ-

1 πολλά Ν p . 12,18

είσαγγέλλουσι cum Arist. (anmntiant Τ ) scripsi: διαφορά Ν

διαγγέλλουσι VANa, cf.

2 έγγί'νεταϊ Arist., sed v. p . 13,2 περιγίνεται

3 p o s t όψεως add. τε a

alt. της om. a A(?)a

hoc Τ

δηλοΐ] έρεϊ N(?)a

σαμεν VN (exqutrimus Τ ] :

έξητάσαμεν

(έν αύτψ etiam Μ)

τε a n t e νυκτός t r a n s p o n . Ν : om. a

περί om.

7 έζητή-

V

8 ένιαυτών

a

p o s t ήμέρας add.

γίνεται V A N : p o s t δθεν v. 7 u t vid. Τ (non recepì, quod έγένετο Alex, s c r i p s i s s e t ) : om. a 9 post άριθμοΰ add. έπί A N (et Ν τε s. s.) Πλα'των] T i m . ρ. 3 9 Β

12 prius xal T V a : om. MAN (corr. M): ipsis Τ μεγέθους a 20 ήγαγεν Ν : conicio 22 ή ] ή περί a Thurot

έπινοίας Ν

10 δμοίαν a (corr. M j

Ιχομεν T V

περιφωτίσθαι V

11 αύτη V

12 φαινόμεναι MTAN: γινόμενοι V a

14 τ ώ ν om. a

17 έκάση) conicio

19 αισθήσεων T V N : αίσθήσει Α : αισθητηρίων a ήγαγον

bene

13 αύτών a

ζδφω V

μδνου

εχαστον a

coni.

Thurot 20. 21 x a l (εις την) περί της—έξέτασιν τ 21 έξετα'σεως T V : έξέ A (i. e. έξέτασιν, fort, recte): ¿ξέω; Ν : έξετα'σαι α έπί την—αίτίου V A N a (την om. a): 2 3 αίτιδν έστι MT: έστιν αίτιον V A N : αίτιον a

τε om. a (habet etiain M)

25 δε a : om. T V A N

συμβ. έν τοις αίσθ. T V A N : έν τοίς αίσθ. συμβ. a

έπί

το πρώτον

αίτιον ex Τ

24 χαθέχαστον a 26 έκ] καί a (corr. M)

27 μέν om. a (habet etiam M)

12

ALEXANDRI IN L. DE SENSU 1 [Arist. p. 4 3 6 b 8 ] λιμα· έί ών το βουλεύεσθαι ήμΐν περί

των μελλόντων,

αλλά χαί ή τοΰ 27

χαλοΰ και ή του α£σχροΰ έννοια βεβαιουται ήμίν υπό της όψεως· δρώμενα γαρ τά αισχρά μισητότερα, δε καί

ή

και τά

ακοή προς τε ποδςιν

/.αλά τε καί σεμνά ζηλω τότερα.

καί

θεωριαν

χρήσιμος,

δτι 28

πρόδηλον,

είγε

5 άκουοντες μανθάνομεν τά κατά τάς έπιστήμας. ϋυγκρι'νων δε την τε όψιν καί την άκοήν, ας καί προς φρόνησιν είπε τοις φρονήσεως δεχτικοίς συντελεΐν την τε πρακτικήν καί την θεωρητική·.», 6 λέγει

προς μεν τά αναγκαίο! χρησιμωτέραν

την

όψιν

εΐναι

καί)'

αυτήν

(ών γαρ έστι καθ' αυτήν αντιληπτική, ταύτα προς σωτηοίαν τοις έχουσιν 10 αυτήν

έστι

αίρεΐσθαι

χρήσιμα·

δει),

προς

χαί γαρ α δει προφυλάςασθαι μεντοι

β ε β η κ ό ς πλέον συντελεΐν-

δείκνυσι,

καί

τίνα

την έπιστήμην την άκοήν φησι κ α τ ά δια γαρ ταύτης αί μαδήσεις τε

καί

συμ-

ίστορίαι. ίο

κ α τ ά σ υ μ β ε β η κ ο ς δέ εΐπεν, δτι προηγουμένως μεν ή ακοή ψόφων εστίν αντιληπτική, κατά συμβεβηκος δέ καί λ ό γ ω ν

δτι

γαρ καί ó λόγος ψόφος

15 τις έστι, [τούτων] ακοή αντιλαμβάνεται αυτού. | "Οτι

δ' ή μεν οψις προς τά αναγκαία χρησιμωτέρα

δε ακοή προς νουν καί φρόνησιν κατά

συμβεβηκός,

μεν οψιν πολλάς είσαγγέλλειν διαφοράς

τω

ματος είναι όρατα', μη είναι δε τά

καθ' αυτήν,

δείκνυσι διά του

πα'ντα τά σώματα μετά χ ρ ώ -

χρώματα

καί)' αυτά.

πάντα ο3ν τά 5

20 χρώματα ή οψις όρώσα αι'τία γίνεται του τά μεν οικεία αίρεΐσθαι, αλλότρια διαφοραί.

φευγειν τε καί άποστρέφεσθαι· αίσθανομένη

δέ

πάντων των

πλεΐσται δέ αί των σωμάτων

των κοινών αισθητών μάλιστα' έστιν αισθητική · παρακολουθεί,

ών

αισθάνεται,

μέγεθος

2ό αριθμός έν τούτοις πρώτως τε καί κυρίως, καί ή τοΰ αριθμού έπίνοια,

αριθμητά

αλλήλων όρασθαι καί αριθμητά έστιν. καί κινήσεως

καί

μάτων αντιλήψεως,

σχήματος καί

ή 29 την

τιΰ

τά όε

χρωμα'των

χεχρώσθαι

αυτά

μάλιστα γαρ τοις σώμασι

γαρ καί σχήμα

καί κίνησις καί ίο

άπο γάρ των αριθμητών καί

δε τά αισθητά, α τω

κεχωρισμενα

ή δέ «Ϊσθησις αυτη καί μεγέθους

αριθμού αισθάνεται

διά της

των

χρω-|

πλείστας ουν διαφοράς ή οψι; ήμΐν μηνύει, ές ών το 30

I post ών cum Τ (eventi) add. αυμβαίνει Thurot 2 ή του VAN: om. a ήμΐν βεβ. TVNA: βεβ. ήμίν a 3 σεμνότερα τε καί ζηλωτίτερα cuín Τ Tburot, recte ut vid. ζηλωτιίτερα] βελτιώτερα a 5 άκούοντος Ν 7 τψ et δεκτικυϊ a 8 τά μεν a οψιν MTVAN: γνώσιν a εαυτόν Λα 10 αύτά ?¡v Ν: ipsa Τ έσ-t M Ï V A N : om. a χρηαίμη a προσφυλάςασθαι \'Β, προίφυλάξεσδαι Ν I I αίρείσδαι ex Τ (querere) Thurot (cf. v. 2 0 ) : αίτεϊσθαι libri μέντοι T a : ¡¿έν τοίνυν VAN 12 τε om. a 13 έστίν om. a (habet etiam M) 14 λιίγων V a : λόγον ΑΝ: λίγου Τ 15 τις έστι, τούτων VANa: τις έ. άκοή Τ : έστιν Μ: τίς έστι, τούτω και ή a IG προς τά om. a 17 και] τε * a l ΑΝ 18 μεν όψιν] μέμψιν V άγγέλλει Arist. cod. E (male Bieh!) 21 τε om. a

»

