2023 Aydın Yayınları AYT Biyoloji Soru Bankası
924 89 7MB
Turkish Pages [281]
Recommend Papers
- Author / Uploaded
- Komisyon
File loading please wait...
Citation preview
Bu kitabın her hakkı saklıdır ve MİRAY EĞİTİM HİZMETLERİ YAYINCILIK İNŞ. TUR. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.’ne aittir. 5846 sayılı yasanın hükümlerine göre kitabın düzeni, metni, soru ve şekilleri kısmen de olsa hiçbir şekilde alınıp yayımlanamaz, otokopi ya da başka bir teknikle çoğaltılamaz. ISBN: 978 - 605 - 06277 - 8 - 7 Yayıncı Sertifka No: 41263
YAYIN YÖNETMENİ / KOORDİNATÖRÜ BİLİMSEL İNCELEME YAYIN EDİTÖRÜ DİZGİ / GRAFİK BASIM YERİ
BETÜL BİBEROĞLU FERİDE KULA AYŞE İPEKÇİ GÜLTEKİN AYDIN YAYINLARI DİZGİ BİRİMİ ERTEM BASIM LTD. ŞTİ. / 0312 640 16 23
www.aydinyayinlari.com.tr
0312 418 10 02 • 0850 577 00 71 0533 051 86 17
aydinyayinlari [email protected]
****
0312 418 10 09 aydinyayinlari
İSTİKLÂL MARŞI Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak;
Bastığın yerleri toprak diyerek geçme, tanı:
Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.
Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı.
O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak;
Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı:
O benimdir, o benim milletimindir ancak.
Verme, dünyaları alsan da bu cennet vatanı.
Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl!
Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda?
Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl?
Şüheda fışkıracak toprağı sıksan, şüheda!
Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl. Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl. Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım. Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım! Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım. Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım. Garbın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar, Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var. Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar,
Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Huda, Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda. Ruhumun senden İlâhî, şudur ancak emeli: Değmesin mabedimin göğsüne nâmahrem eli. Bu ezanlar -ki şehadetleri dinin temeliEbedî yurdumun üstünde benim inlemeli. O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- taşım, Her cerîhamdan İlâhî, boşanıp kanlı yaşım, Fışkırır ruh-ı mücerret gibi yerden na’şım; O zaman yükselerek arşa değer belki başım.
Medeniyyet dediğin tek dişi kalmış canavar? Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl! Arkadaş, yurduma alçakları uğratma sakın;
Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl.
Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın.
Ebediyyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl;
Doğacaktır sana va’dettiği günler Hakk’ın;
Hakkıdır hür yaşamış bayrağımın hürriyyet;
Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın.
Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl!
Mehmet Âkif ERSOY
GENÇLİĞE HİTABE Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk Cumhuriyetini, ilelebet muhafaza ve müdafaa etmektir. Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, senin en kıymetli hazinendir. İstikbalde dahi, seni bu hazineden mahrum etmek isteyecek dâhilî ve hâricî bedhahların olacaktır. Bir gün, istiklâl ve cumhuriyeti müdafaa mecburiyetine düşersen, vazifeye atılmak için, içinde bulunacağın vaziyetin imkân ve şeraitini düşünmeyeceksin! Bu imkân ve şerait, çok namüsait bir mahiyette tezahür edebilir. İstiklâl ve cumhuriyetine kastedecek düşmanlar, bütün dünyada emsali görülmemiş bir galibiyetin mümessili olabilirler. Cebren ve hile ile aziz vatanın bütün kaleleri zapt edilmiş, bütün tersanelerine girilmiş, bütün orduları dağıtılmış ve memleketin her köşesi bilil işgal edilmiş olabilir. Bütün bu şeraitten daha elîm ve daha vahim olmak üzere, memleketin dâhilinde iktidara sahip olanlar gaet ve dalâlet ve hattâ hıyanet içinde bulunabilirler. Hattâ bu iktidar sahipleri şahsî menfaatlerini, müstevlîlerin siyasî emelleriyle tevhit edebilirler. Millet, fakr u zaruret içinde harap ve bîtap düşmüş olabilir. Ey Türk istikbalinin evlâdı! İşte, bu ahval ve şerait içinde dahi vazifen, Türk istiklâl ve cumhuriyetini kurtarmaktır. Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki asil kanda mevcuttur.
Mustafa Kemal Atatürk
ÖN SÖZ
Sevgili Genç, Sen sandığından çok daha azlasısın! Geleceğin mimarı, bir bütünün parçasısın. Bireysel olarak kendini ne kadar geliştirirsen geleceğe en büyük, en güzel katkıyı sağlamış olacaksın. Bu yolda ilk heden; kendini iade edebilen, iletişim kurabilen, bilgi ve teknolojiyi hedeferi doğrultusunda kullanabilen bir birey olmak olmalı. Bütün bunları yaparken insana, düşünceye, ahlaki değerlere ve kültürel mirasa saygılı olmalı ve bu değerleri yaşatmalısın. Bütün bu beceri ve değerlere sahip olabilmek için yapacağın yegane şey aldığın eğitim ve öğrenimi doğru şekillendirebilmek. Bu yolda yazarlarımızın çok boyutlu düşünüp planlayarak hazırladıkları bu kitabın eğitim – öğrenim hayatına sağlayacağı en küçük katkı bile bizi son derece mutlu edecektir.
Değerli Öğretmenler, Geleceğimizin teminatı gençlerin yukarıda belirttiğimiz nitelikte bireyler olarak yetişmeleri kuşkusuz önce ailelerinin sonra da sizlerin katkılarıyla gerçekleşecek. Bu kutsal görevde başarınızın sırrı başta insanî değerleriniz olmak üzere yöntem ve teknikleriniz olacaktır. Bu büyük sorumluluğu gerçekleştirme yolunda elinizdeki bu kaynak belki çok küçük bir etken olacak ancak küçük adımların büyük yeniliklerin habercisi olduğu düşüncesiyle AYDIN Yayınları olarak AYDIN Nesiller yetiştirme yolunda daima yanınızda olacağımızı bilmenizi isteriz.
Küçük adımlarınızla büyük değişimlere katkı sağlamanız dileğiyle…
AYDIN YAYINLARI AİLESİ
R
İÇİNDEKİLE 1.
BÖLÜM SİNİR SİSTEMİ (6 Test)...............................................................................
2.
BÖLÜM DUYU ORGANLARI (3 Test)........................................................................ 19
3.
BÖLÜM ENDOKRİN SİSTEM (7 Test) ....................................................................... 25
4.
BÖLÜM DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ (8 Test) ....................................................... 39
5.
BÖLÜM SİNDİRİM SİSTEMİ (7 Test) ........................................................................ 55
6.
BÖLÜM DOLAŞIM SİSTEMİ (8 Test) ........................................................................ 69
7.
BÖLÜM BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ (2 Test) ...................................................................... 85
8.
BÖLÜM SOLUNUM SİSTEMİ (6 Test)....................................................................... 89
9.
BÖLÜM BOŞALTIM SİSTEMİ (6 Test) ....................................................................... 101
10.
BÖLÜM ÜREME - EMBRİYONİK GELİŞME (4 Test) ................................................... 113
7
KARMA (4 Test)......................................................................................... 121
11.
BÖLÜM KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ (12 Test) ...................................... 129
12.
BÖLÜM NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ (10 Test) ......................................... 153
13.
BÖLÜM BİYOTEKNOLOJİ (6 Test) ............................................................................ 173 KARMA (2 Test)......................................................................................... 185
14.
BÖLÜM FOTOSENTEZ – KEMOSENTEZ (10 Test)...................................................... 189
15.
BÖLÜM FERMENTASYON – HÜCRESEL SOLUNUM (10 Test) .................................... 209 KARMA (5 Test)......................................................................................... 229
16.
BÖLÜM BİTKİLERDE DOKU – ORGAN YAPISI VE MADDE TAŞIMASI (7 Test)............... 239 KARMA (1 Test)......................................................................................... 253
17.
BÖLÜM BİTKİLERDE BESLENME VE BİTKİ HORMONLARI (3 Test) ............................ 255
18.
BÖLÜM BİTKİLERDE EŞEYLİ ÜREME (5 Test)............................................................ 261
19.
BÖLÜM CANLILAR VE ÇEVRE (4 Test) ..................................................................... 271
TEST 1.
1
Aşağıda bir sinir hücresinin şekli verilmiştir. I
BÖLÜM
4. İmpulsun geçmekte olduğu bir nöronda aşağıdakilerden
1
dördü kolaylıkla denetlenebilen birer gözlem, bir tanesi
2
bu gözlemlere dayanılarak ulaşılan bir sonuç niteliğin-
V II
1
Sinir Sistemi (Nöron ve İmlups İletimi)
III
dedir.
3
Bu sonuç aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
4
A) Glikoz tüketimi artar.
5
IV
B) Oksijen tüketimi artar. Numaralandırılmış kısımlardan hangisi tüm nöron çeşitlerinde bulunmaz? A) I
B) II
C) III
D) IV
E) V
6
C) Karbondioksit üretimi artar. D) Sıcaklık artar.
7
E) İmpuls iletimi için enerji gerekir.
8 9 10 11
5. Sinir hücresinde, alınan uyartı sonucu meydana gelen 2. Sinir doku için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Hücre uzantılarından kısa olan dendrit, uzun olan aksondur. B) Çevresel sinir sisteminin nöronlarında Schwann hücreleri miyelin kılıf oluşturur. C) Sinir hücrelerinin sentrozomu yoktur ve bölünemezler.
13 Sinir hücresinde, I. Na + iyonlarının hücre içine geçmesi
14
II. Karbondioksit artışı
15
III. Glikoz ve oksijen tüketimi
16
IV. Hücre zarının dış yüzeyinin negatif yüklü olması durumlarından hangileri, impulsun alınması ve taşınmasında etkili olan kimyasal değişikliklerdendir?
D) Aksondaki hasar onarılabilir. E) Her nörüonda gövdenin bir ucunda tek dendirit, diğer
12
elektrokimyasal değişikliklere impuls denir.
17 18 19
A) Yalnız II
B) I ve IV
D) III ve IV
ucunda çok sayıda akson bulunur..
C) II ve III
E) I, II ve IV
6. Depolarize durumdaki nöron ikinci bir uyartıya cevap olduğuna aşağıdakilerden hangisi kanıtlar? A) Sinyalin dendritlerden aksonlara doğru taşınması B) Aksonlarda pozitif ve negatif iyonların yer değiştirmesi
veremez. Aşağıdakilerin hangisi olduktan sonra ikinci bir uyarıyla impuls oluşur? A) Uyartının eşik değerini geçmesi +
C) Nöron zarlarında lipoprotein bulunması
B) Na ’ nın nöronun dışına çıkması
D) Bir nörondan diğer bir nörona doğru hormon salgı-
C) Engelleyici sinaps oluşması
lanması E) Nöronların bölünme yeteneğinden yoksun olması
SİNİR SİSTEMİ
3. Uyarılan sinirlerde, kimyasal nitelikte sinyal iletimi
D) ‹mpuls hızının yavaşlaması +
E) K ’ nın hücre dışına çıkması
7
BÖLÜM 1
Sinir Sistemi (Nöron ve İmlups İletimi)
7.
9. Polarizasyon durumundaki bir sinir hücresi ile ilgili,
Aşağıda iki farklı nöron gösterilmiştir.
I. Zarın iç kısmı negatif, dış kısmı pozitif yüklüdür.
2
II. Zarın dış kısmında Na+ iyonları, iç kısmında K+ iyonları fazladır.
3
III. Na+ ve K+ ‘un hücrenin içi ile dışı arasındaki yoğun-
4 I
II
luk farkı aktif taşımayla sağlanır.
III
5 6
ifadelerinden hangileri doğrudur? Bu nöronlardaki numaralı bölgelerle ilgili verilenler-
A) Yalnız II
den hangisi yanlıştır?
B) Yalnız III
D) II ve III
7
C) I ve II
E) I, II ve III
A) ‹mpuls iletim hızı çoktan aza doğru, III – I – II şeklin-
8 9 10
dedir. B) II. bölgede uyartı iletimi elektriksel yolla olur. C) I. nöron, başka bir nöronun akson uçlarıyla bağlantı yapıyor olabilir.
11
D) I. ve III. bölgede glikoz ve oksijen tüketimi olur.
12
E) III. nöron merkezi sinir sisteminde bulunailir.
13 14 15 16 17 18
10. Bir sinir hücresinde, uyartının geçmesi sırasında akson-
8. Bir sinir hücresinde, uyartı iletim yönü dendritten aksona
daki değişimler aşağıda gösterilmiştir.
doğru, sinapslarda ise aksondan dendrite doğrudur.
19
Sinir hücresi İletim yönü
iletim yönü
I.
II.
SİNİR SİSTEMİ
III. IV
II
III
––– +++
+++ –––
––– +++
+++ –––
––– +++
Akson ucu
Akson gövdesindeki numaralı bölgeler ile ilgili aşa-
.
ğıdakilerden hangisi söylenemez? A) I. bölge repolarizasyon halindedir.
Uyartı iletim yönleri gösterilen yukarıdaki şekiller-
B) II. bölge depolarizasyonu ifade eder.
den hangileri yanlıştır?
C) III. bölgede nöron içinde K+ iyonları fazladır.
A) Yalnız II
B) Yalnız IV
D) I, II ve III
8
I
+++ –––
D) III. bölge polarizasyon halindedir.
C) III ve IV
E) I, III ve IV 1B
2E
E) I. bölgede nöronda oksijen tüketimi olmaz. 3D
4E
5C
6B
7B
8C
9E
10E
TEST 1.
2
2
Sinir Sistemi (Nöron ve İmlups İletimi)
Bir sinir hücresinde, uyartının şiddeti, frekansı ve süresi,
4. Aşağıdakilerden hangisi sinapslarla ilgili doğru bir
BÖLÜM 1
açıklama değildir?
2
I. ‹mpuls hızını
A) İlk değerlendirmeler sinapslarda yapılır.
II. ‹mpuls sayısını
3
B) Sinapslarda uyartı iletimi akson ucundan dendirite
III. Efektörün tepki derecesini
C) Sinapslar sadece sinir hücreleri arasında bulunur.
verilenlerden hangilerini etkiler? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
4
doğrudur.
C) Yalnız III
E) II ve III
5
D) Asetikolin, bazı sinapslarda uyartının geçişini sağlar. E) Sinapslarda impuls iletim hızı nörondaki iletim hızından düşüktür.
6 7 8 9
2. Sinir hücrelerine gelen her uyarı impuls oluşumuna ne-
10
den olmaz. Ancak eşik değerinde ve üzerindeki uyarı-
11
lar impuls oluşturabilir. Bir sinir hücresi, eşik değerindeki ve üzerindeki tüm uyarılara aynı özellik ve hızda
5. Bir uyarının duyu organlarıyla alınması ve tepki or-
12
impuls oluşturarak cevap verir. Bir sinir hücresinde
ganlarıyla uygun cevabın verilmesinde, salgılanan
13
meydana gelen impuls, sinapslardan tüm komşu sinir
son kimyasal sinyalin yönü aşağıdakilerden hangi-
hücrelerine aktarılamaz.
sinde verilmiştir?
Bu bilgilere dayanarak,
A) Duyu nörondan ara nörona
15
B) Ara nörondan duyu nörona
16
I. Sinir hücreleri uyartılara, “ya hep, ya hiç” biçiminde tepki gösterir.
C) Motor nörondan salgı bezine
II. Sinapslar sayesinde tüm vücut organları gereksiz yere uyarılmamış olur.
14
17
D) Motor nörondan ara nörona
18
E) Salgı bezinden motor nörona
III. Tüm sinir hücrelerinde uyartı iletim hızı aynıdır.
19
IV. ‹mpulslar nöronda kimyasal yolla taşınır. sonuçlarından hangilerine varılabilir? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I, II ve III
C) I ve II
E) I, II, III ve IV
6. Acının hissedilmesini engelleyen morn maddesinin etki mekanizması,
3. Sağlıklı bir insanda bulunan bir nöron,
miktarını artırma II. Nöronlar arasındaki sinaptik bölgelerde impuls geçi-
I. Kas
şini engelleme
II. Reseptör hücre III. Salgı bezi
III. Nöronlarda impuls oluşumunu hızlandırma
yapılarından hangileriyle sinaps yapabilir?
durumlarından hangileri ile açıklanabilir?
A) Yalnız III
A) Yalnız I
D) II ve III
B) I ve II
C) I ve III E) I, II ve III
D) I ve III
B) Yalnız II
SİNİR SİSTEMİ
I. Akson uçlarından salgılanan nörotransmitter made
C) Yalnız III
E) II ve III
9
BÖLÜM 1 2
Sinir Sistemi (Nöron ve İmlups İletimi)
7.
3
A) ‹mpuls iletim yönü, bir nöron boyunca dentritten aksona doğrudur.
4
B) Miyelinli nöronlarda impuls iletimi daha hızlıdır.
5 6
9. Sinapslarla ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yan-
Sinir hücrelerinde uyartının iletilmesi ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi doğru değildir?
lıştır? A) ‹ki sinir hücresinin bağlantı kurduğu yerdir. B) Uyartının ilk değerlendirme ve kontrol yeridir. C) Sinapsa gelen uyartı komşu nörona aktarılıyorsa,
C) Sinir hücresi boyunca impuls iletimini nörotransmitter maddeler sağlar.
buna kolaylaştırıcı sinaps denir. D) Sinaptik aralıkta ATP harcanır.
D) ‹mpuls iletimi sırasında nöronda elektrokimyasal değişiklikler olur.
E) Sinapslarda uyartı iletimi akson uçlarından nörontransmitter maddelerin salgılanması ile gerçekleşir.
7 8
E) ‹letim için gerekli enerji, sinir hücresi tarafından sağlanır.
9 10 11 12 13
10. Aşağıdaki grafiklerin I.’si tek bir sinir telinde, II.’si ise çok
14
sayıda sinir telinden oluşan bir sinir kordonunda uyartı
15
şiddetine bağlı olarak verilen tepkileri (aksiyon potansi-
8. Bazı sinir hücrelerinin birbirleriyle bağlantısı aşağıdaki
yeli) göstermektedir.
şekilde gösterilmiştir.
16 Aksiyon potansiyeli
17 18
Uyartı şiddeti
Eşik değer
I
19
Aksiyon potansiyeli impuls yönü
Uyartı şiddeti
Eşik değer
Sinir hücrelerinin arasında şekildeki gibi bir düzen
II
olması; Buna göre,
I. İmpuls iletim hızını arttırmak.
I. Farklı sinir tellerinin uyarılma eşiği aynı değildir.
SİNİR SİSTEMİ
II. İmpulsun gerektiğinde sadece ilgili olan bölgelere
potansiyeli oluşturmaz.
III. İmpulsun gerektiğinde birden fazla bölgeyi etkileme-
III. Uyartı şiddetinin artırılması, sinir kordonunda impuls
sini sağlamak.
iletimini hızlandırarak tepki şiddetini arttırır.
amaçlarından hangilerini gerçekleştirmeye yöneliktir?
sonuçlarından hangilerine varılabilir?
A) Yalnız II D) II ve III
10
II. Eşik değerin altındaki uyarılar nöronlarda aksiyon
gönderilmesini sağlamak.
B) Yalnız III
C) I ve II
A) Yalnız III
E) I, II ve III 1E
2C
B) I ve II
D) II ve III 3E
4C
5C
6B
7C
8D
9D
C) I ve III
E) I, II ve III 10B
TEST
3
Uyarılan nöronun zar potansiyelinde meydana gelen hızlı değişikliğe aksiyon potansiyeli (sinir impulsu) denir.
Zar potansiyeli (mV)
I. “d” kısmında zar potansiyeli doruk değerdedir.
2
II. “e” kısmı aksiyon potansiyelinin depolarizasyon aşa-
3
masıdır.
Grakte aksiyon potansiyeli gösterilmiştir.
III. “e”’de; kapılı Na+ kanallarının kapalı, kapılı K+ ma-
d
+40
0
nallarının açık olduğu gözlenir.
c
4 5
numaralı açıklamalardan hangileri doğrudur?
6
A) Yalnız I
7
e
B) Yalnız II
D) I ve III –50
BÖLÜM 1
3. Grakteki d ve e ile ilgili,
Açıklama:
–70
3
Sinir Sistemi (Nöron ve İmlups İletimi)
C) Yalnız III
E) II ve III
8
b
g
a
f
9 10
1, 2, 3, 4 ve 5. sorular grağe göre çözülmelidir.
1.
11
Grakte a haryle gösterilen kısımla ilgili, aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
12
4. Grakle ilgili aşağıda bazı kavramlar verilmiştir.
A) Dinlenme potansiyelidir.
I. Polarizasyon
B) Akson zarındaki hem Na+, hem de K+’nın kapılı kanalları kapalıdır.
II. Depolarizasyon
C) Konsantrasyon farkı nedeniyle akson zarındaki kapısız kanallardan K+ hücre dışına, Na+ hücre içine difüzyonla geçer. +
+
+
+
13 14 15
III. Repolarizasyon IV. Hiper polarizasyon
16
Numaralı kavramlar ile grakteki harer aşağıdakile-
17
D) Akson zarındaki Na – K pompası, Na ve K ’nın difüzyonuna karşı iş yapar. ATP kullanarak üç Na+’nın hücre dışına, iki K+’nın hücre içine taşınmasını sağlar.
rin hangisinde doğru eşleştirilmiştir?
E) Na+ – K+ pompası sayesinde sinir hücresinde dış taraf (–) iç taraf (+) olur.
I ____
II ____
III ____
IV ____
A)
a
b
c
g
B)
a, g
c
e
f
C)
c
e
d
f
D)
f
b
e
a, g
E)
b, f
c, e
d
a
18 19
2. Grakte a, b ve c hari kısımlarla ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
B) Grağin “a” kısmında; Na+ – K+ pompası sayesinde Na+ hücre dışında, K+ hücre içinde fazladır. C) Sinir uyarıldığında zarın kapılı Na+ kanalları açılır, böylece –70 mV olan zar potansiyeli artar. D) Grakteki “b” depolarizasyonu, “c” ise eşik değer potansiyelini ifade eder. E) Grağin “c” kısmında akson zarındaki kapılı Na+ kanalları açık, kapılı K+ kanalları kapalıdır.
5. Grakte hangi hari kısımlarda Na+ – K+ pompası çalışmaktadır? A) a – g D) d – f
B) b – c
SİNİR SİSTEMİ
A) Grakte “a”, polarizasyon olarak isimlendirilir.
C) c – d E) b, c, e
11
BÖLÜM 1
Sinir Sistemi (Nöron ve İmlups İletimi)
6. Nöronlarda uyartı iletimi elektrokimyasal yolla, nöronlar
8. Aşağıda bir sinir impulsunun iletilme modeli gösterilmiştir.
2
4 5
I
Uyartı
II
+
+
+
+
+
+
–
–
–
–
–
–
Nöron zarı – – –
–
+
+
+
+
+
+
+
+
–
–
–
–
–
–
–
–
+
+
+
+
+
+
+
–
–
–
–
–
–
–
+
+
+
+
+
–
–
–
–
–
+
+
+
–
–
–
K
+
+
III X kası
6
I
II
Uyartı
Uyartı
I
II
III
+ Na
IV
+
678
8
x
L
Y kası
7
x
y
678
+
678
X, Y ve Z kaslarını uyaran nöronların dizilimi aşağıda gösterildiği gibidir.
3
678
arası bağlantı yerleri olan sinapslarda ise kimyasal yolla yapılır. Bu yüzden sinapslarda uyartı iletimi yavaşlar.
y
Z kası
I. nöronlar, aynı anda ok yönünde uyarıldığında, oluşan impulsların kaslara ulaşma süresi, kısadan uzuna doğru nasıl sıralanır?
10
12 13
B) Z – X – Y
D) Y – Z – X
+
+
x
M Na
C) X – Y – Z +
E) X – Z – Y
K
+
+
–
–
–
+
+
+
y
678
A) Y – X – Z
–
678
11
–
678
9
x
N Na
15
17
19
Bir sinir hücresine saniyede 10 kez aynı şiddette uyarı veriliyor.
+
–
–
–
–
–
–
+
+
+ Na
Sinir hücresindeki, • impuls iletim hızı: B1
x
+
y
(x: Hücre dışı / y: Hücre içi) Gösterilen model ile,
ile ifade ediliyor.
I. Polarizasyon
Daha sonra aynı sinir hücresine saniyede 20 kez ilk verilen şiddetteki kadar uyarı veriliyor. Sinir hücresindeki,
II. Depolarizasyon
• impuls iletim hızı: B2
III. Repolarizasyon ve depolarizasyon
• İmpuls sayısı: C2
kavramları aşağıdakilerin hangisinde doğru eşleşti-
ile ifade ediliyor.
SİNİR SİSTEMİ
+
P
• İmpuls sayısı: C1
rilmiştir?
B1, B2, C1, C2 değerleriyle ilgili,
I ____
II ____
III ____
I. B1 = C2
A)
K
M
P
II. B1 < B2
B)
K
L, M
N, P
III. C1 < C2
C)
L
M
N, P
numaralı gösterimlerden hangileri doğru olur?
D)
L
M, N
P
A) Yalnız I
E)
M
L
N
6A
7C
D) II ve III
12
+
+
678
18
7.
K
y
678
16
+
678
–
14
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III 1E
2D
3D
4B
5A
8B
TEST 1.
4
Sinir Sistemi (Merkezi Sinir Sistemi)
Bir insanın uyku sırasında yanında konuşulanları
4
4. Bir insanın sinir sistemine ait aşağıdaki bölümler-
duymaması, sinir sisteminde bulunan,
den hangisinin zedelenmesi ani ölüme neden olur?
I. Uç beyin
A) Omurilik
B) Omurilik soğanı
II. Beyincik
C) Beyin kabuğu
D) Beyincik E) Hipotalamus
III. Omurilik soğanı yapılarından hangilerinin devre dışı kalması sonucu
1 2 3 4 5
gerçekleşir? A) Yalnız I
BÖLÜM
6 B) Yalnız II
D) I ve III
C) Yalnız III
7
E) II ve III
8
5. Aşağıdakilerden hangisi hipolatamusun fonksiyon-
9
larından biri değildir?
10
A) Vücudun su dengesini sağlama
11
B) Korku ve heyecan kontrolü C) Kas hareketleri arasındaki uyum ve dengeyi sağlama
2. Hipotalamus, bütün organların veya organ sistemlerinin
12 13
D) Endokrin sistemin çalışmasına kontrol etme
fonksiyonlarında düzenleyici görevler yapar.
E) Vücut sıcaklığını düzenleme
Hipotalumusun görev aldığı aşağıdaki fonksiyon-
14 15
lardan hangisi, doğrudan neslin devamı için gerek-
16
lidir?
17
A) Vücut sıcaklığı B) Vücut ağırlığının kontrolü ( açlık, tokluk) C) Vücudun su dengesi ve susamanın kontrolü D) Eşeysel yönelme ve olgunlaşma E) Heyecanın kontrolü
6.
Aşağıda sinir sistemiyle ilgili bazı bilgiler verilmiştir. – Uykuda dinlenmeyi sağlayan temel unsur beyinde
18 19
oluşan metabolik artıkların uzaklaştırılmasıdır. – Uykuda tam dinlenme olabilmesi için karanlık ve sessiz bir ortamda yatılmalıdır. – Rüya anında beyin tam dinlenme halinde değildir. Bunlarla ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz?
3. Hipotalamus aşağıdaki görevlerden hangisinin denetlenmesinde etkili değildir? A) Uyku B) İştah C) Kan basıncı D) Karbonhidrat ve yağ metabolizması E) Öğrenme
B) Aydınlık ve gürültülü ortamda sinir sistemi uyarılmaya devam eder. C) Rüya görülmesi metabolik artık birikimini devam ettirir. D) Sinir sistemine gelen uyartı minimum iken dinlenme maksimumdur.
SİNİR SİSTEMİ
A) Sinir sisteminin hızlı çalışması sırasında metabolik artık birikimi gerçekleşir.
E) Uyku halinde sinir sisteminde metabolizma durur.
13
BÖLÜM
Sinir Sistemi (Merkezi Sinir Sistemi)
7.
2
Bir sinir hücresinde impuls iletimi sırasında meydana gelen değişimlerle ilgili olarak çizilen aşağıdaki graklerden hangisi doğru değildir?
3
A)
1
B)
Açığa çıkan ısı
10. Sinir hücresinin akson uçlarında sinaptik yumrular bulunur. Bu yumrularda çok sayıda mitokondri ve küçük kesecikler vardır. Kesecikler içinde impulsun komşu nörona iletimini sağlayan nörotransmitterler depolanır.
Kullanılan ATP miktarı
Aşağıdakilerden hangisi nörotransmitter çeşitlerinden biri değildir?
4 5 6
Zaman
C)
Zaman
D)
Enzim faaliyeti
İmpuls hızı
A) Noradrenalin
B) Sekretin
C) Dopamin
D) Adrenalin E) Asetilkolin
7 8
Zaman
Zaman
9
E)
Glikoz miktarı
10 11 Zaman
12 13 14
11. Vücuttaki su dengesi, karbonhidrat ve yağ metabolizması, vücut ısısı, kan basıncı ve eşeysel yönelmeyi beynin hangi bölümü düzenler?
8. Beyin kabuğu, hafıza, öğrenme, değerlendirme, görme
15
ve işitme merkezlerine sahiptir.
16
Beyin kabuğunda meydana gelen bir zedelenme,
17
I. Tükürük bezlerinin tükürük salgısının azalması
A) Talamus
B) Hipotalamus
C) Omurilik soğanı
D) Uç beyin
E) Beyincik
II. Solunumun durması
18
III. Geçmişi hatırlayamama
19
IV. Vücuttaki su dengesinin bozulması durumlarından hangilerine neden olabilir? A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) III ve IV
C) I ve II
E) I, II ve IV
12. Fazla miktarda alkol alan kişilerde sırasıyla konuşma, düzgün yürüme ve nefes alıp vermede düzensizlikler ortaya çıkabilir.
SİNİR SİSTEMİ
9. Uyarıların alınması, merkezi sinir sistemine taşın-
14
ması ve yorumlanması sürecinde, aşağıdakilerden hangisi tüm duyu sinirleri için aynıdır?
Buna göre alkol, aşağıdaki sinir merkezlerini hangi sıraya göre etkiler?
A) ‹mpuls iletimi sırasında nöronlarda meydana gelen değişiklikler
A) Beyin kabuğu – Beyincik – Omurilik
B) Uyartıların ulaştığı yer
B) Beyin kabuğu – Omurilik soğanı – Beyincik
C) Nöronlarından geçen impuls sayısı
C) Beyin kabuğu – Beyincik – Omurilik soğanı
D) Reseptörlerinin uyarılma şekli
D) Orta beyin – Omurilik – Hipotalamus
E) ‹mpuls iletimi sırasında harcanan enerji miktarı
E) Ara beyin – Hipotalamus – Beyincik
1A
2D
3E
4B
5C
6E
7D
8B
9A
10B
11B
12C
TEST 1.
5
5
Sinir Sistemi (Merkezi Sinir Sistemi)
BÖLÜM
Beyin zarlarından örümceksi zar ile ince zar arasında
3. Bir insanın koluna ve parmak ucuna iğne batırılıyor. Ba-
1
bulunan beyin – omurilik sıvısı (BOS), karıncık duvar-
tırılan iki iğnenin arasındaki uzaklığa bağlı olarak, insanın verdiği reaksiyon dereceleri grakteki gibi oluyor.
2
larından salgılanır. Ayrıca lenf ve kan kılcal damarlarından sızan sıvılar da bu sıvıya katılabilir.
3
Reaksiyon derecesi
4
Beyin omurilik sıvısının görevleriyle ilgili,
Parmak ucu
I. Kan ile nöronlar arasında madde alışverişini sağlar.
5 Kol
II. Beyni şiddetli çarpma gibi mekanik etkilere karşı
6
korur.
1
2
İğneler arası uzaklık
3
7
III. Bağırsaklardaki sindirim ürünlerini beyin ve omuriliğe taşır. IV. Beyin ve omurilikte iyon derişiminin dengede kalmasına yardımcı olur.
B) I ve II
D) I, II ve IV
8
A) ‹ğneler arası uzaklık arttıkça uyarılan sinir hücresi sayısı azalır.
9
B) Parmak ucundaki reseptörler arasındaki uzaklık, koldaki reseptörler arasındaki uzaklıktan çoktur.
ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız II
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
C) Koldaki reseptör sayısı parmak ucundaki reseptör sayısından çoktur. D) Duyu reseptörlerinin dağılımı vücudun her bölgesinde aynıdır. E) Vücudun farklı bölgeleri aynı uyartıya farklı şiddetle tepki gösterebilirler.
10 11 12 13 14 15 16 17
4. Merkezi sinir sistemi tarafından denetlenen bazı olaylar
18
aşağıda gösterilmiştir.
19
I. Tek ayak üstünde durma
2. Nöronların akson uçlarından salgılanan nörotransmitterlerden asetil kolin, diğer nöronun dentrit ucunda uyartı oluşturduktan sonra özel kolinesteraz enzimleri ile yıkılırlar.
II. Çalışılan konuyu hafızaya alma III. Işıktaki bir cisme baktığında göz bebeğinin küçülmesi IV. Reeksleri yönetme
larının etkisine uzun süre maruz kalan bir maymunda, I. Nöronlarının akson ucunda uyartı iletiminin hızlanması II. İlgili dentritte sürekli uyartı oluşması III. Nöronun hücre gövdesinde enerji tasarrufunun sağlanması
Belirtilen olaylar, merkezi sinir sisteminin hangi bölümleri tarafından denetlenir? I –––––––– A) Beyincik
II III ––––––––– –––––––– Ön beyin Orta beyin
IV –––––––– Omurilik
B) Orta
Ön beyin
Beyin
D) I ve III
B) Yalnız II E) II ve III
C) I ve II
kabuğu
C) Beyincik
Beyin kabuğu
Omurilik
D) Beyin
Omurilik
Hipotalamus Beyincik
E) Arka
Beyin
Omurilik
durumlarından hangileri görülebilir? A) Yalnız I
Omurilik
beyin
beyin
kabuğu
Orta beyin
SİNİR SİSTEMİ
Kolinesteraz enzimlerinin inhibitörü olan böcek ilaç-
Orta beyin
15
BÖLÜM 1
Sinir Sistemi (Merkezi Sinir Sistemi)
5. Sıcak bir cisme dokunan kişi elini hemen çeker.
8. Ayağına çivi batan bir insanda, uyarının alınması,
2
değerlendirilmesi ve cevap verilmesi olaylarında, sinir sistemine ait kısımlar hangi sıra ile görev alır?
3
A) Deri reseptörleri → Duyu nöronu → Omurilik → Motor nöron → Ayak kası
4
B) Ayak kası → Duyu nöronu → Omurilik → Motor
5
nöron → Duyu hücreleri
6
C) Deri reseptörleri → Motor nöron → Omurilik →
Bu olayla ilgili,
Duyu siniri → Ayak kası
I. Alışkanlık hareketi olup omurilik tarafından kontrol edilir.
7 8 9
II. Reeks hareketi olup omurilik tarafından kontrol edilir.
10
III. Bu sırada duyu, ara ve motor nöronlar görev alır.
D) Duyu nöronu → Motor nöron → Omurilik → Duyu hücreleri → Ayak kası E) Duyu nöronu → Deri reseptörü → Kas → Motor nöron → Omurilik
ifadelerinden hangileri doğrudur?
11 A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) I ve II
12 D) II ve III
E) I, II ve III
13
9. Şiddetli bir patlama sesiyle korkan bir insanda, 14 I. Kan basıncının artması
15 16
II. İrkilme ve çığlık atma
6. Sakin bir şekilde yürürken köpek havlaması duyan bir
III. Göz bebeklerinin büyümesi
kişi, arkasına bakarak hızla kaçmaya başlıyor.
IV. Kalp atışının hızlanması
18
Bu kişide sırasıyla, aşağıdaki sistemlerden hangileri görev yapar?
tepkilerinden hangilerinin ortaya çıkmasında sinir sistemi etkilidir?
19
A) Sinir Sistemi – Duyu organları – ‹skelet Sistemi
A) Yalnız III
17
B) II ve III
D) I, II ve IV
B) Duyu Organları – Sinir Sistemi – Kas Sistemi
C) II ve IV
E) I, II, III ve IV
C) Duyu Organları – Sinir Sistemi – Hormonal Sistem D) Hormonal Sistem – Kas Sistemi – ‹skelet Sistemi E) Sinir Sistemi – Duyu Organları – Hormonal Sistem
10. Bir uyarının, duyu organlarıyla alınması ve tepki or-
SİNİR SİSTEMİ
7.
ganlarıyla uygun cevabın verilmesi sürecinde salgılanan maddelerin etkileme yönü;
Aşağıdakilerden hangisi diğerlerinden farklı bir sinir merkezinin kontrolündedir?
I. Merkez nörondan duyu nöronuna II. Duyu nöronundan ara nörona
A) Renkli balonları gören çocuğun sevinmesi
III. Kastan motor nörona
B) ekerini yere düşüren çocuğun üzülmesi
IV. Motor nörondan kasa
C) Sınavını hatırlayan öğrencinin heyecanlanması
durumlarından hangilerindeki gibi gerçekleşir?
D) Çok zor sorularla karşılaşan bir öğrencinin sinirlenmesi
A) I ve II
E) Eli sıcak ütüye değen çocuğun hızla elini çekmesi
16
1D
2B
3E
4A
B) I ve III
D) II ve III 5D
6B
7E
8A
9E
E) I ve IV 10 C
C) II ve IV
TEST 1.
6
6
Sinir Sistemi (Merkezi Sinir Sistemi)
Sağlıklı bir bireyde zyolojik olayların düzenlenmesi,
3. Omurilik soğanı ile ilgili, aşağıdaki bilgilerden han-
BÖLÜM 1
farklı sistemlerin karşılıklı etkileşimi ile gerçekleşir.
gisi yanlıştır?
2
Bu duruma,
A) Çarpma ve yaralanmalarda zedelenirse ölüme yol
3
I. Bir insanın korktuğu bir hayvanla karşılaşması durumunda uzaklaşması
4
B) Ele iğne batınca uyartıyı beyinden daha önce de-
II. Hormonun etkisiyle böbreklerden sodyum iyonlarının geri emilimi ve böylece kan basıncının artması III. Bir insanda diz kapağının altına vurulunca alt bacağın ileri fırlaması
ğerlendirerek reeks oluşturur.
5
C) Dolaşım, solunum, boşaltım gibi hayatsal olayları
B) Yalnız II
artmasını sağlar.
D) I ve II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
6
kontrol eder. D) Kan damarlarının büzülmesini ve kan basıncının
olaylarından hangileri örnek olabilir? A) Yalnız I
açabilir.
7 8
E) Beyinden omuriliğe geçen sinirlerin çaprazlandığı yerdir.
9 10 11 12 13
4. Kırda gezerken karşısına yılan çıkan bir kişide aşağıdaki olaylardan hangisi gerçekleşmez?
14 15
A) Kan şekeri düşer. B) Gözbebeğinin çapı ve göze giren ışık miktarı artar.
16
C) Sempatik sinirlerin uyarısıyla böbrek üstü bezlerin-
17
den adrenalin salgılanır.
2. Bir organizmada uyarının alınmasından, tepki oluşumu-
18
D) Solunum hızı artar. E) Adrenalinin etkisi, yılan kaybolduktan sonra da bir
na kadar gerçekleşen süreç aşağıda verilmiştir.
19
süre devam eder. Merkezi sinir sistemi
I Duyu nöronu
II
III
Tepki
Motor nöron
Şemada numara ile gösterilen kısımlara, aşağıdakilerden hangisi yazılmalıdır? I ––––––––––––
II III ––––––––––––– ––––––––––––
A) Reseptör
Ara nöron
Efektör organ
B) Efektör organ
Ara nöron
Reseptör
C) Reseptör
Efektör organ Ara nöron
D) Ara nöron
Reseptör
Efektör organ
E) Efektör organ
Reseptör
Ara nöron
5. Sağlıklı bir insanda, I. İskelet kasların düzenli çalışması II. Kan basıncının ayarlanması III. Konuşma IV. Sindirim kanalındaki kas faaliyeti işlevlerinden hangileri otonom sinir sistemi tarafından yürütülür? A) Yalnız II
B) I ve III
D) I, II ve III
SİNİR SİSTEMİ
Uyarı
C) II ve IV
E) I, II ve IV
17
BÖLÜM 1
Sinir Sistemi (Merkezi Sinir Sistemi)
6. Aşağıdaki tabloda insan vücudunda sempatik ve para-
8. Aşağıda bir reeks yayı gösterilmiştir.
sempatik sinirlerin çeşitli olaylar üzerindeki etkileri ve-
2
rilmiştir.
Ara nöron
Arka kök
Gövde
3 Sinirler
4 Sempatik
Kalp Tükürük Bronşlar atımı salgısı Artırır
Azaltır
Bağırsak hareketi
Motor nöron
Genişletir Yavaşlatır
5 Parasempatik Azaltır
Artırır
Daraltır
Duyu nöronu
Ön kök
Hızlandırır
6 Otonom sinirlerle ilgili,
7
Efektör (Kas)
I. Sempatik sinirler, dolaşım ve solunum sistemini hız-
Reseptör (Duyu alıcı)
landırıcı, sindirim sistemini yavaşlatıcı etkide bulu-
8
nur.
9
II. Sempatik ve parasempatik sinirler isteğe bağlı çalı-
Şematize edilen bilgilere dayanarak,
şan organları idare eder.
10
I. Ön kök işlev yapamazsa uyarılar alınamaz.
III. Sempatik ve parasempatik sinirler antagonist (birbi-
11
II. Motor nöron zedelenirse kas çalışamaz.
rine zıt) çalışır.
III. Duyu alıcılarından, merkeze impuls ileten duyu sinirleri omuriliğe arka kökten girer.
12 açıklamalarından hangileri yapılabilir?
13 A) Yalnız I
14
B) Yalnız II
D) I ve III
ifadelerinden hangileri söylenebilir?
C) Yalnız III
E) II ve III
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) II ve III
15
C) I ve II
E) I, II ve III
16 17 18 19
9. Omurga kanalının içine yerleşmiş olan omurilik, beyin ile dış çevre arasında bağlantı kurar. Reeks merkezidir ve alışkanlık hareketlerini kontrol eder.
7.
Buna göre,
‹nsanlarda gerçekleşen,
I. Örgü örerken yanlış bir ilmek atılınca farkına varılması
I. Yeni doğan memelilerin emme davranışı II. Karanlık ortamdan aydınlık ortama aniden geçer-
II. Sobaya değen elin aniden çekilmesi
ken gözlerin kısılması
III. Bir deneyin yorumlanması
SİNİR SİSTEMİ
III. Günde üç öğün yemek yiyen bir insanın yemek
V. Piyanoda virtiözün, farkında olmaksızın bir müzik parçası çalması
IV. Gitar çalmayı unutmuş olan bir insanın bir süre sonra tekrar çalabilmesi
işlevlerinden hangileri omurilik tarafından yürütülür?
davranışlarından hangileri kalıtsal reekse örnek gösterilebilir? A) Yalnız II D) III ve IV
18
IV. Kandaki şeker oranının ayarlanması
vakti geldiğinde açlık hissetmesi
B) I ve II
A) Yalnız I
C) II ve III
D) I, II ve V
E) I, III ve IV 1E
2A
B) Yalnız IV
3B
4A
5C
6D
7B
8D
9C
C) II ve V
E) I, III, IV ve V
TEST 1.
1
7
Duyu Organları (Göz)
Sarı noktada görüntünün oluşması için ışık kayna-
4. ‹nsan gözünü oluşturan üç tabakayla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
ğından çıkan ışınlar, I. Arka bölümdeki jel kıvamlı sıvı II. Kornea III. Ön bölümdeki saydam sıvı IV. Göz merceği
BÖLÜM 1 2
A) Sert tabaka, gözdeki diğer yapıların korunmasını sağlar.
3
B) Sert tabakadaki hücrelerin beslenmesi, damar tabakadaki kan damarları ile sağlanır.
4 5
bölümlerinden hangi sıra ile geçer?
C) Damar tabakadaki iris sayesinde, ağ tabakaya düşen ışık miktarı ayarlanır.
6
A) II – III – IV – I
B) I – IV – III – II
D) Ağ tabakada fotoreseptörler bulunur.
7
C) II – IV – III – I
D) IV – I – II – III
E) Cisimlerin rengi ve şekli sert tabakada algılanır.
8
E) II – I – III – IV
9 10 11
5. Aşağıya, görme kusuru olan bir kişinin gözü çizilmiştir. Görüntünün oluştuğu yer
2. İnsanda göz uyumunu aşağıdakilerden hangisi sağ-
Sarı benek
lar?
Optik sinir
A) Uzaklığa göre mercek kalınlığının değişmesi B) Merceğin ileri geri hareketi C) Çubuk ve koni reseptörlerinin ağ tabakaya farklı sayıda dağılmış olması
12 13 14 15 16
Bu göz ve kişiyle ilgili aşağıdakilerden hangisi doğru değildir?
17 18
D) Işınların saydam tabakada kırılması
A) Göz, optik eksen doğrultusunda uzamış olabilir.
E) Işınların kör nokta üzerine düşmesi
B) Eline aldığı bir kitabı yakın mesafeden okuyabilir.
19
C) Uzağı net göremez. D) ‹nce kenarlı mercekle görüntü netleşir. E) Göz merceğinin kırıcılığı normalden fazla olabilir.
hangisi yanlıştır?
6. Optik siniri tahrip edilen bir insanda, aşağıdakiler-
A) Göz sinirlerinin gözü terk ettiği bölgede fotoreseptör yoktur.
den hangisi gerçekleşir?
B) Göz merceği ince kenarlıdır.
A) Fotoreseptörler uyarılamaz.
C) Sarı benekte ters görüntü oluşur.
B) Mercek ışığı kıramaz.
D) Işık kornea ve mercekte kırılır.
C) Işık uyarısı beyinde değerlendirilemez.
E) Ağ tabakada bulunan melanin pigmenti göz içini karanlık bir oda haline getirir.
D) Görüntü sarı beneğe iletilemez.
DUYU ORGANLARI
3. Aşağıda gözün yapısıyla ilgili verilen bilgilerden
E) Normal görme olayı gerçekleşir.
19
BÖLÜM 1
Duyu Organları (Göz)
7.
10. Okumakta olduğu kitabı gözüne doğru yaklaştıran
Yaşlanmaya bağlı olarak yakındaki cisimlerin net görülememesi olan presbitliğin nedeni, aşağıdakler-
sağlıklı bir öğrencinin göz uyumu sırasında,
2
den hangisinde verilmiştir?
I. Mercek bağlarının gevşemesi
3
A) Göz merceğinin saydamlığını yitirmesi
II. Merceğin ön yüzünün dış bükeyliğinin artması
4
B) Göz merceğinin esnekliğini kaybetmesi
III. Kirpiksi kasların gevşemesi
C) Korneanın ışınları düzenli kıramaması
olaylarından hangileri gerçekleşmez?
D) Göz yuvarlağının optik eksene dik doğrultuda uzaması
A) Yalnız I
5 6
B) Yalnız II
D) I ve II
E) Camsı cisimdeki sıvı basıncının artması
C) Yalnız III
E) I, II ve III
7 8 9
11. Çubuk ve koni reseptörleri ile ilgili,
10
I. Çubuk reseptörlerinin uyarılması için gerekli olan
11 12
eşik şiddeti, koni reseptörlerininkinden daha düşük-
8. Göz ve görme olayıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi
13
söylenemez?
14
A) Cismin ters görüntüsü, optik sinirle beyin kabuğundaki görme bölgesine iletilir.
15
II. Gece ve gündüz, hem çubuk hem de koni reseptör-
16
B) Retinada bulunan koni reseptörleri, cismin rengini, çubuk reseptörleri şeklini algılamayı sağlar.
17
C) Koni reseptörleri sarı benekte toplanmıştır.
18 19
tür. leri sürekli aktiftir. III. Retinanın her yerinde bulunabilen koni reseptörleri, çubuk reseptörlerinin çevresine yerleşmiştir. ifadelerinden hangileri söylenemez? A) Yalnız I
D) Işığın göze girmesini sağlayan kornea gece hayvanlarında daha büyüktür.
B) Yalnız III
D) II ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
E) Göz merceği ışığı kırarak damar tabakaya düşmesini sağlar.
12. Kırmızı bir bilye, 50 cm uzaklıkta sol omuz hizasından başlanarak gözün optik eksenine doğru yaklaştırılırsa bilyenin önce şekli, sonra rengi algılanır. Bu durumla ilgili,
DUYU ORGANLARI
9. ‹nsanda önce uzaktaki parlak bir cisme sonra yakındaki karanlık bir cisme bakıldığında,
cismin şeklinin öncelikle algılanmasını sağlar. II. Sarı benekte bulunan koni reseptörleri cisim renginin
I. Kornea kalınlığının değişmesi
algılanmasını sağlar.
II. Göz bebeğinin büyüklüğünün iris kasları ile değiş-
III. Koni reseptörlerinin uyarılması için yüksek ışık şid-
mesi
deti gereklidir.
III. Göz merceğinde odak uzaklığının değişmesi olaylarından hangileri gerçekleşmez?
yorumlarından hangileri yapılabilir?
A) Yalnız I
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) II ve III
20
I. Sarı beneğin çevresinde bulunan çubuk reseptörleri
C) I ve II
E) I, II ve III 1A
2A
3E
B) Yalnız II
D) I ve II 4E
5D
6C
7B
8E
9A
10 C
C) Yalnız III
E) I, II ve III 11D
12D
TEST 1.
2
I. Kulak kepçesi seslerin toplanmasını sağlar.
orta
kulakta
bulunan
yarım
daire kanalları görevlidir. IV. İşitmeyi sağlayan korti organı orta kulakta bulunur. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I
1
I. Dengenin sağlanmasında orta kulaktaki yarım daire kanalları, tulumcuk ve kesecik etkilidir.
II. İşitme duyu hücreleri salyangozda bulunur. olayında
BÖLÜM
4. Kulakla ilgili,
İnsan kulağı ile ilgili,
III. Denge
8
Duyu Organları (Kulak - Burun)
B) II ve IV
D) I, II ve IV
II. Tulumcuk ve kesecek yerçekimine karşı yapılan hareketlerde konum değişikliğini algılamada rol oynar. III. Başımızı döndürdüğümüzde yarım daire kanallarındaki endolenf sıvısı hareket eder.
E) I, II, III ve IV
A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) II ve III
3 4 5 6
ifadelerinden hangileri söylenemez? C) I ve II
2
7
C) I ve III
8
E) I, II ve III
9 10 11 12
2. Kulakta bulunan,
13
I. Korti organı
14
II. Yarım daire kanalları
5. Aşağıda insan kulağı gösterilmiştir.
15
III. Kesecik orta kulak
dış kulak
iç kulak
IV. Tulumcuk
16
yapılarının hangilerinden çıkan sinirler, beyinciğe impuls gönderir? A) Yalnız II D) I ve IV
kulak kepçesi
B) I ve II
kulak yolu
oval pencere
yarım daire kanalları
17 işitme ve denge sinirleri
C) II ve III
18 19
E) II, III ve IV kulak memesi
kulak zarı
salyangoz örs çekiç
üzengi
östaki borusu
Kulağı oluşturan yapılarla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
I. Denge
B) ‹ç kulakta bulunan yarım daire kanallarındaki sinirler, beyincikle bağlantılıdır.
II. İşitme
C) Yutağa açılan östaki borusu vücudun dengesini sağlar.
III. Mekanik etkileri algılama verilenlerden hangilerinin gerçekleşmesinde etkilidir? A) Yalnız I D) I ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
D) Salyangozda işitme sinirleri ve reseptörleri bulunur.
DUYU ORGANLARI
A) Kulak kepçesi ses dalgalarını toplayarak dış kulak yoluna verir.
3. Kulaktaki yapılar,
E) Orta kulaktaki çekiç, örs ve üzengi kemikleri ses dalgalarını kuvvetlendirerek oval pencereden iç kulağa aktarılmasını sağlar.
21
BÖLÜM 1
Duyu Organları (Kulak - Burun)
6. Ses dalgalarının beyindeki işitme merkezinde ses
9. Kötü kokulu bir ortama girdiğimizde başlangıçta rahatsız
olarak algılanmasında,
oluruz, ama bir süre sonra kokuyu almamaya başlarız.
2
I. Korti organı
Bu durumun nedeni, aşağıdakilerden hangisinde ve-
3
II. Kulak zarı
rilmiştir?
III. ‹şitme sinirleri
4
A) Uyarıyı doğrudan sinir hücresinin alması
IV. Kulak kemikleri
B) Koku reseptörlerinin çabuk yorulması
5
V. Oval pencere
6
yapıları hangi sıra ile görev alır?
7
A) II – IV – I – V – III
8
B) II – IV – V – I – III
C) Uyarının mukusta erimemesi D) Koku duyu sinirinin talamustan geçmemesi E) Koku sinirlerinin tahrip olması
C) II – IV – V – III – I
9
D) II – IV – III – I – V
10
E) IV – II – V – I – III
11
10. Burun ile ilgili aşağıda verilenlerden hangisi söyle-
12
nemez?
13 14 15
7.
A) Alınan havanın içindeki oksijen miktarını artırarak soluk borusuna verir.
İnsan kulağında gerçekleşen, I. Otolitlerin titrek tüylü hücrelere basınç uygulaması
B) Burun boşluğunun üst tarafındaki koku alanında yer alan sarı bölge adlı kısım, koku reseptörlerini bulundurur.
II. Orta kulaktan sonra salyangozdaki vestibular kanal-
16
da perilen sıvısının titreşmesi
17
III. Korti organındaki reseptörlerin çatı zara değmesi
18
IV. Yarım daire kanallarındaki endolenf sıvısının vücu-
C) Salgıladığı mukus, havanın içindeki toz zerreciklerinin tutulmasını sağlar.
dun hareket ettiği yönün tersine çalkalanması
19
D) Koku sinirleri uyartıyı talamusa uğramadan beyin kabuğuna iletir.
olaylarının hangileriyle oluşan impulslar, denge durumumuzu belirler? A) Yalnız I
B) Yalnız IV
D) I ve IV
E) Koku reseptörleri birer sinir hücresidir.
C) II ve III
E) I, III ve IV
DUYU ORGANLARI
11. İnsanlarda, I. Tat algılama II. Tehlikeyi fark etme
8. Kalsiyum karbonattan meydana gelen ve otolit olarak adlandırılan denge taşları, aşağıdakilerin hangi-
III. Kaçıp uzaklaşma
sinde bulunur?
durumlardan
gerçekleştirilmesinde
A) Beyincik
B) Östaki borusu
koklama duyusunun da rolü olabilir?
C) Salyangoz
D) Tulumcuk ve kesecik
A) Yalnız I
1C
2E
B) Yalnız II
D) II ve III
E) Yarım daire kanalları
22
hangilerinin
3E
4A
5C
6B
7D
8D
9B
10A
C) Yalnız III
E) I, II ve III 11E
TEST 1.
3
9
Duyu Organları
Kırmızı biberin beyinde acı olarak algılanması sürecinde, I. Kimyasal maddenin tat reseptörüne bağlanması
4. Deriyle ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?
BÖLÜM 1 2
A) Kara hayatına uyum sağlamış memelilerin derisi kıllarla kaplıdır.
3
II. Duyu sinirinde impuls oluşması III. Reseptör hücre zarından salınan iyonların duyu nöronunu uyarması
B) Soğuk havada yapısındaki kılcal damarların genişlemesiyle ısı kaybını önler.
4
olaylarının gerçekleşme sırası aşağıdakilerden han-
D) Yapısındaki reseptörlerle farklı duyuların alınmasını sağlar.
gisinde verilmiştir? A) I – II – III
B) I – III – II
D) II – III – I
C) II – I – III
E) III – II – I
5
C) Üst deri, çok katlı epitel hücrelerden oluşur.
E) Alt deri, dermis adını alır ve ter ile yağ bezlerini bulundurur.
6 7 8 9 10 11 12
2. Reseptörlerle ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
13
5. ‹nsandaki kemoreseptörler ile ilgili, I. Uyarılabilmeleri için uyarının mukus salgısında çözünmesi gerekir.
14 15
A) Duyu organlarında bulunan ve uyarıları alan özelleşmiş hücrelerdir.
II. Kimyasal uyarıcılarla uyarılırlar. III. Koku ve tadın algılandığı organlarda bulunurlar.
16
B) Reseptörler için belirli bir algılama eşiği yoktur. C) Kanın pH’ı ve ozmotik basıncını algılayan reseptörler vücudun iç kısmında bulunur.
IV. Tüm impulsları talamusa iletirler.
17
ifadelerinden hangileri doğrudur?
18
D) Işık, ses gibi uyarıları algılayan reseptörler dış ortamla doğrudan temas etmez. E) Bir enerji şeklini başka bir enerji şekline dönüştürebilirler.
A) Yalnız I
B) I ve III
D) I, II ve III
C) II ve IV
19
E) I, II, III ve IV
I. Oluşturdukları impulsların iletilme şekli
3. Tat ve koku duyusuyla ilgili,
II. Oluşturdukları tepkilerin şiddeti
I. Mukusta çözünebilen maddelerle uyarılabilme
III. Beyinde değerlendirildikleri merkez
II. Orta beyinde değerlendirilme
IV. Uyardıkları reseptör çeşidi
III. Belirli bir eşik değerinde uyarılma
özelliklerinden hangileri, değişik bireylerde farklılık gösterebilir?
özelliklerinden hangileri ortaktır? A) Yalnız I D) I ve III
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
A) Yalnız II
B) I ve III
D) I, III ve IV
DUYU ORGANLARI
6. Tat maddelerinin,
C) II ve IV
E) II, III ve IV
23
BÖLÜM 1
Duyu Organları
7.
10. İnsanda koku duyusu ile ilgili,
Belirli bir zaman içinde uyarının şiddetinde ve özelliğinde bir değişiklik olmadan sürekli uyarılan bir duyu orga-
2 3
I. Koku duyusu reseptörlerinin impulsları talamusa uğ-
nı, duyarlılığını kaybeder ve bu durum “duyusal uyum”
rayarak koku merkezine gider.
olarak adlandırılır.
II. Koku alma duyusu çabuk yorulur.
Duyusal uyuma,
4 5 6 7 8
III. Koku reseptörleri sarı noktada bulunur.
I. Mutfakta pişen yemek kokusunun bir süre sonra his-
IV. Koku reseptörleri mukusta çözünebilen maddeler ta-
sedilmemesi
rafından uyarılır.
II. Odadaki parfüm kokusunun, ancak birkaç dakika et-
V. Koku reseptörü ile tat alma reseptörünün uyarılma
kin olarak alınabilmesi
biçimleri birbirine benzer.
III. Giyilen elbisenin cilde teması başlangıçta hissedilir-
ifadelerinden hangileri doğrudur?
ken bir süre sonra hissedilmemesi
A) IV ve V
IV. Yüzmeyi öğrenen bir insanın, yüzmeyi bir daha unut-
9
D) I, II ve III
maması
10
durumlarından hangileri örnek gösterilebilir?
11
A) I ve II
B) III ve IV
D) I, II ve IV
12
B) I, IV ve V
C) II, III ve IV
E) II, IV ve V
C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
13 14 15
11. İnsanda duyu organlarıyla ilgili aşağıdaki ifadeler8. Aşağıda, duyu organları ile yapısındaki reseptörler ve-
den hangisi doğru değildir?
16
rilmiştir.
17
Verilen eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?
A) Duyu organlarının tümünde reseptörler belirli bir bölgede toplanır.
18
A) Deri – termoreseptör
B) Uyartıların, değerlendirme merkezine iletim şekli tümünde aynıdır.
19
B) Kulak – mekanoreseptör
C) Uyartılar beynin farklı merkezlerinde değerlendirilir.
C) Dil – kemoreseptör
D) Bir duyu organında birden fazla reseptör çeşidi bulunabilir.
D) Burun – mekanoeseptör
E) Farklı yollarla uyarılan özelleşmiş reseptörleri içerirler.
DUYU ORGANLARI
E) Göz – fotoreseptör
9. Aşağıdakilerden hangisi derinin görevlerinden biri değildir? A) Terleme ile vücut sıcaklığını ayarlamaya yardımcı olur.
12. İnsanda duyu organlarından hangisindeki reseptör
B) Basınç, ağrı, sıcak, soğuk gibi duyuları algılar. C) Vücudu mekanik ve kimyasal etkilere karşı korur.
çeşidi sayısı diğerinden daha fazladır?
D) Hücreleri zararlı ışınlara karşı korur.
A) Gözde
E) Vücudun mineral ihtiyacını karşılar.
24
1B
2B
3D
B) Kulakta
C) Burunda
D) Dilde 4B
5D
6A
7C
8D
9E
10 E
E) Deride 11A
12E
TEST 1.
1
10
Endokrin Sistem
Hormonal düzenlemenin veya hormonların genel
4. Hipoz bezinin kemik gelişimi üzerindeki etkisi, aşa-
BÖLÜM 1
özellikleriyle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
ğıdakilerden hangisi ile açıklanır?
2
A) Hedef hücrelere kan ile taşınırlar.
A) Tiroit bezinin kalsitonin salgısını artırarak kalsiyu-
3
mun kandan kemiklere geçmesini sağlar.
B) Genellikle özel bir hücre ya da dokuda, özel reseptörleri vardır.
4
B) Salgıladığı büyüme hormonu ile karaciğerdeki protein ve karbonhidrat metabolizmasını hızlandırır.
C) Kanda ancak belli bir miktara ulaştıktan sonra etkili olurlar.
C) Besinlerle alınan provitamin D’yi aktieştirerek kalsi-
6
yum ve fosforun kemiklerde birikimini sağlar.
D) Etkileri, sinirlere göre geç başlar ve kısa sürer. E) Görevleri bittikten ancak belli bir süre sonra yıkımları
5
D) Parathormon salgısını artırarak böbreklerde kalsiyumun geri emilimini hızlandırır.
gerçekleşir.
7 8
E) Bağırsaklarda kalsiyum iyonlarının emilimini artırır.
9 10 11 12
2. Hipoz bezi hasar gören bir memelide aşağıdakiler-
13
den hangisinin görülmesi beklenmez?
14 A) Kemik gelişiminin durması
5. Aşağıdaki şekilde, hormonların salgılanma ve etki me-
B) Tiroksin hormonunun azalması
kanizması özetlenmiştir.
C) Eşeysel olgunluğa erişmesi
16
D) Böbreklerden su geri emiliminin yapılamaması A.
E) Metabolizmanın yavaşlaması
Hormon
17
Hormon Kan damarı
Endokrin bez hücresi
15
Endokrin bez hücresi
18 19
B.
Hormon
Hormon Kan damarı
Nöron
Endokrin bez hücresi
3. Bir insanın endokrin bezleri tarafından salgılanan maddelerin tümü için,
Buna göre,
lirler.
bezlerini uyarabilir.
II. Vücudun ATP üretimini artırırlar.
II. Hormonlar kan yoluyla taşınır.
III. Kan ile taşınırlar.
III. A durumuna örnek olarak hipoz bezinin LH salgı-
IV. Mayoz bölünmeyi hızlandırırlar.
sıyla testisleri uyarması verilebilir.
V. Kandaki şeker miktarını ayarlarlar.
IV. Hormonlar sadece endokrin bezlerden salgılanır.
ifadelerinden hangileri söylenebilir? A) Yalnız I
I. Sinir hücresinden salgılanan bir hormon, iç salgı
B) I ve III
D) I, II ve III
verilenlerden hangileri doğrudur? C) IV ve V
E) II, IV ve V
A) I ve II
B) III ve IV
D) I, II ve IV
ENDOKRİN SİSTEM
I. Düşük konsantrasyonlarda zyolojik etki gösterebi-
C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
25
BÖLÜM 1
Endokrin Sistem
6. Hipoz bezinden salgılanan büyüme hormonu, büyü-
9. Endokrin bezlerden salgılanan,
me çağındaki çocuklarda kemiklerin uzamasını ve bü-
I. Amino asit
yümeyi sağlar.
2
II. Protein III. Steroit
Büyüme hormonu ile ilgili,
3
numaralı yapılara sahip hormonların hangileri, ağız
I. Çocukluk döneminde az salgılanırsa cüceliğe neden
4
yoluyla alınabilir?
olur.
5
II. Hücrelerde hücre döngüsünü hızlandırır.
A) Yalnız I
6
III. Protein sentezini hızlandırır.
7
IV. Erişkinlerde fazla salgılanırsa kemiklerde orantısız
B) Yalnız II
D) I ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
büyümeye neden olur.
8 açıklamalarından hangileri doğrudur?
9 A) Yalnız I
10
B) I ve II
C) III ve IV
D) I, II ve IV
E) I, II, III ve IV
10. Aşağıda hipoz bezinin salgıladığı bazı hormonların
11
hedef organları gösterilmiştir.
12 Hipotalamus RF
13
Hipofz
14 15 16 17 18
7.
STH I
Hipoz bezi, I. Testosteron II. Kortizol
Tiroit bezi
III. Melatonin IV. Kolesistokinin
B) I ve II
D) II, III ve IV
Döl yatağı
Adrenal korteks
ganlardan hangisi yanlış verilmiştir?
mez? A) Yalnız IV
FSH III
Şemada, numaralı hormonların uyardıkları hedef or-
hormonlarından hangilerinin üretimini, kontrol et-
19
TSH II
Tüm vücut hücreleri
ADH V ACTH IV Böbrekler
A) I
C) III ve IV
B) II
C) III
D) IV
E) V
E) I, II, III ve IV
11. Hamileliğin sonunda bazı kadınlarda doğum zamanı ENDOKRİN SİSTEM
geldiği halde doğum sancısı başlamaz.
26
8. Aşağıdakilerden hangisi hipoz bezi tarafından salgı-
Bu durumda suni sancı adı altında anneye aşağıdaki
lanan hormonların görevlerinden biri değildir?
hormonlardan hangisi damar yoluyla verilebilir?
A) Süt bezlerinde süt oluşumunu sağlamak
A) Progesteron
B) Büyümeyi kontrol etmek
B) Prolaktin
C) Böbrek üstü bezlerini uyarmak
C) Oksitosin
D) Derideki melanositleri uyarmak
D) Östrojen
E) Kan şekerini ayarlamak
E) FSH
1D
2C
3B
4B
5C
6E
7C
8E
9D
10 C
11C
TEST 1.
2
11
Endokrin Sistem
Hipoz bezinin loplarıyla ilgili, aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
4. Hormonlar, etki edecekleri hedef dokuların hücrelerinde,
A) Ön loptan salgılanan hormonlardan STH’ın ergin-
I. Protein sentezi
3
lerde artması durumunda akromegali hastalığı görülür.
III. Bölünme
nin salgılaması için uyarır.
1 2
II. Hücre zarı geçirgenliği
B) Melanosit uyarıcı hormon, derideki hücreleri mela-
BÖLÜM
4
IV. Gen aktivitesi
5
olaylarından hangilerine etki edebilirler?
6
A) I ve II
7
C) Arka loptan salgılanan hormonlardan oksitosin gebelik sırasında artarsa düşüğe neden olur. D) Ön loptan salgılanan gonadotropin hormonların he-
B) II ve IV
D) II, III ve IV
C) I ve III
E) I, II, III ve IV
8
def organı yumurtalıklar ve testislerdir.
9
E) Ön loptan salgılanan ACTH, adrenal medullayı (öz), hormon salgılaması için uyarır.
10 11
5. Bir insanda vazopresin (ADH) hormonunun normalden az salgılanması durumunda,
12 13
I. Beyindeki ozmoreseptörlerin uyarılmasıyla su içme
2. Aşağıdakilerden hangisi insan vücudunda üretilen herhangi bir hormonun özelliklerinden biri değildir? A) İdrarla vücut dışına atılması
isteğinin oluşması
14
II. Derişik idrar oluşması
15
III. Vücuttan kaybedilen su miktarının artması
16
hangilerinin görülmesi beklenir?
B) Doğrudan sindirim kanalına salgılanması C) Hedef doku hücrelerinin reseptörüne bağlanarak etki göstermesi
17 A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve III
C) I ve II
18
E) II ve III
19
D) Kan dolaşımıyla taşınması E) Lipit yapılı olması
6. Hormonlarla ilgili, I. Yapımında ve yıkımında enzimler görev alır.
3. Endokrin bezlerin hormon salgılaması, I. Sinir sisteminin faaliyeti
dana gelir. III. Hormon ile hedef organındaki reseptörler arasında anahtar-kilit uyumu vardır.
II. Çevresel faktörler
IV. Etkilerini gösterebilmeleri için belirli bir miktara
III. Kandaki kimyasal maddelerin miktarı
ulaşmaları gerekir.
durumlarından hangilerine bağlı gerçekleşebilir?
özelliklerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
A) Yalnız III
D) II ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
B) II ve III
D) II, III ve IV
ENDOKRİN SİSTEM
II. Yapıları amino asit, protein ya da yağlardan mey-
C) I ve II
E) I, II, III ve IV
27
BÖLÜM 1
Endokrin Sistem
7.
9. Sağlıklı bir insanda kandaki su oranı azaldıktan sonra
‹nsanda kandaki su miktarının azalmasından sonra,
tekrar normal düzeye ulaşması sürecinde meydana gelen olaylar aşağıda gösterilmiştir.
I. Kandaki ozmotik derişiminin düşmesi
2
II. Hipoz bezinden ADH salgısının artması
3
III. Böbreklerde su emiliminin artması
I. Kanın ozmotik derişimi artar.
4
olaylarının gerçekleşme sırası nasıl olur?
II. Böbrekteki nefron tüpçüklerinde suyun geri emilimi artar.
5
A) I – II – III
III. Hipozden ADH (antidiüretik hormon) salgılanır.
6
B) I – III – II
D) II – I – III
C) II – III – I
E) III – II – I
IV. Kanda su miktarı normal düzeye ulaşır. Verilen olayların gerçekleşme sırası aşağıdakilerden hangisinde doğru sırayla verilmiştir?
7 8 9
A) I – II – III – IV
B) I – III – II – IV
C) III – I – II – IV
D) II – III – I – IV E) IV – II – III – I
10 11 12 13
10. Aşağıda tiroit bezinin çalışmasının kontrolü şematize
14
edilmiştir.
15
8. İnsan vücudundaki su dengesini ayarlayan antidiüretik
16
hormonun (ADH) etki mekanizması aşağıda özetlenmiştir.
Hipotalamus
18
Hipofz arka lobu
Geri bildirim
19
Kanın su oranı azalırsa
Negatif geri bildirim
TRH
17
Ön hipoz
Kan yoğunluğu dengelenir. TSH
ADH Suyun geri emilimi artar .
Tiroit
Tiroksin
Şema ile ilgili,
Böbrek
I. TSH hormonu tiroid bezine kan yoluyla iletilir.
ENDOKRİN SİSTEM
Buna göre, I. Böbrekler fazla salgılanan ADH hormonunu vücut dışına atar.
II. Hipoz bezinin çalışması için hipotalamusun uyarıcı bir madde olan tiroksin salgılatıcı hormon (TRH) salgılaması gerekir.
II. Vücuttaki su miktarı artarsa, hipozin ADH salgısı azalır.
III. Kandaki tiroksin hormonunun artışı, hipozin TSH salgısını azaltır.
III. ADH böbrek üstü bezlerini uyararak suyun emilimini artıran hormon salgılamasına neden olur.
IV. Kandaki TSH artarsa tiroid bezinin tiroksin salgısı da artar.
sonuçlarından hangilerine varılabilir?
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
A) Yalnız II
D) I ve II
28
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III 1E
2B
B) I ve II
D) I, II ve III 3E
4E
5D
6E
7C
8B
9B
10 E
C) I ve IV E) I, II, III ve IV
TEST 1.
3
12
Endokrin Sistem
Hipozden salgılanan TSH, tiroid bezini uyararak tiroksin salgılanmasını sağlar. Tiroksin hormonu ise vücutta metabolizma hızını artırır. Bununla ilgili, I. Tiroksin az salgılanırsa vücutta depolanan yağ miktarı artar ve şişmanlık ortaya çıkar.
4. Çocuklarda solunum hızı ve kalp atış hızı erginlerden
oksijen tüketimi artar. III. Tiroksin az salgılanırsa hipozin TSH salgısı azalır.
2
Bunun nedeni veya işlevi ile ilgili,
3
I. Tiroid bezinden fazla miktarda tiroksin hormonu salgılanması
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
4 5
nim duyulması III. Anabolik reaksiyonların hızının yüksek olması
6
ifadelerinden hangileri söylenebilir?
7
açıklamalarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I
1
daha yüksektir.
II. Büyüme için fazla miktarda ATP enerjisine gereksi-
II. Ökaryot bir hücreye tiroksin verilirse mitokondride
BÖLÜM
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) II ve III
E) I, II ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
8 9 10 11
5. Kandaki kalsiyum iyonu miktarı artmış olan bir bi2. Aşağıdakilerden hangisi sağlıklı bir insanda, hipoz bezinin ön lobundan salgılanan hormonların etkisiyle gerçekleşebilecek bir olay değildir?
reyde,
12 13
I. Tirokalsitonin hormonu sentezinin artması
14
II. Kanda kalsiyum miktarının dengelenmesi III. Kemiklerde kalsiyum birikiminin artması
15
olaylarının gerçekleşme sırası nasıl olmalıdır?
16
C) Testislerden testesteron hormonunun salgılanması.
A) I – II – III
B) II – I – III
17
D) Dişilerde yumurtalıktan östrojen hormonunun salgı-
C) I – III – II
D) III – I – II
18
A) Karbonhidratların proteine dönüşmesi. B) Sütün, süt kanallarına geçmesi.
lanması.
E) III – II – I
19
E) Annelik iç güdüsünün düzenlenmesi.
6. Isı kaybının artması nedeniyle, vücut sıcaklığı düşme eğiliminde olan bir insanda,
3. Normal bir insanda, I. Derideki kan damarları genişlemesi
II. Kandaki tiroksin miktarı artar.
II. Adrenalin salgısı artması
III. Hipoz bezinden salgılanan TSH miktarı artar.
III. TUH (tiroid uyarıcı hormon) ve tiroksin salgılanması
IV. Tiroit bezi uyarılır. V. Hipotalamustan RF salgılanır.
azalması IV. İskelet kasları titreme ile daha çok ısı oluşturması
olaylarının gerçekleşmesi sırası, aşağıdakilerin han-
olaylarından hangilerinin soğuk ortamda gerçekleş-
gisinde doğru verilmiştir?
mesi, bireyin ısınmasına yol açar? A) Yalnız I
B) I ve II
D) II, III ve IV
C) II ve IV
E) I, II, III ve IV
A) IV – II – I – V – III
B) V – IV – III – I – II
C) V – III – II – IV – I
D) III – V – IV – II – I
ENDOKRİN SİSTEM
I. Oksijen tüketimi hızlanır.
E) V – III – IV – II – I
29
BÖLÜM 1
Endokrin Sistem
7.
10. Kandaki glikoz miktarının değişmesine,
Bir araştırmada, kanda düşük miktarda bulunan tiroksin hormonunun insülin varlığında karaciğerde glikojen sen-
I. Tiroit bezi
tezini hızlandırdığı, yüksek miktarda tiroksinin ise gliko-
2
II. Böbrek üstü
jen yıkımını hızlandırdığı belirlenmiştir.
3
III. Pankreas Bu araştırma sonucuna göre, tiroksin hormonuyla
4
bezlerinden hangilerinin salgıladığı hormonların
ilgili,
5
doğrudan etkisi vardır?
I. Amino asitlerin glikoza dönüşümünü sağlayarak kan şekerini artırdığı
6
A) Yalnız I
II. Hücre zarından geçebilecek kadar küçük bir yapıya
7
B) I ve II
D) II ve III
C) I ve III
E) I, II ve III
sahip olduğu III. Kandaki yoğunluğuna bağlı olarak farklı etkiler ya-
8
pabilen bir hormon olduğu
9
sonuçlarından hangileri söylenebilir?
10 A) Yalnız III
11
B) I ve II
D) II ve III
C) I ve III
E) I, II ve III
12
11. Vücut susuz kaldığı zaman kanın ozmotik derişimi artar,
13
bunun sonucunda hipotalamusun uyarısıyla hipoz bezinden böbreklerde suyun geri emilmesini sağlayan an-
14
8. Aşağıda verilen hormonlardan hangisinin erkek ve 15
tidiüretik hormon (ADH) salınımı fazlalaşır. Vücutta aşırı
dişideki etkisi farklıdır?
16
su olduğu zaman ise antidiüretik hormon normalden az salgılanır ve böbreklerde geri emilim azalır. Sağlıklı bir
A) Tiroksin
insanda, kandaki antidiüretik hormon miktarındaki gün-
B) Luteinleştirici hormon ( LH )
17
lük değişim grakte verilmiştir.
C) Adrenalin
18
D) İnsülin
Antidiüretik hormon miktarı
E) Kalsitonin
19
N
9.
– Tiroksin hormonu, farelerde ve insanlarda aynı etkileri yapmaktadır.
0
6
12
18
24
Zaman (saatler)
– Farede tiroit bezinin salgısı olan tiroksin hormonu ge-
ENDOKRİN SİSTEM
nel olarak metabolizmayı hızlandırıcı etki yapar. Grakteki bilgilere dayanarak,
Verilenlere göre tiroit bezi yeterli salgı yapamayan
I. Antidiüretik hormonun salgılanma saatleri
bir insanda aşağıdaki durumlardan hangisinin orta-
II. Kan yoğunluğunun gün içindeki değişimi
ya çıkması beklenmez?
III. Gün içinde idrar oluşum miktarı A) Gelişmesinde geri kalma
IV. ‹drardaki üre miktarı
B) Vücut sıcaklığında artma
ifadelerden hangileri hakkında bilgi edinilemez?
C) Hareketlerde yavaşlama
A) Yalnız III
D) Hücrelerinde enerji üretiminde azalma
D) II ve III
E) Vücut ağırlığında artma
30
B) Yalnız IV
1D
2B
3C
4E
5C
6E
7A
8B
9B
10 D
E) III ve IV 11B
C) I ve II
TEST 1.
4
13
Endokrin Sistem
BÖLÜM
Sağlıklı bir insanda, vücut sıvılarının ozmotik basın-
4. Aldosteron ve vazopressin (Antidiüretik) hormonla-
1
cı normal değerinin çok üzerine çıktığı zaman aşa-
rının ortak özelliği aşağıdakilerden hangisinde veril-
2
ğıdakilerden hangisinin gerçekleşmesi beklenmez?
miştir?
3 A) Vazopressin (antidiüretik hormon) salgılanması artar.
+
–
A) Kanda Na ve Cl iyonlarının miktarlarını düzenlemeleri
B) Böbrek tübüllerinden ve toplama kanallarından suyun vücuda geri emilimi artar.
4
B) Böbreklerde geri emilim üzerinde etkili olmaları
5
C) Böbrek üstü bezlerinden salgılanmaları
6
C) ‹drar yoğunluğu artar.
D) Hipoz bezinden salgılanmaları
D) Atardamarlardaki düz kasların kasılması sağlanır
E) Vücudun Ca ++ ve P dengesini düzenlemeleri
ve kan basıncının düşmesi engellenir.
7 8
E) Vücudun su kaybı artar ve idrara fazla çıkılır.
9 10 11 12
5. İnsan vücudundaki bazı endokrin bezlerin salgıları, hi2. Aşağıdaki hormon çiftlerinden hangisi aynı bez tara-
13
poz bezinin hormonlarıyla kontrol edilir.
14 I. Pankreas → ‹nsülin ve glukagon
fından salgılanmaz? A) Somatotropin (STH) – Prolaktin (LTH) B) Tiroksin – Kalsitonin C) Vazopresin (ADH) – Oksitosin
II. Adrenal bez → Kortizol ve aldosteron
15
III. Mide → Gastrin hormonu
16
IV. Onikiparmak bağırsağı → Sekretin hormonu
17
D) Kortizol – Aldosteron
Verilen bez ve hormonlardan hangileri bu genelle-
E) Adrenokortikotropin (ACTH) – Adrenalin
meye uymaz? A) Yalnız IV
B) I ve III
D) I, II ve III
C) II ve III
18 19
E) I, III ve IV
3. Bir insanın ani bir yüksek sesle korkması sırasında, II. Adrenalin salgılanması III. Böbrek üstü bezinin uyarılması
6. Aşağıdaki hormon çiftlerinden hangisi aynı endokrin bezden salgılanır?
IV. Kan basıncının artması olaylarının gerçekleşme sırası nasıl olmalıdır?
A) LH – Testesteron B) Kalsitonin – Parathormon
A) I – II – III – IV
B) I – II – IV – III
C) I – III – II – IV
D) III – I – IV – II E) III – II – I – IV
C) MSH – Melatonin
ENDOKRİN SİSTEM
I. Sempatik sinirlerin uyarılması
D) FSH – Östrojen E) Adrenalin – Kortizol
31
BÖLÜM 1 2 3 4 5 6
Endokrin Sistem
7.
Böbrek üstü bezlerinin öz bölgesinden salgılanan adre-
10. Kretenizm (ahmaklık) hastalığı, küçük yaşta ortaya çıkar
nalin, kandaki besinlerin dokular arasında paylaştırılma-
ve hormonal bozukluğa bağlıdır. Bu hastalığın görüldüğü
sında etkilidir. Bu düzenlemeyi, dinlenme halindeki or-
bireylerde, anlama ve tepki yavaş, eşey organları küçük-
ganlarda damarları daraltıp, çok aktif olan organlardaki
tür. Fiziksel gelişim yetersiz, bacaklar çarpıktır.
damarları genişleterek yapar.
Bu hastalık, aşağıdaki bezlerden hangisinin karşısındaki hormonu az salgılamasıyla ortaya çıkar?
Buna göre, ormanda yürüyüş yapan bir insanın, yılan gördükten sonra kaçmaya başlaması sırasında,
A) Tiroit – kalsitonin
adrenalinin etkisiyle,
B) Adrenal korteks – kortizol
I. Mide ve bağırsaklardaki kan damarlarının daralma-
7 8 9
C) Paratiroit – parathormon
sı,
E) Hipoz – büyüme hormonu
III. Kalbe gelen sempatik sinirdeki impuls sayısının artması
10
olaylarından hangileri gerçekleşebilir?
11
A) Yalnız II
12
D) Tiroit – tiroksin
II. Bacaklara kan götüren damarların genişlemesi,
B) Yalnız III
D) I ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
13 14
11. Tabloda insan vücudunda görev yapan bazı hormonla-
15
ra ait özellikler verilmiştir.
16 17
8. Adrenal korteksten salgılanan, proteinlerin karbonhidratlara dönüşümünü uyaran, iltihaplanma ve ro-
18
matizma tedavisinde kullanılan hormon aşağıdaki-
19
lerden hangisinde verilmiştir? A) Adrenalin
B) Norepinefrin
D) Aldosteron
E) ACTH
C) Kortizol
Hormon
Salgılandığı Görevi bez
Glukagon
Pankreas
Kan şekerini artırmak
Tiroksin
Tiroit
Tüm vücut hücrelerinde metabolizma hızını artırmak
Kortizol
Adrenal korteks
Kan şekerini artırmak
ADH
Hipofz
Böbreklerde suyun geri emilimini sağlamak
Aldosteron Adrenal korteks
Bö breklerde tuzun geri emilimini sağlamak
Tablodaki bilgilere dayanarak, I. Bazı hormonların hede tüm hücrelerdir.
ENDOKRİN SİSTEM
II. Farklı bezlerden salgılanan hormonlar, aynı olay üzerinde etkili olabilir.
9. ‹nsanda görev yapan aşağıdaki hormon çiftlerinden
III. Farklı bezlerden salgılanan hormonların hedef or-
hangisi, birbirine zıt (antogonist) çalışır?
ganı aynı olabilir. IV. Her hormon hedef organına yalnız kan yoluyla taşı-
A) Adrenalin – Glukagon
nır.
B) Glukagon – Kortizol C) Kalsitonin – Parathormon
sonuçlarından hangilerine ulaşılabilir?
D) Tirotropin – Tiroksin
A) Yalnız II
D) I, II ve III
E) Lüteinleştirici hormon – Testosteron
32
1E
2E
3C
B) Yalnız IV
4B
5E
6E
7E
8C
9C
10 D
C) II ve III
E) I, II, III ve IV 11D
TEST 1.
5
Endokrin Sistem
Günlük ihtiyacından fazla glikoz alan sağlıklı bir insanda,
14
4. Bir insana insanın t0 anında adrenalin enjekte ediliyor ve insanda kalp atım sayısındaki değişim aşağıdaki grağe
Kalp atım sayısı
ne dönüştürülür.
4
III. Yağ dokuya kandan glikoz taşınması artar. IV. Hücrelerde enerji kaynağı olarak yağ asitleri kullanı-
5 N
(N: normal değer)
lır. t0
olaylarından hangileri gerçekleşir?
D) I, II ve III
2 3
II. Kandaki fazla glikoz karaciğer ve kaslarda glikoje-
B) I ve II
1
aktarılıyor.
I. ‹nsülin hormonu salgılanır.
A) Yalnız I
BÖLÜM
C) III ve IV
E) II, III ve IV
t1
t2
t3
6 7
t 4 Zaman
8
Buna göre, I. Adrenalin hormonunun etkisi sürekli değildir.
9
II. Adrenalin hormonu etkisini diğer hormonlardan daha
10
çabuk gösterir.
11
III. Adrenalin kalp atım sayısını artırır.
12
yorumlarından hangileri yapılabilir?
2. Bir bireyde proteinlerin glikoza dönüşümünü, I. Pankreasın insülin salgısı artışı
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) Yalnız III
C) I ve III
E) II ve III
II. Pankreasın glukagon salgısı azalışı
13 14 15
III. Adrenal korteksin kortizol salgısı artışı
16
IV. Adrenal medullanın adrenalin salgısı azalışı
17
olaylarından hangilerinin gerçekleşmesi sağlar? A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) II ve IV
18
C) I ve II
19
E) II, III ve IV
5. Tuzsuz diyet uygulanan bir insanda, tuz kaybını en aza indirgemek için gerçekleşen, I. Kandaki aldosteron miktarı artar. II. Hipotalamus uyarılır. III. Adrenal korteks uyarılır.
3. İnsanlarda hormonlar, I. ‹kincil eşey karakterlerinin oluşumuna
V. Böbrek nefronlarında tuzun geri emilimi artar.
II. Vücudun büyümesine
olaylarının doğru sıralaması aşağıdakilerin hangi-
III. Hücrelerde glikoz metobolizmasına
sinde verilmiştir?
IV. Besinlerin kimyasal sindirimine V. Kandaki mineral miktarının ayarlanmasına olaylarından hangilerine doğrudan etki etmez? A) Yalnız IV
B) I ve II
D) III, IV ve V
C) III ve IV
E) I, II, III ve IV
A) II – IV – III – I – V B) II – III – IV – I – V C) IV – II – III – I – V
ENDOKRİN SİSTEM
IV. Hipoz bezinden salgılanan ACTH miktarı artar.
D) II – IV – I – V – III E) I – V – II – IV – III
33
BÖLÜM 1
Endokrin Sistem
6. Tiroit bezinin çalışma mekanizması şematize edilmiştir.
8. Aşağıdaki grakte sağlıklı bir insanın kanındaki kortizol hormonu miktarının zamana bağlı değişimi gösterilmiştir.
Hipotalamus TRH
Negatif geri besleme
2 3 4 5 6
Hipoz bezi
Kortizol miktarı
TSH N (N: Normal)
Tiroit bezi t1
Tiroksin
7
t2
t3
Zaman
Grağe göre aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz?
8 Şemayla ilgili,
9 I. Hipoz bezinin TSH salgılaması için hipotalamus ta-
A) t1 aralığında, hipozin ACTH salgısı adrenal korteksi uyarmıştır.
rafından uyarılması gerekir.
10
II. Hipozden salgılanan TSH artarsa, tiroit bezinin ti-
11
B) t1 aralığında, idrardaki üre miktarı artmıştır.
roksin salgısı artar.
12
III. Kanda tiroksin artışı, hipozin TSH salgısını azaltır.
13
IV. Geri besleme mekanizması sayesinde kanda TSH
C) t2 aralığı sonunda strese bağlı olarak hipotalamustan çok miktarda ACTH salgılatıcı faktör (CRH) salgılanır.
ve tiroksin hormonları gerektiği kadar bulunur.
14
D) t1 aralığında kandaki glikoz miktarı artmıştır.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
E) t1 ‘de kandaki glikozun beyin ve kalp kası hücrelerine girme miktarı artar.
15 A) Yalnız I
16
B) I ve IV
D) II, III ve IV
C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
17 18 19
9. Kandaki kalsiyum miktarının düzenlenmesi şemitazi edilmiştir. Kanda kalsiyum miktarının artması
ENDOKRİN SİSTEM
7.
Adrenal korteksten salgılanan aldosteron hormonu, Na+ ve Cl– iyonlarının böbreklerden geri emilmesini, K+ iyonunun atılımını sağlar. Böylece kanın, hücre ve doku sıvısının iyon derişimleri düzenlenmiş olur.
Kemik Ca++
Kanda kalsiyum miktarının azalması
Y
Şemayla ilgili,
Aldosteron hormonu normalden az salgılanırsa,
I. X, kalsitonin hormonudur.
+
I. Nefronlardan K atılımı azalır.
II. X ve Y aynı endokrin bez tarafından salgılanır.
+
II. Vücutta Na miktarı azalır.
III. Y, tiroksin hormonudur.
III. Kan basıncı düşer.
IV. Y, paratiroid bezi tarafından salgılanır.
durumlarından hangileri gerçekleşir?
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
A) Yalnız I
D) II ve III
34
KAN ++ Ca
X
B) Yalnız II
C) I ve II
1D
B) I ve III
D) I, II ve IV
E) I, II ve III 2B
3A
4C
5A
6E
7E
8C
9C
C) I ve IV
E) I, III ve IV
TEST 1.
6
15
Endokrin Sistem
Kan plazmasındaki kalsiyum miktarına bağlı olarak parathormon ve kalsitonin hormonlarının değişimi aşağıdaki grakte gösterilmiştir.
BÖLÜM
3. Sağlıklı bir insanda sinir sisteminin etkinliğiyle gerçekleşen bazı olaylar aşağıda gösterilmiştir.
2
I. İskelet kaslarının kasılmasını uyararak hareketi sağ0,6
4
0,4
2
0,2
Kalsitonin (mg/ml)
Parathormon (mg/ml)
lama 6
1
3
II. Dış çevreden gelen uyarıları algılama ve yorumlama
4
III. Vücudun organ ve sistemleri arasındaki etkileşimi
5
düzenleme Verilenlerden hangilerinin gerçekleşmesinde endokrin sistemin de rolü vardır?
6 7
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
A) Yalnız I
Kan plazmasındaki Ca+2 düzeyi (mg/100 ml)
B) Yalnız II
D) II ve III
C) Yalnız III
E) I, II ve III
8 9
Grakteki bilgilere dayanarak,
10
I. Plazmada aynı anda parathormon ve kalsitonin hor-
11
monları birarada bulunmaz. II. Kalsitonin ve parathormon birbirine zıt etki eden hormonlardır. III. Parathormon kandaki kalsiyumu azaltıcı, kalsitonin ise arttırıcı yönde etki gösterir. yorumlarından hangileri yapılabilir? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) II ve III
4. Aşağıda verilen hormon işlev eşleştirmelerinden
12
hangisi yanlıştır?
13
A) Oksitosin – Doğum sırasında rahim kasılmasını uyarır.
14
B) Vazopressin (ADH) – Böbrek nefronlarında geri emilimini sağlar.
15
suyun
C) LH –Testislerdeki leyding hücrelerinin testosteron
16 17
üretimini arttırır. D) Glukagon – Kandan hücrelere glikoz geçişini sağlar. E) Sekretin ve KSK – 12 parmak bağırsağından salgılanır, midenin çalışmasını önler.
18 19
2. Aşağıdaki grak kandaki glikoz miktarı değişimini göstermektedir. Kandaki glikoz miktarı
5. İşlev olarak birbirlerine zıt etkili olan hormonlara “antoAşağıda gösterilen hormon çiftlerinden hangisi antogonist etkileri olan hormon ikilileri arasında yer almaz?
N
I
II
III
IV V
Zaman
A) İnsülin – Glukagon Grakteki bilgilere göre, kasların ve karaciğerin
B) Kalsitonin – Parathormon
depo glikojen miktarının maksimuma ulaştığı aralık
C) İnsülin – Adrenalin
hangisinde verilmiştir? A) I
B) II
C) III
ENDOKRİN SİSTEM
gonist hormonlar” denir.
D) Adrenalin – Glukagon D) IV
E) V
E) Asetilkolin – Adrenalin
35
BÖLÜM
Endokrin Sistem
6. ‹ç salgı bezlerinin salgıladığı hormonlarla birbirlerinin
8. Karbonhidratça zengin bir yemekten sonra, kandaki
faaliyetlerini denetlemesine geri bildirim (feedback) de-
glikoz, insülin ve glukagon düzeylerindeki değişiklikler
2
nir.
grakteki gibidir.
3
Geri bildirime,
1
Miktar
I. Tiroit bezinden salgılanan tiroksin hormonunun kan-
4
X
da normalden çok olması durumunda, hipozden
5
X: Glikoz
Z
Y: İnsülin
TSH üretiminin azalması
6
Y
Z: Glukagon
II. Kandaki glikoz oranının düşmesi ile açlık merkezinin uyarılması
7
Zaman
III. Yumurtalıktan salgılanan östrojen hormonunun mik-
8
Yemek
tarındaki artış ile hipozin FSH salgısını azaltılması
9
IV. Tiroit bezinin salgısı olan kalsitonin hormonunun,
Grakle ilgili,
kandaki kalsiyumun kemiklere geçmesini sağlaması
10 11
durumlarından hangileri örnektir?
12
A) Yalnız II
B) I ve III
D) I, III ve IV
I. Glikoz ve insülin miktarındaki değişim birbiriyle uyumludur. C) II ve IV
II. Glukagon, kan glikozu yükseldiği zaman hızla azalır.
E) I, II, III ve IV
III. Glikoz artışı insülin salgılayan pankreas hücreleri
13
için bir uyarıcıdır.
14
ifadelerinden hangileri doğrudur?
15
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) II ve III
16
C) Yalnız III
E) I, II ve III
17 18 19
7.
9. Belirli bir miktar besin aldıktan sonra, bir süre aç kalan Diabette (şeker hastalığında), hücrelere glikoz girişini
bir insanın kanındaki glikoz değişimi grakteki gibi olmuştur.
sağlayan insülin hormonu üretilemez, birey sürekli açlık hisseder. Diyabetli hastaya büyüme hormonu (STH) veya tiroit hor-
Glikoz miktarı
ENDOKRİN SİSTEM
monu (tiroksin) verilince hastalık daha da kötüleşir. Bu durum STH ve tiroksin hormonlarının hangi özelNormal
liğini gösterir?
I
A) Hücre metabolizmasını hızlandırma
III IV
V
t (Zaman)
B) Endokrin bezler tarafından salgılanma Grağe göre hangi zaman aralığının sonuna doğru
C) Protein yapılı olma
glukagon hormonu salgılanmıştır?
D) Gençlik dönminde daha fazla miktarda üretilme E) Sinirsel tepkiden daha uzun sürede tepki oluşturma
36
II
1B
2C
3C
4D
A) I 5D
6B
7A
B) II 8E
9D
C) III
D) IV
E) V
TEST 1.
7
16
Endokrin Sistem
Kan şekerinin düzenlenmesi aşağıda şematize edilmiştir.
3. Grakte, sağlıklı bir insandaki kan şekeri değişimi verilmiştir.
Kas hücresi
İnsülin
Glikoz Glikojen
CO2
Glikoz
Yüksek kan şekeri
İnsülin
4
Karaciğer hücresi
Glikojen
5
N
Glikoz
Düşük kan şekeri Kan damarı
3
Kan şekeri
Glikoz
Normal
I
II
III
Zaman
6 7
(N = Normal kan şekeri değeri)
Glukagon
1 2
Pankreas
Pankreas
BÖLÜM
8
Pankreas
Bununla ilgili, Buna göre, aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) Glukagon hormonu kan şekerini düşürür. B) Kandaki glikoz oranı düşerse, karaciğer ve kas hücrelerindeki glikoz kana verilerek kan şekerinin yük-
9
I. I. zaman aralığında pankreastan insülin salınımı gerçekleşir.
10
II. II. zaman aralığında pankreastan glukagon salınımı III. III. zaman aralığında böbrek üstü bezinden adrenalin salınımı artmaktadır.
selmesi sağlanır. C) ‹nsülin kandaki glikozun hücrelere alınmasını uyarır. D) Bu hormonlar aynı dış salgı bezi tarafından salgılanır. E) ‹nsülin salgısı yetersiz olan insanlarda kan şekeri
11
artmaktadır.
13
yorumlarından hangileri yapılabilir? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
12
14 C) Yalnız III
15
E) I, II ve III
16
normalin altındadır.
17 18 19
4. Kandaki kalsiyum oranının normalden çok olduğu belirlenen bir kişide, hangi bezin yeterli çalışmadığı düşünülebilir?
2. ‹nsan kanının yoğunluğundaki artma veya azalma, belirli sınırlar içinde tutularak ölüm riski azaltılır.
A) Paratiroit
B) Böbrek üstü
D) Tiroit
C) Hipoz
E) Epiz
I. Su II. Madensel tuzlar III. Organik besin monomerleri maddelerinden hangilerinin kandaki miktarları, iç
5. Aşağıdaki hormonlardan hangisi, mitokondrilerde
salgı bezlerinden salgılanan hormonlarla düzenle-
ETS elemanlarının çalışma hızını ve dolayısıyla ok-
nir?
sijenli solunumun hızını artırır?
