St. Ephraemi Syri Theologia Quantum Ex Libris Poeticis Cognosci Potest Explicatur: Ephrem's Theology as Found in His Poetry 9781617195433, 161719543X

Citation preview

St. Ephraemi Syri Theologia quantum ex Libris Poeticis Cognosci Potest Explicatur

Analecta Gorgiana

584 Series Editor George Anton Kiraz

Analecta Gorgiana is a collection of long essays and short monographs which are consistently cited by modern scholars but previously difficult to find because of their original appearance in obscure publications. Carefully selected by a team of scholars based on their relevance to modern scholarship, these essays can now be fully utilized by scholars and proudly owned by libraries.

St. Ephraemi Syri Theologia quantum ex Libris Poeticis Cognosci Potest Explicatur

Ephrem's Theology as Found in his Poetry

Albert Haase

1 gorgias press 2012

Gorgias Press LLC, 954 River Road, Piscataway, NJ, 08854, USA www.gorgiaspress.com Copyright © 2012 by Gorgias Press LLC Originally published in All rights reserved under International and Pan-American Copyright Conventions. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system or transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording, scanning or otherwise without the prior written permission of Gorgias Press LLC. 2012

1

ISBN 978-1-61719-543-3

ISSN 1935-6854 Extract from (1869)

Printed in the United States of America

Perscrutantibus nobis S. Ephraemi*) theologiam nova ratio ac disciplina theologiae non occurit; sequitur enim quod attinet Christologiae dogma symbolum Nicaenum, ceterum cum praeceptoribus academiae, ut ita dicam, Alexandrinae consentit. Nec tarnen contendi potest Ephraemum ea tantum, quae ab illis acceperit, docuisse, quum multa propria apud eum inveniantur ipseque diligentissimam Sacrae Scripturae libris cognoscendis operam dederit. Atque etiamsi illud concedi posset, tamen ejus merita non deminuerentur. Primum, illustrissimum firmissimumque columen ecclesiae Syriacae est. Quantum utilitatis ecclesiae suae attulerit, ex eo videri potest, quod omnes haereses ex imo evertit veramque doctrinam lingua Syriaca utens quam latissime divulgavi! Praeter versionem Novi Testamenti, quae haud dubie saeculo secundo orta est, nobis libros Syriacos evolventibus primus occurrit Ephraemus, cujus opera usque ad nostra tempora restant. Recte pater litterarum Syriacarum appellando est eique laus maxima tribuenda est, quod et eleganter scribendi rationem habuit et ad res dogmaticas tractandas Syriaceque scribendas viam munivit. Primus enim inter Syros interpretatus est Scripturae Sacrae libros, primus doctrinam Christianam explicavit atque literis persecutus est. Academiam Edessenam, quae jam Vespasiani imperatoris temporibus fiorebat, ex qua illustrissimi ecclesiae »Syriacae praeceptores prodierunt, prorsus restauravit. Merito igitur ei cognomen prophetae Syrorum inditum est. Quantam igitur *) De vita scriptisque Ephraemi cf. J. A i s l e b e n : „Das Leben des heiligen Ephraem, des Syrers."' (Berlin 1853.)

6

utilitatem ecclesiae attulit illis temporibus, quibus vehementissimis tempestatibus perturbabatur, vir ille, qui tanta diligentia atque ingenii alacritate veram doctrinam defendebat! Maximum autem ejus meritum est, quod non solum discípulos monachosve, sed etiam omnes vera doctrina Christiana instituit. Errores adversariorum prudenter consulteque refellit, cf. II, 443, ubi Deum unum esse demonstrat; pulcherrime ostendit homini a Deo tributum esse liberum arbitrium cf. §. 10. Saepe quidem, quod ad interpretationem Scripturae Sacrae attinet, errat cf. §. 3, ubi ex Greneseos capite primo per Filium mundum creatum esse demonstrare conatur et ex cap. XI. Trinitatem descendisse ad linguas confundendas. Locos quoque complures ad Christum pro arbitrio refert, quod praecipue ex Sermonibus adversos Judaeos hábitos (Tom. III.) intelligitur. Nonnulla difficilia sunt intellectu, quum oratio poétarum orientalium saepe turgöt atque inflata est, iique ad simultudines figurasque audaces adhibendas propensiores sunt, cf. pag. 90 (Tom. III.), ubi per Spiritum Sanctum historia arcae Noetiticae historiam ecclesiae per Christum conditae praesignatam esse dicit, cf. Sermones de Paradiso Eden. Obscura sunt, quae de sacramentis docet. Praetermissis commentariis, libros tantummodo poéticos attingemus, quippe quorum et tanta est apud Syros auctoritas, ut nostris etiam temporibus ad cerimonias adhibeantur, et argumentum tarn copiosum, ut ánimos suavissime delectent. In priore parte librorum poeticorum sermones haúd pauci insunt, quibus haereses, id est G-nosticos impugnat, imprimis Bardesanem, qui quamquam multis annis ante mortuus erat, tarnen per discípulos hymnosque errores doctrinae suae longe lateque per Syriam dissipaverat. *) Quos errores nondum illis temporibus, quibus ipse vixit, exstinctos ut tolleret, hymnos fecit Ephraemus, quibus vera doctrina propagaretur. Legimus in Actis S. Ephraemi apud Asseman. (Bibl. Orien. I.): „Armatus namque (Ephr.) athleta Christi armatura Dei bellum verae religionis hostibus indixit, praecipuae tarnen hujus curae ac cogitationes omnes ad tollen*) cf. M e r x „Bardesanes von Edessa" (Halle 1863) p. 11.