24 παρακολουθεί Ν: παρακολου V: παρακολουθοΰσιν Aa καί κίνησις om. Τ 25 τούτω V 26 δε om. V κεχωρισμένω Ν: κεχρωσμένα a 27 αλλήλων] είναι a όράται τε καί Μ 28 δια Τ Va: μεν, δια δέ Μ: δέ διά ΑΝ: (αισθάνεται) δέ διά coniciebam

28. 29 τοΰ χρώματος Τ

13

A L E X A N D R I IN L . DE S E N S U 1 [Arist. p . 43Gi>8]

χρήσιμον

ήμΐν

το

κατά τάς αιρέσεις μεν των ωφελίμων φυγάς δέ των 30

βλαβερών περιγίνεται, où τοΓς λογικοΐς μόνον, άλλά καί πασι τοις ε χ ι υ σ ι ν αυτήν. Ή

δε ακοή διαφορών μεν ού πολλών έστιν αίσί)ητική· τάς γάρ των 5

5 ψόφων διαφοράς διαγιγνώσκει χαί)' αυτήν μόνας, ώστε τοις πλείστοις των έχόντων αυτήν όλίγον παρέχεται το χρήσιμον· τοις δε λογικοί; και λόγου αΓσδησίν τε χαί συνεσιν έ'χουσιν ού τάς τών ψόφων μόνον διαφοράς, αλλ' ήδη και τάς της φωνής σημαίνει,

έπεί δε ó λόγος αίτιος τών μαδήσεων ίο

ακουστός ών (ψόφος γάρ και αυτός ή δια ψόφου· 10 ή ακοή του λόγου αισθητική·

κατά συμβεβηχός γαρ

ου γαρ ώς λόγου,

άλλά έπει

συμβέβηκεν

αύτω ψόφφ είναι), αίτια ή μ ΐ ν ή ακοή επιστήμης τε και θεωρίας γίνεται, διά τί δέ γίνεται ή ακοή, αίτια, εδειξε·

του λόγου ουσα ακουστική,

μαθήσεως

ήμΐν |

διά γάρ το τον λόγον έξ δνόματων συγκεΐσθαι, τά δε ovó- 31

ματα σύμβολα τίνων είναι και σημεία· φωναί γάρ σημαντικαι τά δνόματα 15 (δνόματα γάρ και τά ρήματα λέγει νυν), ó λόγος γαρ έκ τούτων εχει τήν σύνθεσιν. λόγου,

δτι δέ κατά συμβεβηκός ή ακοή ή μ ΐ ν αίτια τοΰ άντιλαμβάνεσθαι 5

δήλον έκ τοΰ τών μή ομοφώνων η μ ά ς άκουειν μεν ομοίως,

αλλά

μ ή ώς λόγου τών λεγόμενων συνιέναι· ου γάρ έν τ ψ άκουειν τό συνιέναι, άλλά διά τό άκουειν.

είη δ' αν το άκόλουθον της λέξεως·

1

ó γάρ λόγος

20 αίτιος της μαθήσεως, ών κατά συμβεβηκός, αλλ' ου καθ' αυτόν ακουστός'· ου γάρ ή λόγος ακουστός καθ' αυτόν, αλλ' η ψόφος. "Οτι δε προς φρόνησιν και επί πλέον ή ακοή

ίο της όψεως συντελεί,

σημεΐον ετίθετο το καί τών έστερημένων έκατέρας τών αισθήσεων τούτων έκ γενετής του; τυφλούς τών | κωφών (καί ένεών) φρονιμωτέρους είναι, ώς 32

1 φυγήν a (corr. M) 5 γινώσχει a αύτάς a

2 μόνον T V A a : òè μόνον MN

T h u r o t (significationes

Τ)

έπειδή ó ι

¿ιόφου (κατά συμβεβηχός) coni. T h u r o t ήμΐν ora. a (habet etiam Μ) 15 λέγω a

nobis?) ήμά; Μ

13 αίτίαι V ομόφωνε TV ΑΝ

où a : om. T V A N

19 a n t e άλλά s p a t , VII litt. Τ

16 ή μ ΐ ν ] verbi 'Γ (corr. ήμΐν Μ

post μέν add.

17. 18 άλλά μή M a : αλλ' ή T V A N συνιέναι T a :

δ' om. ΑΝ

alt. ή Τ : ή a : ή V A N

12 τί] τό AN

14 cf. Vahlen ad Arist. Poet,

γάρ] δέ bene coni. T h u r o t

όμοίως om. a (habet etiam M)

έπ'ι πλέον] p/tis Τ

ψόφου] ψόφον V :

11 αιτία V A N : αίτιον Ma

τε om. a (habet etiam M)

17 τούτων Ν

18 λόγων Τ ή VANa

9 δια] cum Τ 10 έπει om. Τ

άκουστή a (ακουστική etiam M) p. 47

4 έστιν oui. a (habet etiam M)

κ α θ ' αυτήν V (secundum se Τ ) : κ α θ ' αυτά; A N a 7 ού τάς M T V A N : μ. μόνων a 8 τ ά ; ] τά Μ σημαίνει VN (ση Α): σημεία Ma: σημασία;

ναι A N : vat V

λέξεω;] 22 ότι] τοΰ a

ως AN

21 prius

χαί Μ V A N : om. T a

ή άκοή ex Τ T h u r o t : τήν άκοήν libri; ceterum Τ alibi coniunc-

tionem pro infinitivo p o u i t ; sed hic ei fido, cum etiam VAN δτι p r a e s t e n t , v. ad v. 22 συντελεί ex Τ T h u r o t : συντελεϊν libri θετο dicere solet) a (sed ν. Arist.) (α necessitate)

ών έστέρη ΑΝ

2 3 εθηκε T h u r o t (posuit Τ): έθετο conicio (Λαρέτούτων om. a

hic rep. Τ : s p a t i u m HI litt. Ν : om. VAa

Τ), et sic A r i s t . : σοφωτέρους ΜΝ(?): συνετωτέρους Aa (cf. v. 11 ss.):

24 τους έκ γενετής t r a n s p o n ,

xotì ένεών addidi (v. Arist. et p. 14,1 ss.): inde c o r r u p t u m έκ γενετή;

tamquam

habentes

auditum,

φρονιμωτέρους V (prudentiores 24. ρ. 14,1 ώς—έχοντας V A N a

qui magis csl causa prudentie

'Γ: ώ ; τήν άχοήν

14

A L E X A N D R I IN L. DE SENSU 1 [ A r i s i p. 436·>8. 437« 17]

την της φρονήσεως a k í a v έχοντας,

λέγει δέ [έννεους] τους μ ή δυναμένους 32

τ η ακοή κ ε χ ρ ή σ θ α ι κωφούς, (ένεους δέ τους μ ή λαλοΰντας) μηδέ άκούοντας· ακόλουθον γάρ κωφοΐς τε και ένεοΐς είναι,

ειη

δ' δν προς μέν την

ές

ά ρ χ ή ς ζήτησιν καί αίσθησιν των έν θεωρία ή οψις συμβαλλόμενη πλέον, 5 5 πρδς δέ την των εύρημένων μ ά θ η σ ι ν ή ακοή.

ρ. 4 3 7 · 17

Περί μέν οδν τ η ς

δυνάμεως,

εκάστη, πρότερον

ην

εχει

των

αισθήσεων

ειρηται.

" Ο τ ι δ' αναγκαίος ó περί αίσθήσεως λόγος τ ω περί των κοινών ένεργειών

των

10 συνήπται,

ζωων

τον

φανερόν.