A) Yalnız I D) II ve III
B) I ve II
C) I ve III E) I, II ve III
A) Tiroksin D) ADH
B) TSH
ENDOKRİN SİSTEM
Kanın yoğunluğunu etkileyebilen,
C) Glukagon E) Aldosteron
37
BÖLÜM 1
Endokrin Sistem
6. Aşağıda kandaki kalsitonin ve parathormon miktarın-
8. ‹nsanın tüm vücut hücrelerinde etkili olan hormon
daki değişim graği verilmiştir.
aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
2 Tirokalsitonin miktarı
3
A) Epinefrin
Parathormon miktarı
B) Tiroksin
D) TSH
C) İnsülin
E) Glukagon
4 5 6
azalan
7
Kanda
artan
Ca+2
Grağe göre, aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
8
9. İnsanda hipoz bezinden salgılanan ACTH hormo-
A) Parathormon kandaki Ca++ düzeyini artırır.
9
nunun artması ile aşağıdakilerden hangisi görülmez?
B) Parathormon ve tirokalsitonin miktarlarındaki değişim birbirine zıttır.
10 11 12 13
C) Tirokalsitonin normalden fazla salınırsa böbreklerden Ca++ alımını azaltır.
A) Kandaki aldosteron yoğunluğunun artması
D) Parathormon normalden az salgılanırsa kandaki kalsiyum azalır.
C) Böbreklerden K+ atılımının artması
B) Böbreklerden Na+, Cl– emilimlerinin artması
D) İdrardaki üre derişiminin artması
E) Parathormon normalden fazla salgılanırsa, kemikler güçlenir.
14
E) Kan şekerinin düşmesi
15 16 17 18 19
10. Sağlıklı bir insanın kanındaki glikoz miktarı değişimi grafikte verilmiştir. Kandaki glikoz miktar›
7.
Hormonların eşik değerlerinin üzerinde veya altında salgılanmaları sonucu çeşitli hastalıklar oluşur. İnsanlarda N
görülen bazı hastalıklar aşağıda gösterilmiştir.
ENDOKRİN SİSTEM
I. Addison II. Akromegali III. Tetani
Zaman
hangisi olmaz?
Verilen hormonal hastalıklardan hangileri doğrudan
A) Pankreastan glukagon salgılanmaz.
hipozden salgılanan hormon miktarlarının artması-
B) Bağırsakta kesin olarak yağ sindirimi gerçekleşir.
na bağlı olarak ortaya çıkar?
D) II ve III
t2
Grakte t1 ve t2 aralığında aşağıdaki değişimlerden
IV. Kretenizm
A) Yalnız II
38
t1
C) Glikoz kaslarda glikojene dönüşür.
B) Yalnız III
C) I ve IV
D) İnsülin etkisiyle hücrelere kandan glikoz geçişi olur.
E) II, III ve IV 1C
2E
E) Karaciğerden kana glikoz geçişi durur. 3D
4D
5A
6E
7A
8B
9E
10B
TEST 1.
1
17
Destek ve Hareket Sistemi (İskelet Sistemi)
1
4. İnsana ait,
İnsan iskeletinde bulunan,
BÖLÜM
– Uyluk
I. Gövde
– Göğüs
II. Baş
– Kaburga
III. Üyeler
– Omur
iskeletindeki eklemlerin hareket yeteneklerine göre azdan çoğa doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisinde gösterilmiştir?
4
A) I – II – III
6
kemiklerinin tümünde, I. Kırmızı kemik iliğine sahip olma II. Periost bulundurma
2 3
B) I – III – II
D) II – III – I
C) II – I – III
E) III – II – I
5
7
III. Oynar eklemle bağlantılı olma
8
özelliklerinden hangileri ortaktır? A) Yalnız II
B) Yalnız III
D) I ve III
9
C) I ve II
E) II ve III
10 11 12
2. Aşağıdakilerden hangisi insanda kemik oluşumu ile doğrudan ilişkili değildir?
5. Aşağıdakilerden hangisi insanda kemiklerin görevlerinden biri değildir?
A) Hemoglobin
B) Kalsiyum
C) D vitamini
D) Büyüme hormonu E) Güneş ışığı
13 14
A) Kaslarla beraber hareketi sağlar. B) Bazı mineralleri depolar.
15
C) İç organların korunmasında görev alır.
16
D) Kan hücrelerinin yapımını gerçekleştirir.
17
E) Hormon üreterek metabolik dengenin korunmasında
3. Uzun bir kemiğe ait bölümler aşağıda şematik olarak
18
görev alır.
19
gösterilmiştir. C
B
D
A, B, C ve D ile gösterilen kısımlarla ilgili, I. Eklemin hareketi sırasında aşınmayı önleyen yapı
bombasının patlaması ile etrafa yayılır ve insan vücudu tarafından emilerek lösemi (kan kanseri) görülme riskini
B’dir. II. C enine kalınlaşmayı ve onarımı sağlar. III. D ile gösterilen bölüm, tüm kemik çeşitlerinde bulunur. IV. Kan hücrelerinin üretildiği yer A bölümüdür. açıklamalardan hangileri doğrudur? A) I ve II
6. Kalsiyum analogu olan radyoaktif stronsiyum (Sr), atom
B) I ve III
D) II, III ve IV
C) I, II ve IV
E) I, II, III ve IV
arttırır. Stronsiyum insan vücudunun hangi bölgesinde toplandığı için lösemiye neden olur? A) Kas
B) Kemik
C) Bağ doku
D) Sinir doku
DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ
A
E) Epitel doku
39
BÖLÜM 1 2 3
Destek ve Hareket Sistemi (İskelet Sistemi)
7.
10. Aralarında bol miktarda eklem sıvısı bulunduran iki
Kalsiyum iyonları,
kemikle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi doğru olamaz?
I. Kemik gelişimi II. Kas kasılması II. Sinirsel iletim
A) Vücudun hareketini sağlayan kemiklerdir.
IV. Kan pıhtılaşması
B) Aralarında oynar eklem vardır.
4 olaylarından hangilerinin gerçekleşmesinde rol oy-
C) Kafatası kemikleri olabilir.
5
nar?
D) Sarı kemik iliği bulundururlar.
6
A) I ve II
B) III ve IV
D) I, II ve III
E) Yapılarında havers ve volkman kanalları vardır.
C) II, III ve IV
E) I, II, III ve IV
7 8 9 10 11 12
8. İnsanda iskelet yapısını oluşturan kemiklerde, I. Mineral depolamak
13
11. Aşağıda verilen kemiklerden hangileri arasında yarı
II. Kan hücrelerini oluşturmak
oynar eklem bulunur?
14
III. Uyartı iletimini sağlamak
15
özelliklerinden hangileri görülür?
16
A) Yalnız I
B) Kürek kemiği – pazı kemiği
B) Yalnız II
D) I ve II
17
A) Dirsek kemiği – bilek kemiği C) Yalnız III
C) akak kemiği – alın kemiği D) Kalça kemiği – uyluk kemiği
E) II ve III
E) Bel omuru – sırt omuru
18 19
DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ
9. Aşağıdakilerden hangisi kaslar ve özellikleriyle ilgili doğru değildir? A) Düz kaslar, otonom sinirlerle bağlantılı olup istemsiz çalışır.
12. İnsanda,
B) Kalp kasının çalışması düz kas gibi hızlı, iskelet kas
I. Kaburga kemikleri
gibi devamlı ve istemsizdir.
II. El bilek kemikleri
C) Tüm kaslarda miyofibril adı verilen kas telcikleri bulu-
III. Baldır kemiği
nur.
IV. Omur kemiği
D) Iskelet kasları düz kaslara göre daha hızlı kasılır, fa-
kemiklerinden hangilerinde sarı ilik kanalı yoktur?
kat daha çabuk yorulur.
A) Yalnız I
E) Kasların kasılması için gerekli olan en küçük uyartı
D) III ve IV
şiddetine eşik şiddeti denir.
40
1C
2A
3C
4C
5E
B) Yalnız III
6B
7E
8D
9B
10C
11E
C) I ve II
E) I, II ve IV
12E
TEST
Destek ve Hareket Sistemi (İskelet Sistemi)
18
5. Kemik dokuyla ilgili aşağıda verilen açıklamalardan
Kemik oluşumu ve gelişimini,
hangisi yanlıştır?
I. Besinlerle alınan mineral ve vitaminler
A) Hücreleri arasındaki maddeye osein denir.
III. Genetik faktörler
B) Kan damarları ve sinirlerin bulunduğu kanallara sahiptir. C) Osteositler, besin ve oksijeni, sitoplazmik uzantıları ile havers kanallarındaki toplardamarlardan alırlar.
faktörlerinden hangileri etkiler? A) Yalnız III
B) I ve IV
D) I, II ve IV
1 2
II. Parathormon, kalsitonin ve büyüme hormonları IV. Güneş ışığı
BÖLÜM
3 4 5 6
C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
D) Yapısını madensel tuz, su ve organik madde oluşturur.
7
E) Hücreleri canlıdır.
8
2. İnsanlarda iskelet sistemi ile ilgili aşağıda verilen
9
bilgilerden hangisi yanlıştır?
10
A) Mineral sentezinin yapıldığı yerdir.
11
6. Aşağıda bir eklem çeşidi gösterilmiştir.
B) Kemik ve kıkırdaktan oluşur. C) Beyin, kalp gibi önemli iç organları korur.
12
D) Kaslar iskelete dıştan bağlıdır.
13
E) Kemik iliğinde kan hücrelerinin yapımı sağlanır.
14 X
İskelet kası
3. İnsanlarda iskelet yapısı göz önünde bulundurul-
16
duğunda, aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlış olur?
Uzun kemik
17 Aşağıdakilerden hangisi X ile gösterilen eklemlerde
A) Sert ve süngerimsi kemik dokudan oluşurlar.
19
C) Kas iskelete dıştan bağlıdır.
A) Sinovial zar
B) Eklem kıkırdağı
D) Tüm kemiklerde kırmızı ilik bulunur.
C) Eklem bağı
D) Sarı ilik E) Eklem sıvısı
E) ‹ç iskeleti oluşturan kemik dokuda sadece kırmızı ilik bulunur.
4. Kemiklerin yapısında bulunan, 7.
II. Kırmızı kemik iliği
‹nsanda, aşağıdakilerin hangisinde verilen kemikler arasında eklem boşluğu bulunmaz?
III. Sıkı kemik dokusu IV. Sarı kemik iliği
A) Uyluk kemiği – Kalça kemiği
bölümlerinden hangileri insanda kan pulcuklarının üretimini gerçekleştirir?
B) Atlas kemiği – Eksen kemiği
A) Yalnız II
D) Pazu kemiği – Dirsek kemiği
D) II ve IV
B) Yalnız IV
C) II ve III
E) I, III ve IV
18
bulunmaz?
B) İskeletin hareketini sağlayan çizgili kaslardır.
I. Havers kanalı
15
C) akak kemiği – Alın kemiği
DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ
1.
2
E) Kürek kemiği – Pazu kemiği
41
BÖLÜM 1
Destek ve Hareket Sistemi (İskelet Sistemi)
8. ‹nsanda eklemlerle ilgili aşağıda verilen bilgilerin
11. Kemik ve kan arasında kalsiyum dengesini,
hangisi yanlıştır?
I. Parathormon
2
II. Büyüme hormonu
3
A) Oynar eklemlerde bulunan sinovial sıvı sürtünmeyi ve aşınmayı önler.
III. Kalsitonin
4
B) Oynamaz eklemlerdeki sinovial zar, eklemi korur.
IV. Tiroksin
5
C) Oynamaz eklemlerde kemikler birbirine testere dişi gibi bağlanmıştır.
hormonlarından hangileri sağlar?
D) Sırt omurları arasında yarı oynar eklemler bulunur.
A) Yalnız II
6
E) Eklem kapsülü uzun kemikleri bir arada tutar.
B) I ve II
D) I, II ve III
C) I ve III
E) I, II, III ve IV
7 8 9 10
9. Aşağıdakilerden hangisi, düzensiz şekilli kemiklere 11
örnektir?
12
A) Kürek kemiği
B) Omur kemiği
13
C) Ön kol kemiği
D) Göğüs kemiği
12. ‹nsanda vücudun ekseni durumunda olan omurganın, I. Boyun
E) Uyluk kemiği
14
II. Sırt III. Bel
15
IV. Sağrı
16
V. Kuyruk
17 18
bölgelerinden hangisine göğüs kafesi bağlanır?
10. Aşağıdaki şekilde bir insana ait uyluk kemiği gösteril-
A) Yalnız I
miştir.
B) Yalnız II
D) I ve II
19
C) Yalnız III
E) IV ve V
I II
DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ
IV
42
III
V
13. Sıkı kemik dokusu ile ilgili, Numaralı bölgelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
I. Kan damarları ve sinirlerin geçtiği özel kanalları var-
A) III numaralı yapı, kan hücrelerinin üretimini sağlar.
II. Gözenekli yapısında kırmızı ilik bulunur
B) II numaralı yapı, sadece uzun kemiklerde bulunur.
III. Gözenekli yapısında sarı ilik bulunur
C) I numaralı bölge, süngerimsi kemik dokudur.
IV. Tüm kemik çeşitlerinde bulunur
D) V numaralı yapı, eklem kıkırdağı olup kan damarı bulundurmaz.
özelliklerinden hangileri doğrudur?
E) IV numaralı yapı, hiyalin kıkırdak olup kemiğin boyca uzamasını sağlar.
A) Yalnız I
1E
2A
3E
4A
5C
6D
dır
B) I ve II
D) III ve IV 7C
8B
9B
10A
11C
C) I ve IV
E) I, II ve III 12B
13C
TEST 1.
3
Aşağıda verilen kemiklerden hangilerinin bulunduğu grup, yanlış verilmiştir? Uzun kemik
Kısa kemik
Yassı kemik
Baldır kemiği
El bilek kemiği
Leğen kemiği
B)
Dirsek kemiği
Ayak bilek kemiği
Kürek kemiği
C)
Ön kol kemiği
Ayak bilek kemiği
Göğüs kemiği
D)
Kaval kemiği
Bilek kemiği
Kaburga kemiği
Köprücük kemiği
Art kafa kemiği
Elmacık kemiği
A)
E)
19
Destek ve Hareket Sistemi (İskelet - Kas Sistemi)
BÖLÜM 1
4. Sağlıklı bir insanda kalsiyum, I. Kemik oluşumu
2
II. Kanın pıhtılaşması
3
III. Kas kasılması
4
olaylarının hangilerinde kullanılır? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve III
C) Yalnız III
E) I, II ve III
5 6 7 8 9
5. Bir iskelet kas hücresinde miyozin sentezinde,
10
I. Lizozom
11
II. Ribozom
12
III. DNA
13
IV. Amino asit verilenlerden hangisinde doğrudan gereksinim duyulmaz?
2. Tüm kemik çeşitlerinde, I. Kırmızı ilik
A) Yalnız I
II. Süngerimsi kemik
B) Yalnız II
D) I ve IV
III. Osein
C) Yalnız III
14 15 16
E) II, III ve IV
17
verilenlerden hangileri ortak olarak bulunur?
18
A) Yalnız I
19
B) I ve III
D) I ve II
C) II ve III
E) I, II ve III
3. Düz kas ve kalp kası ile ilgili, I. Kasılma için gereken enerjinin oksijenli solunum yo-
X kası
Y kası
luyla sağlanması. II. Aktin ve miyozin ipliklerinin bantlar oluşturacak şekil-
I. Laktik asit oluşturma
de yerleşmeleri. III. Otonom sinir sistemi tarafından kontrol edilmeleri. verilen özelliklerinden hangileri her iki kas çeşidin-
D) I ve III
II. Aktin ve miyozin proteinlerini bulundurma III. Miyelinli sinirlerle uyarılma olaylarından hangileri ortak geçekleşir?
de ortaktır? A) Yalnız I
Şekildeki X ve Y kaslarında,
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
A) Yalnız II D) II ve III
B) Yalnız III
DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ
6. Aşağıda iki kas çeşidi gösterilmiştir.
C) I ve II
E) I, II ve III
43
BÖLÜM 1
Destek ve Hareket Sistemi (İskelet - Kas Sistemi)
7.
10.
Laktik asit miktarı artan bir kas hücresiyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi söylenemez?
Kasılma boyu
2
I II
A) Hücre içi ısısında artış olur.
3
B) ATP üretiminde ve tüketiminde artış olur.
4
C) Miyozinlerin boyu değişmez. Zaman
D) Aktin ipliklerinin boyu değişir.
5
E) Glikojen ve kreatin fosfat miktarı azalır. Grakteki I ve II numaralı kaslarla ilgili aşağıda veri-
6
lenlerden hangisinin doğruluğu kesindir?
7
A) Uyarılma eşikleri aynıdır.
8
B) Kasılma boyları aynıdır. C) Gevşemeye aynı anda başlarlar.
9 10
D) I. düz, II. ise iskelet kastır. E) Kasılmaya aynı anda başlarlar.
8. Aktin ile miyozin iplikleri hidrolize uğratılırsa aşağı-
11
daki moleküllerden hangisi oluşur?
12
A) ATP
B) Kreatin fosfat
13
C) Kalsiyum
D) Amino asit
11. İnsanların alyuvarlarında bulunan hemoglobinin iş-
E) Glikoz
14
levini iskelet kas hücrelerinde aşağıdakilerden hangisi üstlenmiştir?
15
A) Miyoglobin
16
B) Miyozin
C) Sarkomer
E) Ca++ iyonları
D) Aktin
17 18
9. Şekilde, farklı kas çeşitleri gösterilmiştir.
19
12. Aşağıdaki grakte bir iskelet kas hücresinin t anına kadar ısı miktarındaki değişimi gösterilmiştir.
DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ
I
Kas ısısı
II
III
t
Numaralı kaslarla ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi doğru değildir?
Grakte t anına kadar olan sürede, aşağıda verilenlerden hangisi gerçekleşmez?
A) II. kas sinirsel uyartı almadan da bir süre çalışabilir. B) I. ve II. kasların çalışması otonom sinir sistemi tarafından kontrol edilir.
A) Oksijen kullanımı hızlanmıştır. B) Kas sitoplazmasında pH artmıştır.
C) III. kas, kol ve bacaklarda bulunup istemli çalışır.
C) Kasın çalışması hızlanmıştır.
D) II. ve III. kaslarda miyobriller bantlaşma gösterir.
D) Hücre içi laktik asit miktarı artmış olabilir.
E) III. kastaki mitokondri sayısı I. kastakinden daha azdır.
44
1E
2E
3D
4E
5A
Zaman
E) Hücredeki kreatin fosfat miktarı azalmış olabilir.
6A
7D
8D
9E
10 B
11A
12B
TEST 1.
4
20
Destek ve Hareket Sistemi (Kas Sistemi)
Aşağıdaki grakte kaslarımızda gerçekleşen fermentasyon reaksiyonları sonucu bazı madde miktarlarının de-
4. Grakte, bir kasın durgun (t1), kasılma (t2) ve gevşeme (t3) evrelerindeki boyu verilmiştir.
BÖLÜM 1 2
ğişimi gösterilmiştir. Ağırlık
Kasın boyu
3
Miktar Laktik asit
4
K kası
5 L kası t1
Glikoz
t2
t3
Zaman
Zaman
7 Buna göre, yanda konumu belirtilen koldaki K ve L kaslarının durumu, grakteki hangi zaman aralıklarına uygundur?
Sağlıklı bir insanın,
6
8 9
I. Kol
K kası
L kası
A)
t1
t2
B)
t1
t3
11
C)
t2
t1
12
D)
t2
t3
E)
t3
t2
II. Mide III. Döl yatağı kaslarının hangilerinde grakteki değişimler gerçekleşebilir? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) II ve III
C) I ve III
E) I, II ve III
10
13 14
5. Şemada, kan ve kemikler arasında kalsiyum miktarının 2. İskelet kasların düz kaslara göre daha hızlı kasılma-
düzenlemesi gösterilmiştir.
16
Kan damarı
17
sının sebepleri ile ilgili, I. ‹skelet kaslarına uyartı getiren sinirlerin miyelinli ol-
15
Yüksek Ca++ değeri
I
18 19
ması II. Kas proteinlerinin bantlaşma göstermesi
Normal Ca++ değeri
Kemik
Düşük Ca++ değeri
II
III. Tüm hücrelerinin sinirlerle bağlantılı olması IV. Çekirdeklerinin hücre zarına yakın olması
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) II ve IV
C) I ve III
E) III ve IV
emadaki olaylarla ilgili, aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) I numaralı hormon tiroit bezinden salgılanan kalsitonindir. B) II numaralı hormon, böbreklerden Ca++ geri emilimini artırır.
3. Aşağıda verilenlerden hangisinde iskelet kası bulu-
D) II numaralı hormon ile I numaralı hormon antagonist çalışır.
nur? A) Mide
C) II numaralı hormonun aşırı artışına bağlı olarak kemik yıkımı artar.
B) İnce bağırsak D) Sırt kası
C) Atardamar
E) Kalın bağırsak
DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ
ifadelerinden hangileri söylenebilir?
E) Kanda Ca++ değeri düşerse, II numaralı hormonun salgısı azalır.
45
BÖLÜM 1
Destek ve Hareket Sistemi (Kas Sistemi)
6. Hamile bir kadının yeterli kalsiyum almamasına bağlı
8. Aşağıdaki grakte pazu bölgesindeki kas demetinin farklı uyartılara karşı verdiği tepki şiddeti gösterilmiştir.
olarak kanındaki a ve b maddelerinin miktarlarındaki değişim grakte verilmiştir.
2 3
Tepki şiddeti
Miktar
4
a
1
2
5
3
4
5
b
Uyartı şiddeti 6
Zaman
6
Grakteki bilgilere dayanarak,
7
Grakteki a ve b ile ilgili aşağıdakilerden hangisi
8
söylenebilir?
9
A) a tiroksin, b kalsitonin hormonudur.
I. Kas demetindeki hücrelerin eşik değerleri farklıdır. II. 5. uyartıda bütün hücreler uyarılmıştır. III. Mide kasında da aynı durum görülür. özellikleri hangileri doğrudur?
B) a parathormon, b kalsitonin hormonudur.
10
A) Yalnız I
C) a kalsitonin, b kalsiyum miktarıdır.
11
B) Yalnız II
D) I ve III
D) a annenin kanındaki kalsiyum, b ise parathormonE) a ve b tiroit bezi hormonlarıdır.
13 14
9. Sağlıklı bir insanda gerçekleşen bazı olaylar aşağıdaki şemada gösterilmiştir.
15 16
Gliserol
17
19
E) II ve III
dur.
12
18
C) I ve II
Yağ asidi
7.
Grak, sağlıklı bir insanın kas hücresinde kullanılan
Glikoz
Karaciğer Amino asit
Glikojen
ATP miktarının zamana bağlı değişimini göstermektedir. Harcanan ATP miktarı
Laktik asit (kas)
Kasta glikojen Glikoz (kas)
DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ
Şemaya göre, X
I. ‹şaretli karbon taşıyan bir yağ asidi molekülüne
t
Y
kaslardaki glikojen moleküllerinde rastlanabilir. II. ‹şaretli azot içeren amino asit verilen bir insanın,
Bu kasla ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi
kanındaki laktik asit molekülleri, işaretli azot taşıya-
söylenemez?
bilir.
A) Kas X noktasından önce tamamen gevşeme duru-
III. Laktik asit, önce glikoza daha sonra da glikojene
mundadır.
dönüştürülebilir.
B) X’e kadar olan süre kas tonusunu göstermektedir.
IV. Organik moleküller karaciğerde birbirine dönüştürülebilir.
C) ATP, oksijenli solunum ve fermentasyon ile karşılan-
yorumlarından hangileri yapılabilir?
mış olabilir. D) Y noktasında serbest kreatin miktarı fazla olabilir.
A) Yalnız III B) I ve II C) III ve IV D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV
E) Kasın faaliyeti artmıştır.
46
1A
2C
3D
4D
5E
6B
7A
8C
9D
TEST 1.
5
21
Destek ve Hareket Sistemi (Kas Sistemi)
3. Kas kasılması sırasında gerçekleşen olaylar, aşağıda
Kaslarla ilgili, I. İskelet kaslarının kemiklerle birleşmesini sağlayan
özetlenmiştir.
tendon bir bağ dokudur. II. Antagonist kaslar kol ve bacaklarda bulunur.
Motor nöron
1 2
I
Kas hücresi zarı
III. Ölüm katılığının nedeni, kaslarda gevşeme için glikoz bulunamamasıdır.
BÖLÜM
Kasılma
III
Sarkoplazmik retikulum II
Aktin ve miyozin
3 4 5
IV. Baygınlık dışında kasların haf kasılı olması haline
6
tonus denir.
Numaralı olaylar ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden
bilgilerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız II
B) Yalnız III
D) I, II ve IV
7
hangisi yanlıştır? C) I ve III
E) II, III ve IV
A) I. olayda motor nöronun sinaptik keseciklerinden asetilkolin salgılanır.
8 9
B) I. olayda sinaptik aralıkta ATP harcanır.
10
C) II. olayda Ca++ iyonları serbest bırakılır. D) II. olay sonunda miyozindeki çapraz köprü aktine bağlanır.
11 12
E) III. olayda, çapraz köprünün hareketi aktinin sarko-
13
merin merkezine kaymasını sağlar.
14 15 16
4. Şekilde, insan vücudunda bulunan A ve B hücrelerindeki metabolik olaylar özetlenmiştir. A
kasın tepkisi gösterilmiştir. Tepki III II
Zaman (dakika)
Numaralı kısımlarla ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi doğru değildir?
B
Glikoz ⇓
Glikoz ⇑
Pirüvat ⇓
Pirüvat ⇑
Laktik asit
I
Kan
18
Kan
19
Laktik asit
Buna göre, I. B karaciğer hücresi, A iskelet kas hücresidir. II. Laktik asit ters glikolizle glikoza dönüşebilir. III. Kan şekeri düşerse, A hücresindeki glikoz kana veri-
A) II’de kas, I’e göre daha sık aralıklarla uyarılmıştır. B) III’de kasın aktin ve miyozini daha çok kısalır. C) III. kısımdaki durum kalp kasında gözlenmez. D) Üç bölgede de kasın hacmi değişmez. E) Tüm aralıklarda kasa verilen uyartılar en az eşik değerdedir.
lebilir. IV. A hücresinin aktivitesindeki artış ile kanın pH’ı düşer. ifadelerinden hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız III
B) I ve II
D) I, II ve III
DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ
2. Grakte bir iskelet kasına uygulanan uyartılara karşı
17
C) II, III ve IV E) I, II ve IV
47
BÖLÜM 1
Destek ve Hareket Sistemi (Kas Sistemi)
5. Aşağıda iskelete bağlı kasın miyogramı görülmektedir.
8. Bacak kasının kasılması sırasında, aşağıdakilerden hangisi en son gerçekleşir?
Kasılma miktarı
2
A) Kalsiyum iyonlarının sarkoplazmaya dağılması
3
B) Aktin ipliklerinin miyozinler üzerinde kayması
4
C) Motor uç plağına asetil kolin salgılanması
5
a
6
Miyogramla ilgili,
b
c
D) Sarkomerin küçülmesi
Zaman (saniye)
d
E) Sarkolemmanın sodyum geçirgenliğinin artması
I. c zamanında H bandı kaybolmuştur.
7
II. c – d aralığında kasın boyu uzamıştır.
8
III. Verilen uyartılar sıklaştırılırsa kasılma süresi artar.
9
IV. a – b aralığında kas, tonus durumundadır.
10
ifadelerinden hangileri doğrudur?
11
A) Yalnız IV
B) I ve II
D) I, II ve III
12
9. İskelet kasların kasılıp gevşemesi sırasında gerçekleşen değişimlerle ilgili çizilen aşağıdaki graklerden hangisi yanlıştır?
C) III ve IV
A)
E) I, II, III ve IV
B)
ADP miktarı
O2 miktarı
13 Zaman
14 15
C)
6. Uzun süre egzersiz yapan kişide kasların gereksini-
Zaman
D)
Laktik asit
Isı miktarı
mi olan ATP,
16
I. Glikoz
17
II. Kreatin – fosfat
18
III. Yağ asidi
Zaman
E)
IV. Glikojen
19
Zaman
Kasın toplam hacmi
moleküllerinden hangi sıra ile karşılanır? A) II – I – IV – III
B) II – IV – III – I
C) III – I – II – IV
D) III – II – I – IV
Zaman
DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ
E) IV – III – I – II
7.
İskelet kas hücrelerinde, I. (n) Glikoz → Glikojen + H2O
I. I bandı küçülür.
II. (n) Amino asit → Protein + (n – 1) H 2O
II. H bandı görünür hale geçer.
III. Glikoz → Etanol
III. Sarkoplazmik retukulumdaki Ca++ derişimi sarkop-
IV. Kreatin + ATP → Kreatin ~ P + ADP
lazmadan fazladır.
reaksiyonlarından hangileri gerçekleşmez?
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız III
A) Yalnız III
B) I ve II
D) I, III ve IV
48
10. İskelet kas telciğinde, ATP miyozine bağlandığında,
C) III ve IV
D) II ve III
E) II, III ve IV 1D
2B
B) I ve II
3B
4E
5E
6A
7A
8D
9E
C) I ve III
E) I, II ve III 10 D
TEST 1.
6
İskelet kaslardaki bantlaşma, şemada gösterilmiştir. Z
I
22
Destek ve Hareket Sistemi (Kas Sistemi)
Aktin
Miyozin I
H
Z
3. İskelet kasında kreatin fosfatla ilgili iki durum şöyledir;
BÖLÜM 1 2
X durumu Kreatin fosfat + ADP
Kreatin kinaz
Kreatin + ATP
3 4
Y durumu Kreatin + ATP
Kreatin kinaz
5 Kreatin fosfat + ADP
6 X ve Y durumlarıyla ilgili, A
7
I. Kreatin kinaz enzimi tersinir çalışır.
Sarkomer
II. X durumunun gerçekleştiği anlarda kas aktivitesi
Şekille ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Kasılıp gevşeme sırasında aktin ve miyozin ipliklerinin uzunluğu değişmez. B) ‹ki A bandı arasında kalan bölge, en küçük kasılma birimi olan sarkomerdir.
başlamıştır.
8 9
III. Her iki durum da daima kalp kasında gerçekleşir. IV. Y durumu kas dinlenirken görülür.
10
verilenlerden hangileri doğrudur?
11
A) Yalnız II
B) II ve III
D) I, II ve IV
C) I ve III
E) I, II, III ve IV
C) I bandı sadece aktin ipliklerini içeir.
12 13
D) H bandı sadece miyozin ipliklerini içerir.
14
E) A bandı hem aktin hem de miyozin ipliklerini içerir.
15
4. İskelet kaslarının çalışma hızının artması sonucu, I. Kan pH’ı
17
II. Kalp atışları III. Diyaframın çalışması
18
verilenlerin hangilerinde artış görülür?
19
B) Yalnız II
D) II ve III
nucunda glikoz, kreatin fosfat ve laktik asit miktarlarındaki değişim aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? Glikoz
Kreatin fosfat
Laktik asit
A) Değişmez
Azalır
Azalır
B) Azalır
Azalır
Artar
C) Artar
Artar
Artar
D) Azalır
Artar
Artar
E) Artar
Artar
Azalır
C) I ve II
E) I, II ve III
5. Bir kasın kasılması sırasında, I. Protein sentezi II. Aktin çubuklarının yaklaşması III. Sakoplazmada ADP görülmesi IV. I bandının kısalması olaylarından hangileri sadece kasılmaya bağlı olarak gerçekleşmez? A) Yalnız II
B) I ve III
C) II ve IV
D) I, II ve III
DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ
A) Yalnız I
2. Bir iskelet kasının uzun süre kasılıp gevşemesi so-
16
E) II, III ve IV
49
BÖLÜM 1
Destek ve Hareket Sistemi (Kas Sistemi)
6. İskelet kaslarının kasılıp gevşemesi soncunda,
8. Aşağıda verilerden hangisi iskelet kaslarına ait bir özellik değildir?
I. Glikojen
2
II. Kreatin
A) Kas sarsılmasında, gevşeme evresi kasılma evre-
3
III. ATP
4
IV. Karbondioksit
B) Miyelinli motor sinirlerle uyarılır.
5
V. Laktik asit
C) Dinlenme halindeyken bile haf kasılı haldedir
VI. Oksijen
D) Hızlı kasılır, çabuk yorulur.
VII. ADP
E) Bir kas telciğinin verdiği tepki uyarı şiddetiyle oran-
6 7
sinden uzun sürer.
tılı olarak artar.
VIII. Kreatin fosfat moleküllerinden miktarı azalan ve artanlar aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
8 9
Azalan __________
Artan _____________
A)
I, II, III ve IV
V, VII ve VIII
B)
I, III, VI ve VIII
II, IV, V ve VII
12
C)
II, VII ve VIII
I, III, IV, V ve VI
13
D)
III, VII, V ve VI
I, II, IV ve VIII
14
E)
III, IV ve VII
I, II, V, VI ve VIII
10 11
9. Aşağıdakilerden hangisi olmasa da kas faaliyeti gerçekleşebilir? A) Aktin
B) ATP
D) Laktik asit
C) Kalsiyum E) Miyozin
15 16 17 18 19
7.
Aşağıdaki grakte iskelet kaslarının faaliyeti sırasında gerçekleşen madde değişimleri gösterilmiştir.
10. Gevşeme halinde olan bir iskelet kası ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Miktar
A) A bandının boyu, kasılma halindeki gibidir.
A
B) I bandının boyu, kasılma halindeki genişliktedir. C) H bölgesi net bir şekilde görülür. DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ
B
50
D) Yapısında aktin ve miyozin iplikleri vardır. Zaman
E) Ca ++, sarkoplazmik retikulumdadır.
Grakteki A ve B maddeleri aşağıdakilerden hangisi olamaz? A
B
A)
Kreatin fosfat
ADP
B)
Karbondioksit
Oksijen
C)
Laktik asit
Glikoz
A) Fizyolojik tetanoz
B) Oksijen tüketimi
D)
ADP
ATP
C) ADP oluşumu
D) Glikoz tüketimi
E)
Sıcaklık
Besin
1B
11. Kalp kasında aşağıdakilerden hangisi görülmez?
E) Karbondioksit oluşumu 2B
3D
4D
5B
6B
7A
8E
9D
10 B
11A
TEST 1.
7
Grakler, aynı kas telinin üç ayrı zamandaki kasılmalarını göstermektedir. Kasılma
Kasılma
a
23
Destek ve Hareket Sistemi (Kas Sistemi)
4. Bir iskelet kasında kasılma boyunun zamana bağlı değişimi grakte gösterilmiştir.
Kasılma
a
BÖLÜM 1 2
Kasılma boyu
3
a
4 5 Zaman
Zaman
I
Zaman
II
III
Her üç durumda da aşağıdakilerden hangisi aynı olur?
a
b
c
t Zaman
d
6 7
Grakle ilgili, I. a – d aralığında kasın hacmi değişmez.
8
A) Tüketilen glikoz miktarı
II. c – d aralığında ATP kullanılmaz
9
B) Kasın tepki şiddeti
III. a – b aralığında hücre enerji harcar.
C) Kasa gelen uyartıların şiddeti
IV. b – c aralığında, kasta kreatin miktarı artabilir.
10
D) Tüketilen oksijen miktarı
verilenlerden hangileri yanlıştır?
11
E) Kasa gelen uyartı sayısı
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) III ve IV
C) I ve II
E) II, III ve IV
5. Art arda uyarılan bir kas linin, kasılma şiddetinin zamana
2. ‹nsanda gerçekleşen, I. Kalın bağırsaktaki artıkların anüse doğru ilerlemesi
bağlı değişim graği aşağıda gösterilmiştir.
12 13 14 15 16
II. Toplardamarda kanın ilerlemesi
Kas tepkisi
III. Midedeki besin bulamacının onikiparmak bağırsağı-
17
na iletilmesi
18 olaylarından hangilerinde düz kaslar görev alır? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) II ve III
Zaman
C) I ve II
E) I, II ve III
19
Grakte belirtilen kas li, aşağıdakilerden hangisine ait olamaz?
3. Bir insanın iskelet kas hücrelerinde gerçekleşen, I. Glikoz → CO2 + H2O
B) Pazu kası
D) Uyluk kası
E) Baldır kası
6. Koşmaya başlayan bir insanda,
II. Glikoz → Glikojen
I. Sırasıyla; kas, dolaşım ve solunum sistemlerinin ça-
III. Kreatin fosfat → Kreatin
lışması hızlanır.
IV. Heksoz → Laktik asit
II. Oksijen ihtiyacı artar.
V. Glikojen → Heksoz
III. Kanın pH’ı düşer. IV. Diyafram kası, sık kasılıp gevşer.
reaksiyonlarından hangileri sırasında ATP sentezlenir?
olaylarından hangileri gerçekleşir?
A) Yalnız II
A) Yalnız III
B) I ve III
D) I, III ve IV
C) Boyun kası
C) II ve V
E) I, III, IV ve V
B) I ve II
D) I, II ve III
DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ
A) Mide kası
C) II ve IV E) I, II, III ve IV
51
BÖLÜM 1
Destek ve Hareket Sistemi (Kas Sistemi)
7.
9. Graklerde I, II ve III numaralı iskelet kaslarının kasılma
Aşağıdaki grakte üç farklı kasın kasılma hızları gösterilmiştir.
boyları gösterilmiştir.
2 Kasılma boyu
Kasılma hızı
Kasılma boyu
3 b
a
4
c Zaman
5
7 8
I
t (Zaman)
6
Zaman II
Kasılma boyu
Bununla ilgili olarak, I. a kası hızlı kasılıp gevşemiştir. II. Kasılma süresi en uzun olan c kasıdır.
9
III. Latent faz her üç kas için de aynıdır.
10
IV. b kasında miyobril bulunmaz.
11
ifadelerinden hangileri doğrudur?
12
A) I ve III
13
B) II ve III
D) III ve IV
Zaman III
Bu kasların uyarılma sıklığı en az olandan en çok olana doğru sıralaması aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
C) I ve II
A) I – II – III
E) I, II, III ve IV
B) I – III – II
D) III – I – II
C) III – II – I
E) II – I – III
14 15
10. İnsanlarda,
16 17
I. Kasa impuls taşıyan motor nöronun zedelenmesi
8. Grakte, bir futbolcunun bacak kaslarındaki laktik asit
II. Kasta yeterli kreatin fosfat bulunmaması
miktarının zamana bağlı değişimi verilmiştir.
III. Kasta laktik asitin birikmesi
18 Laktik asit miktarı
durumlarından hangileri kas felcinin nedenleri arasında sayılabilir?
19
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve III
DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ
I
II
III
E) I, II ve III
Zaman
IV
Grağe göre, aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
11. Kasların yapısıyla ilgili,
A) I. ve II. zaman aralığında, kas hücrelerine iletilen oksijen miktarı enerji ihtiyacını karşılayamamıştır.
I. Aktin II. Amino asit
B) II. zaman aralığı sonunda futbolcunun kaslarında yorgunluk oluşabilir.
III. Miyobril IV. Kas teli
C) IV. zaman aralığında kas hücrelerinde ATP üretimi sadece sitoplazmada olur.
verilenlerin, basit yapılıdan kompleks yapılıya doğru
D) III. zaman aralığında oksijen tüketim hızı, IV. aralıktan fazla olabilir.
A) IV – III – I – II
B) III – IV – I – II
C) IV – I – III – II
D) II – I – III – IV
sıralaması aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
E) I. ve II. zaman aralıklarında laktik asit artışına bağlı olarak hücrede pH düşer.
52
C) Yalnız III
1B
2E
3D
4B
5A
E) I – II – III – IV 6E
7C
8C
9A
10A
11D
TEST 1.
8
24
Destek ve Hareket Sistemi (Kas Sistemi)
Aşağıda bir sarkomerin iki ayrı durumu gösterilmiştir.
BÖLÜM
3. Bir iskelet kasına “t” anında aynı şiddetle arka arkaya
1
uyarılar gönderiliyor. 1., 8. ve 18. uyarıdaki kasılma kuv-
2
veti grakte verilmiştir.
3 A
B
Kasılma kuvveti
4
1. uyarı 8. uyarı
A ve B durumlarıyla ilgili,
5
18. uyarı
I. A durumunda Ca+ iyonları sarkoplazmik retikulum-
6
dadır. II. A ve B durumlarında kasın boyu değişir. III. A durumunda kas hücrelerinde oksidatif fosforilasyon olayı durmuştur. IV. Kasın B durumuna geçmesi, motor uç plaktan asetilkolin salınması ile başlar.
B) Yalnız III
D) I, II ve III
7
Deneye bağlı olarak 1. uyarıdan 18. uyarıya kadar,
8
I. Kasılma kuvveti azalır.
9
II. Kasılmanın süresi azalır.
10
III. Uyarının verilmesi ile kasılmanın başlaması arasın-
özelliklerden hangileri yanlıştır? A) Yalnız I
Zaman
t
11
daki süre (latent evre) azalır. C) III ve IV
E) I, II ve IV
IV. Gevşeme süresi uzar.
12
özelliklerden hangileri söylenemez?
13
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) III ve IV
C) I ve II
E) II, III ve IV
14 15 16 17
2. Bir iskelet kasının kasılma şiddetinin zamana bağlı de-
18
ğişimi grakteki gibidir.
4. Aşağıdaki grakte farklı uyartı şiddetlerine bağlı olarak, Kasılma şiddeti
19
bir kas telinde meydana gelen kasılmalar gösterilmiştir. Kasılmalar
II
III
Zaman Uyarı şiddetleri
Belirtilen kasın boyunun a < b < c şeklinde olabilmesi için, a, b, c değişkenleri grakteki hangi numaraların yerine yazılmalıdır? I ––– A) a
II ––– b
III –––– c
B)
c
b
a
C)
c
a
b
D)
a
c
b
E)
b
a
c
Bu kasılmalarla ilgili, I. Tüm uyartılar kasılmaya neden olmuştur. II. Kas telinde fizyolojik tetanoz gözlenmemiştir. III. Eşik şiddeti ve üzerindeki uyartılar aktin ipliklerinin miyozinler üzerinde hareket etmesine neden olmuştur.
açıklamalarından hangileri doğru değildir? A) Yalnız I D) I ve II
B) Yalnız II
DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ
Eşik değeri I
C) Yalnız III
E) I ve III
53
BÖLÜM 1 2 3
Destek ve Hareket Sistemi (Kas Sistemi)
5. Bir insan öldüğünde mevcut ATP kısa sürede tükenir.
7.
Bunun sonucu, I. Aktin miyozin kompleksi ayrılmaz.
A) Kas teli – Kas demeti – Miyobril
II. Ölüm katılığı ortaya çıkar.
4
III. Fizyolojik tetanoz meydana gelir.
5
verilenlerden hangisi doğrudur?
6
A) Yalnız I
7
B) Kas demeti – Kas teli – Miyobril C) Miyobril – Kas demeti – Kas teli D) Miyobril – Kas teli – Kas demeti
B) Yalnız II
D) II ve III
Bir iskelet kasını oluşturan yapıların büyükten küçüğe doğru sıralanması aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
E) Kas demeti – Miyobril – Kas teli
C) I ve II
E) I, II ve III
8 9
8. Aşağıdaki olaylardan hangisi, iskelet kaslarıyla sağ-
10
lanır?
11
A) Peristaltik hareketlerin gerçekleşmesi
12
B) Kan damarlarının büzülmesi
13
C) Bacak reeksi
6. Aşağıdaki grakte, bir kişinin yoğun bir egzersize baş14
lamadan, egzersiz süresince ve egzersiz sonrasındaki
15
enerji kullanımı ve oksijenli solunum hızı görülmektedir.
D) Doğumda döl yatağı kaslarının kasılması E) ‹drar kesesindeki idrarın üretraya verilmesi
16 Miktar N: Vücudun normal enerji kullanımı : Vücudun enerji kullanımı : Oksijenli solunum hızı
17 18 19
9. İskelet kası ile düz kasın ortak özelliği aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
N Zaman (dakika)
A) Aktin ve miyozin yapılı olması
Zorlu egzersiz Egzersiz başlangıcı sonu
B) Laktikasit fermentasyonu yapması C) Miyoglobin içermesi
DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ
Grakteki bilgilere dayanarak,
E) Çekirdeklerin konumunun aynı olması
I. Egzersiz sonunda enerji kullanımı normal düzeye inmiştir. II. Harcanmış olan ATP ve kreatin fosfatın yeniden sentezlenmesi için egzersiz sonunda, oksijenli solunum hemen normal düzeye inmemiştir. III. Egzersiz yaparken enerji kullanımı normalin iki katı-
10. Kasılmış bir kasın gevşemesi için aşağıdakilerden
dır.
hangisi öncelikle gereklidir?
yorumlarından hangilerine ulaşılır? A) Yalnız I D) I ve III
54
D) Beynin aynı bölümü ile kontrol edilmesi
B) Yalnız II
C) I ve II
A) Glikoz
B) Yağ asidi
C) ATP
D) Glikojen
E) II ve III 1B
2C
E) Fosfat 3E
4A
5C
6C
7B
8C
9A
10 C
TEST 1.
1
25
Sindirim Sistemi
Şekilde sindirim sisteminin bazı kısımları aşağıda gös-
3. İnsanın sindirim sistemindeki mide, ince bağırsak ve kalın bağırsakta,
terilmiştir.
BÖLÜM 1 2
I. Bağ doku
V
Karaciğer kanalı (Koledok kanalı) III
II. Kas doku
3
III. Epitel doku
4
yapılarından hangileri ortak olarak bulunur? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve III
I
5
C) Yalnız III
E) I, II ve III
6 7
II
8
IV
9
Numaralı kısımlarla ilgili aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır? A) I. kanaldan gelen salgı, safradır. B) Pankreasın sindirim enzimleri II. kanaldan gelir. C) III. yapı, yemek borusudur.
10
4. Sindirim tepkimeleriyle, I. Solunumun hammaddeleri oluşur.
11
II. Makromoleküllerden yararlanma olanağı sağlanır.
12
III. Besinlerin polimer hale dönüştürülmesini sağlanır.
13
verilenlerden hangileri gerçekleşir?
D) IV. kısımda kimyasal sindirim olur.
A) Yalnız II
E) V. kısım safra kesesidir.
B) Yalnız III
D) I ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
14 15 16 17 18
2. Aşağıdaki deney tüplerinin içine sırasıyla ekmek, et ve fındık konuluyor. Deney tüplerine bir miktar pankreas öz suyu eklenip uygun ortamlarda bekletiliyor.
5. Aşağıdakilerden hangisi proteinlerin sindirimi sonu-
19
cu oluşan son ürünlerin özelliklerinden biri değildir? A) Hormonların yapısına katılabilir. B) İnsanda temel amino asit sentezinde kullanılabilir. C) Biyokimyasal katalizörlerin yapısına katılabilir. D) Enerji kaynağı olarak kullanılabilir.
X
Karaciğer Y
F›nd›k
E) İnce bağırsaktan kılcal damarlara geçer.
Z
X, Y ve Z kaplarındaki deneyin sonuçları ile ilgili, I. X tüpünde hidroliz olmaz. II. Y tüpünde kimyasal sindirim olur.
6. Aşağıda verilen organların hangisinden çıkan top-
III. Z tüpündeki polimer madde miktarı azalır.
lardamar, doğrudan ana toplardamara bağlanmaz?
yorumlarından hangileri yapılamaz?
A) Böbrek
B) Beyin
C) İnce bağırsak
D) Bacak
A) Yalnız I C) II ve III
B) Yalnız II D) I ve III
C) Yalnız III
SİNDİRİM SİSTEMİ
Ekmek
E) Karaciğer
55
BÖLÜM 1
Sindirim Sistemi
7.
2
I. Mide
3
II. İnce bağırsak
4 5 6 7
10. Çok miktarda laktoz içeren besinleri yiyen sağlıklı
Karbonhidrat sindiriminin tam olarak gerçekleşebilmesi için,
bir insanda aşağıdaki organik molekül çiftlerinden hangisinin ince bağırsak villuslarından kana geçişi artar?
III. Tükürük bezi IV. Pankreas
A) Sakkaroz – Früktoz
B) Glikoz – Galaktoz
C) Maltoz – Glikoz
D) Glikoz – Früktoz
E) Laktoz – Galaktoz
yapılarından hangilerinin salgılarına gereksinim vardır? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) II, III ve IV
8 9 10
11. Parazit bir bakteri türü aşağıdaki besin ortamlarına bı-
11
rakılmıştır.
12 13
8. Sağlıklı bir insanın mide özsuyunda bulunan HCI’in
14
görevi, aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
15
A) Asidik bir ortam oluşturarak pepsinojenin tripsinojene dönüşmesini sağlar.
16 17 18 19
B) Pepsinojenin proteinlere doğrudan etki etmesini sağlar. C) Pepsinojenin salgılanmasını sağlar.
I
II
III
IV
Glikoz Amino asit Vitamin 20°C
Glikoz Amino asit Vitamin –5°C
Protein Yağ Disakkarit 5°C
Yağ Protein Polisakkarit 20°C
Numaralı deney tüplerinden hangilerinde bu bakterilerin yaşama şansı en yüksektir?
D) Bazı mide hücrelerinin kana gastrin hormonu salgılamasını sağlar.
A) Yalnız I
SİNDİRİM SİSTEMİ
E) Pasif pepsinojeni aktif pepsine çevirir.
56
B) Yalnız II
D) I ve III
9. Aşağıdakilerden hangisi kimyasal sindirim değildir?
C) Yalnız III
E) II ve IV
12. Sindirim sistemi organlarının görevleri arasında, aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
A) Protein " Amino asit
A) Hidroliz enzimleri salgılama
B) Yağ " Gliserol, yağ asidi
B) Sindirim hormonları üretebilme
C) Glikoz " CO2 , H2O
C) Sindirim ürünlerini hücrelere taşıma
D) Laktoz " Glikoz, Galaktoz
D) Sindirim atığını kısa bir süre depolama
E) Dipeptit " Amino asit
E) Besinlerin sindirim öz sularıyla karışmasını sağlama
1C
2A
3E
4C
5B
6C
7E
8E
9C
10 B
11A
12C
TEST 1.
2
26
Sindirim Sistemi
Sindirim sisteminin belirli dokuları tarafından salgı-
4. Aşağıdaki tüplerde enzimlerin çalışmasına uygun olan pH ortamları vardır.
lanan, I. Lipaz
20 dk. sonra nitrik asit dökülüyor.
Maltoz Maltaz 37°C
III. Gastrin IV. Amilaz V. Pepsin
Protein Proteazlar 35°C
I
II
moleküllerinden hangileri, sindirim enzimi değildir? A) I ve II
B) I ve IV
D) I, III ve V
E) II, III ve V III
3 4 5 6
20 dk. sonra fenol kırmızısı dökülüyor.
C) II ve III
1 2
20 dk. sonra benedict çözeltisi dökülüyor.
II. Sekretin
BÖLÜM
7
Yağ Pankreas özsuyu safra 60°C
8 9 10
Bu tüplerin hangilerinde renk değişikliği gözlenir?
2. İçinde disakkaridazların olduğu tüpe aşağıdaki uygulamalardan hangisini yapmak tepkimeyi önler? A) Disakkarit koyduktan sonra tüpü, 0°C’den 37°C’ye
11
(Benedict glikoz, nitrik asit protein, fenol kırmızısı asit
12
ayıracıdır.) A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
çıkarmak.
C) Yalnız III
E) I ve III
13 14
B) Disakkarit koyduktan sonra tüpü kaynatmak.
15
C) Disakkarit koyduktan sonra tüpün 40°C üzerinde ol-
16
mamasını sağlamak.
17
D) Disakkarit koyup optimumda bekletilen tüpe monosakkarit ayracı koymak.
18
E) Tüpe kaynatılmış ve soğutulmuş süt koymak.
5. Sağlıklı bir insanda ince bağırsak ve kalınbağırsağın
19
bazı görevleri aşağıda verilmiştir. I. Artıkların depolanması ve vücuttan atılmasını sağlar.
lemek amacıyla aşağıdaki tüpler hazırlanıyor. I
Amino asit 37°C Pepsin pH = 2
II
Yağ 30°C Lipaz Safra tuzları pH = 8,5
III
Nişasta 0°C Amilaz Maltaz pH = 6,8
Bu tüplerden hangilerinde sindirim olayı gerçekleşir? A) Yalnız I D) I ve II
B) Yalnız II E) II ve III
C) Yalnız III
II. Kimyasal sindirim gerçekleşir. III. B ve K vitaminleri sentezlenir. IV. Enzim ve hormon salgılar. V. Suyun emilimi sağlanır. Numaralı görevlerden ince ve kalın bağırsakta gerçekleşenler aşağıdakilerden hangisinde doğru eşleştirilmiştir?
A) B) C) D) E)
İnce Bağırsak ––––––––––––––– I, III ve IV II, III ve IV I, II ve III II, IV ve V III ve V
Kalın Bağırsak –––––––––––––––– II ve V I ve V IV ve V I, III ve V I, II ve IV
SİNDİRİM SİSTEMİ
3. Bir okul laboratuvarında sindirim olayını tüp içinde göz-
57
BÖLÜM 1
Sindirim Sistemi
6. Dört ayrı deney tüpüne nişasta çözeltisi, daha son-
9. Sabah kahvaltısında peynir, ekmek ve kaymak yiyen
rada,
bir insanın,
2
I. Tüpe; Tükürük sıvısı
I. Mide
3
II. Tüpe; Safra sıvısı
II. İnce bağırsak
III. Tüpe; Mide özsuyu
III. Ağız
4
IV. Tüpe; Pankreas özsuyu
5
konuluyor.
IV. Kalın bağırsak
7
Bir süre sonra bu tüplere iyot çözeltisi damlatıldığında hangi tüplerde mavi renk oluşması beklenir? (İyot nişasta ile mavi renk verir.)
8
A) I ve II
6
B) II ve III
D) I ve III
sindirim organlarından hangilerinde her üç besinin de içinde bulunan bazı moleküllerin kimyasal sindirimi gerçekleşir? A) Yalnız I
C) III ve IV
B) Yalnız II
D) II ve IV
E) II ve IV
C) Yalnız III
E) I, III ve IV
9 10
10. Aşağıdaki deney tüpü uygun ortamda bir süre bekleti11
liyor.
12
7. 13 14
Hücrelerden salgılanan enzimlerle, besinlerin hücrenin dışında hidroliz edilmesi olayına hücre dışı sindirim denir. İnsanda,
I. Ekmek II. Amilaz III. H2O IV. Glikoz
15 I. Nişasta
III. Trigliserit
16
II. Glikojen
IV. Protein
17 18
moleküllerinden hangilerinin hücre dışında sindirimi ve hücre içinde hidrolizi olur?
19
A) I ve II
B) II ve III
D) I ve III
C) III ve IV
I, II, III ve IV ile gösterilen maddelerden hangilerinin miktarlarında azalma gözlenir?
E) II, III ve IV
A) Yalnız I
B) I ve IV
D) I, II ve III
8. Sağlıklı insanın sindirim sistemi organları ile ilgili SİNDİRİM SİSTEMİ
I. Hidroliz enzimlerinin ekzositoz ile hücre dışına salgılanması
A) Mide ve ince bağırsakta kimyasal sindirim gerçekle-
II. Peristaltik hareketlerle besinlerin sindirim kanalında ilerlemesi
şir. B) Mide özsuyunda gastrin, ince bağırsak öz suyunda
III. Enzimin ince bağırsakta besin maddesini etkilemesi
sekretin hormonu bulunur.
IV. Besin monomerlerinin villuslara emilmesi
C) Su emilimi kalın bağırsakta tamamlanır.
olaylarının hangilerinde ATP harcanmaz?
D) Yemek borusu ve bağırsakta besinler peristaltik hareketlerle ilerler.
A) Yalnız III
E) Kimyasal sindirim ince bağırsakta tamamlanır.
1C
2B
3B
E) I, III ve IV
11. Bir insanda gerçekleşen,
aşağıdakilerden hangisi doğru değildir?
58
C) I ve III
4D
B) Yalnız IV
D) III ve IV 5D
6B
7E
8B
9B
10 C
C) I ve II
E) I, II ve IV 11 A
TEST
3
27
Sindirim Sistemi
3. Hormonların görevleri aşağıdakilerden hangisinde
Açıklama:
yanlış verilmiştir?
Kolesistokinin (KSK)
Pankreas
Karaciğer safra kesesi
–
HCO3
Sindirim enzimleri • • • • •
Amilaz Lipaz Tripsinojen Kimotripsinojen Nükleazlar
Safra • • • • • •
Kolesterol Su – HCO 3 Safra tuzu Safra pigmenti Fosfolipitler
Virsung kanalı
1 2
İnce bağırsak Sekretin
BÖLÜM
A) Sekretin ve KSK : Boş midenin salgı yapmasını önler.
3
B) Sekretin : Pankreasın hormon salgılarını uyarır.
4
C) Kolesistokinin : Sekretin ile beraber mide çalışmasını yavaşlatır.
5
D) Gastrin : Midenin bazı hücrelerini HCI salgılaması için uyarır.
6
E) Glukagon : Karaciğerdeki glikozun, kana geçişini sağlar.
7 8 9 10
Koledok kanalı
11 Onikiparmak bağırsağı (water kabarcığı)
1, 2, 3. sorular şemayla ilişkilendirilerek çözülecektir.
12
4. İnsanlarda bulunan,
13
I. Pankreas
1.
14
Karaciğer ve pankreasın sindirimdeki işlevleri şemada gösterilmiştir.
II. Mide III. Karaciğer
15
Şemayla ilgili yapılan açıklamalardan hangisi doğru değildir?
IV. ‹nce bağırsak
16
sindirim organlarından hangileri hem sindirim enzimi hem de hormon salgılar?
17
A) Karaciğer ve pankreasın sindirim kanalına salgı göndermesi için ince bağırsak hormonları tarafından uyarılmaları gerekir. B) Karaciğerin safra sıvısı hidroliz enzimi bulundurur.
18 A) Yalnız II
B) I ve III
D) II, III ve IV
C) I, II ve IV
E) I, II, III ve IV
19
C) Pankreasın dış salgı bezleri, birçok besinin sindirimiyle ilgili enzimleri üretir. D) Onikiparmak bağırsağı baziktir. E) Safra sıvısının koledok kanalı ile water kabarcığına dökülmesi önlenirse, bazı besinlerden tam olarak yararlanılamaz.
2. Yetişkin bir insana sekretin hormonu enjekte edildiğinde, aşağıdakilerden hangisi gerçekleşir? A) Mide özsuyu salgılaması B) Uterus kaslarının kasılması C) Pankreasın langerhans adacıklarının uyarılması D) Pankreasın wirsung kanalına bikarbonat iyonlarını salgılaması E) Hipotalamus faaliyetinin azalması
I. Sükroz II. Glikoz III. Früktoz IV. Galaktoz maddelerinden hangilerinin ince bağırsaktan emilimi fazla olur? A) Yalnız I
B) II ve III
D) I, II ve III
SİNDİRİM SİSTEMİ
5. Gün içinde sık sık şekerli çay tüketen bir insanda,
C) I ve IV
E) II, III ve IV
59
BÖLÜM 1
Sindirim Sistemi
6. Aşağıdakilerden hangisi mekanik sindirime örnek
9. Pankreastan salgılanan hormonlarla ilgili,
gösterilemez?
I. Kanla taşınırlar.
2
II. Kan şekerini ayarlamada görev alırlar.
A) Bağırsaklardaki peristaltik hareket
III. Onikiparmak bağırsağındaki water kabarcığına dö-
3
B) Mide kaslarının kimusu çalkalaması
4
C) Ağızda dişler yardımıyla besinlerin küçük parçalara ayrılması
5
külürler. IV. Etkinliklerini sadece karaciğerde gösterirler. bilgilerinden hangileri doğrudur?
D) Amilaz enzimiyle ağızda nişastanın parçalanması
6
A) Yalnız III
E) Çene ve yanak kasları ile besinin tükürükle karıştırılması
7
B) I ve II
D) I, II ve IV
C) III ve IV
E) I, II, III ve IV
8 9 10 11
10. Besinlerin hücre dışında tamamen yapı taşlarına ka-
12
dar parçalandıktan sonra hücre içine alınmasında,
13 14
7.
I. Pasif taşıma Aşağıda verilen organik maddeler ile sindirimlerinde görevli enzim eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?
II. Aktif taşıma III. Fagositoz
15 A) Malt şekeri – maltaz
IV. Pinositoz
16
B) Sükroz – sükraz
olaylarından hangilerinin rolü vardır?
17
C) Yağ – lipaz
A) Yalnız II
18
D) Polipeptit – tripsin
B) I ve II
D) II, III ve IV
C) III ve IV
E) Yalnız IV
E) Dipeptit – enterokinaz
19
11. İnsanın sindirim kanalında, SİNDİRİM SİSTEMİ
I. Selülozun glikoza dönüşmesi II. Glikozun karbondioksit ve suya parçalanması
8. Aşağıda verilenlerden hangisi, sindirimi kolaylaştırı-
III. Nükleik asitlerin nükleotitlere parçalanması
cı adaptasyonlardan değildir?
IV. Organik besin monomerlerinin tamamının villuslara emilmesi
A) Besinin ağızda çiğnenmesi
C) Safra tuzlarının onikiparmak bağırsağına dökülmesi
olaylarından hangileri hidroliz enzimleri ile gerçekleştirilebilir?
D) Sindirim organlarındaki düz kasların hareketi
A) Yalnız III
B) Tükürük salgılanması
E) ‹nce bağırsağın kılcal damar ağı ile sarılı olması
60
1B
2D
3B
4C
B) II ve III
D) II, III ve IV 5B
6D
7E
8E
9B
10 B
C) I ve II
E) I, II ve IV 11A
TEST 1.
4
Sindirim Sistemi
İnsan sindirim sistemiyle ilgili, aşağıda verilen bilgilerden hangisi doğrudur? A) Kör bağırsakta selüloz sindirimi yapılır. B) Ağızda besinler ıslatılıp bir süre depo edilir. C) Ağızda diş ve tükürükle enzim etkinliği arttırılır. D) Safra tuzunun üretildiği ve çalıştığı yer aynıdır. E) Sindirim atığı böbrekler ile dışarı atılır.
28
1
4. Bir insanda gerçekleşen, I. Yağın safra ile yağ damlacıklarına dönüşmesi II. Besinin ağızda mukus yardımıyla kayganlaştırılması
2 3
III. Kalın bağırsakta mutualist bakteriler tarafından B ve
4
K vitamini sentezlenmesi IV. ‹nce bağırsakta kısa polipeptitlerin tripeptit ve dipep-
5
tide dönüşmesi olaylarından hangileri kimyasal sindirime örnektir? A) Yalnız II
2. Bir insanın ince bağırsağına bırakılan işaretli bir yağ
BÖLÜM
B) Yalnız IV
D) I, II ve III
C) I ve IV
E) I, III ve IV
molekülü aşağıdaki yapıların hangisinde ilk olarak görülür?
6 7 8 9 10
A) Kapı toplardamarı
11
B) Lenf kılcalları C) Karaciğer üstü toplardamarı
5. ‹nsanın sindirim kanalında gerçekleşen aşağıdaki
D) Göğüs kanalı
olaylardan hangisi, bir kimyasal sindirim olayıdır?
13
A) Dipeptitlerin amino asitlere dönüşmesi
14
E) Alt ana toplardamar B) Pepsinojenin HCl ile aktieşmesi
3. İçlerinde eşit miktarda nişasta bulunduran iki deney tüpünün, 1.sine pankreas öz suyu, 2.sine bitki özütü konuluyor. Tüplerin üzerine lügol çözeltisi ilave ediliyor. Her iki tüpte de önce mavi renk oluştuğu, bir süre sonra rengin gittikçe kaybolduğu gözleniyor. (Lügol çözeltisi nişasta ile mavi renk verir.)
12
C) ekerin ağızda erimesi D) Besinlerin ağızda dişler, çene ve yanak kasları ile parçalanması E) Peristaltik hareketler yardımıyla besinlerin sindirim sıvılarıyla karışması
15 16 17 18 19
Pankreas öz suyu
Bitki özütü
Niş asta çözeltisi
2
Buna göre, I. Enzimler, hücre dışında da görev yapabilir. II. Bitki ve hayvanlarda nişasta sentezini sağlayan enzim bulunur. III. Pankreas öz suyu ve bitki özütü nişastayı sindiren enzim bulundurur. yorumlarından hangileri yapılabilir? A) Yalnız II D) I ve III
B) Yalnız III E) II ve III
C) I ve II
6. Besinlerin emilimi ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi doğru değildir? A) ‹nce bağırsakta bulunan parmak şeklindeki uzantılar besinlerin emilim yüzeyini genişletir. B) Besinlerin kan damarına geçişi difüzyon ve aktif taşımayla olur. C) Kalın bağırsakta, bakteriler tarafından üretilen B ve K vitaminlerinin emilimi yapılır. D) Kalın bağırsakta yeterli su emiliminin olmaması kabızlığa neden olabilir.
SİNDİRİM SİSTEMİ
1
E) Suyun bir kısmı ince bağırsakta pasif olarak emilir.
61
BÖLÜM 1 2
Sindirim Sistemi
7.
10. ‹nce bağırsakta sindirimi gerçekleşen bir besin madde-
İnce bağırsakta sindirilmiş besinlerin emilerek dolaşıma katılmasında,
sinin miktarının zamana bağlı değişimi yandaki grakte gösterilmiştir.
I. Villus kılcalları
3
II. Lenf kılcalları
4
III. Mikrovilluslar
Madde miktarı
IV. Kapı toplardamarı
5 yapılarından hangileri doğrudan etkili değildir?
6 A) Yalnız I
7
B) Yalnız II
D) I ve IV
Zaman
C) Yalnız IV
E) II, III ve IV Grakte belirtilen besin maddesi aşağıdakilerden
8
hangisi olamaz?
9 A) Glikojen
10
B) Früktoz
D) Disakkarit
C) Tripeptit
E) Polipeptid
11 12 13
8. İnce bağırsak hücrelerinde, I. Dipeptitleri sindiren
14
II. Disakkaritleri sindiren
15
III. Pankreas enzimlerini aktieştiren
16
11. Sağlıklı bir insanın yediği protein yapılı besin, sindirilirken ve monomeri karaciğere ulaşana kadar,
IV. Nişastayı maltoza sindiren
I. Kapı toplardamarı
enzimlerinden hangileri üretilir?
II. Onikiparmak bağırsağı
17 A) Yalnız III
18
B) I ve II
D) II, III ve IV
III. Mide
C) I, II ve III
IV. ‹nce bağırsak villuslarındaki kan kılcal damarı
E) I, II, III ve IV
yapılarından hangi sırayla geçer?
19
A) I – II – III – IV
B) I – III – IV – II
C) II – III – I – IV
D) III – II – I – IV
E) III – II – IV – I
9. Karaciğerin ürettiği,
SİNDİRİM SİSTEMİ
I. Üre II. Fibrinojen
12. Aşağıdaki organlardan hangisi karşısındaki enzimi
III. Safra pigmentleri
salgılamaz?
IV. A vitamini V. Heparin
A) Mide – Pepsinojen
maddelerinden hangileri sağlıklı bir insanın kanında
A) Yalnız III
C) Kalın bağırsak – Aminopeptidez B) II ve III
D) I, II ve V
62
B) Pankreas – Lipaz
bulunmaz?
D) İnce bağırsak – Maltaz
C) IV ve V
E) Tükürük bezleri – Amilaz
E) II, III ve IV 1C
2B
3D
4B
5A
6D
7C
8C
9A
10B
11E
12C
TEST 1.
5
29
Sindirim Sistemi
Protein, yağ ve karbonhidratların sindirim ürünleri
4. Pankreas enzimleri virsung kanalı ile onikiparmak bağırsağındaki water kabarcığına dökülür.
ile ilgili,
Bu enzimler sentezlenip virsung kanalına dökülene
II. Hücre içinde enerji kaynağı olarak kullanılabilirler.
kadar pankreas hücrelerinde,
labilirler. IV. Oluşumları sırasında su ve enzim tüketilir. bilgilerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız II
B) I ve II
D) I, II ve III
1 2
I. Hücre zarından geçebilirler. III. Sindirim kanalında, biyosentez reaksiyonlarına katı-
BÖLÜM
3
I. Enzimlerin hücre dışına salgılanması
4
II. RNA’nın görev yapması
5
III. Amino asitlerin enzim ve ATP yardımıyla tRNA’ya
6
bağlanması C) II ve IV
E) I, III ve IV
olaylarından hangileri zarlı organeller sayesinde olur?
7 8
A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) I ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
9 10 11
5. İnce bağırsak villüsleri tarafından emilen yağ asitleri 2. ‹nce bağırsak villuslarından emilen A vitamini kara-
ve gliserolün bir kısmı epitel hücrelerde yeniden trigliserit haline gelir. Trigliseritler proteinle kaplanarak şilo-
ciğere ulaşıncaya kadar, I. Karaciğer atardamarı II. Sol köprücük altı toplardamarı
12 13
makron adı verilen suda çözünür damlacıkları oluşturur.
14
Epitel hücreleri ekzositozla terk eden şilomikronlar;
15
III. Alt ana toplardamarı
I. Sol köprücük altı toplardamarı
IV. Kapı toplardamarı
II. Lenf kılcalı
V. Göğüs lenf kanalı
III. Karaciğer
17
yapılarının hangilerinden geçmez?
IV. Göğüs kanalı
18
V. Peke sarnıcı
19
A) Yalnız I
B) III ve IV
C) I, II ve V
D) II, III, IV ve V E) I, II, III, IV ve V
16
VI. Üst ana toplardamar yapılarından hangi sırayla geçerek kalbin sağ kulakçığına gelir? A) I – II – III – IV – VI
B) II – III – V – IV – I
C) II – IV – I – V – VI
D) II – V – IV – I – VI
6. Kalın bağırsakla ilgili aşağıda verilen bilgilerden 3. Yoğun biçimde hücre içi sindirim yapan hücrelerde aşağıdaki organellerden hangisinin sayıca fazla olması beklenir?
hangisi yanlıştır? A) Peristaltik hareketleri ile atıkların ilerlemesini sağlar. B) Sindirim enzimi üretmez.
A) Lizozom
B) Golgi
C) Madensel tuzların kana emilimini yapar.
C) Kloroplast
D) Peroksizom
D) Posada kalan suyun emilimini tamamlar.
E) Endoplazmik retikulum
SİNDİRİM SİSTEMİ
E) V – II – IV – I – VI
E) Yapısındaki villüsler ile besin emilimini sağlar.
63
BÖLÜM 1 2
Sindirim Sistemi
7.
Bir öğrenci, asidik ortamda yaşayamayan parazit bir
10. Boş midenin enzim salgılamasını engelleyerek mi-
canlıyı gerekli hidroliz enzimlerini eklediği aşağıdaki
denin kendi kendini sindirmesini önleyen hormon aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
kaplara koyuyor.
3
I
II
III
4
H2O
H2O
H2O
Protein
Sükroz
Nişasta
A) Tripsin
B) Sekretin ve KSK
D) Gastrin
C) Pepsin
E) Enteropeptidaz
5 6
Bu parazit hangi kaplarda çoğalabilir?
7
A) Yalnız I
8
B) Yalnız II
D) II ve III
C) Yalnız III
11. Zorunlu aerob olan bir bakteri türünün sindirim enzim-
E) I, II ve III
lerinin sentezinden sorumlu olan genleri mutasyona uğratılmış ve bakteriler aşağıdaki besin ortamlarına bırakılmıştır.
9
I
10
II
III
IV
11 12 13 14
Havası alınmış
8. İnsan sindirim sistemi,
Glikoz Amino asit Vitamin 5°C
I. Nişasta sindirim enzimi II. Bitki hücre duvarını hidroliz eden bakterileri
Havası alınmış
Polipeptit Nişasta Disakkarit 20°C
Glikoz Amino asit Vitamin 25°C
Yağ Protein Polisakkari 20°C
III. Besinlerin mekanik sindirimini sağlayan safra tuzları Deney kaplarında belirtilen ortamlardan hangilerin-
15
IV. B12 ve K vitamini üreten bakteriler
16
verilenlerden hangilerini bulundurur?
17
A) Yalnız IV
18
B) I ve II
D) I, II ve III
de bu bakterilerin yaşayabilir? A) Yalnız I
C) III ve IV
B) Yalnız II
D) I ve III
E) I, III ve IV
C) Yalnız III
E) II ve IV
19
12. Aşağıdaki tabloda protein, karbonhidrat ve yağ olduğu bilinen X, Y, Z besinlerinin sindirime uğradığı organlar
9. Aşağıdaki tabloda, uygun ortamda bulunan deney tüple-
verilmiştir.
rindeki çözeltiler ve bu tüplere eklenen sindirim salgıları verilmiştir.
SİNDİRİM SİSTEMİ
Sindirim Deney sıvıları tüpleri
Mide öz suyu
İnce bağırsak öz suyu
Pankreas öz suyu
Amino asit çözeltisi
1
2
3
Nişasta çözeltisi
4
5
6
Ağız
Mide
X
—
—
+
Y
+
—
+
Z
—
+
+
İnce bağırsak
(–: sindirim yok, +: sindirim var) Bu besinlerden oluşan sindirim ürünlerinin, hücresel solunumda eşit miktarda kullanılmaları ile açığa çıkan enerji miktarları, azdan çoğa doğru sıralaması aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
Numaralı tüplerden hangilerinde, kimyasal sindirim olması beklenir?
A) X – Y – Z
A) Yalnız 5 B) Yalnız 6 C) 2, 4 ve 6 D) 1, 3 ve 5 E) 1, 2, 3, 5 ve 6
64
Besin
1B
2B
3A
4A
5D
B) X – Z – Y
D) Y – Z – X 6E
7D
8E
9B
10 B
11A
C) Y – X – Z
E) Z – Y – X 12D
TEST 1.
6
İnsanlarda, başlangıçta asidik daha sonra bazik ortamda hidrolize uğrayan organik besin aşağıdakilerden hangisidir? A) Dipeptit
30
Sindirim Sistemi
5. Mide öz suyunun salgılanması ile ilgili yapılan bir deneyde aşağıdaki sonuçlar elde ediliyor:
D) Amino asit
C) Protein E) Maltoz
1 2
– Vagus sinirleri ile bağlantısı kesilen midede salgılaB) Yağ
BÖLÜM
3
ma tamamen duruyor. – Görme, tatma ve koklama olmadan doğrudan ye-
4
mek borusuna besin verildiğinde, normalin yarısı
5
kadar mide öz suyu salgılanıyor.
2. ‹şaretli karbon taşıyan nişastanın sindirimi sonucu oluşan işaretli ürünler,
II. Lenf kılcalları III. Karaciğer lopçukları IV. Alt ana toplardamarı yapılarından hangi sırayla geçerek kalbin sağ kulakçığına ulaşılır? B) I – II – III
D) I – IV – III
6
silip ve besinin yemek borusundan dışarı çıkması
7
sağlanırsa besin köpeğin midesine ulaşmadığı halde az miktarda mide öz suyu üretiliyor.
I. ‹nce bağırsak villuslarındaki epitel hücreleri
A) I – II – III
– Ağzına besin verilen bir köpeğin yemek borusu ke-
C) II – III – IV
E) I – III – IV
8 9
Buna göre, I. Besinin duyu organları ile algılanması, midenin salgı yapmasını uyarır.
10
II. Midenin salgı yapması daha çok sinirlerin denetimindedir.
11 12
III. Tatma, görme, koklama duyuları midedeki salgılamayı etkiler.
13
IV. Besinlerin mideye çarpması, mide salgısını artırır.
14
ifadelerinden hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız IV
B) I ve II
15
C) I ve III
D) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
3. Ağızdaki amilaz enziminin, besinle birlikte mideye
16 17
ulaştığında işlev yapamamasının nedeni, aşağıdaki-
18
lerin hangisi ile açıklanır?
19
A) Ortam sıcaklığının farklı olması B) Gerekli aktivatör madde bulunmaması C) Sindirim için gerekli su miktarının yetersiz olması D) Ortam pH’ının uygun olmaması E) Amilaz enziminin yeterli miktarda olmaması
resi,
4. Aşağıdakilerden hangisi karaciğerin görevlerinden değildir? A) iddetli kansızlık durumunda alyuvar üretme B) Kolesterol sentezleme C) Amino asitleri, glikoz ve yağ asitlerine dönüştürme D) Metabolizma sonucu oluşan H2O2’yi parçalama E) E ve K vitamini sentezleme
I. Besinin yüzey genişliğine II. Alınan besinin sıcaklığına III. ‹nce bağırsaktaki villusların sayısına IV. Hidroliz enzimlerinin miktarına değişkenlerinden hangilerine bağlıdır? A) Yalnız I
B) I ve II
D) I, II ve IV
SİNDİRİM SİSTEMİ
6. ‹nsanda besinlerin monomerlerine parçalanma sü-
C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
65
BÖLÜM 1 2
Sindirim Sistemi
7.
9. İşaretli karbon taşıyan yağ ile beslenen bir insanda,
Sağlıklı bir insanın sindirim kanalında,
işaretli karbona aşağıdaki yapıların hangisinde ön-
I. Gastrin
celikle rastlanır?
II. Sekretin hormonu
3
III. Bilirubin
A) Karaciğer lopçuk epitelinde
4
IV. HCl
B) Lenf damarında
maddelerinden hangileri bulunabilir?
C) Karaciğer toplardamarında
A) Yalnız IV
B) III ve IV
D) Villüs epitelinde
C) I, II ve III
D) II, III ve IV
5 6
E) ‹nce bağırsak toplardamarında
7 E) I, II, III ve IV
8 9 10 11 12 13 14
8. İnsanın ince bağırsağında bulunan bir villusun yapısı şekilde gösterilmiştir.
10. Şekilde sağlıklı bir insanın sindirim kanalının bir bölümü ve kanala bağlı organlar görülmektedir.
15
Mikrovillüslü epitel
16
Kan kılcal damarı
17
Lenf kılcal damarı Toplardamar
18 Atardamar
I
IV
19
III II
V
Bununla ilgili,
Numaralı kısımlarla ilgili aşağıda verilen bilgilerden
I. Yağların sindirim ürünleri villuslü epitelde şilomikron
hangisi doğru değildir?
haline geldikten sonra lenf kılcalına geçer. A) Besinlerle gelen mikroorganizmaların büyük bir kıs-
SİNDİRİM SİSTEMİ
II. Villuslar sindirim ürünlerini difüzyon ve aktif taşıma
B) II numaradaki sindirilmiş besin miktarı, I numarada-
III. Glikoz ve amino asitler mikrovillüslü epitelden kılcal
kinden fazladır.
damara sonra da toplar damara geçer.
C) IV numaradan salgılanan sıvı, A, D, E ve K vitamin-
IV. Villuslar ince bağırsakta besinlerin sindirimini kolay-
lerinin emilimini hızlandırır.
laştırır.
D) II numaradan salgılanan hormon, safranın V numa-
ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I
ralı kanalla water kabarcığına gelmesini uyarır.
B) Yalnız IV
D) I, II ve III
66
mı I numaralı bölgede ölür.
ile kılcal damarlara kazandırır.
C) II ve III
E) Pankreas iç salgısını, III numaralı damarla water ka-
E) I, II, III ve IV 1C
2E
barcığına akıtır. 3D
4E
5E
6D
7B
8D
9D
10E
TEST 1.
7
Şekilde, ince bağırsak ile bağlantılı damarlar gösterilmiştir.
Kılcalın toplar damar bağlantısı (I)
Lenf kılcalları (III)
Kılcalın atar damar bağlantısı (II)
Bunlardan hangileri doğrudan karaciğere kan taşıyan damara açılır? A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) II ve III
31
Sindirim Sistemi
C) I ve III
E) I, II ve III
4. Mideden gelen asitli besinler, proteinlerin hidrolizi sonucu oluşan amino asitler ve yağların hidrolizi sonucu oluşan yağ asitleri ince bağırsakta asitliği artırıcı yönde etki ederler. Buna karşılık ince bağırsağın sürekli bazik olarak kalmasında, I. Karaciğerden koledok kanalı ile water kabarcığına aktarılan safra salgısı II. Sindirimi yapılan protein ve yağların, asit özellikteki monomerlerinin emilerek hemen kan veya lenf sıvısına karışması III. İnce bağırsak epiteli fırçamsı kenarında bulunan disakkaridazlar IV. Pankreasın bikarbonat
(HCO 3–)
salgısı
BÖLÜM 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
faktörlerinden hangileri etkilidir?
2. ‹nce bağırsağın epitel hücrelerinde oluşturulan işaretlenmiş şilomikronlar kalbin sol karıncığında görülene kadar aşağıdaki yapıların hangisinden geçmez?
A) Yalnız II
B) Yalnız III
D) I, II ve IV
C) I ve II
E) I, II, III ve IV
12 13
A) Üst ana toplar damar
14
B) Kalbin sağ kulakçığı
15
C) Lenf damarları E) Akciğer toplar damarı
5. Bir insanın sindirim kanalında bulunan bazı organik be-
16
sinlerin parçalanmasıyla oluşan sindirim ürünlerinin değişimleri grakte gösterilmiştir.
17 18
3. Aşağıdaki tabloda insanın sindirim sisteminde karbonhidrat, yağ ve protein sindiriminin gerçekleştiği bölgeler numaralarla gösterilmiştir. Besin
I
II
III
Karbonhidrat
—
+
+
Yağ Protein
— +
— —
+ +
Bununla ilgili aşağıda verilenlerden hangisi doğru değildir?
Oluşan sindirim ürünlerinin miktarı
19 II III
I
Ağız
Mide
İnce bağırsak
A) I ve III numaralı bölgelerin pH’ları farklıdır.
Grakle ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
B) II numaralı bölgeyi salgı yapması için uyaran bir hormon yoktur.
A) I numaralı besinin yapısında glikozit bağları vardır.
C) I numaralı bölgede hem mekanik hem de kimyasal sindirim vardır.
B) ‹nce bağırsak besin monomerlerinin emildiği yerdir.
D) III numaralı bölgenin bazı hücreleri enzim, bazı hücreleri de hormon üretimi yapar.
D) III numaralı besin monomeri asidik özellik gösterebilir.
E) III numaralı bölgede oluşan sindirim ürünlerinin tümü doğrudan kan yoluyla karaciğere gider.
E) Mideden salgılanan enzim, ince bağırsakta sindirim olayına devam eder.
C) II numaralı besin proteinlerin sindirim ürünüdür.
SİNDİRİM SİSTEMİ
D) Sağ köprücük altı toplardamarı
Sindirim bölgesi
11
67
BÖLÜM 1
Sindirim Sistemi
6. Öğle yemeğinde kırmızı et yiyen bir insanın sindirim
9. Aşağıdaki tabloda a, b, c ve d deney tüplerine, konulan
sisteminde,
maddeler, tüplerin bekletildiği sıcaklık dereceleri ve bir
2
I. Kolesistokinin hormonunun pankreası uyarması
süre sonra tüplerde oluşan ürünler gösterilmiştir. (HCl:
3
II. Pankreas öz suyunun virsung kanalına verilmesi
asit, KOH ve NaOH: baz)
III. Pepsinojenin aktieşmesi
4
Deney tüpleri Tüp içindeki maddeler
IV. Besin maddesinin midenin iç salgı bezlerini uyarma-
5
sı V. Gastrin hormonunun kana verilmesi
6
olaylarının gerçekleşme sırası nasıl olur?
7 8
A) IV – V – III – I – II
B) V – IV – III – I – II
C) IV – V – I – II – III
D) I – II – V – IV – III
9
E) II – I – III – V – IV
a
b
d
c
Besin
Sükroz
Protein
Yağ
Dipeptit
Enzim
Sükraz
Pepsinojen
Lipaz
Dipeptidaz
Çözelti
KOH
HCI
NaOH
HCl
Sıcaklık
24°C
0°C
37° C
20°C
Ürün
Glikoz, fruktoz
Yağ asitleri, gliserol
—
—
Bununla ilgili,
10
I. b tüpünde kimyasal tepkime gerçekleşmemesinin nedeni pepsinojen enziminin yapısının bozulmasın-
11
dandır.
12
II. Sükroz ve yağ midede sindirilemez.
13
III. Vücutta her enzimin aktif olduğu belirli bir pH derecesi vardır.
14 15 16 17 18 19
7.
IV. Enzimler cansız ortamda çalışamaz. Sağlıklı bir insanın sindirim sistemi ile ilişkili olan
ifadelerinden hangileri doğrudur?
aşağıdaki yapıların hangisi sindirim enzimi üretmez?
A) Yalnız I
A) Tükürük bezleri
B) ‹nce bağırsak bezleri
C) Safra kesesi
D) Mide bezleri
B) Yalnız IV
D) I, II ve III
C) II ve III
E) II, III ve IV
E) Pankreas
10. Aşağıdakilerden hangisi proteinli besinlerin kimyasal sindiriminde doğrudan etkili değildir? A) Dipeptidaz
B) Tripsin
SİNDİRİM SİSTEMİ
D) Kimotripsin
68
8. ‹nsanda safra kanalnın bağırsakla birleştiği yer safra
C) Kolesistokinin
E) Su
11. Sindirim kanalını oluşturan organların yaptığı peris-
taşları ile tıkanacak olursa, aşağıdakilerden hangisin-
taltik hareketler, aşağıdakilerden hangisinin gerçek-
de bir aksama görülmez?
leşmesinde etkili değildir?
A) Yağların sindirim ürünlerinin emilmesi
A) Kusma
B) Mideden gelen kimusun nötrleşmesi
B) Besinlerin ziksel sindirimi
C) Bağırsaklarda kokuşmanın önlenmesi
C) Besin monomerlerinin parçalanması
D) Yağların hidrolizini sağlayan enzimin üretilmesi
D) Besinlerin sindirim kanalında ilerlemesi
E) A, D, E ve K vitaminlerinin villuslara emilimi
E) Dışkının vücut dışına atılması
1A
2D
3E
4D
5E
6A
7C
8D
9C
10C
11C
TEST 1.
1
Ankara’dan giderek Uludağ’da yaşamaya başlayan bir insanın, atmosferdeki oksijen miktarı değişimine bağlı olarak kanındaki alyuvar ve akyuvar miktarındaki değişimler hangi grakte doğru çizilmiştir? ( A)
akyuvar)
alyuvar,
B)
Miktar
32
Dolaşım Sistemi
Miktar
3. Aşağıdakilerden hangisi kanın görevlerinden biri değildir?
BÖLÜM 1 2
A) Bir sinir hücresinden diğer bir sinir hücresine uyartı taşımak
3
B) Bağırsaklardan kalp kasına glikoz taşımak
4
C) Hormonları hedef organlarına taşımak
5
D) Böbreklerden geri emilen suyu dokulara taşımak E) Akciğer alveollerinden alınan oksijeni dokulara iletmek
6 7
Zaman
C)
D)
Miktar
8
Zaman
9
Miktar
10
4. Kan hücreleri bir deney tüpünde santrifüj edildiğinde çökelme durumu aşağıda gösterilmiştir. Zaman
11 12
Zaman
13 E)
Miktar
Plazma
14
Z
15
Y
16
X Zaman
17 Deney tüpünde X bölgesinde bulunan kan hücresi aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? B) Bazol
D) Lökosit
2. Bir insanda alyuvar sayısı az ise,
C) Nötrol E) Eritrosit
5. Futbolcuların genellikle antremanlarını deniz kena-
I. Kanda antikor sayısı fazladır.
rından yüksek yerlerde yapmaları,
II. Mikroplara karşı direnme gücü fazladır.
I. Kandaki akyuvar miktarını artırmak
III. Hücrelere iletilen oksijen fazladır.
II. Hücrelere daha fazla oksijen taşımak
IV. Hücrelerden alınabilen karbondioksit miktarı azdır.
III. Laktik asit oluşumunu geciktirmek
ifadelerden hangileri doğrudur?
durumlarından hangileri ile açıklanabilir?
A) Yalnız IV
B) II ve IV
D) I, III ve IV
C) I, II ve III
E) II, III ve IV
A) Yalnız I D) I ve III
19
B) Yalnız II
DOLAŞIM SİSTEMİ
A) Trombosit
18
C) I ve II
E) II ve III
69
BÖLÜM 1
Dolaşım Sistemi
6. Bir insanın kanında bulunan eozinol, toplam akyuvar
8. Plazmada bulunan moleküllerle ilgili verilenlerden hangisi yanlıştır?
ve toplam kan hücrelerinin sayısı aşağıdaki grakteki gibidir.
2
A) Albümin, kanın osmotik dengesinin ayarlanmasında
3
Hücre sayısı
görev alır.
4
B) Globülin, antikor özelliğine sahiptir.
5
C) Fibrinojen, kan pıhtılaşmasında görev alır. Toplam kan hücresi
6 7
Toplam akyuvar
D) Histamin, damarların büzülmesini sağlar.
Eozinofl
E) Plazma proteinleri kanın belli bir pH’da kalabilmesi için tampon görevi yapar.
Vücutta parazitik bir durum söz konusu olduğunda ise bu değerlerin artış oranları aşağıdaki grakte verilmiştir.
8 9
Artış oranı
10 11 Toplam kan hücresi
12
Toplam akyuvar
Eozinofl
9. Sağlıklı bir insanın küçük kan dolaşımında başlangıçtan bitime kadar,
13 Bununla ilgili,
14
I. Kan basıncı azalır
I. Eozinol hücresinin artış oranı toplam akyuvarlarda-
15
II. Alyuvar sayısı artar
ki artış oranından fazladır.
III. Kan pH’sı artar.
II. Eozinol hücreleri vücudu parazitlenmeye karşı ko-
16
IV. Hemoglobin miktarı artar
ruyan akyuvar çeşididir.
17
III. Tüm kan hücreleri bağışıklıkta görevlidir.
18
sonuçlarından hangilerine varılabilir?
19
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve III
değişimlerinden hangileri gerçekleşir? A) I ve II
B) I ve III
D) II, III ve IV
C) I ve II
C) I, II ve III
E) I, III ve IV
E) I, II ve III
10. Büyük kan dolaşımının başladığı kalp bölümü (K) ile DOLAŞIM SİSTEMİ
sonlandığı kalp bölümü (S), aşağıdakilerden hangi-
70
sinde verilmiştir?
7.
Aşağıdakilerden hangisi alyuvarların görevlerinden
K __________
biridir?
S __________
A) Sol karıncık
Sol sulakçık
B) Kandaki besinleri hücrelere taşımak.
B) Sağ karıncık
Sağ karıncık
C) Vücudun savunmasında rol oynamak.
C) Sol karıncık
Sağ kulakçık
D) Kanın pıhtılaşmasını sağlamak.
D) Sağ karıncık
Sol kulakçık
E) Solunum gazlarını taşımak.
E) Sol kulakçık
Sağ karıncık
A) Antikor üretmek.
1A
2A
3A
4E
5E
6C
7E
8D
9B
10 C
TEST 1.
2
33
Dolaşım Sistemi
3. İnsanda kalbin yapısında bulunan triküspit (üçlü)
Damarların çeşitli özellikleri verilmiştir.
kapakçığın, açık olduğu anda,
• Kan basıncının en küçük olduğu damar "
Y
• Duvarları en kalın olan damar
"
X
I. Kulakçıklar kasılma durumundadır.
• Tek tabakalı damar
"
Z
II. Yarımay kapakçıkları kapalıdır.
Damarların kan akış hızı aşağıdaki graklerden hangisinde doğru verilmiştir? A)
3
III. Biküspit (ikili) kapakçık kapalıdır.
4
IV. Karıncıklar gevşeme durumundadır.
5
bilgilerinden hangileri doğrudur?
6
A) Yalnız II
B) Yalnız III
D) I, II ve IV Z
Y
X
C)
Z
C) I ve III
E) II, III ve IV
Y
Y
8
10
4. Z
7
9
D)
X
1 2
B)
X
BÖLÜM
X
Z
Y
İnsanın dolaşım sisteminde bulunan, I. Aort
12
II. Karaciğer atardamarı
13
III. Üst ana toplardamar
E)
11
14
IV. Böbrek kılcal damarı
X
Z
15
damarlarının kan basıncı sıralaması büyükten küçüğe doğru aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
16
A) I – II – III – IV
B) I – II – IV – III
17
C) II – I – III – IV
D) III – IV – I – II
Y
18
E) III – IV – II – I
19
5. ‹nsanda büyük ve küçük kan dolaşımı ile ilgili,
2. Bir insanın, II. Ana toplardamar III. Aort
II. Küçük dolaşım, kalp ve baş bölgesi arasında, büyük dolaşım kalp ve karın boşluğu organları arasında olur.
IV. Akciğer toplardamarı V. Kapı toplardamarı damarlarından hangi ikisinde solunum gazlarının oksijen ve karbondioksit oranları farklılık göster-
III. Büyük dolaşımda, kan sol karıncıktan çıkıp vücudu dolaştıktan sonra sağ kulakçığa döner. açıklamalarından hangileri doğrudur?
mez? A) I ve IV D) I ve V
B) I ve III E) III ve V
C) III ve IV
A) Yalnız II D) I ve III
B) Yalnız III
DOLAŞIM SİSTEMİ
I. Büyük dolaşımda amaç, dokulara besin ve oksijen götürmek, dokularda oluşan metabolizma artıklarını uzaklaştırmaktır.
I. Akciğer atardamarı
C) I ve II
E) I, II ve III
71
BÖLÜM 1
Dolaşım Sistemi
6. Bir insanın dolaşım sistemine ait,
9. İnsan dolaşım sisteminde kanın,
I. Üst ana toplardamarı
I. Sol kulakçık
2
II. Sağ kulakçık ile sağ karıncık arası
3
III. Aortun sol karıncıktan ayrıldığı bölgesi
4
IV. Akciğer atardamarının sağ karıncıktan ayrıldığı bölgesi
5
yapılarının hangilerinde kapakçık bulunur?
6
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) II, III ve IV
7
II. Sol karıncık III. Sağ kulakçık IV. Sağ karıncık V. Akciğer atardamarı VI. Akciğer toplardamarı
C) I ve III
numaralı yapılardan hangilerindeyken oksijen mik-
E) I, II, III ve IV
tarı, diğer üçünden daha fazladır?
8
7.
10
‹nsan vücudunda kanın, bacaklardan kalbe doğru ilerlemesi sırasında, aşağıdakilerden hangisinin olumlu etkisinden bahsedilemez?
11
A) Toplardamarlardaki tek yönlü kapakçıkların
9
12 13
A) I, II ve VI
B) II, III ve V
C) II, III ve VI
D) III, IV ve V E) IV, V ve VI
B) Yer çekiminin C) Göğüs boşluğunun soluk alma sırasında değişen basıncın
14
D) Kalp kulakçıklarının gevşeme sırasında oluşturduğu emme gücünün
15
E) Bacaktaki iskelet kaslarının
10. İnsanda küçük kan dolaşımı sırasında, kan plazmasında, I. Glikoz II. Oksijen
16
III. Karbondioksit
17 18
8. Kan dolaşım sistemine ait bir damarın yapısı gösteril-
moleküllerinden hangilerinin miktarında artış gözle-
miştir.
nir? A) Yalnız I
19 1
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) II ve III
2
3
DOLAŞIM SİSTEMİ
Numaralı kısımlarla ilgili aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
11. Kalbin kulakçıkları gevşediğinde kan, I. Aort (ana atardamar)
A) 3 numaralı tabaka toplardamarlarda atardamarlardan daha fazla elastik lif içerir.
II. Alt ana toplardamar III. Üst ana toplardamar
B) 1 numaralı tabaka endotelyum olup tüm damarlarda bulunur.
IV. Akciğer toplardamarı V. Akciğer atardamarı
C) 2 numaralı tabaka düz kas yapısındadır.
damarlarından hangileriyle kalbe gelir?
D) Bu damar ile doku sıvısı arasında madde alış verişi olmaz.
A) Yalnız I
E) 2 ve 3 numaralı tabakalar kılcal damarda bulunmaz.
72
1E
2C
3D
4B
5D
B) II ve III
D) I, IV ve V 6D
7B
8A
9A
10B
C) IV ve V
E) II, III ve IV 11E
TEST 1.
3
34
Dolaşım Sistemi
4. ‹nsanda bulunan aşağıdaki damarlardan hangisi,
Aşağıda insan kalbi şematize edilmiştir. 1
4
5
2
7
8
6
2
A) Bacak kaslarındaki karbondioksiti kalbe götüren da-
3 4
B) ‹nce bağırsaktan aldığı B vitaminini karaciğere götüren damar
5
C) ‹nce bağırsaktan aldığı glikozu karaciğere götüren D) Beyinden aldığı kanı kalbe götüren damar
7
E) Akciğere kirli kanı götüren damar
8 9
zengindir? B) 1, 2, 3 ve 4
C) 5, 6, 7 ve 8
D) 3, 4, 7 ve 8
10 11
5. Kan doku ile ilgili yapılan,
E) 3, 4, 5 ve 6
6
damar
Numaralı bölgelerden hangileri, oksijen bakımından
A) 1, 2, 5 ve 6
1
yapısal olarak diğerlerinden farklıdır?
mar 3
BÖLÜM
12
I. Deney tüpünde bekletilen kanın bir süre sonra pıhtı-
13
laşması II. Rh+ bir embriyonun kanı Rh– anneye geçtiğinde, Rh
14
antijenine karşı Rh antikoru oluşturulması
2. İnsan kalbinde miyokart tabakası kalınlığının, I. Sol karıncık
III. Mikroskopta saf suda bekletilen alyuvarların şişerek patlaması
17
çekleşir?
III. Sağ kulakçık
18
odacıklarında, azdan çoğa doğru sıralaması aşağıda-
A) Yalnız I
B) I – III – II
D) III – I – II
B) Yalnız III
D) I ve III
kilerden hangisinde verilmiştir? A) I – II – III
16
gözlemlerinden hangileri, enzimler yardımıyla ger-
II. Sağ karıncık
15
C) I ve II
E) I, II ve III
19
C) II – I – III
E) III – II – I
6. Tüm atardamarlarda, I. Soluk alma hareketiyle göğüs boşluğu hacminin ge-
sijenlendirilen kan, ilk olarak aşağıdaki damarların hangisinde görülür?
nişlemesi II. Atardamar duvarında bulunan düz kasların kasılması III. Yapısındaki tek katlı endotel tabakası
A) ah damarı B) Üst ana toplardamar C) Akciğer atardamarı D) Akciğer toplardamarı E) Aort
IV. Karıncıkların kasılması ile oluşan basınç verilenlerden hangileri kanın hareketini sağlar? A) I ve III
B) II ve IV
D) II, III ve IV
DOLAŞIM SİSTEMİ
3. İnsanda, solunum organındaki işaretli oksijenle ok-
C) I, II ve IV
E) I, II, III ve IV
73
BÖLÜM
Dolaşım Sistemi İnsan kan dolaşımında 1 mm3 kanda üre miktarının
9. Sağlıklı bir insanın böbrek atardamarında bulunan
en çok olduğu damar, aşağıdakilerden hangisinde
yaşlanmış bir alyuvar hücresi, parçalanmak üzere
2
doğru verilmiştir?
en kısa yoldan karaciğere gidinceye kadar aşağıda
3
A) Böbrek atardamarı
4
B) Karaciğer üstü toplardamar
A) Böbrek toplardamarı
C) Böbrek toplardamarı
B) Alt ana toplardamarı
5
D) Kapı toplardamarı
C) Aort
E) Akciğer atardamarı
D) Akciğer atardamarı
1
6
7.
verilen damarların hangisinden geçmez?