7 dam Bardesanis impietatem. Satis edoctus, quantum Edesseni musica cantuque caperentur eosque a profanis et inhonestis lusibus choreisque avocare cupiens, choreos virginum instituit docuitque odas sublimibus spiritualibusque sententiis compactas, de Christi Nativitate, de Baptismo, de Jejunio, de Passione, de Resurrectione, Ascensione, deque reliquis divinae illius dispensationis mysteriis, quibus adjecit alios hymnos de Martyribus, de Poenitentia, de Defunctis, effecitque, ut Puellae foederis ad ecclesiam cunctis solemnibus Domini festis et Martyrum celebritatibus diebusque dominicis convenirent. Ipse in medio aderat docebatque modos músicos et modulandi carminis leges, qua optima industria civium sibi gratiam ac benevolentiam devineit et adversariorum tenacitatem pessumdedit." Qui hymni, de quibus Acta Ephraemi referunt per tertiam partem Operum Ephraemi Editionis Romanae dissipati sunt. Sermonibus adversus haereses vel doctores errantes scriptis í - i - a . ^ . Qjt ^ a o d l ? f«5y^o) errores Bardesanis Marcionisque refutat. (Edit. Rom. Tom. II.) Imprimis adversus Bardesanis doctrinam de Fato (jteqi elfxaQ/.iévr¡g) loquitur. Qui Clialdaeorum quidem astrologiam impugnai, tamen ipse tria omnium entium principia discernit: cpvaiv, i. e. actionem legitimam virium naturalium, E\¡.MQuévr¡v, i. e. Patum, Deum Christianorum. Turn Dei quoque substantiam unam esse adversus Gnosticorum omnium dualismum dialectice demonstrat. Sermones de Nativitate Dominiad illustrandam Ephraemi theologiam haud multum utilitatis afferunt. Sequuntur (Edit. Rom. Tom. III.) Sermones de fide adversus Scrutatores in quibus Arianorum et Eunomianorum errores rejicit naturam Dei perscrutari conantium. Ad quos impugnandos naturam Dei plane inperscrutabilem esse ostendit. Item seetam Audianorum vel Anthropomorphistarum refellit. Qui sermones quantum valeant ad ea intelligenda, quae Ephraemus et de Trinitate docuerit et de ratione, quae inter Patrem et Filium intercedat postea, si de Trinitate agemus, videndum erit. Quibus sermonibus annectuntur (exceptis „Margarita"

8 item de fide vel vera doctrina Christiana agente Sermonibusque adversus Judaeos) „ Necrosima " seu fúnebres Cánones ( 1 r-».JLii. ìT«5pÌ£)), qui eleganter et poetice scripti ac magnam vim fidei Christianae exprimentes ánimos quam suavissime delectant nobisque ostendunt, quid Ephraemus de vita post mortem futura censuerit. Si reliqua Ephraemi opera poetica respicimus ad illustrandam ejus tlieologiam magni momenti sunt Sermones de libero arbitrio et Sermones

