Bardesanes Gnosticus Syrorum Primus Hymnologus 9781617192302, 1617192309

Citation preview

Bardesanes Gnosticus Syrorum Primus Hymnologus

Syriac Studies Library

108

Sériés Editors Monica Blanchard Cari Griffïn Kristian Heal George Anton Kiraz David G.K. Taylor

The Syriac Studies Library brings back to active circulation major reference works in the field of Syriac studies, including dictionaries, grammars, text editions, manuscript catalogues, and monographs. The books were reproduced from originals at The Catholic University of America, one of the largest collections of Eastern Christianity in North America. The project is a collaboration between CUA, Beth Mardutho: The Syriac Institute, and Brigham Young University.

Bardesanes Gnosticus Syrorum Primus Hymnologus

Commentatio Historico-Theologica

August Hahn

2012

Gorgias Press LLC, 954 River Road, Piscataway, NJ, 08854, USA www.gorgiaspress.com G&C Kiraz is an imprint of Gorgias Press LLC Copyright © 2012 by Gorgias Press LLC Originally published in 1819 All rights reserved under International and Pan-American Copyright Conventions. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system or transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording, scanning or otherwise without the prior written permission of Gorgias Press LLC. 2012

ISBN 978-1-61719-230-2

Reprinted from the 1819 Leipzig edition.

Digitized by Brigham Young University. Printed in the United States of America.

Series Foreword

This series provides reference works in Syriac studies from original books digitized at the ICOR library of The Catholic University of America under the supervision of Monica Blanchard, ICOR's librarian. The project was carried out by Beth Mardutho: The Syriac Institute and Brigham Young University. About 675 books were digitized, most of which will appear in this series. Our aim is to present the volumes as they have been digitized, preserving images of the covers, front matter, and back matter (if any). Marks by patrons, which may shed some light on the history of the library and its users, have been retained. In some cases, even inserts have been digitized and appear here in the location where they were found. The books digitized by Brigham Young University are in color, even when the original text is not. These have been produced here in grayscale for economic reasons. The grayscale images retain original colors in the form of gray shades. The books digitized by Beth Mardutho and black on white. We are grateful to the head librarian at CUA, Adele R. Chwalek, who was kind enough to permit this project. "We are custodians, not owners of this collection," she generously said at a small gathering that celebrated the completion of the project. We are also grateful to Sidney Griffith who supported the project.

INDEX

FONTTVM

ET

GRÀVISSIMOR.VM

SVBSIDIORVM.

A.

re nostra non alienum ratus,

monumenta

omnium scriptorum recensera, e quibus tanquam fontibus repetita est cognitio vitae pariter ac doctrinae Bardesanis, ita hoc instituam, ut in ordine constituendo, quo se excipiant, non tam indolis qua m temporis rationcm habcam.

Adiiciam vero

«ubinde, si Consilio convenire visum fuerit, et indicium et indicium breve argumenti,

editionera,

quoque indicabo, qua usu sim aut uti potuerim. Primus est P orphyrius patria T y r i u s ,

philosophus, qui

Syrorum lingua Malchus

antea

vocatus est, quam a Longino praeceptore graecum nomen acciperet.

Viguit saec. 3. attigitque saecu-

lum quartum ( f circa a. 306,).

Hie vir duo fra-

gmenta unius, ut videtur, libri Bardesanis servavit *).

Alterum, in quo agitur de Gymnoaophi-

1 ) Intel ligi in

utroque

licet nonuulli c e g c n t , l ) tam reìiquorujn morcs et d o c t r i n a m ,

fragménto nostrum viv dubitali

populorum

potest.

Bardesanem, Hic

enira

quam inpriiriis i n d o r u m

teste Eusebio loco iam indicando,

A

stis, Indorum aapientibus, cootinetur lib. IV. Dt Ahstinentia §. 17. sq. p. 355, sqq. edit. Ja cob i de diligente!- eognoscere s t u d u î t ; 42) vocatur

BaçSurHVrjg 6 Ix

Mecroiroiafiíat, ut ab Eusebio, E p i p b a n i o aliisque. Vir Babylonius, Ita quoque Mesopotamios

et p r i m o

loco

appcl-

latos esse inter historíeos constat; nam p r o p t e r Babylonis claritatem reliqua pars Mcsopotamiae Assyriaequc Babylonia appellata est, inquit PI in i us H. Nat. 1. V I . c. 3o. Hieronymus

1. I I . in Iovin.

Porphyrium

sccutus p e r -

inde cum vocat et profecto nostrum i n t e l l i g i t ,

de

quo

in catalogo scribit, quum taceat de p e r s o n a r u m d i v e r s i tate.

Utroque loco P o r p b y r i u s narrate Bardesanefti cui»

Jegatis I n d o r u m

ad I m p e r a t o r e m R o m . in Syriara p r o -

fectis «ollocutum esse.

Qui Imperator quum \ix

esse possit, quam L . A n t o n i n u s V e n í s ,

alius

qui Bardesanij

n o s t r i aetate in Syria fuit, multosque populorum O r i e n talium legatos vidit, cum cuius comilibus, nisi cum ipso versatus est n o s t e r , mirum sane f o r e t ,

si duobus

eiusdem tiominis variis temporibus eadem Quod

xirii

contigissent.

si P o r p b y r i u s alium buius tiominis philosopbun«

intcllexisset, accuratius profecto signiljcasset,

cum B a r -

desanis nostri nomen p e r Orientem celeberrimum esset, 3 ) Patrum

suorum temporibus cum \ixisse dicit in I.

de Abstin.; iisdem, ut videbimus, noster vixit.

4) Quas

denique I n d o r u m

Bardesa-

nes,

praesertim

sunt r e l a t a e ,

fabulas consignasse

dicitur

de statua ingenti et mirifica,

eae ita

ut Bardesanem Gnosticuni suas opiniones

in illas transferentem facile agnoscas. — Monentur haec contra

Heeren,

V . 111., qui ( S t o b a e i eclog. L . i . p,

l 4 l . ) absque ratione iusta sublato

àçmopévov

tmvifov lOv ¿Í; 'EiiwwV,

quo eíKciat,

non Antoninus

intelligendus,

Neandro

Verus sit

non probatur

legit'^r-

ut Heliogabalus, quod

etiara

(Genetisch« Entwicklung d«i

Hhoer. Traj. ad Rhen. 1^67. 4.; alterum vero fragmentum, in quo Bardesanes de aqua probationis apud Indos et statua ingenti eaque miracu« Iosa in spelunca quadam narrat, ipsnm est fragmentum libri Porphyrii de Styge, quod exhibet Anàr. Schottus in Observait, humanarum lib. V. c. 20. p. 229. sq. Hanoviae 1 6 1 5 . Philosoplium gentilem excipit Episcopus, E U ' sebius Caesaréensis (f a. 340.), qui xaxÓ!t%vov yoi)t£iav Astroiogorum Chaldaicorum aggressurus sese munit fragmento egregio Dialogi, quem Bardesanes de Fatò scripsisse perhibetur, Praep. Evang. 1. VI. c. 10. p. 073. sqq. edit. Colon. I6QQ. Quae leguntur inde a p. £74« fere usque ad finem, eadem pene reperies in Recognìt, 1. 9. c. 1 9 — a g . ed. Cotelerìì, varìis tarnen vel additis, vel omissis» vel mutatis. Vix dici poterit, utrum fragmentum textum Syriacum deperditum accuratius exprimai. Apud Eusebium vero, qui plura habet > ¡ nisi ipse dixisset, baud facile auspicaberis » quae graece leguntur4 e syriaco sermone esse translata, Recognitionum auctor, quem Rufìnus e Graeco in Latinum vertit, usus esse videtur versione dictionis Syriacae tenaciore, — Porro Eusebius in Hist. Eccl. I. IV. caput 30. ìnscripsit: gnost. Systeme p. tiat. i 9.). Ceterum Helìogatalì aetatem ei assignare conati sunt etiam Dodwell disi, IV. ih Iren. 36. et Vi. §. il. et G r a i e sjpicileg. patr. eccles t«c. IL T. 1. p. 317. A a

Bagbrjadvov rov SVQOV , xal rtov (psgojusvav avTQ-u T^oyav. Ed. Valesii Augustae Taurin. 1746. p. 167, (Seqnitur hunc Nicephorus H. Eccl. 1. IV. c, XI.) Iam prodit hac in re clarissimus et uberrimus testis, pius Ephr aemus, qui tantam apud suos adeptus est famam, ut propheta Syrorum et cithara Spiritus S. appellaretur simulque cum S. Iacobo: Ora facunda et columnae ecclesiae. Nisibi natus et adolescens a S. Iacobo epi scopo baptizatus, praeceptore mortuo, Edessam petiit vitamque monasticam professus prqpe banc urbem cum monachis monticolis aliquatudiu versatus est. Recusavit honores ecclesiasticos sponte ipsi et saepe oblatos, tandem vera fama pietatis et eloquentiae Basilii M. Caesaream vocatus ab hoc licet invitus Diaconus est creatus. Reversus Edessae consenuit et animam piam beatamque efflavit a, 373., imperante, ut aiunt, Yalente, qui eodem anno interiisse dicitur. ( v . Hieron. Catal. Script. Eccl. c. 115. ell. Assernani Bibl. Or. T. I. p. 24. 54. sq. et Acta 3. Ephraemi, quae syriace et latine in limine Tomi III. Opp. Ephraemi exhibentur, haud raro fabulosa).

NBQ\

Hie vir inter populares non pietate solum sed eruditione quoque excelluit, qui propterea a I a c o b o , Episc. Edesseno sub finem saec. 7. florescente, viro de sermone Syriaco praeclare me* rito, cum I a c o b o Ep. Sarugensi (saec. 5. et 6.), Isaaco Syro et Xenaja Ep. Mapugensi (s.

Hierapolitano) classicis Syrorum auctoribus ad-

ïiumeraretur in Epist. de Orthographia Syriaca et de punctis Vocalibus. (v. Assem. B. O. T. I. p. 475. et 4.78. cil. A. F. P f e i f f e r Auszug aus Assemani's Or. Bibl. p. iga.). Edidit Ephraemus ingentem librorum molem tam ligata quam. soluta oratione scriptorum, quorum plurimi stu-

dio Pet.

Benedicti

et Steph.

Evod.

Asse-

mani partim syriace et latine partira graece et latine editi sunt Romae a. 1 7 5 7 . et sqq. in sex tomos distribuii. Neque vero omnes, qui graece in tribus tomis leguntur genuini sunt, quos idoneum nacti locum alio tempore, si visum fuerit, notabimus. Doctrinae catholicae tenacissimus rectam fidem docte et acute nec raro vehementius défendit contra haereticos, qui tune universam ecclesiam, inprimis Orientalem infestabant.

Quum

vero Bardesanes et post eum filius Harmonius, aliique hymnis placita sua per Orientem sparsissent, liis reliquisque liaereticis hymnos plerumque opposuit.

Nostra h. 1. intersunt prae cete-

ris 56 hymni adversus haereses : ^aûâli. î*) r io y.s^

quos Pet. Benedictus verlit:

ser-

mones polemici

adversus Haereses, qui que syriace

et latine leguntur in Opp. T. II. p. 4 3 7 . sqq. Tangit quidem Ephraemus omnes omnino haereses ad sua usque tempora obortas,

perstringit

quoque graviter Chaldaeos s. Astrologos Etimi-

009, q u o r u m de Fato a. Astrorum tyrannide opi« piones ipsa tristizia praetendebant,

sua et necessitatis,

quam

inevitabili vi multos edam Chri-

etianos capiebantj speciatim vero insurgit contra IWarcioneiß,

ßardesane?n

(WAÌO^

ita ut i s ,

et

M a ne£e m

qui Syriaca intelligit ?

Ham et Ben e di c t us et 4 s semani

—

junior, viri

doctissimi et ob inenarrabiles, quos in tantis VQluminibùs describendis et vertendis sustinuerunt, labores maximi faciendi, liberius saepe verterunt, quum Syriaca eleganter reddere studerent, et falsa p o n n u n q u a m , quum moles celeritatem negligen* tiamque doceret — philosopbemata istorum viro-, r u m penitius et plenius inde eruere possit, prae* sertim Marcionis, deinde Bardesanisj nam contra Manetem,

aetate sibi propiorem,

quam disjputat. — hymnorum

Praeter

magis clamat

hos duo

Ephraemi contra Bardesanem

gravia exstant in Actis S. Epliraerni p, L. et L U I .

fragmenta eaque

supra laud,

Indidem quoque notitias de h y m n o -

dia Bardesanis et Ephraemi petemus,

E t s i aetas

3) Emendandomi esse Ebedjesuy qui in Catalogo metrico libror, Ecclesiast, in Asseman» B, Or, T. III. P. I. p. 63,, Jianp byirmoruni coliectionem iudicans Ephraemum srripsisse dicit contra Simoriem et Bardesanem * ET contra Mar et on em etc, et pro .Q^OAO) legendunt K

esse wO^iO post Ahrahamu,m Ecchellensem rede monet Assemani ibidem; nuUibi enim contra Siraonctn disputasse cum legirous.

horum Actorum incerta est, exeunte tamen saec. V . aut ineunte VI. composita videntur. Metri et bymnodiae gratia, cuius auctor inter Syros Bardesanes fuisse traditur, praeter istos hymnos, eos quoque in usum vocabimus, (numero 87.) composuit de fide contra res (Rationalistas):

quos

scrutato-

Ì'O^S» Vocoii, ì^alioicn ^JlìT

h. e. familias Arianas Aè'tianorum, Eunomianorum etc.,

quos ibi prae ceteris ingenti verborum v i

obruere laborat.

Leguntur hi hymni in Opp, T .

III. p. J. — 208. versi a St. Ev.

Assemano

3).

Ephraemo iungendus est Diodorus Episc. Tarsensis, (quem circa a. 394. obiisse dicunt), qui librum 53 capitum conscripsit contra fatum

3 ) Scripsit conlra Bardesauera etiara Ara enim liabet Ebedj

e su

quidam,

Syr. Eccle6Ìasticoruin catalogum coutiuet,

, " » i+O^-Q

ita

in Carmine suo, quod librorum

T A.

,» » 4« »

* *

cap.

167.:

» Tf >Qfl} ji) liìòo T OOT

* T

iaca b . e. Ara

f

r

r

c i ì« caj taAso

scripsit coatra Magos Librnrri, et contra B a r -

desanem Eum, qui inscribitur Scarabaei. que liber Pacuri. certae actalis.