λόγον

ποιουμένφ,

ήτις

θεωρία

r?¡

περί

ψυχής

κοινότατόν τε γαρ τοις ζ ψ ο ι ς πασιν έργον το αίσθά- ίο

νεσθαι, χαί προαέτι χαΐ των άλλων Ικαστον έργων των κοινών δι' σεως

ή

«ύσπερ

μετ'

αίσ&ήσεως

γινόμενον

δέδεικται.

ουν καί των άλλων ένεργειών

ένεργουμένων,

κοινή

αλλ'

αί πλεισται

σώματος τε καί ψ υ χ ή ς

έστι,

έπεί ή τών

υπό

φθα'νει

αίσθή-

| αισ&ησις, 33 των

δε

ζψων

περί

τής

15 αισθητικής δυνάμεως τής ψ υ χ ή ς έν τοις Περί ψ υ χ ή ς είρήσθαι, τοΰτο

μέν

η μ ά ς υπομιμνήσκει του μ ή νΰν πάλιν περί τούτου λέγειν την αιτίαν diro- 5 διδούς, περί δέ του σώματος δι' ου ή αίσθησις γίνεται (εστι δέ τοΰτο τ α α ι σ θ η τ ή ρ ι α ) νΰν προτί&ησι.

λέγει δέ τινας τών περί αισθήσεων είρηκότων

ζ η τ ε ΐ ν έκάστην αίσθησιν ές έκάστου τών σωματικών στοιχείων ποιεΐν, καί 20 [πέντε τών αισθήσεων ούσών] ουκ εΰποροΰντας συνάγειν ει'ς τέσσαρα στοιχ ε ί α π έ ν τ ε ο ύ σ α ς α υ τ ά ς ζητεΐν π ε ρ ί τ ή ς π έ μ π τ η ς , έχ τίνος αδτήν χ ρ ή ίο λέγοιτο δ 1 δν τοΰτο περί τ ή ς έν τ ω Τ ι μ α ί ψ δόξης,

λέγειν είναι σώματος, ήτις

αναφέρεται μέν

εις

τους] Πυθαγορείους,

ειρηται δ' έν τ ω

Τιμαίω.

έχει γάρ την δσφρησιν 6 Τίμαιος φησι καί το τών δσμών γένος ήμιγενές

ίγονταί, ή μδλλαλμοΐς καί ούτως όραν γίνεσδαι.

το

ου τεκμήριον παρατί&εται τό αεί τ ώ ν όρώντων έν τ η κόρη

είναι την του δρωμένου εμφασιν καί ειδωλον·

δ

δή xaì το όραν είναι,

αντιλέγει δε προς την δόξαν του Δημοκρίτου ταύτην τοΰτο μέν συμβαίνειν (λέγων την ε μ φ α σ ι ν )

διά το το ό'μμα λεΐον

είναι·

τά

γάρ

λεία

π ά ν τ α ίο

25 πεφυκε τήν τοιαύτην α π ό τών όρατών Ι μ φ α σ ι ν δ έ χ ε σ δ α ι , οόχ ó ό φ δ α λ μ ό ς μόνος,

δτι δέ ο ι ε τ α ι τό όραν ε ί ν α ι τ ή ν ε μ φ α σ ι ν ,

ο5 κ α λ ώ ς

τοΰτ'

έ'στιν ' δ τ ι δέ οί'εται τήν εμφασιν αίτίαν εΐναι του όραν, ου καλώς.'

1 κυκλοτερή Thurot: κυχλοτερήν ΑΝ: circularen Τ ; lusisse Graecos saepe in homonymo •¿όρη notum est, v. Περί ύψους c. 4,4 3 τούτων om.,T τών ora. V δτως V 4 defluxibus. ab Mis en im quae videntur Τ άπορροίαις MTV: άπορίαις A Na alt. ταΐς MV AN: om. a άπό] άπό γάρ ex Τ Thurot άπορείν Α Ν : άπορρεΐν (γάρ) conicio (cf. quod modo adnotavi) 5 αύτψ a 6 τε χωρεΐν] accipii suscipi Τ 7 ουσαν ΑΝ έν Μένωνι Thurot (ρ. 76 C): etiam Mennone Τ: έμμένων εί MAN: εί Va 8 alt. την V: τε Ν: om. Aa âitoppoijv] άπό V σωμάτων libri: corpori 'Γ: σχημάτων Plato v u l j . : χρημάτων Plato γρ. Τ cf. Diels Beri. Sitzungsber. 1884, 348 sqq. 9 αίσθητο'ν Ν 10—12 8' οτι—Δημοκρίτειον om. V 10 δτι] δ τό Ν είναί φησι Arist. 12 Δημοκρίτου ΑΝ 16 η (sic) Μ: τό a : om. VAN κιίρει V δμοιον a 17 οιά τε scripsi: οίεται VANa (putantur Τ), cf. ad p. 29,5 αϋτοΐς libri 21 παρετίθετο V 23 αντιλέγει a: άντιλέγων TVAN, quod servari potest, si v. 24 scribas (λέγει) λέγων (την) του conicio (v. ad v. 8) post μέν add. γάρ V συμβαίνει TVN 24 alt. τό om. AN 25 non quia oculus Τ 26 μόνον V (v. p. 26,5): om. 'Γ 26. 27 τό — οιεται om. V 27 où Va: om. TAN

25

ÀLEXANDRI IN L. DE SENSU 2 [Arist. p. 438a 7 ss.]

p. 438»7

Και

έ'στιν

où·/, έ ν έ χ ε ί ν φ ,

άλλ

κ λ α σ ι ς γ α ρ το

έν | τ ψ

Δοκεΐ μοι σφόδρα βραχέως ει'ρήσδαι τό λεγόμενον, είναι, 5 διά

εστί γαρ ο λέγει· εχοντι

έστι καί πά&ος'.

ctvot- 52

2 tò

και

ασαφές

'και εστίν oòx έν έκεινω το όράν, τουτέστιν ού

την Ιμφασιν ουδέ έν rfi έμφάσει έστι το όράν,

τουτεστι τ ω

όρώντι*

πάθος.

την όρατικήν δυναμιν·

άλλ' έν τυ> όρώντι,

ή γαρ εμφασις άνάκλασίς τις 5

ή το κ α ί ε σ τ ί ν ο υ κ έ ν έ κ ε ι ν ω , ά λ λ ' έ ν

τω

όρώντι·

ά ν ά κ λ α σ ι ς γ ά ρ τ ο π α' ί) ο ς ίσον έστί τ ω 'καί έστιν ουκ έν τ η

έμφάσει

τό όράν, αλλ' έν τ ω όρώντι ή ε μ φ α σ ι ς ' · ου δεικτικον τό έπενεχ&εν το ά ν ά 10 κ λ α σ ι ς

γάρ

το

πά&ος.

εμφασις, διότι λείο»,

ή

έν γαρ τ ω

δφδαλμψ,

δς έστιν ó όρων,

μενον έν τοις λείοις τε κα'ι σύστασίν τινα έ'χουσιν, ώς δύνασΟαι το έμφαινόμενον διά του μεταξύ διαφανούς γινόμενον, όφ&αλμός. 15 έμφασις, όρώντα.

ή

γάρ εμφασις πά&ος τί έστι κατά άνάκλασιν γινό- lu σψζειν

όποιον έστι και ó

δ&εν πάλιν ώς τό όρατον έχοντος έν α ΰ τ ω , τοΰτο δε έστιν ή έπ'

άλλο τι διάδοσις τ η ς έμφάσεως γίνεται καί έ π ' αυτόν τόν

τ ω ουν | καί

τόν δφδαλμόν τοιούτον είναι (λείος γα'ρ) γίνεται 53

καί έν τούτω ή εμφασις χατά την τών δρωμένων άνάκλασιν διά του μεταςυ διαφανούς, δταν χ α τ ' ανακλάσεως

ένέργειαν τοιούτον ή .