de Paradiso

Eden

Adhortationes ad Poenitentiam Sermonesque de Di-

versis (carmine de judicio extremo III, p. 634 — 638 excepto) haud multa afferunt quae commemoratione digna sunt. S. Pater enim his sermonibus praecepta ethica tradidit, adhortatur ad vitam monasticam ab omnibus curis cupidatibusque vacuam. Quam praeclarum exemplum ipse vitae degendae praeb u e r i t , omnes, qui vitam ejus descripserunt, testantur. Nota est sententia ejus: cHayd7trj %aì lyyiqàteia. ipv%rp> KU&CIÌQOVGVV. Legimus in vita S. Ephraemi per S. Gregorium Nyssenum episcopum, Basilii Magni f r a t r e m conscripta: „Cujusmodi autem sunt ilia, quae ad contexandam ejus laudationem nobis proposuimus atque subjecimus? actio nempe et contemplatio, quas virtutum examen consequitur, fides, opes, Caritas, pietas erga Deum, sacrarum Scripturam meditatio, animi et corporis puritas, lacrimarum assiduitas, vitae solitudo, e loco in locum secessio, malorum fuga, doctrina perpetua, precatio continua, humicubatio et vitae austeritas, paene incredibilis voluntaria paupertas cum humilitate singulari, misericordia liumanam conditionem superans, zelus divinus in eos, qui rabie adversus pietatem atque religionem inveherentur " Quanta autem ejus auctoritas fuerit apud eos, quorum temporibus fuit, in Actis S. Ephraemi apud Assem. (bibl. Orient. .Tom. I.) legimus: „Basilius Magnus, Episcopus Caesareae, quum Feria secunda Jejunii populo exponeret sex dierum opifìcium in priore Mosis libro descriptum incidissetquet in ea verba : „ Spiritus

9

Domini ferebatur super aquas," de Ephraemo ista intulit: „Quod dico, ab ilio viro Syro didici, qui quantum a sapientia mundi distabat, eo magis verae Christi doctrinae aderat propinquus." — Quanta porro diligentia atque assiduitate libris sacrae Scripturae operam dederit, multae amplissimaeque homiliae in libros canonicos ab eo conscriptae declarant. Quo modo sacram Scripturam interpretatus sit, Lengerke in libro: „De Epbraemi Syri arte hermeneutica " exposuit. Nec minus diligenter doctrinas dogmáticas S. Pater tractat, nostrumque est illas, quemadmodum docuerit explicare. Omnem ejus theologiam in capita dividemus tria; primo agemus de Trinitate, altero de Anthropologic et Soteriologia, tertio de Eschatologia.

Cap. I. De

Trinitate. §• l.

Doctrina

de

Deo.

Ineunte vel potius medio saeculo quarto, quum vehementissime de nonnullis locis dogmaticis disputaretur, duae omnino nobis occurrunt sententiae de Deo sibi repugnantes. Altera est, quam appollamus platonicam et jam apud Origenem invenimus, Deum hominis menti omnino inexplicabilem esse, altera, quam nominamus rationalem, Arianorum, Audianorum, Eunomianorumque doctrina de Trinitate, qui quum Dei mysteria perscrutali conarentur, nimis hominis sagacitate confidebant. Deum omnino inexplicabilem esse Ephraemus quoque docet eandemque doctrinam apud eos invenimus, qui studiosissime symbolum Nicaenum defendebant, ut apud Basilium Mag'num et Gregorios duos (Nyssenum ac Nazianzenum). Ad alteram sententiam refellendam Ephraemus, ut in praefatione commemoravimus, Sermones ad versus Scrutatores (Edit. Rom. Tom. III.) scripsit, in quibus iterum atque iterum nobis occurrit sententia Deum ab homine investigali non posse cf. III, p. 3 :

10

cf. Ill, 46, 133, 150 etc. Ne angelos puidem scire, quid sit Dens, nec Deum perscrutali posse cf. I l l , 5: .

qoj .

li

.

^cbi

„Millia millium stant et myriades myriadum currunt, non possunt investigare U n u m " ; pauloque infra legimus: . Q ^ s Z f O IQAm

Q^k)

^O^LU?

Q-llf

^

,,si evadunt vigilantes (i. e. angeli) ut investigent (Deum) perveniunt ad silentium (quod est circa thronum Dei) et cohibentur." — Cherubim ipsi, qui Dei majestatem portant, in currum inspicere non audent (III, 8). Homo ne noscit quidem partes naturae suae (III, 108. 109); nec ab eo substantiam angelorum intelligi posse (III, 104) neque naturam a Deo creatam plane esplicari (III, 7. 8; 125); quare absistat a Deo investigando. Magnam esse vim hominis menti tributam, cogitationum quocunque dirigendarum, sed si arcana Dei mens pescrutari conetur, in ima et profunda loca dejici itaque perturbali, ut nulla ei via redeundi pateat. Scientiam, quae Deum omnia scientem definire possit, majorem esse definiendo ipso, quod ipsa sufficiat ad eum totum metiendum cf. Ill, 22: . y y "in «py ti y . ^ v? • p. y S v x AnacD? y . f

OCH

p w

f j . y ^ Q

.ocn ^So

oci

OCH

"ilP2jf

P"

^oioÁla]

U ]í .ocn

x

y

ju^Sü?

-T,

y

ocn

0

l

>o?o

»

1

•«

* . criül

t

i

eutv

p

: UA-»f AiIi['y

ocn

7

/ Qly^soJ

^ 7

»y

-jJ Q2 .v p y y ¿5 « « P

•• x ptty u? ^-»OT—JS»

p U " V M"1 1 oCTLV^O

ferino

7

r J—^Uf A V*

fen^s?

cnbi ocn

¡ocuíZ?