—

Exstat quo-

Peijit -vero liber A r a c ,

Tiri i n -

Totum Carmen Ebedjesu lcgitur in A s *

seni. B. 0 . T . III. et hoc quidem caput p. 3«

(xct&' sìfzetQfisvtis), cuius epitomen eshibet Pho~ tins in Bibliotheca (ed. Andr. Schotti Rothomagi 1653.) cod. 025. p. 662. sqq., ubi sententiam Bardesanis de fato et libero hominum arbitrio eandem proponit, qualem Ephraemus et ipse Bardesanes apud Eusebium proposuerunt. Iam sequitur, qui Adamantii dìalogus de 1ìecta in Deurn fide inscribitur et deprehenditur in Opp. Ori genii T. I. p. 803. sqq. (ed. de la R u è ) , in cuius sectionibus tertia, quarta et quinta Marinus Bardesianista cum Adamantio orthod o x o , Megethio Marcionita etc. disputans introducitur, Eutropio, philosopho gentili, lites dirimente. Quod si formam huius dialogi, qui neutiquam Origeni, cum Adamantio haud consentienti, tribui potest, spectaveris, malus erit dicendus; sin materiam, bonum dices esse ad yvàatv Marcionis et Marcionitarum, ad argu» menta Orthodoxorum, quibus contra Gnostico» uterenfur, cognoscenda, bonum quoque ad philosophemata Bar de sanisi arum discenda, neque vero certuni teMem eorum, quae ipse Bar~ des a il es docuerit; nam a magistri sui placitis aliunde certo cogniti» Marinus subinde discedit. Idem statuii rùvT'vtocrixàv yvcoQi(j.tóxaToq Nean~ d e r Berolinensis (1. c. p. 192. eli. 205. sqq.), contradicit cum omnibus fere, qui ante Ne undrum gnosin Bardesanis attigerunt, Ern, Ant. Leivaldus, Vir Ci., qui nuperrime de doctrina Gnostica commenlationem publicavit (Heidelber-

gae I 8 i 8 « 8-) *)• Post synodum Nicaenam auctorem huius dialogi vixisse recte colligimus e verb i s , quae p. 87» D. l e g u n t u r : (motiç) "tva xal fióvov -&tòv vmoòsixvvovOa èv ayia y ai ó/uoovctco T r i a d i , et ôuoovôioç yuQ xai cc%cc,qi6toç /; ftaxaqia Tçiaç et al. Saeculo 4. i a m labente compactus esse videtur.

Epiphani us, Salaminae Cypri Episcopus ( f a. 403.) in libro adv. haereses (haer. 56.) x a x à Bagd/jöiavcßrcHv disputât, v. Opp. edita a D i o n , Petavio, quae i t e r u m prodierunt Colon. 1682. Vol. I. p. 476 — 79. Hieronyitius (f a. 4 1 7 . ) e a , quae in Catalogo scriptorum Eccles. c. 33. (ed. Ern. Sai. ( J y priani p. 55.) legimus, sumsit ex Eusebii H. E. 4» 5°- — î i " libr. II. adv. lovinian. 14. paucula excerpsit e Porphyrii 1. c. de Abstinentia. Semel alibi eum t a n t u m leviter taugit. Aurel. Augustinus (f post a. 429.) i n lib. de haeresibus c. 35. (qui l i b e l l u s Lamberti Dan a ei opera emendatus et comnientariis i l l u stratus prodiit Genevae 1576. Q.) pauca habet de

4)

„Cuius

( D a r d e s a n i s ) , inquit p .

a 53.,

placita cz o r e

«ius discipuli in dial, de recta f. introducti

cognosce«

l i c e t " additqtie in nota subiuncta : „ A l i u n d e p a r u m d e l i s constat. perstringit;

Epiphanius haer. 5 6 . Ephraemi Syri

et ex

micorum fraginentis ct laciniis ( ? } v e r i efFeceris."

obiter tantum ea sesmonura p o l e -

v i x ali^uid certi a *

Bardcsane et Bardesanistis. Ultima verba: „addens de suo, ut fato adscriberet conversations hominum" in editione Benedict, tanquam spuria damnata et reiecta sunt, ut videtur, praesertim propterea quod ipsis verbis Bardesanis, quae apud Eusebium leguntur, aliisque Patrum testimoniia repugnare videantur. Quod si hoc praecipuum est argumentum, quod Criticos ad ista verba retfecanda permovit, inique profecto egerunt. Nam affictos esse magistro discipulorum errores cum aliis saepe acciderit, turn Bardesani hac in re accidisse, ex Dialogo de r, f. intelligi potest. Infra vero cum ipsam Bardesanis de fato astrologico et libero hominum arbitrio senteotiam exponeraus, videbimus, haec ipsa Augustini verba non ita ab ilia abhorrere. Similiter iam olim censuit Thomas Ittigius in Append, ad Dissert. de Haeret. n. L X X X V I I . quem secutus est Strunzius in historia Bardesanis et Bardesanigtarion (Viteberg. 1710,) p. 1 0 1 , sq, Sozomenus (f post a, 446.) Hist. Eccl. 1, III. c. 16. (ed. Valesii Aug. Taurin. a, 1747.) Bardesanem tangit modo, plura de Harmonio eius filio narrat, Theodoretus (f a. 457.), cuius opera graece in usum Graecorum Halae lyTagd. a. 1770. et sqq. ab Eugenio Diac. Bulg. edita nactus sum, in Jlaeret. Fab. Epitome 1. I. c. 22. (Tom. IV. p. »57.) in Epist. 145- (.roig ¿v Kcovoravriyov noln MoverZovav scripta ibid. p. 613.) ell. Prologo

Dialogì,

qui inscribitur Eranistes

itemque in Iiistor,

(ibid. p. 2.),

EccU 1. IV, c. 26. (p. 493.

T . III ) de Bardesane et Harmonio tradit. Joh,

Damascenus

dio de haeres. 56.

(ed.

(f a. 760.) in CompenMich.

Lequien

Paris.

1 7 1 2 . T. I. p. U9O tot.us ab Epiphanio pendeat; paucula enitti, quae habet, leguntur iisdem verbis in Synopsi libro II. Epiphanii praemissa 1, c, p. 397, Gregorius Abulpharagius (diversus a Jìarhebraea Syro, qui in Chronico suo obitum et scripta illius Abulpharagii Abdallah Ebn Attib refert cf. A, L. Lips, ad ann, 1723, et P f e i f fer Auszug aus A s se inani's Or. Bibl. Erlangen 1776. p. 262. — Pocockius in praefat. ad Rector. p. 1. sq. utrumque confondit, quocum errat Asseinani in B. Or. T, II. p. 244, sq.) in Historia compendiosa Dynastiarum (quae arabica edita et latine versa est ab Eduardo Poçockio Oxon. »665. T, If, 4.) dyn, VII. p. 125, part, arab. et p. 79. lat. quaedam tradit de Bardesano nostro, qui ab eo appellatur y u O J j («^JÎ Ebn ID i san* Librum, cui Praedestinatus no men est, adipi» sci non contigit ideoque ea, paucissima vero, fide accipere cogor, quae ex eo citat Walchius (.Ketzerhistorie Th. p. 418- et 424.) 5i de subsidiis quaeras, quibus usus sim, grato animo Neandrum Virum S. V. nomino, cuiu» librum (qui prodiit ßerolini lßiö« S-) iam supra

laudavi, e quo facile quisque cognoscet, hunc demum virum vidisse, quid sibi voluerint Gnostici. De Bardesane nostro agit p. 190. sqq. Usus est Ephraemo, cuius utilitatem in gnosi Bardesanis cognoscenda primus agnovit ita tarnen, ut, pace eius dixerim, Petri Benedicti versioni nimium tribuisse et textum Syriacum parum curasse videatur. Olim Fridericus Strunzius singularem librum, doctrinae quidem testem sed verbosiorem et multis erroribus plenum edidit: Historia Bardesanis et Bardesanistarum, Viteb. 1 7 1 0 . 4. et Beausobre Histoire de Manichee et du Manichéisme T. II. lib. IV". caput 9. inscripsit: de Bardesanes et de ses Erreurs p. 128. sqq. Horum virorum et Lardneri, Cavii, Tilleinontii, Moshernii aliorumque, qui aliquam curam historiae et doctrinae Bardesanis impende* runt, meletemata, praecipuam partem, sua fecit bea tus Walch in Entwurf einer vollständigen Historie der Ketzereien u. s. w. 1. Th. p. 407. sqq.

PARS DE

YITA

ET

PRIOR.

ERVDITIONE

Bardesanes

Edessenus

T)

J^arclesanes

BARDESANIS.

saec.

filius

Syrus, nomen accepit a

Daison), fluvi°

oriente urbisque muros alluente, Syriacum nomen interpretati, rem) vocarunt

2 ).

II.

a< l

homo

Edessam

quem Graeci,

6XÌQTOV

(Saltato-

Hinc probabile est, quod Epi*

phanius et Theodoretus tradunt ?), cum Edessae natum esse, licet plerumque in universum vel

Mesopotamia,

Babylonius

i ) A Porphyrio,

Eusebio

quoque, dicatur.

et Cedreno

p. 126 sq. ed. Basii.) nomiuatur B ardis pronuncia tio convenit

arabicae

Abulpharagium.

Epiphanius

dtjCFiavrjga)

Syrus

Ebn.

(in bistorta anes,

quae

Di san

apud

eum vocat BaQ~

Sed vulgare nomen est Ba^driauvrji.

v. Ephraem. Bibl. Or. T. I. p .

hymn. 2. p. 43g. eli.

Assemani

ìig.

3 ) Epipli. 1. c. ¿x Mecronotafiiag fiìv ro ftvog rjv, TMV xarù xrtv ^E3eoortvùjv nóliv xonoixoiiviojv. — Fab. Haer. o 2UQOS, e | ^Edtaarjg óppci/tevospharag

ius 1. c. tradii, eum ad fluviuin Disan

(«Jt}/) urbera Robam (Edesiani) natuni ess«.

Theod. Abulsupra

—

14.

—

De parentibus nihil constat. Laeta fuerunt vitae initia ; adolevit enim eiusdern disciplinae particeps simul cum Abgaro füio Maoni (Abgor Bar Manu), Edessenorum postea Dynaste, viro» ut Epiphanius testatur, maxime pio ( ÒGiotdr Neque, ut fit, cum puerilis aetalis candida fa millantate friguit Abgari amicitia, sed pari amore coniuncti concorditer omnia gessisse dicuntur 4)t ita, ut qui puer disciplinae parliceps fuerat, vii Consilio promtus imperii quoque partes nonnullas haberet lam quum e chronographìcis Sy* rorum monumentis constet 6 ), Abgarum quendam, Maoni ßliurn annis 35 Edessae regnasse, nimirum ab anno Chr. 1 5 2 — 187-» verisimilli» mura est, hunc ipsum fuisse Bardesanis aequalem atque amicum. Legimus quidem in Chronico Edesseno ?), Bardesanem die 1 1 . mensis Julii (taioi) anni Aerae Graecorum 465. h. e. (si e communi Edessenorum sententia, quam auctor Chro» ilici sequitur, annos 309. aut, ut Assemanius mav u l t , 3 1 1 deduxeria) a. »56, s. 154.. Aerae Chri4 ) Epiph. 1. c. eil. Asseman. (eil. P . 38 9 .)

ß. 0. T. I. p. 4a3.

5) In aula splendide vixisse Bardesanem

Ephraemusk

severus Zelotes, indicare videtur liymn. I. p. 438. E. Iiis

t t r .. » . r verliisi ^ j J f S ^ CiÄOj (J0t£50 (¿J.M.JLO (Malus)

„longiS Vestibus et beryllis ornavit Bardesanem." 6) V. Assem. 1. c. ubi e Dionysio iSyro haec WCerpsil, 7) V. Assem. h c. p. 389, YI.

stianorum natum esse. Neque vero hac in re plenam fidem mereri videtur Chronici auctor 8 ). Hoc enim primum prò certo statui potest, nullum alium reperiri Abgarum (licet huius nominis reguli et antea et post vixerint), quocum Bardesanes rtjg xaidtiag fxsrao^iòv et postea familiariter vixisse narrari possit. Deinde unanimi fere Patrum consensu 5) inclaruit noster sub imperio M . Antonini Veri ( M . Aurelii Antonini), philosophi et L. Antonini Veri, qui anno p. Chr. n . 161. Antonino Pio simul successerunt. Neque hoc magni momenti foret ad Chronographum Syrum erroris convincendum, nisi narrarent iidem Bardesanem Antonino Imperatori, 8.) qui quum histori.im usque ad annum 54o aerae d i r i » stianac produxcrit, sacculo sexto haud dubie visit. 9 ) v. Theodoret. Haer. F. ,,iv zolg Ovijoov MÌqxov KmaaQOt; ( h . e. M. Anto»ini V e r i ) tj'«««^ ^ p o m j . Euseb. H. E, narrat, Bardesanem sub imperio M. Aurelii (Antonini) et L. Veri Marcionitas aìiosque haereticos impugnasse, eoque adhuc vivo roortuum esse Soterem Ep. Rom. ( q u i docente Pearsono — de annis priorum Rom. Episcop. C. Ì22. p . 3 i 5 . -— a. 170. mortuus e s t ) , cf. Chronicon Eusebii D. Hieronymo interprete (ed. Arnaldus Pontacus Burdigalae Ì604.), ubi p. 171, anno 12. imperii M. Antonini Veri (aerae Chr. 1^4.) Tatìanus et Bardesanes innotuìsse dicuntur. Similiter alii. 10) Euseb. H. E. ì. e. 0 npòg ''Airomfov ìxav/uratos avTOv jtbqI EÌfiaoutvTji diutoyog. — Ilieron. in Gatal., qui exseripsit Euaebium, perperam dixit.' „ quem

in Syria commoranti, librum de Fato (ntQÌ tradidisse atque cum Apollonio philosopho, Imperatoris comite, disputasse et cum legati» Indorum, qui sacerdote quodam duce ad ImperaLorem devenerant, colloquia instituisse. Qui Antoninus Imperator quum nullus alius ac Luc. Antoninus Verus esse possit, qui a. Chr. 165. ad bellum contra Parthos gerendum in Orientem profectus Edessam quoque venit " ) ; sponte apparet error chronograplii Syri. Quis enim de puero 1 1 . annorum talia unquam audiit, nisi nostrae memoriae exempla quaedam hue trahere velis. Sequitur ergo, Bardesanem pluribus annis ante annum 154. natum esse Ud fiaQ/uévijq)

Marco

Antonino

tradidit."

Nam M.

Antoninus

philosophus in Syria fuisse non traditur, sed L..

An-

toninus

nisi

Verus,

coniicere velis,

qui sirnul cum eo iii!per«vit, Bardesanem

dialogum suum

Apollonio

Ckalcedonensi, quocum disputaverat, Antonino philosopho tractenduin dedisse. habet ' A v i o n i r o v ;

Ce dre n us

quoque

tantum

v. Annal, sul) Antouino Pio p. 205.

.—• cil. Epiphan.

1. c. et Porphyr,

de istjge et

Abstinentia 11. cc. I l ) vid. Pagi cos Rom,

Crit. Baron, a. 166. No. I l i .