E) Kapı toplardamarı
7 8 9 10
10. ‹nsanda iç dengenin sağlanmasında rol oynayan,
11 12
I. Akciğer
13
II. Beyin III. Böbrek
14
IV. Karaciğer
15
organlarından hangileri, kanın sol karıncıktan başlayıp vücudu dolaştıktan sonra sağ kulakçığa gelirken
16
8. Aşağıda insan kalbi şematize edilmiştir.
izlediği yolda yer alır?
17 I
18
A) I ve III
II
B) I ve IV
D) I, II ve III
C) II ve IV
E) II, III ve IV
19 III
IV VI
11. İnsan dolaşım sistemi ile ilgili, I. Büyük kan dolaşımında temiz kan, akciğer hariç tüm
DOLAŞIM SİSTEMİ
V
74
organlara uğrar. II. Kalp kası doğrudan karıncıklardaki kandan besin ve oksijen alır.
Numaralı kısımların adlandırılması aşağıdakilerden hangisinde yanlış verilmiştir?
III. Kalbin sağ kulakçığındaki kan ile akciğer atardama-
A) I
"
Akciğer toplardamarı
B) II
"
Aort
C) III
"
Sol kulakçık
D) V
"
Sağ karıncık
E) VI
"
Sol karıncık
rındaki kanın niteliği aynıdır. IV. Küçük kan dolaşımı sağ kulakçıktan başlar. ifadelerinden hangileri söylenebilir? A) Yalnız II
B) I ve III
D) II ve IV 1D
2E
3D
4E
5C
6B
7B
8A
9E
10 E
E) I, II ve III 11B
C) I ve IV
TEST 1.
4
35
Dolaşım Sistemi
‹nsanda kapalı dolaşım sisteminin bir bölümü aşağıdaki şekilde gösterilmiştir. Akciğer toplardamarı (IV)
Akciğer atardamarı (III)
BÖLÜM 1
3. İnsan kalbinin çalışması ile ilgili, I. İlk kasılma, sağ kulakçığın üst arka duvarında bulunan sinoatrial düğümün uyarısı ile başlar. II. Vagus sinirinden salgılanan asetilkolin hormonu, kalp atış hızını artırır. III. Otonom sinirleri kesilen bir kalp çalışmaya devam eder. IV. Karıncıkların kasılması sırasında kalp, içindeki kanı atardamarlara pompalar.
2 3 4 5 6 7
Karaciğer atardamarı (I)
Karaciğer toplardamarı (II)
ifadelerinden hangileri doğrudur?
8 A) I ve II
B) II ve III
D) I, III ve IV
C) I ve IV
9
E) II, III ve IV
Kapı toplardamarı (V)
10 11
Açlık durumundaki insanda, hangi numara ile gös-
4. Aşağıda kanın pıhtılaşması özetlenmiştir.
terilen damarda organik besin konsantrasyonu en
Trombositler
azdır? A) I
B) II
C) III
D) IV
12
E) V
13 14
Trombokinaz II
15 Protrombin I
2. Grakte kan damarlarındaki ortalama kan basıncı gösterilmektedir.
K vitamini ve ++ Ca (kalsiyum) III
Trombin IV
16 17 Fibrin VI
Fibrinojen V
18 19
Kan basıncı (mm/Hg)
Numaralı maddelerden hangileri, kanda sürekli bulunup, sadece pıhtılaşma sırasında oluşmaz? A) Yalnız V 0
X
Y
Z
Damarlar
B) I ve V
D) II ve VI
C) II ve IV
E) I, III ve V
I. X ile gösterilen damar, atardamardır. II. Z, vücuttaki kirli kanı kalbin sağ kulakçığına getiren damar olabilir. III. Y ile gösterilen damar, toplardamardır.
5. Kalbin kendi impulsunu üreten ve düzenli çalışmasını sağlayan yapı aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
IV. Y ile gösterilen damarların toplam çap alanı en fazladır.
A) Sinoatrial düğüm
verilenlerin hangileri doğrudur?
C) Miyokart tabakası
A) Yalnız I
B) Yalnız IV
D) I, II ve IV
C) II ve III
E) II, III ve IV
B) Koroner damarlar
DOLAŞIM SİSTEMİ
X, Y ve Z damarlarıyla ilgili,
D) Sempatik sinirler E) Atrioventriküler düğüm
75
BÖLÜM 1
Dolaşım Sistemi
6. Canlı vücudundan çıkarılan kalbin uygun bir çözel-
9. Aşağıdaki şekilde, bir insanın kalp yapısı ve kalple bağ-
tiye konulunca bir süre çalışmaya devam etmesinin nedenini aşağıdakilerden hangisi en iyi açıklar?
2 3 4
A) Sinirlerle bağlantısı kesilse bile kalp bir süre kendi kendine impuls üretebilir.
5
B) Kalbin konulduğu çözeltide, yüreğin çalışması için gerekli enerji vardır.
6
C) Kalp otonom sinirlerle yönetilmektedir.
lantılı olan damarları gösterilmiştir. st ana toplardamar
Akciğer atardamarı
Aort
Akciğer toplardamarı Sağ kulakçık Sol kulakçık
D) Kalpteki kan miktarı fazladır.
7
Alt ana toplardamar
E) Kalp canlılığını kaybetmemiştir.
Sol karıncık
8 9 Sağ karıncık
10 Şekille ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
11 12
7.
İnsan dolaşım sistemleriyle ilgili aşağıdaki özellikler-
A) Kirli ve temiz kan birbirine karışmaz.
den hangisi doğru değildir?
B) Akciğer atardamarı, sağ karıncıktaki kirli kanı akci-
13
ğerlere götürür.
A) Kanın atar, kılcal ve toplar damarlarda dolaşması
14 15 16
C) Temiz kan, akciğer toplardamarları ile kalbe getirilir.
B) Kanın solunum gazları, sindirim ürünleri ve metabolik artıkları taşıması
D) Kalpteki temiz kan, aort ile organlara gönderilir.
C) Solunum organında temizlenen kanın doğrudan vü-
E) Kalbin kulakçıklarının kasılmasıyla, kanın atarda-
cuda pompalanması
17 18
marlara doğru hareketi sağlanır.
D) Atar ve toplardamarlarda doku hücreleri ile madde alışverişinin yapılmaması E) Kalbin, karbondioksit taşıyan kanı solunum organına
19
pompalaması
10. Vücudumuzdaki kan, DOLAŞIM SİSTEMİ
8. Kapalı dolaşım sistemine sahip olan bir canlıda,
I. Akciğer atardamarı
kan, atardamarlardan toplardamarlara doğru ilerler-
II. Akciğer kılcal damarı
ken aşağıdakilerden hangisinde değişiklik olması beklenmez?
III. Aort IV. Doku kılcalları
A) Oksijen miktarı
damarlarının hangilerinden geçerken içindeki kar-
B) Karbondioksit miktarı
bondioksit miktarı azalır, oksijen miktarı artar?
C) Kan basıncı D) Kanın akış hızı
A) Yalnız I D) II ve IV
E) Hemoglobin miktarı
76
B) Yalnız II
1E
2D
3D
4E
5A
6A
7C
8E
9E
E) III ve IV 10 B
C) I ve II
TEST 1.
5
36
Dolaşım Sistemi
Aç bir insanda kan karaciğer kılcallarından geçerken,
1
3. Bir insanda,
2
Kandaki O2 yoğunluğu Glikoz
Plazmadaki HCO3– miktarı
BÖLÜM
Üre miktarı
3 4 5
Zaman
Zaman
I
Zaman
Zaman
II
6
III
grafikteki oksijen yoğunluğu değişimi aşağıdaki daverilen graklerde gösterilen durumlardan hangileri gerçekleşir? A) Yalnız I
marlardan hangisinde gerçekleşir?
7 8
A) Doku kılcal damarları B) Yalnız III
D) I ve III
C) I ve II
E) II ve III
B) Aort
9
C) Akciğer atardamarı
10
D) Akciğer kılcal damarı
11
E) Böbrek atardamarı
12 13 14
2. Aşağıda sağlıklı bir insanda bulunan damarlar gösteril-
15
miştir.
4. Dinlenme halinde ve egzersiz sırasında bir insanın kalbinin pompaladığı kan miktarı, nabız sayısı ve hücrele-
L
rin oksijen kullanma miktarı aşağıda gösterilmiştir.
16 17 18
Kapakçık
Kan
M K
Dinlenme halinde
Egzersizde
Kalbin pompaladığı kan miktarı
4 – 6 litre
15 litre
Nabız sayısı
80 – 90
130
Hücrelerin O2
250 ml/dk.
1500 ml/dk.
19
kullanma miktarı Tablodaki bilgilere dayanarak,
I. M adlı damarların tamamı kirli kan taşır. II. Kanı kalpten diğer organlara taşıyan damarlar K ile gösterilmiştir. III. Kan ile dokular arasındaki madde alışverişini L adlı damarlar gerçekleştirir. IV. K ile gösterilen damarların tamamı temiz kan taşır.
D) I, II ve III
artar. II. Egzersizde, kalbin pompalandığı kan miktarının artması için kalp kasının kasılma gücü artmış olmalıdır. III. Dinlenme halindeki hücrelerin solunum hızı, egzersizdeki solunum hızından daha yavaştır. yorumlarından hangileri yapılabilir?
ifadelerinden hangileri doğrudur? B) I ve III
I. Egzersiz anında dokuların kullandığı oksijen miktarı
C) II ve III
E) II, III ve IV
A) Yalnız I D) I ve III
B) Yalnız III
DOLAŞIM SİSTEMİ
Bu damarlarla ilgili,
A) I ve II
İnsanda
C) I ve II
E) I, II ve III
77
BÖLÜM 1
Dolaşım Sistemi
5. Aşağıda insan kalbi gösterilmiştir.
8. Sağlıklı bir insanda, kılcal damarlar içindeki kandan, doku sıvısına aşağıdakilerden hangisinin geçmesi
2
beklenmez?
V
3 I
4
IV
A) Akyuvarlar
B) Vitaminler
C) İyonlar
D) Alyuvarlar E) Amino asitler
II
5 6 7
Kalbin sağ tarafı
8
III
I
9. ‹nsanda kalbin çalışmasını etkileyen faktörlerle ilgili
9
aşağıda verilen graklerden hangisi yanlıştır?
Numaralandırılmış bölümlerle ilgili,
10
I. I numaralı damarlar oksijence fakir kan, IV numaralı
11
A)
damarlar oksijence zengin kan taşır.
Kalbin çalışma hızı
B)
Kalbin çalışma hızı
C)
Kalbin çalışma hızı
II. V numaralı damarda kan basıncı en düşüktür.
12
III. II kulakçık, III karıncıktır.
13
Yükseklik
IV. V numaralı damardaki kanın akış hızı, I numaralı damarlara göre fazladır.
14
D)
15
ifadelerinden hangileri doğrudur?
16
A) I ve III
B) I ve IV
D) I, II ve III
17
Asetilkolin miktarı
Kandaki CO2 oranı
Kalbin çalışma hızı
E)
Kalbin çalışma hızı
C) I, III ve IV
E) I, II ve IV
Ortamdaki Sıcaklık (°C)
Kandaki kafein miktarı
18 19
6. İnsanda küçük kan dolaşımı sırasında kan, aşağıda verilen yapıların hangisinden geçmez? A) Alveol kılcalları B) Sağ karıncık C) Üst ana toplardamarı
10. İnsanda,
D) Akciğer atardamarı
I. Kapakçıklı damarlar bulundurma
E) Akciğer toplardamarı
II. Besin taşıma
DOLAŞIM SİSTEMİ
III. Atardamarlara sahip olma IV. Alyuvar içerme
7.
İnsanda, hücrelerin ihtiyacı olan sindirilmiş besinler hüc-
V. Antikor bulundurma
relere kan yoluyla taşınır.
verilenlerden hangileri kan ve lenf dolaşım sistemlerinin ortak özelliklerindendir?
Kan dokunun hücrelere besin taşıyan kısmı aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? A) Akyuvarlar
B) Alyuvarlar
C) Hemoglobin
D) Kan pulcukları
A) II ve V
B) I, II ve V
C) II, III ve IV
D) I, II, III ve IV
E) I, III, IV ve V
E) Plazma
78
1E
2C
3D
4E
5C
6C
7E
8D
9D
10 B
TEST 1.
6
Aşağıdaki şekilde karaciğere ait bir kılcal damarda kan basıncı ve osmotik basıncın değişimi gösterilmiştir.
3. ‹nsanda, kan dolaşımında görev yapan bazı toplardamarların taşıdığı kanın özellikleri tabloda gösterilmiştir.
(mm Hg)
b
Protein Osmotik basınç c
15
Kan basıncı
BÖLÜM 1 2
Damar çeşidi
Taşıdığı kanın özelliği
3
I.
CO2 oranı düşük
4
II.
Üre oranı düşük
III.
Besin oranı yüksek
40 a
25
37
Dolaşım Sistemi
5
Tablodaki toplardamarların bağlı olduğu organlar, aşağıdakilerin hangisinde doğru eşleştirilmiştir?
7
Akciğer
Böbrek
A)
I
II
III
B)
III
I
II
A) a – b arasında, kılcal damardaki oksijen doku sıvısına çıkar.
C)
II
III
I
10
D)
I
III
II
11
B) b – c arasında karaciğer hücrelerinde üretilen üre damar içine geçebilir.
E)
III
II
I
Grakte harerle gösterilen bölgelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Karaciğer
6
8 9
12
C) a noktası birim zamanda kılcal damar dışına süzülen sıvı miktarının en çok olduğu yerdir.
13
D) b noktasında plazma ve doku sıvısı arasındaki madde alışverişi maksimumdur.
14 15
E) c noktasında kana emilen sıvı miktarı en çoktur.
16 17 18 19
4. İnsan kalbinde, 2. Bazı kan damarlarında, kanın oksijen miktarı değişimi grakte gösterilmiştir.
Aort (V)
O2 Basıncı (mmHg) Akciğer toplar damarı (I)
100 80
40
Sol kulakçık (II)
20 I
II
III
IV
V
Damarlar
Numaralı damarlardan hangileri kılcal kan damarı olabilir? A) Yalnız IV
B) II ve IV
D) II, III ve IV
C) I ve V
E) I, III ve V
Alt ana toplar damar (IV)
Sol karıncık (III)
numaralı bölgelerin hangisinde bulunan kanın kar-
DOLAŞIM SİSTEMİ
60
bondioksit miktarı en yüksektir? A) I
B) II
C) III
D) IV
E) V
79
BÖLÜM 1
Dolaşım Sistemi
5. Şekilde sağlıklı bir insanın kalbi şematik olarak göste-
7.
rilmiştir.
Kemiklerin kılcal damarlarından geçen kanda, I. Akyuvar sayısında artma
2
II. Kalsiyum iyonlarının miktarında azalma Akciğer atardamarı
3
III. Glikoz miktarında azalma IV. Oksijen miktarında artma
Aort
4
verilenlerden hangileri gerçekleşebilir?
5 A) Yalnız II
6
B) Yalnız III
D) I, II ve III
I
7
C) I ve IV
E) II, III ve IV
III
8 IV
9 10 11 12
II
Numaralı kısımlarla ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
8. Kalbin çalışması sırasında, I. Atrioventriküler (A.V) düğümün uyarılması
13 14 15 16 17
A) Kan IV. bölgedeyken oksijenin bir kısmını kalp hücreleri kullanır.
II. His demetlerine uyarının yayılması III. Sinoatrial düğümden (S.A) uyarı yayılması
B) II ve IV eş zamanlı kasıldığında yarımay kapakçıkları açılır.
verilenler hangi sırayla gerçekleşir? A) I – II – III
C) I ve III eş zamanlı kasıldığında yarımay kapakçıkları kapalıdır.
18
D) I, II, III, IV aynı zamanda gevşemiş durumdaysa, kalp dinlenmektedir.
19
E) I, II, III ve IV aynı zamanda kasılı halde olmaz.
B) II – III – I
D) III – II – I
C) III – I – II
E) I – III – II
9. İnsan kalbinin çalışma mekanizmasıyla ilgili, I. Kulakçıklar kasılırken, karıncıklar gevşer.
DOLAŞIM SİSTEMİ
II. Karıncıkların kasılmasıyla içindeki kan sadece akciğerlere gönderilir.
6. Bir insanın alt ana toplardamarına verilen işaretli
III. Karıncıklar kasılırken, sol kulakçık temiz kan, sağ kulakçık kirli kanla dolar.
üre molekülü, böbreklere gidinceye kadar aşağıdaki damarların hangisinden en son geçer?
IV. Karıncıklar kasılıp kulakçıklar gevşerken, triküspit ve biküspit kapakçıkları kapalı, yarımay kapakçıkları açıktır.
A) Karaciğer üstü toplardamarı B) Ana atardamar
ifadelerden hangileri doğrudur?
C) Akciğer atardamarı D) Üst ana toplardamarı
A) Yalnız I
E) Böbrek atardamarı
80
B) Yalnız II
D) I, III ve IV 1D
2B
3A
4D
5A
6E
7D
8C
9D
C) III ve IV
E) I, II, III ve IV
TEST 1.
7
38
Dolaşım Sistemi
Grakte, kanın bir damar çeşidinden geçişi sırasındaki basınçları gösterilmiştir.
4. Aşağıda insan dolaşım sistemi şematize edilmiştir.
25
Akciğer toplardamarı (IV)
Protein ozmotik basıncı
15
Mide atardamarı (II)
Kan basıncı Damar
Bu damar aşağıdakilerden hangisi olabilir? A) Karaciğer atardamarı
B) Akciğer atardamarı
C) Alt ana toplardamar
D) Beyin kılcal damarı
1 2
Ana atardamar (V)
Basınç 40
BÖLÜM
Kapı toplardamarı (I)
3 4 5 6 7 8 9
Böbrek toplardamarı (III)
E) Böbrek toplardamarı
10 11
Numaralı damarlardan hangileri yanlış gösterilmiştir?
12
A) Yalnız I
13
B) Yalnız III
D) I, III ve V
C) IV ve V
E) II ve IV
14 15 16
2. Bir canlıda hemoglobin miktarının azalması, ilk olarak aşağıdakilerden hangisinin üretimini azaltır?
17
A) DNA
18
B) Protein D) RNA
C) ATP
E) Glikojen
19
5. İnsanda, I. Fazla doku sıvısını, kana vererek kanın bileşimini koruma
3. Lenf kılcal damarları,
III. Protein metabolizması sonucu üretilen üreyi böbreklere götürme
I. Tek katlı epitel doku bulundurma II. Maddenin tek yönlü geçişi III. Alyuvar bulundurmama
IV. İçerdiği lenfositlerle, vücuda giren mikroorganizmaları etkisiz hale getirme
özelliklerinden hangileriyle kan kılcallarından farklıdır?
verilenlerden hangileri lenf sisteminin görevlerindendir?
A) Yalnız II
A) Yalnız III
D) I ve III
B) Yalnız III E) II ve III
C) I ve II
B) Yalnız IV
D) I, II ve IV
DOLAŞIM SİSTEMİ
II. Yağ asitleri, gliserol ve A, D, E ve K vitaminlerini taşıma
C) I ve III
E) I, II, III ve IV
81
BÖLÜM 1
Dolaşım Sistemi
6. Doku sıvısı normalin üstünde olan bir insanda,
10. Aşırı tuzlu besinler alan bir insanda,
I. Lenf kanallarının tıkalı olması
2
I. Doku sıvısından kana su alınır.
II. Böbreklerin yeterli idrar oluşturamaması III. Doku sıvısında Na+ tutulmasının fazla olması
II. ‹nce bağırsaktan kana tuz geçer.
3
III. Kan basıncı artar.
IV. Kandaki çözünmüş madde miktarının çok olduğu
4 5
durumlarından hangileri bunun nedeni olarak düşünülemez?
6
A) Yalnız III
B) Yalnız IV
D) I, II ve III
IV. Kan hacmi artar. V. Kan osmotik derişimi artar. olaylarının gerçekleşme sırası, aşağıdakilerin hangi-
C) III ve IV
sinde doğru verilmiştir?
E) I, III ve IV
7
A) II – V – I – IV – III
B) II – V – I – III – IV
8
C) II – IV – I – V – III
D) V – I – II – III – IV
9
7.
E) V – I – II – IV – III
İnsan vücudunda, I. Kılcallarda kan basıncının artması
10
II. Kan proteinlerinin artması
11
III. Lenf yolunun tıkanması IV. Doku sıvısı osmotik basıncının azalması
12
11. Lenf sistemiyle ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden
V. Böbreklerin yeterli çalışmaması
hangisi yanlıştır?
13
durumlarından hangileri ödem oluşmasına yol açar?
14
A) I ve III
15
B) II ve IV
D) I, III ve V
A) Lenf sıvısı alyuvar içermediği için renksizdir.
C) II, IV ve V
B) Lenfosit üreterek bağışıklığa yardımcı olur.
E) I, II, III ve V
C) Lenf atardamarlarında lenn akışı çok hızlıdır. D) Sağ bacaktan gelen lenf, sol köprücük altı toplarda-
16 17 18
marına dökülür.
8. ‹nsanda,
E) Lenf toplardamarlarında lenf sıvısının hareketini
I. Kandaki tuz miktarının artması
sağlayan tek yönlü kapakçıklar vardır.
II. Damarların daralması
19
III. Kanda adrenalin miktarının artması verilenlerden hangileri, kan basıncının artmasını sağlar? A) Yalnız III
B) I ve II
D) II ve III
12. ‹nsan vücudunda madde alışverişi yapan tüm kılcal
C) I ve III
damarlarda,
E) I, II ve III
I. Atardamar ucunda kanın osmotik basıncı, toplardamar ucundaki kanın osmotik basıncından daha yüksektir.
DOLAŞIM SİSTEMİ
9. Başın sağ yarısındaki doku sıvısı fazlasının toplanıp
III. Atardamar ucundaki oksijen miktarı, toplardamar
I. Sağ lenf kanalı
ucundakinden daha fazladır.
II. Sol köprücük altı toplardamarı
IV. Toplardamar ucundaki glikoz miktarı, atardamar
III. Peke sarnıcı
ucundakinden daha azdır.
IV. Göğüs kanalı verilen yapılarından hangilerinin katkısı yoktur?
verilenlerden hangileri ortaktır?
A) Yalnız I
A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) I, III ve IV
82
II. Kan basıncı toplardamar ucunda daha azdır.
dolaşım sistemine katılmasında,
C) I ve II
E) II, III ve IV 1D
2C
3E
B) Yalnız II
D) II ve III 4D
5D
6B
7D
8E
9E
10A
C) II ve IV
E) II, III ve IV 11C
12B
TEST 1.
8
Atardamarlar ile toplardamarlar arasında yer alan
4. Sağlıklı bir insanın lenf sisteminin bazı fonksiyonları
kılcal damarlarda kan basıncı değişmeden kalsaydı, I. Dokulara geçen besin ve oksijen miktarı artardı. II. Kanın akış hızı normaldeki hızdan daha düşük olurdu. III. Karbondioksit ve atıkların kana geçişi hızlanırdı. verilen durumlarından hangilerinin gerçekleşmesi beklenmezdi? A) Yalnız I
39
Dolaşım Sistemi
D) II ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
1
şunlardır:
2
i ‹nsanda, lenf düğümlerinde yoğun olarak bulunan
3
lenfositler, vücut savunmasında görev yapar. i Kırmızı kemik iliğinde üretilen lenfositler olgunlaşınca lenf düğümlerine gider. Antijenle karşılaşınca da antijenlerle ilgili bilgileri depolar ve tekrar karşılaşıldığında, antijenleri yok etmede görev alır.
B) Yalnız III
BÖLÜM
i Lenf düğümlerine örnek olarak bademcikler ve da-
4 5 6 7
lak verilebilir.
8
Bu bilgilerle ilgili;
9
I. Bazı akyuvarlar, bademcik ve dalakta patojenleri
10
bekler. II. Lenfositler bağışıklık sistemi için önemli hücrelerdir.
2. ‹nsanda lenf kılcallarının geçirgenliğinin azalmasına bağlı olarak, I. Doku sıvısında biriken küçük proteinlerin miktarı ar-
III. Kırmızı kemik iliğinde olgun lenfosit bulunmaz.
12
ifadelerinden hangileri söylenebilir?
13
A) Yalnız I
tar.
B) Yalnız II
D) I ve II
II. Kan hacmi artar.
11
C) I ve III
E) I, II ve III
III. Kan basıncı artar.
14 15 16
IV. Doku sıvısındaki çözünen maddelerin kana geçişi
17
kolaylaşır. durumlarından hangileri gerçekleşir?
18
A) Yalnız I
19
B) Yalnız III
D) III ve IV
C) I ve II
E) II, III ve IV
5. Hücreler arasındaki doku sıvısının normal miktardan I. Kan plazmasında heparinin bulunması II. Kan plazmasındaki trombositlerin parçalanmamış olması
az olmasına ve sonuçta doku hücrelerinin sıvı kaybederek plazmolize uğramasına, I. Kanın protein osmotik basıncının artması II. Doku sıvısının osmotik basıncının artması
III. Kan plazmasında Ca++ iyonlarının bulunması
III. Lenf kılcallarının tıkanması
IV. Damar yapısındaki endotelin yaralanmamış olması
IV. Kan basıncının düşmesi
verilenlerden hangileri ile açıklanabilir?
durumlardan hangileri neden olur?
A) Yalnız I
A) I ve II
B) I ve II
D) I, II ve IV
C) III ve IV E) I, II, III ve IV
D) I ve IV
B) II ve III
DOLAŞIM SİSTEMİ
3. Damar içinde dolaşan kanın pıhtılaşmaması,
C) III ve IV
E) II ve IV
83
BÖLÜM 1
Dolaşım Sistemi
6. Kalbin sol karıncığının kasılması ile aorta geçen kanın
8. Büyük kan dolaşımıyla ilgili kan damarları aşağıda gös-
damar çeperine yaptığı basınca “büyük tansiyon”, sol
2
karıncığın gevşemesi sırasında kanın aort damarına
3
yaptığı basınca “küçük tansiyon” denir.
terilmiştir. Kılcal damar
7 8 9
80 60
Toplardamarlar
I. bölge
II. bölge
Şekildeki damarlarda ok yönünde, verilen olaylardan
Küçük tansiyon
hangisinin gerçekleşmesi beklenmez?
40 20
A) I. bölgede, damardaki oksijen miktarı azalır.
0
B) I’den II’ye doğru protein osmotik basıncı artar.
Sol karıncıktan itibaren kanın katettiği uzaklık
10
Toplardamar
Atardamar Küçük toplardamarlar
6
100
Kan bası ncı (mm Hg)
120
Aort
Kılcal damarlarlar
tansiyon
5
Küçük atardamarlar
Kan Basıncı Büyük
4
C) II. bölgede, doku sıvısındaki karbondioksit miktarı
11
Grakteki bilgilere dayanarak aşağıdakilerden han-
12
gisi söylenemez?
13
A) Toplardamarlarda kan akış hızı, diğer damarlardan
azalır. D) I. bölgede, damardaki glikoz miktarı azalır. E) I. bölgedeki damarda kan basıncı, II. bölgedekinden fazladır.
düşüktür.
14
B) Toplardamarların farklı bölgelerinde, kan basıncı
15
farklıdır. C) Atardamarların farklı bölgelerinde, kan basıncı fark-
16
lıdır.
9. Aşağıdaki tüpte, pıhtılaşması önlenmiş kanın santrüfüj
17 D) Kan basıncı, kalbe en yakın toplardamarlarda en dü-
edildikten sonraki durumu görülmektedir.
şük düzeye ulaşır.
18
E) Kılcal damarlarla toplardamarlarda, büyük ve küçük
19
IV
tansiyon ölçülemez.
III II I
7.
‹nsanda, dolaşım sisteminden doku sıvısına doğru ağır ve devamlı olarak protein kaybı vardır. Yaklaşık olarak
Numaralı bölgelerle ilgili verilen aşağıdaki bilgiler-
plazmanın sahip olduğu proteinin % 4’ü bir saatte doku
den hangisi doğru değildir?
sıvısına geçer.
A) I. bölgede bulunan hücreler solunum gazlarını taşı-
DOLAŞIM SİSTEMİ
Proteinlerin dolaşım sistemine dönmesini sağlayan
mada görevlidir.
en önemli sistem aşağıdakilerden hangisinde veril-
B) II. bölgede bulunan hücreler çekirdekli ve renksizdir.
miştir?
C) I. bölgede bulunan hücreler lenf düğümlerinde üretiA) Kan dolaşım sistemi
lebilir.
B) Sinir sistemi
D) IV. bölgede bulunan sıvıda, su, mineraller, besin mo-
C) Boşaltım sistemi
nomerleri ve proteinler bulunur.
D) Solunum sistemi
E) III. bölgede bulunan hücreler, kanın pıhtılaşmasında
E) Lenf sistemi
84
görevlidir. 1D
2A
3D
4E
5D
6A
7E
8B
9C
TEST 1.
1
40
Bağışıklık Sistemi
1
4. Aşı ve serumla ilgili,
Bağışıklık sistemiyle ilgili, I. Virüslere karşı interferon üretilmesi
I. Aşı doğal bağışıklık sağlarken, serum yapay bağışıklık sağlar.
II. Göz yaşındaki lizozim etkinliği
II. Aşı koruyucu, serum tedavi edicidir.
IV. Bazolin histamin üretmesi
III. Aşı ile vücutta bulunan antikorları yok etmek amaçlanır.
özelliklerden 1. savunma hattı (K) ile 2. savunma hattında (L) bulunanların eşleştirmeleri aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? K _____
2 3
III. Makrofajların fagositoz yapması
V. Tükürük etkinliği
BÖLÜM
4 5
bilgilerinden hangileri yanlıştır? A) Yalnız I
6
B) Yalnız II
D) I ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
L _____
7 8 9
A) I, II, III
IV, V
B) II, IV, V
I, III
10
C) I, II, IV
III, V
11
D) II, V
I, III, IV
E) II, III
I, IV, V
12
5. Grakte farklı zamanlarda bir bireyin kanındaki antikor miktarı değişimi gösterilmiştir.
13 14 15
Antikor miktarı
16 a antikoru
17
2. Aşağıda verilen akyuvar çeşitlerinden hangisinin b antikoru
görevi yanlış verilmiştir? A) B – lenfosit
"
Antikor üretme
B) Bazol
"
Fagositoz yapma
C) Nötrol
"
Fagositoz yapma
D) T – lenfosit
"
Mikroplu hücreyi tespit etme
E) Monosit
"
Fagositoz yapma
0
5
10
15
20
25
30
Zaman (gün)
18 19
antijen a antijen b girişi girişi
Grakle ilgili, aşağıda verilenlerden hangisi söylenemez?
da giren antijen miktarından daha çoktur. B) a antikorunun oluşumuna sebep olan antjen, vücuda ikinci kez girdiğinde daha büyük bir antikor tepkisi olur.
3. İnsan bağışıklık sisteminde, 3. savunma hattında görevli akyuvar aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? A) Bazol
C) 10 – 15 günler arası, b antikorunun oluşumuna neden olan antijen, kuluçka döneminde olabilir. D) a antikorunun etkili olduğu antijen, bireyin vücuduna
B) Nötrol
D) Lenfosit
C) Eozinol
E) Monosit
BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ
A) 20. gün vücuda giren antijen a miktarı, 0. gün vücu-
iki kez bulaşmıştır. E) a ve b antikorları, farklı antijenlere karşı üretilmiştir.
85
BÖLÜM 1
Bağışıklık Sistemi
6. İnsan vücudunda,
8. İnsanda görülen bağışıklık çeşitleri aşağıda gösterilmiştir.
I. Mideden salgılanan HCl
2
II. Dış kulak yolunda üretilen sarımtırak sıvı
I. Doğuştan kazanılan bağışıklık
3
III. Gözyaşı bezlerinin salgıladığı sıvı
II. Serum ile kazanılan bağışıklık
4
IV. Üst solunum yollarında üretilen mukus
5
salgılarından hangileri doğal bağışıklık sağlar?
6
A) Yalnız I
B) I ve III
D) I, II ve III
7
III. Aşı ile kazanılan bağışıklık Verilen bağışıklıkların en uzun süreli olandan en kısa süreli olana doğru sıralaması aşağıdakilerden hangisinde gösterilmiştir?
C) II ve IV
E) I, II, III ve IV
A) I – II – III
B) I – III – II
D) III – I – II
C) II – I – III
E) III – II – I
8 9 10 11
9. Mikrobik bir hastalık geçirmekte olan bir insanda,
12
I. Akyuvar sayısında artma
13
II. Soluk alışveriş hızında artma
14 15
III. Vücut ısısında artma
7.
Grak farklı antikorların miktarını göstermektedir.
IV. Kan pulcuklarında artma olaylarından hangisi gerçekleşmez?
16 Kandaki antikor miktarı
17
I
A) Yalnız I
II
B) Yalnız II
D) Yalnız IV
C) Yalnız III
E) I ve IV
18 19 t1
Zaman
t2
I. mikrobun antikoru II. mikrobun antikoru
10. Belirli bir hastalığa yol açan bir mikroorganizma (anti-
BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ
jen), zayıatılarak birkaç hafta arayla artan dozlarda Grağe bakılarak aşağıda verilenlerden hangisi söy-
keçi ve at gibi hayvanlara enjekte ediliyor. Belli bir süre
lenemez?
sonra bu hayvanlardan kan alınarak pıhtılaştırılıyor.
A) t1’de I. antikorun oluşumunu sağlayan mikrop, vücu-
Pıhtının üzerinde kalan sıvı için,
da ilk defa girmiş olabilir.
I. Hastalık etkenine karşı oluşturulmuş antikorları taşır.
B) I. antikorun mikrobu daha önce aşı olarak vücuda
II. Hasta insana verildiğinde pasif bağışıklık sağlar.
girmiş olabilir.
III. Bir tüp içeresinde bu hastalığa neden olan antijen ile karıştırılırsa çökelti oluşur.
C) I. antikor hastalık anındaki maksimum düzeye göre zamanla azalır.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
D) II. antikor, t2 ‘de serum ile verilmiş olabilir.
A) Yalnız I
E) II. antikorun mikrobu, t1 ile t2 arasında vücuda girmiş
D) II ve III
olabilir.
86
1D
2B
3D
4D
B) Yalnız II
5A
6E
7A
8B
9D
C) I ve III E) I, II ve III
10 E
TEST 1.
2
41
Bağışıklık Sistemi
Hastalık etkeni olan bir bakterinin, insan vücuduna girişinden iyileşmenin tamamlanmasına kadar geçen sürede meydana gelen değişimler graklerde gösterilmiştir.
3. Vücuduna hastalık yapabilecek dozda patojen bak-
1
teri giren bir insanda, vücut sıcaklığı, kandaki an-
2
tikor miktarı ve akyuvar sayısının değişimiyle ilgili aşağıda verilenlerden hangisi doğru olur?
Kuluçka Hastalık İyileşme
Vücut sıcaklığı
Vücut ısısı
10
Günler
20
Antikor miktarı
Akyuvar sayısı
A) Değişmez
Artar
Artar
B) Artar
Artar
Artar
C) Artar
Değişmez
Artar
D) Artar
Değişmez
Değişmez
E) Değişmez
Artar
Değişmez
3 4 5 6 7
Bakteri
10
BÖLÜM
Günler
20
8 9
Antikor miktarı
10 10
11
Günler
20
12 Bu grafiklere dayanarak, aşağıdakilerden hangisine
13
ulaşılamaz?
14 A) Hastalık sürecinde antikor üretimi hızla artar.
15
B) Hastalık başlangıcında bakteriler hızla çoğalır. C) Kuluçka süresi boyunca vücut sıcaklığında artış ol-
16
4. Aşağıdaki grak, X, Y ve Z bakteri türlerinin birey sayı-
maz. D) İyileşme sürecinde vücuttaki bakteri sayısında bir artış olmaz.
larında, ortamdaki bir antibiyotiğe bağlı olarak meydana
17
gelen değişimleri göstermektedir.
18
E) Hastalıktan sonra vücuttaki antikorlar tamamen yıkı-
19
lır.
Birey say›s›
Z Y X
2. Aşağıda üç farklı kişinin bazı hastalıklarla ilgili durumu belirtilmiştir.
Grakteki bilgilere dayanarak,
I. Verem hastalığı geçirmekte olan
I. Antibiyotiğe direnci en fazla olan bakteri türü Z’dir.
II. Kabakulak hastalığına yakalanmamış
II. Bakteri türlerinden üçünün de antibiyotiğe dirençli bireyleri vardır.
III. Kızamık hastalığı geçirmiş Bu kişilerden hangilerine ilgili hastalığın aşısının ya-
ifadelerinden hangileri doğrudur?
pılması uygun değildir? A) Yalnız I D) I ve II
III. X ve Y türlerinin bu antibiyotiğe dirençleri aynıdır.
B) Yalnız II E) I ve III
C) Yalnız III
A) Yalnız I D) I ve II
B) II ve III
BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ
Antibiyotik miktar›
C) I ve III
E) I, II ve III
87
BÖLÜM 1
Bağışıklık Sistemi
5. İnsanda bağışıklığı sağlayan aşı ve serumla ilgili
7.
aşağıdaki ifadelerinden hangisi yanlıştır?
a. Oluşturdukları hastalık belirtileri birbirinden farklıdır.
2 Aşı
3
b. Mikrop çeşitlerinin insan vücuduna girmesi sonucu
Serum
A) Zayıatılmış antijen içerir.
hastalık belirtilerinin oluşmasına kadar geçen süre farklılıklar gösterir.
Antikor içerir.
4 B) Sağlıklı insana uygulanır.
Hastalığı geçirmekte olan kişilere uygulanır.
C) Mikrop öldürücü madde
Antikor üretici madde içerir.
5 6
Patojen olan mikroorganizmalarla ilgili,
içerir.
7
D) Aktif bağışıklık sağlar.
Pasif bağışıklık sağlar.
8
E) Hastalıktan koruyucu
Tedavi edicidir.
c. Kuduz virüsü sinir sistemine, su çiçeği virüsü deriye yerleşip çoğalabilir. a, b, c bilgileri; I. Her mikroorganizmanın etkisi aynı değildir. II. Her mikroorganizma vücudun belirli bir bölgesine yerleşir. III. Kuluçka evresi mikroorganizmanın çeşidine, sayısı-
özelliktedir.
9
na ve konağın direncine bağlıdır. ifadelerinden hangileriyle doğru eşleşir?
10 11
a
b
c
A)
I
III
II
12
B)
I
II
III
13
C)
II
III
I
14
D)
III
II
I
E)
II
I
III
15
6. Aşağıda I. grak serum verilen, II. grak aşı yapılan kişilerin kan plazmalarındaki antikor miktarlarının zamana
16
bağlı değişimini göstermektedir.
17 Kan plazmas›ndaki antikor miktar›
Kan plazmas›ndaki antikor miktar›
18
8. Virüs ve bakteri gibi enfeksiyon yapan etkenlerden ko-
19
runmak için virüs veya bakterinin küçük dozlarda ısıtılıp öldürülerek ya da enfeksiyon yapma yeteneği azaltılat
t Serumun verildi¤i an
Serumun verildiği an
rak sağlıklı kişilere verilmesi uygun olur.
Aş›n›n yap›ld›¤› an
Uygulanan bu işlem, aşağıdakilerden hangisiyle adlandırılır?
II
I
Bu durumlarla ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi
A) Serum
B) Doğal bağışıklık
C) Aşı
D) Fagositoz
BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ
yapılamaz?
E) Pasif bağışıklık
A) Serum verilen kişinin kan plazmasındaki antikor miktarı, serumunun veriliş miktarına bağlıdır. B) Serum antikor içermektedir. C) Aşı, kişide antikor oluşumuna neden olur.
9. Aşağıdaki maddelerden hangisi insanda aktif bağı-
D) Serumla verilen antikorların koruyuculuğu, aşı ile
şıklık sağlamaya yardımcı olur?
oluşan antikorlara göre daha yüksektir.
A) Antijen
E) Aşı yapılan kişi, aşı ile igili hastalığı daha önce geçirmemiştir.
88
B) Antitoksin
D) Antibiyotik 1E
2E
3B
4A
5C
6D
7A
8C
9A
E) Vitamin
C) Serum
TEST 1.
1
42
Solunum Sistemi
Aşağıda insanın solunum sistemi şematize edilmiştir.
1
3. İnsandaki solunum sistemi ile ilgili, I. Soluk alıp verme hızı omurilik soğanındaki solunum
K
merkezleri ile denetlenir. II. Solunumu denetleyen temel madde karbondioksittir. III. Kanda karbondioksit yoğunluğu artarsa, pH miktarı-
L
BÖLÜM
da artar.
2 3 4 5
IV. Yükseklere çıkıldıkça oksijen yoğunluğu azalır ve
6
solunum yavaşlar.
7
ifadelerinden hangileri söylenebilir? M
A) I ve II
B) II ve III
D) II, III ve IV
C) I ve III
E) I, III ve IV
Akciğerle ilgili,
8 9 10
I. K’nın yapısında kıkırdak halkalar bulunur.
11
II. L, tüm hayvanlarda bulunur. III. M, soluk borusudur.
12
ifadelerinden hangileri doğrudur?
13
A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) II ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
4. Soluk verme sırasında,
14
I. Diyafram kubbeleşir.
15
II. Kaburga kasları gevşer.
16 III. Karın içi hacmi daralır. IV. Karın içi basıncı artar.
17
olaylarından hangileri gerçekleşir?
18
A) I ve II
B) I ve III
D) II, III ve IV
C) II ve IV
19
E) I, II, III ve IV
2. Deniz seviyesinden yükseklere çıkan bir insanda, alyuvar sayısı, ortamdaki oksijen miktarı ve soluk alışveriş hızı ile ilgili,
Solunum h›z›
5. İnsanda, I. Sıcaklık
Yükseklik I
Yükseklik
Yükseklik
II
III
graklerden hangileri doğru çizilmiştir? A) Yalnız I D) II ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
II. Karbondioksit miktarı III. Oksijen miktarı değişkenlerinden hangilerinin ortamdaki artışı, soluk alışverişini hızlandırmaz? A) Yalnız I
B) I ve III
D) Yalnız III
SOLUNUM SİSTEMİ
Ortamın oksijen miktar›
Alyuvar say›s›
C) II ve III
E) I, II ve III
89
BÖLÜM 1
Solunum Sistemi
6. Bir insanda soluk alma sırasında gerçekleşen olay-
9. Öğretmen, “akciğer kılcallarından geçmekte olan kanın oksijen, pH ve karbondioksit miktarları değişimini grakle gösteriniz.” dediğinde yirmi kişilik sınıfta sadece beş öğrencinin grak çizdiğini görmüştür.
lar ile ilgili,
2
I. Diyafram kası kasılır.
3
II. Akciğerdeki hava basıncı artar.
4
III. Göğüs boşluğu genişler.
Öğretmen aşağıdaki graklerden hangisini çizen öğrenciye yüksek not vermiş olmalıdır?
IV. Kaburgalar arası kaslar gevşer.
A)
5
B)
Miktar
ifadelerinden hangileri doğrudur?
O2
Miktar
O2
pH
6 A) Yalnız I
7
D) I ve III
B) Yalnız II
pH
C) II ve IV
CO2
CO2
E) II, III ve IV Zaman
Zaman
8
C)
9
Miktar
D)
CO2
Miktar
O2
10 CO2 pH
O2 pH
11
Zaman
Zaman
12 E)
13
7.
Miktar
pH
İnsanda diyafram kasının kubbe şeklini alması,
14
CO2
I. Soluk verme
O2
15
II. Kaburgalarda aşağı inme
16
III. Akciğer iç basıncında yükselme
17
IV. Akciğer hacminde azalma
18 19
Zaman
durumlarından hangilerinin ortaya çıkmasına neden olur? A) Yalnız I D) III ve IV
B) Yalnız II
10. İnsanda akciğer iç basıncının değişim graği gösteril-
C) I ve III
miştir.
E) I, II, III ve IV
Akciğer iç basıncı
SOLUNUM SİSTEMİ
Zaman
Grafiktekten yararlanarak, I. Akciğer hacminin artması
8. Aşağıdakilerden hangisi insan solunum sisteminin
II. Soluk alma
görevlerinden biri değildir?
III. Karbondioksitin dışarı atılması
A) Koku alınmasını sağlama
olaylarından hangilerinin aynı zaman diliminde gerçekleştiği sonucuna ulaşılır?
B) Katabolik ürünlerin tamamını dışarı atma C) Ses oluşumunu sağlama
A) Yalnız II
D) Mikropların vücuda girişini önleme
D) II ve III
E) Kanın pH’ını dengeleme
90
B) Yalnız III
1A
2E
3A
4A
5B
6D
7E
8B
9A
C) I ve II E) I, II ve III
10 C
TEST 1.
2
43
Solunum Sistemi
BÖLÜM
4. İnsanlardaki hemoglobin ile ilgili aşağıdaki özellik-
Bir insanda,
1
I. Kandaki oksijen miktarının artması
lerden hangisi yanlıştır?
II. Metabolik faaliyetlerin hızlanması
A) Kana kırmızı renk verir.
III. Deniz seviyesinden yükseklere çıkılması
B) Kan plazmasında bulunmaz.
IV. Kandaki karbondioksit miktarının artması
C) Kanın oksijen taşıma kapasitesini artırır.
4
D) Yapısında demir elementi bulunur.
5
V. Kalorisi bol besinlerin yenilmesi durumlarından hangileri solunum hızını artırmaz? A) Yalnız V
B) I ve III
D) II, IV ve V
2 3
E) Yapısında glikozit ve esker bağı bulunur.
6
C) I ve V
7
5. Ağır egzersiz yapan bir insanda,
E) I, II, III ve IV
8
I. Kanda karbondioksit miktarı artar. II. Kan pH’ı düşer.
9
III. Soluk alıp verme hızı artar.
2. İnsanın solunum organlarıyla ortama attıkları mad-
10
IV. Dolaşım hızlanır.
I. Karbondioksit
olaylarının meydana geliş sırası, aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?
II. Su
A) I – II – III – IV
B) I – II – IV – III
III. Ürik asit
C) II – I – IV – III
D) II – I – III – IV E) III – I – II – IV
deler arasında,
IV. Amonyak
11 12 13 14
V. Tuz
15
moleküllerinden hangileri bulunur? A) I ve II
B) I ve III
D) I, II, IV ve V
6. Bir insanda dağa tırmanma sırasında oksijen miktarının C) II, III ve IV
zamana bağlı değişimi grakteki gibidir.
E) I, III, IV ve V
16 17
Ortamın O2 miktarı
18
N
19
3. Kan dokuda gerçekleşen, Zaman
t1 Karbonik anhidraz
–
Karbonik anhidraz
–
II. H+ + HCO3 → H2CO3 ––––––––––––––→ CO2 + H2O
İnsanın t1’den sonra kanındaki oksijen miktarı hangi grakle gösterilebilir? A) Kanın
B) Kanın
O2 miktarı
tepkimeleriyle ilgili, aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?
N
B) II. tepkime akciğer kılcallarında gerçekleşir.
t
N t
t1
D) Kanın
O2 miktarı
2
N
t
t1
E) Kanın
O miktarı
+
C) I. tepkimenin sonunda oluşan H iyonları alyuvarlar– da, HCO3 ise plazmada taşınır.
O2 miktarı
N
t1
A) I. tepkime doku kılcallarında olur.
C) Kanın
O2 miktarı
SOLUNUM SİSTEMİ
I. CO2 + H2O ––––––––––––––→ H2CO3 → H+ + HCO3
N
D) Hem I, hem de II. tepkime alyuvar içinde gerçekleşir. –
E) Karbonik anhidraz enziminin substratı HCO3 ‘tür.
t1
t
t1
t
91
BÖLÜM 1
Solunum Sistemi
7.
10. ‹nsan kanında bulunan olgun alyuvar hücreleri,
İnsanlarda, I. Derin nefes almak
I. Enzim bulundurma
2
II. Düzenli egzersiz yapmak
II. Antijenik özellik gösterme
3
III. Sempatik sinir etkinliğinin artması
III. Hemoglobin sentezleme
4
özelliklerinden hangileri, oksijenden yararlanma miktarını arttırır?
IV. Karbondioksit bağlama özelliklerinden hangilerine sahiptir?
A) Yalnız II
A) Yalnız III
5 6
B) Yalnız III
D) II ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
B) Yalnız IV
D) I, II ve IV
C) II ve III
E) I, II, III ve IV
7 8 9
11. Tüm omurgalılarda alyuvar içinde hemoglobin bulunur.
10 11 12
Bazı omurgasızlarda ise hemoglobin kan plazmasındadır. Bazı omurgasızlarda hemoglobin yerine plazmada kana mavi renk veren hemosiyonin, bazılarında da yeşil renk veren klorokrorin vardır. Bunlar kanın solunum gazlarını taşıyan pigmentleridir.
8. Sağlıklı bir insanda havadan alınan oksijen, I. Plazmadan alyuvara girer. II. Hemoglobin ile birleşir.
13
III. Alveolden, akciğer kılcalındaki plazmaya geçer.
14
IV. Doku kılcalından, doku sıvısına geçer.
15 16 17
Tüm bu pigmentlerin solunum gazlarını taşıyabilme-
V. Hemoglobinden ayrılır.
si için,
olaylarının hangi sırayla gerçekleşmesiyle hücrelere ulaşılır?
II. Alyuvarlar içinde bulunma
A) II – I – III – IV – V
III. Solunum gazları ile zayıf bağlar yapabilme
I. Kırmızı renkli olma
IV. Bakır elementi bulundurma
18
B) II – III – I – IV – V
19
C) III – I – II – IV – V
özelliklerinden hangilerine sahip olmaları gerekir?
D) III – I – II – V – IV
A) Yalnız III
B) I ve II
D) I ve IV
E) III – II – I – V – IV
C) III ve IV
E) II, III ve IV
SOLUNUM SİSTEMİ
12. Aşağıdakilerden hangisi insanların solunum organı için doğru değildir?
9. Aşağıdaki olaylardan hangisi, insanlarda omurilik soğanının kalp atışlarını arttırması yönünde uyarılmasına neden olmaz?
A) Gaz değişim yüzeyleri incedir.
A) Kanda karbondioksit miktarının artışı
C) Gaz değişim yüzeyleri nemlidir.
B) Kandaki asetilkolin hormonu miktarının artışı
D) Solunum organı ile kılcal damar arasındaki gaz değişimi difüzyon ile sağlanır.
B) Gaz değişim yüzeyleri kılcal damarlarla sarılıdır.
C) Aşırı heyecan durumu D) Kanda tiroksin hormonunun artışı
E) Kanı akciğere getiren damarda, akciğerden kanı getiren damara göre pH daha yüksektir.
E) Kan pH’nin düşmesi
92
1C
2A
3E
4E
5B
6B
7E
8D
9B
10 D
11A
12E
TEST 1.
3
44
Solunum Sistemi
İnsanda kanın oksijen taşıma kapasitesi,
4. Derin deniz diplerinden aniden su yüzeyine çıkan
1
dalgıçlarda, vurgun olayının gözlenmesinin nedeni
2
I. Hemoglobin, pigmentinin bulunması
aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
II. Hemoglobinin kırmızı renkli olması
3
III. Hemoglobinin alyuvarlar içinde olması
A) Oksijenin kısmi basıncının azalması
IV. Olgun alyuvarların çekirdeksiz olması
B) Kanda sıvı halde bulunan azotun çözünürlüğünün
4
verilenlerden hangileri sayesinde sürüngenlerden
çok azalması sonucu gaz haline geçerek damarları
daha yüksektir?
tıkaması
A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) I, II ve IV
BÖLÜM
5 6
C) Karbonik anhidraz enziminin bloke olması
C) Yalnız IV
E) III ve IV
D) Karbondioksit miktarının aniden artması
7
E) ETS enzimlerinin denatürasyona uğraması
8 9 10
5. 2. İnsanda solunumla ilgili bazı olaylar verilmiştir.
– Yükseklere çıktıkça hava basıncı azalır. – Yüksek yerlerde oksijen miktarı azdır.
11 12
I. Hemoglobinin CO2 ile birleşmesi
Aşağıdakilerden hangisi, yükseklerde yaşayan sağ-
II. Diyafram kasının kasılıp gevşemesi
lıklı insanlarda bu durumun sonucu olarak gösteri-
13
III. Oksijenin hücrelere alınması
lemez?
14
A) Daha az oksijen kullanmaları
15
B) Nabız sayılarının daha fazla olması
16
IV. Hemoglobinin oksijenden ayrılması Bu olayların hangilerinde ATP harcanır? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I, II ve IV
C) II ve III
E) II, III ve IV
C) Soluk alıp verme hızlarının daha fazla olması D) Kanlarındaki alyuvar sayısının daha çok olması
17
E) Yanaklarının daha kırmızı olması
18 19
3. Bir insanda alyuvar hücreleri, kırmızı kemik iliğinde üretilir. Yapılarında bulunan hemoglobin pigmenti, demir
6. Şekilde bir insanda oksijen ve karbondioksitin taşınması özetlenmiştir.
ve protein içerir. Olgun alyuvarlar kana geçerken çekirdek ve tüm organellerini kaybederler. Böylece daha
(I )
ri Hücreler
Akciğer
Ka
Kırmızı kemik iliğindeki henüz olgunlaşmamış alyu-
nH ü cre l er i z ma
P la
varda, aşağıdakilerden hangisi gerçekleşmez?
V) Hb O 2 ( I ( V) O erimiş 2
A) Demir elementi yönünden zenginleşme B) Ribozomda protein sentezleme C) Yalancı ayak oluşturma D) Oksijenli solunum ile ATP oluşturma E) RNA sentezi yapma
İnsanda numaralarla gösterilen olaylardan hangileri doğrudur? A) Yalnız III
B) I ve II
D) III, IV ve V
SOLUNUM SİSTEMİ
taşıma kapasitesini artırmış olurlar.
Pl a z ücre m le
K an H
a
çok hemoglobin pigmenti bulundurarak kanın oksijen
H CO 3 + ( II ) 2 H, ) H b CO 2 (I I I
C) IV ve V E) II, III, IV ve V
93
BÖLÜM 1 2 3 4 5
Solunum Sistemi
7.
Akciğerlerin hacmi (a) iken soluk vermeye başlayan
10. İnsanlarda olgun memeli alyuvarlarında çekirdek ve
bir insanın, bu andan itibaren üç kez soluk vermesi-
hücre organelleri bulunmadığı halde alyuvar hücrele-
ne bağlı olarak akciğerlerin hacim değişimi, aşağı-
rinde karbondioksit taşınmasında karbonik anhidraz enzimi görev yapar.
daki graklerin hangisindeki doğru verilmiştir? A) Akciğerlerin hacmi a
a
6 7 8
A) Akyuvarlardan alyuvarlara girmiştir.
Akciğerlerin hacmi
B) Olgun alyuvarların ribozomunda sentezlenmiştir.
Zaman
Zaman
C)
Karbonik anhidrazın varlığı, aşağıdakilerden hangisi ile açıklanabilir?
B) Akciğerlerin hacmi
a
C) Olgun memeli alyuvarlarının çekirdekçiği, ribozom sentezleyebilir.
Akciğerlerin hacmi
D) a
9
D) Olgunlaşmadan önce faaliyeti ile üretilmiştir.
Zaman
10
ve
ribozom
E) Fagositoz ile plazmadan alınmıştır.
Akciğerlerin hacmi
E)
11
Zaman
çekirdek
a
12
11. ‹nsanda diyafram kasının iki farklı durumu yandaki şe-
Zaman
kilde gösterilmiştir.
13 14 15 16 17 18 19
8. Karbonmonoksit gazının, insanda zehirlenmeye yol açmasının temel nedeni aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? I
II
A) Beyindeki solunum enzimlerini inhibe etmesi B) Hemoglobin ile tersinin reaksiyon vermemesi
Diyaframın I. ve II. durumuna bakılarak, aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
C) Alyuvarların yapısını bozması D) Kanın asitliğini artırması
A) I. durumda, karın boşluğu hacmi genişler.
E) Kanın pıhtılaşmasına neden olması
B) II. durumda, diyafram kasının boyu kısalmıştır. C) II. durumda, akciğerin iç basıncı artmıştır. D) I. durum, soluk verme anını göstermektedir. E) II. durumda, kalsiyum iyonları sarkoplazmada maksimumdur.
SOLUNUM SİSTEMİ
9. İnsanda akciğerler, I. Nemli iç yüzeye II. Kas yapılı pleura zarına III. Kıkırdak kanallara
–
12. HCO3 iyonlarının alyuvarlara girdiği anda, kan aşa-
IV. Kılcal damarlara
ğıdaki damarların hangisinden geçmektedir?
özelliklerinden hangilerine sahiptir? A) Yalnız I
B) Yalnız IV
D) II ve IV
94
C) I ve II
A) Akciğer atardamarı
B) Doku kılcalları
C) Alveol kılcalları
D) Akciğer toplardamarı
E) I, III ve IV
1C
2B
3C
E) Ana toplardamarlar 4B
5A
6D
7C
8B
9E
10D
11C
12C
TEST 1.
4
45
Solunum Sistemi –
Aşağıdaki damarların hangisinde, kanın HCO3 yoğunluğu en azdır?
5. ‹nsanda solunum sistemiyle ilgili aşağıda verilen
BÖLÜM 1
bilgilerden hangisi doğru değildir?
2
A) Akciğer toplardamarı
A) Sağ akciğer üç, sol akciğer iki lopludur.
3
B) Akciğer atardamarı
B) Soluk borusunun yapısında her zaman açık kalmasını sağlayan kıkırdak halkalar vardır.
4
C) Karaciğer toplardamarı D) Alt ana toplardamar
C) Alveollerin çeperi çok katlı silindirik epitel hücrelerinden meydana gelmiştir.
E) Kapı toplardamarı
D) Akciğerlerin yüzeyi çift katlı pleura zarı ile örtülüdür.
5 6 7
E) Bronş ve bronşçuklarda gaz değişimi olmaz.
8
2. Alyuvarda bulunan solunum pigmenti hemoglobin,
9
I. Solunum gazlarıyla tersinir reaksiyona girme II. Oksijen taşıma kapasitesini arttırma
10
+
III. H ile reaksiyona girebilme
I. Bol miktarda kılcal damar bulundurur.
özelliklerinden hangileri sahiptir? A) I ve II
B) I ve III
D) I, II ve IV
11
6. İnsan solunum organı ilgili,
IV. Kan pH’ını düşürme
II. Alveollerinin iç yüzeyinde alınan havanın dağılması, süzülmesi ve nemlenmesini sağlayan sürfaktan adlı sıvı bulunur.
C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
III. NH3 ve tuz atılımını da sağlayabildiği için boşaltım görevi vardır.
3. Hücresel solunum sonucu oluşan karbondioksitin büyük bir kısmının, akciğerlere taşınma şekli aşağıdakilerden hangisinde gösterilmiştir?
14 15 16 17
ifadelerinden hangileri doğrudur?
18
B) Yalnız II
D) I, II ve IV
B) Alyuvarlarda, H2CO3 (karbonik asit) şeklinde
13
IV. Dışında bulunan pleura, iki katlı olup arasında sıvı ve hava vardır.
A) Yalnız I
–
A) Alyuvarlarda, HCO3 (bikarbonat) şeklinde
12
C) II ve IV
19
E) I, II, III ve IV
C) Plazmada, erimiş CO2 şeklinde –
D) Plazmada, HCO3 şeklinde
7. 4. Sağlıklı bir insanda alveollerdeki oksijenin kılcallara geçmesi, aşağıdaki olaylardan hangisinin gerçekleşmesi sonucunda olur?
Sadece insanlarda değil kara hayvanlarında da solunum organlarının vücut içinde olması, aşağıdakilerden hangisi ile açıklanır? A) Kanda daha çok solunum pigmenti bulundurabilmesi.
A) Dış ortamda oksijenin azalması
B) Solunum yüzeyinin nemli kalması.
B) Diyafram kasının gevşemesi
C) Solunum yüzeyinin genişliğinin sağlanması.
C) Akciğer hacminin azalması
D) Solunum yüzeyinin ince kalmasının sağlanması.
D) Kandaki alyuvar sayısının artması
E) Solunum sisteminin dolaşım sistemi ile bağlantısının sağlanması.
E) Akciğer iç basıncının azalması
SOLUNUM SİSTEMİ
E) Alyuvarlarda, karbominohemoglobin şeklinde
95
BÖLÜM
Solunum Sistemi
8. Soluk vermede diyafram ve kaburgalar arası kasların
11. Alveol kılcallarından geçmekte olan kandaki, bikar-
2
gevşemesi yanında, akciğerlerin “geri yaylanma basıncı”nın da etkisi vardır.
3
Geri yaylanma basıncı,
bonat iyonları, hidrojen iyonları ve oksihemoglobin moleküllerinin miktarlarındaki değişim aşağıdakilerden hangisinde gösterilmiştir?
1
4 5
Bikarbonat iyonları
I. Akciğerin yapısındaki elastik lierin
8
Oksihemoglobin molekülü
II. Pleura boşluğundaki sıvı tabakanın meydana getirdiği yüzey geriliminin
A) Değişmez
Azalır
Değişmez
III. Alveollerin küçülmesinin
B) Artar
Artar
Azalır
faktörlerinden hangilerinin etkisi ile ortaya çıkar?
C) Azalır
Azalır
Artar
A) Yalnız I
D) Azalır
Değişmez
Artar
E) Değişmez
Azalır
Azalır
6 7
Hidrojen iyonları
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) II ve III
9 10 11
9. Akciğerlerdeki iç basıncın zamana bağlı değişimi grakte gösterilmiştir.
12 13
Akciğerlerdeki iç basınç
12. İnsan ve akciğeri olan hayvanlar için bazı grakler ve-
14
rilmiştir.
15
17
Zaman
t
16
I.
II.
İnsanda soluk alışverişi
İnsanda soluk alışverişi
Grakte t anına kadar gerçekleşen olaylarla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
18 A) Kaburga kasları gevşemiştir.
19
CO2 miktarı
B) Karın boşluğu hacmi genişlemiştir.
III.
C) Diyafram kubbe halindedir.
Hayvanlarda metabolizma hızı
Yükseklik
IV.
Akciğerlerin yüzey genişliği
D) Nefes alma gerçekleşmiştir. E) Dış hava basıncı, iç hava basıncından daha azdır. Hayvanlarda enerji ihtiyacı
Kandaki O2 tüketimi
V.
10. Koşmaya başlayan bir insanda,
Hayvanlarda hücrelere taşınan O2 miktarı
SOLUNUM SİSTEMİ
I. Kanın asitliğinin artması II. Hücresel solunumun hızlanması III. Omurilik soğanının uyarılması Alyuvar sayısı
IV. Diyafram kasının çalışma hızının artması olaylarının gerçekleşme sırası aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
graklerinden hangileri doğrudur?
A) I – IV – III – II B) I – III – IV – II C) II – III – I – IV D) II – I – III – IV E) III – IV – II – I
96
1A
2C
3D
4E
A) Yalnız III
B) I ve II
C) II, III ve IV
D) I, II, IV ve V
E) I, II, III, IV ve V 5C
6D
7B
8D
9D
10D
11C
12D
TEST 1.
5
46
Solunum Sistemi
Oksijenin kısmi basıncının değişimine ve sıcaklığa bağlı olarak hemoglobinin oksijen ile bağlanma yüzdeleri gra-
3. Aşağıdaki şemada dış ve iç solunum olayları gösterilmiştir, Dış ortam
3 Besin + O2
Hemoglobinin O2 ile bağlanma yüzdesi
CO2
O2
100 Akciğer
25
6
İç solunum
7 Şemayla ilgili,
I. Sıcaklık 25 °C’den, 45 °C’ye doğru arttıkça kandaki oksijen miktarı azalır. II. Oksijenin kısmi basıncı arttıkça, hemoglobinin oksijene bağlanma yüzdesi sürekli artar. oksijen
ile
bağlanma
I. Dış solunum, akciğer ile hava arasında gerçekleşir.
8
II. Dış solunum, hücresel solunum için gerekli oksijenin
9
vücut içine alınmasını sağlar. III. Dış solunumun görevi, vücut hücreleri için gerekli ATP’yi üretmektir.
10 11
IV. ‹ç solunumda oksijenin hücrelere taşınması kanla
III. Oksijenin kısmi basıncı 75 mmHg, iken 25 °C’de yüzdesi,
45 °C’ye göre daha fazladır. IV. Düşük sıcaklıkta tüm canlıların metabolizma hızı
12
gerçekleşir. yorumlarından hangileri yapılabilir? A) Yalnız II
B) I ve II
D) I, II ve IV
yüksektir.
13 C) III ve IV
14
E) I, II, III ve IV
15
ifadelerinden hangilerine ulaşılır? A) Yalnız I
4
Hücre
O2 nin kısmi basıncı (mm Hg)
Grakteki bilgilere dayanarak,
hemoglobinin
Hücresel solunum
5
HbCO 2
Dış solunum 25 50 75 100
CO2, H2 O, ATP
HbO2
25 °C 29 °C 45 °C
50
1 2
kte görülmektedir.
75
BÖLÜM
B) Yalnız III
D) III ve IV
16 C) I ve III
E) II, III ve IV
17
4. Bir insanın akciğerle bağlantılı damarlardaki kanda bulunan oksijen ve karbondioksit miktarlarının zamana bağlı değişimi grakte gösterilmiştir. Miktar
18 19
O2 CO2
I
masını,
III
Zaman
Grakle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
I. Omurilik soğanının etkinliğinin artması
A) II. zamanda kanın pH’ı artmaktadır.
II. Kanın pH değeri düşmesi
B) I. zamanda kan, akciğer atardamarından geçmektedir.
III. Hücresel solunum hızlanması
C) II. zamanda kan, akciğer alveollerini saran kılcal da-
IV. Kan dolaşımı yavaşlaması
marlardadır.
olaylarından hangilerini etkiler? A) Yalnız I
B) I ve III
D) I, II ve III
D) I. zamanda kanın pH’ı, III. zamandaki kanın pH’ınC) II ve IV
E) I, II, III ve IV
SOLUNUM SİSTEMİ
2. Bir insanda solunum gazlarının alışveriş hızının art-
II
dan çok yüksektir. E) III. zamanda kan, akciğer toplardamarından geçmektedir.
97
BÖLÜM 1
Solunum Sistemi
5. Sağlıklı bir insanın kan pH’ının zamanı bağlı değişimi
7.
grakte gösterilmiştir.
Grakte, bir insanın kan pH değerindeki değişim gösterilmiştir. (Kanın normal pH değeri : N)
2 Kan pH’ı
Kan pH’ı
3 7.4
4
N
5 t0
t1
t2
Zaman
t1
6 7 8 9 10
Grakteki bilgilere dayanarak aşağıdakilerden han-
12
t (zaman)
t4
I. t3 – t4 aralığında, kandaki karbondioksit miktarı mak-
A) Kanda t1 anına kadar laktik asit oranı azalır.
simumdur.
B) t1 – t2 arasındaki karbondioksit miktarı, t0 – t1 aralı-
II. t2’de soluk alıp verme hızının azalmaya başlaması,
ğından çoktur.
kan pH’ının normale çıkmasını sağlamıştır. III. t1 – t2 zaman aralığında, kişi bazal metabolizma ha-
dir.
lindedir.
D) Kan plazmasındaki bikarbonat iyonları derişimi, t1 ve
ifadelerinden hangileri doğru değildir?
t2 anlarında eşittir.
13
t3
Grakle ilgili,
gisi söylenemez?
C) t0 – t1 aralığında kan, doku kılcallarından geçmekte-
11
t2
A) Yalnız I
E) t0 – t1 aralığında alyuvarlarda HbH+ artmıştır.
B) Yalnız II
D) I ve III
C) Yalnız III
E) I, II ve III
14
8. İnsan solunum sisteminde,
15
6. Göğüs kafesi ve diyaframın şekildeki oklar yönünde ha16
reket ettiği gözleniyor.
17 18 19
K olayı
L olayı
K ve L olaylarıyla, I. Diyaframın gevşemesi II. Kaburgalar arası mesafenin artması
Şekildeki hareketin gerçekleşmesinde,
III. Karın boşluğu basıncının artması
SOLUNUM SİSTEMİ
I. Göğüs boşluğunun genişlemesi
IV. Göğüs boşluğu hacminin azalması
II. Omurilik soğanının uyarılması
numaralı olaylar aşağıdakilerden hangisinde eşleş-
III. Oksijenin alveollere dolması
tirilmiştir?
IV. Akciğer iç basıncının düşmesi
K olayı A) Yalnız II
I, III ve IV
verilen olaylar hangi sırayla gerçekleşir?
B) I, II ve III
Yalnız IV
A) II – V – I – IV – III
B) II – V – IV – I – III
C) II ve III
I ve IV
C) II – IV – V – I – III
D) V – IV – III – II – I
D) Yalnız III
I, II ve IV
E) I ve IV
II ve III
E) III – I – IV – V – II
98
L olayı
V. Kaburga ve diyafram kaslarının kasılması
1C
2D
3D
4D
5A
6A
7E
8D
TEST 1.
6
Solunum Sistemi
3. Farklı zamanlarda sağlıklı bir insanın kanındaki karbon-
Bir alveo ve kılcalı şematize edilmiştir.
dioksit miktarı aşağıdaki grakte gösterilmiştir.
Bronşcuk I
III
47
BÖLÜM 1 2 3
CO2 miktarı
4 Kan akış yönü
5
II
6
t1
Alvol Kılcalı
t2
t3
t4
t5
Zaman
7 8
Şekil ile ilgili aşağıda verilenlerden hangisi yanlış-
Grağe göre, hangi zamanda soluk alıp verme hızı-
tır?
nın en yüksek olması beklenir?
A) III numaralı bölgedeki kanın asitliği I numaralı bölge-
A) t1
B) t 2
C) t3
9 10
D) t4
E) t 5
den daha fazladır. B) III numaralı bölgedeki kanda, oksihemoglobin mikta-
11 12
rı azdır.
13
C) II numaralı bölgenin yüzeyi daima nemlidir. D) I ve III numaralı bölgelerde üre miktarı aynıdır.
14
E) I, II ve III numaralı bölgelerin her birinde iç duvar çok
15
katlı epitel hücrelerinden yapılmıştır.
16
4. Aşağıda, havanın akciğerlere dolmasıyla oksijenin hüc2. Bir insanın, soluk alma ve soluk verme sırasında göğüs boşluğu hacmindeki değişimi grakte gösterilmiştir. Göğüs boşluğu hacmi
17
relere ulaşması, açığa çıkan karbondioksitin vücuttan uzaklaştırılması sırasında gerçekleşen tepkimeler veril-
18
miştir.
19
I. CO2 + H2O → H2CO3 II. HbO2 → Hb + O2 –
III. H2CO3 → H+ + HCO3 t2
t3
t4
Zaman
Grakle ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) t1 zaman aralığının sonundaki akciğer iç basıncı, t2 zaman aralığının sonundakinden küçüktür. B) t4 zaman aralığında, akciğerlerdeki alyuvar sayısı artmıştır. C) t3 zaman aralığında, soluk verme olayı gerçekleşmiştir. D) t2 zaman aralığında, diyafram kubbe şeklindedir. E) t1 zaman aralığında, karın boşluğunun hacmi azalmıştır.
IV. Hb + O2 → HbO2 V. H2CO3 → CO2 + H2O –
VI. H+ + HCO3 → H2CO3 Bu tepkimeler havanın alınmasından başlayarak hangi sıra ile gerçekleşir? A) I – III – V – IV – II – VI B) IV – III – II – I – V – VI C) VI – II – III – V – I – IV
SOLUNUM SİSTEMİ
t1
D) IV – II – I – III – VI – V E) V – IV – II – VI – I – III
99
BÖLÜM 1
Solunum Sistemi
5. İnsanda soluk verme sırasında, gerçekleşen aşağı-
8. Bir insanda kandaki bazı değişimler verilmiştir. +
daki graklerden hangisi çizilebilir?
I. Hb + H $ HbH
2 A)
B)
Akciğer hacmi
II. H2O + CO 2 $ H2CO3
Karın iç basıncı
–
+
3
III. H + HCO3 $ H2CO3
4
IV. Hb + O2 $ HbO2 –
V. HCO3 alyuvardan plazmaya geçmesi
5
t
6
C)
D)
Alveol kılcallarındaki O2 miktarı
VI. Hb CO2 $ Hb + CO2
t
Bunlardan doku kılcallarında (M) ve akciğer kılcallarında (N) gerçekleşenler aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
Akciğer hacmi
7
M _____________
8 9
t
10
E)
t
Karın hacmi
N _____________
A) I – II – V
III – IV – VI
B) I – II – III
IV – V – VI
C) III – IV – VI
I – II – V
11
D) I – III – VI
II – IV – V
12
E) II – V – VI
I – III – IV
t
13
9. Aşağıda bir grak gösterilmiştir.
14 15
6. İnsanda akciğerlerle ilgili,
Hemoglobinin O2 doygunluğu (%)
16
HbO2
I. Atardamarla çevrili alveol içerir.
17
II. Omurilik soğanı etkinliği ile çalışır.
18
III. Akciğer toplardamarı ile kalbe kanı iletir.
19
verilenlerden hangileri doğrudur? A) Yalnız II D) I ve III
B) I ve II
C) II ve III
100
Normal metabolizma sırasında hemoglobinden ayrılan O2
80 60
Hızlı metabolizma sırasında hemoglobinden ayrılan O2
40 20 0
E) I, II ve III
20
40
60
Egzersiz Dinlenme sırasında sırasında dokular dokular
80
100
PO2(mm Hg)
Akciğerler
Bununla ilgili,
SOLUNUM SİSTEMİ
7.
100
I. Grak, farklı kısmi O2 basınçlarında insan hemog-
İnsanda solunum sistemi ile ilgili aşağıda verilenlerden hangisi doğrudur?
lobinin O2’le doymuşluk (HbO2) yüzdelerini göstermektedir.
A) Alveol düz kas yapısındadır.
II. Dokudaki O2’nin kısmı basıncı düştükçe, oksihemoglobinin hemoglobin ve O2’e ayrışma eğilimi de
B) Akciğere, akciğer atardamarı ile pH’ı yüksek kan taşınır.
artar.
C) Bronşlar kıkırdak yapılıdır.
III. Bu grağa hemoglobinin ayrışma eğrisi denir.
D) Alveollerin kılcallarının iç yüzeyi su kaybını azaltan bir örtü ile sarılmıştır.
verilenlerden hangileri doğrudur?
E) Kandaki oksijen miktarı omurilik soğanını etkiliyerek solunum hızını düzenler.
A) Yalnız I
1E
2C
3D
4D
B) Yalnız II
D) I ve II 5A
6C
7C
8A
9E
C) Yalnız III
E) I, II ve III
TEST 1.
1
48
Boşaltım Sistemi
5. Üşümekte olan sağlıklı bir insanda aşağıdakilerden
Böbrekte gerçekleşen, I. Süzülme II. Geri emilme III. Aktif boşaltım
2
A) İdrarla glikoz atılması
3
B) Günlük idrar oranının artması
4
C) Katabolik reaksiyonların hızlanması
A) Yalnız I
D) Hücrelere oksijen girişinin hızlanması
D) I ve II
C) Yalnız III
E) II ve III
1
hangisi gerçekleşmez?
olaylarından hangilerinde mitokondri faaliyeti artar? B) Yalnız II
BÖLÜM
5 6
E) Deri altındaki damarların daralması
7 8
2. Derideki ter bezleri yardımıyla ter atılması,
9
I. Deri hücrelerinin rejenerasyonu
10
II. Vücut iç ısısının düzenlenmesi III. Metabolizma artıklarının vücuttan uzaklaştırılması olaylarından hangilerini sağlamada etkilidir? B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) II ve III
–
Aort
12
–
Akciğer toplar
13
–
Böbrek atar
14
damarlarının üçü için de ortak olan özellik aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
3. Karaciğerden çıkan üre,
17
B) Kanın akış hızı
II. Böbrek
18
C) Kan basıncı
III. Akciğer
19
D) Kandaki üre yoğunluğu
organlarından hangi sıra ile geçerek idrar kesesine
E) Kapakçıkların sayısı
ulaşır? A) I – II – III
16
A) Kas ve elastik doku miktarı
I. Kalp
15
B) I – III – II
D) II – III – I
C) II – I – III
E) III – II – I
4. Aşağıdaki damarlardan hangisinin taşıdığı kandaki azotlu artıkların çeşidi ve oranı, böbrek atardamarındakine en fazla benzerlik gösterir? A) Böbrek toplardamarı B) Mide toplardamarı C) Aort D) Bağırsak toplardamarı E) Bacak toplardamarı
7.
İnsanda gerçekleşen terleme olayı ile ilgili, I. Vücuttan su ile birlikte bir miktar tuz da uzaklaştırılır. II. Vücut ısısı düzenlenir. III. Boşaltım ürünü atılır. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I D) II ve III
B) Yalnız II
BOŞALTIM SİSTEMİ
A) Yalnız I
11
6. İnsanda,
C) I ve II
E) I, II ve III
101
BÖLÜM 1
Boşaltım Sistemi
8. Sağlıklı bir insanda böbrek,
10. İnsanda bir organdan geçen kandaki üre değişimi gösterilmiştir.
I. Kanın pH dengesini sağlama
2 3 4
Üre miktarı
II. Kan plazmasının ozmotik basıncını düzenleme III. Uzun süreli açlıkta amino asitten glikoz üreterek kana verme IV. Safra pigmentlerinin dışarı atılmasını sağlama
5 6
süzme
7
olaylarından hangilerinin gerçekleşmesinde görev almaz?
8
A) Yalnız IV
9
Zaman
V. Metabolizma sonucu oluşan atık maddeleri kandan
B) I ve II
D) III, IV ve V
Bu değişim vücudun hangi organında olur? A) İnce bağırsak D) Karaciğer
C) II ve III
C) Mide
E) Böbrek
E) I, III ve IV
11. Boşaltım maddelerinin bir kısmı amino asitlerin parça-
10
lanmasıyla açığa çıkan azotlu artıklardan oluşur. Amino asitlerden, amino grubunun koparılmasıyla hayvan gruplarında; amonyak, üre, ürik asit gibi atıklar oluşur. Bu maddeler, suda ve karada yaşayan canlıların özel boşaltım organlarıyla farklı oranlarda su ile birlikte dışarı atılır.
11 12 13 14 15
B) Akciğer
Bu bilgilere dayanarak, aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılabilir?
9. İnsana ait olan boşaltım sistemi aşağıda gösterilmiştir.
A) Canlılarda oluşan metabolizma atıklarının tümü bol su ile atılır.
16 17
B) Canlılarda oluşan metabolizma atıkları canlının yapısına ve yaşama ortamına göre farklı maddelere çevrilerek atılır.
18 19
C) Canlılarda her çeşit organik monomerin parçalanması sonucu azotlu atıklar oluşur.
I
D) Boşaltım maddeleri her canlıda ürik asit şeklinde dışarı atılır. E) Canlıların tümünde azotlu artıklar böbreklerle dışarı atılır.
II
BOŞALTIM SİSTEMİ
III
102
12. Sağlıklı bir insanın aç olduğu zaman idrarında,
Numaralandırılmış kısımların adlandırılması aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? I
I. Su
II
II. Üre
III
III. Glikoz
A) Üreter
İdrar kesesi
Üretra
B) Üretra
İdrar kesesi
Üreter
C) İdrar kesesi
Havuzcuk
Üreter
D) Havuzcuk
İdrar kesesi
Üretra
E) Üreter
Üretra
İdrar kesesi
1E
2E
3B
4C
IV. İnsulin moleküllerinden hangileri bulunmaz? A) Yalnız I
5A
B) Yalnız II
D) III ve IV 6D
7E
8A
9A
10 E
11B
C) I, II ve IV
E) II ve III 12D
TEST 1.
2
49
Boşaltım Sistemi
4. Böbreğin en küçük süzme birimi olan nefron aşağıda
Sağlıklı bir insanda,
şematize edilmiştir.
I. Amonyaktan üre sentezi II. Nefron kanallarından glikoz ve amino asitlerin geri
1 2
IV
I
emilmesi
BÖLÜM
3
Glomerulus
4
III. Glomerulustan, Bowman kapsülüne suyun geçişi
II
IV. İdrar kesesinin kasılmasıyla, idrarın dışarı atılması
5 III
olaylarından hangileri gerçekleşirken ATP enerjisi
6
harcanır?
7 A) I ve II
B) I ve III
D) I, II ve IV
C) I, II ve III
8
E) I, II, III ve IV
9
2. Azotlu boşaltım atığı olan amonyak (NH3), I. Amino asitlerin hücresel solunumda kullanılması
Şekildeki numaralı bölgeler ile ilgili olarak, aşağıda
10
verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
11
A) I’de yeterli kan basıncı olmazsa IV’ün daraltılması
12
II. Amino asitlerin hormon ve enzim sentezinde kullanılması
sağlanarak Glomerulusdaki kan basıncı yükseltilir. B) II. bölgedeki sıvıda glikoz, amino asit, üre ile su ve
III. Proteinlerin amino asitlere yıkımı
mineral bulunur.
IV. Amino asitlerin glikoza dönüşümü
14
C) I. ve IV. bölgelerdeki kan yoğunlukları aynıdır.
olaylarından hangilerinin gerçekleşmesi sırasında oluşur? A) Yalnız I
D) III. bölgede bazı maddelerin geri emilimi başlar. E) I. bölgede, III. bölgeden farklı olarak kan hücreleri ve
B) Yalnız III
D) II ve IV
13
kan proteinleri bulunur.
C) I ve IV
15 16 17
E) I, III ve IV
18
5. Şekilde dolaşım sisteminin bir bölümü gösterilmiştir.
19
3. Böbrekler, kandaki tuz ve suyun dengede tutulmasını sağlar. Bir insan çok fazla deniz suyu içerse ölür. Çünkü deniz suyunda %3 oranında tuz bulunmaktadır. ‹nsan kanının tuz oranı %1’dir. Böbrekler ancak %2’lik tuz çözeltisini süzebilir. Yutulan deniz suyunun kana geçmesi ile kanın tuz miktarı artar.
I. Hücrelerden ve hücre arası sıvıdan kana, su geçişi olur.
I
Karaciğer
II
III
Böbrek
II. Kanın hacminde ve basıncında artış olur. III. Hem doku sıvısına hem de browman kapsülüne fazla tuz ve su geçer.
V
olaylarından hangilerinin görülmesi beklenir?
Numaralı damarlardan hangisinde amonyak (NH3)
A) Yalnız I
miktarı en azdır?
D) II ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
A) I
B) II
C) III
D) IV
BOŞALTIM SİSTEMİ
Kalp
IV
Böyle bir durumda,
E) V
103
BÖLÜM 1
Boşaltım Sistemi
6. Aşağıdakilerden hangisi, böbreğin yapısında bulun-
9. Şekilde, bir nefron ve damarları gösterilmiştir.
maz?
Glomerulus kılcalı
2 3
A) Malpighi cisimciği
B) Piramit kanalı
C) Havuzcuk
D) Proksimal tüp
X
E) Üretra
4 5 6 7 8
Bowman kapsülü
Y
7.
Grakte üç farklı azotlu atık maddenin zehirlilik derecesi ile bu maddelerin oluşumunda kullanılan enerji miktarı gösterilmiştir.
9
Kan, X’den Y’ye gelene kadar, I. Glikoz
Miktar
II. Su
10
III. Oksijen
11
IV. Üre
12
I
II
III
numaralı moleküllerin miktarındaki değişim aşağı-
Madde Çeşidi
dakilerin hangisinde verilmiştir?
Zehirlilik derecesi Oluşumunda kullanılan enerji miktarı
13
I –––––––––
14 15
Grakte belirtilen maddelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
16 A) Canlıların I. maddeyi, II. ya da III. maddeye çevirerek
17
atmasındaki temel amaç zehir derecesini azaltarak
18
doğayı korumaktır.
II ––––––
III –––––––
IV –––––––––
A) Değişmez
Azalır
Azalır
Azalır
B) Azalır
Artar
Artar
Değişmez
C) Azalır
Azalır
Azalır
Azalır
D) Artar
Artar
Azalır
Artar
E) Değişmez
Azalır
Değişmez
Artar
B) II. ve III. maddeler karasal canlılarının boşaltım artı-
19
ğıdır. C) Boşaltım maddesinin zehirlilik derecesi arttıkça, kul-
10. Bir öğrenci, biyoloji dersinde öğretmene fazla miktarda
lanılan enerji miktarı azalır.
tuzlu ve şekerli besinlerle beslendiğini ayrıca uzun süredir B ve C vitamini içeren haplar kullandığını söylüyor. Bunun üzerine öğretmen, “senin böbreğine giren kanda, böbreğinden çıkana kadar tahtaya yazdığım maddeler nasıl değişir.” diye soruyor.
D) I. madde amonyak olup suda yaşayan canlılarda bol suyla atılır. E) Kuşlar II. madde yerine III. maddeyi atmakla ağırlık
BOŞALTIM SİSTEMİ
problemini çözmüştür.
104
Tahtaya kalkan öğrenci aşağıdakilerden hangisini işaretlerse doğru cevap vermiş olur?
8. Kanın pH seviyesinin ayarlanmasında aşağıdaki or-
(+: artar, –: azalır, 0: değişmez)
ganların hangileri doğrudan etkilidir?
Üre ____
C vitamini _________
CO2 ____
Glikoz ________
–
–
+
–
A) Karaciğer – Akciğer
A)
B) Karaciğer – Böbrek
B)
–
0
–
–
C) Akciğer – Böbrek
C)
0
+
–
+
D) Kalınbağırsak – Akciğer
D)
–
0
0
+
E) Böbrek – Bağırsak
E)
+
–
+
0
1D
2C
3E
4C
5D
6E
7A
8C
9C
10A
TEST 1.
3
Boşaltım Sistemi
Bir insanda ADH (vazopressin) hormonunun normalden az salgılanması, aşağıdakilerden hangisine neden olmaz?
50
4. Sağlıklı bir insanın nefron şekli aşağıda gösterilmiştir. Glomerulus kılcalı (I)
Bowman kapsülü (II)
1 2 3
Giren atardamar
A) Kanda su miktarının azalmasına
BÖLÜM
4
B) Kanın osmotik basıncının artmasına C) Hipertonik idrar oluşmasına
5
D) Suyun geri emiliminin azalmasına
6
E) ‹nsanda su içme isteğinin artmasına
7 Çıkan atardamar
8
2. Karbon atomları işaretlenmiş glikozla beslenen bir kobayda, işaretli karbonlara,
Henle kulpu (III)
9 Toplama kanalı (IV)
10
I. Karaciğerde depo edilen glikojen II. Solunum sonucu açığa çıkan karbondioksit
Nefronun numaralı bölümleri ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
11 12
III. ‹drar ile atılan üre moleküllerinden hangilerinde rastlanabilir?
A) Sağlıklı bir insanda IV. bölgedeki sıvı, fehling çözeltisi (glikoz ayıracı) ile renk değişikliği oluşturmaz.
13
A) Yalnız I
B) Suyun geri emilimi IV. bölgenin üst kısımlarında tamamlanır.
14
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
3. Amonyağın, karaciğerde üreye dönüşmesini sağlayan ornitin devri aşağıdaki şemada gösterilmiştir.
Üre
Ornitin
C) II. bölgeden I. bölgeye madde geçişi olmaz.
15
D) I. bölgedeki amino asit miktarı II. bölgedekinden azdır.
16
E) III. bölgenin uzunluğu, memeli hayvan türlerinde adaptasyon sağladıkları ortama göre farklılık gösterebilir.
17 18 19
NH3 CO2
H2O Arjinin H2O
Sitrülin
H2O
NH3
I. Üre sentezi sırasında amino asit tüketimi olmaz. II. Üre oluşumunda amonyak ve karbondioksit harcanır. III. Karaciğer hücrelerinde üretilen karbondioksitin tamamı akciğerlerden atılmaz. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız II D) I ve III
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
5. İdrarındaki üre miktarı artan bir insanla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Aşırı proteinli yiyeceklerle beslenmiş olabilir. B) Amino asit sentezi hızlanmış olabilir. C) Uzun süre aç kaldığı için enerji kaynağı olarak proteinler tüketiliyor olabilir.
BOŞALTIM SİSTEMİ
Buna göre,
D) Amino asitler glikoza dönüşüyor olabilir. E) Kortizol hormonunun faaliyeti artmış olabilir.
105
BÖLÜM 1
Boşaltım Sistemi
6. Memelilerin böbreklerinde bulunan bir nefronun yapısı
8. İnsan böbreğinin bölümleri aşağıda gösterilmiştir.
aşağıdaki şekilde gösterilmiştir. R bölgesi
2 Distal tüp
3
Getirici atardamar
I
X damarı
II
T bölgesi
4 5
Toplama kanalı
Götürücü atardamar
Y damarı
6 Z kanalı
7 8
Böbrekle ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi doğru değildir?
Henle kulpu
9 Nefronda I. bölgeden II. bölgeye madde geçişini,
10
A) Z kanalındaki sıvıda A vitamini olmaz.
I. Kandaki su miktarının artması
11
B) X, üre miktarı fazla olan kanı böbreğe getirir.
II. Ortam sıcaklığının düşmesi
C) R bölgesinde nefronlar bulunur.
12
III. Getirici atardamarda kan basıncının artması
13
IV. Götürücü atar damarın büzülmesi
D) T bölgesinde, idrar toplama kanalları bulunur. E) Y’deki glikoz miktarı X ile aynıdır.
verilenlerden hangileri arttırır?
14
A) Yalnız III
15
B) Yalnız IV
D) II ve IV
C) I ve III
E) I, II, III ve IV
16
9. Denizde yüzerken bol miktarda tuzlu su yutan bir
17
insanda,
18
I. Doku sıvısının osmotik derişimi artar.
19
II. Kanın osmotik derişimi artar. III. Ödem oluşabilir. olaylar hangi sıra ile gerçekleşir? A) I – II – III
B) I – III – II
BOŞALTIM SİSTEMİ
D) III – I – II
7.
Sağlıklı bir insanda metabolizma olayları sonucu oluşan artıklar aşağıdaki organların hangileriyle dışarı atılır?
I. İdrarla glikoz atılır. II. ‹drar miktarı artar.
A) Karaciğer – Pankreas – Böbrek
III. ADH salgılanması önlenir.
B) Böbrek – İnce bağırsak – Akciğer
olaylarından hangileri gerçekleşir? A) Yalnız II
D) Safra kesesi – Pankreas – Karaciğer
B) Yalnız III
D) II ve III
E) Deri – İnce bağırsak – Akciğer 1C
E) II – I – III
10. Alkol alan sağlıklı bir insanda,
C) Akciğer – Böbrek – Deri
106
C) II – III – I
2E
3E
4D
5B
6E
7C
8E
9E
C) I ve II
E) I, II ve III 10 D
TEST 1.
4
51
Boşaltım Sistemi
İnsanda, karaciğere ait bazı damarlardaki kan basıncının değişimi grakte gösterilmiştir.
4. Böbreketi bir nefronların yapısı aşağıda gösterilmiştir. Bowman kapsülü
3
I
b
c
d Damarlar
Bu damarlarla ilgili,
4 II
5
IV
6 7
I. c damarında, üre miktarı giderek artar.
III
II. b damarında, doku hücrelerine besin geçişi olabilir. III. a damarında, protein osmotik derişimi kan basıncından yüksektir. IV. d damarında, HCO 3– iyonlarının miktarı, a damarına göre daha fazladır.
8 Numaralı kısımlarda üre yoğunluğu, su miktarı ve madde yoğunluğu ile ilgili aşağıdaki karşılaştırmalardan hangisi doğrudur? Üre yoğunluğu
yorumlarından hangileri yapılabilir? A) Yalnız III
B) I ve II
D) I, II ve IV
C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
2. Fazla miktarda protein içerikli besinlerle beslenen
Su miktarı
Glikoz miktarı
Kandaki üre miktarı
B)
Kandaki üre miktarı
C)
D)
Kandaki üre miktarı
E)
11
IV > III
III > II
12
B)
III > I
I > III
I > II
13
C)
I > II
III > IV
II > I
D)
I > III
I > IV
I > III
E)
IV > III
I > III
II > IV
14 15 16 17
Kandaki üre miktarı
t
10
I > IV
18
5. Aşağıda bazı damarlar numaralandırılmıştır. t
9
A)
sağlıklı bir insanın kanındaki üre miktarının zamana göre değişimi, aşağıdaki graklerin hangisinde doğru verilmiştir? A)
1 2
Glomerulus kılcalı
Kan basıncı
a
BÖLÜM
t
1
6
Kandaki üre miktarı
19
kalp t
2
5
t
4
hangisi görülür? A) Amonyağın solunum organından atılması B) Üreme hücreleri ile sindirim ve boşaltım maddelerinin aynı açıklıktan dışarı atılması C) Yumurta ve idrar taşıması D) Erkeklerde sperm ve idrarın aynı kanalda taşınması E) Böbreklerde amonyağın üreye dönüşmesi
Bu damarlardan hangi ikisindeki 1 mm3 kanda üre miktarının aynı olması beklenir? A) 1 ve 4 D) 4 ve 6
B) 1 ve 3
BOŞALTIM SİSTEMİ
3
3. İnsanların ürogenital sistemlerinde, aşağıdakilerden
C) 2 ve 5
E) 2 ve 4
107
BÖLÜM 1
Boşaltım Sistemi
6. Bir kişiye kan yoluyla antibiyotik, ağız yoluyla tüm vita-
9. Sağlıklı bir insanın şekilde görülen boşaltım sistemi
minleri içeren haplar veriliyor.
2
ile ilgili,
Bu kişinin böbreğine ait atar ve doplardamarlarındaki kanın içeriğiyle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
3
II Böbrek atardamarı
4 A) Atardamardaki suda eriyen vitamin miktarı toplardamardan fazladır.
5
Böbrek toplardamarı
B) Toplardamardaki üre miktarı, atardamara göre daha düşüktür.
6 7
IV V
D) Toplardamara göre, atardamarda HCO3– miktarı azdır.
9 10
aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
E) Atardamardaki antibiyotik miktarı toplardamardan fazladır.
11
III
I
C) Toplardamardaki yağda eriyen vitamin miktarı atardamara göre yüksektir.
8
Böbrek
A) III, IV ve V’deki idrarın içeriği aynıdır.
12
B) Böbrek toplardamarında azotlu artık ürün yoktur.
13
C) Hipotalamus, böbrekleri uyararak IV’de depolanan idrarın belli aralıklarla dışarı atılmasını sağlar. D) Böbrek atardamarında karbominohemoglobin miktarı çoktur.
14
7.
17
‹nsanda kanın çeşitli maddeler yönünden dengesinin sağlanması amacıyla gerçekleşen, boşaltım olayları ile ilgili aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
18
A) Deriden, terleme yolu ile su ve tuz atılır.
19
B) Akciğerde, soluk verme ile su buharı ve karbondiok-
15 16
E) I aort, II alt ana toplardamardır.
10. Kandaki ürenin süzülmesi ve uzaklaştırılmasında görevli olan yapılar sıralandığında aşağıdakilerden hangisi en sonda yer alır?
sit uzaklaştırılır. C) Karaciğerin ürettiği safradaki HCO3– bağırsak pH’sını yükseltir. D) Bağırsaklar yoluyla safra, az miktarda tuz ve su atılır.
A) Üreter
B) Havuzcuk
C) Üretra
D) ‹drar kesesi E) ‹drar toplama kanalları
BOŞALTIM SİSTEMİ
E) Böbrekler yoluyla su, tuz, üre, ürik asit ve amonyak uzaklaştırılır.
11. Gereksiniminden fazla su içen bir insanda, I. ‹drarla kaybedilen su miktarının artması III. Böbreklerde suyun geri emiliminin azalması
kapsülüne geçen sıvı analiz edildiğinde, aşağıdaki moleküllerden hangisine rastlanmaz?
olaylarından hangilerinin gerçekleşmesi beklenir?
A) Üre
A) Yalnız I
D) Tuz
108
II. Antidiüretik hormon (ADH) miktarının azalması
8. Bir nefronda, glomerulus kılcallarından bowman
B) Amino asit C) Kreatin E) Fibrinojen 1D
2D
3D
4B
B) Yalnız II
D) I ve III 5B
6C
7C
8E
9A
10 C
C) Yalnız III
E) I, II ve III 11E
TEST 1.
5
52
Boşaltım Sistemi
Sağlıklı bir insanda, böbrek atardamarı ile kanın böbreğe girmesinden, idrar oluşumuna kadar geçen süreçte gerçekleşen olaylarla ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Penisilin türevi ilaçlar endositozla nefron kanallarına alınır.
BÖLÜM
4. Böbrek boşaltım kanalcıklarında glikoz, amino asit gibi
1
yararlı maddelerin geri emilerek idrarla atılması önlenir.
2
Bu olayla ilgili kanal hücrelerinde en fazla etkinliği
3
olan organel aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
4 A) Mitokondri C) Rizozom
B) Golgi D) Endoplazmik retikulum
B) Glikoz, amino asit gibi besin monomerlerinin tamamı aktif taşımayla geri emilir.
E) Lizozom
5 6
C) Suyun % 99’u osmozla geri emilir.
7
D) Bazı boya maddeleri ile iyonlar, aktif boşaltımla nefron tüpüne salgılanır. E) Kandan nefrona geçen ürenin % 50’si geri emilir.