]J? l - l A ^ f

>•11 .^OOCTLJ?

n

ocn y ¿ ¡ o g

. fcnJI^s A*iL ^ o >• -.y .y ,p,

¡ m o ocn

?

11

]q*?

«.üoZ *

v

1

joorj)

XV

en±1D

>•

.

y

n

ocn? lAjAO >• y Vp^f0 y

x

.¿¿O}? V "

Qi-pP? V

.

-,p.y

¿ Q Z i \

7

. t-

^ D ? ]

9

C¿Q£D

7 y _pp _ _ p > p f-Q^DQl. Q ^ p ^ V " V . fCTU-SS ^CUOf.IiO

12 ..p U?

•• c««y ^CT^

. ^ .V . joOl

yy O

x.y

p y y

> y

, ^OOCTJ? ,p

y

" (> ~ y

*.](.»?

y

,^.

-*»« y

ft-v^CD . VV-3

v-à^O

v fSo}?

>0l?

p -Oia

U À . ! ? flliCGCCQJoZf

AL] J]O CTLX VJZ? ÙZ] UO . CLZOCTL^V? >QFL ^ OCT . cnZoA.»}

w»cn ]

,, Confirmavit Bardesanes per Marcionem et dissolvit (ipse): deos duos exsistere non posse. Qmrni unum Dei 110men adoretur, unum est. Si Deus unus non est, non Deus est. Item unus non est, nisi superior omnibus elatusque super omnia. Non potest ille autem super omnia elatus esse, si ei apponis quidquam, quod sit ei adaequatum. Si dei duo non sunt, rursus non sunt aiuveg (aeterni). Nomen enim duorum unum est, una est laus Sempiterni ac Dei, cujus nomen est „ Deus aeternus initio carens, cujus natura omnia antecedit, omnia aetate superat. Quod quum Bardesanes confiteatur confirmetque deos duos esse non posse, tamen eo, quod multos aionas esse dicit docetque, accepit, quae rejecit. Errantes, quod naturam Dei ignorabant, aionas (aeternos) atque Deos complures statuerant. Posuere quatAlteram collocavit tuor aionas secundum mundi latera. Marcion in profondo, alteram in alto, complures ergo posuit deos, Mani duos aionas. Accusati sunt per Aeternum ilium in alto sedentem et super omnia elatum, quod Nihil est, quod eum iterat, nec quidquam, quod ei adaequatum est. Una est v i s , unum est nomen divinitatis, divinitas una est, una est ipsius essentia." Essentiam Dei qualis sit videlicet Ephraemus, quum spiritualem earn esse doceat, difficiliorem dicit, quam quae mente comprehendi possit, cf. I l l , 81 : „Facilius intelligere potest homo Deum esse patrem, quam essentiam ejus. Haud diffìcile est intellectu rem ex re nasci, essentiam autem illam non ex aliqua re originem

13 ducere obscurum est. Quum omnia ferat, in omnibus rebus habitat. Si enim in uno tantum loco habitat, parva est (essentia), quod hie locus ipse, ubi invenitur ha.bitans, major est ipsa, locus est terminis definitus, numen dei nullis tenetur finibus. Quae latitudo non idonea est, ut eam exqtìiras et ut Universum copia numinis impleri potest, item mens nostra copiam ejus capere non potest." — Adversus Audi an os, qui Deo corpus attribuì voluerunt, qua ex re Anthropomorphistae quoque nominati sunt, similitudinem hominis cum Deo non in corpore ponendam docet (III, 155), atque ea, quae in Scriptura Sacra ita dieta sint, ut Deo affectiones hominis propriae attribuantur, ita a Spiritu Sancto, dictata esse ut infirmo hominum captui faciliora sint intell e c t cf. III, 46: ct-lSo fls f Z o A - J T « Af I . ¿ ò o u -P.1" P., ^ o f Zqajp

J

P ,P " fZQk»

Pro temporibus similitudines, quibus utilitatem affert hominibus, praebet Deus. Aspectum autem ejus adeo terribilem esse, ut nemo hominum eurn sustinere possit, quod ex Deuteron, cap. IY. appareat. Naturam Dei ut nomen ejus y ''' V Ti esse laudatissimam, cf. III, 48 : ^.^i^aLo crùCia ^ (TUL^S. )'

Ex ipsis Dei nominibus hominem discere, qualem et quemadmodum Deum appellet, cf. III, 79: ,>_» y ,p .y

ìjl^Q* VJVLoq^ t ' k ) «lüoZ y J p ,.py ,p ty v n» 7

•

,

P, ""

•

"I

,

«7

P P

«V

n

,-SDOOI J j M D a a o ^ .OIJQAu ^ f

•

,y

,">

7

-P \Y

foil? fjjL»

19 7

"T P ->P . • Ij.^.» f?cn

TP . ? ^ ,p 9 . fr^?