—

et

ffistori-

M. Antoninus non ultra Ephesum in eam

orbis partem progressus esse tradì tur, sed bella Germanica et Marcomanica in Septentrione gessit. Anno 166. ambo Rornae triumpbarunt. Sta) Suadcnt hoc etiam verba Kkijfiijç, (tiorto

ou

sni

uviuïi

Tunavos

xaì

Cedreni

1. c. ô)ç (ptjirt dà

( s u b Antonino Pio) — UafiStaurrit'

tjfVlu-

vero annus natalis nos latet, ita quoque de mortis tempore nihil certi constitui potest.

JNarrat

quidem Epiphanius, Abgaro suo superstitem Bardesanem ad Antonini

non

pora vitam extendisse,

neque vero haec aetatis

Pii

sed

Veri

tem-

descriptio conciliari potest cum testimonio Dionysii Syri supra allegato ad annum 187- prorogat,

quod Abgari aevum quum contra M . An-

toninus Verus annum 1 7 9 . yix superaverit. q u u m ila sint, ragium

r 4),

benevole accipiamus

Quae

Ahulpìia-

qui nobis succurrit et Dionysii te-

stimonium confirmât tradens, imperante Commodo,

Ebn

Dis a ri e m

M . Antonini fiJio, qui stran-

g o l a t a interierit, vixisse. — Quae si recte sunt disputata, Bardesanes annos suos usque ad ultij u u m seculi secundi decennium produxit 13) v. Jsseman.

B. Or. T . I. p. 423.

14) v. Dyn. 7. p. 78. sq. Caeteroquin ei in consignandis temporibus accurationis laus est deroganda. Errat etiam h. I. eo, quod tradii, turn demuin prudiisse Bardcsauem : ^^"f quidam " Ebn Disàn. 15) Ephraemus non accurate iudicavit aetatem Bardesanis; hoc tantum in hynvno aa, p. 488. A. dicit, eum ante Mane t em vixisse et post Mar cionem prod,F I T .( » usse, quem f^QS, spmam primam vocat. de Abst, recte desi— Videmus iam, Porphyrium gnare potuisse tempora Bardesanis verbis: Mi^p — èrti zcav iiaréQmV ¿¡¡¿cov ysyovàii,

quippe qui avis eius ae-

qualis fuerit. — Conferri possuut de tota hac quaeBtione chronologica Beilesobrius 1. c. et JValch

B

§. 2. Vir

generosae

indolis tendo

et in Evangelio fidelis.

profi-

Si verum est, pares cum paribus facillime congregar!, bonam de indole moribusque Bardesanis opinionem inde concipere licet, quod sibi constitit Abgari, viri probissimi, erga eum amicitia, et quod magna apud regulum fides et auctoritas huius viri fuit '). Narrat ipse Syrus noster in Syria quondam et Osroéne J) multos in Rheae

1. c. qui vero incautius e fontibus hausit nomina numcros addcns et mutans.

Uterque erraverunt,

falsa Tbeodoreti Fab. Haer. 1. c. lectione (pro

— 2evrft>ov,

Muqxov

ubi tarnen

et

quod

Ovijqov

tolli nequit) seducti

•vitam Bardesanis in imperium Septiraii Severi extraierunt, qui a. i g 3 .

i g 4 . occisis Pertinace et Didio l u -

liano gubernacula subiit.

Falsam esse lcctionem inde

quoque apparet, quod Tbeodoretus, vir diligentissimus, contra omnis bistoriae auctoritatem scribere non potuil, tum temporis Bardesanem floruisne (ijxuaae). — vissime vero erraverunt Copti, diem i 5 . Abib,

Gra-

j, zoi ¿x Meoonocautag, vórtjs àvéygaiptv x. T. L

pror-

de S t y g e narrai i o -

(recte

quod sensum non adniiltit)

roti

conscri-

Quae

¿¡¡qytjaavio,

eie

^ Ì o ' )

mensuris ponderibusque distribuit voces p< c ¿jlL ^ ^ Ti

„Com-

et

(ÌLiio

Ita propinavit simplici-

bus venenum O'jjìo, amantadines) dulcedine temperatum; brem.

aegroti quippe cibum recusabant salu-

Davidem imitatus est, ut eius pulchritu-

dine ornaretur eiusque similitudine commendaretur.

Centum

que psalmos."

et quinquaginta

composuit hic quo-

I'atet igitur, 1 ) nostrum hymno-

rum inter Syros auctorem fuisse 4 )

a) hymnos

mos suavîtate cantùs ad impietattem suara a b d u x i s s c . " «— E x h y m n o F a u n t i Manichaei A u g u s t ¿ n u s c. F a u s t , M. 1. i 5 . c. 5. f r a g m e n t u m exliibet. 3)

in hymn,

5 3 . p . 5 5 3 . F . sq. ( i n quo ipso Bardesanis

metro utitur). ..»»•*' r » , . . . . *) v j i o o propr. sonis musicis miscuit s. a t X t e m p e r a v i t i, q. Philostorg. 1. c. h a h e t : eîç fieXaj-

êvreivai, -'¿g èropi&v iaûuiois uçuuÇew. falsi sunt Sozomenus et Theodoretus in H. H. E. E,, qui Harmonium, Bar des ctnis filiutn (ï. u t Augusti V i r S. Y . — in diss, de Hymnis Syroâi'aç

4 ) Ergo

rum

sacris i 8 l 4 . p . 6 . —

nescio,

quo î u r e ,

mavult,

discipulum) odas p r i m u m composuisse n a r r a n t . C o n biographus in Aeti» S. Ephr.

s e n t i t cum E p h r a e m o eius p . L . sqq.

—

30

eius .varie appellari,

—

partim communi

nomine

psahnos, quo* * *), partim speciatim ì'/yliol, * r u m totidom fuerint ac Davidis. Vocàntur quoque 6 ),

nolim tarnen contendere,

Madroschin

*

et

Schirin

diversos

f u i s s e a psalmis

etiam simpliciter pu" et m S. Ephraemi.

150,

qui

ïol vocantur in Actis •

H o r u m certe Auetor psalmos tan-

t u m commémorât liaec narrans 7 ) : „ V i d i t Epliraemus ,

invaluisse

haeresin

Bardesanis

modis

mollibus ( f£uJ_ia|io , luxuriusis *)) et variis,

quibus adstrinxerat et attemperaverat vo-

ces et cantica cuncta,

quibuaque venenum Jethi-

f e r u m impudens igte Bardesanes in eos transfudit, qui cantica eius discebant. eura coetus p u e r o r u m , tharam

et

varios

Ingressi sunt ad

quos ille doeuit ad ci*

canticorum

niodos

canere

5 ) eli. hymu. 55. p. 55-j, F. 6 ) ut Icgimus in calce liytnni 65. ade. Scrutatores

T.

III. p. 128. A. 7) PEphraemus Madrosche

quoque in hymn. 55. p. 55j.

F. ad

eius provocans vocat eum :

..* * * 1' • j o o ^ a i a faii^io t -, * -r *', » m Q j L u a i . 2 U350

*

h, e. „ fascinantem blanditili suis et laseivum tibus." —

^ u j , blaiiditiae a

concen-

Pa. blanditus est v.

c. mater iolantibus T. III. p. 220. B. eli. 2 8 6 . A,

—

_j\:do 11

oocn

**. Imitatus eat hie

perniciosus Bardesanes Da videm regem et composuit 150 cantica variorum modorum ilo et pelìexit (lSìij) mentes multorum." Testes quoque sunt Sozomcnus et Theodoret u s , licet erraverint de primo auctore, hymnos Bardesaniticos et verborum elegantia (»¿J xàVka. T£>V ÓVOL((ÌTOÌV) et modorum suavitate (iw QVÌ}(ICO TÌjg fJiXcod/ag s. zfj xov juéXovg t)dovrj) pectora Syroruin demulsa traxisse. Dolendum est, fragmenta tantum paucissima eaque minima ab Ephraemo servata esse, ut ipsi experti iudicare nequeamus, quid illud fuerit, quo animos cunctorum flexerir. Si Ephraemo fidem habemus, cuius sententia frag mentis infra (Part. 2.) communicandis, quae hymnis suis interseruit, confìrmatur, praeter melico» modos et verborum suavem numerum, blandaruin imaginum luxurie et mysticae yvcóatto; magica vi puerorum inprimis iuvenumque faciles animos fascinavi!. De Syrorum modulationibus cantuum atque tonorum mira, quae praedicatur, variatione, qua hymni uni quoque eidemque metro adstricti pro **) Idem confirinat Ephraemus in hymn. 1. p. 43g. D. „ In specubus Bardesanis canlicorum modulamiiia (sonant), Quia \idit, iuventutem delectari dulccdine, . ••» » * conccntu psalmorum suoruia (\ „ - -p lOQQN/ ; m

illesi t p u e r i l i s m " .

a r g u m e n t i diversitate decurrisse v i d e n t u r , dicere habeo, q u u m Stephani, n i t a r u m patriarchae, rum R o m a e lateat. tro

Benedicto

nihil

Syrorum

Maiò-

o p u s c u l u m de Tonis

Syro-

E a t a n t u m r e d d o , quae

debeo.

„ Q u u m G r a e c i , " ait 8),

„ s a c r a m h y m n o d i a m tandem T o n o s redegerint,

Pe-

aliquando

ad

octo

et intra hos l i m i t e s hodieque

se contineant, S y r i per tonos 2 7 5 v a g a n t u r , quo» l i b r i Ecclesiastici sparsim exhibent, d u m proprios inscribunt s i n g u l o r u m H y m n o r u m f r o n t i b u s : nec v e r o a l i a m agnovisse S y r o s canendi regulam p r o b a n t n o s t r i Codices,

i n q u i b u s l e g u n t u r sub ini-

t i u m s i n g u l a r u m c a n t i o n u m H i r m i , u t Graeci v o cant,

a q u i b u s t r o p a r i o r u m s. stropharum

in ea

O d e canendarum consequentia et series ducenda est."

M u s i c e s peritis hac quaestione relieta ad A)

Metrum

Bardesanis

investigandum properamus, rum hymnodiam,

sacrarti

simul

Syro-

q u a n t u m iam p o t e r i m u s , i l l u -

straturi. Opera S. E p h r a e m i perlustrans incidi in h y m n u m 65. adversus

Scrutatore

9), c u i u s calci haec

verba addita l e g i m u s : 010pc *

8 ) in Praefatione

T, i n . p. 128.

t^^*

*

ad Leclorem

praerrussa p. X X V I . 9)

^

T.

»»

r

H . Opp. S. Ephraemi

—

33

—

h. e. ^finiti sunt septendecim hymni ad modoà Canticorum Bardesanis." Reperta est haec rubrica

Cantus s. moderarti

significatio in ipsis codicibus Nitriensibus mantiscriptis,

quos

runt

y u i s Vero primus adscripserit,

t o ).

alius,

editores

summa

an ipse Epbraemus,

fide

descripseutrum

quem a Bardesane

quoque " ) metra didicisse et mutuatum esse tum e x ipsius narratione supra exhibita, tum ex Biograpbia

l2)

apparet, id non magnopere nos

j o ) Testatur Ass acte

Bibl. Or. T . ii-.jp. Gi. j,Longé

enïanius

Jios A u c t o r c s , "

loquitur

aliisque Syrorum poëtis,

de Ephraemoj

IVarsetg

„iarii Syri carminibus huius-

mdïli utebantur, «t Bardesaues et Hai-rnonius. indicant Toui

per-

s. Rubricae

c.antuum,

Éphraemitica et alia referuntur,

ad

Id enim

quos Cantica

tanquam ad rem p r i o -

rem et mayis uotain. " il)

et Theodoretus,

ozornenus

ra us , in H. E . laudem inique

tribuunt,

qui, ut iam vide-

pàtri quoque dehitam soli iilict

a solo Harmoaio Ephràeinum

metra

mulualum esse trad un t, l a ) v. Acta

p. L i t .

S. Epkraèmi

„Àrmavit se athleU

Christi et bellum ¡»dixit, turbae adversariorum ]ûiû£Dj)j

praècipue improbitali Bardesanis eiusqtle a s -

ieclarum.

E t quum tideret piui

homini-S cantu Capi,

insurretit

Ephraemusj

vir beatus «Jntra lusus

et choreas ptierorum et cnllegit i>irgiries foederis tirginitatem scalas

Deo -voverânt)

(quae

casqué docuit hymnbs

èt cantica,

Tcrbis ssDsus subliiuis

omnes

coinposuîtquc

et

hyninos

et ¡sapientiae spirituals de Na->.

— turbare potest.

34

—

Certum est,

Syros m o d o s ,

ad

quos h y m n i canendi essent, in frontibus significasse-, uti apud nos quoque illis Iiymnis Ephraemi,

fit,

ideoque ex

Canticorum

17

Bardesanis

fationem ex parte cognosci posse. Quod si illam notationem stricte secuti carm i n a 49 — 65 inspexerimus, ad u n u m omnia una metri lege decurrere,

externam tantum stropha-

r u m f o r m a m paululum su binde variari videmus. M e t r u m est pentasyllabum;

syllabarum enim

n u m e r o poésis Syriaca ( u t i et Hebraica) v e r s u m inetitur,

ñeque quantitatis,

n e m habet.

sed accentus

D u o d e c i m vero versibus pentasylla-

bis illorum carminum stropha solet.

ratio-

quaevis constare

U t clarius cognoscatur, quae fuerit eius-

m o d i cantici ratio, h y m n i 4 9 . , qui laudes Noachi praedicat, primam stropham d a m u s , cui observations

tivitate,

métricas

Baptismo

et prosódicas,

et

Ieiünio

s . opere s a l u t a r i ) iurrectione

et

Ascensione;

tarn ad

totaque Chrisli,

etiam

de

hym-

dispensatione Passione,

Martyribus,

Poeijilentia et D e f u n c t i s i d e m c o m p o s u i t cantica. t i d i e c o n v e n e n m t v i r g i n e s foederis in ecclesia, bus

Domini

festis

et

singulis

solennltatìbus Marlyrun».

diebus

lile vero,

\ c n i r e t tota urbs et c o a f u n d e r c t u r adversarioruro. "

de Quo-

solenni-

dominicis

velut Pater,

cas e r a t C i t h a r o e d u s et spirilus docebatque modos sicos et m o d u l a n d i c a r m i n i s l e g e s ,

Re-

et

in

inter mú-

donee ad c u m c o n et dissiparetur

turba

—

35

—

n o s Bardesanis quam ad poè'sin SyrOrum univers sam pertinentes, s u b i u n g e m u s '?), 0 ! q u a m illustris est Noach, ¿ujjû*j foai lent fcû of r¥ JiûjjQ^iO i o l ; Qui vicit pondère O m n e s filios aetatis suae ! C a r u e r u n t libramento,

.oii jw.j.0 », 7 r » r tfifm^ao ooen Ofia»

Q u i ponderati s u n t i u s t e ; Descendit in libra anima Una

,»

r7 *

i»

» » T . ( Z a a i i j j (JLJV^Ì jf I I » V itx^SQ^O OOOT a i i d ^

Castitatis a r m a t u r a . M e r s i s u n t iindis Qui c a r u e r u n t p o n d è r e i Adscendit in area

,JJ.OAiaO cocn .i * * i „(] jQliO

Castus et gravis.