8
5. Sağlıklı bir insanın boşaltım sistemine ait çizilen aşağıdaki graklerden hangisinde, nefronlardaki
9
getirici atardamar (I), glomerulus kılcalları (II) ve
10
nefron toplardamarındaki (III) çeşitli maddelerin de-
2. Böbreklerde bulunan glomerulus kılcalları ile ilgili,
ğişimleri yanlış gösterilmiştir?
11
A)
12
çekleşir. III. Glomerulus kılcallarından Browman kapsülüne kan proteinleri ve kan hücreleri geçemez.
x I
II
B) I ve II
D) II ve III
I
III
Hemoglobin miktarı
C)
13
x II
III
Glikoz miktarı
D) x
x I
II
açıklamalarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I
Üre miktarı
2x
I. Glomerulus kılcalları, atardamar ile toplardamar arasında bulunur. II. Kan basıncı glomerulus kılcalları boyunca çok yüksek olduğu için bu kılcallarda sadece süzülme ger-
B)
Su miktarı
15 16 17
III
I
E)
C) I ve III
14
II
III
18
Albümin miktarı
19
x
E) I, II ve III I
II
III
3. Bazı insanlar neredeyse hiç su içmedikleri halde, vücutBu insanlarla ilgili,
I. Kan basıncının artması
I. Boşaltım kanalcıkları, zengin kılcal damar ağı ile sarılmıştır ve henle kulpu daha uzundur. II. ADH miktarı normalden daha az salgılanır. III. Hipertonik idrar oluştururlar.
D) I ve III
B) Yalnız III
II. Terlemenin artması III. Çok su içilmesi IV. Üşümenin artması verilenlerden hangilerinin gerçekleşmesi, oluşan idrar miktarını artırabilir?
yorumlarından hangileri yapılabilir? A) Yalnız II
6. Sağlıklı bir insanda,
C) I ve II
E) I, II ve III
A) Yalnız II
B) Yalnız III
D) I, III ve IV
BOŞALTIM SİSTEMİ
ları için gerekli olan suyu, sulu besinler yiyerek giderirler.
C) I ve III
E) I, II, III ve IV
109
BÖLÜM 1
Boşaltım Sistemi
7.
2
I. Henle kulpu
3
II. Proksimal tüp
4
10.
Glomerulustan bowman kapsülüne geçen süzüntü içindeki yararlı maddeler,
Pankreas ve böbreğin malpighi cisimciğine ait damarlar ile
I, II ve III numaralı grafiklerde de pankreasa ait damarlarda kan akım yönündeki bazı değişimler gösterilmiştir. Pankreas
Böbrek Kılcal damar
III. Distal tüp
Giren kan
IV. ‹drar toplama kanalı
5 6 7
Pankreasa giren kan
verilen bölümlerinden hangilerinden geri emilir? A) Yalnız II
B) I ve II
D) I, III ve IV
C) I ve III
Malpigi cisimciği
Atardamar
E) I, II, III ve IV
Çıkan kan
Toplardamar Kılcal damar
8
Protein osmotik basıncı
Kan basıncı
Kan akış hızı
9 10 11 12
8. “Glomerulus kılcallarındaki sıvının, glomerulustan bowman kapsülüne geçme hızına süzülme hızı” denir. Sü-
I
15 16
III
I, II ve III numaralı graklerdeki değişimlerin hangileri, malpighi cisimciği ile pankreas kılcal damarlarında ortak olarak gözlenir?
günde 188 litredir. Bu hız, kan basıncına göre değişir.
13 14
II
zülme hızı sağlıklı bir insanda dakikada yaklaşık 130 ml,
Bununla ilgili, I. Soğukta deri altındaki kılcal damarlar büzüleceği için
A) Yalnız I
böbrekte kan basıncı artar ve daha çok idrar oluştu-
B) Yalnız II
D) II ve III
rulur.
C) I ve II
E) I, II ve III
II. Kandaki su miktarı azalırsa, oluşturulan idrar miktarı
17 18
artar.
11. Böbreklerde ve bacak damarlarında kan basıncının değişmesiyle,
III. Sıcak havalarda deri altındaki kılcal damarların genişlemesiyle böbrekte süzüntü miktarı azalır.
19
I. Nefron kanallarından geri emilme II. Malpighi cisimciğinde süzülme
açıklamalarından hangileri doğrudur?
III. Bacakta, doku sıvısındaki artıkların kana geçmesi A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve III
C) Yalnız III
verilenlerden hangileri doğrudan etkilenir?
E) I, II ve III
A) Yalnız III
B) I ve II
D) II ve III
C) I ve III E) I, II ve III
BOŞALTIM SİSTEMİ
12. Böbrek nefronlarında meydana gelen geri emilme olayında,
9. Üre sentezini sağlayan ve ürenin kandan uzaklaştı-
I. Hipoz bezinden salgılanan bazı hormonlar
rılmasını sağlayan organlar aşağıdakilerin hangisin-
II. Adrenal bezlerden salgılanan bazı hormonlar
de sırasıyla verilmiştir?
III. Böbrek tüpçükleri ile kan sıvısı arasındaki yoğunluk farkı
A) Karaciğer – Böbrek
IV. Henle kanalının uzunluğu
B) Akciğer – Böbrek C) Karaciğer – Akciğer
faktörlerinden hangileri etkilidir?
D) Akciğer – Kalınbağırsak
A) Yalnız IV
E) Böbrek – Karaciğer
110
B) I ve II
D) I, II ve IV 1A
2D
3D
4A
5E
6D
7E
8D
9A
10A
11D
C) III ve IV
E) I, II, III ve IV 12E
TEST 1.
6
53
Boşaltım Sistemi
4. Sağlıklı bir insanın vücudunda yeterli su bulunma-
Sağlıklı bir insanda,
masına bağlı olarak ortaya çıkan,
I. Piramit kanalları
BÖLÜM 1 2
II. Havuzcuk
I. Hipotalamusun uyarılması
III. Getirici atardamar
II. Böbrek nefronlarında suyun geri emiliminin artması
IV. Bowman kapsülü
III. Kan osmotik basıncının artması
4
V. Böbrek toplardamarı
IV. Hipoz bezinden salgılanan ADH (antidiüretikhormon) miktarının artması
5
verilenlerden hangilerinde bulunan sıvı, heksoz içermez? A) Yalnız V
B) I ve II
D) I, II ve V
C) III ve IV E) I, III, IV ve V
3
6 olaylarının gerçekleşmesi sırası aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
7
A) III – I – IV – II
B) I – IV – II – III
8
C) III – IV – I – II
D) I – III – IV – II
9
E) II – I – IV – III
10 11 12
2. Vücut sıvılarının hidrojen iyon yoğunluğu normalden saptığı zaman, bu durumu aşağıdaki organlardan hangisi, nasıl bir yolla düzenler? +
A) Böbrekler – H salgılayıp sağlayarak
– HCO3 ‘ün
geri emilimini
13
5. Sağlıklı bir insanda, bowman kapsülüne süzülen bazı
14
maddelerin, nefron kanallarının farklı bölgelerindeki günlük değişimi aşağıda gösterilmiştir.
15 16
B) Karaciğer – Glikojen sentezleyerek Distal tüp
C) Mide – Asit salgılayarak D) Kalp – Kan dolaşımını hızlandırarak
İdrar toplama kanalı
Bowman kapsülü
17 18
E) Böbrek – Üre süzme hızını artırarak Proksimal tüp
Glikoz
Kreatin
110 g
40 g
0
40 g
0
40 g
0
40 g
19
3. Böbreklerdeki kan dolaşımında görev alan, Henle kanalı
I. Glomerulus II. Nefron kılcalları
I. ‹drar toplama kanalına doğru kreatin miktarı giderek artar.
IV. Alt ana toplardamar V. Böbrek toplardamarı
II. Glikozun tamamı proksimal tüpte geri emildiği için idrarda glikoz bulunmaz.
damarların sıralaması aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
III. Nefron kanalcıklarında kreatinin geri emilimi olmaz.
A) III – I – II – V – IV
B) V – II – I – III – IV
ifadelerinden hangileri doğrudur?
C) III – II – I – V – IV
D) V – I – II – III – IV
A) Yalnız I
E) III – I – II – IV – V
D) II ve III
B) Yalnız II
BOŞALTIM SİSTEMİ
Nefronla ilgili,
III. Böbrek atardamarı
C) Yalnız III
E) I, II ve III
111
BÖLÜM 1
Boşaltım Sistemi
6. Sağlıklı bir insanın bir gün içinde oluşturduğu idrar mik-
8. İnsanlarda yazın terlemeyle kaybedilen su ve tuz mik-
tarı I. grakte, sağlıklı olmayan bir insanın oluşturduğu idrar miktarı ise II. grakte gösterilmiştir.
tarının artmasına bağlı olarak kanın osmotik basıncı artar. Buna bağlı olarak hipoz bezinden salgılanan antidiüretik hormonun etkisi ile nefron tüplerinden suyun geri emilimi artırılır. Adrenal bezlerden salgılanan aldosteron hormonunun etkisiyle de idrarla tuz kaybı azaltılır.
2 3
İdrar miktarı (lt)
İdrar miktarı (lt) 3
4 5
1
Bu olaylar böbreğin, 24 saat
6
24 saat
I.
I. Kanın yoğunluğunu ayarlama
II.
7
II. Azotlu metabolizma atıklarını atma II. grakteki durumun ortaya çıkmasında,
8
III. Vücut sıvılarının iyon dengesini ayarlama
I. Hipoz bezinin yeterli ADH salgılayamaması
IV. Hormonal sistem ile kontrol edilme
II. Aşırı terleme
özelliklerinden hangilerine sahip olduğunu gösterir?
10
III. Çok su tüketme
A) Yalnız II
11
IV. Diyabet (şeker hastalığı)
12
faktörlerinden hangileri etkili olabilir?
13
A) Yalnız I
9
D) I, III ve IV
B) I ve II
D) I, III ve IV
B) III ve IV
C) I, II ve III
E) II, III ve IV
9. Böbrek atardamarındaki işaretli bir üre molekülü, id-
C) III ve IV
rarla dışarı atılıncaya kadar,
E) I, II, III ve IV
14 I. Havuzcuk
15
II. ‹drar toplama kanalı III. Üreter
16
7. 17 18
Sağlıklı bir insanın, böbrek atardamarındaki kan plazmasında, glomerulustan bowman kapsülüne geçen süzüntüde ve idrarda bulunan bazı maddelerin ortalama değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.
IV. ‹drar kesesi V. Üretra yapılarından hangi sıra ile geçer?
19 Madde Amino asit Protein Tuz Su
A) II – I – III – IV – V B) II – I – V – IV – III C) I – II – III – IV – V D) II – III – I – IV – V E) I – III – V – IV – II
Kan plazması Süzüntü İdrar (g/ 100 ml) (g/ 100 ml) (g / 100 ml) 0,07 6,5 0,70 100
0,07 0,00 0,70 100
0,00 0,00 1,00 1
10. – İnsanlar çok fazla etle beslendiğinde ve aç kaldığında idrar asidik ve berraktır. – Çok fazla bitkisel kaynaklı maddelerle beslendiğinde idrar bazik ve bulanıktır.
BOŞALTIM SİSTEMİ
Tablodaki bilgilere dayanarak, I. Süzüntüdeki tuz yoğunluğu nefron kanalları boyunca artar.
I. ‹drarın pH değeri, tüketilen besin türüne göre değişir.
III. Süzüntüdeki amino asitlerin tamamı geri emilir.
II. Bitki yapısında çok bulunan bazı maddeler idrarı bazikleştirir.
IV. Kandaki suyun % 1’i idrarla dışarı atılır.
III. Açlık sırasında protein tüketimi artar.
ifadelerinden hangileri söylenir?
ifadelerden hangileri söylenebilir?
A) Yalnız I
B) I ve II
D) II, III ve IV
112
Bununla ilgili,
II. Proteinler glomerulus kılcallarından bowman kapsülüne geçemez.
C) III ve IV
A) Yalnız I
E) I, II, III ve IV 1B
2A
B) Yalnız II
D) I ve III 3A
4A
5D
6D
7E
8D
9A
C) Yalnız III
E) I, II ve III 10 E
TEST 1.
1
54
Üreme - Embriyonik Gelişme
Spermatitlerden spermler oluşurken,
4. Menstrasyon döngüsündeki hormonlarla ilgili grakler verilmiştir.
I. Kromozom sayısının yarıya inmesi
BÖLÜM 1 2
II. Akrozomun oluşumu
3 I
III. Kamçı oluşumu
4
durumlarından hangileri meydana gelir? A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) II ve III
5
C) I ve III
6
E) I, II ve III
7 II
III
8 9 10
2. Embriyonun gelişmesinde gözlenen, I. Bölünme II. Farklılaşma
I ve III. hormonlar ile II numaralı olay, aşağıdakiler-
11
den hangisinde eşleştirilmiştir?
12
III. Büyüme olaylarının gerçekleşme sırası aşağıdakiler-den hangisinde doğru verilmiştir? A) I – II – III
B) I – III – II
D) III – I – II
C) II – III – I
E) III – II –I
III
13
I
II
A)
LH
Ovulasyon
Prolaktin
14
B)
LH
Ovulasyon
Progesteron
15
C)
LTH
Döllenme
Progesteron
D)
TSH
Mayoz - I
LTH
E)
LH
Döllenme
Oksitosin
16 17 18 19
de, ortalama olarak her 28 günde bir yalnız ovaryumun birinde yumurta oluşturulur ve fallopi tüpüne verilir. Dölyatağına ulaşan spermlerden bazıları yumurta bulunmayan fallopi tüpüne girerken oransal olarak biraz fazlası yumurta bulunan fallopi tüpüne yönelir. Spermlerin daha çok yumurtanın bulunduğu fallopi tüpüne yönelmesinin nedeni, aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
5. Aşağıdakilerden hangisi, bir dişide gebelik süresince gerçekleşir?
A) Yumurtanın, spermleri kemotaksise yöneltmesi B) Diğer fallopi tüpünün kapalı olması
A) FSH salgısının artması
C) Spermlerin aktif olan ovaryumun etkisinde kalması
B) Ovulasyon olayı
D) Spermlerin doğrudan yumurta bulunan fallopi tüpüne
C) Menstrüasyon döngüsü
bırakılması E) Boş olan fallopi tüpünün daha uzun olması
ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME
3. ‹nsanın dişisinin menstrüasyon periyodunda normal-
D) Progesteron salgı E) Östrojenin salgılanmaması
113
BÖLÜM 1
Üreme - Embriyonik Gelişme
6. Bir dişinin döl yatağı dokusunun kalınlığındaki değişim
9. Zigottan yeni bir birey oluşmasına kadar gerçekleşen
aşağıdaki grakte gösterilmiştir.
olaylara gelişme denir.
2 Gelişme sırasında, Döl yatağı kalınlığı
3
I. Büyüme
4
II. Organların oluşması (organogenez)
5
III. Farklılaşma IV. Dokuların oluşması (histogenez)
6 t1
t2
t3
t4
t (Zaman)
t5
V. Hücre bölünmesi
7
olaylarının gerçekleşme sırası, aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?
Buna göre, östrojen hormonunun eşik değere ulaş-
8
tığı zaman aralığı hangisinde verilmiştir?
9 A) t1
10
B) t2
C) t3
D) t4
E) t5
A) I – V – III – IV – II
B) V – III – IV – II – I
C) III – I – V – II – IV
D) V – I – III – IV – II
E) I – III – V – IV – II
11 12 13
7.
Bir memeli hayvanın dişisinde, hipoz bezinin folikül
14
uyarıcı hormon salgılaması engelleniyor.
15
Dişide,
I. Hangi hormonun etkisiyle nerede oluştuğu II. Hangi hormonun etkisi ile hareket ve dölleme yete-
16
I. Östrojen salgısının artması
17
II. Yumurta hücresinin oluşamaması
18 19
10. İnsanlarda spermlerle ilgili,
neği kazandığı
III. ‹drarla çok su kaybedilmesi
III. Nereden dışarı atıldığı
IV. Menstrüasyon (regl) ile fazla kan atılması
sorularının doğru yanıtı aşağıdakilerin hangisinde vardır?
durumlarından hangileri gözlenir? A) Yalnız II
B) Yalnız IV
D) I, II ve III
I
C) II ve III
A) Testosteron,
E) II, III ve IV
ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME
Testisler
III
LH, Seminifer
Vas deferans
tüpçükler
B) Testosteron,
FSH,
Seminifer
Üretra
Epididimis
tüpçükler
8. Sperma tüplerinin (seminifer tüpçüklerin) gelişimi
C) FSH,
Testosteron,
ve spermatogenezin oluşumu hangi hormonların or-
Seminifer
tak işlevi sonucu gerçekleşir?
tüpçükler
Üretra
Epididimis
D) LH, Üretra
A) Östrojen ve androjen
Testosteron,
Vas deferans
Seminifer
B) FSH, LH ve testosteron
tüpçükler
C) LH ve androjen D) FSH, LH ve östrojen
E) LTH,
LH,
Epididimis
E) FSH ve testosteron
114
II
1D
2B
3A
4B
5D
6B
7A
8B
9D
Vas deferans 10 C
Üreter
TEST 1.
2
Üreme - Embriyonik Gelişme
Dişi bireylerin yumurtalığında bir yumurtanın oluşup döllenecek duruma gelmesi sırasında üretilen, I. Östrojen salgılanması
55
BÖLÜM
4. ‹nsanda 22 + X kromozomlu bir üreme hücresinin
1
hangi cinsiyete ait olduğunun belirlenmesinde aşağıdakilerin hangisinden faydalanılamaz?
2 3
II. Progesteron salgılanması
A) Üreme ana hücresindeki gonozom çeşidi
III. FSH salgılanması
B) Hareket yeteneği
IV. LH salgılanması
C) ‹çerdiği sitoplazma miktarı
5
V. Uterusun gelişimini tamamlaması
D) Akrozomun varlığı
6
hormonlarının etkilerini gösterme sıralaması aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
E) Üreme ana hücrelerindeki kromozom sayısı
7
4
8 A) I – III – IV – II – V
B) II – IV – III – V – I
C) III – I – IV – II – V
D) III – IV – I – II – V
9 10
E) I – IV – III – II – V
11
5. Tabloda 4 çocuğa ait özellikler verilmiştir. 2. İnsanlarda döllenme olayı gerçekleşirken, erkek bireyde çok sayıda üretilen sperm hücrelerinden en aktif olan bir tanesi yumurta hücresi ile birleşir. Bu olay ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
Çocuklar Kan Grubu
Boy
12
Göz Rengi Ten Rengi
Cem
A
1,35 m
Mavi
Beyaz
Seda
B
1,35 m
Ela
Esmer
Çağlar
A
1,30 m
Mavi
Kumral
Özlem
A
1,50 m
Mavi
Beyaz
13 14 15 16
A) Zona pellusidayı spermin baş kısmındaki akrozomun enzimleri parçalar.
Bu özelliklere göre hangi çocuklar tek yumurta ikizi olabilir?
17
B) Spermlerin yumurtaya doğru hareketi kemotaksistir.
A) Seda–Özlem
B) Cem–Çağlar
18
C) Seda–Cem
D) Cem–Özlem
19
C) Zigotun, sitoplazma içeriğinin çoğunluğu yumurta hücresine aittir.
E) Çağlar–Özlem
E) Sperm yumurta zarındaki reseptörlere bağlanır ve yumurta zarı ile sperm zarı kaynaşır.
6. İnsan embriyosunun sağlıklı gelişimi ile ilgili olarak aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğru olamaz?
3. Yeni doğan insan yavrusunda, I. Segmentasyon
A) Embriyonun ürettiği karbondioksit, annenin solunum sistemiyle dışarı atılır.
II. Hücre döngüsü
B) Anne ve embriyonun kan grupları farklı olabilir. C) Embriyo, hücre döngüleri geçirerek gelişir.
III. Mayoz bölünme
D) Anne ile embriyo arasında madde alış verişi plasenta aracılığı ile sağlanır.
olaylarından hangileri görülür? A) Yalnız II D) II ve III
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME
D) Döllenmeyi sağlayan faktör, sperm hücresinin tamamının yumurta hücresine girmesidir.
E) Embriyo, bireye ait özelliğini gelişmenin başından itibaren gösterir.
115
BÖLÜM 1 2
Üreme - Embriyonik Gelişme
7.
10. ‹nsanda, döllenme sonucu oluşan zigot, art arda bölü-
Bir dişi tavşandan alınan vücut hücresinin çekirdeği, aynı tavşanın çekirdeği çıkarılmış yumurta hücresine enjekte edilmiş ve kendisinin döl yatağına yerleştirilerek gelişmesi sağlanmıştır.
nerek morula adı verilen küremsi dut meyvesini andıran yapıyı oluşturur. Morula
3 4
Doğan yavru tavşanın, Zigot
I. Cinsiyeti
5
II. Homozigot genotipli karakter sayısı
6
III. Kan grubu
7 8 9
B) Yalnız IV
D) I, II ve III
A) Segmentasyonda oluşan hücrelerin genetik yapıları birbirinin aynısıdır.
C) I ve IV
B) Hücrelerin büyüklüğü giderek azalır.
E) I, II, III ve IV
C) Her basamaktaki hücrelerin kromozom sayısı aynıdır.
11
D) Zigotun ilk bölünmesiyle oluşan iki hücre birbirinden ayrılarak gelişirse, tek yumurta ikizleri oluşur.
12
E) 256 hücreli embriyoda her hücre yapı ve görev yönüyle birbirinden farklılaşmıştır.
13 14
8. Plasenta ile ilgili aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
11. ‹nsanlarda gerçekleşen eşeyli üreme sırasında,
15 16
A) Azotlu boşaltım maddelerinin anne kanına geçişini sağlar.
17
B) Anne kanı ile fetüs arasında oksijen ve karbondi-
18
oksit difüzyonu sağladığı için solunum organı gibi görev yapar.
ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME
19
I. Döllenmiş yumurtada anne ve babaya ait kromozom bulunması II. Gelişme evresinde farklı dokuların oluşması III. Gametlerin oluşumu sırasında sitoplazmanın eşit olarak bölünmemesi
C) Progesteron ve östrojen hormonları salgılayarak endokrin bez gibi çalışır.
IV. Gametlerin mayozla oluşması
D) Fetüsün kirli kanı, fetüs atardamarı ile plasentaya gelir.
olaylarından hangileri, bireyler arasında kalıtsal çeşitlenme oluşturmaz?
E) Embriyoya bağışıklık kazandıracak antikorları üretir.
A) Yalnız II
B) I ve III
D) II, III ve IV
C) II ve IV
E) II ve III
12. İnsanda döllenme ile ilgili, I. Zigotun mitokondrisi yumurtadan gelir. II. Döllenme olayından bir süre sonra embriyo, annenin rahmine tutunur.
9. ‹nsanda eşey hormonları aşağıdakilerden hangisinin meydana gelmesinde etkili değildir?
III. Spermin sadece baş kısmı yumurta hücresine girer.
A) Eşey bezlerinin oluşumu B) Spermin olgunlaşması
IV. Yumurta, spermin salgıladığı kimyasallara doğru hareket eder.
C) Yumurta oluşumu
verilenlerden hangileri doğrudur?
D) Döl yatağı duvarının gelişimi
A) I ve II
1C
2D
3A
B) I, II ve III
D) Yalnız IV
E) ‹kincil eşey karakterlerinin oluşumu
116
256 hücreli embriyo
Bu gelişim olayları ile ilgili aşağıdakilerden han-gisi yanlıştır?
özelliklerinden hangileri, ana tavşandan farklı olabilir?
10
16 hücreli embriyo
Segmentasyon
IV. Vücut ağırlığı
A) Yalnız II
2 blastomerli embriyo
4E
5B
6E
7B
8E
9A
10 E
11E
C) III ve IV
E) I, II, III ve IV 12B
TEST 1.
3
56
Üreme - Embriyonik Gelişme
İnsanlarda embriyonik gelişme süreci için aşağıdakilerden hangisi doğru değildir? A) Zigottan oluşan hücreler blastomer olarak adlandırılır. B) Segmentasyonda hücre sayısı artarken zigotun top-
4. Yumurtalıkları çıkarılan genç bir dişi maymuna, ergin
1
bir maymunun folikül özütü enjekte edildiğinde, genç
2
bireyde döl yatağının geliştiği gözleniyor.
3 Bu duruma erginin folikül özütünde bulunan hangi
4
hormon yol açmıştır?
lam hacmi değişmez. C) Bölünme, büyüme ve farklılaşma olayları görülür. D) Süreç sadece annenin hormonlarıyla kontrol edilir.
BÖLÜM
A) FSH
B) Östrojen D) Prolaktin
C) LH
E) Testosteron
5 6
E) Tüm evrelerdeki hücrelerin DNA yapısı aynıdır.
7 8 9
2. Döl yatağının kalınlığı mestrüal döngüde değişiklik gösterir. Bu değişiklik numaralandırılarak şematize edilmiştir. 3
1
2
10
5. Canlılarda gelişme olaylarında; hücre bölünmesini ve
11
büyümeyi, farklılaşma izler. Embriyonik tabakalar fark-
12
lılaşarak canlının doku ve organlarını oluştururlar. Hayvan embriyolarındaki embriyonik tabakalardan biri olan
13
ektoderm, farklılaşır ve sinir dokuyu oluşturur.
14
Hans Spemann adlı bilim adamı, yaptığı deneylerle gelişen embriyodaki hücrelerin hangi bakımdan birbirlerinden farklı olduklarını anlamaya çalışmıştır. Spemann’ın Numaralı değişimlerle ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? A) 1. menstrual kanama dönemini ifade eder. B) 2, östrojen hormonu etkisiyle olur. C) 2.’nin olabilmesi için ovaryumda foliküllerin gelişmiş olması gerekir. D) 3. hem östrojen hemde progesteron etkisiyle olur. E) 3’ün olabilmesi için korpus luteumun parçalanması gerekir.
şunlardır:
17
I. deney – Semender embriyosunun mezoderm adlı
18
embriyonik tabakanın üst kısmını kesip çıkarmış, embri-
19
yo gelişmiş ancak embriyoda sinir dokusu oluşmamıştır. II. deney – İki embriyo kullanmış, birinci embriyonun üst mezodermini çıkarıp diğer embriyonun sinirsel ektoderminin altına koymuş ve bu embriyoda iki tane sinir dokusunun geliştiğini görmüştür.
lecek bir sonuçtur? A) Organ gelişimlerinde embriyonik tabakaların birbirlerini etkilemeleri söz konusu değildir.
I. Korpus luteum oluşumunu
B) I. deneyde embriyo gelişiminde mutasyon gerçek-
II. Ovulasyonu
leşmiştir.
III. Progesteron salgılanmasını
C) Sinir dokusunun oluşabilmesi için üst mezodermin
IV. Uterus kaslarının kasılmasını
ektodermi etkilemesi gerekir.
verilenlerden hangilerini sağlar? A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) I, II ve III
E) III ve IV
16
sinir sisteminin farklılaşması üzerine yaptığı çalışmaları
Aşağıdakilerden hangisi bu deneylerden çıkarılabi-
3. LH hormonu,
15
ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME
Döl yatağı duvarının kalınlığı
D) II. deneyde birinci embriyoda iki tane sinir dokusu C) I ve II
oluşmuştur. E) Sinir dokusunu oluşturan mezodermdir.
117
BÖLÜM 1
Üreme - Embriyonik Gelişme
6. ‹nsanda erkek üreme sistemi ile ilgili,
2 3 4
8. İnsan üreme sistemi ve hormonlarıyla ilgili;
I. Spermatogenez testislerdeki seminifer tüpçüklerinde gerçekleşir.
I. Kandaki östrojenin artışı, hipozin FSH salgısını artırır.
II. Spermler hareket yeteneğini testislerdeki epididimis kanallarında FSH hormonunun etkisiyle kazanır.
II. Corpus luteumdan salgılanan progesteron eksikliğinde, embriyonun döl yatağına tutunması zorlaşır.
5
III. Sperm ve idrar aynı kanaldan dışarı verilir.
6
IV. Yardımcı bezler spermlerin canlılığını koruması için gerekli sıvıyı üretir.
7
III. Hipoz bezi ve dölyatağı hormonları arasında geri bildirim mekanizması vardır. IV. Hipozden salgılanan LH, yumurtanın fallopi tüpüne geçişini sağlayarak sarı cisim (corpus luteum) oluşumuna neden olur.
bilgilerinden hangileri yanlıştır?
8
A) Yalnız II
9
ifadelerden hangileri doğrudur?
B) I ve II
D) I, III ve IV
C) III ve IV
A) Yalnız II
E) I, II ve III
B) I ve III
D) I, II ve III
C) II ve IV
E) I, II, III ve IV
10 11 12 13 14 15 16
7.
9. İnsandaki yumurta ve spermin oluşumu şematize edil-
İnsanda gerçekleşen,
17
miştir.
Spermatogenez
18
I 23
19
Oogenez
46 23
23
23
23
23
III
III
1. spermatosit 2. spermatosit
23
Kutup hücreleri
1. oosit
(III)
IV
(II)
46
ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME
Kutup hücresi Kutup hücresi
Spermatit
23
şemadaki olaylarla ilgili aşağıdakilerden hangisi
2. oosit Yumurta
Sperm
Döllenme
yanlıştır?
Numaralı yerlere aşağıdakilerden hangisi yazılmalıdır?
A) I. ve II. olaylar hipoz bezinden salgılanan FSH et-
I ––––––––––
kisi ile gerçekleştirilir. B) Spermatogenez olayı ergenlikte başlar.
A) Folikül
C) III. olayda spermlerin dölleme yeteneği kazanması
olur. E) IV. olay dişinin fallopi tüpünde gerçekleşir. 1D
2E
3D
4B
II –––––––––––
III ––––––––––––––
Mayoz I
Mayoz II
B) Fallopi tüpü Hücre döngüsü Mayoz
hücre döngüsüyle sağlanır. D) Oogenezde oluşan hücrelerden yalnız biri yumurta
118
(I)
23
II 23
Ovaryum
I
II 23
Testis
46
5C
6A
C) Folikül
Fallopi tüpü
Epididimis
D) Folikül
Mayoz II
Hücre döngüsü
E) Yumurtalık
Farklılaşma
Mayoz
7C
8C
9C
TEST 1.
4
57
Üreme - Embriyonik Gelişme
BÖLÜM
Oogenez ve spermatogenez olaylarının görüldüğü
4. Dişide döl yatağının iç duvarındaki hücrelerin çeşitli za-
1
organ ve yapı çiftleri aşağıdakilerden hangisinde
man aralıklarındaki artış miktarı grakte verilmiştir.
2
verilmiştir?
Hücre çoğalması
Spermatogenez
3
A) Ovaryum – Siminifer tüpçük
Testis – Epididimis
4
B) Ovaryum - Folikül
Epididimis - Prostat bezi
C) Yumurtalık – Korpus luteum
Erbezi – Androjen
D) Uterus – Plasenta
Epididimis – Vasdeferans
E) Ovaryum – Folikül
Testis – Seminifer tüpçük
Oogenez
5 I
Zaman
II
6
I. ve II. zaman aralıklarında doğrudan etkili olan hormonlar hangilerinde doğru verilmiştir? I
II
7 8
A) LTH
Östrojen
9
B) Östrojen
Progesteron
10
C) LH
LTH
II. LH salgılanması
D) Östrojen
Oksitosin
11
III. FSH salgılanması
E) FSH
Progesteron
12
2. Dişilerde, I. Ovulasyon
IV. Menstrual kanama V. Östrojen salgılanması
5. Şekilde ovaryumdaki bazı evreler gösterilmiştir.
14
olayları hangi sırada gerçekleşir? A) I – V – II – III – IV C) V – III – I – II – IV
13
B) III – V – II – I – IV D) III – IV – V – II – I
L 14. gün
K
M
15
16
E) IV – I – II – III – V
17 1. oosit
3. Dişide belli bir zamanda FSH ve LH değişiminin grakteki gibi olduğu görülüyor.
2. oosit
Çatlamış folikül
18
Dişi memelilerin üreme döngüsünde,
19
I. M evresi – Yumurta olgunlaşması II. K evresi – Östrogen salgılanması
Miktar
III. L evresi – Yumurta bırakma
FSH
evreleriyle karşısındaki olaylardan hangileri ilişkili
LH
değildir? Zaman
A) Yalnız I Bu zamanda aşağıdaki olaylardan hangisi gerçek-
B) Yalnız IV
D) I ve IV
C) I ve II
E) III ve IV
leşmemiştir?
6. ‹nsanda aşağıdaki hormon çiftlerinden hangileri A) Ovulasyon
embriyo için döl yatağının hazırlanmasında doğru-
B) Folikül kesesinin gelişimi
dan etkilidir?
C) Yumurtalık ağırlığının artması
A) Östrojen–FSH
B) Östrojen–Progesteron
D) Döl yatağı çeperinin kalınlaşmaya başlaması
C) LH – Progesteron
D) FSH – LH
E) Östrogen miktarının artması
ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME
IV. M evresi – Folikül kesesinin gelişmesi
Eşik değeri
E) LH – Östrojen
119
BÖLÜM 1
Üreme - Embriyonik Gelişme
7.
10. İnsanda döllenme sonucu zigot oluşumu ve embriyonik
‹nsanda eşey hormonları aşağıdakilerden hangisinin meydana gelmesinde etkili değildir?
bazı evreler aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.
2 A) Döl yatağı duvarının gelişimi
3
B) Spermin olgunlaşması
4
C) Yumurta oluşumu
5
D) Eşey bezlerinin oluşumu
K
L
Zigot
E) ‹kincil eşey karakterlerinin oluşumu M
6 7 8 9 10
8. Aşağıda üremeyle ilgili bazı hücreler numaralandırılmıştır. Embriyonik gelişim süresi ile ilgili, Sperm ana hücresi
Yumurda ana hücresi
I. K olayı, gelişimin ilk evrelerinde gözlenen hızlı mitotik faz olup, blastomer hücrelerini oluşturur.
(I)
11
II. L adlı yapıda hücre farklılaşmaları gözlenmez.
12
III. M adlı yapı, blostosit adını alır ve endometriyuma tutunur.
13
Ovulasyon
ifadelerinden hangileri doğrudur?
14
İkinci oosit (II)
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve III
15
C) I ve II
E) I, II ve III
(III)
16 17
11. Bir memeli türüne ait X bireyinin gelişim sürecinin bazı
(IV)
18
evreleri aşağıda belirtilmiştir.
Embriyo
19 Zigot
Hangi hücrelerde DNA replikasyonu gerçekleşir?
ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME
A) Yalnız III
B) I ve IV
D) I, III ve IV
mitoz
Zigot
E) I, II ve III
X bireyi
mitoz
2 blastomerli embriyo
Gastrula evresi
X bireyi ile aynı genotipe sahip ikinci bireyin varlığı,
9. Plasenta oluşumuna,
I. Gastrula evresinde embriyodan ayrılan doku hücresinin uygun ortamda gelişmesi
I. Endometriyum II. Blastositin dış hücreleri
II. X bireyinden klonlama yapılmış olması
III. Korpus luteum
III. İki blastomerli evrede blastomerlerin birbirinden ayrı-
IV. Blastositin iç hücreleri
lıp gelişmelerini bağımsız olarak tamamlaması durumlarından hangileri ile açıklanır?
yapılarından hangileri katılır? A) I ve III
B) I ve II
D) II, III ve IV
120
2n
C) I, II ve IV
A) Yalnız I
C) III ve IV
D) II ve III
E) I, III ve IV 1E
2B
3A
B) Yalnız II
4B
5D
6B
7D
8B
9B
10E
E) I ve III 11D
C) Yalnız III
KARMA TEST 1.
1
58
Sistemler
Glomerulus ve vücut kılcalları ile ilgili, I. Geri emilme olayı yoktur. II. Kan basıncı atardamar ucunda daha fazladır.
BÖLÜM
4. Nefronlardaki idrarın vücut dışına atılması sırasında
1
izlediği yol aşağıdakilerden hangisinde doğru veril-
2
miştir?
3
III. Madde alış verişi olur.
A) Üretra → İdrar torbası → Üreter → Havuzcuk
IV. İki atardamar arasında bulunur.
B) Havuzcuk → Üreter → İdrar torbası → Üretra
4
C) İdrar torbası → Üretra → Havuzcuk → Üreter
5
D) İdrar torbası → Üreter → Havuzcuk → Üretra
6
özelliklerin, doğru eşleştirilmesi aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
A)
Glomerulus kılcalları Vücut kılcalları –––––––––––––––––––– ––––––––––––––– II, III ve IV Yalnız I
B)
II ve IV
I ve III
C)
I ve IV
II ve III
D)
II ve III
I ve IV
E)
I, II ve IV
Yalnız III
E) Havuzcuk → Üretra → Üreter → İdrar torbası
7 8
5. Aşağıda kılcal damarlarla doku hücreleri arasındaki madde alışverişini gösteren grak verilmiştir.
10 Kan basıncı
11
40 P
12
25
2. Böbrek kılcallarında görülen, karbon atomları rad-
R
15
POB
14 (POB: Protein ozmotik basıncı, KB: Kan basıncı)
I. P bölgesinde kandan doku hücrelerine giren hemog-
III. Aort
15 16
Kılcal damarlarla ilgili,
II. Üst ana toplardamar
13
KB
yoaktif yöntemle işaretli glikozun, karaciğerde üretilen glikojen molekülünde rastlanabilmesi için, I. Alt ana toplardamar
9
17
lobinler hücrelere oksijen bırakır.
damarlarının hangilerinden mutlaka geçmesi gerekir? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve III
C) Yalnız III
E) II ve III
II. R bölgesinde doku hücrelerinden kana sindirim artıkları geçer.
18 19
III. Kan, kalpten atardamarla çıktıktan sonra kılcal damar boyunca ilerlerken basıncı düşer. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I
3. Sağlıklı bir insanda bulunan damarların kan basıncı
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
X > Y > Z şeklinde ise, I. X damarındaki kan akış hızı diğerlerinden fazladır.
III. X damarlarının tamamı temiz kan taşır. IV. Çeper kalınlığı en fazla olan Y damarı, en az olan X damarıdır. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I, II ve IV
C) I ve III
E) II, III ve IV
6. İnsan mide öz suyunda, I. Maltoz II. Protein III. Nişasta IV. Dipeptit organik besinlerinden hangilerinin hidrolizi ile ilgili enzim bulunmaz? A) Yalnız I D) I ve III
B) Yalnız II
KARMA TEST
II. Z damarı, kan ile dokular arasındaki madde alışverişini sağlar.
C) I ve IV
E) I, III ve IV
121
BÖLÜM 1
KARMA TEST (Sistemler) 7.
9. İdrar oluşumu sırasında gerçekleşen aşağıdaki
Aşağıda sağlıklı bir insana ait nefronun yapısı şematize edilmiştir.
olaylardan hangileriyle nefron kanallarındaki süzüntü kana geçer?
2 Böbrek atar damarı I
3
III IV V
4
B) Salgılama
C) Süzülme
D) Geri emilim – salgılama E) Süzülme – salgılama
VII
Böbrek toplar damarı II
5
A) Geri emilim
VI
6
10. Nefronlarda, idrar oluşurken,
7
I. Aktif boşaltım
8 9
II. Süzülme
Numaralandırılmış kısımlarla ilgili,
III. Geri emilme
10
I. I. kısımdaki kan basıncı, II. kısımdan daha yüksektir.
11
II. Süzülme olayı III. kısımdan IV. kısıma doğru gerçek-
olaylarının gerçekleşme sırası hangisinde verilmiştir?
leşir.
12
A) I – II – III
D) II – I – III
III. V. bölgedeki glikoz miktarı, I. bölgedeki glikoz mikta-
C) III – II – I
E) III – I – II
rından daha azdır.
13 14
IV. IV. bölgedeki su miktarı, VII. bölgeye göre daha azdır.
15
verilenlerden hangileri söylenebilir?
16
B) II – III – I
A) Yalnız II
B) II ve III
D) I, II ve III
11. Bir insanın kanındaki iki farklı antijene karşı oluşturulan C) II ve IV
X ve Y antikorlarının değişimi grakte gösterilmiştir.
E) I, II, III ve IV
17
Kandaki antikor miktarı
18 (X)
19
8. Aşağıda bazı canlı gruplarına ait özellikler verilmiştir.
(Y)
X canlısı: Solungaç solunumu yapar, kalbi iki odacık-
Zaman (gün)
5 10 15 20 25 30 35 40 45 50
lıdır. X ve Y antikorlarıyla ilgili,
Y canlısı: Karada yaşar, fetüs plasenta aracılığıyla beslenir.
I. X antijeninin vücuda ilk girişi 1. gün olabilir.
Z canlısı: Karada yaşar, trake solunumu yapar.
II. Y antijenine karşı üretilen antikor 25. günde üretil-
Verilen canlı gruplarının azotlu boşaltım maddeleri-
meye başlanmıştır.
ni atmak için kullandıkları su miktarı, aşağıdakilerin
III. Kişinin X antijenine karşı doğuştan gelen bir bağışıklığı
KARMA TEST
hangisinde doğru belirtilmiştir?
122
X
vardır.
Y
Z
A)
Çok
Az
Orta
B)
Az
Çok
Orta
C)
Çok
Orta
Az
D)
Az
Orta
Çok
E)
Orta
Çok
Az 1C
2D
IV. X ve Y antijenlerine karşı farklı miktarlarda aynı antikor üretilmiştir. yorumlarından hangileri yapılamaz? A) II ve III
B) II ve IV
D) I, III ve IV 3A
4B
5C
6E
7D
8C
9A
10B
C) I, II ve III
E) II, III ve IV 11E
KARMA TEST 1.
2
Sistemler
59
BÖLÜM
5. İnce bağırsaklardan emilen glikoz,
1
I. Oksijenli solunumla enerji üretme
I. Karaciğer üstü toplardamarı
2
II. Sindirimi gerçekleştirme
II. Alt ana toplardamar
3
III. Annenin kanından albümin ve brinojen alma
III. Kapı toplardamarı
IV. Protein sentezi
IV. Şah damarı
olaylarından hangileri görülmez?
V. Akciğer toplardamarı
5
damarlarından hangi sıra ile geçerek beyine ulaşır?
6
A) III – I – II – IV – V
B) I – V – II – III – IV
7
C) III – I – V – II – IV
D) II – III – I – V – IV
İnsan embriyosunda,
A) I ve II
B) I ve III
D) II ve IV
C) II ve III
E) III ve IV
4
8
E) III – I – II – V – IV
9
2. İnsanda beş aylık fetüste,
10
I. Sindirim
11
II. Dolaşım
6. Vücuttaki özel savunma sistemi olan antijen antikor
III. Solunum
reaksiyonunun,
IV. Boşaltım
B) I ve II
D) I, II ve III
13
I. Bir insana su çiçeği aşısı yapıldıktan bir süre sonra
sistemlerinden hangileri işlev yapmaz? A) Yalnız I
12
14
su çiçeği etkeni verilmesi
C) II ve III
II. A kan gruplu kişiye az miktarda B kan gruplu kişinin
E) I, III ve IV
kanının verilmesi
15 16
III. Tek yumurta ikizleri arasında kan nakli yapılması
17
durumlarından hangilerinde gerçekleşmesi bekle-
3. Böbreklerdeki glomerulus kılcallarını diğer vücut
18
nir?
kılcal damarlarından;
A) Yalnız I
I. İki atardamar arasında bulunması II. Kan basıncının düşük olması
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
19
E) I, II ve III
III. Çok katlı epitel dokudan oluşması özelliklerinden hangileri ayırır? B) Yalnız II
D) I ve III
C) Yalnız III
E) I, II ve III
7. 4. Böbrekteki nefronlarda geri emilme hangi yollarla
Kan, böbrekte glomerulus kılcallarından geçerken kan basıncı, kandaki su ve üre miktarı değişimi aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? Üre
Kan basıncı
Su
A) Pasif taşıma – Fagositoz
A) Değişmez
Azalır
Azalır
B) Plazmoliz – Diyaliz
B) Azalır
Azalır
Azalır
C) Deplazmoliz – Diyaliz
C) Artar
Değişmez
Azalır
D) Fagositoz – Pinositoz
D) Değişmez
Artar
Artar
E) Difüzyon – Aktif taşıma
E) Azalır
Değişmez
Değişmez
gerçekleştirilir?
KARMA TEST
A) Yalnız I
123
BÖLÜM 1
KARMA TEST (Sistemler) 8. Aşağıda böbreğin boşaltım birimi nefron gösterilmiştir.
11. Sağlıklı bir insanda glomerulustan bowman kapsülüne,
I
2
II
I. Üre II. Su
3 III
III. Kan proteinleri
4
IV. Kan hücreleri
IV
V. Glikoz ve amino asit
5
maddelerinden hangileri geçmez?
6
A) Yalnız I
7 8 9
Nefronda, üre konsantrasyonunun en çok ve en az olan kısımları sırasıyla aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? A) I – IV
10
B) III – II
D) IV – I
B) II ve IV
D) III ve V
C) III ve IV
E) I, III ve IV
12. Antikorların antijenler üzerinde,
C) IV – III
I. Toksinleri çökeltme
E) II – IV
II. Bakterileri kümeleştirme
11
III. Fagositoz için hazır duruma getirme
12
etkilerinden hangilerine neden olurlar? A) Yalnız I
I. Kanda karbondioksit miktarının artması
15
II. Böbrek üstü bezinden salgılanan adrenalin hormonunun artışı
16
III. Parasempatik sinirlerin uyarılması
17
IV. Ateşli hastalıkların artması
18
C) II ve III
E) I, II ve III
13. Bir kasa uyartı verildiği andan itibaren kasın kasılma boyunda meydana gelen değişimin zamana bağlı graği verilmiştir.
V. Asetilkolin hormonu miktarının artması Kasılma boyu
faktörlerinden hangileri neden olur?
19
B) Yalnız II
D) I ve II
A) I ve III
B) II ve IV
E) I, III ve V Gizli evre
D) II, III ve IV
C) III ve V
0
0,01
Gevşeme evresi
14
9. Kalp atış hızının azalmasına,
Kasılma evresi
13
0,05
0,1
Zaman
uyartı
10. Dalak ve lenf düğümleri bağışıklık sisteminin elemanla-
Grakle ilgili,
rını oluşturan organlardır.
I. Kaslar, uyartı verilmediği zamanlarda tam gevşeme durumundadır.
KARMA TEST
Dalak ve lenf düğümleri çıkarılmış bir insanda,
III. Verilen uyartı eşik şiddetinde veya eşik şiddetinin
II. Hastalıklara karşı direnci düşer.
üstündedir.
III. Antijenleri vücudun tanıma süreci kısalır.
IV. Kasılma, gevşeme evresinden daha uzundur.
durumlarından hangileri görülür? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) II ve III
124
II. Kas, uyartı verildikten bir süre sonra kasılır.
I. Antikor üretimi hızlanır.
yorumlarından hangileri yapılabilir? C) I ve II
A) I ve II
E) I, II ve III 1C
2E
3A
B) I ve IV
D) I, II ve III 4E
5E
6D
7A
8D
9C
10 B
11C
C) II ve III
E) II, III ve IV 12E
13C
KARMA TEST 1.
3
4. Kalp karıncıkları sistol (kasılma) durumunda olduğu
İnsanda akciğer,
zaman,
I. Difüzyon yüzeyleri nemlidir.
III. Oksijen ve karbondioksit değişimini aktif taşımayla gerçekleştirir. IV. Bağ doku yapılı diyaframla içindeki hava basıncı değiştirilir.
B) I ve IV
D) II, III ve V
3 4
III. Üst ana toplardamar IV. Aort
5
V. Alt ana toplardamar
6
rinden daha yüksektir?
özelliklerinden hangilerine sahiptir? C) II, III ve IV
A) I ve II
B) I, III ve V
D) II, III ve V
E) I, II ve V
1
II. Akciğer atardamarı
damarlarından hangilerinin kan basınçları diğerle-
V. Gaz değişim yüzeyi incedir.
BÖLÜM
2
I. Akciğer toplardamarı
II. Alveolleri vardır.
A) I ve III
60
Sistemler
C) II ve IV
E) I ve IV
7 8 9 10 11
5. Tabloda kan ve lenf sıvısı içeriğinde bulunan madde ve hücreler verilmiştir.
2. İnsan solunum sistemi ile ilgili,
Ürünler
Kan Sıvısı
Lenf Sıvısı
I Yağ asitleri ve gliserol
+
+
II. Solunum gazlarının giriş - çıkışı difüzyonla olur.
II Alyuvar
+
+
III. Kaburgalar arası çizgili kaslar ile diyafram eş za-
III Antikor
+
+
IV Akyuvar
+
–
V Vitamin
+
+
I. Alyuvarda bulunan hemoglobin, kanın oksijen taşıma kapasitesini artırır.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
D) I ve III
13 14 15 16 17
manlı kasılıp gevşer.
A) Yalnız I
12
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
18 19
( + : Bulunduğu
– : Bulunmadığı )
Numaralı madde veya hücrelerden hangileri yanlış gösterilmiştir? A) I ve II
B) II ve IV
D) I, III ve IV
C) II ve V
E) II, III ve IV
3. Bir böbreğin nefronlarında idrar oluşması sürecinde, I. Osmoz
I. Omurgasız hayvan sınıarının hiçbirinde görülmez.
III. Aktif Taşıma
II. Kanın hareketi hızlıdır.
IV. Fagositoz
III. Kan atardamar, toplardamar ve kılcal damarlarda dolaşır.
verilen olaylardan hangisi gerçekleşmez? A) Yalnız I D) II ve IV
B) Yalnız III E) I ve III
C) Yalnız IV
ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I D) II ve III
B) Yalnız II
KARMA TEST
6. Kapalı kan dolaşımı ile ilgili,
II. Difüzyon
C) I ve II
E) I, II ve III
125
BÖLÜM 1
KARMA TEST (Sistemler) 7.
10. Mide kasında,
İskelet kas hücrelerinin bir sarkomerinin kasılma sırasındaki durumu, aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.
I. ATP harcanması
2
II. Kasılma sırasında H bandının yok olması Sarkomer
3
III. Kasılıp gevşemenin miyobrillerle sağlanması
K
4
numaralı olaylardan hangileri olmaz?
5
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) II ve III
6
C) Yalnız III
E) I, II ve III
7 8
N
M
L
9 Kasılma sırasında sarkomer yapısında aşağıda veri-
10
len değişimlerden hangisi gözlenmez?
11
A) Sarkomerin boyu kısalır.
12
B) L bölgesi daralır ve görünmez olur. C) M ipliklerinin boyu kısalır.
13 14
D) K ipliğinin boyu değişmez.
11. Aşağıda impuls iletiminin sinapstan geçişi şematize edilmiştir.
E) N bandının boyu kısalır.
15 16 17
Akson (IV)
8. Böbreklerin çalışma mekanizmasına, Miyelin k›l›f (I)
I. Parathormon
18 19
II. Antidiüretik hormon (ADH)
Sinaptik yumru
III. Aldosteron IV. Büyüme hormonu (STH)
Sinaps boşlu¤u Nörotransmitter maddeler (II)
hormonlarından hangileri doğrudan etki etmez? A) Yalnız I D) II ve III
B) Yalnız IV
C) I ve III
Dendrit (III)
E) I ve II Numaralandırılan yerler ile ilgili olarak, I. I. kısım tüm nöronlarda vardır. II. II. kısımdaki moleküllerin çeşidi, tüm sinapslarda
KARMA TEST
9. Aşağıdakilerden hangisi hipoz bezinin salgıladığı
aynı değildir.
hormonlardan biri değildir?
III. III. bölge nöronda uyarıyı ilk alan kısımdır.
A) Somatotropin (büyüme) hormonu (STH)
IV. IV. kısımda iletim sadece kimyasaldır.
B) Adrenokortikotropik hormon (ACTH)
açıklamalarından hangileri doğrudur?
C) Adrenalin
A) Yalnız IV
D) Folikül uyarıcı hormon (FSH)
D) I, II ve IV
E) Oksitosin
126
B) II ve III
1E
2E
3C
4C
5B
6D
7C
8B
9C
10 B
C) I ve IV
E) I, II ve III 11 B
KARMA TEST 1.
4
61
Sistemler
Karaciğer ve pankreas tarafından gerçekleştirilen bazı olaylar aşağıda verilmiştir.
4. Aşağıdaki şekilde, bir iskelet kas hücresindeki bantlaşma ve kasılma birimi gösterilmiştir.
3
Sarkomer Z çizgileri
1 2
I. İnsülin ve glukagon hormonlarını salgılamak. II. Kanın pıhtılaşmasını sağlayan brinojeni oluşturmak.
BÖLÜM
Z çizgileri
A bandı
4
III. Sindirim enzimlerini içeren salgıları üretmek.
5
IV. Yağların sindirimini kolaylaştıran safra salgısını üretmek.
6 7
Organlar ve gerçekleştirdikleri olaylar aşağıdakilerden hangisinde doğru eşleştirilmiştir? Karaciğer
Aktin
8
Pankreas
9 Z çizgileri birbirine yaklaştığında,
A)
I – II
III – IV
B)
I – IV
II – III
C)
II – III
I – IV
D)
II – IV
I – III
II. Aktin proteinlerinin boyları kısalır.
12
E)
III – IV
I – II
III. Kasın toplam hacmi değişmez.
13
10 I. En küçük kasılma birimi olan sarkomerin boyu kısa-
11
lır.
IV. A bandı değişmez.
14
ifadelerinden hangileri doğru olamaz? A) Yalnız II
2. Kan ve kemikteki Ca++ iyonlarının miktarını,
B) I ve II
D) I, III ve IV
15
C) III ve IV E) II, III ve IV
16
I. Adrenalin
17
II. Parathormon
18
III. İnsülin
19
IV. Tiroksin V. Kalsitonin hormonlarından hangileri doğrudan düzenler? A) I ve II D) II ve V
B) II ve IV
C) III ve V
5. Boşaltımın en küçük birimi olan nefronun yapısı gösterilmiştir.
E) I, III ve IV
V
I
II VI III
IV
I. Omurilik soğanı II. Hipoz III. Omurilik
Nefronda numaralı kısımlardan hangilerinde geri
kısımlarının hangilerinden çıkarak vücuda dağılır?
emilime olur?
A) Yalnız I
A) I ve II
D) II ve III
B) Yalnız II
C) I ve III
E) I, II ve III
B) III ve IV
D) II, III, IV, V ve VI
KARMA TEST
3. Otonom sinirler, sinir sisteminin,
C) I, II ve III
E) I, II, III, IV ve V
127
BÖLÜM 1
KARMA TEST (Sistemler) 6. Kan kalsiyum düzeyinin yükselmesiyle salgılanan
9. Pankreas,
kalsitonin homonu,
2
I. Amilaz
I. İdrarda Ca++ miktarının artması Ca++
II. Tripsinojen III. Pepsin
3
II. Kemiklerde
4
III. Kanda
Ca++
5
değişikliklerinden hangilerini sağlar?
IV. Lipaz
miktarının azalması
A) Yalnız I
6
miktarının artması
B) Yalnız II
D) I ve II
V. Maltaz moleküllerinden hangilerini salgılamaz?
C) Yalnız III
A) I ve III
E) I, II ve III
B) III ve V
D) I, II ve IV
7
C) II, III ve IV
E) II, IV ve V
8 9 10 11 12 13
10. Bacaklardaki kanı kalbe taşıyan toplardamarlardaki 7.
kanın hareketinde,
Sağlıklı bir insanda kan basıncının etkisi ile nefronlarda glomerulustan, bowman kapsülüne süzülen sıvı içeriğinde aşağıda verilenlerden hangisi bulunmaz?
I. Kulakçıkların gevşemesi II. Yerçekimi III. Soluk alma
A) NH3
14
B) Hemoglobin D) NaCl
C) Glikoz
verilenlerden hangileri yardım etmez?
E) Üre
A) Yalnız I
15
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
16 17
11. Glomerulusa kan taşıyan getirici atardan götürücü 18
8. Kılcal damarla etrafındaki doku sıvısı arasındaki madde
19
alışverişi, kılcal damardaki kan basıncı ve protein ozmotik basıncının etkisi ile gerçekleşir.
atardamara doğru ilerleyen kanda, üre miktarı değişimi aşağıdaki graklerden hangisinde doğru gösterilmiştir?
Kılcal damar boyunca kan basıncı ve protein ozmotik basıncı ile ilgili çizilen aşağıdaki graklerden hangisi doğru olur? ( A)
Kan bas›nc›, B)
Bas›nç
A)
Protein ozmotik basıncı) C)
Bas›nç
Getirici atar
Bas›nç
KARMA TEST
C)
Kılcaldamar
D)
K›lcaldamar
E)
Bas›nç
1D
E)
3C
4A
Üre miktarı
Getirici atar
5D
6E
7B
8A
9B
10 B
11B
Götürücü atar
Götürücü atar
Üre miktarı
Getirici atar
Götürücü atar
K›lcaldamar
2D
D)
Üre miktarı
Getirici atar
Üre miktarı
Getirici atar
Götürücü atar
Bas›nç
K›lcaldamar
128
K›lcaldamar
B)
Üre miktarı
Götürücü atar
TEST 1.
1
Böcekler çiçeklerden bal özünü toplarken taşıdığı polenlerle tozlaşmayı sağlar. Böcek (B) ile çiçek (Ç) arasındaki ilişki aşağıdaki graklerden hangisi ile gösterilebilir? A)
B)
Faydalanma
Ç
Faydalanma
B Ç
B Zaman
C)
B
3. Av-avcı besin zincirinde üreticilerden tüketicilere doğru gidildikçe biyokütle, birey hacmi ve birey sayısındaki değişim aşağıdakilerin hangisinde doğru gösterilmiştir?
Faydalanma
Ç
B Ç
BÖLÜM 1 2 3
Biyokütle
Birey hacmi
Birey sayısı
4
A)
Azalır
Artar
Artar
5
B)
Azalır
Artar
Azalır
C)
Artar
Azalır
Artar
D)
Artar
Artar
Artar
E)
Azalır
Azalır
Azalır
6
Zaman
D)
Faydalanma
62
Komünite ve Popülasyon Ekolojisi
7 8 9 10
Zaman
E)
Zaman
11
Faydalanma
B
12
Ç
13
Zaman
14 15
4. Geniş yapraklı bir bitki popülasyonunda, birey sayısının zamana göre değişimi grakte gösterilmiştir.
16 17
Birey sayısı
18 19 I
II
III
IV
2. Okyanus karideslerinin kendileri için barınak hazırlarken antenlerini bekçi balıklarının üzerine yerleştirerek tehlike anında haber alması ve bekçi balıklarının da aynı barınağa yumurtalarını bırakması, su ekositemine ait farklı türlerin karşılıklı ilişkilerini göstermektedir.
III. zaman dilimindeki azalmanın nedeni, aynı zaman diliminde aşağıdaki graklerde gösterilen değişimlerden hangisi olamaz? A)
Otçul hayvan sayısı
B)
Topraktaki azot tuzları
C)
Parazit bitki sayısı
Aşağıdakilerden hangisinde buna benzer bir ilişki yoktur?
Zaman
A) Nohut bitkisi kökünde yaşayan Rhizobium bakterisi B) Midye kabuğuna tutunan Bryozoa
D)
Zaman
m 2ye düşen yağış miktarı
E)
Zaman
Günlük ışık alma süresi
C) Alg ve mantardan oluşan liken birliği
KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ
Zaman
D) Otçul bağırsağında yaşayan selüloz sindiren bakteri E) İnsan kalın bağırsağında B vitamini üreten bakteri
Zaman
Zaman
129
BÖLÜM 1
Komünite ve Popülasyon Ekolojisi
5. Bir göl ekosisteminde bulunan fotoototrof organiz-
7.
ma sayısının derinliğe bağlı değişimi aşağıdaki gra-
2
klerin hangisinde doğru çizilmiştir?
3
A)
Buna benzer bir ilişki, aşağıdaki canlıların hangileri arasında da vardır?
Canl› say›s›
B)
Canl› say›s›
4
6
A) Su yosunu – Mantar
Derinlik
5 C)
Tatlı su süngerlerinin bazı hücrelerinde algler yaşar. Algler fotosentez yaparak süngere besin verirken, süngerden karbondioksit ve azot alır.
Derinlik
D)
Canl› say›s›
B) Plazmodyum – İnsan C) Ökse otu – Badem ağacı
Canl› say›s›
D) Ekmek – Küf mantarı
7
E) Köpek balığı – Küçük vantuzlu balık
Derinlik
Derinlik
8 9
E)
Canl› say›s›
10 11 Derinlik
12 13
8. Mutualizm ve kommensalizmde,
14
I. Ortak yaşama şeklidir.
15
II. Yararlı birlikteliktir.
16
III. Ortaklıktan her iki birey de yarar sağlar.
17
IV. Birliktelikten zarar görmezler.
18 19
özelliklerinden hangileri ortaktır?
6. Aşağıdaki grakte aynı ortamdaki M, L ve K canlılarının
A) Yalnız I
gelişim eğrileri görülmektedir.
B) Yalnız II
D) III ve IV
C) Yalnız III
E) I, II ve IV
KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ
Birey say›s› M L
K Zaman
Grakteki bilgilere dayanarak,
I. Davranış ve habitat seçimi
II. K, L’nin parazitidir.
II. Biyotik faktörler
III. L ile M birbirlerinden ayrılınca olumsuz etkilenebilir-
III. Sıcaklık
ler. ifadelerinden hangilerne ulaşılamaz?
faktörlerinden hangileri etkiler?
A) Yalnız I
A) Yalnız I
D) I ve III
130
9. Canlıların yeryüzü üzerinde dağılışını,
I. L ile M arasında mutualizm olabilir.
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) II ve III
E) I, II ve III 1D
B) Yalnız III
2B
3B
4E
5E
6B
7A
8E
9E
C) I ve II
E) I, II ve III
TEST 1.
2
63
Komünite ve Popülasyon Ekolojisi
Aşağıdaki grakte, belirli bir ekosistemde bulunan iki hayvan türüne (X ve Y) ait birey sayılarının zamana bağlı değişimleri gösterilmiştir.
3. Grakte X ve Y popülasyonlarının aynı ekosistemdeki birey sayısı değişimi gösterilmiştir.
BÖLÜM 1 2 3
Birey sayısı
Birey say›s›
4 X
X
5
Y Y
6 Zaman
Grakten yararlanarak; I. Y türü otçul, X türü etçil olabilir. II. X türünün besini Y türü olabilir. III. X türünün büyümesini Y türü sınırlayabilir. IV. Aralarında mutualist bir ilişki olabilir. verilenlerden hangileri ileri sürülemez? A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) II ve III
C) Yalnız IV
I
Zaman
II
7
X ve Y popülasyonlarıyla ilgili aşağıdakilerden han-
8
gisi söylenemez?
9
A) Popülasyonlar çevreden farklı zaman aralıklarında
10
farklı etkilenmektedir.
11
B) II. zaman aralığı Y için uygundur. C) I. zaman aralığı X için uygundur.
12
D) X ve Y çiftleşirse verimli döl oluşturur.
13
E) X, Y ile besleniyor olabilir.
14
E) I, II ve IV
15 16 17 18
2. Bir adaya bırakılan tavşan popülasyonun birey sayısın-
19
daki değişimi grakte gösterilmiştir.
4. Aşağıda bir hayvan popülasyonunun zamana bağlı sayısal değişimi verilmiştir. a
b
c
d
e
Birey sayısı Zaman
Grakteki bilgilere dayanarak, I. b evresinde doğum oranı ölüm oranından fazladır. II. c evresinde popülasyon yoğunluğu ile beraber çevre direnci de artar. III. Çevre direnci a evresinde maksimumdur. yorumlarından hangileri yapılamaz? A) Yalnız I D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Zaman t1 t2
t3
t4
t5
t6
t7
t8
Hangi zaman aralıklarındaki yaşama koşulları birbirine yakındır? A) t1 ve t2 D) t2 ve t6
B) t 3 ve t5
KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ
Birey sayısı
C) t4 ve t8
E) t3 ve t7
131
BÖLÜM
Komünite ve Popülasyon Ekolojisi
5. Koşulları birbirine zıt olan iki komünite arasındaki
8. Aşağıda I. ve II. grakler A ve B canlılarının aynı özelliklere sahip ortamlarda ayrı ayrı yaşadıklarındaki ge-
2
geçiş bölgeleri için aşağıdakilerden hangisi kesin olarak söylenebilir?
3
A) Saprotleri azdır.
1
lişmeyi, III. ise aynı ortamda beraber yaşadıklarındaki gelişmeyi göstermektedir.
B) Besin zincirleri kısadır.
4
Birey sayısı
C) Mutualizm daha fazladır.
5
D) Tür çeşidi sayısı çoktur.
6
E) Parazit sayısı çoktur.
Birey sayısı
A
Birey sayısı
B
A B
I
II
III
7 A ve B canlıları ile ilgili,
8
I. A ve B’nin birlikte yaşadığı ortamdan B çıkarılırsa A canlısının gelişimi yavaşlar.
9
II. A ve B’nin birlikte yaşaması A’nın lehinedir.
10 11
6. Küçülen ve yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan
III. A’nın çıkardığı artık maddelerden B zarar görüyor
bir popülasyonda,
olabilir.
12
I. Çevre direncinin artırılması
13
II. Doğurganlığın artırılması
verilenlerden hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız II
III. Besinin artırılması
14
D) II ve III
verilenlerden hangilerinin yapılması popülasyonun
15
tekrar büyümesini sağlayabilir?
16
A) Yalnız I D) II ve III
17
B) Yalnız II
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
9. Alageyiklerin yaşadığı bir komüniteye, aslan popülasyo-
18
nu göç ediyor.
19
Süreç içinde hangi grakte görülen değişimin olması beklenir?
KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ
(
Alageyik,
B) Birey sayısı
A) Birey sayısı
7.
Aslan)
Bir popülasyonla ilgili yapılan gözlem sonuçları aşağıdaki gibidir. I. Üreme hızı ölüm hızından fazladır.
Zaman
Zaman
II. Çevredeki bitki örtüsü artmaktadır.
D) Birey sayısı
C) Birey sayısı
III. Dışa göç hızı, içe göç hızından küçüktür. Bu popülasyonla ilgili, aşağıdakilerden hangisi kesin olarak söylenir?
Zaman
Zaman
A) Popülasyonda yaş ortalaması büyümektedir. B) Popülasyonun yoğunluğu artmaktadır.
E) Birey sayısı
C) Ototrof canlı sayısı azalmaktadır. D) Popülasyonda birey sayısı azalmaktadır. E) Ayrıştırıcı bireylerin oranı azalmaktadır.
132
1C
2C
Zaman
3D
4E
5D
6D
7B
8B
9D
TEST 1.
3
64
Komünite ve Popülasyon Ekolojisi
Aşağıda izole bir popülasyona ait büyüme hızı–zaman graği verilmiştir.
4. Bir bitki türünde popülasyon büyüklüğü grakteki şekilde değişmiştir.
Büyüme hızı
BÖLÜM 1 2 3
Popülasyon büyüklüğü
4 5 I
II
III
IV
V
I
VI
II
III
IV
Zaman
V
6
Zaman
Hangi zaman aralıklarında doğum oranı ölüm oranından fazladır?
Aşağıdakilerden hangisinin ortamda azalması V. zamandaki durumun nedeni olarak gösterilemez?
7 8
A) İnorganik maddelerin
A) I, III ve IV
B) II, IV ve VI
B) Sıcaklığın
9
C) I, II, III ve V
D) I, II, III, IV ve V
C) Işık şiddetinin
10
D) Organik maddelerin
E) I, II, III, IV, V ve VI
11
E) Üremenin
12 13
2. A türü, B türü ile olan ortaklığından fayda görmektedir.
14
A türü için, I. Ototrof olabilir.
15
II. Birincil tüketici olabilir.
16
III. Sindirim enzimleri gelişmemiş olabilir.
17
ifadelerinden hangileri söylenebilir? A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) II ve III
5. Grakte bir balık popülasyonuna ait birey sayısının, suC) I ve II
18
yun sıcaklığına bağlı değişimi gösterilmiştir.
19
E) I, II ve III
3. Bir popülasyonun yoğunluğunun zamana bağlı değişimi
0
5
10
15
20
25
30
35
Suyun s›cakl›¤› (°C)
40
grakte gösterilmiştir. Grakteki bilgilere dayanarak,
Popülasyon yo¤unlu¤u
I. 15 ve 25 °C sıcaklıklardaki balıkların kullandıkları oksijen miktarı aynıdır. II. Sıcaklığın balık popülasyonu üzerine sınırlayıcı alt ve üst değerleri vardır. I
II
III
IV
V
Zaman
Grakteki bilgilere dayanarak hangi zaman aralığında popülasyonda büyüme hızının sıfır olduğu söylenebilir? A) I
B) II
C) III
D) IV
E) V
III. 20 – 25 °C arasındaki sıcaklık, balığın üreme olaylarını olumlu etkiler. ifadelerinden hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I D) II ve III
B) Yalnız III
KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ
Birey say›s›
C) I ve II
E) I, II ve III
133
BÖLÜM 1
Komünite ve Popülasyon Ekolojisi
6. Bir ormanda yapılan çalışmalar sırasında vaşak popü-
8. Aşağıdaki grakte, bir popülasyondaki büyüme hızının zamana göre değişimi gösterilmiştir.
lasyonunun sayısında artma, tavşan popülasyonunun
2
sayısında azalma olduğu gözlenmiştir.
3
Vaşak ve tavşan arasında doğrudan av avcı ilişkisi
Büyüme hızı
olup olmadığını saptamak için aşağıdakilerden han-
4
gisini belirlemek en doğru olur?
5
A) Ormandaki canlı sayısını belirlemek
6
B) Vaşakların besin kaynağını belirlemek
7
C) Tavşanların besin kaynağını belirlemek
I
Zaman
III
S tipi büyümede, bu zaman dilimleri;
D) Tavşanların yaşadığı bölgeyi belirlemek
8
II
I. Kuruluş ve logaritmik artış
E) Bölgedeki üreticileri belirlemek
9
II. Negatif artış
10
III. Denge
11
evrelerinden hangilerini ifade eder?
12
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
13 14 15 16 17
7.
Aşağıdaki grakte E. coli popülasyonunun yaşadığı ortamdaki madde yoğunluğuna bağlı birey sayısındaki değişim gösterilmiştir.
9. Dengedeki bir popülasyonda t1 zaman aralığında çevre
Birey say›s›
18
direnci oluşturan faktörlerin azaldığı, t2 zaman aralığın-
19
da arttığı bilinmektedir.
KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ
Buna göre, popülasyonun birey sayısındaki değişim nasıl olmalıdır? x
2x
4x
Madde yo¤unlu¤u
5x
A)
B)
Birey say›s›
Birey say›s›
Grakteki bilgilere dayanarak, I. Madde yoğunluğunun sürekli artması birey sayısını arttırır.
Zaman t1
C)
II. 4x madde yoğunluğu birey sayısı için optimumdur.
Zaman
t2
t1
D)
Birey say›s›
t2
Birey say›s›
III. E. coli popülasyonunun büyüme hızı, 2x madde yoğunluğundan sonra azalmaya başlar. Zaman
IV. x ile 2x madde yoğunluğu dönemleri arasında çevre direnci azdır.
t1
Zaman
t2
E)
t1 Birey say›s›
ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I
B) Yalnız IV
D) I, II ve III
134
3x
C) III ve IV
E) I, III ve IV 1E
2E
Zaman t1
3D
4D
5D
6B
7B
8E
9D
t2
t2
TEST 1.
4
65
Komünite ve Popülasyon Ekolojisi
4.
Popülasyonla ilgili, I. Bir popülasyondaki bireyler besin için rekabet edebi-
– Biyolojik savaş, bir canlı ile mücadelede başka bir canlının kullanılmasıdır.
II. Rekabet tür içi veya türler arası olabilir. III. Popülasyon taşıma kapasitesine ulaştığında rekabet
3
dir.
4
B) Yalnız II
D) I ve II
5
I. C böceği azalırsa, B bitkisi zarar görür.
ifadelerinden hangileri yanlıştır? A) Yalnız I
tedir. C böceği ise sadece A böceği ile beslenmekte-
Buna göre,
çok azdır.
C) Yalnız III
E) I ve III
1 2
– Belirli bir bölgede A böceği, B bitkisine zarar vermek-
lir.
BÖLÜM
6
II. Biyolojik savaş için C böceğinin sayısı arttırılmalıdır. III. Biyolojik savaş B bitkisine karşı yapılmalıdır.
7
ifadelerinden hangileri doğrudur?
8
A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) I ve II
C) II ve III
E) I, II ve III
9 10 11
2. Gölge yapan ve çok dallanan ağaçların bulunduğu or12
manlarda yaşayan bazı bitki türleri, tırmanıcı gövdelerini, komşu ağaçların dalları ve gövdeleri üzerine sararak
13
yukarı doğru yükselirler.
14
Bitkinin kazandığı bu adaptasyon, I. Güneş ışığından daha fazla yararlanmak
15
II. Toprak yüzeyindeki herbivor böceklere karşı korun-
16
5. Aynı ekosistemde yaşayan, I ve II numaralı popülas-
mak
yonların yoğunluklarının zamana bağlı değişimi grakte gösterilmiştir.
III. Fotosentez hızını azaltmak IV. Bitkiyi diğer bitkilere karşı korumak durumlarından hangilerini sağlamaya yönelik olabilir?
17 18 19
Popülasyon Yo¤unlu¤u I
B) III ve IV
D) I, II ve III
C) I ve IV
E) I, II, III ve IV
II Zaman
Grakteki bilgilere dayanarak aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğru değildir?
3. Popülasyonun büyümesini, I. Avcı sayısı
A) I. popülasyon dengeye ulaşmıştır.
II. Rekabet
B) I. popülasyonun çevre direncine dayanıklılığı, II. popülasyonunkinden fazla olabilir.
III. Yaşam alanı verilenlerden hangilerinin artması olumsuz etkiler?
C) II. popülasyonun üreme hızı, I. popülasyonunkinden düşüktür.
A) Yalnız I
D) İki popülasyon arasında rekabet vardır.
D) I ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ
A) I ve II
E) II. popülasyon, I. popülasyonun besin kaynağıdır.
135
BÖLÜM 1
Komünite ve Popülasyon Ekolojisi
6. Aşağıdaki grakte A ve B türlerine ait bireylerin zamana
8. Aşağıdaki özelliklerden hangisi, bir popülasyonda yoğunluğun artacağını belirtir?
bağlı birey sayısı değişimleri gösterilmiştir.
2
A) Genç ve yaşlı birey sayılarının eşit olması Birey Sayısı
3
B) Yaşlı bireylerin sayısının artması C) Besin miktarının azalması
4
A türü
D) Genç bireylerin sayısının artması
5
E) Çevrenin sanayi atıkları ile kirletilmesi B türü
6
Zaman
7 Grakteki bilgilere dayanarak,
8
I. B türü A türü ile besleniyor olabilir.
9
II. A ve B türleri arasında rekabet vardır.
10
III. A ve B türleri arasında av avcı ilişkisi vardır.
11
ifadelerinden hangileri söylenebilir?
12
A) Yalnız I
9. Bir popülasyonun birey sayısının zamana bağlı değişimi aşağıdaki grakte gösterilmiştir. Birey Say›s›
D) I ve III
13
B) Yalnız III
C) I ve II
E) II ve III
14
K
15
L
M
N
F
Zaman
Grakteki bilgilere dayanarak,
16
I. L aralığında büyüme hızı pozitiftir.
17
II. N aralığında büyüme hızı sıfırdır. III. F aralığında büyüme hızı negatif değerdedir.
18
ifadelerinden hangileri söylenebilir?
19
A) Yalnız I
KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ
7.
D) I ve III
Grakte I, II ve III numaralı popülasyonları oluşturan bireylerin zamana bağlı değişimleri verilmiştir.
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Birey say›s› III
II I
10. Dengede olan bir fare popülasyonunun yaşadığı or-
Zaman
tamda çevre direncinin artması sonucunda,
Numaralı popülasyonlarla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
I. Birey sayısında artma II. Dışa göç
A) I. tür, II. ve III. tür ile beslenmektedir.
III. Ölüm oranında artma
B) I. tür ortama en iyi uyum sağlayan türdür.
durumlarından hangileri gözlenebilir?
C) I. ve II. türler arasında av avcı ilişkisi olabilir.
A) Yalnız I
D) II. tür ortama en az uyum sağlayan türdür.
1C
2A
3C
4D
B) Yalnız II
D) II ve III
E) Ortamda III. türün düşmanları en fazla sayıdadır.
136
B) Yalnız II
5E
6D
7C
8D
9E
C) Yalnız III
E) I, II ve III 10 D
TEST 1.
5
66
Komünite ve Popülasyon Ekolojisi
Üç farklı türün yaşayabildikleri sıcaklık aralıkları aşağıdaki grakte gösterilmiştir.
3. Aşağıda bazı ekolojik kavramların tanımlamaları yapılmıştır.
I. tür
II. tür
1 2
I. Birim alanda bulunan birey sayısı
Gelişme
BÖLÜM
3
II. Bir organizmanın ekosistemdeki işlevi
III. tür
III. Birim zamandaki popülasyona doğumla katılan birey sayısı
4 5
IV. Bir organizmanın yaşadığı ve ürediği yer Sıcaklık
6
Bu tanımlamalar, Grakteki verilere dayanarak aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz?
a – Habitat
7
b – Niş
8
A) I. tür düşük sıcaklıkta yaşar.
c – Popülasyon yoğunluğu
B) II. türün değişik sıcaklık değişimlerine toleransı diğerlerinden fazladır.
d – Doğum oranı
C) III. türün değişen sıcaklık ortamında yaşama ve üreme şansı II. türe göre daha fazladır. D) I. ve III. tür belirli sıcaklık varyasyonlarına dayanabilirler. E) III. tür yüksek sıcaklıkta yaşar.
9 10
kavramları ile nasıl eşleştirilebilir? I ––––––– A) a
II ––––––– b
III –––––––– c
IV ––––––– d
B)
c
b
d
a
C)
b
c
d
a
D)
c
d
a
b
E)
d
b
a
c
11 12 13 14 15 16 17 18
2. Aşağıda A, B ve C popülasyonlarına ait yaş dağılımları gösterilmiştir.
70 – 40
40 – 70
40 – 70
20 – 40
20 – 40
20 – 40
0 – 20
0 – 20
20 – 0
A
B
C
I. B popülasyonunda doğum oranı ölüm oranına eşit olabilir. II. C popülasyonu büyüyen bir popülasyondur. III. A popülasyonunda yaşlı nüfus daha fazladır.
D) I ve II
E) II ve III
anlaşılabilir. II. Belirli bir zamanda, birim alanda bulunan birey sayı-
III. Birim alanın alabileceği maksimum birey sayısı popülasyonun taşıma kapasitesini verir. IV. Doğumlar ve içe göçler, ölümler ve dışa göçlerden fazla ise popülasyon küçülür. ifadelerinden hangileri doğrudur?
ifadelerinden hangileri yanlıştır? B) Yalnız II
I. Bir popülasyonun geleceği yaş dağılımına bakılarak
sı popülasyonun yoğunluğunu verir.
A, B ve C popülasyonlarıyla ilgili,
A) Yalnız I
4. Popülasyonlarla ilgili,
C) Yalnız III
A) II ve III
B) I, II ve III
D) I, III ve IV
KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ
19
C) I, II ve IV
E) II, III ve IV
137
BÖLÜM 1 2
Komünite ve Popülasyon Ekolojisi
5. Bir popülasyonda,
7.
rının zamana bağlı değişim grakte belirtilmiştir.
I. Birey sayısı artar. II. Popülasyon dengelenir.
Birey say›s›
3
III. Dışa göç artar.
4
IV. Rekabet artar.
5
olaylarının doğru sıralanması aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
6
A) I – III – IV – II
7
B) I – II – IV – III
8
C) IV – III – II – I
A
B
C Zaman
Grakteki bilgilere dayanarak,
D) I – IV – III – II
9
Bir göl ekosistemindeki A, B ve C türlerinin birey sayıla-
I. B türündeki bireylerin artışı A türünü her zaman olumsuz etkiler.
E) I – IV – II – III
10
II. A ve C türleri arasında av – avcı ilişkisi olabilir.
11
III. C türündeki bireylerin azalması B türünü her zaman olumsuz etkiler.
12
ifadelerinden hangilerine ulaşılamaz?
13
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
14
C) Yalnız III
E) I ve III
15 16 17
6. Aşağıdaki grak X, Y ve Z popülasyonunun ortam tuzluluğuna bağlı olarak gelişimlerini göstermektedir.
8. Su ekosistemlerinde derinlere inildikçe, ışık miktarıPopülasyon gelişimi
18
KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ
19
X
Y
nın azalması aşağıdakilerden hangisinin azalmasına da neden olmaz?
Z
A) Canlı sayısının B) Organik madde yapımının Tatlı su
Deniz suyu
C) Oksijen miktarının D) Canlı çeşitliliğinin
Üç popülasyonla ilgili aşağıdakilerden hangisi yan-
E) İnorganik madde miktarının
lıştır? A) X, Y ve Z popülasyonlarının habitatları aynıdır. B) X popülasyonunun gelişimi için en uygun ortam az tuzlu sulardır. C) Z popülasyonuna ait bireyler tatlı sularda yaşayamaz.
9. Her canlının yaşadığı ortamda gerçekleştirdiği özel görev aşağıdakilerden hangisi ile adlandırılır?
D) Y popülasyonunun doğal yaşama ortamı nehirlerle denizlerin birleşim noktaları olabilir. E) Y popülasyonunda hem tatlı suda hem de deniz suyunda yaşayabilen formlar bulunabilir.
138
1C
2E
3B
4B
A) Yaşama birliği
B) Komünite
C) Ekolojik niş
D) Baskın tür E) Süksesyon
5D
6A
7E
8E
9C
TEST 1.
6
67
Komünite ve Popülasyon Ekolojisi
İzole bir popülasyonun birey sayısının zamana bağlı sa-
3. Belirli bir alanda yaşayan bir popülasyonun birey sayısının zamana bağlı değişimi grakte belirtilmiştir.
yısal değişimi grakte belirtilmiştir.
3
3 4
4
2
1 2
Birey sayısı
Birey say›s›
BÖLÜM
5
5
1 6
I
Zaman
II
III
Zaman
IV
6 7
Grakteki bilgilere dayanarak aşağıdakilerden hanGrakte II. zaman aralığındaki değişimin nedeni,
gisi söylenebilir? A) 1-2 aralığında ölen bireylerin sayısı fazladır.
I. Dışa göçler
B) 2-3 aralığında üreme hızı yüksektir.
II. Hızlı üreme
C) 3-4 aralığında çevre direnci minimumdur.
III. Alan daralması
D) 4-5 aralığında ölen bireylerin sayısı azdır.
IV. Besin fazlalığı
E) 5-6 aralığında doğan bireylerin sayısı fazladır.
durumlarından hangileri olamaz?
8 9 10 11
A) I ve II
12
B) I ve III
D) II ve IV
C) II ve III
E) III ve IV
13 14 15 16 17 18
2. Bir hayvan popülasyonunda birey sayısının zamana bağlı değişimi grakte gösterilmiştir.
4. I, II ve III farklı bitkinin sıcaklık, nem ve ışık şiddeti derilmiştir. Canl›n›n gelişimi I
t2
t3
III
III
II
Zaman
t4
Canl›n›n gelişimi
II S›cakl›k
Nem
Canl›n›n gelişimi
Bu popülasyonun,
III I
I. Çevre direnci
II Iş›k şiddeti
II. Popülasyon yoğunluğu III. Doğum oranı özelliklerinden hangileri t3 aralığında, t2 aralığından fazla olabilir? A) Yalnız I D) I ve II
I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Numaralı bitkilerin hangilerinin sıcaklık, nem ve ışık şiddeti değişimlerinden her üçüne de karşı toleransları fazladır? A) Yalnız I D) II ve III
B) Yalnız II
KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ
ğişimlerine göre gelişimleri aşağıdaki graklerde göste-
Birey say›s›
t1
19
C) Yalnız III
E) I, II ve III
139
BÖLÜM 1
Komünite ve Popülasyon Ekolojisi
5. Heterotrof olan A ve B bakterilerinin birey sayılarının de-
7.
Beş farklı toplumun yaş dağılımını gösteren aşağıdaki graklerden hangisi, o toplumda nüfusun azal-
ğişimi grakte gösterilmiştir.
ma sürecine girdiğini belirtir?
2 Birey say›s›
A)
3
B)
Birey say›s›
Birey say›s›
B
4 A
5 6 7
20
Zaman
t1
C)
80
Yaş
20 40 60 80
Birey say›s›
20
I. A ve B bakterileri ATP üretirler.
9
II. t1 anında, A bakterileri B bakterilerinden daha fazla organik madde tüketmekte olabilir.
11
60
D)
Yaş
Birey say›s›
Bununla ilgili,
8
10
40
40
60
80
E)
III. B bakterilerinin ölüm oranı A bakterilerinden daha fazladır.
Yaş
20
40
60 80
Yaş
Birey say›s›
20
40
60
80
Yaş
verilenlerden hangileri söylenemez?
12 13
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
8. X bakterisinin özellikleri, aşağıda gösterilmiştir.
E) II ve III
14
– Her 10 dakikada bir kez bölünürler.
15
– A antibiyotiğinin bulunduğu ortamda 20 dakika bölünemezler. – B antibiyotiğinin bulunduğu ortamda 15 dakika sonra tamamen ölürler.
16 17
6. Tarım zararlılarını yok etmek için kullanılan bir tarım ila-
Birey say›s›
cının kullanımı ile toprakta ve tavşanlarda biriken mik-
18
32
tarları grakte belirtilmiştir.
19
16
Miktar
Tar›m ilac›n›n kullan›m› Toprakta biriken ilaç Tavşanda biriken ilaç
8
KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ
2 20
Zaman
60
80
Zaman (dakika)
İçinde besleyici sıvı bulunan bir kültür ortamına iki tane X bakterisi konuluyor ve bakteri sayısının zamana bağlı değişimi yukarıdaki grakte belirtiliyor.
Bununla ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğru değildir?
Grakteki A ve B antibiyotikleri hangi zamanlarda kültür ortamına eklenmiş olmalıdır?
A) Toprakta ve tavşanlarda biriken ilaç miktarlarının en yüksek düzeye ulaşması aynı anda gerçekleşir.
A antibiyotiği
B) İlaç kullanımı ile toprakta birikimi aynı anda başlar.
B antibiyotiği
A)
40. dakika
80. dakika
C) İlaç kullanımının azalması toprakta biriken ilaç miktarını azaltır.
B)
60. dakika
30. dakika
C)
30. dakika
60. dakika
D) Tavşanların ilaçtan etkilenmesi toprakta birikiminin başlamasından sonra gerçekleşir.
D)
30. dakika
80. dakika
E)
20. dakika
50. dakika
E) Toprakta biriken ilaç önce ototroar tarafından alınır.
140
40
1B
2E
3D
4A
5C
6A
7E
8C
TEST 1.
7
68
Komünite ve Popülasyon Ekolojisi
Bir geyik popülasyonunu oluşturan bireylerde, farklı olan özellik aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? A) Boşaltım ürün çeşidi
BÖLÜM
4. Aşağıda verilen grakler A, B ve C ortamlarında yaşa-
1
yan X–Y, T–Z ve L–M canlılarının birbirleri ile etkileşimini göstermektedir.
2 3
B) Beslenme şekli
Birey sayısı
Birey sayısı
4
C) Solunum şekli
T
D) DNA’larındaki nükleotid dizilişi
X Y
E) Kromozom sayısı
Zaman
Zaman
A
5
Z
6
B
7
Birey sayısı L
8 M
2. Grak, belirli bir bölgede yaşayan fare popülasyonun-
9 Zaman
daki sayısal artış ile besin miktarı arasındaki ilişkiyi göstermektedir.
C
10 11
Grakteki bilgilere dayanarak,
Fare sayısı 500 400 300 200
I. X ve Y canlıları arasında parazit ilişki vardır.
12
II. Z ve T canlıları arasında av–avcı ilişkisi vardır.
13
III. L ve M arasında kommensal ilişki vardır.
100 0 10 20 30 40 50
Besin miktarı
IV. Tüm canlılar arasında rekabet söz konusudur.
15
verilenlerden hangileri doğrudur? Bu popülasyondaki azalmanın nedeni aşağıdakilerden hangisi olamaz?
A) I ve II
B) II ve III
D) I, II ve IV
14
C) I ve IV
E) II, III ve IV
16 17
A) Ortamdaki avcı canlıların artması
5. Aşağıdaki graklerde bir ekosistemde en yaygın olan K, L ve M bitki popülasyonlarının t1 ve t2 zaman dilimlerindeki birey sayıları verilmiştir.
C) Yaşam alanının kısıtlanması D) İklimsel faktörlerin değişmesi E) Döllenme olayının azalması
Birey sayısı
K
3. Farklı habitatlarda yaşayan aynı türe ait popülas-
L
M
Popülasyonlar K
t1 zamanı
L
Popülasyonlar
M
t2 zamanı
Grakteki bilgilere dayanarak, I. Süksesyon olayı gerçekleşmiştir.
II. Taşıma kapasiteleri III. Birim zamanda popülasyondan ayrılan birey sayıları IV. Yoğunlukları
A) Yalnız I
II. t1 zamanında baskın tür olan L, baskınlığını korumaya devam etmiştir. III. M popülasyonu ortam koşullarından etkilenmemiştir.
özelliklerden hangileri farklı olabilir? B) I ve II
D) I, II ve IV
C) III ve IV E) II, III ve IV
19
Birey sayısı
yonlarda, I. Kromozom sayıları
18
ifadelerinden hangileri söylenebilir? A) Yalnız I D) I ve III
B) Yalnız II
KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ
B) İç göç yaşanması
C) Yalnız III
E) I, II ve III
141
BÖLÜM 1
Komünite ve Popülasyon Ekolojisi
6. Grakte bir popülasyonun büyüme eğrisi gösterilmiştir.
8. Bir tavşan popülasyonunda, popülasyon büyüklüğünün azalmasına,
Birey sayısı
2
Ortamdaki besin miktarı
3 4 I
II
III
IV
Zaman
V
Zaman
5
Zaman
Zaman III
II
I
Bu popülasyonda II numaralı bölge için aşağıdaki
6
Yaşam alanı
Dışa göçler
açıklamalardan hangisi doğru olamaz?
7
A) Popülasyonda, artışın en hızlı olduğu bölgedir.
8
B) Çevre direnci maksimumdur.
9
C) Büyüme hızı maksimumdur.
grafiklerdeki değişimlerden hangileri yol açar? A) Yalnız I
B) I ve II
D) II ve III
C) Yalnız III
E) I ve III
D) Popülasyon içine göçler olmuş olabilir.
10
E) Genç birey sayısı fazladır.
11 12
9. Bir tatlı su ekosistemindeki kirlenmenin mevsimlere 13 14
7.
göre değişimi aşağıdaki grakte verilmiştir.
Bir fare popülasyonu 3 ayrı gruba ayrılmış ve gruplar farklı ortamlarda yaşamaya bırakılmıştır. Yapılan göz-
Kimyasal kirlenme
lemler sonucunda tablodaki veriler elde edilmiştir.
15 16 17
FARE Yaşama POPULASYONU alanı
I
Geniş
Besin miktarı
Sabit
Başlangıçta üreme hızı artmış, sonra dışa göç gerçekleşmiştir.
Bol
Önce üreme hızı sonra da ölüm hızı artmıştır.
18 19
KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ
II
III
Sınırlı
Sınırlı
Sonuç
Kış
İlkbahar
Yaz
Bu tatlı su ekosisteminde, kimyasal kirlenmeye bağlı olarak, alabalık popülasyonunun birey sayısında
Üreme hızı olHer gün dukça düşazaltılmış müştür.
nasıl bir değişim aşağıdakilerden hangisinde doğru gösterilmiştir?
Bu gözlemler ve yapılan çalışma ile ilgili aşağı-dakilerden hangisi söylenemez?
A)
B)
Birey sayısı
Birey sayısı
A) Bu çalışmada, yaşama alanı ve besin miktarının popülasyon büyümesine etkisi incelenmiştir. Kış İlkbahar Yaz Sonbahar
B) Geniş bir yaşam alanında, sabit besin olması dışa
C) Birey sayısı
göçe neden olmuştur.
Kış İlkbahar Yaz Sonbahar
D)
Birey sayısı
C) Popülasyon büyüklüğü arttıkça çevre direnci azalmıştır. Kış İlkbahar Yaz Sonbahar
D) Sınırlı bir yaşam alanında, besin sıkıntısının olması
E)
çiftleşme davranışını olumsuz etkilemiştir.
Kış İlkbahar Yaz Sonbahar
Birey sayısı
E) II numaralı popülasyon, ölüm hızındaki artışla dengelenmiştir.
142
Sonbahar
Kış İlkbahar Yaz Sonbahar
1D
2B
3E
4B
5A
6B
7C
8D
9C
TEST 1.
8
Tabloda a, b ve c insan popülasyonlarındaki bireylerin yaş gruplarına göre dağılımı verilmiştir.
3. Grakte bir göl ekosisteminde bitkisel plankton sayısının mevsimlere göre değişimi verilmiştir.
Yaş Dağılımı (%) Populasyonlar
0 - 13 14 - 30
31 - 44
45 - .....
20
45
a
5
b
15
40
30
15
c
15
35
25
25
III. a popülasyonunun büyüme hızı, b popülasyonunun büyüme hızından düşüktür. ifadelerinden hangileri doğrudur? B) Yalnız II
D) I ve III
C) Yalnız III
E) II ve III
3
Plankton Mineral Kış
II. b popülasyonunda bireylerin % 15’i popülasyonun büyümesinde doğrudan etkili değildir.
1
4
Tabloyla ilgili, I. a popülasyonundaki bireylerin yarısı popülasyonun büyümesinde etkili olabilir.
BÖLÜM
2
Birey Sayısı
30
A) Yalnız I
69
Komünite ve Popülasyon Ekolojisi
İlkbahar Yaz
Mevsimler
Sonbahar
5 6 7 8
Grakle ilgili,
9
I. Plankton yoğunluğunun kışın artmamasının nedeni suyun sıcaklığı olabilir.
10
II. Yaz aylarındaki plankton gerilemesinin nedeni azalan mineral miktarı olabilir.
11
III. Mineral maddelerin artması plankton yoğunluğunu her zaman olumlu etkiler.
12 13
ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) II ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
14 15 16 17 18
4. Bir ekosistemde daima ortak yaşayan iki ayrı türün birey
19
sayısı değişimi aşağıda gösterilen grakte verilmiştir.
2. Çevre direncinin etkisi ile popülasyon büyüklüğü artıp
A türü B türü
azalabilir. Birey sayısı
t (zaman)
A ve B türleriyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? I
II
III
IV
V
Zaman
Göl ekosisteminde hayvansal planktonlarla beslenen bir balık popülasyonuna ait grakte, çevre direncinin büyümeye olumsuz etkisinin görüldüğü ilk zaman aralığı hangisinde verilmiştir? A) I
B) II
C) III
A) Her ikisi de ototrof ve kök sistemi gelişmiş organizmalardır. B) Birbirleriyle madde alışverişi yaparlar. C) Aynı habitat içinde bulunurlar.
KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ
Birey sayısı
D) Mutualist yaşıyor olabilirler. D) IV
E) V
E) Birbirlerinden ayrılırlarsa her iki tür de zarar görebilir.
143
BÖLÜM 1 2
Komünite ve Popülasyon Ekolojisi
5. Başlangıçta belirli birey sayısına sahip olan parazit bir
7.
bakteri kolonisinin bulunduğu ortama, glikoz ve maltoz ekleniyor. Bakterilerin birey sayısı değişimi grakteki gibi oluyor.
I. Genç bireyleri (0 – 15 yaş) II. Ergin bireyleri (15 – 40 yaş) III. Yaşlı bireyleri (40 – 60 yaş)
3
göstermektedir.
Bakteri sayısı
4
Büyüklükleri eşit olan X ve Y popülasyonlarında,
5
X Birey sayısı
Y Birey sayısı
6 t1
7 8 9
t2
t3
t4
t5
Zaman
Grakle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
I II III
Yaş dağılımı
I II III
Yaş dağılımı
10
A) Bu bakteri türü endospor oluşturarak çevre direncinin olumsuz şartlarına uzun süre dayanabilir.
11
B) t1 – t2 aralığında, kaptaki glikoz miktarı azalmıştır.
A) X popülasyonunda, üreme döneminde olan birey sa-
12
C) t4 – t5 aralığında besin yetersizliği ortaya çıkmış olabilir. D) t2 – t3 aralığında ortama maltozu sindiren enzimin eklenmiş olabilir.
B) Her iki popülasyonda da II. bölgedeki bireyler popü-
E) t5 anında popülasyonun yok olmasının nedeni atık ürünlerin birikmesi olabilir.
C) X popülasyonu büyüyen bir popülasyondur.
13
Grakte X ve Y popülasyonları ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi söylenemez?
yısı, Y popülasyonundakinden daha fazladır.
lasyon büyümesini artırıcı yönde etki edebilir.
14 15
D) Y popülasyonundaki yaşlı birey sayısı X popülasyonundakinden fazladır.
16
E) Y popülasyonu yaş dağılımı bakımından dengeli bir
17
popülasyondur.
18
KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ
19
6. Dengedeki bir dağ keçisi popülasyonunda, – ‹klim koşullarının olumsuz etkisi
durumlarının oluşması,
II. Popülasyon taşıma kapasitesine yaklaştıkça çevresel tepkiler artar.
I. ‹çe göçün başlaması II. Birey sayısının azalması
III. Çevre direnci arttıkça doğum oranı azalabilir.
III. Üremenin hızlanması
IV. Bir popülasyon doğada tek başına yaşayamaz.
IV. Bireylerde kalıtsal çeşitliliğinin artması
ifadelerinden hangileri doğrudur?
olaylarından hangilerine sebep olabilir?
D) III ve IV
Popülasyon büyümesi ile ilgili,
I. Hiçbir popülasyon bulunduğu ortamda sınırsız çoğalamaz.
– Alan daralması
A) Yalnız I
144
8.