έπί της έ μ φ ά σ ε ω ς

δνόματι,

κοινότερον δε χ ρ ή τ α ι τ ω της

ώς

κα&ωμιλημένω

έπί

τούτων

20 έπεί δτι γε oò κατ' άνάκλασιν ταύτα γίνεται, ώ ς δοκεΐ τοις από τών μα&η- 5 μ α τ ω ν , αλλά τ η του διαφανούς διακονία, ο π ά σ χ ο ν π ω ς υπό τοΰ δρωμένου διαδίδωσιν δ π ά σ χ ε ι π ά θ ο ς τοις λείοις τε καί στέγειν αυτά καί σωζειν δυναμενοις, πάλιν

δταν πάσχον

έ π ' ευ&είας ώς

απ'

25 ών την α ρ χ ή ν έ π α δ ε ν , π ώ ς όρώμεν.

η

ταΰτα τοΰ δρωμένου κείμενα,

α ρ χ ή ς τίνος τό πά&ος

διαδίδωσιν έπί

άπο

τούτων

ταΰτα άψ' ίο

είρηχεν, δτε έλεγεν έν τοις Περί ψ υ χ ή ς περί τοΰ

ε?πών δε την εμφασιν ου το όρώμενον

τι κα'ι άνάκλασιν, προστί&ησιν δτι μηδε'πω

περί

ανακλάσεων δήλον (ήν) τιΰ | Δ η μ ο χ ρ ί τ ψ ίσως,

τών

είναι άλλα έμφάσεών

πά&ος τε

καί

μ ή τ ε τί είσιν αί έμφάσεις 54

i ipâv τι Ν 5 άλλ' a : ora. ΤΥΑΝ 7 ή τό Va: ήτοι AN: que Τ 8 τω T a : τό V: τοΰ ΑΝ 9 prius τό] τοΰ ΑΝ έμφάνεια ΑΝ 10 γάρ τό ττάθος MT: πάδος γάρ Va: πα'θος γάρ τό ΑΝ έν γάρ TVAN: τό έν Μ: έν a 11 prius έμφάνεια II διότι VAN: ό'τι Ma post κατά add. τήν a 13 διαφόρου; a (διαφανούς etiam Μ) γινομένου AN 14 έχοντος ΑΝ: έχοντες Va: habens Τ αΰτω libri 15 τον om. Α'Ν 16 γίνεται MTVAN: om. a 17 άνάκλησιν Ν 18 ss. cf. Alex, in Meteor, p. 141 Hayduck 19 ν.αάωμιλημένων V τοΰτφ a 20 γίνεται ταύτα a τών om. a 22 διαδίδωσιν Thui'Ot (διαδιδόν ex Τ scrib.?): δίδωσιν VANa σώζειν αότά και στέγειν ΑΝ 23 ante όταν add. καί Thurot, sed v. ad v. 22 ne hic et v. 24 από mutes, ν. Alex, in Meteor, p. 141,27. 28 24 πάσχον Thurot: patiens Τ : πάσχουσα Va: πάσχει AN απ'] έπ' V' 25 δταν V Περί ψυχής Β 7 ρ. 419» 13—15? (πώς όρώμεν huic capiti Alex, ¡useribit, item inscripserat libello, quo hoc caput traetaverat; quem ipse commémorât De au. p. 43,16 Br., Alexandri interpolator ut vid. (V. Rose, Arist. Pseudep. p. 374) in Comm. in Meteor, p. 141,11); ceterum cf. Arist. p. 435>5 ss. 27 άνάκλησιν V μηδέπω VAN: μήπω a (οόδέν πω Arist. codd. PS, ceteri ούδέπω) τε om. a 28 ήν Τ (Arist.): om. VANa

26

ALEXANDRI IN L. DE SKNSU 2 [Arist. p. 4 3 8 » 7 . 12 ss.] μήτε

πώς γίνονται μ ή τ ε

ότι

τά λεία

και

στέγειν

τοιούτων έμφάσεων δεκτικά, ουχ αί όψεις μόνον, 9ησιν οτι καί τούτο άτοπον το

μή

δυνάμενο

πάντα

ει'πών δέ ταΰτα

έπελΟείν

αύτω

προστί-

άπορήσαι

διά τί

πλειόνων όντων των τας έμφα'σεις και, ώς α υ τ ό ; ηγείται, τά ϊίοωλα 5 μένων μόνο;

ó έφ&αλμός

όρα.

ει γαρ επέστησε

αυτφ έ'μφασις ή όρώσα είναι, εμφασιν, άλλ' ουχ

ρ. 4 3 8 » 1 2

Το

γάρ

τούτψ,

άψυχα

ουκ

δέχεται

άν

την

6

δεχοέδόκει

τοιαύτην

όρα.

μεν ουν

είναι

μέντοι 10

πολλά

των 5 4

την

όψιν

συμβαίνει

ύδατος,

το όραν η

άληβές

μεν,

oò

υδωρ.

Ά λ η ί ) ε ; μεν φησι το υπό Δημοκρίτου λεγόμενον είναι, το δτι ή ο ψ ι ; ίο υοατός έστιν· ου μην διότι 5δωρ εστί καί ές ύδατος, διά τοΰτο δρα, αλλά καθότι συμβέβηκε τ ω διό καί δι'

ύδατος»

υδατι

διαφανεί εΐνα·.·

δια γαρ

διαφανούς το όραν.

διαφανές γάρ και τοΰτο. | έξης δέ προστί9ησι καί την 5 5

αίτίαν δι' ην, ¿φείλοντος διαφανούς είναι τούτου ψ 15 φανούς ουκ ελαττον

του αέρος ή του

ύδατος,

λέγει γάρ; όιά το εύφυλακτότερον είναι το μάλλον σώζεσθαι έν ψ

αν άποληφί)ή

(ό

όρωμεν,

εστίν

ύδωρ γάρ

οντος δέ δια-

ύδατος ó

όφ&αλμός.

του αέρος καί

αήρ

όυνασ&αι

ευίιάπνευστός τε καί &

δυσαπόληπτος τ φ διαπνεΐσΟαι ραδίως) ε ί η αν έξ ύδατος, και διά το φολακτικώτερον 20 (τούτου

είναι

γάρ

τδ

του

τόπου

σύστασιν γ4ρ μάλλον ε χ ε ι , διαφανής

το

υδωρ

έμφανές

καί

αέρος καί

ονομα,

φ

το

τοιοΰτον

οίον

δέ

μδλλον

κεχρηται,

εόρίπιστος γαρ ó αήρ.

μόνον δια λεπτότητα,

δι' ου μεν ουν όρωμεν αρκεί τοΰτο καί

του

ευυποληπτότερον

συνεστάναι

σημαντικόν)·

καί εστίν ó μέν α ή ρ

υδωρ και διαφανές καί εμφανές, ί ο

διαφανές είναι,

δέχεσδαι

φ

δυνασ&αί

δέ όρωμεν, τε

καί

τοΰτο

σώζει ν

τά

25 των δρωμένων ε ί δ η · ή ουδέν ή εμφασις προς το όραν συντελεί, αλλ' ίκανή ή διαφα'νεια,

ώς

ό'ντος

ά'κρως

*

»

οιαφανων

μέν

/

(ταύτα

ειπεν. άραιοΰ > '

1 ότι Τ Va: τό τί Υ Ν θησιν om. Τ

i _

όε έστι

ετι

δύο υπεροχών

τοΰ αέρος, τα

ιοιον

2 oír/i Aa

ουσών εν τ φ διαφανεί καί |

στερεών !