{

Gloria

ei, qui hunc

elegit!

itcao

T

i

o£u# legendum eat y • * J® A*. ( u t , quod sequitur, et pag. sq. lin. 15. ab inf. |en.s pro )ova et hymn. 53- lin. 5. ab }nf, ^ia* pro ^¡¡qm (promiscue enim Syri, ut Hebraei, utuntur participiis et praeteritis),

Contra*

rium vitium deprehendimus in hymn. 51, p. 94, lin, 23. ab inf., ubi legendum est

npR

42 Xùi», —

Necessariam esse Criticis metri cognitip-

»

nem

accuratam,

quisque scit,

sed

necessariam

earn esse lectoribus Ephraemi, turn esempla hucnsque subinde data, iam prohaverint,

tum

ma-

gna eorum nubes, si operae pretium f o r e t ,

col-

l i g i potest. vocem

Ita in

duarum

hymn. 53. p. 99. lin. fio.

syllabarum.

excidisse

yidemus,

quum versus I x i a ^ a ^ j mutilus sit et pag, lin. fio. ab inf. jo*».^»

101.

superfluum. relegandum

est, pariter ac p. 102. lin. 1 1 . 12. v e r b a : M^lsc» cum percuteretur, bantia,

otiosa quippe metrumque tur-

quae e x p l i c a t i o n s causa interpolata esse

videntur, et ìegendum est V&,.]} „qui eiulayit"

per

os daemonum, 4)

Ilomoeoteleuton

Assonantiam nantiam. hymni

quoque

inprimis, Exemplum

51.,

Syri

amarunt,

interdum quoque habes

in

prima

Como~ stropha

ubi quinquies sibi respondent

ininatiopes

et toties l z p — ,

scesseris, quae sonat j j ,

ter-

si ab una di-

Casu tamen magis for-

t u i t o , cuius causa in ipsa formarum similitudine qnaerenda est,

syriacarum

cecidisse, quam

an-

s i e quaesitas esse crediderim, quum baec terminationum

similit.udo ne i n ipsa q u i d e m ,

iam allegavimus, Frequenter

vero

h y m n o s legenti.

quam

stropha constanter observetur. se offerunt exempla Conferri

Syrorum

possunt h y m n .

stropha ultima et h. 64. str. prima.

53.

—

43

—

Çaeterum fuisse hoc pentasyllabum m e t r i w Pardesanis, nec nos rubrica levi seductos levem COnieeturarti proposuisse, ipsa hymnorum Bardesanis fragmenta ab Ephraemo servata docent, quae infra, leges. Utrum vero iam Bardesanes hymnos suos aut omnino iq tales strophas dispescuerit, quod ista Rubrica docere videtur, aut ita constanter lioc fecerit, numque alia quoque metra assecutus fuerit, quod, quum fragmen-r tum hymni bexasyllabi infra communicandum invenerim, a verisimilitudine non abhorret: ego t a m e n q u i codices Nitrienses 2 °) Homae asservatos inspicere nequeo, coniecturis uberius probare nolim, satiusque duco ea tantum persequi, quae certis testimoniis nituntur e t ex ipsis Syrorum libris impressi» didici. B) Brevis

evcursio

ad reliqu« me tra.

Syrorum

Syriacam poè'sin magis patre, et, ut narr a n t , feliciter coluit Harrnonius, Bardesanis fiJius, qui Athenis literis studiisque Graecorum diligentem operam navavit 2 '). Ingenio poètico a patre accepto ita usus est, ut hymnis novis yvwtìiv puternam popularibus commendaret " ) . ao)

de quibus vid.

Assem'anii

BibL Or. T. L pag.

60 sq. 21) yid. Sosomen- 1. c. aa) Sozomen, 1. c, cAo[ióviog ó BuQÒt]aut>QV itàlç, of

Novis haud dubie metris a Graeeis acceptis patriam hymnodiam locupletavit, heptasyllabis nem* pe, in quibus Anacreoríticos modos agnoscirnus, et tetrasyllabis, qui cum versibus trochaicis fere concinunt. Ephraemus certe, quem ab Harmonio metra mutuatum esse referunt his metris varie usus est praeter illud Bardesanuicum,

(faai dia TbSv nag* "EXXijai Xòyoiv indivia hoSÌtov zooig

xul ìófioig

fiovGixoìg

ttjv

nuigmv

qmvrjv

fié-

iinuya-

yetf, xal %0(>0Zg naQadovv«L , xa&unsQ xul vi)* itoXXaxig oi Svqoi ipuXXovoiv, ov rotg Aopoviov avyytJuuuaoiv, àXXà toZg péXsot, ^(ófisvoioù luxvzaiztxtTLV ¿XTog rjv rfjg nazoolag alfjsascog - - ino Xvoav a ouvsyQuìpaio avv&elg, ravzwsl vug rotg oixdotg irgogifii^s yoùfxuuaiv, quibus Ephraeinus vidit Ji.tjXovfiévovg rovg ¿vpovg - - fai xarù io uro rrQogs*h£ofthous Óuoiwg avrai Soga&tV etc. eli. Theodoret. H.-E. 1. c. et qui (pariter ac Nicephor. H. E. I, g. c. 16.) ex his deseripsit Syrus Auctor Compendii H,, Eccl. apud Assem,an. in B. Or. T. I. p. 48. 2 3 ) So somen. 1. c. Ephraemus quum Syros et verborum clegantia et modorum rhythmo delinitos vidcret,

xuiireg 'EXXijrixìjg natdeiag auoiQOg, ¿Txttsrrj t/j xurujUjXpEl TM '.4(>/J0VÌ0V fiSrQWV' xuì 7TQÒg TM fièli] TOiV ixsivov y^wiaùitav iréoag yontfùg avvadovoag rolg 'ExxXrt(f0t, xata tov rófjov rijg ^qiiovìov wdijg rà tqu *Etf(>utfi ipùXXovGiv. eli. Theodoret. 1. c. et locum ex Actis S. Ephraemi p, Eli. supra not, 12. a me \ersum et copamunicatuia.

45

—

—

i ) Pentasyllabum quidem, quod Barde stints fuisse didicimus, saepe adhibuit, sed variavi! subinde, ut hymni iara uno tenore decurrant, strophis non divisi (v. c. hymni adv. Hae» res. 29. 53. 54, 55. 56.)» iam, si hoc factum fuerit, singulae strophae non duodenis semper versibus, de quibus vidimus, constent, sed quiñis quoque (vid. Necrosim, T. III. canon. 33. 34. 35. alii), senis (ut hymn. adv. Scrutati. 3a., ubi sextus singularum stropharum versus ttpvfxvog esse solet, sed in prima stropha desideratur, it. hymn. 33.) et septenis (ut hymn, adv. Scrut. 15* 19. alii). a) Nec raro tetrasyllabis hymnos suos composuit, quorum itidem variae formae deprehenduntur, ut alii quinos versus numerent ita: r

r

J

r

r

—' t

' '

i

'

'

(v. c. hymn. adv. Scrut. 66. — ubi tamen stropha g. et 5. vitiatae sunt — et 67. 63. sqq), alii denos (v. c. h. adv. Haeres. 4 1 . et sqq. et Margarita s. de fide 7 hymni in T. HI. p. 150* sqq.), alii denique duodenos (v. h. adv. Scrut. go.). 3) Hexasyllaborwn versuum exemplum hucusque apud Ephraemum nondum reperi praeter fragmentum hymni Bardesanitici infra (Part, ft* §. s.) exscriptum.

— 46 — 4 ) Saepissime utitur heptasyllahis,

ita üfc

nunc totus hymnus aequales versus habens,

ve-

luti carmina Graecorum Latinorumque heroica, uno cursu defluat ( v .

b. hymn. adv: Haer. 22.

ét 48 )> iíunc,.odarum instar, in ströphas diviSus sit, qüarum singulae vel quaternis constant (v. c. adv. Scrut. cros.

hymn, 2. 3. et

T. III. can. 1 2 . 1 5 . 3 1 . aíii)',

(ut adv.

Scrut.

h. 1 . )

tdenis (ut hymn. adv. variis

inetris

vel

Ne~ senis

vel pluribus v. c. ternis Haer.

25. et 26.).

5) Repferiuntur quoque hymni, phae

versibus

aptatae

sunt,

quorum

stro~

tetra sy IIa bis,

pentasyllabis etc. ( v . c. hymn* adv.

Haer.

34.

36. 37. alii). Quoniam vero Ephraemus prae fcaeteris ama: Vit metrum heplasyllabicum, áccepit Ephra poétae,

emici

hoc ab eo nomen

et plures fuerunt Syrorunl

qui ad eius normam

componerent,

carmina suá

v. c. qui longo carmine ruinani

Antiochiae planxit S. lsaacus byter Antiochenus,

Magnus 4 Pres-

Theodosio iun. et Marciano

imperantibus med. saec. 5. fclaru;^ Zenobii, Ephraemum habuit prneceptorem Ct. Mar

a4)

Mar

loannes «

T

Bar

» «f «j^Idj

Ephraemi

» i. q.

Susan,

. discipulusj qüi de Melite-

ad vexillum s, signutú

propr, .» p

y

ad tonos, modos

ft

der Weise, Melodie'), a 5 ) cf.

Asseman.

qui

Bibl. Or. T» I. p. 2 1 ? .

{nach

—

47

—

nés per Turcas et Armenos excidione (a. Chr. ac 1058-) duo carmina * normam metri Ephraemitici composuit 26 ). Ebedjesu quoque Metropolita Sobae et Armeniae (mort. a. 1 3 1 3 . ) Carmen (ì^icfei) suum, quod catalogum iibrorum omnium Ecclesïasticorum continet, heptasyllabis Scripsit, ùt supra (in Ind. fontt.) in loco, queui exscripsimus, videre licet. Metro Pentasyllabo, quod profecto Syri ortliodoxi Bardesaniticum appellare liorruerunt, Balaeus ( j ^ i i ) , quiEphraemi discipulus fuisse videtur nomen dédit, quod frequentissime eo in carminibus suis usus est. A s semaniùs 1. c. refert, hoc carminuin genus in divinis Syrorum 2 6 ) v. Àbulpharag.

Barhebraei Chron. Syriac. D y Bruns - Kitsch,

s.

nast. 10. p . 2 5 a . med. p a r t . Syr. edit.

ay)

A s sein.

v.

bebracus

B. O r . T . j< p. 166.

„Gregorius Bar-

in Etliicis P. I . cap. 5 . sect. 4. de cantuuin

inventoribus haec habet : Ex quo Nicaenum Concilium celebratimi est ; nos

odasque

bere.

coepit S. E p b r a e m noster sacros by m—

adversus

Praeterea

Balai

nomine

alii

sui

temporis liaereses

Doctores,

ut

Isaac

et

conscriquidam

ad Davidicos versiculos complura

can-

Isaac us, ab Isaaco ex E p b r a e m i discipulis Qregorius Abulpliar, Hi~

tica accommoda vere." — Il Je

magno

diversus,

fuit profecto

niultis, ille ipse, quern

stor. Dynastiaruin D y n . V i l . p . i 4 5 . (ed. Pocock. p a î t , arab.)

Mar ¿4phrirtii

perio Tbeodosii iun

discipulum vocat, qui sub i m -

vixerit, coaevus IN es tor ii et scrino-

iiura rbythmicoruiu auctor.

—

48

—

Officila ad finem Nocturni occurrerft Semper ciitii hac rubrica : „ qui peccatorum mise• reris." Idem ille Mar Joannes Bar Susan de Melitenes excidio duo carmina ad modos Baiaci ( ^ o -»«-iso? J A A A Û ) cecinit Ipsum etiam teste Assernanio iroitatus est Ebe djesu Sobensis Episc. in Paradiso, libro 50 carminum. — Neque tamen Balaeus quoque uni metro àdhaesit i cuius etiam hyrnni tetrasyllabi adsunt Tetrasyllabum metrum adamavit S. la co bus Sarugensis, cognomento Doctor 3 1 ), Batnarum, oppidi haud procul ab Edessa in regione Sarugensi Episcopus, vir doctissimus et pius, qui saec. 5. et 6. vixit. Ita tamen exercuit, ut ternis pedibus singuli versus constarent, qua de causa dodecasyllabwn est vocatum. Homiliarum eius melricarum (ftiolìe ) maguus numerus fuit. Hunc quoque plures secuti sunt. Ita de Edessae per Turcas expugnatione (a. Graecorum 14.56. Chr. 1 1 4 5 . ) Episcopus Mar Dionysius Bar Zalibai duo, Mar Basilius, Edessae episco*

Barhebr. Cliron. Syr. dyn. 10. p. 2 5 2 * 29) Eibl. Or. T. I. p. 166, 30) Assem. ibid, duos citat v. c, hymnum de obita Adronis, summt sacerdoUs, cuius intiium: jiolj dixit Moses. Z1) de t[uo T . Ass em. B. Or. T. I. p. 283. s^ij. ¿8)

—

49

—

pus, tria garmina scripsit^ omnia ad modum lacobi

(tsaoij

Mar

3

«fio? ^¿j.»)

? ).

Narses leprosus, qui in schola Edessena studia coluit, eaque eversa Nisibi 50 annos vixit (ftiort. ibi a. 496.), Nestorianus, quem Ebedjesu Spiritus S. Instrumentum vocat, metrum hexasyllùbum exercuisse suoque nomine insignivisse traditur. Non ita, ut reliquorum, frequens eiils apud Syros usus fuisse videtur. Addo nomina, quae carmina Syrorum sacra in jfirontibus gerunt ?4). "Vocantur a) K'ioiio (quoad formam = m

"IO NO

et

*1DND

chald. s=s hebr. r n C N in psalm. et ali. carram.), carmina continua, aequalibus versibus sine stropharum distinzione decurrentia, neque vero, quod Assemanius vult, heptasyllabi solum metri; nam lacobi Sarugenàis quoque carmina idem nomen habent. Yocantur etiam plenius -"io

3 2 ) v. Syr.

Barhehr.

1. c. Dyn. xo. p. 3 a 8 , extr, part.

33) in Catalogo c. 53. Assem.

B, Or. T. III. eil. A.

Fr.

P f e i f f e r Auszug dieser Bibl. p. xoo. et 346. 3 4 ) cf. Augustii diss. supra laud. de hymn. Syror. SS. p. 9. sc[. ( V i r S. V . rton de hymnologia metrorumque ratione in hoc opusculo disserit, sed potius de usu, quem hymni Syrormn habeant ad illustrationem singulorum dogmatum.) Adde Asseman. Bibl. Or.