7

.

•5P • P

il" v ,[> v yOOl±> {¿SCO ..P.1 >vv

.QaDo|o obcilo ociioZ „vident te in profundo, vident te in alto, vident te in sepulcro, vident te in medio tabernaculo (seil, coeli), vident te mortuum, et inveniunt te suscitatorem, obstupefacti sunt nec possunt (eum i. e. Christum videre)." Omnibus locis Filius adest neque uno tenetur. Eecte Ephraemus cognovit duas esse conjunctas in Filio naturas, divinam atque hum an am, cf. II, 419: *

^

^ D

,

p t« y

^.QiCQ^ ^ ^ O

x

y

f.^005

7

i

-IZQAjf

„laudatus esto Sapiens, qui affinitatem contraxit et commiscuit divinitatem cum humanitate. Naturas et quidem alteram ex alto alteram ex profundo miscuit sicut pharmaca, ut sit „Deus-Homo." Quod attinet ad nativitatem Christi ex virgine Maria, quam disertissime ostendit, Deo, qui mundum ex nihilo creaverit, nihil ait esse impossibile ac tantum miraculum esse, Filium, qui ex coelo in uterum Mariae descenderit ex eoque corpore humano indutus prodierit, quantum, Adamum, quem deus creaverit cf. Ill, 82; 601. Multa esse in natura, quae nobis sint occulta, quae homo perscrutari non possit, quare ab hoc miraculo exquirendo absistet cf. Ill, 73, 95.

22 §.

5.

De S p i r i t u

Sancto.

Temporibus, quibus Ephraemus fait, hand tantopere disputabatur de Spiritu Sancto, quantopere de Ctnistologia, qua de causa ipse breviter tantum de tertia Trinitatis persona loquitur. Spiritui Sancto omnino eandem dignitatem attribuit, quam Patri et Filio doctrinamque eorum impugnai , qui Spiritum minorem dignitatis gradum tenere dicant cf. III, 112: Pp p, v y , y p7 ,p 5». * . ? ? Q^.O OlpCC^i (.A5Q.O -ljjO?? Q_jj£) .

otZcL^I^So

"ji^f

-irv^jp

Ì A a o i o o ^ u ^ a j / ' j - L ^ A ^ o ÌApÌ£)]y .cnZcnAcD

A¿¿o "l^S^at

^ o ^.cn V'W? ff^bL ^(Tioìpì? y>f >ooALc£ocno l ^ s f U , P. .f "> V > , ^ V •5-" " 0 V, * > a ^ t yV!k. •j(,yi

natura: spiritum, animam, corpus (cf. III, 132: -p v -p y (.A2U j ) et a Deo trino tres hominis partes creatas esse docet cf. III, p. 34 et 35, ubi Trinitatis analogiam hominis trichotomiam aöert: PP P.. ^ t . V01V - ;P-> S* P A 7 ^ 7 Uoiop ocn r y 1 x . . A A P V 1 , « .» (I I . V I «Px 7VT p py • Wf^ ?

,v j p y y . p v , p I f ^ i D o J.ASJO UÌO^O

„sic (quemadmodum apostoli triadem docuerunt) haec pronunciati© per quattuor mundi partes volat per mysterium crucis. Nomina tria tripartito dispersa sunt in spiritum, animam, corpus tamquam mysteriose; trias nostra perfecta per trinimi (Deum) fines terrae imperio tenet;" pauloque infra legimus: . pv * pa-

«p

1

.

j - b ^ b Ì-jlA^, 7 y Ì"1 , p y

,

. . y y y -p v „"> «JOJ >01- |.D]-JO |?QJ ffv^p? 0 < T U .y y, > .OCTI *.£>ZQa!£) CXA3

Y

27

„si spiritus dolorem patitur, per patrem totus significatur, si anima cum filio tota miscetur, si corpus confitetur et concrematur, totum cum Spiritu sancto particeps fit." Ex quo loco satis obscuro hoc certe apparet Ephraemum earn statuisse trichotomiam, ut homini creando spiritum a Deo, atiimam a Filio, corpus a Spiritu dari arbitratus esse videatur. Quae sententia de hominis trichotomia ab iis tantum defensa est praeceptoribus ecclesiasticis quae ad Origenis theologiam accesserunt. Origenes enim „de princ." III, 4, 1 f. praeter corpus hominis YTVXFIV et TTVSV/LICC statuit; item fere Irenaeus et si saeculum quartum respicimus, Didymus „de „Spiritu S." c. 56 et Gregorius Nyssenus „de hom. opif." c, 8. — Longius progressus Ephraemus sedes singularum hominis partium determinat cf. II, 553: "" 9 7 A . -5 1 P N 1 A» I ^OAMÜD t-iüjjQJ.li \L\JLL P V PH i* ? .