δέ

V

πέρας έχοντα,

πάλιν των ώρισμένων 56 r

ως

rr

* /

μόναι a (cf. ad p. 24,26)

3 ante ort et post τοΰτο spat, io a

κρίτω V

8 τήν ίψιν είναι A(?)a Arist.

11 μήν] μέν Υ

et per hoc Τ

όρα om. V

ήχείται] ait V

τ«ΐ] τό V

25 ειδτ)] ¡/dola Τ μένων ANa

3υντελεί om. Τ

18 δυσα-

23. 2 4 δι' ου — έμ-

μέν ούν seri psi : μόνον libri

ω δέ VAN: 8 δέ νΰν a

28 ί>ελλός V

15 alt.

21 εόρΰπιστος Α : εόρίπυατος Ν

pri'us και] om. a

23 ante hi1 ού add. διό a

De an. p. 1 4 2 , 2 4 — 1 4 3 , 1 Br.

δρωμένου ΑΝ

19 είναι om. a (habet etiam M)

ώς AN

22 λεπτότητος Ν

A(?)a: όρώμενον VN

10 Δημο13 δι' om. ΑΝ

post είναι add. τοΰ τόπου V (cf. v. 19) ^άδιον a

20 εύπιλητότερον Arist. codd. EMY γάρ T V A N : δέ a φανές om. ΐ

12 καθότι] κάτω Ν

16 εύφυλακτότερον Μ(Τ) (Arist.): εύφυλακτικώτερον VAN:

άφυλακτότερον a cf. p. 75,8 Th. πόλειπτος Ν

6. 7 cf. Theophr. 9 r, T V

14 ώ V: τοΰ ΑΝ: om. a : ut ( = ώς) Τ

ύδατος om. a (habet etiam M)

M

2. 3 προατί-

4 των oro. V

6 ή δρώαα] τό òpàv coni. Thurot (cf. p. 24, 22. 26), vix recte De sens. p. 509,23 D.

«

υελος τε και των

26 ώς είπεν om. Τ 27 άκρους Ν τε] τις Α

δρώμεν

24 τε καί ante δύνασδαι a άρεοϋ ΑΝ

2 7 — ρ . 27,6 cf. Alex. 2 7 . 2 8 δρω-

ALEXANDRI

λίθων oí τοιούτοι),

27

IN L . D E S L N S U 2 | A r i s t . p. 4 3 8 » 12. 2 5 ss.]

μέσον

έστίν

έχατέρου των άκρων τούτων το υδωρ· 56

έ'δει δε το έκατέρων αντιληψόμενον των υπερβολών έν μέσω είναι έχατέρου 5 (εί '¡àρ ήν έκ τοΰ έτερου των άκρων, πβρρω

ουκ αν αντελαμβάνετο του έτερου

οντος καί κατά πολί) διεστώτος,

έπεί,

ώς αυτοί

5 δευτέρω Ιίερί ψυχής, δει είναι το δι' οΰ αίσί)ανόμεί)α).

ε φ η κ ε ν έν τ ω εστι δέ τοιούτον

το υδωρ προς τά άλλα διαφανή· ¡.Ι/.ότω; ουν έκ τούτου ή οψις. Ότι

δε έξ υδατός έστιν ή κόρη δι* ή» όρώμεν,

καί ές αυτών δει- ίο

κνυσι των ο φ θ α λ μ ώ ν διαφθειρομένων γάρ τούτων το έκρέον υδωρ φαίνεται ο ν.

αλλά καί έν τοις παντελώς ετι τών εμβρύων νεογνοις

φησι τ ζ

τε

10 ψυχρότητι καί T(¡ λαμπρότητι υπερβάλλειν το έν τοις όφθαλμοίς υγρόν. f δήλόν έστι ΧΊ\ έκ τ ώ " ανατομών | τά του οφθαλμού· ου γαρ άλλο τί έστιν ή 57 υγρόν το περιεχόμενον έν έκείνψ τ ω χιτώνι, ενθα ή κόρη.

λέγει δε καί Òtà

τούτο έν τοις έναίμοις τών ζ φ ω ν το λευκόν τοΰ ό'μματος λιπαρον είναι μα'λιστα, δπως

διαμένη

τό υγρόν το αυτόθι άπηκτον θαλπόμενον δια τούτου,

Ιό αρριγότατος ó δφθαλμός έστι.

διό

τά μεν ουν τών ζ φ ω ν έναιμα ταύτην την 5

βοήθειαν εχει προς το μή πήγνυσθαι αυτών το έν τοις όφθαλμοΤς τά δε άναιμα πιμελήν μεν ουκ εχει,

υγρόν

σκληρόφθαλμα δέ έστι δια την τών

περικειμένων χ ι τ ώ ν ω ν τ ω υγριό δι' οΰ όρώσι στερέοτητα καί υπό τούτων σκεπονται.

20 ρ. 438*25

" Α λ ο γ ο ν δ' δ λ ω ς τ ο έ ς ι ό ν τ ι τ ι ν ί τ η ν od» ι ν ό ρ α ν .

Ε ι π ώ ν μεταςυ τήν Δημοκρίτου δόςαν έπάνεισι πάλιν επί την πρότερον ίο ρηθεϊσαν.

καί έπεί οί έκ πυρός τήν όψιν ποιουντες έ'λεγον το όραν γενέσθαι

έξιόντος τινός φωτός από τών ¿φί)αλμών, τινί

άπο

καθόλου ένστάς προς το έσιόντι

τών δφθαλΙμών το όραν γίνεσθαι,

άνελών

τοΰτο

συναναιρήσει 58

25 α υ τ φ χαί 8 τούτω ειπετο· ειπετο δε και το έ* τοΰ πυρός τήν οψιν είναι, τ ω δε μ ή έξιόντι τινί από τών δφθαλμών το όραν γίνεσθαι αν καί το άνάκλασιν γίνεσθαι.

συναναιροϊτ'

άλογον γάρ, φησίν, δλως το έξιόντι τινί

από τών δφθαλμών το όραν γίνεσθαι.

έπεί δε τών ομοίως λεγόντων το ¡>

I έκάτερον a 2 prius έκάτερον a: έχατέρας conicio (susceptivum ulrumquc Τ) 4 πόρου V 4. 5 έν τω δευτέρω Περί ψυχής] c. 2 p. 423 b 7 8 οφθαλμών Ta: ¿φ&αλμών τών περί αυτών V: περί αυτών ΑΝ διαφθειρομένου γάρ τούτου V ΙΟ aut cum Thuroto δήλα (patent ϊ ) scrib. aut v. I l τών pro τά et (ώ;> δήλο ν 11 έστι xai VN: έστίν Α: δέ έστιν a (Thurot): etici m Τ 13 ante τοΰ add. τό ΑΝ αίματος TAN 14 διαμένει ΑΝ aùtóikv Y: o m. 'Γ òiò a: δι' ου VAN: quod Τ 15 αρριγότατος V(T): άρριγώτατος a: . . . . γότατος A: . . . . γοτατα Ν: fort. άρριγότα:ον cuín Aiist. scrib. εναιμα τών ζώων a(T?) την om. AN 16 αυτών τό a ta α καί τό έν Τ 18 ¿ρώμ εν Τ ατερρείτητα Ν: στερότητα a 19 σκέπτονται Υ 20 ό'λως] όντως V τό] τώ V 21 την] τοΰ V 22 οί om. ΑΝ γίνεσθαι a 23 φωτός MT VAN: om. a έξιόν a (corr. M) 24 άνελόν A'N 25 και ώ τούτο ΑΝ alt. και TANa: om. V του om. Ν, fort, recte 26 από τών όφθαλμών TV: om. ANa 26—p. 28,1 συναναφοϊτ'' — alt. γίνεαθαι om. V 26 έναναιροίτ' a 27. 28 αλογον — γίνειθαι om. a (habet etiam JI) 27 άνάλογον A 28 έπεί a: έπι AN: ora. Τ