T. I. p. 61. et i3a.

D

— orationes

metricae

5o

=

—

¿LO^IÌA+H

carmina^

quorum versus iuncti sunt ut baccatum monile b) Odis Graecorum et Latinorum, magis nostrìs hymnis sacris, qui e pluribus strophis conflati esse solent, conveniunt l + ì ^ o , nomen per se generale, quamlibet inquisitionem, disputationem

meditationem,

denotans, quo opera excgetica,

losophica,

rhetorica

et

poetica

gniuntur.

Conferri potest hebr.

Ephraemi

cantus,

Defunctorum post Orationes

carmen.

qui v. c. in Officiis (f/a^,

breves

D e u m preces, non semper metricae, similes lectis)

ita canebantur,

Patri

psalmos

(Intonatio

mus in Actis Vocem Kole in

apud nos). —

Bardesanis

ad Col-

ut iis praemitteretur ver-

siculus conveniens e Psalterio selectus, vel ria

insi-

(interpre-

tatio, commentarius) et (jj^tA*?, quod et c ) ÌQ!ò, toni,

phi'

Glo~

Supra vero

ita quoque nomiriatos legi-

S. Epltr

a e mi

p. JLI. —

Ceterum

etiarn modos s. metrum indicare e t

rubricis repcriri,

ex iis constat,

quae antea

disseruimus. d) cantica 13.

E

genere tòtv

(ì'a^

Madrosclie

sunt

IAZJQÌ»,

cantavit Epbr. T . III. p. s i b . lin.

et Aph. canere, canendo respondere fecit p.

524. med. 3fi)f hymni 35) Abulph.

antiphoni,

Histor. Dynast. V I I . p , i 4 5 . (part, aral>,),

ubi de Mar Isaaco, Mar Ephraemi discipulo, loquitur.

36) |j»>QXJ

.oou^ JaikiOO et (David ) re span-

—

c)

•I

bioî *

I

fi

*

51

, ,p

t* A

^¿(.iiûl,

bodies

*

f)

— f

1

H

*

i

=

*

tbaluot.

laudes Martyruni, Sanctorum etc.

g)

gradus, scalae.

}

h)

precfltio

(una, tetrasyllabià com-

posita, syriace et latine legitur in Ephr. Opp. et Lat. T . III. p. 605.) et Ì Z q ^ , precatio

Graec.

(ibid. p.

606. reperitur una, quae ad normam metri hepta» syllabi est attemperata;) P). Haec iam snffìciant! Plura fortasse de sacra Syrorum poésì in posterum opportuno loco dkbi* m u s , si viri doôti has ténues primitias benevoli acceperint. Redeundum est nobis- ad Bardesanem et T0Ï5 '¿geo relictis itt ipsius mentis penetralia descend end uiti, derido cernere iubet eos (puerosj carmen sacrum: ncdictus, qui venit nomine

3 f ) Has duas p r e c a t i o n e s c u m n o n n u l l i s l i y m n i s , t i n e Versi ibidem l e g u n t u r , unica mi,

quae in Opcributf

tur,

p r i m u s d i i k Wr.

Be-

Domini.

Muster

la-

Eplirae-

esse carmina

efus R o m a e e d i l i s

qui

deprehendan-

iii d i s s . :

XJeber

diè

àiteste christliche Poesie*, quam praemisit persiani metric ae Apocalypseos

( e d i t . alt. H a v r i a e

i8u6.)

p.

5o.

Editionis Romanae ratio, ubi s i n g u i a e s t r o p b a e aut v e r sus in b i s tantum p r e c a t i o n i b u s d i s t i n c t a e s u n t , lìquis hymnis

continuo leguntur,

ut prosa esse

tur, tenebra« V i r o d o t t i s s i m o o f f u d i t , omnium

ret.

fere

Cum Mutilerò 46.

tot

ac

generimi b y m n o s ibi c o n t i n e « non

sert. de hymnii Syror. c. p .

ut

in

re-

videatanto* vide-

erraverunt Augusti (in dissacris p. 8 . ) et Ramòach 1.

PARS G N O S I S

In

ALTERA. B A R D E S A N I S .

troductio.

Q u u m lux coelestis in his tenebris effulsisset et "vi sua divina bellum spirituale in mentibus hominum incendisset; in tanto opinionum iudaicarum et ethnicarum animique simul depravationis cum Christi victrice doctrina conflictu, si vel reliquas causas omnes praeterieris, fieri vix potuit, ut omnes in unum gregem coirent, quin ipsa Veritas novo fulgore mentes multo» turn, in quibus pristinae opiniones carique errores altius insederant, occoecaret, ut in varias partes discurrerent. Prae ceteris terris sectarum ferax fuit Syria, quam, ut ylugustii verbis utar Gnosticorum patriam atque theatrum dixeris.

Vi-

5cit enim Antiochiae Satumimis, c Syria, teste Epiphanio, prodiit Basilides, indidem Cerdo venit Romani, Mar ci on ibi tantum valuit, ut numerosissimus grex nomine eius signaretur, i) v. diss, de Jiymnìs Syr. ss. p. 12. cf. Neander c. p . 2 o 5 . , matum

n>ald

qui Syriain

fontem esse

communem gnosticorum

non

comm. supr. cit, p .

improbat.

i5i.

Idem ccnset

systeZ,e-

J.

—

$3

—

grassati sunt per easdem terras Valentiniani% Ophitae et qui utrisque cognatus est, Bar deecclesia ni patrian! sanes cum filio Harmonio adulteravit, ut eos taceam, qui eam post Bar-* àesanem invaserunt 3 ), Quum Bardesanesì ut antea vidimus, acriter et acute causam catholicae ecclesiae contra haereticos egisset, nihilo vero segnius gnosticae haereseos auctor et patronus exstitisset, hanc, quae videbatur, fidei repugnantiam Patres quidam catholici ita explicare et tollere studuerunt, ut eum temporis successu fidem mutasse coniicerent, DìfFerunt tamen ipsi ratione temporis constituendi, in quod illa fidei mutatio inciderit. JEpiphanius enim, quem sequitur Augustinus

et

exscripsit

Iohannes

Darnascenus,

principio eum r>]v tv6t/3r} nióriv habuisse narr a t , atque tum temporis, sanae quippe mentis, optimos libros, illius monimenta, edidisse, postea vero e sancta Dei ecclesia egressum V a l e n tinianis socium se misere addidisse, e quorum improbitate pestiferum virus ac lòlium contraxerit. Eusebius contra, cui adstipulatur Hiero•

E'ihibet Ephraemus in hyrono 22. et 2Í. caUlogum Haereticorum ad sua usque tempora Syriacam ecclesiam turhactiun). eli. Eb edjetu in Assem. B. Or. T. III. P. i. p. 63. qui Ephraemum etiara contra Ophiias scrfpsisse tradii.

—

54

~

ante Epiphanium scripsit ?), Bardesanem

nymus,

prius Valentini scholae addictuni, postea,

quum

doctrinam eius improbaverit et pleraaque eius fabularum (ryg

XARD

tOVTOV

confu-

/Liv&onouctg)

taverit, ipsum quidem sibi v i s u m esse ad rectiorem sententiam transiisse, vetusti tamen erroris sordes non penitus extersisse. Ileliqui omnes scriptores, qui Bardesanis mentionem faciunt, Quapropter

de liac fidei mutatione

narrationes

tacent.

istas e mera coniectura

ortas esse iudicavi, cuius tamen primos auctores et Ep iplianiujn

Eusebium nolini. eius

fuisse contendere

Nam ipsi «equales Bardesanis

fide

dubii

esse

potuerunt,

turba mixta publicae doctrinae queretur et scriptis quoque in

yvòùOiv

quum,

vera teste

(v, siipra P. I. §• 2 ), palam corani

Ephraerno

ret,

de

privatis suam

vero

explicaret

occultis commendaret

convenienter l o -

haereticos

electorum et

scriptis

confuta*

conventibus hymnisque

Poterai igitur iam t u m

3) in H. E. I. c. 4) Non omnes libros «t hymnos Bardesanis in vulgus édites fuisse, disciinus e* Ephr aetno, qui hymn. u3. p. 48g. C, haec babet: „Illi me docuerunt se odisse, quod libri abscouduntur, quos scripserunt; veluti quis occultât labera suara, occultant eos, ne spargantur u ^QffijSÛJ JSardesanistas intelligi vldemus c p. sq. A, „Benedictus sit (Dcus), qui eorum (Bardesanistarum " a *>XS>) errorem sparsit,4i cil.

—

55

multis videri aut a vera doctrina aut a gnosi defecasse, quo e/Eciturf ut Eusebius quoque et Epipìicinius discrepantes sententias accipere potuerint, licet Bar de sanes de sy sternale suo mutando profecto nunquam cogitaverit i). hymn. 26» p. 4g8. B. et hymn. 55. p. 55/, extr, et ri* * ' s quae i a m d i x i m u s , coniici potest, turn ex i p s o , q u o d p r o p o n e m u s ,

systemate

elucebit.

scriptores,

Idem

diserte omnes fere

quos in censixm v o c a v i m u s , confirmant q u e vero ad Val en tini clinavit,

sed

6

).

Ne-

s o l u m piacila sese a c -

saepius q u o q u e aliis Gnosticis an-

n u i i , Ophitis

p r a e s e r t i m , q u o d Neander

pri-

m u s vidit.

C) v. c. JEphraemua est gregem

hymn• 2 2 . p. 4 8 5 . C.

V ale ni inus

„Furatus

ex ecclesia eumque vocavit

suo nomine, appcllavit eum nomine suo Cucoyo (Cu— *us),

furatus est eum callidus B ar d e s an e s atque ut

grcgem communi talis eum fecerunt."

li. e. omnibus communem)

Indicai sine dubio Ephraemus,

viros coetus suos a cittholica

ecclesia

non

sed sibi ipsos vere orthodoxos visos esse.

hos

separasse,

Hanc OQ&O-

do&'as sptciem, ul vidimus, pubiice siniulavit san e s camque prae se quoque fert Marinus

Barde-

desanisla in Dial, de R . F . sect. III. p . 8 3 4 . A.

poa-

Bar—

ytu fiovlouhov ¡¿oil yvfiyuaai uvé/sa&s òytioiuiov Sóyfiato; ,jrooiÌTiauì'ì'Ou. Ephraemus illos 1. nostro oppouit Marcioni, qui oves suas segregavit f f w q j ]ooi).

— De Cucojo

que simul cum Valentino,

ilio, quem aliquoties, plerumcommemorai ( v . c. in eod.

hymno superius B. et b. a 5 . p . 4 g 3 . F . b . a. p. 4 4 o . E . ) certi quid dicere xiescio. —

Theodoretus

Haer.

cpnal TtokXù trje BaXevtivov nsQixóxpati fiv&oXoyÌaq' —» In ipsa cius Fab.

1. c. de Bardesane tradii :

TOVTOV

gnosi explicauda consensum subiude notabimus.

— Marcionis totum

Vetus

57

—

antinomi acerrimus Testamentum,

dam cum Evangelio cipimi! religionis

debellator

i m o Apocrypha

et Apostolis,

quae-

tanquam prin-

cognoscendae fide accepit qui-

dem, sed q u u m y v ù o t v suam in sacris scriptufìs quaereret, perinde ac reliqui Gnostici (si a Marciooitis disccsseris) allegoricae et mysticae interpretationi male indulsit, cuius esempla m o x videbimus

7 ).

7) Ephraemus

h. a i . p. 483. I>. —

„Asseclae

Bar-

desanis, qui Mosi lìdem Iiabent." eli. h. 55. pag. 558. B. ,,Con(ìtentiir, se a Mose acccpisse legem, guani tamen conlemnit (Bardesanes) ita scribens" (male ihterpretans*) etc. Hinc in li. 22. B. commenta sua ornasse Tcua]) A^í ) dicitur, nempe loeis s. s. proX

« JC

bandi causa aliati«. eli. il. 53. p. 554. A. B., ubi Davidis imitutione se comwendans notatur. Hinc Ephraemus in h. adv. Bardesanerrr, qui reperitur in Actis S. E phr a emì p. LIII. iis maledici!, qui scrìptura s, ita uluntur, ut Bardesanes; „Maledìctus sit, qui legit Scripturas earumque est adversarius. Maled. s. q. I. Pro~ phetas et dissólvit effata Prophetarum. Maled. s. q. 1. Apostolos et adversatur eorum dictis!" — Diodorus Tars. »pud Photium 1. c. p. 702.: ìtoij OVIOI dé~ %£Ú&OU fùv cpualv Toùf Tt0o7¡iCttg, nakaiií ze mi xutvrj Jiu^xtf,

xai 'AnoKùvipoig Tiaìv àaaùroig. —

Adde

Marini professiones et provocationes in Dial- de R, F. v. c. p. 834. A. 84g. C. TO TWV X^tanavSv àó~ Ylua n'ustu *«¿ ygacpaìg avvéiTIJJXS. qùv i] nsloai

rj JIeiaS-ijvat et al.

X(ft¡ ovv ànù yoa-

—

58 5-

Deus

— i.

intpervctitigcibilis

s. et

Pater

Vifentium

"T¡

Est Deas unus *), summus, aéternus, profundo mysterio recónditas, quem mens humana, cogitando vix asscquens, comprehendere nequit 2),

1 ) v. Ephraem. B ardesanes

hymn. 3, p. 443. D. E. „ A s s m n f cum Mar done idemque negavit,

Deos duos

(,-,'oi^ esse posse.*' Quo x * sibi velit, Ephiaemus jam uberius explicat et ita cludit: „Bardesaues igitur, qui processus est et tendit, duos Deos esse non posse, eo ipso, quod et docuir, multoa esse Aeones V'A'l sempiiernas) accepit idem, quod reiecit."

quid concondmj paturaS

Si? E p h r a e -

mus saepjus noraeo Syrincum Aeonum urget cf. liyma. 53.

peg. 554.

Marinus

etiam cum

magistro consentit Dial, pag, 834. C. (prjui thai,

cog nal uvios •

Bardesane

&ebv xaym t'va

X«i oioi^ti pot (Gdei f u n -

daniejitum puto), a r t MS 2 ) v. bymn. 54. p, 555. D. ex iliis, qui dicebat:

„ AudiW

IJVCU» angeli m

liendere quidquam, (^ZaAif = et p. 556. A.

