İslam Felsefesinde Mistik Bilginin Yeri [2 ed.] 9786050203004

Citation preview

Prof. Dr.

ŞAHİN FİLİZ

İSLAM FELSEFESİNDE MİSTİK BİLGİNİN YERİ

Prof. Dr. Şahin Filiz 1988'de Selçuk Üniversitesi llahiyat Fakilltesi'ni bitirdi. 199l'de Felsefe ve Din Bilimleri'nden yüksek lisansını, 1995'te doktorasını tamamla­ dı. 2000 yılında yine Felsefe ve Din Bilimleri Bölümü'nde doçentlik unvanını alarak ilahiyat Fakültesi'nde 20 yıl görev yapb. 2000 yılında Harvard University, Near Eastern Languages & Civilizations bölümün­ de post-doktorasını yaptı. 2008 yılında Antalya Akdeniz Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü'ne profesör olarak atandı ve halen bu görevini Felsefe Bölüm Başkan Yardımcısı olarak sürdürmektedir. Felsefe Tarihi, İslam Felsefesi, İslam Tasavvufu, Türk Düşüncesi, Modern Batı Düşüncesi ve Sistematik Felsefe alanlarında lisans ve lisansüstü dersler vermektedir. Şahin FİLİZ'in yayınlanmış telif ve çeviri kitaplan ve yurtiçi ve yurtdışında yayınlannuş makaleleri bulunmaktadır.

Prof. Dr.

ŞAHİN FİLİZ

İSLAM FELSEFESİNDE MİSTİK BİLGİNİN YERİ

Say

Yayınlan

Düşünce Dizisi

İslam Felsefesinde Mistik Bilginin Yeri - Prof. Dr. Şahin Filiz Yayın hakları© Say Yayınlan Bu eserin tüm hakları saklıdır. Yayınevinden yazılı izin alınmaksızın kısmen veya tamamen alıntı yapılamaz, hiçbir şekilde kopyalanamaz, çoğaltılamaz ve yayımlanamaz. ISBN 978-605-02-0300-4 Sertifika no: 10962 Editör: Levent Çeviker Yayıma hazırlayan: Selcan Karabulut Sayfa düzeni: Tülay Malkoç Kapak tasarımı: Artemis İren Baskı:

Kurtiş Matbaası Topkapı-İstanbul Tel.: (0212) 613 68 94 Matbaa sertifika no: 12992

l. baskı: İnsan Yayınları, 1995 2. baskı: Say Yayınları, 2014

Say Yayınları Ankara Cad. 22/12

•

TR-34110 Sirkeci-İstanbul

Telefon: (0212) 512 21 58

•

Faks: (0212) 512 50 80

www.sayyayincilik.com

•

e-posta: [email protected]

www.facebook.com/sayyayinlari Genel Dağıtım: Say Dağıtım Ltd. Ankara Cad. 22/4

•

•

www.twitter.com/sayyayinlari

Şti.

TR-34110 Sirkeci-İstanbul

Telefon: (0212) 528 17 54

•

Faks: (0212) 512 50 80

İnternet satış: www.saykitap.com

•

e-posta: [email protected]

İÇİNDEKİLER Önsöz Giriş

.......................... ...................................................................

.............................................................................................

7

13

I. BÖLÜM: BİLGİ FENOMENİNE FELSEFE AÇISINDAN BAKIŞ � 71 1. Bilgi Fenomeni. . ... . . .... . . . ...... .. .... ... ... . . .. ..... . ... . .. .... . 73 2. Belli - Başlı Felsefe Ekolleri Açısından Bilgi Fenomeni . . 81 Bilgi Fenomenine Sansualist Yaklaşım .... .. .. ...... . .. .... .. . 81 Duyu ve Algı... ........ ... . .. . . . . . . . .. . .... ..... . ....... .... . . 81 Algı - Realite nişkisi . .. ... ... ... .... ....... . .. . ... ... . .... ... . 84 Algının Bilgiye Dönüşme Süreci ve Sansuel....................... . Bilginin Ortaya Çıkışı . .. ... . . .... .... . . . ..... .. ..... . .... .... 86 Sansuel Bilginin Değeri ........... ......... .. .. .... .. . . . . .. ...... . .. 94 Bilgi Fenomenine Empirik Yaklaşım Duyumlamadan Tecrübe Etmeye.... .. ... ... . . .. .. . 114 Kavramların Oluşumu.. . .. . ... . . . ... . ... .. .... . . .. .. .. . ..... 117 Empirik Bilginin Ortaya Çıkışı... . . .... . . . . ..... ............. 118 Empirik Bilginin Değeri . . . . ... . .. . ....... . . ... . . . 121 Bilgi Fenomenine Rasyonalist Yaklaşım ................ . ........ .. 129 Aklın Temel İlkeleri . ...... . ....... ..... . . ... . .... .... .... ... . .. . . .... . 136 A Priori, A Posteriori ve Zihin Durumlan . .. . ...... ....... 142 Rasyonel Yargılar ve Rasyonel Bilginin Ortaya Çıkışı .. 145 ..... ............................ .................................................... .

.. . .

. ..

.

.

.

.

. .

.

. .

.

.

.

.

.

.

.

.. . . . .. . ...

.

.

.

. .

..

.

.

.

.

.. ..

.. ...

.

.

.

.

.. .

.

. ..

.

. ..

.

......

.. . .

.

.

.

. . .

.

.

.

.

.

.

. .

.

.

.

. . .

..... . .. . .

.

..

.. .

.

.

.. . .

.

.. . ....

. .

.

. . ...

. .....

....

...

.

.

.

..

..

.

.. . .

.

.

. ..

.

.. .

. .

. .

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

Rasyonel Bilginin Değeri . . 149 Bilgi Fenomenine Sezgici Yaklaşım Genel Anlamda Sezgi................................ ........................... 158 ........................

............ ..............

il. BÖLÜM: BİLGİ FENOMENİNE TASAVVUF AÇISINDAN BAKIŞ ........................................................ 179 1. Tasavvuf :............................................. 181 2. Tasavvufi Bilginin Ortaya Çıkışı. ...................................... 195 3. Tasavvufi Bilginin İşleyiş Süreci .. . 207 Benlik ve İç Tecrübe . 207 Fena Durumu 213 Zahiri Bilgiden Babni Bilgiye Geçiş . 216 Mutlak Varlık'a ilişkin Mutlak Bilgiye Varış 219 4. Tasavvufi Bilginin Temel Karakterleri . . 237 Marifetin Psişik Boyutu . . . 237 Süje - Obje Bütünlüğü . . . . 246 Bilgi Aktlannın Birliği ve Bilgide Bütünlük . 252 Bilgide Kesinlik . 257 5. Tasavvufi Bilginin Değeri . .. 267 ..................................

..........................

...... ....

......................................................... ..

....................................................................... ............................ ..... ..................

.................. .........

... ........ .......................... ..............

........ ...................................... ... .... ............ .......

............................................................. ...... ........................... ..........

...........

ili. BÖLÜM: TASAVVUFİ BİLGİNİN İMl