28

ALEXANDRA IN L. DE SENSU 2 [Arist. p. 4 3 8 » 2 5 s s . ] δραν

γίνεσδαι

όφί)αλμών

oí

μεν μέχρι

άποτείνεσί)αι,

του

δρωμένου

ωσπερ

οί

ήγοΰντο

το

μαθηματικοί,

έςιόν

οιτινες

από

δι'

των 5 8

αχτίνων

έςίουσών άπο των όφ&αλμών καί μέχρι των δρωμένων άποτεινομένων δραν ημάς

λέγουσι

(χώνον

γα'ρ τινα' φασιν

έχ των

5 έχοντα την ο'ψιν, βάσιν δε το δρώμενον, νεσδαί τε τά δρώμενα

και

αχτίνων γίνεσδαι κορυφήν

και τούτω τ ω χώνο) περιλαμβά- 10

ούτως δράσί)αι,

της τοΰ κώνου βα'σεως

λαμβανούσης αύτα'), οί δε μέχρι τινός τό έκπεμπόμενον από των φως του

προϊέναι

φασίν,

έπειτα συμμιγες γίνεσδαι

ές άμφοΐν συστα'ντος τε καί

10 δφί)αλμοΐς

προσπίπτοντος

και

τφ

έςω φωτί

χαί τούτου

συμφυντος φωτός | κατά τό

διαγγέλλοντος

τό

πάόος τ οι

περι-

δφδαλμών πέρας τοις 50

δφί>αλμδέ] ή Arist. ώς] 6 V 5 άλλα] sed etiam Τ Περί ψυχής] Β e. 11 p. 423 b 20 ss. 6 8τι] ei Na (corr. M) 6—8 δ ι ' οδ—φωτί om. a (babet etiam M) ένδεΐ Τ (indiget) V N : e( δει A (Y ut testatur U a u ) : δεϊ M, sed antea spatium rei. ut vid. 7 οόχ] ουδέ Τ 8 inírinsecum lumen copulavi et extrinsecum Τ τψ M: xal τώ VAN (χαΐ τό T?) έντός] έχτός Ν post γάρ add. xal a (om. etiam M) 8. 9 ή μήνιγζ ούσα e corr. Α: ή μίξουσα Ν 9 χιυλύει a (corr. Μ) ταύτη* την σΰμφυσιν MTV Α Ν : τό συμφυές a lacunam statui, e. gr. εί δέ άαώματον, οόδ' 8λως δυνήσεται αυμφόεαδαι τό φως suppleo διά τό in spatio IT litt. om. Τ τό a: τα VAN 10 ¿σώματα scripsi (v. p. 33,9): άψυχα TVANa μτ) scripsi: μέν VA Na: om. Τ άλλήλοις a : άλλήλων VAN: invicem Τ prius συμφυεσθαι a εί δέ δει V: erit (et sí Thurot) oportet Τ έντός] έκτος Ν I I τ ψ ] τό a (corr. M) 12 όρώης AN 13 δέ om. a (babet etiam M) έκείνο a 14 axpy om. Τ ¿ψοίμεθα a 15 λέγων om. Τ έδεϊχθαι Ν προ ¿λίγου] Arist. p. 437b32 δ' 6πότ· Μ: δ ' ¿πότε VANa {dopale Τ): δέ τ 30. 4 4 9 » 1): άλλο τι V A N a 14 lacunam statui et καί ή δΰναμις, ή δέ ένέργεια addidi περί TV: παρά ANa οΰ] non circa Τ 15 καί τι a 15. 16 καίτοι—αΐσθητικόν ν. 13 suum locum habere censet Thurot, parenthesin statui (άπλώς) ειπών adde vel subaudi, oppositum est v. 13 δεικνυς 17 δ] δτι a ή a (v. v. 12): om. VAN post τοΰτο add. 8 Μ δυνάμει—¿αφραντικο'ν om. a (habet etiam M) 18 ante δυνάμει lacunam statuit T b u r o t γάρ] μέν γάρ Υ 19 άκοΰει Ν ή ora. MV ούν om. Τ τά ¿σφραντά Τ : τά όσφραντικά V : ¿σφραντιχί) ANa 20 ¿σφραντόν T V a : ¿σφραντικόν MAN έστιν om. Ν 20—ρ. 38,1 ώσπερ—âv 8 om. T a 21 ειδών των V: ίδόντων MAN: ιδίων coni. Usener αίαθητόν Μ άντιλήψει coni. Usener (sed v. p. 41,13 et De an. p. 83,14. 91,7 Br.)

38

ALEXANDRI IN L. DE SENSU 2 [Arret, p. 438b 16 ss.] το αίσθάνεσθαι, τούτο τψ

καί είη äv f

δυνάμει

χατ'

το

δ σ φ ρ α ν τ ι χ ό ν έστι.

ένέργειαν δ σ φ ρ α ν τ ω ·

δσφρησις- το αότό.

ο λέγει 8 γ ά ρ το

γάρ

ένεργεία

ή δ σ φ ρ η σ ι ς , 79

ή δ ' ένεργεία δσφρησις ή αότή δσφραντόν

ή χατ'

ένέργειαν

αλλά μην το δσφραντόν και ή δσμή, ή ς ή

xai

δσφρησις

5 Αντιλαμβάνεται, ξηρά χαί χ α π ν ώ δ η ς έατίν ά ν α θ υ μ ί α σ ι ς *

ή δε τοιαύτη ω

άναθυμίασις πυρώδης τε χαί έ χ π υ ρ ό ς (τούτο δε δήλον εχ τε των θ υ μ ι ω μένων —

δσμήν γάρ τότε μάλιστα ποιεί — ,

χαί τ ά ά ν θ η δε έν θερμο-

τ έ ρ φ αέρι πλείονα την όσμήν ποιεί, ωσπερ τινός άναθυμιάσεως γινομένης α π ' α δ τ ώ ν ) · | δια γάρ της τοιαύτης ά ν α θ υ μ ι ά σ ε ω ς ή εις π υ ρ μεταβολή. 80 10 έρεΐ δε προϊών περί τοΰ τί ποτέ έστι τό δ σ φ ρ α ν τ ό ν

τοιαύτη

γ ά ρ και

ή

χατ' ένέργειαν δσφρησις. Προσβιβάζων

δέ

πώς

άν

τις την δσφρησιν

τοΰ

πυρός είναι λέγοι 6

βουλόμενος εκαστον αίσθητήριον έ κ ά σ τ φ των στοιχείων άνατιθέναι (ou γάρ δη αρέσκοντα α ύ τ ψ λέγει·

ε ΐ π ε γάρ έν τοις Περί ψ υ χ ή ς μ ή τ '

15 μόνου μ ή τ ' έκ γ η ς είναι τι δύνασθαι αίσθητήριον, έν έχείνοις ανέθηκεν ή αέρι ή υδατι)

έκ πυρός

και τήν γε

δσφρησιν

φησί δή χαί κατά τοΰτο

δύνασθαι

δείκνυσθαι τήν δσφρησιν πυρός οδσαν, δτι το τ ή ς δσφρήσεως αίσθητήριον ίο περί τόν έγχέφαλόν έστι.