P

aul

=

naturarum

T . III. p. 2 2 a . F . )

quod est in natura

° inferius

„Extollunt unum amiulrjmw>

igneacompre-

sempiterna"

JJAJ} summum ,

ens)

cuius sublimi-

tas sit impervestjgabilis." — E n ! TO av •deov ayvwtov,

unius

non possunt sensus Angelorum

( f j Q J J abitr. p r o concr. ignis rum =

ftfadrosche

uxuiovojioiaiov

Philonis, Satur-

— 5 9 qui ipse luce sua et iminutabili bonitate beatus vitae et cuiuscunque boni est parens Dissidet a Deo invisibili longo intervallo materia aeterna, massa foetida et deformis, iners et tenebricosa, unde mala omnia scaturiunt 4), ip^ius niniy

et alioruiri,

Sasilidis

cf. Neander 3)

F"alentini!

1. 1. p . 3 3 . g 4 . a 6 ( j , . »•

Yocatur

Sv&ov

f

T

«

simpliciter eliam réXeiog

Pater

vitae

et

p. 557. B. Ita alcùv s. fiv&ôç Valentini nominatur KQQMQXV' ^QOTturTiçNeander p. g4, — Consentit bactenus Bardesanista cuin Antesignano suo Dial. p. 835. D. TOV AYUQOV (•fooï) »; noioryg xai R] IVIUYITA,

¡ixatov, 4)

(pàiçy

Vivens

UYAÛÀR,

xai fi ri uklo

v, fraedesiinatus

in

s,

Viventium hymn.

ÂE^IOV,

55,

EXEIJUOVIXÒV,

eioefièç,

ut tov.

e. 35. cf. Ephra

e mi

hymn,

14»

p. 468. D, E. „Vident, conspirare ilios oranes filios (haereticos), qui 4 Graecis acceperunt uuutn yocabulum odiosum ïîocn (materia obscoena,

erroriç

deformis == îiilj (ifi0Q0s). Neque enira hoc scripsentt Moues in Pentateucho, ncc prophetae consignaient, neç Apostoli scripserimt; unum eas aeternurn. praedicarunt omnes filii Vtritati*» Ecce mutuam inter se allìnitattili con!raieront filii mendaciiy scribentes, illam esse mbstantiam aeternam ( j/oiuf Marcion enim descripsit eara pugnapteni contra Creatorem, meniinit ejus quoque Bardesanes in opere Conditori* describendo (^joli^î OlOjAO OiîàAa)"« Maie vertit P. Benedictus: Bardesanes materiata Creatori« in mundi opificio comortem fui«e ìerìpsit, Adfuisse

—

6o

—

D i a b d l i m a t e r et se des *•)< materiam

solummodo scripsit, si Ephraemum sequirour,

Nuiquam Ephracmus eutu serio accusai dualismi s t r i d e sic d i t t i , sed polythcismui» ci intentai, nomine pares ( | . j £ u f ) esse docuisset.

quum Aeones "TAjj igitur,

e

qua mundus visiltiüs conflatus est, Bardesani fuit massa inanimata.

Svnonymum ciu's est locus probri

ì ' ì j a a ) S. foetidus

(

(hymn, 55. p. 558. B.), saepius

nominatur mala et tenebrae (hymri. a i . ) 5) Diaboltts nusqüam opponi tur Deo ut coaeternus, ideoque Dualismi error non cadit in Bflrdesanem, quem, ut 1 v kl im us, diserte a se femovit. Probabile igitur est, cum cum talentino, Ptolema^o, Ophitis ( v, Nepnder pag. 106. l5d. 236.) oiigincm Satanae e Materia derivasse. Diserte hoc legimus in hymno 29. (qui haud dubic Bardesaui oppositus est hominem terti« parte essentiali — corpore — privanti eli. h. .55, p . 5 5 l . B.) ubi p . 5o4. C. Satanas ( S c h i d o ) callidus e sentcntia Advcrsarü vocatur faex principia tenèbrarum. Conferri potest Dial, de R. F . p . 839. B. ubi Eutropio quaerenli: xòv ouv xaxòv 71OV q>tjq elvat; Marinus respotidet: eis t ^ v yrpt et provocai ad verba Christi Luc. i o , 18. Deserit tarnen magistrum Marinus supra Monotheism! assertor, n u n c , male sibi constans, Dualisini patronus pag. 835. C. ubi dicit : 3 E y à tbv üwßolov avToepvrj fopfrucu, xaì ctvioyéviiTOV xaì Svo oì5a, nortjQÙr xaì àyaèxiv. Cur ita vocet, p- 838. D. explleat: quia radix bona beat, mala perdit — rijs acaztjQÌàg tmv uv&Qcónbiv alno? 0 dio?, rrjg dì ànwXeiag 0 dwßok0?. — Vide», eum confundere maleriam iiusque progeniem. cf. Ne ander p. 193.

—

Gl

—

3Pleroma

et

Sedes

deliciarnm.

Ens illud incognitum vitae plenitudinem. in se continete aeteraumqwe latere iioluit,

sed ex

sua substantia ab aeterno exclusit alias substantias vitae et essentiae

suae participes, inter se

diversas, mentis nOstrae intellectui propiores '*). Prima,

quae prodiit,. ipsius est. coniux

(av-

'Qvyoq), quam in sedem deiiciarum,

1 ) v. Éphràém. 2)

hymn, 53. «*tr.

v. hymn. 54. pag. 556. A.

„Praeter

cuius sublitaitas sit incompreheirsa, turas

Oeternas (Ith'J-e

hends possint."

as

unum

lthjo,

induCuDt alias naquae

sfivjVEg

compre-

Paulo ante p. 555. Et legiipiw: „JJnde

iinxerunt istas substantias aeterrias, dispares (^..»icj et misciiertirjt (

fortasse coningarantytivum na-

turas et distinxerunt earum fines, quitm oinnis natura TWV Ithje

dìfficilis sit pervestigatu, eo quod sunt

Ithje?"

Et natura et loco^ quem occuparunt id Pleromatc, dille— TUnt, nam quivis Aeon aliquid de suiumo Ente revelat, ut loquar cum Valentino, eli. hymn. , 5ÌJ. p. 554. D. et Kp. 553. F. vocantur jijjaQi,^) Aeones contrarli dissidentes i. q. j ^ A ^ a

h. 4g. p. 547t È.

Idem tcsta-

*

tur Epiphanins:

noXXùg re itaì' uXXag « a i avrai;

ÙQ^àg xul n(Jüßob\g dirjr'iomo

=

rioXloì

&eoi, CToÀ/toi

«Icuvig extr. — De nomine et natura ^ i e o i m m ter Neandrum

\ide Beausobr.

T . I . p. 57©, sqq.

prae-

Hist, du Manich.

portis para

disx coelestis xit.

volúntate

eius apertis,

introdu-

Ñeque vacuus mansit ille paradisus.

bo

eum

concubitu

suo

severunt

suiá

platltarufit.

tiwn

Coniux et iam mater

perit,

gressibu9que

Concepit eriim a Patre

5).

Priven-

filium occultum pe*

qui vocatus est Filius

l l * , ? ssi Christus)

3)

Am-

Viventis

Edita

v. liymn. 55. p. 557- B. C. secláe) Bardesaitis (Jijmous est des.) ut pueri imperiti: Fluiit Patre vivmiLum et Mater filium

est p o r r o

Rucho

„Lotfuuntur íilii (asad iiorinam metri Baraliquid et descetodit a occultum (fAjaüa

concepit et peperit, qui vocatus est Filias Fuerais. — Jesu sanóte, gloria Genilori tuo! — A,ddit ([Bardes.), non valere, ut possit solas omniiio producere et genefare. Dominum nostrum vocat saturara a duolius geSitan» mysterio coitus ^ l ^ o f j j l j ^ J . — Idem Valet de gnosí Bardesaöfs, íjuod Neatidér p. 96, sq. scrips it de systemate Valentón"; „Alle Lebensentwickelung

aus

Güit

wirkender,

durch

die

genieinschajiliche

Offenbarung

weiter fortschreitend. das

wirkende

Weibliches tur Zeugung

Vereinigung

einander gegenseitig

t

Ueberall

bildende,

als das die weiter

in

einander'

ergänzender

ujid eine

ausmachender

Aeoneri

ein Männliches ,

vollendende fVu-kung

verpflanzende"

Princip;

aufnehmende etc. —

Dé

als ein und Pa-

radiso, aetbereo leginius in eod. hymn. pag. 558. B. „Confitcntur, se a Mose aeeepisse legem, quam tarnen contemnit ita scribcns:

d' Kudscho (Spiritus S.) quáe tet ipsa, Fili}, quipptf Viventis soror et coniux, duas peperit Filias, 4 Majo et labscho ), quae cuín duobus aliis Aeo-

b, e.

„Caput

principtuin) déliciarumjL

(s.

cuius portae

mandato ( P a t r i s ) apertae sunt coram Matre, "

Paradisum

(

Quern

Fate*

inferiuS ( C. )

Ma-

et

ter•T concubitu suo sevisse et gressihus suis piantasse " ( b . è. Aeonibus natis, vita et felicitate impleviise) cuntur.

di-

Mox redeundum nobis erit ad hunc locufo. —

De paradiso aetherco simili sed ab hoc diverso 'sornniaruut quoque

Ophitae

et

Valeittiniàni

Ne•

ti

andter

p» 2 6 2 — 64. 4) v. hymn. 55. p. 55j. D, É. „Qui« tion clandat autes i u a s , ne audiat dicentcs, Spiritum S, duaa Jilit^s peperisse ; secundum verbum eorum ad eas dixit. [Ilucfio d' AT.) in amore suo: (fragmenturu est hymnihè-

xasyllabi') »,,

H

«I

'ét li. e. f J ilia pedis secuta est Ben.)

«

«•

tui (quae te nascendo p ran'me sit mi/ti filia tibique soror, et

n a r r a r e , quomodo facta sit conceptio eius. gat os )neiun!

pudet

Jesus t e r -

nam inquino linguam meni», cum illo-

rum arcana relego:

Duas filias

dum terrae aridae ginera aquarum

(

scuriuscula !

sub-

j |

pudenalteram ima-

peperit, unara

)"

Haec vero patent:

""" Verba tane

1) Hue ho ci'

obKud-

scho, quacum conferri potest nrsvua uytov, f j uvea aoqpiu Ophitarum, omnis viUe fona ( tj uftyrj ytvetfiovgybq), differt ab ilia Matre, Patri« Viventi urn coniuge

—

64=

nib Us, Nitro, (Igne) et Rucho

— (Spirita-Aere.) qua

(quae comparand* est cum ^Evvoiu s. .5tj'?f Valentìnìinorum) et, ut in systeroate licet diverso Valentin r (vid. Ne an dr. p. i l 4.), videtur ov^vyot; s. comux esse Chris Ci. s. Jeiu, qtii li. 1. ab Ephraemo narration! ó% verecundiarn abruptae, immìscetur ita, ut auspicio óriatur, pfaetermiséa esse quaedam Ephraemi tempore nota, quae pudore pios offendere, possint, riempe e Oh risii cum. Spiritu S. concubito filias istas esse conceptas. Magis hoc probatur alio loco, ubi cura Spiritu Coniungitur hymir. 3. p. 444. B. ,,Marcipn et Bardesanes impie affirmant, non uaum esse Creatorem. Opera Creatoris tribuunt naturis creatis (Aetoniiju3 Creanliljus f ^ i i i a ^ ) et Filium et Spir'tfum, S. miscuerunt Creaturis ( istis, quas Creatriccs soia•marìt), atque ita hos Filium et SpiriCUm S. — cffectores omnium rerum —— permutarunt cum rebus nihiii (>oJi£> fi oóoi Q a i w ) " — »ia

deos

fictitios, qua-

les existimat Aeones, coijstacter in scriptis su is appellai Epliraemus = DiS^R: — Hoc loco diserte Filius et Rucho

turi

ci' Kudscho

Haec Rucho (JCreatrix),

tanquam xoijuontixatui

cooiungun-

d' Kudscho profecto ilia ipsa est de qua statini ibidem

C. D. haec

leguntur: „Et quum deceret per Filium creare, professi sunt, ,cum co creante Chachmuth simul creasse earn que cum co coelum et res creata» disposasse. Reiecerunt et abnegarunt F'ilium et praedicarunl irrisores Chachmuth opificem alteram, quae eum adiuvisset."— a >a:iw,

cognovit

uxorem,

genuU

v. c.

Ephr. Commentar. iaf-Gen. p. 45. et saep. est Creatrix = ovqila, quae Gnostici® Graecis simul est geni-

65

—

tuGr

—

elementis praesunt

Ita

maribus

true et crcitrii, vitam spargens cf. JYeander sq.

Women

Chachmalh

graecmn

l'orsitan

cum ] Aiaa>*

(fia, receptui» est.

e

et fe*

p. 2 3 l .

perniutalionc

et f i a ! a * i l > j

vocis

q. e.

ao~

Ilia explicatio ( c r e a i r i x ) et etvmo

et fe ct contcxtu lo£i allati nisa profecto pracferenda est derivation! Hooperi, bcllo suo:

De

viri doctissiini,

Valentinianorum

qui (in l i -

Haeresi Coniecturae.

quibus oiigo ex Aegyptiaea Theologia deducilur. din. 1711. J. 35 ) vocon Achamoth ducit a ^ ¿ » j , appetenlia

Lon-

CEv&vfiijatff)

gravidas.

de-

Habemus enim v o -

ccm Syriacam a Gnosticis Syris usurpatam eic eorumqae lingua repctendain et explicandam. ritus

S.

YKVEGIOVAYov

nalae,

2 ) Dune

ut nomina

Spi-

doccnt,

editae sunt, ut zr/V iimiv ibverent et Formarent, et tera

al-

quid cm soliduin elcmentum coegit ct comprcssit,

qua de causa Pudendum et persona j

ut alibi)

(pars genitalis pro vi gcnitali terrae

aridac

vocatur,

altera

aquas collcgit ct fovit h. e. vim vitalem its communicavit;

bloc tiomeu imago

formaro tribuens aquis. —

aquarum

b. e. imaginem^

Heliquae Gnosticotuni

ctae noverunt unam taotuni irgovvsixov ipi'av,

—

se-

*«rw (jo-

quae tf] vhr) so iraraiscuerit eamque formaverit*

V. saepius laudatum Neandrum

p. 2S7. sqq. — Illae

igitur Filiae Aconcs ausiliares fuerunt Filio et Chach-* inuth creantibus. 5)

, v. »hymn, »

,

4 i . pdg. 632. E. Fi

) Deurn

peregrintim,

f , tfnus

manifestatit

cui non sit nointn.

Pa-

tet tamen, cur ei Hon sit nomen, quod ei non est substantia {^OQJ.O)> sed totus est otiosus

Nomina

( d i v i n a ) iWatus est et ut fur palam cum clamor« van-

E

—

66

—

minis eorumque natis, numero Septemy nomine

ditavit ^ O f f f i ) .