• tiOQD ^ ¿ Z >cäI

K

YCXTLFASO

OlA^^O IAdZqaLo ^CCXJLM.^^

.

.I'M. ^ f ü If.« f j o c n .

^ J S F T L O

\M.ZDO

^OOTj] 7 ]^

„tria in resurrectione communicabantur unumque fient: anima et spiritus citharaque eorunl corpus; spiritus habitat in capite, verbum ejus in ore, anima in medio cum utroque omnia communicat. Nomina eorum (i. e. partium hominis) separata sunt, ipsa facilia sunt (intellectu), quod ad mysteria ipsorum attinet, quod ad principia, difficilia." Haesitare igitur videtur ipse, unde hominis partes tres ortae sint, quum difficilia principia earum intellectu esse dicat. Attamen verisimillimum est, sententiam, quam de *)

V

N

= „mens, animus" baud dubio significat idem, quod

locis snpra allatis f.w03 = „spiritus"; idem siguificat ]joCTl = „mens, spiritus, ingenium.

28 homine creando supra attulimus, esse rectam ejus veramque opinionem. Anima utrum corporea sit necne, ex librorum poeticorum nullo loco concludi potest. Saepe docet Ephraemus animam corpusque ad unum hominem effìciendum necessaria esse, neque Unum ab altero sejunctum exsistere posse cf. III, 584. Sed certi quidquam ex hoc loco effici non potest. Occurrit autem alius locus, qui disquisitionem aliquantum illustrare videtur; legimus enim III, pag. 149: iVa-ia

^v^p?

--»ci

^¿lil

ÌZQ.I!£U

tfZ

7

•

,

V X ?

(.AS1D e

.7

•>

.

V

s^cn

,

7

,

P

p

iDoZ

,p

ì*

w»jQaoZ? o c n j f o ocn ]ZaiSaIoio

7

, /

•>•

.0

I-M (.So? |A ȆD P,

(TLAQJ fffif

v

f-^ZASoo ^ Z o o i S s s

7

,-n

f

»

">

. N

}ZcL^

l-JCTLa f-MOfl} ^ C T l ^ A

,P

» ,-»

< n X Zoen ^ ^ X d Z Z of

V-AZV V a a i o

P.

7

?

• ^

Ì.AJ| « j ^ i J ß 7

y

Abo

,P

7

ifÜD

jU^

,p •

l-Soa^o t

ciSoSL^a

„hominis anima altera est fides et ut corpus per animam vivit, sic corporis vita ut anima ex fide pendet; quae si abnegat aut separatur a corpore, corpus cadaver fit. Hoc igitur mortale corpus ex anima pendet, anima e fide, fides ex divinitate. A Patre per Filium emanat Veritas, omnes homines per Spiritum Sactum vivificans. Per hanc enim veritatem homo animam suam cum Superioribus ligare potest, per animam vivens, per corpus videns audiensque. Fide, caritate, sapientia homo rursus cum divinitate miscetur et ad ipsius imaginem formatur."

29 Ex hoc loco mihi videtur apparere ab Ephraemo animam incorpoream cogitatam esse, quum superiorem dignitatis gradimi eam tenere dicat corpore, in eaque simultudinem hominis cum Deo ! ponat. Quum Deum, ut supra demonstravimus, essentialia spiritualem ab omni materia sejunctam esse doceat, similitudinemque hominis cum Deo in anima ponat, nimirum animam quoque essentiam vel substantiam spiritualem esse statuit. §• 9De P e c c a t o . De peccato originali Ephraemus, ut caeteri horum temporum Patres ecclesiastici nondum quidquam commemorat. Docet quidem per Adamum, qui mercedem legis violatae, a Deo praescriptae, morte multatus esset, factum esse, ut omnes posteri beatitudine perfecta, qua ipse integer frueretur, privarentur, tamen originem peccatorum, quod ad singulos homines attinet, in libero arbitrio ponit. Adamum libértate a Deo ipso data utentem peccasse (conf. III, 60: cxn-

OV»JCL..W

. , •« ( >

p p - > PfOQ£>

y

,P

fV>-

«x

CRUA^F?

i"1

7

.

..

x

•• "1

i

1

7

„miserere, Bone, malitiae nostrae, quae est fons, omnium adversantium (i. e. laedentium leges Dei). Cogitationes malitiae sunt morbi occulti, opera ejus sunt morbi aperti. Ex ea enim evasit primum decretum omnium peccatorum, mediorum postremorumque. Pure, purifica nostram libertatem, fontem ex ipso se perturbantem." §. 10. De h o m i n i s l i b e r t a t e D e i q u e

gratia.