δει μέν γάρ τήν τοΰ θερμού υλην ψ υ χ ρ ά ν είναι,

ψυχρότερος δε ó έγκέφαλος τ ^ αυτοΰ φύσει, 20 δσφρησις

χαί

το

δυνάμει δσφραντιχόν.

έκείνου 8 δυνάμει, υλη τοΰ δσφοαντοΰ,

άλλ'

τοιαύτη άρα χαί ή δυνάμει εί το δυνάμει τι ον υλη [

δυνάμει δε καί ή δσφρησις τό δσφραντόν (3ν) είη 3ν 81 υλη δέ τό ψυχρόν τοΰ θερμοΰ καί εστι ψυχρόν τό

δσφραντικόν τ ψ από τοΰ έγκεφάλου τε καί περί δσφραντόν άρα θερμόν. 25 καί

διά

τον έγκέφαλον είναι,

το

εί δέ τοΰτο, ή κατ' ένέργειαν δσφρησις θ ε ρ μ ή τε 5

θερμοΰ γινομένη παρουσίαν,

χαί ούτως

ο λέγων τήν

δσφρησιν

1 äv (αληθές) conicio, ñeque enim interpretatio loci Aristotelici sequitur 8 λίγιι 8 γάρ V: 8ν τό γάρ MAN: έπεI 8 μέν T a : δπερ 8ν coni. Usener post ίσφρησίς add. έστι Ta 2 ante τό ¿σφραντιχόν add. τό ¿σφραντόν άέρι ένέργεια ή ίσφρησίς έατί, τοϋτο δυνάμει U έστι om. ΜΝ, tum add. δυνάμει τό ¿σφραντόν έστιν έπε! 6 μέν ένεργεία (ή ένίργεια.Ν) ίσφρησίς έστιν, τοΰτο δυνάμει τό ¿σφραντιχίν (έστιν add. Ν) ΑΝ, i. e. plenum text»m (— V) et decurtatimi ( = Ta) iuxta ponunt 3 ¿σφραντιχόν V 4 ίαφρηαις MTVAN: αϊσθησις a ¿σφραντιχόν V 5 έστίν] έστί χαί Υ 5. 6 ή δέ — πυρός post αυτών ν. 9 transpon. Thurot, equidem parenthesin posui 6. 7 τεθυμιαμένων a 7 δέ om. Y 7. 8 θερμοτέροις τιίποις πλείονα a 8 γενομένης a 9 ¿ π ' ] έξ a 10 έρεΐ] ρ. 444 »24 ante τοιαύτη sine causa Iacunam statuii Tburot et δτι ή τής ¿σμής δύναμι; θερμτι τήν φύσιν έστί. ή ίσφρησις ουν πυρός, εί πυρός τό ¿σφραντόν add. 11 ένέργεια V 12 προσβιβάζων V (coni. Thurot): προΒφάζων ANa: confirmons Τ δέ del. M teste Thuroto λέγοι TV: λέγει ANa 14 αύτώ VN: αύτά A Περί ψυχής] Γ 1 ρ. 425«4—8 15 δύνασθαι hic habet V: post αίσθητήριον AN: post γης Tb γε] τε a 16 έν om. V δέ a (corr. M) 17 προσοΰσαν a (πυρός ούσαν etiam M) 18 ψυχρόν VA (sed v. Arist.) 19 ψυχρότερον V (anceps Τ), sed ν. Arist. αύτοϋ VAa 20 ίσφρησις VAN: αίσθησις a: om. Τ 21 8 Thurot: ου libri (om. Τ) alt. δυνα'μει om. Τ τό] καί τό Τ 21. 22 ¿σφραντόν —alt. τό om. V ôv add. Thurot 22 ¿σφραντιχοϋ a alt. τοΰ om. AN 23 τψ MTN: τό VAa 24 εί] ή a (corr. M) ο'σφρησις MTVAN: αίσθησις a

A L E X A N D R I IN L . D E S E N S U 2 [Arist. p. 4 3 8 t > 1 6 s s . ]

πυρδς είναι ε δ áv δοχοίη λέγειν, υ λ η έ σ τ ι ν αντί του ' ή

δυνάμει

έκ τοΰ ψυχρού'.

γάρ

39

θ ε ρ μ ή ή τ ο ΰ ψ υ χ ρ ο ύ 81

oò το αισθητήρων ουν δείκνυσι

πυρός, δτι ήγεΤται την αρχήν ¿δυνατόν τοΰτο, αλλά το οσφραντδν καί τήν κατ'

ένέργειαν οσφρησιν.

5

Λέγει δέ και τήν τοΰ ομματος γένεσιν τον αότον έχειν γάρ τ ο ΰ έ γ κ ε φ ά λ ο υ τήν σύστασιν έ χ ε ι , τ α τ ο ? τ ω ν έν τ ψ

σώματι

μορίων

έστί.

υδατός ε?σι, δήλον δτι ούδ' 5ν ή οσφρησις πυρόΐ, μέντοι λέγει

διά τοΰτο εΤναι τήν

*

*

ει γε εξ έκείνου,

αλλ' ε ί τις

είη.

οσφρησιν καί το αίσθητήριον

τά γάρ δσφραντά καί ή

ή καπνώδης αναθυμίασις.

δι' 82

oò πυρόί, άλλα

τοΰτο περί τόν έγκέφαλον, δ π ω ς &1ς συμμετρίαν α ί σ θ ή σ ε ω ς τόν έγκέφαλον τόπος,

από n

ψυχρό-

τοιοΰτον δε τδ | υδαιρ,

ου ή οψις από τοΰ έγκεφάλου τήν γένεσιν έχουσα * 10 προελθών

τρόπον

ος υ γ ρ ό τ α τ ό ς τ ε κ α ί

δσμή

εποιτο

άγηται ó περί 5

θερμά·

τοις

τοιαύτη γάρ

είρημένοις,

λέγοι αν

ομοίως τ η δσφρήσει καί τήν όψιν είναι θερμού τε και πυρός, είγε το μεν 15 ψυχρδν υλη έστί οψις,

ως

ταΰτα

των

ορατών,

τοις δσφραντοΐς

λέγει,

ουχ

ώς

τούτοις δέ ή αυτή εστίν

ή οσφρησις.

άρεσκόμενος

ή κατ'

ένέργειαν

άλλά δήλον ώ ς άλλως έπιχειρών ίο

αδτοΐς.

ή

αμφότερα

μεν

περί

τον

έγκέφαλον ψυχρόν δντα, αλλά το μεν δσφραντικόν, ·ξ ψυχρόν έστιν, δσφραντικόν (διό καί, ή τοιοΰτον, αίσθητικον δυνάμει καί θερμόν), το δέ όρατικόν 20 οόχ η ψυχρόν

| όρατικόν,

α λ λ ' ή ύγρόν τε καί διαφανές·

διαφανούς γάρ 83

ένέργεια τό τε φ ω ς καί το χ ρ ώ μ α . Τ ή ν δέ άφήν άναθετέον, οργανον,

φησί,

τη

έπεί ή γεΰσις αφής τι είδος,

γης μέν τάς δυο, άφήν τ ε καί γεΰσιν, 25 άκοήν,

πυρός δέ τήν

άλλά πιθανολογών

οσφρησιν.