Alter

Aerem

et

Q..wo$)

vero Aeones

Ignem

Qjaj)

vocavit

Aquam

et

et quum Aeon unus nihil esset ncc reperiretur, insigni*

*

*

Tenebrarum ,

v i t eum nomine ^ Q j l j j , nomine

Alius,

jf,

jrerunt (istorimi suis. tra

has

itisignivit

quem itli antccesserunt et d u -

alumnus H e n . )

furatus est a

sociis

Maims eius contra oinnes et manus omnium coneum.

Cum

omnibus e r r a t ,

ut omnes

in errorem

itiducat, fllio Hagaris totus est similis, qui omnes diri—

Marclonem dubio benignum, ^ J s ^

p i t . " — Primurn esse enini

bonum

s.

( J j Ì d ) distinguebat, i p s e ,

Peregrinimi

^jjitQj),

caret.

Deutn

quem a

teste Ephraemo,

Iusto

appellavit

quippe qui ad Cbiisti usque

tempora latuerat v. hymn. 4 8 . p. 5 4 3 . E, 4g. p.

546.

C. D. 5o, p. 5 4 7 . D. et Epliracmus eius irridendi causa sexcenties eodem nomine potest esse Bardesanes ;

Tertius

appellai. nusquam

quitur Ephraemus, potest v e r o esse militer

vero

enim ita de eo

Manes,

non lo-

de quo s i -

loquitur hymn. 5 o . p. 5 4 7 . E. F . 5 i . p. 5 5 o .

E . et all. 11.

Medius

igitur erit

inde hoc ordine chronologico, quo

desanes, haereticos

hunc

Manes

Epliracmus

Bardesanes. M ur cionem

excipit,

noster

Bar-

recensore solet

tantum

hymn. 1 4 . p. 4 6 8 . E. F . b i s , h. 5 o . 5 i . p. 5 5 o . C — E. ct saepius.

De-

non

ubivis,

bos v.

p. 5 4 7 . D — F.

Accedit, quod in aliis

quoque Gnosticoruin systematibus quatuor dementa ectypa Aeonum

liabentur

Marcì,

coaevi Bardesanis, apud

sq.

ell. p. 3 9 9 .

v. c.

summae letradis;

v.

systeina

Nean drum

p. 1 7 8 .

Denique duos horum A e o n u m ,

filias

-

ÌjAjÌ

67

-

con stilit, qui coetus vel Deorum

, Pleroma

nomine et honore tuerebatur nerapc Spiritus S. et Coristi, ìam cognovimus in Dota praee. Quae cnim ibi vocalur > nulla alia esse potest, quam quae h,.l, siiupliciter ^ia vocalui-, et V^iàjj

videtur esse, quae li. 1. nominatur

^aaAjj. — Hi quatuof Aeoues in pleromate Bavdesauì profecto arcbetvpi et auctoreS eleinentorutn in inundo visibili fuerunt. Ex bis forte Aeonibus una fo emina (Majo proietto, Aquai'um praescs et formatrix) perinde bc xutw 00(pia aliorum Gnosticorlira lnmentans et reditlim in Pleroma ad principiare! suum desiderans dcscribilur in fragmento byrnni BardeSanis, quod EphraetnUs b. 55. p. 55j. esrtr. et 558. À. bis Verbis allegai: „Ad eos exprobrandos sufficit eorum Ì-éì^ìo occultiti alicuius (foeminae), quae dicit (lege Àjiojj): y » . b. e.

T

»

?

meum s. principium hi.) deQuum puderet eurei turpitudini suae, induit suum Madroscbo pulcbritudinc psaltni casti et sancii, ex quo repetiit Domihus taoster: DeUi, Deus

reli(juiisti

Deus

mi,

mi et caput

me solam ?

cut

dereliquistì

6) v. hymn. 55. p. 558. E. eorumque natos (finsit) t Jnultosque glorificavi! (bis it .-»¡.io

me?"

j, Mares foemitiasque, Deos et pieno ore blasphemavit verbis).* , » •» * fx^oj i Axiì £ 3

— A e on es

68

—

5- 3. K o a ¡.i o n o i o ¿.

H a e substantiae aeternae, comprehensum et reconditum, lem,

r u n t ). muth

mundum

coelum et quidquid creatunv est, 1

rurit

non illud ens i n -

Praecipuas

Villus

Viventis

s. Rue]io

d'

in h o c

condide-

opere partes

et (eius Kudsclio,

visibi.» habue-

ov^vyog)

Chach-

auxiliati

sunt qua-

h . e. Gloria -vobis, Domini mei, coctus D c o r u m ! a Ila et Valeotiniani, licet monotbeifmi assertorcs, „Aeoiies suos et Deos et Fatres et Dominos et adimc etiain Coelos appellari dicunt." Iren, 1. IV. I. et Synesius in suis hyinriis, quorum raetra Syriacis saepe conveniunl, Dcum nppellat: Mom* ttfifcoTcov ¿.(¡i&uciiv Hgouvovoicuv avuxiwv, liyron. II. v. 71. — et liyrun. Ill, v. 266, ( e l l . v. 166.); IlaisQ Aidrotv Avtovqyi •&ea>v. n * substan•h

O

tiae s. esscntias scnipiternas),

saepius legimus

Ephraemum v. c. hymn. 5 i . p. 55o. D.

apud

„Bardes. qui

statuit septem Ithje" etc. ( e quo loco apparet, septenarium numeriini ei sanctum f u i s s e ) ell. hymn. 53. p. 553. F. ubi simplicitcr Septem vocantui-.. . T * l ) v. hymn. 3. p , 444. A. „Exarsit (AjjjXi Peal) in Bardesane error Graecorum, quod docu.il, ab lthje universum crcatum et constitutum- esse." Plura loca vide in nota 4. ad praec., quae ibi occupanda erant.

-

G9

—

tuor Aeones corporum genitalium s. elementorum archetypi et formatores 2). Piumino, astraila

(àyyeloi xoauottgurooeg').'

Quae quum per Pleromatis incolas gesta sunt, mundo visibili naturae illis quidem inferiore», sed excelsae et potentes praepositae sunt, quae enm conservarent et guberriarent. Sederti habent in stellis, 7 nempe plcinetis et 12 signis Zodiaci, quorum etiam nomina gerunt Sol et Luna a) viti; praee. not. 4. — Suas opiniones intulisse videtur B ardesanes fabulis Indicis, in frajjniciilo » quod Porphyrius dc S-tyge 1. c, servavi^, ita riarrans: è'fayov 5s vai onr¡Xutov elvai avtóftuTOV ¡xéyct iv Ojjít vipr¡}.QTÚiM G-¿Edbv xar« fte'cov TÍ¡f yijg, èv f¡¡ ani]ÍMÍui èailv avtìoiag, ov dxúiovat nr¡yíi>v Sena t¡ üu¡dexa, é'CTtòs ÒQ&cì t-¿aiv r«c %dQuq qnÁaytívag Ir w jtw ovavgov xai rò ftèv ds%iò v rfjg oipeaig avr»S ¿01 ¿v wviloiy.òv, tb d' evwvvuov Sr¡Xvxóv. ójuoíw? dé xai o pQaxéwv ó Ssíioí, xai ó TÒV Sshiiv i¡hov xai nsyl ròv UQMTSQÍV ae~ H'¡VR¡v XAI xcei« TMV SVO {¡PIFTIÓVCOV «¡p»; YTYÍVYÜNI, uyyííwv ù^ixtfiòv xui ¿a a ¿aiiv tv riíü xóo,uw, tovvé6ttv ovQuruv xai oqt], xai úúXaoaav, xai nova,uòv, xai ¿xtuvov xui qivtit xai §¿¡a, xai únkwg off« \íuiíf. i ov 1 ov 1 ov ùv d Qtúvf a U~ yijg y.UI iravi0)v raiv XCTXT7>v O.VTO ¿ O U V M T I O V ' ITSQI OV iJyei (Rom. 7, 24.)' ' rctlainojfjog sj-w äv&Qomog, xig PE ¿¿ASRAI IN TOU ao{U qui soli proprium aliquul au singularet mentem nenape (ròr voìiv = Jjocn quique proficiscitur ex mente, Xóyov

v. Ephr. 1. c.) ha-

bent, secundum coinmunionem, quam cum illis habent, naturai» quidem sequuntur, ut antea diti, secundum praerogativam vero (.»tatù Sé iò ¿Çaifferor) naturae noa adhaerescunt etc. a) vid. lo tum üialogi Hardts, fragni, ap, Euseb, 1. c. io.

—

78

—

tivitas etj quae cum ea coniuncta e$tf laetior tri* quo contra Chaldaeoriim sectatores (yakfiai^oviu; p, 2 7 6 . A . ) interni

hominis

liberum arbitrium assent>

exter-

num vero /lominem, qui instar rdiquarum animantium xuià

Gtv cpiQEiui,

vtvtaig,

UNITOTI

fato

ü(J%avi£g,

vid. infra Ckaldaèorum cedit. —

Voluntatis,

m e n t s probat.

TCJV

dicitur

UGTQOÌV

eifxO^fisrt], etc.

ÀNOXB'JUMAII;

nomina) subjecturo servire c ó n vero arbitrium

his deinceps argu-

A . Diversa est hominum victus et cultus,

11101 um et nohteiag tur ùyu&oi,

(quod

ratio p. 2 7 4 . A — B,

alii xaxot,

Alii vocan-

alii vero Sixaioi;

linde a p p a -

r e t , hominem non prorsus (Ttùviwg) naturae necessitate constritigi> quia ib cum tantum,

qui arbitrii

liberiate

g a u d e t j laus, viiuperatio atque poena cadit, ibid. D.

—

C ) Homines singulis in tegionibus varias ìeges, scriptas alias,

alias non

scriptas tulerunt,

eaeque leges,

quae

alibi ignoratae non 9bservantur> licet eaedem stellae iis regionibus praesideant, ibi observantur. est et servatur l e x ,

^Nullius enim, in qui t , flaiumivomi

Ita apud Seras

quae vetat occidere, liberae voiuutati

scortari etc. (rìvregoWiov)

stella Marlis, medio licet in coelo volvatur»

hominis ferro necaudi necessitatela imposuit. apud eos congrcssa cum Marte Venus tv^ovaa)

Neminem

(KVITQIQ

O V V I S I ,

ad uxoris alienae congressioncin impulit,

tam-

etsi nullo non die Mars ille medium coeli circulum teneat

( [tsoovQavovvTOi ) ,

nascantur Seres."

et nulla

non

bora

quotidie

Imo in una eademque rtgione Indi

alii sunt rxr&Qconocpnj'Oi, alii tfixpv^mv «jrej^jimö¿. p. 2 7 5 A . B . eli. 278. D.

Post inulta esempla a Persis,

Me-

dia, Aegyptiis, Pliry gibus, Galatis, Getis, Bactris, G a l ] i s , |Germanis aliisque petita p. 278. A. hoc

sunimum

argumentum concludendo ita repetit : „ A p u d omnes p o pulea et quovis die omnique

nascendi

genere

(navi*

—

79

stiorve Conditio $ sed per totum quoque aevum, TT/g ytvéastag

TQOTTW

cursu =

b . e. suL quovis siellarum

constellatione)

nascuntur homines,

con-

dominan-

tur tarnen uhique bominuni leges et mores, propter berum

humanue

voluntatis

TOV uv&Qwnov

s^ovoiov

arbitrium in

li-

(loco '

rtjg sifia^ue'rijg è'pyu doyuttTiUt.

r r o n u s erat in p l e n u m e r r o r e m l a p s u s et re vera se—

riores tis

B arde

liberique

san is discipuli arbitrii

nus v. c. B a r d e s a n i s t a ,

hominem suae

esse prorsus qui in Dial,

putesta~

negarunt,

Mari-

de R . F . p . 8 3 8 .

et Diabolum et hominem ¿èurei 0uaiov esse diserte n e g a t , et quidem

propterea > quod turn D e u s ,

a u c t o r , mali

tou

quoque inde orti auctor

huxqv ò àyuQòg — imperfectus

liberi

arbitrii

sit — liiriog

0vv

etiam ccnseiidus,

quod abusum non p r a e v i d e r i t . — Quum vero m i r a

vi-

mioris suae naturae viriumque ei insitarum non fiat conscia ?). 7C h r i s t u s

S 0 t e

His spiritibus sibi cognatis iam olim quidem plures naturae coelestes (Aeones) legibus ferendis s u c c u r r e r a n t T ) , denique vero Christus,

deretur Eutropiu

ct Adamantio

Filius

Vi'

Marini sententia,

Deum nJlulominus iudicare Diabolum et homines non avTS^ovtriovg,

Marimis p. 83g A. suam i^sius sententiam

impugnans male,

sed Bardesani convenienter,

det: jipitoire» Sixuiwg vnb TOV •deo'd, St'ni tw

TTOVtjQw.

ba:

—- Augustini

„addens de suo,

rcsponvnaxovovru

c. 35. •ver-

de haeresibus

ut fato ascriberet conversationcs

hominum," hifariam explicari possunt, ut aut vera B a r desanis sententia iis esprimatur,

aut seriorum discipu-

loruin male fidorum. 3) v. Ephr.

hymn. 5 4 . p. 5 5 5 . F,

„Dicunt, animam ab

Aeonibus originem habere, neque posse comprehendere \ = s sq. ^ - ¡ a ) essentiam Nbb 3 ' suae

( s . vinum;

oj^i.o

naturae et operationis UQAJ].

suam essentiam non valet pervestigare,

Quod SI

quid oberrant

isti circa illam substantiam sumraam camquc loco quodain circumscribunt ? i e Succurrcndum igitur erat animis coelo s, pleromate ex~ torribus, has tenebras, liaec vincula palpantihus. l ) Yenerabilis Ephr providentlae

Dei,

a emus,

qui unius consilU

et unices

rebus hunianis prospicienlis, -vesti-

gia in V. Nque T. pie et verc agnovit (vid. y, c. hymn. 24., quem Unit verbis: „Benedictus sit Ille, qui incepit F

a

H

—

—

ventis, in has terras descendit, ut eos de ipsorum origine naturaque coelesti et de reditu piis sperando edoceret atque ita onus, quo premer en tur, sublevaret. Natus est a Maria virgine, sed corporis vKixov nihil ex ea assumsit; corpore enim ovçavico indutus per earn tantum transiit, ut per canalem, et homo esse visus homimbus eadem i-atione apparuit, qua olim Abrahamo veterumque aliis Mortem speciosam perpessus in Pleroma rediit 3).

it

perficit ! " ) ,

qui V. T . linctum

professila est ( v . h y m n . 3 6 . p . (ubi,

esse totum B.),

Christo

»i h y m n . 5o.'

s i c u l i in p r a e c e d . et s c q u e n l e , tie t e m p o r i b u s

T.,

Mose

et P r o p h e t i s d i v i n i t u s inspiratis l o q u i t u r )

5 4 7 . D. E .

dieit:

„(Conviclus)

evubescat

le-

pJures

com-

mentus legislatore«). R e d a r g u t u s est ; non enini * ? _o ^ T p ( » . . » ^ P ut h y m n , 5 . p . 4 7 0 . F . o » ^ yo

sensit

dedisse

unain

esse

vcritatem,

n^Vi

etsi

tìened.

imtlliplicem

se

nes

aliique

jieonum,

in

Christi

tini v i d e b i i i m s . iisque

theopbaniis

leges

et a n g e l o p h a n t i s

et reliquorum, Hos

descensura

agnoscebant,

ut s t a homines

dtdisse h . 1. e o g n o s c i m u s .