Magna gravissimaque testimonia Bphraemus affert ad libertatem hominis adversus Gnosticos defendendam. In sermonibus adversus haereses (Tom. II.) Ephraemus Gnosticorum errorem de Fato vel Fortuna quae doctrina omnein honestatem perdit, quam disertissime impugnat docetque, liberum hominis arbitrami nullis vinculis ligatum teneri, quo sublato hominem factorum suorum rationem reddere non posse. Legibus ipsis libertatem agendi exprimi cf. II, 449 : F-WFXIA

^CN

^CTUE

fjfb

AJT ^

ìZo3]l> . ILE« V

A ^

.^cujotX

Jo CTLDQS

^¿^¿oo

A,focn'Uo?U? ¿.¿LO

.]Z0«FS0

„flagella (i. e. poenae) legesque testantur hanc libertatem poenas dantium impudentibus (i. e. haereticis) docueruntque idiotas. Judex justus est, qui damnat omnes homicidas,

31 fures, adulteros percussoresque, indicans docensque libertatem nobis esse agendi. Si libertas omnino non est, quid vult reprehensio? Fatum os suum claudit, quum vocem reprehensorum audit." In sermonibus, quibus de libero arbitrio agit (Tom. III.) ex his causis homini libertatem esse eligendi quid velit, demonstrat: Si homo peccat, ipse se defendit, dicens sibi non satis virium esse, quibus diaboli illecebris resistat. Attamen si alius peccat, ille eum reprehendit, qui peccata sua excusat. Qua ex re efflcitur omnibus hominibus eandem libertatem datam esse, cf. I l i , 3 6 0 : .CTI¿Q^^j^O

CT.V ^ f f i à

. chZ'qIgv^ oe f?iet befonbere iöerücfj"irf;ttgung berbteneit. 3 U g e n ' S, £euf|dmft bertyiftor.tyeol. ®e|"e(iici;aft ju Seidig 1819, ¿eft II.) Ex libero igitur arbitrio, Ephraemus docet, pendere utrum homo justus fiat vitamquo Deo gratam degat, necne. Rem ita sese habere, ut homo duobus propositis eligere possit, utrum velit. Gratia Dei etiamsi omnes homines per vim justos facere potest, tarnen libertatem hominis non exstinguit cf. I l i , 364:

33

CIA

V Q_kD

«.P } y «.O? V^O g

x p

V -n «, " 4Û? V^û I ^ C - L - i J - . a j 7 . y ^ VV-»? CTU-C^X

„ gratia (Dei) hominem justificare potest per vim, nec tamen intelligentiam ejus perdit, quamquam se hominem justum facere posse seit." Homo autem, qui Bonum sibi elegit, gratia Dei sustentatur et ad id, quod vult, assequendum adjuvatur ac confirmatur. Tamen libertas priorem locum tenet. Item Chrysostomus, Gregorius uterque. §. 11.

b. De Soteriologia, Totam hominum redemptionem Ephraemus in eo ponit, quod Christus homines a diabolo ac morte liberaverit. Doctrinam fraudis a Deo Diabolo illatae ab Origene ortam variisque formis modificatam apud eum quoque invenimus. Admirabili modo in hac doctrina explicanda cum Gregorio Nysseno consentit. Diaboli dolo perturbatus Adamus peccaverat, omnesque posteri Satanae imperio subjecti erant. Ad quos redimendos Filius Dei humanum corpus induit, ut Diabolus, quum eum iisdem armis cinctum videret, quibus Adamum, cum eo pugnare conaretur, a Christi divinitate autem superaretur, cf. III, 598: oca^

^ ft • Y l y "" 7«r PI-J? fZ] . (TLX ' '-^-KjZf? X y , .P _»QO JJ? „venit alius atletha, qui non victus erat, armis indutus iisdem, quibus (indutus) Adamus victus erat. Yidit eum adversaries (antagonista) cum armis vieti et gavisus est neque sensit furto celatum esse in medio id, quod eum timentem fecit. Diabolus venit, ut vinceret, sed victus est, quod non 3

34 exspectaverat." cf. III, 42. (cf. Gregor. Nyss. Orat. catech. e: 22 ss.) Non solum autem diabolum Christus vicit, sed etiam mortem superavit, quae post Adami peccatum imperio homines tenebat; et quidem eo vicit, quod ipse se morti captum dedidit, post tres autem dies morte superata ad Patrem rediit. Diabolum mortemque duas homini infestissimas potestates sibique inter se respondentes esse Ephraemus docet, ad quas superandas Christus corpus humanuni induisset. Christum descendisse in Scheol morteque superata Adamum (i. e. genus humanuni) in Paradisum reduxisse. Mortis potestas deleta est, moriuntur quidem homines, sed anima ad Deum evolat, cf. I l l , 280, 281; 303; 304; 321; 351: n y ** » i\ 7 T I T . v v . p pt»y i ^ . o i i ^ A .