– Besin yetersizliği
B) Yalnız II
A) Yalnız I
C) I ve II
D) I, II ve III
E) I, III ve IV 1D
B) I ve IV
2D
3C
4A
5A
6B
7A
8E
C) II ve III
E) I, II, III ve IV
TEST 1.
9
Komünite ve Popülasyon Ekolojisi
Aynı türe ait farklı renklerdeki farelerden 150’şer tane alınarak bir adaya bırakılıyor. Her iki yılda bir fare sayıları belirlenerek tabloya aktarılıyor. Yıllar Fareler
2.
4.
6.
8.
10.
Beyaz
100
80
75
60
2
Sarı
100
100
110
Gri
100
120
140
90 160
100 180
Tablodaki verilerle ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) 10. yıl sonunda toplam fare sayısı değişmemiştir. B) Adadaki koşullara adaptasyonu en iyi olan gri farelerdir.
3.
70
BÖLÜM 1
Yıl
Koyun sayısı
1814
6
1824
42
1834
630
1874
1500
1894
1480
Bir adaya 1814 yılında bırakılan koyunların sayısının yıllara göre değişimi tabloda verildiği gibi olmuştur.
2 3 4 5 6 7
Bu popülasyonla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi söylenemez?
8
A) 1824 yılına kadar popülasyon, kuruluş fazındadır.
9
B) 1824 ile 1874 yılları arasında logaritmik artış gerçekleşmiştir.
10 11
C) Sarı fareler zamanla adada baskın tür haline gelmiştir.
C) 1874’ten sonra popülasyon dengelenmiştir.
D) Beyaz fareler, adadaki koşullara uyum sağlayabilmişlerdir.
D) 1814 – 1824 yılları arasında, popülasyon için çevre direnci düşüktür.
13
E) Beyaz fareler 10. yıl sonunda yok olmuşlardır.
E) 1894’ten sonra koyun sayısı kesinlikle artacaktır.
14
12
15 16 17 18 19
2. İki yönlü besinlerin alışverişine olanak sağlayan bitki ilişki mikoriza adını alır. Mikorizada şemadaki durum gözlenir:
4. Bir ekosistemde, Bitki → Geyik → Aslan
Bitki kökü Fosfor
Azot
Karbonhidrat
besin zincirinde, belirli bir süre sonra geyik avı yasağı kalkarsa aşağıdakilerden hangisi gerçekleşmez? A) Bitki popülasyonu olumlu etkilenir.
Fungus
B) Aslan popülasyonunda bireyler arası rekabet artar. Mikoriza, aşağıdaki kavramlardan hangisine örnek
C) Ekosistemdeki diğer otçul hayvanların sayısı artar.
gösterilebilir?
D) Aslan popülasyonundaki bazı bireyler başka bir yere göç edebilir.
A) Süksesyon
B) Komensalizim
D) Mutualizim
C) Baskın tür
E) Amensalizim
KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ
kökleri ve funguslar (mantarlar) arasındaki simbiyotik
E) Geyik popülasyonundaki bireyler arasında rekabet artar.
145
BÖLÜM 1
Komünite ve Popülasyon Ekolojisi
5. Bir tavşan popülasyonuna ait grak verilmiştir.
7.
Birey sayısı
2
Eşit sayıda birey içeren üç grup fare popülasyonu ile yapılan deneylerden aşağıdaki bilgiler elde edilmiştir.
3 4 5 6 7 8 9
I
II
III
IV
1. Deney
2. Deney
3. Deney
Günlük 250 g besin veriliyor.
Günlük 250 g besin veriliyor.
Sınırsız besin veriliyor.
Populasyon büyüyor.
Populasyon büyüyor.
Zaman
V VI
Populasyon büyüyor.
Grakteki sayısal değişimle ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz? A) II. zaman aralığında doğum oranı ölüm oranından fazladır. B) IV. zaman aralığının başlangıcında çevre direnci minumumdur.
10
C) I. zaman aralığında üreme öncesi birey sayısı hızla artmaktadır.
11
D) VI. zaman aralığında popülasyon ortadan kalkmıştır.
12
E) V. zaman aralığında topraktaki mineral miktarı azalmış olabilir.
Yiyecek sıkıntısı başlıyor.
Göç engelleniyor.
Göç oluyor.
Göç engelleniyor.
Alan kısıtlanıyor.
Populasyon dengeleniyor.
Doğum oranı düşüyor.
Ölüm oranı artıyor.
Populasyon dengeleniyor .
Populasyon dengeleniyor.
Yiyecek sıkıntısı başlıyor.
Yapılan deneylerden, I. Doğum oranının azalması popülasyonların yok olmasına neden olur.
13
II. Popülasyonun dengelenmesi için mutlaka göçlere ihtiyaç vardır.
14
III. Habitattaki darlık popülasyonu etkilemez.
15
IV. Besin miktarı doğum oranı üzerinde etkilidir.
16
sonuçlarından hangilerine ulaşılabilir?
6. Grakte bir bölgedeki söğüt ağaçları ve bu ağaçlar üze17 18
şimi gösterilmiştir.
KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ
B) Yalnız IV
D) I, II ve III
C) II ve IV
E) I, II, III ve IV
Birey sayısı
19
t1
t (zaman)
t2
: Söğüt ağacı
: Kuş
8. ‹ki karabatak türü aynı biyotopta birbirleriyle herhangi bir rekabete girmeden yaşamlarını sürdürürler. Aynı yerde
Grakteki bilgilere dayanarak,
yuvalanır, aynı sularda avlanırlar. Ancak biri derindeki,
I. t2 de ağaç sayısının artması, kuşların barınma ve ço-
diğeri ise yüzeydeki balıklarla beslenir.
ğalma şansını artırır.
Bu iki tür karabatağın rekabete girmemesi, aşağıda-
II. t1 de ağaçların kesilmesi ya da yanması ile kuşların
kilerden hangisinin farklılığı ile sağlanmıştır?
bir kısmı başka bir bölgeye göç etmiş olabilir.
A) Besin çeşitlerinin
III. Söğüt ağacı ile kuşlar aynı anda artmaya başlar.
B) Habitatlarının
ifadelerinden hangileri doğrudur?
C) Ekosistemlerinin A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
146
A) Yalnız I
rinde yaşayan bir kuş türü sayısının zamana bağlı deği-
C) Yalnız III
D) Kromozom sayılarının
E) II ve III
1B
E) Ekotonlarının 2D
3E
4E
5D
6D
7B
8A
TEST 1.
10
71
Komünite ve Popülasyon Ekolojisi
BÖLÜM
Doğal ortamlarda ekosistemlerin kesişme bölgelerine
3. Bir böcek popülasyonu sıcak mevsimlerde maksimum
1
ekoton denir. Örneğin su ekosistemi ile kara ekosistemi
üreyebildiği halde, soğuk ortamlarda aniden yok olmaya
2
arasındaki bataklık bölgesi bir ekotondur.
başlıyor.
Üç farklı ekosistemin oluşturduğu ekotonlar şekilde gös-
Bu böcek popülasyonunun bulunduğu ortamın sıcaklığı soğuktan başlayarak t1 anına kadar artırılıyor. t1 anında sıcaklık aniden düşürüldüğüne göre, bu popülasyonun birey sayısındaki değişimini gösteren grak aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
terilmiştir. X ekosistemi a
Y ekosistemi b
e
d
c g
A) Birey sayısı
C) Birey sayısı
B) Birey sayısı
3 4 5 6 7
h Z ekosistemi
8 9
Bu ekosistemler ve oluşturdukları ekotonlarla ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
t1
t1
Zaman
t1
Zaman
Zaman
10 D) Birey sayısı
E) Birey sayısı
11
A) a bölgesindeki tür çeşidi b bölgesindeki tür çeşidinden az olabilir.
12
B) e bölgesinin iklimi, X ve Z ekosistemlerinin iklim özelliklerine benzer.
13 t1
t1
Zaman
Zaman
14
C) c bölgesinde yaşayan canlı sayısı, b bölgesinde yaşayan canlı sayısından azdır.
15
D) g bölgesinde madde dönüşümü a bölgesinden hızlı olabilir. E) b bölgesindeki rekabet, h bölgesindeki rekabetten daha fazla olabilir.
16 17
4. Aynı ekosistemde yaşayan ve biri diğerini yiyerek beslenen iki hayvan popülasyonunun birey sayılarındaki değişimi grakte gösterilmektedir.
18 19
150
Sincap
100
2. Aşağıdakilerden hangisi komünite ile ilgili yanlış bir
Tilki
50
t (Zaman)
ifadedir? A) Bir yaşama birliğini oluşturan bireyler aynı miktarda DNA içerirler.
Grakle ilgili,
B) Bir yaşama birliğini oluşturan popülasyonlar etkileşim halindedir.
I. Her iki popülasyonun da habitattaki taşıma kapasiteleri aynıdır.
C) Bir yaşama birliğine cansız çevrenin eklenmesiyle ekosistem oluşur.
II. Her iki popülasyonda birbirinin sayısını etkilemektedir.
D) Su ve kara olmak üzere iki çeşit yaşama birliği vardır. E) Belirli bir alanı işgal eden birden fazla popülasyondan oluşurlar.
III. Tilkiler yok olursa, sincapların sayısı 150’yi aşabilir. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I D) II ve III
B) Yalnız II
KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ
Birey sayısı
C) I ve II
E) I, II ve III
147
BÖLÜM 1
Komünite ve Popülasyon Ekolojisi
5.
7.
Büyüme hızı
2 t1
t2
t3
Yeryüzünden alınan bir kesitte, çeşitli ekosistemlerin verimlilikleri (üreticilerin mg/m2 türünde besin üretim miktarları) gösterilmiştir.
t4 Zaman
3
0.5 mg 0.5 — 3 mg
3 — 10 mg 10 — 25 mg
4 5
Büyüme hızı – zaman graği yukarıdaki gibi çizilen Çöl
bir popülasyon ile ilgili,
6
8 9
II. t2 aralığının sonunda popülasyon taşıma kapasitesi-
Verilen ekosistemle ilgili,
ne ulaşmış olabilir.
I. Verimi en düşük ekosistemler ile verimi çok yüksek olan ekosistemler yan yana bulunabilir.
III. t4 aralığında popülasyon negatif artış evresindedir. IV. t2 ve t4 aralığında ölüm oranı ve dışa göç, doğum
10
II. En yüksek verim elde edilebilen alanlar tarım alanı olarak kullanılır.
oranı ve içe göçten fazladır.
11
ifadelerinden hangilerine ulaşılabilir?
12
A) Yalnız I D) II ve III
B) Yalnız IV
tarım alanı
göl
I. t1 ve t2 aralığında birey sayısı artmaktadır.
7
nemli orman
otlak
III. Orman ekosistemleri çöl ekosistemlerinden daha verimlidir.
C) I ve II
ifadelerinden hangileri doğrudur?
E) III ve IV
13 A) Yalnız I
14
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) II ve III
15 16 17
8. Grakte, bir ekosistemde bulunan beş bitki türünün, 40
18
yıl önceki birey sayıları I ile, günümüzdeki birey sayıları
19
II ile gösterilmektedir.
KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ
Birey sayısı
6. Yaprak bitleri bitki yaprakları ile beslenir. Kırmızı karıncalar yaprak bitlerini besin olarak kullanır. Siyah karıncalar ise yaprak bitlerini besleyerek onların ürettiği salgılarla ihtiyaç duyduğu şekerli maddeleri karşılar.
Bitki türleri
P RS T V I
Buna göre,
P RS T V
Bitki türleri
II
Grakte değişimleri verilen bitki türlerinden hangisi süksesyona örnektir?
I. Siyah karıncalar ile yaprak bitleri arasında av-avcı ilişkisi vardır.
A) P türünün II. grakte azalması
II. Kırmızı karınca sayısındaki artış, bitki populasyonunu olumlu etkiler. III. Siyah karıncaların artması kırmızı karıncaları azaltır.
B) I. grakteki S türünün yerini II. grakte R türünün alması
ifadelerinden hangileri doğrudur?
C) S türünün yoğunluğunun azalmış olması
A) Yalnız I D) I ve II
148
Birey sayısı
B) Yalnız II
D) V türünün II. grakte yoğunluğunun değişmemesi
C) Yalnız III
E) T ile P türünün II. grakte büyüklüklerinin eşitlenmesi
E) I, II ve III 1C
2A
3C
4D
5C
6B
7E
8B
TEST 1.
11
72
Komünite ve Popülasyon Ekolojisi
Ortak yaşayan iki canlı birbirinden ayrıldıklarında her ikisi de zarar görmektedir. Ayrıldıktan sonra I. canlının polimer organik besin ve oksijen bulunan ortamda, II. canlının ışıklı ve inorganik maddelerce zengin ortamda ayrı yaşayabildikleri gözlenmiştir. Bu iki canlının beslenme şekli aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? I
4. Tatlı su kaplumbağalarının kabuklarında su yosunları
1
yaşar. Kaplumbağa güneşlenmek için su yüzüne çıktığında su yosunlarının fotosentez hızı artar.
2 3
Özellikleri verilen iki canlı arasındaki ilişkiye benzer bir ilişki, I. Palyaço balığı deniz anemonunun uzantıları arasında saklanarak korunurken, anemona zarar veren ke-
4 5 6
lebek balıklarını kovalar.
II
BÖLÜM
II. Yeşil su poliplerinin iç deri hücrelerinde yaşayan alg-
7
ler, polipten karbondioksit alır, ona besin ve oksijen verir.
8
A) Ototrof
Parazit
B) Otçul
Kemoototrof
C) Etçil
Saprot
D) Heterotrof
Fotoototrof
III. Bazı mercan balıkları deniz hıyarının arka ucunu barınak olarak kullanır.
E) Parazit
Fotoototrof
örneklerinden hangilerinde de görülür?
9 10 11
A) Yalnız II
B) Yalnız III
D) II ve III
C) I ve II
12
E) I, II ve III
13
2. Amip, fagositozla aldığı bir su yosununu kofulu için-
14
de sindirmeden tutup yalnızca inorganik maddelerden oluşan bir ortamda yaşamını sürdürürse, aşağıdaki hangi beslenme şekline örnek gösterilebilir?
15
A) Mutualizm
B) Kommensalizm
C) Holozoik
D) Çürükçül
16
5. Bir karaca popülasyonunda erkek ve dişilerin yıllara 17
göre ölüm oranları grakte gösterilmiştir.
18
E) Parazit
Ölüm oranı (%)
3. Çeşitli canlı türlerinin aralarındaki yaşam şekilleri aşa-
0
Dişi Erkek
2
4
6
8 10 12 14
Yıl
ğıda verilmiştir: I. Yoncanın köküne tutunarak yaşayan, renksiz canavar otu II. Badem ağacının gövdesine tutunan, yeşil renkli ökse otu III. Liken birliğindeki algler IV. Alyuvarda çoğalan plazmodyum Bu yaşam şekillerindeki canlılardan hangileri, glikoz moleküllerini birlikte yaşadıkları canılardan hazır olarak alamazlar? A) I ve II D) I ve IV
B) I ve III
C) II ve III
E) I, II ve IV
Grakteki bilgilere dayanarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) 2. yılda dişilerin yaşama şansı daha yüksektir. B) Popülasyon bireylerinin maksimum yaşam süresi 14 yıldır. C) 10. yıldan sonra erkek ve dişilerin sayılarındaki azalma oranı çok artmıştır. D) 6. yılda erkek ve dişilerin yaşama oranı hemen hemen eşittir.
19
KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ
90 75 60 45 30 15
E) 4. ve 8. yaşlarda dişilerin ölüm oranları birbirinden farklıdır.
149
BÖLÜM 1
Komünite ve Popülasyon Ekolojisi
6. Aşağıda bazı yörelerin canlıları verilmiştir.
8. Yeterli miktarda inorganik madde bulunduran üç ayrı kaba K ve M canlıları şekildeki gibi konularak bu canlıla-
I. Ceyhan Nehri’ndeki balıklar
rın yaşama ve çoğalmaları izleniyor. I. ve II. kaplardaki
2
II. Toroslar’daki karaçamlar
3
III. Amik Ovası’ndaki böcekler
canlılar yaşamlarını sürdürdükleri halde, III. kapta bulunan canlı bir süre sonra ölüyor.
IV. Ankara’daki insanlar
4
V. Akdenizdeki makiler
5
Işık
Işık
Işık
Bunlardan hangileri birer popülasyon örnekleridir?
6
A) Yalnız II
B) Yalnız III
D) I, III ve IV
7
K canlısı M canlısı
C) II ve IV
E) II, IV ve V
K canlısı
M canlısı
II
III
I
8 Bu canlılarla ilgili aşağıda verilenlerden hangisi yan-
9
lıştır?
10
A) M canlısı hiçbir ortamda özümleme yapamaz.
11
B) M canlısı kemosentetik olamaz.
12
C) K ve M canlıları arasında yararlı bir birliktelik olabilir. D) Her iki canlıda da enzim sentezi vardır.
13 14 15 16 17 18
7.
Bitki zararlıları ile mücadele edilirken kimyasal ilaçlar yerine, bu zararlılarla beslenen başka canlılardan faydalanılmaktadır.
E) K canlısında klorol bulunabilir.
Bir bitki zararlısı olan yaprak bitleri, kırmızı karıncalar tarafından besin olarak kullanılmaktadır. Yaprak bitleri tarafından istila edilen elma ağaçlarının üzerine kırmızı karıncaların bırakılmasıyla birlikte kimyasal ilaçlama da yapıldığında, yaprak bitleri ile kırmızı karıncaların sayısındaki değişim grakte gösterilmiştir.
9. Streptococcus feacilis bakterisi, arjinin aminoasidini ornitin aminoasidine çevirebilir. Bu bakteri ile aynı or-
19 Birey sayısı
tamda bulunan E. coli bakterisi de ornitini alarak enzim
KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ
sentezinde kullanır. Kırmızı karınca
Bu iki bakteri arasındaki ilişki, Yaprak biti
I. Bir güve çeşidi ayva ağacında tozlaşmayı sağlarken,
Zaman
yumurtalarını ayva çiçekleri üzerine bırakır ve güve larvaları çiçek tohumları ile beslenir.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
II. Bir tür balık, vantuzları ile köpek balığına tutunur ve
A) Yaprak biti ile kırmızı karıncalar arasında av-avcı ilişkisi bulunmaktadır.
onun besin artıklarından yararlanır. III. Sırtlanlar genellikle aslanların bulunduğu yerlerde
B) Yaprak bitlerinin yok olmasındaki tek etken kimyasal madde kullanımıdır.
yaşar ve onları takip ederek avlarından artakalan yiyeceklerle beslenirler.
C) Kırmızı karıncalar bu kimyasal maddeye karşı dayanıklı olup direnç kazanmışlardır.
verilen canlılar arasındaki ilişkilerden hangisine
D) Kırmızı karıncaların tek besin kaynağı yaprak bitleri değildir.
benzemez? A) Yalnız I
E) Kırmızı karınca sayısının artışı elma ağaçlarını olumlu etkiler.
150
1D
2A
3C
4B
B) I ve II
D) II ve III
5B
6C
7B
8A
9A
C) I ve III
E) I, II ve III
TEST 1.
12
73
Komünite ve Popülasyon Ekolojisi
Bir karınca türü, akasya ağacının nektar ve yapraklarını kullanmaktadır. Akasya ağacı, karıncanın üzerinde
4. X, Y, Z, T canlılarının bazı özellikleri şöyledir,
BÖLÜM 1
– X canlısı fotosentez yaptığı gibi hücre içi ve hücre dışı sindirim de yapabilmektedir.
2
yaşaması için büyük ve oyuklu diken üretme ve besleyici yaprak oluşturma gibi uyumlar geliştirmiştir. Akas-
– Y canlısı mutualist bir yaşam sürdürmektedir.
3
ya ağacı üzerinde yaşayan bu karıncalar, bitki yiyen
– Z canlısı etçil beslenme şekline sahiptir.
4
– T canlısı üzerinde yaşadığı bitkiden su ve çözünmüş mineralleri alarak fotosentez yapar.
5
böceklerin ve memeli hayvanların ağaca yaklaşmasını engeller ve akasyaya gölge yapan diğer ağaçların yapraklarını dökerler. Buna göre,
I. X canlısı azotça fakir topraklarda yaşayabilir.
I. Karınca ile akasya ağacı arasında mutualist bir birliktelik söz konusudur. II. Karıncalar için insektisit (böcek öldürücü ilaç) kullanılması akasya ağacına da zarar verir. III. Karınca birinci dereceli tüketici canlıdır.
D) I ve II
B) Yalnız II
II. Bir termit türü ile sindirim kanalında yaşayan selüloz sindirici tek hücrelinin yaptığı birliktelik, Y canlısının birlikteliğine benzer. III. Z canlısının duyu, sinir, kas yapıları ve sindirim sistemi gelişmiştir. IV. T canlısı emeçlerini üzerinde yaşadığı bitkinin soymuk borularına gönderir.
ifadelerden hangileri doğrudur? A) Yalnız I
6
Bu canlılarla ilgili,
C) Yalnız III
E) I, II ve III
7 8 9 10 11 12
açıklamalarından hangileri doğru olur?
13 A) I ve IV
B) II ve III
D) I, II ve III
C) II, III ve IV
E) I, II, III ve IV
14 15
2. Bir gölde yaşayan otçul balık sayısının hızla azaldığı
16
belirlenmiştir. Bu durumun önlenmesinde, I. Birinci tüketici olan balıkları yiyen, balıkçıl deniz kuşlarının sayısını artırmak II. Ortama mineral madde ekleyerek üretici sayısının artmasını sağlamak
5. Tam parazit bitkilerden küsküt otu, yaşam ortamının uy-
17
gun olduğu şartlarda 1. grakteki gibi bir gelişme göstermektedir.
18 19
Gelişme
Gelişme
faaliyetlerinden hangileri yapılabilir? A) Yalnız I D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) II ve III
3. Bir göl ekosisteminin kıyı bölgelesinde bulunan iki böcek türünün birarada yaşayabilmesi için öncelikle aşağıdakilerden hangisi olmalıdır? A) B) C) D) E)
Farklı besinlerle beslenmeli Adaptasyon yetenekleri farklı olmalı Mutasyona uğrama hızları farklı olmalı Birbirleri ile rekabet etmeli Üreme hızları farklı olmalı
Zaman
Zaman
t 2.
1.
2. grakteki gibi bir gelişme göstermesi için t anından sonra küsküt otu, I. Konak bitkinin stomalarından oksijen alamamıştır. II. Emeçleri zarar görmüştür. III. Konak bitki ölmüştür. IV. Fotosentez yapamamıştır. durumlarından hangisi gerçekleştirmiş olabilir? A) Yalnız I D) I ve IV
B) II ve IV
KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ
III. Suyun ötok hale gelmesini sağlamak
C) II ve III
E) II, III ve IV
151
BÖLÜM 1
Komünite ve Popülasyon Ekolojisi
6. Bir ekosistemde bulunan kilittaşı tür,
8. Salgın hastalığın, iç ve dış göçlerin olmadığı, doğum oranı değişken olan bir popülasyonun büyüme eğrisi
I. Denitrikasyon bakterisi
aşağıda belirtilmiştir.
2
II. Karnivor hayvan
3
III. Omnivor hayvan
4
canlılarından hangileri olamaz?
5
A) Yalnız I
Birey sayısı
B) Yalnız II
D) II ve III
C) Yalnız III
E) I, II ve III
6 I
II
III
IV
V
Zaman
7 8
Grakteki hangi zaman aralığında doğum oranının ölüm oranından az olduğu söylenebilir?
9
A) I
B) II
C) III
D) IV
E) V
10 11 12 13 14 15 16 17 18 19
7.
9. Grakte sınırlı miktarda besin içeren aynı kültür ortamın-
Bazı yengeçlerin solungaçlarına tutunarak yaşayan yassı solucanlar, yengeçlerden besin alarak fayda sağlarken bu ilişkiden yengeç etkilenmez.
daki iki farklı paramesyumun (P. aurelia ve P. caudatum) zamana bağlı büyüme eğrisi görülmektedir.
Verilen yengeç ve solucanlar arasındaki ilişki aşağıdaki graklerden hangisinde doğru olarak gösterilmiştir?
Birey sayısı 64 32
P. aurelia
16
KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ
: Yengeç
A)
8 4 2
: Yassı solucan
B)
Birey sayısı
Birey sayısı
P.caudatum 1
2
4
Zaman (gün)
5
Bu iki paramesyumla ilgili, t
C) Birey sayısı
t
D)
I. Besin rekabetini P. aurelia kazanmıştır.
Birey sayısı
II. P. caudatumun üreme hızı, P. aurelia’nınkinden yavaştır. III. 2. güne kadar P. caudatum, P. aurelia’nın metabolik artıklarından olumsuz etkilenmemiştir.
t
E)
t
IV. 4 ve 5. günlerde, her iki tür için de çevre direnci aynıdır.
Birey sayısı
ifadelerinden hangileri söylenebilir? A) Yalnız I
1E
B) Yalnız II
D) I, II ve III
t
152
3
2B
3A
4D
5C
6A
7C
8D
9D
C) II ve III
E) I, II, III ve IV
TEST 1.
1
74
Nükleik Asitler – Protein Sentezi
Aşağıda hasarlı bir DNA bölümü görülmektedir. T
G
G
4. Çok hücreli bir canlının tüm hücrelerindeki DNA’nın ni-
1
teliği ve niceliği aynı olmasına rağmen, farklı hücrelerde
2
farklı mRNA’lar üretebilir.
G
3 G
S A
Farklı mRNA’ların üretilmesi,
G
4 I. Üretilecek enzim çeşitlerini,
T S
II. Hücrelerin kullanabileceği toplam amino asit çeşidi
A
sayısını, Hasarın tamir edilip DNA’nın kendisini bir kez eşlemesi için kullanılacak sitozin miktarı ne kadardır? A) 15
B) 12
BÖLÜM
C) 8
D) 6
E) 3
5 6
III. Sentezlenecek hormon çeşitlerini,
7 verilenlerden hangilerini değiştirir? A) Yalnız II
B) Yalnız III
D) II ve III
C) I ve III
8 9
E) I, II ve III
10 11
2. Nükleotid sayıları aynı olan iki farklı DNA molekü-
12
lünde, tüm nükleotid çeşitleri eşit sayıda olduğuna
13
göre, aşağıdakilerden hangisi kesin olarak söylenir?
14
A) Gen sayıları aynıdır. B) Aynı dokuya aittirler. C) Sentezledikleri tüm protein çeşitleri aynıdır. D) Hidrojen bağlarının sayısı aynıdır. E) Aynı canlıya aittirler.
15
5. Bir mRNA molekülü üzerindeki toplam nükleotid sayısı biliniyorsa aşağıda verilenlerden hangisi de bilinir?
16 17
A) Sentezlettireceği proteinin yapısında bulunan amino asit çeşitleri
18
B) Polizomu oluşturacak ribozom sayısı
19
D) Sentezlettireceği protein çeşidindeki amino asit sayısı E) Sentezlettireceği proteindeki amino asitlerin dizilimi
3. Yapısında 1000 riboz şekeri, 400 Adenin, 200 G, 200 Sitozin nükleotidi bulunan bir mRNA molekülüyle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi söylenemez? A) Yapısında toplam 1000 fosfat bulunur. B) Yapısında toplam 1000 glikozit bağı bulunur.
6. 3000 nükleotidlik bir DNA molekülünün yarısının
D) Yapısında 400 Urasil nükleotidi bulunur.
açılmasıyla sentezlenen protein molekülünün yapısında en fazla kaç çeşit amino asit bulunur?
E) Sentezi DNA tarafından gerçekleştirilir.
A) 20
C) Yapısında 999 fosfodiester bağı bulunur.
B) 45
C) 64
D) 250
NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ
C) Sentezlendiği DNA molekülünün toplam nükleotid sayısı
E) 750
153
BÖLÜM 1
Nükleik Asitler – Protein Sentezi
7.
9. Bir A proteininin sentezi sırasında kullanılan mRNA’daki
Bir insanın vücut hücresinde sentezlenen bir A proteininin çok miktarda üretilmesi sırasında,
nükleotid sayısı bilinmektedir.
2
I. Aynı mRNA
3
II. İlgili enzimler
I. Hücredeki üretilme miktarı
4
III. Metionin amino asidi
II. Sahip olduğu amino asit sayısı
5
IV. Aynı tRNA çeşitleri
Bu bilgi kullanılarak A proteini hakkında,
III. Şifreyi veren gendeki nükleotid sayısı
6
moleküllerinden hangileri tekrar tekrar kullanılabilir?
7
A) Yalnız I
B) Yalnız IV
D) I, II ve IV
8
verilenlerden hangilerine ulaşılamaz? A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) II ve III
C) I, II ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
9 10
10. Bir bakteriyofaj çoğalırken, bakteriye ait,
11
I. Amino asit
12
II. DNA
13
III. ATP
14 15
8. Nükleik asitlerde şifre dönüşümünü gösteren bir şema
IV. Nükleotid
verilmiştir.
moleküllerinden hangilerini kesinlikle kullanır?
16
A) Yalnız I
TTT 2. zincir
17 18
D) II ve IV
C) Yalnız III
E) I, III ve IV
1. zincir (kalıp iplik)
III
AGG
B) Yalnız II
19 mRNA
I
154
11. Bakterilerde, üç ayrı enzim kullanılarak A maddesinden
tRNA
D maddesinin oluşumu, aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.
IV
U CC
NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ
II
tRNA
tRNA
Numaralı yerlere aşağıdakilerden hangileri gelmelidir? I ___
II ___
III ___
IV ___
A)
UGG
UGG
UUU
UUU
B)
AGG
AGG
AAA
TTT
C)
UCC
UCC
AAA
UUU
D)
AGG
TGG
AAA
AAA
E)
AGG
AGG
AAA
AAA
1B
2D
3D
Gen 1
Gen 2
Enzim 1
Enzim 2
A
B
Gen 3
Enzim 3 C
D
C maddesini elde etmek isteyen bir biyolog, hangi enzimi sentezleyemeyen mutant bakteri kullanmalıdır? A) Enzim 1 ve Enzim 2
B) Yalnız Enzim 1
C) Yalnız Enzim 3
D) Enzim 2 ve Enzim 3 E) Yalnız Enzim 2
4C
5D
6A
7E
8E
9A
10 E
11C
TEST 1.
2
75
Nükleik Asitler – Protein Sentezi
4. Bir bakteriyofaj çeşidindeki üç farklı durum aşağıda ve-
Bir bitki hücresinde bulunan,
rilmiştir.
I. Çekirdek
1 2
I. bakteriyofaj; İşaretli fosfat molekülü taşıyan DNA mo-
II. Mitokondri
3
lekülüne
III. Kloroplast IV. Ribozom yapılarından hangilerinde translasyon gerçekleşemez?
II. bakteriyofaj; İşaretli amino asit içeren protein kılıfa
4
III. bakteriyofaj; Fosfat ve amino asitleri işaretlenmemiş
5
olan DNA ve protein kılıfa
6
sahiptir.
A) Yalnız I
BÖLÜM
B) Yalnız II
D) I, II ve III
C) II ve III
• I ve II. bakteriyofajlar ayrı ayrı normal bakterilerin
E) II, III ve IV
7
içinde • III. bakteriyofaj ise amino asitleri işaretli bakterilerin içinde çoğalmaya bırakılıyor.
9
Bu bakteriyofajların hangilerinin çoğalması ile oluşan yeni virüslerde işaretli moleküllere rastlanmaz? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) Yalnız III
8
C) I ve III
10 11 12
E) II ve III
13
2. Bir proteinin senteziyle ilgili şifreyi taşıyan genin nükleotid sayısı, o protein için aşağıdakilerden han-
14
gisini belirlemede yeterli olmaz?
15
A) Senteze katılan amino asit sayısı
16
B) Açığa çıkan su miktarı C) mRNA’daki kodon çeşitlerinin sayısı D) Peptit bağlarının sayısı
5. Bir bakteri türüyle yapılan üç deney aşağıda gösterilmiş-
18 – Basit kültür ortamı +
– Basit kültür ortamı +
Kimyasal X amino + madde asidi
Gelişme var.
Kimyasal X amino + madde asidi + Vitamin + Mineral
Gelişme var.
– Basit kültür ortamı + Kimyasal madde Gelişme yok.
Deney sonucundaki gözlemlere göre, I. Kimyasal madde bakterilerin gelişimini hızlandırmış-
3. DNA molekülü ile ilgili, I. Kod çeşidi sayısı = Amino asit çeşidi sayısı II. Kod çeşidi sayısı > Amino asit çeşidi sayısı III. Kod çeşidi sayısı = Kodon çeşidi sayısı IV. Kod = 3 Nükleotid
D) I, II ve IV
II. Kimyasal madde bireylere besin kaynağı olmuştur. III. Kimyasal madde X amino asidinin sentezini sağlayan genleri bozmuştur. yorumlarından hangileri bu bakteri için doğru olur?
bilgilerinden hangileri doğrudur? B) Yalnız IV
tır.
C) III ve IV
E) II, III ve IV
A) Yalnız I D) I ve II
B) Yalnız II
19
NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ
E) Sentezde kullanılan tRNA’lardaki antikodon sayısı
A) Yalnız I
17
tir.
C) Yalnız III
E) II ve III
155
BÖLÜM 1
Nükleik Asitler – Protein Sentezi
6. Bir proteindeki amino asit çeşidi ve dizilişi bilinmi-
8. Bir bakteri, radyoaktif sitozin içeren kültür ortamında
yor, amino asit sayısı biliniyorsa,
üretiliyor. DNA moküllerindeki bütün sitozinlerin işaretlenmesi sağlanıyor. Daha sonra normal sitozinli kültür
2
I. Genin nükleotid sayısı
3
II. mRNA’nın nükleotid dizilişi
ortamına alınıyor, iki kez bölününceye kadar bekletiliyor. Deney sonunda, kültür ortamındaki bakterilerin %
III. Kodon sayısı
4
kaçının DNA’sının radyoktif sitozin içermesi bekle-
verilenlerden hangilerinin nicelikleri bilinir?
5
A) Yalnız II
6
B) I ve II
D) II ve III
nir?
C) I ve III
A) 10
B) 25
C) 50
D) 75
E) 100
E) I, II ve III
7 8 9 10
7.
ATP, ADP ve AMP moleküllerinin yapısı aşağıda sırasıyla gösterilmiştir.
9. Protein sentezi ile ilgili olan aşağıdaki şemada, X
11 12
II.
17 18
NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ
Y
X
16
A)
tRNA
rRNA
B)
Gen
tRNA
C)
tRNA
Enzim
D)
Enzim
DNA
E)
DNA
Gen
III.
Numaralı moleküllerin, a – Bir nükleozit
10. Hem protein kılıfındaki amino asitlerin hem de
b – Monosakkarit
DNA’sındaki bazların azotları radyoaktif olan bir
c – Yüksek enerji fosfat grubu
bakteriyofaj, normal azotlu bakteri içinde çoğaldık-
d – Primidin bazı
tan sonra oluşan yeni bakteriyofajlarla ilgili,
harendirilen yapıları içerenler, aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir? a _________
b _________
c _________
d _________
A) I, II ve III
I, II ve III
I ve II
–
–
I
I, II ve III
II ve III
II
–
I ve III
I, II ve III
I
–
I ve II
I, II ve III
B)
I ve II
C)
I, II ve III
D) II ve III E)
156
Polipeptit
X ve Y yerine hangileri gelmelidir?
14
19
Ribozom Y
13
15
mRNA
I.
III
1A
2C
3E
I. Protein kılıarında radyoaktif azot bulunmaz. II. İki bakteriyofajın DNA’sı radyoaktif azot taşırken, diğerlerininki normal azotludur. III. Bakteriyofajın kullandığı ATP’nin, adenin kısmında radyoaktif azot bulunur. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I
4B
B) Yalnız II
D) I ve II 5C
6C
7A
8C
9B
E) II ve III 10 D
C) Yalnız III
TEST 1.
3
Nükleik Asitler – Protein Sentezi
76
BÖLÜM
Bir siyanobakteri türünde DNA’nın kendini eşlemesi
4. Urasil bazını üretemeyen bir bakteri, urasil bazı bulun-
1
sırasında gerçekleşen olaylarla ilgili aşağıdakiler-
mayan besi yerine alındığında protein sentezleyemiyor.
2
Bu bakteride protein sentezinin durmasının temel
3
den hangisi yanlıştır? A) Enerji ihtiyacını karşılayabilmek için depoladığı maddeleri, lizozom enzimleri sayesinde parçalar.
nedeni aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
4 A) Mitokondride enzim yapılamaması
B) ‹ki zincir arasındaki zayıf hidrojen bağları koparılır.
B) Ribozomların çalışmaması
5
C) Her iki zinciri de kalıp görevi yapar.
C) DNA sentezinin durması
6
D) DNA polimeraz enzimi sayesinde yeni nükleotit zin-
D) mRNA sentezinin durması
cirleri oluşur.
7
E) Amino asit eksikliği
E) Oluşan iki DNA’nın zincirlerinden biri eski, biri yeni
8
nükleotitlerden meydana gelir.
9 10 11
5. Mutasyon sonucu sentezlenen bir proteinin amino asit
I. Enerji tüketimi
dizisinde değişme ve sayısında artma olmuştur.
II. Amino asit miktarı
Bu duruma;
13
III. Ribozom sayısı
I. Kodona yanlış antikodon bağlanışı
IV. Su miktarı
II. DNA’dan nükleotid kopması
yukarıda verilenler nasıl değişir?
III. DNA’ya nükleotid eklenmesi
I
II
III
IV
A) Artar
Azalır
Değişmez
Azalır
B) Artar
Azalır
Azalır
Artar
C) Azalır
Artar
Azalır
Azalır
D) Değişmez
Azalır
Değişmez
Artar
E) Artar
Azalır
Değişmez
Artar
14 15 16
verilenlerden hangileri neden olur? A) Yalnız I D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) II ve III
yanlıştır? A) Eşlenme sonrası yapısına proteinlerin katılmasıyla kromozomları oluşturur. B) Toplam nükleotit sayısı ve adenin bazı sayısı verilirse zayıf hidrojen bağı sayısı hesaplanabilir. C) DNA’nın eşlenmesi hücrenin bölüneceği anlamını taşır.
ve RNA’yı ayrı ayrı hidroliz edip, hidroliz ürünlerini bir toplama kabında bir araya getiriyor. Toplama kabındaki karışımla ilgili aşağıdakilerden hangisi kesin olarak doğrudur? A) Karışımın içerisinde en çok bulunan molekül sitozin bazıdır. B) RNA’daki guanin nükleotit sayısı DNA’dakinin iki katıdır.
D) DNA hidrolizi sırasında su oluşur.
C) Riboz ve deoksiriboz sayıları eşittir.
E) Prokaryot hücrelerde DNA’nın mutasyona uğrama
D) DNA’daki fosforik asit sayısı RNA’dakinden azdır.
olasılığı fazladır.
17 18 19
6. Bir araştırmacı laboratuvar ortamında, bir miktar DNA 3. DNA molekülü ile ilgili aşağıda verilenlerden hangisi
12
NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ
2. Bir protein sentezi sırasında hücrede,
E) Fosforik asit sayısı kadar organik baz vardır.
157
BÖLÜM 1 2 3 4
Nükleik Asitler – Protein Sentezi
7.
300 adenin, 200 guanin nükleotit içeren normal azotlu
9. Bir vücut hücresinde bulunan altı ayrı genin işlevi aşa-
bir DNA molekülü, radyoaktif azot içeren bir ortamda bir
ğıda gösterilmiştir. Bu hücrede Gen – 1 mutasyona uğ-
kez eşlendikten sonra oluşan DNA molekülleri, normal
rayacak olursa, zehirli olan K maddesi oluşmaktadır. Bu
azotlu nükleotitler içeren ortamda bir kez daha eşleni-
durumda K maddesi reaksiyonlar sonucu, zararsız olan
yor.
P maddesine dönüşmektedir.
Bu durumla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylene-
5
mez?
6
A) Sonuçta 4 DNA molekülü oluşur.
7
B) Oluşan DNA’ların şifreleri birbirinin aynıdır.
8
Gen - 2
Gen - 3
Enzim - 1
Enzim - 2
Enzim - 3
X
Y
C) Herbir DNA’da 998 fosforiester bağı bulunur. D) Ortamdan 4000 fosfat tüketilir.
9
Gen - 1
E) 900 timin nükleotit kullanılır.
Z
T
Gen - a
Gen - b
Gen - c
Enzim - a
Enzim - b
Enzim - c
K
M
N
P
10 Eğer Gen – 1 ile birlikte Gen – a mutasyona uğrayacak
11
olursa, aşağıdakilerden hangisi gerçekleşebilir?
12 A) Ortamda Y maddesi birikir.
13
B) Değişim oğul döllere aktarılır.
14
C) Ortama X maddesi eklenirse reaksiyonlar devam eder.
15
D) Hücre canlılığını kaybeder.
16
E) Gen – c görev yapamadığından, hücre için gerekli P maddesi üretilemez.
17 18 19
8. Bir hücrede bulunan üç tRNA ve taşıdıkları amino asitler
NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ
şematize edilmiştir.
A
G
U
C
C
U
A
C
G
tRNA
10. Bir DNA molekülünün toplam fosfat sayısını hesaplamak için, I. Toplam pürin bazı sayısı amino asit
II. Toplam hidrojen bağı sayısı ve bir çeşit nükleotit sayısı
Bu hücrede,
–
–
şeklinde bir tripeptidin sen-
III. Toplam gen sayısı
tezi için görev yapan DNA şifresi aşağıdakilerden
niceliklerinden hangilerinin bilinmesi yeterli değil-
hangisinde verilmiştir? A) AGU CCU ACG
B) AGT CCT ACG
C) TCA GGA TGC
D) UCA GGA UGC
dir? A) Yalnız I D) I ve II
E) CCT ACG AGT
158
1A
2E
B) Yalnız II
3D
4D
5C
6E
7D
8E
9D
C) Yalnız III
E) I, II ve III
10 C
TEST 1.
4
77
Nükleik Asitler – Protein Sentezi
BÖLÜM
Nötr mutasyonlar canlıya yarar ya da zarar vermez.
3. DNA’nın iki zinciri arasındaki zayıf hidrojen bağlarının
1
Kodonlardaki birçok baz değişikliği protein yapısındaki
belirli bir sıcaklık derecesinde kopmasına “DNA’nın de-
2
amino asit dizilimini değiştirmez.
natürasyonu” denir.
UCA
UUU
ACC
CGU
GGC
1
2
3
4
5
mRNA
Aşağıdaki grakte toplam nükleotit sayıları aynı olan üç
3
DNA molekülünün zamana bağlı denatürasyon sıcaklık-
4
ları gösterilmiştir.
5 Yukarıdaki mRNA’ya göre sentezlenen proteinde; Se-
Denatürasyon sıcaklığı (°C)
rin, Fenilalanin, Tirozin, Arjinin ve Glisin amino asitle-
6
90
rinin sırayla bağlandığı gözleniyor. Meydana gelen bir
7
75
mutasyon sonucu bu mRNA’nın 2. ve 4. kodonlarındaki
60
şifreler,
II
III
I
8
45 UCA
UUC
ACC
CGG
GGC
1
2
3
4
5
9
30
mRNA
10
15 Zaman
şeklinde değişmesine rağmen, bu hatalı mRNA‘dan sentezlenen proteinde yine Serin, Fenilalanin, Tirozin, Arjinin, Glisin amino asitleri aynı sayı ve sırada birleşiyor.
I. Protein sentezi sırasında ribozomlar bozuk kodonları tanıyarak düzeltip okur. II. DNA, mutasyonun tamirini yapmıştır. III. Bir amino asit birden fazla kodon tarafından şifrelenebilir.
A) I. DNA’daki zayıf üçlü hidrojen bağlarının sayısı II. DNA’dakinden azdır. B) II. DNA’daki adenin ve timin nükleotitlerinin toplamı,
16 17
B) Yalnız III
18
mamlar. C) I ve II
E) I, II ve III
D) I. DNA’nın denatürasyonu tamamlaması için gerekli
2. Canlılar arasındaki akrabalık derecelerinin belirlenmesinde,
G +C oranı en düşüktür. A +T
lıştır? A) Proteinler her canlının kendine özgüdür.
I. DNA’da bulunan kod sayıları
B) Protein sentezi doğrudan DNA tarafından kontrol
II. mRNA moleküllerinin benzerliği
edilir.
III. Hücrede bulunan tRNA çeşitleri
C) 100 çeşit enzim sentezleyen bir hücre, 100 çeşit mRNA kullanmıştır.
ifadelerden hangileri kullanılabilir? B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
19
sıcaklık miktarı III. DNA’nınkinden düşüktür.
4. Proteinlerle ilgili aşağıda verilenlerden hangisi yan-
D) I ve III
15
III. DNA’dakinden fazladır.
E) III. DNA’daki
A) Yalnız I
14
NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ
D) II ve III
13
C) III. DNA denatürasyonu, I. DNA’dan daha geç ta-
yorumlarından hangileri yapılabilir? A) Yalnız I
12 Numaralı DNA’larla ilgili aşağıdakilerden hangisi doğru değildir?
Buna göre,
11
D) Proteinler DNA’daki şifreye göre sentezlenir. E) DNA, canlının fenotipini etkiler.
159
BÖLÜM 1
Nükleik Asitler – Protein Sentezi
5. Melez bir DNA molekülü (N14N15) önce normal, sonra
7.
ağır azotlu ortamda birer kez eşleniyor.
2 3
Oluşan DNA’ların santrifüj tüpünde aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
4
A)
B) % 75 melez
5
% 25 ağır
6
Bir canlıda bulunan K ve M proteinlerinin yapısı aşağıda gösterilmiştir.
gösterimi
aa1 aa6
aa2
aa5
aa3
C) % 50 haf
% 25 melez
% 50 ağır
% 75 ağır
aa1
aa2
aa3
aa4
aa5 aa4
K proteini
D)
7
E) % 30 haf
% 50 haf
% 30 melez
8
M proteini
% 40 ağır
Bu proteinlerle ilgili aşağıdakilerden hangisi doğru-
% 50 ağır
9
dur?
10
A) Sentezlerini kontrol eden genlerdeki nükleotit sayıları aynıdır.
11
B) Sentezleri sırasında oluşan su miktarı aynıdır.
12
C) Amino asitlerinin bağlanma şekli aynıdır.
13
D) Sentezleri sırasında ribozoma amino asit taşıyan RNA sayısı aynıdır.
14
E) Yapılarındaki peptit bağı sayıları aynıdır.
15 16 17 18
NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ
19
6.
– Protein sentezi yapılırken mRNA üzerindeki ilk kodon AUG olup metionin amino asidine karşılık gelir. – Stop kodonun (protein sentezini durdurucu şifre) amino asit karşılığı yoktur.
8. Aşağıda verilen şekilde DNA’nın sadece bir bölümü ara-
– Protein sentezi tamamlandıktan sonra ilk kodona karşılık gelen metionin bazen ayrılabilir ve protein kullanıma hazır hale gelir.
sındaki hidrojen bağlarının koptuğu, ardından ortamdaki ribonükleotidlerin kalıp ipliğin karşısında yer aldığı gözlenmiştir.
Protein sentezi ile ilgili verilenler dikkate alınırsa, aşağıdakilerden hangisi kesin olarak söylenemez?
T
A) Metionin amino asidi farklı proteinlerin sentezinde tekrar tekrar kullanılabilir. B) Hiçbir proteinin yapısında metionin amino asidi bulunmaz.
A
C) mRNA’daki kodon sayısı ile proteinin yapısındaki amino asit sayısı eşit değildir.
A C G T G C
A
T
Kalıp olmayan iplik
Kalıp iplik
Bu durumun ardından hücrede sırasıyla aşağıdakilerden hangileri sentezlenir?
D) Protein sentezlenirken mRNA’daki kodon sayısı kadar tRNA çeşidi kullanılmayabilir. E) Başlatma kodonu olmadan protein sentezi gerçekleşmez.
160
A C G G C T
1B
2B
3E
A) DNA – Protein
B) RNA – Protein
C) Amino asit – RNA
D) DNA – Amino asit
E) RNA – Amino asi
4B
5A
6B
7C
8B
TEST 1.
5
78
Nükleik Asitler – Protein Sentezi
DNA moleküllerinde normal azot bulunan bakteriler, – Birinci bölünmelerini ağır azotlu ortamda – İkinci bölünmelerini normal azotlu ortamda – Üçüncü bölünmelerini ağır azotlu ortamda
3. Aşağıdakilerden hangisi, bir proteinin sentezinden
BÖLÜM 1
sorumlu genin özelliklerine bağlı değildir?
2
A) Proteinin yapısına katılan amino asitlerin çeşiti
3
B) Protein sentezi sırasında açığa çıkan su sayısı
4
gerçekleştirmiştir.
C) Amino asitlerin birbirine bağlanma şekli
İkinci ve üçüncü bölünme sonucu oluşan bakteriler-
D) Sentez sırasında görev yapan tRNA sayısı
5
den örnekler alıp santrifüj edilirse en çok kaç adet
E) ifreyi ribozoma götüren RNA’daki nükleotit dizilimi
6
çökelme tabakası gözlenir?
7 A) 1
B) 2
C) 3
D) 4
E) 5
8 9
4. Vazopressin ve oksitosin hormonları, 9 amino asitlik
2. Bir hücrede, protein sentezine bağlı amino asit miktarının zamana bağlı değişim graği aşağıda verilmiştir.
peptit zincirleridir. Vazopressinin hedef organı böbrekler olup suyun geri emilimini sağlayarak vücuttaki su miktarını ayarlar. Oksitosin hormonu ise dişilerde, rahimdeki düz kasların kasılmasını uyararak doğuma yardımcı olur.
10 11 12 13
Amino asit miktarı
Zaman
Bu olayla ilgili aşağıdaki graklerden hangisi çizilemez? A) Oluşan su miktarı
B)
Protein miktarı
14
sahip olmasında,
15
I. Yapılarındaki peptit bağı sayılarının farklılığı
16
II. Yapımlarında kullanılan tRNA çeşitlerinin farklılığı
17
III. ifreyi veren genlerdeki nükleotit diziliminin farklılığı
18
IV. Amino asitlerin birbirine bağlanma şekillerinin farklılığı
19
V. Sentezlerinde görev alan mRNA’lardaki bitiş kodonlarının farklılığı durumlarından hangilerinin etkisi olabilir?
t1
Zaman
t1
Zaman
Zaman
E) Tüketilen ATP miktarı
t1
B) II ve III
D) I, IV ve V
C) Oluşan peptit bağı sayısı D) Enzim miktarı
t1
A) I ve III
C) II ve IV
E) I, II, III ve IV
Zaman
5. Aşağıdakilerden hangisinin yapısı genetik şifre ile belirlenmez? A) Hemoglobin
t1
Zaman
D) İnsülin
B) Antikor
NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ
t1
Bu iki hormonun, amino asit sayısı aynı olmasına rağmen farklı yapılara ve dolayısıyla farklı görevlere
C) Amino asit
E) Enzim
161
BÖLÜM 1
Nükleik Asitler – Protein Sentezi
6. Aşağıda görülen enzim - 1 demir ile enzim - 2 ve enzim
8. ‹ki farklı polipeptit sentezinde,
- 3 magnezyum ile aktieşebilmektedir.
I. Aynı gen çeşidi kullanılabilir.
2 Gen - 1
II. Aynı ribozomlar kullanılabilir.
Gen - 2
3
III. Aynı çeşit amino asitler kullanılabilir.
4
IV. Aynı tRNA çeşitleri görev alabilir.
Enzim - 2
Enzim - 1 a
5
b
ifadelerinden hangileri doğrudur?
c Enzim - 3
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) I ve IV
6 D) II, III ve IV
E) I, II, III ve IV
Gen - 3
7 8
Bu tepkimelerle ilgili,
9
I. Gen - 3’te gerçekleşecek bir mutasyon ortamda c maddesinin birikimine yol açar.
10
II. Enzim - 2 tersinir çalışır.
11
III. Bir kofaktör, birden fazla enzime yardımcı olabilir.
9. Toplam gen sayısı ve bu genlerden birinin nükleotit
12
sayısı bilinen DNA molekülünde,
IV. Enzim - 1’in ürünü, enzim - 2’nin substratıdır.
13
ifadelerinden hangileri söylenebilir?
14
A) Yalnız II
B) I ve II
D) I, III ve IV
15
I. DNA’daki toplam nükleotit sayısı II. Pürin bazlarının pirimidin bazlarına oranı
C) II ve IV
III. Nükleotit sayısı bilinen genden sentezlenecek mR-
E) I, II, III ve IV
NA’nın yapısındaki kodon sayısı
16
IV. DNA’daki toplam fosforik asit sayısı
17
niceliklerinden hangileri hesaplanabilir?
18
A) Yalnız II
D) I, II ve III
NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ
19
7.
C) II ve III
E) I, II, III ve IV
Protein sentezinde görevli RNA çeşitleriyle ilgili, I. tRNA’nın bazı nükleotitleri arasında hidrojen bağlarının olması, onun çift iplikli olduğunu kanıtlar.
10. Bir protein çeşidinin amino asit sayıları ve dizilişi biliniyorsa,
II. tRNA’ların moleküler yapısının küçük ve suda eriyebilir olması, onlara difüzyon kolaylığı sağlar.
I. İlgili DNA lokusundaki baz sırası II. Sentezinin kaç ribozomla gerçekleştiği
III. mRNA’lar enzimler gibi belirli bir süre içinde tekrar tekrar kullanılabilir.
III. Sentezi sırasında ne kadar su oluştuğu
IV. rRNA, hücrede en fazla bulunan RNA çeşididir.
IV. Sentezinde kullanılan tRNA antikodonlarının çeşidi V. Sentezini sağlayan mRNA’nın nükleotit dizisi
bilgilerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I
B) I ve III
D) II, III ve IV
162
B) I ve IV
özelliklerinden kaç tanesi bulunabilir?
C) I, II ve IV
A) 1
E) I, II, III ve IV 1C
2E
3C
4B
5C
6D
7D
B) 2 8D
9C
C) 3 10A
D) 4
E) 5
TEST 1.
6
79
Nükleik Asitler – Protein Sentezi
Toplam 5 çeşit amino asit bulunduran ve 120 amino asitten oluşan bir polipeptidin senteziyle ilgili,
BÖLÜM
4. DNA molekülünün bir bölgesinden sentezlenen mRNA molekülü aşağıda gösterilmiştir.
2
I. Sentezinde kullanılan mesajcı RNA’da 64 çeşit ko5'
don vardır.
A
U
G
S
U
A
G
A
S A
A
U
A
G
U
3'
5 6
IV. En az 20 çeşit tRNA kullanılmıştır.
A) Bu mRNA’nın sentezi sırasında ATP harcanmıştır.
ifadelerinden hangileri kesin olarak doğrudur? B) Yalnız IV
D) I, II ve III
Bununla ilgili aşağıdakilerden hangisi doğru değildir?
sayısı hesaplanabilir.
A) Yalnız II
3 4
II. Yapımı sırasında 119 molekül su oluşur. III. Sentezinde görev alan mRNA’da sitozin nükleotitinin
1
C) I ve III
E) II, III ve IV
B) mRNA sentezini sağlayan gende timin nükleotit sayısı 10’dur. C) Bu mRNA tekrar tekrar kullanılabilir.
7 8 9
D) Bu mRNA molekülü farklı protein çeşitlerinin sentezinde kullanılabilir. E) Kalıp zincirdeki adenin nükleotit sayısı 4’tür.
2. Toplam nükleotit sayısı ve adenin bazı sayısı bilinen
10 11 12
bir mRNAda,
13
I. Guanin nükleotit
14
II. Riboz şekeri III. Fosforik asit
15
IV. Urasil bazı
16
moleküllerden hangilerinin sayısı bilinir? A) Yalnız II
B) I ve IV
17
C) II ve III
18 D) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
3. Mutasyon ile ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangileri doğru değildir? A) Mutasyon DNA’dan parça kopması, kopan parçanın ters dönmesi veya parça eklenmesi şeklinde olabilir. B) Eşeyli üreyen canlılarda mutasyonların sonraki nesillere aktarılabilmesi için eşey hücrelerinde oluşması gerekir. C) Eşeysiz üreyen canlılarda vücut hücrelerinde oluşan mutasyonlar sonraki nesillere aktarılabilir. D) Kromozom mutasyonlarının çoğu öldürücüdür ve bir kısmı doğumdan sonra uzun zaman yaşama olanağı vermez. E) Genlerde değişme olmadan işleyişlerinin değişmesi, mutasyonun tanımıdır.
5. Aşağıdakilerden hangisi saprot bir bakteride, sindirim işlevini gerçekleştiren bir enzimin şifresinin verilmesinden salgılanmasına kadar gerçekleşen olaylardan biridir? A) mRNA’nın çekirdekte DNA tarafından oluşturulması. B) mRNA şifresinin ribozomda okunmasıyla protein sentezlenmesi. C) Sentezlenen proteinin, endoplazmik retikulumdan golgiye aktarılması. D) Proteinin golgide son şeklini alması ve enzimin oluşması.
NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ
19
E) Enzimin, golgiden oluşan küçük kesecikler ve hücre zarı sayesinde ekzositozla atılması.
163
BÖLÜM 1
Nükleik Asitler – Protein Sentezi
6. Yönetici moleküllerin etkinliği ile ilgili,
8. Protein senteziyle ilgili,
I. RNA polimeraz enziminin primer hali, DNA tarafın-
2
I. Canlıların ortak özelliğidir.
dan mRNA’ya şifre aktarılarak ribozomlarda sentez-
II. Mitokondri ve kloroplastın içinde ayrıca çekirdek zarı
lenir.
3
üzerinde gerçekleşebilir. III. Her bir proteinin şifrelenme aşamasında DNA’nın iki
II. Çekirdek içinde ribozom olmadığı için DNA polime-
4
ipliği de görev alır.
raz ve RNA polimeraz enzimleri sitoplazmada bulunan serbest ribozomlarda sentezlenebilir.
5
verilenlerden hangileri doğru değildir?
III. Ökaryot hücrelerde DNA polimeraz ve RNA polime-
6
A) Yalnız III
raz enzimleri yalnız çekirdekte görev yapar.
7
B) I ve II
D) I ve III
IV. Erişkin insanda her hücrede doğrusal DNA sentezi
C) II ve III E) I, II ve III
olurken halkasal DNA sentezi olmaz.
8 9
açıklamalarından hangileri yanlıştır?
10
A) Yalnız II
B) Yalnız III
D) I ve II
11
C) Yalnız IV
E) III ve IV
9. Bir proteinin sentezinde görevli tRNA’ların antikodonlarındaki urasil sayısı bilinirse,
12
I. Bu sırada kullanılan mRNA’daki urasil sayısı
13
II. Bu sırada kullanılan tRNA’lardaki adenin sayısı
14
III. Kullanılan mRNA’nın sentezinde kalıp olan DNA
15
parçasındaki timin sayısı
16
niceliklerinden hangileri hesaplanabilir?
17
A) Yalnız I D) II ve III
18
C) I ve II
B) Yalnız III E) I, II ve III
19
NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ
7.
Aşağıda DNA’dan bilgi akışı gösterilmiştir. II
DNA
I
Protein
10. Bir gen mutasyonunun canlının fenotipi ve genotipini değiştirmiştir.
Bununla ilgili,
Bu süreçte meydana gelen,
I. I numaralı olay her protein sentezinden önce gerçek-
I. DNA’daki baz diziliminin değişmesi
leşir.
II. Sentezlenen enzimin değişmesi
II. II numaralı olay ile sadece mRNA sentezi gerçekle-
III. mRNA’nın nükleotit dizisinin değişmesi
şir.
IV. Kimyasal tepkimenin değişmesi
III. III numaralı olay tüm hücrelerde ribonükleoprotein yapılı kısımlarda gerçekleşir.
olaylarının doğru sıralaması hangisinde verilmiştir?
verilenlerden hangileri doğru değildir? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) Yalnız III
164
III
RNA
C) I ve II
A) I – II – III – IV
B) I – III – II – IV
C) II – I – III – IV
D) II – III – I – IV
E) I, II ve III 1A
2C
E) IV – II – I – III 3E
4D
5B
6E
7C
8A
9B
10 B
TEST 1.
7
Bir canlının, farklı doku hücrelerinde, I. Hücre sitoplazmasındaki tRNA sayıları II. Otozom kromozom sayıları
BÖLÜM
3. Bir proteinin sentezinde görev yapan mRNA’nın küçük
1
bir bölümüne ait nükleotit dizisi aşağıda verilmiştir.
2
G AS
U AS
AC G
SSA
A UG
3 mRNA
III. Aktif gen çeşitleri
1. Kodon
IV. mRNA çeşitleri V. Görev alan enzim çeşitleri
3. Kodon
4. Kodon
5. Kodon
4 5
B) I ve V
D) I, III, IV ve V
2. Kodon
Bu mRNA’nın kodonlarından hangileri, kendini sen-
özelliklerinden hangileri farklı olabilir? A) Yalnız V
80
Nükleik Asitler – Protein Sentezi
tezleten DNA’nın kalıp olmayan zinciriyle aynı baz
C) II, III ve IV
dizilişine sahiptir? A) 1 ve 3
E) II, III, IV ve V
7
B) 2 ve 5
D) 1, 3 ve 4
6
C) 1, 2 ve 3
E) 3, 4 ve 5
8 9 10 11 12 13
4. Aşağıda iki DNA molekülü şematize edilmiştir.
14 15
2. Aşağıda bazı amino asitleri şifreleyen kodonlar ile belirli
16
bir proteinin beş amino asidini şifreleyen DNA kodları
17
verilmiştir.
18
– Prolin
CCU, CCG, CCA, CCG
19
– Histidin
CAU, CAC
– Glutamat
GAA, GAG
– Lizin
AAG, AAA
DNA – 1
1
2
3
4
5
GTA
TTT
CTC
GGA
GT G
DNA
DNA – 2
Bu DNA molekülleri ile ilgili,
I. DNA - 1’in her iki zinciri de kesintisiz olarak kendini eşler.
Sentezlenen proteinin verilen şifreye uygun bölümünün amino asit dizilişi aşağıdakilerin hangisinde gösterildiği gibi olur? A) Histidin – Glutamat – Lizin – Prolin – Histidin B) Histidin – Lizin – Glutamat – Prolin – Histidin C) Lizin – Histidin – Glutamat – Histidin – Prolin D) Glutamat – Histidin – Prolin – Lizin – Glutamat E) Prolin – Lizin – Histidin – Glutamat – Lizin
II. DNA - 2’nin bulunduğu hücrede kesin olarak deoksiribonükleotit sayısı azalır. III. DNA - 1’deki bu işlem sırasında kullanılan pürin bazları ile pirimidin bazlarının sayısı eşittir. IV. DNA - 2 sayesinde RNA sentezi gerçekleşmektedir.
NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ
Kodon
Amino asit
verilenlerden hangileri doğrudur? A) I ve III
B) II ve IV
D) I, II ve III
C) III ve IV
E) I, III ve IV
165
BÖLÜM
5. Hücre dışında bulunan işaretli bir amino asitin, hüc-
8. DNA’nın kendini eşlemesi, “replikasyon orijini” denilen
re içinde aktif bir enzimin yapısında görülene kadar,
2
özel bölgelerden başlar.
I. tRNA
• Prokaryotların çembersel DNA’larında tek bir repli-
3
II. Hücre zarı
4
III. Ribozom
kasyon orijini vardır. • Ökaryotların doğrusal DNA’larında yüzlerce hatta binlerce replikasyon orijini vardır.
IV. Golgi aygıtı
5
Şemada doğrusal DNA’da replikasyon orijinleri ve DNA
yapılarının hangi sıra ile görev yapması beklenir?
replikasyonununun tamamlanması gösterilmiştir.
6 7
A) I – II – III – IV
B) I – III – IV – II
C) II – I – III – IV
D) II – III – I – IV
Replikasyon orijinleri
E) III – I – IV – II
8 9
5'
3'
3'
5'
5' 3'
3' 5'
1
Nükleik Asitler – Protein Sentezi
Orjinal DNA
10
6. Aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
12
A) Bir mRNA molekülü yalnız bir çeşit proteinin sentezi-
11
ne kalıplık yapar.
13
Replikasyon çatalı
B) Bir hücrede sentezlenen mRNA molekülü çeşidi ka-
14
DNA
Kabarcık
dar protein çeşidi bulunur.
farklı polipeptitler sentezlenebilir.
17
D) DNA polimeraz enzimleri çekirdekte sentezlenir.
18
E) Midenin salgıladığı pepsinojenin primer hali, E.R üzerindeki ribozomlarda sentezlenir.
5'
3'
3'
5'
Yeni DNA
5' 3'
3' 5'
Yeni DNA
C) Bir hücrede bulunan farklı ribozomlarda aynı anda
16
15
19 Replikasyonla ilgili aşağıda verilenlerden hangisi NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ
yanlıştır?
7.
A) Replikasyonu başlatan proteinler, replikasyon oriji-
Protein sentezinde gerçekleşen bazı olaylar aşağıda
ninde iki zinciri birbirinden ayırır böylece replikasyon
verilmiştir.
kabarcı oluşur.
– Protein sentezlenirken ilk getirilen amino asit AUG
B) Replikasyon, kabarcığın her iki yönünde ilerleyerek
kodonuna karşılık gelen metionin amino asididir.
replikasyon kabarcıkları birbiriyle birleşir.
– Protein sentezinin şifresini taşıyan mRNA üzerindeki durdurucu kodonlara amino asit getirilmez.
C) DNA polimeraz enzimi sadece 3’ uca nükleotit ekler.
– Protein sentezi tamamlandıktan sonra baştaki meti-
D) DNA’nın 3’ – 5’ ipliğinin karşısındaki iplik kesintisiz
onin amino asiti ayrılabilir.
sentezlenirken 5’ – 3’ ipliğinin karşısındaki iplik kesintili yani parça parça sentezlenir.
Başlama ve bitiş kodonları arasında 210 nükleotid
E) Kesintili ipliğin parçalarına okazaki parçaları denir ve
taşıyan mRNA tarafından sentezlenen proteinin son
bu parçaları DNA polimeraz enzimi birleştirir.
halinde en az kaç peptit bağı bulunur? A) 70
166
B) 210
C) 68
D) 67
1D
E) 69
2B
3D
4C
5C
6D
7E
8E
TEST 1.
8
81
Nükleik Asitler – Protein Sentezi
Aşağıdakilerden hangisi genler için doğru değildir? A) RNA sentezinden sorumlu olma
B) Özellikleri dölden döle aktarma C) Çekirdekçikte bulunma
BÖLÜM 1
4. Hücrede gözlenebilen, I. mRNA’dan bir nükleotit kopması
2
II. mRNA’nın başlangıç kodonundan önce adenin nük-
3
leotiti eklenmesi
D) Eşey hücresiyle oğul döle geçme
III. Zigotta kromozomdan parça kopması
E) Antikodonlara sahip olma
durumlarından hangileri gerçekleştiği bireyde kalıt-
5
sal değişime neden olur?
6
A) Yalnız I
2. Protein sentezi ile ilgili aşağıdaki graklerden han-
4
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) II ve III
gisi çizilemez?
7 8 9
A)
Tüketilen ATP miktarı
B)
Oluşan H2O sayısı
10 11 Zaman
C)
Tüketilen amina asit miktarı
Zaman
D)
13
Zaman
E)
12
Enzim miktarı
Zaman
Kurulan glikozit bağı sayısı
5. Bir öğrenci K bakterisiyle aşağıdaki gözlemleri yapıyor.
14 15
Normal bakteri K
Mutant bakteri K
16 17
3. 5200 nükleotitden oluşan bir DNA molekülünün en küçük yapı taşlarına kadar parçalanması sonucu 900 timin
A amino asidi A amino asidi A amino asidi bulunmayan olmayan ortamda, bulunan ortamda, ortamda, koloni gelişmeyip koloni meydana getiriyor. ölüyor. oluşturuyor.
şılamaz?
terinin A amino asidi sentezlemesini engellemiştir.
Bu DNA molekülündeki,
B) K bakterisi, A amino asitinin yerine farklı amino asit-
I. Guanin
ler kullanarak istenen proteinin sentezini gerçekleş-
II. Adenin
tirilebilir.
III. Fosforik asit
C) Mutant bakteri K, normal bakteri K ile A amino asidi
IV. Toplam hidrojen bağı
içeren ortama konulduğunda döllerin normal olduğu
V. Deoksiriboz şekeri
görülebilir.
sayılarla ilgili aşağıdaki bağıntılardan hangisi yazılabilir?
D) Mutant bakteri K’nın, A amino asidi bulunan ortamda oluşturduğu koloninin, A amino asidi bulunmayan
A) IV > V > III > II > I
B) IV > V = III > I > II
C) V = III > I > IV > II
D) IV > V > II > I > III
E) II > I > III > IV > V
19
Bu gözlemler ile ilgili aşağıdakilerden hangisine ula-
A) DNA şifresinde meydana gelen bir değişiklik bu bak-
bazı açığa çıkmıştır.
18
NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ
Zaman
ortamda gelişmesi beklenemez. E) Gerekli proteini sentezleyemeyen mutant bakteri K, çoğalamaz.
167
BÖLÜM 1
Nükleik Asitler – Protein Sentezi
6. Bir grup bakteri ağır nitratlı ortamda üretilerek DNA’da-
8. Aşağıdaki deneyde önce X ve Y bakterileri farklı tüplerde
15
üretiliyor. X bakterisi, A maddesine dirençli, B maddesine dirençsiz bir bakteri iken, Y bakterisi, A maddesine karşı dirençsiz ama B maddesine karşı dirençlidir. Bir sonraki aşamada X ve Y bakterileri beraberce aynı tüpte üretiliyor. Belli bir süre sonra bakterilerin A ve B maddelerine karşı gösterdikleri dirençler incelendiğinde şekildeki I, II, III ve IV nolu durumlar görülüyor.
ki bütün nükleotitleri N ’li olan bakteriler elde ediliyor.
2
Daha sonra bu bakterilerden bir tanesinin normal nitratlı
3
ortama alınarak peşpeşe üç kez bölünmesi sağlanıyor.
4
Oluşan bakterilerin yüzde kaçında DNA normal azot taşır?
5
A) % 0
6
B) % 25 D) % 75
C) % 50 E) % 100
X bakterisi
Y bakterisi
A maddesine dirençli B maddesine dirençsiz
7 8 9
A maddesine dirençsiz B maddesine dirençli
X bakterisi ve Y bakterisi
10
A ve B’ye dirençli (I)
11
A’ya dirençli B’ye dirençsiz (II)
A ve B’ye dirençsiz (IV ) A’ya dirençsiz B’ye dirençli (III)
12 Bu deney sonucunda oluşan dört grup bakteriden
13
hangileri kesin olarak konjugasyonla oluşur?
14
A) Yalnız I
15
B) Yalnız III
D) III ve IV
16 17 18
7.
C) II ve III
E) I, II ve III
Eşit sayıda nükleotit içeren K, L ve M DNA’ları, aynı süre ısıtılarak zayıf hidrojen bağlarının açılması sağlanıyor. Bu süre sonunda DNA zincirlerindeki açılma miktarı şekilde gösterildiği gibi oluyor.
NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ
19
DNA K
DNA L
DNA M
ısıtma
DNA L
9.
DNA M
Ototrof bir hücrede bölünmeden önce DNA’nın kendini eşlemesinde, I. Yeterli deoksiribonükleotit
Buna göre,
II. DNA polimeraz enzimi
I. Guanin bazı sayısı en yüksek olan L, DNA’sıdır.
III. DNAaz enzimi
II. DNA’sı M, A + T/G + C oranı diğerlerinden daha bü-
yüktür.
IV. Gen olarak işlev gören tüm DNA bölgelerine uygun
mRNA’lar.
III. K, DNA’sı eşlenmesi en uzun sürecektir.
moleküllerinden hangilerinin hücrede bulunması
ifadelerinden hangileri söylenebilir?
zorunludur? A) Yalnız II D) II ve III
168
DNA K
B) I ve II
C) Yalnız III
A) Yalnız I
E) I, II ve III
1E
B) Yalnız II
D) I ve III 2E
3B
4C
5B
6E
7B
8A
9C
E) III ve IV
C) I ve II
TEST 1.
9
82
Nükleik Asitler – Protein Sentezi
BÖLÜM
Bir memeli hayvanın vücut hücresi çekirdeğinde bulu-
3. Her iki zincirindeki timin nükleotitleri işaretlenen bir DNA
1
nan DNA moleküllerindeki nükleotit sayısının 3k olduğu
molekülü, normal timinli ortamda 15 kez eşleniyor.
2
belirleniyor. Bu hayvanın yumurtasında bulunan DNA molekülle-
Sonuçta oluşan DNA moleküllerinin kaç tanesinde işaretli timin bulunur?
3
rindeki pürin nükleotit sayısı aşağıdakilerden hangi-
A) 215
4
B) 1
C) 2
D) 152
E) 4
sinde verilmiştir? 5k B) 4
A) 3k
5 3k C) 4
k D) 2
3k E) 2
6 7 8 9 10
2. DNA zaman zaman moleküler hareketlerden ve bazı dış koşullardan dolayı hasar görebilir.
11
4. Aşağıda DNA’nın bir bölümü verilmiştir.
12
Aşağıda hasarlı DNA’nın onarımı gösterilmiştir.
13 Hasarlı bölüm
DNA
5'
Hasarlı bölüm uzaklaştırılır. (a)
3'
3'
5'
5'
DNA
Hasarlı bölüm nükleotitlerle doldurulur. (b) 3'
3'
5'
5'
DNA
17 18
A) Bir zincirin nükleotitleri şeker ve fosfat arasında kurulan bağlarla birbirine bağlanır.
5'
Şekilde harerin karşılığı olan enzimler aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir? a ___________
Birinci zincir
16
19
Bu DNA ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
3'
I
İkinci zincir
Yeni DNA parçasının serbest ucu eski DNA ile birleştirilir. (c) 3' DNA
5'
15
b ___________
c ___________
A) Helikaz
DNA ligaz
Nükleaz
B) Nükleaz
DNA polimeraz
DNA ligaz
C) Helikaz
Nükleaz
DNA
D) Nükleaz ligaz
DNA ligaz
DNA poli-
E) DNA polimeraz
Nükleaz
Helikaz
G+C > 1 ise, aynı sıcaklıkta denaA+T G+C türasyonda iki ipliğinin ayrılması < 1 olan A+T aynı sayıda nükleotite sahip DNA’dan daha uzun sürebilir.
B) Bu DNA da
C) I ile gösterilen kısım tüm canlılarda eşittir. D) eker ve fosfat grubu dış iskeleti oluştururken, baz-
NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ
3'
14 3'
5'
ların farklı dizilişi genetik şifreyi oluşturur. E) Toplam nükleotit sayısı, şeker ve fosfat sayısının toplamına eşittir.
169
BÖLÜM 1
Nükleik Asitler – Protein Sentezi
5. Bir mRNA’nın farklı ribozomlara bağlanıp polizom oluş-
7.
turarak protein sentezletme mekanizması aşağıda şe-
2
DNA molekülünün bir geninden sentezlenen mRNA molekülünün dizilimi gösterilmiştir.
matize edilmiştir. DNA
3 T A S A S G A T T
4 5
mRNA 2. Protein
6
1. Protein
3. Protein
7 Oluşan proteinlerle ilgili,
8 9 10
mRNA
Kalıp iplik
I. Sentezlenen üç protein de birbirinin aynıdır. II. Birim zamanda daha çok çeşit protein sentezlenme-
Bu mRNA’daki tüm kodon çeşitlerinin özellikleri göz
si sağlanmıştır.
önünde bulundurulduğunda,
III. Sentezlenen proteinlerin aynı olması ribozomların
11
A U G U G S U A A
I. Kalıp iplikten iki farklı çeşit mRNA sentezlenebilir.
özdeş olmasından kaynaklanır.
12
IV. Bu şekilde hücrede zaman tasarrufu sağlanır.
13
açıklamalarından hangileri doğrudur?
14
A) Yalnız I
II. Sentezi gösterilen mRNA’daki ilk kodon, başlatma kodonu (AUG) olarak tanımlanır. III. Bu mRNA’nın ribozomda kullanılması sırasında üç
B) Yalnız II
D) I, II ve III
15
C) I ve IV
tRNA molekülü görev alır.
E) I, III ve IV
ifadelerinden hangileri doğru olur? A) Yalnız II
16
B) I ve II
D) II ve III
17
C) I ve III
E) I, II ve III
18 19
6. Bir hücrede DNA yönetimindeki olaylar şematize edil-
NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ
miştir.
I DNA
II
mRNA
III
Yapısal Polipeptit İşlevsel
Hücrenin işleyişi
8. Toplam 350 amino asitten oluşan bir proteinin sentezine şifre veren DNA molekülünün ilgili lokusu ile
Bununla ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
ilgili, I. En az 1053 x 2 kadar nükleotit taşır.
A) I. olay bitki ve hayvan hücrelerinde bölünmenin interfaz aşamasında gerçekleşir.
II. Durdurucu kodonu şifreleyen bölüm 9 nükleotitten oluşur.
B) II. olayda amino asit tüketimi olmaz.
III. Durdurucu kodonlara karşılık en çok 3 amino asit ge-
C) III. olay olmadan yapısal ve işlevsel proteinler oluşa-
lebilir.
maz.
ifadelerinden hangileri doğrudur? ( Stop kodonlar
D) Bakterilerde II. olay hücrenin sitoplazmaya dağılmış
dikkate alınacaktır. )
olan ribozomlarında gerçekleşir.
A) Yalnız I
E) Bitki hücrelerinde I. ve II. olay çekirdekte, III. olay ise
170
B) Yalnız II
D) II ve III
ribozomlarda gerçekleşir. 1C
2B
3C
4E
5C
6D
7A
8A
C) I ve II
E) I, II ve III
TEST 1.
10
83
Nükleik Asitler – Protein Sentezi
4. Aşağıda, nükleotit sayıları eşit olan iki canlının DNA’la-
Bir hücrede,
rında bulunan nükleotit oranları verilmiştir.
– Genden nükleotid çıkması – Gene nükleotid eklenmesi – Gendeki nükleotidlerin yer değiştirmesi
– I. canlı
A+T = 0, 8 G+C
– II. canlı
BÖLÜM 1 2
A+T = 0, 3 G+C
olayları gen mutasyonu olarak adlandırılır.
3 4
Gen mutasyonları aşağıdakilerden hangisini etkile-
Bu canlılarla ilgili aşağıda verilen açıklamalardan
5
mez?
hangisinin doğruluğu kesin değildir?
6
A) Sentezlenen proteinin amino asit dizisini
A) I. ve II. canlılarda toplam gen sayısı eşittir.
7
B) Sentezlenen proteinin amino asit sayısını
B) I. ve II. canlılar farklı türlere ait bireylerdir.
C) Protein sentezi sırasında su çıkışını
C) ‹ki bireyin DNA şifreleri farklıdır.
D) Genin kalıplık ettiği mRNA’nın baz dizilişini E) Sentezlenen proteinin çeşidini
8
D) I. ve II. canlıda ortak gen bulunabilir.
9
E) II. canlıda DNA replikasyonu daha uzun zaman alır.
10 11 12 13
2. Bir hücrede, tek bir mRNA üzerinde aynı anda dört ribo-
14
zom protein sentezi yapmaktadır.
15
Bu gözlemle ilgili, I. Birbirinin aynısı dört polipeptit zinciri oluşturulur. II. Dört çeşit protein sentezlenir. III. Zaman tasarrufu sağlanır. ifadelerinden hangileri doğrudur? B) Yalnız II
D) I ve III
C) Yalnız III
15 valin, 20 lizin, 10 glutamat, 105 metionin ve 50 arjinin amino asitleri katıldığına göre, bu proteinin sentezi sırasında en az kaç çeşit tRNA görev almıştır? A) 200
B) 5
C) 20
D) 61
E) 64
biliniyorsa,
6. Tek hücreli bir canlının gen sayısı aşağıdakilerden
I. Replikasyon için gerekli nükleotid sayısı
hangisinin bilinmesiyle daha doğru tahmin edilebi-
II. Bir enzimin sentezinde kullanılacak amino asit sayısı
lir?
III. Bir genden sentezlenecek olan mRNA’nın nükleotid
A) Protein çeşiti sayısı
sayısı
B) tRNA çeşiti sayısı
verilenlerinden hangileri de bilinir?
D) Yalnız II
17 18 19
E) II ve III
3. Bir hücrenin DNA’sındaki toplam nükleotid sayısı
A) Yalnız I
16
B) I ve II
NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ
A) Yalnız I
5. Toplam 200 amino asitlik bir polipeptidin yapısına
C) Kromozom sayısı C) II ve III
E) Yalnız III
D) Ribozom sayısı E) DNA’daki organik baz sayısı
171
BÖLÜM 1
Nükleik Asitler – Protein Sentezi
7.
zincirinde görev yapan X, Y, Z ve T enzimlerinin amino
2
asit sayıları aşağıda verilmiştir.
3
– X enzimi 83 amino asitten
4
10. Aynı türden üç bakteri, tabloda görülen ortamlara bıra-
Ökaryot hücrede gerçekleşen biyokimyasal bir reaksiyon
kılıyor.
– Y enzimi 94 amino asitten – Z enzimi 56 amino asitten
5
– T enzimi 73 amino asitten Zincirleme reaksiyonda kullanılan bu enzimlerin
7
sentezlenmesi sırasında kaç çeşit gen görev almış-
Guanin
Sitozin
Timin
Urasil
1.
+
+
+
+
+
2.
+
+
+
—
+
3.
+
+
+
+
—
diğinde, I. 1. ortamdaki bakteri RNA sentezi yapamaz.
8 C) 64
D) 102
— : ortamda bulunmayan)
Tablodaki ortamlarda bakterilerin durumu incelen-
tır? B) 4
Adenin
(+ : ortamda bulunan
6
A) 3
Ortam
E) 306
II. 2. ortamdaki bakteride DNA eşleşmesi olmaz.
9
III. 3. ortamdaki bakteri protein sentezi yapamaz.
10
sonuçlarından hangilerine ulaşılamaz?
11
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) II ve III
12
C) Yalnız III
E) I, II ve III
13 14 15
8. DNA ve tRNA ile ilgili, I. Glikozit bağı bulundurma II. Zayıf hidrojen bağları bulundurma
16 17
IV. Fosforik asit taşıma
18
V. Çift iplikli olma
19
özelliklerinden hangileri ortaktır? A) Yalnız IV
NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ
bir DNA molekülü, N15’li nükleotitlerin bulunduğu bir ortamda art arda eşlenmeye bırakılıyor. Eşlenme sırasında oluşan DNA molekülleriyle ilgili,
B) I, II ve IV
D) III, IV ve V
172
11. Her iki zincirinde de N14 bulunduran nükleotitlere sahip
III. Pürin bazları kadar pirimidin bazı taşıma
I. N14’lü nükleotit sayısı değişmez.
C) I, III ve V
II. N14’lü nükleotit oranı azalır.
E) II, III, IV ve V
III. N15’li nükleotit oranı artar. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız III
B) I ve II
D) II ve III
C) I ve III
E) I, II ve III
9. DNA moleküllerinin çok çeşitli olması, aşağıdakilerden hangisi ile sağlanır? A) 4 çeşit baz kapsaması
12. Yapısında 2400 fosforik asit bulunan DNA molekü-
B) Kendisini kusursuz eşleyebilmesi
D) Bazların sıra ve sayılarının değişik olması
G 1 = ise, DNA’daki toplam H bağı sayısı aşaA 2 ğıdakilerden hangisinde verilmiştir?
E) Yapısında timin bulunması
A) 400
B) 800
8B
10A
lünde
C) Çift nükleotit zincirinden yapılmış olması
1C
2D
3A
4A
5B
6A
7B
9D
11E
C) 1200 12E
D) 1600
E) 2800
TEST 1.
1
Laboratuvarda aşağıdaki işlem yapılmıştır.
Bakteriyal kültür
BÖLÜM
3. Virüs tarafından enfekte olan vücut hücresi interferon
1
adı verilen proteini üretir. İnterferonlar, virüslerin ya-
2
yılmasını engelleyerek hücrelerin virüsleri yenmesini
Santrifüj 1
84
Biyoteknoloji
Hücre özütü
2 Hücre yığını
3
sağlar. İlk defa akyuvar hücrelerinden izole edilen in-
3
terferon, binlerce litre kandan ancak birkaç gram elde
4
edilmektedir. Bu şekilde doğal interferon genlerinden bir tanesi E.coli bakterisinin genomuna yerleştirilmiş ve birebir uyumlu interferon elde edilmiştir.
4
Saf DNA
Yoğunlaştırılmış DNA çözeltisi
Bakteri hücrelerine şekilde uygulanan sıralı yöntem aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? A) Melezleme B) Poliploidi C) DNA İzolasyonu D) Yapay Döllenme
Biyoteknolojik alanda yapılan bu işlemle ilgili, I. E. coli genomuna yerleştirilen interferon geni bakterilerin kalıtım materyalini değiştirmiştir.
5 6 7 8
II. Bu işlem ile çok miktarda interferon üretimi yapılır.
9
III. E.coli’den elde edilen interferon bütün patojenlere
10
karşı kullanılabilir.
11
ifadelerinden hangileri söylenemez? A) Yalnız II
B) Yalnız III
D) I ve III
C) II ve III
E) I, II ve III
E) Islah Çalışması
12 13 14 15 16 17 18
2. İnsülin, önceleri hayvanlardan elde edilmekteydi. An-
Yapılan bu çalışmayla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
19
4. Yeni geliştirilen tekniklerle DNA moleküllerinin baz sıralarının bir kısmının değiştirilmesi, bir kısım bazların çıkarılması ve DNA’ya yeni bazların eklenmesi sağlanabilir. Bu yöntem, I. Daha verimli bitki ve hayvan soylarının geliştirilmesi
A) Aynı yöntem başka hormonların üretiminde de kullanılabilir.
II. İstenilen herhangi bir maddenin canlıya sentezletti-
B) Bu hastalıkla ilgili insülin elde edilmesi için hayvanların kullanılmasına son verilmiştir.
III. Çeşitli kalıtsal hastalıklara neden olan bazı genlerin
C) Maliyet harcamaları azalmıştır. D) Bakterilerden elde edilen insülin, insan insülini ile aynı olmadığından alerjiye sebep olmuştur. E) Bu yöntemlerle insülin üretimi hızlanmıştır.
rilmesi DNA’dan çıkarılması durumlarından hangilerine olanak sağlar? A) Yalnız II D) II ve III
B) Yalnız III
BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ
cak hayvanlardan elde edilen insülinin kimyasal yapısının insandan farklı olması, insülin kullanan insanlarda alerjik reaksiyonlara neden olmaktaydı. Bugün genetik mühendisliği sayesinde insan genomundan izole edilen insülin geni bir plazmitle bakteriye konuyor ve bakteri bir taraftan insülin üretirken diğer taraftan bölünerek kendi sayısını artırıyor.
C) I ve II
E) I, II ve III
173
BÖLÜM 1 2 3 4
Biyoteknoloji
5. Besleyici bir kültür ortamında A antibiyotiğine dirençli bir
A ve B antibiyotiklerinin her ikisine de dirençli bir bakteri soyunun oluşması,
Buna göre,
direncinin başlıca nedeni olarak kabul edilmektedir.
I. Dirençli bakteri, direnç genini diğer bir bakteriye akta-
I. Bakterilerin modikasyona uğratılması
rınca antibiyotiğe duyarlı hale gelir.
II. Kültür ortamına A ve B antibiyotikleri eklenmesi
6
III. Bir bakteriden diğerine DNA parçasının aktarılması
II. Direnç genine sahip bakteriden dirençli bakteri kolonileri gelişir. III. Antibiyotiğe duyarlı bakteriler ve dirençli bakteriler
olaylarından hangileriyle sağlanabilir? A) Yalnız I
8
Bir bakteri türünün bireyleri arasında yatay gen transferi ile antibiyotiğe direnç geni aktarılır. Bu süreç, antibiyotik
5
7
7.
bakteri türü ile B antibiyotiğine dirençli bir başka bakteri türü bulunmaktadır.
B) Yalnız II
D) I ve II
arasında gen aktarımı gerçekleşemez.
C) Yalnız III
yorumlarından hangileri yapılamaz?
E) II ve III
9
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve III
10
C) Yalnız III
E) I, II ve III
11 12 13
8. Kök hücreler kendini yenileme özelliğine sahip ve uy-
6. Klonlama yöntemiyle yeni bir bireyin oluşumu aşağıda 14 15
şematik olarak gösterilmiştir.
gun şartlar sağlandığında birçok farklı hücre tipine dönüşebilen farklılaşmamış hücrelerdir.
Öküz (I)
İnek (II)
Kök hücreleri,
16
I. Vücuttaki birçok doku ve organ
17 18 19
II. Kordon kanı
Çekirdeği çıkarılmış yumurta
Vücut hücresinin çekirdeği
III. Embriyo yapılarının hangilerinden elde edilebilir?
Çekirdek yumurtaya yerleştirilir.
A) Yalnız I
Yumurta, taşıyıcı ineğin rahmine yerleştirilir. (III)
B) Yalnız II
D) I ve III
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Buzağı (IV)
BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ
Numaralı bilgilerle ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi söylenemez? A) III. bireyin doğrusal DNA’sının kalıtsal olarak IV. bireye hiçbir katkısı yoktur.
9. İnsan genom projesinin amaçları,
B) IV. bireyden I. bireye problemsiz organ nakli yapılabilir.
I. Genomdaki tüm genleri tanımlamak II. Genetik hastalıkların sebebini belirlemek
C) IV. bireyin hücrelerindeki çekirdekte bulunan kalıtsal bilgi sadece I. bireyden gelir.
III. Farklı genlerin aktarılmasıyla üstün ırklar oluşturmak verilenlerden hangileri olabilir?
D) III. bireyle II. bireyin genotipleri, normal kardeşler kadar benzer.
A) Yalnız I
E) IV. bireyin cinsiyeti I. bireyle aynıdır.
174
1C
B) Yalnız II
D) II ve III 2D
3B
4E
5C
6D
7D
8E
9C
C) I ve II
E) I, II ve III
TEST 1.
2
85
Biyoteknoloji
Kök hücreler ile ilgili aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? A) Kök hücreler yalnız laboratuvar ortamında farklı hücre tiplerine dönüşebilir. B) Embriyonik kök hücreleri, erken gelişim dönemindeki embriyodan elde edilir. C) Yetişkin kök hücreleri çoğalarak hasarlı dokuyu onarabilir.
BÖLÜM
3. GDO (genetiği değiştirilmiş organizma) teknolojisinin
1
riskleri göz önünde bulundurularak, bir çok ülke bu
2
ürünlerin doğaya salınımları konusunda sıkı bir kontrol sistemi uygulamaktadır. Gıdaların bu tür ürünlerden
3
yapılmaları ya da bunları içermeleri durumunda, ürün
4
etiketlerinde beyan edilmeleri zorunluluğu getirilmiştir. GDO’ların meydana getirdiği riskler,
5 6
I. Allerjik reaksiyonlar
D) Embriyonik kök hücrelerinin kültürleri zamana bağlı olmaksızın çoğalır. E) Kemik iliğindeki kök hücreler kan hücrelerinin tüm çeşitlerine dönüşebilir.
7
II. Toksik etkiler III. Genetiği değiştirilmiş bitkilerin rüzgar gibi etkiler ara-
8
cılığıyla doğal ürünleri döllemesi ve doğal türlerde
9
genetik çeşitliliğin kaybı
10 verilenlerden hangileri olabilir?
11 A) Yalnız I
2. Bir hayvan hücresine DNA’nın aktarılması ile ilgili yapı-
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
12
E) I, II ve III
lan çalışmalar aşağıda verilmiştir:
13
I. Dişi fareden elde edilen döllenmemiş yumurta deney
14
tüpüne aktarılır ve sperm ile döllendirilir. II. İnsan hücresi DNA’sından, büyüme hormonu genini
15
taşıyan DNA parçası kesilir.
16
III. İnsan büyüme hormonu geni taşıyan DNA parçası mikroenjeksiyon yöntemi ile döllenmiş yumurta hüc-
17
relerine aktarılır.
18
IV. Yeni özellikteki hücreler mikropipetle vakumlanarak taşıyıcı anne farenin dölyatağına aşılanır ve geliş-
4. Kutuplarda yaşayan bir tür balıktan izole edilen antifree-
meye bırakılır.
ze geni, bakteri plazmitleri aracılığıyla domates bitkileri-
Bu çalışmalarla,
ne aktarılarak soğuğa dirençli domatesler geliştirilmiştir.
a. Zigotun elde edilir.
Bu çalışmada,
b. Restriksiyon enziminin kullanılır.
19
I. Rekombinant gen dizilimi oluşturulma II. Sahip olduğu dairesel DNA parçasına gen aktarıma
c. Rekombinant DNA elde edilir.
gisinde verilmiştir?
numaralı cümlelerle aşağıdaki canlılar verilenlerin hangisinde eşleştirilmiştir?
a
b
c
A)
IV
III
I
A) Balık
Bakteri
Domates
B)
I
III
II
B) Domates
Bakteri
Balık
C)
I
II
III
C) Balık
Domates
Bakteri
D)
IV
III
II
D) Bakteri
Domates
Balık
E)
III
I
IV
E) Domates
Balık
Bakteri
I
II
III
BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ
III. Aktarılacak geni doğal olarak taşıma hari cümlelerin eşleştirilmesi aşağıdakilerden han-
175
BÖLÜM 1
Biyoteknoloji
5.
8. Transgenik bitkiler ile ilgili,
Rekombinant DNA teknolojisiyle,
I. Virüslere karşı dayanıklı olabilirler.
I. Mikroorganizmalar
2
II. Bitkiler
II. Böceklere karşı dayanıklı olabilirler.
3
III. Hayvanlar
III. Donmaya karşı dirençli olabilirler.
4
canlılarından hangilerinin genetik yapısı değiştirilebi-
IV. Zararlı bitkileri öldüren ilaçlara karşı dayanıklı olabilirler.
lir?
5
A) Yalnız I
6
D) I ve III
B) Yalnız II
verilenlerden hangileri doğrudur?
C) Yalnız III
A) Yalnız III
E) I, II ve III
B) Yalnız IV
D) I, III ve IV
7
C) II ve IV
E) I, II, III ve IV
8 9 10
9.
Moleküler genetik çalışmalarında bazı kimyasal mad-
11
6. İnsanlara faydalı maddeler üretmek için yaşayan tüm
12
organizmaların kullanılmasına biyoteknoloji denir. İn-
DNA’nın ortaya çıkarılması işlemi aşağıdakilerden han-
sanlar binlerce yıldan bu yana organizmaların oluştur-
gisi ile adlandırılır?
13
dukları ürünleri kullanmaktadır. Gen mühendisliği sa-
deler ve enzimler kullanılarak, hücre zarının yıkılıp
A) DNA replikasyonu
yesinde biyoteknolojide çok büyük ilerlemeler olmuştur.
14
B) DNA izolasyonu Aşağıdakilerden hangisi gen mühendisliğiyle elde
15
C) DNA’dan RNA sentezi
edilen biyoteknoloji ürünüdür?
16
D) DNA denatürasyonu
A) Koyun ve sığır sütünün çocuklara içirilmesi
17
E) DNA’dan ilgili genin eldesi
B) Bakterilerin DNA’sına yapılan müdahale ile insülin oluşumu
18
C) Sütün yoğurt bakteri ile mayalandırılması
19
D) Bira ve şarabın mayalanma ile oluşturulması E) Hamurun mayalandırılmasıyla ekmek yapılması
10. Bilim insanları pamuk zararlısı tırtıllarını yok etmek için bir virüs tasarladılar. Tırtıl hücrelerini enfekte edebilen baculovirüslere, akrep zehiri üretebilen gen aktardılar. Bu genin ürettiği zehir, akrep sokmasının yapacağı et-
BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ
kiyi yapıyor ve tırtıl 36 saat içinde felç olarak ölüyordu.
7.
Bu bilimsel çalışma ile ilgili, Rekombinant DNA teknolojisiyle elde edilen GDO’lu
gerçekleşir.
I. Gen dizilimleri değiştirilmiştir.
II. Baculovirüsler doğal olarak akrep zehiri geni içerir.
II. Gen aktarımı gerçekleştirilmiştir.
III. Baculovirüsler, pamuk bitkisi hücrelerinde zorunlu
III. Kendisinde olmayan özellikler kazandırılmıştır.
parazittir.
ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I D) I ve II
176
I. Akrep zehiri geninin replikasyonu tırtıl hücrelerinde
ürünler ile ilgili,
yorumlarından hangileri yapılabilir?
B) Yalnız II
C) Yalnız III
A) Yalnız I
E) I, II ve III 1A
2C
B) Yalnız II
D) I ve II 3E
4B
5E
6B
7E
8E
9B
C) Yalnız III
E) I, II ve III 10 A
TEST 1.
3
86
Biyoteknoloji
Günümüzde modern biyoteknoloji sayesinde,
4. Aşağıdaki tabloda bazı mikroorganizmalardan elde edilen enzimlerin kullanım alanları verilmiştir.
I. Aşı II. İstenilen özellikte bitki ve hayvan
Mikroorganizmalar
III. Hormon
Enzimler
BÖLÜM 1 2
Kullanılan alanlar
3
IV. Yararlı mikroorganizma
Bacillus subtilis
Amilaz
Gıda
4
verilenlerden hangileri üretilmektedir?
Streptomyces spp.
Proteaz
Gıda
5
Bacillus coagulans
İzomeraz
Gıda
6
Aspergillus aryzge
Amilaz
Temizlik
7
Streptomyces spp.
Streptokinaz
Tıp
8
A) II ve IV
B) I ve III
D) I, II ve III
C) II, III ve IV
E) I, II, III ve IV
2. İnsan DNA’larındaki baz diziliminin yaklaşık olarak %99’u aynıdır. Farklı olan %1 civarındaki kısım insandan insana değişiklik gösterir. Kişiye özgü olan bu farklı kısma, DNA parmak izi adı verilir. DNA parmak izi yöntemi kullanılarak,
10
A) Farklı iki alanda aynı enzimler kullanılabilir.