τίθησι,

γη, ώς

ομοίως

δέ καί

είναι τών

το γευστικόν

τεσσάρων σ ω μ ά τ ω ν

ύδατος δε τήν οψιν, αέρος

δέ

ó

τήν

δτι δέ μ ή άρεσκόμενος ταύτη τ η δόξη,

πρόδηλον·

έδειξε γάρ

δτι μή

οΓόν τε έκ γης

είναι τι αίσθητήριον καί διά τοΰ τών έν ήμΐν δσα πλέον γης έ χ ε ι αναίσθητα είναι, ώ ς τρίχας, όνυχας, ¿ σ τ α . υγρότητος

γινομένην

1 πΰρ Ν

έδειίεν.

αλλά καί τήν γεΰσιν έν όγρότητι καί δι' ίο ή

οόδε

νυν τά

αισθητήρια

έκ γης

δοχοίη a ( T ) : δοχείη V: δειχνύη Ν : δείκνυσι Α

2 άντί in spatio om. V 3 ήγεϊται oui. a

ή om. a άδύνατα V

γάρ] eí δέ άπό Μ

δυνάμη V

τοΰ om. Y

oò oro. Τ

4 δσφρησιν MT V A N : αίσθηαιν a

6 τε om. Ν (Arist.)

gr. άλλά μήν έπεί δσα add. Thurot

φησιν

5. 6 άπό

7 τψ om. a

8 post οψις e.

έχουσα V T : εχει ANa

lacunam statuo

et β. gr. έπεί δέ δσαι αισθήσεις έντεΰθεν τήν γένεσιν Ιχουσιν addam

9 έκείνου s c r i p s í :

¿κείνων Τ VAN: έχείνης a

10 λέγει] ρ. 4 4 4 » 2 8 — · > 2

13 είρημένοις T h u r o t : όρωμένοις libri om. Υ

τούτοις Τ : τούτων V A N a

xal a : om. ΑΝ

17 λέγω V

άρεσχόμενος non intellexit δσφραντικόν om. Ν γαρ] om. Α Ν : δέ Τ τητα a έν ANa

18 τόν V 19 ή V : erit Τ 2 5 alt. δέ om. ΑΝ

ώς T a :

(ν. ρ. 3 8 , 1 4 ) , sed etiam v. 2 5

μεν T V a :

γάρ AN

2 0 τε om. a

18. 19 T¡— δια ιρανή ΑΝ

26 έδειξε] De an. A c. 5 p. 4 1 0 » 3 0 s s .

τοΰ Usener: τούτου V : τοΰτο Τ ANa έδειξεν] De an. Β 1 0 p. 4 2 2 »17 ss.

15 τών 16 ώς T V :

(δτι) ώς άλλοις coni. Thurot. άρέσχοντα αίιτω Τ

φησιν Μ : είσιν T V A N a

12 ¿σφραντικά a 14 είναι om. AN

έστιν ή V : έοτι ANa

τοΰ ¿σφραντοδ Μ

οδτως V A N

27 τι] τό a

λέγει Ν

ΰμϊν a

29 ίιγριί-

ούδέν αύτά Ν

έχ MTV:

40

5

10

15

20

25

ALEXANDRI IN L. DE SENSU 2 [Arist. p. 438» 16 es.]

όντα, αλλά τάς ένεργείας αδτών τοιαύτας γίνεσθαι, 8ν τρόπον έδειξε καΐ έπί της δσφρήσεως. | "Ετι δέ πιθανολογών χαί δεικνός πώς άν τις έπιχβιρήσειεν προς το 84 έκα'στην αίσθησιν έκα'στου των στοιχείων είναι χαί έξ ou, προστίθησι λ έ γ ω ν χ α ί διά τ ο ύ τ ο π ρ ο ς τ η κ α ρ δ ί α το α ί σ θ η τ ή ρ ι ο ν α δ τ ώ ν , τ η ς γ ε ύ σ ε ω ς και τ η ς ά φ ή ς · ά ν τ ί κ ε ι τ α ι γαρ τ ψ έ γ χ ε φ ά λ ψ α δ τ η , κ α ί έστιν θερμότατον των μορίων, ειπών γάρ έκ πυρός την όσφρηση είναι καί δια τούτο περί τον έγκέφαλον είναι το της δσφρήσεως Γόιον 5 αίσθητήριον (δλη γάρ τό ψυχρό ν τψ θερμψ, έπεί καθόλου τό έναντίον τω έναντίψ υλη· θερμή δέ ή οσφρησις, ειγε της καπνώδους ά αϋυμια'σεως), πάλιν φησί διά του to τά της αφής τε και τής γευσεως όργανα είναι περί τη καρδία, ώς τούτων μεν των αισθητηρίων όντων θερμών τη αυτών φύσει (ή γάρ σάρξ οδ τοιαύτη), τής δέ ένεργείας αότών περί ψυχρά γινο- ίο μένης μάλλον, ειγε γής και των άντιτυπίαν έχόντων γεωδών μάλιστα ή άφή αντιλαμβα'νεται. οδδέ τοΰτο δέ υγιώς δόξει λέγεσθαι· οόδέ γάρ ή άφή γής (ώς | εΐπε προ δλίγοι> περί τής δσφρήσεως λέγων π υ ρ ό ς δέ τ η ν 85 ο σ φ ρ η σ ι ν ) , αλλ' εΤπε το δέ ά π τ ι κ ό ν γ ή ς , το αίσθητήριον ουτω γής λέγων · ου θερμόν δέ ή γή. μήποτ' οδν οδχ ώς όμοιων οόσών των αισθήσεων χαί κατά τόν αυτόν λόγον περί τη καρδία, καθ' δν [ή] περί «ρ έγχεφάλψ ή τε οσφρησις καί ή οψις, λέγει, αλλ' δτι ομοίως ώς περί 5 έχείνψ οντι ψυχροτοίτω τών έν τψ σώματι μορίων ή τε οσφρησις καί ή οψις, ουτω περί τη καρδία ή τε άφή καί ή γεΰσις ουση θερμότατη τών μορίων, θερμή γάρ ή καρδία χαί κατά τοΰτο αντικείμενη τ φ έγκεφα'λψ· διό έχεΐνος μέν δλη τψ θερμψ, ή δέ καρδία τψ ψυχρψ. οδκέτι περί τόν ίο έγκέφαλον δέ λέγων αισθητήρια τινα είναι ήδη καί τήν αίσθητιχήν ψυχή ν τήν διά τούτων αδτοΰ λέγει είναι· διά γάρ τοΰτο ειπών διό καί π ε ρ ί τόν έ γ κ έ φ α λ ο ν προσέθηκε τ ψ τ ό π ψ . μίαν | γάρ τψ άριθμψ τήν 86 αίσθητιχήν ψυχήν λέγει, χαί ταύτην έν τη καρδίαι λέγει, διό οόδέ τά πρός

1 όντα] είναι coni. Thurot post αίιτών add. τών Ν {δείξε] ν. ρ. 37,11 ss. 2 έπί] etiam Τ 3 πιθανολογεί a (corr. Μ) έπιχειρήσειεν MVA(T): έπιχειρήαη Ν : έπιχειρήον a 5 τής] τής τε Arist. codd. LSOP 6 τό έγκέφαλον V 8 τό] του V 10 5è] γάρ ΑΝ 11 ante πα'λιν spat, vi litt. Α πάλιν om. a φησί VAN: autem Τ : OÍD. a τε om. a (habet etiam M) alt. της om. V 11.12 περί τ-ζ καρδία VAN (πρός τζ καρδί