„benedictus esto Deus, qui Dilectum suum misit et liberavit genus nostrum a Servitute mortis et Satanae. Qui sedet ad dextram Patris misericordiam ejus pro nobis omnibus implorans." cf. I I , 409. Doctrinae Christum passione morteque sua sacrificium pro nobis dedisse nullum vestigium nobis occurrit, neque Ephraemus passioni mortique Christi satis magnam dignitatem attribuit. Quod Christus ad nos descenderit amore factum esse saepe docet. Amorem vel caritatem thesaurarium esse thesauri divini cf. adv. Scrut. Serm. 32: 1 .pp. 7 py >• I-IjlLq« c ,y ^AJJ?

*.fZcbi? T- X y , p y

:Ud)?

L-JQ^?

Ul^S k. . , " s*.

¡-¿£>1

»p . y

*. 1

1

*. >• p J QDj.£ü?

*

QM

P-

FZC^

: LÀL^LF ^Z^LÙTO CH35 -p y\. ? n . y -n Ay : pOfl*. ,_Ì£> JZA^o ]ZGLD >oò-Lao * ? A. nv*. •• y . -, . y y ,v

^uwJLLS^D

: li-lü^

^ ¿ u i l Z Ä i D : ^ U O Q ^ i i tüliQ? YJP x J •>• .yp 1, •• i y oZ AuV-wo

„audivi excitationem esse et vidi (mortuos) in Scheol non manere. Kursus audivi ac vidi, fratres, post excitationem esse judicium." Quod judicium prius, statim post mortem futurum noli confundere cum judicio ilio extremo vel excitationem animarum ex locis infernis cum resurrectine corporum ex sepuicris! Hoc judicium prius ad animas tantum pertinet, quibus loca quietis attribuuntur. Judicium fore justissimum, omnes coram Deo aequales esse dignitate, unicuique pro meritis suis retribuì, cf. I l i , 320 :

IJ ? :

U^O

^¿D i.*Jf

1

-»CTI

1

Po

"

y

p

^Q*

: crij^jj

1" v. i"1 P )

y

1 n*

:

CnsjjjO

A i1''7

fZ^I?

4.AJÍ y A ? Uf-S A . i o

: fZ,sf (Tl^O

•>

-r ••x

^ ^ y p.*

v *? J-^ Z^qID x 1

n

^ M ^ D

. 'jZcüíLo .APPV

7

^ np

-il

-i" p

, p».'" y

P

tu

"> p T,y

p.

«I p.y

«,p y

^aequalis est tota natura quod attinet ad natum, mortem, exitium, in quibus alter altero ñeque liumilior neque elatior fit. Aequalis est resurrectio liominum, quod omnes simul excitantur. Separatae autem sunt retributiones, quod unicuique juste retribuitur, neque enim sunt aequales in retributione sicut in resurrectione ; qualem sibi paravit homo locum in talem transit ibique habitat."

38

Bonorum animae in Paradisum volant, Malorum Gehennae cruciatibus castigantur. Paradisi figura Ephraemus tantum utitur, quo facilius hominibus, quae dicere velit, ad oculos demonstret. Aperte id declarat III, 596. Quod vero etiamsi non dixisset, tarnen interpretationem figuralem sequi deberemus, quum Paradisum et cum ecclesia (III, 577, 578) et cum libertate hominis (III, 578, 579) comparet et saepe pro figura Paradisi „Jerusalem superbis" e. g. III, 265, etc.) dicat, ut statum beatum bonorum post mortem significet. In quo depingendo Paradiso Ephraemus sententiam populorum omnium orientalium sequitur, qui eum montem deorum esse docebant, ad Septentrionem versus situm, pulcherrimum. Si sensum, quem figuris ac similitudinibus expressit Ephraemus, respicimus (III, 568; 575; 579; 589; 590 etc.), invenimus ab Ephraemo figura paradisi plenam atque amplissimam beatitudinem significali, qua Angeli, Prophetae, Apostoli, Martyres, Sanctique fruantur (cf. III, 563; 565). Si igitur Bonos in Paradisum venturos dicit, hac perfecta beatitudine perfruituros docet. Beatitudinis autem gradus complures statuit, unicuique pro justitia sua beatitudinis modum attribui cf. III, 367 : .

ooi

v-y^S^^o

A^oioo

C7U0030 ^L-^iQA «-»CTlQ^^O „nempe ille (deus) attribuit radices (Paradisi) inferioribus, latera mediis, altum superioribus." Cf. III, 568: , fölpiX ctlAÌL^Q Tit

. . P i

I ?

.cn.a.^5 (AJL»JL«JÌO

cvLif

. _