11
B) Gıda alanında birçok mikroorganizma kullanılabilir. C) Bir mikroorganizma farklı enzimleri üretmesi nedeniyle farklı alanlarda kullanılabilir. D) Enzimlerin farklı alanlarda kullanılmasının nedeni, maliyetleri ile ilgilidir. E) Farklı alanda kullanılan aynı enzimler, farklı mikroorganizmalar tarafından üretilebilir.
I. Babalık tayini II. Cinayet gibi adli olaylarda suçluların tespiti III. Canlı türlerinin genetik akrabalıklarının saptanması
5. Transgenik canlılarla ilgili,
A) Yalnız I
II. Genetik yapıları değiştirilmiştir.
D) II ve III
E) I, II ve III
13 14 15
17
I. Kısa zamanda fazla ürün verebilirler.
C) I ve II
12
16
çalışmalarından hangileri yapılabilir? B) Yalnız II
9
Tablodaki bilgilere dayanarak aşağıda verilenlerden hangisine söylenemez?
III. Hasta insanların üretemediği bazı maddeleri üretebilirler.
18 19
açıklamalardan hangileri doğrudur? A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) I ve III
kan başarısızlıkların en aza indirilmesinde, I. Kök hücreler kullanılarak dokular elde edilebilmesi II. Doku antijenlerinin bloke edilmesi saklanabilmesi gelişmelerinden hangileri etkili olmuştur?
D) II ve III
B) Yalnız III
6. Bitki ıslah çalışmalarından olan melezleme yöntemi ile ilgili, I. Tür içinde gerçekleştirilebilir. II. Türler arasında gerçekleştirilebilir. III. Kültür bitkileri elde edilir.
III. Bazı dokuların daha uygun bir alıcı bulunana kadar
A) Yalnız I
E) I, II ve III
C) I ve III
E) I, II ve III
IV. Yüksek kalite ve daha fazla ürün elde edilmesi amaçlanır. açıklamalardan hangileri doğrudur? A) Yalnız III
B) Yalnız IV
D) I, II ve III
BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ
3. Organ nakillerinde uyuşmazlık nedeniyle ortaya çı-
C) I ve II
C) III ve IV
E) I, II, III ve IV
177
BÖLÜM 1 2
Biyoteknoloji
7.
3 4
gisinin üretimi yoktur?
3 Ergin Birey
1 Ergin Birey
A) İnsülin hormonu
B) Aşı
C) Antibiyotik
D) Mineral E) Antikor
KOPYALAMA
5
n
2 Ergin Birey
6 7
9. Biyoteknolojik uygulamalarda aşağıdakilerden han-
Eşeyli üremeyle oluşmuş ergin bir fareden (1. birey) kopyalama yöntemiyle yavru (2. birey) elde edilmesi, aşağıdaki şemada gösterilmiştir.
KOPYALAMA n
10. Agrobacterium bakterisi aracılığıyla antibiyotiğe ve bö-
8 2n Zigot
ceğe karşı direnç genlerinin bir bitkinin yaprağına akta-
9
rılışı aşağıda şematize edilmiştir.
4 Yavru Birey
10 11 12
Şemaya göre, aşağıdaki canlılardan hangileri arasında kalıtsal akrabalık yoktur?
13
A) 1 ve 2
B) 2 ve 3
D) 1 ve 4
Böceğe direnç geni
Antibiyotik direnç geni
A plazmiti
Bakteri DNA’sı
C) 3 ve 4 B plazmiti
E) 2 ve 4
14 Agrobacterium hücresi
15 I. Yaprağın kesildiği yerlerden bakterinin bitki hücrelerini enfekte etmesi sağlanır.
16 17
8. Bilim insanları, pamuk bitkisi zararlısı ile ilgili aşağıdaki gözlemleri yapmışlardır.
18
– 1990’ların başında, pamuk bitkisi zararlısı olan bir
19
güve türü, birçok böcek öldürücü tarım ilacına karış
II. Yaprak parçaları yapay besi ortamına taşınır. Bu besi ortamına antibiyotik ve bitki zararlısı ilave edilir.
direnç geliştirmiştir. – Bacillus thuringiensis bakterisi doğal olarak bu güve türünü öldüren toksin üretmektedir. – Bacillus thuringiensis bakterisinin toksini bu güve tü-
III. Genetiği değiştirilerek antibiyotiğe ve böceğe karşı direnç kazanmış hücreler çoğalarak yeni bitkiyi oluşturur.
rünün tırtıllarını etkilerken, insan ve diğer hayvanlara etkisi yoktur.
BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ
Gen teknolojisi kullanarak gözlemlerle ilgili sorun aşağıdakilerin hangisiyle çözülebilir? A) B. thuringiensis bakterisinin ürettiği toksinler ile bir tarım ilacı geliştirmek. Deneyde antibiyotiğe ve böceğe karşı direnç geni-
B) Pamuk genlerini klonlamak
nin bitki hücrelerine aktarıldığı aşamalar aşağıdaki-
C) Pamuk zararlısı güvenin genlerini klonlamak.
lerden hangisinde verilmiştir?
D) Yeni ve etkili bir kimyasal tarım ilacı geliştirmek.
A) Yalnız I
E) B. thuringiensis toksin genlerini pamuk bitkisine aktarmak.
178
1E
2E
3E
4D
B) Yalnız II
D) I ve II
5E
6E
7B
8E
9D
C) Yalnız III
E) I, II ve III
10 A
TEST 1.
4
87
Biyoteknoloji
Aşağıdaki canlılardan hangisi transgenik canlı özelliğindedir?
BÖLÜM
4. Rekombinant DNA tekniklerini kullanarak, isteni-
1
len bir geni plazmit içine aktarıp, rekombinant DNA
2
oluşturulmasında, A) Süt verimi yüksek Hollanda ineği
3
I. Restriksiyon
B) Hormon eklenen domates bitkisi C) Kayısı aşılanmış erik ağacı D) Klonlama sonucu doğan koyun E) Böceklere karşı direnç geni aktarılmış buğday
II. DNA ligaz
4
III. Lipaz
5
enzimlerinden hangilerinin kullanılmasına gerek yoktur? A) Yalnız II
B) Yalnız III
D) I ve III
C) I ve II
6 7 8
E) II ve III
9
2. DNA molekülünün hücreden çıkarılarak, saf olarak elde
10
edilmesi işlemleri DNA izolasyonu olarak tanımlanır.
11
Günümüzde,
5. DNA parmak iziyle ilgili aşağıda verilenlerden han-
I. Gen klonlanması II. Adli olaylarda kimlik belirlenmesi III. Genetik hastalıkların belirlenmesi IV. Tüp bebek uygulamaları
başvurulmaktadır? A) I ve II
B) I, II ve III
D) II, III ve IV
gisi yanlıştır?
13
A) DNA parmak izine ulaşmak için bir vücut hücresinin
14
tüm DNA nükleotit dizisine bakılır.
çalışmalarından hangilerinde DNA izolasyonuna
C) I, II ve IV
15
B) Bir insanın DNA parmak izi çıkarılırken vücudundaki herhangi bir hücrenin çekirdeğindeki DNA kullanıla-
16
bilir.
17
C) DNA’dan gen olmayan bölgelerdeki tekrarlayan nük-
E) III ve IV
12
leotid dizileri çıkarılır ve PCR tekniğiyle çoğaltılır. D) Mitokondri DNA’sı ile DNA parmak izi elde edilmez.
18 19
E) Çoğaltılan DNA parçaları, büyüklüklerine göre birbirinden uzaklaştırılıp boyanarak bantlı bir görüntü
3. Genetik mühendisliği ile üretilen TPA (doku plazmi-
elde edilir.
nojen aktivatörü) ilk kalp krizi atağından kısa bir süre sonra verilirse kan pıhtısını çözer ve daha sonraki kalp
Bu proteinin,
6. Genom kavramına,
I. Üretiminin sınırlı olması II. Uygulama süresinin kısıtlı olması
I. Bakteriyofaj DNA’sı
III. Satışının sınırlı olması
II. Bakterinin tek halka şeklindeki kromozomu
özelliklerinden hangileri dezavantajları arasında ola-
III. Ökaryot hücrelerin doğrusal kromozomları
bilir?
verilenlerden hangisi örnek gösterilebilir?
A) Yalnız I D) II ve III
B) Yalnız II
C) I ve III
E) Yalnız III
A) Yalnız I D) II ve III
B) Yalnız II
BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ
krizi riskini azaltır.
C) Yalnız III
E) I, II ve III
179
BÖLÜM 1
Biyoteknoloji
7.
10. Aşağıdaki tabloda, biyoteknolojide kullanılan bazı en-
Rekombinant DNA teknolojisinde,
zimlerin görevleri verilmiştir.
I. Ekonomik olmaları
2
II. DNA çevresinde histon proteininin bulunmaması
3
III. Hızlı çoğalmaları
4
I. DNA Ligaz
IV. Endospor oluşturabilmeleri II. Restriksiyon
özelliklerinden hangileri bakterilerin kullanılmasının
5 6 7
dan kesilmesini sağlar.
A) Yalnız I
B) I ve II
D) III ve IV
III. DNA polimeraz
C) II ve III
E) Yalnız IV
İnsan pankreas hücrelerinden insülin geninin alınması, bakteri plazmidine aktarılması ve bakterinin çoğalması işlemlerinde, numaralı enzimlerin görev yapma sırası aşağıdakilerden hangisinde gösterilmiştir?
10
8. Günümüzde birçok doku veya organın ciddi hasar gör12
mesi durumunda, hasarlı bölgenin yenilenmesinde kök hücre tedavisi kullanılır.
13
Bu durum kök hücrenin,
15 16 17
DNA'nın tamamlayıcı zincirindeki boşlukları doldurur.
9
14
DNA'nın belli baz sıraların-
nedeni olamaz?
8
11
İki DNA parçasının birbirine bağlanmasını sağlar.
A) I – II – III
B) I – III – II
D) II – III – I
C) II – I – III
E) III – II – I
I. Metabolizmasının hızlı olması II. Farklılaşmamış olması III. Bölünme yeteneğini kaybetmiş olması özelliklerinden hangilerinden kaynaklanır? A) Yalnız I D) II ve III
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
18 19
11. Aşağıda bazı biyoteknolojik uygulamalar gösterilmiştir. I. Tek hücre proteininin elde edilmesi
9. 1986 yılında yapılan bir çalışmada ateş böceklerinin
II. PCR tekniği
ışık yaymasını sağlayan proteinin sentezini kodlayan gen alınarak, tütün bitkisine aktarılmış ve tütün bitkilerinin ışık yaydığı görülmüştür.
III. Transgenik canlıların kullanılması IV. Klonlama V. Kök hücre kullanımı
BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ
Yapılan bu çalışmaya göre,
A) I
D) II ve III
B) I ve II
C) III " Bazı böcek ilaçlarına karşı dirençli bitkiler üretme D) IV " Canlıların kopyasını oluşturma
C) I ve III
E) V " İşlev bozukluğu görülen organın yerine yenisinin üretilmesi
E) I, II ve III
1E
2B
3B
4B
" Besin kıtlığına çözüm
B) II " Gen izolasyonu
yorumlarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I
180
Bu uygulamaların kullanım alanları ile ilgili aşağıda verilen eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?
I. Biyoteknolojik çalışmalar akraba olmayan türler arasında yapılabilir. II. Farklı canlılardan alınan DNA’lar birleştirilerek, rekombinant DNA’lar oluşturulabilir. III. Biyoteknolojik çalışmalarla istenilen canlıya istenilen özellikler kazandırabilir.
5A
6E
7E
8B
9E
10 C
11B
TEST 1.
5
88
Biyoteknoloji
Gen klonlaması yapılırken, I. İstenen geni taşıyan DNA’nın izole edilmesi II. İlgili geni taşıyan konak hücrelerin çoğaltılması
3. Aşağıda insan büyüme hormonu geninin, bakteriyel
1
plazmit aracılığıyla rekombinant bakterilerde klonlan-
2
ması şematize edilmiştir.
3
III. İstenen genin kopyalarının elde edilmesi için vektör
ması
2
1
DNA’nın belirlenmesi IV. Oluşan rekombinant DNA’nın alıcı hücreye aktarıl-
BÖLÜM
Plazmit bakteriden ayrıştırılır Bakteri DNA’sı
Plazmit
4 Büyüme hormonu genini içeren hücre
Büyüme hormonu geni enzimle kesilir
6
V. İstenen geni içeren DNA bölümünün vektör DNA’sıyla birleştirilmesi
7
3 Büyüme hormonu geni ligazla plazmitle birleştirilir.
işlemlerinin uygulanma sırası aşağıdakilerden han-
5
8
Plazmit, bakteri 4 hürcresine aktarılır.
gisinde gösterilmiştir? A) I – II – III – IV – V
B) V – II – IV – I – III
C) I – III – V – IV – II
D) III – II – I – V – IV
9
Rekombinant bakteri
10
Rekombinant 5 bakteriler kültürde çoğalır
E) II – I – III – IV – V
11 12 13
Buna göre,
2. Bilim insanları, bitkilerin ve havyanların genetik bilgileri-
a – Büyüme hormonu geninin izole edildiği
14
b – Rekombinant DNA’nın oluşturulduğu
15
c – Büyüme hormonu geninin bakteri hücresine aktarıldığı
ni taşıyan moleküllerini etkileyerek ekonomik ve verimli
16
varyeteler üretme çabasındadır. Bu amaçla geliştirilen
evreler aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiş-
17
teknikler, biyoteknolojik çalışmalar kapsamına girer.
tir?
18 a
b
c
A)
1
2
3
B)
2
1
3
C)
2
3
4
D)
2
4
3
E)
4
2
1
Buna göre, I. Meyve ağaçlarının yeterli meyve vermesini sağlayıcı işlemler yapmak II. Yonca bitkisine protein sentezini arttırıcı gen aktarılarak, koyunların yüksek protein içeren yem ile beslenmesinin sağlanması
19
III. Alabalıktan alınan büyüme hormonu geninin sazan rın elde edilmesi
4. Rekombinant DNA teknolojisiyle gen transferi yapı-
IV. İnsülin hormonu üretiminden sorumlu genin, uygun
lan mikroorganizmalarla,
bir bakterinin DNA’sına eklenmesiyle şeker hastala-
I. Kirli suların arıtılması
rı için hormon üretiminin sağlanması
II. Hormon üretimi
uygulamalarından hangileri biyoteknolojik çalışma
III. Antikor elde edilmesi
kapsamına girer?
olaylarından hangileri gerçekleştirilebilir?
A) I ve II D) I ve III
B) II ve III
C) III ve IV
E) I, II, III ve IV
A) Yalnız II D) II ve III
B) I ve II
BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ
balıklarına aktarılmasıyla çok hızlı büyüyen balıkla-
C) I ve III
E) I, II ve III
181
BÖLÜM
Biyoteknoloji
1
5. Canlıların kalıtsal özelliklerini değiştirerek onlara
2
yapıldığı bilim alanı aşağıdakilerden hangisinde ve-
8. Aşağıdakilerden hangisi genetiği değiştirilmiş ürün-
yeni işlevler kazandırılmasına yönelik araştırmaların
lerin potansiyel yararlarından biri olamaz? A) Erken ürün veren meyve ve sebze türlerinin üretil-
rilmiştir?
3 4
A) Morfoloji
B) Gen Mühendisliği
C) Çevre Mühendisliği
D) Fizyoloji
mesi B) Yenilebilir aşı ve ilaç üretimi C) Meyve ve sebze raf ömrünün uzatılması
E) Biyoteknoloji
5 6
D) Toksik etkiler ve allerjik reaksiyonlar
7
E) Normal olgunlaşma sürecinden hızlı gelişen balıklar
8 9
6. Bitkilere gen aktarımının amacı aşağıdakilerden hangisi olamaz?
10 A) Bitkinin böceklere karşı dayanıklık kazanması
11
B) Bitkinin çevre koşullarına toleransının artması
12
C) Meyvenin geç çürümesini sağlanması
13
D) Bitkinin virüs, mantar ve bakterilere direnç kazanma-
9. Gen mühendisliğinde kullanılan mikroenjeksiyon yöntemi ile ilgili,
sının sağlanması
14
I. Çok ince iğne yapısına sahip mikroenjektör kullanı-
E) Bitki verim kapasitesinin düşürülmesi
lır.
15
II. Hücre zarı geçilerek doğrudan çekirdeğe gen aktarılıp rekombinant DNA oluşturulur.
16
III. İşlem sonucu gelişen yavrular aktarılan genlerin
17 18
özelliklerini taşır.
7.
Hayvan ıslahında yararlanılan yöntemlerden biri de
açıklamalarından hangileri doğrudur?
yapay döllenmedir. Bunun için istenen özelliklere sa-
19
A) Yalnız II
hip hayvanlardan alınan spermler dondurularak sperm bankalarında saklanır ve uygun zamanda istenen özel-
B) Yalnız III
D) I ve II
likli yumurtaları döllemek için kullanılır. Doğal döllen-
C) I ve III
E) I, II ve III
meyle yılda 60 – 100 inek döllenebilirken, yapay döllenmeyle 10 bin inek döllenebilmektedir. Yapay döllenme uygulamalarıyla ilgili, I. Bu yöntemde damızlık boğayı almak ve beslemek BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ
gerekmemektedir. fazladır.
eklenmesi işlemlerinde aşağıdaki enzimlerden hangilerinden yararlanılır?
III. Boğadan ineklere bulaşan hastalıklar önlenebilir. IV. İneklerin gebe kalma zamanlarının denetimi kolay
A) DNA polimeraz
olur.
B) DNAaz ve RNAaz
yorumlarından hangileri yapılabilir? A) II ve III
B) II ve IV
D) II, III ve IV
182
10. İnsandan elde edilen bir genin, bakteri plazmidine
II. Yapay döllenmeyle elde edilen yavru sayısı daha
C) DNA polimeraz ve helikaz C) I ve III
D) Restriksiyon endonükleaz ve DNA ligaz E) Helikaz ve proteazlar
E) I, II, III ve IV 1C
2E
3C
4E
5B
6E
7E
8D
9E
10D
TEST 1.
6
Bazı transgenik bitkilerden elde edilen tohumlar, tohumluk olarak kullanılamaz. Yani bu tohumlardan yeni bitki gelişemez. Buna neden olan tohumun sahip olduğu “terminatör” adı verilen genlerdir. Bu genler kısır tohum oluşumuna neden olur. Buna göre, I. Aynı türün yabanileri ile tozlaşma sonucu, yabani
II. Terminatör genlere sahip bitkiler tohumdan normal gelişim gösteremez. III. Terminatör geni aktarılan bir bitkiye istenilen başka bir gen aktarılamaz. açıklamalarından hangileri terminatör genlere sahip transgenik bitkilerle ilgili tehlikelerdendir? B) Yalnız II
D) I ve II
4. Bilim insanları tarafından Basillus thuringiensis bakte-
BÖLÜM 1
risinden alınan bir genin aktarıldığı mısır bitkisi, zararlı böcekler için zehirli ancak başka canlılara zarar vermeyen madde üretebiliyor.
3
Bu çalışma ile ilgili,
4
I. Gen aktarımı bakteriden mısır bitkisine doğru gerçekleşmiştir.
2
5 6
türler de kısır tohumlar oluşturabilir.
A) Yalnız I
89
Biyoteknoloji
C) Yalnız III
II. Mısır bitkisi daha önce sahip olmadığı bir özellik kazanmıştır. III. Yeni mısır bitkisinin ürettiği savunma molekülleri bakterileri yok eder.
7 8 9
yorumlarından hangileri yapılabilir?
10 A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) II ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
11 12
E) II ve III
13 14 15
2. DNA parmak izi yöntemi,
16
I. Kaybolan bir çocuğun yıllar sonra ailesini belirlemede II. Savaş sonrası farklı yerlerde kalan anne ile oğlunun 20 yıl sonra belirlenmesinde
17
5. Hayvansal organizmalarda, bitkiler tarafından üretilen sarı, yeşil ve turuncu kısımlarında bulunan beta – ka-
III. Soyu tükenmekte olan canlı türlerinin korunmasında
roten doğal yollarla üretilen pirinçte bulunmaz. Bilim
çalışmalarından hangilerinde kullanılabilir?
adamları nergis bitkisinden aldıkları geni Agrobacteri-
A) Yalnız II D) I ve II
B) Yalnız III
C) I ve III
E) I, II ve III
18
beta – karoten, A vitaminine dönüştürülür. Bitkilerin
19
um fasians bakterisi aracılığıyla pirinç bitkisine aktarmış ve ona beta – karoten üretme yeteneği kazandırmışlardır. Bu çalışmada temel amaç,
lemesini sağlamak
3. Rekombinant DNA teknolojisiyle ilgili, I. Yeni ürünler elde edilmesi amaçlanabilir. II. Organizmanın gen diziliminin değiştirilmesidir. III. Organizmaya gen aktarımı yapılmasıdır. verilenlerden hangileri doğrudur? A) Yalnız I D) II ve III
B) Yalnız II
II. Pirinç bitkisine sarı, yeşil ve turuncu renklerden birini kazandırmak III. Pirinç ağırlıklı beslenen popülasyonlarda A vitamini eksikliğini önlemek durumlarından hangileri olabilir?
C) Yalnız III
E) I, II ve III
A) Yalnız I D) I ve III
B) Yalnız II
BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ
I. Pirinç bitkisinin beta – karotenden A vitamini sentez-
C) Yalnız III
E) I, II, ve III
183
BÖLÜM 1
Biyoteknoloji
6. Bitkilerde gen transferinde kullanılan “doğrudan akta-
2
rım” yöntemiyle daha önce sahip olmadığı yeni özellikler taşıyan bitkiler elde edilir.
3
Bu işlemin bazı aşamaları aşağıda verilmiştir.
8. Aşağıda genetiği değiştirilmiş bitkilerle (GD bitkiler) ilgili bazı bilgiler verilmiştir. I. GD bitkileri zararlı böceklerden korumak için tarım ilacı kullanılmaya gerek olmaması
I. Yeni gen bitki kromozomuna girer.
4 5 6 7 8
II. Yeni gene sahip bitki hücreleri bölünür.
II. Yabani otları yok etmek için kullanılan herbisitlerin GD bitkilere zarar vermemesi.
III. Yeni özellikleri taşıyan bitki hücreleri petri kabında yeni bitkiciklere dönüşür ve toprağa aktarılır.
III. GD bitki tohumlarının klasik tohumlardan daha pahalı olması.
IV. İstenilen özelliği taşıyan gen, küçük metal parçacıkları ile kaplanır ve parçacık tabancasıyla yerleştirile-
IV. GD bitkilerde tohumların kısır olması, her yıl yeni GD tohumların ekilmesinin gerekmesi.
ceği hücreye ateşlenir.
9 10
Bu aşamaların doğru sıralaması aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
11
A) II – I – III – IV
B) IV – I – III – II
C) IV – I – II – III
D) III – I – II – IV
12
Bunlardan GD bitkilerin çiftçiye yararlı olanları ve olmayanları aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? Yararlı olanlar
E) IV – III – I – II
13 14 15
Yararlı olmayanlar
A)
I, III
II, IV
B)
II, III
I, IV
C)
IV
I, II, III
D)
I, II
III, IV
E)
I, II, IV
III
16 17 18 19
9. Aşağıda bazı bilimsel çalışmalar verilmiştir. 7.
– Kutuplarda yaşayan bir tür balıktan izole edilen anti Biyoteknolojik bir çalışmada, küçük ve tatlı erikle büyük ve tatsız eriklerin çaprazlanmasıyla büyük ve tatlı erikler üretilmiştir.
– freeze geni ile çilek bitkisinin donması engellenmiştir. – Zararlı bitkilerle savaşmada kullanılan ilaçlara karşı dayanıklı pamuk bitkileri geliştirilmiştir.
BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ
Bu çalışma ile ilgili,
– İnsan sütüne benzer inek sütü yapılmıştır.
II. Varyetelerin, kendi aralarında gen alışverişi yapmaları sonucu zararlı çekinik genlerin homozigot hale geçmesi sağlanmıştır.
Bu çalışmaların gerçekleşmesini sağlayan biyolojik basamak aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? A) Gen aktarımı
III. Melez bireyler elde edilmiştir.
B) DNA’nın eşlenmesi
yorumlarından hangileri yapılabilir? A) Yalnız I D) I ve II
184
– Amino asit içeriği yükseltilmiş patates üretilmiştir.
I. Farklı özellikler taşıyan varyeteler arasında çaprazlama yapılmıştır.
B) Yalnız III
C) Gen Mutasyonu C) I ve III
D) Translasyon mekanizması
E) I, II, ve III 1A
E) DNA’daki gen bölgesinin izolasyonu 2D
3E
4C
5C
6C
7C
8D
9A
KARMA TEST 1.
1
Kemiklerin boyca uzamasını sağlayan somatotropin hormonunun (STH) üretiminden sorumlu olan gen re-
Protein Sentezi - Biyoteknoloji
90
3. Aşağıdaki tabloda bazı amino asit çeşitlerinin mRNA kodonları verilmiştir.
BÖLÜM 1 2
kombinant DNA teknolojisiyle E.coli bakterisine aktarılır. STH’ın üretilmesi sırasında, aşağıda verilen hangi aşamadan sonra klonların oluşturulması ve seçilmesi uygulamasına geçilebilir? A) Plazmit DNA’sının ve insan DNA’sının STH genini kodlayan kısmının restriksiyon enzimiyle kesilmesi B) İnsan DNA’sında STH ürettirecek genin yerinin belir-
Kodunun 2. bazı
Kodonun 1. bazı
U
C
A
G
Kodonun 3. bazı
G
Val
Ala
Glu
Gly
A
3 4 5
Alanin – Glutamik asit – Valin – Glisin şeklindeki amino asit dizilimine sahip bir polipeptidin sentezini sağlayan genin kalıp ipliğindeki kod dizilişi aşağıda-
6 7
kilerden hangisinde verilmiştir?
lenmesi C) STH geni içeren insan DNA’sının vektör DNA ile birleştirilmesi
8 A) CAT – CGT – CTT – CCT
9
D) Oluşan rekombinant DNA’nın E.coli hücresine aktarılması E) Plazmit DNA’sının saf olarak elde edilmesi
B) CGT – CTT – CAT – CCT C) CGT – CCT – CTA – CTT
10
D) CGU – CUU – CAU – CCU
11
E) CAU – CGU – CUU – CCU
12 13 14 15
2. Gen mühendisliği ile ilgili,
16
I. Çalışılmak istenilen genin üzerinde bulunduğu DNA parçasının hücreden çıkarılması II. İki farklı canlıdan gelen DNA’nın ligaz enzimi ile birleştirilmesiyle elde edilen DNA III. Bakterilerde, kromozom dışında bulunan kendini eşleyebilen küçük halkasal yapıdaki DNA parçası
17
4. Bir hücrede sentezlenen A ve B proteinin yapısında bulunan amino asitler ve bu amino asitlerin sıralaması aşağıda verilmiştir.
18 19
A proteini Metiyonin – Valin – Serin – Alanin
tanımların, B proteini Metiyonin – Serin – Valin – Alanin
a. Plazmit b. DNA izolasyonu
A ve B proteinin sentezi ile ilgili aşağıda verilenler-
kavramlarıyla doğru eşleştirilmesi aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
den hangisi yanlıştır? A) DNA’ nın farklı bölgelerinin kontrolünde sentezlenmiştir.
I
II
III
A)
a
b
c
B)
c
b
a
C)
b
c
a
D)
b
a
c
D) Farklı protein olmaları amino asitlerin birbirlerine bağlanma şekillerinin farklı olmasından kaynaklanır.
E)
a
c
b
E) Sentezleri sırasında oluşan su sayısı eşittir.
B) Sentezlerinde kullanılan tRNA çeşitleri ortak olabilir. C) Sentezlerinde kullanılan mRNA’daki kodon sayısı aynıdır.
KARMA TEST
c. Rekombinant DNA
185
BÖLÜM
KARMA TEST (Protein Sentezi - Biyoteknoloji) 5. Gen mühendisliği çalışmalarında, DNA molekülün-
8. Bir ipliği normal (N14) diğer ipliği ağır azotlu (15N) baz
den istenilen genin kesilmesini sağlayan enzim aşa-
içeren DNA molekülüne sahip bir hücre belirten ortam-
2
ğıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?
larda mitoz bölünmeye bırakılıyor.
3
A) RNAaz enzimi
1
4
2. zincir
1. zincir
B) Restriksiyon endonükleaz enzimi C) RNA polimeraz
5
D) DNA ligaz enzimi
15N
14N
E) DNA polimeraz enzimi
6
1. bölünme ağır azotlu ortam Melez 1
7
3
8
2 Ağır 4
5
6
2. ve 3. bölünme normal azotlu ortam
9 10 Bölünmeler sırasında herhangi bir mutasyon olayı gözlenmediğine göre, aşağıdakilerden hangisi yan-
11 12
6. 2500 nükleotidli bir DNA’nın, 3000 nükleotidli bir or-
lıştır?
tamda kendini iki kez eşleyebilmesi için ortama en
13
az kaç tane uygun nükleotid eklenmelidir?
14
A) 2500
B) 3000
D) 6500
15
A) İkinci ve daha sonraki bölünmelerde oluşan hücrelerin sitoplazma miktarları farklı olabilir.
C) 4500
B) Tüm bölünmeler sonucu oluşan hücrelerin kalıtsal
E) 7500
bilgisi aynıdır. C) 3. ve 4. hücrelerin sahip olduğu DNA moleküllerinin
16
ağırlıkları farklıdır. D) 5. ve 6. hücrelerin DNA’larının bir ipliği haf diğer
17
ipliği ağır azot içerir.
18
E) 2. bölünmeden sonraki bölünmelerde melez DNA oranı gittikçe artar.
19
7.
Bir canlının belirli özelliklerini kodlayan genler başka bir canlıya aktarılabilir.
9. Kalıp olmayan zincirinde 4500 nükleotid bulunan bir
Gen aktarılması sırasında yapılan,
DNA’da her birisi eşit nükleotid taşıdığı kabul edilen 10 tane gen bölgesi vardır. Bu genlerden bir tanesi ise X proteinin sentezinden sorumludur.
I. Elde edilen DNA parçalarının aracı yapıya yüklenmesi II. İstenilen geni taşıyan konak hücrelerinin tespit edi-
Sentezlenecek X proteini ile ilgili,
lip, çoğaltılması
I. Kullanılacak amino asit sayısı
KARMA TEST
III. DNA’nın belirlenmesi ve kesilmesi
II. Kullanılacak ribozom sayısı
IV. Aracı yapının prokaryot hücreye taşınması
III. Ribozoma gelen tRNA sayısı
işlemlerininin gerçekleşme sırası, aşağıdakilerden
niceliklerinden hangileri hesaplanabilir?
hangisinde doğru verilmiştir? A) I – II – III – IV
B) III – I – IV – II
C) III – II – I – IV
D) I – III – IV – II
(Başlama ve bitiş kodonları hariç) A) Yalnız I D) II ve III
E) IV – III – II – I
186
B) Yalnız III
1D
2C
3B
4D
5B
6C
7B
8E
9C
C) I ve III
E) I, II ve III
KARMA TEST 1.
2
Protein Sentezi - Biyoteknoloji
Aşağıdakilerden hangisi biyoteknoloji veya genetik mühendisliği çalışmalarının amaçlarından biri değildir? A) İnsan klonlama çalışması.
91
BÖLÜM
4. Ökaryot bir hücrede protein sentezi sırasında,
1
I. mRNA’nın çekirdekten sitoplazmaya geçmesi
2
II. mRNA’nın ribozomun alt birimine bağlanması
3
III. AUG kodonu ile antikodon birleşmesi
4
B) İnsan genom projesi çalışması.
IV. Büyük alt birimin küçük alt birimle birleşmesi
C) Antibiyotik üretimi.
V. Peptid bağlarının kurulması
5
D) Bazı hormonların üretimi.
olaylarından hangisi baştan üçüncü sırada gerçekleşir?
6
E) Kirli suların arıtılması.
A) I
B) II
C) III
D) IV
7
E) V
8 9
5. Aşağıda bazı amino asitler ile onlara ait kodonlar verilmiştir.
2. Toplam 5000 nükleotidli bir DNA molekülünün
11 Amino asit
I. ipliğindeki nükleotidlerin yarısı timindir.
10
Kodon
12
Lösin
CUA, CUG
duğuna göre, bu DNA’nın kendisini 1 kez eşleyebil-
Triptofan
UGG
13
mesi için ortamda en az bulunması gereken timin,
Prolin
CGC, CCC
14
sitozin ve adenin nükleotid sayıları aşağıdakilerden
Metiyonin
AUG
hangisinde doğru verilmiştir?
Serin
UCA, UCU
Aynı iplikte 400 sitozin ve 800 guanin nükleotidi ol-
15 16
Timin
Sitozin
Adenin
A)
2600
2400
2600
baz dizisi, 3’ TAC ACC AGT GCG GAT 5’ şeklindedir.
17
B)
1300
1200
1300
Bu şifreye uygun olarak sentezlenen polipeptit zin-
18
C)
1000
1500
1000
cirindeki amino asitlerin dizilişi aşağıdakilerden
19
D)
2000
2000
1500
E)
1300
1300
1200
Bir polipeptit zinciri için şifreyi veren DNA molekülünün
hangisinde verilmiştir? A) Met - Trp - Ser - Pro - Lös B) Trp - Met - Ser - Lös - Pro C) Met - Trp - Pro - Ser - Lös D) Trp - Met - Ser - Pro - Lös E) Met - Pro - Ser - Trp - Lös
3. Yapısında 3000 nükleotid bulunan ve zincirlerinden 14
N (normal azot) diğeri
DNA’sı,
15
15
N (ağır azot) olan bakteri
N içeren besin ortamında iki defa bölününce-
ye kadar bekletiliyor. yonu başlatan nükleotidlere oranı aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? A) 1
I. Kirli suların arıtılması II. Hayvanlardan bol süt alınması
Sonuçta ortamda azalan nükleotidlerin, replikas-
1 B) 4
6. Biyoteknolojik çalışmalarla,
C) 3
1 D) 3
III. Bakterilerden büyüme hormonunun elde edilmesi durumlarından hangileri gerçekleştirilebilir? A) Yalnız I
E) 4
D) I ve III
B) Yalnız III
KARMA TEST
biri
C) I ve II
E) I, II ve III
187
BÖLÜM 1 2
KARMA TEST (Protein Sentezi - Biyoteknoloji) 7.
9. 10 çeşit amino asit içeren ve 100 amino asitten olu-
Bitkilere gen aktarımı,
şan bir proteinin sentezi ile ilgili,
I. Bitkinin besinsel özelliklerini geliştirmek II. Bitkinin çevresel koşullara dayanıklılığını artırmak
I. 303 nükleotidlik mRNA kullanılır.
3
III. Bitkiye, bitki parazitlerine karşı direnç kazandırmak
II. Kullanılan mRNA’da 4 çeşit nükleotid vardır.
4
amaçlarından hangilerini taşıyabilir?
5
A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) I ve III
6
III. Olayı yöneten DNA’nın toplam deoksiriboz sayısı 606’dır. IV. En az 10 çeşit tRNA kullanılır.
C) I ve II
ifadelerinden hangileri doğrudur?
E) I, II ve III
(Durdurucu kodon düşünülecektir.)
7
A) Yalnız IV
B) II ve III
D) I, II ve IV
8
C) II ve IV
E) II, III ve IV
9
10. Bir DNA’nın yapısında,
10
I. Pentoz
11
II. Fosforik asit III. Hidrojen bağı
12
IV. Pürin bazları
13
V. Pirimidin bazları
14
bulunan moleküllerin sayısıyla ilgili matematiksel bağıntı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
15 16 17
8. Aşağıdaki şekilde prokaryot bir hücrede gerçekleşen protein sentez olayı özetlenmiştir.
A) IV = V > III > I > II
B) III > I = II > IV = V
C) V > IV > III > I = II
D) II > I > III > V > IV
E) III > I > II > IV = V
18 Sentez yönü K
19
N 1. iplik 2. iplik
M
11. Gıda üretiminde kullanılan çeşitli enzimler önceden hay-
DNA
vanların sindirim kanalından elde edilirken, günümüzde gen transferinin yapılmasıyla çeşitli mikroorganizmalardan elde edilebilmektedir.
O
Bu yöntemin gelişmesiyle gıda üretiminde, I. Üretim hızı
tRNA R
II. Maliyet
mRNA Ribozom
III. Kalite
P
faktörler aşağıdakilerden hangisinde verildiği şekilde değişmiştir?
KARMA TEST
Sentez yönü
II
III
ği bilindiğine göre, harerle gösterilen bölgelerden
A) Azalır
Artar
Artar
hangilerinin nükleotid dizilimi birbirinin aynı olabi-
B) Değişmez
Azalır
Azalır
lir?
C) Artar
Artar
Değişmez
D) Azalır
Azalır
Artar
E) Artar
Azalır
Değişmez
A) P ile R D) P ile O
188
I
mRNA’nın DNA’nın 1. ipliği üzerinden sentezlendi-
B) K ile M
C) R ile O
E) O ile N 1A
2B
3C
4C
5A
6E
7E
8C
9D
10 B
11E
TEST 1.
1
92
Fotosentez
Aşağıda verilenlerden hangisi kloroplasta ait bir
5. Prokaryot bir hücrede gerçekleşen denklemde,
özellik değildir?
BÖLÜM 1 2
A) Işıkta lökoplasta dönüşme
CO2 + I
B) Çift zarlı olma
II
––––––→
klorol
III + S
3 4
C) Fotosentez yapma
numaralı yerlere sırası ile aşağıdakilerden hangisi ya-
D) Halkasal DNA replikasyonu yapma
zılmalıdır?
E) Protein sentezi yapma
II
III
6
A) H2S
ATP
CO2
7
B) Işık
CO2
Glikoz
8
C) H 2 O
Işık
H2S
9
D) H2S
ATP
CO2
E) H2S
Işık
Glikoz
I
2. Fotosentez ile ilgili, I. Bazı bakteriler fotosentezde hidrojen kaynağı olarak H2S kullanabilir. II. Fotosentetik bakterilerde kloroplast bulunmaz.
5
10 11
III. Tüm ototroar fotosentezle atmosfere oksijen verirler.
12
ifadelerinden hangileri yanlıştır? A) Yalnız I D) I ve II
B) Yalnız II
13
C) Yalnız III
E) I ve III
14
6. Aşağıdaki olaylardan hangisi kloroplastlarda mey3. Yeşil bitkilerin ağırlını doğrudan,
15
dana gelmez?
16
A) Transkripsiyon
17
I. Glikoz
B) Replikasyon
II. Oksijen
C) Karbondioksit tüketimi
18
III. Karbondioksit
D) Oksijen tüketimi
19
E) Translasyon
moleküllerinden hangilerinin tüketilmesi arttırır? A) Yalnız I D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
4. Bir canlının fotosentez olayını gerçekleştirebilmesinde,
7.
Fotoototrof canlılarda, inorganik maddelerden be-
I. Klorol
I. Karbondioksit
II. Karbondioksit
II. Oksijen
III. Kloroplast
III. Su
verilenlerden hangilerinin bulunması zorunlu değil-
IV. Hidrojen sülfür (H2S)
dir?
moleküllerinden hangileri kullanılabilir?
A) Yalnız I D) I ve II
B) Yalnız II E) II ve III
C) Yalnız III
A) I ve II
B) I ve III
D) Yalnız III
SOLUNUM SİSTEMİ
sin sentezi sırasında, elektron kaynağı olarak,
C) II ve IV
E) III ve IV
189
BÖLÜM 1
Fotosentez
8. Ökaryot olduğu bilinen bir canlıda gerçekleşen fotosen-
11. Bir bitki yaprağının,
tez denklemi aşağıda gösterilmiştir.
2 CO2 + I
3 4
II Klorofil
I. Kütikula II. Üst epidermis
Besin + III
III. Stoma hücreleri
Verilen denklemdeki numaralı yerlere aşağıda veri-
IV. Palizat parankiması
lenlerden hangileri yazılmalıdır?
V. Sünger parankiması
5 I
II
III
kısımlarından hangilerinde, inorganik maddelerden
6
A) H2O
O2
CO2
organik besinlerin yapı birimi üretilemez?
7
B) Işık
CO2
Glikoz
A) Yalnız I
8
C) O2
H2S
S
9
D) H2S
Işık
S
E) H2O
Işık
10
O2
B) I ve II
D) III, IV ve V
C) I ve III E) II, III, IV ve V
11 12
12. Tüm fotosentetik canlılarda, I. Fotofosforilasyon
13 14
9. Kükürt bakterilerinin yaptığı fotosentez ile yeşil bit-
II. Karbondioksit özümlemesi
kilerin fotosentezi karşılaştırıldığında,
15
I. Yararlanılan enerji çeşidi
16
II. Kullanılan karbon kaynağı
17
III. Kullanılan elektron kaynağı
III. Hidrojen kaynağı olarak su kullanma IV. Oksijen üretimi V. Azot kaynağı olarak NH3 kullanma olaylarından hangileri ortak olarak gözlenir?
IV. Üretilen besin çeşidi
A) I ve II
18 özelliklerinden hangileri farklılık gösterir?
19
A) Yalnız III
B) Yalnız IV
D) II ve III
B) I, II ve V
D) III, IV ve V
C) I, III ve IV
E) I, II, III ve IV
C) I ve II
E) I, II ve IV
13. Radyoaktif karbonlu karbondioksit içeren ortama 10. Bitki hücresinde fotofosforilasyon ile üretilen ATP
alınarak ışıkta bekletilen tek hücreli alglerin şekerlerinde, amino asitlerinde ve pek çok organik madde-
SOLUNUM SİSTEMİ
molekülü,
hangisini doğrular?
II. Halkasal DNA’dan transkripsiyon
A) Fotosentez için topraktan alınan CO2 kullanılır.
III. Glikoz sentezi
B) Solunum sonucu radyoaktif su çıkar.
IV. Amino asit sentezi
C) Fotosentez için su kullanılır.
olaylarından hangilerinde kullanılabilir? A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) II ve IV
190
lerinde radyoaktiiğin gözlenmesi aşağıdakilerden
I. Hücresel solunum
D) Fotosentezde üretilen organik maddelerin karbon
C) II ve III
kaynağı karbondioksittir.
E) II, III ve IV 1A
2C
3C
4C
E) Fotosentez ancak ışıkta gerçekleşir. 5E
6D
7E
8E
9A
10E
11B
12A
13D
TEST 1.
2
93
Fotosentez
Şekildeki bitkinin bulunduğu ortama karbon atomları işaretli karbondioksit, toprağına da oksijen atomları işaretli su veriliyor.
BÖLÜM
3. Klorolli hücrelerin gerçekleştirdiği fotosentez reaksi-
1
yonlarında normal ve işaretli moleküller kullanılmış ve
2
aşağıdaki sonuç elde edilmiştir.
3 CO 218 + H2O16
I›k Klorofil
C6H12O 618 + O 216
Bu tepkimeye göre,
4 5
I. Sudan ayrılan hidrojenler organik besinin yapısına
6
katılır. II. Atmosfere verilen oksijenin kaynağı sudur. III. Karbondioksidin hem karbonu hemde oksijeni glikozun yapısına katılır. IV. Su ışığa bağımlı evrede, karbondioksit ışıktan bağımsız evrede tüketilir.
A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) I, II ve III
I. Yapraklardaki glikoz moleküllerinde hem karbonun
8 9 10
sonuçlarından hangilerine varılabilir? Bir süre sonra bu bitki ile ilgili,
7
11
C) II ve IV
E) II, III ve IV
12
hem de oksijenin işaretli olduğu görülür.
13
II. Ortamda işaretli serbest oksijene rastlanır.
14
III. Bitkinin kök hücrelerindeki bazı amino asitlerde işa-
15
retli karbon atomuna rastlanır.
16
ifadelerinden hangileri söylenebilir? A) Yalnız I D) I ve II
B) Yalnız II
17
C) Yalnız III
E) II ve III
4. Tek hücreli bir alg türü olan Chlorella ile aşağıdaki iki deney düzeneği hazırlanıyor:
18 19
I. Bir grup Chlorella hücresi ağır oksijen içeren su ortamında (H2O18) fotosentez yapmaya bırakılıyor. II. Başka bir grup Chlorella hücresi ise ağır oksijen içe-
2. Ökse otu, bazı meyve ağaçları üzerinde yaşayan yarı parazit bir bitkidir.
ren karbondioksitli (CO218) ortamda fotosentez yapmaya bırakılıyor. Yapılan deneylerin sonunda, ortama verilen ağır okyer alır?
I. Su II. Karbondioksit
I
III. Organik madde IV. Mineral moleküllerinden hangilerini üzerinde yaşadığı bitkiden almaz? A) Yalnız II D) II ve III
B) Yalnız III
C) I ve IV
E) I, III ve IV
II
A) Su
Glikoz
B) Glikoz
Oksijen gazı
C) Glikoz
Su
D) Oksijen gazı
Oksijen gazı
E) Oksijen gazı
Glikoz
SOLUNUM SİSTEMİ
sijen (O18) aşağıdakilerden hangilerinin yapısında
Ökse otu,
191
BÖLÜM 1
Fotosentez
5. Klorolli bir hücrede gerçekleşebilen metabolik
7.
olaylar ve bu olayların sonuçlarıyla ilgili aşağıdaki
2
graklerden hangisi çizilemez?
3
A)
B)
Dışarı verilen O2 miktarı
I. Oksijen üretimi II. Karbondioksit tüketimi
Dışarıdan alınan CO2 miktarı
III. Glikoz tüketimi IV. Su kullanımı
4
V. ATP kullanımı
5 6 7
Çeşitli canlılarda gözlenen,
Gece Gündüz Gece
Zaman
Gece Gündüz Gece
Zaman
olaylarından hangileri tüm ototrof hücrelerde gerçekleşir?
C) Üretilip tüketilen
D)
ATP miktarı
Fotosentetik bir hücrenin kuru ağırlığı
A) I ve II
8
B) II ve IV
D) I, III ve IV
C) II ve V
E) II, III, IV ve V
9 10
Gece Gündüz Gece
11
E)
Zaman
Zaman Gece Gündüz Gece
Ortamdaki CO2 miktarı
8. Bir yaprağın yapısındaki su alındıktan sonra kalan mad-
12
delerin yüzdesi tabloda verilmiştir.
13 Gece Gündüz Gece
14
Zaman
15 16 17
H2O CO2
% 30
Vitamin
% 15
Mineral
%5
Karbonhidrat
% 43
Yağ
%7
A) % 73
Işık
O2
klorofl
H2 S Işık
C6 H 12 O 6
CO2
klorofl
B) % 43
D) % 22
S
C) % 95 E) % 100
C6 H12 O 6
Bu canlılarla ilgili;
9. Klorolli canlılarda görülen fotosentez tepkimelerinde fark-
I. Oksijen üretmeyen canlı fotosentetik olmaz. SOLUNUM SİSTEMİ
Protein
lenmiştir?
6. ‹ki farklı canlıda gerçekleşen fotosentez olayları aşağıda özetlenmiştir.
lı gazlar açığa çıkabilir.
II. Fotosentezde organik besinin yapısındaki karbonun Bunun nedeni, aşağıdakilerden hangisinin farklı ol-
kaynağı karbondioksittir.
masıdır?
III. Farklı canlılar fotosentezde hidrojen kaynağı olarak farklı maddeler kullanabilir.
A) Oluşan organik maddenin
IV. Fotosentez için klorol gereklidir.
B) Kullanılan karbondioksit miktarının
yorumlarından hangileri yapılabilir? A) I ve IV
B) II ve III
D) II, III ve IV
192
Bulunma yüzdesi
Bu maddelerin yüzde kaçı bitki tarafından sentez-
18 19
Madde
C) ATP sentezleme şeklinin C) I, II ve III
D) Kullanılan elektron ve protan kaynağının
E) I, II, III ve IV 1E
2D
E) Işıktan bağımsız reaksiyonların 3D
4E
5B
6D
7E
8C
9D
TEST 1.
3
94
Fotosentez
Bir bitki yaprağında, belirli bir zaman aralığında üretilen glikoz miktarındaki değişim aşağıda verilmiştir.
4.
Durgun bir havada ve 15°C de bulunan bitki yaprağı, hafif rüz-
gârlı ve 27 °C sıcaklığı olan ortama alınıyor. Bu bitkide
BÖLÜM 1 2
gerçekleşen olaylar aşağıda şematize edilmiştir.
3
Üretilen glikoz miktarı Terleme ile kaybedilen su
4 5
Işık
6 Besin
I
II
III
IV
7
Zaman
8
İletim demetleri ile taşınan su
9
Grakte hangi zaman aralıklarında, bitkide oksijen üretimi olmuştur? A) Yalnız II
10 B) I ve III
D) I, II ve III
C) II ve IV
E) I, II, III ve IV
2. Aşağıdaki olayların hangisini gerçekleştiren bir canlı kesinlikle atmosfere oksijen verir? A) Su oksidasyonu
Bitkideki ortam değişikliği aşağıdakilerden hangilerine neden olur?
11
Taşınan
Üretilen
Terlemeyle
su
besin
kaybedilen su
12 13
A) Artar
Artar
Artar
B) Değişmez
Değişmez
Değişmez
C) Azalır
Azalır
Azalır
15
D) Artar
Değişmez
Azalır
16
E) Artar
Artar
Değişmez
17
14
B) Kloroller sayesinde ışığı soğurma
18
C) Elektron kaynağı olarak H2S kullanma
19
D) Amonyağın oksidasyonu ile kimyasal enerji üretme E) Karbon kaynağı olarak karbondioksit kullanma
5. Grakte bir bitki hücresinde dışarı verilen oksijen mik3. Karotenoid pigmentleriyle ilgili, aşağıdakilerden
tarındaki değişim gösterilmiştir. O2 miktarı
A) Klorol a ve klorol b ile birlikte fotosistem adını alırlar. B) Işığın farklı dalga boylarının soğurulmasına yardım ederler. C) Işığın klorol moleküllerinde neden olduğu zararı engellerler. D) Fotosistemin reaksiyon merkezinde yer alarak ışık enerjisini kimyasal enerjiye dönüştürürler. E) Bazı mikroorganizmalar tarafından da sentezlenirler.
t0
t1
t2
t3
t4
Zaman
Hangi zaman aralıklarında bitkinin bulunduğu ortamın yavaş yavaş karartıldığı söylenebilir? A) t0 – t1 D) t0 – t3
B) t 3 – t4
SOLUNUM SİSTEMİ
hangileri doğru değildir?
C) t1 – t2
E) t1 – t3
193
BÖLÜM
Fotosentez
1
6. Aydınlık ortamda, bir bitki hücresinin fotosentezi
2
graği aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
8. Prokaryot ve ökaryot fotoototroarın tümünde orga-
sırasında kloroplastlardaki ATP miktarının değişim
A)
3
ATP miktarı
nik monomerlerin sentezi sırasında, I. Enerji kaynağı olarak ışık II. Karbon kaynağı olarak karbondioksit
ATP miktarı
B)
III. Hidrojen kaynağı olarak su
4
IV. Azot kaynağı olarak azot molekülü
5 Işığa bağımlı evre
6 C)
7
t
Işıktan bağımsız evre
Işığa bağımlı evre
ATP miktarı
Işıktan bağımsız evre
verilenlerden hangileri ortak olarak kullanılır?
t
A) Yalnız I
ATP miktarı
D)
B) I ve II
D) I, II ve IV
C) II ve III E) I, II, III ve IV
8 9 Işığa bağımlı evre
10
t
Işıktan bağımsız evre
E)
11
Işığa bağımlı evre
Işıktan bağımsız evre
t
ATP miktarı
12 13 Işığa bağımlı evre
14
Işıktan bağımsız evre
t
9. Işık reaksiyonlarında, aşağıdakilerden hangisi kullanılmaz?
15 A) Fotosistem I
16
B) Fotosistem II
17
C) NADH
18
D) ETS
7.
Şekilde bitkinin bir faaliyeti gösterilmiştir.
E) ATP sentaz
19 O2 CO2
Toprak
SOLUNUM SİSTEMİ
Bu faaliyeti gerçekleştirirken,
I. Tilakoid zarda bulunur.
II. Kloroplastlı hücrelerin pH’ı artar.
II. Protonları tilakoid boşluktan stromaya geçirerek
III. ATP kullanılır.
ATP üretir.
IV. Topraktan vitamin alınır.
III. Fotosistem I’den elektron alır.
verilenlerden hangileri olur?
verilenlerden hangileri doğrudur?
A) I ve II D) I, II ve III
194
10. Kloroplasttaki ATP sentaz kompleksiyle ilgili,
I. Stomalar kullanılır.
B) II ve III
A) Yalnız I
C) III ve IV
D) Yalnız III
E) I, II, III ve IV 1E
2A
3D
B) Yalnız II
4A
5B
6B
7D
8B
9C
10C
E) I ve III
C) I ve II
TEST 1.
4
95
Fotosentez
Fotosentezin ışıktan bağımsız tepkimelerinde,
4. Fotosentez reaksiyonlarının gerçekleştiği ökaryot bir hücrede,
I. Karbondioksit tüketilmesi
BÖLÜM 1 2
II. Suyun parçalanması
I. ATP
III. ATP’nin hidrolizi
II. Su
olaylarından hangileri gerçekleşir?
III. Karbondioksit
4
IV. NADPH
5
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
3
V. Oksijen
E) I ve III
6
moleküllerinden hangileri kloroplastın ışığa bağımlı
2. Siyanobakterilerin fotosentesinde NADP+ ’ nin NA-
evresinde üretilip, Calvin döngüsünde tüketilir?
7
A) II ve V
8
B) I ve II
D) II, III ve IV
C) I ve IV
E) I, III, IV ve V
DPH haline gelmesi ve bu dönüşüm için gerekli olan
9 10
hidrojenlerin kaynağı, aşağıdakilerin hangisinde
11
doğru gösterilmiştir?
12
Hidrojen Evre ________________________
kaynağı ______________
13
A) Işığa bağlı evre
H 2S
5. Fotosentezin ışığa bağımlı reaksiyonlarıyla ilgili,
B) Işığa bağlı olmayan evre
H2O
I. Ökaryot hücrelerin sitoplazmasında gerçekleşir.
C) Işığa bağlı evre
H 2O
II. Üretilen oksijen ışıktan bağımsız evrelerde kullanılır
D) Işığa bağlı olmayan evre
H2S
III. ETS elemanları önce indirgenir, sonra yükseltgenir.
16
E) Işığa bağlı olmayan evre
PGAL
IV. Işık enerjisini kimyasal enerjiye çeviren klorol, tila-
17
koid zarda yer alır.
14 15
18
ifadelerinden hangileri söylenebilir? A) I ve II
D) II, III ve IV
3. Bitki hücrelerinde görülen,
NADP+ + 2H
I
C) III ve IV
19
E) I, II, III ve IV
ATP
II III IV
NADPH + H+
reaksiyonlardan ışığa bağımlı ve ışıktan bağımsız tepkimelerde gerçekleşenlerin doğru eşleştirilmesi aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? Işığa bağlı Tepkimeler
Işıktan bağımsız Tepkimeler
A)
I ve III
II ve IV
B)
II ve IV
I ve III
C)
I, II ve III
IV
D)
Yalnız IV
I, II ve III
E)
I ve IV
II ve III
6. Ökaryot fotosentetik bir hücrede fotosentezin ışıktan bağımsız reaksiyonlarında, I. Karbondioksit II. Klorol III. Oksijen verilenlerden hangileri kullanılmaz? A) Yalnız I D) I ve II
B) Yalnız II
SOLUNUM SİSTEMİ
ADP + P
B) II ve III
C) Yalnız III
E) II ve III
195
BÖLÜM 1
Fotosentez
7.
10. Fotosentez tepkimeleri, kloroplastların granum ve stro-
Bataklıklarda yaşayan hidrojen sülfür bakterilerine ait bazı reaksiyonlar aşağıda gösterilmiştir.
masında birbirini izleyen iki evrede gerçekleşir.
2 3
Aşağıdakilerden hangisi granumdaki olaylar sonu-
2H2S + O2 $ 2H2O + 2S + Enerji
cu üretilip stromada tüketilen bir moleküldür?
4
İnorganik madde $ Organik madde
5
Verilen bakterilerle;
A) H2O
B) CO2
C) ATP
D) O2
E) Glikoz
I. Bir canlının ürettiği enerji başka bir canlı tarafından
6
doğrudan kullanılabilir.
7
II. Bakteri, besinini kemosentez ile üretmiştir.
8
III. Klorol içermelerine rağmen ışığa ihtiyaç duymazlar.
11. Fotosentez tepkimelerinde ATP ve NADPH molekül-
ifadelerinden hangileri doğrudur?
lerinin tüketilmesi sırasında,
9 A) Yalnız II
10
B) Yalnız III
D) I ve III
C) I ve II
I. Karbondioksit
E) II ve III
II. Klorol
11
III. Enzim
12
IV. Işık molekül veya faktörlerinden hangileri kullanılmaz?
13 14
A) I ve IV
8. Yeşil bitkilerin fotofosforilasyonla ATP üretimi için,
D) I, II ve IV
I. ETS
15
II. NADPH
16
III. ADP ve P
17
IV. Oksijen
18
verilenlerden hangileri kullanılmaz? A) I ve II
19
B) II ve III
B) II ve IV
D) I ve III
C) II ve IV
E) II, III ve IV
12. Aşağıdaki grafik, kloroplastlı bir bitki hücresinde ışık
C) III ve IV
şiddetine bağlı glikoz miktarının değişimini göstermek-
E) II ve III
tedir. Glikoz miktar›
9. Bir bitki hücresinde, I. Enzim
SOLUNUM SİSTEMİ
III. ATP
Bu hücrede t1 zaman dilimine kadar geçen süreçte,
IV. NADPH
I. Oksijen üretiminin belli bir hızla devam etmesi
molekül veya değişkenlerinden hangilerinin mikta-
II. Karbondioksit tüketiminin azalması
rındaki sürekli artış, ışıktan bağımsız reaksiyonlarda
III. Ozmotik derişimin azalması
kullanılan karbondioksit miktarında azalışa neden olur?
olaylarından hangilerinin gerçekleşmesi beklenir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve IV
196
Zaman
t1
II. Sıcaklık
A) Yalnız I
C) II ve III
D) II ve III
E) I, III ve IV 1E
2C
3A
B) Yalnız II
4C
5C
6E
7A
8B
9B
10C
C) I ve II
E) I, II ve III 11C
12A
TEST 1.
5
Özdeş nitelikteki üç bitkisel hücrenin farklı çözeltilerdeki ağırlık değişimlerinin, aşağıda verilen graklerdeki gibi olduğu saptanmıştır. Ağırlık
96
Fotosentez
Ağırlık
1
4. Calvin döngüsü ve sonrasında, I. Işık reaksiyonlarında üretilen ATP ve NADPH’ın kul-
2
lanılmasından sonra üç karbonlu şeker oluşturulur.
3
II. Kloroplast içinde nişasta, sitoplazmada sükroz sen-
Ağırlık
4
tezlenir.
I
Zaman
II
Zaman
BÖLÜM
III
Zaman
III. CO2, RuBP adlı organik maddeye bağlanır.
5
tepkimeleri hangi sırayla gerçekleşir?
6
A) I – II – III Ortamın ışık, sıcaklık ve karbondioksit durumu üç hücre için de aynı olduğuna göre, aşağıdaki açıkla-
B) II – I – III
D) I – III – II
C) III – I – II
7
E) IIII – II – I
8
malardan hangisine varılamaz?
9 A) Ağırlık farklılığına fotosentez ürünlerinin farklı mik-
10
tarda oluşması sebep olmuştur. B) I. hücre su aldığı için ağırlığı artmış olabilir.
11
C) II. hücrenin koful büyüklüğü değişmemiştir.
12
D) III. hücre hipertonik ortamda olabilir.
13
E) III. hücrenin osmotik derişimi artmıştır.
14 15
2. Fotosistem II için aşağıda verilenlerden hangisi yan-
16
lıştır? A) Reaksiyon merkezinde bir çift klorol a bulunur. B) Anten kompleksi, ışık enerjisini toplayan ve onu reaksiyon merkezine aktaran pigment moleküllerinden oluşur.
5. Ortam koşullarının fotosentez için optimum olduğu bir
17
zamanda, ayva bitkisine radyoaktif karbon taşıyan kar-
18
bondioksit veriliyor. Belirli bir süre sonra radyoaktif karbona, bitkinin oluşturduğu tohumdaki bir enzimin yapı-
19
sında rastlanıyor.
C) Doğrudan CO2’nin kullanılmasını sağlayan enzimin aktieştirilmesinde kullanılır. D) Tilakoid boşluktaki suyu oksitler ve protonların tilakoid boşluğu bırakılmasını sağlar. E) ETS’ye elektron verir.
Radyoaktif karbonlu karbondioksitin tohumdaki enzim yapısında görülene kadar, I. Nişastanın hidrolizi II. Amino asitler arasında peptit bağlarının kurulması katılması
3. Fotosentez yapan bir bitkiye, karbonu işaretlenmiş kar-
IV. Nişasta yapımı
bondioksit veriliyor.
V. Azotun eklenmesi
Bir süre sonra işaretli karbon atomlarına ilk olarak
olaylarının gerçekleşme sırası aşağıdakilerin hangi-
aşağıdakilerden hangisinin yapısında rastlanır?
sinde verilmiştir?
A) Protein
B) Glikoz
A) IV – I – III – V – II
B) V – IV – I – II – III
C) Oksijen
D) Nişasta
C) III – V – IV – I – II
D) III – IV – I – V – II
E) Fosfoliseraldehit (PGAL)
SOLUNUM SİSTEMİ
III. Suyun hidrojenlerinin karbondioksit özümlemesine
E) II – III – IV – I – V
197
BÖLÜM 1
Fotosentez
6. Düzenekte ağzı açık bir deney kabının içine yeşil alg ile
8. Fotosentez evreleri aşağıda özetlenmiştir.
aerob bakteriler konuyor ve ışık kaynağı şekildeki gibi
I
yerleştiriliyor.
2 3
Işık kaynağı
4 5
IV
III
Işığa bağlı reaksiyonlar
Mor Yeşil
Işıktan bağımsız reaksiyonlar
Aerob bakteriler
Kırm ızı
V
VI
II Yeşil Alg
Numaralı kısımlarla ilgili aşağıda verilenlerden han-
6
gisi yanlıştır?
Deney kabında gerçekleşecek olaylarla ilgili,
7
A) I, su ise II oksijendir
I. Aerob bakteriler yeşil algin gelişimini olumsuz etki-
8
B) III, fotofosforilasyonla üretilen ATP olabilir
ler.
9
C) IV, atmosferden alınan karbondioksittir
II. Bakteriler kabın alt ve üst yüzeyinde yoğunlaşır.
10 11
III. Kaba dışarıdan karbondioksit girişi olabilir.
D) V, organik besinlerdir
IV. Her iki canlı türü de glikoz tüketimi yapar.
E) VI, NADPH olabilir
açıklamalarından hangileri doğrudur?
12 A) Yalnız I
13
B) Yalnız II
D) I, II ve III
C) II ve III
E) II, III ve IV
9. Bitkilerde ATP sitoplazma, kloroplast ve mitokondride
14
üretilir.
15 I. CO2 ve NADPH kullanılarak şeker oluşturulması
16
II. Selüloz sentezi
17
III. Heksozun yıkımı ile CO 2 oluşması
18
Numaralı olayların hangileri gerçekleşirken kloroplastta üretilen ATP kullanılmaz?
19
7.
Kloroplastın stroma bölümünde gerçekleşen ışıktan
A) Yalnız I
bağımsız tepkimelerle ilgili,
D) II ve III
E) I, II ve III
NADP miktarı
t
t
I
10. Yeşil bitkilerde fotosentezi olumlu yönde etkileyen
II
adaptasyonlar arasında,
ATP miktarı
SOLUNUM SİSTEMİ
C) I ve II
+
Glikoz miktarı
I. Kloroplastta granumların üst üste dizilmesi II. Yaprakların birbirini örtmeyecek şekilde dizilmesi t
III. Sık ağaçlı ortamda bitkinin boyca uzamaya çalışma-
III
sı graklerinden hangileri çizilebilir? A) Yalnız I D) II ve III
198
B) Yalnız III
verilenlerden hangileri sayılabilir?
B) I ve II
C) I ve III
A) Yalnız II
E) I, II ve III 1A
2C
B) Yalnız III
D) II ve III 3E
4C
5D
6E
7B
8E
9D
C) I ve III
E) I, II ve III 10 E
TEST 1.
6
Fotosentez hızına etki eden çevresel faktörlerle ilgili aşağıdaki graklerden hangisi yanlıştır? A)
B)
Fotosentez hızı
97
Fotosentez
BÖLÜM
3. Aşağıdaki üç fanus ışıklı bir ortama bırakıldığında önce
1
3. daha sonra 1. fanustaki mumun söndüğü, 2. fanustaki mumun yanmaya devam ettiği gözleniyor.
2 3
Fotosentez hızı
4 5 6 Işık şiddeti
Sıcaklık
C)
D)
Fotosentez hızı
Fotosentez hızı
1 Yanmakta olan mum
2 Yeşil bitki ve yanmakta olan mum
3 Çimlenen tohumlar ve yanmakta olan mum
Deneydeki verilerle,
pH
E)
ların oksijen tükettiğini gösterir. II. 2. fanus karanlık ortama bırakılsaydı, içindeki mum bir süre sonra sönerdi.
Fotosentez hızı
8 9
I. 3. fanustaki mumun önce sönmesi çimlenen tohumCO2
7
10 11 12
III. 1. fanus karanlık ortama bırakılsaydı, yine aynı süre-
13
de sönerdi. sonuçlarından hangilerine ulaşılır? Mor Yeşil Kırmızı Işığın dalga boyu
A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) II ve III
14 C) I ve III
15
E) I, II ve III
16 17
2. Aşağıdaki deney düzeneği hazırlandığında bitkinin çok yavaş fotosentez yaptığı gözleniyor.
4. Şekildeki gibi hazırlanmış bir düzenekte X bitkisi yaşamını sürdürürken, Y bitkisinin bir süre sonra solduğu gözlenmiştir.
Yeşil ışık
18 19
Cam fanus Hava ışık
ışık
KOH kalıbı
I. KOH kalıbını fanustan çıkarmak.
Bu durumun nedeni;
II. Ortama kafes içinde besin ve fare koymak.
I. Y bitkisinin topraktan yeterli karbon elementi alamaması
III. Cam fanusa mor ötesi ışık vermek.
II. X bitkisinin toprağına şeker verilmesi
IV. Yeşil yerine kırmızı ışıkla aydınlatmak.
III. Kireç suyunun, karbondioksit tutucu olması
işlemlerinden hangileriyle yapılabilir?
verilenlerden hangileri olamaz?
A) I ve II
A) Yalnız I
B) III ve IV
D) I, II ve IV
C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
D) II ve III
B) Yalnız III
SOLUNUM SİSTEMİ
Bu düzenekte bitkinin fotosentez hızının artırılması,
kireç suyu
(Y)
(X)
C) I ve II
E) I, II ve III
199
BÖLÜM 1
Fotosentez
5. Bitkinin bir dalının yaprağı şekildeki gibi cam tüp içine
7.
konuluyor. Tüp içindeki yaprağın bir süre sonra soldu-
2 3
Bir su bitkisi olan Elodea ile hazırlanan deney düzeneği ve sonuçları aşağıda verilmiştir.
ğu gözleniyor.
hava
Işık
Hava kabarcığı
Cam tüp
su seviyesi deney tüpü
4
Eloeda (Su bitkisi)
5 Cam beher
KOH
6 7 8
– Su bitkisi, su ve maden suyu eklenen cam beherin içine yerleştirilir.
Yaprağın solma sebebi,
– Deney tüpü ters çevrilerek su bitkisinin üzerine ka-
9
I. Ortamda yeterince ışık olmaması
10
II. Ortamdan yeterince su alamaması
11
patılır.
III. Ortamdan yeterince karbondioksit alamaması
– Düzenek güneş ışığı olan ortama bırakılır.
durumlarından hangileri olabilir?
– Deney tüpündeki suyun içinde hava kabarcıklarının
12
(KOH: CO2 tutucudur.)
13
A) Yalnız I
yükselişi gözlenir.
B) Yalnız II
D) I ve II
14
– Deney tüpündeki başlangıç su seviyesinin aşağıya
C) Yalnız III
düştüğü gözlemlenir.
E) II ve III
– Deney tüpü içindeki su dikkatlice boşaltılıp, ağzına
15
kibrit alevi tutulunca alevin parladığı gözlemlenir.
16
Deneyin amacı ve deney tüpündeki su seviyesinin düşme sebebi aşağıdakilerden hangisinde doğru ve-
17 18 19
rilmiştir?
6. Aşağıda X, Y ve Z bitkilerine ait bazı yapısal bilgiler verilmiştir.
Fotosentez yüzeyi Stoma miktarı Kloroplast miktarı
Deneyin amacı
X
Y
Z
5m2
4,8m2
4,4m2
3.104
4.104
2.104
6
10
6
3.10
2.10
A)
1.10
B)
Fotosentez için koşulların uygun olduğu bir ortam-
SOLUNUM SİSTEMİ
da X, Y ve Z bitkileri ile ilgili,
200
Fotosentez sürecine ışığın
CO2 gazı ba-
etkisi
sıncı
E)
oksit miktarı, Y bitkisinden fazladır.
Fotosentez sürecinde açığa çıkan gazın O2 olduğu
ifadelerinden hangileri söylenebilir? C) I ve III
E) I, II ve III 1C
2D
3E
O2 tüketimi
CO2 tüketimi
etkisi
III. X bitkisinin birim zamanda dışardan aldığı karbondi-
D) II ve III
sıncı
D) Fotosentez sürecine suyun
II. En hızlı fotosentez Y bitkisinde gerçekleşir.
B) Yalnız II
CO2 gazı ba-
nılan gazın CO2 olduğu
sel tuzların etkisi
rinin toplam fotosentez yüzeyidir.
A) Yalnız I
Fotosentez sürecinde kulla-
C) Fotosentez sürecine maden-
I. Fotosentez hızını belirleyen sadece X, Y ve Z bitkile-
Cam beherde su seviyesinin aşağı düşme sebebi
4C
5C
6B
7E
O2 gazı basıncı
TEST 1.
7
Fotosentez hızını etkileyen, I. Klorol miktarı
BÖLÜM
4. Aşağıdaki tabloda bir deney düzeneğinde bulunan bitki-
1
nin, ışık şiddeti ve ışık kaynağına olan uzaklığına bağlı
2
olarak fotosentezle ürettiği oksijen miktarı verilmiştir.
II. Stoma sayısı
3
III. Karbondioksit konsantrasyonu IV. Işık şiddeti faktörlerinden hangileri genetiktir? A) I ve II
98
Fotosentez
B) I ve III
D) II ve IV
C) II ve III
E) III ve IV
Bitkinin ışık kaynağından uzaklığı
Soğurulan ışık
Birim zamanda üretilen O 2 miktarı
100 cm
4
0,1 mol/sn
60 cm
13
0,5 mol/sn
35 cm
23
0,7 mol/sn
25 cm
23
0,7 mol/sn
4 5 6 7 8 9
Tablodaki bilgilere dayanarak,
10
I. Işık kaynağına olan mesafe fotosentez hızını belli bir
2. Bitkinin fotosentez hızını, I. Işık şiddetinin en azdan optimuma getirilmesi II. Sıcaklığın 10°C’ den 25°C’ye çıkarılması
D) II ve III
12
III. Işık kaynağına olan uzaklık azaldıkça bitkinin dışar-
13
dan aldığı karbondioksit azalır. ifadelerinden hangileri söylenebilir?
15
işlemlerinden hangileri artırabilir? B) Yalnız III
II. Soğurulan ışığın artması fotosentez hızını arttırır.
14
III. Yeşil ışık yerine mor ışık verilmesi
A) Yalnız I
11
noktaya kadar etkiler.
C) I ve II
E) I, II ve III
A) Yalnız II
B) I ve II
D) I ve III
C) II ve III
16
E) I, II ve III
17 18
5. Bir bilim insanı su bitkisi kullanarak üç ayrı deney düze-
19
neği hazırlıyor. Bitkileri cam kaplara koyup; – 1. düzeneğe, kaynatılıp soğutulmuş su
3. Bir bitkiyi haf rüzgarlı ortamda belli bir saatte gözlemleyen araştırmacı, bitkinin glikoz tüketiminin üretiminden fazla olduğunu belirtmiştir.
– 2. düzeneğe, az şekerli su – 3. düzeneğe, gazlı su ekleyip, düzeneklerin ağzını kapatıyor. Aynı koşullarda ışıklı ortam da bir süre bekletiyor.
Gözlem yapılan saatte bitki,
II. Karbondioksit
I. 1. düzenekte oksijen üretimi olmaz.
III. Oksijen
II. 2. düzenekteki fotosentez hızı 3. düzenektekinden azdır.
IV. Glikoz V. Mineral
III. 3. düzenekte fotosentez hızı en fazladır.
moleküllerinin hangilerini dış ortamdan almıştır?
ifadelerden hangileri söylenebilir?
A) I ve II
A) Yalnız I
B) II ve IV
D) I, III ve V
C) I, II ve IV
E) I, III, IV ve V
D) I ve III
B) Yalnız II
SOLUNUM SİSTEMİ
Deney düzenekleriyle ilgili,
I. Su
C) I ve II
E) I, II ve III
201
BÖLÜM 1
Fotosentez
6. Bir bitkinin fotosentez hızının zamana bağlı değişim gra-
8. Bir bitki hücresi fotosentez sonucu ürettiği karbonhidratı
ği aşağıda verilmiştir.
çeşitli ara kademelerden sonra proteine dönüştürebilir. Bitkinin bulunduğu ortamdaki karbondioksit, bağıl nem,
2
ışık şiddeti ve hücredeki protein sentez hızı grakte gö-
Fotosentez hızı
3
rüldüğü gibi olmuştur.
4 Miktar
Nem
5
Işık şiddeti CO2
6 7
I
Zaman
II
Protein sentezi
8 II. zaman aralığındaki değişimin nedeni aşağıdaki-
9
lerden hangisi olamaz?
10
A) Bitkinin toprağında su miktarının azalması
11
B) Ortamdaki organik besin miktarının azalması
12
C) Ortam sıcaklığının normalin üzerine çıkması
Grakte protein sentezinin t zamanından sonraki değişimi aşağıdakilerin hangisiyle açıklanabilir? A) Protein sentezinde suyun harcanması. B) Işık şiddetinin sabit kalması.
D) Ortamın ışık şiddetinin azalması
13
Zaman
t
C) Topraktan alınan azot miktarının azalması.
E) Bitki toprağında inorganik madde miktarının azalması
D) Nem oranının yetersiz olması
14
E) Ortamda yeterli karbondioksit olmaması.
15 16 17 18
7.
Aşağıda K molekülünün sentezi şematize edilmiştir.
19 C + H + O + N + Mg
Güneş Işığı Enzim
9. Aşağıdaki gibi hazırlanan yapraklar bir gün ışıkta bekletildikten sonra bu yapraklardan eşit miktarlarda özüt ha-
K molekülü
zırlanıyor. Ardından bu özütlerin üzerlerine eşit miktarda iyot damlatılıyor. Işık
Kofaktör
Işık
Işık
II. yaprak, yarısı ışık geçirmez kâğıtla kapanmış
III. yaprak, kloroflleri çıkarılmış
Fe I. yaprak, herhangi bir işlem yapılmamış
SOLUNUM SİSTEMİ
K molekülü, I. Ökaryot hücrelerde tilakoid zarda bulunur. II. Bitkide en fazla yapraktaki mezol tabakasında bulunur.
olandan en az olana doğru aşağıdakilerden hangi-
III. Tüm çeşitlerinin ışığı soğurma miktarları aynıdır.
sinde verilmiştir? (‹yot nişastanın ayıracı olup nişasta
özelliklerinden hangilerine sahip değildir?
ile mavi renk verir)
A) Yalnız I
A) I – III – II
D) II ve III
202
Bu özütlerdeki mavi renk oluşum yoğunluğu en çok
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III 1A
B) II – I – III
D) II – III – I 2E
3D
4B
5E
6B
7B
8C
9C
C) I – II – III
E) III – I – II
TEST 1.
8
99
Fotosentez
Aşağıdaki gibi bir deney düzeneği hazırlanıyor.
3. Grakte, ışık dalga boyuna bağlı olarak fotosentez hızındaki değişim verilmiştir.
BÖLÜM 1 2
Işık Fotosentez hızı
Gaz
3
Tüp
4 Elodea (Yeşil su bitkisi) H 2O
5 Mor
Mavi
Yeşil
Sarı Kırmızı
Işık dalga boyu
6
15°C
Üç özdeş bitki farklı dalga boylarındaki ışıklarda aynı
7
Deney düzeneğindeki tüpte birim zamanda biriken
süre içinde bekletildiğinde, bitkilerin gelişiminin aşağı-
8
gaz,
daki gibi olduğu gözlenmiştir.
9 I. Kaptaki suya Ba(OH)2 ilave etme II. Işık şiddetini azaltma
10
III. Sıcaklığı optimum seviyeye çıkartma
11
IV. Suya toplankton ekleme
12
uygulamalarından hangilerinin yapılmasıyla artabi-
13
lir? (Ba(OH)2: CO2 tutucudur.) A) Yalnız III
a
B) I ve III
D) III ve IV
b
c
14
C) I ve II
E) I, III ve IV
Bu bitkilerle ilgili,
15
I. a bitkisine yeşil ışık verildiği için yeterli fotosentez yapamamış olabilir.
2. Fotosentez hızının ışık şiddeti ve sıcaklığa bağlı değişimi, aşağıda gösterilmiştir.
II. c bitkisine mor ışık verildiği için gelişimi hızlanmış olabilir.
16 17 18
III. b bitkisine sarı ışık verilmiş olabilir.
19
IV. a bitkisine kırmızı ışık verilseydi, gelişimi c bitkisinin-
Fotosentez hızı Yüksek ışık şiddeti
ki gibi olabilirdi. yorumlarından hangileri yapılabilir?
0
5
10 15 20 25 30 35 40
°C (Sıcaklık)
A) Yalnız I
B) I ve III
D) II, III ve IV
C) III ve IV
E) I, II, III ve IV
Grakteki bilgilere dayanarak aşağıdaki yorumlarından hangisi yapılabilir? A) 5 °C nin altında fotosentez gerçekleşmez. B) Fotosentez hızını sadece sıcaklık belirler. C) 35 – 40 °C arasında fotosentez hızının düşmesinin nedeni ışığın yetersiz olmasıdır. D) Her iki ışık şiddetinde de, 35 °C’de fotosentez hızı maksimumdur. E) Bitkinin büyüyüp gelişmesi için hem uygun sıcaklık, hem de yeterli ışık olmalıdır.
4. Aşağıdakilerden hangisi fotosentezin ATP kullanılan reaksiyonlarını doğrudan etkilemez? A) Enzim miktarı
B) Işığın dalga boyu
C) Sıcaklık
D) H 2O miktarı
SOLUNUM SİSTEMİ
Düşük ışık şiddeti
E) Karbondioksit miktarı
203
BÖLÜM 1 2 3
Fotosentez
5.
7.
Cam bir kavanoza, bir bitki, yaprağının bir kısmı içeride
kalacak şekilde yerleştiriliyor. Kavanozun içine KOH eklendikten sonra hava almayacak şekilde ağzı kapatılıyor. Kavanoz her yönden eşit şiddetle ışık ile aydınlatılıyor.
Aşağıdaki grakte bitkilerde bulunan klorol a ve b’nin farklı dalga boylarındaki ışığı absorbsiyon (soğurma) miktarları gösterilmiştir. Kloroflin absorbsiyon miktarı
Işık
4
150
Klorofl a
5 100
6
Klorofl b
KOH
50
7 8 9 10 11 12 13 14 15
Bitkide meydana gelen değişimlerle ilgili,
4000 5000 6000 7000 Mor Mavi Yeşil Kırmızı
I. Kavanozun içindeki yapraklar karbondioksit alamayacağı için bir süre sonra sararıp dökülür.
Buna göre,
II. Kökler besinsiz kalır ve bir süre sonra bitkinin tamamı ölür.
I. Yeşil dalga boyunda fotosentez hızı sıfırdır.
III. Kavanozun dışında kalan yapraklar karbondioksit özümlemesi yapmaya devam eder.
II. Mavi–mor dalga boyundaki ışıklarda ortama verilen
açıklamalarından hangileri doğrudur? (KOH: CO2 tutucusudur.)
III. Diğer koşulların uygun olduğu ortamda 5000 A° dal-
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve III
oksijen miktarı yeşil ışıktan fazladır.
ga boylu ışığın bulunduğu ortamdaki bitkiye 6000 ile 7000 A° dalga boyu arasında ışık verilirse bitkide bü-
C) I ve II
yüme hızı artar.
E) I, II ve III
ifadelerden hangileri doğrudur?
16 17 18
A) Yalnız I
6. Aşağıdaki grak, fotosentez hızına etki eden iki faktörün
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Fotosentez hızı 60
yüksek ışık şiddeti
40
orta ışık şiddeti
20
düşük ışık şiddeti 0,01
0,15
0,2
8. Şekildeki düzenek, ışıklı ortamda bekletilmiştir.
CO2 yoğunluğu
Hava
Ca(OH)2
Grağe göre, aşağıda verilen açıklamalardan hangisi doğrudur? SOLUNUM SİSTEMİ
B) Yalnız II
D) II ve III
birlikte etkileşimini göstermektedir.
19
Su 1
A) Karbondioksit yoğunluğu ve ışık şiddeti belirli düzeylerde fotosentez için sınırlayıcı birer faktör olmaktadır.
Çimlenen 2 Tohumlar
3
4 Bitki
Düzenekte aşağıdakilerden hangisinin gözlenmesi beklenmez? (Ca(OH)2, karbondioksit tutucudur.)
B) Düşük ışık şiddetinde dış ortamdan yeterli karbondioksit alınamamıştır.
A) 4 numaralı düzenekteki bitki bir süre sonra ölür.
C) Karbondioksit yoğunluğu % 1 sınırından sonra fotosentez hızını artırır.
B) 1 numaralı düzenekte bulanma olmaz.
D) Sadece yüksek ışık şiddetinde fotofosforilasyonla ATP üretimi olur.
D) Tohumlar havadan gelen karbondioksiti kullanabilir.
C) 3 numaralı düzenekte bulanıklık olur.
E) Tohumların solunumu için havadan gelen oksijen yeterli olabilir.
E) Fotosentez hızı sadece ışık şiddetine bağlıdır.
204
Işığın dalga boyu (A°)
1D
2E
3E
4B
5D
6A
7D
8D
TEST 1.
9
100
Fotosentez - Kemosentez
Grakte iki farklı bitki türünde ışık şiddeti ile fotosentez hızı arasındaki ilişki verilmektedir.
BÖLÜM
3. Aşağıdaki I. ve II. graklerde yeşil bir bitkide fotosen-
1
tez hızının iki farklı faktöre bağlı değişimi, III. grakte
2
ise terleme hızının havanın nemine bağlı değişimi gös-
3
terilmiştir.
Fotosentez hızı
4 Fotosentez hızı
A türü
Fotosentez hızı
Terleme hızı
5 B türü
6 Işık şiddeti
7 Işık dalga boyu
Bitkideki su miktarı
Havanın nemi
I
II
III
Buna göre aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
8 9
A) A türü, daha yoğun klorol bulunduran bir bitki olabilir.
Graklerle ilgili,
10
B) B türü, çimlenmekte olan bir bitki tohumu olabilir. C) A türünde yapraklar daha geniş yüzeyli olabilir. D) B türünün yaprak yüzeyi çok tüylü olabilir.
I. Havanın nemi artarsa karbondioksitin, sudaki hidrojenle birleşmesi hızlanır.
11
II. Gündüz havanın nemi azalırsa, bitkinin topraktan al-
12
dığı su ve madensel tuz miktarı artar.
E) B türünde fotosentez enzimlerinin miktarı az olabilir.
13 III. Nemli havada ışığın dalga boyu fotosentez hızını et-
14
kilemez.
2. İçinde özdeş su bitkileri ve fotosentez için optimum su ortamı olan kaplara farklı ışıklar ve farklı sıcaklık uygu-
IV. Su miktarının artışı fotosentez hızını sürekli artırır.
15
verilenlerden hangileri doğru olmaz?
16
A) Yalnız II
17
B) Yalnız IV
D) I, II ve III
C) I ve IV
E) I, III ve IV
18
lanıyor.
19 Mor ötesi ışık
Yeşil ışık
30 °C X
Kırmızı ışık
20 °C Y
65 °C Z
4. Kemosentetik tüm canlılarda, Bu kaplarla ilgili,
I. Organik besin üretiminde karbon kaynağı olarak kar-
II. Z kabındaki bitkinin karbondioksit tüketimi Y’den çok fazladır. III. Y kabındaki bitkide oksijen üretimi gerçekleşir. IV. X kabındaki bitkide özümleme olayları yadımlama-
D) I, II ve IV
III. Azotlu molekülleri oksitleme IV. Sitoplazmaya dağılmış olan ribozomlarda protein özelliklerinden hangileri ortaktır?
ifadelerinden hangileri söylenebilir? B) I ve II
II. Halkasal DNA’ya sahip olma
sentezleme
dan daha fazladır.
A) Yalnız III
bondioksit kullanma
C) II ve III E) I, II, III ve IV
A) Yalnız III
B) I ve III
D) I, II ve IV
SOLUNUM SİSTEMİ
I. X kabındaki bitkinin fotosentez hızı maksimumdur.
C) II ve III
E) I, II, III ve IV
205
BÖLÜM 1
Fotosentez - Kemosentez
5. Kemosentezle ilgili,
8. Kemosentez ve fotosentezde,
I. Kemosentezi gerçekleştiren tüm canlılar prokaryottur.
2
I. ETS kullanma
II. Kemosentezde substrat düzeyinde fosforilasyonla
II. Işıklı ortamda gerçekleşebilme
üretilen ATP kullanılır.
3
III. Besin sentezinde kullanılan enerji kaynağı
III. Mitokondrisi olan kloroplastı bulunmayan canlılar ya-
4
verilenlerden hangileri ortaktır?
par.
5
ifadelerinden hangileri yanlıştır?
6
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
7
A) Yalnız I
B) I ve II
D) II ve III
C) Yalnız III
C) I ve III
E) I, II ve III
E) II ve III
8
9. Fotosentez ve kemosentez yapan ototrof canlıların
9
tümü için aşağıda verilenlerden hangisi söylene-
10
mez?
11
A) İnorganik maddeleri oksitleyip organik madde üretirler.
12
B) ATP harcarlar.
6. İnorganik madde oksidasyonu ile enerji üreten nitrit 13
C) Fosforilasyon yaparlar.
bakterileri,
14
I. Enerji eldesi için amonyak kullanır.
D) Karbondioksit özümlemesi yaparlar.
15
II. Atmosferdeki oksijen miktarını artırır.
E) Elektron kaynağı kullanırlar.
III. Karbondioksit özümlemesi yapar.
16
IV. Oksidatif fosforilasyonla ATP üretir.
17
özelliklerden hangilerine sahiptir?
18
A) Yalnız I
B) I ve III
D) I, III ve IV
19
10. Kemosentez ve kemosentetik canlılar ile ilgili,
C) I ve IV
I. Kemosentez hücrenin sitoplazmasında gerçekleşir.
E) II, III ve IV
II. Kemosentez yapan canlılar nişasta depolar. III. Kemosentetik canlılar azot döngüsünde görev alabilir. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) II ve III
SOLUNUM SİSTEMİ
7.
E) I, II ve III
Kemosentetik canlılar ile ilgili, I. Hidrojen kaynağı olarak su kullanılır.
11. Kemosentez ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi
II. Besin sentezi için gerekli olan enerji inorganik mad-
yanlıştır?
delerin oksitlenmesinden karşılanır.
A) Bakteriler ve mantarlarda gerçekleşir.
III. Oksijenli solunum yapanlarında bu olay mitokondri-
B) Atmosfere oksijen verilmez.
de gerçekleşir. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I D) II ve III
206
C) I ve III
B) I ve II
C) Karanlıkta gerçekleşebilir. D) Klorol görev yapmaz.
C) I ve III
E) İnorganik maddeler oksitlenir.
E) I, II ve III 1B
2A
3E
4D
5E
6D
7B
8B
9A
10C
11A
TEST 1.
10
101
Fotosentez - Kemosentez
1
3. Fotosentez ve kemosentezde,
Kemosentetik canlılarla ilgili,
BÖLÜM
I. Gece - gündüz besin üretebilirler.
I. ETS kullanma
2
II. İnorganik maddeleri yükseltgeyebilirler.
II. Karbondioksit özümlemesi
3
III. Oksidatif fosforilasyonla ürettikleri ATP’yi, karbondi-
III. Fosforilasyon
4
IV. Bazı ökaryotlarda gerçekleşme
oksit özümlemesinde kullanırlar.
5 ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I
B) I ve II
D) II ve III
verilenlerden hangileri ortaktır? C) I ve III
E) I, II ve III
A) Yalnız II
B) Yalnız III
D) I, II ve III
C) I ve IV
6 7
E) II, III ve IV
8 9
4. H2S’i oksitleyerek enerji elde eden canlıyla ilgili aşa-
10
ğıda verilenlerden hangisi doğru değildir?
11 A) Prokaryottur.
12
B) ETS elemanları yoktur. C) CO2 tüketir.
13
D) Kloroli yoktur.
14
E) Çevre kirliliğini önler.
15
2. Tabloda I, II ve III numaralı canlıların bazı özellikleri belirtmiştir.
16 Karbon kaynağı
Enerji kaynağı
Kloroplast
I
H O
CO
Işık
Var
II
H S
CO
Işık
Yok
III
2
2
H O 2
2 2
CO
2
Kimyasal enerji (oksidasyon)
5. Nitrit ve nitrat bakterilerinde,
18 2NH3 + 3O2
2HNO2 +2H2O + Enerji ADP + Pi
Yok
2HNO2 + O2
Numaralı canlıların doğru eşleştirilmesi aşağıdakileİnorganik madde + ATP
rin hangisinde verilmiştir? I ___________
17
2HNO3 + Enerji ADP + Pi
ATP
Nitrit Bakterisi
Organik besin
Nitrat bakterisi
II ____________
III ____________
A) Fotosentetik bakteri
Bitki
Kemosentetik bakteri
B) Bitki
Fotosentetik bakteri
Kemosentetik bakteri
A) Bir canlının ürettiği molekül başka bir canlı tarafın-
C) Fotosentetik Kemosentetik bakteri bakteri
Bitki
B) Nitrat bakterileri, nitrit bakterilerinden daha fazla
D) Bitki
Kemosentetik bakteri
E) Bitki
Bitki Kemosentetik bakteri
Fotosentetik bakteri
19
ATP
reaksiyonlarıyla ilgili, aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
dan enerji eldesinde kullanılabilir. ATP elde ederler. C) Nitrit ve nitrat bakterileri kemoototroftur.
SOLUNUM SİSTEMİ
Elektron kaynağı
D) Nitrat bakterisi organik besin sentezi için gerekli olan enerjiyi HNO2’yi oksitleyerek elde eder. E) Hücrelerinde fotofosforilasyon gözlenmez.
207
BÖLÜM 1
Fotosentez - Kemosentez
6. Kemosentetik bakterilerin yaşamlarını sürdürebilmeleri
9. Aşağıdaki bakteriler K ve L düzeneklerindeki uygun besi
için ortamda hidrojen sülfür, amonyak, demir gibi okside
ortamlarında bulunmaktadır.
edilebilen substratların bulunması gereklidir.
2
K
Işık
Işık
Bu bakteriler ile ilgili,
3
L
I. ‹htiyaç duydukları inorganik maddeleri saprot canlı-
4
lardan karşılayabilirler.
5
II. Yaşamaları için ışık gerekli değildir.
Siyanobakteri
6
III. Besin üretebilmek için oksijene ihtiyaç duyarlar.
7
verilenlerden hangileri doğrudur?
8
A) Yalnız I
K ve L düzeneklerindeki bu bakterileriyle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
B) Yalnız II
D) II ve III
9
Nitrit bakterileri
C) Yalnız III A) K düzeneğine KOH konması siyanobakterilerin kar-
E) I, II ve III
bon özümlemesi yapmasını engeller.
10
B) L düzeneğinden oksijen gazının uzaklaştırılması,
11
nitrit bakterilerinin inorganik maddelerden enerji elde etmesini engeller.
12 13
C) K ve L düzeneğindeki canlılar karbondioksit tüketici-
7.
14
a. 2H2S + CO2 $ CH2O + H2O + 2S
15
b. 2H2S + O2 $ 2H2O + 2S + Enerji
16
sidir.
Aşağıda H2S’in kullanıldığı iki tepkime gösterilmiştir.
D) L düzeneğindeki bakterinin atmosfer oksijenini arttırıcı etkisi K bakterileri kadar çoktur. E) L düzeneğindeki canlı, karanlıkta da ototrof özellik gösterir.
Bu tepkimelerle ilgili,
17
I. Bazı prokaryotlarda görülür.
18
II. (a) tepkimesi fotosentezdir.
19
III. (b) tepkimesi bir kemosentetik canlı tarafından gerçekleştirilir. verilenlerden hangileri doğrudur? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
10. Ototrof canlılardaki çeşitli tepkimeler verilmiştir.
C) Yalnız III
E) I, II ve III
I. NH3 + O2 ––––––––→ HNO2 + Kimyasal enerji Işık
SOLUNUM SİSTEMİ
II. CO2 + H2S
208
––––––––→
Klorol
C6H12O6 + S + H2O
Tepkimeleri gerçekleştiren canlılarla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
8. Fotosentez ve kemosentez olaylarında aşağıdakilerden hangisi ortak değildir?
A) II. tepkimeyi yapan canlıda kloroplast bulunur.
A) ETS kullanımı
B) I. tepkimeyi yapan canlıda ribozom organeli bulunmaz.
B) Organik besin sentezi C) Oksidatif fosforilasyon
C) Her iki canlıda da bulunan ortak enzimler vardır.
D) Enzimlerin görev alması
D) I. tepkime yalnız karanlık ortamda gerçekleşir.
E) ATP kullanılması
E) II. olayı gerçekleştiren canlı ökaryottur. 1E
2B
3D
4B
5B
6E
7E
8C
9D
10C
TEST 1.
1
102
Fermentasyon
4. Aşağıda fermentasyon çeşitleri gösterilmiştir.
Glikoliz evresiyle ilgili, I. Olgun alyuvarlarda gerçekleşmez.
I
Glikoz
ifadelerinden hangileri doğrudur?
D) I ve III
II
2 Etil Alkol + 2CO2
III
2 Laktik Asit
2 Pirüvat
III. Substrat düzeyinde fosforilasyon gerçekleşir.
B) Yalnız II
1 2
II. Sitoplazmada gerçekleşir.
A) Yalnız I
BÖLÜM
4 Numaralı reaksiyonlarla ilgili aşağıdaki ifadelerden
C) Yalnız III
E) II ve III
hangisi yanlıştır?
5 6
A) II. ve III. reaksiyondaki enzimlerin amino asit dizilişleri aynıdır. B) I. reaksiyonun enzimleri bütün canlı hücrelerde ortaktır.
7 8 9
C) III. reaksiyon insanda iskelet kası hücrelerinde ve olgun alyuvarlarda gerçekleşir.
2. Glikoliz reaksiyonlarında,
3
10
D) II. reaksiyon bira mayasında geri dönüşümsüzdür.
11
E) III. reaksiyon geri dönüşümlü olup, oksijen varlığında
12
I. Fosforilasyon
laktik asit pirüvata dönüşebilir.
13
II. Defosforilasyon III. NAD+ koenziminin indirgenmesi
14
IV. Piruvat oluşumu
15
numaralı olaylar hangi sırayla gerçekleşir? A) I – IV – III – II
B) II – I – III – IV
C) I – II – IV – III
D) I – II – III – IV
E) II – III – I – IV
16 17
5. Alkol fermentasyonu sonucunda ortamda meydana
18
gelen değişimler ile ilgili aşağıdaki graklerden han-
19
gisi çizilemez? B)
Isı miktarı
Glikoz miktarı
Zaman
3.
Bir hücre aşağıdaki molekülleri glikoliz için kullanmıştır.
C)
Zaman
D)
CO2 miktarı
pH
I. Bir molekül nişasta II. Bir molekül maltoz III. Üç molekül glikoz Zaman
Zaman
Glikoliz tamamlandığında bu moleküllerden elde edilen enerjinin azdan çoğa doğru sıralanması aşa-
E)
Etil alkol miktarı
ğıdakilerden hangisinde verilmiştir? A) I – II – III
B) I – III – II
D) II – III – I
BOŞALTIM SİSTEMİ
A)
C) II – I – III
E) III – I – II
Zaman
209
BÖLÜM 1
Fermentasyon
6. İçinde glikoz çözeltisi ile bira mayalarının bulunduğu
8. Aşağıdaki gibi deney düzeneği hazırlanıyor.
havasız bir deney tüpünün ağzına cam balon takılıyor. Deney tüpü 0 °C’lik su banyosuna bırakılıyor ve su banyosunun sıcaklığı 60 °C oluncaya kadar yavaş yavaş ısıtılıyor.
2 3 4
Termometre
Termometre 1
2
Civa
Azot gazı
Cam balon
5 6
Glikoz çözeltisi ve bira mayası içeren tüp
7
Su banyosu
Kireç suyu B kabı
Bu düzenekte verilenlerden hangisi gerçekleşmez?
Isıtıcı
8
Glikoz + Yoğurt bakterisi A kabı
A) Civa hareket etmez.
9
Deneydeki bilgilere dayanarak cam balonda biriken karbondioksit miktarının su banyosunun sıcaklığına bağlı değişim graği, aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
10 11
B) Termometredeki derece yükselir. C) A kabında laktik asit oluşur. D) B kabındaki kireç suyu bulanır. E) A kabındaki glikoz miktarı azalır.
12
A)
B)
CO2 miktarı
CO2 miktarı
13 14 0
15 C)
15 30 45 60
Sıcaklık (°C)
0
D)
CO2 miktarı
15 30 45 60
Sıcaklık (°C)
CO2 miktarı
16 17 0
18 E)
19
15 30 45 60
Sıcaklık (°C)
0
15 30 45 60
Sıcaklık (°C)
CO2 miktarı
9. Aşağıdaki şemada etil alkol fermentasyonu sırasında meydana gelen A ve B basamakları gösterilmiştir.
0
15 30 45 60
Sıcaklık (°C)
6C
A
Glikoz
B
2 3C Pirüvat
2 2C Etil Alkol
BOŞALTIM SİSTEMİ
Bu basamaklarda gerçekleşen olaylar aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? A
7.