Quum haeretieorum, Bardesanis quoque, Christo j

in h y m n . 2 4 . caulur,

in

Bardesa-

ìgitur s u b i n d e docuisse

Christus

gine, n a t u r a et o p e r e varie differret a vero ruoi

inveii),

exhibeat

suis legibus et sparsa sit in efiatis suis e t c . "

a)

p,

liardtsancsj

qui erravit et iu e r r o r e m induxit d o e u i t q u e , mutlos

gem

(^xactiaìo

V.

uiius,

quaiis

in

p. 4 g 4 . qui

S, S.

describitur,

Ephraenius

B . dicit : „Multi Christi

anuis

Maneiis}

alius,

ori-

Orthodoxo-

qui

praedidiebus

Bardesanis

v e n c r i t et Marcioniticm

alius,

C h r i s t u s , qui venit d i e b u s Apostolorum." et Ma tre Christi

lesa

et a l i u s

Patre

— De

s u p r a v i d i m u s , ubi a b E p h r a e m o c u m

nostro tiomen Fi III Viventis

c o m m u l a t u r , ut adco

d e d u p l i c i p e r s o n a C h r i s t i , ovpanOu

et eius, qui acuTTjg

in has terras descenderit, in systemate Bardesanis cogitare nequeamus, quum nullibi vestigia reperiantur, liane opinionenr c u m a l i i s Gnosticis c o m -

Bardesanem

iBunem habuisse. — Quae de Consilio descensus Christi ID bas terras ex sententia Bardesanis d i x i , verbo tenus quidem non leginius , sed profcclo e reliquis necessario fluunt. — De nativitale Christi ex Y i r g i n e s. p o t i u s per Uterum eius transitu c l a s s i c u s locus est a p u d Theodoret.

E pint.

1. c . : Balsvzirog,

i45.

« a i Baydi/iiitVfjc,

xui 'Aff/tó

ovftpoQiw?)

decori

ibv

ovÖev Uè rbv

tohov

nfjogsiXrjfpérai

». jitv

,a&t ( — oi>x ùXrr

avróg."

—

Idem tradii disputans :

„Morluus est pro nobis Dorninus et resurrexit xai unliS$

tv

8o*r\au ntiror&ev-

ovx

Scpultus cnim est eius-

que corpus nonnulli gestaverunt. Arimathaeensis,

fin-

fuisse."—Mari-

ita contra B ardesanem

Epipkanius

suh-

vestitura adfuisse doccbant, non vero

composito

hoiuinis specie,

vini

n iis Docetis

desane

qui Christum vero quidem tilivri

habere

Testis est Iosephus

testes iilae inulieres,

quae ad sepul-

cium unguenti» detulerunt, testes cenluiu illae aloès l i brai,

o»

ovx

I,v ÒCXÌ]

sidcni et m a t r e m , *

557. F, in

adhuc terris peregrinantes

ardua terrarum

legimus lios versus

quo redemli sed in his

Sptritum S.,

auimarum p r a e -

affantur: •¿soZ *

-ßiojj

—

—

^sZc¿lAia^si

cnjp*J

«

«

H '

wioi *

*

T

7

oiij^JO i. e. „ q u a n d o jntuebiniur suisli

denium

videbimus

p u e l l a r n , filiain,

cuique

Ephraemus,

blandiris?if

—

„ i n suis h y m a i s

»

»

cnAiaa> convivium

tuura

et

quam in genibus tuis p o „Sirailia

dixit,"

(Madrosche),

b l a n d i t i i s suis et laseivus concentibus s u i s ,

ut

pergit

fascinans probris

Spiritus S,, qui prorsus p u Valentinas et Heracleon ti¡v ovvieXetctV toü uiwvog et harnioniae universalis r e s t i t u tionem describunt tan quam nuptias, ubi oVLVyOt, c o n i u aföceret noraen pulcbrmn

rus

est."

—

Similiter

linquentes corpore codesti s. spirituali induentur, corpus vero terrenum, quo nunc constringuntur, nunquam resuscitandum, in aeternum petibit s ). gabuntur, animae spirituale^ li orni mi 111 Angelis, avfcvyoig suis, iungentur (atünavaig èv ) cf. Neander p. l4l sq. l5l sq.— Uli Bardesanis R u o h a et' K u else ho filiae suae gcuibus insidcnli blanditili', ita Deus sten IH!uni ¿iuclorem Honiiliarum Clement. (Iiomil. 1 6 « c. 1 2 . ) Sophia sua seraper collactatur: ri] dè aotpiu toffTiEp iSioi nvev/iaiù a ) Corporis

resurrectionem

aviòg Bar

«si

avi'¿yaiQevde s anem

negasse,

ae-

gt'irime tulit Ephraemus, ut primo loco ponat hunc cius orrorein in hjmn. 1 . p. 438. C. „Quaulumne invidit Malus cor],ori l'ardesatiis ! Ore suo abseid it (^•.Liiaa) spera suam, diiuidiana sui partera ^ ois^bsS ) Lnfamavit, linguaio exseruit de gladio),

evaginavit, eduxit,

ut suam resurrectionem abnegarci ( ¡.aa

oxbCUACiJ-ii ) " eli- bymn. 53. p. 553. F. „dicunt, cor» « resurrectionem pus c malo eiusque uullatn esse In Aclii e. Ephraemi p, L. legimus: „Edessae, ubi prae ceteris Bardesanis liacresis invaliurat, incidit in manum Epbraemi unus e li-

chus') Ephracnlus dicit ( ¡am sequitiir fr.'igmentum ex hymno Epliraemi beptasyllabo ) : Reperì librimi Iìardesanis et contristatus sum ad lioram, nani polluit aures

sphemiarum (}rl£>îio) *

suarum.

Audivi

in

carminibus

blasphemias et in lectionibus

eius

« )

»

*

maJedictiones. |007^ j

eius

Quod si corpus non resurgit

dignum

erit

malediction ibus.

(>O],D

cius

uiiquam,

haeres.

p'

,

nec

e n ! blas2diemias

resuscitandum;

contra Iustum,

'

Quod si (Deus)

creayit corpus torruptioni destinatum f in aeternum

»

negatque

ell. Ephr.

adv.

p. 4 7 1 . B . ) providcntiam ^ f j j j o ] ^ Dei.

Exci-

tât odiuin (corpori) caro H I J M ] ^ ' J dilectus, l : ¡I t'a

cari,

Lexico) et «dirait

T . I I I . p. 2 F .

dilecti (Wil

auftevo v ,

rtuïv

u$(iafiùv

adde

adv. Ilaer. I.

Epiphariius

TUJV rey.Qiov àvaaraaiv

TÌ)V

turn esemplo Domini,

i t « yévrjut

—

syn. « j i m s Ephr.

p. 4 3 8 . 4 ; i . et saep.} spcm vivis." c. Barclesanem,

varus;

aovt]~

qui primus res ur rex it,

tijç uwoiûomç

ml

nuonó-

10*05 tx iwV r e x j i S v j tum testimonies S. S. v. c. 1 Cor, l5,

53.

et Matth. u5.

pravi erroris convincit.

Neque vero statuii B ardesanes

,

omni c o l o r e

s.

organo animatn, his terris relictis, carere, sed hoc tantum ffft!,«« iiXiy.òv interire vinculis

solutam aûipot

pellai novum corpus

conlendit,

(in Dial.

Marinas

quae JTSQI àvaatûaEcoç

animam vero Jiis induere.

irvevuunxùv

Ita ap-

Sectione V.,

inscribitur) p. 8 5 g . C. 8 6 5 . C.

et discernit inter auQxa (ej. ihubv)

et aùlfia p. 8 6 4 . C.

(quod discrimen antea p . 8 5 1 . C. ab ad versa rio pressas

snstulerat).

Est hoc

quae Ma ri nus in fendit,

trjv

A.).

Argumenta,

trium

dogma tum,

ilio Dialogo coutra Ortliodoxum d é -

oùoxa,

dicit: xò auftà)

ultinmm

dg

r,y hàadépe&a

fitj àrioraodcu. quibus

(s,

ut deinde

(v. p. 8 3 4 . B . et 8 3 5 .

ni ti tur,

tuasimam

partem

9

2

—

sunt vulgaria. A) e natura rei petita, — ai Corpus, quo irtm circumdati et cpq$tricti sunius, quurn fluxae sii SLjbstantiae (ysuffiji ovoiag vrrüg^ov) et modo incrementa capiat j modo inorbis et aelale consumatur, a pucro usque ad senccluteiu uon tuuuet idem, plura p o tius sunt corpora, puerile, m e d i a e aetalis, senile; d i cant igitur adversarii, quodnam corpus resurgat? ( p . 85g. C. et 860. A - D.) — b j Si vel ponamus, quod adversarii volunt, id corpus, quod a prima aetate usque ad senectutem maneat, resurgere; dicant, quisnam s a n g u i s resurgat cunii boinine, isne, q u e m venarurn praecisionibus (qiltßoTout tug) homines ijuotónnis excern u n t , an i s , qui in sanguinis eruptionibus ( a t f i o ^ u yimg) elicitur? ( p - 860. E. — „Venacsectioues r e surreclioni obstare, aut saltern snnplicioribus crediti! difficiliorem facere scripsit Origenes in Ps. I. apud Epiphanium p. 2 3 I . " JV et st e 11 iu s ad h. I. — ) c) Homo ex terra, aqua, igne et aere constat. Cunj ergo moritur et dìssolvitur, unaquacque substantia ¡11 proprium dementimi r e c i d i t , veduti pars ignis in i g n e i n , aquae iu aquam eie. Quo igitur modo in resurrection e idem Homo resurgerc potest, cuius partes coiifusae sunt? Perinde hoc fieri nequit, ac si quis asseveret, se aquam in alto maris E/I'D sa m eandem recuperaturum esse. Necessario igitur alius pro alio homine excitatur. (p. 0B1. B.) — Quae quum c physiologia et medicina argumenta repeliissel, iam (inde a p. 861. E. B) affert testimonia S. S. 0) Deus in primo Testamentq dixit : ou /J-Tj uutupEÌvij zb nrtvfiu /*ov tv TOZ$ -rov-

tois i Sta to ehm ùviovs v%Tj}> uóvrjv jjVyQVTO ookjoi,

aiua. ( p . 8 6 2 . A . B.)

sententia ( R o m . 7 , a 4 . )

c ) Ex

Apostoli

corpus carcer (dsa¡uor)

animae

est et omnium malorum causa, quippe quo anima lapsa pocnae loco inclusa 3, 2 1 . in

( v i d , supra),

est

teste S. S. Gen.

Quod profecto non excitandum est, ne semper

vinculis

anima

d ) Locus pajmarius

862.

exerceatur.

([p.

est

i 5 , 5 o . ubi Apostolus

1 Cor.

C.

D.)

dicit : ou(J% xui. ama fiatjtXeiav &eav xiijporouijrjat divariai,

0vis % tp-d'OQCt Tt}V ucprtaQoiuv. —

Et p r o Marinus,

cul dubio hunc locum rectius interpretatur orthodoxus,

qui

ov

Ti 10VT0V

(favsQujzSQOV, addit, tL TOVTOV vtjkavyévrtQav; quam Adamantina

—

cum

plerisque

Patribus verens, ne quid liaereticis tribueret, trwpxa xai tutta »'ojjtws (sensu spirituali) accipienda et rug ula^oiui seal cpuvXoTuTag nQul£eig significare runt

Bardesanistae

in

hoc

statuii.

celeberrimo

Recte dixe-

capite

doceri,.

corpus nostrum fulurum non e crassa hac materia nali,

sed

e subtiliori,

teria constiturum esse,

aetherea quasi et spiritali dummodo

cum Apostolo

carma(vid.

•v. 36. 3 7 . 42 - 4 4 . ) docuisscnt, in hoc nostro corpora semina,

stamina quasi,

futuri

corporis

latere.

Hoo

v e r o negarunt, quum totum hoc corpus immundum i d e o que delendum ceuserent,

quod

turn

e reliqua

disputatone ( p . 8G5.) cognosci potest, Apostoli v. 37. 38.

in suam rem abutitur,

teris Gnosticorum avarr^lust patet. — quoque

et Eliam

dimisisse

Secta Bardesanis

naturam

hymn. 1 9 . p . Ì 7 7 .

Bardesanistarum, vel

Bine

turn e c e Enochum

in coeluin abcuntes liaec sua corpora

suamque boc pacto

Y t r u n t . v . Ephr.

Marini

ubi ( B . ) verbia

jJ^jj

{Ephr.

purgasse

puta-

E.

qui jilii

et discipuli

hymn. 23. p. 4 g o . E . )

G

—

—

vocantur, quum numerosi amatissimi et doctissimi P a tri$ bymni funestam ei cladem dcdissent, saeculum quintina v i s superasse videtur. Quum veram fidem simulantes coetui Catbolicorutn semper sese immiscèrent, et quos idoneos invenissent, ad suas partes peîlicerent, Vûlpes saepius eos Ephraemus appellai (v. c. hymn. i 4 . p. 468. D. sqq.) aut canibus comparai, qui domesticos allatrent, qui, quum custodes gregis esse debeant, i u pis opitulentur pecorique infesti in caulas irrumpant et oves agnosque rapiant. ( v . hymn. 52. p. 55x. C.) Haud d u l i e Bardesanistae quoque, ut omnes fere G n o sticorum sectae, a Magistri, si qua fuit, quae fuisse sane dicitur, virtute degenerarunt ; auctor certe Actorum s. Ephraemi lasciviae eos et improbitatis accusat.

Corrigenda. t

7>

liii. 6. ab inf. lege t 0 1 L a 10 J

6. l e g e : peudet 5. post aguovit comma excidit 8. et 7. ab iiifi l e g e : ad o r a u d u u l !9- — lege -. vidimus 33. — 18. 8. ab iuf. l e g e : m'-'batelleh 4o. — 5i. — l e g e : distincti 7- — 6y. — 3. post h o u o r e excidit i u s i g n i r i 6. ab inf. l e g e : diserte 75. — dele puocttuii post d e s c e n 5. — — — 78. — 10. lege: B) 8G. — 3.2 b — 1 ) l y — u v i i v 87. — l 4 . . p * — — 23» 1 1 .

—

12, —

92. —

3.

—

g i v e

A l i a s mend as leviores benevolus lector ipse expuuget.