Bira mayasındaki fermentasyon tepkimelerinde,
A) Substrat düzeyinde fosforilasyon
Defosforilasyon
II. Amino asit
B) Oksijen girişi
Karbondioksit çıkışı
III. Yağ asidi
C) Karbondioksit çıkışı
Su oluşumu
moleküllerinden hangileri substrat olarak kullanılır?
D) Glikozun aktivasyonu
NADH'ın yükseltgenmesi
E) ATP harcanması
ATP açığa çıkması
I. Glikoz
A) Yalnız I D) II ve III
210
B
B) Yalnız II
C) I ve III
E) I, II ve III 1E
2E
3D
4A
5D
6A
7A
8D
9D
TEST 1.
2
Aşağıdaki şemada etil alkol fermentasyonu sırasında meydana gelen A ve B basamakları gösterilmiştir. A
6C Glikoz
103
Fermentasyon
B
2 3C Pirüvat
1
3. Bir memeli hayvanın kanında, I. Laktik asit
2
II. Karbondioksit
3
2 2C
III. Glikoz
Etil Alkol
moleküllerinden hangilerinin bulunması, hayvanda bazı hücrelerinin fermentasyon yaptığını kanıtlar?
Bu basamaklarda gerçekleşen olaylar aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? A
BÖLÜM
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
B
C) Yalnız III
4 5 6
E) I ve III
7
A) Substrat düzeyinde fosforilasyon
Defosforilasyon
B) Oksijen girişi
Karbondioksit çıkışı
9
C) Karbondioksit çıkışı
Su oluşumu
10
D) Glikozun aktivasyonu
NADH'ın yükseltgenmesi
E) ATP harcanması
ATP açığa çıkması
8
4. Fermentasyon çeşitleriyle ilgili, aşağıdaki graklerden hangisi ortak olarak çizilir?
11 12
A)
B)
Isı miktarı
Etil alkol miktarı
13 14 Zaman
Zaman
15
2. Aşağıdaki deney düzeneğinde I numaralı kabın havası
C)
D)
CO2 miktarı
Laktik asit miktarı
16
vakumlanmıştır. I numaralı kapta bulunan bakterilerin
17
faaliyeti sonucu II numaralı kaptaki kireç suyu bulan-
Zaman
maktadır.
Zaman
E)
Termometre
18 19
Asetaldehit miktarı
Zaman Glikoz çözeltisi
Kireç suyu
Deneydeki bilgilere dayanarak,
5. Günümüzde,
I. I numaralı kapta sıcaklık değişmez.
I. Üzüm suyundan şarap
II. Bakterilerin fermentasyonu sonucu oluşan etil alkol,
II. Sütten yoğurt
kireç suyunu bulandırır ve çökelti oluşturur. III. Bakteri sayısı bir süre artar.
yapımlarından hangilerinde fermentasyondan yararlanılır?
ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I D) I ve II
B) Yalnız II E) II ve III
III. Arpa suyundan bira
C) Yalnız III
A) Yalnız I D) I ve III
B) Yalnız II
BOŞALTIM SİSTEMİ
II
I
C) I ve II
E) I, II ve III
211
BÖLÜM 1
Fermentasyon
6. Aşağıdaki düzenekte, içinde şekerli su ve bira mayası
8. Fermentasyon yapan bir hücrede, aşağıdakilerden
bulunan kaptan çıkan gazın, baryum hidroksit [Ba(OH)2] çözeltisini bulanıklaştırdığı gözleniyor.
2
hangisi ilk sırada gerçekleşir? A) ATP’nin harcanması
3
B) NAD+ ’ın indirgenmesi
4
C) Pirüvik asit oluşumu D) NADH’ın yükseltgenmesi
5 Şekerli su
Bira mayas›
6
E) ATP’nin üretilmesi Ba(OH)2
7 Bu olayın nedeni aşağıdakilerden hangisinde açık-
8
lanmıştır?
9 A) Mayalanma nedeniyle ortamda etil alkol birikmesi
9. Bira mayası hücreleri tarafından gerçekleştirilen fer-
10
B) Ortamdaki şekerin nişastaya dönüşmesi
11
C) Oluşan pirüvik asidin Ba(OH)2 ile tepkimeye girmesi
I. Glikoz
D) Maya hücrelerinin fermentasyonla karbondioksit
II. Karbondioksit
12
mentasyon çeşidinde,
oluşturması
13
III. Asetik asit IV. ATP
E) Şekerin yıkılmasıyla ortamda su yoğunluğunun artması
14
moleküllerinden hangileri oluşturulamaz? A) Yalnız I
15
B) I ve III
D) III ve IV
C) II ve IV
E) I, II ve III
16 17
7.
Bik bakterinin aşağıdaki tepkimeleri gerçekleştirdiği gözleniyor.
18 Laktoz
19
1
10. Üzüm suyu ve bira mayası özütü bulunan kapalı bir kap,
Glikoz
uygun sıcaklıkta bir süre tutuluyor. Kaptaki değişimlerle
2
ilgili aşağıdaki grak çiziliyor.
Pirüvik asit 3
Miktar
Laktik asit
canlı hücre CO2 Alkol
BOŞALTIM SİSTEMİ
Numaralandırılmış tepkimelerle ilgili, gerçekleşir.
glikoz
II. 2. tepkimede fosforilasyon olur.
Zaman
III. 1. tepkimede defosforilasyon gerçekleşir. Kapta gerçekleşen olaylar ile ilgili grakteki deği-
IV. 3. tepkimede NAD + indirgenir.
şimlerden hangisi çizilemez?
ifadelerinden hangileri doğru değildir? A) Yalnız I
B) II ve III
D) II, III ve IV
212
ısı
I. 2. tepkime ökaryot hücrelerin mitokondrisinde de
A) Isı
C) I ve IV
B) Glikoz D) Canlı hücre
E) I, III ve IV 1D
2C
3A
4A
5E
6D
7E
8A
9B
10A
C) Karbondioksit E) Alkol
TEST 1.
3
Fermentasyon
Grakte üzüm suyu içeren kapalı bir ortamda bulunan maya hücrelerinin sayısı, ortamdaki glikoz ve etil alkol
104
3. Bir bakteri çeşidi ile hazırlanan deney düzeneği verilmiştir.
BÖLÜM 1 2
miktarlarındaki değişim gösterilmiştir.
3
Hava
Miktar
4 I
Aerobik bakteri
Termometre
: Etil alkol : Maya hücreleri
II
Besin Çözeltisi
: Glikoz
III
II
KOH
5 6
I
7
Zaman
Deney düzeneğinde aşağıdakilerden hangisi ger-
8
çekleşmez?
Bununla ilgili,
9
I. Maya hücreleri alkol fermentasyonu ile enerji ihtiyacını karşılamaktadır.
A) I. kapta pH’ın artması B) Bakteri sayısında artış olması
II. Ortamda biriken alkol, hücrelere zarar vererek, ölüme neden olmuş olabilir. III. Hücre sitoplazmasındaki enzimler, hücreye endositozla alınmıştır.
10
C) Besin miktarında azalma
11
D) II. tüpte çökelti oluşması
12
E) Termometrede ısı göstergesinin yükselmesi
IV. Maya hücreleri ortamdaki glikozu kolaylaştırılmış di-
13 14
füzyonla almış olabilir.
15 ifadelerinden hangileri söylenebilir? A) Yalnız I
B) I ve II
D) I, II ve III
16
C) III ve IV E) I, II ve IV
17 18
4. Havası alınmış ağzı kapalı deney tüpünde, maya hücre-
19
leri ve glikoz çözeltisi bulunmaktadır. Termometre 25 °C
lerden hangisi yanlıştır?
Glikoz çözeltisi Maya hücreleri
A) Glikoliz tepkimeleri sitoplazmada gerçekleşir. B) ATP üretimi, substrat düzeyinde fosforilasyonla gerçekleşir. C) Tüm çeşitlerinde açığa çıkan gaz kireç suyu ile tepkime oluşturur. D) Pirüvik asitten sonra NADH, elektron vererek yükseltgenir. E) Reaksiyonlar su bulunan ortamda enzimlerle gerçekleşir.
Bir süre sonra deney tüpünde aşağıdaki değişikliklerden hangisi gözlenmez? A) Tüpün sıcaklığında artış B) Glikoz miktarında azalış C) Etil alkol miktarında artış
BOŞALTIM SİSTEMİ
2. Fermentasyon tepkimeleriyle ilgili aşağıdaki bilgi-
D) ETS’den geçen elektron sayısında artış E) Karbondioksit miktarında artış
213
BÖLÜM 1
Fermentasyon
5. Prokaryot bir canlıda gerçekleşen fermentasyon hı-
8. ‹çinde bira mayası hücrelerinin bulunduğu 20°C deki ka-
zını,
2
palı bir deney kabına üzüm suyu konuluyor. Deney kabı cam bir boruyla Ca(OH)2 çözeltisiyle dolu başka bir de-
I. Ortamdaki glikoz miktarı
ney kabına bağlandığında, CaCO3 tanecikleri oluştuğu
3
II. Ortam sıcaklığı
4
III. Hücre içindeki plazmid sayısı
gözleniyor.
IV. Hücredeki enzim miktarı
5
A kabı
V. Ortamın pH derecesi
6
faktörlerinden hangileri doğrudan etkilemez?
7
A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) I, III ve V
8
Üzüm suyu
B kabı
Cam boru
Bira mayaları
CaCO3 tanecikleri
Ca(OH2)
C) II ve IV B kabında oluşan CaCO3 taneciklerinin artırılması;
E) II, IV ve V
I. A kabının ısısını 5 °C artırmak
9
II. Düzeneği ışıklı bir ortama almak
10
III. A kabına alkol eklemek
6. Etil alkol fermentasyonunda, 11
verilenlerden hangileriyle sağlanabilir?
12
CO2 miktarı
A) Yalnız I
O2 miktarı
B) Yalnız III
D) I ve III
13
C) I ve II
E) I, II ve III
14 I
t (Zaman)
II
t (Zaman)
15 Serbest enzim miktarı
16
Glikoz miktarı
17 18
III
t (Zaman)
IV
9. Glikoz çözeltisi içeren bir deney kabına, laktik asit fer-
t (Zaman)
mentasyonu yapan bakteriler konuluyor. Bakterilerin birey sayısındaki değişim grakteki gibi oluyor.
19 graklerinden hangileri doğru olur? A) Yalnız I D) I ve IV
B) Yalnız II
Işık
C) I ve III
Mantar tıpa
E) II ve III
Bakteri sayısı
Bakteriler Glikoz çözeltisi
7.
Bira mayası hücreleri tarafından gerçekleştirilen fer-
BOŞALTIM SİSTEMİ
mentasyon reaksiyonlarında,
Zaman
Bakteri sayısının, grağin “t” noktasından sonraki
I. Glikoz
değişimine, aşağıdakilerden hangisinin etkisi olma-
II. Karbondioksit
mıştır?
III. CH4
A) Ortamdaki glikoz miktarının azalması
IV. ATP
B) Deney kabında artık madde miktarının artması
moleküllerinden hangileri oluşturulmaz? A) Yalnız I D) III ve IV
214
t
Cam
B) I ve III
C) Ortam sıcaklığının azalması D) Deney kabında pH’nin düşmesi
C) II ve IV
E) Ortamda ATP miktarının azalması
E) I, II ve III 1E
2C
3A
4D
5B
6C
7B
8A
9E
TEST 1.
4
105
Fermentasyon
‹çinde üzüm suyu bulunan ağzı kapalı üç deney tüpüne aşağıdaki şartlar sağlanmıştır. I. 1. deney tüpüne –20 °C’de bir süre bekletilmiş maya II. 2. deney tüpüne kaynatılmış maya
4. Hızlı hareket sırasında omurgalı hayvanların iskelet
1
kaslarında, graklerdeki olaylardan hangisi gerçek-
2
leşmez?
3 A) Tüketilen glikoz B) Tüketilen
III. 3. deney tüpüne ezme ile elde edilen maya özütü
miktarı
O 2 miktarı
C) Laktik asit miktarı
4
eklenmiştir.
5
Belli bir süre sonra ağzı kapalı olarak oda sıcaklığı-
6
na alınan deney kaplarından hangilerinde etil alkol
Zaman
Zaman
Zaman
oluşması beklenebilir? A) Yalnız I
BÖLÜM
7
B) Yalnız II
D) II ve III
E) Enzim miktarı
D) Üretilen
ATP miktarı
C) I ve III
8
E) I, II ve III
9 Zaman
Zaman
10 11 12
5. ‹nsanın kas hücrelerinde oksijen yetersizliğinde gerçek-
13
leşen ATP üretim reaksiyonları aşağıda verilmiştir.
14
2. Laktik asit fermentasyonu ile etil alkol fermentasyonunda, aşağıdakilerden hangisi ortak değildir? A) Sitrik asit oluşumu
15
6C Glikoz
2 ATP
16
B) Substrat düzeyinde fosforilasyon
2 NAD +
2 ADP
C) Son elektron alıcının organik madde olması
17
2 NADH 2Pi
D) Sitoplazmada gerçekleşme
18
E) NAD+ indirgenmesi
19 4 ATP 2 3C Pirüvat
2 NADH 2 NAD +
2 3C Laktik asit
I. Reaksiyonun başlaması için ATP hidroliz edilir.
I. Mitokondri bulundurmama II. Son hidrojen alıcısı olarak organik molekül kullanma
IV. Pirüvat elektron alarak laktik asit oluşur.
IV. NADH’ı yükseltgeme
ifadelerinden hangileri doğru değildir?
özelliklerinden hangileri ortaktır? B) I ve III
D) I, II ve III
II. NAD+’a aktarılan hidrojenlerden ATP üretilir. III. Reaksiyonlarda karbondioksit oluşmaz.
III. Oksijen kullanmama
A) Yalnız II
Buna göre,
C) II ve IV
E) I, II, III ve IV
A) Yalnız I D) II ve IV
B) Yalnız II
BOŞALTIM SİSTEMİ
3. Fermentasyonla enerji üretebilen tüm hücrelerde,
C) I ve III
E) I, III ve IV
215
BÖLÜM 1
Fermentasyon
6. Tüm fermentasyon çeşitlerinde, pirüvattan sonraki
9. Oksijenli solunumda fermentasyona göre daha fazla
reaksiyonlar,
2
ATP üretilmesinin nedeni, I. Glikozu aktieştirmek için daha az ATP harcanması
I. Glikoliz sırasında indirgenmiş formdaki NADH’ın yükseltgenmesini
3
II. Besinlerin inorganik madde oluşuncaya kadar parçalanması
4
II. ATP sentezini
5
III. Karbondioksit açığa çıkmasını
III. Son ürünlerden de enerji elde edilebilmesi ifadelerinden hangileriyle açıklanır?
olaylarından hangilerinin gerçekleşmesini sağlar?
6
A) Yalnız I
7
B) Yalnız II
D) I ve II
A) Yalnız I
C) Yalnız III
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) II ve III
E) I ve III
8 9 10
10. Aşağıda solunum ve fermentasyon tepkimesinin özet gösterimi verilmiştir.
11 12 13 14 15 16
Glikoz
7.
Bir hücrenin oksijensiz solunumla enerji ürettiğini,
inorganik madde oluşturma
II
CO2+H2O
Bu reaksiyonlarla ilgili,
18
IV ATP sentezleme
I. Her iki reaksiyonda da, eşit miktarda karbondioksit çıkışı olur. II. İnsan hücrelerinde verilenlerden sadece II. reaksi-
verilenlerden hangileri kanıtlar? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) II ve III
yon gözlenir.
C) Yalnız III
III. Her iki reaksiyonda da görevli ortak enzimler vardır.
E) III ve IV
ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız II
B) I ve II
D) II ve III
BOŞALTIM SİSTEMİ
Pirüvat
II. Basit organik maddelerden hem organik hem de III. ETS elemanlarını bulundurmama
8. Bir prokaryot türünde oksijensiz solunumda,
C) I ve III
E) I, II ve III
11. Alkolik fermentasyon ve aerobik solunumda,
I. NADH’ın yükseltgenmesi
I. Glikozun sitoplazmada yıkılmaya başlaması
II. ETS kullanımı
II. Karbondioksit açığa çıkarılması
III. H2S üretilmesi
III. Son elektron alıcının organik madde olması
reaksiyonları hangi sıraya göre gerçekleşir?
olaylarından hangileri ortaktır?
A) I – II – III
A) Yalnız I
B) I – III – II
D) III – II – I
216
I
CO2+ Etil Alkol
me
17
19
Pirüvat
2– I. Son elektron alıcısı olarak SO kullanıp H2S üret4
Glikoz
C) II – I – III
D) II ve III
E) II – III – I 1C
2A
B) Yalnız II
3C
4A
5B
6A
7A
8A
9B
10D
C) I ve II
E) I, II ve III 11C
TEST 1.
5
106
Fermentasyon
Ökaryot hücrelerde bulunan mitokondride aşağıdaki olaylardan hangisi gerçekleşemez? A) Glikoz üretimi
B) ATP sentezi
C) Suyun oluşumu
D) Oksijen kullanımı
E) Karbondioksit üretimi
4. Aşağıdaki deney düzeneğinde bitki tohumları bulunduran tüp, 0°C’den 20°C’ye kadar haf ateşte ısıtılıyor.
Bitki tohumları
BÖLÜM 1 2 3
Tüp
4 5
Islak pamuk
Kireç suyu
6
2. Oksijenli solunum sırasında gerçekleşen olaylara A) Ortamdaki
B) Ortamdaki
Glikoz miktarı
7
A kabı
ait aşağıdaki graklerden hangisi yanlıştır?
8
Belirli bir süre sonra,
O2 miktarı
Zaman
Zaman
I. Tüp içinde oksijen miktarı artar.
9
II. Tohumlar solunumla karbondioksit oluşturabilir.
10
III. A kabındaki kireç suyu bulanır.
11
olaylarından hangileri gerçekleşir? C) Enzim
D) Hücre sitoplazmasının pH’ı
miktarı
A) Yalnız I D) II ve III
B) Yalnız II
12 C) I ve III
E) I, II ve III
13 14 15
Zaman
Zaman
16 E) Üretilen CO2 ve H2O
17
miktarı
18 19
5. Aşağıdaki ağzı kapalı düzenekte tohumlar çimlenirken
Zaman
renkli sıvının a kolunda yükseldiği gözlenmiştir.
3. Yeşil su bitkisi, su ve mineraller bulunan bir deney düzeneğine, brom – timol mavisi damlatıldıktan bir süre sonra
a
b
Hava
ortamın renginin maviden sarıya dönüştüğü gözleniyor. Çimlenen tohumlar
Renkli sıvı Kap
Bu sonuca, I. Ortama sürekli su eklenmesi
Bunun nedeni aşağıdakilerden hangisi ile açıklanır?
II. Deneyin karanlıkta yapılması III. Ortam sıcaklığının sürekli artırılması olaylarından hangileri yol açmış olabilir? A) Yalnız I D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
A) Tüketilen CO2’nin, üretilen O2’den fazla olduğu B) Tüketilen O2’nin, üretilen CO2’den fazla olduğu
BOŞALTIM SİSTEMİ
(Brom – timol mavisi, CO2’li ortamda renk değiştirir.)
C) Tüketilen O2’nin, üretilen CO2’den az olduğu D) Tüketilen CO2’nin, üretilen O2’den az olduğu E) Tüketilen O2’nin, üretilen CO2’e eşit olduğu
217
BÖLÜM 1
Fermentasyon
6. Aşağıdakilerden hangisi, oksijenli solunumun mito-
9. Ökaryot bir hücrede,
kondride geçen evreleri kapsamına girmez?
I. Karbondioksit oluşumu
A) FADH2’nin yükseltgenmesi
II. Glikoliz.
3
B) Oksijenin indirgenmesi
III. DNA replikasyonu
4
C) Karbondioksidin oluşması
olaylarından hangileri daima sitoplazmada gerçek-
D) Glikozun aktieşmesi
leşir?
5
E) NAD+ ‘nin indirgenmesi
A) Yalnız II
2
6
B) Yalnız III
D) II ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
7 8 9 10
10. Kapalı bir ortamda oksijenli solunum yapan heterot7.
rof bir canlının birim zamandaki solunum hızı,
Bira mayası oksijensiz ortamda fermentasyon, oksijenli
11
ortamda oksijenli solunum yapar.
I. Hücre dışına verilen su miktarı II. Birim zamanda tüketilen oksijen miktarı
12
Bira mayasının bu olaylarla ilgili tepkimelerinde,
III. Birim zamanda oluşan karbondioksit miktarı
13
I. Su oluşturması
niceliklerinden hangilerinin belirlenmesiyle hesaplanabilir?
II. Glikoliz olayını gerçekleştirmesi
14
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III
III. ETS kullanması
15
IV. Etil alkol oluşturması
16
V. Ortam pH’sının azalması
17
VI. Sitoplazmada başlayıp, tamamlanması
18
verilenlerden hangilerinin gözlenmesi kesinlikle fer-
11. Radyoaktif oksijenli glikozu sitoplazmasına alan küf mantarının oluşturacağı,
mentasyon yaptığını kanıtlar?
19 A) Yalnız II
B) II ve IV
D) IV ve VI
I. Yağ asidi
C) III ve VI
II. Karbondioksit
E) V ve VI
III. Amino asit moleküllerinden hangilerinin yapısında radyoaktif oksijene rastlanabilir? A) Yalnız I
B) Yalnız III
BOŞALTIM SİSTEMİ
D) II ve III
E) I, II ve III
8. Aşağıda verilenlerden hangisi hücresel solunum veya fermentasyon olduğunu belirlemede kullanılabilir?
12. Glikolizle başlayıp, pirüvik asidin etil alkol veya lak-
A) NADH’ın yükseltgenmesi
tik aside dönüşmesi ile son bulan olay, aşağıdakiler-
B) Glikozun aktieştirilmesi
den hangisinde verilmiştir?
C) Substrat düzeyinde fosforilasyon
A) Nitrikasyon
B) Oksijensiz solunum
D) Asetil – CoA’nın oluşumu
C) Denitrikasyon
D) Fermentasyon
E) Aerobik solunum
E) Karbondioksit oluşumu
218
C) I ve II
1A
2D
3B
4D
5B
6D
7D
8D
9A
10D
11E
12D
TEST 1.
6
107
Fermentasyon
Oksijen atomları işaretlenmiş glikoz molekülünün oksijenli solunumda kullanılmasıyla oluşan aşağı-
5. Aşağıdaki gibi hazırlanan deney düzeneğinde 1. kapta fare, 2. kapta ise yeşil bitki bulunmaktadır.
BÖLÜM 1 2
daki moleküllerin hangisinde işaretli oksijene rastlanmaz?
1
2
3
A) Karbondioksit
B) Asetil CoA
4
C) Pirüvik asit
D) Sitrik asit
5
E) Su
6 Bu düzenekteki canlılar deney süresince yaşamlarını sürdürebildiklerine göre, aşağıdaki yorumlardan
7
hangisi yapılamaz?
8
A) Deney ışıklı ortamda yapılmıştır.
9
olarak gerçekleşir?
B) 1. kaptan, 2. kaba karbondioksit gazı geçmektedir.
10
A) Glikozun karbondioksit ve suya kadar parçalanması.
C) 2. kaptan, 1. kaba oksijen gazı geçmesi farenin ya-
2. Aşağıdaki olaylardan hangisi tüm canlılarda ortak
11
şamasını sağlamıştır.
B) Glikozun etil alkole kadar parçalanması.
D) 1. kaptan gelen karbondioksiti bitki solunumda kulla-
C) Glikozun pirüvata kadar yıkılması. E) İnorganik maddelerin oksitlenmesiyle enerji elde edilmesi.
12
nır.
D) İnorganik maddelerden organik madde sentezi.
E) Deney karanlıkta yapılsaydı, fare kısa sürede ölürdü.
13 14 15 16
3. Oksijenli solunum ile ATP üreten bitki hücresinde,
17
bu olayla ilgili enzimler,
18
I. Sitoplazma
19
II. Mitokondri III. Kloroplast
6. Sıvı besiyeri bulunduran bir tüp içerisine, fotosentetik
IV. Hücre zarı
ökaryot tek hücreliler ile aerob ve anaerob bakteriler birlikte ekilmiş ve tüp sadece alttan ışık alacak biçimde
A) I ve II
B) I ve IV
D) I, II ve III
C) II ve III
E) I, II ve IV
aydınlatılıp ağzı kapatılmıştır. Deney sonucunda tüpteki bakteri dağılımının aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? A)
4. Glikozu oksijenli ortamda parçalayabilen bir canlı için aşağıdakilerden hangisi kesinlikle doğrudur?
C)
A) Prokaryot bir canlıdır. B) NADH’ın yükseltgenmesini sağlar. C) Bitki hücresidir.
E)
aerob bakteriler
B)
fotosentetik tek hücreliler
anaerob bakteriler
aerob bakteriler
fotosentetik tek hücreliler
anaerob bakteriler
aerob bakteriler
D)
fotosentetik tek hücreliler
fotosentetik tek hücreliler
anaerob bakteriler
anaerob bakteriler
aerob bakteriler
BOŞALTIM SİSTEMİ
yapılarının hangilerinde bulunur?
anaerob bakteriler
D) Tek hücreli protisttir.
aerob bakteriler
E) Hayvan hücresidir.
fotosentetik tek hücreliler
219
BÖLÜM 1
Fermentasyon
7.
9. Enerji elde etmek amacıyla kullanılan organik bir bi-
Aşağıdaki düzenekte yağ oranı yüksek tohumlar çimlen-
leşiğin yapısında bulunan,
meye bırakılmıştır.
2
I. Karbon
boru
3 I
tüp
4
II. Hidrojen
II
III. Oksijen IV. Azot
5
Çimlenen tohumlar
6 7 8
civa
atomlarından hangilerinin fazla olması, oksidatif fosforilasyonla daha çok ATP sentezlenmesini sağlar?
Düzenekte; I. Tohumdaki besin miktarı gittikçe artar.
A) Yalnız I
II. Civa seviyesi I yönünde yükselir.
9
B) Yalnız II
D) III ve IV
C) Yalnız III
E) I, III ve IV
III. Tüpteki ısı miktarı artar.
10
verilenlerden hangileri gerçekleşmez?
11
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) II ve III
12
C) I ve II
10. Oksijenli solunum yapan canlılarda,
E) I, II ve III
I. Kullanılan oksijen miktarı
13
II. Metabolizma hızı
14
III. Harcanan ATP miktarı
15
IV. Mitokondri sayısı
16
verilenlerden hangileri hücresel solunum hızını doğ-
17
8. Hücre solunumunda, verilen karbondioksitin molekül
18
sayısının, alınan oksijenin molekül sayısına oranı solu-
19
rudan belirler? A) Yalnız I
num katsayısı (CO2 / O2) olarak adlandırılır. Buğday ve
B) Yalnız II
D) II ve III
C) Yalnız III
E) II, III ve IV
arpa gibi karbonhidrat içeriği bakımından zengin olan tohumlar çimlenirken solunum katsayılarının değeri yaklaşık olarak 1’dir. Susam, ayçiçeği gibi yağ içeriği bakımından zengin olan tohumlarda çimlenme sırasında solunum katsayısının değeri 1’den küçük olur.
11.
Yukarıdaki açıklamaya dayanarak solunum katsayı-
I. Glikozun yapısındaki karbon, korbondioksit içinde
sını ölçmekle tohumun,
atmosfere verilir.
BOŞALTIM SİSTEMİ
I. Solunum substratı olarak kullandığı organik molekü-
II. ETS’nin son elemanı olan oksijen, yüksek enerjili
lün niteliği
elektronları tutar.
II. Kloroplast organelinde üretilen organik maddenin ni-
III. Krebs çemberi reaksiyonları sırasında karbondioksit
celiği
oluşur.
III. Mitokondri sayısı
IV. Glikoliz ve krebste organik madde yapısındaki hidrojenler ayrılarak ETS’ye aktarılır.
özelliklerinden hangileri hakkında genel bilgi edinilebilir?
ifadelerden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I D) I ve III
220
Oksijenli solunum ile ilgili,
B) Yalnız II
C) Yalnız III
A) I ve II
D) I, II ve III
E) II ve III 1E
2C
B) II ve III
3A
4B
5D
6E
7A
8A
9B
10A
C) III ve IV
E) I, III ve IV 11E
TEST 1.
7
108
Hücresel Solunum
Ökaryot hücrelerde gerçekleşen solunum tepkimelerinde,
BÖLÜM 1
4. Oksijenli solunumda görülen, I. Glikoliz
2
I. Oksaloasetik asit
II. Krebs hazırlık
II. Asetil Co – A
3
III. ETS
III. Pirüvik asit
IV. Sitrik asit döngüsü
4
moleküllerinden hangileri sadece sitoplazmada olu-
reaksiyonlarının hangilerinde karbondioksit açığa çıkar?
5
şur? A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) II ve III
C) I ve II
A) I ve II
E) I, II ve III
B) II ve IV
D) I ve IV
C) Yalnız III
6 7
E) II, III ve IV
8 9
I. Elektronların ETS’den geçmesi II. NAD+’nin indirgenmesi
olaylarının gerçekleşme sırası aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir? B) I – III – II
D) II – III – I
I. FADH2 oluşumu
11
II. Suyun oluşumu
12
III. NADH’in yükseltgenmesi
III. Glikozun aktieştirilmesi
A) I – II – III
10
5. Oksijenli solunum basamaklarında
2. Oksijenli solunum ile ilgili,
C) II – I – III
13
olaylarının gerçekleşme sırası, aşağıdakilerin hangi-
14
sinde doğru verilmiştir? A) I – II – III
B) I – III – II
D) III – I – II
E) III – II – I
C) II – I – III
E) III – II – I
15 16 17 18
6. Aşağıda mitokondride gerçekleşen bazı tepkimeler ve3. Ökaryot bir hücrenin, oksijenli solunumunda,
19
rilmiştir.
I. Glikozun 2 ATP harcanarak aktieşmesi 6C
II. Asetil Co–A ‘nın, oksaloasetik asit ile birleşmesi 3C
IV. Sitrik asit döngüsü
Pirüvik asit
V. Suyun oluşumu
2C
I
Asetil CoA
II 4C
reaksiyonlarından hangileri sitoplazmada, hangileri
I ve II ile gösterilen olaylarla ilgili aşağıda verilen bil-
mitokondride gerçekleşir?
gilerden hangisi yanlıştır?
Sitoplazmada
Mitokondride
A) Her iki olayda da karbondioksit çıkışı gözlenir.
gerçekleşenler ______________
gerçekleşenler ______________
B) II. olayda FAD koenzimi kullanılır.
A)
IV - V
I - II -III
B)
II - IV - V
I - III
C)
I - III - V
II - IV
D) Her iki olayda da NAD+ indirgenir.
D)
I - III
II - IV - V
E) İnsan hücrelerinde gerçekleşen her iki olay için de
E)
II - III - V
I - IV
C) I. olayda substrat düzeyinde fosforilasyon gerçekleşir.
BOŞALTIM SİSTEMİ
III. Pirüvik asit oluşumu
ortamda oksijen olması gerekir.
221
BÖLÜM 1 2
Hücresel Solunum
7.
10. Glikozun oksijenli solunumda yıkımı sırasında,
Oksijenli solunum sırasında meydana gelen aşağıdaki moleküllerden hangisi mitokondride oluşmaz?
I. Glikoliz
A) Asetil CoA
II. Krebs devri
3
B) Sitrik asit
III. E. T. S.
4
C) Karbondioksit
evrelerinin hangilerinde ATP ve H2O oluşur?
D) FADH2
A) Yalnız I
5
E) ADP
B) Yalnız II
D) I ve II
6
C) Yalnız III
E) II ve III
7 8 9
11. Aerobik solunum ve fermentasyonda karbonhidrat-
8. Aşağıdakilerden hangisi oksijensiz solunum ve ok-
ların parçalanması hangi basamağa kadar ortak devam eder?
sijenli solunumda ortak değildir?
10
A) NAD+’ın indirgenmesi
A) Glikoliz sonu
11
B) Pirüvik asit oluşumu
12
C) Aynı maddenin son elektron alıcı olması
13
B) Krebs döngüsü başlangıcı C) NADH yükseltgenmesi
D) ETS’nin kullanılması
D) FADH2 oluşumu
E) ATP üretimi
E) H 2O oluşumu
14 15 16 17 18 19
12. Şemada, oksijenli solunumun krebs devri reaksiyonları
9. Aşağıdaki grakte, kas hücrelerinde üretilen Asetil Co–A
gösterilmiştir.
miktarının zamana bağlı değişimi gösterilmiştir. 2Asetil-CoA (2C)
Üretilen Asetil CoA miktar›
2Sitrik asit(6C) 2Okzaloasetik asit(4C) 4CO 2 2NADH 2(4C)
t1
t2
t3
t4
2(4C)
4NADH
t(Zaman)
2ADP 2ATP
2FADH 2
Grakle ilgili, Bu olaylarla ilgili,
BOŞALTIM SİSTEMİ
I. t3 – t4 aralığında açığa çıkan ısı miktarı, t1 – t2 aralığında açığa çıkan ısı miktarına eşittir
II. Okzaloasetik asit döngünün devamını sağlar.
ğından fazladır
III. Hidrojenlerin koparıldığı her basamakta karbondioksit de ayrılır.
III. t1 – t2 aralığında hücre sadece laktik asit fermentas-
IV. Substrat düzeyinde fosforilasyon gerçekleşir.
yonu yapmıştır
verilenlerden hangileri söylenebilir?
ifadelerinden hangileri yanlıştır? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve III
222
I. Sitrik asit, hidrojen kaybederek yükseltgenir.
II. t2 – t3 aralığında, tüketilen glikoz miktarı, t1 – t2 aralı-
C) Yalnız III
A) I ve II
E) I, II ve III
1B
2E
3D
B) II ve III
D) I, II ve IV 4B
5B
6C
7E
8C
9D
10C
11A
C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV 12D
TEST 1.
8
109
Hücresel Solunum
Geviş getiren hayvanların işkembesinde bulunan selüloz sindiren metanojen arkeler, oksijensiz solunum ya-
3. Bir tohumun çimlenmesi sırasında gerçekleşen olaylar gösterilmiştir.
BÖLÜM 1 2
parlar. Son elektron alıcı olarak karbondioksit kullanıp metan gazı oluştururlar. Bunların zamana bağlı ATP
3
niş asta
miktarının değişimi grakte verilmiştir.
4 glikoz
ATP miktarı
5 pi rüvat
6
N
krebs
X
7 t2
t3
t4
t5
Zaman
8
Çenek
9
(N: Hücredeki normal ATP düzeyi) “X” ile gösterilen yere aşağıdakilerden hangisi ge-
Buna göre, I. t2 aralığında, karbondioksit tüketimleri t1’den azdır. II. t3 ve t 4 aralıklarında metan üretimleri t5’ten fazladır. III. t1 ve t5 zaman aralıklarında hücrede metabolizma
11 A) Karbondioksit
B) ATP
D) FADH2
C) NADH
12
E) Oksijen
13
hızı sıfırdır.
14
yorumlarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) II ve III
15
C) I ve II
16
E) I, II ve III
4. Solunum sırasında üretilen karbondioksit miktarının, tüketilen oksijen miktarına oranına “solunum katsayısı” denir. (CO2 / O2 = Solunum katsayısı)
2. X, Y ve Z hücrelerinin bazı özellikleri verilmiştir. Hücre X Y Z
Protein sentezi
Çekirdek zarı
Oksijenli solunum
+ + +
— + —
+ + —
Bu hücrelerle ilgili aşağıda verilenlerden hangisi doğru değildir? (+: görülür, –: görülmez) A) X hücresi oksidatif fosforilasyon tepkimelerini mitokondride yapar. B) X, Y ve Z hücrelerinde ribozom vardır. C) Üç hücrede de substrat düzeyinde fosforilasyon görülür. D) Z’de ETS elemanları bulunabilir. E) Hem X hem de Z’nin sitoplazmasında glikojen bulunabilir.
10
lemez?
17 18 19
I Keten tohumları
II Fasulye tohumları
III Buğday tohumları
Yukarıdaki kaplardan, birincisine çimlenmekte olan keten, ikincisine fasulye ve üçüncüsüne buğday tohumları konulup her üçü de renkli sıvı içeren manometrelere bağlanıyor. Başlangıçta iki kolu eşit seviyede olan manometrelerdeki civa seviyeleri bir süre sonra şekildeki gibi değişiklik gösteriyor. Bu durumda keten, fasulye ve buğday tohumlarının solunum katsayılarının doğru sıralanışı aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir? A) II > I > III
B) II > III > I
D) I > II > III
BOŞALTIM SİSTEMİ
t1
ETS
C) I = II = III
E) III > II > I
223
BÖLÜM 1
Hücresel Solunum
5. Canlılarda görülen bazı reaksiyonlar aşağıda özetlen-
7.
miştir.
Aerobik solunumda 1 molekül aktif glikoz için elde edilen değerler aşağıda verilmektedir.
2 Glikoz
3 2 ATP + 2 NAD
4
3C
NADH
6
4 ATP 2 NADH
CO2
Pirüvat
5 NAD
Asetil-CoA Krebs
NADH
O2 yoksa
NAD
+
Laktik asit
ETS E til alkol
8 9
2
—
—
ETS
28
—
12
Üretilen ATP Tüketilen ATP
H2O
Üretilen su
Glikoliz
4
2
—
Krebs
2
—
—
ETS
28
—
12
Buna göre,
B) Oksijenin olmadığı ortamlarda pirüvattan sonraki re-
I. Aktieştirme olayı, üretilen su miktarını etkilemez. II. Glikozun aktieştirilmesi için ATP tüketilir.
C) O2’li ve O2’siz gerçekleşen bu reaksiyonlar tamam-
III. Glikozun aktieştirilmesi, üretilen ATP sayısını azal-
landığında ortam pH’si azalır.
tır.
D) Laktik asit, glikozun yarısı kadar karbon taşır.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
E) Alkol fermentasyonunda diğer fermentasyon çeşi-
16
Krebs
ATP
aksiyonlarda enerji üretilmez.
15
—
edilen değerler ise aşağıda gösterilmiştir.
değildir.
14
—
Aerobik solunumda 1 mol aktieşmemiş glikoz için elde
A) Glikozdan pirüvat oluşumu oksijen varlığına bağlı
13
4
CO2
10
12
Glikoliz
ATP
emaya göre, aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
11
Üretilen su
NADH
CO2
+
7
Üretilen ATP Tüketilen ATP
O2 varsa
6C
dinden daha çok enerji üretilir.
A) Yalnız II
17
B) Yalnız III
D) II ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
18 19
6. Oksijenli solunumda elektronların ETS üzerinden oksijene doğru taşınması sırasında elektronların enerji düzeyindeki değişim, aşağıdaki graklerden hangisinde doğru verilmiştir? A)
B)
Enerji düzeyi
Enerji düzeyi
BOŞALTIM SİSTEMİ
zaman
C)
zaman
D)
Enerji düzeyi
8. Çimlenmekte olan bir tohumun embriyo hücreleri
Enerji düzeyi
için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Bölünme yeteneğinde olan hücrelerdir.
zaman
E)
B) Ortamdan aldıkları oksijeni suya çevirirler.
zaman
C) Diploit kromozom içerirler.
Enerji düzeyi
D) Fotolizi kloroplastın granasında gerçekleştirirler. E) Aerobik solunumda kullandıkları glikozun karbonunu karbondioksit şeklinde ortama verirler.
zaman
224
1C
2A
3E
4B
5E
6A
7C
8D
TEST 1.
9
110
Hücresel Solunum
Aşağıdaki grakte bir aerop bir bakteride zamana bağlı ATP üretim miktarının değişimi verilmiştir.
BÖLÜM
3. Aerob tek hücreli bir mantar popülasyonunun belli bir
1
zaman aralığında oksijen tüketimi grakteki gibi olmuş-
2
tur. Üretilen ATP miktarı
3 O2 tüketimi
4 N
5 6 t1
t2
t3
t4
Zaman
t5
k
(N: Hücredeki normal ATP üretim düzeyi)
l
m
n
p
Zaman
r
7 8
Bu mantar popülasyonuyla ilgili,
ATP üretim miktarının değişimiyle ilgili, I. t2 sonunda bakteri endospor halinde olabilir.
9
I. “n” deki karbondioksit üretimi “p”den fazladır. II. “I” deki su üretimi “m” den fazladır.
10
III. “r” deki glikoz tüketimi “p” den azdır.
11
III. t1 ve t5 zaman aralıklarında hücrede metabolizma durmuştur.
IV. “m” de mantarlardan yayılan ısı “p” de yayılan ısıya
12
açıklamalardan hangileri doğrudur?
V. “k” daki ADP tüketimi en azdır.
13
ifadelerinden hangileri söylenemez?
14
II. t3 ve t4 aralıklarında oksijen tüketimi normalden fazladır.
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) II ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
eşittir.
A) Yalnız V
B) I ve IV
D) IV ve V
C) II ve V
E) I, II, IV ve V
15 16 17 18
2. Aşağıda bir bitki kökünün numaralı kısımlarının tükettiği
19
oksijen miktarları gösterilmiştir. Al›nan O2 miktar›
5 4 3 2 1
1
2
3
4
5
Kökün K›s›mlar›
I. Glikoz ––––→ Pirüvat
I. Kök ucu hücrelerinin enerji ihtiyacı fazladır. II. Kök ucundan uzaklaştıkça solunum hızı düşer. III. 1. kısmın metabolizma hızı 2. kısımdan yüksektir. yorumlarından hangileri yapılabilir? (Meristem hücreler kök ucunda bulunur.) A) Yalnız I D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
II. Pirüvat ––––→ Asetil CoA III. 2H + 1/2 O2 ––––→ H2O tepkimelerinden hangileri sırasında NAD+ koenzimi indirgenir? A) Yalnız II D) II ve III
B) Yalnız III
BOŞALTIM SİSTEMİ
4. Oksijenli solunumda, Şekil ve grak incelendiğinde,
C) I ve II
E) I, II ve III
225
BÖLÜM 1 2 3
Hücresel Solunum
5. Aşağıdaki grakte oksijenli solunum basamaklarında
7.
Bir glikozun oksijenli solunumda kullanılması sırasında
üretilen ATP, karbondioksit ve su miktarı ile ortamdaki
üç ayrı basamakta üretilen ATP miktarları grakte gös-
oksijen miktarının değişimi gösterilmiştir.
terilmiştir.
Miktar
Basamaklar
4
ATP
ETS
O2
5
Krebs
CO2
6 7
Glikoliz
H2O
Glikoliz
Krebs
2
Basamaklar
ETS
4
Üretilen ATP miktarı
28
8 Grağe göre;
Grağe göre,
9 10 11
I. Oksijen ETS reaksiyonlarında kullanılır.
I. En çok ATP üretimi ETS reaksiyonlarında olur.
II. Reaksiyonlarda kullanılan oksijen karbondioksidin
II. ETS reaksiyonları sonucunda su oluşur.
yapısına katılır.
III. Her basamakta ATP tüketimi olmuştur.
III. Her basamakta su oluşur.
12 13 14 15
IV. Glikoliz ve krebste üretilen ATP’ler substrat düzeyde
IV. Her basamakta ATP üretilir.
fosforilasyonla üretilmiştir.
yorumlarından hangileri yapılamaz? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) III ve IV
yorumlarından hangileri yapılabilir? C) II ve III
A) Yalnız I
E) II, III ve IV
B) II ve III
D) III ve IV
C) I ve IV
E) I, II, III ve IV
16 17 18 19
6. Aşağıdaki grakte iki farklı bakteri türünün oksijen miktarına bağlı birey sayısının değişimi verilmiştir. Bakteri sayısı
8. Canlılardaki bazı olaylar aşağıda özetlenmiştir. Işık
Y bakterisi
CO2 + H 2 O I Glikoz
X bakterisi
2 Pirüvat (O 2 yoksa)
Oksijen miktarı
Bu sayısal değişime bağlı,
Laktik asit
II
O2 varsa
Etil alkol
2 Asetil CoA
Krebs
CO 2
BOŞALTIM SİSTEMİ
I. X bakterisi zorunlu anaerb olabilir. ETS
II. Y bakterisi enerji elde ederken son elektron alıcı olarak organik bir madde kullanmaz.
H2O,
III. Y bakterisi enerji elde ederken son elektron alıcısı Numaralı olaylar sonucunda oluşan son ürünlerdeki
olarak CO 2 kullanıp metan gazı oluşturur.
enerji miktarının çoktan aza doğru sıralaması aşağı-
yorumlarından hangileri yapılamaz? A) Yalnız I D) I ve III
226
III
B) Yalnız III
dakilerden hangisinde verilmiştir? C) I ve II
A) I – II – III
E) II ve III
1C
B) I – III – II
D) III – I – II 2E
3D
4C
5C
6B
7A
8A
C) II – I – III
E) III – II – I
TEST 1.
10
111
Hücresel Solunum
Mitokondrideki kemiozmotik hipoteze göre, I. H + ların dış zar ile iç zar arasına pompalanır. II. H + lar oksijen ile birleşip su oluşturur. III. Elektronlar ETS’den geçerken açığa çıkardığı ener-
4. Bitkiler ve bazı hayvanların yaşadığı kapalı bir ortamda oksijen miktarının sabit kalmasını,
2 3
II. Ortamın karanlık olması III. Mitokondri etkinliğinin kloroplast etkinliğinden daha fazla olması
olaylarından hangileri gerçekleşir?
IV. Oksijen tüketiminin, karbondioksit tüketiminden fazla olması
B) I ve II
D) II ve III
C) I ve III
verilenlerden hangileri sağlar?
E) I, II ve III
1
I. Ortamda solunum ve fotosentezin eşit gerçekleşmesi
jiyle doğrudan ATP sentezlenir.
A) Yalnız III
BÖLÜM
A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) II ve III
C) Yalnız IV
E) II, III ve IV
4 5 6 7 8 9
2. Üç farklı bitki tohumu ile aşağıdaki deney düzenekleri hazırlanmıştır.
10
5. Uzun süre karanlıkta bekletilen bir bitkinin, ortamın oksijen yüzdesine bağlı olarak solunum hızındaki değişimi grakte gösterilmiştir.
I
II
III
11 12 13
Solunum hızı
14 5 gr çimlenen ceviz tohumu
5 gr çimlenen fasulye tohumu
5 gr çimlenen buğday tohumu
15 16 1
Deneyde bu bitki tohumları ile ilgili aşağıdakilerden
3
5
7
9
11
Ortamın oksijen yüzdesi
13
hangisi söylenemez? A) I. tohumda CO2 / O2 < 1’dir. B) Tohumların metabolizma hızları farklıdır. C) II. tohumda CO2 / O2 > 1’dir.
17 18
Grakte %13 oksijeni olan ortamda oksijen yüzdesinin en az hangi değere kadar düşmesi solunum
19
hızında bir değişim oluşturmaz? A) 3
B) 5
C) 7
D) 9
E) 11
D) Tohumların kullandıkları oksijen miktarı eşittir. E) III. tohumda CO2 / O2 = 1’dir.
6. Aerobik solunumda enerji açığa çıkmasına, 3. Mitokondrinin krista ve matriksinde gerçekleşen olaylarla ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? A) Matrikste FAD ‘ ın indirgenmesi gerçekleşir. B) Kristada ETS elemanları vardır. C) Matrikste pirüvat oluşur. D) Kristada oksidatif fosforilasyon gerçekleşir. E) Matrikste enzimler kullanılır.
bağlanması II. Şekerdeki karbon ve oksijenin birleşerek karbondioksiti oluşturması III. Şekerdeki karbon ile havadan alınan oksijenin birleşmesi tepkimelerinden hangileri neden olur? A) Yalnız I D) I ve III
B) Yalnız II
BOŞALTIM SİSTEMİ
I. Şekerdeki hidrojenlerin uzaklaştırılarak oksijene
C) Yalnız III
E) II ve III
227
BÖLÜM 1 2
Hücresel Solunum
7.
10. Bir deney ortamında, oksijen konsantrasyonunun buğ-
İçerisinde besin çözeltisi bulunan kapalı bir deney kabına, aerobik bakteriler ekleniyor. Deney kabına bir yönden hava verilirken, içerisinde KOH çözeltisi bulunan başka bir deney kabı, düzeneğe bir boru ile bağlanıyor.
day ve çeltik bitkilerinde fermentasyon ile aerobik solunum üzerine etkileri, grakte gösterilmiştir.
Fermantasyonda çıkarlan CO2 (cm 3)
Hava
4 5
KOH
Termometre
II
6
Aerobik bakteri
7
Besin çözeltisi
I
8 9
Bir süre sonra, deney düzeneğinde aşağıdakilerden hangisi gerçekleşmez?
160
Çeltikte fermantasyon Buğdayda 120 solunum 80 Çeltikte solunum
40 0
Aerobik solunumda tüketilen oksijen yü zdesi
3
21
Ortamdaki oksijen (yüzde)
Buğdayda fermantasyon
10 A) I. kapta oksijen miktarının artması
Bu grakteki verilerden, aşağıdaki sonuçların han-
11
B) Bakteri sayısında bir miktar artış olması
gisine ulaşılamaz?
12
C) Besin miktarının azalması A) Ortamdaki oksijen konsantrasyonu azalırken fer-
D) II. tüpte çökelti oluşması
13
mentasyon hızlanmakta, oksijen konsantrasyonu
E) Termometrede ısı göstergesinin yükselmesi
artarken oksijenli solunum hızlanmaktadır.
14
B) Aynı koşullarda, çeltikteki fermentasyon hızı buğ-
15
daydan yüksek, oksijenli solunum hızı ise buğdayda çeltikten daha yüksektir.
16
C) Oksijen konsantrasyonunun aerobik solunum ve fer-
17 18 19
8. Aşağıdakilerden hangisi oksijenli solunumda ETS
mentasyon hızı üzerine etkisi, bitkinin türüne göre
tepkimelerinin ortak özelliği değildir?
değişir. D) Fermentasyon hızı maksimumken oksijenli solunum
A) Oksijenin suya dönüşmesi
hızı sıfır, oksijenli solunum hızı maksimum iken fer-
B) CO2 açığa çıkması
mentasyon hızı sıfırdır.
C) NADH’dan elektron alınması
E) Hem çeltikte hem de buğdayda, ortamda oksijen
D) ‹ndirgenme ve yükseltgenme tepkimelerinin görül-
% 21’den az olduğunda fermentasyon hızı sıfır olur.
mesi E) Oksidatif fosforilasyonla enerji üretilmesi
BOŞALTIM SİSTEMİ
11.
Canlılarda farklı solunum çeşitleri görülmesinin te-
mel nedeni, I. Hücre organellerinin çeşitliliği II. Farklı genetik şifrelere sahip olma
9. Bir bitkinin kloroplastlı hücrelerinde aşağıdaki olay-
III. Ortamda yeterli oksijen bulunmaması
lardan hangisi sürekli meydana gelmez?
ifadelerden hangilerinde doğru verilmiştir?
A) Oksijen kullanımı
B) ATP sentezi
C) Karbondioksit tüketimi
D) Glikoz kullanımı
A) Yalnız I D) II ve III
E) Su kullanımı
228
1B
2D
B) Yalnız II
3C
4A
5C
6A
7A
8B
9C
10E
C) I ve II
E) I, II ve III 11B
KARMA TEST 1.
1
112
Fotosentez - Fermentasyon - Hücresel Solunum
Çimlenmekte olan bir tohumun embriyo hücreleri
BÖLÜM 1
4. Ökaryot hücrelerde,
için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
2 Güneş ışığı –––––––––––→ Klorol
A) Bölünme yeteneğinde olan hücrelerdir.
6CO2 + 6H2O
B) Ortamdan aldıkları oksijeni suya çevirirler.
C6H12O6 + 6O2
–––––→
C6H12O6 + 6O2
6CO2 + 6H2O + 32 ATP + Isı
3 4
C) Diploit kromozom içerirler. D) Aerobik solunumda kullandıkları glikozun karbonunu karbondioksit şeklinde ortama verirler. E) Fotolizi kloroplastın granasında gerçekleştirirler.
reaksiyonlarının gerçekleştiği organellerle ilgili,
5
I. Sitrik asit oluşumu
6
II. Protein sentezini gerçekleştirme
7
III. Replikasyonu gerçekleştirme
8
IV. Karbondioksitin indirgenmesi
2. Aşağıda ökaryot bir hücrede gerçekleşen oksijenli solu-
V. Fosforilasyon ve defosforilasyon gerçekleştirme
9
olaylarından hangileri ortak değildir?
10
A) I ve IV
11
num reaksiyonlarına ait bazı basamaklar verilmiştir.
B) II ve V
D) II, III ve V
C) I, IV ve V
E) III, IV ve V
12
Oksijenli solunumda,
13
I. Fosfogliser aldehit oluşumu II. Karbondioksit oluşumu
14
III. Sitrik asit oluşumu
15
IV. Pirüvat oluşumu V. Asetil-CoA oluşumu
16
olaylarının gerçekleşme sırası aşağıdakilerden han-
17
5. Aşağıdaki tabloda 3 farklı canlı türünün enerji üretimleri-
gisinde verilmiştir? A) I – IV – II – III – V
B) II – I – IV – V – III
C) III – IV – I – II – V
D) IV – II – I – III – V
E) I – IV – II – V – III
18
ne ait bazı özellikler verilmiştir.
19 Özellik Canlı
FAD CO2 NADH kullanımı çıkışı yükseltgenmesi
A
+
+
+
B
–
+
+
C
–
–
+
(+) → var, (–) $ yok
3. Oksidatif fosforilasyonda ve fotofosforilasyonda görev alan E.T.S elemanları,
Bu canlılarla ilgili, A > B = C şeklindedir.
I. Molekül ağırlıklarına II. Molekül büyüklüklerine
II. A canlısının mitokondrisi vardır.
III. Elektron çekim güçlerine
III. C canlısı enerji üretiminde elektron taşıma sistemi kullanmaz.
faktörlerinden hangilerine göre sıralanır? A) Yalnız I D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
ifadelerinden hangilerinin doğruluğu kesin değildir? A) Yalnız I D) I ve III
B) Yalnız II
KARMA TEST
I. Aynı miktardaki glikozdan ürettikleri enerji
C) Yalnız III
E) I, II ve III
229
BÖLÜM 1
KARMA TEST (Fotosentez - Fermentasyon - Hücresel Solunum) 6. Aşağıdaki tabloda, insan kas hücrelerinde gerçekleşen
8. Bir bitkinin bulunduğu kapalı bir ortamdaki gaz değişimi
laktik asit fermentasyonu ve oksijenli solunumun bazı
2
özellikleri karşılaştırılmıştır.
3
Sütun no
1 2
Üretilen ATP
3
7
Son ürünün molekül özelliği
8
4
Son ürünün hücre zarından geçebilme özelliği
5
Oksijenli
Laktik asit
solunum
fermentasyonu
O2
Sitoplazma + Sitoplazma Mitokondri
Gerçekleştiği yer
5 6
Miktar
Özellik
4
grakte verilmiştir.
Çok
Az
İnorganik
Organik
Var
Yok
Var
Yok
+
FAD kullanımı
CO2 t1
t1’de NADH’dan ETS’ye e aktarıldıktan sonraki süreçte, I. Karbondioksit II. ATP
9
III. Su
Tablodaki hangi sütunda verilen özellik doğru değil-
10
t2’de NADP+’nin redüklendiği kademelerde,
dir?
11
Zaman
t2
A) 1
B) 2
C) 3
D) 4
IV. ATP
E) 5
12
V. Oksijen
13
VI. Glikoz moleküllerinden hangileri oluşur?
14
t1
t2
–––––––––––
15 A)
–––––––––––
II ve III
IV ve V
16
B)
I, II ve III
IV, V ve VI
17
C)
Yalnız II
Yalnız IV
D)
Yalnız I
Yalnız V
E)
Yalnız I
Yalnız VI
18 19
7.
Aşağıda omurgalı bir canlının iskelet kas hücrelerinde gerçekleşen fermentasyon ve solunum tepkimelerinin bazı basamakları gösterilmiştir. Glikoz A Pirüvik asit B 2 Laktik asit
9. Aşağıda üç değişik hücrede gerçekleşen üç değişik me-
C
tabolik olay graklerle gösterilmiştir.
2 Asetil CoA D
Amino asit
Glikojen
CO2
Krebs döngüsü
KARMA TEST
Tepkimelerle ilgili aşağıda verilenlerden hangisi doğrudur?
I. Hücre
Protein II. Hücre
Glikoz III. Hücre
A) B olayında A’da üretilen ATP tüketilir. B) B olayı gerçekleşirken karbondioksit açığa çıkar.
Hangi hücredeki olayda mitokondride sentezlenen
C) D olayı gerçekleşirken oksijen tüketilir.
ATP’nin kullanımı olmaz?
D) B olayı tersinir gerçekleşebilir.
A) Yalnız I
E) C olayı gerçekleşirken su açığa çıkar.
230
Glikoz
1E
2E
B) Yalnız II
D) Yalnız III 3C
4A
5B
6D
7D
8A
9E
E) I ve III
C) I ve II
KARMA TEST 1.
2
Fotosentez - Fermentasyon - Hücresel Solunum
Aşağıda K, L, M ve N hücrelerinde oluşan dört madde
O2 Besin
K
L
CO2
M
H2O
III.
IV.
BÖLÜM 1 2 3
I.
CO2
CO2
Enzim
II.
O2
4 5
Zaman
O2
6 Grakte belirtilen değişimin gözlendiği bir hücrede,
N
CO2
Miktar
CO2
NH3 O2
3. Ökaryot bir hücrede gerçekleşen reaksiyondaki oksijen, karbondioksit ve enzim miktarı grakte verilmiştir.
numaralandırılmıştır. Besin
113
HNO2
7
I. NAD+’ın indirgenmesi
8
II. H2O oluşumu
9
III. Habitattan amino asit alma H2O
10
IV. Habitattan glikoz alma
Numaralı maddelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) I, oksijen ile besinden ayrılan hidrojenlerin birleşme-
olaylarından hangileri kesinlikle gerçekleşir?
11
A) I ve II
12
B) I ve III
D) III ve IV
C) II ve III
E) I, II ve IV
si sonucu oluşur.
13 14
B) II, organik bir madde olabilir.
15
C) III’ün içindeki oksijen sudan gelmektedir.
16
D) IV’ün oluşumunu sağlayan hücre prokaryottur.
17
E) Numaralı maddelerdeki enerji miktarı,
18
II < III = IV şeklinde olabilir.
4. Canlılarda gerçekleşen bazı reaksiyonlar şunlardır,
19
A: Glikoz → Laktik asit + ATP B: Glikoz + O2 → CO2 + H2O + ATP Aşağıda bitkilerin bazı özellikleri verilmiştir.
C: CO2 + H2S → Glikoz + S Verilen reaksiyonlarla ilgili,
I. Işıklı tepkimeleri gerçekleştirme II. Selüloz sentezleme
I. A ve B reaksiyonları aynı hücrede gerçekleşebilir.
III. Substrat düzeyinde ve oksidatif fosforilasyonla ATP
II. B’deki reaksiyon mitokondri organeli olan her hücre
üretme
tarafından gerçekleştirilir.
IV. Klorol sentezi yapma
III. C’deki reaksiyon tüm ototrof bakteriler tarafından
Bu özelliklerden hangileri, tüm organik madde ge-
gerçekleştirilir.
reksinimini başka bir bitkiden karşılayan bitkiler için
IV. A ve C reaksiyonları aynı hücrede gerçekleşebilir.
doğrudur?
ifadelerinden hangileri yanlış olur?
A) Yalnız II D) II ve III
B) Yalnız III
C) I ve III
E) I, II, III ve IV
A) Yalnız I
B) III ve IV
D) II, III ve IV
KARMA TEST
2.
C) I, II ve III
E) I, III ve IV
231
BÖLÜM 1
KARMA TEST (Fotosentez - Fermentasyon - Hücresel Solunum) 5. Radyoaktif karbonlu karbondioksit içeren ortamda
8. Üç farklı bakteri türünün tüplerde ürediği bölgeler şekil-
bulunan bir bitkide, bir süre sonra,
deki gibidir.
2 • Stoma hücrelerindeki nişastada
I
3
• Tohumundaki yağ moleküllerinde
4
• Köklerindeki amino asit moleküllerinde
II Pamuk
Pamuk
radyoaktiik saptandığına göre, bu durumları açık-
5
layan en kapsamlı ifade aşağıdakilerden hangisinde
6
K
verilmiştir?
L
III Pamuk
7 A) Bütün organik bileşiklerin yapısında hidrojen bulunur.
8
B) Bitkideki organik bileşikler fotosentez ürünüdür.
9
M
C) Bütün organik bileşiklerin yapısında oksijen bulunur.
10
D) Azotlu organik bileşikler kökte sentezlenir.
11
Bu bakteri türleri;
E) Bitkinin bütün organları gerektiğinde karbondioksit
I. K türü, oksijenli
kullanabilir.
12
II. L türü, oksjiensiz
13
III. M türü, hem oksijenli hem de oksijensiz
14
ortamlarından hangilerinde üreyebilir?
15
6. Bitki ve hayvan hücrelerinde,
A) Yalnız I
I. Atmosferdeki oksijeni suya dönüştürme
16
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
II. E.T.S. kullanma
17
III. Suyun hidrojenini inorganik karbonla birleştirerek glikozun yapısına katılma
18
olaylarından hangileri ortak olarak gerçekleşir?
19
A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) I ve III
C) I ve II
9. Y ve Z canlılarının fermentasyon ve solunum reaksi-
E) I, II ve III
yonları sonucu oluşturdukları ürünler aşağıda verilmiştir.
7.
Fotosentez, fermentasyon ve solunum olaylarında,
KARMA TEST
Etil alkol + CO2
– Z türü : Glikoz
CO 2 + H2O
I. ATP harcanması.
Y ve Z canlılarında gerçekleşen bu tepkimelerin tü-
II. H+’lerin nükleotid yapıdaki koenzimler tarafından tu-
müyle ilgili,
tulması.
I. Üretilen karbondioksit miktarı aynıdır.
III. ETS’nin görev yapması.
II. Bu tepkimelerde tüketilen ATP miktarı aynıdır.
IV. ‹norganik mülekülün yapısında bulunan oksijenin or-
III. Son ürünlerin enerji düzeyleri farklıdır.
ganik molekülün yapısına katılması.
ifadelerinden hangileri doğru olur?
verilenlerden hangileri ortaktır? A) Yalnız I D) II ve III
232
– Y türü : Glikoz
B) I ve II
A) Yalnız I
C) I ve IV
D) II ve III
E) III ve IV
1C
B) Yalnız II
2D
3A
4B
5B
6C
7B
8E
9D
C) Yalnız III
E) I, II ve III
KARMA TEST 1.
3
114
Fotosentez - Fermentasyon - Hücresel Solunum
Fermentasyon, solunum ve fotosentez reaksiyonlarında gerçekleşen ortak olay aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
BÖLÜM 1
4. Aşağıdaki düzenekte;
A) Pirüvik asidin oluşması
X petri kabında: Organik besin maddeleri, su, mineraller ve fakültatif bakteriler (Hem oksijenli hem fermentasyon yapan)
3
B) Enzimlerin kullanılması
Y petri kabında: Algler
4
C) Karbondioksitin indirgenmesi
bulunmaktadır.
2
5
D) Su miktarının artması
Işık
E) NAD+ ve NADP+’nin birlikte kullanılması
6 7 X
cam fanus
Y
8 KOH
9
Petri kabı
2. Aşağıda verilenlerin tümünün gerçekleştiği bir olay vardır.
Petri kaplarındaki canlı sayıları graklerle gösterilmiştir.
10 11
Fakültatif bakteri sayısı
Alg sayısı
– ATP sentezi
12
– Özümleme
13
– Karbondioksit kullanımı t
– Su kullanımı
t
15
Graklerle ilgili,
Bu olay aşağıdakilerden hangisidir? A) Fermentasyon
B) Solunum
C) Fotosentez
D) Protein sentezi
14
I. Fakültatif bakterilerin bir süre sonra azalmasının nedeni oksijen yetersizliğidir
16 17
II. Algin fotosentez yapması için karbondioksit gerekli-
E) Anaerobik solunum
18
dir III. Fakültatif bakterilerin bir süre sonra azalmasının ne-
19
deni besin yetersizliği olabilir IV. Fakültatif bakterilerin artması alglerin azalmasına neden olur
3. Yapısında ağır oksijen atomu bulunan bir karbon di-
yorumlarından hangileri yapılabilir? A) I ve III
oksit molekülüyle ilgili, I. Fotosentezde kullanıldığında ağır oksijen serbest
B) II ve III
D) I, II ve IV
C) III ve IV
E) II, III ve IV
hale geçer. kullanılması sonucunda oluşur. III. Fotosentezde kullanıldığında ağır oksijen taşıyan glikoz molekülü oluşur. IV. Solunumda ağır oksijen molekülünün kullanılması
5. Ökaryot hücre yapılı ototrof ve heterotroarda, I. NAD+ II. NADP+ III. FAD moleküllerinden hangileri ortak olarak indirgenir ve
sonucunda oluşur. açıklamalardan hangileri doğru değildir?
yükseltgenir?
A) I ve II
A) Yalnız I
D) III ve IV
B) II ve III E) I ve III
C) I ve IV
D) I ve III
B) Yalnız III
KARMA TEST
II. Solunumda ağır oksijen taşıyan glikoz molekülünün
C) I ve II
E) I, II ve III
233
BÖLÜM 1
KARMA TEST (Fotosentez - Fermentasyon - Hücresel Solunum) 6. Bir petri kabının içindeki besiyerinin yarısına aerobik, di-
8. Kapalı bir düzeneğin b bölgesine radyoaktif oksijen ) ile radyoaktif karbondioksit (C14O2) veriliyor. (O18 2
ğer yarısına alkol fermentasyonu yapan bakteriler ekilip ağzı hava almayacak şekilde kapatılmıştır.
2 3
Miktar
d
Y
X
1
4
Çimlenmekte olan buğday tohumları
3
5 2
6
b
a
c Işık
Zaman
7 8
X ve Y grakleri ortamdaki bakteri popülasyonundaki
9
değişmeleri, 1, 2 ve 3 grakleri ise oksijen, su ve etil alkol miktarlarındaki değişiklikleri göstermektedir.
Ortam şartlarının üç canlı için de optimum olduğu
10
bilindiğine göre,
X, Y ve 1, 2, 3 ile ifade edilen değişiklikler hangi graklerle gösterilmiştir?
11
I. C14O2, c yönünde ilerleyerek bitki tarafından kullanı-
Aerobik Anaerobik bakteri bakteri popülasyonu ________ popülasyonu ________
12 13
O 2 miktarı
H O 2 miktarı
Etil alkol miktarı
X
Y
2
1
3
B)
X
Y
1
2
3
15
C)
Y
X
3
2
1
16
D)
Y
X
2
1
3
E)
X
Y
1
3
2
17
lır ve işaretli oksijen içeren organik besinler üretilir. II. O18 , d yönünde ilerleyerek çimlenen buğday tohum2
_____ _____ ______
A)
14
Yeşil bitki
Canlı örümcek
ları tarafından kullanılır ve işaretli oksijen içeren su oluşturulur. III. O18 , a yönünde ilerleyerek örümcek tarafından kul2 lanılır ve işaretli oksijen içeren karbondioksit oluşturulur. ifadelerden hangileri doğrudur?
18 A) Yalnız I
19
B) Yalnız II
D) I ve II
7.
C) Yalnız III
E) II ve III
Doğadaki karbon döngüsü sırasında gerçekleşen, I. Fotosentez II. Solunum III. Yanma IV. Kemosentez
9. Tüm canlılarda,
olaylarından atmosferdeki karbondioksiti artıranlar ve azaltanlar aşağıdakilerin hangisinde doğru veril-
I. Substrat düzeyinde fosforilasyon
KARMA TEST
miştir?
234
II. Hücre dışı sindirim III. Karbondioksit özümlemesi
Artıranlar
Azaltanlar
A)
II ve III
I ve IV
IV. E.T.S.’ye sahip olma
B)
II ve IV
I ve III
V. Karbondioksit tüketme
C)
III ve IV
I ve II
özelliklerinden hangileri ortaktır?
D)
I ve IV
II ve III
A) Yalnız I
E)
I ve II
III ve IV 1B
B) I ve III
D) I, IV ve V 2C
3C
4B
5D
6A
7A
8B
9A
C) II, III ve IV
E) II, III, IV ve V
KARMA TEST 1.
4
Fotosentez - Fermentasyon - Hücresel Solunum
115
BÖLÜM
Solunum hızları eşit olan K, M ve N bitkileri, özdeş or-
3. Bir bitkinin canlı olan tüm hücrelerinde,
1
tamlarda 12 saat bekletiliyor. Bu sürenin sonunda her
I. Substrat düzeyinde fosforilasyon
2
II. DNA’nın replikasyonu
3
bitkinin bulunduğu ortamın oksijen ve karbondioksit değişimleri ile ilgili şu bilgiler elde ediliyor:
III. Fotofosforilasyon
– K bitkisinin bulunduğu ortamda oksijen miktarı azalırken, karbondioksit miktarı artıyor. – M bitkisinin bulunduğu ortamda oksijen miktarı artarken, karbondioksit miktarı azalıyor.
4
olaylarından hangileri gözlenir? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) II ve III
5 6
– N bitkisinin bulunduğu ortamda oksijen ve karbondi-
7
oksit miktarında değişim olmuyor.
8
4. Işıklı ve haf rüzgarlı bir ortamda fotosentez yapmakta
Bu bitkilerle ilgili, I. K bitkisinin solunum hızı, fotosentez hızından yüksektir.
olan yeşil bir bitki üzerine cam fanus kapatılarak yine ışıklı ortamda bir süre bekletiliyor.
II. M bitkisinin kloroplastlı hücrelerinde pH, K bitkisinin
9 10 11
Işık Işık
kloroplastlı hücrelerinin pH’ından düşüktür.
12
III. N bitkisinin tükettiği karbondioksit miktarı, K bitkisi-
13
nin tükettiği karbondioksit miktarından azdır.
Cam fanus
verilenlerden hangileri doğru değildir?
14
A) Yalnız I
15
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) II ve III
16 Bitki cam fanusla kapatıldıktan sonra,
17 I. Solunum reaksiyonları bir süre devam eder.
2. Bir bitkinin 24 saat içindeki solunum ve fotosentez hızı gösterilmiştir.
II. Fotosentez reaksiyonları bir süre sonra yavaşlar.
18
III. Terleme azalır.
19
ifadelerden hangileri doğru olur? A) Yalnız I
Hız Fotosentez
D) II ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Solunum
0
6
12
18
24
Zaman (saat)
5. Fotosentez ve solunum hızı eşit olan bir canlının, I. Solunum kesintisiz devam eden bir olaydır.
bir süre sonra karbondioksit tüketim hızının artması doğrudan,
II. Saat 12’de fotosentez hızı maksimumdur.
I. Enzim
III. Günün her saatinde fotosentez hızı solunum hızın-
II. Klorol
dan yüksektir.
III. Şeker moleküllerinden hangilerinin miktarını arttırır?
ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I D) II ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
A) Yalnız I D) I ve II
B) Yalnız II
KARMA TEST
Grakle ilgili,
C) Yalnız III
E) I, II ve III
235
BÖLÜM 1
KARMA TEST (Fotosentez - Fermentasyon - Hücresel Solunum) 6. Tüm canlıların hücrelerinde,
9. Ağırlıkları eşit, aynı türden özdeş üç bitki, fotosentez için koşulları eşit olan üç farklı kapalı ortama konulduktan son-
I. Fosforilasyon ve defosforilasyon
2
ra,
II. İnorganik maddeden organik madde sentezleme
1. nin ortamına: Ba(OH)2
3
III. Oksijenli solunum
4
IV. Fermentasyon
3. nün ortamına: Kemosentetik bakteriler bırakılıyor.
5
V. Protein sentezleme
Bir süre sonra bitkilerin ağırlıklarının 2 > 3 > 1 şeklinde
olaylarından hangilerinden sorumlu enzimler bulu-
değiştiği gözleniyor.
6
nur?
7
A) I ve V
Ağırlıklarının bu şekilde değişmesi, aşağıdakilerden B) II ve III
D) II, III ve IV
8
2. nin ortamına: Etçil bir hayvan
C) I, II ve IV
hangisi ile açıklanır?
E) III, IV ve V
A) Organik molekül oluşumunda karbon ve oksijen kaynağı olan inorganik maddenin, bu ortamlarda farklı
9
miktarlarda olması B) Bu ortamlarda oksijen gazı miktarının 2 > 3 > 1 şek-
10
linde olması
11
C) Organik madde sentezi için gerekli olan ATP mikta-
12 13
7.
rının 2 > 3 > 1 şeklinde olması Yeşil bir bitkide,
D) Organik madde oluşumunda hidrojen kaynağı olan
I. Suyun fotolizi
14
inorganik maddelerin bu ortamlarda farklı miktarlar-
II. Karbondioksit üretimi
da olması
15
III. Oksijen üretimi
16 17 18 19
E) 2. ortamdaki bitkinin stomalarının tam olarak açık, 1.
IV. NADH oluşumu
ortamdakinin tam olarak kapalı, 3. ortamdakinin ise
V. Enzim sentezi
normal açıklıkta olması
olaylarından hangilerinin gerçekleşmesi için ortamda ışığın bulunması gerekli değildir? A) I ve III D) IV ve V
B) II, IV ve V
C) III ve IV
E) II ve V
8. Fotofosforilasyon ve oksidatif fosforilasyon yapabi-
10. Yeşil bitkilerde, oksijenli solunum sonucunda kar-
KARMA TEST
len bir hücre için aşağıdakilerden hangisi kesinlikle
236
söylenemez?
bondioksitin açığa çıktığını belirleyebilmek için aşağıdakilerden hangisi yapılmalıdır?
A) Elektron taşıma sistemine sahiptir.
A) Bitkiyi ışıksız ortama alma
B) Besin sentezinde inorganik maddelerin oksitlenme-
B) Ortam sıcaklığını değiştirme
siyle oluşan enerjiyi kullanır.
C) Işık şiddetini artırma
C) Kloroplastı olan bir bitki hücresidir. D) Mitokondrisi olan bir bitki hücresidir.
D) Ortamdaki oksijen miktarını arttırma
E) Işık enerjisi ile ATP sentezleyen bir bakteri hücresidir.
E) Farklı dalga boylarında ışık kullanma
1E
2C
3A
4E
5C
6A
7B
8B
9A
10A
KARMA TEST 1.
5
116
Fotosentez - Fermentasyon - Hücresel Solunum
Bir bitkide gerçekleşen fotosentez tepkimeleriyle il-
3. Ototrof canlılarla ilgili denklem verilmiştir.
gili,
BÖLÜM 1 2
I. CO2 + H2O $ C6H12O6 + O2
I. Fotosentez ile oluşan oksijenin tümü, solunumda
3
II. CO2 + H2S $ C6H12O6 + S
kullanıldığında bitkinin dış ortamla gaz değişimi eşit olabilir.
4
III. H2S + O2 $ H2O + S + Enerji
II. Fotosentezde üretilen organik besinlerin yapısındaki
5
oksijenin kaynağı karbondioksittir. Verilen olayları gerçekleştiren canlılar, aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?
III. Fotosentezin ışıktan bağımsız tepkimelerinin sıcaklığa duyarlı olmasının nedeni, enzimsel olmasıdır.
7
IV. Fotosentezin ışıktan bağımsız tepkimeleri gece de
I
gerçekleşebilir.
II
A) Fotoototrof
V. Fotosentezde karbondioksit doğrudan suyun hidro-
Siyanobakteri
bilgilerinden hangileri doğrudur?
D) I, II, III ve IV
Eğrelti otu
C) Termolik arke
C) II, III ve V
E) I, II, IV ve V D) Kemoototrof
Fotoototrof
Kemoototrof
bakteri
bakteri
Kemoototrof
Kemoototrof
bakteri
bakteri
12
Öglena
Fotoototrof
13
bakteri E) eftali ağacı
2. Bir bitkide birim zamanda üretilen ve tüketilen karbon-
Kemoototrof
Bira mayası
14
16
Tüketilen CO2 miktarı (birim) 4
3
3
2
2
1
1 t3
17
Üretilen CO2
4
t2
11
15
aktarılmıştır.
t1
10
bakteri bakteri
dioksit miktarları ölçülerek sonuçlar aşağıdaki graklere
8 9
B) Çam ağacı
B) I, II ve III
III
bakteri
jenlerini alarak indirgenir.
A) I ve II
6
t4
t
t5
4.
miktarı (birim)
18
Işık
19 t1
t2
t3
t4
t5
Cam fanus
t
Buna göre bitkinin,
Fare
I. Dış ortamdan karbondioksit aldığı
Peynir
Kireç Yeşil bitki suyu
Tel ızgara
II. Kuru ağırlığında artışın olduğu Yukarıda hazırlanmış olan düzenekte aşağıdakiler-
III. Dış ortama oksijen verdiği
den hangisinin gerçekleşmesi beklenir?
aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir? I
II
III
A)
t1, t2
t3, t4
t4, t5
B)
t3, t4, t5
t4
t1, t2
C)
t4, t5
t5
t1, t2
D)
t4, t5
t4, t5
t4, t5
E)
t1, t2, t3
t1
t2, t3
A) Bitkide ağırlık artışı meydana gelir. B) Bitki ve fare kısa bir süre solunumla karbondioksit üretebilir. C) Bitkide üretilen oksijen miktarı gittikçe artar. D) Farenin ürettiği karbondioksitin tamamı bitki tarafın-
KARMA TEST
numaralı olayları gerçekleştirdiği zaman aralıkları
dan fotosentezde kullanılır. E) Bitkinin mitokondri faaliyetleri durur, kloroplast faaliyeti artar.
237
BÖLÜM 1
KARMA TEST (Fotosentez - Fermentasyon - Hücresel Solunum) 5. Bir bitkinin fotosentez ve solunum hızlarının zamana
8. Aşağıdaki şekilde, ökaryot bir hücreye ait iki organel gö-
bağlı değişim graği aşağıda verilmiştir.
rülmektedir.
2 Reaksiyon hızı
3 4
Solunum ATP
5 Fotosentez
6 I
II
Zaman
III
Dış ortam karbondioksit
b
d
7
Mitokondri
Grakte numaralarla belirtilen zaman aralıkları için aşağıda verilenlerden hangisi söylenemez?
8 9
A) I. zaman aralığında bitkinin ağırlığı artmaz.
10
B) II. zaman aralığının sonunda fotosentez hızı solunum hızına eşittir.
11
C) III. zaman aralığında bitki dışarıdan oksijen gazı almaktadır.
12
Kloroplast a
Bu organellerde gerçekleşen olaylarla ilgili, I. Fotosentez hızı solunum hızından yüksek ise b, c ve d olayları gözlenir.
D) II. zaman aralığında bitkide ağırlık artışı olmuştur.
13
E) III. zaman aralığının sonunda hücrenin II. zaman aralığındakinden yüksektir.
14
c
Dış ortam oksijen
II. Solunum hızı fotosentez hızına eşit olduğunda a ve
pH’ı
d olayları gerçekleşmez. III. Bitki karanlık ortama alınırsa sadece a olayı gözle-
15
nir. verilenlerden hangileri doğrudur?
16 17
A) Yalnız I
6. Oksijen atomları işaretli glikozu metabolizmasında kullanan bir hayvan hücresinin oluşturacağı moleküllerin hangisinde işaretli oksijene rastlanmaz?
18 19
A) Karbondioksit
B) Yağ asiti
C) Temel amino asit
D) Su
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
E) Glikojen
7.
Glikoz sentezi glikoz tüketiminden daha fazla olan bir yeşil algin dış ortamdan aldığı maddeler, aşağı-
9. Aşağıdakilerden hangisi solunum, fotosentez ve ke-
KARMA TEST
dakilerin hangisinde doğru verilmiştir?
238
mosentezin ortak özelliğidir?
A) CO2, H2O, mineraller
A) Oksijen tüketimi
B) CO2, H2O, vitamin
B) Organik besin sentezi
C) O2, H2S, mineraller
C) Enzimatik reaksiyon olmaları
D) H2O, O2
D) Karbondioksitin indirgenmesi
E) H2S, amino asit ve CO2
E) NADP+ ’nin indirgenmesi 1B
2D
3B
4B
5E
6C
7A
8E
9C
TEST 1.
1
117
Bitki Dokuları
Dokulaşmanın canlıya sağladığı en önemli fayda aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
4. Cam fanus içine konulan yeşil saksı bitkisine işaretli karbon içeren karbondioksit veriliyor.
BÖLÜM 1 2
Işık
A) Her hücrenin birbirine bağımlı olarak canlılığını sürdürmesi
3 4
B) Hücrelerin işbölümü yapması sayesinde daha etkin
14
CO2
çalışabilmesi
5 Cam fanus
C) Organ ve sistemlerin oluşumuna olanak sağlanması
6
D) Hücre bölünmesinin daha kolay olması E) Hücrelerin daha kolay beslenebilmesi
7 ‹şaretli karbon içeren organik besine ilk olarak aşağıdaki yapıların hangisinde rastlanır?
8 9
A) Ksilemde B) Kütikula tabakasında
10
C) ‹letim parankiması hücrelerinde
11
D) Palizat parankimasında
12
E) Floemde
13
2. Aşağıdakilerden hangisi meristem dokuyla ilgili yanlış bir açıklamadır?
14
A) Fotosentez ile bitkinin besin ihtiyacını karşılar.
15
B) Büyüme bölgelerinde bulunur.
16
C) Hücreleri küçük ve ince çeperlidir.
17
D) Birincil meristem hücreleri boyuna büyümeyi sağlar. E) Bazı parankima hücreleri hormanların etkisiyle bölünme özelliği kazanır ve sekonder meristem oluşur.
5. Meristem dokunun sınıandırılması ile ilgilibir şema yapılmıştır.
18 19
Meristem doku
Uç meristem
3.
X
Sekonder meristem
Y
Tek yıllık otsu gövdeli bitkilerde bulunan, X ve Y ile gösterilen yerlere gelmesi gerekenler aşağıdakilerden hangisinde gösterilmiştir?
I. Floem II. Meristem
X
III. Epidermis hücrelerinin hangilerinde hücre döngüsü gerçekleşir? A) Yalnız I D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Y
A) Primer meristem
Lateral meristem
B) Mantar kambiyumu
Kambiyum
C) Primer meristem
Mantar kambiyumu
D) Lateral meristem
Primer meristem
E) Kambiyum
Mantar kambiyumu
ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME
Kökenlerine göre
Bulundukları yere göre
239
BÖLÜM 1
Bitki Dokuları
6. Çift çenekli ve çok yıllık bir bitkide,
9. Kışın yapraklarını döken odunsu bir bitkinin gövdesinde gaz alışverişi hangi yapı tarafından gerçekleş-
I. Kollenkima
2
tirilir?
II. Epidermis
3
III. Parankima
4
IV. Uç meristem
A) Hidatot
B) Stoma
D) Lentisel
C) Epidermis
E) Ksilem
V. Kambiyum
5
yapılarından hangileri büyümeyi sağlar?
6
A) I ve III
B) II ve IV
D) I, II ve III
7
10. Bitkilerde epidermisin farklılaşmasıyla oluşan yap-
C) IV ve V
rak tüyleri,
E) II, IV ve V
I. Salgı yapma
8
II. Savunma yapma
9
III. Su emilimini sağlama
10
olaylarından hangilerini gerçekleştirebilir?
11
7.
A) Yalnız I
Bitkilerde bulunan,
12
I. Parankima
13
II. İletim
14
III. Epidermis
D) I ve II
C) Yalnız III
E) II ve III
11. Aşağıda bitkilerde bulunan bazı hücrelerin görevleri
IV. Periderm
verilmiştir.
15 yapılarından hangileri işlevlerinden dolayı örtü doku
16
kapsamında yer alır?
17
A) I ve II
– Bitkinin ihtiyacına göre su, nişasta, yağ gibi besinleri depolama
B) I ve III
D) II ve IV
18
B) Yalnız II
C) III ve IV
– Bitkinin boyca uzaması için hücre sağlama
E) II ve III
– Böcekçil bitkilerde sindirim enzimi salgılama – Çok yıllık bitkilerde destek görevi yapma
19 Bu hücreler içinde, aşağıdakilerden hangisi yoktur?
ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME
8.
B) Depo parankiması
C) Primer meristem
D) Sklerenkima
E) Kalburlu borular
Aşağıda bazı bitki hücreleri verilmiştir. • Meristem hücresi • Palizat parankiması hücresi
12. Epidermis hücrelerin farklılaşması sonucu,
• Stoma hücresi Bu hücrede,
I. Stoma
I. Klorol sentezini gerçekleştirme
II. Hidatod
II. Transkripsiyonu gerçekleştirme
III. Lentisel (kovucuk)
III. Mitokondri bulundurma
IV. Emici tüy
özelliklerinden hangileri ortaktır?
yapılarından hangileri meydana gelir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve III
240
A) Salgı hücreleri
A) Yalnız I
C) Yalnız III
D) I, II ve IV
E) II ve III 1B
2A
3B
B) I ve IV
4D
5D
6C
7C
8E
9D
10D
11E
C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
12D
TEST 1.
2
118
Bitkilerde Dokular - Organlar
Parankima hücreleri, bitkinin diğer dokularının etrafını
4. Bir bilim insanı “Yeşil bitkilerin bazı hücrelerinde hem
dolduran ve dokuları birbirine bağlayan hücrelerden olu-
mitokondri hem de kloroplast vardır.” hipotezini, aşağıdaki bitki kısımlarından hangisini inceleyerek kanıtlayabilir?
şur. Aşağıdakilerden hangisi özelleşmiş parankima hüc-
BÖLÜM 1 2 3
relerinin işlevlerinden birisi değildir?
A) Gövde ucundaki meristem hücrelerini
4
A) Besin depolama
B) Kökteki parankima hücrelerini
5
B) Madde iletimi sağlama
C) Yapraktaki gözenek hücrelerini
C) İnorganik maddelerden organik madde sentezleme
D) Gövdedeki kambiyum hücrelerini
D) Desteklik sağlama
E) Gövdedeki oem hücrelerini
6 7 8
E) Hava depolama
9 10
2. Primer meristemin farklılaşması ile odun borularının olu11
şumu gösterilmiştir.
5. Çok yıllık bir bitkinin odunlaşmış gövdesinde,
12
I. Hidatod
13
II. Stoma
14
III. Lentisel Odun borusu
Odun boruları oluşurken hücreler arasındaki enine
IV. Epidermis
15
yapılarından hangileri bulunmaz?
16
A) Yalnız I
çeperlerin tamamen kaybolması,
B) I ve II
D) Yalnız IV
I. Madde iletiminin çift yönlü yapılmasını
C) Yalnız III E) I, II ve IV
17 18
II. Madde iletiminin hızlı olmasını
19
III. ‹norganik besinlerin taşınmasını özelliklerinden hangilerinin ortaya çıkmasını sağlamıştır? B) Yalnız II
D) II ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
6. Bitkilerin metabolik işlevleri sonucu oluşan salgı maddelerinin görevleri ile ilgili yapılan aşağıdaki eş-
3. Bir bitkinin yaprak ve köküne ait iki farklı hücresinde,
leştirmelerden hangisi yanlıştır? A) Bal özü → Tozlaşmayı sağlama B) Sindirim enzimi → Bitkinin hücre içi sindirimini sağla-
I. Kromozom sayısı
ma
II. Organel çeşitleri
C) Yakıcı tüy salgısı → Bitkinin kendini savunmasını
III. Enzim çeşitleri verilenlerden hangileri farklı olabilir? A) Yalnız I D) II ve III
B) Yalnız II
C) I ve III
E) I, II ve III
sağlama
ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME
A) Yalnız I
D) Antiseptik maddeler → Bitkiyi çürümekten koruma E) Zehirli salgılar → Bitkinin hayvanlar tarafından yenilmesini önleme
241
BÖLÜM 1
Bitkilerde Dokular - Organlar
7.
11. Bir bitkinin aşağıdaki yapılarından hangisinin hüc-
Bitkilerin boşaltımıyla ilgili aşağıdaki yapı ve özellik
relerinde kloroplast bulunmaz?
eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?
2
Yapı
Yöntem – Atılan madde
A) Mezol tabakasında B) Yaprak ve genç gövdelerdeki epidermis hücrelerinde
3
A) Lentisel
Aktif taşıma – CO 2
4
B) Stoma
Difüzyon – O2
C) Gözeneklerin bekçi (kilit) hücrelerinde D) Palizat parankimasında
C) Kök epidermisi
5
Difüzyon – CO2
D) Hidatod
Damlama – Su ve tuz
6
E) Stoma
Terleme – Su buharı
E) Sünger parankimasında
7 8
8. Bazı bitkisel yapıların özellikleri verilmiştir. I. Trake ve trakeitlerden oluşur.
9
II. Çift yönlü organik madde taşır.
10
III. Floemden besin alan hücrelerdir.
11
Bitkisel yapıların doğru eşleştirmesi aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
12. Bir deney sırasında odun boruları çıkarılan bir bitkide aşağıda verilen olaylardan hangisi gerçekleşir? A) Terleme hızı artar. B) Kökler ile alınan su miktarı artar.
12 I
II
III
A)
Floem
Ksilem
Kaynak hücre
14
B)
Ksilem
Kaynak hücre
Floem
15
C)
Ksilem
Floem
Havuz hücre
16
D) Havuz hücre
Floem
Kaynak hücre
E)
Ksilem
Havuz hücre
13
17
Floem
C) Yapraklarda zamanla sararma meydana gelir. D) Stomalar daha fazla açık tutulur. E) Alınan mineral madde miktarı artar.
18
9. Bitkilerin gövde ucundaki büyüme bölgelerinde bu19
13. Tek yıllık otsu bir bitkide gerçekleşen bazı metabolik
lunan meristem doku hücrelerinde,
olaylar aşağıda gösterilmiştir.
I. Protein sentezi CO2
II. Fotosentez
H2O
III. Mayoz bölünme
K hücresi
ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME
IV. Salgılama
242
Organik monomer
olaylarından hangileri gerçekleşmez? A) Yalnız II
B) II ve III
D) I, II ve III
M hücresi
O2
C) III ve IV
E) I, III ve IV
Bu olayların gerçekleşmesini sağlayan K ve M hücrelerinin bulunduğu organlarla ilgili aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
10. Gövde enine kesitinde iletim demetleri dağınık olan
K hücresi
bitkilerde, aşağıdaki dokulardan hangisi bulunmaz?
M hücresi
A) Epidermis
A)
Yaprak
Gövde
B) Kollenkima
B)
Kök
Yaprak
C) Kambiyum
C)
Gövde
Gövde
D) Soymuk boruları
D)
Yaprak
Kök
E) Odun boruları
E)
Yaprak
Yaprak
1D
2B
3D
4C
5E
6B
7A
8C
9B
10C
11B
12C
13D
TEST 1.
3
119
Bitkilerde Dokular - Organlar
Bir bitki yaprağının enine kesiti gösterilmiştir.
I II III
3. Aşağıdakilerden hangisi çok yıllık odunsu bitkilerde
BÖLÜM 1
gözlenmez?
2
A) Gözeneklerle terleme
3
B) Peridermis bulundurma
4
C) Kambiyuma sahip olma D) Gövdede dağınık dizilmiş iletim demetleri
5 6
E) Lentiseller ile gaz değişimi IV
7 8 Numaralı yapılar ve bu bitki ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi doğru değildir? A) I numaralı hücrelerde fotofosforilasyonla ATP üreti-
9
4. Çok yıllık odunsu bir bitkide gerçekleşen primer ve
11
hangisi yapılamaz?
mi gerçekleşmez. B) Numaralı hücrelerin hepsinde oksijen tüketimi yapılır. C) Karasal ortamda yaşayan bir bitkiye ait yaprak olabi-
12 A) Primer ve sekonder büyüme kök ve gövdenin farklı kısımlarında gerçekleşir.
13
B) Mantar kambiyumu yaşlanmış bitki kısımlarındaki
lir. D) IV numaralı hücrelerde iç ve dış çeper farklı kalınlıktadır. E) II ve III numaralı hücrelerde sadece oksidatif fosforilasyonla ATP üretimi gerçekleşir.
10
sekonder büyümeyle ilgili aşağıdaki açıklamalardan
14
epidermisin yerini alacak olan mantar dokuyu oluş-
15
turur. C) Kök ve gövdenin hem primer hem de sekonder büyümesinde lateral meristemler iş görür.
16 17
D) Primer büyümede kök ve gövdenin uç kısımlarında
2. Kurak ortamda yaşayan çok yıllık odunsu bir bitki-
bulunan meristem hücreleri bitkinin boyca uzaması
18
için hücre sağlar.
19
E) Kambiyum, yeni iletim dokuları oluşturarak kök ve gövdede enine kalınlaşmayı sağlar.
de, I. Kaspari şeridi
IV. Peridermis
5. Bitki köklerindeki,
V. Tüy yapılarından kök ve yaprakda bulunanlar aşağıdakilerin hangisinde eşleştirilmiştir? Kök
Yaprak
A)
I, IV ve V
II, III ve V
B)
I, II ve V
III ve IV
C)
I, II ve IV
III ve V
D)
II, III ve V
I, IV ve V
E)
I, II ve IV
I, II ve III
I. Kök şapkası (Kaliptra) II. Uzama bölgesi III. Bölünme bölgesi IV. Olgunlaşma bölgesi kısımlarından hangileri sayesinde topraktan su ve mineral alımı en fazla olur? A) Yalnız III D) II ve III
B) Yalnız IV
ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME
II. Kütikula III. Stoma
C) I ve II
E) I ve IV
243
BÖLÜM 1
Bitkilerde Dokular - Organlar
6. Aşağıda çift çenekli genç bir bitki gövdesinin enine kesiti
8. Bir hücrede bulunan iki organel arasında gerçekleşen
görülmektedir.
madde değişimi gösterilmiştir.
2 I
3
II III
4
IV
5
ATP
V
6 7
Mitokondri Kloroplast
8
IV
V
9 Bu hücre ile ilgili,
10 Numaralandırılmış kısımlarla ilgili verilenlerden
11
I. Yeşil bir bitkinin alt epidermis hücresi olabilir.
hangisi yanlıştır?
II. Alt epidermiste bulunan bekçi hücre olabilir.
12
III. Fotosentetik bir bakteri olabilir.
A) I. kısım; epidermis olup sadece oksidatif fosforilasyonla ATP üretir.
13
ifadelerden hangileri doğrudur?
B) II. kısım; parankima hücrelerinden oluşan korteks tabakasıdır.
14 15
A) Yalnız I D) II ve III
C) III. kısım; IV ve V. kısımlara yeni ilaveler yapacak olan kambiyumdur.
16
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
D) IV. kısım; ölü hücrelerden oluşan ksilemdir.
17
E) V. kısım; organik besinlerin iletimini sağlayan oemdir.
18 19
9. Stoma hücrelerinde grakteki durum gerçekleşmiştir.
ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME
Glikoz
7.
Bitkilerde gerçekleşen boşaltım olaylarıyla ilgili, I. Suyun boşaltımı difüzyon ile gerçekleştirilir.
Bu hücrelerin pH ve osmotik derişimi aşağıdakilerden hangisinde gösterildiği şekilde olur?
II. Kalsiyum tuzları bakımından zengin topraklarda yaşayan bitkiler fazla kalsiyumu, oksalat kristalleri halinde kofullarında biriktirip yaprak dökümü ile atılır.
pH
III. Stomalardan H2O, CO2, O2, hidatodlardan su ve mineral atılır. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I D) I ve III
244
CO2
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III 1E
2A
3D
4C
5B
6A
Ozmotik Derişim
A)
Azalır
Azalır
B)
Artar
Azalır
C)
Değişmez
Değişmez
D)
Azalır
Artar
E)
Artar
Artar
7E
8B
9A
TEST 1.
4
120
Bitkilerde Dokular - Organlar
Aşağıdaki şekilde çift çenekli bir bitkinin kök enine kesiti verilmiştir.
BÖLÜM
4. Havadaki su buharı ile yeryüzünün aşırı soğuması ve
1
aşırı ısınması engellenir. Böylece gece ile gündüz ara-
2
sındaki sıcaklık farkı azalır. Tabloda üç bölgede bir gün V
I
içindeki gece ve gündüze ait sıcaklık ortalamaları ve-
3
rilmiştir.
4
II
Gündüz sıcaklık ortalaması
Bölge IV III
Gece sıcaklık ortalaması
5
X
28
17
6
Y
28
7
7
Z
28
22
8 Numaralandırılmış kısımlarla ilgili aşağıdaki eşleş-
Bu bölgelerde bulunan ve X, Y ve Z ile gösterilen
tirmelerden hangisi yanlıştır?
özdeş üç bitkinin bir günlük terleme hızlarının en az olandan en çok olana doğru sıralaması aşağıdakiler-
A) I
→ Emici tüy
den hangisinde verilmiştir?
B) II → Korteks
A) X – Y – Z
C) III → Kambiyum
10 11
B) Y – X – Z
D) Z – X – Y
D) IV → Floem
9
C) X – Z – Y
E) Y – Z – X
12 13
E) V → Ksilem
14 15 16
5. Grakte ayçiçeği yaprağındaki stomaların ortam sıcaklı2. Bitkilerde transpirasyon (terleme),
17
ğına göre açılma oranı gösterilmiştir.
18
I. Fazla ısı uzaklaşır.
Stomaların açılma oranı (%)
II. Fazla tuz atılır.
19
III. Topraktan inorganik madde alımı artar.
90 75 60
olaylarından hangilerini sağlar?
45
B) I ve II
D) II ve III
C) I ve III E) I, II ve III
30 15 5
10
15 20
25
30 35
Sıcaklık (°C)
40
Buna göre, I. 30 °C’de, stomadan giriş çıkış yapan gaz miktarının
3. Kara bitkilerinde gaz alışverişi ve terlemeyle ilgili adaptasyon aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? A) Kütikulanın bulunması B) Stomaların açılıp kapanma özelliği C) Epidermis hücrelerinin canlı oluşu D) İletim parankimasının bulunması E) Parankima hücrelerinin dizilişi
maksimum olması beklenir. II. Sıcaklık artışı terleme oranını sürekli artırır. III. 40 °C sıcaklık fotosentez hızını 30 °C’ye göre olumsuz etkiler. yorumlarından hangileri yapılabilir? A) Yalnız I D) I ve III
B) Yalnız II
ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME
A) Yalnız I
C) I ve II
E) I, II ve III
245
BÖLÜM 1
Bitkilerde Dokular - Organlar
6. Suyun az olduğu kurak bölgelerde yaşayan, ananas
9. Karasal bitkilerde, ortamdaki nem miktarının deği-
ve kaktüs gibi bitkiler, stomalarını gündüz kapatıp gece açarlar. Böylece gece depoladıkları karbondioksidi gündüz besin yapımında kullanırlar.
şimine bağlı olarak çizilen aşağıdaki graklerden hangisi yanlıştır?
2
A)
3 Bu bitkilerde,
4
B)
Kütikula kal›nl›¤›
C)
Yaprak yüzeyinin genişliği
Kök hücresinin osmotik basıncı
I. Gece fotofosforilasyon yaparlar.
5
II. Gündüz solunum yapmazlar.
6
III. Terlemeyle hiç su kaybetmezler.
7
özelliklerden hangileri doğru değildir?
8
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve III
C) Yalnız III
Ortam nemi
Ortam nemi
D)
E)
Stoma sayısı
Ortam nemi
Yapraklardaki tüy sayısı
E) I, II ve III
9 Ortam nemi
10
Ortam nemi
11 12 13 14
7.
Bitkilerde özelleşmiş bir boşaltım sistemi yoktur. Kara bitkilerinde boşaltım ürünlerinden olan su, buhar şeklin-
10. Bitkilerde görülen,
de stomalardan dışarı atılır. Stomalardan su buharının atılmasına terleme denir. Terleme hızını etkileyen bir
I. Gelişmiş, derinlere inebilen kök sistemi
çok faktör vardır.
II. Su ileten odun borularına sahip olmaları
Aşağıdakilerden hangisinde terleme hızını etkileyen
III. Açılıp - kapanabilen stomalarının olması
17
dış faktörler beraber verilmiştir?
IV. Fotosentez yapabilen hücrelerinin varlığı
18
A) Rüzgar – Stoma sayısı
19
B) Yaprağın yapısı – Sıcaklık
özelliklerinden hangileri, karada yaşama şansını arttıran adaptasyonlardandır?
15 16
A) I ve II
C) Havadaki nem oranı – Stoma sayısı
B) II ve IV
D) I, II ve III
D) Topraktaki su miktarı – Yaprağın yapısı
C) III ve IV
E) II, III ve IV
ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME
E) Rüzgar – Topraktaki su miktarı
11. Nemli bölge yaşamına uyum gösteren bitkilerde, I. Yaprağın parçalı olması II. Stomaların yaprağın sadece alt yüzeyinde bulunması
8. Aşağıdakilerden hangisi nemli ortam bitkilerinin özelliğidir?
III. Kökte emici tüy sayısının çok olması
A) Geniş yüzeyli yaprak
IV. Yapraklarının tüysüz olması
B) Kalın kütikula tabakası özelliklerinden hangileri görülür?
C) Gözeneklerin derinde olması
A) I ve II
D) Gövdenin su depolaması
D) I ve III
E) Yaprak yüzeylerinin tüylü olması
246
1C
2C
B) I ve IV
3B
4D
5D
6E
7E
8A
9E
10D
C) I, II ve III
E) II, III ve IV 11B
TEST 1.
5
121
Bitkilerde Adaptasyon - Stomalar
Kurak bölge bitkilerinde, su kaybını önlemek için stomalar genellikle yaprağın alt epidermisinde bulunur.
4. Aşağıdaki grakte ortam nemliliğine bağlı olarak bir bitki türündeki ölüm oranı gösterilmiştir.
Bu bitkilerin yapraklarında sünger parankiması hüc30
dakilerden hangisini sağlamaya yönelik bir adaptas-
20
yondur?
10
3 4 5
Kurak Nemli Çok nemli
A) Hücre sayısını azaltmaya B) Sünger parankimasında fotosentezin daha az olmasını sağlamaya
1 2
Ölüm oranı(%)
relerinin arasındaki boşlukların fazla olması aşağı-
BÖLÜM
6
Bu bitki türü ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söyle-
7
nemez?
8
A) Kurak ortama iyi adapte olmuştur.
9
B) Yaprak yüzeyi geniş olabilir.
10
C) Yaprağın genetik özelliğine göre şeklini oluşturmaya D) Işık alt kısımlara daha az ulaştığı için, klorol sayısını azaltmaya
C) ‹letim demeti bulunmayabilir.
E) Karbondioksitin bol klorolli palizat parankiması hücrelerine ulaşmasını kolaylaştırmaya
11
D) Stomaları yaprağın alt ve üstünde, çok sayıda olabi-
12
lir. E) Kütikula tabakası çok incedir.
13 14
5. Kurak bölge yaşamına uyum gösteren bitkiler, 2. Kurak bölgelere adapte olmuş bitkilerde, I. Stomalarının epidermisin üstünde konumlanması
I. Kök hücrelerinin osmotik derişiminin yüksek olması II. Stomaların yaprağın üst yüzeyinde fazla olması
15 16 17
II. Yaprak yüzeyinin geniş olması
III. Köklerin kazık kök tipinde olup derinlere inmesi
III. Kök osmotik derişiminin yüksek olması
IV. Kütikula tabakasının kalın olması
18
özelliklerinden hangileri görülebilir?
özelliklerinden hangilerine sahiptir?
19
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) I ve III
A) I ve II
B) II ve IV
D) I ve III
C) I, II ve III
E) I, III ve IV
6. Tropikal bölge bitkilerinin bekçi hücrelerinde gerçekleşen olaylarla ilgili,
3. Yaprağındaki bekçi hücreleri derinde, kütikulası kalın bir bitkinin,
Turgor basıncı
Sükroz
gündüz gece gündüz
gündüz gece gündüz
Sitoplazma pH’ı
I. Yapraktaki örtü tüyü II. Terleme ile atılan su III. Topraktan alınan mineral
I
gündüz gece gündüz
II
III
niceliklerinden hangileri, bekçi hücreleri yüzeyde ve ince kütikulalı bitkilerden fazla olmalıdır?
graklerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II E) II ve III
C) Yalnız III
D) II ve III
B) Yalnız II
ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME
A) Yalnız I
C) Yalnız III
E) I, II ve III
247
BÖLÜM 1
Bitkilerde Adaptasyon - Stomalar
7.
9. Bekçi hücreleri (a) ve komşu epidermis hücreleri (b)
Grak, bir gün içinde stoma bekçi hücrelerindeki çözünen madde miktarlarındaki değişimi göstermektedir.
harer ile gösterilmiştir.
2
stoma açıklığı
Miktar
3 4 5
Çözünen madde t0
t1
Zaman
t2
6 Grakle ilgili,
7 8
I. t1’de bekçi hücreler su alarak açılır. II. t0’da bekçi hücrelerde su bulunmaz.
a
9
III. Çözünen madde K+ olabilir.
10
IV. t1 – t2 arasında komşu hücrelerden bekçi hücrelere
b
Bu hücrelerde gerçekleşen,
11
I. a’da pH’ın b’ye göre artması
su girer.
II. a’da K+ miktarının azalması
ifadelerden hangileri doğrudur?
III. a’da solunum hızının fotosentez hızından yüksek ol-
12 A) Yalnız I
B) I ve III
ması
C) II ve IV
13 D) I, II ve III
IV. b’deki suyun a’ya geçmesi
E) I, III ve IV
14
durumlarından hangileri, stoma açıklığının artması-
15
na neden olur?
16
A) Yalnız I
B) II ve III
D) I, II ve III
C) I ve IV
E) II, III ve IV
17 18
8. Aşağıda kapalı bir stoma görülmektedir.
19
Dış çeper İç çeper Çekirdek
ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME
Epitermis hücreleri
Kloroplast
10. Gözeneklerin kilit hücrelerinde görülen olaylardan bazıBekçi hücreler
ları aşağıda verilmiştir. I. Işık almaya başlayınca fotosentezin başlaması
Şekildeki bekçi hücreleriyle ilgili aşağıda verilenler-
II. Karbondioksit birikimi nedeniyle pH derecesinin düşmesi
den hangisi yanlıştır? A) Bekçi hücrelerde pH hızla artmaktadır.
III. Şeker miktarının artması
B) Bekçi hücrelerden epidermis hücrelerine su geçmiş
IV. Turgor basıncının düşmesi
olabilir.
Bu olaylardan hangileri gözeneklerin kapanmasına neden olur?
C) Bekçi hücrelerde K+ miktarı azalmaktadır. D) Bekçi hücrelerde turgor basıncı düşük olduğu için
A) Yalnız I
stoma kapalıdır.
D) II ve IV
E) Bitkinin bulunduğu ortamda su miktarı az olabilir.
248
1E
2C
3A
4A
B) I ve II
5E
6C
7B
8A
9C
10D
E) III ve IV
C) Yalnız III
TEST 1.
6
122
Stoma ve Madde Taşınması
4. Bir bitkinin iki günlük terleme hızı gösterilmiştir.
Bitkilerde, I. Toprağın su miktarının fazla olması
BÖLÜM 1 2
Terleme hızı
II. Kök hücrelerinin osmotik derişiminin fazla olması
3
III. Emici tüylerle geniş yüzeyler oluşturulması
4
IV. Toprağın osmotik derişiminin fazla olması V. Topraktaki mineral miktarının fazla olması 1. gün
2.gün
5
t
özelliklerinden hangileri köklerden alınan su miktarının artmasını sağlar? A) I ve III
İki günün terleme hızının farklı olmasına,
B) II ve IV
D) II, III ve V
6
C) I, II ve III
E) III, IV ve V
I. Bekçi hücre sayısı
8
II. Rüzgâr hızı
9
III. Havanın nem oranı IV. Kütikula tabakasının kalınlığı
10
V. Hava sıcaklığı
2. Hava ve toprağın nem oranının maksimum olduğu ortamda bulunan otsu tohumlu bir bitki türünde,
7
faktörlerinden hangilerinin değişimi yol açmış ola-
11
bilir?
12
A) IV ve V
B) I, II ve III
D) II, III ve V
C) I, II ve IV
13
E) I, II, III ve IV
14 I. Gutasyon (damlama) II. Stomalarda açıklığın azalması
15
III. Terleme hızının yüksek olması
16
5. Stomaların kapanmasını,
IV. Suyun fotolizi
17
olaylarından hangilerinin gerçekleşmesi beklen-
I. Bitkide fotosentezin durup solunumun hızlanması
mez?
II. Bekçi hücrelerin turgor basıncının azalması
18
III. Bitkide susuzluk nedeniyle absisik asit üretilmesi
19
B) I ve III
D) II ve III
C) I ve IV
E) I, II ve III
olaylarından hangileri sağlar? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) II ve III
3. Bekçi (kilit) hücrelerinde,
E) I, II ve III
6. Tamamen su içinde yaşayan bitkilerde,
I. Glikojen depolama
I. Klorolli hücreler
II. Sükroz sentezi
II. Gözenekler
III. Organik besin tüketimi
III. Gelişmiş kök yapısı
IV. Karbondioksit özümlemesi
IV. Epidermis
olaylarından hangileri gerçekleşmez?
verilenlerden hangileri bulunur?
A) Yalnız I
A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) I, II ve III
C) I ve III
C) I ve II
E) II, III ve IV
D) II ve IV
B) I ve IV
ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME
A) Yalnız III
C) Yalnız III
E) I, III ve IV
249
BÖLÜM 1
Stoma ve Madde Taşınması
7.
I. Terleme
3
II. Solunum
4
6
lın enine kesiti yandaki şekilde numaralarla gösterilmiştir.
III. Fotosentez
Bu bitkinin toprağına ve-
1
rilen bir boya maddesinin
verilenlerden hangileri olabilir?
5
Bir bitkiye ait gövde ve da-
3
ozmotik derişim olmasının temel nedeni,
2
4
10.
Yaprak hücrelerinde, kök hücrelerinden daha yüksek
A) I ve II
B) Yalnız II
D) I ve III
bir süre sonra 2 ve 4 nu-
2
C) Yalnız III
maralı bölgeyi boyadığı
E) II ve III
gözlenmiştir.
7
Bu bitkiyle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
8
8. Aşağıda bir bitkinin çeşitli yapıları numaralandırılmıştır.
A) 2 ve 4 numaralı bölgeler ksilem, 3 numaralı bölge
9
oemdir.
10
B) Boya maddesi 2 numaralı bölgeden 4 numaralı bölgeye basınç – akış prensibi ile taşınır.
I
11
C) Bu bitkinin yaprakları paralel damarlı olamaz.
12
II
D) 3 numaralı bölge canlı hücrelerden meydana gelmiş-
13
tir.
III
E) Bu bitkinin gövdesinde gaz alışverişini sağlayan lenti-
Toprak
14
seller bulunur.
15 IV
16 17 18 19
Şekli verilen bitkinin su emme kuvvetinin azdan çoğa doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? A) I - II - III - IV
B) I - IV - III - II
C) II - III - IV - I
D) III - IV - I - II
E) IV - III - II - I
11. Karasal bitkilerde köklerin en önemli görevi topraktaki
ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME
su ve madensel tuzların emilimini sağlamaktır. Bunun için kök emici tüy hücreleri ile toprak arasında ozmolaaşağıdaki faktörlere bağlıdır.
Emici tüy hücrelerinin topraktan suyu almasında,
I. Kök basıncı
I. Yaprakların terlemeyle su kaybetmesi
II. Terleme
II. Kök hücrelerindeki glikozun dehidrasyona katılması
III. Kohezyon kuvveti
III. Emici tüy hücrelerinde çözünmüş madde miktarının
IV. Ksilemin kılcal olması
çok olması
Bunlardan hangi ikisinin birlikte etkisi, çok uzun ağaçların yapraklarına su çıkışında diğerlerinden daha etkilidir?
durumlarından hangileri etkilidir?
A) II ve III
A) Yalnız I
D) I ve II
250
rite farkı olmalıdır.
9. Bitkilerde suyun kökten yapraklara doğru taşınması
B) I ve IV
IV. Odun borularını oluşturan hücrelerin ölü olması
C) II ve IV
D) I, II ve III
E) I ve III 1C
2D
B) II ve IV
3A
4D
5E
6B
7D
8E
9A
10B
C) I ve III
E) II, III ve IV 11C
TEST 1.
7
123
Madde Taşınması
BÖLÜM
Organik besinlerin basınç akış teorisine göre oem
3. X ve Y bitki türlerinde bir gün boyunca odun ve soymuk
1
demetlerinde taşınımı sırasında aşağıdaki olaylar-
boruları ile taşınan madde miktarları yukarıdaki grak-
2
dan hangisi gerçekleşmez?
lerde gösterilmiştir.
3 Taşınan madde miktarı
A) Ksilemden oeme ozmozla su geçişi
Taşınan madde miktarı
4
B) Floemin kaynak hücreye temas eden uç kısmında hidrostatik basıncın artması
Odun boruları Soymuk boruları
Odun boruları Soymuk boruları
C) Ksilemdeki organik besinlerin havuz hücrelere geçmesi D) Floem özsuyu içindeki organik besinlerin kaynak hücreden havuz hücreye doğru taşınımı E) Floemin havuz hücreye bakan uç kısmından suyun tekrar ksileme geçmesi
Gündüz Gece X bitkisi
Zaman
Gündüz Gece Y bitkisi
Zaman
5 6 7
Buna göre,
8
I. Bir gün içinde X ve Y bitkilerinde taşınan inorganik madde miktarı, organik madde miktarından fazladır.
9
II. Bitkilerde su ve mineral taşınması gece – gündüz
10
devam eder. III. Y bitkisinin terleme ve fotosentez hızı, X bitkisinden fazla olabilir.
12
verilenlerden hangileri doğrudur?
2. Bir öğrenci, bir bitkiden aldığı aynı uzunlukta olan üç farklı dal parçasını şekildeki gibi cam boruların a uçlarına lastikle tutturuyor. Cam boruların b uçlarını ise su
A) Yalnız I D) I ve III
11
B) Yalnız II
13 C) Yalnız III
E) I, II ve III
dolu kaplara yerleştiriyor. Üç düzeneği de önce ışıklı ve
14 15
rüzgârlı, sonra karanlık ve neme doymuş ortamda bek-
16
letiyor.
17
a b
lastik
renkli sıvı
a b
lastik
19 b
lastik
4. Bitkilerde hücreden hücreye madde taşınımı “kısa me-
su
su I
18
renkli sıvı
II
III
Düzenekte gözlemlenecek durumlarla ilgili, I. Işıklı ve rüzgârlı ortamda cam borulardaki renkli sıvının a yönünde ilerleme hızı II > I > III şeklindedir. II. Nemli ortamda terlemenin azalmasıyla her üç dal parçasında da hidatotlar görev yapar. III. Karanlık ve neme doymuş ortamda cam borulardaki renkli sıvı a yönünde III > I > II şeklinde hareket eder.
D) II ve III
B) I ve II
Aşağıdakilerden hangisi uzun mesafeli madde taşınımına örnek verilebilir? A) Potasyum iyonlarının stoma kilit hücrelerinden komşu epidermis hücrelerine geçişi B) Glikozun kaynak hücreden oem hücrelerine geçişi C) Emici tüyler tarafından topraktan emilen suyun endodermise doğru taşınması D) Yapraklarda üretilen organik maddelerin köklere doğru iletilmesi
ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I
safeli taşınım”, bitki düzeyinde madde taşınımı ise “uzun mesafeli taşınım” olarak adlandırılır.
C) Yalnız III E) I, II ve III
ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME
a
renkli sıvı
E) Stoma ile alınan karbondioksitin özümleme parankimasına doğru taşınması
251
BÖLÜM 1
Madde Taşınması
5. Bitkilerde ksilem özsuyunun kökten yapraklara doğ-
8. Aşağıdaki şekilde bir bitki kökündeki emici tüyler ile top-
ru yükselmesinde,
2
rak ortamı arasındaki ilişki gösterilmiştir.
I. Terleme sonucu mezol tabakasındaki hücrelerde K
L
ozmolaritenin artması
3
II. Ksilemin kılcal boruları içindeki moleküllerin su mo-
4
Toprak
leküllerini çekmesi III. Suyun kök bölgesindeki ksilem hücreleri tarafından
5
aktif taşıma ile alınması
X
6
olaylarından hangileri etkilidir?
7
A) Yalnız II
B) I ve II
D) II ve III
8
C) I ve III
E) I, II ve III Y
Ksilem
9 10
Topraktaki suyun ksileme taşınabilmesi için belir-
11
tilen bölgelerin ozmolarite değerlerinin çoktan aza
12
miştir?
13
doğru sıralaması aşağıdakilerden hangisinde veril-
6. Bir bitkide toprak neminin yüksek ve terlemenin en
A) X – Y – K – L
B) X – Y – L – K
düşük olduğu zamanlarda kök basıncının etkisiyle
C) K – Y – X – L
D) L – Y – X – K
14
aşağıdaki olaylardan hangisinin gerçekleşmesi bek-
15
lenir?
16
A) Adhezyon
B) Kohezyon
17
C) Terleme
D) Aktif taşıma
E) L – K – Y – X
E) Gutasyon
18 19
9. Aşağıdaki şekilde bir bitkinin gövdesi kesilmiş ve kesik gövde ucuna, içinde renkli sıvı bulunan “U” borusu bağlanmıştır. Belirli bir süre sonra “U” borusundaki sıvının II. ÜREME – EMBRİYONİK GELİŞME
kolda “X” noktasına çıktığı gözlenmiştir.
7.
Bitkilerde terleme, kohezyon – gerilim mekanizmasına göre su taşınmasında,
II. Su kaybeden kök hücrelerinde kök ozmotik derişiminin artması
II. kol Renkli sıvı
I. kol.
III. Su moleküllerinin kohezyon kuvvetinin etkisiyle ksilem içinde yükselmesi olaylarının gerçekleşmesi sırası aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? A) I – III – II
B) II – I – III
D) III – I – II
252
X
I. Yaprak hücrelerinde ozmotik derişimin artması
Bu durumun gerçekleşmesinde hangi olay etkili olmuştur?
C) II – III – I
A) Terleme
E) III – II – I 1C
B) Fotosentez
D) Solunum 2A
3E
4D
5B
6E
7A
8E
9C
C) Kök basıncı
E) Gutasyon
KARMA TEST 1.
1
Bitkilerde Doku - Organ - Madde Taşıma
Genellikle karada yaşayan hayvan ve bitkilerin vücut içi ozmotik derişimi 2 atmosfer kadardır. Ozmotik derişimi 35–40 atmosfer olan bir bitki için
124
BÖLÜM
4. Yaşadığı göl ekosistemi ile ozmotik denge halinde olan
1
su bitkilerinin, ozmotik derişimi t zamanından itibaren aşağıdaki grakteki gibi olmuştur.
2 3
aşağıdakilerden hangisi kesin olarak doğrudur?
Osmotik derişim
4 A) Deniz veya tuzlu göl kıyısında gelişir. B) Hücrelerinde kontraktil koful bulunur.
5
C) Açık tohumlu bir bitkidir.
6
D) Tek hücrelidir.
Zaman
t
E) Çiçekleri yoktur.
7 8
Bitkinin yaşadığı ortamla ilgili, I. Yağışların azalmasına bağlı olarak göldeki tuz oranı yükselmiştir.
9 10
II. Göl ekosisteminde parazit organizmaların sayısı
11
artmıştır.
2. Aşağıdakilerden hangisi bitkilerde salgı hücrelerinin bir ürünü değildir?
III. Yağışların artmasına bağlı olarak göldeki tuz oranı azalmıştır.
13
A) Böcek kapan bitkilerdeki sindirim enzimleri
yorumlarından hangileri yapılabilir?
B) Isırgan otunun ürettiği yakıcı madde
A) Yalnız I
C) Çamgillerdeki antiseptik reçine
12
B) Yalnız II
D) II ve III
C)Yalnız III
14 15
E) I, II ve III
D) Böcek gibi canlıları çekmeye yönelik nektar
16
E) Floemde taşınan azotlu bileşikler
17
5. Bir bitkinin yapraklarında fotosentez sonucu birim
18
zamanda üretilen besin miktarını aşağıdakilerden hangisi etkilemez?
19
A) Yaprak yüzeyinin genişliği B) Stomaların konumu
3. Kazık köke sahip bitkilerde ana kök yerçekimi doğrultusunda büyürken ana kökten çıkan yan kökler yatay ve
C) Gözenek (stoma) sayısı D) Lentisel sayısı E) Kloroplast sayısı
dikey olarak büyürler. Yan köklerin farklı yönlerde büyümesinin bitkiye sağladığı avantajlar,
II. Yüzey genişleterek daha fazla madde alınmasını sağlamak III. Bitkinin toprağa daha sıkı tutunmasını sağlamak durumlarından hangileri olamaz? A) Yalnız I D) II ve III
B) Yalnız III
için aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? A) Kalın bir kütikula tabakası vardır. B) Az sayıda stomaya sahiptir. C) Kök emici tüyleri az sayıdadır.
C) I ve II
E) I, II ve III
KARMA TEST
6. Kurak bölge ortamına adapte olmuş bir bitki türü
I. Üreme hızını artırmak
D) Yaprak yüzeyi küçülmüştür. E) Kök hücrelerinin ozmotik derişimi yüksektir.
253
BÖLÜM 1 2
KARMA TEST (Bitkilerde Doku - Organ - Madde Taşıma) 7.
9. Besin elementlerinin emici tüyler yardımıyla toprak-
Bitkilerin gelişimi için gerekli olan minerallerden bazıları; demir, azot ve magnezyumdur.
tan alınmasında,
Bu elementlerin ortak özellikleri,
I. Difüzyon,
3
I. Hücre çeperinin yapısına katılma
II. Aktif taşıma,
4
II. Klorolin yapısına katılma
III. Ekzositoz
5
III. Gerektiğinde enerji verme
olaylarından hangileri etkili olur?
6
IV. Topraktan köke kolaylaştırılmış difüzyonla girebilmeleri
A) Yalnız I
7
verilenlerden hangileri olamaz?
8
A) Yalnız II
9
B) Yalnız III
D) II ve IV
B) Yalnız II
D) I ve III
C) Yalnız IV
C) I ve II
E) I, II ve III
10. Farklı özelliklere sahip iki parazit bitki, konaklarından
E) I, II ve III
zedelenmeden bir bütün halinde alınarak, içinde su ve mineraller bulunan deney tüplerine yerleştiriliyor. Uygun
10
sıcaklıkta ve aydınlıkta bekletilen bitkilerin metabolizma hızlarının grakteki gibi olduğu görülüyor.
11
Metabolizma hızı
12 13
A
8. Stoma hücrelerinin iki farklı konumu aşağıdaki şekilde 14
gösterilmiştir. B
15
Zaman
İnce çeperler
16
A ve B bitkileriyle ilgili,
17
I. A bitkisi yarı parazittir.
18
II. B bitkisinin hücreleri klorolsizdir.
Kalın çeperler
19 Konum – I
III. A bitkisi, karbondioksit özümlemesi yapabilir. IV. B bitkisi saçak kök sistemine sahiptir.
Konum – II
verilenlerden hangileri doğrudur? Stoma (kilit) hücreleriyle ilgili,
A) I ve II
I. Su stresinde absisik asit hormonu çözünmüş maddelerin kilit hücrelerden çıkmasına neden olduğundan su kaybeder ve konum I’e geçiş olur.
D) I, II ve IV
KARMA TEST
C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
11. Bitki köklerindeki birliktelikler ile ilgili,
II. Turgor basıncındaki artış, hücre duvarındaki ışınsal düzenlenmiş selüloz mikrobriller nedeniyle kilit hücrelerin dışa doğru kavis yapmasını sağlar.
I. Bitki kökleri ile mantar hieri arasındaki mutualist ilişkiye mikoriza denir.
III. Gece, şeker miktarının artışı konum I’e neden olur.
II. Azot bağlayan bakterilerin bitki köküne girmesiyle kökte nodül oluşur.
IV. Gündüz komşu hücrelerden stoma kilit hücrelerine K+ geçişi olur ve konum II oluşur.
III. Nodüldeki bakteriler bitkiye zarar verir.
verilenlerden hangileri doğrudur?
ifadelerinden hangileri yanlıştır?
A) Yalnız II
B) Yalnız III
D) I, II ve IV
254
B) I ve IV
C) I ve IV
A) Yalnız II
E) II, III ve IV 1A
2E
3A
B) Yalnız III
D) II ve III 4A
5D
6C
7E
8D
9C
10C
C) I ve II
E) I, II ve III 11B
TEST
1
125
Bitkilerde Beslenme ve Bitki Hormonları
1.
3. Bitkilerde büyüme, gelişme ve bitkisel hareketlerde
1
etkili olan oksin hormonu ile ilgili aşağıda verilen
2
K
M
– Uyaranın etkisi
+
+
– Uyaran yönünün etkisi
–
+
– Turgorun etkisi
+
–
A) Oksin, bitkinin ışık alan tarafında toplanır.
– Hormonun farklı dağılımının etkisi
–
+
B) Bitkinin uç bölgesinde üretilir.
(+ : var, – : yok) Özellikleri verilen K ve M olayları ile ilgili, I. Polen tüpündeki sperm çekirdeklerinin dişi organlar-
açıklamalardan hangisi yanlıştır?
3
5
D) Oksin hormonu hücre uzamasını sağlar.
6
E) Yönelmenin nedeni oksinin düzensiz dağılımından kaynaklanan asimetrik büyümedir.
lazma hareketidir. IV. K hareketi pozitif veya negatif hareket olarak adlandırılabilir.
9
4. Bitkilerde görülen,
10
I. Kadın tuzluğu çiçeklerinin erkek organlarının, böcek dokunduğu zaman dişi organ üzerine kapanması
11
II. Sıcaklığın hızlı yükselmesine bağlı olarak lale bitki-
12
sinin taç yapraklarını açması
13
verilenlerden hangileri doğru değildir?
III. Akşam sefası çiçeklerinin gündüz kapanması
A) Yalnız I
olaylarından hangisinin yönü, uyarının yönüne bağlı
B) I ve II
D) III ve IV
C) II ve III
olmayıp, turgor basıncı değişmeleriyle meydana ge-
E) I, III ve IV
7 8
II. M olayı uyarana doğru ise pozitif, uyaranın tersi yö-
III. M olayı bir hücreli organizmalarda gözlenen sitop-
4
C) Oksin salgılanması çevre faktörlerinden etkilenir.
daki yumurtaya hareket etmesi, K olayına örnektir.
nünde ise negatif tropizma olarak adlandırılır.
BÖLÜM
14 15
lir?
16 A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
17 18
2. Aşağıda farklı iki koleoptilin karanlıktaki konumları ve agar bloklarındaki oksin miktarları gösterilmiştir.
19
5. Absisik asit hormonu uzun süren susuzluk, aşırı soğuk Agar blok
gibi durumlarda, tohumun çimlenmesini önleyerek uyku % 27 oksin
Mika Agar blok
halinde kalmasını sağlar. Gelişim döneminde, tohum su alarak şişer ve enzim etkinliği artar. Giberellin hormonunun sentezi, absisik asidin etkisini ortadan kaldırarak
% 50 oksin
% 50 oksin I
% 73 oksin
Mika
Buna göre,
II
Koleoptil b
Agar blok
II. Tohumun çimlenmesinde hormonlar ve çevresel
I. Koleoptil a’da yönelme gözlenmez. II. Koleoptil b yerçekimine zıt yönelim yapar.
E) II ve III
III. Absisik asit bitkinin olumsuz koşullara uyumunu sağ-
sonuçlarından hangilerine ulaşılabilir?
ifadelerden hangileri doğrudur? B) Yalnız II
faktörler etkilidir lar
III. Koleoptil a da büyüme gözlenmez.
D) I ve II
I. Bitkilerde bir hormon başka bir hormonun etkisini artırabilir
Bununla ilgili,
A) Yalnız I
embriyonun büyümesini sağlar.
C) Yalnız III
A) Yalnız I D) II ve III
B) Yalnız III
KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ
Koleoptil a
C) I ve II
E) I, II ve III
255
BÖLÜM 1
Bitkilerde Beslenme ve Bitki Hormonları
6. Aşağıdaki işlem karanlık ortamda üç ayrı türden koleop-
8. Dikotil bir bitki türüne ait delere aşağıdaki işlemler uy-
til için uygulanmış ve kıvrılma açıları,
gulanmıştır.
2
Buğdayda 20°, yulafta 10°, çavdarda 30° olarak sap-
3
tanmıştır.
ışık
ışık
ışık
ışık
Oksinli agar
ışık
4 I
5 6 Kesik uç Koleoptilin agar bloğu ucu kesilir üzerine konur
7 8
Agar bloğu ucu kesik koleoptilin üzerine konur
Yönelim gerçekleşir
II
III
IV
V karanlık
Bu delerden hangilerinde büyüme görülmez?
Kıvrılma açısı
A) Yalnız III
B) I ve IV
D) IV ve V
Bu sonuçlara göre,
C) II ve IV
E) I, II ve III
I. Uzama hormonu yoğunluğu en fazla çavdar koleoptilindedir
9 10
II. Her üç bitkide büyüme hormonu eşit yoğunluktadır
11
9. Bitkilerde turgor basıncı değişmesi aşağıdakilerden
III. Bu yönelimlerin gerçekleşmesinde ışığın etkisi yoktur
12
hangisine yol açmaz?
yorumlarından hangileri yapılabilir?
13
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
14
A) Gözeneklerin açılıp kapanmasına
C) II ve III
B) Otsu bitkilerin dik durmasına
E) I ve III
C) Yaprakları pörsümüş çiçeğin suya konunca canlan-
15
masına D) Küstümotuna dokunulunca dalların sarkmasına
16 17 18 19
7.
Çok yıllık bir bitkinin kök ve gövde ucunun farklı oksin miktarları aşağıdaki grakte gösterilmiştir. Nisbi büyüme
10. Aşağıda kısa gün bitkilerinin bulunduğu bir ortamda gün
KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ
Kök ucu
Gövde ucu
uzunluğunun farklı oranlardaki gece ve gündüz bölümleri gösterilmiştir. : Gece
Oksin konsantrasyonu
:Gündüz
Buna göre,
24 saat
Kritik karanlık süresi
I. Gövde büyümesini uyaran oksin konsantrasyonu kök için engelleyici etki oluşturabilir.
Işık faşı
II. Kök ve gövde ucunun maksimum gelişim gösterdik-
I
leri oksin konsantrasyonları farklıdır.
kapsayan günler aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
yorumlarından hangileri yapılabilir? B) I ve II
C) I ve III
A) Yalnız I
E) I, II ve III 1E
III
çeklenmesini sağlayan gece ve gündüz bölümlerini
gövde büyümesini teşvik etmez.
D) II ve III
II
Kısa gün bitkilerinin fotoperiyoda bağlı olarak çi-
III. Kök büyümesini başlatan oksin konsantrasyonu
A) Yalnız I
256
E) Sarmaşığın bir desteğe sarılmasına
konsantrasyonlarında gerçekleştirdikleri nisbi büyüme
2D
B) Yalnız II
D) I ve II 3A
4E
5D
6E
7E
8A
9E
E) II ve III 10 B
C) Yalnız III
TEST 1.
2
Bitki beslenmesinde gübrenin etkisi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
126
Bitkilerde Beslenme ve Bitki Hormonları
BÖLÜM
4. Oksin hormonu, bitkinin boyuna uzamasını sağlar. Sür-
1
gün ucunda eşit olmayan dağılımı yönelime neden olur.
2
Tek yönlü ışık uyarısında oksin, ışık almayan tarafa taA) Organik gübre uygulanan topraklarda inorganik besin elementleri uzun sürelerde oluşur.
şınır ve orada hücre uzamasını teşvik eder.
4
Işık
B) Ticari gübrelerin içeriğini toprakta eksikliği en fazla olan besin elementleri oluşturur.
5
Işık
C) Hatalı gübreleme toprak pH’sını ve topraktaki besin
Mika
elementlerinin kimyasal formunu değiştirdiğinden bitki gelişimini olumsuz etkiler.
a
b Her yönden ışık veriliyor.
D) Organik gübreler bitkiler tarafından doğrudan ve hızlı bir şekilde kullanılabildiği için ürün verimini artırır.
Karanlıkta bekletiliyor.
E) Hayvan gübresi, balık yemi ve kompost organik gübre çeşitleri arasında yer alır.
a, b, c koleoptilleri ile ilgili,
3
6 c
7 8 9
I. a ve b koleoptillerinde büyüme gözlenmez.
10
II. c koleoptili mikaya doğru yönelim gerçekleştirir.
2. Etilen hormonunun işlevleri ile ilgili aşağıdakilerden
III. b koleoptilinde asimetrik büyüme olmaz.
11
ifadelerden hangileri yanlıştır?
12
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
hangisi yanlıştır?
C) Yalnız III
E) I, II ve III
13 14 15
A) Hücre duvarındaki pektinleri yıkarak meyvenin yu-
16
muşamasını sağlar. B) Tohumun uyku halinde kalmasında etkilidir.
17
C) Yaprak dökülmesine neden olur. etkilidir. E) Çiçek ve yapraklarda yaşlanmayı artırır.
5. Aynı türe ait özdeş iki bitkiden birincisinin bulunduğu saksıya nitrat (NO3–) tuzu, ikincisinin bulunduğu saksı-
Kireç taşı
3. Aşağıda çeşitli bitkisel hormonlar ile görevleri eşleştirilHangi hormon karşısında verilen özelliğin ortaya çıkmasına doğrudan neden olmaz?
I. ve II. saksıdaki bitkilerin köklerinde görülen yönelim olayları, aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? I
A) Oksin – Hücre uzaması
19
ya ise kireç taşı konuluyor.
NO3 tuzu
miştir.
18
II
A) – Fototropizma
+ Fototropizma
B) Sitokinin – Meyvelerde olgunlaşma
B) + Kemotropizma
– Kemotropizma
C) Etilen – Yaprak dökümü
C) + Tigmonasti
– Tigmonasti
D) Absisik asit – Tohumda dormansi
D) – Kemonasti
+ Kemonasti
E) Giberellin – Gövde uzaması
E) + Geotropizma
– Geotropizma
KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ
D) Programlanmış hücre ölümlerinin gerçekleşmesinde
257
BÖLÜM 1
Bitkilerde Beslenme ve Bitki Hormonları
6. Aşağıda otsu bir bitkinin karanlık (I) ve tek yönlü aydın-
9. Aşağıdaki kloptillere çeşitli uygulamalar yapılmıştır.
latıldığı (II) ortamlardaki durumu gösterilmiştir.
Saf agar
2
Oksinli agar
Işık
3
Saf agar
X
4
I
Y
II
III
IV
V
Bu koleoptillerin hangisinde büyüme gözlenmez?
5
A) Yalnız I
6 I. Karanlık ortam
II. Aydınlık ortam
B) I ve III
D) II, IV ve V
7
C) II ve V
E) I, II, III, IV ve V
Bu ortamlarda bitkinin durumuyla ilgili aşağıdakiler-
8
den hangisi söylenemez?
10. Bitkilerde gövde uzamasını araştırmak için çavdar kole-
9
optilleri ile yapılan deneyler ve sonuçları aşağıda gös-
A) II. durumda gözlenen hareket uyaranın yönüne bağlı
10
terilmiştir.
olarak gerçekleşen tropizmadır. B) II. durumda gözlenen yönelmenin sebebi, oksin
11
hormonunun homojen olmayan dağılımıdır.
12
mika
C) II. durumda Y bölgesindeki hücre uzaması daha yavaştır.
13
Uç kısım kesiliyor.
D) I. durumda bitkide yönelim gerçekleşmezken, simet-
14
rik büyüme gerçekleşir.
15
Büyüme ve yönelme yok.
E) Karanlıkta oksin hormonunun büyümede etkisi yok-
Büyüme ve yönelme yok.
tur.
16
19
7.
KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ
Tek yönlü ışık veriliyor.
Simetrik büyüme var.
Koleoptil ışığa doğru yöneliyor.
I. Tek yönlü ışık böyümeyi sağlayan maddenin koleBitkisel hormonlardan giberellinin görevi aşağıdaki-
optil ucundan yanal olarak taşınmasına neden olur
lerden hangisinde verilmiştir?
II. Tek yönlü ışık, büyümeyi sağlayan maddenin homojen dağılımını bozar
A) Meyvenin olgunlaşmasını sağlamak
III. Koleoptilin her tarafında büyümeden sorumlu bir
B) Tohumun uyku halinde kalmasını sağlamak
madde sentezlenmektedir
C) Tohumu çimlenmesi için uyarır.
sonuçlarından hangilerine ulaşılabilir?
D) Yaprak dökümünü uyarmak
A) Yalnız I
E) Işığa yönelmeyi sağlamak
lerden hangisi yanlıştır? A) Kesik gövde ve yapraklarda saçak kök oluşumunu teşvik eder.
II. Turgor basıncı değişimi ile gerçekleşme III. Uyaranın yönüne bağlı olarak gerçekleşme
B) Yaprak dökülmesini önler.
özelliklerinden hangileri ortaktır? B) Yalnız II
C) Hücrelerin uzamasını sağlar. D) Meyvelerin erken olgunlaşmasını sağlar.
C) Yalnız III
E) Çiçek açmada etkilidir.
E) II ve III 1D
2B
C) Yalnız III
E) I, II ve III
11. Oksin hormonun görevleri ile ilgili aşağıdaki bilgi-
I. Uyarana bağlı olarak gerçekleşme
D) I ve II
B) Yalnız II
D) I ve II
8. Tüm tropizma ve nasti hareketleriyle ilgili,
A) Yalnız I
258
Her yönden ışık veriliyor.
Buna göre,
17 18
Uç kısım kesilip araya mika konuluyor.
3B
4A
5B
6E
7C
8A
9B
10 D
11D
TEST 1.
3
Aşağıdaki şekilde, bir yulaf lizi B tarafından ışıklandırılmıştır. A
127
Bitkilerde Beslenme ve Bitki Hormonları
B
Işık
BÖLÜM 1
3. Bitkilerde, a – Etilen
2
b – Oksin
3
c – Absisik asit
4
hormonlarıyla, I. Meyvenin olgunlaşmasını sağlama
5
II. Tohumda dormansiye neden olma
6
III. Bitkide yönelim sağlama
7 işlevleri aşağıdakilerden hangisinde eşleştirilmişBu durumala ilgili,
tir?
I. Filiz bir süre sonra B tarafına yönelir.
A) a – I
B) a – II
b – III c – II
II. Yönelimi sağlayan hormon oksindir. III. Oksin hormonu A tarafında hücre uzamasını hızlandırır.
B) Yalnız II
D) I ve III
b – III c–I
b – II c – III
9 10 11
D) a – III
E) a – II
b – II
b–I
12
c–I
c – III
13
ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I
C) a – I
8
C) I ve II
E) I, II ve III
14 15 16 17
2. Aşağıda bitkilerde görülen bazı hareket çeşitleri verilmiştir.
18
4. Tropizmada hareket, uyaranın yönüne doğru ise pozitif (+), uyaranın ters yönüne ise negatif (–) olarak ifade Işık
19
edilir. Bu hareketlerin meydana gelmesinde uzama horBu hareket çeşidine bitki kök ve gövdelerinin vermiş olduğu tepkiler tabloda gösterilmiştir.
Kumlu toprak (Tek yönden aydınlatılıyor.)
Kumlu toprak (Karanlık ortam)
Aşağıda verilenlerden hangisinin örneği şekilde görülmemektedir? A) Pozitif fototaksis
Uyaranın Çeşidi
Kireç (Karanlık ortam)
Yönelme Hareketi
Etkilenen Organlar
I
Işık
Fototropizma
Gövde (+)
II
Yerçekimi
Kemotropizma
Kök (+)
III
Su
Hidrotropizma
Kök (+)
IV
Kimyasallar
Geotropizma
Kök (–)
B) Negatif kemotropizma
Tablodaki yönelim hareketlerinden hangisi yanlış-
C) Pozitif geotropizma
tır?
D) Pozitif fototropizma
A) I ve II
E) Negatif geotropizma
D) I ve IV
B) II ve IV
KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ
monunun düzensiz dağılımı etkili olur.
C) III ve IV
E) II ve III
259
BÖLÜM 1
Bitkilerde Beslenme ve Bitki Hormonları
5. Aşağıdaki deneylerde A ve B bitkilerinin köklerinde,
7.
suya ve kirece karşı yapılan tropizma hareketleri gös-
2
Yulaf lizleri ile yapılan çeşitli çalışmalar aşağıda gösterilmiştir.
terilmiştir. Işık
3
Işık
Mika
4
Agar
Kireç
Su
5 I Karanlık
6 A
B
II
III
7 8 9
A ve B bitkilerinin köklerinde görülen tropizma hareketleri aşağıdakilerin hangisinde doğru eşleştirilmiştir? A
10
Bir süre sonra yulaf lizlerinden hangilerinde yönelim gözlenmez? A) Yalnız I
B
A) Kemotropizma
Hidrotropizma
11
B) Hidrotropizma
Kemotropizma
12
C) Hidrotropizma
Haptotropizma
13
D) Hidrotropizma
Geotropizma
E) Fototropizma
Kemotropizma
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) I ve III
8. Farklı canlı türlerinde görülen, I. Küstüm otunun yapraklarına dokununca yapraklarını kapatması
14
II. Yulaf bitkisinin kökünün kireçten uzaklaşması
15
III. Öglenanın ışığa doğru yönelmesi
16 hareketlerinin doğru adlandırılması aşağıdakilerden
17
hangisinde gösterilmiştir?
18
Taksi
KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ
19
260
6. Farklı bitkilerde görülen bazı hareketler aşağıda verilmiştir.
Nasti
Tropizma
A)
I
II
III
B)
II
I
III
C)
III
II
I
D)
III
I
II
E)
I
III
II
– Küstüm otuna dokunulduğunda yapraklarının solmuş gibi eğilmesi – Böcek kapan bitkilerin böceği yakalaması
9. Bitki tohumunda gelişimi teşvik eden ve durduran
– Bazı bitkilerin gündüz açılıp gece kapanması
hormonlar aşağıdakilerden hangisinde doğru eşleştirilmiştir?
Bu hareketler aşağıdaki faktörlerden hangisiyle sağlanır?
Olumlu
Olumsuz
A) Turgor basıncı
A) Oksin – Etilen
Sitokinin
B) Uyarı şiddeti
B) Absisik asit – Etilen
Oksin
C) Uyarı yönü
C) Oksin – Sitokinin
Giberellin
D) Oksin hormonunun miktarı
D) Oksin – Giberellin
Absisik asit
E) Enzim miktarı
E) Absisik asit – Oksin
Etilen
1E
2A
3A
4B
5B
6A
7B
8D
9D
TEST 1.
1
128
Bitkilerde Eşeyli Üreme
Yumurtasındaki kromozom sayısı 10 olan tohumlu bir bitkinin,
4. Bir çiçeğin, erkek organında polen oluşumu gösteril-
1
miştir. Mikrosporlardan, mitozla generatif ve vejetatif
2
çekirdekler oluşur. Generatif çekirdek üremeyi, vejetatif
I. Sperm çekirdeği
3
çekirdek ise polen tüpü oluşumunu sağlar.
II. Embriyo III. Endosperm
4
Mitoz Mayoz
yapılarındaki kromozom sayıları aşağıdakilerden Mikrospor ana hücresi
hangisinde verilmiştir?
A)
BÖLÜM
I
II
III
40
20
60
B)
30
20
10
C)
20
40
60
D)
60
20
40
E)
10
20
30
5 Mikrospor
6 7 8 Polen
10
Polen oluşumuyla ilgili, I. Bir polendeki generatif ve vejetatif çekirdeklerdeki DNA şifresi aynıdır.
2. Aşağıdakilerden hangisi vejetatif üremeye örnek verilemez?
9
11 12
II. Bu çekirdeklerdeki DNA’larda aktif olan genler farklı-
13
dır.
A) Karayosunu sporlarının çimlenmesiyle yeni karayosunlarının elde edilmesi
III. Mikrosporların genetik yapıları birbirinin aynısıdır.
15
ifadelerden hangileri yanlıştır?
B) Kavak ve söğüt ağaçlarından koparılan dallardan yeni bitkiler elde edilmesi
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Patates yumrusunun gözlerinden yeni patates bitki-
14
C) Yalnız III
E) I, II ve III
lerinin elde edilmesi
16 17 18
D) Çilekte sürünücü gövdenin toprağa değmesiyle yeni
19
çilek bitkilerinin elde edilmesi toprağa ekilmesiyle yeni menekşe bitkilerinin elde edilmesi
5. Grakte P, R, S ve T bitki türlerinin yaşam süreçlerinde gözlenen monoploit ve diploit evrelerin süreleri gösterilmiştir.
Zaman
3. Ana bitkiden ayrılan tohumun çimlenme başlangıcına
Diploit evre
kadar geçirdiği süreye uyku hali denir.
Monoploit evre
Tohumlarda görülen bu uyku haline, I. Ortamdaki organik madde miktarının az olması P
II. Sıcaklığın çok düşük olması III. Ortamdaki su miktarının yetersiz olması
R
S
T
Bitki türleri
Bu bitki türlerinin evrimsel oluşum sıralaması aşağı-
durumlarından hangileri neden olur?
dakilerden hangisinde verilmiştir?
A) Yalnız II
A) T–S–R–P
D) II ve III
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
B) P–R–S–T
D) R–T–P–S
NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ
E) Menekşe bitkisinden ayrılan bir yaprağın kök salınca
C) S–R–P–T
E) P–S–T–R
261
BÖLÜM 1
Bitkilerde Eşeyli Üreme
6. Çimlenmekte olan bir tohum ile ilgili,
9. Kapalı tohumlu bitkilerin, tohumsuz bitkilere göre yeryüzünün geniş ekosistemlerine daha çok yayıl-
Sentezlenen protein miktarı
2
malarında,
Kullanı lanATP miktarı
I. Embriyoyu koruyan ve besleyen tohum oluşumu
3
II. Tohumu saran meyve örtüsünün bulunması
4 t
5
I
6
III. Özel tozlaşma şekilleriyle çapraz döllenmenin sağ-
t
lanması
II
IV. Monoploit evrenin kısalıp diploit evrenin uzaması
Tüketilen CO2 miktarı
Endosperm miktarı
7
özelliklerinden hangileri etkili olmuş olabilir?
8
A) Yalnız I t
9
D) I, II ve IV
t
III
B) I ve II
C) II ve III E) I, II, III ve IV
IV
10 graklerinden hangileri çizilebilir?
11
A) Yalnız I
12
B) I ve IV
D) II, III ve IV
10. Öğretmen tahtaya; tohumun çimlenmesi sırasında, tohumda meydana gelen değişikliklerle ilgili aşağıdaki
C) I, II ve III
graği çizmiştir.
E) I, II, III ve IV
?
13 14
7. 15
Çiçekli bitkilerin üremesinde görülen, I. Polenlerin dişi organa ulaşması Zaman
16
II. Sperm çekirdeklerinin döllenmeye katılması
17
III. Erkek organda mayoz bölünmenin gerçekleşmesi
18
Çizilen grakte “?” yerine,
IV. Döllenmiş yumurtadan embriyonun gelişmesi
I. Üretilen oksijen miktarı
olaylarının gerçekleşme sırası aşağıdakilerden han-
NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ
19
III. Hücre sayısı
A) III – II – IV – I
B) III – I – II – IV
C) II – I – IV – III
D) I – IV – III – II
verilenlerden hangileri yazılabilir? A) Yalnız I
E) II – I – III – IV
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
8. Bir bitkiden alınan tohumun çimlenmesiyle oluşan 11. Vejetatif üreme,
yeni bitki ile ilgili, I. Ata canlılar ile aynı genetik şifreye sahiptir.
I. Menekşede yaprak
II. Çift çenekli bitki olabilir.
II. Patateste göz (nodyum)
III. Kambiyum bulundurmayabilir.
III. Çilekte sürünücü gövde
IV. Bazı hücreleri mayozdan sonra mitoz geçirebilir.
IV. Ayrık otunda toprak altı gövde
açıklamalarından hangileri söylenebilir?
yapılarından hangileri ile sağlanabilir?
A) Yalnız III
A) Yalnız III
D) III ve IV
262
II. Endospermdeki besin miktarı
gisinde verilmiştir?
B) I ve III
C) Yalnız I
E) II, III ve IV
1E
2A
3D
B) II ve IV
D) II, III ve IV 4C
5A
6A
7B
8E
9E
10 C
C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV 11E
TEST 1.
2
129
Bitkilerde Eşeyli Üreme
Tohumlu bitkilerde polen oluşumu şematize edilmiştir. 2n Polen ana hücresi
1
3. Kendi kendine tozlaşma ile ilgili, I. Dişi ve erkek gametler aynı zamanda oluşur.
2
II. Oluşan yavruların genomlarının benzerliği, çapraz
3
tozlaşmalara göre daha fazla olabilir. n
n
n
n Mikrosporlar
n n
n n
n n
n n
çiçeğindeki dişi organın tepeciğine taşınması ile ger-
5
çekleşir.
6
A) Yalnız I
Polen oluşumu ile ilgili,
4
III. Bir çiçekteki polenin aynı türe ait başka bir bitkinin
verilenlerden hangileri doğrudur?
Polenler
BÖLÜM
B) Yalnız III
D) II ve III
7 C) I ve II
8
E) I, II ve III
I. Mikrospor hücreleri mitoz geçirmiştir.
9
II. Oluşan polenlerin genetik yapıları aynıdır.
10
III. Bir polen ana hücresinden dört tane polen oluşur.
11
IV. Oluşan herbir polendeki toplam DNA miktarı polen
12
ana hücresi ile aynıdır, ifadelerden hangileri doğrudur? B) I ve III
D) I, III ve IV
C) I, II ve III
E) I, II, III ve IV
I. Çenek
14
II. Embriyo
15
III. Kabuk
2. Grakte bir bitkinin yaşam periyodunda tohum evresinden ölümüne kadar geçen sürede yaş ağırlığında meydana gelen değişmeler verilmektedir.
16
yapılarından hangileri kesinlikle bulunur?
17 A) Yalnız I
B) I ve II
D) I ve III
C) Yalnız III
E) I, II ve III
19
Yaş ağırlık
A
B C
18
D
E
t
Aşağıdakilerden hangisi bu evreler ile ilgili doğru olamaz?
5. Çift çenekli bitkilerin üremesi sırasında, I. Mikrospor ana hücresinden mikrospor hücresinin oluşması
A) A – B arasında tohumda absisik asit bulunmaz. B) B – C arasında tohum su alarak ağırlaşmış ancak çimlenme başlamamıştır. C) C – D arasındaki durum besin depolarının kullanılmasından kaynaklanır. D) D – E arası fotosentez nedeniyle bitkinin ağırlığı artmıştır. E) A – B aralığında hidroliz enzimleri aktif değildir.
II. Tohumun çimlenerek yeni bir bitkiyi oluşturması III. Sperm çekirdeğinin yumurtayı döllemesi IV. Triploit çekirdekten endospermin oluşması olaylarından hangilerinin gerçekleşmesi yeni hücrelerde kromozom sayısının değişimine yol açar? A) I ve II
B) I ve III
D) I, III ve IV
NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ
A) Yalnız II
13
4. Bir bitkinin olgun tohumunda,
C) II ve IV
E) II, III ve IV
263
BÖLÜM 1
Bitkilerde Eşeyli Üreme
6. Polen oluşumu sürecinde gerçekleşen olaylara bağ-
9. Çimlenen tohumlarda görev yapan enzimlerin, iki kay-
lı,
naktan meydana geldiği belirlenmiştir.
2
I. Polen yapısında bulunan tüp ve üretken çekirdekle-
3
rin genetik yapısı nitelik ve nicelik bakımından aynı-
a. Tohum yapısında bulunan enzimlerin aktieşmesi ile b. Embriyonik hücrelerin enzim sentezlemesi ile Nişasta bakımından zengin olan tohuma sahip bir bitkinin çimlenme periyodunda, amilaz, proteaz ve nişasta miktarındaki değişim aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir?
dır.
4
II. Mikrospor hücrelerinin çekirdeğinde homolog kro-
5
mozomlar birlikte bulunur. III. Mikrospor hücrelerinin herbirinde polen oluşumu
6
: amilaz,
sırasında karyokinez ve sitokinez olayları birer kez
7
gerçekleşir.
A)
8
ifadelerinden hangileri doğrudur?
9
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) II ve III
10
: proteaz,
B)
Miktar
: nişasta
Miktar
C) I ve III Zaman
E) I, II ve III
C)
Zaman
D)
Miktar
Miktar
11 12 Zaman
13
E)
Zaman
Miktar
14 15
7.
Aşağıdakilerden hangisi turgor basıncı değişimlerinin bitkiye sağladığı yararlardan biri değildir?
Zaman
16 A) Stomaların açılıp kapanması
17
B) Nasti hareketlerinin gerçekleştirilmesi
18
C) Desteklik sağlanması
19
D) Gövdenin ışığa yönelmesi
NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ
E) Minerallerin taşınmasına yardımcı olması
10. Megaspor ana hücresinin mayoz bölünmesi sırasında 10 tetrat oluşturan çift çenekli bir bitkinin epiderkromozom sayısı aşağıdakilerden hangisinde doğru
meydana gelen meyve,
verilmiştir?
I. Tohumun korunması,
X
Y
Z
A) 20
20
30
B) 10
20
20
C) 30
30
30
D) 20
10
30
E) 20
10
20
II. Tohumun beslenmesi, III. Tohumun yayılması olaylarından hangilerinin gerçekleşmesinde etkili olabilir? A) Yalnız I D) II ve III
264
mis (X), antipot (Y) ve endosperm (Z) hücrelerinin
8. Bir bitkinin yumurtalık dokusunun farklılaşmasıyla
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III 1D
2A
3C
4E
5B
6A
7D
8C
9A
10 D
TEST 1.
3
Bitkilerde Eşeyli Üreme
Şekilde çift çenekli bir bitkinin tohumuna ait bazı kısımlar gösterilmiştir.
130
4. Bir fasulye tohumu çimlenirken graklerdeki deği-
1
şimlerden hangisi gerçekleşmez?
2
A) Tüketilen su miktarı
3
B) Çenekteki besin miktarı
1
4
2
5 Zaman
3
BÖLÜM
C) Üretilen oksijen miktarı
Zaman
6
D) Hücre sayısı
7 8
Numaralandırılmış kısımlar ile ilgili,
Zaman
I. 1. kısımdaki hücreler 3n kromozomludur.
E)
II. 2. kısımdaki hücreler ana bitki ile farklı kalıtsal yapı-
Zaman
Üretilen karbondioksit miktarı
10
dadır.
11
III. 1 ve 3. kısımdaki hücrelerin içerdiği alel sayısı aynıdır.
12 Zaman
ifadelerden hangileri yanlıştır? A) Yalnız I
9
B) Yalnız III
D) I ve III
13 C) I ve II
E) II ve III
14
5. Grakte bir bitki tohumunda ve bitkinin gelişim sürecinde kuru ağırlığın zamana bağlı değişimi verilmiştir.
2. Çift çenekli bir bitkiye ait,
Kuru ağırlık
15 16 17
I. Embriyonik kök
18
II. Kilit hücre
19
III, Çanak yaprak IV. Otsu gövde t2
t3
Zaman
şebilir? A) Yalnız III
B) III ve IV
D) I, III ve IV
C) I, II ve IV
E) II, III ve IV
Grakle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi söylenemez? A) t1 zaman aralığında tohum uyku halindedir. B) t2 zaman aralığının başlangıcında embriyo tarafın-
3. Çift çenekli bir bitkide, aşağıdaki olaylardan hangisi tozlaşmadan önce gerçekleşmez?
dan giberellin hormonu üretilmiştir. C) t3 zaman aralığında atmosferik oksijen üretimi gerçekleşmiştir.
A) Makrospor ana hücresinde makrosporların oluşumu
D) t1 zaman aralığında üretilen karbondioksit miktarı t2
B) Yumurta hücresinin oluşumu
zaman aralığında üretilen karbondioksit miktarından
C) Megaspor ana hücresinden megaspor oluşumu
fazladır.
D) Vejetatif çekirdekten polen tüpü oluşumu E) Embriyo kesesinin oluşumu
NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ
t1
yapılarının hangilerinde fotofosforilasyon gerçekle-
E) Her üç zaman aralığında da substrat düzeyinde ATP üretimi gerçekleşir.
265
BÖLÜM 1
Bitkilerde Eşeyli Üreme
6. İki evcikli (dioik) bitkiler ile ilgili,
9. Kalıtsal özellikleri ana canlıdan farklı yeni canlılar, I. Bira mayasının tomurcuklanmasıyla
I. Dişi ve erkek organ aynı çiçekte bulunur.
2
II. Fasulye tohumunun çimlenmesiyle
II. Sadece erkek organı içerenlerde meyve oluşumu
3
III. Çilek bitkisinin sürücü gövdesiyle
gözlenir.
4
III. Dişi ve erkek organ farklı bitkiler üzerinde bulunur.
5
ifadelerinden hangileri yanlıştır?
6
A) Yalnız I
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
B) Yalnız III
D) I ve III
7
verilenlerden hangileriyle oluşturulabilir? C) Yalnız III
E) II ve III
C) I ve II
E) II ve III
8
10. Çimlenmekte olan bir bitki tohumu,
9
I. Oksidatif fosforilasyon
10
II. Hidroliz
11
III. Karbondioksit özümlemesi
12
olaylarından hangilerini gerçekleştirebilir?
7.
Çift çenekli bitkilerde polen yapısı ile ilgili,
A) I ve II
13 I. Üretken çekirdek polen tüpü içerisinde mitoz geçire-
14 15 16
D) II ve III
C) I ve III
E) I, II ve III
rek iki sperm çekirdeği oluşturur. II. Polenlerin etrafını saran dış zar üzerinde por denilen açıklıklar vardır. III. Vejetatif çekirdek tozlaşma sırasında polenlerin, dişi
17
B) Yalnız III
11. Kapalı tohumlu bitkilerin üremesinde gerçekleşen
organın tepeciğine tutunmasını sağlar.
18
ifadelerden hangileri doğrudur?
19
A) Yalnız II
A) Endospermin oluşması
B) Yalnız III
D) II ve III
aşağıda verilenlerden hangisi ilk sırada gerçekleşir?
C) I ve II
B) Polenlerin dişi organ tepeciğinde çimlenmesi
E) I, II ve III
C) Sperm çekirdeklerinin oluşması
NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ
D) Zigotun oluşması E) Tohum taslağının tohuma dönüşmesi
12. Çimlenme için gerekli olan, 8. Bitkiler alemindeki canlılar ile ilgili aşağıda verilen-
I. Su
lerden hangisi yanlıştır?
II. Oksijen
A) Tohumlu bitkilerin bazılarında kambiyum bulunur.
III. Hormonu
B) Bitkilerde boyuna büyümeyi apikal meristem sağlar.
IV. Enzim
C) Tohumsuz bitkilerde metagenez ile üreme görülür. D) Açık tohumlu bitkilerde çift döllenme olmaz.
moleküllerinden hangileri tohumun kendisi tarafından üretilir?
E) Çift çenekli bitkilerin yapraklarında paralel damarlan-
A) II ve III
ma görülür.
266
B) II ve IV
D) I, II ve III 1B
2E
3D
4C
5D
6C
7C
8E
9B
10A
11B
C) III ve IV
E) II, III ve IV 12C
TEST 1.
4
131
Bitkilerde Eşeyli Üreme
Erişkin bir bitki, ihtiyacını karşılamak üzere yedek besini,
1
4. Çiçekli bitkilerde, I. Yumurta hücresi
2
I. Tohum
II. Sperm hücresi
II. Kök
III. Makrospor
III. Gövde
IV. Mikrospor
kısımlarından hangilerinde depolamaz?
V. Polen tüpü
A) Yalnız I
yapılarından hangilerinin oluşumunu sağlayan hücrelerin bölünmesi sırasında, homolog kromozomların birbirinden ayrılması gerçekleşir?
B) Yalnız II
D) I ve III
C) Yalnız III
E) II ve III
A) I ve II
3 4 5
B) I ve III
D) III ve IV
başladıktan sonra kabın ağzı cam bir kapakla kapatılıyor
6 7
C) I, IV ve V
8
E) I, II ve V
9
2. Büyük bir kap içerisinde bulunan bakla tohumları nemli toprakta çimlenmeye bırakılıyor. Tohumlar çimlenmeye
BÖLÜM
5. Bitkilerde aşağıdakilerden hangisi ile genetik açıdan farklı birey oluşumu sağlanır?
ve çimlenmenin kısa bir süre sonra durduğu gözleniyor.
11
A) Tohumla üreme
12
B) Rizomla üreme
Cam kapak
10
C) Çelikle üreme
13
D) Tomurcuklanma
14
E) Sürünücü gövde ile üreme Bakla tohumları
15
I. Taç yapraklar renkleri sayesinde böceklerin dikkatini çekerek, tozlaşmaya yardımcı olur.
Çimlenmenin durması, I. Hücrelerin gerekli enerjiyi üretememesi
II. Kendi kendine tozlaşmada, çapraz tozlaşmaya göre daha fazla genetik çeşitlilik sağlanır.
II. Toprakta yeterli glikoz ve vitamin bulunmaması III. Ortamda yeterli oksijenin bulunmaması
B) Yalnız II
D) I ve III
A) Yalnız I
E) I, II ve III
B) Yalnız II
D) II ve III
I. Protein sentezi
7.
E) I, II ve III
Bir tohumun çimlenebilmesiyle ilgili, I. Uygun sıcaklık III. Oksijen
III. Oksidatif fosforilasyon
IV. Karbondioksit
IV. Nişasta hidrolizi
V. Su
olaylarından hangileri gerçekleşmez?
koşullarından hangileri gereklidir?
A) Yalnız I
A) I, II ve IV
D) III ve IV
C) I ve II
II. Işık
II. Mayoz bölünme
B) II ve III
C) Yalnız II
E) I, II ve IV
18 19
ifadelerinden hangileri yanlıştır?
C) I ve II
3. Çimlenmekte olan bir bitki tohumunda,
17
III. Vejetatif üreyen bitkilerde tozlaşma görülmez.
verilenlerden hangileri ile açıklanabilir? A) Yalnız I
16
6. Tozlaşmayla ilgili,
B) I, III ve V
D) II, IV ve V
NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ
Nemli toprak
C) II, III ve IV
E) I, II ve III
267
BÖLÜM 1 2 3
Bitkilerde Eşeyli Üreme
8. Bitkilerde aşılama yöntemiyle bir köke bağlı gövde üze-
11. Bir tohumun çimlenmesi sırasında,
rinde, farklı tür bitkilere ait dalların büyümesi sağlanır. Örneğin bir turunç ağacının bir dalı portakal, bir dalı greyfurt, bir dalı limon olabilir.
4
Böyle bir bitkinin oluşması, bu türlerin hangi özelliklerinin sonucudur?
5
A) Çiçek açma zamanlarının aynı olması
D) Sadece eşeysiz üremeleri
8
E) Çimlenme koşullarının ayrı olması
II. Glikoz
V. Karbondioksit
A) I, II, IV ve VI
B) II, III, IV ve VI
C) I, II, IV ve V
D) I, II, V ve VI E) II, IV, V ve VI
12. Uygun şartlarda çimlenen bir mısır tohumu için,
9
I. Hücre döngüleri görülür.
10 11
VI. Oksijen
moleküllerinden hangilerinin miktarında azalma görülür?
C) Tozlaşmalarına böceklerin yardımcı olması
7
IV. Yağ
III. Enzim
B) Birbirlerine yakın türler olmaları
6
I. Nişasta
II. Tohumun kuru ağırlığı azalır.
9. Tohumun çimlenmesi sırasında aşağıdaki olaylardan hangisi gözlenmez?
III. Embriyo besinini fotosentez yaparak karşılar.
A) Hücre döngüsü
verilenlerden hangileri yanlıştır?
13
B) Fotosentez
A) Yalnız I
14
C) Kuru ağırlıkta azalma
12
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) II ve III
D) Oksidatif fosforilasyon
15
E) Hidroliz
16
13. Açık tohumlu bitkilerin üremesinde,
17
I. Tozlaşma
18
II. Çift döllenme
10. Şekilde bir bitkiye ait olan dişi organın bölümleri numa19
III. Gamet oluşumu
ralandırılmıştır.
olaylarından hangileri görülür?
I
NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ
II
A) Yalnız I D) II ve III
C) I ve III
E) I, II ve III
III IV V
14. Bakteri ve çiçekli bitkilerde, I. Döllenme
Numaralandırılmış kısımlar ile ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır? A) I
II. Mutasyon III. Çelikle üreme
$ Polenin çimlenmeye başladığı yer
IV. Konjugasyon
B) II $ Sperm çekirdeklerinin oluştuğu yer C) III $ Embriyo kesesinin oluştuğu yer
olaylarından hangileri çeşitliliğe neden olup, her iki canlı grubunda da ortak olarak gerçekleşebilir?
D) IV $ Mayoz bölünmenin gerçekleştiği yer
A) Yalnız I
E) V $ Polen tüpünün oluştuğu yer
268
B) Yalnız II
1A
2D
3C
4D
B) Yalnız II
D) II ve III 5A
6D
7B
8B
9B
10 E
11A
12C
C) I ve II
E) I, II ve IV 13C
14B
TEST 1.
5
132
Bitkilerde Eşeyli Üreme
Kapalı tohumlu bitkilerde polen, dişi organın tepeciğine
3.
Aşağıda çiçeğin dişi organı gösterilmiştir.
konarak çimlenir ve polen tüpü oluşturulur. Polen tüpü
BÖLÜM 1 2
oluşumunu tamamladıktan sonra, vejetatif çekirdek eriyerek kaybolur. Generatif çekirdekten ise bu sırada iki
Polen tüpü Dişicik borusu
sperm çekirdeği oluşur.
1. sperm
2. sperm Sperm
Polen tüpü
3
II. döllenme
I. döllenme
Polar çekirdekler
Yumurta
4 5 6
Mikropil
7 Mikropil
8 Polen tüpü, embriyo kesesinde mikropil denilen bölge-
Şekildeki yapılar ve olaylarla ilgili verilen bilgilerden
ye gelince, uç kısmı erir ve sperm çekirdekleri embriyo
hangisi yanlıştır?
kesesine ulaşır. Spermlerden biri yumurtayı, diğeri ise polar çekirdekleri döller.
10 A) I. döllenmeyle 2n kromozomlu zigot oluşur. B) II. döllenmeyle 3n kromozomlu triploit çekirdek olu-
Bu olaylarla ilgili,
şur. C) II. olay hayvanlarda görülmez.
II. Polen tüpünün uç kısmı embriyo kesesindeki lizo-
D) Polen; tepecikten salgılanan bir madde ile tepeciğe tutunur, çimlenir, böylece polen tüpü oluşur.
III. Embriyo kesesinde 2n ve 3n kromozomlu yapılar oluşur.
11 12
I. Çift döllenme olayı gerçekleşir. zomlar aracılığı ile parçalanır.
9
E) Yumurta zarının kalınlaşmasıyla tohum kabuğu
13 14 15
oluşur.
IV. Bu olaylar sonucunda neslin devamlılığını sağlaya-
16
cak olan tohum oluşur.
17
açıklamalarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I, III ve IV
C) III ve IV
E) I, II, III ve IV
4. Aynı bitkiden alınan üç ayrı tohumun çimlendirilme-
18
siyle elde edilen yeni bitkilerde, aşağıdaki özelliklerden hangisi kesinlikle aynıdır?
19
B) Yaprak sayısı
2. Aşağıda tam bir çiçek görülmektedir.
C) Tohumlarındaki çenek sayısı D) Boy uzunlukları E) Yapraklarındaki gözenek sayısı
IV III
II I
5. Çiçekli bitkilerde döllenme sonrasında, I. Tohum taslağı $ Meyve II. Triploit çekirdek $ Endosperm
Numaralı kısımlarının hangilerinde haploid hücreler
III. Ovaryum $ Tohum
bulunabilir?
dönüşümlerinden hangileri gerçekleşmez?
A) I ve II D) III ve IV
B) I ve IV E) I ve III
C) II ve III
A) Yalnız I D) I ve II
B) Yalnız II
NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ
A) Oluşturdukları meyvelerin büyüklükleri
C) Yalnız III
E) I ve III
269
BÖLÜM 1
Bitkilerde Eşeyli Üreme
6. Çiçekli bitkilerde,
9. Tam bir çiçeğin kısımları numaralandırılmıştır.
I. Polen oluşumu
2
II. Endosperm oluşumu
II
3
III. Sperm oluşumu
4
IV. Tozlaşma
5
olaylarının gerçekleşme sırası hangisinde verilmiştir?
6
A) I – II – III – IV
B) I – IV – III – II
7
C) II – III – I – IV
D) III – IV – I – II
I
IV III
Numaralandırılmış yapılardan hangilerinde sperm çekirdekleri oluşur?
E) IV – III – I – II
8
A) Yalnız II
9
B) I ve II
D) I, II ve IV
C) I ve III
E) II, III ve IV
10 11
10. Bezelyenin çimlenme evreleri aşağıda verilmiştir. 12
7.
Çiçekli bitkiler,
13
I. Çift döllenme yapmaları
14
II. Mayoz bölünmeyle haploit hücre oluşturmaları
15
III. Üreme sonucunda farklı genotipli bireyler oluşturmaları
16
IV. Mayozla oluşan hücrenin, mitoz geçirmesi
17
özelliklerinden hangileriyle, memeli hayvanlardan farklılık gösterirler?
X
Y
Z
18 A) I ve II
NÜKLEİK ASİTLER – PROTEİN SENTEZİ
19
270
B) I ve IV
D) II ve IV
C) II ve III
Çimlenmeyle ilgili,
E) III ve IV
I. X’den Y’ye geçerken tohumdaki absisik asit hormonu azalmıştır. II. Z durumunda kök negatif geotropizma gerçekleştirmiştir. III. Y durumda embriyo ve çenek su alarak şişmiştir. açıklamalardan hangileri yapılabilir? A) Yalnız I
8. Aşağıdakilerden hangisinde çift çenekli bir bitkinin,
D) II ve III
polen ana hücresi, mikrospor ve endosperm yapılarının kromozom sayıları doğru verilmiştir? Polen ana hücresi
Mikrospor
B) Yalnız II
Endosperm
C) I ve III
E) I, II ve III
11. Eşeyli çoğalan çiçekli bitkilerin, erkek üreme orga-
A)
2n
n
3n
B)
n
2n
3n
nında aşağıdakilerden hangisi doğrudan mayoz bölünme ile oluşur?
C)
2n
2n
n
A) Polen ana hücresi
B) Mikrospor
D)
n
n
2n
C) Sperm çekirdeği
D) Polen
E)
3n
n
2n
1D
2C
3E
E) Makrospor 4C
5E
6B
7B
8A
9A
10 C
11B
TEST 1.
1
133
Canlılar ve Çevre
Grakteki A ve B eğrileri, bir kelebek türünün sanayileşme ve hava kirliliğinin olduğu bölgede farklı fenotipteki birey sayılarını göstermektedir.
3. Bir bitkinin bazı üyelerinin beyaz, bazı üyelerinin kırmızı çiçek açtığı gözlenmiştir.
BÖLÜM 1 2
– Beyaz çiçekli bitkilerin tohumlarından elde edilen
3
yeni bitkiler sıcak ortamda beyaz, soğuk ortamda
Birey sayısı
4
kırmızı çiçekler açmaktadır. A
– Kırmızı çiçek açan bitkinin tohumlarından elde edi-
5
len yeni bitkiler sıcak ortamda beyaz, soğuk ortamda
6
kırmızı çiçek açmaktadır. B
Zaman
t
Bu durum aşağıdaki kavramlardan hangisi ile açıklanabilir?
Grakteki bilgilere dayanarak,
7 8
A) Kalıtsal varyasyon
B) Doğal seleksiyon
9
C) Modikasyon
D) Mutasyon
10
I. B eğrisi koyu renkli kelebeklerin doğal seleksiyonla
E) Adaptasyon
elendiğini gösterir.
11
II. A eğrisi, açık renkli kelebeklerin sayısal değişimini
12
gösterir.
13
III. Ortama uyum sağlayan kelebekler A eğrisinde gösterilmiştir.
14
4. Ökaryotik hücrelerin, prokaryot hücrelerden köken
ifadelerinden hangileri söylenebilir? A) Yalnız III
B) I ve II
D) II ve III
aldığına her iki hücre grubunda da, C) I ve III
E) I, II ve III
15
I. Kalıtsal maddelerin nükleik asit olması
16
II. Protein sentezinde 20 çeşit amino asit kullanılabilmesi
17
III. Hücre duvarlarının olması
18
IV. Glikolizin sitoplazmada gerçekleşmesi
19
A) I ve II
B) Yalnız III
D) Yalnız IV
C) III ve IV
E) I, II ve IV
2. Eşeysiz üreme ile elde edilen, genetik yapısı aynı iki bitkinin, değişik ortamlarda yetiştirildiğinde yaprak büyüklüklerinin farklı olduğu gözleniyor. Bu durum aşağıdakilerin hangisine örnek verilir?
5. Aşağıdakilerden hangisi kalıtsal çeşitliliğe yol açmaz? A) Tohumla üreme B) Konjugasyon
A) Doğal seleksiyon
B) Modikasyon
C) Modikasyon
C) Adaptasyon
D) Yapay seleksiyon
D) Döllenme
E) Kalıtsal varyasyon
KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ
verilenlerden hangilerinin olması biyokimyasal kanıttır?
E) Mayoz bölünme
271
BÖLÜM 1
Canlılar ve Çevre
6. Aşağıda verilen örneklerden hangisi, bir canlının
9. Hamam böcekleri üç yüz milyon sene önce yaşamış fo-
düşmanlarından korunmak için kazandığı adaptas-
2
yonlardan biri değildir?
sil formları ile karşılaştırıldığında ve morfolojik ve zyolojik olarak hiçbir değişikliğe uğramadıkları saptanmıştır.
3
A) Pisi balığının çeşitli zeminlere, renk ve desen uyumu
Bunun nedenini, I. Çevresel değişikliklere toleranslarının fazla olması
göstermesi
4 5
B) Kın kanatlı adı verilen böceğin ölü taklidi yapması
II. Değişim hızının fazla olması
C) Yeşil pigment taşıyan çekirgelerin, yeşil renkli ağaç
III. Popülasyonu oluşturan bireylerin eşeysiz üremesi olaylarından hangileri açıklayabilir?
ve otların üzerinde yaşaması
6
D) Balıkların sırt kısmının koyu, karın kısmının açık
7
A) Yalnız I
renkli olması
D) I ve II
E) Halkalı solucanların vücutlarının segmentli yapıda
8
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) II ve III
olması
9 10 11
7.
Aşağıdakilerden hangisi bir modikasyon örneği-
10. Kutupta yaşayan memeliler, sıcak bölgelerde yaşayan
dir?
akrabalarına göre daha küçük kulak ve buruna sahip-
12 A) Genin yapısındaki bir nükleotidin kopması
tirler.
13
B) DDT’nin tarım zararlılarını yok etmesi
Bu adaptasyonun kutuplarda yaşayan memelilere
14
C) Sirke sineğinin düşük sıcaklıkta düz kanatlı, yüksek
sağladığı avantaj, aşağıdakilerden hangisinde açık-
15 16 17
sıcaklıkta kıvrık kanatlı olması
lanmıştır?
D) Kurak bölge bitkilerinde yaprak yüzeyinin küçük ol-
A) Ağırlığı kolay taşımak
ması
B) Enerji üretimini artırmak
E) Kutup ayılarının beyaz renkli olması
C) Hareket serbestliği sağlamak
18
D) Vücut ısısını korumak
19
E) Avını kolay yakalamak
KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ
8. Soyağaçlarında verilen, 1
2
4
: Dişi : Erkek
3
11. Doğal seçilimin sonucu olan adaptasyonlar, organizma-
5
nın döl vererek genlerin; devam ettirme şansını arttıran özellikleridir.
numaralı bireylerle ilgili,
Aşağıdakilerden hangisinde adaptasyona örnek verilmiştir?
I. 1, 2 ve 3 aynı türden canlılardır. II. 1. ve 5. bireylerin tüm proteinleri farklıdır.
A) Bal arılarında polenle beslenen dişi larvalarının kısır olması
III. 2. ve 5. canlılar arasında kalıtsal akrabalık ilişkisi yoktur.
B) Deri renginin güneşte esmerleşmesi C) Sporcuların gelişmiş kas yapısına sahip olması
ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I D) I ve III
272
3
B) Yalnız II
D) Tek yumurta ikizlerinde birinin daha şişman olması
C) II ve III
E) Nemli ortam bitki yapraklarının geniş yüzeyli ve kütikula tabakasının ince olması
E) I, II ve III 1A
2B
3C
4E
5C
6E
7C
8A
9A
10 D
11E
TEST 1.
2
Canlılar ve Çevre
134
BÖLÜM
Birçok hayvan grubu yeni ortamlarda mutasyonlar yo-
3. Canlılar arasında, bulunduğu ortama uyumu ve düş-
1
luyla yeni özellikler kazanabilir ya da işlevsel eski özel-
manlarından korunmayı sağlayan bazı adaptasyonlar
2
liklerini yitirebilir.
şunlardır:
Aşağıdakilerden hangisi yukarıdaki açıklamaya ör-
– Avcılar
3 tarafından tercih edilmeyen zehirli canlıları
taklit etme (mimikri = canlı ortama uyum)
nek olamaz? A) Bazı bakterilerin serbest yaşamdan asalak yaşama geçmesi B) Yılanların bacaklı kertenkelelerden evrimleşmesi
– Yaşama ortamının desen ve rengiyle uyumlu özellik-
E) Yer altı nehirlerinde yaşayan Aphanius balıklarının gözlerini yitirmesi
5
lere sahip olmalarıyla, düşmanları tarafından görülmeyi engelleme (homokromi = renk uyumu)
– Düşmanlardan
C) Kanatsız böceklerin kanatlı böceklerden evrimleşmesi D) Kurbağa larvalarının solungaç solunumundan erişkin dönemde akciğer solunumuna geçişi
4
korunmak için ölü taklidi yapma ya
6 7
da cansız bir cismin şeklini alma (akinase = ölü tak-
8
lidi)
9
Bu adaptasyon çeşitleriyle, I. Çubuk çekirgelerinin bitki saplarının şeklinde olması
10
II. Kutuplarda yaşayan bir kuş türünün kışın beyaz tüy-
11
lü olması III. Bazı kelebek ve kın kanatlı böceklerin arıyı taklit et-
12
mesi
13 numaralı örnekler aşağıdakilerin hangisinde eşleştirilmiştir?
2. Bireyleri arasında kalıtsal varyasyon olan A populasyonundan uzun süre içinde coğrak engeller sonucu birbirinden farklı B ve C populasyonları oluşmuştur. B türü
Coğrafk
14
Mimikri
Homokromi
Akinase
A)
III
II
I
B)
I
II
III
C)
II
III
I
D)
III
I
II
18
E)
II
I
III
19
15 16 17
izolasyon C türü
A türünden, birbirinden farklı olan B ve C türlerinin oluşması, I. Ortam koşullarına uygun özellik taşıyan bireylerin çoğalarak özelliklerini döllerine geçirmesi II. Coğrak izolasyon nedeniyle B ve C popülasyonundaki bireyler arasında gen aktarımının olmaması III. B ve C popülasyonundaki bireyler arasında farklı modikasyonlar olması
D) I ve II
ve özel olarak beslenir. Sonunda kraliçe arı yumurta oluşturmaya başlar. Eğer kraliçe arıya verilen özel besin kesilirse yumurta oluşumunun da durakladığı görülür. Verilen bilgilere göre, dişi larvadan kraliçe arı oluşumu, aşağıdakilerden hangisi ile açıklanabilir?
olaylarının hangileriyle açıklanır? A) Yalnız I
4. Bal arılarında kraliçe arı, dişi larvalar arasından seçilir
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
A) Mutasyon
B) Modikasyon
C) Adaptasyon
D) Doğal seleksiyon
KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ
A türü
E) Eşeyli üreme
273
BÖLÜM 1
Canlılar ve Çevre
5. Karın bölgesi parlak kırmızı olan Avrupa kurbağaları,
8. Başlangıçta aynı ortam koşullarında yaşayan, fakat
avcıları olan leyleklerin saldırısı sırasında, hep beraber sırt üstü yatarak karınlarını gösterip uyarı işareti verirler. Leylek ve diğer avcı kuşlar, bu uyarı karşısında kurbağaları yemekten sakınırlar.
daha sonra coğrafik değişimler sonucu süreç içinde
2 3 4 5
Avrupa kurbağalarında görülen bu durum, aşağıda verilen tanımların hangisine uyar?
6
A) Düşmanın saldırısı sırasında oluşan bir mutasyon
farklı koşullara uyum sağlayan memelilerle ilgili, Vücut büyüklüğü 2x
x
C) Kurbağanın bulunduğu ortama karışarak görünmesini önleyen bir modikasyon
8
I. A bireyleri ekvatorda yaşamakta olabilir. II. B bireylerinin kuyruk ve kulakları A bireylerininkin-
E) Avcı saldırısından daha önce, eşey hücrelerinde oluşan bir mutasyon
10
den büyük olabilir. III. A bireylerinin ısı kaybına azaltıcı adaptasyonları olabilir.
11
ifadelerden hangileri doğrudur?
12
A) Yalnız I
6. Aynı familya içinde bulunan kuşlardan, tohumla
15 16
A) Atalarının eşey hücrelerinde görülen mutasyonlar
17
B) Üreme hücrelerinin oluşumu sırasında gerçekleşen krossing over
18
C) Doğal seleksiyon
19
D) Çevrenin genlerin işleyişini değiştirmesi
B) Yalnız II
D) I ve II
beslenen türlerin kısa gagalı, balıklarla beslenen türlerin uzun gagalı olmasında aşağıdakilerden hangisi etkili olmamıştır?
14
E) Üreme sırasında birbirinden farklı gametlerin birleşmesi KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ
Zaman
Bu hayvanlar için,
D) Kurbağalar arasında görülen üreme adaptasyonu
9
C) Yalnız III
E) II ve III
9. Organizmanın bazı hücrelerinde genetik yapının değişmesiyle ortaya çıkan bir farklılık, oğul döllerde ortaya çıkabilir. Aşağıdakilerden hangisi bu duruma örnek olabilir?
7.
A) Uzun yıllar dar ayakkabı giyen bir insanın çocukları-
Hayvanlarda görülen,
nın normal büyüklükte ayaklarının olması
I. Azotlu boşaltım artığı olarak üre ya da ürik asit atılması
B) 20 nesil boyunca kuyruğu kesilen farelerin 21. dölde
II. ‹ç döllenme ile üreme
yine kuyruklu olması
III. Üyelerin oluşması
C) Yüksek oranda radyasyon altında kalan bir kişinin
IV. Yumurtanın sert kabukla örtülmesi
çocuklarının dış görünüşlerinde bozukluk olması
özelliklerden hangileri, kara ortamına uyumu kolaylaştırır?
D) Spor yaparak kaslarını geliştirmiş olan bir kişinin ço-
A) I ve II
E) Yüzyıllardır sünnet olan toplumlarda sünnetli çocu-
B) II ve III
D) II, III ve IV
274
B
B) Düşmandan korunmayı sağlayan bir adaptasyon
7
13
A
cuklarında kasların gelişmemiş olması
C) III ve IV
E) I, II, III ve IV
1D
2D
ğun doğmaması 3A
4B
5B
6D
7E
8E
9C
TEST 1.
3
135
Canlılar ve Çevre
Çiçekli bitkilerde görülen, I. Böceklerle tozlaşan bitkilerde bol miktarda bal özü oluşması II. Rüzgârla tozlaşan bitkilerde tüy ya da kanatçık taşıyan polen oluşması
BÖLÜM
3. Dünyadaki sularda 3.5 milyar yıl önce ilk canlılar (pro-
1
karyotlar) oluştuğunda ozon tabakası bulunmuyordu.
2
2.5 milyar yıl önce Siyanobakteriler tarafından üretilen O2, atmosferde birikmeye başladı. 2 milyar yıl kadar önce ökaryotlar, 1,5 milyar yıl kadar önce de çok hücreli
3 4
ökaryotlar sularda ortaya çıktı. Bu süreçte atmosferde
III. Böceklerle tozlaşan bitkilerde, renkli taç yaprakların
biriken O2 gazıyla ozon oluştu. Ozon oluşumundan sonra da (500 milyon yıl önce) bitkiler ve daha sonra da
bulunması IV. Nemli ortam bitkilerinde çok sayıda gözenek bulunması
simboyitik mantarlar karalara yerleşti.
5 6 7
Yukarıdaki bilgilere göre,
V. Kapalı tohumlu tüm bitkilerde meyve oluşması
I. Yaşam sularda başlamıştır.
8
özelliklerinden hangileri, döllenme şansını artıran
II. Karasal yaşam güneşten gelen zararlı ışınların en-
9
gellenmesiyle başlamıştır.
adaptasyonlardandır? A) Yalnız I
B) I ve IV
D) I, II, III ve IV
C) I, II ve III
E) I, II, III ve V
10
III. Bitkiler, mantarlardan önce karalarda görülmüş olmalıdır.
11
ifadelerden hangileri ileri sürülebilir?
12
A) Yalnız I
13
D) II ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
14 15 16 17
2. Kurak ortam bitkilerinde nemli ortam bitkilerinden farklı olarak:
18
• Kök ozmotik derişimi çok yüksektir.
19
• Yapraklar küçük ve kalın kütikula ile örtülü ya da tüylüdür.
me hızının Y populasyonundan düşük olduğu anlaşılmıştır.
Bu durum, I. Bitkilerde yaprak şeklinin sadece genlerin etkisiyle oluşması
Bununla ilgili, I. Y populasyonundaki bireyler eşeyli ürerken, X popu-
II. Yaşadığı çevreye uygun özellikler taşıyan bireylerin yaşama ve üreme şansının yüksek olması III. Kurak bölge bitkilerinin sıkça mutasyona uğraması IV. Kurak bölge bitkilerinin tümünde kalıtsal yapının aynı olması
lasyonundaki bireyler eşeysiz ürüyor olabilir. II. X populasyonundaki bireylerin vücut hücrelerinde daha sık mutasyon gerçekleşmiş olabilir. III. Y populasyonundaki bireylerde gamet oluşumu sırasında daha sık krossing over görülmüş olabilir.
verilenlerden hangileri ile açıklanabilir?
açıklamalarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız II
A) Yalnız I
B) I ve IV
D) I, II ve III
C) II ve III
E) II, III ve IV
D) I ve III
B) Yalnız II
KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ
4. Yapılan bir araştırmada, X populasyonundaki evrimleş-
• Stoma sayısı azdır.
C) I ve II
E) I, II ve III
275
BÖLÜM 1 2 3 4 5
Canlılar ve Çevre
5. Canlılarda,
7.
I. Kraliçe arının yumurtalarından, döllenme olmaksızın
I. Döllenme
erkek arıların oluşması
II. Mayoz bölünme III. Mitotik evre
II. Kuşların azotlu boşaltım maddesi olarak ürik asit atmaları
IV. Mutasyon
III. Ortanca çiçeklerinin asitli ortamda kırmızı, bazik or-
verilenlerden hangileri neden olur?
tamda mavi çiçek açması
6 IV. Timsah yumurtalarının 16 °C’de kalırsa gelişimini
7
dişi, 23 °C’de kalırsa erkek olarak tamamlaması
8
V. Gül bitkisinin aynı büyüklükteki çeliklerinden farklı
9 10
Canlılarda kalıtsal varyasyonlara,
A) I, II ve IV
B) II, III ve IV
C) I, II ve III
D) I ve III E) II ve IV
ortamlarda farklı boylarda delerin oluşması özelliklerinden hangileri modikasyona örnek gösterilebilir?
11 A) I ve II
12
B) III ve IV
D) III, IV ve V
C) I, II ve III
E) I, III, IV ve V
8. Aşağıdakilerden hangisi modikasyon örneği değil-
13
dir?
14 15
A) Sıcaklığa bağlı olarak Himalaya tavşanlarında tüy renginin değişmesi
16
B) Işığa bağlı olarak insanlarda ten renginin değişmesi
17
C) Beslenmeye bağlı olarak bal arılarında kraliçe ve işçi arıların oluşması
18
D) ‹stiridyelerin yaşadıkları ortama göre kabuk şekillerinin değişmesi
19
KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ
E) Devenin hörgücünde yağ depolaması
6. Aşağıda verilenlerden dördü kolaylıkla ulaşılabilen birer gözlem, bir tanesi ise bu gözlemlerden çıkarılabilecek bir sonuçtur. Bu sonuç aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? A) Dış döllenme yapan canlıların yumurtasında kabuk
9. İlk canlının sularda oluşmasını zorunlu kılan etmen
yoktur.
aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
B) Canlılar yaşadıkları bölgeye özgün uyumlar gösterir. A) ‹lk canlının su ihtiyacının çok fazla olması
C) Karada yaşayan canlılarda vücut ağırlığının taşın-
B) Suda hareketin kolay olması
ması için üyeler ortaya çıkmıştır.
C) Suda çözünmüş oksijen bulunması
D) Karada yaşayan canlılarda solunum organları vücut
D) Suyun derinliklerinde bulunan canlıya mor ötesi ışın-
içindedir.
ların ulaşamaması
E) Karada yaşayan canlıların yumurtasında amniyon
E) Sularda ısı değişiminin çok olması
sıvısı vardır.
276
1C
2A
3E
4D
5D
6B
7A
8E
9D
TEST 1.
4
136
Canlılar ve Çevre
Bir hayvan populasyonuna ait gen havuzunda farklılığa yol açan bazı faktörler aşağıda gösterilmiştir.
BÖLÜM
3. Çölde yaşayan deve, fare gibi memelilerin böbreklerin-
1
de suyun geri emiliminin yapıldığı henle kanalı, diğer
2
bölgelerde yaşayan memelilere göre daha uzundur. Mutasyonlar
3
Coğrafk izolasyon
Bu durumun açıklaması aşağıdakilerden hangisi
4
olabilir?
Gen Havuzu
A) Kutuplarda yaşayan memelilerde henle kanalı kullaGöçler
Doğal seleksiyon
nılmadığı için körelmiştir.
6
B) Çölde yaşayan memelilerin su ihtiyacı çoktur. Bu faktörlerle ilgili,
5
7
C) Henle kanalının uzun olması sadece bireyin kalıtsal
I. Gen havuzunda farklılaşmaya neden olan faktörlerin dördü de her bir gende yapısal bozulmaya yol açar. II. Populasyon içine göç, gen havuzuna dışarıdan gen eklenmesine neden olabilir.
8
yapısıyla ilgilidir. D) Yaşama ortamına uygun özellikler taşıyan bireylerin E) Kurak bölgede yaşayan hayvanlarda mutasyon
III. Doğal seleksiyon ile populasyonun gen havuzundaki
9
yaşama ve üreme şansı yüksektir. daha sık görülür.
10 11
bir hastalık geni zamanla yok olabilir.
12
ifadelerden hangileri doğrudur?
13 A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) II ve III
C) I ve II
14
E) I, II ve III
15 16
4. Ekosistemlerde besin miktarı aritmetik, birey sayısı ise geometrik dizi şeklinde artış gösterir diyen bilim insanının bu görüşü graklerde gösterilmiştir.
19
Birey sayısı
Besin miktarı
– Zürafaların boyunlarının uzun olması – Toprak altında yaşayan köstebekte, gözlerin ışığa duyarsız olması Zaman
– Etçil bir hayvan olan kurdun pençelerinin gelişmiş olması
Zaman
Bu görüşe göre,
Bu örneklerle ilgili,
I. Bireyler arasında görülen kalıtsal farklılıklar doğal
I. Çevre şartlarına uymayan bireyler yok olur. II. Ortama göre gelişen özellikler yaşama şansını arttırır.
seleksiyona neden olur. II. Bireyler arasında zamanla besin için rekabet olur. III. Populasyon büyüklüğünü sınırlı besin kaynakları be-
III. Mutasyonlar çeşitliliğe yol açar.
lirler.
ifadelerden hangileri doğrudur? A) Yalnız I D) II ve III
B) Yalnız II
sonuçlarından hangileri ortaya çıkar? C) I ve III
E) I, II ve III
A) I ve II D) I ve III
18
B) II ve III
KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ
2. Aşağıda bazı canlıların özellikleri verilmiştir.
17
C) Yalnız III
E) I, II ve III
277
BÖLÜM 1
Canlılar ve Çevre
5. Farklı kalıtsal özelliklere sahip bireylerden oluşan X po-
7.
2 3
Aşağıdakilerden hangisi “Bütün canlılarda ortak özellikler vardır.” görüşüne kanıt olarak gösterilebilir?
pulasyonunun bulunduğu ada, doğal bir afet sonucu iki farklı adacığa ayrılıyor. Yeni oluşan adacıklardaki iklim
A) Oksijenli solunum yapan bakterilerin fermentasyon
şartları ile önceki adanın iklim koşulları farklılık gösteri-
da yapabilmesi
yor.
B) Bazı canlıların aynı bölgede yaşaması
4
C) Tek yumurta ikizlerinde DNA niteliğinin aynı olması
5
X pop.
6
Coğrafk izolasyon X1 pop.
7
D) Tüm canlılarda glikoliz enzimlerinin bulunması E) Farklı türden bazı canlılarda kromozom sayısının X2 pop.
aynı olması
8 X türünden X1 ve X2 olmak üzere yeni türlerin oluşu-
9 10
munu açıklayan yukarıdaki şemaya göre, I. Değişen ortam koşullarına uyum sağlayabilen bireyler arasında üremenin devam etmesi
11 12 13
II. Populasyonlardaki yeni yaşam koşullarına uyumsuz
8. Bir bitkide modikasyonu gözlemlemek isteyen
bireylerin popülasyondan elenmesi
araştırmacı,
III. Populasyonlar arasında gen alışverişinin kesilmesi IV. Birbirinden farklılaşmış değişik türlerin ortaya çıkması
I. Bitkinin yeni oluşturduğu tohumları farklı ortam şart-
14
larında yetiştirmek
olaylarının gerçekleşme sırası aşağıdakilerin hangi-
II. Bitkinin kendi kendine tozlaşmasını sağlamak
15
sinde verilmiştir?
16
A) III – IV – I – II
B) III – II – I – IV
17
C) II – III – I – IV
D) I – II – IV – III
III. Bitkinin gövde ucundan alınan meristem doku örneklerini, koşulları farklı kültür ortamında geliştirmek uygulamalarından hangilerini yapmalıdır?
E) IV – III – II – I
18
A) Yalnız I D) I ve II
KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ
19
C) Yalnız III
E) I ve III
6. Aynı türün farklı iki populasyonu arasında, I. Zaman zaman gen alışverişinin olması II. Eşleşmelerin kısır döller vermesi
9. Hayvanlarda,
III. Populasyonlardan birindeki gametlerin kromozom
I. Vücut yüzeyinin tüy, kıl gibi yapılarla örtülmüş olması
sayısının (n – 1) olması
II. Hareket organlarının gelişmemiş olması
IV. Çevre koşullarının sık sık değişmesi nedeniyle ayık-
III. Solunum organlarının vücut içinde bulunması
lanmaların olması
IV. Boşaltım maddesi olarak amonyak atılması
etkenlerinden hangileri bu populasyonların birbirlerinden farklı olarak evrimleşmelerini engeller?
özelliklerinden hangileri, kara adaptasyonudur?
A) Yalnız I
A) Yalnız I
D) Yalnız II
278
B) Yalnız II
B) II ve III
C) III ve IV
D) I, II ve III
E) II, III ve IV
1D
2B
B) Yalnız IV
3D
4B
5B
6A
7D
8C
9C
C) I ve III
E) I, II, III ve IV
NOTLARIM
NOTLARIM